% Text title : itihAsopaniShat % File name : itihAsopaniShat.itx % Category : upanishhat, vedanta % Location : doc\_upanishhat % Proofread by : Sunder Hattangadi sunderh at hotmail.com % Description-comments : aprakAshitA upaniShadaH % Latest update : October 18, 2017 % Send corrections to : Sanskrit@cheerful.com % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. itihAsopaniShat ..}## \itxtitle{.. itihAsopaniShat ..}##\endtitles ## OM vR^iShAdarvikula{\m+} ha vai shibikulaM babhUva | tasyAyamitihAsaH kulavidyA babhUva | tadyo ha smemamadhIte sa ha smai rAjA bhavati | sa ki~nchitprApyAntarhitaH | so.abravIt | yo mAmitihAsa grAhayet | varamasmai dadyAmiti | tato brAhmaNaH saMyogaM saMyuyuje | tamAdityAt puruSho bhAskaravarNo niShkramya sa enaM grAhayA~nchakAra | tamapR^ichChat | ko.asIti vA vR^iShAdarviriti | tasmAdya imamitihAsamadhIte | Adityaloke sa kAmachAro bhavati | tasmAdya imamitihAsamupanIto mANavako gR^ihNIyAt | gR^ihItvA.atha brAhmaNA~nChrAvayet | medhAvI bhavet | varShashataM cha jIvet | ShaDa~NgaM cha vedamavApnuyAt | tasmAdya imamitihAsaM paThan pitR^ibhya udakA~njaliM dadyAt | apUpakUlA nadyaH sarpiShpAyasakardamA upatiShTheran | tasmAdya imamitihAsaM paThan pitR^ibhyaH shrAddhaM dadyAt | tadyathA sthUlayA gayAshrAddhaM kR^itaM bhavet | svadhA saha pitRRINAm | evamasya pitRRINAmanantA tR^iptirbhavati | ya evaM veda | so.ayamitihAsaH dhanyaH puNyaH putrIyaH pashavya AyuShyaH svargyaH | sArvakAlikasarvabhayapramokShaNaH | nAdhibhyo bhayaM bhavati | na chorebhyaH | na rakShobhyaH | nAdhvani pramIyate | nApsu pramIyate | nAgnau pramIyate | nApsu na shastreNa vadhyate | nAnapatyaH pramIyate | sAyaM prayu~njAno divasakR^itaM pApaM nAshayati | prAtaH prayu~njAno rAtrikR^itaM pApaM nAshayati | sAyamprAtaH prayu~njAnaH pApo.apApo bhavati | pApabhAjo hi shroRRINAmanasUyAvatAM pApA{\m+}shchApakrAmanti | ekashataM chAnye sAdhava AgamAH | etAvatI paribhAShA | ata UrdhvaM vidyAt | jihvA rasaM vijAnAti hR^idayaM vedayat priyam | chakShurdiShTaH sAkShibhAgo manasA sAdhu pashyati || manasA vAchaM nayati chakShuShA mIyate jagat | bhUtasya karNau shrotArAvannaM prANena sammitam || annaM prANo vR^iShAdarviH parjanyo dattavAnmahat | agnishcha havyavAhanastadidaM gAva iddhaviH || vittaM bandhuH prajAtantuH karmarUpaM bR^ihatsakhA | praj~nA pratiShThA tantUnAmiShTApUrte parAyaNam || satyaM vadantyanR^itamudvahanti kShIraM pibanti madhu te pibanti | somaM pibanayamR^itena sArdhaM mR^ityoH parastAdamR^itA bhavanti || ye brAhmaNA brahmacharyaM charantyatho khalvAhurvedasammito.ayamitihAsaH || dharmaM charati nAdharmaM satyaM vadati nAnR^itam | dIrghaM pashyati mA hrasvaM paraM pashyati mA.aparam || R^icho ha yo veda sa veda devAn yajUMShi yo veda sa veda yaj~nam | sAmAni yo veda sa veda sarvaM yo mAnasaM veda sa veda brahma || yaH krauddhavyena kruddhastiShThati sau.ativAchaM cha dIkShayati | yo.ativAchaM nayati sa vai sarvaM dvijaH khalu mAnasaM vedeti naH shrutam || tapo.avadhiH paramA brAhmaNasya shraddhA mAtA pitaraMsatyamAhuH | yoga AtmA charaNamasya bandhurdamaH pratiShThA viduSho na bhUmim || duHkhaM janma jarA duHkhaM duHkhaM mR^ityuH punaH punaH | saMsAramaNDalaM duHkhaM pachyante yatra jantavaH || yo brAhmaNaH pApakR^it mantrakR^ichcha sa jIvati | brahmaNyo brahmakR^ichChashvat brahmaloke mahIyate || tR^iNAni hIchChanti kushatvameva vR^ikShA yUpatvaM pashavashcha gotvam | sarvAH prajA brAhmaNatvaM narendra na brAhmaNatvAt paramasti ki~nchit || shatAhAvashatasharaH shatashakraR^ijIShiNAm | shataM brahma tapasvinAM kUpo.araNyasya tiShThati || R^itenApihitA guhA shrutenApihitA guhA | smR^itenApihitA guhA shamenApihitA guhA || damenApihitA guhA satyenApihitA guhA | AtmanApihitA guhA brahmaNApihitA guhA || brahmannidhiM manasA vedayantaH pashyanto guhyamaparaM paraM cha | anadhvagA adhvasu pArayiShNavaH brAhmaNAstu sadR^ishAH sUryeNa || yaH chChrAddhAni kurute.asa~NgatAni na devayAnena pathA sa yAti | parimuktaM pippalaM bandhanAdiva svargAllokAchchyavate.ashrAddhamitraH || yo yaj~nasya prasAdhanaH tanturdeveShvAhutaH | tamAhutamashImahi | nAvedavinmanutedaM bR^ihantam | sarvAnubhumAtmAna{\m+}samparAye | eSha nityo mahimA brAhmaNasya | na karmaNA vardhate no kanIyAn | tasyaivAtmA paravittaM viditvA | na karmaNA lipyate pApakena || agnihotraM balIvR^iddhAH kAle chAtithirAgataH | bAlAshcha kulavR^iddhAshcha nirdahantyavamAnitAH || sambhojanI nAma pishAchabhikShA naiShA pitRRIn gachChati nota devAn | ihaiva sA charati kShINapuNyA shAlAntare gauriva naShTavatsA || shUdrAyAM sR^ijate retaH shrAddhaM bhuktvA.atha yo dvijaH | sa shUdrayonisa~nChinnaM retasA si~nchate pitRRin || yaH kAmamohitaH shUdryAM putramutpAdyate dvijaH | yAvadutpAdyate bhUmau tAvattiShThet sudAruNe || ashrotriyaM brAhmaNaM bhojayAnasya ShoDasha shrAddhAni pitaro na bhu~njate | tato nirAshAH pitaro bhavanti sendrAH sma devAH praharanti vajram || yAvataH khalu piNDAn sa prAshnanti haviSho nR^ichaH | tAvataH shUlAn grasati prApya vaivasvataM yamam || Chindanti dAtR^ihastaM cha jihvAgramitarasya cha | mantrapUtaM tu yachChrAddhamamantrAya prayachChati || niyuktastu yatiH shrAddhaM deve vA mAMsamutsR^ijet | yAvanti pashuromANi tAvannarakamR^ichChati || yatheriNe bIjamuptaM narendra nAsya vaptA labhate bIjabhAgam | evaM shrAddhamapratiShThitaM vinashyati || shrAddhaM dattvA cha bhuktvA cha sa~NgamaM na samAcharet | pitarastasya tanmAsaM bhavante retabhojanAH || shrAddhaM dattvA cha bhuktvA cha sapa~NktiH sahabhojanam | ShaNmAsAn pitaro.ashnanti karturuchChiShTabhojanam || shrAddhaM bhuktvA punaH shrAddhaM bhu~njIyAllobhamohitaH | naShTaM bhavati tachChrAddhaM rauravaM narakaM vrajet || shrAddhaM dattvA cha bhuktvA cha bhAramudvahate dvijaH | pitarastasya tanmAsaM bhavante bhArapIDitAH || shrAddhaM dattvA cha bhuktvA cha adhvAnaM yo.adhigachChati | pitarastasya tanmAsaM bhavante pAMsubhojanAH || anagnikasya vedo.agnirvedahIno.apyanagnikaH | sAgniko.apyanadhItaH syAt sa eSho.anagnikaH smR^itaH || strIshUdrabAlishAdimya uchChiShTaM na pradApayet | yadi dadyAt pramAdena na tadgachChati tAn pitRRIn || AhitAgniH sadA pAtraM sadA pAtraM tu vedavit | pAtrANAmuttamaM pAtraM shUdrAnnaM yasya nodare || punarbhojanamadhvAnaM bhArAdhyayanasa~Ngamam | dAnaM pratigrahaM homaM shrAddhabhukchAShTa varjayet || dantadhAvanatAmbUlaM nakhakeshanikR^intanam | kartA chaiva tu pUrvedyurbhoktA chaiva pare.ahani || dantadhAvanatAmbUlaM kShaurAbhya~Nganabhojanam | ratyauShadhaparAnnaM cha shrAddhakartA vivarjayet || shrAddhakartA parashrAddhaM yastu bhu~njIta lolupaH | naShTaM bhavati tachChrAddhaM rauravaM narakaM vrajet || nimantrite.adhvAnagate punarbhuktvA tu vAyasam | karoti karma yat gR^idhraH grAmasUkarasa~NgamAt || pratigraheShu dAridryaM dAnaM niShphalameva cha | home tu kuShTharogI syAt svAdhyAyairmR^ityumApnuyAt || yasyAnR^ichastu bhu~Nkte tasya viddhi brahmaiva vittaM puruShasya kevalam | dharmaH svadhAyAM charate dadAti cha satyaM rasaH svAdutamo rasAnAm | satyaM shraiShThyaM vyAhR^itInAM tathaiva praj~nAnaM saptamaM jIvanAnAm || brAhmaNAtikramo nAsti mUrkho mantraM vivarjayet | jvalantamagnimutsR^ijya na hi bhasmani hUyate || yaH shataM cha sahasrANAM sahasraM shrAddha Acharet | ekasmAnmantravit pUtaH sarvamarhati brAhmaNaH || brAhmaNAnAM sahasreShu bhuktvA tu nava sapta cha | bhavanti j~nAyike bhUtvA dhyAyike cha na saMshayet || kukShau tiShThati yasyAnnaM vedAbhyAsena jIryate | kulaM tArayate teShAM dashapUrvA dashAparAm || brAhmaNo dvipadAM varaH | chatuShpadAM gauruttamA | lohAnAM kA~nchanaM varam | tileShu tailaM dadhinIva sarpiH | yadApassrotassaraNyorivAgniH | evamAtmAtmani jAyate || satyenainaM manasA sAdhu pashyati satyenainaM manasA vAchaM nayati || prA~NmukhAshcha surA havyaM pitarashchApyuda~NmukhAH | pratigR^ihNanti sambAdhamagninA brAhmaNena cha || vedAdhyAyIti yo vipraH satataM brAhmaNaH sthitaH | sAchAraH sAgnihotrI cha so.agnirvai kavyavAhanaH || vikiraM prakiraM dadyAdvikiraM ha vai prakiraM bhu~njIta | tR^iptirUpANi darshayan || parishrite tveva dadyAdaddhlIkA hi pitaraH smR^itAH | kravyAdAH pitarassarve tilajyotirghR^itapriyAH || deshakAlapAtramantrAShTashauchepsAH kR^iShNapakShakShayotsavAH || uchChiShTaM shivanirmAlyaM vamanaM mR^itakarpaTam | shrAddhe sapta pavitrANi dauhitraH kutapastilAH || trINi shrAddhe pavitrANi dauhitraH kutapastilAH | trINi chAtra prashaMsanti shauchamakrodhamatsarAH || divasasyAShTame bhAge yadA mandAyate raviH | sa kAlaH kutapo nAma pitRRINAM dattamakShayam || Arabhya kutape shrAddhaM kuryAdArohaNaM budhaH | vidhij~nA vidhimAsthAya rohiNIM naiva la~Nghayet || rauhiNIM la~Nghayedyastu j~nAnAdaj~nAnato.api vA | AsuraM tadbhavechChrAddhaM pitRRINAM nopatiShThate || yAtudhAnAshcha rakShAMsi pishAchA asurAstathA | ete haranti vai shrAddhaM daivaM yatra nivartayet || rAkShasaM bhavati shrAddhaM daivaM yatra nivartayet | tatra rakShAMsi paishAchA na cha vidveShTi yo janaH || puro devAH prapadyante pashchAddaivaM visarjayet | pakShaistu kukkuTo hanti nikarSheNa tu sUkara | AgataM gatayA shvAnaM chakShuShA vR^iShaLIpatiH || yasya deshaM na jAnAti nAmagotre tripUruSham | kanyAdAnaM pitR^ishrAddhaM namaskAraM cha varjayet || yasya vedashcha vedI cha vichChidyete tripUruSham | sa vai durbrAhmaNo nAma sarvakarmabahiShkR^itaH || aShTavarShA bhavet kanyA navavarShA tu rohiNI | dashavarShA bhavet gaurI hyata UrdhvaM rajasvalA || pitR^igeheShu yA kanyA rajaH pashyatyasaMskR^itA | sA kanyA vR^iShaLI nAma tatpatirvR^iShaLIpatiH || vR^iShaLIpatibhuktAni shrAddhAni cha havIMShi cha | pitaro na pratigR^ihNanti dAtA svargaM na gachChati || mahiShItyuchyate bhAryA bhagenopArjitaM dhanam | taddravyamupajIvan yaH sa vai mAhiShikaH smR^itaH || samarghaM dhanamuddhR^itya mahArghaM yaH prayachChati | sa vai vArdhuShiko nAma brahmavAdiShu garhitaH || agre mAhiShikaM dR^iShTvA madhye tu vR^iShaLIpatim | ante vArdhuShikaM dR^iShTvA nirAshAH pitaro gatAH shvitrI kuShThI tathA chaiva kunakhI shyAvadantakaH | rogI hInAtiritA~NgaH kANaH pa~NguH punarbhavaH || avakIrNI kuNDagoLAvAyudhI paradAragaH | bhR^itakAdhyApakaH klIbaH kanyAdUShyabhishastakaH || mitradhruk pishunashchaiva vikrayI vedanindakaH | mAtApitR^igurutyAgI kuNDAshI vR^iShaLAtmajaH || parapUrvAparastena shUdrajaH shrAddhakarmaNi | rajasstrIsa~NgamI chaiva paropadravakAriNaH || devabrAhmaNaghAtI cha teShAM dravyApahAriNaH | ete guNA na vaktavyAH shrAddhakarmabahiShkR^itAH || bhrAtanvA bhojayechChrAddhaM putraM vA.api guNAnvitam | AtmA cha vA.api bhu~njIta na vipraM vedavarjitam || tebhyaH shrAddhaM tu dattaM chettachChrAddhaM niShphalaM bhavet | nirAshAH pitarastasya yAnti devAH saharShibhiH || madamohena yaH shUdryAM putramutpAdyate dvijaH | yAvattiShThet sa vai bhUmau tAvattiShThet sudAruNe || kShIraM vA dadhi vA tailaM takramAjyaM madhUni cha | eteShAM vikrayI vipro rauravaM narakaM vrajet || yAvaduShNaM bhavatyannaM tAvadbhu~njIta vAgyataH | pitarastAvadashnanti yAvannoktA havirguNAH || havirguNA na vaktavyAH pitaro yAvadarpitAH | tR^iptaistu pitR^ipibhiH pashchAdvaktavyaM shobhanaM haviH || ya imAM devImiha veda sarvaM sarveShu bhUteShu pratiShThitAnAm | satI nainaM pashyanti hR^idayaM na shokAH na putradArAH pashuchodamAhitam || apAM rasau madhunassarpiShashcha kShIrasya chAnnasya cha saMsthitasya | ete rasAnAM sarasena shrAddhaM prApnuvanti vAgyatAnAM saMyutAnAm || udehi sUryaM varaM vR^iNIShveti rAjovAcha pa~nchemAni ratnAni gaurme.ajasraM duhyati | havirme.ajasraM vilR^ihati | tviShirme.ajasraM pinaShTi | ratho me sarvAn samudrAn saMyAti | AdityavarNe ime maNikuNDale iti | atho hyevamevaiShAmekaM vR^iNIShveti | brAhmaNa uvAcha | yAvatsampR^ichChasIti bhAryAM samapR^ichChat | havirgR^ihANeti bhAryovAcha | putraM samapR^ichChat | rathaM gR^ihANeti putra uvAcha | kanyAM samapR^ichChat | maNikuNDale iti kanyovAcha | dAsIM samapR^ichChat | dR^iShadaM gR^ihANeti dAsyuvAcha | anupetyovAcha havirbhAryA rathaM putraH kanyA maNikuNDale drAsI dR^iShadamichChati gAmahaM shibisaptame iti | sarvANyevamevainaM dadAmIti hovAcha vR^igadarvistadidamitihAso brahmAdityaH purogAya | purogaH kAshyapAya | kAshyapo bharadvAjAya | bharadvAjaH bahubhiH anekamahArAjAya | tataH prachya\.\.\.\. \.\.\. dhanapaterdvijaH brAhmaNakule jAtasma\.\.\.\.\.\. bhavati || saptajanmakR^itAtpApAnmuchyate yastu parvabhiH | kanyAgate yadA sUrye tiShThanti pitaro gR^ihe || dine dine gayAtulyaM bharaNyAM gayapa~nchake | dashatulyaM vyatIpAte pakShamadhye tu viMshatiH || dvAdashyAM shatamityAhuramAvAsyAM sahasrakam | AshvayukChuklapakShasya dvitIyAmayutaM phalam || annena vA.athavA yena shAkamUlaphalena vA | tasmAt sarvaprayatnena kuryAchChrAddhaM mahAlayam || shUnyA pretapurI tatra yAvadvR^ishchikadarshanAt | vR^ishchikA darshanaM yAnti nirAshAH pitaro gatAH || tataH svabhavanaM yAnti shApaM datvA sudAruNam | ahovannavAchyamiti kechit pitaro vadanti || aputrAshchaivApashavo loke santi cha ninditAH | raurave narake ghore yAvadAbhUtasamplavAt || eShTavyA bahavaH putrA yadyeko.api gayAM vrajet | yajeta vA.ashvamedhaM vA lIlaM vA vR^iShamutsR^ijet || shvetaH khuraviShANAbhyAM mukhe puchChe cha pANDuram | rohito yastu varNena sa lIlo vR^iSha uchyate || gaurIM vA varayet kanyA charedvA shravaNe\.\.\.\ nti japati || atha saMhitAyAM phalamavApnotItyAha bhagavAn brahmA | aShTau brAhmaNAn samyak grAhayenmedhAvI bhavet | varShashataM cha jIvet | ShaDa~NgaM cha vedamavApnuyAt || vR^iddho vasUni purovAcha putrebhyaH paramaM nidhim | etadvo dhanamAryANAM mantrAshchaiva vratAni cha || namo namashcha mantrAshcha vratAni cha namo namaH | etat sakalaM brahmapraNavastutiH kANvashAkhe pArayeti || iti itihAsopaniShat sampUrNA | shrAddhakAle vishSheNa pitRRINAM dattamakShayam | manojava AyamAnoAyA \.\.\.\. taratparam || divaM suparNaM gatvAyA somaM va \.\.\.\. mahat | suparNo.asi garutmAn divaM gacCha suvaH pata || yastilajyotistriMshat vR^iShAdarvisuvaH pata || ## Proofread by Sunder Hattangadi sunderh at hotmail.com \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}