% Text title : taittirIya AraNyaka 1 aruNaprashnaH % File name : aranyaka.itx % Category : veda, svara % Location : doc\_veda % Author : Vedic Tradition % Transliterated by : Rajagopal Iyer % Proofread by : Rajagopal Iyer % Description-comments : The Mantrams of AaruNam (AaruNa Kethuka Saayanam) deal largely with Surya UpAsanA. That is why it is called Surya Upanishad. % Latest update : August 6, 2023 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. TaittiriyAranyakam aruNaprashnaH ..}## \itxtitle{.. taittirIyAraNyakam aruNaprashnaH ..}##\endtitles ## OM bha\`dra.n karNe\'bhiH shR^iNu\`yAma\' devAH | bha\`draM pa\'shyemA\`kShabhi\`ryaja\'trAH | sthi\`raira~Ngai\"stuShTu\`vA{\m+}sa\'sta\`nUbhi\'H | vyashe\'ma de\`vahi\'ta\`.n yadAyu\'H | sva\`sti na\` indro\' vR^i\`ddhashra\'vAH | sva\`sti na\'H pU\`ShA vi\`shvave\'dAH | sva\`sti na\`stArkShyo\` ari\'ShTanemiH | sva\`sti no\` bR^iha\`spati\'rdadhAtu|| OM shAnti\`H shAnti\`H shAnti\'H || OM bha\`dra.n karNe\'bhiH shR^iNu\`yAma\' devAH | bha\`draM pa\'shyemA\`kShabhi\`ryaja\'trAH | sthi\`raira~Ngai\"stuShTu\`vA{\m+}sa\'sta\`nUbhi\'H | vyashe\'ma de\`vahi\'ta\`.n yadAyu\'H | sva\`sti na\` indro\' vR^i\`ddhashra\'vAH | sva\`sti na\'H pU\`ShA vi\`shvave\'dAH | sva\`sti na\`stArkShyo\` ari\'ShTanemiH | sva\`sti no\` bR^iha\`spati\'rdadhAtu | Apa\'mApAma\`paH sarvA\"H | a\`smAda\`smAdi\`to.amuta\'H || 1 || a\`gnirvA\`yushca\` sUrya\'shca | sa\`ha sa\'.ncaska\`rarddhi\'yA | vA\`yvashvA\' rashmi\`pata\'yaH | marI\"cyAtmano\` adru\'haH | de\`vIrbhu\'vana\`sUva\'rIH | pu\`tra\`va\`tvAya\' me suta | mahAnAmnIrma\'hAmA\`nAH | ma\`ha\`so ma\'hasa\`ssva\'H | de\`vIH pa\'rjanya\`sUva\'rIH | pu\`tra\`va\`tvAya\' me suta || 2 || a\`pAshnyu\'ShNima\`pA rakSha\'H | a\`pAshnyu\'ShNima\`pAragham\" | apA\"ghrA\`mapa\' cA\`vartim\" | apa\'de\`vIri\`to hi\'ta | vajra\'M de\`vIrajI\'tA{\m+}shca | bhuva\'na.n deva\`sUva\'rIH | A\`di\`tyAnadi\'ti.n de\`vIm | yoni\'nordhvamu\`dISha\'ta | shi\`vAna\`shshanta\'mA bhavantu | di\`vyA Apa\` oSha\'dhayaH | su\`mR^i\`DI\`kA sara\'svatI | mA te\` vyo\'ma sa\`.ndR^ishi\' || 3 || smR^iti\'H pra\`tyakSha\'maiti\`hyam\" | anu\'mAnashcatuShTa\`yam | e\`tairAdi\'tyamaNDalam | sarvai\'reva\` vidyA\"syate | sUryo\` marI\'ci\`mAda\'tte | sarvasmA\"dbhuva\'nAda\`dhi | tasyAH pAkavi\'sheShe\`Na | smR^i\`ta.n kA\'lavi\`sheSha\'Nam | na\`dIva\` prabha\'vAtkA\`cit | a\`kShayyA\"tsyanda\`te ya\'thA || 4 || tAnnadyo.abhisa\'mAya\`nti | so\`russatI\' na ni\`va\'rtate e\`vannA\`nAsa\'mutthA\`nAH | kA\`lAssa\'.nvatsa\`ra{\m+} shri\'tAH | aNushashca ma\'hasha\`shca | sarve\' samava\`yantri\'tam | satai\'ssa\`rvaissa\'mAvi\`ShTaH | U\`russa\'nna ni\`varta\'te adhisa.nvatsa\'ra.n vi\`dyAt | tadeva\' lakSha\`Ne || 5 || aNubhishca ma\'hadbhi\`shca | sa\`mArU\'DhaH pra\`dR^ishya\'te | sa.nvatsaraH pra\'tyakShe\`Na | nA\`dhisa\'tvaH pra\`dR^ishya\'te | pa\`Taro\' vikli\'dhaH pi\`~NgaH | e\`tadva\'ruNa\`lakSha\'Nam | yatraita\'dupa\`dR^ishya\'te | sa\`hasra\'.n tatra\` nIya\'te | eka{\m+}hi shiro nA\'nA mu\`khe | kR^i\`tsnam ta\'dR^itu\`lakSha\'Nam || 6 || ubhayatassapte\"ndriyA\`Ni | ja\`lpita\'.n tveva\` dihya\'te | shuklakR^iShNe sa.nva\'tsara\`sya | dakShiNavAma\'yoH pA\`rshvayoH | tasyai\`ShA bhava\'ti | shu\`kra.n te\' a\`nyadya\'ja\`ta.n te\' a\`nyat | viShu\'rUpe\` aha\'nI\` dyauri\'vAsi | vishvA\` hi mA\`yA ava\'si svadhAvaH | bha\`drA te\' pUShanni\`ha rA\`tira\`stviti\' | nAtra\` bhuva\'nam | na pU\`ShA | na pa\`shava\'H | nAdityassaMvatsara eva prayakSheNa priyata\'maM vi\`dyAt | etadvai saMvatsarasya priyata\'ma{\m+} rU\`pam | yo.asya mahAnartha utpatsyamA\'no bha\`vati | idaM puNyaM ku\'ruShve\`ti | tamAhara\'Na.n da\`dyAt || 7 || sA\`ka\`.njAnA{\m+}\' sa\`ptatha\'mAhureka\`jam | ShaDu\'dya\`mA R^iSha\'yo deva\`jA iti\' | teShA\'mi\`ShTAni\` vihi\'tAni dhAma\`shaH | sthA\`tre re\'jante\` vikR^i\'tAni rUpa\`shaH ko nu\' maryA\` ami\'thitaH | sakhA\` sakhA\'yamabravIt | jahA\'ko a\`sma dI\'Shate | yasti\`tyAja\' sakhi\`vida\`{\m+}\` sakhA\'yAm | na tasya\' vA\`cyapi\' bhA\`go a\'sti | yadI{\m+}\' shR^i\`Notya\`laka{\m+}\' shR^iNoti || 8 || na hi pra\`veda\' sukR^i\`tasya\` panthA\`miti\' | R^i\`turR^i\'tunA nu\`dyamA\'naH | vina\'nAdA\`bhidhA\'vaH | ShaShTishca tri{\m+}sha\'kA va\`lgAH | shu\`klakR^i\'ShNau ca\` ShAShTi\'kau | sArA\`ga\`va\`strairja\`rada\'kShaH | va\`sa\`nto vasu\'bhissa\`ha sa\`.nva\`tsa\`rasya\' savi\`tuH | prai\`Sha\`kR^itpra\'tha\`maH smR^i\`taH | a\`mUnA\`daya\'teetya\`nyAn || 9 || a\`mU{\m+}shca\' pari\`rakSha\'taH | e\`tA vA\`caH pra\'yujya\`nte | yatraita\'dupa\`dR^ishya\'te | e\`tade\`va vi\'jAnI\`yAt | pra\`mANa\'M kAla\`pa\'ryaye | vi\`she\`Sha\`Na.n tu\' vakShyA\`maH | R^i\`tUnA\".n tanni\`bodha\'ta | shuklavAsA\' rudra\`gaNaH | grI\`ShmeNA\'.a.avarta\`te sa\'ha | ni\`jaha\'n pR^ithi\'vI{\m+} sa\`rvAm || 10 || jyo\`tiShA\".aprati\`khyena\' saH | vi\`shva\`rU\`paNi\' vAsA\`{\m+}\`si | A\`di\`tyAnA\".n ni\`bodha\'ta | sa.nvatsarINa\'.n karma\`phalam | varShAbhirda\'datA\`{\m+}\` saha | aduHkho\' duHkhaca\'kShuri\`va | tadmA\'.a.apIta iva\` dR^ishya\'te | shItenA\"vyatha\'yanni\`va | ru\`ruda\'kSha iva\` dR^ishya\'te | hlAdayate\" jvala\'tashcai\`va | shA\`myata\'shcAsya\` cakShu\'ShI | yA vai prajA bhra\'{\m+}shya\`nte | sa.nvatsarAttA bhra\'{\m+}shya\`nte | yA\`H prati\'tiShTha\`nti | sa.nvatsare tAH prati\'tiShTha\`nti | va\`rShAbhya itya\`rthaH || 11 || akShi\'du\`Hkhotthi\'tasyai\`va | vi\`prasa\'nne ka\`nIni\'ke | A~NktecAdga\'Na.n nA\`sti | R^i\`bhUNA\".n tanni\`bodha\'ta | ka\`na\`kA\`bhAni\' vAsA\`{\m+}\`si | a\`hatA\'ni ni\`bodhata | annamashnIta\' mR^ijmI\`ta | a\`ha.n vo\' jIva\`napra\'daH | e\`tA vA\`caH pra\'yujya\`nte | sha\`radya\'tropa\`dR^ishya\'te || 12 || abhidhUnvanto.abhighna\'nta i\`va | vA\`tava\'nto ma\`rudga\'NAH | amuto jetumiShumu\'khAmi\`va | sannaddhAssaha da\'dR^ishe\` ha | apadhvastairvastiva\'rNairi\`va | vi\`shi\`khAsa\'H kapa\`rdinaH | akruddhasya yotsya\'mAna\`sya | kru\`ddhasye\'va\` lohi\'nI | hematashcakShu\'ShI vi\`dyAt | a\`kShNayo\"H kShipa\`Nori\'va || 13 || durbhikShaM deva\'loke\`Shu | ma\`nUnA\'muda\`kaM gR^i\'he | e\`tA vA\`caH pra\'vada\`ntIH | vai\`dyuto\' yAnti\` shaishi\'rIH | tA a\`gniH pava\'manA\` anvai\"kShata | i\`ha jI\'vi\`kAmapa\'ripashyan | tasyai\`ShA bhava\'ti | i\`heha\'vassvata\`pasaH | maru\'ta\`ssUrya\'tvacaH | sharma\' sa\`prathA\` AvR^i\'Ne || 14 || ati\'tA\`mrANi\' vAsA\`{\m+}\`si | a\`ShTiva\'jrisha\`taghni\' ca | vishve devA vipra\'hara\`nti | a\`gniji\'hvA a\`sashca\'ta | naiva devo\' na ma\`rtyaH | na rAjA va\'ruNo\` vibhuH | nAgnirnendro na pa\'vamA\`naH | mA\`tR^ikka\'ccana\` vidya\'te | di\`vyasyaikA\` dhanu\'rArtniH | pR^i\`thi\`vyAmapa\'rA shri\`tA || 15 || tasyendro vamri\'rUpe\`Na | dha\`nurjyA\'maChi\`nathsva\'yam | tadi\'ndra\`dhanu\'ritya\`jyam | a\`bhrava\'rNeShu\` cakSha\'te | etadeva sha.nyorbArha\'spatya\`sya | e\`tadru\'drasya\` dhanuH | ru\`drasya\' tveva\` dhanu\'rArtniH | shira\` utpi\'peSha | sa pra\'va\`rgyo\'.abhavat | tasmA\`dyassapra\'va\`rgyeNa\' ya\`j~nena\` yaja\'te | ru\`drasya\` sa shira\`H prati\'dadhAti | naina{\m+}\' ru\`dra Aru\'ko bhavati | ya e\`va.n veda\' || 16 || a\`tyU\`rdhvA\`kSho.ati\'rashcAt | shishi\'raH pra\`dR^ishya\'te | naiva rUpa.n na\' vAsA\`{\m+}\`si | na cakShu\'H prati\`dR^ishya\'te | a\`nyonya\`.n tu na\' hi{\m+}srA\`taH | sa\`tasta\'ddeva\`lakSha\'Nam | lohito.akShNi shA\'rashI\`rShNiH | sU\`ryasyo\'daya\`naM pra\'ti | tva.n kareShi\'nya~nja\`likAm | tva\`.n karo\'Shi ni\`jAnu\'kAm || 17 || nijAnukAme\"nya~nja\`likA | amI vAcamupAsa\'tAmi\`ti | tasmai sarva R^itavo\' nama\`nte | maryAdAkaratvAtpra\'puro\`dhAm | brAhmaNa\' Apno\`ti | ya e\'vaM ve\`da | sa khalu sa.nvatsara etaissenAnI\'bhissa\`ha | indrAya sarvAnkAmAna\'bhiva\`hati | sa dra\`psaH | tasyai\`ShA bhava\'ti || 18 || ava\'dra\`pso a{\m+}\'shu\`matI\'matiShThat | i\`yA\`naH kR^i\`ShNo da\`shabhi\'ssa\`hasrai\"H | Ava\`rtamindra\`H shacyA\` dhama\'ntam | upsnuhi taM nR^imaNAmatha\'drAmi\`tI | etayaivendraH salAvR^i\'kyA sa\`ha | asurAn pa\'rivR^i\`shcati | pR^ithi\'vya\`{\m+}\`shuma\'tI | tAma\`nvava\'sthitaH sa.nvatsa\`ro di\`va.n ca\' | naiva.n viduShA.a.acAryA\"ntevA\`sinau | anyonyasmai\" druhyA\`tAm | yo dru\`hyati | bhrashyate sva\'rgAllo\`kAt | ityR^ituma\'NDalA\`ni | sUryamaNDalA\"nyAkhyA\`yikAH | ata Urdhva{\m+} sani\'rva\`canAH ||19 || Arogo bhrAjaH paTara\'H pata\`~NgaH | svarNaro jyotiShimAn\' vibhA\`saH | te asmai sarve divamA\'tapa\`nti | Urja.n duhAnA anapasphura\'nta i\`ti | kashya\'po.aShTa\`maH | sa mahAmeru.n na\' jahA\`ti | tasyai\`ShA bhava\'ti | yatte\` shilpa.n\'kashyapa roca\`nAva\'t | i\`ndri\`yAva\'tpuShka\`laM ci\`trabhA\'nu | yasmi\`ntsUryA\` arpi\'tAssa\`pta sA\`kam || 20 || tasmin rAjAnamadhivishraye\'mami\`ti | te asmai sarve kashyapAjjy oti\'rlabha\`nte | tAntsomaH kashyapAdadhi\'nirddha\`mati | bhrastAkarmakR^i\'divai\`vam | prANo jIvAnIndriya\'jIvA\`ni | sapta shIrSha\'NyAH prA\`NAH | sUryA i\'tyAcA\`ryAH | apashyamahametAntsapta sU\"ryAni\`ti | pa~ncakarNo\' vAtsyA\`yanaH | saptakarNa\'shca plA\`kShiH || 21 || ##See a note in the end on adding t before sapta for apashyamahametAntsapta## AnushrAvika eva nau kashya\'pa i\`ti | ubhau\' veda\`yite | na hi shekumiva mahAme\'ruM ga\`ntum | apashyamahametsUryamaNDalaM pariva\'rtamA\`nam | gA\`rgyaH prANatrA\`taH | gacChanta ma\'hAme\`rum | eka\'M cAja\`hatam | bhrAjapaTarapata\'~NgA ni\`hane | tiShThannA\'tapa\`nti | tasmA\'di\`ha taptri\'tapAH || 22 || a\`mutre\`tare | tasmA\'di\`hAtaptri\'tapAH | teShA\'meShA\` bhava\'ti | sa\`pta sUryA\` diva\`manu\`pravi\'ShTAH | tAna\`nveti\' pa\`thibhi\'rdakShi\`NAvAn\' | te asmai sarve ghR^itamA\'tapa\`nti | Urja.n duhAnA anapasphura\'nta i\`ti | saptartvijassUryA i\'tyAcA\`ryAH | teShA\'meShA\` bhava\'ti | sa\`pta disho\` nAnA\'sUryAH || 23 || sa\`pta hotA\'ra R^i\`tvija\'H | devA AdityA\' ye sa\`pta | tebhissomA\"bhIrakSha\'Na i\`ti | tada\'pyAmnA\`yaH | digbhrAja R^itU\"n karo\`ti | eta\'yaivA\`vR^itA sahasrasUryatAyA iti vai\'shaMpA\`yanaH | tasyai\`ShA bhava\'ti | yaddyAva\' indra te sha\`ta{\m+}\'sha\`taM bhUmI\"H | u\`tasyuH | natvA\' vajrin sa\`hasra\`{\m+}\` sUryA\'H || 24 || anunajAtamaShTa roda\'sI i\`ti | nAnAli~NgatvAdR^itUnAM nAnA\'sUrya\`tvam | aShTau tu vyavasi\'tA i\`ti | sUryamaNDalAnyaShTA\'ta U\`rdhvam | teShA\'meShA\` bhava\'ti | ci\`tra.n de\`vAnA\`muda\'gA\`danI\'kam | cakShu\'rmi\`trasya\` varu\'NasyA\`gne | AprA\` dyAvA\'pR^ithi\`vI a\`ntari\'kSham | sUrya AtmA jagatastasthu\'Shashce\`ti ||25 || kvedamabhra\'nnivi\`shate | kvAya{\m+}\' sa.nvatsa\`ro mi\'thaH | kvAhaH kveyande\'va rA\`trI | kva mAsA R^i\'tava\`H shritAH | arddhamAsA\' muhU\`rtAH | nimeShAstu\'Tibhi\`ssaha | kvemA Apo ni\'visha\`nte | ya\`dIto\' yAnti\` sampra\'ti | kAlA apsuni\'visha\`nte | A\`passUrye\' sa\`mAhi\'tAH || 26 || abhrA\"NyapaH pra\'padya\`nte | vi\`dyutsUrye\' sa\`mAhi\'tA | anavarNe i\'me bhU\`mI | i\`yaM cA\'.asau ca\` roda\'si | ki{\m+}svidatrAnta\'rA bhU\`tam | ye\`neme vi\'dhR^ite\` ubhe | vi\`ShNunA\' vidhR^i\'te bhU\`mI | i\`ti va\'tsasya\` veda\'nA | irA\'vatI dhenu\`matI\` hi bhU\`tam | sU\`ya\`va\`sinI\` manu\'She dasha\`sye\" || 27 || vya\'ShTabhnA\`droda\'sI\` viShNa\'ve\`te | dA\`dhartha\' pR^ithi\`vIma\`bhito\' ma\`yUkhai\"H | kintadviShNorba\'lamA\`huH | kA\` dIpti\'H kiM pa\`rAya\'Nam | eko\' ya\`ddhAra\'yadde\`vaH | re\`jatI\' roda\`sI u\'bhe | vAtAdviShNorba\'lamA\`huH | a\`kSharA\"ddIpti\`rucya\'te | tri\`padA\`ddhAra\'yadde\`vaH | yadviShNo\'reka\`mutta\'mam || 28 || a\`gnayo\' vAya\'vashcai\`va | e\`tada\'sya pa\`rAya\'Nam | pR^icChAmi tvA pa\'raM mR^i\`tyum | a\`vama\'M madhya\`ma~nca\'tum | lo\`k~nca\` puNya\'pApA\`nAm | e\`tatpR^i\'cChAmi\` sampra\'ti | a\`mumA\'huH pa\'raM mR^i\`tyum | pa\`vamA\'na.n tu\` madhya\'mam | a\`gnire\`vAva\'mo mR^i\`tyuH | ca\`ndramA\"shcatu\`rucya\'te || 29 || a\`nA\`bho\`gAH pa\'raM mR^i\`tyum | pA\`pAssa\'.nyanti\` sarva\'dA | AbhogAstveva\' sa.nya\`nti | ya\`tra pu\'NyakR^i\`to ja\'nAH | tato\' ma\`dhyama\'mAya\`nti | ca\`tuma\'gni.n ca\` sampra\'ti | pR^icChAmi tvA\' pApa\`kR^itaH | ya\`tra yA\'taya\`te ya\'maH | tvannastadbrahma\'n prabrU\`hi | ya\`di ve\"tthA.asa\`to gR^i\'han || 30 || ka\`shyapA\'dudi\'tAssU\`ryAH | pA\`pAnni\'rghnanti\` sarva\'dA | rodasyonta\'rdeshe\`Shu | tatra nyasyante\' vAsa\`vaiH | te.asharIrAH pra\'padya\`nte | ya\`thA.apu\'Nyasya\` karma\'NaH | apA\"Nya\`pAda\'keshA\`saH | ta\`tra te\'yoni\`jA ja\'nAH | mR^itvA punarmR^ityumA\'padya\`nte | a\`dyamA\'nAssva\`karma\'bhiH || 31 || AshAtikAH krima\'ya i\`va | tataH pUyante\' vAsa\`vaiH apai\'taM mR^i\`tyu.n ja\'yati | ya e\`va.n veda\' | sa khalvaiva.n\' vidbrA\`hmaNaH | dI\`rghashru\'ttamo\` bhavati | kashya\'pa\`syAti\'thi\`ssiddhaga\'mana\`ssiddhaga\'manaH | tasyai\`ShA bhava\'ti | Ayasmi\"nthsa\`pta vA\'sa\`vAH | roha\'nti pU\`rvyA\' ruha\'H || 32 || R^iShi\'r ha dIrgha\`shrutta\'maH | indrasya gharmo ati\'thiri\`ti | kashyapaH pashya\'ko bha\`vati | yatsarvaM paripashyatI\'ti sau\`kShmyAt | athAgne\'raShTapu\'ruSha\`sya | tasyai\`ShA bhava\'ti | agne\` naya\' su\`pathA\' rA\`ye a\`smAn | vishvA\'ni deva va\`yunA\'ni vi\`dvAn | yu\`yo\`dhya\'smajju\'hurA\`Namena\'H | bhUyiShThante nama ukti.n vi\'dheme\`ti || 33 || agnishca jAta\'vedA\`shca | sahojA a\'jirA\`prabhuH | vaishvAnaro na\'ryApA\`shca | pa\`~NktirA\'dhAshca\` sapta\'maH visarpevA.aShTa\'mo.agnI\`nAm | ete.aShTau vasavaH kShi\'tA i\`ti | yathartvevAgnerarcirvarNa\'vishe\`ShAH | nIlArcishca pItakA\"rcishce\`ti | atha vAyorekAdashapuruShasyaikAdasha\'strIka\`sya | prabhrAjamAnA vya\'vadA\`tAH || 34 || yAshca vAsu\'kivai\`dyutAH | rajatAH paru\'ShAH shyA\`mAH | kapilA a\'tilo\`hitAH | UrdhvA avapa\'tantA\`shca | vaidyuta i\'tyekA\`dasha | naina.n vaidyuto\' hina\`sti | ya e\'va.n ve\`da | sa hovAca vyAsaH pA\'rAsha\`ryaH | vidyudvadhamevAhaM mR^ityumai\"cChami\`ti | na tvakA\'ma{\m+}ha\`nti || 35 || ya e\'va.n ve\`da | atha ga\'ndharva\`gaNAH | svAna\`bhrAT | a~NghA\'ri\`rbambhA\'riH | hasta\`ssuha\'staH | kR^ishA\'nurvi\`shvAva\'suH | mUrdhanvAnthsU\"ryava\`rcAH | kR^itirityekAdasha ga\'ndharva\`gaNAH | devAshca ma\'hAde\`vAH | rashmayashca devA\' gara\`giraH ||36 || naina.n giro\' hina\`sti | ya e\'va.n ve\`da | gau\`rI mi\'mAya sali\`lAni\` takSha\'tI | eka\'padI dvi\`padI\` sA catu\'ShpadI | a\`ShTApa\'dI\` nava\'padI babhU\`vuShI\" | sasrAkSharA parame vyo\'manni\`ti | vAco\' vishe\`ShaNam | atha nigada\'vyAkhyA\`tAH | tAnanukra\'miShyA\`maH | va\`rAhava\'ssvata\`pasaH || 37 || vi\`dyunma\'haso\` dhUpa\'yaH | shvApayo gR^ihamedhA\"shcetye\`te | ye\` ceme.ashi\'mivi\`dviShaH | parjanyAssapta pR^ithivImabhiva\'rShanti | vR^iShTi\'bhiri\`ti | etayaiva vibhaktivi\'parI\`tAH | sa\`ptabhi\`rvA tai\'rudI\`ritAH | amUnlokAnabhiva\'rSha\`nti | teshA\'meShA\` bhava\'ti | sa\`mA\`name\`taduda\'kam || 38 || u\`ccaitya\'va\`cAha\'bhiH | bhUmi\'M pa\`rjanyA\` jinva\'nti | diva.n jinvantyagna\'ya i\`ti | yadakSha\'raM bhU\`takR^itam | vishve\' devA u\`pAsa\'te | maha\`rShi\'masya go\`ptAram\" | ja\`mada\'gni\`maku\'rvata | ja\`mada\'gni\`rApyA\'yate | Chando\'bhishcaturutta\`raiH | rAj~na\`ssoma\'sya tR^i\`ptAsa\'H || 39 || brahma\'NA vI\`ryA\'vatA | shi\`vA na\'H pra\`disho\` disha\'H | tachCha\`M yorAvR^i\'NImahe | gA\`tuM ya\`j~nAya\' | gA\`tuM ya\`j~napa\'taye | daivI\"ssva\`stira\'stu naH | sva\`stirmAnu\'ShebhyaH | U\`rdhvaM ji\'gAtu bheSha\`jam | shanno\' astu dvi\`pade\" | shaM catu\'Shpade | somapA ##(## 3 ##)## asomapA ##(## 3 ##)## iti nigada\'vyAkhyA\`tAH || 40 || sa\`ha\`sra\`vR^idi\'yaM bhU\`miH | pa\`ra.n vyo\'ma sa\`hasra\'vR^it | a\`shvinA\' bhujyU\'nAsa\`tyA | vi\`shvasya\' jaga\`taspa\'tI | jAyA bhUmiH pa\'tirvyo\`ma | mi\`thuna\'ntA a\`turya\'thuH | putro bR^ihaspa\'tI ru\`draH | sa\`ramA\' iti\' strIpu\`mam | shu\`kra,n vA\'ma\`nyadya\'ja\`.n vA\'ma\`nyat | viShu\'rUpe\` aha\'nI\` dyauri\'va sthaH || 41 || vishvA\` hi mA\`yA ava\'thaH svadhAvantau | bha\`drA vA\"M pUShaNAvi\`harA\`tira\'stu vAsA\"tyau ci\`trau jaga\'to ni\`dhAnau\" | dyAvA\'bhUmI ca\`ratha\'H sa\`{\m+}\` sakhA\'yau | tAva\`shvinA\' rA\`sabhA\"shvA\` hava\'M me | shu\`bha\`spa\`tI\` A\`gata{\m+}\' sU\`ryayA\' sa\`ha | tyugro\'ha bhu\`jyuma\'shvinodame\`ghe | ra\`yinna kashci\'nmamR^i\`vAM ##(## 2 ##)## avA\'hAH | tamU\'hathurnau\`bhirA\"tma\`nvatI\'bhiH | a\`nta\`ri\`kSha\`pruDbhi\`rapo\'dakAbhiH || 42 ti\`sraH kShapa\`strirahA\'ti\`vraja\'dbhiH | nAsa\'tyA bhu\`jyumU\'hathuH pata\`~NgaiH | sa\`mu\`drasya\` dhanva\'nnA\`rdrasya\' pA\`re | tri\`bhIrathai\"shsha\`tapa\'dbhi\`H ShaDa\'shvaiH | sa\`vi\`tAra\`.n vita\'nvantam | anu\'badhnAti shAMba\`raH | ApapUrShaMba\'rashcai\`va | sa\`vitA\'repa\`so\'.abhavat | tya{\m+} sutR^ipta.n vi\'ditvai\`va | ba\`huso\'ma gi\`ra.n va\'shI || 43 || anveti tugro va\'kriyA\`ntam | AyasUyAntsoma\'tR^ipsu\`Shu | sa sa~NgrAmastamo\"dyo.atyo\`taH | vAco gAH pi\'pAti\` tat | sa tadgobhisstA\".atyetya\`nye | ra\`kShasA\'nanvi\`tAshca\' ye | a\`nveti\` pari\'vR^ityA\`.astaH | e\`vame\`taustho\' ashvinA | te e\`te dyu\'HpR^ithi\`vyoH | aha\'raha\`rgarbha\'ndadhAthe || 44 || tayo\'re\`tau va\`tsAva\'horA\`tre | pR^i\`thi\`vyA aha\'H | di\`vo rAtri\'H | tA avi\'sR^iShtau | dampa\'tI e\`va bha\'vataH | tayo\'re\`tau va\`tsau | a\`gnishcA\'ditya\`shca\' | rA\`trerva\`tsaH | shve\`ta A\'di\`tyaH | aho\`.agniH || 45 || tA\`mro a\'ru\`NaH | tA avi\'sR^iShTau | dampa\'tI e\`va bha\'vataH | tayo\'re\`tau va\`tsau | vR^i\`trashca\' vaidyu\`tashca\' | a\`gnervR^i\`traH | vai\`dyuta\' Adi\`tyasya\' | tA avi\'sR^iShTau | dampa\'tI e\`va bha\'vataH | tayo\'re\`tau va\`tsau || 46 || u\`ShmA ca\' nIhA\`rashca\' | vR^itrasyo\`ShmA | vai\`dyu\`tasya\' nIhA\`raH | tau tAve\`va prati\'padyete | seya{\m+}rAtrI\' ga\`rbhiNI\' pu\`treNa\` sa.nva\'sati | tasyA\` vA e\`tadu\`lbaNam\" | yadrAtrau\' ra\`shmaya\'H | yathA\` gorga\`rbhiNyA\' u\`lbaNam\" | e\`vame\`tasyA\' u\`lbaNam\" | prajayiShNuH prajayA ca pashubhi\'shca bha\`vati | ya e\'va.n ve\`da | etamudyantamapiya\'nta.n ce\`ti | AdityaH puNya\'sya va\`tsaH | atha pavi\'trA~Ngi\`rasaH || 47 || pa\`vitra\'vanta\`H pari\`vAja\`mAsa\'te | pi\`taiShA\"M pra\`tno a\`bhira\'kShati vra\`tam | ma\`hassa\'mu\`dra.n varu\'Nasti\`roda\'dhe | dhIrA\' icCheku\`rdharu\'NeShvA\`rabham\" | pa\`vitra\'.n te\` vita\'ta\`M brahma\'Na\`spate\" | prabhu\`rgAtrANi\` parye\'Shivi\`shvata\'H | ata\'ptatanU\`rna tadA\`mo a\'shnute | shR^i\`tAsa\` idvaha\'nta\`statsamA\'shata | bra\`hmA de\`vAnA\"m | asa\'tassa\`dye tata\'kShuH || 48 || R^isha\'yassa\`ptAtri\'shca\` yat | sarve.atrayo a\'gastya\`shca | nakSha\'trai\`shsha~NkR^i\'to.avasan | atha\' savitu\`H shyAvAshva\`syA.avarti\'kAmasya | a\`mI ya R^ikShA\` nihi\'tAsa u\`ccA | nakta\`.n dadR^i\'shre\` kuhA\'ci\`ddive\'yuH | ada\'bdhAni\` varu\'Nasya vra\`tAni\' | vi\`cA\`kashacca\`ndramA\` nakSha\'trameti | tatsa\'vi\`turvare\"NyaM | bhargo\' de\`vasya\' dhImahi || 49 || dhiyo\` yo na\'H praco\`dayA\"t | tatsa\'vi\`turvR^i\'NImahe | va\`yande\`vasya\` bhoja\'nam | shreShTha{\m+}\'sarva\`dhAta\'mam | tura\`M bhaga\'sya dhImahi | apA\'gUhata savitA\` tR^ibhIn\' | sarvA\"di\`vo andha\'saH | nakta\`ntAnya\'bhavandR^i\`she | asthya\`sthnA saMbha\'viShyAmaH | nAma\` nAmai\`va nA\`ma me\" || 50 || napu{\m+}sa\'ka\`M pumA\`{\m+}\`strya\'smi | sthAva\'ro.asmyatha\` ja~Nga\'maH | ya\`je.ayakShi\` yaShTA\`he ca\' | mayA\' bhU\`tAnya\'yakShata | pa\`shavo\' mama\' bhUtA\`ni | anUbandhyo.asmya\'ha.n vi\`bhuH | striya\'ssa\`tIH | tA u\'me pu\`{\m+}\`sa A\'huH | pashya\'dakSha\`NvAnnavice\'tada\`ndhaH | ka\`viryaH pu\`trasya i\`mA ci\'keta || 51 || yastA vi\'jA\`nAthsa\'vi\`tuH pi\`tAsa\'t | a\`ndho maNima\'vindat | tama\'na~Nguli\`rAva\'yat | a\`grI\`vaH pratya\'mu~ncat | tamaji\'hvA a\`sashca\'ta | UrdhvamUlama\'vAkChA\`kham | vR^i\`kSha.n yo\' veda\` sampra\'ti | na sa jAtu jana\'H shradda\`dhyAt | mR^i\`tyurmA\' mAra\`yAdi\'tiH | hasita{\m+}rudi\'ta~NgI\`tam || 52 || vINA\'paNava\`lAsi\'tam | mR^i\`ta~njI\`va.n ca\' yatki\`.ncit a\`~NgAni\' sneva\` viddhi\' tat | atR^i\'Shya\`{\m+}\`stR^iShya\'dhyAyat | a\`smAjjA\`tA me\' mithU\` carann\' | putro nirR^ityA\' vaide\`haH | a\`cetA\' yashca\` ceta\'naH | sa\` taM maNima\'vindat | so\'.ana~Nguli\`rAva\'yat | so\`.agrI\`vaH pratya\'mu~ncat || 53 || so.aji\'hvo a\`sashca\'ta | naitamR^ishi.n viditvA naga\'raM pra\`vishet | ya\'di pra\`vishet | mi\`thau cari\'tvA pra\`vishet | tathsambhava\'sya.n vra\`tam | A\`tama\'gne ra\`thanti\'ShTha | ekA\"shvameka\`yoja\'nam | ekacakra\'meka\`dhuram | vA\`tadhrA\'jiga\`ti.n vi\'bho | na\` ri\`Shyati\' na vya\`thate || 54 || nA\`syAkSho\' yAtu\` sajja\'ti | yacChvetA\"n.hrohi\'tA{\m+}shcA\`gneH | ra\`the yu\'k.htvA.adhi\`tiShTha\'ti | ekayA ca dashabhishca\' svabhU\`te | dvAbhyAmiShTaye vi{\m+}\'shatyA\` ca | tisR^ibhishca vahase tri{\m+}shatA\` ca | niyudbhirvAyavihitA\' vimu~nca || 55 || Ata\'nuShva\` prata\'nuShva | u\`ddhamA.a.adha\'ma\` sandha\'ma | Aditye candra\'varNA\`nAm | garbha\`mAdhe\'hi\` yaH pumAn\' | i\`tassi\`kta{\m+}sUrya\'gatam | ca\`ndrama\'se\` rasa\'~NkR^idhi | vArAda~njana\'yAgre\`.agnim | ya eko\' rudra\` ucya\'te | a\`sa\`~NkhyA\`tAssa\'hasrA\`Ni | sma\`ryate\' na ca\` dR^ishya\'te || 56 || e\`vame\`tanni\'bodhata | Ama\`ndrairi\'ndra\` hari\'bhiH | yA\`hi ma\`yUra\'romabhiH | mA tvA kecinniyemuri\'nna pA\`shinaH | da\`dha\`nveva\` tA i\'hi | mA ma\`ndrairi\'ndra\` hari\'bhiH | yA\`mi ma\`yUra\'romabhiH | mA mA kecinniyemuri\'nna pA\`shinaH | ni\`dha\`nveva\` tAM ##(## 2 ##)## i\'mi | aNubhishca ma\'hadbhi\`shca || 57 || ni\`ghR^iShvai\'rasa\`mAyu\'taiH | kAlairharitva\'mApa\`nnaiH | indrAyA\'hi sa\`hasra\'yuk | a\`gnirvi\`bhrAShTi\'vasanaH | vA\`yushshveta\'sikdru\`kaH | sa\`.nva\`thsa\`ro vi\'ShU\`varNai\"H | nitya\`ste.anuca\'rAsta\`va | subrahmaNyo{\m+} subrahmaNyo{\m+} su\'brahma\`Nyom | indrAgacCha hariva AgacCha me\'dhAti\`theH | meSha vR^iShaNashva\'sya me\`ne || 58 || gaurAvaskandinnahalyA\'yai jA\`ra | kaushikabrahmaNa gautama\'bruvA\`Na | a\`ru\`NAshva\' i\`hAga\'tAH | vasa\'vaH pR^ithivi\`kShita\'H | a\`ShTaudi\`gvAsa\'so\`.agnaya\'H | agnishca jAtavedA\"shcetye\`te | tamrAshvA\"stAmra\`rathAH | tAmravarNA\"stathA\`.asitAH | daNDahastA\"H khyAda\`gdataH | ito rudrA\"H parA\`~NgatAH || 59 || ukta{\m+}sthAnaM pramANa~nca\' pura\` ita | bR^iha\`spati\'shca savi\`tA ca\' | vi\`shvarU\'pairi\`hAga\'tAm | ratho\'nodakavartma\'nA | a\`psuShA\' iti\` taddva\'yoH | ukto veSho\' vAsA\`{\m+}\`si ca | kAlAvayavAnAmita\'H pratI\`jyA | vAsAtyA\' itya\`shvinoH | ko.antarikShe shbda~Nka\'rotI\`ti | vasiShTo rauhiNo mImA{\m+}\'sA~nca\`kre | tasyai\`ShA bhava\'ti | vA\`shreva\' vi\`dyuditi\' | brahma\'Na u\`dara\'Namasi | brahMa\'Na udI\`raNa\'masi | brahma\'Na A\`stara\'Namasi | brahma\'Na upa\`stara\'Namasi || 60 || ##[## apa\'krAmata garbhi\`Nya\'H ##]## a\`ShTayo\'nIma\`ShTapu\'trAm | a\`ShTapa\'tnImi\`mAM mahI\"m | a\`ha.n veda\` na me\' mR^ityuH | nacAmR^i\'tyura\`ghAha\'rat | a\`ShTayo\"nya\`ShTapu\'tram | a\`ShTapa\'di\`dama\`ntari\'kSham | a\`ha.n veda\` na me\' mR^ityuH | nacAmR^i\'tyura\`ghAha\'rat | a\`ShTayo\'nIma\`ShTapu\'trAm | a\`ShTapa\'tnIma\`mUndivam\" || 61 || a\`ha.n veda\` na me\' mR^ityuH | nacAmR^i\'tyura\`ghAha\'rat | su\`trAmA\'NAM ma\`hImU\`Shu | adi\'ti\`rdyaurdi\'tira\`ntari\'kSham | adi\'tirmA\`tA sa pi\`tA sa pu\`traH | vishve\' de\`vA adi\'ti\`H pa~nca\`janA\"H | adi\'tirjA\`tamadi\'ti\`jani\'tvam | a\`ShTau pu\`trAso\` adi\'teH | ye jA\`tAsta\`nva\'H pari\' | de\`vaM ##(## 2 ##)## upa\'praitsa\`ptabhi\'H || 62 || pa\`rA\` mA\`rtA\`NDamAsya\'t | sa\`ptabhi\'H pu\`trairadi\'tiH | upa\`praitpU\`rvya\'.n yugam\" | pra\`jAyai\' mR^i\`tyave ta\'t | pa\`rA\` mA\`rtA\`NDamAbha\'ra\`diti\' | tAnanukra\'miShyA\`maH | mi\`trashca\` varu\'Nashca | dhA\`tA cA\"rya\`mA ca\' | a{\m+}sha\'shca\` bhaga\'shca | indrashca vivasvA{\m+}\'shcetye\`te | hi\`ra\`Nya\` ga\`rbho ha\`{\m+}\`sashshu\'ci\`Shat | brahma\'jaj~nA\`na.n taditpa\`damiti\' ga\`rbha prA\'jApa\`tyaH | atha\` puru\'ShaH sa\`pta puru\'ShaH || 63 || ##[## ya\`thA\`sthA\`na.n ga\'rbhi\`Nya\'H ##]## yo.asau\' ta\`pannu\`deti\' | sa sarve\'ShAM bhU\`tAnA\"M prA\`NAnA\`dAyo\`deti\' | mA me\" pra\`jayA\` mA pa\'shU\`nAm | mA mama\' prA\`NAnA\`dAyoda\'gAH | a\`sau yo\".asta\`meti\' | sa sarve\'ShAM bhU\`tAnA\"M prA\`NAnA\`dAyA\`.astameti\' | mA me\" pra\`jayA\` mA pa\'shUnAm | mA mama\' prA\`NAnA\`dAyA.asta\'~NgAH | a\`sau ya A\`pUrya\'ti | sa sarve\'ShAM bhU\`tAnA\"M prA\`NairA\`pUrya\'ti || 64 || mA me\" pra\`jayA\` mA pa\'shUnAm | mA mama\' prA\`NairA\`pUri\'ShThAH | a\`sau yo\'.apa\`kShIya\'ti | sa sarve\'ShAM bhU\`tAnA\"M prA\`Nairapa\'kShIyati | mA me\" pra\`jayA\` mA pa\'shUnAm | mA mama\' prA\`Nairapa\'kSheShThAH | a\`mUni\` nakSha\'trANi | sarve\'ShAM bhU\`tAnA\"M prA\`Nairapa\'prasarpanti\` cotsa\'rpanti\` ca | mA me\" pra\`jayA\` mA pa\'shUnAm | mA mama\' prA\`Nairapa\'prasR^ipata\` motsR^i\'pata || 65 || i\`me mAsA\"shcArdhamA\`sAshca\' | sarve\'ShAM bhU\`tAnA\"M prA\`Nairapa\'prasarpanti\` cotsa\'rpanti\` ca | mA me\" pra\`jayA\` mA pa\'shUnAm | mA mama\' prA\`Nairapa\'prasR^ipata\` motsR^i\'pata | i\`ma R^i\`tava\'H | sarve\'ShAM bhU\`tAnA\"M prA\`Nairapa\'prasarpanti\` cotsa\'rpanti\` ca | mA me\" pra\`jayA\` mA pa\'shUnAm | mA mama\' prA\`Nairapa\'prasR^ipata\` motsR^i\'pata | a\`ya{\m+} sa\'.nvatsa\`raH | sarve\'ShAM bhU\`tAnA\"M prA\`Nairapa\'prasarpati\` cotsa\'rpati\` ca || 66 || mA me\" pra\`jayA\` mA pa\'shUnAm | mA mama\' prA\`Nairapa\'prasR^ipa\` motsR^i\'pa | i\`damaha\'H | sarve\'ShAM bhU\`tAnA\"M prA\`Nairapa\'prasarpati\` cotsa\'rpati\` ca | mA me\" pra\`jayA\` mA pa\'shUnAm | mA mama\' prA\`Nairapa\'prasR^ipa\` motsR^i\'pa | i\`ya{\m+}rAtri\'H | sarve\'ShAM bhU\`tAnA\"M prA\`Nairapa\'prasarpati\` cotsa\'rpati\` ca | mA me\" pra\`jayA\` mA pa\'shUnAm | mA mama\' prA\`Nairapa\'prasR^ipa\` motsR^i\'pa | OM bhUrbhuva\`ssva\'H | etadvo mithunaM mA no mithu\'na{\m+}rI\`Dhvam || 67 || athAdityasyAShTapu\'ruSha\`sya | vasUnAmAdityAna{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | rudrANAmAdityAna{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | AdityAnAmAdityAna{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | satA{\m+}\'satyA\`nAm | AdityAna{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | abhidhUnvatA\'mabhi\`ghnatAm | vAtava\'tAM ma\`rutAm | AdityAna{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | R^ibhUNAmAdityAna{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | vishveShA\"ndevA\`nAm | AdityAna{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | sa.nvatsara\'sya sa\`vituH | Adityasya svateja\'sA bhA\`ni | OM bhUrbhuva\`ssva\'H | rashmayo vo mithunaM mA no mithu\'na{\m+}rI\`Dhvam || 68 || Arogasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | bhrAjasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | paTarasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | pata~Ngasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | svarNarasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | jyotiShImatasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | vibhAsasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | kashyapasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | OM bhUrbhuva\`ssva\'H | Apo vo mithunaM mA no mithu\'na{\m+}rI\`Dhvam || 69 || atha vayorekAdashapuruShasyaikAdasha\'strIka\`sya | prabhrAjamAnAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | vyavadAtAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | vAsukivaidyutAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | rajatAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | paruShANA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | shyAmAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | kapilAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | atilohitAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | UrdhvAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni || 70 || avapatantAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | vaidyutAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | prabhrAjamAnInA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | vyavadAtInA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | vAsukivaidyutInA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | rajatAnA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | paruShANA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | shyAmAnA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | kapilAnA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | atilohitInA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | UrdhvAnA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | avapatantInA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | vaidyutInA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svateja\'sA bhA\`ni | OM bhUrbhuva\`ssva\'H | rUpANi vo mithunaM mA no mithu\'na{\m+}rI\`Dhvam || 71 || athAgne\'raShTapu\'ruSha\`sya | agneH pUrvadishyasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | jAtavedasa upadishyasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | sahojaso dakShiNadishyasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | ajirAprabhava upadishyasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | vaishvAnarasyA.aparadishyasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | naryApasa upadishyasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | pa~NktirAdhasaudagdishyasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | visarpiNa upadishyasya sthAne svateja\'sA bhA\`ni | OM bhUrbhuva\`ssva\'H | rUpANi vo mithunaM mA no mithu\'na{\m+}rI\`Dhvam || 72 || dakShiNapUrvasyAndishi visa\'rpI na\`rakaH | tasmAnnaH pa\'ripA\`hi | dakShiNAparasyA.n dishyavisa\'rpI na\`rakaH | tasmAnnaH pa\'ripA\`hi | uttarapUrvasyAndishi viShA\'dI na\`rakaH | tasmAnnaH pa\'ripA\`hi | uttaraparasyAndishyaviShA\'dI na\`rakaH | tasmAnnaH pa\'ripA\`hi | A yasmintsapta vAsavA indriyANi shatakrata\'vitye\`te || 73 || i\`ndra\`gho\`ShA vo\` vasu\'bhiH pu\`rastA\`dupa\'dadhatAm | mano\'javaso vaH pi\`tR^ibhi\'rdakShiNa\`ta upa\'dadhatAm | prace\'tA vo ru\`draiH pa\`shcAdupa\'dadhatAm | vi\`shvaka\'rmA va Adi\`tyaru\'ttara\`ta upa\'dadhatAm | tvaShTA\' vo rU\`pairu\`pari\'ShTA\`dupa\'dadhatAm | sa.nj~nAna.n vaH pa\'shcAdi\`ti | A\`di\`tyassarvo\`.agniH pR^i\'thi\`vyAm | vA\`yura\`ntari\'kShe | sUryo\' di\`vi | ca\`ndramA\' di\`kShu | nakSha\'trANi\` svalo\`ke | e\`vA hye\'va | e\`vA hya\'gne | e\`vA hi vA\'yo | e\`vA hI\"ndra | e\`vA hi pU\'Shan | e\`vA hi de\'vAH || 74 || Apa\'mApAma\`passarvA\"H | a\`smAda\`smAdi\`to.amuta\'H a\`gnirvA\`yushca\` sUrya\'shca | sa\`ha sa\'~ncaska\`rarddhi\'yA | vA\`yvashvA\' rashmi\`pata\'yaH | marI\"cyAtmano\` adru\'haH | de\`vIrbhu\'vana\`sUva\'rIH | pu\`tra\`va\`tvAya\' me suta | mahAnAmnIrma\'hAmA\`nAH | ma\`ha\`so ma\'hasa\`ssva\'H ||75 || de\`vIH pa\'rjanya\`sUva\'rIH | pu\`tra\`va\`tvAya\' me suta | a\`pA.ashnyu\'ShNima\`pA rakSha\'H | a\`pA.a.ashnyu\'ShNima\`pAragham\" | apA\"ghrA\`mapa\'cA\`.avartim\" | apa\'de\`vIri\`to hi\'ta | vajra\'nde\`vIrajI\'tA{\m+}shca | bhuva\'nandeva\`sUva\'rIH | A\`di\`tyAnadi\'tinde\`vIm | yoni\'nordhvamu\`dISha\'ta || 76 || bha\`dra.n karNe\'bhiH shR^iNu\`yAma\' devAH | bha\`draM pa\'shyemA\`kShabhi\`ryaja\'trAH | sthi\`raira~Ngai\"stuShTu\`vA{\m+}sa\'sta\`nUbhi\'H | vyashe\'ma de\`vahi\'ta\`.n yadAyu\'H | sva\`sti na\` indro\' vR^i\`ddhashra\'vAH | sva\`sti na\'H pU\`ShA vi\`shvave\'dAH | sva\`sti na\`stArkShyo\` ari\'ShTanemiH | sva\`sti no\` bR^iha\`spati\'rdadhAtu | ke\`tavo\` aru\'NAsashca | R^i\`Sha\`yo vAta\'rasha\`nAH | pra\`ti\`ShThA{\m+}sha\`tadhA\' hi | sa\`mAhi\'tAso sahasra\`dhAya\'sam | shi\`vA na\`shshanta\'mA bhavantu | di\`vyA Apa\` oSha\'dhayaH | su\`mR^i\`DI\`kA sara\'svati | mA te\` vyo\'ma sa\`ndR^ishi\' || 77 || yo\'.apAM puShpa\`M veda\' | puShpa\'vAn pra\`jAvA\"n pashu\`mAn bha\'vati | cha\`ndramA\` vA a\`pAM puShpam\" | puShpa\'vAn pra\`jAvA\"n pashu\`mAn bha\'vati | ya e\`vaM veda\' | yo\'.apAmA\`yata\'na\`M veda\' | A\`yata\'navAn bhavati | a\`gnirvA a\`pAmA\`yata\'nam | A\`yata\'navAn bhavati | yo\".agnerA\`yatana\`M veda\' || 78 || A\`yata\'navAn bhavati | Apo\` vA a\`gnerA\`yata\'nam | A\`yata\'navAn bhavati | ya e\`vaM veda\' | yo\'.apAmA\`yata\'na\`M veda\' | A\`yata\'navAn bhavati | vA\`yurvA a\`pAmA\`yata\'nam | A\`yata\'navAn bhavati | yo vA\`yorA\`yata\'na\`M veda\' | A\`yata\'navAn bhavati || 79 || Apo\` vai vA\`yorA\`yata\'nam | A\`yata\'navAn bhavati | ya e\`vaM veda\' | yo\'.apAmA\`yata\'na\`M veda\' | A\`yata\'navAn bhavati | a\`sau vai tapa\'nna\`pAmA\`yata\'nam | A\`yata\'navAn bhavati | yo\'.amuShya\` tapa\'ta A\`yata\'na\`M veda\' | A\`yata\'navAn bhavati | Apo\` vA a\`muShya\` tapa\'ta A\`yata\'nam || 80 || A\`yata\'navAn bhavati | ya e\`vaM veda\' | yo\'.apAmA\`yata\'na\`M veda\' | A\`yata\'navAn bhavati | cha\`ndramA\` vA a\`pAmA\`yata\'nam | A\`yata\'navAn bhavati | yashcha\`ndrama\'sa A\`yata\'na\`M veda\' | A\`yata\'navAn bhavati | Apo\` vai cha\`ndrama\'sa A\`yata\'nam | A\`yata\'navAn bhavati || 81 || ya e\`vaM veda\' | yo\'.apAmA\`yata\'na\`M veda\' | A\`yata\'navAn bhavati | nakSha\'trANi\` vA a\`pAmA\`yata\'nam | A\`yata\'navAn bhavati | yo nakSha\'trANAmA\`yata\'na\`M veda\' | A\`yata\'navAn bhavati | Apo\` vai nakSha\'trANAmA\`yata\'nam | A\`yata\'navAn bhavati | ya e\`vaM veda\' || 82 || yo\'.apAmA\`yata\'na\`M veda \' | A\`yata\'navAn bhavati pa\`rjanyo\` vA a\`pAmA\`yata\'nam | A\`yata\'navAn bhavati | yaH pa\`rjanya\'syA\`yata\'na\`M veda\' | A\`yata\'navAn bhavati | Apo\` vai pa\`rjanya\'syA\`.a.ayata\'nam | A\`yata\'navAn bhavati | ya e\`vaM veda\' | yo\'.apAmA\`yata\'na\`M veda\' || 83 || A\`yata\'navAn bhavati | sa\`.nva\`tsa\`ro vA a\`pAmA\`yata\'nam | A\`yata\'navAn bhavati | yassa\'.nvatsa\`rasyA\`yata\'na\`M veda\' | A\`yata\'navAn bhavati | Apo\` vai sa\'.nvatsa\`rasyA\`yata\'nam | A\`yata\'navAn bhavati | ya e\`vaM veda\' | yo\".apsu nAva\`M prati\'ShThitA\`M veda\' | pratye\`va ti\'ShThati || 84 || i\`me vai lo\`kA a\`psu prati\'ShThitAH | tade\`ShA.abhyanU\"ktA | a\`pA{\m+}rasa\`muda\'ya{\m+}sann | sUrye\' shu\`kra{\m+}sa\`mAbhR^i\'tam | a\`pA{\m+}rasa\'sya\` yo rasa\'H | ta.n vo\' gR^ihNAmyutta\`mamiti\' | i\`me vai lo\`kA a\`pA{\m+}rasa\'H | te\'.amuShmi\'nnAdi\`tye sa\`mAbhR^i\'tAH | jA\`nu\`da\`ghnImu\'ttarave\`dI~NkhA\`tvA | a\`pAM pU\'rayi\`tvA gu\'lphada\`ghnam || 85 || puShkaraparNaiH puShkaradaNDaiH puShkaraishca\' sa{\m+}stI\`rya | tasmi\'nvihA\`yase | a\`gniM pra\`NIyo\'pasamA\`dhAya\' | bra\`hma\`vA\`dino\' vadanti | kasmA\"tpraNI\`te.ayama\`gnishcI\`yate\" | sApra\'NI\`te.ayama\`psu hyaya\'~ncI\`yate\" | a\`sau bhuva\'ne\`pyanA\'hitAgnire\`tAH | tama\`bhita\' e\`tA a\`bIShTa\'kA\` upa\'dadhAti | a\`gni\`ho\`tre da\'rshapUrNamA\`sayo\"H | pa\`shu\`ba\`ndhe cA\'turmA\`syeShu\' || 86 || atho\' AhuH | sarve\'Shu yaj~nakra\`tuShviti\' | e\`taddha\' sma\` vA A\'hushshaNDi\`lAH | kama\`gni~nci\'nute | sa\`tri\`yama\`gni~nchi\'nvA\`naH | sa\`.nva\`tsa\`raM pra\`tyakShe\'Na | kama\`gni~nci\'nute | sA\`vi\`trama\`gni~nchi\'nvA\`naH | a\`mumA\'di\`tyaM pra\`tyakShe\'Na | kama\`gni~nci\'nute || 87 || nA\`ci\`ke\`tama\`gni~nchi\'nvA\`naH | prA\`NAnpra\`tyakShe\'Na | kama\`gni~nci\'nute | cA\`tu\`ho\`tri\`yama\`gni~nchi\'nvA\`naH | brahma\' pra\`tyakShe\'Na | kama\`gni~nci\'nute | vai\`shva\`sR^i\`jama\`gni~nchi\'nvA\`naH | sharI\'raM pra\`tyakShe\'Na | kama\`gni~nci\'nute | u\`pA\`nu\`vA\`kya\'mA\`shuma\`gni~nchi\'nvA\`naH || 88 || i\`mAn lo\`kAnpra\`tyakShe\'Na | kama\`gni~nci\'nute | i\`mamA\'ruNaketukama\`gni~nchi\'nvA\`naH | ya e\`vAsau | i\`tashcA\`.amuta\'shcA.avyatIpa\`tI | tamiti\' | yo\".agnermi\'thU\`yA veda\' | mi\`thu\`na\`vAnbha\'vati | Apo\` vA a\`gnermi\'thU\`yAH | mi\`thu\`na\`vAnbha\'vati | ya e\`va.n veda\' || 89 || Apo\` vA i\`damA\'santsali\`lame\`va | sa pra\`jApa\'ti\`reka\'H puShkarapa\`rNe sama\'bhavat | tasyAnta\`rmana\'si kAma\`ssama\'vartata | i\`da{\m+}sR^i\'jeya\`miti\' | tasmA\`dyatpuru\'Sho\` ma\'sabhi\`gacCha\'ti | tadvA\`cA va\'dati | tatkarma\'NA karoti | tade\`ShA.abhyanU\"ktA | kAma\`stadagre\` sama\'varta\`tAdhi\' | mana\'so\` reta\'H pratha\`ma.n yadAsI\"t || 90 || sa\`to bandhu\`masa\'ti\` ni\'ravindann | hR^i\`di pra\`tIShyA\' ka\`vayo\' manI\`Sheti\' | upai\'na\`ntadupa\'namati | yatkA\'mo\` bhava\'ti | ya e\`va.n veda\' | sa tapo\'.atapyata | sa tapa\'sta\`ptvA | sharI\'ramadhUnuta | tasya\` yanmA\`{\m+}\`samAsI\"t | tato\'.aru\`NAH ke\`tavo\` vAta\'rasha\`nA R^iSha\'ya\` uda\'tiShThann || 91 || ye nakhA\"H | te vai\'khAna\`sAH | ye vAlA\"H | te vA\'lakhi\`lyAH | yo rasa\'H | so\'.apAm | a\`nta\`ra\`taH kU\`rmaM bhU\`ta{\m+}sarpa\'ntam | tama\'bravIt | mama\` vaitva~NmA\`{\m+}\`sA | sama\'bhUt || 92 || netyabravIt.pUrva\'me\`vAhami\`hAsa\`niti\' | tatpuru\'Shasya puruSha\`tvam | sa sa\`hasra\'shIrShA\` puru\'ShaH | sa\`has\`srA\`kShassa\`hasra\'pAt | bhU\`tvoda\'tiShThat | tama\'bravIt.h | tva.n vai pUrva{\m+}\'sama\'bhUH | tvami\`daM pUrva\'H kuru\`Shveti\' | sa i\`ta A\`dAyApa\'H | || 93 || a\`~nja\`linA\' pu\`rastA\'du\`pAda\'dhAt | e\`vAhye\`veti\' | tata\' Adi\`tya uda\'tiShThat | sA prAcI\` dik | athA\'.aru\`NaH | ke\`turda\'kShiNa\`ta u\`pAda\'dhAt | e\`vAhyagna\` iti\' | tato\' vA a\`gniruda\'tiShThat | sA da\'kShi\`NA dik | athA\'ru\`NaH ke\`tuH pa\`shcAdu\`pada\'dhAt | e\`vAhi vAyo\` iti\' || 94 || tato\' vA\`yuruda\'tiShThat | sA pra\`tIcI\` dik | athA\'ru\`NaH ke\`turu\'ttara\`ta u\`pAda\'dhAt | e\`vAhIndreti\' | tato\` vA indra\` uda\'tiShThat | sodI\'cI\` dik | athA\'ru\`NaH ke\`turma\'dhya u\`pAda\'dhAt | e\`vAhi pUSha\`nniti\' | tato\` vai pU\`Shoda\'tiShThat | seyandik || 95 || athA\'ru\`NaH ke\`turu\`pari\'ShTAdu\`pAda\'dhAt | e\`vAhi de\`vA hati\' | tato\' devamanu\`ShyAH pi\`tara\'H | ga\`ndha\`rvA\`psa\`rasa\`shcoda\'tiShThann | sordhvA dik | yA vi\`pruSho\' vi\`parA\'patann | tAbhyo.asu\'rA\` rakShA{\m+}\'si pishA\`cAshcoda\'tiShThann | tasmA\`tte parA\'bhavann | vi\`pruDbhyo\` hi te sama\'bhavann | tade\`ShAbhyanU\"ktA || 96 || Apo\' ha\` yadbR^i\'ha\`tIrgarma\`mAyann\' | dakSha\`ndadhA\'nA ja\`naya\'ntIssvaya\`Mbhum | tata\' i\`medhyasR^ijyanta\` sargA\"H | adbhyo\` vA i\`da{\m+} sama\'bhUt | tasmA\'di\`da{\m+}sarva\`M brahma\' svaya\`Mbhviti\' | tasmA\'di\`da{\m+}sarva\`{\m+}\` shithi\'lami\`vA.adhruva\'mivAbhavat | pra\`jApa\'ti\`rvAva tat | A\`tmanA\`tmAna\'.n vi\`dhAya\' | tade\`vAnu\`prAvi\'shat | tade\`ShAbhyanU\"ktA || 97 || vi\`dhAya\' lo\`kAn vi\`dhAya\' bhU\`tAni\' | vi\`dhAya\` sarvA\"H pra\`disho\` disha\'shca | pra\`jApa\'tiH prathama\`jA R^i\`tasya\' | A\`tmanA\`tmAna\'ma\`bhi sa.nvi\'ve\`sheti\' | sarva\'me\`vedamA\`ptvA | sarva\'mava\`ruddhya\' | tade\`vAnu\`pravi\'shati | ya e\`va.n veda\' || 98 || catu\'ShTayya\` Apo\' gR^ihNAti | ca\`tvAri\` vA a\`pA{\m+}rU\`pANi\' | medho\' vi\`dyut | sta\`na\`yi\`tnurvR^i\`ShTiH | tAnye\`vAva\'rundhe | Atapa\'ti\` varShyA\' gR^ihNAti | tAH pu\`rastA\`dupa\'dadhAti | e\`tA vai bra\'hmavarca\`syA A\`paH | mu\`kha\`ta e\`va bra\'hmavarca\`samava\'rundhe | tasmA\"nmukha\`to bra\'hmavarca\`sita\'raH || 99 || kUpyA\' gR^ihNAti | tA da\'kShiNa\`ta upa\'dadhAti | e\`tA vai te\'ja\`svinI\`rApa\'H | teja\' e\`.avAsya\' dakShiNa\`to da\'dhAti | tasmA\`ddakShi\`No.ardha\'steja\`svita\'raH | sthA\`va\`rA gR^i\'hNAti | tAH pa\`shcAdupa\'dadhAti | prati\'ShThitA\` vai sthA\'va\`rAH | pa\`shcAde\`va prati\'tiShThati | vaha\'ntIrgR^ihNAti ||100 || tA u\'ttara\`ta upa\'dadhAti | oja\'sA\` vA e\`tA vaha\'ntIri\`vodga\'tIri\`va AkUja\'tIri\`va dhAva\'ntIH | oja\' e\`vAsyo\"ttara\`to da\'dhAti | tasmA\`dutta\`ro.ardha\' oja\`svita\'raH | sa\`MbhA\`ryA gR^i\'hNAti | tA madhya\` upa\'dadhAti | i\`ya.n vai sa\'MbhA\`ryAH | a\`syAme\`va prati\'tiShThati | pa\`lva\`lyA gR^i\'hNAti | tA u\`pari\'ShTAdu\`pAda\'dhAti || 101 || a\`sau vai pa\'lva\`yAH | a\`muShyA\'me\`va prati\'tiShThati | di\`kShUpa\'dadhAti | di\`kShu vA Apa\'H | anna\`.n vA Apa\'H | a\`dbhyo cA anna\'~njAyate | yade\`vadbhyo.anna\`~njAya\'te | tadava\'rundhe | ta.n vA e\`tama\'ru\`NAH ke\`tavo\` vAta\'rasha\`nAR^iSha\'yo.acinvann | tasmA\'dAruNake\`tuka\'H || 102 || tade\`ShAbhyanU\"ktA | ke\`tavo\` aru\'NAsashca | R^i\`Sha\`yo vAta\'rasha\`nAH | pra\`ti\`ShThA{\m+} sha\`tadhA\'hi | sa\`mAhi\'tAso sahasra\`dhAya\'sa\`miti\' | sha\`tasha\'shcai\`va sa\`hasra\'shashca\` prati\'tiShThati | ya e\`tama\`gni~nci\'nu\`te ya u\'cainame\`va.n veda\' || 103 || jA\`nu\`da\`ghnImu\'ttarave\`dI~NkhA\`tvA | a\`pAM pU\'rayati | A\`pa{\m+} sa\'rva\`tvAya\' | pu\`Shka\`ra\`pa\`rNa{\m+}ru\`kmaM puru\'Sha\`mityupa\'dadhAti | tapo\` vai pu\'Shkarapa\`rNam | sa\`tya{\m+}ru\`kmaH | a\`mR^ita\`M puru\'ShaH | e\`tAva\`dvA vA\"sti | yAva\'de\`tat | yAva\'de\`vAsti\' || 104 || tadava\'rundhe | kU\`rmamupa\'dadhAti | a\`pAme\`va medha\`mava\'rundhe | atho\" sva\`rgasya\' lo\`kasya\` sama\'ShTyai | Apa\'mApAma\`passarvA\"H | a\`smAda\`smAdi\`to.amuta\'H | a\`gnirvA\`yushca\` sUrya\'shca | sa\`hasa\'~ncaska\`rarddhi\'yA\` iti\' | vA\`yvashvA\' rashmi\`pata\'yaH | lo\`kaM pR^i\'NacChi\`draM pR^i\'Na || 105 || yAsti\`sraH pa\'rama\`jAH | i\`ndra\`gho\`ShA vo\` vasu\'bhire\`vAhye\`veti\' | pa~nca\`cita\'ya\` upa\'dadhAti | pA~Nkto\`.agniH | yAva\'ne\`vAgniH | ta~nci\'nute | lo\`kaMpR^i\'NayA dvi\`tIyA\`mupa\'dadhAti | pa~nca\' padA\` vai vi\`rAT | tasyA\` vA i\`yaM pAda\'H | a\`tnari\'kSha\`M pAda\'H | dyauH pAda\'H | disha\`H pAda\'H | pa\`rora\'jA\`H pAda\'H | vi\`rAjye\`va prati\'tiShThati | ya e\`tama\`gni~nci\'nu\`te | ya u\'cainame\`va.n veda\' || 106 || a\`gniM pra\`NIyo\'pasamA\`dhAya\' | tama\`bhita e\`tA a\`bIShTakA\` upa\'dadhAti | a\`gni\`ho\`tre da\'rshapUrNamA\`sayo\"H | pa\`shu\`ba\`ndhe cA\'turmA\`syeShu\' | atho\' AhuH | sarveShu\' yaj~nakra\`tuShviti\' | atha\' hasmAhAru\`NassvA\'ya\`Mbhuva\'H | sA\`vi\`traH sarvo\`.agnirityana\'nuSha~NgaM manyAmahe | nAnA\` vA e\`teShA\".n vI\`ryA\'Ni | kama\`gni~nci\'nute || 107 || sa\`tri\`yama\`gni~nci\'vA\`naH | kama\`gni~nci\'nute | sA\`vi\`trama\`gni~nci\'vA\`naH | kama\`gni~nci\'nute | nA\`ci\`ke\`tama\`gni~nci\'vA\`naH | kama\`gni~nci\'nute | cA\`tu\`rho\`tri\`yama\`gni~nci\'vA\`naH | kama\`gni~nci\'nute | vai\`shva\`sR^i\`jama\`gni~nci\'vA\`naH | kama\`gni~nci\'nute || 108 u\`pA\`nu\`vA\`kyamA\`shuma\`gni~nci\'vA\`naH | kama\`gni~nci\'nute | i\`mamA\'ruNaketukama\`gni~nci\'vA\`na iti\' | vR^iShA\` vA a\`gniH | vR^iShA\'No\` sa{\m+}sphA\'layet | ha\`nyetA\"sya ya\`j~naH | tasmA\`nnAnu\`Shajya\'H | sotta\'rave\`diShu\' kra\`tuShu\' cinvIta | u\`tta\`ra\`ve\`dyA{\m+}hya\'gnishcI\`yate\" | pra\`jAkA\'mashcinvIta || 109 || prA\`jA\`pa\`tyo vA e\`Sho\".agniH | prA\`jA\`pa\`tyAH pra\`jAH | pra\`jAvA\"n bhavati | ya e\`va.n veda\' | pa\`shukA\'mashcinvIta | sa\`.nj~nAna\`.n vA e\`tat pa\'shUnAm | yadApa\'H p\`shU\`nAme\`va sa\`.nj~nAne\`.agni~nci\'nute | p\`shu\`mAn bha\'vati | ya e\`va.n veda\' || 110 || vR^iShTi\'kAmashcinvIta | Apo\` vai vR^iShTi\'H | pa\`rjanyo\` varShu\'ko bhavati | ya e\`va.n veda\' | A\`ma\`yA\`vI ci\'nvIta | Apo\` vai bhe\'Sha\`jam | bhe\`Sha\`jame\`vAsmai\' karoti | sarva\`mAyu\'reti | a\`bhi\`cara{\m+}\'shcinvIta | vajro\` vai Apa\'H || 111 || vajra\'me\`va bhrAtR^i\'vyebhya\`H praha\'rati.stR^i\`Nu\`ta e\'nam | teja\'skAmo\` yasha\'skAmaH | bra\`hma\`va\`rca\`sakA\'massva\`rgakA\'mashcinvIta | e\`tAva\`dvA vA\"sti | yAva\'de\`tat | yAva\'de\`vAsti\' | tadava\'rundhe | tasyai\`tad vra\`tam | varSha\'ti\`na dhA\'vet || 112 || a\`mR^ita\`.n vA Apa\'H | a\`mR^ita\`syAna\'ntarityai | nApsu mUtra\'purI\`Sha~NkuryAt | na niShThI\'vet | na vi\`vasa\'nassnAyAt | guhyo\` vA e\`Sho\".agniH | e\`tasyA\`gnerana\'tidAhAya | na pu\'Shkarapa\`rNAni\` hira\'Nya\`.nvA.adhi\`tiShThe\"t | e\`tasyA\`gnerana\'bhyArohAya | na kUrma\`syAshnI\'yAt | noda\`kasyA\`ghAtu\'kA\`nyena\'moda\`kAni\' bhavanti | a\`ghAtu\'kA\` Apa\'H | ya e\`tama\`gni~nci\'nu\`te | ya u\'cainame\`va.n veda\' || 113 || i\`mAnu\'ka\`M bhu\'vanA sIShadhema | indra\'shca\` vishve\' ca de\`vAH | ya\`j~nashca\' nasta\`nva~nca\' pra\`jA~nca\' | A\`di\`tyairindra\'sssa\`ha sI\'ShadhAtu | A\`di\`tyairindra\`ssaga\'No ma\`rudbhi\'H | a\`smAka\'M bhUtvavi\`tA ta\`nUnA\"m | Apla\'vasva\` prapla\'vasva | A\`NDIbha\'vaja\` mA mu\`huH | sukhAdIndu\'Hkhani\`dhanAm | prati\'mu~ncasva\` svAM pu\`ram || 114 || marI\'cayassvAyaMbhu\`vAH | ye sha\'rI\`rANya\'kalpayann | te te\' de\`ha~Nka\'lpayantu | mA ca\' te\` khyAsma\' tIriShat | utti\'ShThata\` mA sva\'pta | a\`gnimi\'cChadhva\`M bhAra\'tAH | rAj~na\`ssomasya tR^i\`ptAsa\'H | sUrye\'Na sa\`yujo\'ShasaH | yuvA\' su\`vAsA\"H | a\`ShTAca\'krA\` nava\'dvArA || 115 || de\`vAnA\`M pUra\'yo\`dhyA | tasyA{\m+}\'hiraNma\'yaH ko\`shaH | sva\`rgo lo\`ko jyoti\`ShA.a.acR^i\'taH | yo vai tA\"M brahma\'No ve\`da | a\`mR^ite\'nA.a.avR^i\`tAM pu\'rIm | tasmai\" brahma ca\' brahmA\` ca | A\`yuH kIrti\'M pra\`jAnda\'duH | vi\`bhrAja\'mAnA\`{\m+}\`hari\'NIm | ya\`shasA\' sampa\`rIvR^i\'tAm | pura{\m+}\'hiraNmayIM bra\`hmA || 116 || vi\`veshA\'.apa\`rAji\'tA | parA~Ngetya\'jyAma\`yI | parA~Ngetya\'nAsha\`kI | i\`hacA\'mutra\'cAnve\`ti | vi\`dvAnde\'vAsu\`rAnu\'bha\`yAn | yatku\'mA\`rI ma\`ndraya\'te | ya\`dyo\`Shadyatpa\'ti\`vratA\" | ari\'ShTa\`.n yatki.nca\' kri\`yate\" | a\`gnistadanu\'vedhati | a\`shR^itA\'sashshR^i\'tAsa\`shca || 117 || ya\`jvAno\` ye.apya\'ya\`jvana\'H | sva\'ryanto\` nApe\"kShante | indra\'ma\`gnishca\' ye vi\`duH | sika\'tA iva sa\`.nyanti\' | ra\`shmibhi\'ssamu\`dIri\'tAH | a\`smAllo\`kAda\'muShmA\`cca | R^i\`Shibhi\'radAtpR^i\`shnibhi\' | ape\'ta\` vIta\` vi ca\' sarpa\`tAta\'H ye.atra\`stha pu\'rA\`NA ye ca\` nUta\'nAH | aho\'bhira\`dbhira\`ktubhi\`vya\'ktam || 118 || ya\`mo da\'dAtvava\`sAna\'masmai | nR^i mu\'Nantu nR^ipA\`tvarya\'H | a\`kR^i\`ShTA ye ca\` kR^iShTa\'jAH | ku\`mArI\'Shu ka\`nInI\'Shu | jA\`riNI\'Shu ca\` ye hi\`tAH | reta\'HpItA\` ANDa\'pItAH | a~NgA\'reShu ca\` ye hu\`tAH | u\`bhayA\"n putra\'pautra\`kAn | yu\`ve\`.aha.n ya\`marAja\'gAn | sha\`taminnu sha\`rada\'H || 119 || ado\` yadbrahma\' vila\`bam | pi\`tR^i\`NA~nca\' ya\`masya\' ca | varu\'Na\`syAshvi\'nora\`gneH | ma\`rutA\"~nca vi\`hAya\'sAm | kA\`ma\`pra\`yava\'NaM me astu | sa hye\'vAsmi\' sa\`nAta\'naH | iti nAko brahmishravo\' rAyo\' dhanam | pu\`trAnApo\' de\`vIri\`hA.a.ahi\'ta || 120 || vishI\"rShNI\`~NgR^idhra\'shIrShNI~nca | apeto\'nirR^i\`ti{\m+}ha\'thaH | paribAdha{\m+}shve\'taku\`kSham | nija~Ngha{\m+}\'shaba\`loda\'ram | sa\` tAn vA\`cyAya\'yA sa\`ha | agne\` nAsha\'ya sa\`ndR^isha\'H | I\`rShyA\`sU\`ye bu\'bhu\`kShAm | ma\`nyu.n kR^i\`tyA.n ca\' dIdhire | rathe\'na ki{\m+}shu\`kAva\'tA | agne\` nAsha\'ya sa\`ndR^isha\'H || 121 || pa\`rjanyA\'ya\` pragA\'yata | di\`vaspu\`trAya\' mI\`DhuShe\" | sa no\' ya\`vasa\'micChatu.i\`da.n vaca\'H pa\`rjanyA\'ya sva\`rAje\" | hR^i\`do a\`stvanta\'ra\`ntadyu\'yota | ma\`yo\`bhUrvAto\' vi\`shvakR^i\'ShTayassantva\`sme | su\`pi\`ppa\`lA oSha\'dhIrde\`vago\'pAH | yo garbha\`moSha\'dhInam | gavA\"~NkR^i\`Notyarva\'tAm | pa\`rjanya\'H purU\`ShINA\"m || 122 || puna\'rmAmaitvindri\`yam | puna\`rAyu\`H puna\`rbhaga\'H | puna\`rbrAhma\'Namaitu mA | puna\`rdravi\'Namaitu mA | yanme\`.adya reta\'H pR^ithi\`vImaskAn\' | yadoSha\'dhIra\`pyasa\'ra\`dyadApa\'H | i\`dantatpuna\`rAda\'de | dI\`rghA\`yu\`tvAya\` varca\'se | yanme\` reta\`H prasi\'cyate | yanma\` AjA\'yate\` puna\'H | tena\' mAma\`mR^ita\'.n kuru | tena\' supra\`jasa\'~Nkuru || 123 || a\`dbhyastiro\`dhA.ajA\'yata | tava\' vaishrava\`Nassa\'dA | tiro\'dhehi sapa\`tnAnna\'H | ye apo\`.ashnanti\' keca\`na | tvA\`ShTrIM mA\`yA.n vai\"shrava\`NaH | ratha{\m+}\'sahasra\`vandhu\'ram | pu\`ru\`shca\`kra{\m+}saha\'srAshvam | AsthA\`yAyA\'hi no ba\`lim | yasmai\' bhU\`tAni\' ba\`limAva\'hanti | dhana\`~NgAvo\` hasti\`hira\'Nya\`mashvAn\' || 124 || asA\'ma suma\`tau ya\`j~niya\'sya | shriya\`M bibhra\`ti.anna\'mukhI.n vi\`rAjam\" | su\`da\`rsha\`ne ca\' kro\`~nce ca\' | mai\`nA\`ge ca\' ma\`hAgi\'rau | sha\`tadvA\`TTAra\'gama\`ntA | sa\`{\m+}\`hArya\`nnaga\'ra\`.n tava\' | iti mantrA\"H | kalpo\'.ata U\`rdhvam | yadi\` bali\`{\m+}\` hare\"t | hi\`ra\`Nya\`nA\`bhaye\' vitu\`daye\' kaube\`rAyA\`yaM ba\'liH || 125 || sarvabhUtadhipataye na\'ma i\`ti | atha bali{\m+}hR^itvopa\'tiShThe\`ta | kSha\`tra.n kSha\`tra.n vai\"shrava\`NaH | brAhmaNA\' vaya\`{\m+}\`smaH | nama\'ste astu\` mA mA\' hi{\m+}sIH | asmAtpravishyAnna\'maddhI\`ti | atha tamagnimA\'dadhI\`ta | yasminnetatkarma pra\'yu~njI\`ta | ti\`rodhA\` bhUH | ti\`rodhA\` bhuvaH || 126 || ti\`rodhA\`ssva\'H | ti\`rodhA\` bhUrbhuva\`ssva\'H | sarveShA.n lokAnAmAdhipatye\' sIde\`ti | atha tamagni\'mindhI\`ta | yasminnetatkarma pra\'yu~njI\`ta | ti\`rodhA\` bhUssvAhA\" | ti\`rodhA\` bhuva\`ssvAhA\" | ti\`rodhA\`ssva\'ssvAhA\" | ti\`rodhA\` bhUrbhuva\`ssva\'ssvAhA\" | yaminnasya kAle sarvA AhutIr hutA\' bhave\`yuH || 127 || api brAhmaNa\'mukhI\`nAH | tasminnahnaH kAle pra\'yun~njI\`ta | para\'ssu\`ptaja\'nAdve\`pi | mAsma pramAdyanta\'mAdhyA\`payet | sarvArthA\"ssiddhya\`nte | ya e\'va.n ve\`da | kShudhyannida\'majA\`natAm | sarvArthA na\' siddhya\`nte | yaste\' vi\`ghAtu\'ko bhrA\`tA | mamAntarhR^i\'daye\` shritaH || 128 || tasmA\' i\`mamagra\`piNDa\'~njuhomi | sa me\".arthA\`nmA viva\'dhIt | mayi\` svAhA\" | rA\`jA\`dhi\`rA\`jAya\' prasahyasA\`hine\" | namo\' va\`ya.n vai\"shrava\`NAya\' kurmahe | sa me\` kAmA\`nkAma\`kAmA\'ya\` mahyam\" | kA\`me\`shva\`ro vai\"shrava\`No da\'dAtu | ku\`be\`rAya\' vaishrava\`NAya\' | ma\`hA\`rA\`jAya\` nama\'H | ke\`tavo\` aru\'NAsashca | R^i\`Sha\`yo vAta\'rasha\`nAH | pra\`ti\`ShThA{\m+}sha\`tadhA\' hi | sa\`mAhi\'tAso sahasra\`dhAya\'sam | shi\`vAna\`shshanta\'mA bhavantu | di\`vyA Apa\` oSha\'dhayaH | su\`mR^i\`DI\`kA sara\'svati | mA te\` vyo\'ma sa\`ndR^ishi\' || 129 || sa.nvatsarameta\'d vrata\`.n caret | dvau\' vA mA\`sau | niyamassa\'mAse\`na | tasminniyama\'vishe\`ShAH | triShavaNamudako\'paspa\`rshI | caturthakAlapAna\'bhakta\`ssyAt | aharaharvA bhaikSha\'mashnI\`yAt | auduMbarIbhissamidbhiragni\'M pari\`caret | punarmAmaittvindriyanityetenA.anu\'vAke\`na | uddhR^itaparipUtAbhiradbhiH kArya\'.n kurvI\`ta || 130 || a\'sa~nca\`yavAn | agnaye vAyave\' sUryA\`ya | brahmaNe pra\'jApa\`taye | candramase na\'kShatre\`bhyaH | R^itubhyassa\'.nvatsarA\`ya | varuNAyAruNAyeti vra\'taho\`mAH | pra\`va\`rgyava\'dAde\`shaH | aruNAH kA\"NDaR^i\`ShayaH | araNye\'.adhIyI\`rann | bhadra~NkarNebhiriti dve\' japi\`tvA || 131 || mahAnAmnIbhirudaka{\m+} sa\'{\m+}spa\`rshya | tamAcA\"ryo da\`dyAt | shivAnashshantametyoShadhI\'rAla\`bhate | sumR^iDIke\'ti bhU\`mim | evama\'pava\`rge | dhe\'nurda\`kShiNA | ka{\m+}sa.n vAsa\'shca kShau\`mam | anya\'dvA shu\`klam | ya\'thAsha\`kti vA | eva{\m+}svAdhyAya\'dharme\`Na | araNye\'.adhIyI\`ta | tapasvI puNyo bhavati tapasvI pu\'Nyo bha\`vati || 132 || OM bha\`dra~NkarNe\'bhiH shR^iNu\`yAma\' devAH | bha\`draM pa\'shyemA\`kShabhi\`ryaja\'trAH | sthi\`raira~Ngai\"stuShTu\`vA{\m+}sa\'sta\`nUbhi\'H | vyashe\'ma de\`vahi\'ta\`.n yadAyu\'H | sva\`sti na\` indro\' vR^i\`ddhashra\'vAH | sva\`sti na\'H pU\`ShA vi\`shvave\'dAH | sva\`sti na\`stArkShyo\` ari\'ShTanemiH | sva\`sti no\` bR^iha\`spati\'rdadhAtu || 133 || || OM shAnti\`H shAnti\`H shAnti\'H || ## This first prashna of the arAnyaka is known as aruNaprashnaH From taittirIyasamhitA.html Note on the use of t or th in apashyamahametAnthsapta in || 0| 1| 7| 21|| | See top right https://archive.org/details/taittiriya/taittiriya_aranyaka_bhaskara_01/page/n50/mode/1up It is explained in Taittiriya-pratisakhya https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.553666/page/n161/mode/2up See pages 88 and 89 | There are two parts Rule 1 (a and b) a | if ##~N ## followed by ##s ##, ##Sh ## then ##k ## is Agama eg - ##pratya~N somo ##=>## pratya~N##+##k##+##somo ## eg - ##pratya~N ShaDaho ##=>## pratya~N ##+##k ##+##ShaDaho ## b | if ##T ##, ##n ## followed by ##s ##, ##Sh ##) then ##t ## is Agama eg - ##vidvAn somena ##=>## vidvAn ##+## t ##+##somena ## our eg ##etAn sapta ##=>## etAn ##+## t ##+##sapta ## ##vaT svayamabhi ##=>## vaT ##+## t ##+## svayamabhi ## Rule 2 First letter in group followed by ##UShma ## - becomes second in the respective group eg - ##pratya~N##+##k##+##somo ##=>## pratya~N##+## kh ##+##somo ## ##vidvAn ##+## t ##+##somena ##=>## vidvAn ##+## th ##+##somena ## our eg ##etAn ##+## t ##+##sapta ##=>## etAn ##+## th ##+##sapta ## See pratishakhya reference page 164 This is the reason many books also use saMvathsara in place of saMvatsara etc | BTW ##vardhana ## as ##varddhana ## is also documented as ##dvivarNam## page 162 onwards in the same pratishAkhya reference (sutra 1 and 5 for ##varddhana##) These specifics are emphasized in some vedic books to remind ##uchchAraNa ## although some books are liberal and expect students to learn from parampara | - Muralidhara muraliba at gmail.com Encoded with Accents by Rajagopal Iyer ## || taittirIyAraNyakam aruNaprashnaH || svararahitam OM bhadra.n karNebhiH shR^iNuyAma devAH | bhadraM pashyemAkShabhiryajatrAH | sthiraira~NgaistuShTuvA{\m+}sastanUbhiH | vyashema devahita.n yadAyuH | svasti na indro vR^iddhashravAH | svasti naH pUShA vishvavedAH | svasti nastArkShyo ariShTanemiH | svasti no bR^ihaspatirdadhAtu|| OM shAntiH shAntiH shAntiH || OM bhadra.n karNebhiH shR^iNuyAma devAH | bhadraM pashyemAkShabhiryajatrAH | sthiraira~NgaistuShTuvA{\m+}sastanUbhiH | vyashema devahita.n yadAyuH | svasti na indro vR^iddhashravAH | svasti naH pUShA vishvavedAH | svasti nastArkShyo ariShTanemiH | svasti no bR^ihaspatirdadhAtu | ApamApAmapaH sarvAH | asmAdasmAdito.amutaH || 1 || agnirvAyushca sUryashca | saha sa.ncaskararddhiyA | vAyvashvA rashmipatayaH | marIcyAtmano adruhaH | devIrbhuvanasUvarIH | putravatvAya me suta | mahAnAmnIrmahAmAnAH | mahaso mahasassvaH | devIH parjanyasUvarIH | putravatvAya me suta || 2 || apAshnyuShNimapA rakShaH | apAshnyuShNimapAragham | apAghrAmapa cAvartim | apadevIrito hita | vajraM devIrajItA{\m+}shca | bhuvana.n devasUvarIH | AdityAnaditi.n devIm | yoninordhvamudIShata | shivAnashshantamA bhavantu | divyA Apa oShadhayaH | sumR^iDIkA sarasvatI | mA te vyoma sa.ndR^ishi || 3 || smR^itiH pratyakShamaitihyam | anumAnashcatuShTayam | etairAdityamaNDalam | sarvaireva vidyAsyate | sUryo marIcimAdatte | sarvasmAdbhuvanAdadhi | tasyAH pAkavisheSheNa | smR^ita.n kAlavisheShaNam | nadIva prabhavAtkAcit | akShayyAtsyandate yathA || 4 || tAnnadyo.abhisamAyanti | sorussatI na nivartate evannAnAsamutthAnAH | kAlAssa.nvatsara{\m+} shritAH | aNushashca mahashashca | sarve samavayantritam | sataissarvaissamAviShTaH | Urussanna nivartate adhisa.nvatsara.n vidyAt | tadeva lakShaNe || 5 || aNubhishca mahadbhishca | samArUDhaH pradR^ishyate | sa.nvatsaraH pratyakSheNa | nAdhisatvaH pradR^ishyate | paTaro viklidhaH pi~NgaH | etadvaruNalakShaNam | yatraitadupadR^ishyate | sahasra.n tatra nIyate | eka{\m+}hi shiro nAnA mukhe | kR^itsnam tadR^itulakShaNam || 6 || ubhayatassaptendriyANi | jalpita.n tveva dihyate | shuklakR^iShNe sa.nvatsarasya | dakShiNavAmayoH pArshvayoH | tasyaiShA bhavati | shukra.n te anyadyajata.n te anyat | viShurUpe ahanI dyaurivAsi | vishvA hi mAyA avasi svadhAvaH | bhadrA te pUShanniha rAtirastviti | nAtra bhuvanam | na pUShA | na pashavaH | nAdityassaMvatsara eva prayakSheNa priyatamaM vidyAt | etadvai saMvatsarasya priyatama{\m+} rUpam | yo.asya mahAnartha utpatsyamAno bhavati | idaM puNyaM kuruShveti | tamAharaNa.n dadyAt || 7 || sAka.njAnA{\m+} saptathamAhurekajam | ShaDudyamA R^iShayo devajA iti | teShAmiShTAni vihitAni dhAmashaH | sthAtre rejante vikR^itAni rUpashaH ko nu maryA amithitaH | sakhA sakhAyamabravIt | jahAko asma dIShate | yastityAja sakhivida{\m+} sakhAyAm | na tasya vAcyapi bhAgo asti | yadI{\m+} shR^iNotyalaka{\m+} shR^iNoti || 8 || na hi praveda sukR^itasya panthAmiti | R^iturR^itunA nudyamAnaH | vinanAdAbhidhAvaH | ShaShTishca tri{\m+}shakA valgAH | shukakR^iShNau ca ShaShTikau | sArAgavastrairjaradakShaH | vasanto vasubhissaha sa.nvatsarasya savituH | praiShakR^itprathamaH smR^itaH | amUnAdayateetyanyAn || 9 || amU{\m+}shca parirakShataH | etA vAcaH prayujyante | yatraitadupadR^ishyate | etadeva vijAnIyAt | pramANaM kAlaparyaye | visheShaNa.n tu vakShyAmaH | R^itUnA.n tannibodhata | shuklavAsA rudragaNaH | grIShmeNA.a.avartate saha | nijahan pR^ithivI{\m+} sarvAm || 10 || jyotiShA.apratikhyena saH | vishvarUpaNi vAsA{\m+}si | AdityAnA.n nibodhata | sa.nvatsarINa.n karmaphalam | varShAbhirdadatA{\m+} saha | aduHkho duHkhacakShuriva | tadmA.a.apIta iva dR^ishyate | shItenAvyathayanniva | rurudakSha iva dR^ishyate | hlAdayate jvalatashcaiva | shAmyatashcAsya cakShuShI | yA vai prajA bhra{\m+}shyante | sa.nvatsarAttA bhra{\m+}shyante | yAH pratitiShThanti | sa.nvatsare tAH pratitiShThanti | varShAbhya ityarthaH || 11 || akShiduHkhotthitasyaiva | viprasanne kanInike | A~NktecAdgaNa.n nAsti | R^ibhUNA.n tannibodhata | kanakAbhAni vAsA{\m+}si | ahatAni nibodhata | annamashnIta mR^ijmIta | aha.n vo jIvanapradaH | etA vAcaH prayujyante | sharadyatropadR^ishyate || 12 || abhidhUnvanto.abhighnanta iva | vAtavanto marudgaNAH | amuto jetumiShumukhAmiva | sannaddhAssaha dadR^ishe ha | apadhvastairvastivarNairiva | vishikhAsaH kapardinaH | akruddhasya yotsyamAnasya | kruddhasyeva lohinI | hematashcakShuShI vidyAt | akShNayoH kShipaNoriva || 13 || durbhikShaM devalokeShu | manUnAmudakaM gR^ihe | etA vAcaH pravadantIH | vaidyuto yAnti shaishirIH | tA agniH pavamanA anvaikShata | iha jIvikAmaparipashyan | tasyaiShA bhavati | ihehavassvatapasaH | marutassUryatvacaH | sharma saprathA AvR^iNe || 14 || atitAmrANi vAsA{\m+}si | aShTivajrishataghni ca | vishve devA vipraharanti | agnijihvA asashcata | naiva devo na martyaH | na rAjA varuNo vibhuH | nAgnirnendro na pavamAnaH | mAtR^ikkaccana vidyate | divyasyaikA dhanurArtniH | pR^ithivyAmaparA shritA || 15 || tasyendro vamrirUpeNa | dhanurjyAmaChinathsvayam | tadindradhanurityajyam | abhravarNeShu cakShate | etadeva sha.nyorbArhaspatyasya | etadrudrasya dhanuH | rudrasya tveva dhanurArtniH | shira utpipeSha | sa pravargyo.abhavat | tasmAdyassapravargyeNa yaj~nena yajate | rudrasya sa shiraH pratidadhAti | naina{\m+} rudra Aruko bhavati | ya eva.n veda || 16 || atyUrdhvAkSho.atirashcAt | shishiraH pradR^ishyate | naiva rUpa.n na vAsA{\m+}si | na cakShuH pratidR^ishyate | anyonya.n tu na hi{\m+}srAtaH | satastaddevalakShaNam | lohito.akShNi shArashIrShNiH | sUryasyodayanaM prati | tva.n kareShinya~njalikAm | tva.n karoShi nijAnukAm || 17 || nijAnukAmenya~njalikA | amI vAcamupAsatAmiti | tasmai sarva R^itavo namante | maryAdAkaratvAtprapurodhAm | brAhmaNa Apnoti | ya evaM veda | sa khalu sa.nvatsara etaissenAnIbhissaha | indrAya sarvAnkAmAnabhivahati | sa drapsaH | tasyaiShA bhavati || 18 || avadrapso a{\m+}shumatImatiShThat | iyAnaH kR^iShNo dashabhissahasraiH | AvartamindraH shacyA dhamantam | upsnuhi taM nR^imaNAmathadrAmitI | etayaivendraH salAvR^ikyA saha | asurAn parivR^ishcati | pR^ithivya{\m+}shumatI | tAmanvavasthitaH sa.nvatsaro diva.n ca | naiva.n viduShA.a.acAryAntevAsinau | anyonyasmai druhyAtAm | yo druhyati | bhrashyate svargAllokAt | ityR^itumaNDalAni | sUryamaNDalAnyAkhyAyikAH | ata Urdhva{\m+} sanirvacanAH ||19 || Arogo bhrAjaH paTaraH pata~NgaH | svarNaro jyotiShimAn vibhAsaH | te asmai sarve divamAtapanti | Urja.n duhAnA anapasphuranta iti | kashyapo.aShTamaH | sa mahAmeru.n na jahAti | tasyaiShA bhavati | yatte shilpa.nkashyapa rocanAvat | indriyAvatpuShkalaM citrabhAnu | yasmintsUryA arpitAssapta sAkam || 20 || tasmin rAjAnamadhivishrayemamiti | te asmai sarve kashyapAjjy otirlabhante | tAntsomaH kashyapAdadhinirddhamati | bhrastAkarmakR^idivaivam | prANo jIvAnIndriyajIvAni | sapta shIrShaNyAH prANAH | sUryA ityAcAryAH | apashyamahametAntsapta sUryAniti | pa~ncakarNo vAtsyAyanaH | saptakarNashca plAkShiH || 21 || ##See a note in the end on adding t before sapta for apashyamahametAntsapta## AnushrAvika eva nau kashyapa iti | ubhau vedayite | na hi shekumiva mahAmeruM gantum | apashyamahametsUryamaNDalaM parivartamAnam | gArgyaH prANatrAtaH | gacChanta mahAmerum | ekaM cAjahatam | bhrAjapaTarapata~NgA nihane | tiShThannAtapanti | tasmAdiha taptritapAH || 22 || amutretare | tasmAdihAtaptritapAH | teShAmeShA bhavati | sapta sUryA divamanupraviShTAH | tAnanveti pathibhirdakShiNAvAn | te asmai sarve ghR^itamAtapanti | Urja.n duhAnA anapasphuranta iti | saptartvijassUryA ityAcAryAH | teShAmeShA bhavati | sapta disho nAnAsUryAH || 23 || sapta hotAra R^itvijaH | devA AdityA ye sapta | tebhissomAbhIrakShaNa iti | tadapyAmnAyaH | digbhrAja R^itUn karoti | etayaivAvR^itA sahasrasUryatAyA iti vaishaMpAyanaH | tasyaiShA bhavati | yaddyAva indra te shata{\m+}shataM bhUmIH | utasyuH | natvA vajrin sahasra{\m+} sUryAH || 24 || anunajAtamaShTa rodasI iti | nAnAli~NgatvAdR^itUnAM nAnAsUryatvam | aShTau tu vyavasitA iti | sUryamaNDalAnyaShTAta Urdhvam | teShAmeShA bhavati | citra.n devAnAmudagAdanIkam | cakShurmitrasya varuNasyAgne | AprA dyAvApR^ithivI antarikSham | sUrya AtmA jagatastasthuShashceti ||25 || kvedamabhrannivishate | kvAya{\m+} sa.nvatsaro mithaH | kvAhaH kveyandeva rAtrI | kva mAsA R^itavaH shritAH | arddhamAsA muhUrtAH | nimeShAstuTibhissaha | kvemA Apo nivishante | yadIto yAnti samprati | kAlA apsunivishante | ApassUrye samAhitAH || 26 || abhrANyapaH prapadyante | vidyutsUrye samAhitA | anavarNe ime bhUmI | iyaM cA.asau ca rodasi | ki{\m+}svidatrAntarA bhUtam | yeneme vidhR^ite ubhe | viShNunA vidhR^ite bhUmI | iti vatsasya vedanA | irAvatI dhenumatI hi bhUtam | sUyavasinI manuShe dashasye || 27 || vyaShTabhnAdrodasI viShNavete | dAdhartha pR^ithivImabhito mayUkhaiH | kintadviShNorbalamAhuH | kA dIptiH kiM parAyaNam | eko yaddhArayaddevaH | rejatI rodasI ubhe | vAtAdviShNorbalamAhuH | akSharAddIptirucyate | tripadAddhArayaddevaH | yadviShNorekamuttamam || 28 || agnayo vAyavashcaiva | etadasya parAyaNam | pR^icChAmi tvA paraM mR^ityum | avamaM madhyama~ncatum | lok~nca puNyapApAnAm | etatpR^icChAmi samprati | amumAhuH paraM mR^ityum | pavamAna.n tu madhyamam | agnirevAvamo mR^ityuH | candramAshcaturucyate || 29 || anAbhogAH paraM mR^ityum | pApAssa.nyanti sarvadA | AbhogAstveva sa.nyanti | yatra puNyakR^ito janAH | tato madhyamamAyanti | catumagni.n ca samprati | pR^icChAmi tvA pApakR^itaH | yatra yAtayate yamaH | tvannastadbrahman prabrUhi | yadi vetthA.asato gR^ihan || 30 || kashyapAduditAssUryAH | pApAnnirghnanti sarvadA | rodasyontardesheShu | tatra nyasyante vAsavaiH | te.asharIrAH prapadyante | yathA.apuNyasya karmaNaH | apANyapAdakeshAsaH | tatra teyonijA janAH | mR^itvA punarmR^ityumApadyante | adyamAnAssvakarmabhiH || 31 || AshAtikAH krimaya iva | tataH pUyante vAsavaiH apaitaM mR^ityu.n jayati | ya eva.n veda | sa khalvaiva.n vidbrAhmaNaH | dIrghashruttamo bhavati | kashyapasyAtithissiddhagamanassiddhagamanaH | tasyaiShA bhavati | Ayasminthsapta vAsavAH | rohanti pUrvyA ruhaH || 32 || R^iShir ha dIrghashruttamaH | indrasya gharmo atithiriti | kashyapaH pashyako bhavati | yatsarvaM paripashyatIti saukShmyAt | athAgneraShTapuruShasya | tasyaiShA bhavati | agne naya supathA rAye asmAn | vishvAni deva vayunAni vidvAn | yuyodhyasmajjuhurANamenaH | bhUyiShThante nama ukti.n vidhemeti || 33 || agnishca jAtavedAshca | sahojA ajirAprabhuH | vaishvAnaro naryApAshca | pa~NktirAdhAshca saptamaH visarpevA.aShTamo.agnInAm | ete.aShTau vasavaH kShitA iti | yathartvevAgnerarcirvarNavisheShAH | nIlArcishca pItakArcishceti | atha vAyorekAdashapuruShasyaikAdashastrIkasya | prabhrAjamAnA vyavadAtAH || 34 || yAshca vAsukivaidyutAH | rajatAH paruShAH shyAmAH | kapilA atilohitAH | UrdhvA avapatantAshca | vaidyuta ityekAdasha | naina.n vaidyuto hinasti | ya eva.n veda | sa hovAca vyAsaH pArAsharyaH | vidyudvadhamevAhaM mR^ityumaicChamiti | na tvakAma{\m+}hanti || 35 || ya eva.n veda | atha gandharvagaNAH | svAnabhrAT | a~NghArirbambhAriH | hastassuhastaH | kR^ishAnurvishvAvasuH | mUrdhanvAnthsUryavarcAH | kR^itirityekAdasha gandharvagaNAH | devAshca mahAdevAH | rashmayashca devA garagiraH ||36 || naina.n giro hinasti | ya eva.n veda | gaurI mimAya salilAni takShatI | ekapadI dvipadI sA catuShpadI | aShTApadI navapadI babhUvuShI | sasrAkSharA parame vyomanniti | vAco visheShaNam | atha nigadavyAkhyAtAH | tAnanukramiShyAmaH | varAhavassvatapasaH || 37 || vidyunmahaso dhUpayaH | shvApayo gR^ihamedhAshcetyete | ye ceme.ashimividviShaH | parjanyAssapta pR^ithivImabhivarShanti | vR^iShTibhiriti | etayaiva vibhaktiviparItAH | saptabhirvA tairudIritAH | amUnlokAnabhivarShanti | teshAmeShA bhavati | samAnametadudakam || 38 || uccaityavacAhabhiH | bhUmiM parjanyA jinvanti | diva.n jinvantyagnaya iti | yadakSharaM bhUtakR^itam | vishve devA upAsate | maharShimasya goptAram | jamadagnimakurvata | jamadagnirApyAyate | ChandobhishcaturuttaraiH | rAj~nassomasya tR^iptAsaH || 39 || brahmaNA vIryAvatA | shivA naH pradisho dishaH | tachChaM yorAvR^iNImahe | gAtuM yaj~nAya | gAtuM yaj~napataye | daivIssvastirastu naH | svastirmAnuShebhyaH | UrdhvaM jigAtu bheShajam | shanno astu dvipade | shaM catuShpade | somapA ##(## 3 ##)## asomapA ##(## 3 ##)## iti nigadavyAkhyAtAH || 40 || sahasravR^idiyaM bhUmiH | para.n vyoma sahasravR^it | ashvinA bhujyUnAsatyA | vishvasya jagataspatI | jAyA bhUmiH patirvyoma | mithunantA aturyathuH | putro bR^ihaspatI rudraH | saramA iti strIpumam | shukra,n vAmanyadyaja.n vAmanyat | viShurUpe ahanI dyauriva sthaH || 41 || vishvA hi mAyA avathaH svadhAvantau | bhadrA vAM pUShaNAviharAtirastu vAsAtyau citrau jagato nidhAnau | dyAvAbhUmI carathaH sa{\m+} sakhAyau | tAvashvinA rAsabhAshvA havaM me | shubhaspatI Agata{\m+} sUryayA saha | tyugroha bhujyumashvinodameghe | rayinna kashcinmamR^ivAM ##(## 2 ##)## avAhAH | tamUhathurnaubhirAtmanvatIbhiH | antarikShapruDbhirapodakAbhiH || 42 tisraH kShapastrirahAtivrajadbhiH | nAsatyA bhujyumUhathuH pata~NgaiH | samudrasya dhanvannArdrasya pAre | tribhIrathaishshatapadbhiH ShaDashvaiH | savitAra.n vitanvantam | anubadhnAti shAMbaraH | ApapUrShaMbarashcaiva | savitArepaso.abhavat | tya{\m+} sutR^ipta.n viditvaiva | bahusoma gira.n vashI || 43 || anveti tugro vakriyAntam | AyasUyAntsomatR^ipsuShu | sa sa~NgrAmastamodyo.atyotaH | vAco gAH pipAti tat | sa tadgobhisstA.atyetyanye | rakShasAnanvitAshca ye | anveti parivR^ityA.astaH | evametaustho ashvinA | te ete dyuHpR^ithivyoH | aharahargarbhandadhAthe || 44 || tayoretau vatsAvahorAtre | pR^ithivyA ahaH | divo rAtriH | tA avisR^iShtau | dampatI eva bhavataH | tayoretau vatsau | agnishcAdityashca | rAtrervatsaH | shveta AdityaH | aho.agniH || 45 || tAmro aruNaH | tA avisR^iShTau | dampatI eva bhavataH | tayoretau vatsau | vR^itrashca vaidyutashca | agnervR^itraH | vaidyuta Adityasya | tA avisR^iShTau | dampatI eva bhavataH | tayoretau vatsau || 46 || uShmA ca nIhArashca | vR^itrasyoShmA | vaidyutasya nIhAraH | tau tAveva pratipadyete | seya{\m+}rAtrI garbhiNI putreNa sa.nvasati | tasyA vA etadulbaNam | yadrAtrau rashmayaH | yathA gorgarbhiNyA ulbaNam | evametasyA ulbaNam | prajayiShNuH prajayA ca pashubhishca bhavati | ya eva.n veda | etamudyantamapiyanta.n ceti | AdityaH puNyasya vatsaH | atha pavitrA~NgirasaH || 47 || pavitravantaH parivAjamAsate | pitaiShAM pratno abhirakShati vratam | mahassamudra.n varuNastirodadhe | dhIrA icChekurdharuNeShvArabham | pavitra.n te vitataM brahmaNaspate | prabhurgAtrANi paryeShivishvataH | ataptatanUrna tadAmo ashnute | shR^itAsa idvahantastatsamAshata | brahmA devAnAm | asatassadye tatakShuH || 48 || R^ishayassaptAtrishca yat | sarve.atrayo agastyashca | nakShatraishsha~NkR^ito.avasan | atha savituH shyAvAshvasyA.avartikAmasya | amI ya R^ikShA nihitAsa uccA | nakta.n dadR^ishre kuhAciddiveyuH | adabdhAni varuNasya vratAni | vicAkashaccandramA nakShatrameti | tatsaviturvareNyaM | bhargo devasya dhImahi || 49 || dhiyo yo naH pracodayAt | tatsaviturvR^iNImahe | vayandevasya bhojanam | shreShTha{\m+}sarvadhAtamam | turaM bhagasya dhImahi | apAgUhata savitA tR^ibhIn | sarvAdivo andhasaH | naktantAnyabhavandR^ishe | asthyasthnA saMbhaviShyAmaH | nAma nAmaiva nAma me || 50 || napu{\m+}sakaM pumA{\m+}stryasmi | sthAvaro.asmyatha ja~NgamaH | yaje.ayakShi yaShTAhe ca | mayA bhUtAnyayakShata | pashavo mama bhUtAni | anUbandhyo.asmyaha.n vibhuH | striyassatIH | tA ume pu{\m+}sa AhuH | pashyadakShaNvAnnavicetadandhaH | kaviryaH putrasya imA ciketa || 51 || yastA vijAnAthsavituH pitAsat | andho maNimavindat | tamana~NgulirAvayat | agrIvaH pratyamu~ncat | tamajihvA asashcata | UrdhvamUlamavAkChAkham | vR^ikSha.n yo veda samprati | na sa jAtu janaH shraddadhyAt | mR^ityurmA mArayAditiH | hasita{\m+}rudita~NgItam || 52 || vINApaNavalAsitam | mR^ita~njIva.n ca yatki.ncit a~NgAni sneva viddhi tat | atR^iShya{\m+}stR^iShyadhyAyat | asmAjjAtA me mithU carann | putro nirR^ityA vaidehaH | acetA yashca cetanaH | sa taM maNimavindat | so.ana~NgulirAvayat | so.agrIvaH pratyamu~ncat || 53 || so.ajihvo asashcata | naitamR^ishi.n viditvA nagaraM pravishet | yadi pravishet | mithau caritvA pravishet | tathsambhavasya.n vratam | Atamagne rathantiShTha | ekAshvamekayojanam | ekacakramekadhuram | vAtadhrAjigati.n vibho | na riShyati na vyathate || 54 || nAsyAkSho yAtu sajjati | yacChvetAn.hrohitA{\m+}shcAgneH | rathe yuktvA.adhitiShThati | ekayA ca dashabhishca svabhUte | dvAbhyAmiShTaye vi{\m+}shatyA ca | tisR^ibhishca vahase tri{\m+}shatA ca | niyudbhirvAyavihitA vimu~nca || 55 || AtanuShva pratanuShva | uddhamA.a.adhama sandhama | Aditye candravarNAnAm | garbhamAdhehi yaH pumAn | itassikta{\m+}sUryagatam | candramase rasa~NkR^idhi | vArAda~njanayAgre.agnim | ya eko rudra ucyate | asa~NkhyAtAssahasrANi | smaryate na ca dR^ishyate || 56 || evametannibodhata | Amandrairindra haribhiH | yAhi mayUraromabhiH | mA tvA kecinniyemurinna pAshinaH | dadhanveva tA ihi | mA mandrairindra haribhiH | yAmi mayUraromabhiH | mA mA kecinniyemurinna pAshinaH | nidhanveva tAM ##(## 2 ##)## imi | aNubhishca mahadbhishca || 57 || nighR^iShvairasamAyutaiH | kAlairharitvamApannaiH | indrAyAhi sahasrayuk | agnirvibhrAShTivasanaH | vAyushshvetasikdrukaH | sa.nvathsaro viShUvarNaiH | nityaste.anucarAstava | subrahmaNyo{\m+} subrahmaNyo{\m+} subrahmaNyom | indrAgacCha hariva AgacCha medhAtitheH | meSha vR^iShaNashvasya mene || 58 || gaurAvaskandinnahalyAyai jAra | kaushikabrahmaNa gautamabruvANa | aruNAshva ihAgatAH | vasavaH pR^ithivikShitaH | aShTaudigvAsaso.agnayaH | agnishca jAtavedAshcetyete | tamrAshvAstAmrarathAH | tAmravarNAstathA.asitAH | daNDahastAH khyAdagdataH | ito rudrAH parA~NgatAH || 59 || ukta{\m+}sthAnaM pramANa~nca pura ita | bR^ihaspatishca savitA ca | vishvarUpairihAgatAm | rathonodakavartmanA | apsuShA iti taddvayoH | ukto veSho vAsA{\m+}si ca | kAlAvayavAnAmitaH pratIjyA | vAsAtyA ityashvinoH | ko.antarikShe shbda~NkarotIti | vasiShTo rauhiNo mImA{\m+}sA~ncakre | tasyaiShA bhavati | vAshreva vidyuditi | brahmaNa udaraNamasi | brahMaNa udIraNamasi | brahmaNa AstaraNamasi | brahmaNa upastaraNamasi || 60 || ##[## apakrAmata garbhiNyaH ##]## aShTayonImaShTaputrAm | aShTapatnImimAM mahIm | aha.n veda na me mR^ityuH | nacAmR^ityuraghAharat | aShTayonyaShTaputram | aShTapadidamantarikSham | aha.n veda na me mR^ityuH | nacAmR^ityuraghAharat | aShTayonImaShTaputrAm | aShTapatnImamUndivam || 61 || aha.n veda na me mR^ityuH | nacAmR^ityuraghAharat | sutrAmANAM mahImUShu | aditirdyaurditirantarikSham | aditirmAtA sa pitA sa putraH | vishve devA aditiH pa~ncajanAH | aditirjAtamaditijanitvam | aShTau putrAso aditeH | ye jAtAstanvaH pari | devaM ##(## 2 ##)## upapraitsaptabhiH || 62 || parA mArtANDamAsyat | saptabhiH putrairaditiH | upapraitpUrvya.n yugam | prajAyai mR^ityave tat | parA mArtANDamAbharaditi | tAnanukramiShyAmaH | mitrashca varuNashca | dhAtA cAryamA ca | a{\m+}shashca bhagashca | indrashca vivasvA{\m+}shcetyete | hiraNya garbho ha{\m+}sashshuciShat | brahmajaj~nAna.n taditpadamiti garbha prAjApatyaH | atha puruShaH sapta puruShaH || 63 || ##[## yathAsthAna.n garbhiNyaH ##]## yo.asau tapannudeti | sa sarveShAM bhUtAnAM prANAnAdAyodeti | mA me prajayA mA pashUnAm | mA mama prANAnAdAyodagAH | asau yo.astameti | sa sarveShAM bhUtAnAM prANAnAdAyA.astameti | mA me prajayA mA pashUnAm | mA mama prANAnAdAyA.asta~NgAH | asau ya ApUryati | sa sarveShAM bhUtAnAM prANairApUryati || 64 || mA me prajayA mA pashUnAm | mA mama prANairApUriShThAH | asau yo.apakShIyati | sa sarveShAM bhUtAnAM prANairapakShIyati | mA me prajayA mA pashUnAm | mA mama prANairapakSheShThAH | amUni nakShatrANi | sarveShAM bhUtAnAM prANairapaprasarpanti cotsarpanti ca | mA me prajayA mA pashUnAm | mA mama prANairapaprasR^ipata motsR^ipata || 65 || ime mAsAshcArdhamAsAshca | sarveShAM bhUtAnAM prANairapaprasarpanti cotsarpanti ca | mA me prajayA mA pashUnAm | mA mama prANairapaprasR^ipata motsR^ipata | ima R^itavaH | sarveShAM bhUtAnAM prANairapaprasarpanti cotsarpanti ca | mA me prajayA mA pashUnAm | mA mama prANairapaprasR^ipata motsR^ipata | aya{\m+} sa.nvatsaraH | sarveShAM bhUtAnAM prANairapaprasarpati cotsarpati ca || 66 || mA me prajayA mA pashUnAm | mA mama prANairapaprasR^ipa motsR^ipa | idamahaH | sarveShAM bhUtAnAM prANairapaprasarpati cotsarpati ca | mA me prajayA mA pashUnAm | mA mama prANairapaprasR^ipa motsR^ipa | iya{\m+}rAtriH | sarveShAM bhUtAnAM prANairapaprasarpati cotsarpati ca | mA me prajayA mA pashUnAm | mA mama prANairapaprasR^ipa motsR^ipa | OM bhUrbhuvassvaH | etadvo mithunaM mA no mithuna{\m+}rIDhvam || 67 || athAdityasyAShTapuruShasya | vasUnAmAdityAna{\m+}sthAne svatejasA bhAni | rudrANAmAdityAna{\m+}sthAne svatejasA bhAni | AdityAnAmAdityAna{\m+}sthAne svatejasA bhAni | satA{\m+}satyAnAm | AdityAna{\m+}sthAne svatejasA bhAni | abhidhUnvatAmabhighnatAm | vAtavatAM marutAm | AdityAna{\m+}sthAne svatejasA bhAni | R^ibhUNAmAdityAna{\m+}sthAne svatejasA bhAni | vishveShAndevAnAm | AdityAna{\m+}sthAne svatejasA bhAni | sa.nvatsarasya savituH | Adityasya svatejasA bhAni | OM bhUrbhuvassvaH | rashmayo vo mithunaM mA no mithuna{\m+}rIDhvam || 68 || Arogasya sthAne svatejasA bhAni | bhrAjasya sthAne svatejasA bhAni | paTarasya sthAne svatejasA bhAni | pata~Ngasya sthAne svatejasA bhAni | svarNarasya sthAne svatejasA bhAni | jyotiShImatasya sthAne svatejasA bhAni | vibhAsasya sthAne svatejasA bhAni | kashyapasya sthAne svatejasA bhAni | OM bhUrbhuvassvaH | Apo vo mithunaM mA no mithuna{\m+}rIDhvam || 69 || atha vayorekAdashapuruShasyaikAdashastrIkasya | prabhrAjamAnAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | vyavadAtAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | vAsukivaidyutAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | rajatAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | paruShANA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | shyAmAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | kapilAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | atilohitAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | UrdhvAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svatejasA bhAni || 70 || avapatantAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | vaidyutAnA{\m+} rudrANA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | prabhrAjamAnInA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | vyavadAtInA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | vAsukivaidyutInA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | rajatAnA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | paruShANA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | shyAmAnA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | kapilAnA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | atilohitInA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | UrdhvAnA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | avapatantInA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | vaidyutInA{\m+} rudrANInA{\m+}sthAne svatejasA bhAni | OM bhUrbhuvassvaH | rUpANi vo mithunaM mA no mithuna{\m+}rIDhvam || 71 || athAgneraShTapuruShasya | agneH pUrvadishyasya sthAne svatejasA bhAni | jAtavedasa upadishyasya sthAne svatejasA bhAni | sahojaso dakShiNadishyasya sthAne svatejasA bhAni | ajirAprabhava upadishyasya sthAne svatejasA bhAni | vaishvAnarasyA.aparadishyasya sthAne svatejasA bhAni | naryApasa upadishyasya sthAne svatejasA bhAni | pa~NktirAdhasaudagdishyasya sthAne svatejasA bhAni | visarpiNa upadishyasya sthAne svatejasA bhAni | OM bhUrbhuvassvaH | rUpANi vo mithunaM mA no mithuna{\m+}rIDhvam || 72 || dakShiNapUrvasyAndishi visarpI narakaH | tasmAnnaH paripAhi | dakShiNAparasyA.n dishyavisarpI narakaH | tasmAnnaH paripAhi | uttarapUrvasyAndishi viShAdI narakaH | tasmAnnaH paripAhi | uttaraparasyAndishyaviShAdI narakaH | tasmAnnaH paripAhi | A yasmintsapta vAsavA indriyANi shatakratavityete || 73 || indraghoShA vo vasubhiH purastAdupadadhatAm | manojavaso vaH pitR^ibhirdakShiNata upadadhatAm | pracetA vo rudraiH pashcAdupadadhatAm | vishvakarmA va Adityaruttarata upadadhatAm | tvaShTA vo rUpairupariShTAdupadadhatAm | sa.nj~nAna.n vaH pashcAditi | Adityassarvo.agniH pR^ithivyAm | vAyurantarikShe | sUryo divi | candramA dikShu | nakShatrANi svaloke | evA hyeva | evA hyagne | evA hi vAyo | evA hIndra | evA hi pUShan | evA hi devAH || 74 || ApamApAmapassarvAH | asmAdasmAdito.amutaH agnirvAyushca sUryashca | saha sa~ncaskararddhiyA | vAyvashvA rashmipatayaH | marIcyAtmano adruhaH | devIrbhuvanasUvarIH | putravatvAya me suta | mahAnAmnIrmahAmAnAH | mahaso mahasassvaH ||75 || devIH parjanyasUvarIH | putravatvAya me suta | apA.ashnyuShNimapA rakShaH | apA.a.ashnyuShNimapAragham | apAghrAmapacA.avartim | apadevIrito hita | vajrandevIrajItA{\m+}shca | bhuvanandevasUvarIH | AdityAnaditindevIm | yoninordhvamudIShata || 76 || bhadra.n karNebhiH shR^iNuyAma devAH | bhadraM pashyemAkShabhiryajatrAH | sthiraira~NgaistuShTuvA{\m+}sastanUbhiH | vyashema devahita.n yadAyuH | svasti na indro vR^iddhashravAH | svasti naH pUShA vishvavedAH | svasti nastArkShyo ariShTanemiH | svasti no bR^ihaspatirdadhAtu | ketavo aruNAsashca | R^iShayo vAtarashanAH | pratiShThA{\m+}shatadhA hi | samAhitAso sahasradhAyasam | shivA nashshantamA bhavantu | divyA Apa oShadhayaH | sumR^iDIkA sarasvati | mA te vyoma sandR^ishi || 77 || yo.apAM puShpaM veda | puShpavAn prajAvAn pashumAn bhavati | chandramA vA apAM puShpam | puShpavAn prajAvAn pashumAn bhavati | ya evaM veda | yo.apAmAyatanaM veda | AyatanavAn bhavati | agnirvA apAmAyatanam | AyatanavAn bhavati | yo.agnerAyatanaM veda || 78 || AyatanavAn bhavati | Apo vA agnerAyatanam | AyatanavAn bhavati | ya evaM veda | yo.apAmAyatanaM veda | AyatanavAn bhavati | vAyurvA apAmAyatanam | AyatanavAn bhavati | yo vAyorAyatanaM veda | AyatanavAn bhavati || 79 || Apo vai vAyorAyatanam | AyatanavAn bhavati | ya evaM veda | yo.apAmAyatanaM veda | AyatanavAn bhavati | asau vai tapannapAmAyatanam | AyatanavAn bhavati | yo.amuShya tapata AyatanaM veda | AyatanavAn bhavati | Apo vA amuShya tapata Ayatanam || 80 || AyatanavAn bhavati | ya evaM veda | yo.apAmAyatanaM veda | AyatanavAn bhavati | chandramA vA apAmAyatanam | AyatanavAn bhavati | yashchandramasa AyatanaM veda | AyatanavAn bhavati | Apo vai chandramasa Ayatanam | AyatanavAn bhavati || 81 || ya evaM veda | yo.apAmAyatanaM veda | AyatanavAn bhavati | nakShatrANi vA apAmAyatanam | AyatanavAn bhavati | yo nakShatrANAmAyatanaM veda | AyatanavAn bhavati | Apo vai nakShatrANAmAyatanam | AyatanavAn bhavati | ya evaM veda || 82 || yo.apAmAyatanaM veda | AyatanavAn bhavati parjanyo vA apAmAyatanam | AyatanavAn bhavati | yaH parjanyasyAyatanaM veda | AyatanavAn bhavati | Apo vai parjanyasyA.a.ayatanam | AyatanavAn bhavati | ya evaM veda | yo.apAmAyatanaM veda || 83 || AyatanavAn bhavati | sa.nvatsaro vA apAmAyatanam | AyatanavAn bhavati | yassa.nvatsarasyAyatanaM veda | AyatanavAn bhavati | Apo vai sa.nvatsarasyAyatanam | AyatanavAn bhavati | ya evaM veda | yo.apsu nAvaM pratiShThitAM veda | pratyeva tiShThati || 84 || ime vai lokA apsu pratiShThitAH | tadeShA.abhyanUktA | apA{\m+}rasamudaya{\m+}sann | sUrye shukra{\m+}samAbhR^itam | apA{\m+}rasasya yo rasaH | ta.n vo gR^ihNAmyuttamamiti | ime vai lokA apA{\m+}rasaH | te.amuShminnAditye samAbhR^itAH | jAnudaghnImuttaravedI~NkhAtvA | apAM pUrayitvA gulphadaghnam || 85 || puShkaraparNaiH puShkaradaNDaiH puShkaraishca sa{\m+}stIrya | tasminvihAyase | agniM praNIyopasamAdhAya | brahmavAdino vadanti | kasmAtpraNIte.ayamagnishcIyate | sApraNIte.ayamapsu hyaya~ncIyate | asau bhuvanepyanAhitAgniretAH | tamabhita etA abIShTakA upadadhAti | agnihotre darshapUrNamAsayoH | pashubandhe cAturmAsyeShu || 86 || atho AhuH | sarveShu yaj~nakratuShviti | etaddha sma vA AhushshaNDilAH | kamagni~ncinute | satriyamagni~nchinvAnaH | sa.nvatsaraM pratyakSheNa | kamagni~ncinute | sAvitramagni~nchinvAnaH | amumAdityaM pratyakSheNa | kamagni~ncinute || 87 || nAciketamagni~nchinvAnaH | prANAnpratyakSheNa | kamagni~ncinute | cAtuhotriyamagni~nchinvAnaH | brahma pratyakSheNa | kamagni~ncinute | vaishvasR^ijamagni~nchinvAnaH | sharIraM pratyakSheNa | kamagni~ncinute | upAnuvAkyamAshumagni~nchinvAnaH || 88 || imAn lokAnpratyakSheNa | kamagni~ncinute | imamAruNaketukamagni~nchinvAnaH | ya evAsau | itashcA.amutashcA.avyatIpatI | tamiti | yo.agnermithUyA veda | mithunavAnbhavati | Apo vA agnermithUyAH | mithunavAnbhavati | ya eva.n veda || 89 || Apo vA idamAsantsalilameva | sa prajApatirekaH puShkaraparNe samabhavat | tasyAntarmanasi kAmassamavartata | ida{\m+}sR^ijeyamiti | tasmAdyatpuruSho masabhigacChati | tadvAcA vadati | tatkarmaNA karoti | tadeShA.abhyanUktA | kAmastadagre samavartatAdhi | manaso retaH prathama.n yadAsIt || 90 || sato bandhumasati niravindann | hR^idi pratIShyA kavayo manISheti | upainantadupanamati | yatkAmo bhavati | ya eva.n veda | sa tapo.atapyata | sa tapastaptvA | sharIramadhUnuta | tasya yanmA{\m+}samAsIt | tato.aruNAH ketavo vAtarashanA R^iShaya udatiShThann || 91 || ye nakhAH | te vaikhAnasAH | ye vAlAH | te vAlakhilyAH | yo rasaH | so.apAm | antarataH kUrmaM bhUta{\m+}sarpantam | tamabravIt | mama vaitva~NmA{\m+}sA | samabhUt || 92 || netyabravIt.pUrvamevAhamihAsaniti | tatpuruShasya puruShatvam | sa sahasrashIrShA puruShaH | sahassrAkShassahasrapAt | bhUtvodatiShThat | tamabravIt | tva.n vai pUrva{\m+}samabhUH | tvamidaM pUrvaH kuruShveti | sa ita AdAyApaH | || 93 || a~njalinA purastAdupAdadhAt | evAhyeveti | tata Aditya udatiShThat | sA prAcI dik | athA.aruNaH | keturdakShiNata upAdadhAt | evAhyagna iti | tato vA agnirudatiShThat | sA dakShiNA dik | athAruNaH ketuH pashcAdupadadhAt | evAhi vAyo iti || 94 || tato vAyurudatiShThat | sA pratIcI dik | athAruNaH keturuttarata upAdadhAt | evAhIndreti | tato vA indra udatiShThat | sodIcI dik | athAruNaH keturmadhya upAdadhAt | evAhi pUShanniti | tato vai pUShodatiShThat | seyandik || 95 || athAruNaH keturupariShTAdupAdadhAt | evAhi devA hati | tato devamanuShyAH pitaraH | gandharvApsarasashcodatiShThann | sordhvA dik | yA vipruSho viparApatann | tAbhyo.asurA rakShA{\m+}si pishAcAshcodatiShThann | tasmAtte parAbhavann | vipruDbhyo hi te samabhavann | tadeShAbhyanUktA || 96 || Apo ha yadbR^ihatIrgarmamAyann | dakShandadhAnA janayantIssvayaMbhum | tata imedhyasR^ijyanta sargAH | adbhyo vA ida{\m+} samabhUt | tasmAdida{\m+}sarvaM brahma svayaMbhviti | tasmAdida{\m+}sarva{\m+} shithilamivA.adhruvamivAbhavat | prajApatirvAva tat | AtmanAtmAna.n vidhAya | tadevAnuprAvishat | tadeShAbhyanUktA || 97 || vidhAya lokAn vidhAya bhUtAni | vidhAya sarvAH pradisho dishashca | prajApatiH prathamajA R^itasya | AtmanAtmAnamabhi sa.nvivesheti | sarvamevedamAptvA | sarvamavaruddhya | tadevAnupravishati | ya eva.n veda || 98 || catuShTayya Apo gR^ihNAti | catvAri vA apA{\m+}rUpANi | medho vidyut | stanayitnurvR^iShTiH | tAnyevAvarundhe | Atapati varShyA gR^ihNAti | tAH purastAdupadadhAti | etA vai brahmavarcasyA ApaH | mukhata eva brahmavarcasamavarundhe | tasmAnmukhato brahmavarcasitaraH || 99 || kUpyA gR^ihNAti | tA dakShiNata upadadhAti | etA vai tejasvinIrApaH | teja e.avAsya dakShiNato dadhAti | tasmAddakShiNo.ardhastejasvitaraH | sthAvarA gR^ihNAti | tAH pashcAdupadadhAti | pratiShThitA vai sthAvarAH | pashcAdeva pratitiShThati | vahantIrgR^ihNAti ||100 || tA uttarata upadadhAti | ojasA vA etA vahantIrivodgatIriva AkUjatIriva dhAvantIH | oja evAsyottarato dadhAti | tasmAduttaro.ardha ojasvitaraH | saMbhAryA gR^ihNAti | tA madhya upadadhAti | iya.n vai saMbhAryAH | asyAmeva pratitiShThati | palvalyA gR^ihNAti | tA upariShTAdupAdadhAti || 101 || asau vai palvayAH | amuShyAmeva pratitiShThati | dikShUpadadhAti | dikShu vA ApaH | anna.n vA ApaH | adbhyo cA anna~njAyate | yadevadbhyo.anna~njAyate | tadavarundhe | ta.n vA etamaruNAH ketavo vAtarashanAR^iShayo.acinvann | tasmAdAruNaketukaH || 102 || tadeShAbhyanUktA | ketavo aruNAsashca | R^iShayo vAtarashanAH | pratiShThA{\m+} shatadhAhi | samAhitAso sahasradhAyasamiti | shatashashcaiva sahasrashashca pratitiShThati | ya etamagni~ncinute ya ucainameva.n veda || 103 || jAnudaghnImuttaravedI~NkhAtvA | apAM pUrayati | Apa{\m+} sarvatvAya | puShkaraparNa{\m+}rukmaM puruShamityupadadhAti | tapo vai puShkaraparNam | satya{\m+}rukmaH | amR^itaM puruShaH | etAvadvA vAsti | yAvadetat | yAvadevAsti || 104 || tadavarundhe | kUrmamupadadhAti | apAmeva medhamavarundhe | atho svargasya lokasya samaShTyai | ApamApAmapassarvAH | asmAdasmAdito.amutaH | agnirvAyushca sUryashca | sahasa~ncaskararddhiyA iti | vAyvashvA rashmipatayaH | lokaM pR^iNacChidraM pR^iNa || 105 || yAstisraH paramajAH | indraghoShA vo vasubhirevAhyeveti | pa~ncacitaya upadadhAti | pA~Nkto.agniH | yAvanevAgniH | ta~ncinute | lokaMpR^iNayA dvitIyAmupadadhAti | pa~nca padA vai virAT | tasyA vA iyaM pAdaH | atnarikShaM pAdaH | dyauH pAdaH | dishaH pAdaH | parorajAH pAdaH | virAjyeva pratitiShThati | ya etamagni~ncinute | ya ucainameva.n veda || 106 || agniM praNIyopasamAdhAya | tamabhita etA abIShTakA upadadhAti | agnihotre darshapUrNamAsayoH | pashubandhe cAturmAsyeShu | atho AhuH | sarveShu yaj~nakratuShviti | atha hasmAhAruNassvAyaMbhuvaH | sAvitraH sarvo.agnirityananuSha~NgaM manyAmahe | nAnA vA eteShA.n vIryANi | kamagni~ncinute || 107 || satriyamagni~ncivAnaH | kamagni~ncinute | sAvitramagni~ncivAnaH | kamagni~ncinute | nAciketamagni~ncivAnaH | kamagni~ncinute | cAturhotriyamagni~ncivAnaH | kamagni~ncinute | vaishvasR^ijamagni~ncivAnaH | kamagni~ncinute || 108 upAnuvAkyamAshumagni~ncivAnaH | kamagni~ncinute | imamAruNaketukamagni~ncivAna iti | vR^iShA vA agniH | vR^iShANo sa{\m+}sphAlayet | hanyetAsya yaj~naH | tasmAnnAnuShajyaH | sottaravediShu kratuShu cinvIta | uttaravedyA{\m+}hyagnishcIyate | prajAkAmashcinvIta || 109 || prAjApatyo vA eSho.agniH | prAjApatyAH prajAH | prajAvAn bhavati | ya eva.n veda | pashukAmashcinvIta | sa.nj~nAna.n vA etat pashUnAm | yadApaH pshUnAmeva sa.nj~nAne.agni~ncinute | pshumAn bhavati | ya eva.n veda || 110 || vR^iShTikAmashcinvIta | Apo vai vR^iShTiH | parjanyo varShuko bhavati | ya eva.n veda | AmayAvI cinvIta | Apo vai bheShajam | bheShajamevAsmai karoti | sarvamAyureti | abhicara{\m+}shcinvIta | vajro vai ApaH || 111 || vajrameva bhrAtR^ivyebhyaH praharati.stR^iNuta enam | tejaskAmo yashaskAmaH | brahmavarcasakAmassvargakAmashcinvIta | etAvadvA vAsti | yAvadetat | yAvadevAsti | tadavarundhe | tasyaitad vratam | varShatina dhAvet || 112 || amR^ita.n vA ApaH | amR^itasyAnantarityai | nApsu mUtrapurISha~NkuryAt | na niShThIvet | na vivasanassnAyAt | guhyo vA eSho.agniH | etasyAgneranatidAhAya | na puShkaraparNAni hiraNya.nvA.adhitiShThet | etasyAgneranabhyArohAya | na kUrmasyAshnIyAt | nodakasyAghAtukAnyenamodakAni bhavanti | aghAtukA ApaH | ya etamagni~ncinute | ya ucainameva.n veda || 113 || imAnukaM bhuvanA sIShadhema | indrashca vishve ca devAH | yaj~nashca nastanva~nca prajA~nca | Adityairindrasssaha sIShadhAtu | AdityairindrassagaNo marudbhiH | asmAkaM bhUtvavitA tanUnAm | Aplavasva praplavasva | ANDIbhavaja mA muhuH | sukhAdInduHkhanidhanAm | pratimu~ncasva svAM puram || 114 || marIcayassvAyaMbhuvAH | ye sharIrANyakalpayann | te te deha~Nkalpayantu | mA ca te khyAsma tIriShat | uttiShThata mA svapta | agnimicChadhvaM bhAratAH | rAj~nassomasya tR^iptAsaH | sUryeNa sayujoShasaH | yuvA suvAsAH | aShTAcakrA navadvArA || 115 || devAnAM pUrayodhyA | tasyA{\m+}hiraNmayaH koshaH | svargo loko jyotiShA.a.acR^itaH | yo vai tAM brahmaNo veda | amR^itenA.a.avR^itAM purIm | tasmai brahma ca brahmA ca | AyuH kIrtiM prajAndaduH | vibhrAjamAnA{\m+}hariNIm | yashasA samparIvR^itAm | pura{\m+}hiraNmayIM brahmA || 116 || viveshA.aparAjitA | parA~NgetyajyAmayI | parA~NgetyanAshakI | ihacAmutracAnveti | vidvAndevAsurAnubhayAn | yatkumArI mandrayate | yadyoShadyatpativratA | ariShTa.n yatki.nca kriyate | agnistadanuvedhati | ashR^itAsashshR^itAsashca || 117 || yajvAno ye.apyayajvanaH | svaryanto nApekShante | indramagnishca ye viduH | sikatA iva sa.nyanti | rashmibhissamudIritAH | asmAllokAdamuShmAcca | R^iShibhiradAtpR^ishnibhi | apeta vIta vi ca sarpatAtaH ye.atrastha purANA ye ca nUtanAH | ahobhiradbhiraktubhivyaktam || 118 || yamo dadAtvavasAnamasmai | nR^i muNantu nR^ipAtvaryaH | akR^iShTA ye ca kR^iShTajAH | kumArIShu kanInIShu | jAriNIShu ca ye hitAH | retaHpItA ANDapItAH | a~NgAreShu ca ye hutAH | ubhayAn putrapautrakAn | yuve.aha.n yamarAjagAn | shataminnu sharadaH || 119 || ado yadbrahma vilabam | pitR^iNA~nca yamasya ca | varuNasyAshvinoragneH | marutA~nca vihAyasAm | kAmaprayavaNaM me astu | sa hyevAsmi sanAtanaH | iti nAko brahmishravo rAyo dhanam | putrAnApo devIrihA.a.ahita || 120 || vishIrShNI~NgR^idhrashIrShNI~nca | apetonirR^iti{\m+}hathaH | paribAdha{\m+}shvetakukSham | nija~Ngha{\m+}shabalodaram | sa tAn vAcyAyayA saha | agne nAshaya sandR^ishaH | IrShyAsUye bubhukShAm | manyu.n kR^ityA.n ca dIdhire | rathena ki{\m+}shukAvatA | agne nAshaya sandR^ishaH || 121 || parjanyAya pragAyata | divasputrAya mIDhuShe | sa no yavasamicChatu.ida.n vacaH parjanyAya svarAje | hR^ido astvantarantadyuyota | mayobhUrvAto vishvakR^iShTayassantvasme | supippalA oShadhIrdevagopAH | yo garbhamoShadhInam | gavA~NkR^iNotyarvatAm | parjanyaH purUShINAm || 122 || punarmAmaitvindriyam | punarAyuH punarbhagaH | punarbrAhmaNamaitu mA | punardraviNamaitu mA | yanme.adya retaH pR^ithivImaskAn | yadoShadhIrapyasaradyadApaH | idantatpunarAdade | dIrghAyutvAya varcase | yanme retaH prasicyate | yanma AjAyate punaH | tena mAmamR^ita.n kuru | tena suprajasa~Nkuru || 123 || adbhyastirodhA.ajAyata | tava vaishravaNassadA | tirodhehi sapatnAnnaH | ye apo.ashnanti kecana | tvAShTrIM mAyA.n vaishravaNaH | ratha{\m+}sahasravandhuram | purushcakra{\m+}sahasrAshvam | AsthAyAyAhi no balim | yasmai bhUtAni balimAvahanti | dhana~NgAvo hastihiraNyamashvAn || 124 || asAma sumatau yaj~niyasya | shriyaM bibhrati.annamukhI.n virAjam | sudarshane ca kro~nce ca | mainAge ca mahAgirau | shatadvATTAragamantA | sa{\m+}hAryannagara.n tava | iti mantrAH | kalpo.ata Urdhvam | yadi bali{\m+} haret | hiraNyanAbhaye vitudaye kauberAyAyaM baliH || 125 || sarvabhUtadhipataye nama iti | atha bali{\m+}hR^itvopatiShTheta | kShatra.n kShatra.n vaishravaNaH | brAhmaNA vaya{\m+}smaH | namaste astu mA mA hi{\m+}sIH | asmAtpravishyAnnamaddhIti | atha tamagnimAdadhIta | yasminnetatkarma prayu~njIta | tirodhA bhUH | tirodhA bhuvaH || 126 || tirodhAssvaH | tirodhA bhUrbhuvassvaH | sarveShA.n lokAnAmAdhipatye sIdeti | atha tamagnimindhIta | yasminnetatkarma prayu~njIta | tirodhA bhUssvAhA | tirodhA bhuvassvAhA | tirodhAssvassvAhA | tirodhA bhUrbhuvassvassvAhA | yaminnasya kAle sarvA AhutIr hutA bhaveyuH || 127 || api brAhmaNamukhInAH | tasminnahnaH kAle prayun~njIta | parassuptajanAdvepi | mAsma pramAdyantamAdhyApayet | sarvArthAssiddhyante | ya eva.n veda | kShudhyannidamajAnatAm | sarvArthA na siddhyante | yaste vighAtuko bhrAtA | mamAntarhR^idaye shritaH || 128 || tasmA imamagrapiNDa~njuhomi | sa me.arthAnmA vivadhIt | mayi svAhA | rAjAdhirAjAya prasahyasAhine | namo vaya.n vaishravaNAya kurmahe | sa me kAmAnkAmakAmAya mahyam | kAmeshvaro vaishravaNo dadAtu | kuberAya vaishravaNAya | mahArAjAya namaH | ketavo aruNAsashca | R^iShayo vAtarashanAH | pratiShThA{\m+}shatadhA hi | samAhitAso sahasradhAyasam | shivAnashshantamA bhavantu | divyA Apa oShadhayaH | sumR^iDIkA sarasvati | mA te vyoma sandR^ishi || 129 || sa.nvatsarametad vrata.n caret | dvau vA mAsau | niyamassamAsena | tasminniyamavisheShAH | triShavaNamudakopasparshI | caturthakAlapAnabhaktassyAt | aharaharvA bhaikShamashnIyAt | auduMbarIbhissamidbhiragniM paricaret | punarmAmaittvindriyanityetenA.anuvAkena | uddhR^itaparipUtAbhiradbhiH kArya.n kurvIta || 130 || asa~ncayavAn | agnaye vAyave sUryAya | brahmaNe prajApataye | candramase nakShatrebhyaH | R^itubhyassa.nvatsarAya | varuNAyAruNAyeti vratahomAH | pravargyavadAdeshaH | aruNAH kANDaR^iShayaH | araNye.adhIyIrann | bhadra~NkarNebhiriti dve japitvA || 131 || mahAnAmnIbhirudaka{\m+} sa{\m+}sparshya | tamAcAryo dadyAt | shivAnashshantametyoShadhIrAlabhate | sumR^iDIketi bhUmim | evamapavarge | dhenurdakShiNA | ka{\m+}sa.n vAsashca kShaumam | anyadvA shuklam | yathAshakti vA | eva{\m+}svAdhyAyadharmeNa | araNye.adhIyIta | tapasvI puNyo bhavati tapasvI puNyo bhavati || 132 || OM bhadra~NkarNebhiH shR^iNuyAma devAH | bhadraM pashyemAkShabhiryajatrAH | sthiraira~NgaistuShTuvA{\m+}sastanUbhiH | vyashema devahita.n yadAyuH | svasti na indro vR^iddhashravAH | svasti naH pUShA vishvavedAH | svasti nastArkShyo ariShTanemiH | svasti no bR^ihaspatirdadhAtu || 133 || || OM shAntiH shAntiH shAntiH || ## \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}