% Text title : hrasvabhAgavatam % File name : hrasvabhAgavatam.itx % Category : vishhnu % Location : doc\_vishhnu % Author : Paleli Namboodiri, author of Devi Narayaneeyam % Transliterated by : PSA Easwaran % Proofread by : PSA Easwaran % Latest update : August 28, 2021 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Hrasvabhagavatam ..}## \itxtitle{.. hrasvabhAgavatam ..}##\endtitles ## \section{{atha prathama skandhaH 1} janmAdyasya yato yadeva paramaM j~nAnaM vidhAtre dadau sarvaM pashyati dR^ishyate na yadaho chakShuryataH pashyati | vAchA nAbhyuditaM yadeva yata evAbhyudyatevAgbahu\- sthUlaM sUkShmamanalpamalpamapi yattasmai namo brahmaNe || dhAturnirdeshayogAtkalimalarahitaM naimiShAraNyamAptA AsInA dIrghasatraM suhutahutabhujaH shaunakAdyA munIndrAH | sUtaM dharmiShThamugrashravasamupagataM j~nAnivaryaM mahAntaM pR^ichChanti smeshvarasya shrutisukhamavatArAdi lIlArahasyam || 1|| natvA vyAsaM cha devIM shukamapi naranArAyaNau chAha sUtaH prashnA vo yaM pratIme sa bhavati bhagavAn brahma chAtmeti gItaH | tatprItyarthaM sadA tachChravaNamananasa~NkIrtanAdyAni kurvan martyo yastasya bhaktirbhavati parapadaprAptirAnandadAtrI || 2|| lokakShemArthameShaH pratinimiShamarUpo.api rUpANi dhatte tallIlA varNayitvA muditahR^idabhavatsatyavatyAstanUjaH | ga~NgAtIre parIkShinnarapatirashR^iNochChrIshukAdvarNitaM tat tatrAsInena daivAchChrutamapi cha mayA shrAvaye tanmunIndrAH || 3|| ekaM vedaM chaturdhA vidadhadR^iShivaro vyAsanAmA chaturbhyo datvA shiShyebhya ArAdakR^ita bahupurANAni dharmaikaniShThaH | vedArtthodbR^ihmaNArthaM tadanu kR^itamahAbhArato naiva tR^iptiM prAptashchintAkulo.abhUttamimamupagato nArado.abhAShataivam || 4|| dharmAdyaM kIrtitaM te kR^itiShu na tu yashaH shrIhareH samyageta \- llIlA brahmANDasargasthitilayakaraNaM varNayaitatprajAnAm | shR^iNvantastadbruvanto mahadabhigamataH shrIpatau bhaktibhAjo muchyante karmabandhAdbhavati mama kathApyasya dR^iShTAnta eva || 5|| dAsIputratvamApto dvijavaranilaye pUrvajanmanyakArShaM dAsyaM karmA.a.attamodaM paricharitayatIndrAptagovindabhaktiH | dhyAnastho.apashyamAdau hR^idi harimatha tachChabdamAtreNa tuShTo janmaitatprApya pashyansakaladishi hariM sevamAnashcharAmi || 6|| evaM devarShiNokto harimahimakathAmagnachitto munIndra\- shchakre sadgranthamevaM niyatikR^itakurukShetrayuddhAvashiShTaH | kR^iShNAputrAn prasuptAn nishi kaThinamahan drauNireSho.atha baddho vIrAgraNyArjunena prakaTitamati yanmauliratnaM cha jahre || 7|| garbhoM me nAshyate.astrairimamavatu bhavAn uttarAvAkyamevaM shrutvA tadrakShakaH san jigamiShurabhavad.hvArakAM vAsudevaH | tvatpAde me ratiH syAdakhilada vipadaH santu naH shashvadevaM kuntIstotraM cha shR^iNvan nagaramAdhivasan sAntvayAmAsa pArthAn || 8|| bhIShmaH svachChandamR^ityurnijajanakamude tyaktasarvArthakAmo dharmaughaM dharmasUno raNabhuvi sharashayyAvalambI prakAshya | santuShTaH pArthasUtaM mR^iduhasitamukhaM vIkShamANaH purastAt stutvA sarvAtmakaM taM paramapadamavApAstasaMsArabandhaH || 9|| dharmiShTho bhIShmavAkyashravaNahR^itamahApApasha~NkaH svarAjyaM chakre dharmAtmajanmA vidhivadatha harirdvArakAM gantukAmaH | sarvAnApR^ichChya paurAn rathavaramadhiruhyAttamodaM purastrI\- gItaM shR^iNvan jagAma prakaTitakaruNaH shIghramAnartadeshAn || 10|| samprApto dvArakAM shrIhariruruvirahakliShTapaurAkShipIto natvA pitroH purastAchChishiritatanayaj~nAtivargaH kaTAkShaiH | patnIH sambhAvayAmAsa cha madanasharAbAdhito nirvikAraH straiNaM yaM manyate yaH sa bhavati pashubuddhishcha mUDhAgragaNyaH || 11|| drauNyastrapluShTagarbhaM jaTharagatagadApANira~NguShThamAtraH kR^iShNastaM jIvayitvA punarapi parito bAlakaM sa~nchachAra | pashyan garbhastha evaM harimatha dashame mAsi bhuvyuttarAyA jAto nAmnA parIkShit sakalaguNanidhirlAlito.abhUdajena || 12|| maitreyopAttavidyo vidurayativaro bhrAtaraM chA.ambikeyaM gAndhArIM chArdharAtre vanamanayadaho te tapashchakruruchchaiH | tAn smR^itvA dharmajanmA vyathitahR^idabhavannArado.abodhayattaM mA mA chintAkulo bhUH kuru haribhajanaM yasya lIlA hi sarvam || 13|| dharmAtmA dharmasUnuH sakalahitakaraH sarvato durnimittaM pashyan paprachCha bhIto.arjunamapi kushalaM dvAravatyAM yadUnAm | Aste kR^iShNaH sukhaM vA pitR^isahajakalatrAtmajAdyaiH sameto yaddordaNDena guptaM yadupuramakutashchidbhayA yAdavAshcha || 14|| evaM pR^iShTo.ashrunetro yadukulamR^iShishApAgnidagdhaM dharitrI\- bhAraM saMhR^ittya kR^iShNasya cha divi gamanaM bodhayAmAsa pArthaH | kR^iShNaM smR^itvA pR^ithA.a.aptA paramapadamatho dharmajastvauttareyaM bhUpaM chakre.atha pArthA amR^itapadamagurdraupadI cheshabhaktA || 15|| rAjyaM kurvan parIkShinnarapatirashR^iNot pANDavAn kR^iShNabhaktAn AtmAnaM chAstradagdhaM punarapi haridattAyuShaM bhaktavaryaH | kurvANo digjayaM sa prabhuramitabalaH paryaTan shastrapANi\- rgorUpau bhUmidharmau kR^ishataravapuShau dR^iShTavAn duHkhachittau || 16|| dInAM gAmekapAdaM vR^iShamapi hatapAdatrayaM hantukAmaM pApaM ghoraM kaliM sa prabhuravadadare mu~ncha rAjyaM madIyam | nocheddhanmIti bhItaH sa tu nR^ipatipadaM chAshritaH so.atha hiMsA\- dyUtastrImadyahemasvapi vasatu bhavAn metaratretyamu~nchat || 17|| evaM jitvA kaliM sa prabhuradhivanamAkheTalIlAM prakurvan shAnto.agachChatkimapyAshramapadamakR^itAtithyatAruShTachittaH | aMse rAjA mR^itAhiM nyadhita munivarasyAsya putreNa kopAd\- dhR^iShTa syAstakShakAhipravaraviShahataH saptame.ahnIti shaptaH || 18|| pashchAttApena shuddhIkR^itamahitamatistyaktasarvaihikArtho rAjA prAyopaviShTaH surasaritamupetyA.asta natvA munIndrAn | tatrA.aptAn vyAsaputraM shukamapi vinayenAha mR^ityUnmukhaH san kiM kuryAtkiM na kuryAdvadatu hitamiti shrIshukastvAbabhAShe || 19|| \section{{atha dvitIya skandhaH 2} rAjan lokahitaM vachastava vR^ithA dehAdisaktiH satAM smartavyo harireva mR^ityutaraNAyAnyo na panthAH shivaH | shrAvyaM bhAgavataM chaturdashajagadrUpaM virATpUrUShaM smR^itvA saptadinairbhavAn parapadaM gantA.a.akulo mA sma bhUH || 1|| sthUlaM rUpamidaM harerjagadidaM dhyAyan kramAdvaiShNavaM sUkShmaM pashyati rUpamantaramalaM niShkAmayogI punaH | sadyomuktimupaiti dehapatane yogI sakAmo yadi prApnoti kramamuktimeti patanaM kAmAtisakto janaH || 2|| tattaddevasamAshrayeNa manujastattadvarAnashnute sevante.akhilakAmino harimakAmAshchApi mokShepsavaH | bhaktyA yo manasendriyaishcha bhajate viShNuM sadA bhAgyavAn sa j~nAnaM labhate paraM na bhajate yastasya dhigjIvitam || 3|| rAjA.apR^ichChadidaM kathaM jagadabhUtsR^iShTaM kathaM rakShyate kAle saMhriyate kathaM bhagavatA kAH kAshcha tachChaktayaH | shrutvaivaM munirAT stuvan madhuripuM prodgItasArasvato natvA vyAsamapIha nAradavidhiproktaM smarannUchivAn || 4|| pR^iShTo.ajaH kila nAradena vada me dR^ishyaM jagatkIdR^ishaM sarvaj~no.asi viri~nchirAha \- bhagavAnevAkhilaM tattvataH | etatsattvarajastamomayamidaM chittAdi shabdAdi cha shrotrAdyaM ghaTitaM jale.aNDamabhavadyasmAdvirADudbhavaH || 5|| yaH sAhasrakarA~NghrishIrShanayano gIto virATpUruSho yasyA~NgAni chaturdashApi cha jagatyArAdhyate yo mayA | yaH sR^iShTisthitisaMhR^itIshcha kurute svasmin svayaM chAtmanA kalpe kalpa idaM sa eva sakalaM naivAnyadastyAtmaja || 6|| yo.arUpo bhagavAn bahUni dhR^itavAn rUpANi shaktIrdadhad\- yaH kR^iShNo bhavitA vidhAsyati munirvedaM chaturdhA yataH | j~nAnaM labdhamidaM cha me paramimaM j~nAtuM cha vaktuM cha no shaktaH ko.api vidhatsva nArada harau bhaktiM janAnAM hR^idi || 7|| pitro~NktaM kimu kasya kasya tanayenoktaM hariM saMsmaraM\- styakShye dehamupAyamasya vada me dehAtmabandhaH katham | dharmAH ke vividhA nR^iNAM shrutipurANAdisvabhAvaH kathaM sarvaj~no.asi vadeti bhUpativachaH shrutvA.a.aha sa shrIshukaH || 8|| brAhme kalpe vidhAtA suchirakR^itatapA dR^iShTavaikuNThalokaH sasnehaM viShNunoktaH sR^ija jagadadhunA pUrvasR^iShTaM mayaiva | sraShTA sR^iShTishcha sR^iShTaM sakalamahamito naiva matto.anyadAsI\- nnAsti syAnnaiva ki~nchitkamalaja na tu te karma bandhAya bhUyAt || 9|| shrutvaivaM kamalodbhavo.asya jagataH sR^iShTau hariprerita\- stirya~NmartyasurAsurAdyamasR^ijadvyAsashcha yadvarNayan | sargAdyairdashalakShaNaishcha sahitaM shrImatpurANaM muni\- shchakre yatra suvarNitaM viduramaitreyoktamAkarNyatAm || 10|| \section{{atha tR^itIya skandhaH 3} andhabhrAtR^isutoktividdhahR^idayaH shrIkR^iShNabhaktaH paraM dharmiShTho viduro bahUdakayatiH prAptastaTaM yAmunam | daivAdAgatamuddhavaM harisakhaM paprachCha kiM dvArakA \- madhyAste sasukhaM hariH kushalinaH pArthAshcha kiM me.agrajaH || 1|| yo bAlyAtprabhR^itIshvarArpitamatiH kR^iShNasya shiShyo mahAn vR^iShNInAM pravaraH smR^itAkhilatayA tUShNIM sthitaH sa kShaNam | vaktuM prArabhatAtha yAdavajanA daurbhAgyavanto viduH kR^iShNaM kevalamAnuShaM na paramAtmAnaM jagannAyakam || 2|| sa~NgAdyena yathAkatha~nchana nR^iNAM mR^ityoshcha muktirbhaved\- yaH kenApi jitaH kvachinna cha kR^ipAsindhushcha yaH sarvadaH | tasya j~nAtijano munIn parihasan shaptashcha mokShAya kiM kartavyaM na iti sma pR^ichChati na taM mR^ityUnmukho.abhUchcha saH || 3|| ekAnte.anugatAya me hariradAjj~nAnaM paraM yAmyahaM tyaktvA mAnuShadehamAshu yadavo na~NkShyanti chaiShA purI | gachCha tvaM badarImitIshavachanAdyAto.asmi mitrAsuta\- stattvaM bhAgavataM pradAsyati cha te yattanniyukto.atra saH || 4|| maitreyaM viduro.abravInmama mune j~nAnaM paraM dIyatAM sR^iShTaM kena jagatkimarthamiti sa pratyAha shiShyaM guruH | AsItsaumya sadekamadvayamidaM tvagre.atha tattvaM maha\- jjAtaM sattvarajastamomayamaha~NkAratrayaM vai tataH || 5|| tanmAtrendriyabhUtajAlamabhavattattvAni bhinnAni no saMyuktAnyamaraiH stuto haririmAnyAvishya saMyojayan | sarvaprANisameta Asta salile brahmANDato vatsarAn sAhasraM cha tataH samaShTipuruSho jAto jagadrUpakaH || 6|| chinmAtro bhagavAn ya eva ramate svasmin parApekShatA nAstyasya kvachideSha bhAti satataM mukto.ajayA baddhavat | yaH stautyenamamoghavAgayamato dharmArthamokShAdikaM brUmastasya vibhUtijAlamiha te devo hariH prIyatAm || 7|| brUmo bhAgavataM purANamR^iShaye sa~NkarShaNenoditaM varNyante.atra vibhUtayo bhagavataH pAdme cha kalpe tvajaH | svAdhArAmbujanAlatashchiramaTan dR^iShTvA na ki~nchittapaH kR^itvA dIrghamapashyadantaramalaM vaikuNThamastauchcha tam || 8|| j~nAto.asi tvaM prabho me vapuridamavatAraikamUlaM tavAsmA\- jjAto.ahaM tvAM gR^iNanto bhavabhayarahitAH sraShTukAmo.asmi lokAn | tachChaktaM mAM kuru tvaM praNatimiha karomIti dhAtrA stuto.ajaH provAchAhaM prasannaH sR^ija jagadiha te svasti bhUyAt sadeti || 9|| shrutvedaM kamalodbhavaH kR^itatapAH sargaikachitto.abhavat sargAH prAkR^itavaikR^itA navavidhAH kaumArasargo.api cha | udbhijjANDajarAyujA bahuvidhAH svedodbhavA santyamI jIvAstatra rajo.adhikAstu manujA rAgAdisaMsAriNaH || 10|| kAlaH shrIharishaktireva bahudhA vedho lavo nADikA yAmo rAtridinAni pakShayugalaM mAsashcha saMvatsaraH | evaM kAlavibhAga eSha kurute bAlyAdyavasthAntaraM tasmai vatsarapa~nchakAya haraye kuryAt praNAmaM sadA || 11|| sR^iShTvA so.aj~nAnavR^ittIrvidhiratha sanakAdIMshcha chittena bhUyo rudraM bhrUmadhyatashcha kratupulahapulastyAdikAn nAradaM cha | vANIM vedetihAsAnapi vividhapurANAni yaj~nAn vichitrAM\- shchakre dvedhA vibhaktAnnaramithunamabhUdasya dehAdajasya || 12|| kAle.asmin bhuvamabdhimagnavivashAmuddhartukAmo hari\- rnAsAto niragAdajasya kiTipoto.ayaM mahIdhrAkR^itiH | garjannabdhitara~NgataH kShitimimAM potre nidhAyoddharan rundhAnaM danujaM nipAtya vibudhairyaj~nasvarUpaH stutaH || 13|| kShatrA pR^iShTena ko.ayaM hata iti muninA choktametasya mAtA sandhyAyAM kAmataptA ditiramalamatiM kashyapaM prApa mugdhA | tenoktaM te janiShyatsutayugamamalAn pIDayetputrakau te viShNurhanyAllokArtihArI tava tanayasuto bhaktavaryo bhavechcha || 14|| pashyanto divyadR^ishyAnyurukutukahR^ido yogivaryAH kumArA vaikuNThaM draShTukAmA jayavijayahatasvechChayAtrAlpakopAH | shepustau nIchayoniM pravishatamiti tatrAgataM shrIdvitIyaM dR^iShTvA bhaktyA cha natvA suvimalamanasastuShTuvuH padmahastam || 15|| vilokya sadayaM priyau hariruvAcha baddhA~njalI bhavetamasurau yuvAM munivacho na mithyA bhavet | vivR^iddhataramanyunA smaratameva mAM janmabhi\- stribhirvrajatamatra vAM sakalabandhamuktirbhavet || 16|| natvobhau harimAttabhaktivinayaM prAptau diteH putratAM jyeShThashchApyanujo hiraNyakashipurnAmnA hiraNyAkShakaH | sa prApto varuNaM yuyutsuranujaH prokto.amunA prApyatAM viShNuryuddhavidagdha eShi yadi taM nUnaM shvabhakShyo bhaveH || 17|| shrutvedaM viShNumanviShya sa bhuvanamaTan yoddhukAmo na pashyan krIDAlolaH samudrepyatha kiTivapuShaM choddharantaM dharitrIm | taM dR^iShTvA.a.ahArpiteyaM mR^igahataka jagatsR^iShTikartrA purA no neyA te sA kathaM syAditi hariravadajjalpanaM te vR^ithA syAt || 18|| viShNurdaityena lIlAraNamakR^ita gadAshUlahastena bhImaM krudhyantaM mAyinaM taM nijakaratalataH karNamUle jaghAna | potreNoddhR^itya bhUmiM kiTitanumabhigachChantamArAnmunIndrA devAH santuShTuvustaM harimamaladhiyo yaj~namUrtiM vinamrAH || 19|| yakShAn rakShAMsi dhAtA.asR^ijadasuragaNAn kAmabhogaikasaktAn bhUtAnyevaM pishAchAn vividhapitR^igaNAn sAdhyasa~NghAnadR^ishyAn | evaM sR^iShTvA bahUnapyatha kamalabhavaH sargavR^iddhiM na pashyan kruddhastatyAja dehaM punarasR^ijadR^iShIn lokabharttRRIn manUMshcha || 20|| ghAtrA sa~nchoditatvAnmunirakR^ita tapaH kardamaH shrIharistaM proche patnIM svakIyAM kuru manutanayAM devahUtiM sarAgAm | putryaH syuste navAsyAmahamapi dashamaH syAmitIshena chokto bhaktaH pratyudyayau taM manumativimalaM prAptamatyantabhaktam || 21|| siddho.ahaM tava darshanAnmama sutA chodvoDhukAmA guNaiH prakhyAtA kuru pANipIDanamiti shrutvA manUktiM muniH | prAhaiShAstu mama priyA.a.atmasadR^ishApatyasya lAbhe yatiH syAmeveti sa mAnavImudavahachchAsmAnnivR^itto manuH || 22|| magnA bindusarovare ratisamA kAntena yogIshvare\- NArUDhA cha vimAnametya vividhAn lokAn sukhAnyanvabhUt | putrIshchAjanayannavAtha vanameShyantaM patiM prAha sA\- putraM me tvabhayAya dehi tadahaM muchyeya saMsArataH || 23|| khedenAlamito na yAmi muninetyAshvAsitA garbhiNI kAle putramasUta sA cha kapilaM shrIvAsudevaM satI | putrIrbrahmasutAstayorudavahan jagmushcha te kardamaH patnImarpitavAn sute bhagavati prAptaH parAM sadgatim || 24|| nirviNNAM jananIM prapannamanasaM putro hariH prAha tAM \- chittaM bandhakR^idAtmano guNarataM saktaM na chenmokShakR^it | bhaktiH sajjanasa~Ngamena cha bhavetsaktirnirasyA tayA bhaktaH pashyati sarvato harimato nirbhIkatAmeti saH || 25|| sUkShmasthUlAni bhUtAnyapi dasha dasha cha j~nAnakarmendriyANi proktaM bhinnaM chaturdhA hR^iditi yadakhilaM prAkR^itaM tattvajAlam | tadbhinnaH pa~nchaviMshaH puruSha iti dR^iDhaM viddhi tatsannidhau sA shaktA svaM karma karttuM prakR^itiriti vivichyainameva smarestam || 26|| nAkto.ayaM prakR^iterguNaistu puruShaH kartA na bhoktA cha no kartA.asmItyAbhimanyate yadi punaH prApnoti saMsAritAm | tanmuktyarthamihAtmachintanaratA cha syAH shamAdyairbhR^ishaM yogI bhaktiviraktimAnna tu punarbadhyeta mAyAguNaiH || 27|| yogAnuShThAnadUrIkR^itamalavishadasvAntara~Ngo vivikte deshe yogI niShaNNaH smitamadhuramukhaM snigdhanIlAbhravarNam | dhyAyan vaikuNTharUpaM satatamiha bhavenmukta eShaH svakIyaM prArabdhAnte sharIraM tyajati khalu yathA jIrNavastraM manuShyaH || 28|| bhaktiH sattvarajastamoguNabhidAmAshritya choktA tridhA tasyA bhedavibhedato bahuvidhA bhaktishcha yA nirguNA | sA sevyA phaladaiva tAM sukR^itinashchApAdya shR^iNvanti me lIlAstAH kathayanti bhItirahitAshchAnte jayeyurmR^itim || 29|| pApAtmA svakuTumbapoShaNamatirvismR^itya dharmAMshcha me mAyAmohitachittavR^ittiranaghe moghodyamo.atR^iptimAn | kAsashvAsakR^itashramo yamabhaTairnIto bhR^ishaM tADita\- stAmisrAdiShu pIDyate nR^ipabhaTairdaNDyo yathA puruShaH || 30|| naShTAgho.api sa vAsanAmalinadhIreva praviShTaH striyA garbhaM saMvR^ita ulbataH kR^imigaNairdaShTaH sharIre sadA | sarvA~NgotthitavedanaH stutahariH kAle kR^itAvAkshirAH kShiptaH san bahiriShTavighnakaluShasvAnto bahu klishyati || 31|| puNyAtmA.api naraH pitRRInanudinaM devAMshcha santarpaya\- nnante gachChati chAndralokamamaraiH sAkaM vasan somapAH | puNyAnte punareShyatIha punarAvR^ityA bhR^ishaM duHkhito bhaktij~nAnaviraktimAn parapadaM prApnoti nAvartate || 32|| mAtaste bhaktirastu svayamanavarataM nirguNaM bhAvayermAm mR^ityurmAbhUttavedaM matamanusara me yoginI syAshcha muktA | ityuktvA.agAddharistadvachanamanusarantIshvaradhyAnasaktA jIvanmuktA.a.ashrame sA nijatanumajahAnmAnavI karmaNo.ante || 33|| \section{{atha chaturtha skandhaH 4} dhAtuH sargA vyavardhanta sa harirajani kShattarAkUtiputro yaj~nAkhyaH sAnasUyA vidhiharipashupatyaMshaputrAnasUta | mUrtirnArAyaNaM taM naramapi suShuve vaiShNavAMshau prasUteH putryekA.anyA satI tu trinayanamuduvAhA.anapatyA.abhavachcha || 1|| satre vishvasR^ijAM shubhe vidhisuto dakSho.akhilairmAnito dR^ipto naiva shivena tatra kupitaH shambhuM shapannAha saH | yaj~ne bhAgamayaM bhavo na labhatAM devaiH sahaivaM ruShA pratyuktaM bata nandinA pashurayaM bastAnanaH syAditi || 2|| dakSho.athA.a.arabhatAdhvaraM smitamukhI j~nAtvA satIdaM shivaM proche te shvashuraH karoti yajanaM yAvaH pratiShThasva tat | tenoktaM na nimantritA vayamidaM mannindanArthaM kR^itaM gachChestvaM yadi nindanaM tava bhaveddraShTAsyaniShTAni cha || 3|| mAtR^ij~nAtididR^ikShayA shivavacho.anAdR^itya sA prasthitA prAptA yaj~nabhuvaM vininditaharaM yaj~naM nirIkShyAha sA | mA mA nindata sha~NkaraM tvaghaharaH sarvaishcha vandyo.ayami\- tyuktvA dakShajamAtmadehamadahadyogAgninA cha svayam || 4|| rudrakrodhotthadhIrapramathaparivR^iDho vIrabhadraH shivAj~nAM labdhvA yaj~naM sadakShaM pramathitamitarairbhUtasa~NghaiH sametaH | prAptastAM yaj~nashAlAM shivavimukhamunIndrAmarAn bhagnagAtrAn kR^itvA.atho dakShashIrShaM hR^itamamaramukhe dakShiNAgnau juhAva || 5|| devAMstAnaparAdhino.api girishe nirbhinnagAtrAnajaH kailAsaM nayati sma nemuramarAH shrIdakShiNAmUrtaye | dakSho jIvatu rudrabhAgasahito yaj~naH samArabhyatAM devAH pUrvavadeva santviti shivaM brahmA stuvannabrAvIt || 6|| dakSho rudrakaTAkShatastvajamukho.apyutthAya natvA shivama dadhyau viShNumatho vyaloki sakalaiH prItaH stutaH shrIhariH | yaj~nastveSha samAptimApa vikalA~NgatvaM surANAM hR^itam prAyaH sA cha himAdrijA girishamevA.aptA patiM pUrvavat || 7|| putro bAlaH sunIteH sadasi kaTuvachoviddhachetA vimAtu\- rviShNurduHkhArtihArI bhaja tamiti jananyuktitaH prasthito.ataH | mArge shrInAradAttadbhajanavidhimahAmantrayogAn dhruvAkhyo labdhvA chAbdArdhamR^ichChan madhuvanamakarodbhaktavaryastapAMsi || 8|| devarShyA diShTamArgaH kR^itakaThinatapA lokanAthaM samIkShya stutvA bhaktyA sa labdhvA varamabhilaShitaM rAjabhogaM sudIrgham | anyairnAdhiShThitaM cha dhruvapadamamalaM bandhubhirmAnitaH svaiH prApto gehaM jananyau pitaramapi nanAmAtha rAjye.abhiShiktaH || 9|| bhrAtA yakShahato.abhavat sa suruchirdagdhA cha dAvAgninA j~nAtvedaM dhruva AjuhAva vimanA yuddhAya yakShAn bhR^isham | mAyAyuddhamakAri tairbahuvidhaiH shastraiH sa viddhastadA rakShettvAM khalu shAr~NagapANiriti taM prochurmunInAM gaNAH || 10|| pautraM kruddhaM sa dR^iShTvA manuravadadalaM vatsa roSheNa yakShA dahyante.astraistavaikaH sahajahatikaraH pIDito.anekasa~NghaH | rAj~no bhaktasya nedaM samuchitamakhilaM sarvashaktasya lIlA\- statraite smo nimittAni cha virama raNAdevamuktvA jagAma || 11|| sadvAkyAdarataH kShaNAtsa virato yuddhAtkR^itAnugraho yakShendreNa chirAya sAdhu dharaNIM rakShan bhajan shrIharim | mR^ityormUrdhni padaM nidhAya varamArUDho vimAnaM dhruvaH pashchAnmAturagAt paraM dhruvapadaM shrInAradastajjagau || 12|| a~NgastatkulajaH prajArthamayajadyaj~naM sutaM labdhavAn nAmnA venamamuM chakAra tanayaM krUraM cha duShTAshayam | dR^iShTvA rAjyaviraktadhIH sutanayo bandhAya duShTAtmajo nirvedAya bhavediti svagR^ihatastuShTo yayau kAnanam || 13|| veno rAjye.abhiShikto munibhiratijavAdyaj~nadAnAdikarmA\- NyAj~nAshaktyA nirundhannahaha parihasan nirjarAn shrIhariM cha | dharmaM vaktRRIn munIndrAn sakalahitakarAn dharmashAstraM cha ninda\- nneShAM hu~NkAramAtrAdgaladasurapatadvenavatsyAnna ko.api || 14|| tadbAhU mathitau tato.ajani harirnAmnA pR^ithuH shrIsakhaH svIkR^ityArpitavastujAlamakhilaiH stotRRIn hasannUchivAn | ki~nchidvo na kR^itaM mayA na viditA vo me guNA naiva me stotraprema janAH sadA sakalado devo hariH stUyatAm || 15|| itthaM rAjavacho nishamya munibhiH protsAhitAste tadA sUtAdyA jagadurdR^iDhaM harikalA rAjaiSha sammArjayan | doShAn venakR^itAn samo maghavatA dogdhA dharitrIM makhAn kurvan daNDitadurjano yativarAn sampUjayetkIrtimAn || 16|| sUtAdIn samapUjayannaravaraH kAmaiH prajAbhiH pR^ithu\- rdagdhA jATharavahninA vayamato dehyannamityarthitaH | annaM dehi janebhya Ashu vasudhe nocheddhatA syA maye\- tyuktvA svaM dhanurAdade paravashA stauti sma taM gaurbhiyA || 17|| kAmAn kShIramayAn dadAmi sakalAn vatsaM tathA dohanaM dogdhAraM nR^ipa kalpayeti kathitaH kR^itvA manuM vatsakam | rAjAdhukShata gAM sa oShadhigaNaM haste nijairvatsakai\- stattadvastu yathochitaM cha duduhurdevAsurarShyAdayaH || 18|| chakre rAjAshvamedhAn shatatamamakhamedhyAshvahartAramindraM jitvAshvaM rAjaputraH punaralabhata taM mAyinaM devarAjam | rAjA kopAjjighAMsurmunibhiratibalo vArito dhAtR^ivAkyaM shrutvA tasmAnnivR^itto muditavR^iShasakhaH kIrtitaH pauramukhyaiH || 19|| pratyakSho harirAha yogasudR^iDhaM chittaM hi no cha~nchalaM bhaktastvaM vR^iNu me varaM sakalado.asmyeSha prasanno nR^ipa | pratyUche nR^ipatirmahattamamukhAttvatkIrtanaM tvatkathA\- stvannAmAni pibAni bhostaduchitaM karNAyutaM dehi me || 20|| rAjaikonashatakratuH pR^ithuratha prAbhAShatochchaiH prajA bhadraM vo bhavatu svadharmaniratA bhUtvA bhavantaH sadA | sarvaM karma samarpayantu haraye nissa~NgatApAvitAH kShemaM dAsyati vaH sa ityabhivadan sarvaishcha pUjyo.abhavat || 21|| rAj~nA sampUjya pR^iShTaH sahasahajamuniryogivaryaH kumAraH proche saddharmakArI haripadakamaladhyAnato yoganiShThaH | kAmArthAbAdhitaH san yamaniyamatitikShAdibhirdvandvabhAvAn jitvA brahmAhamasmItyanubhavati naraH kShemamArgo nR^iNAM saH || 22|| dR^iShTvA.a.atmAnaM pravayasamatha sveShu putreShu rAjA sannyasyorvIM vanamupagatashchArchiShA sevyamAnaH | yogI kR^iShNe nihitasakalo dvandvajetA tapasvI\- sadyomuktiM parapadamavApAnvagAttaM priyA cha || 23|| khyAtaH prAchInabarhistvasR^ijadatha sutAn sa prachetassamAkhyAn pitrA.a.adiShTA gatAste dasha kusumasugandhAmalaM tIrthamekam | pashyantashchenduchUDaM savinayamanaman rudragItAkhyamantraM labdhvA.asmAttIrthamagnA haribhajanamakurvaMshcha mantraM japantaH || 24|| eShAM rAjA pitA tu kratukR^idamalahR^innAradenaivamukto yaj~nenAlaM na dadyAtsukhamayamaghakR^itprANihiMsA narANAm | vAkyaM cha shrUyatAM me navamukhanagare kvApi patnIvidheyaH kashchidrAjA.avasatsvaiH saha nijasuhR^idaM vismaran mUDhabuddhiH || 25|| preyasyeva pura~njanI nR^ipavarasyaiShA tathApyekadA tAM nA.a.apR^ichChya vanaM gatashcha mR^igayAM kurvan nivR^ittastataH | snAtvA lepanamAlyataH svayamala~Nkurvan smarAvegataH krodhAgAragatAM priyAmanunayan bhogAMshcha bhu~Nkte sma saH || 26|| nAnAbhogaparamparAsu nR^ipatiH patnIsametaH sadA magnaH putrashatAnyajIjanadaho yajvA sakAmo bhR^isham | kShINAyurbubudhe na kAlajavamityAj~nAya senAbale\- nAkrAntashcha babhUva bhUribalinA gandharvarAjena saH || 27|| saMvR^itte.atha raNe hataH sa nR^ipatiH sa~nchintayan preyasIM strItvenAjani sA vidarbhavanitA patyau mR^ite dukhitA | tatrApto dvija Aha mAnasasarohaMsAvahaM tvaM cha na\- nvAvAmeka iti kShaNAtpriyatarau haMsau cha tau jagmatuH || 28|| rAjA jIvo.atra dehe puri saha nivasan buddhipatnyA sakhAyaM vismR^ityeshaM tryavastho janimR^itivashagaH kAlagandharvapiShTaH | daivenAdiShTabhaktottamasamabhigamAdvipramIshaM sakhAyaM pashyan brahmAtmabuddhirbhavati bhaja hariM sarvathA te.astu bhadram || 29|| ityuktastapase nR^ipo vanamagAdabdAyutaM tatsutA\- shchakrurdIrghatapo.abhidR^ishya garuDArUDhaM hariM chAstuvan | tadvAkyAdgR^ihamAgatA udavahan vArkShIM vadhuM mAriShA putraM chAjanayat sa dakSha iti vai khyAtaH prajAsR^iShTikR^it || 30|| putrA vediShadaH samarpya mahiShIM putre.abdhitIraM gatAH satraM chAsata nAradAddharikathAH shrutvA yayustadgatim | maitreyasya mukhAdimAshcha viduraH pItvA hareH satkathAH prApto hastipuraM ninAya vipinaM jyeShThaM cha tAM saubalIm || 31|| \section{{atha panchama skandhaH 5} bhUyaH shrIshuka Aha paurava manorAdyaH sutaH shrIharau bhaktaH satpuruShaH priyavrata iti khyAto viri~nchoktitaH | kanye dve uduvAha rAtrimakarodgachChan dinaM tejasA jAtA asya sutAstrayodasha punaH so.anvAcharannAradam || 1|| tasya jyeShThasutastu mandaragiriM prAptastapashchA.achara\- nnAgnIdhro.apsarasaM vilokya jaDavadvaktA tayA sammilan | bhaumasvargasukhaM vichitramupabhujyAbdAyutAnyutsuka\- stR^iptiM nA.apa sutAnnavApyajanayannAbhyAdikAn bhogirAT || 2|| AgnIdhrasya sutastu nAbhiranapatyo.abhUtprajArtheShTikR^it pratyakShaM harimAhuratra munayo rAj~no.astu putraH shubhaH | yastulyo bhavatA bhavediti vachaH shrutvA svatulyaM paraM no pashyan harireva nAbhitanayo jAtaH pitR^iprItikR^it || 3|| nAbheH putraH prasiddho.abhavadR^iShabha iti svargarAD ruddhavarShaM chakre varShaM suvarShaM hR^itamadasurarAjArpitAyAM jayantyAm | utpAdya shreShThaputrAn yativaranR^ipatishrotriyAneSha nAnA\- dharmAnuShThAnadhIraH sakalashubhakaraH putrakAnAdidesha || 4|| putrA mAnuShajanma durlabhamidaM mokShAya bandhAya no muktiH sajjanasa~Ngato harikathAlApAdinA labhyate | mA mA matsarabuddhirastu va idaM brahmaiva sarvaM jagat lokAn brUta vimuktimArgamimamityuktvA yatiH prasthitaH || 5|| maunI yogivaraH sukhaM janapadagrAmATavItIrthago nissa~Ngo vicharan nijAtmani paraM vastveva pashyan kramAt | samprAptaH kuTakAchalaM nijatanuM vahnau juhAva svayaM niShkAmo yatidharmasadgururayaM devAya tasmai namaH || 6|| tatputro bharato.abhavannarapatistatsmArakaM varShanA\- maitadbhAratamityaho shatasahasrAbdAn mahIM pAlayan | pa~nchAjIjanadAtmajAn yajanakR^iddhyAyan virATpUruShaM sarvaM karmaphalaM samarpya haraye prAptashchaturthAshramam || 7|| tasmin dhyAyatyanantaM jhaTiti mR^igavadhUH siMhabhItotpatantI nadyAM visrastagarbhAmriyata nava shishuM mochayan mR^ityuvaktrAt | snehAttatpAlanaprINananiratamatistatsmR^iterdehapAte bhUyo jAto mR^igaH san haribhajanaratastaM cha dehaM jahau saH || 8|| daivAdbhUyaH sa jAtaH satatanutaharirbrAhmaNaH pUrvajanma\- smR^ityA mUko.avadhUtaH kuhachana sahajakShetrarakShAniyuktaH | chaNDIgehaM cha nIto nishi puruShapashurdurjanaistatra devI hatvA tAn pItaraktA bharatamurukR^ipaM bhaktavaryaM rarakSha || 9|| gachChan sauvIrarAjaH pathi nijashibikAM vAhayaMstena vAchA nindan pUrvaM tadIyaM hitasarasavachaH shraddhayA.a.akarNya pashchAt | svasthAnAtso.avarUDhaH kR^itanatirabhitaH prAha kastvaM kutastvaM yogI me yogashAstraM janimR^ititaraNaM brUhi nashyatvaghaM me || 10|| sa pratyAha rahUgaNaM jagadidaM shravyaM cha dR^ishyaM cha no satyaM sarvamidaM manomayamato duHkhaM sukhaM chAgatam | duHkhaM syAt saguNaM mano yadi sukhaM nairguNyabhAk saMsR^iti\- rnashyedAtmavichArato harigurUpAstyA manaH svaM jayet || 11|| bhUyo.apyAhaiSha rAjA bhramati mama manaH sajjagadbhAti vipre\- NoktaM no brahmaNo.anyatkimapi sadaNavaH sthaulyakArshyAdikaM cha | sarvaM sa~NkalpitaM satpadanatibhiridaM j~nAyate pUrvajanma nyAsaM kR^iShNA~Nghribhakto bharatanarapatirmUDhavatso.adya varte || 12|| rAjan pashya bhavATavIM vicharati klishyan jano mohito vartante vR^ikadasyavo.atra bhayadA daMshAH sR^igAlAdayaH | etAn jetumahaM dadAmi vimalaj~nAnAsimIshaM bhaje\- tyuktaH svaM gurumAnataH sa sakalAn j~nAnI virakto gataH || 13|| uktaM vyAsasutena paurava gR^ihATavyAM kalatraM vR^iko daMsho durjana indriyANi cha manaH ShaDdasyavo bhIkarAH || 14|| putro jambuka evamAdibhiraho shIrNaM bhavatyarthadaM mArtyaM janma hariM bhajan bharatavaddhanyo bhavenmAnavaH || rAjAbhUdbharatAtmajo.atha sumatiH kAle.avadhUtavattad\- vaMshe j~nAnivaraH pratIha itaro nAmnA gayaH kIrtitaH | tR^ipto yasya makhArpitAni cha havIMShyAdattavAn shrIhari\- rmatte yatra maghoni viddhi virajaM chAntyaM nR^ipaM tatkule || 15|| bhUyaH shrIshuka Aha pashya jagadAkAreNa dR^ishyaM hareH sthUlaM rUpamidaM sarojavadiyaM bhAti kShitiH saptadhA | bhinnA dvIpasamudrato girivaro meruryathA karNikA jambUrnAma vibhajyate cha navadhA dvIpo.aShTabhiH parvataiH || 16|| merormUrdhnipataddhareH padajalasrotaH punAti prabho\- rbhaktAn svArjitapuNyasheShasukhabhogArthaM narAH svargiNaH | varShANyaShTa vishanti bhAratamidaM satkarmadeshaH shivaH patnyelAvR^itamAvasan saha hariM sa~NkarShaNaM stauti cha || 17|| bhadrAshve munayo hayAsyamasuraH shrImAn nR^isiMhaM kuto.a pyAryA bhUshcha varAhamAdikamaThaM kvApi stuvantyaryamA | matsyaM sUryasuto manuH kamalajA kandarparUpaM hariM sarve lokahitArthamachyutapadaM bhaktyA bhajante natAH || 18|| varShe kimpuruShe harirhanumatA rAmaH sukhaM stUyate devarShiH sa cha bhArate khalu naraM nArAyaNaM sevate | ga~NgAdyAH sarito.atra santi himavanmukhyA nagAH puNyadA janmAtra spR^ihayanti kR^iShNacharitAlApapriyA nirjjarAH || 19|| plakShe stautIdhmajihvo ravimatha vimale shAlmale yaj~nabAhuH somaM vahniM hiraNyaH kusha iha ghR^itapR^iShThastamApomayaM cha | krau~nche dvIpe tu devaM marutamurubalaM chApi medhAtithirvai shAke.atho vItihotro.advayamamR^itamajaM puShkare tarpayanti || 20|| mAne dyauH kShamayA samA bhavati tanmadhye.antarikShastriShu pratyakSho ravirastameti samudetyeSha kramAtsarvadA | mantrairyaH kila vAlakhilyamunibhiH saMsevyate vaidikai\- rgachChan syandanato.apsaraHprabhR^itibhirnAnAvidhaM stUyate || 21|| AdityaH khalu viShNureva bhagavAn kShemAya jIvAtmanAM mAsartvAdikabhedamAkalayati glaushshobhate tarpayan | sarvAn sarvamayaH sukhaM tadupari prItAstu saptarShayaH kurvantyeva parikramaM dhruvapadasyaite jagatkShemadAH || 22|| tadviShNoH paramaM padaM yadakhilasthAnAnyatItya sthitaM jyotishchakramidaM yadAshrayi sadA kAlena cha bhrAmyate | etadbhUmipa shiMshumAravapurAbhAti trilokAtmano viShNo rUpamidaM smaran pratidinaM martyastvaghAnmuchyate || 23|| sUryasyAdhastu rAhushcharati bhavadadhaH siddhavidyAdharAdyA vidyante saptalokA bhR^ishamatalamukhA bhUtimanto bhuvo.adhaH | AdhivyAghiklamAdyA iha na mR^itibhayaM chakramAtrAddharere\- vaitattanno baleryaH sutalamadhivasan rakShito vAmanena || 24|| sheShaH pAtAlamUle vasati nijavadhUmaNDito yastu mUrdhnA bhUmiM dhatte cha yasya bhrukuTiniTilataH shUladhArI trinetraH | kAle saMhArarudro bhavati sa cha harerjanmakarmANi gAya\- nnuchchaiH sa~NkarShaNAkhyaH kamalajabhavane varNyate nAradena || 25|| vidyante narakA adho bhuva uparyuktA jalAnAM janA nIyante.aghakarA imAn yamabhaTaiH pApAnusAraM cha te | pIDyante vidayaM yamena cha bhaTairyAvatkR^itAntaM mayet yuktaM te jagadIdR^ishaM cha sakalaM sthUlaM vapuH shrIhareH || 26|| \section{{atha ShaShTha skandhaH 6} viShNornAma samuchcharanna narakaM yAtyastapApo yathA vipro.ajAmilanAmakaH kR^itamahApApaH sa dAsIpatiH | kR^iShTaH kAlabhaTairbhayAnnijashishuM nArAyaNetyAhvayat tatrAptaishcha chaturbhujairyamabhaTA ruddhA bhaTaiH shrIhareH || 1|| uktaM shrIvaiShNavairapyaghakR^idayamanenoditaM nAma viShNo\- stenAyaM dhvastapApo viditamaviditaM kR^iShNanAmochcharan yaH | tasyAghaM mArjitaM syAnnarakagatiramuShyAsti no gachChateti shrutvedaM prAptaga~NgaH smR^itahariragamadviShNulokaM dvijaH saH || 2|| saMvR^ittaM kathitaM yamasya sadane dUtairyamaH prAha naH sarvAn pAti hariH sa eva jagataH svAmI kathAstasya yaH | vaktA nAma shR^iNoti vA smarati vA yatki~nchidasya prasA\- dArthaM karma karoti tasya narakaprAptirna cha syAditi || 3|| prAchetasastadaghamarShaNatIrthagAmI dakShastapokR^itasudIrghamapatyakAmaH | yaddhaMsaguhyamamunA bhagavAn prasanna\- stasmai vadhUM varamabhIShTamadAdasiknIm || 4|| putrA dakShasya nArAyaNasarasi nimagnAshcha mantraM japanto haryashvA nAradApteshvarabhajanarasAstyaktakAmA vicheruH | bhUyaH sR^iShTAMshcha putrAn munirakR^ita tathaivAtra dakSheNa shapto mA vishrAntisthalaM te.astviti harikaruNAmeva mene sa shApam || 5|| dakShaH ShaShTi sutAH sasarja cha kR^ishAshvAyendave kashyapA\- yaitA a~Ngirase dadau nijasutA dharmAya bhUtAya cha | tAsAM putraparamparAshcha pupuShuH sarvatra daityAH krame\- NAdityA api kashyapasya tanayA Asan mitho vairiNaH || 6|| indraH shrImadabAdhito nijaguruM dR^iShTvA.apyanAdR^itya taM daityairunmathito viri~nchavachanAttaM vishvarUpaM gataH | rakShAsmAn bhava no gurustvamiti chApyabhyarthayAmAsa sa svIkR^ityaitadayaM gururdiviShadAM mantraM dadau vaiShNavam || 7|| etenoktaM vishuddhA japata suragaNA mantrametaM prabhAte madhyAhne cha pradoShe nishi bhuvi divi chApyantarikShe.atalAdau | jAgratsvapnAdyavasthAsu cha bhavatu sadA sarvato rakShitA me viShNurlokaikanAthaH paramurukaruNashchakrapANe prasIda || 8|| evaM mantramupAsya vardhitabalaH shakro jitArirguruM tvAShTraM yaj~nahavirdadAnamasurebhyo.ahan jighAMsurharim | tvaShTA chApyakR^itAbhichArahavanaM jAtastato bhIkaro vR^itrastaH tadbhayataH surAshcha sharaNaM prAptAH stuvanto harim || 9|| uktaH shrIhariNA vR^iShA saha surairlabdhvA.asthi dadhya~N mune\- rviprAdyogivarAdataH khalu kR^itaM vajraM vahannAyudham | prApto yuddhabhuvaM palAyanaparAn daityAMstu vR^itro.avadad\- yuddhe shatruhatasya chAchyutapadaM smartushcha mR^ityurvaram || 10|| vR^itraH shUladharashcha devabhayadaH shakraprayuktAM gadAM gR^ihNan dantivaraM pratADya cha tataH proche hasan vAsavam | pApastvaM nijakarmabhiH prahara mAM vajreNa dehena me kuryAM bhUtabaliM mahendra sadayaM gR^ihNAtu mAM shrIhariH || 11|| evaM dehaM jihAsurnijamasuravaro vajriNA kR^ittahastaH shakraM proche na kurmaH kimapi vayamidaM cheshatantraM samastam | yuddhe mR^ityurjayo vA bhavatu na cha tato duHkhatoShau mamaivaM dhIro vajreNa kR^itto nyapatadadhiraNaM prApa sAyujyamuktim || 12|| hate vR^itre devAstutuShuraghabAdhAkulamanA\- shchiraM hitvA.a.ahAraM sarasiruhanAlImadhivasan | hariM smR^itvA cheShTvA dhutasakalapApaH kulishabhR^id\- babhUvendrastvanyo nahuSha iti pApAchChayurabhUt || 13|| vR^itro.ayaM shR^iNu shUrasenaviShaye prAkchitraketurnR^ipa\- stasyaikAjanayat priyA sutamato hR^iShTo.abhavad bhUmipaH | IrShyAkopabalAdamArayadamuM bAlaM sapatnIjanaH sarve duHkhahatAstadAbhiyayatuH shrInAradashchA~NgirAH || 14|| uktaM chA~NgirasA bhavAn khalu harerbhaktaH kalatre dhane putre vA mamatAM jahAtu sakalaM mAyAmayaM nashvaram | deho duHkhakaraH sharIriNa imaM dehAbhimAnaM tyaje\- tyenaM nArada Aha bhUpa na chirAddraShTAsi sa~NkarShaNam || 15|| rAjA.atho nAradapreritamR^itatanayaproktamAkarNya putre nirviNNo rAjyapatnyAdiShu cha munivarAdAptamantropadeshaH | dadhyau deshe vivikte harimachalamanAH kvApi sa~NkarShaNAkhyaM dR^iShTvA j~nAnaM sa lebhe paramamadhipatitvaM cha vidyAdharANAm || 16|| shR^iNvan vidyAdharINAM harinutimamalo varShalakShANi nItvA gachChan vaimAnikaH khe sa cha kathamapi taM sha~NkaraM chAdrimUrdhni | a~Nke kR^itvA priyAM svAM munisadasi paraj~nAnadaM hA vinindan rudrANyA dattashApo vyajani hutabhujo daityavaryaH sa vR^itraH || 17|| daityAn hanti vR^iSheti ruShTahR^idayA khinnA ditirmAninI putraM shakrahaNaM chikIrShurabhajadviShNuM vratAchAriNI | mAyI garbhagamarbhakaM kulishabhR^idbhagnavratAyA dite shchChitvA chAkR^ita sapta saptatanayAn roShaM jahau sA satI || 18|| rAjan puMsavanaM tataM shR^iNu diteH patyoktamAdau satI shuddhe mArgashire cha pakSha uditaM viprairmarutsambhavam | shrutvA bharturanuj~nayA harimatho lakShmIM cha sampUjayet kuryAddaNDanamaskR^itiM cha juhuyAdagnau havishcha kramAt || 19|| \section{{atha saptama skandhaH 7} pR^iShTaH kArShNiruvAcha no viShamatA viShNorna yo nirghR^iNo devarShyAdijayAjayau cha bhavataH sattvAdivR^iddheH kramAt | etatpANDusutasya yaj~nasadasi shrInAradoktaM shR^iNu shrIkR^iShNasya nirantarasmaraNato sarvasya muktirbhavet || 1|| shrutvA bhrAtR^ivadhaM hiraNyakashipuH kruddhaH pratij~nAM sada\- syAtene hariraktatashcha sahajaM santarpayiShye bhR^isham | ambAM prAha sahasnuShAM cha tanayAn moghena duHkhena kiM vIrasvargamiyAya me cha sahajo jAto mR^itaH syAditi || 2|| gatvA mandaraparvataM sa ditijo ghoraM tapastaptavAn lokAstena chakampire kamalajaM dR^iShTvA puraH so.abrAvIt | mR^ityurmA.astu mamAsuraiH suranaraistiryagbhirantarbahi\- rbhUmau vA divi chAyudhairatha bhavetsarvAdhipatyaM prabho || 3|| evaM labdhavaro dishashcha vidisho jitvA trilokAdhipo mAhendraM padamadhyuvAsa munibhiH siddhAdibhishcha stutaH | viShNuM hantumiyeSha chAsya tanayaH prahlAda uchchairgR^iNan dhyAyan shrIharimiddhabhaktirasikaH sachchittamAnandayat || 4|| j~nAtaj~neyaH sa bAlo harivimukhaguruproktavidyAshcha shR^iNvan pR^iShTaH pitrA.a.aha labdhA janaka navavidhA viShNubhaktirgurorme | ityuktaH putrahatyodyamaviphalatayA cheddhakopAndhachitto daityendraH pAshipAshaiH sutamaruNadayaM chAha bAlAn satIrthyAn || 5|| janmaitanmAnuShaM no sulabhamiha sukhaM labhyate karmato vA duHkhaM kaumArakAle charata shubhadhiyo vaiShNavAneva dharmAn | jitvA chittendriyANi smarata haripadaM sauhR^idaM bhUtajAle kurvantastatprasAdAtkaragatamakhilaM syAdidaM nAradoktam || 6|| rAyaH putrAH kalatraM cha na dadati sukhaM nashvaraM sarvameta\- nnityaH kShetraj~na AtmA harirurukaruNaH sarvabhUtAdhivAsaH | nUnaM strIyakSharakShaHkhagamR^igaditijA muktimApurmukundaH prIyetAvyAjabhaktyA haribhajanarataH svastimAn syAdyathAham || 7|| prahlAdasya giraM hiraNyakashipuH shrutvA krudhA.atADayat stambhaM garjanakampitatribhuvanastasmAnnR^isiMho hariH | tIkShNAkSho bhrukuTImukholbaNavapurnnirgatya daityaM nakhaiH krUraistaM tu vidArya raktalaharIsiktaH stuto.abhUt suraiH || 8|| AntrasragdharakandharaM narahariM nApuH surA no ramA prahlAdastvanamatpuro vigatabhIshchAstautprashAntaM harim | saMsArArNavataH samuddhara janAMste.anugrahArhAH sadA mUDhAstvadvimukhAH prabho kuru cha mAM bhaktaM hare te namaH || 9|| tuShTaH shrIharirAha te.astu satataM bhadraM tribhiH saptabhiH pUtaste janako nR^ipochitasukhaM bhogyaM tvayA bAlaka | puNyaM nashyati bhogataH kR^itamaghaM satkarmabhishcha svakai\- rante mAM tvamavApsyasIti bhagavAnantarhito.abhUttataH || 10|| pR^iShTaH pANDusutena nAradamuniH proche janA dharmata\- stiShThantIshvarachintayA shamadamAhiMsAtitikShAdikaH | sAmAnyaH khalu dharma eva hi nR^iNAM varNAdibhedena tad\- dharmasyAsti cha bheda eva viditA varNAshcha viprAdayaH || 11|| bhedAshchAshramabhedato.api kathitA dharmasya varNI guro\- rdAsaH proktamathA.acharan gurukule ChandAMsyadhIyIta cha | sandhyopAsanamAcharechcha mitabhuk strIchintanaM varjayed\- vAnaprastha ihAcharan svaniyamAnArShaM padaM prApsyati || 12|| sanyAsI sakaleShu pashyati paraM brAhma prashAnto muni\- rnArambhAn yatirArabheta gaditaM vij~nAninA bhikShuNA | prahlAdAya madhuvratAdiha guroreShA viraktiH shayo\- rlabdhAnnena cha tuShTirevamubhayaM labdhaM gurubhyAmiti || 13|| kurvan gArhikakarma sajjanamukhAchChR^iNvan hareH satkathA gAyan shrIharinAma bandhusutadArAdau cha rakto bahiH | antastatra virakta eva vibhajan sarveShu vittaM samaM tIrthasnAnakR^idAshramAdi satataM gachChedgR^ihastho janaH || 14|| shrAddhaM karma samAcharan yajanataH santarpayan nirjarAn bhUtAdIn nijadharmameva vidadhattuShTo gR^ihastho bhavet | mokShArthI tu guruM sametya vidhivatprANAn niyachChan jaye\- chchittaM chendriyavargametadakhilaM brahmeti sa~nchintayet || 15|| \section{{atha aShTama skandhaH 8} pR^iShTashchAha shuko vyajAyata harirmanvantare chA.adime yaj~no nAma vibhurdvitIya uditaH sadbrahmachArI svayam | bhUyo.abhUdapi satyasena iti yo jAtastR^itIye mahA\- kAruNyena rirakShiShurgajavaraM jAtashchaturthe hariH || 1|| kashchiddantivarastrikUTavipine kShIrAbdhimadhye mR^igAn shAstA svaiH sahito gR^ihIva sarasi krIDan nimagno balI | grAheNAbhihato ruShA cha charaNe daivAchchiraM sa~NgaraM kurvan naShTasamastashaktiravashastuShTAva bhaktyA harim || 2|| janmAdyasya yataH sa me.atra sharaNaM bhUman kR^ipAvAridhe baddhaM mochaya mAM svakarmabhiritastasmai namo brahmaNe | shrutvedaM hariruddhR^itAmbujakaraM dantIndramatrAriNA grAhAtkR^ittamukhAdamUmuchadaraM pashyatsu devAdiShu || 3|| indradyumno narapatirayaM dhyAnamagno.api daivAt shapto.agastyena cha gajavapuH shrIhareH sparshayogAt | tatsArUpyaM gata urumudA pArShadatvaM cha hUhU\- rgandharvo.ayaM svapadamagamadgrAhatAyA vimuktaH || 4|| vaikuNThastvavatIrya shubhratanayo manvantare pa~nchame vaikuNThaM kR^itavAn ramApatirayaM ShaShThe tu vairAjajaH | sambhUtyAmajito.ajaniShTa vidhinA durvAsasaH shApato niHshrIkeShvasurairjiteShu cha sureShvastUyata shrIhariH || 5|| pratyakSho harirAha sandhimasuraiH kR^itvA.atha nirmathyatAM kShIrAbdhiH kurutAtra mandaragiriM manthAnamutsAhinaH | netraM vAsukimapyatandramiti te shrutvA vahanto giriM daityaiH sAkamaho nipeturamarA Ishena chotthApitAH || 6|| daityAshcha tridashA mamanthurudadhiM magnaM jale mandaraM viShNuH kUrmavapuH svapR^iShThatalataH proddhR^itya chAnyadvapuH | bibhrattatra sahasrabAhu jaladhiM mathnan vyalAsIttato jAtaM rUkShataraM viShaM samapibat tryakShashcha sarvaiH stutaH || 7|| jAtAnyabdherbahUnyeva cha gajaramaNIkalpavR^ikShAdi shakro dhenuM viprAshcha ratnaM harirapi jagR^ihurvAruNIM daityavaryAH | jAtA lakShmIH sadoShAn suradanujamunIndrAdikAMshchApi hitvA viShNuM vavre patiM tairamR^itamapahR^itaM dAnavairviShNuhastAt || 8|| dR^iShTvA devAn viShaNNAn hariratulamaraM mohinIrUpamAsthA\- yAnyonyaM dasyubhAvAdurukalaharatAn daityavaryAn kaTAkShaiH | gIrbhishchA.amohya gR^ihNannamR^itamatha dadau nirjarebhyo nigR^ihya svarbhAnuM vyAjarUpaM kR^itaphalamakhilebhyo.adadAt bhaktigamyaH || 9|| gate cha garuDadhvaje tridashadAnavAshchakrire raNaM sutumulaM tataH suragaNe cha paryAkule | hariH punarupAgato nihatakAlanemistvahan sumAlimukhadAnavAnapi cha mAlyavantaM raNe || 10|| shakreNAbhihataH papAta cha balirvajreNa daityA hatA jambhAdyA atha nAradasya vachasA shakro nivR^itto raNAt | shukrastUrNamajIvayadraNahatAn mantreNa pUrNA~NgakAn daityAn daityagururbalistu vijito j~nAnI na duHkhaM gataH || 11|| yoShidrUpaM didR^ikShurharipadamagamachCha~NkaraH shrIharestad\- dR^iShTvA chArAmadeshe chalakuchayugalaM kandukAghAtalolam | kAmAvegAt pariShvajya cha punaruditaj~nAnato bhaktinamraH kailAse satsabhAyAM harimahimakathAmAbabhAShe bhavAnIm || 12|| khyAto vAmana ityajAyata harirmanvantare saptame chakre yAchanamaShTamAdiShu tathA manvantareShvachyutaH | aMshenAvataran dadhAti vividhaM shrIsArvabhaumAdikaM rUpaM nAma cha bhaktarakShaNaparo hyevaM sadA shrIhariH || 13|| rakShanto manavaH surA manusutA lokatrayaM dharmato varShanto dhanadhAnyapoShaNaparAH shakrA haripreritAH | vartante shrutitattvabodhanaparAH saptarShayashcha bruvan j~nAnaM karma cha yogameSha bhagavAnAste salIlaM prabhuH || 14|| yuddhe shakrahato balirbhR^igusutenAjIvito daityarAD bhaktyA.a.arAdhya bhR^igUn gurUnayajata shrImAn jigIShurdivam | yaj~naM vishvajitaM rathAdyanalato labdhvA nato bhArgavaM prahlAdaM cha yuyutsurApa cha divaM bhItAH surAH dhAvitAH || 15|| bhraShTashrIShu sureShu devajananIM khinnAM bhR^ishaM kashyapaH proche devi payovratena vidhivachChrIvAsudevaM bhaja | pUjAtarpaNahomadAnaniratA dhyAnena mantraM jape\- retatproktamajena me bhavatu te bhadraM hariH prIyatAm || 16|| ityuktA vratamanvatiShThadaditiH sA dvAdashAhaM hariH pratyakShaH stuta Aha devi sakalaM jAne tavAkA~NkShitam | bhUtvA te tanayo dadAmi sakalaM kAlaM pratIkShasva bhoH prItAsmIti tirodadhe.atha bhagavAn garbhaM praviShTo.aditeH || 17|| shR^iNvan dhAtR^inutiM hariH samajani prItastayoH pashyatoH pitrorviprakumArako.abhavadayaM ChatrI vaTurvAmanaH | tejasvI hayamedhavATamavishadbhakyAdarAtpUjitaH prokto.abhUdbalinA dadAmi sakalaM yadyadbhavAnichChati || 18|| ityukto harirAha te nR^ipa kulaM jAne.atra no bhIravo nAdAtA.arthiShu dehi bhUmimiha me pAdaistribhiH sammitAm | lokesho vitarAmi te hitamiti prochchairvadantaM baliM shukraH prAha na deyameSha kapaTo viShNurharette.akhilam || 19|| vAgdattaM tu dadAmi nUna manR^itaM vaktuM na shakto.asmyayaM viShNushchetsukR^itI bhaveyamahamityuktvA.asuraH sAdaram | tatpAdAvavanijya cheShTamadadAdvarNI vivR^iddho.abhavat padbhyAmeva vichakrame tribhuvanaM kIrttyA.abhiShikto.asuraH || 20|| viShNorvai charaNAvanejanamaraM dhAtrA kR^itaM yogino vedAdyAshcha vavandire harimatho daityAH praviShTA rasAm | baddho daityavaraH khagena hariNApyuktashcha me dIyatAM tArtIyIkapadaM na cheddishasi tallokAn vishernArakAn || 21|| evaM viprakR^ito baliH sthiramatiH proche tR^itIyaM padaM mUrdhni tvaM kuru me bhayaM na narakAdasmadgurustvaM hare | prahlAdena cha vandito hariruvAchAdya vraja j~nAtibhiH prAhlAde sutalaM subhadramiha te pashyeshcha mAM rakShakam || 22|| muktaM taM balimAha gachCha sutalaM tvaddurgapAlo.asmi te tandrArogaparAbhavAdi na bhavenmanvantare chAShTame | indrastvaM bhavitAsi gachCha sumate prahlAda pautreNa vo bhadraM syAditi devadAnavasamo nAkaM surebhyo dadau || 23|| paraM j~nAnaM satyavratanR^ipataye matsyavapuShA harirdatvA chakre nutikR^itamamuM saptamamanum | hayagrIvaM hatvA hR^itanikhilavedAnajamukhe punarnikShipyaiSha tribhuvanasurakShAM samatanot || 24|| \section{atha navama skandhaH 9} so.ayaM vaivasvato vai manurabhavadilAM tasya putrIM vasiShTha\- shchakre putraM kumAraH sa tu vanamavishatsvaiH sahelAvR^itaM cha | tena strIrUpamAptaH shashisutabudhapatnI cha bhUtvA tatashcha strItvaM puMstvaM cha labdhvA sa vanamabhiyayau tyaktarAjyastapo.artham || 1|| naShTe sudyumna Arto manurakR^ita tapo dIrghamikShvAkumukhyAn lebhe putrAn dashaiko hatavidhibalato dhenuhatyA pR^iShadhraH | rAjyAnniShkAsito.anyaH kavirihaviShaye niHspR^ihastyaktasarvaH sAyujyaM tau gatau dvAvitaramanusutA lebhire putrapautrAn || 2|| sharyAteriShTaputrI chyavanamunimatikrodhashIlaM kR^itAndhaM vR^iddhaM vavre sukanyA patiparicharaNaM bhaktipUrvaM chakAra | chakrAte devavaidyau munimurukaruNau netravantaM yuvAnaM yaj~ne shakreNa sAkaM munirakR^ita tayoH somapAnArhatAM cha || 3|| nAbhAgAdambarISho harinihitamatirjAta enaM vratAnte hantuM durvAsasA cha prakupitamanasA preShitA ghorakR^ityA | tAM dagdhvA viShNuchakraM munimabhipatati smaiSha bhaktadhrugArto bhItashchakrAnalAt sa tribhuvanamakhilaM paryaTan shrAntimApa || 4|| no pashyan kvApi rakShAM haripadamabhayaM prAptavAn shrIharistaM proche yAhrambarIShaM bhaja sharaNamR^iShe rakShitA tvAM sa rAjA | shrutvetthaM bhUpamApto munirabhayamaho chakrabAdhAvimukta\- statkAruNyaM sa jAnan haribhajanamahatvaM cha shaMsan vyachArIt || 5|| ikShvAkuH khyAta AsIddashasu manusuteShvasya putro vikukShi\- statputrastvindravAhaH shR^iNu nR^ipa yuvanAshvo.atra garbhaM dadhAra | mAndhAtAraM prasUte sma cha tanayamaho vavrire tasya putryaH pa~nchAshat saubhariM taM patimatha tapase nirgatAstena sAkam || 6|| dehenaiva trisha~Nkustridivamapi gataH kaushikAnugraheNa prItastenAsya putropyabhavadurugadaH shrIharishchandranAmA | krIto.abhUdyena bAlaH kratupashuravashastaM tvajIgartatashcha ## modified## bAlaM bhUpAchcha mantrairvaruNakaruNayA.amochayanmantrakR^it saH || 7|| vaMshe.asmin suprasiddhaH sagaranarapatistasya yaj~nAshvamAhR^i\- tyendro.agAdrAjaputrAH kapilamunisamIpe.ashvamenaM cha dR^iShTvA | tannindAgnau pradagdhAH sagarasutasutastvaMshumAMstaM vavande tadvAchAshvena pUrNaH kraturayamabhiShikto.amshumAMstatra rAjye || 8|| pautrastvaMshumato bhagIratha iti khyAtashcha bhasmIkR^itAn pUrvAn dIrghatapAH kShamI suranadIsparshAddivaM prApayan | muktiM prApa tadanvaye.atha guruNA shaptaH sudAsAtmajo rakSho.abhUdatha muktimApa cha tataH khaTvA~NganAmA.abhavat || 9|| bhAnorvaMshe hariratha bharato lakShmaNoM.ashena jaj~ne shatrughno.apyAryavAchA vanamanujavadhUsaMyutashchaiSha gatvA | sItAhartAramastrairanujamapi nihatyAkhilairvAtajAdyai\- rante prAptastvayodhyAM nagaramadhivasan rAjadharmAnakArShIt || 10|| santuShTA abhavan janA bhuvi nR^ipe rAme na dharmachyutiH sItA durjanabhAShitena vipine tyaktA vishuddhA satI | vAlmIkyAshramataH sutau cha suShuve sarveShu pashyatsu sA bhUdvAraM pravivesha yaj~namakarodrAmaH sadArAdhitaH || 11|| vaMshe.atra bhUpativarA bahavaH kilaiSha nashyet sumitranR^ipatishcharamo bhavechcha | eko.atra jaiminimuneH priyashiShyabhAvAd\- yogI babhUva viditashcha hiraNyanAbhaH || 12|| ikShvAkostanayo nimiH kulaguroH shApAnmudA tyaktavAn dehaM sarvavilochaneShu cha nimeShonmeShaNe kArayan | Aste tyaktasharIramasya mathitaM jAtastato bhUpatiH ## modified## nAmnAsau mithilaH purI cha mithilA tasyA.atra sItA.ajani || 13|| tArAchandramasoH suto budha ilAM chakre priyAM mAnavIM tatputrashcha purUravA udavahatsvaHsundarImurvashImm | taM tyaktvA cha jagAma sA sa tu charannunmattavatsarvata\- stadvAchA.atha nivR^itta eva cha yajan gandharvalokaM yayau || 14|| jAtaH shrIjamadagnito bhR^igukule chailasya vaMshe harI\- rAmastasya savatsadhenumaharat shrIkArtavIryArjunaH | hatvA kR^ittasahasrahastakamamuM pratyAnayadgAM sa cha proche taM janakaH kShamAM kuru sadA pUjyo dvijaH syAtvayA || 15|| jaghnuste.arjunaputrakAshcha pitaraM rAmasya vaireNa tAn hatvA kShatriyaduShTanigrahakarastriHsaptakR^itvaH punaH | rAmaH sarvamayaM makhairayajata kShemAya lokasya sa prItaH shAntamanAstapaH kR^itayashA Aste mahendrAchale || 16|| Ayushchailasutastato rajirayaM vIraH surAbhyarthito daityAn nAkapadApahAraniratAn hatvA surairmAnitaH | prahlAdAdyarisha~Nkitena hariNA nyastaM nR^ipashchA.adade svArAjyaM janake mR^ite pratidaduH putrA na tatte hatAH || 17|| daivAt sandR^iShTakUpoddhR^itabhR^igukulajAmudvahan devayAnIM sharmiShThAsa~NgadoShAt shvashuramunivarAdAptashApo yayAtiH | vR^iddho bhUtvA.atha pR^iShTAdalabhata tanayAdyauvanaM tasya datvA vArdhakyaM cheddhakAmo ratisukharasiko vAsudevaM samIje || 18|| Uche bhUpaH svapatnImaja iva ratibhogaikatR^iShNo.asmi hA hA bhogaiH kAmaH pravR^iddho bhavati na tu shamaM yAti nUnaM mumukShuH | strIbhiH sa~NgaM na kuryAdahamiha vipinaM yAmi bhadraM tavAstvi\- tyuktvA gachChannaraNyaM haribhajanarataH sarvamukto babhUva || 19|| pUroH kule bahuShu rAjasu kIrtishAlI dauShyantireva bharato mahitastriloke | patnIbhirAtmatanayeShu hateShu dhIraH sarvaM mR^iShetyupararAma sa bhUpavaryaH || 20|| vaMshe.asmin rantidevo nR^ipatirurukR^ipaH kleshalabdhaM svabhakShyaM peyaM cha kShutpipAsAvivashataranR^iNAM snehapUrvaM pradAya | duHkhAnmuktastriloko bhavatu bhavatu me sarvaduHkhaM tademI\- tyuktvA dR^iShTvA trimUrtIn vidhiharigirishAn bhaktipUrvaM nanAma || 21|| shrIshantanuH pUrukule prasiddhastadvaMshajAH pANDusutA mahAntaH | tanmadhyamo jiShNurato.abhimanyustasmAdbhavAn paurava eva satvam || 22|| druhrushva turvasuranushcha yaduryayAteH putrA yadornanu kulaM sutarAM pavitram | shrIkR^iShNajanma yata eva pumAn smaraMstat prApnoti chinmayapadaM shithilIkR^itAghaH || 23|| jAto.abhUnmadhurApure harirajaH shaureH suto gokulaM kR^itvA pAvanamarjunoddhavaguruH saMhR^ittya bhUmerbharam | tyaktvA dehamagAt svadhAma bhagavAn yaH pAti bhaktAn sadA yallIlAshravaNena bhaktahR^idayaM sachchitsukhaM prApsyati || 24|| \section{atha dashama skandhaH 10 (pUrvArdhaH)} pR^iShTo rAj~nA.a.aha kArShNirna khalu nR^ipa hare janma karmApi sarvaM lIlAstasyaitadAstAM nijaripujananIM sodarIM hantukAmaH | kaMso ruddho nivR^ittaH shrutavidhisutavAgdevakIputraShaTkaM hatvA.abadhnAdgR^ihe tAM patimapi madhurAmekanAthaH shashAsa || 1|| sheShaH saptamagarbhataH khalu shishurnIto hare mAyayA rohiNyA udare.arpitashcha bhagavAn bhAraM jihIrShubhuvaH | devakyA jaTharaM vivesha bhaginIM dR^iShTvAtha tejasvinIM kaMse viShNubhayArdite suragaNairbhaktyA stuto.abhUt hariH || 2|| kAle ma~Ngalashobhite nishi hariH pitroH purastAdgR^ihe dR^iShTaH sha~NkhagadAripa~NkajadharastuShTaH pitR^ibhyAM nutaH | bAlA.asheta pitA sutaM karagataM tIrtvA nadIM cha vrajaM gatvA tatra nidhAya nandatanayAM dhR^itvA.a.ara kArAgR^iham || 3|| kaMsaH pothayati sma tAmadhishilaM bAlAM divaM prApya sA sadyaH prAha ripustavAjani bhuvItyuktvA.ambikAntardadhe | shauriM bhojapatirmumocha bhaginIM kArAgR^ihAdbAlakAn hantuM daityagaNaM nyayu~Nkta cha punadurmantribhiH preritaH || 4|| nandastvAtmajalAbhatuShTahmadayaH karmANi chakre shubhAn yAyAtAH shishudarshanaikamanasaH putrotsavAghoShiNaH | gopIgopajanA upAyanakarAH sammAnitA vArShikaM kaMsAyaiSha karaM dadau vrajapatiH shauriM dadarsha priyam || 5|| mandasmerAdrravaktrA shishumadhikaviShaM pAyayantI stanaM svaM pItaM prANATTahAsairgaladasurabhavadbhItidA pUtanA sA | dehe dagdhe tu dhUme.apyagarusurabhile vismitA gopasa~NghAH gopyaH karmANi chakrurharibhajanaratA bAlarakShArthakAni || 6|| bAlastraimAsiko.ano mR^idupadatalataH pATayan hA tR^iNAva\- rtAkhyaM kaNThe gR^ihItvA nabhasi suraripuM vAtarUpaM nigR^ihya | muktaM chakre jananyai nijavadanatale darshayan vishvametat sarvai lIlAbhirevaM vrajajanamakhilaM modayan lAlito.abhUt || 7|| rAmaM kR^iShNaM cha nAmnA.akuruta munirubhau tatra kR^iShNastu dhAvan vatsaiH krIDaMshcha shR^i~NgidvijasalilashitAsyAdibhirma~NkShu gachChan | bhoktA kShIrAdi dattaM pratibhavanamadattaM cha moShTA jananyai mR^idbhakShotkaNThitAyai vivR^itanijamukhe darshayAmAsa vishvam || 8|| mathnantI jananI dadhi svashishave stanyaM dadAnA javA\- dutsR^ijyainamagAdayaM tu kupitaH pAtraM babha~njAshmanA | sA.a.ayAtA tu vilokya tatsmitamukhI yaShTiM gR^ihItvA puna\- styaktvA bAlamulUkhale sakaruNaM dAmnA cha baddhvA gatA || 9|| putrau vaishravaNasya nAradamunervAchA drumatvaM gatau nAmnA yau nalakUbaro.api cha maNigrIvaH purA tasthatuH | kR^iShNolUkhalamardadhUtacharaNau vR^ikShau patitvA bhuvi stutvA tvatpadabhaktimeva satataM dehItyamU jagmatuH || 10|| shrutvA.a.ayAtA drupAtAravamakhilajanA vismitAste phalAni krItvA kR^iShNo daridrAmakR^ita dhanavatIM dattaratnaH sarAmaH | gatvA vR^indAvanAntaM saha suhR^idajito vatsapAlo vanAnte hatvA daityau cha vatsaM bakamapi vibudhairnandajo nandito.abhUt || 11|| kR^iShNo gopakumArakAshcha vipine krIDaikalolA guhA\- budhyA te shayurUpiNo.aghadanujasyAsyaM praviShTA javAt | devAnAM miShatAM gatAsurasuraH sAyujyamuktiM gato bAlAshchApi mR^itAH punarbhagavato dR^iShTyA ta utthApitAH || 12|| kR^iShNe gopaiH samete.adati kabalamajo mAyayA.a.achChAdya vatsAn gopAMshcha vyomni tasthAvatha hariradadhAdgopavatsAdirUpam | dvedhA vatsAMshcha gopAn shatadhR^itiritaratrApi pashyan vimohAd\- bhUyo dR^iShTvA cha sarvaM harimayamuditotkaNThamastaudvinamraH || 13|| naumIDyAbhrAbhakR^iShNaM karadhR^itamuralIvetrashR^i~NgaM mamAghaH sarvaM bhUman kShamasva prabhurasi jagatAM deva bhUyo namaste | evaM stutvA gate.asmin sarasamupavishan gopasa~NghaiH sameto bhuktvA krIDan hariH svaiH kathitanijayashA vanyabhUSho nivR^ittaH || 14|| govatsaiH sahitastu dhenukavanaM prApto balo lIlayA tAlAn kampayati sma dhenukamahAdaityaM kharaM sAnugam | hatvA tAlaphalAni vai nijasuhR^idbhyo.adAt stutaH svAnugaiH kR^iShNena tridashaishcha sAyamaTavIto.ayaM nivR^itto.abhavat || 15|| kAlindIviShatoyapAnamR^itagogopAn kaTAkShairnijai\- rutthApyAtra jale nipatya viharan sa~NkShobhayan kAliyam | kR^iShNaH ka~NkaNaki~NkiNIkalaravairnR^ityan phaNeShUddhataM chakre vAntaviShaM nataM cha bhagavAn nAgIbhiruchchaiH stutaH || 16|| patnIbhiH saha kAliyo ramaNakadvIpaM gataH shrIhareH pAdasparshavidhUtagArUDabhayo sA nirviShA.abhUnnadI | pitrorantikamAgatashcha bhagavAnUShushcha rAtrau vane gopAstaM bhayadaM vanAgnimapibatkR^iShNo jagatpAlakaH || 17|| dvandIbhUya yathAyathaM cha suhR^ido lIlAraNaM chakrire jetRRInUhurayaM jitA iha mithaH kR^iShNaH sakhAyaM jitaH | shrIdAmAnamadhatta tatra vijito daityaH pralambo vahan rAmaM tUrNamadhAvadenamavadhIdrAmaH suraiH pUjitaH || 18|| gAvaH krIDanalolupeShu nikhileShvAptAshcha mu~njATavIM sadyaH kAnanavahnimeva parito dR^iShTvA bhayAkampitAH | kR^iShNo mIlitalochaneShu sakaleShvApIya dAvAnalaM bhANDIraM cha ninAya tA urukR^ipo gopA bhR^ishaM vismitAH || 19|| varShartau gaganaM ghanAvR^itamapo bhUmAvavarShadyathA kR^iShNo bhaktajane kaTAkShamachalA varSheNa no bAdhitAH | bhaktAshcha vyasanai yathA sharadR^itau nirmeghamabhraM mano bhaktAnAmiva rAjate sma hariNA chAnanditaM gokulam || 20|| kR^iShNo rAmeNa sArdhaM sharadR^itukusumAla~NkR^ito veNugItai\- rgovatsAn gopabAlAn hariNakhaganagAn ki~ncha govardhanArdrim | sarvAMshchAnandayAmAsa cha kalaninadairgopanAryastu kR^iShNaM smAraM smAraM sakAmAH pratidinamamalA varNayantyo babhUvuH || 21|| hemante kila gopikA bhagavatIM sampUjya samprArthayan kR^iShNo me patirastu sundara iti shraddhAvishuddhAntarAH | tA j~nAtvA cha sharIramAnarahitA vastrApahAreNa sa proche rAtriShu vaH spR^ihAH sharadR^itau sAdhyA ito gachChata || 22|| kShutpIDAhatagopabAlakagaNairannaM dvijA yAchitA na pratyUchurataH striyaH sasuhR^ide kR^iShNAya gatvA vanam | bahvannaM pradadustadA patiniruddhaikA sharIraM vihA\- yAptA tatpadamR^itvijaH sumanasaH pratyudyayustAH striyaH || 23|| kR^iShNo dR^iShTvendrayAgotsukamakhilajanaM nandamUche pitaH kiM kartAsIndreNa naH kiM bhavatu girimakhaH pUjyatAM viprasa~NghaH | gopAshchakruryathoktaM sakalamachalarUpo.aghasat sthUlakAyaH kR^iShNo dattaM baliM tairgirivaramanaman sAdaraM te sakR^iShNAH || 24|| j~nAtvedaM kupito vR^iShA svavachasA gopAMshcha nindan hariM meghAn prerayati sma varShajalato gogopakAH pIDitAH | kR^iShNashChatramivodvahan girivaraM saptAhamAsArataH sarvAn pAlayati sma vR^itraripuNA meghAstato vAritAH || 25|| pR^iShTo nanda uvAcha vismayavato gopAn kumAraM prati shrIgargo munirAha viShNusadR^isho bAlo.ayamasyA.ashritAH | shatrorbibhyati no purA cha vasudevasyAtmajo.ayaM sato rakShan karma sadA karoti vividhaM j~neyashcha na syAditi || 26|| lajjAnamramukho vR^iShA hR^itamadaH prApto vrajaM nandajaM stutvA prANamadachyutasya madhurAlApena chA.ashvAsitaH | govindaM payasA.abhyaShi~nchadadhunA shrIkAmadhenustadA sarve tuShTuvurachyutaM samabhavatsarvatra sanma~Ngalam || 27|| ekAdashyupavAsinaM vrajapatiM snAtaM jale chAsuro lokaM vAruNamAnayaddharirapi pratyAnayattaM vrajam | gopAnAM cha sanAtanaM nijapadaM satyaM paraM darshitaM kR^iShNena vrajavAsinaH pararase magnAstatashchodghR^itAH || 28|| vR^indAraNye dinAnte shashikaradhavale veNugItaiH smarArtA gopIrAhUya kR^iShNaH patigR^ihasutadehAdikaM vismarantIH | nissa~Ngo yogamAyI smaravijayamahAnATake mAralIlAH kurvannAnandayAmAsa sa subhagatayA chonmadAstA babhUvuH || 29|| kR^iShNashchAntardadhe tatkShaNamativivashA vR^ikShavallImR^igAdIn paprachChuH kiM suhR^idvo nayanasumadhuro gopikAchittachoraH | yatra kvApIha dR^iShTaH sa iti yaduvarAnveShaNavyagrachittAH shrIkR^iShNArAdhikAM tA dadR^ishurapi jaguH kR^iShNamuchchai rudantyaH || 30|| dayita tava kathAmbhasnAnashuddhA vayaM tvaM vrajajanabhayahantA dR^ishyase na kva gantA | adharamadhuraso no dIyatAM te karau naH shirasi kimu nidhehi tvatsukhAnnaH sukhaM syAt || 31|| tAsAmAvirabhUnmR^idusmitamukhaH pItAmbaro mAdhava\- stAbhistatra niShaNNa Aha dayitAH shrAntA bhavatyo vR^ithA | yuShmAbhiHsamamAsamatra na mayA tyaktA bhavatyo dhruvaM na tyaktAH syuridaM kR^itaM tu mayi vaH satpremapuShTyai bhR^isham || 32|| evaM tAH sa tu sAntvayan madhuravAglIlAvilolaH svayaM pratyekaM kila gopikAsu militaH sambaddhabAhurmithaH | gADhAli~NganachumbanAdibhirayaM sampUjito nartakaH kUjannUpuraka~NkaNAH svaratirevA.anandayadgopikAH || 33|| gopAH sAdaramambikAvanamupetyAnarchurambAM shivaM nandaM mochayati sma sarpamukhataH kR^iShNaH sa vidyAdharaH | hitvA sarpavapuH stuvan harimagAtsvargaM vrajastrImuShaM hatvA guhyakamAhR^itaM hariradAdrAmAya chUDAmaNim || 34|| kR^iShNe yAte vanaM tA virahataralitAH sa~njagurgopanAryo\- lIlAgopAlaveShaM khagamR^igasarito bAlavalyashcha divyAH | netrashrotrAbhirAmaM sumadhuramuralIlolamAlokayanti sphItAnandaM divA sa vrajashubhakR^idayaM darshanIyaH supuNyaiH || 35|| daitye.ariShTe kakudmatyajitakarahate sAdaraM kaMsametya proktaM shrInAradena vrajabhuvi vasato rAmakR^iShNau ripU te | vidhyetau shauriputrau kalaya hitamiti prochya yAte munau sa prAhAkrUraM ripU me puramiha vasudevAtmajAvAnayeti || 36|| daityaM keshinamashvarUpamavadhIt kR^iShNo.atha devarShiNA proktastvaM jagatAM patiH kuru vibho bhUmiM samAshvAsitAm | drakShyAmyarjunasArathiM yadupate tubhyaM namo.astvityayaM yAtaH kashchidathAsuro mayasuto vyomo hataH shauriNA || 37|| akrUraH kaMsavAkyAduShasi rathavareNaiva gachChan svakIyaM bhAgyaM sa~nchintya kR^iShNasmR^ititaralahR^idA nandagehe pradoShe | dR^iShTvA rAmaM cha kR^iShNaM pramuditahR^idayastatpadAnte praNamya dvAbhyAmAli~NgitaH san vrajavibhavarasaiH sAdaraM mAnito.abhUt || 38|| tyaktvA no yAti kR^iShNaH prati madhupuramityAkulA gopanAryo gAyantyaH kR^iShNanAma priyavirahashuchA sAsramuchchairvilepuH | akrUro bAlakAdhyAsitarathamanayatsUrajAyAM sa bhakto majjan pashyannanantaM tadupari kamalAnAthamapyevamastaut || 39|| bhUman naumi bhavantamAdipuruShaM tvannAbhipadmotthito brahmA lokapitAmaho.api bhavato rUpaM na jAnAtyaho | nAnArUpadharo.arpitaM sakalamapyAdAya kAruNyato bhaktAnAM cha hitaM dadAsi khalu mAM pAhi prapannaM prabho || 40|| kR^iShNo.akrUreNa nIto madhupuramakhilaiH pUjitaH saMstutaH san pR^iShTaM chAdattavastraM rajakamurumadaM rUkShavAchaM nihatya | vastrANyAdAya bhakte prakaTitakaruNo vAyake vAsagehaM gatvA tuShTaH sudAmno baladhanasukhakIrtyAdi sarvaM dadau cha || 41|| gachChanna~NgavilepadAnamuditaH kubjAM jaganmohinIM kR^itvA kAmamavApsyasIti visR^ijannetAM vaNigbhiH pathi | nAnopAyanato.architaH sa dhanuShaH sthAnaM sametyAchyuta\- statsajyaM prababha~nja kaMsahR^idaye bhItiM cha saMvarddhayan || 42|| ma~nchArUDheShu nandAdiShu cha samupakarNyAravaM mallara~NgAd\- ra~NgadvAraM gataH san nihatakuvalayApIDanAgo nR^isiMhaH | kR^iShNastaddantapANiH sadasi bahujanairbhinnabhAvena dR^iShTa\- shchANUroktaH sarAmaH samarabhuvi vibhurmallavedyAM vyalAsIt || 43|| chANUre nihate raNe.atra hariNA rAmo.apyahan muShTikaM kUTAdyeShu hateShu kaMsanR^ipatiM jalpantamuchchai ruShA | ma~nchAdAshu nipAtya taM bhuvi hariH saMhR^itya saMsArata\- shchakre muktamasAntvayachcha vidhavAH pitroragAchchAntikam || 44|| baddhAMstatra nirAgaso.api sa janAn kArAgR^ihAnmochayan kR^itvA bhUpatimugrasenamajito nandaM nivartya vrajam | vidyAM j~nAnanidhistvavApya cha guroH sAndIpane dakShiNAM datvA.asmai sutamAhR^itaM yamapurAtprAptaH svakIyaM gR^iham || 45|| dhImAn bhaktavaro harervachanato gatvA vrajaM choddhavo nandaM sAdaramarchitaH sutaviyogArtau yashodAmapi | prAhAste nagare hariH sukhamihApyasmAkamantarbahi\- rnAyaM vAM suta Ishvaro na cha viyogo.anena vAM syAditi || 46|| gopIH kR^iShNaikachittA virahataralitAH kR^iShNasandeshavAkyaM saMshrAvyAshvAsya chAyaM harimahimakathA varNayan modayitvA | tR^iptaH prasthApitashcha vrajajananivahairuddhavaH snehapUrvaM gopIpAdAbjareNuM savinayamabhivandyAgato vR^iShNidesham || 47|| sairandhrIM smaratApitAM hariragAtkAmopabhogairimAM nissa~NgaH samatarpayachcha bhagavAnakrUragehaM gataH | santuShTaM tamuvAcha \- hastinapuraM gatvA cha pArthAn pR^ithAM dR^iShTvA naH kathayAshu tatsthitimamI rakShyA mayA sarvathA || 48|| gatvA hastipuraM cha bhIShmavidurau dR^iShTvA pR^ithAM dukhitAM pArthAn kR^iShNakaTAkShashIrNakadanAnandhaM cha bhUpAlakam | j~nAtvA tadgaradAnakarma vimanA rAj~ne hitaM prochya sa pratyAgatya sudhIrnyavedayadaraM kR^iShNAya sarvANyapi || 49|| \section{atha dashama skandhaH 10 (uttarArdhaH)} kR^iShNadveShI chikIrShurbhuvamayadukulAM mAgadho bhImasainyai\- rAyAtaH piShTasainyo raNabhuvi hariNA chAgrajenApi muktaH | evaM yuddheShu bhUyo bahuShu sahabalo bhagnadarpo.abhavatsaH dvIpe.atha dvArakAkhye yadujanamanayat satpuraM vAsudevaH || 50|| shakrAllabdhavaraM chirAya muchukundAkhyaM prasuptaM padA yuddhArthI yavanastatADa haribudhyaiSha kShaNAdutthitaH | dagdhvA taM nayanAgninA.atha karuNAsindhuM sa dR^iShTvA hariM stutvA chAnugR^ihIta eva badarIM gatvA cha chakre tapaH || 51|| Apto vipraH kadAjiddharimavadadahaM kuNDinAdAgatastvaM sandeshaM rAjaputryAH shR^iNu mahitaguNaiste.anuraktAM tvadIyAm | atrAgatya prabho mAM svabalimiva hareH kesarI bhUpavaryAn nirmathyemAM tyajashchedvratakR^ishamachirAddehametaM vijahyAm || 52|| rukmiNyA vAkyAmetadyadupatirupakarNyAshu vaidarbharAjyaM samprApto mAnito.abhUd.hvijavaravachanai rukmiNI toShitA cha | kShetrasyAntaH praviShTAM drutamayi kuru mAM devi kR^iShNasya patnI\- mitthaM samprArthya yAntIM bahiraharadimAM kanyakAM vAsudevaH || 53|| ruddhaH kR^iShNaH sakanyaH samarabhuvi jarAsandhamukhyairjitAste bhItAshchAshvAsya chaidyaM pratiyayurabalAH svasvagehAni bhUpAH | rukmI yuddhe virUpo.akriyata hariratho bhIShmakasyAtmajAM tA\- mAnIya dvArakAyAM vidhivadudavahanmodamApushcha sarve || 54|| vaidarbhItanayo hR^ito jalanidhau kShipto.ariNA shambare\- NAyaM sUdavaraistu mInajaThare dR^iShTaH shishushchAkShataH | ratyA poShita eva nAradagirA pradyumnanAmA yuvA hatvA taM ditijaM tayA saha nijaM gehaM punashchAgataH || 55|| mArShTuM svIyamR^iShApavAdamajito gachChan prasenaM vane siMhaM chApi mR^itaM nirIkShya samare santoShitarkShAdhipaH | gR^ihNan jAmbavatIM syamantakamapi prIto.atha satrAjite tadratnaM pradadau tadarpitavadhUM bhAmAM sa jagrAha cha || 56|| satrAjichChatadhanvanoshcha maraNaM pArthAnubhUtA vipat shvAphalkervahato maNiM cha sabhayaM kutrApyaho jIvanam | rAmasyAnujaviprayogamithilAvAsau cha duHsa~NgatA sarvA eva paramparA hi vipadAmarthaikamUlA nR^ipa || 57|| kAlindIM sUryakanyAM chirakR^itatapasaM mitravindAmavantIM vIrAgryaH saptamUrtiryugapadatibalAn govR^iShAn sapta baddhvA | satyAM bhadrAM cha dattAmatha nijasahajaiH sAyakairviddhalakShyo dhanvI tAM madrakanyAmudavahadajito lakShmaNAM chApi mugdhAm || 58|| bhitvA durgANi shastrairmuramapi narakaM satyabhAmAdvitIyo hatvA svargaM gataH sannasurahR^itamadAtkuNDalaM devamAtre | hR^itvA tatpArijAtaM narakabhavanato mochitAshchAnuraktA\- stAvadrUpI tvasakto.apyudavahadayutaM ShaTsahasraM sa kanyAH || 59|| patnIM prAha hariH kadAchidanaghe vaidarbhi me pauruShA vittAdyAshcha guNA na santi guNavAn bhUpastvayA gamyatAm | patnyA nAshitagarvayA tu kathitaM vittaM bhavAn sarvadA sarveShAmabhayaM sharaNya iti cha premNAtha sA.a.ali~NgitA || 60|| patnInAM bhAvahAvAdibhiramathitahR^inniHspR^iho.abhUdasa~NgaH kR^iShNo jAtAshcha tAsAM dasha dasha tanayAH putriNaste.apyabhUvan | prAdyumne rochanAyA upayamasadasi dyUtavairAddhato.abhUd\- rukmI kruddhena rAmeNa tu parihasitenArivargA adhAvan || 61|| bANAkhyastu sahasrabAhurasurashchakre prasannaM shivaM svapne tattanayA.aniruddhamanubhUyoShA prabuddhA punaH | AkrandadviraheNa chitrarachane dakShA sakhI chitrale\- khA.a.aj~nAyainamathAninAya puruShaM kAminyuShA toShitA || 62|| baddho vIro.aniruddho yudhi balitanayenAchyuto vR^iShNivIrai\- ryuddhe jitvA shivaM cha jvaramasurakarachChedanotkaNThitena | rudreNa prArthitaH san karayugamubhayatrApi shiShTaM tu kR^itvA bhaktaM taM chAnugR^ihya svasutasutamuShAM chApi labdhvA nivR^ittaH || 63|| ikShvAkostanayo nR^igaH sucharitaH karmaikadoShAtpatan prAptaH san kR^ikalAsajanma hariNA spR^iShTo.atha divyAkR^itiH | uktvA svIyakathAM hariM kR^itanutirnatvA parikramya taM prApto nAkamupAdishad.hvijajane bhaktiM yadUnAM hariH || 64|| rAmo gokulamApa gopasuhR^idaH prItyA pariShvajya taM paprachChuH kushalaM naman sa pitarau nandaM yashodAmapi | gopIH kR^iShNaviyogatApataralA Anandayan rAtriShu prItaH sUryasutAM chakarSha halataH kAntyA cha sammAnitaH || 65|| kR^iShNo.asmIti sadA vichintya manasA dussa~NgataH pauNDrako mUDhaH kR^itrimakR^iShNaveShamadadhAdyuddhAya taM chAhvayat | kR^iShNenaiSha hato raNe.atha sukR^itI sArUpyamuktiM gato martyaH kR^iShNanirantarasmR^itibalAtsAyujyamApnoti hi || 66|| kashchitkapirdvividanAmaka ArttikArI satkarmiNAM narakamitramarirmurAreH | vR^ikShachChidutpathaga uddhata eva rAmaM nindannanena dR^iDhamuShTihato mR^ito.abhUt || 67|| sAmbaH kR^iShNasutaH suyodhanasutAM hartuM pravR^itto raNe baddhaH kauravapu~Ngavairatha balo yAtaH kurUNAM puram | kruddhaH kauravaninditaH karipuraM choddhartukAmaH stutaH sAmbaM mochayitA vadhUM cha balavAn nItvA.a.agato dvArakAm || 68|| sAshcharyaM dvArakAyAmajasutamuninA tvekato dharmamArgaM vaktA yAtrotsuko.anyatra cha nijasachivairmantrayan rAjyakAryam | dhyAyan brahmaiva juhvan hutabhuji sa purANetihAsAdi shR^iNvan sandhyopAstyAdi kurvan pratigR^ihamajitastatra tatrApi dR^iShTaH || 69|| baddhAnaShTashatAdhikAyutayugaM kArAgR^ihe pIDitAn rAj~no mAgadhabhUmipena bhagavAn vij~nAya dUtoktitaH | pArthAnAM cha makhodyamaM suramuneH kAryadvayavyAkulaH paprachChoddhavamatra kAryamiha kiM brUhItyayaM chAbrAvIt || 70|| yaShTavyo makha eSha digjayakR^itA bhUpena taM mAgadhaM hantA vAyusuto raNe karuNayA te rakShitavyA nR^ipAH | gantavyaM tu gajAhvayaM puramidaM shR^iNvan nijaiH prasthitaH prApto hastipuraM yudhiShThiramukhaiH pratyudgato mAdhavaH || 71|| yaj~notsAhinamachyuto kR^itanR^ipaM kR^iShNaH sabhImArjunaH prApto vipramiSheNa mAgadhanR^ipaM yuddhaM yayAche cha tam | bhImo bhImaraNA~NgaNe tu jarasaH putraM hareH sUchanAt shatruM pATayati sma vR^ikShaviTapaM dantIva vIryoddhataH || 72|| muktA bandhanato nR^ipAstu vivashA dR^iShTvA hariM tuShTuvuH dehi tvatpadabhaktimeva na dhane rAjye.api vA naH spR^ihA | tubhyaM deva namo.astu pAhi satataM saMsAraghorArNavA\- ditthaM saMstuvato.anugR^ihya bhagavAn prApto gajAkhyaM puram || 73|| devAstadrAjasUye.apyajagirishamukhA bhAgabhAjaH prahR^iShTA Asan dharmAtmajastu kratusadasi hariM pUjayAmAsa bhaktyA | sa~njAtA puShpavR^iShTiH harimahimakathAkIrtanairiddhakopaH kR^iShNadveShI tu chaidyaH sadasi harihataH prApta sAyujyamuktim || 74|| bhImAdyairanujaiH suhR^idbhirapi cha premNA nR^ipasyAdhvare kartavyaM kR^itamantatastvavabhR^ithasnAnaM dyunadyAM kR^itam | dR^iShTvA dharmajabhUtimatra kururAT serShyashcha mAnI gataH shakraprasthasabhAM patan sthalajalabhrAntyA gato hAsyatAm || 75|| ichChan kartumayAdavIM vasumatIM sAlvo vimAnaM harA\- llabdhvA saubhamarindamo yadupuraM mAyI babha~njoddhataH | kR^iShNe hastipure sthite ripugaNaM vIro nirundhan balAt pradyumno dyumatA tu sAlvasachivenograM chakArAhavam || 76|| pradyumnena hato dyumAn kurupurAtpratyAgataH shrIhariH mAyAshaurishiraH purobhuvi hareH sAlvena kR^ittaM tvabhUt | Akrandatsu janeShu sarvavidayaM naivAkulo nAshayan saubhaM sAlvashiro jahAra cha ruShA taM dantavaktro.abhyagAt || 77|| so.ayaM kR^iShNagadA.a.ahato nipatitaH sAyujyamuktiM gataH saMrambhAtkurupANDavotkaTaraNodyogaM samAkarNya saH | tIrthaM tIrthamabhivrajan haladharaH snAtvA gato naimiShaM chApratyutthitamAttakopamavadhItsUtaM satAM pashyatAm || 78|| tatsthAne kalpayaMstatsutamR^iShivachasA balvalaM tatra hatvA rakShan satraM munInAM shrutanutivachanaH puNyatIrthAplutashcha | ante taM bhImaduryodhanaraNamashamaM vIkShya khinno nivR^ittaH samprApto naimiShaM tanmunijanaparamaj~nAnado.atrAsta rAmaH || 79|| AsIt kR^iShNasya vipraH suhR^idadhikadaridro.api vittAdyasaktaH patnyA sampreShito yaH karadhR^itapR^ithuko dvArakAmApa bhaktaH | sampUjyainaM satIrthyaM nijamaNibhavane pUrvavR^ittaM samastaM vaktA premNA gR^ihItvA karamakR^ita harirvismitaM chAtihR^iShTam || 80|| AdAyAdattamiShTaM pR^ithukamurukR^ipo bhakShayannekamuShTiM kR^iShNashchAbhUtsutR^iptaH priyasuhR^idaparedyushcha tuShTo nivR^ittaH | prAptaH svaM bhUtipUrNaM gR^ihamatha dayitAM toShitAM bhUShitA~NgIM dR^iShTvA kR^iShNasya lIlAH sakalamiti vidanniddhabhaktirbabhUva || 81|| susnAtAstapanoparAgasamaye bhIShmAdayo vR^iShNayo nandAdyAshcha samantapa~nchakamahAtIrtheShu te sa~NgatAH | gopyaH kR^iShNamabhipraNemurajitaH sAsraM samAli~Ngito nandenApi yashodayA yadujanastrIbhishcha tau nanditau || 82|| pArthAstuShTimupAgatA drupadaputryaikatra pR^iShTA hareH patnyaH svasvavivAhama~NgalakathA lajjAM vihAyochire | sAmrAjyAdiShu naH spR^ihA na bhagavaddAsyo vayaM kurmahe premNA tadgR^ihamArjanAdi satataM taddhyeva no vA~nChitam || 83|| samprAptA munayaH sabandhusahajo natvA munIn shrIhariH satsa~Ngasya mahatvamAkathitavAn bhaktAstu te yoginaH | lIlAmAnuShamachyutaM cha nunuvuH shrInAradoktyA yajan shauriH sAshru samAlili~Nga suhR^idaM nandaM cha patnyA samam || 84|| pautrAH kasya vikopato ditikule jAtAH ShaDete puna\- rjAtAH shaurisutA hatAshcha sutale jAtAH punaste baleH | kR^iShNastAMstu sutAnadIdR^ishadaho mAtre snutaM tatstanaM pItvA te haripItasheShamakhilAnnatvA prayAtA divam || 85|| pArtho vyAjayatiH svasAramaharadgUDhaM subhadrAM hareH shrIkR^iShNo yugapad.hvimUrtiR^iShibhiH sAkaM gR^ihaM maithilam | samprAptaH shrutadevagehamapi cha svIkR^itya pUjAM tayoH sanmArgaM pratibodhayan karuNayA dvAbhyAM cha muktiM dadau || 86|| pR^iShTaH shrIshuka Aha nAradamunernArAyaNoktaM jagat\- sR^iShTyAdau nR^ipatistu vandibhiriva prAtarnutaH shrIhariH | AdyAbhiH shrutibhistameva satataM dhyAyenmumukShuH sR^ijan rakShannetadu saMharan jagadaho lIlAyate yaH prabhuH || 87|| sattvaM vA nirguNaM vA bhajati yadi pumAn nirguNaH syAnmurAriM bhaktyA dhyAyan vimukto bhavati nijatapastoShitAchChUlapANeH | shIrShasparshena mR^ityuM varamabhilaShitaM labdhavAn shAkuneyo viShNormAyAvimugdho nijashirasi karaM sAdhu kR^itvA hato.abhUt || 88|| brahmA rudro guNAbhyAmapi parikalitau shuddhasattvastu viShNuH satyaM tvetatparIkShya sphuTamavadadR^iShIn pUjyapAdAn bhR^igustat | pArtho vIryAbhimAnI dvijashishuparirakShArthamoghaprayatnaH kAruNyenaiva viShNordhutasakalamadaH satyavAgrakShito.abhUt || 89|| pUrNaM brahmaiva viShNuH kamalabhavamR^iDAdyarthito vAsudevaH saMhartA bhUmibhAraM jagadabhiramayan dvAravatyAM vireje | gAyan yannAma yatpAvanacharitamahAtIrthamagno yadarthaM sarvaM karmArpayan vA paramapadamavApnoti martyo.amR^itatvam || 90|| \section{atha ekAdasha skandhaH 11} bhUmnaH sa~NkalpamAtrAtparihasitamunIndrAbhishAporubhItA abdhau sAmbasya garbhodbhavamusalamaraM chikShipushchUrNayantaH | vR^iShNishreShThA na chochurharimidamatha tachchUrNajAlaM tara~Ngai\- rnItam tIre prarUDhaM yadukulajamahAnAshamUlaM babhUva || 1|| shaurirnAradamAha me vada parAn dharmAn yataH sadgatiH sa pratyAha purA.a.arShabhAH kavimukhAH prAptAshcha satraM nimeH | pR^iShTAH prAhurime hareH padayugaM dhyAyan nirundhan manaH shR^iNvan bhAgavatIH kathAshcha kathayan prochchairabhIto bhavet || 2|| bhaktAH prAkR^itamadhyamottamatayA tredhA titIrShuhareH mAyAM sadgurUmAshrito haripadaM chAdhyAtmashAstraM paThan | no kurvan paranindanaM cha sumanA dhyAyan paraM brahma tat\- prItyarthaM vihitaM karotu sakalaM karma svayaM niHspR^ihaH || 3|| bibhradrUpANyarUpo naTa iva vividhAnyachyuto dharmaputrau bhUtvA nArAyaNAkhyo nara iti cha badaryAshrame tApasendraH | kAmakrodhAdi jitvA nijayuvatigaNairmohayan divyayoShit\- kAmAdInanvagR^ihNAdbhajatu harimimaM svIyarItyA manuShyaH || 4|| kurvan kAmyAni karmANyapi harivimukho bhaktanindAghabhArAt klishyatyevaiti tuShTiM khalu kalisamaye rAmakR^iShNeti gAyan | jAyeran bhaktavaryA draviDabhuvi kalAvArShabhairevamuktaM kR^iShNaM sarveshamArAdhaya niyatamanAH sarvamukto bhaveti || 5|| brahmAdyairdiviShadbhirIDitayashAH kR^iShNo yadUn prAha bho mokShArthaM munishApato vayamito yAmaH prabhAsaM javAt | shrutvaitattu jagatprabhuM yadujanA hitvA cha tIrthaM gatA dhImantaM sharaNAgataM savinayaM proche haristUddhavam || 6|| nashyed.hvAravatI javAdyadukulaM chApi vrajAmyeSha mAM smR^itvA gAM vicharasva dR^ishyamakhilaM chAvehi mAyAmayam | dhIman vipramukhAtpurA yaduriva shreyaH pathaM machChR^iNu kShityambvAdigurUpashikShitatitikShAdyairbhavestApasaH || 7|| gambhIrApArapUrNo jalAdhiriva bhavestuShTachitto yadR^ichChA\- lAbhena syA mahAsarpavadamitarasAveshato matsyavachcha | mR^ityuM mA gachCha baddho bhava na cha kariNIsparshalubdhebhavat syA nissa~NgaH pi~NgalAvatsakalaviShayato niHspR^ihatvAtsukhI cha || 8|| nishchinto bAlavat syA valaya iva kumAryAshcha nishshabdayogI vartasvaikAgrabuddhiH paramiShukR^idiva brahmaNIdaM yato.abhUt | UrNAvApyUrNanAbherbhavati parapadaprAptaye martyajanma sraShTA vR^ikShAdyatuShTaH kila vidhirabhavanmartyasR^iShTyA cha tuShTaH || 9|| hitvA karma pravR^ittaM mayi nihitamanAH karma kurvan yamAdI\- nabhyasvaiko gurUpAsananiratamatirnirmamo.amatsarashcha | lokaH puNyArjito nashvara iti cha vidan dArUNo.agniryathA.anyo dehAderbhinna AtmA svadR^igiti cha sakhe sarvamukto bhava tvam || 10|| bandho mokSho.api jIvasya na yadi sa karomIti bhoktAhamitthaM manvAno baddha eva prakR^itiriha karotIti jAnan sa muktaH | kartA bhoktA na chAhaM prakR^itiranubhavatyeva duHkhaM sukhaM che\- tyetajj~nAnAptaye mAM smara bhaja satataM sAdhusa~NgaM cha kuryAH || 11|| yaj~nAdyairapi durgamo.ahamajitaH prApyashcha satsa~Ngato martyA yena rajastamaHprakR^itayo daityAshcha rakShAMsi cha | nAdhItashrutayashcha gopavanitAH prAptA hi mAM tatsakhe satsa~Ngena nikR^ittasaMsR^itibhayo bhUyAshcha vidyAmayaH || 12|| buddheH sattvarajastamAMsi cha guNA naivAtmano nAshayeH sattvodvR^iddhatayetare.atha tadapyante bhavernirguNaH | chittaM cha grathitaM guNA api mithaH prageva tadrodhane turye mayyatibhaktimeva sharaNaM haMsastvabhAShe munIn || 13|| shreyomArgeShu bhaktirbahuShu nirUpamA janmakarmANi shR^iNvan gAyan nAmAni bhadrANi cha mama sumanA lokametaM punAti | bhakto no mokShasiddhiM tvabhilaShati sa mAM meghavarNaM shubhA~NgaM dhyAyan deshe viviktte vasati sukhamahaM viddhi bhaktaikagamyaH || 14|| chittaM dhArayato munermayi jitashvAsasya chAShTAdashA\- niShTAH siddhaya Apatanti viditA yA matpradhAnAshcha tAH | aShTaivApyaNimAdayo.atha cha dasha svachChandamR^ityAdayo gauNA Abhiraho na va~nchitamatirvartasva bhakto mayi || 15|| ruAShTA pAlayitA.ahameva jagatAM hartA madanyajjagad\- dR^ishyaM naiva vibhUtiyogamiha me dhIman shR^iNu shraddhayA | bhakteShu tvamahaM yugeShu cha kR^itaM dvaipAyanaH kIrtito vyAseShu tvamupAsanaM kuru mano vAcho.api yachChan yatiH || 16|| bhedo varNAshramANAmapi na kR^itayuge tatra haMsA manuShyAH kurvanti svasvakarmANyanishamurutarashraddhayA bhaktibhAjaH | tretAyAM bhedabuddhirbhavati cha guNakarmAnusAreNa vipra\- kShatrAdi brahmacharyAdi cha viditamidaM nishchitAchAravachcha || 17|| nissa~NgaH samadarshanaH suvimalo labdhena tuShTo muniH ShaDvargaM cha vijitya kAnanapuragrAmAshramAdIn vishan | dR^ishyaM sarvamidaM jaganmama vidan mAyeti tarkeNa mAM sarvavyApinameva chintaya sakhe bhaktyA vimukto bhaveH || 18|| dharmAnuShThAnashuddhIkR^itahR^idi vimalaM j~nAnamAbhAti tatsa\- ttraikAlyeShvapi mR^idiva ghaTe shAstrato j~neyametat | ?? bhaktirvarddheta nUnaM damashamaniyamaistyAgashauchAdibhishcha j~nAtvA bandhuH sakhAhaM gururiti guNadoShaikadR^iShTiM tyajeshcha || 19|| doShaM mA.a.atyantikaM pashya cha guNamapi matprAptaye karma bhakti\- rj~nAnaM chaitanmayoktaM dhanatanayakalatrAdisaktasya karma | j~nAnaM vairAgyabhAjo nikhilaviShayataH svalparaktasya bhakti\- ryogA vedaprasiddhA vividhamabhihitAshchAdhikAriprabhedAt || 20|| mArgeNa svena kAryaM mama bhajanamidaM veda kANDatrayoktaM vidyante hyarthavAdAH shrutiShu munijanA bhAShamANAH parokSham | matsmR^ityA chittashuddhirbhavati viShayasa~Ngena kAmaH krameNa krodho buddhervinAsho.api cha viShayanivR^ittistu satkShemadAtrI || 21|| tattvAnyuktAni siddhairvividhamR^iShivaraistAni sarvANi sAdhU\- nyeShAM bhedaH prakR^ityAshraya uta viduShAM shobhanaM sarvamuktam | jIvo brahmaiva nAnyaH puruShamimamavehyatra dehAdibhinnaM nityaM shuddhaM cha buddhaM prakR^itiviShayato mA sma bhUrva~nchitastvam || 22|| naShTe kleshArjitArthe samamatiramalo druhyamANo janaughaiH kashchitprAgAha dukhaM sukhamapi manasA kalpitaM tasya hetuH | kAlaH karma grahA no manasi niyamite nApi saMsArachakraM prApsyAmIshaM niyantA mana iti dR^iDhadhIryogivaryo babhUva || 23|| Adau brahmaiva satyaM prakR^itipuruShabhedena tachcha dvidhA.abhUd\- dhIman dR^ishyaM samastaM prakR^itipariNatiH pUruSho nirvikAraH | jAtaM sarvaM vilInaM bhavati sati laye brahmaNIdaM cha nAnA\- rUpeNAbhAsamAnaM jagadakhilamidaM tvekamevAdvitIyam || 24|| sarvaM vai triguNAtmakaM jagadidaM sattve pravR^iddhe mR^itaH svargaM yAti bhuvaM rajasyapi tamasyugraM padaM nArakam | dharmiShThastu madAnR^itAdi cha vihAyaikaM paraM nirguNaM bhaktyA mAM tapasA bhajan janimR^itikleshAtpumAn muchyate || 25|| dussa~NgAchchittadoSho bhavati bahutaraH so.api bhaktyA vinAshyo bhuktvailastUrvashIM prAk chiramatha sukR^itI chAyamudyadvivekaH | tyaktvA bhogAbhilAShaM dR^iDhamatirabhavatsa~NgadoShAdvimuktaH satsa~NgAchChuddhachitto mayi nihitamanA yogivaryo bhavestvam || 26|| tantroktaM karmayogaM shR^iNu dR^iShadi hR^idi sthaNDile kvApi vA mAM sashraddhaM bhAvayitvA sthiramati kusumairgandhadhUpAdibhishcha | uchchairgAyaMshcha nR^ityan shrutisukhadakathAH stotrapAThAMshcha shR^iNvan sampUjya premapUrvaM kR^itanatiramalo bhaktalokottamaH syAH || 27|| AtmAvAsyamidaM prabhuH sR^ijati vA trAtA.api hartA.api vA sR^iShTaM trAtamidaM hR^itaM cha sa vibhurnAnyattato vastutaH | nAnAtvena virAjitaM tu jaladhau kallolavadyoginaH pashyantIdR^ishamuddhava sthiramatiryogIshacharyAM kuru || 28|| chareyaM dushcharA chenmama charitakathAH kIrtayan nAma gAyan shR^iNvan bhaktyA smaran mAM muhurapi badarIM yAhi muktiM labhasva | evaM shrutvoddhavastu svagurUmupanaman prArthya bhaktervivR^idhyai bibhrattatpAduke dve shirasi sa badarIM prApya siddhiM prapede || 29|| namo.astu te mahAyogin prapannamanushAdhi mAm | yathA tvachcharaNAmbhoje ratiH syAdanapAyinI || (bhAga 11\-29\-40) tIrthasnAnena naShTaM tvaghamiti yadavo madyapAnAbhimattAH shastraughairerakAbhirbhuvi kalitaraNA viprashApAnnipetuH | rAme svaM dhAma yAte harirurukaruNo yena viddhaM padaM svaM tasyAdAllubdhakasya tridivamatha nijaM sArathiM chAnvagR^ihNAt || 30|| devAMstatra samAgatAn divi viri~nchAdIn kR^ipAlurhariH pashyanneSha nimIlitAkShiyugalastyaktvA sharIraM nijam | divyaM dhAma yayau surAshcha vavR^iShuH puShpANi yatsevako nUnaM pApavimuktimeti puruShaH sAyujyamApnoti cha || 31|| na tasya kAryaM karaNaM cha vidyate na tatsamashchAbhyadhikashcha dR^ishyate | parAsya shaktirvividhaiva shrUyate (shvetAshvataropaniShat adhyAyaM 6 mantra 8) svAbhAvikI j~nAnabalakriyA cha || 32|| \section{atha dvAdasha skandhaH 12} shrIkR^iShNe tu gate bhavet kaliyugArambhaH kalau durbalA rAjAno bahuvaMshajAH syuravanau nandastu shUdrIsutaH | sarvakShatravinAshakR^itsa cha bhavechChUdrAdayo bhUbhR^ito luNThantashcha parastriyaH paradhanaM hanyuH striyashchArbhakAn || 1|| hatarIshcha? janmAchAraguNodayaH kaliyuge vittAshrayo bhUmipA dharmanyAyadayAkShamAdirahitAshchauryAdikaM sarvataH | evaM klishyati sarvajIvanivahe kalkirbhavan shrIhari\- rhantA doShakarAMstataH kR^itayuge dharmaM punaH sthApayet || 2|| pR^ithvIM jetumime nR^ipAH pitR^isuhR^idbhrAtRRIn vR^ithA dhnanti te sarve yAnti cha pa~nchatAM parapadaM prApsyannaro buddhimAn | viShNuM dhyAyati taM kR^ite cha yajate tretAyuge dvApare bhaktyA pUjayate kalau cha bhajate nAmAdi sa~NkIrtanaiH || 3|| chatvAryeva yugAni viddhi sumate teShAM sahasraM viduH kalpaM taddinamekamambujabhavasyaitasya chAnte layaH | nityAdiH sa chaturvidho bhagavato lIlA hi sR^iShTyAdikaM tallIlArasamajjanena manujaH saMsAramukto bhavet || 4|| bhItaH kiM takShakAttvaM jahi maraNabhayaM tvaM na jAtaH kathaM te mR^ityurjAtastu dehaH pariNamati vinashyechcha na tvaM sa dehaH | AtmA nityo.avyayaH san bhavati sakalagashchetano vAsudevaH sa tvaM brahmaiva sa tvaM janimR^itirahitaM sarvathA te.astu bhadram || 5|| ityuktvA bhUpatiM taM shukamuniranugR^ihyAgamadyogivR^indai\- rbrahma dhyAyan nR^ipo.agAtparapadamahinA takShakeNAsya dehaH | dR^iShTo bhasmIkR^ito.abhUtkupitasutakR^ite sarpasatre tvanantAH sarpA dagdhA vivekI suraguruvachanenaiSha satrAdvyaraMsIt || 6|| vedo dhAtR^imukhAdabhUdimamR^iShirvyAso vibhajya svayaM shiShyebhyaH pradadau purANanivahAn vedArthasArAnatha | chakre tAn labhate sma me guru rime j~nAtA mayaiShAM dvijAH sargAdIni cha lakShaNAni sakalaM brahmAshrayaM vartate || 7|| mArkaNDeyo munIndro haribhajanarataH puShpabhadrAtaTe ShaN\- ninye manvantarANi tridashayuvatibhirmohinIbhiH smarAstraiH | naiva vyAmohito.abhUdatha narasahitaM tatra nArAyaNaM taM dR^iShTvA stutvA cha mAyAmanubhavitumanAH prApa yogI varaM saH || 8|| dhyAyan brahmAshramasthaH pralayajalanidhau sambhraman varShakoTIH pAdA~NguShThaM dhayantaM vaTadalashayanaM bAlamekaM tu dR^iShTvA | prApto.antaHshvAsavAtaistribhuvanamAkhilaM vIkShya muhyanlayAbdhau kShipto bhUyo.api pashyan kimapi na sa muniH svAshrame vismito.abhUt || 9|| j~nAtvA dR^iShTaM tu mAyA bhagavata iti sa shrIpatiM sevamAno dR^iShTvA shambhuM cha gaurIM nikaTabhuvi naman prAha viShNoH padAbje | tvatpAde bhaktavaryeShvapi mama ratirastvevamAkarNya pR^iShTaM j~nAnAdyaM chApyapR^iShTaM bahu sadayamadAdyogine j~nAnamUrtiH || 10|| viShNurvipra chaturdashAtmakajagadrUpaH samArAdhyatAM mArgairvaidikatAntrikaiH sa hi jagatsR^iShTyAdilIlAkaraH | sUryAtmA sagaNo bibharti vidhivaddhAtrAdi nAmAni yaH kurvan kAlavibhAgameSha munibhiH saMstUyate sarvadA || 11|| varNyante janma karmANyapi shR^iNuta hareryatra yanmokShashAstraM shR^iNvan gAyan pumAn yadbhagavati ratimApnoti nirdhUtapApaH | yatsvAdu svAdu nUnaM pratipadamakhilaiH sarvato yachcha geyaM tasyAchAryaM purANasya tu munitilakaM vyAsasUnuM nato.asmi || 12|| j~nAnaM yo.adAdvidhAtre paramamR^iShigaNaH stauti yaM vedamantraiH draShTAro yogino yaM hR^idi vividhapurANeShu yasya prabhAvaH | vyAsenochchaishcha gItaH paramamaragaNaiH stUyate yaH saduktaiH sarvesho.asmAn sa pAtu svayamurukaruNaH shrIhariM taM namAmaH || 13|| iti paleli nambUdirivirachitaM hrasvabhAgavataM samAptam || ## Hrasva Bhagavatam is composed by Paleli Namboodiri, the author of Devi Narayaneeyam. It contains 337 verses, one verse each for every chapter of Bhagavatam. Proofread by PSA Easwaran \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}