% Text title : Jagannatha Vaidika Puja Paddhati % File name : jagannAthavaidikapUjApaddhatiH.itx % Category : vishhnu, pUjA, jagannatha, vishnu, krishna % Location : doc\_vishhnu % Author : Arun Kumar Upadhyay % Transliterated by : Arun Kumar Upadhyay % Proofread by : Arun Kumar Upadhyay % Latest update : July 13, 2024 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Shri Jagannatha Vaidika Puja Paddhati ..}## \itxtitle{.. shrIjagannAtha vaidika pUjA paddhati ..}##\endtitles ## \section{puruShasUkta aura uttara nArAyaNasUkta} \section{puruShasUktam} vAjasaneyi mAdhyandinashAkhIya yajurveda, adhyAya 31\- atha puruShasUktam | OM tachCha\`M yorAvR^i\'NImahe | gA\`tuM ya\`j~nAya\' | gA\`tuM ya\`j~napa\'taye | daivI\" sva\`stira\'stu naH | sva\`stirmAnu\'ShebhyaH | U\`rdhvaM ji\'gAtu bheSha\`jam | shanno\' astu dvi\`pade\" | sha.n chatu\'Shpade | OM shAnti\`H shAnti\`H shAnti\'H | OM sa\`hasra\'shIrShA\` puru\'ShaH sahasrA\`kShaH sa\`hasra\'pAt | sa bhUmi.N\' sa\`rvata\' spR^i\`tvA.atya\'tiShThaddashA~Ngu\`lam || 1|| puru\'Sha e\`veda.N sarvaM yadbhU\`ta.N yachcha\' bhA\`vya\`m | u\`tAmR^i\'ta\`tvasyeshA\'no\` yadanne\'nAti\`roha\'ti || 2|| e\`tAvA\'nasya mahi\`mAto\` jyAyA.Nshcha\` pUru\'ShaH | pAdo\'.asya\` vishvA\' bhU\`tAni\' tri\`pAda\'syA\`mR^ita\'ndi\`vi || 3|| tri\`pAdU\`rdhva.a udai\`tpuru\'ShaH\` pAdo\'sye\`hAbha\'va\`tpunaH\' | tato\` viShva\`~Nvya\`krAmat sAshanAnasha\`ne a\`bhi || 4|| tato\` vi\`rADa\'jAyata vi\`rAjo\`.adhi\`pUru\'ShaH | sa jA\`to.atya\'richyata pa\`shchAd bhUmi\`matho\' pu\`raH || 5|| tasmA\'dya\`j~nAt sa\'rvahutaH\` sambhR^i\'tampR^iShadA\`jyam | pa\`shU.NstA.Nshcha\'kre vAya\`vyA\`nAra\`NyA grA\`myAshcha\` ye || 6|| tasmA\'dya\`j~nAtsa\'rva\`huta\`.aR^ichaH\` sAmA\'ni jaj~nire | ChandA.N\'si jaj~nire\` tasmA\`dyaju\`stasmA\'dajAyata || 7|| tasmA\`dashvA\'.ajAyanta\` ye ke cho\'bha\`yAda\'taH | gAvo\' ha jaj~nire\` tasmA\`ttasmA\'jjA\`tA.a\'jA\`vayaH\'|| 8|| ta.N ya\`j~namba\`rhiShi\` praukSha\`npuru\'Sha~njA\`tama\'grataH | tena\' de\`vA.a\'yajanta sA\`dhyA.aR^iSha\'yashcha\` ye || 9|| yatpuru\'Sha.N\`vyada\'dhuH kati\`dhA vya\'kalpayan | mukha\`~Nkima\'syAsItkimbA\`hU kimU\`rU pAdA\'.auchyete || 10|| brA\`hma\`No\`.asya\` mukha\'mAsIdbA\`hU rA\'ja\`nyaH\` kR^i\`taH | U\`rU tada\'sya\` yadvaishyaH\' pa\`dbhyA.N shU\`dro.a\'jAyata || 11|| cha\`ndramA\` mana\'so jA\`tashchakShoH\` sUryo.ajAyata | shrotrA\'dvA\`yushcha\' prA\`Nashcha\` mukhA\'da\`gnira\'jAyata || 12|| nAbhyA\'.asIda\`ntari\'kSha.N shI\`rShNo dyauH sama\'vartata | pa\`dbhyAmbhUmi\`rdishaH\` shrotrA\`ttathA\' lo\`kA.N.a\'kalpayan || 13|| yatpuru\'SheNa ha\`viShA\' de\`vA ya\`j~namata\'nvata | va\`sa\`nto\`.asyAsI\`dAjya\'~NgrI\`Shma.ai\`dhma sha\`raddha\`viH || 14|| sa\`ptAsyA\'sanpari\`dhaya\`striH sa\`pta sa\`midhaH\' kR^i\`tAH | de\`vA yadya\`j~nanta\'nvA\`nA.aba\'dhna\`npuru\'Shampa\`shum || 15|| ya\`j~nena\' ya\`j~nama\'yajanta de\`vAstAni\` dharmANi pratha\`mAnyA\'san | te ha\` nAka\'mmahi\`mAnaH\' sachanta\` yatra\` pUrve sA\`dhyAH santi\' de\`vAH || 16|| \section{uttara nArAyaNa sUkta} a\`dbhyaH sambhR^i\'taH pR^ithi\`vyai rasA\'chcha vi\`shvaka\'rmaNaH\` sama\'varta\`tAgre\' | tasya\` tvaShTA\' vi\`dadha\'drU\`pame\'ti\` tanmartyasya deva\`tvamA\`jAna\`magre\'|| 17|| vedA\`hame\`tampuru\'Shamma\`hAnta\'mAdi\`tyava\'rNa\`ntama\'saH pa\`rastA\'t | tame\`va vi\'di\`tvAti\' mR^i\`tyume\'ti\` nAnyaH panthA\' vidya\`teya\'nAya || 18|| pra\`jApa\'tishcharati\` garbhe\'.a\`ntarajA\'yamAno bahu\`dhA vijA\'yate | tasya\` yoni\`mpari\'pashyanti\` dhIrA\`stasmi\'nha tasthu\`rbhuva\'nAni\` vishvA\'|| 19|| yo de\`vebhya\'.a\`tapa\'ti\` yo de\`vAnA\'mpu\`rohi\'taH | pUrvo\` yo de\`vebhyo\' jA\`to namo\' ru\`chAya\` brAhma\'ye || 20|| ru\`chambrA\`hma~nja\`naya\'nto de\`vA.agre\` tada\'bruvan | yastvai\`vambrA\'hma\`No vi\`dyAttasya\' de\`vA.a\'sa\`nvashe\'|| 21|| shrIshcha\' te la\`kShmIshcha\` patnyA\'vahorA\`tre pA\`rshve nakSha\'trANi rU\`pama\`shvinau\` vyAtta\'m | i\`ShNanni\'ShANA\`mumma\'.aiShANa sarvalo\`kamma\'.aiShANa || 22|| OM tachCha\`M yorAvR^i\'NImahe . gA\`tuM ya\`j~nAya\' . gA\`tuM yaj~napa\'taye . daivI\"ssva\`stira\'stu naH . sva\`stirmAnu\'ShebhyaH . U\`rdhvaM ji\'gAtu bheSha\`jam . shanno\' astu dvi\`pade\" . sha.n chatu\'Shpade . OM shAnti\`H shAnti\`H shAnti\'H . \section{atha puruSha sUkta vidhiH} OM asya sahasrashIrSheti ShoDasharchasya puruShasUkta mahAmantrasya nArAyaNa R^iShiH | anuShTup ChndaH | antyAyA triShTup ChandaH | jagadbIjaM puruSho devatA | puruSha evedaM \- iti bIjam | yaj~nena yaj~nam\- iti shaktiH | etAvAn\-iti kIlakam | mama sakalAbhIShTa sid.hdhyarthe dhana\- dhAnya \-putrAdi sakala sampat samR^id.hdhyarthe shrImannArAyaNa prIti dvArA sarvavidha puruShArtha sampattaye nyAsa\- pUjA\- pATha\- havanAbhiShekeShu viniyogaH | iti || \section{atha R^iShyAdinyAsaH} OM shrImannArAyaNarShaye namaH shirasi | OM jagatkAraNa puruSha devatAyai namo hR^idaye | OM anuShTup \-triShTup\-ChandobhyAM namo mukhe | OM puruSha evedaM \-iti bIjAya namo nAbhau | OM yaj~nena yaj~nam\-iti shaktaye namaH kaTyAm | OM etAvAn \-iti kIlakAya namaH pAdau | mama sakalAbhIShTaM sid.hdhyarthe dhana \-dhAnya\- putrAdi sakala sampat samR^id.hdhyarthe shrImannArAyaNa prIti dvArA sarvavidha puruShArtha sampattaye puruSha sUkta \-nyAsa \-pUjA\- pATha \- havanAbhiShekeShu viniyogAya namaH sarvA~NgeShu | iti || \section{atha R^ichAdya~NganyAsaH} OM sahasrashIrShA \- iti vAma kare 1 | OM puruSha evedaM\- iti dakShiNa kare 2 | OM etAvAnasya \- iti vAma pAde 3 | OM tripAdUrdhva \- iti dakShiNa pAde 4 | OM tato virADa\- iti vAma jAnau 5 | OM tasmAdyaj~nAt \- iti dakShiNa jAnau 6 | OM tasmAdyaj~nAtsarvahuta R^ichaH\- iti vAma kaTyAM 7 | OM tasmAdashvA \- iti dakShiNa kaTyAM 8 | OM taM yaj~naM \- iti nAbhau 9 | OM yatpuruShaM \- iti hR^idaye 10 | OM brAhmaNo.asya \- iti kaNThe11 | OM chandramA manaso \- iti vAma bAhau 12 | OM nAbhyA AsI \- iti dakShiNa bAhau 13 | OM yatpuruSheNa \- iti mukhe 14 | OM saptAsyAsan\-iti netrayoH 15 | OM yaj~nena yaj~naM \-iti mUrdhni 16 | iti || \section{atha karanyAsaH} OM brAhmaNo.asya \-itya~NguShThAbhyAM namaH | OM chandramA \- iti tarjanIbhyAM namaH | OM nAbhyA\-iti madhyamAbhyAM namaH | OM yatpuruSheNa \- ityanAmikAbhyAM namaH | OM saptAsyAsan \- iti kaniShThikAbhyAM namaH | OM yaj~nena \-iti karatala karapR^iShThAbhyAM namaH | iti || \section{atha hR^idayAdinyAsaH} OM brAhmaNo.asya\-iti hR^idayAya namaH | OM chandramA\-iti shirase svAhA | OM nAbhyA\-iti shikhAyai vaShaT | OM yatpuruSheNa\-iti kavachAya hum | OM saptAsyAsan\-iti netrAbhyAM vauShaT | OM yaj~nena yaj~naM \-iti astrAya phaT | OM bhUrbhuvaH svaromiti digbandhaH | iti || \section{atha nArAyaNadhyAnam} dhyeyaH sadA savitR^i maNDala madhyavartI, nArAyaNa sarasijAsana sanniviShTaH | keyUravAn makara kuNDalavAn kirITI, hArI hiraNmaya vapurdhR^ita sha~Nkha\-chakraH || 1|| \section{atha Chando lakShaNam} mR^ityubhItaiH purA devairAtmanashChAdanAya cha | ChandAMsi saMsmR^itAnIha ChAditAstaistato.amarAH || ChAdanAshChanda uddiShTaM vAsasI kR^ittireva cha | ChandobhirAvR^itaM sarvaM vidyAtsarvatra nAnyataH || (bR^ihat parAshara smR^iti, 2/39\-40) \section{atha devatAlakShaNaM} yasmin mantre tu yo devastena devena chihnitam | mantraM taddaivataM vidyAt santi tatra tu devatAH || 41|| \section{atha R^iShilakShaNaM} yena yad R^iShiNA dR^iShTaM siddhiH prAptA tu yena vai | mantreNa tasya saH prokto muni bhAvastadAtmakaH || 42|| \section{atha viniyogalakShaNaM} yatra karmANi chArabdhe japa\-homArchanAdike | kriyante yena mantreNa viniyogastu saH smR^itaH || 43|| \section{atha brAhmaNalakShaNaM} asya mantrasya chArtho.ayamayaM mantro.atra vartate | tattasya brAhmaNaM j~neyaM mantrasyeti shruti kramaH || 44|| etaddhi pa~nchakaM j~nAtvA kriyate karma yad dvijaH | tadananta phalaM teShAM bhavedveda nidarshanAt || 45|| Chando daivatamArShaM cha viniyogaM cha brAhmaNam | mantraM pa~nchavidhaM j~nAtvA dvijaH karma samArabhet || 294|| dadyAt puruSha sUktena ApaH puShpANi chaiva hi | architM syAdidaM tena vishvaM bhuvana saptakam || 380|| anuShTubhasya sUktasya triShTubantasya devatA | puruSho yo jagad\-bIjaM R^iShi\-rnArAyaNaH smR^itaH || 381|| etAnyaviditvA yo.adhIte .anubrUte japati juhoti yajate yAjayate tasya brahma nirvIryaM yAtayAmaH bhavatyathAtarAshva gartaM vA padyate sthANuM varchChati pramIyate vA pApIyAmbhavatyatha vij~nAyaitAni yo.adhIte tasya vIryavadatha yo.arthavittasya vIryavattaraM bhavati japitvA hutveShTvA tatphalena yujyate | (sarvAnukramaNikA, 1/1) \section{atha nyAsapramANam} prathamAM vinyasedvAme dvitIyAM dakShiNe kare | tR^itIyAM vAma pAde cha chaturthI dakShiNe nyaset || 384|| pa~nchamI vAma jAnau tu ShaShThI vai dakShiNe nyaset | saptamIM vAma kaTyAM tu dakShiNasyAM tathAShTamIm || 385|| navamIM nAbhi madhye tu dashamIM hR^idaye tathA | ekAdashIM vAma kukShau dvAdashI dakShiNe nyaset || 386|| kaNThe trayodashIM nyasya tathA vaktre chaturdashIm | akShNoH pa~nchadashIM chaiva vinyasen\-mUrdhni ShoDashIm || 387|| evaM nyAsavidhiM kR^itvA pashchAt pUjAM samArabhet || 388|| (bR^ihat pArAshara smR^iti, adhyAya 2)vR^iddha hArIta smR^iti, adhyAya 8 api | \section{atha nArAyaNa pUjA kramaH} sahasrashIrShA puruShaH sahasrAkShaH sahasrapAt | sa bhUmiM sarvata spR^itvAtyatiShThaddashA~Ngulam || 1|| shrImate nArAyaNAya namaH AvAhanaM samarpayAmi || 1|| puruSha evedaM sarvaM yad bhUtaM yachcha bhAvyam | utAmR^itatvasyeshAno yadannenAtirohati || 2|| shrImate nArAyaNAya namaH, AsanaM samarpayAmi || 2|| etAvAnasya mahimAto jyAyA.Nshcha pUruShaH | pAdo.asya vishvA bhUtAni tripAdasyAmR^itaM divi || 3|| shrImate nArAyaNAya namaH, pAdyaM samarpayAmi || 3|| tripAdUrdhva udait puruShaH pAdo.asyehAbhavat punaH | tato vishva~N vyakrAmat sAshanAnashane abhi || 4|| shrImate nArAyaNAya namaH, arghyaM samarpayAmi || 4|| tato virADajAyata virAjo adhipUruShaH | sa jAto atyarichyata pashchAd bhUmimatho puraH || 5|| shrImate nArAyaNAya namaH AchamanIyaM samarpayAmi || 5|| tasmAdyaj~nAt sarvahutaH sambhR^itaM pR^iShadAjyam | pashU.NtA.Nshchakre vAyavyAnAraNyAn grAmyAshcha ye || 6|| shrImate nArAyaNAya namaH snAnaM samarpayAmi || 6|| tasmAdyaj~nAt sarvahutaH R^ichaH sAmAni jaj~nire | ChandAMsi jaj~nire tasmAdyajustasmAdajAyata || 7|| shrImate nArAyaNAya namaH vastraM samarpayAmi || 7|| tasmAdashvA ajAyanta ye ke chobhayAdataH | gAvo ha jaj~nire tasmAttasmAjjAtA ajAvayaH || 8|| shrImate nArAyaNAya namaH yaj~nopavItaM samarpayAmi || 8|| taM yaj~naM barhiShi praukShan puruShaM jAtamagrataH | tena devA ayajanta sAdhyA R^iShayashcha ye || 9|| shrImate nArAyaNAya namaH gandhaM samarpayAmi || 9|| yatpuruShaM vyadadhuH katidhA vyakalpayan | mukhaM kimAsyAsIt kiM bAhU kimUrU pAdA uchyete || 10|| shrImate nArAyaNAya namaH puShpaM samarpayAmi || 10|| brAhmaNo.asya mukhamAsId bAhU rAjanyaH kR^itaH | UrU tadasya yadvaishyaH padbhyAM shUdro ajAyata || 11|| shrImate nArAyaNAya namaH dhUpamAghrApayAmi || 11|| chandramA manaso jAtashchakShoH sUryo ajAyata | shrotrAdvAyushcha prANashcha mukhAdagnirajAyata || 12|| shrImate nArAyaNAya namaH dIpaM darshayAmi || 12|| nAbhyA AsIdantarikShaM shIrShNo dyauH samavartata | padbhyAM bhUmirdishaH shrotrAttathA lokAnakalpayan || 13|| shrImate nArAyaNAya namaH naivedyaM nivedayAmi || 13|| yatpuruSheNa haviShA devA yaj~namatanvata | vasanto.asyAsIdAjyaM grIShma idhmaH sharaddhaviH || 14|| shrImate nArAyaNAya namaH namaskAraM samarpayAmi || 14|| saptAsyAsan paridhayastriH saptasamidhaH kR^itAH | devA yadyaj~naM tanvAnA abadhnan puruShaM pashum |(| 15||) shrImate nArAyaNAya namaH pradakShiNAM samarpayAmi || 15|| yaj~nena yaj~namayajanta devAstAni dharmANi prathamAnyAsan | teha nAkaM mahimAnaH sachanta yatra pUrve sAdhyAH santi devAH |{| 16||} shrImate nArAyaNAya namaH sapuShpA~njaliM visarjanaM samarpayAmi || 16|| \-\-\-\-.iti | \section{atha nArAyaNa pUjA pramANam} AdyayAvAhayeddevamR^ichA tu puruShottamam | dvitIyayAsanaM dadyAt pAdyaM chaiva tR^itIyayA || 394|| arghyashchaturthyAM dAtavyaH pa~nchamyAchamanaM tathA | ShaShThyA snAnaM prakurvIta saptamyA vastra dhautakam || 395|| yaj~nopavItaM chAShTamyA navamyA gandhameva cha | puShpa deyaM dashamyA tu ekAdashyA cha dhUpakam || 396|| dvAdashyA dIpakaM dadyAt trayodashyA nivedanam | chaturdashyA namaskAraM pa~nchadashyA pradakShiNAH || 397|| ShoDashyodvAsanaM kuryAd deva\-devasya chakriNaH | snAnaM vastraM cha naivedye dadyAchamanaM hareH || 398|| (bR^ihat pArAshara smR^iti, adhyAya, 2)\-\-\- .iti | \section{atha ShoDashopachArAH} AvAhanAsane pAdyamarghyamAchamanIyakam | snAnaM vastropavIte cha gandha mAlyAdibhiH kramAt || 1|| dhUpaM dIpaM cha naivedyaM namaskAraM pradakShiNAm || 2|| (pA~ncharAtra) \section{atha pa~nchopachArAH} dhyAnamAvAhanaM chaiva bhaktyA yachcha nivedanam | nIrAjanaM praNAmashcha pa~ncha pUjopachArakAH || (jAbAli, 1) gandha puShpe dhUpa dIpo naivedyaH pa~nchate kramAt | (pA~ncharAtra) \section{atha dashopachArAH} arghyaM pAdya~nchAchamanaM snAnaM vastra nivedanam | gandhAdayo naivedyAntA upachArA dasha kramAt || (j~nAnamAlA) \section{athAShTatriMshadupachArAH} arghyaM pAdyamAchamanaM madhuparkamupaspR^isham | snAnaM nIrAjanaM bhUShA darpaNAlokanaM tataH || gandha puShpe dhUpa dIpau naivedyaM cha tataH kramAt | pAnIyaM toyamAchAmaM hasta vAsastataH param || tAmbUlamanulepaM cha puShpadAnaM tataH punaH | gItaM vAdyaM tathA nR^ityaM stutiM chaiva pradakShiNAH || puShpA~njali namaskArAvaShTatriMshatsamIritAH | (j~nAnamAlA) \section{atha rAjopachArAH} tataH pa~nchAmR^itAbhya~Ngama~NgasyodvartanaM tathA | madhuparka parimala dravyANi vividhAni cha | pAdukAM dolanAdarshaM vya~njanaM Chatra chAmare | vAdyArtikyaM nR^ityagIta shayyA rAjopachArakAH || (saMskAra bhAskara) \section{atha kalashAdi pUjA} suvAsita jalaiH pUrNa savye kumbhaM supUjayet | mama nAmA~NkitAM ghaNTAM sudarshana yutAM yadi || mamAgre sthApayedyastu tasya dehe vasAmyaham | ghaNTAM sampUjya madhye tvAgamArthamiti vAdayet || niveshayet puro bhAge gandhaM puShpaM cha bhUShaNam | dIpaM dakShiNato dadyAt puro naiva tu vAmataH | vAmatastu tathA dhUpamagre vA na tu dakShiNe | (pUjA sAgara) dhUpe nIrAjane snAne pUjAkAle vilepane | mamAgre vAdayan ghaNTAmuttamaM labhate phalam || (skanda purANa, 2 vaiShNava khaNDa, 2/5/6/20) snAne dhUpe tathA dIpe naivedye bhUShaNe tathA | ghaNTA nAdaM prakurvIta tathA nIrAjane .api cha || (kAlikA purANa) kuryAdAvAhanaM mUrttau mR^inmayAM sarvadaiva hi | pratimAyAM jale vahnau nAvAhana visarjane || (vAchaspati) Asane pa~ncha puShpANi svAgate ShaT shubhAni cha | (nArada pA~ncharAtra, 4/9/3) pUrayitvA shubha jalaM pAtreShu kusumairyutam | dravyANi nikShipetteShu ma~NgalAni yathA kramAt || 72|| ushIraM chandanaM kAShThaM pAdya pAtre vinikShipet | viShNu\-krAntaM cha dUrvAM cha kausheyAMstilasarShapAn || 73|| akShatAMshcha phalaM puShpamarghya pAtre vinikShipet | jAtIphalaM cha karpUra melAM chAchamanIyake || 74|| makarandaM pravAlaM cha ratnaM sauvarNameva cha | tAni dadyAt snAnapAtre dhAtrI surataruM tathA || 75|| dravyANAmapyalAbhe tu tulasI patrameva cha | chandanaM vA suvarNaM vA kausheyaM vA vinikShipet || 76|| sauvarNAni cha raupyANi tAmrakAMsyaM prayojayet | pAtrANi choddharaNyA cha dadyAt pAdyAdikaM tathA || 77|| (vR^iddha hArIta smR^iti, adhyAya, 7) gavyamAjyaM dadhikShIraM mAkShikaM sharkarAnvitam | ekatra militaM j~neyaM divyaM pa~nchAmR^itaM param || (dhanvantari) rajanI sahadevI cha shirIShaM lakshmanApi cha | sahabhadrA kushAgrANi udvartanamihochyate || (Ahnika sUtra) haridrA ku~NkumaM chaiva sindUrAdi samanvitam | kajjalaM kaNTha sUtrAdi saubhAgya dravyamuchyate || AsnAtvA tulasIM ChitvA yaH pUjAM kurute janaH | so.aparAdhI bhavetsatyaM tatsarvaM niShphalaM bhavet || (vAyu purANa) devArthe tulasIchChedo homArthe samidhAM tathA | indukShaye na duShyeta gavArthe tu tR^iNasya cha || (padma purANa) pa~NkajaM pa~ncharAtraM syAddasharAtraM cha bilvakam | ekAdashAhaM tulasI naiva paryuShitA bhavet || jAtI shamI kushAH ka~Nku mallikA karavIrajam | nAga punnAgakAshoka rakta nIlotpalAni cha || champakaM bakulaM chaiva padmaM bilvaM pavitrakam | etAni sarva devAnAM sa~NgrAhyANi samAni cha || hirukA ka~NkaNaM dAru mallikAguru vAsitA | sha~Nkha jAtIphalaM shrImat priyA dhUpA harerime || (vAmana purANa) na mishrIkR^itya dadyAttu dIpaM snehe ghR^itAdikam | ghR^itena dIpakaM nityaM tila tailena vA punaH || (kAlikA purANa) jvAlayen munishArdUla sannidhau jagadIshituH | kArpAsa vartikA grAhyA na dIrghA na cha sUkShmakA || ekAM vinAyake kuryAd dve sUrye tisra Ishvare | chatasraH keshave kuryAt saptAshvatthe pradakShiNAH | (bahvR^icha parishiShTa) \section{atha mantra puShpA~njaliH} OM tadviShNoH paramaM padaM sadA pashyanti sUrayaH | divIva chakShurAtatam || 1|| tadviprAso vipanyavo jAgR^ivAMsaH samindhate | viShNoryat paramaM padaM paryAptAnantarAyAya || 2|| sarvastomo .atirAtramuttamaM maharbhavati | sarvasyApatyai sarvasya jityai sarvameva tenApnoti || 3|| rAjAdhirAjAya prasahyasAhine, namo vayaM vaishravaNAya kurmahe | sa me kAmAnkAmakAmAya mahyam, kAmeshvaro vaishravaNo dadAtu || kuberAya vaishravaNAya mahArAjAya namaH || 4|| OM svasti sAmrAjyaM bhaujyaM svArAjyaM vairAjyam | pArameShThyaM rAjyaM mahArAjyamAdhipatyamayaM, samanta paryAyI syAt sArvabhaumaH sarvAyuShaH | AntAdAparArdhAt pR^ithivyai samudra paryantAyAH, ekarADiti tadapyeShaH shloko.abhigItaH || 5|| marutaH pariveShTAro maruttasyA vasan gR^ihe | AvikShitasya kAmapre vishvedevAH sabhAsadaH || 6|| vishvatashchakShuruta vishvato mukho, vishvato bAhuruta vishvataspAt | saM bAhubhyAM dhamati sampatatraiHdyAvA\-bhUmI janayan deva ekaH || 7|| OM nArAyaNAya vidmahe, vAsudevAya dhImahi, tanno viShNuH prachodayAt || 8|| yaj~nena yaj~namayajanta devAstAni dharmANi prathamAnyAsan | te ha nAkaM mahimAnaH sachanta yatra pUrve sAdhyAH santi devAH || 9|| \section{atha chakrAbja maNDala rachanA prakAraH} chandanArdrANi satrANi pashchimataH prAchInaM dakShiNata udIchInaM saptadasha vAraM pAtayet | tena ShaT pa~nchAshadadhika dvishata sa~NkhyakAni koShThakAni sampadyante | teShu madhye ShaT triMshat koShThAni mArjayitvA madhye sha~NkuM sthApayitvA sUtra mArgeNa vR^ittAni samAni pa~ncha bimbAni yathA sampadyeraMstathA bhrAmayitvA prathama vR^ittasya madhye karNikA kShetraM kalpayet | tatrAShTau vindavaH prakalpanIyAH | dvitIya bimbaM tridhA prathamaM kesharAn dvitIye dalAni tR^itIyaM nAbhiM prakalpya tatra bhAga\-trayaM kuryAt | tad barhi bimba\-dvaye dvAdashAkSharANi kalpayitvA pa~nchame bimbe nemiM kalpayet | nemeshcha bhAgadvayaM kuryAt | tad bahiraShTAviMshati koShThe chaturasraM pIThaM prakalpya tad bahirashIti koShThe vIthIM cha prakalpya tatra latA pratAnAdikaM virachya tad bahiH pa~Nktidvayastha dvAdashAdhikaikashatasa~NkhyakeShu koShTheShu pratidishaM madhye koShTha\-chatuShTayena dvAra\-chatuShTayaM prakalpya, tat pArshve bAhya pa~Nktistha koShThatrayeNa antaH pa~Nktistha koShThena cha upashobhAH prakalpya avashiShTa koShTha dvayena sha~NkhAn prakalpayet | \section{atha chakrAbja maNDale raktAdivarNa pUraNa vidhiH} pItena varNena karNikAM shuklena vindUn pATalena karNikA rekhAM kesharAvaniM dvidhA vibhajya pUrva bhAgaM dvidhA vibhajya pUrva pItairuttaraM raktaistadantarbhAgeShu shvetairvindUn shyAmaiH kesharAntarAlAni raktairdalarekhikA dalAgrANi raktairdalamUlAni shuklaistadantarAlAni shyAmaistadantarvalayaM raktairnAbhirekhAM shyAmairarekhAM kR^iShNairarANi raktaistadantarAlAni shyAmaistadantarvalayaM kR^iShNaiH kalpayet | nemi bhAgaM dvidhA vibhajya prathamaM kR^iShNena dvitIyaM shuklena pIThaM pItairvIthIM latA pratAnAdikaM haritavarNaH shuklaiH shobhA raktairupashobhAH pItairardhashobhAH shyAmaiH pUrvAdi dvArachatuShTayaM krameNa shukla rakta pIta kR^iShNairuttarAdi koNAni aruNena tatra sha~NkhAn shuklena varNena prakalpya dalAni vindUMshchAShTau prakalpayet | kesharANi cha tatra | itipAdma saMhitAyAm | 1\. nAbherbahirmaNDalayordvAdashArANi kalpayet | (Ishvara saMhitA, 11/163) 2\. kesharatritayaM kuryAt patre patre .aruNaprabham | (156) 3\. kR^iShNAni sarvashobhAni dvAroddeshasthitAni cha | tadardhAkR^ititulyAni | (156) 4\. koNAni kesharAbhAni sita sha~NkhAnvitAni cha | (150) 5\. bahirAvaraNaM yadvai satvAdyaM tritayaM hi yat | (153) 6\. latA pratAnaM vIthyAM vai kuryAddhArIta varNakam | 7\. shveta raktastu pATalaH | (amarakoSha, 1/5/14) chakrAbja maNDale varNAH\-1 vindu\-shveta, 2 vindu pIta, 3 vindu\-kR^iShNa, 4 vindu\-pATala, 5 vindu\-rakta, 6 vindu\-aruNa, 7| latA pratAnAdi\-harita varNa | \section{atha chakrAbja maNDala devatAdhyAnam} rajAMsi viddhi bhUtAni sita pItAdikAni cha | tanmAtrANyupashobhAni shobhAni karaNAni cha || 1|| evaM sarvANi koNAni saddvArANIndriyANi cha | bahirAvaraNaM yadvai satvAdya tritayaM hi yat || 2|| manaH suvitatA vIthirgarvaH pIThamudAhR^itam | shrIH padyaM tadadhiShThAtA bIjAtmA chinmayaH pumAn || 3|| amUrta IshvarashchAtra tiShThatyAnanda lakShaNaH | yasya sandarshanAdeva shashvad bhAvaH prasIdati || 4|| a~Nga nyAsAdikaM kuryAt sarva kAryeShu sarvadA | sarvadA praNavaM dadyAdAdau mantrasya pArthiva || 5|| (pA~ncharAtra) atha dakShiNe jAnuni dakShiNottarau pANI savyasya pANera~NguShTha varjitAshchatasro.a~NgulIH kR^itvA savyA~NguShThaM dakShiNA~NguShThena veShTayitvA tAmbUla pUgIphala hiraNyAkShatodakamAdAya veShTayitvA mahA sa~NkalpaM kuryAt | \section{atha mahAsa~NkalpaH} OM tatsadadyAsya shrIsheSha sheShAsana viShvaksenAdi nityasUri nirvisheShairasheSha sajjana sambhAvanIyairavambhavadavadya gandhairanAdi mAyA mahAvarta babhramyamANa bAhya kathakaraM bhAvana gandha sindhurairadhijigamiShita mukti ghaNTA pathairakhaNDa di~NmaNDala vyApi yasho vitAna valita jagat tritayairaupaniShad rahasyopadeshikaiH shrImachChaTharipunAtha yAmuna yativara saumyavara vAdibhIkarAdi divya deshikaiH parama vyoma shvetadvIpa kShIrasAgara shrIra~Nga vR^iShagiri satyavrata yadugiri puruShottama sAketa mathurA siddhAshramAdi divyAbhivyakti pradesheShu samanuShThita ma~NgalAshAsana nikhila surAsura mukuTamaNi ma~njarI nikara nIrAjita pAda pIThasya sharaNAgata paritrANa sapta tantu dIkShA\-dIkShitasya sarasIruha vAsinI saha charita dharmaNaH saMsaraNa dava dahana tApa nirvANa balAhakasya jagadrakShaNa shikShA vichakShaNasya achyutAnanda vIryasya mahAjAlaka madhya paribhrAmyamANAneka koTi sUrya prabhA sametasya shrIbhUmi nIlA kuchakalasha vinyasta ku~NkumA~Nkita vakShasthalasya sheSha parya~Nka shAyinaH sha~Nkha\-chakra\-gadA khaDga shAr~Nga padma hasta virAjitasya saushIlya vAtsalyAdi guNa gaNaugha mahArNavasya shrIman nArAyaNasyechChayA nAbhi kamalodbhUta sakala loka pitAmahasya brahmaNaH sR^iShTiM kurvatastaduddharaNAya prArthitasya mahApuruShasya achintyA\-parimita shaktyA mahA jalaugha madhye paribhrama\-mAnA\-maneka koTi brahmANDAnAmekatame .avyakta mahadaha~NkAra pR^ithivyap tejo vAyvAkAshAdyairAvR^itehyasmin mahati brahmANDa khaNDe shrImadAdivarAha daMShTrAgra virAjite bhU loke jambU dvIpe bhArata khaNDe AryAvarttaika deshAntargate (sthana nAmaH)parArdha dvaya jIvino brahmaNo dvitIye parArdhe eka pa~nchAshattame varShe shvetavArAha kalpe vaivasvata manvantare aShTAviMshati tame kali yuge kali prathama charaNe bauddhAvatAre amuka sa~Nkhyaka vikrama saMvatsare amuka nAmni saMvatsare (ayana, R^itu, mAsa, pakSha, tithi, vAsara, nakShatra, guru rAshi)sheShesu graheShu yathAsthAna sthiteShu evaM guNa visheShaNa vishiShTAyAM shubha puNya tithau (gotra nAma)sarva pApa nirAsa pUrvaka\- mahA pApopapApAni nAnA yoni kR^itAni cha | bAla bhAvena yat pApaM kShutR^iDarthe cha yat kR^itam || 1|| AtmArthaM chaiva yat pApaM parArthe chaiva yat kR^itam | tIrtheShu chaiva yat pApaM gurvavaj~nA kR^ita~ncha yat || 2|| rAga dveShAdi janitaM kAma krodhena yat kR^itam | hiMsA nidrAdijaM pApaM bheda dR^iShTyA cha yat kR^itam || 3|| shuShkamArdra~ncha yat pApaM jAnatAjAnatA kR^itam | dehAbhimAnajaM pApaM sarvadA sa~nchitaM cha yat || 4|| brahmahA madyapaH steyI tathaiva guru talpagaH | mahA pApAni chatvAri tat saMsargI cha pa~nchamaH || 5|| ati pAtakamanyachcha tannyUnamupapAtakam | go vadho vrAtyatA steyamR^iNAnAM chAnapakriyA || 6|| anAhitAgnitA paNya vikrayaH parivedanam | indhanArthe drumachCheda strI hiMsauShadhi jIvanam || 7|| hiMsA yAtrA vidhAna~ncha bhR^itakAdhyApanaM tathA | prathamAshramamArabhya yatki~nchit kilbiShaM kR^itam || 8|| kR^imi kITAdi hananaM yatki~nchit prANi hiMsanam | mAtA pitrorashushrUShA tadvAkyAkaraNaM tathA || 9|| apUjya pUjanaM chaiva pUjyAnA~ncha vyatikramaH | anAshramasthatAgnyAdi devAshushrUShaNaM tathA || 10|| para kAryApaharaNaM paradravyopajIvanam | tato.aj~nAna kR^itaM pApaM kAyikaM vAchikaM tathA || 11|| mAnasaM trividhaM vApi prAyashchittairanAshitam | tasmAdasheSha pApebhyastrAhi trailokyapAvana || 12|| R^iddhaye puShTaye chApi siddhaye bhaktilabdhaye | shivAya muktaye chaiva vR^iddhaye sarva karmaNAm || 13|| mantrANAM deshikAnA~ncha sthAnAnAmapi sarvadA | putra mitra kalatrANAM dAsI dAva gavAmapi || 14|| veda shAstrAgamAdInAM vratAnAmiShTa sampadAm | manorathAnAM sarveShAM hitAnAM parilabdhaye || 15|| AyurArogya medhAnAM dhanadhAnyAdi sampadAm | puNyAnAmaNimAdInAM guNAnAM shreyasAmapi || 16|| rAj~no janapadasyApi yajamAnasya mantriNAm | vaiShNavAnAM visheSheNa paratra hitamichChatAm || 17|| satsantAna prAptyarthaM j~nAna bhakti vairAgyAdi prAptyarthaM bhagavad bhAgavatAchArya kai~NkaryA vichChinna santAnenAharaharvR^id.hdhyarthaM rAShTrasya durbhikShAdi nivR^itti pUrvaka tatkAla sambhAvita shasya vR^id.hdhyarthamasmin sthAne sarveShAM brAhmaNa kShatriya vaishya shUdrANAM yathAbhilaShita manaskAmanA sid.hdhyarthaM shrImannArAyaNasya asheSha chidachidvastu sheShIbhUtasya satya j~nAnAnandAmalatva svarUpasya shrI bhUmi nIlA nAyakasya j~nAna shakti balaishvarya vIrya shaktitva parama kAruNikatva kR^itaj~natva sthiratvaM paripUrNatva para modaj~nAkSharatvamArdavArjava saugandhya saukumAryAdi divya guNa gaNa mahArNavasya abhinava jaladhara sundara divya ma~Ngala vigraha vishiShTasya bhagavataH pUjanaM kariShye | \section{athAgamokta bhagavadArAdhana kramaH |} \section{atha dhyAnam |} shAntAkAraM bhujaga shayanaM padmanAbhaM sureshaM, vishvAdhAraM gagana sadR^ishaM meghavarNaM shubhA~Ngam | lakShmIkAntaM kamalanayanaM yogibhirdhyAnagamyaM, vande viShNuM bhava bhaya haraM sarva lokaikanAtham || 1|| OM AvAhaye taM garuDopari sthitaM, ramArdha dehaM sura rAja vanditam | kaMsAntakaM chakra gadAbja hastaM, bhajAmi devaM vasudeva sUnum || 2|| shrImate nArAyaNAya namaH, AvAhanaM samarpayAmi || 2|| asyaiH prANAH pratiShThantu asyaiH prANAH kSharantu cha | asyai devatvamarchAyai mAmaheti cha kashchana || 3|| shrImate nArAyaNAya namaH, prANaM pratiShThApayAyAmi || 3|| ramyaM sushobhanaM divyaM sarvasaukhyakaraM shubham | AsanaM cha mayA dattaM gR^ihANa parameshvara || 4|| shrImate nArAyaNAya namaH, AsanaM samarpayAmi || 4|| tApatraya haraM divyaM paramAnanda sambhavam | tApatraya vimokShAya tavArghyaM kalpayAmyaham || 5|| shrImate nArAyaNAya namaH, arghyaM samarpayAmi || 5|| yad bhaktilesha samparkAt paramAnanda sambhavaH | tasmai te parameshAya pAdyaM shuddhAya kalpaye || 6|| shrImate nArAyaNAya namaH, pAdyaM samarpayAmi || 6|| devAnAmapi devAya devAnAM devatAtmane | AchAmaM kalpayAmIsha chAtmanAM shuddhi hetave || 7|| shrImate nArAyaNAya namaH, AchamanIyaM samarpayAmi || 7|| sarva kalmaSha hInAya paripUrNa mukhAtmane | madhuparkamidaM devaM kalpayAmi prasIda me || 8|| shrImate nArAyaNAya namaH, madhuparkaM samarpayAmi || 8|| uchChiShTo .apyashuchirvApi yasya smaraNa mAtrataH | shuddhimApnoti tasmai te punarAchamanIyakam || 9|| shrImate nArAyaNAya namaH, punarAchamanIyaM samarpayAmi || 9|| paramAnanda bodhAya nimagna nija mUrtaye | sA~NgopA~NgamidaM snAnaM kalpayAmyahamIsha te || 10|| shrImate nArAyaNAya namaH, snAnaM samarpayAmi || 10|| sarvatIrtha samAyuktaM sugandhiM nirmalaM jalam | AchamyatAM mayA dattaM gR^ihItvA parameshvara || 11|| shrImate nArAyaNAya namaH, snAnAnte punarAchamanIyaM samarpayAmi || 11|| kAmadhenu samutpannaM sarveShAM jIvanaM param | pAvanaM yaj~na hetushcha payaH snAnArthamarpitam || 12|| shrImate nArAyaNAya namaH, dugdha snAnaM samarpayAmi || 12|| payasastu samudbhUtaM madhurAmlaM shashiprabham | dadhyAnItaM mayA deva snAnArthaM pratigR^ihyatAm || 13|| shrImate nArAyaNAya namaH, dadhi snAnaM samarpayAmi || 13|| navanIta samutpannaM sarva santoSha kArakam | ghR^itaM tubhyaM pradAsyAmi snAnArthaM pratigR^ihyatAm || 14|| shrImate nArAyaNAya namaH, ghR^ita snAnaM samarpayAmi || 14|| taru puShpa samudbhUtaM susvAdu madhuraM madhu | tejaH puShTikaraM divyaM snAnArthaM pratigR^ihyatAm || 15|| shrImate nArAyaNAya namaH, madhu snAnaM samarpayAmi || 15|| ikShusAra samudbhUtA sharkarA puShTi kArikA | malApahArikA divyA snAnArthaM pratigR^ihyatAm || 16|| shrImate nArAyaNAya namaH, sharkarA snAnaM samarpayAmi || 16|| payo dadhi ghR^itaM chaiva madhuM cha sharkarAyutam | pa~nchAmR^itaM mayAnItaM snAnArthaM pratigR^ihyatAm || 17|| shrImate nArAyaNAya namaH, pa~nchAmR^ita snAnaM samarpayAmi || 17|| mandAkinyAstu yad vAri sarvapApaharaM shubham | tadidaM kalpitaM deva snAnArthaM pratigR^ihyatAm || 18|| shrImate nArAyaNAya namaH, shuddhodaka snAnaM samarpayAmi || 18|| malayAchala sambhUtaM chandanAgaru sambhavam | chandanaM deva devesha snAnArthaM pratigR^ihyatAm || 19|| shrImate nArAyaNAya namaH, gandhodaka snAnaM samarpayAmi || 19|| nAnA sugandhi dravyaM cha chandanaM rajanI yutam | udvartanaM mayA dattaM snAnArthaM pratigR^ihyatAm || 20|| shrImate nArAyaNAya namaH, udvartana snAnaM samarpayAmi || 20|| mandAkinyAH samAnItai rhemAmbhoruha vAsitaiH | snAnaM kuruShva devesha salilaishcha sugandhibhiH || 21|| shrImate nArAyaNAya namaH, ga~Ngodaka snAnaM samarpayAmi || 21|| mAyAchitra paTAChanna nija guhyoru tejase | nivAraNa vij~nAya vAsaste kalpayAmyaham || 22|| shrImate nArAyaNAya namaH, vastraM samarpayAmi || 22|| yamAshritya mahAmAyA jagat sammohinI sadA | tasmai te parameshAya kalpayAmyuttarIyakam || 23|| shrImate nArAyaNAya namaH, uttarIyaM samarpayAmi || 23|| yasya shakti trayeNedaM samprotamakhilaM jagat | yaj~nasUtrAya tasmai te yaj~nasUtraM prakalpaye || 24|| shrImate nArAyaNAya namaH, yaj~nasUtraM samarpayAmi || 24|| svabhAva sundarA~NgAya nAnA shaktyAshrayAya cha | bhUShaNAni vichitrANi kalpayAmi surArchita || 25|| shrImate nArAyaNAya namaH, bhUShaNAni samarpayAmi || 25|| samasta deva devesha sarva tR^iptikaraM param | akhaNDAnanda sampUrNaM gR^ihANa jalamuttamam || 26|| shrImate nArAyaNAya namaH, jalaM samarpayAmi || 26|| shrIkhaNDa chandanaM divyaM gandhADhyaM sumanoharam | vilepanaM surashreShThaM chandanaM pratigR^ihyatAm || 27|| shrImate nArAyaNAya namaH gandha vilepanaM samarpayAmi || 27|| paramAnanda saubhAgya paripUrNa digantaram | gR^ihANa paramaM gandhaM kR^ipayA parameshvara || 28|| shrImate nArAyaNAya namaH, gandhaM samarpayAmi || 28|| suShThu chandana sammishraM pArijAta samudbhavam | mayA dattaM gR^ihANAshu chandanaM gandha saMyutam || 29|| shrImate nArAyaNAya namaH, chandanaM samarpayAmi || 29|| ku~NkumaM kAmanA divyaM kAmanA kAma sambhavam | ku~NkumenArchito deva gR^ihANa parameshvara || 30|| shrImate nArAyaNAya namaH, ku~NkumaM samarpayAmi || 30|| abIraM cha gulAlaM cha chovA chandanameva cha | abIreNArchito deva ataH shAntiM prayachCha me || 31|| shrImate nArAyaNAya namaH, abIraM samarpayAmi || 31|| akShatAshcha surashreShTha ku~NkumAktAH sushobhitAH | mayA niveditA bhaktyA gR^ihANa parameshvara || 32|| shrImate nArAyaNAya namaH, akShataM samarpayAmi || 32|| turIya vana sambhUtaM nAnA guNa manoharam | sumanda saurabhaM puShpaM gR^ihyatAmidamuttamam || 33|| shrImate nArAyaNAya namaH, puShpaM samarpayAmi || 33|| mAlyAdIni sugandhIni mAletyAdIni vai prabho | mayAnItAni puShpANi gR^ihANa parameshvara || 34|| shrImate nArAyaNAya namaH, puShpamAlAM samarpayAmi || 34|| tulasI hemarUpAM cha ratna rUpAM cha ma~njarIm | bhava mokSha pradAM tubhyamarpayAmi haripriyAm || 35|| shrImate nArAyaNAya namaH, tulasI patraM samarpayAmi || 35|| shamIM me shamaya me pApaM shamI lohita kaNTakA | dhAriNyarjuna bANAnAM rAmasya priyavAdinI || 36|| shrImate nArAyaNAya namaH, shamI patraM samarpayAmi || 36|| viShNvAdi sarva devAnAM dUrve tvaM prItidA sadA | kShIra sAgara sambhUte vaMsha vR^iddhikarI bhava || 37|| shrImate nArAyaNAya namaH, dUrvAM samarpayAmi || 37|| tailAni cha sugandhIni dravyANi vividhAni cha | mayA dattAni lepArthaM gR^ihANa parameshvara || 38|| shrImate nArAyaNAya namaH, sugandha tailaM samarpayAmi || 38|| haridrA ku~NkumaM chaiva sindUra kajjalAnvitam | saubhAgya dravya saMyuktaM gR^ihANa parameshvara || 39|| shrImate nArAyaNAya namaH, saubhAgya dravyaM samarpayAmi || 39|| ratna ka~NkaNa vaidUrya muktA hArAdikAni cha | suprasannena manasA dattAni svIkuruShva bhoH || 40|| shrImate nArAyaNAya namaH, muktA hAraM samarpayAmi || 40|| vanaspati rasodbhUto gandhADhyaH sumanoharaH | AghreyaH sarva bhUtAnAM dhUpo.ayaM pratigR^ihyatAm || 41|| shrImate nArAyaNAya namaH, dhUpaM AghrApayAmi || 41|| suprakAsho mahAdIpaH sarvatastimirApahaH | sa bAhyAbhyantaraM jyoti dIpo.ayaM pratigR^ihyatAm || 42|| shrImate nArAyaNAya namaH, dIpaM darshayAmi || 42|| hasta prakShAlanaM karomi | satpAtra siddhaM subhagaM vividhAneka bhakShaNam | nivedayAmi devesha sAnugAya gR^ihANa tat || 43|| shrImate nArAyaNAya namaH, naivedyaM nivedayAmi || 43|| elo shIra lava~NgAdi karpUra parivAsitam | prAsanArthaM kR^itaM toyaM gR^ihANa parameshvara || 44|| shrImate nArAyaNAya namaH, madhye pAnIyaM samarpayAmi || 44|| bIjapUrAmra panasa kharjUrI kadalI phalam | nArikela phalaM divyaM gR^ihANa parameshvara || 45|| shrImate nArAyaNAya namaH, R^ituphalaM samarpayAmi || 45|| karpUra vAsitaM toyaM mandAkinyA samAhR^itam | AchamyatAM jagannAtha mayA dattaM hi bhaktitaH || 46|| shrImate nArAyaNAya namaH, punarAchamanIyaM samarpayAmi || 46|| phalena phalitaM sarvaM trailokyaM sacharAcharam | tasmAt phala pradAnena pUrNAH santu manorathAH || 47|| shrImate nArAyaNAya namaH, akhaNDa R^ituphalaM samarpayAmi || 47|| pUgI phalaM mahaddivyaM nAgavallI dalairyutam | elA chUrNAdi saMyuktaM tAmbUlaM pratigR^ihyatAm || 48|| shrImate nArAyaNAya namaH, tAmbUlaM samarpayAmi || 48|| hiraNyagarbha garbhasthaM hemabIjaM vibhAvasoH | ananta puNya phaladamataH shAntiM prayachCha me || 49|| shrImate nArAyaNAya namaH, dakShiNAM samarpayAmi || 49|| chandrAdityau cha dharaNI vidyudagnistathaiva cha | tvameva sarva jyotIMShi ArtikyaM pratigR^ihyatAm || 50|| shrImate nArAyaNAya namaH, ArtikyaM samarpayAmi || 50|| kadalI garbha sambhUtaM karpUraM cha pradIpitam | ArArtikyamahaM kurve pashya me varado bhava || 51|| shrImate nArAyaNAya namaH, karpUrArtikyaM samarpayAmi || 51|| nAnA sugandhi puShpANi yathA kAlodbhavAni cha | puShpA~njalirmayA datto gR^ihANa parameshvara || 52|| shrImate nArAyaNAya namaH, puShpA~njaliM samarpayAmi || 52|| yAni kAni cha pApAni janmAntara kR^itAni cha | tAni sarvANi nashyantu pradakShiNa pade pade || 53|| shrImate nArAyaNAya namaH, pradakShiNAM samarpayAmi || 53|| yasya smR^ityA cha nAmoktyA, tapo yaj~na kriyAdiShu | nyUnaM sampUrNatAM yAti sadyo vande tamachyutam || 54|| AvAhanaM na jAnAmi na jAnAmi visarjanam | pUjAM chaiva na jAnAmi kShamyatAM parameshvara || 55|| shrImate nArAyaNAya namaH, kShamA prArthanAM samarpayAmi || 55|| yaM brahmA varuNendra rudra marutaH stunvanti divyaistavai\- rvedaiH sA~NgapadakramopaniShadai\-rgAyanti yaM sAmagAH | dhyAnAvasthita tadgatena manasA pashyanti yaM yogino yasyAntaM na viduH surAsuragaNAH devAya tasmai namaH || 56|| sa sha~Nkha chakraM sa kirITa kuNDalaM sapIta vastraM sarasIruhekShaNam | sa hAra vakShasthala kaustubha shriyaM, namAmi viShNuM shirasA chaturbhujam || 57|| shrImate nArAyaNAya namaH, stutiM samarpayAmi || 57|| namostvanantAya sahasramUrtaye sahasra pAdAkShi shiroru bAhave | sahasra nAmne puruShAya shAshvate sahasra koTi yugadhAriNe namaH || 58|| shrImate nArAyaNAya namaH, sAShTA~Nga praNAmaM samarpayAmi || 58|| gachChantu cha surashreShThAH svasthAnaM parameshvarAH | yajamAna hitArthAya punarAgamanAya cha || 59|| shrImate nArAyaNAya namaH, visarjanaM samarpayAmi || 59|| anayA pUjA shrImannArAyaNaH prIyatAM na mama | iti pUjanam | \section{atha tantrokta mudrA nirmANa prakAraH} kumbhamudrAlakShaNaM dakShA~NguShThaM purA~NguShThe kShiptvA hastadvayena cha | sAvakAshAM muShTikAM cha kuryAt sA kumbha mudrikA || 1|| astramudrAlakShaNaM dakShasya tarjanI madhye savye kara tale kShipet | abhighAtena shabdaH syAdastra mudrA samIritA || 2|| a~Nga nyAsamudrAlakShaNaM hR^innetraM tribhirAkhyAtaM dvAbhyAmastra shiromatam | a~NguShThena shikhA j~neyA digbhiH kavachamIritam || 3|| AvAhanamudrAlakShaNaM hastAbhyAma~njaliM badhvAnAmikA mUla parvaNoH | a~NguShThau nikShipetseyaM mudrA tvAvAhanI smR^itA || 4|| gandhamudrAlakShaNaM madhyamAnAmikA~NguShThaira~NgulyagreNa bho priye | dadyAchcha vimalaM gandhaM mUlamantreNa sAdhakaH || 5|| puShpamudrAlakShaNaM a~NguShTha tarjanIbhyA~ncha puShpachakre nivedayet || 6|| dhUpamudrAlakShaNaM madhyamAnAmikAbhyAM tu madhya parvaNi deshikaH | a~NguShThAgreNa deveshi dhR^itvA dhUpaM nivedayet || 7|| naivedyamudrAlakShaNaM uttolanaM tridhA kR^itvA gAyatryA mUla yogataH | tattvAkhya mudrayA devi naivedyaM vinivedayet || 8|| garuDamudrAlakShaNaM mithastarjanIke shliShTe shliShTAva~NguShThakau tathA | madhyamAnAmike tu dvau pakShAviva vichAlayet || eShA garuDamudrA syAdviShNoH santoSha vardhinI || 9|| prArthanAmudrAlakShaNaM prasR^itA~Ngulikau hastau mithaH shliShTau cha sanmukhau | kuryAt sve hR^idaye seyaM mudrA prArthana sa.nj~nikA || 10|| dahanamudrAlakShaNaM dakShe karatale rakta pa~Nkaje bhAskaraM smaran | dravyANi saMspR^ishettena mudraiShA dahanAtmikA || 11|| ApyAyanamudrAlakShaNaM vAma hasta tale shveta pa~Nkaje shashinaM smaran | dravyANi saMspR^ishettena mudraiShApyAyanAtmikA || 12|| chakramudrAlakShaNaM spaShTau prasAritau hastau paraspara niyojitau | bhramaNAchchakravattau tu chakra mudreti kIrtitA || 13|| \section{atha puruSha sUkta pATha vidhiH} atha putrakAmaH shuchiH prayataH shuklAmbaradharaH shrIchUrNayuktaH dvAdasha shvetordhva\-puNDradharaH padmAkSha tulasI mAlA dharaH shuddhAsanAsIno nyAsAdikaM kR^itvA aharahaH ShoDasha puruSha sUktaM paThet | praNavaH prAk yu~njIta | (yAj~navalkya shikShA, 1/27) svasthaH prashAnto nirbhIto varNAnuchchArayet budhaH | nAbhyA hanyAnna nirhanyanna gAyenaiva kampayet || 21|| samamuchchArayedvarNAn hastena cha mukhena cha || 23|| hasta bhraShTaH svarabhraShTo na veda phalamashnute || 24|| sha~NkitaM bhItamuddhR^iShTamavyaktamanunAsikam || 26|| kAkasvaraM mUrdhni gataM tathA sthAna vivarjitam | visvaraM virasa~nchaiva vishliShTaM viShamAhatAm || 27|| vyAkulaM tAlu hInaM cha pATha doShAchchaturdasha || 28|| hasta hInaM tu yo.adhIte svara varNa vivarjitam | R^igyajussAmabhirdagdho viyonimupagachChati || 40|| svarahInaM tu yo.adhIte mantraM vedavido viduH | na sAdhayati yajUMShi bhuktamavya~njanaM yathA || 41|| j~nAtavyashcha tathaivArtho vedAnAM karma siddhaye | pATha mAtrAvasAnastu pa~Nke gauriva sIdati || 43|| (yAj~navalkya shikShA) gItI shIghrI shiraH kampI yathA likhita pAThakaH | anartho.alpa kaNThashcha ShaDete pAThakAdhamAH || 32|| mAdhuryamakShara vyaktiH padachChedastu susvaraH | dhairyaM laya samatvaM cha ShaDete pAThakA guNAH || 33|| (pANinIya shikShA) jape home makhe shrAddhe .abhiSheke pitR^i karmaNi | hasta svaraM na kurvIta sandhyAdau deva pUjane || upasthAne jape home mArjane yaj~na karmaNi | kaNTha svaraM prakurvIta hasta svara vivarjitam | (Ahnika sUtra) \section{atha shukla yajurveda varNanam} mantra brAhmaNayorveda nAmadheyaM tasmi~nChukle yAjuShAmnAye mAdhyandinIyake mantre svara prakriyA | (kAtyAyana parishiShTa pratij~nA sUtra, 1) OM maNDalaM dakShiNamakShi hR^idayaM chAdhitiShThitaM yena shuklAni yajUMShi bhagavAn yAj~navalkyo yataH prAptaM vivasvantaM trayImayamarchiShantamabhidhyAya mAdhyandinIye vAjasaneyake yajurvedAmnAye sarve sa khile sa shukriya R^iShi daivata ChandAMsyanukramiShyAmaH || (1) iShetvAdi shuklAni yajUMShi vAjasaneyena yAj~navalkyenAkhyAyane | (bR^ihadAraNyaka upaniShad, 6/6/5) IshAvAsya\-bR^ihadAraNya\-jAbAla\-paramahaMsa\-subAla\-mantrikA\-nirAlamba\-trishikho\-brAhmaNa\-maNDala brAhmaNA\- dvayatAraka \-pai~Ngala\-bhikShu\-turIyAtItA\-dhyAtma\-tArasAra\-yAj~navalkya\-shATyAyanI\-muktikAnAM shukla yajurveda gatAnA \-mekonaviMshati sa~NkhyakAnAmupaniShadAM pUrNamada iti shAntiH | (muktikopaniShad, 1/2/2) ayAta\-yAmAni tu bhAnu guptAnyanyAni jAtAnyati nIrasAni | yajUMShi teShAmatha yAj~navalkyo hyayAta \-yAmAni rave ravApa | (devI bhAgavata purANa) shakra somAni rudrAshcha vishvedevA\-strilochanaH | vidhAtA sha~Nkha pANishcha tathA saptarShayo.amalAH || (vAyu purANa) mR^ikaNDa kapila vyAsa yAj~navalkya parAsharAH | vAlmIkirnArado.agastya ityete vAjashAkhinaH || vAjivipra visheSheNa shrAddha karma nirantaram | shuklAH prashastAH kR^iShNastu yajurukta niShedhataH | (holi bhAShya) tasmAt kavyAni havyAni dAtavyAni dvijAtaye | vAjine dattamekaM tu tat koTi guNitaM bhavet || yajurveda mahA kalpa tarorekottaraM shatam | shAkhAstatra shikhAkArA dasha~nchAtha shuklagAH | (bR^ihannAradIya purANa) tatrApi mukhya vij~neyaM shAkhA mAdhyandino yajuH || mAdhyandinI tu yA shAkhA sarvasAdhAriNI hi sA || tAmeva cha puraskR^itya vasiShThena prabhAShitam | (kalpadruma) yajurvedasya mUlaM hi bhedo mAdhyandinIyakaH | sarvAnukramaNI tasyAH kAtyAyana kR^itA tu yA || (holi bhAShya) mAdhyandina yajurvede khaM brahmAntamudAhR^itam | tArapUrvaM hi triguNaM nAnya shAkhAsu mukhyataH || (guhyamAlA) samApyachottarAdi\-ryanmantra brAhmaNayordvijAH | OM khaM brahmeti yo dhyAyan darshakashchopavedhasaH || (parAshara smR^iti) o~NkArastriguNaH proktaH khaM brahma triguNaM tathA | mAdhyandinIya shAkhAnAM yajurvede paThanti hi || shukla kR^iShNamiti dvedhA yajushcha samudAhR^itam | shuklaM vAjasaneyaM tu kR^iShNaM syAttaittirIyakam || (pratij~nA sUtra bhAShya) buddhimAlinya hetutvAttadyajuH kR^iShNamIryate | vyavasthita prakaraNAttadyajuH shuklamIryate || \section{aShTavidha veda pAThaH} jaTA mAlA shikhA rekhA dhvajo daNDo ratho ghanaH | aShTau vikR^itayaH proktAH kramapUrvA maharShibhiH || (yAj~navalkya shikShAsUtra) anuloma vilomAbhyAM trivAraM hi paThet kramaH | vilome padavat sandhiranulome yathA kramam || brUyAt krama viparyAsA vardharchasyA dito.antataH | antaM chAdi nayedevaM kramaM mAleti kIrtyate || pAdottarAM shikhAmeva shikhAmAryAH prachakShate | kramAd dvi tri chatuH pa~ncha pada kramamudAharet || pR^ithak pR^ithagviparyasya lekhAmAhuH punaH kramAt | brUyAdAdeH kramaM samyagantAduttArayediti || varge vA R^ichi vA patra paThanaM sa dhvajaH smR^itaH | kramamuktvA viparyasya punashcha kramamuttamam ||| ardharchAdevamevoktaH krama daNDo vidhIyate | pAdasho.ardharchasho vApi sahoktyA daNDavadrathaH || anta kramaM paThet pUrvamAdi paryantamAnayet | Adi kramaM nayedantaM ghanamAhurmanIShiNaH || iti || \section{atha mAdhyandinI shAkhA prashaMsA} sanmUlo yajurAkhya veda\-viTapI jIyAtsA mAdhyandiniH, shAkhA yatra yugendu\-kANDa sahitA yatrAsti sA saMhitA | yatrAbhrAbdhi latA vibhAnti shara shailA~NkendubhI R^igdalaiH, pa~nchadvIShu nabho.a~Nka varNa madhupaiH khAgnyarka gu~Ngu~njitaiH || \section{atha putrArtha vibhANDaka charu vidhiH} athAtaH sampravakShyAmi vidhiM pAvanamuttamam | asmAttAtasya tAto.ayaM raghu pautrAya dhImate || (bR^ihat pArAshara smR^iti, 9/289) anapatyasya putrArthaM kuryAdvai bhANDikastu yam | sahasrashIrSha sUktasya vidhAnaM charu pAka kR^it || 290|| yairyairnR^ipaiH kR^itaM pUrvamanyairapi dvijottamaiH | sid.hdhyanti sarva mantrANi vidhividbhirdvijottamaiH || 291|| upAsitAni sad bhaktyA shrotriyaiH shruti pAragaiH | Atmaviddhi nirAhArai\-rvedibhi\-rmantravittamaiH || 292|| kriyamANAH kriyAH sarvAH sid.hdhyanti brahmachAribhiH | na pAThAnna dhanAt snAnA\-nnAtmanaH pratipAdanAt || 293|| prAktanAt karmaNaH puMsAM sarvA bhavanti siddhayaH | shukla pakShe shubhe vAre shubha nakShatra gochare || 294|| dvAdashyAM putra kAmAya charuM kurvIta vaiShNavam | dampatyorupavAsashcha hyekAdashyAM surAlaye || 295|| mantraiH ShoDashabhiH samyagarchayitvA janArdanam | charuM puruSha sUktena shrapayet putra kAmyayA || 296|| prApnuyAdvaiShNavaM putraM chirAyuH santati kShamam | dvAdashIM dvAdashI samyagvidhivannirvapechcharum || 297|| yaH karoti ihopAstiM viShNostu paramaM padam | hutvAjyaM vidhivat pUrvamagnau ShoDashabhistataH || 298|| samidho.ashvattha vR^ikShasya hutvAjyaM juhuyAt punaH | upasthAnaM tataH kR^itvA dhyAtvA cha madhusUdanam || 299|| havirhomaM punaH kR^itvA juhuyAchcha ghR^itAhutIH | havisheShaM namaskR^itya nArI nArAyaNaM prati || 300|| samprAshya cha haviH sheShaM labdhvAshIshcha vased gR^ihe | tataH kR^itvA tvidaM karma karttavyaM dvija tarpaNam || 301|| asUtA mR^ita putrA cha yA cha kanyAH prasUyate | kShipraM sA janayet putraM pArAshara vacho yathA || 302|| homAnte dakShiNAM dadyAddhenuM vAsastathA tilAn | bhUmiM hiraNya ratnAni yathA sambhavameva cha || 303|| ya siddha mantre satataM dvijendrAH sampUjya viShNuM vidhivat sutArthI | idaM vidhAnaM vidadhAti samyak sa putramApnoti hareH prasAdAt || 304|| iti || \section{atha R^iShyashR^i~Ngokta santAna yAgaH} R^iShaya UchuH\-sUta sUta mahAprAj~na sarvashAstra vishArada | santAna yAgaM no brUhi ko vidhistatra kiM phalam || 1|| sUta uvAcha\-shR^iNudhvaM R^iShayaH sarve puMsUkta vidhimAdarAt | pUrvaM sanatkumAreNa pR^iShTo viShNuH sanAtanaH || 2|| uktavAn pauruShaM homa vidhAnaM putra satphalam | vasiShThAyoditaM tena chAtreyaM so.abravIdidam || 3|| bodhanAya tenoktaM sa svashiShyebhya uktavAn | vakShyAmi tadahaM samyak shR^iNudhvaM munisattamAH || 4|| putrapradamaputrANAM jayadaM jaya kAminam | shrIdaM shrIkAminAM puMsAM rAjyadaM rAjya kAminAm || 5|| dhAnyadaM dhAnya kAmAnAM kIrttidaM kIrtti kAminAm | muktidaM mukti kAmAnAM mokShadaM mokSha kAminAm || 6|| bahunA kimihoktena sarva siddhipradaM nR^iNAm | ye kurvanti naraH shreShThAH puMsUktaM havanaM tataH || 7|| santAna phaladaM nR^INAM teShAM shrI bhUmi saMyutam | santuShTo bhagavAn viShNuH dhara shAr~Nga gadAbjabhR^it || 8|| dadAti sa tanUjA vai svatulyAnachireNa saH | yadyadichChanti manujAH tattannUnamavApnuyuH || 9|| R^iShaya UchuH\-vyAsa shiShya mahAbAho sUta tattvArthavittama | vidhAnaM karmaNo brUhi puMsUkta havanasya bho || 10|| evamukto munigaNaiH vidhiM sUta udAharat | Arabhya shukla prathamAM kR^iShNa pratipadantataH || 11|| ShoDashashchApi ghasreShu chaikaikasmin sahasrakam | pAyasairjuhuyurviprAH vitta shAThya vivarjitAH || 12|| puMsUktoktAbhiretAbhiH R^igbhiH ShoDashabhistataH | brAhmaNAn bhojayet pashchAt yathA vidhi vidhAnataH || 13|| santAnaM viShNu sadR^ishamavApnuyAdachireNa vai | tAvaddhoma kriyAshaktau dvAdashAhaM huved vratI || 14|| tadashakto ShaDdinaM vA vitta shAThyaM na kArayet | uttamaM ShoDasha dinaM dvAdashAhaM tu madhyamam || 15|| adhamaM ShaDahaM proktaM shaktau kuryAt kriyottamam | shaktau satyAntu yo mUDhaH kArayen madhyamAdhamau || 16|| nAvApnoti sa santAnaM viShNu prItiM na saMshayaH | tasmAt sarva prayatnena kArayet uttamaM sudhIH || 17|| homAshaktau japettAvat tadashaktau sakR^iddhanet | viShNu R^ikShe vA mAsi dvAdashyAM sita kR^iShNayoH || 18|| yadA kadA vA puM yaj~ne mAnasaM vai pravartate | tadArabhya dineShveShu ShoDasheShvapi taM yajet || 19|| dvAdashyAM vA yathA viShNu tAre vA ShoDashaM dinam | bhavettathA puM havanaM Arabheta vichakShaNaH || 20|| visheShato garbha chihne samprApte tu tR^itIyake | mAsi ShoDasha ghasreShu kuryAt puM havanaM budhaH || 21|| evaM kuryAchchaturthe vA pa~nchame mAsi vA tataH | mahA viShNu prasAdena putra prAptirbhaved dhruvam || 22|| UrdhvaM na kuryAd garbhastha shisho strI puMsa lakShaNAt | tataH paraM kR^itAddhomAt shishorAyuShya dhIrguNAH || 23|| bhaveyuH sarva mAseShu kuryAt puM sUkta homakam | strI janma vA putra janiryathA chihnaM tathA bhavet || 24|| sA prajAyuShya dhairyAdi sarva lakShaNa saMyutA | etat puM havanAt pUrvamAchAryAt putra siddhaye || 25|| santAna gopAlakAkhyaM vA mantraM svIkR^itya chArabhet | AchArya somayAjI chet shrotriyo vApi karmaThaH || 26|| vR^iddho vA vayasA hInaH sa evAchAryako bhavet | itthaM ShoDasha ghasreShu gateShu cha tataH param || 27|| yAvat pa~nchama mAsaM vai tAvadabhyarchya keshavam | navanIta maye yantre nityaM sAShTa sahasrakam || 28|| japitvA prAshayet sadyo garbhiNI sutamApnuyAt | japettataH paramapi garbhastha tanayasya hi || 29|| kuryAt praj~nAdi vR^id.hdhyArthamAsR^iti dvija sattamAH | trirasA vR^itti sahitaM japaM kuryAt dine dine || 30|| prAtaH snAnAdikaM kR^itvA dhyAtvA manasi mAdhavam | gaNeshamAdau sampUjya pratyUhasyopashAntaye || 31|| brAhmaNAnAmanuj~nAM cha kR^itvA karma samAcharet | anuj~nAyAM ShoDasha vA dvAdashAShTau cha vApi ShaT || 32|| gR^ihItvA chaturo vA kR^ichChrantasyArdhakaM punaH | dadyAdAchAryavaryAya hyarthamanyad dvijanmanam || 33|| sa~Nkalpya kAmAnvividhAn mano\-vAkkAyakAnapi | puNyAhaM tu tataH kR^itvA hyAchAryaM vR^iNuyAt tataH.34|| svakarma nirataM shAntaM shrotriyaM karma kovidam | santuShTa mAnasaM samyak daridra~ncha kuTumbinam || 35|| somayAjyuttamaH proktaH tadalAbhe puroktakaH | dukUla vastra yugalaM dakShiNA kuNDalAdibhiH || 36|| AchAryaM pUrvamabhyarchya vR^iNuyAddarbha dAnataH | tenaiva kArayet karma puM sUkta havanAdikam || 37|| karma dhyAnamanA bhUtvA hyAchArya vashago gR^ihI | AchAryo yajamAnena yuktaH ShaDbhirathAShTabhiH || 38|| chaturbhirvAtha R^itvibhiH puM havaM karma chArabhet | sa~NkalpamAdau kurvIta kalashAchAryAdikaM tataH || 39|| svagR^ihyokta vidhAnena kuryAdAchArya gR^ihyataH | ullekhana praNItAntaM kR^itvA karma tataH param || 40|| tataH puruSha sUktena nyasitvA sva sharIrake | homa kuNDa puro bhAge kumbhe viShNuM samarchayet || 41|| droNa dvayamitaM dhAnyaM tadardhaM taNDulaM tataH | mAShAn tadardhaM tasmAdardhaM tilAttatra likhet kajam || 42|| uparyupari nikShipya kramAttatra ghaTaM nyaset | droNa dvayamitaM kumbhaM trayutAntamayaM tu vA || 43|| pa~ncha pallava tatvAdyairnArikela phalena cha | dasha hasta pramANena dukUlena cha veShTayet || 44|| nidhAya pratimAM tatra dasha niShka suvarNataH | niShka svarNa kR^itAM vApi chaturhastAM manoharAm || 45|| viShNurUpAM cha nirmAya shrI rUpAjcha dvibAhukAm | yA chAnvitA kumbhe vai nidhAya pR^ithagarchayet || 46|| pR^ithak pUjA kriyA shaktyA vaikasminvArshriyAjyayA | sahitaM viShNumabhyarchaM R^igbhiH ShoDashabhiH kramAt || 47|| pR^ithak kR^itAyAM pUjAyAM tatra bhU pUjanaM na hi | shrI sUktena shriyAH pUjAM kuryAt santAna siddhaye || 48|| yajamAnaM sapatnIkaM saMhR^ityutpatti saMsthitIn | nyAsAn puruSha sUktena ShoDashArchena vai dvijAH || 49|| R^iShaya UchuH\-sUta nyAsa vidhiM nyAsa vidhAnaM cha vada prabho || 50|| sUta uvAcha\-asya shrI ShoDasharchasya puM sUktasya maharShayaH || 51|| antaryAmI cha bhagavAnR^iShirnArAyaNaH smR^itaH | Chando.anuShTub ramA bhUmiH puM viShNurdevatA mahAn || 52|| bIjaM puruSha eveti nAnyaH panthAstataH param | etAvAn kIlakaM proktamiShTArthe viniyojakaH || 53|| ato devA iti cha shakyo japtvA tataH kramAt | puruShAya mahad brahma viShNu rudrAkhileShu vai || 54|| puruShaM yojayet pashchAt chaturthyantena vinyaset | a~NguShThAdIn hR^idAdIn cha nyasitvA dhyAnamAcharet || 55|| gokShIrAbhaM puNDarIkAkShaM chakrAbjAbhyAM sha~Nkha kaumodakIbhyAm | shrI bhUmibhyAmarchitaM yoga pIThe dhyAyeddevaM pUjayet pauruSheNa || 56|| iti dhyAtvA mahAviShNuM tatpashchAt nyAsamAcharet | vAmA~NkAdya~NkAcharaNa jAnUrU yugmeShu nAbhau | hR^itkaNThAM sa dvitaya vadanA kShuttamA~NgeShu mantrI || 57|| puM sUktasthairnyasitu manuvit saMhR^itau shIrSha pUrvam | spR^iShTo nAbhi prabhR^iti hR^idayAntaM sthitau cha krameNa | iti nyAsa trayaM kR^itvA hyAchAryasyopadeshataH || 58|| vitate kadalI patre sAgre nimnAdivarjite | navanItaM prasAryAtha tatra puM sUkta yantrakam || 59|| likhitvA tatra puruShaM shrI bhUmi sahitaM yajet | navanIta maye yantre yajamAno.archayeddharim || 60|| puM sUktasthaiH sumanubhiH ShoDashairupachArakaiH | R^iShaya UchuH\-vyAsa deshika tadyantraM vidhAnaM brUhi tattvataH || 61|| ityukto munibhiH samyak yantraM brUte mahAmuniH | shrI sUta uvAcha\-shR^iNudhvaM bho yogivaryA vachmi yantraM sutapradam || 62|| ShaTkoNa karNikA madhye tAraM sAdhya samanvitam | sudarshana ShaDarNa~ncha ShaTkoNeShvasya sandhiShu || 63|| tada~NgAni chatuShpAtre keshareShu krameNa cha | gopAlaka chaturvarNaM mantrasyaikaikamakSharam || 64|| daleShu dvAdashArNasya trINi trINyakSharANi tu | aShTapatre keshareShu chAShTArNai chaikamakSharam || 65|| nR^isiMhAnuShTubho varNAn chaturashchaturastathA | sudarshana dvyaShTa varNAn keshare ShoDashachChadaiH || 66|| R^ichAM puruSha sUktasya kramAt ShoDashakaM bahiH | mAtrakorNorllasad vR^ittaM bhUpurAstatra tArakam || 67|| yantraM puruSha sUktasya putrAyu kIrti varddhanam | sarva pApa haraM shrIdaM dharmArtha sukha mokShadam || 68|| AdyayAvAhayeddevamAsanaM tu dvitIyayA | pAdyaM tR^itIyayA dadyAt chaturthyArghyaM samAcharet || 69|| pa~nchamyAchamanIyaM tu ShaShTyA snAnaM tataH param | saptamyA vastra dAnaM vai chAShTamyA tUpavItakam || 70|| dadyAnnavamyA gandhaM tu dashamyA puShpamarpayet | ekAdashyA tathA dhUpaM dvAdashyA tu pradIpakam || 71|| trayodashyAttu naivedyaM chaturdashyA kusumA~njalim | pradakShiNaM pa~nchadashyA ShoDashyodyApana kramAt || 72|| prANa pratiShThAM yantreNa purodhAstadanantaram | agnAvabhyarchayedviShNuM pUrbokte naiva vartmanA || 73|| svayaM home sva vahniH syAdanya home tu laukikaH | tAbhiH ShoDashabhiH pUrvaM huvedAjyAhutIH kramAt || 74|| pakvAhutIstatastAbhiH avadAna vidhAnataH | puro.anuvAkye naivAtra juhuyAt sarpirAhutiH || 75|| samidho juhuyAttAbhiH ashvatthAH kramasho dvijAH | ekaika homataH pashchAdagnerdakShiNato dvijAH || 76|| saMsthApya darbhAn prAgagrAn ekatre nAsanachChadAn | aShTau saMsthApya chAnyatra tathodagapavargataH || 77|| ashvattha patramekaikaM sthApayed R^igjapaH kramAt | tAbhirAjyAhutIH kuryAt ekaikasyA athAhuteH || 78|| kramAdashvattha patreShu sa daNDeShu yathAkramam | tAbhiH ShoDashabhishchargbhiH upastIryAn maharShayaH || 79|| hastena juhuyAt patre homamardhamataH param | kramAdashvattha patreShu nikShipeta kramAt punaH || 80|| tAbhirAjyAhutIH kuryAt ekaikasyA tathAhuteH | pashchAd kramAd R^ig japaH pAyasAnyabhidhArayet || 81|| chalachChapachChadaiH chargbhiH pidheyAt pAyasAnyathA | AchAryo yajamAnena sArdhamR^itvibhirapyatha || 82|| juhuyAt pAyasaM vahnau aShTottara sahasrakam | ShaShThyA vR^ittyA tryadhikayA ShoDashAnAmR^ichAM kramAt || 83|| aShTAdhikaM sahasraM tu bhavet sa~NkhyA dvijarShabhAH | tataH sviShTa kR^ito bhUtvA rudrAyANAmatho japAn || 84|| abhyAtAnAM rAShTrabhUtaH prajApatimataH param | vyastAshcha jyAhutIrhutvA yadasyeti cha mantrakam || 86|| asmin karmaNyanAj~nAta prAyashchittAdikaM punaH | pUrNAhutimatho hutvA tadante gAM satarNakAm || 86|| AchAryAya varaM dadyAt homa sheShaM samApayet | punaH pUjAM cha naivedyaM pAyasaM modakAdikam || 87|| pa~nchAsya dIpaM pashchAttu nIrAjanamataH param | pradakShiNA namaskAraH prArthayed vA~nChitaM punaH || 88|| kumbhAdudvAsayeddevaM yantrAnnodvAsayeddharim | sarvadA shrAvaNe mAse puM sUkta havanaM dvijAH || 89|| R^itvigbhyo dakShiNAM dadyAt yathA shakti tataH param | AchAryAya visheSheNa godvayaM vatsa saMyutam || 90|| ekaikasmin dinetyeyaM dakShiNA dIyatAM budhaiH | AchAryo yadi tuShTaH syAt sarva shAntirbhaviShyati || 91|| AchArya dakShiNA tasmAd dIyatAM prativAsaram | kumbhopakaraNaM sarvamAchAryAya nivedayet || 92|| hari lakShmI pratimayornaktaM kuryAttathArchanam | tapta kShIraM tu naivedyaM prAshayeddampatI cha tat || 93|| homAnte pratimA yugmaM sa vastrashchaiva dakShiNAm | AchAryAya sadIpaM vai dadyAt satputra siddhaye || 94|| etat karma dvidhA proktaM samaShTi vyaShTi bhedataH | samaShTau ShoDashinamekaM karma tathArtvijaH || 95|| AShoDashinaM kumbhe mAghe kShiptaM dine tu tat | kumbhAnnodvAsayeddevamutthAnaM ShoDashe dine || 96|| sampAta prAsanaM chApi R^itvigAchArya dakShiNA | anuj~nA sakR^ideva syAt kumbha ratnaM cha tatsamam || 97|| R^itvijAM yajamAnasya tatpatnyA deshikasya cha | karma madhye tu nAshauchamanta eva tu tad bhavet || 98|| vyaShTau pratidinaM kuryAdanuj~nAM gaNa pUjane | ekaM kR^ichChramanuj~nAyAM tadAchAryAya dIyatAm || 99|| kumbharatnaM svarNa puShpamR^itvigAchArya dakShiNAm | sampAtaH prAshanaM chApi nityaM kuryAdatandritaH || 100|| sampAta prAsanAdeva garbha vR^iddhi dine dine | tasmAdidaM karma shiShTAH kurvanti vyaShTi rUpataH || 101|| karmArambhastatsamAptirvai tad divase bhavet | kriyA madhye tu tat kartustatpatnyA deshikasya cha || 102|| AshauchAdyantarAyashchet sviShTaM karma tadantataH | kuryAdato vyaShTireva kAryA santAna siddhaye || 103|| yajamAnoshcha tatpatnyai kramAt sampAtamAditaH | dadyAt R^igjapa pUrvaM tu tatprAshya tataH param || 104|| tenaivAshvattha patreNa kumbha toyaM pibet kramAt | evaM pratidinaM kuryAt sampAta prAsanaM tathA || 105|| pratimA yugalashchaiva kumbha yugmaM sadakShinam | vastra yugmaM cha viprendrA homAnte ShoDashe dine || 106|| AchAryAya vai dadyAt jIva santAna siddhaye | brAhmaNAn bhojayet pashchAt ShaDrasaiH krodhavarjitaH || 107|| AshIrvAdaM bhojanAnte kuryAd brAhmaNa dakShiNAH | yathA shakti dishet pashchAdAchAryAya visheShataH || 108|| sambhAvanAM tathA toShaM go vastrAdi samanvitam | ChandogAnAM bahvR^ichAnAM kuryAt sviShTa kR^idAdayaH || 109|| auttaraM tantrake sva svasUtreNaiva munIshvarAH | athavArchAya sUtreNa kuryAt puM havanaM sudhIH || 110|| dinAni ShoDashaivaM vai kR^itvA pashchAt pare.ahani | kuryAddhomaM vinA sUrya pratimAM cha vinA mudA || 111|| godhUma taNDule prastha yugmake sUrya pUjanam | trikAla pUjA tatpashchAttaddAna~ncha samAcharet || 112|| prasthadvaya mite jIva dhyAne dhenuM nidhAya cha | savatsAM pUjayedviprAH santAna tila homavat || 113|| tato nUtana vastrANi jAyA pati dhR^itAni vai | haridrAktAni dIpArghya pAtra yuktAni modataH || 114|| AchAryAyaiva deyAni nAnyasmai putra siddhaye | AchAryeNaiva vailekhyaM nityaM puM sUkta yantrakam || 115|| anyena likhitaM chetsyAt saha patnyAtmanAshanam | uttAnapAdashcha mahAnidaM kR^itvAptavAn dhruvam || 116|| mArkaNDeyaM cha tattAta jayantaM cha shachIpatiH | kIrtimAn tanayaM lebhe chaitat karma prabhAvataH || 117|| bahunAtra kimuktena sa~NgraheNa vadAmyaham | marIchyAdi munishreShThA rAjAnashchApyajAdayaH || 118|| labdhvAchyuta samAn putrAn lebhi.ante .achyutAlayam | R^iShyashR^i~NgeNa kathitamidaM puMsavanaM narAH || 119|| ye kurvanti narashreShThaste bhaveyuH saputriNaH | labdhveha sakalAn bhogAn prApnuyurharimantataH || 120|| ityAdi sanatkumAra saMhitAyAmuttara bhAge R^iShyashR^i~Ngokta santAna yAga vidhirnAmAShTa saptati tamo.adhyAyaH || \section{atha R^igvidhAnokta santAna yAgaH} shukla pakShe shubhe vAre su\-nakShatre su gochare | dvAdashyAM putra kAmAya charuM kurvIta vaiShNavam || 1|| dampatyorupavAsaH syAdekAdashyAM surAlaye | R^igbhiH ShoDashabhiH samyagarchayitvA janArdanam || 2|| charuM puruSha sUktena shrapayet putra kAmyayA | prApnuyAdvaiShNavaM putramachirAt santati kShamam || 3|| dvAdasha dvAdashIH samyak payasA nirvapechcharum | yaH karoti hayasthasyAdyAti viShNoH paraM padam || 4|| hutvAgniM vidhivat samyagR^igbhiH ShoDashabhirbudhaH | kR^itA~njali puTo bhUtvA stavantAbhiH prayojayet || 5|| keshavaM mArgashIrShe tu pauShe nArAyaNaM tathA | mAdhavaM mAghamAse tu govindaM phAlgune punaH || 6|| chaitre chaiva tathA viShNuM vaishAkhe madhusUdanam | jyeShThe trivikramaM vidyAdAShADhe vAmanaM viduH || 7|| shrAvaNe shrIdharaM vidyAt hR^iShIkeshaM tataH pare | Ashvine padmanAbhaM tu dAmodaraM cha kArttike || 8|| dvAdashaitAni nAmAni R^iShyashR^i~Ngo.abravIn muniH | pUjayen mAnasabhiH sarvAn kAmAn samashnute || 9|| AyuShmantaM sutaM sUte para medhA samanvitam | dhanavantaM prajAvantaM dhArmikaM sAtvikaM tathA || 10|| samidho.ashvattha vR^ikShasya hutvAgniM juhuyAt punaH | upasthAnaM hutAshasya dhyAtvArchya madhusUdanam || 11|| havirhomaM tataH kuryAt pratyR^ichaM vAgyataH shuchiH | sUktena juhuyAdAjyamAdAvante cha pUrvavat || 12|| haviH sheShaM namaskR^itya nArI nArAyaNaM patim | bhakShayitvA haviH sheShaM labdhAshIH saMvishet kShaNam || 13|| tatastu kR^itvedaM karma karttavyaM dvija tarpaNam | dvitIyaM strI nivarteta yAvad garbhaM na vindati || 14|| aputrA mR^ita putrA vA yA cha kanyA prasUyate | kShipraM sA janayet putraM R^iShyashR^i~Ngo yathA.abravIta || 15|| archanaM sampravakShyAmi viShNoramita tejasaH | yat kR^itvA munayaH sarve brahma nirvANa mApnuyuH || 16|| apsvagnau hR^idaye sUrye sthaNDile pratimAsu cha | ShaTsveteShu hareH samyagarchanaM munibhiH smR^itam || 17|| agnau kriyAvatAM devo divi devo manIShiNAm | pratimA svalpa buddhInAM yoginAM hR^idaye hariH || 18|| tasya sarvagatatvAchcha sthaNDile bhavatAtmanAm || 19|| dadyAt puruSha sUktena yaH puShpANyapa eva vA | architaM syAjjagadidaM tena sarvaM charAcharam || 20|| anuShTubhasya sUktasya triShTubantasya devatA | puruSho.atha jagadbIjamR^iShirnArAyaNaH smR^itaH || 21|| nArAyaNa mahAbAho shR^iNuShvaikaM mahAprabho | vakShye puruSha sUktasya vidhAnaM tvarchanaM prati || 22|| agni kAryaM japa vidhiM stotra~nchaiva tadAtmakam | snAtvA yathokta vidhinA prA~NmukhaH shuddha mAnasaH || 23|| prathamAM vinyasedvAme dvitIyAM dakShiNe kare | tR^itIyAM vAma pAde cha chaturthIM dakShiNe nyaset || 24|| pa~nchamIM vAma jAnuni ShaShThIM vai dakShiNe nyaset | saptamI vAma kukShau tu aShTamIM dakShiNe nyaset || 25|| navamI nAbhi deshe tu dashamIM hR^idaye nyaset | ekAdashIM kaNThadeshe dvAdashIM vAma bAhuke || 26|| trayodashIM dakShiNe cha Asye chaiva chaturdashIm | akShNoH pa~nchadashIM chaiva ShoDashIM mUrdhni vinyaset || 27|| evaM nyAsa vidhiM kR^itvA pashchAt pUjAM samArabhet | yathA dehe tathA deve nyAsaM kR^itvA vidhAnataH || 28|| AdyayAvAhayeddevamR^ichA tu puruShottamam | dvitIyayAsanaM dadyAt pAdyaM chaiva tR^itIyakam || 29|| arghyaM chaturthyAM dAtavyaM pa~nchamyAchamanIyakam | ShaShThyA snAnaM prakurvIta saptamyA vastrameva tu || 30|| yaj~nopavItamaShTamyA navamyA chAnulepanam | puNyaM dashamyA dAtavyamekAdashyA tu dhUpakam || 31|| dvAdashyA dIpakaM dadyAt trayodashyA nivedanam | chaturdashyA namaskAraM pa~nchadashyA pradakShiNam || 32|| ShoDashyodvAsanaM kuryAddevadevasya chakriNaH | snAne vastre cha naivedye dadyAdAchamanIyakam || 33|| tataH pradakShiNAM kR^itvA japaM kuryAt samAhitaH | yathAshakti japitvA tu sUktaM tasmai nivedayet || 34|| devasya dakShiNe pArshve kuNDaM sthaNDilameva vA | tataH kArayet prathamenaiva dvitIyena tu prokShaNam || 35|| tR^itIyayAgnimAdadhyAchchaturthyA cha samindhanam | pa~nchamyAjyasya shrapaNaM charoshcha kShapaNaM tathA || 36|| ShaShThenaivAgni madhye tu kalpayet padmamAsanam | chintayeddevadeveshaM kAlAnala samaprabham || 37|| tato gandhaM cha puShpaM cha dhUpa dIpa nivedanam | anuj~nApya tataH kuryAt saptamyAdi yathA kramam || 38|| samidhastAvatIH pUrvaM juhuyAdabhidhAritAH | tato ghR^itena juhuyAchcharuNA cha tataH punaH || 39|| evaM hutvA tatashchaivamanuj~nApya yathA kramam | agnerbhagavatastasya samIpe stotramuchcharet || 40|| jitaM te puNDarIkAkShaM namaste vishva bhAvana | subrahmaNya namastestu mahApuruSha pUrvaja || 41|| namo hiraNyagarbhAya pradhAnavyakta rUpiNe | OM namo vAsudevAya shuddha j~nAna svarUpiNe || 42|| devAnAM dAnavAnAM cha sAmAnyamasi daivatam | sarvadA charaNa dvandvaM brajAmi sharaNaM tava || 43|| ekastvamasi lokasya sraShTA saMhArakastathA\- | .avyaktashchAnumantA cha guNa mAyA samAvR^itaH || 44|| saMsAra sAgaraM ghoramananta klesha bhAjanam | tvAmeva sharaNaM prApya nistaranti manIShiNaH || 45|| na te rUpaM na chAkAro nAyudhAni na chAspadam | tathApi puruShAkAro bhaktAnAM tvaM prakAshase || 46|| naiva ki~nchidasAdhyaM te na cha sAdhyo.asi kasyachit || 47|| kAryANAM karaNaM pUrvaM vachasAM vAchyamuttamam | yoginAM paramAM siddhiM vindanti paramaM vidaH || 48|| ahaM bhIto.asmi devesha saMsAre.asmin mahA bhaye | trAhi mAM puNDarIkAkSha na jAne paramaM padam || 49|| kAleShvapi cha sarveShu dikShu sarvAsu chAchyuta | sharIre cha gatau vApi vartate me mahad bhayam || 50|| tvat pAda kamalAdanyanna me janmAntareShvapi | nimittaM kushalasyAsti evaM gachChAmi sadgatim || 51|| j~nAnaM yadidaM prAptaM yadidaM j~nAnamarjitam | janmAntare.api me deva mAbhUdasya parikShayaH || 52|| durgatAvApi jAtasya tvadgato me manorathaH | yadi nAthaM na vindeyaM tAvatAsmi kR^itI sadA || 53|| akAma kaluShaM chittaM mama te pAdayoH sthitam | kAmaye viShNu pAdau tu sarva janmasu kevalam || 54|| puruShasya hareH sUktaM svargyaM dhanyaM yashaskaram | Atmaj~nAnamidaM puNyaM yoga j~nAnamidaM param || 55|| ityeva manayA stutyA stutvA devaM dine dine | ki~Nkaro.asmIti chAtmAnaM devAyaiva nivedayet || 56|| phalAhAro bhavenmAsaM pashyatyAtmAnamAtmani | phalAni bhuktopasevan mAsamadbhishcha vartayet || 57|| araNya nivasennityaM japannetamR^iShiM sadA | tristriShavaNa kAleShu snAyAdapsu samAhitaH || 58|| AdityamupatiShThena sUktenAnena nityashaH | AjyAhutIranenaiva hutvaitaM chintayedR^iShim || 59|| UrdhvaM mAsAt phalAhArAt tribhirvarShairjayeddivam | tad bhaktastanmanAyukto dashavarShANyananyabhAk || 60|| sAkShAt pashyati taM devaM nArAyaNamanAmayam | grAhyamatyanta yatnena tvaShTAraM jagato.avyayam || 61|| gR^ihastha dharme varteta nyAya vR^ittaH samAhitaH | etadevaM chintayeta nArAyaNamanAmayam || 62|| ati pAtaka saMyuktaM kAlena sukR^itI bhavet | yena yena cha kAmena japedimaM R^iShiM sadA || 63|| sa sakAma samR^iddhaH syAchChraddadhAnasya kurvataH | homaM vApyathavA jApyamupahAramatho charum || 64|| kurvIta yena kAmena tat siddhimavadhArayet | j~nAti shraiShThyaM mahadvittaM yasho loke parAM gatim || 65|| pApena vipra mokShastu tat siddhimavadhArayet | j~nAna gamyaM paraM sUkShmaM vyApya sarvaM vyavasthitam || 66|| grAhyamatyanta yatnena brahmAbhyeti sanAtanam | sahasrashIrSheti sUktaM sarva kAma phalapradam || 67|| veda garbha sharIreNa sa vai nArAyaNa smR^itaH | brahmendra rudra parjanyA atra sUkte vyavasthitAH || 68|| atrasthametad draShTavyaM jagat sthAvara ja~Ngamam | ataH sampaThyamAno.api bhaktiM na parihArayet || 69|| bhaktAnukampI bhagavAn shrayate puruShottamaH | pUjArthaM tasya devasya vanAt svayamudAhR^itAt || 70|| AraNyaka vidhAnena nirvapet pratyahaM charum | nArAyaNAya svAheti mantrAnte juhuyAddhaviH || 71|| AsahasrAttatashchAkShurdivyaM hoturdadAti saH | api vA charu sAhasraM tatreNaikena nirvapet || 72|| yAvanto vApi shakyante ahnA sarvAn samApayet | sahasrasyepsitAnAM cha kAmAnAM labhate phalam || 73|| puruShAyuH samAyuktaH siddho vApi charen mahIm || 74| etattu yaH paThati kevalameva sUktaM nArAyaNasya charaNAvabhivandya nityam | pAThena tena parameNa sanAtanasya sthAnaM jarA maraNa varjitameva viShNoH || 75|| haviShyAgnau jale puShpairdhyAnena hR^idaye harim | yajanti sUrayo nityaM japeta ravi maNDale || 76|| bilva patraM shamI patraM patraM bhR^i~NgArakasya cha | mAlatI kusha padmaM cha sadyastuShTikaraM hareH || 77|| yatraitat paThyate ki~nchittad dhyAyen manasaiva tu | sampAdya tat prasAdAchcha devadevasya chakriNaH || 78|| patraishcha puShpaishcha phalaishcha divyairakrIta labdhaishcha sadaiva satsu | bhaktyaika labhye puruShe purANe muktyai kimarthaM kriyate tu yatnaH || 79|| ityevamuktaH puruShasya viShNorarchA vidhirviShNu kumAra nAmnA | muktyaika mArgaM pratibodhanAya dR^iShTvA vidhAnaM tviha nAradoktam || 80|| \section{.iti |} \section{phalashrutiH} putrArthe shAlibIjena dhanArthe bilva patrakaiH | dUrvAbhirAyuShkAmastu puShTikAmastu vetasaiH || kanyA kAmastu lAjAbhiH, pashukAmo ghR^itena tu | vidyA kAmastu pAlAshairdashAMshena tu homayet || dhAnya kAmo yavaishchaiva guggulena ripukShaye || tilairArogya kAmastu brIhibhiH sukhamashnute || (tantrasAra) putrakAmaH puruSha sUktena tarpaNaM mArjanaM cha kR^itvA shrIvaiShNavAn bhojayediti grantha vistAra bhayAdikaM na likhyate | arthAnusandhAna purassaraM bhagavato nArAyaNasya ShoDasharchasya puruSha sUktasya nyAsaM pAThaM pUjAM homaM tarpaNaM mArjanaM shrI vaiShNavArAdhanaM cha kurvan shrI vaiShNavaH iha putrAdi sakala saubhAgya nidhAnaM paratra parama sukha bhAjanaM bhavatIti sarvatra sarva ma~Ngalam | .iti puruSha sUkta puMshcharaNaM sampUrNam | \section{atha puruSha sUkta mAhAtmyam} tAvAvAM parame vyomni pitarau jagataH parau | anugrahAya lokAnAM sthitau svaH parayA shriyA || 1|| (lakShmI tantra) kadAchit kR^ipayAviShTau jIvAnAM hita kAmyayA | sukhinaH syurime jIvAH prApnuyurnau kathaM tviti || 2|| upAyAnveShaNe yattau parameNa samAdhinA | mathnAvastvati gambhIraM shabda brahma mahodadhim || 3|| mathyamAnAttatastasmAt sAmargyajuSha sa~NkulAt | tatsUkta mithunaM divyaM dadhno ghR^itamivotthitam || 4|| idaM puruSha sUktaM hi sarva vedeShu paThyate | R^itaM satya~ncha vikhyAtamR^iShi siMhena chintitam || 5|| (vyAsa) brahma yaj~na japan sUktaM puruShaM chintayan harim | sa sarvAn japate vedAn sA~NgopA~NgAnvidhAnataH || 6|| (viShNudharmottarapurANa) vedeShu pauruShaM sUktaM purANeShu cha vaiShNavam | bhArate bhagavad gItA dharmashAstreShu mAnavam || 7|| (padma purANa) pauruShaM sUktamAvartyamuchyate sarva kilbiShAt || 8|| (yama smR^iti) dadyAt puruSha sUktena ApaH puShpANi chaiva hi | architaM syAdidaM tena vishvaM bhuvana saptakam || 9|| (pArAshara smR^iti) prati vedaM mahAbhAga yat sUktaM pauruShaM smR^itam | sarva karmakaraM puNyaM pavitraM pApa sUdanam || 10|| (puShkara saMhitA) ekaikayA R^ichA rAma snAto datvA jalA~njalim | pauruSheNa cha sUktena muchyate sarva kilbiShAt || 11|| antarjala gato japtvA tathA sUktaM tu pauruSham | sarva kalmaSha nirmukto yatheShTAM labhate gatim || 12|| akAmaH pauruShaM sUktaM japtvA nityamatandritaH | naro yAti mahAbhAga tad viShNoH paramaM padam || 13|| puruShasya hareH sUktaM svargyaM dhanyaM yashaskaram | Atmaj~nAnamidaM puNyaM yoga j~nAnamidaM padam || 14|| (shaunaka smR^iti) dhR^itordhvapuNDraH parameshitAraM nArAyaNaM pUjayati sma bhaktyA | arghyAdibhiH pauruSha sUkta mantraiH samApnuyAd viShNu padaM mahAtmA || (mahopaniShad) pauruSheNaiva sUktena tato viShNuM samarchayet || 16|| (shANDilya smR^iti) eShA vaiShNavI nAma saMhitaitAM prayu~njan viShNuM prINAti || 17|| (brAhmaNa) \section{atha mudgalopaniShad} shrImat puruSha sUktArthaM pUrNAnanda kalevaram | puruShottama vikhyAtaM pUrNaM brahma bhavAmyaham || OM vA~N me manasi pratiShThitA | mano me vAchi pratiShThitam | AvirAvIrma edhi vedasya ma ANIsthaH shrutaM me | mA prahAsIranenAdhItenAhorAtrAt sandadhAmi | R^itaM vadiShyAmi | satyaM vadiShyAmi | tanmAmavatu | tadvaktAramavatu | avatu mAm | avatu vaktAramavatu vaktAram | hariH OM shAntiH shAntiH shAntiH | OM puruSha sUktArtha nirNayaM vyAkhyAsyAmaH | puruSha saMhitAyAM puruSha sUktArthaH sa~NgraheNa prochyate | sahasrashIrShetyatra sa shabdo.ananta vAchakaH | ananta yojanaM prAha dashA~Ngula vachastathA || 1|| tasya prathamayA viShNordeshato vyAptirIritA | dvitIyayA chAsya viShNoH kAlato vyAptiruchyate || 2|| viShNormokShapradatvaM cha kathitaM tu tR^itIyayA | etAvAniti mantreNa vaibhavaM kathitaM hareH || 3|| etenaiva cha mantreNa chaturvyUho vibhAShitaH | tripAdityanayA proktamaniruddhasya vaibhavam || 4|| tasmAd virADityanayA pAda nArAyaNAd hareH | prakR^iteH puruShasyApi samutpattiH pradarshitA || 5|| yat puruSheNetyanayA sR^iShTi yaj~naH samIritaH | saptAsyAsan paridhayaH samidhashcha samIritaH || 6|| taM yaj~namiti mantreNa sR^iShTi yaj~naH samIritaH | anenaiva cha mantreNa mokShashcha samudIritaH || 7|| tasmAditi cha mantreNa jagat sR^iShTiH samIritaH | vedAhamiti mantrAbhyAM vaibhavaM kathitaM hareH || 8|| yaj~nenetyupasaMhAraH sR^iShTermokShasya cheritaH | ya evametajjAnAti sa hi mukto bhavediti || 9|| \section{(adhyAya 1)} atha tathA mudgalopaniShadi puruSha sUktasya vaibhavaM vistareNa pratipAditam | vAsudeva indrAyabhagavajj~nAnamupadishya punarapi sUkShma shravaNAya praNatAyendrAya parama rahasyabhUtaM puruSha sUktAbhyAM khaNDa dvayAbhyAmupadishat | khaNDAvuchyete | yo.ayamuktaH sa puruSho nAma rUpaj~nAnAgocharaM saMsAriNAmati durj~neyaM viShayaM vihAya kleshAdibhiH sa~NkliShTa devAdi jihIrShayA sahasra kalAvayava kalyANaM dR^iShTa mAtreNa mokShadaM veShamAdade | tena veSheNa bhUmyAdi lokaM vyApyAnanta yojanamatyatiShThat | puruSho nArAyaNo bhUtaM bhavyaM bhaviShyachchAsIt | sa eSha sarveShAM mokShadashchAsIt | sa cha sarvasmAn mahimno jyAyAt | tasmAnna ko.api jyAyAn | mahApuruSha AtmAnaM chaturdhA kR^itvA tripAdena parame vyomni chAsIt | itareNa chaturthenAniruddha nArAyaNena vishvAnyAsan | sa cha pAda nArAyaNo jagat sraShTuM prakR^itimajanayat | sa samR^iddha kAyaH san sR^iShTi karma na jaj~nivAn | so.aniruddha nArAyaNastasmai sR^iShTimupAdishat | brahman stavendriyANi yAjakAni dhyAtvA koshabhUtaM dR^iDhaM granthi kalevaraM havirdhyAtvA mAM havirbhujaM dhyAtvA vasanta kAlamAjyaM dhyAtvA grIShmamidhmaM dhyAtvA sharadR^ituM rasaM dhyAtvaiva magnau hutvA~Nga sparshAt kalevaro vajraM hIShyate | tataH sva kAryAn sarva prANi jIvAn sR^iShTvA pashvAdyAH prAdurbhaviShyanti | tataH sthAvara ja~NgamAtmakaM jagad bhaviShyati | etena jIvAtmanoryogena mokSha prakArashcha kathita ityanusandheyam | ya imaM sR^iShTi yaj~naM jAnAti mokSha prakAraM cha sarvamAyureti || 2|| eko devo bahudhA niviShTa ajAyamAno bahudhA vijAyate | tAmetamagnirityadhvaryava upAsate | yajUrityeSha hIdaM sarvaM yunakti | sAmeti ChandogAH | etasmin hIdaM sarvaM pratiShThitam | viShamiti sarpAH | sarpa iti sarpavidaH | Urgiti devAH | rayiriti manuShyAH | mAyetyasurAH | svadheti pitaraH | devajana iti devajana vidaH | rUpamiti gandharvAH | gandharva ityapsarasaH | taM yathA yathopAsate tathaiva bhavati | tasmAd brAhmaNaH puruSha rUpaM paraM brahmaivAhamiti bhAvayet | tadrUpo bhavati ya evaM veda || 3|| tad brahma tApatrayAtItaM ShaT koSha vinirmuktaM ShaDUrmi varjitaM pa~ncha koshAtItaM ShaDbhAva vikAra shUnyamevamAdi sarvaM vilakShaNaM bhavati | tApatrayaM tvAdhyAtmikAdhibhautikAdhidaivikaM kartR^i\-karma kArya j~nAtR^i j~neya bhoktR^i bhoga bhogyamiti trividham | tva~N mAMsa shoNitAsthi snAyu majjAH ShaT koshAH | kAma krodha lobha moha mada mAtsaryamityari ShaDvargaH | annamaya prANamaya manomaya vij~nAnamayAnandamayA iti pa~ncha koshAH | priyAtma janana vardhana pariNAma kShaya nAshAH ShaDbhAvAH | ashanAyA pipAsA shoka moha jarA maraNAnIti ShaDUrmayaH | kula gotra jAti varNAshrama rUpANi ShaDbhramAH | etadyogena parama puruSho jIvo bhavati nAnyaH | ya etadupaniShadaM nityamadhIte so.agnipUto bhavati | sa vAyu pUto bhavati | sa Aditya pUto bhavati | arogI bhavati | shrImAMshcha bhavati | putra pautrAdibhiH samR^iddho bhavati | vidvAMshcha bhavati | mahA pAtakAt pUto bhavati | surA pAnAt pUto bhavati | agamyA gamanAt pUto bhavati | mAtR^i gamanAt pUto bhavati | duhitR^i snuShAbhi gamanAt pUto bhavati | svarNa steyAt pUto bhavati | vedi janma hAnAt pUto bhavati | gurorashushrUShaNAt pUto bhavati | ayAjya yAjanAt pUto bhavati | abhakShya bhakShaNAt pUto bhavati | ugra pratigrahAt pUto bhavati | paradAra gamanAd pUto bhavati | kAma krodha lobha moherShyAdibhirabAdhito bhavati | sarvebhya pApebhyo mukto bhavati | iha janmani puruSho bhavati | tasmAdetat puruSha sUktArthamati rahasyaM rAja guhyaM deva guhyaM guhyAdapi guhyataraM nAdIkShitAyopadishet | nAnUchAnAya | na bahu bhAShiNe | nApriyavAdine | nAsaMvatsara vedine | nAtuShTAya | nAnadhIta vedAyopadishet | gururapyevaM vichChuchau deshe puNya nakShatre prANAnAyamya puruShaM dhyAyan upasannAya shiShyAya dakShiNa karNe puruSha sUktArthamupadishedvidvAn | na bahusho vadet | yAtayAmo bhavati | asakR^it karNamupadishet | etat kurvANo.adhyetAdhyApakashcha iha janmani puruSho bhavatItyupaniShad || 4|| iti mudgalopaniShat samAptA | \section{atha chakrAbja maNDala devatA pUjA vidhiH} (shrI rAmAnujAchArya paramparAyAM viShvaksenAchAryeNa upadiShTaH) atha shrI vaiShNavaH shuchiH prayataH pItAmbara\-dharaH shrI chUrNa yukta dvAdasha shvetordhva\-puNDra dharaH tulasI nalinAkSha mAlA dharaH pradhAna vedyAM shveta vastraM prasArya tatra chakrAbja maNDalamAlikhya tatra sthitAnAM devAnAM ShoDashopachAraiH pUjanaM kuryAt | prA~Nmukho yajamAnaH darbheShvAsIno darbhAn dhArayamANaH pavitrapANiH | OM achyutAya namaH | OM anantAya namaH | OM govindAya namaH | iti mantra trayeNa dakShiNa hastena pR^ithak pR^ithak trirAchamya shuddhodakena sva dakShiNa hastaM prakShAlyAsUn saMspR^ishya prANAnAyamya kare sAkShata puShpa phala jala dravyANyAdAya | hariH OM tatsat govinda govinda govinda adyetyAdi asyAM shubha puNya tithau asmin karmaNi bhagavadAj~nayA bhagavat kai~Nkaryatvena pradhAna vedyAM shrI chakrAbja maNDale devAnAM sthApanaM pUjanaM cha kariShye\-iti sa~Nkalpya | lakShmInAtha samArambhAM nAtha yAmuna madhyamAm | asmadAchArya paryantAM vande guru paramparAm || 1|| shrIshaM shrIsainyanAthaM vakuladharamuniM nAtha pa~NkeruhAkShau, shrI rAmaM yAmuneyaM varamapi cha mahApUrNa rAmAnujAchAryau | govindaM bhaTTavedAntyatha varakalijidvaMsha dAsAMshcha kR^iShNam, lokArya shailanAthaM varavara munimapyahaM chintayAmi || 2|| iti guru paramparAmanusandhAya puNyAha jalena\- yena devAH pavitreNa AtmAnaM punAte sadA | tena sahasradhAreNa pAvamAnyaH puvantu mAm | ityAtmAnaM pUjA sAmagrIM cha samprokShya dakShiNa hastena pItAkShatAt gR^ihItvA AvAhayet | tad yathA\- yasminR^ichaH sAma yajUMShi yasmin pratiShThitA rathanAbhAvivArAH | yasmiMshchittaM sarvamotaM prajAnAM tanme manaH shiva sa~Nkalpamastu || (yaju, 34/5) madhye pIta karNikAyAm\-oM mantrAdhvane namaH\-mantrAdhvAnamAvAhayAmi\-iti mantrAdhvAnamAvAhya arghya pAdyAchamana snAna vastropavIta gandha puShpa dhUpa dIpa naivedyAchamana tAmbUla pUgIphala dakShiNA namaskAraiH pUjayet || 1|| tattvA yAmi brahmaNA vandamAnastadA shAste yajamAno havirbhiH | aheDamAno varuNeha bodhyarushaMsa mA na AyuH pra moShIH || (yaju, 18/49, 21/2) OM tattvAdhvane namaH\-tattvAdhvAnamAvAhayAmi\-ityaruNa keshareShu tattvAdhvAnamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 2|| vedAhametaM puruShaM mahAntamAdityavarNaM tamasaH parastAt | tameva viditvA.atimR^ityumeti nAnyaH panthA vidyate.ayanAya | (shvetAshvatara upaniShad, 3/7) daleShu\-oM varNAdhvane namaH varNAdhvAnamAvAhayAmi\-iti varNAdhvAnamAvAhya samarchayet || 3|| trINi padA vichakrame viShNurgopA adAbhyaH | ato dharmANi dhArayan | (R^ik, 1/22/18, sAma, 1670, vAja.yaju, 34/43, taittirIya brAhmaNa, 2/4/6/1) nAbhau\-oM padAdhvane namaH padAdhvanamAvAhayAmi\-iti padAdhvanamAvAhya praNamet || 4|| yenedaM bhUtaM bhuvanaM bhaviShyat parigR^ihItamamR^itena sarvam | yena yaj~nAstAyate saptahotA tanme manaH shiva sa~Nkalpamastu || (vAja | yaju | 34/4) aruNAreShu\- OM kAlAdhvane namaH kAlAdhvanamAvAhayAmi iti kAlAdhvanamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 5|| pra tad viShNu stavate vIryeNa mR^igo na bhImaH kucharo giriShThAH | yasyoruShu triShu vikramaNeShvadhikShiyanti bhuvanAni vishvA || (vAja | yaju | 5/20, R^ik, 1/154/2, atharva, 7/26/2\-3, taittirIya brAhmaN, 2/4/3/4, nirukta, 1/20) nemau\-oM bhuvanAdhvane namaH bhuvanAdhvAnamAvAhayAmi iti bhuvanAdhvAnamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 6|| tataH karNikAstha shuklAShTavinduShu nArAyaNAShTAkSharamantrAkSharANi pUjayet | tadyathA\- sahasrashIrShaM devaM sahasrAkShaM vishva shambhuvaM (sambhavam)| vishvataH paramaM nityaM vishvaM nArAyaNaM harim | (mahopaniShad, 1/5, chaturvedopaniShad, 2) iti mantreNa pUrve prathama vindau\-oM j~nAnasvarUpa kumuda pANDara varNAya namaH, j~nAna svarUpa kumuda pANDaramAvAhya\-iti o~NkAramAvAhya sarvopachAraiH mUla mantraprathamAkSharaM pUjayet || 7|| na hi teShAmamA chana nAdhvasu vAraNeShu | Ishe ripuraghashaMsaH || (yaju, 3/32) agnikoNe dvitIya vindau\-nakArAya namaH\- nakAramaishvarya svarUpaM padmarAgAchalAkAraM AvAhayAmi\- iti mUlamantra dvitIyAkSharaM nakAramAvAhya samyagarchayet || 8|| mo ShU Na indrAtra pR^itsu devairasti hi ShmA te shuShminnavayAH | mahashchidasya mIDhuSho yavyA haviShmato maruto vandate gIH || (vAja | yaju, 3/46) dakShiNe tR^itIya vindau\- mokArAya namaH\-mokAraM shakti svarUpama~njanAchalanibhamAvAhayAm\-iti mUlamantra tR^itIyAkSharaM mokAramAvAhya pUjayet || 9|| nAnA hi vAndevahitaM sadaskR^itaM mA saMsR^ikShAthAM parame vyoman | surA tvamasi shuShmiNI soma eSha mA mA hiMsIH svAM yonimAvishantI.(vAja | yaju, 19/7) nairR^itya koNe chaturtha vindau \-nAkArAya namaH\-nAkAraM bala svarUpaM kA~nchanAchalanibhamAvAhayAmi\-iti mUlamantra chaturthAkSharaM nAkAramAvAhya ShoDashopachAraiH pUjayet || 10|| rAyA vayaM sasavAMso madema havyena devA yavasena gAvaH | tAM dhenuM mitrAvaruNA yuvaM no vishvAhA dhattamanapasphurantImeSha te yonirR^itAyubhyAM tvA | (R^ik, 4/42/10, yaju, 7/10) pashchime pa~nchama vindau \- rAkArAya namaH\- rAkAraM tejorUpaM nirdhUmA~NgAra sadR^ishamAvAhayAmi\- iti mUlamantra pa~nchAkSharaM rAkAramAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 11|| ya AtmadA baladA yasya vishva upAsate prashiShaM yasya devAH | yasya ChAyAmR^itaM yasya mR^ityuH kasmai devAya haviShA vidhema || (R^ik, 10/121/2, atharva, 4/2/1, 13/3/24, yaju, 25/13) vAyavya koNe ShaShTha vindau\-yakArAya namaH\- yakAraM vIryasvarUpamayaskAnta sadR^isha mAvAhayAmi iti mUlamantra ShaShTAkSharamAvAhya samyagarchayet || 12|| praitu vAjI kanikrannAnadadrAsabhaH patvA | bharannagniM purIShyaM mA pAdyAyuShaH purA | vR^iShAgniM vR^iShaNaM bharannapAM garbhaM samudriyam | agna AyAhi vItaye | (yaju, 11/46|| uttare saptavindau\-NAkArAya namaH \-NAkAraM balasvarUpamAvAhayAmi \- iti mUlamantra saptamAkSharaM NAkAramAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 13|| yaH prANado nimiShato mahitvaika idrAjA jagato babhUva | ya Ishe asya dvipadashchatuShpadaH kasmai devAya haviShA vidhema | (R^ik, 10/121/3, yaju, 23/3, 25/11, taittirIya saMhitA, 4/1/8/4, 7/5/16/1, atharva, 4/2/2) IshAna koNe aShTama vindau\-yakArAya namaH\-yakAraM vIryyasvarUpamayaskAnta sadR^ishamAvAhayAmi\-iti\- nArAyaNa mantrAShTamAkSharaM yakAramAvAhya pUrvokta rItyA ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 14|| tato.aruNa keshareShu pUrvAdi krameNa pUjayet | tadyathA\- manasaH kAmamAkUtiM vAchaH satyamashIya | pashUnAM rUpa mannasya raso yashaH shrIH shrayatAM mayi svAhA || (vAja | yaju, 39/4) OM shrIM shriyai namaH\- shriyamAvAhayAmi\-iti pUrva dalIya keshareShu shriyamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 15|| ArdrAM puH (yaH)kariNIM pu (ya)ShTiM suvarNAM hemamAlinIm | sUryA hiraNmayIM lakShmIM jAtavedo ma Avaha || (shrI sUkta, 14) OM puM puShTyai namaH\- puShTimAvAhayAmi\- iti agni koNa dalIya keshareShu sarasvatImAvAhya pUrvoktarItyA sarvopachAraiH pUjayet || 17|| rayishcha me rAyashcha me puShTaM cha me puShTishcha me vibhu cha me prabhu cha me pUrNaM cha me pUrNataraM cha me kuyavaM cha me.akShitaM cha me.annaM cha me kShuchcha me yaj~nena kalpantAm || (yaju, 18/10) OM prIM prItyai namaH prItimAvAhayAmi\- iti nairR^itya koNa dalIya keshareShu prItimAvAhya ShoDashopachAraiH pUjayet || 18|| dyauH shAntirantarikShaM shAntiH pR^ithivI shAntirApaH shAntiroShadhayaH shAntiH | vanaspatayaH shAntirvishvedevAH shAntirbrahma shAntiH sarvaM shAntiH shAntireva shAntiH sA mA shAntiredhi || (vAja | yaju, 36/17) OM shAM shAntyai namaH shAntimAvAhayAmi\-iti\- pashchima dalIya keshareShu shAntimAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 19|| a~NgAnyAtman bhiShajA tadashvinAtmAnama~Ngai samadhAtsarasvatI | indrasya rUpaM shata mAnamAyushchandreNa jyotiramR^itaM dadhAnAH | (vAja | yaju, 19/93) OM tuM tuShTyai namaH tuShTimAvAhayAmi\-iti vAyavya koNa dalIya keshareShu tuShTimAvAhya samyagarchayet.20|| yat praj~nAnamuta cheto dhR^itishcha yajjyotirantaramR^itaM prajAsu | yasmAnna R^ite ki~nchana karma kriyate tanme manaH shiva sa~Nkalpamastu || (yaju, 34/3) OM klIM kAntyai namaH kAntimAvAhayAmi\-ityuttara dalIya keshareShu kAntimAvAhya sarvopachAraiH sampUjya praNamet || 21|| upaitu mAM devasakhaH kIrtishcha maNinA saha | prAdurbhUto.asi (su)rAShTre.asmin kIrtimR^iddhiM dadAtu me | (shrI sUkta, 7) OM klIM kIrttyai namaH kIrtimAvAhayAmi\-itIshAna koNa dalIya keshareShu kIrtimAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 22|| tataH sarva daleShu pUrvAdi krameNa pUjayet | tadyathA\- mahAlakShmyai cha vidmahe viShNupatnyai cha dhImahi | tanno lakShmI prachodayAt || (lakShmI sUkta, 9) OM mahAlakShmyai namaH mahAlakShmImAvAhayAmi \-iti pUrve prathama dale mahAlakShmImAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 23|| shrIshcha te lakShmIshcha patnyAvahorAtre pArshve nakShatrANi rUpamashvinau vyAttam | iShNaniShANamuM ma iShANa sarvalokaM ma iShANa | (yaju, 31/22) OM vidyAlakShmyai namaH vidyAlakShmImAvAhayAmi\-ityagni koNe dvitIya dale vidyAlakShmImAvAhya pUjopachAraiH samarchayet || 24|| hiraNyavarNAM hariNIM suvarNa rajatasrajAm | chandrAM hiraNmayIM lakShmIM jAtavedo ma Avaha || (shrIsUkta, 1) OM saubhAgyalakShmyai namaH saubhAgyalakShmImAvAhayAmi \-iti dakShiNe tR^itIya dale saubhAgyalakShmImAvAhya pUrvoktopachAraiH pUjayet || 25|| padmAnane padma UrU padmAkShi padmasambhave | tanme bhajasi padmAkShi yena saukhyaM labhAmyaham || (shrIsUkta, 18) OM amR^italakShmyai namaH amR^italakShmImAvAhayAmi\-iti nairR^itya koNe chaturtha dale amR^italakShmImAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 26|| ashvadAyI godAyI dhanadAyi mahAdhane | dhanaM me juShatAM devi sarvakAmAMshcha dehi me || (shrIsUkta, 19) OM kAmalakShmyai namaH kAmalakShmImAvAhayAmi\-iti pashchime pa~nchama dale kAmalakShmImAvAhya ShoDashopachAraiH pUjayet || 27|| viShNupatnIM kShamAM devIM mAdhavIM mAdhavapriyAm | viShNupriyAM (lakShmIpriya)sakhI devIM namAmyachyutavallabhAm | (shrIsUkta, 25) OM satyalakShmyai namaH satyalakShmImAvAhayAmi\-iti vAyavya koNe ShaShTha dale satyalakShmImAvAhya sarvopachAraiH samarchayet || 28|| tAM ma Avaha jAtavedo lakShmImanapagAminIm | yasya hiraNyaM vindeyaM gAmashvaM puruShAnaham | (shrIsUkta, 2) OM bhogalakShmyai namaH bhogalakShmImAvAhayAmi\-ityuttare saptama dale bhogalakShmImAvAhya puShpAdibhiH samarchayet || 29|| tAM ma Avaha jAtavedo lakShmImanapagAminIm | yasya hiraNyaM prabhUtaM gAvo dAsyo.ashvAvindeyaM puruShAnaham | (shrIsUkta, 15) OM yogalakShmyai namaH yogalakShmImAvAhayAmi\-itIshAna koNe aShTama dale yogalakShmImAvAhya pUrvokta rItyA ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 30|| tataH kR^iShNa dala sandhiShu pUrvAdi krameNa harerbhUShaNAyudhAni pUjayet | tadyathA\- A te vatso mano yamatparamAchchitsadhastAt | agne tvAM kAmayA girA | (yaju, 12/115) pUrve OM shrIvatsAya shrInivAsAya namaH shrIvatsamAvAhayAmi\-iti shrIvatsamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 31|| parivAja patiH kaviragnirhavyAnyakramIt | dadhadratnAni dAshuShe | (yaju, 11/25) AgneyyAM OM shrIkaustubhAya ratnAdhipataye namaH shrI kaustubhamAvAhayAmi \-iti shrI kaustubhamAbAhya puShpAdibhiH samarchayet || 32|| kukkuTo.asi madhujihva iShamUrjamAvada tvayA vayaM sa~NghAtaM sa~NghAtaM jeShma varSha vR^iddhamasi prati tvA varShavR^iddhaM vettu parApUtaM rakShaH parApUtA | ArAtayo .apahataM rakSho vAyurvo vivinaktu devo vaH savitA hiraNyapANiH pratigR^ibhNAtvachChidreNa pANinA | (yaju, 1/16) dakShiNe OM kirITAya mukuTAdhipataye namaH kirITamAvAhayAmi\-iti kirITamAvAhya pUjopachAraiH sampUjayet || 33|| indra AsAM netA bR^ihaspatirdakShiNA yaj~naH pura etu somaH | devasenAnAmabhibha~njatInAM jayantInAM maruto yantvagram || (yaju, 17/40) nairR^ityAm\-oM vaijayantyai vanamAlAyai namaH vaijayantImAvAhayAmi \-iti vaijayantImAvAhya sarvopachAraiH samarchayet || 34|| charaNaM pavitraM vitataM purANaM yena pUtastarati duShkR^itAni | tena pavitreNa shuddhena pUtA atipApmAnamarAtiM tarema || (tripAdvibhUti mahAnArAyaNopaniShad, 7/3, mahAnArAyaNopaniShad, 5/10, sudarshana upaniShad, 5) pashchime OM sudarshanAya hetirAjAya namaH sudarshanamAvAhayAmi \-iti sudarshanamAvAhya ShoDashopachAraiH pUjayet || 35|| agnirR^iShiH pavamAnaH pA~nchajanyaH purohitaH | tamImahe mahAgayam | upayAma gR^ihIto.asyagnaye tvA varchasa eShate yoniragnaye tvA varchase | (yaju, 26/9) vAyavyAM OM pA~nchajanAya sha~NkhAdhipataye namaH pA~nchajanyamAvAhayAmi\-iti pA~nchajanyamAvAhya puShpAdibhiH samarchayet || 36|| jihvA me bhadraM vA~N maho mano manyuH svarAD bhAmaH | modAH pramodA a~NgulIra~NgAni mitraM me sahaH || (yaju, 20/6) uttare OM kaumodakyai gadAdhipataye namaH kaumodakImAvAhayAmi \-iti kaumodakImAvAhya pUrvokta rItyA pUjayet || 37|| saurI balAkA shArgaH sR^ijayaH shayANDakaste maitrAH sarasvatyai shAriH puruShavAk shvAvid bhaumI shArdUlo vR^ikaH pR^idAkuste manyave sarasvate shukaH puruShavAk || (yaju, 24/33) IshAnyAM OM shAr~NgAya chApAdhipataye namaH shAr~NgamAvAhayAmi\-iti shAe~NgamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 38|| tataH shukla prathama nAbhau\- idaM viShNurvichakrame tredhA nidadhe padam | samULhamasya pAMsure | svAhA (yaju, 5/15) OM viShNave namaH viShNumAvAhayAmi\-iti viShNumAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 39|| pIta dvitIya nAbhau\- brahma jaj~nAnaM prathamaM purastA dvisImataH surucho vena AvaH | sa budhnyA upamA.asyaviShThAH satashcha yonimasashcha vi vaH | (yaju, 13/3) OM brahmaNe namaH brahmANamAvAhayAmi \-iti brahmANamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 40|| pATala tR^itIya nAbhau\- tryambakaM yajAmahe sugandhiM puShTivardhanam | urvArukamiva bandhanAn mR^ityormukShIya mAmR^itAt (yaju, 3/60) OM tryambakAya namaH tryambakamAvAhayAmi \-iti tryambakamAvAhya ShoDashopachAraiH pUjayet || 41|| tato.aruNa dvAdashAreShu pUrvAdi krameNa keshavAdi dvAdasha mUrtIn pUjayet | tadyathA\- yukShvA hi keshinA harI vR^iShaNA kakShyaprA | athA na indra somapA girAmupashrutI chara | upayAma gR^ihIto.asIndrAya tvA ShoDashina eSha te yonirindrAya tvA ShoDashine | (yaju, 8/34) OM keshavAya namaH keshavamAvAhayAmi \-iti prathamAre keshavamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 42|| nArAyaNAya vidmahe vAsudevAya dhImahi | tanno viShNuH prachodayAt | (taittirIya AraNyaka,10/15) OM nArAyaNAya namaH nArAyaNamAvAhayAmi \-iti dvitIyAre nArAyaNamAvAhya pUjopachAraiH samarchayet || 43|| madhave svAhA mAdhavAya svAhA shukrAya svAhA shuchaye svAhA nabhase svAhA nabhasyAya svAheShAya svAhorjAya svAhA sahase svAhA sahasyAya svAhA tapase svAhA tapasyAya svAhA aMhaspataye svAhA | (yaju, 22/31) OM mAdhavAya namaH mAdhavamAvAhayAmi \-iti tR^itIyAre mAdhavamAvAhya puShpAdibhiH pUjayet || 44|| gotrabhidaM govidaM vajrabAhuM jayantamajma pramR^iNantamojasA | imaM sajAtA anu vIrayadhvamindraM sakhAyo anu saM rabhadhvam | (yaju, 17/38) OM govindAya namaH govindamAvAhayAmi\-iti chaturthAre govindamAvAhya puShpAdibhiH pUjayet || 45|| viShNoH karmANi pashyata yato vratAni paspashe | indrasya yujyaH sakhA | (R^ik, 1/22/19, vAja | yaju, /4, 13/33, taittirIya saMhitA, 1/3/6/2, atharva, 7/26/6) OM viShNave namaH viShNumAvAhayAmi\-iti pa~nchamAre viShNumAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 46|| madhu vAtA R^itAyate madhu kSharanti sindhava | mAdhvIrnaH santvoShadhIH || (R^ik, 1/90/6, yaju, 13/27, taittirIya saMhitA, 4/2/9/3, taittirIya AraNyaka, 10/10/2, shatapatha brAhmaNa, 14/9/3/11) OM madhusUdanAya namaH madhusUdanamAvAhayAmi \-iti ShaShThAre madhusUdanamAvAhya pUrvokta rItyA samarchayet || 47|| divi viShNurvyakraMsta jAgatena ChandasA tato nirbhakto yo.asmAndveShTi yaM cha vayaM dviShmo .antarikShe viShNurvyakraMsta traiShTubhena ChandasA tato nirbhakto yo.asmAndveShTi yaM cha vayaM dviShmaH pR^ithivyAM viShNurvyakraMsta gAyatreNa chandasA tato nirbhakto yo.asmAndveShTi yaM cha vayaM dviShmo.asmAdannadasyai pratiShThAyA aganma svaH sa~njyotiShA bhUma | (yaju, 2/25) OM trivikramAya namaH trivikramamAvAhayAmi\-iti saptamAre trivikramamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 48|| namo hrasvAya cha vAmanAya cha namo bR^ihate cha varShIyase cha namo vR^iddhAya cha savR^idhe cha namo.agnyAya cha prathamAya cha | (yaju, 16/30) OM vAmanAya namaH vAmanamAvAhayAmi\-iti aShTamAre vAmanamAvAhya puShpAdibhiH samarchayet.49|| daivyAya dhartre joShTre devashrIH shrImanAH shatapayAH | parigR^ihya devA yaj~namAyan devA devebhyo adhvaryanto asthuH | (yaju, 17/56) OM shrIdharAya namaH shrIdharamAvAhayAmi\-iti navamAre shrIdharamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 50|| puruSha mR^igashchandramaso godhA kAlakA dArvAghATaste vanaspatInAM kR^ikavAkuH sAvitro haMso vAtasya nAkro makara kulIpayaste .akUpArasya hriyai shalyakaH | (yaju, 24/35) OM hR^iShIkeshAya namaH hR^iShIkeshamAvAhayAmi \-iti dashamAre hR^iShIkeshamAvAhya pUrvokta rItyA samarchayet || 51|| nAbhirme chittaM vij~nAnaM pAyurme .apachitirbhasat | AnandanandAvANDau me bhagaH saubhAgyaM pasaH | ja~NghAbhyAM padbhyAM gharmo.asi vishi rAjA pratiShThitaH | (yaju, 20/9) OM padmanAbhAya namaH padmanAbhamAvAhayAmi \-iti ekAdashAre padmanAbhamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 52|| yadvAjino dAma sandAmarvato yA shIrShaNyA rashanA rajjurasya | yadvA ghAsya prabhR^itamAsye tR^iNaM sarvA tA te api deveShvastu || (R^ik, 1/162/8, yaju, 25/31, taittirIya saMhitA, 4/6/8/3) OM dAmodarAya namaH dAmodaramAvAhayAmi\-iti dvAdashAre dAmodaramAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 53|| tataH kR^iShNa dvAdashAra sandhiShu pUrvAdi krameNa matsyaM kUrmaM varAhaM nR^isiMhaM vAmanaM parashurAmaM rAmaM tad bhrAtR^In kR^iShNaM sabhrAtaraM kalkina~ncha pUjayet | tadyathA\- haMshaH shuchiShadvasurantarikShasaddhotA vediShadatithirduroNasat | nR^iShadvarasad R^itasad vyomasadabjA gojA R^itajA adrijA R^itaM (bR^ihat)|| (R^ik, 4/40/5, yaju, 10/24, 12/14, taittirIya saMhitA, 1/8/15/2, taittirIya AraNyaka, 10/10/2) OM matsyAya namaH matsyamAvAhayAmi \-iti prathamAra sandhau matsyamAvAhya ShoDashopachAraiH samarchayet || 55|| kha~Ngo vaishvadevaH shvA kR^iShNaH karNo gardabhastarakShuste rakShasAmindrAya sUkaraH siMho mArutaH kR^ikalAsaH pippakAshakunisteravyAyai vishveShAM devAnAM pR^iShataH || (yaju, 24/40) OM varAhAya namaH varAhamAvAhayAmi \-iti varAhamAvAhya pUrvokta rItyA pUjayet || 56|| pra tadviShNustavate vIryeNa mR^igo na bhImaH kucharo giriShThAH | yasyoruShu triShu vikramaNeShvadhikShayanti bhuvanAni vishvA || (yaju, 5/20) OM nR^isiMhAya namaH nR^isiMhamAvAhayAmi \-iti chaturtha sandhau nR^isiMhamAvAhya puShpAdibhiH samarchayet || 57|| namo hrasvAya cha vAmanAya cha namo bR^ihate cha varShIyase | namo vR^iddhAya cha savR^idhe cha namo.agnyAya cha prathamAya cha | (yaju, 16/30) OM vAmanAya namaH vAmanamAvAhayAmi\-iti pa~nchamAra sandhau vAmanamAvAhya pUjayet || 58|| apibata kadruvaH sutamindraH sahasrabAhve | atrAdediShTa pauMsyam | (R^ik, 8/45/26, sAma, 131) OM parashurAmAya namaH parashurAmamAvAhayAmi \-iti ShaShThAra sandhau parashurAmamAvAhya puShpAdibhiH pUjayet || 59|| bhadro bhadrayA sachamAna AgAt svasAraM jAro abhyeti pashchAt | supraketairdyubhiragnirvitiShThan rushadbhirvarNairabhi rAmamasthAt || (R^ik, 10/3/3, sAma, 1548) OM rAmAya namaH rAmamAvAhayAmi \-iti saptamAra sandhau rAmamAvAhya ShoDashopachAraiH pUjayet || 60|| viShNo rarATamasi viShNoH shnaptre stho viShNoH syUrasi | viShNordhruvo.asi | vaiShNavamasi viShNave tvA || (yaju, 5/21) OM lakShmaNAya namaH lakShmaNamAvAhayAmi\-ityaShTamArasandhau lakShmaNamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 61|| tadviShNoH paramaM padaM sadA pashyanti sUrayaH | divIva chakShurAtatam || (R^ik, 1/22/20, sAma, 1672, atharva, 7/26/7, yaju, 6/5, taittirIya saMhitA, 1/3/6/2, 4/2/9/3) OM bharatAya namaH bharatmAvAhayAmi\-iti navamArasandhau bharatamAvAhya pUjopachAraiH samarchayet || 62|| viShNoH karmANi pashyata yato vratAni paspashe | indrasya yujyaH sakhA || (R^ik, 1/22/19, sAma, 1671, yaju, 6/4, 13/33, taittirIya saMhitA, 1/3/6/2) OM shatrughnAya namaH shatrughnamAvAhayAmi\-iti dashamArasandhau shatrughnamAvAhya pUjayet || 63|| kR^iShNaM ta ema rushataH puro bhAshchariShNvarchirvapuShAmidekam | yada pravItA dadhate ha garbhaM sadyashchijjAto bhavasIdu dUtaH || (R^ik, 4/7/9) OM sabhrAtre kR^iShNAya namaH sabhrAtaraM kR^iShNamAvAhayAmi\-ityekAdashArasandhau sabhrAtaraM kR^iShNamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 64|| rUpaM rUpaM pratirUpo babhUva tadasya rUpaM pratichakShaNAya | indro mAyAbhiH pururUpa Iyate yuktA hyasya harayaH shatAdasha || (R^ik, 6/47/18) OM kalkine namaH kalkimAvAhayAmi\-iti dvAdashArasandhau kalkinamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 65|| tataH prathama nemi valaye pUrvAdi krameNa sha~NkhaM chakraM gadAM shAr~NgaM musalaM bANaM pAshaM cha pUjayet | tadyathA\- agnirR^iShiH pavamAnaH pA~nchajanyaH purohitaH tamImahe mahAgayam | (yaju, 26/9) OM pA~nchajanyAya sha~NkhAdhipataye namaH pA~nchajanya sha~NkhamAvAhayAmi\-iti pUrve pA~nchajanya sha~NkhamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 66|| charaNaM pavitraM vitataM purANaM yena pUtastarati duShkR^itAni | tena pavitreNa shuddhena pUtA ati pApmAnamarAtiM tarema || (tripAdvibhUti mahAnArAyaNa upaniShad, 7/3) OM sudarshanAya hetirAjAya namaH sudarshanamAvAhayAmi \-ityagnikoNe chakramAvAhya samarchayet || 67|| bhImAnIte AyudhA tigmAni dhUrvaNe || (R^ik, 8/29/5, 8/96/9) OM kaumodakyai gadAdhipataye namaH | kaumodakI gadAmAvAhayAmi\-iti dakShiNe kaumodakI gadAmAvAhya pUjayet || 68|| ye tIrthAni pracharanti sR^ikA hastA niSha~NgiNaH | teShAM sahasra yojane.ava dhanvAni tanmanasi || (yaju, 16/61) OM nandakAya khaDgAdhipataye namaH nandaka khaDgamAvAhayAmi \-iti nairR^itye nandaka khaDgamAvAhya samarchayet || 69|| yA te hetirmIDhuShTama haste babhUva te dhanuH | tayA.asmAnvishvatastvamayakShmayA pari bhuja ||(yaju, 16/11) OM shAr~NgAya chApAdhipataye namaH shAr~NgadhanurAvAhayAmi \-iti pashchime shAr~NgadhanurAvAhya pUjayet || 70|| namasta AyudhAyAnAtatAya dhR^iShNave | ubhAbhyAmuta te namo bAhubhyAM tava dhanvane || (yaju, 16/14) OM musalAya namaH musalamAvAhayAmi\-iti vAyavye musalamAvAhya samarchayet || 71|| vijyaM dhanuH kapardino vishalyo bANavA.N uta | aneshannasya yA iShava Abhurasya niSha~NgadhiH || (yaju, 16/10) OM bANAya namaH bANamAvAhayAmi \-ityuttare bANamAvAhya pUjayet || 72|| ye te shataM varuNa ye sahasraM yaj~niyAH pAshA vitatA mahAntaH | tebhirno adya savitota viShNurvishve mu~nchantu marutaH svarkAH || (kauShItaki shrauta sUtra, 25/1/111, Apastamba shrauta sUtra, 3/13/1, kaushika sUtra, 7/8, pAraskara gR^ihya sUtra, 1/2/8) OM pAshAya namaH pAshamAvAhayAmi\-itIshAna koNe pAshamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 73|| tataH pIThasya chatuShkoNeShu AgneyAdi krame varAhaM nR^isiMhaM anantaM hayagrIvaM cheti chaturmUrtIH pUjayet | tadyathA\- pra kAvyamushaneva bruvANo devo devAnAM janimA vivakti | mahivrataH shuchibandhuH pAvakaH padA varAho abhyeti rebhan || (R^ik, 9/97/7, sAmaveda, 524, 1116) pIThAgni koNe\-oM varAhAya dharaNIdharAya namaH varAhamAvAhayAmi\-iti varAhamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 74|| pra tadviShNuH stavate vIryeNa mR^igo na bhImaH kucharo giriShThAH | yasyoruShu triShu vikramaNeShvadhikShiyanti bhuvanAni vishvA || (R^ik | 1/154/2, atharva, 7/26/2\-3, taittirIya brAhmaNa, 2/4/3/4, yaju, 5/20) pITha nairR^itya koNe\-oM nR^isiMhAya vajranakhAya namaH nR^isiMhamAvAhayAmi\-iti nR^isiMhamAvAhya sarvopachAraiH sampUjya praNamet || 75|| vi chakrame pR^ithivImeSha etAM kShetrAya viShNurmanuShe dashasyan | dhruvAso asya kIrayo janAsa urukShitiM sujanimA chakAra || (R^ik, 7/100/4, taittirIya brAhmaNa, 2/4/3/5) pITha vAyavya koNe\-oM anantAya nAgarAjAya sahasraphaNAshobhitAya namaH anantamAvAhayAmi\-ityanantamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 76|| hayo na vidvA.N ayuji svayaM dhuri tAM vahAmi prataraNImavasyuvam | nAsyA vashmi vimuchaM nAvR^itaM punarvidvAn pathaH pura eta R^ijuneShati || (R^ik, 5/46/1) pITheshAna koNe\-oM hayagrIvAya sarvavidyAdharAya namaH hayagrIvamAvAhayAmi\-iti hayagrIvamAvAhya sarvopachAraiH sampUjya pranamet || 77|| tataH shukla vIthyAM pUrvAdi krameNa indrAgni\-yama\-nirR^iti\-varuNa\-someshAnAn krameNa pUjayet | tadyathA\- trAtAramindramavitAramindraM have have suhavaM shUramindram | hvayAmi shakraM puruhUtamindraM svasti no maghavA dhAtvindraH || (R^ik, 6/47/11, sAma, 333, atharva, 7/86/1, yaju, 20/50, taittirIya saMhitA, 1/6/12/5) pUrve\-oM indrAya devarAjAya namaH indramAvAhayAmi\-itIndramAvAhya arghya\-pAdyA\-chamana\-snAna\-vastro\-pavIta\-gandha\-puShpa\-dhUpa\-dIpa naivedya dakShiNAdibhiH sampUjya praNamet || 78|| tvaM no agne varuNasya vidvAn devasya heDo ava yAsisIShThAH | yajiShTho vahnitamaH shoshuchAno vishvA dveShAMsi pra mumugdhyasmat || (yaju, 21/3) agni koNe\-oM agnaye tejo.adhipataye namaH agnimAvAhayAmi\-ityagnimAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 79|| yamAya tvA.a~Ngirasvate pitR^imate svAhA | svAhA dharmAya svAhA dharmaH pitre || (yaju, 38/9) dakShiNe\-oM yamAya pretarAjAya namaH yamamAvAhayAmi\-iti yamamAvAhya sarvopachAraiH samarchayet || 80|| asunvantamayajamAnamichCha stenasyetyA manvihi taskarAya | anyamasmadichCha sA ta ityA namo devi rnR^ite tubhyamastu || (yaju, 12/62) nairR^itya koNe\-oM nirR^itaye bhUtAdhipataye namaH nirR^itinAvAhayAmi\-iti nirR^itimAvAhya pUrvokta rItyA pUjayet || 81|| varuNasyottambhanamasi varuNasya skambha sarjanIstho varuNasya R^itasadanyasi varuNasya R^itasadanamasi varuNasya R^itasadanamAsIda || (yaju | 4/36) pashchime\-oM varuNAya jalAdhipataye namaH varuNamAvAhayAmi\-iti varuNamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 82|| A no niyudbhiH satinIbhiradhvaraM sahasriNIbhIrupayAhi yaj~nam | vAyo asmintsvane mAdayasva yUyaM pAta svastibhiH sadA naH || (yaju, 27/28) vAyavya koNe\-oM vAyave prANAdhipataye namaH vAyumAvAhayAmi\-iti vAyumAvAhya ShoDashopachAraiH samarchayet || 83|| somo dhenuM somo arvantamAshuM vIraM karmaNyaM dadAti | sAdanyaM vidathyaM sabheyaM pitR^ishravaNaM yo dadAshasmai || (yaju, 34/21) uttare\-oM somAya pIyUShAdhipataye namaH somamAvAhayAmi\-iti somamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 84|| tamIshAnaM jagatasthuShaspatiM dhiyaM jinvamavase hUmahe vayam | pUShA no yathA vedasAmasad vR^idhe rakShitA pAyuradabdhaH svastaye || (yaju, 25/18) IshAna koNe\-oM IshAnAya vidyAdhipataye namaH IshAnamAvAhayAmi\-itIshAnamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 85|| tataH chaturdvAreShu chaNDa prachaNDau pUrvadvAre, bhadra subhadrau dakShiNa dvAre, jaya vijayau pashchima dvAre, dhAtR^i vidhAtArau uttara dvAre pUjayet | tadyathA\- AshuH shishAno vR^iShabho na bhImo ghanAghanaH kShobhaNashcharShaNInAm | sa~Nkrandano.animiSha ekavIraH shataM senA ajayat sAkamindraH || (R^ik, 10/103/1, sAma, 1849, atharva, 19/13/2, vAja | yaju, 17/33, taittirIya saMhitA, 4/6/4/1) shveta pUrva dvAre\-oM chaNDAya namaH chaNDamAvAhayAmi \-iti chaNDamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 86|| pathaspathaH paripatiM vachasyA kAmena kR^ito abhyAnaLarkam | sa norAsachChurudhashchandrAgrA dhiyaM dhiyaM sIShadhAti pra pUShA || (R^ik, 6/49/8, yaju, 34/42, taittirIya saMhitA, 1/1/14/2) OM prachaNDAya namaH prachaNDamAvAhayAmi\-iti dvitIyaM prachaNDamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 87|| bhadraM karNebhiH shruNuyAma devA bhadraM pashye mAkShabhiryajatrAH | stira~Ngai stuShTuvAMsastanU bhirvyashema devahitaM yadAyuH || aruNa dakShiNa dvAre\-oM bhadrAya namaH bhadramAvAhayAmi\-iti prathamaM bhadramAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 88|| bhadraM bhadraM na AbhareShamUrjaM shatakrato | yadindra mR^iLayAsi naH | (R^ik, 8/93/28, sAma, 173) OM subhadrAya namaH subhadramAvAhayAmi \-iti subhadramAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 89|| sa~NkrandanenAnimiSheNa jiShNunA yutkAreNa dushchyavanena dhR^iShNunA | tadindreNa jayata tatsahadhvaM yudho nara iShu hastena vR^iShNA || (yaju, 17/34) pIta pashchima dvAre\-oM jayAya namaH jayamAvAhayAmi\-iti prathamaM jayamAvAhya sarvopachAraiH samarchayet || 90|| vijyaM dhanuH kapardino vishalyo bANavA.N uta | aneshannasya yA iShava Abhurasya niSha~NgadhiH || OM vijayAya namaH vijayamAvAhayAmi\-iti vijayamAhvAya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 91|| dhAtA rAtiH savitedaM juShantAM prajApatirnidhipA devo agniH | tvaShTA viShNuH prajayA saMrarANA yajamAnAya draviNaM dadhAta svAhA || (vAja yaju, 8/17) kR^iShNottara dvAre\-oM dhAtre namaH dhAtAramAvAhayAmi\-iti prathamaM dhAtAramAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 92|| sa no bandhurjanitA sa vidhAtA dhAmAni veda bhuvanAni vishvA | yatra devA amR^itamAnashAnAstR^itIye dhAmannadhyairayanta || (yaju, 32/10) OM vidhAtre namaH vidhAtAramAvAhayAmi\-iti dvitIyaM vidhAtAramAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 93|| tato vIthyA IshAnAdi koNeShu pradakShiNA krameNa viShvaksenaM pUjayet | tadyathA\- chamUShachChyenaH shakuno vibhR^itvA govindurdrapsa AyudhAni bibhrat | apAmUrmiM sachamAnaH samudraM turIyaM dhAma mahiSho vivakti || (R^ik, 9/96/19, sAma, 1177) vIthIshAna koNe\-oM viShvaksenAya sUtravatI sakhAya namaH viShvaksenamAvAhayAmi\-iti viShvaksenamAvAhya sarvopachAraiH sampUjya praNamet || 94|| vishvakarman haviShA vardhanena trAtAramindrakR^iNoravadhyam | tasmai vishaH samanamanta pIrvIraya mR^igo vihavyo yathAsat || (yaju, 17/24) vIthyagni koNe\-oM viShvaksenAya namaH viShvaksenamAvAhayAmi\-iti viShvaksenamAvAhya pUrvokta rItyA sampUjya praNamet || 95|| vishvakarman haviShA vAvR^idhAnaH svayaM yajasva pR^ithivImuta dyAm | muhyantvaye abhitaH sapatnA ihAsmAkaM maghavA sUrirastu || (R^ik, 10/81/6, sAma, 1589, yaju, 17/2, taittirIya saMhitA, 4/6/2/6) vIthikAgni koNe\-oM seneshAya namaH seneshamAvAhayAmi\-iti seneshamAvAhya sarvopachAraiH sampUjya praNamet || 96|| yA te dhAmAni paramANi yAvamA yA madhyamA vishvakarmannutemA | shikShA sakhibhyo haviShi svadhAvaH svayaM yajasva tanvaM vR^idhAnaH || (R^ik, 10/81/5, yaju, 17/21, taittirIya saMhitA, 4/6/2/5) vIthikA vAyu koNe\-oM vaikuNTha senAnye sUtravatI sakhAya namaH vaikuNThasenAnyamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 97|| dvArAd bahiH kShitau pUrvasyAM gAruDaM dakShiNasyAM chakraM pashchimAyAM gadAM uttarasyAM sha~NkhaM pUjayet | tadyathA\- suparNo.asmi garutmA.NstrivR^ite shiro gAyatraM chakShurbR^ihadrathantare pakShau | stoma AtmA ChandAMsya~NgAni yajUMShi nAma | sAma te tanUrvAmadevyaM yaj~nAyaj~niyaM puchChaM dhiShNyAH shaphAH | suparNo.asi garutmAn divaM gachChaH sva pata || (yaju, 12/4) dvArAd bahiH kShitau pUrvasyAm\-oM garuDAya pakShirAjAya namaH garuDamAvAhayAmi\-iti garuDamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 98|| lokasya dvAramarchimat pavitram | jyotiShmad bhrAjamAnaM mahasvat | amR^itasya dhArA bahudhA dohamAnam | charaNAM no loke sudhitAM dadhAtu | (taittirIya brAhmaNa, 3/12/3/4) dvArAd bahiH dakShiNasyAm\-oM sudarshanAya hetirAjAya namaH sudarshanamAvAhayAmi\-iti sudarshanamAvAhya sarvopachAraiH sampUjya praNamet || 99|| yA te bhImAnyAyudhA tigmAni santi dhUrvaNe | rakShA samasya no nidaH || (R^ik, 9/61/30, sAmaveda, 2/130) dvArAd bahiH pashchimAyAm\-oM kaumodakyai gadAdhipataye namaH kaumodakI gadAmAvAhayAmi\-iti gadAmAvAhya sarvopachAraiH sampUjya praNamet || 100|| agnirR^iShiH pavamAnaH pA~nchajanyaH purohitaH | tamImahe mahAgayam | upayAma gR^ihIto.asyagnaye tvA varchasa eSha te yoniragnaye tvA varchase || (yaju, 26/9) dvArAd bahiruttarasyAm\-oM pA~nchajanyAya sha~NkhAdhipataye namaH pA~nchajanyamAvAhayAmi\-iti sha~NkhamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 101|| tato.aruNa pUrNa shobhAsu pUrvAdi krameNa vimalA utkarShiNI j~nAnA kriyA prahvI satyA IshAnA yogA ityaShTau chAmaragrAhiNIH pUjayet | tadyathA\- athainAShTau virUpAnAlabhate.ati dIrghaM chAti hrasvaM chAti sthUlaM chAti kR^ishaM chAti shuklaM chAti kR^iShNaM chAti kulva chAti lomashaM cha | ashUdrA.abrAhmaNAste prAjApatyAH | mAgadhaH pu.NshchalI kitavaH klIbo.ashUdrA abrAhmaNAste prAjApatyAH || (yaju, 30/22) OM vimalAyai chAmarahastAyai namaH vimalAmAvAhayAmi\-iti prAchyAM vimalAmAvAhya ShoDashopachAraiH samarchayet || 102|| mUrdhAsi rAD dhruvAsi dharuNA dhartryasi dharaNI | AyuShe tvA varchase tvA kR^iShyai tvA kShemAya tvA | (yaju, 14/21) OM utkarShiNyai chAmarahastAyai namaH utkarShiNImAvAhayAmi\-ityAgneyyAmutkarShiNImAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 103|| sa.nj~nAnamasi kAmadharaNaM mayi te kAmadharaNaM bhUyAt | agnerbhasmAsyagneH purIShamasi chitastha parichita UrdhvachitaH shrayadhvam | (yaju, 12/46) OM j~nAnAyai chAmarahastAyai namaH j~nAnAmAvAhayAmi\-iti dakShiNasyAM j~nAnamAvAhya pUrvokta rItyA pUjayet || 104|| mAtA cha te pitA chate .agre vR^ikShasya krIDataH | vichakShata iva te mukhaM brahman mA tvaM vado bahu | (yaju, 23/25) OM kriyAyai chAmarahastAyai namaH kriyAmAvAhayAmi\-iti nairR^ityAM kriyAmAvAhya sarvopachAraiH samarchayet || 105|| bahvInAM pitA bahurasya putrashchishchAkR^iNoti samanAvagatya | iShudhiH sa~NkAH pR^itanAshcha sarvAH pR^iShThe ninaddho jayati prasUtaH || (yaju, 29/42) OM prahvyai chAmarahastAyai namaH prahvImAvAhayAmi\-iti pashchimAyAM prahvImAvAhya ShoDashopachAraiH pUjayet || 106|| dR^iShTvA rUpe vyAkarot satyAnR^ite prajApatiH | ashraddhAmanR^ite.adadhAchChraddhAM satye prajApatiH | R^itena satyamindriyaM vipAnaM shukramandhasa indrasyendriyamidaM payo.amR^itaM madhu | (yaju, 19/77) OM satyAyai chAmarahastAyai namaH satyAmAvAhayAmi\-iti vAyavyAM satyAmAvAhya sarvopachAraiH samarchayet || 107|| tamIshAnaM jagatastasthuShaspatiM dhiyaM jinvamavase hUmahe vayam | pUShA no yatA vedasAmasadvR^idhe rakShitA pAyurabdhaH svastaye || (yaju, 25/18) OM IshAnAyai chAmarahastAyai namaH IshAnAmAvAhayAmi\-ityuttarasyAmIshAnAmAvAhya pUrvokta rItyA pUjayet || 108|| yoge yoge tavastaraM vAje vAje havAmahe | sakhAya indramUtaye || (yaju, 11/14) OM yogAyai chAmarahastAyai namaH yogAmAvAhayAmi\-itIshAnyAM yogAmAvAhya pUrvokta rItyA pUjayet || 109|| tataH pItopashobhAsu pUrvAdi krameNAShTa vasUn pUjayet | tadyathA\- apsvane sadhiShThava sauShadhIranu rudhyase | garbhesa~njAyase punaH || (yaju, 12/36) pUrve\-oM adbhyo namaH apaH AvAhayAmi\-ityapa AvAhya ShoDashopachAraiH pUjayet || 110|| dhruvAsi dhruvo.ayaM yajamAno.asminnAyatane prajayA pashubhirbhUyAt | ghR^itena dyAvApR^ithivI pUryethAmindrasya Chadirasi vishvajanasya ChAyA || (yaju, 5/28) agni koNe\-oM dhruvAya namaH dhruvamAvAhayAmi\-iti dhruvamAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 111|| imaM devA asapatnaM suvadhvaM mahate kShatrAya mahate jyaiShThyAya mahate jAnarAjyAyendrasyendriyAya | imamamuShya putramamuShyai putramasyai visha eSha vo.amI rAjA somo.asmAkaM brAhmaNAnAM rAjA || (yaju, 9/40) dakShiNe\-oM somAya namaH somamAvAhayAmi\-iti somamAvAhya pUrvokta rItyA samarchayet || 112|| bhUrasi bhUmirasyaditirasi vishvadhAyA vishvasya bhuvanasya dhartrI | pR^ithivIM yachCha pR^ithivIM dR^iMha pR^ithivIM mA hiMsIH || (yaju, 13/18) nirR^iti koNe\-oM dharaNyai namaH dharaNImAvAhayAmi\-iti dharaNImAvAhya sarvopachAraiH pUjayet || 113|| maruto yasya hi kShaye pAthA divo vimahasaH | sa sugopAtamo janaH || (yaju, 8/31) pashchime\-oM anilAya namaH anilamAvAhayAmi\-ityanilamAvAhya samyagarchayet || 114|| agnidUtaM puro dadhe havyavAhamupabruve | devAn AsAdayAdiha || (yaju, 22/17) OM pratyUShAya namaH pratyUShamAvAhayAmi\-ityuttare pratyUShamAvAhya sarvopachAraiH samarchayet || 116|| vasubhyastvA rudrebhyastvA.a.adityebhyastvA sa~njAnAthAM dyAvApR^ithivI mitrAvaruNau tvA vR^iShTyAvatAm | vyantu vayoktaM rihANA marutAM pR^iShatIrgachCha pR^ishnirbhUtvA divaM gachCha tatonovR^iShTimAvaha | chakShuShpA agne.asi chakShurme pAhi || (yaju, 2/16) IshAna koNe\-oM prabhAtAya namaH prabhAtamAvAhayAmi\-iti prabhAtamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 117|| tataH kR^iShNArdha shobhAsu pUrvAdi krameNa aShTakula nAgAn pUjayet | tadyathA\- tanmitrasya varuNasyAbhichakShe sUryo rUpaM kR^iNute dyorupasthe | ananta manyadrushadasya pAjaH kR^iShTaNamanyaddharitaH saM bharanti || (yaju, 33/38) pUrve\-oM anantAya namaH anantamAvAhayAmi \-ityanantamAvAhya sarvopachAraiH sampUjya praNamet || 118|| namo.astu sarpebhyo ye ke cha pR^ithivImanu | ye antarikShe ye divi tebhyaH sarpebhyo namaH || (yaju, 13/6) Agneya koNe\-oM vAsukaye namaH vAsukimAvAhayAmi\-iti vAsukimAvAhya pUrvokta rItyA samarchayet || 119|| namastakShabhyo rathakArebhyashcha vo namo namaH kulAlebhyaH karmArebhyashcha vo namo | namo niShAdebhyaH pu~njiShThebhyashcha vo namo namaH shvanibhyo mR^igayubhyashcha vo namaH | (yaju, 16/27) dakShiNe\-takShakAya namaH takShakamAvAhayAmi\-iti takShakamAvAhya sarvopachAraiH samarchayet || 120|| puruSha mR^igashchandramaso godhA kAlakA dArvA ghATaste vanaspatInAM kR^ikavAkuH sAvitro haMso vAtasya nAkro makaraH kulIpayaste.akUpArasya hriyai shalyakaH || (yaju, 24/35) nairR^iti koNe\-oM kulIrAya namaH kulIramAvAhayAmi\-iti kulIramAvAhya pUjopachAraiH samarchayet || 121|| indrasya rUpamR^iShabho balAya karNAbhyAM shrotramamR^itaM grahAbhyAm | yavA na bahirbhruvi kesarANi karkandhu jaj~ne madhu sAraghammukhAt || (yaju,19/91) pashchime\-oM karkoTAya namaH karkoTamAvAhayAmi\-iti karkoTamAvAhya ShoDashopachAraiH samarchayet || 122|| pratishrutkAyA artanaM ghoShAya bhaShamantAya bahuvAdinamanantAya mUkaM shabdAyADambarAghAtaM mahase vINAvAdaM kroshAya tR^inavadhmamavarasparAya sha~NkhadhmaM vanapamanyatoraNyAya dAvapam || (yaju, 30/19) vAyu koNe\-oM sha~NkhapAlAya namaH sha~NkhapAlamAvAhayAmi\-iti sha~NkhapAlamAvAhya pUrvokta rItyA samarchayet || 123|| prANAya svAhA.apAnAya svAhA vyAnAya svAhA | ambe ambike.ambAlike na mA nayati kashchana | sasatyashvakaH subhadrikAM kAmpIla vAsinIm || (yaju, 23/18) uttare\-oM kambalAya namaH kambalamAvAhayAmi\-iti kambalamAvAhya sarvopachAraiH sampUjayet || 124|| yUpabraskA uta te yUpavAhAshchaShAlaM ye ashvayUpAya takShati | ya chArvate pachanaM sambharantyuto teShAmabhigUrttirna invatu || (yaju, 25/29) IshAna koNe\-oM ashvatarAya namaH ashvataramAvAhayAmi\-ityashvataramAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 125|| Agneya prabhR^itiShu chatuShkoNeShu chaturvyUhAn pUjayet | tadyathA\- bhAyai dArvAhAraM prabhAyA agnyedhaM braghnasya viShTapAyAbhiShektAraM varShiShThAya nAkAya pariveShTitAraM devalokAya peshitAraM manuShya lokAya prakAritAraM sarvebhyo lokebhya upasektAramava R^ityai vadhAyopamanthitAraM meghAya vAsaH palpUlIM prakAmAya rajayitrIm || (yaju, 30/12) OM vAsudevAya parameShThyAtmane namaH vAsudevamAvAhayAmi\-ityAgneyAM vAsudevamAvAhya sarvopachAraiH sampUjya praNamet || 126|| kArShirasi samudrasya tvA kShityA unnayAmi | samApo adbhiragmata samoShadhIbhiroShadhIH || (yaju, 6/28) OM sa~NkarShaNAya puruShAtmane namaH sa~NkarShaNamAvAhayAmi\-iti nairR^ityAM sa~NkarShaNamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 127|| mitrasya charShaNI dhR^ito.avo devasya sAnasi | dyumnaM chitrashravastamam || (yaju, 11/62) OM pradyumnAya vishvAtmane namaH pradyumnamAvAhayAmi\-iti vAyavyAM pradyumnamAvAhya sarvopachAraiH sampUjya praNamet || 128|| R^itaM satyamR^itaM satyamagniM purIShyama~Ngirasvad bharAmaH | oShadhayaM pratimodadhvamagnimetaM shivamAyantamabhyatra yuShmAH | vyasyan vishvA anirA amIvA niShIdanno apa durmatiM jahi || (yaju, 11/47) OM aniruddhAya nivR^ittyAtmane namaH aniruddhamAvAhayAmi\-itIshAnyAM aniruddhamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 129|| bAhya paridhiShu sattvAdi guNa traya sambhUtAna pUjayet | tadyathA\- trirdevaH pR^ithivImeSha etAM vi chakrame shatarchasM mahitvA | pra viShNurastu tavasastavIyAn tveShaM hyasya sthavirasya nAma || (R^ik, 7/100/3, taittirIya brAhmaNa, 2/4/3/5) bAhya shukla paridhau\-oM sattvaguNasambhUtebhyo namaH sattvaguNasambhUtAnyAvAhayAmi\-iti sattvaguNasambhUtAnyAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjya praNamet || 130|| hiraNyagarbhaH samavartatAgre bhUtasya jAtaH patireka AsIt | sa dAdhAra pR^ithibIM dyAmutemA.N kasmai devAya haviShA vidhema || (R^ik, 10/121/1, atharva, 4/2/7, yaju, 13/4, 23/1, 25/10, taittirIya saMhitA, 4/1/8/3) bAhyAruNa paridhau\-oM rajoguNasambhUtebhyo namaH rajoguNasambhUtAnyAvAhayAmi\-iti rajoguNasambhUtAnyAvAhya sarvopachAraiH samarchayet || 131|| asa~NkhyAtA sahasrANi ye rudrA adhi bhUmyAm | teShAM sahasra yojane.ava dhanvani tanmasi || (yaju, 16/54) bAhya kR^iShNa paridhau\-oM tamoguNa sambhUtebhyo namaH tamoguNa sambhUtamAvAhayAmi\-iti tamoguNa sambhUtamAvAhya ShoDashopachAraiH sampUjayet || 132|| evaM chakrAbja maNDale devAnAvAhya saMsthApya sampUjayet | namo.asmadAchArya paramparAbhyo namo namo bhAgavatabrajebhyaH | namo namo.anantamukhAmarebhyo namaH, shriyai shrIpataye namo.astu | iti shrImadvedamArga pratiShThApanAchArya vedAnta\-pravartakAchArya shrImat paramahaMsa parivrAjakAchArya satsampradAyAchArya jagadguru bhagavadananta\-pAdIya shrImadviShvaksenAchAryya svAminA (tridaNDI svAmIti khyAtaH)sa~NkalitaH chakrAbja maNDala devatA pUjA vidhiH | ## Compiled, encoded, and proofread by Arun Kumar Upadhyay \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}