% Text title : Vishnu Vaibhavam % File name : viShNuvaibhavam.itx % Category : vishhnu % Location : doc\_vishhnu % Proofread by : Suba Ramesh, NA % Latest update : January 5, 2022 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Vishnuvaibhavam ..}## \itxtitle{.. viShNuvaibhavam ..}##\endtitles ## atha viShNusaMhitAyAM tR^itIyaH paTalaH | siddhaH\- atha vakShyAmi sa~NkShepAd viShNorvaibhavamuttamam | yena j~nAtena shuddhAtmA vaiShNavaM padamApnuyAt || 1|| (j~nAnena) devateha paraM jyotireka eva paraH pumAn | sa eva bahudhA loke mAyayA bhidyate svayA || 2|| puruShAkhyaH svayaM mAyAM prakR^itiM vyajya sa dvidhA | sthitastridhA cha sattvAdiguNabhedAt pratIyate || 3|| (sthitaM tridhA) viShNubrahmashivAkhyo.asau sthityutpattyantakR^inmataH | (viShNurbrahma) mUrtayo vAsudevAdyAH dharmaj~nAnAdibhedataH || 4|| chatasrastasya vij~neyA vedavarNayugAshrayAH | parameShThI pumAn vishvo nivR^ittiH sarva ityasau || 5|| pa~nchadhopaniShadbhedAnmahAbhUtatvamAgataH | manaHshrotrAdibhiH ShaDbhira~Ngaishcha hR^idayAdibhiH || 6|| ShaDakSharAtmako nityamR^itubhishchaiSha bhidyate | saptavyAhR^itibhirlokaishChandobhiH R^itubhistathA || 7|| saptadhA bhidyamAno.asau vij~nAtavyo vichakShaNaiH | aShTaprakR^itibhishchAsAvaShTamUrtibhireva cha || 8|| aShTAkSharamayo nityamaShTadhA chaiSha bhidyate | nArAyaNo nR^isiMhashcha varAho vAmanastathA || 9|| (vArAho) rAmabrahmendrasUryAshcha chandrastairnavadhA sthitaH | smR^itaH) indro.agnishcha yamashchaiva nirR^itivaruNastathA || 10|| vAyushcha soma IshAno brahmAnantashcha te dasha | ekAdashendriyairbhinnastathA dvAdashamAsapaiH || 11|| (ekAdashendriyaishchaiva tathA) sa trayodashadhA chaiva vishvedevAdibhiH smR^itaH | sa chaturdashadhA bhinno manubhishchAkShuShAdibhiH || 12|| tithibhishchaiva vij~neyaH sa pa~nchadashadhA sthitaH | svaraiH ShoDashadhA bhinno dikkoNAvAntaraistathA || 13|| mUrtyantaraishcha vij~neyo bahudhA tasya vistaraH | (mUrtyantaraistu) ekadvitrichatuShpa~nchaShaDAdyA vishvatomukhAH || 14|| mukhabhedAH samAkhyAtAstasya vishvAtmano hareH | hyAdayo vishvataHpANerbhujabhedAstathA smR^itAH || 15|| vividhAbharaNA dIrghA vividhAyudhadhAriNaH | mUrdhAnashchaiva tasyoktA lasanmakuTakuNDalAH || 16|| (lasanmakarakuNDalAH) sahasraM pauruShe sUkte pAdAshchAkShINyanekashaH | hiraNyagarbho.anekAtmA vimalaH shyAma eva cha || 17|| nIlaH pItashcha raktashcha nAnAvarNashcha kIrtitaH | chandrAdityau smR^itau tasya vAmadakShiNalochane || 18|| brahmANamAhurmUrdhAnaM keshAMshchAsya vanaspatIn | bhruvormadhyaM tathA rudraM somaM cha manasi sthitam || 19|| ekAdashAsya vij~neyA rudrAH kaNThaM samAshritAH | nakShatragrahatArAshcha dashanAstasya kIrtitAH || 20|| dharmAdharmau tathordhvAdharoShThasampuTamAshrito | indrAgnI tAluke tasya jihvA chaiva sarasvatI || 21|| dishashcha vidishashchaiva shrotrayoH saMvyavasthitAH | vAyuH prANeShu vij~neyo maruto.a~NgulayaH smR^itAH || 22|| R^iShayo romakUpasthAH samudrA vastigocharAH | nadyashcha vasudhA chAsya nAgAshcha nalake sthitAH || 23|| 1. ' stu' , 2. ' karaku' kha. ga. pAThaH. jAnusthAvashvinau devau parvatAshchorusaMshritAH | guhye.asya guhyakA j~neyA vasavashchorasi sthitAH || 24|| (vasavashchorusaMsthitAH, vasavashchorarasthitAH) nakhAgreShu cha vij~neyA divyA oShadhayaH sthitAH | nAsikAyAH puTau j~neyAvayane dakShiNottare || 25|| R^itavo bAhumUlasthA mAsAstasya kareShu cha | lalATAgre sthitAH siddhA bhruvormeghAH savidyutaH || 26|| yakShakinnaragandharvA daiteyA dAnavAstathA | rAkShasAshchAraNAshchAsya jaTharaM tu samAshritAH || 27|| (jaTharaM cha) pitaraH pretakUshmANDavetAlapramathAstathA | (vetAlAH pramathAstathA) pAtAlagocharAshchAsya pAdayugme vyavasthitAH || 28|| pArshvayostasya vij~neyA yaj~nA vaidikatAntrikAH | agnihotrAdikarmANi varNAshramagatAni cha || 29|| svAhAsvadhAvaShaTkArAH sarve.asya hR^idaye sthitAH | ye vai sahasranAmAno viShNavaH parikIrtitAH || 30|| sahasramUrtayaste.atra yathAyogamavasthitAH | yataH sahasrasa~NkhyApi bahusa~NkhyA prakIrtitA || 31|| mUrtayashchAsya sarvAstAH sa~NkhyAtItA hyanekashaH | devAdInAM cha sarveShAM mUrtayo.atraiva kIrtitAH || 32|| tasmAt sahasramUrtiH san viShNuH sarvAtmako mataH | (saM viShNuH) darpaNAnAM bahutve tu dR^ishyate naikatA yathA || 33|| tadvad bahutvaM manyante viShNostasyAlpachetasaH | yathAmbhasIndubimbAni pratishabdAshcha naikadhA || 34|| eko.apyAtmA bahuShvevamityAhustattvadarshinaH | paramArthamajAnanto mUDhAstvaj~nAnamohitAH || 35|| kShetraj~nasya bahutvaM hi vadantIha ramanti cha | brAhmaNA yasya mukhataH kShatriyA yasya bAhutaH || 36|| vaishyA yasyoruto jAtAstadviShNoH paramaM padam | IdR^ishaM taM mahAviShNumaprameyamanAmayam || 37|| tatprasAdAdR^ite vaktuM j~nAtuM vA naiva shakyate | sarvadevAshrayo viShNuH sarve devAstadAtmakAH || 38|| asheShaM vA~NmayaM chedaM lokAlokaM charAcharam | vyAptaM viShNusharIreNa vAyunevAmbaraM sadA || 39|| sarve viShNuparA devAH sarvashAstreShu kIrtitAH | yato jAtAkhilA sR^iShTirante tallayabhAginI || 40|| tato.anyaH puNDarIkAkShAt ko vishvaM vyApya tiShThati | AdhArAdheyabhAvena dvidhAvastho janArdanaH || 41|| sarvabhUtahitAyAsauM sthitaH sakalaniShkalaH | evaM chobhayarUpo.asau j~neyo viShNuH parAtparaH || 42|| (parAvaraH) sthUlasUkShmaparatvena tridhA cha bhagavAn sthitaH | prabhaviShNurmahAviShNuH sadAviShNushcha sa smR^itaH || 43|| sa hyAtmA chAntarAtmA cha paramAtmA cha sa smR^itaH | (cha kIrtitaH) vairAjaM lai~NgikaM chaishaM bahirantashcha sarvashaH || 44|| shabdAdishchinmayaM rUpaM jAgratsvagnasuShuptigam | (shabdArthashchinmayaM) mantrAnusvAranAdeShu trayamanveShayed budhaH || 45|| vede sA~Nkhaye cha yoge cha pa~ncharAtre cha kevale | (kevalam) dharmashAstre purANe cha munibhirdevamAnuShaiH || 46|| paThyate nikhilairnityaM vishvaM viShNumayaM jagat | atItAnAgataM chaiva vartamAnaM cha ki~nchana || 47|| indriyANIndriyArthAshcha bhUtAntaHkaraNAni cha | avyaktaM triguNA mAyA vidyA dharmAdayastathA || 48|| niyatishcha kalA kAlaH sarvamanyachcha tanmayam | viShNureva paro devaH sarvabhUteShvavasthitaH || 49|| sarvabhUtAni chaivAsau na tadastIha yanna saH | devAsurAdayo mrtyAH pashavashcha sarIsR^ipAH || 50|| taruvallItR^iNauShadhyo mahAbhrAshanividyutaH | shailAbdhisaridArAmanagarANi sarAMsi cha || 51|| lokAshchAnantakAlAgnipretAvAsoragAlayAH | sapta bhUrAdayo brAhmashaivavaiShNavasa.nj~nitAH || 52|| sarve cha viShNunaikena vyAptA ityavadhAraya | varAho bhArgavaH siMho rAmashrIdharavAmanAH || 53|| ashvakR^iShNau cha dikShveShAM lokairaNDaM sahAkhilam | yachchAnuktamasheSheNa viShNoretA vibhUtayaH || 54|| vishvavyApitayaivaiSha viShNutvaM prAptavAn prabhuH | (vishvavyAptitayaivaiSha viShNutvaM prAptavAn vibhuH) vasanAt sarvabhUteShu vAsudevatvameva cha || 55|| AdimUrteH samAkR^iShTa iti sa~NkarShaNaH smR^itaH | pradyumno dyumnapuShTatvAdaniruddho.anirodhanAt || 56|| achyuto.achyavanAd yogAt tridhAmA dhAmabhistribhiH | vilomendriyagamyatvAjj~neyo.antaryAmyadhokShajaH || 57 vaikuNThAmalavarNatvAd vaikuNThashchAyamuchyate | (vekuNThAmalavarNatvAd) keshau sargAntayorasya sta ityevaiSha keshavaH || 58|| naranArIprakartR^itvAnnarANAM chAyanAdayam | nArAyaNo narotthAnAmayanatvAdapAM cha saH || 59|| mAdhavo madhuShUtpattyA dhavatvAd vA shriyaH smR^itaH | gAM vindatIti govindo duHkhAnAM haraNAddhariH || 60|| madhvAkhyAsuraghAtitvAduchyate madhusUdanaH | tribhiH svairvikramairvyApta iti j~neyastrivikramaH || 61|| vAmano hrasvatAyogAchChrIdharo vahanAchChriyaH | hR^iShIkAkhyendriyeshatvAddhR^iShIkesho.ayamIritaH || 62|| padmaM nAbherabhUd yasya padmanAbhastataH smR^itaH | udarAlambi dAmAsyetyukto dAmodarashcha saH || 63|| sa rudro rodanAjjAto brahmA bR^iMhaNakarmaNA | indrashcha paramaishvaryAd vahanAd vahniruchyate || 64|| yamaH saMyamanAt puMsAM varaNAd varuNastathA | vAyurvAnAta savAta soma IshashcheShTo janeShvataH || 65|| Adityo.aditiputratvAchchandrashchandayatIti saH | ityevaM guNavR^ittyAhyaiH shabdaireko.apyanekadhA || 66|| pratIyate.ambhasIvendurbahutvaM nAsya tAvatA | yathA sarvagato vAyuratisUkShmo na dR^ishyate || 67|| tathA sarvagato viShNuraj~naistaj~naistu dR^ishyate | ichChAj~nAnakriyAbhedAna tisro vai tasya shaktayaH || 68|| yAbhirdvAdashadhA bhinnAshchatasrastasya mUrtayaH | sA tu shaktiH parA sUkShmA yechChAkhyA kAmarUpiNI || 69|| otaM protaM yayA sarvaM dR^ishyate sacharAcharam | dvidhA vibhajya sAtmAnaM kriyAj~nAnapravartanam || 70|| prakaroti jagat kR^itsnaM svatantramiva tadvashAt | kriyAshaktyAparo viShNuH j~nAnashaktyA khageshvaraH || 71|| taM yaj~napuruShaM prAhustapashChandomayaM khagam | ichChAshaktyA tu vij~neyaH puruSho yaH paro.avyayaH || 72|| j~nAnapUrvaM pravarteta kriyA kartA tataH punaH | j~nAnAdhArA kriyA j~neyA na chaikA sampravartate || 73|| kriyAj~nAnaprabhedena shaktirekA parasya nuH | dvidhA vyApya jagat kR^itsnaM charAcharamavasthitA || 74|| shaktishaktimatoryasmAnna bhedo.asti parasparam | abhinnaM tena boddhavyaM kriyAj~nAnadvayaM budhaiH || 75|| eka eva tridhArUpo bhedenAnena saMsthitaH | kriyA j~nAnaM tathechChA cha tritayaM chaikameva hi || 76|| upachAraH smR^ito bheda ekasyaiva mahAtmanaH | khagopendrashivAshchaivamabhinnAstena kIrtitAH || 77|| indriyANIndriyArthAshcha buddhereva vibhUtayaH | aha~NkAravikArAshcha jalabudbudavanmatAH || 78|| goShvapyanekavarNAsu yathA kShaurakavarNatA | tathAshrayeShu bhinneShvapyekarUpamavekShyatAma || 79|| kShaNabha~Ngi jagat sarvaM viddhyetat sacharAcharam | tadabha~Ngyekameveha yad viShNoH paramaM padam || 80|| tasyeshvarasya chaishvaryAt sarvametat pravartate | seshvaraM hi jagat kR^itsnaM nAnIshvaramidaM bhavat || 81|| kShetraj~nasya bahutvaM cha vadantyaj~nAnamohitAH | na kShetraj~nabahutvaM tu tattvaj~nAnAM tu sammatam || 82|| upAdhibhedAd ye tvAhurbahutvaM paramAtmanaH | saMsarantyeva te mUDhA nApnuvanti paraM padama || 83|| yeShAM vishvasR^ijo.apyasya sarvaj~natvamanIpsitama | taiH pramANaprameyAnAM sambandho no.avadhAritaH || 84|| saMsthAninAM samutpattyA jagato janma yanmatam | tadIshakR^itamanyo.alaM prakR^iterna hi chodane || 85|| tasmAdIshakR^itaM vishvaM tadUDhaM tanmayaM tathA | tatpAlitaM tadartha cha tadIyaM cheti gR^ihyatAm || 86|| tasyedR^ishasya devasya prabhAvo nanvadurgamaH | svayameva sa taM veda yadi vA na tathA shruteH || 87|| yato jAtAkhilA sR^iShTiriyaM ko veda tat param | arvAgdevA hi tatsR^iShTA brahmAdyA api mUrtayaH || 88|| tathApi mahimoddeshastasyokto.achintyarUpiNaH | vakti yanmahimAnantyaM na te viShNaviti shrutiH || 89|| iti viShNusaMhitAyAM viShNuvaibhavaM nAma tR^itIyaH paTalaH || ## Proofread by Suba Ramesh, NA \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}