% Text title : sAralAdAsaH mahAkaviH % File name : sAralAdAsaHmahAkaviH.itx % Category : misc, article, pradIptakumArananda % Location : doc\_z\_misc\_general % Author : (Copyright) Pradipta Kumar Nanda, Kendrapara, Orissa pknanda65 at gmail.com % Transliterated by : Pradipta Kumar Nanda % Proofread by : Pradipta Kumar Nanda % Acknowledge-Permission: (Copyright) Pradipta Kumar Nanda % Latest update : October 7, 2021 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. mahAkaviH sAralAdAsaH ..}## \itxtitle{.. mahAkaviH sAralAdAsaH ..}##\endtitles ## lekhakaH \- nandapradIptakumAraH sAralAdAsa utkalabhUmau shUdramuninAmnA parichitaH | utkalavyAsa iti taM kechana udghoShayanti | asya mahAtmanaH kR^itiShu hi asya va.nsha\-para.nparA\-viShaye kimapi likhitamasti | tathyadR^iShTyA sAralAdAsaH pa~nchadasha\-shatAbdIya iti tatkR^ita\-mahAbhArata parishIlanena parij~nAyate | kapilendradevasya rAjani sAralAdAsa AsIditi tena bhaNitam | tathAhi\- \ldq{}jameshvara li.nga tahiM mahodadhi taTe | nIlasundara parvata shrIkalapa baTe || vijaye rAmakR^iShNa subhadrA mahA brahma | chArilakSha vatisha sasrAbda mahAtama || kalikAla dhva.nsana ku bhogagoTi pUjA | praNamite khaTai kapileshvara rAjA || \rdq{} ityatra kapilendradevasya astitvaM spaShTatayA sthirIkriyate | siddheshvara asya pUrvanAma AsIt | pariDA asya kaulika upAdhiH | asya piturnAma yashovantastathA bhAtA parshurAma AstAm | pitR^imAtR^ihInaH siddheshvaraH bhrAtrA parshurAmeNa paripAlitaH | yachchoktaM droNaparvaNi\- \ldq{}Ahe prabhu mote kara ApaNa.nka bhR^itya | yashovanta nandana muM mUrukha atyanta || \rdq{} api chAtra\- \ldq{}janme janme mUrkha muM nArAyaNa.nka bhR^ityara bhR^itya | vAkya devI bhaNDAra muM kalai bhakata || yashovantIra nandana shrI vAsudeva mama hR^ide | shUdramuni sArolA dAsa lIna ho shrIkR^iShNa pAde || \rdq{} atra yashovantI nandana shabdena sa AtmAnaM shrIkR^iShNadAsa arthena kathita iti kechana samarthayanti | jAtyA shUdro.ayaM mahApuruShaH prakR^itapakShe prasiddhaH shAktaH babhUva | utkalIya shaktipITheShu anyatamaH sAralApIThaH jha.nkaDaH grAmaH siddheshvarasya janmasthAna rUpeNa sthirIkR^itaH | asau \ldq{}jha.nkaDa\rdq{} grAmaH kadAchit kanakapuraH vA kanakAvatI pATaNA kadAchidvA ja.nkherapura kadA anuja(sAna) sArolA nAmnA cha pariShkR^itaH | yachchoktam mahAbhArate AdiparvaNi\- \ldq{}nIlasundara giri uttara diga koNe | sArasvata bhUmi bhratakhaNDa aishAnye | chandrabhAgA boli kari nadI eka goTi | vR^iddhamAtA~Nka pArushe mahodadhi bheTi || se nadI tIrare parshurAma ye ghATai | kanakAvatI nAme pATaNA prakAshai || tA uttare anuja sarala boli grAme | vijaye mAheshvarI sAralA chaNDI nAme || \rdq{} anyatra\- \ldq{}kanakapura pATaNA ghara parshurAma | mu.nhi tAra anuja shAralAdAsa nAma || \rdq{} yadvA\- \ldq{}jha.nkaDapura vAsinI ye sAralA devI | tAhA.nkara kumara muM shrIsAralA kavi || \rdq{} iti | kanakAvatI\-paTTaNa\-nivAsI tadbhrAtA parshurAmo naukAvAhaka\-rUpeNa parichitaH AsIt | jha.nkaDapIThAdhIshvarI alaukIka shakti sa.npannA mAtA vAgdevI sAralA siddheshvaraM prati atIva prasannA AsIt | sAralAdevIdvArA saH sAralAdAsa ityupAdhinA vibhUShitaH | sAralAkR^ipayA hi mahAbhArato virachitaH | tathAhi madhyaparvaNi\- \ldq{}janme janme mu.nhi shAhAsravAdI | paNDita jana madhye muM na pashili prasiddhi || \rdq{} Adi parvaNi\- \ldq{}se siddhadevI mote prasanna hoilA | akalantA mahAbhArata mote Aj~nA delA || ja.nkherapura vAsinI kR^ipAjala nandinI | tAhAra Aj~nA pramANe muM hoili shUdramuni || se siddhadevI charaNe mora sevA | shUdramuni sArola dAsaku gati mukti devA || \rdq{} api cha madhyaparvaNi\- \ldq{}na paDhi paNDita muM kalAiM abhyAsa | vadanti shUdramuni granthika shrI sArolA dAsa || \rdq{} droNaparvaNi\- \ldq{}mUrkha apaNDita muM na jANai kiChi | ki~nchite sudayA mote kaleka pi~NgalAkShI || \rdq{} tatra madhyaparvaNi\- \ldq{}kusthAne vasili na vasili vipragoShThI | shishubuddhi mohara vayasa alapaTi || \rdq{} vanaparvaNi\- \ldq{}girijA nandinI ye sArolA chaNDI nAma | tAhA.nkara sadaye kiChi kahili purANa || rAtra yAhA kahai tAhA divase likhai | eNu kari sadaye mote hoile mahAmAyI || \rdq{} iti sAralAdAsasya vyaktitva\-vaishiShTyaM cha viShaye sayauktikaM pramANaM varIvarti | sAralA mahAbhArata paryAlochanAyAH kaveH sArasvatapratibhA anumIyate | vila.nkArAmAyaNe.api tasya mahAnubhAvasya kAruNyaM siddheshvara nAmnA pratiphalitaH | yaduktam\- \ldq{}rAmAyaNa vR^ittAnta ku nirantare ghoSha | shrIrAma charaNe bhaje siddheshvara dAsa || \rdq{} tatra Ashramika parvaNi\- \ldq{}jaganmAtA jahuM prasanna mote hele | shUdramuni sAralA dAsa nAma dele || \rdq{} ityatra yadi vA sAralAdAso vaiShNavatvena nirUpitastathApi ApAtataH shUdramuniH shAkta AsIditi mayA pUrvamuktam | devI sAralAM prati tasya AntarikabhaktiH itthaM pramANayati mahAbhArate\- \ldq{}adR^iShTiki dR^iShTi mu.nhi karAili ANi | kR^ipA karivAru sAralA ThAkurANI | e pada rachane muM na kare pratij~nA | lekhe sAralA dianti mote yAhA Aj~nA || janmahuM mUrkha muM paDhinA.nhi vidyA | na jANai japa mantra nu.nhai prasiddha || se mAtA prasAde yAhA mane mora sphure | lekhai ye vasi nIla kalpavaTa mUle || \rdq{} iti taM prati sAralAyAH anukampA tena svamukhena pradarshitA | mahAkaviH sAralAdAsaH uddIpta sAdhako vishiShTo vidvAn sa.nskR^itaj~nashcha AsIt | sAdhanAyAH charame kShetre sa praviShTaH sammAnitashcha | pUrvajanme.ayaM kAlidAso babhUva | jAtismaratAM pramANIkR^itva trikAladarshi\-munipadavIM prAptavAn | tatpUrvajanmaviShaye.api tena bhaNitam\- \ldq{}prathama janmare mu.nhi heli kAlidAsa | dvitIya janmare mu.nhi mahAkAla dhva.nsa || tR^itIya janmare muM sAra sAralAdAsa kavi | Au janme mu.nhi marttyamaNDale janmivi || pratijanme mu.nhi pandaralakSha kathA bhAvi | chArijanme ShAThie lakSha kathA kahivi || ukta kathA kahisAri e marttyamaNDala | teve jAiM hoivi muM shiva dvArapAla || \rdq{} iti | kAryAnte pa~nchame janmani shivadvArapAlo bhaviShyAmIti tasya pratij~nApi pratiphalitA | svakIya kavikarmaviShaye tenoktam chaNDipurANe\- \ldq{}prathame shrI rAmAyaNa dvitIye bhArata | tR^itIye likhana muM kali shirI bhAgavata || \rdq{} vila.nkA rAmAyaNa.n(dANDI rAmAyaNa),mahAbhArataM chaNDIpurANAni cha asya samujjvala grantharatnAni santi | vila.nkA rAmAyaNamasya prArthamikI rachanA | shailI dANDivR^ittam | nirdiShTAkShara sa.nkhyA nAsti | yuddhavarNanaM chAtra \- \ldq{}vijighoSha dAuNDi Tamaka nisANa | vIravAjA vAdya bAjai ghana ghana || rAuta mAhunta pAika paNDikAra | senApatimAne hoile bAhAra || sAtalakSha padAti pA~nchalakSha ratha | yegAra sahasra mattahastI udaNDa e kShetra || \rdq{} chAnte\-\rdq{} rAmAyaNa rachanAku nirantare ghoSha | shrIrAma charaNe bhaje siddheshvara dAsa || \rdq{} vila.nkA\-rAmAyaNamasya kaveH na kR^itiriti ye kathayanti teShAM kR^ite uparyuktaM pramANaM grahaNIyam | nanu siddheshvaraH sAralAdAtAt bhinnashchenna | yato hi vila.nkA rAmAyaNe\- \ldq{}sAralA dAsa sharaNa pashe se charaNe | mUrkha mu.nhi apaNDita shAstra hiM na jANe || buddhi dhyAna j~nAna yoga laya kiChi nA.nhi | grantha bhedivAku shakti mora avA kA.nhi || shrI sAralA chaNDI~Nkara sadA aTe dAsa | Aj~nAre muM shAstra kiChi kariChi abhyAsa || se yAhA karanti Aj~nA muM tAhA lekhai | apaNDita mUrkha mora shAstra j~nAna nA.nhi || \rdq{} iti | api chAtra\- \ldq{}jaya jaya aparNA go to pAde sharaNa | sAralA dAsaku mAta kara paritrANa || Ahe sAdhu suj~najane mora nivedana | doShA doSha thile kShamA kariva ApaNa | jha.nkaDa vAsinI mAta abhayA kR^ipAre | janahite e granthaku kali muM bhAShAre || \rdq{} iti granthakR^itvivakShA sphShTA | chaNDIpurANaM devIbhAgavatanAmnA khyAtam kintu na devIbhAgavatasyAnuvAdarUpam | mAheshvaryAH durgAyAH avatAra prasa.ngo.atra varNitaH svatantrarItyA | anupama charitrANAM varNanamapi atra kAlpanikam | varNanAvilAso.atra chamatkAraH | rUpavarNana\- yuddhavarNana\-prasa.nge cha kaveH sAmarthyam ullekhanIyam | tathAhi mahiShAsurasya abhiyAna prasa.nge\- \ldq{}yetebele durAntaka mADi yAuaChi | jana manuShya sahite na rahanti kiChi || yesaneka vanasta bhA.nganti vAta ghAte | sehipari huanti daitara pAda ghAte || deve apasaranti yevaNa bala dekhi | mAnava mAtraku ChAra kisa tAhA lekhi || gAndhAra desha pArijAteka desha nepAli desha vArasvatI | sakala deshamAna hou.nChanti sandhanti || nATa choTa karNATa tihuDi chunderI | bhA.ngiNa nagranta bhaNDAra dUra kari || \rdq{} iti | rUpavarNanAyAM kaveH kaushalamatyantam upabhogyam | chaNDamuNDamukhAbhyAM durgArUpavarNanamatra manoramam\- \ldq{}svAmi navasR^iShTi rachantA ChADiNa prajApati | ketekAla gaDhilA amUlya ratnakAnti || atyanta samata nohai vakSha sthala | tathi upare bhArA tAhAra kucha maNDala || ete baDa bhArA aTai kShINa majhi | uchchurga nohai sUkShma aTai subhAgi || aneka yuge ghaTaNA kalA stirI ratnakAnti | bhA.ngi ketebele se gaDhiva prajApati || \rdq{} iti | sAralApUrvaM \ldq{}mahAbhArata\rdq{} miti vishAlo grantha oDiA sAhitye prAgeva nAsIt | asAdhAraNa sa.nskR^itavidvAn sAralAdAsaH utkalabhAShayA sarvAdau mahAbhAratasya AyojanaM chakAra | svatantra shailyA tena mahAbhAratasya viShayavastu AdishaktikaTAkSheNa upasthApitam | tathAhi mahAbhArate\- agAdha sAgara ehu shrImahAbhArata | sabu sa~nchapi kahile heba apramita || esana bichAri Thike Thike ye kahibi | mo hR^ide mAlA parama mAheshvarI devI || iti | lakShashlokayuktaM aShTAdashaparva vishiShTaM mahAbhArataM vyAsakR^itaM tAvat 1Adiparva 2\-sabhAparva 3\-vanaparva 4\-virATa parva 5\-udyoga parva 6\-bhIShma parva 7\-droNa parva 8\-karNaparva 9\-shalyaparva 10\-sauptika parva 11\-srI parva 12\-shAntiparva 13\-anushAsana parva 14\-ashvamedha parva 15\-Ashramika parva 16\-mauShaka parva 17\-mahAprasthAnika parva 18\-svargArohaNa parva pramukhAni aShTAdashAni prasiddhAni | sAralA mahAbhArate tu 1\-Adi parva 2\-madhya parva 3\-sabhAparva 4\-vana parva 5\-virATa parva 6\-udyoga parva 7\-bhIShma parva 8\-droNa parva 9\-karNa parva 10\-shalya parva 11\-gadA parva 12\-kA.nishikA parva 13\- nArI parva 14\-shAnti parva 15\-Ashramika parva 16\-ashvamedha parva 17\-mUShalI parva 18\-svargArohaNa parva bhedena bhidyante | mUla sa.nskR^ita vyAsakR^ita mahAbhArataM kadAchittena pratyAkhyAtam | kadAchit svatantramatamupasthApitam | mahAbhAratasya antima yuddha samaye duryodhanasya raktanadI santaraNa prasa.ngaM sAralAdAsasya varNana atIva bhayAnakam | raNa kShetre raktanadI gabhIrA pravahati tIkShNA strotasvinI | mR^itashavA bhAsamAnA | ekapArshvAdaparapArshvaM yAtuM yadA saH ekaikAn shavAn gR^ihNAti tadA te raktanadyAM nimajjanti | kiyatkAlamapi taM dhArayituM samarthA na bhavanti | kiM kariShyAmIti chintA duryodhana manasi jarjaritA akasmAtsaH apara shavaM gR^ihNAti | saH hR^iShTapR^iShTa AsIt, baliShTha cha AsIt | tapR^iShThamAdAya sukhena nadI pAritaH | uktaM cha\- \ldq{}kehi rakata nadIru na kaleka pAri | kevaNa mahAtmA mora eDe upakArI || \rdq{} iti kastvam mahAtmA mama parama sahAyaka iti manasi nidhAya yadA shavaM sammukhIkR^itaH bho bho iti svareNa krandayAmAsa | lakShmaNakumAro.asau mahAtmA duryodhanasya putra AsIt | krandanarato duryodhanaH bhaNati\- e soma va.nshare tuhi ekA putra goTi | va.nsha vuDAilA mora kATi delA toTi || janma ThAru Aji yAe chAhi tora mukha | va~nchuthili eve mu.nhi hoili nirekha || neta pATa patanI ye nAnA puShpagabhA | rakate kardama eve hoilAre vAvA || amarAvatIra prAye to bhuvana goTi | tAhA tu upekShA kari raktamA.nse loTi || mR^iganAbha kastUrI muM to dehe lepai | eve poti yAu aChi mATire mishAi || ati sukumAra ture kumAra lakShmaNa | varShe vAhunile tora na sariva guNa || vAvu nava sR^iShTi chintA ChADi prajApati | ketekAla vasi yatne gaDhilA to mUrtti || mohara parAe pitA tora Au nohu | tohara parAe putra janme janme heu || \ldq{} ityatra duryodhanasya manodashA sAralA sAhitye svatantrA pratIyate | sthAna kAla pAtrabhedena bahuShu kShetreShu sAralA mahAbhAratasya svatantratA pratyakShIkriyate | parvabhedena sAralA mahAbhArate visheShatA prApyate | \ldq{}yA nishA sarvabhUtAnAM tasyAM jAgarti sa.nyamI | yasyAM jAgarti bhUtAni sA nishA pashyato muneH || \rdq{} iti bhagavadgItAvAkyaM tena sarala bhAShayA bhIShma parvaNi vyAkhyAtam | tathAhi\- \ldq{}prANi.nki ye brahmaj~nAna vibhAvarI pari | ta.nhire yogI jana huanti ujAgarI || ei ye.nu jANa prANI.nka divasa | yogIjana mAna.nku se andhAra sadR^isha || iti anyatrApi \ldq{}vAsA.nsi jIrNAni yathA vihAya\rdq{} ityasya vyAkhyAnAvasare mahAbhArate uktam\- chIrA lugA ChADi nUA pindhilA parAe | AtmA yAi kari puNi nUA deha pAe || AtmAku Ti shastra keve na pArai kATi | agni poDi na pAranti AtmAku kirITi || saDhAi na pAre puNi tAhAku ye jala | sukhAi na pAre tAku aNue anila || iti gItAyAH gUDhatattvaM tena svamukhena prakampitam | mahAkavi sAralAdAsa utkalasya varaputraH | oDiA sAhityakShetre tasya avadAnamavarNanIyam | anupamA tasya mahimA | tasmai bhAratI varaputrAya namo namaH | sahAyaka granthAH 1\. shAralA charita\- mR^ityu~njaya rathaH 2\. sAralA smaraNikA\-prajAtantra prachAra samittiH 3\. sAralA dAsa\- paThANi paTTanAyakaH 4\. oDiA sAhityara itihAsa samparkare\-1ma bhAga adhyApaka hemanta kumAra dAsaH adhyApakaH nishAmaNi mishraH 5\. praphesara kR^iShNachandra sAhu rachanA sambhAra\-5ma bhAga 6\. oDiA sAhitya itihAsara samAlochanA\-vinAyaka mishraH 7\. oDisAra itihAsa\-pyArImohana AchyAryaH 8\. oDishAra nUtana itihAsa, 1ma bhAga vinAyaka mishraH 9\. santha bhakti sAhitya, oDiA sAhitya ekADemI 10\. sAralA mahAbhArata \-Adiparva1ma kha\-sa.ngrAhaka \-Arttavallabha mahAntiH 11\. sAralA mahAbhArata \-Adiparva2ya kha\-sa.ngrAhaka \-Arttavallabha mahAntiH 12\. sAralA mahAbhArata \-madhyaparva1ma kha\-sa.ngrAhaka \-Arttavallabha mahAntiH 13\. sAralA mahAbhArata \-madhyaparva2ya kha\-sa.ngrAhaka \-Arttavallabha mahAntiH 14\. oDiA sAhityara itihAsa sa.nparkare\-1ma adhyApaka hemanta kumAra dAsaH, nishAmaNi mishraH \-\-\- lekhakaH \- nandapradIptakumAraH ## Written by Dr. Pradipta Kumar Nanda, Kendrapara, Orisa pknanda65 at gmail.com \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}