% Text title : meghadUta (kAlidAsa) % File name : meghanew.itx % Category : major\_works, kAlidAsa % Location : doc\_z\_misc\_major\_works % Transliterated by : Avinash Sathaye sohum at ms.uky.edu % Proofread by : Avinash Sathaye sohum at ms.uky.edu % Latest update : January 26, 2023 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Meghadutam (kAlidAsa) ..}## \itxtitle{.. meghadUtam (kAlidAsa) ..}##\endtitles ## ## MeghadUta Kalidasa's Cloud Messenger PUrvamegha ## kashchit kAntAvirahaguruNA svAdhikArAtpramattaH shApenAsta~NgamitamahimA varShabhogyeNa bhartuH | yakShashchakre janakatanayAsnAnapuNyodakeShu snigdhachChAyAtaruShu vasatiM rAmagiryAshrameShu || 1|| tasminnadrau katichidabalAviprayuktaH sa kAmI nItvA mAsAn kanakavalayabhra.nshariktaprakoShThaH | AShADhasya prashathamadivase meghamAshliShTasAnuM (prashama) vaprakrIDApariNatagajaprekShaNIyaM dadarsha || 2|| tasya sthitvA kathamapi puraH kautukAdhAnahetoH antarbAShpashchiramanucharo rAjarAjasya dadhyau | meghAloke bhavati sukhino.apyanyathAvR^itti chetaH kaNThAshleShapraNayini jane kiM punardUrasa.nsthe || 3|| pratyAsanne nabhasi dayitAjIvitAlambanArthI jImUtena svakushalamayIM hArayiShyan pravR^ittim | sa pratyagraiH kuTajakusumaiH kalpitArghAya tasmai prItaH prItipramukhavachanaM svAgataM vyAjahAra || 4|| dhUmajyotiH salilamarutAM saMnipAtaH kva meghaH saMdeshArthAH kva paTukaraNaiH prANibhiH prApaNIyAH | ityautsukyAdaparigaNayan guhyakastaM yayAche kAmArtA hi prakR^itikR^ipaNAshchetanAchetaneShu || 5|| jAtaM va.nshe bhuvanavidite puShkarAvartakAnAM jAnAmi tvAM prakR^itipuruShaM kAmarUpaM maghonaH | tenArthitvaM tvayi vidhivashAddUrabandhurgato.ahaM yAch~nA moghA varamadhiguNe nAdhame labdhakAmA || 6|| saMtaptAnAM tvamasi sharaNaM tat payoda priyAyAH saMdeshaM me hara dhanapatikrodhavishleShitasya | gantavyA te vasatiralakA nAma yakSheshvarANAM bAhyodyAnasthitaharashirashchandrikAdhautaharmyA 7|| tvAmArUDhaM pavanapadavImudgR^ihItAlakAntAH prekShiShyante pathikavanitAH pratyayAdAshvasantyaH | kaH saMnaddhe virahavidhurAM tvayyupekSheta jAyAM na syAdanyo.apyahamiva jano yaH parAdhInavR^ittiH || 8|| mandaM mandaM nudati pavanashchAnukUlo yathA tvAM vAmashchAyaM nadati madhuraM chAtakaste sagandhaH | garbhAdhAnaxaNaparichayAnnUnamAbaddhamAlAH seviShyante nayanasubhagaM khe bhavantaM balAkAH || 9|| tAM chAvashyaM divasagaNanAtatparAmekapatnIM avyApannAmavihatagatirdrakShyasi bhrAtR^ijAyAm | AshAbandhaH kusumasadR^ishaM prAyasho hya~NganAnAM sadyaHpAti praNayi hR^idayaM viprayoge ruNaddhi || 10|| kartuM yachcha prabhavati mahImuchChilindhrAmavandhyAM tachChrutva a te shravaNasubhagaM garjitaM mAnasotkAH | A kailAsAdbisakisalayachChedapAtheyavantaH sampatsyante nabhasi bhavato rAjaha.nsAH sahAyAH || 11|| ApR^ichChasva priyasakhamamuM tu~NgamAli~Ngya shailaM vandyaiH pu.nsAM raghupatipadaira~NkitaM mekhalAsu | kAle kAle bhavati bhavato yasya sa.nyogametya snehavyaktishchiravirahajaM mu~nchato vAShpamuShNam || 12|| mArgaM tAvachChR^iNu kathayatastvatprayANAnurUpaM saMdeshaM me tadanu jalada shroShyasi shrotrapeyam | khinnaH khinnaH shikhariShu padaM nyasya gantAsi yatra kShInaH kShINaH parilaghu payaH srotasaM chopabhujya || 13|| adreH shR^i~NgaM harati pavanaH kiM svidityunmukhIbhir drShTotsAhachchakitachakitaM mugdhasiddhA~NganAbhiH | sthAnAdasmAt sarasanichulAdutpatoda~NmukhaH khaM di~NnAgAnAM pathi pariharan sthUlahastAvalepAn || 14|| ratnachChAyAvyatikara iva prekShyametat purastAd valmIkAgrAt prabhavati dhanuShkhaNDamAkhaNDalasya | yena shyAmaM vapuratitarAM kAntimApatsyate te barheNeva sphuritaruchinA gopaveshasya viShNoH || 15|| tvayyAyattaM kR^iShiphalamiti bhrUvilAsAnabhij~naiH prItisnigdhairjanapadavadhUlochanaiH pIyamAnaH | sadyaHsIrotkaShaNasurabhi kShetramAruhya mAlaM kiMchitpashchAdvraja laghugatirbhUya evottareNa || 16|| tvAmAsAraprashamitavanopaplavaM sAdhu mUrdhnA vakShyatyadhvashramaparigataM sAnumAnAmrakUTaH | na kShudro.api prathamasukR^itApekShayA sa.nshrayAya prApte mitre bhavati vimukhaH kiM punaryastathochchaiH || 17|| ChannopAntaH pariNataphaladyotibhiH kAnanAmraiH tvayyArUDhe shikharamachalaH snigdhaveNIsavarNe | nUnaM yAsyatyamaramithunaprekShaNIyamavasthAM madhye shyAmaH stana iva bhuvaH sheShavistArapANDuH || 18|| sthitvA tasmin vanacharavadhUbhuktaku~nje muhUrtaM toyotsargadrutataragatistatparaM vartma tIrNaH | revAM drakShyasyupalaviShame vindhyapAde vishIrNAM bhaktichChedairiva virachitAM bhUtima~Nge gajasya || 19|| tasyAstiktairvanagajamadairvAsitaM vAntavR^iShTiH jambUku~njapratihatarayaM toyamAdAya gachCheH | antaHsAraM ghana tulayituM nAnilaH shakShyati tvAM riktaH sarvo bhavati hi laghuH pUrNatA gauravAya || 20|| nIpaM dR^iShTvA haritakapishaM keSharairardharUDhaiH AvirbhUtaprathamamukulAH kandalIshchAnukachCham | jagdhvAraNyeShvadhikasurabhiM gandhamAghrAya chorvyAH sAra~NgAste jalalavamuchaH sUchayiShyanti mArgam || 21|| utpashyAmi drutamapi sakhe matpriyArthaM yiyAsoH kAlakShepaM kakubhasurabhau parvate parvate te | shuklApA~NgaiH sajalanayanaiH svAgatIkR^itya kekAH pratyudyAtaH kathamapi bhavAn gantumAshu vyavasyet || 22|| pANDuchChAyopavanavR^itayaH ketakaiH sUchibhinnaiH nIDArambhairgR^ihabalibhujAmAkulagrAmachaityAH | tvayyAsanne pariNataphalashyAmajambUvanAntAH sampatsyante katipayadinasthAyihaMsA dashArNAH || 23|| teShaM dikShu prathitavidishAlakShaNAM rAjadhAnIM gatvA sadyaH phalamavikalaM kAmukatvasya labdhA | tIropAntastanitasubhagaM pAsyasi svAdu yasmAt sabhrUbha~NgaM mukhamiva payo vetravatyAshchalormi || 24|| nIchairAkhyaM girimadhivasestatra vishrAmahetoH tvatsamparkAt pulakitamiva prauDhapuShpaiH kadambaiH | yaH paNyastrIratiparimalodgAribhirnAgarANAM uddAmAni prathayati shilAveshmabhiryauvanAni || 25|| vishrAntaH san vraja vananadItIrajAtAni si~nchanna udyAnAnAM navajalakaNairyUthikAjAlakAni | gaNDasvedApanayanarujAklAntakarNotpalAnAM ChAyAdAnAt kShaNaparichitaH puShpalAvImukhAnAm || 26|| vakraH panthA yadapi bhavataH prasthitasyottarAshAM saudhotsa~NgapraNayavimukho mA sma bhUrujjayinyAH | vidyuddAmasphuritachakitaistatra paurA~NganAnAM lolApA~Ngairyadi na ramase lochanairva~nchito.asi || 27|| vIchikShobhastanitavihagashreNikA~nchIguNAyAH sa.nsarpantyAH skhalitasubhagaM darshitAvartanAbheH | nirvindhyAyAH pathi bhava rasAbhyantaraH sannipatya strINAmAdyaM praNayavachanaM vibhramo hi priyeShu || 28|| veNIbhUtapratanusalilAsAvatItasya sindhuH pANDuchChAyA taTaruhatarubhra.nshibhirjIrNaparNaiH | saubhAgyaM te subhaga virahAvasthayA vya~njayantI kArshyaM yena tyajati vidhinA sa tvayaivopapAdyaH || 29|| prApyAvantInudayanakathAkovidagrAmavR^iddhAn pUrvoddiShTAmanusara purIM shrIvishAlAM vishAlAm | svalpIbhUte sucharitaphale svargiNAM gAM gatAnAM sheShaiH puNyairhR^itamiva divaH kAntimat khaNDamekam || 30|| dIrghIkurvan paTu madakalaM kUjitaM sArasAnAM pratyUSheShu sphuTitakamalAmodamaitrIkaShAyaH | yatra strINAM harati surataglAnima~NgAnukUlaH shiprAvAtaH priyatama iva prArthanAchATukAraH || 31|| jAlodgIrNairupachitavapuH keshasa.nskAradhUpaiH bandhuprItyA bhavanashikhibhirdattanR^ittyopahAraH | harmyeShvasyAH kusumasurabhiShvadhvakhedaM nayethA laxmIM pashyaMllalitavanitApAdarAgA~NkiteShu || 32|| (nItvA rAtriM lalitavanitApAdarAgA~NkiteShu || 32||) bhartuH kaNThachChaviriti gaNaiH sAdaraM vIkShyamANaH puNyaM yAyAstribhuvanagurordhAma chaNDIshvarasya | dhUtodyAnaM kuvalayarajogandhibhirgandhavatyAH toyakrIDAniratayuvatisnAnatiktairmarudbhiH || 33|| apyanyasmi~n jaladhara mahAkAlamAsAdya kAle sthAtavyaM te nayanaviShayaM yAvadatyeti bhAnuH | kurvan saMdhyAbalipaTahatAM shUlinaH shlAghanIyAM AmandrANAM phalamavikalaM lapsyase garjitAnAm || 34|| pAdanyAsaiH kvaNitarashanAstatra lIlAvadhUtai ratnachChAyAkhachitavalibhishchAmaraiH klAntahastAH | veshyAstvatto nakhapadasukhAn prApya varShAgrabindUn AmokShyante tvayi madhukarashreNidIrghAn kaTAkShAn || 35|| pashchAduchchairbhujataruvanaM maNDalenAbhilInaH sAMdhyaM tejaH pratinavajapApuShparaktaM dadhAnaH | nR^ityArambhe hara pashupaterArdranAgAjinechChAM shAntodvegastimitanayanaM dR^iShTabhaktirbhavAnyA || 36|| gachChantInAM ramaNavasatiM yoShitAM tatra naktaM ruddhAloke narapatipathe sUchibhedyaistamobhiH | saudAminyA kanakanikaShasnigdhayA darshayorvIM toyotsargastanitamukharo mA sma bhUrviklavAstAH || 37|| tAM kasyAM chid bhavanavalabhau suptapArAvatAyAM nItvA rAtriM chiravilasanAt khinnavidyutkalatraH | dR^iShTe sUrye punarapi bhavAn vAhayedadhvasheShaM mandAyante na khalu suhR^idAmabhyupetArthakR^ityAH || 38|| tasmin kAle nayanasalilaM yoShitAM khaNDitAnAM shAntiM neyaM praNayibhirato vartma bhAnostyajAshu | prAleyAsraM kamalavadanAt so.api hartuM nalinyAH pratyAvR^ittastvayi kararudhi syAdanalpAbhyasUyaH || 39|| gambhIrAyAH payasi saritashchetasIva prasanne ChAyAtmApi prakR^itisubhago lapsyate te pravesham | tasmAt tasyAH kumudavishadAnyarhasi tvaM na dhairyAn moghIkartuM chaTulashapharodvartanaprekShitAni || 40|| tasyAH kiM chit karadhR^itamiva prAptavAnIrashAkhaM nItvA nIlaM salilavasanaM muktarodhonitambam | prasthAnaM te kathamapi sakhe lambamAnasya bhAvi j~nAtAsvAdo vivR^itajaghanAM ko vihAtuM samarthaH || 41|| tvanniShyandochChvasitavasudhAgandhasamparkaramyaH srotorandhradhvanitasubhagaM dantibhiH pIyamAnaH | nIchairvAsyatyupajigamiShordevapUrvaM giriM te shIto vAyuH pariNamayitA kAnanodumbarANAm || 42|| tatra skandaM niyatavasatiM puShpameghIkR^itAtmA puShpAsAraiH snapayatu bhavAn vyomaga~NgAjalArdraiH | rakShAhetornavashashibhR^itA vAsavInAM chamUnAM atyAdityaM hutavahamukhe saMbhrtaM tad dhi tejaH || 43|| jyotirlekhAvalayi galitaM yasya barhaM bhavAnI putrapremNA kuvalayapadaprApi karNe karoti | dhautApA~NgaM harashashiruchA pAvakestaM mayUraM pashchAdadrigrahaNagurubhirgarjitairnartayethAH || 44|| ArAdhyainaM sharavaNabhavaM devamulla~NghitAdhvA siddhadvandvairjalakaNabhayAdvINibhirmuktamArgaH | vyAlambethAH surabhitanayAlambhajAM mAnayiShyan srotomUrtyA bhuvi pariNatAM rantidevasya kIrtim || 45|| tvayyAdAtuM jalamavanate shAr~NgiNo varNachaure tasyAH sindhoH pR^ithumapi tanuM dUrabhAvAt pravAham | prekShiShyante gaganagatayo nUnamAvarjya dR^iShTIH ekaM muktAguNamiva bhuvaH sthUlamadhyendranIlam || 46|| tAmuttIrya vraja parichitabhrUlatAvibhramANAM pakShmotkShepAduparivilasatkR^iShNasharaprabhANAm | kundakShepAnugamadhukarashrImuShAmAtmabimbaM pAtrIkurvan dashapuravadhUnetrakautUhalAnAm || 47|| brahmAvartaM janapadamadhashChAyayA gAhamAnaH kShetraM kShatrapradhanapishunaM kauravaM tad bhajethAH | rAjanyAnAM shitasharashatairyatra gANDIvadhanvA dhArApAtaistvamiva kamalAnyabhyavarShanmukhAni || 48|| hitvA hAlAmabhimatarasAM revatIlochanA~NkAM bandhuprItyA samaravimukho lA~NgalI yAH siSheve | kR^itvA tAsAmabhigamamapAM saumya sArasvatInAM antaHshuddhastvamapi bhavitA varNamAtreNa kR^iShNaH || 49|| tasmAd gachCheranukanakhalaM shailarAjAvatIrNAM jahnoH kanyAM sagaratanayasvargasopAnapa~Nktim | gaurIvaktrabhrukuTirachanAM yA vihasyeva phenaiH shaMbhoH keshagrahaNamakarodindulagnormihastA || 50|| tasyAH pAtuM suragaja iva vyomni pUrvArdhalambI tvaM chedachChasphaTikavishadaM tarkayestiryagambhaH | sa.nsarpantyA sapadi bhavataH srotasi ChAyayAsau syAdasthAnopagatayamunAsa~NgamevAbhirAmA || 51|| AsInAnAM surabhitashilaM nAbhigandhairmR^igANAM tasyA eva prabhavamachalaM prApya gauraM tuShAraiH | vakShyasyadhvashramavinayane tasya shR^i~Nge niShaNNaH shobhAM shubhratrinayanavR^iShotkhAtapa~NkopameyAm || 52|| taM ched vAyau sarati saralaskandhasa~NghaTTajanmA bAdhetolkAkShapitachamarIbAlabhAro davAgniH | arhasyenaM shamayitumalaM vAridhArAsahasraiH ApannArtiprashamanaphalAH sampado hyuttamAnAm || 53|| (ye tvAM muktadhvanimasahanAH kAyabha~NgAya tasmin darpotsekAdupari sharabhA la~NghayiShyantyala~Nghyam |) ye saMrambhotpatanarabhasAH svA~Ngabha~NgAya tasmin muktAdhvAna sapadi sharabhA la~Nghayeyurbhavantam | tAn kurvIthAstumulakarakAvR^iShTihAsAvakIrNAn ke vA na syuH paribhavapadaM niShphalArambhayatnAH || 54|| tatra vyaktaM dR^iShadi charaNanyAsamardhendumauleH shashvat siddhairupahR^itabaliM bhaktinamraH parIyAH | yasmin dR^iShTe karaNavigamAdUrdhvamuddhUtapApAH saMkalpante sthiragaNapadaprAptaye shraddadhAnAH || 55|| shabdAyante madhuramanilaiH kIchakAH pUryamANAH saMsaktAbhistripuravijayo gIyate kiMnarIbhiH | nirhrAdI te muraja iva chet kandareShu dhvaniH syAt sa~NgItArtho nanu pashupatestatra bhAvI samagraH || 56|| prAleyAdrerupataTamatikramya tA.nstAn visheShAn ha.nsadvAraM bhR^igupatiyashovartma yat krau~ncharandhram | tenodIchIM dishamanusarestiryagAyAmashobhI shyAmaH pAdo baliniyamanAbhyudyatasyeva viShNoH || 57|| gatvA chordhvaM dashamukhabhujochChvAsitaprasthasaMdheH kailAsasya tridashavanitAdarpaNasyAtithiH syAH | shR^i~NgochChrAyaiH kumudavishadairyo vitatya sthitaH khaM rAshIbhUtaH pratidinamiva tryambakasyATTahAsaH || 58|| utpashyAmi tvayi taTagate snigdhabhinnA~njanAbhe sadyaHkR^ittadviradadashanachChedagaurasya tasya | shobhAmadreH stimitanayanaprekShaNIyAM bhavitrIM a.nsanyaste sati halabhR^ito mechake vAsasIva || 59|| hitvA tasminbhujagavalayaM shaMbhunA dattahastA krIDAshaile yadi cha vicharet pAdachAreNa gaurI | bha~NgIbhaktyA virachitavapuH stambhitAntarjalaughaH sopAnatvaM kuru maNitaTArohaNAyAgrayAyI || 60|| tatrAvashyaM valayakulishoddhaTTanogdIrNatoyaM neShyanti tvAM surayuvatayo yantradhArAgR^ihatvam | tAbhyo mokShastava yadi sakhe gharmalabdhasya na syAt krIDAlolAH shravaNaparuShairgarjitairbhAyayestAH || 61|| hemAmbhojaprasavi salilaM mAnasasyAdadAnaH kurvan kAmAt kShaNamukhapaTaprItimairAvatasya | dhunvankalpadrumakisalayAnyaMshukAnIva vAtaiH nAnAcheShTairjalada lalitairnirvishestaM nagendram || 62|| (dhunvan vAtaiH sajalapR^iShataiH kalpavR^ikShA.nshukAni chChAyAbhinnaH sphaTikavishadaM nirvisheH parvataM tam || 62||) taShyotsa~Nge praNayina iva srastaga~NgAdukUlAM na tvaM dR^iShTvA na punaralakAM j~nAsyase kAmachArin | yA vaH kAle vahati salilodgAramuchchairvimAnA muktAjAlagrathitamalakaM kAminIvAbhravR^indam || 63|| ## Uttaramegha ## vidyutvantaM lalitavanitAH sendrachApaM sachitrAH sa~NgItAya prahatamurajAH snigdhagambhIraghoSham | antastoyaM maNimayabhuvastu~Ngamabhra.nlihAgrAH prAsAdAstvAM tulayitumalaM yatra taistairvisheShaiH || 64|| haste lIlAkamalamalake bAlakundAnuviddhaM nItA lodhraprasavarajasA pANDutAmAnane shrIH | chUDApAshe navakurabakaM chAru karNe shirIShaM sImante cha tvadupagamajaM yatra nIpaM vadhUnAm || 65|| AnandotthaM nayanasalilaM yatra nAnyairnimittaiH nAnyastApaH kusumasharajAdiShTasaMyogasAdhyAt | nApyanyasmAtpraNayakalahAdviprayogapapattiH vitteshAnAM na cha khalu vayo yauvanAdanyadasti || 66|| yasyAM yakShAH sitamaNimayAnyetya harmyasthalAni jyotishChAyAkusumarachitAnyuttamastrIsahAyAH | Asevante madhu ratiphalaM kalpavR^ikShaprasUtaM tvadgambhIradhvaniShu shanakaiH puShkareShvAhateShu || 67|| mandAkinyAH salilashishiraiH sevyamAnA marudbhiH mandArANAmanutaTaruhAM ChAyayA vAritoShNAH | anveShTavyaiH kanakasikatamuShTinikShepagUDhaiH saMkrIDante maNibhiramaraprArthitA yatra kanyAH || 68|| nIvIbandhochChvasitashithilaM yatra bimbAdharANAM kShaumaM rAgAdanibhR^itakareShvAkShipatsu priyeShu | archiShTu~NgAnabhimukhamapi prApya ratnapradIpAn hrImUDhAnAM bhavati viphalapreraNachchUrNamuShTiH || 69|| netrA nItAH satatagatinA yadvimAnAgrabhUmIH AlekhyAnAM navajalakaNairdoShamutpAdya sadyaH | sha~NkAspR^iShTA iva jalamuchastvAdR^ishA jAlamArgaiH dhUmodgArAnukR^itinipuNA jarjarA niShpatanti || 70|| yatra strINAM priyatamabhujAli~NganochChvAsitAnAM a~NgaglAniM suratajanitAM tantujAlAvalambAH | tvatsaMrodhApagamavishadaishchandrapAdairnishIthe vyAlumpanti sphuTajalalavasyandinashchandrakAntAH || 71|| akShayyAntarbhavananidhayaH pratyahaM raktakaNThaiH udgAyadbhirdhanapatiyashaH kiMnarairyatra sArdham | vaibhrAjAkhyaM vibudhavanitAvAramukhyAsahAyA baddhAlApA bahirupavanaM kAmino nirvishanti || 72|| gatyutkampAdalakapatitairyatra mandArapuShpaiH patrachChedaiH kanakakamalaiH karNavibhra.nshibhishcha | muktAjAlaiH stanaparisarashChinnasUtraishcha hAraiH naisho mArgaH saviturudaye sUchyate kAminInAm || 73|| matvA devaM dhanapatisakhaM yatra sAkShAd vasantaM prAyashchApaM na vahati bhayAn manmathaH ShaTpadajyam | sabhrUbha~NgaprahitanayanaiH kAmilakShyeShvamoghaiH tasyArambhashchaturavanitAvibhramaireva siddhaH || 74|| vAsashchitraM madhu nayanayorvibhramAdeshadakShaM puShpobhdedaM saha kisalayairbhUShaNAnAM vikalpAn | lAkShArAgaM charaNakamalanyAsayogyaM cha yasyAM ekaH sUte sakalamabalAmaNDanaM kalpavR^ikShaH || 75|| tatrAgAraM dhanapatigR^ihAnuttareNAsmadIyaM dUrAllakShyaM surapatidhanushchAruNA toraNena | yasyopAnte kR^itakatanayaH kAntaya vardhito me hastaprApyastabakanamito bAlamandAravR^ikShaH || 76|| vApI chAsmin marakatashilAbaddhasopAnamArgA haimaishChannA vikachakamalaiH snigdhavaidUryanAlaiH | yasyAstoye kR^itavasatayo mAnasaM saMnikR^iShTaM na dhyAsyanti vyapagatashuchastvAmapi prekShya haMsAH || 77|| tasyAstIre rachitashikharaH peshalairindranIlaiH krIDAshailaH kanakakadalIveShTanaprekShaNIyaH | madgehinyAH priya iti sakhe chetasA kAtareNa prekShyopAntasphuritataDitaM tvAM tameva smarAmi || 78|| raktAshokashH chalakisalayaH kesarashchAtra kAntaH pratyAsannau kurabakavR^itermAdhavImaNDapasya | ekaH sakhyAstava saha mayA vAmapAdAbhilAShI kA~NkShatyanyo vadanamadirAM dohadachChadmanAsyAH || 79|| tanmadhye cha sphaTikaphalakA kA~nchanI vAsayaShTiH mUle baddhA maNibhiranatiprauDhava.nshaprakAshaiH | tAlaiH shi~njAvalayasubhagairnartitaH kAntayA me yAmadhyAste divasavigame nIlakaNThaH suhR^id vaH || 80|| ebhiH sAdho hR^idayanihitairlakShaNairlakShayethA dvAropAnte likhitavapuShau sha~Nkhapadmau cha dR^iShTvA | kShAmachChAyaM bhavanamadhunA madviyogena nUnaM sUryApAye na khalu kamalaM puShyati svAmabhikhyAm || 81|| gatvA sadyaH kalabhatanutAM shIghrasampAtahetoH krIDAshaile prathamakathite ramyasANau niShaNNaH | arhasyantarbhavanapatitAM kartumalpAlpabhAsaM khadyotAlIvilasitanibhAM vidyudunmeShadR^iShTim || 82|| tanvI shyAmA shikharadashanA pakvabimbAdharoShThI madhye kShAmA chakitahariNIprekShaNA nimnanAbhiH | shroNIbhArAdalasagamanA stokanamrA stanAbhyAM yA tatra syAd yuvativiShaye sR^iShTirAdyeva dhAtuH || 83|| tAM jAnIthAH parimitakathAM jIvitaM me dvitIyaM dUrIbhUte mayi sahachare chakravAkImivaikAm | gADhotkaNThA guruShu divaseShveShu gachChatsu bAlAM jAtAM manye shishiramathitAM padminIM vAnyarUpAm || 84|| nUnaM tasyAH prabalaruditochChUnanetraM priyAyA niHShvAsAnAmashishiratayA bhinnavarNAdharoShTham | hastanyastaM mukhamasakalavyakti lambAlakatvAd indordainyaM tvadanusaraNakliShTakAnterbibharti || 85|| Aloke te nipatati purA sA balivyAkulA vA matsAdR^ishyaM virahatanu vA bhAvagamyaM likhantI | pR^ichChantI vA madhuravachanAM shArikAM pa~njarasthAM kachchit bhartuH smarasi rasike tvaM hi tasya priyeti || 86|| utsa~Nge vA malinavasane somya nikShipya vINAM madgotrA~NkaM virachitapadaM geyamudgAtukAmA | tantrImArdrAM nayanasalilaiH sArayitvA kathaM chid bhUyo bhUyaH svayamapi kR^itAM mUrChanAM vismarantI || 87|| sheShAn mAsAn virahadivasaprasthApitasyAvadhervA vinyasyantI bhuvi gaNanayA dehalIdattapuShpaiH | (sa.nyogaM) matsa~NgaM vA hR^idayanihitArambhamAsvAdayantI prAyeNaite ramaNaviraheShva~NganAnAM vinodAH || 88|| savyApArAmahani na tathA pIDayenmadviyogaH sha~Nke rAtrau gurutarashuchaM nirvinodAM sakhIM te | matsaMdeshaiH sukhayitumalaM pashya sAdhvIM nishIthe tAmunnidrAmavanishayanAM saudhavAtAyanasthaH || 89|| AdhikShAmAM virahashayane saMniShaNNaikapArshvAM prAchImUle tanumiva kalAmAtrasheShAM himA.nshoH | nItA rAtriH kShaNa iva mayA sArdhamichChAratairyA tAmevoShNairvirahamahatImashrubhiryApayantIm || 90|| pAdAnindoramR^itashishirAn jAlamArgapraviShTAn pUrvaprItyA gatamabhimukhaM saMnivR^ittaM tathaiva | chakShuH khedAt salilagurubhiH pakShmabhishChAdayantIM sAbhre.ahnIva sthalakamalinIM na prabuddhAM na suptAm || 91|| niHshvAsenAdharakisalayakleshinA vikShipantIM shuddhasnAnAt paruShamalakaM nUnamAgaNDalambam | matsa.nbhogaH kathamupanayet svapnajo.apIti nidrAM AkA~NkShantIM nayanasalilotpIDaruddhAvakAshAm || 92|| Adye baddhA virahadivase yA shikhA dAma hitvA shApasyAnte vigalitashuchA tAM mayodveShTanIyAm | sparshadviShTAmayamitanakhenAsakR^it sArayantIM gaNDAbhogAt kaThinaviShamAmekaveNIM kareNa || 93|| sA saMnyastAbharaNamabalA peshalaM dhArayantI shayyotsa~Nge nihitamasakR^id duHkhaduHkhena gAtram | tvAmapyasraM navajalamayaM mochayiShyatyavashyaM prAyaH sarvo bhavati karuNAvR^ittirArdrAntarAtmA || 94|| jAne sakhyAstava mayi manaH saMbhrtasnehamasmAd itthaMbhUtAM prathamavirahe tAmahaM tarkayAmi | vAchAlaM mAM na khalu subhagaMmanyabhAvaH karoti pratyakShaM te nikhilamachirAd bhrAtaruktaM mayA yat || 95|| ruddhApA~Ngaprasaramalakaira~njanasnehashUnyaM pratyAdeshAdapi cha madhuno viShmR^itabhrUvilAsam | tvayyAsanne nayanamuparispandi sha~Nke mR^igAkShyA mInakShobhAchchalakuvalayashrItulAmeShyatIti || 96|| vAmashchAsyAH kararuhapadairmuchyamAno madIyaiH muktAjAlaM chiraparichitaM tyAjito daivagatyA | saMbhogAnte mama samuchito hastasa.nvAhanAnAM yAsyatyUruH sarasakadalIstambhagaurashchalatvam || 97|| tasmin kAle jalada yadi sA labdhanidrAsukhA syAd anvAsyainAM stanitavimukho yAmamAtraM sahasva | mA bhUdasyAH praNayini mayi svapnalabdhe kathaM chit sadyaH kaNThachyutabhujalatAgranthi gADhopagUDham || 98|| tAmutthApya svajalakaNikAshItalenAnilena pratyAshvastAM samamabhinavairjAlakairmAlatInAm | vidyudgarbhaH stimitanayanAM tvatsanAthe gavAkShe vaktuM dhIrastanitavachanairmAninIM prakramethAH || 99|| bharturmitraM priyamavidhave viddhi mAmambuvAhaM tatsaMdeshaihR^idayanihitairAgataM tvatsamIpam | yo vR^indAni tvarayati pathi shrAmyatAM proShitAnAM mandrasnigdhairdhvanibhirabalAveNimokShotsukAni || 100|| ityAkhyAte pavanatanayaM maithilIvonmukhI sA tvAmutkaNThochChvasitahR^idayA vIkShya saMbhavya chaiva | shroShyatyasmAt paramavahitA saumya sImantinInAM kAntodantaH suhR^idupanataH sa~NgamAtkiMchidUnaH || 101|| tAmAyuShman mama cha vachanAdAtmanaH chopakartuM brUyAdevaM tava sahacharo rAmagiryAshramasthaH | avyApannaH kushalamabale pR^ichChati tvAM viyuktaH pUrvAbhAShyaM sulabhavipadAM prANinAmetadeva || 102|| a~NgenA~NgaM pratanu tanunA gADhataptena taptaM sAsreNAshrudrutamaviratotkaNThamutkaNThitena | uShNochChvAsaM samadhikatarochChvAsinA dUravartI sa~Nkalpaistairvishati vidhinA vairiNA ruddhamArgaH || 103|| shabdAkhyeyaM yadapi kila te yaH sakhInAM purastAt karNe lolaH kathayitumabhUdAnanasparshalobhAt | so.atikrAntaH shravaNaviShayaM lochanAbhyAmadR^iShTaH tvAmutkaNThAvirachitapadaM manmukhenedamAha || 104|| shyAmAsva~NgaM chakitahariNIprekShaNe dR^iShTipAtaM vaktrachChAyAM shashini shikhinAM barhabhAreShu keshAn | utpashyAmi pratanuShu nadIvIchiShu bhrUvilAsAn hantaikasminkvachidapi na te chaNDi sAdrshyamasti || 105|| tvAmAlikhya praNayakupitA dhAturAgaiH shilAyAM AtmAnaM te charaNapatitaM yAvadichChAmi kartum | asraistAvan muhurupachitairdR^iShTirAlupyate me krUrastasminnapi na sahate sa~NgamaM nau kR^itAntaH || 106|| mAmAkAshapraNihitabhujaM nirdayAshleShahetoH labdhAyAste kathamapi mayA svapnasaMdarshaneShu | pashyantInAM na khalu bahusho na sthalIdevatAnAM muktAsthUlAstarukisalayeShvashruleshAH patanti || 107|| dhArAsiktasthalasurabhiNastvanmukhasyAsya bAle dUrIbhUtaM pratanumapi mAM pa~nchabANaH kShiNoti | dharmAnte.asminvigaNaya kathaM vAsarANi vrajeyuH diksaMsaktapravitataghanavyastasUryAtapAni || 108|| bhittvA sadyaH kisalayapuTAn devadArudrumANAM ye tatkShIrasrutisurabhayo dakShiNena pravR^ittAH | Ali~Ngyante guNavati mayA te tuShArAdrivAtAH pUrvaspR^iShTaM yadi kila bhaveda~Ngamebhistaveti || 109|| saMkShipyeta kShaNa iva kathaM dIrghayAmA triyAmA sarvAvasthAsvaharapi kathaM mandamandAtapaM syAt | itthaM chetashchaTulanayane durlabhaprArthanaM me gADhoShmAbhiH kR^itamasharaNaM tvadviyogavyathAbhiH || 110|| nanvAtmAnaM bahu vigaNayannAtmanaivAvalambe tat kalyANi tvamapi nitarAM mA gamaH kAtaratvam | kasyAtyantaM sukhamupanataM duHkhamekAntato vA nIchairgachChatyupari cha dashA chakranemikrameNa || 111|| shApAnto me bhujagashayanAdutthite shAr~NgapANau sheShAnmAsAn gamaya chaturo lochane mIlayitvA | pashchAdAvAM virahaguNitaM taM tamAtmAbhilAShaM nirvekShyAvaH pariNatasharachchandrikAsu kShapAsu || 112|| bhUyashchAha tvamapi shayane kaNThalagnA purA me nidrAM gatvA kimapi rudatI sasvanaM viprabuddhA | sAntarhAsaM kathitamasakR^it pR^ichChatashcha tvayA me drShTaH svapne kitava ramayan kAmapi tvaM mayeti || 113|| etasmAn mAM kushalinamabhij~nAnadAnAd viditvA mA kaulInAchchakitanayane mayyavishvAsinI bhUH | snehAnAhuH kimapi virahe dhvaMsinaste tvabhogAd iShTe vastunyupachitarasAH premarAshIbhavanti || 114|| AshvAsyaivaM prathamavirahodagrashokAM sakhIM te shailAdAshu trinayanvR^iShotkhAtakUTAnnivR^ittaH | sAbhij~nAnaprahitakushalaistadvachobhirmamApi prAtaH kundaprasavashithilaM jIvitaM dhArayethAH || 115|| kachchit somya vyavasitamidaM bandhukR^ityaM tvayA me pratyAdeshAnna khalu bhavato dhIratAM kalpayAmi | niHshabdo.api pradishasi jalaM yAchitashchAtakebhyaH pratyuktaM hi praNayiShu satAmIpsitArthakriyaiva || 116|| etat kR^itvA priyamanuchitaprArthanAvartmano me sauhardAd vA vidhura iti vA mayyanukroshabuddhyA | iShTAn deshAn vichara prAvR^iShA saMbhR^itashrIH mA bhUdevaM kShaNamapi cha te vidyutA viprayogaH || 117|| adhvaklAntaM pratimukhagataM sAnumAnAmrakUTaH tu~Ngena tvAM jalada shirasA vakShyati shlAghamAnaH | AsAreNa tvamapi shamayestasya naidAghamagniM sadbhAvArdraH phalati na chireNopakAro mahatsu || ? || ambhobindugrahaNachaturA.nshchAtakAn vIkShamANAH shreNIbhUtAH parigaNanayA nirdishanto balAkAH | tvAmAsAdya stanitasamaye mAnayiShyanti siddhAH sotkampAni priyasahacharIsaMbhramAli~NgitAni || ? || hArA.nstArA.nstaralaguTikAn koTishaH sha~NkhashuktIH shaShpashyAmAn marakatamaNInunmayUkhaprarohAn | dR^iShTvA yasyAM vipaNirachitAn vidrumANAM cha bha~NgAn sa.nlakShyante salilanidhayastoyamAtrAvasheShAH || ? || pradyotasya priyaduhitaraM vatsarAjo.atra jahre haimaM tAladrumavanamabhUdatra tasyaiva rAj~naH | atrodbhrAntaH kila nalagiriH stambhamutpATya darpAd ityAgantUn ramayati jano yatra bandhUnabhij~nAH || ? || pattrashyAmA dinakarahayaspardhino yatra vAhAH shailodagrAstvamiva kariNo vR^iShTimantaH prabhedAt | yodhAgraNyaH pratidashamukhaM sa.nyuge tasthivA.nsaH pratyAdiShTAbharaNaruchayashchandrahAsavraNA~NkaiH || ? || yatronmattabhramaramukharAH pAdapA nityapuShpA ha.nsashreNIrachitarashanA nityapadmA nalinyaH | kekotkaNThA bhavanashikhino nityabhAsvatkalApA nityajyotsnAH pratihatatamovR^ittiramyAH pradoShAH || ? || akShayyAntarbhavananidhayaH pratyahaM raktakaNThaiH udgAyadbhirdhanapatiyashaH kiMnarairyatra sArdham | vaibhrAjAkhyaM vibudhavanitAvAramukhyAsahAyA baddhAlApA bahirupavanaM kAmino nirvishanti || ? || vAsashchitraM madhu nayanayorvibhramAdeshadakShaM puShpodbhedaM saha kisalayairbhUShaNAnaM vikalpam | lAkShArAgaM charaNakamalanyAsayogyaM cha yasyAM ekaH sUte sakalamabalAmaNDanaM kalpavR^ikShaH || ? || snigdhAH sakhyaH kShaNamapi divA tAM na mokShyanti tanvIM ekaprakhyA bhavati hi jagatya~NganAnAM pravR^ittiH | sa tvaM rAtrau jalada shayanAsannavAtAyAnasthaH kAntAM supte sati parijane vItanidrAmupeyAH || ? || anveShTavyAmavanishayane sannikIrNaikapArshvAM tatparyantapragalitalavaishChinnaHArairivAsraiH | bhUyo bhUyaH kaThinaviShamAM sArayantIM kapolAd AmoktavyAmayamitanakhenaikaveNIM kareNa || ? || dhArAsiktasthalasurabhiNastvanmukhasyAsya bAle dUrIbhUtaM pratanumapi mAM pa~nchabANaH kShiNoti | gharmAnte.asmin vigaNaya kathaM vAsarANi vrajeyuH diksa.nsaktapravitataghanavyastasUryAtapAni || ? || ityAkhyAte surapatisakhaH shailakulyApurIShu sthitvA sthitvA dhanapatipurIM vAsaraiH kaishchidApa | matvAgAraM kanakaruchiraM lakShaNaiH pUrvamuktaiH tasyotsa~Nge kShititalagatAM tAM cha dInAM dadarsha || ? || tasmAdadrernigaditumatho shIghrametyAlakAyAM yakShAgAraM vigalitanibhaM diShTachihnairviditvA | yat saMdiShTaM praNayamadhuraM guhyakena prayatnAt tadgehinyAH sakalamavadat kAmarUpI payodaH || ? || tatsaMdeshaM jaladharavaro divyavAchA.a.achachakShe prANA.nstasyA janahitarato rakShituM yakShavadhvAH | prApyodantaM pramuditamanAH sApi tasthau svabhartuH keShAM na syAdavitathaphalA prArthanA hyuttameShu || ? || shrutvA vArttAM jaladakathitAM tAM dhanesho.api sadyaH shApasyAntaM sadayahR^idayaH sa.nvidhAyAstakopaH | sa.nyojyaitau vigalitashuchau daMpatI hR^iShTachittau bhogAniShTAnaviratasukhaM bhojayAmAsa shashvat || ? || itthaMbhUtaM surachitapadaM meghadUtAbhidhAnaM kAmakrIDAvirahitajane viprayoge vinodaH | meghasyAsminnatinipuNatA buddhibhAvaH kavInAM natvAryAyAshcharaNakamalaM kAlidAsashchakAra || ? || iti meghadUtaM sampurNam | ## Encoded and proofread by Avinash Sathaye sohum at ms.uky.edu OR Jost Gippert gippert at em.uni-frankfurt.de \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}