% Text title : naaTyashaastra adhyaaya 26 % File name : natya26.itx % Category : nATyashAstra, major\_works, bharata % Location : doc\_z\_misc\_major\_works % Author : Sage Bharata % Transliterated by : dpadmakar at hotmail.com % Proofread by : dpadmakar at hotmail.com % Latest update : November 23, 2002 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Natya Shastra Chapter 26..}## \itxtitle{.. nATyashAstram adhyAyaH 26 ..}##\endtitles ## .. shrIrastu .. bharatamunipraNItaM nATyashAstram.h ShaDvi.nsho.adhyAyaH anurUpA virUpA cha tathA rUpAnurUpiNI . triprakAreha pAtrANAM prakR^itishcha vibhAvitA .. 1.. nAnAvasthAkriyopetA bhUmikA prakR^itistathA . bhR^ishamudyotayennATya.n svabhAvakaraNAshrayam.h .. 2.. bahubAhUbahumukhAstathA cha vikR^itAnanAH . pashushvApadavaktrAshcha kharoShTrAshcha gajAnanAH .. 3.. ete chAnye cha bahavo nAnArUpA bhavanti ye . AchAryeNa tu te kAryA mR^itkAShThajatucharmabhiH .. 4.. svAbhAvikena rUpena pravishedra~NgamaNDalam.h . AtmarUpamavachChAdya varNakairbhUShaNairapi .. 5.. yAdR^isha.n yasya yadrUpaM prakR^ityA tatra tAdR^isham.h .. vayoveShAnurUpeNa prayojya.n nATyakarmaNi .. 6.. yathA jIvatsvabhAva.n hi parityajyAnyadehikam.h . parabhAvaM prakurute parabhAva.n samAshritaH .. 7.. evaM budhaH paraMbhAva.n so.asmIti manasA smaran.h . yeShA.n vAga~NgalIlAbhishcheShTAbhistu samAcharet.h .. 8.. sukumAraprayogo yo rAdnyAmAmodasaMbhavaH . shR^i~NgArarasamAsAdya tannArIShu prayojayet.h .. 9.. yuddhoddhatAviddhakR^itA sa.nraMbhArabhaTAshcha ye . na te strIbhiH prayoktavyAH yoktavyAH puruSheShu te .. 10.. anudbhaTamasaMbhrAntamanAviddhA~NgacheShTitam.h . layatAlakalApAtapramANaniyatAxaram.h .. 11.. suvibhaktapadAlApamaniShThuramakAhalam.h . IdR^isha.n yadbhavennATya.n nArIbhishcha prayojayet.h .. 12.. eva.n kAryaM prayogadnyairbhUmikAviniveshanam.h . striyo hi strIgato bhAvaH pauruShaH puruShasyacha .. 13.. yathA vayo yathAvasthamanurUpeti sA smR^itA . puruShaH strIkR^itaM bhAva.n rUpAtprakurute tu yaH .. 14.. rUpAnurUpA sA dnyeyA prayoge prakR^itirbudhaH . ChandataH pauruShIM bhUmi.n strI kuryAdanurUpataH .. 15.. na parasparacheShTAsu kAryau sthavirabAlishau . pAThyaprayoge puruShAH prayoktavyA hi sa.nskR^ite .. 16.. strINA.n svabhAvamadhurAH kaNThAH pu.nsA.n tu balavantaH . yadyapi puruSho vidyAt.h gItavidhAna.n cha laxaNopetam.h .. 17.. mAdhuryaguNavihIna.n shobhA.n janayenna tadgItam.h . yatra strINAM pAThyAdguNairnarANA.n cha kaNThamAdhuryam.h .. 18.. prakR^itiviparyayajanitau vidnyeyau tAvala~NkArau . prAyeNa devapArthivasenApatimukhyapuruShabhavaneShu .. 19.. strIjanakR^itAH prayogA bhavanti puruShasvabhAvena . rambhorvashIprabhR^itiShu svarge nATyaM pratiShThitam.h .. 20.. tathaiva mAnuShe loke rAdnyAmantaHpureShviha . upadeShTavyamAchAryaiH prayatnenA~NganAjane .. 21.. na svayaM bhUmikAbhyAso budhaiH kAryastu nATake . strIShu yojyaH prayatnena prayogaH puruShAshrayaH .. 22.. yasmAtsvabhAvopagato vilAsaH strIShu vidyate . tasmAtsvabhAvamadhurama~Nga.n sulabhasauShThavam.h .. 23.. lalita.n sauShThava.n yachcha so.ala~NkAraH paro mataH . prayogo dvividhashchaiva vidnyeyo nATakAshrayaH .. 24.. sukumArastathAviddho nAnAbhAvarasAshrayaH . nATaka.n saprakaraNaM bhANo vIthya~Nka eva cha .. 25.. dnyeyAni sukumArANi mAnuShairAshritAni tu . sukumAraprayogo.aya.n rAdnyAmAmodakArakaH .. 26.. shR^i~NgArasamAsAdya strINA.n tattu prayojayet.h . yuddhoddhatAviddhakR^itAsa.nraMbhArabhaTAshcha ye .. 27.. na te strINAM prakartavyAH kartavyAH puruShairhi te . yathAviddhA~NgahAra.n tu bhedyabhedyAhavAtmakam.h .. 28.. mAyendrajAlabahulaM pustanaipathyadIpitam.h . puruShaprAyasa.nchAramalpastrIkamathoddhatam.h .. 29.. sAtvatyArabhaTIiyukta.n nATyamAviddhasa.ndnyitam.h . DimaH samavakArashcha vyAyogehAmR^igau tathA .. 30.. etAnyAviddhasa.ndnyAni vidnyeyAni prayoktR^ibhiH . eShAM prayogaH kartavyo devadAnavarAxasaiH .. 31.. uddhatA ye cha puruShAH shauryavIryasamanvitAH . yogyaH sa cha prayatnaH kartavyaH satatapramAdena .. 32.. na hi yogyayA vinA bhavati cha bhAvarasasauShThava.n ki.nchit.h . sa.ngItapariklesho nityaM pramadAjanasya guNa eva .. 33.. yanmadhurakarkashatva.n labhate nATyaprayogeNa . pramadAH nATyavilAsairlabhate yat.h kusumairvichitralAvaNyam.h . kAmopachArakushalA bhavanti cha kAmyA visheSheNa ..34.. gIta.n vR^itta.n tathA vAdyaM prastAragamanakriyA . shiShyaniShpAdana.n chaiva ShaDAchAryaguNAH smR^itAH .. 35.. etAni pa~ncha yo vetti sa AchAryaH prakIrtitaH . UhApohau matishchaiva smR^itirmedhA tathaiva cha .. 36.. medhAsmR^itirguNashlAghArAgaH sa.ngharSha eva cha . utsAhashcha ShaDevaitAn.h shiShyasyApi guNAn.h viduH .. 37.. eva.n kAryaM prayogadnyairnAnAbhUmivikalpanam.h . ata UrdhvaM pravaxyAmi siddhInAmapi laxaNam.h .. 38.. iti bhAratIye nATyashAstre vikR^itivikalpo nAma ShaDvi.nsho.adhyAyaH .. ## Encoded by Padmakar Dadegaonkar dadegaonkar@yahoo.com \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}