% Text title : shrIbharatamunipraNItaM nATyashAstram adhyAya 32 % File name : natya32.itx % Category : natyashastra % Location : doc\_z\_misc\_major\_works % Author : Sage Bharata % Latest update : May 31, 2025 % Send corrections to : Sanskrit@cheerful.com % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Natya Shastra Chapter 32 ..}## \itxtitle{.. nATyashAstram adhyAya 32 ..}##\endtitles ## atha dvAtriMsho.adhyAyaH | dhruvAsa~nj~nAni yAni syurnAradapramukhairdvijaiH | gItA~NgAni tu sarvANi viniyuktAnyanekashaH || 1|| yA R^ichaH pANikA gAthAH saptarUpA~Nga eva cha | saptarUpapramANaM hi taddhruvetyabhisa~nj~nimam || 2|| ebhyastva~NgAnyathoddhR^itya nAnAchChandaHkR^itAni tu | dhruvAtvaM yAni gachChanti tAni vakShyAmyahaM punaH || 3|| mukhaM pratimukhaM chaiva vaihAyasakameva tu | sthitapravR^itte vajraM cha sandhiH saMharaNaM tathA || 4|| prastAro mAShaghAtaH syAduparvatanameva cha | upaghAtaH praveNI cha chaturashraM sushIrShakam || 5|| sampiShTamantAharaNaM mAhAjanikameva cha | dhruvANAma~Ngasa~nj~nAni pa~nchAnAmapi nityashaH || 6|| ekavastu dhruvA j~neyA dvivastu parigItikA | trivastu madra kaM j~neyaM chaturvastu chatuShpadA || 7|| dhruvAvarNAstvala~NkArA yatayaH pANayo layAH | dhruvamanyonyasambaddhA yasmAd tasmAt dhruvAH smR^itAH || 8|| dhruvAstu pa~ncha vij~neyA nAnAsaMsthAnasaMshrayAH | etAsAM sampravakShyAmi saptarUpA~NgakAraNam || 9|| upavR^ittaM pravR^ittaM cha prAveshikyAM prakIrtyate | vajraM cha shIrShakaM chaiva shIrShikAyAM vinirdishet || 10|| prasvAro mAShaghAtashcha mAhAjanikameva cha | praveNI hyupapAtashcha aDDitAyAmathApi cha || 11|| mukhapratimukhopetA hyavakR^iShTA vidhIyate | vaihAyasAntAharaNe sthitAyAM samprakIrtyate || 12|| saMhArashchaturashrashcha nakuTe kha~njake tathA | sandhiH prasvArasaMyuktA antarAyAM smR^itA tathA || 13|| yAnya~NgAni kalAshchaiva gItakAntargatAni tu | tAni ChandogatairvR^ittairvibhAvyante dhruvAsvatha || 14|| tr! yashrashcha chaturashrashcha tAlaH kAryo dhruvAtmakaH | ShaTkalo.aShTakalashchaiva yastu pUrvaM prakIrtitaH || 15|| pUrveShAmeva gItAnAM yAnya~NgAni smR^itAnyatha | teShAM vR^ittavidhau kAryamekakaM vivadho.athavA || 16|| ekakaM tu vidAryeko te chobhe vivadhaH smR^itaH ShaTparaM tr! yavaraM vA.api vidAryA vR^ittamiShyate | padavarNasamAptistu vidArItyabhisa~nj~nitA || 17|| eteShAM chApi vakShyAmi vidhiM prakR^itisambhavam jyeShThAnAM vR^ittasaMyuktaM kuryAdAdau tathaiva cha | vivadhaM chaiva madhyAnAM nIchAnAmekakaM tathA || 18|| tr! yashraM vA chaturashraM vA yogaM j~nAtvA prayogajam | tena pramANayogena dhruvA kAryA.avasAnikI || 19|| gAyatr! yAshchApi shakvaryAshchAntare vA vyavasthitA | tena pAdapramANena dhruvA kAryA.avasAnikI || 20|| shakvaryAshchAti kR^ityAshcha ye.antare chAvasAnikI | teShAM mAtrArdhavihitA dhruvA pAdamayA smR^itA || 21|| yatichChandovidhAnena gurulaghvakSharAnvitaH | kAryo mAtrApramANena dhruvApAdo.avasAnikaH || 22|| madhyamottamayoH kAryA chaturashrAvasAnikI | madhyAdhamAnAM kartavyA tr! yashrA chaivAvasAnikI || 23|| atha pUrNapadI yA tu tasyA vR^ittaM praveshajam | tatreShTavR^ittaprAmANyAddhruvA kAryA pramANataH || 24|| dhruvAstu pa~ncha vij~neyA nAnAvR^ittasamudbhavAH | yathAsthAnarasopetA hyuttamAdhamamadhyamAH || 25|| kanIyasIgrahA kAchit sannipAtagrahA.aparA | tathA.a.akAshagrahA kAchittrividhA tu dhruvA smR^itA || 26|| prAveshikI tu prathamA dvitIyA.akShepikI smR^itA prAsAdhikI tR^itIyA cha chaturthI chAntarA dhruvA niShkrAmikI cha vij~neyA pa~nchamI vR^ittakarmaNi AsAmeva pravakShyAmi ChandovR^ittasamanvitam gAndharvaM yan mayA proktaM svaratAlapadAtmakam | padaM tasya bhavedvastu svaratAlAnubhAvakam || 27|| yatsyAdakSharasambaddhaM tatsarvaM padasa~nj~nitam | nibaddhaM chAnibaddhaM cha yena tena dvidhA smR^itam || 28|| atAlaM cha satAlaM cha dviprakAraM taduchyate | satAlaM cha dhruvA.artheShu nibaddhaM sarvasAdhakam || 29|| yattu bAkkaraNopetaM sarvAtodyAnura~njakam | atAlena nibaddhaM cha padatAlaM prakIrtitam || 30|| niyatAkSharasambaddhaM Chandoyatisamanvitam | nibaddhaM tu padaM j~neyaM satAlapatanAkSharam || 31|| anibaddhAkSharANi syuryAnya jAtikR^itAni tu | AtodyakaraNaisteShAM vidhAnamabhinirmitam || 32|| apadAnyanibaddhAni tAlena rahitAni tu | AtodyeShu niyuktAni tAni tAni tu ra~njayet || 33|| yAni chaivaM nibaddhAni ChandovR^ittavidhAnataH | dhruvArUpANi pUrvANi tAni vakShyAmi tattvataH || 34|| atyuktaM cha pratiShThaM cha madhyaM gAyatrameva cha | etAH sthitAvakR^iShTAstu tr! yasrA j~neyAstu jAtayaH || 35|| uShNiganuShTubbR^ihatI pa~NktishchetIha jAtayaH | etAH prAsAdikInAM tu tr! yashrA j~neyA yathAkramam || 36|| anuShTubbR^ihatI chaiva jagatyatha vilambitA dhrutA cha chapalA chaivamudgatA kR^itireva cha | dhruvANAM jAtayo hyetAH prayogeShu prakIrtitAH || 37|| prAveshikInAM jAtInAmudghatAnAM nibodhata pa~NktistriShTupsajagatI tathA.atijagatI punaH | shakvarI cheti nirdiShTA udghatAnAM tu jAtayaH || 38|| sarvAsAmeva jAtInAM trividhaM vR^ittamuchyate | guruprAyaM laghuprAyaM gurulaghvakSharaM tathA || 39|| guruprAyA.avakR^iShTA syAllaghuprAyA drutA tathA | gurulaghvakSharaprAyAH sheShAH kAryA dhruvAstathA || 40|| vR^ittAnyojakR^itAni syurduHkhe yAni bhavanti hi | tAni drutAsu yojyAni laghuyugmakR^itAni tu || 41|| yAni chAlpAkSharANi syuralpachChandaHkR^itAni tu | tAni sthitAvakR^iShTAsu kAryA hyAkShepikIShu cha || 42|| gurvAdistu guruH kAryo laghvAdishcha laghustathA ye tvojachChandasAM yuktA j~neyA te kShepikI tathA yAnyojayugmaChandAMsi j~neyAnyAkShepikI tathA | laghuyugmakR^itA yA.asyA sthitA sA.a.akShepikI bhavet || 43|| viShamAMshAkSharANi syuH padairarthavashAnugAH | shamyAtAlena tA yojyA varNenAkarShitena tu || 45|| jAtInAM tvatha sarvAsAM Chando.avR^ittanidarshanam | sthAnapramANasa~nj~nAbhirgadato me nibodhata || 46|| gururgAthAMshako yatsyAtsarvapAdeShu dR^ishyate | shrIriti khyAtanAmA sA kIrtitA prathamA dhruvA || 47|| yathA | devaM sharvamIshaM vande || 48|| madhyalaghunAtha vidyutpAde pAde samaM vibhaktena | AdilaghunA dhR^itiH syAdgaNena yojyA hi mAtreNa || 49|| yathA | sha~NkaraH shUladhR^it pAtu mAM lokakR^it || 50|| laghuH syAt padAdau trike yA dhR^itiH sA || 51|| yathA | umeshaH surendra stavAyuH karotu || 52|| laghuni guru vA kathitA rajanI || 53|| yathA | virahe madanaH adhikaM dahati || 54|| etA nR^itte cha gIte cha j~neyA vai gItajAtayaH | pratiShThAsupratiShThAbhyAM bhUyo vakShyAmi lakShaNam || 55|| dvitIyaM laghu sarvatra chaturNAM yatra dR^ishyate | sA pratiShThA budhairj~neyA supratiShThA dvayena tu || 56|| pratiShThA yathA | sosAnto a~NgaAiM vAdi vAdo pupphavAhI || 57|| supratiShThA yathA | edisue UsaiA ajjaiM mAM haMsavahU || 58|| laghunI prAg guruNI dve yadi pAde bhramarI sA || 59|| yathA | vanasaNDe adimatto vaNahatthI parikhiNNo || 60|| prathamaM cha tR^itIyaM cha yasyAH syAchchaturakShare | pAde laghvakShare nityaM sA jayetyabhisa~nj~nitA || 61|| yathA | himAhae vaNantare AM gao paviNNao || 62|| chaturNAM yatra pAdAnAM tR^itIyaM cha bhavellaghu | vij~neyA suprayogaj~nairvijayA nAma nApnataH || 63|| yathA | mArullavo najjantao mehAgame sambaddao || 64|| pAde pAde tu syAt sarvairdIrghairvR^itte.asmin dR^iShTA vidyudbhAntA || 65|| mehA gajjantA loaM ChAdanto toyaM mu~nchantA sampattA mehA || 66|| Adyapre dve yatra tu hrasve nA khalu nAmnA bhUtalatanvI || 67|| yathA | mehaNiruddhaM pekkhia chandraM soai tArA aMsukiliNNA || 68|| yadi cha guruH padanidhane bhavati hi sA kamalamukhI || 69|| yathA | pavanahado salilaghaNo bhamai Nahe uvaphamaso || 70|| prathamaM cha tR^itIyaM cha tvantaM chaiva yadA guru | dR^ishyate pratipAdaM tu sA j~neyA vAgurA yathA || 71|| mehaNiruddhao NaTThajohNao NichchaNippaho esa chandao || 72|| dvitIyaM naidhanaM yatra dIrghANi sarvataH | supratiShThAkR^ite pAde shikhA j~neyA tu sA yathA || 73|| vaLAhaehiM pagajjidehiM NahaM samantA paruNNa aMva || 74|| laghuni tvAdau charaNe yasyA gaditA nAmnA ghanapa~Nkti sA || 75|| yathA | taDisa~NkhuddhaM svasambaddhaM jaladhArAhiM rudadIvabbham || 76|| etAstu jAtayo j~neyA supratiShThAdhruvAsvatha | ata UrdhvaM pravakShyAmi gAyatrIparikalpanam || 77|| Adye punarantye pAde guruNI chet | j~neyA tanumadhyA gAyatrasamutthA || 78|| yathA | vajjAhAkUTo dhAujjharasotto eso girirao bhUmiMvipatadIva || 79|| AdyaM chaturthamantyaM cha gurUNyetAni yasya tu | gAyatr! yadhikR^ite pAde j~neyA sA mAlinI yathA || 80|| dIsadi puNNao pubdadisAmuhe | johlA samAgao puNNimachandao || 81|| guruyugamante yadi paramasyA iha kathitA sA makarakashIrShA || 82|| yathA | iha sisirammi madajaNaNammi pamadavaNammi vilasadi vAdo || 83|| laghunI chaturthaM charaNe tu yasyAH | bhavatIha sA vai vimalA tu nAmnA || 84|| kamalAaresuM bhamaroNadesuM sama suddhavattI vihaANavamattI || 85|| yasyAHsyushcharaNe trINyAdau nidhanam | dIrghANIha tu sA vIchI nAma || 86|| yathA | gajjranto jaladA Nachchante sihiNo gAyante bhamarA ramme pADasae || 87|| trilaghurAdito yadi cha pa~nchamaM bhavati pAdataH prakathitA girA || 88|| yathA | jaladanAdAM suNia ku~njaro Nadadi kANaNe vaDigaAuro || 89|| Adye chaturthakamantye tathA guru | yasyAstu pAdato j~neyA hi sA jalA || 90|| yathA esA hi vAuNA vikkhittamuttAM | daTDhUNa pAdavaM haMsI paruNNiA || 91|| trINyAdau yadi syurante dve cha dIrghe | j~neyA sA vidhij~nairnAmnA dve sunandA || 92|| yathA ede gajjamANA abbhaM ChAdayantA | bhImA kALamehA uvvedaM jaNanti || 93|| AdyaM chaturthe cha tvantyamupAntyaM cha | yatra gurUNi syuH sulalitA j~neyA || 94|| yathA sAha susabbhAvaM kiMsi piha kuddhA | mA chirasambaddhaM pechChasi sabbhAvam || 95|| laghunI guru cha dviguNaM yadi chechcharaNe charaNe kathitA nalinI || 96|| yathA | pavaNAhatakA taruNA tarao kusumAgamae viasanti via || 97|| trINyAdau tu yadi chAntyaM chA.api guru nAmnA vai kathitA pa~NktiH sA tu yathA yathA eShA haMsavahU viddhA kANaNado kAntaM sa~NgahuvA gantuM utsahiA syAd dvitIyaM hrasvaM sarvamantyaM dIrgham | yatra pAde pAde nIlatoyA vai sA || 98|| yathA mehavundaM vAdo vikkhiranto vAdi | dUsaho AvAdi pAdavANaM lAso || 99|| gAyatr! yA jAtayo hyetA vij~neyAH samavR^ittajAH | ata UrdhvaM pravakShyAmi uShNigjAtivikalpanam || 100|| guru nidhanagataM yadi bhavati sadA | bhavati hi chapalA drutagatirapi sA || 101|| yathA suruchiranayaNaM tava vANamidam | ramaNi ratikaraM mama madajaNaNam || 102|| tR^itIyaM pa~nchamaM chaiva gururyatra tu naidhanam | sadA tUShNikkR^ite pAde tanvI sA nAmato yathA || 103|| yathA piavAdivAdao suvasanta kALae | piakAmuo via madaNaM jaNetao || 104|| guruNA laghunA chaiva samaM nItA tu yA dhruvA | ChandasyuShNihi vR^ittaj~nairvij~neyA kAminI yathA || 105|| Adyamantapa~nchame syAttR^itIyameva cha | pAdato gurUNi vai yasya sA shikhA tu vA || 106|| ityeke paThanti pekkhiUNa AadaM mAhavaM cha iTThao | pAdavaM vaNoLaLao vAdi vAmavAdao || 107|| Adye punarantye cha yasyA guruNI pAde | j~neyA bhramaramAlA nAmnA prakathitA sA || 108|| yathA haMsAgamanadhIraM kAsaM suavichitram | evaM saradikAle rammaM sarasi toyam || 109|| Adyachaturthagate antyatamaM cha guru | yatra sadA charaNe sA khalu bhogavatI || 110|| yathA chakkasanAmavahU kAntasahAi NiA | NimmaLa ammi jaLe hiNDadi sa~NgadiA || 111|| Adau yadi guruNI antyaM nidhanagatam | j~neyA madhukarikA uShNihyabhikathitA || 112|| esA piA ladA rammA bhamarajayA | kAle madajaNaNe jAdA kusumavadI || 113|| antyaM cha nidhanaM cha gurUNi syuH | subhadrA nAmato yathA || 114|| vaNammi sukkharukkhe paNaTThapatoye | kareNuA vihaNo uvei mattahatthI || 115|| yadi tu bhavantyevaM yadi yadi dIrghANi | trigururiha proktA bhavati tu matteyam || 116|| yathA jalabharasambhanto khididharamUlammi | piajuvadIsatto pavicharido hatthI || 117|| yadi hi gurUNyante charaNavidho trINi tata iha vij~neyA kusumavatI nAmA iti pAThAntaram dvitIyaM satR^itIyaM tathAdye iha dIrgham | yadi trayaM tu pAde bhavetsA tu chitrA || 118|| yathA mahAmehavidANaM balAkAkulabaddham | mahAbhImaNiNAdaM padiNNaM gagaNammi || 119|| yadi chaturthamantyaM guru tathaiva ShaShTham | bhavati sA tu nAmnA nigaditA manoj~nA || 120|| yathA kusumagandhavAhI salilareNupuNNo | ramaNi vAdi vAdo maNasijaM jaNanto || 121|| dvitIyaM cha chaturthaM cha antyopAntye tathaiva cha | yatra pAde tu dIrghANi uShNik sA tu vilambitA || 122|| yathA gaindatoakhoA paTIparitthahaMsA | bhamantachakkavAA nadI gaA samuddam || 123|| prathamaM yatra pAde laghunI pa~nchamaM cha | kathitA sA tu dIptA satataM chedamuShNik || 124|| yathA pavano puShphahArI aisIdo samantA | sisire vAdi kAle mama soaM jaNanto || 125|| Adyamatha pa~nchamaM dIrghamatha naidhanam | yatra yadi nAma chechcha~nchalagatistu sA || 126|| yathA mehamalamutthao nimmalagahAulo | sohadi Naha~NgaNe Nimmalakaro sasI || 127|| etAstu jAtayo j~neyAH sthitAH prAsAdikIShvatha | ataHparaM pravakShyAmi tvanuShTublakShaNaM pR^ithak || 128|| laghunI gurulaghunI laghuni guru cha yadi | charaNe niyatagatau kathitA vimalajalA || 129|| yathA vikachAmbujahisire bhamarAvalimuhale | bahuNimmalasakhile vihago saradibhamai sare || 130|| pa~nchamaM naidhanaM chaiva pAde syAtAM tu yatra vai | nityamAnuShTubhe dIrghe vij~neyA laliteti sA || 131|| yathA kusumasuandhiae maNasijadIvaNae | pramadavaNa~NgaNae vilasadi haMsavahU || 132|| yadi cha khalu ShaShThakAllaghugaNa ihAditaH | punarapi cha saptamaM laghu bhavati sA mahI || 133|| yathA bahukusumamohie kamalavaNasaNDae | sahArasahAiNI parisaradi haMsiA || 134|| laghugaNa iva ShaTke yadi bhavati mukhe tu | charaNagatividhau sA madhukarasadR^ishAkhyA || 135|| yathA vividhavaNavichArI pamadavaNasuandhI | kusumavaNavibodhI lasadi saradi vAdo || 136|| yadi khalu pa~nchamakaM punarapi chAntyatamam | guru charaNe tu bhavedbhavati hi sA nalinI || 137|| yathA pulinatala~NgaNae kamaliNivAsaNiA | pajaba hi vAsagihaM pAradi sArasiA || 138|| prAg yadi nidhanagataM syAdatha gurusta tam | yatra hi charaNavidhau sA khalu bhavati nadI || 139|| yathA haMsakulasammudide sArasarudamuhaLe | mattamahuaragaNe hiNDati mahuariA || 140|| anuShTubjAtayo hyetAH prAveshikyaH prakIrtitAH | strINAmuttamamadhyAnAmavakR^iShTA nibodhata || 141|| Adye chaturthamapi chAntye dIrghANi yatra charaNe | prAveshikI tu bR^ihatI sA nAmnA tathaiva ruchirAkhyA || 142|| yathA rAhuparAahadasohaM chandaM NahiNNa samiUNa | tArAgaNe vihadasoho tejassuehi rudadivva || 143|| yadi pa~nchamaM hi satR^itIyaM guruNI padAntarachite dve | pramiteti sA bhavati nAmnA hyavakR^iShTajAtiriha pa~NktiH || 144|| yathA ghaNagabbhagehaparikhitto aruNappahApihidasohA | gANa~NgaNe.apihidarassi Na vibhAdi johNarahi indU || 145|| yadi khalu ShaShThamathAntye bhavato guruNI charaNayoge | sthitilayakR^itA nu jagatIyaM bhuvi nigaditA vigatashokA || 146|| yathA jalaharavihANapihia~Ngo ravikiraNajAlahadasoho | gahamuhaviNiggAvivaNNo asu visadi atthagirimindU || 147|| Adye chaturthamapi chAShTamamakSharaM chaikAdashaM yadi bhatettu guru | sA traiShTubhe bhavati pAdavidhau vishlokajAtiravakR^iShTagatA || 148|| mehatthio ravikarAbhihado tArAgaNehi vidhure gamido | atthaM uvedi araNAbhihado chando Nahammi rANIsahio || 149|| Adye chaturthe dashamaM naighanaM hyaShTamaM tathA | yatra dIrghANi pAde syustadvR^ittaM lalitaM smR^itam || 150|| yathA eso pamattagAdUmidANaNo dINo paphuLLavanavAdavachALidI vAsAbhivaddhachaLaNo gaANugo rammaM vaNaM gAvaro | palAyadi || 151|| yadi pa~nchamaM hi satR^itIyanaighanaM navamaM dvitIyamapi tasya tAdR^isham charaNe gurUNi yadi sAtipUrvikA jagatI budhairnigaditA sA matA manovatI yathA ghaNasantadAyadabidANamamvaraM avalimviU ramaNImuhe sasI gahagAhasa~NkuidamandajohNao Na virAjade savadi kiM padhAviau etAstu jAtayo j~neyAH sthitAnAM hi prayogajAH | AkShepikyavakR^iShTAnAM sampravakShyAmi lakShaNam || 152|| supratiShThAdikaM ChandastvavakR^iShTAsu yojayet | vR^ittAnyanyAni yAni syurdevastutyAshrayANi tu || 153|| akSharANAM niveshaM tu yatayaH pANayastathA | avakR^iShTAstu yasyAH syuravakR^iShTA bhavettu sA || 154|| sthAyivarNA sthitalayA kalAntarakR^itAkSharA | samapANiyatishchaiva hyavakR^iShTA vidhIyate || 155|| avakR^iShTadhruvANAM hi kalAntarakalAsu cha | akSharANAM niveshastu vR^ittajAtyAM vidhIyate || 156|| alpavarNAntarA chaiva hyavakR^iShTA vidhIyate | prAveshikyAstu sa~NkShepaH karaNAnAM parigrahAt || 157|| evaM j~neyo.avakR^iShTAnAM jAtInAM vR^ittasambhavaH | ata UrdhvaM pravakShyAmi drutAnAmapi lakShaNam || 158|| mukhe tu dodhakaM kR^itvA sheShaM hrasvaistu yojayet | yugmamojaM vimishraM cha tathaiva laghusa~nchayaH || 159|| jagatyAdirbhavet sA tu tathA.atighR^itinaidhanA | tathAbhUtA cha chChandobhirnAnAvR^ittasamudbhavA || 160|| aShTAvAdo yasyAH sAntyaM syAnnavamaM dIrghANi sthApye shiShTai cha dve laghunI vR^ittaM hyetajj~neyaM tajj~nairvR^ittavidhau | gIte hyevaM nityaM vikrAntA jagatI || 161|| yathA eso meho nANaddanto dhUmaNiho vijjujjutto dhArAehiM bhUmidalam jAvAbaddho bhImuvviggo hatthiNiho | viNNAkaAvijjho pINAanto NAdigao || 162|| aShTAvAdau dIrghANi syustvatijagatI | antyaM dIrghaM sA vij~neyA madanavatI || 163|| yathA eso meho NANaddhanto sabaiNiho | saddAranto vijjujjoA bhamadi dudam || 164|| pa~ncha tvAdai yatra hi gurvaShTamanavamam antyaM dIrghaM sA khalu nAmnA vimalagatiH yathA eso aMsaM aMsusahasso pavaNasakho jALALoLo dhUmasamiddho bhamadi vaNe || Adyachaturthe pa~nchamaShaShThe navadashame pAdavibhaktau yatra tu dIrgha nidhanakR^ite | tatra tu bodhyA pa~nchadashAkhye bhuvi hi sadA | bhUtalatanvI vR^ittavidhAnetyabhivihitA || 165|| yathA pAdapasaNDaM kampa pramANo paTuNNido selataDesuM pakkhalamANo visamavadi reNusamUhaM uddhAmANo ruNakavilo | vAadi vAdo chaNDapavAhI gagaNavale || 166|| AdyachaturthakasaptamamantyaM dashamapare | yakSha gurUNyatha sA sukumAretyabhigaditA || 167|| yathA mehasamUhaNibaddhavidANaM jalamatidam | saui indadhaNujjabamajjhaM gagaNadalam || 168|| yadi khalu pa~nchamamaShTamamantyaM dashamapare | charaNagatAni gurUNi tu mAlA bhavati tadA || 169|| yathA asaNiravAhadapAdavakUDo dharaNidharo pagaliakandaranijjharasAnuravo muhulo vivahaviha~Ngamaseviaku~njo jahajalado | parahuachampAgIasaNAho hasadi via || 170|| tR^itIyaM cha chaturtha cha saptamaM chAShTamaM tathA | navamaM dvAdashaM chaiva naidhanaM satrayodasham || 171|| yatra dIrghANi pAde tu dhru tichChandaHsamAshraye | sA j~neyA gItakavidhau dhruvA skhalitavikramA || 172|| divasaM sUrasaNAhaM khe via chando kumudavaNe udido dIsadi eso dappeNabimbAkidisAdisI gahaNe mehavimukhkhe sommasahAo ratisuhago | vahalaM vikkhiramANau sArado johNaM pajati dudam || 173|| pa~nchamaM hyaShTamaM yatra trayodashamathApi cha | gurUNyaShTAdashaM chaiva drutA vai chapalA tu sA || 174|| yathA evaNavighuNNidapa~NkajakusumaM sarasi jaLaM kamaliNivattapasAhidasubhahaM phalihaNihaM valadatarantavidAhidakusumaM chalitagada- kkhabhidaviha~NgavikampidamuhalaM hasadi via || 175|| pAde pa~nchamamantye cha dIrgha dvAdashameva cha | yadA.atidhR^ityAM sA j~neyA chapalA mukhasaMhitA || 176|| yathA piasahi AiagANadale chapalataramuhI | pavicharade madasurabhimuhI suravarayuvadI || 177|| etA hyaShTau parityAjyA dhruvANAM mUlajAtayaH | Abhyau vinissR^itAshchAnyA yugmaujAM viShamAH parAH || 178|| etAstu jAtayo j~neyA drutAnAM vR^ittasaMshrayAH | devAnAM pArthivAnAM cha hyaupamyaguNasaMshrayAH || 179|| saptadashadvAdashakairekAdashapa~nchamAShTamatR^itIyaiH | gurubhiryasyAH pAdaH tA j~neyA.a.akShiptikA nAma || 180|| gurvAdirathalaghvAdiryugmaujAvathavetarA | etaddrutagatA yA tu vij~neyA sA dhruvA drutA || 181|| Adau dve guru nidhane trINi yasyAH pAdeShvatha chaturgurUNiyasyA syuH j~neyA vR^itte khalu bR^ihatIsaMsthA nAmnA sA kathitalatA || yathA eso meho sihariniho nIlo dhArApAtairatibhAgo bhUmim ApUrayan paTutarasannAdo toyApUrNe gaganatala AbhAti || Adye hyatha nidhane trINi pAde.atha yadi gurUNi syuH | j~neyA khalu bR^ihatI nityaM nAmnA kanakalatA.a.akShiptikA || 182|| yathA eso gagaNadaLe meho bhImo bhAjaNaNo diTTho bhUmiM navajaladhArAhiM | si~nchanto bhuvanatalaM jAdi || 183|| bhUmiM navajaladhArAbhiH si~nchan bhuvanatalaM yAti || yadi khalu pa~nchamamantye charaNavidhau cha gurUNi bhavanti tu | sA shashilekhA bhuvi bahatI prathitA sA || 184|| yathA girivaradhA khubhidamahaNNavasahassapaNAdam | paTupavaNena vidhUdaM bhamadi balAhAjUham || 185|| yadi tu khalu ShaShThamantyaM guru bhavati pAdayoge | iti vigaditAdivR^itte satatamavichAlitA sA || 186|| yathA shashikiraNalambahArA uDugaNakadAvadaMsA | gahagaNakada~NgasohA juvadi via bhAdi rAI || 187|| yadi khalu charaNavidhau laghuvasugaNakamidam | bhavati hi khalu bR^ihatI maNiguNanikarakR^itA || 188|| yathA R^idu gaNakusumavadI gahagaNakidatiLakA | rajani karamabhimukhI cha yadi via asu NisA || 189|| chatvAryAdau guru nidhanaM hrasvAni syuryadi cha tathA | nAmnA j~neyA jagati hi sA siMhAkrAntA khalu bR^ihatI || 190|| yathA Akampanto gaganadaLaM vikkhevanto gharaNidaLam | vijjujjodA avavihavo eso mehI pavicharido || 191|| bR^ihatyA jAtayo hyetA vij~neyA vai praveshajAH | ata UrdhvaM pravakShyAmi pa~NktijAtivikalpanam || 192|| Adyachaturthe paranidhane yakSha gurUNi praticharaNam | gItavidhAne bhavati hi sA pa~NktikR^itA vai suradayitA || 193|| yathA pa~NkAsaNDe vimaLajale sArasasa~Nghe samaNugado | kundaNikAso sasidhavaLo haMsajuvANo paribhamido || 194|| dIrghANi hyatha nidhanagataM trINi syuryadi charaNavidhau | sA j~neyA kusumasamuditA pa~Nktishchedapi cha kumudinI || 195|| yathA vAjanto kumumasamudito vAdanto kusumasurahiNo | sosanto piarahitajaNaM sampatto asu Navajharado || 196|| saptamamAdyachaturthayutaM yatra hi naidhanameva guru | pAdavidhau yadi pa~NktikR^itA sA kathitA khalu dodhakavat || 197|| yathA esa samuNNAmachcharake meharavaM suNiUNa gao | rosavaseNa samujjaLido hiNDati kANaNae kuvido || 198|| trINyAdau tu guruNi yadA syuH ShaShThaM chAntyamupAntyatamaM cha | sA j~neyA khalu pAdavidhAne pa~NktiH sA tu kR^itoddhatanAmnA || 199|| yathA abbhaM ambudharehi piNaddhaM vijjujjoakhaNantaradIvam | vAdAghaNNidakampidadantaM uppAdediva hatthisamUham || 200|| Adyachaturthe naidhanake na pa~nchaShaShThe yatra tu dIrghe | vR^ittasamutthA sa~NkathitA sA pa~NktirathaiShA gItakabandhe || 201|| yathA mehasamUhaM pINabaLAkaM vijjUpaLikaM pekkhia eso | uTThitaroso bhImaNiNAdo dhAvadi hatthI rukkhavaNammi || 202|| yadi khalu pa~nchamamantyaM charaNavidhAvapi dIrghaM syAt | bhavati tathAShTamamantye vipulabhujA bhuvi sA j~neyA || 203|| yathA jalaharaNAdasamuvviggo pagaLitagaNDDumahANAdo | vaNagahaNaM kuvido hatthI sarabhasagavvidakaM yAti || 204|| etAstu jAtayaH proktAH pa~NktyAmeva samAsataH | ataHparaM pravakShyAmi triShTubjAtivikalpanam || 205|| AdAviha yadi khalu guruNI nityaM nidhanamapi cha parataH | vR^itte kavibhirapi nigaditA triShTubh chapalagatiriha sadA || 206|| yathA ede khidigharavarasadisA bhImA paDupahasamaravA | mILAsidakhagakidarasaNA mehA NahadaLamabhipaDivA || 207|| yadi khalu madhye tvatha guruNI punarapi chAntyaM guru charaNe | bhavati hi nityaM ruchiramukhI kamaladalAkShIti hi kaShitA || 208|| yathA paridhuNamANo kiraNapaDaM abhiruhamANo udAgirim | uDugaNabandhU kusudasaho udayati chando gaganadale || 209|| yadi khalu pa~nchamakAShTamake punarapi chAntyamakaM tu guru | charaNavidhAviha vR^ittavidhau bhavati hi sA drutapAdagatiH || 210|| yathA gaganatala~NgaNahiNDaNao kiraNasahassavihUsidao | vihuNiamehapaDaM tamasU visai sasI gANe viduam || 211|| yadi khalu ShaShThaM guruyugalaM nidhanagataM chApyatha gurukam bhavati hi saivaM charaNavidhau mukhachapalA triShTubhirachitA || yathA kusumasuandhI suapavaNo vicharadi ramme NaliNimane taruvaraLAse pamadavaNe vahukusume ssiNNavasarade || tR^itIyamantyaM chaturthaM cha pa~nchamaM ShaShThameva cha | guruNI traiShTubhe pAde yatra sA vimalA yathA || 212|| yathA kusumAkiNNe NimmaLasaLiLe NaLiNIsaNDe ChappadamuhaLe | savahUmajjhe sArasamudite samado hatthI somavicharido || 213|| chaturthaM pa~nchamaM pUrvamantyopAtye tathaiva cha | gurUNi traiShTubhe pAde yatra sA ruchirA yathA || 214|| mehavidANaM avaghuNamANo kampAmANo sagAvaNAim | toasamUhaM avakiramANo vAadi vAdo kuvida ivAsU || 215|| yadi khalu charaNe tu saptamaM punarapi navamaM sanidhanam | guru tadaparavaktramuchyate niyatamiti nidarshanaM yathA || 216|| giritaDavivare vighuNNido asaNighanaraveNa kampAm | abhipadadi dudaM mahIdaLaM paTutaraNiNAdo mahAravo || 217|| triShTubho jAtayo hyetA jagatyAstu nibodhata aShTamaM naidhanaM chaiva gurUNi charaNe yadi | vR^itte tu jagatI sA tu j~neyA kamalalochanA || 218|| yathA diagaNamunigaNavivaDDhiateo pavitatakiraNasahassapiNaddho vidhuNiatimirapaDaM jagadIvo | udayati gagaNadaLe asu sUro || 219|| yadi khalu laghugaNa iha nihitaM padi yadi guru nidhanagatam bhavati hi khalu gatiratichapalA | tvaritagatiradhikamatijagatI || 220|| yathA vidhuNia jaLadharamasidapaDaM diagaNamunivaraparipaDido udAgirisiharataTamukuTe | vicharadi gagaNataLamasu ravi || 221|| yadi khalu pa~nchamanidhanagate dve charaNavidhau bhavati hi guruNI tu | atijagatI bhuvi kathitaguNA sA madakaliteva nigaditanAmA || 222|| yathA gaganatala~NgaNamabhiruhamANo rajatamahAgirisihararUvo | rajatamao via piakaLasosU pavicharido viaNikhi chando || 223|| etAstu jAtayo j~neyAH prAveshikyo drutAstathA | samavR^ittapadAnAM tu vardhamAnaM nibodhata || 224|| etAsAM lakShaNaM pUrvaM sarvamuktaM vidhAnataH | pratiShThAdi yathAchChandaH samyak padavibhAgataH || 225|| yathA pratiShThA meharavaM Navasarade | Nisamia kuddho bhavai gAvaro || 226|| supratiShThA vijjukasAhi abhihataM va | rudadiva gagAM pasamiagahatAram || 227|| gAyatrI | megharavadhAtukaranaTThaguhachandAM sakaraMrudadi kia NahadaLam || 228|| uShNik pulliatarusaNDe surabhipayaNahade | viaradi pamadavaNe haMso sasAriparivudo || 229|| vardhamAnaM mayaivaM tu tr! yashrANAmapi kIrtitam | punashcha chaturashrANAmevamevaM nibodhata || 230|| anuShTup tArAbandhavasaNAho vikkhiramANo mehapaDam | kiraNasahassavihUsidI udayadi eso rANiaro || 231|| bR^ihatI eso sumeruvaNatammi dia devasiddhaparigIdo | surahisua~NghavaNachArI pavicharadivi Naha~NgaNadUtavAto || 232|| pa~NktiH pAdapasaNDaM kampAmANo surahisuandhasuvAsidao | upavaNatarugaNalAsagao viarati varataNu vaNapavaNo || 233|| triShTup kumudavanassa vihUsaNao vighuNiatimirapaDaM gagaNe | udAgirisiharamahiruhanto rANikaro udayadi vimaLakaro || 234|| jagatI diavaramunigaNasaMvudao taviasuvaNNapiNDasamadehao | gagaNadala~NgaNamabhiruhamANo viaradi esa divasakaro || 235|| etAstu jAtayo j~neyAshchaturashravivardhitAH | ata UrdhvaM pravakShyAmi gaNamAtrAvikalpanam || 236|| tr! yashrAyAM tugaNAH pa~ncha sannipAto vidhIyate | aShTo cha chaturashrAyAH sannipAto bhavettathA || 237|| dvau pAdau sannipAtashcha dhruvANAM parikIrtitAH | drutaM cha shIrShakaM chaiva hitvAnyAni bhavanti vai || 238|| akSharapiNDastr! yashre pa~nchAdirnavaparashcha vij~neyaH | aShTAdishchaturashre trayaudashaparastu vij~neyaH || 239|| sarvagurushchAShTAdistrayodashaparashcha sarvalaghuH | eSha tr! yakSharapiNDo vij~neyo vai dhruvAvidhAnaj~naiH || 240|| gaNamAtrAMshavikalpaM vyAkhyAsyAmi drutAyAshcha | ardhaShaShThagaNaiH pAdaiH sannipAto drutAsvagha || 241|| mAtrA dvAviMshatishchaiva gurulaghvakSharAnvitAH | shIrShakANAmaniyamo bhavet pAdavidhAnataH || 242|| nAnAvR^ittasamutpannaM kuryAdvai shIrShakaM budhaH | gurvAdirathalaghvAdiryugmaH sarvalaghustathA || 243|| chaturmAtrA gaNo j~neyaH pUrvachChandovikalpitaH | ardhAShTavagaNAH pAdAH shIrShakasya bhavanti vai || 244|| chaturmAtrAshcha vij~neyA yugmaujAkSharakaiH padaiH | shIrShakasyaikaviMshatyA ShaDviMshatiparastathA || 245|| akSharANAM bhavet piNDaH pAde hyekatra nishchayAt yugmA ojA mishrA vAdau kAryA gaNAstu chatvAraH | niyataM shIrShavidhAne pashchAllaghusa~nchayaH nAryaH || 246|| trINi gaNA yasya mukhe trINyeva hi yasya chAvasAnAni | madhye ched guruNI dve tachchapalaM shIrShakaM bhavati || 247|| pUrvArdhe.atha chaturhrasvA mishrA gaNAstu chatvAraH | pAde bhavanti niyataM pashchAllaghusa~nchayaH sheShaH || 248|| ekadvikalaM trikalA chatuShkalAH ShaTkalAstathoShTakalA | kAryA dhruvAvidhAne prAsAdikyantarAkShepaiH || 249|| tr! yashre virAmastrikalashchaturashre chatuShkalaH | prAveshikyA dhruvAyAstu naiShkrAmikyAstathaiva cha || 250|| virAmo dvikalo.apyantamantarAyAH samAsataH pAdAnte dvivirAmastu kShiptAyAshcha prakIrtitaH | sthitAyAshcha tathA hyarthe prAsAdikyAstathaiva cha || 251|| kalAkalArdhayogena gurulaghvakSharAnvitAH trayo dhruvANAM vij~neyAH saMyogA vR^ittasaMshrayAH | sarvadIrghaH sarvalaghurguruhrasvAkSharastathA || 252|| guruprAyA sthitA kAryA laghuprAyA drutA tathA | gurulaghvakSharaprAyA prAsAdikyantarA tathA || 253|| evaM dhruvANAM kartavyA jAtayo vR^ittasambhavAH | ata UrdhvaM pravakShyAmi shIrShakANAM tu lakShaNam || 254|| AdyamantyaM tR^itIyaM cha pa~nchamaM saptamAShTame | gurUNi yasyAH pAde tu sA shyeno tu kR^itau yathA || 255|| yathA sAgaraM samudhuNanto rapa iva laghugadirabhibhavadi pavvadA samAhaNanto tarusu cha jaNAdi bhayamatulam reNujAlamukkhivanto divasakarakiraNo | bodhAM pajAsu kAmaM vikharadi varatanu suhapavaNo || 256|| prakR^ityAM pa~nchamAntye tu hyaShTamaikAdashe gurU | dvAdashaM cheti vij~neyaM nAmatashchapalA yathA || 257|| munigaNamaNDavibandhidaojo vighuNia timirapaDam kamalavaNAiM vibodhiamANo gahagaNaparigaNado bhujagasahassavibandhidapAso vitavitakaNakavapU | udAdi sampadi rAvidaloo varataNu divasakaro || 258|| pa~ncha tvAdau yatra tu dIrghaM navamamapi cha gurusamayakR^itaM dIrghaM chAntyaM chAShTamamanyallaghu virachitamiha charaNavidhau vR^itte j~neyA jagatirapIyaM bahuvidhanichayachitavihite | krau~nchaM nAmnA Chandasi choktA dvijagaNamunigaNapaThitA || 259|| yathA eso chando NimmalajohNA vidhuNia ghaNamasidapaTaNihaM lokAnando lokapadIvo uDugaNagahappaNasamaNugado vAsAdANaM kArashramANo sitapaDaNivasanamiva vipulam | lokAlokaM ra~njAmANo vicharadi varataNu gagaNamasU || 260|| AdyachaturthaM pa~nchamaShaShThaM navamamatha cha nidhanagataM ye cha tato.anye yeShu laghutvaM yadi bhavati cha charaNamatividhau sA nikR^itiH syAtpuShpavivR^iddhA dvijagaNamunigaNaparipaThitA | nAmavikalpAdvR^ittakR^itA vaishvashatalulitamiha nabhasi nadI || 261|| pupphavidANaM uddhuNamANo rava iva paTutaragatirabhipatati pakkhaLamANo mehataDesuM tarusu cha gaNayadi bhayamatuLam ummisahassaM uddhuNamANo sarasakhubhidasaLiLakaLakaLo | bhImaNiNAdo chaNDapavAhI viaradi varataNu suhapavaNo || 262|| antyaM cha pa~nchamaM ShaShThaM saptamaM dashamaM param | vR^itte sa~NkR^itisa~nj~ne tu sA bhrAntA nAmato yathA || 263|| kiraNasahassaM vikkhiramANo phalihamaNiruchiradhavaLaNiho kumudavaNAiM vohAmANo kumudadaLaniarasadisavapU gahagaNabandhU lokapadIvo uDugaNagahaNasamaNugado | udayati chando rohiNikanto NavasaradamuditasukhajaNaNo || 264|| AdyamantyaM chaturthaM cha saptamaM dashamaM tathA | gurUNyekAdashaM chaiva sa~NkR^itau vR^ittasaMshrayam || 265|| saghUnyanyAni sheShANi pAde yasmin bhavanti tu | tajj~neyaM shIrShakaM tajj~naiH skhalitaM nAmato yathA || 266|| vAtasamuddhatavIchitara~Ngo sphaTikanikarasadR^ishajale pa~NkajareNuparAgapisha~Nge lulitakamalakuvalayadale moTitakalpatarUtthitashAkhe surayuvatinayanasamanusR^itaH | krIDati dAnasugandhimahochchaiH suragaja iha surasariH || 267|| aShTAvAdau dIrghANi syuryadi cha punarapi hi bhavati bahu laghugaNo bhUyashchAnte dIrghaM tvekaM yadi bhavati padi padi punarapi cha tathA mattAkrIDA vidyunmAletyapi cha vividhakavibhirapi bahubhiruditA | nAmnA ChandovR^itte devItyabhikR^itigatividhiShu cha niyatamabhihitA || 268|| yathA eso meho selAbhoyo asaNimurajapaTupaTahasamarao NANAvijjujjoAloo ghaNapaDaLanichayajaLadharasamaNugado NANAShaNNo touggArI charitadavaLakhagavicharitakusumayamo | sa~njA anto LoaM yAte giririva giriNivaha iva subhasaliLaLo || 269|| pa~nchamaM dvAdashaM chevaM dIrghamantyaM trayodasham | utkR^ityAM tu bhavet pAde vR^ittaM vegavatI yathA || 270|| gagaNatala~NgaNamabhiruhamANo uDugaNagahagaNasamaNugado yuvatijaNANaM suruchitarUvo sukhitadayitajaNamadaNakaro kiraNasahassavisurachitavando rajatagirisiharasadisavapU | udAdi sampadi asu jagadIvo kumudavaNaruchiravimaLakaro || 271|| etA hyaShTau budhairj~neyAH shIrShakANAM tu jAtayaH | punarnarkuTakAnAM tu sampravakShyAmi lakShaNam || 272|| aShTau narkuTakAnAM tu vij~neyA jAtayo budhaiH | darshanaM lakShaNaM tvAsAM nAmAni cha nibodhata || 273|| rathottaraM budbudakamudgataM vaMshapatrakam | shivAkSharA haMsavatI haMsAsyaM toTakaM tathA || 274|| prathamaM cha tR^itIyaM cha saptamaM navamAntyake | gurUNi traiShTubhe yatra narkuTaM tad rathottaram || 275|| yathA esikA kamalagabbhagehake reNupi~njaritachAru gatiyA | sArade madakalopakUjidA hiNDade saravarammi ChappadI || 276|| pa~nchamaM saptamaM chaiva naidhanaM cha gurUNyatha | pAde tu bR^ihatIsaMsthe yatra budbuhyakaM yathA || 277|| yathA taDiguNabandhaNiddhao sidakhagapantisohido | Nahasi gajo samuggao vicharadi esa mehao || 278|| anye tu satR^itIyapa~nchamanavamaM trayodashaM ShoDashaM tathA yatra vai guru bhavatIha sheShalaghusaMyutaM vR^ittau syAchcha saMshritaM pravadanti budbudakameva narkuTaM taddhi nAmataH chirakAlamabhisambharantapiaM gANatta muhidaM Na roddham mudimANaitaDidido kANaNe ghaNe parikhedide bahuvidhe hi aNuNo vAsarAharo tarusandhuvajjuhiae sa~nchasio bhIdabhIdao asu kodharaM visarai pAsavA davechCha dINadINao || tR^itIyaM pa~nchamaM chaiva navamaikAdashe tathA | dvAdashaM ShoDashaM chaiva chaturdashamathApi cha || 279|| asminnaShTikR^ite pAde gurUNyetAni sarvashaH | Chandoj~nerj~neyametattu narkuTaM hyudgataM yathA || 280|| vaNakhaNDaM jahadi kosiko vAyasAhado bhayabhIdao avadipAdapaM dINadINao tarukoTaraM vasadi sampadaM LoLaNettao | samabhidvado Nisignaro AM edi sohido || 281|| anye tu prathame yadA tu guru yatra chAntaM tR^itIyakaM yadi cha dvitIya --- tA guru atha ShoDashAkShare kR^ite tu pAde chaturthakaM trikamihodghaTam || narkuTaM hi taditi yattu chatudashamanidhanagai- rbhUShitamakSharairgurukR^itaiH shravaNasukhakaraiH tatkhalu vaMshapatrapatitaM munigaNagaditaM | narkuTakaM vadanti niyamAdatidhR^itiruchitam || 282|| yathA chUdavaNaM puphuLaLatiLakaM kuravAsahiaM chAruasoasALakaLidaM kusumasamudidam mAdhavakANaNaM juvadiAmadajaNaNaM | hiNDati kokilA phaLarasAsavamahuraravA || 283|| tR^itIyaM pa~nchamaM chaiva navamaM naidhanaM tathA | gurUNyetAni pAde tu yatra tatpramitAkSharA || 284|| yathA kamaLAaresu bhamiruNa buDaM bhamarImuhAsavasukakkhaNao madhubhUsidaM surahi chUdavaNaM | parihiNDido sutaNu Chappadao || 285|| navamAntyapa~nchamatR^itIya- gurulaghusheShamakSharagatam bhavati charaNaM tu yasya satataM vividhaM pramitAkShareti kathitA khalu sA tR^itIyapa~nchamAntyAni prathamaM sachaturthakam | ShaShThaM cha naidhanaM chAtha gurUNi dhvajinI yathA || 286|| yathA vilasantia kamalasaNDe pupphasugandhake kusumaLuddhA | turiaM pavItamadhumatA ChappadikA kuLaM samupayAti || 287|| dashamaM saptamaM yatra chaturthakamatha ShaShTham tR^itIyaM nidhanaM guru kathitaM narkuTaM jagatIgatam diahaMsA vasante saLiLAsae kusumAsAdaLuddhA kamaLAare NaLiNIpattamajjhe parihiNDidA gamaNAAsakhiNNA bhamarAvalI || yadi chAntyatR^itIyakaShaShThagatairnavamena cha bhUShitamevam | gurubhiH satataM tviha tad ghaTitaM toTakameva hi narkuTakam || 288|| yathA ramaNIsahido rANIvirame gagaNa~NgaNae khagakosiao asae hi vighaTTidao | parimaNTadi koTarAM suridam || 289|| dashamaM saptamaM yatra chaturthakamatha ShaShTham | tR^itIyaM nidhanaM guru kathitaM narkuTaM jagatIgatam || 290|| diahaMsA vasante salilAsae kusumAsAdaluddhA kamalAare NaLiNIpattamajjhe parihiNDidA | gamaNAAsakhiNNA bhamarAvalI || 291|| etAstu jAtayaH proktA narkuTAnAM samAsataH | punashcha kha~njakAnAM cha sampravakShyAmi lakShaNam || 292|| AmodaM ka~njano pUrvaM bhAvanI mattacheShTitam | etAstrisraH samAkhyAtAH kha~njakAnAM tu jAtayaH || 293|| AdyachaturthaShaShThadashamaM saShoDashamathAntyameva cha | yadi dvAdashameva yatra charaNeShu saptadashakAtparaM cha vihitam || 294|| Chandasi satataM chettathA guru chedathAkR^itigataM bhavettu satatam | bhadra kameva kha~njakamidaM punashcha kathitaM pramodakamidam || 295|| yathA mAhavamAsasohitasamaggake uvavaNammi phullakusume Nichchamatajuttabahupakkhisa~NghaparibudvaghuTThaNAdamuhale phaLiLadachUdayuNDasahaArama~njarivilolanAdapavaNe | hiNDadi ChappadAnugadamaggao parahudo viTThadANo || 296|| Adyapa~nchamAntyasaptamaM syAttR^itIyameva dIrghakam | yasya pAdayogato hi sA bhAvinIti kha~njakaM tathA || 297|| yathA jAtiphullapANamattao chUdarekhaguNThidaggao | phullapa~Nkauvasohido Chappao mudaM padhAvido || 298|| yadA tR^itIyasaptamaM tadAdyapa~nchamaM laghu | tadA tu mattacheShTitaM vadanti kha~njakaM budhAH || 299|| yathA paphuLaLapuppapAdavaM viha~Ngamopasohidam | vaNaM pagIdaChappadaM uvei esa kokilA || 300|| narkuTAnAM tu kha~njAnAmetA vai mUlajAtayaH | Amyo vinissR^itAshchAnyA yugmaujA viShamAstathA || 301|| chatuShShaShTidhruvANAM tu vij~neyA mUlajAtayaH | samavR^ittAkSharakR^itA ato.anyA viShamA matAH || 302|| samavR^ittAstu jAyante dhruvAstisrastu nityashaH | yugmaujAshchApi mishrAshcha viShamAshcha samA matAH || 303|| supratiShThAdikAni syurbR^ihatyAdIni yAni tu ChandAMsi teShAM mAnena tr! yashrA kAryA dhruvA budhaiH || uShNigAdIni yAni syuH shakvaryantAni chaiva hi ChandAMsi teShAM mAnena chaturashrAdhruvA matA || triShTubAdIni yAni syurutkR^ityantAni chaiva hi ChandAMsi teShAM mAnena chaturashrA dvipAdikA || ityanye tatrArdhaviShamANAM tu ShaTpa~nchAshe shate smR^ite | etadeva parImANaM piShamANAM prakIrtitam || 304|| sAmAnyaujAshcha jAyante dhruvA viShamapAdikAH | svena nAmnA tu nAmAni mAsAM kAryANi vR^ittataH || 305|| evaM tu jAtayaH proktA nAnAvR^ittasamudbhavAH | ata UrdhvaM pravakShyAmi vikalpAn pa~nchahetukAn || 306|| jAtiH sthAnaM prakArashcha pramANaM nAma chaiva cha | j~neyo dhruvANAM gAnaj~nairvikalpaH pa~nchahetukaH || 307|| vR^ittAkSharapramANaM hi jAtirityabhisa~nj~nitA\- samArdhaviShamAbhishcha prakAraH parikIrtitaH || 308|| ShaTkalAShTakale chaiva pramANe dvivighe smR^ite | yathAgotrakulAchArairnR^iNAM nAmAbhidhIyate || 309|| evaM nAmAshrayopetaM dhruvANAmapi cheShyate praveshAkShepaniShkrAmaprAsAdikamathAntaram | gAnaM pa~nchavidhaM vidyAd dhruvAyogasamanvitam || 310|| nAnArasArthayuktA nR^iNAM yA gIyate praveshe tu | prAveshikI tu nAmnA vij~neyA sA dhruvA tajj~naiH || 311|| a~NkAnte niShkramaNe pAtrANAM gIyate prayogeShu | niShkrAmopagataguNAM vidyAnnaiShkrAmikIM tAM tu || 312|| kramamulla~Nghya vidhij~naiH kriyate yA drutalayena nATyavidhau | AkShepikI dhruvAsau drutA sthitA vA.api vij~neyA || 313|| yA cha rasAntaramupagatamAkShepavashAtkR^itaM prasAdayati | rAgaprasAdajananIM vidyAtprAsAdikIM tAM tu || 314|| viShaNNe mUrchChite bhrAnte vastrAbharaNasaMyame | doShaprachChAdanA yA cha gIyate sAntarA dhruvA || 315|| dhruvANAM chaiva sarvAsAM rasabhAvasamanvitam | yathAsthAnaM pravakShyAmi yatra geyaM prayatnataH || 316|| dvividhaM tu smR^itaM sthAnaM parasaMsthAtmasaMshrayam | yattvAkShepasamAyuktaM tachcha me sannibodhata || 317|| baddhe niruddhe patite vyAdhite mUrchChite mR^ite | avakR^iShTA dhruvA kAryA bhAve cha karuNAshraye || 318|| autsukye hyavahitthe cha chintAyAM paridevite shrame dIne viShAde cha sthitA kAryA dhruvA budhaiH eteShveva tu bhAveShu karuNAvediteShu cha | dhruvA drutA cha kartavyA karuNe bhAvasaMshrayA || 320|| yatra pratyakShajaM duHkhaM mR^itAbhihatadarshanam | sthitA tatra hi kartavyaH karuNai tu rase budhaiH || 321|| utpAtadarshane chaiva praharShe.adbhutadarshane | viShAde cha prasAde cha roShe satvasya darshane || 322|| vIraraudra bhayAdyeShu pratyakShAvediteShu cha | dhruvA drutalayA kAryA hyAvege sambhrame tathA || 323|| prasAdeyAvane chaiva tathA.anusmaraNe punaH | tathA.atishayavAkye.aShu tathA cha nayasa~Ngame || 324|| harShe.atha prAryane chaiva shu~NgArAdbhutadarshane | dhruvA prAsAdikI kAryA tajj~nairmadhyalayAshrayA || 325|| sharIravyasane roShe punaHsandhAnakarmaNi | sAnubandhA budhaiH kAryA gItaj~nairantarA dhruvA || 326|| adhruvAstu praveshAH syurgAyato rudatastathA | sambhrame preShaNe chaiva hyutpAte vismaye tathA || 327|| evamarthavidhiM j~nAtvA deshakAlamR^ituM tathA | prakR^itiM bhAvali~NgaM tu tato yojyA dhruvA budhaiH || 328|| shIrShakA chodghatA chaiva hyanubandhA vilambitA | aDDitA chApakR^iShTA cha ShaTprakArA dhruvA smR^itAH || 329|| shiraHsthAnIyametaddhi yasmAttasmAttu shIrShikA | udghatA tUdghatA yasmAttasmAt j~neyA dhruvA budhaiH || 330|| yatiM layaM vAdyagatiM padaM varNAn svarAkSharam | anubadhnAti yatraivamanubaddhA bhavettu sA || 331|| AkrIDitapravR^itto yashchaturthalayakArakaH | nATyopachArajanitaH so.anubandhaH prakIrtitaH || 332|| nATye tvaritasa~nchArA nATyadharmamanuvratA | savilambitasa~nchArA bhaveddrutavilambitA || 333|| aDDitA tUtkaTaguNA shR^i~NgArarasasambhavA | yasmAtsA na prasannA cha tasmAdeShADDitA smR^itA || 334|| anyabhAveShu kR^iShTashcha kR^iShTAhetuShu gIyate | yasmAtkAruNyasaMyuktA hyavakR^iShTA bhavettataH || 335|| yA tu prAveshikI dIptA sA kAryA tUdghatA nR^iNAm || 336|| yA sthitA sA.avakR^iShTA tu yA drutA sA vilambitA | yA.anta vA sAnubandhA cha prakArAstu praveshajAH || 337|| shIrShakA chodghatA chaiva devapArthivayorbhavet | divyapArthivaveshyAnAM strINAM yojyA tathADDitA || 338|| madhyamAnAM praveshe tu j~neyA drutavilambitA | nIchAnAM chaiva kartavye nR^iNAM ye kha~njanarkuTe || 339|| kha~njaM cha narkuTaM chaiva sthAne prAsAdikI tu sA | kasmAllalitabhAvatvAddhAsyashR^i~NgArayoryataH || 340|| kuryAnnIche mR^ite chaiva tvanubandhaM layAshrayam | strINAM rAjanyavaishyAnAmabakR^iShTAM tathaiva cha || 341|| sannipAtAstu chatvAraH prAveshikA bhavanti hi | sheShA hi sannipAtAstu shIrShikAH ShaTparA sthitAH || 342|| sthitaM chApyaDDitaM chaiva nIchAnAM na hi kArayet | sarvabhAvAshrayagataisteShAM kAryaM tu nATakam || 343|| trayo bhAvA bhavantyeShAM hAsashokabhayAtmakAH | evaM bhAvAn viditvA tu dhruvA kAryA prayoktR^ibhiH || 344|| vastu prayogaM prakR^itiM rasabhAvAnR^ituM vayaH | desha kAlamavasthAM tu j~nAtvA yojyA dhruvA budhaiH || 345|| vastuddeshasamutthaM tu punarAraNyasambhavan | prayogashchaiSha vij~neyo divyamAnuShasaMshrayaH || 346|| uttamAdhamamadhyA tu trividhA prakR^itirmatA | rasabhAvau tu pUrvoktAvR^ituH kAlakR^itastathA || 347|| shishuyauvanavR^iddhatvaM vayashchaiva prakIrtitam | kakShyAdigbhAgajanito deshastu dvividho mataH || 348|| kAlo rAtrindivakR^ito yAmakAlavinirmitaH | avasthA chaiva vij~neyA sukhaduHkhAthasambhavA || 349|| sthAnAnyetAni tu budhairnAnAvasthAni nityashaH | prayoge samprayojyAni rasabhAvau samIkShya tu || 350|| yAni vAkyaistu na brUyAstAni gItairupAharet | na taireva tu vAkyArthairanyaiH pravakevalAshrayaiH || 351|| dhruvANAmAshrayAH kAryAH aupamyaguNasambhavAH | uttamAdhamamadhyAnAM nR^iNAM strINAmathApi cha || 352|| AdityasomapavanA devapArthivayormatAH | daityAnAM rAkShasAnAM cha meghaparvatasAgarAH || 353|| siddhagandharvayakShANAM grahoDuvR^iShabhA matAH | tapaHsthitAnAM sarveShAM sUryAgnipavanA matAH || 354|| havyavAhastu viprANAM ye chAnye tapasi sthitAH | eteShAmeva yA nAryastAsAmaupamyasaMshrayAH || 355|| vidyudulkArkarashmyAdyA vidyAnAmapi cha smR^itAH | devAnAM tu prayojyA ye nR^ipANAmapi te smR^itAH || 356|| nAgasiMhavR^iShArthAshcha naite divyeShu kIrtitAH | mahiShArurusiMhAshcha kravyAdAH pashavashcha ye || 357|| hiMsrasatveShu te kAryA yakSharAkShasajAtiShu | uttamAnAM prayoktavyA nAnArasasamAshrayAH || 358|| mattamAta~NgasahitA rAjahaMsAshcha yoktR^ibhiH shikhinaH sArasAH krau~nchAshchakrAhvAH kasudAkarAH | madhyamAnAM prayoktavyA aupamyaguNasaMshrayAH || 359|| kokilaM ShaTpadaM dhvA~NkShaM kurara~NkaushikaM vakam | pArAvataM sakAdambamadhameShu prayojayet || 360|| evameShAM prayoktAnAM striyo yAstu bhavanti hi | uttamAdhamamadhyAnAM tAsAM chaiva nibodhata || 361|| sharvarI cha sudhA jyotsnA nalinI kariNI nadI | nR^ipastrINAM bhavantyetA aupamyaguNasaMshrayAH || 362|| dIrghikA kurarI vallI sArasI shikhinI mR^igI | madhyamAnAM bhavantyetA veshyAstrINAM cha nityashaH || 363|| ShaTpadIM kurarIM dhvA~NkShIM parapuShTAM cha yojayet | adhamAH syurdhruvA hyetAH prayoktavyAH prayoktR^ibhiH || 364|| gatyarthopamitA yAshcha chalanArthA bhavanti hi | prAveshikyA budhaireva naiShkrAbhikyAstathaiva cha || 365|| prAveshikyAshrayA yAstu pUrvAhnArdhe tu tAH smR^itAH | naktandivasamutthAstu naiShkrAmikyAH svakAlajAH || 366|| saumyAH pUrvAhnakAle tu madhyAhne dIptisaMshrayAH aparAhne tathA madhyAH sandhyAyAM karuNAshrayAH | chalanArthA hi ye proktA AkShepikyA bhavantyapi || 367|| AkShepA evameva syurdrutasthitagatAstathA | roShAmarShAdisampUrNAH lokAdbhutabhayAnakAH || 368|| yaddravyaM vasudhAsaMsthamR^ite daivatamAnuShAn | tatsarvamupaneyaM tu gAnayuktyopamAshrayam || 369|| sthAvaraiH sthAvaraM kuryAdgatyartheshchapalAshrayam | sukhaduHkhakR^itairbhAvairaupamyaguNasaMshrayAt || 370|| bhUmistha vAjiku~njaramR^igapashu shivikAvimAnAnAm | gativibhramaM hi dR^iShTvA kartavyA tu dhruvA tajj~naiH || 371|| rathapatravAjivAraNavimAnashibikAsthapakShiyAneShu | drutapadavarNAvarNaiH kartavyA tu dhruvA tajj~naiH || 372|| ojaskR^itA tu sA vai guruvarNA vR^iShagajendra siMheShu | sArasavAnarahaMse tathA mayUre vidhAtavyA || 373|| drutagamane laghuvarNA vilambitagatai cha dIrghavarNakR^itA | evaMsthitadrutAnAM j~nAtvA bhAvaM dhruvA kAryA || 374|| nAsti ki~nchidvR^ittaM tu padaM gAnasamAshrayam | tasmAdgItimabhiprekShya tadvR^ittaM yojayeddhruvAm || 375|| tasmAdvAhanagatyarthairdhruvA kAryAkSharaistathA | a~NgAnAM samatA yatra bhANDavAdye kariShyati || 376|| yadvR^ittau vAhanagatau dhruvApAdau vidhIyate | tadvR^ittaM tu bhavedvAdyama~NgavAdyasamaM tathA || 377|| pUrva gAnaM taso vAdyaM tato nR^ittaM prayojayet | gItavAdyA~NgasaMyogaH prayoga iti sa~nj~nitaH || 378|| hR^idayasthastu yo bhAvaH so~NgAbhinayanairatha nivR^itya~NkurasUchAttu kAryastvabhinayAnvitaH | tatra prAsAdikI yojyA praharShArthaguNodbhavA || 379|| AkAshapuruSho yatra yatra chAkAshabhAShaNam | anvarthA tatra kartavyA dhruvA hyAbhAvasaMshritA || 380|| prAsAdikyAshrayA chApi hIrShyAkrodhAshrayA.api vA | shR^i~NgArarasamAsAdya dhruvA.anvarthA prayogataH || 381|| yAni prAsAdikAni syuH sthAnAni rasasaMshrayAt | anvarthA tatra kartavyA dhruvA prAsAdikI tathA || 382|| bhAShAM tu shaurasenIM hi dhruvANAM samprayojayet | yadA.api mAgadhI yatra kartavyaM narkuTaM tathA || 383|| divyAnAM saMskR^itaM gAnaM pramANaistu vidhIyate | ardhasaMskR^itamevaM tu mAnuShANAM prayojayet || 384|| ye tvaupamyakR^itA divyA yadi teShAM prayogataH | pravesho nATake tu syAchChR^iNu teShAM samAshrayam || 385|| yastveShAM sAtviko bhAvaH karmasa~NkIrtanaM cha yat | tatkAryaM gAnayoge.api pramANaguNasaMshrayam || 386|| ChandaHpramANasaMyuktaM divyAnAM gAnamiShyate | puNyAshrayaM cha tatkAryaM karmasa~NkIrtanAdapi || 387|| mAlA vaktraM puTaM vR^ittaM vishlokA chUlikA tathA | udgatA.aparavaktrA cha kartavyA vai prayoktR^ibhiH || 388|| vidhAnaM ChandasAmetat mayA pUrvamudAhR^itam | jayAshIrvAdayuktAni kAryANyetAni daivate || 389|| R^iggAthAH pANikAshchaiva dra ShTavyAstu pramANataH | sushravashchaiva yasmAttu tasmAdgItaM prayojayet || 390|| gAndhAramadhyamayutAH pa~nchamayuktAstu jAtayo yAstu | tAbhiH pramANagAnaM kartavyaM daivatopetam || 391|| prAsAdikaM sthitaM chaiva naiShkrAmaM sapraveshanam | pramANamapi kartavyaM chatuHsthAnasamanvitam || 392|| prAyashaH saMskR^itaM yojyamanuShTupchChandasA kR^itam | nAnAdaivatakAryeShu hyantarA yA vinA tathA || 393|| vaktraM chAparavaktraM cha mAlA cheti praveshajam | puTaM cha chUlikA chaiva naiShkrAmikamatheShyate || 394|| prAsAdikyudgatAvR^ittisthitaM chAnuShTubhIShyate | sthAnAnyetAni bodhyAni pramANasya budhairatha || 395|| yadanuShTupkR^itaM gAnaM sthitasthAnasamAshrayam | svapnabhraMshAshrayakR^itaM chinsAduHkhasamanvitam || 396|| guruprAyAkSharakR^itaM karuNashrutijAtikam | prakR^iShTavarNabahulaM sthitasthAnaM tu tadbhavet || 397|| utpAdanArthaM nRRINAM tu tathA viharaNeShvapi | divyAnvayaM tu kartavyaM gAnaM pAtrasamAshrayam || 398|| mAnuSheShvavatIrNeShu martyasya smaraNAshrayam | prAyeNa gAnaM kartavyaM divyasya smaraNAshrayam || 399|| asyaiva duHkhaviShayaM shokachintAvinAshajam | pramANagAnaM kartavyaM shokAvasthAntarAshrayam || 400|| dhruvANAM hi vidhAnasya hyAshrayasya visheShataH | yathA prayogaH kartavyastachcha me sannibodhata || 401|| sthApite bhANDavinyAse trisAmni parikIrtite AshrAvaNAdyaM kartavyaM bahirgItaprayogajam | prayujya cha bahirgItaM pUrvara~NgaM prayojayet || 402|| pUrvara~Nge prayujye tu nATyAchAryasamAshraye | dhruvA tatra prayoktavyA prakR^itInAM praveshajA || 403|| gatyAshrayeNa nATyaj~naiH pAdairanugataistathA | parikrameNa ra~Ngasya gAnenArthavashena cha || 404|| parivartAH prayoktavyAH pAdairanugatairatha | dhruvA tatra prayoktavyA devatAbhiryutA budhaiH || 405|| tatra pAtAH prayoktavyA ekaviMshatireva cha | tr! yashrA vA chaturashrA vA dhruvA nATye prayogataH || 406|| trikalaM pAdapatanaM tr! yashrAyAstu vidhIyate | chatuShkalaM tu patanaM chaturashrAgataM bhavet || 407|| uttame chaturashrA cha tr! yashrA chaiva tu madhyame | tr! yashraM narkuTakaM chaiva hyadhameShu prayojayet || 408|| vidhiH svasthagato hyaiSha bhavechchAraNapAtane | sambhramotpAtaroSheShu kalArdhakalamiShyate || 409|| trikaladvikalaikakalAshchatuShkalA yatra pAdavinyAsAH | tatra cha sAmyaM kAryaM bhANDena samaM cha gAnena || 410|| na hyekakalA dvikalA dhruvAvirAmA bhavanti gAnavidhau | tasmAn sAmyaM kAryaM bhANDena samaM cha gAnena || 411|| ye pUrvoktA bhAvAH sthitAshrayA vA datAshrayA vApi | teShAM pAtanipAtaM j~nAtvA samyagbudhaiH kAryam || 412|| apaTAkShepakR^itA chedAtyayikA harSharAgashokAdyAH | vichChedastatra samaH kAryastaj~naiH praveshe tu || 413|| evamete budhairj~neyAH prayogaparivartakAH | ataH paraM pravakShyAmi bhANDagrahavijalpanam || 414|| abhANDameva gAnasya parivartaM prayojayet | chaturthe parivarte tu tasya bhANDagraho bhavet || 415|| sannipAtagrahAH kAshchitkAshchidvai tarjanIgrahAH | tathA.a.akAshagrahAH kAshchit dhruvA gAne bhavanti hi || 416|| dhruvAyAstu graho yasmAtkalAkAlalayAnvitaH | sa tu bhANDena yoktavyastajj~nairgatiparikrame || 417|| shIrShakodghatayoshchaiva pradeshinyA graho bhavet | vilambitAsthitAyoge sannipAte tR^itIyake || 418|| narkuTasyADDitAyAM cha prAsAdikyAstathaiva cha | sannipAtagrahaH kAryo drutAyAshchochchake grahaH || 419|| naiShkrAmikyanubandhAnAM grahe gAnasamo bhavet | natvasau parivartastu kAyaOM gAne prayoktR^ibhiH || 420|| narkuTasyApi chatvAro grahAH kAryAH prayoktR^ibhiH | sannipAtashcha shamyA cha tAlashchAkAshajastathA || 421|| sampramAvegaharSheShu praveshA ye bhavanti hi | graho gAnasamastatra sodghAtyaH samprakIrtitAH || 422|| bhUShaNavAsaHpatane vaikalye vismR^ite parishrAnte | doShAchChAdanahetoruddhAtyaH samprayojyastu || 423|| evaM prayoktR^ibhiH kAryaM dhruvANAM sampraveshanam | yathAsthAnAshrayopetaM yathAnR^ittakR^itaM tathA || 324|| yathAvarNAdR^ite chitraM na shobhotpAdanaM bhavet | evameva vinA gAnaM nATyaM rAgaM na gachChati || 425|| pUrvara~NgavidhAne tu kartavyo rAgajo vidhiH | devapUjAdhikArastu tatra samparikIrtitaH || 426|| tatashcha kAvyabandheShu nAnAbhAvasamAshrayam | grAmadvayaM tu kartavyaM yathAsAdhAraNAshrayam || 427|| mukhe tu madhyamagrAmaH ShaDjaH pratimukhe bhavet | sAdhAritastathA garbhe vimarshe chaiva pa~nchamam || 428|| kaushikaM cha tathA kAryaM gAnaM nirvahaNe budhaiH | sannivR^itAshrayaM chaiva rasabhAvasamanvitam || 429|| tathA rasakR^itA nityaM dhruvAH prakaraNAritAH | nakShatrANIva gaganaM nATyamudyotayanti tAH || 430|| mAgadhI prathamA gItistathA chaivArdhamAgadhI | sambhAvitA tR^itIyA syAtpR^ithulA cha tathA parA || 431|| trinivR^ityA padAnAM tu mAgadhI samudAhR^itA | chitrerdhamAgadhI chaiva dvinivR^ittapadAshrayA || 432|| vR^ittau sambhAvito prAyo laghuvAdyAkSharAnvitA | pR^ithulA dakShiNe tu syAt guruvAdyAkSharAnvitA || 433|| gAnayoge chatasrastu yojyAH sarvatra gAyanaiH | yathAkSharakR^itA hyetAH prayojyAste dhruvAsvapi || 434|| pUrNasvaraM chA.atha vichitravarNaM tristhAnashobhi trilayaM trimArgam raktaM samaM shlakShNamala~NkR^itaM cha | sukhaM prashastaM madhuraM cha gAnam || 435|| gIte prayatnaM prathamastu kAryaH shayyAM hi nATyasya vadanti gItam gIte.api vAdye.api cha samprayukte | nATyaprayogo na vipattimeti || 436|| etaduktaM mayA samyagdhruvANAM lakShaNaM mahat | ata UrdhvaM pravakShyAmi gAtR^ivAdakayorguNAn || 437|| iti bharatIye nATyashAstre dhruvAvidhAno nAma dvAtriMsho.adhyAyaH | ## \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}