% Text title : Paramarthasarah Abhinavagupta % File name : paramArthasAraabhinavagupta.itx % Category : major\_works, abhinavagupta, , kAshmIrashaivadarshanam % Location : doc\_z\_misc\_major\_works % Author : Abhinavagupta % Transliterated by : Suryansu Ray suryansuray at yahoo.com % Proofread by : Suryansu Ray suryansuray at yahoo.com % Latest update : September 23, 2007 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Paramarthasara by Abhinavagupta ..}## \itxtitle{.. shrImadabhinavaguptapraNItaH paramArthasAraH ..}##\endtitles ## || OM namashchidAtmaparamArthavapuShe || atha shrImanmahAmAheshvarAchAryavaryashrImadabhinavaguptAchAryavirachitaH paramArthasAraH | paraM parasthaM gahanAdanAdimekaM niviShTaM bahudhA guhAsu | sarvAlayaM sarvacharAcharasthaM tvAmeva shambhuM sharaNaM prapadye || 1|| garbhAdhivAsapUrvakamaraNAntakaduHkhachakravibhrAntaH | AdhAraM bhagavantaM shiShyaH papracCha paramArtham || 2|| AdhArakArikAbhistaM gururabhibhAShate sma tatsAram | kathayatyabhinavaguptaH shivashAsanadR^iShTiyogena || 3|| nijashaktivaibhavabharAdaNDachatuShTayamidaM vibhAgena | shaktirmAyA prakR^itiH pR^ithvI cheti prabhAvitaM prabhuNA || 4|| tatrAntarvishvamidaM vichitratanukaraNabhuvanasantAnam | bhoktA cha tatra dehI shiva eva gR^ihItapashubhAvaH || 5|| nAnAvidhavarNAnAM rUpaM dhatte yathA.amalaH sphaTikaH | suramAnuShapashupAdaparUpatvaM tadvadIsho.api || 6|| gacChati gacChati jala iva himakarabimbaM sthite sthitiM yAti | tanukaraNabhuvanavarge tathA.ayamAtmA maheshAnaH || 7|| rAhuradR^ishyo.api yathA shashibimbasthaH prakAshate tadvat | sarvagato.apyayamAtmA viShayAshrayaNena dhImukure || 8|| Adarshe malarahite yadvadvadanaM vibhAti tadvadayam | shivashaktipAtavimale dhItattve bhAti bhArUpaH || 9|| bhArUpaM paripUrNaM svAtmani vishrAntito mahAnandam | icChAsaMvitkaraNairnirbharitamanantashaktiparipUrNam || 10|| sarvavikalpavihInaM shuddhaM shAntaM layodayavihInam | yatparatattvaM tasminvibhAti ShaTtriMshadAtmajagat || 11|| darpaNabimbe yadvannagaragrAmAdi chitramavibhAgi | bhAti vibhAgenaiva cha parasparaM darpaNAdapi cha || 12|| vimalatamaparamabhairavabodhAttadvadvibhAgashUnyamapi | anyonyaM cha tato.api cha vibhaktamAbhAti jagadetat || 13|| shivashaktisadAshivatAmIshvaravidyAmayIM cha tattvadashAm | shaktInAM pa~nchAnAM vibhaktabhAvena bhAsayati || 14|| paramaM yatsvAtantryaM durghaTasampAdanaM maheshasya | devI mAyAshaktiH svAtmAvaraNaM shivasyaitat || 15|| mAyAparigrahavashAdbodho malinaH pumAnpashurbhavati | kAlakalAniyatibalAdrAgAvidyAvashena sambaddhaH || 16 | adhunaiva kiMchidevedameva sarvAtmanaiva jAnAmi | mAyAsahitaM ka~nchukaShaTkamaNorantara~Ngamidamuktam || 17|| kambukamiva taNDulakaNaviniviShTaM bhinnamapyabhidA | bhajate tattu vishuddhiM shivamArgaunmukhyayogena || 18|| sukhaduHkhamohamAtraM nishchayasaMkalpanAbhimAnAchcha | prakR^itirathAntaHkaraNaM buddhimano.aha~NkR^iti kramashaH || 19|| shrotraM tvagakShi rasanA ghrANaM buddhIndriyANi shabdAdau | vAkpANipAdapAyUpasthaM karmendriyANi punaH || 20|| eShAM grAhyo viShayaH sUkShmaH pravibhAgavarjito yaH syAt | tanmAtrapa~nchakaM tacChabdaH sparsho maho raso gandhaH || 21|| etatsaMsargavashAtsthUlo viShayastu bhUtapa~nchakatAm | abhyeti nabhaH pavanastejaH salilaM cha pR^ithvI cha || 22|| tuSha iva taNDulakaNikAmAvR^iNute prakR^itipUrvakaH sargaH | pR^ithvIparyanto.ayaM chaitanyaM dehabhAvena || 23|| paramAvaraNaM mala iha sUkShmaM mAyAdi ka~nchukaM sthUlam | bAhyaM vigraharUpaM koshatrayaveShTito hyAtmA || 24|| aj~nAnatimirayogAdekamapi svaM svabhAvamAtmAnam | grAhyagrAhakanAnAvaichitryeNAvabudhyeta || 25|| rasaphANitasharkarikAguDakhaNDAdyA yathekShurasa eva | tadvadavasthAbhedAH sarve paramAtmanaH shambhoH || 26|| vij~nAnAntaryAmiprANavirADdehajAtipiNDAntAH | vyavahAramAtrametatparamArthena tu na santyeva || 27|| rajjvAM nAsti bhuja~NgastrAsaM kurute cha mR^ityuparyantam | bhrAntermahatI shaktirna vivektuM shakyate nAma || 28|| tadvaddharmAdharmasvarnirayotpattimaraNasukhaduHkham | varNAshramAdi chAtmanyasadapi vibhramabalAdbhavati || 29|| etattadandhakAraM yadbhAveShu prakAshamAnatayA | AtmAnatirikteShvapi bhavatyanAtmAbhimAno.ayam || 30|| timirAdapi timiramidaM gaNDasyopari mahAnayaM sphoTaH | yadanAtmanyapi dehaprANAdAvAtmamAnitvam || 31|| dehaprANavimarshanadhIj~nAnanabhaHprapa~nchayogena | AtmAnaM veShTayate chitraM jAlena jAlakAra iva || 32|| svaj~nAnavibhavabhAsanayogenodveShTayennijAtmAnam | iti bandhamokShachitrAM krIDAM pratanoti paramashivaH || 33|| sR^iShTisthitisaMhArA jAgratsvapnau suShuptamiti tasmin | bhAnti turIye dhAmani tathApi tairnAvR^itaM bhAti || 34|| jAgradvishvaM bhedAtsvapnastejaH prakAshamAhAtmyAt | prAj~naH suptAvasthA j~nAnaghanatvAttataH paraM turyam || 35|| jaladharadhUmarajobhirmalinIkriyate yathA na gaganatalam | tadvanmAyAvikR^itibhiraparAmR^iShTaH paraH puruShaH || 36|| ekasminghaTagagane rajasA vyApte bhavanti nAnyAni | malinAni tadvadete jIivAH sukhaduHkhabhedajuShaH || 37|| shAnte shAnta ivAyaM hR^iShTe hR^iShTo vimohavati mUDhaH | tattvagaNe sati bhagavAnna punaH paramArthataH sa tathA || 38|| yadanAtmanyapi tadrUpAvabhAsanaM tatpurA nirAkR^itya | AtmanyanAtmarUpAM bhrAntiM vidalayati paramAtmA || 39|| itthaM vibhramayugalakasamUlavicChedane kR^itArthasya | kartavyAntarakalanA na jAtu parayogino bhavati || 40|| pR^ithivI prakR^itirmAyA tritayamidaM vedyarUpatApatitam | advaitabhAvanabalAdbhavati hi sanmAtraparisheSham || 41|| rashanAkuNDalakaTakaM bhedatyAgena dR^ishyate yathA hema | tadvadbhedatyAge sanmAtraM sarvamAbhAti || 42|| tadbrahma paraM shuddhaM shAntamabhedAtmakaM samaM sakalam | amR^itaM satyaM shaktau vishrAmyati bhAsvarUpAyAm || 43|| iShyata iti vedyata iti sampAdyata iti cha bhAsvarUpeNa | aparAmR^iShTaM yadapi tu nabhaHprasUnatvamabhyeti || 44|| shaktitrishUlaparigamayogena samastamapi parameshe | shivanAmani paramArthe visR^ijyate devadevena || 45|| punarapi cha pa~nchashaktiprasaraNakrameNa bahirapi tat | aNDatrayaM vichitraM sR^iShTaM bahirAtmalAbhena || 46|| iti shaktichakrayantraM krIDAyogena vAhayandevaH | ahameva shuddharUpaH shaktimahAchakranAyakapadasthaH || 47|| mayyeva bhAti vishvaM darpaNa iva nirmale ghaTAdIni | mattaH prasarati sarvaM svapnavichitratvamiva suptAt || 48|| ahameva vishvarUpaH karacharaNAdisvabhAva iva dehaH | sarvasminnahameva sphurAmi bhAveShu bhAsvarUpamiva || 49|| draShTA shrotA ghrAtA dehendriyavarjito.apyakartApi | siddhAntAgamatarkAMshchitrAnahameva rachayAmi || 50|| itthaM dvaitavikalpe galite pravila~Nghya mohanIM mAyAm | salile salilaM kShIre kShIramiva brahmaNi layI syAt || 51|| itthaM tattvasamUhe bhAvanayA shivamayatvamabhiyAte | kaH shokaH ko mohaH sarvaM brahmAvalokayataH || 52|| karmaphalaM shubhamashubhaM mithyAj~nAnena saMgamAdeva | viShamo hi saMgadoShastaskarayogo.apyataskarasyeva || 53|| lokavyavahArakR^itAM ya ihAvidyAmupAsate mUDhAH | te yAnti janmamR^ityU dharmAdharmArgalAbaddhAH || 54|| aj~nAnakAlanichitaM dharmAdharmAtmakaM tu karmApi | chirasaMchitamiva tUlaM nashyati vij~nAnadIptivashAt || 55|| j~nAnaprAptau kR^itamapi na phalAya tato.asya janma katham | gatajanmabandhayogo bhAti shivArkaH svadIdhitibhiH || 56|| tuShakambukakiMshArukamuktaM bIjaM yathA~NkuraM kurute | naiva tathANavamAyAkarmavimukto bhavA~NkuraM hyAtmA || 57|| Atmaj~no na kutashchana bibheti sarvaM hi tasya nijarUpam | naiva cha shochati yasmAtparamArthe nAshitA nAsti || 58|| atigUDhahR^idayaga~njaprarUDhaparamArtharatnasaMchayataH | ahameveti maheshvarabhAve kA durgatiH kasya || 59|| mokShasya naiva kiMchiddhAmAsti na chApi gamanamanyatra | aj~nAnagranthibhidA svashaktyabhivyaktatA mokShaH || 60|| bhinnAj~nAnagranthirgatasandehaH parAkR^itabhrAntiH | prakShINapuNyapApo vigrahayoge.apyasau muktaH || 61|| agnyabhidagdhaM bIjaM yathA prarohAsamarthatAmeti | j~nAnAgnidagdhamevaM karma na janmapradaM bhavati || 62|| parimitabuddhitvena hi karmochitabhAvidehabhAvanayA | saMkuchitA chitiretaddehadhvaMse tathA bhavati || 63|| yadi punaramalaM bodhaM sarvasamuttIrNaboddhR^ikartR^imayam | vitatamanastamitoditabhArUpaM satyasaMkalpam || 64|| dikkAlakalanavikalaM dhruvamavyayamIshvaraM suparipUrNam | bahutarashaktivrAtapralayodayavirachanaikakartAram || 65|| sR^iShTyAdividhisuvedhasamAtmAnaM shivamayaM vibuddhyeta | kathamiva saMsArI syAdvitatasya kutaH kva vA saraNam || 66|| iti yuktibhirapi siddhaM yatkarma j~nAnino na saphalaM tat | na mamedamapi tu tasyeti dArDhyato na hi phalaM loke || 67|| itthaM sakalavikalpAnpratibuddho bhAvanAsamIraNataH | AtmajyotiShi dIpte juhvajjyotirmayo bhavati || 68|| ashnanyadvA tadvA saMvIto yena kenachicChAntaH | yatra kvachana nivAsI vimucyate sarvabhUtAtmA || 69|| hayamedhashatasahasrANyapi kurute brahmaghAtalakShANi | paramArthavinna puNyairna cha pApaiH spR^ishyate vimalaH || 70|| madaharShakopamanmathaviShAdabhayalobhamohaparivarjI | niHstotravaShaTkAro jaDa iva vicharedavAdamatiH || 71|| madaharShaprabhR^itirayaM vargaH prabhavati vibhedasammohAt | advaitAtmavibodhastena kathaM spR^ishyatAM nAma || 72|| stutyaM vA hotavyaM nAsti vyatiriktamasya kiMchana cha | stotrAdinA sa tuShyenmuktastannirnamaskR^itivaShaTkaH || 73|| ShaTtriMshattattvabhR^itaM vigraharachanAgavAkShaparipUrNam | nijamanyadatha sharIraM ghaTAdi vA tasya devagR^iham || 74|| tatra cha paramAtmamahAbhairavashivadevatAM svashaktiyutAm | AtmAmarshanavimaladravyaiH paripUjayannAste || 75|| bahirantaraparikalpanabhedamahAbIjanichayamarpayataH | tasyAtidIptasaMvijjvalane yatnAdvinA bhavati homaH || 76|| dhyAnamanastamitaM punareSha hi bhagavAnvichitrarUpANi | sR^ijati tadeva dhyAnaM saMkalpAlikhitasatyarUpatvam || 77|| bhuvanAvalIM samastAM tattvakramakalpanAmathAkShagaNam | antarbodhe parivartayati cha yatso.asya japa uditaH || 78|| sarvaM samayA dR^iShTyA yatpashyati yachcha saMvidaM manute | vishvashmashAnaniratAM vigrahakhaTvA~NgakalpanAkalitAm || 79|| vishvarasAsavapUrNaM nijakaragaM vedyakhaNDakakapAlam | rasayati cha yattadetadvratamasya sudurlabhaM cha sulabhaM cha || 80|| iti janmanAshahInaM paramArthamaheshvarAkhyamupalabhya | upalabdhR^itAprakAshAtkR^itakR^ityastiShThati yatheShTam || 81|| vyApinamabhihitamitthaM sarvAtmAnaM vidhUtanAnAtvam | nirupamaparamAnandaM yo vetti sa tanmayo bhavati || 82|| tIrthe shvapachagR^ihe vA naShTasmR^itirapi parityajandeham | j~nAnasamakAlamuktaH kaivalyaM yAti hatashokaH || 83|| puNyAya tIrthasevA nirayAya shvapachasadananidhanagatiH | puNyApuNyakala~NkasparshAbhAve tu kiM tena || 84|| tuShakambukasupR^ithakkR^itataNDulakaNatuShadalAntarakShepaH | taNDulakaNasya kurute na punastadrUpatAdAtmyam || 85|| tadvatka~nchukapaTalIpR^ithakkR^itA saMvidatra saMskArAt | tiShThantyapi muktAtmA tatsparshavivarjitA bhavati || 86|| kushalatamashilpikalpitavimalIbhAvaH samudgakopAdheH | malino.api maNirupAdhervicChede svacChaparamArthaH || 87|| evaM sadgurushAsanavimalasthiti vedanaM tanUpAdheH | muktamapyupAdhyantarashUnyamivAbhAti shivarUpam || 88|| shAstrAdiprAmANyAdavichalitashraddhayApi tanmayatAm | prAptaH sa eva pUrvaM svargaM narakaM manuShyatvam || 89|| antyaH kShaNastu tasminpuNyAM pApAM cha vA sthitiM puShyan | mUDhAnAM sahakAribhAvaM gacChati gatau tu na sa hetuH || 90|| ye.api tadAtmatvena viduH pashupakShisarIsR^ipAdayaH svagatim | te.api purAtanasambodhasaMskR^itAstAM gatiM yAnti || 91|| svargamayo nirayamayastadayaM dehAntarAlagaH puruShaH | tadbha~Nge svauchityAddehAntarayogamabhyeti || 92|| evaM j~nAnAvasare svAtmA sakR^idasya yAdR^igavabhAtaH | tAdR^isha eva tadAsau na dehapAte.anyathA bhavati || 93|| karaNagaNasampramoShaH smR^itinAshaH shvAsakalilatAcChedaH | marmasu rujAvisheShAH sharIrasaMskArajo bhogaH || 94|| sa kathaM vigrahayoge sati na bhavettena mohayoge.api | maraNAvasare j~nAnI na cyavate svAtmaparamArthAt || 95|| paramArthamArgamenaM jhaTiti yadA gurumukhAtsamabhyeti | atitIvrashaktipAtAttadaiva nirvighnameva shivaH || 96|| sarvottIrNaM rUpaM sopAnapadakrameNa saMshrayataH | paratattvarUDhilAbhe paryante shivamayIbhAvaH || 97|| tasya tu paramArthamayIM dhArAmagatasya madhyavishrAnteH | tatpadalAbhotsukachetaso.api maraNaM kadAchitsyAt || 98|| yogabhraShTaH shAstre kathito.asau chitrabhogabhuvanapatiH | vishrAntisthAnavashAdbhUtvA janmAntare shivIbhavati || 99|| paramArthamArgamenaM hyabhyasyAprApya yogamapi nAma | suralokabhogabhAgI muditamanA modate suchiram || 100|| viShayeShu sArvabhaumaH sarvajanaiH pUjyate yathA rAjA | bhuvaneShu sarvadevairyogabhraShTastathA pUjyaH || 101|| mahatA kAlena punarmAnuShyaM prApya yogamabhyasya | prApnoti divyamamR^itaM yasmAdAvartate na punaH || 102|| tasmAtsanmArge.asminnirato yaH kashchideti sa shivatvam | iti matvA paramArthe yathAtathApi prayatanIyam || 103|| idamabhinavaguptoditasaMkShepaM dhyAyataH paraM brahma | achirAdeva shivatvaM nijahR^idayAveshamabhyeti || 104|| AryAshatena tadidaM saMkShiptaM shAstrasAramatigUDham | abhinavaguptena mayA shivacharaNasmaraNadIptena || 105|| iti shrImahAmAheshvarAchAryAbhinavaguptavirachitaH paramArthasAraH || ## Encoded and proofread by Suryansu Ray \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}