% Text title : raghuvansha3 % File name : raghuvansha3.itx % Category : major\_works, kAlidAsa % Location : doc\_z\_misc\_major\_works % Author : kalidasa % Transliterated by : Mrs and Mr H Desiraju Rao and Arvind Kolhatkar akolhatkar at rogers.com % Proofread by : Arvind Kolhatkar akolhatkar at rogers.com % Latest update : April 28, 2005 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Raghuvansha by Kalidas Chapter 3 ..}## \itxtitle{.. raghuva.nshaM sargaH 3 kAlidAsakR^itam ..}##\endtitles ## athepsita.n bharturupasthitodaya.n sakhIjanodvIkShaNakaumudImukham | nidAnamikShvAkukulasya sa.ntateH sudakShiNA dauhR^idalakShaNa.n dadhau || 3\-1|| sharIrasAdAdasamagrabhUShaNA mukhena sAlakShyata lodhrapANDunA | tanuprakAshena viceyatArakA prabhAtakalpA shashineva sharvarI || 3\-2|| tadAnana.n mR^itsurabhi kShitIshvaro rahasyupAghrAya na tR^iptimAyayau | karIva sikta.n pR^iShataiH payomucA.n shucivyapAye vanarAjipalvalam || 3\-3|| diva.n marutvAniva bhokShyate bhuva.n digantavishrAntaratho hi tatsutaH | ato.abhilAShe prathama.n tathAvidhe mano babandhAnyarasAnvila~Nghya sA || 3\-4|| na me hriyA sha.nsati ki.ncidIpsita.n spR^ihAvatI vastuShu keShu mAgadhI | iti sma pR^icChatyanuvelamAdR^itaH priyAsakhIruttarakosaleshvaraH || 3\-5|| upetya sA dohadaduHkhashIlatA.n yadeva vavre tadapashyadAhR^itam | na hIShTamasya tridive.api bhUpaterabhUdanAsAdyamadhijyadhanvanaH || 3\-6|| krameNa nistIrya ca dohadavyathA.n pracIyamAnAvayavA rarAja sA | purANapatrApagamAdanantara.n lateva sa.nnaddhamanoj~napallavA || 3\-7|| dineShu gacChatsu nitAntapIvara.n tadIyamAnIlamukha.n stanadvayam | tirashcakAra bhramarAbhinIlayoH sujAtayoH pa~NkajakoshayoH shriyam || 3\-8|| nidhAnagarbhAmiva sAgarAmbarA.n shamImivAbhyantaralInapAvakAm | nadImivAntaHsalilA.n sarasvatI.n nR^ipaH sasattvA.n mahiShImamanyata || 3\-9|| priyAnurAgasya manaH samunnaterbhujArjitAnA.n ca digantasa.npadAm | yathAkrama.n pu.nsavanAdikAH kriyA dhR^iteshca dhIraH sadR^ishIrvyadhatta saH || 3\-10|| surendramAtrAshritagarbhagauravAtprayatnamuktAsanayA gR^ihAgataH | tayopacArA~njalikhinnahastayA nananda pAriplavanetrayA nR^ipaH || 3\-11|| kumArabhR^ityAkushalairanuShThite bhiShagbhirAptairatha garbhabharmaNi | patiH pratItaH prasavonmukhI.n priyA.n dadarsha kAle divamabhritAmiva || 3\-12|| grahaistataH pa~ncabhiruccasa.nsthitairasUryagaiH sUcitabhAgyasa.npadam | asUta putra.n samaye shacIsamA trisAdhanA shaktirivArthamakShayam || 3\-13|| dishaH prasedurmaruto vavuH sukhAH pradakShiNArcirhaviragnirAdade | babhUva sarva.n shubhasha.nsi tatkShaNa.n bhavo hi lokAbhyudayAya tAdR^ishAm || 3\-14|| ariShTashayyA.n parito visAriNA sujanmanastasya nijena tejasA | nishIthadIpAH sahasA hatatviSho babhUvurAlekhyasamarpitA iva || 3\-15|| janAya shuddhAntacarAya sha.nsate kumArajanmAmR^itasa.nmitAkSharam | AdeyamAsIttrayameva bhUpateH shashiprabha.n Chatramubhe ca cAmare || 3\-16|| nivAtapadmastimitena cakShuShA nR^ipasya kAnta.n pibataH sutAnanam | mahodadheH pUra ivendudarshanAdguruH praharShaH prababhUva nAtmani || 3\-17|| sa jAtakarmaNyakhile tapasvinA tapovanAdetya purodhasA kR^ite | dilIpasUnurmaNirAkarodbhavaH prayuktasa.nskAra ivAdhika.n babhau || 3\-18|| sukhashravA ma~NgalatUryanisvanAH pramodanR^ityaiH saha vArayoShitAm| na kevala.n sadmani mAgadhIpateH pathi vyajR^imbhanta divaukasAmapi ||3\-19|| na sa.nyatastasya babhUva rakShiturvisarjayedya.n sutajanmaharShitaH | R^iNAbhidhAnAtsvayameva kevala.n tadA pitR^INA.n mumuce sa bandhanAt || 3\-20|| shrutasya yAyAdayamantamarbhakaH tathA pareShA.n yudhi ceti pArthivaH | avekShya dhAtorgamanArthamarthaviccakAra nAmnA raghumAtmasambhavam || 3\-21|| pituH prayatnAtsa samagrasa.npadaH shubhaiH sharIrAvayavairdine dine | pupoSha vR^iddhi.n haridashvadIdhiteranupraveshAdiva bAlacandramAH || 3\-22|| umAvR^iShA~Nkau sharajanmanA yathA yathA jayantena shacIpurandarau | tathA nR^ipaH sA ca sutena mAgadhI nanandatustatsadR^ishena tatsamau || 3\-23|| rathA~NkanAmnoriva bhAvabandhana.n babhUva yatprema parasparAshrayam | vibhaktamapyekasutena tattayoH parasparasyopari paryacIyata || 3\-24|| uvAca dhAtryA prathamodita.n vaco yayau tadIyAmavalambya cA~Ngulim | abhUcca namraH praNipAtashikShayA piturmuda.n tena tatAna so.arbhakaH || 3\-25|| tama~NkamAropya sharIrayogajaiH sukhairniShi~ncantamivAmR^ita.n tvaci | upAntasa.nmIlitalocano nR^ipashcirAtsutasparsharasaj~natA.n yayau || 3\-26|| ama.nsta cAnena parArdhyajanmanA sthiterabhettA sthitimantamanvayam | svamUrtibhedena guNAgryavartinA patiH prajAnAmiva sargamAtmanaH || 3\-27|| sa vR^ittacUlashcalakAkapakShakairamAtyaputraiH savayobhiranvitaH | liperyathAvadgrahaNena vA~Nmaya.n nadImukheneva samudramAvishat || 3\-28|| athopanIta.n vidhivadvipashcito vininyurena.n guravo gurupriyam | avandhyayatnAshca babhUvuratra te kriyA hi vastUpahitA prasIdati || 3\-29|| dhiyaH samagraiH sa guNairudAradhIH kramAccatasrashcaturarNavopamAH | tatAra vidyAH pavanAtipAtibhirdisho haridbhirharitAmiveshvaraH || 3\-30|| tvaca.n ca medhyA.n paridhAya rauravImashikShatAstra.n pitureva mantravat | na kevala.n tadgururekapArthivaH kShitAvabhUdekadhanurdharo.api saH || 3\-31|| mahokShatA.n vatsataraH spR^ishanniva dvipendrabhAva.n kalabhaH shrayanniva | raghuH kramAdyauvanabhinnashaishavaH pupoSha gAmbhIryamanohara.n vapuH || 3\-32|| athAsya godAnavidheranantara.n vivAhadIkShA.n niravartayadguruH | narendrakanyAstamavApya satpati.n tamonuda.n dakShasutA ivAbabhuH || 3\-33|| yuvA yugavyAyatabAhura.nsalaH kavATavakShAH pariNaddhaka.ndharaH | vapuHprakarShAdajayadguru.n raghustathApi nIcairvinayAdadR^ishyata || 3\-34|| tataH prajAnA.n ciramAtmanA dhR^itA.n nitAntagurvI.n laghayiShyatA dhuram | nisargasa.nskAravinIta ityasau nR^ipeNa cakre yuvarAjashabdabhAk || 3\-35|| narendramUlAyatanAdanantara.n tadAspada.n shrIryuvarAjasa.nj~nitam | agacChada.nshena guNAbhilAShiNI navAvatAra.n kamalAdivotpalam || 3\-36|| vibhAvasuH sArathineva vAyunA ghanavyapAyena gabhasthimAniva | babhUva tenAtitarA.n suduHsahaH kaTaprabhedena karIva pArthivaH || 3\-37|| niyujya ta.n homatura.ngarakShaNe dhanurdhara.n rAjasutairanudrutam | apUrNamekena shatakratUpamaH shata.n kratUnAmapavighnamApa saH || 3\-38|| tataH para.n tena makhAya yajvanA tura.ngamutsR^iShTamanargala.n punaH | dhanurbhR^itAmagrata eva rakShiNA.n jahAra shakraH kila gUDhavigrahaH || 3\-39|| viShAdaluptapratipatti vismita.n kumArasainya.n sapadi sthita.n ca tat | vasiShThadhenushca yadR^IcChayAgatA shrutaprabhAvA dadR^ishe.atha nandinI || 3\-40|| tada~Nkanisyandanajalena locane pramR^ijya puNyena puraskR^itaH satAm | atIndriyeShvapyupapannadarshano babhUva bhAveShu dilIpanandanaH || 3\-41|| sa pUrvataH parvatapakShashAtana.n dadarsha deva.n naradevasa.nbhavaH | punaH punaH sUtaniShiddhacApala.n harantamashva.n ratharashmisa.nyutam || 3\-42|| shataistamakShNAmanimeShavR^ittibhirhari.n viditvA haribhishca vAjibhiH | avocadena.n gaganaspR^ishA raghuH svareNa dhIreNa nivartayanniva || 3\-43|| makhA.nshabhAjA.n prathamo manIShibhistvameva devendra sadA nigadyase | ajasradIkShAprayatasya madguroH kriyAvighAtAya katha.n pravartase || 3\-44|| trilokanAthena sadA makhadviShastvayA niyamyA nanu divyacakShuShA | sa cetsvaya.n karmasu dharmacAriNA.n tvamantarAyo bhavasi cyuto vidhiH || 3\-45|| tada~Nkamagrya.n maghavanmahAkratoramu.n tura.nga.n pratimoktumarhasi | pathaH shruterdarshayitAra IshvarA malImasAmadadate na paddhatim || 3\-46|| iti pragalbha.n raghuNA samIrita.n vaco nishamyAdhipatirdivaukasAm | nivartayAmAsa ratha.n savismayaH pracakrame ca prativaktumuttaram || 3\-47|| yadAttha rAjanyakumAra tattathA yashastu rakShya.n parato yashodhanaiH | jagatprakAsha.n tadasheShamijyayA bhavadgururla~Nghayitu.n mamodyataH || 3\-48|| hariryathaikaH puruShottamaH smR^ito maheshvarastryambaka eva nAparaH | tathA vidurmA.n munayaH shatakratu.n dvitIyagAmI na hi shabda eSha naH || 3\-49|| ato.ayamashvaH kapilAnukAriNA pitustvadIyasya mayApahAritaH | ala.n prayatnena tavAtra mA nidhAH pada.n padavyA.n sagarasya sa.ntateH || 3\-50|| tataH prahAsyApabhayaH purandara.n punarbabhAShe turagasya rakShitA | gR^ihANa shastra.n yadi sarga eSha te na khalvanirjitya raghu.n kR^itI bhavAn || 3\-51|| sa evamuktvA maghavantamunmukhaH kariShyamANaH sashara.n sharAsanam | atiShThadAlIDhavisheShashobhinA vapuHprakarSheNa viDambiteshvaraH || 3\-52|| raghoravaShTambhamayena patriNA hR^idi kShato gotrabhidapyamarShaNaH | navAmbudAnIkamuhUrtalA~nChane dhanuShyamogha.n samadhatta sAyakam || 3\-53|| dilIpasUnoH sa bR^ihadbhujAntara.n pravishya bhImAsurashoNitocitaH | papAvanAsvAditapUrvamAshugaH kutUhaleneva manuShyashoNitam || 3\-54|| hareH kumAro.api kumAravikramaH suradvipAsphAlanakarkashA~Ngulau | bhuje shacIpatravisheShakA~Nkite svanAmacihna.n nicakhAna sAyakam || 3\-55|| jahAra cAnyena mayUrapatriNA shareNa shakrasya mahAshanidhvajam | cukopa tasmai sa bhR^isha.n surashriyaH prasahya keshavyaparopaNAdiva || 3\-56|| tayorupAntasthitasiddhasainika.n garutmadAshIviShabhImadarshanaiH | babhUva yuddha.n tumula.n jayaiShiNoradhomukhairUrdhvamukhaishca patribhiH || 3\-57|| atiprabandhaprahitAstravR^iShTibhistamAshraya.n duShprasahasya tejasaH | shashAka nirvApayitu.n na vAsavaH svatashcyuta.n vahnimivAdbhirambudaH || 3\-58|| tataH prakoShThe haricandanA~Nkite pramathyamAnArNavadhIranAdinIm | raghuH shashA~NkArdhamukhena patriNA sharAsanajyAmalunAdbiDaujasaH || 3\-59|| sa cApamutsR^ijya vivR^iddhamatsaraH praNAshanAya prabalasya vidviShaH | mahIdhrapakShavyaparopaNocita.n sphuratprabhAmaNDalamastramAdade || 3\-60|| raghurbhR^isha.n vakShasi tena tADitaH papAta bhUmau saha sainikAshrubhiH | nimeShamAtrAdavadhUya ca vyathA.n sahotthitaH sainikaharShanisvanaiH || 3\-61|| tathApi shastravyavahAraniShThure vipakShabhAve ciramasya tasthuShaH | tutoSha vIryAtishayena vR^itrahA pada.n hi sarvatra guNairnidhIyate || 3\-62|| asa~NgamadriShvapi sAravattayA na me tvadanyena visoDhamAyudham | avehi mA.n prItamR^ite tura~NgamAtkimicChasIti sphuTamAha vAsavaH || 3\-63|| tato niSha~NgAdasamagramudhR^ita.n suvarNapu~Nkhadyutira~njitA~Ngulim | narendrasUnuH pratisa.nharanniShu.n priya.nvadaH pratyavadatsureshvaram || 3\-64|| amocyamashva.n yadi manyase prabho tataH samApte vidhinaiva karmaNi | ajasradIkShAprayataH sa madguruH kratorasheSheNa phalena yujyatAm || 3\-65|| yathA sa vR^ittAntamima.n sadogatastrilocanaikA.nshatayA durAsadaH | tavaiva sa.ndeshaharAdvishA.npatiH shR^iNoti lokesha tathA vidhIyatAm || 3\-66|| tatheti kAma.n pratishushruvAnraghoryathAgata.n mAtalisArathiryayau | nR^ipasya nAtipramanAH sadogR^iha.n sudakShiNAsUnurapi nyavartata || 3\-67|| tamabhyanandatprathama.n prabodhitaH prajeshvaraH shAsanahAriNA hareH | parAmR^ishanharShajaDena pANinA tadIyama~Nga.n kulishavraNA~Nkitam || 3\-68|| iti kShitIsho navati.n navAdhikA.n mahAkratUnA.n mahanIyashAsanaH | samArurukShurdivamAyuShaH kShaye tatAna sopAnaparamparAmiva || 3\-69|| atha sa viShayavyAvR^ittAtmA yathAvidhi sUnave nR^ipatikakuda.n dattvA yUne sitAtapavAraNam | munivanatarucChAyA.n devyA tayA saha shishriye galitavayasAmikShvAkUNAmida.n hi kulavratam || 3\-70|| || iti shrIkAlidAsakR^ite raghuva.nshe mahAkAvye rAjyAbhiSheko nAma tR^itIyaH sargaH || ## Encoding by Arvind Kolhatkar and Mrs. and Mr. Desriraju H. Rao. Proofread and corrected by Arvind Kolhatkar akolhatkar at rogers.com \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}