% Text title : Tattvabodha % File name : tattvabodha.itx % Category : major\_works, shankarAchArya % Location : doc\_z\_misc\_major\_works % Author : Adi Shankaracharya % Transliterated by : Sunder Hattangadi % Proofread by : Sunder Hattangadi % Translated by : - % Description-comments : Prakarana granths (elementary text) % Latest update : June 19, 2003, September 9, 2019 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Tattva Bodha ..}## \itxtitle{.. tattvabodhaH ..}##\endtitles ## shrIsha~NkarabhagavatpAdAchAryapraNItaH ##INVOCATION## vAsudevendrayogIndra.n natvA j~nAnaprada.n gurum . mumukShUNA.n hitArthAya tattvabodhobhidhIyate .. sAdhanachatuShTayasampannAdhikAriNAM mokShasAdhanabhUta.n tattvavivekaprakAra.n vakShyAmaH . 1 ##SADHANA CHATUSHTAYA (The four-fold qualifications)## sAdhanachatuShTayaM kim ##?## nityAnityavastuvivekaH . ihAmutrArthaphalabhogavirAgaH . shamAdiShaTkasampattiH . mumukShutva.n cheti . 1\.1 ##VIVEKA (Discrimination)## nityAnityavastuvivekaH kaH ##?## nityavastvekaM brahma tadvyatirikta.n sarvamanityam . ayameva nityAnityavastuvivekaH . 1\.2 ##VAIRAGYA (Dispassion)## virAgaH kaH ##?## ihasvargabhogeShu ichChArAhityam . 1\.3 ##SHATKA SAMPATTI## shamAdisAdhanasampattiH kA ##?## shamo dama uparamastitikShA shraddhA samAdhAna.n cha iti . 1\.3\.1 ##SAMA## shamaH kaH ##?## manonigrahaH . 1\.3\.2 ##DAMA## damaH kaH ##?## chakShurAdibAhyendriyanigrahaH . 1\.3\.3 ##UPARAMA OR UPARATI## uparamaH kaH ##?## svadharmAnuShThAnameva . 1\.3\.4 ##TITIKSHA## titikShA kA ##?## shItoShNasukhaduHkhAdisahiShNutvam . 1\.3\.5 ##SHRADDHA## shraddhA kIdR^ishI ##?## guruvedAntavAkyAdiShu vishvAsaH shraddhA . 1\.3\.6 ##SAMADHANA## samAdhAna.n kim ##?## chittaikAgratA . 1\.4 ##MUMUKSHUTVAM## mumukShutva.n kim ##?## mokSho me bhUyAd iti ichChA . etat sAdhanachatuShTayam . tatastattvavivekasyAdhikAriNo bhavanti . 2 ##TATTVA VIVEKA (Enquiry into Truth)## tattvavivekaH kaH ##?## AtmA satya.n tadanyat sarvaM mithyeti . AtmA kaH ##?## sthUlasUkShmakAraNasharIrAdvyatiriktaH pa~nchakoshAtItaH san avasthAtrayasAkShI sachchidAnandasvarUpaH san yastiShThati sa AtmA . 2\.1 ##THE FIVE SHEATHS (Pancha Kosa)## 2\.2 ##SHARIRA TRAYA (The Three Bodies)## 2\.3 ##AVASTHA TRAYA (The Three States)## 2\.4 ##SATCHIDANANDA SVARUPA (Existence-Knowledge-Bliss)## 3 ##STHULA-SUKSHMA-KARANA SHARIRAS (Sharira-Traya)## 3\.1 ##STHULA SHARIRA## sthUlasharIra.n kim ##?## pa~nchIkR^itapa~nchamahAbhUtaiH kR^ita.n satkarmajanya.n sukhaduHkhAdibhogAyatana.n sharIram.h asti jAyate vardhate vipariNamate apakShIyate vinashyatIti ShaDvikAravadetatsthUlasharIram . 3\.2 ##SUKSHMA SHARIRA## sUkShmasharIra.n kim ##?## apa~nchIkR^itapa~nchamahAbhUtaiH kR^ita.n satkarmajanya.n sukhaduHkhAdibhogasAdhanaM pa~nchaj~nAnendriyANi pa~nchakarmendriyANi pa~nchaprANAdayaH manashchaikaM buddhishchaikA eva.n saptadashAkalAbhiH saha yattiShThati tatsUkShmasharIram . 3\.2\.1 ##~nANA INDRIYAS (Organs of Perception)## shrotra.n tvak chakShuH rasanA ghrANam iti pa~ncha j~nAnendriyANi . shrotrasya digdevatA . tvacho vAyuH . chakShuShaH sUryaH . rasanAyA varuNaH . ghrANasya ashvinau . iti j~nAnendriyadevatAH . shrotrasya viShayaH shabdagrahaNam . tvacho viShayaH sparshagrahaNam . chakShuSho viShayaH rUpagrahaNam . rasanAyA viShayaH rasagrahaNam . ghrANasya viShayaH gandhagrahaNam iti . 3\.2\.2 ##KARMA INDRIYAS (Organs of Action)## vAkpANipAdapAyUpasthAnIti pa~nchakarmendriyANi . vAcho devatA vahniH . hastayorindraH . pAdayorviShNuH . pAyormR^ityuH . upasthasya prajApatiH . iti karmendriyadevatAH . vAcho viShayaH bhAShaNam . pANyorviShayaH vastugrahaNam . pAdayorviShayaH gamanam . pAyorviShayaH malatyAgaH . upasthasya viShayaH Ananda iti . 3\.3 ##KARANA SHARIRA## kAraNasharIra.n kim ##?## anirvAchyAnAdyavidyArUpa.n sharIradvayasya kAraNamAtra.n satsvarUpA.aj~nAna.n nirvikalpakarUpa.n yadasti tatkAraNasharIram . 4 ##AVASTHA TRAYA (The Three States)## avasthAtraya.n kim ##?## jAgratsvapnasuShuptyavasthAH . 4\.1 ##JAGRAT AVASTHAA (Waking State)## jAgradavasthA kA ##?## shrotrAdij~nAnendriyaiH shabdAdiviShayaishcha j~nAyate iti yat sA jAgradAvasthA . sthUla sharIrAbhimAnI AtmA vishva ityuchyate . 4\.2 ##SVAPNA AVASTHA (Dream State)## svapnAvasthA keti chet ##?## jAgradavasthAyA.n yaddR^iShTa.n yad shrutam.h tajjanitavAsanayA nidrAsamaye yaH prapa~nchaH pratIyate sA svapnAvasthA . sUkShmasharIrAbhimAnI AtmA taijasa ityuchyate . 4\.3 ##SUSHUPTI AVASTHA (Deep-sleep State)## ataH suShuptyavasthA kA ##?## aha.n kimapi na jAnAmi sukhena mayA nidrA.anubhUyata iti suShuptyavasthA . kAraNasharIrAbhimAnI AtmA prAj~na ityuchyate . 5 ##PANCHA KOSHAS## pa~ncha koshAH ke ##?## annamayaH prANamayaH manomayaH vij~nAnamayaH Anandamayashcheti . 5\.1 ##ANNAMAYA KOSHA (Food Sheath)## annamayaH kaH ##?## annarasenaiva bhUtvA annarasenaiva vR^iddhiM prApya annarUpapR^ithivyA.n yadvilIyate tadannamayaH koshaH sthUlasharIram . 5\.2 ##PRANAMAYA KOSHA (Vital Air Sheath)## prANamayaH kaH ##?## prANAdyAH pa~nchavAyavaH vAgAdIndriyapa~nchakaM prANamayaH koshaH . 5\.3 ##MANOMAYA KOSHA (Mental Sheath)## manomayaH koshaH kaH ##?## manashcha j~nAnendriyapa~nchakaM militvA yo bhavati sa manomayaH koshaH . 5\.4 ##VI~nANAMAYA KOSHA (Intellectual Sheath)## vij~nAnamayaH kaH ##?## buddhij~nAnendriyapa~nchakaM militvA yo bhavati sa vij~nAnamayaH koshaH . 5\.5 ##ANANDAMAYA KOSHA (Bliss Sheath)## AnandamayaH kaH ##?## evameva kAraNasharIrabhUtAvidyAsthamalinasattvaM priyAdivR^ittisahita.n sat AnandamayaH koshaH . etatkoshapa~nchakam . 5\.6 ##PANCHAKOSHATITA## madIya.n sharIraM madIyAH prANAH madIyaM manashcha madIyA buddhirmadIya.n aj~nAnamiti svenaiva j~nAyate tadyathA madIyatvena j~nAta.n kaTakakuNDala gR^ihAdika.n svasmAdbhinna.n tathA pa~nchakoshAdika.n svasmAdbhinnam madIyatvena j~nAtamAtmA na bhavati .. 6 ##ATMAN## AtmA tarhi kaH ##?## sachchidAnandasvarUpaH . satkim ##?## kAlatraye.api tiShThatIti sat . chitkim ##?## j~nAnasvarUpaH . AnandaH kaH ##?## sukhasvarUpaH . eva.n sachchidAnandasvarUpa.n svAtmAna.n vijAnIyAt . 7 ##JAGAT (The Universe)## atha chaturvi.nshatitattvotpattiprakAra.n vakShyAmaH . brahmAshrayA sattvarajastamoguNAtmikA mAyA asti . 7\.1 ##BRAHMAN## 7\.2 ##MAYA## 7\.3 ##CREATION## 7\.3\.1 ##EVOLUTION OF THE FIVE ELEMENTS## tataH AkAshaH sambhUtaH . AkAshAd vAyuH . vAyostejaH . tejasa ApaH . abhdhayaH pR^ithivI . 7\.3\.2 ##EVOLUTION OF THE SATTVA ASPECT## 7\.3\.2\.1 ##ORGANS OF PERCEPTION## eteShAM pa~nchatattvAnAM madhye AkAshasya sAtvikA.nshAt shrotrendriya.n sambhUtam . vAyoH sAtvikA.nshAt tvagindriya.n sambhUtam . agneH sAtvikA.nshAt chakShurindriya.n sambhUtam . jalasya sAtvikA.nshAt rasanendriya.n sambhUtam . pR^ithivyAH sAtvikA.nshAt ghrANendriya.n sambhUtam . 7\.3\.2\.2 ##ANTAHKARANA (Mind)## eteShAM pa~nchatattvAnA.n samaShTisAtvikA.nshAt manobuddhyaha~NkAra chittAntaHkaraNAni sambhUtAni . sa~NkalpavikalpAtmakaM manaH . nishchayAtmikA buddhiH . aha.nkartA aha.nkAraH . chintanakartR^i chittam . manaso devatA chandramAH . buddhe brahmA . aha.nkArasya rudraH . chittasya vAsudevaH . 7\.3\.3 ##EVOLUTION OF THE RAJAS ASPECT## eteShAM pa~nchatattvAnAM madhye AkAshasya rAjasA.nshAt vAgindriya.n sambhUtam . vAyoH rAjasA.nshAt pANIndriya.n sambhUtam . vanheH rAjasA.nshAt pAdendriya.n sambhUtam . jalasya rAjasA.nshAt upasthendriya.n sambhUtam . pR^ithivyA rAjasA.nshAt gudendriya.n sambhUtam . eteShA.n samaShTirAjasA.nshAt pa~nchaprANAH sambhUtAH . 7\.3\.4 ##EVOLUTION OF THE TAMASIC ASPECT## eteShAM pa~nchatattvAnA.n tAmasA.nshAt.h pa~nchIkR^itapa~nchatattvAni bhavanti . pa~nchIkaraNa.n katham iti chet . eteShAM pa~nchamahAbhUtAnA.n tAmasA.nshasvarUpam.h ekamekaM bhUta.n dvidhA vibhajya ekamekamardhaM pR^ithak.h tUShNI.n vyavasthApya aparamaparamardha.n chaturdhA.n vibhajya svArdhamanyeShu ardheShu svabhAgachatuShTayasa.nyojana.n kAryam . tadA pa~nchIkaraNaM bhavati . etebhyaH pa~nchIkR^itapa~nchamahAbhUtebhyaH sthUlasharIraM bhavati . evaM piNDabrahmANDayoraikya.n sambhUtam . 8 ##ISHVARA AND THE ADHISHTHANA DEVATAS## 9 ##JIVA AND ISHVARA## sthUlasharIrAbhimAni jIvanAmakaM brahmapratibimbaM bhavati . sa eva jIvaH prakR^ityA svasmAt IshvaraM bhinnatvena jAnAti . avidyopAdhiH san AtmA jIva ityuchyate . mAyopAdhiH san Ishvara ityuchyate . evaM upAdhibhedAt jIveshvarabhedadR^iShTiH yAvatparyanta.n tiShThati tAvatparyanta.n janmamaraNAdirUpasa.nsAro na nivartate . tasmAtkAraNAnna jIveshvarayorbhedabuddhiH svIkAryA . 10 ##TAT TWAMASI (That Thou Art)## nanu sAha.nkArasya ki.nchijj~nasya jIvasya niraha.nkArasya sarvaj~nasya Ishvarasya tattvamasIti mahAvAkyAt kathamabhedabuddhiH syAdubhayoH viruddhadharmAkrAntatvAt . iti chenna . sthUlasUkShmasharIrAbhimAnI tvaMpadavAchyArthaH . upAdhivinirmukta.n samAdhidashAsampanna.n shuddha.n chaitanya.n tvaMpadalakShyArthaH . eva.n sarvaj~natvAdivishiShTa IshvaraH tatpadavAchyArthaH . upAdhishUnya.n shuddhachaitanya.n tatpadalakShyArthaH . eva.n cha jIveshvarayo chaitanyarUpeNA.abhede bAdhakAbhAvaH . 11 ##JIVANMUKTA## eva.n cha vedAntavAkyaiH sadgurUpadeshena cha sarveShvapi bhUteShu yeShAM brahmabuddhirutpannA te jIvanmuktAH ityarthaH . nanu jIvanmuktaH kaH ##?## yathA deho.ahaM puruSho.ahaM brAhmaNo.aha.n shUdro.ahamasmIti dR^iDhanishchayastathA nAhaM brAhmaNaH na shUdraH na puruShaH kintu asa.ngaH sachchidAnanda svarUpaH prakAsharUpaH sarvAntaryAmI chidAkAsharUpo.asmIti dR^iDhanishchaya rUpo.aparokShaj~nAnavAn jIvanmuktaH .. 11\.1 ##ASANGA (Unattached)## 11\.2 ##SATCHIDANANDA (Existence-Knowledge-Bliss)## 11\.3 ##SARVANTARYAMI (The Indweller of All)## 11\.4 ##CHIDAKASARUPA (Formless Consciousness)## 11\.5 ##APAROKSHA ~nANA## 11\.6 ##FREEDOM FROM BONDAGE## brahmaivAhamasmItyaparokShaj~nAnena nikhilakarmabandhavinirmuktaH syAt . karmANi katividhAni santIti chet AgAmisa~nchitaprArabdhabhedena trividhAni santi . j~nAnotpattyanantara.n j~nAnidehakR^itaM puNyapAparUpa.n karma yadasti tadAgAmItyabhidhIyate . sa~nchita.n karma kim ##?## anantakoTijanmanAM bIjabhUta.n sat yatkarmajAtaM pUrvArjita.n tiShThati tat sa~nchita.n j~neyam . prArabdha.n karma kimiti chet . ida.n sharIramutpAdya iha loke eva.n sukhaduHkhAdiprada.n yatkarma tatprArabdhaM bhogena naShTaM bhavati prArabdhakarmaNAM bhogAdeva kShaya iti . 12 ##KARMA## 13 ##FREEDOM FROM BONDAGE## sa~nchita.n karma brahmaivAhamiti nishchayAtmakaj~nAnena nashyati . AgAmi karma api j~nAnena nashyati ki.ncha AgAmi karmaNA.n nalinIdalagatajalavat j~nAninA.n sambandho nAsti . ki.ncha ye j~nAnina.n stuvanti bhajanti archayanti tAnprati j~nAnikR^itaM AgAmi puNya.n gachChati . ye j~nAnina.n nindanti dviShanti duHkhapradAna.n kurvanti tAnprati j~nAnikR^ita.n sarvamAgAmi kriyamANa.n yadavAchya.n karma pApAtmaka.n tadgachChati . suhR^idaH puNyakR^itaM durhR^idaH pApakR^ityaM gR^ihNanti | tathA chAtmavitsa.nsAra.n tIrtvA brahmAnandamihaiva prApnoti . tarati shokamAtmavit iti shruteH . tanu.n tyajatu vA kAshyA.n shvapachasya gR^ihe.atha vA . j~nAnasamprAptisamaye muktA.asau vigatAshayaH . iti smR^iteshcha . iti shrIsha~NkarabhagavatpAdAchAryapraNItaH tattvabodhaprakaraNa.n samAptam . ## Encoded and proofread by Sunder Hattangadi \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit@cheerful.com Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}