% Text title : tattvopadesha % File name : tattvopadesha.itx % Category : shankarAchArya, advice % Location : doc\_z\_misc\_shankara % Author : Adi Shankaracharya % Proofread by : Sunder Hattangadi Ferit Arav f.arav at home.nl % Description/comments : Complete works 16 Prakarana 2 Page 195, 1910 Vani Vilas edition % Latest update : November 21, 2020 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Tattvopadeshah ..}## \itxtitle{.. tattvopadeshaH ..}##\endtitles ## tattva.npadArthashuddhyarthaM guruH shiShyaM vacho.abravIt | vAkye tattvamasItyatra tvampadArthaM vivechaya || 1|| na tvaM deho.asi dR^ishyatvAdupajAtyAdimattvataH | bhautikatvAdashuddhatvAdanityattvAttathaiva cha || 2|| adR^ishyo rUpahInastvaM jAtihIno.apyabhautikaH | shuddhanityo.asi dR^igrUpo ghaTo yadvanna dR^igbhavet || 3|| na bhavAnindriyANyeShAM karaNatvena yA shrutiH | prerakastvaM pR^ithaktebhyo na kartA karaNaM bhavet || 4|| nAnaitAnyekarUpastvaM bhinnastebhyaH kutaH shR^iNu | na chaikendriyarUpastvaM sarvatrAhampratItitaH || 5|| na teShAM samudAyo.asi teShAmanyatamasya cha | vinAshe.apyAtmadhIstAvadasti syAnnaivamanyathA || 6|| pratyekamapi tAnyAtmA naiva tatra nayaM shR^iNu | nAnAsvAmikadeho.ayaM nashyedbhinnamatAshrayaH || 7|| nAnAtmAbhimataM naiva viruddhaviShayatvataH | svAmyaikye tu vyavasthA syAdekapArthivadeshavat || 8|| na manastvaM na vA prANo jaDatvAdeva chaitayoH | gatamanyatra me chittamityanyatvAnubhUtitaH || 9|| kShuttR^iDbhyAM pIDitaH prANo mamAyaM cheti bhedataH | tayordraShTA pR^ithaktAbhyAM ghaTadraShTA ghaTAdyathA || 10|| suptau lInAsti yA bodhe sarvaM vyApnoti dehakam | chichChAyayA cha sambaddhA na sA buddhirbhavAndvija || 11|| nAnArUpavatI bodhe suptau lInAticha~nchalA | yato dR^igekarUpastvaM pR^ithaktasya prakAshakaH || 12|| suptau dehAdyabhAve.api sAkShI teShAM bhavAnyataH | svAnubhUtisvarUpatvAnnAnyastasyAsti bhAsakaH || 13|| pramANaM bodhayantaM taM bodhaM mAnena ye janAH | bubhutsyante ta edhobhirdagdhuM vA~nChanti pAvakam || 14|| vishvamAtmAnubhavati tenAsau nAnubhUyate | vishvaM prakAshayatyAtmA tenAsau na prakAshyate || 15|| IdR^ishaM tAdR^ishaM naitanna parokShaM sadeva yat | tadbrahma tvaM na dehAdidR^ishyarUpo.asi sarvadR^ik || 16|| ida.ntvenaiva yadbhAti sarvaM tachcha niShidhyate | avAchyatattvamanidaM na vedyaM svaprakAshataH || 17|| satyaM j~nAnamanantaM cha brahmalakShaNamuchyate | satyatvAjj~nAnarUpatvAdanantatvAttvameva hi || 18|| sati dehAdyupAdhau syAjjIvastasya niyAmakaH | IshvaraH shaktyupAdhitvAddvayorbAdhe svayamprabhaH || 19|| apekShyate.akhilairmAnairna yanmAnamapekShate | vedavAkyaM pramANaM tadbrahmAtmAvagatau matam || 20|| ato hi tattvamasyAdivedavAkyaM pramANataH | brahmaNo.asti yayA yuktyA sAsmAbhiH samprakIrtyate || 21|| shodhite tvampadArthe hi tattvamasyAdi chintitam | sambhavennAnyathA tasmAchChodhanaM kR^itamAditaH || 22|| dehendriyAdidharmAnyaH svAtmanyAropayanmR^iShA | kartR^itvAdyabhimAnI cha vAchyArthastva.npadasya saH || 23|| dehendriyAdisAkShI yastebhyo bhAti vilakShaNaH | svayaM bodhasvarUpatvAllakShyArthastva.npadasya saH || 24|| vedAntavAkyasaMvedyavishvAtItAkSharAdvayam | vishuddhaM yatsvasaMvedyaM lakShyArthastatpadasya saH || 25|| sAmAnAdhikaraNyaM hi padayostattvamordvayoH | sambandhastena vedAntairbrahmaikyaM pratipAdyate || 26|| bhinnapravR^ittihetutve padayorekavastuni | vR^ittitvaM yattathaivaikyaM vibhaktyantakayostayoH || 27|| sAmAnAdhikaraNyaM tatsampradAyibhirIritam | tathA padArthayoreva visheShaNavisheShyatA || 28|| ayaM saH so.ayamitivatsambandho bhavati dvayoH | pratyaktvaM sadvitIyatvaM parokShatvaM cha pUrNatA || 29|| parasparaviruddhaM syAttato bhavati lakShaNA | lakShyalakShaNasambandhaH padArthapratyagAtmanoH || 30|| mAnAntaroparodhAchcha mukhyArthasyAparigrahe | mukhyArthasyAvinAbhUte pravR^ittirlakShaNochyate || 31|| trividhA lakShaNA j~neyA jahatyajahatI tathA | anyobhayAtmikA j~neyA tatrAdyA naiva sambhavet || 32|| vAchyArthamakhilaM tyaktvA vR^ittiH syAdyA tadanvite | ga~NgAyAM ghoSha itivajjahatI lakShaNA hi sA || 33|| vAchyArthasyaikadeshasya prakR^ite tyAga iShyate | jahatI sambhavennaiva sampradAyavirodhataH || 34|| vAchyArthamaparityajya vR^ittiranyArthake tu yA | kathiteyamajahatI shoNo.ayaM dhAvatItivat || 35|| na sambhavati sApyatra vAchyArthe.ativirodhataH | virodhAMshaparityAgo dR^ishyate prakR^ite yataH || 36|| vAchyArthasyaikadeshaM cha parityajyaikadeshakam | yA bodhayati sA j~neyA tR^itIyA bhAgalakShaNA || 37|| so.ayaM vipra idaM vAkyaM bodhayatyAditastathA | tatkAlatvavishiShTaM cha tathaitatkAlasaMyutam || 38|| atastayorviruddhaM tattatkAlatvAdidharmakam | tyaktvA vAkyaM yathA viprapiNDaM bodhayatIritam || 39|| tathaiva prakR^ite tattvamasItyatra shrutau shR^iNu | pratyaktvAdInparityajya jIvadharmA.nstvamaHpadAt || 40|| sarvaj~natvaparokShAdInparityajya tataHpadAt | shuddhaM kUTasthamadvaitaM bodhayatyAdarAtparam || 41|| tattvamoH padayoraikyameva tattvamasItyalam | itthamaikyAvabodhena samyagj~nAnaM dR^iDhaM nayaiH || 42|| ahaM brahmeti vij~nAnaM yasya shokaM taratyasau | AtmA prakAshamAno.api mahAvAkyaistathaikatA || 43|| tattvamorbodhyate.athApi paurvAparyAnusArataH | tathApi shakyate naiva shrIguroH karuNAM vinA || 44|| aparokShayituM loke mUDhaiH paNDitamAnibhiH | antaHkaraNasa.nshuddhau svayaM j~nAnaM prakAshate || 45|| vedavAkyairataH kiM syAdguruNeti na sAmpratam | AchAryavAnpuruSho hi vedetyevaM shrutirjagau || 46|| anAdAviha saMsAre bodhako gurureva hi | ato brahmAtmavastvaikyaM j~nAtvA dR^ishyamasattayA || 47|| advaite brahmaNi stheyaM pratyagbrahmAtmanA sadA | tatpratyakShAtparij~nAtamadvaitabrahmachidghanam || 48|| pratipAdyaM tadevAtra vedAntairna dvayaM jaDam | sukharUpaM chidadvaitaM duHkharUpamasajjaDam || 49|| vedAntaistaddvayaM samya~NnirNItaM vastuto nayAt | advaitameva satyaM tvaM viddhi dvaitamasatsadA || 50|| shuddhe kathamashuddhaH syAd.hdR^ishyaM mAyAmayaM tataH | shuktau rUpyaM mR^iShA yadvattathA vishvaM parAtmani || 51|| vidyate na svataH sattvaM nAsataH sattvamasti vA | bAdhyatvAnnaiva saddvaitaM nAsatpratyakShabhAnataH || 52|| sadasanna viruddhatvAdato.anirvAchyameva tat | yaH pUrvameka evAsItsR^iShTvA pashchAdidaM jagat || 53|| praviShTo jIvarUpeNa sa evAtmA bhavAnparaH | sachchidAnanda eva tvaM vismR^ityAtmatayA param || 54|| jIvabhAvamanuprAptaH sa evAtmAsi bodhataH | advayAnandachinmAtraH shuddhaH sAmrAjyamAgataH || 55|| kartR^itvAdIni yAnyAsaMstvayi brahmAdvaye pare | tAnIdAnIM vichArya tvaM kiMsvarUpANi vastutaH || 56|| atraiva shR^iNu vR^ittAntamapUrvaM shrutibhAShitam | kashchidgAndhAradeshIyo mahAratnavibhUShitaH || 57|| svagR^ihe svA~NgaNe suptaH pramattaH sankadAchana | rAtrau chauraH samAgatya bhUShaNAnAM pralobhitaH || 58|| baddhvA deshAntaraM chaurairnItaH sangahane vane | bhUShaNAnyapahR^ityApi baddhAkShakarapAdakaH || 59|| nikShipto vipine.atIva kushakaNTakavR^ishchikaiH | vyAlavyAghrAdibhishchaiva sa~Nkule tarusa~NkaTe || 60|| vyAlAdiduShTasatvebhyo mahAraNye bhayAturaH | shilAkaNTakadarbhAdyairdehasya pratikUlakaiH || 61|| kriyamANe viluThane vishIrNA~Ngo.asamarthakaH | kShuttR^iDAtapavAyvagnyAdibhistapto.atitApakaiH || 62|| bandhamuktau tathA deshaprAptAveva suduHkhadhIH | dadR^ishe ka.nchidAkroshannaikaM tatraiva tasthivAn || 63|| tathA rAgAdibhirvargaiH shatrubhirduHkhadAyibhiH | chaurairdehAbhimAnAdyaiH svAnandadhanahAribhiH || 64|| brahmAnande pramattaH svAj~nAnanidrAvashIkR^itaH | baddhastvaM bandhanairbhogatR^iShNAjvarAdibhirdR^iDham || 65|| advayAnandarUpAttvAM prachyAvyAtIva dhUrtakaiH | dUranIto.asi deheShu saMsArAraNyabhUmiShu || 66|| sarvaduHkhanidAneShu sharIrAditrayeShu cha | nAnAyoniShu karmAndhavAsanAnirmitAsu cha || 67|| praveshito.asi sR^iShTo.asi baddhaH svAnandadR^iShTitaH | anAdikAlamArabhya duHkhaM chAnubhavansadA || 68|| janmamR^ityujarAdoShanarakAdiparamparAm | nirantaraM viShaNNo.anubhavannatyantashokavAn || 69|| avidyAbhUtabandhasya nivR^ittau duHkhadasya cha | svarUpAnandasa.nprAptau satyopAyaM na labdhavAn || 70|| yathA gAndhAradeshIyashchiraM daivAddayAlubhiH | kaishchitpAnthaiH pariprAptairmuktadR^iShTyAdibandhanaH || 71|| saH svasthairupadiShTashcha paNDito nishchitAtmakaH | grAmAdgrAmAntaraM gachChenmedhAvI mArgatatparaH || 72|| gatvA gAndhAradeshaM sa svagR^ihaM prApya pUrvavat | bAndhavaiH sampariShvaktaH sukhI bhUtvA sthito.abhavat || 73|| tvamapyevamanekeShu duHkhadAyiShu janmasu | bhrAnto daivAchChubhe mArge jAtashraddhaH sukarmakR^it || 74|| varNAshramAchAraparo.avAptapuNyamahodayaH | IshvarAnugrahAllabdho brahmavidgurusattamaH || 75|| vidhivatkR^itasa.nnyAso vivekAdiyutaH sudhIH | prApto brahmopadesho.adya vairAgyAbhyAsataH param || 76|| paNDitastatra medhAvI yuktyA vastu vichArayan | nididhyAsanasampannaH prApto hi tvaM paraM padam || 77|| ato brahmAtmavij~nAnamupadiShTaM yathAvidhi | mayAchAryeNa te dhIra samyaktatra prayatnavAn || 78|| bhUtvA vimuktabandhastvaM ChinnadvaitAtmasaMshayaH | nirdvandvo niHspR^iho bhUtvA vicharasva yathAsukham || 79|| vastuto niShprapa~ncho.asi nityamuktaH svabhAvataH | na te bandhavimokShau staH kalpitau tau yatastvayi || 80|| na nirodho na chotpattirna baddho na cha sAdhakaH | na mumukShurna vai mukta ityeShA paramArthatA || 81|| shrutisiddhAntasAro.ayaM tathaiva tvaM svayA dhiyA | saMvichArya nididhyAsya nijAnandAtmakaM param || 82|| sAkShAtkR^itvA parichChinnAdvaitabrahmAkSharaM svayam | jIvanneva vinirmukto vishrAntaH shAntimAshraya || 83|| vichAraNIyA vedAnto vandanIyo guruH sadA | gurUNAM vachanaM pathyaM darshanaM sevanaM nR^iNAm || 84|| gururbrahma svayaM sAkShAtsevyo vandyo mumukShubhiH | nodvejanIya evAyaM kR^itaj~nena vivekinA || 85|| yAvadAyustvayA vandyo vedAntA gururIshvaraH | manasA karmaNA vAchA shrutirevaiSha nishchayaH || 86|| bhAvAdvaitaM sadA kuryAtkriyAdvaitaM na karhichit | advaitaM triShu lokeShu nAdvaitaM guruNA saha || 87|| iti shrImatparamahaMsaparivrAjakAchAryasya shrIgovindabhagavatpUjyapAdashiShyasya shrImachCha~NkarabhagavataH kR^itau tattvopadeshaH sampUrNaH || ## Prooofread by Sunder HAttangadi and Ferit Arav f.arav at home.nl \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}