% Text title : subhaashhita collection by Kedar Naphade % File name : subhaashhita-kedar-alpha.itx % Category : subhaashita, sangraha, subhAShita % Location : doc\_z\_misc\_subhaashita % Author : Kedar Naphade % Transliterated by : Kedar Naphade % Proofread by : Kedar Naphade % Source : Pre 1997 postings by Kedar, sorted alphabetically % Latest update : August 28, 2021 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. Kedar's SubhaShita Collection ..}## \itxtitle{.. subhAShitAni sa~Ngraha ..}##\endtitles ## adhigatya gurorGYAna.n ChAtrebhyo vitaranti ye | vidyAvAtsalyanidhayaH shikShakA mama daivatam || 1|| ashvasya bhUShaNa.n vego matta.n syAd gajabhUShaNam | chAturyam bhUShaNa.n nAryA udyogo narabhUShaNam || 2|| alasasya kuto vidyA avidyasya kuto dhanam | adhanasya kuto mitra.n amitrasya kutaH sukham || 3|| aShTAdashapurANeShu vyAsasya vachanadvayam | paropakAraH puNyAya pApAya parapIDanam || 4|| aha.n namAmi varadA.n GYAnadA.n tvA.n sarasvatIm | prayachCha vimalA.n buddhi.n prasannA bhava sarvadA || 5|| abdheH kShAra.n jala.n pItvA varShanti madhura.n bhuvim | paropakAre niratAH katha.n meghA na sajjanAH || 6|| apekShante na cha sneha.n na pAtra.n na dashAntaram | sadA lokahite yuktA ratnadIpA ivottamAH || 7|| aShTAdashapurANAnA.n sAra.n vyAsena kIrtitam | paropakAraH puNyAya pApAya parapIDanam || 8|| adhamA dhanamichChanti dhana.n mAna.n cha madhyamAH | uttamA mAnamichChanti mAno hi mahatAm dhanam || 9|| api svarNamayI la~NkA na me lakShmaNa rochate | jananI janmabhUmishcha svargAdapi garIyasI || 10|| ashva.n naiva gaja.n naiva vyAghra.n naiva cha naiva cha | ajAputra.n bali.n dadyAt devo durbalaghAtakaH || 11|| aGAdhajalasa~nchArI garvam nAyAti rohitaH | a~NguShTodakamAtreNa shapharI phaprharAyate || 12|| annadAna.n para.n dAna.n vidyAdAnamataH param | annena kShaNikA truptiryAvajjIva.n cha vidyayA || 13|| alpakAryakarAH santi ye narA bahubhAShiNaH | sharatkAlinameghAste nUna.n garjanti kevalam || 14|| anna.n vastra.n nivAsashcha GYAnamArogyameva cha | viGYAna.n rAShTraniShThA cha sanmArgashchAShTamo mataH || 15|| atilobhAtkubero.api daridro nishchita.n bhavet | mitavyayAt daridro.api nishchita.n dhanavAn bhavet || 16|| arthAgamo nityamarogitA cha priyA cha bhAryA priyavAdinI cha | vashyashcha putro.arthakArI cha vidyA ShaD jIvalokasya sukhAni rAjan || 17|| atitR^iShNA na kartavyA tR^iShNA.n naiva parityajet | shanaiH shanaishcha bhoktavya.n svaya.n vittamupArjitam || 18|| akR^itya.n manyate kR^ityamagamya.n manyate sugam | abhakShyam manyate bhakShyam strIvAkyaprerito naraH || 19|| avishrAma.n vahedbhAra.n shItoShNa.n na cha vindati | sasantoShastathA nitya.n trINi shikSheta gardabhAt || 20|| atiparichayAdavaGYA santatagamanAdanAdaro bhavati | malaye bhillapurandhrI chandanatarukAShThamindhana.n kurute || 21|| ajarAmaravat prAGYo vidyAmartha~ncha sAdhayet | gR^ihIta iva kesheShu mR^ityunA dharmamAcharet || 22|| aya.n nijaH paro ve.ati gaNanA laghuchetasAm | udAracharitAnA.n tu vasudhaiva kuTumbakam || 23|| atitIkShNena khaDgena vara.n ji.nvhA dvidhA kR^itA | na tu mAna.n parityajya yachCha yachCheti bhAShitam || 24|| aho durjanasa.nsargAt mAnahAniH pade pade | pAvako lohasa~Ngena mudgarairabhitADyate || 25|| aho kimapi chitrANi charitrANi mahAtmanAm | lakShmIstR^iNAya manyante tadbhareNa namantyapi || 26|| akR^itvA parasantApa.n agatvA khalamandiram | sAdhormArgamanutsR^ijya yatsvalpamapi tad bahu || 27|| ashana.n me vasana.n me jAyA me bandhuvargo me | iti me me kurvANa.n kAlavR^iko hanti puruShAjam || 28|| aha~ncha tva~ncha rAjendra lokanAthAvubhAvapi | bahuvrIhiraha.n rAjan ShaShThI tatpuruSho bhavAn || 29|| avyAkaraNamadhIta.n bhinnadroNyatara~NgiNItaraNam | bheshajamapathyasahita.n trayamida.n kR^ita.n na kR^itam || 30|| aha.n svarNa.n na me duHkhamagnidAhe na tADane | etattu me mahAduHkha.n gu~njayA tolayanti mAm || 31|| aGYAnatimirAndhasya GYAnA~njanashalAkayA | chakShurunmIlita.n yena tasmai shrIgurave namaH || 32|| abhIpsitArthasidhyartha.n pUjito yaH surAsuraiH | sarvavighnaharastasmai shrIgaNAdhipataye namaH || 33|| anAchAreNa mAlinyam atyAchAreNa mUrkhatA | vichArAchArayoryogaH sa sadAchAra uchyate || 34|| arthanAsha.n manastApa.n gR^ihe dushcharitAni cha | va~nchana.n chApamAna.n cha matimAnna prakAshayet || 35|| arthena tu vihInasya puruShasyAlpamedhasaH | kriyAH sarvA vinashyanti grIShme kusarito yathA || 36|| agrataH sa.nskR^ita.n me.astu purato me.astu sa.nskR^itam | sa.nskR^ita.n hR^idaye me.astu vishvamadhye.astu sa.nskR^itam || 37|| asitagirisama.n syAt kajjal.n sindhu pAtraM surataruvarashAkhA lekhanI patramurvI | likhati yadi gR^ihItvA shAradA sarvakAlaM tadapi tava guNAnAmIsha pAra.n na yAti || 38|| apAre kAvyasa.nsAre kavirekaH prajApatiH | yathAsyai rochate vishva.n tathA vai parivartate || 39|| adhanAd.hhi nivartante GYAtayaH suhR^ido janAH | apuShpAdaphalAdvR^ikShAt yathA sarve patatriNaH || 40|| asmAka.n badarIchakra.n yuShmAka.n badarItaruH | bAdarAyaNasambandhAt yUya.n yUya.n vaya.n vayam || 41|| ahampUruSho bhAratIyo.asmi nUna.n na dhairya~NkadAchittyajeya.n vipatsu | svakartavyaniShThA.n na vA vismareya.n yatiShye svarAShtrasya kalyANahetoH || 42|| ahambhAratI strI svaya.n shaktirUpA mayi shrIshcha durgA tathA shAradA cha | tyajeya.n kadAchinna shIlAbhimAnaM viroddhu.n tu siddhAhamanyAyyarUhIH || 43|| a~njalisthAni puShpANi vAsayanti karadvayam | aho sumanasA.n prItirvAmadakShiNayoH samA || 44|| a~NgArA a~njalisthA hi dAhayanti karadvayam | aho durmanasA.n vaira.n vAmadakShiNayoH samam || 45|| anudinamanutApenAsmyaha.n rAma taptaH paramakaruNamoha.n Chindhi mAyAsametam | idamatichapala.n me mAnasa.n durnivAraM bhavati cha bahukhedastvA.n vinA dhAva shIghram || 46|| atikupitA.api sujanA yogena mR^idUbhavanti na tu nIchAH | hemnaH kaThinasyApi dravaNopAyo.asti na tR^iNAnAm || 47|| asyA.n sakhe badhiralokanivAsabhUmau ki.n kUjitena kila kokila komalena | ete hi daivahatakAstadabhinnavarNaM tvA.n kAkameva kalayanti kalAnabhiGYAH || 48|| attu.n vA~nchati vAhana.n gaNapaterAkhu.n kShudhArtaH phaNI ta.n cha krau.nchapateH shikhI cha girijAsi.nho.api nAgAnanam | gaurI jahnusutAmasUyati kalAnAtha.n kapAlAnalaH nirviNNaH sa papau kuTumbakalahAdIsho.api hAlAhalam || 49|| abhivAdanashIlasya nitya.n vR^iddhopasevinaH | chatvAri tasya vardhante AyurvidyA yasho balam || 50|| ambA yasya umAdevI janako yasya sha~NkaraH | vidyA dadAti sarvebhyaH sa naH pAtu gajAnanaH || 51|| asthira.n jIvita.n loke asthire dhanayauvane | asthirAH putradArAshcha dharmaH kIrtidrvaya.n sthira.n || 52|| AkAshAt patita.n toya.n yathA gachChati sAgaram | sarvadevanamaskAraH keshava.n pratigachChati || 1|| AtmArtham jIvaloke cha ko na jIvati mAnavaH | para.n paropakArAya yo jIvati sa jIvati || 2|| AchAraH paramo dharmaH AchAraH parama.n tapaH | AchAraH parama.n GYAnamAchArAt ki.n na sAdhyate || 3|| AyuShaH kShaNa eko.api sarvaratnairna labhyate | nIyate sa vR^ithA yena pramAdaH sumahAnaho || 4|| Aste bhaga AsInasya UdhrvastiShThati tiShThataH | shete nipadyamAnasya charAti charato bhagaH || 5|| Apadgata.n hasasi ki.n draviNAndha mUDha lakShmIsthirA na bhavatIti kimatra chitram | etAn prapashyasi ghaTA.n jalayantrachakre riktA bhavanti bharitA bharitAshcha riktAH || 6|| AshA nAma mahuShyANA.n kAchidAshcharyashR^i~NkhalA | yayA baddhA pradhAvanti muktAstiShThanti pa~Nguvat || 7|| AtmanaH paritoShAya kaveH kAvya.n tathApi tat | svAmino dehalIdIpasamamanyopakArakam || 8|| AtmanaH mukhadoSheNa badhyante shukasArikAH | bakAstatra na badhyante mauna.n sarvAthasAdhanam || 9|| AdAnasya pradAnasya kartavyasya cha karmaNaH | kShipramakriyamANasya kAlaH pibati tadrasam || 10|| Apadi mitraparIkShA shUraparIkShA raNA~NgaNe bhavati | vinaye va.nshaparIkShA shIlaparIkShA dhanakShaye bhavati || 11|| AtmapakSha.n parityajya parapakSheShu yo rataH | sa parairhanyate mUDhaH nIlavarNashR^igAlavat || 12|| Ashushabdasya antena kalAyAH prathamena cha | vihago yo bhavettasya varNam shIghra.n nivedaya || 13|| AtatAyinamAyAntamapi vedAntapAragam | jighA.nsanta.n jighA.nsIyAt na tena brahmahA bhavet || 14|| Adau rAmatapovanAbhigamana.n hatvA mR^iga.n kA~nchanaM vaidehIharaNa.n jaTAyumaraNa.n sugrIvasambhAShaNam | vAlInirdalana.n samudrataraNa.n la~NkApurIdAhanaM pashchAdrAvaNa kumbhakarNahanana.n etad.hhi rAmAyaNam || 15|| Adau devakidevagarbhajanana.n gopIgR^ihe vardhanaM mAyAputanajIvitApaharaNa.n govardhanoddhAraNam | ka.nsachChedanakauravAdihanana.n kuntItanUjAvanaM etadbhAgavata.n purANakathita.n shrIkR^iShNalIlAmR^itam || 16|| Adau shrIbharatAkhyabhUpatikule bhaktottamAH pANDavAH teShAmandhasutAH shataH kapaTikA durbhrAtaraH kauravAH | bandhudveshakara.n hi kauravakula.n bheje raNe durgatim | gItA tArayati sma kR^iShNabhajakAnnetanmahAbhAratam || 17|| ichCheyet vipulA.n maitrI.n trINi tatra na kArayet | vAgvAdamarthasambandha.n tasyAH strIparibhAShaNam || 1|| IkShaNa.n dviguNa.n prokta.n bhAShaNasyeti vedhasA | akShiNi dve manuShyANA.n ji.nvhA tvekaiva nirmitA || 2|| udyamena hi siddhyanti kAryANi na manorathaiH | na hi suptasya si.nhasya pravishanti mukhe mR^igAH || 3|| uttamo nAtivaktA syAt adhamo bahu bhAShate | na kA~nchane dhvanistAdR^ik yAdR^ik kA.nsye prajAyate || 4|| upakAro.api nIchAnA.n apakAro hi jAyate | payaHpAna.n bhuja~NgAnA.n kevala.n viShavardhanam || 5|| utsAho balavAnArya nAstyutsAhAt para.n balam | sotsAhasya cha lokeShu na ki~nchidapi durlabham || 6|| upadesho hi mUrkhANA.n prakopAya na shAntaye | payaHpAna.n bhuja~NgAnA.n kevala.n viShavardhanam || 7|| uttamA AtmanH khyAtAH pituH khyAtAshcha madhyamAH | adhamA mAtulAt khyAtAH shvashurAchchAdhamAdhamAH || 8|| udArasya tR^iNa.n vitta.n shUrasya maraNa.n tR^iNam | viraktasya tR^iNa.n bhAryA niHspR^ihasya tR^iNa.n jagat || 9|| eka eva tapaH kuryAt dvau svAdhyAyaparau hitau | trayo.adhikA vA krIDAyA.n pravAse.api cha te matAH || 10|| ekaH svAdu na bhu~njIta naikaH sapteShu jAgR^iyAt | eko na gachChedadhvAna.n naikashchArthAn vichintayet || 11|| ekachakro ratho yantA vikalo viShamA hayAH | AkrAmatyeva tejasvI tathApyarko nabhastalam || 12|| ekenApi suvR^ikSheNa puShpitena sugandhinA | vAsita.n tadvana.n sarvam suputreNa kula.n yathA || 13|| eko hi dosho guNasannipAte nimajjatIndoriti yo babhAShe | nUna.n na dR^iShTa.n kavinApi tena dAridryadosho guNarAshinAshI || 14|| ete satpuruShA parArthaghaTakAH svArthAn parityajya ye sAmAnyAstu parArthamudyamabhR^itaH svArthAvirodhena ye | te.amI mAnavarAkShasAH parahita.n svArthAya nighnanti ye ye tu ghnanti nirarthaka.n parahita.n te ke na jAnImahe || 15|| eko nA vi.nshatiH strINA.n snAnArtham sharayU.n gatAH | vi.nshatiH punarAyAtA eko vyAghreNa bhakShitaH || 16|| aikya.n bala.n samAjasya tadabhAve sa durbalaH | tasmAdaikya.n prasha.nsanti dR^iDha.n rAShTrahitaiShiNaH || 17|| OMkArashchAthashabdashcha dvAvetau brahmaNaH purA | kaNTha.n bhittvA viniryAtau tasmAnmA~NgalikAvubhau || 18|| R^igvedo.atha yajurvedo sAmavedo hyatharvaNaH | chatvAraH santi te vedAH mAnyAH sarvatra pUjitAH || 19|| R^iNasheSho.agnisheShashcha shatrusheShastathaiva cha | punaH punaH pravardhante tasmAchCheSha.n na rakShayet || 20|| kShamA balamashaktAnA.n shAktAnA.n bhUShaNa.n kShamA | kShamA vashIkR^ite loke kShamayA ki.n na sidhyati || 1|| kAryArthI bhajate lokaH yAvatkAryam na sidhyati | uttIrNe cha pare pAre naukAyA ki.n prayojanam || 2|| kAkaH kR^iShNaH pikaH kR^iShNaH ko bhedaH pikakAkayoH | vasantasamaye prApte kAkaH kAkaH pikaH pikaH || 3|| kShudro hi samaye prApte baliShThamapi rakShati | prAGYA yUya.n vijAnIta mA mA nindata ka~nchana || 4|| kashyapo.atrirbharadvAjo vishvAmitro.atha gautamaH | vAmadevo vasiShThashcha munayaH sapta vishrutAH || 5|| ko na yAti vasha.n loke mukhe piNDena pUritaH | mR^ida~Ngo mukhalepena karoti madhuradhvanim || 6|| kAkaH padmavane rati.n na kurute ha.nso na kUpodake mUrkhaH paNDitasa~Ngame na ramate dAso na si.nhAsane | duShTaH sajjanasa~Ngama.n na sahate nIcha.n jana.n sevate yA yasya prakR^itiH svabhAvaniyatA kenApi na tyajyate || 7|| kShamA shastra.n kare yasya durjanaH ki.n kariShyati | atR^iNe patito vahniH svayamevopashAmyati || 8|| kamale kamalA shete haraH shete himAlaye | kShIrAbdhau cha hariH shete manye matkuNasha~NkayA || 9|| kulInatA sadArAdhyA supratiShThA.n yadIchChasi | AtmavaibhavalAbhArtham guNavAn shIlavAn bhava || 10|| kaviH karoti kAvyAni rasa.n jAnAti paNDitaH | taruH sR^ijati puShpANi marudvahati saurabham || 11|| kAryA cha mahadAkA~NkShA kShudrAkA~NkShA kadApi na | yathAkA~NkShA tathA siddhirnirIho nAshnute mahat || 12|| kA pANDupatnI gR^ihabhUShaNa.n kiM ko rAmashatruH kimagastijanma | ko sUryaputro viparItapR^ichChA kuntI suto rAvaNakumbhakarNaH || 13|| kastUrI jAyate kasmAt ko hanti kariNA.n shatam | ki.n kuryAt kAtaro yuddhe mR^igAt si.nhaH palAyate || 14|| kanyA varayate rUpa.n mAtA vitta.n pitA shruta.n | bAndhavAH kulamichChanti miShTAnnamitare janAH || 15|| karAravindena padAravinda.n mukhAravinde viniveshayantam | vaTasya patrasya puTe shayAna.n bAla.n mukunda.n manasA smarAmi || 16|| ke shava.n patita.n dR^iShTvA pANDavA harshanirbharAH | rudanti kauravAH sarve bho bho ke shava ke shava || 17|| kvachit duShTaH kvachit tuShTaH duShTastuShTaH kvachit kvachit | avyavasthitachittAnA.n prasAdo.api bhaya~NkaraH || 18|| ka.n sa~njadhAna kR^iShNaH kA shItalavAhinI ga~NgA | ke dArapoShaNaratAH ka.n balavanta.n na bAdhate shItam || 19|| kvachit kANo bhavetsAdhuH kvachit gAnI pativratA | viraladanto kvachinmUrkho khalvATo nirdhanaH kvachit || 20|| kAvyeShu nATaka.n ramya.n tatra ramya.n shakuntalA | tatrApi cha chatUrtho.a~Nko tatra shlokachatuShTayam || 21|| kimapyastu svabhAvena sundara.n vApyasundaram | yadeva rochate yasmai bhavettattasya sundaram || 22|| kasyachit kimapi no haraNIyaM marmavAkyamapi nochcharaNIyam | shrIpateH padayuga.n smaraNIyaM lIlayA bhavajala.n taraNIyam || 23|| ko.atibhAraH samarthAnA.n ki.n dUra.n vyavasAyinAm | ko videshaH suvidyAnA.n kaH paraH priyavAdinam || 24|| kechidaGYAnato naShTAH kechinnaShTAH pramAdataH | kechit GYAnAvalokena kechidduShTaistu nAShitAH || 25|| kAcha.n maNi.n kA~nchanamekasUtre mugdhA nibadhnanti kimatra chitram | vichAravAn pANinirekasUtre shvAna.n yuvAna.n maghavAnamAha || 26|| kaushikena sa kila kShitIshvaraH rAmamadhvaravighAtashAntaye | kAkapakShadharametya yAchitastejasA.n hi na vayaH samIkShyate || 27|| karAgre vasate lakShmIH karamadhye sarasvatI | karamUle tu govindaH prabhAte karadarshanam || 28|| kisalayAni kutaH kusumAni vA kva cha phalAni tathA navavIrudhAm | ayamakAraNakAruNiko na chet vitaratIha payA.nsi payodharaH || 29|| kalpadrumaH kalpitameva sUte sA kAmadhuk kAmitameva dogdhi | chintAmaNishchintitameva datte satA.n tu sa~NgaH sakala.n prasUte || 30|| karoti svamukhenaiva bahudhAnyasya khaNDanam | namaH patanashIlAya musalAya khalAya cha || 31|| kintu madya.n svabhAvena yathaivAnna.n tathA smR^itam | ayuktiyukta.n rogAya yuktiyukta.n yathA smR^itam || 32|| kavayaH ki.n na pashyanti ki.n na bhakShanti vAyasAH | madyapAH ki.n na jalpanti ki.n na kurvanti yoShitaH || 33|| kAke shaucha.n dyUtakAre cha satyaM sarpe shAntiH strIShu kAmopashAntiH | klIbe dhairyam madyape tattvachintA bhUpe sakhya.n kena dR^iShTa.n shruta.n vA || 34|| kamale kamalotpattiH shrUyate na tu dR^iShyate | bAle tava mukhAmbhoje kathamindIvaradvayam || 35|| katha.n gurUnaha.n sa.nkhye droNa.n cha madhusUdana | iShubhiH pratiyotsyAmi pUjArhAvarisUdana || 36|| kAlo vA kAraNa.n rAGYaH rAjA vA kAlakAraNa.n | iti te sa.nshayo mA bhUt rAjA kAlasya kAraNam || 37|| ki.n tayA kriyate dhenvA yA na sUte na dugdhadA | ko.arthaH putreNa jAtena yo na vidvAnna bhaktimAn || 38|| kamalAsanakamalekShaNakamalArikirITakamalabhR^idvAhaiH | nutapadakamalA kamalA stutapadakamalA karotu me kamalam || 39|| karoti shobhAmalake striyAH ko dR^iShyA na kAntA vidhinA cha koktA | a~Nge tu kasmin dahan.n purAreH sindUrabinduH vidhavAlalATe || 40|| kShutkShAmo.api jarAkR^isho.api shithilaprAyo.api kaShTA.n dashAM Apanno.api vipannadIdhitirapi prANeShu gachChatsvapi | mattebhendravibhinnakumbhakavalagrAsaikabaddhaspR^ihaH ki.n jIrNa.n tR^iNamatti mAnamahatAmagresaraH kesarI || 41|| ki.n vAsaseti tatra vichAraNIyaM vAsaH pradhAna.n khalu yogyatAyai | pItAmbara.n vIkShya dadau svakanyA.n digambara.n vIkShya viSha.n samudraH || 42|| keyUrA na vibhUShayanti puruSha.n hArA na chandrojjvalAH na snAna.n na vilopana.n na kusuma.n nAla~NkR^itA mUrdhajAH | vANyekA samala~Nkaroti puruSha.n yA sa.nskR^itA rdhAyate kShIyante khalu bhUShaNAni satata.n vAgbhUShaNa.n bhUShaNam || 43|| kulInaiH saha samparka.n sajjanaiH saha mitratA.n | GYAtibhishcha saha mela.n kurvANo na vinashyati || 44|| kAvyashAstravinodena kAlo gachChati dhImatAm | vyasanena tu mUrkhANA.n nidrayA kalahena vA || 45|| kartavyamAcharan kAryamakartavyamanAcharan | tiShThati prakR^itAchAre sa vai Arya iti smR^itaH || 46|| khalaH karoti durvR^itta.n nUna.n phalati sAdhuShu | dashAnano.aharat sItA.n bandhana.n tu mahodadheH || 1|| khinna.n chApi subhAShitena ramate svIya.n manaH sarvadA shrutvAnyasya subhAShita.n khalu manaH shrotu.n punarvA~nChati | aGYAn GYAnavato.apyanena hi vashIkartu.n samartho bhavet kartavyo hi subhAShitasya manujairAvashyakaH sa~NgrahaH || 2|| khadyoto dyotate tAvat yAvat na udyate shashiH | udite tu sahsrA.nshe na khadyoto na chandramAH || 3|| gachChan gagagnamArgeNa nitya.n lokAn prakAshayan | vardhayan chetanAn sarvAn pradIpo rAjate raviH || 4|| gate shoko na kartavyo bhaviShya.n naiva chintayet | vartamAnena kAlena vartayanti vichakShaNAH || 5|| gaNayanti na ye sUrya.n vR^iShTi.n shIta.n cha karShakAH | yatante dhAnyalAbhAya taiH sAka.n hi vasAmyaham || 6|| gururbandhurabandhUnA.n gurushchakShurachakShuShAm | guruH pitA cha mAtA cha sarveShA.n nyAyavartinAm || 7|| guNairuttu~NgatA yAti nottu~NgenAsanena vai | prAsAdashikharastho.api kAko na garuDAyate || 8|| guNAH kurvanti dUtattva.n dUre.api vasatA.n satAm | ketakIgandhamAghrAya svayamAyAnti ShaTpadAH || 9|| garjasi megha na yachChasi toya.n chAtakapakShI vyAkulito.aham | daivAdiha yadi dakShiNavAtaH kva tva.n kvAha.n kva cha jalapAtaH || 10|| garjati sharadi na varShati varShati varShAsu niHsvano meghaH | nIcho vadati na kurute vadati na sAdhuH karotyeva || 11|| gurushushrUShayA vidyA puShkalena dhanena vA | atha vA vidyayA vidyA chatUrtho nopalabhyate || 12|| gA~Ngamambu sitamambu yAmuna.n kajjalAbhamubhayatra majjataH | rAjaha.nsa tava saiva shuklatA chIyate na cha na chApachIyate || 13|| gururbrahmA gururviShNuH gururdevo maheshvaraH | guruH sAkShAt parabrahma tasmai shrIgurave namaH || 14|| guNeShvanAdara.n bhrAtaH pUrNashrIrapi mA kR^ithAH | sampUrNo.api ghaTaH kUpe guNaChedAtpatatyadhaH || 15|| gaurava.n prApyate dAnAnnatu vittasya sa~nchayAt | sthitiruchchaiH payodAnA.n payodhInAmadhasthitiH || 16|| gavIshapatro nagajApahArI kumAratAtaH shashikhaNDamauliH | la~NkeshasampUjitapAdapadmaH pAyAdanAdiH parameshvaro naH || 17|| garvAya parapIDAyai durjanasya dhana.n balam | sajjanasya tu dAnAya rakShaNAya cha te sadA || 18|| ghaTa.n bhindyAt paTa.n ChindyAt kuryAdrAsabharohaNam | yena kena prakAreNa prasiddhaH puruSho bhavet || 19|| ghR^iShTa.n ghR^iShTa.n punarapi punashchandana.n chArugandham Chinna.n Chinna.n punarapi punaH svAdu chaivekShukANDam | dagdha.n dagdha.n punarapi punaH kA~nchan.n kAntavarNam prANAnte.api hi prakR^itivikR^itirjAyate nottamAnAm || 20|| chandana.n shItala.n loke chandanAdapi chandramAH | chandrachandanayormadhye shItalA sAdhusa~NgatiH || 1|| chitA.n prajvalitA.n dR^iShTvA vaidyo vismayamAgataH | nAha.n gato na me bhrAtA kasyetad hastalAghavam || 2|| chaturaH sakhi me bhartA yallikhati tad paro na vAchayati | tasmAdapyadhika.n me svayamapi likhita.n svaya.n na vAchayati || 3|| chitte prasanne bhuvana.n prasanna.n chitte viShaNNe bhuvana.n viShaNNam | ato.abhilASho yadi te sukhe syAchchittaprasAde prathama.n yatasva || 4|| chalatyekena pAdena tiShThatyekena paNDitaH | nAsamIkShyApara.n sthAna.n pUrvamAyAtana.n tyajet || 5|| chintanIyA hi vipadAmAdAveva pratikriyA | na kUpakhanan.n yukta.n pradIpte vahninA gR^ihe || 6|| chitte bhrAntirjAyate madyapAnAt bhrAnte chitte pApacharyAmupaiti | pApa.n kR^itvA durgati.n yAti mUDhAstasmAnmadya.n naiva peya.n na peyam || 7|| chitA chintA samAproktA bindumAtra.n visheShatA | sajIva.n dahate chintA nirjIva.n dahate chitA || 8|| chAtaka dhUmasamUha.n dR^iShTvA mA dhAva vAridharabuddhyA | iha hi bhaviShyati bhavato nayanayugAdeva vAriNa.n pUraH || 9|| ChAyAmanyasya kurvanti tiShThanti svayamAtape | phalAnyapi parArthAya vR^ikShAH satpuruShA iva || 10|| jIvana.n sva.n parArthAya nitya.n yachChata mAnavAH | iti sandeshamAkhyAtu.n samudra.n yAnti nimnagAH || 11|| janairjanahitArthAya janAnAmeva nirmita.n | lokatantra.n bhAratasya vasudhAyA.n virAjate || 12|| jIvite yasya jIvanti loke mitrANi bAndhavAH | saphala.n jIvita.n tasya ko na svArthAya jIvati || 13|| jyeShThattva.n janmanA naiva guNaijryeShThattvamuchyate | guNAt gurutvamAyAti dugdha.n dadhi ghR^ita.n kramAt || 14|| janmadAtA annadAtA vidyAdAtA tathaiva cha | kanyAdAtA bhayatrAtA pa~nchaite pitaraH smR^itAH || 15|| tR^iNa.n khAditi kedAre jala.n pibati palvale | dugdha.n yachChati lokebhyo dhenurno jananI priyA || 1|| tadevAsya.n para.n mitra.n yatra sa~Nkramati dvaya.n | dR^iShTe sukha.n cha duHkha.n cha pratichChAyeva darpaNe || 2|| tyAga eka guNaH shlAghyaH kimanyairguNarAShibhiH | tyAgAjjagati pUjyante pashupAShANapAdapAH || 3|| tAtena kathita.n putra patra.n likha mamAGYayA | natena likhita.n patra.n piturAGYA ma la~NghitA || 4|| te yAnti tIrtheShu budhAH ye shambhordUravartinaH | yasya gaurIshvarashchitte tIrtha.n bhoja para.n hi saH || 5|| tyajanti mitrANi dhanairvihIna.n putrAshcha dArAshcha suhR^ijjanAshcha | tamarthavanta.n punarAshrayanti artho hi loke manuShasya bandhuH || 6|| tADitAH pIDitA ye syustAnmametyabhyudIrayet | sa sAdhuravagantavyastatra draShTavya IshvaraH || 7|| tR^iNAdapi laghustUla.n tUlAdapi cha yAchakaH | vAyunA ki.n na nIto.asau mAmaya.n prArthayediti || 8|| tuShTo.api rAjA yadi sevakebhyaH bhAgyAtpara.n naiva dadAti ki~nchit | aharnisha.n varShati vArivAhAstathApi patratritayaH palAshaH || 9|| tilavatsnigdha.n mano.astu vANyA.n guDavanmAdhuryam tilaguDalaDDukavat sambandhe astu suvR^ittatvam | astu vichAre shubhasa~NkramaNa.n ma~NgalAya yashase kalyANI sa~NkrAntirastu vaH sadAhamAsha.nse || 10|| dadhi madhura.n madhu madhura.n drAkShA madhurA sudhApi madhuraiva | tasya tadeva hi madhura.n yasya mano yatra sa.nlagnam || 1|| drAkShA mlAnamukhI jAtA sharkarA chAshmatA~NgatA | subhAshitarasasyAgre sudhA bhItA diva~NgatA || 2|| dakShiNe lakShmaNo yasya vAme tu janakAtmajA | purato mArutiryasya ta.n vande radhunandanam || 3|| dAnena tulya.n suhR^idAsti nAnyo lobhAchcha nAnyo.asti ripuH pR^ithivyAm | vibhUShaNa.n shIlasama.n na chAnyat santoShatulya.n dhanamasti nAnyat || 4|| daridratA dhIratayA virAjate kurUpatA shIlaguNena rAjate | kubhojana.n choShNatayA virAjate kuvastratA shubhratayA virAjate || 5|| durjanaH priyavAdIti naitadvishvAsakAraNam | madhu tiShThati ji.nvhAgre hR^idaye tu halAhalam || 6|| durjanena sama.n vaira.n prIti.n chApi na kArayet | uShNo dahati chA~NgAraH shItaH kR^iShNAyate karam || 7|| dAtavya.n bhoktavya.n dhanaviShaye sa~nchayo na kartavyaH | pashyeha madhukarINA.n sa~nchitArtham harantyanye || 8|| dAtA kShamI guNagrAhI svAmI duHkhena labhyate | shuchirdakSho.anuraktashcha jAne bhR^ityo.api durlabhaH || 9|| durjanadUShitamanasA.n pu.nsAm sujane.api nAsti vishvAsaH | dugdhena dagdhavadanastakra.n phUtkR^itya pAmaraH pibati || 10|| daivamaveti sa.nchintya svodyoga.n na narastyajet | anudyamena kastaila.n tilebhyaH prAptumarhati || 11|| dundubhistu nitarAmachetanastanmukhAdapi dhana.n dhana.n dhanam | itthameva ninAdaH pravartate ki.n punaryadi bhavetsachetanaH || 12|| durjanaiH saha vAso hi dhruva.n nAshAya kalpate | kAkasya sahavAsena ha.nso naShTo vR^ithA purA || 13|| dvAvimau puruShau loke sUryamaNDalabhedinau | parivrAT yogayuktashcha raNasyAbhimukhe hataH || 14|| dvandvo dvigurapi chAha.n madgehe nityamavyayI bhAvaH | tatpuruSha karma dhAraya yenAha.n syA.n bahuvrIhiH || 15|| dAna.n bhogo nAshastisro gatayo bhavanti vittasya | yo na dadAti na bhu~Nkte tasya tR^itIyA gatirbhvati || 16|| durjanaH parihartavyo vidyayAla~NkR^ito.api san | maNinA bhUShitaH sarpaH kimasau na bhaya~NkaraH || 17|| divasenaiva tatkuryAd yena rAtrau sukha.n vaset | pUrve vayasi tatkuryAd yena vR^iddhaH sukhI bhavet || 18|| deshATana.n rAjasabhApravesho vyApArividvajjanasa~Ngatishcha | sarveShu shAstreShvavalokana.n cha chAturyamUlAni bhavanti pa~ncha || 19|| dAtavyamiti yaddAna.n dIyate.anupakAriNe | deshe kAle cha pAtre cha taddAna.n sAtvika.n smR^itam || 20|| darshane sparshaNe vApi shravaNe bhAShaNe.api vA | yatra dravatyantara~Nga.n sa sneha iti kathyate || 21|| dadAti pratigR^ihNAti guhyamAkhyAti pR^ichChati | bhu~Nkte bhojayate chaiva ShaDvidha.n prItilakShaNam || 22|| dAridryAnmaraNAdvA maraNa.n me rochate na dAridrya.n | alpaklesha.n maraNa.n dAridrya.n tvanantaka.n duHkham || 23|| dAturyAchakayorbhedaH karAbhyAmeva darshitaH | ekasya gachChato.adhastAduparyanyasya tiShThatAm || 24|| dhanamalabdha.n kA~NkSheta labdha.n rakShedavexaNAt | raxita.n vardhayet samyak vR^iddha.n tIrtheShu nixipet || 25|| dhavalayati samagra.n chandramA jIvaloka.n kimiti nijakala~Nka.n nAtmasa.nstha.n pramArShTi | bhavati viditametad prAyashaH sajjanAnA.n parahitaniratAnAmAdaro nAtmakArye || 26|| dhR^itiH xamA damo.asteya.n shauchamindriyanigrahaH | dhIrvidyA satyamakrodho dashaka.n dharmalakShaNam || 27|| na dhairyeNa vinA laxmIrna shauryeNa vinA jayaH | na GYAnena vinA moxo na dAnena vinA yashaH || 1|| nArikelasamAkArA dR^ishyante.api hi sajjanAH | anye badarikAkArA bahireva manoharAH || 2|| na hi kashchit vijAnAti ki.n kasya shvo bhavishyati | ataH shvaH karaNIyAni kuryAdadyaiva buddhimAn || 3|| naro hi malinairvastraiH yatra kvApi niShIdati | tathA chalitashIlastu sheSha.n shIla.n na raxati || 4|| narasyAbharaNa.n rUpa.n rUpasyAbharaNa.n guNaH | guNasyAbharaNa.n GYAna.n GYAnasyAbharaNa.n kShamA || 5|| na kashchit kasyachit mitra.n na kashchit kasyachit ripuH | kAraNenaiva jAyante mitrANi ripavo.api vA || 6|| nAgo bhAti madena ka.n jalaruhairnityotsavairmandira.n shIlenaiva naro javena turagaH pUrNendunA sharvarI | vANI vyAkaraNena ha.nsamithunairvApI sabhA paNDitaiH satputreNa kulo budhena vasudhA kItryA cha lokatrayam || 7|| na bhUtapUrvam na kadApi vArtA hemnaH kura~Ngo na kadApi dR^iShTaH | tathApi tR^iShNA raghunandanasya vinAshakAle viparItabuddhiH || 8|| na hi prANAt priyatara.n loke ki~nchana vidyate | tasmAt dayA.n naraH kuryAt yathAtmani tathA pare || 9|| namaste sarvadevAnA.n varadAsi hareH priyA | yA gatistvatprasannAnA.n sA me syAttava darshanAt || 10|| nava.n purAtana.n vApi lekha.n pashyanti paNDitAH | sAramAsAdya tuShyanti niHsAra.n cha tyajanti te || 11|| namaste shArade devI vINA pustakadhAriNi | vidyArambha.n kariShyAmi prasannA bhava sarvadA || 12|| na chorahArya.n na cha rAjahArya.n na bhrAtR^ibhAjya.n na cha bhArakArI | vyaye kR^ite vardhata eva nitya.n vidyAdhana.n sarvadhanapradhAnam || 13|| na durjanaH sajjanatAmupaiti bahuprakArairapi sevyamAnaH | bhUyo.api siktaH payasA ghR^itena na nimbavR^ikShaH madhuratvameti || 14|| namanti phalitA vR^ikShA namanti cha budhA janAH | shuShkakAShThAni mUrkhAshcha bhidyante na namanti cha || 15|| nakraH svasthAnamAsAdya rAjendramapi karShati | sa eva prachyutaH sthAnAchChunApi paribhUyate || 16|| namaste shArade devI kAshmIrapuravAsini | tvAmaha.n prArthaye devi vidyAdAna.n cha dehi me || 17|| nirviSheNApi sarpeNa kartavyA mahatI phaNA | viShamastu na chApyastu phaTATopo bhaya~NkaraH || 18|| na hi GYAnasama.n loke pavitra.n chAnyasAdhana.n | viGYAna.n sarvalokAnAmutkarShAya smR^ita.n khalu || 19|| naranArIsamutpannA sA strI dehavivarjitA | amukhI kurute shabda.n jAtamAtrA vinashyati || 20|| na gR^iha.n gR^ihamityAhurgR^ihiNI gR^ihamuchyate | gR^iha.n tu gR^ihiNIhIna.n kAntArAdatirichyati || 21|| na devo vidyate kAShThe na pAShANe na mR^inmaye | bhAve hi vidyate devastasmAdbhAvo hi kAraNam || 22|| na vidyayA naiva kulena gaurava.n janAnurAgo dhanikeShu sarvadA | kapAlinA maulidhR^itApi jAhnavI prayAti ratnAkarameva sarvadA || 23|| nindantu nItinipuNA yadi vA stuvantu laxmIH sthirA bhavatu gachChatu vA yatheShTam | adyaiva vA maraNamastu yugAntare vA nyAyyAtpathaH pravichalanti pada.n na dhIrAH || 24|| na bhIto maraNAdasmi kevala.n dUShita.n yashaH | vishuddhasya hi me mR^ityuH putrajanmasama.n kila || 25|| namo dIpashikhe tubhyamandhakAra.n nirasyasi | prayachChasi dhana.n svAsthya.n kalyANAya cha jAyase || 26|| nAbhiSheko na sa.nskAraH si.nhasya kriyate vane | vikramArjitasattvasya svayameva mR^igendratA || 27|| na vitta.n darshayetprAGYaH kasyachitsvalpamapyaho | munerapi yatastasya darshanAchchalate manaH || 28|| na bhUpradAna.n na suvarNadAna.n na gopradAna.n na tathAnnadAnam | yathA vadantIha mahApradAna.n sarveShu dAneShvabhayapradAnam || 29|| na paNDitAH sAhasikA bhavanti shrutvApi te santulayanti tattvam | tattva.n samAdAya samAcharanti svArtha.n prakurvanti parasya chArtham || 30|| naina.n Chindanti shastrANi naina.n dahati pAvakaH | nachaina.n kledayatyApo na shoShayati mArutaH || 31|| nAnAdharmanigUDhatattvanichitA yatsa.nskR^itI rAjate seya.n bhAratabhUrnitAntaruchirA mAtaiva naH sarvadA | tasyA unnatihetave hi bhavatA.n GYAna.n tathA me balam sampannA balashAlinI vijayatAm me mAtR^ibhUH sarvadA || 32|| narapatihitakartA dveShyatA.n yAti loke janapadahitakartA tyajyate pArthivena | iti mahati virodhe vidyamAne samAne nR^ipatijanapadAnA.n durlabhaH kAryakartA || 33|| nAya.n prayAti vikR^iti.n viraso na yaH syAt na kShIyate bahujanairnitarA.n nipItaH | jADya.n nihanti ruchimeti karoti tR^ipti.n nUna.n subhAshitaraso.anyarasAtishAyI || 34|| nivR^itto yastu madyebhyaH jitAtmA buddhipUrvakaH | vikAraiH spR^ishyate jAtu na sa shArIramAnasaiH || 35|| niHsvo vaShTi shata.n shatI dashashata.n laxa.n sahasrAdhipaH laxeshaH xitipAlatA.n xitipatiH chakreshatA.n vA~nChati | chakreShaH punarindratA.n surapatiH brAhma.n pada.n vA~nChati brahmA shaivapada.n shivo haripada.n chAshAvadhi.n ko gataH || 36|| na vyAdhirna viSha.n nApattathA nAdhishcha bhUtale | khedAya svasharIrastha.n maukhryameka.n yathA nR^iNAm || 37|| na tena sthaviro bhavati yenAsya palita.n shiraH | sa vai yuvApyadhIyAno devAsta.n sthavira.n viduH || 38|| nirguNeshvapi sattveShu dayA.n kurvanti sAdhavaH | na hi sa.nharate jyotsnA.n chandrashchANDAlaveshmanaH || 39|| nR^itya.n mayUrAH kusumAni vR^ixAH darbhAnupAttAnvijahurhariNyaH | tasyAH prapanne samaduHkhabhAvamatyantamAsIdrudita.n vane.api || 40|| nR^ipasya varNAshramapAlana.n yatsa eva dharmo manunA praNItaH nirvAsitApyevamatastvayAha.n tapasvisAmAnyamavexaNIyA | tatheti tasyA pratigR^ihya vAcha.n rAmAnuje dR^iShTipatha.n vyatIte sA muktakaNTha.n vyasanAtibhArAchchakranda vignA kurarIva bhUyaH || 41|| nakShatrabhUShaNa.n chandro nArINA.n bhUShaNa.n patiH | pR^ithivIbhUShaNa.n rAjA vidyA sarvasya bhUShaNa.n || 42|| namo.astu te vyAsa vishAlabuddhe phullAravindAyatapatranetra | yena tvayA bhAratatailapUrNaH prajvAlito GYAnamayaH pradIpaH || 43|| namaH sarvavide tasmai vyAsAya kavivedhase | chakre puNya.n sarasvatyA yo varShamiva bhAratam || 44|| paritrANAya sAdhUnA.n vinAshAya cha dushkR^itAm | dharmasa.nsthApanArthAya sambhavAmi yuge yuge || 1|| paropakArakaraNa.n nUna.n hastasya bhUShaNam | pUjyeShu cha namaskAraH uttarA~Ngasya bhUShaNam || 2|| poShayanti payo dattvA yathA vatsAn tathA janAn | nitya.n samAnayA prItyA dhenavo mAtaro nR^iNAm || 3|| pAdapAnA.n bhaya.n vAtAt padmAnA.n shishirAdbhayam | parvatAnA.n bhaya.n vajrAt sAdhUnA.n durjanAdbhayam || 4|| prathame nArjitA vidyA dvItIye nArjita.n dhana.n | tR^itIye nArjita.n puNya.n chatUrthe ki.n kariShyati || 5|| pibanti nadyaH svayameva nAmbhaH svaya.n na khAdanti phalAni vR^ixAH | nAdanti svasya.n khalu vArivAhAH paropakArAya satA.n vibhUtayaH || 6|| paropakArashUnyasya dhi~N manuShyasya jIvanam | yAvantaH pashavasteshA.n charmApyupakaroti hi || 7|| paxiNA.n balamAkAsho matsyAnAmudaka.n balam | durbalasya bala.n rAjA bAlAnA.n rodana.n balam || 8|| pipIlikArjita.n dhAnya.n maxikAsa~nchita.n madhu | lubdhena sa~nchita.n dravya.n samUla.n hi vinashyati || 9|| paropadeshe pANDitya.n sarveShA.n sukara.n nR^iNAm | vismarantIha shiShTattva.n svakArye samupasthite || 10|| pR^ithivyA.n trINi ratnAni jalamanna.n subhAShita.n | mUDhaiH pAShANakhaNDeShu ratna.n sa.nGYA vidhIyate || 11|| parAnna.n prApya durbuddhe mA prANeShu dayA.n kuru | durlabhAni parAnnAni prANA janmani janmani || 12|| pAnIya.n pAtumichChAmi tvattaH kamalalochane | yadi dAsyasi nechChAmi na dAsyasi pibAmyaham || 14|| prArabhyate na khalu vighnabhayena nIchaiH prAbhya vighnavihatA viramanti madhyAH | vighnaiH punaH punarapi pratihanyamAnAH prArabdhamuttamajanA na parityajanti || 14|| pralaye pavanAghAtaiH prachalanti nagA api | kR^ichChe.api na chalatyeva dhIrANA.n nishchalA matiH || 15|| pustakeShu cha nAdhIta.n nAdhIta.n gurusannidhau | na shobhate sabhAmadhye ha.nsamadhye bako yathA || 16|| pustakasthA tu yA vidyA parahastagata.n dhana.n | kAryakAle samutpanne na sA vidyA na taddhanam || 17|| parishramo mitAhAraH bheShaje sulabhe mama nitya.n te sevamAnasya vyAdhirbhyo nAsti me bhayam | dhanikastu tadAkaNrya svAyatta.n bheShajadvaya.n sevanIya.n tadeveti nishchitya gR^ihamAgataH || 18|| prANanAshe.api kurvIta pareShA.n mAnavo hitam | dishaH sugandhayatyeva vahnau kShipto.api chandanaH || 19|| parAdhikAracharchAm yaH kuryAt svAmihitechChayA | sa niShIdati chItkArAt gardabhastADito yathA || 20|| pa~Ngo dhanyastvamasi na gR^iha.n yAsi yo.arthI pareShAm dhanyo.andha tva.n dhanamavadatA.n nexase yanmukhAni | shlAghyo mUka tvamasi kR^ipaNa.n stauShi nArthAshayA yaH stotavyastva.n badhira gira.n yaH khalAnA.n na shR^iNo.asi || 21|| puShpe.asti gandho madhuro nArikele jala.n tathA | parameshasya sA lIlA yataH sa sarvashaktimAn || 22|| prArambhagurvI kShayiNI kramena gurvI purA vR^iddhimatI cha pashchAt | dinasya pUrvArdhaparArdhabhinnA ChAyeva maitriH khalasajjanAnAm || 23|| pa~nchaite devataravaH mandAraH pArijAtakaH | santAnaH kalpavR^ikShashcha pu.nsi vA harichandanam || 24|| prANabhUta~ncha yattattva.n sArabhUta.n tathaiva cha | sa.nskR^itau bhAratasyAsya tanme yachChatu sa.nskR^itam || 25|| prANA.n tyajati deshArtham paNDitAnA.n sahAyakaH | ya Acharati kalyANa.n loke mAna.n sa vindati || 26|| prathamavayasi pIta.n toyamalpa.n smarantaH shirasi nihitabhArA nArikelA narANAm | dadati jalamanalpAsvAdamAjIvitAnta.n na hi kR^itamupakAra.n sAdhavo vismaranti || 27|| pashchAdbarha.n vahati vipula.n chitrita.n dIptimantam kAle kAle vyajanamiva ta.n vistR^ita.n yaH karoti | shIrShe kAnta.n vahati tarala.n pichChakAnA.n kalApa.n ko.aya.n paxI ruchiravadano nartane cha pravINaH || 28|| palAshamukulabhrAntyA shukatuNDe patatyaliH | so.api jambUphalabhrAntyA tamali.n dhartumichChati || 29|| purA kavInA.n gaNanAprasa~Nge kaniShThikAdhiShThitakAlidAsaH | adyApi tattulya kaverabhAvAt anAmikA sArthavatI babhUva || 30|| pArAsharyavachaH sarojamamala.n gItArthagandhotkaTam nAnAkhyAnakakesara.n harikathAsambodhanAbodhitam | loke sajjanaShaTpadairaharahaH pepIyamAna.n mudA bhUyAdbhAratapa~Nkaja.n kalimalapradhva.nsi naH shreyase || 31|| pArthAya pratibodhitA.n bhagavatA nArAyaNena svayam vyAsena grathitA.n purANamuninA madhye mahAbhAratam | advaitAmR^itavarShiNI.n bhagavatImaShTAdashAdhyAyinI.n amba tvAmanusandadhAmi bhagavadgIte bhavadveShiNIm || 32|| pramadA madirA laxmIH viGYeyA trividhA surA | dR^iShTvaivonmAdayatyekA pItA chAnyAtisa~nchayAt || 33|| punarvitta.n punarmitra.n punarbhAyA punarmahI | etat sarva.n punarlabhya.n na sharIra.n punaH punaH || 34|| priyavAkyapradAnena sarve tuShyanti jantavaH | tasmAt tadeva vaktavya.n vachane ki.n daridratA || 35|| pinAkaphaNibAlendubhasmamandAkinIyutA | pavargarachitA mUrtirapavargapradAstu naH || 36|| piNDe piNDe matirbhinnA kuNDe kuNDe nava.n payaH | jAtau jAtau navAchArAH navA vANI mukhe mukhe || 37|| phaNino bahavaH santi bhekabhaxaNatatparAH | eka eva hi sheSho.aya.n dharaNIdharaNakShamaH || 1|| phala.n svechChAlabhya.n pratidinamakheda.n kShitiruhA.n payaH sthAne sthAne shishiramadhura.n puNyasaritA.n | mR^idusparshA shayyA sulalitalatApallavamayI sahante santApa.n tadapi dhaninA.n dvAri kR^ipaNAH || 2|| bAlo vA yadi vA vR^iddho yuvA vA gR^ihamAgataH | tasya pUjA vidhAtavyA sarvasyAbhyAgato guruH || 3|| bahubhirna viroddhavya.n durjanaiH sajjanairapi | sphurantamapi nAgendra.n bhaxayanti pipIlikAH || 4|| bAlasyApi raveH pAdAH patantyupari bhUbhR^itA.n | tejasA saha jAtAnA.n vayaH kutropayujyate || 5|| bubhukShitaH ki.n na karoti pApa.n xINA narA niShkaruNA bhavanti | AkhyAhi bhadre priyadarshanasya na ga.ngadattaH punareti kUpa.n || 6|| brahmannadhyayanasya naiSha samayastUShNI.n bahiH sthIyatA.n svalpa.n jalpa bR^ihaspate jaDamate, naiShA sabhA vajriNaH | vINA.n sa.nhara nArada stutikathAlApairala.n tumburo sItArallakabhallabhagnahR^idayaH svastho na la.nkeshvaraH || 7|| bhAShAsu mukhyA madhurA divyA gIrvANabhAratI | tasyA.n hi kAvya.n madhura.n tasmAdapi subhAshitam || 8|| bhItebhyashchAbhaya.n deya.n vyAdhitebhyastathauShadham | deyA vidyArthine vidyA deyamanna.n kShudhAture || 9|| bhojanAnte cha ki.n peya.n jayantaH kasya vai sutaH | katha.n viShNupada.n prokta.n takra.n shakrasya durlabham || 10|| bhraman vanAnte navama.njarIShu na ShaTpado gandhaphalImajighrat | sA ki.n na ramyA sa cha ki.n na rantA balIyasI kevalamIshvarechChA || 11|| bho dAridrya namastubhya.n siddho.aha.n tvatprasAdataH | pashyAmyaha.n jagatsarva.n na mA.n pashyati kashchana || 12|| bhAsasya kAlidAsasya bhavabhUteshcha vishrutA | bANashUdrakaharShANA.n kAvyabhAShAsti sa.nskR^itam || 13|| bhIShmadroNataTA jayadrathajalA gAndhAranIlotpalA shalyagrAhavatI kR^ipeNa vahanI karNena velAkulA | ashvatthAmavikarNaghoramakarA duryodhanAvartinI sottIrNA khalu pANDavairraNanadI kaivartakaH keshavaH || 14|| bhojanAnte pibet takra.n dinAnte cha pibet payaH | nishAnte cha pibet vAri ki.n vaidyena prayojanam || 15|| mAtA mitraM pitA cheti svabhAvAt tritayaM hitam | kAryakAraNatashchAnye bhavanti hitabuddhayaH || 1|| mano madhukaro megho madyapo matkuNo marut | mA mado markaTo matsyo makArA dasha cha.nchalAH || 2|| mAtrA samaM nAsti sharIrapoShaNa.n chintAsamaM nAsti sharIrashoShaNa.n | mitraM vinA nAsti sharIra toShaNa.n vidyAM vinA nAsti sharIrabhUShaNa.n || 3|| mukha.n padmadalAkAra.n vANI chandanashItalA | hR^idaya.n krodhasa.nrakta.n trividha.n dhUrtalaxaNam || 4|| mayUro vihago ramyaH Anandayati mAnavAn | pR^iShThe sarasvatI tasya upaviShTeti manyate || 5|| mUrkhasya pa.ncha chihnAni garvo durvachana.n tathA | krodhashcha dR^iDhavAdashcha paravAkyeShvanAdaraH || 6|| mUka.n karoti vAchAla.n pa.nguM la.nghayate girim | yatkR^ipA tamaha.n vande paramAnandamAdhavam || 7|| maNinA valaya.n valayena maNiH maNinA valayena vibhAti karaH | payasA kamala.n kamalena payaH payasA kamalena vibhAti saraH || 8|| mR^igamInasajjanAnA.n tR^iNajalasantoShavihitavR^ittInAm | lubdhakadhIvarapishunaH niShkAraNavairaNo jagati || 9|| markaTasya surApAna.n tasya vR^ishchikada.nshanam | tanmadhye bhUtasa.nchAro yadvA tadvA bhaviShyati || 10|| mR^igA mR^igaiH sa.ngamupavrajanti gAvashcha gobhisturagAstura.ngaiH | mUrkhAshcha mUrkhaiH sudhayaH sudhIbhiH samAnashIlavyasaneShu sakhyam || 11|| mahAjanasya sa.nsargaH kasya nonnatikArakaH | padmapatrasthita.n toya.n dhatte muktAphalashriyam || 12|| mahAnubhAvasa.nsargaH kasya nonnatikArakaH | ratyAmbu jAhnavIsa.ngAt tridashairapi vandyate || 13|| mA nishAda pratiShThA.n tva.n agamaH shAshvatIH samAH | yatkrau.nchamithunAdekamavadhIH kAmamohitam || 14|| malinairalakairetaiH shuklatva.n prakaTIkR^itam | tadroShAdiva niryAtA vadanAdradanAvaliH || 15|| mR^idurityavajAnanti tIkShNa ityudvijanti cha | tIkShNakAle bhavettIkShNo mR^idukAle mR^idurbhavet || 16|| mArAtparaH shUrataro na kashchit parAbhavaH strIharaNAnna chAnyaH | tathApi nAbdhi.n pravivesha rAmo babandha setu.n vijayI sahiShNuH || 17|| maunAnmUrkhaH pravachanapaTurvAtulo jalpako vA kShAntyA bhIruryadi na sahate prAyasho nAbhijAtaH | dhR^iShTaH pAshrve vasati niyata.n dUratashchApragalbhaH sevAdharmaH paramagahano yoginAmapyagamyaH || 18|| yatra rAmakathAgAna.n tatrAste hanumAn yathA | sa.nskR^itadhyayanaM yatra tatra sa.nskR^itidarshanam || 21|| yadevopanata.n duHkhAt sukha.n tadrasavattaram | nirvANAya taruchChAyA taptasya hi visheShataH || 22|| yaH samutpatita.n krodha.n kShamayaiva nirasyati | yathoragastvacha.n jIrNA.n sa vai puruSha uchyate || 23|| yogakShemAya rAShTrasya sabhyatAyAshcha sa.nskR^iteH | naivAnyo vidyate panthA lokasa.nghaTana.n vinA || 24|| yA.n chintayAmi satata.n mayi sA viraktA sApyanyamichChati jana.n sa jano.anyasaktaH | asmatkR^ite cha parituShyati kAchidanyA dhik tA.n cha ta.n cha madana.n cha imA.n cha mA.n cha || 25|| yayoraiva sama.n vitta.n yayoraiva sama.n kulam | tayormaitrirvivAhashcha na tu puShTavipuShTayoH || 26|| yad yad vibhUtimatsattva.n shrImadUrjitameva vA | tattadevAvagachCha tva.n mama tejo.a.nshasambhavam || 27|| yaH pUtanAmAraNalabdhakIrtiH kAkodaro yena vinItadarpaH | yashodayAla.nkR^itamUrtiravyAt patiryadUnAmathavA raghUNAm || 28|| yadi vA yAti govindo mathurAtaH punaH sakhI | rAdhAyA nayanadvandve rAdhAnAmaviparyayaH || 29|| yatra nAryastu pUjyante ramante tatra devatAH | yatra tAstu na pUjyante sarvAstatrAphalAH kriyAH || 30|| yatra nAsti dadhimanthanaghoShaH tatra no laghulaghuni shishuni | yatra nAsti gurugauravapUjA tAni ki.n bata gR^ihANi vanAni || 31|| rUpayauvanasampannA vishAlakulasambhavAH | vidyAhInA na shobhante nirgandhAH ki.nshukA yathA || 1|| rAShTradhvajo rAShTrabhAShA rAShTragIta.n tathaiva cha | etAni mAnachihnAni sarvadA hR^idi dhAryatAm || 2|| ratnairmahArhaistutuShurna devAH na bhejire bhImaviSheNa bhItim | sudhA.n vinA na prayayurvirAma.n na nishchidArthAdviramanti dhIrAH || 3|| rAtrirgamiShyati bhaviShyati suprabhAta.n bhAsvAnudeShyati hasiShyati pa.nkajashrIH | ittha.n vichintayati koShagate dvirephe hA hanta hanta nalinI.n gaja ujjahAra || 4|| re re chAtaka sAvadhAnamanasA mitra kShaNa.n shrUyatAm ambhodA bahavo vasanti gagane sarvepi naikAdR^ishAH | kechidvR^iShTIbhirArdayanti dharaNI.n garjanti kechidvR^ithA ya.n ya.n pashyasi tasya tasya purato mA brUhi dIna.n vachaH || 5|| rAtrau jAnu divA bhAnu kR^ishAnuH sandhyayodrvayoH | pashya shIta.n mayA nIta.n jAnubhAnukR^ishAnubhiH || 6|| rAmAyaNam mahAkAvyam mahAbhAratameva cha | ubhe cha vishvavikhyAte sa.nskR^itasya mahAnidhI || 7|| rathasyaika.n chakra.n bhujagayAmitA saptaturagAH nirAlambo mArgashcharaNavikalaH sArathirapi | raviryAtyanta.n pratidinamapArasya nabhasaH kriyAsidhiH sattve bhavati mahatA.n nopakaraNe || 8|| rajakashcharmakArashcha naTo varuDa eva cha | kaivartabhedabhillAshcha saptaite chAntyajAH smR^itAH || 9|| re re rAsabha vastrabhAravahanAtkugrAsamashnAsi ki.n rAjAshvAvasatha.n prayAhi chaNakAbhyUShAn sukha.n bhaxaya | sarvAn pR^ichChavato hayAniti vadantyatrAdhikAre sthitA rAjA tairupdiShTameva manute satya.n taTasthAH pare || 10|| rAmAdyAchaya medinI.n dhanapaterbIja.n balAllA.ngalam preteshAnmahiSha.n tavAsti vR^iShabhaH phAla.n trishUlAdapi | shaktAha.n tava chAnnadAnakaraNe skando.api goraxaNe khinnAha.n tava yAchanAt kuru kR^iShi.n bhikShATana.n mA kR^ithAH || 11|| rAmAbhiSheke madavihvalAyAH hastAchchyuto hemaghaTastaruNyAH | sopAnamAsAdya karoti shabda.n ThA Tha.n Tha Tha.n Tha.n Tha Tha Tha.n Tha Tha.n ThaH || 12|| labdhvA tIkShNa.n ravestejaH shAnta.n shItakaro vahan | sarvAn santoShayan somaH oShadhIsho virAjate || 13|| lAlayet pa.nchavarShANi dashavarShANi tADayet | prApte tu ShoDashe varShe putre mitravadAcharet || 14|| lobhamUlAni pApAni sa.nkaTAni tathaiva cha | lobhAtpravartate vaira.n atilobhAtvinashyati || 15|| lakShmIH kaustubhapArijAtakasurAdhanvantarIchandramAH gAvaH kAmaduhaH sureshvaragajo rambhAdi devA.nganAH | ashvaH saptamukhaH viSha.n haridhanu sha.nkho.amR^ita.n chAmbudheH ratnAnIha chaturdasha.n pratidina.n kurvantu vo ma.ngalam || 16|| lAlane bahavo doShAstADane bahavo guNAH | atashChAtrashcha putrashcha tADayenna tu lAlayet || 17|| lobhAviShTo naro vittam vIkShyate na tu sa.nkaTam | dugdha.n pashyati mArjArI na tathA laguDAhatim || 18|| lAghava.n karmasAmathrya.n sthairyam kleshasahiShNutA | doShakShayo.agnivR^iddhishcha vyAyAmAdupajAyate || 19|| laxmIvanto na jAnanti prAyeNa paravedanAH | sheShe dharAbharAkrAnte shete nArAyaNaH sukham || 20|| vidyAdhidevatA sAkShAt dhanyA devI sarasvatI | yatprasAdena kurvanti kAvyAni kavayaH khalu || 1|| viShAdapyamR^ita.n grAhya.n amedhyAdapi kA~Nchanam | amitrAdapi sadvR^itta.n bAlAdapi subhAShitam || 2|| vR^ithA vR^iShTiH samudreShu vR^ithA tR^iptasya bhojanam | vR^ithA dAnam samarthasya vR^ithA dIpo divApi cha || 3|| vidyA mitra.n pravAseShu bhAryA mitra.n gR^iheShu cha | vyAdhitasyauShadha.n mitram dharmo mitra.n mR^itasya cha || 4|| vande sarasvatI.n devI.n uttamA~Ngena sarvadA | mukhena tA.n prasha.nsAmi hastAbhyA.n pUjayAmi cha || 5|| vR^ikShANAmadhirAjo nu nityamAmro virAjate | gandhachChAyApuShpaphalaiH yo ra~njayati duHkhitAn || 6|| vR^ishchikasya viSha.n pR^ichChe makShikAyA mukhe viSham | takShakasya viSha.n dante sarvA~Nge durjanasya tat || 7|| vasantyaraNyeShu charanti durvA.n pibanti toyAni vane sthitAni | tathApi nighnanti mR^igAn narA vR^ithA ko lokamArAdhayitu.n samarthaH || 8|| viralA jAnanti guNAn viralAH kurvanti nirdhane sneham | viralAH parakAryaratAH paraduHkhenApi duHkhitA viralAH || 9|| vidyA vivAdAya dhana.n madAya khalasya shaktiH parapIDanAya | sAdhostu sarva.n viparItametad GYAnAya dAnAya cha rakShaNAya || 10|| vara.n daridraH shrutishAstrapArago na chApi mUrkho bahuratnasa.nyutaH | sulochanA jIrNapaTApi shobhate na netrahInA kanakairala~NkR^itA || 11|| vara.n bhR^ityavihInasya jIvana.n shramapUrita.n | mUrkhabhR^ityasya sa.nsargAt sarva.n kArya.n vinashyati || 12|| vara.n bAlo vara.n vR^iddho na tu mUrkhottamaH khalu | mUrkhabhR^ityasya sa.nsargAt sarva.n kArya.n vinashyati || 13|| vikR^iti.n naiva gachChanti sa~NgadoSheNa sAdhavaH | AveShTita.n mahAsarpaishchandana.n na viShAyate || 14|| vadana.n prasAdasadana.n sadaya.n hR^idaya.n sudhAmucho vAchaH | karaNa.n paropakaraNa.n yeSha.n keShA.n na te vandyAH || 15|| vakratuNDa mahAkAya sUryakoTisamaprabha | nirvighna.n kuru me deva shubhakAryeShu sarvadA || 16|| vasudevasuta.n deva.n ka.nsachANUramardanam | devakIparamAnanda.n kR^iShNa.n vande jagadgurum || 17|| vAlmIkigirisambhUtA rAmasAgaragAminI | punAtu bhuvana.n puNyA rAmAyaNamahAnadI || 18|| vara.n vana.n vara.n bhaikShya.n vara.n bhAropajIvana.n | pu.nsA.n vivekahInAnA.n sevayA na dhanArjanam || 19|| vajrAdapi kaThorANi mR^idUni kusumAdapi | lokottarANA.n chetA.nsi ko hi viGYAtumarhati || 20|| vipadi dhairyamathAbhyudaye kShamA sadasi vAkpaTutA yudhi vikramaH | yashasi chAbhiruchivryasana.n shrutau prakR^itisiddhamiya.n hi mahAtmanAm || 21|| vaidyarAja namastubhya.n yamarAjasahodara | yamastu harati prANAn vaidyo prANAn dhanAni cha || 22|| vitara vArida vAri davAture chirapipAsitachAtakapotake | prachalite maruti kShaNamanyathA kva cha bhavAn kva payaH kva cha chAtakaH || 23|| vanAni dahato vahneH sakhA bhavati mArutaH | sa eva dIpanAshAya kR^ishe kasyAsti sauhR^idam || 24|| varameko guNI putro na tu mUrkhashatAnyapi | ekashchandrastamo hanti na tu tArAgaNo.api cha || 25|| vara.n parvatadurgeShu bhrAnta.n vanacharaiH saha | na mUrkhajanasa.nsargaH surendrabhuvaneShvapi || 26|| vyAyAmAt labhate svAsthya.n dIrghAyuShya.n bala.n sukham | Arogya.n parama.n bhAgya.n svAsthya.n sarvArthasAdhanam || 27|| vasanti kAnane vR^ikShAH phalapuShpaishcha bhUShitAH | Amra.n vinA para.n chitta.n kokilasya na tuShyati || 28|| vara.n buddhirna sA vidyA vidyayA buddhiruttamA | buddhihInA vinashyanti yathA te si.nhakArakAH || 29|| vilakShaNaH shabdakoShaH vidyate tava bhArati | vyayena vardhate nitya.n kShaya.n gachChati sa~nchayAt || 30|| vedAntAnA.n purANAnA.n shAstrAnA.n cha tathaiva cha | mantrANA.n tantrasUtrANAmAdyabhAShAsti sa.nskR^itam || 31|| vAsa.nsi jIrNAni yathA vihAya navAni gR^ihNAti naroparANi | tathA sharIrANi vihAya jIrNAnyanyAni sa.nyAti navAni dehI || 32|| vAtollAsitakallola dhik te sAgaragarjanam | yasya tIre tR^iShAkrAntaH pAnthaH pR^ichChati vApikam || 33|| vyAsAya viShNurUpAya vyAsarUpAya viShNave | GYAnamudrAya kR^iShNAya gItAmR^itaduhe namaH || 34|| vR^ikShAgravAsI na cha pakShirAjaH trinetradhArI na cha shUlapANiH | tvagvastradhArI na cha siddhayogI jala.n cha bibhranna ghaTo na meghaH || 35|| vAgarthAviva sampR^iktau vAgarthapratipattaye | jagataH pitarau vande pArvatIparameshvarau || 36|| vrajatyadho.adho yAtyuchairnaraH svaireva karmabhiH | khaniteva hi kUpasya prAsAdasyeva kArakaH || 37|| vishvAbhirAmaguNagauravagumphitAnAM roSho.api nirmaladhiyA.n ramaNIya eva | lokapriyaiH parimalaiH paripUritasya kAshmIrajasya kaTutApi nitAntaramyA || 38|| virATanagare rAjan kIchakAdupakIchakam | atra kriyApada.n gupta.n maryAdA dashavArshiki || 39|| vahnistasya jalAyate jalanidhiH kulyAyate tatkShaNAt meruH svalpashilAyate mR^igapatiH sadyaH kura~NgAyate | vyAlo mAlyaguNAyate viShArasaH pIyUshavasrhAyate yasyA~Nge.akhilalokavallabhatama.n shIla.n samunmIlati || 40|| sadAchAreNa sarveShA.n shuddha.n bhavati mAnasam | nirmala.n cha vishuddha.n cha mAnasa.n devamandiram || 1|| subhAShitarasAsvAdaH sajjanaiH saha sa~NgatiH | sevA vivekibhUpasya duHkhanirmUlana.n trayam || 2|| sadaya.n hR^idaya.n yasya bhAShita.n satyabhUShitam | dehaH parahite yasya kalistasya karoti kim || 3|| sukhasyAnantara.n duHkham duHkhasyAnantara.n sukham | na nitya.n labhate duHkha.n na nitya.n labhate sukham || 4|| sthAnabhraShTA na shobhante dantAH keshA nakhA narAH | iti viGYAya matimAn svasthAna.n na parityajet || 5|| sukulajanma vibhUtiranekadhA priyasamAgamasaukhyaparamparAH | budhajane gurutA vimala.n yashaH bhavati puNyataroH phalamIdR^isham || 6|| sundaro.api sushIlo.api kulIno.api mahAdhanaH | na shobhate vinA vidyA.n vidyA sarvasya bhUShaNam || 7|| sarve yatra vinetAraH sarve paNDitamAninaH | sarve mahattvamichChanti rAShTra.n tadavasIdati || 8|| svabhAvo nopadeshena shakyate kartumanyathA | sutaptamapi pAnIya.n punargachChati shItatAm || 9|| samudravasane devi parvatAvalibhUShite | viShNupatni namastubhya.n pAdasparsha.n kShamasva me || 10|| sarvathA santyajedvAda.n na ka~nchinmarmaNi spR^ishet | sarvAn parityajedarthAn svAdhyAyasya virodhinaH || 11|| sUrya.n bhartAramutsR^ijya parvata.n mAruta.n girim | svajAti.n mUShikA prAptA svabhAvo duratikramaH || 12|| sa jAto yena jAtena yAti va.nshaH samunnatim | parivartini sa.nsAre mR^itaH ko vA na jAyate || 13|| sampUrNakumbho na karoti shabdam ardho ghaTo ghoShamupaiti nUnam | vidvAn kulIno na karoti garva.n muDhAstu jalpanti guNairvIhInAH || 14|| sauvarNAni sarojAni nirmAtu.n santi shilpinaH | tatra saurabhanirmANe chaturashchaturAnanaH || 15|| sampado mahatAmeva mahatAmeva chApadaH | vardhate kShIyate chandro na tu tArAgaNaH kvachit || 16|| satyAnusAriNI lakShmIH kIrtistyAgAnusAriNI | abhyAsasAriNI vidyA buddhiH karmAnusAriNI || 17|| sevitavyo mahAvR^ikShaH phalachChAyAsamAnvitaH | yadi daivAt phala.n nAsti ChAyA kena nivAryate || 18|| sarvatra deshe guNavAn shobhate prerito naraH | maNiH shIrshe gale bAhau yatra kutrApi shobhate || 19|| svaya.n pa~nchamukhaH putrau gajAnanaShaDAnanau | digambaraH katha.n jIvet annapUrNA na chedgR^ihe || 20|| svaya.n maheShaH shvashuraH nageshaH sakhaH dhaneshaH tanayo gaNeshaH | tathApi bhIkShATanameva shambhoH balIyasI kevalamIshvarechChA || 21|| santaptAyasi sa.nsthitasya payaso nAmApi na GYAyate muktAkAratayA tadeva nalinIpatrasthita.n rAjate | svAtyA.n sAgarashuktimadhyapatita.n sanmauktika.n GYAyate prAyeNottamamadhyamAdhamadashA sa.nsargato jAyate || 22|| sajjanasya hR^idaya.n navanIta.n yadvadanti kavayastadalIka.n | anyadehavilasatparitApAt sajjano dravati no navanItam || 23|| sukha.n hi duHkhAnyanubhUya shobhate ghanAndhakAreshviva dIpadarshanam | sukhAttu yo yAti naro daridratA.n dhR^itaH sharIreNa mR^itaH sa jIvati || 24|| sAra~NgAH suhR^ido gR^iha.n giriguhA shAntiH priyA gehinI vR^ittirvanyaphalairnivasana.n shreShTha.n tarUNA.n tvachaH | taddhyAnAmR^itapUramagnamanasA.n yeShAmiya.n nivR^itiH teShAmindukalAvata.nsayaminA.n mokShe.api no na spR^ihA || 25|| svasti shrIbhojarAjan tvamakhilabhuvane dhArmikaH satyavaktA pitrA te sa~NgR^ihItA navanavatimitA ratnakoTyo madIyAH | tAstva.n dehIti rAjan sakalabudhajanairGYAyate satyametad no vA jAnanti yattanmama kR^itimapi no dehi lakSha.n tato me || 26|| sulabhAH puruShA loke satata.n priyavAdinaH | apriyasya cha shabdasya vaktA shrotA cha durlabhaH || 27|| saptaitAni na pUryante pUryamANAnyanekashaH | svAmI payodhirudara.n kR^ipaNo.agniryamo gR^iham || 28|| sUto vA sUtaputro vA yo vA ko vA bhavAmyaham | daivAyatta.n kule janma madAyatta.n tu pauruSham || 29|| subhAShitena gItena yuvatInA.n cha lIlayA | yasya na dravate chitta.n sa vai mukto.athavA pashuH || 30|| si.nhaH shishurapi nipatati madamalinakapolabhittiShu gajeShu | prakR^itiriya.n sattvavatA.n tejasA.n hi na vayaH samIkShyate || 31|| sAhitya sa~NgItakalAvihInaH sAkShAt pashuH puchChaviShANahInaH | tR^iNa.n na khAdannapi jIvamAnastadbhAgadheya.n parama.n paShUNAm || 32|| sarasvatI.n namasyAmi chetanAnA.n hR^idi sthitAm | matidA.n varadA.n shuddhA.n vINAhastavarapradAm || 33|| sarpA pibanti pavana.n na cha durbalAste shuShkaistR^iNairvanagajA balino bhavanti | kandaiH phalairmunivarAH kShapayanti kAlAM santoSha eva puruShasya para.n nidhAnam || 34|| sa.nskR^ita.n devabhAShAsti vedabhAShAsti sa.nskR^itam | prAchInaGYAnabhAShA cha sa.nskR^ita.n bhadramaNDanam || 35|| suhR^inmitrAryudAsInamadhyasthadveShyabandhuShu | sAdhuShvapi cha pApeShu paNDitAH samadarshanAH || 36|| svAyattamekAntahita.n vidhAtrA vinirmita.n ChAdanamaGYatAyAH | visheShataH sarvavidA.n samAje vibhUShaNa.n maunamapaNDitAnAm || 37|| sAkSharAH viparItAshchedrAkShasA eva kevalam | saraso viparItashchetsarasattva.n na mu~nchati || 38|| svAtantryo hi manuShyANAmadhikAro svabhAvajaH | tamaha.n prArthaye nitya.n lokamAnyavachastvidam || 39|| satya.n brUyAt priya.n brUyat na brUyAt satyamapriya.n | priya.n cha nAnR^ita.n brUyAt eSha dharmaH sanAtanaH || 40|| sneha.n dayA.n cha saukhya.n cha yadi vA jAnakImapi | ArAdhanAya lokasya mu~nchato nAsti me vyathA || 41|| sneha.n dayA.n cha saukhya.n cha yadi vA jIvanamapi | uddhAraNAya nArINA.n mu~nchato nAsti me vyathA || 42|| santoShAmR^itatR^iptAnA.n yatsukha.n shAntachetasAm | kutastaddhanalubdhAnA.n etashchetashcha dhAvatAm || 43|| sarpadurjanayormadhye vara.n sarpo na durjanaH | sarpo dashati kAlena durjanastu pade pade || 44|| sa.nhitaikapade nityA nityA dhAtUpasargayoH | nityA samAse vAkye tu sA vivakShAmapekShate || 45|| sachChidranikaTe vAso na kartavyaH kadAchana | ghaTI pibati pAnIya.n tADyate jhallarI yathA || 46|| sahasA vidadhIta na kriyA.n avivekaH paramApadA.n padam | vR^iNute hi vimR^ishyakAriNa.n guNalubdhA svayameva sampadA || 47|| sarasvati namastubhya.n varade kAmarUpiNI | vishvarUpe vishAlAkShI vidyA.n dehi shubha~Nkari || 48|| sarparAja namAmi tvA.n krUramapyupakArakam | kShetra.n rakShasi chAsmAka.n shuddhastva.n sundarastathA || 49|| ## Transliterated by Kedar Naphade \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}