% Text title : Kavitavali % File name : Kavitavali\_i.itx % Category : tulasIdAsa, raama, hindi % Location : doc\_z\_otherlang\_hindi % Author : Goswami Tulasidas % Transliterated by : Mr. Balram J. Rathore, Ratlam, M.P., a retired railway driver % Description-comments : Converted from ISCII to ITRANS % Acknowledge-Permission: Dr. Vineet Chaitanya, vc@iiit.net % Latest update : August 28, 2021 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % This text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. % \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=100pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. gosvaamii tulasiidaasa kRita kavitavali ..}## \itxtitle{.. gosvaamii tulasiidaasa kR^ita kavitaavalii ..}##\endtitles ## .1. OM shrIsItArAmabhyA.n namaH kavitAvalI bAlakANDa repha Atmachinmaya akala, parabrahma pararUpa| hari\-hara\-aja\-vandita\-charana,aguNa anIha anUpa||1|| bAlakeli dasharatha\-ajira,karata so phirata sabhAya| padanakhendu tehi dhyAna dhari vicharata tilaka banAya||2|| anilasuvana padapadmaraja,prema sahita shira dhAra | indradeva TIkA rachata, kavitAvalI udAra ||3|| bandau.n shrItulasIcharana nakha, anUpa dutimAla | kavitAvali\-TIkA lasai kavitAvali\-varabhAla ||4|| bAlarUpakI jhA.NkI avadhesake dvAre.n sakAre.n ga_I suta goda kai bhUpati lai nikase| avaloki hau.n socha bimochanako Thagi\-sI rahI,je na Thage dhika\-se|| tulasI mana\-ra.njana ra.njita\-a.njana naina sukha.njana\-jAtaka\-se| sajanI sasime.n samasIla ubhai navanIla saroruha\-se bikase|| paga nUpura au pahu.NchI karaka.njani ma.nju banI manimAla hi_e.N| navanIla kalevara pIta jha.NgA jhalakai pulakai.n nR^ipu goda li_e.N|| arabi.ndu so Ananu rUpa mara.ndu ana.ndita lochana\-bR^i.nga pi_e.N| manamo na basyo asa bAlaku jau.n tulasI jagame.n phalu kauna ji_e.N|| 2 tanakI duti syAma saroruha lochana ka.nchakI ma.njulatA_I harai.n| ati su.ndara sohata dhUri bhare chhabi bhUri ana.ngakI dUri dharai.n|| damakai.n da.NtiyA.N duti dAmini\-jyau.n kilakai.n kala bAla\-binoda karai.n| avadhesake bAlaka chAri sadA tulasI\-mana\-ma.ndirame.n biharai.n|| bAlalIlA kabahU.N sasi mAgata Ari karai.n kabahU.N pratibi.nba nihAri Darai.n| kabahU.N karatAla bajA_ikai nAchata mAtu sabai mana moda bharai.n || kabahU.N risi_A_i kahai.n haThikai puni leta so_I jehi lAgi arai.n| avadhesake bAlaka chAri sadA tulasI\-mana\-ma.ndirame.n biharai.n || bara da.ntakI pa.ngati ka.ndakalI adharAdhara\-pallava kholanakI | chapalA chamakai.n ghana bIcha jagai.n chhabi motina mAla amolanakI|| 3 ghu.NghurAri laTai.n laTakai.n mukha Upara ku.nDala lola kapolanakI | nevachhAvari prAna karai tulasI bali jA_u.N lalA ina bolanakI|| padaka.njani ma.nju banI.n panahI.n dhanuhI.n sara pa.nkaja\-pAni li_e.N| larikA sa.Nga khelata Dolata hai.n sarajU\-taTa chauhaTa hATa hi_e.N|| tulasI asa bAlaka\-so.n nahi nehu kahA japa joga samAdhi ki_e.N| nara ve khara sUkara svAna samAna kahau jagame.n phalu kauna ji_e.N|| sarajU bara tIrahi.n tIra phirai.n raghubIra sakhA aru bIra sabai| dhanuhI.n kara tIra, niSha.nga kase.n kaTi pIta dukUla navIna phabai|| tulasI tehi ausara lAvanitA dasa chAri nau tIna ikIsa sabai| mati bhArati pa.ngu bha_I jo nihAri bichAri phirI upamA na pabai|| 4 dhanuryaGYa chhonIme.nke chhonIpati chhAjai jinhai chhatrachhAyA chhonI\-chhonI chhA_e chhiti A_e nimirAjake| prabala pracha.nDa bariba.nDa bara beSha bapu baribeko.n bole baidehI bara kAjake|| bole ba.ndI biruda bajA_i bara bAjane_U bAje\-bAje bIra bAhu dhunata samAjake| tulasI mudita mana pura nara\-nAri jete bAra\-bAra herai.n mukha audha\-mR^igarAjake|| 5 siyake.n svaya.nbara samAju jahA.N rAjaniko rAjanake rAjA mahArAjA jAnai nAma ko| pavanu, pura.ndaru, kR^isAnu, bhAnu, dhanadu\-se, gunake nidhAna rUpadhAma somu kAmu ko|| bAna balavAna jAtudhAnapa sarIkhe sUra jinhake.n gumAna sadA sAlima sa.ngrAmako| tahA.N dasaratthake.n samattha nAtha tulasIke chapari cha.DhAyau chApu cha.ndramAlalAmako|| mayanamahanu puradahanu gahana jAni Anikai sabaiko sAru dhanuSha ga.DhAyo hai| janakasadasi jete bhale\-bhale bhUmipAla kiye balahIna, bala Apano ba.DhAyo hai|| kulisa\-kaThora kUrmapIThate.n kaThina ati haThi na pinAku kAhU.N chapari cha.DhAyo hai| tulasI so rAmake saroja\-pAni parasata hI TUTyau mAno bAre te purAri hI pa.DhAyo hai|| 6 Digati urvi ati gurvi sarba pabbai samudra\-sara| byAla badhira tehi kAla, bikala digapAla charAchara|| diggaya.nda larakharata parata dasaka.ndhu mukkha bhara| sura\-bimAna himabhAnu bhAnu sa.nghaTata parasapara|| chau.nke bira.nchi sa.nkara sahita, kolu kamaThu ahi kalamalyau| brahma.nDa kha.nDa kiyo cha.nDa dhuni jabahi.n rAma sivadhanu dalyau|| lochanAbhirAma ghanasyAma rAmarUpa sisu, sakhI kahai sakhIso.n tU.N premapaya pAli, rI| bAlaka nR^ipAlajUke.n khyAla hI pinAku tor yo, ma.nDalIka\-ma.nDalI\-pratApa\-dApu dAli rI|| janakako,siyAko,hamAro,tero,tulasIko, sabako bhAvatI hvaihai, mai.n jo kahyo kAli ,rI| kausilAkI kokhipara toShi tana vAriye,rI rAya dasharatthakI balaiyA lijai Ali rI|| 7 dUba dadhi rochanu kanaka thAra bhari bhari Arati sa.NvAri bara nAri chalI.n gAvatI| lInhe.n jayamAla karaka.nja sohai.n jAnakIke pahirAvo rAghojUko sakhiyA.N sikhAvatI.n|| tulasI mudita mana janakanagara\-jana jhA.NkatI.n jharokhe.n lAgI.n sobhA rAnI.n pAvatI.n| manahu.N chakorI.n chAru baiThI.n nija nija nIDa cha.ndakI kirani pIvai.n palakau na lAvatI.n nagara nisAna bara bAjai.n byoma du.ndubhI.n bimAna cha.Dhi gAna kaike suranAri nAchahI.n| jayati jaya tihu.N pura jayamAla rAma ura baraShai.n sumana sura rUre rUpa rAchahI.n|| janakako panu jayo, sabako bhAvato bhayo tulasI mudita roma\-roma moda mAchahI.n| sAva.Nro kisora gorI saubhApara tR^ina torI jorI jiyo juga\-juga juvatI\-jana jAchahI.n|| 8 bhale bhUpa kahata bhale.n bhadesa bhUpani so.n loka lakhi boliye punIta rIti mAriShI| jagada.nbA jAnakI jagatapitu rAmacha.ndra, jAni jiya.N johau jo na lAgai mu.Nha kArakhI|| dekhe hai.n aneka byAha, sune hai.n purAna beda bUjhe hai.n sujAna sAdhu nara\-nAri pArikhI| aise sama samadhI samAja na birAjamAna, rAmu\-se na bara dulahI na siya\-sArikhI|| bAnI bidhi gaurI hara sesahU.N ganesa kahI, sahI bharI lomasa bhusu.nDi bahubAriSho | chAridasa bhuvana nihAri nara\-nAri saba nAradaso.n paradA na nAradu so pArikho| tinha kahI jagame.n jagamagati jorI eka dUjo ko kahaiyA au sunaiyA chaSha chArakho| ramA ramAramana sujAna hanumAna kahI sIya\-sI na tIya na puruSha rAma\-sArikho|| 9 dUlaha shrIraghunAthu bane dulahI siya su.ndara ma.ndira mAhI.n| gAvati gIta sabai mili su.ndari beda juvA juri bipra pa.DhAhI.n|| rAmako rUpa nihArati jAnakI ka.nkanake nagakI parachhAhI.n| yAte.n sabai sudhi bhUli ga_I kara Teki rahI pala TArata nAhI.n|| parashurAma\-lakShmaNa\-sa.nvAda bhUpama.nDalI pracha.nDa cha.nDIsa\-koda.nDu kha.nDyo, cha.nDa bAhuda.nDu jAko tAhIso.n kahatu hau.n| kaThina kuThAra\-dhAra dharibeko dhIra tAhi, bIratA bidita tAko dekhiye chahatu hau.n|| tulasI samAju rAja taji so birAjai Aju, gAjyau mR^igarAju gajarAju jyo.n gahatu hau.n| chhonIme.n na chhADyau chhapyo chhonipako chhonA chhoTo, chhonipa chhapana bA.Nko buruda bahatu hau.n|| 10 nipaTa nidari bole bachana kuThArapAni, mAnI trAsa aunipani mAno maunatA gahI| roSha mAkhe lakhanu akani anakhohI bAtai.n, tulasI binIta bAnI bihasi aisI kahI|| sujasa tihAre.n bhare bhu_ana bhR^igutilaka, pragaTa pratApu Apu kahyo so sabai sahI| TUTyau so na juraigo sarAsanu mahesajUko, rAvarI pinAkame.n sarIkatA kahA.N rahI|| garbhake arbhaka kATanako.n paTu dhAra kuThAru karAla hai jAko| so_I hau.n bUjhata rAjasabhA 'dhanu ko dalyau' hau.n dalihau balu tAko|| laghu Anana uttara deta ba.De larihai marihai karihai kachhu sAko| goro garUra gumAna bhar yo kahau kausika chhoTo\-so DhoTo hai kAko|| makhu rAkhibeke kAja rAjA mere sa.nga da_e, dale jAtudhAna je jitaiyA bibudhesake| 11 gautamakI tIya tArI, meTe agha bhUri bhAra, lochana\-atithi bha_e janaka janesake|| cha.nDa bAhuda.nDa\-bala cha.nDIsa\-koda.nDu kha.nDyo byAhI jAnakI, jIte naresa desa\-desake| sA.Nvare\-gore sarIra dhIra mahAbIra do_U, nAma rAmu lakhanu kumAra kosalesake|| kAla karAla nR^ipAlanhake dhanubha.ngu sunai pharasA li_e.N dhA_e| lakkhanu rAmu biloki saprema mahArisate.n phiri A.Nkhi dikhA_e|| dhIrasiromani bIra ba.De binayI bijayI raghunAthu suhA_e| lAyaka he bhR^igunAyaku, se dhanu\-sAyaka sau.npi subhAya.N sidhA_e|| (iti bAlakANDa) ##------------------------------------------------------------## ayodhyAkANDa 12 vana\-gamana kIrake kAgara jyo.n nR^ipachIra, bibhUShana uppama a.ngani pA_I| audha tajI magavAsake rUkha jyo.n pa.nthake sAtha jyo.n loga logA_I|| sa.nga suba.ndhu,punIta priyA, mano dharmu kriyA dhari deha suhA_I| rAjivalochana rAmu chale taji bApako rAju baTA_u kI.n nA_I.n|| kAgara kIra jyo.n bhUShana\-chIra sarIru lasyo taji nIru jyo.n kA_I| mAtu\-pitA priya loga sabai sanamAni subhAya.N saneha sagA_I|| sa.nga subhAmini, bhA_i bhalo, dina dvai janu audha hute pahunA_I| rAjivalochana rAmu chale taji bApako rAju baTA_u kI.n nA_I.n|| 13 sithila saneha kahai.n kausilA sumitrAjU so.n, mai.n na lakhI sauti, sakhI ! bhaginI jyo.n se_I hai| kahai mohi maiyA, kahau.n\-mai.n na maiyA, bharatakI, balaiyA lehau.n bhaiyA, terI maiyA kaike_I hai|| tulasI sarala bhAya.N raghurAya.N mAya mAnI, kAya\-mana\-bAnIhU.N na jAnI kai mate_I hai| bAma bidhi mero sukhu sirisa\-sumana\-sama, tAko chhala\-chhurI koha\-kulisa lai Te_I hai|| kIjai kahA,jIjI jU! sumitrA pari pAya.N kahai, tulasI sahAvai bidhi, so_I sahiyatu hai rAvaro subhA_U rAmajanma hI te.n jAniyata, bharatakI mAtu ko ki aiso chahiyatu hai|| jA_I rAjaghara, byAhi A_I rAjaghara mAha.N rAja\-pUtu pA_ehU.N na sukhu lahiyatu hai| deha sudhAgeha, tAhi mR^igahU.N malIna kiyo, tAhU para bAhu binu rAhu gahiyatu hai|| 14 guhakA pAdaprakShAlana nAma ajAmila\-se khala koTi apAra nadI.n bhava bU.Dhata kA.Dhe| jo sumire.n giri meru silAkana hota, ajAkhura bAridhi bA.Dhe|| tulasI jehi ke pada pa.nkaja te.n pragaTI taTinI, jo harai agha gA.Dhe| te prabhU yA saritA taribe kahu.N mAgata nAva karAre hvai ThA.Dhe|| ehi ghATate.n thorika dUri ahai kaTi lau.n jalu thAha dekhA_ihau.n jU| parase.n pagadhUri tarai taranI, gharanI ghara kyo.n samujhA_ihau.n jU|| tulasI avala.nbu na aura kachhU, larikA kehi bhA.Nti ji_A_ihau.njU| baru mAri_e mohi, binA paga dho_e.N hau.n nAtha na nAva cha.DhA_ihau.n jU|| rAvare doShu na pAyanako, pagadhUriko bhUri prabhA_u mahA hai| pAhana te.n bana\-bAhana kAThako komala hai, jalu khA_i rahA hai | 15 pAvana pAya pakhAri kai nAva cha.DhA_ihau.n, Ayasu hota kahA hai| tulasI suni kevaTake bara baina ha.Nse prabhu jAnakI ora hahA hai|| pAta bharI saharI, sakala suta bAre\-bAre, kevaTakI jAti, kachhu beda na pa.DhA_ihau.n| sabU parivAru mero yAhi lAgi, rAjA jU, hau.n dIna bittahIna, kaise.n dUsarI ga.DhA_ihau.n|| gautamakI gharanI jyo.n taranI taraigI merI, prabhuso.n niShAdu hvai kai bAdu nA ba.DhA_ihau.n| tulasIke Isa rAma, rAvare so.n sA.NchI kahau.n, binA paga dho.Ne.N nAtha, nAva nA cha.DhA_ihau.n|| jinhako punIta bAri dhArai.n sarapai purAri, tripathagAmini jasu beda kahai.n gA_ikai| jinhako jogI.nndra munibR^i.nda deva deha dami, karata bibidha joga\-japa manu lA_ikai|| 16 tulasI jinhakI dhUri parasi ahalyA tarI, gautama sidhAre gR^iha gauno so levA_ikai| te_I pAya pA_ikai cha.DhA_i nAva dho_e binu, khvaihau.n na paThAvanI kai hvaihau.n na ha.NsA_i kai|| prabhurukha pA_i kai, bolA_i bAlaka gharanihi, ba.ndi kai charana chahU.N disi baiThe gheri\-gheri| chhoTo\-so kaThautA bhari Ani pAnI ga.ngAjUko, dho_i pAya pI_ata punIta bAri pheri\-pheri|| tulasI sarAhai.n tAko bhAgu, sAnurAga sura baraShai.n sumana, jaya\-jaya kahai.n Teri Teri| bibidha saneha\-sAnI bAnI asayAnI suni, ha.Nsai rAghau jAnakI\-lakhana tana heri\-heri|| vanake mArgame.n purate.n nikasI raghubIrabadhU dhari dhIra da_e magame.n Daga dvai| jhalakI.n bhari bhAla kanI.n jalakI, puTa sUkhi ga_e madhUrAdhara vai|| 17 phiri bUjhati hai, chalano aba ketika, parnakuTI karihau kite hvai? tiyakI lakhi AturatA piyakI a.NkhiyA.N ati chAru chalI.n jala chvai|| jalako ga_e lakkhanu, hai.n larikA parikhau, piya! chhA.Nha gharIka hvai ThA.Dhe| po.nchhi pase_u bayAri karau.n, aru pAya pakhArihau.n bhUbhuri\-DA.Dhe|| tulasI raghubIra priyAshrama jAni kai baiThi bila.nba lau.n ka.nTaka kA.Dhe| jAnakI.n nAhako nehu lakhyo, pulako tanu, bAri bilochana bA.Dhe|| ThA.Dhe hai.n navadrumaDAra gahe.n, dhanu kA.Ndhe dhare.n , kara sAyaku lai| bikaTI bhR^ikuTI, ba.DarI a.NkhiyA.N, anamola kapolana kI chhabi hai|| tulasI asa mUrati Anu hi_e.N, jaDa! DAru dhau.n prAna nichhAvari kai| 18 shrama sIkara sA.Nvari deha lasai, mano rAsi mahA tama tArakamai|| jalajanayana ,jalajAnana jaTA hai sira, jaubana\-uma.nga a.nga udita udAra hai.n sA.Nvare\-goreke bIcha bhAminI sudAminI\-sI, munipaTa dhArai.n, ura phUlanike hAra hai.n|| karani sarAsana silImukha, niSha.nga kaTi, ati hI anUpa kAhU bhUpake kumAra hai.n| tulasI biloki kai tilokake tilaka tIni rahe naranAri jyo.n chitere chitrasAra hai.n|| Age.n sohai sA.Nvaro ku.Nvaru goro pAchhe.n\-pAchhe.n, Achhe munibeSha dhare.n, lAjata ana.nga hai.n| bAna bisiShAsana, basana banahI ke kaTi kase hai.n banA_i, nIke rAjata niSha.nga hai.n|| 19 sAtha nisinAthamukhI pAthanAthana.ndinI\-sI, tulasI biloke.n chitu lA_i leta sa.nga hai.n| Ananda uma.nga mana,jaubana\-uma.nga tana, rUpakI uma.nga umagata a.nga \-a.nga hai|| sundara badana, sarasIruha suhA_e naina, ma.njula prasUna mAthe.n mukuTa jaTani ke| a.nsani sarAsana,lasata suchi sara kara, tUna kaTi munipaTa lUTaka paTani ke|| nAri sukumAri sa.nga, jAke a.nga ubaTi kai, bidhi birachai.n barUtha bidyutachhaTani ke| goreko baranu dekhe.n sono na salono lAge, sA.Nvare biloke.n garba ghaTata ghaTani ke|| balakala\-basana, dhanu\-bAna pAni, tUna kaTi, rUpake nidhAna ghana\-dAminI\-barana hai.n| tulasI sutIya sa.nga ,sahaja suhA_e a.nga, navala ka.NvalahU te.n komala charana hai.n|| 20 aurai so basa.ntu, aura rati, aurai ratipati, mUrati biloke.n tana\-manake harana hai.n| tApasa beShai banA_i pathika pathe.n suhA_i, chale lokalochanani suphala karana hai.n|| banitA banI syAmala gaurake bIcha, bilokahu, rI sakhi! mohi\-sI hvai| magajogu na komala, kyo.n chalihai, sakuchAti mahI padapa.nkaja chhvai|| tulasI suni grAmabadhU bithakI.n, pulakI.n tana, au chale lochana chvai| saba bhA.Nti manohara mohanarUpa anUpa hai.n bhUpake bAlaka dvai|| sA.Nvare\-gore salone subhAya.N, manoharatA.N jiti mainu liyo hai| bAna\-kamAna, niSha.nga kase.n, sira sohai.n jaTA, munibeSha kiyo hai|| 21 sa.nga li_e.N bidhubainI badhU, ratiko jehi ra.nchaka rupu diyo hai| pAyana tau panahI.n na, payAde.nhi kyo.n chalihai.n, sakuchAta hiyo hai|| rAnI mai.n jAnI ayAnI mahA, pabi\-pAhanahU te.n kaThora hiyo hai| rAjahu.N kAju akAju na jAnyo, kahyo tiyako jehi.n kAna kiyo hai|| aisI manohara mUrati e,bichhure.n kaise prItama logu jiyo hai| A.Nkhiname.n sakhi! rAkhibe jogu, inhai.n kimi kai banabAsu diyo hai|| sIsa jaTA, ura\- bAhu bisAla, bilochana lAla, tirIchhI sI bhauhai.n| tUna sarAsana\-bAna dhare.n tulasI bana\-mAragame.n suThi sohai.n|| sAdara bArahi.n bAra subhAya.N chitai tumha tyo.n hamaro,manu mohai.n| pU.Nchhata grAmabadhU siya so.n, kahau, sA.Nvare\-se sakhi! rAvare ko hai.n|| suni su.ndara baina sudhArasa\-sAne sayAnI hai.n jAnakI.n jAnI bhalI| tirachhe kari naina, dai saina tinhai.n samujhA_i kachhU musukA_i chalI|| 22 tulasI tehi ausara sohai.n sabai avalokati lochanalAhu alI.n| anurAga\-ta.DAgame.n bhAnu udai.n bigasI mano ma.njula ka.njakalI.n dhari dhIra kahai.n, chalu,dekhi_a jA_i, jahA.N sajanI! rajanI rahihai.n| kahihai jagu pocha, na sochu kachhU, phalu lochana Apana tau lahihai.n sukhu pA_ihai.n kAna sune.n batiyA.N kala, Apusame.n kachhu pai kahihai.n| tulasI ati prema lagI.n palakai.n, pulakI.n lakhI rAmu hi_e mahi hai.n|| pada komala, syAmala\-gaura kalevara rAjata koTi manoja lajA_e.N| kara bAna\-sarAsana, sIsa jaTA, sarasIruha\-lochana sona suhA_e.N|| jinha dekhe sakhI! satibhAyahu te.n tulasI tinha tau mana pheri na pA_e| ehi.n mAraga Aju kisora badhU bidhubainI sameta subhAya.N sidhA_e|| 23 mukhapa.nkaja, ka.njabilochana ma.nju, manija\-sarAsana\-sI banI bhauhai.n| kamanIya kalevara komala syAmala\-gaura kisora, jaTA sira sohai.n|| tulasI kaTi tUna, dhare.n dhanu bAna, achAnaka diShTi parI tirachhauhai.n| kehi bhA.Nti kahau.n sajanI! tohi so.n mR^idu mUrati dvai nivasI.n mana mohai.n|| vaname.n prema so.n pIchhe.n tirIchhe.n prayAhi chitai chitu dai chale lai chitu chorai.n| syAma sarIra pase_u lasai hulasai 'tulasI' chhabi so mana morai.n|| lochana lola, valai bhR^ikuTI kala kAma kamAnahu so tR^inu torai| rAjata rAmu kura.ngake sa.nga niSha.ngu kase dhanuso.n saru jorai.n|| sara chArika chAru banA_i kase.n kaTi, pAni sarAsanu sAyaku lai| bana khelata rAmu phirai.n mR^igayA, 'tulasI' chhabi so baranai kimi kai|| avaloki alaukika rUpu mR^igI.n mR^iga chau.nki chakai.n, chatavai.n chitu dai| na Dagai.n, na bhagai.n jiya.N jAni silImukha pa.ncha dharai.n rati nAyaku hai|| 24 bi.ndhike bAsI udAsI tapI bratadhArI mahA binu nAri dukhAre| gautamatIya tarI 'tulasI' so kathA suni bhe munibR^i.nda sukhAre|| hvaihai.n silA saba cha.ndamukhI.n parase.n pada ma.njula ka.nja tihAre| kInhI bhalI raghunAyakaju! karunA kari kAnanako pagu dhAre|| (iti ayodhyAkANDa) ##------------------------------------------------------------## araNyakANDa mArIchAnudhAvana pa.nchavaTI.n bara parnakuTI tara baiThe hai.n rAmu subhAya.N suhA_e| sohai priyA, priya ba.ndhu lasai, 'tulasI' saba a.nga ghane chhabi chhA_e|| dekhi mR^igA mR^iganainI kahe priya baina ,te prItamake mana bhA_e| hemakura.ngake sa.nga sarAsanu sAyaku lai raghunAyaku dhA_e|| (iti araNyakANDa) ##------------------------------------------------------------##... 25 kiShkindhAkANDa samudrolla~Nghana jaba a~NgadAdinakI mati\-gati ma.nda bha_I, pavanake pUtako na kUdibeko palu go| sAhasI hvai sailapara sahasA sakeli A_i, chitavata chahU.N ora, aurani ko kalu go|| 'tulasI' rasAtalako nikasi salilu Ayo, kolu kalamalyo, ahi\-kamaThako balu go| chArihU charanake chapeTa chA.Npe.N chipiTi go, uchake.n uchaki chAri a.ngula achalu go|| (iti kiShkindhAkANDa) ##------------------------------------------------------------## 26 sundarakANDa ashokavana bAsava\-baruna bidhi\-banate.n suhAvano, dasAnanako kAnanu basa.ntako si.ngAru so| samaya purAne pAta parata, Darata bAtu, pAlata lAlata rati\-mArako bihAru so|| dekhe.n bara bApikA ta.DAga bAgako banA_u, rAgabasa bho birAgI pavanakumAru so| sIyakI dasA bilokhi biTapa asoka tara, 'tulasI' bilokyo so tiloka\-soka\-sAru so|| mAlI meghamAla, banapAla bikarAla bhaTa, nIke.n saba kAla sI.nchai.n sudhAsAra nIrake| meghanAda te.n dulAro, prAna te.n piyAro bAgu, ati anurAgu jiya.N jAtudhAna dhIra ke.n|| 'tulasI' so jAni\-suni, sIyako darasu pA_i, paiTho bATikA.N bajA_i bala raghubIra ke.n| bidyamAna dekhata dasAnanako kAnanu so tahasa\-nahasa kiyo sAhasI samIra ke.n|| 27 la.nkAdahana basana baTori bori\-bori tela tamIchara, khori\- khori dhA_i A_i bA.Ndhata la.NgUra hai.n| taiso kapi kautukI derAta DhIle gAta kai\-kai, lAtake aghAta sahai, jIme.n kahai, kUra hai.n|| bAla kilakArI kai\-kai, tArI dai\-dai gArI deta, pAchhe.n lAge, bAjata nisAna Dhola tUra hai.n| bAladhI ba.Dhana lAgI, Thaura\- Thaura dInhI AgI, bi.ndhikI davAri kaidhau.n koTisata sUra hai.n|| lA_i\- lA_i Agi bhAge bAlajAla jahA.N tahA.N, laghu hvai nibuka giri merute.n bisAla bho| kautukI kapIsu kUdi kanaka\-ka.NgUrA.N chaDhyo, rAvana\-bhavana cha.Dhi ThA.Dho tehi kAla bho|| 'tulasI' virAjyo byoma bAladhI pasAri bhArI, dekhe.n haharAta bhaTa, kAlu so karAla bho| 28 tejako nidhAnu mAno koTika kR^isAnu\-bhAnu, nakha bikarAla, mukhu teso risa lAla bho|| 28 bAladhI bisAla bikarAla, jvAlajAla mAno la.nka lIlibeko kAla rasanA pasArI hai| kaidhau.n byomabIthikA bhare hai.n bhUri dhUmaketu, bIrarasa bIra taravAri so ughArI hai || 'tulasI' suresa\-chApu, kaidhau.n dAmini\-kalApu, kaidhau.n chalI meru te.n kR^isAnu\-sari bhArI hai| dekhe.n jAtudhAna\-jAtudhAnI.n akulAnI kahai.n, kAnanu ujAr yo, aba nagarU prajArihai|| jahA.N\-tahA.N bubuka biloki bubukArI deta, jarata niketa, dhAvau, dhAvau lAgI Agi re| kahA.N tAtu\-mAtu, bhrAta\-bhaginI, bhAminI\-bhAbhI, DhoThA chhoTe chhoharA abhAge bho.nDe bhAgi re|| 29 hAthI chhorau, ghorA chhorau, mahiSha\-bR^iShabha chhorau, chherI chhorau, so vaiso jagAvai, jAgi, jAgi re| 'tulasI' biloki akulAnI jAtudhAnI.n kahai.n, bAra\-bAra kahyau.n, piya! kapiso.n na lAgi re|| dekhi jvAlAjAlu, hAhAkAru dasaka.ndha suni, kahyo,dharo, dharo, dhA_e bIra balavAna hai.n| li_e.N sUla\-sela, pAsa\-parigha, pracha.nDa da.nDa, bhAjana sanIra, dhIra dhare.n dhanu\-bAna hai.n|| 'tulasI' samidha sau.nja, la.nka jagyaku.nDu lakhi, jAtudhAnapu.ngIphala java tila dhAna hai.n| sravA so la.NgUla, balamUla pratikUla habi, svAhA mahA hA.Nki hA.Nki hunai.n hanumAna hai.n|| gAjyo kapi gAja jyau.n, birAjyo jvAlajAlajuta, bhAje bIra dhIra , akulA_i uThyo rAvano| dhAvau, dhAvau, dharau, suni dhA_e jAtudhAna dhAri, bAridhArA uladai jaladu jauna sAvano|| 30 lapaTa\- jhapaTa jhaharAne, haharAne bAta, bhaharAne bhaTa, par yo prabala parAvano| Dhakani Dhakeli, peli sachiva chale lai Theli, nAtha! na chalaigo balu, analu bhayAvano|| ba.Do bikarAla beShu dekhi, suni si.nghanAdu, uThyo meghanAdu, sabiShAda kahai rAvano| bega jityo mArutu,pratApa mArata.nDa koTi, kAla_U karAlatA.N, ba.DA_I.n jityo bAvano|| 'tulasI' sayAne jAtudhAna pachhitAne kahai.n, jAko aiso dUtu, so to sAhebu abai Avano| kAheko kusala roShe.n rAma bAmadevahU kI, biShama balIso.n bAdi bairako ba.DhAvano|| pAnI! pAnI! pAnI! saba rAni akulAnI kahai.n, jAti hai.n parAnI,gati jAnI gajachAli hai| 31 basana bisArai.n, manibhUShana sa.NbhArata na, Anana sukhAne, kahai.n, kyo.nhU ko_U pAlihai|| 'tulasI' ma.Ndovai mIji hAtha, dhuni mAtha kahai, kAhU.N kAna kiyo na, mai.n kahyo keto kAli hai| bApure.n bibhIShana pukAri bAra\-bAra kahyo, bAnaru ba.DI balA_i ghane ghara ghAlihai|| kAnanu ujAr yo to ujAr yo, na bigAr yo kachhu, bAnaru bechAro bA.Ndhi Anyo haThi hAraso.n| nipaTa niDara dekhi kAhU na lakhyo biseShi , dInho nA chha.DA_i kahi kulake kuThAraso.n|| chhoTe au ba.Dere mere pUta_U anere saba, sA.Npani so.n khelai.n, melai.n gare chhurAdhAra so.n| 'tulasI' ma.Ndovai ro_i\-ro_i kai bigove Apu, bAra\-bAra kahyo mai.n pukAri dA.DhIjAraso.n|| 32 rAnI.n akulAnI saba DA.Dhata parAnI jAhi.n, sakai.n na biloki beShu kesarIkumArako| mIji\-mIji hAtha, dhunai mAtha dasamAtha\-tiya, "tulasI' tilau na bhayo bAhera agArako|| sabu asabAbu DA.Dho, mai.n na kA.Dho, tai.n na kA.Dho, jiyakI parI, sa.NbhArai sahana\-bha.NDAra ko| khIjhati ma.Ndovai sabiShAda dekhi meghanAdu, bayo luniyata saba yAhI dA.DhIjArako|| rAvana kI rAnI.n bilakhAnI kahai jAtudhAnI.n, hAhA! ko_U kahe bIsabAhu dasamAthaso.n| kAhe meghanAda! kAhe,kAhe re mahodara! tU.N dhIraju na deta, lA_i leta kyo.n na hAthaso.n|| kAhe atikAya! kAhe, kAhe re aka.npana! abhAge tIya tyAge bho.n.De bhAge jAta sAtha so.n| 'tulasI' ba.DhA_I bAdi sAlate.n bisAla bAhai.n, yAhI.n bala bAliso birodhu raghunAthaso.n|| 33 hATa\-bATa,koTa\-koTa, aTani, agAra,pauri, khori\-khori dauri\-dauri dInhI ati Agi hai| Arata pukArata, sa.NbhArata na ko_U kAhU, byAkula jahA.N so tahA.N loka chale bhAgi hai.n bAladhI phirAvai, bAra\-bAra jhaharAvai, jharai.n bu.NdiyA\-sI la.nka paghilA_i pAga pAgihai| 'tulasI' biloki akulAnI jAtudhAnI.n kahai.n, chitrahU ke kapi so.n nisAcharu na lAgihai|| lagI, lAgI Agi, bhAgi\-bhAgi chale jahA.N \-jahA.N, dhIyako na mAya, bApa pUta na sa.NbhArahI.n| chhUTe bAra,basana ughAre, dhUma\-dhu.ndha a.ndha, kahai.n bAre\-bU.Dhe 'bAri',bAri' bAra bArahI.n|| haya hihinAta, bhAge jAta ghaharAta gaja, bhArI bhIra Theli\-peli rau.ndi\-khau.ndi DArahI.n| nAma,lai chilAta, bilalAta, akulAta ati, 'tAta tAta! tau.nsi_ata, jhau.nsi_ata, jhArahI.n|| 34 lapaTa karAla jvAlajAlamAla dahU.N disi, dhUma akulAne, pahichAnai kauna kAhi re| pAnIko lalAta bilalAta, jare gAta jAta pare pA_imAla jAta 'bhrAta! tU.N nibAhi re|| priyA tU.N parAhi, nAtha! nAtha!tU parAhi, bApa ! bApa tU.N parAhi, pUta! pUta! tU.N parAhi re'|| 'tulasI' bilokI loga byAkula behAla kahai.n, lehi dasasIsa aba bIsa chakha chAhi re|| bIthikA\-bajAra prati,aTani agAra prati, pavari\-pagAra prati bAnaru biloki_e| adha\-Urdha bAnara, bidasi\-disi bAnaru hai, mAno rahyo hai bhari bAnaru tiloki_e.N|| mU.Ndai.n A.Nkhi hiyame.n,ughAre.n A.Nkhi Age.n ThA.Dho, dhA_i jA_i jahA.N\-tahA.N, aura ko_U koki_e| lehu, aba lehu taba ko_U na sikhAbo mAno, so_I satarA_i jA_i jAhi\-jAhi roki_e|| 35 eka karai.n dhau.nja, eka kahai.n,kADhau sau.nja, eka au.nji, pAnI pIkai kahai.n, banata na Avanano| eka pare gA.Dhe eka DA.Dhata hI.n kA.Dhe, eka dekhata hai.n ThA.Dhe, kahai.n, pAvaku bhayAvano|| 'tulasI' kahata eka 'nIke.n hAtha lA_e kapi, ajahU.N na chhA.Dai bAlu gAlako bajAvano'| 'dhA_o re,bujhA_o re', ki bAvare hau rAvare,yA aurai Agi lAgI na bujhAvai si.ndhu sAvano'|| ko.api dasaka.ndha taba pralaya payoda bole, rAvana\-rajA_i dhA_e A_i jUtha jori kai| kahyo la.nkapati la.nka barata, butA_o begi, bAnaru bahA_i mArau mahAbIra bori kai|| 'bhale.n nAtha!' nA_i mAtha chale pAthapradanAtha, baraShai.n musaladhAra bAra\-bAra ghori kai| jIvanate.n jAgI AgI, chapari chaugunI lAgI 'tulasI' bhabhari megha bhAge mukhu mori kai 36 ihA.N jvAla jare jAta, uhA.N glAni gare gAta, sUkhe sakuchAta saba kahata pukAra hai|| 'juga ShaTa bhAnu dekhe pralayakR^isAnu dekhe, seSha\-mukha\-anala biloke bAra\-bAra hai.n|| 'tulasI'sunyo na kAna salilu sarpI\-samAna, ati achiriju kiyo kesarIkumAra hai| bArida bachana suni dhune sIsa sachivanha, kahai.n dasasIsa! 'Isa\-bAmatA\-bikAra hai.n' 'pAvaku, pavanu, pAnI, bhAnu,himavAnu, jamu, kAlu, lokapAla mere Dara DAvA.NDola hai.n| sAhebu mahesu sadA sa.nkita ramesu mohi.n mahAtapa sAhasa bira.nchi lInhe.n mola hai.n|| 'tulasI' tiloka Aju dUjo na birAjai rAju, bAje\-bAje rAjanike beTA\-beTI ola hai.n| ko hai Isa nAmako, jo bAma hota mohUse ko, mAlavAna! rAvareke bAvare\-se bola hai.n'|| 37 bhUmi bhUmipAla, byAlapAlaka patAla, nAka\- pAla, lokapAla jete, subhaTa\-samAju hai| kahai mAlavAna,jAtudhAnapati ! rAvare ko manahU.N akAju Anai, aiso kauna Aju hai|| rAmakohu pAvaku, samIru siya\-svAsu, kIsu, Isa\-bAmatA biloku, bAnarako byAju hai| jArata pachAri pheri\-pheri so nisa.nka la.nka, jahA.N bA.Nko bIru toso sUra\-siratAju hai|| pAna\-pakavAna bidhi nAnA ke, sa.NdhAno, sIdho, bibidha bidhAna dhAna barata bakhArahI.n| kanakakirITa koTi pala.Nga, peTAre, pITha kA.Dhata kahAra saba jare bhare bhArahI.n|| prabala anala bA.Dhe jahA.N kA.Dhe tahA.N DA.Dhe, jhapaTa\-lapaTa bare bhavana\-bha.NDArahI.n| 38 'tulasi' agAru na pagAru na bajAru bachyo, hAthI hathasAra jare ghore ghorasArahI.n|| hATa\-bATa hATaku pighali chalo ghI\-so ghano, kanaka\-karAhI la.nka talaphati tAyaso.n|| nAnApakavAna jAtudhAna balavAna saba pAgi pAgi DherI kInhI bhalIbhA.Nti bhAyaso.n|| pAhune kR^isAnu pavamAnaso.n paroso, hanumAna sanamAni kai je.nvA_e chita\-chAyaso.n| 'tulasI' nihAri arinAri dai\-dai gAri kahai.n bAvare.n surAri bairu kInhau rAmarAyaso.n|| rAvana so rAjarogu bA.Dhata birATa\-ura, dinu\-dinu bikala, sakala sukha rA.Nka so| nAnA upachAra kari hAre sura, sidhda,muni, hota na bisoka, auta pAvai na manAka so|| rAmakI rajA_ite.n rasA_inI samIrasUnu utari payodhi pAra sodhi saravAka so| 39 jAtudhAna\-buTa puTapAka la.nka\-jAtarUpa\- ratana jatana jAri kiyo hai mR^igA.nka\-so|| sItAjIse bidA_I jAri\-bAri, kai bidhUma, bAridhi butA_i lUma, nA_i mAtho pagani, bho ThA.Dho kara jori kai| mAtu! kR^ipA kIje, sahidAni dIjai, suni sIya dInhI hai asIsa chAru chUDAmani chhori kai|| kahA kahau.n tAta! dekhe jAta jyau.n bihAta dina, ba.DI avala.nba hI,so chale tumha tori kai| 'tulasI' sanIra naina, nehaso sithila baina, bikala biloki kapi kahata nihori kai|| 'divasa chha\-sAta jAta jAnibe na, mAtu! dharu dhIra, ari\-a.ntakI avadhi rahi thorikai| 40 bAridhi ba.NdhA_i setu aihai.n bhAnukulaketu sAnuja kusala kapikaTaku baTori kai'|| bachana binIta kahi, sItAko prabodhu kari, 'tulasI' trikUTa cha.Dhi kahata Daphori kai| jai jai jAnakIsa dasasIsa\-kari\-kesarI' kapIsu kUdyo bAta\-ghAta udadhi halori kai|| sAhasI samIrasUnu nIranidhi la.nghi lakhi la.nka sidhdapIThu nisi jAgo hai masAnu so| 'tulasI' biloki mahAsAhasu prasaNna bha_I debI sIya\-sArikhI, diyo hai baradAnu so|| bATikA ujAri, achhadhAri mAri, jAri ga.Dhu, bhAnukulabhAnuko pratApabhAnu\-bhAnu\-so| karata bisoka loka\-kokanada, koka kapi, kahai jAmava.nta, Ayo, Ayo hanumAna so|| 41 gagana nihAri, kilakArI bhArI suni, hanumAna pahichAni bha_e sAna.Nda sacheta hai.n bU.Data jahAja bachyo pathikasamAju, mAno Aju jA_e jAni saba a.nkamAla deta hai.n|| jai jai jAnakIsa, jai jai lakhana\-kapIsa' kahi, kUdai.n kapi kautukI naTata reta\- reta hai.n| a.ngadu maya.ndu nalu nIla balasIla mahA bAladhI phirAvai.n,mukha nAnA gati leta hai.n|| Ayo hanumAnu, prAnahetu a.nkamAla deta, leta pagadhUri eka, chUmata la.NgUla hai.n| eka bUjhai.n bAra\-bAra sIya\-samAchAra, kahai.n pavanakumAru, bho bigatashrama\-sUla hai.n|| eka bhUkhe jAni, Age.n Anai.n ka.nda\-mUla\-phala, eka pUjai.n bAhu balamUla tori phUla hai.n| eka kahai.n'tulasI' sakala sidhi tAke.n, jAke.n kR^ipA\-pAthanAta sItAnAthu sAnukUla hai.n|| 42 sIyako sanehu, sIlu, kathA tathA la.nkAkI kahata chale chAyaso.n, sirAno pathu chhaname.n| kahyo jubarAja boli bAnarasamAju, Aju khAhu phala, suni peli paiThe madhubaname.n| mAre bAgavAna, te pukArata devAna ge, ' ujAre bAga a.ngada' dekhA_e ghAya taname.n| kahai kapirAju, kari kAju A_e kIsa, tula\- sIsakI sapatha kahAmodu mere maname.n|| bhagavAn rAmakI udAratA nagaru kuberako sumerukI barAbarI , bira.nchi\-budhdiko bilAsu la.nka niramAna bho| Isahi cha.DhA_i sIsa bIsabAhu bIra tahA.N, rAvanu so rAjA raja\-tejako nidhAnu bho|| 'tulasI' tilokakI samR^idhdi, sau.nja, sa.npadA sakeli chAki rAkhI, rAsi, jA.Ngaru jahAnu bho| tIsare.n upAsa banabAsa si.ndhu pAsa so samAju mahArAjajU ko eka dina dAnu bho (iti sundarakANDa) ##------------------------------------------------------------## la.nkAkANDa rAkShaso.nkI chintA ba.De bikarAla bhAlu\-bAnara bisAla ba.De, 'tulasI' ba.De pahAra lai payodhi topihai.n| prabala pracha.nDa bariba.nDa bAhuda.nDa kha.nDi ma.nDi medinIko ma.nDalIka\-lIka lopihai.n|| la.nkadAhu dekhe.n na uchhAhu rahyo kAhuna ko, kahai.n saba sachiva pukAri pA.Nva ropihai.n| bA.Nchihai na pAchhai.n tipurArihU murArihU ke, ko hai rana rAriko jau.n kosalesa kopihai.n|| 44 trijaTAkA AshvAsana trijaTA kahati bAra\-bAra tulasIsvarIso.n, 'rAghau bAna ekahI.n samudra sAtau soShihai.n| sakula sa.NghAri jAtudhAna\-dhAri jambukAdi, joginI\-jamAti kAlikAkalApa toShihai.n|| rAju de nevAjihai.n bajA_i kai bibhIShanai, bajai.nge byoma bAjane bibudha prema poShihai.n|| kauna dasaka.ndhu, kauna meghanAdu bApuro, ko ku.nbhakarnu kITu, jaba rAmu rana roShihai.n|| binaya\-saneha so.n kahati sIya trijaTAso.n, pA_e kachhu samAchAra Arajasuvanake| pA_e jU, ba.NdhAyo setu utare bhAnukulaketu, A_e dekhi\-dekhi dUta dAruna duvanake|| badana malIna, balahIna, dIna dekhi, mAno miTai ghaTai tamIchara\-timira bhuvanake| lokapati\-koka\-soka mU.Nde kapi\-kokanada, da.nDa dvai rahe hai.n raghu\-Aditi\-uvanake|| 45 jhUlanA subhuju mArIchu kharu trisaru dUShanu bAli, dalata jehi.n dUsaro saru na sA.Ndhyo| Ani parabAma bidhi bAma tehi rAmaso.n, sakata sa.ngrAmu dasaka.ndhu kA.Ndhyo|| samujhi tulasIsa\-kapi\-karma ghara\- ghara ghairu, bikala suni sakala pAthodhi bA.Ndhyo| basata ga.Dha ba.nka, la.nkesanAyaka achhata, la.nka nahi.n khAta ko_u bhAta rA.Ndhyo|| 'bisvajayI' bhR^igunAyaka\-se binu hAtha bha_e hani hAtha hajArI| bAtula mAtulakI na sunI sikha kA 'tulasI' kapi la.nka na jArI|| ajahU.N tau bhalo raghunAtha mile.n, phiri bUjhahai, ko gaja,kauna gajArI| kIrti ba.Do, karatUti ba.Do, jana\-bAta ba.Do, so ba.Do_I bajArI|| 46 jaba pAhana bhe banabAhana\-se utare banarA, 'jaya rAma' raDhai.n| 'tulasI' li_e.N saila\-silA saba sohata, DasAgaru jyo.n bala bAri ba.Dhai| kari kopu karai.n raghubIrako Ayasu,kautuka hI.n ga.Dha kUdi cha.Dhai| chatura.nga chamU palame.n dali kai rana rAvana\-rA.Dha\-suhA.Da ga.Dhai || bipula bisAla bikarAla kapi\-bhAlu, mAno kAlu bahu beSha dhare.n, dhA_e ki_e.N karaShA | li_e silA\-saila,sAla,tAla au tamAla tori topai.n toyanidhi, surako samAju haraShA|| Dage digaku.njara kamaThu kolu kalamale, Dole dharAdhara dhAri, dharAdharu dharaShA| 'tulasI'tamaki chalai.n, rAghaukI sapatha karai.n, ko karai aTaka kapikaTaka amaraShA|| 47 A_e suku, sAranu, bolA_e te kahana lAge, pulaka sarIra senA karata phahama hI.n| 'mahAbalI bAnara bisAla bhAlu kAla\-se karAla hai.n, rahai.n kahA.N, samAhi.nge kahA.N mahI'|| ha.Nsyo dasaka.ndhu raghunAthako pratApa suni, 'tulasI' durAve mukhu, sUkhata sahama hI.n| rAmake birodhe.n buro bidhi\-hari\-harahU ko, sabako bhalo hai rAjA rAmake rahama hI.n|| a.ngadajIkA dUtatva 'Ayo! Ayo! Ayo so_I bAnara bahori!'bhayo soru chahu.N ora la.nkA.N A_e.N jubarAjake.n| eka kA.Dhai.n sau.nja, eka dhau.nja karai.n, 'kahA hvaihai, pocha bha_I,'mahAsochu subhaTasamAjake.n|| gAjyo kapirAju raghurAjakI sapatha kari, mU.Nde kAna jAtudhAna mAno gAje.n gAjake.n| 48 sahami sukhAta bAtajAtakI surati kari, lavA jyo.n lukAta, tulasI jhapeTe.n bAjake.n|| tulasIsa bala raghubIrajU ke.n bAlisutu vAhi na ganata, bAta kahata karerI\-sI| bakasIsa IsajU kI khIsa hota dekhi_ata, risa kAhe.n lAgati, kahata hau.n mai.n tarI\-sI|| cha.Dhi ga.Dha\-ma.Dha dR^i.Dha,koTake.n ka.NgUre.n, kopi neku dhakA dehai.n,.Dhaihai.n DhelanakI .DherI\-sI| sunu dasamAtha !nAtha\-NAtake hamAre kapi hAtha la.nkA lA_ihai.n tau rahegI hatherI\-sI|| 'dUShanu, birAdhu,kharu, trisarA, kaba.ndhu badhe tAla_U bisAla bedhe, kautuka hai kAliko| ekahi bisiSha basa bhayo bIra bA.Nkuro so, tohU hai bidita balu mahAbalI bAliko|| 49 'tulasI' kahata hita mAnato na neku sa.nka, mero kahA jaihai, phalu paihai tU kuchAliko| bIra\-kari\-kesarI kuThArapAni mAnI hAri, terI kahA chalI, bi.Da! tose ganai ghAli ko|| toso.n kahau.n dasaka.ndhara re,raghunAtha birodhu na kIji_e baure| bAli balI, kharu, dUShana aura aneka gire je\-je bhItime.n daure|| aisi_a hAla bha_I tohi dhau.n,na tu lai milu sIya chahai sukhu jau.n re| rAmake.n roSha na rAkhi sakai.n tulasI bidhi, shrIpati,sa.nkaru sau re|| tU.N rajanIcharanAtha mahA, raghunAthake sevakako janu hau.n hau.n| balavAna hai svAnu galI.n apanI.n, tohi lAja na gAlu bajAvata sauhau.n| bIsa bhujA, dasa sIsa harau.n, na Darau.n, prabhu\-Ayasu\-bha.nga te.n jau.n hau.n| khetame.n kehari jyo.n gajarAja dalau.n dala, bAliko bAlaku tau.n hau.n|| 50 kosalarAjake kAja hau.n Aju trikUTu upAri, lai bAridhi borau.n| mahAbhujada.nDa dvai a.nDakaTAha chapeTakI.n choTa chaTAka dai phorau.n|| Ayasu bha.ngate.n jau.n na Darau.n, saba mIji sabhAsada shronita ghorau.n| bAliko bAlaku jau.n, 'tulasI' dasahU mukhake raname.n rada torau.n ati kopaso.n ropyo hai pA_u sabhA.N, saba la.nka sasa.nkita, soru machA| tamake ghananAda\-se bIra prachAri kai, hAri nisAchara\-sainu pachA|| na Tarai pagu meruhu te.n garu bho, so mano mahi sa.nga bira.nchi rachA| 'tulasI' saba sUra sarAhata hai.n, jagame.n balasAli hai bAli\-bachA|| ropyo pA_u paija kai, bichAri raghubIra balu lAge bhaTa samiTi, na neku Tasakatu hai|| tajyo dhIru\-dharanI.n,dharanIdhara dhasakata, dharAdharu dhIra bhAru sahi na sakatu hai|| mahAbalI bAlike.n dabata kalakati bhUmi, 'tulasI' uchhali si.ndhu, meru masakatu hai| 51 kamaTha kaThina pIThi ghaTThA par yo ma.ndarako, Ayo so_I kAma, pai karejo kasakatu hai|| rAvaNa aura mandodarI jhUlanA kanakagirisR^i.nga cha.Dhi dekhi markaTakaTaku, badata ma.ndodarI parama bhItA| sahasabhuja\-mattagajarAja\-ranakesarI parasudhara garbu jehi dekhi bItA|| dAsa tulasI samarasUra kosaladhanI, khyAla hI.n bAli balasAli jItA| re ka.nta ! tR^ina da.nta gahi 'sarana shrIrAmu' kahi, ajahu.N ehi bhA.Nti lai sau.npu sItA|| re nIcha! mArIchu bichalA_i, hati tA.DakA, bha.nji sivachApu sukhu sabahi dInhyo| sahasa dasachAri khala sahita khara\-dUShanahi, paiThai jamadhAma, tai.n ta_u na chInhyo|| 52 mai.n jo kahau.n, ka.nta! sunu ma.ntu bhagava.ntaso.n bimukha hvai bAli phalu kauna lInhyo| bIsa bhUja, dasa sIsa khIsa ga_e tabahi.n jaba, Isa ke Isaso.n bairu kInhyo|| bAli dali, kAlhi jalajAna pAShAna kiye, ka.nta ! bhagava.ntu tai.n ta_u na chInhe.n| bipula bikarAla bhaTa bhAlu\-kapi kAla \-se, sa.nga taru tu.nga girisR^i.nga lInhe.n|| A_igo kosalAdhIsu tulasIsa je.nhi chhatra misa mauli dasa dUri kInhe.n| Isa bakasIsa jani khIsa karu, Isa! sunu, ajahu.N kulakusala baidehi dInhe.n|| sainake kapina ko ko ganai, arbude mahAbalabIra hanumAna jAnI| bhUlihai dasa disA, sIsa puni Dolihai.n, ko.api raghunAthu jaba bAna tAnI|| 53 bAlihU.N garbu jiya mAhi.n aiso kiyo, mAri dahapaTa diyo jamakI ghAnI.n| kahati ma.ndodarI, sunahi rAvana! mato, baigi lai dehi baidehi rAnI|| gahanu ujjAri,puru jAri,sutu mAri tava, kusala go kIsu bara bairi jAko| dUsaro dUtU panu ro.api kope_u sabhA.N, kharba kiyo sarbako, garbu thAko|| dAsu tulasI sabhaya badata mayana.ndinI, ma.ndamati ka.nta, sunu ma.ntu mhAko| taulau milu begi, nahi jau.nlau.n rana roSha bhayo dAsarathi bIra birudaita bA.Nko|| kAnanu ujAri, achchhu mAri, dhAri dhUri kInhI.n, nagaru prachAr yo, so bilokyo balu kIsako| tumhai.n bidyamAna jAtudhAnama.nDalIme.n kapi ko.api ropyo pA_u,so prabhA_u tulasIsako|| ka.nta ! sunu ma.ntu kula\-a.ntu ki_e.N a.nta hAni, hAto kIjai hIyate.n bharoso bhuja bIsako| 54 taulau.n milu begi jaulau.n chApu na cha.DhAyo rAma, roShi bAnu kADhyo na dalaiyA dasasIsako|| 'pavanako pUtu dekhyo dUtu bIra bA.Nkuro,jo ba.nka ga.Dha la.nka\-so DhakA.N Dhakeli DhAhigo| bAli balasAliko so kAlhi dApu dali kopi, ropyo pA_u chapari, chamuko chA_u chAhigo|| so_I raghunAtha kapi sAtha pAthanAthu bA.Ndhi, Ayo nAtha! bhAge te.n khiriri kheha khAhigo| 'tulasI' garabu taji milibeko sAju saji, dehi siya, na tau piya! pA_imAla jAhigo|| udadhi apAra utarata nahi.n lAgI bAra kesarIkumAru so ada.nDa\-kaiso DA.N.Digo bATikA ujAri, achchhu, rachchhakani mAri bhaTa bhArI bhArI rA_ureke chA_ura\-se kA.N.Digo|| 55 'tulasI' tihAre.n bidyamAna jubarAja Aju ko.api pA_u ropi, saba chhUchhe kai kai chhA.N.Digo| kahekI na lAja, piya! AjahU.N na piya A_e bAja, sahita samAja ga.Dhu rA.NDa\-kaiso bhA.N.Digo|| jAke roSha\-dusaha\-tridoSha\-dAha dUri kInhe, pai_ata na chhatrI\-khoja khojata khalakame.n| mAhiShamatIko nAtha !sAhasI sahasa bAhu|| samara\-samartha nAtha! heri_e halakame.n|| sahita samAja mahArAja so jahAjarAju bU.Di gayo jAke bala\-bAridhi\-chhalakame.n| TUTata pinAkake.n manAka bAma rAmase, te nAka binu bha_e bhR^igunAyaku palakame.n|| 56 kInhI chhonI chhatrI binu chhonipa\-chhapanihAra, kaThina kuThAra pAni bIra\-bAni jAni kai| parama kR^ipAla jo nR^ipAla lokapAlana pai, jaba dhanuhA_I hvaihai mana anumAni kai|| nAkame.n pinAka misa bAmatA biloki rAma rokyo paraloka loka bhArI bhrama bhAni kai| nA_i dasa mAtha mahi, jori bIsa hAtha, piya ! mili_e pai nAtha ! raghunAtha pahichAni kai|| kahyo matu mAtula, bibhIShanahU.N bAra\-bAra, A.Ncharu pasAra piya1 pA.Nya lai\-lai hau.n parI| bidita bidehapura nAtha! bhugunAthagati, samaya sayAnI kInhI jaisI A_i gau.n parI| bAyasa, birAdha,khara,dUShana, kaba.ndha, bAli, baira raghubIrake.n na pUrI kAhUkI parI| ka.nta bIsa loyana biloki_e kuma.ntaphalu, khyAla la.nkA lA_I kapi rA.NDakI\-sI jhoparI|| 57 rAma so.n sAmu ki_e.N nitu hai hitu, komala kAja na kIji_e TA.NThe| Apani sUjhi kahau.n,piya ! bUjhi_e, jhUjhibe jogu na ThAharu, nAThe|| nAtha! sunI bhR^igunAthakathA, bali bAli ga_e chali bAtake sA.NThe.n| bhA_i bibhIShanu jA_i milyo, prabhu A_i pare suni sAyara kA.NThe.n|| pAlibeko kapi\-bhAlu\-chamU jama kAla karAlahuko paharI hai| la.nka\-se ba.nka mahA ga.Dha durgama .DhAhibe\-dAhibeko kaharI hai|| tItara\-toma tamIchara\-sena samIrako sUnu ba.Do baharI hai| nAtha! bhalo raghunAtha mile.n rajanIchara\-sena hi_e.N haharI hai|| 58 rAkShasa\-vAnara\-sa.ngrAma roShyo rana rAvanu, bolA_e bIra bAna_ita, jAnata je rIti saba sa.njuga samAjakI| chalI chatura.nga chamU, chapari hane nisAna, senA sarAhana joga rAtichararAjakI|| tulasI biloki kapi\-bhAlu kilakata lalakata lakhi jyo.n ka.NgAla pAtarI sunAjakI| rAmarUkha nirakhi haraShyo hiya.N hanUmAnu, mAno khelavAra kholI sIsatAja bAjakI|| sAji kai sanAha\-gajagAha sa_uchhAha dala, mahAbalI dhA_e bIra jAtudhAna dhIrake| ihA.N bhAlu\-ba.ndara bisAla meru\-ma.ndara\-se| li_e saila\-sAla tori nIranidhitIrake|| tulasI tamaki\-tAki bhire bhArI judhda krudhda, senapa sarAhe nija nija bhaTa bhIrake| ru.nDanake jhu.nDa jhUmi\-jhUmi jhukare\-se nAchai.n, samara sumAra sUra mArai.n raghubIrake|| 59 tIkhe tura.nga kura.nga sura.ngani sAji cha.Dhe chha.NTi chhaila chhabIle| bhArI gumAna jinhe.n maname.n, kabahU.N na bha_e raname.n tana DhIle|| tulasI lakhI kai gaja kehari jyo.n jhapaTe,paTake saba sUra salIle| bhUmi pare bhaTa bhUmi karAhata, hA.Nki hane hanumAna haThIle| sUra sa.Njo_ila sAji subAji, susela dharai.n bagamela chale hai.n bhArI bhujA bharI,bhArI sarIra, balI bijayI saba bhA.Nti bhale hai.n|| 'tulasI' jinha dhA_e.N dhukai dharanI, dharanIdhara dhaura dhakAna hale hai.n| te rana\-tIkkhana lakkhana lAkhana dAni jyo.n dArida dAbi dale hai.n|| gahi ma.ndara ba.ndara\-bhAlu chale, so mano unaye ghana sAvanake| 'tulasI' uta jhu.nDa pracha.nDa jhuke, jhapaTai.n bhaTa je suradAvanake|| birujhe birudaita je kheta are, na Tare haThi bairu ba.DhAvanake| rana mAri machI uparI\-uparA bhale.n bIra raghuppati rAvanake|| 60 sara\-tomara selasamUha pa.NvArata,mArata bIra nisAcharake| ita te.n taru\-tAla tamAla chale,khara kha.nDa pracha.nDa mahIdharake|| 'tulasI' kari keharinAdu bhire bhaTa, khagga khage,khapu_A kharake| nakha\-da.ntana so.n bhujada.nDa biha.nData, mu.nDaso.n mu.nDa pare jharakai.n|| rajanIchara\-mattagaya.nda\-ghaTA bighaTai mR^igarAjake sAja larai| jhapaTai bhaTa koTi mahI.n paTakai, garajai, raghubIrakI sau.nha karai tulasI uta hA.Nka dasAnanu deta, acheta bhe bIra, ko dhIra dharai| birujho rana mArutako birudaita, jo kAlahu kAlaso bUjhi parai|| je rajanIchara bIra bisAla, karAla bilokata kAla na khA_e| te rana\-rora kapIsakisora ba.De barajora pare phaga pAye|| lUma lapeTi, akAsa nihAri kai, hA.Nki haThI hanumAna chalA_e sUkhi ge gAta, chale nabha jAta, pare bhramabAta, na bhUtala A_e|| 61 jo dasasIsu mahIdhara Isako bIsa bhujA khuli khelanihAro| lokapa, diggaja, dAnava ,deva sabai sahame suni sAhasu bhAro|| bIra ba.Do birudaita balI, ajahU.N jaga jAgata jAsu pa.NvAro| so hanumAna hanyo muThikA.N giri go girirAju jyo.n gAjako mAro|| durgama durga, pahArate.n bhAre, pracha.nDa mahA bhujada.nDa bane hai.n | lakkhame.n pakkhara, tikkhana teja, je sUrasamAjame.n gAja gane hai.n|| te birudaita balI ranabA.Nkure hA.Nki haThI hanumAna hane hai.n| nAmu lai rAmu dekhAvata ba.ndhuko ghUmata ghAyala ghAya.N ghane hai.n|| hAthina so.n hAthI mAre, ghoreso.n sa.NghAre ghore, rathani so.n ratha bidarani balavAnakI| 62 cha.nchala chapeTa, choTa charana chakoTa chAhe.n, haharAnI phauje.n bhaharAnI jAtudhAnakI|| bAra\-bAra sevaka\-sarAhanA karata rAmu, 'tulasI' sarAhai rIti sAheba sujAnakI| lA.NbI lUma lasata, lapeTi paTakata bhaTa, dekhau dekhau, lakhana ! larani hanumAnakI|| dabaki dabore eka, bAridhime.n bore eka, magana mahIme.n, eka gagana u.DAta hai.n| pakari pachhAre kara, charana ukhAre eka, chIrI\-phAri DAre, eka mIji mAre lAta hai.n|| 'tulasI' lakhata, rAmu, rAvanu, bibudha, bidhi, chakrapAni, cha.nDIpati, cha.nDikA sihAta hai.n|| ba.De\-ba.De bAna_ita bIra balavAna ba.De, jAtudhAna, jUthapa nipAte bAtajAta hai.n|| 63 prabala pracha.nDa bariba.nDa bAhuda.nDa bIra dhA_e jAtudhAna, hanumAnu liyo gheri kai| mahAbalapu.nja ku.njarAri jyo.n garaji, bhaTa jahA.N\-tahA.N paTake la.NgUra pheri\-pheri kai| mAre lAta,tore gAta, bhAge jAta hAhA khAta, kahai.n, 'tulasIsa! rAkhi' rAmakI sau.n Tari kai| Thahara\-Thahara pare, kahari\-kahari uThai.n, hahari\-hahari haru sidhda ha.Nse heri kai|| jAkI bA.NkI bIratA sunata sahamata sUra, jAkI A.Ncha abahU.N lasata la.nka lAha\-sI| so_I hanumAna balavAna bA.Nko bAna_ita, johi jAtudhAna\-senA chalyo leta thAha\-sI|| ka.npata aka.npana, sukhAya atikAya kAya, ku.nbha_Ukarana A_i rahyo pA_i Aha\-sI| dekhe gajarAja mR^igarAju jyo.n garaji dhAyo, bIra raghubIrako samIrasUnu sAhasI|| 64 jhUlanA matta\-bhaTa\-mukuTa, dasaka.nTha\-sAhasa\-sa_ila\- sR^i.nga\-biddarani janu bajra\-TA.NkI| dasana dhari dharani chikkarata diggaja, kamaThu, seShu sa.nkuchita, sa.nkita pinAkI|| chalata mahi\-meru,uchchhalata sAyara sakala, bikala bidhi badhira disi\-bidasi jhA.NkI| rajanichara\-gharani ghara garbha\-arbhaka sravata, sunata hanumAnakI hA.Nka bA.NkI || kaunakI hA.Nkapara chau.nka cha.nDIsu, bidhi, cha.nDakara thakita phiri turaga hA.Nke| kaunake teja balasIma bhaTa bhIma\-se bhImatA nirakhi kara nayana DhA.Nke|| dAsa\-tulasIsake biruda baranata biduSha, bIra birudaita bara bairi dhA.Nke| nAka naraloka pAtAla ko_u kahata kina kahA.N hanumAnu\-se bIra bA.Nke| 65 jAtudhAnAvalI\-mattaku.njaraghaTA nirakhi matagarAju jyo.n girite.n TUTyo| bikaTa chaTakana choTa, charana gahi, paTaki mahi, nighaTi ga_e subhaTa, satu sabako chhUTyo|| 'dAsu tulasI' parata dharani dharakata, jhukata hATa\-sI uThati ja.nbukani lUTyo| dhIra raghUbIrako bhIra ranabA.Nkuro hA.Nki hanumAna kuli kaTaku kUTyo || chhappai katahu.N biTapa\-bhUdhara upAri parasena baraShShata| katahu.N bAjiso.n bAji mardi, gajarAja karaShShata|| charanachoTa chaTakana chakoTa ari\-ura\-sira bajjata| bikaTa kaTaku biddarata bIru bAridu jimi gajjata|| la.ngUra lapeTata paTaki bhaTa,'jayati rAma,jaya!uchcharata| tulasIsa pavanana.ndanu aTala judhda krudhda kautuka karata|| 66 a.nga\-a.nga dalita lalita phUle ki.nsuka\-se hane bhaTa lAkhana lakhana jAtudhAnake| mAri kai, pachhAri kai, upAri bhujada.nDa cha.nDa, kha.nDi\-kha.nDi DAre te bidAre hanumAnake|| kUdata kaba.ndhake kadamba ba.nba\-sI karata, dhAvata dikhAvata hai.n lAghau rAghaubAnake| tulasI mahesu, bidhi, lokapAla, devagana, dekhata bevAna cha.Dhe kautuka masAnake|| lothina so.n lohUke prabAha chale jahA.N\-tahA.N mAnahu.N girinha geru jharanA jharata hai.n| shronitasarita ghaura ku.njara\-karAre bhAre, kUlate.n samUla bAji\-biTapa parata hai.n|| subhaTa\-sarIra nIra\-chArI bhArI\-bhArI tahA.N, sUrani uchhAhu, kUra kAdara Darata hai.n| phekari\- phekari pheru phAri\- phAri peTa khAta, kAka\-ka.nka bAlaka kolAhalu karata hai.n|| 67 ojharIkI jhorI kA.Ndhe, A.NtanikI selhI bA.Ndhe.n, mU.NDake kama.nDala khapara ki_e.N kori kai| joginI jhuTu.nga jhu.nDa\-jhu.nDa banI.n tApasI.n\-sI tIra\-tIra baiThI.n so samara\-sari khauri kai|| shronita so.n sAni \-sAni gUdA khAta satu_A\-se preta eka pi_ata bahori ghori\-ghori kai| 'tulasi' baitAla\-bhUta sAtha li_e bhUtanAthu, heri\- heri ha.Nsata hai.n hAtha\-hAtha jori kai|| rAma sarAsana te.n chale tIra rahe na sarIra, ha.DAvari phUTI.n| rAvana dhIra na pIra ganI, lakhi lai kara khaphpara jogini jUTI.n|| shronita \-chhITa chhaTAni jaTe tulasI prabhu sohai.n mahA chhabi chhUTI.n| mAno marakkata\-saila bisAlame.n phaili chalI.n bara bIrabahUTI.n 68 lakShmaNamUrchhA mAnI maiganAdaso.n prachAri bhire bhArI bhaTa, Apane apana puruShAratha na DhIla kI| ghAyala lakhanalAlu lakhI bilakhAne rAmu, bha_I Asa sithila jagannivAsa\-dIlakI|| bhA_Iko na mohu chhohu sIyako na tulasIsa kahai.n 'mai.n bibhIShanakI kachhu na sabIla kI' lAja bA.Nha bolekI, nevAjakI sa.NbhAra\-sAra sAhebu na rAmu\-se balA_i le_u.N sIlakI|| kAnana bAsu dasAnana so ripu AnanashrI sasi jIti liyo hai| bAli mahA balasAli dalyo kapi pAli bibhIShanu bhUpu kiyo hai.n|| tIya harI, rana ba.ndhu paryo pai bhar yo saranAgata socha hiyo hai| bA.Nha\-pagAra udAra kR^ipAla kahA.N raghubIru so bIru biyo hai|| 69 lInho ukhAri pahAru bisAla, chalyo tehi kAla, bila.nbu na lAyo| mArutana.ndana mArutako, manako, khagarAjako begu lajAyo|| tIkhI turA 'tulasI' kahato pai hi_e.N upamAko samA_u na Ayo| mAno pratachchha parabbatakI nabha| lIka lasI, kapi yo.n dhuki dhAyo|| chalyo hanumAnu, suni jAtudhAna kAlanemi paThayo ,so muni bhayo, pAyo phalu chhali kai| sahasA ukhAro hai pahAru bahu jojanako, rakhavAre mAre bhAre bhUri bhaTa dali kai|| 70 begu, balu,sAhasa,sarAhata kR^ipAlu rAmu, bharatakI kusala, achalu lyAyo chali kai| hAtha harinAthake bikAne raghunAtha janu, sIlasi.ndhu tulasIsa bhalo mAnyo bhali kai|| yudhdakA a.nta bApa diyo kAnanu, bho Ananu subhAnanu so, bairI bhau dasAnanu so, tIyako haranu bho bAli balasAli dali, pAli kapirAjako, bibhIShanu nevAji, seta sAgara\-taranu bho|| ghora rAri heri tripurAri\-bidhi hAre hi_e.N, ghAyala lakhana bIra nara baranu bho| aise sokame.n tiloku kai bisoka palahI me.n, sabahI ko tulasIko sAhebu saranu bho|| 71 ku.nbhakarannu hanyo rana rAma, dalyo dasaka.ndharu ka.ndhara tore| pUShanaba.nsa bibhUShana\-pUShana\-teja\-pratApa gare ari\-ore|| deva nisAna bajAvata, gAvata, sA.Nvatu go manabhAvata bho re| nAchata\-bAnara\-bhAlu sabai 'tulasI' kahi 'hA re! hahA bhai aho re'|| mAre rana rAtichara rAvanu sakula dali, anukUla deva\-muni phUla baraShatu hai| nAga, nara, ki.nnara, bira.nchi, hari, haru heri pulaka sarIra hi_e.N hetu haraShata hai.n|| bAma ora jAnakI kR^ipAnidhAnake birAjai.n, dekhata biShAdu miTai, modu karaShatu hai.n| Ayasu bho ,lokani sidhAre lokapAla sabai, 'tulasI' nihAla kai kai diye sarakhatu hai.n|| (iti la.nkAkANDa) ##------------------------------------------------------------##. 72 uttarakANDa rAmakI kR^ipAlutA bAli\-so bIru bidAri suka.nThu, thapyo, haraShe sura bAjane bAje| palame.n dalyo dAsarathI.n dasaka.ndharu, la.nka bibhIShanu rAja birAje|| rAma subhA_u sune.n 'tulasI' hilasai alasI hama\-se galagAje| kAyara kUra kapUtanakI hada, te_u garIbanevAja nevAje|| beda pa.Dhai.n bidhi,sa.nbhusabhIta pujAvana rAvanaso.n nitu Avai.n| dAnava deva dayAvane dIna dukhI dina dUrahi te.n siru nAvai.n|| aise_u bhAga bhage dasabhAla te.n jo prabhutA kabi\-kobida gAvai.n| rAmase bAma bha_e.N tehi bAmahi bAma sabai sukha sa.npati lAvai.n|| beda birudhda mahI, muni sAdhu sasoka ki_e suraloku ujAro| aura kahA kahau.n, tIya harI, tabahU.N karunAkara kopu na dhArau|| sevaka\-chhoha te.n chhA.DI chhamA, tulasI lakhyo rAma !subhA_u tihAro| taulo.n na dApu dalyau dasaka.ndhara, jaulau bibhIShana lAtu na mAro|| 73 soka samudra nimajjata kADhi kapIsu kiyo, jagu jAnata jaiso| nIcha nisAchara bairiko ba.ndhu bibhIShanu kInha pura.ndara kaiso|| nAma li_e.N apanA_i liyo tulasI\-so, kahau.n jaga kauna anaiso| Arata Arati bha.njana rAmu, garIbanevAja na dUsaro aiso|| mIta punIta kiyo kapi bhAluko ,pAlyo jyo.n kAhu.N na bAla tanujo| sajjana sI.nva bibhIShanu bho, ajahU.N bilasai bara ba.ndhubadhU jo|| kosalapAla binA 'tulasI' saranAgatapAla kR^ipAla na dUjo| kUra, kujAti, kupUta, aghI, sabakI sudharai,jo karai naru pUjo|| tIya siromani sIya tajI, jehi.n pAvakakI kaluShA_I dahI hai|| dharmadhura.ndhara ba.ndhu tajyo, puraloganikI bidhi boli kahI hai|| kIsa nisAcharakI karanI na sunI,na bilokI, na chitta rahI hai| rAma sadA saranAgatakI anakhau.nhI.n,anaisI subhAya.N sahI hai|| 74 aparAdha agAdha bha_e.N janate.n, apane ura Anata nAhina jU| ganikA,gaja , gIdha ,ajAmilake gani pAtakapu.nja sirAhi.n na jU|| li_e.N bAraka nAmu sudhAmu diyo ,jehi.n dhAma mahAmuni jAhi.n na jU tulasI! bhaju dInadayAlahi re ! raghunAtha anAthahi dAhina jU|| prabhu satya karI prahalAdagirA, pragaTe narakehari kha.nbha mahA.N| jhaSharAja grasyo gajarAju,kR^ipA tatakAla bila.nbu kiyo na tahA.N|| sura sAkhi dai rAkhI hai pA.nDubadhU paTa lUTata, koTika bhUpa jahA.N| tulasI ! bhaju socha\-bimochanako, janako panu rAma na rAkhyo kahA.N|| 75 naranAri ughAri sabhA mahu.N hota diyo paTu, sochu har yo manako| prahalAda biShAda\-nivArana, bArana\-tArana, mIta akAranako|| jo kahAvata dInadayAla sahI, jehi bhAru sadA apane panako | 'tulasI' taji Ana bharosa bhaje.n ,bhagavAnu bhalo karihai.n janako|| riShinAri udhAri, kiyo saTha kevaTu mItu punIta, sukIrti lahI| nijaloku dayo sabarI\-khagako, kapi thApyo, so mAluma hai sabahI|| dasasIsa\-birodha sabhIta bibhIShanu bhUpu kiyo, jaga lIka rahI| karunAnidhiko bhaju, re tulasI! raghunAtha anAthake nAthu sahI|| kausika, biprabadhU mithilAdhipake saba socha dale pala mAhai.n| bAli\-dasAnana\-ba.ndhu\-kathA suni, satru susAheba\-sIlu sarAhai.n|| aisI anUpa kahai.n tulasI raghunAyakakI aganI gunagAhai.n| Arata, dIna, anAthanako raghunAthu karai.n nija hAthakI chhAhai.n|| 76 tere besAhe.n besAhata aurani, aura besAhikai bechanihAre| byoma, rasAtala, bhUmi bhare nR^ipa kUra, kusAheba se.ntihu.N khAre|| 'tulasI' tehi sevata kauna marai ! rajate.n laghuko karai.n merute.n bhAre? svAmi susIla samartha sujAna, so to\-ho tuhI.n dasarattha dulAre jAtudhAna, bhAlu, kapi, kevaTa, biha.nga jo\-jo pAlyo nAtha! sadya so\. so bhayo kAma\-kAjako| Arata anAtha dIna malina sarana A_e, rAkhe apanA_i, so subhA_u mahArAjako|| nAmu tulasI, pai bho.nDo bhA.Nga te.n ,kahAyo dAsu, kiyo a.ngIkAra aise ba.De dagAbAjako| sAhebu samartha dasaratthake dayAladeva ! dUsaro na to\-so tumhI.n ApanekI lAjako|| mahabalI bAli dali, kAyara suka.nThu kapi sakhA ki_e mahArAja! ho na kAhU kAmako| bhrAta\-ghAta\-pAtakI nisAchara sarana A_e.N, kiyo a.ngIkAra nAtha ete ba.De bAmako|| 77 rAya, dasaratthake ! samartha tere nAma li_e.N, tulasI\-se kUrako kahata jagu rAmako| Apane nivAjekI tau lAja mahArAjako subhA_u, samujhata manu mudita gulAmako|| rUpa\-sIlasi.ndhu, gunasi.ndhu, ba.ndhu dInako, dayAnidhAna, jAnamani, bIrabAhu\-bolako| srAdhda kiyo gIdhako, sarAhe phala sabarIke silA\-sApa\-samana, nibAhyo nehu kolako|| tulasI\-urA_u hota rAmako subhA_u suni, ko na bali jA_i, na bikA_i binu mola ko| aisehu susAhebaso.n jAko anurAgu na, so ba.Do_I abhAgo, bhAgu bhAgo lobha \-lolako|| sUrasiratAja, mahArAjani ke mahArAja jAko nAmu letahI.n sukhetu hota Usaro| sAhebu kahA.N jahAna jAnakIsu so sujAnu, sumire.n kR^ipAluke marAlu hota khUsaro|| 78 kevaTa, paShAna, jAtudhAna, kapi\-bhAlu tAre, apanAyo tulasI\-so dhI.nga dhamadhUsaro| bolako aTala, bA.Nhako pagAru, dInaba.ndhu, dUbareko dAnI, ko dayAnidhAna dUsaro|| kIbeko bisoka loka lokapAla hute saba, kahU.N ko_U bho na charavAho kapi \-bhAluko| pabiko pahAru kiyo khyAlahI kR^ipAla rAma, bApuro bibhIShanu gharau.ndhA huto bAlako|| nAma\-oTa leta hI nikhoTa hota khoTe khala, choTa binu moTa pA_i bhayo na nihAlu ko? tulasIkI bAra ba.DI DhIla hoti sIlasi.ndhu ! bigarI sudhAribeko dUsaro dayAlu ko|| nAmu li_e.N pUtako punIta kiyo pAtakIsu, Arati nivArI 'prabhu pAhi' kahe.n pIlakI| 79 chhalaniko chho.nDI, so nigo.DI chhoTI jAti \-pA.Nti kInhI lIna Apume.n sunArI bho.n.De bhIlakI|| tulasI au toribo bisArabo na a.nta mohi, nIke.n hai pratIti rAvare subhAva\-sIlakI| de_U,to dayAniketa, deta dAdi dInanako, merI bAra mere.n hI abhAga nAtha DhIla kI|| Age.n pare pAhana kR^ipA.N kirAta, kolanI, kapIsa, nisichara apanA_e nA_e.N mAtha jU| sA.NchI sevakA_I hanumAna kI sujAnarAya, riniyA.N kahA_e hau, bikAne tAke hAtha jU|| tulasI\-se khoTe khare hota oTa nAma hI kI.n , tejI mATI magahU kI mR^igamada sAtha jU| bAta chale.n bAtako na mAnibo bilagu, bali, kAkI.n sevA.N rIjhikai nevAjo raghunAtha jU? 80 kausikakI chalata, paShAnakI parasa pAya, TUTata dhanuSha bani ga_I hai janakakI| kola,pasu,sabarI,biha.nga,bhAlu,rAtichara, ratinake lAlachachina prApati manakakI|| koTi\-kalA\-kusala kR^ipAla natapAla ! bali, bAtahU ketika tina tulasI tanakakI| rAya dasarattha ke samattha rAma rAjamani ! tere.n here.n lopai lipi bidhihU ganakakI|| silA\-shrApa pApu guha\-gIdhako milApu sabarIke pAsa Apu chali ga_e hau so sunI mai.n| sevaka sarAhe kapinAyaku bibhIShanu bharatasabhA sAdara saneha suradhunI mai.n|| AlasI\- abhAgI\-aghI\-Arata \-anAthapAla sAhebu samartha eku, nIke.n mana gunI mai.n| doSha\-dukha\-dArida\-dalaiyA dInaba.ndhu rAma ! 'tulasI' na dUsaro dayAnidhAnu dunI mai.n|| 81 mItu bAliba.ndhu, pUtu,dUtu, dasaka.ndhaba.ndhu sachiva, sarAdhu kiyo sabarI\-jaTA_iko| la.nka jarI johe.n jiya.N sochaso bibhIShanuko, kahau aise sAhebakI sevA.N na khaTA_i ko|| ba.De eka\-ekate.n aneka loka lokapAla, apane\-apaneko tau kahaigo ghaTA_i ko| sA.Nkareke se_ibe, sarAhibe, sumiribeko rAmu so na sAhebu na kumati\-kaTA_i ko|| bhUmipAla,byAlapAla,nAkapAla, lokapAla kArana kR^ipAla, mai.n sabaike jIkI thAha lI| kAdarako Adaru kAhUke.n nAhi.n dekhi_ata, sabani sohAta hai sevA\-sujAni TAhalI|| tulasI subhAya.N kahai, nAhI.n kachhu pachchhapAtu, kaune.n Isa ki_e kIsa bhAlu khAsa mAhalI| rAmahI ke dvAre pai bolA_i sanamAni_ata mose dIna dUbare kapUta kUra kAhalI|| 82 sevA anurUpa phala deta bhUpa kUpa jyo.n, bihUne guna pathika pi_Ase jAta pathake| lekhe.n\-jokhai chita'tulasI' svAratha hita, nIke.n dekhe devatA devaiyA ghane gathake|| gIdhu mAno guru kapi\-bhAlu mAne mIta kai, pUnIta gIta sAke saba sAheba samatthake| aura bhUpa parakhi sulAkhi tauli tA_i leta, lasamake khasamu tuhI.n pai dasaratthake|| kevala rAmahIse mA.Ngo rIti mahArAjakI, nevAji_e jo mA.Ngano,so doSha\-dukha\-dArida daridra kai\-kai chho.Di_e| 83 nAmu jAko kAmataru deta phala chAri, tAhi 'tulasI' bihA_ikai babUra\-re.n.Da go.Di_e|| jAche ko naresa, desa\-desako kalesu karai dehai.n tau prasanna hvai ba.DI ba.DA_I bau.Di_e| kR^ipA\-pAthanAtha lokanAtha\-nAtha sItAnAtha taji raghunAtha hAtha aura kAhi au.Diye|| jAke.n bilokata lokapa hota, bisoka lahai.n suraloga suThaurahi| so kamalA taji cha.nchalatA, kari koTi kalA rijhavai suramaurahi|| tAko kahA_i, kahai tulasI, tU.N lajAhi na mAgata kUkura\-kaurahi| jAnakI\-jIvanako janu hvai jari jA_u so jIha jo jAchata aurahi|| ja.Da pa.ncha milai jehi.n deha karI, karanI lakhu dhau.n dharanIdharakI| janakI kahu, kyo.n karihai na sa.NbhAra, jo sAra karai sacharAcharakI|| tulasI! kahu rAma samAna ko Ana hai, sevaki jAsu ramA gharakI| jagame.n gati jAhi jagatpatikI paravAha hai tAhi kahA narakI|| 84 jaga jAchi_a ko_u na, jAchi_a jau.n jiya.N jAchaa jAnakIjAnahi re| jehi jAchata jAchakatA jari jA_i, jo jArati jora jahAnahi re|| gati dekhu bichAri bibhIShanakI, aru Anu hi_e hanumAnahi re| tulasI ! bhaju dArida\-doSha\-davAnala sa.nkaTa\-koTi kR^ipAnahi re|| udbodhana sunu kAna di_e.N, nitu nemu li_e.N raghunAthahike gunagAthahi re| sukhama.ndira su.ndara rupu sadA ura Ani dhare.n dhanu\-bhAthahi re|| rasanA nisi\-bAsara sAdara so.n tulasI ! japu jAnakInAthahi re| karu sa.nga susIla susa.ntana so.n, taji kUra, kupha.ntha kusAthahi re|| suta, dAra, agAru, sakhA, parivAru biloku mahA kusamAjahi re| sabakI mamatA taji kai, samatA saji, sa.ntasabhA.N na birAjahi re|| naradeha kahA, kari dekhu bichAru, bigAru ga.NvAra na kAjahi re| jani Dolahi lolupa kUkaru jyo.n, tulasI bhaju kosalarAjahi re|| 85 biShayA paranAri nisA\-tarunA_I so pA_i par yo anurAgahi re| jamake paharu dukha, roga biyoga bilokata hU na birAgahi re|| mamatA basa tai.n saba bhUli gayo, bhayo bhoru mahA bhaya bhAgahi re| jaraThA_i disA.N ,rabikAlu agyo, ajahU.N ja.Da jIva ! na jAgahi re|| janamyo jehi.n joni, aneka kriyA sukha lAgi karI.n, na parai.n baranI| jananI\-janakAdi hitu bhaye bhUri bahori bha_I urakI jaranI|| tulasI ! aba rAmako dAsu kahA_i, hi_e.N dharu chAtakakI dharanI| kari ha.nsako beShu ba.Do sabaso.n, taji de baka\-bAyasakI karanI|| bhali bhAratabhUmi, bhale.n kula janmu, samAju sarIru bhalo lahi kai| karaShA taji kai paruShA baraShA hima, mAruta, ghAma sadA sahi kai|| jo bhajai bhagavAnu sayAna so_I, 'tulasI' haTha chAtaku jyo.n gahi kai|| natu aura sabai biShabIja ba_e, hara hATaka kAmaduhA nahi kai|| 86 jo sukR^itI suchima.nta susa.nta sujAna susIlasiromani svai| sura\-tIratha tAsu manAvata Avata ,pAvana hota hai.n tA tanu chhvai|| gunageha sanehako bhAjanu so, saba hI so.n uThA_i kahau.n bhuja dvai| satibhAya.N sadA chhala chhA.Di sabai'tulasI' jo rahai raghubIrako hvai|| vinaya so jananI,so pitA, so_i bhA_i, sobhAmini,so sutu,so hita mero| so_i sago, so sakhA,so_i sevaku, so guru, so suru,sAhebu chero|| so 'tulasI' priya prAna samAna, kahA.N lau.n banA_i kahau.n bahutero| jo taji dehako, gehako nehu, sanehaso rAmako ho_i sabero|| rAmu hai.n mAtu, pitA, guru, ba.ndhu, au sa.ngI,sakhA,sutu, svAmi, sanehI| rAmakI sau.nha, bharoso hai rAmako, rAma ra.Ngyo, ruchi rAchyo na kehI|| jI_ata rAmu, mu_e.N puni rAmu, sadA raghunAthahi kI gati jehI| so_I ji_e jagame.n, 'tulasI' natu Dolata aura mu_e dhari dehI|| 87 rAmaprema hI sAra hai siyarAma\-sarupu agAdha anUpa bilochana\-mInako jalu hai| shruti rAmakathA, mukha rAmako nAmu, hi_e.N puni rAmahiko thalu hai mati rAmahi so.n, gati rAmahi so.n, rati rAmaso.n, rAmahi ko balu hai| sabakI na kahai, tulasIke mate.n itano jaga jIvanako phalu hai|| dasaratthake dAni siromani rAma! purAna prasidhda sunyo jasu mai.n| nara nAga surAsara jAchaka jo, tumaso.n mana bhAvata pAyo na kai.n|| tulasI kara jori karai binatI, jo kR^ipA kari dInadayAla sunai.n jehi deha sanehu na rAvare so.n,asi deha dharA_i kai jAya.N jiyai.n|| jhUTho hai, jhUTho hai,jhUTho sadA jagu, sa.nta kaha.nta je a.ntu lahA hai|| tAko sahai saTha ! sa.nkaTa koTika, kA.Dhata da.nta, kara.nta hahA hai|| jAnapanIko gumAna ba.Dho, tulasIke bichAra ga.NvAra mahA hai| jAnakIjIvanu jAna na jAnyo tau jAna kahAvata jAnyo kahA hai|| 88 tinha te.n khara, sUkara, svAna bhale, ja.DatA basa te na kahai.n kachhu vai| 'tulasI' jehi rAmaso.n nehu nahI.n so sahI pasu pU.Nchha, biShAna na dvai | jananI kata bhAra mu_I dasa mAsa, bha_I kina bA.Njha,ga_I kina chvai| jari jA_u so jIvanu,jAnakInAtha ! jiyai jagame.n tumharau binu hvai|| gaja\-bAji\-ghaTA, bhale bhUri bhaTA, banitA, suta bhau.nha takai.n saba vai| dharanI,dhanu dhAma sarIru bhalo, suralokahu chAhi ihai sukha svai| saba phoTaka sATaka hai tulasI,apano na kachhU sapano dina dvai| jari jA_u so jIvana jAnakInAtha! jiyai jagame.n tumharo binu hvai|| surarAja so rAja\-samAju, samR^idhdi bira.nchi, dhanAdhipa\-so dhanu bhau| pavamAnu\-so pAvaku\-so, jamu, somu\-so, pUShanu\-so bhavabhUShanu bho|| kari joga, samIrana sAdhi,samAdhi kai dhIra ba.Do, basahU manu bho| saba jAya,subhAya.N kahai tulasI, jo nai jAnakIjIvanako janu bho|| 89 kAmu\-se rUpa, pratApa dinesu\-se, somu\-se sIla, ganesu\-se mAne| haricha.ndu\-se sA.Nche, ba.De bidhi\-se, maghavA\-se mahIpa biShai\-sukha\-sAne|| suka\-se muni, sArada\-se bakatA, chirajIvana lomasa te.n adhikAne| aise bha_e tau kahA 'tulasI,' jo pai rAjivalochana rAmu na jAne|| jhUmata dvAra aneka mata.nga ja.NjIra\-jare, mada a.nbu chuchAte| tIkhe tura.nga manogati\-cha.nchala, paunake gaunahu te.n ba.Dhi jAte|| bhItara cha.ndramukhI avalokati, bAhara bhUpa kare na samAte| aise bha_e tau kahA, tulasI, jo pai jAnakInAthake ra.nga na rAte|| rAja suresa pachAsakako bidhike karako jo paTo likhi pA_e.N| pUta supUta, punIta priyA, nija su.ndaratA.N ratiko madu nA_e.N|| sa.npati\-sidhdi sabai 'tulasI' manakI manasA chatavai.n chitu lA_e.N|| jAnakIjIvanu jAne binA jaga aise_u jIva na jIva kahA_e.N|| 90 kR^isagAta lalAta jo roTina ko, gharavAta ghare.n khurapA\-khariyA| tinha soneke meru\-se Dhera lahe,manu tau na bharo, gharu pai bhariyA|| 'tulasI' dukhu dUno dasA duhu.N dekhi, kiyo mukhu dArida ko kariyA| taji Asa bho dAsu raghuppatiko, dasarathtako dAni dayA\-dariyA|| ko bharihe harike rita_e.N, ritavai puni ko, hari jau.n bharihai| uthapai tehi ko,jehi rAmu thapai, thapihai tehi ko, hari jau.n Tarihai|| tulasI yahu jAni hi_e.N apane.n sapane.n nahi kAlahu te.n Darihai| kumayA.N kachhu hAni na auranakI.n, jo pai jAnakI\-nAthu mayA karihai|| byAla karAla mahAbiSha, pAvaka mattagaya.ndahu ke rada tore| sA.Nsati sa.nki chalI, Darape hute ki.nkara, te karanI mukha more|| neku biShAdu nahI.n prahalAdahi kArana keharike bala ho re| kaunakI trAsa karai tulasI jo pai rAkhihai rAma, tau mArihai ko re| 91 kR^ipA.N jinakI.n kachhu kAju nahI.n,na akAju kachhU jinake.n mukhU more| karai.n tinakI paravAhi te, jo binu pU.Nchha\-biShAna phirai.n dina daure.n|| tulasI jehike raghunAthase nAthu, samartha susevata rIjhata thore| kahA bhavabhIra parI tehi dhau.n bichare dharanI.n tinaso.n tinu tore.n|| kAnana, bhUdhara,bAri,bayAri, mahAbiShu, byAdhi, davA\-ari ghere| sa.nkaTa koTi jahA.N 'tulasI' suta,mAtu, pitA,hita,ba.ndhu na naire|| rAkhihai.n rAmu kR^ipAlu tahA.N, hanumAnu\-se sevaka hai.n jehi kere| nAka, rasAtala, bhUtalame.n raghunAyaku eku sahAyaku mere|| jabai jamarAja\-rajAyasate.n mohi lai chalihai.n bhaTa bA.Ndhi naTaiyA| tAtu na mAtu,na svAmi\-sakhA, suta\-ba.ndhu bisAla bipatti ba.NTaiyA|| sA.Nsati ghora, pukArata Arata kauna sunai, chahu.N ora DaTaiyA| eku kR^ipAla tahA.N 'tulasI' dasaraththako na.ndanu ba.ndi\-kaTaiyA|| 92 jahA.N jamajAtanA, ghora nadI, bhaTa koTi jalachchara da.nta TaiveyA| jaha.N dhAra bhaya.nkara,vArana pAra,na bohita nAva,na nIka khevaiyA|| 'tulasI' jaha.N mAtu\-pitA na sakhA, nahi.n ko_u kahU.N avala.nba devaiyA| tahA.N bunu kArana rAmu kR^ipAla bisAla bhujA gahi kA.Dhi levaiyA|| jahA.N hita svAmi, nasa.nga sakhA,banitA, suta,ba.ndhu, na bApa, na maiyA| kAya\-girA\-manake janake aparAdha sabai chhalu chhA.Di chhamaiyA|| tulasI! tehi kAla kR^ipAla binA dUjo kauna hai dAruna duHkha damaiyA|| jahA.N saba sa.nkaTa, durgaTa sochu, tahA.N mero sAhebu rAkhai ramaiyA|| tApasako baradAyaka deva sabai puni bairu ba.DhAvata bA.Dhe.n| thore.nhi kopu, kR^ipA puni thore.nhi,baiThi kai jorata,torata ThA.Dhe.n|| Tho.nki\-bajA_I lakhe.n gajarAja, kahA.N lau.n kahau.n kehi so.n rada kA.Dhe.n| Aratake hita nAthu anAthake rAmu sahAya sahI dina gA.Dhe.n|| 93 japa,joga,birAga, mahAmakha\-sAdhana, dAna,dayA,dama koTi karai| muni\-sidhda, suresu, ganesu, mahesu\-se sevata janma aneka marai|| nigamAgama\-gyAna, purAna pa.Dhe, tapasAnalame.n jugapu.nja jarai| manaso.n panu ro.api kahai tulasI, raghunAtha binA dukha kauna harai|| pAtaka\-pIna, kudArada\-dIna malIna dharai.n katharI\-karavA hai| loku kahai, bidhihU.N na likhyo sapanehU.N nahI.n apane bara bAhai|| rAmako ki.nkaru so tulasI, samujhe.nhi bhalo, kahibo na ravA hai| aiseko aiso bhayo kabahU.N na bhaje binu bAnarake charavAhai|| mAtu\-pitA.N jaga jA_i tajyo bidhihU.N na likhI kachhu bhAla bhalA_I|| nIcha, nirAdarabhAjana, kAdara, kUkara\-TUkana lAgi lalA_I|| rAmu\-subhA_u sunyo tulasI.n prabhuso.n kahyo bAraka peTu khalA_I| svArathako paramArathako raghUnAthu so sAhebu, khori na lA_I|| 94 pApa hare, paritApa hare,tanu pUji bho hItala sItalatA_I| ha.nsu kiyo bakate.n, bali jA_u.N, kahA.Nlau.n kahau.n karunA\-adhikA_I|| kAlu biloki kahai tulasI,maname.n prabhukI paratIti aghA_I| janmu jahA.N, taha.N rAvare so.n nibahai bhari deha saneha\-sagA_I|| loga kahai.n, aru hau.nhu kahau.n, janu khoTo\-kharo raghunAyakahIko| rAvarI rAma! ba.DI laghutA, jasu mero bhayo sukhadAyakahIko|| kai yaha hAni sahau, bali jA_u.N ki mohU karau nija lAyakahIko| Ani hi_e.N hita jAni karau, jyo.n hau.n dhyAnu dharau.n dhanu\-sAyakahIko|| Apu hau.n Apuko nIke.n kai jAnata, rAvaro rAma! bharAyo\-ga.DhAyo| kIru jyau.n nAmu raTai tulasI, so kahai jagu jAnakInAtha pa.DhAyo|| 95 so_I hai khedu, jo bedu kahai, na ghaTai janu jo raghubIra ba.DhAyo| hau.nto sadA kharako asavAra, tihAro_i nAmu gaya.nda cha.DhAyo|| chhArate.n sa.NvAri kai pahArahU te.n bhArI kiyo, gAro bhayo pa.nchame.n punIta pachchhu pA_i kai| hau.n to jaiso taba taiso aba adhamA_I kai kai, peTu bharau.n, rAma! rAvaro_I gunu gA_Ike|| Apane nivAjekI pai kIjai lAja, mahArAja! merI ora heri kai na baiThi_e risA_i kai| pAlikai kR^ipAla! byAla\-bAlako na mAriye, au kATi_e na nAtha ! biShahUko rukhu lA_i kai|| beda na purAna\-gAnu, jAnau.n na bigyAnu gyAnu, dhyAna\-dhAranA\-samAdhi\-sAdhana\-prabInatA nAhina birAgu, joga, jAga bhAga tulasI ke.n, dayA\-dAna dUbaro hau.n, pApahI kI pInatA|| lobha\-moha\-kAma\-koha\-dosha\-kosu\-moso kauna? kalihU.N jo sIkhi la_I meriyai malInatA| 96 eku hI bharoso rAma! rAvaro kahAvata hau.n, rAvare dayAlu dInaba.ndhu ! merI dInatA|| rAvaro kahAvau.n, gunu gAvau.n rAma! rAvaro_i, roTI dvai hau.n pAvau.n rAma! rAvarI hI.n kAni hau.n| jAnata jahAnu, mana merehU.N gumAnu ba.Do, mAnyo mai.n na dUsaro, na mAnata, na mAnihau.n|| pA.NchakI pratIti na bharoso mohi Apano_I, tumha apanAyo hau.n tabai hI.n pari jAnihau.n| ga.Dhi\-gu.Dhi chholi\-chhAli ku.ndakI\-sI bhA_I.n bAtai.n jaisI mukha kahau.n, taisI jIya.N jaba Anihau.n|| bachana,bikAru,karataba_u khu_Ara, manu bigata\-bichAra, kalimalako nidhAnu hai| rAmako kahA_i,nAmu bechi\-bechi, khA_i sevA\- sa.ngati na jA_i, pAchhilarako upakhAnu hai|| tehU tulasIko logu balo\-bhalo kahai, tAko dUsaro na hetu,eku nIke.n kai nidAnu hai| 97 lokarIti bidita biloki_ata jahA.N\-tahA.N, svAmIke.n saneha.N svAnahU ko sanamAnu hai|| nAma\-vishvAsa svArathako sAju na samAju paramArathako, moso dagAbAja dUsaro na jagajAla hai| kai na Ayo.n,karau.n na karaugo karatUti bhalI, likhI na bira.nchihU.N bhalA_i bhUli bhAla hai|| rAvarI sapatha, rAmanAma hI kI gati mere.n, ihA.N jhUTho,jhUTho so tiloka tihU.N kAla hai| tulasI ko bhalo pai tumhAre.n hI ki_e.N kR^ipAla, kIjai na bila.nbu bali, pAnIbharI khAla hai|| rAguko na sAju, na birAgu, joga jAga jiya.N kAyA nahi.n chhA.Di deta ThATibo kuThATako| 98 manorAju karata akAju bhayo Aju lagi, chAhe chAru chIra, pai lahai na TUku TATako|| bhayo karatAru ba.De kUrako kR^ipAlu, pAyo nAmupremu\-pArasu, hau.n lAlachI barATako| 'tulasI' banI hai rAma! rAvare.n banA_e.N, nAto dhobI\-kaiso kUkaru na gharako, na ghATako|| U.Ncho manu, U.NchI ruchi, bhAgu nIcho nipaTa hI, lokarIti\-lAyaka na, la.ngara labAru hai|| svArathu agamu paramArathakI kahA chalI, peTakI.n kaThina jagu jIvako javAru hai|| chAkarI na AkarI, na khetI, na banija\-bhIkha, jAnata na kUra kachhu kisaba kabAru hai| tulasIkI bAjI rAkhi rAmahIke.n nAma, na tu bhe.nTa pitarana ko na mU.DahU me.n bAru hai|| 99 apata\-utAra ,apakArako agAru, jaga jAkI chhA.Nha chhu_e.N sahamata byAdha\-bAghako| pAtaka\-puhumi pAlibeko sahasAnanu so, kAnanu kapaTako,payodhi aparAdhako|| tulasI\-se bhAmako bho dAhino dayAnidhAnu, sunata sihAta saba sidhda sAdhu sAdhako| rAmanAma lalita\-lalAmu kiyo lAkhaniko, ba.Do kUra kAyara kapUta\-kau.DI Adhako|| saba a.nga hIna, saba sAdhana bihIna mana\- bachana malIna, hIna kula karatUti hau.n| budhi\-bala\-hIna, bhAva\-bhagati\-bihIna, hIna guna, gyAnahIna, hIna bhAga hU.N bibhUti hau.n|| tulasI garIba kI ga_I\-bahora rAmanAmu, jAhi japi jIha.N rAmahU ko baiTho dhUti hau.n| prIti rAmanAmaso.n pratIti rAmanAmakI, prasAda rAmanAmake.n pasAri pAya sUtihau.n 100 mere.n jAna jabate.n hau.n jIva hvai janamyo jaga, tabate.n besAhyo dAma loha, koha, kAmako| mana tinhIkI sevA,tinhi so.n bhA_u niko, bachana banA_i kahau.n 'hau.n gulAmu rAmako' nAthahU.N na apanAyo, loka jhUThI hvai parI, pai prabhuhU te.n prabala pratApu prabhUnAmako| ApanI.n bhalA_I bhalo kIjai tau bhalA_I, na tau tulasIko khulaigo khajAno khoTe dAmako joga na birAgu, japa, jAga, tapa, tyAgu, brata, tIratha na dharma jAnau.n,bedabidhi kimi hai| tulasI\-so pocha na bhayo hai, nahi vhehai kahU.N, sochai.n saba, yAke agha kaise prabhu chhamihai.n || mere.n to na Daru, raghubIra! sunau, sA.NchI kahau.n, khala anakhaihai.n tumhai.n,sajjana na gamihai.n| bhale sukR^itIke sa.nga mihi tulA.N tauli_e tau, nAmake.n prasAda bhArU merI ora namihai.n|| 101 jAtike,sujAtike,kujAtike peTAgi basa khA_e TUka sabake, bidita bAta dunI.n so| mAnasa\-bachana\-kAya.N ki_e pApa satibhAya.N, rAmako kahA_i dAsu dagAbAja punI so| rAmanAmako prabhA_u, pA_u, mahimA, pratApu, tulasI\-so jaga mani_ata mahAmunI\-so| atihI.n abhAgo, anurAgata na rAmapada, mU.Dha! eto ba.Do achiriju dekhi\-sunI so|| jAyo kula ma.ngana, badhAvano bajAyo, suni bhayo paritApu pApu jananI\-janakako|| bArete.n lalAta\-bilalAta dvAra\-dvAra dIna, jAnata ho chAri phala chAri hI chanakako|| tulasI so sAheba samarthako susevaku hai, sunata sihAta sochu bidhihU ganakako| nAmu rAma! rAvaro sayAno kidhau.n bAvaro, jo karata girI.nte.n garu tR^inate.n tanakako|| 102 bedahu.N purAna kahI, lokahahU.N biloki_ata, rAmanAma hI so.n rIjhe.n sakala bhalA_I hai| kAsIhU karata upadesata mahesu so_I, sAdhanA aneka chita_I na chita lA_I hai|| chhAchhIko lalAta je, te rAmanAmake.n prasAda, khAta, khunasAta so.ndhe dUdhakI malA_I hai| rAmarAja suni_ata rAjanItikI avadhi, nAmu rAma! rAvaro tau chAmakI chalA_I hai|| socha\-sa.nkaTani sochu sa.nkaTu parata, jara jarata, prabhA_u nAma lalita lalAmako| bU.Di_au tarati bigarI_au sudharati bAta, hota dekhi dAhino subhA_u bidhi bAmako|| bhAgata abhAgu, anurAgata birAgu,bhAgu jAgata Alasi tulasIhU\-se nikAmako| dhA_I dhAri phirikai gohAri hitakArI hoti, A_I mIchu miTati japata rAmanAmako|| 103 A.Ndharo adhama za.Da jAjaro jarA.N javanu sUkarake.n sAvaka DhakA.N Dhakelyo magame.n| giro hi_e.N hahari 'harAma ho, harAma hanyo' hAya! hAya karata parIgo kAlaphagame.n|| 'tulasI'bisoka hvai trilokapati loka gayo nAmake.n pratApa, bAta bidita hai jagame.n| so_I rAmanAmu jo sanehaso.n japata janu, tAkI mahimA kyo.n kahI hai jAti agame.n || jApakI na tapa\-khapu kiyo, na tamA_i joga, jAga na birAga, tyAga, tIratha na tanako| bhA_Iko bharoso na kharo\-so bairu bairIhU so.n, balu apano na, hitU jananI na janako|| lokako na Daru, paralokako na sochu, deva\- sevA na sahAya, garbu dhAmako na dhanako| rAmahI ke nAmate jo ho_I so_I nIko lAgai, aiso_I subhA_u kachhu tulasIke manako|| 104 Isu na, ganesu na, dinesu na, dhanesu na, suresu,sura,gauri, girApati nahi japane| tumhare_I nAmako bharoso bhava taribeko, baiThe.n\-uThe, jAgata\-bAgata, so_e.N sapane.n|| tulasI hai bAvaro so rAvaro_I rAvarI sau.n, rAvare_U jAni jiya.N kIji_e ju apane| jAnakIramana mere! rAvare.n badanu phere.n, ThA_u.N na samA_u.N kahA.N, sakala nirapane|| jAhira jahAname.n jamAno eka bhA.Nti bhayo, be.nchi_e bibudhadhenu rAsabhI besAhi_e| aise_U karAla kalikAlame.n kR^ipAla ! tere nAmake.n pratApa na tritApa tana dAhi_e|| tulasI tihAro mana\-bachana\-karama, te.nhi nAte.n neha\-nemu nija orate.n nibAhi_e| ra.nkake nevAja raghurAja ! rAjA rAjanike, umari darAja mahArAja terI chAhi_e|| 105 svAratha sayAnapa, prapa.nchu paramAratha, kahAyo rAma! rAvaro hau.n, jAnata jahAna hai| nAmake.n pratApa bApa ! Aju lau.n nibAhI nIke.n, Ageko gosA_I ! svAmI sabala sujAna hai|| kalikI kuchAli dekhi dina\-dina dUnI, deva! pAharU_I chora heri hi_e haharAna hai| tulasIkI ,bali, bAra\-bArahI.n sa.NbhAra kIbI, jadyapi kR^ipAnidhAnu sadA sAvadhAna hai|| dina\-dina dUno dekhi dAridu, dukAlu, dukhu, durita durAju sukha\-sukR^ita sakocha hai| mAge.n pai.nta pAvata pachAri pAtakI pracha.nDa, kAlakI karAlatA, bhaleko hota pocha hai|| Apane.n tau eku avala.nbu a.nba Di.nbha jyo.n, samartha sItAnAtha saba sa.nkaTa bimocha hai| 106 tulasIkI sAhasI sarAhi_e kR^ipAla rAma! nAmake.n bharose.n parinAmako nisocha hai|| moha\-mada mAtyo, rAtyo kumati\-kunAriso.n, bisAri beda\-loka\-lAja,A.Nkaro achetu hai| bhAve so karata, mu.Nha Avai so kahata, kachhu kAhUkI sahata nAhi.n, sarakasha hetu hai|| tulasI adhika adhamA_I hU ajAmilate.n, tAhUme.n sahAya kali kapaTaniketu hai| jaibeko aneka Teka, eka Teka hvaibekI, jo peTa\-priyapUta hita rAmanAmu letu hai|| kalivarNana jAgi_e na so_i_e, bigo_i_e janamu jA.N, dukha, roga ro_i_e, kalesu koha\-kAmako| 107 rAjA\-ra.nka, rAgI o birAgI, bhUribhAgI, ye abhAgI jIva jarata, prabhA_u kali bAmako|| tulasI! kaba.ndha\-kaiso dhA_ibo bichAru a.ndha ! dha.ndha dekhi_ata jaga, sochu parinAmako| so_ibo jo rAmake sanehakI samAdhi\-sukhu, jAgibo jo jIha japai nIke.n rAmanAmako|| barana\-dharama gayo,Ashrama nivAsu tajyo, trAsana chakita so parAvano paro\-so hai| karamu upAsanA kubAsanA.N binAsyo gyAnu, bachana\-birAga, beSha jagatu haro\-so hai|| gorakha jagAyo jogu, bhagati bhagAyo logu, nigama\-niyogate.n so kela hI chharo\-so hai| kAya.N\-mana\-bachana subhAya.N tulasI hai jAhi rAmanAmako bharoso,tAhiko bharoso hai|| 108 beda\-purAna bihA_i supa.nthu, kumAraga, koTi kuchAli chalI hai| kAlu karAla, nR^ipAla kR^ipAla na, rAjasamAju ba.Do_I chhalI hai|| barna\-bibhAga na Ashramadharma, dunI dukha\-doSha\-daridra\-dalI hai| svArathako paramArathako kali rAmako nAmapratApu balI hai|| na miTe bhavasa.nkaTa, durghaTa he tapa, tIratha janma aneka aTo| kalime.n na birAgu, na gyAnu kahU.N,sabu lAgata phokaTa jhUTha\-jaTo|| naTu jyo.n jani peTa\-kupeTaka koTika cheTaka\-kautuka\-ThATa ThaTo| tulasI jo sadA sukhu chAhi_a tau,rasanA.N nisi\-bAsara rAmu raTo|| dama durgama ,dAna,dayA,makha,karma, sudharma adhIna sabai dhanako| tapa,tIratha,sAdhana,joga, birAgaso.n ho_i,nahI.n dR^i.DhatA tanako|| kalikAla karAlamu.n'rAmakR^ipAlu' yahai avala.nbu ba.Do manako| 'tulasI'saba sa.njamahIna sabai,eka nAma\-adhAru sadA janako pA_i sudeha bimoha\-nadI\-taranI na lahI, karanI na kachhU kI| rA.nkathA baranI na banA_i, sunI na kathA prahlAda na dhrUkI|| 109 aba jora jarA jari gAtu gayo, mana mAni galAni kubAni na mUkI| nIke.n kai ThIka da_I tulasI, avala.nba ba.DI ura Akhara dUkI|| rAma\-nAma\-mahimA rAmu bihA_i 'marA' japate.n bigarI sudharI kabikokilahU kI| nAmahi te.n gajakI, ganikAkI, ajAmilakI chali gai chalachUkI|| nAmapratApa ba.De.n kusamAja bajA_i rahI pati pA.nDubadhUkI| tAko bhalo ajahU.N 'tulasI' jehi prIti\-pratIti hai Akhara dUkI|| nAma ajAmila\-se khala tArana, tArana bArana\-bArabadhuko| nAma hare prahalAda\-biShAda, pitA\-bhaya\-sA.Nsati sAgaru sUko|| nAmaso.n prIti\-pratIti bihIna gilyo kalikAla karAla, na chUko| rAkhihai.n rAmu so jAsu hi_e.N tulasI hulasai balu Akhara dUko 110 jIva jahAname.n jAyo jahA.N, so tahA.N, 'tulasI' tihu.N dAha daho hai| dosu na kAhu,kiyo apano, sapanehU.N nahI.n sukhalesu laho hai|| rAmake nAmate.n ho_u so ho_u, na so_u hi_e.N, rasanA hI.n kaho hai| kiyo na kachhU,karibo na kachhU, kahibo na kachhU,maribo_i raho hai|| jIje na ThA_u.N, na Apana gA_u.N, surAlayahU ko na sa.nbalu mere.n| nAmu raTo,jamabAsa kyo.n jA_u.N ko A_i sakai jamaki.nkaru nere.n|| tumharo saba bhA.Nti tumhAri_a sau.n, tumhahI bali hau moko ThAharu here.n| bairakha bA.Nha basA_i_e pai tulasI\-gharu byAdha\-ajAmila\-khere.n|| kA kiyo jogu ajAmilajU,ganikA.N mati pema pagA_I| byAdhako sAdhupano kahi_e, aparAdha agAdhani me.n hI janA_I|| karunAkarakI karunA karunA hita,nAma\-suheta jo deta dagA_I| kAheko khIjhi_a rIjhi_a pai, tulasIhu so.n hai, bali so_i sagA_I|| 111 je mada\-mAra\-bikAra bhare, te achAra\-bichAra samIpa na jAhI.n| hai abhimAnu ta_U maname.n, janu bhAShihai dUsare dInana pAhI.n?|| jau kachhu bAta banA_i kahau.n, tulasI tumhame.n, tumhahU ura mAhI.n| jAnakIjIvana! jAnata hau, hama hai.n tumhare, tuma me.n ,saku nAhI.n dAnava\-deva, ahIsa\-mahIsa, mahAmuni\-tApasa, sidhda\-samAjI| jaga\-jAchaka, dAni dutIya nahI.n, tumha hI sabakI saba rAkhata bAjI|| ete ba.De tulasIsa! ta_U sabarIke di_e binu bhUkha na bhAjI| rAma garIbanevAja! bha_e hau garIbanevAja garIba nevAjI|| kisabI,kisAna\-kula,banika, bhikhArI, bhATa, chAkara,chapala naTa, chora, chAra cheTakI| 112 peTako pa.Dhata guna ga.Dhata, cha.Dhata giri, aTata gahana\-gana ahana akheTakI|| U.Nche\-nIche karama, dharama\-adharama kari, peTa hI ko pachata, bechata beTA\-beTakI| 'tulasI' bujhA_i eka rAma ghanasyAma hI te.n, Agi ba.DavAgite.n ba.DI hai Agi peTakI|| khetI na kisAnako,bhikhArIko na bhIkha, bali, banikako banija, na chAkarako chAkarI| jIvikA bihIna loga sIdyamAna socha basa, kahai.n eka ekana so.n'kahA.N jA_I, kA karI?' bedahU.N purAna kahI,lokahU.N biloki_ata, sA.Nkare sabai pai,rAma! rAvare.n kR^ipA karI| dArida\-dasAnana dabA_I dunI, dInaba.ndhu! durita\-dahana dekhi tulasI hahA karI|| 113 kula\- karatUti\-bhUti\-kIrati\-surUpa\-guna\- jaubana jarata jura, parai na kala kahI.n| rAjakAju kupatha, kusAja bhoga roga hI ke, beda\-budha bidyA pA_i bibasa balakahI.n|| gati tulasIkI lakhai na ko_u, jo karata pabbayate.n chhAra, chhAre pabbaya palaka hI.n| kAso.n kIjai roShu dIjai kaahI, pAhi rAma! kiyo kalikAla kuli khalalu khalaka hI.n|| babura\-bahereko banA_i bAgu lA_iyata, rU.Ndhibeko so_I surataru kATiyatu hai| gArI deta nIcha haricha.ndahU dadhIchihU ko, Apane chanA chabA_i hAtha chATiyatu hai|| Apu mahApAtakI, ha.Nsata hari\-harahU ko, Apu hai abhAgI, bharibhAgI DATiyatu hai| kaliko kaluSha mana malina ki_e mahata, masakakI pA.NsurI payodhi pATiyatu hai|| 114 suni_e karAla kalikAla bhUmipAla! tumha, jAhi ghAlo chAhi_e, kahau dhau.n rAkhai tAhi ko| hau tau dIna dUbaro, bigAro\-DhArI rAvaro na, mai.nhU tai.nhU tAhiko, sakala jagu jAhiko|| kAma,kohU lA_i kai dekhA_iyata A.Nkhi mohi, ete mAna akasu kIbeko Apu Ahi ko|| sAhebu sujAna, jinha svAnahU.N ko pachchhu kiyo, rAmabolA nAmu, hau.n gulAmu rAmasAhiko|| 115 sA.NchI kahau,kalikAla karAla !mai.n DhAro\-bigAro tihAro kahA hai| kAmako, kohako,lobhako, mohako mohiso.n Ani prapa.nchu rahA hai|| hau jaganAyaku lAyaka Aju, pai meri_au Teva kuTeva mahA hai| jAnakInAtha binA 'tulasI' jaga dUsareso.n karihau.n na hahA hai|| bhAgIrathI\-jalu pAnakarau.n,aru nAma kai rAmake leta nitai hau.n| moko na leno, na deno kachhU, kali ! bhUlI na rAvarI ora chitehau|| jAni kai joru karau, parinAma tumhai pachhitaihau, pai mai.n na bhitehau.n| brAhmana jyo.n ugilyo uragAri, hau.n tyau.n hI.n tihAre.n hi_e.N na hitaihau.n|| rAjamarAlake bAlaka peli kai pAlata\-lAlata khUsarako| suchi su.ndara sAli sakeli, so bAri kai bIju baTorata Usarako|| guna\-gyAna\-gumAnu, bha.Nbheri ba.DI, kalapadrumu kATata mUsarako| kalikAla bichAru achAru haro, nahi.n sUjhai kachhU dhamadhUsarako|| 116 kIbe kahA,pa.Dhibeko kahA phalu, bUjhi na bedako bhedu bichArai.n| svArathako paramArathako kali kAmada rAmako nAmu bisArai.n|| bAda\-bibAda biShAdu ba.DhA_i kai chhAtI parA_I au ApanI jArai.n| chArihuko, chhahuko, navako, dasa\-AThako pAThu kukAThu jyo.n phArai.n|| Agama beda, purAna bakhAnata mAraga koTina, jAhi.n na jAne| je muni te puni Apuhi Apuko Isu kahAvata sidhda sayAne|| dharma sabai kalikAla grase, japa,joga birAgu lai jIva parAne| ko kari sochu marai 'tulasI' hama jAnakInAthake hAtha bikAne|| dhUta kahau, avadhUta kahau, rajapUtu kahau, jolahA kahau ko_U| kAhUkI beTIso.n beTA na byAhaba, kAhUkI jAti bigAra na so_U|| 117 tulasI saranAma gulAmu hai rAmako,jAko ruchai so kahai kachhu o_U| mA.Ngi kai khaibau, masItako so_ibo, laiboko eku na daibeko do_U|| mere.n jAti\-pA.Nti na chahau.n kAhUkI jAti\-pA.Nti, mere ko_U kAmako na hau.n kAhUke kAmako loku paraloku raghunAthahI ke hAtha saba, bhArI hai bharoso tulasIke eka nAmako|| atihI ayAne upakhAno nahi bUjhai.n loga, 'sAha hI ko gotu gotu hota hai gulAmako|| sAdhu kai asAdhu, kai bhalo kai pocha,sochu kahA, kAkAhUke dvAra parau.n, jo hau.n so hau.n rAmako|| ko_U kahai, karata kusAja, dagAbAja ba.Do, ko_U kahai rAmako gulAmu kharo khUba hai| sAdhu jAnai.n mahAsAdhu, khala jAnai.n mahAkhala, bAnI jhU.NThI\-sA.NchI koTi uThata habUba hai|| chahata na kAhUso.n na kahata kAhUkI kachhU, sabakI sahata , ura a.ntara na Uba hai| tulasIko bhalo pocha hAtha raghunAthahI ke rAmakI bhagati\-bhUmi merI mati dUba hai|| 118 jAgai.n jogI\-ja.ngama, jatI\-jamAtI dhyAna dharai.n Darai.n ura bhArI lobha, moha, koha,kAmake| jAgai.n rAjA rAjakAja, sevaka\-samAja,sAja, sochai.n suni samAchAra ba.De bairI bAmake|| jAgai.n budha bidyA hita pa.nDita chakita chita, jAgai.n lobhI lAlacha dharani ,dhana dhAmake| jAgai.n bhogI bhoga hI.n, biyogI, rogI sogabasa, sovai.n sukha tulasI bharose eka rAmake|| rAmu mAtu,pitu, ba.ndhu, sujana, guru, pUjya, paramahita| sAhebu, sakhA,sahAya,neha\-nAte, punIta chita|| desu,kosu, kulu,karma,darma, dhanu, dhAma,dharani, gati| jAti\-pA.Nti saba bhA.Nti lAgi rAmahi hamAri pati|| 119 mahArAja, bali jA_u.N, rAma ! sevaka\-sukhadAyaka | mahArAja, bali jA_u.N, rAma !sundara saba lAyaka || mahArAja, bali jA_u.N, rAma ! rAjIvabilochana || bali jA_u.N,rAma ! karunAyatana, pranatapAla, pAtakaharana| bali jA_u.N, rAma ! kali\-bhaya\-bikala tulasidAsu rAkhi_a sarana|| jaya tA.DakA\-subAhu\-mathana mArIcha\-mAnahara! munimakha\-rachchhana\-dachchha, silAtArana, karunAkara ! nR^ipagana\-bala\-mada sahita sa.nbhu\-koda.nDa\-biha.nDana ! jaya kuThAradharadarpadalana dinakarakulama.nDana|| jaya janakanagara\-Ana.ndaprada, sukhasAgara, suShamAbhavana| kaha tulasidAsu suramukumani, jaya jaya jaya jAnakiramana|| 120 jaya jaya.nta\-jayakara, ana.nta, sajjanajanara.njana! jaya birAdha\-badha\-biduSha, bibudha\-munigana\-bhaya\-bha.njana jaya nisicharI\-birUpa\-karana raghuba.nsabibhUShana! subhaTa chaturdasa\-sahasa dalana trisirA\-khara\-dUShana|| jaya da.nDakabana\-pAvana\-karana,tulasidAsa\-sa.nsaya\-samana! jagabidita jagatamani, jayati jaya jaya jaya jaya jAnakiramana! jaya mAyAmR^igamathana, gIdha\-sabarI\-udhdArana ! jaya kaba.ndhasUdana bisAla taru tAla bidArana ! davana bAli balasAli, thapana sugrIva, sa.ntahita ! kapi karAla bhaTa bhAlu kaTaka pAlana,kR^ipAlachita! jaya siya\-biyoga\-dukha hetu kR^ita\-setuba.ndha bAridhidamana ! dasasIsa bibhIShana abhayaprada, jaya jaya jaya jAnakiramana ! 121 rAmapremakI pradhAnatA kanakakudharu kedAru, bIju su.ndara suramani bara| sI.nchi kAmadhuka dhenu sudhAmaya paya bisudhdatara|| tIrathapati a.nkurasarUpa jachchhesa rachchha tehi| marakatamaya sAkhA\-suputra, ma.njaraya lachchhi jehi|| kaivalya sakala phala, kalapataru,subha subhAva saba sukha barisa| jAya so subhaTu samartha pA_i rana rAri na ma.nDai| jAya so jatI kahAya biShaya\-bAsanA na chha.nDai|| jAya dhaniku binu dAna, jAya nirdhana binu dharmahi| jAya so pa.nDita pa.Dhi purAna jo rata na sukarmahi|| suta jAya mAtu\-pitu\-bhakti binu, tiya so jAya jehi pati na hita| saba jAya dAsu tulasI kahai, jau.n na rAmapada nehu nita|| 122 ko na krodha niradahyo, kAma basa kehi nahi kInho? ko na lobha dR^i.Dha pha.nda bA.Ndhi trAsana kari dInho ? kauna hR^idaya.N nahi lAga kaThIna ati nAri\-nayana\-sara? lochanajuta nahi a.ndha bhayo shrI pA_i kauna nara ? sura\-nAga\-loka mahima.nDalahu.N ko ju moha kInho jaya na ? kaha tusidAsu so Ubarai, jehi rAkha rAmu rAjivanayana|| bhau.nha\-kamAna sa.NdhAna suThAna je nAri\-bilokani\-bAnate.n bA.Nche| kopa\-kR^isAnu gumAna\-avA.N ghaTa\-jyo.n jinake mana Ava na A.Nche| lobha sabai naTake basa hvai kapi\-jyo.n jagame.n bahu nAcha na nAche nIke hai.n sAdhu sabai tulasI, pai te_I raghubIrake sevaka sA.Nche|| beSha subanA_i suchi bachana kahai.n chuvA_i jA_i tau na jarani dharani\-dhana\-dhAmakI| 123 koTika upAya kari lAli pAli_ata deha, mukha kahi_ata gati rAmahIke nAmakI|| pragaTai.n upAsanA, durAvai.n durabAsanAhi, mAnasa nivAsabhUmi lobha\-moha\-kAmakI| rAga\-roSha\-iriShA\-kapaTa\-kuTilA_I bhare tulasI\-se bhagata bhagati chahai.n rAmakI|| kAlihI.n taruna tana, kAlihI.n dharani\-dhara, kAlihI.n jitau.ngo rana, kahata kuchAli hai| kAlihI.n sAdhau.ngo kAja, kAlihI.n rAjA\-samAja, masaka hvai kahai, ' bhAra mere meru hAlihai'|| tulasI yahI kubhA.Nti ghane ghara ghAli A_I, ghane ghara ghAlati hai, ghane ghara ghAlihai| dekhata\- sunata\-samujhatahU na sUjhai so_I, kabahU.N kahyo na kAlahU ko kAlu kAli hai|| 124 rAmabhaktikI yAchanA bhayo na tikAla tihU.N loka tulasI\-so ma.nda, ni.ndai.n saba sAdhu,suni mAnau.n na sakochu hau.n| jAnata na jogu hiya.N hAni mAnai.n jAnakIsu, kAheko parekho,pApI prapa.nchI pochu hau.n|| peTa bharibeke kAja mahArAjako kahAyo.n mahArAjahU.N kahyo hai pranata\-bimochu hau.n| nija aghajAla, kalikAlakI karAlatA biloki hota byAkula, karata so_I sochu hau.n|| dharma ke.n setu jagama.ngalake hetu bhUmi\- bhAru haribeko avatAru liyo narako| nIti au pratIti\-prItipAla chAli prabhu mAnu loka\-beda rAkhibeko panu raghubarako|| bAnara\-bibhIShanakI ora ke kanAva.De hai.n, so prasa.ngu sune.n a.ngu jare anucharako| rAkhe rIti ApanI jo ho_i so_I kIjai, bali, tulasI tihAro ghara jAya_U hai gharako|| 125 nAma mahArAjake nibAha nIko kIjai ura sabahI sohAta, mai.n na logani sohAta hau.n| kIjai rAma! bAra yahi merI ora chaSha\-kora tAhi lagi ra.nka jyo.n saneha ko lalAta hau.n|| tulasI biloki kalikAlakI karAlatA kR^ipAlako subhA_u samujhata sakuchAta hau.n loka eka bhA.Ntiko, trilokanAtha lokabasa Apano na sochu, svAmI\-sochahI.n sukhAta hau.n|| prabhukI mahattA aura dayAlutA taulau.n lobha lolupa lalAta lAlachI labAra, bAra\-bAra lAlachu dharani\-dhana\-dhAmako| 126 tabalau.n biyoga\-roga\-soga, bhoga jAtanAko juga sama lAgata jIvanu jAma\-jAmako| taulau.n dukha\-dArida dahata ati nita tanu tulasI hai ki.nkaru bimoha\-koha\-kAmako| saba dukha Apane, nirApane sakala sukha, jaulau.n janu bhayo na bajA_i rAjA rAmako|| taulau.n malIna , hIna dIna, sukha sapane.n na, jahA.N\-tahA.N dukhI janu bhAjanu kalesako| taulau.n ubene pAya phirata peTau khalAya bAya muha sahata parAbhau desa\-desako| tabalau.n dayAvano dusaha dukha dAridako, sAtharIko so_ibo, o.Dhibo jhUne khesako|| jabalau.n na bhajai jIha.N jAnakI\-jIvana rAmu, rAjanako rAjA so tau sAhebu mahesako|| Isanake Isa, mahArAjanake mahArAja, devanake deva, deva! prAnahuke prAna hau| 127 kAlahUke kAla, mahAbhUtanake mahAbhUta, karmahUke karama, nidAnake nidAna hau| nigama ko agama, sugama tulasIhU\-seko ete mAna sIlasi.ndhu, karunAnidhAna hau| mahimA apAra, kAhU bolako na vArApAra, ba.DI sAhabIme.n nAtha ! ba.De sAvadhAna hau|| AratapAla kR^ipAla jo rAmu jehI.n sumire tehiko taha.N ThADhe.n| nAma\-pratApa\-mahAmahimA a.Nkare kiye khoTe_u chhoTe_u bA.Dhe|| sevaka ekate.n eka aneka bha_e tulasI tihu.N tApa na DA.Dhe| prema badau.n prahalAdahiko, jina pAhanate.n paramesvaru kA.Dhe|| kA.Dhi kR^ipAna, kR^ipA na kahU.N, pitu kAla karAla biloki na bhAge| 'rAma kahA.N? saba ThA_U.Nhai.n,' kha.nbhame.n? 'hA.N'suni hA.Nka nR^ikehari jAge|| bairi bidAri bha_e bikarAla, kahe.n pralAdahike.n anurAge| prIti\-pratIti ba.DI tulasI, tabate.n saba pAhana pUjana lAge|| 128 a.ntarajAmihute.n ba.De bAherajAmi hai.n rAma, je nAma liyete.n| dhAvata dhenu penhA_i lavA_I jyo.n bAlaka\-bolani kAna kiyete.n|| Apani bUjhi kahai tulasI, kahibekI na bAvari bAta biyete.n| paija pare.n prahalAdahuko pragaTe prabhu pAhanate.n, na hiyete.n|| bAlaku boli diyo bali kAlako kAyara koTi kuchAli chalA_I| pApI hai bApa, ba.De paratApate.n Apani orate.n khori na lA_I|| bhUri da_I.n biShamUri, bha_I prahalAda\-sudhA_I.n sudhAkI malA_I| rAmakR^ipA.N tulasI janako kaga hota bhaleko bhalA_I bhalA_I|| ka.nsa karI bR^ijabAsina pai karatUti kubhA.Nti, chalI na chalA_I| pa.nDUke pUta sapUta, kapUta sujodhana bho kali chhoTo chhalA_I|| 129 kAnha kR^ipAla ba.De natapAla, ga_e khala khechara khIsa khalA_I| ThIka pratIti kahai tulasI, jaga ho_I bhale ko bhalA_I bhalA_I|| avanIsa aneka bha_e avanI.n, jinake Darate.n sura socha sukhAhI.n| mAnava\-dAnava\-deva satAvana rAvana ghATi rachyo jaga mAhI.n|| te miliye dhari dhUri sujodhanu, je chalate bahu chhatrakI chhA.NhI.n| beda purAna kahai.n ,jagu jAna, gumAna, gobi.ndahi bhAvata nAhI.n|| gopiyo.nkA ananya prema jaba nainana prIti Tha_I Thaga syAma so.n, syAnI sakhI haThi hau.n barajI| nahi jAno biyogu\-so rogu hai Age.n, jhukI taba hau.n tehi so.n tarajI|| aba deha bha_I paTa nehake ghAle so.n, byau.nta karai birahA\-darajI| brajarAjakumAra binA sunu bhR^i.nga ! ana.ngu bhayo jiyako garajI|| 130 joga\-kathA paTha_I brajako,saba so saTha cherIkI chAla chalAkI| Udhau jU! kyau.n na kahai kubarI, jo barI naTanAgara heri halAkI|| jAhi lagai pari jAne so_I, tulasI so sohAgini na.ndalalAkI| jAnI hai jAnapanI harikI, aba bA.NdhiyaigI kachhu moTi kalAkI|| paThayo hai chhapadu chhabIle.n kAnha kaihU.N kahU.N khaujikai khavAsu khAso kubarI\-sI bAlako| gyAnako ga.DhaiyA,binu girAko pa.DhaiyA,bAra\- khAlako ka.DhaiyA, so ba.DhaiyA ura\-sAlako|| prItiko badhIka,rasa rItiko adhika,nIti\- nipuna, bibeku hai, nidesu desa\-kAlako| tulasI kahe.n na banai, sahe.n hI banaigI saba jogu bhayo jogako biyogu na.ndalAlako|| 131 vinaya hanumAna vhe kR^ipAla, lADile lakhanalAla! bhAvate bharata! kIjai sevaka\-sahAya jU| binatI karata dIna dUbaro dayAvano so bigarete.n Apu hI sudhAri lIje bhAya jU|| merI sAhibinI sadA sIsapara bilasati debi kyo.n na dAsako dekhA_iyata pAya jU| khIjhahUme.n rIjhibekI bAni sadA rIjhata hai.n, rIjhe hvaihai.n, rAmakI dohA_I, raghurAya jU|| beSha birAgako, rAga bharo manu mAya! kahau.n satibhAva hau.n toso.n| tere hI nAthako nAmu lai bechi hau.n pAtakI pAva.Nra prAnani poso.n|| ete ba.De aparAdhI aghI kahu.N, tai.n kahu, a.nba! ki mero tU.N moso.n| svArathako paramArathako paripurana bho, phiri ghATi na hoso.n|| 132 sItAvaTa\-varNana jahA.N bAlamIki bha_e byAdhate.n muni.ndu sAdhu 'marA marA' jape.n sikha suni riShi sAtakI| sIyako nivAsa, lava\-kusako janamathala tulasI chhuvata chhA.Nha tApa garai gAtakI|| biTapamahIpa surasarita samIpa sohai, sItAbaTu pekhata punIta hota pAtakI| bAripura digapura bIcha bilasati bhUmi, a.nkita jo jAnakI\-charana\-jalajAtakI|| marakatabarana parana ,phala mAnika\-se lasai jaTAjUTa janu rUkhabeSha haru hai| suShamAko Dhairu kaidhau.n sukR^ita\-sumeru kaidhau.n, sa.npadA sakala muda\-ma.ngalako gharu hai|| deta abhimata jo sameta prIti se_iye pratIti mAni tulasI, bichAri kAko tharu hai| surasari nikaTa suhAvanI avani sohai rAmaravaniko baTu kali kAmataru hai|| 133 devadhuni pAsa, munibAsu,shrInivAsu jahA.N, prAkR^itahU.N baTa\-bUTa basata purAri hai.n| joga\-japa\-jAgako, birAgako punIta pIThu rAgini pai sIThi DIThi bAharI nihAri hai.n|| 'Ayasu', 'Adesa', 'bAbU' bhalo\-bhalo bhAvasidhda tulasI bichAri jogI kahata pukAri hai.n| rAma\-bhagatanako tau kAmatarute.n adhika, siyabaTu seye.n karatala phala chAri hai.n|| chitrakUTa\-varNana jahA.N banu pAvano suhAvane biha.nga\-mR^iga, dekhi ati lAgata ana.ndu kheta\-khU.NTa\-so| 134 sItA\-rAma\-lakhana\-nivAsu, bAsu muninako, sidhda\-sAdhu\-sAdhaka sabai bibeka\-bUTa\-so|| jharanA jharata jhAri sItala punIta bAri, ma.ndAkini ma.njula mahesajaTAjUTa\-so| tulasI jau.n rAmaso sanehu sA.Ncho chAhiye tau, se_iye sanehaso.n bichitra chitrakUTa so|| moha\-bana\-kalimala\-pala\-pIna jAni jiya sAdhu\-gA_i\-bipranake bhayako nevArihai| dInhIhai rajA_i rAma, pA_i so sahA_i lAla lakhana samattha bIra heri\-heri mArihai|| mAdAkinI ma.njula kamAna asi,bAna jahA.N bAri\-dhAra dhIra dhari sukara sudhArihai| chitrakUTa achala aheri baiThyo ghAta mAno pAtakake brAta ghora sAvaja sa.NghArihai|| lAgi davAri pahAra ThahI, lahakI kapi la.nka jathA kharakhaukI| chAru chu_A chahu.N ora chalai.n, lapaTai.n\-jhapaTai.n so tamIchara tau.nkI|| 135 kyau.n kahi jAta mahAsuShamA, upamA taki tAkata hai kabi kau.n kI| mAno lasI tulasI hanumAna hi_e.N jagajIti jarAyakI chaukI|| tIrtharAja\-suShamA deva kahai.n apanI\-apanA, avalokana tIratharAju chalo re| dekhi miTai.n aparAdha agAdha, nimajjata sAdhu\-samAju bhalo re|| sohai sitAsitako milibo, tulasI hulasai hiya heri halore| mAno hare tR^ina chAru charai.n bagare suradhenuke dhaula kalore|| shrIga~NgA\-mahAtmya devanadI kaha.N jo jana jAna ki_e manasA, kula koTi udhAre| dekhi chale jhagarai.n suranAri, suresa banA_i bimAna sa.NvAre|| pUjAko sAju bira.nchi rachai.n tulasI, je mahAtama jAnanihAre| okakI nIva parI hariloka bilokata ga.nga ! tara.nga tihAre|| 136 brahmu jo byApaku beda kahai.n, gama nAhi.n girA guna\-gyAna\-gunIko| jo karatA, bharatA, haratA,sura\-sAhebu,sAhebu dIna\-dunIko|| so_i bhayo dravarUpa sahI, jo hai nAthu bira.nchi mahesa munIko| mAni pratIti sadA tulasI jalu kAhe na sevata devadhunIko|| bAri tihAro nihAri murAri bha_e.N parase.n pada pApu lahaugo|| Isa hvai sIsa dharau.n pai Darau.n , prabhukI samatA.N ba.De doSha dahau.ngo|| baru bArahi.n bAra sarIra dharau.n,raghubIrako hvai tava tIra rahau.ngo| bhAgIrathI! binavau.n kara jori, bahori na khori lagai so kahau.ngo|| 137 annapUrNA\-mahAtmya lAlachI lalAta, bilalAta dvAra\-dvAra dIna, badana malIna, mana miTai nA bisUranA| tAkata sarAdha, kai bibAha, kai uchhAha kachhU, Dolai lola bUjhata sabada Dhola\-tUranA|| pyAsehU.N na pAvai bAri, bhUkhe.n na chanaka chAri, chAhata ahArana pahAra, dAri ghUra nA| sokako agAra, dukhabhAra bharo taulau.n jana jaulau.n debI dravai na bhavAnI annaparanA|| sha.nkara\-stavana bhasma a.nga, mardana ana.nga, sa.ntata asa.nga hara| sIsa ga.nga, girijA ardha.nga, bhUShana bhuja.ngabara|| mu.nDamAla, bidhu bAla bhAla,Damaru kapAlu kara| bibudhabR^i.nda\-navakumuda\-cha.nda, sukhaka.nda sUladhara|| tripurAri trilochana, digbasana, biShabhojana, bhavabhayaharana| kaha tulasidAsu sevata sulabha siva siva siva sa.nkara sarana|| 138 garala\-asana digabasana byasana bha.njana janara.njana| ku.nda\-i.ndu\-karpara\-gaura sachchidAna.ndaghana|| bikaTabeSha, ura seSha, sIsa surasarita sahaja suchi| siva akAma abhirAmadhAma nita rAmanAma ruchi|| ka.ndarpadarpa durgama damana umAramana gunabhavana hara| tripurAri! trilochana! trigunapara! tripuramathana! jaya tridasabara|| aradha a.nga a.nganA, nAmu jogIsu, jogapati| biShama asana digabasana, nAma bisbesu bIsvagati|| kara kapAla, sira mAla byAla, biSha\-bhUti\-bibhUShana| nAma sudhda, abirudhda, amara anavadya, adUShana|| bikarAla\-bhUta\-betAla\-priya bhIma nAma, bhavabhayadamana| saba `bidhi samartha, mahimA akatha, tulasidAsa\-sa.nsaya\-samana|| 139 bhUtanAtha bhayaharana bhIma bhayabhavana bhUmidhara| bhAnuma.nta bhagava.nta bhUtibhUShana bhuja.ngabara|| bhavya bhAvaballabha bhavesa bhava\-bhAra\-bibha.njana bhUribhoga bhairava kujogaga.njana janara.njana|| bhAratI\-badana biSha\-adana siva sasi\-pata.nga\-pAvaka\-nayana| kaha tulasidAsa kina bhajasi mana bhadrasadana mardanamaya|| nAgo phirai kahai mAgano dekhi 'na khA.Ngo kachhU', jani mAgiye thoro| rA.Nkani nAkapa rIjhi karai tulasI jaga jo jurai.n jAchaka joro|| nAka sa.nvArata Ayo hau.n nAkahi, nAhi.n pinAkihi neku nihoro| brahmA kahai, girijA! sikhavo pati rAvaro, dAni hai bAvaro bhoro|| biShu pAvaku byAla karAla gare.n, saranAgata tau tihu.N tApa na DA.Dhe|| bhUta betAla sakhA, bhava nAmu dalai palame.n bhavake bhaya gA.Dhe|| 140 tulasIsu daridru\-siromani, so sumire.n dukha\-dArida hohi.n na ThA.Dhe| bhauname.n bhA.Nga,dhaturo_I A.Ngana, nAgeke Age.n hai.n mAgane bA.Dhe|| sIsa basai baradA, baradAni, chaDhyobaradA, dharanyo baradA hai| dhAma dhatUro, bibhUtiko kUro,nivAsu jahA.N saba lai mare dAhai.n|| byAlI kapAlI hai khyAlI, chahU.N disi bhA.NgakI TATinhake paradA hai.n| rA.Nkasiromani kAkinibhAga bilokata lokapa ko karadA hai|| dAni jo chAri padArathako, tripurAri, tihU.N purame.n sira TIko| bhoro bhalo, bhale bhAyako bhUkho, bhalo_I kiyo sumire.n tulasIko|| tA binu Asako dAsa bhayo,kabahU.N na miTyo laghu lAlachu jIko| sAdho kahA kari sAdhana tai.n, jo pai rAdho nahI.n pati pArabatIko|| 141 jAta jare saba loka biloki tilochana so biShu loki liyo hai| pAna kiyo biShu, bhUShana bho, karunAbarunAlaya sA_i.N\-hiyo hai| mero_i phoribe jogu kapAru, kidhau.n kachhu kAhU.N lakhA_i diyo hai kAhe na kAna karau.n binatI tulasI kalikAla behAla kiyo hai|| khAyo kAlakUTu bhayo ajara amara tanu, bhavanu masAnu, gatha gATharI garadakI| Damaru kapAlu kara,bhUShana karAla byAla, bAvare ba.DekI rIjha bAhana baradakI|| tulasI bisAla gore gAta bilasati bhUti, mAno himagiri chAru chA.NdanI saradakI| artha\-dharma\-kAma\-mochchha basata bilokanime.n, kAsI karAmAti jogI jAgati maradakI|| pi.ngala jaTAkalApu mAthepai punIta Apu, pAvaka nainA pratApa bhrUpara barata hai| 142 loyana bisAla lAla, sohai bAlacha.ndra bhAla, kha.nTha kAlakUTu, byAla\-bhUShana dharata hai|| su.ndara diga.nbara, bibhUti gAta, bhA.Nga khAta, rUre sR^i.ngI pure.n kAla\-ka.nTaka harata hai.n| deta na aghAta rIjhi, jAta pAta AkahIke.n bhorAnAtha jogI jaba auDhara Dharata hai.n|| deta sa.npadAsameta shrIniketa jAchakani, bhavana bibhUti\-bhA.Nga, bR^iShabha bahanu hai| nAma bAmadeva dAhino sadA asa.nga ra.nga ardhda a.nga a.nganA, ana.ngako mahanu hai|| tulasI mahesako prabhAva bhAvahI.n sugama nigama\-agamahUko jAnibo gahanu hai| bheSha tau bhikhArako bhaya.nkararUpa sa.nkara dayAla dInaba.ndhu dAni dAridadahanu hai|| 143 chAhai na ana.nga\- ari ekau a.nga mAganeko debo_I pai jAniye,subhAvasidhda bAni so| bAri bu.nda chAri tripurAri para DAriye tau deta phala chAri, leta sevA sA.NchI mAni so|| tulasI bharoso na bhavesa bhorAnAthako tau koTika kalesa karau, marau chhAra chhAni so| dArida damana dUkha\-doSha dAha dAvAnala dunI na dayAla dUjo dAni sUlapAni\-so|| kAheko aneka deva sevata jAgai masAna khovata apAna, saTha hota haThi preta re| kAheko upAya koTi karata,marata dhAya, jAchata naresa desa\- desake,acheta re tulasI pratIti binu tyAgai tai.n prayAga tanu, dhanahIke heta dAna deta kurukheta re| pAta dvai dhatUreke dai, bhore.n kai, bhavesaso.n, suresahUkI sa.npadA subhAyaso.n na leta re|| 144 sya.ndana,gaya.nda, bAjirAji,bhale bhale bhaTa, dhana\-dhAma\-nikara karanihU.N na pUjai kvai| banitA binIta, pUta phAvana sohAvana,au binaya bibeka, bidyA subhaga sarIra jvai|| ihA.N aiso sukha,paraloka sivaloka oka, jAko phala tulasI so sunau sAvadhAna hvai| jAne.n, binu jAne.n, kai risAne.n, keli kabahu.Nka sivahi cha.DhA_e hvaihai.n belake patauvA dvai|| rati\-sI ravani, si.ndhumekhalA avani pati aunipa aneka ThA.Dhe hAtha jori hAri kai| sa.npadA\-samAja dekhi lAja surarAjahUke.n sukha saba bidhi bidhi dInhai.n, savA.Nri kai|| ihA.N aiso sukha, suraloka suranAthapada, jAko phala tulasI so kahaigo bichAri kai| Akake patau_A chAri phUla kai dhatUreke dvai dInhe.n hvaihai.n bAraka purAripara DArikai|| 145 devasari sevau.n bAmadeva gA_u.N rAvarehI.n nAma rAmahIke mAgi udara bharata hau.n| dIbe joga tulasI na leta kAhUko kachhuka, likhI na bhalA_I bhAla, pocha na karata hau.n|| ete para hU.N jo ko_U rAvaro hvai jora karai, tAko jora, deva! dIna dvAre.n gudarata hau.n| pA_i kai urAhano urAhano na dIjo mohi , kAlakalA kAsInAtha kahe.n nibarata hau.n chero rAmarA_iko, sujasa suni tero, hara! pA_i tara A_i rahyau.n surasaritIra hau.n| 146 bAmadeva! rAmako subhAva\-sIla jAniyata nAto neha jAniyata raghubIra bhIra hau.n|| adhibhUta bedana biShama hota,bhUtanAtha tulasI bikala, pAhi!pachata kupIra hau.n| mAriye tau anAyAsa kAsIbAsa khAsa phala, jyA_iye tau kR^ipA kari nirujasarIra hau.n|| jIbekI na lAlasA, dayAla mahAdeva! mohi, mAluma hai tohi, maribe_Iko rahatu hau.n| kAmaripu ! rAmake gulAmaniko kAmataru! avala.nba jagada.nba sahita chahatu hau.n|| roga bhayo bhUta\-so, kusUta bhayo tulasIko, bhUtanAtha, pAhi! padapa.nkaja gahatu hau.n| jyA_iye tau jAnakIramana\-jana jAni jiya.N mAriye tau mAgI mIchU sUdhiyai kahatu hau.n|| 147 bhUtabhava! bhavata pisAcha \-bhUta\- preta \-priya, Apano samAja siva Apu nIke.n jAniye| nAnA beSha, bAhana, bibhUShana,basana, bAsa, khAna \-pAna,bali\-pUjA bidhiko bakhAniye|| rAmake gulAmanikI rIti, prIti sUdhI saba, sabaso.n saneha, sabahIko sanamAniye| tulasIkI sudharai sudhAre bhUtanAthahIke mere mAya bApa guru sa.nkara\-bhavAniye|| kAshIme.n mahAmArI gaurInAtha, bhorAnAtha, bhavata bhavAnInAtha| bisvanAthapura phirI Ana kalikAlakI| sa.nkara\-se nara, girijA\-sI nArI.n kAsIbAsI, beda kahI, sahI sasisekhara kR^ipAlakI|| chhamukha\-ganesa te.n mahesake piyAre loga bikala bilokiyata, nagarI bihAlakI| 148 purI\-surabeli keli kATata kirAta kali niThura nihAriye ughAri DIThi bhAlakI|| ThAkura mahesa ThakurA_ini umA\-sI jahA.N, loka\-bedahU.N bidita mahimA ThaharakI| bhaTa rudragana, pUta ganapati\-senApati, kalikAlakI kuchAla kAhU tau na harakI|| bIsI.n bisvanAthakI biShAda ba.Do bArAnasI.n, bUjhi_e na aisI gati sa.nkara\-saharakI| kaise kahai tulasI bR^iShAsurake baradAni bAni jAni sudhA taji pIvani jaharakI|| 2 loka\-bedahU.N bidita bArAnasIkI ba.DA_I bAsI nara nAri Isa\-a.nbikA\-sarUpa hai.n| 149 kAlanAtha kotavAla da.nDakAri da.nDapAni, sabhAsada ganapa\-se amita anUpa hai.n|| tahA_U.N kuchAli kalikAlakI kurIti, kaidhau.n jAnata na mU.Dha ihA.N bhUtanAtha bhUpa hai.n| phale.n phUlai.n phailai.n khalala, sIdai sAdhu pala\-pala khAtI dIpamAlikA, ThaThA_iyata sUpa hai.n|| pa.nchakosa punyakosa svAratha\-paramArathako jAni Apu Apane supAsa bAsa diyo hai| nIcha nara\-nAri na sa.NbhAri sake Adara, lahata phala kAdara bichAri jo na kiyo hai|| bArI bArAnasI binu kahe chakrapAni chakra, mAni hitahAni so murAri mana bhiyo hai| rosame.n bharoso eka Asutosa kahi jAta bikala biloki loka kAlakUTa piyo hai|| 150 rachata bira.nchi, hari pAlata, harata hara tere hI.n prasAda aga\- jaga\-pAlike| tohime.n bikAsa bisva ,tohime.n bilAsa saba, tohime.n samAta, mAtu bhUmidharabAlike || dIje avala.nba jagada.nba ! na bila.nba kIjai, karunAtara.ngaginI kR^ipA\-tara.nga\-mAlike| roSha mahAmArI, paritoSha mahatArI dunI dekhiye dukhArI, muni\-mAnasa\-marAlike|| nipaTa basere agha auguna ghanere,nara\- nAri_U anere jagada.nba! cherI\-chere hai.n| dArida\-dukhArI debi bhUsura bhikhArI\-bhIru loba moha kAma koha kalimala ghere hai.n|| lokarIti rAkhI rAma, sAkhi bAmadeva jAni janakI binati mAni mAtu ! kahi mere hai.n| mahAmArI mahesAni! mahimAkI khAni, moda\- ma.ngalakI rAsi, dAsa kAsIbAsI tere hai.n|| 151 loganike.n pApa kaidhau.n, sidhda\-sura\-sApa kaidhau.n, kAlake.n pratApa kAsI tihU.N tApa ta_I hai| U.Nche,nIche,bIchake,dhanika,ra.nka, rAjA,rAya haThani bajA_i kari DIThi pIThi da_I hai|| devatA nihore, mahAmArinha so.n kara jore, bhorAnAtha jAni bhore ApanI\-sI Tha_I hai| karunAnidhAna hanumAna bIra balavAna ! jasarAsi jahA.N\-tahA.N tai.nhI.n lUTi la_I hai|| sa.nkara\-sahara sara, naranAri bArichara bikala, sakala, mahAmArI mAjA bha_I hai| uchharata utarAta haharAta mari jAta, bhabhari bhagAta jala\-thala mIchuma_I hai|| deva na dayAla, mahipAla na kR^ipAlachita, bArAnasI.n bADhati anIti nita na_I hai | 152 pAhi raghurAja ! pAhi kapirAja rAmadUta ! rAmahUkI bigarI tuhI.n sudhAri la_I hai|| eka tai karAla kalikAla sUla\-mUla, tAme.n ko.Dhame.nkI khAju\-sI sanIcharI hai mInakI| beda \-dharma dUri ga_e,bhUmi chora bhUpa bha_e, sAdhu sIdyamAna jAni rIti pApa pInakI|| dUbareko dUsaro na dvAra, rAma dayAdhAma! rAvarI_ai gati bala\-bibhava bihIna kI| lAgaigI pai lAja vA birAjamAna birudahi, mahArAja ! Aju jau.n na deta dAdi dInakI|| vividha rAmanAma mAtu\-pitu, svAmi samaratha, hitu, Asa rAmanAmakI, bharoso rAmanAmako| 153 prema rAmanAmahIso.n, nema rAmanAmahIko, jAnau.n nAma marama pada dAhino na bAmako|| svAratha sakala paramArathako rAmanAma, rAmanAma hIna tulasI na kAhU kAmako| rAmakI sapatha, sarabasa mere.n rAmanAma, kAmadhenu\-kAmataru mose chhIna chhAmako|| mAraga mAri,mahIsura mAri, kumAraga koTikakai dhana lIyo| sa.nkarakopaso.n pApako dAma parichchhita jAhigo jAri kai hIyo|| kAsIme.n ka.nTaka jete bhaye te ge pA_i aghA_i kai Apano kIyo| Aju ki kAli paro.n ki naro.n jaDa jAhi.nge chATi divArIko dIyo|| ku.nkuma \-ra.nga su_a.nga jito, mukhacha.ndaso cha.ndaso.n ho.Da parI hai| bolata bola samR^idhdi chuvai, avalokata socha\-biShAda harI hai|| gaurI ki ga.nga biha.nginibeSha, ki ma.njula mUrati modabharI hai| pekhi saprema payAna samai saba socha\-bimochana chhemakarI hai|| 154 ma.ngalakI rAsi, paramArathakI khAni jAni birachi banA_I bidhi, kesava basA_I hai| pralayahU.N kAla rAkhI sUlapAni sUlapara, mIchubasa nIcha so_U chAhata khasA_I hai|| chhADi chhitipAla jo parIchhita bha_e kR^ipAla, bhalo kiyo khalako, nikA_I so nasA_I hai| pAhi hanumAna! karunAnidhaana rAma pAhi! kAsI\-kAmadhenu kali kuhata kasA_I hai|| birachI bira.nchakI, basati bIsvanAtakI jo, prAnahU te.n pyArI purI kesava kR^ipAlakI| jotirUpa li.ngama_I aganita li.ngamayI mochchha bitarani, bidarani jagajAlakI|| debI\-deva\-devasari\-sidhda\-munibara\-bAsa lopati\-bilokata kulipi bho.nDe bhAlakI| hA hA kare tulasI, dayAnidhAna rAma ! aisI kAsIkI kadarthanA karAla kalikAlakI|| 155 Ashrama\-barana kali bibasa bikala bha_e nija\-nija marajAda moTarI\-sI DAra dI| sa.nkara saroSha mahAmArihIte.n jAniyata, sAhiba saroSha dunI\-dina\-dina dAradI|| nAri\-nara Arata pukArata, sunai na ko_U, kAhU.N devatani mili moTI mUThi mAri dI| tulasI sabhItapAla sumire.n kR^ipAlarAma samaya sukarunA sarAhi sanakAra dI|| (iti uttarakANDa) ## \medskip\hrule\obeylines Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om Last updated \today https://sanskritdocuments.org \end{document}