Mahabharata - ಮಹಾಭಾರತಂ
Sanskrit Documents | Critical Edition | Southern Recension | Mahabharata Resources

Kumbhaghonam Edition in Kannada Script

14. ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ

ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 001

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.1. ಅಧ್ಯಾಯಃ 001

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಗಂಗಾಯಾಂ ಭೀಷ್ಮಾಯೋದಕದಾನಾನಂತರಂ ಬಂಧುಶೋಕವಿಷಣ್ಣಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರೇಣ ಸಮಾಶ್ವಾಸನಂ॥ 1 ॥ ತಥಾ ವಿದುರವಚನಾನಾದರೇಣ ಸ್ವಸ್ಯೈತಾದೃಶಾನರ್ಥಪ್ರಾಪ್ತಿಕಥನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಶ್ರೀವೇದವ್ಯಾಸಾಯ ನಮಃ। ನಾರಾಯಣಂ ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ನರಂ ಚೈವ ನರೋತ್ತಮಂ। ದೇವೀಂ ಸರಸ್ವತೀಂ ವ್ಯಾಸಂ ತತೋ ಜಯಮುದೀರಯೇತ್॥ 14-1-1 (92367) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-1-2x (7730) ಕೃತೋದಕಸ್ತು ರಾಜಾನಂ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯ ಮಹಾಬಾಹುರುತ್ತತಾರಾಕುಲೇಂದ್ರಿಯಃ॥ 14-1-2 (92368) ಉತ್ತೀರ್ಯ ತು ಮಹಾಬಾಹುರ್ಬಾಷ್ಪವ್ಯಾಕುಲಲೋಚನಃ। ಪಪಾತ ತೀರೇ ಗಂಗಾಯಾ ವ್ಯಾಧವಿದ್ಧ ಇವ ದ್ವಿಪಃ॥ 14-1-3 (92369) ತಂ ಸೀದಮಾನಂ ಜಗ್ರಾಹ ಭೀಮಃ ಕೃಷ್ಣೇನ ಚೋದಿತಃ। ಮೈವಮಿತ್ಯಬ್ರವೀಚ್ಚೈನಂ ಕೃಷ್ಣಃ ಪರಬಲಾರ್ದನಃ॥ 14-1-4 (92370) ತಮಾರ್ತಂ ಪತಿತಂ ಭೂಮೌ ಶ್ವಸಂತಂ ಚ ಪುನಃ ಪುನಃ। ತದೃಶುಃ ಪಾರ್ಥಿವಾ ರಾಜಂಧರ್ಮಪುತ್ರಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ॥ 14-1-5 (92371) ತ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ದೀನಮನಸಂ ಗತಸತ್ವಂ ನರೇಶ್ವರಂ। ಭೂಯಃ ಶೋಕಸಮಾವಿಷ್ಟಾಃ ಪಾಂಡವಾಃಕ ಸಮುಪಾವಿಶನ್॥ 14-1-6 (92372) ರಾಜಾ ತು ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಸ್ತಂ ತಥಾ ದೀನೋ ಮಹಾಭುಜಂ। ವಾಕ್ಯಮಾಹ ಮಹಾಬುದ್ಧಿಃ ಪ್ರಜ್ಞಾಚಕ್ಷುರ್ನರೇಶ್ವರಂ॥ 14-1-7 (92373) ಉತ್ತಿಷ್ಠ ಕುರುಶಾರ್ದೂಲ ಕುರು ಕಾರ್ಯಮನಂತರಂ। ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮೇಣ ಕೌಂತೇಯ ಜಿತೇಯಮವನೀ ತ್ವಯಾ॥ 14-1-8 (92374) ಭುಂಕ್ಷ ಸಾರ್ಧಂ ಭ್ರಾತೃಭಿಸ್ತಾಂ ಸುಹೃದ್ಭಿಶ್ಚ ಜನೇಶ್ವರ। ಶೋಚಿತವ್ಯಂ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ ತ್ವಯಾ ಧರ್ಮಭೃತಾಂವರ॥ 14-1-9 (92375) ಶೋಚಿತವ್ಯಂ ಮಯಾ ಚೈವ ಗಾಂಧಾರ್ಯಾ ಚ ಮಹೀಪತೇ। ಯಯೋಃ ಪುತ್ರಶತಂ ನಷ್ಟಂ ಸ್ವಪ್ನಲಬ್ಧಂ ಯಥಾ ಧನಂ॥ 14-1-10 (92376) ಅಶ್ರುತ್ವಾ ಹಿತಕಾಮಸ್ಯ ವಿದುರಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ। ವಾಕ್ಯಾನಿ ಸುಮಹಾರ್ಥಾನಿ ಪರಿತಪ್ಯಾಮಿ ದುರ್ಮತಿಃ॥ 14-1-11 (92377) ಉಕ್ತವಾನ್ವಿದುರೋ ಯನ್ಮಾಂ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ದಿವ್ಯದರ್ಶನಃ। ದುರ್ಯೋಧನಾಪರಾಧೇನ ಕುಲಂ ತೇ ವಿನಶಿಷ್ಯತಿ॥ 14-1-12 (92378) ಸ್ವಸ್ತಿ ಚೇದಿಚ್ಛಸೇ ರಾಜನ್ಕುಲಸ್ಯ ಕುರು ಮೇ ವಚಃ। ವಧ್ಯತಾಮೇಷ ದುಷ್ಟಾತ್ಮಾ ಮಂದೋ ರಾಜಾ ಸುಯೋಧನಃ॥ 14-1-13 (92379) ಕರ್ಣಶ್ಚ ಶಕುನಿಶ್ಚೈವ ನೈನಂ ಪಶ್ಯತು ಕರ್ಹಿಚಿತ್। ದ್ಯೂತಸಂಘಾತಮಪ್ಯೇಷಾಮಪ್ರಮಾದೇನ ವಾರಯ॥ 14-1-14 (92380) ಅಭಿಷೇಚಯ ರಾಜಾನಂ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾನಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ। ಸ ಪಾಲಯಿಷ್ಯತಿ ವಶೀ ಧರ್ಮೇಣ ಪೃಥಿವೀಮಿಮಾಂ॥ 14-1-15 (92381) ಅಥ ನೇಚ್ಛಸಿ ರಾಜಾನಂ ಕುಂತೀಪುತ್ರಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ। `ವಿನಾಶಮುಪಯಾಸ್ತಂತಿ ತವ ಪುತ್ರಾ ನ ಸಂಶಯಃ।' ಮೇಢೀಭೂತಃ ಸ್ವಯಂ ರಾಜ್ಯಂ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣೀಷ್ವ ಪಾರ್ಥಿವ॥ 14-1-16 (92382) ಸಮಂ ಸರ್ವೇಷು ಭೂತೇಷು ವರ್ತಮಾನಂ ನರಾಧಿಪ। ಅನುಜೀವಂತು ಸರ್ವೇ ತ್ವಾಂ ಜ್ಞಾತಯೋ ಜ್ಞಾತಿವರ್ಧಂನ॥ 14-1-17 (92383) ಏವಂ ಬ್ರುವತಿ ಕೌಂತೇಯ ವಿದುರೇ ದೀರ್ಘದರ್ಶಿನಿ। ದುರ್ಯೋಧನಮಹಂ ಪಾಪಮನ್ವವರ್ತಂ ವೃಥಾಮತಿಃ॥ 14-1-18 (92384) ಅಶ್ರುತ್ವಾ ತಸ್ಯ ಧೀರಸ್ಯ ವಾಕ್ಯಾನಿ ಮಧುರಾಣ್ಯಹಂ। ಫಲಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಮಹದ್ದುಃಖಂ ನಿಮಗ್ನಃ ಶೋಕಸಾಗರೇ॥ 14-1-19 (92385) ವೃದ್ಧೌ ಹಿ ತೇಽದ್ಯ ಪಿತರೌ ಪಶ್ಯ ನೌ ದುಃಖಿತೌ ನೃಪ। ನ ಶೋಚಿತವ್ಯಂ ಭವತಾ ಪಶ್ಯಾಮೀಹ ಜನಾಧಿಪ॥ ॥ 14-1-20 (92386) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ಪ್ರಥಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-1-1 ಕೃತೋದಕಂ ತ್ವಿತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥ 7-1-2 ಉತ್ತತಾರ ಗಂಗಾತ ಇತಿ ಶೇಷಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 002

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.2. ಅಧ್ಯಾಯಃ 002

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರೇಣ ಸಮಾಶ್ವಾಸನೇಪಿ ತೂಷ್ಣೀಂ ತಿಷ್ಠಂತೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ಯ ಕೃಷ್ಣೇನ ಪರಿಸಾಂತ್ವನಂ॥ 1 ॥ ಪುನರ್ಭೀಷ್ಮದ್ರೋಣಕರ್ಣಮಾರಣಾನುಸ್ಮರಣ ವಿಷಾದೇನಾರಣ್ಯಗಮನಾಯ ಕೃಷ್ಣಾನುಜ್ಞಾನಮಾಕಾಂಕ್ಷಮಾಣಸ್ಯ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ಯ ವ್ಯಾಸೇನಿ ಪರಿಸಾಂತ್ವನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಏವಮುಕ್ತಸ್ತು ರಾಜಾಽಸೌ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರೇಣ ಧೀಮತಾ। ತೂಷ್ಣೀಂಬಭೂವ ಮೇಧಾವೀ ತಮುವಾಚಾಥ ಕೇಶವಃ॥ 14-2-1 (92387) ಅತೀವ ಮನಸಾ ಶೋಕಃ ಕ್ರಿಯಮಾಣೋ ಜನಾಧಿಪ। ಸಂತಪಯತಿ ಚೈತಸ್ಯ ಪೂರ್ವಪ್ರೇತಾನ್ಪಿತಾಮಹಾನ್॥ 14-2-2 (92388) ಯಜಸ್ವ ವಿವಿಧೈರ್ಯಜ್ಞೈರ್ಬಹುಭಿಃ ಸ್ವಾಪ್ತದಕ್ಷಿಣೈಃ। ದೇವಾಂಸ್ತರ್ಪಯ ಸೋಮೇನ ಸ್ವಧಯಾ ಚ ಪಿತೄನಪಿ॥ 14-2-3 (92389) ಅತಿಥೀನನ್ನಪಾನೇನ ಕಾಮೈರನ್ಯೈರಕಿಂಚನಾನ್। `ತ್ವದ್ವಿಧಸ್ಯ ಮಹಾಬುದ್ಧೇ ನೈತದದ್ಯೋಪಪದ್ಯತೇ।' ವಿದಿತಂ ವೇದಿತವ್ಯಂ ತೇ ಕರ್ತವ್ಯಮಪಿ ತೇ ಕೃತಂ॥ 14-2-4 (92390) ಶ್ರುತಾಶ್ಚ ರಾಜಧರ್ಮಾಸ್ತೇ ಭೀಷ್ಮಾದ್ಭಾಗೀರಥೀಸುತಾತ್। ಕೃಷ್ಣದ್ವೈಪಾಯನಾಚ್ಚೈವ ನಾರದಾದ್ವಿದುರಾತ್ತಥಾ॥ 14-2-5 (92391) ನೇಮಾಮರ್ಹಸಿ ಮೂಢಾನಾಂ ವೃತ್ತಿಂ ತ್ವಮನುವರ್ತಿತುಂ। ಪಿತೃಪೈತಾಮಹಂ ವೃತ್ತಮಾಸ್ಥಾಯ ಧುರಮುದ್ವಹ॥ 14-2-6 (92392) ಯುಕ್ತಂ ಹಿ ಯಶಸಾ ಕ್ಷಾತ್ರಂ ಸ್ವರ್ಗಂ ಪ್ರಾಪ್ತುಮಸಂಶಯಂ। ನಹಿ ಕಶ್ಚಿದ್ಧಿ ಶೂರಣಾಂ ನಿಹತೋಽತ್ರ ಪರಾಙ್ಮುಖಃ॥ 14-2-7 (92393) ತ್ಯಜ ಶೋಕಂ ಮಹಾರಾಜ ಭವಿತವ್ಯಂ ಹಿ ತತ್ತಥಾ। ನ ಶಕ್ಯಾಸ್ತೇ ಪುನರ್ದ್ರಷ್ಟುಂ ತ್ವಯಾ ಯೇಽಸ್ಮಿನ್ರಣೇ ಹತಾಃ॥ 14-2-8 (92394) ಏತಾವದುಕ್ತ್ವಾ ಗೋವಿಂದೋ ಧರ್ಮರಾಜಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ। ವಿರರಾಮ ಮಹಾತೇಜಾಸ್ತಮುವಾಚ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ॥ 14-2-9 (92395) ಗೋವಿಂದ ಮಯಿ ಯಾ ಪ್ರೀತಿಸ್ತವ ಸಾ ವಿದಿತಾ ಮಮ। ಸೌಹೃದೇನ ತಥಾ ಪ್ರೇಂಣಾ ಸದಾ ಮಯ್ಯನುಕಂಪಸೇ॥ 14-2-10 (92396) ಪ್ರಿಯಂ ತು ಮೇ ಸ್ಯಾತ್ಸುಮಹತ್ಕೃತಂ ಚಕ್ರಗದಾಧರ। ಶ್ರೀಮನ್ಪ್ರೀತೇನ ಮನಸಾಕ ಸರ್ವಂ ಯಾದವನಂದನ॥ 14-2-11 (92397) ಯದಿ ಮಾಮನುಜಾನೀಯಾದ್ಭವಾನ್ಗಂತುಂ ತಪೋವನಂ। `ಕೃತಕೃತ್ಯೋ ಭವಿಷ್ಯಾಮಿ ಇತಿ ಮೇ ನಿಶ್ಚಿತಾ ಮತಿಃ'॥ 14-2-12 (92398) ನ ಹಿ ಶಾಂತಿಂ ಪ್ರಪಶ್ಯಾಮಿ ಪಾತಯಿತ್ವಾ ಪಿತಾಮಹಂ। `ನೃಶಂಸಃ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರಂ ಗುರುಂ ವೀರ್ಯಬಲಾನ್ವಿತಂ।' ಕರ್ಣಂ ಚ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ನಂ ಸಂಗ್ರಾಮೇಷ್ವಪಲಾಯಿನಂ॥ 14-2-13 (92399) ಕರ್ಮಣಾ ಯೇನ ಮುಚ್ಯೇಯಮಸ್ಮಾತ್ಕ್ರೂರಾದರಿಂದಮ। ಕರ್ಮಣಾ ತದ್ವಿಧತ್ಸ್ವೇಹ ಯೇನ ಶುಧ್ಯತಿ ಮೇ ಮನಃ॥ 14-2-14 (92400) ತಮೇವಂವಾದಿನಂ ಪಾರ್ಥಂ ವ್ಯಾಸಃ ಪ್ರೋವಾಚ ಧರ್ಮವಿತ್। ಸಾಂತ್ವಯನ್ಸುಮಹಾತೇಜಾಃ ಶುಭಂ ವಚನಮರ್ಥವತ್॥ 14-2-15 (92401) ಸುಕೃತಾ ತೇ ಮತಿಸ್ತಾತ ಪುನರ್ಬಾಲ್ಯೇನ ಮುಹ್ಯಸೇ। ಕಿಮಾಕಾಶೇ ವಯಂ ಸರ್ವೇ ಪ್ರಲಪಾಮೋ ಮುಹುರ್ಮುಹುಃ॥ 14-2-16 (92402) ವಿದಿತಾಃ ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮಾಸ್ತೇ ಯೇಷಾಂ ಯುದ್ಧೇನ ಜೀವಿಕಾ। ತಥಾ ಪ್ರವೃತ್ತೋ ನೃಪತಿರ್ನಾಧಿಬಂಧೇನ ಯುಜ್ಯಸೇ॥ 14-2-17 (92403) ಮೋಕ್ಷಧರ್ಮಾಶ್ಚ ನಿಖಿಲಾ ಯಾಥಾತಥ್ಯೇನ ತೇ ಶ್ರುತಾಃ। `ಯಥಾ ವೈ ಕಾಮಜಾಂ ಮಾಯಾಂ ಪರಿತ್ಯುಕ್ತಂ ತ್ವಮರ್ಹಸಿ॥' 14-2-18 (92404) ಅಸಕೃಚ್ಚಾಪಿ ಸಂದೇಹಾಶ್ಛಿನ್ನಾಸ್ತೇ ಕಾಮಜಾ ಮಯಾ। ಅಶ್ರದ್ದಧಾನೋ ದುರ್ಮೇಧಾ ಲುಪ್ತಸ್ಮೃತಿರಸಿ ಧ್ರುವಂ॥ 14-2-19 (92405) ಮೈವಂ ಭವ ನ ತೇ ಯುಕ್ತಮಿದಮಜ್ಞಾನಮೀದೃಶಂ॥ 14-2-20 (92406) ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ವಿದಿತಾನಿ ಚ ತೇಽನಘ। ರಾಜಧರ್ಮಾಶ್ಚ ತೇ ಸರ್ವೇ ದಾನಧರ್ಮಾಶ್ಚ ತೇ ಶ್ರುತಾಃ॥ 14-2-21 (92407) ಸ ಕಥಂ ಸರ್ವಧರ್ಮಜ್ಞಃ ಸರ್ವಾಗಮವಿಶಾರದಃ। ಪರಿಮುಹ್ಯಸಿ ಭೂಯಸ್ತ್ವಮಜ್ಞಾನಾದಿವ ಭಾರತ॥ ॥ 14-2-22 (92408) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ದ್ವಿತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-2-16 ಪುನರ್ಬಾಹ್ಮೇನ ಮುಹ್ಯಸೇ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಪಾಠಃ॥ 16 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 003

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.3. ಅಧ್ಯಾಯಃ 003

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ವ್ಯಾಸೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಪುರುಷಕರ್ಮಣಾಮೀಶ್ವರಪ್ರೇರಣಾಯತ್ತತಯಾ ದೋಷಾನಾಪಾದಕತ್ವಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ತದಭ್ಯುಪಗಮೇನಾಪಿ ಪಾಪಾಪನೋದಾಯಾಶ್ವಮೇಧಾದಿವಿಧಾನಂ॥ 1 ॥ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇಣ ಸ್ವಸ್ಯ ತಾವದ್ದ್ರವ್ಯಾಭಾವನಿವೇದನೇ ವ್ಯಾಸೇನ ತಂಪ್ರತಿ ಹಿಮವತಿ ಗಿರೌ ವಿದ್ಯಮಾನಮರುತ್ತಯಾಗಾವಶಿಷ್ಟದ್ರವ್ಯಾನಯನೇನಾಶ್ವಮೇಧಕರಣಚೋದನಾ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ತವ ಪ್ರಜ್ಞಾ ನ ಸಂಯಗಿತಿ ಮೇ ಮತಿಃ। ನ ಹಿ ಕಶ್ಚಿತ್ಸ್ವಯಂ ಮರ್ತ್ಯಃ ಸ್ವವಶಃ ಕುರುತೇ ಕ್ರಿಯಾಂ॥ 14-3-1 (92409) ಈಶ್ವರೇಣ ಚ ಯುಕ್ತೋಽಯಂ ಸಾಧ್ವಸಾಧು ಚ ಮಾನವಃ। ಕರೋತ್ಯಸುಕರಂ ಕರ್ಮ ತತ್ರಕಾ ಪರಿದೇವನಾ॥ 14-3-2 (92410) ಆತ್ಮಾನಂ ಮನ್ಯಸೇ ಚಾಥ ಪಾಪಕರ್ಮಾಣಮಂತತಃ। ಶೃಣು ತತ್ರ ಯಥಾ ಪಾಪಮಪಕೃತ್ಯೇತ ಭಾರತ॥ 14-3-3 (92411) ತಪೋಭಿಃ ಕ್ರತುಭಿಶ್ಚೈವ ದಾನೇನ ಚ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ತರಂತಿ ನಿತ್ಯಂ ಪುರುಷಾ ಯೇ ಸ್ಮ ಪಾಪಾನಿ ಕುರ್ವತೇ॥ 14-3-4 (92412) ಯಜ್ಞೇನ ತಪಸಾ ಚೈವ ದಾನೇನ ಚ ನರಾಧಿಪ। ಪೂಯಂತೇ ನರಶಾರ್ದೂಲ ನರಾ ದುಷ್ಕೃತಕಾರಿಣಃ॥ 14-3-5 (92413) ಅಸುರಾಶ್ಚ ಸುರಾಶ್ಚೈವ ಪುಣ್ಯಹೇತೋರ್ಮಖಕ್ರಿಯಾಂ। ಪ್ರವರ್ತಂತೇ ಮಹಾತ್ಮಾನಸ್ತಸ್ಮಾದ್ಯಜ್ಞಃ ಪರಾಯಣಂ॥ 14-3-6 (92414) ಯಜ್ಞೈರೇವ ಮಹಾತ್ಮಾನೋ ಬಭೂವುರಧಿಕಾಃ ಸುರಾಃ। ತತೋ ದೇವಾಃ ಕ್ರಿಯಾವಂತೋ ದಾನವಾನಭ್ಯಧರ್ಷಯನ್॥ 14-3-7 (92415) ರಾಜಸೂಯಾಶ್ವಮೇಧೌ ಚ ಸರ್ವಮೇಧಂ ಚ ಭಾರತ। ನರಮೇಧಂ ಚ ನೃಪತೇ ತ್ವಮಾಹರ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-3-8 (92416) ಯಜಸ್ವ ವಾಜಿಮೇಧೇನ ವಿಧಿವದ್ದಕ್ಷಿಣಾವತಾ। ಬಹುಕಾಮಾನ್ನವಿತ್ತೇನ ರಾಮೋ ದಾಶರಥಿರ್ಯಥಾ॥ 14-3-9 (92417) ಯಥಾ ಚ ಭರತೋ ರಾಜಾ ದೌಷ್ಯಂತಿಃ ಪೃಥಿವೀಪತಿಃ। ಶಾಕುಂತಲೋ ಮಹಾವೀರ್ಯಸ್ತವ ಪೂರ್ವಪಿತಾಮಹಃ॥ 14-3-10 (92418) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-3-11x (7731) ಅಸಂಶಯಂ ವಾಜಿಮೇಧಃ ಪಾರಯೇತ್ಪೃಥಿವೀಮಪಿ। ಅಭಿಪ್ರಾಯಸ್ತು ಮೇ ಕಶ್ಚಿತ್ತಂ ತ್ವಂ ಶ್ರೋತುಮಿಹಾರ್ಹಸಿ॥ 14-3-11 (92419) ಇಮಂ ಜ್ಞಾತಿವಧಂ ಕೃತ್ವಾ ಸುಮಹಾಂತಂ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮ। `ಅಹಮಾರಾಧಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಕಥಂ ಶೋಕಪರಾಯಣಃ।' ದಾನಮಲ್ಪಂ ನ ಶಕ್ನೋಮಿ ದಾತುಂ ವಿತ್ತಂ ಚ ನಾಸ್ತಿ ಮೇ॥ 14-3-12 (92420) ನ ತು ಬಾಲಾನಿಮಾಂದೀನಾನುತ್ಸಹೇ ವಸು ಯಾಚಿತುಂ। ತಥೈವಾದ್ರವಿಣಾನ್ಕೃಚ್ಛ್ರೇ ವರ್ತಮಾನಾನ್ನೃಪಾತ್ಮಜಾನ್॥ 14-3-13 (92421) ಸ್ವಯಂ ವಿನಾಶ್ಯ ಪೃಥಿವೀಂ ಯಜ್ಞಾರ್ಥಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ। ಕರಮಾಹಾರಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಕಥಂ ಶೋಕಪರಾಯಣಃ॥ 14-3-14 (92422) ದುರ್ಯೋಧನಾಪರಾಧೇನಿ ವಸುಧಾಯಾಂ ನರಾಧಿಪಾಃ। ಪ್ರನಷ್ಟಾ ಯೋಜಯಿತ್ವಾಽಸ್ಮಾನಕೀರ್ತ್ಯಾ ಮುನಿಸತ್ತಮ॥ 14-3-15 (92423) ದುರ್ಯೋಧನೇನ ಪೃಥಿವೀ ಕ್ಷಪಿತಾ ಜಯಕಾರಣಾತ್। ಕೋಶಶ್ಚಾಪಿ ವಿಶೀರ್ಣೋಸೌ ಧಾರ್ತರಾಷ್ಟ್ರಸ್ಯ ದುರ್ಮತೇಃ॥ 14-3-16 (92424) ಪೃಥಿವೀ ದಕ್ಷಿಣಾ ಚಾತ್ರ ವಾಜಿಮೇಧೇ ಮಹಾಕ್ರತೌ। ವಿದ್ವದ್ಭಿಃ ಪರಿದೃಷ್ಟೋಽಯಂ ಶಿಷ್ಟೋ ವಿಧಿವಿಪರ್ಯಯಃ॥ 14-3-17 (92425) ನ ಚ ಪ್ರತಿನಿಧಿಂ ಕರ್ತುಂ ಚಿಕೀರ್ಷಾಮಿ ತಪೋಧನ। ಅತ್ರ ಮೇ ಭಗವನ್ಸಂಯಕ್ಸಾಚಿವ್ಯಂ ಕರ್ತುಮರ್ಹಸಿ॥ 14-3-18 (92426) ಏವಮುಕ್ತಸ್ತು ಪಾರ್ಥೇನ ಕೃಷ್ಣದ್ವೈಪಾಯನಸ್ತದಾ। ಮುಹೂರ್ತಮನುಸಂಚಿಂತ್ಯ ಧರ್ಮರಾಜಾನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-3-19 (92427) ಕೋಶಶ್ಚಾಪಿ ವಿಶೀರ್ಣೋಽಯಂ ಪರಿಪೂರ್ಣೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ। ವಿದ್ಯತೇ ದ್ರವಿಣಂ ಪಾರ್ಥ ಗಿರೌ ಹಿಮವತಿ ಸ್ಥಿತಂ॥ 14-3-20 (92428) ಉತ್ಸೃಷ್ಟಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೈರ್ಯಜ್ಞೇ ಮರುತ್ತಸ್ಯ ಮಹೀಪತೇ। ತದಾನಯಸ್ವ ಕೌಂತೇಯ ಪರ್ಯಾಪ್ತಂ ತದ್ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-3-21 (92429) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-3-22x (7732) ಕಥಂ ಯಜ್ಞೇ ಮರುತ್ತಸ್ಯ ದ್ರವಿಣಂ ತತ್ಸಮಾಚಿತಂ। ಕಸ್ಮಿಂಶ್ಚ ಕಾಲೇ ಸ ನೃಪೋ ಬಭೂವ ದದತಾಂವರ॥ 14-3-22 (92430) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-3-23x (7733) ಯದಿ ಶುಶ್ರೂಷಸೇ ಪಾರ್ಥ ಶೃಣು ಕಾರಂಧಮಂ ನೃಪಂ। ಯಸ್ಮಿನ್ಕಾಲೇ ಮಹಾವೀರ್ಯಃ ಸ ರಾಜಾಽಽಸೀನ್ಮಹಾಧನಃ॥ ॥ 14-3-23 (92431) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ತೃತೀಯೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-3-18 ಪ್ರತಿನಿಧಿಮನುಕಲ್ಪಂ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 004

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.4. ಅಧ್ಯಾಯಃ 004

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ವ್ಯಾಸೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಸಂವರ್ತಮರುತ್ತೀಯೋಪಾಖ್ಯಾನಕಥನಾರಂಭಃ॥ 1 ॥ ಮರುತ್ತೇನ ರಾಜ್ಞಾ ಹಿಮವದುತ್ತರಪಾರ್ಶ್ವೇ ಸೌವಣೈಂರೇವ ಕುಂಡಭಾಡಾದ್ಯುಪಕರಣೈರ್ಯಜ್ಞಾರಂಭಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ಶುಶ್ರೂಷೇ ತಸ್ಯ ಧರ್ಮಜ್ಞ ರಾಜರ್ಷೇಃ ಪರಿಕೀರ್ತನಂ। ದ್ವೈಪಾಯನ ಮರುತ್ತಸ್ಯ ಕಥಾಂ ಪ್ರಬ್ರೂಹಿ ಮೇಽನಘ॥ 14-4-1 (92432) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-4-2x (7734) ಆಸೀತ್ಕೃತಯುಗೇ ತಾತ ಮನುರ್ದಂಡಿಧರಃ ಪ್ರಭುಃ। ತಸ್ಯ ಪುತ್ರೋ ಮಹೋಷ್ವಾಸಃ ಪ್ರಜಾತಿರಭವನ್ನೃಪಃ॥ 14-4-2 (92433) ಪ್ರಜಾತೇರಭವತ್ಪುತ್ರಃ ಕ್ಷುತ ಇತ್ಯಭಿವಿಶ್ರುತಃ। ಕ್ಷುತಸ್ಯ ಪುತ್ರ ಇಕ್ಷ್ವಾಕುರ್ಮಹೀಪಾಲೋಽಭವತ್ಪ್ರಭುಃ॥ 14-4-3 (92434) ತಸ್ಯ ಪುತ್ರಶತಂ ರಾಜನ್ನಾಸೀತ್ಪರಮಧಾರ್ಮಿಕಂ। ತಾಂಸ್ತು ಸರ್ವಾನ್ಮಹೀಪಾಲಾನಿಕ್ಷ್ವಾಕುರಕರೋತ್ಪ್ರಭುಃ॥ 14-4-4 (92435) ತೇಷಾಂ ಜ್ಯೇಷ್ಠಸ್ತು ವಿಂಶೋಽಭೂತ್ಪ್ರತಿಮಾನಂ ಧನುಷ್ಮತಾಂ। ವಿಂಶಸ್ಯ ಪುತ್ರಃ ಕಲ್ಯಾಣೋ ವಿವಿಂಶೋ ನಾಮ ಭಾರತ॥ 14-4-5 (92436) ವಿವಿಂಶಸ್ಯ ಸುತಾ ರಾಜನ್ಬಭೂವುರ್ದಶ ಪಂಚ ಚ। ಸರ್ವೇ ಧನುಷಿ ವಿಕ್ರಾಂತಾ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಾಃ ಸತ್ಯವಾದಿನಃ॥ 14-4-6 (92437) ದಾನಧರ್ಮರತಾಃ ಶಾಂತಾಃ ಸತತಂ ಪ್ರಿಯವಾದಿನಃ। ತೇಷಾಂ ಜ್ಯೇಷ್ಠಃ ಖನೀನೇತ್ರಃ ಸ ತಾನ್ಸರ್ವಾನಪೀಡಯತ್॥ 14-4-7 (92438) ಖನೀನೇತ್ರಸ್ತು ವಿಕ್ರಾಂತೋ ಜಿತ್ವಾ ರಾಜ್ಯಮಕಂಟಕಂ। ನಾಶಕದ್ರಕ್ಷಿತುಂ ರಾಜ್ಯಂ ನಾನ್ವರಜ್ಯಂತ ತಂ ಪ್ರಜಾಃ॥ 14-4-8 (92439) ತಮಪಾಸ್ಯ ಚ ತದ್ರಾಜ್ಯೇ ತಸ್ಯ ಪುತ್ರಂ ಸುವರ್ಚಸಂ। ಅಭ್ಯಷಿಂಚಂತ ರಾಜೇಂದ್ರ ಮುದಿತಾ ಹ್ಯಭವಂಸ್ತದಾ॥ 14-4-9 (92440) ಸ ಪಿತುರ್ವಿಕ್ರಿಯಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ರಾಜ್ಯಾನ್ನಿರಸನಂ ಚ ತತ್। ನಿಯತೋ ವರ್ತಯಾಮಾಸ ಪ್ರಜಾಹಿತಚಿಕೀರ್ಷಯಾ॥ 14-4-10 (92441) ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಃ ಸತ್ಯವಾದೀ ಚ ಶುಚಿಃ ಶಮದಮಾನ್ವಿತಃ। ಪ್ರಜಾಸ್ತಂ ಚಾನ್ವರಜ್ಯಂತ ಧರ್ಮನಿತ್ಯಂ ಮನಸ್ವಿನಂ॥ 14-4-11 (92442) ತಸ್ಯ ಧರ್ಮಪ್ರವೃತ್ತಸ್ಯ ವ್ಯಶೀರ್ಯತ್ಕೋಶವಾಹನಂ। ತಂ ಕ್ಷೀಣಕೋಶಂ ಸಾಮಂತಾಃ ಸಮಂತಾತ್ಪರ್ಯಪೀಡಯನ್॥ 14-4-12 (92443) ಸ ಪೀಡ್ಯಮಾನೋ ಬಹುಭಿಃ ಕ್ಷೀಣಕೋಶಾಶ್ವವಾಹನಃ। ಆರ್ತಿಮಾರ್ಚ್ಛತ್ಪರಾಂ ರಾಜಾ ಸಹ ಭೃತ್ಯೈಃ ಪುರೇಣ ಚ॥ 14-4-13 (92444) ನ ಚೈನಮಭಿಹಂತುಂ ತೇ ಶಕ್ನುವಂತಿ ಬಲಕ್ಷಯೇ। ಸಂಯಗ್ವೃತ್ತೋ ಹಿ ರಾಜಾ ಸ ಧರ್ಮನಿತ್ಯೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-4-14 (92445) ಯದಾ ತು ಪರಮಾಮಾರ್ತಿಂ ಗತೋಽಸೌ ಸಪುರೋ ನೃಪಃ। ತತಃ ಪ್ರದಧ್ಮೌ ಸ ಕರಂ ಪ್ರಾದುರಾಸೀತ್ತತೋ ಬಲಂ॥ 14-4-15 (92446) ತತಸ್ತಾನಜಯತ್ಸರ್ವಾನ್ಪ್ರಾತಿಸೀಮಾನ್ನರಾಧಿಪಾನ್। ಏತಸ್ಮಾತ್ಕಾರಣಾದ್ರಾಜನ್ವಿಶ್ರುತಃ ಸ ಕರಂಧಮಃ॥ 14-4-16 (92447) ಆವೀಕ್ಷಿತ್ತಸ್ಯ ಪುತ್ರೋಽಭೂತ್ತ್ರೇತಾಯುಗಮುಖೇ ಪುರಾ। ಇಂದ್ರಾದನವರಃ ಶ್ರೀಮಾಂದೇವೈರಪಿ ಸುದುರ್ಜಯಃ॥ 14-4-17 (92448) `ಕಾರಂಧಮ ಇತಿ ಖ್ಯಾತೋ ಬಭೂವ ಜಗತೀಪತಿಃ।' ತಸ್ಯ ಸರ್ವೇ ಮಹೀಪಾಲಾ ವರ್ತಂತೇ ಸ್ಮ ವಶೇ ತದಾ। ಸ ಹಿ ಸಂರಾಡಭೂತ್ತೇಷಾಂ ವೃತ್ತೇನ ಚ ಬಲೇನ ಚ॥ 14-4-18 (92449) ಅವಿಕ್ಷಿನ್ನಾಮ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಶೌರ್ಯೇಣೇಂದ್ರಸಮೋಽಭವತ್। ಯಜ್ಞಶೀಲೋ ಧರ್ಮರತಿರ್ಧೃತಿಮಾನ್ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಃ॥ 14-4-19 (92450) ತೇಜಸಾಽಽದಿತ್ಯಸದೃಶಃ ಕ್ಷಮಯಾ ಪೃಥಿವೀಸಮಃ। ಬೃಹಸ್ಪತಿಸಮೋ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಹಿಮವಾನಿವ ಸುಸ್ಥಿರಃ॥ 14-4-20 (92451) ಕರ್ಮಣಾ ಮನಸಾ ವಾಚಾ ದಮೇನ ಪ್ರಶಮೇನ ಚ। ಮನಾಂಸ್ಯಾರಾಧಯಾಮಾಸ ಪ್ರಜಾನಾಂ ಸ ಮಹೀಪತಿಃ॥ 14-4-21 (92452) ಯ ಈಜೇ ಹಯಮೇಧಾನಾಂ ಶತೇನ ವಿಧಿವತ್ಪ್ರಭುಃ। ಯಾಜಯಾಮಾಸ ಯಂ ವಿದ್ವಾನ್ಸ್ವಯಮೇವಾಂಗಿರಾಃ ಪ್ರಭುಃ॥ 14-4-22 (92453) ತಸ್ಯ ಪುತ್ರೋಽತಿಚಕ್ರಾಮ ಪಿತರಂ ಗುಣವತ್ತಯಾ। ಮರುತ್ತೋ ನಾಮ ಧರ್ಮಜ್ಞಶ್ಚಕ್ರವರ್ತೀ ಮಹಾಯಶಾಃ। ನಾಗಾಯುತಸಮಪ್ರಾಣಃ ಸಾಕ್ಷಾದ್ವಿಷ್ಣುರಿವಾಪರಃ॥ 14-4-23 (92454) ಸ ಯಕ್ಷ್ಯಮಾಣೋ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಶಾತಕುಂಭಮಯಾನ್ಯುತ। ಕಾರಯಾಮಾಸ ಶುಭ್ರಾಣಿ ಭಾಜನಾನಿ ಸಹಸ್ರಶಃ॥ 14-4-24 (92455) ಮೇರುಂ ಪರ್ವತಮಾಸಾದ್ಯ ಹಿಮವತ್ಪಾರ್ಶ್ವ ಉತ್ತರೇ। ಕಾಂಚನಃ ಸುಮಹಾನ್ಪಾದಸ್ತತ್ರ ಕರ್ಮ ಚಕಾರ ಸಃ॥ 14-4-25 (92456) ತತಃ ಕುಂಡಾನಿ ಪಾತ್ರೀಶ್ಚ ಪಿಠರಾಣ್ಯಾಸಂನಾನಿ ಚ। ಚಕ್ರುಃ ಸುವರ್ಣಕರ್ತಾರೋ ಯೇಷಾಂ ಸಂಖ್ಯಾ ನ ವಿದ್ಯತೇ॥ 14-4-26 (92457) ತಸ್ಯೈವ ಚ ಸಮೀಪೇ ತು ಯಜ್ಞವಾಟೋ ಬಭೂವ ಹ। ಈಜೇ ತತ್ರ ಸ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ವಿದಿವತ್ಪೃಥಿವೀಪತಿಃ। ಮರುತ್ತಃ ಸಹಿತೈಃ ಸರ್ವೈಃ ಪ್ರಜಾಪಾಲೈರ್ನರಾಧಿಪಃ॥ ॥ 14-4-27 (92458) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ಚತುರ್ಥಾಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 4 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-4-1 ಶುಶ್ರೂಷೇ ಶ್ರೋತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ॥ 7-4-21 ಪೂರ್ವಜಾನಾಂ ಮಹೀಪತಿರಿತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-4-25 ದೈವಂ ತತ್ರ ಸಮಾಸಾದ್ಯೇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 005

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.5. ಅಧ್ಯಾಯಃ 005

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಅಂಗೀರಸಃ ಪುತ್ರೇಣ ಸಂವರ್ತೇನಾಕಾರಣವೈರಿಣಃ ಸ್ವಾಗ್ರಜನ್ಮನೋ ಬೃಹಸ್ಪತೇರುಪದ್ರವಾಸಹನೇನ ಸರ್ವಸ್ವತ್ಯಾಗಪೂರ್ವಕಮರಣ್ಯಪ್ರವೇಶಃ॥ 1 ॥ ಇಂದ್ರೇಣ ಸ್ವಾತಿಶಾಯಿನಿ ಮರುತ್ತೇ ರಾಜನಿ ಸ್ಪರ್ಧಯಾ ಬೃಹಸ್ಪತಿಸಾಚಿವ್ಯೇನ ತತೋಪ್ಯತಿಶಯಲಿಪ್ಸಯಾ ಮರುತ್ತಪುರೋಹಿತಸ್ಯ ಬೃಹಸ್ಪತೇರ್ಭೇದೋಪಾಯೇನ ವಶೀಕರಣಂ॥ 2 ॥ ಬೃಹಸ್ಪತಿನೇಂದ್ರಂಪ್ರತಿ ಮರುತ್ತಸ್ಯ ಸ್ವೇನಾಯಾಜನಪ್ರತಿಜ್ಞಾನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ಪಥಂವೀರ್ಯಃ ಸಮಭವತ್ಸ ರಾಜಾ ದದತಾಂವರಃ। ಕಥಂ ಚ ಜಾತರೂಪೇಣ ಸಮಯುಜ್ಯತ ವೈ ನೃಪಃ॥ 14-5-1 (92459) ಕ್ವ ಚ ತತ್ಸಾಂಪ್ರತಂ ದ್ರವ್ಯಂ ಭಗವನ್ನವತಿಷ್ಠತೇ। ಕಥಂ ಚ ಶಕ್ಯಮಸ್ಮಾಭಿಸ್ತದವಾಪ್ನುಂ ತಚಪೋಧನ॥ 14-5-2 (92460) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-5-3x (7735) ಅಸುರಾಶ್ಚೈವ ದೇವಾಶ್ಚ ದಕ್ಷಸ್ಯಾಸನ್ಪ್ರಜಾಪತೇಃ। ಅಪತ್ಯಂ ಬಹುಲಂ ತಾತ ತೇಽಸ್ಪರ್ಧಂತ ಪರಸ್ಪರಂ॥ 14-5-3 (92461) ತಥೈವಾಂಗಿರಸಃ ಪುತ್ರೌ ಪಿತೃತುಲ್ಯೌ ಬಭೂವತುಃ। ಬೃಹಸ್ಪತಿರ್ಬೃಹತ್ತೇಜಾಃ ಸಂವರ್ತಶ್ಚ ತಪೋಧನಃ॥ 14-5-4 (92462) ತಾವತಿ ಸ್ಪರ್ಧಿನೌ ರಾಜನ್ಪೃಥಗಾಸ್ತಾಂ ಪರಸ್ಪರಂ। ಬೃಹಸ್ಪತಿಃ ಸ ಸಂವರ್ತಂ ಬಾಧತೇ ಸ್ಮ ಪುನಃಪುನಃ॥ 14-5-5 (92463) ಸ ಬಾಧ್ಯಮಾನಃ ಸತತಂ ಭ್ರಾತ್ರಾ ಜ್ಯೇಷ್ಠೇನ ಭಾರತ। ಅರ್ಥಾನುತ್ಸೃಜ್ಯ ದಿಗ್ವಾಸಾ ವನೇ ವಾಸಮರೋಚಯತ್॥ 14-5-6 (92464) ವಾಸವೋಽಪ್ಯಸುರಾನ್ಸರ್ವಾನ್ವಿಜಿತ್ಯ ಚ ನಿಪಾತ್ಯ ಚ। ಇಂದ್ರತ್ವಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಲೋಕೇಷು ತತೋ ವವ್ರೇ ಪುರೋಹಿತಂ॥ 14-5-7 (92465) ಪುತ್ರಮಂಗಿರಸೋ ಜ್ಯೇಷ್ಠಂ ವಿಪ್ರಜ್ಯೇಷ್ಠಂ ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ। ಯಾಜ್ಯಸ್ತ್ವಂಗಿರಸಃ ಪೂರ್ವಮಾಸೀದ್ರಾಜಾ ಕರಂಧಮಃ॥ 14-5-8 (92466) ವೀರ್ಯೇಣಾಪ್ರತಿಮೋ ಲೋಕೇ ವೃತ್ತೇನ ಚ ಬಲೇನ ಚ। ಶತಕ್ರತುರಿವೌಜಸ್ವೀ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಸಂಶಿತವ್ರತಃ। 14-5-9 (92467) ವಾಹನಂ ಯಸ್ಯ ಯೋಧಾಶ್ಚ ಮಿತ್ರಾಣಿ ವಿವಿಧಾನಿ ಚ। ಶಯನಾನಿ ಚ ಮುಖ್ಯಾನಿ ಮಹಾರ್ಹಾಣಿ ಚ ಸರ್ವಶಃ॥ 14-5-10 (92468) ಧ್ಯಾನಾದೇವಾಭವದ್ರಾಜನ್ಮುಖವಾತೇನ ಸರ್ವಶಃ। ಸ ಗುಣೈಃ ಪಾರ್ಥಿವಾನ್ಸರ್ವಾನ್ವಶೇ ಚಕ್ರೇ ನರಾಧಿಪಃ॥ 14-5-11 (92469) ಸಂಜೀವ್ಯ ಕಾಲಮಿಷ್ಟಂ ಚ ಸಶರೀರೋ ದಿವಂ ಗತಃ। ಬಭೂವ ತಸ್ಯ ಪುತ್ರಸ್ತು ಯಯಾತಿರಿವ ಧರ್ಮವಿತ್॥ 14-5-12 (92470) ಅವಿಕ್ಷಿನ್ನಾಮ ಶತ್ರುಂಜಿತ್ಸ ವಶೇ ಕೃತವಾನ್ಮಹೀಂ। ವಿಕ್ರಮೇಣ ಗುಣೈಶ್ಚೈವ ಪಿತೇವಾಸೀತ್ಸ ಪಾರ್ಥಿವಃ॥ 14-5-13 (92471) ತಸ್ಯ ವಾಸವತುಲ್ಯೋಽಭೂನ್ಮರುತ್ತೋ ನಾಮ ವೀರ್ಯವಾನ್। ಪುತ್ರಸ್ತಮನುರಕ್ತಾಽಭೂತ್ಪೃಥಿವೀ ಸಾಗರಾಂಬರಾ॥ 14-5-14 (92472) ಸ್ಪರ್ಧತೇ ಸ ಸ್ಮ ಸತತಂ ದೇವರಾಜೇನ ನಿತ್ಯದಾ। ವಾಸವೋಽಪಿ ಮರುತ್ತೇನಿ ಸ್ಪರ್ಧತೇ ಪಾಂಡುನಂದನ॥ 14-5-15 (92473) ಶುಚಿಃ ಸ ಗುಣವಾನಾಸೀನ್ಮರುತ್ತಃ ಪೃಥಿವೀಪತಿಃ। ಯತಮಾನೋಪಿ ಯಂ ಶಕ್ರೋ ನ ವಿಶೇಷಯತಿ ಸ್ಮ ಹ॥ 14-5-16 (92474) ಸೋಽಶಕ್ನುವನ್ವಿಶೇಷಾಯ ಸಮಾಹೂಯ ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ। ಉವಾಚೇದಂ ವಚೋ ದೇವೈಃ ಸಹಿತೋ ಹರಿವಾಹನಃ॥ 14-5-17 (92475) ಬೃಹಸ್ಪತೇ ಮರುತ್ತಸ್ಯ ಮಾ ಸ್ಮ ಕಾರ್ಷೀಃ ಕಥಂಚನ। ದೈವಂ ಕರ್ಮಾಥ ಪಿತ್ರ್ಯಂ ವಾ ಕರ್ತಾಸಿ ಮಮ ಚೇತ್ಪ್ರಿಯಂ॥ 14-5-18 (92476) ಅಹಂ ಹಿ ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ಸುರಾಣಾಂ ಚ ಬೃಹಸ್ಪತೇ। ಇಂದ್ರತ್ವಂ ಪ್ರಾಪ್ತವಾನೇಕೋ ಮರುತ್ತಸ್ತು ಮಹೀಪತಿಃ॥ 14-5-19 (92477) ಕಥಂ ಹ್ಯಮರ್ತ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಂಸ್ತ್ವಂ ಯಾಜಯಿತ್ವಾ ಸುರಾಧಿಪಂ। ಯಾಜಯೇರ್ಮೃತ್ಯುಸಂಯುಕ್ತಂ ಮರುತ್ತಮವಿಶಂಕಯಾ॥ 14-5-20 (92478) ಮಾಂ ವಾ ವೃಣೀಷ್ವ ಭದ್ರಂ ತೇ ಮರುತ್ತಂ ವಾ ಮಹೀಪತಿಂ। ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಮರುತ್ತಂ ವಾ ಯಥಾಜೋಷಂ ಭಜಸ್ವ ಮಾಂ॥ 14-5-21 (92479) ಏವಮುಕ್ತಃ ಸ ಕರಕವ್ಯ ದೇವರಾಜ್ಞಾ ಬೃಹಸ್ಪತಿಃ। ಮುಹೂರ್ತಮಿವ ಸಂಚಿಂತ್ಯ ದೇವರಾಜಾನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-5-22 (92480) ತ್ವಂ ಭೂತಾನಾಮಧಿಪತಿಸ್ತ್ವಯಿ ಲೋಕಾಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾಃ। ನಮುಚೇರ್ವಿಶ್ವರೂಪಸ್ಯ ನಿಹಂತಾ ತ್ವಂ ಬಲಸ್ಯ ಚ॥ 14-5-23 (92481) ತ್ವಮಾಜಹರ್ಥ್ ದೇವಾನಾಮೇಕೋ ವೀರಶ್ರಿಯಂ ಪರಾಂ। ತ್ವಂ ಬಿಭರ್ಷಿ ಭುವಂ ದ್ಯಾಂ ಚ ಸದೈವ ಬಲಸೂದನ॥ 14-5-24 (92482) ಪರೋಹಿತ್ಯಂ ಕಥಂ ಕೃತ್ವಾ ತವ ದೇವಗಣೇಶ್ವರ। ಯಾಜಯೇಯಮಹಂ ಮರ್ತ್ಯಂ ಮರುತ್ತಂ ಪಾಕಶಾಸನ॥ 14-5-25 (92483) ಸಮಾಶ್ವಸಿಹಿ ದೇವೇಂದ್ರ ನಾಹಂ ಮರ್ತ್ಯಸ್ಯ ಕರ್ಹಿಚಿತ್। ಗ್ರಹೀಷ್ಯಾಮಿ ಸ್ರುವಂ ಯಜ್ಞೇ ಶೃಣು ಚೇದಂ ವಚೋ ಮಮ॥ 14-5-26 (92484) ಹಿರಣ್ಯರೇತಾ ನೋಷ್ಣಃ ಸ್ಯಾತ್ಪರಿವರ್ತೇತ ಮೇದಿನೀ। ಭಾಸಂ ತು ನ ರವಿಃ ಕುರ್ಯಾನ್ನ ತು ಸತ್ಯಂ ಚಲೇನ್ಮಯಿ॥ 14-5-27 (92485) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-5-28x (7736) ಬೃಹಸ್ಪತಿವಚಃಕ ಶ್ರುತ್ವಾ ಶಕ್ರೋ ವಿಗತಮತ್ಸರಃ। ಪ್ರಶಸ್ಯೈನಂ ವಿವೇಶಾಥ ಸ್ವಮೇವ ಭವನಂ ತದಾ॥ ॥ 14-5-28 (92486) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ಪಂಚಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 5 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 006

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.6. ಅಧ್ಯಾಯಃ 006

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬೃಹಸ್ಪತಿನಾ ಇಂದ್ರೇ ಸ್ವೇನ ಮರುತ್ತಸ್ಯಾಯಾಜನಪ್ರತಿಜ್ಞಾನಶ್ರವಣಾಮರ್ಷಿಣಾ ಮರುತ್ತೇನಿ ಸ್ವಯಾಜನಪ್ರಾರ್ಥೇನ ತತ್ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾನಂ॥ 1 ॥ ತತಃ ಪ್ರತಿನಿವೃತ್ತಸ್ಯ ಮರುತ್ತಸ್ಯ ಮಧ್ಯೇಮಾರ್ಗಂ ನಾರದಸಮಾಗಮಃ॥ 2 ॥ ನಾರದಚೋದನಯಾ ಮರುತ್ತೇನ ವಾರಾಣಸೀದ್ವಾರೇ ಸ್ವೇನ ಸ್ಥಾಪಿತಕುಣಪಾವಲೋಕನೇನ ಪ್ರಲಾಯಮಾನಂ ಸಂವರ್ತಂ ಪ್ರತ್ಯನುಗಮನಂ॥ 3 ॥ ಸಂವರ್ತೇನ ತತ್ಪ್ರತಿನಿವರ್ತನಾಯ ಪಾಂಸುಕದಮಪ್ರಕ್ಷೇಪೇಪ್ಯನಿವರ್ತಮಾನಂ ತಮವಲೋಕ್ಯಂ ವಿಜನೇ ನ್ಯಗ್ರೋಧಮೂಲೇ ಸಮುಪವೇಶಃ॥ 4 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ಬೃಹಸ್ಪತೇಶ್ಚ ಸಂವಾದಂ ಮರುತ್ತಸ್ಯ ಚ ಧೀಮತಃ॥ 14-6-1 (92487) ದೇವರಾಜಸ್ಯ ಸಮಯಂ ಕೃತಮಾಂಗಿರಸೇನ ಹ। ಶ್ರುತ್ವಾ ಮರುತ್ತೋ ನೃಪತಿರ್ಮನ್ಯುಮಾಹಾರಯತ್ಪರಂ॥ 14-6-2 (92488) ಸಂಕಲ್ಪ್ಯ ಮನಸಾ ಯಜ್ಞಂ ಕರಂಧಮಸುತಾತ್ಮಜಃ। ಬೃಹಸ್ಪತಿಮುಪಾಗಂಯ ವಾಗ್ಮೀ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-6-3 (92489) ಭಗವನ್ಯನ್ಮಯಾ ಪೂರ್ವಮಭಿಗಂಯ ತಪೋಧನ। ಕೃತೋಽಭಿಸಂಧಿರ್ಯಜ್ಞಸ್ಯ ಭವತೋ ವಚನಾದ್ಗುರೋ॥ 14-6-4 (92490) ತಮಹಂ ಯಷ್ಟುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಸಂಭಾರಾಃ ಸಂಭೃತಾಶ್ಚ ಮೇ। ಯಾಜ್ಯೋಸ್ಮಿ ಭವತಃ ಸಾಧೋ ತತ್ಪ್ರಾಪ್ನುಹಿ ವಿಧತ್ಸ್ವ ಚ॥ 14-6-5 (92491) ಬೃಹಸ್ಪತಿರುವಾಚ। 14-6-6x (7737) ನ ಕಾಮಯೇ ಯಾಜಯಿತುಂ ತ್ವಾಮಹಂ ಪೃಥಿವೀಪತೇ। ವೃತೋಸ್ಮಿ ದೇವರಾಜೇನ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಂ ಚ ತಸ್ಯ ಮೇ॥ 14-6-6 (92492) ಮರುತ್ತ ಉವಾಚ। 14-6-7x (7738) ಪಿತ್ರ್ಯಮಸ್ಮಿ ತವ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ಬಹುಮನ್ಯೇ ಚ ತೇ ಭೃಶಂ। ತವಾಸ್ಮಿ ಯಾಜ್ಯಾತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತೋ ಭಜಮಾನಂ ಭಜಸ್ವ ಮಾಂ॥ 14-6-7 (92493) ಬೃಹಸ್ಪತಿರುವಾಚ। 14-6-8x (7739) ಅಮರ್ತ್ಯಂ ಯಾಜಯಿತ್ವಾಽಹಂ ಯಾಜಯಿಷ್ಯೇ ಕಥಂ ನರಂ। ಮರುತ್ತ ಗಚ್ಛ ವಾ ಮಾ ವಾ ನಿವೃತ್ತೋಸ್ಂಯದ್ಯ ಯಾಜನಾತ್॥ 14-6-8 (92494) ನ ತ್ವಾಂ ಯಾಜಯಿತಾಸ್ಂಯದ್ಯ ವೃಣು ಯಂ ತ್ವಮಿಹೇಚ್ಛಸಿ। ಉಪಾಧ್ಯಾಯಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ಯಸ್ತೇ ಯಜ್ಞಂ ಕರಿಷ್ಯತಿ॥ 14-6-9 (92495) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-6-10x (7740) ಏವಮುಕ್ತಸ್ತು ನೃಪತಿರ್ಮರುತ್ತೋ ವ್ರೀಡಿತೋಽಭವತ್। ಪ್ರತ್ಯಾಗಚ್ಛನ್ಸುಸಂವಿಗ್ನೋ ದದರ್ಶ ಪಥಿ ನಾರದಂ॥ 14-6-10 (92496) ದೇವರ್ಷಿಣಾ ಸಮಾಗಂಯ ನಾರದೇನಿ ಸ ಪಾರ್ಥಿವಃ। ವಿಧಿವತ್ಪ್ರಾಂಜಲಿಸ್ತಸ್ಥಾವಥೈನಂ ನಾರದೋಽಬ್ರವೀತ್॥ 14-6-11 (92497) ರಾಜರ್ಷೇ ನಾತಿಹೃಷ್ಟೋಸಿ ಕಚ್ಚಿತ್ಕ್ಷೇಮಂ ತವಾನಘ। ಕ್ವ ಗತೋಸಿ ಕುತಶ್ಚೇದಮಪ್ರೀತಿಸ್ಥಾನಮಾಗತಂ॥ 14-6-12 (92498) ಶ್ರೋತವ್ಯಂ ಚೇನ್ಮಯಾ ರಾಜನ್ಬ್ರೂಹಿ ಮೇ ಪಾರ್ಥಿವರ್ಷಭ। ವ್ಯಪನೇಷ್ಯಾಮಿ ತೇ ಮನ್ಯುಂ ಸರ್ವಯತ್ನೈರ್ನರಾಧಿಪ॥ 14-6-13 (92499) ಏವಮುಕ್ತೋ ಮರುತ್ತಃ ಸ ನಾರದೇನ ಮಹರ್ಷಿಣಾ। ವಿಪ್ರಲಂಭಮುಪಾಧ್ಯಾಯಾತ್ಸರ್ವಜ್ಞೇ ತಂ ನ್ಯವೇದಯತ್॥ 14-6-14 (92500) ಮರುತ್ತ ಉವಾಚ। 14-6-15x (7741) ಗತೋಸ್ಂಯಂಗಿರಸಃ ಪುತ್ರಂ ದೇವಾಚಾರ್ಯಂ ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ। ಯಜ್ಞಾರ್ಥಮೃತ್ವಿಜಂ ಪ್ರಷ್ಟುಂ ಸ ಚ ಮಾಂ ನಾಭ್ಯನಂದತ॥ 14-6-15 (92501) ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾತಶ್ಚ ತೇನಾಹಂ ಜೀವಿತುಂ ನಾದ್ಯ ಕಾಮಯೇ। ಪರಿತ್ಯಕ್ತಶ್ಚ ಗುರುಣಾ ದೂಷಿತಶ್ಚಾಸ್ಮಿ ನಾರದ॥ 14-6-16 (92502) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-6-17x (7742) ಏವಮುಕ್ತಸ್ತು ರಾಜ್ಞಾ ಸ ನಾರದಃ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ಹ। ಆವಿಕ್ಷಿತಂ ಮಹಾರಾಜ ವಾಚಾ ಸಂಜೀವಯನ್ನಿವ॥ 14-6-17 (92503) ರಾಜನ್ನಂಗಿರಸಃ ಪುತ್ರಃ ಸಂವರ್ತೋ ನಾಮ ಧಾರ್ಮಿಕಃ। ಚಂಕಮೀತಿ ದಿಶಃ ಸರ್ವಾ ದಿಗ್ವಾಸಾ ಮೋಹಯನ್ಪ್ರಜಾಃ॥ 14-6-18 (92504) ತಂ ಗಚ್ಚ ಯದಿ ಯಾಜ್ಯಂ ತ್ವಾಂ ನ ವಾಂಛತಿ ಬೃಹಸ್ಪತಿಃ। ಪ್ರಸನ್ನಸ್ತ್ವಾಂ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಸಂವರ್ತೋ ಯಾಜಯಿಷ್ಯತಿ॥ 14-6-19 (92505) ಮರುತ್ತ ಉವಾಚ। 14-6-20x (7743) ಸಂಜೀವಿತೋಽಹಂ ಭವತಾ ವಾಕ್ಯೇನಾನೇನ ನಾರದ। ಪಶ್ಯೇಯಂ ಕ್ವ ನು ಸಂವರ್ತಂ ಶಂಸ ಮೇ ವದತಾಂವರ॥ 14-6-20 (92506) ಕಥಂ ಚ ತಸ್ಮೈ ವರ್ತೇಯಂ ಕಥಂ ಮಾಂ ನ ಪರಿತ್ಯಜೇತ್। ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾತಶ್ಚ ತೇನಾಪಿ ನಾಹಂ ಜೀವಿತುಮುತ್ಸಹೇ॥ 14-6-21 (92507) ನಾರದ ಉವಾಚ। 14-6-22x (7744) ಉನ್ಮತ್ತವೇಷಂ ಬಿಭ್ರತ್ಸ ಚಂಕ್ರಮೀತಿ ಯಥಾಸುಖಂ। ವಾರಾಣಸೀಂ ತು ನಗರೀಮಭೀಕ್ಷ್ಣಮುಪಸೇವತೇ॥ 14-6-22 (92508) ತಸ್ಯಾ ದ್ವಾರಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ನ್ಯಸೇಥಾಃ ಕುಣಪಂ ಕ್ವಚಿತ್। ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಯೋ ನಿವರ್ತೇತ ಸಂವರ್ತಃ ಸ ಮಹೀಪತೇ॥ 14-6-23 (92509) ತಂ ಪೃಷ್ಠತೋಽನುಗಚ್ಛೇಥಾ ಯತ್ರ ಗಚ್ಛೇತ್ಸ ವೀರ್ಯವಾನ್। ತಮೇಕಾಂತೇ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಪ್ರಾಂಜಲಿಃ ಶರಣಂ ವ್ರಜೇಃ॥ 14-6-24 (92510) ಪೃಚ್ಛೇತ್ತ್ವಾಂ ಯದಿ ಕೇನಾಹಂ ತವಾಖ್ಯಾತ ಇತಿ ಸ್ಮ ಹ। ಬ್ರೂಯಾಸ್ತ್ವಂ ನಾರದೇನೇತಿ ಸ ಕುತ್ರ ಇತಿ ಶತ್ರುಹನ್॥ 14-6-25 (92511) ಸ ಚೇತ್ತ್ವಾಮನುಯುಂಜೀತ ಮಮಾನುಗಮನೇಪ್ಸಯಾ। ಶಂಸೇಥಾ ವಹ್ನಿಮಾರೂಢಂ ಮಾಮಪಿ ತ್ವಮಶಂಕಯಾ॥ 14-6-26 (92512) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-6-27x (7745) ಸ ತಥೇತಿ ಪ್ರತಿಶ್ರುತ್ಯ ಪೂಜಯಿತ್ವಾ ಚ ನಾರದಂ। ಅಭ್ಯನುಜ್ಞಾಯ ರಾಜರ್ಷಿರ್ಯಯೌ ವಾರಾಣಸೀಂ ಪುರೀಂ॥ 14-6-27 (92513) ತತ್ರ ಗತ್ವಾ ಯಥೋಕ್ತಂ ಸ ಪುರ್ಯಾ ದ್ವಾರೇ ಮಹಾಯಶಾಃ। ಕುಣಪಂ ಸ್ಥಾಪಯಾಮಾಸ ನಾರದಸ್ಯ ವಚಃ ಸ್ಮರನ್॥ 14-6-28 (92514) ಯೌಗಪದ್ಯೇನಿ ವಿಪ್ರಶ್ಚ ಪುರೀದ್ವಾರಮಥಾವಿಶತ್। ತತಃ ಸ ಕುಣಪಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸಹಸಾ ಸಂನ್ಯವರ್ತತ॥ 14-6-29 (92515) ಸ ತಂ ನಿವೃತ್ತಮಾಲಕ್ಷ್ಯ ಪ್ರಾಂಜಲಿಃ ಪೃಷ್ಠತೋಽನ್ವಗಾತ್। ಆವಿಕ್ಷಿತೋ ಮಹೀಪಾಲಃ ಸಂವರ್ತಮುಪಶಿಕ್ಷಿತುಂ॥ 14-6-30 (92516) ಸ ಚ ತಂ ವಿಜನೇ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪಾಂಸುಭಿಃ ಕದೇಮೇನ ಚ। ಶ್ಲೇಷ್ಮಣಾ ಚೈವ ರಾಜಾನಂ ಷ್ಠೀವನೈಶ್ಚ ಸಮಾಕಿರತ್॥ 14-6-31 (92517) ಸ ತಥಾ ಬಾಧ್ಯಮಾನೋ ವೈ ಸಂವರ್ತೇನ ಮಹೀಪತಿಃ। ಅನ್ವಗಾದೇವ ತಮೃಷಿಂ ಪ್ರಾಂಜಲಿಃ ಸಂಪ್ರಸಾದಯನ್॥ 14-6-32 (92518) ತತೋ ನಿವರ್ತ್ಯ ಸಂವರ್ತಃ ಪರಿಶ್ರಾಂತ ಉಪಾವಿಶತ್। ಶೀತಲಚ್ಛಾಯಮಾಸಾದ್ಯ ನ್ಯಗ್ರೋಧಂ ಬಹುಶಾಖಿನಂ॥ ॥ 14-6-33 (92519) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ಷಷ್ಠೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 6 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-6-13 ಮನ್ಯುಂ ದೈನ್ಯಂ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 007

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.7. ಅಧ್ಯಾಯಃ 007

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಸಂವರ್ತಮರುತ್ತಸಂವಾದಃ॥ 1 ॥ ಸಂವರ್ತೇನ ಸಮಯಬಂಧನಪೂರ್ವಕಂ ಮರುತ್ತಂಪ್ರತಿ ಯಾಜನಪ್ರತಿಜ್ಞಾನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಸಂವರ್ತ ಉವಾಚ। ಕಥಮಸ್ಮಿ ತ್ವಯಾ ಜ್ಞಾತಃ ಕೇನ ವಾ ಕಥಿತೋಸ್ಮಿ ತೇ। ಏತದಾಚಕ್ಷ್ವ ಮೇ ತತ್ತ್ವಮಿಚ್ಛಸೇ ಚೇನ್ಮಮ ಪ್ರಿಯಂ॥ 14-7-1 (92520) ಸತ್ಯಂ ತೇ ಬ್ರುವತಃ ಸರ್ವೇ ಸಂಪತ್ಸ್ಯಂತೇ ಮನೋರಥಾಃ। ಮಿಥ್ಯಾ ಚ ಬ್ರುವತೋ ಮೂರ್ಧಾ ಶತಧಾ ತೇ ಸ್ಫುಟಿಷ್ಯತಿ॥ 14-7-2 (92521) ಮರುತ್ತ ಉವಾಚ। 14-7-3x (7746) ನಾರದೇನ ಭವಾನ್ಮಹ್ಯಮಾಖ್ಯಾತೋ ಹ್ಯಟತಾ ಪಥಿ। ಗುರುಪುತ್ರೋ ಮಮೇತಿ ತ್ವಂ ತತೋ ಮೇ ಪ್ರೀತಿರುತ್ತಮಾ॥ 14-7-3 (92522) ಸಂವರ್ತ ಉವಾಚ। 14-7-4x (7747) ಸತ್ಯಮೇತದ್ಭವಾನಾಹ ಸ ಮಾಂ ಜಾನಾತಿ ಸತ್ರಿಣಂ। ಕಥಯಸ್ವ ತದೇತನ್ಮೇ ಕ್ವನು ಸಂಪ್ರತಿ ನಾರದಃ॥ 14-7-4 (92523) ಮರುತ ಉವಾಚ। 14-7-5x (7748) ಭವಂತಂ ಕಥಯಿತ್ವಾ ತು ಮಮ ದೇವರ್ಷಿಸತ್ತಮಃ। ತತೋ ಮಾಮಭ್ಯನುಜ್ಞಾಯ ಪ್ರವಿಷ್ಟೋ ಹವ್ಯವಾಹನಂ॥ 14-7-5 (92524) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-7-6x (7749) ಶ್ರುತ್ವಾ ತು ಪಾರ್ಥಿವಸ್ಯೈತ್ಸಂವರ್ತಃ ಪ್ರಮುದಂ ಗತಃ। ಏತಾವದಹಮಪ್ಯೇವಂ ಶಕ್ನುಯಾಮಿತಿ ಸೋಽಬ್ರವೀತ್॥ 14-7-6 (92525) ತತೋ ಮರುತ್ತಮುನ್ಮತ್ತೋ ವಾಚಾ ನಿರ್ಭರ್ತ್ಸಯನ್ನಿವ। ರೂಕ್ಷಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿ ರಾಜನ್ಪುನಃ ಪುನರಥಾಬ್ರವೀತ್॥ 14-7-7 (92526) ವಾತಪ್ರಧಾನೇನ ಮಯಾ ಸ್ವಚಿತ್ತವಶವರ್ತಿನಾ। ಏವಂ ವಿಕೃತರೂಪೇಣ ಕಥಂ ಯಾಜಿತುಮಿಚ್ಛಸಿ॥ 14-7-8 (92527) ಭ್ರಾತಾ ಮಮ ಸಮರ್ಥಶ್ಚ ವಾಸವೇನ ಚ ಸಂಗತಃ। ವರ್ತತೇ ಯಾಜನೇ ಚೈವ ತೇನ ಕರ್ಮಾಣಿ ಕಾರಯ॥ 14-7-9 (92528) ಗಾರ್ಹಸ್ಥ್ಯಂ ಚೈವ ಯಾಜ್ಯಾಶ್ಚ ಸರ್ವಾ ಗೃಹ್ಯಾಶ್ಚ ದೇವತಾಃ। ಪೂರ್ವಜೇನ ಮಮಾಕ್ಷಿಪ್ತಂ ಶರೀರಂ ವರ್ಜಿತಂ ತ್ವಿದಂ॥ 14-7-10 (92529) ನಾಹಂ ತೇನಾನನುಜ್ಞಾತಸ್ತ್ವಾಮಾವಿಕ್ಷಿತ ಕರ್ಹಿಚಿತ್। ಯಾಜಯೇಯಂ ಕಥಂಚಿದ್ವೈ ಸ ಹಿ ಪೂಜ್ಯತಮೋ ಮಮ॥ 14-7-11 (92530) ಸ ತ್ವಂ ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ ಗಚ್ಚ ತಮನುಜ್ಞಾಪ್ಯ ಚಾವ್ರಜ। ತತೋಽಹಂ ಯಾಜಯಿಷ್ಯೇ ತ್ವಾಂ ಯದಿ ಯಷ್ಟುಮಿಹೇಚ್ಛಸಿ॥ 14-7-12 (92531) ಮರುತ್ತ ಉವಾಚ। 14-7-13x (7750) ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ ಗತಃ ಪೂರ್ವಮಹಂ ಸಂವರ್ತೇ ತಚ್ಛೃಣು। ನ ಮಾಂ ಕಾಮಯತೇ ಯಾಜ್ಯಂ ಮುನಿರ್ವಾಸವವಾರಿತಃ॥ 14-7-13 (92532) ಅಮರಂ ಯಾಜ್ಯಮಾಸಾದ್ಯ ಯಾಜಯಿಷ್ಯೇ ನ ಮಾನುಷಂ। ಶಕ್ರೇಣ ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧೋಽಹಂ ಮರುತ್ತಂ ಮಾ ಸ್ಮ ಯಾಜಯೇ॥ 14-7-14 (92533) ಸ್ಪರ್ಧತೇ ಹಿ ಮಯಾ ವಿಪ್ರ ಸದಾ ಹಿ ಸ ತು ಪಾರ್ಥಿವಃ। ಏವಮಸ್ತ್ವಿತಿ ಚಾಪ್ಯುಕ್ತೋ ಭ್ರಾತ್ರಾ ತೇ ಬಲಸೂದನಃ॥ 14-7-15 (92534) ಸ ಮಾಮಧಿಗತಂ ಪ್ರೇಂಣಾ ಯಾಜ್ಯತ್ವೇ ನ ಬುಭೂಷತಿ। ದೇವರಾಜಂ ಸಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ತದ್ವಿದ್ಧಿ ಮುನಿಪುಂಗವ॥ 14-7-16 (92535) ಸೋಹಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಭವತಾ ಸರ್ವಸ್ವೇನಾಪಿ ಯಾಜಿತುಂ। ಕಾಮಯೇ ಸಮತಿಕ್ರಾಂತುಂ ವಾಸವಂ ತ್ವತ್ಕೃತೈರ್ಗುಣೈಃ॥ 14-7-17 (92536) ನ ಹಿ ಮೇ ವರ್ತತೇ ಬುದ್ಧಿರ್ಗಂತುಂ ಬ್ರಹ್ಮನ್ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ। ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾತೋ ಹಿ ತೇನಾಸ್ಮಿ ತಥಾಽನಪಕೃತೇ ಸತಿ॥ 14-7-18 (92537) ಸಂವರ್ತ ಉವಾಚ। 14-7-19x (7751) ಚಿಕೀರ್ಷಸಿ ಯಥಾಕಾಮಂ ಸರ್ವಮೇತತ್ತ್ವಯಿ ಧ್ರುವಂ। ಯದಿ ಸರ್ವಾನಭಿಪ್ರಾಯಾನ್ಕರ್ತಾಸಿ ಮಮ ಪಾರ್ಥಿವ॥ 14-7-19 (92538) ಯಾಜ್ಯಮಾನಂ ಮಯಾ ಹಿ ತ್ವಾಂ ಬೃಹಸ್ಪತಿಪುಂರದರೌ। ದ್ವಿಷೇತಾಂ ಸಮಭಿಕ್ರುದ್ಧಾವೇತದೇಕಂ ಸಮರ್ಥಯೇ॥ 14-7-20 (92539) ಸ್ಥೈರ್ಯಮತ್ರ ಕಥಂ ಮೇ ಸ್ಯಾತ್ಸ ತ್ವಂ ನಿಃಸಂಶಯಂ ಕುರು। ಕುಪಿತಸ್ತ್ವಾಂ ನ ಹೀದಾನೀಂ ಭಸ್ಮ ಕುರ್ಯಾ ಸವಾಂಧವಂ॥ 14-7-21 (92540) ಮರುತ್ತ ಉವಾಚ। 14-7-22x (7752) ಯಾವತ್ತಪೇತ್ಸಹಸ್ರಾಂಶುಸ್ತಿಷ್ಠೇರಂಶ್ಚಾಪಿ ಪರ್ವತಾಃ। ತಾವಲ್ಲೋಕಾನ್ನ ಲಭೇಯಂ ತ್ಯಜೇಯಂ ಸಂಗತಂ ಯದಿ॥ 14-7-22 (92541) ಮಾ ಚಾಪಿ ಶುಭಬುದ್ಧಿತ್ವಂ ಲಭೇಯಮಿಹ ಕರ್ಹಿಚಿತ್। ವಿಷಯೈಃ ಸಂಗತಂ ಚಾಸ್ತು ತ್ಯಜೇಯಂ ಸಂಗತಂ ಯದಿ॥ 14-7-23 (92542) ಸಂವರ್ತ ಉವಾಚ। 14-7-24x (7753) ಆವಿಕ್ಷಿತ ಶುಭಾ ಬುದ್ಧಿರ್ವರ್ತತಾಂ ತವ ಕರ್ಮಸು। ಯಾಜನಂ ಹಿ ಮಮಾಪ್ಯೇವ ವರ್ತತೇ ಹೃದಿ ಪಾರ್ಥಿವ॥ 14-7-24 (92543) ಅಭಿಧಾಸ್ತೇ ಚ ತೇ ರಾಜನ್ನಕ್ಷಯಂ ದ್ರವ್ಯಮುತ್ತಮಂ। ಯೇನ ದೇವಾನ್ಸಗ್ಧರ್ವಾಞ್ಶಕ್ರಂ ಚಾಭಿಭವಿಷ್ಯಸಿ॥ 14-7-25 (92544) ನ ತು ಮೇ ವರ್ತತೇ ಬುದ್ಧಿರ್ಧನೇ ಯಾಜ್ಯೇಷು ವಾ ಪುನಃ। ವಿಪ್ರಿಯಂ ತು ಕರಿಷ್ಯಾಮಿ ಭ್ರಾತುಶ್ಚೇಂದ್ರಸ್ಯ ಚೋಭಯೋ॥ 14-7-26 (92545) ಗಮಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಶಕ್ರೇಣ ಸಮತಾಮಪಿ ತೇ ಧ್ರುವಂ। ಪ್ರಿಯಂ ಚ ತೇ ಕರಿಷ್ಯಾಮಿ ಸತ್ಯಮೇತದ್ಬ್ರವೀಮಿ ತೇ॥ ॥ 14-7-27 (92546) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 7 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-7-1 ಮೇ ಸತ್ಯಂ ಜೀವಿತಂ ಚೇತ್ಪ್ರಿಯಂತವೇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-7-4 ಸತ್ರಿಣಂ ಕಪಟವೇಷಚ್ಛನ್ನಂ॥ 7-7-6 ಅಹಮಪ್ಯೇನಂ ಕುರ್ಯಾಮಿತಿ ತಮಬ್ರವೀದಿತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-7-8 ಮಧುಪ್ರಯೋಗದಾನೇನ ಸ್ವಚಿತ್ತಪರಿವರ್ತಿನೇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-7-23 ಭೋಗೇಷು ಸಂಯಗ್ಭೋಗಾಂಶ್ಚ ತ್ಯಜೇಯಮಿತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 008

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.8. ಅಧ್ಯಾಯಃ 008

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಸಂವರ್ತೇನ ಮರುತ್ತಂಪ್ರತಿ ಹಿಮವತ್ಸಂನಿಹಿತೇ ಮುಂಜವತಿಗಿರೌ ಮಹಾದೇವಸ್ಯ ನಿವಾಸಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ಸ್ವೋಕ್ತನಾಮಶತಕೇನ ಸ್ತುತ್ಯಾ ತತ್ಪ್ರಸಾದನೇನ ಯಾಗಾಯ ತನ್ನತ್ಯಬಹುಸುವರ್ಣಹರಣಚೋದನಾ॥ 1 ॥ ಸಂವರ್ತೇನಿ ತದಾಹರಣೇನ ಶಿಲ್ಪಿಭಿರ್ಯಾಗೋಪಯೋಗಿಭಾಂಡನಿರ್ಮಾಪಣಂ॥ 2 ॥ ಇಂದ್ರೇಣ ತಚ್ಛ್ರವಣನಿರ್ವಿಣ್ಣಸ್ಯ ಬೃಹಸ್ಪತೇಃ ಸಮೀಪಂ ಪ್ರತ್ಯಾಗಮನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಸಂವರ್ತ ಉವಾಚ। ಗಿರೇರ್ಹಿಮವತಃ ಪೃಷ್ಠೇ ಮುಂಜವಾನ್ನಾಮ ಪರ್ವತಃ। ತಪ್ಯತೇ ಯತ್ರ ಭಗವಾಂಸ್ತಪೋ ನಿತ್ಯಮುಪಾಪತಿಃ॥ 14-8-1 (92547) ವನಸ್ಪತೀನಾಂ ಮೂಲೇಷು ಶೃಂಗೇಷು ವಿಷಮೇಷು ಚ। ಗುಹಾಸು ಶೈಲರಾಜಸ್ಯ ಯಥಾಕಾಮಂ ಯಥಾಸುಖಂ॥ 14-8-2 (92548) ಉಮಾಸಹಾಯೋ ಭಗವಾನ್ಯತ್ರ ನಿತ್ಯಂ ಮಹೇಶ್ವರಃ। ಆಸ್ತೇ ಶೂಲೀ ಮಹಾತೇಜಾ ನಾನಾಭೂತಗಣಾವೃತಃ॥ 14-8-3 (92549) ತತ್ರ ರುದ್ರಾಶ್ಚ ಸಾಧ್ಯಾಶ್ಚ ವಿಶ್ವೇಽಥ ವಸವಸ್ತಥಾ। ಯಮಶ್ಚ ವರುಣಶ್ಚೈವ ಕುಬೇರಶ್ಚ ಸಹಾನುಗಃ॥ 14-8-4 (92550) ಭೂತಾನಿ ಚ ಪಿಶಾಚಾಶ್ಚ ನಾಸತ್ಯಾವಪಿ ಚಾಶ್ವಿನೌ। ಗಂಧಱ್ವಾಪ್ಸರಸಶ್ಚೈವ ಯಕ್ಷಾ ದೇವರ್ಷಯಸ್ತಥಾ॥ 14-8-5 (92551) ಆದಿತ್ಯಾ ಮರುತಶ್ಚೈವ ಯಾತುಧಾನಾಶ್ಚ ಸರ್ವಶಃ। ಉಪಾಸಂತೇ ಮಹಾತ್ಮಾನಂ ಬಹುರೂಪಮುಪಾಪತಿಂ॥ 14-8-6 (92552) ರಮತೇ ಭಗವಾಂಸ್ತತ್ರ ಕುಬೇರಾನುಚರೈಃ ಸಹ। ವಿಕೃತೈರ್ವಿಕೃತಾಕಾರೈಃ ಕ್ರೀಡದ್ಭಿಃ ಪೃಥಿವೀಪತೇ॥ 14-8-7 (92553) ಶ್ರಿಯಾ ಜ್ವಲಂದೃಶ್ಯತೇ ವೈ ಬಾಲಾದಿತ್ಯಸಮದ್ಯುತಿಃ। ನ ರೂಪಂ ಶಕ್ಯತೇ ತಸ್ಯ ಸಂಸ್ಥಾನಂ ವಾ ಕದಾಚನ। ನಿರ್ದೇಷ್ಟುಂ ಪ್ರಾಣಿಭಿಃ ಕೈಶ್ಚಿತ್ಪ್ರಾಕೃತೈರ್ಮಾಂಸಲೋಚನೈಃ॥ 14-8-8 (92554) ನೋಷ್ಣಂ ನ ಶಿಶಿರಂ ತತ್ರ ನ ವಾಯುರ್ನ ಚ ಭಾಸ್ಕರಃ। ನ ಜಾರಾ ಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸೇ ವಾ ನ ಮೃತ್ಯುರ್ನ ಭಯಂ ನೃಪ॥ 14-8-9 (92555) ತಸ್ಯ ಶೈಲಸ್ಯ ಪಾರ್ಶ್ವೇಷು ಸರ್ವೇಷು ಜಯತಾಂವರ। ಧಾತವೋ ಜಾತರೂಪಸ್ಯ ರಶ್ಮಯಃ ಸವಿತುರ್ಯಥಾ॥ 14-8-10 (92556) ರಕ್ಷ್ಯಂತೇ ತೇ ಕುಬೇರಸ್ಯ ಸಹಾಯೈರುದ್ಯತಾಯುಧೈಃ। ಚಿಕೀರ್ಷದ್ಭಿಃ ಪ್ರಿಯಂ ರಾಜನ್ಕುಬೇರಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ॥ 14-8-11 (92557) `ತತ್ರ ಗತ್ವಾ ಸಮನ್ವಾಸ್ಯ ಮಹಾಯೋಗೇಶ್ವರಂ ಶಿವಂ। ಕುರು ಪ್ರಣಾಮಂ ರಾಜರ್ಷೇ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಪರಮಯಾ ಯತುಃ॥' 14-8-12 (92558) ತಸ್ಮೈ ಭಗವತೇ ಕೃತ್ವಾ ನಮಃ ಶರ್ವಾಯ ವೇಧಸೇ। `ಏಭಿಸ್ತಂ ನಾಮಭಿರ್ದೇವಂ ಸರ್ವವಿದ್ಯಾಧರಂ ಸ್ತುಹಿ॥' 14-8-13 (92559) ರುದ್ರಾಯ ಶಿತಿಕಂಠಾಯ ಸುರೂಪಾಯ ಸುವರ್ಚಸೇ। ಕಪರ್ದಿನೇ ಕರಾಲಾಯ ಹರ್ಯಕ್ಷ್ಣೇ ವರದಾಯ ಚ॥ 14-8-14 (92560) ತ್ರ್ಯಕ್ಷ್ಣೇ ಪೂಷ್ಣೋ ದಂತಭಿದೇ ವಾಮನಾಯ ಶಿವಾಯ ಚ। ಯಾಂಯಾಯಾವ್ಯಕ್ತರೂಪಾಯ ಸದ್ವೃತ್ತೇ ಶಂಕರಾಯ ಚ॥ 14-8-15 (92561) ಕ್ಷೇಂಯಾಯ ಹರಿಕೇಶಾಯ ಸ್ಥಾಣವೇ ಪುರುಷಾಯ ಚ। ಹರಿನೇತ್ರಾಯ ಮುಂಡಾಯ ಕ್ರುದ್ಧಾಯೋತ್ತರಣಾಯ ಚ॥ 14-8-16 (92562) ಭಾಸ್ವರಾಯ ಸುತೀರ್ಥಾಯ ದೇವದೇವಾಯ ರಂಹಸೇ। ಉಷ್ಣೀಷಿಣೇ ಸುವಕ್ತ್ರಾಯ ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷಾಯ ಮೀಢುಷೇ॥ 14-8-17 (92563) ಗಿರಿಶಾಯ ಪ್ರಾಶಾಂತಾಯ ಯತಯೇ ಚೀರವಾಸಸೇ। ಬಿಲ್ವದಂಡಾಯ ಸಿದ್ಧಾಯ ಸರ್ವದಂಡಧರಾಯ ಚ॥ 14-8-18 (92564) ಮೃಗವ್ಯಾಧಾಯ ಮಹತೇ ಧನ್ವಿನೇಽಥ ಭವಾಯ ಚ। ವರಾಯ ಸೋಮವಕ್ತ್ರಾಯ ಸಿದ್ಧಮಂತ್ರಾಯ ಚಕ್ಷುಷೇ॥ 14-8-19 (92565) ಹಿರಣ್ಯಬಾಹವೇ ರಾಜನ್ನುಗ್ರಾಯ ಪತಯೇ ದಿಶಾಂ। ಲೇಲಿಹಾನಾಯ ಗೋಷ್ಠಾಯ ಸಿದ್ಧಮಂತ್ರಾಯ ವೃಷ್ಣಯೇ॥ 14-8-20 (92566) ಪಶೂನಾಂ ಪತಯೇ ಚೈವ ಭೂತಾನಾಂ ಪತಯೇ ನಮಃ। ವೃಷಾಯ ಮಾತೃಭಕ್ತಾಯ ಸೇನಾನ್ಯೇ ಮಧ್ಯಮಾಯ ಚ॥ 14-8-21 (92567) `ಅಭಿವಕ್ತ್ರಾಯ ಪತಯೇ ಸರ್ವದೇವಮಯಾಯ ಚ।' ಸ್ರುವಹಸ್ತಾಯ ಪತಯೇ ಧನ್ವಿನೇ ಭಾರ್ಗವಾಯ ಚ। ಅಜಾಯ ಕೃಷ್ಣನೇತ್ರಾಯ ವಿರೂಪಾಕ್ಷಾಯ ಚೈವ ಹ॥ 14-8-22 (92568) ತೀಕ್ಷ್ಣದಂಷ್ಟ್ರಾಯ ತೀಕ್ಷ್ಣಾಯ ವೈಶ್ವಾನರಮುಖಾಯ ಚ। ಮಹಾತ್ಮನೇ ಚಾನಂಗಾಯ ಸರ್ವಾಯ ಪತಯೇ ವಿಶಾಂ॥ 14-8-23 (92569) `ತಥಾ ರುದ್ರಾಯ ಪತಯೇ ಪೃಥವೇ ಕೃತ್ತಿವಾಸಸೇ।' ವಿಲೋಹಿತಾಯ ದೀಪ್ತಾಯ ದೀಪ್ತಾಕ್ಷಾಯ ಮಹೌಜಸೇ। ವಸುರೇತಃಸುವಪುಷೇ ಪೃಥವೇ ಕೃತ್ತಿವಾಸಸೇ॥ 14-8-24 (92570) ಕಪಾಲಮಾಲಿನೇ ಚೈವ ಸುವರ್ಣಮುಕುಟಾಯ ಚ। ಮಹಾದೇವಾಯ ಕೃಷ್ಣಾಯ ತ್ರ್ಯಂಬಕಾಯಾನಘಾಯ ಚ॥ 14-8-25 (92571) ಕ್ರೋಧನಾಯಾನೃಶಂಸಾಯ ಮೃದವೇ ಬಾಹುಶಾಲಿನೇ। ದಂಡಿನೇ ತಪ್ತತಪಸೇ ತಥೈವಾಕ್ರೂರಕರ್ಮಣೇ॥ 14-8-26 (92572) ಸಹಸ್ರಶಿರಸೇ ಚೈವ ಸಹಸ್ರಚರಣಾಯ ಚ। ನಮಃ ಸ್ವಧಾಸ್ವರೂಪಾಯ ಬಹುರೂಪಾಯ ದಂಷ್ಟ್ರಿಣೇ॥ 14-8-27 (92573) ಪಿನಾಕಿನಂ ಮಹಾದೇವಂ ಮಹಾಭೋಗಿನಮವ್ಯಯಂ। ತ್ರಿಶೂಲಹಸ್ತಂ ವರದಂ ತ್ರ್ಯಂಬಕಂ ಭುವನೇಶ್ವರಂ॥ 14-8-28 (92574) ತ್ರಿಪುರಘ್ನಂ ತ್ರಿನಯನಂ ತ್ರಿಲೋಕೇಶಂ ಮಹೌಜಸಂ। ಪ್ರಭವಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ದಾತಾರಂ ಧರಣೀಧರಂ॥ 14-8-29 (92575) ಈಶಾನಂ ಶಂಕರಂ ಸರ್ವಂ ಶಿವಂ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಂ ಭವಂ। ಉಮಾಪತಿಂ ಪಶುಪತಿಂ ವಿಶ್ವರೂಪಂ ಮಹೇಶ್ವರಂ॥ 14-8-30 (92576) ವಿರೂಪಾಕ್ಷಂ ದಶಭುಜಂ ವಿಷ್ಯಂದಂ ಗೋವೃಷಧ್ವಜಂ। ಉಗ್ರಂ ಸ್ಥಾಣುಂ ಶಿವಂ ರೌದ್ರಂ ಶರ್ವಂ ಗೌರೀಶಮೀಶ್ವರಂ॥ 14-8-31 (92577) ಶಿತಿಕಂಠಮಜಂ ಶುಕ್ರಂ ಪೃಥುಂ ಪೃಥುಹರಂ ವರಂ। ವಿಶ್ವರೂಪಂ ವಿರೂಪಾಕ್ಷಂ ಬಹುರೂಪಮುಪಾಪತಿಂ॥ 14-8-32 (92578) ಪ್ರಣಂಯ ಶಿರಸಾ ದೇವಮನಂಗಾಂಗಹರಂ ಹರಂ। ಶರಣ್ಯಂ ಶರಣಂ ಯಾಹಿ ಮಹಾದೇವಂ ಚತುರ್ಮುಖಂ॥ 14-8-33 (92579) `ವಿರೋಚಮಾನಂ ವಪುಷಾ ದಿವ್ಯಾಭರಣಭೂಷಿತಂ। ಅನಾದ್ಯಂತಮಜಂ ಶಂಭುಂ ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿನಮೀಶ್ವರಂ॥ 14-8-34 (92580) ನಿಸ್ತ್ರೈಗುಣ್ಯಂ ನಿರುದ್ವೇಗಂ ನಿರ್ಮಲಂ ನಿಧಿಮೋಜಸಾಂ। ಪ್ರಣಂಯ ಪ್ರಾಂಜಲಿಃ ಶರ್ವಂ ಪ್ರಯಾಮಿ ಶರಣಂ ಹರಂ॥ 14-8-35 (92581) ಸಂಮಾನ್ಯಂ ನಿಶ್ಚಲಂ ನಿತ್ಯಮಕಾರುಣ್ಯಮಲೇಪನಂ। ಅಧ್ಯಾತ್ಮವೇದಮಾಸಾದ್ಯ ಪ್ರಯಾಮಿ ಶರಣಂ ಮುಹುಃ॥ 14-8-36 (92582) ಯಸ್ಯ ನಿತ್ಯಂ ವಿದುಃ ಸ್ಥಾನಂ ಮೋಕ್ಷಮಧ್ಯಾತ್ಮಚಿಂತಕಾಃ। ಯೋಗೀಶಂ ತತ್ವಮಾರ್ಗಸ್ಥಾಃ ಕೈವಲ್ಯಂ ಪದಮಕ್ಷರಂ॥ 14-8-37 (92583) ಯಂ ವಿದುಃ ಸಂಗಿನಂ ಮುಕ್ತಾಃ ಸಾಮಾನ್ಯಂ ಸಮದರ್ಶಿನಃ। ತಂ ಪ್ರಪದ್ಯೇ ಜಗದ್ಯೋನಿಮಯೋನಿಂ ನಿರ್ಗುಣಾತ್ಮಕಂ॥ 14-8-38 (92584) ಅಸೃಜದ್ಯಸ್ತು ಭೂತಾದೀನ್ಸಪ್ತ ಲೋಕಾನ್ಸನಾತನಾನ್। ಸ್ಥಿತಃ ಸತ್ಯೋಪರಿ ಸ್ಥಾಣುಸ್ತಂ ಪ್ರಪದ್ಯೇ ಸನಾತನಂ॥ 14-8-39 (92585) ಭಕ್ತಾನಾಂ ಸುಲಭಂ ತಂ ಹಿ ದುರ್ಲಭಂ ದೂರಪಾತಿನಾಂ। ಅದೂರಸ್ಥಮಮುಂ ದೇವಂ ಪ್ರಕೃತೇಃ ಪರತಃ ಸ್ಥಿತಂ॥ 14-8-40 (92586) ನಮಾಮಿ ಸರ್ವಲೋಕಸ್ಥಂ ವ್ರಜಾಮಿ ಶರಣಂ ಶಿವಂ।' ಏವಂ ಕೃತ್ವಾ ನಮಸ್ತಸ್ಮೈ ಮಹಾದೇವಾಯ ರಂಹಸೇ। ಮಹಾತ್ಮನೇ ಕ್ಷಿತಿಪತೇ ತತ್ಸುವರ್ಣಮವಾಪ್ಸ್ಯಸಿ॥ 14-8-41 (92587) `ಲಭಂತೇ ಗಾಣಪತ್ಯಂ ಚ ತದೇಕಾಗ್ರಾ ಹಿ ಮಾನವಾಃ। ಕಿಂ ಪುನಃ ಸ್ವರ್ಣಿಭಾಂಡಾನಿ ತಸ್ಮಾತ್ತ್ವಂ ಗಚ್ಛ ಮಾ ಚಿರಂ॥ 14-8-42 (92588) ಮಹತ್ತರಂ ಹಿ ತೇ ಲಾಭಂ ಹಸ್ತ್ಯಶ್ವೋಷ್ಟ್ರಾದಿಭಿಃ ಸಹ।' ಸುವರ್ಣಮಾಹರಿಷ್ಯಂತಸ್ತತ್ರ ಗಚ್ಛಂತು ತೇ ನರಾಃ॥ 14-8-43 (92589) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-8-44x (7754) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ವಚಸ್ತಸ್ಯ ಚಕ್ರೇ ಕಾರಂಧಮಾತ್ಮಜಃ। `ಗಂಗಾಧರಂ ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ಲಬ್ಧವಾಂಧನಮುತ್ತಮಂ॥ 14-8-44 (92590) ಕುಬೇರ ಇವ ತತ್ಪ್ರಾಪ್ಯ ಮಹಾದೇವಪ್ರಸಾದತಃ।' ತತೋಽತಿಮಾನುಷಂ ಸರ್ವಂ ಚಕ್ರೇ ಯಜ್ಞಸ್ಯ ಸಂವಿಧಿಂ॥ 14-8-45 (92591) ಸೌವರ್ಣಾನಿ ಚ ಭಾಂಡಾನಿ ಸಂಚಕ್ರುಸ್ತತ್ರ ಶಿಲ್ಪಿನಃ। `ಶಾಲಾಶ್ಚ ಸರ್ವಸಂಭಾರಾಂಸ್ತತ್ರ ಸಂವರ್ತಶಾಸನಾತ್॥' 14-8-46 (92592) ಬೃಹಸ್ಪತಿಸ್ತು ತಾಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಮರುತ್ತಸ್ಯ ಮಹೀಪತೇಃ। ಸಮೃದ್ಧಿಮತಿ ದೇವೇಭ್ಯಃ ಸಂತಾಪಮಕರೋದ್ಭೃಶಂ॥ 14-8-47 (92593) ಸಂತಪ್ಯಮಾನೋ ವೈವರ್ಣ್ಯಂ ಕೃಶತ್ವಂ ಚಾಗಮತ್ಪರಂ। ಭವಿಷ್ಯತಿ ಹಿ ಮೇ ಶತ್ರುಃ ಸಂವರ್ತೋ ವಸುಮಾನಿತಿ॥ 14-8-48 (92594) ತಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಭೃಶಸಂತಪ್ತಂ ದೇವರಾಜೋ ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ। ಅಭಿಗಂಯಾಮರವೃತಃ ಪ್ರೋವಾಚೇದಂ ವಚಸ್ತದಾ॥ ॥ 14-8-49 (92595) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 8 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 009

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.9. ಅಧ್ಯಾಯಃ 009

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬೃಹಸ್ಪತಿನಾ ಇಂದ್ರಂಪ್ರತಿ ಸ್ವಾನುಜೇನ ಸಂವರ್ತೇನ ಮರುತ್ತಸ್ಯ ಯಾಜನಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ತದ್ವಿಘಟನಚೋದನಾ॥ 1 ॥ ಅಗ್ನಿನಾ ಮರುತ್ತಮೇತ್ಯ ಯಾಜನಾಯ ಬೃಹಸ್ಪತಿಸ್ವೀಕರಣರೂಪೇಂದ್ರಸಂದೇಶಕಥನಂ॥ 2 ॥ ತಥಾ ಪುನರಿಂದ್ರಮೇತ್ಯ ಮರುತ್ತೇನ ಸ್ವಸಂದೇಶಾಪರಿಗ್ರಹಣನಿವೇದನಂ॥ 3 ॥ ತಥಾ ಇಂದ್ರೇಣ ಪುನರ್ಮರುತ್ತೇ ಸ್ವಸಂದೇಶನಿವೇದನಚೋದನೇ ಸಂವರ್ತತಪೋಭಯಾತ್ತದನಂಗೀಕರಣಂ॥ 4 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಇಂದ್ರ ಉವಾಚ। ಕಚ್ಚಿತ್ಸುಖಂ ಸ್ವಪಿಷಿ ತ್ವಂ ಬೃಹಸ್ಪತೇ ಕಚ್ಚಿನ್ಮನೋಜ್ಞಾಃ ಪರಿಚಾರಕಾಸ್ತೇ। ಕಚ್ಚಿದ್ದೇವಾನಾಂ ಸುಖಕಾಮೋಸಿ ವಿಪ್ರ ಕಚ್ಚಿದ್ದೇವಾಸ್ತ್ವಾಂ ಪರಿಪಾಲಯಂತಿ॥ 14-9-1 (92596) ಬೃಹಸ್ಪತಿರುವಾಚ। 14-9-2x (7755) ಸುಖಂ ಶಯೇ ಶಯನೇ ದೇವರಾಜ ತಥಾ ಮನೋಜ್ಞಾಃ ಪರಿಚಾರಕಾ ಮೇ। ತಥಾ ದೇವಾನಾಂ ಸುಖಕಾಮೋಸ್ಮಿ ನಿತ್ಯಂ ದೇವಾಶ್ಚ ಮಾಂ ಸುಭೃಶಂ ಪಾಲಯಂತಿ॥ 14-9-2 (92597) ಇಂದ್ರ ಉವಾಚ। 14-9-3x (7756) ಕುತೋ ದುಃಖಂ ಮಾನಸಂ ದೇಹಜಂ ವಾ ಪಾಂಡುರ್ವಿವರ್ಣಶ್ಚ ಕುತಸ್ತ್ವಮದ್ಯ। ಆಚಕ್ಷ್ವ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಯಾವದೇತಾ- ನ್ನಿಹನ್ಮಿ ಸರ್ವಾಂಸ್ತವ ದುಃಖಕರ್ತೄನ್॥ 14-9-3 (92598) ಬೃಹಸ್ಪತಿರುವಾಚ। 14-9-4x (7757) ಮರುತ್ತಮಾಹುರ್ಮಘವನ್ಯಕ್ಷ್ಯಮಾಣಂ ಮಹಾಯಜ್ಞೇನೋತ್ತಮದಕ್ಷಿಣೇನ। ಸಂವರ್ತೋ ಯಾಜಯತೀತಿ ಮೇ ಶ್ರುತಂ ತದಿಚ್ಛಾಮಿ ನ ಸ ತಂ ಯಾಜಯೇತ್॥ 14-9-4 (92599) ಇಂದ್ರ ಉವಾಚ। 14-9-5x (7758) ಸರ್ವಾನ್ಕಾಮಾನನುಯಾತೋಸಿ ವಿಪ್ರ ತ್ವಂ ದೇವಾನಾಂ ಮಂತ್ರಯಸೇ ಪುರೋಧಾಃ। ಉಭೌ ಚ ತೇ ಜರಾಮೃತ್ಯೂ ವ್ಯತೀತೌ ಕಿಂ ಸಂವರ್ತಸ್ತವ ಕರ್ತಾಽದ್ಯ ವಿಪ್ರ॥ 14-9-5 (92600) ಬೃಹಸ್ಪತಿರುವಾಚ। 14-9-6x (7759) ದೇವೈಃ ಸಹ ತ್ವಮಸುರಾನ್ಸಂಪ್ರಣುದ್ಯ ಜಿಘಾಂಸಸೇ ಚಾಪ್ಯುತ ಸಾನುಬಂಧಾನ್। ಯಂಯಂ ಸಮೃದ್ಧಂ ಪಶ್ಯಸಿ ತತ್ರತತ್ರ ದುಃಖಂ ಸಪತ್ನೇಷು ಸಮೃದ್ಧಿಭಾವಃ॥ 14-9-6 (92601) ಅತೋಸ್ಮಿ ದೇವೇಂದ್ರ ವಿವರ್ಣರೂಪಃ ಸಪತ್ನೋ ಮೇ ವರ್ಧತೇ ತನ್ನಿಶಂಯ। ಸರ್ವೋಪಾಯೈರ್ಮಘವನ್ಸಂನಿಯಚ್ಛ ಸಂವರ್ತಂ ವಾ ಪಾರ್ಥಿವಂ ವಾ ಮರುತ್ತಂ॥ 14-9-7 (92602) ಇಂದ್ರ ಉವಾಚ। 14-9-8x (7760) ಏಹಿ ಗಚ್ಛ ಪ್ರಹಿತೋ ಜಾತವೇದೋ ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ ಪರಿದಾತುಂ ಮರುತ್ತೇ। ಅಯಂ ವೈ ತ್ವಾಂ ಯಾಜಯಿತಾ ಬೃಹಸ್ಪತಿ- ಸ್ತಥಾಽಮರಂ ಚೈವ ಕರಿಷ್ಯತೀತಿ॥ 14-9-8 (92603) ಅಗ್ನಿರುವಾಚ। 14-9-9x (7761) ಅಹಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ತವ ಶಕ್ರಾದ್ಯ ದೂತೋ ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ ಪರಿದಾತುಂ ಮರುತ್ತೇ। ವಾಚಂ ಸತ್ಯಾಂ ಪುರುಹೂತಸ್ಯ ಕರ್ತುಂ ಬೃಹಸ್ಪತೇಶ್ಚಾಪಚಿತಿಂ ಚಿಕೀರ್ಷುಃ॥ 14-9-9 (92604) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-9-10x (7762) ತತಃ ಪ್ರಾಯಾದ್ಧೂಮಕೇತುರ್ಮಹಾತ್ಮಾ ವನಸ್ಪತೀನ್ವೀರುಧಶ್ಚಾವಮೃದ್ಗನ್। ಕಾಮಾದ್ಧಿಮಾಂತೇ ಪರಿವರ್ತಮಾನಃ ಕಾಷ್ಠಾತಿಗೋ ಮಾತರಿಶ್ವೇವ ನರ್ದನ್॥ 14-9-10 (92605) ಮರುತ ಉವಾಚ। 14-9-11x (7763) ಆಶ್ವರ್ಯಮದ್ಯ ಪಶ್ಯಾಮಿ ರೂಪಿಣಂ ವಹ್ನಿಮಾಗತಂ। ಆಸನಂ ಸಲಿಲಂ ಪಾದ್ಯಂ ಗಾಂ ಚೋಪಾನಯ ವೈ ಮುನೇ॥ 14-9-11 (92606) ಅಗ್ನಿರುವಾಚ। 14-9-12x (7764) ಆಸನಂ ಸಲಿಲಂ ಪಾದ್ಯಂ ಪ್ರತಿನಂದಾಮಿ ತೇಽನಘ। ಇಂದ್ರೇಣ ತು ಸಮಾದಿಷ್ಟಂ ವಿದ್ಧಿ ಮಾಂ ದೂತಮಾಗತಂ॥ 14-9-12 (92607) ಮರುತ ಉವಾಚ। 14-9-13x (7765) ಕಚ್ಚಿಚ್ಛ್ರೀಮಾಂದೇವರಾಜಃ ಸುಖೀ ಚ ಕಚ್ಚಿಚ್ಚಾಸ್ಮಾನ್ಪ್ರೀಯತೇ ಧೂಮಕೇತೋ। ಕಚ್ಚಿದ್ದೇವಾ ಅಸ್ಯ ವಶೇ ಯಥಾವ- ತ್ಪ್ರಬ್ರೂಹಿ ತ್ವಂ ಮಮ ಕಾರ್ತ್ಸ್ನ್ಯೇನ ದೇವ॥ 14-9-13 (92608) ಅಗ್ನಿರುವಾಚ। 14-9-14x (7766) ಶಕ್ರೋ ಭೃಶಂ ಸುಸುಖೀ ಪಾರ್ಥಿವೇಂದ್ರ ಪ್ರಾತಿಂ ಚೇಚ್ಛತ್ಯಜರಾಂ ವೈ ತ್ವಯಾ ಸಃ। ದೇವಾಶ್ಚ ಸರ್ವೇ ವಶಗಾಸ್ತಸ್ಯ ರಾಜ- ನ್ಸಂದೇಶಂ ತ್ವಂ ಶೃಣು ಮೇ ದೇವರಾಜ್ಞಃ॥ 14-9-14 (92609) ಯದರ್ಥಂ ಮಾಂ ಪ್ರಾಹಿಣೋತ್ತ್ವತ್ಸಕಾಶಂ ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ ಪರಿದಾತುಂ ಮರುತ್ತೇ। ಅಯಂ ಗುರುರ್ಯಾಜಯತಾಂ ನೃಪ ತ್ವಾಂ ಮರ್ತ್ಯಂ ಸಂತಮಮರಂ ತ್ವಾಂ ಕರೋತು॥ 14-9-15 (92610) ಮರುತ ಉವಾಚ। 14-9-16x (7767) ಸಂವರ್ತೋಽಯಂ ಯಾಜಯಿತಾ ದ್ವಿಜೋ ಮಾಂ ಬೃಹಸ್ಪತೇರಂಜಲಿರೇಷ ತಸ್ಯ। ನ ಚೈವಾಸೌ ಯಾಜಯಿತ್ವಾ ಮಹೇಂದ್ರಂ ಮರ್ತ್ಯಂ ಸಂತಂ ಯಾಜಯನ್ನದ್ಯ ಶೋಭೇತ್॥ 14-9-16 (92611) ಅಗ್ನಿರುವಾಚ। 14-9-17x (7768) ಯೇ ವೈ ಲೋಕಾ ದೇವಲೋಕೇ ಮಹಾಂತಃ ಸಂಪ್ರಾಪ್ಸ್ಯಸೇ ತಾಂದೇವರಾಜಪ್ರಸಾದಾತ್। ತ್ವಾಂ ಚೇದಸೌ ಯಾಜಯೇದ್ವೈ ಬೃಹಸ್ಪತಿ- ರ್ನೂನಂ ಸ್ವರ್ಗಂ ತ್ವಂ ಜಯೇಃ ಕೀರ್ತಿಯುಕ್ತಃ॥ 14-9-17 (92612) ತಥಾ ಲೋಕಾ ಮಾನುಷಾ ಯೇ ಚ ದಿವ್ಯಾಃ ಪ್ರಜಾಪತೇಶ್ಚಾಪಿ ಯೇ ವೈ ಮಹಾಂತಃ। ತೇತೇ ಜಿತಾ ದೇವರಾಜ್ಯಂ ಚ ಕೃತ್ಸ್ನಂ ಬೃಹಸ್ಪತಿರ್ಯಾಜಯೇಚ್ಚೇನ್ನರೇಂದ್ರ॥ 14-9-18 (92613) ಸಂವರ್ತ ಉವಾಚ। 14-9-19x (7769) ಮಾ ಸ್ಮೈವ ತ್ವಂ ಪುನರಾಗಾಃ ಕಥಂಚಿ- ದ್ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ ಪರಿದಾತುಂ ಮರುತ್ತೇ। ಮಾ ತ್ವಾಂ ಧಕ್ಷ್ಯೇ ಚಕ್ಷುಷಾ ದಾರುಣೇನ ಸಂಕ್ರುದ್ಧೋಽಹಂ ಪಾವಕ ತ್ವಂ ನಿಬೋಧಃ॥ 14-9-19 (92614) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-9-20x (7770) ತತೋ ದೇವಾನಗಮದ್ಧೂಮಕೇತು- ದೀಹಾದ್ಭೀತೋ ವ್ಯಥಿತೋಽಶ್ವತ್ಥಪರ್ಣವತ್। ತಂ ವೈ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪ್ರಾಹ ಶಕ್ರೋ ಮಹಾತ್ಮಾ ಬೃಹಸ್ಪತೇಃ ಸನ್ನಿಧೌ ಹವ್ಯವಾಹಂ॥ 14-9-20 (92615) ಯಸ್ತ್ವಂ ಗತಃ ಪ್ರಹಿತೋ ಜಾತವೇದೋ ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ ಪರಿದಾತುಂ ಮರುತ್ತೇ। ತತ್ಕಿಂ ಪ್ರಾಹ ಸ ನೃಪೋ ಯಕ್ಷ್ಯಮಾಣಃ ಕಚ್ಚಿದ್ವಚಃ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣಾತಿ ತಚ್ಚ। 14-9-21 (92616) ಅಗ್ನಿರುವಾಚ। 14-9-22x (7771) ನ ತೇ ವಾಚಂ ರೋಚಯತೇ ಮರುತ್ತೋ ಬೃಹಸ್ಪತೇರಂಜಲಿಂ ಪ್ರಾಹಿಣೋತ್ಸಃ। ಸಂವರ್ತೋ ಮಾಂ ಯಾಜಯಿತೇತ್ಯುವಾಚ ಪುನಃ ಪುನಃ ಸ ಮಯಾ ಯಾಚ್ಯಮಾನಃ॥ 14-9-22 (92617) ಉವಾಚೇದಂ ಮಾನುಷಾ ಯೇ ಚ ದಿವ್ಯಾ। ಪ್ರಜಾಪತೇರ್ಯೇ ಚ ಲೋಕಾ ಮಹಾಂತಃ। ತಾಂಶ್ಚೇಲ್ಲಭೇಯಂ ಸಂವಿದಂ ತೇನ ಕೃತ್ವಾ ತಥಾಪಿ ನೇಚ್ಛೇಯಮಿತಿ ಪ್ರತೀತಃ॥ 14-9-23 (92618) ಇಂದ್ರ ಉವಾಚ। 14-9-24x (7772) ಪುನರ್ಗತ್ವಾ ಪಾರ್ಥಿವಂ ತ್ವಂ ಸಮೇತ್ಯ ವಾಕ್ಯಂ ಮದೀಯಂ ಪ್ರಾಪಯ ಸ್ವಾರ್ಥಯುಕ್ತಂ। ಪುನರ್ಯದ್ಯುಕ್ತೋ ನ ಕರಿಷ್ಯತೇ ವಚ- ಸ್ತ್ವತ್ತೋ ವಜ್ರಂ ಸಂಪ್ರಹರ್ತಾಸ್ಮಿ ತಸ್ಮೈ॥ 14-9-24 (92619) ಅಗ್ನಿರುವಾಚ। 14-9-25x (7773) ಗಂಧರ್ವರಾಡ್ಯಾತ್ವಯಂ ತತ್ರ ದೂತೋ ಬಿಭೇಂಯಹಂ ವಾಸವ ತತ್ರ ಗಂತುಂ। ಸಂರಬ್ಧೋ ಮಾಮಬ್ರವೀತ್ತೀಕ್ಷ್ಣರೋಷಃ ಸಂವರ್ತೋ ವಾಕ್ಯಂ ಚರಿತಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಃ॥ 14-9-25 (92620) ಯದ್ಯಾಗಚ್ಛೇಃ ಪುನರೇವಂ ಕಥಂಚಿ- ದ್ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ ಪರಿದಾತುಂ ಮರುತ್ತೇ। ದಹೇಯಂ ತ್ವಾಂ ಚಕ್ಷುಷಾ ದಾರುಣೇನ ಸಂಕ್ರುದ್ಧ ಇತ್ಯೇತದವೈಹಿ ಶಕ್ರ॥ 14-9-26 (92621) ಶಕ್ರ ಉವಾಚ। 14-9-27x (7774) ತ್ವಮೇವಾನ್ಯಾಂದಹಸೇ ಜಾತವೇದೋ ನ ಹಿ ತ್ವದನ್ಯೋ ವಿದ್ಯತೇ ಭಸ್ಮಕರ್ತಾ। ತ್ವತ್ಸಂಸ್ಪರ್ಶಾತ್ಸರ್ವಲೋಕೋ ಬಿಭೇತಿ ಅಶ್ರದ್ಧೇಯಂ ವದಸೇ ಹವ್ಯವಾಹ॥ 14-9-27 (92622) ಅಗ್ನಿರುವಾಚ। 14-9-28x (7775) ದಿವಂ ದೇವೇಂದ್ರ ಪೃಥಿವೀಂ ಚ ಸರ್ವಾಂ ಸಂವೇಷ್ಟಯೇಸ್ತ್ವಂ ಸ್ವಬಲೇನೈವ ಶಕ್ರ। ಏವಂವಿಧಸ್ಯೇಹ ಸತಸ್ತವಾಸೌ ಕಥಂ ವೃತ್ರಸ್ತ್ರಿದಿವಂ ಪ್ರಾಗ್ಜಹಾರ॥ 14-9-28 (92623) ಇಂದ್ರ ಉವಾಚ। 14-9-29x (7776) ನಗಂಡಿಕಾಕಾರಯೋಗಂ ಕರೇಽಣುಂ ನ ಚಾರಿಸೋಮಂ ಪ್ರಪಿಬಾಮಿ ವಹ್ನೇ। ನ ಕ್ಷೀಣಶಕ್ತೌ ಪ್ರಹಾರಾಮಿ ವಜ್ರಂ ಕೋ ಮೇ ಸುಖಾಯ ಪ್ರಹರೇತ ಮರ್ತ್ಯಃ॥ 14-9-29 (92624) ಪ್ರವ್ರಜಯೇಯಂ ಕಾಲಕೇಯಾನ್ಪೃಥಿವ್ಯಾ- ಮಪಾಕರ್ಷಂದಾನವಾನಂತರಿಕ್ಷಾತ್। ದಿವಃ ಪ್ರಹ್ಲಾದಮವಸಾನಮಾನಯಂ ಕೋ ಮೇಽಸುಖಾಯ ಪ್ರಹರೇತ ಮಾನವಃ॥ 14-9-30 (92625) ಅಗ್ನಿರುವಾಚ। 14-9-31x (7777) ಯತ್ರ ಶರ್ಯಾತಿಂ ಚ್ಯವನೋ ಯಾಜಯಿಷ್ಯ- ನ್ಸಹಾಶ್ವಿಭ್ಯಾಂ ಸೋಮಮಗೃಹ್ಣದೇಕಃ। ತಂ ತ್ವಂ ಕ್ರುದ್ಧಃ ಪ್ರತ್ಯಷೇಧೀಃ ಪುರಸ್ತಾ- ಚ್ಛರ್ಯಾತಿಯಜ್ಞಂ ಸ್ಮ ತಂ ಮಹೇಂದ್ರ॥ 14-9-31 (92626) ವಜ್ರಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಚ ಪುರಂದರ ತ್ವಂ ಸಂಪ್ರಾಹಾರ್ಷೀಶ್ಚ್ಯವನಸ್ಯಾತಿಘೋರಂ। ಸ ತೇ ವಿಪ್ರಃ ಸಹ ವಜ್ರೇಣಿ ಬಾಹು- ಮಪಾಗೃಹ್ಣಾತ್ತಪಸಾ ಜಾತಮನ್ಯುಃ॥ 14-9-32 (92627) ತತೋ ರೋಷಾತ್ಸರ್ವತೋ ಘೋರರೂಪಂ ಸಪತ್ನಂ ತೇ ಜನಯಾಮಾಸ ಭೂಯಃ। ಮದಂ ನಾಂನಾ ಚಾಸುರಂ ವಿಶ್ವರೂಪಂ ಯಂ ತ್ವಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಚಕ್ಷುಷೀ ಸಂನ್ಯಮೀಲಃ॥ 14-9-33 (92628) ಹನುರೇಕಾ ಜಗತೀಸ್ಥಾ ತಥೈಕಾ ದಿವಂ ಗತಾ ಮಹತೋ ದಾನವಸ್ಯ। ಸಹಸ್ರಂ ದಂತಾನಾಂ ಶತಯೋಜನಾನಾಂ ಸುತೀಕ್ಷ್ಣಾನಾಂ ಘೋರರೂಪಂ ಬಭೂವ॥ 14-9-34 (92629) ವೃತ್ತಾಃ ಸ್ಥೂಲಾ ರಜತಸ್ತಂಭವರ್ಣಾ ದಂಷ್ಟ್ರಾಶ್ಚತಸ್ರೋ ದ್ವೇ ಶತೇ ಯೋಜನಾನಾಂ। ಸ ತ್ವಾಂ ದಂತಾನ್ವಿದಶನ್ನಭ್ಯಧಾವ- ಜ್ಜಿಘಾಂಸಯಾ ಶೂಲಮುದ್ಯಂಯ ಘೋರಂ॥ 14-9-35 (92630) ತಂ ನಾಪಶ್ಯಸ್ತ್ವಂ ತದಾ ಘೋರರೂಪಂ ಸರ್ವೇ ವೈ ತ್ವಾಂ ದದೃಶುರ್ದರ್ಶನೀಯಂ। ಯಸ್ಮಾದ್ಭೀತಃ ಪ್ರಾಂಜಲಿಸ್ತ್ವಂ ಮಹರ್ಷಿ- ಮಾಗಚ್ಛೇಥಾಃ ಶರಣಂ ದಾನವಘ್ನ॥ 14-9-36 (92631) ಕ್ಷಾತ್ರಾದ್ಬಲಾದ್ಬ್ರಹ್ಮಬಲಂ ಗರೀಯೋ ನ ಬ್ರಹ್ಮತಃ ಕಿಂಚಿದನ್ಯದ್ಗರೀಯಃ। ಸೋಹಂ ಜಾನನ್ಬ್ರಹ್ಮತೇಜೋ ಯಥಾವ- ನ್ನ ಸಂವರ್ತ ಗಂತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಶಕ್ರ॥ ॥ 14-9-37 (92632) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ನವಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 9 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-9-29 ನಾಹಂ ದೌರ್ಬಲ್ಯಾದ್ವೃತ್ರೇಣ ಜಿತ ಇತಿ ವಕ್ತಂ ಸ್ವಸಾಮರ್ಥ್ಯಮಿಂದ್ರೋ ವಹ್ನಿಪ್ರತಿ ವದತಿ ನಗಂಡಿಕಾಕಾರಯೋಗಂ ಕರೇಣುಂ। ನಗಂ ಪರ್ವತಂ ಡೀಯತೇ ವಿಹಾಯಸಾ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಡೀಃ ಪಕ್ಷೀ ಅಲ್ಪೋ ಡೀರ್ಡಿಕಾ ಮಕ್ಷಿಕಾಮಶಕಾದಿಸ್ತಸ್ಯಾ ಆಕಾರೇಣ ಯೋಗೋಸ್ಯಾಸ್ತೀತ್ಯೇವಂರೂಪಂ ಅಣುಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಕರೇಕುರ್ವೇ। ಕೃಞಶ್ಛಾಂದಸಂ ಭೌವಾದಿಕತ್ವಂ। ಕರೇಣೇತಿಪಾಠೇ ಕರೋಮೀತ್ಯಧ್ಯಾಹಾರಃ। ಪಾರ್ಥೋಧಿಂ ಕರೇ ಕರ್ತುಮಗಸ್ತ್ಯ ಇವಾಹಂ ಪರ್ವತಮಪಿ ಮಶಕೀಕರ್ತುಂ ಸಮರ್ಥೋಸ್ಮೀತ್ಯರ್ಥಃ। ಕುತಸ್ತರ್ಹಿ ವೃತ್ರಸ್ತ್ವಾಂ ನಾರಾಧಿತವಾನಿತ್ಯತ ಆಹ ನ ಚಾರಿಸೋಮಂ ಪ್ರಪಿಬಾಮಿ ವಹ್ನೇ। ಅರಿಸೋಮಂ ಶತ್ರುದತ್ತಂ ಸೋಮಂ। ತ್ವಯೈವ ಸ ಕುತೀ ನ ನಿರ್ಜಿತ ಇತ್ಯತ ಆಹ ನ ಕ್ಷೀಣಶಕ್ತೌ ಪ್ರಹರಾಮಿ ವಜ್ರಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ನ ದಂಡಕಾನ್ನಾರಕಾನ್ನೋ ಕಲಿಂಗಾನ್ನ ಕರೂಶಾನ್ಸೋಮಂ ಪ್ರಪಿಬಾಮಿ ವಹ್ನೇ। ನ ದುರ್ಬಲಾಯಾವಸೃಜಾಮಿ ವಜ್ರಂ ಕೋ ಮೇ ಸುಖೀ ಯಃ ಪ್ರಹರೇನ್ಮನುಷ್ಯಃ ಇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 010

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.10. ಅಧ್ಯಾಯಃ 010

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಇಂದ್ರಣ ಗಂಧರ್ವಮುಖಾತ್ಸ್ವೇನ ಯಾಜನಾಯ ಬೃಹಸ್ಪತಿವರಣಂ ಚೋದಿತೇನಾಪಿ ಮರುತ್ತೇನ ತದನಂಗೀಕಾರೇ ಯಜ್ಞವಿಘಾತಾಯ ಸಾಟೋಪಂ ಯಜ್ಞವಾಟಂ ಪ್ರತ್ಯಾಗಮನಂ॥ 1 ॥ ಸಂವರ್ತೇನ ಮರುತ್ತಪ್ರಾರ್ಥನಯಾ ವಿದ್ಯಾಬಲೇನೇಂದ್ರಾದೀನಾಂ ಸಂಸ್ತಂಭನಂ॥ 2 ॥ ತತಃ ಸಂವರ್ತಾನುವರ್ತಿನೇಂದ್ರೇಣ ಸಭಾನಿರ್ಮಾಪಣಾದಿನಾ ಯಜ್ಞನಿರ್ವರ್ತನಪೂರ್ವಕಂ ದೇವೇಃ ಸಹ ಹವಿರ್ಗ್ರಹಣಂ॥ 3 ॥ ವ್ಯಾಸೇನೈವ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಮರುತ್ತಯಜ್ಞಪ್ರವೃತ್ತಿಪ್ರಕಾರಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ತಚ್ಛಿಷ್ಟದ್ರವ್ಯಾಹರಮಏನಾಶ್ವಮೇಧಕರಣವಿಧಾನಂ॥ 4 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಇಂದ್ರ ಉವಾಚ। ಏವಮೇತದ್ಬ್ರಹ್ಮಬಲಂ ಗರೀಯೋ ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತ್ಕಿಂಚಿದನ್ಯದ್ರರೀಯಃ। ಆವಿಕ್ಷಿತಸ್ಯ ತು ಬಲಂ ನ ಮೃಷ್ಯೇ ವಜ್ರಮಸ್ಮೈ ಪ್ರಹರಿಷ್ಯಾಮಿ ಘೋರಂ॥ 14-10-1 (92633) ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ ಗಚ್ಛ ಪ್ರಹಿತೋ ಮರುತ್ತಂ ಸಂವರ್ತೇನ ಸಂಗತಂ ತಂ ವದಸ್ವ ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ ತ್ವಮುಪಶಿಕ್ಷಸ್ವ ರಾಜ- ನ್ವಜ್ರಂ ವಾ ತೇ ಪ್ರಹರಿಷ್ಯಾಮಿ ಘೋರಂ॥ 14-10-2 (92634) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-10-3x (7778) ತತೋ ಗತ್ವಾ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರೋ ನರೇಂದ್ರಂ ಪ್ರೋವಾಚೇದಂ ವಚನಂ ವಾಸವಸ್ಯ॥ 14-10-3 (92635) ಗಂಧರ್ವಂ ಮಾಂ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಂ ನಿಬೋಧ ತ್ವಾಮಾಗತಂ ವಕ್ತುಕಾಮಂ ನರೇಂದ್ರ। ಐಂದ್ರಂ ವಾಕ್ಯಂ ಶೃಣು ಮೇ ರಾಜಸಿಂಹ ಯತ್ಪ್ರಾಹ ಲೋಕಾಧಿಪತಿರ್ಮಹಾತ್ಮಾ॥ 14-10-4 (92636) ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ ಯಾಜಕಂ ತ್ವಂ ವೃಣೀಷ್ವ ವಜ್ರಂ ವಾ ತೇ ಪ್ರಹರಿಷ್ಯಾಮಿ ಘೋರಂ। ವಚಶ್ಚೇದೇತನ್ನ ಕರಿಷ್ಯಸೇ ಮೇ ಪ್ರಾಹೈತದೇತಾವದಚಿಂತ್ಯಕರ್ಮಾ॥ 14-10-5 (92637) ಮರುತ್ತ ಉವಾಚ। 14-10-6x (7779) ತ್ವಂ ಚೈವೈತದ್ವೇತ್ಥ ಪುರಂದರಶ್ಚ ವಿಶ್ವೇದೇವಾ ವಸವಶ್ಚಾಶ್ವಿನೌ ಚ। ಮಿತ್ರದ್ರೋಹೇ ನಿಷ್ಕೃತಿರ್ನಾಸ್ತಿ ಲೋಕೇ ಮಹತ್ಪಾಪಂ ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾಸಮಂ ತತ್॥ 14-10-6 (92638) ಬೃಹಸ್ಪತಿರ್ಯಾಜಯತಾಂ ಮಹೇಂದ್ರಂ ದೇವಶ್ರೇಷ್ಠಂ ವಜ್ರಭೃತಾಂ ವರಿಷ್ಠಂ। ಸಂವರ್ತೋ ಮಾಂ ಯಾಜಯಿತಾಽದ್ಯ ರಾಜ- ನ್ನ ತೇ ವಾಕ್ಯಂ ತಸ್ಯ ವಾ ರೋಚಯಾಮಿ॥ 14-10-7 (92639) ಗಂಧರ್ವ ಉವಾಚ। 14-10-8x (7780) ಘೋರೋ ನಾದಃ ಶ್ರೂಯತಾಂ ವಾಸವಸ್ಯ ನಭಸ್ತಲೇ ಗರ್ಜತೋ ರಾಜಸಿಂಹ। ವ್ಯಕ್ತಂ ವಜ್ರಂ ಮೋಕ್ಷ್ಯತೇ ತೇ ಮಹೇಂದ್ರಃ ಕ್ಷೇಮಂ ರಾಜಂಶ್ಚಿಂತ್ಯತಾಮೇಷ ಕಾಲಃ॥ 14-10-8 (92640) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-10-9x (7781) ಇತ್ಯೇವಮುಕ್ತೋ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರೇಣ ರಾಜ- ಞ್ಶ್ರುತ್ವಾ ನಾದಂ ನದತೋ ವಾಸವಸ್ಯ। ತಪೋನಿತ್ಯಂ ಧರ್ಮವಿದಾಂ ವರಿಷ್ಠಂ ಸಂವರ್ತಂ ತಂ ಜ್ಞಾಪಯಾಮಾಸ ಕಾರ್ಯಂ॥ 14-10-9 (92641) ಮರುತ್ತ ಉವಾಚ। 14-10-10x (7782) ಪಶ್ಯಾತ್ಮಾನಂ ಪ್ಲವಮಾನಂ ತ್ವಮಾರಾ- ದಧ್ವಾ ದೂರಂ ತೇನ ನ ದೃಶ್ಯತೇಽದ್ಯ। ಪ್ರಪದ್ಯೇಽಹಂ ಶರ್ಮ ವಿಪ್ರೇಂದ್ರ ತ್ವತ್ತಃ ಪ್ರಯಚ್ಛ ತಸ್ಮಾದಭಯಂ ವಿಪ್ರಮುಖ್ಯ॥ 14-10-10 (92642) ಅಯಮಾಯಾತಿ ವೇ ವಜ್ರೀ ದಿಶೋ ವಿದ್ಯೋತಯಂದಸ। ಅಮಾನುಷೇಣ ಘೋರೇಣಿ ಸದಸ್ಯಾಸ್ತ್ರಾಸಿತಾ ಹಿ ನಃ॥ 14-10-11 (92643) ಸಂವರ್ತ ಉವಾಚ। 14-10-12x (7783) ಭಯಂ ಶಕ್ರಾದ್ವ್ಯೇತು ತೇ ರಾಜಸಿಂಹ ಪ್ರಣೋತ್ಸ್ಯೇಽಹಂ ಭಯಮೇತತ್ಸುಘೋರಂ। ಸಂಸ್ತಂಭಿನ್ಯಾ ವಿದ್ಯಯಾ ಕ್ಷಿಪ್ರಮೇವ ಮಾ ಭೈಸ್ತ್ವಮಸ್ಯಾಭಿಭವಾತ್ಪ್ರತೀತಃ॥ 14-10-12 (92644) ಅಹಂ ಸಂಸ್ತಂಭಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಮಾ ಭೈಸ್ತ್ವಂ ಶಕ್ರತೋ ನೃಪ। ಯರ್ವೇಷಾಮೇವ ದೇವಾನಾಂ ಕ್ಷಯಿತಾನ್ಯಾಯುಧಾನಿ ಮೇ॥ 14-10-13 (92645) ದಿಶೋ ವಜ್ರಂ ವ್ರಜತಾಂ ವಾಯುರೇತು ವರ್ಷಂ ಭೂತ್ವಾ ವರ್ಷತಾಂ ಕಾನನೇಷು। ಆಪಃ ಪ್ಲವಂತ್ವಂತರಿಕ್ಷೇ ವೃಥಾ ಚ ಸೌದಾಮನೀ ದೃಶ್ಯತೇ ಮಾಽಪಿ ಭೈಸ್ತ್ವಂ॥ 14-10-14 (92646) ವಹ್ನಿರ್ದೇವಸ್ತ್ರಾತು ವಾ ಸರ್ವತಸ್ತೇ ಕಾಮಾನ್ಸರ್ವಾನ್ವರ್ಷತು ವಾಸವೋ ವಾ। ವಜ್ರಂ ತಥಾ ಸ್ಥಾಪಯತಾಂ ವಧಾಯ ಮಹಾಘೋರಂ ಪುವಮಾನಂ ಜಲೌಘೈಃ॥ 14-10-15 (92647) ಮರುತ್ತ ಉವಾಚ। 14-10-16x (7784) ಘೋರಃ ಶಬ್ದಃ ಶ್ರೂಯತೇ ವೈ ಮಹಾಸ್ವನೋ ವಜ್ರಸ್ಯೈಷ ಸಹಿತೋ ಮಾರುತೇನ। ಆತ್ಮಾ ಹಿ ಮೇ ಪ್ರವ್ಯಥತೇ ಮುಹುರ್ಮುಹು- ರ್ನ ಮೇ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯಂ ಜಾಯತೇ ಚಾದ್ಯ ವಿಪ್ರ॥ 14-10-16 (92648) ಸಂವರ್ತ ಉವಾಚ। 14-10-17x (7785) ವಜ್ರಾದುಗ್ರಾದ್ವ್ಯೇತು ಭಯಂ ತವಾದ್ಯ ವಾತೋ ಭೂತ್ವಾ ವ್ರಜತು ನರೇಂದ್ರ ವಜ್ರಂ। ಭಯಂ ತ್ವಕ್ತ್ವಾ ವರಮನ್ಯಂ ವೃಣೀಷ್ವ ಕಂ ತೇ ಕಾಮಂ ತಪಸಾ ಸಾಧಯಾಮಿ॥ 14-10-17 (92649) ಮರುತ್ತ ಉವಾಚ। 14-10-18x (7786) ಇಂದ್ರಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸಹಸಾಽಭ್ಯೇತು ವಿಪ್ರ ಹವಿರ್ಯಜ್ಞೇ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣಾತು ಚೈವ। ಸ್ವಂಸ್ವಂ ಹವಿಶ್ಚೈವ ಜುಷಂತು ದೇವಾ ಹುತಂ ಸೋಮಂ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣಂತು ಚೈವ॥ 14-10-18 (92650) ಸಂವರ್ತ ಉವಾಚ। 14-10-19x (7787) ಅಯಮಿಂದ್ರೋ ಹರಿಭಿರಾಯಾತಿ ರಾಜ- ಂದೇವೈಃ ಸರ್ವೈಸ್ತ್ವರಿತೈಃ ಸ್ತೂಯಮಾನಃ। ಮಂತ್ರಾಹೂತೋ ಯಜ್ಞಮಿಮಂ ಮಯಾಽದ್ಯ ಪಶ್ಯಶ್ವೈನಂ ಮಂತ್ರವಿಸ್ರಸ್ತಕಾಯಂ॥ 14-10-19 (92651) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-10-20x (7788) ತತೋ ದೇವೈಃ ಸಹಿತೋ ದೇವರಾಜೋ ರಥೇ ಯುಂಕ್ತ್ವಾ ತಾನ್ಹರೀನ್ವಾಜಿಮುಖ್ಯಾನ್। ಆಯಾದ್ಯಜ್ಞಮಥ ರಾಜ್ಞಃ ಪಿಪಾಸು- ರಾವಿಕ್ಷಿತಸ್ಯಾಪ್ರಮೇಯಸ್ಯ ಸೋಮಂ॥ 14-10-20 (92652) ತಮಾಯಾಂತಂ ಸಹಿತಂ ದೇವಸಂಘೈಃ ಪ್ರತ್ಯುದ್ಯಯೌ ಸಪುರೋಧಾ ಮರುತ್ತಃ। ಚಕ್ರೇ ಪೂಜಾಂ ದೇವರಾಜಾಯ ಚಾಗ್ರ್ಯಾಂ ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ವಿಧಿವತ್ಪ್ರೀಯಮಾಣಃ॥ 14-10-21 (92653) ಸಂವರ್ತ ಉವಾಚ। 14-10-22x (7789) ಸುಸ್ವಾಗತಂ ತೇ ಪುರುಹೂತೇಹ ವಿದ್ವ- ನ್ಯಜ್ಞೋಽಪ್ಯಯಂ ಸನ್ನಿಹಿತೇ ತ್ವಯೀಂದ್ರ। ಶೋಶುಭ್ಯತೇ ಬಲವೃತ್ರಘ್ನ ಭೂಯಃ ಪಿಬಸ್ವ ಸೋಮಂ ಸುತಮುದ್ಯತಂ ಮಯಾ॥ 14-10-22 (92654) ಮರುತ್ತ ಉವಾಚ। 14-10-23x (7790) ಶಿವೇನ ಮಾಂ ಪಶ್ಯ ನಮಶ್ಚ ತೇಽಸ್ತು ಪ್ರಾಪ್ತೋ ಯಜ್ಞಃ ಸಫಲಂ ಜೀವಿತಂ ಮೇ। ಅಯಂ ಯಜ್ಞಂ ಕುರುತೇ ಮೇ ಸುರೇಂದ್ರ ಬೃಹಸ್ಪತೇರವರೋ ಜನ್ಮನಾ ಚ। 14-10-23 (92655) ಇಂದ್ರ ಉವಾಚ। 14-10-24x (7791) ಜಾನಾಮಿ ತೇ ಗುರುಮೇನಂ ತಪೋಧನಂ ಬೃಹಸ್ಪತೇರನುಜಂ ತಿಗ್ಮತೇಜಸಂ ಯಸ್ಯಾಹ್ವಾನಾದಾಗತೋಽಹಂ ನರೇಂದ್ರ ಪ್ರೀತಿರ್ಮೇಽದ್ಯ ತ್ವಯಿ ಮನ್ಯುಃ ಪ್ರನಷ್ಟಃ॥ 14-10-24 (92656) ಸಂವರ್ತ ಉವಾಚ। 14-10-25x (7792) ಯದಿ ಪ್ರೀತಸ್ತ್ವಮಸಿ ವೈ ದೇವರಾಜ ತಸ್ಮಾತ್ಸ್ವಯಂ ಶಾಧಿ ಯಜ್ಞೇ ವಿಧಾನಂ। ಸ್ವಯಂ ಸರ್ವಾನ್ಕುರು ಭಾಗಾನ್ಸುರೇಂದ್ರ ಜಾನಾತ್ವಯಂ ಸರ್ವಲೋಕಶ್ಚ ದೇವ॥ 14-10-25 (92657) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-10-26x (7793) ಏವಮುಕ್ತಸ್ತ್ವಾಂಗಿರಸೇನ ಶಕ್ರಃ ಸಮಾದಿದೇಶ ಸ್ವಯಮೇವ ದೇವಾನ್। ಸಭಾಃ ಕ್ರಿಯಂತಾಮಾವಸಥಾಶ್ಚ ಮುಖ್ಯಾಃ ಸಹಸ್ರಶಶ್ಚಿತ್ರಭೂತಾಃ ಸಮೃದ್ಧಾಃ॥ 14-10-26 (92658) ಕ್ಲೃಪ್ತಾಃ ಸ್ಥೂಣಾಃ ಕುರುತಾರೋಹಣಾನಿ ಗಂಧರ್ವಾಣಾಮಪ್ಸರಸಾಂ ಚ ಶೀಘ್ರಂ। ಯತ್ರ ನೃತ್ಯೇರನ್ನಪ್ಸರಸಃ ಸಮಸ್ತಾಃ ಸ್ವರ್ಗೋಪಮಃ ಕ್ರಿಯತಾಂ ಯಜ್ಞವಾಟಃ॥ 14-10-27 (92659) ಇತ್ಯುಕ್ತಾಸ್ತೇ ಚಕ್ರುರಾಶು ಪ್ರತೀತಾ ದಿವೌಕಸಃ ಶಕ್ರವಾಕ್ಯಾನ್ನರೇಂದ್ರ। ತತೋ ವಾಕ್ಯಂ ಪ್ರಾಹ ರಾಜಾನಮಿಂದ್ರಃ ಪ್ರೀತೋ ರಾಜನ್ಪೂಜ್ಯಮಾನೋ ಮರುತ್ತಂ॥ 14-10-28 (92660) ಏಷ ತ್ವಯಾಽಹಮಿಹ ರಾಜನ್ಸಮೇತ್ಯ ಯೇ ಚಾಪ್ಯಂತೇ ತವ ಪೂರ್ವೇ ನರೇಂದ್ರ। ಸರ್ವಾಶ್ಚಾನ್ಯಾ ದೇವತಾಃ ಪ್ರೀಯಮಾಣಾ ಹವಿಸ್ತುಭ್ಯಂ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣಂತು ರಾಜನ್॥ 14-10-29 (92661) ಆಗ್ನೇಯಂ ವೈ ಲೋಹಿತಮಾಲಭಂತಾಂ ವೈಶ್ವದೇವಂ ಬಹುರೂಪಂ ಹಿ ರಾಜನ್। ನಿಲಂ ಚೋಕ್ಷಾಣಂ ಮೇದ್ಯಮಪ್ಯಾಲಭಂತಾಂ ಚಲಚ್ಛಿಶ್ನಂ ಸಂಪ್ರದಿಷ್ಟಂ ದ್ವಿಜಾಗ್ರ್ಯಾಃ॥ 14-10-30 (92662) ತತೋ ಯಜ್ಞೋ ವವೃಧೇ ತಸ್ಯ ರಾಜ- ನ್ಯತ್ರ ದೇವಾಃ ಸ್ವಯಮನ್ನಾನಿ ಜಹ್ರುಃ। ಯಸ್ಮಿಞ್ಶಕ್ರೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೈಃ ಪೂಜ್ಯಮಾನಃ ಸದಸ್ಯೋಽಭೂದ್ಧರಿಮಾಂದೇವರಾಜಃ॥ 14-10-31 (92663) ತತಃ ಸಂವರ್ತಶ್ಚೈತ್ಯಗತೋ ಮಾಹಾತ್ಮಾ ಯಥಾ ವಹ್ನಿಃ ಪ್ರಜ್ವಲಿತೋ ದ್ವಿತೀಯಃ। ಹವೀಂಷ್ಯುಚ್ಚೈರಾಹ್ವಯಂದೇವಸಂಘಾ- ಂಜುಹಾವಾಗ್ನೌ ಮಂತ್ರವತ್ಸುಪ್ರತೀತಃ॥ 14-10-32 (92664) ತತಃ ಪೀತ್ವಾ ಬಲಭಿತ್ಸೋಮಮಗ್ರ್ಯಂ ಯೇ ಚಾಪ್ಯಂತೇ ಸೋಮಪಾ ದೇವಸಂಘಾಃ। ಸರ್ವೇಽನುಜ್ಞಾತಾಃ ಪ್ರಯಯುಃ ಪಾರ್ಥಿವೇನ ಯಥಾಜೋಷಂ ತರ್ಪಿತಾಃ ಪ್ರೀತಿಮಂತಃ॥ 14-10-33 (92665) ತತೋ ರಾಜಾ ಜಾತರೂಪಸ್ಯ ರಾಶೀ- ನ್ಪದೇಪದೇ ಕಾರಯಾಮಾಸ ಹೃಷ್ಟಃ। ದ್ವಿಜಾತಿಭ್ಯೋ ವಿಸೃಜನ್ಭೂರಿ ವಿತ್ತಂ ರರಾಜ ವಿತ್ತೇಶ ಇವಾರಿಹಂತಾ॥ 14-10-34 (92666) ತತೋ ವಿತ್ತಂ ವಿವಿಧಂ ಸನ್ನಿಧಾಯ ಯಥೋತ್ಸಾಹಂ ಕಾರಯಿತ್ವಾ ಚ ಕೋಶಂ। ಅನುಜ್ಞಾತೋ ಗುರುಣಾಂ ಸಂನಿವೃತ್ತ್ಯ ಶಶಾಸ ಗಾಮಖಿಲಾಂ ಸಾಗರಾಂತಾಂ॥ 14-10-35 (92667) ಏವಂಗುಣಃ ಸಂಬಭೂವೇಹ ರಾಜಾ ಯಸ್ಯ ಕ್ರತೌ ತತ್ಸುವರ್ಣಂ ಪ್ರಭೂತಂ। ತತ್ತ್ವಂ ಸಮಾದಾಯ ನರೇಂದ್ರ ವಿತ್ತಂ ಯಜಸ್ವ ದೇವಾಂಸ್ತಪನೀಯೈರ್ವಿಧಾನೈಃ॥ 14-10-36 (92668) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-10-37x (7794) ತತೋ ರಾಜಾ ಪಾಂಡವೋ ಹೃಷ್ಟರೂಪಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ವಾಕ್ಯಂ ಸತ್ಯವತ್ಯಾಃ ಸುತಸ್ಯ। ಮನಶ್ಚಕ್ರೇ ತೇನ ವಿತ್ತೇನ ಯಷ್ಟುಂ ತತೋಽಮಾತ್ಯೈರ್ಮಂತ್ರಯಾಮಾಸ ಭೂಯಃ॥ ॥ 14-10-37 (92669) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ದಶಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 10 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-10-6 ಮಿತ್ರದ್ರೋಹೇ ನಿಷ್ಕೃತಿರ್ವೈ ಯಥೇಹ ನಾಸ್ತೀತಿ ಸದೈವವಾದ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-10-8 ಕ್ಷಮಂ ರಾಜನ್ನಿತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-10-10 ವಿಲೋಭ್ಯಿ ಚ್ಛಿತ್ತ್ವಾ ಮತ್ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ದ್ವಿನೇಂದ್ರಾಃ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಥ.॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 011

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.11. ಅಧ್ಯಾಯಃ 011

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಇಂದ್ರವೃತ್ರಾಸುರಯುದ್ಧಪ್ರಕಾರಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಇತ್ಯುಕ್ತೇ ನೃಪತೌ ತಸ್ಮಿನ್ವ್ಯಾಸೇನಾದ್ಭುತಕರ್ಮಣಾ। ವಾಸುದೇವೋ ಮಹಾತೇಜಾಸ್ತತೋ ವಚನಮಾದದೇ॥ 14-11-1 (92670) ತಂ ನೃಪಂ ದೀನಮನಸಂ ನಿಹತಜ್ಞಾತಿಬಾಂಧವಂ। ಉಪಪ್ಲುತಮಿವಾದಿತ್ಯಂ ಸಧೂಮಮಿವ ಪಾವಕಂ॥ 14-11-2 (92671) ನಿರ್ವಿಣ್ಣಮನಸಂ ಪಾರ್ಥಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ವೃಷ್ಣಿಕುಲೋದ್ವಹಃ। ಆಶ್ವಾಸನಂಧರ್ಮಸುತಂ ಪ್ರವಕ್ತುಮುಪಚಕ್ರಮೇ॥ 14-11-3 (92672) ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। 14-11-4x (7795) ಸರ್ವಂ ಜಿಹ್ಮಂ ಮೃತ್ಯುಪದಮಜಿಹ್ಮಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪದಂ। ಏತಾವಾನ್ಜ್ಞಾನವಿಷಯಃ ಕಿಂ ಪ್ರಲಾಪಃ ಕರಿಷ್ಯತಿ॥ 14-11-4 (92673) ನೈವ ತೇಽನುಷ್ಠಿತಂ ಕರ್ಮ ನೈವ ತೇ ಶತ್ರವೋ ಜಿತಾಃ। ಕಥಂ ಶತ್ರುಂ ಶರೀರಸ್ತಮಾತ್ಮನೋ ನಾವಬುಧ್ಯಸೇ॥ 14-11-5 (92674) ಅತ್ರ ತೇ ವರ್ತಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಯಥಾಧರ್ಮಂ ಯಥಾಶ್ರುತಂ। ಇಂದ್ರಸ್ಯ ಸಹ ವೃತ್ರೇಣ ಯಥಾ ಯುದ್ಧಮವರ್ತತ॥ 14-11-6 (92675) ವೃತ್ರೇಣ ಪೃಥಿವೀ ವ್ಯಾಪ್ತಾ ಪುರಾ ಕಿಲ ನರಾಧಿಪ। ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸ ಪೃಥಿವೀಂ ವ್ಯಾಪ್ತಾಂ ಗಂಧಸ್ಯ ವಿಷಯೇ ಹೃತೇ। ಧರಾಹರಣದುರ್ಗಂಧೋ ವಿಷಯಃ ಸಮಪದ್ಯತ॥ 14-11-7 (92676) ಶತಕ್ರತುಶ್ಚುಕೋಪಾಥ ಗಂಧಸ್ಯ ವಿಷಯೇ ಹೃತೇ। ವೃತ್ರಸ್ಯ ಸತತಃ ಕ್ರುದ್ಧೋ ಘೋರಂ ವಜ್ರಮವಾಸೃಜತ್॥ 14-11-8 (92677) ಸ ವಧ್ಯಮಾನೋ ವಜ್ರೇಣ ಸುಭೃಶಂ ಭೂರಿತೇಜಸಾ। ವಿವೇಶ ಸಹಸಾ ತೋಯಂ ಜಗ್ರಾಹ ವಿಷಯಂ ತತಃ॥ 14-11-9 (92678) ಅಪ್ಸು ವೃತ್ರಗೃಹೀತಾಸು ರಸೇ ಚ ವಿಷಯೇ ಹೃತೇ। ಶತಕ್ರತುರತಿಕ್ರುದ್ಧಸ್ತತ್ರ ವಜ್ರಮವಾಸೃಜತ್॥ 14-11-10 (92679) ಸ ವಧ್ಯಮಾನೋ ವಜ್ರೇಣ ತಸ್ಮಿನ್ನಮಿತತೇಜಸಾ। ವಿವೇಶ ಸಹಸಾ ಜ್ಯೋತಿರ್ಜಗ್ರಾಹ ವಿಷಯಂ ತತಃ॥ 14-11-11 (92680) ವ್ಯಾಪ್ತೇ ಜ್ಯೋತಿಷಿ ವೃತ್ರೇಣ ರೂಪೇಽಥ ವಿಷಯೇ ಹೃತೇ। ಶತಕ್ರತುರತಿಕ್ರುದ್ಧಸ್ತತ್ರ ವಜ್ರಮವಾಸೃಜತ್॥ 14-11-12 (92681) ಸ ವದ್ಯಮಾನೋ ವಜ್ರೇಣ ತಸ್ಮಿನ್ನಮಿತತೇಜಸಾ। ವಿವೇಶ ಸಹಸಾ ವಾಯುಂ ಜಗ್ರಾಹ ವಿಷಯಂ ತತಃ॥ 14-11-13 (92682) ವ್ಯಾಪ್ತೇ ವಾಯೌ ತು ವೃತ್ರೇಣ ಸ್ಪರ್ಶೇಽಥ ವಿಷಯೇ ಹೃತೇ। ಶತಕ್ರತುರತಿಕ್ರುದ್ಧಸ್ತತ್ರ ವಜ್ರಮವಾಸೃಜತ್॥ 14-11-14 (92683) ಸ ವಧ್ಯಗಾನೋ ವಜ್ರೇಣ ತಸ್ಮಿನ್ನಮಿತತೇಜಸಾ। ಆಕಾಶಮಭಿದುದ್ರಾವ ಜಗ್ರಾಹ ವಿಷಯಂ ತತಃ॥ 14-11-15 (92684) ಆಕಾಶೇ ವೃತ್ರಭೂತೇಽಥ ಶಬ್ದೇ ಚ ವಿಷಯೇ ಹೃತೇ। ಶತಕ್ರತುರಭಿಕ್ರುದ್ಧಸ್ತತ್ರ ವಜ್ರಮವಾಸೃಜತ್॥ 14-11-16 (92685) ಸ ವಧ್ಯಮಾನೋ ವಜ್ರೇಣ ತಸ್ಮಿನ್ನಮಿತತೇಜಸಾ। ವಿವೇಶ ಸಹಸಾ ಶಕ್ರಂ ಜಗ್ರಾಹ ವಿಷಯಂ ತತಃ॥ 14-11-17 (92686) ತಸ್ಯ ವೃತ್ರಗೃಹೀತಸ್ಯ ಮೋಹಃ ಸಮಭವನ್ಮಹಾನ್। ರಥಂತರೇಣ ತಂ ಸಾಂನಾ ವಸಿಷ್ಠಃ ಪ್ರತ್ಯಬೋಧಯತ್॥ 14-11-18 (92687) ತತೋ ವೃತ್ರಂ ಶರೀರಸ್ಥಂ ಜಘಾನ ಭರತರ್ಷಭ। ಶತಕ್ರತುರದೃಶ್ಯೇನ ವಜ್ರೇಣೇತೀಹ ನಃ ಶ್ರುತಂ॥ 14-11-19 (92688) ಇದಂ ಧರ್ಂಯಂ ರಹಸ್ಯಂ ವೈ ಶಕ್ರೇಣೋಕ್ತಂ ಮಹರ್ಷಿಷು। ಋಷಿಭಿಶ್ಚ ಮಮ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ತನ್ನಿಬೋಧ ಜನಾಧಿಪ॥ ॥ 14-11-20 (92689) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ಏಕಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 11 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-11-2 ಉಪಪ್ಲುತಂ ರಾಹುಗ್ರಸ್ತಂ॥ 7-11-4 ಜಿಹ್ಮಂ ಕಾಮಾದಿ। ಮೃತ್ಯುಪದಂ ಸಂಸಾರಪ್ರಾಪಕಂ। ಅಜಿಹ್ಮಂ ಶಮಾದಿ। ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪದಂ ಮೋಕ್ಷಸ್ಯ ಪ್ರಾಪಕಂ। ಜ್ಞಾನವಿಷಯೋ ಹೇಯೋಪಾದೇಯತಯಾ ಜ್ಞಾತವ್ಯೋರ್ಥಃ। ಆರ್ಜವಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪದಮಿತಿ ಝ.ಧ.ಪಾಠಃ॥ 7-11-7 ಧರಾಹರಣನಿಸ್ಸಾರ ಇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 012

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.12. ಅಧ್ಯಾಯಃ 012

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಶಾರೀರಮಾನಸಭೇದನೇನ ವ್ಯಾಧೇರ್ದ್ವೈವಿಧ್ಯಾಭಿಧಾನಪೂರ್ವಕಂ ತತ್ಪರಿಹಾರೋಪಾಯಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। ದ್ವಿವೋಧೋ ಜಾಯತೇ ವ್ಯಾಧಿಃ ಶಾರೀರೋ ಮಾನಸಸ್ತಥಾ। ಪರಸ್ಪರಂ ತಯೋರ್ಜನ್ಮ ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವಂ ನೋಪಪದ್ಯತೇ॥ 14-12-1 (92690) ಶರೀರೇ ಜಾಯತೇ ವ್ಯಾಧಿಃ ಶರೀರಃ ಸ ನಿಗದ್ಯತೇ। ಮಾನಸೇ ಜಾಯತೇ ವ್ಯಾಧಿರ್ಮಾನಸಸ್ತು ನಿಗದ್ಯತೇ॥ 14-12-2 (92691) ಶೀತೋಷ್ಣೇ ಚೈವ ವಾಯುಶ್ಚ ಗುಣಾ ರಾಜಞ್ಶರೀರಜಾಃ। ತೇಷಾಂ ಗುಣಾನಾಂ ಸಾಂಯಂ ಚೇತ್ತದಾಹುಃ ಸ್ವಸ್ಥಲಕ್ಷಣಂ॥ 14-12-3 (92692) ಉಷ್ಣೇನ ಬಾಧ್ಯತೇ ಶೀತಂ ಶೀತೇನೋಷ್ಣಂ ಚ ಬಾಧ್ಯತೇ॥ 14-12-4 (92693) ಸತ್ವಂ ರಜಸ್ತಮಶ್ಚೇತಿ ತ್ರಯ ಆತ್ಮಗುಣಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ। ತೇಷಾಂ ಗುಣಾನಾಂ ಸಾಂಯಂ ಚೇತ್ತದಾಹುಃ ಸ್ವಸ್ಥಲಕ್ಷಣಂ॥ 14-12-5 (92694) ತೇಷಾಮನ್ಯತಮೋತ್ಸೇಕೇ ವಿಧಾನಮುಪದಿಶ್ಯತೇ। ಹರ್ಷೇಣ ಬಾಧ್ಯತೇ ಶೋಕೋ ಹರ್ಷಃ ಶೋಕೇನ ಬಾಧ್ಯತೇ॥ 14-12-6 (92695) ಕಶ್ಚಿದ್ದುಃಖೇ ವರ್ತಮಾನಃ ಸುಖಸ್ಯ ಸ್ಮರ್ತುಮಿಚ್ಛತಿ। ಕಶ್ಚಿತ್ಸುಖೇ ವರ್ತಮಾನೋ ದುಃಖಸ್ಯ ಸ್ಮರ್ತುಮಿಚ್ಛತಿ॥ 14-12-7 (92696) ಸ ತ್ವಂ ನ ದುಃಖೀ ದುಃಖಸ್ಯ ನ ಸುಖೀ ಸುಸುಖಸ್ಯ ವಾ। ಸ್ಮರ್ತುಮಿಚ್ಛಸಿ ಕೌಂತೇಯ ದೈವಂ ಹಿ ಬಲವತ್ತರಂ। ಅಥವಾ ತೇ ಸ್ವಭಾವೋಽಯಂ ಯೇನ ಪಾರ್ಥಾವಕೃಷ್ಯಸೇ॥ 14-12-8 (92697) ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸಭಾಗತಾಂ ಕೃಷ್ಣಾಮೇಕವಸ್ತ್ರಾಂ ರಜಸ್ವಲಾಂ। ಮಿಷತಾಂ ಪಾಂಡವೇಯಾನಾಂ ನ ತಸ್ಯ ಸ್ಮರ್ತುಮಿಚ್ಛಸಿ॥ 14-12-9 (92698) ಪ್ರವ್ರಾಜನಂ ಚ ನಗರಾದಜಿನೈಶ್ಚ ವಿವಾಸನಂ। ಮಹಾರಣ್ಯನಿವಾಸಶ್ಚ ನ ತಸ್ಯ ಸ್ಮರ್ತುಮಿಚ್ಛಸಿ॥ 14-12-10 (92699) ಜಟಾಸುರಾತ್ಪರಿಕ್ಲೇಶಶ್ಚಿತ್ರಸೇನೇನ ಚಾಹವಃ। ಸೈಂಧವಾಚ್ಚ ಪರಿಕ್ಲೇಶೋ ನ ತಸ್ಯ ಸ್ಮರ್ತುಮಿಚ್ಛಸಿ॥ 14-12-11 (92700) ಪುನರಜ್ಞಾತಚರ್ಯಾಯಾಂ ಕೀಚಕೇನ ಪದಾ ವಧಃ। ಯಾಜ್ಞಸೇನ್ಯಾಸ್ತಥಾ ಪಾರ್ಥ ನ ತಸ್ಯ ಸ್ಮರ್ತುಮಿಚ್ಛಸಿ॥ 14-12-12 (92701) ಯಚ್ಚ ತೇ ದ್ರೋಣಭೀಷ್ಮಾಭ್ಯಾಂ ಯುದ್ಧಮಾಸೀದರಿಂದಮ। ಮನಸೈಕೇನ ಯೋದ್ಧವ್ಯಂ ತತ್ತೇ ಯುದ್ಧಮುಪಸ್ಥಿತಂ॥ 14-12-13 (92702) ತಸ್ಮಾದಭ್ಯುಪಗಂತವ್ಯಂ ಯುದ್ಧಾಯ ಭರತರ್ಷಭ। ಪರಮವ್ಯಕ್ತರೂಪಸ್ಯ ಪಾರಂ ಯುಕ್ತ್ಯಾ ಸ್ವಕರ್ಮಭಿಃ॥ 14-12-14 (92703) ಯತ್ರ ನೈವ ಶರೈಃ ಕಾರ್ಯಂ ನ ಭೃತ್ಯೈರ್ನ ಚ ಬಂಧುಭಿಃ। ಆತ್ಮನೈಕೇನ ಯೋದ್ಧವ್ಯಂ ತತ್ತೇ ಯುದ್ಧಮುಪಸ್ಥಿತಂ॥ 14-12-15 (92704) ತಸ್ಮಿನ್ನನಿರ್ಜಿತೇ ಯುದ್ಧೇ ಕಾಮವಸ್ಥಾಂ ಗಮಿಷ್ಯಸಿ। ಏತಜ್ಜ್ಞಾತ್ವಾ ತು ಕೌಂತೇಯ ಕೃತಕೃತ್ಯೋ ಭವಿಷ್ಯಸಿ॥ 14-12-16 (92705) ಏಥಾಂ ಬುದ್ಧಿಂ ವಿನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಭೂತಾನಾಮಾಗತಿಂ ಗತಿಂ। ಪಿತೃಪೈತಾಮಹೇ ವೃತ್ತೇ ಶಾಧಿ ರಾಜ್ಯಂ ಯಥೋಚಿತಂ॥ ॥ 14-12-17 (92706) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ದ್ವಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 12 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-12-3 ಶೀತೋಷ್ಣೇ ಕಫಪಿತ್ತೇ ವಾಯುರ್ವಾತಃ ತೇಷಾಂ ಸಾಂಯೇ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯಂ ವೈಷಂಯೇ ವ್ಯಾಧಿರ್ಭವತೀತ್ಯರ್ಥಃ॥ 7-12-4 ಶೀತೋಷ್ಣಯೋರನ್ಯತರಾವಿಕ್ಯಜಂ ದೋಷ ಮಿತರವರ್ಧಕೇನೌಷಧಾದಿನಾಪನಯೇದಿತ್ಯರ್ಥಃ॥ 7-12-12 ಕೀಚಕೇನ ಪರಾಭವ ಇತಿ ಕ.ಪಾಠಃ॥ 7-12-15 ಆತ್ಮನಾ ಮನಸಾ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 013

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.13. ಅಧ್ಯಾಯಃ 013

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕಾಮಸ್ಯ ಶಕ್ತಿಕಥನೇನ ದುರ್ಜಯತ್ವಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ತಜ್ಜಯೋಪಾಯಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। ನ ಬಾಹ್ಯಂ ದ್ರವ್ಯಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ಸಿದ್ಧಿರ್ಭವತಿ ಭಾರತ। ಶಾರೀರಂ ದ್ರವ್ಯಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ಸಿದ್ಧಿರ್ಬವತಿ ವಾ ನ ವಾ॥ 14-13-1 (92707) ಬಾಹ್ಯದ್ರವ್ಯವಿಮುಕ್ತಸ್ಯ ಶಾರೀರೇಷು ಚ ಗೃಹ್ಯತಃ। ಯೋ ಧರ್ಮೋ ಯತ್ಸುಖಂ ಚೈವ ದ್ವಿಷತಾಮಸ್ತು ತತ್ತವ॥ 14-13-2 (92708) ದ್ವ್ಯಕ್ಷರಸ್ತು ಭವೇನ್ಮೃತ್ಯುಸ್ತ್ರ್ಯಕ್ಷರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಶಾಶ್ವತಂ। ಮಮೇತಿ ದ್ವ್ಯಕ್ಷರೋ ಮೃತ್ಯುರ್ನಮಮೇತಿ ಚ ಶಾಶ್ವತಂ॥ 14-13-3 (92709) ಬ್ರಹ್ಮಮೃತ್ಯೂ ತತೋ ರಾಜನ್ನಾತ್ಮನ್ಯೇವ ವ್ಯವಸ್ಥಿತೌ। ಅದೃಶ್ಯಮಾನೌ ಭೂತಾನಿ ಯೋಧಯೇತಾಮಸಂಶಯಂ॥ 14-13-4 (92710) ಅವಿನಾಶೋಽಸ್ಯ ತತ್ತ್ವಸ್ಯ ನಿಯತೋ ಯದಿ ಭಾರತ। ಭಿತ್ತ್ವಾ ಶರೀರಂ ಭೂತಾನಾಮಹಿಂಸಾಂ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ॥ 14-13-5 (92711) ಲಬ್ಧ್ವಾ ಹಿ ಪೃಥಿವೀಂ ಕೃತ್ಸ್ನಾಂ ಸಹಸ್ಥಾವರಜಂಗಮಾಂ। ಮಮತ್ವಂ ಯಸ್ಯ ನೈವ ಸ್ಯಾತ್ಕಿಂ ತಯಾ ಸ ಕರಿಷ್ಯತಿ॥ 14-13-6 (92712) ಅಥವಾ ವಸತಃ ಪಾರ್ಥ ವನೇ ವನ್ಯೇನ ಜೀವತಃ। ಮಮತಾ ಯಸ್ಯ ವಿತ್ತೇಷು ಮೃತ್ಯೋರಾಂಸ್ಯೇ ಸ ವರ್ತತೇ॥ 14-13-7 (92713) ಬ್ರಾಹ್ಯಾಂತರಾಣಾಂ ಶತ್ರೂಣಾಂ ಸ್ವಭಾವಂ ಪಶ್ಯ ಭಾರತ। ಯನ್ನ ಪಶ್ಯತಿ ತದ್ಭೂತಂ ಮುಚ್ಯತೇ ಸ ಮಹಾಭಯಾತ್॥ 14-13-8 (92714) ಕಾಮಾತ್ಮಾನಂ ನ ಪ್ರಶಂಸಂತಿ ಲೋಕೇ ನೇಹಾಕಾಮಾ ಕಾಚಿದಸ್ತಿ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ। ಸರ್ವೇ ಕಾಮಾ ಮನಸೋಽಂಗ ಪ್ರಭೂತಾ ಯಾನ್ಪಂಡಿತಃ ಸಂಹರತೇ ವಿಚಿಂತ್ಯ। ಭೂಯೋಭೂಯೋ ಜನ್ಮನೋಽಭ್ಯಾಸಯೋಗಾ- ದ್ಯೋಗೀ ಯೋಗಂ ಸಾರಮಾರ್ಗಂ ವಿಚಿಂತ್ಯ॥ 14-13-9 (92715) ದಾನಂ ಚ ವೇದಾಧ್ಯಯನಂ ತಪಶ್ಚ ಕಾಂಯಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಚ ವೈದಿಕಾನಿ। ವ್ರತಂ ಯಜ್ಞಾನ್ನಿಯಮಾಂಧ್ಯಾನಯೋಗಾ- ನ್ಕಾಮೇನ ಯೋ ನಾರಭತೇ ವಿದಿತ್ವಾ। ಯದ್ಯಚ್ಚಾಯಂ ಕಾಮಯತೇ ಸ ಧಮೋ ನಯೋ ಧರ್ಮೋ ನಿಯಮಸ್ತಸ್ಯ ಮೂಲಂ॥ 14-13-10 (92716) ಅತ್ರ ಗಾಥಾಃ ಕಾಮಗೀತಾಃ ಕೀರ್ತಯಂತಿ ಪುರಾವಿದಃ। ಶೃಣು ಸಂಕೀರ್ತ್ಯಮಾನಾಸ್ತಾ ಅಖಿಲೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-13-11 (92717) ಕಾಮ ಉವಾಚ। 14-13-12x (7796) ನಾಹಂ ಶಕ್ಯೋಽನುಪಾಯೇನ ಹಂತುಂ ಭೂತೇನ ಕೇನಚಿತ್॥ 14-13-12 (92718) ಯೋ ಮಾಂ ಪ್ರಯತತೇ ಹಂತುಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಪ್ರಹರಣೇ ಬಲಂ। ತಸ್ಯ ತಸ್ಮಿನ್ಪ್ರಹರಣೇ ಪುನಃ ಪ್ರಾದುರ್ಭವಾಂಯಹಂ॥ 14-13-13 (92719) ಯೋ ಮಾಂ ಪ್ರಯತತೇ ಹಂತುಂ ಯಜ್ಞೈರ್ವಿವಿಧದಕ್ಷಿಣೈಃ। ಜಂಗಮೇಷ್ವಿವ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಪುನಃ ಪ್ರಾದುರ್ಭವಾಂಯಹಂ॥ 14-13-14 (92720) ಯೋ ಮಾಂ ಪ್ರಯತತೇ ಹಂತುಂ ವೇದೈರ್ವೇದಾಂತಸಾಧನೈಃ। ಸ್ಥಾವರೇಷ್ವಿವ ಭೂತಾತ್ಮಾ ತಸ್ಯ ಪ್ರಾದುರ್ಭವಾಂಯಹಂ॥ 14-13-15 (92721) ಯೋ ಮಾಂ ಪ್ರಯತತೇ ಹಂತುಂ ಧೃತ್ಯಾ ಸತ್ಯಪರಾಕ್ರಮಃ। ಭಾವೋ ಭವಾಮಿ ತಸ್ಯಾಹಂ ಸ ಚ ಮಾಂ ನಾವಬುಧ್ಯತೇ॥ 14-13-16 (92722) ಯೋ ಮಾಂ ಪ್ರಯತತೇ ಹಂತುಂ ತಪಸಾ ಸಂಶಿತವ್ರತಃ। ತತಸ್ಪಪಸಿ ತಸ್ಯಥ ಪುನಃ ಪ್ರಾದುರ್ಭವಾಂಯಹಂ॥ 14-13-17 (92723) ಯೋ ಮಾಂ ಪ್ರಯತತೇ ಹಂತುಂ ಮೋಕ್ಷಮಾಸ್ಥಾಯ ಪಂಡಿತಃ। ತಸ್ಯ ಮೋಕ್ಷರತಿಸ್ಥಸ್ಯ ನೃತ್ಯಾಮಿ ಚ ಹಸಾಮಿ ಚ। ಅವಧ್ಯಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಮಹಮೇಕಃ ಸನಾತನಃ॥ 14-13-18 (92724) ತಸ್ಮಾತ್ತ್ವಮಪಿ ತಂ ಕಾಮಂ ಯಜ್ಞೈರ್ವಿವಿಧದಕ್ಷಿಣೈಃ। ಧರ್ಮೇ ಕುರು ಮಹಾರಾಜ ತತ್ರ ತೇ ಸ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-13-19 (92725) ಮಾ ತೇ ವ್ಯಥಾಽಸ್ತು ನಿಹತಾನ್ಬಂಧೂನ್ವೀಕ್ಷ್ಯ ಪುನಃಪುನಃ। ನ ಶಕ್ಯಾಸ್ತೇ ಪುನರ್ದ್ರಷ್ಟ್ರಂ ಯೇಽಹತಾಸ್ಮಿನ್ರಣಾಜಿರೇ॥ 14-13-20 (92726) ಸ ತ್ವಮಿಷ್ಟ್ವಾ ಮಹಾಯಜ್ಞೈಃ ಸಮೃದ್ಧೈರಾಪ್ತದಕ್ಷಿಣೈಃ। ಕೀರ್ತಿಂ ಲೋಕೇ ಪರಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಗತಿಮಗ್ರ್ಯಾಂ ಗಮಿಷ್ಯಸಿ॥ ॥ 14-13-21 (92727) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ತ್ರಯೋದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 13 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-13-1 ನ ಬಾಹ್ಯಸ್ಯ ರಾಜ್ಯಾದೇರರ್ಥಸ್ಯ ತ್ಯಾಗಾತ್ತ್ಯಗ್ಗೀ ಭವತಿ ಕಿಂತು ಶರೀರಂ ಕಾಮಾದಿಕಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವೈವ ಸಿದ್ಧಿರ್ಮೋಕ್ಷಃ ನವೇತಿ ಶುಷ್ಕವೈರಾಗ್ಯವತೋ ವಿವೇಕಶೂನ್ಯಸ್ಯ ಸಿದ್ಧ್ಯಭಾವಂ ಸೂಚಯತಿ। ಉತ್ಸೃಜ್ಯ ಸಿದ್ಧಿರ್ಭವತಿ ಭಾರತೇತಿಕ.ಧ.ಪಾಠಃ॥ 7-13-2 ಗೃದ್ಧ್ಯ ಸಕ್ತಸ್ಯ ಯೋ ಧರ್ಮಃ ಸಃ ಅಧರ್ಮಏವ ಯತ್ಸುಖಂ ತದ್ದುಃಖಮೇವ॥ 7-13-3 ಮಮ ತ್ವಂ ಸಂಸಾರಹೇತುಃ ತದಭಾವೋ ಬ್ರಹ್ಮಪ್ರಾಪ್ತಿಹೇತುರಿತ್ಯರ್ಥಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 014

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.14. ಅಧ್ಯಾಯಃ 014

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ವ್ಯಾಸನಾರದಕೃಷ್ಣಾದಿಭಿರ್ಬಂಧುನಿಧನಪರಿಶೋಚಿನೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ಯ ಸಮಾಶ್ವಾಸನೇನ ತತ್ರಾಂತರ್ಧಾನಂ॥ 1 ॥ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇಣ ಭೀಷ್ಮಿದೀನಾಮೌರ್ಧ್ವದೇಹಿಕದಾನೇನ ಹಾಸ್ತಿನನಗರಪ್ರವೇಶಃ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಏವಂ ಬಹುವಿಧೈರ್ವಾಕ್ಯೈರ್ಮುನಿಭಿಸ್ತೈಸ್ತಪೋಧನೈಃ। ಸಮಾಶ್ವಸ್ತ ರಾಜರ್ಷಿರ್ಹಿತಬಂಧುರ್ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ॥ 14-14-1 (92728) ಸೋಽನುನೀತೋ ಭಗವತಾ ವಿಷ್ಟರಶ್ರವಸಾ ಸ್ವಯಂ। ದ್ವೈಪಾಯನೇನ ಕೃಷ್ಣೇನಿ ದೇವಸ್ಥಾನೇನ ಚಾಭಿಭೂಃ॥ 14-14-2 (92729) ನಾರದೇನಾಥ ಭೀಮೇನ ನಕುಲೇನ ಚ ಪಾರ್ಥಿವ। ಕೃಷ್ಣಯಾ ಸಹದೇವೇನ ವಿಜಯೇನ ಚ ಧೀಮತಾ॥ 14-14-3 (92730) ಅನ್ಯೈಶ್ಚ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರೈರ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೈಃ ಶಾಸ್ತ್ರದೃಷ್ಟಿಭಿಃ। ವ್ಯಜಹಾಚ್ಛೋಕಜಂ ದುಃಖಂ ಸಂತಾಪಂ ಚೈವ ಮಾನಸಂ॥ 14-14-4 (92731) ಅರ್ಚಯಾಮಾಸ ದೇವಾಂಶ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಂಶ್ಚ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ಕೃತ್ವಾಽಥ ಪ್ರೇತಕಾರ್ಯಾಣಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಕುರುನಂದನಃ। ಅನ್ವಶಾಸಚ್ಚ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಪೃಥಿವೀಂ ಸಾಗರಾಂಬರಾಂ॥ 14-14-5 (92732) ಪ್ರಶಾಂತಚೇತಾಃ ಕೌರವ್ಯಃ ಸ್ವರಾಜ್ಯಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಕೇವಲಂ। ವ್ಯಾಸಂ ಚ ನಾರದಂ ಚೈವ ತಾಂಶ್ಚಾನ್ಯಾನಬ್ರವೀನ್ನೃಪಃ॥ 14-14-6 (92733) ಆಶ್ವಾಸಿತೋಽಹಂ ಪ್ರಾಗ್ವೃದ್ಧೈರ್ಭವದ್ಭಿರ್ಮುನಿಪುಂಗವೈಃ। ನ ಸೂಕ್ಷ್ಮಮಪಿ ಮೇ ಕಿಂಚಿದ್ವ್ಯಲೀಕಮಿಹ ವಿದ್ಯತೇ॥ 14-14-7 (92734) ಅರ್ಥಶ್ಚ ಸುಮಹಾನ್ಪ್ರಾಪ್ತೋ ಯೇನ ಯಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ದೇವತಾಃ। ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯಾದ್ಯ ಭವತಃ ಸಮಾನೇಷ್ಯಾಮಹೇ ಮಖಂ॥ 14-14-8 (92735) ಹಿಮವಂತಂ ತ್ವಯಾ ಗುಪ್ತಾ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಃ ಪಿತಾಮಹ। ಬಹ್ವಾಶ್ಚರ್ಯೋ ಹಿ ದೇಶಃ ಸ ಶ್ರೂಯತೇ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ॥ 14-14-9 (92736) ತಥಾ ಭಗವತಾ ಚಿತ್ರಂ ಕಲ್ಯಾಣಂ ಬಹು ಭಾಷಿತಂ। ದೇವರ್ಷಿಣಾ ನಾರದೇನ ದೇವಸ್ಥಾನೇನ ಚೈವ ಹ॥ 14-14-10 (92737) ನಾಭಾಗಧೇಯಃ ಪುರುಷಃ ಕಶ್ಚಿದೇವಂವಿಧಾನ್ಗುರೂನ್। ಲಭತೇ ವ್ಯಸನಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಸುಹೃದಃ ಸಾಧುಸಂಮತಾನ್॥ 14-14-11 (92738) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-14-12x (7797) ಏವಮುಕ್ತಾಸ್ತು ತೇ ರಾಜ್ಞಾ ಸರ್ವ ಏವ ಮಹರ್ಷಯಃ। ಅಭ್ಯನುಜ್ಞಾಪ್ಯ ರಾಜಾನಂ ತಥೋಭೌ ಕೃಷ್ಣಫಲ್ಗುನೌ॥ 14-14-12 (92739) ಪಶ್ಯತಾಮೇವ ಸರ್ವೇಷಾಂ ತತ್ರೈವಾದರ್ಶನಂ ಯಯುಃ। ತತೋ ಧರ್ಮಸುತೋ ರಾಜಾ ತತ್ರೈವೋಪಾವಿಶತ್ಪ್ರಭುಃ॥ 14-14-13 (92740) ಏವಂ ನಾತಿಮಹಾನ್ಕಾಲಃ ಸ ತೇಷಾಂ ಸಂನ್ಯವರ್ತತ। ಕುರ್ವತಾಂ ಶೌಚಕಾರ್ಯಾಣಿ ಭೀಷ್ಮಸ್ಯ ನಿಧನೇ ತದಾ। ಮಹಾದಾನಾನಿ ವಿಪ್ರೇಭ್ಯೋ ದದತಾಮೌರ್ಧ್ವದೇಹಿಕಂ॥ 14-14-14 (92741) ಭೀಷ್ಮಕರ್ಣಪುರೋಗಾಣಾಂ ಕುರೂಣಾಂ ಕುರುಸತ್ತಮ। ಸಹಿತೋ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರೇಣ ಸ ದದಾವೌರ್ಧ್ವದೇಹಿಕಂ॥ 14-14-15 (92742) ತತೋ ದತ್ತ್ವಾ ಬಹುಧನಂ ವಿಪ್ರೇಭ್ಯಃ ಪಾಂಡವರ್ಷಭಃ। ಧೃತಾರಾಷ್ಟ್ರಂ ಪುರುಸ್ಕೃತ್ಯ ವಿವೇಶ ಗಜಸಾಹ್ವಯಂ॥ ॥ 14-14-16 (92743) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ಚತುರ್ದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 14 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 015

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.15. ಅಧ್ಯಾಯಃ 015

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ವೈಶಂಪಾಯೇನ ಜನಮೇಜಯಂಪ್ರತಿ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ಯ ಪ್ರಜಾಪಾಲನಕಾಲೇ ಪ್ರಜಾದೀನಾಮಭ್ಯುದಯಪ್ರಕಾರವರ್ಣನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

`ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಸ ಸಮಾಶ್ವಾಸ್ಯ ಪಿತರಂ ಪ್ರಜ್ಞಾಚಕ್ಷುಷಮೀಶ್ವರಂ। ಅನ್ವಶಾಸತ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಪೃಥಿವೀಂ ಭ್ರಾತೃಭಿಃ ಸಹ॥ 14-15-1 (92744) ಯಥಾ ಮನುರ್ಮಹಾರಾಜೋ ರಾಮೋ ದಾಶರಥಿರ್ಯಥಾ। ತಥಾ ಭರತಸಿಂಹೋಽಪಿ ಪಾಲಯಾಮಾಸ ಮೇದಿನೀಂ॥ 14-15-2 (92745) ನಾಧರ್ಂಯಮಭವತ್ತತ್ರ ಸರ್ವೋ ಧರ್ಮರುಚಿರ್ಜನಃ। ಬಭೂವ ನರಶಾರ್ದೂಲ ಯಥಾ ಕೃತಯುಗೇ ತಥಾ॥ 14-15-3 (92746) ಕಲಿಮಾಸನ್ನಮಾವಿಷ್ಟಂ ನಿವಾರ್ಯ ನೃಪನಂದನಃ। ಭ್ರಾತೃಭಿಃ ಸಹಿತೋ ಧೀಮಾನ್ಬಭೌ ಧರ್ಮಬಲೋದ್ಧತಃ॥ 14-15-4 (92747) ವವರ್ಷ ಭಗವಾಂದೇವಃ ಕಾಲೇ ದೇಶೇ ಯಥೇಪ್ಸಿತಂ। ನಿರಾಮಯಂ ಜಗದಭೂತ್ಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸೇ ನ ಕಿಂಚನ॥ 14-15-5 (92748) ಆಧಿರ್ನಾಸ್ತಿ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ವ್ಯಸನೇ ನಾಭವನ್ಮತಿಃ। ಬ್ರಾಹ್ಂಣಪ್ರಮುಖಾ ವರ್ಣಾಸ್ತೇ ಸ್ವಧರ್ಮೋತ್ತರಾಃ ಶುಭಾಃ॥ 14-15-6 (92749) ಧರ್ಮಸತ್ಯಪ್ರಧಾನಾಶ್ಚ ಸತ್ಯಂ ಸದ್ವಿಷಯಾನ್ವಿತಂ। ಧರ್ಮಾಸನಸ್ಥಃ ಸದ್ಭಿಃ ಸ ಸ್ತ್ರೀಬಾಲಾತುರವೃದ್ಧಕಾನ್। ವರ್ಣಕ್ರಮಾನ್ಪೂರ್ಣಭೃತಾನ್ಸಾಕಲ್ಯಾದ್ರಕ್ಷಣೋದ್ಯತಃ॥ 14-15-7 (92750) ಅವೃತ್ತಿವೃತ್ತಿದಾನಾದ್ಯೈರ್ಯಜ್ಞಾದ್ಯೈರ್ವ್ಯಾಧಿತೈರಪಿ। ಆಮುಷ್ಮಿಕಂ ಭಯಂ ನಾಸ್ತಿ ಲೌಕಿಕಂ ಕೃತಮೇವ॥ 14-15-8 (92751) ಸ್ವರ್ಗಲೋಕೋಪಮೋ ಲೋಕಸ್ತದಾ ತಸ್ಮಿನ್ಪ್ರಶಾಸತಿ। ಬಭೂವ ಸುಖಮೇವಾಗ್ರಂ ತದ್ವಿಶಿಷ್ಟತರಂ ಪರಂ॥ 14-15-9 (92752) ನಾರ್ಯಃ ಪತಿವ್ರತಾಃ ಸರ್ವಾ ರೂಪವತ್ಯಃ ಸ್ವಲಂಕೃತಾಃ। ಯಥೋಕ್ತವೃತ್ತಾಃ ಸ್ವಗುಣೈರ್ಬಭೂವುಃ ಪ್ರೀತಿಹೇತವಃ॥ 14-15-10 (92753) ಪುಮಾಂಸಃ ಪುಣ್ಯಶೀಲಾಢ್ಯಾಃ ಸ್ವಂಸ್ವಂ ಧರ್ಮಮನುವ್ರತಾಃ। ಸುಖಿನಃ ಸೂಕ್ಷ್ಮಮಪ್ಯೇನೋ ನ ಕುರ್ವಂತಿ ಕದಾಚನ॥ 14-15-11 (92754) ಸರ್ವೇ ನರಾಂಶ್ಚ ನಾರ್ಯಶ್ಚ ಸತತಂ ಪ್ರಿಯವಾದಿನಃ। ಅಜಿಹ್ಮಮನಸಃ ಶುಕ್ಲಾ ಬಭೂವುಃ ಶ್ರಮವರ್ಜಿತಾಃ॥ 14-15-12 (92755) ಭೂಷಿತಾಃ ಕುಂಡಲೈರ್ಹಾರೈಃ ಕಟಕೈಃ ಕಟಿಸೂತ್ರಕೈಃ। ಸುವಾಸಸಃ ಸುಗಂಧಾಢ್ಯಾಃ ಪ್ರಾಯಶಃ ಪೃಥಿವೀತಲೇ॥ 14-15-13 (92756) ಸರ್ವೇ ಬ್ರಹ್ಮವಿದೋ ವಿಪ್ರಾಃ ಸರ್ವತ್ರ ಪರಿನಿಷ್ಠಿತಾಃ। ವಲೀಪಲಿತಹೀನಾಸ್ತು ಸುಖಿನೋ ದೀರ್ಘದರ್ಶಿನಃ॥ 14-15-14 (92757) ಇಚ್ಛಾ ನ ಜಾಯತೇಽನ್ಯತ್ರ ವರ್ಣೇಷು ನ ಚ ಸಂಕರಃ। ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಮಹಾರಾಜ ಮರ್ಯಾದಾ ಸುವ್ಯವಸ್ಥಿತಾ॥ 14-15-15 (92758) ತಸ್ಮಿಞ್ಶಾಸತಿ ರಾಜೇಂದ್ರೇ ಮೃಗವ್ಯಾಲಸರೀಸೃಪಾಃ। ಅನ್ಯೋನ್ಯಮಪಿ ಚಾನ್ಯೇಷು ನ ಬಾಧಂತೇ ಕದಾಚನ॥ 14-15-16 (92759) ಗಾವಃ ಸುಕ್ಷೀರಭೂಯಿಷ್ಠಾಃ ಸುಸ್ವವಾಲಮುಖೋದರಾಃ। ಅಪೀಡಿತಾಃ ಕರ್ಷಕಾದ್ಯೈರ್ಹೃತವ್ಯಾಧಿಕವತ್ಸಕಾಃ॥ 14-15-17 (92760) ಅವಂಧ್ಯಕಾಲಾ ಮನುಜಾಃ ಪುರುಷಾರ್ಥೇಷು ಚ ಕ್ರಮಾತ್। ವಿಷಯೇಷ್ವನಿಷಿದ್ಧೇಷು ವೇದಶಾಸ್ತ್ರೇಷು ಚೋದ್ಯತಾಃ॥ 14-15-18 (92761) ಸುವೃತ್ತಾ ವೃಷಭಾಃ ಪುಷ್ಟಾ ರಸನಾಭಾಃ ಸುಖೋದಯಾಃ॥ 14-15-19 (92762) ಅತೀವ ಮಧುರಃ ಶಬ್ದಃ ಸ್ಪರ್ಶಶ್ಚಾತಿಸುಖಂ ರಸಂ। ಕರೂಪಂ ದೃಷ್ಟಿಕ್ಷಮಂ ರಂಯಂ ಮನೋಜ್ಞಂ ಗಂಧವದ್ಬಭೌ॥ 14-15-20 (92763) ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಸಂಯುಕ್ತಂ ಮೋಕ್ಷಾಭ್ಯುದಯಸಾಧನಂ। ಪ್ರಹ್ಲಾದಜನನಂ ಪುಣ್ಯಂ ಸಂಬಭೂವಾಥ ಮಾನಸಂ॥ 14-15-21 (92764) ಸ್ಥಾವರಾ ಬಹುಪುಷ್ಪಾಢ್ಯಾಃ ಫಲಚ್ಛಾಯಾವಹಾಸ್ತಥಾ। ಸುಸ್ಪರ್ಶಾ ವಿಷಹೀನಾಶ್ಚ ಸುಪತ್ರತ್ವಕ್ಪ್ರರೋಹಿಣಃ॥ 14-15-22 (92765) ಮನೋನುಕೂಲಾಃ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಚೇಷ್ಟಾಭೂತಾಪವರ್ಜಿತಾಃ। ತಥಾ ಬಭೂವ ರಾಜರ್ಷಿಸ್ತದ್ವೃತ್ತಮಭವದ್ಭುವಿ॥ 14-15-23 (92766) ಸರ್ವಲಕ್ಷಣಸಂಪನ್ನಾಃ ಪಾಂಡವಾ ಧರ್ಮಚಾರಿಣಃ। ಜ್ಯೇಷ್ಠಾನುವರ್ತಿನಃ ಸರ್ವೇ ಬಭೂವುಃ ಪ್ರಿಯದರ್ಶನಾಃ॥ 14-15-24 (92767) ಸಿಂಹೋರಸ್ಕಾ ಜಿತಕ್ರೋಧಾಸ್ತೇಜೋಬಲಸಮನ್ವಿತಾಃ। ಆಜಾನುಬಾಹವಃ ಸರ್ವೇ ದಾನಶೀಲಾ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾಃ॥ 14-15-25 (92768) ತೇಷು ಶಾಸತ್ಸು ಧರಣೀಮೃತವಃ ಸ್ವಗುಣೈರ್ಬಭುಃ। ಸುಖೋದಯಾಯ ವರ್ತಂತೇ ಗ್ರಹಾಸ್ತಾರಾಗಣೈಃ ಸಹ॥ 14-15-26 (92769) ಮಹೀ ಚ ಸಸ್ಯಬಹುಲಾ ಸರ್ವರತ್ನಗುಣೋದಯಾ। ಕಾಮಧುಗ್ಧೇನುವದ್ಭೋಗಾನ್ಫಲಂತಿ ಸ್ಮ ಸಹಸ್ರಧಾ॥ 14-15-27 (92770) ಮನ್ವಾದಿಭಿಃ ಕೃತಾಃ ಪೂರ್ವಂ ಮರ್ಯಾದಾ ಮಾನವೇಷು ಯಾಃ। ಅನತಿಕ್ರಂಯ ತಾಃ ಸರ್ವಾಃ ಕುಲೇಷು ಸಮಯಾನಿ ಚ। ಅನ್ವಶಾಸತ ರಾಜಾನೋ ಧರ್ಮಪುತ್ರಪ್ರಿಯಂಕರಾಃ॥ 14-15-28 (92771) ಮಹಾಕುಲಾನಿ ಧರ್ಮಿಷ್ಠಾ ವರ್ಧಯಂತೋ ವಿಶೇಷತಃ। ಮನುಪ್ರಣೀತಯಾ ವೃತ್ತ್ಯಾ ತೇಽನ್ವಶಾಸನಸುಂಧರಾಂ॥ 14-15-29 (92772) ರಾಜವೃತ್ತಿರ್ಹಿ ಸಾ ಶಶ್ವದ್ಧರ್ಮಿಷ್ಠಾಽಭೂನ್ಮಹೀತಲೇ। ಪ್ರಾಯೋ ಲೋಕಮತಿಸ್ತಾನ ರಾಜವೃತ್ತಾನುಗಾಮಿನೀ॥ 14-15-30 (92773) ಏವಂ ಭಾರತವರ್ಷಂ ಸ್ವಂ ರಾಜಾ ಸ್ವರ್ಗಂ ಸುರೇಂದ್ರವತ್। ಶಶಾಸ ಜಿಷ್ಣುನಾ ಸಾರ್ಧಂ ಗೋತ್ರಾಂ ಗಾಂಡೀವಧನ್ವನ'॥ ॥ 14-15-31 (92774) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ಪಂಚದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 15 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-15-31 ಶಶಾಸ ವಿಷ್ಣುನಾ ಸಾರ್ಧಂ ಗುಪ್ತೋ ಗಾಂಡೀವಧನ್ವನೇತಿ ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 016

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.16. ಅಧ್ಯಾಯಃ 016

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ವೈಶಂಪಾಯನೇನ ಕುರುವಿಜಯಾನಂತರಂ ಹಾಸ್ತಿನಪುರೇ ಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನವಿಹಾರಪ್ರಕಾರವರ್ಣನಂ॥ 1 ॥ ಕೃಷ್ಣೇನಾರ್ಜುನಂಪ್ರತಿ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇ ಸ್ವಸ್ಯ ನಿಜನಗರಜಿಗಮಿಷಾನಿವೇದನಚೋದನಾ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಜನಮೇಜಯ ಉವಾಚ। ವಿಜಿತೇ ಪಾಂಡವೇಯೈಸ್ತು ಪ್ರಶಾಂತೇ ಚ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮ। ರಾಷ್ಟ್ರೇ ತೇ ಚತ್ರತುರ್ವೀರೌ ವಾಸುದೇವಧನಂಜಯೌ॥ 14-16-1 (92775) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-16-2x (7798) ವಿಜಿತೇ ಪಾಂಡವೈ ರಾಜನ್ಪ್ರಶಾಂತೇ ಚ ವಿಶಾಂಪತೌ। ರಾಷ್ಟ್ರೇ ಬಭೂವತುರ್ಹೃಷ್ಟೌ ವಾಸುದೇವಧನಂಜಯೌ॥ 14-16-2 (92776) ವಿಜಹ್ರಾತೇ ಮುದಾ ಯುಕ್ತೌ ದಿವಿ ದೇವಶ್ವರಾವಿವ। ತೌ ವನೇಷು ವಿಚಿತ್ರೇಷು ಪರ್ವತೇಷು ಸಸಾನುಷುಃ॥ 14-16-3 (92777) ತೀರ್ಥೇಷು ಚೈವ ಪುಣ್ಯೇಷು ಪಲ್ವಲೇಷು ನದೀಷು ಚ। ಚಂಕ್ರಂಯಮಾಣೌ ಸಂಹೃಷ್ಟಾವಶ್ವಿನಾವಿವ ನಂದನೇ॥ 14-16-4 (92778) ಇಂದ್ರಪ್ರಸ್ಥೇ ಮಹಾತ್ಮಾನೌ ರೇಮಾತೇ ಕೃಷ್ಣಪಾಂಡವೌ। ಪ್ರವಿಶ್ಯ ತಾಂ ಸಭಾಂ ರಂಯಾಂ ವಿಜಹ್ರಾತೇ ಚ ಭಾರತ॥ 14-16-5 (92779) ತತ್ರ ಯುದ್ಧಕಥಾಶ್ಚಿತ್ರಾಃ ಪರಿಕ್ಲೇಶಾಂಶ್ಚ ಪಾರ್ಥಿವ। ಕಥಾಯೋಗೇ ಕಥಾಯೋಗೇ ಕಥಯಾಮಾಸತುಃ ಸದಾ॥ 14-16-6 (92780) ಋಷೀಣಾಂ ದೇವತಾನಾಂ ಚ ವಂಶಾಂಸ್ತಾವಾಹತುಃ ಸದಾ। ಪ್ರೀಯಮಾಣೌ ಮಹಾತ್ಮಾನೌ ಪುರಾಣಾವೃಷಿಸತ್ತಮೌ॥ 14-16-7 (92781) ಮಧುರಾಸ್ತು ಕಥಾಶ್ಚಿತ್ರಾಶ್ಚಿತ್ರಾರ್ಥಪದನಿಶ್ಚಯಾಃ। ನಿಶ್ಚಯಜ್ಞಃ ಸ ಪಾರ್ಥಾಯ ಕಥಯಾಮಾಸ ಕೇಶವಃ॥ 14-16-8 (92782) ಪುತ್ರಶೋಕಾಭಿಸಂತಪ್ತಂ ಜ್ಞಾತೀನಾಂ ಚ ಸಹಸ್ರಶಃ। ಕಥಾಭಿಃ ಶಮಯಾಮಾಸ ಪಾರ್ತಂ ಶೌರಿರ್ಜನಾರ್ದನಃ॥ 14-16-9 (92783) ಸ ತಮಾಶ್ವಾಸ್ಯ ವಿಧಿವದ್ವಿಧಾನಜ್ಞೋ ಮಹಾತಪಾಃ। ಅಪಹೃತ್ಯಾತ್ಮನೋ ಭಾರಂ ವಿಶಶ್ರಾಮೇವ ಸಾತ್ವತಃ॥ 14-16-10 (92784) ತತಃ ಕಥಾಂತೇ ಗೋವಿಂದೋ ಗುಡಾಖೇಶಮುವಾಚ ಹ। ಸಾಂತ್ವಯಞ್ಶ್ಲಕ್ಷ್ಣಯಾ ವಾಚಾ ಹೇತುಯುಕ್ತಮಿದಂ ವಚಃ॥ 14-16-11 (92785) ವಿಜಿತೇಯಂ ಧರಾ ಕೃತ್ಸ್ನಾ ಸವ್ಯಸಾಚಿನ್ಪರಂತಪ। ತ್ವದ್ಬಾಹುಬಲಾಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ರಾಜ್ಞಾ ಧರ್ಮಸುತೇನ ಹ॥ 14-16-12 (92786) ಅಸಪತ್ನಾಂ ಮಹೀಂ ಭುಂಕ್ತೇ ಧರ್ಮರಾಜೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ಭೀಮಸೇನಾನುಭಾವೇನ ಯಮಯೋಶ್ಚ ನರೋತ್ತಮ॥ 14-16-13 (92787) ಧರ್ಮೇಣಿ ರಾಜ್ಞಾ ಧರ್ಮಜ್ಞ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ರಾಜ್ಯಮಕಂಟಕಂ। ಧರ್ಮೇಣ ನಿಹತಃ ಸಂಖ್ಯೇ ಸ ಚ ರಾಜಾ ಸುಯೋಧನಃ॥ 14-16-14 (92788) ಅಧರ್ಮರುಚಯೋ ಲುಬ್ಧಾಃ ಸದಾ ಚಾಪ್ರಿಯವಾದಿನಃ। ಧಾರ್ತರಾಷ್ಟ್ರಾ ದುರಾತ್ಮಾನಃ ಸಾನುಬಂಧಾ ನಿಪಾತಿತಾಃ॥ 14-16-15 (92789) ಪ್ರಶಾಂತಾಮಖಿಲಾಂ ಪಾರ್ಥ ಪೃಥಿವೀಂ ಪೃಥಿವೀಪತಿಃ। ಭುಂಕ್ತೇ ಧರ್ಮಸುತೋ ರಾಜಾ ತ್ವಯಾ ಗುಪ್ತಃ ಕುರೂದ್ವಹ॥ 14-16-16 (92790) ರಮೇ ಚಾಹಂ ತ್ವಯಾ ಸಾರ್ಧಮರಣ್ಯೇಷ್ವಪಿ ಪಾಂಡವ। ಕಿಮು ಯತ್ರ ಜನೋಽಯಂ ವೈ ಪೃಥಾ ಚಾಮಿತ್ರಕರ್ಮನ॥ 14-16-17 (92791) ಯತ್ರ ಧರ್ಮಸುತೋ ರಾಜಾ ಯತ್ರ ಯತ್ರ ಭೀಮೋ ಮಹಾಬಲಃ। ಯತ್ರ ಮಾದ್ರವತೀಪುತ್ರೌ ರತಿಸ್ತತ್ರ ಪರಾ ಮಮ॥ 14-16-18 (92792) ತಥೈವ ಸ್ವರ್ಗಲೋಕೇಷು ಸಭೋದ್ದೇಶೇಷು ಕೌರವ। ರಮಣೀಯೇಷು ಪುಷ್ಣೇಷು ಸಹಿತಸ್ಯ ತ್ವಯಾಽನಧ॥ 14-16-19 (92793) ಕಾಲೋ ಮಹಾಂಸ್ತ್ವತೀತೋ ಮೇ ಶೂರಸೂನುಮಪಶ್ಯತಃ। ಬಲದೇವಂ ಚ ಕೌರವ್ಯಂ ತಥಾಽನ್ಯಾನ್ವೃಷ್ಣಿಪುಂಗವಾನ್॥ 14-16-20 (92794) ಸೋಹಂ ಗಂತುಮಭೀಪ್ಸಾಮಿ ಪುರೀಂ ದ್ವಾರಾವತೀಂ ಪ್ರತಿ। ರೋಚತಾಂ ಗಮನಂ ತುಭ್ಯಂ ಮಮಾಪಿ ಪುರುಷರ್ಷಭ॥ 14-16-21 (92795) ಉಕ್ತೋ ಬಹುವಿಧಂ ರಾಜಾ ತತ್ರತತ್ರ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ಸಹ ಭೀಷ್ಮೇಣ ಯದ್ಯುಕ್ತಮಸ್ಮಾಭಿಃ ಶೋಕರ್ಶಿತಃ॥ 14-16-22 (92796) ಶಿಷ್ಟೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೋಽಸ್ಮಾಭಿಃ ಶಾಸ್ತಾ ಸನ್ನಪಿ ಪಾಂಡವಃ। ತೇನ ತತ್ತು ವಚಃ ಸಂಯಗ್ಗೃಹೀತಂ ಸುಮಹಾತ್ಮನಾ॥ 14-16-23 (92797) ಧರ್ಮಪುತ್ರೇ ಹಿ ಧರ್ಮಜ್ಞೇ ಕೃತಜ್ಞೇ ಸತ್ಯವಾದಿನಿ। ಸತ್ಯಂ ಧರ್ಮೋ ಮತಿಶ್ಚಾಗ್ರ್ಯಾ ಸ್ಥಿತಿಶ್ಚ ಸತತಂ ಸ್ಥಿರಾ॥ 14-16-24 (92798) ತತ್ರ ಗತ್ವಾ ಮಹಾತ್ಮಾನಂ ಯದಿ ತೇ ರೋಚತೇಽರ್ಜುನ। ಅಸ್ಮದ್ಗಮನಸಂಯುಕ್ತಂ ವಚೋ ಬ್ರೂಹಿ ಜನಾಧಿಪಂ॥ 14-16-25 (92799) ನ ಹಿ ತಸ್ಯಾಪ್ರಿಯಂ ಕುರ್ಯಾಂ ಪ್ರಾಣತ್ಯೋಗೇಽಪ್ಯುಪಸ್ಥಿತೇ। ಕುತೋ ಗಂತುಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ಪುರೀಂ ದ್ವಾರಾವತೀಂ ಪ್ರತಿ॥ 14-16-26 (92800) ಸರ್ವಂ ತ್ವಿದಮಹಂ ಪಾರ್ತ ತ್ವತ್ಪ್ರೀತಿಹಿತಕಾಂಯಯಾ। ಬ್ರವೀಮಿ ಸತ್ಯಂ ಕೌರವ್ಯ ನ ಮಿಥ್ಯೈತತ್ಕಥಂಚನ॥ 14-16-27 (92801) ಪ್ರಯೋಜನಂ ಚ ನಿರ್ವೃತ್ತಮಿಹ ವಾಸೇನ ಮೇಽರ್ಜುನ। ಧಾರ್ತರಾಷ್ಟ್ರೋ ಹತೋ ರಾಜಾ ಸಬಲಃ ಸಪದಾನುಗಃ॥ 14-16-28 (92802) ಪೃಥಿವೀ ಚ ವಶೇ ತಾತ ಧರ್ಮಪುತ್ರಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ಸ್ಥಿತಾ ಸಮುದ್ರವಸನಾ ಸಶೈಲವನಕಾನನಾ॥ 14-16-29 (92803) ಚಿತಾ ರತ್ನೈರ್ಬಹುವಿಧೈಃ ಕುರುರಾಜಸ್ಯ ಪಾಂಡವ। ಧರ್ಮೇಣ ರಾಜಾ ಧರ್ಮಜ್ಞಃ ಪಾತು ಸರ್ವಾಂ ವಸುಂಧರಾಂ॥ 14-16-30 (92804) ಉಪಾಸ್ಯಮಾನೋ ಮುನಿಭಿಃ ಸಿದ್ಧೈಶ್ಚಾಪಿ ಮಹಾತ್ಮಭಿಃ। ಸ್ತೂಯಮಾನಶ್ಚ ಸತತಂ ಬಂದಿಭಿರ್ಭರತರ್ಷಭ॥ 14-16-31 (92805) ತಂ ಮಯಾ ಸಹ ಗತ್ವಾಽದ್ಯ ರಾಜಾನಂ ಕುರುವರ್ಧನಂ। ಆಪೃಚ್ಛ ಕುರುಶಾರ್ದೂಲ ಗಮನಂ ದ್ವಾರಕಾಂ ಪ್ರತಿ॥ 14-16-32 (92806) ಇದಂ ಶರೀರಂ ವಸು ಯಚ್ಚ ಮೇ ಗೃಹೇ ನಿವೇದಿತಂ ಪಾರ್ಥ ಸದಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇ। ಪ್ರಿಯಶ್ಚ ಮಾನ್ಯಶ್ಚ ಹಿ ಮೇ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ಸದಾ ಕುರೂಣಾಮಧಿಪೋ ಮಹಾಮತಿಃ॥ 14-16-33 (92807) ಪ್ರಯೋಜನಂ ಚಾಪಿ ನಿವಾಸಕಾರಣೇ ನ ವಿದ್ಯತೇ ಮೇ ತ್ವದೃತೇ ನೃಪಾತ್ಮಜ। ಸ್ಥಿತಾ ಹಿ ಪೃಥ್ವೀ ತವ ಪಾರ್ಥ ಶಾಸನೇ ಗುರೋಃ ಸುವೃತ್ತಸ್ಯ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ಯ ಚ॥ 14-16-34 (92808) ಇತೀದಮುಕ್ತಃ ಸ ತದಾ ಮಹಾತ್ಮನಾ ಜನಾರ್ದನೇನಾಮಿತವಿಕ್ರಮೋಽರ್ಜುನಃ। ತಥೇತಿ ದುಃಖಾದಿವ ವಾಕ್ಯಮೈರಯ- ಜ್ಜನಾರ್ದನಂ ಸಂಪ್ರತಿಪೂಜ್ಯ ಪಾರ್ಥಿವ॥ ॥ 14-16-35 (92809) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವಣಿ ಷೋಡಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 16 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-16-4 ಶೈಲೇಷು ಗಹ್ವರಾರಣ್ಯೇ ಪಲ್ವಲೇಷ್ವಿತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 017

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.17. ಅಧ್ಯಾಯಃ 017

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಅರ್ಜುನೇನ ಕೃಷ್ಣಂಪ್ರತಿ ಪೂರ್ವೋಪದಿಷ್ಟಗೀತಾರ್ಥಸ್ಯ ವಿಸ್ಮರಣೋಕ್ತ್ಯಾ ಪುನಸ್ತದುಪದೇಶಪ್ರಾರ್ಥನಾ॥ 1 ॥ ಕೃಷ್ಣೇನಾರ್ಜುನಂಪ್ರತಿ ಸ್ವಸ್ಮೈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಕ್ತಸಿದ್ಧಕಾಶ್ಯಪಸಂವಾದಾನುವಾದಃ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಜನಮೇಜಯ ಉವಾಚ। ಸಭಾಯಾಂ ವಸತೋಸ್ತತ್ರ ನಿಹತ್ಯಾರೀನ್ಮಹಾತ್ಮನೋಃ। ಕೇಶವಾರ್ಜುನಯೋಃ ಕಾ ನು ಕಥಾ ಸಮಭವದ್ದ್ವಿಜ॥ 14-17-1 (92810) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-17-2x (7799) ಕೃಷ್ಣೇನ ಸಹಿತಃ ಪಾರ್ಥಃ ಸ್ವಂ ರಾಜ್ಯಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಕೇವಲಂ। ತಸ್ಯಾಂ ಸಭಾಯಾಂ ದಿವ್ಯಾಯಾಂ ವಿಜಹಾರ ಮುದಾ ಯುತಃ॥ 14-17-2 (92811) ತತ್ರ ಕಂಚಿತ್ಸಭೋದ್ದೇಶಂ ಸ್ವರ್ಗೋದ್ದೇಶಸಮಂ ನೃಪ। ಯದೃಚ್ಛಯಾ ತೌ ಮುದಿತೌ ಜಗ್ಮತುಃ ಸ್ವಜನಾವೃತೌ॥ 14-17-3 (92812) ತತಃ ಪ್ರತೀತಃ ಕೃಷ್ಣೇನ ಸಹಿತಃ ಪಾಂಡವೋಽರ್ಜುನಃ। ನಿರೀಕ್ಷ್ಯ ತಾಂ ಸಭಾಂ ರಂಯಾಮಿದಂ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-17-4 (92813) ವಿದಿತಂ ಮೇ ಮಹಾಬಾಹೋ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ಸಮುಪಸ್ಥಿತೇ। ಮಹಾತ್ಂಯಂ ದೇವಕೀಪುತ್ರ ತಚ್ಚ ತೇ ರೂಪಮೈಶ್ವರಂ॥ 14-17-5 (92814) ಯತ್ತು ತದ್ಭವತಾ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಪುರಾ ಕೇಶವ ಸೌಹೃದಾತ್। ತತ್ಸರ್ವಂ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರ ನಷ್ಟಂ ಮೇ ವ್ಯಗ್ರಚೇತಸಃ॥ 14-17-6 (92815) ಮಮ ಕೌತೂಹಲಂ ತ್ವಸ್ತಿ ತೇಷ್ವರ್ಥೇಷು ಪುನಃ ಪುನಃ। ಭವಾಂಸ್ತು ದ್ವಾರಕಾಂ ಗಂತಾ ನಚಿರಾದಿವ ಮಾಧವ॥ 14-17-7 (92816) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-17-8x (7800) ಏವಮುಕ್ತಸ್ತು ತಂ ಕೃಷ್ಣಃ ಫಾಲ್ಗುನಂ ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ। ಪರಿಷ್ವಜ್ಯ ಮಹಾತೇಜಾ ವಚನಂ ವದತಾಂವರಃ॥ 14-17-8 (92817) ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। 14-17-9x (7801) ಶ್ರಾವಿತಸ್ತ್ವಂ ಮಯಾ ಗುಹ್ಯಂ ಜ್ಞಾಪಿತಶ್ಚ ಸನಾತನಂ। ಧರ್ಮಂ ಸ್ವರೂಪಿಣಂ ಪಾರ್ತ ಸರ್ವಲೋಕಾಂಶ್ಚ ಶಾಶ್ವತಾನ್॥ 14-17-9 (92818) ಅಬುದ್ಧ್ಯಾ ಯನ್ನ ಗೃಹ್ಣೀತಾಸ್ತನ್ಮೇ ಸುಮಹದಪ್ರಿಯಂ। ನ ಚ ಸಾಽದ್ಯ ಪುನರ್ಭೂಯಃ ಸ್ಮೃತಿರ್ಮೇ ಸಂಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-17-10 (92819) ನೂನಮಶ್ರದ್ದಧಾನೋಽಸಿ ದುರ್ಮೇಧಾ ಹ್ಯಸಿ ಪಾಂಡವ। ನ ಚ ಶಕ್ಯಂ ಪುನರ್ವಕ್ತುಮಶೇಷೇಣ ಧನಂಜಯ॥ 14-17-11 (92820) ಸ ಹಿ ಧರ್ಮಃ ಸುಪರ್ಯಾಪ್ತೋ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪದವೇದನೇ। ನ ಶಕ್ಯಂ ತನ್ಮಯಾ ಭೂಯಸ್ತಥಾ ವಕ್ತುಮಶೇಷತಃ॥ 14-17-12 (92821) ಪರಂ ಹಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಕಥಿತಂ ಯೋಗಯುಕ್ತೇನ ತನ್ಮಯಾ। ಇತಿಹಾಸಂ ತು ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ತಸ್ಮಿನ್ನರ್ಥೇ ಪುರಾತನಂ॥ 14-17-13 (92822) ಯಥಾ ತಾಂ ಬುದ್ಧಿಮಾಸ್ಥಾಯ ಗತಿಮಗ್ರ್ಯಾಂ ಗಮಿಷ್ಯಸಿ। ಶೃಣು ಧರ್ಮಭೃತಾಂಶ್ರೇಷ್ಠ ಗದತಃ ಸರ್ವಮೇವ ಮೇ॥ 14-17-14 (92823) ಆಗಚ್ಛದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಕಶ್ಚಿತ್ಸ್ವರ್ಗಲೋಕಾದರಿಂದಮ। ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾಚ್ಚ ದುರ್ಧರ್ಷಃ ಸೋಸ್ಮಾಭಿಃ ಪೂಜಿತೋಽಭವತ್॥ 14-17-15 (92824) ಅಸ್ಮಾಭಿಃ ಪರಿಪೃಷ್ಠಶ್ಚ ಯದಾಹ ಭರತರ್ಷಭ। ದಿವ್ಯೇನ ವಿಧಿನಾ ಪಾರ್ಥ ತಚ್ಛೃಣುಷ್ವಾವಿಚಾರಯನ್॥ 14-17-16 (92825) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-17-17x (7802) ಮೋಕ್ಷಧರ್ಮಂ ಸಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಕೃಷ್ಣ ಯನ್ಮಾಽನುಪೃಚ್ಛಸಿ। ಭೂತಾನಾಮನುಕಂಪಾರ್ಥಂ ಮನ್ಮೋಹಚ್ಛೇದನಂ ವಿಭೋ॥ 14-17-17 (92826) ತತ್ತೇಽಹಂ ಸಂಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯಥಾವನ್ಮಧುಸೂದನ। ಶೃಣುಷ್ವಾವಹಿತೋ ಭೂತ್ವಾ ಗದತೋ ಮಮ ಮಾಧವ॥ 14-17-18 (92827) ಕಶ್ಚಿದ್ವಿಪ್ರಸ್ತಪೋಯುಕ್ತಃ ಕಾಶ್ಯಪೋ ಧರ್ಮವಿತ್ತಮಃ। ಆಸಸಾದ ದ್ವಿಜಂ ಕಂಚಿದ್ಧರ್ಮಾಣಾಮಾಗತಾಗಮಂ॥ 14-17-19 (92828) ಗತಾಗಮಂ ಸುಬಹುಶೋ ಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನಪಾರಗಂ। ಲೋಕತತ್ತ್ವಾರ್ಥಕುಶಲಂ ಜ್ಞಾತರಂ ಸುಖದುಃಖಯೋಃ॥ 14-17-20 (92829) ಜಾತಿಸ್ಮರಣತತ್ತ್ವಜ್ಞಂ ಕೋವಿದಂ ಪಾಪಪುಣ್ಯಯೋಃ। ದ್ರಷ್ಟಾರಮುಚ್ಚನೀಚಾನಾಂ ಕರ್ಮಭಿರ್ದೇಹಿನಾಂ ಗತಿಂ॥ 14-17-21 (92830) ಚರಂತಂ ಮುಕ್ತವತ್ಸಿದ್ಧಂ ಪ್ರಶಾಂತಂ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಂ। ದೀಪ್ಯಮಾನಂ ಶ್ರಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಯಾ ಕ್ರಮಮಾಣಂ ಚ ಸರ್ವಶಃ॥ 14-17-22 (92831) ಅಂತರ್ಧಾನಗತಿಜ್ಞಂ ಚ ಶ್ರುತ್ವಾ ತತ್ತ್ವೇನ ಕಾಶ್ಯಪಃ। ತಥೈವಾಂತರ್ಹಿತೈಃ ಸಿದ್ಧೈರ್ಯಾಂತಂ ಚಕ್ರಧರೈಃ ಸಹ॥ 14-17-23 (92832) ಸಂಭಾಷಮಾಣಮೇಕಾಂತೇ ಸಮಾಸೀನಂ ಚ ತೈಃ ಸಹ। ಯದೃಚ್ಛಯಾ ಚ ಗಚ್ಛಂತಮಸಕ್ತಂ ಪವನಂ ಯಥಾ॥ 14-17-24 (92833) ತಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಮೇಧಾವೀ ಸ ತದಾ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಃ। ಚರಣೌ ಧರ್ಮಕಾಮೋ ವೈ ಸ ತಸ್ಯ ಸುಸಮಾಹಿತಃ। ಪ್ರತಿಪದೇ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಪರಮಯಾ ಯುತಃ॥ 14-17-25 (92834) ವಿಸ್ಮಿತಶ್ಚಾದ್ಭುತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಕಾಶ್ಯಪಸ್ತಂ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಂ। ಪರಿಚಾರೇಣ ಮಹತಾ ಗುರುಂ ತಂ ಪರ್ಯತೋಷಯತ್॥ 14-17-26 (92835) ಉಪಪನ್ನಂ ಚ ತತ್ಸರ್ವಂ ಶ್ರುತಚಾರಿತ್ರಸಂಯುತಂ। ಭೌಮೇನಾತೋಷಯಚ್ಚೈನಂ ಗುರುವೃತ್ತಿಂ ಸಮಾಸ್ಥಿತಃ॥ 14-17-27 (92836) ತಸ್ಮೈ ತುಷ್ಟಃ ಸ ಶಿಷ್ಯಾಯ ಯತ್ಪ್ರಸನ್ನೋಽಬ್ರವೀದ್ಗುರುಃ। ಸಿದ್ಧಿಂ ಪರಾಮಭಿಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ಶೃಣು ಮತ್ತೋ ಜನಾರ್ದನ॥ 14-17-28 (92837) ಸಿದ್ಧ ಉವಾಚ। 14-17-29x (7803) ವಿವಿಧೈಃ ಕರ್ಮಭಿಸ್ತಾತ ಪುಣ್ಯಯೋಗೈಶ್ಚ ಕೇವಲೈಃ। ಗಚ್ಛಂತೀಹ ಗತಿಂ ಮರ್ತ್ಯಾ ದೇವಲೋಕೇ ಚ ವಾ ಸ್ಥಿತಿಂ॥ 14-17-29 (92838) ನ ಕ್ವಚಿತ್ಸುಖಮತ್ಯಂತಂ ನ ಕ್ವಚಿಚ್ಛಾಶ್ವತೀ ಸ್ಥಿತಿಃ। ಸ್ಥಾನಾಚ್ಚ ಮಹತೋ ಭ್ರಂಶೋ ದುಃಖಲಬ್ದಾತ್ಪುನಃ ಪುನಃ॥ 14-17-30 (92839) ಅಶುಭಾ ಗತಯಃ ಪ್ರಾಪ್ತಾಃ ಕಷ್ಟಾ ಮೇ ಪಾಪಸೇವನಾತ್। ಕಾಮಮನ್ಯುಪರೀತೇನ ತೃಷ್ಣಯಾ ಮೋಹಿತೇನ ಚ॥ 14-17-31 (92840) ಪುನಃ ಪುನಶ್ಚ ಮರಣಂ ಜನ್ಮ ಚೈವ ಪುನಃ ಪುನಃ। ಆಹಾರಾ ವಿವಿಧಾ ಭುಕ್ತಾಃಪೀತಾ ನಾನಾವಿಧಾಃಸ್ತನಾಃ॥ 14-17-32 (92841) ಮಾತರೋ ವಿವಿಧಾ ದೃಷ್ಟಾಃ ಪಿತರಶ್ಚ ಪೃಥಗ್ವಿಧಾಃ। ಸುಖಾನಿ ಚ ವಿಚಿತ್ರಾಣಿ ದುಃಖಾನಿ ಚ ಮಯಾಽನಘ॥ 14-17-33 (92842) ಪ್ರಿಯೈರ್ವಿವಾಸೋ ಬಹುಶಃ ಸಂವಾಸಶ್ಚಾಪ್ರಿಯೈಃ ಸಹ। ಧನನಾಶಶ್ಚ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತೋ ಲಬ್ಧ್ವಾ ದುಃಖೇನ ತದ್ಧನಂ॥ 14-17-34 (92843) ಅವಮಾನಾಃ ಸುಕಷ್ಟಾಶ್ಚ ಪರತಃ ಸ್ವಜನಾತ್ತಥಾ। ಶಾರೀರಾ ಮಾನಸಾ ವಾಽಪಿ ವೇದನಾ ಭೃಶದಾರುಣಾಃ॥ 14-17-35 (92844) ಪ್ರಾಪ್ತಾ ವಿಮಾನನಾಶ್ಚೋಗ್ರಾ ವಧಬಂಧಾಶ್ಚ ದಾರುಣಾಃ। ಪತನಂ ನಿರಯೇ ಚೈವ ಯಾತನಾಶ್ಚ ಯಮಕ್ಷಯೇ॥ 14-17-36 (92845) ಜರಾರೋಗಾಶ್ಚ ಸತತಂ ವ್ಯಸನಾನಿ ಚ ಭೂರಿಶಃ। ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ನನುಭೂತಾನಿ ದ್ವಂದ್ವಜಾನಿ ಭೃಶಂ ಮಯಾ॥ 14-17-37 (92846) ತತಃ ಕದಾಚಿನ್ನಿರ್ವೇದಾನ್ನಿಕಾರಾನ್ನಿಕೃತೇನ ಚ। ಲೋಕತಂತ್ರಂ ಪರಿತ್ಯಕ್ತಂ ದುಃಖಾರ್ತೇನ ಭೃಶಂ ಮಯಾ॥ 14-17-38 (92847) ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ನನುಭೂಯಾಹಮಿಮಂ ಮಾರ್ಗಮನುಷ್ಠಿತಃ। ತತಃ ಸಿದ್ಧಿರಿಯಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾ ಪ್ರಸಾದಾದಾತ್ಮನೋ ಮಯಾ। ನಾಹಂ ಪುನರಿಹಾಗಂತಾ ಲೋಕಾನಾಲೋಕಯಾಂಯಹಂ॥ 14-17-39 (92848) ಆಸಿದ್ಧೇರಾಪ್ರಜಾಸರ್ಗಾದಾತ್ಮನೋಪಿ ಗತೀಃ ಶುಭಾಃ। ಉಪಲಬ್ಧಾ ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಠ ತಥೇಯಂ ಸಿದ್ಧಿರುತ್ತಮಾ॥ 14-17-40 (92849) ಇತಃ ಪರಂ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ತತಃ ಪರತರಂ ಪುನಃ। ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪದಮವ್ಯಕ್ತಂ ಮಾ ತೇಽಭೂತತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-17-41 (92850) ನಾಹಂ ಪುನರಿಹಾಗಂತಾ ಮರ್ತ್ಯಲೋಕಂ ಪರಂತಪ। ಪ್ರೀತೋಸ್ಮಿ ತೇ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞ ಬ್ರೂಹಿ ಕಿಂ ಕರವಾಣಿ ತೇ॥ 14-17-42 (92851) ಯದೀಪ್ಸುರುಪಪನ್ನಸ್ತ್ವಂ ತಸ್ಯ ಕಾಲೋಽಯಮಾಗತಃ। ಅಭಿಜಾನೇ ಚ ತದಹಂ ಯದರ್ಥಂ ಮಾಮುಪಾಗತಃ॥ 14-17-43 (92852) ಅಚಿರಾತ್ತು ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ಯೇನಾಹಂ ತ್ವಾಮಚೂಚುದಂ। ಭೃಶಂ ಪ್ರೀತೋಸ್ಮಿ ಭವತಶ್ಚಾರಿತ್ರೇಣ ವಿಚಕ್ಷಣ॥ 14-17-44 (92853) ಪರಿಪೃಚ್ಛ ಯಾವದ್ಭವತೋ ಭಾಷೇ ಯದ್ಯತ್ತವೇಪ್ಸಿತಂ॥ 14-17-45 (92854) ಬಹುಮನ್ಯೇ ಚ ತೇ ಬುದ್ಧಿಂ ಭೃಶಂ ಸಂಪೂಜಯಾಮಿ ಚ। ಯೇನಾಹಂ ಭವತಾ ಬುದ್ಧೋ ಮೇಧಾವೀ ಹ್ಯಸಿ ಕಾಶ್ಯಪ॥ ॥ 14-17-46 (92855) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 17 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-17-19 ಆಗತಾಗಮಂ ಪ್ರಾಪ್ತಶಾಸ್ತ್ರರಹಸ್ಯಮೂಹಾಪೋಹಕುಶಲಮಿತ್ಯರ್ಥಃ॥ 7-17-43 ಬಹುಮನ್ಯೇ ಭೃಶಂ ಪೂಜಯೇ। ಅಹಮಂತರ್ಧಾನಗತೋಽಪಿ ಯತಸ್ತ್ವಯಾ ಜ್ಞಾತಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 018

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.18. ಅಧ್ಯಾಯಃ 018

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಕೃಷ್ಣಂಪ್ರತಿ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ಜನನಮರಣಾದಿಪ್ರತಿಪಾದಕಸಿದ್ಧಕಶ್ಯಪಸಂವಾದನುವಾದಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। ತತಸ್ತಸ್ಯೋಪಸಂಗೃಹ್ಯ ಪಾದೌ ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಸುದುರ್ವಚಾನ್। ಪಪ್ರಚ್ಛ ತಾಂಶ್ಚ ಧರ್ಮಾನ್ಸ ಪ್ರಾಹ ಧರ್ಮಭೃತಾಂವರಃ॥ 14-18-1 (92856) ಕಾಶ್ಯಪ ಉವಾಚ। 14-18-2x (7804) ಕಥಂ ಶರೀರಾಚ್ಚ್ಯವತೇ ಕಥಂ ಚೈವೋಪಪದ್ಯತೇ। ಕಥಂ ಕಷ್ಟಾಚ್ಚ ಸಂಸಾರಾತ್ಸಂಸರನ್ಪರಿಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-18-2 (92857) ಆತ್ಮಾನಂ ವಾ ಕಥಂ ಯುಕ್ತ್ವಾ ತಚ್ಛರೀರಂ ವಿಮುಂಚತಿ। ಶರೀರೇ ಚ ವಿನಿರ್ಮುಕ್ತೋ ಕಥಮನ್ಯತ್ಪ್ರಪದ್ಯತೇ॥ 14-18-3 (92858) ಕಥಂ ಶುಭಾಶುಭೇ ಚಾಯಂ ಕರ್ಮಣೀ ಸ್ವಕೃತೇ ನರಃ। ಉಪಭುಂಕ್ತೇ ಕ್ವ ವಾ ಕರ್ಮ ವಿದೇಹಸ್ಯೋಪತಿಷ್ಠತೇ॥ 14-18-4 (92859) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-18-5x (7805) ಏವಂ ಸಂಚೋದಿತಃ ಸಿದ್ಧಃ ಪ್ರಶ್ನಾಂಸ್ತಾನ್ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ। ಆನುಪೂರ್ವ್ಯೇಣ ವಾರ್ಷ್ಣೇಯ ತನ್ಮೇ ನಿಗದತಃ ಶೃಣುಃ॥ 14-18-5 (92860) ಸಿದ್ಧ ಉವಾಚ। 14-18-6x (7806) `ಅಸ್ಮಿನ್ನೇವಾಶು ಫಲದಾ ಆಯುಷ್ಯಾಸ್ತು ಕ್ರಿಯಾಃಸ್ಮೃತಾಃ। ಆಯುಃಕೀರ್ತಿಕರಾಣೀಹ ಯಾನಿ ಕೃತ್ಯಾನಿ ಸೇವತೇ। ಶರೀರಗ್ರಹಣೇಽನ್ಯಸ್ಮಿಂಸ್ತೇಷು ಕ್ಷೀಣೇಷು ಸರ್ವಶಃ॥ 14-18-6 (92861) ಆಯುಃಕ್ಷಯಪರೀತಾತ್ಮಾ ವಿಪರೀತಾನಿ ಸೇವತೇ। ಬುದ್ಧಿರ್ವ್ಯಾವರ್ತತೇ ಚಾಸ್ಯ ವಿನಾಶೇ ಪ್ರತ್ಯುಪಸ್ಥಿತೇ॥ 14-18-7 (92862) ಸತ್ತ್ವಂ ಬಲಂ ಚ ಕಾಲಂ ಚಾವಿದಿತ್ವಾ ಚಾತ್ಮನಸ್ತಥಾ। ಅತಿವೇಲಮುಪಾಶ್ನಾತಿ ಸ್ವವಿರುದ್ಧಾನ್ಯನಾತ್ಮವಾನ್॥ 14-18-8 (92863) ಯದಾಽಯಮತಿಕಷ್ಟಾನಿ ಸರ್ವಾಣ್ಯುಪನಿಷೇವತೇ। ಅತ್ಯರ್ಥಮಪಿ ವಾ ಭುಂಕ್ತೇ ನ ವಾ ಭುಂಕ್ತೇ ಕದಾಚನ॥ 14-18-9 (92864) ದುಷ್ಟಾನ್ನಾಮಿಷಪಾನಂ ಚ ಯದನ್ಯೋನ್ಯವಿರೋಧಿ ಚ। ಗುರು ಚಾಪ್ಯಮಿತಂ ಭುಂಕ್ತೇ ನಾತಿಜೀರ್ಣೇ ದಿವಾ ಪುನಃ॥ 14-18-10 (92865) ವ್ಯಾಯಾಮಮತಿಮಾತ್ರಂ ಚ ವ್ಯಾವಾಯ ಚೋಪಸೇವತೇ। ಸತತಂ ಕರ್ಮಲೋಭಾದ್ವಾ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ವೇಗಂ ವಿಧಾರಯೇತ್॥ 14-18-11 (92866) ರಸಾಭಿಯುಕ್ತಮನ್ನಂ ವಾ ದಿವಾಸ್ವಪ್ನಂ ಚ ಸೇವತೇ। ಅಪಕ್ವಾನಾಗತೇ ಕಾಲೇ ಸ್ವಯಂ ದೋಷಾನ್ಪ್ರಕೋಪಯೇತ್॥ 14-18-12 (92867) ಸ್ವದೋಷಕೋಪನಾದ್ರೋಗಂ ಲಭತೇ ಮರಣಾಂತಿಕಂ। ಅಪಿ ವೋದ್ಬಂಧನಾದೀನಿ ಪರೀತಾನಿ ವ್ಯವಸ್ಯತಿ॥ 14-18-13 (92868) ತಸ್ಯ ತೈಃ ಕಾರಣೈರ್ಜಂತೋಃ ಶರೀರಂ ಚ್ಯವತೇ ತದಾ। ಜೀವಿತಂ ಪ್ರೋಚ್ಯಮಾನಂ ತದ್ಯಥಾವದುಪಧಾರಯ॥ 14-18-14 (92869) ಊಷ್ಮಾ ಪ್ರಕುಪಿತಃ ಕಾಯೇ ತೀವ್ರವಾಯುಸಮೀರಿತಃ। ಶರೀರಮನುಪರ್ಯೇತ್ಯ ಸರ್ವಾನ್ಪ್ರಾಣಾನ್ರುಣದ್ಧಿ ವೈ॥ 14-18-15 (92870) ಅತ್ಯರ್ಥಂ ಬಲವಾನೂಷ್ಮಾ ಶರೀರೇ ಪರಿಕೋಪಿತಃ। ಭಿನತ್ತಿ ಜೀವಸ್ಥಾನಾನಿ ತಾನಿ ಕರ್ಮಣಿ ವಿದ್ಧಿ ಚ॥ 14-18-16 (92871) ತತಃ ಸವೇದನಃ ಸದ್ಯೋ ಜೀವಃ ಪ್ರಚ್ಯವತೇ ಕ್ಷರನ್। ಶರೀರಂ ತ್ಯಜತೇ ಜಂತುಶ್ಛಿದ್ಯಮಾನೇಷು ಮರ್ಮಸು। ವೇದನಾಭಿಃ ಪರೀತಾತ್ಮಾ ತದ್ವಿದ್ಧಿ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ॥ 14-18-17 (92872) ಜನೀಮರಣಸಂವಿಗ್ರಾಃ ಸತತಂ ಸರ್ವಜಂತವಃ। ದೃಶ್ಯಂತೇ ಸಂತ್ಯಜಂತಶ್ಚ ಶರೀರಾಣಿ ದ್ವಿಜರ್ಷಭ॥ ಗರ್ಭಸಂಕ್ರಮಣೇ ಚಾಪಿ ಗರ್ಭಾಣಾಪುಪಸರ್ಪಣೇ। ತಾದೃಶೀಮೇವ ಲಭತೇ ವೇದನಾಂ ಮಾನವಃ ಪುನಃ॥ 14-18-18 (92873) ಭಿನ್ನಸಂಧಿರಥ ಕ್ಲೇದಮದ್ಭಿಃ ಸ ಲಭತೇ ನರಃ॥ 14-18-20 (92874) ಯಥಾ ಪಂಚಸು ಭೂತೇಷು ಸಂಭೂತತ್ವಂ ನಿಯಚ್ಛತಿ। ಶೈತ್ಯಾತ್ಪ್ರಕುಪಿತಃ ಕಾಯೇ ತೀವ್ರವಾಯುಸಮೀರಿತಃ॥ 14-18-21 (92875) ಯಃ ಸ ಪಂಚಸು ಭೂತೇಷು ಪ್ರಾಣಾಪಾನೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಃ। ಸ ಗಚ್ಛತ್ಯೂರ್ಧ್ವಗೋ ವಾಯುಃ ಕೃಚ್ಛ್ರಾನ್ಮುಕ್ತ್ವಾ ಶರೀರಿಣಃ। ಶರೀರಂ ಚ ಜಹಾತ್ಯೇವಂ ನಿರುಚ್ಛ್ವಾಸಶ್ಚ ದೃಶ್ಯತೇ॥ 14-18-22 (92876) ಸ ನಿರೂಷ್ಮಾ ನಿರುಚ್ಛ್ವಾಸೋ ನಿಃಶ್ರೀಕೋ ಗತಚೇತನಃ। ಕರ್ಮಣಾ ಸಂಪರಿತ್ಯಕ್ತೋ ಮೃತ ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ ನರಃ॥ 14-18-23 (92877) ಸ್ರೋತೋಭಿರ್ಯೈರ್ವಿಜಾನಾತಿ ಇಂದ್ರಿಯಾರ್ಥಾಞ್ಶರೀರಭೃತ್। ತೈರೇವ ನ ವಿಜಾನಾತಿ ಪ್ರಾಣಾನಾಹಾರಸಂಭವಾನ್॥ 14-18-24 (92878) ತತ್ರೈವ ಕುರುತೇ ಕಾಯೇ ಯಃ ಸ ಜೀವಃ ಸನಾತನಃ॥ 14-18-25 (92879) ತಥಾ ಯದ್ಯದ್ಭವೇನ್ಮುಕ್ತಂ ಸನ್ನಿಪಾತೇ ಕ್ವಚಿತ್ಕ್ವಚಿತ್। ತತ್ತನ್ಮರ್ಮ ವಿಜಾನೀಹಿ ಶಾಸ್ತ್ರದೃಷ್ಟಂ ಹಿ ತತ್ತಥಾ॥ 14-18-26 (92880) ತೇಷು ಮರ್ಮಸು ಭಿನ್ನೇಷು ತತಃ ಸ ಸಮುದೀರಯನ್। ಆವಿಶ್ಯ ಹೃದಯಂ ಜಂತೋಃ ಸತ್ತ್ವಂ ಚಾಶು ರುಣದ್ಧಿ ವೈ॥ 14-18-27 (92881) ತತಃ ಸಚೇತನೋ ಜಂತುರ್ನಾಭಿಜಾನಾತಿ ಕಿಂಚನ। ತಮಸಾ ಸಂವೃತಜ್ಞಾನಃ ಸಂವೃತೇಷ್ವೇವ ಮರ್ಮಸು। ಸ ಜೀವೋ ನಿರದಿಷ್ಠಾನಶ್ಚಾಲ್ಯತೇ ಮಾತರಿಶ್ವನಾ॥ 14-18-28 (92882) ತತಃ ಸ ತಂ ಮಹೋಚ್ಛ್ವಾಸಂ ಭೃಶಮುಚ್ಛ್ವಸ್ಯ ದಾರುಣಂ। ನಿಷ್ಕ್ರಮನ್ಕಂಪಯತ್ಯಾಶು ತಚ್ಛರೀರಮಚೇತನಂ॥ 14-18-29 (92883) ಸ ಜೀವಃ ಪ್ರಚ್ಯುತಃ ಕಾಯಾತ್ಕರ್ಮಭಿಃ ಸ್ವೈಃ ಸಮಾವೃತಃ। ಅಂಕಿತಃ ಸ್ವೈಃ ಶುಭೈಃ ಪುಣ್ಯೈಃ ಪಾಪೈರ್ವಾಽಪ್ಯುಪಪದ್ಯತೇ॥ 14-18-30 (92884) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಜ್ಞಾನಸಂಪನ್ನಾ ಯಥಾವಚ್ಛ್ರುತನಿಶ್ಚಯಾಃ। ಇತರಂ ಕೃತಪುಣ್ಯಂ ವಾ ತಂ ವಿಜಾನಂತಿ ಲಕ್ಷಣೈಃ॥ 14-18-31 (92885) ಯಥಾಂಧಕಾರೇ ಖದ್ಯೇತಂ ದೀಪ್ಯಮಾನಂ ತತಸ್ತತಃ। ಚಕ್ಷುಷ್ಮಂತಃ ಪ್ರಪಶ್ಯಂತಿ ತಥಾ ಚ ಜ್ಞಾನಚಕ್ಷುಷಃ॥ 14-18-32 (92886) ಪಶ್ಯಂತ್ಯೇವಂವಿಧಂ ಸಿದ್ಧಾ ಜೀವಂ ದಿವ್ಯೇನ ಚಕ್ಷುಷಾ। ಚ್ಯವಂತಂ ಜಾಯಮಾನಂ ಚ ಯೋನಿಂ ಚಾನುಪ್ರವೇಶಿತಂ॥ 14-18-33 (92887) ತಸ್ಯ ಸ್ಥಾನಾನಿ ದೃಷ್ಟಾನಿ ವಿವಿಧಾನೀಹ ಶಾಸ್ತ್ರತಃ। ಕರ್ಮಭೂಮಿರಿಯಂ ಭೂಮಿರ್ಯತ್ರ ತಿಷ್ಠಂತಿ ಜಂತವಃ॥ 14-18-34 (92888) ತತಃ ಶುಭಾಶುಭಂ ಕೃತ್ವಾ ಲಭಂತೇ ಸರ್ವದೇಹಿನಃ। ಇಹೈವೋಚ್ಚಾವಚಾನ್ಭೋಗಾನ್ಪ್ರಾಪ್ನುವಂತಿ ಸ್ವಕರ್ಮಭಿಃ॥ 14-18-35 (92889) ಇಹೈವಾಶುಭಕರ್ಮಾಣಃ ಕರ್ಮಭಿರ್ನಿರಯಂ ಗತಾಃ। ಅವಾಗ್ಗತಿರಿಯಂ ಕಷ್ಟಾ ಯತ್ರ ಪಚ್ಯಂತಿ ಮಾನವಾಃ। ತಸ್ಮಾತ್ಸುದುರ್ಲಭೋ ಮೋಕ್ಷೋ ರಕ್ಷ್ಯಶ್ಚಾತ್ಮಾ ತತೋ ಭೃಶಂ॥ 14-18-36 (92890) ಊರ್ಧ್ವಂ ತು ಜಂತವೋ ಗತ್ವಾ ಯೇಷು ಸ್ಥಾನೇಷ್ವವಸ್ಥಿತಾಃ। ಕೀರ್ತ್ಯಮಾನಾನಿ ತಾನೀಹ ತತ್ತ್ವತಃ ಸಂನಿಬೋಧ ಮೇ॥ 14-18-37 (92891) ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ನೈಷ್ಠಿಕೀಂ ಬುದ್ಧಿಂ ಬುದ್ಧ್ಯೇಥಾಃ ಕರ್ಮನಿಶ್ಚಯಂ। ತಾರಾರೂಪಾಣಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಯತ್ರೈತಚ್ಚಂದ್ರಮಂಡಲಂ॥ 14-18-38 (92892) ಯತ್ರ ವಿಭ್ರಾಜತೇ ಲೋಕೇ ಸ್ವಭಾಸಾ ಸೂರ್ಯಮಂಡಲಂ। ಸ್ಥಾನಾನ್ಯೇತಾನಿ ಜಾನೀಹಿ ಜನಾನಾಂ ಪುಣ್ಯಕರ್ಮಣಾಂ॥ 14-18-39 (92893) ಕರ್ಮಕ್ಷಯಾಚ್ಚ ತೇ ಸರ್ವೇ ಚ್ಯವಂತೇ ವೈ ಪುನಃ ಪುನಃ। ತತ್ರಾಪಿ ಚ ವಿಶೇಷೋಸ್ತಿ ದಿವಿ ನೀಚೋಚ್ಚಮಧ್ಯಮಃ॥ 14-18-40 (92894) ನ ಚ ತತ್ರಾಪಿ ಸಂತೋಷೋ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ದೀಪ್ತತರಾಂ ಶ್ರಿಯಂ। ಇತ್ಯೇತಾ ಗತಯಃ ಸರ್ವಾಃ ಪೃಥಕ್ತೇ ಸಮುದೀರಿತಾಃ॥ 14-18-41 (92895) ಉಪಪತ್ತಿಂ ತು ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಗರ್ಭಸ್ಯಾಹಮತಃ ಪರಂ। ತಥಾವತ್ತಾಂ ನಿಗದತಃ ಶೃಣುಷ್ವಾವಹಿತೋ ದ್ವಿಜ॥ ॥ 14-18-42 (92896) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 18 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-18-10 ದುಷ್ಟಾನ್ನಂ ವಿಷಮಾನ್ನಂ ವಿತೇ ಕ.ಟ.ಪಾಠಃ॥ 7-18-12 ಅಪಕ್ವಾಶಂ ಗತೇ ಕಾಲೇ ಸ್ವಯಂ ದೋಷಪ್ರಕೋಪನಮಿತಿ ಕ.ಠ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-18-19 ಗರ್ಭಸಂಕ್ರಮಣೇ ಗರ್ಭಸ್ಥದೇಹಪ್ರವೇಶೇ॥ 7-18-21 ಶ್ಲೇಷ್ಮಾ ಪ್ರಕುಪಿತ ಇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-18-24 ಸ್ನೋತೋಭಿರಿಂದ್ರಿಯೈಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 019

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.19. ಅಧ್ಯಾಯಃ 019

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಕೃಷ್ಣಂಪ್ರತಿ ಜೀವಸ್ಯ ಗರ್ಭಪ್ರವೇಶಾದಿಪ್ರತಿಪಾದಕಕಾಶ್ಯಪಸಿದ್ಧಸಂವಾದಾನುವಾದಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ಶುಭಾನಾಮಶುಭಾನಾಂ ಚ ನೇಹ ನಾಶೋಸ್ತಿ ಕರ್ಮಣಾಂ। ಪ್ರಾಪ್ಯಪ್ರಾಪ್ಯಾನುಪಚ್ಯಂತೇ ಕ್ಷೇತ್ರೇಕ್ಷೇತ್ರೇ ತಥಾತಥಾ॥ 14-19-1 (92897) ಯಥಾ ಪ್ರಸೂಯಮಾನಸ್ತು ಫಲೀ ದದ್ಯಾತ್ಫಲಂ ಬಹು। ತಥಾ ಸ್ಯಾದ್ವಿಪುಲಂ ಪುಣ್ಯಂ ಶುದ್ಧೇನ ಮನಸಾ ಕೃತಂ॥ 14-19-2 (92898) ಪಾಪಂ ಚಾಪಿ ತಥೈವ ಸ್ಯಾತ್ಪಾಪೇನ ಮನಸಾ ಕೃತಂ। ಪುರೋಧಾಯ ಮನೋ ಹೀಹ ಕರ್ಮಣ್ಯಾತ್ಮಾ ಪ್ರವರ್ತತೇ॥ 14-19-3 (92899) ಯಥಾ ಕರ್ಮಸಮಾವಿಷ್ಟಃ ಕಾಮಮನ್ಯುಸಮಾವೃತಃ। ನರೋ ಗರ್ಭಂ ಪ್ರವಿಶತಿ ತತ್ರಾಪಿ ಶೃಣು ಚೋತ್ತರಂ॥ 14-19-4 (92900) ಶುಕ್ರಂ ಶೋಣಿತಸಂಸೃಷ್ಟಂ ಸ್ತ್ರಿಯಾ ಗರ್ಭಾಶಯಂ ಗತಂ। ಕ್ಷೇತ್ರಂ ಕರ್ಮಜಮಾಪ್ನೋತಿ ಶುಭಂ ವಾ ಯದಿ ವಾಽಶುಭಂ॥ 14-19-5 (92901) ಸೌಕ್ಷ್ಂಯಾದವ್ಯಕ್ತಯಾವಾಚ್ಚ ನ ಚ ಕ್ವಚನ ಸಜ್ಜತಿ। ಸಂಪ್ರಾಪ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಕಾಯಂ ತಸ್ಮಾತ್ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಶಾಶ್ವತಂ॥ 14-19-6 (92902) ತದ್ಬೀಜಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ತೇನ ಜೀವಂತಿ ಜಂತವಃ॥ 14-19-7 (92903) ಸ ಜೀವಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ಗರ್ಭಮಾವಿಶ್ಯ ಭಾಗಶಃ। ದಧಾತಿ ಚೇತನಾ ಸದ್ಯಃ ಪ್ರಾಣಸ್ಥಾನೇಷ್ವವಸ್ಥಿತಃ। ತತಃ ಸ್ಪಂದಯತೇಽಂಗಾನಿ ಸ ಗರ್ಭಶ್ಚೇತನಾನ್ವಿತಃ॥ 14-19-8 (92904) ಯಥಾ ಲೋಹಸ್ಯ ವಿಷ್ಯಂದೋ ನಿಷಿಕ್ತೋ ಬಿಂಬವಿಗ್ರಹಂ। ಉಪೈತಿ ತದ್ವಜ್ಜಾನೀಹಿ ಗರ್ಭೇ ಜೀವಪ್ರವೇಶನಂ॥ 14-19-9 (92905) ಲೋಹಪಿಂಡಂ ಯಥಾ ವಹ್ನಿಃ ಪ್ರವಿಶ್ಯ ಹ್ಯತಿತಾಪಯೇತ್। ತಥಾ ತ್ವಮಪಿ ಜಾನೀಹಿ ಗರ್ಭೇ ಜೀವೋಪಪಾದನಂ। 14-19-10 (92906) ಯಥಾ ಚ ದೀಪಃ ಶರಣಂ ದೀಪ್ಯಮಾನಃ ಪ್ರಕಾಶಯೇತ್। ಏವಮೇವ ಶರೀರಾಣಿ ಪ್ರಕಾಶಯತಿ ಚೇತನಃ॥ 14-19-11 (92907) ಯದ್ಯಚ್ಚ ಕುರುತೇ ಕರ್ಮ ಶುಭಂ ವಾ ಯದಿ ವಾಽಶುಭಂ। ಪೂರ್ವದೇಹಕೃತಂ ಸರ್ವಮವಶ್ಯಮುಪಭುಜ್ಯತೇ॥ 14-19-12 (92908) ತತಸ್ತು ಕ್ಷೀಯತೇ ಚೈವ ಪುನಶ್ಚಾನ್ಯತ್ಪ್ರಚೀಯತೇ। ಯಾವತ್ತು ಮೋಕ್ಷಯೋಗಸ್ಥಂ ಧರ್ಮಂ ನೈವಾವಬುಧ್ಯತೇ॥ 14-19-13 (92909) ತತ್ತೇ ಧರ್ಮಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸುಖೀ ಭವತಿ ಯೇನ ವೈ। ಆವರ್ತಮಾನೋ ಜಾತೀಷು ಯಥಾಽನ್ಯೋನ್ಯಾಸು ಸತ್ತಮ॥ 14-19-14 (92910) ದಾನಂ ವ್ರತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ಯಥೋಕ್ತವ್ರತಧಾರಣಂ। ದಮಃ ಪ್ರಶಾಂತತಾ ಚೈವ ಭೂತಾನಾಂ ಚಾನುಕಂಪನಂ॥ 14-19-15 (92911) ಸಂಯಮಶ್ಚಾನೃಶಂಸ್ಯ ಚ ಪರಸ್ವಾದಾನವರ್ಜನಂ। ವ್ಯಲೀಕಾನಾಮಕರಣಂ ಭೂತಾನಾ ಮನಸಾ ಭುವಿ॥ 14-19-16 (92912) ಮಾತಾಪಿತ್ರೋಶ್ಚ ಶುಶ್ರೂಷಾ ದೇವತಾತಿತಿಪೂಜನಂ। ಗುರುಪೂಜಾ ಘೃಣಾ ಶೌಚಂ ನಿತ್ಯಮಿಂದ್ರಯಸಂಯಮಃ॥ 14-19-17 (92913) ಪ್ರವರ್ತನಂ ಶುಭಾನಾಂ ಚ ತತ್ಸತಾಂ ವ್ರತಮುಚ್ಯತೇ। ತತೋ ಧರ್ಮಃ ಪ್ರಭವತಿ ಯಃ ಪ್ರಜಾಃ ಪಾತಿ ಶಾಶ್ವತೀಃ॥ 14-19-18 (92914) `ಸದ್ಭಿರಾಚರಿತೋ ಧರ್ಮಃ ಸದಾಚಾರೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಃ। ಉಭಯಾರ್ಥೋ ಭವತ್ಯೇವ ಸ್ವರ್ಗಾರ್ಥೋ ಮೋಕ್ಷತಸ್ತಥಾ॥'॥ 14-19-19 (92915) ಏವಂ ಸತ್ಸು ಸದಾ ಪಶ್ಯೇತ್ತತ್ರಛಾಪ್ಯೇಷಾ ಧ್ರುವಾ ಸ್ಥಿತಿಃ। ಆಚಾರೋ ಧರ್ಮಮಾಚಷ್ಟೇ ಯಸ್ಮಿನ್ಸಂತೋ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾಃ॥ 14-19-20 (92916) ತೇಷು ತತ್ಕರ್ಮ ನಿಕ್ಷಿಪ್ತಂ ಯಃ ಸ ಧರ್ಮಃ ಸನಾತನಃ। ಯಸ್ತಂ ಸಮಭಿಪದ್ಯೇತ ನ ಸ ದುರ್ಗತಿಮಾಪ್ನುಯಾತ್॥ 14-19-21 (92917) ಅತೋ ನಿಯಂಯತೇ ಲೋಕಃ ಪ್ರಚ್ಯವಂಧರ್ಮವರ್ತ್ಮಸು। ಯಶ್ಚ ಯೋಗೀ ಚ ಮುಕ್ತಶ್ಚ ಸ ಐತೇಭ್ಯೋ ವಿಶಿಷ್ಯತೇ॥ 14-19-22 (92918) ವರ್ತಮಾನಸ್ಯ ಧರ್ಮೇಣ ಪುರುಷಸ್ಯ ಯಥಾ ತಥಾ। ಸಂಸಾರತಾರಣಂ ಹ್ಯಸ್ಯ ಕಾಲೇನ ಮಹತಾ ಭವೇತ್॥ 14-19-23 (92919) ಏವಂ ಪೂರ್ವಕೃತಂ ಕರ್ಮ ಸರ್ವೋ ಜಂತುಃ ಪ್ರಪದ್ಯತೇ। ಸರ್ವಂ ತತ್ಕಾರಣಂ ಯೇನ ನಿಕೃತೋಽಪ್ಯಮಿಹಾಗತಃ॥ 14-19-24 (92920) ಶರೀರಗ್ರಹಣಂ ಚಾಸ್ಯ ಕೇನ ಪೂರ್ವಂ ಪ್ರಕಲ್ಪಿತಂ। ಇತ್ಯೇವಂ ಸಂಶಯೇ ಲೋಕೇ ತಚ್ಚ ವಕ್ಷ್ಯಾಂಯತಃ ಪರಂ॥ 14-19-25 (92921) ಶರೀರಮಾತ್ಮನಃ ಕೃತ್ವಾ ಸರ್ವಲೋಕಪಿತಾಮಹಃ। ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಮಸೃಜದ್ಬ್ರಹ್ಮಾ ಕೃತ್ಸ್ನಂ ಸ್ಥಾವರಜಂಗಮಂ॥ 14-19-26 (92922) ತತಃ ಪ್ರಧಾನಮಸೃಜಚ್ಚೇತನಾಂ ತು ಶರೀರಿಣಾಂ। ಯಯಾ ಸರ್ವಮಿದಂ ವ್ಯಾಪ್ತಂ ಯಾಂ ಲೋಕೇ ಪರಮಾಂ ವಿದುಃ॥ 14-19-27 (92923) ಇದಂ ತತ್ಕ್ಷರಮಿತ್ಯುಕ್ತಂ ಪರಂ ತ್ವಮೃತಮಕ್ಷರಂ। ತ್ರಯಾಣಾಂ ಮಿಥುನಂ ಸರ್ವಮೇಕೈಕಸ್ಯ ಪೃಥಕ್ಪೃಥಕ್॥ 14-19-28 (92924) ಅಸೃಜತ್ಸರ್ವಭೂತಾನಿ ಪೂರ್ವದೃಷ್ಟಃ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ। ಸ್ಥಾವರಾಣಿ ಚ ಭೂತಾನಿ ಇತ್ಯೇಷಾ ಪೌರ್ವಿಕೀ ಶ್ರುತಿಃ॥ 14-19-29 (92925) ತಸ್ಯ ಕಾಲಪರೀಮಾಣಮಕರೋತ್ಸ ಪಿತಾಮಹಃ। ಭೂತೇಷು ಪರಿವೃತ್ತಿಂ ಚ ಪನರಾವೃತ್ತಿಮೇವ ಚ॥ 14-19-30 (92926) ಯಥಾ ತು ಕಶ್ಚಿನ್ಮೇಧಾವೀ ದೃಷ್ಟಾತ್ಮಾ ಪೂರ್ವಜನ್ಮನಿ। ಯತ್ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ತತ್ಸರ್ವಂ ಯಥಾವದುಪಪದ್ಯತೇ॥ 14-19-31 (92927) ಸುಖದುಃಖೇ ಯಥಾ ಸಂಯಗನಿತ್ಯೇ ಯಃ ಪ್ರಪಶ್ಯತಿ। ಕಾಯಂ ಚಾಮೇಧ್ಯಸಂಸ್ಥಾನಂ ವಿನಾಶಂ ಕರ್ಮಸಂಹಿತಂ॥ 14-19-32 (92928) ಯಚ್ಚ ಕಿಂಚಿತ್ಸುಖಂ ತಚ್ಚ ದುಃಖಂ ದೃಷ್ಟಮಿತಿ ಸ್ಮರನ್। ಸಂಸಾರಸಾಗರಂ ಘೋರಂ ತರಿಷ್ಯತಿ ಸುದುಸ್ತರಂ॥ 14-19-33 (92929) ಜನೀಮರಣರೋಗೈಶ್ಚ ಸಮಾವಿಷ್ಟಃ ಪ್ರಧಾನವಿತ್। ಚೇತನಾವ್ತಸು ಚೈತನ್ಯಂ ಸಮಂ ಭೂತೇಷು ಪಶ್ಯತಿ॥ 14-19-34 (92930) ನಿರ್ವಿದ್ಯತೇ ತತಃ ಕಶ್ಚಿನ್ಮಾರ್ಗಮಾಣಃ ಪರಂ ಪದಂ। ತಸ್ಯೋಪದೇಶಂ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯಾಥಾತಥ್ಯೇನ ಸತ್ತಮ॥ 14-19-35 (92931) ಶಾಶ್ವತಸ್ಯಾವ್ಯಯಸ್ಯಾಥ್ ಯದಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಮುತ್ತಮಂ। ಪ್ರೋಚ್ಯಮಾನಂ ಮಯಾ ವಿಪ್ರ ನಿಬೋಧದಮಶೇಷತಃ॥ ॥ 14-19-36 (92932) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕೋವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 19 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-19-2 ಫಲೀ ವೃಕ್ಷಃ। 7-19-8 ತಥಾಪಿ ತೇಜಸಾ ಸಂಯಕ್ಪ್ರಾಣಸ್ಥಾನೇ ಇತಿ ಥ. ಪಾಠಃ॥ 7-19-9 ಯಥಾ ಸ್ವರ್ಣದ್ರವಃ ಸ್ವಲ್ಪೋತಿ ಕೃತ್ಸ್ನಾಂ ತಾಂರಪ್ರತಿಮಾಂ ಸ್ವರ್ಣಮಯೀಮಿವ ಕರೋತ್ಯೇವಂ ಗರ್ಭೇ ಜೀವಪ್ರವೇಶನಂ। ಶರೀರೇ ಸೂಕ್ಷ್ಮಸ್ಯಾಪಿ ಚೈತನ್ಯಸ್ಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿರಿತ್ಯಾದ್ಯಸ್ಯ ಪರಿಹಾರಃ॥ 7-19-28 ಕ್ಷರಂ ಜಡಂ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 020

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.20. ಅಧ್ಯಾಯಃ 020

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನಾರ್ಜುನಂಪ್ರತಿ ಮೋಕ್ಷಸಾಧನಾದಿಪ್ರತಿಪಾದಕಸಿದ್ಧಕಾಶ್ಯಪಸಂವಾದರೂಪಾನುಗೀತೋಪದೇಶಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ಯಃ ಸ್ಯಾದೇಕಾಂತ ಆಸೀನಸ್ತೂಷ್ಣೀಂ ಕಿಂಚಿದಚಿಂತಯನ್। ಪೂರ್ವಂಪೂರ್ವಂ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಸ ನಿರಾರಂಭಕೋ ಭವೇತ್॥ 14-20-1 (92933) ಸರ್ವಮಿತ್ರಃ ಸರ್ವಸಹಃ ಶಮೇ ರಕ್ತೋ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ। ವ್ಯಪೇತಭಯಮನ್ಯುಶ್ಚ ಕಾಮಹಾ ಮುಚ್ಯತೇ ನರಃ॥ 14-20-2 (92934) ಆತ್ಮವತ್ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಯಶ್ಚರೇನ್ನಿಯತಃ ಶುಚಿಃ। `ನಿತ್ಯಮೇವ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಯಶ್ಚರೇನ್ನಿಯತೇಂದ್ರಿಯಃ।' ಅಮಾನೀ ನಿರಭೀಮಾನಃ ಸರ್ವತೋ ಮುಕ್ತ ಏವ ಸಃ॥ 14-20-3 (92935) ಜೀವಿತಂ ಮರಣಂ ಚೋಭೇ ಸುಖದುಃಖೇ ತಥೈವ ಚ। ಲಾಭಾಲಾಭೇ ಪ್ರಿಯದ್ವೇಷ್ಯೇ ಯಃ ಸಮಃ ಸ ಚ ಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-20-4 (92936) ನ ಕಸ್ಯಚಿತ್ಸ್ಪೃಹಯತೇ ನಾವಜಾನಾತಿ ಕಿಚನ। ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವೋ ವೀತರಾಗಾತ್ಮಾ ಸರ್ವಥಾ ಮುಕ್ತ ಏವ ಸಃ॥ 14-20-5 (92937) ಅನಮಿತ್ರಶ್ಚ ನಿರ್ಬಂಧುರನಪತ್ಯಶ್ಚ ಯಃ ಕ್ವಚಿತ್। ತ್ಯಕ್ತಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಶ್ಚ ನಿರಾರಾಂಕ್ಷೀ ಚ ಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-20-6 (92938) ನೈವ ಧರ್ಮೀ ನ ಚಾಧರ್ಮೀ ಪೂರ್ವೋಪಚಿತಹಾ ಚ ಯಃ। ಕ್ಷೀಣಧಾತುಃ ಪ್ರಶಾಂತಾತ್ಮಾ ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವಃ ಸ ವಿಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-20-7 (92939) ಅಕರ್ಮಾ ಚಾವಿಕಾಂಕ್ಷಶ್ಚ ಪಶ್ಯೇಜ್ಜಗದಶಾಶ್ವತಂ। ಅಸ್ವಸ್ತಮವಶಂ ನಿತ್ಯಂ ಜನ್ಮಮೃತ್ಯುಜರಾಯುತಂ॥ 14-20-8 (92940) ವೈರಾಗ್ಯಬುದ್ಧಿಃ ಸತತಂ ತಾವದ್ದೋಷವ್ಯಪೇಕ್ಷಕಃ। ಆತ್ಮಬಂಧವಿನಿರ್ಮೋಕ್ಷಂ ಸ ಕರೋತ್ಯಚಿರಾದಿವ॥ 14-20-9 (92941) ಅಗಂಧಮರಸಸ್ಪರ್ಶಮಶಬ್ದಮಪರಿಗ್ರಹಂ। ಅರೂಪಮನಭಿಜ್ಞೇಯಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾಽಽತ್ಮಾನಂ ವಿಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-20-10 (92942) ಪಂಚಭೂತಗುಣೈರ್ಹೀನಮಮೂರ್ತಿಮದಲೇಪಕಂ। ಅಗುಣಂ ಗುಣಭೋಕ್ತಾರಂ ಯಃ ಪಶ್ಯತಿ ಸ ಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-20-11 (92943) ವಿಹಾಯ ಸರ್ವಸಂಕಲ್ಪಾನ್ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಶಾರೀರಮಾನಸಾನ್। ಶನೈರ್ನಿರ್ವಾಣಮಾಪ್ನೋತಿ ನಿರಿಂಧನ ಇವಾನಲಃ॥ 14-20-12 (92944) ಸರ್ವಸಂಸ್ಕಾರನಿರ್ಮುಕ್ತೋ ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವೋ ನಿಷ್ಪರಿಗ್ರಹಃ। ತಪಸಾ ಇಂದ್ರಿಯಗ್ರಾಮಂ ಯಶ್ಚರೇನ್ಮುಕ್ತ ಏವ ಸಃ॥ 14-20-13 (92945) ವಿಮುಕ್ತಃ ಸರ್ವಸಂಸ್ಕಾರೈಸ್ತತೋ ಬ್ರಹ್ಮಿ ಸನಾತನಂ। ಪರಮಾಪ್ನೋತಿ ಸಂಶಾಂತಮಚಲಂ ನಿತ್ಯಮಕ್ಷರಂ॥ 14-20-14 (92946) ಅತಃ ಪರಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯೋಗಶಾಸ್ತ್ರಮನುತ್ತಮಂ। ಯಜ್ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಸಿದ್ಧಮಾತ್ಮಾನಂ ಲೋಕೇ ಪಶ್ಯಂತಿ ಯೋಗಿನಃ॥ 14-20-15 (92947) ತಸ್ಯೋಪದೇಶಂ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯಥಾವತ್ತನ್ನಿಬೋಧ ಮೇ। ಯೈರ್ಯೋಗೈರ್ಭಾವಯನ್ನಿತ್ಯಂ ಪಶ್ಯತ್ಯಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಿ॥ 14-20-16 (92948) ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ತು ಸಂಹೃತ್ಯ ಮನ ಆತ್ಮನಿ ಧಾರಯೇತ್। ತೀವ್ರಂ ತಪ್ತ್ವಾ ತಪಃ ಪೂರ್ವಂ ಮೋಕ್ಷಯೋಗಂ ಸಮಾಚರೇತ್॥ 14-20-17 (92949) ತಪಸ್ವೀ ನಿತ್ಯಸಂಕಲ್ಪೋ ದಂಭಾಹಂಕಾರವರ್ಜಿತಃ। ಮನೀಷೀ ಮನಸಾ ವಿಪ್ರಃ ಪಶ್ಯತ್ಯಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಿ॥ 14-20-18 (92950) ಸ ಚೇಚ್ಛಕ್ರೋತ್ಯಯಂ ಸಾಧುರ್ಯೋಕ್ತುಮಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಿ। ತತ ಏಕಾಂತಶೀಲಃ ಸ ಪಶ್ಯತ್ಯಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಿ॥ 14-20-19 (92951) ಸಂಯತಃ ಸತತಂ ಯುಕ್ತ ಆತ್ಮವಾನ್ವಿಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ। ಯಥಾ ಯ ಆತ್ಮನಾಽಽತ್ಮಾನಂ ಸಂಪ್ರಯುಕ್ತಃ ಪ್ರಪಶ್ಯತಿ॥ 14-20-20 (92952) ಯಥಾಹಿ ಪುರುಷಃ ಸ್ವಪ್ನೇ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪಶ್ಯತ್ಯಸಾವಿತಿ। ತಥಾರೂಪಮಿವಾತ್ಮಾನಂ ಸಾಧುಯುಕ್ತಃ ಪ್ರಪಶ್ಯತಿ॥ 14-20-21 (92953) ಇಷೀಕಾಂ ಚ ಯಥಾ ಮುಂಜಾತ್ಕಶ್ಚಿನ್ನಿಷ್ಕೃಷ್ಯ ದರ್ಶಯೇತ್। ಯೋಗೀ ನಿಷ್ಕೃಷ್ಯ ಚಾತ್ಮಾನಂ ತಥಾ ಪಶ್ಯತಿ ದೇಹತಃ॥ 14-20-22 (92954) ಮುಂಜಂ ಶರೀರಮಿತ್ಯಾಹುರಿಷೀಕಾಮಾತ್ಮನಿ ಶ್ರಿತಾಂ। ಏತನ್ನಿದರ್ಶನಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಯೋಗವಿದ್ಭಿರನುತ್ತಮಂ॥ 14-20-23 (92955) ಯದಾ ಹಿ ಯುಕ್ತಮಾತ್ಮಾನಂ ಸಂಯಕ್ ಪಶ್ಯತಿ ದೇಹಭೂತ್। ನ ತಸ್ಯೇಹೇಶ್ವರಃ ಕಶ್ಚಿತ್ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಸ್ಯಾಪಿ ಯಃ ಪ್ರಭುಃ॥ 14-20-24 (92956) ಅನ್ಯಾನ್ಯಾಶ್ಚೈವ ತನವೋ ಯಥೇಷ್ಟಂ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ। ವಿನಿರ್ಭಿದ್ಯ ಜರಾಂ ಮೃತ್ಯುಂ ನ ಶೋಚತಿ ನ ಹೃಷ್ಯತಿ॥ 14-20-25 (92957) ದೇವಾನಾಮಪಿ ದೇವತ್ವಂ ಯುಕ್ತಃ ಕಾರಯತೇ ವಶೀ। ಬ್ರಹ್ಮ ಚಾವ್ಯಯಮಾಪ್ನೋತಿ ಹಿತ್ವಾ ದೇಹಮಶಾಶ್ವತಂ॥ 14-20-26 (92958) ವಿನಶ್ಯತ್ಸು ಚ ಲೋಕೇಷು ನ ಭಯಂ ತಸ್ಯ ಜಾಯತೇ। ಕ್ಲಿಶ್ಯಮಾನೇಷು ಭೂತೇಷು ನ ಸ ಕ್ಲಿಶ್ಯತಿ ಕೇನಚಿತ್॥ 14-20-27 (92959) ದುಃಖಶೋಕಮಲೈರ್ಘೋರೈಃ ಸಂಗಸ್ನೇಹಸಮುದ್ಭವೈಃ। ನ ವಿಚಾಲ್ಯತಿ ಯುಕ್ತಾತ್ಮಾ ನಿಸ್ಪೃಹಃ ಶಾಂತಮಾನಸಃ॥ 14-20-28 (92960) ನೈನಂ ಶಸ್ತ್ರಾಣಿ ವಿಧ್ಯಂತೇ ನ ಮೃತ್ಯುಶ್ಚಾಸ್ಯ ವಿದ್ಯತೇ। ನಾತಃ ಸುಖತರಂ ಕಿಂಚಿಲ್ಲೋಕೇ ಕ್ವಚನ ದೃಶ್ಯತೇ॥ 14-20-29 (92961) ಸಂಯಗ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಸ ಆತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನ್ಯೇವ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತೇ। ವಿನಿವೃತ್ತಜರಾದುಃಖಃ ಸುಖಂ ಸ್ವಪಿತಿ ಚಾಪಿ ಸಃ॥ 14-20-30 (92962) ದೇಹಾನ್ಯಥೇಷ್ಟಮಭ್ಯೇತಿ ಹಿತ್ವೇಮಾಂ ಮಾನುಷೀಂ ತನುಂ। ನಿರ್ವೇದಸ್ತು ನ ಕರ್ತವ್ಯೋ ಭುಂಜಾನೇನ ಕಥಂಚನ॥ 14-20-31 (92963) ಸಂಯಗ್ಯುಕ್ತೋ ಯದಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನ್ಯೇವ ಪ್ರಪಶ್ಯತಿ। ತದೈವ ನ ಸ್ಪೃಹಯತೇ ಸಾಕ್ಷಾದಪಿ ಶತಕ್ರತೋಃ॥ 14-20-32 (92964) ಯೋಗಮೇಕಾಂತಶೀಲಸ್ತು ಯಥಾ ವಿಂದತಿ ತಚ್ಛೃಣು। ದೃಷ್ಟಪೂರ್ವಾಂ ದಿಶಂ ಚಿಂತ್ಯ ಯಸ್ಮಿನ್ಸಂನಿವಸೇತ್ಪರೇ॥ 14-20-33 (92965) ಪುರಸ್ಯಾಭ್ಯಂತರೇ ತಸ್ಯ ಮನಃ ಸ್ಥಾಪ್ಯಂ ನ ಬಾಹ್ಯತಃ। ಪುರಸ್ಯಾಭ್ಯಂತರೇ ತಿಷ್ಠನ್ಯಸ್ಮಿನ್ನಾವಸಥೇ ವಸೇತ। ತಸ್ಮಿನ್ನಾವಸಥೇ ಧಾರ್ಯಂ ಸಬಾದ್ಯಾಭ್ಯಂತರಂ ಮನಃ॥ 14-20-34 (92966) ಪ್ರಚಿಂತ್ಯಾವಸಥೇ ಕೃತ್ಸ್ನಂ ಯಸ್ಮಿನ್ಕಾಯೇ ಸ ಪಶ್ಯತಿ। ತಸ್ಮಿನ್ಕಾಯೇ ಮನಶ್ಚಾಸ್ಯ ನ ಚ ಕಿಂಚನ ಬಾಹ್ಯತಃ॥ 14-20-35 (92967) ಸನ್ನಿಯಂಯೇಂದ್ರಿಯಗ್ರಾಮಂ ನಿರ್ಘೋಷಂ ನಿರ್ಜನೇ ವನೇ। ಕಾಯಮಭ್ಯಂತರಂ ಕೃತ್ಸ್ನಮೇಕಾಗ್ರಃ ಪರಿಚಿಂತಯೇತ್॥ 14-20-36 (92968) ಇಂತಾಂಸ್ತಾಲು ಚ ಜಿಹ್ವಾಂ ಚ ಗಲಂ ಗ್ರೀವಾಂ ತಥೈವ ಚ। ಹೃದಯಂ ಚಿಂತಯೇಚ್ಚಾಪಿ ತಥಾ ಹೃದಯಬಂಧನಂ॥ 14-20-37 (92969) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ಮಯಾ ಶಿಷ್ಯೋ ಮೇಧಾವೀ ಮಧುಸೂದನ। ಪಪ್ರಚ್ಛ ಪುನರೇವೇಮಂ ಮೋಕ್ಷಧರ್ಮಂ ಸುದುರ್ವಚಂ॥ 14-20-38 (92970) ಭುಕ್ತಂ ಭುಕ್ತಮಿದಂ ಕೋಷ್ಠೇ ಕಥಮನ್ನಂ ವಿಪಚ್ಯತೇ। ಕಥಂ ರಸತ್ವಂ ವ್ರಜತಿ ಶೋಣಿತತ್ವಂ ಕಥಂ ಪುನಃ॥ 14-20-39 (92971) ತಥಾ ಮಾಂಸಂ ಚ ಮೇದಶ್ಚ ಸ್ನಾಯ್ವಸ್ಥೀನಿ ಚ ಪೋಷಯೇತ್। ಕಥಮೇತಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಶರೀರಾಣಿ ಶರೀರಿಣಾಂ॥ 14-20-40 (92972) ವರ್ಧಂತೇ ವರ್ಧಮಾನಸ್ಯ ವರ್ಧತೇ ಚ ಕಥಂ ಬಲಂ। ನಿರಾಸನಂ ನಿಷ್ಕಸನಂ ಮಲಾನಾಂ ಚ ಪೃಥಕ್ ಪೃಥಕ್॥ 14-20-41 (92973) ಕುತೋ ವಾಽಯಂ ಪ್ರಶ್ವಸಿತಿ ಉಚ್ಛ್ವಸಿತ್ಯಪಿ ವಾ ಪುನಃ। ಕಂ ಚ ದೇಶಮಧಿಷ್ಠಾಯ ತಿಷ್ಠತ್ಯಾತ್ಮಾಽಯಮಾತ್ಮನಿ॥ 14-20-42 (92974) ಜೀವಃ ಕಥಂ ವಹತಿ ಚ ಚೇಷ್ಟಮಾನಃ ಕಲೇವರಂ। ಕಿಂವರ್ಣಂ ಕೀದೃಶಂ ಚೈವ ನಿವೇಶಯತಿ ವೈ ಮನಃ॥ 14-20-43 (92975) ಯಾಥಾತಥ್ಯೇನ ಭಗವನ್ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ ಮೇಽನಘ। ಇತಿ ಸಂಪರಿಪೃಷ್ಟೋಽಹಂ ತೇನ ವಿಪ್ರೇಣಿ ಮಾಧವ॥ 14-20-44 (92976) ಪ್ರತ್ಯಬ್ರವಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ಯಥಾಶ್ರುತಮರಿಂದಮ। ಯಥಾ ಸ್ವಕೋಷ್ಠೇ ಪ್ರಕ್ಷಿಪ್ಯ ಭಾಂಡಂ ಭಾಂಡಮನಾ ಭವೇತ್॥ 14-20-45 (92977) ತಥಾ ಸ್ವಕಾಯೇ ಪ್ರಕ್ಷಿಪ್ಯ ಮನೋದ್ವಾರೈರನಿಶ್ಚಲೈಃ। ಆತ್ಮಾನಂ ತತ್ರ ಮಾರ್ಗೇತ ಪ್ರಮಾದಂ ಪರಿವರ್ಜಯೇತ್॥ 14-20-46 (92978) ಏವಂ ಸತತಮುದ್ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರೀತಾತ್ಮಾ ನಚಿರಾದಿವ। ಆಸಾದಯತಿ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಯದ್ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸ್ಯಾತ್ಪ್ರಧಾನವಿತ್॥ 14-20-47 (92979) ನ ತ್ವಸೌ ಚಕ್ಷುಷಾ ಗ್ರಾಹ್ಯೋ ನ ಚ ಸರ್ವೈರಪೀಂದ್ರಿಯೈಃ। ಮನಸೈವ ಪ್ರದೀಪೇನ ಮಹಾನಾತ್ಮಾ ಪ್ರದೃಶ್ಯತೇ॥ 14-20-48 (92980) ಸರ್ವತಃ ಪಾಣಿಪಾದಾಂತಃ ಸರ್ವತೋಕ್ಷಿಶಿರೋಮುಖಃ। ಸರ್ವತಃ ಶ್ರುತಿಮಾಂʼಲ್ಲೋಕೇ ಸರ್ವಮಾವೃತ್ಯ ತಿಷ್ಠತಿ॥ 14-20-49 (92981) ಜೀವೋ ನಿಷ್ಕ್ರಾಂತಮಾತ್ಮಾನಂ ಶರೀರಾತ್ಸಂಪ್ರಪಶ್ಯತಿ। ಸ ತಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ದೇಹಂ ಸ್ವಂ ಪಾರಯೇದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಕೇವಲಂ॥ 14-20-50 (92982) ಆತ್ಮಾನಮಾಲೋಕಯತಿ ಮನಸಾ ಪ್ರಹಸನ್ನಿವ। ತದೇವಮಾಶ್ರಯಂ ಕೃತ್ವಾ ಮೋಕ್ಷಂ ಯಾತಿ ತತೋ ಮಯಿ॥ 14-20-51 (92983) ಇದಂ ಸರ್ವರಹಸ್ಯಂ ತೇ ಮಯಾ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮ। ಆಪೃಚ್ಛೇ ಸಾಧಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಗಚ್ಛ ವಿಪ್ರ ಯಥಾಸುಖಂ॥ 14-20-52 (92984) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತದಾ ಕೃಷ್ಣ ಮಯಾ ಶಿಷ್ಯೋ ಮಹಾತಪಾಃ। ಅಗಚ್ಛತ ಯಥಾಕಾಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಶ್ಛಿನ್ನಸಂಶಯಃ॥ 14-20-53 (92985) ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। 14-20-54x (7807) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಸ ತದಾ ವಾಕ್ಯಂ ಮಾಂ ಪಾರ್ಥ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಃ। ಮೋಕ್ಷಧರ್ಮಾಶ್ರಿತಂ ಸಂಯಕ್ ತತ್ರೈವಾಂತರಧೀಯತ॥ 14-20-54 (92986) ಕಚ್ಚಿದೇತತ್ತ್ವಯಾ ಪಾರ್ಥ ಶ್ರುತ್ಮೇಕಾಗ್ರಚೇತಸಾ। ತದಾಪಿ ಹಿ ರಥಸ್ಥಸ್ತ್ವಂ ಶ್ರುತವಾನೇತದೇವ ಹಿ॥ 14-20-55 (92987) ನೈತತ್ಪಾರ್ಥ ಸುವಿಜ್ಞೇಯಂ ವ್ಯಾಮಿಶ್ರೇಣೇತಿ ಮೇ ಮತಿಃ। ನರೇಣಾಕೃತಸಂಗೇನ ವಿಶುದ್ಧೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ॥ 14-20-56 (92988) ಸುರಹಸ್ಯಮಿದಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ದೇವಾನಾಂ ಭರತರ್ಷಭ। ಕಚ್ಚಿತ್ತ್ವಿದಂ ಶ್ರುತಂ ಪಾರ್ಥ ಮನುಷ್ಯೇಣೇಹ ಕರ್ಹಿಚಿತ್॥ 14-20-57 (92989) ನ ಹ್ಯೇತಚ್ಛ್ರೋತುಮರ್ಹೋಽನ್ಯೋ ಮನುಷ್ಯಸ್ತ್ವಾಮೃತೇಽನಘ। ನೈತದನ್ಯೇನಿ ವಿಜ್ಞೇಯಂ ವ್ಯಾಮಿಶ್ರೇಣಾಂತರಾತ್ಮನಾ॥ 14-20-58 (92990) ಕ್ರಿಯಾವದ್ಭಿರ್ಹಿ ಕೌಂತೇಯ ದೇವಲೋಕಃ ಸಮಾವೃತಃ। ನ ಚೈತದಿಷ್ಟಂ ದೇವಾನಾಂ ಮರ್ತ್ಯೈರುಪರಿ ವರ್ತನಂ॥ 14-20-59 (92991) ಪರಾ ಹಿ ಸಾ ಗತಿಃ ಪಾರ್ಥ ಯತ್ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಸನಾತನಂ। ಯತ್ರಾಮೃತತ್ವಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ದುಃಖಂ ಸದಾ ಸುಖೀ॥ 14-20-60 (92992) ಇಮಂ ಧರ್ಮಂ ಸಮಾಸ್ಥಾಯ ಯೇಽಪಿ ಸ್ಯುಃ ಪಾಪಯೋನಯಃ। ಸ್ತ್ರಿಯೋ ವೈಶ್ಯಾಸ್ತಥಾ ಶೂದ್ರಾಸ್ತೇಽಪಿ ಯಾಂತಿ ಪರಾಂ ಗತಿಂ॥ 14-20-61 (92993) ಕಿಂ ಪುನರ್ಬ್ರಹ್ಮಣಾಃ ಪಾರ್ಥ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾ ವಾ ಬಹುಶ್ರುತಾಃ। ಸ್ವಧರ್ಮರತಯೋ ನಿತ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಪರಾಯಣಃ॥ 14-20-62 (92994) ಹೇತುಮಚ್ಚೈತದುದ್ದಿಷ್ಟಮುಪಾಯಾಶ್ಚಾಸ್ಯ ಸಾಧನೇ। ಸಿದ್ಧಿಂ ಫಲಂ ಚ ಮೋಕ್ಷಶ್ಚ ದುಃಖಸ್ಯ ಚ ವಿನಿರ್ಣಿಯಃ॥ 14-20-63 (92995) ನಾತಃ ಪರಂ ಸುಖಂ ತ್ವನ್ಯತ್ಕಿಂಚಿತ್ಸ್ಯಾದ್ಭರತರ್ಷಭ। ಶ್ರುತವಾಞ್ಶ್ರದ್ದಧಾನಶ್ಚ ಪರಾಕ್ರಾಂತಶ್ಚ ಪಾಂಡವ॥ 14-20-64 (92996) ಯಃ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯತೇ ಮರ್ತ್ಯೋ ಲೋಕಸಾರಮಸರವತ್। ಏತೈರುಪಾಯೈಃ ಸ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಪರಾಂ ಗತಿಮವಾಪ್ನುತೇ॥ 14-20-65 (92997) ಏತಾವದೇವ ವಕ್ತವ್ಯಂ ನಾಂತೋ ಭೂಯೋಸ್ತಿ ಕಿಂಚನ। ಷಣ್ಮಾಸಾನ್ನಿತ್ಯಯುಕ್ತಸ್ಯ ಯೋಗಃ ಪಾರ್ಥ ಪ್ರವರ್ತತೇ॥ ॥ 14-20-66 (92998) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 20 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-20-2 ಸರ್ವಮಿತ್ರೋಽದ್ರೋಹೀ। ಸರ್ವಸಹಃ ಕ್ಷಮೀ॥ 7-20-6 ಅನಮಿತ್ರಃ ಶತ್ರುಹೀನಃ॥ 7-20-11 ಅಮೂರ್ತಿಮದಹೇತುಕಮಿತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 021

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.21. ಅಧ್ಯಾಯಃ 021

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನಾರ್ಜುನಂಪ್ರತಿ ಭೂತಪ್ರಾಣಾದಿಸೃಷ್ಟ್ಯಾದಿಪ್ರತಿಪಾದಕಬ್ರಾಹ್ಮಣದಂಪತಿಸಂವಾದಾನುವಾದಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ದಂಪತ್ಯೋಃ ಪಾರ್ಥ ಸಂವಾದೋ ಯೋಽಭಕವದ್ಭರತರ್ಷಭ॥ 14-21-1 (92999) ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಕಂಚಿಜ್ಜ್ಞಾನವಿಜ್ಞಾನಪಾರಗಂ। ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಿವಿಕ್ತ ಆಸೀನಂ ಭಾರ್ಯಾ ಭರ್ತಾರಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-21-2 (93000) ಕಂ ನು ಲೋಕಂ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ತ್ವಾಮಹಂ ಪತಿಮಾಶ್ರಿತಾ। ನ್ಯಸ್ತಕರ್ಮಾಣಮಾಸೀನಂ ಕೀನಾಶಮವಿಚಕ್ಷಣಂ॥ 14-21-3 (93001) ಭಾರ್ಯಾಃ ಪತಿಕೃತಾಂʼಲ್ಲೋಕಾನಾಪ್ನುವಂತೀತಿ ನಃ ಶ್ರುತಂ। ತ್ವಾಮಹಂ ಪತಿಮಾಸಾದ್ಯ ಕಾಂ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ವೈ ಗತಿಂ॥ 14-21-4 (93002) ಏವಮುಕ್ತಃ ಸ ಶಾಂತಾತ್ಮಾ ತಾಮುವಾಚ ಹಸನ್ನಿವ। ಸುಭಗೇ ನಾಭ್ಯಸೂಯಾಮಿ ವಾಕ್ಯಸ್ಯಾಸ್ಯ ತವಾನಘೇ॥ 14-21-5 (93003) ಗ್ರಾಹ್ಯಂ ದೃಶ್ಯಂ ತಥಾ ಶ್ರಾವ್ಯಂ ಯದಿದಂ ಕರ್ಮ ವಿದ್ಯತೇ। ಏತದೇವ ವ್ಯವಸ್ಯಂತಿ ಕರ್ಮ ಕರ್ಮೇತಿ ಕರ್ಮಿಣಃ॥ 14-21-6 (93004) ಮೋಹಮೇವ ನಿಗಚ್ಛಂತಿ ಕರ್ಮಿಣೋ ಜ್ಞಾನವರ್ಜಿತಾಃ। ನೈಷ್ಕರ್ಂಯ ನ ಚ ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ಮೌರ್ತಮಿತ್ಯುಪಲಭ್ಯತೇ॥ 14-21-7 (93005) ಕರ್ಮಣಾ ಮನಸಾ ವಾಚಾ ಶುಭಂ ವಾ ಯದಿ ವಾಽಶುಭಂ। ಜನ್ಮಾದಿಮೂರ್ತಿಭೇದಾನಾಂ ಕರ್ಮ ಭೂತೇಷು ವರ್ತತೇ॥ 14-21-8 (93006) ರಕ್ಷೋಭಿರ್ವಧ್ಯಮಾನೇಷು ದೃಶ್ಯಶ್ರಾವ್ಯೇಷು ಕರ್ಮಸು। ಆತ್ಮಸ್ಥಮಾತ್ಮನಾ ತೇನ ದೃಷ್ಟಮಾಯತನಂ ಮಯಾ॥ 14-21-9 (93007) ಯತ್ರ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವಂ ಯತ್ರ ಸೋಮಃ ಸಹಾಗ್ನಿನಾ। ವ್ಯವಾಯಂ ಕುರುತೇ ನಿತ್ಯಂ ಧೀರೋ ಭೂತಾನಿ ಧಾರಯನ್॥ 14-21-10 (93008) ಯತ್ರಿ ಬ್ರಹ್ಮಾದಯೋ ಯುಕ್ತಾಸ್ತದಕ್ಷರಮುಪಾಸತೇ। ವಿದ್ವಾಂಸಃ ಸುವ್ರತಾ ಯತ್ರ ಶಾಂತಾತ್ಮಾನೋ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾಃ॥ 14-21-11 (93009) ಘ್ರಾಣೇನ ನ ತದಾಘ್ರೇಯಂ ನಾಸ್ವಾದ್ಯಂ ಚೈವ ಜಿಹ್ವಯಾ। ಸ್ಪರ್ಶನೇನ ತದಸ್ಪೃಶ್ಯಂ ಮನಸಾ ತ್ವವಗಂಯತೇ॥ 14-21-12 (93010) ಚಕ್ಷುಷಾ ನ ವಿಷಹ್ಯಂ ಚ ಯತ್ಕಿಂಚಿಚ್ಛ್ರವಣಾತ್ಪರಂ। ಅಗಂಧಮರಸಸ್ಪರ್ಶಮರೂಪಂ ಶಬ್ದವರ್ಜಿತಂ। ಯತಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ ತಂತ್ರಂ ಯತ್ರ ಚೈತತ್ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಂ॥ 14-21-13 (93011) ಪ್ರಾಣೋಽಪಾನಃ ಸಮಾನಶ್ಚ ವ್ಯಾನಶ್ಚೋದಾನ ಏವ ಚ। ತತ ಏವ ಪ್ರವರ್ಂತತೇ ತದೇವ ಪ್ರವಿಶಂತಿ ಚ॥ 14-21-14 (93012) ಸಮಾನವ್ಯಾನಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಪ್ರಾಣಾಪಾನೌ ವಿಚೇರತುಃ। ತಸ್ಮಿನ್ಸುಪ್ತೇ ಪ್ರಲೀಯೇತೇ ಸಮಾನೋ ವ್ಯಾನ ಏವ ಚ॥ 14-21-15 (93013) ಅಪನಾಪ್ರಾಣಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಉದಾನೋ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠತಿ। ತಸ್ಮಾಚ್ಛಯಾನಂ ಪುರುಷಂ ಪ್ರಾಣಾಪಾನೌ ನ ಮುಂಚತಃ॥ 14-21-16 (93014) ಪ್ರಾಣೋನೋಪಹತೇ ಯತ್ತು ತಮುದಾನಂ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ। ತಸ್ಮಾತ್ತಪೋ ವ್ಯವಸ್ಯಂತಿ ತದ್ಭವಂ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿನಃ॥ 14-21-17 (93015) ತೇಷಾಮನ್ಯೋನ್ಯಸಕ್ತಾನಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ದೇಹಚಾರಿಣಾಂ। ಅಗ್ನಿರ್ವೈಶ್ವಾನರೋ ಮಧ್ಯೇ ಸಪ್ತಧಾ ವಿಹಿತೋಽಂತರಾ॥ 14-21-18 (93016) ಘ್ರಾಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ಚ ಚಕ್ಷುಶ್ಚ ತ್ವಕ್ಚ ಶ್ರೋತ್ರಂ ಚ ಪಂಚಮಂ। ಮನೋ ಬುದ್ಧಿಶ್ಚ ಸಪ್ತೈತಾ ಜಿಹ್ವಾ ವೈಶ್ವಾನರಾರ್ಚಿಷಃ॥ 14-21-19 (93017) ಘ್ರೇಯಂ ದೃಶ್ಯಂ ಚ ಪೇಯಂ ಚ ಸ್ಪೃಶ್ಯಂ ಶ್ರಾವ್ಯಂ ತಥೈವ ಚ। ಮಂತವ್ಯಮವಬೋದ್ಧವ್ಯಂ ತಾಃ ಸಪ್ತ ಸಮಿಧೋ ಮತಾಃ॥ 14-21-20 (93018) ಘ್ರಾತಾ ಭಕ್ಷಯಿತಾ ದ್ರಷ್ಟಾ ಸ್ಪ್ರಷ್ಟಾ ಶ್ರೋತಾ ಚ ಪಂಚಮಃ। ಮಂತಾ ಬೋದ್ಧಾ ಚ ಸ್ಪ್ತೈತೇ ಭವಂತಿ ಪರಮರ್ತ್ವಿಜಃ॥ 14-21-21 (93019) ಘ್ರೇಯೇ ಪೇಯೇ ಚ ದೃಶ್ಯೇ ಚ ಸ್ಪೃಶ್ಯೇ ಶ್ರಾವ್ಯೇ ತಥೈವ ಚ। ಮಂತವ್ಯೇಽಪ್ಯಥ ಬೋದ್ಧವ್ಯೇ ಸುಭಗೇ ಪಶ್ಯ ಸರ್ವದಾ॥ 14-21-22 (93020) ಹವೀಂಷ್ಯಾಗ್ನಿಷು ಹೋತಾರಃ ಸಪ್ತಧಾ ಸಪ್ತಸಪ್ತಸು। ಸಂಯಕ್ಪ್ರಕ್ಷಿಪ್ಯ ವಿದ್ವಾಂಸೋ ಜನಯಂತಿ ಸ್ವಯೋನಿಷು॥ 14-21-23 (93021) ಪೃಥಿವೀ ವಾಯುರಾಕಾಶಮಾಪೋ ಜ್ಯೋತಿಶ್ಚ ಪಂಚಮಂ। ಮನೋ ಬುದ್ಧಿಶ್ಚ ಸಪ್ತೈತಾ ಯೋನಿರಿತ್ಯೇವ ಶಬ್ದಿತಾಃ॥ 14-21-24 (93022) ಹವಿರ್ಭೂತಗುಣಾಃ ಸರ್ವೇ ಪ್ರವಿಶಂತ್ಯಗ್ನಿಯಂ ಮುಖಂ। ಅಂತರ್ವಾಸಮುಷಿತ್ವಾ ಚ ಜಾಯಂತೇ ಸ್ವಾಸು ಯೋನಿಷು॥ 14-21-25 (93023) ತತ್ರೈವ ಚ ನಿರುಧ್ಯಂತೇ ಪ್ರಲಯೇ ಭೂತಭಾವನೇ। ತತಃ ಸಂಜಾಯತೇ ಗಂಧಸ್ತತಃ ಸಂಜಾಯತೇ ರಸಃ॥ 14-21-26 (93024) ತತಃ ಸಂಜಾಯತೇ ರೂಪಂ ತತಃ ಸ್ಪರ್ಶೋಽಭಿಜಾಯತೇ। ತತಃ ಸಂಜಾಯತೇ ಶಬ್ದಃ ಸಂಶಯಸ್ತತ್ರ ಜಾಯತೇ। ತತಃ ಸಂಜಾಯತೇ ನಿಷ್ಠಾ ಜನ್ಮೈತತ್ಸಪ್ತಧಾ ವಿದುಃ॥ 14-21-27 (93025) ಅನೇನೈವ ಪ್ರಕಾರೇಣ ಪ್ರಗೃಹೀತಂ ಪುರಾತನೈಃ। ಪೂರ್ಣಾಹುತಿಭಿರಾಪೂರ್ಣಾಸ್ತೇ ಪೂರ್ಯಂತೇ ಹಿ ತೇಜಸಾ॥ ॥ 14-21-28 (93026) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 21 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-21-3 ಕರ್ಮ ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದಿಕಂ ನ್ಯಸ್ತಂ ಚೇನ ತಂ। ಕೀನಾಶಂ ಕರ್ಕಶಂ ಮಯಿ ನಿರನುಕ್ರೋಶಂ। ಅವಿಚಕ್ಷಣಂ ಮಮ ಅನನ್ಯಗತಿಕತ್ವಮಜಾನಂತಂ॥ 7-21-7 ಮೌಖ್ಯಮಿತ್ಯುಪಲಭ್ಯತೇ ಇತಿ ಥ.ದ.ಪಾಠಃ॥ 7-21-17 ತತ್ಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿನ ಇತಿ ದ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 022

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.22. ಅಧ್ಯಾಯಃ 022

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನಾರ್ಜುನಂಪ್ರತಿ ದಶೇಂದ್ರಿಯಗುಣಾದಿಪ್ರತಿಪಾದಕಬ್ರಾಹ್ಮಣದಂಪತಿಸಂವಾದಾನುವಾದಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ನಿಬೋಧ ದಶಹೋತೃಣಾಂ ವಿಧಾನಮಿಹ ಯಾದೃಶಂ॥ 14-22-1 (93027) ಶ್ರೋತ್ರಂ ತ್ವಕ್ಚಕ್ಷುಷೀ ಜಿಹ್ವಾ ನಾಸಿಕಾ ಚರಣೌ ಕರೌ। ಉಪಸ್ಥಂ ಪಾಯುರಿತಿ ವಾಗ್ಘೋತೃಣಿ ದಶ ಭಾಮಿನಿ॥ 14-22-2 (93028) ಶಬ್ದಸ್ಪರ್ಶೌ ರೂಪರಸೌ ಗಂಧೋ ವಾಕ್ಯಂ ಕ್ರಿಯಾ ಗತಿಃ। ರೇತೋಮೂತ್ರಪುರೀಷಾಣಾಂ ತ್ಯಾಗೋ ದಶ ಹವೀಂಷಿ ಚ॥ 14-22-3 (93029) ದಿಶೋ ವಾಯೂ ರವಿಶ್ಚಂದ್ರಃ ಪೃಥ್ವ್ಯಗ್ನೀ ವಿಷ್ಣುರೇವ ಚ। ಇಂದ್ರಃ ಪ್ರಜಾಪತಿರ್ಮಿತ್ರಮಗ್ನಯೋ ದಶ ಭಾಮಿನಿ॥ 14-22-4 (93030) ದಶೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಹೋತೃಣಿ ಹವೀಂಷಿ ದಶ ಭಾಮಿನಿ। ವಿಷಯಾ ನಾಮ ಸಮಿಧೋ ಹೂಯಂತೇ ತು ದಶಾಗ್ನಿಷು॥ 14-22-5 (93031) ಚಿತ್ತಂ ಸ್ರುವಶ್ಚ ವಿತ್ತಂ ಚ ಪವಿತ್ರಂ ಜ್ಞಾನಮುತ್ತಮಂ। ಸುವಿಭಕ್ತಮಿದಂ ಪೂರ್ವಂ ಜಗದಾಸೀದಿತಿ ಶ್ರುತಂ॥ 14-22-6 (93032) `ತತೋ ವಿವಿಕ್ತಾ ವಿತ್ತಾಸೀತ್ಸಾ ವಿತ್ತಂ ಪರ್ಯವೇಕ್ಷತೇ।' ಸರ್ವಮೇವಾತ್ರ ವಿಜ್ಞೇಯಂ ಚಿತ್ತೇ ಜ್ಞಾನಮವೇಕ್ಷತಾ। ರೇತಃ ಶರೀರಭೃತ್ಕಾಯೇ ವಿಜ್ಞಾತಾ ತು ಶರೀರಭೃತ್॥ 14-22-7 (93033) ಶರೀರಭೃದ್ಗಾರ್ಹಪತ್ಯಸ್ತಸ್ಮಾದಗ್ನಿಃ ಪ್ರಣೀಯತೇ। ಮನಶ್ಚಾಹವನೀಯಸ್ತು ತಸ್ಮಿನ್ಪ್ರಕ್ಷಿಪ್ಯತೇ ಹವಿಃ॥ 14-22-8 (93034) ತತೋ ವಾಚಸ್ಪತಿರ್ಜಜ್ಞೇ ತಂ ಮನಃ ಪರ್ಯವೇಕ್ಷತೇ। ರೂಪಂ ಭವತಿ ವೈ ವಕ್ತ್ರಂ ತದನುದ್ರವತೇ ಮನಃ॥ 14-22-9 (93035) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯುವಾಚ। 14-22-10x (7808) ಕಸ್ಮಾದ್ವಾಗಭವತ್ಪೂರ್ವಂ ಕಸ್ಮಾತ್ಪಶ್ಚಾನ್ಮನೋಽಭವತ್। ಮನಸಾ ಚಿಂತಿತಂ ಪೂರ್ವಂ ವಾಕ್ಯಂ ಸಮಭಿಪದ್ಯತೇ॥ 14-22-10 (93036) ಕೇನ ವಿಜ್ಞಾನಯೋಗೇನ ಮತಿಶ್ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಸ್ಥಿತಾ। ಸಮುನ್ನೀತಾ ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛತ್ಕೋ ವೈ ತಾಂ ಪ್ರತಿಬಾಧತೇ॥ 14-22-11 (93037) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-22-12x (7809) ತನ್ಮನಸ್ಥಃ ಪತಿರ್ಭೂತ್ವಾ ತಸ್ಮಾತ್ಪ್ರೇಹನ್ನಿವಾಯತಿ। ತಾಂ ಮತಿಂ ಮನಸಃ ಪ್ರಾಹುರ್ಮನಸ್ತಸ್ಮಾದಪೇಕ್ಷತೇ॥ 14-22-12 (93038) ಪ್ರಶ್ನಂ ತು ವಾಙ್ಮನಸಯೋರ್ಯಸ್ಮಾತ್ತ್ವಮನುಪೃಚ್ಛಸಿ। ತಸ್ಮಾತ್ತೇ ವರ್ತಯಿಷ್ಯಾಮಿ ತಯೋರೇವ ಸಮಾಹ್ವಯಂ॥ 14-22-13 (93039) ಉಭೇ ವಾಙ್ಮನಸೀ ಗತ್ವಾ ಭೂತಾತ್ಮಾನಮಪೃಚ್ಛತಾಂ। ಆವಯೋಃ ಶ್ರೇಷ್ಠಮಾಚಕ್ಷ್ವ ಚ್ಛಿಂಧಿ ನೌ ಸಂಶಯಂ ವಿಭೋ॥ 14-22-14 (93040) ಮನ ಇತ್ಯೇವಿ ಭಗವಾಂಸ್ತದಾ ಪ್ರಾಹ ಸರಸ್ವತೀಂ। ಅಹಂ ವೈ ಕಾಮಧುಕ್ತುಭ್ಯಮಿತಿ ತಂ ಪ್ರಾಹ ವಾಗಥ॥ 14-22-15 (93041) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-22-16x (7810) ಸ್ಥಾವರಂ ಜಂಗಮಂ ಚೈವ ವಿದ್ಧ್ಯುಭೇ ಮನಸೀ ಮಮ। ಸ್ಥಾವರಂ ಮತ್ಸಕಾಶೇ ವೈ ಜಂಗಮಂ ವಿಷಯೇ ತವ॥ 14-22-16 (93042) ಯಸ್ತು ತೇ ವಿಷಯೇ ಗಚ್ಛನ್ಮಂತ್ರೋ ವರ್ಣಃ ಸ್ವರೋಪಿ ವಾ। ತನ್ಮನೋ ಜಂಗಮಂ ನಾಮ ತಸ್ಮಾದಸಿ ಗರೀಯಸೀ॥ 14-22-17 (93043) ತಸ್ಮಾದ್ಭವಿತುಮರ್ಹಾಮಿ ಸ್ವಯಮಭ್ಯೇತ್ಯ ಶೋಭನೇ। ತಸ್ಮಾದುಚ್ಛ್ವಾಸಮಾಸಾದ್ಯ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸರಸ್ವತಿ॥ 14-22-18 (93044) ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾವಂತರೇ ಯದ್ವಾಗ್ವೈ ನಿತ್ಯಂ ಸ್ಮ ತಿಷ್ಠತಿ। ಪ್ರೀಯಮಾಣಾ ಮಹಾಭಾಗೇ ವಿನಾ ಪ್ರಾಣಾಂಶ್ಚ ಮಾಮಪಿ। ಪ್ರಜಾಪತಿಮುಪಾಧಾವತ್ಪ್ರಸೀದ ಭಗವನ್ನಿತಿ॥ 14-22-19 (93045) ತತಃ ಪ್ರಾಣಃ ಪ್ರಾದುರಭೂದ್ವಾಚಮಾಪ್ಯಾಯಯನ್ಪುನಃ। ತಸ್ಮಾದುಚ್ಛ್ವಾಸಮಾಸಾದ್ಯ ನ ವಾಗ್ವದತಿ ಕರ್ಹಿಚಿತ್॥ 14-22-20 (93046) ಘೋಷಿಣೀ ಜಾತನಿರ್ಘೋಷಾ ನಿತ್ಯಮೇವ ಪ್ರವರ್ತತೇ। ತಯೋರಪಿ ಚ ಘೋಷಿಣ್ಯಾ ನಿರ್ಘೋರ್ಷೈವ ಗರೀಯಸೀ॥ 14-22-21 (93047) ಗೌರಿವ ಪ್ರಸ್ರವತ್ಯರ್ಥಾನ್ರಸಮುತ್ತಮಶಾಲಿನೀ। ಸತತಂ ಸ್ಯಂದತೇ ಹ್ಯೇಷಾ ಶಾಶ್ವತಂ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿನೀ॥ 14-22-22 (93048) ದಿವ್ಯಾದಿವ್ಯಪ್ರಭಾವೇನ ಭಾರತೀ ಗೌಃ ಶುಚಿಸ್ಮಿತೇ। ಏತಯೋರಂತರಂ ಪಶ್ಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮಯೋರ್ಯತಮಾನಯೋಃ॥ 14-22-23 (93049) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯುವಾಚ। 14-22-24x (7811) ಅನುತ್ಪನ್ನೇಷು ವಾಕ್ಯೇಷು ಚೋದ್ಯಮಾನಾ ಸಿಸೃಕ್ಷಯಾ। ಕಿಂನ್ನು ಪೂರ್ವಂ ತದಾ ದೇವೀ ವ್ಯಾಜಹಾರ ಸರಸ್ವತೀ॥ 14-22-24 (93050) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-22-25x (7812) ಪ್ರಾಣೇನ ಯ ಸಂಭವತೇ ಶರೀರೇ ಪ್ರಾಣಾದಪಾನಂ ಪ್ರತಿಪದ್ಯತೇ ಚ। ಉದಾನಭೂತಾ ಚ ವಿಸೃಜ್ಯ ದೇಹಂ ವ್ಯಾನೇನ ಸರ್ವಂ ದಿವಮಾವೃಣೋತಿ॥ 14-22-25 (93051) ತತಃ ಸಮಾನೇ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠತೀಹ ಇತ್ಯೇವ ಪೂರ್ವಂ ಪ್ರಜಜಲ್ಪ ವಾಗಪಿ। ತಸ್ಮಾನ್ಮನಃ ಸ್ಥಾವರತ್ವಾದ್ವಿಶಿಷ್ಟಂ ತಥಾ ದೇವೀ ಜಂಗಮತ್ವಾದ್ವಿಶಿಷ್ಟಾಃ॥ ॥ 14-22-26 (93052) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ದ್ವಾವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 22 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-22-22 ಮಾಸಮುತ್ತಮಶಾಲಿನೀತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 023

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.23. ಅಧ್ಯಾಯಃ 023

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನಾರ್ಜುನಂಪ್ರತಿ ಪೃಥಗ್ಘ್ರಾಣಾದೀಂದ್ರಿಯಗುಣಪ್ರತಿಪಾದನಪೂರ್ವಕಂ ತೇಷಾಂ ಮನಸಾ ಸಹ ವಿವಾದಪ್ರತಿಪಾದಕಬ್ರಾಹ್ಮಣದಂಪತಿಸಂವಾದಾನುವಾದಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ಸುಭಗೇ ಸಪ್ತಹೋತೄಣಾಂ ವಿಧಾನಮಿಹ ಯಾದೃಶಂ॥ 14-23-1 (93053) ಘ್ರಾಣಶ್ಚಕ್ಷುಶ್ಚ ಜಿಹ್ವಾ ಚ ತ್ವಕ್ ಶ್ರೋತ್ರಂ ಚೈವ ಪಂಚಮಂ। ಮನೋ ಬುದ್ಧಿಶ್ಚ ಸಪ್ತೈತೇ ಹೋತಾರಃ ಪೃಥಗಾಶ್ರಿತಾಃ॥ 14-23-2 (93054) ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಕಾಶೇ ಸಮಂ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ನ ಪಶ್ಯಂತೀತರೇತರಂ। ಏತದ್ವೈ ಸಪ್ತಹೋತೃತ್ವಂ ಸ್ವಭಾವಾದ್ವಿದ್ಧಿ ಶೋಭನೇ॥ 14-23-3 (93055) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯುವಾಚ। 14-23-4x (7813) ಸೂಕ್ಷ್ಮೇ ತು ಕಾಶೇ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತೇ ಕಥಂ ನಾನ್ಯೋನ್ಯದರ್ಶಿನಃ। ಕಥಂ ಸ್ವಭಾವಾದ್ಭಗವನ್ನೇತದಾಚಕ್ಷ್ವ ಮೇ ಪ್ರಭೋ॥ 14-23-4 (93056) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-23-5x (7814) ಗುಣಜ್ಞಾನೇಷು ವಿಜ್ಞಾನಂ ಗುಣಜ್ಞಾನಾಮಭಿಜ್ಞತಾ। ಪರಸ್ಪರಂ ಗುಣಾನೇತೇ ನಾಭಿಜಾನಂತಿ ಕರ್ಹಿಚಿತ್॥ 14-23-5 (93057) ಜಿಹ್ವಾ ಚಕ್ಷುಸ್ತಥಾ ಶ್ರೋತ್ರಂ ತ್ವಙ್ಮನೋ ಬುದ್ಧಿರೇವ ಚ। ನ ಗಂಧಾನಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಘ್ರಾಣಸ್ತಾನಧಿಗಚ್ಛತಿ॥ 14-23-6 (93058) ಘ್ರಾಣಂ ಚಕ್ಷುಸ್ತಥಾ ಕ್ಷೋತ್ರಂ ತ್ವಙ್ಮನೋ ಬುದ್ಧಿರೇವ ಚ। ನ ರಸಾನಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಜಿಹ್ವಾ ತಾನಧಿಗಚ್ಛತಿ॥ 14-23-7 (93059) ಘ್ರಾಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ತಥಾ ಶ್ರೋತ್ರಂ ತ್ವಙ್ಮನೋ ಬುದ್ಧಿರೇವ ಚ। ನ ರೂಪಾಣ್ಯಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಚಕ್ಷುಸ್ತಾನ್ಯಧಿಗಚ್ಛತಿ॥ 14-23-8 (93060) ಘ್ರಾಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ತತಶ್ಚಕ್ಷುಃ ಶ್ರೋತ್ರಂ ಬುದ್ಧಿರ್ಮನಸ್ತಥಾ। ನ ಸ್ಪರ್ಶಾನಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ತ್ವಕ್ಚ ತಾನಧಿಗಚ್ಛತಿ॥ 14-23-9 (93061) ಘ್ರಾಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ಚ ಚಕ್ಷುಶ್ಚ ತ್ವಙ್ಮನೋ ಬುದ್ಧಿರೇವ ಚ। ನ ಶಬ್ದಾನಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಶ್ರೋತ್ರಂ ತಾನಧಿಗಚ್ಛತಿ॥ 14-23-10 (93062) ಘ್ರಾಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ಚ ಚಕ್ಷುಶ್ಚ ತ್ವಕ್ ಶ್ರೋತ್ರಂ ಬುದ್ಧಿರೇವ ಚ। ಸಂಕಲ್ಪಾನ್ನಾಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಮನಸ್ತಾನಧಿಗಚ್ಛತಿ॥ 14-23-11 (93063) ಘ್ರಾಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ಚ ಚಕ್ಷುಶ್ಚ ತ್ವಕ್ ಶ್ರೋತ್ರಂ ಮನ ಏವ ಚ। ನ ನಿಷ್ಠಾಮಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಬುದ್ಧಿಸ್ತಾಮಧಿಗಚ್ಛತಿ॥ 14-23-12 (93064) ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ಚ ಸಂವಾದಂ ಮನಸಶ್ಚೈವ ಭಾಮಿನಿ॥ 14-23-13 (93065) ಮನ ಉವಾಚ। 14-23-14x (7815) ನಾಘ್ರಾತಿ ಮಾಮೃತೇ ಘ್ರಾಣಂ ರಸಂ ಜಿಹ್ವಾ ನ ವೇತ್ತಿ ಚ। ರೂಪಂ ಚಕ್ಷುರ್ನ ಗೃಹ್ಣಾತಿ ತ್ವಕ್ ಸ್ಪರ್ಸಂ ನಾವಬುಧ್ಯತೇ॥ 14-23-14 (93066) ನ ಶ್ರೋತ್ರಂ ಬುಧ್ಯತೇ ಶಬ್ದಂ ಮಯಾ ಹೀನಂ ಕಥಂಚನ। ಪ್ರವರಂ ಸರ್ವಬೂತಾನಾಮಹಮಸ್ಮಿ ಸನಾತನಂ॥ 14-23-15 (93067) ಅಗಾರಾಣೀವ ಶೂನ್ಯಾನಿ ಶಾಂತಾರ್ಚಿಷ ಇವಾಗ್ನಯಃ। ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ನ ಭಾಸಂತೇ ಮಯಾ ಹೀನಾನಿ ನಿತ್ಯಶಃ॥ 14-23-16 (93068) ಕಾಷ್ಠಾನೀವಾರ್ದ್ರಶುಷ್ಕಾಣಿ ಯತಮಾನೈರಪೀಂದ್ರಿಯೈಃ। ಗುಣಾರ್ಥಾನ್ನಾಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ಮಾಮೃತೇ ಸರ್ವಜಂತವಃ॥ 14-23-17 (93069) ಇಂದ್ರಿಯಾಣ್ಯೂಚುಃ। 14-23-18x (7816) ಏವಮೇತದ್ಭವೇತ್ಸತ್ಯಂ ಯಥೈತನ್ಮನ್ಯತೇ ಭವಾನ್। ಋತೇಽಸ್ಮಾನಸ್ಮದರ್ಥಾಂಸ್ತ್ವಂ ಭೋಗಾನ್ಭುಂಕ್ತೇ ಭವಾನ್ಯದಿ॥ 14-23-18 (93070) ಯದ್ಯಸ್ಮಾಸು ಪ್ರಲೀನೇಷು ತಪ್ರಣಂ ಪ್ರಾಣಧಾರಣಂ। ಭೋಗಾನ್ಭುಂಕ್ತೇ ಭವಾನ್ಸತ್ಯಂ ಯಥೈತನ್ಮನ್ಯತೇ ತಥಾ॥ 14-23-19 (93071) ಅಥವಾಽಸ್ಮಾಸು ಲೀನೇಷು ತಿಷ್ಠತ್ಸು ವಿಷಯೇಷು ಚ। ಯದಿ ಸಂಕಲ್ಪಮಾತ್ರೇಣ ಭುಂಕ್ತೇ ಭೋಗಾನ್ಯಥಾರ್ಥವತ್॥ 14-23-20 (93072) ಅಥ ಚೇನ್ಮನ್ಯಸೇ ಸಿದ್ಧಿಮಸ್ಮದರ್ಥೇಷು ನಿತ್ಯದಾ। ಘ್ರಾಣೇನ ರೂಪಮಾದತ್ಸ್ವ ರಸಮಾದತ್ಸ್ವ ಚಕ್ಷುಷಾ॥ 14-23-21 (93073) ಶ್ರೋತ್ರೇಣ ಗಂಧಾನಾದತ್ಸ್ವ ಸ್ಪರ್ಶಾನಾದತ್ಸ್ವ ಜಿಹ್ವಯಾ। ತ್ವಚಾ ಚ ಶಬ್ದಮಾದತ್ಸ್ವ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಸ್ಪರ್ಶಮಥಾಪಿ ಚ॥ 14-23-22 (93074) ಬಲವಂತೋ ಹ್ಯನಿಯಮಾ ನಿಯಮಾ ದುರ್ಬಲೀಯಸಾಂ। ಭೋಗಾನಪೂರ್ವಾನಾದತ್ಸ್ವ ನೋಚ್ಛಿಷ್ಟಂ ಭೋಕ್ತುಮರ್ಹತಿ॥ 14-23-23 (93075) ಯಥಾ ಹಿ ಶಿಷ್ಯಃ ಶಾಸ್ತಾರಂ ಶ್ರುತ್ಯರ್ಥಮಭಿಧಾವತಿ। ತತಃ ಶ್ರುತಮುಪಾದಾಯ ಶ್ರುತಾರ್ಥಮುಪತಿಷ್ಠತಿ॥ 14-23-24 (93076) ವಿಷಯಾನೇವಮಸ್ಮಾಭಿರ್ದರ್ಶಿತಾನಭಿಮನ್ಯಸೇ। ಅನುಭೂತಾನತೀತಾಂಶ್ಚ ಸ್ವಪ್ನೇ ಜಾಗರಣೇ ತಥಾ॥ 14-23-25 (93077) ವೈಮನಸ್ಯಂ ಗತಾನಾಂ ಚ ಜಂತೂನಾಮಲ್ಪಚೇತಸಾಂ। ಅಸ್ಮದರ್ಥೇ ಕೃತೇ ದೃಶ್ಯತೇ ಪ್ರಾಣಧಾರಣಂ॥ 14-23-26 (93078) ಬಹೂನಪಿ ಹಿ ಸಂಕಲ್ಪಾನ್ಮತ್ವಾ ಸ್ವಪ್ನಾನುಪಾಸ್ಯ ಚ। ಬುಭುಕ್ಷಯಾ ಪೀಡ್ಯಮಾನೋ ವಿಷಯಾನೇನ ಧಾವತಿ॥ 14-23-27 (93079) ಅಗಾರಮದ್ವಾರಮಿವ ಪ್ರವಿಶ್ಯ ಸಂಕಲ್ಪಭೋಗಾನ್ವಿಷಯಾನವಿಂದನ್। ಪ್ರಾಣಕ್ಷಯೇ ಶಾಂತಿಮುಪೈತಿ ನಿತ್ಯಂ ದಾರುಕ್ಷಯೇಽಗ್ನಿರ್ಜ್ವಲಿತೋ ಯಥೈವ॥ 14-23-28 (93080) ಕಾಮಂ ತು ನಷ್ಟೇಷು ಗುಣೇಷು ಸಂಗಃ ಕಾಮಂ ಚ ನಾನ್ಯೋನ್ಯಗುಣೋಪಲಬ್ಧಿಃ। ಅಸ್ಮಾನ್ವಿನಾ ನಾಸ್ತಿ ತಪೋಪಲಬ್ಧಿ- ಸ್ತಾಮಪ್ಯೃತೇ ತ್ವಾಂ ನ ಭಜೇತ್ಪ್ರಹರ್ಷಃ॥ ॥ 14-23-29 (93081) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ತ್ರಯೋವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 23 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 024

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.24. ಅಧ್ಯಾಯಃ 024

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನಾರ್ಜುನಂಪ್ರತಿ ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾದೀನಾಂ ಸ್ವಸ್ವಶ್ರೈಷ್ಠ್ಯಪ್ರಕಾರಕವಿವಾದಾದಿಪ್ರತಿಪಾದಕಬ್ರಾಹ್ಮಣದಂಪತಿಸಂವಾದಾನುವಾದಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ಸುಭಗೇ ಪಂಚಹೋತೄಣಾಂ ವಿಧಾನಮಿಹ ಯಾದೃಶಂ॥ 14-24-1 (93082) ಪ್ರಾಣಾಪಾನವುದಾನಶ್ಚ ಸಮಾನೋ ವ್ಯಾನ ಏವ ಚ। ಪಂಚಹೋತೄಂಸ್ತಥೈತಾನ್ವೈ ಪರಂ ಭಾವಂ ವಿದುರ್ಬುಧಾಃ॥ 14-24-2 (93083) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯುವಾಚ। 14-24-3x (7817) ಸ್ವಬಾವಾತ್ಸಪ್ತಹೋತಾರ ಇತಿ ಮೇ ಪೂರ್ವಿಕಾ ಮತಿಃ। ಯಥಾ ವೈ ಪಂಚ ಹೋತಾರಃ ಪರೋ ಭಾವಸ್ತದುಚ್ಯತಾಂ॥ 14-24-3 (93084) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-24-4x (7818) ಪ್ರಾಣೇನ ಸಂಭೃತೋ ವಾಯುರಪಾನೋ ಜಾಯತೇ ತತಃ। ಅಪಾನೇ ಸಂಭೃತೋ ವಾಯುಸ್ತತೋ ವ್ಯಾನಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ॥ 14-24-4 (93085) ವ್ಯಾನೇನ ಸಂಭೃತೋ ವಾಯುಸ್ತತೋದಾನಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ। ಉದಾನೇ ಸಂಭೃತೋ ವಾಯುಃ ಸಮಾನೋ ನಾಮ ಜಾಯತೇ॥ 14-24-5 (93086) ತೇಽಪೃಚ್ಛಂತ ಪುರೋ ಗತ್ವಾ ಪೂರ್ವಜಾತಂ ಪಿತಾಮಹಂ। ಯೋ ನಃ ಶ್ರೇಷ್ಠಸ್ತಮಾಚಕ್ಷ್ವ ಸ ನಃ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-24-6 (93087) ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। 14-24-7x (7819) ಯಸ್ಮಿನ್ಪ್ರಲೀನೇ ಪ್ರಲಯಂ ವ್ರಜಂತಿ ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಶರೀರೇ। ಯಸ್ಮಿನ್ಪ್ರವೃತ್ತೇ ಚ ಪುನಶ್ಚರಂತಿ ಸ ವೈ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಗಚ್ಛತ ಯತ್ರ ಕಾಮಃ॥ 14-24-7 (93088) ಪ್ರಾಣ ಉವಾಚ। 14-24-8x (7820) ಮಯಿ ಪ್ರಲೀನೇ ಪ್ರಲಯಂ ವ್ರಜಂತಿ ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಶರೀರೇ। ಮಯಿ ಪ್ರವೃತ್ತೇ ಚ ಪುನಶ್ಚರಂತಿ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಹ್ಯಹಂ ಪಶ್ಯತ ಮಾಂ ಪ್ರಲೀನಂ॥ 14-24-8 (93089) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-24-9x (7821) ಪ್ರಾಮಃ ಪ್ರಾಲೀಯತ ತತಃ ಪುನಶ್ಚ ಪ್ರಚಚಾರ ಹ। ಸಮಾನಶ್ಚಾಪ್ಯುದಾನಶ್ಚ ವಚೋ ಬ್ರೂತಾಂ ಪುನಃ ಶುಭೇ॥ 14-24-9 (93090) ನ ತ್ವಂ ಸರ್ವಮಿದಂ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠಸೀಹ ಯಥಾ ವಯಂ। ನ ತ್ವಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಹಿ ನಃ ಪ್ರಾಣ ಅಪಾನೋ ಹಿ ವಶೇ ತವ। ಪ್ರಚಚಾರ ಪುನಃ ಪ್ರಾಣಸ್ತತೋಽಪಾನೋಽಭ್ಯಭಾಷತ॥ 14-24-10 (93091) ಉಪಾನ ಉವಾಚ। 14-24-11x (7822) ಮಯಿ ಪ್ರಲೀನೇ ಪ್ರಲಯಂ ವ್ರಜಂತಿ ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಶರೀರೇ ಮಯಿ ಪ್ರವೃತ್ತೇ ಚ ಪುನಶ್ಚರಂತಿ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಹ್ಯಹಂ ಪಶ್ಯತ ಮಾಂ ಪ್ರಲೀನಂ॥ 14-24-11 (93092) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-24-12x (7823) ವ್ಯಾನಶ್ಚ ತಮುದಾನಶ್ಚಿ ಭಾಷಮಾಣಮಥೋಚತುಃ। ಅಪಾನ ನ ತ್ವಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೋಸಿ ಪ್ರಾಣೋ ಹಿ ವಶಗಸ್ತವ॥ 14-24-12 (93093) ಅಪಾನಃ ಪ್ರಚಚಾರಾಥ ವ್ಯಾನಸ್ತಂ ಪುನರಬ್ರವೀತ್। ಶ್ರೇಷ್ಠೋಽಹಮಸ್ಮಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಶ್ರೂಯತಾಂ ಯೇನ ಹೇತುನಾ॥ 14-24-13 (93094) ಮಯಿ ಪ್ರಲೀನೇ ಪ್ರಲಯಂ ವ್ರಜಂತಿ ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಶರೀರೇ। ಮಯಿ ಪ್ರವೃತ್ತೇ ಚ ಪುನಶ್ಚರಂತಿ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಹ್ಯಹಂ ಪಶ್ಯತ ಮಾಂ ಪ್ರಲೀನಂ॥ 14-24-14 (93095) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-24-15x (7824) ಪ್ರಾಲೀಯತ ತತೋ ವ್ಯಾನಃ ಪುನಶ್ಚ ಪ್ರಚಚಾರ ಹ। ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾವುದಾನಸ್ಚ ಸಮಾನಶ್ಚ ತಮಬ್ರುವನ್॥ 14-24-15 (93096) ನ ತ್ವಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೋಸಿ ನೋ ವ್ಯಾನ ಸಮಾನಸ್ತು ವಶೇ ತವ। ಪ್ರಚಚಾರ ಪುನರ್ವ್ಯಾನಃ ಸಮಾನಃ ಪುನರಬ್ರವೀತ್। ಶ್ರೇಷ್ಠೋಽಹಮಸ್ಮಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಶ್ರೂಯತಾಂ ಯೇನ ಹೇತುನಾ॥ 14-24-16 (93097) ಮಯಿ ಪ್ರಲೀನೇ ಪ್ರಲಯಂ ವ್ರಜಂತಿ ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಶರೀರೇ। ಮಯಿ ಪ್ರವೃತ್ತೇ ಚ ಪುನಶ್ಚರಂತಿ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಹ್ಯಹಂ ಪಶ್ಯತ ಮಾಂ ಪ್ರಲೀನಂ॥ 14-24-17 (93098) `ತತಃ ಸಮಾನಃ ಪ್ರಾಲಿಲ್ಯೇ ಪುನಶ್ಚ ಪ್ರಚಚಾರ ಹ। ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾವುದಾನಸ್ಚ ವ್ಯಾನಶ್ಚೈವ ತಮಬ್ರವೀತ್। ನ ತ್ವಂ ಸಮಾನ ಶ್ರೇಷ್ಠೋಸಿ ವ್ಯಾನ ಏವ ವಶೇ ತವ॥' 14-24-18 (93099) ಸಮಾನಃ ಪ್ರಚಚಾರಾಥ ಉದಾನಸ್ತಮುವಾಚ ಹ। ಶ್ರೇಷ್ಠೋಽಹಮಸ್ಮಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಶ್ರೂಯತಾಂ ಯೇನ ಹೇತುನಾ॥ 14-24-19 (93100) ಮಯಿ ಪ್ರಲೀನೇ ಪ್ರಲಯಂ ವ್ರಜಂತಿ ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಶರೀರೇ। ಮಯಿ ಪ್ರವೃತ್ತೇ ಚ ಪುನಶ್ಚರಂತಿ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಹ್ಯಹಂ ಪಶ್ಯತ ಮಾಂ ಪ್ರಲೀನಂ॥ 14-24-20 (93101) ತತಃ ಪ್ರಾಲೀಯತೋದಾನಃ ಪುನಶ್ಚ ಪ್ರಚಚಾರ ಹ। ಪ್ರಾಣಾಪಾನೌ ಸಮಾನಶ್ಚ ವ್ಯಾನಶ್ಚೈವ ತಮಬ್ರುವನ್। ಉದಾನಿ ನ ತ್ವಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೋಸಿ ವ್ಯಾನಿ ಏವ ವಶೇ ತವ॥ 14-24-21 (93102) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-24-22x (7825) ತತಸ್ತಾನಬ್ರವೀತ್ಸರ್ವಾನ್ಸ್ಮಯಮಾನಃ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ। ಸರ್ವೇ ಶ್ರೇಷ್ಠಾ ನ ಚ ಶ್ರೇಷ್ಠಾಃ ಸರ್ವೇ ಚಾನ್ಯೋನ್ಯಕಾಂಕ್ಷಿಣಃ॥ 14-24-22 (93103) ಸರ್ವೇ ಸ್ವವಿಷಯೇ ಶ್ರೇಷ್ಠಾಃ ಸರ್ವೇ ಚಾನ್ಯೋನ್ಯಧರ್ಮಿಣಃ। ಇತಿ ತಾನಬ್ರವೀತ್ಸರ್ವಾನ್ಸಮವೇತಾನ್ಪ್ರಜಾಪತಿಃ॥ 14-24-23 (93104) ಏಕಃ ಸ್ಥಿರಶ್ಚರಾಶ್ಚಾನ್ಯೇ ವಿಶೇಷಾತ್ಪಂಚ ವಾಯವಃ। ಏಕ ಏವ ಚ ಸರ್ವಾತ್ಮಾ ಬಹುಧಾಽಪ್ಯುಪಚೀಯತೇ॥ 14-24-24 (93105) ಪರಸ್ಪರಸ್ಯ ಸುಹೃದೋ ಭಾವಯಂತಃ ಪರಸ್ಪರಂ। ಸ್ವಸ್ತಿ ವ್ರಜತ ಭದ್ರಂ ವೋ ಧಾರಯಧ್ವಂ ಪರಸ್ಪರಂ॥ ॥ 14-24-25 (93106) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಚತುರ್ವಿಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 24 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-24-24 ಬಹುಧಾಪ್ಯುಪಲೀಯತೇ ಇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 025

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.25. ಅಧ್ಯಾಯಃ 025

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನಾರ್ಜುನಂಪ್ರತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಮೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀಂಪ್ರತ್ಯುಕ್ತಸೃಷ್ಟ್ಯಾದಿಪ್ರತಿಪಾದಕನಾರದದೇವಮತಸಂವಾದಾನುವಾದಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ನಾರದಸ್ಯ ಚ ಸಂವಾದಮೃಷೇರ್ದೇವಮತಸ್ಯ ಚ॥ 14-25-1 (93107) ದೇವಮತ ಉವಾಚ। 14-25-2x (7826) ಜಂತೋಃ ಸಂಜಾಯಮಾನಸ್ಯ ಕಿಂನು ಪೂರ್ವಂ ಪ್ರವರ್ತತೇ। ಪ್ರಾಣೋಽಪಾನಃ ಸಮಾನೋ ವಾ ವ್ಯಾನೋ ವೋದಾನ ಏವ ಚ॥ 14-25-2 (93108) ನಾರದ ಉವಾಚ। 14-25-3x (7827) ಯೇನಾಯಂ ಸೃಜ್ಯತೇ ಜಂತುಸ್ತತೋಽನ್ಯಃ ಪೂರ್ವಮೇತಿ ತಂ। ಪ್ರಾಣದ್ವಂದ್ವಂ ಹಿ ವಿಜ್ಞೇಯಂ ತಿರ್ಯಗೂರ್ಧ್ವಮಧಶ್ಚ ಯತ್॥ 14-25-3 (93109) ದೇವಮತ ಉವಾಚ। 14-25-4x (7828) ಕೇನಾಯಂ ಸೃಜ್ಯತೇ ಜಂತುಃ ಕಶ್ಚಾನ್ಯಃ ಪೂರ್ವಮೇತಿ ತಂ। ಪ್ರಾಣದ್ವಂದ್ವಂ ಚ ಮೇ ಬ್ರೂಹಿ ತಿರ್ಯಗೂರ್ಧ್ವಮಧಶ್ಚ ಯತ್॥ 14-25-4 (93110) ನಾರದ ಉವಾಚ। 14-25-5x (7829) ಸಂಕಲ್ಪಾಜ್ಜಾಯತೇ ಹರ್ಷಃ ಶಬ್ದಾದಪಿ ಚ ಜಾಯತೇ। ರಸಾತ್ಸಂಜಾಯತೇ ಚಾಪಿ ರೂಪಾದಪಿ ಚ ಜಾಯತೇ॥ 14-25-5 (93111) `ಸ್ಪರ್ಶಾತ್ಸಂಜಾಯತೇ ಚಾಪಿ ಗಂಧಾದಪಿ ಚ ಜಾಯತೇ।' ಶುಕ್ರಾಚ್ಛೋಣಿತಸಂಸೃಷ್ಟಾತ್ಪೂರ್ವಂ ಪ್ರಾಣಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ। ಪ್ರಾಣೇನ ವಿಕೃತೇ ಶುಕ್ರೇ ತತೋಽಪಾನಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ॥ 14-25-6 (93112) ಶುಕ್ರಾತ್ಸಂಜಾಯತೇ ಚಾಪಿ ರಸಾದಪಿ ಚ ಜಾಯತೇ। ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಹರ್ಷೋ ಮಿಥುನಮಂತರಾ॥ 14-25-7 (93113) ಕಾಮಾತ್ಸಂಜಾಯತೇ ಶುಕ್ರಂ ಶುಕ್ರಾತ್ಸಂಜಾಯತೇ ರಜಃ। ಸಮಾನವ್ಯಾನಜನಿತೇ ಸಾಮಾನ್ಯೇ ಶುಕ್ರಶೋಣಿತೇ॥ 14-25-8 (93114) ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾವಿದಂ ದ್ವಂದ್ವಮವಾಕ್ ಚೋರ್ಧ್ವಂ ಚ ಗಚ್ಛತಃ। ವ್ಯಾನಃ ಸಮಾನಶ್ಚೈವೋಭೌ ತಿರ್ಯಗ್ದ್ವಂದ್ವತ್ವಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-25-9 (93115) ಅಗ್ನಿರ್ವೈ ದೇವತಾಃ ಸರ್ವಾ ಇತಿ ದೇವಸ್ಯ ಶಾಸನಾತ್। ಸಂಜಾಯತೇ ಹಿ ಪ್ರಾಣೇಷು ಜ್ಞಾನಂ ಬುದ್ಧಿಸಮನ್ವಿತಂ॥ 14-25-10 (93116) ತಸ್ಯ ಧೂಮಸ್ತಮೋರೂಪಂ ರಜೋ ಭಸ್ಮ ಸುತೇಜಸಃ। ಸರ್ವಂ ಸಂಜಾಯತೇ ತಸ್ಯ ಯತ್ರ ಪ್ರಕ್ಷಿಪ್ಯತೇ ಹವಿಃ॥ 14-25-11 (93117) ಹವಿಃ ಸಮಾನೋ ವ್ಯಾನಶ್ಚ ಇತಿ ಯಜ್ಞವಿದೋ ವಿದುಃ। ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾವಾಜ್ಯಭಾಗೌ ತಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಹುತಾಶನಃ॥ 14-25-12 (93118) ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಪರಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ। ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವಮಿತಿ ಯತ್ತ್ವೇತತ್ತನ್ಮೇ ನಿಗದತಃ ಶೃಣುಃ॥ 14-25-13 (93119) ಅಹೋರಾತ್ರಮಿದಂ ದ್ವಂದ್ವಂ ತಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಹುತಾಶನಃ। ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಪರಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ॥ 14-25-14 (93120) `ಉಭೇ ಸತ್ಯಾನೃತೇ ದ್ವಂದ್ವಂ ತಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಹುತಾಶನಃ। ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಪರಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ॥' 14-25-15 (93121) ಸಚ್ಚಾಸಚ್ಚೈವ ತದ್ದ್ವಂದ್ವಂ ತಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಹುತಾಶನಃ। ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಪರಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ॥ 14-25-16 (93122) `ಉಭೇ ಶುಭಾಶುಭೇ ದ್ವಂದ್ವಂ ತಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ಹುತಾಶನಃ। ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಪರಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ॥' 14-25-17 (93123) ಊರ್ಧ್ವಂ ಸಮಾನೋ ವ್ಯಾನಶ್ಚ ವ್ಯಸ್ಯತೇ ಕರ್ಮ ತೇನ ತತ್। ದ್ವಿತೀಯಂ ತು ಸಮಾನೇನ ಪುನರೇವ ವ್ಯವಸ್ಯತೇ॥ 14-25-18 (93124) ಶಾಂತ್ಯರ್ಥಂ ವಾಮದೇವ್ಯಂ ಚ ಶಾಂತಿರ್ಬ್ರಹ್ಮ ಸನಾತನಂ। ಏತದ್ರೂಪಮುದಾನಸ್ಯ ಪರಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ॥ ॥ 14-25-19 (93125) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಪಂಚವಿಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 25 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-25-18 ಪೂರ್ವಂಸಮಾನೋ ವ್ಯಾನೋಽಥ ವ್ಯಸ್ಯತೇ ತೇನ ಕರ್ಮಕೃತ್ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 026

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.26. ಅಧ್ಯಾಯಃ 026

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ 2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಕರ್ತೃಕರ್ಮಾದಿಪ್ರತಿಪಾದಕಬ್ರಾಹ್ಮಣದಂಪತಿಸಂವಾದಾನುವಾದಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ಚಾತುರ್ಹೋತ್ರವಿಧಾನಸ್ಯ ವಿದಾನಮಿಹ ಯಾದೃಶಂ॥ 14-26-1 (93126) ತಸ್ಯ ಸರ್ವಸ್ಯ ವಿಧಿವದ್ವಿಧಾನಮುಪದೇಕ್ಷ್ಯತೇ। ಶೃಣು ಮೇ ಗದತೋ ಭದ್ರೇ ರಹಸ್ಯಮಿದಮುದ್ಭುತಂ॥ 14-26-2 (93127) ಕರಣಂ ಕರ್ಮ ಕರ್ತಾ ಚ ಮೋಕ್ಷ ಇತ್ಯೇವ ಭಾಮಿನಿ। ಚತ್ವಾರ ಏತೇ ಹೋತಾರೋ ಯೈರಿದಂ ಜಗದಾವೃತಂ॥ 14-26-3 (93128) ಹೋತೄಣಾಂ ಸಾಧನಂ ಚೈವ ಶೃಣು ಸರ್ವಮಶೇಷತಃ। ಘ್ರಾಣಂ ಜಿಹ್ವಾ ಚ ಚಕ್ಷುಶ್ಚ ತ್ವಕ್ಚ ಶ್ರೋತ್ರಂ ಚ ಪಂಚಮಂ। ಮನೋ ಬುದ್ಧಿಶ್ಚ ಸಪ್ತೈತೇ ಜ್ಞೇಯಾಃ ಕಾರಣಹೇತವಃ॥ 14-26-4 (93129) ಗಂಧೋ ರಸಶ್ಚ ರೂಪಂ ಚ ಶಬ್ದಃ ಸ್ಪರ್ಶಶ್ಚ ಪಂಚಮಃ। ಮಂತವ್ಯಮವಬೋದ್ಧವ್ಯಂ ಸಪ್ತೈತೇ ಕರ್ಮಹೇತವಃ॥ 14-26-5 (93130) ಘ್ರಾತಾ ಭಕ್ಷಯಿತಾ ದ್ರಷ್ಟಾ ಸ್ಪ್ರಷ್ಟಾ ಶ್ರೋತಾ ಚ ಪಂಚಮಃ। ಮಂತಾ ಬೋದ್ಧಾ ಚ ಸಪ್ತೈತೇ ವಿಜ್ಞೇಯಾಃ ಕರ್ತೃಹೇತವಃ॥ 14-26-6 (93131) ಸ್ವಗುಣಾನ್ಭಕ್ಷಯಂತ್ಯೇತೇ ಗುಣವಂತಃ ಶುಭಾಶುಭಾನ್। ಅಸಂತೋ ನಿರ್ಗುಣಾಶ್ಚೈತೇ ಸಪ್ತೈತೇ ಮೋಕ್ಷಹೇತವಃ॥ 14-26-7 (93132) ವಿದುಷಾಂ ಬುಧ್ಯಮಾನಾನಾಂ ಸ್ವಂಸ್ವಂ ಸ್ಥಾನಂ ಯಥಾವಿಧಿ। ಗುಣಾಸ್ತೇ ದೇವತಾ ಭೂತ್ವಾ ಸತತಂ ಭುಂಜತೇ ಹವಿಃ॥ 14-26-8 (93133) `ಅದನ್ಹವೀಂಷಿ ಚಾನ್ನಾನಿ ಮಮತ್ವೇನ ವಿಹನ್ಯತೇ।' ಆತ್ಮಾರ್ಥೇ ಪಾಚಯನ್ನನ್ನಂ ಮಮತ್ವೇನೋಪಹನ್ಯತೇ॥ 14-26-9 (93134) ಅಭಕ್ಷ್ಯಭಕ್ಷಣಂ ಚೈವ ಮದ್ಯಪಾನಂ ಚ ಹಂತಿ ತಂ। ಸ ಚಾನ್ನಂ ಹಂತಿ ತಂ ಚಾನ್ನಂ ಸ ಹತ್ವಾ ಹನ್ಯತೇ ಪುನಃ॥ 14-26-10 (93135) ಹಂತಾ ಹ್ಯನ್ನಮಿದಂ ವಿದ್ವಾನ್ಪುನರ್ಜನಯತೀಶ್ವರಃ। ನ ಚಾನ್ನಾಜ್ಜಾಯತೇ ತಸ್ಮಿನ್ಸೂಕ್ಷ್ಮೋ ನಾಮ ವ್ಯತಿಕ್ರಮಃ॥ 14-26-11 (93136) ಮನಸಾ ಮನ್ಯತೇ ಯಚ್ಚ ಯಚ್ಚ ವಾಚಾ ನಿಗದ್ಯತೇ। ಶ್ರೋತ್ರೇಣ ಶ್ರೂಯತೇ ಯಚ್ಚ ಚಕ್ಷುಷಾ ಯಚ್ಚ ದೃಶ್ಯತೇ॥ 14-26-12 (93137) ಸ್ಪರ್ಶೇನ ಸ್ಪೃಶ್ಯತೇ ಯಚ್ಚ ಘ್ರಾಣೇನ ಘ್ರಾಯತೇ ಚ ಯತ್। ಮನಸ್ಯೇತಾನಿ ಸಂಯಂಯ ಹವೀಂಷ್ಯೇತಾನಿ ಸರ್ವಶಃ॥ 14-26-13 (93138) ಗುಣವತ್ಪಾವಕೋ ಮಹ್ಯಂ ದೀಪ್ಯತೇಽಂತಃಶರೀರಗಃ। ಯೋಗಯಜ್ಞಃ ಪ್ರವೃತ್ತೋ ಮೇ ಜ್ಞಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮಮಯೋ ಹವಿಃ। ಪ್ರಾಣಸ್ತೋತ್ರೋಽಪಾನಶಸ್ತ್ರಃ ಸರ್ವತ್ಯಾಗಸುದಕ್ಷಿಣಃ॥ 14-26-14 (93139) ಕರ್ತಾಽನುಮಂತಾ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮಾ ಹೋತಾಽಧ್ವರ್ಯುಃ ಕೃತಸ್ತುತಿಃ ಋತಂ ಪ್ರಶಾಸ್ತಾ ತಚ್ಛಸ್ತ್ರಮಪವರ್ಗೋಽಸ್ಯ ದಕ್ಷಿಣಾ॥ 14-26-15 (93140) ಋಚಶ್ಚಾಪ್ಯತ್ರ ಶಂಸಂತಿ ನಾರಾಯಣವಿದೋ ಜನಾಃ। ನಾರಾಯಣಾಯ ದೇವಾಯಯದವಿಂದನ್ಪಶೂನ್ಪುರಾ॥ 14-26-16 (93141) ತತ್ರ ಸಾಮಾನಿ ಗಾಯಂತಿ ತತ್ರ ಚಾಹುರ್ನಿದರ್ಶನಂ। ದೇವಂ ನಾರಾಯಣಂ ಭೀರು ಸರ್ವಾತ್ಮಾನಂ ನಿಬೋಧ ತಂ॥ ॥ 14-26-17 (93142) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಷಡಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 26 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-26-11 ಅದ್ಯಮನ್ನಮದನ್ನಹ್ನಿ ಪುನರಿತಿ ಕ.ಪಾಠಃ॥ 7-26-14 ದೀಪ್ಯತೇ ಹವ್ಯವಾಹನ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 027

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.27. ಅಧ್ಯಾಯಃ 027

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಪ್ರಜಾಪತಿನಾ ಏಕೇನೈವ ಶಬ್ದೇನ ಪರಬ್ರಹ್ಮೋಪದೇಶೇ ದೇವರ್ಷ್ಯಾದೀನಾಂ ಸ್ವಸ್ವಯೋಗ್ಯತಾನುಸಾರೇಣ ನಾನಾರ್ಥಾವಗಮಪ್ರತಿಪಾದಕಬ್ರಾಹ್ಮಣದಂಪತಿಸಂವಾದಾನುವಾದಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ಏಕಃ ಶಾಸ್ತಾ ನ ದ್ವಿತೀಯೋಸ್ತಿ ಶಾಸ್ತಾ ಯೋ ಹೃಚ್ಛಯಸ್ತಮಹಮನು ಬ್ರವೀಮಿ। ತೇನೈವ ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರವಣಾದಿವೋದಕಂ ಯಥಾ ನಿಯುಕ್ತೋಸ್ಮಿ ತಥಾ ವಹಾಮಿ॥ 14-27-1 (93143) ಏಕೋ ಗುರುರ್ನಾಸ್ತಿ ತತೋ ದ್ವಿತೀಯೋ ಯೋ ಹೃಚ್ಛಯಸ್ತಮಹಮನು ಬ್ರವೀಮಿ। ತೇನಾನುಶಿಷ್ಟಾ ಗುರುಣಾ ಸದೈವ ಪುರಾ ಹತಾ ದಾನವಾಃ ಸರ್ವ ಏವ॥ 14-27-2 (93144) ಏಕೋ ಬಂಧುರ್ನಾಸ್ತಿ ತತೋ ದ್ವಿತೀಯೋ ಯೋ ಹೃಚ್ಛಯಸ್ತಮಹಮನು ಬ್ರವೀಮಿ। ತೇನಾನುಶಿಷ್ಟಾ ಬಾಂಧವಾ ಬಂಧುಮಂತಃ ಸಪ್ತರ್ಷಯಃ ಪಾರ್ಥ ದಿವಿ ಪ್ರಭಾಂತಿ॥ 14-27-3 (93145) ಏಕಃ ಶ್ರೋತಾ ನಾಸ್ತಿ ತತೋ ದ್ವಿತೀಯೋ ಯೋ ಹೃಚ್ಛಯಸ್ತಮಹಮನು ಬ್ರವೀಮಿ। ತಸ್ಮಿನ್ಗುರೌ ಗುರುವಾಸಂ ನಿರುಷ್ಯಟ ಶಕ್ರೋ ಗತಃ ಸರ್ವಲೋಕಾಮರತ್ವಂ॥ 14-27-4 (93146) ಏಕೋ ದ್ವೇಷ್ಟಾ ನಾಸ್ತಿ ತತೋ ದ್ವಿತೀಯೋ ಯೋ ಹೃಚ್ಛಯಸ್ತಮಹಮನು ಬ್ರವೀಮಿ। ತೇನಾನುಶಿಷ್ಟಾ ಗುರುಣಾ ಸದೈವ ಲೋಕೇ ದ್ವಿಷ್ಟಾಃ ಪನ್ನಗಾಃ ಸರ್ವ ಏವ॥ 14-27-5 (93147) ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ಪ್ರಜಾಪತೌ ಪನ್ನಗಾನಾಂ ದೇವರ್ಷೀಣಾಂ ಚ ಸಂವಿದಂ॥ 14-27-6 (93148) ದೇವರ್ಷಯಶ್ಚ ನಾಗಾಶ್ಚಾಪ್ಯಸುರಾಶ್ಚ ಪ್ರಜಾಪತಿಂ। ಪರ್ಯಪೃಚ್ಛನ್ನುಪಾಸೀನಂ ಶ್ರೇಯೋಃ ನಃ ಪ್ರೋಚ್ಯತಾಮಿತಿ॥ 14-27-7 (93149) ತೇಷಾಂ ಪ್ರೋವಾಚ ಭಗವಾಞ್ಶ್ರೇಯಃ ಸಮನುಪೃಚ್ಛತಾಂ। ಓಮಿತ್ಯೇಕಾಕ್ಷರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ತೇ ಶ್ರುತ್ವಾ ಪ್ರಾದ್ರವಂದಿಶಃ॥ 14-27-8 (93150) ತೇಷಾಂ ಪ್ರದ್ರವಮಾಣಾನಾಮುಪದೇಶಂ ಚ ಶೃಣ್ವತಾಂ। ಸರ್ಪಾಣಾಂ ದಂಶನೇ ಭಾವಃ ಪ್ರವೃತ್ತಃ ಪೂರ್ವಮೇ ತು॥ 14-27-9 (93151) ಅಸುರಾಣಾಂ ಪ್ರವೃತ್ತಸ್ತು ದಂಭಭಾವಃ ಸ್ವಭಾವಜಃ। ದಾನಂ ದೇವಾ ವ್ಯವಸಿತಾ ದಮಮೇವ ಮಹರ್ಷಯಃ॥ 14-27-10 (93152) ಏಕಂ ಶಾಸ್ತಾರಮಾಸಾದ್ಯ ಶಬ್ದೇನೈಕೇನ ಸಂಸ್ಕೃತಾಃ। ನಾನಾವ್ಯವಸಿತಾಃ ಸರ್ವೇ ಸರ್ಪದೇವರ್ಷಿದಾನವಾಃ॥ 14-27-11 (93153) ಶೃಣೋತ್ಯಯಂ ಪ್ರೋಚ್ಯಮಾನಂ ಗೃಹ್ಣಾತಿ ಚ ಯಥಾತಥಂ। ಪೃಚ್ಛತಸ್ತದತೋ ಭೂಯೋ ಗುರುರನ್ಯೋ ನ ವಿದ್ಯತೇ॥ 14-27-12 (93154) ತಸ್ಯ ಚಾನುಮತೇ ಕರ್ಮ ತತಃ ಪಶ್ಚಾತ್ಪ್ರವರ್ತತೇ। ಗುರುರ್ಬಂಧುಶ್ಚ ಶಾಸ್ತಾ ಚ ದ್ವೇಷ್ಟಾ ಚ ಹೃದಿ ಸಂಶ್ರಿತಾಃ॥ 14-27-13 (93155) ಪಾಪೇನ ವಿಚರಂʼಲ್ಲೋಕೇ ಪಾಪಚಾರೀ ಭವತ್ಯಯಂ। ಶುಭೇನ ವಿಚರಂʼಲ್ಲೋಕೇ ಶುಭಚಾರೀ ಭವತ್ಯುತ॥ 14-27-14 (93156) ಕಾಮಚಾರೀ ತು ಕಾಮೇನ ಯ ಹಂದ್ರಿಯಸುಖೇ ರತಃ। ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಸದೈವೈಷ ಯ ಇಂದ್ರಿಯಜಯೇ ರತಃ॥ 14-27-15 (93157) ಅಪೇತವ್ರತಕರ್ಮಾ ತು ಕೇವಲಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ಸ್ಥಿತಃ। ಬ್ರಹ್ಮಭೂತಶ್ಚರಂʼಲ್ಲೋಕೇ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಭವತ್ಯಯಂ॥ 14-27-16 (93158) ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಸಮಿಧಸ್ತಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಾಗ್ನಿರ್ಬ್ರಹ್ಮಸಂಸ್ತರಃ। ಆಪೋ ಬ್ರಹ್ಮ ಗುರುರ್ಬ್ರಹ್ಮ ಸ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ಸಮಾಹಿತಃ॥ 14-27-17 (93159) ಏತದೇವೇದೃಶಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ವಿದುರ್ಬುಧಾಃ। ವಿದಿತ್ವಾ ಚಾನ್ವಪದ್ಯಂತ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೇನಾನುದರ್ಶಿತಾಃ॥ ॥ 14-27-18 (93160) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 27 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-27-1 ಏಕಃ ಶಾಸ್ತಾ ನ ದ್ವಿತೀಯೋಸ್ತಿ ಕಶ್ಚಿದ್ಯಥಾ ನಿಯುಕ್ತೋಽಸ್ಮಿ ತಥಾ ಚರಾಮಿ। ಹೃದ್ಯೇಷ ತಿಷ್ಠನ್ಪುರುಷಃ ಶಾಸ್ತಿ ಶಾಸ್ತಾ ತೇನಾನುಯುಕ್ತಃ ಪ್ರವಣಾದಿವೋದಕಮಿತಿ ಕ.ಟ.ದ.ಪಾಠಃ॥ 7-27-7 ದೇವಾಶ್ಚ ಋಷಯಶ್ಚೇತಿ ದ್ವಂದ್ವಃ॥ 7-27-8 ಪ್ರಾದ್ರವನ್ಪ್ರತಿಪೇದಿರೇ। ದಿಶೋ ಬಹೂನ್ಮಾರ್ಗಾನ್॥ 7-27-13 ಗುರುರ್ಬೋದ್ಧಾ ಚ ಶ್ರೋತಾ ಚ ದ್ವೇಷ್ಟಾ ಚ ಹೃದಿ ನಿಃಸೃತ ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 028

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.28. ಅಧ್ಯಾಯಃ 028

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣನೇ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ವಿದ್ಯಾಬ್ರಹ್ಮಣೋರರಣ್ಯತ್ವರೂಪಣಪರಬ್ರಾಹ್ಮಣದಂಪತಿಸಂವಾದಾನುವಾದಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ಸಂಕಲ್ಪದಂಶಮಶಕಂ ಶೋಕಹರ್ಷಹಿಮಾತಪಂ। ಮೋಹಾಂಧಕಾರತಿಮಿರಂ ಲೋಭವ್ಯಾಧಿಸರೀಸೃಪಂ॥ 14-28-1 (93161) ವಿಷಯೈಕಾತ್ಯಯಾಧ್ವಾನಂ ಕಾಮಕ್ರೋಧಕಿರಾತಕಂ। ತದತೀತ್ಯ ಮಹಾದುರ್ಗಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟೋಸ್ಮಿ ಮಹದ್ವನಂ॥ 14-28-2 (93162) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯುವಾಚ। 14-28-3x (7830) ಕ್ವ ತದ್ವನಂ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞ ಕೇ ವೃಕ್ಷಾಃ ಸರಿತಶ್ಚ ಕಾಃ। ಕಿಯಂತಃ ಪರ್ವತಾಶ್ಚೈವ ಕಿಯತ್ಯಧ್ಯನಿ ತದ್ವನಂ॥ 14-28-3 (93163) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-28-4x (7831) ನೈತದಸ್ತಿ ಪೃಥಗ್ಭಾವಃ ಕಿಂಚಿನದ್ಯತ್ತತಃ ಸುಖಂ। ನೈತದಸ್ತ್ಯಪೃಥಗ್ಭಾವಃ ಕಿಂಚಿದ್ದುಃಖತರಂ ತತಃ॥ 14-28-4 (93164) ತಸ್ಮಾದ್ಧ್ರಸ್ವತರಂ ನಾಸ್ತಿ ನ ತತೋಸ್ತಿ ಮಹತ್ತರಂ। ನಾಸ್ತಿ ತಸ್ಮಾದ್ದುಃಖತರಂ ನಾಸ್ತ್ಯನ್ಯತ್ತತ್ಸಮಂ ಸುಖಂ॥ 14-28-5 (93165) ನ ತತ್ರಾವಿಶ್ಯಿ ಶೋಚಂತಿ ನ ಪ್ರಹೃಷ್ಯಂತಿ ಚ ದ್ವಿಜಾಃ। ನ ಚ ಬಿಭ್ಯತಿ ಕೇಭ್ಯಶ್ಚಿನ್ನೈಭ್ಯೋ ಬಿಭ್ಯತಿ ಕೇಚನ॥ 14-28-6 (93166) ತಸ್ಮಿನ್ವನೇ ಸಪ್ತ ಮಹಾದ್ರುಮಾಶ್ಚ ಫಲಾನಿ ಸಪ್ತಾತಿಥಯಶ್ಚ ಸಪ್ತ। ಸಪ್ತಾಶ್ರಮಾಃ ಸಪ್ತ ಸಮಾಧಯಶ್ಚ ದೀಕ್ಷಾಶ್ಚ ಸಪ್ತೈತದರಣ್ಯರೂಪಂ॥ 14-28-7 (93167) ಪಂಚವರ್ಣಾನಿ ದಿವ್ಯಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಚ। ಸೃಜಂತಃ ಪಾದಪಾಸ್ತತ್ರ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಿ ತದ್ವನ್ಂ॥ 14-28-8 (93168) ಸುವರ್ಣಾನಿ ದ್ವಿವರ್ಣಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಚ। ಸೃಜಂತಃ ಪಾದಪಾಸ್ತತ್ರ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಿ ತದ್ವನಂ॥ 14-28-9 (93169) `ಶಂಕರಾಣಿ ತ್ರಿವರ್ಣಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಚ। ಸೃಜಂತಃ ಪಾದಪಾಸ್ತತ್ರ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಿ ತದ್ವನಂ' 14-28-10 (93170) ಸುರಭೀಣಿ ದ್ವಿವರ್ಣಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಚ। ಸೃಜಂತಃ ಪಾದಪಾಸ್ತತ್ರ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಿ ತದ್ವನಂ॥ 14-28-11 (93171) ಸುರಭೀಣ್ಯೇಕವರ್ಣಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಚ। ಸೃಜಂತಃ ಪಾದಪಾಸ್ತತ್ರ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಿ ತದ್ವನಂ॥ 14-28-12 (93172) ಬಹೂನ್ಯವ್ಯಕ್ತವರ್ಣಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಚ। ವಿಸೃಜಂತೌ ಮಹಾವೃಕ್ಷೌ ತದ್ವನಂ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠತಃ॥ 14-28-13 (93173) ಏಕೋ ವಹ್ನಿಃ ಸುಮನಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತ್ರ ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಸಮಿಧಶ್ಚಾತ್ರ ಸಂತಿ। ತೇಭ್ಯೋ ವೃಕ್ಷಾಃಕ ಸಪ್ತ ಫಲಂತಿ ದೀಕ್ಷಾ ಗುಣಾಃ ಫಲಾನ್ಯತಿಥಯಃ ಫಲಾಶಾಃ॥ 14-28-14 (93174) ಆತಿಥ್ಯಂ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣಂತಿ ತತ್ರ ಸಪ್ತ ಮಹರ್ಷಯಃ। ಅರ್ಚಿತೇಷು ಪ್ರಲೀನೇಷು ತೇಷ್ವನ್ಯದ್ರೋಚತೇ ವನಂ॥ 14-28-15 (93175) ಪ್ರಜ್ಞಾವೃಕ್ಷಂ ಮೋಕ್ಷಫಲಂ ಶಾಂತಿಚ್ಛಾಯಾಸಮನ್ವಿತಂ। ಜ್ಞಾನಾಶ್ರಯಂ ತೃಪ್ತಿತೋಯಮಂತಃಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಭಾಸ್ಕರಂ॥ 14-28-16 (93176) ಯೇಽಧಿಗಚ್ಛಂತಿ ತತ್ಸಂತಸ್ತೇಷಾಂ ನಾಸ್ತಿ ಪುನರ್ಭವಃ। ಊರ್ಧ್ವಂ ಚಾಧಶ್ಚ ತಿರ್ಯಕ್ಚ ತಸ್ಯ ನಾಂತೋಽಧಿಗಂಯತೇ॥ 14-28-17 (93177) ಸಪ್ತ ಸ್ತ್ರಿಯಸ್ತತ್ರ ಚರಂತಿ ಸತ್ಯಾ- ಸ್ತ್ವವಾಙ್ಮುಖಾ ಭಾನುಮತ್ಯೋ ಜನಿತ್ರ್ಯಃ। ಊರ್ಧ್ವಂ ರಸಾನಾದದತೇ ಪ್ರಜಾಭ್ಯಃ ಸರ್ವಾನ್ಯಥಾ ನಿತ್ಯಮನಿತ್ಯತಾ ಚ॥ 14-28-18 (93178) ತತ್ರೈವ ಪ್ರತಿತಿಷ್ಠಂತಿ ಪುನಸ್ತತ್ರೋದಯಂತಿ ಚ। ಸಪ್ತ ಸಪ್ತರ್ಷಯಃ ಸಿದ್ಧಾ ವಸಿಷ್ಠಪ್ರಮುಖೈಃ ಸಹ॥ 14-28-19 (93179) ಯಶೋ ವರ್ಚೋ ಭಗಶ್ಚೈವ ವಿಜಯಃ ಸಿದ್ಧತೇಜಸಃ। ಏತಮೇವಾನುವರ್ತಂತೇ ಸಪ್ತ ಜ್ಯೋತೀಂಷಿ ಭಾಸ್ಕರಂ॥ 14-28-20 (93180) ಋಷಯಃ ಪರ್ವತಾಶ್ಚೈವ ಸಂತಿ ತತ್ರ ಸಮಾಸತಃ। ನದ್ಯಶ್ಚ ಪರಿತೋ ವಾರಿ ವಹಂತ್ಯೋ ಬ್ರಹ್ಮಿಸಂಭವಂ॥ 14-28-21 (93181) ನದೀನಾಂ ಸಂಗಮಶ್ಚೈವ ವೈತಾನೇ ಸಮುಪಹರೇ। ಸ್ವಾತ್ಮತೃಪ್ತಾ ಯತೋ ಯಾಂತಿ ಸಾಕ್ಷಾದೇವ ಪಿತಾಮಹಂ॥ 14-28-22 (93182) ಕೃಶಾಶಾಃ ಸುವ್ರತಾಃ ಶಾಂತಾಸ್ತಪಸಾ ದಗ್ಧಕಿಲ್ಬಿಷಾಃ। ಆತ್ಮನ್ಯಾತ್ಮಾನಮಾವೇಶ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಸ್ತಮುಪಾಸತೇ॥ 14-28-23 (93183) ಶಮಿಮಪ್ಯತ್ರ ಶಂಸಂತಿ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯವಿದೋ ಜನಾಃ। ತದರಣ್ಯಮಭಿಪ್ರೇತ್ಯ ಯಥಾತತ್ವಮಜಾಯತ॥ 14-28-24 (93184) ಏತದೇವೇದೃಶಂ ಪುಣ್ಯಮರಣ್ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ। ವಿದಿತ್ವಾ ಚಾನುತಿಷ್ಠಂತಿ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೇನಾನುದರ್ಶಿನಾ॥ ॥ 14-28-25 (93185) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟಾವಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 28 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-28-7 ಸಪ್ತರ್ಷಯಃ ಸಪ್ತ ತಥೇಂಧನಾನಿ ಇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-28-9 ಚತುರ್ವರ್ಣಾನಿ ದಿವ್ಯಾನೀತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-28-13 ಸೃಜಂತಃ ಪಾದಪಾಸ್ತತ್ರ ವ್ಯಾಪ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಿ ತದ್ವನಮಿತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-28-19 ತತ್ರೋಪಯಂತಿ ಚೇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ। ತೇಚ ಸಪ್ತರ್ಷಯಃ ಸಿದ್ಧಾ ಇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-28-20 ಭಗಶ್ಚೋಜೋ ವಿಜಯಃ ಸಿದ್ಧಿತೇಜಸೀ ಇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-28-24 ಋಚಮಪ್ಯತ್ರ ಪಶ್ಯಂತಿ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯೇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-28-25 ವಿದಿತ್ವಾ ನಾನುಪಶ್ಯಂತಿ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಾ ನಾನುದರ್ಶನಮಿತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 029

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.29. ಅಧ್ಯಾಯಃ 029

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನಾರ್ಜುನಂಪ್ರತಿ ಯಾಗೀಯಹಿಂಸಾಯಾ ಅಧರ್ಂಯತ್ವಾಭಾವಪ್ರತಿಪಾದಕಾಧ್ವರ್ಯುಯತಿಸಂವಾದಾನುವಾದಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ಗಂಧಾನ್ನ ಜಿಘ್ರಾಮಿ ರಾಸಾನ್ನ ವೇದ್ಮಿ ರೂಪಂ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ ನ ಚ ಸ್ಪೃಶಾಮಿ। ನ ಚಾಪಿ ಶಬ್ದಾನ್ವಿವಿಧಾಞ್ಶೃಣೋಮಿ ನ ಚಾಪಿ ಸಂಕಲ್ಪಮುಪೈಮಿ ಕಂಚಿತ್॥ 14-29-1 (93186) ಅರ್ಥಾನಿಷ್ಟಾನ್ಕಾಮಯತೇ ಸ್ವಭಾವಃ ಸರ್ವಾಂದ್ವೇಷ್ಯಾನ್ಪ್ರದ್ವಿಷತೇ ಸ್ವಭಾವಃ। ಕಾಮದ್ವೇಷಾನುದ್ಭವತಃ ಸ್ವಭಾವಾ- ತ್ಪ್ರಾಣಾಪಾನೌ ಜಂತುದೇಹಾನ್ನಿವೇಶ್ಯ॥ 14-29-2 (93187) ತೇಭ್ಯಶ್ಚಾನ್ಯಾಂಸ್ತೇಷು ನಿತ್ಯಾಂಶ್ಚ ಭಾವಾ- ನ್ಭೂತಾತ್ಮಾನಂ ಅಕ್ಷಯೇಽಹಂ ಶರೀರೇ। ತಸ್ಮಿಂಸ್ತಿಷ್ಠನ್ನಾಸ್ಮಿ ಸಕ್ತಃ ಕಥಂಚಿ- ತ್ಕಾಮಕ್ರೋಧಾಭ್ಯಾಂ ಜರಯಾ ಮೃತ್ಯುನಾ ಚ॥ 14-29-3 (93188) ಅಕಾಮಯಾನಸ್ಯ ಚ ಸರ್ವಕಾಮಾ- ನವಿದ್ವಿಷಾಣಸ್ಯ ಚ ಸರ್ವದೋಷಾನ್। ನ ಮೇ ಸ್ವಭಾವೇಷು ಭವಂತಿ ಲೇಪಾ- ಸ್ತೋಯಸ್ಯ ಬಿಂದೋರಿವ ಪುಷ್ಕರೇಷು॥ 14-29-4 (93189) ನಿತ್ಯಸ್ಯ ಚೈತಸ್ಯ ಭವಂತಿ ನಿತ್ಯಾ ನಿರೀಕ್ಷ್ಯಮಾಣಸ್ಯ ಬಹೂನ್ಸ್ವಭಾವಾನ್। ನ ಸಜ್ಜತೇ ಕರ್ಮಸು ಭೋಗಜಾಲಂ ದಿವೀವ ಸೂರ್ಯಸ್ಯ ಮಯೂಖಜಾಲಂ॥ 14-29-5 (93190) ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ಅಧ್ವರ್ಯುಯತಿಸಂವಾದಂ ತಂ ನಿಬೋಧ ಯಶಸ್ವಿನಿ॥ 14-29-6 (93191) ಪ್ರೋಕ್ಷ್ಯಮಾಣಂ ಪಶುಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಯಜ್ಞಕರ್ಮಣ್ಯಥಾಬ್ರವೀತ್। ಯತಿರಧ್ವರ್ಯುಮಾಸೀನೋ ಹಿಂಸೋಯಮಿತಿ ಕುತ್ಸಯನ್॥ 14-29-7 (93192) ತಮಧ್ವರ್ಯುಃ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ನಾಯಂ ಛಾಗೋ ವಿನಶ್ಯತಿ। ಶ್ರೇಯಸಾ ಯೋಕ್ಷ್ಯತೇ ಜಂತುರ್ಯಜ್ಞಾಚ್ಛ್ರುತಿರಿಯಂ ತಥಾ॥ 14-29-8 (93193) ಯೋ ಹ್ಯಸ್ಯ ಪಾರ್ಥಿವೋ ಭಾಗಃ ಪೃಥಿವೀಂ ಸ ಗಮಿಷ್ಯತಿ। ಯದಸ್ಯ ವಾರಿಜಂ ಕಿಂಚಿದಪಸ್ತತ್ಸಂಪ್ರವೇಕ್ಷ್ಯತಿ॥ 14-29-9 (93194) ಸೂರ್ಯಂ ಚಕ್ಷುರ್ದಿಶಃ ಶ್ರೋತ್ರೇ ಪ್ರಾಣೋಽಸ್ಯ ದಿವಮೇವ ಚ। ಆಗಮೇ ವರ್ತಮಾನಸ್ಯ ನಮೇ ದೋಷೋಸ್ತಿ ಕಶ್ಚನ॥ 14-29-10 (93195) ಯತಿರುವಾಚ। 14-29-11x (7832) ಪ್ರಾಣೈರ್ವಿಯೋಗೇ ಚ್ಛಾಗಸ್ಯ ಯದಿ ಶ್ರೇಯಃ ಪ್ರಪಶ್ಯಸಿ। ಛಾಗಾರ್ಥೇ ವರ್ತತೇ ಯಜ್ಞೋ ಭವತಃ ಕಿಂ ಪ್ರಯೋಜನಂ॥ 14-29-11 (93196) ಅನು ತ್ವಾಂ ಮನ್ಯತೇ ಮಾತಾ ಅನು ತ್ವಾಂ ಮನ್ಯತೇ ಪಿತಾ। ಮಂತ್ರವಿಜ್ಞಾನಮುನ್ನೀಯ ಪರಿವರ್ತೇ ವಿಶೇಷತಃ॥ 14-29-12 (93197) ಏವಮೇವಾನುಮನ್ಯೇರಂಸ್ತಾನ್ಭವಾಂದ್ರಷ್ಟುಮರ್ಹತಿ। ತೇಷಾಮನುಮತಿಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಶಕ್ಯಾ ಕರ್ತುಂ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-29-13 (93198) ಅಧ್ವರ್ಯುರುವಾಚ। 14-29-14x (7833) ಪ್ರಾಣಾ ಅಪ್ಯಸ್ಯ ಚ್ಛಾಗಸ್ಯ ಪ್ರಾಪಿತಾಸ್ತೇ ಸ್ವಯೋನಿಷು। ಶರೀರಂ ಕೇವಲಂ ಶಿಷ್ಟಂ ನಿಶ್ಚೇಷ್ಟಮಿತಿ ಮೇ ಮತಿಃ॥ 14-29-14 (93199) ಇಂಧನಸ್ಯ ತು ತುಲ್ಯೇನ ಶರೀರೇಣಿ ವಿಚೇತಸಾ। ಹಿಂಸಾ ಹಿ ಯಷ್ಟುಕಾಮಾನಾಮಿಂಧನಂ ಪಶುಸಂಜ್ಞಿತಂ॥ 14-29-15 (93200) ಅಹಿಂಸಾ ಸರ್ವಧರ್ಮಾಣಾಮಿತಿ ವೃದ್ಧಾನುಶಾಸನಂ। ಯದಹಿಂಸ್ರಂ ಭವೇತ್ಕರ್ಮ ತತ್ಕಾರ್ಯಮಿತಿ ವಿದ್ಮಹೇ॥ 14-29-16 (93201) ಅಹಿಂಸೇತಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞೇಯಂ ಯದಿ ವಕ್ಷ್ಯಾಂಯತಃ ಪರಂ। ಶಕ್ಯಂ ಬಹುವಿಧಂ ವಕ್ತುಂ ಭವತಾ ಕಾರ್ಯದೂಷಣಂ॥ 14-29-17 (93202) ಅಹಿಂಸಾ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ನಿತ್ಯಮಸ್ಮಾಸು ರೋಚತೇ। ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತಃ ಸಾಧಯಾಮೋ ನ ಪರೋಕ್ಷಮುಪಾಸ್ಮಹೇ॥ 14-29-18 (93203) ಅಧ್ವರ್ಯರುವಾಚ। 14-29-19x (7834) ಭೂಮೇರ್ಗಂಧಗುಣಾನ್ಭುಂಕ್ಷ್ವ ಪಿಬಸ್ಯಾಪೋಮಯಾನ್ರಸಾನ್। ಜ್ಯೋತಿಷಾಂ ಪಶ್ಯತೇ ರೂಪಂ ಸ್ಪೃಶಸ್ಯನಿಲಜಾನ್ಗುಣಾನ್॥ 14-29-19 (93204) ಶೃಣೋಷ್ಯಾಕಾಶಜಾಞ್ಶಬ್ದಾನ್ಮನಸಾ ಮನ್ಯಸೇ ಮತಿಂ। ಸರ್ವಾಣ್ಯೇತಾನಿ ಭೂತಾನಿ ಪ್ರಾಣಾ ಇತಿ ಚ ಮನ್ಯಸೇ॥ 14-29-20 (93205) ಪ್ರಾಣಾದಾನೇ ನಿವೃತ್ತೋಸಿ ಹಿಂಸಾಯಾಂ ವರ್ತತೇ ಭವಾನ್। ನಾಸ್ತಿ ಚೇಷ್ಟಾ ವಿನಾ ಹಿಂಸಾಂ ಕಿಂ ವಾ ತ್ವಂ ಮನ್ಯಸೇ ದ್ವಿಜ॥ 14-29-21 (93206) ಯತಿರುವಾಚ। 14-29-22x (7835) ಅಕ್ಷರಂ ಚ ಕ್ಷರಂ ಚೈವ ದ್ವೈಧೀಭಾವೋಽಯಮಾತ್ಮನಃ। ಅಕ್ಷರಂ ತತ್ರ ಸದ್ಭಾವಃ ಸ್ವಭಾವಃ ಕ್ಷರ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-29-22 (93207) ಪ್ರಾಣೋ ಜಿಹ್ವಾ ಮನಃ ಸತ್ತ್ವಂ ಸದ್ಭಾವೋ ರಜಸಾ ಸಹ। ಭಾವೈರೇತೈರ್ವಿಮುಕ್ತಸ್ಯ ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವಸ್ಯ ನಿರಾಶಿಷಃ॥ 14-29-23 (93208) ಸಮಸ್ಯ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ನಿರ್ಮಮಸ್ಯ ಜಿತಾತ್ಮನಃ। ಸಮಂತಾತ್ಪರಿಮುಕ್ತಸ್ಯ ನ ಭಯಂ ವಿದ್ಯತೇ ಕ್ವಚಿತ್॥ 14-29-24 (93209) ಅಧ್ವರ್ಯುರುವಾಚ। 14-29-25x (7836) ಸದ್ಭಿರೇವೇಹ ಸಂವಾದಃ ಕಾರ್ಯೋ ಮತಿಮತಾಂವರ। ಭವತೋ ಹಿ ಮತಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಪ್ರತಿಭಾತಿ ಮತಿರ್ಮಮ॥ 14-29-25 (93210) ಭಗವನ್ಭಗವದ್ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಪ್ರತಿಬುದ್ಧೋ ಬ್ರವೀಂಯಹಂ। ವ್ರತಂ ಮಂತ್ರಕೃತಂ ಕರ್ತುರ್ನಾಪರಾಧೋಸ್ತಿ ಮೇ ದ್ವಿಜ॥ 14-29-26 (93211) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-29-27x (7837) ಉಪಪತ್ತ್ಯಾ ಯತಿಸ್ತೂಷ್ಣೀಂ ವರ್ತಮಾನಸ್ತತಃ ಪರಂ। ಅಧ್ವರ್ಯುರಪಿ ನಿರ್ಮೋಹಃ ಪ್ರಚಚಾರ ಮಹಾಮಖೇ॥ 14-29-27 (93212) ಏವಮೇತಾದೃಶಂ ಮೋಕ್ಷಂ ಸುಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿದುಃ। ವಿದಿತ್ವಾ ಚಾನುತಿಷ್ಠಂತಿ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೇನಾರ್ಥದರ್ಶಿನಾ॥ ॥ 14-29-28 (93213) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇದಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕೋನತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 29 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-29-2 ಸರ್ವಾನೇತಾಂದ್ವೇಷ್ಟಿ ಚೈವ ಸ್ವಭಾವ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಪಾಠಃ। ಜಂತುದೇಹಾನಿಹೈತ್ಯೇತಿ ಕ.ಟ.ಪಾಠಃ॥ 7-29-3 ನಾಸ್ತಿ ಶಕ್ಯಃ ಕಥಂಚಿದಿತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-29-12 ಅತ್ರ ತ್ವಾಂ ಮನ್ಯತಾಂ ಭ್ರಾತಾ ಪಿತಾ ಮಾತಾ ಸಖೇತಿ ಚ। ಮಂತ್ರಯಸ್ವೈನಮುನ್ನೀಯ ಪರವಂತಂ ವಿಶೇಷತ ಇತಿ ಝ.ದ.ಪಾಠಃ॥ 7-29-19 ಭೂಮೇರಿತಿ ನಾನುಪಹತ್ಯ ಭೂತಾನಿ ಭೋಗಃ ಸಂಭವತೀತಿ ನ್ಯಾಯಾಜ್ಜೀವತೋಽಪರಿಹಾರ್ಯೈವ ಹಿಂಸೇತ್ಯರ್ಥಃ॥ 7-29-21 ಕಿಂ ಕಥಂ ತ್ವಂ ಮನ್ಯಸೇಽಹಿಂಸಾಮಿತಿ ಶೇಷಃ॥ 7-29-26 ಮತಂ ಮಂತುಂ ಕ್ರತುಂ ಕರ್ತುಮಿತಿ ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 030

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.30. ಅಧ್ಯಾಯಃ 030

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಸ್ವಭಾರ್ಯಾಂಪ್ರತಿ ಹಿಂಸಾಯಾ ಅಕರ್ತವ್ಯತ್ವೇ ಮಹರ್ಷಿವಚಸಾಂ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣೋಪಯೋಗಿತಯಾ ಪರಶುರಾಮಚರಿತ್ರಕಥನಾರಂಭಃ॥ 1 ॥ ರಾಮೇಣ ಕಾರ್ತವೀರ್ಯೇ ನಿಹತೇ ತದನುಯಾಯಿಭಿರ್ಜಮದಗ್ನೇರ್ಹನಂ॥ 2 ॥ ತತಃ ಕ್ರುದ್ಧೇನ ರಾಮೇಣ ತ್ರಿಃಸಪ್ತಕೃತ್ವಃ ಸರ್ವಕ್ಷತ್ರಿಯಹನನೇ ತತ್ಪಿತೃಭೀ ರಾಮಸ್ಯ ಪರಿಸಾಂತ್ವಪ್ರಯತನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ಕಾರ್ತವೀರ್ಯಸ್ಯ ಸಂವಾದಂ ಸಮುದ್ರಸ್ಯ ಚ ಭಾಮಿನಿ॥ 14-30-1 (93214) ಕಾರ್ತವೀರ್ಯಾರ್ಜುನೋ ನಾಮ ರಾಜಾ ಬಾಹುಸಹಸ್ರವಾನ್। ಯೇನ ಸಾಗರಪರ್ಯಂತಾ ಧನುಷಾ ನಿರ್ಜಿತಾ ಮಹೀ॥ 14-30-2 (93215) ಸ ಕದಾಚಿತ್ಸಮುದ್ರಾಂತೇ ವಿಚರನ್ಬಲದರ್ಪಿತಃ। ಅವೀಕಿರಚ್ಛರಶತೈಃ ಸಮುದ್ರಮಿತಿ ನಃ ಶ್ರುತಂ॥ 14-30-3 (93216) ತಂ ಸಮುದ್ರೋ ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ಕೃತಾಂಜಲಿರುವಾಚಹ। ಮಾ ಮುಂಚ ವೀರ ನಾರಾಚಾನ್ಬ್ರೂಹಿ ಕಿಂ ಕರವಾಣಿ ತೇ॥ 14-30-4 (93217) ಮದಾಶ್ರಯಾಣಿ ಭೂತಾನಿ ತ್ವದ್ವಿಸೃಷ್ಟೈರ್ಮಹೇಷುಭಿಃ। ವಧ್ಯಂತೇ ರಾಜಶಾರ್ದೂಲ ತೇಭ್ಯೋ ದೇಹ್ಯಭಯಂ ವಿಭೋ॥ 14-30-5 (93218) ಅರ್ಜುನ ಉವಾಚ। 14-30-6x (7838) ಮತ್ಸಮೋ ಯದಿ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ಶರಾಸನಧರಃ ಕ್ವಚಿತ್। ವಿದ್ಯತೇ ತಂ ಸಮಾಚಕ್ಷ್ವ ಯಃ ಸಮೋ ಮೇ ಮಹಾಮೃಧೇ॥ 14-30-6 (93219) ಸಮುದ್ರ ಉವಾಚ। 14-30-7x (7839) ಮಹರ್ಷಿರ್ಜಮದಗ್ನಿಸ್ತೇ ಯದಿ ರಾಜನ್ಪುರಾ ಶ್ರುತಃ। ತಸ್ಯ ಪುತ್ರಸ್ತವಾತಿಥ್ಯಂ ಯಥಾವತ್ಕರ್ತುಮರ್ಹತಿ॥ 14-30-7 (93220) ತತಃ ಸ ರಾಜಾ ಪ್ರಯಯೌ ಕ್ರೋಧೇನ ಮಹತಾ ವೃತಃ। ಸ ತಮಾಶ್ರಮಮಾಗಂಯ ರಾಮಮೇವಾನ್ವಪದ್ಯತ॥ 14-30-8 (93221) ಸ ರಾಮಪ್ರತಿಕೂಲಾನಿ ಚಕಾರ ಸಹ ಬಂಧುಭಿಃ। ಆಯಾಸಂ ಜನಯಾಮಾಸ ರಾಮಸ್ಯ ಚ ಮಹಾತ್ಮನಃ॥ 14-30-9 (93222) ತತಸ್ತೇಜಃ ಪ್ರಜಜ್ವಾಲ ರಾಮಸ್ಯಾಮಿತತೇಜಸಃ। ಪ್ರದಹನ್ರಿಪುಸೈನ್ಯಾನಿ ತದಾ ಕಮಲಲೋಚನೇ॥ 14-30-10 (93223) ತತಃ ಪರಶುಮಾದಾಯ ಸ ತಂ ಬಾಹುಸಹಸ್ರಿಣಂ। ಚಿನ್ಛೇದ ಸಹಸಾ ರಾಮೋ ಬಹುಶಾಖಮಿವ ದ್ರುಮಂ॥ 14-30-11 (93224) ತಂ ಹತಂ ಪತಿತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸಮೇತಾಃ ಸರ್ವಬಾಂಧವಾಃ। ಅಸೀನಾದಾಯ ಶಕ್ತೀರ್ಶ್ಚ ಭಾರ್ಗವಂ ಪರ್ಯಧಾವಯನ್॥ 14-30-12 (93225) ರಾಮೋಽಪಿ ಧನುರಾದಾಯ ರಥಮಾರುಹ್ಯ ಸತ್ವರಃ। ವಿಸೃಜಞ್ಶರವರ್ಷಾಣಿ ವ್ಯಧಮತ್ಪಾರ್ಥಿವಂ ಬಲಂ॥ 14-30-13 (93226) ತತಸ್ತು ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಃ ಕೇಚಿಜ್ಜಮದಗ್ನಿಂ ನಿಹತ್ಯ ಚ। ವಿವಿಶುರ್ಗಿರಿದುರ್ಗಾಣಿ ಮೃಗಾಃ ಸಿಂಹಾರ್ದಿತಾ ಇವ॥ 14-30-14 (93227) ತೇಷಾಂ ಸ್ವವಿಹಿತಂ ಕರ್ಮ ತದ್ಭಯಾನ್ನಾನುತಿಷ್ಠತಾಂ। ಪ್ರಜಾ ವೃಷಲತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಮದರ್ಶನಾತ್॥ 14-30-15 (93228) ಏವಂ ತೇ ದ್ರವಿಡಾಽಭೀರಾಃ ಪುಂಡ್ರಾಶ್ಚ ಶಬರೈಃ ಸಹ। ವೃಷಲತ್ವಂ ಪರಿಗತಾ ವ್ಯುತ್ಥಾನಾತ್ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮತಃ॥ 14-30-16 (93229) ತತಶ್ಚ ಹತವೀರಾಸು ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಸು ಪುನಃ ಪುನಃ। ದ್ವಿಜೈರುತ್ಪಾದಿತಂ ಕ್ಷತ್ರಂ ಜಾಮದಗ್ನ್ಯೋ ನ್ಯಕೃಂತತ॥ 14-30-17 (93230) ಏಕವಿಂಶತಿಮೇ ಯಾತೇ ರಾಮಂ ವಾಗಶರೀರಿಣೀ। ದಿವ್ಯಾ ಪ್ರೋವಾಚ ಮಧುರಾ ಸರ್ವಲೋಕಪರಿಶ್ರುತಾ॥ 14-30-18 (93231) ರಾಮರಾಮ ನಿವರ್ತಸ್ವ ಕಂ ಗುಣಂ ತಾತ ಪಶ್ಯಸಿ। ಕ್ಷತ್ರಬಂಧೂನಿಮಾನ್ಪ್ರಾಣೈರ್ವಿಪ್ರಯೋಜ್ಯ ಪುನಃ ಪುನಃ॥ 14-30-19 (93232) ತಥೈವ ತಂ ಮಹಾತ್ಮಾನಮೃಚೀಕಪ್ರಮುಖಾಸ್ತದಾ। ಪಿತಾಮಹಾ ಮಹಾಭಾಗ ನಿವರ್ತಸ್ವೇತ್ಯಥಾಬ್ರುವನ್॥ 14-30-20 (93233) ಪಿತುರ್ವಧಮಮೃಷ್ಯಂಸ್ತು ರಾಮಃ ಪ್ರೋವಾಚ ತಾನೃಷೀನ್। ನಾರ್ಹಂತೀಹ ಭವಂತೋ ಮಾಂ ನಿವಾರಯಿತುಮಿತ್ಯುತ॥ 14-30-21 (93234) ಪಿತರ ಊಚುಃ। 14-30-22x (7840) ನಾರ್ಹಸೇ ಕ್ಷತ್ರಬಂಧೂಂಸ್ತ್ವಂ ನಿಹಂತುಂ ಜಯತಾಂವರ। ನೇಹ ಯುಕ್ತಂ ತ್ವಯಾ ಹಂತುಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಸತಾ ನೃಪಾನ್॥ ॥ 14-30-22 (93235) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 30 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-30-15 ತೇಷಾಮುಪರತಂ ಕರ್ಮೇತಿ ಟ.ಪಾಠಃ॥ 7-30-16 ವ್ಯುತ್ಥಾನಾತ್ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮಿಣ ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 031

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.31. ಅಧ್ಯಾಯಃ 031

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಪರಶುರಾಮಂಪ್ರತಿ ತತ್ಪಿತೃಭಿಃ ಕ್ಷತ್ರಿಯವಧಾನ್ನಿವರ್ತನಾಯಾಲರ್ಕೋಪಾಖ್ಯಾನಕಥನಂ॥ 1 ॥ ರಾಮೇಣ ತಚ್ಛ್ರವಣಾದ್ಧಿಂಸಾತೋ ನಿವರ್ತ್ಯ ತಪಶ್ಚರಣಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

name="Azvamedhika-14-31-1x">ಪಿತರ ಊಚುಃ। ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ಶ್ರುತ್ವಾ ಚ ತತ್ತಥಾ ಕಾರ್ಯಂ ಭವತಾ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ॥ 14-31-1 (93236) ಅಲರ್ಕೋ ನಾಮ ರಾಜರ್ಷಿರಭವತ್ಸುಮಹಾತಪಾಃ। ಧರ್ಮಜ್ಞಃ ಸತ್ಯವಾದೀ ಚ ಮಹಾತ್ಮಾ ಸುದೃಢವ್ರತಃ॥ 14-31-2 (93237) ಸ ಸಾಗರಾಂತಾಂ ಧನುಷಾ ವಿನಿರ್ಜಿತ್ಯ ಮಹೀಮಿಮಾಂ। ಕೃತ್ವಾ ಸುದುಷ್ಕರಂ ಕರ್ಮ ಮನಃ ಸೂಕ್ಷ್ಮೇ ಸಮಾದಧೇ॥ 14-31-3 (93238) ಸ್ಥಿತಸ್ಯ ವೃಕ್ಷಮೂಲೇಽಥ ತಸ್ಯ ಚಿಂತಾ ಬಭೂವ ಹ। ಉತ್ಸೃಯ ಸುಮಹದ್ರಾಜ್ಯಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಪ್ರತಿ ಮಹಾಮತೇ॥ 14-31-4 (93239) ಅಲರ್ಕ ಉವಾಚ। 14-31-5x (7841) ಮನಸೋ ಮೇ ಬಲಂ ಜಾತಂ ಮನೋ ಜಿತ್ವಾ ಧ್ರುವೋ ಜಯಃ। ಅನ್ಯತ್ರ ಬಾಣಾನಸ್ಯಾಮಿ ಶತ್ರುಭಿಃ ಪರಿವಾರಿತಃ॥ 14-31-5 (93240) ಯದಿದಂ ಚಾಪಲಾತ್ಕರ್ಮ ಸರ್ವಾನ್ಮರ್ತ್ಯಾಂಶ್ಚಿಕೀರ್ಷತಿ। ಮನಃ ಪ್ರತಿ ಸುತೀಕ್ಷ್ಣಾಗ್ರಾನಹಂ ಮೋಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸಾಯಕಾನ್॥ 14-31-6 (93241) ಮನ ಉವಾಚ। 14-31-7x (7842) ನೇಮೇ ಬಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಲರ್ಕ ಕಥಂಚನ। ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ಭಿನ್ನಮರ್ಮಾ ಮರಿಷ್ಯಸಿ॥ 14-31-7 (93242) ಅನ್ಯಾನ್ಬಾಣಾನ್ಸಮೀಕ್ಷಸ್ವ ಯೈಸ್ತ್ವಂ ಮಾಂ ಸೂದಯಿಷ್ಯಸಿ। ತತ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯಾಥ ತತೋ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-31-8 (93243) ಆಘ್ರಾಯ ಸುಬಹೂನ್ಗಂಧಾಂಸ್ತಾನೇವ ಪ್ರತಿಗೃಧ್ಯತಿ। ತಸ್ಮಾದ್ಧ್ರಾಣಂ ಪ್ರತಿ ಶರಾನ್ಪ್ರತಿಮೋಕ್ಷ್ಯಾಂಯಹಂ ಶಿತಾನ್॥ 14-31-9 (93244) ಘ್ರಾಣ ಉವಾಚ। 14-31-10x (7843) ನೇಮೇ ಬಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಲರ್ಕ ಕಥಂಚನ। ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ಭಿನ್ನಮರ್ಮಾ ಮರಿಷ್ಯಸಿ॥ 14-31-10 (93245) ಅನ್ಯಾನ್ಯಾಣಾನ್ಸಮೀಕ್ಷಸ್ವ ಯೈಸ್ತ್ವಂ ಮಾಂ ಸೂದಯಿಷ್ಯಸಿ। ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯಾಥ ತತೋ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-31-11 (93246) ಇಯಂ ಸ್ವಾದೂನ್ರಸಾನ್ಭುಕ್ತ್ವಾ ತಾನೇವ ಪ್ರತಿ ಗೃಧ್ಯತಿ। ತಸ್ಮಾಜ್ಜಿಹ್ವಾಂ ಪ್ರತಿ ಶರಾನ್ಪ್ರತಿಮೋಕ್ಷ್ಯಾಂಯಹಂ ಶಿತಾನ್॥ 14-31-12 (93247) ಜಿಹ್ವೋವಾಚ। 14-31-13x (7844) ನೇಮೇ ವಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಲರ್ಕ ಕಥಂಚನ। ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ತತೋ ಹಾಸ್ಯಸಿ ಜೀವಿತಂ॥ 14-31-13 (93248) ಅನ್ಯಾನ್ವಾಣಾನ್ಸಮೀಕ್ಷಸ್ವ ಯೈಸ್ತ್ವಂ ಮಾಂ ಸೂದಯಿಷ್ಯಸಿ। ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯಾಥ ತತೋ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-31-14 (93249) ಸ್ಪೃಷ್ಟ್ವಾ ತ್ವಗ್ವಿವಿಧಾನ್ಸ್ಪರ್ಶಾಂಸ್ತಾನೇವ ಪ್ರತಿಗೃಧ್ಯತಿ। ತಸ್ಮಾತ್ತ್ವಚಂ ಪಾಟಯಿಷ್ಯೇ ವಿವಿಧೈಃ ಕಂಕಪತ್ರಿಭಿಃ॥ 14-31-15 (93250) ತ್ವಗುವಾಚ। 14-31-16x (7845) ನೇಮೇ ಬಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಲರ್ಕ ಕಥಂಚನ। ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ಭಿನ್ನಮರ್ಮಾ ಮರಿಷ್ಯಸಿ॥ 14-31-16 (93251) ಅನ್ಯಾನ್ಬಾಣಾನ್ಸಮೀಕ್ಷಸ್ವ ಯೈಸ್ತ್ವಂ ಮಾಂ ಸೂದಯಿಷ್ಯಸಿ। ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯಾಥ ತತೋ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-31-17 (93252) ಶ್ರುತ್ವಾ ತು ವಿವಿಧಾಞ್ಶಬ್ದಾಂಸ್ತಾನೇವ ಪ್ರತಿಗೃಧ್ಯತಿ। ತಸ್ಮಾಚ್ಛ್ರೋತ್ರಂ ಪ್ರತಿ ಶರಾನ್ಪ್ರತಿ ಮುಂಚಾಂಯಹಂ ಶಿತಾನ್॥ 14-31-18 (93253) ಶ್ರೋತ್ರಮುವಾಚ। 14-31-19x (7846) ನೇಮೇ ಬಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಲರ್ಕ ಕಥಂಚನ। ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ತತೋ ಹಾಸ್ಯತಿ ಜೀವಿತಂ॥ 14-31-19 (93254) ಅನ್ಯಾನ್ಬಾಣಾನ್ಸಮೀಕ್ಷಸ್ವ ಯೈಸ್ತ್ವಂ ಮಾಂ ಸೂದಯಿಷ್ಯಸಿ। ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯಾಥ ತತೋ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-31-20 (93255) ದೃಷ್ಟ್ವಾ ರೂಪಾಣಿ ಬಹುಶಸ್ತಾನ್ಯೇವ ಪ್ರತಿಗೃಧ್ಯತಿ। ತಸ್ಮಾಚ್ಚಕ್ಷುರ್ಹನಿಷ್ಯಾಮಿ ನಿಶಿತೈಃ ಸಾಯಕೈರಹಂ॥ 14-31-21 (93256) ಚಕ್ಷುರುವಾಚ। 14-31-22x (7847) ನೇಮೇ ಬಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಲರ್ಕ ಕಥಂಚನ। ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ಭಿನ್ನಮರ್ಮಾ ಮರಿಷ್ಯಸಿ॥ 14-31-22 (93257) ಅನ್ಯಾನ್ಬಾಣಾನ್ಸಮೀಕ್ಷಸ್ವ ಯೈಸ್ತ್ವಂ ಮಾಂ ಸೂದಯಿಷ್ಯತಿ ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯಾಥ ತತೋ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-31-23 (93258) ಇಯಂ ನಿಷ್ಠಾ ಬಹುವಿಧಾ ಪ್ರಜ್ಞಯಾ ತ್ವದ್ಯವಸ್ಯತಿ। ತಸ್ಮಾದ್ಬುದ್ಧಿಂ ಪ್ರತಿ ಶರಾನ್ಪ್ರತಿಮೋಕ್ಷ್ಯಾಂಯಹಂ ಶಿತಾನ್॥ 14-31-24 (93259) ಬುದ್ಧಿರುವಾಚ। 14-31-25x (7848) ನೇಮೇ ಬಾಣಾಸ್ತರಿಷ್ಯಂತಿ ಮಾಮಲರ್ಕ ಕಥಂಚನ। ತವೈವ ಮರ್ಮ ಭೇತ್ಸ್ಯಂತಿ ಭಿನ್ನಮರ್ಮಾ ಮರಿಷ್ಯಸಿ। ಅನ್ಯಾನ್ಬಾಣಾನ್ಸಮೀಕ್ಷಸ್ವ ಯೈಸ್ತ್ವಂ ಮಾಂ ಸೂದಯಿಷ್ಯಸಿ॥ 14-31-25 (93260) ಪಿತರ ಊಚುಃ। 14-31-26x (7849) ತತೋಽಲರ್ಕಸ್ತಪೋ ಘೋರಂ ತತ್ರೈವಾಸ್ಥಾಯ ದುಷ್ಕರಂ। ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛತ್ಪರಂ ಶಕ್ತ್ಯಾ ಬಾಣಮೇತೇಷು ಸಪ್ತಸು॥ 14-31-26 (93261) ಸುಸಮಾಹಿತಚೇತಾಸ್ತು ಸ ತತೋಽಚಿಂತಯತ್ಪ್ರಭುಃ। ಸ ವಿಚಿಂತ್ಯ ಚಿರಂ ಕಾಲಮಲರ್ಕೋ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ। ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛತ್ಪರಂ ಶ್ರೇಯೋ ಯೋಗಾನ್ಮತಿಮತಾಂವರಃ॥ 14-31-27 (93262) ಸ ಏಕಾಗ್ರಂ ಮನಃ ಕೃತ್ವಾ ನಿಶ್ಚಲೋ ಯೋಗಮಾಸ್ಥಿತಃ। ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಜಘಾನಾಶು ಬಾಣೇನೈಕೇನ ವೀರ್ಯವಾನ್॥ 14-31-28 (93263) ಯೋಗೇನಾತ್ಮಾನಮಾವಿಶ್ಯ ಸಿದ್ಧಿಂ ಪರಮಿಕಾಂ ಗತಃ। ವಿಸ್ಮಿತಶ್ಚಾಪಿ ರಾಜರ್ಷಿರಿಮಾಂ ಗಾಥಾಂ ಜಗಾದ ಹ॥ 14-31-29 (93264) ಅಹೋ ಕಷ್ಟಂ ಯದಸ್ಮಾಭಿಃ ಸರ್ವಂ ಬಾಹ್ಯಮನುಷ್ಠಿತಂ। ಭೋಗತೃಷ್ಣಾಸಮಾಯುಕ್ತೈಃ ಪೂರ್ವಂ ರಾಜ್ಯಮುಪಾಸಿತಂ। ಇತಿ ಪಶ್ಚಾನ್ಮಯಾ ಜ್ಞಾತಂ ಯೋಗಾನ್ನಾಸ್ತಿ ಪರಂ ಸುಖಂ॥ 14-31-30 (93265) ಇತಿ ತ್ವಮನುಜಾನೀಹಿ ರಾಮ ಮಾ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾನ್ವಧೀಃ। ತಷೋ ಘೋರಮುಪಾತಿಷ್ಠ ತತಃ ಶ್ರೇಯೋಽಭಿಪತ್ಸ್ಯಸೇ॥ 14-31-31 (93266) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಪಿತೃಭಿಃ ಸೋಥ ತಪೋ ಘೋರಂ ಸಮಾಸ್ಥಿತಃ। ಜಾಮದಗ್ನ್ಯೋ ಮಹಾಭಾಗೇ ಸಿದ್ಧಿಂ ಚ ಪರಮಾಂ ಗತಃ॥ ॥ 14-31-32 (93267) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 31 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-31-1 ಅತ್ರ ಹಿಂಸಾಯಾ ಅಕಾರ್ಯತ್ವೇ। 1 ॥ 7-31-5 ಅನ್ಯತ್ರ ಬಾಹ್ಯಶತ್ರುಭ್ಯ ಇತಿ ಶೇಷಃ। ಶತ್ರುಭಿರಿಂದ್ರಿಯಾಖ್ಯವೈರಿಭಿಃ॥ 5 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 032

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.32. ಅಧ್ಯಾಯಃ 032

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಸ್ವಭಾರ್ಯಾಂಪ್ರತಿ ಕಾಮಕ್ರೋಧಾದಿಪರಿತ್ಯಾಗಪೂರ್ವಕಂ ಭಗವದವಬೋಧಸ್ಯ ಪರಮಪುರುಷಾರ್ಥಸಾಧನತಾವಬೋಧಕಾಂಬರೀಷಗೀತಗಾಥಾಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ತ್ರಯೋ ವೈ ರಿಪವೋ ಲೋಕೇ ನವಧಾ ಗುಣತಃ ಸ್ಮೃತಾಃ। ಹರ್ಷಃ ಸ್ತಂಭೋತಿಮಾನಶ್ಚ ತ್ರಯಸ್ತೇ ಸಾತ್ವಿಕಾ ಗುಣಾಃ॥ 14-32-1 (93268) ಶೋಕಃ ಕ್ರೋಧಾಭಿಸಂರಂಭೋ ರಾಜಸಾಸ್ತೇ ಗುಣಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ। ಸ್ವಪ್ನಸ್ತಂದ್ರಾ ಚ ಮೋಹಶ್ಚ ತ್ರಯಸ್ತೇ ತಾಮಸಾ ಗುಣಾಃ॥ 14-32-2 (93269) ಏತಾನ್ನಿಕೃತ್ಯ ಧೃತಿಮಾನ್ಬಾಣಸಂಘೈರತಂದ್ರಿತಃ। ಜೇತುಂ ಪರಾನುತ್ಸಹತೇ ಪ್ರಶಾಂತಾತ್ಮಾ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ॥ 14-32-3 (93270) ಅತ್ರ ಗಾಥಾಃ ಕೀರ್ತಯಂತಿ ಪುರಾಕಲ್ಪವಿದೋ ಜನಾಃ। ಅಂಬರೀಷೇಣ ಯಾ ಗೀತಾ ರಾಜ್ಞಾ ರಾಜ್ಯಂ ಪ್ರಶಾಸತಾ॥ 14-32-4 (93271) ಸಮುದೀರ್ಣೇಷು ದೋಷೇಷು ಬಾಧ್ಯಮಾನೇಷು ಸಾಧುಷು। ಜಗ್ರಾಹ ತರಸಾ ರಾಜ್ಯಮಂಬರೀಷ ಇತಿ ಶ್ರುತಿಃ॥ 14-32-5 (93272) ಸ ನಿಗೃಹ್ಯಾತ್ಮನೋ ದೋಷಾನ್ಸಾಧೂನ್ಸಮಭಿಪೂಜ್ಯ ಚ। ಜಗಾಮ ಮಹತೀಂ ಸಿದ್ಧಿಂ ಗಾಥಾಶ್ಚೇಮಾ ಜಗಾದ ಹ॥ 14-32-6 (93273) ಭೂಯಿಷ್ಠಂ ವಿಜಿತಾ ದೋಷಾ ನಿಹತಾಃ ಸರ್ವಶತ್ರವಃ। ಏಕೋ ದೋಷೋ ವರಿಷ್ಠಶ್ಚ ವಧ್ಯಃ ಸ ನ ಹತೋ ಮಯಾ॥ 14-32-7 (93274) ಯತ್ಪ್ರಯುಕ್ತೋ ಜಂತುರಯಂ ವೈತೃಷ್ಣ್ಯಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛತಿ। ತೃಷ್ಣಾರ್ತ ಇವ ನಿಂನಾನಿ ಧಾವಮಾನೋ ನ ಬುಧ್ಯತೇ॥ 14-32-8 (93275) ಅಕಾರ್ಯಮಪಿ ಯೇನೇಹ ಪ್ರಯುಕ್ತಃ ಸೇವತೇ ನರಃ। ತಂ ಲೋಭಮಸಿಭಿಸ್ತೀಕ್ಷ್ಣೈರ್ನಿಕೃತ್ಯ ಸುಖಮೇಧತೇ॥ 14-32-9 (93276) ಲೋಭಾದ್ಧಿ ಜಾಯತೇ ತೃಷ್ಣಾ ತತಶ್ಚಿಂತಾ ಪ್ರವರ್ತತೇ। ಸ ಲಿಪ್ಸಮಾನೋ ಲಭತೇ ಭೂಯಿಷ್ಠಂ ರಾಜಸಾನ್ಗುಣಾನ್। ತದವಾಪ್ತೌ ತು ಲಭತೇ ಭೂಯಿಷ್ಠಂ ತಾಮಸಾನ್ಗುಣಾನ್॥ 14-32-10 (93277) ಸ ತೈರ್ಗುಣೈಃ ಸಂಹತದೇಹಬಂಧನಃ। ಪುನಃಪನರ್ಜಾಯತಿ ಕರ್ಮ ಚೇಹತೇ। ಜನ್ಮಕ್ಷಯೇ ಭಿನ್ನವಿಕೀರ್ಮದೇಹೋ ಮೃತ್ಯುಂ ಪುನರ್ಗಚ್ಛತಿ ಜನ್ಮನೈವ॥ 14-32-11 (93278) ತಸ್ಮಾದೇತಂ ಸಂಯಗವೇಕ್ಷ್ಯ ಲೋಭಂ ನಿಗೃಹ್ಯ ಧೃತ್ಯಾಽಽತ್ಮನಿ ರಾಜ್ಯಮಿಚ್ಛೇತ್। ಏತದ್ರಾಜ್ಯಂ ನಾನ್ಯದಸ್ತೀಹ ರಾಜ್ಯ- ಮಾತ್ಮೈವ ರಾಜಾ ವಿದಿತೋ ಯಥಾವತ್॥ 14-32-12 (93279) ಇತಿ ರಾಜ್ಞಾಽಂಬರೀಷೇಣ ಗಾಥಾ ಗೀತಾ ಯಶಸ್ವಿನಾ। ಆಧಿರಾಜ್ಯ ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯ ಲೋಭಮೇಕಂ ನಿಕೃಂತತಾ॥ ॥ 14-32-13 (93280) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ದ್ವಾತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 32 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-32-1 ಗುಣತಃ ವೃತ್ತಿಭೇದಾತ್॥ 7-32-2 ಅಭಿಸಂರಂಭೋ ದ್ವೇಷಾಭಿನಿವೇಶಃ॥ 7-32-3 ನಿಕೃತ್ಯ ಚ್ಛಿತ್ತ್ವಾ। ಬಾಣಸಂಘೈಃ ಶಮಾದಿಭಿಃ॥ 7-32-11 ಪುನರ್ಜಾಯತಿ ಚೇಹ ತತ್ಫಲಂ। ಫಲಕ್ಷಯೇ ಭಿನ್ನವಿದೀರ್ಣದೇಹಃ ಪುನರ್ಮೃತ್ಯು ಗಚ್ಛತಿ ಚೈವ ಜನ್ಮನೀತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-32-12 ನಾನ್ಯದಸ್ತೀತಿ ವಿದ್ಯಾ ಯೈಶ್ಚೈವ ರಾಜಾ ವಿಜಿತೋ ಮಯೈಕ ಇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 033

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.33. ಅಧ್ಯಾಯಃ 033

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಸ್ವಭಾರ್ಯಾಂಪ್ರತಿ ಮಮತಾವರ್ಜನಸ್ಯ ಪುರುಷಾರ್ಥಸಾಧನತಾಯಾಂ ದೃಷ್ಟಾಂತತಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಜನಕಸಂವಾದಾನುವಾದಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿ ಉವಾಚ। ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ಚ ಸಂವಾದಂ ಜನಕಸ್ಯ ಚ ಭಾಮಿನಿ॥ 14-33-1 (93281) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಜನಕೋ ರಾಜಾ ಸನ್ನಂ ಕಸ್ಮಿಂಶ್ಚಿದಾಗಸಿ। ವಿಷಯೇ ಮೇ ನ ವಸ್ತವ್ಯಮಿತಿ ಶಿಷ್ಟ್ಯರ್ಥಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-33-2 (93282) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚಾಥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ರಾಜಸತ್ತಮಂ। ಆಚಕ್ಷ್ವ ವಿಷಯಂ ರಾಜನ್ಯಾವಾಂಸ್ತವ ವಶೇ ಸ್ಥಿತಃ॥ 14-33-3 (93283) ಸೋಽನ್ಯಸ್ಯ ವಿಷಯೇ ರಾಜ್ಞೋ ವಸ್ತುಮಿಚ್ಛಾಂಯಹಂ ವಿಭೋ। ವಚಸ್ತೇ ಕರ್ತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ಮಹೀಪತೇ॥ 14-33-4 (93284) ಇತ್ಯುಕ್ತಸ್ತು ತದಾ ರಾಜಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಯಶಸ್ವಿನಾ। ಮುಹುರುಷ್ಣಂ ವಿನಿಃಸ್ವಸ್ಯ ನ ಕಿಂಚಿತ್ಪ್ರತ್ಯಭಾಷತ॥ 14-33-5 (93285) ತಮಾಸೀನಂ ಧ್ಯಾಯಮಾನಂ ರಾಜಾನಮಮಿತೌಜಸಂ। ಕಶ್ಮಲಂ ಸಹಸಾಽಗಚ್ಛದ್ಭಾನುಮಂತಮಿವ ಗ್ರಹಃ॥ 14-33-6 (93286) ಸಮಾಶ್ವಾಸ್ಯ ತತೋ ರಾಜಾ ವಿಗತೇ ಕಶ್ಯಮೇ ತದಾ। ತತೋ ಮೂಹೂರ್ತಾದಿವ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-33-7 (93287) ಪಿತೃಪೈತಾಮಹೇ ರಾಜ್ಯೇ ವಶ್ಯೇ ಜನಪದೇ ಸತಿ। ವಿಷಯಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛಾಮಿ ವಿಚಿನ್ವನ್ಪೃಥಿವೀಮಹಂ॥ 14-33-8 (93288) ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛಂ ಯದಾ ಪೃಥ್ವ್ಯಾಂ ಮಿಥಿಲಾ ಮಾರ್ಗಿತಾ ಮಯಾ। ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛಂ ಯದಾ ತಸ್ಯಾಂ ಸ್ವಪ್ರಜಾ ಮಾರ್ಗಿತಾ ಮಯಾ॥ 14-33-9 (93289) ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛಂ ಯದಾ ತಸ್ಯಾಂ ತದಾ ಮೇ ಕಶ್ಮಲೋಽಭವತ್। ತತೋ ಮೇ ಕಶ್ಮಲಸ್ಯಾಂತೇ ಮತಿಃ ಪುನರುಪಸ್ಥಿತಾ॥ 14-33-10 (93290) ತದಾ ನ ವಿಷಯಂ ಮನ್ಯೇ ಸರ್ವೋ ವಾ ವಿಷಯೋ ಮಮ। ಆತ್ಮಾಽಪಿ ಚಾಯಂ ನ ಮಮ ಸರ್ವಾ ವಾ ಪೃಥಿವೀ ಮಮ॥ 14-33-11 (93291) ಯಥಾ ಮಮ ತಥಾಽನ್ಯೇಷಾಮಿತಿ ಮನ್ಯೇ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮ। ಉಷ್ಯತಾಂ ಯಾವದುತ್ಸಾಹೋ ಭುಜ್ಯತಾಂ ಯಾವದಿಷ್ಯತೇ॥ 14-33-12 (93292) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-33-13x (7850) ಪಿತೃಪೈತಾಮಹೇ ರಾಜ್ಯೇ ವಶ್ಯೇ ಜನಪದೇ ಸತಿ। ಬ್ರೂಹಿ ಕಾಂ ಮತಿಮಾಸ್ಥಾಯ ಮಮತ್ವಂ ವರ್ಜಿತಂ ತ್ವಯಾ॥ 14-33-13 (93293) ಕಾಂ ವೈ ಬುದ್ಧಿಂ ಸಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಸರ್ವೋ ವೈ ವಿಷಯಸ್ತವ। ನಾವೈಷಿ ವಿಷಯಂ ಯೇನ ಸರ್ವೋ ವಾ ವಿಷಯಸ್ತವ॥ 14-33-14 (93294) ಜನಕ ಉವಾಚ। 14-33-15x (7851) ಅಂತವಂತ ಇಹಾರಂಭಾ ವಿದಿತಾಃ ಸರ್ವಕರ್ಮಸು। ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛಮಹಂ ತಸ್ಮಾನ್ಮಮೇದಮಿತಿ ಯದ್ಭವೇತ್॥ 14-33-15 (93295) ಕಸ್ಯೇದಮಿತಿ ಕಸ್ಯ ಸ್ವಮಿತಿ ವೇದವಚಸ್ತಥಾ। ನಾಧ್ಯಗಚ್ಛಮಹಂ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಮಮೇದಮಿತಿ ಯದ್ಭವೇತ್॥ 14-33-16 (93296) ಏತಾಂ ಬುದ್ಧಿಂ ಸಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಮಮತ್ವಂ ವರ್ಜಿತಂ ಮಯಾ। ಶೃಣು ಬುದ್ಧಿಂ ಚ ಯಾಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಸರ್ವತ್ರ ವಿಷಯೋ ಮಮ॥ 14-33-17 (93297) ನಾಹಮಾತ್ಮಾರ್ಥಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಗಂಧಾನ್ಘ್ರಾಣಗತಾನಪಿ। ತಸ್ಮಾನ್ಮೇ ನಿರ್ಜಿತಾ ಭೂಮಿರ್ವಶೇ ತಿಷ್ಠತಿ ನಿತ್ಯದಾ॥ 14-33-18 (93298) ನಾಹಮಾತ್ಮಾರ್ಥಮಿಚ್ಛಾಮಿ ರಸಾನಾಸ್ಯೇಽಪಿ ವರ್ತತಃ। ಆಪೋ ಮೇ ನಿರ್ಜಿತಾಸ್ತಸ್ಮಾದ್ವಶೇ ತಿಷ್ಠಂತಿ ನಿತ್ಯದಾ॥ 14-33-19 (93299) ನಾಹಮಾತ್ಮಾರ್ಥಮಿಚ್ಛಾಮಿ ರೂಪಂ ಜ್ಯೋತಿಶ್ಚ ಚಕ್ಷುಷಃ। ತಸ್ಮಾನ್ಮೇ ನಿರ್ಜಿತಂ ಜ್ಯೋತಿರ್ವಶೇ ತಿಷ್ಠತಿ ನಿತ್ಯದಾ॥ 14-33-20 (93300) ನಾಹಮಾತ್ಮಾರ್ಥಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಸ್ಪರ್ಶಾಂಸ್ತ್ವಚಿ ಗತಾಶ್ಚ ಯೇ। ತಸ್ಮಾನ್ಮೇ ನಿರ್ಜಿತೋ ವಾಯುರ್ವಶೇ ತಿಷ್ಠತಿ ನಿತ್ಯದಾ॥ 14-33-21 (93301) ನಾಹಮಾತ್ಮಾರ್ಥಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಶಬ್ದಾಞ್ಶ್ರೋತ್ರಗತಾನಪಿ। ಆಕಾಶಂ ಮೇ ಜಿತಂ ತಸ್ಮಾದ್ವಶೇ ತಿಷ್ಠತಿ ನಿತ್ಯದಾ॥ 14-33-22 (93302) ನಾಹಮಾತ್ಮಾರ್ಥಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಮನೋ ನಿತ್ಯಂ ಮನೋಂತರೇ। ಮನೋ ಮೇ ನಿರ್ಜಿತಂ ತಸ್ಮಾದ್ವಶೇ ತಿಷ್ಠತಿ ನಿತ್ಯದಾ॥ 14-33-23 (93303) ದೇವೇಭ್ಯಶ್ಚ ಪಿತೃಭ್ಯಶ್ಚ ಭೂತೇಭ್ಯೋಽತಿಥಿಭಿಃ ಸಹ। ಇತ್ಯರ್ಥಂ ಸರ್ವ ಏವೇತಿ ಸಮಾರಂಭಾ ಭವಂತಿ ವೈ॥ 14-33-24 (93304) ತತಃ ಪ್ರಹಸ್ಯ ಜನಕಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಪುನರಬ್ರವೀತ್। ತ್ವಜ್ಜಿಜ್ಞಾಸಾರ್ಥಮದ್ಯೇಹ ವಿದ್ಧಿ ಮಾಂ ಧರ್ಮಮಾಗತಂ॥ 14-33-25 (93305) ತ್ವಮಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಿನಾಭಸ್ಯ ದುರ್ವಾರಸ್ಯಾನಿವರ್ತಿನಃ। ಸತ್ವನೇಮಿನಿರುದ್ಧಸ್ಯ ಚಕ್ರಸ್ಯೈಕಃ ಪ್ರವರ್ತಕಃ॥ ॥ 14-33-26 (93306) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ತ್ರ್ಯಸ್ತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 33 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-33-1 ಅತ್ರ ಲೋಭೇ ನಿಕೃಂತನೀಯೇ॥ 7-33-2 ಕ್ಲಾಂತಂ ಕಸ್ಮಿಂಶ್ಚಿದಾಗಮೇ ಇತಿ ದ.ಪಾಠಃ॥ ಕ್ಷಾಂತಂ ಕಸ್ಮಿಂಶ್ಚಿದಾಗಮೇ ಇತಿ ಕ.ಠ.ಥ.ಪಾಠಃ। ಶಿಷ್ಯಾರ್ಥಮಬ್ರವೀದಿತಿ ಪಾಠಾಂತರಂ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 034

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.34. ಅಧ್ಯಾಯಃ 034

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀಂಪ್ರತಿ ಸ್ವಮಾಹಾತ್ಂಯಪ್ರಕಾಶನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ನಾಹಂ ತಥಾ ಭೂರು ಚರಾಮಿ ಲೋಕೇ ಯಥಾ ತ್ವಂ ಮಾಂ ತರ್ಜಯಸೇ ಸ್ವಬುದ್ಧ್ಯಾ। ವಿಪ್ರೋಸ್ಮಿಂ ಮುಕ್ತೋಸ್ಮಿ ವನೇಚರೋಸ್ಮಿ ಗೃಹಸ್ಥಧರ್ಮಾ ವ್ರತವಾಂಸ್ತಥಾಽಸ್ಮಿ॥ 14-34-1 (93307) ನಾಹಮಸ್ಮಿ ಯತಾ ಮಾಂ ತ್ವಂ ಪಶ್ಯಸೇ ಚ ಶುಭಾಶುಭೇ। ಮಯಾ ವ್ಯಾಪ್ತಮಿದಂ ಸರ್ವಂ ಯತ್ಕಿಂಚಿಜ್ಜಗತೀಗತಂ॥ 14-34-2 (93308) ಯೇ ಕೇಚಿಜ್ಜಂತವೋ ಲೋಕೇ ಜಂಗಮಾಃ ಸ್ಥಾವರಾಶ್ಚ ಹ। ತೇಷಾಂ ಮಾಮಂತಕಂ ವಿದ್ಧಿ ದಾರುಣಾಮಿವ ಪಾವಕಂ॥ 14-34-3 (93309) ರಾಜ್ಯೇ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ಸರ್ವಸ್ಯಾಮಥವಾಪಿ ತ್ರಿವಿಷ್ಟಪೇ। ತಥಾ ಬುದ್ಧಿರಿಯಂ ವೇತ್ತಿ ಬುದ್ಧಿರೇವ ಧನಂ ಮಮ॥ 14-34-4 (93310) ಏಕಃ ಪಂಥಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ಯೇನ ಗಚ್ಛಂತಿ ತದ್ವಿದಃ। ಗೃಹೇಷು ವನವಾಸೇಷು ಗುರುವಾಸೇಷು ಭಿಕ್ಷುಷು॥ 14-34-5 (93311) ಲಿಂಗೈರ್ಬಹುಭಿರವ್ಯಗ್ರೈರೇಕಾ ಬುದ್ಧಿರುಪಾಸ್ಯತೇ। ನಾನಾಲಿಂಗಾಶ್ರಮಸ್ಥಾನಾಂ ಯೇಷಾಂ ಬುದ್ಧಿಃ ಶಮಾತ್ಮಿಕಾ॥ 14-34-6 (93312) ತೇ ಭಾವಮೇಕಮಾಯಾಂತಿ ಸರಿತಃ ಸಾಗರಂ ಯಥಾ। ಬುದ್ಧ್ಯಾಽಯಂ ಗಂಯತೇ ಮಾರ್ಗಃ ಶರೀರೇಣಿ ನ ಗಂಯತೇ। ಆದ್ಯಂತವಂತಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಶರೀರಂ ಕರ್ಮಬಂಧನಂ॥ 14-34-7 (93313) ತಸ್ಮಾನ್ಮೇ ಸುಭಗೇ ನಾಸ್ತಿ ಪರಲೋಕಕೃತಂ ಭಯಂ। ತದ್ಭಾವಭಾವನಿರತಾ ಮಮೈವಾತ್ಮಾನಮೇಷ್ಯಸಿ॥ ॥ 14-34-8 (93314) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಚತುಸ್ತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 34 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-34-3 ತೇಷಾಮಂತರ್ಗತಂ ವಿದ್ಧಿ ಇತಿ ಕ.ಧ.ಪಾಠಃ॥ 7-34-7 ವಿದ್ಧ್ಯಾಂತವಂತಿ ಕರ್ಮಾಣೀತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-34-8 ತಸ್ಮಾತ್ತೇ ಸುಭಗೇ ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ। ಮದ್ಭಾವಭಾವನಿರತಾ ಮಾಮೇವೈಷ್ಯಸ್ಯಥಾತ್ಮನೇತಿ ಕ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 035

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.35. ಅಧ್ಯಾಯಃ 035

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನಾರ್ಜುನಂಪ್ರತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀಬ್ರಾಹ್ಮಣಶಬ್ದನಿರ್ದಿಷ್ಟಯೋಃ ಕ್ರಮೇಣಿ ಬುದ್ಧಿಮನಸ್ತ್ವಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। ನೇದಮಲ್ಪಾತ್ಮನಾ ಶಕ್ಯಂ ವೇದಿತುಂ ವಾಽಕೃತಾತ್ಮನಾ। ಬಹು ಚಾಲ್ಪಂ ಚ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತಂ ವಿಸ್ತೃತಂ ಚ ಮತಂ ಮಮ॥ 14-35-1 (93315) ಉಪಾಯಂ ತಂ ಮಮ ಬ್ರೂಹಿ ಯೇನೈಷಾ ಲಭ್ಯತೇ ಮತಿಃ। ತನ್ಮನ್ಯೇ ಕಾರಣಂ ಕರ್ಮ ಯತ ಏಷಾ ಪ್ರವರ್ತತೇ॥ 14-35-2 (93316) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-35-3x (7852) ಅರಣೀಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀಂ ವಿದ್ಧಿ ಗುರುರಸ್ಯೋತ್ತರಾರಣಿಃ। ತಪಃಶ್ರುತೇಭಿಮಥಿನೀ ಜ್ಞಾನಾಗ್ನಿರ್ಜಾಯತೇ ತತಃ॥ 14-35-3 (93317) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಯುವಾಚ। 14-35-4x (7853) ಯದಿದಂ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಲಿಂಗಂ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞ ಇತಿ ಸಂಜ್ಞಿತಂ। ಗ್ರಹೀತುಂ ಯೇನ ಯಚ್ಛಕ್ಯಂ ಲಕ್ಷಣಂ ತಸ್ಯ ತದ್ವದ॥ 14-35-4 (93318) ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉವಾಚ। 14-35-5x (7854) ಅಲಿಂಗೋ ನಿರ್ಗುಣಶ್ಚೈವ ಕಾರಣಂ ನಾಸ್ಯ ವಿಗ್ರಹೇ। ಉಪಾಯಮೇವ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯೇನ ಗೃಹ್ಯೇತ ಭಾವನಾ॥ 14-35-5 (93319) ಸಂಯಗಪ್ಯುಪದಿಷ್ಟಸ್ಯ ಹ್ಯಮೃತಸ್ಯೇವ ತೃಪ್ಯಸೇ। ಕರ್ಮಬುದ್ಧಿರಬುದ್ಧಿತ್ವಾಜ್ಜ್ಞಾನಲಿಂಗಾನ್ನಿಪಾತಿತಃ। 14-35-6 (93320) ಇದಂ ಕಾರ್ಯಮಿದಂ ನೇತಿ ನ ಮೋಕ್ಷೇಷೂಪದಿಶ್ಯತೇ। ಪಶ್ಯತಃ ಶೃಣ್ವತೋ ಬುದ್ಧಿರಾತ್ಮನೈವೋಪಜಾಯತೇ॥ 14-35-7 (93321) ಯಾವಂತ ಇಹ ಶಕ್ಯೇರಂಸ್ತಾವತೋಂಽಸಾನ್ಪ್ರಕಲ್ಪಯೇತ್। ಅವ್ಯಕ್ತಾನ್ವ್ಯಕ್ತರೂಪಾಂಶ್ಚ ಶತಶೋಽಥ ಸಹಸ್ರಶಃ॥ 14-35-8 (93322) ಸರ್ವಾನುಮಾನಯುಕ್ತಾಂಶ್ಚ ಸರ್ವಾನ್ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಹೇತುಕಾನ್। ಯತಃ ಪರಂ ನ ವಿದ್ಯೇತ ತತೋಽಭ್ಯಾಸೇ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-35-9 (93323) ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ। 14-35-10x (7855) ತತಸ್ತು ತಸ್ಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಾ ಮತಿಃ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಸಂಶಯೇ। ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಾನೇನ ಪರತಃ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೋಽನ್ಯಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ॥ 14-35-10 (93324) ಅರ್ಜುನ ಉವಾಚ। 14-35-11x (7856) ಕ್ವ ನು ಸಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿ ಕೃಷ್ಣ ಕ್ವ ಚಾಸೌ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ್ಷಭಃ। ಯಾಭ್ಯಾಂ ಸಿದ್ಧಿರಿಯಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾ ತಾವುಭೌ ವದ ಮೇಽಚ್ಯುತ॥ 14-35-11 (93325) ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ। 14-35-12x (7857) ಮನೋ ಮೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಿದ್ಧಿ ಬುದ್ಧಿಂ ಮೇ ವಿದ್ಧಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀಂ। ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞ ಇತಿ ಯಶ್ಚೋಕ್ತಃ ಸೋಽಹಮೇವ ಧನಂಜಯ॥ ॥ 14-35-12 (93326) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಪಂಚತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-35-6 ಸಂಯಗುಪಾಯೋ ದೃಷ್ಟಶ್ಚ ಭ್ರಮರೈರಿವ ಲಕ್ಷ್ಯತ ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 036

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.36. ಅಧ್ಯಾಯಃ 036

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನಾರ್ಜುನಂಪ್ರತಿ ಪರಬ್ರಹ್ಮಸ್ವರೂಪತತ್ಪ್ರಾಪ್ತಿಸಾಧನಾದಿಪ್ರತಿಪಾದಕಗುರುಶಿಷ್ಯಸಂವಾದಾನುವಾದಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಅರ್ಜುನ ಉವಾಚ। ಬ್ರಹ್ಮ ಯತ್ಪರಮಂ ಜ್ಞೇಯಂ ತನ್ಮೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತುಮರ್ಹಸಿ। ಭತೋ ಹಿ ಪ್ರಸಾದೇನ ಸೂಕ್ಷ್ಮೇ ಮೇ ರಮತೇ ಮತಿಃ॥ 14-36-1 (93327) ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। 14-36-2x (7858) ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ಸಂವಾದಂ ಮೋಕ್ಷಸಂಯುಕ್ತಂ ಶಿಷ್ಯಸ್ಯ ಗುರುಣಾ ಸಹ॥ 14-36-2 (93328) ಕಶ್ಚಿದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಾಸೀನಮಾಚಾರ್ಯಂ ಸಂಶಿತವ್ರತಂ। ಶಿಷ್ಯಃ ಪಪ್ರಚ್ಛ ಮೇಧಾವೀ ಕಿಂಸ್ವಿಚ್ಛ್ರೇಯಃ ಪರಂತಪ॥ 14-36-3 (93329) ಭಗವಂತಂ ಪ್ರಪನ್ನೋಽಹಂ ನಿಃಶ್ರೇಯಸಪರಾಣಃ। ಯಾಚೇ ತ್ವಾಂ ಶಿರಸಾ ವಿಪ್ರ ಯದ್ಬ್ರೂಯಾಂ ಬ್ರೂಹಿ ತನ್ಮಮ॥ 14-36-4 (93330) ತಮೇವಂವಾದಿನಂ ಪಾರ್ಥ ಶಿಷ್ಯಂ ಗುರುರುವಾಚ ಹ। ಕಥಯಸ್ವ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯತ್ರ ತೇ ಸಂಶಯೋ ದ್ವಿಜ॥ 14-36-5 (93331) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ಕುರುಶ್ರೇಷ್ಠ ಗುರುಣಾ ಗುರುವತ್ಸಲಃ। ಪ್ರಾಂಜಲಿಃ ಪರಿಪಪ್ರಚ್ಛ ಯತ್ತಚ್ಛೃಣು ಮಹಾಮತೇ॥ 14-36-6 (93332) ಶಿಷ್ಯ ಉವಾಚ। 14-36-7x (7859) ಕುತಶ್ಚಾಹಂ ಕುತಶ್ಚ ತ್ವಂ ತತ್ಸತ್ಯಂ ಬ್ರೂಹಿ ಯತ್ಪರಂ। ಕುತೋ ಜಾತಾನಿ ಭೂತಾನಿ ಸ್ಥಾವರಾಣಿ ಚರಾಣಿ ಚ॥ 14-36-7 (93333) ಕೇನ ಜೀವಂತಿ ಭೂತಾನಿ ತೇಷಾಮಾಯುಶ್ಚ ಕಿಂ ಪರಂ। ಕಿಂ ಸತ್ಯಂ ಕಿಂ ತಪೋ ವಿಪ್ರ ಕೇ ಗುಣಾಃ ಸದ್ಭಿರೀರಿತಾಃ॥ 14-36-8 (93334) ಕೇ ಪಂಥಾನಃ ಶಿವಾಶ್ಚ ಸ್ಯುಃ ಕಿಂ ಸುಖಂ ಕಿ ಚ ದುಷ್ಕೃತಂ। ಏತಾನ್ಮೇ ಭಗವನ್ಪ್ರಶ್ನಾನ್ಯಾಥಾತಥ್ಯೇನ ಸುವ್ರತ॥ 14-36-9 (93335) ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ ವಿಪ್ರರ್ಷೇ ಯಥಾವದಿಹ ತತ್ತ್ವತಃ। ತ್ವದನ್ಯಃ ಕಶ್ಚ ನ ಪ್ರಶ್ನಾನೇತಾನ್ವಕ್ತುಮಿಹಾರ್ಹತಿ॥ 14-36-10 (93336) ಬ್ರೂಹಿ ಧರ್ಮವಿದಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಪರಂ ಕೌತೂಹಲಂ ಮಮ। ಮೋಕ್ಷಧರ್ಮಾರ್ಥಕುಶಲೋ ಭವಾಂʼಲ್ಲೋಕಷು ಗೀಯತೇ॥ 14-36-11 (93337) ಸರ್ವಸಂಶಯಸಂಚ್ಛೇತ್ತಾ ತ್ವದನ್ಯೋ ನ ಚ ವಿದ್ಯತೇ। ಸಂಸಾರಭೀರವಶ್ಚೈವ ಮೋಕ್ಷಕಾಮಾಸ್ತಥಾ ವಯಂ॥ 14-36-12 (93338) ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। 14-36-13x (7860) ತಸ್ಮೈ ಸಂಪ್ರತಿಪನ್ನಾಯ ಯಥಾವತ್ಪರಿಪೃಚ್ಛತೇ। ಶಿಷ್ಯಾಯ ಗುಣಯುಕ್ತಾಯ ಶಾಂತಾಯ ಗುರುವರ್ತಿನೇ॥ 14-36-13 (93339) ಛಾಯಾಭೂತಾಯ ದಾಂತಾಯ ಯತತೇ ಬ್ರಹ್ಮಾಚಾರಿಣೇ। ತಾನ್ಪ್ರಶ್ನಾನಬ್ರವೀತ್ಪಾರ್ಥ ಮೇಧಾವೀ ಸ ಧೃತವ್ರತಃ। ಗುರುಃ ಕುರುಕುಲಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಂಯಕ್ಸರ್ವಾನರಿಂದಮ॥ 14-36-14 (93340) ಗುರುರುವಾಚ। 14-36-15x (7861) ಬ್ರಹ್ಮಣೋಕ್ತಮಿದಂ ಧರ್ಮಮೃಷಿಪ್ರವರಸೇವಿತಂ। ವೇದವಿದ್ಯಾಸಮಾವಾಪ್ತಂ ತತ್ತ್ವಭೂತಾರ್ಥಭಾವನಂ॥ 14-36-15 (93341) ಜ್ಞಾನಂ ತ್ವೇವ ಪರಂ ವಿದ್ಯಃ ಸಂನ್ಯಾಸಂ ತಪ ಉತ್ತಮಂ। ಯಸ್ತು ವೇದ ನಿರಾಬಾಧಂ ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವಂ ವಿನಿಶ್ಚಯಾತ್। ಸರ್ವಬೂತಸ್ಥಮಾತ್ಮಾನಂ ಸ ಸರ್ವಗತಿರಿಷ್ಯತೇ॥ 14-36-16 (93342) ಯೇ ವಿದ್ವಾನ್ಸಹಸಂವಾಸಂ ವಿವಾಸಂ ಚೈವ ಪಶ್ಯತಿ। ತಥೈವೈಕತ್ವನಾನಾತ್ವೇ ಸ ದುಃಖಾತ್ಪರಿಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-36-17 (93343) ಯೋ ನ ಕಾಮಯತೇ ಕಿಂಚಿನ್ನ ಕಿಂಚಿದಭಿಮನ್ಯತೇ। ಇಹ ಲೋಕಸ್ಥ ಏವೈಷ ಬ್ರಹ್ಮಭೂಯಾಯ ಕಲ್ಪತೇ॥ 14-36-18 (93344) ಪ್ರಧಾನಗುಣತತ್ತ್ವಜ್ಞಃ ಸರ್ವಭೂತವಿಧಾನವಿತ್। ನಿರ್ಮಮೋ ನಿರಹಂಕಾರೋ ಮುಚ್ಯತೇ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-36-19 (93345) ಅವ್ಯಕ್ತಬೀಜಪ್ರಭವೋ ಬುದ್ಧಿಸ್ಕಂಧಮಯೋ ಮಹಾನ್। ಮಹಾಹಂಕಾರವಿಟಪ ಇಂದ್ರಿಯಾಂಕುರಕೋಟರಃ॥ 14-36-20 (93346) ಮಹಾಭೂತವಿಶೇಷಶ್ಚ ವಿಶೇಷಪ್ರತಿಶಾಖವಾನ್। ಸದಾಪರ್ಣಃ ಸದಾಪುಷ್ಪಃ ಶುಭಾಶುಭಫಲೋದಯಃ॥ 14-36-21 (93347) ಆಜೀವಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ಬ್ರಹ್ಮಬೀಜಃ ಸನಾತನಃ। ಏತಜ್ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಚ ತತ್ತ್ವಾನಿ ಜ್ಞಾನೇನ ಪರಮಾಸಿನಾ। ಛಿತ್ತ್ವಾ ಚಾಮರತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಜಹಾತಿ ಮೃತ್ಯುಜನ್ಮನೀ॥ 14-36-22 (93348) ಭೂತಭವ್ಯಭವಿಷ್ಯಾದಿಧರ್ಮಕಾಮಾರ್ಥನಿಶ್ಚಯಂ। ಸಿದ್ಧಸಂಘಪರಿಜ್ಞಾತಂ ಪುರಾಕಲ್ಪಂ ಸನಾತನಂ॥ 14-36-23 (93349) ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯೇಽಹಂ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞ ಪದಮುತ್ತಮಮದ್ಯ ತೇ। ಬುದ್ಧ್ವಾ ಯದಿಹಂ ಸಂಸಿದ್ಧಾ ಭವಂತೀಹ ಮನೀಷಿಣಃ॥ 14-36-24 (93350) ಉಪಗಂಯರ್ಷಯಃ ಪೂರ್ವಂ ಜಿಜ್ಞಾಸಂತಃ ಪರಸ್ಪರಂ। ಪ್ರಜಾಪತಿಭರದ್ವಾಜೌ ಗೌತಮೋ ಭಾರ್ಗವಸ್ತಥಾ॥ 14-36-25 (93351) ವಸಿಷ್ಠಃ ಕಶ್ಯಪಶ್ಚೈವ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರೋಽತ್ರಿರೇವ ಚ। ಮಾರ್ಗಾನ್ಸರ್ವಾನ್ಪರಿಕ್ರಂಯ ಪರಿಶ್ರಾಂತಃ ಸ್ವಕರ್ಮಭಿಃ॥ 14-36-26 (93352) ಋಷಿಮಾಂಗಿರಸಂ ವೃದ್ಧಂ ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯ ತು ತೇ ದ್ವಿಜಾಃ। ದದೃಶುರ್ಬ್ರಹ್ಮಭವನೇ ಬ್ರಹ್ಮಾಣಂ ವೀತಕಲ್ಮಷಂ॥ 14-36-27 (93353) ತಂ ಪ್ರಣಂಯ ಮಹಾತ್ಮಾನಂ ಸುಖಾಸೀನಂ ಮಹರ್ಷಯಃ। ಪಪ್ರಚ್ಛುರ್ವಿನಯೋಪೇತಾ ನೈಃಶ್ರೇಯಸಮಿದಂ ಪರಂ॥ 14-36-28 (93354) ಕಥಂ ಕರ್ಮ ಕೃತಂ ಸಾಧು ಕಥಂ ಮುಚ್ಯೇತ ಕಿಲ್ಬಿಷಾತ್। ಕೇ ನೋ ಮಾರ್ಗಾಃ ಶಿವಾಶ್ಚ ಸ್ಯುಃ ಕಿಂ ಸತ್ಯಂ ಕಿಂ ಚ ದುಷ್ಕೃತಂ॥ 14-36-29 (93355) ಕೌ ಚೋಭೌ ಕರ್ಮಣಾಂ ಮಾರ್ಗೌ ಪ್ರಾಪ್ನುಯುರ್ದಕ್ಷಿಣೋತ್ತರೌ। ನಿರಯಂ ಚಾಪವರ್ಗಂ ಚ ಭೂತಾನಾಂ ಪ್ರಭವಾಪ್ಯಯೌ॥ 14-36-30 (93356) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ಮುನಿಶ್ರೇಷ್ಠೈರ್ಯದಾಹ ಪ್ರಪಿತಾಮಹಃ। ತತ್ತೇಽಹಂ ಸಂಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಶೃಣು ಶಿಷ್ಯ ಯಥಾಗಮಂ॥ 14-36-31 (93357) ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। 14-36-32x (7862) ಸತ್ಯಾದ್ಭೂತಾನಿ ಜಾತಾನಿ ಸ್ಥಾವರಾಣಿ ಚರಾಣಿ ಚ। ತಪಸಾ ತಾನಿ ಜೀವಂತಿ ಜೀವಿತಂ ತದ್ಧಿ ಸುವ್ರತಂ। ಸ್ವಾಂ ಯೋನಿಂ ಪುನರಾಗಂಯ ವರ್ತತೇ ಸ್ವೇನ ಕರ್ಮಣಾ॥ 14-36-32 (93358) ಸತ್ಯಂ ಹಿ ಗುಣಸಂಯುಕ್ತಂ ನಿಯತಂ ಪಂಚಲಕ್ಷಣಂ॥ 14-36-33 (93359) ಬ್ರಹ್ಮ ಸತ್ಯಂ ತಪಃ ಸತ್ಯಂ ಸತ್ಯಂ ಚೈವ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ। ಸತ್ಯಾದ್ಭೂತಾನಿ ಜಾತಾನಿ ಸತ್ಯಂ ಭೂತಮಯಂ ಜಗತ್॥ 14-36-34 (93360) ತಸ್ಮಾತ್ಸತ್ಯಾಶ್ರಯಾ ವಿಪ್ರಾ ನಿತ್ಯಂ ಯೋಗಪರಾಯಣಾಃ। ಅತೀಕ್ರೋಧಸಂತಾಪಾ ನಿಯತಾ ಧರ್ಮಸೇತವಃ॥ 14-36-35 (93361) ಅನ್ಯೋನ್ಯನಿಯತಾನ್ವೈದ್ಯಾಂಧರ್ಮಸೇತುಪ್ರವರ್ತಕಾನ್। ತಾನಹಂ ಸಂಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಶಾಶ್ವತಾಂʼಲ್ಲೋಕಭಾವನಾನ್॥ 14-36-36 (93362) ಚಾತುರ್ವಿದ್ಯಂ ತಥಾ ವರ್ಣಾಂಶ್ಚಾತುರಾಶ್ರಮಿಕಾನ್ಪೃಥಕ್। ಧರ್ಮಮೇಕಂ ಚತುಷ್ಪಾದಂ ನಿತ್ಯಮಾಹುರ್ಮನೀಷಿಣಃ॥ 14-36-37 (93363) ಪಂಥಾನಂ ವಃ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಶಿವಂ ಕ್ಷೇಮಕರಂ ದ್ವಿಜಾಃ। ನಿಯತಂ ಬ್ರಹ್ಮಭಾವಾಯ ಯಾತಂ ಪೂರ್ವಂ ಮನೀಷಿಭಿಃ॥ 14-36-38 (93364) ಗದಂತಸ್ತು ಮಮಾದ್ಯೇಹ ಪಂಥಾನಂ ದುರ್ವಿದಂ ಪರೈಃ। ನಿಬೋಧತ ಮಹಾಭಾಗಾ ನಿಖಿಲೇನ ಪರಂ ಪದಂ॥ 14-36-39 (93365) ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಮಿಹೈವಾಹುರಾಶ್ರಮಂ ಪ್ರಥಮಂ ಪದಂ। ಗಾರ್ಹಸ್ಥ್ಯಂ ತು ದ್ವಿತೀಯಂ ಸ್ಯಾದ್ವಾನಪ್ರಸ್ಥಮತಃ ಪರಂ। ತತಃ ಪರಂ ತು ವಿಜ್ಞೇಯಮಧ್ಯಾತ್ಮಂ ಪರಮಂ ಪದಂ॥ 14-36-40 (93366) ಜ್ಯೋತಿರಾಕಾಶಮಾದಿತ್ಯೋ ವಾಯುರಿಂದ್ರಃ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ। ನೋಪೈತಿ ಯಾವದಧ್ಯಾತ್ಮಂ ತಾವದೇತಾನ್ನ ಪಶ್ಯತಿ॥ 14-36-41 (93367) ತಸ್ಯೋಪಾಯಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಪುರಸ್ತಾತ್ತಂ ನಿಬೋಧತ। ಫಲಮೂಲಾನಿಲಭುಜಾಂ ಮುನೀನಾಂ ವಸತಾಂ ವನೇ॥ 14-36-42 (93368) ವಾನಪ್ರಸ್ಥಂ ದ್ವಿಜಾತೀನಾಂ ತ್ರಯಾಣಾಮುಪದಿಶ್ಯತೇ। ಸರ್ವೇಷಾಮೇವ ವರ್ಣಾನಾಂ ಗೃಹಸ್ಥೋಽಯಂ ವಿಶಿಷ್ಯತೇ॥ 14-36-43 (93369) ಶ್ರದ್ಧಾಲಕ್ಷಣಮಿತ್ಯೇಕಂ ಧರ್ಮಂ ಧೀರಾಃ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ। `ನೈಷ್ಠಿಕೋಽಥ ಯತಿರ್ವಾಽಪಿ ವಿರಕ್ತೋ ಬ್ರಹ್ಮದರ್ಶನಃ॥' 14-36-44 (93370) ಇತ್ಯೇವಂ ದೇವಯಾನಾ ವಃ ಪಂಥಾನಃ ಪರಿಕೀರ್ತಿತಾಃ। ಸದ್ಭಿರಧ್ಯಾಸಿತಾ ಧೀರೈಃ ಕರ್ಮಭಿರ್ಧರ್ಮಸೇತವಃ॥ 14-36-45 (93371) ಏತೇಷಾಂ ಪೃಥಗಧ್ಯಾಸ್ತೇ ಯೋ ಧರ್ಮಂ ಸಂಶಿತವ್ರತಃ। ಕಾಲಾತ್ಪಶ್ಯತಿ ಭೂತಾನಾಂ ಸದೈವ ಪ್ರಭವಾಪ್ಯಯೌ॥ 14-36-46 (93372) ಅತಸ್ತತ್ತ್ವಾನಿ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯಾಥಾತಥ್ಯೇನ ಹೇತುನಾ। ವಿಷಯಸ್ಥಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ವರ್ತಮಾನಾನಿ ಭಾಗಶಃ॥ 14-36-47 (93373) ಮಹಾನಾತ್ಮಾ ತಥಾಽವ್ಯಕ್ತಮಹಂಕಾರಸ್ತಥೈವ ಚ। ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ದಶೈಕಂ ಚ ಮಹಾಭೂತಾನಿ ಪಂಚ ಚ॥ 14-36-48 (93374) ವಿಶೇಷಾಃ ಪಂಚಭೂತಾನಾಮಿತ್ಯೇಷಾ ವೈದಿಕೀ ಶ್ರುತಿಃ। ಚತುರ್ವಿಂಶತಿರೇಷಾ ವಸ್ತತ್ವಾನಾಂ ಪರಿಕೀರ್ತಿತಾ॥ 14-36-49 (93375) ತತ್ವಾನಾಮಥ ಯೋ ವೇದ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಪ್ರಭವಾಪ್ಯಯೌ। ಸ ಧೀರಃ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ನ ಮೋಽಹಮಧಿಗಚ್ಛತಿ॥ 14-36-50 (93376) ತತ್ತ್ವಾನಿ ಯೋ ವೇದಯತೇ ಯಥಾತಥಂ ಗುಣಾಂಶ್ಚ ಸರ್ವಾನಖಿಲಾಶ್ಚ ದೇವತಾಃ। ವಿಧೂತಪಾಪ್ಮಾ ಪ್ರವಿಮುಚ್ಯ ಬಂಧನಂ ಸ ಸರ್ವಲೋಕಾನಮಲಾನ್ಸಮಶ್ನುತೇ॥ ॥ 14-36-51 (93377) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಷಟ್ತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-36-10 ಕಶ್ಚ ಕೋಽಪಿ॥ 7-36-29 ಕಥಂ ಕರ್ಮ ಕ್ರಿಯಾತ್ಸಾದ್ಯು ಇತಿ ಝ. ಝ.ಪಾಠಃ। ಕ್ರಿಯಾತ್ಕುರ್ವೀತ। ಕೇ। ನೋಽಸ್ಮಾಕಂ॥ 7-36-43 ಗಾರ್ಹಸ್ಥ್ಯಂ ತದ್ವಿಧೀಯತೇ ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 037

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.37. ಅಧ್ಯಾಯಃ 037

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಕಶ್ಯಪಾದಿಮಹರ್ಷೀನ್ಪ್ರತಿ ತಮೋಗುಣಕಾರ್ಯನಿರೂಪಣಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ತದವ್ಯಕ್ತಮನುದ್ರಿಕ್ತಂ ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿ ಧ್ರುವಂ ಸ್ಥಿರಂ। ನವದ್ವಾರಂ ಪುರಂ ವಿದ್ಯಾತ್ತ್ರಿಗುಣಂ ಪಂಚಧಾತುಕಂ॥ 14-37-1 (93378) ಏಕಾದಶಪರಿಕ್ಷೇಪಂ ಮನೋವ್ಯಾಕರಣಾತ್ಮಕಂ। ಬುದ್ಧಿಸ್ವಾಮಿಕಮಿತ್ಯೇತತ್ಪರಮೇಕಾದಶಂ ಭವೇತ್॥ 14-37-2 (93379) ತ್ರೀಣಿ ಸ್ರೋತಾಂಸಿ ಯಾನ್ಯಸ್ಮಿನ್ನಾಪ್ಯಾಯಂತೇ ಪುನಃಪುನಃ। ಪ್ರನಾಡ್ಯಸ್ತಿಸ್ರ ಏವೈತಾಃ ಪ್ರವರ್ಂತತೇ ಗುಣಾತ್ಮಿಕಾಃ॥ 14-37-3 (93380) ತಮೋ ರಜಸ್ತಥಾ ಸತ್ವಂ ಗುಣಾನೇತಾನ್ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ। ಅನ್ಯೋನ್ಯಮಿಥುನಾಃ ಸರ್ವೇ ತಥಾಽನ್ಯೋನ್ಯಾನುಜೀವಿನಃ॥ 14-37-4 (93381) ಅನ್ಯೋನ್ಯಾಪಾಶ್ರಯಾಶ್ಚಾಪಿ ತಥಾಽನ್ಯೋನ್ಯಾನುವರ್ತಿನಃ। ಅನ್ಯೋನ್ಯವ್ಯತಿಷಕ್ತಾಶ್ಚ ತ್ರಿಗುಣಾಃ ಪಂಚಧಾತವಃ॥ 14-37-5 (93382) ತಮಸೋ ಮಿಥುನಂ ಸತ್ವಂ ಸತ್ವಸ್ಯ ಮಿಥುನಂ ರಜಃ। ರಜಸಶ್ಚಾಪಿ ಸತ್ವಂ ಸ್ಯಾತ್ಸತ್ವಸ್ಯ ಮಿಥುನಂ ತಮಃ॥ 14-37-6 (93383) ನಿಯಂಯತೇ ತಮೋ ಯತ್ರ ರಜಸ್ತತ್ರ ನಿವರ್ತತೇ। ನಿಯಂಯತೇ ರಜೋ ಯತ್ರ ಸತ್ವಂ ತತ್ರ ಪ್ರವರ್ತತೇ॥ 14-37-7 (93384) ನೈಶಾತ್ಮಕಂ ತಮೋ ವಿದ್ಯಾತ್ತ್ರಿಗುಣಂ ಮೋಹಸಂಜ್ಞಿತಂ। ಅಧರ್ಮಲಕ್ಷಣಂ ಚೈವ ನಿಯತಂ ಪಾಪಕರ್ಮಸು। ತಾಮಸಂ ರೂಪಮೇತತ್ತು ದೃಶ್ಯತೇ ಚಾಪಿ ಸಂಗತಂ॥ 14-37-8 (93385) ಪ್ರಕೃತ್ಯಾತ್ಮಕಮೇವಾಹೂ ರಜಃ ಪರ್ಯಾಯಕಾರಕಂ। ಸತ್ತ್ವೇ ತು ಸರ್ವಭೂತೇಷು ದೃಶ್ಯಮುತ್ಪತ್ತಿಲಕ್ಷಣಂ॥ 14-37-9 (93386) ಪ್ರಕಾಶಂ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಲಾಘವಂ ಶ್ರದ್ಧಧಾನತಾ। ಸಾತ್ವಿಕಂ ರೂಪಮೇವಂ ತು ಲಾಘವಂ ಸಾಧುಸಂಮಿತಂ॥ 14-37-10 (93387) ಏತೇಷಾಂ ಗುಣತತ್ತ್ವಾನಿ ವಕ್ಷ್ಯಂತೇ ತತ್ತ್ವಹೇತುಭಿಃ। ಸಮಾಸವ್ಯಾಸಯುಕ್ತಾನಿ ತತ್ತ್ವತಸ್ತಾನಿ ಬೋಧತ॥ 14-37-11 (93388) ಸಂಮೋಹೋ ಜ್ಞಾನಮತ್ಯಾಗಃ ಕರ್ಮಣಾಮವಿನಿರ್ಣಯಃ। ಸ್ವಪ್ನಃ ಸ್ತಂಭೋ ಭಯಂ ಲೋಭಃ ಶೋಕಃ ಸುಕೃತದೂಷಣಂ॥ 14-37-12 (93389) ಅಸ್ಮೃತಿಶ್ಚಾವಿಪಾಕಶ್ಚ ನಾಸ್ತಿಕ್ಯಂ ಭಿನ್ನವೃತ್ತಿತಾ। ನಿರ್ವಿಶೇಷತ್ವಮಂಧತ್ವಂ ಜಘನ್ಯಗುಣವೃತ್ತಿತಾ॥ 14-37-13 (93390) ಅಕೃತೇ ಕೃತಮಾನಿತ್ವಮಜ್ಞಾನೇ ಜ್ಞಾನಮಾನಿತಾ। ಅಮೈತ್ರೀ ವಿಕೃತೋ ಭಾವೋ ಹ್ಯಶ್ರದ್ಧಾ ಮೂಢಭಾವನಾ॥ 14-37-14 (93391) ಅನಾರ್ಜವಮಸಂಜ್ಞತ್ವಂ ಕರ್ಮ ಪಾಪಮಚೇತನಾ। ಗುರುತ್ವಂ ಸನ್ನಭಾವತ್ವಮವಶಿತ್ವಮವಾಗ್ಗತಿಃ॥ 14-37-15 (93392) ಸರ್ವ ಏತೇ ಗುಣಾ ವೃತ್ತಾಸ್ತಾಮಸಾಃ ಸಂಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾಃ। ಯೇ ಚಾನ್ಯೇ ವಿಹಿತಾ ಭಾವಾ ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ಭಾವಸಂಜ್ಞಿತಾಃ॥ 14-37-16 (93393) ತತ್ರತತ್ರ ನಿಯಂಯಂತೇ ಸರ್ವೇ ತೇ ತಾಮಸಾ ಗುಣಾಃ। ಪರಿವಾದಕಥಾ ನಿತ್ಯಂ ಮೇವಬ್ರಾಹ್ಮಣವೈರಿತಾ॥ 14-37-17 (93394) ಅತ್ಯಾಗಶ್ಚಾತಿಮಾನಶ್ಚ ಮೋಹೋ ಮನ್ಯುಸ್ತಥಾಽಕ್ಷಮಾ। ಮತ್ಸರಶ್ಚೈವ ಭೂತೇಷು ತಾಮಸಂ ವೃತ್ತಮಿಷ್ಯತೇ॥ 14-37-18 (93395) ವೃಥಾರಂಭಾ ಹಿ ಯೇ ಕೇಚಿದ್ವೃಥಾ ದಾನಾನಿ ಯಾನಿ ಚ। ವೃಥಾಭಕ್ಷಣಮಿತ್ಯೇತತ್ತಾಮಸಂ ವೃತ್ತಮಿಷ್ಯತೇ॥ 14-37-19 (93396) ಅತಿವಾದೋಽತಿತಿಕ್ಷಾ ಚ ಮಾತ್ಸರ್ಯಮಭಿಮಾನಿತಾ। ಅಶ್ರದ್ದಧಾನತಾ ಚೈವ ತಾಮಸಂ ವೃತ್ತಮಿಷ್ಯತೇ॥ 14-37-20 (93397) ಏವಂವಿಧಾಶ್ಚ ಯೇ ಕೇಚಿಲ್ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ಪಾಪಕರ್ಮಿಣಃ। ಮನುಷ್ಯಾ ಭಿನ್ನಮರ್ಯಾದಾಸ್ತೇ ಸರ್ವೇ ತಾಮಸಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ॥ 14-37-21 (93398) ತೇಷಾಂ ಯೋನೀಃ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ನಿಯತಾಃ ಪಾಪಕರ್ಮಿಣಾಂ। ಅವಾಙ್ನಿರಯಭಾವಾ ಯೇ ತಿರ್ಯಙ್ನಿರಯಗಾಮಿನಃ। 14-37-22 (93399) ಸ್ಥಾವರಾಣಿ ಚ ಭೂತಾನಿ ಪಶವೋ ವಾಹನಾನಿ ಚ। ಕ್ರವ್ಯಾದಾ ದಂದಶೂಕಾಶ್ಚ ಕೃಮಿಕೀಟವಿಹಂಗಮಾಃ॥ 14-37-23 (93400) ಅಬ್ಜಾತಾ ಜಂತವಶ್ಚೈವ ಸರ್ವೇ ಚಾಪಿ ಚತುಷ್ಪದಾಃ। ಉನ್ಮತ್ತಾ ಬಧಿರಾ ಮೂಕಾ ಯೇ ಚಾನ್ಯೇ ಪಾಪರೋಗಿಣಃ॥ 14-37-24 (93401) ಮಗ್ನಾಸ್ತಮಸಿ ದುರ್ವೃತ್ತಾಃ ಸ್ವಕರ್ಮಕೃತಲಕ್ಷಣಾಃ। ಅವಾಕ್ಸ್ರೋತಸ ಇತ್ಯೇತೇ ಮಗ್ನಾಸ್ತಮಸಿ ತಾಮಸಾಃ॥ 14-37-25 (93402) ತೇಷಾಮುತ್ಕರ್ಷಮುದ್ರೇಕಂ ವಕ್ಷ್ಯಾಂಯಹಮತಃ ಪರಂ। ಯಥಾ ತೇ ಸುಕೃತಾಂ ಲೋಕಾಂʼಲ್ಲಭಂತೇ ಪುಣ್ಯಕರ್ಮಿಣಃ॥ 14-37-26 (93403) ಅನ್ಯಥಾ ಪ್ರತಿಪನ್ನಾಸ್ತು ವಿವೃದ್ಧಾ ಯೇ ಚ ಕರ್ಮಸು। ಸ್ವಕರ್ಮನಿರತಾನಾಂ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ಶುಭೈಷಿಣಾಂ॥ 14-37-27 (93404) ಸಂಸ್ಕಾರೇಣೋರ್ಧ್ವಮಾಯಾಂತಿ ಯತಮಾನಾಃ ಸಲೋಕತಾಂ। ಸ್ವರ್ಗೇ ಗಚ್ಛಂತಿ ದೇವಾನಾಮಿತ್ಯೇಷಾ ವೈದಿಕೀ ಶ್ರುತಿಃ॥ 14-37-28 (93405) ಅನ್ಯಥಾ ಪ್ರತಿಪನ್ನಾಸ್ತೇ ವಿಬುದ್ಧಾಃ ಸ್ವೇಷು ಕರ್ಮಸು। ಪುನರಾವೃತ್ತಿಧರ್ಮಾಣಸ್ತೇ ಭವಂತೀಹ ಮಾನುಷಾಃ॥ 14-37-29 (93406) ಪಾಪಯೋನಿಂ ಸಮಾಪನ್ನಾಶ್ಚಂಡಾಲಾ ಮೂಕಚೂಚುಕಾಃ॥ ವರ್ಣಾನ್ಪರ್ಯಾಯಶಶ್ಚಾಪಿ ಪ್ರಾಪ್ನುವಂತ್ಯುತ್ತರೋತ್ತರಂ॥ 14-37-30 (93407) ಶೂದ್ರಯೋನಿಮತಿಕ್ರಂಯ ಯೇ ಚಾನ್ಯೇ ತಾಮಸಾ ಗುಣಾಃ। ಸ್ರೋತೋಮಧ್ಯೇ ಸಮಾಗಂಯ ವರ್ತಂತೇ ತಾಮಸೇ ಗುಣೇ॥ 14-37-31 (93408) ಅಭಿಷ್ವಂಗಸ್ತು ಕಾಮೇಷು ಮಹಾಮೋಹ ಇತಿ ಸ್ಮೃತಃ। ಋಷಯೋ ಮುನಯೋ ದೇವಾ ಮುಹ್ಯಂತ್ಯತ್ರ ಸುಖೇಪ್ಸವಃ॥ 14-37-32 (93409) ತಮೋಮೋಹೋ ಮಹಾಮೋಹಸ್ತಾಮಿಸ್ರೋ ಹ್ಯಂಧಸಂಜ್ಞಿತಃ। ಮರಣಂ ತ್ವಂಧತಾಮಿಸ್ರಸ್ತಾಮಿಸ್ರಃ ಕ್ರೋಧ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-37-33 (93410) ವರ್ಣತೋ ಗುಣತಶ್ಚೈವ ಯೋನಿತಶ್ಚೈವ ತತ್ತ್ವತಃ। ಸರ್ವಮೇತತಮೋ ವಿಪ್ರಾಃ ಕೀರ್ತಿತಂ ವೋ ಯಥಾವಿಧಿ॥ 14-37-34 (93411) ಕೋ ನ್ವೇತದ್ಬುಧ್ಯತೇ ಸಾಧು ಕೋ ನ್ವೇತತ್ಸಾಧು ಪಶ್ಯತಿ। ಅತತ್ತ್ವೇ ತತ್ತ್ವದರ್ಶೀ ಯಸ್ತಮಸಸ್ತಚ್ಚ ಲಕ್ಷಣಂ॥ 14-37-35 (93412) ತಮೋಗುಣಾ ಬಹುವಿಧಾಃ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾ ಯಥಾವದುಕ್ತಂ ಚ ತಮಃ ಪರಾವರಂ। ನರೋ ಹಿ ಯೋ ವೇದ ಗುಣಾನಿಮಾನ್ಸದಾ ಸ ತಾಮಸೈಃ ಸರ್ವಗುಣೈಃ ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ॥ ॥ 14-37-36 (93413) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 37 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-37-24 ಅಂಡಜಾ ಜಂತವ ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥ 7-37-30 ಚೂಚುಕಾಃ ಸ್ಖಲದ್ಗಿರಃ। ಪುಷ್ಪಚೂಚುಕಾ ಇತಿ ಕ.ಪಾಠಃ॥ 7-37-32 ಕಾಮೇಷು ಸ್ತ್ರ್ಯಾದ್ಯರ್ಥೇಷು। ಅಭಿಷ್ವಂಗ ಆಸಕ್ತಿಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 038

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.38. ಅಧ್ಯಾಯಃ 038

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಹ್ಮಣ ಮಹರ್ಷೀನ್ಪ್ರತಿ ರಜೋಗುಣಕಾರ್ಯನಿರೂಪಣಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ರಜೋಽಹಂ ವಃ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯಾಥಾತಥ್ಯೇನ ಸತ್ತಮಾಃ। ನಿಬೋಧತ ಮಹಾಭಾಗಾ ಗುಣವೃತ್ತಂ ಚ ರಾಜಸಂ॥ 14-38-1 (93414) ಸಂತಾಪೋ ರೂಪಮಾಯಾಸಃ ಸುಖದುಃಖೇ ಹಿಮಾತಪೌ। ಐಶ್ವರ್ಯಂ ವಿಗ್ರಹಃ ಸಿದ್ಧಿರ್ಹೇತುವಾದೋಽರತಿಃ ಕ್ಷಮಾ॥ 14-38-2 (93415) ಬಲಂ ಶೌರ್ಯಂ ಮದೋ ರೋಷೋ ವ್ಯಾಯಾಮಕಲಹಾವಪಿ। ಈರ್ಷ್ಯೇಪ್ಸಾ ಪೈಶುನಂ ಯುದ್ಧಂ ಮಮತ್ವಂ ಪರಿಪಾಲನಂ॥ 14-38-3 (93416) ವಧಬಂಧಪರಿಕ್ಲೇಶಾಃ ಕ್ರಯೋ ವಿಕ್ರಯ ಏವ ಚ। ನಿಕೃಂತ ಚ್ಛಿಂಧಿ ಭಿಂಧೀತಿ ಪರವರ್ಮಾವಕರ್ತನಂ॥ 14-38-4 (93417) ಉಗ್ರಂ ದಾರುಣಮಾಕ್ರೋಶಃ ಪರವಿತ್ತಾನುರಾಗಿತಾ। ಲೋಕಚಿಂತಾಽನುಚಿಂತಾ ಚ ಮತ್ಸರಃ ಪರಿಭಾಷಣಂ॥ 14-38-5 (93418) ವೃಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ಮೃಷಾವಾದೋ ವಿಕಲ್ಪಪರಿಭಾಷಣಂ। ನಿಂದಾ ಸ್ತುತಿಃ ಪ್ರಶಂಸಾ ಚ ಪ್ರತಾಪಃ ಪರಿಧರ್ಷಣಂ॥ 14-38-6 (93419) ಪರಿಚರ್ಯಾ ಚ ಶುಶ್ರೂಷಾ ಸೇವಾ ತೃಷ್ಣಾ ವ್ಯಪಾಶ್ರಯಃ॥ ವ್ಯೂಹೋ ನಯಃ ಪ್ರಮಾದಶ್ಚ ಪರಿವಾದಃ ಪರಿಗ್ರಹಃ॥ 14-38-7 (93420) ಸಂಸ್ಕಾರಾ ಯೇ ಚ ಲೋಕೇಷು ಪ್ರವರ್ತಂತೇ ಪೃಥಕ್ಪೃಥಕ್। ನೃಷು ನಾರೀಷು ಭೂತೇಷು ದ್ರವ್ಯೇಷು ಶರಣೇಷು ಚ॥ 14-38-8 (93421) ಸಂತಾಪೋಽಪ್ರತ್ಯಯಶ್ಚೈವ ವ್ರತಾನಿ ನಿಯಮಾಶ್ಚ ಯೇ। ಪ್ರಧಾನಮಾಶೀರ್ಯುಕ್ತಂ ಚ ಸತತಂ ಮೇ ಭವತ್ವಿತಿ॥ 14-38-9 (93422) ಸ್ವಾಹಾಕಾರೋ ನಮಸ್ಕಾರಃ ಸ್ವಧಾಕಾರೋ ವಷಟ್ಕ್ರಿಯಾ। ಯಾಜನಾಧ್ಯಾಪನೇ ಚೋಭೇ ಯಜನಾಧ್ಯಯನೇ ಅಪಿ॥ 14-38-10 (93423) ದಾನಂ ಪ್ರತಿಗ್ರಹಶ್ಚೈವ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಾನಿ ಮಂಗಲಂ। ಇದಂ ಮೇ ಸ್ಯಾದಿದಂ ಮೇ ಸ್ಯಾತ್ಸ್ನೇಹೋ ಗುಣಸಮುದ್ಭವಃ॥ 14-38-11 (93424) ಅಭಿದ್ರೋಹಸ್ತಥಾ ಮಾಯಾ ನಿಕೃತಿರ್ಮಾನ ಏವ ಚ। ಸ್ತೈನ್ಯಂ ಹಿಂಸಾ ಜುಗುಪ್ಸಾ ಚ ಪರಿತಾಪಃ ಪ್ರಜಾಗರಃ॥ 14-38-12 (93425) ದಂಭೋ ದರ್ಪೋಽಥ ರಾಗಶ್ಚ ಭಕ್ತಿಃ ಪ್ರೀತಿಃ ಪ್ರಮೋದನಂ। ದ್ಯೂತಂ ಚ ಜನವಾದಶ್ಚ ಸಂಬಂಧಾಃ ಸ್ತ್ರೀಕೃತಾಶ್ಚ ಯೇ॥ 14-38-13 (93426) ನೃತ್ಯವಾದಿತ್ರಗೀತಾನಾಂ ಪ್ರಸಂಗಾ ಯೇ ಚ ಕೇಚನ। ಸರ್ವ ಏತೇ ಗುಣಾ ವಿಪ್ರಾ ರಾಜಸಾಃ ಸಂಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾಃ॥ 14-38-14 (93427) ಭೂತಭವ್ಯಭವಿಷ್ಯಾಣಾಂ ಭಾವಾನಾಂ ಭುವಿ ಭಾವನಾಃ। ತ್ರಿವರ್ಗನಿರತಾ ನಿತ್ಯಂ ಧರ್ಮೋಽರ್ಥಃ ಕಾಮ ಇತ್ಯಪಿ॥ 14-38-15 (93428) ಕಾಮವೃತ್ತಾಃ ಪ್ರಮೋದಂತೇ ಸರ್ವಕಾಮಸಮೃದ್ಧಿಭಿಃ। ಅರ್ವಾಕ್ಸ್ರೋತಸ ಇತ್ಯೇತೇ ಮನುಷ್ಯಾ ರಜಸಾ ವೃತಾಃ॥ 14-38-16 (93429) ಅಸ್ಮಿಂʼಲೋಕೇ ಪ್ರಮೋದಂತೇ ಜಾಯಮಾನಾಃ ಪುನಃಪನಃ। ಪ್ರೇತ್ಯಭಾವಿಕಮೀಹಂತೇ ಹಲೌಕಿಕಮೇವ ಚ। ದದತಿ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣಂತಿ ತರ್ಪಯಂತ್ಯಥ ಜುಹ್ವತಿ॥ 14-38-17 (93430) ರಜೋಗುಣಾ ವೋ ಬಹುಧಾನುಕೀರ್ತಿತಾ ಯಥಾವದುಕ್ತಂ ಗುಣವೃತ್ತಮೇವ ಚ। ನರೋಪಿ ಯೋ ವೇದ ಗುಣಾನಿಮಾನ್ಸದಾ ಸ ರಾಜಸೈಃ ಸರ್ವಗುಣೈರ್ವಿಮುಚ್ಯತೇ॥ ॥ 14-38-18 (93431) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟತ್ರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 38 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-38-2 ಸಂಘಾತೋ ರೂಪಮಾಯಾಸ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-38-5 ಉಗ್ರಂ ನಿಷ್ಟುರಂ ದಾರುಣಂ ಹಿಂಸ್ರತ್ವಂ॥ 7-38-6 ಪರಿಭಾಷಣಂ ಧಿಕ್ಕೃತ್ಯ ಭಾಷಣಂ॥ 7-38-7 ವ್ಯೂಹಃ ವ್ಯವಹಾರರಚನಾಕೌಶಲಂ॥ 7-38-8 ಶರಣೇಷು ರಕ್ಷಿತೃಷು॥ 7-38-9 ಅಪ್ರತ್ಯಯಃ ಅವಿಶ್ವಾಸಃ॥ 7-38-12 ಪರಿತಾಪಃ ಸ್ವಜನಕೈವಲ್ಯನಿಮಿತ್ತೋ ದಾಹಃ। ಪಾಠಾಂತರೇ ಪರಿವಾದಃ ಸರ್ವನಿಂದಾ॥ 7-38-14 ಪ್ರಸಂಗಾ ಯೇನ ಕೇನಚಿದಿತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-38-16 ಅರ್ವಾಕ್ ಸ್ವರ್ಗಾದಧಃ ಭೂಮೇರುಪರಿ ಸ್ರೋತಃ ಪ್ರವಾಹೋ ಯೇಷಾಂ ತೇ ತಥಾ॥ 7-38-17 ಪ್ರೇತ್ಯಭಾವಿಕಂ ಜನ್ಮಾಂತರೀಯಂ ಕುಶಲಂ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 039

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.39. ಅಧ್ಯಾಯಃ 039

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಮಹರ್ಷೀನ್ಪ್ರತಿ ಸತ್ವಗುಣಕಾರ್ಯನಿರೂಪಣಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ಅತಃ ಪರಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ತೃತೀಯಂ ಗುಣಮುತ್ತಮಂ। ಸರ್ವಭೂತಹಿತಂ ಲೋಕೇ ಸತಾಂ ಧರ್ಮಮನಿಂದಿತಂ॥ 14-39-1 (93432) ಆನಂದಃ ಪ್ರೀತಿರುದ್ರೇಕಃ ಪ್ರಾಕಾಶ್ಯಂ ಸುಖಮೇವ ಚ। ಅಕಾರ್ಪಣ್ಯಮಸಂರಂಭಃ ಸಂತೋಷಃ ಶ್ರದ್ದಧಾನತಾ॥ 14-39-2 (93433) ಕ್ಷಮಾ ಧೃತಿರಹಿಂಸಾ ಚ ಸಮತಾ ಸತ್ಯಮಾರ್ಜವಂ। ಅಕ್ರೋಧಶ್ಚಾನಸೂಯಾ ಚ ಶೌಚಂ ದಾಕ್ಷ್ಯಂ ಪರಾಕ್ರಮಃ॥ 14-39-3 (93434) ಮುಧಾಜ್ಞಾನಂ ಮುಧಾವೃತ್ತಂ ಮುಧಾಸೇವಾ ಮುದಾಶ್ರಮಃ। ಏವಂ ಯೋ ಯುಕ್ತಧರ್ಮಃ ಸ್ಯಾತ್ಸೋಮುತ್ರಾತ್ಯಂತಮಶ್ನುತೇ॥ 14-39-4 (93435) ನಿರ್ಮಮೋ ನಿರಹಂಕಾರೋ ನಿರಾಶೀಃ ಸರ್ವತಃ ಸಮಃ। ಅಕಾಮಹತ ಇತ್ಯೇವ ಸತಾಂ ಧರ್ಮಃ ಸನಾತನಃ॥ 14-39-5 (93436) ವಿಶ್ರಂಭೋ ಹ್ರೀಸ್ತಿತಿಕ್ಷಾ ಚ ತ್ಯಾಗಃ ಶೌಚಮತಂದ್ರಿತಾ। ಆನೃಶಂಸ್ಯಮಸಂಮೋಹೋ ದಯಾ ಭೂತೇಷ್ವಪೈಶುನಂ॥ 14-39-6 (93437) ಹರ್ಷಸ್ತುಷ್ಟಿರ್ವಿಸ್ಮಯಶ್ಚ ವಿನಯಃ ಸಾಧುವೃತ್ತಿತಾ। ಶಾಂತಿಕರ್ಮವಿಶುದ್ಧಿಶ್ಚ ಭಾವಶುದ್ಧಿರ್ವಿಮೋಚನಂ॥ 14-39-7 (93438) ಉಪೇಕ್ಷಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ಚ ಪರಿತ್ಯಾಗಶ್ಚ ಸರ್ವಶಃ। ನಿರ್ಮಮತ್ವಮನಾಶೀಷ್ಟ್ವಮಪರಿಕ್ಷತಧರ್ಮತಾ॥ 14-39-8 (93439) ಮುಧಾದಾನಂ ಮುಧಾಯಜ್ಞೋ ಮುಧಾಧೀತಂ ಮುಧಾವ್ರತಂ। ಮುಧಾಪ್ರತಿಗ್ರಹಶ್ಚೈವ ಮಧಾಧ್ರಮೋ ಮುಧಾತಪಃ॥ 14-39-9 (93440) ಏವಂವೃತ್ತಾಸ್ತು ಯೇ ಕೇಚಿಲ್ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ಸತ್ವಸಂಶ್ರಯಾಃ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಬ್ರಹ್ಮಯೋನಿಸ್ಥಾಸ್ತೇ ಧೀರಾಃ ಸಾಧುದರ್ಶಿನಃ॥ 14-39-10 (93441) ಹಿತ್ವಾ ಸರ್ವಾಣಿ ಪಾಪಾನಿ ನಿಃಶೋಕಾ ಹ್ಯಜರಾಮರಾಃ। ದಿವ್ಯಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ತು ತೇ ಧೀರಾಃ ಕುರ್ವತೇ ವೈ ತತಸ್ತನೂಃ॥ 14-39-11 (93442) ಈಶಿತ್ವಂ ಚ ವಶಿತ್ವಂ ಚ ಲಘುತ್ವಂ ಚಾಣುತಾ ತಥಾ। ವಿಕುರ್ವತೇ ಮಹಾತ್ಮಾನೋ ದೇವಾಸ್ತ್ರಿದಿವಗಾ ಇವ॥ 14-39-12 (93443) ಊರ್ಧ್ವಸ್ರೋತಸ ಇತ್ಯೇತೇ ದೇವಾ ವೈಕಾರಿಕಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ। ವಿಕುರ್ವಂತಃ ಪ್ರಕೃತ್ಯಾ ವೈ ದಿವಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾಸ್ತತಸ್ತತಃ॥ 14-39-13 (93444) ಯದ್ಯದಿಚ್ಛಂತಿ ತತ್ಸರ್ವಂ ಭಜಂತೇ ವಿಭಜಂತಿ ಚ। ಇತ್ಯೇತತ್ಸಾತ್ವಿಕಂ ವೃತ್ತಂ ಕಥಿತಂ ವೋ ದ್ವಿಜರ್ಷಭಾಃ। ಏತದ್ವಿಜ್ಞಾಯ ಲಭತೇ ವಿಧಿವದ್ಯದ್ಯದಿಚ್ಛತಿ॥ 14-39-14 (93445) ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾಃ ಸತ್ತ್ವಗುಣಾ ವಿಶೇಷತೋ ಯಥಾವದುಕ್ತಂ ಗುಣವೃತ್ತಮೇವ ಚ। ನರಸ್ತು ಯೋ ವೇದ ಗುಣಾನಿಮಾನ್ಸದಾ ಗುಣಾನ್ಸ ಭುಂಕ್ತೇ ನ ಗುಣೈಃ ಸ ಯುಜ್ಯತೇ॥ ॥ 14-39-15 (93446) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕೋನಚತ್ವಾರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 39 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-39-7 ಹರ್ಷಃ ಪುತ್ರಜನ್ಮಾದಿಜಂ ಸುಖಂ। ತುಷ್ಟಿರಲಬುದ್ಧಿಃ। ಶಾಂತಿಕರ್ಮಣಿ ಮುಕ್ತ್ಯುಪಾಯೇ ಶುದ್ಧಿಃ ಆರ್ಜವೇನ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ॥ 7-39-8 ಉಪೇಕ್ಷಾ ಔದಾಸೀನ್ಯಂ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 040

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.40. ಅಧ್ಯಾಯಃ 040

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಮಹರ್ಷೀನ್ಪ್ರತಿ ಸತ್ವಾದಿಗುಣತ್ರಯನಿರೂಪಣಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ನೈವ ಶಕ್ಯಾ ಗುಣಾ ವಕ್ತುಂ ಪೃಥಕ್ತ್ವೇನೈವ ಸರ್ವಶಃ। ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ದೃಶ್ಯಂತೇ ರಜಃ ಸತ್ವಂ ತಮಸ್ತಥಾ॥ 14-40-1 (93447) ಅನ್ಯೋನ್ಯಮನುರಜ್ಯಂತೇ ಹ್ಯನ್ಯೋನ್ಯೇನಾನುಜೀವಿನಃ। ಅನ್ಯೋನ್ಯಾಪಾಶ್ರಯಾಃ ಸರ್ವೇ ತಥಾಽನ್ಯೋನ್ಯಾನುವರ್ತಿನಃ॥ 14-40-2 (93448) ಯಾವತ್ಸತ್ವಂ ರಜಸ್ತಾವದ್ವರ್ತತೇ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ। ಯಾವತ್ತಮಶ್ಚ ಸತ್ವಂ ಚ ರಜಸ್ತಾವದಿಹೋಚ್ಯತೇ॥ 14-40-3 (93449) ಸಂಹತ್ಯ ಕುರ್ವತೇ ಯಾತ್ರಾಂ ಸಹಿತಾಃ ಸಂಘಚಾರಿಣಃ। ಸಂಘಾತವೃತ್ತಯೋ ಹ್ಯೇತೇ ವರ್ತಂತೇ ಹೇತ್ವಹೇತುಭಿಃ॥ 14-40-4 (93450) ಉದ್ರೇಕವ್ಯತಿರಿಕ್ತಾನಾಂ ತೇಷಾಮನ್ಯೋನ್ಯವರ್ತಿನಾಂ। ವಕ್ಷ್ಯತೇ ತದ್ಯಥಾಽನ್ಯೂನಂ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಂ ಚ ಸರ್ವಶಃ॥ 14-40-5 (93451) ವ್ಯತಿರಿಕ್ತಂ ತಮೋ ಯತ್ರ ತಿರ್ಯಗ್ಭಾವಗತಂ ಭವೇತ್। ಅಲ್ಪಂ ತತ್ರಥ ರಜೋ ಜ್ಞೇಯಂ ಸತ್ವಮಲ್ಪತರಂ ತಥಾ॥ 14-40-6 (93452) ಉದ್ರಿಕ್ತಂ ಚ ರಜೋ ಯತ್ರ ಮಧ್ಯಸ್ರೋತೋಗತಂ ಭವೇತ್। ಅಲ್ಪಂ ತತ್ರ ತಮೋ ಜ್ಞೇಯಂ ಸತ್ವಮಲ್ಪತರಂ ತಥಾ॥ 14-40-7 (93453) ಉದ್ರಿಕ್ತಂ ಚ ಯದಾ ಸತ್ವಮೂರ್ಧ್ವಸ್ರೋತೋಗತಂ ಭವೇತ್। ಅಲ್ಪಂ ತತ್ರ ತಮೋ ಜ್ಞೇಯಂ ರಜಶ್ಚಾಲ್ಪತರಂ ತಥಾ॥ 14-40-8 (93454) ಸತ್ವಂ ವೈಕಾರಿಕೀ ಯೋನಿರಿಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ಪ್ರಕಾಶಿಕಾ। ನ ಹಿ ಸತ್ವಾತ್ಪರೋ ಭಾವಃ ಕಶ್ಚಿದನ್ಯೋ ವಿಧೀಯತೇ॥ 14-40-9 (93455) ಊರ್ಧ್ವಂ ಗಚ್ಛಂತಿ ಸತ್ವಸ್ಥಾ ಮಧ್ಯೇ ತಿಷ್ಠಂತಿ ರಾಜಸಾಃ। ಜಘನ್ಯಗುಣಸಂಯುಕ್ತಾ ಯಾಂತ್ಯಧಸ್ತಾಮಸಾ ಜನಾಃ॥ 14-40-10 (93456) ತಮಃ ಶೂದ್ರೇ ರಜಃ ಕ್ಷತ್ರೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಸತ್ವಮುತ್ತಮಂ। ಇತ್ಯೇವಂ ತ್ರಿಷು ವರ್ಣೇಷು ವಿವರ್ತಂತೇ ಗುಣಾಸ್ತ್ರಯಃ॥ 14-40-11 (93457) ದೂರಾದಪಿ ಹಿ ದೃಶ್ಯನತೇ ಸಹಿತಾಃ ಸಂಘಚಾರಿಣಃ। ತಮಃ ಸತ್ವಂ ರಜಶ್ಚೈವ ಪೃಥಕ್ತ್ವೇನಾನುಶುಶ್ರುಮ॥ 14-40-12 (93458) ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತ್ವಾದಿತ್ಯಮುದ್ಯಂತಂ ಕುಚೋರಾಣಾಂ ಭಯಂ ಭವೇತ್। ಅಧ್ವಗಾಃ ಪರಿತಪ್ಯೇಯುರುಷ್ಣತೋ ದುಃಖಭಾಗಿನಃ॥ 14-40-13 (93459) ಆದಿತ್ಯಃ ಸತ್ವಮುದ್ದಿಷ್ಟಃ ಕುಚೋರಾಸ್ತು ತಥಾ ತಮಃ। ಪರಿತಾಪೋಽಧ್ವಗಾನಾಂ ಚ ರಜಸೋ ಗುಣ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-40-14 (93460) ಪ್ರಾಕಾಶ್ಯಂ ಸತ್ವಮಾದಿತ್ಯಃ ಸಂತಾಪೋ ರಜಸೋ ಗುಣಃ। ಉಪಪ್ಲವಸ್ತು ವಿಜ್ಞೇಯಸ್ತಾಮಸಸ್ತಸ್ಯ ಪರ್ವಸು॥ 14-40-15 (93461) ಏವಂ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಷು ಸರ್ವೇಷು ಪ್ರವರ್ತಂತೇ ಗುಣಾಸ್ತ್ರಯಃ॥ ಪರ್ಯಾಯೇಣ ಚ ವರ್ಂತತೇ ತತ್ರತತ್ರ ತಥಾತಥಾ॥ 14-40-16 (93462) ಸ್ಥಾವರೇಷು ತು ಭಾವೇಷು ತಿರ್ಯಗ್ಭಾವಗತಂ ತಮಃ। ರಾಜಸಾಸ್ತು ವಿವರ್ತಂತೇ ಸ್ನೇಹಭಾವಸ್ತು ಸಾತ್ವಿಕೈಃ॥ 14-40-17 (93463) ಅಹಸ್ತ್ರಿಧಾ ತು ವಿಜ್ಞೇಯಂ ತ್ರಿಧಾ ರಾತ್ರಿರ್ವಿಧೀಯತೇ। ಮಾಸಾರ್ದಮಾಸವರ್ಷಾಣಿ ಋತವಃ ಸಂಧಯಸ್ತಥಾ॥ 14-40-18 (93464) ತ್ರಿಧಾ ದಾನಾನಿ ದೀಯಂತೇ ತ್ರಿಧಾ ಯಜ್ಞಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ। ತ್ರಿಧಾ ಲೋಕಾಸ್ತ್ರಿಧಾ ದೇವಾಸ್ತ್ರಿಧಾ ವಿದ್ಯಾಸ್ತ್ರಿಧಾ ಗತಿಃ॥ 14-40-19 (93465) ಭೂತಂ ಭವ್ಯಂ ಭವಿಷ್ಯಂ ಚ ಧರ್ಮೋಽರ್ಥಃ ಕಾಮ ಏವ ಚ। ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾವುದಾನಶ್ಚಾಪ್ಯೇತ ಏವ ತ್ರಯೋ ಗುಣಾಃ॥ 14-40-20 (93466) ಪರ್ಯಾಯೇಣ ಪ್ರವರ್ತಂತೇ ತತ್ರತತ್ರ ತಥಾತಥಾ। ಯತ್ಕಿಂಚಿದಿಹ ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ಸರ್ವಮೇತೇ ತ್ರಯೋ ಗುಣಾಃ॥ 14-40-21 (93467) ತ್ರಯೋ ಗುಣಾಃ ಪ್ರವರ್ತಂತೇ ಹ್ಯವ್ಯಕ್ತಾ ನಿತ್ಯಮೇವ ತು। ಸತ್ವಂ ರಜಸ್ತಮಶ್ಚೈವ ಗುಣಸರ್ಗಃ ಸನಾತನಃ॥ 14-40-22 (93468) ತಮೋಽವ್ಯಕ್ತಂ ಶಿವಂ ಧಾಮ ರಜೋ ಯೋನಿಃ ಸನಾತನಃ। ಪ್ರಕೃತಿರ್ವಿಕಾರಃ ಪ್ರಲಯಃ ಪ್ರಧಾನಂ ಪ್ರಭವಾಪ್ಯಯೌ॥ 14-40-23 (93469) ಅನುದ್ರಿಕ್ತಮನೂನಂ ವಾಽಪ್ಯಕಂಪಮಚಲಂ ಧ್ರುವಂ। ಸದಸಚ್ಚೈವ ತತ್ಸರ್ವಮವ್ಯಕ್ತಂ ತ್ರಿಗುಣಂ ಸ್ಮೃತಂ। ಜ್ಞೇಯಾನಿ ನಾಮಧೇಯಾನಿ ನರೈರದ್ಯಾತ್ಮಚಿಂತಕೈಃ॥ 14-40-24 (93470) ಅವ್ಯಕ್ತನಾಮಾನಿ ಗುಣಾಂಶ್ಚ ತತ್ತ್ವತೋ ಯೋ ವೇದ ಸರ್ವಾಣಿ ಗತೀಶ್ಚ ಕೇವಲಾಃ। ವಿಮುಕ್ತದೇಹಃ ಪ್ರವಿಭಾಗತತ್ತ್ವವಿ- ತ್ಸ ಮುಚ್ಯತೇ ಸರ್ವಗುಣೈರ್ನಿರಾಮಯಃ॥ ॥ 14-40-25 (93471) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಚತ್ವಾರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 40 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 041

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.41. ಅಧ್ಯಾಯಃ 041

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಮಹರ್ಷೀನ್ಪ್ರತಿ ಮಹದಹಂಕಾರತತ್ವನಿರೂಪಣಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ಅವ್ಯಕ್ತಾತ್ಪೂರ್ವಮುತ್ಪನ್ನೋ ಮಹಾನಾತ್ಮಾ ಮಹಾಮತಿಃ। ಆದಿರ್ಗುಣಾನಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಪ್ರಥಮಃ ಸರ್ಗ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-41-1 (93472) ಮಹಾನಾತ್ಮಾ ಮತಿರ್ವಿಷ್ಣುರ್ಜಿಷ್ಣುಃ ಶಂಭುಶ್ಚ ವೀರ್ಯವಾನ್। ಬುದ್ಧಿಃ ಪ್ರಜ್ಞೋಪಲಬ್ಧಿಶ್ಚ ತತಾ ಖ್ಯಾತಿರ್ಧೃತಿಃಸ್ಮೃತಿಃ। 14-41-2 (93473) ಪರ್ಯಾಯವಾಚಕೈಃ ಶಬ್ದೈರ್ಮಹಾನಾತ್ಮಾ ವಿಭಾವ್ಯತೇ। ತಂ ಜಾನನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಿದ್ವಾನ್ಪ್ರಮೋಹಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛತಿ॥ 14-41-3 (93474) ಸರ್ವತಃಪಾಣಿಪಾದಂ ಚ ಸರ್ವತೋಕ್ಷಿಶಿರೋಮುಖಂ। ಸರ್ವತಃಶ್ರುತಿಮಲ್ಲೋಕೇ ಸರ್ವಂ ವ್ಯಾಪ್ಯವತಿಷ್ಠತಿ॥ 14-41-4 (93475) ಮಹಾಪ್ರಭಾವಃ ಪುರುಷಃ ಸರ್ವಸ್ಯ ಹೃದಿ ನಿಷ್ಠಿತಃ। ಅಣಿಮಾ ಲಘಿಮಾ ಪ್ರಾಪ್ತಿರೀಶಾನೋ ಜ್ಯೋತಿರವ್ಯಯಃ॥ 14-41-5 (93476) ತತ್ರ ಬುದ್ಧಿಮತಾಂ ಲೋಕೇ ಸದ್ಭಾವನಿರತಾಶ್ಚ ಯೇ। ಧ್ಯಾನಿನೋ ನಿತ್ಯಯೋಗಾಶ್ಚ ಸತ್ಯಸಂಧಾ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾಃ॥ 14-41-6 (93477) ಜ್ಞಾನವಂತಶ್ಚ ಯೇ ಕೇಚಿದಲುಬ್ಧಾ ಜಿತಮನ್ಯವಃ। ಪ್ರಸನ್ನಮನಸೋ ಧೀರಾ ನಿರ್ಮಮಾ ನಿರಹಂಕ್ರಿಯಾಃ॥ 14-41-7 (93478) ವಿಮುಕ್ತಾಃ ಸರ್ವ ಏವೈತೇ ಮಹತ್ತ್ವಮುಪಯಾಂತ್ಯುತ। ಆತ್ಮನೋ ಮಹತೋ ವೇದ ಯಃ ಪುಣ್ಯಾಂ ಗತಿಮುತ್ತಮಾಂ॥ 14-41-8 (93479) ಅಹಂಕಾರಾತ್ಪ್ರಸೂತಾನಿ ಮಹಾಭೂತಾನಿ ಪಂಚ ವೈ। ಪೃಥಿವೀ ವಾಯುರಾಕಾಶಮಾಪೋ ಜ್ಯೋತಿಶ್ಚ ಪಂಚಮಂ॥ 14-41-9 (93480) ತೇಷು ಭೂತಾನಿ ಯುಜ್ಯಂತೇ ಮಹಾಭೂತೇಷು ಪಂಚಸು। ತೇ ಶಬ್ದಸ್ಪರ್ಶರೂಪೇಷು ರಸಗಂಧಕ್ರಿಯಾಸು ಚ॥ 14-41-10 (93481) ಮಹಾಭೂತವಿನಾಶಾಂತೇ ಪ್ರಲಯೇ ಪ್ರತ್ಯುಪಸ್ಥಿತೇ। ಸರ್ವಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಧೀರಾ ಮಹದುತ್ಪದ್ಯತೇ ಭಯಂ॥ 14-41-11 (93482) ಸ ಧೀರಃ ಸರ್ವಲೋಕೇಷು ನ ಮೋಹಮಧಿಗಚ್ಛತಿ। ವಿಷ್ಣುರೇವಾದಿಸರ್ಗೇಷು ಸ್ವಯಂಭೂರ್ಭವತಿ ಪ್ರಭುಃ॥ 14-41-12 (93483) ಏವಂ ಹಿ ಯೋ ವೇದ ಗುಹಾಶಯಂ ಪ್ರಭುಂ ಪರಂ ಪುರಾಣಂ ಪುರುಷಂ ವಿಶ್ವರೂಪಂ। ಹಿರಣ್ಮಯಂ ಬುದ್ಧಿಮತಾಂ ಪರಾಂ ಗತಿಂ ಸ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ಬುದ್ಧಿಮತೀತ್ಯ ತಿಷ್ಠತಿ॥ 14-41-13 (93484) ಯ ಉತ್ಪನ್ನೋ ಮಹಾನ್ಪೂರ್ವಮಹಂಕಾರಃ ಸ ಉಚ್ಯತೇ। ಅಹಮಿತ್ಯೇವ ಸಂಭೂತೋ ದ್ವಿತೀಯಃ ಸರ್ಗ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-41-14 (93485) ಅಹಂಕಾರಶ್ಚ ಭೂತಾದಿರ್ವೈಕಾರಿಕ ಇತಿ ಸ್ಮೃತಃ। ತೇಜಸಶ್ಚೇತನಾ ಧಾತುಃ ಪ್ರಜಾಸರ್ಗಃ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ॥ 14-41-15 (93486) ದೇವಾನಾಂ ಪ್ರಭವೋ ದೇವೋ ಮನಸಶ್ಚ ತ್ರಿಲೋಕಕೃತ್। ಅಹಮಿತ್ಯೇವ ತತ್ಸರ್ವಮಭಿಮಾನಃ ಸ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-41-16 (93487) ಅಧ್ಯಾತ್ಮಜ್ಞಾನತೃಪ್ತಾನಾಂ ಮುನೀನಾಂ ಭಾವಿತಾತ್ಮನಾಂ। ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಕ್ರತುಸಿದ್ಧಾನಾಮೇಷ ಲೋಕಃ ಸನಾತನಃ॥ 14-41-17 (93488) ಅಹಂಕಾರೇಣಾಹರತೋ ಗುಣಾನಿಮಾ- ನ್ಭೂತಾದಿರೇವಂ ಸೃಜತೇ ಸ ಭೂತಕೃತ್। ವೈಕಾರಿಕಃ ಸರ್ವಮಿದಂ ವಿಚೇಷ್ಟತೇ ಸ್ವತೇಜಸಾ ರಂಜಯತೇ ಜಗತ್ತಥಾ॥ ॥ 14-41-18 (93489) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕಚತ್ವಾರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 41 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 042

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.42. ಅಧ್ಯಾಯಃ 042

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಮಹರ್ಷೀನ್ಪ್ರತ್ಯಹಂಕಾರತತ್ವಾದ್ಭೂತಾದಿಸೃಷ್ಟಿಪ್ರಕಾರಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ಅಹಂಕಾರಾತ್ಪ್ರಸೂತಾನಿ ಮಹಾಭೂತಾನಿ ಪಂಚ ವೈ। ಪೃಥಿವೀ ವಾಯುರಾಕಾಶಮಾಪೋ ಜ್ಯೋತಿಶ್ಚ ಪಂಚಮಂ॥ 14-42-1 (93490) ತೇಷು ಭೂತಾನಿ ಮುಹ್ಯಂತಿ ಮಹಾಭೂತೇಷು ಪಂಚಸು। ಶಬ್ದಸ್ಪರ್ಶನರೂಪೇಷು ರಸಗಂಧಕ್ರಿಯಾಸು ಚ॥ 14-42-2 (93491) ಮಹಾಭೂತವಿಕಾರಾಂತೇ ಪ್ರಲಯೇ ಪ್ರತ್ಯುಪಸ್ಥಿತೇ। ಸರ್ವಪ್ರಾಣಭೂತಾಂ ಧೀರಾ ಮಹದುತ್ಪದ್ಯತೇ ಭಯಂ॥ 14-42-3 (93492) ಯದ್ಯಸ್ಮಾಜ್ಜಾಯತೇ ಭೂತಂ ತತ್ರ ತತ್ಪ್ರವಿಲೀಯತೇ। ಲೀಯಂತೇ ಪ್ರತಿಲೋಮಾನಿ ಜಾಯಂತೇ ಚೋತ್ತರೋತ್ತರಂ॥ 14-42-4 (93493) ತತಃ ಪ್ರಲೀನೇ ಸರ್ವಸ್ಮಿನ್ಭೂತೇ ಸ್ಥಾವರಜಂಗಮೇ। ಸ್ಮೃತಿಮಂತಸ್ತದಾ ಧೀರಾ ನ ಲೀಯಂತೇ ಕದಾಚನ॥ 14-42-5 (93494) ಶಬ್ದಃ ಸ್ಪರ್ಶಸ್ತಥಾ ರೂಪಂ ರಸೋ ಗಂಧಶ್ಚ ಪಂಚಮಃ। ಕ್ರಿಯಾಃ ಕರಣಯುಕ್ತಾಃ ಸ್ಯುರನಿತ್ಯಾ ಮೋಹಸಂಜ್ಞಿತಾಃ॥ 14-42-6 (93495) ಲೋಭಪ್ರಜನಸಂಭೂತಾ ನಿರ್ವಿಶೇಷಾ ಹ್ಯಕಿಂಚನಾಃ। ಮಾಂಸಶೋಣಿತಸಂಘಾತಾ ಅನ್ಯೋನ್ಯಸ್ಯೋಪಜೀವಿನಃ॥ 14-42-7 (93496) ಬಹಿರಾತ್ಮಾನ ಇತ್ಯೇತೇ ದೀನಾಃ ಕೃಪಣಜೀವಿನಃ। ಪ್ರಾಣಾಪಾನಾವುದಾನಶ್ಚ ಸಮಾನೋ ವ್ಯಾನ ಏವ ಚ॥ 14-42-8 (93497) ಅಂತರಾತ್ಮನಿ ಚಾಪ್ಯೇತೇ ನಿಯತಾಃ ಪಂಚ ವಾಯವಃ। ವಾಙ್ಮನೋಬುದ್ಧಿರಿತ್ಯೇಭಿಃ ಸಾರ್ಧಮಷ್ಟಾತ್ಮಕಂ ಜಗತ್॥ 14-42-9 (93498) ತ್ವಗ್ಘ್ರಾಣಶ್ರೋತ್ರಚಕ್ಷೂಂಷಿ ರಸನಾ ವಾಕ್ಚ ಸಂಯತಾಃ। ವಿಶುದ್ಧಂ ಚ ಮನೋ ಯಸ್ಯ ಬುದ್ಧಿಶ್ಚಾವ್ಯಭಿಚಾರಿಣೀ॥ 14-42-10 (93499) ಅಷ್ಟೌ ಯಸ್ಯಾಗ್ನಯೋ ಹ್ಯೇತೇ ದಹಂತೇಽಹಂಕ್ರಿಯಾಃ ಸದಾ। ಸ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಶುಭಂ ಯಾತಿ ತಸ್ಮಾದ್ಭೂಯೋ ನ ವಿದ್ಯತೇ॥ 14-42-11 (93500) ಏಕಾದಶ ಚ ಯಾನ್ಯಾಹುರಿಂದ್ರಿಯಾಣಿ ವಿಶೇಷತಃ। ಅಹಂಕಾರಾತ್ಪ್ರಸೂತಾನಿ ತಾನಿ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ನಾಮತಃ॥ 14-42-12 (93501) ಶ್ರೋತ್ರಂ ತ್ವಕ್ ಚಕ್ಷುಷೀ ಜಿಹ್ವಾ ನಾಸಿಕಾ ಚೈವ ಪಂಚಮೀ। ಪಾದೌ ಪಾಯುರುಪಸ್ಥಶ್ಚ ಹಸ್ತೌ ವಾಗ್ದಶಮೀ ಭವೇತ್॥ 14-42-13 (93502) ಇಂದ್ರಿಯಗ್ರಾಮ ಇತ್ಯೇಷ ಮನ ಏಕಾದಶಂ ಭವೇತ್। ಏತಂ ಗ್ರಾಮಂ ಜಯೇತ್ಪೂರ್ವಂ ತತೋ ಬ್ರಹ್ಮ ಪ್ರಕಾಶತೇ॥ 14-42-14 (93503) ಬುದ್ಧೀಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಪಂಚಾಹುಃ ಪಂಚ ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ। ಶ್ರೋತ್ರಾದೀನ್ಯಪಿ ಪಂಚಾಹುರ್ಬುದ್ಧಿಯುಕ್ತಾನಿ ತತ್ತ್ವತಃ॥ 14-42-15 (93504) ಅವಿಶೇಷಾಣಿ ಚಾನ್ಯಾನಿ ಕರ್ಮಯುಕ್ತಾನಿ ಯಾನಿ ತು। ಉಭಯತ್ರ ಮನೋ ಜ್ಞೇಯಂ ಬುದ್ಧಿಸ್ತು ದ್ವಾದಶೀ ಭವೇತ್॥ 14-42-16 (93505) ಇತ್ಯುಕ್ತಾನೀಂದ್ರಿಯಾಣ್ಯೇತಾನ್ಯೇಕಾದಶ ಯಥಾಕ್ರಮಂ। ಮನ್ಯಂತೇ ಕೃತಮಿತ್ಯೇವಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತಾನಿ ಪಂಡಿತಾಃ॥ 14-42-17 (93506) `ತ್ರೀಣಿ ಸ್ಥಾನಾನಿ ಭೂತಾನಾಂ ಚತುರ್ಥಂ ನೋಪಪದ್ಯತೇ।' ಸ್ಥಲಮಾಪಸ್ತಥಾಽಽಕಾಶಂ ಜನ್ಮ ಚಾಪಿ ಚತುರ್ವಿಧಂ॥ 14-42-18 (93507) ಅಂಡಜೋದ್ಭಿಜ್ಜಸಂಸ್ವೇದಜರಾಯುಜಮಥಾಪಿ ಚ। ಚತುರ್ಧಾ ಜನ್ಮ ಇತ್ಯೇತದ್ಭೂತಗ್ರಾಮಸ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ॥ 14-42-19 (93508) ಅಪರಾಣ್ಯಥ ಭೂತಾನಿ ಖೇಚರಾಣಿ ತಥೈವ ಚ। ಅಂಡಜಾನಿ ವಿಜಾನೀಯಾತ್ಸರ್ವಾಂಶ್ಚೈವ ಸರೀಸೃಪಾನ್॥ 14-42-20 (93509) ಸ್ವೇದಜಾಃ ಕೃಮಯಃ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ಜಂತವಶ್ಚ ಯಥಾಕ್ರಮಂ। ಜನ್ಮದ್ವಿತೀಯಮಿತ್ಯೇತಜ್ಜಘನ್ಯತರಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-42-21 (93510) ಭಿತ್ತ್ವಾ ತು ಪೃಥಿವೀಂ ಯಾನಿ ಜಾಯಂತೇ ಕಾಲಪರ್ಯಯಾತ್। ಉದ್ಭಿಜ್ಜಾನಿ ಚ ತಾನ್ಯಾಹುರ್ಭೂತಾನಿ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ॥ 14-42-22 (93511) ದ್ವಿಪಾದಬಹುಪಾದಾನಿ ತಿರ್ಯಗ್ಗತಿಮತೀನಿ ಚ। ಜರಾಯುಜಾನಿ ಭೂತಾನಿ ವಿಕೃತಾನ್ಯಪಿ ಸತ್ತಮಾಃ॥ 14-42-23 (93512) ದ್ವಿವಿಧಾ ಖಲು ವಿಜ್ಞೇಯಾ ಬ್ರಹ್ಮಯೋನಿಃ ಸನಾತನಾ। ತಪಃ ಕರ್ಮ ಚ ಯತ್ಪುಣ್ಯಮಿತ್ಯೇಷ ವಿದುಷಾಂ ನಯಃ॥ 14-42-24 (93513) ವಿವಿಧಂ ಕರ್ಮ ವಿಜ್ಞೇಯಮಿಜ್ಯಾ ದಾನಂ ಚ ತನ್ಮಖೇ। ವೇದಸ್ಯಾಧ್ಯಯನಂ ಪುಣ್ಯಮಿತಿ ವೃದ್ಧಾನುಶಾಸನಂ॥ 14-42-25 (93514) ಏತದ್ಯೋ ವೇತ್ತಿ ವಿಧಿವತ್ಸ ಮುಕ್ತಃ ಸ್ಯಾದ್ದ್ವಿಜರ್ಷಭಾಃ। ವಿಮುಕ್ತಃ ಸರ್ವಪಾಪೇಭ್ಯ ಇತಿ ಚೈವ ನಿಬೋಧತ॥ 14-42-26 (93515) `ಅತಃ ಪರಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸರ್ವಂ ವಿವಿಧಮಿಂದ್ರಿಯಂ॥' 14-42-27 (93516) ಆಕಾಶಂ ಪ್ರಥಮಂ ಭೂತಂ ಶ್ರೋತ್ರಮಧ್ಯಾತ್ಮಮುಚ್ಯತೇ। ಅಧಿಭೂತಂ ತಥಾ ಶಬ್ದೋ ದಿಶಶ್ಚಾತ್ರಾಧಿದೈವತಂ॥ 14-42-28 (93517) ದ್ವಿತೀಯಂ ಮಾರುತಂ ಭೂತಂ ತ್ವಗಧ್ಯಾತ್ಮಂ ಚ ವಿಶ್ರುತಂ। ಸ್ಪ್ರಷ್ಟವ್ಯಮಧಿಭೂತಂ ತು ವಿದ್ಯುತ್ತತ್ರಾಧಿದೈವತಂ॥ 14-42-29 (93518) ತೃತೀಯಂ ಜ್ಯೋತಿರಿತ್ಯಾಹುಶ್ಚಕ್ಷುರಧ್ಯಾತ್ಮಮಿಷ್ಯತೇ। ಅಧಿಭೂತಂ ತತೋ ರೂಪಂ ಸೂರ್ಯಸ್ತತ್ರಾಧಿದೈವತಂ॥ 14-42-30 (93519) ಚತುರ್ಥಮಾಪೋ ವಿಜ್ಞೇಯಂ ಜಿಹ್ವಾ ಚಾಧ್ಯಾತ್ಮಮಿಷ್ಯತೇ। ಅಧಿಭೂತಂ ರಸಶ್ಚಾತ್ರ ಸೋಮಸ್ತತ್ರಾಧಿದೈವತಂ॥ 14-42-31 (93520) ಪೃಥಿವೀ ಪಂಚಮಂ ಭೂತಂ ಘ್ರಾಣಶ್ಚಾಧ್ಯಾತ್ಮಮುಚ್ಯತೇ। ಅಧಿಭೂತಂ ತಥಾ ಗಂಧೋ ವಾಯುಸ್ತತ್ರಾದಿದೈವತಂ॥ 14-42-32 (93521) ಏಷು ಪಂಚಸು ಭೂತೇಷು ಚತುಷ್ಟಯವಿಧಿಃ ಸ್ಮೃತಃ। ಅತಃ ಪರಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸರ್ವಂ ತ್ರಿವಿಧಮಿಂದ್ರಿಯಂ॥ 14-42-33 (93522) ಪಾದಾವಧ್ಯಾತ್ಮಮಿತ್ಯಾಹುರ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಸ್ತತ್ವದರ್ಶಿನಃ। ಅಧಿಭೂತಂ ತು ಗಂತವ್ಯಂ ವಿಷ್ಣುಸ್ತತ್ರಾಧಿದೈವತಂ॥ 14-42-34 (93523) ಅವಾಗ್ಗತಿರಪಾನಶ್ಚ ಪಾಯುರಧ್ಯಾತ್ಮಮಿಷ್ಯತೇ। ಅಧಿಭೂತಂ ವಿಸರ್ಗಶ್ಚ ಮಿತ್ರಸ್ತತ್ರಾಧಿದೈವತಂ॥ 14-42-35 (93524) ಪ್ರಜನಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಮುಪಸ್ಥೋಽಧ್ಯಾತ್ಮಮುಚ್ಯತೇ। ಅಧಿಭೂತಂ ತಥಾ ಶುಕ್ರಂ ದೈವತಂ ಚ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ॥ 14-42-36 (93525) ಹಸ್ತಾವಧ್ಯಾತ್ಮಮಿತ್ಯಾಹುರದ್ಯಾತ್ಮವಿದುಷೋ ಜನಾಃ। ಅಧಿಭೂತಂ ಚ ಕರ್ಮಾಣಿ ಶಕ್ರಸ್ತತ್ರಾಧಿದೈವತಂ॥ 14-42-37 (93526) ವೈಶ್ವದೇವೀ ಮನಃಪೂರ್ವಾ ವಾಗಧ್ಯಾತ್ಮಮಿಹೋಚ್ಯತೇ। ವಕ್ತವ್ಯಮಧಿಭೂತಂ ಚ ವಹ್ನಿಸ್ತತ್ರಾಧಿದೈವತಂ॥ 14-42-38 (93527) ಅಧ್ಯಾತ್ಮಂ ಮನ ಇತ್ಯಾಹುಃ ಪಂಚಭೂತಾತ್ಮಚಾರಕಂ। ಅಧಿಭೂತಂ ಚ ಸಂಕಲ್ಪಶ್ಚಂದ್ರಮಾಶ್ಚಾಧಿದೈವತಂ॥ 14-42-39 (93528) ಅಹಂಕಾರಸ್ತಥಾಽಧ್ಯಾತ್ಮಂ ಸರ್ವಸಂಸಾರಕಾರಣಂ। ಅಭಿಮಾನೋಽಧಿಭೂತಂ ಚ ರುದ್ರಸ್ತತ್ರಾಧಿದೈವತಂ॥ 14-42-40 (93529) ಅಧ್ಯಾತ್ಮಂ ಬುದ್ಧಿರಿತ್ಯಾಹುಃ ಷಡಿಂದ್ರಿಯವಿಚಾರಿಣೀ। ಅಧಿಭೂತಂ ತು ವಿಜ್ಞೇಯಮಹಸ್ತತ್ರಾಧಿದೈವತಂ॥ 14-42-41 (93530) ಯಥಾವದಧ್ಯಾತ್ಮವಿಧಿರೇಷ ವಃ ಕೀರ್ತಿತೋ ಮಯಾ। ಜ್ಞಾನಮಸ್ಯ ಹಿ ಧರ್ಮಜ್ಞಾಃ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಜ್ಞಾನವತಾಮಿಹ॥ 14-42-42 (93531) ಇಂದ್ರಿಯಾಣೀಂದ್ರಿಯಾರ್ಥಾಶ್ಚ ಮಹಾಭೂತಾನಿ ಪಂಚ ಚ। ಸರ್ವಾಣ್ಯೇತಾನಿ ಸಂಧಾಯ ಮನಸಾ ಸಂಪ್ರಧಾರಯೇತ್॥ 14-42-43 (93532) ಕ್ಷೀಣೇ ಮನಸಿ ಸರ್ವಸ್ಮಿನ್ನ ಜನ್ಮಸುಖಮಿಷ್ಯತೇ। ಜ್ಞಾನಸಂಪನ್ನಸತ್ತ್ವಾನಾಂ ತತ್ಸುಖಂ ವಿದುಷಾಂ ಮತಂ॥ 14-42-44 (93533) ಅತಃ ಪರಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮಭಾವಕರೀಂ ಶಿವಾಂ। ನಿವೃತ್ತಿಂ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಮೃದುನಾ ದಾರುಣೇನ ವಾ॥ 14-42-45 (93534) ಗುಣಾಗುಣಮನಾಸಂಗಮೇಕಚರ್ಯಮನಂತರಂ। ಏತದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಜಂ ವೃತ್ತಮಾಹುರೇಕಪದಂ ಸುಖಂ॥ 14-42-46 (93535) ವಿದ್ವಾನ್ಕೂರ್ಮ ಇವಾಂಗಾನಿ ಕಾಮಾನ್ಸಂಹೃತ್ಯ ಸರ್ವಶಃ। ವಿರಜಾಃ ಸರ್ವತೋ ಮುಕ್ತೋ ಯೋ ನರಃ ಸ ಸುಖೀ ಸದಾ॥ 14-42-47 (93536) ಕಾಮಾನಾತ್ಮನಿ ಸಂಯಂಯ ಕ್ಷೀಣತೃಷ್ಣಃ ಸಮಾಹಿತಃ। ಸರ್ವಭೂತಸುಹೃನ್ಮೈತ್ರೋ ಬ್ರಹ್ಮಭೂಯಾಯ ಕಲ್ಪತೇ॥ 14-42-48 (93537) ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ನಿರೋಧೇನ ಸರ್ವೇಷಾಂ ವಿಷಯೈಷಿಣಾಂ। ಮುನೇರ್ಜನಪದತ್ಯಾಗಾದಧ್ಯಾತ್ಮಾಗ್ನಿಃ ಸಮಿಧ್ಯತೇ॥ 14-42-49 (93538) ಯಥಾಽಗ್ನಿರಿಂಧನೈರಿದ್ಧೋ ಮಹಾಜ್ಯೋತಿಃ ಪ್ರಕಾಶತೇ। ತಥೇಂದ್ರಿಯನಿರೋಧೇನ ಮಹಾನಾತ್ಮಾ ಪ್ರಕಾಶತದೇ॥ 14-42-50 (93539) ಯದಾ ಪಶ್ಯತಿ ಭೂತಾನಿ ಪ್ರಸನ್ನಾತ್ಮಾಽತ್ಮನೋ ಹೃದಿ। ಸ್ವಯಂಜ್ಯೋತಿಸ್ತದಾಸೂಕ್ಷ್ಮಾತ್ಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತ್ಯನುತ್ತಮಂ॥ 14-42-51 (93540) ಅಗ್ನೀ ರೂಪಂ ರಸಂ ಸ್ರೋತೋ ವಾಯುಃ ಸ್ಪರ್ಶನಮೇವ ಚ। ಮಹೀ ಗಂಧಧರಾ ಘ್ರಾಣಮಾಕಾಶಃ ಶ್ರವಣಂ ತಥಾ। `ದೃಶ್ಯಮಾದಿತ್ಯಮೇವಾಹುರಧ್ಯಾತ್ಮವಿದುಷೋ ಜನಾಃ॥' 14-42-52 (93541) ರೋಗಶೋಕಸಮಾವಿಷ್ಟಂ ಪಂಚಸ್ರೋತಃಸಮಾವೃತಂ। ಪಂಚಭೂತಸಮಾಯುಕ್ತಂ ನವದ್ವಾರಂ ದ್ವಿದೈವತಂ॥ 14-42-53 (93542) ರಜಸ್ವಲಮಥಾದೃಶ್ಯಂ ತ್ರಿಗುಣಂ ಸಪ್ತಧಾತುಕಂ। ಸಂಸರ್ಗಾಭಿರತಂ ಮೂಢಂ ಶರೀರಮಿತಿ ಧಾರಣಾ॥ 14-42-54 (93543) ದುಶ್ಚರಂ ಜೀವಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ಸತ್ವಂ ಪ್ರತಿ ಸಮಾಶ್ರಿತಂ। ಏತದೇವ ಹಿ ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ಕಾಲಚಕ್ರಂ ಪ್ರವರ್ತತೇ॥ 14-42-55 (93544) ಏತನ್ಮಹಾರ್ಣವಂ ಘೋರಮಗಾಧಂ ಮೋಹಸಂಝಿತಂ। ವಿಸೃಜನ್ಸಂಕ್ಷಿಪೇಚ್ಚೈವ ಮೋಹಯನ್ಸ್ವಾಪಯಂಜಗತ್॥ 14-42-56 (93545) ಕಾಮಂ ಕ್ರೋಧಂ ಭಯಂ ಲೋಭಮಭಿದ್ರೋಹಮಥಾನೃತಂ। ಇಂದ್ರಿಯಾಣಾಂ ನಿರೋಧೇನ ಸತಸ್ತ್ಯಜತಿ ದುಸ್ತ್ಯಜಾನ್॥ 14-42-57 (93546) ಯಸ್ಯೈತೇ ನಿರ್ಜಿತಾ ಲೋಕೇ ತ್ರಿಗುಣಾಃ ಪಂಚಧಾತವಃ। ವ್ಯೋಂನಿ ತಸ್ಯ ಪರಂ ಸ್ಥಾನಮಾನಂತಮಥ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ॥ 14-42-58 (93547) ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಮಹಾಕೂಲಾಂ ಮನಃಸ್ರೋತೋಭಯಾವಹಾಂ। ನದೀಂ ಮೋಹಹ್ರದಾಂ ತೀರ್ತ್ವಾ ಕಾಮಕ್ರೋಧಾವುಭೌ ಜಯೇತ್॥ 14-42-59 (93548) ಸ ಸರ್ವದೋಷನಿರ್ಮುಕ್ತಸ್ತತಃ ಪಶ್ಯತಿ ತತ್ಪರಂ। ಮನೋ ಮನಸಿ ಸಂಧಾಯ ಪಶ್ಯನ್ನಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಿ॥ 14-42-60 (93549) ಸರ್ವವಿತ್ಸರ್ವಭೂತೇಷು ದ್ರಕ್ಷ್ಯತ್ಯಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಿ। ಏಕಧಾ ಬಹುಧಾ ಚೈವ ವಿಕುರ್ವಾಣಸ್ತತಸ್ತತಃ॥ 14-42-61 (93550) ಧ್ರುವಂ ಪಶ್ಯತಿ ರೂಪಾಣಿ ದೀಪಾದ್ದೀಪಶತಂ ಯಥಾ। ಸ ವೈ ವಿಷ್ಣುಶ್ಚ ಮಿತ್ರಶ್ಚ ವರುಣೋಽಗ್ನಿಃ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ॥ 14-42-62 (93551) ಸ ಹಿ ಧಾತಾ ವಿಧಾತಾ ಚ ಸ ಪ್ರಭುಃ ಸರ್ವತೋಮುಖಃ। ಹೃದಯಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ಮಹಾನಾತ್ಮಾ ಪ್ರಕಾಶತೇ॥ 14-42-63 (93552) ತಂ ವಿಪ್ರಸಂಘಾಶ್ಚ ಸುರಾಸುರಾಶ್ಚ ಯಕ್ಷಾಃ ಪಿಶಾಚಾಃ ಪಿತರೋ ವಯಾಂಸಿ। ರಕ್ಷೋಗಣಾ ಭೂತಗಣಾಶ್ಚ ಸರ್ವೇ ಮಹರ್ಷಯಶ್ಚೈವ ಸದಾ ಸ್ತುವಂತಿ॥ ॥ 14-42-64 (93553) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ದ್ವಿಚತ್ವಾರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 42 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-42-7 ಲೋಕಪ್ರಜನಸಂಯುಕ್ತಾ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಪಾಠಃ॥ 7-42-9 ಇತ್ಯುಕ್ತಾ ಇತಿ ಕ.ಪಾಠಃ॥ 7-42-25 ಜಾತಸ್ಯಾಧ್ಯಯನಂ ಪುಣ್ಯಮಿತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥ 7-42-64 ಪಿತರಶ್ಚ ಸಿದ್ಧಾ ಇತಿ ಕ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 043

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.43. ಅಧ್ಯಾಯಃ 043

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಮಹರ್ಷೀನ್ಪ್ರತಿ ಮನುಷ್ಯೇಷು ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಣಾಂ ರಜೋಗುಣಕಾರ್ಯಬಲಪ್ರಧಾನತಯಾ ತೇಷಾಂ ಸತ್ವಪ್ರಧಾನಬ್ರಾಹ್ಮಣರಕ್ಷಣಸ್ಯ ಕರ್ತವ್ಯತ್ವಕಥನಪ್ರಸಂಗೇನ ತತ್ತಜ್ಜಾತಿಶ್ರೇಷ್ಠವಸ್ತುಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ತು ರಾಜ್ಯಃ ಕ್ಷತ್ರಿಯೋ ಮಧ್ಯಮೋ ಗುಣಃ। ಕುಂಜರೋ ವಾಹನಾನಾಂ ಚ ಸಿಂಹಶ್ಚಾರಣ್ಯವಾಸಿನಾಂ॥ 14-43-1 (93554) ಅವಿಃ ಪಶೂನಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಮಹಿಸ್ತು ಬಿಲವಾಸಿನಾಂ। ಗವಾಂ ಗೋವೃಷಭಶ್ಚೈವ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಪುರುಷ ಏವ ಚ॥ 14-43-2 (93555) ನ್ಯಗ್ರೋಧೋ ಜಂಬುವೃಕ್ಷಶ್ಚ ಪಿಪ್ಪಲಃ ಶಾಲ್ಮಲಿಸ್ತಥಾ। ಶಿಂಶಪಾ ಮೇಷಶೃಂಗಶ್ಚ ತಥಾ ಕೀಚಕವೇಣವಃ॥ 14-43-3 (93556) ಏತೇ ದ್ರುಮಾಣಾಂ ರಾಜಾನೋ ಗಣಾನಾಂ ಮರುತಸ್ತಥಾ। ಹಿಮವಾನ್ಪಾರಿಯಾತ್ರಶ್ಚ ಸಹ್ಯೋ ವಿಂಧ್ಯಸ್ತ್ರಿಕೂಟವಾನ್॥ 14-43-4 (93557) ಶ್ವೇತೋ ನೀಲಶ್ಚ ಭಾಸಶ್ಚ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಂಶ್ಚೈವ ಪರ್ವತಃ। ಭೃಶಸ್ಕಂಧೋ ಮಹೇಂದ್ರಶ್ಚ ಮಾಲ್ಯವಾನ್ಪರ್ವತಸ್ತಥಾ॥ 14-43-5 (93558) ಏತೇ ಪರ್ವತರಾಜಾನೋ ಗಣಾನಾಂ ಮರುತಸ್ತಥಾ। ಸೂರ್ಯೋ ಗ್ರಹಾಣಾಮಧಿಪೋ ನಕ್ಷತ್ರಾಣಾಂ ಚ ಚಂದ್ರಮಾಃ॥ 14-43-6 (93559) ಯಮಃ ಪಿತೄಣಾಮಧಿಪಃ ಸರಿತಾಮಥ ಸಾಗರಃ। ಅಂಭಸಾಂ ವರುಣೋ ರಾಜಾ ಮರುತಾಮಿಂದ್ರ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-43-7 (93560) ಅರ್ಕೋಽಧಿಪತಿರುಷ್ಣಾನಾಂ ಜ್ಯೋತಿಷಾಮಿಂದುರುಚ್ಯತೇ। ಅಗ್ನಿರ್ಭೂತಪತಿರ್ನಿತ್ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ಬೃಹಸ್ಪತಿಃ॥ 14-43-8 (93561) ಓಷಧೀನಾಂ ಪತಿಃ ಸೋಮೋ ವಿಷ್ಣುರ್ಬಲವತಾಂ ವರಃ। ತ್ವಷ್ಟಾಽಧಿನಾಂ ಪತಿಃ ಸೋಮೋ ವಿಷ್ಣುರ್ಬಲವತಾಂ ವರಃ। 14-43-9 (93562) ದಕ್ಷಿಣಾನಾಂ ತಥಾ ಯಜ್ಞೋ ವೇದಾನಾಮೃಚ ಏವ ಚ। ದಿಶಾಮುದೀಚೀ ವಿಪ್ರಾಣಾಂ ಸೋಮೋ ರಾಜಾ ಪ್ರತಾಪವಾನ್॥ 14-43-10 (93563) ಕುಬೇರಃ ಸರ್ವರತ್ನಾನಾಂ ದೇವತಾನಾಂ ಪುರಂದರಃ। ಏಷ ಭೂತಾಧಿಪಃ ಸರ್ಗಃ ಪ್ರಜಾನಾಂ ಚ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ॥ 14-43-11 (93564) ಸರ್ವೇಷಾಮೇವ ಭೂತಾನಾಮಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಮಯೋ ಮಹಾನ್। ಭೂತಂ ಪರತರಂ ಮತ್ತೋ ವಿಷ್ಣೋರ್ವಾಽಪಿ ನ ವಿದ್ಯತೇ॥ 14-43-12 (93565) ರಾಜಾಧಿರಾಜಃ ಸರ್ವೇಷಾಂ ವಿಷ್ಣುರ್ಬ್ರಹ್ಮಮಯೋ ಮಹಾನ್। ಈಶ್ವರಂ ತಂ ವಿಜಾನೀಮಃ ಸ ವಿಭುಃ ಸ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ॥ 14-43-13 (93566) ನರಕಿನ್ನರಯಕ್ಷಾಣಾಂ ಗಂಧರ್ವೋರಗರಕ್ಷಸಾಂ। ದೇವದಾನವನಾಗಾನಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಮೀಶ್ವರೋ ಹಿ ಸಃ॥ 14-43-14 (93567) ಭಗದೇವಾನುಯಾತಾನಾಂ ಸರ್ವಾಸಾಂ ವಾಮಲೋಚನಾ। ಮಾಹೇಶ್ವರೀ ಮಹಾದೇವೀ ಪ್ರೋಚ್ಯತೇ ಪಾರ್ವತೀ ಹಿ ಸಾ॥ 14-43-15 (93568) ಉಮಾಂ ದೇವೀಂ ವಿಜಾನೀಧ್ವಂ ನಾರೀಣಾಮುತ್ತಮಾಂ ಶುಭಾಂ। ರತೀನಾಂ ವಸುಮತ್ಯಸ್ತು ಸ್ತ್ರೀಣಾಮಪ್ಸರಸಸ್ತಥಾ॥ 14-43-16 (93569) ಧರ್ಮಿಕಾಮಾಶ್ಚ ರಾಜಾನೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಧರ್ಮಸೇತವಃ। ತಸ್ಮಾದ್ರಾಜಾ ದ್ವಿಜಾತೀನಾಂ ಪ್ರಯತೇತೇಹ ರಕ್ಷಣೇ॥ 14-43-17 (93570) ರಾಜ್ಞಾಂ ಹಿ ವಿಷಯೇ ಯೇಷಾಮವಸೀದಂತಿ ಸಾಧವಃ। ಹೀನಾಸ್ತೇ ಸ್ವಗುಣೈಃ ಸರ್ವೈಃ ಪ್ರೇತ್ಯಾವಾಙ್ಮಾರ್ಗಗಾಮಿನಃ॥ 14-43-18 (93571) ರಾಜ್ಞಾಂ ಹಿ ವಿಷಯೇ ಯೇಷಾಂ ಸಾಧವಃ ಪರಿರಕ್ಷಿತಾಃ। ತೇಽಸ್ಮಿಂʼಲ್ಲೋಕೇ ಪ್ರಮೋದಂತೇ ಪ್ರೇತ್ಯ ಚಾನಂದಮೇವ ಚ॥ 14-43-19 (93572) ಪ್ರಾಪ್ನುವಂತಿ ಮಹಾತ್ಮಾನ ಇತಿ ವಿತ್ತ ದ್ವಿಜರ್ಷಭಾಃ। ಅತ ಊರ್ಧ್ವಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ನಿಯತಂ ಧರ್ಮಲಕ್ಷಣಂ॥ 14-43-20 (93573) ಅಹಿಂಸಾಲಕ್ಷಣೋ ಧರ್ಮೋ ಹಿಂಸಾ ಚಾಧರ್ಮಲಕ್ಷಣಾ। ಪ್ರಕಾಶಲಕ್ಷಣಾ ದೇವಾ ಮನುಷ್ಯಾಃ ಕರ್ಮಲಕ್ಷಣಾಃ॥ 14-43-21 (93574) ಶಬ್ದಲಕ್ಷಣಮಾಕಾಶಂ ವಾಯುಸ್ತು ಸ್ಪರ್ಶಲಕ್ಷಣಃ। ಜ್ಯೋತಿಷಾಂ ಲಕ್ಷಣಂ ರೂಪಮಾಪಶ್ಚ ರಸಲಕ್ಷಣಾಃ॥ 14-43-22 (93575) ಧಾರಿಣೀ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ಪೃಥಿವೀ ಗಂಧಲಕ್ಷಣಾ। ಸ್ವರವ್ಯಂಜನಸಂಸ್ಕಾರಾ ಭಾರತೀ ಶಬ್ದಲಕ್ಷಣಾ॥ 14-43-23 (93576) ಮನಸೋ ಲಕ್ಷಣಂ ಚಿಂತಾ ತಥೋಕ್ತಾ ಬುದ್ಧಿರನ್ವಯಾತ್। ಮನಸಾ ಚಿಂತಿತಾನರ್ಥಾನ್ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಚೇಹ ವ್ಯವಸ್ಯತಿ॥ 14-43-24 (93577) ಬುದ್ಧಿರ್ಹಿ ವ್ಯವಸಾಯೇನ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ। ಲಕ್ಷಣಂ ಮನಸೋ ಧ್ಯಾನಮವ್ಯಕ್ತಂ ಸಾಧುಲಕ್ಷಣಂ॥ 14-43-25 (93578) ಪ್ರವೃತ್ತಿಲಕ್ಷಣೋ ಯೋಗೋ ಜ್ಞಾನಂ ಸಂನ್ಯಾಸಲಕ್ಷಣಂ। ತಸ್ಮಾಜ್ಜ್ಞಾನಂ ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯ ಸಂನ್ಯಸೇದಿಹ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್॥ 14-43-26 (93579) ಸಂನ್ಯಾಸೀ ಜ್ಞಾನಸಂಯುಕ್ತಃ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ಪರಮಾಂ ಗತಿಂ। ಅತೀತೋ ದ್ವಂದ್ವಮಭ್ಯೇತಿ ತಮೋಮೃತ್ಯುಜರಾತಿಗಃ॥ 14-43-27 (93580) ಧರ್ಮಲಕ್ಷಣಸಂಯುಕ್ತಮುಕ್ತಂ ವೋ ವಿಧಿವನ್ಮಯಾ। ಗುಣಾನಾಂ ಗ್ರಹಣಂ ಸಂಯಗ್ವಕ್ಷ್ಯಾಂಯಹಮತಃ ಪರಂ॥ 14-43-28 (93581) ಪಾರ್ತಿವೋ ಯಸ್ತು ಗಂಧೋ ವೈ ಘ್ರಾಣೇನ ಹಿ ಸ ಗೃಹ್ಯತೇ। ಪ್ರಾಣಸ್ಯಶ್ಚ ತಥಾ ವಾಯುರ್ಗಂಧಜ್ಞಾನೇ ವಿಧೀಯತೇ॥ 14-43-29 (93582) ಅಪಾಂ ಧಾತೂ ರಸೋ ನಿತ್ಯಂ ಜಿಹ್ವಯಾ ಸ ತು ಗೃಹ್ಯತೇ। ಜಿಹ್ವಾಸ್ಥಶ್ಚ ತಥಾ ಸೋಮೋ ರಸಜ್ಞಾನೇ ವಿಧೀಯತೇ॥ 14-43-30 (93583) ತೇಜಸಸ್ತು ಗುಣೋ ರೂಪಂ ಚಕ್ಷುಷಾ ತಚ್ಚ ಗೃಹ್ಯತೇ। ಚಕ್ಷುಃಸ್ಥಶ್ಚ ತತಾದಿತ್ಯೋ ರೂಪಜ್ಞಾನೇ ವಿಧೀಯತೇ॥ 14-43-31 (93584) ವಾಯವ್ಯಸ್ತು ಸದಾ ಸ್ಪರ್ಶಸ್ತ್ವಚಾ ಪ್ರಜ್ಞಾಯತೇ ಚ ಸಃ। ತ್ವಕ್ಸ್ಥಶ್ಚೈವ ಸದಾ ವಾಯುಃ ಸ್ಪರ್ಸನೇ ಸ ವಿಧೀಯತೇ॥ 14-43-32 (93585) ಆಕಾಶಸ್ಯ ಗುಣೋ ಘೋಷಃ ಶ್ರೋತ್ರೇಣ ಚ ಸ ಗೃಹ್ಯತೇ। ಶ್ರೋತ್ರಸ್ಥಾಶ್ಚ ದಿಶಃ ಸರ್ವಾಃ ಶಬ್ದಜ್ಞಾನೇ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾಃ॥ 14-43-33 (93586) ಮನಸಶ್ಚ ಗುಣಶ್ಚಿಂತಾ ಪ್ರಜ್ಞಯಾ ಸ ತು ಗೃಹ್ಯತೇ। ಹೃದಿಸ್ಥಶ್ಚೇತನೋ ಧಾತುರ್ಮನೋಜ್ಞಾನೇ ವಿಧೀಯತೇ॥ 14-43-34 (93587) ಬುದ್ಧಿರಧ್ಯವಸಾಯೇನ ಧ್ಯಾನೇನ ಚ ಮಹಾಂಸ್ತಥಾ। ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ಗ್ರಹಣಾದ್ವ್ಯಕ್ತಮವ್ಯಕ್ತಂ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-43-35 (93588) ಅಲಿಂಗಗ್ರಹಣೋ ನಿತ್ಯಃ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೋ ನಿರ್ಗುಣಾತ್ಮಕಃ। ತಸ್ಮಾದಲಿಂಗಃ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಃ ಕೇವಲಂ ಜ್ಞಾನಲಕ್ಷಣಃ॥ 14-43-36 (93589) ಅವ್ಯಕ್ತಂ ಕ್ಷೇತ್ರಮುದ್ದಿಷ್ಟಂ ಗುಣಾನಾಂ ಪ್ರಭವಾಪ್ಯಯಂ। ಸದಾ ಪಶ್ಯಾಂಯಹಂ ಲೀನಂ ವಿಜಾನಾಮಿ ಶೃಣೋಮಿ ಚ॥ 14-43-37 (93590) ಪುರುಷಸ್ತದ್ವಿಜಾನೀತೇ ತಸ್ಮಾತ್ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞ ಉಚ್ಯತೇ। ಗುಣವೃತ್ತಂ ತಥಾ ಕೃತ್ಸ್ನಂ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಃ ಪರಿಪಶ್ಯತಿ॥ 14-43-38 (93591) ಆದಿಮದ್ಯಾವಸಾನಂ ತತ್ಸೃಜ್ಯಮಾನಮಚೇತನಂ। ನ ಗುಣಾ ವಿದುರಾತ್ಮಾನಂ ಸೃಜ್ಯಮಾನಾಃ ಪುನಃಪುನಃ॥ 14-43-39 (93592) ನ ಸತ್ಯಂ ವೇದ ವೈ ಕಶ್ಚಿತ್ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಸ್ತ್ವೇವ ವಿಂದತಿ। ಗುಣಾನಾಂ ಗುಣಭೂತಾನಾಂ ಯತ್ಪರಂ ಪರತೋ ಮಹತ್॥ 14-43-40 (93593) ತಸ್ಮಾದ್ಗುಣಾಂಶ್ಚ ತತ್ವಂ ಚ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯೇಹ ತತ್ವವಿತ್। ಕ್ಷೀಣದೋಷೋ ಗುಣಾನ್ಹಿತ್ವಾ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಂ ಪ್ರವಿಶತ್ಯಥ॥ 14-43-41 (93594) ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವೋ ನಿರ್ನಮಸ್ಕಾರೋ ನಿಃಸ್ವಧಾಕಾರ ಏವ ಚ। ಅಚಲಶ್ಚಾನಿಕೇತಶ್ಚ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಃ ಸ ಪರೋ ವಿಧಿಃ॥ ॥ 14-43-42 (93595) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ತ್ರಿಚತ್ವಾರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 43 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-43-2 ಆಖುಶ್ಚ ಬಿಲವಾಸಿನಾಮಿತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-43-7 ರಾಜಾಸತ್ತ್ವಾನಾಂ ಮಿತ್ರ ಉಚ್ಯತ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಥ.॥ 7-43-8 ಉಷ್ಣಾನಾಂ ದೇವಾನಾಮಿಂದ್ರ ಉಚ್ಯತ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-43-15 ಭಗದೇವಾಃ ಕಾಮುಕಾಸ್ತೈರನುಯಾತಾನಾಮನುಸೃತಾನಾಂ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಸರ್ವಾಸಾಂ ಮಧ್ಯೇ ಮಾಹೇಶ್ವರೀ ವಾಮಲೋಚನೇತಿ ಸಂಬಂಧಃ॥ ಭದ್ರಾದೇವಾಭಿಜಾತಾನಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ವಾರಿಜೇಕ್ಷಣೇತಿ ಕ.ಟ.ಪಾಠಃ॥ 7-43-16 ರತೀನಾಂ ಪ್ರೀತಿಸುಖಾನಾಂ। ವಸುಮತ್ಯಃ ಧನವತ್ಯಃ। ಧನಲಾಭಗರ್ವಿತಂ ಯತ್ಪ್ರೀತಿಸುಖಂ ತದೇವ ಮಹದಿತ್ಯರ್ಥಃ॥ 7-43-17 ವರ್ಣಕ್ರಮಾಶ್ಚ ರಾಜಾನ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-43-25 ಲಕ್ಷಣಂ ಮಹತೋ ಧ್ಯಾನಮಿತಿ ಕ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 044

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.44. ಅಧ್ಯಾಯಃ 044

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಮಹರ್ಷೀನ್ಪ್ರತಿ ಸ್ವಸ್ವಜಾತಿಷು ಶ್ರೇಷ್ಠವಸ್ತು ಪ್ರತಿಪಾದನಪೂರ್ವಕಂ ಜ್ಞಾನಸ್ಯಾವಿನಾಶಿತ್ವಕಥನೇನ ತಸ್ಯೈವ ಶ್ರೇಯಃಸಾಧನತ್ವೋಕ್ತಿಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ಯದಾದಿಮಧ್ಯಪರ್ಯಂತಂ ಗ್ರಹಣೋಪಾಯಮೇವ ಚ। ನಾಮಲಕ್ಷಣಸಂಯುಕ್ತಂ ಸರ್ವಂ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ತತ್ತ್ವತಃ॥ 14-44-1 (93596) ಅಹಃ ಪೂರ್ವಂ ತತೋ ರಾತ್ರಿರ್ಮಾಸಾಃ ಶುಕ್ಲಾದಯಃ ಸ್ಮೃತಾಃ। ಶ್ರವಣಾದೀನಿ ಋಕ್ಷಾಣಿ ಋತವಃ ಶಿಶಿರಾದಯಃ॥ 14-44-2 (93597) ಭೂಮಿರಾದಿಸ್ತು ಗಂಧಾನಾಂ ರಸಾನಾಮಾಪ ಏವ ಚ। ರೂಪಾಣಾಮಾದಿರಗ್ನಿಸ್ತು ಸ್ಪರ್ಶಾದಿರ್ವಾಯುರುಚ್ಯತೇ॥ 14-44-3 (93598) ಶಬ್ದಸ್ಯಾದಿಸ್ತಥಾಽಽಕಾಶಮೇಷ ಭೂತಕೃತೋ ಗುಣಃ। ಅತಃ ಪರಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಭೂತಾನಾಮಾದಿಮುತ್ತಮಂ॥ 14-44-4 (93599) ಆದಿತ್ಯೋ ಜ್ಯೋತಿಷಾಮಾದಿರಗ್ನಿರ್ಭೂತಾದಿರುಚ್ಯತೇ। ಸಾವಿತ್ರೀ ಸರ್ವವಿದ್ಯಾನಾಂ ದೇವತಾನಾಂ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ॥ 14-44-5 (93600) ಓಂಕಾರಃ ಸರ್ವವೇದಾನಾಂ ವಚಸಾಂ ಪ್ರಾಣ ಏವ ಚ। ಯದಸ್ಮಿನ್ನಿಯತಂ ಲೋಕೇ ಸರ್ವಂ ಸಾವಿತ್ರಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-44-6 (93601) ಗಾಯತ್ರೀ ಚ್ಛಂದಸಾಮಾದಿಃ ಪ್ರಜಾನಾಂ ಸರ್ಗ ಉಚ್ಯತೇ। ಗಾವಶ್ಚತುಷ್ಪದಾಮಾದಿರ್ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ದ್ವಿಜಾತಯಃ॥ 14-44-7 (93602) ಶ್ಯೇನಃ ಪತತ್ರಿಣಾಮಾದಿರ್ಯಜ್ಞಾನಾಂ ಹುತಮುತ್ತಮಂ। ಪ್ರಸರ್ಪಿಣಾಂ ತು ಸರ್ವೇಷಾಂ ಜ್ಯೇಷ್ಠಃ ಸರ್ಪೋ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಾಃ॥ 14-44-8 (93603) ಕೃತಮಾದಿರ್ಯುಗಾನಾಂ ಚ ಸರ್ವೇಷಾಂ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ। ಹಿರಣ್ಯಂ ಸರ್ವರತ್ನಾನಾಮೋಷಧೀನಾಂ ಯವಾಸ್ತಥಾ॥ 14-44-9 (93604) ಸರ್ವೇಷಾಂ ಭಕ್ಷ್ಯಭೋಜ್ಯಾನಾಮನ್ನಂ ಪರಮಮುಚ್ಯತೇ। ದ್ರವಾಣಾಂ ಚೈವ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಪೇಯಾನಾಮಾಪ ಉತ್ತಮಾಃ॥ 14-44-10 (93605) ಸ್ಥಾವರಾಣಾಂ ತು ಭೂತಾನಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಮವಿಶೇಷತಃ। ಬ್ರಹ್ಮಕ್ಷೇತ್ರಂ ಸದಾ ಪುಣ್ಯಂ ಪ್ಲಕ್ಷಃ ಪ್ರವರಜಃ ಸ್ಮೃತಃ॥ 14-44-11 (93606) ಅಹಂ ಪ್ರಜಾಪತೀನಾಂ ಚ ಸರ್ವೇಷಾಂ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ। ಮಮ ವಿಷ್ಣುರಚಿಂತ್ಯಾತ್ಮಾ ಸ್ವಯಂಭೂರಿತಿ ಸಂಸ್ಮೃತಃ॥ 14-44-12 (93607) ಪರ್ವತಾನಾಂ ಮಹಾಮೇರುಃ ಸರ್ವೇಷಾಮಗ್ರಜಃ ಸ್ಮೃತಃ। ದಿಶಾಂ ಚ ಪ್ರದಿಶಾಂ ಚೋರ್ಧ್ವಂ ದಿಕ್ಪೂರ್ವಾ ಪ್ರಥಮಾ ತಥಾ॥ 14-44-13 (93608) ತಥಾ ತ್ರಿಪಥಗಾ ಗಂಗಾ ನದೀನಾಮಗ್ರಜಾ ಸ್ಮೃತಾ। ತಥಾ ಸರೋದಪಾನನಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಸಾಗರೋಽಗ್ರಜಃ॥ 14-44-14 (93609) ದೇವದಾನವಭೂತಾನಾಂ ಪಿಶಾಚೋರಗರಕ್ಷಸಾಂ। ನರಕಿನ್ನರಯಕ್ಷಾಣಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಮೀಶ್ವರಃ ಪ್ರಭುಃ॥ 14-44-15 (93610) ಆದಿರ್ವಿಶ್ವಸ್ಯ ಜಗತೋ ವಿಷ್ಣುರ್ಬ್ರಹ್ಮಮಯೋ ಮಹಾನ್। ತತಃ ಪರತರಂ ಯಸ್ಮಾತ್ತ್ರೈಲೋಕ್ಯೇ ನೇಹ ವಿದ್ಯತೇ॥ 14-44-16 (93611) ಆಶ್ರಮಾಣಾಂ ಚ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಗಾರ್ಹಸ್ಥ್ಯಂ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ। ಲೋಕಾನಾಮಾದಿರವ್ಯಕ್ತಂ ಸರ್ವಸ್ಯಾಂತಸ್ತದೇವ ಚ॥ 14-44-17 (93612) ಅಹಾನ್ಯಸ್ತಮಯಾಂತಾನಿ ಉದಯಾಂತಾ ಚ ಶರ್ವರೀ। ಸುಖಸ್ಯಾಂತಂ ಸದಾ ದುಃಖಂ ದುಃಖಸ್ಯಾಂತಂ ಸದಾ ಸುಖಮ॥ 14-44-18 (93613) ಸರ್ವೇ ಕ್ಷಯಾಂತಾ ನಿಚಯಾಃ ಪತನಾಂತಾಃ ಸಮುಚ್ಛ್ರಯಾಃ। ಸಂಯೋಗಾಶ್ಚ ವಿಯೋಗಾಂತಾ ಮರಣಾಂತಂ ಚ ಜೀವಿತಂ॥ 14-44-19 (93614) ಸರ್ವಂ ಕೃತಂ ವಿನಾಶಾಂತಂ ಜಾತಸ್ಯ ಮರಣಂ ಧ್ರುವಂ। ಅಶಾಶ್ವತಂ ಹಿ ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ಸದಾ ಸ್ಥಾವರಜಂಗಮಂ॥ 14-44-20 (93615) ಇಷ್ಟಂ ದತ್ತಂ ತಪೋಽಧೀತಂ ವ್ರತಾನಿ ನಿಯಮಾಶ್ಚ ಯೇ। ಸರ್ವಮೇತದ್ವಿನಾಶಾಂತಂ ಜ್ಞಾನಸ್ಯಾಂತೋ ನ ವಿದ್ಯತೇ॥ 14-44-21 (93616) ತಸ್ಮಾಜ್ಜ್ಞಾನೇನ ಶುದ್ಧೇನ ಪ್ರಶಾಂತಾತ್ಮಾ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ। ನಿರ್ಮಮೋ ನಿರಹಂಕಾರೋ ಮುಚ್ಯತೇ ಸರ್ವಪಾಪ್ಮಭಿಃ॥ ॥ 14-44-22 (93617) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಚತುಶ್ಚತ್ವಾರಿಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 44 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-44-2 ಶ್ರವಿಷ್ಠಾದೀನಿ ಸರ್ವಾಣಿತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-44-3 ರೂಪಾಣಾಂ ಜ್ಯೋತಿರಾದಿತ್ಯ ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥ 7-44-8 ಹುತಂ ಅಗ್ನೌ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ವಾ ದೇವತೋದ್ದೇಶೇನ ದತ್ತಂ॥ 7-44-11 ಬ್ರಹ್ಮವೃಕ್ಷಃ ಸದಾ ಪುಣ್ಯಃ ಇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-44-14 ಸರೋದಪಾನನಾಂ ಸರಸಾಂ ಕೂಪಾದೀನಾಂ ಚ। ಸಂಧಿರಾರ್ಷಃ। ತಥಾಚಾಶ್ವೋ ವಾಹನಾನಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಸಾಗರೋಗ್ರಜ ಇತಿ ಕ.ಪಾಠಃ॥ 7-44-15 ಈಶ್ವರಃ ರುದ್ರಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 045

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.45. ಅಧ್ಯಾಯಃ 045

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಮಹರ್ಷೀನ್ಪ್ರತಿ ಶರೀರಸ್ಯ ಕಾಲಚಕ್ರವತ್ಸರ್ವನಾಶಕತ್ವೋಕ್ತಿಪೂರ್ವಕಂ ಗೃಹಸ್ಥಧ್ರಮಾನುಷ್ಠಾನಸ್ಯ ಶ್ರೇಯಃಸಾಧನತ್ವೋಕ್ತಿಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ಬುದ್ಧಿಸಾರಂ ಮನಸ್ತಂಭಮಿಂದ್ರಿಯಗ್ರಾಮಬಂಧನಂ। ಮಹಾಭೂತಾರವಿಷ್ಕಂಭಂ ನಿಮೇಷಪರಿವೇಷ್ಟನಂ॥ 14-45-1 (93618) ಜರಾಶೋಕಸಮಾವಿಷ್ಟಂ ವ್ಯಾಧಿವ್ಯಸನಸಂಚರಂ। ದೇಶಕಾಲವಿಚಾರೀದಂ ಶ್ರಮವ್ಯಾಯಾಮನಿಃಸ್ವನಂ॥ 14-45-2 (93619) ಅಹೋರಾತ್ರಪರಿಕ್ಷೇಪಂ ಶೀತೋಷ್ಣಪರಿಮಂಡಲಂ। ಸುಖದುಃಖಾಂತಸಂಶ್ಲೇಷಂ ಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸಾವಕೀಲಕಂ॥ 14-45-3 (93620) ಛಾಯಾತಪವಿಲೇಖಂ ಚ ನಿಮೇಷೋನ್ಮೇಷವಿಹ್ವಲಂ। ಶೋಕಮೋಹಜರಾಕೀರ್ಣಂ ವರ್ತಮಾನಮಚೇತನಂ॥ 14-45-4 (93621) ಮಾಸಾರ್ಧಮಾಸಗುಣಿತಂ ವಿಷಮಂ ಲೋಕಸಂಚರಂ। ತಮೋನಿಚಯಪಂಕಂ ಚ ರಜೋವೇಗಪ್ರವರ್ತಕಂ॥ 14-45-5 (93622) ಸತ್ತ್ವಾಲಂಕಾರದೀಪ್ತಂ ಚ ಗುಣಸಂಘಾತಮಂಡಲಂ। ವಿರತಿಗ್ರಹಣಾಭೀಕಂ ಶೋಕಸಂಹಾರವರ್ತನಂ॥ 14-45-6 (93623) ಕ್ರಿಯಾಕಾರಣಸಂಯುಕ್ತಂ ರಾಗವಿಸ್ತಾರಮಾಯತಂ। ಲೋಭೇಪ್ಸಾಪರಿವಿಕ್ಷೋಭಂ ವಿವಿಕ್ತಜ್ಞಾನಸಂಭವಂ॥ 14-45-7 (93624) ಭಯಮೋಹಪರೀವಾರಂ ಭೂತಸಂಮೋಹಕಾರಕಂ। ಆನಂದಪ್ರೀತಿಚಾರಂ ಚ ಕಾಮಕ್ರೋಧಪರಿಗ್ರಹಂ॥ 14-45-8 (93625) ಮಹದಾದಿವಿಶೇಷಾಂತಮವ್ಯಕ್ತಂ ಪ್ರಭವಾಪ್ಯಯಂ। ಮನೋಜವನಮಶ್ರಾಂತಂ ಕಾಲಚಕ್ರಂ ಪ್ರವರ್ತತೇ॥ 14-45-9 (93626) ಏತದ್ದ್ವಂದ್ವಸಮಾಯುಕ್ತಂ ಕಾಲಚಕ್ರಮಚೇತನಂ। ವಿಸೃಜೇತ್ಸಂಕ್ಷಿಪೇಚ್ಚಾಪಿ ಬೋಧಯೇತ್ಸ್ವಾಪಯೇಜ್ಜಗಂ॥ 14-45-10 (93627) ಕಾಲಚಕ್ರಪ್ರವೃತ್ತಿಂ ಚ ನಿವೃತ್ತಿಂ ಚೈವ ತತ್ತ್ವತಃ। ಯಸ್ತು ವೇದ ನರೋ ನಿತ್ಯಂ ನ ಸ ಭೂತೇಷು ಮುಹ್ಯತಿ॥ 14-45-11 (93628) ವಿಮುಕ್ತಃ ಸರ್ವಸಂಕ್ಲೇಶೈಃ ಸರ್ವದ್ವಂದ್ವಾತಿಗೋ ಮುನಿಃ। ವಿಮುಕ್ತಃ ಸರ್ವಪಾಪೇಭ್ಯಃ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ಪರಮಾಂ ಗತಿಂ॥ 14-45-12 (93629) ಗೃಹಸ್ಥೋ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಚ ವಾನಪ್ರಸ್ಥೋಽಥ ಭಿಕ್ಷುಕಃ। ಚತ್ವಾರ ಆಶ್ರಮಾಃ ಪ್ರೋಕ್ತಾಃ ಸರ್ವೇ ಗಾರ್ಹಸ್ಥ್ಯಮೂಲಕಾಃ॥ 14-45-13 (93630) ಯಃ ಕಶ್ಚಿದಿಹ ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ನಾಶ್ರಮಃ ಪರಿಕೀರ್ತಿತಃ। ತಸ್ಯಾಂತಗಮನಂ ಶ್ರೇಯಃ ಕೀರ್ತಿರೇಷಾ ಸನಾತನೀ॥ 14-45-14 (93631) ಸಂಸ್ಕಾರೈಃ ಸಂಸ್ಕೃತಃ ಪೂರ್ವಂ ಯಥಾವಚ್ಚರಿತವ್ರತಃ। ಜಾತೌ ಗುಣವಿಶಿಷ್ಟಾಯಾಂ ಸಮಾವರ್ತೇತ ವೇದವಿತ್॥ 14-45-15 (93632) ಸ್ವದಾರನಿರತೋ ನಿತ್ಯಂ ಶಿಷ್ಟಾಚಾರೋ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ। ಪಂಚಭಿಶ್ಚ ಮಹಾಯಜ್ಞೈಃ ಶ್ರದ್ದಧಾನೋ ಯಜೇದಿಹ॥ 14-45-16 (93633) ದೇವತಾತಿಥಿಶಿಷ್ಟಾಶೀ ನಿರತೋ ವೇದಕರ್ಮಸು। ಇಜ್ಯಾಪ್ರದಾನಯುಕ್ತಶ್ಚ ಯಥಾಶಕ್ತಿ ಯಥಾವಿಧಿ॥ 14-45-17 (93634) ನ ಪಾಣಿಪಾದಚಪಲೋ ನ ನೇತ್ರಚಪಲೋ ಮುನಿಃ। ನ ಚ ವಾಗಂಗಚಪಲ ಇತಿ ಶಿಷ್ಟಸ್ಯ ಗೋಚರಃ॥ 14-45-18 (93635) ನಿತ್ಯಂ ಯಜ್ಞೋಪವೀತೀ ಸ್ಯಾಚ್ಛುಕ್ಲವಾಸಾಃ ಶುಚಿವ್ರತಃ। ನಿಯತೋ ಯಮದಾನಾಭ್ಯಾಂ ಸದಾ ಶಿಷ್ಟೈಶ್ಚ ಸಂವಿಶೇತ್॥ 14-45-19 (93636) ಜಿತಶಿಶ್ನೋದರೋ ಮೈತ್ರಃ ಶಿಷ್ಟಾಚಾರಸಮನ್ವಿತಃ। ವೈಣವೀಂ ಧಾರಯೇದ್ಯಷ್ಟಿಂ ಸೋದಕಂ ಚ ಕಮಂಡಲುಂ॥ 14-45-20 (93637) `ತ್ರೀಣಿ ಧಾರಯತೇ ನಿತ್ಯಂ ಕಮಂಡಲುಮತಂದ್ರಿತಃ। ಏಕಮಾಚಮನಾರ್ಥಾಯ ಏಕಂ ವೈ ಪಾದಧಾವನಂ। ಏಕಂ ಶೌಚವಿಧಾನಾರ್ಥಮಿತ್ಯೇತತ್ತ್ರಿತಯಂ ತಥಾ॥' 14-45-21 (93638) ಅಧೀತ್ಯಾಧ್ಯಾಪನಂ ಕುರ್ಯಾತ್ತಥಾ ಯಜನಯಾಜನೇ। ದಾನಂ ಪ್ರತಿಗ್ರಹಂ ವಾಽಪಿ ಷಂಗುಣಾಂ ವೃತ್ತಿಮಾಚರೇತ್॥ 14-45-22 (93639) ತ್ರೀಣಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಜಾನೀತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ತು ಜೀವಿಕಾಃ। ಯಾಜನಾಧ್ಯಾಪನೇ ಚೋಭೇ ಶುದ್ಧಾಚ್ಚಾಪಿ ಪ್ರತಿಗ್ರಹಃ॥ 14-45-23 (93640) ಅಥ ಶೇಷಾಣಿ ಚಾನ್ಯಾನಿ ತ್ರೀಣಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಯಾನಿ ತು। ದಾನಮಧ್ಯಯನಂ ಯಜ್ಞೋ ಧರ್ಮಯುಕ್ತಾನಿ ತಾನಿ ತು॥ 14-45-24 (93641) ತೇಷ್ವಪ್ರಮಾದಂ ಕುರ್ವೀತ ತ್ರಿಷು ಕರ್ಮಸು ಧರ್ಮವಿತ್। ದಾಂತೋ ಮೈತ್ರಃ ಕ್ಷಮಾಯುಕ್ತಃ ಸರ್ವಭೂತಸಮೋ ಮುನಿಃ॥ 14-45-25 (93642) ಸರ್ವಮೇತದ್ಯಥಾಶಕ್ತಿ ವಿಪ್ರೋ ನಿರ್ವರ್ತಯಞ್ಶುಚಿಃ। ಏವಂ ಯುಕ್ತೋ ಜಯೇತ್ಸ್ವರ್ಗಂ ಗೃಹಸ್ಥಃ ಸಂಶಿತವ್ರತಃ॥ ॥ 14-45-26 (93643) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಪಂಚಚತ್ವಾರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 45 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-45-1 ಇಂದ್ರಿಯಗ್ರಾಮವರ್ಧನಮಿತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-45-8 ಅನಂತಪ್ರತಿಸಾರಂ ಚೇತಿ ಟ.ಪಾಠಃ॥ 7-45-10 ಮೋಹಯೇತ್ಸಾಮರಂ ಜಗದಿತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 046

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.46. ಅಧ್ಯಾಯಃ 046

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಮಹರ್ಷೀನ್ಪ್ರತಿ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿವನಸ್ಥಧರ್ಮನಿರೂಪಣಪೂರ್ವಕಂ ತದನುಷ್ಠಾನಸ್ಯ ಶ್ರೇಯಃಸಾಧನತ್ವೋಕ್ತಿಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ಏವಮೇತೇನ ಮಾರ್ಗೇಣ ಪೂರ್ವೋಕ್ತೇನ ಯಥಾವಿಧಿ। ಅಧೀತವಾನ್ಯಥಾಶಕ್ತಿ ತಥೈವ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯವಾನ್॥ 14-46-1 (93644) ಸ್ವಧರ್ಮನಿರತೋ ವಿದ್ವಾನ್ಸರ್ವೇಂದ್ರಿಯಯತೋ ಮುನಿಃ। ಗುರೋಃ ಪ್ರಿಯಹಿತೇ ಯುಕ್ತಃ ಸತ್ಯಧರ್ಮಪರಃ ಶುಚಿಃ॥ 14-46-2 (93645) ಗುರುಣಾ ಸಮನುಜ್ಞಾತೋ ಭುಂಜೀತಾನ್ನಮಕುತ್ಸಯನ್। ಹವಿಷ್ಯಭೈಕ್ಷ್ಯಭುಕ್ ಚಾಪಿ ಸ್ಥಾನಾಸನವಿಹಾರವಾನ್॥ 14-46-3 (93646) ದ್ವಿಕಾಲಮಗ್ನಿಂ ಜುಹ್ವಾನಃ ಶುಚಿರ್ಭೂತ್ವಾ ಸಮಾಹಿತಃ। ಧಾರಯೀತ ಸದಾ ದಂಡಂ ಬೈಲ್ವಂ ಪಾಲಾಶಮೇವ ವಾ॥ 14-46-4 (93647) ಕ್ಷೌಮಂ ಕಾರ್ಪಾಸಿಕಂ ವಾಽಪಿ ಮೃಗಾಜಿನಮಥಾಪಿ ವಾ। ಸರ್ವಂ ಕಾಷಾಯರಕ್ತಂ ವಾ ವಾಸೋ ವಾಽಪಿ ದ್ವಿಜಸ್ಯ ಹ॥ 14-46-5 (93648) ಮೇಖಲಾ ಚ ಭವೇನ್ಮೌಂಜೀ ಜಟೋ ನಿತ್ಯೋದಕಸ್ತಥಾ। ಯಜ್ಞೋಪವೀತೀ ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯೀ ಅಲುಪ್ತನಿಯತವ್ರತಃ॥ 14-46-6 (93649) ಪೂತಾಭಿಶ್ಚ ತಥೈವಾದ್ಭಿಃ ಸದಾ ದೈವತತರ್ಪಣಂ। ಭಾವೇನ ನಿಯತಃ ಕುರ್ವನ್ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಪ್ರಶಸ್ಯತೇ॥ 14-46-7 (93650) ಏವಂ ಯುಕ್ತೋ ಜಯೇತ್ಸ್ವರ್ಗಮೂರ್ಧ್ವರೇತಾಃ ಸಮಾಹಿತಃ। ನ ಸಂಸರತಿ ಜಾತೀಷು ಪರಮಂ ಸ್ಥಾನಮಾಶ್ರಿತಃ॥ 14-46-8 (93651) ಸಂಸ್ಕೃತಃ ಸರ್ವಸಂಸ್ಕಾರೈಸ್ತಥೈವ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯವಾನ್। ಗ್ರಾಮಾನ್ನಿಷ್ಕ್ರಂಯ ಚಾರಣ್ಯೇ ಮುನಿಃ ಪ್ರವ್ರಜಿತೋ ವಸೇತ್॥ 14-46-9 (93652) ಚರ್ಮವಲ್ಕಲಸಂವಾಸೀ ಸಾಯಂ ಪ್ರಾತರುಪಸ್ಪೃಶೇತ್। ಅರಣ್ಯಗೋಚರೋ ನಿತ್ಯಂ ನ ಗ್ರಾಮಂ ಪ್ರವಿಶೇತ್ಪುನಃ॥ 14-46-10 (93653) ಅರ್ಚಯನ್ನತಿಥೀನ್ಕಾಲೇ ದದ್ಯಾಚ್ಚಾಪಿ ಪ್ರತಿಶ್ರಯಂ। ಫಲಪತ್ರಾವರೈರ್ಮೂಲೈಃ ಶ್ಯಾಮಾಕೇನ ಚ ವರ್ತಯನ್॥ 14-46-11 (93654) ಸ ನಿತ್ಯಮುದಕಂ ವಾಯುಂ ಸರ್ವಂ ವಾನೇಯಮಾಶ್ರಯೇತ್। ಪ್ರಾಶ್ನೀಯಾದಾನುಪೂರ್ವ್ಯೇಣ ಯಥಾದೀಕ್ಷಮತಂದ್ರಿತಃ॥ 14-46-12 (93655) ಸಮೂಲಫಲಶಾಕಾದ್ಯೈರರ್ಚೇದತಿಥಿಮಾಗತಂ। ಯದ್ಭಕ್ಷಃ ಸ್ಯಾತ್ತತೋ ದದ್ಯಾದ್ಭಿಕ್ಷಾಂ ನಿತ್ಯಮತಂದ್ರಿತಃ॥ 14-46-13 (93656) ದೇವತಾತಿಥಿಪೂರ್ವಂ ಚ ಸದಾ ಪ್ರಾಶ್ನೀತ ವಾಗ್ಯತಃ। ಅಸ್ಕಂದಿತಮನಾಶ್ಚೈವ ಲಘ್ವಾಶೀ ದೇವತಾಶ್ರಯಃ॥ 14-46-14 (93657) ದಾಂತೋ ಮೈತ್ರಃ ಕ್ಷಮಾಯುಕ್ತಃ ಕಶಾಞ್ಶಮಶ್ರು ಚ ಧಾರಯನ್। ಜುಹ್ವನ್ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಶೀಲಶ್ಚ ಸತ್ಯಧರ್ಮಪರಾಯಣಃ॥ 14-46-15 (93658) ನ್ಯಸ್ತದೇಹಃ ಸದಾ ದಕ್ಷೋ ವನನಿತ್ಯಃ ಸಮಾಹಿತಃ। ಏವಂ ಯುಕ್ತೋ ಜಯೇತ್ಸ್ವರ್ಗಂ ವಾನಪ್ರಸ್ಥೋ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ॥ 14-46-16 (93659) ಗೃಹಸ್ಥೋ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಚ ವಾನಪ್ರಸ್ಥೋಽಥವಾ ಪುನಃ। ಯ ಇಚ್ಛೇನ್ಮೋಕ್ಷಮಾಸ್ಥಾತುಮುತ್ತಮಾಂ ವೃತ್ತಿಮಾಶ್ರಯೇತ್॥ 14-46-17 (93660) ಅಭಯಂ ಸರ್ವಭೂತೇಭ್ಯೋ ದತ್ತ್ವಾ ನೈಷ್ಕರ್ಂಯಮಾಚರೇತ್। ಸರ್ವಭೂತಹಿತೋ ಮೈತ್ರಃ ಸರ್ವೇಂದ್ರಿಯಯತೋ ಮುನಿಃ॥ 14-46-18 (93661) ಅಯಾಚಿತಮಸಂಕ್ಲೃಪ್ತಮುಪಪನ್ನಂ ಯದೃಚ್ಛಯಾ। ಕೃತ್ವಾ ಪ್ರಾಹ್ಣೇ ಚರೇದ್ಭೈಕ್ಷ್ಯಂ ವಿಧೂಮೇ ಭುಕ್ತವಜ್ಜನೇ॥ 14-46-19 (93662) ವೃತ್ತೇ ಶರಾವಸಂಪಾತೇ ಭೈಕ್ಷ್ಯಂ ಲಿಪ್ಸೇತ ಮೋಕ್ಷವಿತ್। ಲಾಭೇನ ಚ ನ ಹೃಷ್ಯೇತ ನಾಲಾಭೇ ವಿಮನಾ ಭವೇತ್। ನ ಚಾತಿಭಿಕ್ಷಾಂ ಭಿಕ್ಷೇತ ಕೇವಲಂ ಪ್ರಾಣಯಾತ್ರಿಕಃ॥ 14-46-20 (93663) ಯಾತ್ರಾರ್ಥೀ ಕಾಲಮಾಕಾಂಕ್ಷಂಶ್ಚರೇದ್ಭೈಕ್ಷ್ಯಂ ಸಮಾಹಿತಃ। ಲಾಭಂ ಸಾಧಾರಣಂ ನೇಚ್ಛೇನ್ನ ಭುಂಜೀತಾಭಿಪೂಜಿತಃ॥ 14-46-21 (93664) ಅಭಿಪೂಜಿತಲಾಭಾದ್ವಿ ವಿಜುಗುಪ್ಸೇತ ಭಿಕ್ಷುಕಃ। ಭುಕ್ತಾನ್ಯನ್ನಾನಿ ತಿಕ್ತಾನಿ ಕಷಾಯಕಟುಕಾನಿ ಚ॥ 14-46-22 (93665) ನಾಸ್ವಾದಯೀತ ಭುಂಜಾನೋ ರಸಾಂಶ್ಚ ಮಧುರಾಂಸ್ತಥಾ। ಯಾತ್ರಾಮಾತ್ರಂ ಚ ಭುಂಜೀತ ಕೇವಲಂ ಪ್ರಾಣಧಾರಣಂ॥ 14-46-23 (93666) ಅಸಂರೋಧೇನ ಭೂತಾನಾಂ ವೃತ್ತಿಂ ಲಿಪ್ಸೇತ ಮೋಕ್ಷವಿತ್। ನ ಚಾನ್ಯಮನ್ನಂ ಲಿಪ್ಸೇತ ಭಿಕ್ಷಮಾಣಃ ಕಥಂಚನ॥ 14-46-24 (93667) ನ ಸನ್ನಿಕಾಶಯೇದ್ಧರ್ಮಂ ವಿವಿಕ್ತೇ ಚಾರಜಾಶ್ಚರೇತ್। ಶೂನ್ಯಾಗಾರಮಣ್ಯಂ ವಾ ವೃಕ್ಷಮೂಲಂ ನದೀಂ ತಥಾ॥ 14-46-25 (93668) ಪ್ರತಿಶ್ರಯಾರ್ಥಂ ಸೇವೇತ ಪಾರ್ವತೀಂ ವಾ ಪುನರ್ಗುಹಾಂ। ಗ್ರಾಮೈಕರಾತ್ರಿಕೋ ಗ್ರೀಷ್ಮೇ ವರ್ಷಾಸ್ವೇಕತ್ರ ವಾ ವಸೇತ್॥ 14-46-26 (93669) ಅಧ್ವಾ ಸೂರ್ಯೇಣಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಃ ಕೀಟವಚ್ಚ ಚರೇನ್ಮಹೀಂ। ದಯಾರ್ತಂ ಚೈವ ಭೂತಾನಾಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಪೃಥಿವೀಂ ಚರೇತ್॥ 14-46-27 (93670) ಸಂಚಯಾಂಶ್ಚ ನ ಕುರ್ವೀತ ಸ್ನೇಹವಾಸಂ ಚ ವರ್ಜಯೇತ್। ಪೂತಾಭಿರದ್ಭಿರ್ನಿತ್ಯಂ ವೈ ಕಾರ್ಯಂ ಕುರ್ವೀತ ಮೋಕ್ಷವಿತ್॥ 14-46-28 (93671) ಉಪಸ್ಪೃಶೇದುದ್ದೃತಾಭಿರದ್ಭಿಶ್ಚ ಪುರುಷಃ ಸದಾ। ಅಹಿಂಸಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ಚ ಸತ್ಯಮಾರ್ಜವಮೇವ ಚ॥ 14-46-29 (93672) ಅಕ್ರೋಧಶ್ಚಾನಸೂಯಾ ಚ ದಮೋ ನಿತ್ಯಮಪೈಶುನಂ। ಅಷ್ಟಸ್ವೇತೇಷು ಯುಕ್ತಃ ಸ್ಯಾದ್ವ್ರತೇಷು ನಿಯತೇಂದ್ರಿಯಃ॥ 14-46-30 (93673) ಅಪಾಪಮಶಠಂ ವೃತ್ತಮಜಿಹ್ಮಂ ನಿತ್ಯಮಾಚರೇತ್। ಜೋಷಯೇತ ಸದಾ ಭೋಜ್ಯಂ ಗ್ರಾಸಮಾಗತಮಸ್ಪೃಹಃ॥ 14-46-31 (93674) ಯಾತ್ರಾಮಾತ್ರಂ ಚ ಭುಂಜೀತ ಕೇವಲಂ ಪ್ರಾಣಯಾತ್ರಿಕಂ। ಧರ್ಮಲಬ್ಧಮಥಾಶ್ನೀಯಾನ್ನ ಕಾಮಮನುವರ್ತಯೇತ್॥ 14-46-32 (93675) ಗ್ರಾಸಾದಾಚ್ಛಾದನಾದನ್ಯನ್ನ ಗೃಹ್ಣೀಯಾತ್ಕಥಂಚನ। ಯಾವದಾಹಾರಯೇತ್ತಾವತ್ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣೀತ ನಾಧಿಕಂ॥ 14-46-33 (93676) ಪರೇಭ್ಯೋ ನ ಪ್ರತಿಗ್ರಾಹ್ಯಂ ನ ಚ ದೇಯಂ ಕದಾಚನ। ದೈನ್ಯಭಾವಾಚ್ಚ ಭೂತಾನಾಂ ಸಂವಿಭಜ್ಯ ಸದಾ ಬುಧಃ॥ 14-46-34 (93677) ನಾದದೀತ ಪರಸ್ವಾನಿ ನ ಗೃಹ್ಣೀಯಾನ್ನ ಯಾಚಯೇತ್। ನ ಕಿಂಚಿದ್ವಿಷಯಂ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಸ್ಪೃಹಯೇತ್ತಸ್ಯ ವೈ ಪುನಃ॥ 14-46-35 (93678) ಮೃದಮಾಪಸ್ತಥಾಽನ್ನಾನಿ ಪತ್ರಪುಷ್ಪಫಲಾನಿ ಚ। ಅಸಂವೃತಾನಿ ಗೃಹ್ಣೀಯಾತ್ಪ್ರವೃತ್ತಾನಿ ಚ ಕಾರ್ಯವಾನ್॥ 14-46-36 (93679) ನ ಶಿಲ್ಪಜೀವಿಕಾಂ ಜೀವೇದ್ದ್ವಿರನ್ನಂ ನೋತ ಕಾಮಯೇತ್। ನ ದ್ವೇಷ್ಟಾ ನೋಪದೇಷ್ಟಾ ಚ ಭವೇಚ್ಚ ನಿರುಪಸ್ಕೃತಃ॥ 14-46-37 (93680) ಶ್ರದ್ಧಾಪೂತಾನಿ ಭುಂಜೀತ ನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಚ ವರ್ಜಯೇತ್। ಮುಧಾವೃತ್ತಿರಸಕ್ತಶ್ಚ ಸರ್ವಭೂತೈರಸಂಧಿತಃ॥ 14-46-38 (93681) ಆಶೀರ್ಯುಕ್ತಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಹಿಂಸಾಯುಕ್ತಾನಿ ಯಾನಿ ಚ। ಲೋಕಸಂಗ್ರಹಧರ್ಮಂ ಚ ನೈವ ಕುರ್ಯಾನ್ನ ಕಾರಯೇತ್॥ 14-46-39 (93682) ಸರ್ವಭಾವಾನತಿಕ್ರಂಯ ಲಘುಮಾತ್ರಃ ಪರಿವ್ರಜೇತ್। ಸಮಃ ಸರ್ವೇಷು ಭೂತೇಷು ಸ್ಥಾವರೇಷು ಚರೇಷು ಚ॥ 14-46-40 (93683) ಪರಂ ನೋದ್ವೇಜಯೇತ್ಕಂಚಿನ್ನ ಚ ಕಸ್ಯಚಿದುದ್ವಿಜೇತ್। ವಿಶ್ವಾಸ್ಯಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಮಗ್ರ್ಯೋ ಮೋಕ್ಷವಿದುಚ್ಯತೇ॥ 14-46-41 (93684) ಅನಾಗತಂ ಚ ನ ಧ್ಯಾಯೇನ್ನಾತೀತಮನುಚಿಂತಯೇತ್। ವರ್ತಮಾನಮುಪೇಕ್ಷೇತ ಕಾಲಾಕಾಂಕ್ಷೀ ಸಮಾಹಿತಃ॥ 14-46-42 (93685) ನ ಚಕ್ಷುಷಾ ನ ಮನಸಾ ನ ವಾಚಾ ದೂಷಯೇತ್ಕ್ವಚಿತ್। ನ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಪರೋಕ್ಷಂ ವಾ ಕಿಂಚಿದ್ದುಷ್ಟಂ ಸಮಾಚರೇತ್॥ 14-46-43 (93686) ಇಂದ್ರಿಯಾಣ್ಯುಪಸಂಹೃತ್ಯ ಕೂರ್ಮೋಽಂಗಾನೀವ ಸರ್ವಶಃ। ಕ್ಷೀಣೇಂದ್ರಿಯಮನೋಬುದ್ಧಿರ್ನಿರೀಹಃ ಸರ್ವತತ್ತ್ವವಿತ್॥ 14-46-44 (93687) ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವೋ ನಿರ್ನಮಸ್ಕಾರೋ ನಿಃಸ್ವಾಹಾಕಾರ ಏವ ಚ। ನಿರ್ಮಮೋ ನಿರಹಂಕಾರೋ ನಿರ್ಯೋಗಕ್ಷೇಮ ಆತ್ಮವಾನ್॥ 14-46-45 (93688) ನಿರಾಶೀರ್ನಿರ್ಗುಣಃ ಶಾಂತೋ ನಿರಾಸಕ್ತೋ ನಿರಾಶ್ರಯಃ। ಆತ್ಮಸಂಗೀ ಚ ತತ್ತ್ವಜ್ಞೋ ಮುಚ್ಯತೇ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-46-46 (93689) ಅಪಾದಪಾಣಿಪೃಷ್ಠಂ ತದಶಿರಸ್ಕಮನೂದರಂ। ಅಭಿನ್ನಗುಣಕರ್ಮಾಣಂ ಕೇವಲಂ ವಿಮಲಂ ಸ್ಥಿರಂ॥ 14-46-47 (93690) ಅಗಂಧಮರಸಸ್ಪರ್ಶಮರೂಪಾಶಬ್ದಮೇವ ಚ। ಅನುಗಂಯಮನಾಸಕ್ತಮಮಾಂಸಮಪಿ ಚೈವ ಯತ್॥ 14-46-48 (93691) ನಿಶಅಚಿಂತಮವ್ಯಯಂ ದಿವ್ಯಂ ಗೃಹಸ್ಥಮಪಿ ಸರ್ವದಾ। ಸರ್ವಭೂತಸ್ಥಮಾತ್ಮಾನಂ ಯೇ ಪಶ್ಯಂತಿ ನ ತೇ ಮೃತಾಃ॥ 14-46-49 (93692) ನ ತತ್ರ ಕ್ರಮತೇ ಬುದ್ಧಿರ್ನೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ನ ದೇವತಾಃ। ವೇದಾ ಯಜ್ಞಾಶ್ಚ ಲೋಕಾಶ್ಚ ನ ತಪೋ ನ ವ್ರತಾನಿ ಚ॥ 14-46-50 (93693) ಯತ್ರ ಜ್ಞಾನವತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತಿಲಿಂಗಗ್ರಹಣಾ ಸ್ಮೃತಾ। ತಸ್ಮಾದಲಿಂಗಧರ್ಮಜ್ಞೋ ಧರ್ಮತತ್ತ್ವಮುಪಾಚರೇತ್॥ 14-46-51 (93694) ಗೂಢಧರ್ಮಾಶ್ರಿತೋ ವಿದ್ವಾನ್ವಿಜ್ಞಾನಚರಿತಂ ಚರೇತ್। ಅಮೂಢೋ ಮೂಢರೂಪೇಣ ಚರೇದ್ಧರ್ಮಮದೂಷಯನ್॥ 14-46-52 (93695) ಯಥೈನಮವಮನ್ಯೇರನ್ಪರೇ ಸತತಮೇವ ಹಿ। ತಥಾವೃತ್ತಶ್ಚರೇಚ್ಛಾಂತಃ ಸತಾಂ ಧರ್ಮಾನಕುತ್ಸಯನ್॥ 14-46-53 (93696) ಯ ಏವಂ ವೃತ್ತಸಂಪನ್ನಃ ಸ ಮುನಿಃ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಉಚ್ಯತೇ। ಇಂದ್ರಿಯಾಣೀಂದ್ರಿಯಾರ್ಥಾಂಶ್ಚ ಮಹಾಭೂತಾನಿ ಪಂಚ ಚ॥ 14-46-54 (93697) ಮನೋ ಬುದ್ಧಿರಹಂಕಾರಮವ್ಯಕ್ತಂ ಪುರುಷಂ ತಥಾ। ಏತತ್ಸರ್ವಂ ಪ್ರಸಂಖ್ಯಾಯ ಯಥಾವತ್ತತ್ತ್ವನಿಶ್ಚಯಾತ್॥ 14-46-55 (93698) ತತಃ ಸ್ವರ್ಗಮವಾಪ್ನೋತಿ ವಿಮುಕ್ತಃ ಸರ್ವಬಂಧನೈಃ। ಏತಾವದಂತವೇಲಾಯಾಂ ಪರಿಸಂಖ್ಯಾಯ ತತ್ತ್ವವಿತ್॥ 14-46-56 (93699) ಧ್ಯಾಯೇದೇಕಾಂತಮಾಸ್ಥಾಯ ಮುಚ್ಯತೇಽಥ ನಿರಾಶ್ರಯಃ। ನಿರ್ಮುಕ್ತಃ ಸರ್ವಸಂಗೇಭ್ಯೋ ವಾಯುರಾಕಾಶಗೋ ಯಥಾ॥ 14-46-57 (93700) ಕ್ಷೀಣಕೋಶೋ ನಿರಾತಂಕಸ್ತಥೇದಂ ಪ್ರಾಪ್ನುಯಾತ್ಪರಂ॥ ॥ 14-46-58 (93701) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಷಟ್ಚತ್ವಾರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 46 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 047

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.47. ಅಧ್ಯಾಯಃ 047

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಮಹರ್ಷೀನ್ಪ್ರತಿ ಸಂನ್ಯಾಸಜ್ಞಾನತಪಸಾಂ ಪರಮಪುರುಷಾರ್ಥಸಾಧನತ್ವೋಕ್ತಿಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ಸಂನ್ಯಾಸಂ ತಪ ಇತ್ಯಾಹುರ್ವೃದ್ಧಾ ನಿಶ್ಚಿತವಾದಿನಃ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಬ್ರಹ್ಮಯೋನಿಸ್ಥಾ ಜ್ಞಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಪರಂ ವಿದುಃ॥ 14-47-1 (93702) ಅತಿದೂರಾತ್ಮಕಂ ಬ್ರಹ್ಮ ವೇದವಿದ್ಯಾವ್ಯಪಾಶ್ರಯಂ। ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವಂ ನಿರ್ಗುಣಂ ನಿತ್ಯಮಚಿಂತ್ಯಗುಣಮುತ್ತಮಂ॥ 14-47-2 (93703) ಜ್ಞಾನೇನ ತಪಸಾ ಚೈವ ಧೀರಾಃ ಪಶ್ಯಂತಿ ತತ್ಪರಂ। ನಿರ್ಣಿಕ್ತಮನಸಃ ಪೂತಾ ವ್ಯುತ್ಕ್ರಾಂತರಜಸೋಽಮಲಾಃ॥ 14-47-3 (93704) ತಪಸಾ ಕ್ಷೇಮಮಧ್ವಾನಂ ಗಚ್ಛಂತಿ ಪರಮೇಶ್ವರಂ। ಸಂನ್ಯಾಸನಿರತಾ ನಿತ್ಯಂ ಯೇ ಚ ಬ್ರಹ್ಮವಿದೋ ಜನಾಃ॥ 14-47-4 (93705) ತಪಃ ಪ್ರದೀಪ ಇತ್ಯಾಹುರಾಚಾರೋ ಧರ್ಮಸಾಧಕಃ। ಜ್ಞಾನಂ ವೈ ಪರಮಂ ವಿದ್ಯಾತ್ಸಂನ್ಯಾಸಂ ತಪ ಉತ್ತಮಂ॥ 14-47-5 (93706) ಯಸ್ತು ವೇದ ನಿರಾಬಾಧಂ ಜ್ಞಾನಂ ತತ್ತ್ವವಿನಿಶ್ಚಯಾತ್। ಸರ್ವಭೂತಸ್ಥಮಾತ್ಮಾನಂ ಸ ಸರ್ವವಿದಿಹೋಚ್ಯತೇ॥ 14-47-6 (93707) ಯೋ ವಿದ್ವಾನ್ಸಹವಾಸಂ ಚ ವಿವಾಸಂ ಚೈವ ಪಶ್ಯತಿ। ತಥೈವೇಕತ್ವನಾನಾತ್ವೇ ಸ ದುಃಖಾತ್ಪ್ರತಿಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-47-7 (93708) ಯೋ ನ ಕಾಮಯತೇ ಕಿಂಚಿನ್ನ ಕಿಂಚಿದವಮನ್ಯತೇ। ಇಹ ಲೋಕಸ್ಥ ಏವೈಷ ಬ್ರಹ್ಮಭೂಯಾಯ ಕಲ್ಪತೇ॥ 14-47-8 (93709) ಪ್ರಧಾನಗುಣತತ್ತ್ವಜ್ಞಃ ಸರ್ವ ಭೂತವಿಧಾನವಿತ್। ನಿರ್ಮಮೋ ನಿರಹಂಕಾರೋ ಮುಚ್ಯತೇ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-47-9 (93710) ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವೋ ನಿರ್ನಮಸ್ಕಾರೋ ನಿಃಸ್ವಧಾಕಾರ ಏವ ಚ। ನಿರ್ಗುಣಂ ನಿತ್ಯಮದ್ವಂದ್ವಂ ಪ್ರಶಮೇನೈವ ಗಚ್ಛತಿ॥ 14-47-10 (93711) ಹಿತ್ವಾ ಗುಣಮಯಂ ಸರ್ವಂ ಕರ್ಮ ಜಂತುಃ ಶುಭಾಶುಭಂ। ಉಭೇ ಸತ್ಯಾನೃತೇ ಹಿತ್ವಾ ಮುಚ್ಯತೇ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-47-11 (93712) ಅವ್ಯಕ್ತಬೀಜಪ್ರಭವೋ ಬುದ್ಧಿಸ್ಕಂಧಮಯೋ ಮಹಾನ್। ಮಹಾಹಂಕಾರವಿಟಪ ಇಂದ್ರಿಯಾಂತರಕೋಟರಃ॥ 14-47-12 (93713) ಮಹಾಭೂತವಿಶಾಖಶ್ಚ ವಿಶೇಷಪ್ರತಿಶಾಖವಾನ್। ಸದಾಪತ್ರಃ ಸದಾಪುಷ್ಪಃ ಶುಭಾಶುಭಫಲೋದಯಃ॥ 14-47-13 (93714) ಆಜೀವ್ಯಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ಬ್ರಹ್ಮವೃಕ್ಷಃ ಸನಾತನಃ। ಏನಂ ಛಿತ್ತ್ವಾ ಚ ಭಿತ್ತ್ವಾ ಚ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾಸಿನಾ ಬುಧಃ॥ 14-47-14 (93715) ಹಿತ್ವಾ ಸಂಗಮಯಾನ್ಪಾಶಾನ್ಮೃತ್ಯುಜನ್ಮಜರೋದಯಾನ್। ನಿರ್ಮಮೋ ನಿರಹಂಕಾರೋ ಮುಚ್ಯತೇ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-47-15 (93716) ದ್ವಾವಿಮೌ ಪಕ್ಷಿಣೌ ನಿತ್ಯೌ ಸಂಕ್ಷೇಪೌ ಚಾಪ್ಯಚೇತನೌ। ಏತಾಭ್ಯಾಂ ತು ಪರೋ ಯೋನ್ಯಶ್ಚೇತನಾವಾನ್ಸ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-47-16 (93717) ಅಚೇತನಃ ಸತ್ವಸಂಖ್ಯಾವಿಮುಕ್ತಃ ಸತ್ತ್ವಾತ್ಪರಂ ಚೇತಯತೇಽಂತರಾತ್ಮಾ। ಸ ಕ್ಷೇತ್ರವಿತ್ಸರ್ವಸಂಖ್ಯಾತಬುದ್ಧಿ- ರ್ಗುಣಾತಿಗೋ ಮುಚ್ಯತೇ ಸರ್ವಪಾಪೈಃ॥ ॥ 14-47-17 (93718) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತಚತ್ವಾರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 47 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-47-15 ಹಿತ್ವಾ ಚಾಮರತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಜಹ್ಯಾದ್ಯೋ ಮೃತ್ಯುಜನ್ಮನೀತಿ ಕ.ಠ.ಥ. ಪಾಠಃ॥ 7-47-16 ಪಕ್ಷಿಣೌ ಜೀವೇಶ್ವರೌ॥ 7-47-17 ಅಚೇತನಸ್ತತ್ವಸಂಘಾತಯುಕ್ತಸ್ತತ್ವಾತ್ಪರಂ ಚೇತಯತೇಂತರಾತ್ಮಾ। ಸ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಸ್ತತ್ವಸಂಘಾತಬುದ್ಧಿರ್ಗುಣಾತಿಗೋ ಮುಚ್ಯತೇ ಮೃತ್ಯುಪಾಶಾದಿತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 048

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.48. ಅಧ್ಯಾಯಃ 048

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಮಹರ್ಷೀನ್ಪ್ರತಿ ಯೋಗಿನಾಂ ಚಾತುರ್ವಿಧ್ಯಾದಿಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ಮುಮುಕ್ಷುವೇದ್ಯನಾನಾರ್ಥಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ಕೇಚಿದ್ಬ್ರಹ್ಮಮಯಂ ವೃಕ್ಷಂ ಕೇಚಿದ್ಬ್ರಹ್ಮಮಯಂ ವನಂ। ಕೇಚಿತ್ಪರಮಮವ್ಯಕ್ತಂ ಕೇಚಿತ್ಪರಮನಾಮಯಂ। ಮನ್ಯಂತೇ ಸರ್ವಮಪ್ಯೇತದವ್ಯಕ್ತಪ್ರಭವಾವ್ಯಯಂ॥ 14-48-1 (93719) ಉಚ್ಛ್ವಾಸಮಾತ್ರಮಪಿ ಚೇದ್ಯೋಽಂತಕಾಲೇ ಸಮೋ ಭವೇತ್। ಆತ್ಮಾನಮುಪಸಙ್ಂಯ ಸೋಮೃತತ್ವಾಯ ಕಲ್ಪತೇ॥ 14-48-2 (93720) ನಿಮೇಷಮಾತ್ರಮಪಿ ಚೇತ್ಸಂಯಂಯಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಿ। ಗಚ್ಛತ್ಯಾತ್ಮಪ್ರಸಾದೇನ ವಿದುಷಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತಿಮವ್ಯಯಾಂ॥ 14-48-3 (93721) ಪ್ರಾಣಾಯಾಮೈರಥ ಪ್ರಾಣಾನ್ಸಂಯಂಯ ಸ ಪುನಃಪುನಃ। ದಶದ್ವಾದಶಭಿರ್ವಾಪಿ ಚತುರ್ವಿಂಶಾತ್ಸಮಂತತಃ॥ 14-48-4 (93722) ಏವಂ ಪೂರ್ವಂ ಪ್ರಸನ್ನಾತ್ಮಾ ಲಭತೇ ಯದ್ಯದಿಚ್ಛತಿ। ಅವ್ಯಕ್ತಾತ್ಸತ್ವಮುದ್ರಿಕ್ತಮಮೃತತ್ವಾಯ ಕಲ್ಪತೇ॥ 14-48-5 (93723) ಸತ್ವಾತ್ಪರತರಂ ನಾನ್ಯತ್ಪ್ರಶಂಸಂತೀಹ ತದ್ವಿದಃ। ಅನುಮಾನಾದ್ವಿಜಾನೀಮಃ ಪುರುಷಂ ಸತ್ವಸಂಶ್ರಯಂ। ನ ಶಕ್ಯಮನ್ಯಥಾ ಗಂತುಂ ಪುರುಷಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ॥ 14-48-6 (93724) ಕ್ಷಮಾ ಧೃತಿರಹಿಂಸಾ ಚ ಸಮತಾ ಸತ್ಯಮಾರ್ಜವಂ। ಜ್ಞಾನಂ ತ್ಯಾಗೋಥ ಸಂನ್ಯಾಸಃ ಸಾತ್ವಿಕಂ ವೃತ್ತಮಿಷ್ಯತೇ॥ 14-48-7 (93725) ಏತೇನೈವಾನುಮಾನೇನ ಮನ್ಯಂತೇ ವೈ ಮನೀಷಿಣಃ। ಸತ್ವಂ ಚ ಪುರುಷಶ್ಚೈವ ತತ್ರ ನಾಸ್ತಿ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-48-8 (93726) ಆಹುರೇಕೇ ಚ ವಿದ್ವಾಂಸೋ ಯೇ ಜ್ಞಾನೇ ಸುಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾಃ। ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಸತ್ವಯೋರೈಕ್ಯಮಿತ್ಯೇತನ್ನೋಪಪದ್ಯತೇ॥ 14-48-9 (93727) ಪೃಥಗ್ಭೂತಸ್ತಥಾ ನಿತ್ಯಮಿತ್ಯೇತದವಿಚಾರಿತಂ। ಪೃಥಗ್ಭಾವಶ್ಚ ವಿಜ್ಞೇಯಃ ಸಹಜಶ್ಚಾಪಿ ತತ್ತ್ವತಃ॥ 14-48-10 (93728) ತಥೈವೈಕತ್ವನಾನಾತ್ವಮಿಷ್ಯತೇ ವಿದುಷಾಂ ನಯಃ। ಮಶಕೋದುಂಬರೇ ಚೈಕ್ಯಂ ಪೃಥಕ್ತ್ವಮಪಿ ದೃಶ್ಯತೇ॥ 14-48-11 (93729) ಮತ್ಸ್ಯೋ ಯಥಾಽನ್ಯಃ ಸ್ಯಾದಪ್ಸು ಸಂಪ್ರಯೋಗಸ್ತಥಾ ತಯೋಃ। ಸಂಬಂಧಸ್ತೋಯಬಿಂದೂನಾಂ ಪರ್ಣೈಃ ಕೋಕನದಸ್ಯ ಚ॥ 14-48-12 (93730) ಗುರುರುವಾಚ। 14-48-13x (7863) ಇತ್ಯುಕ್ತವಂತಸ್ತೇ ವಿಪ್ರಾಸ್ತದಾ ಲೋಕಪಿತಾಮಹಂ। ಪುನಃ ಸಂಶಯಮಾಪನ್ನಾಃ ಪಪ್ರಚ್ಛುರ್ಮುನಿಸತ್ತಮಾಃ॥ ॥ 14-48-13 (93731) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟಚತ್ವಾರಿಂಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 48 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-48-2 ಭೋಕ್ತುಃ ಕಾಲೇನ ವೈ ಭವೇದಿತಿ ಟ.ಪಾಠಃ॥ 7-48-13 ಉಕ್ತಂ ವಿದ್ಯತೇ ಯೇಷು ತೇ ಉಕ್ತವಂತಃ ಉಕ್ತಮರ್ಥಂ ಸಂಯಗವಧೃತವಂತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 049

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.49. ಅಧ್ಯಾಯಃ 049

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಮಹರ್ಷಿಭಿರ್ಬ್ರಹ್ಮಣಂಪ್ರತಿ ಧರ್ಮವಿಷಯೇ ನಾನಾವಿಧವಾದಿವಿಪ್ರತಿಪತ್ತಿಪ್ರದರ್ಶನಪೂರ್ವಕಂ ತತ್ಪ್ರಯುಕ್ತಸ್ವೀಯಸಂಶಯನಿವರ್ತನಪ್ರಾರ್ಥನಾ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

name="Azvamedhika-14-49-1x">ಋಷಯ ಊಚುಃ। ಕೋ ವಾ ಸ್ವಿದಿಹ ಧರ್ಮಾಣಾಮನುಷ್ಠೇಯತಮೋ ಮತಃ। ವ್ಯಾಹತಾಮಿವ ಪಶ್ಯಾಮೋ ಧರ್ಮಸ್ಯ ವಿವಿಧಾಂ ಗತಿಂ॥ 14-49-1 (93732) ಊರ್ದ್ಧ್ವಂ ದೇಹಾದ್ವದಂತ್ಯೇಕೇ ನೈತದಸ್ತೀತಿ ಚಾಪರೇ। ಕೇಚಿತ್ಸಂಶಯಿತಂ ಸರ್ವಂ ನಿಃಸಂಶಯಮಥಾಪರೇ॥ 14-49-2 (93733) ಅನಿತ್ಯಂ ನಿತ್ಯಮಿತ್ಯೇಕೇ ನಾಸ್ತ್ಯಸ್ತೀತ್ಯಪಿ ಚಾಪರೇ। ತ್ರಿಧೇತ್ಯೇಕೇ ದ್ವಿಧೇತ್ಯೇಕೇ ವ್ಯಾಕೀರ್ಣಮಿತಿ ಚಾಪರೇ॥ 14-49-3 (93734) ಮನ್ಯಂತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವ ಬ್ರಹ್ಮಜ್ಞಾಸ್ತತ್ತ್ವದರ್ಶಿನಃ। ಏಕಮೇಕೇ ಪೃಥಕ್ಚಾನ್ಯೇ ಬಹುತ್ವಮಿತಿ ಚಾಪರೇ॥ 14-49-4 (93735) ದೇಶಕಾಲಾವುಭೌ ಕೇಚಿನ್ನೈತದಸ್ತೀತಿ ಚಾಪರೇ। ಜಟಾಜಿನಧರಾಶ್ಚಾನ್ಯೇ ಮುಂಡಾಃ ಕೇಚಿದಸಂವೃತಾಃ॥ 14-49-5 (93736) ಅಶ್ನಾನಂ ಕೇಚಿದಿಚ್ಛಂತಿ ಸ್ನಾನಮಪ್ಯಪರೇ ಜನಾಃ। ಮನ್ಯಂತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ದೇವಾ ಬ್ರಹ್ಮಜ್ಞಾಸ್ತತ್ತ್ವದರ್ಶಿನಃ॥ 14-49-6 (93737) ಆಹಾರಂ ಕೇಚಿದಿಚ್ಛಂತಿ ಕೇಚಿಚ್ಚಾನಶನೇ ರತಾಃ। ಕರ್ಮ ಕೇಚಿತ್ಪ್ರಶಂಸಂತಿ ಪ್ರಶಾಂತಿ ಚಾಪರೇ ಜನಾಃ॥ 14-49-7 (93738) ಕೇಚಿನ್ಮೋಕ್ಷಂ ಪ್ರಶಂಸಂತಿ ಕೇಚಿದ್ಭೋಗಾನ್ಪೃಥಗ್ವಿಧಾನ್। ಧನಾನಿ ಕೇಚಿದಿಚ್ಛಂತಿ ನಿರ್ಧನತ್ವಮಥಾಪರೇ। ಉಪಾಸ್ಯ ಸಾಧನಂ ತ್ವೇಕೇ ನೈತದಸ್ತೀತಿ ಚಾಪರೇ॥ 14-49-8 (93739) ಅಹಿಂಸಾನಿರತಾಶ್ಚಾನ್ಯೇ ಕೇಚಿದ್ಧಿಂಸಾಪರಾಯಣಾಃ। ಪುಣ್ಯೇನ ಯಶಸಾ ಚಾನ್ಯೇ ನೈತದಸ್ತೀತಿ ಚಾಪರೇ॥ 14-49-9 (93740) ಸದ್ಭಾವನಿರತಾಶ್ಚಾನ್ಯೇ ಕೇಚಿತ್ಸಂಶಯಿತೇ ಸ್ಥಿತಾಃ। ದುಃಖಾದನ್ಯೇ ಸುಖಾದನ್ಯೇ ಧ್ಯಾನಮಿತ್ಯಪರೇ ಜನಾಃ॥ 14-49-10 (93741) ಯಜ್ಞ ಇತ್ಯಪರೇ ವಿಪ್ರಾಃ ಪ್ರದಾನಮಿತಿ ಚಾಪರೇ। ತಪಸ್ತ್ವನ್ಯೇ ಪ್ರಶಂಸಂತಿ ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಮಪರೇ ಜನಾಃ॥ 14-49-11 (93742) ಜ್ಞಾನಂ ಸಂನ್ಯಾಸಮಿತ್ಯೇಕೇ ಸ್ವಭಾವಂ ಭೂತಚಿಂತಕಾಃ। ಸರ್ವಮೇಕೇ ಪ್ರಶಂಸಂತಿ ನ ಸರ್ವಮಿತಿ ಚಾಪರೇ॥ 14-49-12 (93743) ಏವಂ ವ್ಯುತ್ಥಾಪಿತೇ ಧರ್ಮೇ ಬಹುಧಾ ವಿಪ್ರಬೋಧಿತೇ। ನಿಶ್ಚಯಂ ನಾಧಿಗಚ್ಛಾಮಃ ಶ್ರೇಯಃ ಕಿಮಿತಿ ಸತ್ತಮ॥ 14-49-13 (93744) ಇದಂ ಶ್ರೇಯ ಇದಂ ಶ್ರೇಯ ಇತ್ಯೇವಂ ವ್ಯುಸ್ಥಿತೋ ಜನಃ। ಯೋ ಹಿ ಯಸ್ಮಿನ್ರತೋ ಧರ್ಮ ಸ ತಂ ಪೂಜಯತೇ ಸದಾ॥ 14-49-14 (93745) ತೇನ ನೋಽವಿಹಿತಾ ಪ್ರಜ್ಞಾ ಮನಶ್ಚ ಬಹುಲೀಕೃತಂ। ಏತದಾಖ್ಯಾತಮಿಚ್ಛಾಮಃ ಶ್ರೇಯಃ ಕಿಮಿತಿ ಸತ್ತಮ॥ 14-49-15 (93746) ಅತಃ ಪರಂ ತು ಯದ್ಗುಹ್ಯಂ ತದ್ಭವಾನ್ವಕ್ತುಮರ್ಹತಿ। ಸತ್ವಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಯೋಶ್ಚಾಪಿ ಸಂಬಂಧಃ ಕೇನ ಹೇತುನಾ॥ 14-49-16 (93747) ಏವಮುಕ್ತಃ ಸ ತೈರ್ವಿಪ್ರೈರ್ಭಗವಾಂʼಲ್ಲೋಕಭಾವನಃ। ತೇಭ್ಯಃ ಶಶಂಸ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಯಾಥಾತಥ್ಯೇನ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್॥ ॥ 14-49-17 (93748) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕೋನಪಂಚಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 49 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-49-1 ನ ಕರ್ಮಣೇತಿ ಕುರ್ವನ್ನೇವೇಹ ಕರ್ಮಾಣೀತ್ಯುಭಯವಿಧಶ್ರುತಿದರ್ಶನಾನ್ಮುಹ್ಯಾಮಹೇ ಇತಿ ಭಾವಃ॥ 7-49-2 ಊರ್ಧ್ವಂ ದೇಹಾತ್ ದೇಹನಾಶಾದೂರ್ಧ್ವಮಪಿ ಆತ್ಮಾಸ್ತೀತ್ಯೇಕೇ ವದಂತೀತಿ ಸಂಬಂಧಃ। ನೈತದಿತಿ ಲೋಕಾಯತಾಃ। ಸರ್ವಂ ಸಂಶಯಿತಮಿತಿ ಸ್ಯಾದ್ವಾದಿನಃ ಸಪ್ತಭಂಗೀನಯಜ್ಞಾಃ। ನಿಃಸಂಶಯಮಿತಿ ಪ್ರಾತಿಸ್ವಿಕಂ ಸರ್ವಂ ತೈರ್ತಿಕಾಃ॥ 7-49-3 ಅನಿತ್ಯಂ ಸರ್ವಂ ಸೃಷ್ಟಿಪ್ರಲಯಯುಕ್ತಮಿತಿ ತಾರ್ಕಿಕಾದಯಃ। ನಿತ್ಯಂ ಪ್ರವಾಹನಿತ್ಯಮಿತಿ ಮೀಮಾಂಸಕಾಃ। ನಾಸ್ತೀತಿ ಶೂನ್ಯವಾದಿನಃ। ಅಸ್ತಿ ಪರಂತು ಕ್ಷಣಿಕಮಿತಿ ಸೌಗತಾಃ॥ 7-49-6 ಅಸ್ನಾನಂ ನೈಷ್ಠಿಕಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ। ಸ್ನಾನಂ ಗಾರ್ಹಸ್ಥ್ಯಂ॥ 7-49-8 ಸಾಧನಂ ಧ್ಯಾನಾದಿಕಮುಪಾಸ್ಯ ಕೃತ್ವಾಪಿ ನೈತದಸ್ತೀತಿ ಪಶ್ಚಾತ್ಸರ್ವಮಪವದಂತಿ॥ 7-49-9 ಪುಣ್ಯೇನ ಪುಣ್ಯಾರ್ಥಮೇವ ಯತೇತೇತ್ಯನ್ಯೇ। ಏತತ್ಪುಣ್ಯಂ ನಾಸ್ತ್ಯೇವೇತ್ಯನ್ಯೇ ಲೋಕಾಯತಾಃ॥ 7-49-10 ಸಂಶಯಿತೇ ಕೃತಮಸ್ತಿ ನವೇತಿ ಸಂದಿಗ್ಧೇ ಪಥಿ। ದುಃಖಾತ್ ದುಃಖನಿವೃತ್ತ್ಯರ್ಥಂ ಸುಖಾತ್ಸುಖಪ್ರಾಪ್ತ್ಯರ್ಥಂ ಧ್ಯಾನಂ ಕರ್ತವ್ಯಂ। ನಿಷ್ಕಾಮಮೇವೇತ್ಯಪರೇ॥ 7-49-11 ಸತ್ಯಮೇಕೇ ಪ್ರಶಂಸಂತಿ ಅಸತ್ಯಮಿತಿ ಚಾಪರೇ ಇತಿ ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-49-12 ಜ್ಞಾನಂ ಸಂನ್ಯಾಸಂ ಸಂನ್ಯಾಸೈಕಪ್ರಾಪ್ಯಂ। ಭೂತಚಿಂತಕಾಃ ವಸ್ತುತತ್ತ್ವವಿಚಾರಕಾಃ। ಸ್ವಭಾವಂ ಸಾಧನಪೌಷ್ಕಲ್ಯಂ। ಸಾಧನಪೌಷ್ಕಲ್ಯಸ್ವಾಭಾವ್ಯಾದೇವ ಜ್ಞಾನಮುತ್ಪದ್ಯತೇ ಆಶ್ರಮಾಂತರೇಪಿ ನ ಸಂನ್ಯಾಸಮಾತ್ರೇಣೇತ್ಯಾಹುಃ॥ 7-49-15 ಅವಿಹಿತಾ ಅಶಿಕ್ಷಿತಾ। ಆಖ್ಯಾತಂ ತ್ವಯೇತಿ ಶೇಷಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 050

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.50. ಅಧ್ಯಾಯಃ 050

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಮಹರ್ಷಿನ್ಪ್ರತಿ ಧರ್ಮಪ್ರದರ್ಶನಪೂರ್ವಕಂ ತದನುಷ್ಠಾನಸಹಕೃತಜ್ಞಾನಸ್ಯೈವ ದೃಷ್ಟಾಂತಪ್ರದರ್ಶನೇನ ಪರಮಪುರುಷಾರ್ಥಸಾಧನತ್ವೋಕ್ತಿಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ಹಂತ ವಃ ಸಂಪ್ರಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯನ್ಮಾಂ ಪೃಚ್ಛಥ ಸತ್ತಮಾಃ। ಗುರುಣಾ ಶಿಷ್ಯಮಾಸಾದ್ಯ ಯದುಕ್ತಂ ತನ್ನಿಬೋಧತ॥ 14-50-1 (93749) ಸಮಸ್ತಮಿಹ ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಸಂಯಗೇವಾವಧಾರ್ಯತಾಂ। ಅಹಿಂಸಾ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಮೇತತ್ಕೃತ್ಯತಮಂ ಮತಂ॥ 14-50-2 (93750) ಏತತ್ಪದಮನುದ್ವಿಗ್ನಂ ವರಿಷ್ಠಂ ಧರ್ಮಲಕ್ಷಣಂ। ಜ್ಞಾನಂ ನಿಃಶ್ರೇಯ ಇತ್ಯಾಹುರ್ವೃದ್ಧಾ ನಿಶ್ಚಿತದರ್ಶಿನಃ। ತಸ್ಮಾಜ್ಜ್ಞಾನೇನ ಶುದ್ಧೇನ ಮುಚ್ಯತೇ ಸರ್ವಕಿಲ್ಬಿಷೈಃ॥ 14-50-3 (93751) ಹಿಂಸಾಪರಾಶ್ಚ ಯೇ ಕೇಚಿದ್ಯೇ ಚ ನಾಸ್ತಿಕವೃತ್ತಯಃ। ಲೋಭಮೋಹಸಮಾಯುಕ್ತಾಸ್ತೇ ವೈ ನಿರಯಗಾಮಿನಃ॥ 14-50-4 (93752) ಆಶೀರ್ಯುಕ್ತಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಕುರ್ವತೇ ಯೇ ತ್ವತಂದ್ರಿತಾಃ। ತೇಽಸ್ಮಿನ್ಲೋಕೇ ಪ್ರಮೋದಂತೇ ಜಾಯಮಾನಾಃ ಪುನಃ ಪುನಃ॥ 14-50-5 (93753) ಕುರ್ವತೇ ಯೇ ತು ಕರ್ಮಾಣಿ ಶ್ರದ್ಧಧಾನಾ ವಿಪಶ್ಚಿತಃ। ಅನಾಶೀರ್ಯೋಗಸಂಯುಕ್ತಾಸ್ತೇ ಧೀರಾಃ ಸಾಧುದರ್ಶಿನಃ॥ 14-50-6 (93754) ಅತಃ ಪರಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸತ್ವಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಯೋರ್ಯಥಾ। ಸಂಯೋಗೋ ವಿಪ್ರಯೋಗಶ್ಚ ತನ್ನಿಬೋಧತ ಸತ್ತಮಾಃ॥ 14-50-7 (93755) ವಿಷಯೋ ವಿಷಯಿತ್ವಂ ಚ ಸಂಬಂಧೋಽಯಮಿಹೋಚ್ಯತೇ। ವಿಷಯೀ ಪುರುಷೋ ನಿತ್ಯಂ ಸತ್ವಂ ಚ ವಿಷಯಃ ಸ್ಮೃತಃ॥ 14-50-8 (93756) ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಂ ಪೂರ್ವಕಲ್ಪೇನಿ ಮಶಕೋದುಂಬರಂ ಯಥಾ। ಭುಜ್ಯಮಾನಂ ನ ಜಾನೀತೇ ನಿತ್ಯಂ ಸತ್ವಮಚೇತನಂ। ಯಸ್ತ್ವೇವಂ ತಂ ವಿಜಾನೀತೇ ಯೋ ಭುಂಕ್ತೇ ಯಶ್ಚ ಭುಜ್ಯತೇ॥ 14-50-9 (93757) ಅನಿತ್ಯಂ ದ್ವಂದ್ವಸಂಯುಕ್ತಂ ಸತ್ವಮಾಹುರ್ಮನೀಷಿಣಃ। ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವೋ ನಿಷ್ಕಲೋ ನಿತ್ಯಃ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೋ ನಿರ್ಗುಣಾತ್ಮಕಃ॥ 14-50-10 (93758) ಸಮಃ ಸಂಜ್ಞಾನುಗಶ್ಚೈವ ಸ ಸರ್ವತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಃ। ನ ಸಜ್ಜತೇ ಸದಾ ಸತ್ವಮಾಪಃ ಪುಷ್ಕರಪರ್ಣವತ್॥ 14-50-11 (93759) ಸರ್ವೈರಪಿ ಗುಣೈರ್ವಿದ್ವಾನ್ವ್ಯತಿಷಕ್ತೋ ನ ಲಿಪ್ಯತೇ। ಜಲಬಿಂದುರ್ಯಥಾ ಲೋಲಃ ಪದ್ಮಿನೀಪತ್ರಸಂಸ್ಥಿತಃ॥ 14-50-12 (93760) ಏವಮೇವಾಪ್ಯಸಂಯುಕ್ತಃ ಪುರುಷಃ ಸ್ಯಾನ್ನ ಸಂಶಯಃ। ದ್ರವ್ಯಮಾತ್ರಮಭೂತ್ಸತ್ವಂ ಪುರುಷಸ್ಯೇತಿ ನಿಶ್ಚಯಃ॥ 14-50-13 (93761) ಯಥಾ ದ್ರವ್ಯಂ ಚ ಕರ್ತಾ ಚ ಸಂಯೋಗೋಽಪ್ಯನಯೋಸ್ತಥಾ। ಯಥಾ ಪ್ರದೀಪಮಾದಾಯ ಕಶ್ಚಿತ್ತಮಸಿ ಗಚ್ಛತಿ। ತಥಾ ಸತ್ತ್ವಪ್ರದೀಪೇನ ಗಚ್ಛಂತಿ ಪರಮರ್ಷಯಃ॥ 14-50-14 (93762) ಯಾವದ್ದ್ರವ್ಯಂ ಗುಣಸ್ತಾವತ್ಪ್ರದೀಪಃ ಸಂಪ್ರಕಾಶತೇ। ಕ್ಷೀಣೇ ದ್ರವ್ಯೇ ಗುಣೇ ಜ್ಯೋತಿರಂತರ್ಧಾನಾಯ ಗಚ್ಛತಿ॥ 14-50-15 (93763) ವ್ಯಕ್ತಃ ಸತ್ವಗುಣಸ್ತ್ವೇವಂ ಪುರುಷೋ ದ್ರವ್ಯಮುಚ್ಯತೇ। ಏತದ್ವಿಪ್ರಾ ವಿಜಾನೀತ ಹಂತ ಭೂಯೋ ಬ್ರವೀಮಿ ವಃ॥ 14-50-16 (93764) ಸಹಸ್ರೇಣಾಪಿ ದುರ್ಮೇಧಾ ನ ಬುದ್ಧಿಮಧಿಗಚ್ಛತಿ। ಚತುರ್ಥೇನಾಪ್ಯಥಾಂಶೇನ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ಸುಖಮೇಧತೇ॥ 14-50-17 (93765) ಏವಂ ಧರ್ಮಸ್ಯ ವಿಜ್ಞೇಯಂ ಸಂಸಾಧನಮುಪಾಯತಃ। ಉಪಾಯಜ್ಞೋ ಹಿ ಮೇಧಾವೀ ಸುಖಮತ್ಯಂತಮಶ್ನುತೇ॥ 14-50-18 (93766) ಯಥಾಽಧ್ವಾನಮಪಾಥೇಯಃ ಪ್ರಪನ್ನೋ ಮನುಜಃ ಕ್ವಚಿತ್। ಕ್ಲೇಶೇನ ಯಾತಿ ಮಹತಾ ವಿನಶ್ಯತ್ಯಂತರಾಽಪಿ ಚ॥ 14-50-19 (93767) ತಥಾ ಕರ್ಮಸು ವಿಜ್ಞೇಯಂ ಫಲಂ ಭವತಿ ವಾ ನ ವಾ। ಪುರುಷಸ್ಯಾತ್ಮನಿಃಶ್ರೇಯಃ ಶುಭಾಶುಭನಿದರ್ಶನಂ॥ 14-50-20 (93768) ಯಥಾ ಚ ದೀರ್ಘಮಧ್ವಾನಂ ಪದ್ಂಯಾಮೇವ ಪ್ರಪದ್ಯತೇ। ಅದೃಷ್ಟಪೂರ್ವಂ ಸಹಸಾ ತತ್ತ್ವದರ್ಶನವರ್ಜಿತಃ॥ 14-50-21 (93769) ತಮೇವ ಚ ಯಥಾಽಧ್ವಾನಂ ರಥೇನೇಹಾಶುಗಾಮಿನಾ। ಗಚ್ಛತ್ಯಶ್ವಪ್ರಯುಕ್ತೇನ ತಥಾ ಬುದ್ಧಿಮತಾಂ ಗತಿಃ॥ 14-50-22 (93770) ಊರ್ಧ್ವಂ ಪರ್ವತಮಾರುಹ್ಯ ನಾನ್ವವೇಕ್ಷೇತ ಭೂತಲಂ। ರಥೇನ ರಥಿನಂ ಪಶ್ಯೇತ್ಕ್ಲಿಶ್ಯಮಾನಮಚೇತನಂ॥ 14-50-23 (93771) ಯಾವದ್ರಥಪಥಸ್ತಾವದ್ರಥೇನ ಸ ತು ಗಚ್ಛತಿ। ಕ್ಷೀಣೇ ರಥಪದೇ ವಿದ್ವಾನ್ರಥಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ಗಚ್ಛತಿ॥ 14-50-24 (93772) ಏವಂ ಗಚ್ಛತಿ ಮೇಧಾವೀ ತತ್ತ್ವಯೋಗವಿಧಾನವಿತ್। ಪರಿಜ್ಞಾಯ ಗುಣಜ್ಞಶ್ಚ ಉತ್ತರಾದುತ್ತರೋತ್ತರಂ॥ 14-50-25 (93773) ಯಥಾಽರ್ಣವಂ ಮಹಾಘೋರಮಪ್ಲವಃ ಸಂಪ್ರಗಾಹತೇ। ಬಾಹುಭ್ಯಾಮೇವ ಸಂಮೋಹಾದ್ವಧಂ ವಾಂಛತ್ಯಸಂಶಯಂ॥ 14-50-26 (93774) ನಾವಾ ಚಾಪಿ ಯಥಾ ಪ್ರಾಜ್ಞೋ ವಿಭಾಗಜ್ಞಃ ಸ್ವರಿತ್ರಯಾ। ಅಶ್ರಾಂತಃ ಸಲಿಲಂ ಗಹಾಚ್ಛೀಧ್ರಂ ಸಂತರತೇ ಹ್ರದಂ॥ 14-50-27 (93775) ತೀರ್ಣೋ ಗಚ್ಛೇತ್ಪರಂ ಪಾರಂ ನಾವಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ನಿರ್ಮಮಃ। ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಂ ಪೂರ್ವಕಲ್ಪೇನ ಯಥಾ ರಥಪದಾತಿನೋಃ॥ 14-50-28 (93776) ಸ್ನೇಹಾತ್ಸಂಮೋಹಮಾಪನ್ನೋ ನಾವಿ ದಾಶೋ ಯಥಾ ತಥಾ। ಮಮತ್ವೇನಾಭಿಭೂತಃ ಸಂಸ್ತತ್ರೈವ ಪರಿವರ್ತತೇ॥ 14-50-29 (93777) ನಾವಂ ನ ಶಕ್ಯಮಾರುಹ್ಯ ಸ್ಥಲೇ ವಿಪರಿವರ್ತಿತುಂ। ತಥೈವ ರಥಮಾರುಹ್ಯ ನಾಪ್ಸು ಚರ್ಯಾ ವಿಧೀಯತೇ॥ 14-50-30 (93778) ಏವಂ ಕರ್ಮ ಕೃತಂ ವಿತ್ತ ವಿಷಯಸ್ಥಂ ಪೃಥಕ್ಪೃಥಕ್। ಯಥಾ ಕರ್ಮ ಕೃತಂ ಲೋಕೇ ತಥಾ ತದುಪಪದ್ಯತೇ॥ 14-50-31 (93779) ಯನ್ನೈವ ಗಂಧಿ ನೋ ರಸ್ಯಂ ನ ರೂಪಸ್ಪರ್ಸಶಬ್ದವತ್। ಮನ್ಯತೇ ನ ಮನೋ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ತತ್ಪ್ರಧಾನಂ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ॥ 14-50-32 (93780) ತತ್ರ ಪ್ರಧಾನಮವ್ಯಕ್ತಮವ್ಯಕ್ತಸ್ಯ ಗುಣೋ ಮಹಾನ್। ಮಹಪ್ರಧಾನಭೂತಸ್ಯ ಗುಣೋಽಹಂಕಾರ ಏವ ಚ॥ 14-50-33 (93781) ಅಹಂಕಾರಾತ್ತು ಸಂಭೂತೋ ಮಹಾಭೂತಕೃತೋ ಗುಣಃ। ಪೃಥಕ್ತ್ವೇನ ಹಿ ಭೂತಾನಾಂ ವಿಷಯಾ ವೈ ಗುಣಾಃಸ್ಮೃತಾಃ॥ 14-50-34 (93782) ಬೀಜಧರ್ಮಂ ಯಥಾಽವ್ಯಕ್ತಂ ತಥೈವ ಪ್ರಸವಾತ್ಮಕಂ। ಬೀಜಧರ್ಮಾ ಮಹಾನಾತ್ಮಾ ಪ್ರಸವಶ್ಚೇತಿ ನಃ ಶ್ರುತಂ॥ 14-50-35 (93783) ಬೀಜಧರ್ಮಾತ್ಸಾಹಂಕಾರಾತ್ಪ್ರಸವಶ್ಚ ಪುನಃಪುನಃ। ಬೀಜಪ್ರಸವಧರ್ಮಾಣಿ ಮಹಾಭೂತಾನಿ ಪಂಚ ವೈ॥ 14-50-36 (93784) ಬೀಜಧರ್ಮಿಣ ಇತ್ಯಾಹುಃ ಪ್ರಸವಂ ಚ ಪ್ರಕುರ್ವತೇ। ವಿಶೇಷಾಃ ಪಂಚಭೂತಾನಾಂ ತೇಷಾಂ ವಿತ್ತ ವಿಶೇಷಣಂ॥ 14-50-37 (93785) ತತ್ರೈಕಗುಣಮಾಕಾಶಂ ದ್ವಿಗುಣೋ ವಾಯುರುಚ್ಯತೇ। ತ್ರಿಗುಣಂ ಜ್ಯೋತಿರಿತ್ಯಾಹುರಾಪಶ್ಚಾಪಿ ಚತುರ್ಗುಣಾಃ॥ 14-50-38 (93786) ಪೃಥ್ವೀ ಪಂಚಗುಣಾ ಜ್ಞೇಯಾ ಚರಸ್ಥಾವರಸಂಕುಲಾ। ಸರ್ವಭೂತಕರೀ ದೇವೀ ಶುಭಾಶುಭನಿದರ್ಶಿನೀ॥ 14-50-39 (93787) ಶಬ್ದಃ ಸ್ಪರ್ಶಸ್ತಥಾ ರೂಪಂ ರಸೋ ಗಂಧಶ್ಚ ಪಂಚಮಃ। ಏತೇ ಪಂಚಗುಣಾ ಭೂಮೇರ್ವಿಜ್ಞೇಯಾ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ॥ 14-50-40 (93788) ಪಾರ್ಥಿವಶ್ಚ ಸದಾ ಗಂಧೋ ಗಂಧಶ್ಚ ಬಹುಧಾ ಸ್ಮೃತಃ। ತಸ್ಯ ಗಂಧಸ್ಯ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ವಿಸ್ತರೇಣ ಬಹೂನ್ಗುಣಾನ್॥ 14-50-41 (93789) ಇಷ್ಟಶ್ಚಾನಿಷ್ಟಗಂಧಶ್ಚ ಮಧುರೋಽಂಲಃ ಕಟುಸ್ತಥಾ। ನಿರ್ಹಾರೀ ಸಂಹತಃ ಸ್ನಿಗ್ಧೋ ರೂಕ್ಷೋ ವಿಶದ ಏವ ಚ॥ 14-50-42 (93790) ಏವಂ ದಶವಿಧೋ ಜ್ಞೇಯಃ ಪಾರ್ಥಿವೋ ಗಂಧ ಇತ್ಯುತ। ಶಬ್ದಃ ಸ್ಪರ್ಶಸ್ತಥಾ ರೂಪಂ ದ್ರವಶ್ಚಾಪಾಂ ಗುಣಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ॥ 14-50-43 (93791) ರಸಜ್ಞಾನಂ ತು ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ರಸಸ್ತು ಬಹುಧಾ ಸ್ಮೃತಃ। ಮಧುರೋಽಂಲಃ ಕಟುಸ್ತಿಕ್ತಃ ಕಷಾಯೋ ಲವಣಸ್ತಥಾ॥ 14-50-44 (93792) ಏವಂ ಷಡ್ವಿಧವಿಸ್ತಾರೋ ರಸೋ ವಾರಿಮಯಃ ಸ್ಮೃತಃ। ಶಬ್ದಃ ಸ್ಪರ್ಶಸ್ತಥಾ ರೂಪಂ ತ್ರಿಗುಣಂ ಜ್ಯೋತಿರುಚ್ಯತೇ॥ 14-50-45 (93793) ಜ್ಯೋತಿಷಶ್ಚ ಗುಣೋ ರೂಪಂ ರೂಪಂ ಚ ಬಹುಧಾ ಸ್ಮೃತಂ। ಶುಕ್ಲಂ ಕೃಷ್ಣಂ ತಥಾ ರಕ್ತಂ ನೀಲಂ ಪೀತಾರುಣಂ ತಥಾ॥ 14-50-46 (93794) ಹ್ರಸ್ವಂ ದೀರ್ಘಂ ಕೃಶಂ ಸ್ಥೂಲಂ ಚತುರಶ್ರಾಣುವೃತ್ತಕಂ। ಏವಂ ದ್ವಾದಶವಿಸ್ತಾರಂ ತೇಜಸೋ ರೂಪಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-50-47 (93795) ವಿಜ್ಞೇಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೈರ್ವೃದ್ಧೈರ್ಧರ್ಮಜ್ಞೈಃ ಸತ್ಯವಾದಿಭಿಃ। ಶಬ್ದಸ್ಪರ್ಶೌ ಚ ವಿಜ್ಞೇಯೌ ದ್ವಿಗುಣೋ ವಾಯುರುಚ್ಯತೇ॥ 14-50-48 (93796) ವಾಯೋಶ್ಚಾಪಿ ಗುಣಃ ಸ್ಪರ್ಶಃ ಸ್ಪರ್ಸಶ್ಚ ಬಹುಧಾ ಸ್ಮೃತಃ। ಉಷ್ಣಃ ಶೀತಃ ಸುಖೋ ದುಃಖಃ ಸ್ನಿಗ್ಧೋ ವಿಶದ ಏವ ಚ॥ 14-50-49 (93797) ಕಠಿನಶ್ಚಿಕ್ವಣಃ ಶ್ಲಕ್ಷ್ಣಃ ಪಿಚ್ಛಿಲೋ ದಾರುಣೋ ಮೃದುಃ। ಏವಂ ದ್ವಾದಶವಿಸ್ತಾರೋ ವಾಯವ್ಯೋ ಗುಣ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-50-50 (93798) ವಿಧಿವದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೈಃ ಸಿದ್ಧೈರ್ಮಂತ್ರಜ್ಞೈಸ್ತತ್ತ್ವದಾರ್ಶಿಭಿಃ॥ 14-50-51 (93799) ತತ್ರೈಕಗುಣಮಾಕಾಶಂ ಶಬ್ದ ಇತ್ಯೇವ ಚ ಸ್ಮೃತಃ। ತಸ್ಯ ಶಬ್ದಸ್ಯಿ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ವಿಸ್ತರೇಣ ಬಹೂನ್ಗುಣಾನ್॥ 14-50-52 (93800) ಷಡ್ಜರ್ಷಭಃ ಸಗಾಂಧಾರೋ ಮಧ್ಯಮಃ ಪಂಚಮಸ್ತಥಾ। ಅತಃ ಪರಂ ತು ವಿಜ್ಞೇಯೋ ನಿಷಾದೋ ಧೈವತಸ್ತಥಾ। ಇಷ್ಟಶ್ಚಾನಿಷ್ಟಶಬ್ದಶ್ಚ ಸಂಹತಃ ಪ್ರತಿಭಾನವಾನ್॥ 14-50-53 (93801) ಏವಂ ಬಹುವಿಧೋ ಜ್ಞೇಯಃ ಶಬ್ದ ಆಕಾಶಸಂಭವಃ। ಆಕಾಶಮುತ್ತಮಂ ಭೂತಮಹಂಕಾರಸ್ತತಃ ಪರಃ॥ 14-50-54 (93802) ಅಹಂಕಾರಾತ್ಪರಾ ಬುದ್ಧಿರ್ಬುದ್ಧೇರಾತ್ಮಾ ತತಃ ಪರಃ। ತಸ್ಮಾತ್ತು ಪರಮವ್ಯಕ್ತಮವ್ಯಕ್ತಾತ್ಪುರುಷಃ ಪರಃ॥ 14-50-55 (93803) ಪರಾವರಜ್ಞೋ ಭೂತಾನಾಂ ವಿಧಿಜ್ಞಃ ಸರ್ವಕರ್ಮಣಾಂ। ಸರ್ವಭೂತಾತ್ಮಭೂತಾತ್ಮಾ ಯಂ ಪ್ರಾಪ್ಯಾನಂತ್ಯಮಶ್ನುತೇ॥ ॥ 14-50-56 (93804) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಪಂಚಾಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 50 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 051

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.51. ಅಧ್ಯಾಯಃ 051

ಅಥಾನುಗೀತಾಪರ್ವ-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನಾರ್ಜುನಂಪ್ರತಿ ಮುಕ್ತ್ಯುಪಾಯಪ್ರತಿಪಾದಕಗುರುಶಿಷ್ಯಸಂವಾದಾನುವಾದಸಮಾಪನಪೂರ್ವಕಂ ಸ್ವಸ್ಯ ನಿಜನಗರಜಿಗಮಿಷಾನಿವೇದನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಬ್ರಹ್ಮೋವಾಚ। ಭೂತಾನಾಮಥ ಪಂಚಾನಾಮಥೇಷಾಮೀಶ್ವರಂ ಮನಃ। ನಿಯಮೇ ಚ ವಿಸರ್ಗೇ ಚ ಭೂತಾನಾಂ ಮನ ಏವ ಚ॥ 14-51-1 (93805) ಅಧಿಷ್ಠಾತೃಮನೋ ನಿತ್ಯಂ ಭೂತಾನಾಂ ಮಹತಾಂ ತಥಾ। ಬುದ್ಧಿರೈಶ್ವರ್ಯಮಾಚಷ್ಟೇ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಶ್ಚ ಸ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-51-2 (93806) ಇನದ್ರಿಯಾಣಿ ಮನೋ ಯುಂಕ್ತೇ ಸದಶ್ವಾನಿವ ಸಾರಥಿಃ। ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಮನೋ ಬುದ್ಧಿಃ ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞೇ ಯುಜ್ಯತೇ ಸದಾ॥ 14-51-3 (93807) ಮಹದಶ್ವಸಮಾಯುಕ್ತಂ ಬುದ್ಧಿಸಂಯಮನಂ ರಥಂ। ಸಮಾರುಹ್ಯ ಸ ಭೂತಾತ್ಮಾ ಸಮಂತಾತ್ಪರಿಧಾವತಿ॥ 14-51-4 (93808) ಇಂದ್ರಿಯಗ್ರಾಮಸಂಯುಕ್ತೋ ಮನಃಸಾರಥಿರೇವ ಚ। ಬುದ್ಧಿಸಂಯಮನೋ ನಿತ್ಯಂ ಮಹಾನ್ಬ್ರಹ್ಮಮಯೋ ರಥಃ॥ 14-51-5 (93809) ಏವಂ ಯೋ ವೇತ್ತಿ ವಿದ್ವಾನ್ವೈ ಸದಾ ಬ್ರಹ್ಮಮಯಂ ರಥಂ। ಸ ಧೀರಃ ಸರ್ವಲೋಕೇಷು ನ ಮೋಹಮಧಿಗಚ್ಛತಿ॥ 14-51-6 (93810) ಅವ್ಯಕ್ತಾದಿವಿಶೇಷಾಂತಂ ಸಹಸ್ಥಾವರಜಂಗಮಂ॥ ಸೂರ್ಯಚಂದ್ರಪ್ರಭಾಲೋಕಂ ಗ್ರಹನಕ್ಷತ್ರಮಂಡಿತಂ॥ 14-51-7 (93811) ನದೀಪರ್ವತಜಾಲೈಶ್ಚ ಸರ್ವತಃ ಪರಿಭೂಷಿತಂ। ವಿವಿಧಾಭಿಸ್ತಥಾ ಚಾದ್ಭಿಃ ಸತತಂ ಸಮಲಂಕೃತಂ॥ 14-51-8 (93812) ಅಜಿತಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ಸರ್ವಪ್ರಾಣಭೃತಾಂ ಗತಿಃ। ಏತದ್ಬ್ರಹ್ಮವನಂ ನಿತ್ಯಂ ತಸ್ಮಿಂಶ್ಚರತಿ ಕ್ಷೇತ್ರವಿತ್॥ 14-51-9 (93813) ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ಯಾನಿ ಸತ್ವಾನಿ ತ್ರಸಾನಿ ಸ್ಥಾವರಾಣಿ ಚ। ತಾನ್ಯೇವಾಗ್ರೇ ಪ್ರಲೀಯಂತೇ ಪಶ್ಚಾದ್ಭೂತಕೃತಾ ಗುಣಾಃ। ಗುಣೇಭ್ಯಃ ಪಂಚ ಭೂತಾನಿ ಏಷ ಭೂತಸಮುಚ್ಛ್ರಯಃ॥ 14-51-10 (93814) ದೇವಾ ಮನುಷ್ಯಾ ಗಂಧರ್ವಾಃ ಪಿಶಾಚಾಸುರರಾಕ್ಷಸಾಃ। ಸರ್ವೇ ಸ್ವಭಾವತಃ ಸೃಷ್ಟಾ ನ ಕ್ರಿಯಾಭ್ಯೋ ನ ಕಾರಣಾತ್॥ 14-51-11 (93815) ಏತೇ ವಿಶ್ವಸೃಜೋ ವಿಪ್ರಾ ಜಾಯಂತೀಹ ಪುನಃ ಪುನಃ। ತೇಭ್ಯಃ ಪ್ರಸೂತಾಸ್ತೇಷ್ವೇವ ಮಹಾಭೂತೇಷು ಪಂಚಸು। ಪ್ರಲೀಯಂತೇ ಯಥಾಕಾಲಮೂರ್ಮಯಃ ಸಾಗರೇ ಯಥಾ॥ 14-51-12 (93816) ವಿಶ್ವಸೃಗ್ಭ್ಯಸ್ತು ಭೂತೇಭ್ಯೋ ಮಹಾಭೂತಾಸ್ತು ಸರ್ವಶಃ। ಭೂತೇಬ್ಯಶ್ಚಾಪಿ ಪಂಚಭ್ಯೋ ಭುಕ್ತೋ ಗಚ್ಛೇತ್ಪರಾಂ ಗತಿಂ॥ 14-51-13 (93817) ಪ್ರಜಾಪತಿರಿದಂ ಸರ್ವಂ ಮನಸೈವಾಸೃಜತ್ಪ್ರಭುಃ। ತಥೈವ ದೇವಾನೃಷಯಸ್ತಪಸಾ ಪ್ರತಿಪೇದಿರೇ॥ 14-51-14 (93818) ತಪಸಶ್ಚಾನುಪೂರ್ವ್ಯೇಣ ಫಲಮೂಲಾಶಿನಸ್ತಥಾ। ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಂ ತಪಸಾ ಸಿದ್ಧಾಃ ಪಶ್ಯಂತೀಹ ಸಮಾಹಿತಾಃ॥ 14-51-15 (93819) ಔಷಧಾನ್ಯಗದಾದೀನಿ ನಾನಾವಿದ್ಯಾಶ್ಚ ಸರ್ವಶಃ। ತಪಸೈವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ್ಯಂತಿ ತಪೋಮೂಲಂ ಹಿ ಸಾಧನಂ॥ 14-51-16 (93820) ಯದ್ದುರಾಪಂ ದುರಾಂನಾಯಂ ದುರಾಧರ್ಷಂ ದುರನ್ವಯಂ। ತತ್ಸರ್ವಂ ತಪಸಾ ಸಾಧ್ಯಂ ತಪೋ ಹಿ ದುರತಿಕ್ರಮಂ॥ 14-51-17 (93821) ಸುರಾಪೋ ಬ್ರಹ್ಮಹಾ ಸ್ತೇನೋ ಭ್ರೂಣಹಾಗುರುತಲ್ಪಗಃ। ತಪಸೈವ ಸುತಪ್ತೇನ ಮುಚ್ಯತೇ ಕಿಲ್ಬಿಷಾತ್ತತಃ॥ 14-51-18 (93822) ಮನುಷ್ಯಾಃ ಪಿತರೋ ದೇವಾಃ ಪಶವೋ ಮೃಗಪಕ್ಷಿಣಃ। ಯಾನಿ ಚಾನ್ಯಾನಿ ಭೂತಾನಿ ಚರಾಣಿ ಸ್ಥಾವರಾಣಿ ಚ॥ 14-51-19 (93823) ತಪಃಪರಾಯಣಾ ನಿತ್ಯಂ ಸಿದ್ಧ್ಯಂತೇ ತಪಸಾ ಸದಾ। ತಥೈವ ತಪಸಾ ದೇವಾ ಮಹಾಭಾಗಾ ದಿವಂ ಗತಾಃ॥ 14-51-20 (93824) ಆಶೀರ್ಯುಕ್ತಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಕುರ್ವತೇ ಯೇ ತ್ವತಂದ್ರಿತಾಃ। ಅಹಂಕಾರಸಮಾಯುಕ್ತಾಸ್ತೇ ಸಕಾಶೇ ಪ್ರಜಾಪತೇಃ॥ 14-51-21 (93825) ಧ್ಯಾನಯೋಗೇನ ಶುದ್ವೇನ ನಿರ್ಮಮಾ ನಿರಹಂಕೃತಾಃ। ಆಪ್ನುವಂತಿ ಮಹಾತ್ಮಾನೋ ಮಹಾಂತಂ ಲೋಕಮುತ್ತಮಂ॥ 14-51-22 (93826) ಧ್ಯಾನಯೋಗಮುಪಾಗಂಯ ಪ್ರಸನ್ನಮತಯಃ ಸದಾ। ಸುಖೋಪಚಯಮವ್ಯಕ್ತಂ ಪ್ರವಿಶಂತ್ಯಾತ್ಮವಿತ್ತಮಾಃ॥ 14-51-23 (93827) ಧ್ಯಾನಯೋಗಾದುಪಾಗಂಯ ನಿರ್ಮಮಾ ನಿರಹಂಕೃತಾಃ। ಅವ್ಯಕ್ತಂ ಪ್ರವಿಶಂತೀಹ ಮಹತಾಂ ಲೋಕಮುತ್ತಮಂ॥ 14-51-24 (93828) ಅವ್ಯಕ್ತಾದೇವ ಸಂಭೂತಾಃ ಸಮಯಜ್ಞಾ ಗತಾಃ ಪುನಃ। ತಮೋರಜೋಭ್ಯಾಂ ನಿರ್ಮುಕ್ತಾಃ ಸತ್ವಮಾಸ್ಥಾಯ ಕೇವಲಂ॥ 14-51-25 (93829) ನಿರ್ಮುಕ್ತಃ ಸರ್ವಪಾಪೇಭ್ಯಃ ಸರ್ವಂ ತ್ಯಜತಿ ನಿಷ್ಕಲಃ। ಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞ ಇತಿ ತಂ ವಿದ್ಯಾದ್ಯಸ್ತಂ ವೇದ ಸ ವೇದವಿತ್॥ 14-51-26 (93830) ಚಿತ್ತಂ ಚಿತ್ತಾದುಪಾಗಂಯ ಮುನಿರಾಸೀತ ಸಂಯತಃ। ಯಚ್ಚಿತ್ತಸ್ತನ್ಮನಾ ಭೂತ್ವಾ ಗ್ರಾಹ್ಯಮೇತತ್ಸನಾತನಂ॥ 14-51-27 (93831) ಅವ್ಯಕ್ತಾದಿವಿಶೇಷಾಂತಮವಿದ್ಯಾಲಕ್ಷಣಂ ಸ್ಮೃತಂ। ನಿಬೋಧತ ತಥಾ ಜ್ಞಾನಂ ಗುಣೈರ್ಲಕ್ಷಣಮಿತ್ಯುತ॥ 14-51-28 (93832) ದ್ವ್ಯಕ್ಷರಸ್ತು ಭವೇನ್ಮೃತ್ಯುಸ್ತ್ರ್ಯಕ್ಷರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಶಾಶ್ವತಂ। ಮಮೇತಿ ಚ ಭವೇನ್ಮೃತ್ಯುರ್ನ ಮಮೇತಿ ಚ ಶಾಶ್ವತಂ॥ 14-51-29 (93833) ಕರ್ಮ ಕೇಚಿತ್ಪ್ರಶಂಸಂತಿ ಮಂದಬುದ್ಧಿತಯಾ ನರಾಃ। ಯೇ ತು ವೃದ್ಧಾ ಮಹಾತ್ಮಾನೋ ನ ಪ್ರಶಂಸಂತಿ ಕರ್ಮ ತೇ॥ 14-51-30 (93834) ಕರ್ಮಣಾ ಜಾಯತೇ ಜಂತುರ್ಮೂರ್ತಿಮಾನ್ಷೋಡಶಾತ್ಮಕಃ। ಪುರುಷಂ ಗ್ರಸತೇ ವಿದ್ಯಾ ತದ್ಗ್ರಾಹ್ಯಮಮೃತಾಶಿನಂ॥ 14-51-31 (93835) ತಸ್ಮಾತ್ಕರ್ಮಸು ನಿಃಸ್ನೇಹಾ ಯೇ ಕೇಚಿತ್ಪಾರದರ್ಶಿನಃ। ವಿದ್ಯಾಮಯೋಽಯಂ ಪುರುಷೋ ನ ತು ಕರ್ಮಮಯಃ ಸ್ಮೃತಃ॥ 14-51-32 (93836) ಯ ಏವಮಮೃತಂ ನಿತ್ಯಮಗ್ರಾಹ್ಯಂ ಶಶ್ವದಕ್ಷರಂ॥ ವಶ್ಯಾತ್ಮಾನಮಸಂಶ್ಲಿಷ್ಟಂ ಯೋ ವೇದ ನ ಮೃತೋ ಭವೇತ್॥ 14-51-33 (93837) ಅಪೂರ್ವಮಕೃತಂ ನಿತ್ಯಂ ಯ ಏನಮವಿಚಾರಿಣಂ। ಯ ಏವಂ ವಿಂದೇದಾತ್ಮಾನಮಗ್ರಾಹ್ಯಮಮೃತಾಶನಂ। ಅಗ್ರಾಹ್ಯೋ ಹ್ಯಮೃತೋ ಭವತಿ ಸ ಏಭಿಃ ಕಾರಣೈರ್ಧ್ರುವಃ॥ 14-51-34 (93838) ಆಯೋಜ್ಯ ಸರ್ವಸಂಸ್ಕಾರಾನ್ಸಂಯಂಯಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಿ। ಸ ತದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಶುಭಂ ವೇತ್ತಿ ಯಸ್ಮಾದ್ಭೂಯೋ ನ ವಿದ್ಯತೇ॥ 14-51-35 (93839) ಪ್ರಸಾದೇ ಚೈವ ಸತ್ವಸ್ಯ ಪ್ರಸಾದಂ ಸಮವಾಪ್ನುಯಾತ್। ಲಕ್ಷಣಂ ಹಿ ಪ್ರಸಾದಸ್ಯ ಯಥಾ ಸ್ಯಾತ್ಸ್ವಪ್ನದರ್ಶನಂ॥ 14-51-36 (93840) ಗತಿರೇಷಾ ತು ಮುಕ್ತಾನಾಂ ಯೇ ಜ್ಞಾನಪರಿನಿಷ್ಠಿತಾಃ। ಪ್ರವೃತ್ತಯಶ್ಚ ಯಾಃ ಸರ್ವಾಃ ಪಶ್ಯಂತಿ ಪರಿಣಾಮಜಾಃ॥ 14-51-37 (93841) ಏಷಾ ಗತಿರ್ವಿರಕ್ತಾನಾಮೇಷ ಧರ್ಮಃ ಸನಾತನಃ। ಏಷಾ ಜ್ಞಾನವತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತಿರೇತದ್ವೃತ್ತಮನಿಂದಿತಂ॥ 14-51-38 (93842) ಸಮೇನ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ನಿಸ್ಪೃಹೇಣ ನಿರಾಶಿಷಾ। ಶಕ್ಯಾ ಗತಿರಿಯಂ ಗಂತುಂ ಸರ್ವತ್ರ ಸಮದರ್ಶಿನಾ॥ 14-51-39 (93843) ಏತದ್ವಃ ಸರ್ವಮಾಖ್ಯಾತಂ ಮಯಾ ವಿಪ್ರರ್ಷಿಸತ್ತಮಾಃ। ಏವಮಾಚರತ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ತತಃ ಸಿದ್ಧಿಮವಾಪ್ಸ್ಯಥ॥ 14-51-40 (93844) ಗುರುರುವಾಚ। 14-51-41x (7864) ಇತ್ಯುಕ್ತಾಸ್ತೇ ತು ಮುನಯೋ ಗುರುಣಾ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ತಥಾ। ಕೃತವಂತೋ ಮಹಾತ್ಮಾನಸ್ತತೋ ಲೋಕಮವಾಪ್ನುವನ್॥ 14-51-41 (93845) ತ್ವಮಪ್ಯೇತನ್ಮಹಾಭಾಗ ಮಯೋಕ್ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ವಚಃ। ಸಂಯಗಾಚರ ಶುದ್ಧಾತ್ಭಂಸ್ತತಃ ಸಿದ್ಧಿಮವಾಪ್ಸ್ಯಸಿ॥ 14-51-42 (93846) ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। 14-51-43x (7865) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತದಾ ಶಿಷ್ಯೋ ಗುರುಣಾ ಧರ್ಮಮುತ್ತಮಂ। ಚಕಾರ ಸರ್ವಂ ಕೌಂತೇಯ ತತೋ ಮೋಕ್ಷಮವಾಪ್ತವಾನ್॥ 14-51-43 (93847) ಕೃತಕೃತ್ಯಶ್ಚ ಸ ತದಾ ಶಿಷ್ಯಃ ಕುರುಕುಲೋದ್ವಹ। ತತ್ಪದಂ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ತೋ ಯತ್ರ ಗತ್ವಾ ನ ಶೋಚತಿ॥ 14-51-44 (93848) ಅರ್ಜುನ ಉವಾಚ। 14-51-45x (7866) ಕೋ ನ್ವಸೌ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಕೃಷ್ಣ ಕಶ್ಚ ಶಿಷ್ಯೋ ಜನಾರ್ದನ। ಶ್ರೋತವ್ಯಂ ಚೇನ್ಮಯೈತದ್ವೈ ತತ್ತ್ವಮಾಚಕ್ಷ್ವ ಮೇ ವಿಭೋ॥ 14-51-45 (93849) ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। 14-51-46x (7867) ಅಹಂ ಗುರುರ್ಮಹಾಬಾಹೋ ಮನಃ ಶಿಷ್ಯ ಚ ವಿದ್ಧಿ ಮೇ। ತ್ವತ್ಪ್ರೀತ್ಯಾ ಗುಹ್ಯಮೇತಚ್ಚ ಕಥಿತಂ ತೇ ಧನಂಜಯ॥ 14-51-46 (93850) ಮಯಿ ಚೇದಸ್ತಿ ತೇ ಪ್ರೀತಿರ್ನಿತ್ಯಂ ಕುರುಕುಲೋದ್ವಹ। ಅಧ್ಯಾತ್ಮಮೇತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ತ್ವಂ ಸಂಯಗಾಚರ ಸುವ್ರತ॥ 14-51-47 (93851) ತತಸ್ತ್ವಂ ಸಂಯಗಾಚೀರ್ಣೋ ಧರ್ಮೇಽಸ್ಮಿನ್ನರಿಕರ್ಶನ। ಸರ್ವಪಾಪವಿನಿರ್ಮುಕ್ತೋ ಮೋಕ್ಷಂ ಪ್ರಾಪ್ಸ್ಯಸಿ ಕೇವಲಂ॥ 14-51-48 (93852) ಪೂರ್ವಮಪ್ಯೇತದೇವೋಕ್ತಂ ಯುದ್ಧಕಾಲ ಉಪಸ್ಥಿತೇ। ಮಯಾ ತವ ಮಹಾಬಾಹೋ ತಸ್ಮಾದತ್ರ ಮನಃ ಕುರು॥ 14-51-49 (93853) ಮಯಾ ತು ಭರತಶ್ರೇಷ್ಠ ಚಿರದೃಷ್ಟಃ ಪಿತಾ ಪ್ರಭುಃ। ತಮಹಂ ದ್ರಷ್ಟಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಸಂಮತೇ ತವ ಫಲ್ಗುನ॥ 14-51-50 (93854) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-51-51x (7868) ಇತ್ಯುಕ್ತವಚನಂ ಕೃಷ್ಣಂ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ಧನಂಜಯಃ। `ಯದಿಷ್ಟಂ ಕುರು ಸರ್ವೇಷಾಮೀಶ್ವರೋಽಸ್ಮಾನ್ಪ್ರಪಾಲಯ॥ 14-51-51 (93855) ನಮಸ್ತೇ ಸರ್ವಲೋಕಾತ್ಮನ್ನಾರಾಯಣ ಪರಾತ್ಪರ। ಮನೋಮಲಾತ್ತಪೋಶಕ್ಯಂ ಕರ್ಮ ಚಾವಿದ್ಯಯಾ ಹತಂ। ದಾನಮಪ್ಯರ್ಥದೋಷೇಣಿ ನಾಮ ತಸ್ಮಾತ್ಕಲೌ ಸ್ಮರೇತ್॥ 14-51-52 (93856) ಯದಿ ಗಂತುಂ ಕೃತಾ ಬುದ್ಧಿರ್ವಾಸುದೇವ ನಮೋಸ್ತು ತೇ।' ಗಚ್ಛಾವೋ ನಗರಂ ಕೃಷ್ಣ ಗಜಸಾಹ್ವಯಮದ್ಯ ವೈ॥ 14-51-53 (93857) ಸಮೇತ್ಯ ತತ್ರಿ ರಾಜಾನಂ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾನಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ। ಸಮನುಜ್ಞಾಪ್ಯ ರಾಜಾನಂ ಸ್ವಾಂ ಪುರೀಂ ಯಾತುಮರ್ಹಸಿ॥ ॥ 14-51-54 (93858) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕಪಂಚಾಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 51 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-51-13 ಮಹಾಭೂತಾನಿ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-51-31 ವಿಮಮೋ ಯಃ ಸ ಪುರುಷ ಇತಿ ಕ.ಪಾಠಃ॥ 7-51-35 ಅಪೋಹ್ಯ ಸರ್ವಾನ್ಸಂಕಲ್ಪಾನ್ಸಂಯತಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನೀತಿ ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 052

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.52. ಅಧ್ಯಾಯಃ 052

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಅನುಗೀತೋಪದೇಶಾನಂತರಂ ಕೃಷ್ಣಾರ್ಜುನಾಭ್ಯಾಂ ಹಾಸ್ತಿನಪುರಂಪ್ರತಿ ಪ್ರಸ್ಥಾನಂ॥ 1 ॥ ತತ್ರ ಮಧ್ಯೇಮಾರ್ಗಮರ್ಜುನೇನ ಕೃಷ್ಣಂಪ್ರತಿ ಸ್ತುತಿಪೂರ್ವಕಂ ವ್ಯಾಸನಾರದಾದಿಭ್ಯಃ ಸ್ವಸ್ಯ ಕೃಷ್ಣಯಾಥಾತ್ಂಯಾವಗತಿನಿವೇದನಂ॥ 2 ॥ ತತಃ ಕೃಷ್ಣೇನ ಸಹಾರ್ಜುನೇನ ಹಾಸ್ತಿನಪುರಮೇತ್ಯ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಾದಿಭ್ಯಃ ಪಾದಾಭಿವಾದನಂ॥ 3 ॥ ತತೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಾದ್ಯನುಮತ್ಯಾ ಸುಭದ್ರಾಮಾನೀಯ ಸಹಸಾತ್ಯಕಿನಾ ದ್ವಾರಕಾಂಪ್ರತಿ ಪ್ರಸ್ಥಾನಂ॥ 4 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ತತೋಽಭ್ಯನೋದಯತ್ಕೃಷ್ಣೋ ಯುಜ್ಯತಾಮಿತಿ ದಾರುಕಂ। ಮುಹೂರ್ತಾದಿವ ಚಾಚಷ್ಟ ಯುಕ್ತಮಿತ್ಯೇವ ದಾರುಕಃ॥ 14-52-1 (93859) ತಥೈವ ಚಾನುಯಾತ್ರಾಣಿ ಚೋದಯಾಮಾಸ ಪಾಂಡವಃ। ಸನ್ನಹ್ಯಧ್ವಂ ಪ್ರಯಾಸ್ಯಾಮೋ ನಗರ ಗಜಸಾಹ್ವಯಂ॥ 14-52-2 (93860) ಇತ್ಯುಕ್ತಾಃ ಸೈನಿಕಾಸ್ತೇ ತು ಸಜ್ಜೀಭೂತಾ ವಿಶಾಂಪತೇ। ಆಚಖ್ಯುಃ ಸಜ್ಜಮಿತ್ಯೇವಂ ಪಾರ್ಥಾಯಾಮಿತತೇಜಸೇ॥ 14-52-3 (93861) ತತಸ್ತೌ ರಥಮಾಸ್ಥಾಯ ಪ್ರಯಾತೌ ಕೃಷ್ಣಪಾಂಡವೌ। ವಿಕುರ್ವಾಣೌ ಕತಾಶ್ಚಿತ್ರಾಃ ಪ್ರೀಯಮಾಣೌ ವಿಶಾಂಪತೇ॥ 14-52-4 (93862) ರಥಸ್ಥಂ ತು ಮಹಾತೇಜಾ ವಾಸುದೇವಂ ಧನಂಜಯಃ। ಪುನರೇವಾಬ್ರವೀದ್ವಾಕ್ಯಮಿದಂ ಭರತಸತ್ತಮ॥ 14-52-5 (93863) ತ್ವತ್ಪ್ರಸಾದಾಜ್ಜ್ಯಃ ಪ್ರಾಪ್ತೋ ರಾಜ್ಞಾ ವೃಷ್ಣಿಕುಲೋದ್ವಹ। ನಿಹತಾಃ ಶತ್ರವಶ್ಚಾಪಿ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ರಾಜ್ಯಮಕಂಟಕಂ॥ 14-52-6 (93864) ನಾಥವಂತಶ್ಚ ಭವತಾ ಪಾಂಡವಾ ಮಧುಸೂದನ। ಭವಂತಂ ಪ್ಲವಮಾಸಾದ್ಯ ತೀರ್ಣಾಃ ಸ್ಮ ಕುರುಸಾಗರಂ। `ಭಕ್ತಾಂಸ್ತ್ವಮಾಶ್ರಿತಾನಸ್ಮಾನ್ಪಾಲಯಾಮುತ್ರ ಚೇಹ ಚ।' 14-52-7 (93865) ವಿಶ್ವಕರ್ಮನ್ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ವಿಶ್ವಾತ್ಮನ್ವಿಶ್ವಸತ್ತಮ। ತಥಾ ತ್ವಾಮಭಿಜಾನಾಮಿ ತಥಾ ಚಾಹಂ ಭವಾನ್ಮತಃ॥ 14-52-8 (93866) ತ್ವತ್ತೇಜಃಸಂಭವೋ ನಿತ್ಯಂ ಹುತಾಶೋ ಮಧುಸೂದನ। ರತಿಃ ಕ್ರೀಡಾಮಯೀ ತುಭ್ಯಂ ಮಾಯಾ ತೇ ರೋದಸೀ ವಿಭೋ॥ 14-52-9 (93867) ತ್ವಯಿ ಸರ್ವಮಿದಂ ವಿಶ್ವಂ ಯದಿದಂ ಸ್ಥಾಣು ಜಂಗಮಂ। ತ್ವಂ ಹಿ ಸರ್ವಂ ವಿಕುರುಷೇ ಭೂತಗ್ರಾಮಂ ಚತುರ್ವಿಧಂ॥ 14-52-10 (93868) ಪೃಥಿವೀಂ ಚಾಂತರಿಕ್ಷಂ ಚ ತಥಾ ಸ್ಥಾವರಜಂಗಮಂ। ಹಸಿಂತಂ ತೇಽಮಲಾ ಜ್ಯೋತ್ಸ್ನಾ ಋತವಶ್ಚೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ತೇ॥ 14-52-11 (93869) ಪ್ರಾಣೋ ವಾಯುಃ ಸತತಗಃ ಕ್ರೋಧೋ ಮೃತ್ಯುಃ ಸನಾತನಃ। ಪ್ರಸಾದೇ ಚಾಪಿ ಪದ್ಮಾ ಶ್ರೀರ್ನಿತ್ಯಂ ತ್ವಯಿ ಮಹಾಮತೇ॥ 14-52-12 (93870) ರತಿಸ್ತುಷ್ಟಿರ್ಧೃತಿಃ ಕ್ಷಾಂತಿರ್ಮತಿಃ ಕಾಂತಿಶ್ಚರಾಚರಂ। ತ್ವಮೇವೇಹ ಯುಗಾಂತೇಷು ನಿಧನಂ ಪ್ರೋಚ್ಯಸೇಽನಧ॥ 14-52-13 (93871) ಸುದೀರ್ಘೇಣಾಪಿ ಕಾಲೇನ ನ ತೇ ಶಕ್ಯಾ ಗುಣಾ ಮಯಾ। ಆತ್ಮಾ ಚ ಪರಮೋ ವಕ್ತುಂ ನಮಸ್ತೇ ನಲಿನೇಕ್ಷಣ॥ 14-52-14 (93872) ವಿದಿತೋ ಮೇ ಸುದುರ್ಧರ್ಷ ನಾರದಾದ್ದೇವಲಾತ್ತಥಾ। ಕೃಷ್ಣದ್ವೈಪಾಯನಾಚ್ಚೇವ ತಥಾ ಕುರುಪಿತಾಮಹಾತ್॥ 14-52-15 (93873) ತ್ವಯಿ ಸರ್ವಂ ಸಮಾಸಕ್ತಂ ತ್ವಮೇವೈಕೋ ಜನೇಶ್ವರಃ। ಯಚ್ಚಾನುಗ್ರಹಸಂಯುಕ್ತಮೇತದುಕ್ತಂ ತ್ವಯಾಽನಘ॥ 14-52-16 (93874) ಏತತ್ಸರ್ವಮಹಂ ಸಂಯಗಾಚರಿಷ್ಯೇ ಜನಾರ್ದನ। ಇದಂ ಚಾದ್ಭುತಮತ್ಯಂತಂ ಕೃತಮಸ್ಮತ್ಪ್ರಿಯೇಪ್ಸಯಾ॥ 14-52-17 (93875) ಯತ್ಪಾಪೋ ನಿಹತಃ ಸಂಖ್ಯೇ ಕೌರವ್ಯೋ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಜಃ। ತ್ವಯಾ ದಗ್ಧಂ ಹಿ ತತ್ಸೈನ್ಯಂ ಮಯಾ ವಿಜಿತಮಾಹವೇ॥ 14-52-18 (93876) ಭವತಾ ತತ್ಕೃತಂ ಕರ್ಮ ಯೇನಾವಾಪ್ತೋ ಜಯೋ ಮಯಾ। ದುರ್ಯೋಧನಸ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ತವ ಬುದ್ಧಿಪರಾಕ್ರಮೈಃ॥ 14-52-19 (93877) ಕರ್ಣಸ್ಯ ಚ ವಧೋಪಾಯೋ ಯಥಾವತ್ಸಂಪ್ರದರ್ಶಿತಃ। ಸೈಂಧವಸ್ಯ ಚ ಪಾಪಸ್ಯ ಭೂರಿಶ್ರವಸ ಏವ ಚ॥ 14-52-20 (93878) `ತಸ್ಮಾತ್ತ್ವಮೇವ ಸಂಚಿಂತ್ಯ ಹಿತಂ ಕುರು ಯಥಾ ತಥಾ।' ಅಹಂ ಚ ಪ್ರೀಯಮಾಣೇನ ತ್ವಯಾ ದೇವಕಿನಂದನ। ಯದುಕ್ತಸ್ತತ್ಕರಿಷ್ಯಾಮಿ ನ ಹಿ ಮೇಽತ್ರ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-52-21 (93879) ರಾಜಾನಂ ಚ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾನಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ। ಚೋದಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಧರ್ಮಜ್ಞ ಗಮನಾರ್ಥಂ ತವಾನಘ॥ 14-52-22 (93880) ಆಹೃತಂ ಹಿ ಮಮೈತತ್ತೇ ದ್ವಾರಕಾಗಮನಂ ಪ್ರಭೋ। ಅಚಿರಾದೇವ ದ್ರಷ್ಟಾ ತ್ವಂ ಮಾತುಲಂ ಮೇ ಜನಾರ್ದನ। ಬಲದೇವಂ ಚ ದುರ್ಧರ್ಷಂ ತಥಾಽನ್ಯಾನ್ವೃಷ್ಣಿಪುಂಗವಾನ್॥ 14-52-23 (93881) ಏವಂ ಸಂಭಾಷಮಾಣೌ ತೌ ಪ್ರಾಪ್ತೌ ವಾರಣಸಾಹ್ವಯಂ। ತಥಾ ವಿವಿಶತುಶ್ಚೋಭೌ ಸಂಪ್ರಹೃಷ್ಟನರಾಕುಲಂ॥ 14-52-24 (93882) ತೌ ಗತ್ವಾ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಸ್ಯ ಗೃಹಂ ಶಕ್ರಗೃಹೋಪಮಂ। 14-52-25 (93883) ದದೃಶಾತೇ ಮಹಾರಾಜ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಂ ಜನೇಶ್ವರಂ॥ 14-52-25 (93884) ವಿದುರಂ ಚ ಮಹಾಬುದ್ಧಿಂ ರಾಜಾನಂ ಚ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ। ಭೀಮಸೇನಂ ಚ ದುರ್ಧರ್ಷಂ ಮಾದ್ರೀಪುತ್ರೌ ಚ ಪಾಂಡವೌ॥ 14-52-26 (93885) ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಮುಪಾಸೀನಂ ಯುಯುತ್ಸುಂ ಚಾಪರಾಜಿತಂ। ಗಾಂಧಾರೀಂ ಚ ಮಹಾಪ್ರಜ್ಞಾಂ ಪೃಥಾ ಕೃಷ್ಣಾಂ ಚ ಭಾಮಿನೀಂ॥ 14-52-27 (93886) ಸುಭದ್ರಾದ್ಯಾಶ್ಚ ತಾಃ ಸರ್ವಾ ಭರತಾನಾಂ ಸ್ತ್ರಿಯಸ್ತಥಾ। ದದೃಶಾತೇ ಸ್ತ್ರಿಯಃ ಸರ್ವಾ ಗಾಂಧಾರೀಪರಿಚಾರಿಕಾಃ॥ 14-52-28 (93887) ತತಃ ಸಮೇತ್ಯ ರಾಜಾನಂ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಮರಿಂದಮೌ। ನಿವೇದ್ಯ ನಾಮಧೇಯೇ ಸ್ವೇ ತಸ್ಯ ಪಾದಾವಗೃಹ್ಣತಾಂ॥ 14-52-29 (93888) ಗಾಂಧಾರ್ಯಾಶ್ಚ ಪೃಥಾಯಾಶ್ಚ ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಚೈವ ಹಿ। ಭೀಮಸ್ಯ ಚ ಮಹಾತ್ಮಾನೌ ತಥಾ ಪಾದಾವಗೃಹ್ಣತಾಂ॥ 14-52-30 (93889) ಕ್ಷತ್ತಾರಂ ಚಾಪಿ ಸಂಗೃಹ್ಯ ಪೃಷ್ಟ್ವಾ ಕುಶಲಮವ್ಯಯಂ। `ಪರಿಷ್ವಜ್ಯ ಮಹಾತ್ಮಾನಂ ವೇಶ್ಯಾಪುತ್ರಂ ಮಹಾರಥಂ।' ತೈಃ ಸಾರ್ಧಂ ನೃಪತಿಂ ವೃದ್ಧಂ ತತಸ್ತೌ ಪರ್ಯುಪಾಸತಾಂ॥ 14-52-31 (93890) ತತೋ ನಿಶಿ ಮಹಾರಾಜೋ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಃ ಕುರೂದ್ವಹಾನ್। ಜನಾರ್ದನಂ ಚ ಮೇಧಾವೀ ವ್ಯಸರ್ಜಯತ ವೈ ಗೃಹಾನ್॥ 14-52-32 (93891) ತೇಽನುಜ್ಞಾತಾ ನೃಪತಿನಾ ಯಯುಃ ಸ್ವಂ ಸ್ವಂ ನಿವೇಶನಂ। ಧನಂಜಯಗೃಹಾನೇವ ಯಯೌ ಕೃಷ್ಣಸ್ತು ವೀರ್ಯವಾನ್॥ 14-52-33 (93892) ತತ್ರಾರ್ಚಿತೋ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಸರ್ವಕಾಮೈರುಪಸ್ಥಿತಃ। ಕೃಷ್ಣಃ ಸುಷ್ವಾಪ ಮೇಧಾವೀ ಧನಂಜಯಸಹಾಯವಾನ್॥ 14-52-34 (93893) ಪ್ರಭಾತಾಯಾಂ ತು ಶರ್ವರ್ಯಾಂ ಕೃತ್ವಾ ಪೌರ್ವಾಹ್ಣಿಕೀಂ ಕ್ರಿಯಾಂ। ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಭನಂ ಜಗ್ಮತುಃ ಪರಮಾರ್ಚಿತೌ। ಯತ್ರಾಸ್ತೇ ಸ ಸಹಾಮಾತ್ಯೋ ಧರ್ಮರಾಜೋ ಮಹಾಬಲಃ॥ 14-52-35 (93894) ತೌ ಪ್ರವಿಶ್ಯ ಮಹಾತ್ಮಾನೌ ತದ್ಗೃಹಂ ಪರಮಾರ್ಚಿತಂ। ಧರ್ಮರಾಜಂ ದದೃಶತುರ್ದೇವರಾಜಮಿವಾಶ್ವಿನೌ॥ 14-52-36 (93895) ಸಮಾಸಾದ್ಯ ತು ರಾಜಾನಂ ವಾರ್ಷ್ಣೇಯಕುರುಪುಂಗವೌ। ನಿಷೀದತುರನುಜ್ಞಾತೌ ಪ್ರೀಯಮಾಣೇನ ತೇನ ತೌ॥ 14-52-37 (93896) ತತಃ ಸ ರಾಜಾ ಮೇಧಾವೀ ವಿವಕ್ಷೂ ಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ತಾವುಭೌ। ಪ್ರೋವಾಚ ವದತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ವಚನಂ ರಾಜಸತ್ತಮಃ॥ 14-52-38 (93897) ವಿವಕ್ಷೂ ಹಿ ಯುವಾಂ ಮನ್ಯೇ ವೀರೌ ಯದುಕುರೂದ್ವಹೌ। ಬ್ರೂತಂ ಕರ್ತಾಸ್ಮಿ ಸರ್ವಂ ವಾಂ ನಚಿರಾನ್ಮಾ ವಿಚಾರ್ಯತಾಂ॥ 14-52-39 (93898) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಫಲ್ಗುನಸ್ತತ್ರ ಧರ್ಮರಾಜಾನಮಬ್ರವೀತ್। ವಿನೀತವದುಪಾಗಂಯ ವಾಕ್ಯಂ ವಾಕ್ಯವಿಶಾರದಃ॥ 14-52-40 (93899) ಅಯಂ ಚಿರೋಷಿತೋ ರಾಜನ್ವಾಸುದೇವಃ ಪ್ರತಾಪವಾನ್। ಭವಂತಂ ಸಮನುಜ್ಞಾಪ್ಯ ಪಿತರಂ ದ್ರಷ್ಟುಮಿಚ್ಛತಿ॥ 14-52-41 (93900) ಸ ಗಚ್ಛೇದಭ್ಯನುಜ್ಞಾತೋ ಭವತಾ ಯದಿ ಮನ್ಯಸೇ। ಆನರ್ತನಗರೀಂ ವೀರಸ್ತದನುಜ್ಞಾತುಮರ್ಹಸಿ॥ 14-52-42 (93901) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-52-43x (7869) ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷ ಭದ್ರಂ ತೇ ಗಚ್ಛ ತ್ವಂ ಮದುಸೂದನ। ಪುರೀಂ ದ್ವಾರವತೀಮದ್ಯ ದ್ರಷ್ಟುಂ ಶೂರಸುತಂ ಪ್ರಭೋ॥ 14-52-43 (93902) ರೋಚತೇ ಮೇ ಮಹಾಬಾಹೋ ಗಮನಂ ತವ ಕೇಶವ। ಮಾತುಲಶ್ಚಿರದೃಷ್ಟೋ ಮೇ ತ್ವಯಾ ದೇವೀ ಚ ದೇವಕೀ॥ 14-52-44 (93903) ಸಮೇತ್ಯಿ ಮಾತುಲಂ ಗತ್ವಾ ಬಲದೇವಂ ಚ ಮಾನದ। ಪೂಜಯೇಥಾ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞ ಮದ್ವಾಕ್ಯೇನ ಯಥಾಽರ್ಹತಃ॥ 14-52-45 (93904) ಸ್ಮರೇಥಾಶ್ಚಾಪಿ ಮಾಂ ನಿತ್ಯಂ ಭೀಮಂ ಚ ಬಲಿನಾಂ ವರಂ। ಫಾಲ್ಗುನಂ ಸಹದೇವಂ ಚ ನಕುಲಂ ಚೈವ ಮಾನದ॥ 14-52-46 (93905) ಆನರ್ತಾನವಲೋಕ್ಯ ತ್ವಂ ಪಿತರಂ ಚ ಮಹಾಭುಜಃ। ವೃಷ್ಣೀಂಶ್ಚ ಪುನರಾಗಚ್ಛೇರ್ಹಯಮೇಧೇ ಮಮಾನಘ॥ 14-52-47 (93906) ಸ ಗಚ್ಛ ರತ್ನಾನ್ಯಾದಾಯ ವಿವಿಧಾನಿ ವಸೂನಿ ಚ। ಯಚ್ಚಪ್ಯನ್ಯನ್ಮನೋಜ್ಞಂ ತೇ ತದಪ್ಯಾದತ್ಸ್ವ ಸಾತ್ವತ॥ 14-52-48 (93907) ಇಯಂ ಚ ವಸುಧಾ ಕೃತ್ಸ್ನಾ ಪ್ರಸಾದಾತ್ತವ ಕೇಶವ। ಅಸ್ಮಾನುಪಾಗತಾ ವೀರ ನಿಹತಾಶ್ಚಾಪಿ ಶತ್ರವಃ॥ 14-52-49 (93908) ಸ್ವರ್ಗಾಪವರ್ಗವಿಷಯಂ ತ್ವದ್ಭಕ್ತಾನಾಂ ನ ದುರ್ಲಭಂ। ಸಂಸಾರಗಹನೇ ಚೇದ್ಧಪಾಪಾಗ್ನಿಪ್ರಶಮಾಂಬುದ॥' 14-52-50 (93909) ಏವಂ ಬ್ರುವತಿ ಕೌರವ್ಯೇ ಧರ್ಮರಾಜೇ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇ। ವಾಸುದೇವೋ ವರಃ ಪುಂಸಾಮಿದಂ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-52-51 (93910) ತವೈವ ರತ್ನಾನಿ ಧನಂ ಚ ಕೇವಲಂ ಧರಾ ತು ಕೃತ್ಸ್ನಾ ತು ಮಹಾಭುಜಾದ್ಯ ವೈ। ಯದಸ್ತಿ ಚಾನ್ಯದ್ದ್ರವಿಣಂ ಗೃಹೇ ಮಮ ತ್ವಮೇವ ತಸ್ಯೇಶ್ವರ ನಿತ್ಯಮೀಶ್ವರಃ॥ 14-52-52 (93911) ತಥೇತ್ಯಥೋಕ್ತಃ ಪ್ರತಿಪೂಜಿತಸ್ತದಾ ಗದಾಗ್ರಜೋ ಧರ್ಮಸುತೇನ ವೀರ್ಯವಾನ್। ಪಿತೃಷ್ವಸಾರಂ ತ್ವವದದ್ಯಥಾವಿಧಿ ಸಂಪೂಜಿತಶ್ಚಾಪ್ಯಗಮತ್ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ॥ 14-52-53 (93912) ತಯಾ ಸ ಸಂಯಕ್ ಪ್ರತಿನಂದಿತಸ್ತತ- ಸ್ತಥೈವ ಸರ್ವೈರ್ವಿದುರಾದಿಭಿಸ್ತಥಾ। ವಿನಿರ್ಯಯೌ ನಾಗಪುರಾದ್ಗದಾಗ್ರಜೋ ರಥೇನ ದಿವ್ಯೇನ ಚತುರ್ಭುಜಃ ಸ್ವಯಂ॥ 14-52-54 (93913) ರಥೇ ಸುಭದ್ರಾಮಧಿರೋಪ್ಯ ಭಾಮಿನೀಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ಯಾನುಮತೇ ಜನಾರ್ದನಃ। ಪಿತೃಷ್ವಸುಶ್ಚಾಪಿ ತಥಾ ಮಹಾಭುಜೋ ವಿನಿರ್ಯಯೌ ಪೌರಜನಾಭಿಸಂವೃತಃ॥ 14-52-55 (93914) ತಮನ್ವಯಾದ್ವಾನರವರ್ಯಕೇತನಃ ಸಸಾತ್ಯಕಿರ್ಮಾದ್ರವತೀಸುತಾವಪಿ। ಅಗಾಧಬುದ್ಧಿರ್ವಿದುರಶ್ಚ ಮಾಧವಂ ಸ್ವಯಂ ಚ ಭೀಮೋ ಗಜರಾಜವಿಕ್ರಮಃ॥ 14-52-56 (93915) ನಿವರ್ತಯಿತ್ವಾ ಕುರುರಾಷ್ಟ್ರವರ್ಧನಾಂ- ಸ್ತತಃ ಸ ಸರ್ವಾನ್ವಿದುರಂ ಚ ವೀರ್ಯವಾನ್। ಜನಾರ್ದನೋ ದಾರುಕಮಾಹ ಸತ್ವರಃ ಪ್ರಚೋದಯಾಶ್ವಾನಿತಿ ಸಾತ್ಯಕಿಂ ತಥಾ॥ 14-52-57 (93916) ತತೋ ಯಯೌ ಶತ್ರುಗಣಪ್ರಮರ್ದನಃ ಶಿನಿಪ್ರವೀರಾನುಗತೋ ಜನಾರ್ದನಃ। ಯಥಾ ನಿಹತ್ಯಾರಿಗಣಂ ಶತಕತು- ರ್ದಿವಂ ತಥಾಽಽನರ್ತಪುರೀಂ ಪ್ರತಾಪವಾನ್॥ ॥ 14-52-58 (93917) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ದ್ವಿಪಂಚಸೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 52 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 053

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.53. ಅಧ್ಯಾಯಃ 053

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕುರುಪುರಾದ್ದ್ವಾರಕಾಂ ಗಚ್ಛತಾ ಕೃಷ್ಣೇನ ಮಧ್ಯೇಮಾರ್ಗಂ ದೃಷ್ಟೇನೋದಂಕೇನ ಸಹ ಸಂವಾದಃ॥1 ॥ ತಥಾ ಕೌರವಾದಿವಿನಾಶೇ ಸ್ವೋಪೇಕ್ಷ್ಯಾಯಾ ಹೇತುತ್ವಧಿಯಾ ಸ್ವಂಪ್ರತಿ ಶಾಪದಾನೋದ್ಯತೋದಂಕಪರಿಸಾಂತ್ವನಾಯ ತಂಪ್ರತಿ ತತ್ವಕಥನೋಪಕ್ರಮಃ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ತಥಾ ಪ್ರಯಾಂತಂ ವಾರ್ಷ್ಣೇಯಂ ದ್ವಾರಕಾಂ ಭರತರ್ಷಭಾಃ। ಪರಿಷ್ವಜ್ಯ ನ್ಯವರ್ತಂತ ಸಾನುಯಾತ್ರಾಃ ಪರಂತಪಾಃ॥ 14-53-1 (93918) ಪುನಃಪುನಶ್ಚ ವಾರ್ಷ್ಣೇಯಂ ಪರ್ಯಷ್ವಜತ ಫಲ್ಗುನಃ। ಆಚಕ್ಷುರ್ವಿಷಯಾಚ್ಚೈನಂ ಸ ದದರ್ಶ ಪುನಃಪುನಃ॥ 14-53-2 (93919) ಕೃಚ್ಛ್ರೇಣೈವ ತು ತಾಂ ಪಾರ್ತೋ ಗೋವಿಂದೇ ವಿನಿವೇಶಿತಾಂ। ಸಂಜಹಾರ ತತೋ ದೃಷ್ಟಿಂ ಕೃಷ್ಣಶ್ಚಾಪ್ಯಪರಾಜಿತಃ॥ 14-53-3 (93920) ತಸ್ಯ ಪ್ರಯಾಣೇ ಯಾನ್ಯಾಸನ್ನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಮಹಾತ್ಮನಃ। ಬಹೂನ್ಯದ್ಭುತರೂಪಾಣಿ ತಾನಿ ಮೇ ಗದತಃ ಶೃಣು॥ 14-53-4 (93921) ವಾಯುರ್ವೇಗೇನ ಮಹತಾ ರಥಸ್ಯ ಪುರತೋ ವವೌ। ಕುರ್ವನ್ನಿಃಶರ್ಕರಂ ಮಾರ್ಗಂ ವಿರಜಸ್ಕಮಕಂಟಕಂ॥ 14-53-5 (93922) ವವರ್ಷ ವಾಸವಶ್ಚೈವ ತೋಯಂ ಶುಚಿ ಸುಗಂಧಿ ಚ। ದಿವ್ಯಾನಿ ಚೈವ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಪುರತಃ ಶಾಂಗಧನ್ವನಃ॥ 14-53-6 (93923) ಸ ಪ್ರಯಾತೋ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಸಮೇಷು ಮರುಧನ್ವಸು। ದದರ್ಶಾಥ ಮುನಿಶ್ರೇಷ್ಠಮುದಂಕಮಮಿತೌಜಸಂ॥ 14-53-7 (93924) `ಮಹರ್ಷಿಂ ಸಿದ್ಧತಪಸಂ ಸರ್ವಲೋಕಾಂತವಿಶ್ರುತಂ।' ಸ ತಂ ಸಂಪೂಜ್ಯ ತೇಜಸ್ವೀ ಮುನಿಂ ಪೃಥುಲಲೋಚನಃ। ಪೂಜಿತಸ್ತೇನ ಚ ತದಾ ಪರ್ಯಪೃಚ್ಛದನಾಮಯಂ॥ 14-53-8 (93925) ಸ ಪೃಷ್ಟಃ ಕುಶಲಂ ತೇನ ಸಂಪೂಜ್ಯ ಮಧುಸೂದನಂ। ಉದಂಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಶ್ರೇಷ್ಠಸ್ತತಃ ಪಪ್ರಚ್ಛ ಮಾಧವಂ॥ 14-53-9 (93926) ಕಚ್ಚಿಚ್ಛೌರೇ ತ್ವಯಾ ಗತ್ವಾ ಕುರುಪಾಂಡವಸದ್ಮ ತತ್। ಕೃತಂ ಸೌಭ್ರಾತ್ರಮಚಲಂ ತನ್ಮೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತುಮರ್ಹಸಿ॥ 14-53-10 (93927) ಅಪಿ ಸಂಧಾಯ ತಾನ್ವೀರಾನುಪಾವೃತ್ತೋಸಿ ಕೇಶವ। ಸಂಬಂದಿನಃಕ ಸ್ವದಯಿತಾನ್ಸತತಂ ವೃಷ್ಣಿಪುಂಗವ॥ 14-53-11 (93928) ಕಚ್ಚಿತ್ಪಾಂಡುಸುತಾಃ ಪಂಚ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಸ್ಯ ಚಾತ್ಮಜಾಃ। ಲೋಕೇಷು ವಿಹರಿಷ್ಯಂತಿ ತ್ವಯಾ ಸಹ ಪರಂತಪ॥ 14-53-12 (93929) ಸ್ವರಾಷ್ಟ್ರೇ ತೇ ಚ ರಾಜಾನಃ ಕಚ್ಚಿತ್ಪ್ರಾಪ್ಸ್ಯಂತಿ ವೈ ಸುಖಂ। ಕೌರವೇಷು ಪ್ರಶಾಂತೇಷು ತ್ವಯಾ ನಾಥೇನ ಕೇಶವ॥ 14-53-13 (93930) ಯಾ ಮೇ ಸಂಭಾವನಾ ತಾತ ತ್ವಯಿ ನಿತ್ಯಮವರ್ತತ। ಅಪಿ ಸಾ ಸಫಲಾ ತಾತ ಕೃತಾ ತೇ ಭರತಾನ್ಪ್ರತಿ॥ 14-53-14 (93931) ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ। 14-53-15x (7870) ಕೃತೋ ಯತ್ನೋ ಮಯಾ ಪೂರ್ವಂ ಸೌಶಾಂಯೇ ಕೌರವಾನ್ಪ್ರತಿ। ನಾಶಕ್ಯಂತ ಯದಾ ಸಾಂಯೇ ತೇ ಸ್ಥಾಪಯಿತುಮಂಜಸಾ। 14-53-15 (93932) ನ ದಿಷ್ಟಮಪ್ಯತಿಕ್ರಾಂತುಂ ಶಕ್ಯಂ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಬಲೇನ ವಾ। ಮಹರ್ಷೇ ವಿದಿತಂ ಭೂಯಃ ಸರ್ವಮೇತತ್ತವಾನಘ॥ 14-53-16 (93933) ತೇಽತ್ಯಕ್ರಾಮನ್ಮತಿಂ ಮಹ್ಯಂ ಭೀಷ್ಮಸ್ಯ ವಿದುರಸ್ಯ ಚ। ತತೋ ಯಮಕ್ಷಯಂ ಜಗ್ಮುಃ ಸಮಾಸಾದ್ಯೇತರೇತರಂ॥ 14-53-17 (93934) ಪಂಚೈವ ಪಾಂಡವಾಃ ಶಿಷ್ಟಾ ಇತಮಿತ್ರಾ ಹತಾತ್ಮಜಾಃ। ಧಾರ್ತರಾಷ್ಟ್ರಾಶ್ಚ ನಿಹತಾಃ ಸರ್ವೇ ಸಸುತಬಾಂಧವಾಃ॥ 14-53-18 (93935) ಇತ್ಯುಕ್ತವಚನೇ ಕೃಷ್ಣೇ ಭೃಶಂ ಕ್ರೋಧಸಮನ್ವಿತಃ। ಉದಂಕ ಇತ್ಯುವಾಚೈನಂ ರೋಷಾದುತ್ಫುಲ್ಲಲೋಚನಃ॥ 14-53-19 (93936) ಯಸ್ಮಾಚ್ಛಕ್ತೇನ ತೇ ಕೃಷ್ಣ ನ ತ್ರಾತಾಃ ಕುರುಪುಂಗವಾಃ। ಸಂಬಂಧಿನಃ ಪ್ರಿಯಾಸ್ತಸ್ಮಾಚ್ಛಪ್ಸ್ಯೇಽಹಂ ತ್ವಾಮಸಂಶಯಂ॥ 14-53-20 (93937) ನ ಚ ತೇ ಪ್ರಸಭಂ ಯಸ್ಮಾತ್ತೇ ನಿಗೃಹ್ಯ ನಿವಾರಿತಾಃ। ತಸ್ಮಾನ್ಮನ್ಯುಪರೀತಸ್ತ್ವಾಂ ಶಪ್ಸ್ಯಾಮಿ ಮಧುಸೂದನ॥ 14-53-21 (93938) ತ್ವಯಾ ಶಕ್ತೇನ ಹಿ ಸತಾ ಮಿಥ್ಯಾಚಾರೇಣಿ ಮಾಧವ। ತೇ ಪರೀತಾಃ ಕುರುಶ್ರೇಷ್ಠಾ ನಶ್ಯಂತಃ ಸ್ಮ ಹ್ಯುಪೇಕ್ಷಿತಾಃ॥ 14-53-22 (93939) ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। 14-53-23x (7871) ಶೃಣು ಮೇ ವಿಸ್ತರೇಣೇದಂ ಯದ್ವಕ್ಷ್ಯೇ ಭೃಗುನಂದನ। ಗೃಹಾಣಾನುನಯಂ ಚಾಪಿ ತಪಸ್ವೀ ಹ್ಯಸಿ ಭಾರ್ಗವಂ॥ 14-53-23 (93940) ಶ್ರುತ್ವಾ ಚ ಮೇ ತದಧ್ಯಾತ್ಮಂ ಮುಂಚೇಥಾಃ ಶಾಪಮದ್ಯ ವೈ। ನ ಚ ಮಾಂ ತಪಸಾಽಲ್ಪೇನ ಶಕ್ತೋಽಭಿಭವಿತುಂ ಪುಮಾನ್॥ 14-53-24 (93941) ನ ಚ ತೇ ತಪಸೋ ನಾಶಮಿಚ್ಛಾಮಿ ತಪತಾಂ ವರ। ತಪಸ್ತೇ ಸುಮಹದ್ದೀಪ್ತಂ ಗುರವಶ್ಚಾಪಿ ತೋಷಿತಾಃ॥ 14-53-25 (93942) ಕೌಮಾರಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ತೇ ಜಾನಾಮಿ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ। ದುಃಖಾರ್ಜಿತಸ್ಯ ತಪಸಸ್ತಸ್ಮಾನ್ನೇಚ್ಚಾಮಿ ತೇಽವ್ಯಯಂ॥ ॥ 14-53-26 (93943) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ತ್ರಿಪಂಚಾಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 53 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-53-15 ಸೌಶಾಂಯೇ ಸೌರಸ್ಯೇ॥ 7-53-22 ಪರೀತಾಃ ಪರಿತಃ ಪ್ರಾಪ್ತಾಃ॥ 7-53-23 ಅನುನಯಂ ಶಿಕ್ಷಾಂ॥ 7-53-24 ಮೇ ಮತ್ತಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 054

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.54. ಅಧ್ಯಾಯಃ 054

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನೋದಂಕಂಪ್ರತಿ ಸ್ವಮಾಹಾತ್ಂಯಪ್ರಕಾಶನಪೂರ್ವಕಂ ಕುರೂಣಾಂ ಸ್ವವಚನಾತಿಕ್ರಮಣಾದಿರೂಪಸ್ವಾಪರಾಧೇನೈವ ನಿಧನೋಕ್ತಿಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಉದಂಕ ಉವಾಚ। ಬ್ರೂಹಿ ಕೇಶವ ತತ್ತ್ವೇನ ತ್ವಮಧ್ಯಾತ್ಮಮನಿಂದಿತಂ। ಶ್ರುತ್ವಾ ಶ್ರೇಯೋಽಭಿಧಾಸ್ಯಾಮಿ ಶಾಪಂ ವಾ ತೇ ಜನಾರ್ದನ॥ 14-54-1 (93944) ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। 14-54-2x (7872) ತಮೋ ರಜಶ್ಚ ಸತ್ವಂ ಚ ವಿದ್ಧಿ ಭಾವಾನ್ಮದಾಶ್ರಯಾನ್। `ಸ್ಥಿತಿಸೃಷ್ಟಿಲಯಾಧ್ಯಕ್ಷೋ ವಿಷ್ಣುಬ್ರಹ್ಮೇಶಸಂಜ್ಞಿತಃ॥ 14-54-2 (93945) ಕದಾಚಿತ್ತಮಸಾ ರುದ್ರೋ ವಿಷ್ಣುಃ ಸತ್ತ್ವಗುಣೇ ಸ್ಥಿತಃ। ರಜಸ್ಯಪಿ ತಥಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಸ್ವಗುಣಾನ್ಯಗುಣಾನುಭೌ॥ 14-54-3 (93946) ಪ್ರಣವಾತ್ಮಾ ಚ ಶಬ್ದಾದೀಂಸ್ತ್ರಿಗುಣಾತ್ಮಾ ಚರಾಚರಂ।' ತಥಾ ರುದ್ರಾನ್ವಸೂನ್ವಾಽಪಿ ವಿದ್ಧಿ ಮತ್ಪ್ರಭವಾಂದ್ವಿಜ॥ 14-54-4 (93947) ಮಯಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಭೂತಾನಿ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಚಾಪ್ಯಹಂ। ಸ್ಥಿತ ಇತ್ಯಭಿಜಾನೀಹಿ ಮಾ ತೇ ಭೂದತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-54-5 (93948) ತಥಾ ದೈತ್ಯಗಣಾನ್ಸರ್ವಾನ್ಯಕ್ಷಗಂಧರ್ವರಾಕ್ಷಸಾನ್। ನಾಗಾನಪ್ಸರಸಶ್ಚೈವ ವಿದ್ಧಿ ಮತ್ಪ್ರಭವಾಂದ್ವಿಜ॥ 14-54-6 (93949) ಸದಸಚ್ಚೈವ ಯತ್ಪ್ರಾಹುರವ್ಯಕ್ತಂ ವ್ಯಕ್ತಮೇವ ಚ। ಅಕ್ಷರಂ ಚ ಕ್ಷರಂ ಚೈವ ಸರ್ವಮೇತನ್ಮದಾತ್ಮಕಂ॥ 14-54-7 (93950) ಯೇ ಚಾಶ್ರಮೇಷು ವೈ ಧರ್ಮಾಶ್ಚತುರ್ಷು ವಿಹಿತಾ ಮುನೇ। ವೈದಿಕಾನಿ ಚ ಕರ್ಮಾಣಿ ವಿದ್ಧಿ ಸರ್ವಂ ಮದಾತ್ಮಕಂ॥ 14-54-8 (93951) ಅಸಚ್ಚ ಸಚ್ಚೈವ ಚ ಯದ್ವಿಶ್ವಂ ಸದಸತಃ ಪರಂ। ತತಃ ಪರತರಂ ನಾಸ್ತಿ ದೇವದೇವಾತ್ಸನಾತನಾತ್॥ 14-54-9 (93952) ಓಂಕಾರಪ್ರಭವಾನ್ವೇದಾನ್ವಿದ್ಧಿ ಮಾಂ ತ್ವಂ ಭೃಗೂದ್ವಹ। ಯೂಪಂ ಸೋಮಂ ಚರುಂ ಹೋಮಂ ತ್ರಿದಶಾಪ್ಯಾಯನಂ ಮಖೇ॥ 14-54-10 (93953) ಹೋತಾರಮಪಿ ಹವ್ಯಂ ಚ ವಿದ್ಧಿಂ ಮಾಂ ಭೃಗುನಂದನ। ಅಧ್ವರ್ಯುಃ ಕಲ್ಪಕೃಚ್ಚಾಪಿ ಹವಿಃ ಪರಮಸಂಸ್ಕೃತಂ॥ 14-54-11 (93954) ಉದ್ಗಾತಾ ಚಾಪಿ ಮಾಂ ಸ್ತೌತಿ ಗೀತಘೋಷೈರ್ಮಹಾಧ್ವರೇ। ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತೇಷು ಮಾಂ ಬ್ರಹ್ಮಞ್ಶಾಂತಿಮಂಗಲವಾಚಕಾಃ॥ 14-54-12 (93955) ಸ್ತುವಂತಿ ವಿಶ್ವಕರ್ಮಾಣಂ ಸತತಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ। ಮಮ ವಿದ್ಧಿ ಸುತಂ ಧರ್ಮಮಗ್ರಜಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ॥ 14-54-13 (93956) ಮಾನಸಂ ದಯಿತಂ ವಿಪ್ರ ಸರ್ವಭೂತದಯಾತ್ಮಕಂ। ತತ್ರಾಹಂ ವರ್ತಮಾನೈಶ್ಚ ನಿವೃತ್ತೈಶ್ಚೈವ ಮಾನವೈಃ॥ 14-54-14 (93957) ಬಹ್ವೀಃ ಸಂಸರಮಾಣೋ ವೈ ಯೋನೀರ್ವರ್ತಾಮಿ ಸತ್ತಮ। ಲೋಕಸರಂಕ್ಷಣಾರ್ಥಾಯ ಧರ್ಮಸಂಸ್ಥಾಪನಾಯ ಚ॥ 14-54-15 (93958) ತೈಸ್ತೈರ್ವೇಷೈಶ್ಚ ರೂಪೈಶ್ಚ ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ಭಾರ್ಗವ। ಅಹಂ ವಿಷ್ಣುರಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಶಕ್ರೋಽಥ ಪ್ರಭವಾಪ್ಯಯಃ॥ 14-54-16 (93959) ಭೂತಗ್ರಾಮಸ್ಯ ಸರ್ವಸ್ಯ ಸ್ರಷ್ಟಾ ಸಂಹಾರ ಏವ ಚ। ಅಧರ್ಮೇ ವರ್ತಮಾನಾನಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಮಹಮಚ್ಯುತಃ॥ 14-54-17 (93960) ಧರ್ಮಸ್ಯ ಸೇತುಂ ಬಧ್ನಾಮಿ ಚಲಿತೇ ಚಲಿತೇ ಯುಗೇ। ತಾಸ್ತಾ ಯೋನೀಃ ಪ್ರವಿಶ್ಯಾಹಂ ಪ್ರಜಾನಾಂ ಹಿತಕಾಂಯಯಾ॥ 14-54-18 (93961) ಯದಾ ತ್ವಹಂ ದೇವಯೋನೌ ವರ್ತಾಮಿ ಭೃಗುನಂದನ। ತದಾಽಹಂ ದೇವವತ್ಸರ್ವಮಾಚರಾಮಿ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-54-19 (93962) ಯದಾ ಗಂಧರ್ವಯೋನೌ ತು ವರ್ತಾಮಿ ಭೃಗುನಂದನ। ತದಾ ಗಂಧರ್ವವಚ್ಚೇಷ್ಟಾ ಸರ್ವಾಶ್ಚೇಷ್ಟಾಮಿ ಭಾರ್ಗವ॥ 14-54-20 (93963) ನಾಗಯೋನೌ ಯದಾ ಚೈವ ತದಾ ವರ್ತಾಮಿ ನಾಗವತ್। ಯಕ್ಷರಾಕ್ಷಸಯೋನ್ಯೋಸ್ತು ಯಥಾವದ್ವಿಚರಾಂಯಹಂ॥ 14-54-21 (93964) ಮಾನುಷ್ಯೇ ವರ್ತಮಾನೇ ತು ಕೃಪಣಂ ಯಾಚಿತಾ ಮಯಾ। ನ ಚ ತೇ ಜಾತಸಂಮೋಹಾ ವಚೋಽಗೃಹ್ಣಂತ ಮೋಹಿತಾಃ॥ 14-54-22 (93965) ಭಯಂ ಚ ಮಹದುದ್ದಿಶ್ಯ ತ್ರಾಸಿತಾಃ ಕುರವೋ ಮಯಾ। ಕ್ರುದ್ಧೇನ ಭೂತ್ವಾ ತು ಪುರ್ಯಥಾವದನುದರ್ಶಿತಾಃ॥ 14-54-23 (93966) ತೇಽಧರ್ಮೇಣೇಹ ಸಂಯುಕ್ತಾಃ ಪರೀತಾಃಕ ಕಾಲಧರ್ಮಣಾ। ಧರ್ಮೇಣ ನಿಹತಾ ಯುದ್ಧೇ ಗತಾಃ ಸ್ವರ್ಗಂ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-54-24 (93967) ಲೋಕೇಷು ಪಾಂಡವಾಶ್ಚೈವ ಗತಾಃ ಖ್ಯಾತಿಂ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮ। ಏತತ್ತೇ ಸರ್ವಮಾಖ್ಯಾತಂ ಯನ್ಮಾಂ ತ್ವಂ ಪರಿಪೃಚ್ಛಸಿ॥ ॥ 14-54-25 (93968) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಚತುಃಪಂಚಾಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 54 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-54-8 ದೈವತಾನಿ ಚ ಕರ್ಮಾಣಿ ವಿದ್ಧಿ ಸರ್ವಾನ್ಗುಣಾನ್ಮಮೇತಿ ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-54-10 ಓಂಕಾರಪ್ರಮುಖಾನಿತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥ 7-54-11 ಅಧ್ವರ್ಯುಃ ಕಲ್ಪನ ಇತಿ ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-54-12 ಗತಮೋಕ್ಷೇ ಮಹಾಧ್ವರೇ ಇತಿ ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-54-14 ಸರ್ವಭೂತಗುಣಾತ್ಮಕಮಿತಿ ಕ.ಟ.ಥ. ಪಾಠಃ॥ 7-54-19 ಪುನಸ್ತ್ವಹಂ ದೇವಯೋನಾವಿತಿ ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 055

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.55. ಅಧ್ಯಾಯಃ 055

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನೋದಂಕಾಯ ವಿಶ್ವರೂಪಪ್ರದರ್ಶನಪೂರ್ವಕಂ ಪಿಪಾಸಾಕಾಲೇ ಜಲಲಾಭರೂಪವರದಾನಂ॥ 1 ॥ ಕೃಷ್ಣೇನೋದಂಕಾಯಾಮೃತದಾನಂ ಚೋದಿತೇನೇಂದ್ರೇಣ ಕದಾಚಿದ್ವನಮಧ್ಯೇ ಪಿಪಾಸುಮುದಂಕಂಪ್ರತಿ ಚಂಡಾಲವೇಷೇಣ ಜಲಸ್ವೀಕಾರಪ್ರಾರ್ಥನೇ ಉದಂಕೇನ ಚಂಡಾಲತ್ವಬುದ್ಧ್ಯಾ ತದಧಿಕ್ಷೇಪಃ॥ 2 ॥ ಪಶ್ಚಾತ್ತಸ್ಯ ತಿರೋಧಾನೇನ ಪರಿತಪ್ಯಂತಮುದಂಕಂಪ್ರತಿ ತತ್ರ ಸಂನಿಹಿತೇನ ಕೃಷ್ಣೇನೇಂದ್ರಕೃತವಂಚನಾನಿವೇದನಪೂರ್ವಕಂ ಮರುಪ್ರದೇಶೇ ಜಲಲಾಭರೂಪವರದಾನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಉದಂಕ ಉವಾಚ। ಅಭಿಜಾನಾಮಿ ಜಗತಃ ಕರ್ತಾರಂ ತ್ವಾಂ ಜನಾರ್ದನ। ನೂನಂ ಭವತ್ಪ್ರಸಾದೋಽಯಮಿತಿ ಮೇ ನಾಸ್ತಿ ಸಂಶಯಃ॥ 14-55-1 (93969) ಚಿತ್ತಂ ಚ ಸುಪ್ರಸನ್ನಂ ಮೇ ತ್ವದ್ಭಾವಗತಮಚ್ಯುತ। ವಿನಿವೃತ್ತಶ್ಚ ಮೇ ಕೋಪ ಇತಿ ವಿದ್ಧಿ ಪರಂತಪ॥ 14-55-2 (93970) ಯದಿ ತ್ವನುಗ್ರಹಂ ಕಂಚಿತ್ತ್ವತ್ತೋಽರ್ಹಾಮಿ ಜನಾರ್ದನ। ದ್ರಷ್ಟುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ತೇ ರೂಪಂ ವೈಷ್ಣವಂ ತನ್ನಿದರ್ಶಯ॥ 14-55-3 (93971) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-55-4x (7873) ತತಃ ಸ ತಸ್ಮೈ ಪ್ರೀತಾತ್ಮಾ ದರ್ಶಯಾಮಾಸ ತದ್ವಪುಃ। ಶಾಶ್ವತಂ ವೈಷ್ಣವಂ ಧೀಮಾಂದದೃಶೇ ಯದ್ಧನಂಜಯಃ॥ 14-55-4 (93972) ಸ ದದರ್ಶ ಮಹಾತ್ಮಾನಂ ವಿಶ್ವರೂಪಂ ಮಹಾಭುಜಂ। ಸಹಸ್ರಸೂರ್ಯಪ್ರತಿಮಂ ದೀಪ್ತಿಮತ್ಪಾವಕೋಪಮಂ। ಸರ್ವಮಾಕಾಶಮಾವೃತ್ಯ ತಿಷ್ಠಂತಂ ಸರ್ವತೋಮುಖಂ॥ 14-55-5 (93973) ತದ್ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪರಮಂ ರೂಪಂ ವಿಷ್ಣೋರ್ವೈಷ್ಣವಮದ್ಭುತಂ। ವಿಸ್ಮಯಂ ಚ ಯಯೌ ವಿಪ್ರಸ್ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪರಮೇಶ್ವರಂ॥ 14-55-6 (93974) ಉದಂಕ ಉವಾಚ। 14-55-7x (7874) `ನಮೋನಮಸ್ತೇ ಸರ್ವಾತ್ಮನ್ನಾರಾಯಣ ಪರಾತ್ಮಕ। ಪರಮಾತ್ಮನ್ಪದ್ಮನಾಭ ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷ ಮಾಧವ॥ 14-55-7 (93975) ಹಿರಣ್ಯಗರ್ಭರೂಪಾಯ ಸಂಸಾರೋತ್ತಾರಣಾಯ ಚ। ಪುರುಷಾಯ ಪುರಾಣಾಯ ಶಾಂತಶ್ಯಾಮಾಯ ತೇ ನಮಃ॥ 14-55-8 (93976) ಅವಿದ್ಯಾತಿಮಿರಾದಿತ್ಯಂ ಭವವ್ಯಾಧಿಮಹೌಷಧಿಂ। ಸಂಸಾರಾರ್ಣವಸಾರಂ ತ್ವಾಂ ಪ್ರಣಮಾಮಿ ಗತಿರ್ಭವ॥ 14-55-9 (93977) ಸರ್ವವೇದೈಕವೇದ್ಯಾಯ ಸರ್ವವೇದಮಯಾಯ ಚ। ವಾಸುದೇವಾಯ ನಿತ್ಯಾಯ ನಮೋ ಭಕ್ತಪ್ರಿಯಾಯ ತೇ॥ 14-55-10 (93978) ದಯಯಾ ದುಃಖಮೋಹಾನ್ಮಾಂ ಸುಮುದ್ಧರ್ತುಮಿಹಾರ್ಹಸಿ। ಕರ್ಮಭಿರ್ಬಹುಭಿಃ ಪಾಪೈರ್ಬದ್ಧಂ ಪಾಹಿ ಜನಾರ್ದನ॥' 14-55-11 (93979) ವಿಶ್ವಕರ್ಮನ್ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ವಿಶ್ವಾತ್ಮನ್ವಿಶ್ವಕಸಂಭವ। ಪದ್ಂಯಾಂ ತೇ ಪೃಥಿವೀ ವ್ಯಾಪ್ತಾ ಶಿರಸಾ ಚಾವೃತಂ ನಭಃ॥ 14-55-12 (93980) ದ್ಯಾವಾಪೃಥಿವ್ಯೋರ್ಯನ್ಮಧ್ಯಂ ಜಠರೇಣ ತವಾವೃತಂ। ಭುಜಾಭ್ಯಾಮಾವೃತಾಶ್ಚಾಶಾಸ್ತ್ವಮಿದಂ ಸರ್ವಮಚ್ಯುತ॥ 14-55-13 (93981) ಸಂಹರಸ್ವ ಪುನರ್ದೇವ ರೂಪಮಕ್ಷಯ್ಯಮುತ್ತಮಂ। ಪುನಸ್ತ್ವಾಂ ಸ್ವೇನ ರೂಪೇಣ ದ್ರಷ್ಟುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಶಾಶ್ವತಂ॥ 14-55-14 (93982) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-55-15x (7875) ತಮುವಾಚ ಪ್ರಸನ್ನಾತ್ಮಾ ಗೋವಿಂದೋ ಜನಮೇಜಯ। ವರಂ ವೃಣೀಷ್ವೇತಿ ತದಾ ತಮುದಂಕೋಽಬ್ರವೀದಿದಂ। 14-55-15 (93983) ಪರ್ಯಾಪ್ತ ಏಷ ಏವಾದ್ಯ ವರಸ್ತ್ವತ್ತೋ ಮಹಾದ್ಯುತೇ। ಯತ್ತೇ ರೂಪಮಿದಂ ಕೃಷ್ಣ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಪ್ರಭವಾಪ್ಯಯಂ॥ 14-55-16 (93984) ತಮಬ್ರಕವೀತ್ಪುನಃ ಕೃಷ್ಣೋ ಮಾ ತ್ವಮತ್ರ ವಿಚಾರಯ। ಅವಶ್ಯಮೇತತ್ಕರ್ತವ್ಯಮಮೋಘಂ ದರ್ಶನಂ ಮಮ॥ 14-55-17 (93985) ಉದಂಕಕ ಉವಾಚ। 14-55-18x (7876) ಅವಶ್ಯಂ ಕರಣೀಯಂ ಚ ಯದ್ಯೇತನ್ಮನ್ಯಸೇ ವಿಭೋ। ತೋಯಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಯತ್ರೇಷ್ಟಂ ಮರುಷ್ವೇತದ್ಧಿ ದುರ್ಲಭಂ॥ 14-55-18 (93986) ತತಃ ಸಂಹೃತ್ಯ ತತ್ತೇಜಃ ಪ್ರೋವಾಚೋದಂಕಮೀಶ್ವರಃ। ಏಷ್ಟವ್ಯೇ ಸತಿ ಚಿಂತ್ಯೋಽಹಮಿತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ದ್ವಾರಕಾಂ ಯಯೌ॥ 14-55-19 (93987) ತತಃ ಕದಾಚಿದ್ಭಗವಾನುದಂಕಸ್ತೋಯಕಾಂಕ್ಷಯಾ। ತೃಷಿತಃ ಪರಿಚಕ್ರಾಮ ಮರೌ ಸಸ್ಮಾರ ಚಾಚ್ಯುತಂ॥ 14-55-20 (93988) ತತೋ ದಿಗ್ವಾಸಸಂ ಧೀಮಾನ್ಮಾತಂಗಂ ಮಲಪಂಕಿನಂ। ಅಪಶ್ಯತ ಮರೌ ತಸ್ಮಿಞ್ಶ್ವಯೂಥಪರಿವಾರಿತಂ॥ 14-55-21 (93989) ಭೀಷಣಂ ಬದ್ಧನಿಸ್ತ್ರಿಂಶಂ ಬಾಣಕಾರ್ಮುಕಧಾರಿಣಂ। ತಸ್ಯಾಧಃಸ್ರೋತಸೋಽಪಶ್ಯದ್ವಾರಿ ಭೂರಿ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಃ॥ 14-55-22 (93990) ಸ್ಮರನ್ನೇವ ಚ ತಂ ಪ್ರಾಹ ಮಾತಂಗಃ ಪ್ರಹಸನ್ನಿವ। ಏಹ್ಯುದಂಕ ಪ್ರತೀಚ್ಛಸ್ವ ಮತ್ತೋ ವಾರಿ ಭೃಗೂದ್ವಹ। ಕೃಪಾ ಹಿ ಮೇ ಸುಮಹತೀ ತ್ವಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತೃಟ್ಸಮಾಶ್ರಿತಂ॥ 14-55-23 (93991) ಇತ್ಯುಕ್ತಸ್ತೇನ ಸ ಮುನಿಸ್ತತ್ತೋಯಂ ನಾಭ್ಯನಂದನ। ಚಿಕ್ಷೇಪ ಚ ಸ ತಂ ಧೀಮಾನ್ವಾಗ್ಭಿರುಗ್ರಾಭಿರಚ್ಯುತಂ। 14-55-24 (93992) ಪುನಃಪುನಶ್ಚ ಮಾತಂಗ ಪಿಬಸ್ವೇತಿ ತಮಬ್ರವೀತ್। ನ ಚಾಪಿಬತ್ಸ ಸಕ್ರೋಧಃ ಕ್ಷುಭಿತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ॥ 14-55-25 (93993) ಸ ತಥಾ ನಿಶ್ಚಯಾತ್ತೇನ ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾತೋ ಮಹಾತ್ಮನಾ। ಶ್ವಭಿಃ ಸಹ ಮಹಾರಾಜ ತತ್ರೈವಾಂತರಧೀಯತ॥ 14-55-26 (93994) ಉದಂಕಸ್ತಂ ತಥಾ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತತೋ ವ್ರೀಡಿತಮಾನಸಃ। ಮೇನೇ ಪ್ರಲಬ್ಧಮಾತ್ಮಾನಂ ಕೃಷ್ಣೇನಾಮಿತ್ರಘಾತಿನಾ॥ 14-55-27 (93995) ಅಥ ತೇನೈವ ಮಾರ್ಗೇಣ ಶಂಕಚಕ್ರಗದಾಧರಃ। ಆಜಗಾಮ ಮಹಾಬಾಹುರುದಂಕಶ್ಚೈನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-55-28 (93996) ನ ಯುಕ್ತಂ ತಾದೃಶಂ ದಾತುಂ ತ್ವಯಾ ಪುರುಷಸತ್ತಮ। ಸಲಿಲಂ ವಿಪ್ರಮುಖ್ಯೇಭ್ಯೋ ಮಾತಂಗಸ್ರೋತಸಾ ವಿಭೋ॥ 14-55-29 (93997) ಇತ್ಯುಕ್ತವಚನಂ ತಂ ತು ಮಹಾಬುದ್ಧಿರ್ಜನಾರ್ದನಃ। ಉದಂಕಂ ಶ್ಲಕ್ಷ್ಣಯಾ ವಾಚಾ ಸಾಂತ್ವಯನ್ನಿದಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-55-30 (93998) ಯಾದೃಶೇನೇಹ ರೂಪೇಣ ಯೋಗ್ಯಂ ದಾತುಂ ಧೃತೇನ ವೈ। ತಾದೃಶಂ ಖಲು ತೇ ದತ್ತಂ ಯಚ್ಚ ತ್ವಂ ನಾವಬುಧ್ಯಥಾಃ॥ 14-55-31 (93999) ಮಯಾ ತ್ವದರ್ಥಮುಕ್ತೋ ವೈ ವಜ್ರಪಾಣಿಃ ಪುರಂದರಃ। ಉದಂಕಾಯಾಮೃತಂ ದೇಹಿ ತೋಯರೂಪಮಿತಿ ಪ್ರಭುಃ॥ 14-55-32 (94000) ಸ ಮಾಮುವಾಚ ದೇವೇಂದ್ರ ನ ಮರ್ತ್ಯೋಽಮರ್ತ್ಯತಾಂ ವ್ರಜೇತ್। ಅನ್ಯಮಸ್ಮೈ ವರಂ ದೇಹೀತ್ಯಸಕೃದ್ಭೃಗುನಂದನ॥ 14-55-33 (94001) ಅಮೃತಂ ದೇಯಮಿತ್ಯೇವ ಮಯೋಕ್ತಃ ಸ ಶಚೀಪತಿಃ। ಸ ಮಾಂ ಪ್ರಸಾದ್ಯ ದೇವೇಂದ್ರಃ ಪುನರೇವೇದಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-55-34 (94002) ಯದಿ ದೇಯಮವಶ್ಯಂ ವೈ ಮಾತಂಗೋಽಹಂ ಮಹಾಮತೇ। ಭೂತ್ವಾಽಮೃತಂ ಪ್ರದಾಸ್ಯಾಮಿ ಭಾರ್ಗವಾಯ ಮಹಾತ್ಮನೇ॥ 14-55-35 (94003) ಯದ್ಯೇವಂ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣಾತಿ ಭಾರ್ಗವೋಽಮೃತಮದ್ಯ ವೈ। ಪ್ರದಾತುಮೇಷ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಭಾರ್ಗವಸ್ಯಾಮೃತಂ ವಿಭೋ। ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾತಸ್ತ್ವಹಂ ತೇನ ದಾಸ್ಯಾಮಿ ನ ಕಥಂಚನ॥ 14-55-36 (94004) ಸ ತಥಾ ಸಮಯಂ ಕೃತ್ವಾ ತೇನ ರೂಪೇಣ ವಾಸವಃ। ಉಪಸ್ಥಿತಸ್ತ್ವಯಾ ಚಾಪಿ ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾತೋಽಮೃತಂ ದದತ್। ಚಾಂಡಾಲರೂಪೀ ಭಗವಾನ್ಸುಮಹಾಂಸ್ತೇ ವ್ಯತಿಕ್ರಮಃ॥ 14-55-37 (94005) ಯತ್ತು ಶಕ್ಯಂ ಮಯಾ ಕರ್ತುಂ ಭೂಯ ಏವ ತವೇಪ್ಸಿತಂ। ತೋಯೇಪ್ಸಾಂ ತವ ದುರ್ಧರ್ಷಾಂ ಕರಿಷ್ಯೇ ಸಫಲಾಮಹಂ॥ 14-55-38 (94006) ಯೇಷ್ವಹಃಸು ಚ ತೇ ಬ್ರಹ್ಮನ್ಸಲಿಲೇಪ್ಸಾ ಭವಿಷ್ಯತಿ। ತದಾ ಮರೌ ಭವಿಷ್ಯಂತಿ ಜಲಪೂರ್ಣಾಃ ಪಯೋಧರಾಃ॥ 14-55-39 (94007) ರಸವಚ್ಚ ಪ್ರದಾಸ್ಯಂತಿ ತೋಯಂ ತೇ ಭೃಗುನಂದನ। ಉದಂಗಮೇಘಾ ಇತ್ಯುಕ್ತಾಃ ಖ್ಯಾತಿಂ ಯಾಸ್ಯಂತಿ ಚಾಪಿ ತೇ॥ 14-55-40 (94008) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರೀತಿಮಾನ್ವಿಪ್ರಃ ಕೃಷ್ಣೇನ ಸ ಬಭೂವ ಹ। ಅದ್ಯಾಪ್ಯುದಂಕಮೇಘಾಶ್ಚ ಮರೌ ವರ್ಷಂತಿ ಭಾರತ॥ ॥ 14-55-41 (94009) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಪಂಚಪಶ್ಚಾಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 55 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-55-3 ತೇ ರೂಪಮೈಶ್ವರಮಿತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥ 7-55-19 ಏಷ್ಟವ್ಯೇ ಜಲೇಽಪೇಕ್ಷಿತೇ ಸತಿ॥ 7-55-21 ಮಾತಂಗಂ ಚಂಡಾಲವಿಶೇಷಂ॥ 7-55-22 ಅಧಃ ಪಾದದೇಶೇ ಸ್ರೋತಸೋ ದೃತೇರ್ವಾರೀತಿ ಸಂಬಂಧಃ। ತತಃ ಶಂಕಿತಮಾನಸ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-55-24 ಚಿಕ್ಷೇಪ ನಿಂದಿತವಾನ್॥ 7-55-27 ಪ್ರಲಬ್ಧಂ ವಂಚಿತಂ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 056

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.56. ಅಧ್ಯಾಯಃ 056

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ವೈಶಂಪಾಯನೇನ ಜನಮೇಜಯಂಪ್ರತ್ಯುದಂಕೋಪಾಖ್ಯಾನಕಥನಾರಂಭಃ॥ 1 ॥ ಉದಂಕಕೃತಪರಿಚರ್ಯಾವಿಶೇಷತುಷ್ಟೇನ ಗೌತಮೇನ ತಸ್ಮೈ ಪ್ರೀತ್ಯತಿಶಯೇನ ಚಿರಾದಪಿ ಗೃಹಗಮನಾಯಾಭ್ಯನನುಜ್ಞಾನಂ॥ 2 ॥ ಕದಾಚನ ಗುರುಶಾಸನೇನ ಕಾಷ್ಠಮಾರಮಾಹೃತವತೋದಂಕೇನ ಕಾಷ್ಠಲಗ್ನಜರಾಪಲಿತನಿಜಕೇಶಾವಲೋಕನೇನ ಪರಿದೇವನಂ॥ 3 ॥ ತತಸ್ತದಬೋಧಿತನಿಜರೋದನಹೇತುನಾ ಗುರುಣಾ ತಸ್ಮೈ ನಿಜತನಯಾಪ್ರತಿಪಾದನಂ॥ 4 ॥ ತತಸ್ತೇನ ಗುರುಪತ್ನೀನಿದೇಶೇನ ಕುಂಡಲಯಾಚನಾಯ ಸೌದಾಸಂಪ್ರತಿ ಗಮನಂ॥ 5 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಜನಮೇಜಯ ಉವಾಚ। ಉದಂಕಃ ಕೇನ ತಪಸಾ ಸಂಯುಕ್ತೋ ವೈ ಮಹಾಮನಾಃ। ಯಃ ಶಾಪಂ ದಾತುಕಾಮೋಽಭೂದ್ವಿಷ್ಣವೇ ಪ್ರಭವಿಷ್ವವೇ॥ 14-56-1 (94010) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-56-2x (7877) ಉದಂಕೋ ಮಹತಾ ಯುಕ್ತಸ್ತಪಸಾ ಜನಮೇಜಯ। ಗುರಭಕ್ತಃ ಸ ತೇಜಸ್ವೀ ನಾನ್ಯತ್ಕಿಂಚಿದಪೂಜಯತ್॥ 14-56-2 (94011) ಸರ್ವೇಷಾಮೃಷಿಪುತ್ರಾಣಾಮೇಷ ಆಸೀನ್ಮನೋರಥಃ। ಔದಂಕೀಂ ಗುರುವೃತ್ತಿಂ ವೈ ಪ್ರಾಪ್ನುಯಾಮೇತಿ ಭಾರತ॥ 14-56-3 (94012) ಗೌತಮಸ್ಯ ತು ಶಿಷ್ಯಾಣಾಂ ಬಹೂನಾಂ ಜನಮೇಜಯ। ಉದಂಕೇಽಭ್ಯಧಿಕಾ ಪ್ರೀತಿಃ ಸ್ನೇಹಶ್ಚೈವಾಭವತ್ತದಾ॥ 14-56-4 (94013) ಸ ತಸ್ಯ ದಮಶೌಚಾಭ್ಯಾಂ ವಿಕ್ರಾಂತೇನ ಚ ಕರ್ಮಣಾ। ಸಂಯಕ್ಚೈವೋಪಚಾರೇಣ ಗೌತಮಃ ಪ್ರೀತಿಮಾನಭೂತ್॥ 14-56-5 (94014) ಅಥ ಶಿಷ್ಯಸಹಸ್ರಾಣಿ ಸಮನುಜ್ಞಾಯ ಗೌತಮಃ। ಉದಂಕಂ ಪರಯಾ ಪ್ರೀತ್ಯಾ ನಾಭ್ಯನುಜ್ಞಾತುಮೈಚ್ಛತ॥ 14-56-6 (94015) ತಂ ಕ್ರಮೇಣ ಜರಾ ತಾತ ಪ್ರತಿಪೇದೇ ಮಹಾಮುನಿಂ। ನ ಚಾನ್ವಬುಧ್ಯತ ತದಾ ಸ ಮುನಿರ್ಗುರುವತ್ಸಲಃ॥ 14-56-7 (94016) ತತಃ ಕದಾಚಿದ್ರಾಜೇಂದ್ರ ಕಾಷ್ಠಾನ್ಯಾನಯಿತುಂ ಯಯೌ। ಉದಂಕಃ ಕಾಷ್ಠಭಾರಂ ಚ ಮಹಾಂತಂ ಸಮುಪಾನಯತ್॥ 14-56-8 (94017) ಸ ತದ್ಭಾರಾಭಿಭೂತಾತ್ಮಾ ಕಾಷ್ಠಭಾರಮರಿಂದಮ। ನಿಚಿಕ್ಷೇಪ ಕ್ಷಿತೌ ರಾಜನ್ಪರಿಶ್ರಾಂತೋ ಬುಭುಕ್ಷಿತಃ॥ 14-56-9 (94018) ತಸ್ಯ ಕಾಷ್ಠೇ ವಿಲಗ್ನಾಽಭೂಜ್ಜಟಾ ರೂಪ್ಯಸಮಪ್ರಭಾ। ತತಃ ಕಾಷ್ಠೈಃ ಸಹ ತದಾ ಪಪಾತ ಧರಣೀತಲಂ॥ 14-56-10 (94019) ತತಃ ಸ ಭಾರನಿಷ್ಪಿಷ್ಟಃ ಕ್ಷುಧಾವಿಷ್ಟಶ್ಚ ಭಾರತ। ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತಾಂ ವಯಸೋಽವಸ್ಥಾಂ ರುರೋದಾರ್ತಸ್ವರಂ ತದಾ॥ 14-56-11 (94020) ತತೋ ಗುರುಸುತಾ ತಸ್ಯ ಪದ್ಮಪತ್ರನಿಭಾನನಾ। ಜಗ್ರಾಹಾಶ್ರೂಣಿ ಸುಶ್ರೋಣೀ ಕರೇಣ ಪೃಥುಲೋಚನಾ। ಪಿತುರ್ನಿಯೋಗಾದ್ಭಾವಜ್ಞಾ ಶಿರಸಾಽವನತಾ ತದಾ॥ 14-56-12 (94021) ತಸ್ಯಾ ನಿಪೇತತುರ್ದಗ್ಧೌ ಕರೌ ತೈರಶ್ರುಬಿಂದುಭಿಃ। ನ ಹಿ ತಾನಶ್ರುಪಾತಾಂಸ್ತು ಶಕ್ತಾ ಧಾರಯಿತುಂ ಮಹೀ। ಗೌತಮಸ್ತ್ವಬ್ರವೀದ್ವಿಪ್ರಮುದಂಕಂ ಪ್ರೀತಮಾನಸಃ॥ 14-56-13 (94022) ಕಸ್ಮಾತ್ತಾತ ತವಾದ್ಯೇಹ ಶೋಕೋತ್ತರಮಿದಂ ಮನಃ। ಸ ಸ್ವೈರಂ ಬ್ರೂಹಿ ವಿಪ್ರರ್ಷೇ ಶ್ರೋತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ತತ್ತ್ವತಃ॥ 14-56-14 (94023) ಉದಂಕ ಉವಾಚ। 14-56-15x (7878) ಭವದ್ಗತೇನ ಮನಸಾ ಭವತ್ಪ್ರಿಯಚಿಕೀರ್ಷಯಾ। ಭವದ್ಭಕ್ತಿಗತೇನೇಹ ಭವದ್ಭಾವಾನುಗೇನ ಚ॥ 14-56-15 (94024) ಜರೇಯಂ ನಾಘಬುದ್ಧಾ ಮೇ ನಾಭಿಜ್ಞಾತಂ ಸುಖಂ ಚ ಮೇ। ಶತವರ್ಷೋಷಿತಂ ಮಾಂ ಹಿ ನ ತ್ವಮನ್ಯನುಜಾನಿಥಾಃ॥ 14-56-16 (94025) ಭವತಾ ತ್ವಭ್ಯನುಜ್ಞಾತಾಃ ಶಿಷ್ಯಾಃ ಪ್ರತ್ಯವರಾ ಮಮ। ಉಪಪನ್ನಾ ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಠ ಶತಶೋಽಥ ಸಹಸ್ರಶಃ॥ 14-56-17 (94026) ಗೌತಮ ಉವಾಚ। 14-56-18x (7879) ತ್ವತ್ಪ್ರೀತಿಯುಕ್ತೇನ ಮಯಾ ಗುರುಶುಶ್ರೂಷಯಾ ತವ। ವ್ಯತಿಕ್ರಾಮನ್ಮಹಾಕಾಲೋ ನಾವಬುದ್ಧೋ ದ್ವಿಜರ್ಷಭ॥ 14-56-18 (94027) ಕಿಂ ತ್ವದ್ಯ ಯದಿ ತೇ ಶ್ರದ್ಧಾ ಗಮನಂ ಪ್ರತಿ ಭಾರ್ಗವ। ಅನುಜ್ಞಾಂ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಯ ತ್ವಂ ಸ್ವಗೃಹಾನ್ಗಚ್ಛ ಮಾಚಿರಂ॥ 14-56-19 (94028) ಉದಂಕ ಉವಾಚ। 14-56-20x (7880) ಗುರ್ವರ್ತಂ ಕಂ ಪ್ರಯಚ್ಛಾಮಿ ಬ್ರೂಹಿ ತ್ವಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ। ತಮುಪಾಹೃತ್ಯ ಗಚ್ಛೇಯಮನುಜ್ಞಾತಸ್ತ್ವಯಾ ವಿಭೋ॥ 14-56-20 (94029) ಗೌತಮ ಉವಾಚ। 14-56-21x (7881) ದಕ್ಷಿಣಾಪರಿತೋಷೋ ವೈ ಗುರೂಣಾಂ ಸದ್ಭಿರುಚ್ಯತೇ। ತವಿ ಹ್ಯಾಚರತೋ ಧರ್ಮಂ ತುಷ್ಟೋಽಹಂ ವೈ ನ ಸಂಶಯಃ। ಇತ್ಥಂ ಚ ಪರಿತುಷ್ಟಂ ಮಾಂ ವಿಜಾನೀಹಿ ಭೃಗೂದ್ವಹ॥ 14-56-21 (94030) ಯುವಾ ಷೋಡಶವರ್ಷೋ ಹಿ ಯದ್ಯದ್ಯ ಭವಿತಾ ಭವಾನ್। ದದಾನಿ ಪತ್ನೀಂ ಕನ್ಯಾಂ ಚ ಸ್ವಾಂ ತೇ ದುಹಿತರಂ ದ್ವಿಜ। ಏತಾಮೃತೇಽಂಗನಾ ನಾನ್ಯಾ ತ್ವತ್ತೇಜೋಽರ್ಹತಿ ಸೇವಿತುಂ॥ 14-56-22 (94031) ತತಸ್ತಾಂ ಪ್ರತಿಜಗ್ರಾಹ ಯುವಾ ಭೂತ್ವಾ ಯಶಸ್ವಿನೀಂ। ಗುರುಣಾ ಚಾಭ್ಯನುಜ್ಞಾತೋ ಗುರುಪತ್ನೀಮಥಾಬ್ರವೀತ್॥ 14-56-23 (94032) ಕಿಂ ಭವತ್ಯೈ ಪ್ರಯಚ್ಛಾಮಿ ಗುರ್ವರ್ಥಂ ವಿನಿಯುಂಕ್ಷ ಮಾಂ। ಪ್ರಿಯಂ ಹಿತಂ ಚ ಕಾಂಕ್ಷಾಮಿ ಪ್ರಾಣೈರಪಿ ಧನೈರಪಿ॥ 14-56-24 (94033) ಯದ್ದುರ್ಲಭಂ ಹಿ ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ರತ್ನಮತ್ಯದ್ಭುತಂ ಮಹತ್। ತದಾನಯೇಯಂ ತಪಸಾ ನ ಹಿ ಮೇಽತ್ರಾಸ್ತಿ ಸಂಶಯಃ॥ 14-56-25 (94034) ಅಹಲ್ಯೋವಾಚ। 14-56-26x (7882) ಪರಿತುಷ್ಟಾಽಸ್ಮಿ ತೇ ವಿಪ್ರ ನಿತ್ಯಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ತವಾನಘ। ಪರ್ಯಾಪ್ತಮೇತದ್ಭದ್ರಂ ತೇ ಗಚ್ಛ ತಾತ ಯಥೇಪ್ಸಿತಂ॥ 14-56-26 (94035) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-56-27x (7883) ಉದಂಕಸ್ತು ಮಹಾರಾಜ ಪುನರೇವಾಬ್ರವೀದ್ವಚಃ। ಆಜ್ಞಾಪಯಸ್ವ ಮಾಂ ಮಾತಃ ಕರ್ತವ್ಯಂ ಚ ತವ ಪ್ರಿಯಂ॥ 14-56-27 (94036) ಅಹಲ್ಯೋವಾಚ। 14-56-28x (7884) ಸೌದಾಸಪತ್ನ್ಯಾ ವಿಧೃತೇ ದಿವ್ಯೇ ಯೇ ಮಣಿಕುಂಡಲೇ। ತೇ ಸಮಾನಯ ಭದ್ರಂ ತೇ ಗುರ್ವರ್ಥಃ ಸುಕೃತೋ ಭವೇತ್॥ 14-56-28 (94037) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-56-29x (7885) ಸ ತಥೇತಿ ಪ್ರತಿಶ್ರುತ್ಯ ಜಗಾಮ ಜನಮೇಜಯ। ಗುರುಪತ್ನೀಪ್ರಿಯಾರ್ಥಂ ವೈ ತೇ ಸಮಾನಯಿತುಂ ತದಾ॥ 14-56-29 (94038) ಸ ಜಗಾಮ ತತಃ ಶೀಘ್ರಮುದಂಕೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ್ಷಭಃ। ಸೌದಾಸಂ ಪುರುಷಾದಂ ವೈ ಭಿಕ್ಷಿತುಂ ಮಣಿಕುಂಡಲೇ॥ 14-56-30 (94039) ಗೌತಮಸ್ತ್ವಬ್ರವೀತ್ಪತ್ನೀಮುದಂಕೋ ನಾತ್ರ ದೃಶ್ಯತೇ। ಇತಿ ಪೃಷ್ಟಾ ತಮಾಚಷ್ಟ ಕುಂಡಲಾರ್ಥೇ ಗತಂ ಚ ಸಾ॥ 14-56-31 (94040) ತತಃ ಪ್ರೋವಾಚ ಪತ್ನೀಂ ಸ ನ ತೇ ಸಂಯಗಿದಂ ಕೃತಂ। ಶಪ್ತಃ ಸ ಪಾರ್ಥಿವೋ ನೂನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ತಂ ವಧಿಷ್ಯತಿ॥ 14-56-32 (94041) ಅಹಲ್ಯೋವಾಚ। 14-56-33x (7886) ಅಜಾನಂತ್ಯಾ ನಿಯುಕ್ತಃ ಸ ಭಗವನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಮಯಾ। ಭವತ್ಪ್ರಸಾದಾನ್ನ ಭಯಂ ಕಿಂಚಿತ್ತಸ್ಯ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-56-33 (94042) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರಾಹ ತಾಂ ಪತ್ನೀಮೇವಮಸ್ತ್ವಿತಿ ಗೌತಮಃ। ಉದಂಕೋಽಪಿ ವನೇ ಶೂನ್ಯೇ ರಾಜಾನಂ ತಂ ದದರ್ಶ ಹ॥ ॥ 14-56-34 (94043) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಷಟ್ಪಂಚಾಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 56 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-56-11 ನಿಷ್ಪಿಷ್ಟಃ ಚೂರ್ಣೀಭೂತ ಇವ। ಕವೇರಾರ್ತಸ್ಯ ಧೀಮತ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-56-16 ಅಭ್ಯನುಜಾನಿಥಾಃ ಅಭ್ಯನ್ವಜಾನೀಥಾ ಅಭ್ಯನುಜ್ಞಾತವಾನಸಿ॥ 7-56-26 ನಿತ್ಯಂ ಭಗವತಾ ಸಹೇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 057

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.57. ಅಧ್ಯಾಯಃ 057

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಶಾಪಾದ್ರಾಕ್ಷಸತ್ವಂ ಗತೇನ ಸೌದಾಸೇನೋದಂಕಭಕ್ಷಣೋದ್ಯಮೇ ಉದಂಕೇನ ಪುನಃ ಪ್ರತ್ಯಾಗಮನಪ್ರತಿಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕಂ ತಂಪ್ರತಿ ಕುಂಡಲಯಾಚನಂ॥ 1 ॥ ಉದಂಕೇನ ಸೌದಾಸವಚಸಾ ತತ್ಪತ್ನೀಂಪ್ರತಿ ಕುಂಡಲಯಾಚನೇ ತಯಾ ತಂಪ್ರತಿ ಮಣಿಕುಂಡಲಮಹಿಮಾದಿಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ರಾಜಾಭಿಜ್ಞಾನಾನಯನಚೋದನಾ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಸ ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತಥಾಭೂತಂ ರಾಜಾನಂ ಘೋರದರ್ಶನಂ। ದೀರ್ಘಶ್ಮಶ್ರುಧರಂ ನೄಣಾಂ ಶೋಣಿತೇನ ಸಮುಕ್ಷಿತಂ॥ 14-57-1 (94044) ಚಕಾರ ನ ವ್ಯಥಾಂ ವಿಪ್ರೋ ರಾಜಾ ತ್ವೇನಮಥಾಬ್ರವೀತ್। ಪ್ರತ್ಯುತ್ಥಾಯ ಮಹಾತೇಜಾ ಭಯಕರ್ತಾ ಯಮೋಪಮಃ॥ 14-57-2 (94045) ದಿಷ್ಟ್ಯಾ ತ್ವಮಸಿ ಕಲ್ಯಾಣ ಷಷ್ಠೇ ಕಾಲೇ ಮಮಾಂತಿಕಂ। ಭಕ್ಷ್ಯಂ ಮೃಗಯಮಾಣಸ್ಯ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತೋ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ॥ 14-57-3 (94046) ಉದಂಗ ಉವಾಚ। 14-57-4x (7887) ರಾಜನ್ಗುರ್ವರ್ಥಿನಂ ವಿದ್ಧಿ ಚರಂತಂ ಮಾಮಿಹಾಗತಂ। ನ ಚ ಗುರ್ವರ್ಥಮುದ್ಯುಕ್ತಂ ಹಿಂಸ್ಯಮಾಹುರ್ಮನೀಷಿಣಃ॥ 14-57-4 (94047) ರಾಜೋವಾಚ। 14-57-5x (7888) ಷಷ್ಠೇ ಕಾಲೇ ಮಮಾಹಾರೋ ವಿಹಿತೋ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ। ನ ಶಕ್ಯಸ್ತ್ವಂ ಸಮುತ್ಸ್ರಷ್ಟುಂ ಕ್ಷುಧಿತೇನ ಮಯಾಽದ್ಯ ವೈ॥ 14-57-5 (94048) ಉದಂಕ ಉವಾಚ। 14-57-6x (7889) ಏವಮಸ್ತು ಮಹಾರಾಜಿ ಸಮಯಃ ಕ್ರಿಯತಾಂ ತು ಮೇ। ಗುರ್ವರ್ಥಮಭಿನಿರ್ವರ್ತ್ಯ ಪುನರೇಷ್ಯಾಮಿ ತೇ ವಶಂ॥ 14-57-6 (94049) ಸಂಶ್ರುತಶ್ಚ ಮಯಾ ಯೋಽರ್ಥೋ ಗುರವೇ ರಾಜಸತ್ತಮ। ತ್ವದಧೀನಃ ಸ ರಾಜೇಂದ್ರ ತಂ ತ್ವಾಂ ಭಿಕ್ಷೇ ನರೇಶ್ವರ॥ 14-57-7 (94050) ದದಾಸಿ ವಿಪ್ರಮುಖ್ಯೇಭ್ಯಸ್ತ್ವಂ ಹಿ ರತ್ನಾನಿ ನಿತ್ಯದಾ। ದಾತಾ ಚ ತ್ವಂ ನರವ್ಯಾಘ್ರ ಪಾತ್ರಭೂತಃ ಕ್ಷಿತಾವಿಹ। ಪಾತ್ರಂ ಪ್ರತಿಗ್ರಹೇ ಚಾಪಿ ವಿದ್ಧಿ ಮಾಂ ನೃಪಸತ್ತಮ॥ 14-57-8 (94051) ಉಪಾಹೃತ್ಯ ಗುರೋರರ್ಥಂ ತ್ವದಾಯತ್ತಮರಿಂದಮ। ಸಮಯೇನೇಹ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪುನರೇಷ್ಯಾಮಿ ತೇ ವಶಂ॥ 14-57-9 (94052) ಸತ್ಯಂ ತೇ ಪ್ರತಿಜಾನಾಮಿ ನಾತ್ರ ಮಿಥ್ಯಾ ಕಥಂಚನ। ಅನೃತಂ ನೋಕ್ತಪೂರ್ವಂ ಮೇ ಸ್ವೈರೇಷ್ವಪಿ ಕುತೋಽನ್ಯಥಾ॥ 14-57-10 (94053) ಸೌದಾಸ ಉವಾಚ। 14-57-11x (7890) ಯದಿ ಮತ್ತಸ್ತವಾಯತ್ತೋ ಗುರ್ವರ್ಥಃ ಕೃತ ಏವ ಸಃ। ಯದಿ ಚಾಸ್ತಿ ಪ್ರತಿಗ್ರಾಹ್ಯಂ ಸಾಂಪ್ರತಂ ತದ್ವದಸ್ವ ಮೇ॥ 14-57-11 (94054) ಉದಂಕ ಉವಾಚ। 14-57-12x (7891) ಪ್ರತಿಗ್ರಾಹ್ಯೋ ಮತೋ ಮೇ ತ್ವಂ ಸದೈವ ಪುರುಷರ್ಷಭ। ಸೋಹಂ ತ್ವಾಮನುಸಂಪ್ರಾಪ್ತೋ ಭಿಕ್ಷಿತುಂ ಮಣಿಕುಂಡಲೇ॥ 14-57-12 (94055) ಸೌದಾಸ ಉವಾಚ। 14-57-13x (7892) ಪತ್ನ್ಯಾಸ್ತೇ ಮಮ ವಿಪ್ರರ್ಷೇ ಉಚಿತೇ ಮಣಿಕುಂಡಲೇ। ವರಯಾರ್ಥಂ ತ್ವಮನ್ಯಂ ವೈ ತಂ ತೇ ದಾಸ್ಯಾಮಿ ಸುವ್ರತ॥ 14-57-13 (94056) ಉದಂಗ ಉವಾಚ। 14-57-14x (7893) ಅಲಂ ತೇ ವ್ಯಪದೇಶೇನ ಪ್ರಮಾಣಂ ಯದಿ ತೇ ವಯಂ। ಪ್ರಯಚ್ಛ ಕುಂಡಲೇ ಮಹ್ಯಂ ಸತ್ಯವಾಗ್ಭವ ಪಾರ್ಥಿವ॥ 14-57-14 (94057) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-57-15x (7894) ಇತ್ಯುಕ್ತಸ್ತ್ವಬ್ರವೀದ್ರಾಜಾ ತಮುದಂಕಂ ಪುನರ್ವಚಃ। ಗಚ್ಛ ಮದ್ವಚನಾದ್ದೇವೀಂ ಬ್ರೂಹಿ ದೇಹೀತಿ ಸತ್ತಮ॥ 14-57-15 (94058) ಸೈವಮುಕ್ತಾ ತ್ವಯಾ ನೂನಂ ಮದ್ವಾಕ್ಯೇನ ಶುಚಿವ್ರತಾ। ಪ್ರದಾಸ್ಯತಿ ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಠ ಕುಂಡಲೇ ತೇ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-57-16 (94059) ಉದಂಕ ಉವಾಚ। 14-57-17x (7895) ಕ್ವ ಪತ್ನೀ ಭವತಃ ಶಕ್ಯಾ ಮಯಾ ದ್ರಷ್ಟುಂ ನರೇಶ್ವರ। ಸ್ವಯಂ ವಾಽಪಿ ಭವಾನ್ಪತ್ನೀಂ ಕಿಮರ್ಥಂ ನೋಪಸರ್ಪತಿ॥ 14-57-17 (94060) ಸೌದಾಸ ಉವಾಚ। 14-57-18x (7896) ತಾಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯತಿ ಭವಾನದ್ಯ ಕಾಸ್ಮಿಂಶ್ಚಿದ್ವನನಿರ್ಝರೇ। ಷಷ್ಠೇ ಕಾಲೇ ನ ಹಿ ಮಯಾ ಸಾ ಶಕ್ಯಾ ದ್ರಷ್ಟುಮದ್ಯ ವೈ॥ 14-57-18 (94061) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-57-19x (7897) ಉದಂಕಸ್ತು ತಥೋಕ್ತಃ ಸ ಜಗಾಮ ಭರತರ್ಷಭ। ಮದಯಂತೀಂ ಚ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸ ಜ್ಞಾಪಯತ್ಸ್ವಪ್ರಯೋಜನಂ॥ 14-57-19 (94062) ಸೌದಾಸವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ತತಃ ಸಾ ಪೃಥುಲೋಚನಾ। ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ಮಹಾವುದ್ಧಿಮುದಂಕಂ ಜನಮೇಜಯ॥ 14-57-20 (94063) ಏವಮೇತನ್ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮನ್ನಾನೃತಂ ವದಸೇಽನಘ। ಅಭಿಜ್ಞಾನಂ ತು ಕಿಂಚಿತ್ತ್ವಂ ಸಮಾನಯಿತುಮರ್ಹಸಿ॥ 14-57-21 (94064) ಇಮೇ ಹಿ ದಿವ್ಯೇ ಮಣಿಕುಂಡಲೇ ಮೇ ದೇವಾಶ್ಚ ಯಕ್ಷಾಶ್ಚ ಮಹರ್ಷಯಶ್ಚ। ತೈಸ್ತೈರುಪಾಯೈರಪಹರ್ತುಕಾಮಾ- ಶ್ಛಿದ್ರೇಷು ನಿತ್ಯಂ ಪರಿತರ್ಕಯಂತಿ॥ 14-57-22 (94065) ನಿಕ್ಷಿಪ್ತಮೇತದ್ಭುವಿ ಪನ್ನಗಾಸ್ತು ರತ್ನಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಪರಾಮೃಶೇಯುಃ। ಯಕ್ಷಾಸ್ತಥೋಚ್ಛಿಷ್ಟಧೃತಂ ಸುರಾಶ್ಚ ನಿದ್ರಾವಶಾದ್ವಾ ಪರಿಧರ್ಷಯೇಯುಃ॥ 14-57-23 (94066) ಛಿದ್ರೇಷ್ವೇತೇಷ್ವಿಮೇ ನಿತ್ಯಂ ಹ್ರಿಯತೇ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ। ದೇವರಾಕ್ಷಸನಾಗಾನಾಮಪ್ರಮತ್ತೇನಿ ಧಾರ್ಯತೇ॥ 14-57-24 (94067) ಏತೇ ದಿವಾಪಿ ಭಾಸೇತೇ ರಾತ್ರೌ ಚ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ। ನಕ್ತಂ ನಕ್ಷತ್ರತಾರಾಣಾಂ ಪ್ರಭಾಮಾಕ್ಷಿಪ್ಯ ವರ್ತತಃ॥ 14-57-25 (94068) ಏತೇ ಹ್ಯಾಮುಚ್ಯ ಭಗನ್ಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸಾಭಯಂ ಕುತಃ। ವಿಷಾಗ್ನಿಶ್ವಾಪದೇಭ್ಯಶ್ಚ ಭಯಂ ಜಾತು ನ ವಿದ್ಯತೇ॥ 14-57-26 (94069) ಹ್ರಸ್ವೇನ ಚೈತೇ ಆಮುಕ್ತೇ ಭವತೋ ಹ್ರಸ್ವಕೇ ತದಾ। ಅನುರೂಪೇಣ ಚಾಮುಕ್ತೇ ಜಾಯೇತೇ ತತ್ಪ್ರಮಾಣಕೇ॥ 14-57-27 (94070) ಏವಂವಿಧೇ ಮಮೈತೇ ವೈ ಕುಂಡಲೇ ಪರಮಾರ್ಚಿತೇ। ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ವಿಜ್ಞಾತೇ ತದಭಿಜ್ಞಾನಮಾನಯ॥ ॥ 14-57-28 (94071) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತಪಂಚಾಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 57 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-57-24 ಛಿದ್ರೇಷ್ವೇತೇಷ್ವಿಮೇ ಇತಿ ಪೂರ್ವಾನ್ವಯಿ। ನಾಗಾನಾಂ ನಾಗೈಃ ಹ್ರಿಯೇತ ಇತಿ ಸಂಬಂಧಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 058

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.58. ಅಧ್ಯಾಯಃ 058

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಉದಂಕೇನಾಭಿಜ್ಞಾನನಿವೇದನೇನಿ ಮದಯಂತೀತಃ ಕುಂಡಲಗ್ರಹಣಪೂರ್ವಕಂ ಪ್ರತಿನಿವರ್ತನಂ॥ 1 ॥ ಮಧ್ಯೇಮಾರ್ಗಂ ಕ್ಷುಧಾವಿಷ್ಟೇನ ತೇನ ಬಿಲ್ವತರುಮಾರುಹ್ಯ ಶಾಖಾಯಾಂ ಕುಂಡಲಾಸಂಜನಪೂರ್ವಕಂ ಫಲಪಾತನಾಯ ಶಾಖಾಚಾಲನಂ॥ 2 ॥ ತತ್ರ ಪತತ್ಫಲಘಟ್ಟನೇನ ಕುಂಡಲಯೋರಧಃಪತನೇ ಕೇನಚಿದುರಗವರೇಣ ತದಪಹೃತ್ಯ ನಾಗಲೋಕಗಮನಂ॥ 3 ॥ ತತ ಇಂದ್ರಸಾಹಾಯ್ಯಾದ್ಭೂವಿದಾರಣೇನ ನಾಗಲೋಕಂಗತೇನೋದಂಕೇನ ತತ್ರಾಶ್ವವಚಸಾ ತದಪಾನದೇಶಧಮನೇ ತನ್ನಿರ್ಗತಧೂಮಪಟಲನಿರುದ್ಧೈಃ ಸರ್ಪೈರುದಂಕಾಯ ಕುಂಡಲಪ್ರತ್ಯರ್ಪಣಂ॥ 4 ॥ ತತ ಉದಂಕೇನ ಗುರುಪತ್ನ್ಯೈ ಕುಂಡಲಪ್ರದಾನಂ॥ 5 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಸ ಮಿತ್ರಸಹಮಾಸಾದ್ಯ ಅಭಿಜ್ಞಾನಮಯಾಚತ। ತಸ್ಮೈ ದದಾವಭಿಜ್ಞಾನಂ ಸ ಚೇಕ್ಷ್ವಾಕುವರಸ್ತದಾ॥ 14-58-1 (94072) ಸೌದಾಸ ಉವಾಚ। 14-58-2x (7898) ನ ಚೈವೈಷಾ ಗತಿಃ ಕ್ಷೇಂಯಾ ನ ಚಾನ್ಯಾ ವಿದ್ಯತೇ ಗತಿಃ। ಏತನ್ಮೇ ತತ್ವಮಾಜ್ಞಾಯ ಪ್ರಯಚ್ಛ ಮಣಿಕುಂಡಲೇ॥ 14-58-2 (94073) ಇತ್ಯುಕ್ತಸ್ತಾಮುದಂಕಸ್ತು ಭರ್ತುರ್ವಾಕ್ಯಮಥಾಬ್ರವೀತ್। ಶ್ರುತ್ವಾ ಚ ಸಾ ತದಾ ಪ್ರಾದಾತ್ತತಸ್ತೇ ಮಣಿಕುಂಡಲೇ॥ 14-58-3 (94074) ಅವಾಪ್ಯ ಕುಂಡಲೇ ತೇ ತು ರಾಜಾನಂ ಪುನರಬ್ರವೀತ್। ಕಿಮೇತದ್ಗುಹ್ಯವಚನಂ ಶ್ರೋತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಪಾರ್ಥಿವ॥ 14-58-4 (94075) ಸೌದಾಸ ಉವಾಚ। 14-58-5x (7899) ಪ್ರಜಾವಿಸರ್ಗಾದ್ವಿಪ್ರಾನ್ವೈ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಃ ಪೂಜಯಂತಿ ಹ। ವಿಪ್ರೇಭ್ಯಶ್ಚಾಪಿ ಬಹವೋ ದೋಷಾಃ ಪ್ರಾದುರ್ಭವಂತಿ ನಃ॥ 14-58-5 (94076) ಸೋಹಂ ದ್ವಿಜೇಭ್ಯಃ ಪ್ರಣತೋ ವಿಪ್ರಾದ್ದೋಷಮವಾಪ್ತವಾನ್। ಗತಿಮನ್ಯಾಂ ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಮದಯಂತೀಸಹಾಯವಾನ್॥ 14-58-6 (94077) ನ ಚಾನ್ಯಾಮಪಿ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಗತಿಂ ಗತಿಮತಾಂವರ। ಸ್ವರ್ಗದ್ವಾರಸ್ಯ ಗಮನೇ ಸ್ಥಾನೇ ಚೇಹ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮ॥ 14-58-7 (94078) ನ ಹಿ ರಾಜ್ಞಾ ವಿಶೇಷೇಣ ವಿರುದ್ಧೇನ ದ್ವಿಜಾತಿಭಿಃ। ಶಕ್ಯಂ ಹಿ ಲೋಕೇ ಸ್ಥಾತುಂ ವೈ ಪ್ರೇತ್ಯ ವಾ ಸುಖಮೇಧಿತುಂ॥ 14-58-8 (94079) ತದಿಷ್ಟೇ ತೇ ಮಯಾ ದತ್ತೇ ಏತೇ ಸ್ವೇ ಮಣಿಕುಂಡಲೇ। ಯಃ ಕೃತಸ್ತೇಽದ್ಯ ಸಮಯಃ ಸಫಲಂ ತಂ ಕುರುಷ್ಯ ಮೇ॥ 14-58-9 (94080) ಉದಂಕ ಉವಾಚ। 14-58-10x (7900) ರಾಜಂಸ್ತಥೇಹ ಕರ್ತಾಸ್ಮಿ ಪುನರೇಷ್ಯಾಮಿ ತೇ ವಶಂ। ಪ್ರಶ್ನಂ ಚ ಕಂಚಿತ್ಪ್ರಷ್ಟುಂ ತ್ವಾಂ ವ್ಯವಸಿಷ್ಯೇ ಪರಂತಪ॥ 14-58-10 (94081) ಸೌದಾಸ ಉವಾಚ। 14-58-11x (7901) ಬ್ರೂಹಿ ವಿಪ್ರ ಯಥಾಕಾಮಂ ಪ್ರತಿವಕ್ತಾಸ್ಮಿ ತೇ ವಚಃ। ಛೇತ್ತಾಸ್ಮಿ ಸಂಶಯಂ ತೇಽದ್ಯ ನ ಮೇಽತ್ರಾಶ್ತಿ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-58-11 (94082) ಉದಂಕ ಉವಾಚ। 14-58-12x (7902) ಪ್ರಾಹುರ್ವಾಕ್ಸಂಯತಂ ವಿಪ್ರಂ ಧರ್ಮನೈಪುಣದರ್ಶಿನಃ। ಮಿತ್ರೇಷು ಯಶ್ಚ ವಿಷಮಃ ಸ್ತೇನ ಇತ್ಯೇವ ತಂ ವಿದುಃ॥ 14-58-12 (94083) ಸ ಬವಾನ್ಮಿತ್ರತಾಮದ್ಯ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತೋ ಮಮ ಪಾರ್ಥಿವ। ಸ ಮೇ ಬುದ್ಧಿಂ ಪ್ರಯಚ್ಛಸ್ವ ಸಂಮತಾಂ ಪುರುಷರ್ಷಭ॥ 14-58-13 (94084) ಅವಾಪ್ತಾರ್ಥೋಽಹಮದ್ಯೇಹ ಭವಾಂಶ್ಚ ಪುರುಷಾದಕಃ। ಭವತ್ಸಕಾಶಮಾಗಂತುಂ ಕ್ಷಮಂ ಮಮ ನ ವೇತಿ ವೈ॥ 14-58-14 (94085) ಸೌದಾಸ ಉವಾಚ। 14-58-15x (7903) ಕ್ಷಮಂ ಚೇದಿಹ ವಕ್ತವ್ಯಂ ಮಯಾ ದ್ವಿಜವರೋತ್ತಮ। ಮತ್ಸಮೀಪಂ ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಟ ನಾಗಂತವ್ಯಂ ಕಥಂಚನ॥ 14-58-15 (94086) ಏವಂ ತವ ಪ್ರಪಶ್ಯಾಮಿ ಶ್ರೇಯೋ ಭೃಗುಕುಲೋದ್ವಹ। ಆಗಚ್ಛತೋ ಹಿ ತೇ ವಿಪ್ರಿ ಭವೇನ್ಮೃರ್ತ್ಯುನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-58-16 (94087) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-58-17x (7904) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತದಾ ರಾಜಾ ಕ್ಷಮಂ ಬುದ್ಧಿಮತಾ ಹಿತಂ। ಅನುಜ್ಞಾಪ್ಯ ಸ ರಾಜಾನಮಹಲ್ಯಾಂ ಪ್ರತಿ ಜಗ್ಮಿವಾನ್॥ 14-58-17 (94088) ಗೃಹೀತ್ವಾ ಕುಂಡಲೇ ದಿವ್ಯೇ ಗುರುಪತ್ನ್ಯಾಃ ಪ್ರಿಯಂಕರಃ। ಜವೇನ ಮಹತಾ ಪ್ರಾಯಾದ್ಗೌತಮಸ್ಯಾಶ್ರಮಂ ಪ್ರತಿ॥ 14-58-18 (94089) ಯಥಾ ತಯೋ ರಕ್ಷಣಂ ಚ ಮದಯಂತ್ಯಾಽಭಿಭಾಷಿತಂ। ತಥಾ ತೇ ಕುಂಡಲೇ ಬಧ್ವಾ ತದಾ ಕೃಷ್ಣಾಜಿನೇಽನಯತ್॥ 14-58-19 (94090) ಸ ಕಸ್ಮಿಂಶ್ಚಿತ್ಕ್ಷುಧಾವಿಷ್ಟಃ ಫಲಭಾರಸಮನ್ವಿತಂ। ಬಿಲ್ವಂ ದದರ್ಶ ವಿಪ್ರರ್ಷಿರಾರುರೋಹ ಚ ತಂ ತತಃ॥ 14-58-20 (94091) ಶಾಖಾಸ್ವಾಸಜ್ಯ ತಸ್ಯೈವ ಕೃಷ್ಣಾಜಿನಮರಿಂದಮ। ಪಾತಯಾಮಾಸ ಬಿಲ್ವಾನಿ ತದಾ ಸ ದ್ವಿಜಪುಂಗವಃ॥ 14-58-21 (94092) ಅಥ ಪಾತಯಮಾನಸ್ಯ ಬಿಲ್ವಾಪಹೃತಚಕ್ಷುಷಃ। ನ್ಯಪತಂಸ್ತಾನಿ ಬಿಲ್ವಾನಿ ತಸ್ಮಿನ್ನೇವಾಜಿನೇ ವಿಭೋ॥ 14-58-22 (94093) ಯಸ್ಮಿಂಸ್ತೇ ಕುಂಡಲೇ ಬದ್ಧೇ ತದಾ ದ್ವಿಜವರೇಣ ವೈ। ಬಿಲ್ವಪ್ರಹಾರೈಸ್ತಸ್ಯಾಥ ವ್ಯಶೀರ್ಯದ್ಬಂಧನಂ ತತಃ॥ 14-58-23 (94094) ಸಕುಂಡಲಂ ತದಜಿನಂ ಪಪಾತ ಸಹಸಾ ತರೋಃ। ವಿಶೀರ್ಣಬಂಧನೇ ತಸ್ಮಿನ್ಗತೇ ಕೃಷ್ಣಾಜಿನೇ ಮಹೀಂ॥ 14-58-24 (94095) ಅಪಶ್ಯದ್ಭುಜಗಃ ಕಶ್ಚಿತ್ತೇ ತತ್ರ ಮಣಿಕುಂಡಲೇ। ಐರಾವತಕುಲೋದ್ಭೂತಃ ಶೀಘ್ರೋ ಭೂತ್ವಾ ತದಾ ಹಿ ಸಃ॥ 14-58-25 (94096) ವಿದಶ್ಯಾಸ್ಯೇನ ವಲ್ಮೀಕಂ ವಿವೇಶಾಥ ಸ ಕುಂಡಲೇ। ಹ್ರಿಯಮಾಣೇ ತು ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸ ಕುಂಡಲೇ ಭುಜಗೇನ ಹ॥ 14-58-26 (94097) ಪಪಾತ ವೃಕ್ಷಾತ್ಸೋದ್ವೇಗೋ ದುಃಖಾತ್ಪರಮಕೋಪನಃ। ಸ ದಂಡಕಾಷ್ಠಮಾದಾಯ ವಲ್ಮೀಕಮಖನತ್ತದಾ॥ 14-58-27 (94098) [ಅಹಾನಿ ತ್ರಿಂಶದವ್ಯಗ್ರಃ ಪಂಚ ಚಾನ್ಯಾನಿ ಭಾರತ।] ಕ್ರೋಧಾಮರ್ಷಾಭಿಸಂತಪ್ತಸ್ತದಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಸತ್ತಮಃ॥ 14-58-28 (94099) ತಸ್ಯ ವೇಗಮಸಹ್ಯಂ ತಮಸಹಂತೀ ವಸುಂಧರಾ। ದಂಡಕಾಷ್ಠಾಭಿನುನ್ನಾಂಗೀ ಚಚಾಲ ಭೃಶಮಾಕುಲಾ। ತತಃ ಖನತ ಏವಾಥ ವಿಪ್ರರ್ಷೇರ್ಧರಣೀತಲಂ ನಾಗಲೋಕಸ್ಯ ಪಂಥಾನಂ ಕರ್ತುಕಾಮಸ್ಯ ನಿಶ್ಚಯಾತ್॥ 14-58-29 (94100) ರಥೇನ ಹರಿಯುಕ್ತೇನ ತಂ ದೇಶಮುಪಜಗ್ಮಿವಾನ್। ವಜ್ರಪಾಣಿರ್ಮಹಾತೇಜಾಸ್ತಂ ದದರ್ಶ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಂ॥ 14-58-30 (94101) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-58-31x (7905) ಸ ತು ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭೂತ್ವಾ ತಸ್ಯ ದುಃಖೇನ ದುಃಖಿತಃ। ಉದಂಕಮಬ್ರವೀದ್ವಾಕ್ಯಂ ನೈತಚ್ಛಕ್ಯಂ ತ್ವಯೇತಿ ವೈ॥ 14-58-31 (94102) ಇತೋ ಹಿ ನಾಗಲೋಕೋ ವೈ ಯೋಜನಾನಿ ಸಹಸ್ರಶಃ। ನ ದಂಡಕಾಷ್ಠಸಾಧ್ಯಂ ಚ ಮನ್ಯೇ ಕಾರ್ಯಮಿದಂ ತವ॥ 14-58-32 (94103) ಉದಂಕ ಉವಾಚ। 14-58-33x (7906) ನಾಗಲೋಕೇ ಯದಿ ಬ್ರಹ್ಮನ್ನ ಶಕ್ಯೇ ಕುಂಡಲೇ ಮಯಾ। ಪ್ರಾಪ್ತುಂ ಪ್ರಾಣಾನ್ವಿಮೋಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಪಶ್ಯತಸ್ತೇ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮ॥ 14-58-33 (94104) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-58-34x (7907) ಯದಾ ಸ ನಾಶಕತ್ತಸ್ಯ ನಿಶ್ಚಯಂ ಕರ್ತುಮನ್ಯಥಾ। ವಜ್ರಪಾಣಿಸ್ತದಾ ದಂಡಂ ವಜ್ರಾಸ್ತ್ರೇಣ ಯುಯೋಜ ಹ॥ 14-58-34 (94105) ತತೋ ವಜ್ರಪ್ರಹಾರೈಸ್ತೈರ್ದಾರ್ಯಮಾಣಾ ವಸುಂಧರ। ನಾಗಲೋಕಸ್ಯ ಪಂಥಾನಮಕರೋಜ್ಜನಮೇಜಯ॥ 14-58-35 (94106) ಸ ತೇನ ಮಾರ್ಗೇಣ ತದಾ ನಾಗಲೋಕಂ ವಿವೇಶ ಹ। ದದರ್ಶ ನಾಗಲೋಕಂ ಚ ಯೋಜನಾನಿ ಸಹಸ್ರಶಃ॥ 14-58-36 (94107) ಪ್ರಕಾರನಿಚಯೈರ್ದಿವ್ಯೈರ್ಮಣಿಮುಕ್ತಾಸ್ವಲಂಕೃತೈಃ। ಉಪಪನ್ನಂ ಮಹಾಭಾಗ ಶಾತಕುಂಭಮಯೈಸ್ತಥಾ॥ 14-58-37 (94108) ವಾಪೀಃ ಸ್ಫಟಿಕಸೋಪಾನಾ ನದೀಸ್ಚ ವಿಮಲೋದಕಾಃ। ದದರ್ಶ ವೃಕ್ಷಾಂಶ್ಚ ಬಹೂನ್ನಾನಾದ್ವಿಜಗಣಾಯುತಾನ್॥ 14-58-38 (94109) ತಸ್ಯ ಲೋಕಸ್ಯ ಚ ದ್ವಾರಂ ಸ ದದರ್ಶ ಭೃಗೂದ್ವಹಃ। ಪಂಚಯೋಜನವಿಸ್ತಾರಮಾಯತಂ ಶತಯೋಜನಂ॥ 14-58-39 (94110) ನಾಗಲೋಕಮುದಂಕಸ್ತು ಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ದೀನೋಽಭವತ್ತದಾ। ನಿರಾಶಶ್ಚಾಭವತ್ತತ್ರ ಕುಂಡಲಾಹರಣೇ ಪುನಃ॥ 14-58-40 (94111) ತತ್ರ ಪ್ರೋವಾಚ ತುರಗಸ್ತಂ ಕೃಷ್ಣಶ್ವೇತವಾಲಧಿಃ। ತಾಂರಾಸ್ಯನೇತ್ರಃ ಕೌರವ್ಯಃ ಪ್ರಜ್ವಲನ್ನಿವ ತೇಜಸಾ॥ 14-58-41 (94112) ಧಮಸ್ವಾಪಾನಮೇತನ್ಮೇ ತತಸ್ತ್ವಂ ವಿಪ್ರ ಲಪ್ಸ್ಯಸೇ। ಐರಾವತಸುತೇನೇಹಿ ತವ್ರಾನೀತೇ ಹಿ ಕುಂಡಲೇ॥ 14-58-42 (94113) ಮಾ ಜುಗುಪ್ಸಾಂ ಕೃಥಾಃ ಪುತ್ರ ತ್ವಮತ್ರಾರ್ಥೇ ಕಥಂಚನ॥ ತ್ವಯೈತದ್ಧಿ ಸಮಾಚೀರ್ಣಂ ಗೌತಮಸ್ಯಾಶ್ರಮೇ ತದಾ॥ 14-58-43 (94114) ಉದಂಗ ಉವಾಚ। 14-58-44x (7908) ಕಥಂ ಭವಂತಂ ಜಾನೀಯಾಮುಪಾಧ್ಯಾಯಾಶ್ರಮಂ ಪ್ರತಿ। ಯನ್ಮಯಾ ಚೀರ್ಣಪೂರ್ವಂ ಹಿ ಶ್ರೋತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ತದ್ಧ್ಯಹಂ॥ 14-58-44 (94115) ಅಶ್ವ ಉವಾಚ। 14-58-45x (7909) ಗುರೋರ್ಗುರು ಮಾಂ ಜಾನೀಹಿ ಜ್ವಲಂತಂ ಜಾತವೇದಸಂ। ತ್ವಯಾ ಹ್ಯಹಂ ಸದಾ ವಿಪ್ರ ಗುರೋರರ್ಥೇಽಭಿಪೂಜಿತಃ॥ 14-58-45 (94116) ವಿಧಿವತ್ಸತತಂ ವಿಪ್ರ ಶುಚಿನಾ ಭೃಗುನಂದನ। ತಸ್ಮಾಚ್ಛ್ರೇಯೋ ವಿಧಾಸ್ಯಾಮಿ ತವೈವಂ ಕುರು ಮಾಚಿರಂ॥ 14-58-46 (94117) ಇತ್ಯುಕ್ತಸ್ತು ತಥಾಽಕಾರ್ಷೀದುದಂಕಶ್ಚಿತ್ರಭಾನುನಾ। ತಾಂರಾರ್ಚಿಃ ಪ್ರೀತಿಮಾಂಶ್ಚಾಪಿ ಪ್ರಜಜ್ವಾಲ ದಿಧಕ್ಷಯಾ॥ 14-58-47 (94118) ತತೋಽಸ್ಯ ರೋಮಕೂಪೇಭ್ಯೋ ಧ್ಮಾಯಮಾನಸ್ಯ ಭಾರತ। ಘನಃ ಪ್ರಾದುರಭೂದ್ಧೂಮೋ ನಾಗಲೋಕಭಯಾವಹಃ॥ 14-58-48 (94119) ತೇನ ಧೂಮೇನ ಮಹತಾ ವರ್ಧಮಾನೇನ ಭಾರತ। ನಾಗಲೋಕೇ ಮಹಾರಾಜ ನ ಪ್ರಾಜ್ಞಾಯತ ಕಿಂಚನ॥ 14-58-49 (94120) ಹಾಹಾಕೃತಮಭೂತ್ಸರ್ವಮೈರಾವತಿನಿವೇಶನಂ। ವಾಸುಕಿಪ್ರಮುಖಾನಾಂ ಚ ನಾಗಾನಾಂ ಜನಮೇಜಯ॥ 14-58-50 (94121) ನ ಪ್ರಾಕಾಶಂತ ವೇಶ್ಮಾನಿ ಧೂಮರುದ್ಧಾನಿ ಭಾರತ। ನೀಹಾರಸಂವೃತಾನೀವ ವನಾನಿ ಗಿರಯಸ್ತಥಾ॥ 14-58-51 (94122) ತೇ ಧೂಮರಕ್ತನಯನಾ ವಹ್ನಿತೇಜೋಭಿತಾಪಿತಾಃ। ಆಜಗ್ಮುರ್ನಿಶ್ಚಯಂ ಜ್ಞಾತುಂ ಭಾರ್ಗವಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ॥ 14-58-52 (94123) ಶ್ರುತ್ವಾ ಚ ನಿಶ್ಚಯಂ ತಸ್ಯ ಮಹರ್ಷೇರತಿತೇಜಸಃ। ಸಂಭ್ರಾಂತನಯನಾಃ ಸರ್ವೇ ಪೂಜಾಂ ಚಕ್ರುರ್ಯಥಾವಿಧಿ॥ 14-58-53 (94124) ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾಂಜಲಯೋ ನಾಗಾ ವೃದ್ಧಬಾಲಪುರೋಗಮಾಃ। ಶಿರೋಭಿಃ ಪ್ರಣಿಪತ್ಯೋಚುಃ ಪ್ರಸೀದ ಭಗವನ್ನಿತಿ॥ 14-58-54 (94125) ಪ್ರಸಾದ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ತೇ ತು ಪಾದ್ಯಮರ್ಘ್ಯಂ ನಿವೇದ್ಯ ಚ। ಪ್ರಾಯಚ್ಛನ್ಕುಂಡಲೇ ದಿವ್ಯೇ ಪನ್ನಗಾಃ ಪರಮಾರ್ಚಿತೇ॥ 14-58-55 (94126) ತತಃ ಸ ಪೂಜಿತೋ ನಾಗೈಸ್ತದೋದಂಕಃ ಪ್ರತಾಪವಾನ್। ಅಗ್ನಿಂ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ಕೃತ್ವಾ ಜಗಾಮ ಗುರುಸದ್ಮ ತತ್॥ 14-58-56 (94127) ಸ ಗತ್ವಾ ತ್ವರಿತೋ ರಾಜನ್ಗೌತಮಸ್ಯ ನಿವೇಶನಂ। ಪ್ರಾಯಚ್ಛತ್ಕುಂಡಲೇ ದಿವ್ಯೇ ಗುರುಪತ್ನ್ಯಾಸ್ತದಾಽನಘ॥ 14-58-57 (94128) ವಾಸುಕಿಪ್ರಮುಕಾನಾಂ ಚ ನಾಗಾನಾಂ ಜನಮೇಜಯ। ಸರ್ವಂ ಶಶಂಸ ಗುರೇವ ಯಥಾವದ್ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಃ॥ 14-58-58 (94129) ಏವಂ ಮಹಾತ್ಮನಾ ತೇನ ತ್ರೀಂಲೋಕಾಂಜನಮೇಜಯ। ಪರಿಕ್ರಂಯಾಹೃತೇ ದಿವ್ಯೇ ತತಸ್ತೇ ಮಣಿಕುಂಡಲೇ॥ 14-58-59 (94130) ಏವಂಪ್ರಭಾವಃ ಸ ಮುನಿರುದಂಕೋ ಭರತರ್ಷಭ। ಪರೇಣ ತಪಸಾ ಯುಕ್ತೋ ಯನ್ಮಾಂ ತ್ವಂ ಪರಿಪೃಚ್ಛಸಿ। ॥ 14-58-60 (94131) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟಪಂಚಾಸೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 58 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-58-1 ಮಿತ್ರಸಹಃ ಸೌದಾಸಃ ಅಭಿಜ್ಞಾನಂ ಶ್ಲೋಕರೂಪಂ ಜ್ಞಾಪಕಂ। 7-58-2 ಏಷಾ ರಕ್ಷೋಯೋನಿರೂಪಾ। ಅನ್ಯಾ ಇತೋ ಮುಕ್ತಿರೂಪಾ॥ 7-58-10 ತತೋದಂಕಾಯ ವೈ ಪ್ರಾದಾತ್ತಸ್ಮೈ ತೇ ಮಣಿಕುಂಡಲೇ ಇತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-58-12 ನಿವೃತ್ತಿಸ್ಮಿ ಪರಂ ತಪೇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥ 7-58-16 ಪ್ರಾಪ್ತವಾನ್ಸಂಗತಿಂ ಮಿತ್ರಂ ಧರ್ಮನೈಪುಣ್ಯದರ್ಶನಾದಿತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-58-16 ತತ್ರೈವ ತು ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಶ್ರೇಯೋ ಭೃಗುಕುಲೋದ್ವಹೇತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-58-26 ಆಸ್ಯೇನ ಕುಂಡಲೇ ವಿದಶ್ಯ ಧೃತ್ವಾ ವಲ್ಮೀಕಂ ವಿವೇಶೇತಿ ಸಂಬಂಧಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 059

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.59. ಅಧ್ಯಾಯಃ 059

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಉದಂಕಾಯ ವರದಾನಾತ್ಪರಂ ದ್ವಾರಕಾಮಾಗಚ್ಛತಾ ಕೃಷ್ಣೇನ ಮಧ್ಯೇ ರೈವತಕಪ್ರವೇಶಃ॥ 1 ॥ ರೈವತಕೋತ್ಸವವರ್ಣನಂ॥ 2 ॥ ತತಃ ಕೃಷ್ಣೇನ ಸ್ವಭವನಮೇತ್ಯ ಮಾತಾಪಿತೃಭ್ಯಾಮಭಿವಾದನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಜನಮೇಜಯ ಉವಾಚ। ಉದಂಕಸ್ಯ ವರಂ ದತ್ತ್ವಾ ಗೋವಿಂದೋ ದ್ವಿಜತ್ತಮ। ಅತ ಊರ್ಧ್ವಂ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಕಿಂ ಚಕಾರ ಮಹಾಯಶಾಃ॥ 14-59-1 (94132) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-59-2x (7910) ಉದಂಕಾಯ ವರಂ ದತ್ತ್ವಾ ಪ್ರಾಯಾತ್ಸಾತ್ಯಕಿನಾ ಸಹ। ದ್ವಾರಕಾಮೇವ ಗೋವಿಂದಃ ಶೀಘ್ರವೇಗೈರ್ಮಹಾಹಯೈಃ॥ 14-59-2 (94133) ಸರಾಂಸಿ ಸರಿತಶ್ಚೈವ ವನಾನಿ ಚ ಗಿರೀಂಸ್ತಥಾ। ಅತಿಕ್ರಂಯಾಸಸಾದಾಥ ರಂಯಾಂ ದ್ವಾರವತೀಂ ಪುರೀಂ॥ 14-59-3 (94134) ವರ್ತಮಾನೇ ಮಹಾರಾಜ ಮಹೇ ರೈವತಕಸ್ಯ ಚ। ಉಪಾಯಾತ್ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷೋ ಯುಯುಧಾನಾನುಗಸ್ತದಾ॥ 14-59-4 (94135) ಅಲಂಕೃತಸ್ತು ಸ ಗಿರಿರ್ನಾನಾರೂಪೈರ್ವಿಚಿತ್ರಿತೈಃ। ಬಭೌ ರತ್ನಮಯೈಃ ಕೋಶೈಃ ಸಂವೃತಃ ಪುರುರ್ಷರ್ಷಭ॥ 14-59-5 (94136) ಕಾಂಚನಸ್ರಗ್ಭಿರಗ್ರ್ಯಾಭಿಃ ಸುಮನೋಭಿಸ್ತಥೈವ ಚ। ವಾಸೋಭಿಶ್ಚ ಮಹಾಶೈಲಃ ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷೈಸ್ತಥೈವ ಚ॥ 14-59-6 (94137) ದೀಪವೃಕ್ಷೈಶ್ಚ ಸೌವರ್ಣೈರಭೀಕ್ಷ್ಣಮುಪಶೋಭಿತಃ। ಗುಹಾನಿರ್ಝರದೇಶೇಷು ದಿವಾಭೂತೋ ಬಭೂವ ಹ॥ 14-59-7 (94138) ಏತಾಕಾಭಿರ್ವಿಚಿತ್ರಾಭಿಃ ಸಘಂಟಾಭಿಃ ಸಮಂತತಃ। ಪುಂಭಿಃ ಸ್ತ್ರೀಭಿಶ್ಚ ಸಂಘುಷ್ಟಃ ಪ್ರಗೀತ ಇವ ಚಾಭವತ್। ಅತೀವ ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯೋಽಭೂನ್ಮೇರುರ್ಮುನಿಗಣೈರಿವ॥ 14-59-8 (94139) ಮತ್ತಾನಾಂ ಹೃಷ್ಟರೂಪಾಣಾಂ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಪುಂಸಾಂ ಚ ಭಾರತ। ಗಾಯತಾಂ ಪರ್ವತೇಂದ್ರಸ್ಯ ದಿವಿಸ್ಪೃಗಿವ ನಿಃಸ್ವನಃ॥ 14-59-9 (94140) ಪ್ರಮತ್ತಮತ್ತಸಂಮತ್ತಕ್ಷ್ವೇಡಿತೋದ್ಧುಷ್ಟಸಂಕುಲಃ। ತಥಾ ಕಿಲಕಿಲಾಶಬ್ದೈರ್ಭೂಧರೋಽಭೂನ್ಮನೋಹರಃ॥ 14-59-10 (94141) ವಿಪಣಾಪಣವಾನ್ರಂಯೋ ಭಕ್ಷ್ಯಭೋಜ್ಯವಿಹಾರವಾನ್। ವಸ್ತ್ರಮಾಲ್ಯೋತ್ಕರಯುತೋ ವೀಣಾವೇಣುಮೃದಂಗವಾನ್॥ 14-59-11 (94142) ಸುರಾಮೈರೇಯಮಿಶ್ರೇಣ ಭಕ್ಷ್ಯಭೋಜ್ಯೇನ ಚೈವ ಹ। ದೀನಾಂಧಕೃಪಣಾದಿಭ್ಯೋ ದೀಯಮಾನೇನ ಚಾನಿಶಂ। ಬಭೌ ಪರಮಕಲ್ಯಾಣೋ ಮಹಸ್ತಸ್ಯ ಮಹಾಗಿರೇಃ॥ 14-59-12 (94143) ಪುಣ್ಯಾವಸಥವಾನ್ವೀರೈಃ ಪುಣ್ಯಕೃದ್ಭಿರ್ನಿಷೇವಿತಃ। ವಿಹಾರೋ ವೃಷ್ಣಿವೀರಾಣಾಂ ಮಹೇ ರೈವತಸ್ಯ ಹ॥ 14-59-13 (94144) ಸ ನಾನಾವೇಶ್ಮಸಂಕೀರ್ಣೋ ದೇವಲೋಕ ಇವಾಬಭೌ। ತದಾ ಚ ಕೃಷ್ಣಸಾನ್ನಿಧ್ಯಾನ್ಮುದಾ ದೇವಗಣೈರ್ಯುತಃ॥ 14-59-14 (94145) `ಸ್ತುವಂತ್ಯಂತರ್ಹಿತಾ ದೇವಾ ಗಂಧರ್ವಾಶ್ಚ ಸಹರ್ಷಿಭಿಃ। ಸಾಧಕಃ ಸರ್ವಧರ್ಮಾಣಾಮಸುರಾಣಾಂ ವಿನಾಶಕಃ॥ 14-59-15 (94146) ತ್ವಂ ಸ್ರಷ್ಟಾ ಸೃಜ್ಯಮಾಧಾರಂ ಕಾರಣಂ ಧರ್ಮವೇದವಿತ್। ತ್ವಯಾ ಸತ್ಕ್ರಿಯತೇ ದೇವ ಜ ಜಾನೀಮೋಽತ್ರ ಮಾಯಯಾ॥ 14-59-16 (94147) ಕೇವಲಂ ತ್ವಾಽಭಿಜಾನೀಮಃ ಶರಣಂ ಪರಮೇಶ್ವರಂ। ಬ್ರಹ್ಮಾದೀನಾಂ ಚ ಗೋವಿಂದ ಸಾನ್ನಿಧ್ವಂ ಶರಣಂ ನಮಃ॥ 14-59-17 (94148) ಇತಿ ಸ್ತುತೇ ಮಾನುಷೈಶ್ಚ ಪೂಜಿತೇ ದೇವಕೀಸುತೇ।' ಶಕ್ರಸದ್ಮಪ್ರತೀಕಾಶೋ ಬಭೂವ ಸ ಹಿ ಶೈಲರಾಟ್॥ 14-59-18 (94149) ತತಃ ಸಂಪೂಜ್ಯಮಾನಃ ಸ ವಿವೇಶ ಭವನಂ ಶುಭಂ। ಗೋವಿಂದಃ ಸಾತ್ಯಕಿಶ್ಚೈವ ಜಗ್ಮತುರ್ಭವನಂ ಸ್ವಕಂ॥ 14-59-19 (94150) ವಿವೇಶ ಚ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಾತ್ಮಾ ಚಿರಕಾಲಪ್ರವಾಸತಃ। ಕೃತ್ವಾ ನಸುಕರಂ ಕರ್ಮ ದಾನವೇಷ್ವಿವ ವಾಸವಃ॥ 14-59-20 (94151) ಉಪಾಯಾಂತಂ ತು ವಾರ್ಷ್ಣೇಯಂ ಭೋಜವೃಷ್ಣ್ಯಂಧಕಾಸ್ತಥಾ। ಅಭ್ಯಗಚ್ಚನ್ಮಹಾತ್ಮಾನಂ ದೇವಾ ಇವ ಶತಕ್ರತುಂ॥ 14-59-21 (94152) ಸ ತಾನಭ್ಯರ್ಚ್ಯ ಮೇಧಾವೀ ಪೃಷ್ಟ್ವಾ ಚ ಕುಶಲಂ ತದಾ। ಅಭ್ಯವಾದಯತ ಪ್ರೀತಃ ಪಿತರಂ ಮಾತರಂ ತದಾ॥ 14-59-22 (94153) ತಾಭ್ಯಾಂ ಸ ಸಂಪರಿಷ್ವಕ್ತಃ ಸಾಂತ್ವಿತಶ್ಚ ಮಹಾಭುಜಃ। ಉಪೋಪವಿಷ್ಟೈಃ ಸರ್ವೈಸ್ತೈರ್ವೃಷ್ಣಿಭಿಃ ಪರಿವಾರಿತಃ॥ 14-59-23 (94154) ಸ ವಿಶ್ರಾಂತೋ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಕೃತಪಾದಾವನೇಜನಃ। ಕಥಯಾಮಾಸ ತತ್ಸರ್ವಂ ಪೃಷ್ಟಃ ಪಿತ್ರಾ ಮಹಾಹವಂ॥ ॥ 14-59-24 (94155) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕೋನಷಷ್ಟಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 59 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-59-4 ಮಹೇ ಉತ್ಸವೇ॥ 7-59-7 ದೀಪಭೂತೋ ಬಭೂವಹೇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-59-10 ಪ್ರಮತ್ತಾಃ ಕ್ರೀಡಾದ್ಯಾಸತ್ತಯಾನವಹಿತಾಃ। ಮತ್ತಾಃ ಮದ್ಯಾದಿನಾ। ಸಂಮತಾ ಹೃಷ್ಟಾಃ॥ 7-59-23 ಸಾತ್ಯಕಿಶ್ಚ ಮಹಾಭುಜ ಇತಿ ಕ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 060

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.60. ಅಧ್ಯಾಯಃ 060

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ವಸುದೇವಾದೀನ್ಪ್ರತಿ ಕುರುಪಾಂಡವಯುದ್ಧಪ್ರಕಾರಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವಸುದೇವ ಉವಾಚ। ಶ್ರುತವಾನಸ್ಮಿ ವಾರ್ಷ್ಣೇಯ ಸಂಗ್ರಾಮಂ ಪರಮಾದ್ಭುತಂ। ನರಾಣಾಂ ವದತಾಂ ಪುತ್ರ ಕಥೋದ್ಧಾತೇಷು ನಿತ್ಯಶಃ॥ 14-60-1 (94156) ತ್ವಂ ತು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷದರ್ಶೀ ಚ ಕಾರ್ಯಜ್ಞಶ್ಚ ಮಹಾಭುಜಃ। ತಸ್ಮಾತ್ಪ್ರಬ್ರೂಹಿ ಸಂಗ್ರಾಮಂ ಯಾಥಾತಥ್ಯೇನ ಮೇಽನಘ॥ 14-60-2 (94157) ಯಥಾ ತದಭವದ್ಯುದ್ಧಂ ಪಾಂಡವಾನಾಂ ಮಹಾತ್ಮನಾಂ। ಭೀಷ್ಮಕರ್ಣಕೃಪದ್ರೋಣಶಲ್ಯಾದಿಭಿರನುತ್ತಮಂ॥ 14-60-3 (94158) ಅನ್ಯೇಷಾಂ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಣಾಂ ಚ ಕೃತಾಸ್ತ್ರಾಣಾಮನೇಕಶಃ। ನಾನಾವೇಷಾಕೃತಿಮತಾಂ ನಾನಾದೇಶನಿವಾಸಿನಾಂ॥ 14-60-4 (94159) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-60-5x (7911) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷಃ ಪಿತ್ರಾ ಮಾತುಸ್ತದಾಽಂತಿಕೇ। ಶಶಂಸ ಕುರುವೀರಾಣಾಂ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ನಿಧನಂ ಯಥಾ॥ 14-60-5 (94160) ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। 14-60-6x (7912) ಅತ್ಯದ್ಭುತಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಣಾಂ ಮಹಾತ್ಮನಾಂ। ಬಹುಲತ್ವಾನ್ನ ಸಂಖ್ಯಾತುಂ ಶಕ್ಯಾನ್ಯಬ್ದಶತೈರಪಿ॥ 14-60-6 (94161) ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತಸ್ತು ಗದತಃ ಸಮಾಸೇನೈವ ಮೇ ಶೃಣು। ಕರ್ಮಾಣಿ ಪೃಥಿವೀಶಾನಾಂ ಯಥಾವದಮರದ್ಯುತೇ॥ 14-60-7 (94162) ಭೀಷ್ಮಃ ಸೇನಾಪತಿರಭೂದೇಕಾದಶಚಮೂಪತಿಃ। ಕೌರವ್ಯಃ ಕೌರವೇಂದ್ರಾಣಾಂ ದೇವಾನಾಮಿವ ಪಾವಕಿಃ॥ 14-60-8 (94163) ಶಿಖಂಡೀ ಪಾಂಡುಪುತ್ರಾಣಾಂ ನೇತಾ ಸಪ್ತಚಮೂಪತಿಃ। ಬಭೂವ ರಕ್ಷಿತೋ ಧೀಮಾಞ್ಶ್ರೀಮತಾ ಸವ್ಯಸಾಚಿನಾ॥ 14-60-9 (94164) ತೇಷಾಂ ತದಭವದ್ಯುದ್ಧಂ ದಶಾಹಾನಿ ಮಹಾತ್ಮನಾಂ। ಕುರೂಣಾಂ ಪಾಂಡವಾನಾಂ ಚ ಸುಮಹದ್ರೋಮಹರ್ಷಣಂ॥ 14-60-10 (94165) ಅಯುಧ್ಯಮಾನಂ ಗಾಂಗೇಯಂ ಶಿಖಂಡೀ ತಂ ಮಹಾದ್ಯುತಿಂ। ಜಘಾನ ಬಹುಭಿರ್ಬಾಣೈಃ ಸಹ ಗಾಂಡೀವಧನ್ವನಾ॥ 14-60-11 (94166) ಅಕರೋತ್ಸ ತತಃ ಕಾಲಂ ಶರತಲ್ಪಗತೋ ಮುನಿಃ। ಅಯನಂ ದಕ್ಷಿಣಂ ಹಿತ್ವಾ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತೇ ಚೋತ್ತರಾಯಣೇ॥ 14-60-12 (94167) ತತಃ ಸೇನಾಪತಿರಭೂದ್ದ್ರೋಣೋಽಸ್ತ್ರವಿದುಷಾಂವರಃ। ಪ್ರವೀರಃ ಕೌರವೇಂದ್ರಸ್ಯ ಕಾವ್ಯೋ ದೈತ್ಯಪತೇರಿವ॥ 14-60-13 (94168) ಅಕ್ಷೌಹಿಣೀಭಿಃ ಶಿಷ್ಟಾಭಿರ್ನವಭಿರ್ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಃ। ಸಂವೃತಃ ಸಮರಶ್ಲಾಘೀ ಗುಪ್ತಃ ಕೃಪಸುತಾದಿಭಿಃ॥ 14-60-14 (94169) ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಂನಸ್ತ್ವಭೂನ್ನೇತಾ ಪಾಂಡವಾನಾಂ ಮಹಾಸ್ತ್ರವಿತ್। ಗುಪ್ತೋ ಭೀಮೇನ ಮೇಧಾವೀ ಮಿತ್ರೇಣ ವರುಣೋ ಯಥಾ॥ 14-60-15 (94170) ಸ ಚ ಸೇನಾಪರಿವೃತೋ ದ್ರೋಣಪ್ರೇಪ್ಸುರ್ಮಹಾಮನಾಃ। ಪಿತುರ್ನಿಕಾರಾನ್ಸಂಸ್ಮೃತ್ಯ ರಣೇ ಕರ್ಮಾಕರೋನ್ಮಹತ್॥ 14-60-16 (94171) ತಸ್ಮಿಂಸ್ತೇ ಪೃಥಿವೀಪಾಲಾ ದ್ರೋಣಪಾರ್ಷತಸಂಗರೇ। ನಾನಾದಿಗಾಗತಾ ವೀರಾಃ ಪ್ರಾಯಶೋ ನಿಧನಂ ಗತಾಃ॥ 14-60-17 (94172) ದಿನಾನಿ ಪಂಚ ತದ್ಯುದ್ಧಮಭೂತ್ಪರಮದಾರುಣಂ। ತತೋ ದ್ರೋಣಃ ಪರಿಶ್ರಾಂತೋ ಧೃಷ್ಟದ್ಯುಂನವಶಂ ಗತಃ॥ 14-60-18 (94173) ತತಃ ಸೇನಾಪತಿರಭೂತ್ಕರ್ಣೋ ದೌರ್ಯೋಧನೇ ಬಲೇ। ಅಕ್ಷೌಹಿಣೀಭಿಃ ಶಿಷ್ಟಾಭಿರ್ವೃತಃ ಪಂಚಭಿರಾಹವೇ॥ 14-60-19 (94174) ತಿಸ್ರಸ್ತು ಪಾಂಡುಪುತ್ರಾಣಾಂ ಚಂವೋ ಬೀಭತ್ಸುಪಾಲಿತಾಃ। ಹತಪ್ರವೀರಭೂಯಿಷ್ಠಾ ಬಭೂವುಃ ಸಮವಸ್ಥಿತಾಃ॥ 14-60-20 (94175) ತತಃ ಪಾರ್ಥಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಪತಂಗ ಇವ ಪಾವಕಂ। ಪಂಚತ್ವಮಗಮತ್ಸೌತಿರ್ದ್ವಿತೀಯೇಽಹನಿ ದಾರುಣಃ॥ 14-60-21 (94176) ಹತೇ ಕರ್ಣೇ ತು ಕೌರವ್ಯಾ ನಿರುತ್ಸಾಹಾ ಹತೌಜಸಃ। ಅಕ್ಷೌಹಿಣೀಭಿಸ್ತಿಸೃಭಿರ್ಮದ್ರೇಶಂ ಪರ್ಯವಾರಯನ್॥ 14-60-22 (94177) ಹತಿವಾಹನಭೂಯಿಷ್ಠಾಃ ಪಾಂಡಿವಾಸ್ತು ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ। ಅಕ್ಷೌಹಿಣ್ಯಾ ನಿರುತ್ಸಾಹಾಃ ಶಿಷ್ಟಯಾ ಪರ್ಯವಾರಯನ್॥ 14-60-23 (94178) ಅವಧೀನ್ಮದ್ರರಾಜಾನಂ ಕುರುರಾಜೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ತಸ್ಮಿಂಸ್ತದಾಽರ್ಧದಿವಸೇ ಕೃತ್ವಾ ಕರ್ಮ ಸುದುಷ್ಕರಂ॥ 14-60-24 (94179) ಹತೇ ಶಲ್ಯೇ ತು ಶಕುನಿಂ ಸಹದೇವೋ ಮಹಾಮನಾಃ। ಆಹರ್ತಾರಂ ಕಲೇಸ್ತಸ್ಯ ಜಗಾನಾಮಿತವಿಕ್ರಮಃ॥ 14-60-25 (94180) ನಿಹತೇ ಶಕುನೌ ರಾಜಾ ಧಾರ್ತರಾಷ್ಟ್ರಃ ಸುದುರ್ಮನಾಃ। ಅಪಾಕ್ರಾಮದ್ಗದಾಪಾಣಿರ್ಹತಭೂಯಿಷ್ಠಸೈನಿಕಃ॥ 14-60-26 (94181) ತಮನ್ವಧಾವತ್ಸಂಕ್ರುದ್ಧೋ ಭೀಮಸೇನಃ ಪ್ರತಾಪವಾನ್। ಹ್ರದೇ ದ್ವೈಪಾಯನೇ ಚಾಪಿ ಸಲಿಲಸ್ಥಂ ದದರ್ಶ ತಂ॥ 14-60-27 (94182) ಇತಶಿಷ್ಟೇನ ಸೈನ್ಯೇನ ಸಮಂತಾತ್ಪರ್ಯವಾರ್ಯ ತಂ। ಅಥೋಪವಿವಿಶುರ್ಹೃಷ್ಟಾ ಹ್ರದಸ್ಥಂ ಪಂಚ ಪಾಂಡವಾಃ॥ 14-60-28 (94183) ವಿಗಾಹ್ಯ ಸಲಿಲಂ ತ್ವಾಶು ವಾಗ್ಬಾಣೈರ್ಭೃಶವಿಕ್ಷತಃ। ಉತ್ಥಾಯ ಸ ಗದಾಪಾಣಿರ್ಯುದ್ಧಾಯ ಸಮುಪಸ್ಥಿತಃ॥ 14-60-29 (94184) ತತಃ ಸ ನಿಹತೋ ರಾಜಾ ಧಾರ್ತರಾಷ್ಟ್ರೋ ಮಹಾರಣೇ। ಭೀಮಸೇನೇನ ವಿಕ್ರಂಯ ಪಶ್ಯತಾಂ ಪೃಥಿವೀಕ್ಷಿತಾಂ॥ 14-60-30 (94185) ತತಸ್ತತ್ಪಾಂಡವಂ ಸೈನ್ಯಂ ಪ್ರಸುಪ್ತಂ ಶಿಬಿರೇ ನಿಶಿ। ನಿಹತಂ ದ್ರೋಣಪುತ್ರೇಣ ಪಿತುರ್ವಧಮಮೃಷ್ಯತಾ॥ 14-60-31 (94186) ಹತಪುತ್ರಾ ಹತಬಲಾ ಹತಮಿತ್ರಾ ಮಯಾ ಸಹ। ಯುಯುಧಾನಸಹಾಯೇನ ಪಂಚ ಶಿಷ್ಟಾಸ್ತು ಪಾಂಡವಾಃ॥ 14-60-32 (94187) ಸಹೈವ ಕೃಪಭೋಜಾಭ್ಯಾಂ ದ್ರೌಣಿರ್ಯುದ್ಧಾದಮುಚ್ಯತ। ಯುಯುತ್ಸುಶ್ಚಾಪಿ ಕೌರವ್ಯೋ ಮುಕ್ತಃ ಪಾಂಡವಸಂಶ್ರಯಾತ್॥ 14-60-33 (94188) ನಿಹತೇ ಕೌರವೇಂದ್ರೇ ತು ಸಾನುಬಂಧೇ ಸುಯೋಧನೇ। ವಿದುರಃ ಸಂಜಯಶ್ಚೈವ ಧರ್ಮರಾಜಮುಪಸ್ಥಿತೌ॥ 14-60-34 (94189) ಏವಂ ತದಭವದ್ಯುದ್ದಮಹಾನ್ಯಷ್ಟಾದಶ ಪ್ರಭೋ। ಯತ್ರ ತೇ ಪೃಥಿವೀಪಾಲಾ ನಿಹತಾಃ ಸ್ವರ್ಗಮಾವಸನ್॥ 14-60-35 (94190) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-60-36x (7913) ಶೃಣ್ವತಾಂ ತು ಮಹಾರಾಜ ಕಥಾಂ ತಾಂ ರೋಮಹರ್ಷಣೀಂ। ದುಃಖಶೋಕಪರಿಕ್ಲೇಶಾ ವೃಷ್ಣೀನಾಮಭವಂಸ್ತದಾ॥ ॥ 14-60-36 (94191) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಷಷ್ಟಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 60 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-60-11 ತತಃ ಶಿಖಂಡೀ ಗಾಂಗೇಯಂ ಯುಧ್ಯಮಾನಂ ಮಹಾಹವೇ। ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 061

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.61. ಅಧ್ಯಾಯಃ 061

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಸಭಾಯಾಂ ವಸುದೇವಂಪ್ರತಿ ಅಭಿಮನ್ಯುನಿಧನಾಕಥನೇ ಸುಭದ್ರಯಾ ತಂಪ್ರತಿ ತತ್ಕಥನಚೋದನಾಪೂರ್ವಕಂ ಶೋಕಾನ್ಮೋಹಾವೇಶೇನ ಭುವಿ ನಿಪತನಂ॥ 1 ॥ ತತಃ ಕೃಷ್ಣೇನ ವಸುದೇವಪರಿಸಾಂತ್ವನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಕಥಯನ್ನೇವ ತು ತದಾ ವಾಸುದೇವಃ ಪ್ರತಾಪವಾನ್। ಮಹಾಭಾರತಯುದ್ಧಂ ತತ್ಕಥಾಂತೇ ಪಿತುರಗ್ರತಃ॥ 14-61-1 (94192) ಅಭಿಮನ್ಯೋರ್ವಧಂ ವೀರಃ ಸೋತ್ಯಕ್ರಾಮನ್ಮಹಾಮತಿಃ। ಅಪ್ರಿಯಂ ವಸುದೇವಸ್ಯ ಮಾಭೂದಿತಿ ಮಹಾಮನಾಃ॥ 14-61-2 (94193) ಮಾ ದೌಹಿತ್ರವಧಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ವಸುದೇವೋ ಮಹಾತ್ಯಯಂ। ದುಃಖಶೋಕಾಭಿಸಂತಪ್ತೋ ಭವೇದಿತಿ ಮಹಾಮತಿಃ॥ 14-61-3 (94194) ಸುಭದ್ರಾ ತು ತಮುತ್ಕ್ರಾಂತಮಾತ್ಮಜಸ್ಯ ವಧಂ ರಣೇ। ಆಚಕ್ಷ್ವ ಕೃಷ್ಣ ಸೌಭದ್ರವಧಮಿತ್ಯಪತದ್ಭುವಿ॥ 14-61-4 (94195) ತಾಮಪಶ್ಯನ್ನಿಪತಿತಾಂ ವಸುದೇವಃ ಕ್ಷಿತೌ ತದಾ। ದೃಷ್ಟ್ವೈವ ಚ ಪಪಾತೋರ್ವ್ಯಾಂ ಸೋಽಪಿ ದುಃಖೇನ ಮೂರ್ಛಿತಃ॥ 14-61-5 (94196) ತಷಃ ಸ ದೌಹಿತ್ರವದಾದ್ದುಃಖಶೋಕಸಮಾಹತಃ। ವಸುದೇವೋ ಮಹಾರಾಜ ಕೃಷ್ಣಂ ವಾಕ್ಯಮಥಾಬ್ರವೀತ್॥ 14-61-6 (94197) ನನು ತ್ವಂ ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷ ಸತ್ಯವಾಗ್ಭುವಿ ವಿಶ್ರುತಃ। ಯದ್ದೌಹಿತ್ರವಧಂ ಮೇಽದ್ಯ ನ ಖ್ಯಾಪಯಸಿ ಶತ್ರುಹನ್॥ 14-61-7 (94198) ತದ್ಭಾಗಿನೇಯನಿಧನಂ ತತ್ತ್ವೇನಾಚಕ್ಷ್ವ ಮೇ ಪ್ರಭೋ। ಸದೃಶಾಕ್ಷಸ್ತವ ಕಥಂ ಶತ್ರುಭಿರ್ನಿಹತೋ ರಣೇ। 14-61-8 (94199) ದುರ್ಭರಂ ಬತ ವಾರ್ಷ್ಣೇಯ ಕಾಲೇಽಪ್ರಾಪ್ತೇ ನೃಭಿಃ ಸಹ। ಯತ್ರ ಮೇ ಹೃದಯಂ ದುಃಖಾಚ್ಛತಧಾ ನ ವಿದೀರ್ಯತೇ॥ 14-61-9 (94200) ಕಿಮಬ್ರವೀತ್ತ್ವಾಂ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ಸುಭದ್ರಾಂ ಮಾತರಂ ಪ್ರತಿ। ಮಾಂ ಚಾಪಿ ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷಿ ಚಪಲಾಕ್ಷಃ ಪ್ರಿಯೋ ಮಮ॥ 14-61-10 (94201) ಆಹವಂ ಪೃಷ್ಠತಃ ಕೃತ್ವಾ ಕಚ್ಚಿನ್ನ ನಿಹತಃ ಪರೈಃ। ಕಚ್ಚಿನ್ಮುಖಂ ನ ಗೋವಿಂದ ತೇನಾಜೌ ವಿಕೃತಂ ಕೃತಂ॥ 14-61-11 (94202) ಸ ಹಿ ಕೃಷ್ಣ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಶ್ಲಾಘನ್ನಿವ ಮಮಾಗ್ರತಃ। ಬಾಲಭಾವೇನ ವಿಜಯಮಾತ್ಮನೋಽಕಥಯತ್ಪ್ರಭುಃ। 14-61-12 (94203) ಕಚ್ಚಿನ್ನ ನಿಕೃತೋ ಬಾಲೋ ದ್ರೋಣಕರ್ಣಾಕೃಪಾದಿಭಿಃ। ಧರಣ್ಯಾಂ ನಿಹತಃ ಶೇತೇ ತನ್ಮಮಾಚಕ್ಷ್ವಿ ಕೇಶವ॥ 14-61-13 (94204) ಸ ಹಿ ದ್ರೋಣಂ ಚ ಭೀಷ್ಮಂ ಚ ಕರ್ಣಂ ಚ ಬಲೀನಾಂ ವರಂ। ಸ್ಪರ್ಧತೇ ಸ್ಮ ರಣೇ ನಿತ್ಯಂ ದುಹಿತುಃ ಪುತ್ರಕೋ ಮಮ॥ 14-61-14 (94205) ಏವಂವಿಧಂ ಬಹು ತದಾ ವಿಲಪಂತಂ ಸುದುಃಖಿತಂ। ಪಿತರಂ ದುಃಖಿತತರಂ ಗೋವಿಂದೋ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-61-15 (94206) ನ ತೇನಿ ವಿಕೃತಂ ವಕ್ತ್ರಂ ಕೃತಂ ಸಂಗ್ರಾಮಮೂರ್ಧನಿ। ನ ಪೃಷ್ಠತಃ ಕೃತಶ್ಚಾಪಿ ಸಂಗ್ರಾಮಸ್ತೇನ ದುಸ್ತರಃ॥ 14-61-16 (94207) ನಿಹತ್ಯ ಪೃಥಿವೀಪಾಲಾನ್ಸಹಸ್ರಶತಸಂಘಶಃ। ಖೇದಿತೋ ದ್ರೋಣಕರ್ಣಾಭ್ಯಾಂ ದೌಃಶಾಸನಿವಶಂ ಗತಃ॥ 14-61-17 (94208) ಏಕೋ ಹ್ಯೇಕೇನ ಸತತಂ ಯುಧ್ಯಮಾನೋ ಯದಿ ಪ್ರಭೋ। ನ ಸ ಶಕ್ಯೇತ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ನಿಹಂತುಮಪಿ ವಜ್ರಿಣಾ॥ 14-61-18 (94209) ಸಮಾಹೂತೇ ಚ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ಪಾರ್ಥೇ ಸಂಶಪ್ತಕೈಸ್ತದಾ। ಪರ್ಯವಾರ್ಯತ ಸಂಕ್ರುದ್ಧೈಃ ಸ ದ್ರೋಣಾದಿಭಿರಾಹವೇ॥ 14-61-19 (94210) ತತಃ ಶತ್ರುವಧಂ ಕೃತ್ವಾ ಸುಮಹಾಂತಂ ರೇಣೇ ಪಿತಃ। ದೌಹಿತ್ರಸ್ತವ ವಾರ್ಷ್ಣೇಯ ದೌಃಶಾಸನಿವಶಂ ಗತಃ॥ 14-61-20 (94211) ನೂನಂ ಚ ಸ ಗತಃ ಸ್ವರ್ಗಂ ಜಹಿ ಶೋಕಂ ಮಹಾಮತೇ। ನ ಹಿ ವ್ಯಸನಮಾಸಾದ್ಯ ಸೀದಂತಿ ಕೃತಬುದ್ಧಯಃ॥ 14-61-21 (94212) ದ್ರೋಣಕರ್ಣಪ್ರಭೃತಯೋ ಯೇನ ಪ್ರತಿಸಮಾಸಿತಾಃ। ರಣೇ ಮಹೇಂದ್ರಪ್ರತಿಮಾಃ ಸ ಕಥಂ ನಾಪ್ನುಯಾದ್ದಿವಂ॥ 14-61-22 (94213) ಸ ಶೋಕಂ ಜಹಿ ಜುರ್ಧರ್ಷ ಮಾ ಚ ಮನ್ಯುವಶಂ ಗಮಃ। ಶಸ್ತ್ರಪೂತಾಂ ಹಿ ಸ ಗತಿಂ ಗತಃ ಪರಪುರಂಜಯಃ॥ 14-61-23 (94214) ತಸ್ಮಿಂಸ್ತು ನಿಹತೇ ವೀರೇ ಸುಭದ್ರೇಯಂ ಸ್ವಸಾ ಮಮ। ದುಃಖಾರ್ತಾಽಥೋ ಸುತಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಕುರರೀವ ನನಾದ ಹ॥ 14-61-24 (94215) ದ್ರೌಪದೀಂ ಚ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಪರ್ಯತಪ್ಯತ ದುಃಖಿತಾ। ಆರ್ಯೇ ಕ್ವ ದಾರಕಾಃ ಸರ್ವೇ ದ್ರಷ್ಟುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ತಾನಹಂ॥ 14-61-25 (94216) ಅಸ್ಯಾಸ್ತು ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಸರ್ವಾಸ್ತಾಃ ಕುರುಯೋಷಿತಃ। ಭುಜಾಭ್ಯಾಂ ಪರಿಗೃಹ್ಯೈನಾಂ ಚುಕ್ರುಶುಃ ಪರಮಾರ್ತವತ್॥ 14-61-26 (94217) ಉತ್ತರಾಂ ಚಾಬ್ರವೀದ್ಭದ್ರೇ ಭರ್ತಾ ಸ ಕ್ವ ನು ತೇ ಗತಃ। ಕ್ಷಿಪ್ರಮಾಗಮನಂ ಮಹ್ಯಂ ತಸ್ಯ ತ್ವಂ ವೇದಯಸ್ವ ಹ॥ 14-61-27 (94218) ನನು ನಾಮಾದ್ಯ ವೈರಾಟಿ ಶ್ರುತ್ವಾ ಮಮ ಗಿರಂ ಸದಾ। ಭವನಾನ್ನಿಷ್ಪತತ್ಯಾಶು ಕಸ್ಮಾನ್ನಾಭ್ಯೇತಿ ತೇ ಪತಿಃ॥ 14-61-28 (94219) ಅಭಿಮನ್ಯೋಽನುಶಯಿನೋ ಮಾತುಲಾಸ್ತೇ ಮಹಾರಥಾಃ। ಕುಶಲಂ ಚಾಬ್ರುವನ್ಸರ್ವೇ ತ್ವಾಂ ಯುಯುತ್ಸುಮಿಹಾಗತಂ॥ 14-61-29 (94220) ಆಚಕ್ಷ್ವ ಮೇಽದ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮಂ ಯಥಾಪೂರ್ವಮರಿಂದಮ। ಕಸ್ಮಾದೇವಂ ವಿಲಪತೀಂ ನಾದ್ಯೇಹ ಪ್ರತಿಭಾಷಸೇ। 14-61-30 (94221) ಏವಮಾದಿ ತು ವಾರ್ಷ್ಣೇಯ್ಯಾಸ್ತಸ್ಯಾಸ್ತತ್ಪರಿದೇವಿತಂ। ಶ್ರುತ್ವಾ ಪೃಥಾ ಸುದುಃಖಾರ್ತಾ ಶನೈರ್ವಾಕ್ಯಮಥಾಬ್ರವೀತ್॥ 14-61-31 (94222) ಸುಭದ್ರೇ ವಾಸುದೇವೇನ ತಥಾ ಸಾತ್ಯಕಿನಾ ರಣೇ। ಪಿತ್ರಾ ಚ ಲಾಲಿತೋ ಬಾಲಃ ಸ ಹತಃ ಕಾಲಧರ್ಮಣಾ॥ 14-61-32 (94223) ಈದೃಶೋ ಮರ್ತ್ಯಧರ್ಮೋಽಯಂ ಮಾ ಶುಚೋ ಯದುನಂದಿನಿ। ಪುತ್ರೋ ಹಿ ತವ ದುರ್ಧರ್ಷಃ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತಃ ಪರಮಾಂ ಗತಿಂ॥ 14-61-33 (94224) ಕುಲೇ ಮಹತಿ ಜಾತಾಸಿ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಣಾಂ ಮಹಾತ್ಮನಾಂ। ಮಾ ಶುಚಶ್ಚಪಲಾಕ್ಷಂ ತ್ವಂ ಪದ್ಮಪತ್ರನಿಭೇಕ್ಷಣೇ॥ 14-61-34 (94225) ಉತ್ತರಾಂ ತ್ವಮವೇಕ್ಷಸ್ವ ಗುರ್ವಿಣೀಂ ಮಾ ಶುಚಃ ಶುಭೇ। ಪುತ್ರಮೇಷಾ ಹಿ ತಸ್ಯಾಶು ಜನಯಿಷ್ಯತಿ ಭಾಮಿನೀ॥ 14-61-35 (94226) ಏವಮಾಶ್ವಾಸಯಿತ್ವೈನಾಂ ಕುಂತೀ ಯದುಕುಲೋದ್ವಹ। ವಿಹಾಯ ಶೋಕಂ ದುರ್ಧರ್ಷಂ ಶ್ರಾದ್ಧಮಸ್ಯ ಹ್ಯಕಲ್ಪಯತ್॥ 14-61-36 (94227) ಸಮನುಜ್ಞಾಪ್ಯ ಧರ್ಮಜ್ಞಂ ರಾಜಾನಂ ಭೀಮಮೇವ ಚ। ಯಮೌ ಯಮೋಪಮೌ ಚೈವ ದದೌ ದಾನಾನ್ಯನೇಕಶಃ॥ 14-61-37 (94228) ತತಃ ಪ್ರದಾಯ ಬಹ್ವೀರ್ಗಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಭ್ಯೋ ಯದೂದ್ವಹ। ಸಮಾಹೃಷ್ಯ ತು ವಾರ್ಷ್ಣೇಯೀ ವೈರಾಟೀಮಬ್ರವೀದಿದಂ॥ 14-61-38 (94229) ವೈರಾಟಿ ನೇಹ ಸಂತಾಪಸ್ತ್ವಯಾ ಕಾರ್ಯೋ ಹ್ಯನಿಂದಿತೇ। ಭರ್ತಾರಂ ಪ್ರತಿ ಸುಶ್ರೋಣಿ ಗರ್ಭಸ್ಥಂ ರಕ್ಷ ವೈ ಶಿಶುಂ॥ 14-61-39 (94230) ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ತತಃ ಕುಂತೀ ವಿರರಾಮ ಮಹಾದ್ಯುತೇ। ತಾಮನುಜ್ಞಾಪ್ಯ ಚೈವೇಮಾಂ ಸುಭದ್ರಾಂ ಸಮುಪಾನಯಂ॥ 14-61-40 (94231) ಏವಂ ಸ ನಿಧನಂ ಪ್ರಾಪ್ತೋ ದೌಹಿತ್ರಸ್ತವ ಮಾನದ। ಸಂತಾಪಂ ತ್ಯಜ ದುರ್ಧರ್ಷ ಮಾ ಚ ಶೋಕೇ ಮನಃ ಕೃಥಾಃ॥ ॥ 14-61-41 (94232) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕಷಷ್ಟಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 61 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-61-11 ಕಚ್ಚಿದ್ದುಃಖೇನ ಗೋವಿಂದಿ ತತ್ರಾಜೌ ವಿಮುಖೀಕೃತಃ ಇತಿ ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-61-19 ಸಮಾಹೃತೇ ಚ ಸಂಗ್ರಾಮಾದಿತಿ ಝ.ಪಾಠಃ। ಪರ್ಯವಾರ್ಯತ ಸತುಷ್ಟೈರಿತಿ ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 062

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.62. ಅಧ್ಯಾಯಃ 062

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ವಸುದೇವಾದಿಭಿರಭಿಮನ್ಯವೇ ಶ್ರಾದ್ಧದಾನಂ॥ 1 ॥ ವ್ಯಾಸೇನ ಹಾಸ್ತಿನಪುರಮೇತ್ಯ ಉತ್ತರಾದಿಪರಿಸಾಂತ್ವಪೂರ್ವಕಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತ್ಯಶ್ವಮೇಧಸಂಚೋದನೇನಿ ಪುನರಂತರ್ಧಾನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಏತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ತು ಪುತ್ರಸ್ಯ ವಚಃ ಶೂರಾತ್ಮಜಸ್ತದಾ। ವಿಹಾಯ ಶೋಕಂ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ದದೌ ಶ್ರಾದ್ಧಮನುತ್ತಮಂ॥ 14-62-1 (94233) ತಥೈವ ವಾಸುದೇವಶ್ಚ ಸ್ವಸ್ತ್ರೀಯಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ। ದಯಿತಸ್ಯಿ ಪಿತುರ್ನಿತ್ಯಮಕರೋದೌರ್ಧ್ವದೇಹಿಕಂ॥ 14-62-2 (94234) ಷಷ್ಟಿಂ ಶತಸಹಸ್ರಾಣಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ಮಹೌಜಸಾಂ। ವಿಧಿವದ್ಭೋಜಯಾಮಾಸ ಭೋಜ್ಯಂ ಸರ್ವಗುಣಾನ್ವಿತಂ॥ 14-62-3 (94235) ಆಚ್ಛಾದ್ಯ ಚ ಮಹಾಬಾಹುರ್ಧನತೃಷ್ಣಾಮಪಾನುದತ್। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ತದಾ ಕೃಷ್ಣಸ್ತದಭೂದ್ರೋಮಹರ್ಷಣಂ॥ 14-62-4 (94236) ಸುವರ್ಣಂ ಚೈವ ಗಾಶ್ಚೈವ ಶಯನಾಚ್ಛಾದನಾನಿ ಚ। ದೀಯಮಾನಂ ತದಾ ವಿಪ್ರಃ ಪ್ರಭೂತಮಿತಿ ಚಾಬ್ರುವನ್॥ 14-62-5 (94237) ವಾಸುದೇವೋಽಥ ದಾಶಾರ್ಹೋ ಬಲೇದೇವಃ ಸಸಾತ್ಯಕಿಃ। ಅಭಿಮನ್ಯೋಸ್ತದಾ ಶ್ರಾದ್ಧಮಕುರ್ವನ್ಸತ್ಯಕಸ್ತದಾ। ಅತೀವ ದುಃಖಸಂತಪ್ತಾ ನ ಶಮಂ ಚೋಪಲೇಭಿರೇ॥ 14-62-6 (94238) ತಥೈವ ಪಾಂಡವಾ ವೀರಾ ನಗರೇ ನಾಗಸಹ್ವಯೇ। ನೋಪಾಗಚ್ಛಂತ ವೈ ಶಾಂತಿಮಭಿಮನ್ಯುವಿನಾಕೃತಾಃ॥ 14-62-7 (94239) ಸುಬಹೂನಿ ಚ ರಾಜೇಂದ್ರ ದಿವಸಾನಿ ವಿರಾಟಜಾ। ನಾಭುಂಕ್ತ ಪತಿದುಃಖಾರ್ತಾ ತದಭೂತ್ಕರುಣಂ ಮಹತ್॥ 14-62-8 (94240) ಧಿಯಮಾಣೇ ತು ತಸ್ಮಿಂಸ್ತು ಗರ್ಭೇ ಕುಕ್ಷಿಸ್ಥ ಏವ ಚ। ಆಜಗಾಮ ತತೋ ವ್ಯಾಸೋ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ದಿವ್ಯೇನ ಚಕ್ಷುಷಾ॥ 14-62-9 (94241) ಸಮಾಗಂಯಾಬ್ರವೀಮಾನ್ಪೃಥಾಂ ಪೃಥುಲಲೋಚನಾಂ। ಉತ್ತರಾಂ ಚ ಮಹಾತೇಜಾಃಇ ಶೋಕಃ ಸಂತ್ಯಜ್ಯತಾಮಯಂ॥ 14-62-10 (94242) ಜನಿಷ್ಯತೇ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಪುತ್ರಸ್ತವ ಯಶಸ್ವಿನಿ। ಪ್ರಭಾವಾದ್ವಾಸುದೇವಸ್ಯ ಮಮ ವ್ಯಾಹರಣಾದಪಿ। ಪಾಂಡವಾನಾಮಯಂ ಚಾಂತೇ ಪಾಲಯಿಷ್ಯತಿ ಮೇದಿನೀಂ॥ 14-62-11 (94243) ಧನಂಜಯಂ ಚ ಸಂಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಶೃಣ್ವತಃ। ವ್ಯಾಸೋ ವಾಕ್ಯಮುವಾಚೇದಂ ಹರ್ಷಯನ್ನಿವ ಭಾರತ॥ 14-62-12 (94244) ಪೌತ್ರಸ್ತವ ಮಹಾಭಾಗೋ ಜನಿಷ್ಯತಿ ಮಹಾಮನಾಃ। ಪೃಥ್ವೀಂ ಸಾಗರಪರ್ಯಂತಾಂ ಪಾಲಯಿಷ್ಯತಿ ಧರ್ಮತಃ॥ 14-62-13 (94245) ತಸ್ಮಾಚ್ಛೋಕಂ ಕುರುಶ್ರೇಷ್ಠ ಜಹಿ ತ್ವಮರಿಕರ್ಶನ। ವಿಚಾರ್ಯಮತ್ರ ನ ಹಿ ತೇ ಸತ್ಯಮೇತದ್ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-62-14 (94246) ಯಚ್ಚಾಪಿ ವೃಷ್ಣಿವೀರೇಣಿ ಕೃಷ್ಣೇನ ಕುರುನಂದನ। ಪುರೋಕ್ತಂ ತತ್ತಥಾ ಭಾವಿ ಮಾ ತೇಽತ್ರಾಸ್ತು ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-62-15 (94247) ವಿಬುಧಾನಾಂ ಗತೋ ಲೋಕಾನಕ್ಷಯಾನಾತ್ಮನಿರ್ಜಿತಾನ್। ನ ಸ ಶೋಚ್ಯಸ್ತ್ವಯಾ ವೀರೋ ನ ಚಾನ್ಯೈಃ ಕುರುಭಿಸ್ತಥಾ॥ 14-62-16 (94248) ಏವಂ ಪಿತಾಮಹೇನೋಕ್ತೋ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಸ ಧನಂಜಯಃ। ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಶೋಕಂ ಮಹಾರಾಜ ಹೃಷ್ಟರೂಪೋಽಭವತ್ತದಾ॥ 14-62-17 (94249) ಪಿತಾಽಪಿ ತವ ಧರ್ಮೇಜ್ಞ ಗರ್ಭೇ ತಸ್ಮಿನ್ಮಹಾಮತೇ। ಅವರ್ಧತ ಯಥಾಕಾಮಂ ಶುಕ್ಲಪಕ್ಷೇ ಯಥಾ ಶಸೀ॥ 14-62-18 (94250) ತತಃ ಸಂಚೋದಯಾಮಾಸ ವ್ಯಾಸೋ ಧರ್ಮಾತ್ಮಜಂ ನೃಪಂ। ಅಶ್ವಮೇಧಂ ಪ್ರತಿ ತದಾ ತತಃ ಸೋಽಂತರ್ಹಿತೋಽಭವತ್॥ 14-62-19 (94251) ಧರ್ಮರಾಜೋಪಿ ಮೇಧಾವೀ ಶ್ರುತ್ವಾ ವ್ಯಾಸಸ್ಯ ತದ್ವಚಃ। ವಿತ್ತೋಪನಯನೇ ತಾತ ಚಕಾರ ಗಮನೇ ಮತಿಂ॥ ॥ 14-62-20 (94252) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ದ್ವಿಷಷ್ಟಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 62 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 063

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.63. ಅಧ್ಯಾಯಃ 063

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇಣ ವ್ಯಾಸಾಜ್ಞಯಾ ಭೀಮಾದಿಭಿಃ ಸಹಾಲೋಚ್ಯ ಯಜ್ಞಾರ್ಥಂ ಧನಾಹರಣಾಯ ಸಹಭ್ರಾತ್ರಾದಿಭಿರ್ಹಿಮವತ್ಪಾರ್ಶ್ವಪ್ರತಿ ಪ್ರಸ್ಥಾನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಜನಮೇಜಯ ಉವಾಚ। ಶ್ರುತ್ವೈತದ್ವಚನಂ ಬ್ರಹ್ಮನ್ವ್ಯಾಸೇನೋಕ್ತಂ ಮಹಾತ್ಮನಾ। ಅಶ್ವಮೇಧಂ ಪ್ರತಿ ತದಾ ಕಿಂ ಭೂಯಃ ಪ್ರಚಕಾರ ಹ॥ 14-63-1 (94253) ರತ್ನಂ ಚ ಯನ್ಮರುತ್ತೇನಿ ನಿಹಿತಂ ವಸುಧಾತಲೇ। ತದವಾಪ ಕಥಂ ಚೇತಿ ತನ್ಮೇ ಬ್ರೂಹಿ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮ॥ 14-63-2 (94254) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-63-3x (7914) ಶ್ರುತ್ವಾ ದ್ವೈಪಾಯನವಚೋ ಧರ್ಮಿರಾಜೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ಭ್ರಾತೄನ್ಸರ್ವಾನ್ಸಮಾನಾಯ್ಯ ಕಾಲೇ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-63-3 (94255) ಅರ್ಜುನಂ ಭೀಮಸೇನಂ ಚ ಮಾದ್ರೀಪುತ್ರೌ ಯಮಾವಪಿ। ಶ್ರುತಂ ವೋ ವಚನಂ ವೀರಾಃ ಸೌಹೃದಾದ್ಯನ್ಮಹಾತ್ಮನಾ॥ 14-63-4 (94256) ಕುರೂಣಾಂ ಹಿತಕಾಮೇನ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಕೃಷ್ಣೇನ ಧೀಮತಾ। ತಪೋವೃದ್ಧೇನಿ ಮಹತಾ ಸುಹೃದಾಂ ಭೂತಿಮಿಚ್ಛತಾ॥ 14-63-5 (94257) ಗುರುಣಾ ಧರ್ಮಶೀಲೇನ ವ್ಯಾಸೇನಾದ್ಭುತಕರ್ಮಣಾ। ಭೀಷ್ಮೇಣ ಚ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞ ಗೋವಿಂದೇನಿ ಚ ಧೀಮತಾ॥ 14-63-6 (94258) ಸಂಸ್ಮೃತ್ಯ ತದಹಂ ಸಂಯಕ್ಕರ್ತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಪಾಂಡವಾಃ। ಆಯತ್ಯಾಂ ಚ ತದಾತ್ವೇ ಚ ಸರ್ವೇಷಾಂ ತದ್ಧಿ ನೋ ಹಿತಂ॥ 14-63-7 (94259) ಅನುಬಂಧೇ ಚ ಕಲ್ಯಾಣಂ ಯದ್ವಚೋ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿನಃ। ಇಯಂ ಹಿ ವಸುಧಾ ಸರ್ವಾ ಕ್ಷೀಣರತ್ನಾ ಕುರೂದ್ವಹಾಃ॥ 14-63-8 (94260) ತಚ್ಚಾಚಷ್ಟ ತದಾ ವ್ಯಾಸೋ ಮರುತ್ತಸ್ಯ ಧನಂ ನೃಪಾಃ। ಯದ್ಯೇತದ್ವೋ ಬಹುಮತಂ ಮನ್ಯಧ್ವಂ ವಾ ಕ್ಷಮಂ ಯದಿ। ತದಾನಯಾಮಹೇ ಸರ್ವೇ ಕತಂ ವಾ ಭೀಮ ಮನ್ಯಸೇ॥ 14-63-9 (94261) ಇತ್ಯುಕ್ತವಾಕ್ಯೇ ನೃಪತೌ ತದಾ ಕುರುಕುಲೋದ್ವಹ। ಭೀಮಸೇನೋ ನೃಪಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಪ್ರಾಂಜಲಿರ್ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-63-10 (94262) ರೋಚತೇ ಮೇ ಮಹಾಬಾಹೋ ಯದಿದಂ ಭಾಷಿತಂ ತ್ವಯಾ। ವ್ಯಾಸಾಖ್ಯಾತಸ್ಯ ವಿತ್ತಸ್ಯ ಸಮುಪಾನಯನಂ ಪ್ರತಿ॥ 14-63-11 (94263) ತತ್ಪ್ರಾಪ್ನುಯಾಮಹೇ ಧರ್ಮಾದ್ಯದ್ಧನಂ ಕಾಂಕ್ಷಿತಂ ಪ್ರಭೋ। ಕೃತಮೇವ ಮಹಾರಾಜ ಭವೇದಿತಿ ಮತಿರ್ಮಮ॥ 14-63-12 (94264) ತೇ ವಯಂ ಪ್ರಣಿಪಾತೇನ ಗಿರೀಶಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ। ತದಾನಯಾಮಿ ಭದ್ರಂ ತೇ ಸಮಭ್ಯರ್ಚ್ಯ ಕಪರ್ದಿನಂ॥ 14-63-13 (94265) `ತಂ ವಿಭುಂ ದೇವದೇವೇಶಂ ಶೂಲಪಾಣಿಂ ತ್ರಿಲೋಚನಂ। ಅನಾದಿನಿಧನಂ ಶಂಭುಂ ನಮಸ್ಯಾಮಿ ಮಹೇಶ್ವರಂ॥' 14-63-14 (94266) ಲೋಕನಾಥಂ ಗಣಾಧ್ಯಕ್ಷಂ ತಸ್ಯೈವಾನುಚರಾಂಶ್ಚಿ ತಾನ್। ಪ್ರಸಾದ್ಯಾರ್ಥಮವಾಪ್ಸ್ಯಾಮೋ ನೂನಂ ವಾಗ್ಬುದ್ಧಿಕರ್ಮಭಿಃ॥ 14-63-15 (94267) ರಕ್ಷಂತೇ ಯೇ ಚ ತದ್ದ್ರವ್ಯಂ ಕಿನ್ನರಾ ರೌದ್ರದರ್ಶನಾಃ। ತೇ ಚ ವಶ್ಯಾ ಭವಿಷ್ಯಂತಿ ಪ್ರಸನ್ನೇ ವೃಷಭಧ್ವಜೇ॥ 14-63-16 (94268) `ಸ ಹಿ ದೇವಃ ಪ್ರಸನ್ನಾತ್ಮಾ ಭಕ್ತಾನಾಂ ಪರಮೇಶ್ವರಃ। ದದಾತ್ಯಮರತಾಂ ಚಾಪಿ ಕಿಂ ಪುನಃ ಕಾಂಚನಂ ಪ್ರಭುಃ॥ 14-63-17 (94269) ವನಸ್ಥಾಸ್ಯ ಪುರಾ ಜಿಷ್ಣೋರಸ್ತ್ರಂ ಪಾಶುಪತಂ ಮಹತ್। ರೌದ್ರಂ ಬ್ರಹ್ಮಸಿರಶ್ಚಾದಾತ್ಪ್ರಸನ್ನಃ ಕಿಂ ಪುನರ್ಧನಂ॥ 14-63-18 (94270) ವಯಂ ಸರ್ವೇ ಹಿ ತದ್ಭಕ್ತಾಃ ಸ ಚಾಸ್ಮಾಕಂ ಪ್ರಸೀದತಿ। ತತ್ಪ್ರಸಾದಾದಿದಂ ರಾಜ್ಯಂ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಕೌರವನಂದನ॥ 14-63-19 (94271) ಅಭಿಮನ್ಯೋರ್ವಧೇ ವೃತ್ತೇ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತೇ ಧನಂಜಯೇ। ಜಯದ್ರಥವಧಾರ್ಥಾಯ ಸ್ವಪ್ನೇ ಲೋಕಗುರುರ್ನಿಶಿ। ಪ್ರಸಾದ್ಯ ಲಬ್ಧವಾನಸ್ತ್ರಮರ್ಜುನಃ ಸಹಕೇಶವಃ॥ 14-63-20 (94272) ತತ್ರ ಪ್ರಭಾತಾಂ ರಜನೀಂ ಫಲ್ಗುನಸ್ಯಾಗ್ರತಃ ಪ್ರಭುಃ। ಜಘಾನ ಸೈನ್ಯಂ ಶೂಲೇನ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಸವ್ಯಸಾಚಿನಃ॥ 14-63-21 (94273) ಕಸ್ತಾಂ ಸೇನಾಂ ಮಹಾರಾಜ ಮನಸಾಽಪಿ ಪ್ರಧರ್ಷಯೇತ್। ದ್ರೋಣಿಕರ್ಣಬಲೈರ್ಯುಕ್ತಾಂ ಮಹೇಷ್ವಾಸೈಃ ಪ್ರಹಾರಿಭಿಃ। ಋತೇ ದೇವಾನ್ಮಹೇಷ್ವಾಸಾದ್ಬಹುರೂಪಾನ್ಮಹೇಶ್ವರಾತ್॥ 14-63-22 (94274) ತಸ್ಯೈವ ಚ ಪ್ರಸಾದೇವ ನಿಹತಾಸ್ತವ ಶತ್ರವಃ। ಅಶ್ವಮೇಧಸ್ಯ ಸಂಸಿದ್ಧಿಂ ತವ ಸಂಪಾದಯಿಷ್ಯತಿ।' 14-63-23 (94275) ಶ್ರುತ್ವೈವಂ ವದತಸ್ತಸ್ಯ ವಾಕ್ಯಂ ಭೀಮಸ್ಯ ಭಾರತ। ಪ್ರೀತೋ ಧರ್ಮಾತ್ಮಜೋ ರಾಜಾ ಬಭೂವಾತೀವ ಭಾರತ। ಅರ್ಜುನಪ್ರಮುಖಾಶ್ಚಾಪಿ ತಥೇತ್ಯೇವಾಬ್ರುವನ್ವಚಃ॥ 14-63-24 (94276) ಕೃತ್ವಾ ತು ಪಾಂಡವಾಃ ಸರ್ವೇ ರತ್ನಾಹರಣನಿಶ್ಚಯಂ। ಸೇನಾಮಾಜ್ಞಾಪಯಾಮಾಸುರ್ನಕ್ಷತ್ರೇಽಹನಿ ಚ ಧ್ರುವೇ॥ 14-63-25 (94277) ತತೋ ಯಯುಃ ಪಾಂಡುಸುತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನ್ಸ್ವಸ್ತಿ ವಾಚ್ಯ ಚ। ಅರ್ಚಯಿತ್ವಾ ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಪೂರ್ವಮೇವ ಮಹೇಶ್ವರಂ॥ 14-63-26 (94278) ಮೋದಕೈಃ ಪಾಯಸೇನಾಥ ಮಾಂಸಾಪೂಪೈಸ್ತಥೈವ ಚ। ಆಶಾಸ್ಯ ಚ ಮಹಾತ್ಮಾನಂ ಪ್ರಯಯುರ್ಮುದಿತಾ ಭೃಶಂ॥ 14-63-27 (94279) ತೇಷಾಂ ಪ್ರಯಾಸ್ಯತಾಂ ತತ್ರ ಮಂಗಲಾನಿ ಶುಭಾನ್ಯಥ। ಪ್ರಾಹುಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಮನಸೋ ದ್ವಿಜಾಗ್ರ್ಯಾ ನಾಗರಾಶ್ಚ ತೇ॥ 14-63-28 (94280) ತತಃ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೀಕೃತ್ಯ ಶಿರೋಭಿಃ ಪ್ರಣಿಪತ್ಯ ಚ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಗ್ನಿಸಹಿತಾನ್ಪ್ರಯಯುಃ ಪಾಂಡುನಂದನಾಃ॥ 14-63-29 (94281) ಸಮನುಜ್ಞಾಪ್ಯ ರಾಜಾನಂ ಪುತ್ರಶೋಕಸಮಾಹತಂ। ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಂ ಸಭಾರ್ಯಂ ವೈ ಪೃಥಾಂ ಚ ಪೃಥುಲೋಚನಾಂ॥ 14-63-30 (94282) ಮೂಲೇ ನಿಕ್ಷಿಪ್ಯ ಕೌರವ್ಯಂ ಯುಯುತ್ಸುಂ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಜಂ। ಸಂಪೂಜ್ಯಮಾನಾಃ ಪೌರೈಶ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೈಶ್ಚ ಮನೀಷಿಭಿಃ। `ಪ್ರಯಯುಃ ಪಾಂಡವಾ ವೀರಾ ನಿಯಮಸ್ಥಾಃ ಶುಚಿವ್ರತಾಃ' ॥ 14-63-31 (94283) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ತ್ರಿಷಷ್ಟಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 63 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 064

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.64. ಅಧ್ಯಾಯಃ 064

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇಣ ಹಿಮವದ್ಗಿರಿಮೇತ್ಯ ಸೇನಾನಿವೇಶನಂ॥ 1 ॥ ತತ್ರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಚೋದನಯಾ ತೈಃ ಸಹೋಪವಾಸಾದಿವ್ರತಾಚರಣಪೂರ್ವಕಂ ನಿಶಾಯಾಪನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ತತಸ್ತೇ ಪ್ರಯಯುರ್ಹೃಷ್ಟಾಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟನರವಾಹನಾಃ। ರಥಘೋಷೇಣ ಮಹತಾ ಪೂರಯಂತೋ ವಸುಂಧರಾಂ॥ 14-64-1 (94284) ಸಂಸ್ತೂಯಮಾನಾಃ ಸ್ತುತಿಭಿಃ ಸೂತಮಾಗಧಬಂದಿಭಿಃ। ಸ್ವೇನ ಸೈನ್ಯೇನ ಸಂವೀತಾ ಯಥಾಽಽದಿತ್ಯಾಃ ಸ್ವರಶ್ಮಿಭಿಃ॥ 14-64-2 (94285) ಪಾಂಡುರೇಣಾತಪತ್ರೇಣ ಧ್ರಿಯಮಾಣೇನ ಮೂರ್ಧನಿ। ಬಭೌ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ತತ್ರ ಪೌರ್ಣಮಾಸ್ಯಾಮಿವೋಡುರಾಟ್॥ 14-64-3 (94286) ಜಯಾಶಿಷಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಾನಾಂ ನರಾಣಾಂ ಪಥಿ ಪಾಂಡವಃ। ಪ್ರತ್ಯಗೃಹ್ಣಾದ್ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಯಥಾವತ್ಪುರುಷರ್ಷಭಃ॥ 14-64-4 (94287) ತಥೈವ ಸೈನಿಕಾ ರಾಜನ್ರಾಜಾನಮನುಯಾಂತಿ ಯೇ। ತೇಷಾಂ ಹಲಹಲಾಶಬ್ದೋ ದಿವಂ ಸ್ತಬ್ಧ್ವಾ ವ್ಯತಿಷ್ಠತ॥ 14-64-5 (94288) ಸರಾಂಸಿ ಸರಿತಶ್ಚೈವ ವನಾನ್ಯುಪವನಾನಿ ಚ। ಅತ್ಯಕ್ರಾಮನ್ಮಹಾರಾಜೋ ಗಿರಿಂ ಚಾಪ್ಯನ್ವಪದ್ಯತ॥ 14-64-6 (94289) ಸ್ಮಿಂದೇಶೇ ಚ ರಾಜೇಂದ್ರ ಯತ್ರ ತದ್ದ್ರವ್ಯಮುತ್ತಮಂ। ಚಕ್ರೇ ನಿವೇಶನಂ ರಾಜಾ ಪಾಂಡವಃ ಸಹಸೈನಿಕೈಃ। ಶಿವೇ ದೇಶೇ ಸಮೇ ಚೈವ ತದಾ ಭರತಸತ್ತಮ॥ 14-64-7 (94290) ಅಗ್ರತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನ್ಕೃತ್ವಾ ತಪೋವಿದ್ಯಾದಮಾನ್ವಿತಾನ್। ಪುರೋಹಿತಂ ಚ ಕೌರವ್ಯ ವೇದವೇದಾಂಗಪಾರಗಂ॥ 14-64-8 (94291) ಆಗ್ನಿವೇಶ್ಯಂ ಚ ರಾಜಾನೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ಸಪುರೋಧಸಃ। ಕೃತ್ವಾ ಶಾಂತಿಂ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಸರ್ವಶಃ ಪರ್ಯವಾರಯನ್॥ 14-64-9 (94292) ಕೃತ್ವಾ ತು ಮಧ್ಯೇ ರಾಜಾನಮಮಾತ್ಯಾಂಶ್ಚ ಯಥಾವಿಧಿ। ಷಟ್ಪದಂ ನವಸಂಖ್ಯಾನಂ ನಿವೇಶಂ ಚಕ್ರಿರೇ ಜನಾಃ॥ 14-64-10 (94293) ಮತ್ತಾನಾಂ ವಾರಣೇಂದ್ರಾಣಾಂ ನಿವೇಶಂ ಚ ಯಥಾವಿಧಿ। ಕಾರಯಿತ್ವಾ ಸ ರಾಜೇಂದ್ರೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಿದಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-64-11 (94294) ಅಸ್ಮಿನ್ಕಾರ್ಯೇ ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಠಾ ನಕ್ಷತ್ರೇ ದಿವಸೇ ಶುಭೇ। ಯಥಾ ಭವಂತೋ ಮನ್ಯಂತೇ ಕರ್ತುಮರ್ಹಂತಿ ತತ್ತಥಾ॥ 14-64-12 (94295) ನ ನಃ ಕಾಲಾತ್ಯಯೋ ವೈ ಸ್ಯಾದಿಹೈವ ಪರಿಲಂಬತಾಂ। ಇತಿ ನಿಶ್ಚಿತ್ಯ ವಿಪ್ರೇಂದ್ರಾಃ ಕ್ರಿಯತಾಂ ಯದನಂತರಂ॥ 14-64-13 (94296) ಶ್ರುತ್ವೈತದ್ವ********* ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ಸಪುರೋಧಸಃ। ಇದಮೂಚುರ್ವಚೋ ಹೃಷ್ಟಾ ಧರ್ಮರಾಜಪ್ರಿಯೇಪ್ಸವಃ॥ 14-64-14 (94297) ಅದ್ಯೈವ ನಕ್ಷತ್ರಿಮಹಶ್ಚ ಪುಣ್ಯಂ ಯತಾಮಹೇ ಶ್ರೇಷ್ಠತಮಕ್ರಿಯಾಸು। ತಪೋಭಿರದ್ಯೇಹ ವಸಾಮ ರಾಜ- ನ್ನುಪೋಷ್ಯತಾಂ ಚಾಪಿ ಭವದ್ಭಿರದ್ಯ॥ 14-64-15 (94298) ಶ್ರುತ್ವಾ ತು ತೇಷಾಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾನಾಂ ಕೃತೋಪವಾಸಾ ರಜನೀಂ ನರೇಂದ್ರಾಃ। 14-64-16 (94299) ಊಷುಃ ಪ್ರತೀತಾಃ ಕುಶಸಂಸ್ತರೇಷು ಯಥಾಽಧ್ವರೇ ಪ್ರಜ್ವಲಿತಾ ಹುತಾಶಾಃ॥ 14-64-17 (94300) ತತೋ ನಿಶಾ ಸಾ ವ್ಯಗಮನ್ಮಹಾತ್ಮನಾಂ ಸಂಶೃಣ್ವತಾಂ ವಿಪ್ರಸಮೀರಿತಾ ಗಿರಃ। ತತಃ ಪ್ರಭಾತೇ ವಿಮಲೇ ದ್ವಿಜರ್ಷಭಾ ವಚೋಽಬ್ರುವಂಧರ್ಮಸುತಂ ನರಾಧಿಪಂ॥ ॥ 14-64-18 (94301) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಚತುಃಷಷ್ಟಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 64 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-64-25 ಧ್ರುವೇ ನಕ್ಷತ್ರೇ ರೋಹಿಣ್ಯಾಮುತ್ತರಾತ್ರಯೇ ಚ। ಅಹನಿ ವಾರೇ ಧ್ರುವೇ ರವಿವಾರೇ।ಕ ಉತ್ತರಾರ್ಕೇಽಮೃತಸಿದ್ಧಯೋಗೇ ಇತ್ಯರ್ಥಃ॥ 7-64-31 ಮೂಲೇ ವಂಶಸ್ಯಾದ್ಯೇ। ಕುಂತೀಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಸಮೀಪೇ ಇತ್ಯರ್ಥಃ॥ 7-64-63 ತ್ರಿಷಷ್ಟಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 065

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.65. ಅಧ್ಯಾಯಃ 065

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇಣ ವಿಧಿವನ್ನಾನಾಷಲಿಹರಣಾದಿನಾ ಸಪರಿಚರಮಹೇಶ್ವರಪತಿತೋಷಣೇನ ವಿವಿಧಕನಕಭಾಂಡಾಹರಣೇನ ಪುನರ್ನಗರಂಪ್ರತ್ಯಾಗಮನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

name="Azvamedhika-14-65-1x">ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಊಚುಃ। ಕ್ರಿಯತಾಮುಪಹಾರೋಽದ್ಯ ತ್ರ್ಯಂಬಕಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ। ದತ್ತ್ವೋಪಹಾರಂ ನೃಪತೇ ತತಃ ಸ್ವಾರ್ಥಂ ಯತಾಮಹೇ॥ 14-65-1 (94302) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-65-2x (7915) ಶ್ರುತ್ವಾ ತು ವಚನಂ ತೇಷಾಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ಗಿರೀಶಸ್ಯ ಯಥಾನ್ಯಾಯಮುಪಹಾರಮುಪಾಹರತ್॥ 14-65-2 (94303) ಆಜ್ಯೇನ ತರ್ಪಯಿತ್ವಾಽಗ್ನಿಂ ವಿಧಿವತ್ಸಂಸ್ಕೃತೇನ ಚ। ಮಂತ್ರಸಿದ್ಧಂ ಚರುಂ ಕೃತ್ವಾ ಪುರೋಧಾಃ ಸ ಯಯೈ ತದಾ॥ 14-65-3 (94304) ಸ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಸುಮನಸೋ ಮಂತ್ರಪೂತಾ ಜನಾಧಿಪ। ಮೋದಕೈಃ ಪಾಯಸೇನಾಥ ಮಾಂಸೈಶ್ಚೋಪಾಹರದ್ಬಲಿಂಂ॥ 14-65-4 (94305) ಸುಮನೋಭಿಶ್ಚ ಚಿತ್ರಾಭಿರ್ಲಾಜೈರುಚ್ಚಾವಚೈರಪಿ। ಸರ್ವಂ ಸ್ವಿಷ್ಟಕೃತಂ ಹುತ್ವಾ ವಿಧಿವದ್ವೇದಪಾರಗಃ। ಕಿಂಕರಾಣಾಂ ತತಃ ಪಶ್ಚಾಚ್ಚಕಾರ ಬಲಿಮುತ್ತಮಂ॥ 14-65-5 (94306) ಯಕ್ಷೇಂದ್ರಾಯ ಕುಬೇರಾಯ ಮಾಣಿಭದ್ರಾಯ ಚೈವ ಹ। ತಥಾಽನ್ಯೇಷಾಂ ಚ ಯಕ್ಷಾಣಾಂ ಭೂತಾನಾಂ ಪತಯಶ್ಚ ಯೇ॥ 14-65-6 (94307) ಕೃಸರೇಣ ಚ ಮಾಂಸೇನ ನಿವಾಪೈಸ್ತಿಲಸಂಯುತೈಃ। ಓದನಂ ಕುಂಭಶಃ ಕೃತ್ವಾ ಪುರೋಧಾಃ ಸಮುಪಾಹರತ್॥ 14-65-7 (94308) ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಭ್ಯಃ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ಗವಾಂ ದತ್ವಾ ತು ಭೂಮಿಪಃ। ನಕ್ತಂಚರಾಣಾಂ ಭೂತಾನಾಂ ವ್ಯಾದಿದೇಶ ಬಲಿ ತದಾ॥ 14-65-8 (94309) ಧೂಪಗಂಧನಿರುದ್ಧಂ ತತ್ಸುಮನೋಭಿಶ್ಚ ಸಂವೃತಂ। ಶುಶುಭೇ ಸ್ಥಾನಮತ್ಯರ್ಥಂ ದೇವದೇವಸ್ಯ ಪಾರ್ಥಿವಃ॥ 14-65-9 (94310) ಕೃತ್ವಾ ಪೂಜಾಂ ತು ರುದ್ರಸ್ಯ ಗಣಾನಾಂ ಚೈವ ಸರ್ವಶಃ। ಯಯೌ ವ್ಯಾಸಂ ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯ ನೃಪೋ ರತ್ನನಿಧಿಂ ಪ್ರತಿ॥ 14-65-10 (94311) ಪೂಜಯಿತ್ವಾ ಧನಾಧ್ವಕ್ಷಂ ಪ್ರಣಿಪತ್ಯಾಭಿವಾದ್ಯ ಚ। ಸುಮನೋಭಿರ್ವಿಚಿತ್ರಾಭಿರಪೂಪೈಃ ಕೃಸರೇಣ ಚ॥ 14-65-11 (94312) ಶಂಖಾದೀಂಶ್ಚ ನಿಧೀನ್ಸರ್ವಾನ್ನಿಧಿಪಾಲಾಂಶ್ಚ ಸರ್ವಶಃ। ಅರ್ಚಯಿತ್ವಾ ದ್ವಿಜಾಗ್ರ್ಯಾ ಸ್ವಸ್ತಿ ವಾಚ್ಯ ಚ ವೀರ್ಯವಾನ್ 14-65-12 (94313) ತೇಷಾಂ ಪುಣ್ಯಾಹಘೋಷೇಣ ತೇಜಸಾ ಸಮವಸ್ಥಿತಃ। ಪ್ರೀತಿಮಾನ್ಸ ಕುರುಶ್ರೇಷ್ಠಃ ಖಾನಯಾಮಾಸಂ ತಂ ನಿಧಿಂ॥ 14-65-13 (94314) ತತಃ ಪಾತ್ರೀ ಸಕರಕಾ ಬಹುರೂಪಾ ಮನೋರಮಾಃ। ಭೃಂಗಾರಾಣಿ ಕಟಾಹಾನಿ ಕಲಶಾನ್ವರ್ಧಮಾನಕಾನ್॥ 14-65-14 (94315) ಬಹೂನಿ ಚ ವಿಚಿತ್ರಾಣಿ ಭಾಜನಾನಿ ಸಹಸ್ರಶಃ। ಉದ್ಧಾರಯಾಮಾಸ ತದಾ ಧರ್ಮರಾಜೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ॥ 14-65-15 (94316) ತೇಷಾಂ ರಕ್ಷಣಮಪ್ಯಾಸೀನ್ಮಹಾನ್ಕರಪುಟಸ್ತಥಾ। ನದ್ಧಂ ಚ ಭಾಜನಂ ರಾಜಂಸ್ತುಲಾರ್ಧಮಭವನ್ನೃಪ॥ 14-65-16 (94317) ವಾಹನಂ ಪಾಂಡುಪುತ್ರಸ್ಯ ತತ್ರಾಸೀತ್ತು ವಿಶಾಂಪತೇ। ಷಷ್ಟಿರುಷ್ಟ್ರಸಹಸ್ರಾಣಿ ಶತಾನಿ ದ್ವಿಗುಣಾ ಹಯಾಃ॥ 14-65-17 (94318) ವಾರಣಾಶ್ಚ ಮಹಾರಾಜ ಸಹಸ್ರಶತಸಂಮಿತಾಃ। ಶಕಟಾನಿ ರಥಾಶ್ಚೈವ ತಾವದೇವ ಕರೇಣವಃ। ಸ್ವರಾಣಾಂ ಪುರುಷಾಣಾಂ ಚ ಪರಿಸಂಖ್ಯಾ ನ ವಿದ್ಯತೇ॥ 14-65-18 (94319) ಏತದ್ವಿತ್ತಂ ತದಭವದ್ಯದುದ್ದಧ್ರೇ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ಷೋಡಶಾಷ್ಟೌ ಚತುರ್ವಿಂಶತ್ಸಹಸ್ರಂ ಭಾರಲಕ್ಷಣಂ॥ 14-65-19 (94320) ಏತೇಷ್ವಾದಾಯ ತದ್ದ್ರವ್ಯಂ ಪುನರಭ್ಯರ್ಚ್ಯ ಪಾಂಡವಃ। ಮಹಾದೇವಂ ಪ್ರತಿ ಯಯೌ ಪುರಂ ನಾಗಾಹಯಂ ಪ್ರತಿ॥ 14-65-20 (94321) ದ್ವೈಪಾಯನಾಭ್ಯನುಜ್ಞಾತಃ ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯ ಪುರೋಹಿತಂ। ಗೋರುತೇ ಗೋರುತೇ ಚೈವ ನ್ಯವಸತ್ಪುರುಷರ್ಷಭಃ॥ 14-65-21 (94322) ಸಾ ಪುರಾಽಭಿಮುಖಾ ರಾಜನ್ನುವಾಹ ಮಹತೀ ಚಮೂಃ। ಕೃಚ್ಛ್ರಾದ್ದ್ರವಿಣಭಾರಾರ್ತಾ ಹರ್ಷಯಂತೀ ಕುರೂದ್ವಹಾನ್॥ ॥ 14-65-22 (94323) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಪಂಚಷಷ್ಟಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 65 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-65-14 ಪಾತ್ರೀಃ ಮಹಾಂತಿ ಓದನೋದ್ಧರಣಪಾತ್ರಾಣಿ। ಕರಕಾ ಅಲ್ಪಘಟಾಃ। ಭೃಂಗಾರಾಣಿ ಗಡುಕಾನ್। ವರ್ಧಮಾನಕಾನ್ ಶರಾವಾಣಿ॥ 7-65-16 ಕರಪಟಃ ಕರಸಂಪುಟಾಕಾರಂ ದ್ವಿಜಲಭಾಜನಂ ಉಷ್ಟ್ರಾದಿವಾಹ್ಯಂ ಸಂದೂಖ ಇತಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧಂ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 066

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.66. ಅಧ್ಯಾಯಃ 066

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಬಲಭದ್ದ್ರಸುಮದ್ರಾದಿಭಿಃ ಸಹ ಯಜ್ಞಾರ್ಥಂ ಹಾಸ್ತಿನಪುರಂ ಪ್ರತ್ಯಾಗಮನಂ॥ 1 ॥ ತತ ಉತ್ತರಾಯಾಂ ಪರಿಕ್ಷಿತೋ ಪರಿಕ್ಷಿತೋ ಜನನಂ॥ 2 ॥ ಭಶ್ವತ್ಥಾಮಾಸ್ತ್ರೇಣ ಜನನಕಾಲಏವ ಶವಭೂತಸ್ಯ ತಸ್ಯೋಜ್ಜೀವನಾಯ ಕುಂತ್ಯಾದಿಭಿಃ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣಂಪ್ರತಿ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಏತಸ್ಮಿನ್ನೇವ ಕಾಲೇ ತು ವಾಸುದೇವೋಽಪಿ ವೀರ್ಯವಾನ್। ಉಪಾಯಾದ್ವೃಷ್ಣಿಭಿಃ ಸಾರ್ದಂ ಪುರಂ ವಾರಣಸಾಹ್ವಯಂ॥ 14-66-1 (94324) ಸಮಯಂ ವಾಜಿಮೇಧಸ್ಯ ವಿದಿತ್ವಾ ಪುರುಷರ್ಷಭಃ। ಯಥೋಕ್ತೋ ಧರ್ಮಪುತ್ರೇಣ ಪ್ರವ್ರಜನ್ಸ್ವಪುರೀಂ ಪ್ರತಿ॥ 14-66-2 (94325) ರೌಕ್ಮಿಣೇಯೇನ ಸಹಿತೋ ಯುಯುಧಾನೇನ ಚೈವ ಹ। ಚಾರುದೇಷ್ಣೇನ ಸಾಂಬೇನಿ ಗದೇನ ಕೃತವರ್ಮಣಾ॥ 14-66-3 (94326) ಸಾರಣೇನ ಚ ವೀರೇಣ ನಿಶಠೇನೋನ್ಮುಖೇನ ಚ। ಬಲದೇವಂ ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯ ಸುಭದ್ರಾಸಹಿತಸ್ತದಾ॥ 14-66-4 (94327) ದ್ರೌಪದೀಮುತ್ತರಾಂ ಚೈವ ಪೃಥಾಂ ಚಾಪ್ಯವಲೋಕಕಃ। ಸಮಾಶ್ವಾಸಯಿತುಂ ಚಾಪಿ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾ ನಿಹತೇಶ್ವರಾಃ॥ 14-66-5 (94328) ತಾನಾಗತಾನ್ಸಮೀಕ್ಷ್ಯೈವ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರೋ ಮಹೀಪತಿಃ। ಪ್ರತ್ಯಗೃಹ್ಣಾದ್ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ವಿದುರಶ್ಚ ಮಹಾಮನಾಃ॥ 14-66-6 (94329) ತತ್ರೈವ ನ್ಯವಸತ್ಕೃಷ್ಣಃ ಸ್ವರ್ಚಿತಃ ಪುರುಷೋತ್ತಮಃ। ವಿದುರೇಣಿ ಮಹಾತೇಜಾಸ್ತಥೈವ ಚ ಯುಯುತ್ಸುನಾ॥ 14-66-7 (94330) ವಸತ್ಸು ವೃಷ್ಣಿವೀರೇಷು ತತ್ರಾಥ ಜನಮೇಜಯ। ಜಜ್ಞೇ ತವ ಪಿತಾ ರಾಜನ್ಪರಿಕ್ಷಿತ್ಪರವೀರಹಾ॥ 14-66-8 (94331) ಸ ತು ರಾಜಾ ಮಹಾರಾಜ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರೇಣಾವಪೀಡಿತಃ। ಶವೋ ಬಭೂವ ನಿಶ್ಚೇಷ್ಟೋ ಹರ್ಷಶೋಕವಿವರ್ಧನಃ॥ 14-66-9 (94332) ಹೃಷ್ಟಾನಾಂ ಸಿಂಹನಾದೇನ ಜನಾನಾಂ ತತ್ರ ನಿಃಸ್ವನಃ। ಆವಿವಶ ದಿಶಃಸರ್ವಾಃ ಪುನರೇವಾಭ್ಯುಪಾಗಮತ್॥ 14-66-10 (94333) ತತಃ ಸೋತಿತ್ವರಃ ಕೃಷ್ಣೋ ವಿವೇಶಾಂತಃಪುರಂ ತದಾ। ಯುಯುಧಾನದ್ವಿತೀಯೋ ವೈ ವ್ಯಥಿತೇಂದ್ರಿಯಮಾನಸಃ॥ 14-66-11 (94334) ತತಸ್ತ್ವರಿತಮಾಯಾಂತೀಂ ದದರ್ಶಂ ಸ್ವಾಂ ಪಿತೃಷ್ವಸಾಂ। ಕ್ರೋಶಂತೀಮಭಿಧಾವೇತಿ ವಾಸುದೇವಂ ಪುನಃಪುನಃ॥ 14-66-12 (94335) ಪೃಷ್ಠತೋ ದ್ರೌಪದೀಂ ಚೈವ ಸುಭದ್ರಾಂ ಚ ಯಶಸ್ವಿನೀಂ। ವಿಕ್ರೋಶಂತ್ಯಶ್ಚ ಕರುಣಂ ಪಾಂಡವಾನಾಂ ಸ್ತ್ರಿಯೋ ನೃಪ॥ 14-66-13 (94336) ತತಃ ಕೃಷ್ಣಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಕುಂತೀ ಭೋಜಸುತಾ ತದಾ। ಪ್ರೋವಾಚ ರಾಜಶಾರ್ದೂಲ ಬಾಷ್ಪಗದ್ಗದಯಾ ಗಿರಾ॥ 14-66-14 (94337) ವಾಸುದೇವ ಮಹಾಬಾಹೋ ಸುಪ್ರಜಾ ದೇವಕೀ ತ್ವಯಾ। ತ್ವಂ ನೋ ಗತಿಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ಚ ತ್ವದಾಯತ್ತಮಿದಂ ಕುಲಂ॥ 14-66-15 (94338) ಯದುಪ್ರವೀರ ಯೋಽಯಂ ತೇ ಸ್ವಸ್ತ್ರೀಯಸ್ಯಾತ್ಮಜಃ ಪ್ರಭೋ। ಅಶ್ವತ್ಥಾಂನಾ ಹತೋ ಜಾತಸ್ತಮುಜ್ಜೀವಯ ಕೇಶವ॥ 14-66-16 (94339) ತ್ವಯಾ ಹ್ಯೇತತ್ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಮೈಷೀಕೇ ಯದುನಂದನ। ಅಹಂ ಸಂಜೀವಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಮೃತಂ ಜಾತಮಿತಿ ಪ್ರಭೋ॥ 14-66-17 (94340) ಸೋಯಂ ಜಾತೋ ಮೃತಸ್ತಾತ ಪಶ್ಯೈನಂ ಪುರುಷರ್ಷಭ। ಉತ್ತರಾಂ ಚ ಸುಭದ್ರಾಂ ಚ ದ್ರೌಪದೀಂ ಮಾಂ ಚ ಮಾಧವ॥ 14-66-18 (94341) ಧರ್ಮಪುತ್ರಂ ಚ ಭೀಮಂ ಚ ಫಲ್ಗುನಂ ನಕುಲಂ ತಥಾ। ಸಹದೇವಂ ಚ ದುರ್ಧರ್ಷಂ ಸರ್ವಾನ್ನಸ್ತ್ರಾತುಮರ್ಹಸಿ॥ 14-66-19 (94342) ಅಸ್ಮಿನ್ಪ್ರಾಣಾಃ ಸಮಾಯತ್ತಾಃ ಪಾಂಡವಾನಾಂ ಮಮೈವ ಚ। ಪಾಂಡೋಶ್ಚ ಪಿಂಡೋ ದಾಶಾರ್ಹ ತಥೈವ ಶ್ವಶುರಸ್ಯ ಮೇ॥ 14-66-20 (94343) ಅಭಿಮನ್ಯೋಶ್ಚ ಭದ್ರಂ ತೇ ಪ್ರಿಯಸ್ಯ ಸದೃಶಸ್ಯ ಚ। ಪ್ರಿಯಮುತ್ಪಾದಯಾದ್ಯ ತ್ವಂ ಪ್ರೇತಸ್ಯಾಪಿ ಜನಾರ್ದನ॥ 14-66-21 (94344) ಉತ್ತರಾ ಹಿ ಪುರೋಕ್ತಂ ವೈ ಕಥಯತ್ಯರಿಸೂದನ। ಅಭಿಮನ್ಯೋರ್ವಚಃ ಕೃಷ್ಣ ಪ್ರಿಯತ್ವಾತ್ತನ್ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-66-22 (94345) ಅಬ್ರವೀತ್ಕಿಲ ದಾಶಾರ್ಹ ವೈರಾಟೀಮಾರ್ಜುನಿಸ್ತದಾ। ಮಾತುಲಸ್ಯ ಕುಲಂ ಭದ್ರೇ ತವ ಪುತ್ರೋ ಗಮಿಷ್ಯತಿ॥ 14-66-23 (94346) ಗತ್ವಾ ವೃಷ್ಣಯಂಧಕಕುಲಂ ಧನುರ್ವೇದಂ ಗ್ರಹೀಷ್ಯತಿ। ಅಸ್ತ್ರಾಣಿ ಚ ವಿಚಿತ್ರಾಣಿ ನಿತೀಶಾಸ್ತ್ರಂ ಚ ಕೇವಲಂ॥ 14-66-24 (94347) ಇತ್ಯೇತತ್ಪ್ರಣಯಾತ್ತಾತ ಸೌಭದ್ರಃ ಪರವೀರಹಾ। ಕಥಯಾಮಾಸ ದುರ್ಧರ್ಷಸ್ತಥಾ ಚೈತನ್ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-66-25 (94348) ತಾಸ್ತ್ವಾಂ ವಯಂ ಪ್ರಣಂಯೇಹ ಯಾಚಾಮೋ ಮಧುಸೂದನ। ಕುಲಸ್ಯಾಸ್ಯ ಹಿತಾರ್ತಂ ಚ ಕುರು ಕಲ್ಯಾಣಮುತ್ತಮಂ॥ 14-66-26 (94349) ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ತು ವಾರ್ಷ್ಣೇಯಂ ಪೃಥಾ ಪೃಥುಲಲೋಚನಾ। ಉದ್ಧೃತ್ಯ ಬಾಹೂ ದುಃಖಾರ್ತಾ ತಾಶ್ಚಾನ್ಯಾಃ ಪ್ರಾಪತನ್ಭುವಿ॥ 14-66-27 (94350) ಅಬ್ರುವಂಶ್ಚ ಮಹಾರಾಜ ಸರ್ವಾಃ ಸಾಸ್ರಾವಿಲೇಕ್ಷಣಾಃ। ಸ್ವಸ್ತ್ರೀಯೋ ವಾಸುದೇವಸ್ಯ ಮೃತೋ ಜಾತ ಇತಿ ಪ್ರಭೋ॥ 14-66-28 (94351) ಏವಂ ಗತೇ ತತಃ ಕುಂತೀಂ ಪರ್ಯಗೃಹ್ಣಾಜ್ಜನಾರ್ದನಃ। ಭೂಮೌ ನಿಪತಿತಾಂ ಚೈನಾಂ ಸಾಂತ್ವಯಾಮಾಸ ಭಾರತ॥ ॥ 14-66-29 (94352) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಷಟ್ಷಷ್ಟಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 66 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 067

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.67. ಅಧ್ಯಾಯಃ 067

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಸುಭದ್ರಯಾ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣಂಪ್ರತಿ ತನ್ಮಹಿಮಸಂಸ್ತವನಪೂರ್ವಕಂ ಪರಿಕ್ಷಿದುಜ್ಜೀವನಪ್ರಾರ್ಥನಾ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಉತ್ಥಿತಾಯಾಂ ಪೃಥಾಯಾಂ ತು ಸುಭದ್ರಾ ಭ್ರಾತರಂ ತದಾ। ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಚುಕ್ರೋಶ ದುಃಖಾರ್ತಾ ವಚನಂ ಚೇದಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-67-1 (94353) ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷ ಪಶ್ಯ ತ್ವಂ ಪೌತ್ರಂ ಪಾರ್ಥಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ಪರಿಕ್ಷೀಣೇಷು ಕುರುಷು ಪರಿಕ್ಷೀಣಾಂ ಗತಾಯುಷಂ॥ 14-67-2 (94354) ಇಷೀಕಾ ದ್ರೋಣಪುತ್ರೇಣಿ ಭೀಮಸೇನಾರ್ಥಮುದ್ಯತಾ। ಸೋತ್ತರಾಯಾಂ ನಿಪತಿತಾ ವಿಜಯೇ ಮಯಿ ಚೈವ ಹ॥ 14-67-3 (94355) ಸೇಯಂ ಜ್ವಲಂತೀ ಹೃದಯೇ ಮಯಿ ತಿಷ್ಟತಿ ಕೇಶವ। ಯನ್ನ ಪಶ್ಯಾಮಿ ದುರ್ಧರ್ಷ ಸಹಪುತ್ರಂ ತು ತಂ ಪ್ರಭೋ॥ 14-67-4 (94356) ಕಿಂನು ವಕ್ಷ್ಯತಿ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಧರ್ಮರಾಜೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ಭೀಮಸೇನಾರ್ಜುನೌ ಚಾಪಿ ಮಾದ್ರವತ್ಯಾಃ ಸುತೌ ಚ ತೌ॥ 14-67-5 (94357) ಶ್ರುತ್ವಾಽಭಿಮನ್ಯೋಸ್ತನಯಂ ಜಾತಂ ಚ ಮೃತಮೇವ ಚ। ಮುಷಿತಾ ಇವ ವಾರ್ಷ್ಣೇಯ ದ್ರೋಣಪುತ್ರೇಣ ಪಾಂಡವಾಃ॥ 14-67-6 (94358) ಅಭಿಮನ್ಯುಃ ಪ್ರಿಯಃ ಕೃಷ್ಣ ಪಿತೄಣಾಂ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ। ತೇ ಶ್ರುತ್ವಾ ಕಿಂನು ವಕ್ಷ್ಯಂತಿ ದ್ರೋಣಪುತ್ರಾಸ್ತ್ರನಿರ್ಜಿತಾಃ॥ 14-67-7 (94359) ಭವಿತಾ ನಃ ಪರಂ ದುಃಖಂ ಕಿಂನು ಮನ್ಯೇ ಜನಾರ್ದನ। ಅಭಿಮನ್ಯೋಃ ಸುತಂ ಕೃಷ್ಣ ಮೃತಂ ಜಾತಮರಿಂದಮ॥ 14-67-8 (94360) ಸಾಽಹಂ ಪ್ರಸಾದಯೇ ಕೃಷ್ಣ ತ್ವಾಮದ್ಯ ಶಿರಸಾ ನತಾ। ಪೃಥೇಯಂ ದ್ರೌಪದೀ ಚೈವ ತಾಃ ಪಶ್ಯ ಪುರುಷೋತ್ತಮ॥ 14-67-9 (94361) ಯದಾ ದ್ರೋಣಸುತೋ ಗರ್ಭಾನ್ಪಾಂಡೂನಾಂ ಹಂತಿ ಮಾಧವ। ತದಾ ಕಿಲ ತ್ವಯಾ ದ್ರೌಣಿಃ ಕ್ರುದ್ಧೇನೋಕ್ತೋಽರಿಮರ್ದನ॥ 14-67-10 (94362) ಅಕಾಮಂ ತ್ವಾಂ ಕರಿಷ್ಯಾಮಿ ಬ್ರಹ್ಮಬಂಧೋ ನರಾಧಮ। ಅಹಂ ಸಂಜೀವಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಕಿರೀಟಿತನಯಾತ್ಮಜಂ॥ 14-67-11 (94363) ಇತ್ಯೇದ್ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಜಾನಾನಾಽಹಂ ಬಲಂ ತವ। ಪ್ರಸಾದಯೇ ತ್ವಾಂ ದುರ್ಧರ್ಷ ಜೀವತಾಮಭಿಮನ್ಯುಜಃ॥ 14-67-12 (94364) ಯದ್ಯೇತತ್ತ್ವಂ ಪ್ರತಿಶ್ರುತ್ಯ ನ ಕರೋಷಿ ವಚ ಶುಭಂ। ಸಕಲಂ ವೃಷ್ಣಿಶಾರ್ದೂಲ ಮೃತಾಂ ಮಾಮವಧಾರಯ॥ 14-67-13 (94365) ಅಭಿಮನ್ಯೋಃ ಸುತೋ ವೀರ ನ ಸಂಜೀವತಿ ಯದ್ಯಯಂ। ಜೀವತಿ ತ್ವಯಿ ದುರ್ಧರ್ಷ ಕಿಂ ಕರಿಷ್ಯಾಂಯಹಂ ತ್ವಯಾ॥ 14-67-14 (94366) ಸಂಜೀವಯೈನಂ ದುರ್ಧರ್ಷ ಮೃತಂ ತ್ವಮಭಿಮನ್ಯುಜಂ। ಸದೃಶಾಕ್ಷಸುತಂ ವೀರ ಸಸ್ಯಂ ವರ್ಷನ್ನಿವಾಂಂಬುದಃ॥ 14-67-15 (94367) ತ್ವಂ ಹಿ ಕೇಶವ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಸತ್ಯವಾನ್ಸತ್ಯವಿಕ್ರಮಃ। ಸ ತಾಂ ವಾಚಮೃತಾಂ ಕರ್ತುಮರ್ಹಸಿ ತ್ವಮರಿಂದಮ॥ 14-67-16 (94368) ಇಚ್ಛನ್ನಪಿ ಹಿ ಲೋಕಾಂಸ್ತ್ರೀಂಜೀವಯೇಥಾ ಮೃತಾನಿಮಾನ್। ಕಿಂ ಪುನರ್ದಯಿತಂ ಜಾತಂ ಸ್ವಸ್ರೀಯಸ್ಯಾತ್ಮಜಂ ಮೃತಂ॥ 14-67-17 (94369) ಪ್ರಭಾವಜ್ಞಾಽಸ್ಮಿ ತೇ ಕೃಷ್ಣ ತಸ್ಮಾತ್ತ್ವಾಂ ಯಾಚಯಾಂಯಹಂ। ಕುರುಷ್ವ ಪಾಂಡುಪುತ್ರಾಣಾಮಿಮಂ ಪರಮನುಗ್ರಹಂ॥ 14-67-18 (94370) ಸ್ವಸೇತಿ ವಾ ಮಹಾಬಾಹೋ ಹತಪುತ್ರೇತಿ ವಾ ಪುನಃ। ಪ್ರಪನ್ನಾ ಮಾಮಿಯಂ ಚೇತಿ ದಯಾಂ ಕರ್ತುಮಿಹಾರ್ಹಸಿ॥ ॥ 14-67-19 (94371) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಿ ಸಪ್ತಷಷ್ಟಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 67 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-67-4 ಘೃತೇನ ಸಿಕ್ತೈರಿತಿ ಶೇಷಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 068

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.68. ಅಧ್ಯಾಯಃ 068

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಪರಿಕ್ಷಿತ್ಸೂತಿಕಾಗೃಹಪ್ರವೇಶನಂ॥ 1 ॥ ತತ್ರೋತ್ತರಯಾ ಕೃಷ್ಣಸಮೀಪೇ ಬಹುಧಾ ವಿಲಾಪಪೂರ್ವಕಂ ಪುತ್ರೋಜ್ಜೀವನಪ್ರಾರ್ಥನಾ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಏವಮುಕ್ತಸ್ತು ರಾಜೇಂದ್ರ ಕೇಶಿಹಾ ದುಃಖಮುರ್ಚ್ಛಿತಃ। ತಥೇತಿ ವ್ಯಾಜಹಾರೋಚ್ಚೈರ್ಹ್ಲಾದಯನ್ನಿವ ತಂ ಜನಂ॥ 14-68-1 (94372) ವಾಕ್ಯೇನೈತೇನ ಹಿ ತದಾ ತಂ ಜನಂ ಪುರುಷರ್ಷಭಃ। ಹ್ಲಾದಯಾಮಾಸ ಸ ವಿಭುರ್ಘರ್ಮಾರ್ತಂ ಸಲಿಲೈರಿವ॥ 14-68-2 (94373) ತತಃ ಸ ಪ್ರಾವಿಶತ್ತೂರ್ಣಂ ಜನ್ಮವೇಶ್ಮ ಪಿತುಸ್ತವ। ಅರ್ಚಿತಂ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರ ಸಿತೈರ್ಮಾಲ್ಯೈರ್ಯಥಾವಿಧಿ॥ 14-68-3 (94374) ಅಪಾಂ ಕುಂಭೈಃ ಸುಪೂರ್ಣೈಶ್ಚ ವಿನ್ಯಸ್ತೈಃ ಸರ್ವತೋದಿಶಂ। ಘೃತೇನ ತಿಂದುಕಾಲಾತೈಃ ಸರ್ಷಪೈಶ್ಚ ಮಹಾಭುಜ॥ 14-68-4 (94375) ಅಸ್ತ್ರೈಶ್ಚ ವಿಮಲೈರ್ನ್ಯಸ್ತೈಃ ಪಾವಕೈಶ್ಚ ಸಮಂತತಃ। ವೃದ್ಧಾಭಿಶ್ಚಾಪಿ ರಾಮಾಭಿಃ ಪರಿವಾರಾರ್ಥಮಾವೃತಃ। ದಕ್ಷೈಶ್ಚ ಪರಿತೋ ಧೀರ ಭಿಷಗ್ಭಿಃ ಕುಶಲೈಸ್ತಥಾ॥ 14-68-5 (94376) ದದರ್ಶ ಚ ಸ ತೇಜಸ್ವೀ ರಕ್ಷೋಘ್ರಾನ್ಯಪಿ ಸರ್ವಶಃ। ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಸ್ಥಾಪಿತಾನಿ ಸ್ಮ ವಿಧಿವತ್ಕುಶಲೈರ್ಜನೈಃ॥ 14-68-6 (94377) ತಥಾಯುಕ್ತಂ ಚ ತದ್ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಜನ್ಮವೇಶ್ಮ ಪಿತುಸ್ತವ। ಹೃಷ್ಟೋಽಭವದ್ಧೃಷೀಕೇಶಃ ಸಾಧುಸಾಧ್ವಿತಿ ಚಾಬ್ರವೀತ್॥ 14-68-7 (94378) ತಥಾ ಬ್ರುವತಿ ವಾರ್ಷ್ಣೇಯೇ ಪ್ರಹೃಷ್ಟವದನೇ ತದಾ। ದ್ರೌಪದೀ ತ್ವರಿತಾ ಗತ್ವಾ ವೈರಾಟೀಂ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-68-8 (94379) ಅಯಮಾಯಾತಿ ತೇ ಭರ್ತುರ್ಮಾತುಲೋ ಮಧುಸೂದನಃ। ಪುರಾಣರ್ಷಿರಚಿಂತ್ಯಾತ್ಮಾ ಸಮೀಪಮಪರಾಜಿತಃ॥ 14-68-9 (94380) ಸಾಽಪಿ ಬಾಷ್ಪಕಲಾಂ ವಾಚಂ ನಿಗೃಹ್ಯಾಶ್ರೂಪಿ ಚೈವ ಹ। ಅಸಂವೀತಾಽಭವದ್ದೇವೀ ದೇವವತ್ಕೃಷ್ಣಮೀಯುಷೀ॥ 14-68-10 (94381) ಸಾ ತಥಾ ದೂಯಮಾನೇನ ಹೃದಯೇನ ತಪಸ್ವಿನೀ। ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಗೋವಿಂದಮಾಯಾಂತಂ ಕೃಪಣಂ ಪರ್ಯದೇವಯತ್॥ 14-68-11 (94382) ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷ ಪಶ್ಯಾವಾಂ ಬಾಲೇನ ಹಿ ವಿನಾಕೃತೌ। ಅಭಿಮನ್ಯುಂ ಚ ಮಾಂ ಚೈವ ಹಠಾತ್ತುಲ್ಯಂ ಜನಾರ್ದನ॥ 14-68-12 (94383) ವಾರ್ಷ್ಣೇಯಮಧುಹನ್ವೀರ ಶಿರಸಾ ತ್ವಾಂ ಪ್ರಸಾದಯೇ। ದ್ರೋಣಪುತ್ರಾಸ್ತ್ರನಿರ್ದಗ್ಧಂ ಜೀವಯೈನಂ ಮಮಾತ್ಮಜಂ॥ 14-68-13 (94384) ಯದಿ ಸ್ಮ ಧರ್ಮರಾಜ್ಞಾ ವಾ ಭೀಮಸೇನೇನ ವಾ ಪುನಃ। ತ್ವಯಾ ವಾ ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷ ವಾಕ್ಯಮುಕ್ತಮಿದಂ ಭವೇತ್॥ 14-68-14 (94385) ಅಜಾನತೀಮಿಷೀಕೇಯಂ ಜನಿತ್ರೀಂ ಹಂತ್ವಿತಿ ಪ್ರಭೋ। ಅಹಮೇವ ವಿನಷ್ಟಾ ಸ್ಯಾಂ ನಾಯಮೇವಂ ಗತೋ ಭವೇತ್॥ 14-68-15 (94386) ಗರ್ಭಸ್ಥಸ್ಯಾಸ್ಯ ಬಾಲಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರೇಣ ನಿಪಾತನಂ। ಕೃತ್ವಾ ನೃಶಂಸಂ ದುರ್ಬುದ್ಧಿರ್ದ್ರೌಣಿಃ ಕಿಂ ಫಲಮಶ್ನುತೇ॥ 14-68-16 (94387) ಸಾ ತ್ವಾಂ ಪ್ರಸಾದ್ಯ ಶಿರಸಾ ಯಾಚೇ ಶತ್ರುನಿಬರ್ಹಣ। ಪ್ರಾಣಾಂಸ್ತ್ಯಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಗೋವಿಂದ ನಾಯಂ ಸಂಜೀವತೇ ಯದಿ॥ 14-68-17 (94388) ಅಸ್ಮಿನ್ಹಿ ಬಹವಃ ಸಾಧೋ ಯೇ ಮಮಾಸನ್ಮನೋರಥಾಃ। ತೇ ದ್ರೋಣಪುತ್ರೇಣ ಹತಾಃ ಕಿಂನು ಜೀವಾಮಿ ಕೇಶವ॥ 14-68-18 (94389) ಆಸೀನ್ಮಮ ಮತಿಃ ಕೃಷ್ಣ ಪೂರ್ಣೋತ್ಸಂಗಾ ಜನಾರ್ದನ। ಅಭಿವಾದಯಿಷ್ಯೇ ಹೃಷ್ಟೇತಿ ತದಿದಂ ವಿತಥೀಕೃತಂ॥ 14-68-19 (94390) ಚಪಲಾಕ್ಷಸ್ಯ ದಾಯಾದೇ ಮೃತೇಽಸ್ಮಿನ್ಪುರುಷರ್ಷಭ। ವಿಫಲಾ ಮೇ ಕೃತಾಃ ಕೃಷ್ಣ ಹೃದಿ ಸರ್ವೇ ಮನೋರಥಾಃ॥ 14-68-20 (94391) ಚಪಲಾಕ್ಷಃ ಕಿಲಾತೀವ ಪ್ರಿಯಸ್ತೇ ಮಧುಸೂದನ। ಸುತಂ ಪಶ್ಯ ತ್ವಮಸ್ಯೈನಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರೇಣ ನಿಪಾತಿತಂ॥ 14-68-21 (94392) ಕೃತಘ್ನೋಽಯಂ ನೃಶಂಸೋಽಯಂ ಯಥಾಽಸ್ಯ ಜನಕಸ್ತಥಾ। ಯಃ ಪಾಂಡವೀಂ ಶ್ರಿಯಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಗತೋಽದ್ಯ ಯಮಸಾದನಂ॥ 14-68-22 (94393) ಮಯಾ ಚೈತತ್ಪ್ರತಿಜ್ಞಾತಂ ರಣಮೂರ್ಧನಿ ಕೇಶವ। ಅಭಿಮನ್ಯೌ ಹತೇ ವೀರ ತ್ವಾಮೇಷ್ಯಾಂಯಚಿರಾದಿತಿ॥ 14-68-23 (94394) ತಚ್ಚ ನಾಕರವಂ ಕೃಷ್ಣ ನೃಶಂಸಾ ಜೀವಿತಪ್ರಿಯಾ। ಇದಾನೀಂ ಮಾಂ ಗತಾಂ ತತ್ರ ಕಿಂನು ವಕ್ಷ್ಯತಿ ಫಾಲ್ಗುನಿಃ॥ ॥ 14-68-24 (94395) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟಷಷ್ಟಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 68 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-68-19 ಪುತ್ರೋತ್ಸಂಗಾ ಜನಾರ್ದನೇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 069

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.69. ಅಧ್ಯಾಯಃ 069

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಸಶಪಥಂ ಸಂಸ್ಪರ್ಶನೇನ ಪರಿಕ್ಷಿತಃ ಸಮುಜ್ಜೀವನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಸೈವಂ ವಿಲಪ್ಯ ಕರುಣಂ ಸೋನ್ಮಾದೇವ ತಪಸ್ವಿನೀ। ಉತ್ತರಾ ನ್ಯಪತದ್ಭೂಮೌ ಕೃಪಣಾ ಪುತ್ರಗೃದ್ಧಿನೀ॥ 14-69-1 (94396) ತಾಂ ತು ದೃಷ್ಟ್ವಾ ನಿಪತಿತಾಂ ಹತಪುತ್ರಪರಿಚ್ಛದಾಂ। ಚುಕ್ರೋಶ ಕುಂತೀ ದುಃಖಾರ್ತಾ ಸರ್ವಾಶ್ಚ ಭರತಾಸ್ತ್ರಿಯಃ॥ 14-69-2 (94397) ಮುಹೂರ್ತಮಿವ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪಾಂಡವಾನಾಂ ನಿವೇಶನಂ। ಅಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯಮಭವದಾರ್ತಸ್ವನವಿನಾದಿತಂ॥ 14-69-3 (94398) ಸಾ ಮುಹೂರ್ತಂ ಚ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪುತ್ರಶೋಕಾಭಿಪೀಡಿತಾ। ಕಶ್ಮಲಾಭಿಹತಾ ವೀರ ವೈರಾಟೀ ತ್ವಭವತ್ತದಾ॥ 14-69-4 (94399) ಪ್ರತಿಲಭ್ಯ ತು ಸಾ ಸಂಜ್ಞಾಮುತ್ತರಾ ಭರತರ್ಷಭ। ಅಂಕಮಾರೋಪ್ಯ ತಂ ಪುತ್ರಮಿದಂ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-69-5 (94400) ಧರ್ಮಜ್ಞಸ್ಯ ಸುತಃ ಸಂಸ್ತ್ವಂ ನ ಧರ್ಮಮವಬುಧ್ಯಸೇ। ಯಸ್ತ್ವಂ ವೃಷ್ಣಿಪ್ರವೀರಸ್ಯ ಕುರುಷೇ ನಾಭಿವಾದನಂ॥ 14-69-6 (94401) ಪುತ್ರ ಗತ್ವಾ ಮಮ ವಚೋ ಬ್ರೂಯಾಸ್ತ್ವಂ ಪಿತರಂ ತ್ವಿದಂ। ದುರ್ಮರಂ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ವೀರ ಕಾಲೇ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ಕಥಂಚನ॥ 14-69-7 (94402) ಯಾಽಹಂ ತ್ವಯಾ ವಿನಾಽದ್ಯೇಹ ಪತ್ಯಾ ಪುತ್ರೇಣ ಚೈವ ಹ। ಮರಣಂ ನಾಭಿಗಚ್ಛಾಮಿ ಹತಸ್ವಸ್ತಿರಕಿಂಚನಾ॥ 14-69-8 (94403) ಅಥವಾ ಧರ್ಮರಾಜ್ಞಾಽಹಮನುಜ್ಞಾತಾ ಮಹಾಭುಜಃ। ಭಕ್ಷಯಿಷ್ಯೇ ವಿಷಂ ಘೋರಂ ಪ್ರವೇಕ್ಷ್ಯೇ ವಾ ಹುತಾಶನಂ॥ 14-69-9 (94404) ಅಥವಾ ದುರ್ಭರಂ ತಾತ ಯದಿದಂ ಮೇ ಸಹಸ್ರಧಾ। ಪತಿಪುತ್ರವಿಹೀನಾಯಾ ಹೃದಯಂ ನ ವಿದೀರ್ಯತೇ॥ 14-69-10 (94405) ಉತ್ತಿಷ್ಠ ಪುತ್ರ ಪಸ್ಯೇಮಾಂ ದುಃಖಿತಾಂ ಪ್ರಪಿತಾಮಹೀಂ। ಆರ್ತಾಮುಪಪ್ಲುತಾಂ ದೀನಾಂ ನಿಮಗ್ನಾಂ ಶೋಕಸಾಗರೇ॥ 14-69-11 (94406) ಆರ್ಯಾಂ ಚ ಪಶ್ಯ ಪಾಂಚಾಲೀಂ ಸಾತ್ವತೀಂ ಚ ತಪಸ್ವಿನೀಂ। ಮಾಂ ಚ ಪಶ್ಯ ಸುದುಃಖಾರ್ತಾಂ ವ್ಯಾಧವಿದ್ಧಾಂ ಮೃಗೀಮಿವ॥ 14-69-12 (94407) ಉತ್ತಿಷ್ಠ ಪಶ್ಯ ವದನಂ ಲೋಕನಾಥಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ಪುಂಡರೀಕಪಲಾಶಾಕ್ಷಂ ಪುರೇವ ಚಪಲೇಕ್ಷಣಃ॥ 14-69-13 (94408) ಏವಂ ವಿಪ್ರಲಪಂತೀಂ ತು ದೃಷ್ಟ್ವಾ ನಿಪತಿತಾಂ ಪುನಃ। ಉತ್ತರಾಂ ತಾಂ ಸ್ತ್ರಿಯಃ ಸರ್ವಾಃ ಪುನರುತ್ಥಾಪಯಂತ್ಯುತ॥ 14-69-14 (94409) ಉತ್ಥಾಯ ಚ ಪುನರ್ಧೈರ್ಯಾತ್ತದಾ ಮತ್ಸ್ಯಪತೇಃ ಸುತಾ। ಪ್ರಾಂಜಲಿಃ ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷಂ ಭೂಮಾವೇವಾಭ್ಯವಾದಯತ್॥ 14-69-15 (94410) ಶ್ರುತ್ವಾ ಸ ತಸ್ಯಾ ವಿಪುಲಂ ವಿಲಾಪಂ ಪುರುಷರ್ಷಭಃ। ಉಪಸ್ಪೃಶ್ಯ ತತಃ ಕೃಷ್ಣೋ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರಂ ಪ್ರತ್ಯಸಂಹರತ್॥ 14-69-16 (94411) ಪ್ರತಿಜಜ್ಞೇ ಚ ದಾಶಾರ್ಹಸ್ತಸ್ಯ ಜೀವಿತಮಚ್ಯುತಃ। ಅಬ್ರವೀಚ್ಚ ವಿಶುದ್ಧಾತ್ಮಾ ಸರ್ವಂ ವಿಶ್ರಾವಯಜ್ಜಗತ್॥ 14-69-17 (94412) ನ ಬ್ರವೀಂಯುತ್ತರೇ ಮಿಥ್ಯಾ ಸತ್ಯಮೇತದ್ಭವಿಷ್ಯತಿ। ಏಷ ಸಂಜೀವಯಾಂಯೇನಂ ಪಶ್ಯತಾಂ ಸರ್ವದೇಹಿನಾಂ॥ 14-69-18 (94413) ನೋಕ್ತಪೂರ್ವಂ ಮಯಾ ಮಿಥ್ಯಾ ಸ್ವೈರೇಷ್ವಪಿ ಕದಾಚನ। ನ ಚ ಯುದ್ಧಾತ್ಪರಾವೃತ್ತಸ್ತಥಾ ಸಂಜೀವತಾಮಯಂ॥ 14-69-19 (94414) ಯಥಾ ಮೇ ದಯಿತೋ ಧರ್ಮೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಶ್ಚ ವಿಶೇಷತಃ। ಅಭಿಮನ್ಯೋಃ ಸುತೋ ಜಾತೋ ಮೃತೋ ಜೀವತ್ವಯಂ ತಥಾ॥ 14-69-20 (94415) ಯಥಾಽಹಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ ವಿಜಯೇ ತು ಕದಾಚನ। ವಿರೋಧಂ ತೇನ ಸತ್ಯೇನ ಮೃತೋ ಜೀವತ್ವಯಂ ಶಿಶುಃ॥ 14-69-21 (94416) ಯಥಾ ಸತ್ಯಂ ಚ ಧರ್ಮಶ್ಚ ಮಯಿ ನಿತ್ಯಂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತೌ। ತಥಾ ಮೃತಃ ಶಿಶುರಯಂ ಜೀವತಾದಭಿಮನ್ಯುಜಃ॥ 14-69-22 (94417) ಯಥಾ ಕಂಸಶ್ಚ ಕೇಶೀ ಚ ಧರ್ಮೇಣ ನಿಹತೌ ಮಯಾ। ತೇನ ಸತ್ಯೇನ ಬಾಲೋಽಯಂ ಪುನಃ ಸಂಜೀವತಾಮಿಹ॥ 14-69-23 (94418) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ವಾಸುದೇವೋಽಥ ತಂ ಬಾಲಂ ಭರತರ್ಷಭ। `ಪಾದೇನ ಕಮಲಾಭೇನ ಬ್ರಹ್ಮರುದ್ರಾರ್ಚಿತೇನ ಚ। ಪಸ್ಪರ್ಶ ಪುಂಡರೀಕಾಕ್ಷ ಆಪಾದತಲಮಸ್ತಕಂ॥ 14-69-24 (94419) ಸ್ಪೃಷ್ಟಮಾತ್ರಸ್ತು ಕೃಷ್ಣೇನ ಸ ಬಾಲೋ ಭರತರ್ಷಭ। ಶನೈಃಶನೈರ್ಮಹಾರಾಜ ಪ್ರಾಪದ್ಯತ ಸ ಚೇತನಾಂ॥' 14-69-25 (94420) ಶನೈಃಶನೈರ್ಮಹಾರಾಜ ಪ್ರಾಸ್ಪಂದತ ಸಚೇತನಃ॥ ॥ 14-69-26 (94421) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕೋನಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 69 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-69-6 ಧರ್ಮಜಸ್ಯ ಸುತ ಇತಿ ಕ.ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 070

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.70. ಅಧ್ಯಾಯಃ 070

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನಾಭಿಮನ್ಯುಸುತಸ್ಯ ಪದಪ್ರವೃತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ನಾಮಕರಣಂ॥ 1 ॥ ಅತ್ರಾಂತರೇ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಾದೀನಾಂ ಸ್ವರ್ಣಭಾರಾನಯನೇನ ಹಸ್ತಿನಪುರಂಪ್ರತ್ಯಾಗಮನಶ್ರವಣೇನ ಕೃಷ್ಣಾದಿಭಿಸ್ತತ್ಪ್ರತ್ಯುದ್ಯಾನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರಂ ತು ಯದಾ ರಾಜನ್ಕೃಷ್ಣೇನ ಪ್ರತಿಸಂಹೃತಂ। ತದಾ ತದ್ವೇಶ್ಮ ತೇ ಪಿತ್ರಾ ತೇಜಸಾಽಭಿವಿದೀಪಿತಂ॥ 14-70-1 (94422) ತತೋ ರಕ್ಷಾಂಸಿ ಸರ್ವಾಣಿ ನೇಶುಸ್ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಗೃಹಂ ತು ತತ್। ಅಂತರಿಕ್ಷೇ ಚ ವಾಗಾಸೀತ್ಸಾಧು ಕೇಶವ ಸಾಧ್ವಿತಿ॥ 14-70-2 (94423) ತದಸ್ತ್ರಂ ಜ್ವಲಿತಂ ಚಾಪಿ ಪಿತಾಮಹಮಗಾತ್ತದಾ। ತತಃ ಪ್ರಾಣಾನ್ಪುನರ್ಲೇಭೇ ಪಿತಾ ತವ ನರೇಶ್ವರ॥ 14-70-3 (94424) ವ್ಯಚೇಷ್ಟತ ಚ ಬಾಲೋಸೌ ಯಥೋತ್ಸಾಹಂ ಯತಾಬಲಂ। ಬಭೂವುರ್ಮುದಿತಾ ರಾಜಂಸ್ತತಸ್ತಾ ಭರತಸ್ತ್ರಿಯಃ॥ 14-70-4 (94425) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಾಚಯಾಮಾಸುರ್ಗೋವಿಂದಸ್ಯೈವ ಶಾಸನಾತ್। ತತಸ್ತಾ ಮುದಿತಾಃ ಸರ್ವಾಃ ಪ್ರಶಶಂಸುರ್ಜನಾರ್ದನಂ॥ 14-70-5 (94426) ಸ್ತ್ರಿಯೋ ಭರತಸಿಂಹಾನಾಂ ನಾವಂ ಲಬ್ಧ್ವೇವ ಪಾರಗಾಃ। ಕುಂತೀ ದ್ರುಪದಪುತ್ರೀ ಚ ಸುಭದ್ರಾ ಚೋತ್ತರಾ ತಥಾ। ಸ್ತ್ರಿಯಶ್ಚಾನ್ಯಾ ನೃಸಿಂಹಾನಾಂ ಬಭೂವುರ್ಹೃಷ್ಟಮಾನಸಾಃ॥ 14-70-6 (94427) ತತ್ರ ಮಲ್ಲಾ ನಟಾಶ್ಚೈವ ಗ್ರಂಥಿಕಾಃ ಸೌಖ್ಯಶಾಯಿಕಾಃ। ಸೂತಮಾಗಧಸಂಘಾಶ್ಚಾಪ್ಯಸ್ತುವಂಸ್ತಂ ಜನಾರ್ದನಂ॥ 14-70-7 (94428) ಕುರುವಂಶಸ್ತವಾಖ್ಯಾಭಿರಾಶೀರ್ಭಿರ್ಭರತರ್ಷಭ। `ಸಭಾಜಯತ ಸಂಹೃಷ್ಟೋ ಮಹಾರಾಜ ಮಹಾಜನಃ॥' 14-70-8 (94429) ಉತ್ಥಾಯ ತು ಯಥಾಕಾಲಮುತ್ತರಾ ಯದುನಂದನಂ। ಅಭ್ಯವಾದಯತ ಪ್ರೀತಾ ಸಹ ಪುತ್ರೇಣ ಭಾರತ॥ 14-70-9 (94430) ತತಸ್ತಸ್ಯೈ ದದೌ ಪ್ರೀತೋ ಬಹುರತ್ನಂ ವಿಶೇಷತಃ। ತಥೈವ ವೃಷ್ಣಿಶಾರ್ದೂಲೋ ನಾಮ ಚಾಸ್ಯಾಕರೋತ್ಪ್ರಭುಃ। ಪಿತುಸ್ತವ ಮಹಾರಾಜ ಸತ್ಯಸಂಧೋ ಜನಾರ್ದನಃ॥ 14-70-10 (94431) ಪರಿಕ್ಷೀಣೇ ಕುಲೇ ಯಸ್ಮಾಜ್ಜಾತೋಽಯಮಭಿಮನ್ಯುಜಃ। ಪರಿಕ್ಷಿದಿತಿ ನಾಮಾಸ್ಯ ಭವತ್ವಿತ್ಯಬ್ರವೀತ್ತದಾ॥ 14-70-11 (94432) ಸೋಽವರ್ಧತ ಯಥಾಕಾಲಂ ಪಿತಾ ತವ ಜನಾಧಿಪ। ಮನಃಪ್ರಹ್ಲಾದನಶ್ಚಾಸೀತ್ಸರ್ವಲೋಕಸ್ಯ ಭಾರತ॥ 14-70-12 (94433) ಮಾಸಜಾತಸ್ತು ತೇ ವೀರ ಪಿತಾ ಭವತಿ ಭಾರತ। ಅಥಾಜಗ್ಮುಃ ಸುಬಹುಲಂ ರತ್ನಮಾದಾಯ ಪಾಂಡವಾಃ॥ 14-70-13 (94434) `ಮೇರುಕೂಟನಿಭಾನ್ಭಾಂಡಾನ್ಕಲಶಾನ್ಭಾಜನಾನಿ ಚ। ಕೃತಾಕೃತಂ ಮಹದ್ಭೀಮಮಾದಾಯ ಪುರುಷೋತ್ತಮಾಃ॥ 14-70-14 (94435) ಭಾರತೈರ್ವಾಹನೈಸ್ತತ್ರ ಗೋರುತೇ ಗೋರುತೇ ಪಥಿ। ನಿವಸಂತೋ ಯಯುರ್ದೇವಂ ಸ್ಮರಂತಃ ಪರಮೇಷ್ಠಿನಃ॥ 14-70-15 (94436) ನಾಸೀತ್ತತ್ರ ನೃಪಃ ಕಶ್ಚಿದಭಾರಾರ್ತೋ ನೃಪಂ ವಿನಾ। ಭೀಮಾದಯೋಽಪಿ ಯಜ್ಞಾರ್ಥಂ ವಹಂತೇ ಕಿಂ ಪುನರ್ಜನಾಃ॥' 14-70-16 (94437) ತಾನ್ಸಮೀಪಗತಾಞ್ಶ್ರುತ್ವಾ ನಿರ್ಯಯುರ್ವೃಷ್ಣಿಪುಂಗವಾಃ। ಅಲಂಚಕ್ರುಶ್ಚ ಮಾಲ್ಯೌಘೈರ್ನಗರಂ ನಾಗಸಾಹ್ವಯಂ॥ 14-70-17 (94438) ಪತಾಕಾಭಿರ್ವಿಚಿತ್ರಾಭಿರ್ಧ್ವಜೈಶ್ಚ ವಿವಿಧೈರಪಿ। ವೇಶ್ಮಾನಿ ಸಮಲಂಚಕ್ರುಃ ಪೌರಾಶ್ಚಾಪಿ ಜನೇಶ್ವರಃ॥ 14-70-18 (94439) ದೇವತಾಯತನಾನಾಂ ಚ ಪೂಜಾಃ ಸುವಿವಿಧಾಸ್ತಥಾ। ಸಂದಿದೇಶಾಥ ವಿದುರಃ ಪಾಂಡುಪುತ್ರಪ್ರಿಯೇಪ್ಸಯಾ॥ 14-70-19 (94440) ರಾಜಮಾರ್ಗಾಶ್ಚ ತತ್ರಾಸನ್ಸುಮನೋಭಿರಲಂಕೃತಾಃ। ಶುಶುಭೇ ತತ್ಪುರಂ ಚಾಪಿ ಸಮುದ್ರೌಘನಿಭಸ್ವನಂ॥ 14-70-20 (94441) ನರ್ತಕೈಶ್ಚಾಪಿ ನೃತ್ಯದ್ಭಿರ್ಗಾಯಕಾನಾಂ ಚ ನಿಃಸ್ವನೈಃ। ಆಸೀದ್ವೈಶ್ರವಣಸ್ಯೇವ ನಿವಾಸಸ್ತತ್ಪುರಂ ತದಾ॥ 14-70-21 (94442) ಬಂದಿಭಿಶ್ಚ ನರೈ ರಾಜನ್ಸ್ತ್ರೀಸಹಾಯೈಶ್ಚ ಸರ್ವಶಃ। ತತ್ರತತ್ರ ವಿವಿಕ್ತೇಷು ಸಮಂತಾದುಪಶೋಭಿತಂ॥ 14-70-22 (94443) ಪತಾಕಾ ಧೂಯಮಾನಾಶ್ಚ ಸಮಂತಾನ್ಮಾತರಿಶ್ವನಾ। ಅದರ್ಶಯನ್ನಿವ ತದಾ ಕುರೂನ್ವೈ ದಕ್ಷಿಣೋತ್ತರಾನ್॥ 14-70-23 (94444) ಅಘೋಷಯಂಸ್ತದಾ ಚಾಪ ಪುರುಷಾ ರಾಜಮಾರ್ಗತಃ। ಸರ್ವರಾತ್ರವಿಹಾರೋಽದ್ಯ ರತ್ನಾಭರಣಲಕ್ಷಣಃ॥ ॥ 14-70-24 (94445) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 70 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-70-5 ವಾಚಯಾಮಾಸುಃ ಸ್ವಸ್ತೀತಿ ಶೇಷಃ॥ 7-70-7 ಗ್ರಂಥಿಕಾಃ ದೈವಜ್ಞಾಃ ಸುಖಾವಹಂ ಸೌಖ್ಯಂ ಶಯನಂ ಇತಿ ಪೃಚ್ಛಂತಿ ತೇ ಸೌಖ್ಯಶಾಯಿಕಾಃ॥ 7-70-8 ಕುರುವಂಶಸ್ಯ ಸ್ತವಂ ಆಚಕ್ಷತೇ ತಾಭಿಃ ಕುರುವಂಶಸ್ತವಾಖ್ಯಾಭಿಃ॥ 7-70-9 ಉತ್ಥಾಯ ತು ಯಥಾಕಾಮಮಿತಿ ಕ.ಟ.ಥ.ಪಾಠಃ॥ 7-70-10 ತಸ್ಯ ಕೃಷ್ಣೋ ದದೌ ಹೃಷ್ಟೋ ಬಹುರತ್ನಂ ವಿಶೇಷತಃ। ತಥಾನ್ಯೇ ವೃಷ್ಣಿಶಾರ್ದೂಲಾ ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 071

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.71. ಅಧ್ಯಾಯಃ 071

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣಾದಿಭಿಃ ಪ್ರತ್ಯುದ್ಗಂಯಮಾನೈರ್ಯುಧಿಷ್ಠಿರಾದಿಭಿಃ ಸ್ವರ್ಣಭಾರಪುರಸ್ಕಾರೇಣ ಹಾಸ್ತಿನಪುರಪ್ರವೇಶಃ॥ 1 ॥ ತತಸ್ತತ್ರೋಪಾಗತೇನ ವ್ಯಾಸೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತ್ಯಶ್ವಮೇಧಪ್ರಶಂಸನಪೂರ್ವಕಂ ತತ್ಕರಣವಿಧಾನಂ॥ 2 ॥ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇಣಾಶ್ವಮೇಧೇ ಸ್ವಯಂ ದೀಕ್ಷಾಸ್ವೀಕಾರಂ ಪ್ರಾರ್ಥಿತೇನ ಕೃಷ್ಣೇನ ಸಹೇತುಕಥನಂ ತಂಪ್ರತ್ಯೇವ ದೀಕ್ಷಾಸ್ವೀಕಾರವಿಧಾನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ತಾನ್ಸಮೀಪಗತಾಞ್ಶ್ರುತ್ವಾ ಪಾಂಡವಾಞ್ಶತ್ರುಕರ್ಶನಃ। ವಾಸುದೇವಃ ಸಹಾಮಾತ್ಯಃ ಪ್ರಯಯೌ ಸಸುಹೃದ್ಗಣಃ। ತೇ ಸಮೇತ್ಯ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಪ್ರತ್ಯುದ್ಯಾತಾ ದಿದೃಕ್ಷಯಾ॥ 14-71-1 (94446) ತೇ ಸಮೇತ್ಯ ತಥಾಧರ್ಮಂ ಪಾಂಡವಾ ವೃಷ್ಣಿಭಿಃ ಸಹ। ವಿವಿಶುಃ ಸಹಿತಾ ರಾಜನ್ಪುರಂ ವಾರಣಸಾಹ್ವಯಂ॥ 14-71-2 (94447) ವಿಶತಸ್ತಸ್ಯ ಸೈನ್ಯಸ್ಯ ಖುರನೇಮಿಸ್ವನೇನ ಹ। ದ್ಯಾವಾಪೃಥಿವ್ಯೌ ಖಂ ಚೈವ ಸರ್ವಮಾಸೀತ್ಸಮಾವೃತಂ॥ 14-71-3 (94448) ತೇ ಕೋಶಾನಗ್ರತಃ ಕೃತ್ವಾ ವಿವಿಶುಃ ಸ್ವಂ ಪುರಂ ತದಾ। ಪಾಂಡವಾಃ ಪ್ರೀತಮನಸಃ ಸಾಮಾತ್ಯಾಃ ಸಸುಹೃದ್ಗಣಾಃ॥ 14-71-4 (94449) ತೇ ಸಮೇತ್ಯ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಂ ಜನಾಧಿಪಂ। ಕೀರ್ತಯಂತಃ ಸ್ವನಾಮಾನಿ ತಸ್ಯ ಪಾದೌ ವವಂದಿರೇ॥ 14-71-5 (94450) ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಾಭ್ಯನುಜ್ಞಾತಾ ಗಾಂಧಾರೀಂ ಸುಬಲಾತ್ಮಜಾಂ। ಕುಂತೀಂ ಚ ರಾಜಶಾರ್ದೂಲ ತದಾ ಭರತಸತ್ತಮ॥ 14-71-6 (94451) ವಿದುರಂ ಯೂಜಯಿತ್ವಾ ಚ ವೈಶ್ಯಾಪುತ್ರಂ ಸಮೇತ್ಯ ಚ। ಪೂಜ್ಯಮಾನಾಃ ಸ್ಮ ತೇ ವೀರಾ ವ್ಯರೋಚಂತ ವಿಶಾಂಪತೇ॥ 14-71-7 (94452) ತತಸ್ತತ್ಪರಮಾಶ್ಚರ್ಯಂ ವಿಚಿತ್ರಂ ಮಹದದ್ಭುತಂ। ಶುಶ್ರುವುಸ್ತೇ ತದಾ ವೀರಾಃ ಪಿತುಸ್ತೇ ಜನ್ಮ ಭಾರತ॥ 14-71-8 (94453) ತದುಪಶ್ರುತ್ಯ ತತ್ಕರ್ಮ ವಾಸುದೇವಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ಪೂಜಾರ್ಹಂ ಪೂಜಯಾಮಾಸುಃ ಕೃಷ್ಣಂ ದೇವಕೀನಂದನಂ॥ 14-71-9 (94454) ತತಃ ಕತಿಪಯಾಹಸ್ಯ ವ್ಯಾಸಃ ಸತ್ಯವತೀಸುತಃ। ಆಜಗಾಮ ಮಹಾತೇಜಾ ನಗರಂ ನಾಗಸಾಹ್ವಯಂ॥ 14-71-10 (94455) ತಸ್ಯ ಸರ್ವೇ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಪೂಜಾ ಚಕ್ರುಃ ಕುರೂದ್ವಹಾಃ। ಸಹ ವೃಷ್ಣ್ಯಂಧಕವ್ಯಾಘ್ರೈರುಪಾಸಾಂಚಕ್ರಿರೇ ತದಾ॥ 14-71-11 (94456) ತತ್ರ ನಾನಾವಿಧಾಕಾರಾಃ ಕಥಾಃ ಸಮಭಿಕೀರ್ತ್ಯ ವೈ। ಯುಧಿಷ್ಠಿರೋ ಧರ್ಮಸುತೋ ವ್ಯಾಸಂ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-71-12 (94457) ಭವತ್ಪ್ರಸಾದಾದ್ಭಗವನ್ಯದಿದಂ ರತ್ನಮಾಹೃತಂ। ಉಪಯೋಕ್ತುಂ ತದಿಚ್ಛಾಮಿ ವಾಜಿಮೇಧೇ ಮಹಾಕ್ರತೌ॥ 14-71-13 (94458) ತಮನುಜ್ಞಾತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಭವತಾ ಮುನಿಸತ್ತಮ। ತ್ವದಧೀನಾ ವಯಂ ಸರ್ವೇ ಕೃಷ್ಣಸ್ಯ ಚ ಮಹಾತ್ಮನಃ॥ 14-71-14 (94459) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-71-15x (7916) ಅನುಜಾನಾಮಿ ರಾಜಂಸ್ತ್ವಾಂ ಕ್ರಿಯತಾಂ ಯದನಂತರಂ। ಯಜಸ್ವ ವಾಜಿಮೇಧೇನ ವಿಧಿವದ್ದಕ್ಷಿಣಾವತಾ॥ 14-71-15 (94460) ಅಶ್ವಮೇಧೋ ಹಿ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪಾವನಃ ಸರ್ವಪಾಪ್ಮನಾಂ। ತೇನೇಷ್ಟ್ವಾ ತ್ವಂ ವಿಪಾತ್ಮಾ ವೈ ಭವಿತಾ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-71-16 (94461) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತು ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಕುರುರಾಜೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ಅಶ್ವಮೇಧಸ್ಯ ಕೌರವ್ಯ ಚಕಾರಾಹರಣೇ ಮತಿಂ॥ 14-71-17 (94462) ಸಮನುಜ್ಞಾಪ್ಯ ತತ್ಸರ್ವಂ ಕೃಷ್ಮದ್ವೈಪಾಯನಂ ನೃಪಃ। ವಾಸುದೇವಮಥಾಭ್ಯೇತ್ಯ ವಾಗ್ಮೀ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-71-18 (94463) ದೇವಕೀ ಸುಪ್ರಜಾ ದೇವೀ ತ್ವಯಾ ಪುರುಷಸತ್ತಮ। ಯದ್ಬ್ರೂಯಾಂ ತ್ವಾಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ತತ್ಕೃಥಾಸ್ತ್ವಮಿಹಾಚ್ಯುತ॥ 14-71-19 (94464) ತ್ವತ್ಪ್ರಭಾವಾರ್ಜಿತಾನ್ಭೋಗಾನಶ್ನೀಮ ಯದುನಂದನ। ಪರಾಕ್ರಮೇಣ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಚ ತ್ವಯೇಯಂ ನಿರ್ಜಿತಾ ಮಹೀ॥ 14-71-20 (94465) ದೀಕ್ಷಯಸ್ವ ತ್ವಮಾತ್ಮಾನಂ ತ್ವಂ ಹಿ ನಃ ಪರಮೋ ಗುರುಃ। ತ್ವಯೀಷ್ಟವತಿ ದಾಶಾರ್ಹ ವಿಪಾಪ್ಮಾ ಭವಿತಾ ಹ್ಯಹಂ॥ 14-71-21 (94466) ತ್ವಂ ಹಿ ಯಜ್ಞೋ ಗುರುಶ್ಚ ತ್ವಂ ಧರ್ಮಜ್ಞಸ್ತ್ವಂ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ। ತ್ವಂ ಗತಿಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಮಿತಿ ಮೇ ನಿಶ್ಚಿತಾ ಮತಿಃ॥ 14-71-22 (94467) ವಾಸುದೇವ ಉವಾಚ। 14-71-23x (7917) ತ್ವಮೇವೈತನ್ಮಹಾಬಾಹೋ ಕರ್ತುಮರ್ಹಸ್ಯರಿಂದಮ। ತ್ವಂ ಗತಿಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಮಿತಿ ಮೇ ನಿಶ್ಚಿತಾ ಮತಿಃ॥ 14-71-23 (94468) ತ್ವಂ ಚಾದ್ಯಿ ಕುರುವೀರಾಣಾಂ ಧರ್ಮೇಣ ಹಿ ವಿರಾಜಸೇ। ಗುಣೀಭೂತಾಃ ಸ್ಮ ತೇ ರಾಜಂಸ್ತ್ವಂ ನೋ ರಾಜನ್ಗುರುರ್ಮತಃ। ಯಜಸ್ವ ಮದನುಜ್ಞಾತಃ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಏಷ ಕ್ರತುಸ್ತ್ವಯಾ॥ 14-71-24 (94469) ಯುನಕ್ತು ನೋ ಭವಾನ್ಕಾರ್ಯೇ ಯತ್ರ ವಾಂಛಸಿ ಭಾರತ। ಸತ್ಯಂ ತೇ ಪ್ರತಿಜಾನಾಮಿ ಸರ್ವಂ ಕರ್ತಾಸ್ಮಿ ತೇಽನಘ॥ 14-71-25 (94470) ಭೀಮಸೇನಾರ್ಜುನೌ ಚೈವ ತಥಾ ಮಾದ್ರವತೀಸುತೌ। ಇಷ್ಟವಂತೋ ಭವಿಷ್ಯಂತಿ ತ್ವಯೀಷ್ಟವತಿ ಪಾರ್ಥಿವೇ॥ ॥ 14-71-26 (94471) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 71 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-71-7 ವೈಶ್ಯಾಪುತ್ರಂ ಯುಯುತ್ಸುಂ॥ 7-71-16 ಪಾವನಃ ನಾಶಕಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 072

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.72. ಅಧ್ಯಾಯಃ 072

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ವ್ಯಾಸೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಪೃಥಿವೀಸಂಚಾರಾಯ ಮೇಧ್ಯಾಶ್ವೋತ್ಸರ್ಜನಚೋದನಾ॥ 1 ॥ ತಥಾಽಶ್ವರಕ್ಷಣೇಽರ್ಜುನಸ್ಯ ನಿಯೋಜನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಏವಮುಕ್ತಸ್ತು ಕೃಷ್ಣೇನ ಧರ್ಮಪುತ್ರೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ವ್ಯಾಸಮಾಮಂತ್ರ್ಯ್ ಮೇಧಾವೀ ತತೋ ವಾಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-72-1 (94472) ಯದಾ ಕಾಲಂ ಭವಾನ್ವೇತ್ತಿ ಹಯಮೇಧಸ್ಯ ತತ್ತ್ವತಃ। ದೀಕ್ಷಯಸ್ವ ತದಾ ಮಾಂ ತ್ವಂ ತ್ವಯ್ಯಾಯತ್ತೋ ಹಿ ಮೇ ಕ್ರುತುಃ॥ 14-72-2 (94473) ವ್ಯಾಸ ಉವಾಚ। 14-72-3x (7918) ಅಯಂ ಪೈಲೋಥ ಕೌಂತೇಯ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಸ್ತಥೈವ ಚ। ವಿಧಾನಂ ಯದ್ಯಥಾ ಕಾಲಂ ತತ್ಕರ್ತಾರೌ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-72-3 (94474) ಚೈತ್ರ್ಯಾಂ ಹಿ ಪೌರ್ಣಮಾಸ್ಯಾಂ ತು ತವ ದೀಕ್ಷಾ ಭವಿಷ್ಯತಿ। ಸಂಭಾರಾಃ ಸಂಭ್ರಿಯಂತಾಂ ಚ ಯಜ್ಞಾರ್ಥಂ ಪುರುಷರ್ಷಭ॥ 14-72-4 (94475) ಅಶ್ವವಿದ್ಯಾವಿದಶ್ಚೈವ ಸೂತಾ ವಿಪ್ರಾಶ್ಚ ತದ್ವಿದಃ। ಮೇಧ್ಯಮಶ್ವಂ ಪರೀಕ್ಷಂತಾಂ ತವ ಯಜ್ಞಾರ್ಥಸಿದ್ಧಯೇ॥ 14-72-5 (94476) ತಮುತ್ಸೃಜ ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ಪೃಥಿವೀಂ ಸಾಗರಾಂಬರಾಂ। ಸಪರ್ಯೇತು ಯಶೋ ನಾಂನಾ ತವ ಪಾರ್ಥಿವ ವರ್ಧಯನ್॥ 14-72-6 (94477) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತಥೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಪಾಂಡವಃ ಪೃಥಿವೀಪತಿಃ। ಚಕಾರ ಸರ್ವಂ ರಾಜೇಂದ್ರ ಯಥೋಕ್ತಂ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿನಾ॥ 14-72-7 (94478) ಸಂಭಾರಶ್ಚೈವ ರಾಜೇಂದ್ರ ಸರ್ವೇ ಸಂಕಲ್ಪಿತಾಸ್ತತಾ॥ 14-72-8 (94479) ಸ ಸಂಭಾರಾನ್ಸಮಾಹೃತ್ಯ ನೃಪೋ ಧರ್ಮಸುತಸ್ತದಾ। ನ್ಯವೇದಯದಮೇಯಾತ್ಮಾ ಕೃಷ್ಣದ್ವೈಪಾಯನಾಯ ವೈ॥ 14-72-9 (94480) ತತೋಽಬ್ರವೀನ್ಮಹಾತೇಜಾ ವ್ಯಾಸೋ ಧರ್ಮಾತ್ಮಜಂ ನೃಪಂ। ಯಥಾಕಾಲಂ ಯಥಾಯೋಗಂ ಸಜ್ಜಾಃ ಸ್ಮ ತವ ದೀಕ್ಷಣೇ॥ 14-72-10 (94481) ಸ್ಫ್ಯಶ್ಚ ಕೂರ್ಚಶ್ಚ ಸೌವರ್ಣೋ ಯಚ್ಚಾನ್ಯದಪಿ ಕೌರವ। ಯತ್ತು ಯೋಗ್ಯಂ ಭವೇತ್ಕಿಂಚಿದ್ರೌಕ್ಮಂ ತತ್ಕ್ರಿಯತಾಮಿತಿ॥ 14-72-11 (94482) ಅಶ್ವಶ್ಚೋತ್ಸೃಜ್ಯತಾಮದ್ಯ ಪೃಥ್ವ್ಯಾಮಥ ಯಥಾಕ್ರಮಂ। ಸುಗುಪ್ತಂ ಚರತಾಂ ಚಾಪಿ ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ಯಥಾವಿಧಿ॥ 14-72-12 (94483) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-72-13x (7919) ಅಯಮಶ್ವೋ ಯತಾ ಬ್ರಹ್ಮನ್ನುತ್ಸೃಷ್ಟಃ ಪೃಥಿವೀಮಿಮಾಂ। ಚರಿಷ್ಯತಿ ಯಥಾಕಾಮಂ ತತ್ರ ವೈ ಸಂವಿದೀಯತಾಂ॥ 14-72-13 (94484) ಪೃಥಿವೀಂ ಪರ್ಯಟಂತಂ ಹಿ ತುರಗಂ ಕಾಮಚಾರಿಣಂ। ಕಃ ಪಾಲಯೇದಿತಿ ಮುನೇ ತದ್ಭವಾನ್ವಕ್ತುಮರ್ಹತಿ॥ 14-72-14 (94485) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತು ರಾಜೇಂದ್ರ ಕೃಷ್ಣದ್ವೈಪಾಯನೋಽಬ್ರವೀತ್। ಭೀಮಸೇನಾದವರಜಃ ಶ್ರೇಷ್ಠಃ ಸರ್ವಧನುಷ್ಮತಾಂ। ಜಿಷ್ಣುಃ ಸಹಿಷ್ಣುರ್ಧೃಷ್ಣುಸ್ಚ ಸ ಏನಂ ಪಾಲಯಿಷ್ಯತಿ॥ 14-72-15 (94486) ಶಕ್ತಃ ಸ ಹಿ ಮಹೀಂ ಜೇತುಂ ನಿವಾತಕವಚಾಂತಕಃ। ತಸ್ಮಿನ್ಹ್ಯಸ್ತ್ರಾಣಿ ದಿವ್ಯಾನಿ ದಿವ್ಯಂ ಸಂಹನನಂ ತಥಾ। ದಿವ್ಯಂ ಧನಶ್ಚೇಷುಧೀ ಚ ಸ ಏನಮನುಯಾಸ್ಯತಿ॥ 14-72-16 (94487) ಸ ಹಿ ಧರ್ಮಾರ್ಥಕುಶಲಃ ಸರ್ವವಿದ್ಯಾವಿಶಾರದಃ। ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ನೃಪಶ್ರೇಷ್ಠ ಚಾರಯಿಷ್ಯತಿ ತೇ ಹಯಂ॥ 14-72-17 (94488) ರಾಜಪುತ್ರೋ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಶ್ಯಾಮೋ ರಾಜೀವಲೋಚನಃ। ಅಭಿಮನ್ಯೋಃ ಪಿತಾ ವೀರಃ ಸ ಏನಮನುಯಾಸ್ಯತಿ॥ 14-72-18 (94489) ಭೀಮಸೇನೋಪಿ ತೇಜಸ್ವೀ ಕೌಂತೇಯೋಽಮಿತವಿಕ್ರಮಃ। ಸಮರ್ಥೋ ರಕ್ಷಿತುಂ ರಾಷ್ಟ್ರಂ ನಕುಲಶ್ಚ ವಿಶಾಂಪತೇ॥ 14-72-19 (94490) ಸಹದೇವಸ್ತು ಕೌರವ್ಯ ಸಮಾಯಾಸ್ಯತಿ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್। ಕುಟುಂಬತಂತ್ರಂ ವಿಧಿವತ್ಸರ್ವಮೇವ ಮಹಾಯಶಾಃ॥ 14-72-20 (94491) ಸ ತು ಸರ್ವಂ ಯಥಾನ್ಯಾಯಮುಕ್ತ ಕುರುಕುಲೋದ್ವಹಃ। ಚಕಾರ ಫಲ್ಗುನಂ ಚಾಪಿ ಸಂದಿದೇಶ ಹಯಂ ಪ್ರತಿ॥ 14-72-21 (94492) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-72-22x (7920) ಏಹ್ಯರ್ಜುನ ತ್ವಯಾ ವೀರ ಹಯೋಽಯಂ ಪರಿಪಾಲ್ಯತಾಂ। ತ್ವಮರ್ಹೋ ರಕ್ಷಿತುಂ ಹ್ಯೇನಂ ನಾನ್ಯಃ ಕಶ್ಚನ ಮಾನವಃ॥ 14-72-22 (94493) ಯೇ ಚಾಪಿ ತ್ವಾಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ಪ್ರತ್ಯುದ್ಯಾಂತಿ ನರಾಧಿಪಾಃ। ತೈರ್ವಿಗ್ರಹೋ ಯಥಾ ನ ಸ್ಯಾತ್ತಥಾ ಕಾರ್ಯಂ ತ್ವಯಾಽನಘ॥ 14-72-23 (94494) ಆಖ್ಯಾತವ್ಯಶ್ಚ ಭತಾ ಯಜ್ಞೋಽಯಂ ಮಮ ಸರ್ವಶಃ। ಪಾರ್ಥಿವೇಭ್ಯೋ ಮಹಾಬಾಹೋ ಸಮಯೇ ಗಂಯತಾಮಿತಿ ॥ 14-72-24 (94495) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-72-25x (7921) ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ಸ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಭ್ರಾತರಂ ಸವ್ಯಸಾಚಿನಂ। ಭೀಮಂ ಚ ನಕುಲಂ ಚೈವ ಪುರಗುಪ್ತೌ ಸಮಾದಧತ್॥ 14-72-25 (94496) ಕುಟುಂಬತಂತ್ರೇ ಚ ತದಾ ಸಹದೇವಂ ಯುಧಾಂಪತಿಂ। ಅನುಮಾನ್ಯ ಮಹೀಪಾಲಂ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ॥ ॥ 14-72-26 (94497) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ದ್ವಿಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 72 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-72-11 ಸ್ಫ್ಯಃ ಕಾಷ್ಠಖಂಗಃ ಸ ಚಾತ್ರ ಸೌವರ್ಣಃ। ಕೂರ್ಚ ಆಸನಾರ್ಥಂ ಕುಶಮುಷ್ಟಿಃ ಸೋಽಪ್ಯತ್ರ ಸೌವರ್ಣಃ॥ 7-72-12 ಸುಗುಪ್ತಂ ಸುರಕ್ಷಿತಂ ಯಥಾ ಸ್ಯಾತ್ತಥಾ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 073

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.73. ಅಧ್ಯಾಯಃ 073

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಅರ್ಜುನೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನಿಯೋಗಾದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೈಃ ಕ್ಷತ್ರಿಯೈಶ್ಚ ಸಹ ಪ್ರಥಮಮುತ್ತರದಿಶ್ಯಶ್ವಸಂಚಾರಣೇನ ರಕ್ಷಣಾಯ ತದನುಸರಣಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ದೀಕ್ಷಾಕಾಲೇ ತು ಸಂಪ್ರಾಪ್ತೇ ತತಸ್ತೇ ಸುಮಹರ್ತ್ವಿಜಃ। ವಿಧಿವದ್ದೀಕ್ಷಯಾಮಾಸುರಶ್ವಮೇಧಾಯ ಪಾರ್ಥಿವಂ॥ 14-73-1 (94498) ಕೃತ್ವಾ ಸ ಪಶುಮೇಧಾಂಶ್ಚ ದೀಕ್ಷಿತಃ ಪಾಂಡುನಂದನಃ। ಧರ್ಮರಾಜೋ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಸಹರ್ತ್ವಿಗ್ಭಿರ್ವ್ಯರೋಚತ॥ 14-73-2 (94499) ಹಯಶ್ಚ ಹಯಮೇಧಾರ್ಥಂ ಸ್ವಯಂ ಸ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿನಾ। ಉತ್ಸೃಷ್ಟಃ ಶಾಸ್ತ್ರವಿಧಿನಾ ವ್ಯಾಸೇನಾಮಿತತೇಜಸಾ॥ 14-73-3 (94500) ಸ ರಾಜಾ ರಾಜಧರ್ಮೇಣ ದೀಕ್ಷಿತೋ ವಿಬಭೌ ತದಾ। ಹೇಮಮಾಲೀ ರುಕ್ಮಕಂಠಃ ಪ್ರದೀಪ್ತ ಇವ ಪಾವಕಃ॥ 14-73-4 (94501) ಕೃಷ್ಣಾಜಿನೀ ದಂಡಪಾಣಿಃ ಕ್ಷೌಮವಾಸಾಃ ಸ ಧರ್ಮಜಃ। ವಿಬಭೌ ದ್ಯುತಿಮಾನ್ಭೂಯಃ ಪ್ರಜಾಪತಿರಿವಾಧ್ವರೇ॥ 14-73-5 (94502) ತಥೈವಾಸ್ಯರ್ತ್ವಿಜಃ ಸರ್ವೇ ತುಲ್ಯವೇಷಾ ವಿಶಾಂಪತೇ। ಬಭೂವುರರ್ಜುನಶ್ಚಾಪಿ ಪ್ರದೀಪ್ತ ಇವ ಪಾವಕಃ॥ 14-73-6 (94503) ಶ್ವೇತಾಶ್ವಃ ಕಪಿಕೇತುಶ್ಚ ಸಸಾರಾಶ್ವಂ ಧನಂಜಯಃ। ವಿಧಿವತ್ಪೃಥಿವೀಪಾಲ ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಶಾಸನಾತ್॥ 14-73-7 (94504) **ಕ್ಷಿಪನ್ಗಾಂಡಿವಂ ರಾಜನ್ಬದ್ಧಗೋಧಾಂಗುಲಿತ್ರವಾನ್। ತಮಶ್ವಂ ಪೃಥಿವೀಪಾಲ ಮುದಾ ಯುಕ್ತಃ ಸಸಾರ ಚ॥ 14-73-8 (94505) ಅನುಮಾರ್ಗಂ ತದಾ ರಾಜನ್ನಾಗಮತ್ತತ್ಪುರಂ ವಿಭೋ। ದ್ರಷ್ಟುಕಾಮಂ ಕುರುಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಪ್ರಯಾಸ್ಯನತಂ ಧನಂಜಯಂ॥ 14-73-9 (94506) ತೇಷಾಮನ್ಯೋನ್ಯಸಂಮರ್ದಾದೂಷ್ಮೇವ ಸಮಾಜಾಯತ। ದಿದೃಕ್ಷೂಣಾಂ ಹಯಂ ತಂ ಚ ತಂ ಚೈವ ಹಯಸಾರಿಣಂ॥ 14-73-10 (94507) ತತಃ ಶಬ್ದೋ ಮಹಾರಾಜ ದಿಶಃ ಖಂ ಪ್ರತಿಪೂರಯನ್। ಬಭೂವ ಪ್ರೇಕ್ಷತಾಂ ನೄಮಾಂ ಕುಂತೀಪುತ್ರಂ ಧನಂಜಯಂ॥ 14-73-11 (94508) ಏಷ ಗಚ್ಛತಿ ಕೌಂತೇಯಸ್ತುರಗಶ್ಚೈವ ದೀಪ್ತಿಮಾನ್। ಸಮನ್ವೇತಿ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಸಂಸ್ಪೃಶಂಧನುರುತ್ತಮಂ॥ 14-73-12 (94509) ಏವಂ ಶುಶ್ರಾವ ವದತಾಂ ಗಿರೋ ಜಿಷ್ಣುರುದಾರಧೀಃ। ಸ್ವಸ್ತಿ ತೇಽಸ್ತು ವ್ರಜಾರಿಷ್ಟಂ ಪುನಶ್ಚೈಹೀತಿ ಭಾರತ॥ 14-73-13 (94510) ಅಥಾಪರೇ ಮನುಷ್ಯೇಂದ್ರ ಪುರುಷಾ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರುವನ್। ನೈನಂ ಪಶ್ಯಾಮ ಸಂಮರ್ದೇ ಧನುರೇತತ್ಪ್ರದೃಶ್ಯತೇ॥ 14-73-14 (94511) ಏತದ್ಧಿ ಭೀಮನಿರ್ಹ್ರಾದಂ ವಿಶ್ರುತಂ ಗಾಂಡಿವಂ ಧನುಃ। ಸ್ವಸ್ತಿ ಗಚ್ಛತ್ವರಿಷ್ಟೋ ವೈ ಪಂಥಾನಮಕುತೋಭಯಂ। ನಿವೃತ್ತಮೇನಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಾಮಃ ಪುನರೇಷ್ಯತಿ ಚ ಧ್ರುವಂ॥ 14-73-15 (94512) ಏವಮಾದ್ಯಾ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಚ ಭರತರ್ಷಭ। ಶುಶ್ರಾವ ಮಧುರಾ ವಾಚಃ ಪುನಃಪುನರುದಾರಧೀಃ॥ 14-73-16 (94513) ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಸ್ಯ ಶಿಷ್ಯಶ್ಚ ಕುಶಲೋ ಯಜ್ಞಕರ್ಮಣಿ। ಪ್ರಾಯಾತ್ಪಾರ್ಥೇನ ಸಹಿತಃ ಶಾಂತ್ಯರ್ಥಂ ವೇದಪಾರಗಃ॥ 14-73-17 (94514) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಶ್ಚ ಮಹೀಪಾಲ ಬಹವೋ ವೇದಪಾರಗಾಃ। ಅನುಜಗ್ಮುರ್ಮಹಾತ್ಮಾನಂ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಶ್ಚ ವಿಶಾಂಪತೇ। ವಿಧಿವತ್ಪೃಥಿವೀಪಾಲ ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಶಾಸನಾತ್॥ 14-73-18 (94515) ಪಾಂಡವೈಃ ಪೃಥಿವೀಮಶ್ವೋ ನಿರ್ಜಿತಾಮಸ್ತ್ರತೇಜಸಾ। ಚಚಾರ ಸ ಮಹಾರಾಜ ಯಥಾದೇಶಂ ಚ ಸತ್ತಮ॥ 14-73-19 (94516) ತತ್ರ ಯುದ್ಧಾನಿ ವೃತ್ತಾನಿ ಯಾನ್ಯಾಸನ್ಪಾಂಡವಸ್ಯ ಹ। ತಾನಿ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ತೇ ವೀರ ವಿಚಿತ್ರಾಣಿ ಮಹಾಂತಿ ಚ॥ 14-73-20 (94517) ಸ ಹಯಃ ಪೃಥಿವೀಂ ರಾಜನ್ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಮವರ್ತತ। ಸಸಾರೇತ್ತರತಃ ಪೂರ್ವಂ ತನ್ನಿಬೋಧ ಮಹೀಪತೇ॥ 14-73-21 (94518) ಅವಮೃದ್ರನ್ಸ ರಾಷ್ಟ್ರಾಣಿ ಪಾರ್ಥಿವಾನಾಂ ಹಯೋತ್ತಮಃ। ಶನೈಸ್ತದಾ ಪರಿಯಯೌ ಶ್ವೇತಾಶ್ವಶ್ಚ ಮಹಾರಥಃ॥ 14-73-22 (94519) ತತ್ರ ಸಂಗಣನಾ ನಾಸ್ತಿ ರಾಜ್ಞಾಮಯುತಶಸ್ತದಾ। ಯೇಽಯುಧ್ಯಂತ ಮಹಾರಾಜ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾ ಹತಬಾಂಧವಾಃ॥ 14-73-23 (94520) ಕಿರಾತಾ ಯವನಾ ರಾಜನ್ಬಹವೋಽಸಿಧನುರ್ಧರಾಃ। ಂಲೇಚ್ಛಾಶ್ಚಾನ್ಯೇ ಬಹುವಿಧಾಃ ಪೂರ್ವಂ ಯೇ ನಿಕೃತಾ ರಣೇ॥ 14-73-24 (94521) ಆರ್ಯಾಶ್ಚ ಪೃಥಿವೀಪಾಲಾಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟನರವಾಹನಾಃ। ಸಮೀಯುಃ ಪಾಂಡುಪುತ್ರೇಣ ಬಹವೋ ಯುದ್ಧದುರ್ಮದಾಃ॥ 14-73-25 (94522) ಏವಂ ವೃತ್ತಾನಿ ಯುದ್ಧಾನಿ ತತ್ರತತ್ರ ಮಹೀಪತೇ। ಅರ್ಜುನಸ್ಯ ಮಹೀಪಾಲೈರ್ನಾನಾದೇಶಸಮಾಗತೈಃ॥ 14-73-26 (94523) ಯಾನ್ಯತ್ರ ಹಯತೋ ರಾಜನ್ಪ್ರವೃತ್ತಾನಿ ಮಹಾಂತಿ ಚ। ತಾನಿ ಯುದ್ಧಾನಿ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಕೌಂತೇಯಸ್ಯ ತವಾನಘ॥ ॥ 14-73-27 (94524) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ತ್ರಿಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 73 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-73-9 ಆಕುಮಾರಂ ತದಾ ರಾಜನ್ ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥ 7-73-17 ಶಿಷ್ಯಃ ಸೋಮಶ್ರವಾಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 074

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.74. ಅಧ್ಯಾಯಃ 074

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಅರ್ಜುನೇನ ತ್ರೈಗರ್ತಾನಾಂ ಪರಾಜಯಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ತ್ರಿಗರ್ತೈರಭವದ್ಯುದ್ಧಂ ಕೃತವೈರೈಃ ಕಿರೀಟಿನಃ। ಮಹಾರಥಸಮಾಜ್ಞಾತೈರ್ಹತಾನಾಂ ಪುತ್ರನಪ್ತೃಭಿಃ॥ 14-74-1 (94525) ತೇ ಸಮಾಜ್ಞಾಯ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತಂ ಯಜ್ಞಿಯಂ ತುರಗೋತ್ತಮ***** ವಿಷಯಾಂತಂ ತತೋ ವೀರಾ ದಂಶಿತಾಃ ಪರ್ಯವಾರಯನ್॥ 14-74-2 (94526) ರಥಿನೋ ಬದ್ಧತೂಣೀರಾಃ ಸದಶ್ವೈಃ ಸಮಲಂಕೃತೈಃ। ಪರಿವಾರ್ಯ ಹಯಂ ರಾಜನ್ಗ್ರಹೀತುಂ ಸಂಪ್ರಚಕ್ರಮುಃ॥ 14-74-3 (94527) ತತಃ ಕಿರೀಟೀ ಸಂಚಿಂತ್ಯ ತೇಷಾಂ ತತ್ರ ಚಿಕೀರ್ಷಿತಂ। ವಾರಯಾಮಾಸ ತಾನ್ವೀರಾನ್ಸಾಂತ್ವಪೂರ್ವಮರಿಂದಮಃ॥ 14-74-4 (94528) ತದನಾದೃತ್ಯ ತೇ ಸರ್ವೇ ಶರೈರಭ್ಯಹನಂಸ್ತದಾ। ತಮೋರಜೋಭ್ಯಾಂ ಸಂಛನ್ನಾಂಸ್ತಾನ್ಕಿರೀಟೀ ನ್ಯವಾರಯತ್॥ 14-74-5 (94529) ತಾನವ್ರವೀತ್ತತೋ ಜಿಷ್ಣುಃ ಪ್ರಹಸನ್ನಿವ ಭಾರತ। ನಿವರ್ತಧ್ವಮಧರ್ಮಜ್ಞಾಃ ಶ್ರೇಯೋ ಜೀವಿತಮೇವ ಚ॥ 14-74-6 (94530) ಸ ಹಿ ವೀರಃ ಪ್ರಯಾಸ್ಯನ್ವೈ ಧರ್ಮರಾಜೇನ ವಾರಿತಃ। ಹತಬಾಂಧವಾ ನ ತೇ ಪಾರ್ತ ಹಂತವ್ಯಾಃ ಪಾರ್ಥಿವಾ ಇತಿ॥ 14-74-7 (94531) ಸ ತದಾ ತದ್ವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ತಾನ್ನಿವರ್ತಧ್ವಮಿತ್ಯಾಹ ನ ನ್ಯವರ್ತಂತಿ ಚಾಪಿ ತೇ॥ 14-74-8 (94532) ತತಸ್ತ್ರಿಗರ್ತರಾಜಾನಂ ಸೂರ್ಯವರ್ಮಾಣಮಾಹವೇ। ವಿನದ್ಯ ಶರಜಾಲೇನಿ ಪ್ರಜಹಾಸ ಧನಂಜಯಃ॥ 14-74-9 (94533) ತತಸ್ತೇ ರಥಘೋಪೇಣ ರಥನೇಮಿಸ್ವನೇನ ಚ। ಪೂರಯಂತೋ ದಿಶಃ ಸರ್ವಾ ಧನಂಜಯಮುಪಾದ್ರವನ್॥ 14-74-10 (94534) ಸೂರ್ಯವರ್ಮಾ ತತಃ ಪಾರ್ತೇ ಶರಾಣಾಂ ನತಪರ್ವಣಾಂ। ಶತಾನ್ಯಮುಂಚದ್ರಾಜೇಂದ್ರ ಲಘ್ವಸ್ತ್ರಮಭಿದರ್ಶಯನ್॥ 14-74-11 (94535) ತಥೈವಾನ್ಯೇ ಮಹೇಷ್ವಾಸಾ ಯೇ ಚ ತಸ್ಯಾನುಯಾಯಿನಃ। ಮುಮುಚುಃ ಶರವರ್ಷಾಣಿ ಧನಂಜಯವಧೈಷಿಣಃ॥ 14-74-12 (94536) ಸ ತಾಂಜ್ಯಾಮುಖನಿರ್ಮುಕ್ತೈರ್ಬಹುಭಿಃ ಸುಬಹೂಞ್ಶರಾನ್। ಚಿಚ್ಛೇದ ಪಾಂಡವೋ ರಾಜಂಸ್ತೇ ಭೂಮೌ ನ್ಯಪತಂಸ್ತದಾ॥ 14-74-13 (94537) ಕೇತುವರ್ಮಾ ತು ತೇಜಸ್ವೀ ತಸ್ಯೈವಾವರಜೋ ಯುವಾ। ಯುಯುಧೇ ಭ್ರಾತುರರ್ಥಾಯ ಪಾಂಡವೇನ ಯಶಸ್ವಿನಾ॥ 14-74-14 (94538) ತಮಾಪತಂತಂ ಸಂಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ಕೇತುವರ್ಮಾಣಮಾಹವೇ। ಅಭ್ಯಘ್ನನ್ನಿಶಿತೈರ್ಬಾಣೈರ್ಬೀಭತ್ಸುಃ ಪರವೀರಹಾ॥ 14-74-15 (94539) ಕೇತುವರ್ಮಣ್ಯಭಿಹತೇ ಧೃತವರ್ಮಾ ಮಹಾರಥಃ। ರಥೇನಾಶು ಸಮುತ್ಪತ್ಯ ಶರೈರ್ಜಿಷ್ಣುಮವಾಕಿರತ್॥ 14-74-16 (94540) ತಸ್ಯ ತಾಂ ಶೀಘ್ರತಾಮೀಕ್ಷ್ಯ ತುತೋಷಾತೀವ ವೀರ್ಯವಾನ್। ಗುಡಾಕೇಶೋ ಮಹಾದೇಜಾ ಬಾಲಸ್ಯ ಧೃತವರ್ಮಣಃ॥ 14-74-17 (94541) ನ ಸಂದಧಾನಂ ದದೃಶೇ ನಾದದಾನಂ ಚ ತಂ ತದಾ। ಕಿರಂತಮೇವಂ ಸ ಶರಾಂದದೃಶೇ ಪಾಕಶಾಸನಿಃ॥ 14-74-18 (94542) ಸ ತು ತಂ ಪೂಜಯಾಮಾಸ ಧೃತವರ್ಮಾಣಮಾಹವೇ। ಮನಸಾ ತು ಮುಹೂರ್ತಂ ವೈ ರಣೇ ಸಮಭಿಹರ್ಷಯನ್॥ 14-74-19 (94543) `ನ ವಿವ್ಯಾಧ ರಣೇ ಕ್ರುದ್ಧಃ ಕುಂತೀಪುತ್ರೋ ಹಸನ್ನಿವ। ಸೌಭದ್ರಸ್ಯೇವ ತತ್ಕರ್ಮ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಬಾಲಸ್ಯ ವಿಸ್ಮಿತಃ॥ 14-74-20 (94544) ತಂ ಪನ್ನಗಮಿವ ಕ್ರುದ್ಧಂ ಕುರುವೀರಃ ಸ್ಮಯನ್ನಿವ। ಪ್ರೀತಿಪೂರ್ವಂ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಪ್ರಾಣೈರ್ನ ವ್ಯಪರೋಪಯತ್॥ 14-74-21 (94545) ಸ ತಥಾ ರಕ್ಷ್ಯಮಾಣೋ ವೈ ಪಾರ್ಥೇನಾಮಿತತೇಜಸಾ। ಧೃತವರ್ಮಾ ಶರಂ ದೀಪ್ತಂ ಮುಮೋಚ ವಿಜಯೇ ತದಾ॥ 14-74-22 (94546) ಸ ತೇನ ವಿಜಯಸ್ತೂರ್ಣಮಾಸೀದ್ವಿದ್ಧಃ ಕರೇ ಭೃಶಂ। ಮುಮೋಚ ಗಾಂಡಿವಂ ಮೋಹಾತ್ತತ್ಪಪಾತಾಥ ಭೂತಲೇ॥ 14-74-23 (94547) ಧನುಷಃ ಪತತಸ್ತಸ್ಯ ಸವ್ಯಸಾಚಿಕರಾದ್ವಿಭೋ। ಬಭೂವ ಸದೃಶಂ ರೂಪಂ ಶಕ್ರಚಾಪಸ್ಯ ಭಾರತ॥ 14-74-24 (94548) ತಸ್ಮಿನ್ನಿಪತಿತೇ ದಿವ್ಯೇ ಮಹಾಧನುಷಿ ಪಾರ್ಥಿವಃ। ಚಕಾರ ಸಸ್ವನಂ ಹಾಸಂ ಧೃತವರ್ಮಾ ಮಹಾಹವೇ॥ 14-74-25 (94549) ತತೋ ರೋಷಾರ್ದಿತೋ ಜಿಷ್ಣುಃ ಪ್ರಮೃಜ್ಯ ರುಧಿರಂ ಕರಾತ್। ಧನುರಾದತ್ತ ತದ್ದಿವ್ಯಂ ಶರವರ್ಷೈರ್ವವರ್ಷ ಚ॥ 14-74-26 (94550) ತತೋ ಹಲಹಲಾಶಬ್ದೋ ದಿವಸ್ಪೃಗಭವತ್ತದಾ। ನಾನಾವಿಧಾನಾಂ ಭೂತಾನಾಂ ತತ್ಕರ್ಮಾಣಿ ಪ್ರಶಂಸತಾಂ॥ 14-74-27 (94551) ತತಃ ಸಂಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ಸಂಕ್ರುದ್ಧಂ ಕಾಲಾಂತಕಯಮೋಪಮಂ। ಜಿಷ್ಣುಂ ತ್ರೈಗರ್ತಕಾ ಯೋಧಾಃ ಪರೀತಾಃ ಪರ್ಯವಾರಯನ್॥ 14-74-28 (94552) ಅಭಿಸೃತ್ಯ ಪರೀಪ್ಸಾರ್ಥಂ ತತಸ್ತೇ ಧೃತವರ್ಮಣಃ। ಪರಿವವ್ರುರ್ಗುಡಾಕೇಶಂ ತತ್ರಾಕ್ರುದ್ಧ್ಯದ್ಧನಂಜಯಃ॥ 14-74-29 (94553) ತತೋ ಯೋಧಾಂಜಘಾನಾಶು ತೇಷಾಂ ಸ ದಶ ಚಾಷ್ಟ ಚ। ಮಹೇಂದ್ರವಜ್ರಪ್ರತಿಮೈರಾಯಸೈರ್ಬಹುಭಿಃ ಶರೈಃ॥ 14-74-30 (94554) ತಾನ್ಸಂಪ್ರಭಗ್ನಾನ್ಸಂಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ತ್ವರಮಾಣೋ ಧನಂಜಯಃ। ಶರೈರಾಶೀವಿಷಾಕಾರೈರ್ಜಘಾನ ಸ್ವನವದ್ಧಸನ್॥ 14-74-31 (94555) ತೇ ಭಗ್ನಮನಸಃ ಸರ್ವೇ ತ್ರೈಗರ್ತಕಮಹಾರಥಾಃ। ದಿಶೋಽಭಿದುದ್ರುವೂ ರಾಜಂಧನಂಜಯಶರಾರ್ದಿತಾಃ॥ 14-74-32 (94556) `ಹತಾವಶಿಷ್ಟಾ ಹಿ ಪರಾಃ ಪಾರ್ಥಂ ದೃಷ್ಟಪರಾಕ್ರಮಾಃ।' ತಮೂಚುಃ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರಂ ಸಂಶಪ್ತಕನಿಷೂದನಂ॥ 14-74-33 (94557) ತವಾಸ್ಮ ಕಿಂಕರಾಃ ಸರ್ವೇ ಸರ್ವೇ ವೈ ವಶಗಾಸ್ತವ। ಆಜ್ಞಾಪಯಸ್ವಃ ನಃ ಪಾರ್ಥ ಪ್ರಹ್ವಾನ್ಪ್ರೇಷ್ಯಾನವಸ್ಥಿತಾನ್। ಕರಿಷ್ಯಾಮಃ ಪ್ರಿಯಂ ಸರ್ವಂ ತವ ಕೌರವನಂದನ॥ 14-74-34 (94558) ಏತದಾಜ್ಞಾಯ ವಚನಂ ಸರ್ವಾಂಸ್ತಾನಬ್ರವೀತ್ತದಾ। ಜೀವಿತಂ ರಕ್ಷತ ನೃಪಾಃ ಶಾಸನಂ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಯತಾಂ॥ ॥ 14-74-35 (94559) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಚತುಃಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 74 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 075

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.75. ಅಧ್ಯಾಯಃ 075

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಅರ್ಜುನೇನ ಪ್ರಾಗ್ಜ್ಯೋತಿಷಪುರಮೇತ್ಯಾಶ್ವರಕ್ಷಣಾಯ ಭಗದತ್ತಸುತೇನ ಯಜ್ಞದತ್ತೇನ ಸಹಾಯೋಧನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಪ್ರಾಗ್ಜ್ಯೋತಿಷಮಥಾಭ್ಯೇತ್ಯ ವ್ಯಚರತ್ಸ ಹಯೋತ್ತಮಃ। ಭಗದತ್ತಾತ್ಮಜಸ್ತತ್ರ ನಿರ್ಯಯೌ ರಣಕರ್ಕಶಃ॥ 14-75-1 (94560) ಸಹಯಂ ಪಾಂಡುಪುತ್ರಂ ತು ವಿಷಯಾಂತಮುಪಾಗತಂ। ಯುಯುಧೇ ಭರತಶ್ರೇಷ್ಠ ಯಜ್ಞದತ್ತೋ ಮಹೀಪತಿಃ॥ 14-75-2 (94561) ಸೋಭಿನಿರ್ಯಾಯ ನಗರಾದ್ಭಗದತ್ತಸುತೋ ನೃಪಃ। ಅಶ್ವಮಾಯಾಂತಮುನ್ಮಥ್ಯ ನಗರಾಭಿಮುಖೋ ಯಯೌ॥ 14-75-3 (94562) ತಮಾಲಕ್ಷ್ಯ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಕುರೂಣಾಮೃಷಭಸ್ತದಾ। ಗಾಂಡೀವಂ ವಿಕ್ಷಿಪಂಸ್ತೂರ್ಣಂ ಸಹಸಾ ಸಮುಪಾದ್ರವತ್॥ 14-75-4 (94563) ತತೋ ಗಾಂಡೀವನಿರ್ಮುಕ್ತೈರಿಷುಭಿರ್ಮೋಹಿತೋ ನೃಪಃ। ಹಯಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ತಂ ವೀರಸ್ತತಃ ಪಾರ್ಥಮುಪಾದ್ರವತ್॥ 14-75-5 (94564) ಪುನಃ ಪ್ರವಿಶ್ಯ ನಗರಂ ದಂಶಿತಃ ಸ ನೃಪೋತ್ತಮಃ। ಆರುಹ್ಯ ನಾಗಪ್ರವರಂ ನಿರ್ಯಯೌ ಯುದ್ಧಕಾಂಕ್ಷಯಾ॥ 14-75-6 (94565) ಪಾಂಡುರೇಣಾತಪತ್ರೇಣ ಧ್ರಿಯಮಾಣೇನ ಮೂರ್ಧನಿ। ದೋಧೂಯತಾ ಚಾಮರೇಣ ಶ್ವೇತೇನ ಚ ಮಹಾರಥಃ॥ 14-75-7 (94566) ತತಃ ಪಾರ್ಥಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಪಾಂಡವಾನಾಂ ಮಹಾರಥಂ। ಆಹ್ವಯಾಮಾಸ ಬೀಭತ್ಸುಂ ಬಾಲ್ಯಾನ್ಮೋಹಾಚ್ಚ ಸಂಯುಗೇ॥ 14-75-8 (94567) ಸ ವಾರಣಂ ನಗಪ್ರಖ್ಯಂ ಪ್ರಭಿನ್ನಕರಟಾಮುಖಂ। ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ ಸಂಕ್ರುದ್ಧಃ ಶ್ವೇತಾಶ್ವಂ ಪ್ರತಿ ಪಾರ್ಥಿವಃ॥ 14-75-9 (94568) ವಿಕ್ಷರಂತಂ ಮಹಾಮೇಘಂ ಪರವಾರಣವಾರಣಂ। ಶಸ್ತ್ರವತ್ಕಲ್ಪಿತಂ ಸಂಖ್ಯೇ ವಿವಶಂ ಯುದ್ಧದುರ್ಮದಂ॥ 14-75-10 (94569) ಪ್ರಚೋದ್ಯಮಾನಃ ಸ ಗಜಸ್ತೇನ ರಾಜ್ಞಾ ಮಹಾಬಲಃ। ತದಾಽಂಕಶೇನ ವಿಬಭಾವುತ್ಪತಿಷ್ಯನ್ನಿವಾಂಬರಂ॥ 14-75-11 (94570) ತಮಾಪತಂತಂ ಸಂಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ಕ್ರುದ್ಧೋ ರಾಜಂಧನಂಜಯಃ। ಭೂಮಿಷ್ಠೋ ವಾರಣಗತಂ ಯೋಧಯಾಮಾಸ ಭಾರತ॥ 14-75-12 (94571) ಯಜ್ಞದತ್ತಸ್ತತಃ ಕ್ರುದ್ಧೋ ಮುಮೋಚಾಶು ಧನಂಜಯೇ। ತೋಮರಾನಗ್ನಿಸಂಕಾಶಾಞ್ಶಲಭಾನಿವ ವೇಗಿತಾನ್॥ 14-75-13 (94572) ಅರ್ಜುನಸ್ತಾನಸಂಪ್ರಾಪ್ತಾನ್ಗಾಂಡೀವಪ್ರಭವೈಃ ಶರೈಃ। ದ್ವಿಧಾ ತ್ರಿಧಾ ಚ ಚಿಚ್ಛೇದ ಖಗಮಾನ್ಖಗಮೈಸ್ತದಾ॥ 14-75-14 (94573) ಸ ತಾಂದೃಷ್ಟ್ವಾ ತಥಾ ಛಿನ್ನಾಂಸ್ತೋಮರಾನ್ಭಗದತ್ತಜಃ। ಇಷೂನಸಕ್ತಾಂಸ್ತ್ವರಿತಃ ಪ್ರಾಹಿಣೋತ್ಪಾಂಡವಂ ಪ್ರತಿ॥ 14-75-15 (94574) ತತೋಽರ್ಜುನಸ್ತೂರ್ಣತರಂ ರುಕ್ಮಪುಂಖಾನಜಿಹ್ಮಗಾನ್। ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ ಸಂಕ್ರುದ್ಧೋ ಭಗದತ್ತಾತ್ಮಜಂ ಪ್ರತಿ॥ 14-75-16 (94575) ಸ ತೈರ್ವಿದ್ಧೋ ಮಹಾತೇಜಾ ಯಜ್ಞದತ್ತೋ ಮಹಾಮೃಧೇ। ಭೃಶಾಹತಃ ಪಪಾತೋರ್ವ್ಯಾಂ ನ ತ್ವೇನಮಜಹಾತ್ಸ್ಮೃತಿಃ॥ 14-75-17 (94576) ತತಃ ಸ ಪುನರಾರುಹ್ಯ ವಾರಣಪ್ರವರಂ ರಣೇ। ಅವ್ಯಗ್ರಃ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ ಜಯಾರ್ಥೀ ವಿಜಯಂ ಪ್ರತಿ॥ 14-75-18 (94577) ತಸ್ಮೈ ಬಾಣಾಂಸ್ತತೋ ಜಿಷ್ಣುರ್ನಿರ್ಮುಕ್ತಾಶೀವಿಷೋಪಮಾನ್। ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ ಸಂಕ್ರುದ್ಧೋ ಜ್ವಲಿತಜ್ವಲನೋಪಮಾನ್॥ 14-75-19 (94578) ಸ ತೈರ್ವಿದ್ಧೋ ಮಹಾನಾಗೋ ವಿಸ್ರವನ್ರುಧಿರಂ ಬಭೌ। ಹಿಮವಾನಿವ ಶೈಲೇಂದ್ರೋ ಬಹುಪ್ರಸ್ರವಣಸ್ತದಾ॥ ॥ 14-75-20 (94579) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಪಂಚಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 75 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-75-2 ವಜ್ರದತ್ತೋ ಮಹೀಪತಿರಿತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥ 7-75-20 ಗೈರಿಕಾಕ್ತಮಿವಾಂಭೋದ್ರಿರ್ಬಹುಪ್ರಸ್ರವಣಂ ತದಾ ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 076

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.76. ಅಧ್ಯಾಯಃ 076

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಅರ್ಜುನೇನ ಭಗದತ್ತಾತ್ಮಜಪರಾಜಯಃ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಏವಂ ತ್ರಿರಾತ್ರಮಭವತ್ತದ್ಯುದ್ಧಂ ಭರತರ್ಷಭ। ಅರ್ಜುನಸ್ಯ ನರೇಂದ್ರೇಣ ವೃತ್ರೇಣೇವ ಶತಕ್ರತೋಃ॥ 14-76-1 (94580) ತತಶ್ಚತುರ್ಥೇ ದಿವಸೇ ಯಜ್ಞದತ್ತೋ ಮಹಾಬಲಃ। ಜಹಾಸ ಸಸ್ವನಂ ಹಾಸಂ ವಾಕ್ಯಂ ಚೇದಮತಾಬ್ರವೀತ್॥ 14-76-2 (94581) ಅರ್ಜುನಾರ್ಜುನ ತಿಷ್ಠಸ್ವ ನ ಮೇ ಜೀವನ್ವಿಮೋಕ್ಷ್ಯಸೇ। ತ್ವಾಂ ನಿಹತ್ಯ ಕರಿಷ್ಯಾಮಿ ಪಿತುಸ್ತೋಯಂ ಯಥಾವಿಧಿ॥ 14-76-3 (94582) ತ್ವಯಾ ವೃದ್ಧೋ ಮಮ ಪಿತಾ ಭಗದತ್ತಃ ಪಿತುಃ ಸಖಾ। ಹತೋ ವೃದ್ಧೋಽಪಿ ಬಾಧಿತ್ವಾ ಶಿಶುಂ ಮಾಮದ್ಯ ಯೋಧಯ॥ 14-76-4 (94583) ಇತ್ಯೇವಮುಕ್ತ್ವಾ ಸಂಕ್ರುದ್ಧೋ ಯಜ್ಞದತ್ತೋ ನರಾಧಿಪಃ। ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ ಕೌರವ್ಯ ವಾರಣಂ ಪಾಂಡವಂ ಪ್ರತಿ॥ 14-76-5 (94584) ಸಂಪ್ರೇಷ್ಯಮಾಣೋ ನಾಗೇಂದ್ರೋ ಯಜ್ಞದತ್ತೇನ ಧೀಮತಾ। ಉತ್ಪತಿಷ್ಯನ್ನಿವಾಕಾಶಮಭಿದುದ್ರಾವ ಪಾಂಡವಂ॥ 14-76-6 (94585) ಅಗ್ರಹಸ್ತಸುಮುಕ್ತೇನ ಶೀಕರೇಣ ಸ ನಾಗರಾಟ್। ಸಮೌಕ್ಷತಿ ಗುಡಾಕೇಶಂ ಶೈಲಂ ನೀಲ ಇವಾಂಬುದಃ॥ 14-76-7 (94586) ಸ ತೇನ ಪ್ರೇಷಿತೋ ರಾಜ್ಞಾ ಮೇಘವದ್ವಿನದನ್ಮುಹುಃ। ಮುಖಾಡಂಬರಸಂಹ್ರಾದೈರಭ್ಯದ್ರವತ ಫಲ್ಗುನಂ॥ 14-76-8 (94587) ಸ ನೃತ್ಯನ್ನಿವ ನಾಗೇಂದ್ರೋ ಯಜ್ಞದತ್ತಪ್ರಚೋದಿತಃ। ಆಸಸಾದ ದ್ರುತಂ ರಾಜನ್ಕೌರವಾಣಾಂ ಮಹಾರಥಂ॥ 14-76-9 (94588) ತಮಾಯಾಂತಮಥಾಲಕ್ಷ್ಯ ಯಜ್ಞದತ್ತಸ್ಯ ವಾರಣಂ। ಗಾಂಡೀವಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಬಲೀ ನ ವ್ಯಕಂಪತ ಶತ್ರುಹಾ॥ 14-76-10 (94589) ಚುಕ್ರೋಧ ಬಲವಚ್ಚಾಪಿ ಪಾಂಡವಸ್ತಸ್ಯ ಭೂಪತೇಃ। ಕಾರ್ಯವಿಘ್ನಮನುಸ್ಮೃತ್ಯಿ ಪೂರ್ವವೈರಂ ಚ ಭಾರತ॥ 14-76-11 (94590) ತತಸ್ತಂ ವಾರಣಂ ಕ್ರುದ್ಧಃ ಶರಜಾಲೇನ ಪಾಂಡವಃ। ನಿವಾರಯಾಮಾಸ ತದಾ ವೇಲೇವ ಮಕರಾಲಯಂ॥ 14-76-12 (94591) ಸ ನಾಗಪ್ರವರಃ ಶ್ರೀಮಾನರ್ಜುನೇನ ನಿವಾರಿತಃ। ತಸ್ಥೌ ಶರೈರ್ವಿನುನ್ನಾಂಗಃ ಶ್ವಾವಿಚ್ಛಲಲಿತೋ ಯಥಾ॥ 14-76-13 (94592) ನಿವಾರಿತಂ ಗಜಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಭಗದತ್ತಸುತೋ ನೃಪಃ। ಉತ್ಸಸರ್ಜ ಶಿತಾನ್ಬಾಣಾನರ್ಜುನೇ ಕ್ರೋಧಮೂರ್ಛಿತಃ॥ 14-76-14 (94593) ಅರ್ಜುನಸ್ತು ಮಹಾಬಾಹುಃ ಶರೈರರಿನಿಘಾತಿಭಿಃ। ವಾರಯಾಮಾಸ ತಾನ್ಬಾಣಾಂಸ್ತದದ್ಭುತಮಿವಾಭವತ್॥ 14-76-15 (94594) ತತಃ ಪುನರಭಿಕ್ರುದ್ಧೋ ರಾಜಾ ಪ್ರಾಗ್ಜ್ಯೋತಿಷಾಧಿಪಃ। ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ ನಾಗೇಂದ್ರಂ ಬಲವತ್ಪರ್ವತೋಪಮಂ॥ 14-76-16 (94595) ತಮಾಪತಂತಂ ಸಂಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ಬಲವಾನ್ಪಾಕಶಾಸನಿಃ। ನಾರಾಚಮಗ್ನಿಸಂಕಾಶಂ ಪ್ರಾಹಿಣೋದ್ವಾರಣಂ ಪ್ರತಿ॥ 14-76-17 (94596) ಸ ತೇನ ವಾರಣೋ ರಾಜನ್ಮರ್ಮಸ್ವಭಿಹತೋ ಭೃಶಂ। ಪಪಾತ ಸಹಸಾ ಭೂಮೌ ವಜ್ರರುಗ್ಣ ಇವಾಚಲಃ॥ 14-76-18 (94597) ಸ ಪತಞ್ಶುಶುಭೇ ನಾಗೋ ಧನಂಜಯಶರಾಹತಃ। ವಿಶನ್ನಿವ ಮಹಾಶೈಲೋ ಮಹೀಂ ವಜ್ರಪ್ರಪೀಡಿತಃ॥ 14-76-19 (94598) ತಸ್ಮಿನ್ನಿಪತಿತೇ ನಾಗೇ ಯಜ್ಞದತ್ತಸ್ಯ ಪಾಂಡವಃ। ತಂ ನ ಭೇತವ್ಯಮಿತ್ಯಾಹ ತತೋ ಭೂಮಿಗತಂ ನೃಪಂ॥ 14-76-20 (94599) ಅಬ್ರವೀದ್ಧಿ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಪ್ರಸ್ಥಿತಂ ಮಾಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ರಾಜಾನಸ್ತೇ ನ ಹಂತವ್ಯಾ ಧನಂಜಯ ಕಥಂಚನ॥ 14-76-21 (94600) ಸರ್ವಮೇತನ್ನರವ್ಯಾಘ್ರ ಭವತ್ಯೇತಾವತಾ ಕೃತಂ। ಯೋಧಾಶ್ಚಾಪಿ ನ ಹಂತವ್ಯಾ ಧನಂಜಯ ರಣೇ ತ್ವಯಾ॥ 14-76-22 (94601) ವಕ್ತವ್ಯಾಶ್ಚಾಪಿ ರಾಜಾನಃ ಸರ್ವೇ ಸಹ ಸುಹೃಜ್ಜನೈಃ। ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ಯಾಶ್ವಮೇಧೋ ಭವದ್ಭಿರನುಭೂಯತಾಂ॥ 14-76-23 (94602) ಇತಿ ಭ್ರಾತೃವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ನ ಹನ್ಮಿ ತ್ವಾಂ ನರಾಧಿಪ। ಉತ್ತಿಷ್ಠ ನ ಭಯಂ ತೇಽಸ್ತಿ ಸ್ವಸ್ತಿಮಾನ್ಗಚ್ಛ ಪಾರ್ಥಿವ॥ 14-76-24 (94603) ಆಗಚ್ಛೇಥಾ ಮಹಾರಾಜ ಪರಾಂ ಚೈತ್ರೀಮುಪಸ್ಥಿತಾಂ। ತದಾಽಶ್ವಮೇಧೋ ಭವಿತಾ ಧರ್ಮಿರಾಜಸ್ಯ ಧೀಮತಃ॥ 14-76-25 (94604) ಏವಮುಕ್ತಃ ಸ ರಾಜಾ ತು ಭಗದತ್ತಾತ್ಮಜಸ್ತದಾ। ತಥೇತ್ವೇವಾಬ್ರವೀದ್ವಾಕ್ಯಂ ಪಾಂಡವೇನಾಭಿನಿರ್ಜಿತಃ॥ ॥ 14-76-26 (94605) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಷಟ್ಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 76 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-76-13 ಶಲಲಿತಃ ಶಲಾಕಾಪ್ರೋತಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 077

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.77. ಅಧ್ಯಾಯಃ 077

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಅಶ್ವಾನುಸರಣವಶಾಸ್ಸಿಂಧುದೇಶಂ ಗತೇನಾರ್ಜುನೇನ ಸೈಂಧವೈಃಸಹ ಮಹಾಽಽಯೋಧನಂ॥ 1 ॥ ಬಾಣಗಣಾವಕೀರ್ಣಸ್ಯಾರ್ಜುನಸ್ಯ ಕರಾದ್ಗಾಂಡೀವಸ್ಯಾ ಧಃಪತನೇ ದೇವರ್ಷ್ಯಾದಿಭಿರ್ಜಪಾದಿನಾ ತಸ್ಯ ತೇಜೋದೀಪನಂ॥ 2 ॥ ತತಃ ಪುನರರ್ಜುನೇನ ತೈಃ ಸ***ಯೋಧನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। `ಜಿತ್ವಾ ಪ್ರಸಾದ್ಯ ರಾಜಾನಂ ಭಗದತ್ತಸುತಂ ತದಾ। ವಿಸೃಜ್ಯ ಯಾತೇ ತುರಗೇ ಸೈಂಧವಾನ್ಪ್ರತಿ ಭಾರತ॥' 14-77-1 (94606) ಸೈಂಧವೈರಭವಗದ್ಯುದ್ಧಂ ತತಸ್ತಸ್ಯ ಕಿರೀಟಿನಃ। ಹತಶೇಷೈರ್ಮಹಾರಾಜ ಹತಾನಾಂ ಚ ಸುತೈರಪಿ॥ 14-77-2 (94607) ತೇಽವತೀರ್ಣಮುಪಶ್ರುತ್ಯ ವಿಷಯಂ ಶ್ವೇತವಾಹನಂ। ಪ್ರತ್ಯುದ್ಯಯುರಮೃಷ್ಯಂತೇ ರಾಜಾನಃ ಪಾಂಡವರ್ಷಭಂ॥ 14-77-3 (94608) ಅಶ್ವಂ ಚ ತಂ ಪರಾಮೃಶ್ಯ ವಿಷಯಾಂತೇ ವಿಷೋಪಮಾತ್। ನ ಭಯಂ ಚಕ್ರಿರೇ ಪಾರ್ಥಾದ್ಭೀಮಸೇನಾದನಂತರಾತ್॥ 14-77-4 (94609) ತೇಽವಿದೂರಾದ್ಧನುಷ್ಪಾಣಿಂ ಯಜ್ಞಿಯಸ್ಯ ಹಯಸ್ಯ ಚ। ಬೀಭತ್ಸುಂ ಪ್ರತ್ಯಪದ್ಯಂತ್ ಪದಾತಿನಮವಸ್ಥಿತಂ॥ 14-77-5 (94610) ತತಸ್ತೇ ತಂ ಮಹಾವೀರ್ಯಾ ರಾಜಾನಃ ಪರ್ಯವಾರಯನ್। ಜಿಗೀಷಂತೋ ನರವ್ಯಾಘ್ರಂ ಪೂರ್ವಂ ವಿನಿಕೃತಾ ಯುಧಿ॥ 14-77-6 (94611) ತೇ ನಾಮಾನ್ಯಪಿ ಗೋತ್ರಾಣಿ ಕರ್ಮಣಿ ವಿವಿಧಾನಿ ಚ। ಕೀರ್ತಯಂತಸ್ತದಾ ಪಾರ್ಥಂ ಶರವರ್ಷೈರವಾಕಿರನ್॥ 14-77-7 (94612) ತೇ ಕಿರಂತಃ ಶರವ್ರಾತಾನ್ವಾರಣಪ್ರತಿವಾರಣಾನ್। ರಣೇ ಜಯಮಭೀಪ್ಸಂತಃ ಕೌಂತೇಯಂ ಪರ್ಯವಾರಯನ್॥ 14-77-8 (94613) ತೇ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಚ ತಂ ಕೃಷ್ಣಮುಗ್ರಕರ್ಮಾಣಮಾಹವೇ। ಸರ್ವೇ ಯುಯುಧಿರೇ ವೀರಾ ರಥಸ್ಥಾಸ್ತಂ ಪದಾತಿನಂ॥ 14-77-9 (94614) ತೇ ತಮಾಜಘ್ನಿರೇ ವೀರಂ ನಿವಾತಕವಚಾಂತಕಂ। ಸಂಶಪ್ತಕನಿಹಂತಾರಂ ಹಂತಾರಂ ಸೈಂಧವಸ್ಯ ಚ॥ 14-77-10 (94615) ತತೋ ರಥಸಹಸ್ರೇಣ ಗಜಾನಾಮಯುತೇನ ಚ। ***ಷ್ಠಕೀಕೃತ್ಯ ಬೀಭತ್ಸುಂ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಮನಸೋಽಭವನ್॥ 14-77-11 (94616) ** ಸ್ಮರಂತೋ ವಧಂ ವೀರಾಃ ಸಿಂಧುರಾಜಸ್ಯ ಚಾಹವೇ। ಜಯದ್ರಥಸ್ಯ ಕೌರವ್ಯ ಸಮರೇ ಸವ್ಯಸಾಚಿನಾ॥ 14-77-12 (94617) ತತಃ ಪರ್ಜನ್ಯವತ್ಸರ್ವೇ ಶರವೃಷ್ಟೀರವಾಸೃಜನ್। ತೈಃ ಕೀರ್ಣಃ ಶುಶುಭೇ ಪಾರ್ಥೋ ರವಿರ್ಮೇಘಾಂತರೇ ಯಥಾ॥ 14-77-13 (94618) ಸ ಶರೈಃ ಸಮವಚ್ಛನ್ನಶ್ಚಕಾಶೇ ಪಾಂಡವರ್ಷಭಃ। ಪಂಚರಾಂತರಸಂಚಾರೀ ಶಕುಂತ ಇವ ಭಾರತ॥ 14-77-14 (94619) ತತೋ ಹಾಹಾಕೃತಂ ಸರ್ವಂ ಕೌಂತೇಯ ಶರಪೀಡಿತೇ। ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಮಭವದ್ರಾಜನ್ರವಿರಾಸೀದ್ರಜೋರುಣಃ॥ 14-77-15 (94620) ತತೋ ವವೌ ಮಹಾರಾಜ ಮಾರುತೋ ರೋಮಹರ್ಷಣಃ। ರಾಹುರಗ್ರಸದಾದಿತ್ಯಂ ಪರ್ವಣೀವ ವಿಶಾಂಪತೇ॥ 14-77-16 (94621) ಉಲ್ಕಾಶ್ಚ ಜಘ್ನಿರೇ ಸೂರ್ಯಂ ವಿಕೀರ್ಯಂತ್ಯಃ ಸಮಂತತಃ। ವೇಪಥುಶ್ಚಾಭವದ್ರಾಜನ್ಕೈಲಾಸಸ್ಯ ಮಹಾಗಿರೇಃ॥ 14-77-17 (94622) ಮುಮುಚುಃ ಶ್ವಾಸಮತ್ಯುಷ್ಣಂ ದುಃಖಶೋಕಸಮನ್ವಿತಾಃ। ಸಪ್ತರ್ಷಯೋ ಜಾತಭಯಾಸ್ತಥಾ ದೇವರ್ಷಯೋಪಿ ಚ॥ 14-77-18 (94623) ಶಶಂ ಚಾಶು ವಿನಿರ್ಭಿದ್ಯ ಮಂಡಲಂ ಶಶಿನೋಽಪತನ್। ವಿಪರೀತಾ ದಿಶಶ್ಚಾಪಿ ಸರ್ವಾ ಧೂಮಾಕುಲಾಸ್ತಥಾ॥ 14-77-19 (94624) ರಾಸಭಾರುಣಸಂಕಾಶಾ ಧನುಷ್ಮಂತಃ ಸವಿದ್ಯುತಃ। ಆವೃತ್ಯ ಗಗನಂ ಮೇಘಾ ಮುಮುಚುರ್ಮಾಂಸಶೋಣಿತಂ॥ 14-77-20 (94625) ಏವಮಾಸೀತ್ತದಾ ವೀರೇ ಶರವರ್ಷೇಣ ಸಂವೃತೇ। ಫಲ್ಗುನೇ ಭರತಶ್ರೇಷ್ಠ ತದದ್ಭುತಮಿವಾಭವತ್॥ 14-77-21 (94626) ತಸ್ಯ ತೇನಾವಕೀರ್ಣಸ್ಯ ಶರಜಾಲೇನ ಸರ್ವತಃ। ಮೋಹಾತ್ಪಪಾತ ಗಾಂಡೀವಮಾವಾಪಶ್ಚ ಕರಾದಪಿ॥ 14-77-22 (94627) ತಸ್ಮಿನ್ಮೋಹಮನುಪ್ರಾಪ್ತೇ ಶರಜಾಲಂ ಮಹತ್ತದಾ। ಸೈಂಧವಾ ಮುಮುಚುಸ್ತೂರ್ಣಂ ಗತಸತ್ವೇ ಮಹಾರಥೇ॥ 14-77-23 (94628) ತತೋ ಮೋಹಂ ಸಮಾಪನ್ನಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಪಾರ್ಥಂ ದ್ವಿವೌಕಸಃ। ಸರ್ವೇ ವಿತ್ರಸ್ತಮನಸಸ್ತಸ್ಯ ಶಾಂತಿಕೃತೋಽಭವನ್॥ 14-77-24 (94629) ತತೋ ದೇವರ್ಷಯಃ ಸರ್ವೇ ತಥಾ ಸಪ್ತರ್ಷಯೋಪಿ ಚ। ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಚಸ್ಚ ವಿಜಯಂ ಜೇಪುಃ ಪಾರ್ಥಸ್ಯ ಧೀಮತಃ॥ 14-77-25 (94630) ತತಃ ಪ್ರದೀಪಿತೇ ದೇವೈಃ ಪಾರ್ಥತೇಜಸಿ ಪಾರ್ಥಿವ। ತಸ್ಥಾವಚಲವದ್ಧೀಮಾನ್ಸಂಗ್ರಾಮೇ ಪರಮಾಸ್ತ್ರವಿತ್॥ 14-77-26 (94631) ವಿಚಕರ್ಷ ಧನುರ್ದಿವ್ಯಂ ತತಃ ಕೌರವನಂದನಃ। ಯಂತ್ರಸ್ಯೇವೇಹ ಶಬ್ದೋಽಭೂನ್ಮಹಾಂಸ್ತಸ್ಯ ಪುನಃ ಪುನಃ॥ 14-77-27 (94632) ತತಃ ಸ ಶರವರ್ಷಾಣಿ ಪ್ರತ್ಯಮಿತ್ರಾನ್ಪ್ರತಿ ಪ್ರಭುಃ। ವವರ್ಷ ಧನುಷಾ ಪಾರ್ಥೋ ವರ್ಷಾಣೀವ ಪುರಂದರಃ॥ 14-77-28 (94633) ತತಸ್ತೇ ಸೈಂಧವಾ ಯೋಧಾಃ ಸರ್ವ ಏವ ಸರಾಜಕಾಃ। ನಾದೃಶ್ಯಂತ ಶರೈಃ ಕೀರ್ಣಾಃ ಶಲಭೈರಿವ ಪಾದಪಾಃ॥ 14-77-29 (94634) ತಸ್ಯ ಶಬ್ದೇನ ವಿತ್ರೇಸುರ್ಭಯಾರ್ತಾಶ್ಚ ವಿದುದ್ರುವುಃ। ಮುಮುಚುಸ್ಚಾಶ್ರು ಶೋಕಾರ್ತಾಃ ಶುಶುಚುಶ್ಚಾಪಿ ಸೈಂಧವಾಃ॥ 14-77-30 (94635) ತಾಂಸ್ತು ಸರ್ವಾನ್ನರವ್ಯಾಘ್ರಃ ಸೈಂಧವಾನ್ವ್ಯಚರದ್ಬಲೀ। ಅಲಾತಚಕ್ರವದ್ರಾಜಞ್ಶರಜಾಲೈಃ ಸಮಾರ್ಪಯತ್॥ 14-77-31 (94636) ತದಿಂದ್ರಜಾಲಪ್ರತಿಮಂ ಬಾಣಜಾಲಮಮಿತ್ರಹಾ। ವಿಸೃಜ್ಯ ದಿಕ್ಷು ಸರ್ವಾಸು ಮಹೇಂದ್ರಿ ಇವ ವಜ್ರಭೃತ್॥ 14-77-32 (94637) ಮೇಘಜಾಲನಿಭಂ ಸೈನ್ಯಂ ವಿದಾರ್ಯ ಶರವೃಷ್ಟಿಭಿಃ। ವಿಬಭೌ ಕೌರವಶ್ರೇಷ್ಠಃ ಶರದೀವ ದಿವಾಕರಃ॥ ॥ 14-77-33 (94638) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 77 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-77-19 ಉತ್ಕಾಃ ಶಶಂ ಚಂದ್ರಸ್ಥಂ ವಿನಿರ್ಭಿದ್ಯ ಶಶಿನೋ ಮಂಡಲಂ ಪ್ರತಿ ಅಪತನ್ನಿತಿ ಅನುವೃತ್ತ್ಯಾ ಸಂಬಂಧಃ॥ 7-77-20 ರಾಸಭಾರುಣೇ ವರ್ಣವಿಶೇಷಃ॥ 7-77-22 ಆವಾಪೋ ಹಸ್ತಾವಾಪಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 078

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.78. ಅಧ್ಯಾಯಃ 078

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಅರ್ಜುನಸಮಾಗಮನಶ್ರವಣಮಾತ್ರೇಣ ಜಯದ್ರಥಸುತೇ ಮೃತೇ ದುಶ್ಶಲಯಾ ತತ್ಸುತಮಾನೀಯಾರ್ಜುನಂಪ್ರತ್ಯಭಿಯಾನಂ॥ 1 ॥ ತತೋಽರ್ಜುನೇನ ದುಶ್ಶಲಾಪ್ರಾರ್ಥನಯಾ ತಸ್ಯಾಂ ಬಹುಮಾನೇನ ಚ ಯುದ್ಧಾದುಪರಮಃ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ತತೋ ಗಾಂಡೀವಭೃಚ್ಛೂರೋ ಯುದ್ಧಾಯ ಸಮುಪಸ್ಥಿತಃ। ವಿಬಭೌ ಯುಧಿ ದುರ್ಧರ್ಷೋ ಹಿಮವಾನಚಲೋ ಯಥಾ॥ 14-78-1 (94639) ತತಸ್ತೇ ಸೈಂಧವಾ ಯೋಧಾಃ ಪುನರೇವ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾಃ। ವ್ಯಮುಂಚಂತ ಸುಸಂರಬ್ಧಾಃ ಶರವರ್ಷಾಣಿ ಭಾರತ॥ 14-78-2 (94640) ತಾನ್ಪ್ರಹಸ್ಯ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಪುನರೇವ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾನ್। ತತಃ ಪ್ರೋವಾಚ ಕೌಂತೇಯೋ ಮುಮೂರ್ಷಞ್ಶ್ಲಕ್ಷ್ಣಯಾ ಗಿರಾ॥ 14-78-3 (94641) ಯುಧ್ಯಧ್ವಂ ಪರಯಾ ಶಕ್ತ್ಯಾ ಯತಧ್ವಂ ವಿಜಯೇ ಮಮ। ಕುರುಧ್ವಂ ಸರ್ವಕಾರ್ಯಾಣಿ ಮಹದ್ವೋ ಭಯಮಾಗತಂ॥ 14-78-4 (94642) ಏಷ ಯೋತ್ಸ್ಯಾಮಿ ಸರ್ವಾಂಸ್ತು ನಿವಾರ್ಯ ಶರವಾಗುರಾಂ। ತಿಷ್ಠಧ್ವಂ ಯುದ್ಧಮನಸೋ ದರ್ಪಂ ಶಮಯಿತಾಸ್ಮಿ ವಃ॥ 14-78-5 (94643) ಏತಾವದುಕ್ತ್ವಾ ಕೌರವ್ಯೋ ರೋಷಾದ್ಗಾಂಡೀವಭೃತ್ತದಾ। ತತೋಽಥ ವಚನಂ ಸ್ಮೃತ್ವಾ ಭ್ರಾತುರ್ಜ್ಯೇಷ್ಠಸ್ಯ ಭಾರತ॥ 14-78-6 (94644) ನ ಹಂತವ್ಯಾ ರಣೇ ತಾತ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾ ವಿಜಿಗೀಷವಃ। ಜೇತವ್ಯಾಶ್ಚೇತಿ ಯತ್ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಧರ್ಮರಾಜ್ಞಾ ಮಹಾತ್ಮನಾ। ಚಿಂತಯಾಮಾಸ ಸ ತದಾ ಫಲ್ಗುನಃ ಪುರುಷರ್ಷಭಃ॥ 14-78-7 (94645) ಇತ್ಯುಕ್ತೋಽಹಂ ನರೇಂದ್ರೇಣ ನ ಹಂತವ್ಯಾ ನೃಪಾ ಇತಿ। ಕಥಿತಂ ನ ಮೃಷೇದಂ ಸ್ಯಾದ್ಧರ್ಮರಾಜವಚಃ ಶುಭಂ॥ 14-78-8 (94646) ನ ಹನ್ಯೇರಂಶ್ಚ ರಾಜಾನೋ ರಾಜ್ಞಶ್ಚಾಜ್ಞಾ ಕೃತಾ ಭವೇತ್। ಇತಿ ಸಂಚಿಂತ್ಯ ಸ ತದಾ ಫಲ್ಗುನಃ ಪುರುಷರ್ಷಭಃ॥ 14-78-9 (94647) ಪ್ರೋವಾಚ ವಾಕ್ಯಂ ಧರ್ಮಜ್ಞಃ ಸೈಂಧವಾನ್ಯುದ್ಧದುರ್ಮದಾನ್। ಬಾಲಾಂಸ್ತ್ರಿಯೋ ವಾ ಯುಷ್ಮಾಕಂ ನ ಹನಿಷ್ಯೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಾನ್॥ 14-78-10 (94648) ಯಶ್ಚ ವಕ್ಷ್ಯತಿ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ತವಾಸ್ಮೀತಿ ಪರಾಜಿತಃ। ಏತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ವಚೋ ಮಹ್ಯಂ ಕುರುಧ್ವಂ ಹಿತಮಾತ್ಮನಃ॥ 14-78-11 (94649) ತತೋಽನ್ಯಥಾ ಕೃಚ್ಛ್ರಗತಾ ಭವಿಷ್ಯಥ ಮಯಾಽರ್ದಿತಾಃ। ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ತು ತಾನ್ವೀರಾನ್ಯುಯುಧೇ ಕುರುಪುಂಗವಃ॥ 14-78-12 (94650) ಅತ್ವರಾವಾನಸಂಭ್ರಾಂತಃ ಸಂಕ್ರುದ್ಧೈರ್ವಿಜಿಗೀಷುಭಿಃ। ಶತಂ ಶತಸಹಸ್ರಾಣಿ ಶರಾಣಾಂ ನತಪರ್ವಣಾಂ॥ 14-78-13 (94651) ಮುಮುಚುಃ ಸೈಂಧವಾ ರಾಜಂಸ್ತದಾ ಗಾಂಡೀವಧನ್ವನಿ। ಶರಾನಾಪತತಃ ಕ್ರೂರಾನಾಶೀವಿಷವಿಷೋಪಮಾನ್। ಚಿಚ್ಛೇದ ನಿಶಿತೈರ್ಬಾಣೈರಂತರಾ ಸ ಧನಂಜಯಃ॥ 14-78-14 (94652) ಛಿತ್ತ್ವಾ ತು ತಾನಾಶು ಚೈವ ಕಂಕಪತ್ರಾಞ್ಶಿಲಾಶಿತಾನ್। ಏಕೈಕಮೇಷಾಂ ಸಮರೇ ಬಿಭೇದ ನಿಶಿತೈಃ ಶರೈಃ॥ 14-78-15 (94653) ತತಃ ಪ್ರಾಸ್ರಾಂಶ್ಚ ಶಕ್ತೀಸ್ಚ ಪುನರೇವ ಧನಂಜಯೇ। ಜಯದ್ರಥಂ ಹತಂ ಸ್ಮೃತ್ವಾ ಚಿಕ್ಷಿಪುಃ ಸೈಂಧವಾ ನೃಪಾಃ॥ 14-78-16 (94654) ತೇಷಾಂ ಕಿರೀಟೀ ಸಂಕಲ್ಪಂ ಮೋಘಂ ಚಕ್ರೇ ಮಹಾಬಲಃ। ಸರ್ವಾಂಸ್ತಾನಂತರಾ ಚ್ಛಿತ್ತ್ವಾ ತದಾ ಚುಕ್ರೋಶ ಪಾಂಡವಃ। ತಥೈವಾಪತತಾಂ ತೇಷಾಂ ಯೋಧಾನಾಂ ಜಯಗೃದ್ಧಿನಾಂ। 14-78-17 (94655) ತಥೈವಾಪತತಾಂ ತೇಷಾಂ ಯೋಧಾನಾಂ ಯಜಗೃದ್ಧಿನಾಂ। ಶಿರಾಂಸಿ ಪಾತಯಾಮಾಸ ಭಲ್ಲೈಃ ಸನ್ನತಪರ್ವಭಿಃ॥ 14-78-18 (94656) ತೇಷಾಂ ಪ್ರದ್ರವತಾಂ ಚಾಪಿ ಪುನರೇವಾಭಿಧಾವತಾಂ। ನಿವರ್ತತಾಂ ಚ ಶಬ್ದೋಽಭೂತ್ಪೂರ್ಣಸ್ಯೇವ ಮಹೋದಧೇಃ॥ 14-78-19 (94657) ತೇ ವಧ್ಯಮಾನಾಸ್ತು ತದಾ ಪಾರ್ಥೇನಾಮಿತತೇಜಸಾ। ಯಥಾಪ್ರಾಣಂ ಯಥೋತ್ಸಾಹಂ ಯೋಧಯಾಮಾಸುರರ್ಜುನಂ॥ 14-78-20 (94658) ತತಸ್ತೇ ಫಲ್ಗುನೇನಾಜೌ ಶರೈಃ ಸನ್ನತಪರ್ವಭಿಃ। ಕೃತಾ ವಿಸಂಜ್ಞಾ ಭೂಯಿಷ್ಠಾ ಕ್ಲಾಂತವಾಹನಸೈನಿಕಾಃ॥ 14-78-21 (94659) ತಾಂಸ್ತು ಸರ್ವಾನ್ಪರಿಗ್ಲಾನಾನ್ವಿದಿತ್ವಾ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಜಾ। ದುಃಶಲಾ ಬಾಲಮಾದಾಯ ನಪ್ತಾರಂ ಪ್ರಯಯೌ ತದಾ॥ 14-78-22 (94660) ಸುರಥಸ್ಯ ಸುತಂ ವೀರಂ ರಥೇನಾಥಾಗಮತ್ತದಾ। ಶಾಂತ್ಯರ್ಥಂ ಸರ್ವಯೋಧಾನಾಮಭ್ಯಗಚ್ಛತ ಪಾಂಡವಂ॥ 14-78-23 (94661) ಸಾ ಧನಂಜಯಮಾಸಾದ್ಯ ರುರೋದಾರ್ತಸ್ವರಂ ತದಾ। ಧನಂಜಯೋಪಿ ತಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಧನುರ್ವಿಸಸೃಜೇ ಪ್ರಭುಃ॥ 14-78-24 (94662) ಸಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ಧನುಃ ಪಾರ್ಥೋ ವಿಧಿವದ್ಭಗಿನೀ ತದಾ। ಪ್ರಾಹ ಕಿಂ ಕರವಾಣೀತಿ ಸಾ ಚ ತಂ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ಹ॥ 14-78-25 (94663) ಏಷ ತೇ ಭರತಶ್ರೇಷ್ಠ ಸ್ವಸ್ತ್ರೀಯಸ್ಯಾತ್ಮಜಃ ಶಿಶುಃ। ಅಭಿವಾದಯತೇ ಪಾರ್ಥ ತಂ ಪಶ್ಯ ಪುರುಷರ್ಷಭ॥ 14-78-26 (94664) ಇತ್ಯುಕ್ತಸ್ತಸ್ಯ ಪಿತರಂ ಸ ಪಪ್ರಚ್ಛಾರ್ಜುನಸ್ತಥಾ। ಕ್ವಾಸಾವಿತಿ ತತೋ ರಾಜಂದುಃಶಲಾ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-78-27 (94665) ಪಿತೃಶೋಕಾಭಿಸಂತಪ್ತೋ ವಿಷಾದಾರ್ತೋಽಸ್ಯ ವೈ ಪಿತಾ। ಪಂಚತ್ವಮಗಮದ್ವೀರೋ ಯಥಾ ತನ್ಮೇ ನಿಶಾಮಯ॥ 14-78-28 (94666) ಸ ಪೂರ್ವಂ ಪಿತರಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಹತಂ ಯುದ್ಧೇ ತ್ವಯಾಽನಘ। ತ್ವಾಮಾಗತಂ ಚ ಸಂಶ್ರುತ್ಯ ಯುದ್ಧಾಯ ಹಯಸಾರಿಣಂ। ಪಿತುಶ್ಚ ಮೃತ್ಯುದುಃಖಾರ್ತೋಽಜಹಾತ್ಪ್ರಾಣಾಂಧನಂಜಯ॥ 14-78-29 (94667) ಪ್ರಾಪ್ತೋ ಬೀಭತ್ಸುರಿತ್ಯೇವ ನಾಮ ಶ್ರುತ್ವೈವ ತೇಽನಘ। ವಿಷಾದಾರ್ತಃ ಪಪಾತೋರ್ವ್ಯಾಂ ಮಮಾರ ಚ ಮಮಾತ್ಮಜಃ॥ 14-78-30 (94668) ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪತಿತಂ ತತ್ರ ತತಸ್ತಸ್ಯಾತ್ಮಜಂ ಪ್ರಭೋ। ಗೃಹೀತ್ವಾ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ತಾ ತ್ವಾಮದ್ಯ ಶರಣೈಪಿಣೀ॥ 14-78-31 (94669) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾಽಽರ್ತಸ್ವರಂ ಸಾ ತು ಮುಮೋಚ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಜಾ। ದೀನಾ ದೀನಂ ಸ್ಥಿತಂ ಪಾರ್ಥಮಬ್ರವೀಚ್ಚಾಪ್ಯಧೋಮುಖಂ॥ 14-78-32 (94670) ಸ್ವಸಾರಂ ಸಮವೇಕ್ಷಸ್ವ ಸ್ವಸ್ರೀಯಾತ್ಮಜಮೇವ ಚ। ಕರ್ತುಮರ್ಹಸಿ ಧರ್ಮಜ್ಞ ದಯಾಂ ಕುರುಕುಲೋದ್ವಹ। ವಿಸ್ಮೃತ್ಯ ಕುರುರಾಜಾನಂ ತಂ ಚ ಮಂದಂ ಜಯದ್ರಥಂ॥ 14-78-33 (94671) ಅಭಿಮನ್ಯೋರ್ಯಥಾ ಜಾತಃ ಪರಿಕ್ಷಿತ್ಪರವೀರಹಾ। ತಥಾಽಯಂ ಸುರಥಾಜ್ಜಾತೋ ಮಮ ಪೌತ್ರೋ ಮಹಾಭುಜ॥ 14-78-34 (94672) ತಮಾದಾಯ ನರವ್ಯಾಘ್ರ ಸಂಪ್ರಪ್ತಾಸ್ಮಿ ತವಾಂತಿಕಂ। ಶಮಾರ್ಥಂ ಸರ್ವಯೋಧಾನಾಂ ಶೃಣು ಚೇದಂ ವಚೋ ಮಮ॥ 14-78-35 (94673) ಆಗತೋಽಯಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ತಸ್ಯ ಮಂದಸ್ಯ ಪುತ್ರಕಃ। ಪ್ರಸಾದಮಸ್ಯ ಬಾಲಸ್ಯ ತಸ್ಮಾತ್ತ್ವಂ ಕರ್ತುಮರ್ಹಸಿ॥ 14-78-36 (94674) ಏಷ ಪ್ರಸಾದ್ಯ ಶಿರಸಾ ಪ್ರಶಮಾರ್ಥಮರಿಂದಮ। ಯಾಚತೇ ತ್ವಾಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ಶಮಂ ಗಚ್ಛ ಧನಂಜಯ॥ 14-78-37 (94675) ಬಾಲಸ್ಯ ಹತಬಂಧೋಶ್ಚ ಪಾರ್ಥ ಕಿಂಚಿದಜಾನತಃ। ಪ್ರಸಾದಂ ಕುರು ಧರ್ಮಜ್ಞ ಮಾ ಮನ್ಯುವಶಮನ್ವಗಾಃ॥ 14-78-38 (94676) ತಮನಾರ್ಥಂ ನೃಶಂಸಂ ಚ ವಿಸ್ಮೃತ್ಯಾಸ್ಯ ಪಿತಾಮಹಂ। ಆಗಸ್ಕಾರಿಣಮತ್ಯರ್ತಂ ಪ್ರಸಾದಂ ಕರ್ತುಮರ್ಹಸಿ॥ 14-78-39 (94677) ಏವಂ ಬ್ರುವತ್ಯಾಂ ಕರುಣಂ ದುಃಶಲಾಯಾಂ ಧನಂಜಯಃ। ಸಂಸ್ಮೃತ್ಯ ದೇವೀಂ ಗಾಂಧಾರೀಂ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಂ ಚ ಪಾರ್ಥಿವಂ। ಉವಾಚ ದುಃಖಶೋಕಾರ್ತಃ ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮಂ ವ್ಯಗರ್ಹಯತ್॥ 14-78-40 (94678) `ಧಿಕ್ತಂ ದುರ್ಯೋಧನಂ ಕ್ಷುದ್ರಂ ರಾಜ್ಯಲುಬ್ಧಂ ಚ ಮಾನಿನಂ।' ಯತ್ಕೃತೇ ಬಾಂಧವಾಃ ಸರ್ವೇ ಮಯಾ ನೀತಾ ಯಮಕ್ಷಯಂ॥ 14-78-41 (94679) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಬಹು ಸಾಂತ್ವಾದಿ ಪ್ರಸಾದಮಕರೋಜ್ಜಯಃ। ಪರಿಷ್ವಜ್ಯ ಚ ತಾಂ ಪ್ರೀತೋ ವಿಸಸರ್ಜ ಗೃಹಾನ್ಪ್ರತಿ॥ 14-78-42 (94680) ದುಃಶಲಾ ಚಾಪಿ ತಾನ್ಯೋಧಾನ್ನಿವಾರ್ಯ ಮಹತೋ ರಣಾತ್। ಸಂಪೂಜ್ಯ ಪಾರ್ಥಂ ಪ್ರಯಯೌ ಗೃಹಾನೇವ ಶುಭಾನನಾ॥ 14-78-43 (94681) ಏವಂ ನಿರ್ಜಿತ್ಯ ತಾನ್ವೀರಾನ್ಸೈಂಧವಾನ್ಸ ಧನಂಜಯಃ। ಅನ್ವಧಾವತ ಧಾವಂತಂ ಹಯಂ ಕಾಮವಿಚಾರಿಣಂ॥ 14-78-44 (94682) ತತೋ ಮೃಗಮಿವಾಕಾಶೇ ಯಥಾ ದೇವಃ ಪಿನಾಕಧೃಕ್। ಸಸಾರ ತಂ ತಥಾ ವೀರೋ ವಿಧಿವದ್ಯಜ್ಞಿಯಂ ಹಯಂ॥ 14-78-45 (94683) ಸ ಚ ವಾಜೀ ಯಥೇಷ್ಟೇನ ತಾಂಸ್ತಾಂದೇಶಾನ್ಯಥಾಕ್ರಮಂ। ವಿಚಚಾರ ಯಥಾಕಾಮಂ ಕರ್ಮ ಪಾರ್ಥಸ್ಯ ವರ್ಧಯನ್॥ 14-78-46 (94684) ಕ್ರಮೇಣ ಸ ಹಯಸ್ತ್ವೇವಂ ವಿಚರನ್ಪುರುಷರ್ಷಭ। ಮಣಲೂರಪತೇರ್ದೇಶಮುಪಾಯಾತ್ಸಹಪಾಂಡವಃ॥ ॥ 14-78-47 (94685) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟಸಪ್ತತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 78 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-78-47 ಭಣಿಪೂರಪತೇರಿತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 079

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.79. ಅಧ್ಯಾಯಃ 079

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಅರ್ಜುನೇನ ಮಣಲೂರಪುರಂ ಪ್ರತಿ ಗಮನಂ॥ 1 ॥ ತಥಾ ಪಿತೃಭಕ್ತ್ಯಾ ವಿನಯೇನಾಗತಂ ಚಿತ್ರಾಂಗದಾಯಾಂ ಜಾತಂ ಸ್ವಾತ್ಮಜಂ ಬಭ್ರುವಾಹನಂಪ್ರತಿ ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮಪರಿತ್ಯಾಗಜರೋಷಾದುಪಾಲಂಭಃ॥ 2 ॥ ತಮಸಹಮಾನಯಾ ಉಲೂಪ್ಯಾ ನಾಗಲೋಕಾದೇತ್ಯ ಬಭ್ರುವಾಹನಸ್ಯಾರ್ಜುನೇನ ಸಹ ಯುದ್ಧಪ್ರೋತ್ಸಾಹನಂ॥ 3 ॥ ಬಭ್ರುವಾಹನೇನ ಸ್ವಶರಾಗಾಢಾಭಿಧಾತೇನ ನಿಪತಿತೇ ಪಾರ್ಥೇ ಪಿತೃಮಾರಣಶೋಕೇನ ಮೋಹಾಧಿಗಮಃ॥ 4 ॥ ತತಶ್ಚಿತ್ರಾಂಗದಯಾ ರಣಾಂಗಣಮೇತ್ಯ ಬಹುಧಾ ವಿಲಾಪಃ॥ 5 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಶ್ರುತ್ವಾ ತು ನೃಪತಿಃ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಪಿತರಂ ಬಭ್ರುವಾಹನಃ। ನಿರ್ಯಯೌ ವಿನಯೇನಾಥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾರ್ಯಪುರಃಸರಃ॥ 14-79-1 (94686) ಮಣಲೂರೇಶ್ವರಂ ತ್ವೇವಮುಪಯಾತಂ ಧನಂಜಯಃ। ನಾಭ್ಯನಂದತ್ಸ ಮೇಧಾವೀ ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮಮನುಸ್ಮರನ್॥ 14-79-2 (94687) ಉವಾಚ ಚ ಸ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಸಮನ್ಯುಃ ಫಲ್ಗುನಸ್ತದಾ। ಪ್ರಕ್ರಿಯೇಯಂ ನ ತೇ ಯುಕ್ತಾ ಬಹಿಸ್ತ್ವಂ ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮತಃ॥ 14-79-3 (94688) ಸಂರಕ್ಷ್ಯಮಾಣಂ ತುರಗಂ ಯೌಧಿಷ್ಠಿರಮುಪಾಗತಂ। ಯಜ್ಞಿಯಂ ವಿಷಯಾಂತೇ ಮಾಂ ನಾಯೋತ್ಸೀಃ ಕಿಂನು ಪುತ್ರಕ॥ 14-79-4 (94689) ಧಿಕ್ತ್ವಾಮಸ್ತು ಸುದುರ್ಬುದ್ಧಿಂ ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮಾವಿಶಾರದಂ। ಯೋ ಮಾಂ ಯುದ್ಧಾಯ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತಂ ಸಾಂನೈವ ಪ್ರತ್ಯಗೃಹ್ಣಥಾಃ॥ 14-79-5 (94690) ನ ತ್ವಯಾ ಪುರುಷಾರ್ಥೋ ಹಿ ಕಶ್ಚಿದಸ್ತೀಹ ಜೀವತಾ। ಯಸ್ತ್ವಂ ಸ್ತ್ರೀವದ್ಯುಧಾ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಮಾಂ ಸಾಂನಾ ಪ್ರತ್ಯಗೃಹ್ಣಥಾಃ॥ 14-79-6 (94691) ಯದ್ಯಹಂ ನ್ಯಸ್ತಶಸ್ತ್ರಸ್ತ್ವಾಮಾಗಚ್ಛೇಯಂ ಸುದುರ್ಮತೇ। ಪ್ರಕ್ರಿಯೇಯಂ ಭವೇದ್ಯುಕ್ತಾ ತಾವತವ ನರಾಧಮ॥ 14-79-7 (94692) ತಮೇವಮುಕ್ತಂ ಭರ್ತ್ರಾ ತು ವಿದಿತ್ವಾ ಪನ್ನಗಾತ್ಮಜಾ। ಅಮೃಷ್ಯಮಾಣಾ ಭಿತ್ತ್ವೋರ್ವೀಮುಲೂಪೀ ಸಮುಪಾಗಮತ್॥ 14-79-8 (94693) ಸಾ ದದರ್ಶ ತತ ಪುತ್ರಂ ವಿಮೃಶಂತಮಧೋಮುಖಂ। ಸಂತರ್ಜ್ಯಮಾನಮಸಕೃತ್ಪಿತ್ರಾ ಯುದ್ಧಾರ್ಥಿನಾ ವಿಭೋ॥ 14-79-9 (94694) ತತಃ ಸಾ ಚಾರುಸರ್ವಾಂಗೀ ಸಮುಪೇತ್ಯೋರಗಾತ್ಮಜಾ। ಉಲೂಪೀ ಪ್ರಾಹ ವಚನಂ ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮವಿಶಾರದ॥ 14-79-10 (94695) ಉಲೂಪೀಂ ಮಾಂ ನಿಬೋಧ ತ್ವಂ ಮಾತರಂ ಪನ್ನಗಾತ್ಮಜಾಂ। ಕುರುಷ್ವ ವಚನಂ ಪುತ್ರ ಧರ್ಮಸ್ತೇ ಭವಿತಾ ಪರಃ॥ 14-79-11 (94696) ಯುಧ್ಯಸ್ವೈನಂ ಕುರುಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಧನಂಜಯಮರಿಂದಮಂ॥ ಏವಮೇಷ ಹಿ ತೇ ಪ್ರೀತೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-79-12 (94697) ಏವಮುದ್ಧಾರ್ಷಿತೋ ರಾಜಾ ಸ ಮಾತ್ರಾ ಬಭ್ರುವಾಹನಃ। ಮನಶ್ಚಕ್ರೇ ಮಹಾತೇಜಾ ಯುದ್ಧಾಯ ಭರತರ್ಷಭ॥ 14-79-13 (94698) ಸನ್ನಹ್ಯ ಕಾಂಚನಂ ವರ್ಮ ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣಂ ಚ ಭಾನುಮತ್। ತೂಣೀರಶತಸಂಬಾಧಮಾರುರೋಹ ರಥೋತ್ತಮಂ॥ 14-79-14 (94699) ಸರ್ವೋಪಕರಣೋಪೇತಂ ಯುಕ್ತಮಶ್ವೈರ್ಮನೋಜವೈಃ। ಸಚಕ್ರೋಪಸ್ಕರಂ ಶ್ರೀಮಾನ್ಹೇಮಭಾಂಡಪರಿಷ್ಕೃತಂ॥ 14-79-15 (94700) ಪರಮಾರ್ಚಿತಮುಚ್ಛ್ರಿತ್ಯ ಧ್ವಜಂ ಹಂಸಂ ಹಿರಣ್ಮಯಂ। ಪ್ರಯಯೌ ಪಾರ್ಥಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಸ ರಾಜಾ ಬಭ್ರುವಾಹನಃ॥ 14-79-16 (94701) ತತೋಽಭ್ಯೋತ್ಯ ಹಯಂ ವೀರೋ ಯಜ್ಞಿಯಂ ಪಾರ್ಥರಕ್ಷಿತಂ। ಗ್ರಾಹಯಾಮಾಸ ಪುರುಷೈರ್ಹಯಶಿಕ್ಷಾವಿಶಾರದೈಃ॥ 14-79-17 (94702) ಗೃಹೀತಂ ವಾಜಿನಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪ್ರೀತಾತ್ಮಾ ಸ ಧನಂಜಯಃ। ಪುತ್ರಂ ರಥಸ್ಥಂ ಭೂಮಿಷ್ಠಃ ಸಂನ್ಯವಾರಯದಾಹವೇ॥ 14-79-18 (94703) ಸ ತತ್ರ ರಾಜಾ ತಂ ವೀರಂ ಶರಸಂಘೈರನೇಕಶಃ। ಅರ್ದಯಾಮಾಸ ನಿಶಿತೈರಾಶೀವಿಷವಿಷೋಪಮೈಃ॥ 14-79-19 (94704) ತಯೋಃ ಸಮಭವದ್ಯುದ್ಧಂ ಪಿತುಃ ಪುತ್ರಸ್ಯಕ ಚಾತುಲಂ। ದೇವಾಸುರರಣಪ್ರಖ್ಯಮುಭಯೋಃ ಪ್ರೀಯಮಾಣಯೋಃ॥ 14-79-20 (94705) ಕಿರೀಟಿನಂ ಪ್ರವಿವ್ಯಾಘ ಶರೇಣಾನತಪರ್ವಣಾ। ಜತ್ರುದೇಶೇ ನರವ್ಯಾಘ್ರಂ ಪ್ರಹಸನ್ಬಭ್ರುವಾಹನಃ॥ 14-79-21 (94706) ಸೋಭ್ಯಗಾತ್ಸಹಪುಂಖೇನ ವಲ್ಮೀಕಮಿವ ಪನ್ನಗಃ। ವಿನಿರ್ಭದ್ಯ ಚ ಕೌಂತೇಯಂ ಪ್ರವಿವೇಶಿ ಮಹೀತಲಂ॥ 14-79-22 (94707) ಸ ಗಾಢವೇದನೋ ಧೀಮಾನಾಲಂಬ್ಯ ಧನುರುತ್ತಮಂ। ದಿವ್ಯಂ ತೇಜಃ ಸಮಾವಿಶ್ಯ ಪ್ರಮೀತ ಇವ ಸೋಭವತ್॥ 14-79-23 (94708) ಸ ಸಂಜ್ಞಾಮುಪಲಭ್ಯಾಥ ಪ್ರಶಸ್ಯ ಪುರುಷರ್ಷಭಃ। ಪುತ್ರಂ ಶಕ್ರಾತ್ಮಜೋ ವಾಕ್ಯಮಿದಮಾಹ ಮಹಾದ್ಯುತಿಃ॥ 14-79-24 (94709) ಸಾಧುಸಾಧು ಮಹಾಬಾಹೋ ವತ್ಸ ಚಿತ್ರಾಂಗದಾತ್ಮಜ। ಸದೃಶಂ ಕರ್ಮ ತೇ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪ್ರೀತಿಮಾನಸ್ಮಿ ಪುತ್ರಕ॥ 14-79-25 (94710) ವಿಮುಂಚಾಂಯೇಷ ತೇ ಬಾಣಾನ್ಪುತ್ರ ಯುದ್ಧೇ ಸ್ಥಿರೋ ಭವ। ಇತ್ಯೇವಮುಕ್ತ್ವಾ ನಾರಾಚೈರಭ್ಯವರ್ಷದಮಿತ್ರಹಾ॥ 14-79-26 (94711) ತಾನ್ಸ ಗಾಂಡೀವನಿರ್ಮುಕ್ತಾನ್ವಜ್ರಾಶನಿಸಮಪ್ರಭಾನ್। ನಾರಾಚಾನಚ್ಛಿನದ್ರಾಜ ಭಲ್ಲೈಃ ಸರ್ವಾಂಸ್ತ್ರಿಧಾ ದ್ವಿಧಾ॥ 14-79-27 (94712) ತಸ್ಯ ಪಾರ್ಥಃ ಶರೈರ್ದಿವ್ಯೈರ್ಧ್ವಜಂ ಹೇಮಪರಿಷ್ಕೃತಂ। ಸುವರ್ಣತಾಲಪ್ರತಿಮಂ ಕ್ಷುರೇಣಾಪಾಹರದ್ರಥಾತ್॥ 14-79-28 (94713) ಹಯಾಂಶ್ಚಾಸ್ಯ ಮಹಾಕಾಯಾನ್ಮಹಾವೇಗಾನರಿಂದಮ। ಚಕಾರ ರಾಜನ್ನಿರ್ಜಾವಾನ್ಪ್ರಹಸನ್ನಿವ ಪಾಂಡವಃ॥ 14-79-29 (94714) ಸ ರಥಾದವತೀರ್ಯಾಥ ರಾಜಾ ಪರಮಕೋಪನಃ। ಪದಾತಿಃ ಪಿತರಂ ಕ್ರುದ್ಧೋ ಯೋಧಯಾಮಾಸ ಪಾಂಡವಂ॥ 14-79-30 (94715) ಸಂಪ್ರೀಯಮಾಣಃ ಪಾರ್ಥಾನಾಮೃಷಭಃ ಪುತ್ರವಿಕ್ರಮಾತ್। ನಾತ್ಯರ್ಥಂ ಪೀಡಯಾಮಾಸ ಪುತ್ರಂ ವಜ್ರಧರಾತ್ಮಜಃ॥ 14-79-31 (94716) ಸ ಹನ್ಯಮಾನೋಽಭಿಮುಖಂ ಪಿತರಂ ಬಭ್ರುವಾಹನಃ। ಶರೈರಾಶೀವಿಷಾಕಾರೈಃ ಪುನರೇವಾರ್ದಯದ್ಬಲೀ॥ 14-79-32 (94717) ತತಃ ಸ ಬಾಲ್ಯಾತ್ಪಿತರಂ ವಿವ್ಯಾಧ ಹೃದಿ ಪತ್ರಿಣಾ। ನಿಶೇತೇನ ಸುಪುಂಖೇನ ಬಲವದ್ಬಭ್ರುವಾಹನಃ॥ 14-79-33 (94718) ಸ ಬಾಣಸ್ತೇಜಸಾ ದೀಪ್ತೋ ಜ್ವಲನ್ನಿವ ಹುತಾಶನಃ। ವಿವೇಶ ಪಾಂಡವಂ ರಾಜನ್ಮರ್ಮ ಭಿತ್ತ್ವಾಽತಿದುಃಖಕೃತ್॥ 14-79-34 (94719) ಸ ತೇನಾತಿಭೃಶಂ ವಿದ್ಧಃ ಪುತ್ರೇಣ ಕುರುನಂದನಃ। ಮಹೀಂ ಜಗಾಮ ಮೋಹಾರ್ತಸ್ತತೋ ರಾಜಂಧನಂಜಯಃ॥ 14-79-35 (94720) ತಸ್ಮಿನ್ನಿಪತಿತೇ ವೀರೇ ಕೌರವಾಣಾಂ ಧುರಂಧರೇ। ಸೋಪಿ ಮೋಹಂ ಜಗಾಮಾಥ ತತಶ್ಚಿತ್ರಾಂಗದಾಸುತಃ।ಷ 14-79-36 (94721) ವ್ಯಾಯಂಯ ಸಂಯುಗೇ ರಾಜಾ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಚ ಪಿತರಂ ಹತಂ। ಪೂರ್ವಮೇವ ಸ ಬಾಣೌರ್ಘರ್ಗಾಢವಿದ್ಧೋಽರ್ಜುನೇನ ಹ। ಪಪಾತ ಸೋಪಿ ಧರಣೀಮಾಲಿಂಗ್ಯ ರಣಮೂರ್ಧನಿ॥ 14-79-37 (94722) ಭರ್ತಾರಂ ನಿಹತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪುತ್ರಂ ಚ ಪತಿತಂ ಭುವಿ। ಚಿತ್ರಾಂಗದಾ ಪರಿತ್ರಸ್ತಾ ಪ್ರವಿವೇಶ ರಣಾಜಿರೇ॥ 14-79-38 (94723) ಶೋಕಸಂತಪ್ತಹೃದಯಾ ರುದತೀ ವೇಪತೀ ಭೃಶಂ। 14-79-39 (94724) ಮಣಲೂರಪತೇರ್ಮಾತಾ ದದರ್ಶ ನಿಹತಂ ಪತಿಂ॥ ॥ 14-79-40 (94725) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕೋನಾಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 79 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-79-23 ಪ್ರಮೀತಇವ ಮೃತಇವ॥ 7-79-25 ಪುತ್ರಂ ಪ್ರಶಸ್ಯೇತಿ ಸಂಬಂಧಃ॥ 7-79-39 ಪತಿಮರ್ಜುನಂ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 080

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.80. ಅಧ್ಯಾಯಃ 080

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಚಿತ್ರಾಂಗದಯಾ ರಣಾಂಗಣನಿಪತಿತಪತಿಪುತ್ರದರ್ಶನಜಶೋಕಾತಿರೇಕೇಣ ಮೋಹಾಧಿಗಮಃ॥ 1 ॥ ತಥಾ ಸಂಜ್ಞೋಪಲಂಭೇ ಉಲೂಪೀಂಪ್ರತ್ಯುಪಾಲಂಭ ಗರ್ಭವಚನಂ॥ 2 ॥ ತತಶ್ಚಿರಾಲ್ಲುಬ್ಧಸಂಜ್ಞೇನ ಬಭ್ರುವಾಹನೇನಾತ್ಮೋಪಾಲಂಭನಪೂರ್ವಕಂ ಪ್ರಾಯೋಪವೇಶನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ತತೋ ಬಹುತರಂ ಭೀರರ್ವಿಲಪ್ಯ ಕಮಲೇಕ್ಷಣಾ। ಮುಮೋಹ ದುಃಖಸಂತಪ್ತಾ ಪಪಾತ ಚ ಮಹೀತಲೇ॥ 14-80-1 (94726) ಪ್ರತಿಲಭ್ಯ ಚ ಸಾ ಸಂಜ್ಞಾಂ ದೇವೀ ದಿವ್ಯವಪುರ್ಧರಾ। ಉಲೂಪೀಂ ಪನ್ನಗಸುತಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವೇದಂ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-80-2 (94727) ಉಲೂಪಿ ಪಶ್ಯ ಭರ್ತಾರಂ ಶಯಾನಂ ನಿತಂ ರಣೇ। ತ್ವತ್ಕೃತೇ ಮಮ ಪುತ್ರೇಣ ಬಾಣೇನ ಸಮಿತಿಂಜಯಂ॥ 14-80-3 (94728) ನನು ತ್ವಮಾರ್ಯಧರ್ಮಜ್ಞಾ ನನು ಚಾಸಿ ಪತಿವ್ರತಾ। ಯತ್ತ್ವತ್ಕೃತೇಽಯಂ ಪತಿತಃ ಪತಿಸ್ತೇ ನಿಹತೋ ರಣೇ॥ 14-80-4 (94729) ಕಿಂನು ಮಂದೇಽಪಕರಾದ್ಧೋಽಯಂ ಯದಿ ತೇಽದ್ಯ ಧನಂಜಯಃ। ಕ್ಷಮಸ್ವ ಯಾಚ್ಯಮಾನಾ ವೈ ಜೀವಯಸ್ವ ಧನಂಜಯಂ॥ 14-80-5 (94730) ನನು ತ್ವಮಾರ್ಯೇ ಧರ್ಮಜ್ಞೇ ತ್ರೈಲೋಕ್ಯವಿದಿತಾ ಶುಭೇ। ಯದ್ಧಾತಯಿತ್ವಾ ಪುತ್ರೇಣ ಭರ್ತಾರಂ ನಾನುಶೋಚಸಿ॥ 14-80-6 (94731) ನಾಹಂ ಶೋಚಾಮಿ ತನಯಂ ಹತಂ ಪನ್ನಗನಂದಿನಿ। ಪತಿಮೇವ ತು ಶೋಚಾಮಿ ಯಸ್ಯಾತಿಥ್ಯಮಿದಂ ಕೃತಂ॥ 14-80-7 (94732) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಸಾ ತದಾ ದೇವೀಮುಲೂಪೀಂ ಪನ್ನಗಾತ್ಮಜಾಂ। ಭರ್ತಾರಮಭಿಗಂಯೇದಮಿತ್ಯುವಾಚ ಯಶಸ್ವಿನೀ॥ 14-80-8 (94733) ಉತ್ತಿಷ್ಠ ಕುರುಮುಖ್ಯಸ್ಯ ಪ್ರಿಯಮುಖ್ಯ ಮಮ ಪ್ರಿಯ। ಅಯಮಶ್ವೋ ಮಹಾಬಾಹೋ ಮಯೋ ತೇ ಪರಿಮೋಕ್ಷಿತಃ॥ 14-80-9 (94734) ನನು ತ್ವಯಾ ನಾಮ ವಿಭೋ ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಯಜ್ಞಿಯಃ। ಅಯಮಶ್ವೋಽನುಸರ್ತವ್ಯಃ ಸ ಶೇಷೇ ಕಿಂ ಮಹೀತಲೇ॥ 14-80-10 (94735) ತ್ವಯಿ ಪ್ರಾಣಾ ಮಮಾಯತ್ತಾಃ ಕುರೂಣಾಂ ಕುರುನಂದನ। ಸ ಕಸ್ಮಾತ್ಪ್ರಾಣದೋಽನ್ಯೇಷಾಂ ಪ್ರಾಣಾನ್ಸಂತ್ಯಕ್ತವಾನಸಿ॥ 14-80-11 (94736) ಉಲೂಪಿ ಸಾಧು ಪಶ್ಯೇಮಂ ಪತಿಂ ನಿಪತಿತಂ ಭುವಿ। ಪುತ್ರಂ ಚೇಮಂ ಸಮುತ್ಸಾದ್ಯ ಘಾತಯಿತ್ವಾ ನ ಶೋಚಸಿ॥ 14-80-12 (94737) ಕಾಮಂ ಸ್ವಪಿತು ಬಾಲೋಽಯಂ ಭೂಮೌ ಮೃತ್ಯುವಶಂ ಗತಃ। ಲೋಹಿತಾಕ್ಷೋ ಗುಡಾಕೇಶೋ ವಿಜಯಃ ಸಾಧು ಜೀವತು॥ 14-80-13 (94738) ನಾಪರಾಧೋಽಸ್ತಿ ಸುಭಗೇ ನರಾಣಾಂ ಬಹುಭಾರ್ಯತಾ। ಪ್ರಮದಾನಾಂ ಭವತ್ಯೇಷ ಮಾ ತೇ ಭೂದ್ಬುದ್ಧಿರೀದೃಶೀ॥ 14-80-14 (94739) ಸಖ್ಯಂ ಚೈತತ್ಕೃತಂ ಧಾತ್ರಾ ಶಶ್ವದವ್ಯಯಮೇವ ತು। ಸಖ್ಯಂ ಸಮಭಿಜಾನೀಹಿ ಸತ್ಯಂ ಸಂಗತಮಸ್ತು ತೇ॥ 14-80-15 (94740) ಪುತ್ರೇಮ ಘಾತಯಿತ್ವೈನಂ ಪತಿಂ ಯದಿ ನ ಮೇಽದ್ಯ ವೈ। ಜೀವಂತಂ ದರ್ಶಯಸ್ಯದ್ಯ ಪರಿತ್ಯಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಜೀವಿತಂ॥ 14-80-16 (94741) ಸಾಽಹಂ ದುಃಖಾನ್ವಿತಾ ದೇವಿ ಪತಿಪುತ್ರವಿನಾಕೃತಾ। ಇಹೈವ ಪ್ರಾಯಮಾಶಿಷ್ಯೇ ಪ್ರೇಕ್ಷಂತ್ಯಾಸ್ತೇ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-80-17 (94742) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಪನ್ನಗಸುತಾಂ ಸಪತ್ನೀ ಚೈತ್ರವಾಹನೀ। ತತಃ ಪ್ರಾಯಮುಪಾಸೀನಾ ತೂಷ್ಣೀಮಾಸೀಜ್ಜನಾಧಿಪ॥ 14-80-18 (94743) ತತೋ ವಿಲಪ್ಯ ವಿರತಾ ಭರ್ತುಃ ಪಾದೌ ಪ್ರಗೃಹ್ಯ ಸಾ। ಉಪವಿಷ್ಟಾ ಭವದ್ದೀನಾ ಸೋಚ್ಛ್ವಾಸಂ ಪುತ್ರಮೀಕ್ಷತೀ॥ 14-80-19 (94744) ತತಃ ಸಂಜ್ಞಾಂ ಪುನರ್ಲಬ್ಧ್ವಾ ಸ ರಾಜಾ ಬಭ್ರುವಾಹನಃ। ಮಾತರಂ ತಾಮಥಾಲೋಕ್ಯ ರಣಭೂಮಾವಥಾಬ್ರವೀತ್॥ 14-80-20 (94745) ಇತೋ ದುಃಖತರಂ ಕಿಂನು ಯನ್ಮೇ ಮಾತಾ ಸುಖೈಧಿತಾ। ಭೂಮೌ ನಿಪತಿತಂ ವೀರಮನುಶೇತೇ ಮೃತಂ ಪತಿಂ॥ 14-80-21 (94746) ನಿಹಂತಾರಂ ರಣೇಽರೀಣಾಂ ಸರ್ವಶಸ್ತ್ರಭೃತಾಂ ವರಂ। ಮಯಾ ವಿನಿಹತಂ ಸಂಖ್ಯೇ ಪ್ರೇಕ್ಷತೇ ದುರ್ಮರಂ ಬತ॥ 14-80-22 (94747) ಅಹೋಽಸ್ಯಾ ಹೃದಯಂ ದೇವ್ಯಾ ದೃಢಂ ಯನ್ನ ವಿದೀರ್ಯತೇ। ವ್ಯೂಢೋರಸ್ಕಂ ಮಹಾಬಾಹುಂ ಪ್ರೇಕ್ಷಂತ್ಯಾ ನಿಹತಂ ಪತಿಂ॥ 14-80-23 (94748) ದುರ್ಮರಂ ಪುರುಷೇಣೇಹ ಮನ್ಯೇ ಕಾಲೇ ಹ್ಯನಾಗತೇ। ಯತ್ರ ನಾಹಂ ನ ಮೇ ಮಾತಾ ನ ವಿಯುಕ್ತೌ ಸ್ವಜೀವಿತಾತ್॥ 14-80-24 (94749) ಹಾಹಾ ಧಿಕ್ಕುರುವೀರಸ್ಯ ಕಿರೀಟಂ ಕಾಂಚನಂ ಭುವಿ। ಅಪವಿದ್ಧಂ ಹತಸ್ಯೇಹ ಮಯಾ ಪುತ್ರೇಮ ಪಶ್ಯತ॥ 14-80-25 (94750) ಭೋಭೋ ಪಶ್ಯತ ಮೇ ವೀರಂ ಪಿತರಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಭುವಿ। ಶಯಾನಂ ವೀರಶಯನೇ ಮಯಾ ಪುತ್ರೇಣ ಪಾತಿತಂ॥ 14-80-26 (94751) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ಕುರುಮುಖ್ಯಸ್ಯ ಯೇ ಮುಕ್ತಾ ಹಯಸಾರಿಣಃ। ಕುರ್ವಂತಿ ಶಾಂತಿಂ ಕಾಮಸ್ಯ ರಣೇ ಯೋಽಯಂ ಮಯಾ ಹತಃ॥ 14-80-27 (94752) ವ್ಯಾದಿಶಂತು ಚ ಕಿಂ ವಿಪ್ರಾಃ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಮಿಹಾದ್ಯ ಮೇ। ಆನೃಶಂಸಸ್ಯ ಪಾಪಸ್ಯ ಪಿತೃಹಂತೂ ರಣಾಜಿರೇ॥ 14-80-28 (94753) ದುಶ್ಚರಾ ದ್ವಾದಶ ಸಮಾ ಹತ್ವಾ ಪಿತರಮದ್ಯ ವೈ। ಮಮೇಹ ಸುನೃಶಂಸಸ್ಯ ಸಂವೀತಸ್ಯಾಸ್ಯ ಚರ್ಮಣಾ॥ 14-80-29 (94754) ಶಿರಃಕಪಾಲೇ ಚಾಸ್ಯೈವ ಭುಂಜತಃ ಪಿತುರದ್ಯ ಮೇ। ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಂ ಹಿ ನಾಸ್ತ್ಯನ್ಯದ್ಧತ್ವಾಽದ್ಯ ಪಿತರಂ ಮಮ॥ 14-80-30 (94755) ಪಶ್ಯ ನಾಗೋತ್ತಮಸುತೇ ಭರ್ತಾರಂ ನಿಹತಂ ಮಯಾ। ಕೃತಂ ಪ್ರಿಯಂ ಮಯಾ ತೇಽದ್ಯ ನಿಹತ್ಯ ಸಮರೇಽರ್ಜುನಂ॥ 14-80-31 (94756) ಸೋಽಹಮದ್ಯ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ಗತಿಂ ಪಿತೃನಿಷೇವಿತಾಂ। ನ ಶಕ್ನೋಂಯಾತ್ಮನಾಽಽತ್ಮಾನಮಹಂ ದಾರಯಿತುಂ ಶುಭೇ॥ 14-80-32 (94757) ಸಾ ತ್ವಂ ಮಯಿ ಮೃತೇ ಮಾತಸ್ತಥಾ ಗಾಂಡೀವಧನ್ವನಿ। ಭವ ಪ್ರೀತಿಮತೀ ದೇವಿ ಸತ್ಯೇನಾತ್ಮಾನಮಾಲಭೇ॥ 14-80-33 (94758) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಸ ತತೋ ರಾಜಾ ದುಃಖಶೋಕಸಮಾಹತಃ। ಉಪಸ್ಪೃಶ್ಯ ಮಹಾರಾಜ ದುಃಖಾದ್ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-80-34 (94759) ಶೃಣ್ವಂತು ಸರ್ವಭೂತಾನಿ ಸ್ಥಾವರಾಣಿ ಚರಾಣಿ ಚ। ತ್ವಂ ಚ ಮಾತರ್ಯಥಾ ಸತ್ಯಂ ಬ್ರವೀಮಿ ಭುಜಗೋತ್ತಮೇ॥ 14-80-35 (94760) ಯದಿ ನೋತ್ತಿಷ್ಠತಿ ಜಯಃ ಪಿತಾ ಮೇ ನರಸತ್ತಮಃ। ಅಸ್ಮಿನ್ನೇವ ರಣೋದ್ದೇಶೇ ಶೋಷಯಿಷ್ಯೇ ಕಲೇವರಂ॥ 14-80-36 (94761) ನಹಿ ಮೇ ಪಿತರಂ ಹತ್ವಾ ನಿಷ್ಕೃತಿರ್ವಿದ್ಯತೇ ಕ್ವಚಿತ್। ನರಕಂ ಪ್ರತಿಪತ್ಸ್ಯಾಮಿ ಧ್ರುವಂ ಗುರುವಧಾರ್ದಿತಃ॥ 14-80-37 (94762) ವೀರಂ ಹಿ ಕ್ಷತ್ರಿಯಂ ಹತ್ವಾ ಗೋಶತೇನ ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ। ಪಿತರಂ ತು ನಿಹತ್ಯೈವಂ ದುರ್ಲಭಾ ನಿಷ್ಕೃತಿರ್ಮಮ॥ 14-80-38 (94763) ಏತ ಏಕೋ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಪಾಂಡುಪುತ್ರೋ ಧನಂಜಯಃ। ಪಿತಾ ಚ ಮಮ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ತಸ್ಯ ಮೇ ನಿಷ್ಕೃತಿಃ ಕುತಃ॥ 14-80-39 (94764) ಇತ್ಯೇವಮುಕ್ತ್ವಾ ನೃಪತೇ ಧನಂಜಯಸುತೋ ನೃಪಃ। ಉಪಸ್ಪೃಶ್ಯಾಭವತ್ತೂಷ್ಣೀಂ ಪ್ರಾಯೋಪೇತೋ ಮಹಾಮತಿಃ॥ ॥ 14-80-40 (94765) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಅಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 80 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-80-27 ಕಾಮಸ್ಯತಿ ಕಾಂ ಅಸ್ಯೇತಿ ಚ್ಛೇದಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 081

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.81. ಅಧ್ಯಾಯಃ 081

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬಭ್ರುವಾಹನೇ ಪ್ರಾಯೋಪವಿಷ್ಟೇ ಉಲೂಪ್ಯಾ ಸ್ಮರಣಮಾತ್ರಸಂನಿಹಿತಸಂಜೀವನಮಣಿನಾರ್ಜುನಸ್ಯ ಸಮುದ್ಧೋಧನಂ॥ 1 ॥ ತತಃ ಸುಪ್ತೋತ್ಥಿತೇನೇವ ತೇನ ಬಭ್ರುವಾಹನಂಪ್ರತಿ ಚಿತ್ರಾಂಗದಾದೀನಾಂ ರಣಾಂಗಣಾಗಮನೇ ಕಾರಣಪ್ರಶ್ನೇ ತೇನೋಲೂಪೀಂಪ್ರತಿ ಪ್ರಶ್ನಚೋದನಾ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಪ್ರಾಯೋಪವಿಷ್ಟೇ ನೃಪತೌ ಮಣಲೂರೇಶ್ವರೇ ತದಾ। ಪಿತೃಶೋಕಸಮಾವಿಷ್ಟೇ ಸಹ ಮಾತ್ರಾ ಪರಂತಪ॥ 14-81-1 (94766) ಉಲೂಪೀ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ ತದಾ ಸಂಜೀವನಂ ಮಣಿಂ। ಸ ಚೋಪಾತಿಷ್ಠತ ತದಾ ಪನ್ನಗಾನಾಂ ಪರಾಯಣಂ॥ 14-81-2 (94767) ತಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ ತು ಕೌರವ್ಯ ನಾಗರಾಜಪತೇಃ ಸುತಾ। ಮನಃಪ್ರಹ್ಲಾದನೀಂ ವಾಚಂ ಸೈನಿಕಾನಾಮಥಾಬ್ರವೀತ್॥ 14-81-3 (94768) ಉತ್ತಿಷ್ಠ ಮಾ ಶುಚಃ ಪುತ್ರ ನೈವ ಜಿಷ್ಣುಸ್ತ್ವಯಾ ಹತಃ। ಅಜೇಯಃ ಪುರುಷೈರೇಷ ತಥಾ ದೇವೈಃ ಸವಾಸವೈಃ॥ 14-81-4 (94769) ಮಯಾ ತು ಮೋಹನೀ ನಾಮ ಮಾಯೈಷಾ ಸಂಪ್ರದರ್ಶಿತಾ। ಪ್ರಿಯಾರ್ಥಂ ಪುರುಷೇಂದ್ರಸ್ಯ ಪಿತುಸ್ತೇಽದ್ಯ ಯಶಸ್ವಿನಃ॥ 14-81-5 (94770) ಜಿಜ್ಞಾಸುರ್ಹ್ಯೇಷ ಪುತ್ರಸ್ಯ ಬಲಸ್ಯ ತವ ಕೌರವ। ಸಂಗ್ರಾಮೇ ಯುದ್ಧ್ಯತೋ ರಾಜನ್ನಾಗತಃ ಪರವೀರಹಾ॥ 14-81-6 (94771) ತಸ್ಮಾದಸಿ ಮಯಾ ಪುತ್ರ ಯುದ್ಧಾಯ ಪರಿಚೋದಿತಃ। ಮಾ ಪಾಪಮಾತ್ಮನಃ ಪುತ್ರ ಶಂಕೇಥಾ ಹ್ಯಣ್ವಪಿ ಪ್ರಭೋ॥ 14-81-7 (94772) ಋಷಿರೇಷ ಮಹಾನಾತ್ಮಾ ಪುರಾಣಃ ಶಾಶ್ವತೋಽಕ್ಷರಃ। ನೈನಂ ಶಕ್ತೋ ಹಿ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ಜೇತುಂ ಶಕ್ರೋಽಪಿ ಪುತ್ರಕ॥ 14-81-8 (94773) ಅಯಂ ತು ಮೇ ಮಣಿರ್ದಿವ್ಯಃ ಸಮಾನೀತೋ ವಿಶಾಂಪತೇ। ಮೃತಾನ್ಮೃತಾನ್ಪನ್ನಗೇಂದ್ರಾನ್ಯೋ ಜೀವಯತಿ ನಿತ್ಯದಾ॥ 14-81-9 (94774) ಏನಮಸ್ಯೋರಸಿ ತ್ವಂ ಚ ಸ್ಥಾಪಯಸ್ವ ಪಿತುಃ ಪ್ರಭೋ। ಸಂಜೀವಿತಂ ತದಾ ಪಾರ್ಥಂ ಸ ತ್ವಂ ದ್ರಷ್ಟಾಸಿ ಪಾಂಡವಂ॥ 14-81-10 (94775) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ್ಥಾಪಯಾಮಾಸ ತಸ್ಯೋರಸಿ ಮಣಿಂ ತದಾ। ಪಾರ್ಥಸ್ಯಾಮಿತತೇಜಾಃ ಸ ಪಿತುಃ ಸ್ನೇಹಾದಪಾಪಕೃತ್॥ 14-81-11 (94776) ತಸ್ಮಿನ್ನ್ಯಸ್ತೇ ಮಣೌ ವೀರೋ ಜಿಷ್ಣುರುಜ್ಜೀವಿತಃ ಪ್ರಭುಃ। ಚಿರಸುಪ್ತ ಹವೋತ್ತಸ್ಥೌ ಮೃಷ್ಟಲೋಹಿತಲೋಚನಃ॥ 14-81-12 (94777) ತಮುತ್ಥಿತಂ ಮಹಾತ್ಮಾನಂ ಲಬ್ಧಸಂಜ್ಞಂ ಮನಸ್ವಿನಂ। ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ ಪಿತರಂ ಸ್ವಸ್ಥಂ ವವಂದೇ ಬಭ್ರುವಾಹನಃ॥ 14-81-13 (94778) ಉತ್ಥಿತೇ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರೇ ಪುನರ್ಲಕ್ಷ್ಮೀವತಿ ಪ್ರಭೋ। ದಿವ್ಯಾಃ ಸುಮನಸಃ ಪುಣ್ಯಾ ವವೃಷೇ ಪಾಕಶಾಸನಃ॥ 14-81-14 (94779) ಅನಾಹತಾ ದುಂದುಭಯೋ ವಿನೇದುರ್ಮಘನಿಃಸ್ವನಾಃ। ಸಾಧುಸಾಧ್ವಿತಿ ಚಾಕಾಶೇ ಬಭೂವ ಸುಮಹಾನ್ಸ್ವನಃ॥ 14-81-15 (94780) ಉತ್ಥಾಯ ಚ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಪರ್ಯಾಶ್ವಸ್ತೋ ಧನಂಜಯಃ॥ ಬಭ್ರುವಾಹನಮಾಲಿಂಗ್ಯ ಸಮಾಜಿಘ್ರತ ಮೂರ್ಧನಿ॥ 14-81-16 (94781) ದದರ್ಶ ಚಾಪಿ ದೂರೇಽಸ್ಯ ಮಾತರಂ ಶೋಕಕರ್ಶಿತಾಂ। ಉಲೂಪ್ಯಾ ಸಹ ತಿಷ್ಠಂತೀಂ ತತೋಽಪೃಚ್ಛದ್ಧನಂಜಯಃ॥ 14-81-17 (94782) ಕಿಮಿದಂ ಲಕ್ಷ್ಯತೇ ಸರ್ವಂ ಶೋಕವಿಸ್ಮಯಹರ್ಷವತ್। ರಣಾಜಿರಮಮಿತ್ರಘ್ನ ಯದಿ ಜಾನಾಸಿ ಶಂಸ ಮೇ॥ 14-81-18 (94783) ಜನನೀ ಚ ಕಿಮರ್ಥಂ ತೇ ರಣಭೂಮಿಮುಪಾಗತಾ। ನಾಗೇಂದ್ರದುಹಿತಾ ಚೇಯಮುಲೂಪೀ ಕಿಮಿಹಾಗತಾ॥ 14-81-19 (94784) ಜಾನಾಂಯಹಮಿದಂ ಯುದ್ಧಂ ತ್ವಯಾ ಮದ್ವಚನಾತ್ಕೃತಂ। ಸ್ತ್ರೀಣಾಮಾಗಮನೇ ಹೇತುಮಹಮಿಚ್ಛಾಮಿ ವೇದಿತುಂ॥ 14-81-20 (94785) ತಮುವಾಚ ತಥಾ ಪೃಷ್ಟೋ ಮಣಲೂರಪತಿಸ್ತದಾ। ಪ್ರಸಾದ್ಯ ಶಿರಸಾ ವಿದ್ವಾನುಲೂಪೀ ಪೃಚ್ಛ್ಯತಾಮಿತಿ॥ ॥ 14-81-21 (94786) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕಾಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 81 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 082

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.82. ಅಧ್ಯಾಯಃ 082

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಉಲೂಪ್ಯಾರ್ಜುನಂಪ್ರತಿ ಚಿತ್ರಾಂಗದಾದೀನಾಂ ಸಮರಾಂಗಣಾಗಮನೇ ಕಾರಣಾಭಿಧಾನಂ॥ 1 ॥ ತಥಾ ಬಭ್ರುವಾಹನೇನ ತಸ್ಯ ಪರಾಜಯೇ ವಿಸ್ತರೇಣ ಹೇತುಕಥನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಅರ್ಜುನ ಉವಾಚ। ಕಿಮಾಗಮನಕೃತ್ಯಂ ತೇ ಕೌರವ್ಯಕುಲನಂದಿನಿ। ಮಣಲೂರಪತೇರ್ಮಾತುಸ್ತಥೈವ ಚ ರಣಾಜಿರೇ॥ 14-82-1 (94787) ಕಚ್ಚಿತ್ಕುಶಲಕಾಮಾಸಿ ರಾಜ್ಞೋಽಸ್ಯ ಭುಜಗಾತ್ಮಜೇ। ಮಮ ವಾ ಚಪಲಾಪಾಂಗಿ ಕಚ್ಚಿತ್ವಂ ಶುಭಮಿಚ್ಛಸಿ॥ 14-82-2 (94788) ಕಚ್ಚಿತ್ತೇ ಪೃಥುಲಶ್ರೋಣಿ ನಾಪ್ರಿಯಂ ಪ್ರಿಯದರ್ಶನೇ। ಅಕಾರ್ಷಮಹಮಜ್ಞಾನಾದಯಂ ವಾ ಬಭ್ರುವಾಹನಃ॥ 14-82-3 (94789) ಕಚ್ಚಿನ್ನು ರಾಜಪೂತ್ರೀ ತೇ ಸಪತ್ನೀ ಚೈತ್ರವಾಹನೀ। ಚಿತ್ರಾಂಗದಾ ವರಾರೋಹಾ ನಾಪರಾಧ್ಯತಿ ಕಿಂಚನ॥ 14-82-4 (94790) ತಮುವಾಚೋರಗಪತೇರ್ದುಹಿತಾ ಪ್ರಹಸಂತ್ಯಥ। ನ ಮೇ ತ್ವಮಪರಾದ್ಧೋಸಿ ನ ಹಿ ಮೇ ಬಭ್ರುವಾಹನಃ। ನ ಜನಿತ್ರೀ ತಥಾಽಸ್ಯೇಯಂ ಮಮ ಯೋ ಪ್ರೇಷ್ಯವತ್ಥಿತಾ॥ 14-82-5 (94791) ಶ್ರೂಯತಾಂ ಯದ್ಯಥಾ ಚೇದಂ ಮಯಾ ಸರ್ವಂ ವಿಚೇಷ್ಟಿತಂ। ನ ಮೇ ಕೋಪಸ್ತ್ವಯಾ ಕಾರ್ಯಃ ಶಿರಸಾ ತ್ವಾಂ ಪ್ರಸಾದಯೇ॥ 14-82-6 (94792) ತ್ವತ್ಪ್ರಿಯಾರ್ಥಂ ಹಿ ಕೌರವ್ಯ ಕೃತಮೇತನ್ಮಯಾ ವಿಭೋ। ಯತ್ತಚ್ಛೃಣು ಮಹಾಬಾಹೋ ನಿಖಿಲೇನ ಧನಂಜಯ॥ 14-82-7 (94793) ಮಹಾಭಾರತಯುದ್ಧೇ ಯತ್ತ್ವಯಾ ಶಾಂತನವೋ ನೃಪಃ। ಅಧರ್ಮೇಣ ಹತಃ ಪಾರ್ಥ ತಸ್ಯೈಷಾ ನಿಷ್ಕೃತಿಃ ಕೃತಾ॥ 14-82-8 (94794) ನ ಹಿ ಭೀಷ್ಮಸ್ತ್ವಯಾ ವೀರ ಯುದ್ಧ್ಯಮಾನೋ ಹಿ ಪಾತಿತಃ। ಶಿಖಂಡಿನಾ ತು ಸಂಯುಕ್ತಸ್ತಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಹತಸ್ತ್ವಯಾ॥ 14-82-9 (94795) ತಸ್ಯ ಶಾಂತಿಮಕೃತ್ವಾ ತ್ವಂ ತ್ಯಜೇಥಾ ಯದಿ ಜೀವಿತಂ। ಕರ್ಮಣಾ ತೇನ ಪಾಪೇನ ಪತೇಥಾ ನಿರಯೇ ಧ್ರುವಂ। ಏಷಾ ತು ವಿಹಿತಾ ಶಾಂತಿಃ ಪುತ್ರಾದ್ಯಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತವಾನಸಿ॥ 14-82-10 (94796) ವಸುಭಿರ್ವಸುಧಾಪಾಲ ಗಂಗಯಾ ಚ ಮಹಾಮತೇ। ಪುರಾ ಹಿ ಶ್ರುತಮೇತತ್ತೇ ವಸುಭಿಃ ಕಥಿತಂ ಮಯಾ॥ 14-82-11 (94797) ಗಂಗಾಯಾಸ್ತೀರಮಾಶ್ರಿತ್ಯ ಹತೇ ಶಾಂತನವೇ ನೃಪ। ಆಪ್ಲುತ್ಯ ದೇವಾ ವಸವಃ ಸಮೇತ್ಯ ಚ ಮಹಾನದೀಂ। ಇದಮೂಚುರ್ವಚೋ ಘೋರಂ ಭಾಗೀರಥ್ಯಾ ಮತೇ ತದಾ॥ 14-82-12 (94798) ಏಷ ಶಾಂತನವೋ ಭೀಷ್ಮೋ ನಿಹತಃ ಸವ್ಯಸಾಚಿನಾ। ಅಯುದ್ಧ್ಯಮಾನಃ ಸಂಗ್ರಾಮೇ ಸಂಸಕ್ತೋಽನ್ಯೇನ ಭಾಮಿನಿ॥ 14-82-13 (94799) ತದನೇನಾನುಷಂಗೇಣ ವಯಮದ್ಯ ಧನಂಜಯಂ। ಶಾಪೇನ ಯೋಜಯಾಮೇತಿ ತಥಾಽಸ್ತ್ವಿತಿ ಚ ಸಾಽಬ್ರವೀತ್॥ 14-82-14 (94800) ತದಹಂ ಪಿತುರಾವೇದ್ಯ ಪ್ರವಿಶ್ಯ ವ್ಯಥಿತೇಂದ್ರಿಯಾ। ಅಭವಂ ಸ ಚ ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ವಿಷಾದಮಗಮತ್ಪರಂ॥ 14-82-15 (94801) ಪಿತಾ ತು ಮೇ ವಸೂನ್ಗತ್ವಾ ತ್ವದರ್ಥೇ ಸಮಯಾಚತ। ಪುನಃ ಪುನಃ ಪ್ರಸಾದ್ಯೈತಾಂಸ್ತ ಏನಮಿದಮಬ್ರುವನ್॥ 14-82-16 (94802) ಪುತ್ರಸ್ತಸ್ಯ ಮಹಾಭಾಗ ಮಣಲೂರೇಶ್ವರೋ ಯುವಾ। ಸ ಏನಂ ರಣಮಧ್ಯಸ್ಥಃ ಶರೈಃ ಪಾತಯಿತಾ ಭುವಿ॥ 14-82-17 (94803) ಏವಂ ಕೃತೇ ಸ ನಾಗೇಂದ್ರ ಮುಕ್ತಶಾಪೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ। ಗಚ್ಛೇತಿ ವಸುಭಿಶ್ಚೋಕ್ತೋ ಮಮ ಚೇದಂ ಶಶಂಸ ಸಃ॥ 14-82-18 (94804) ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ತ್ವಂ ಮಯಾ ತಸ್ಮಾಚ್ಛಾಪಾದಸಿ ವಿಮೋಕ್ಷಿತಃ। ನ ಹಿ ತ್ವಾಂ ದೇವರಾಜೋಽಪಿ ಸಮರೇಷು ಪರಾಜಯೇತ್॥ 14-82-19 (94805) ಆತ್ಮಾ ಪುತ್ರಃ ಸ್ಮೃತಸ್ತಸ್ಮಾತ್ತೇನೇಹಾಸಿ ಪರಾಜಿತಃ। ನ ಹಿ ದೋಷೋ ಮಮ ಮತಃ ಕಥಂ ವಾ ಮನ್ಯಸೇ ವಿಭೋ॥ 14-82-20 (94806) ಇತ್ಯೇವಮುಕ್ತೋ ವಿಜಯಃ ಪ್ರಸನ್ನಾತ್ಮಾಽಬ್ರವೀದಿದಂ। ಸರ್ವಂ ಮೇ ಸುಪ್ರಿಯಂ ದೇವಿ ಯದೇತತ್ಕೃತವತ್ಯಸಿ॥ 14-82-21 (94807) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಸೋಽಬ್ರವೀತ್ಪುತ್ರಂ ಮಣಲೂರಪತಿಂ ಜಯಃ। ಚಿತ್ರಾಂಗದಾಯಾಃ ಶೃಣ್ವಂತ್ಯಾಃ ಕೌರವ್ಯದುಹಿತುಸ್ತದಾ॥ 14-82-22 (94808) ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ಯಾಶ್ವಮೇಧಃ ಪರಿಚೈತ್ರೀಂ ಭವಿಷ್ಯತಿ। ತತ್ರಾಗಚ್ಛೇಃ ಸಹಾಮಾತ್ಯೋ ಮಾತೃಭ್ಯಾಂ ಸಹಿತೋ ನೃಪ॥ 14-82-23 (94809) ಇತ್ಯೇವಮುಕ್ತಃ ಪಾರ್ಥೇನ ಸ ರಾಜಾ ಬಭ್ರುವಾಹನಃ। ಉವಾಚ ಪಿತರಂ ಧೀಮಾನಿದಮಸ್ರಾವಿಲೇಕ್ಷಣಃ॥ 14-82-24 (94810) ಉಪಯಾಸ್ಯಾಮಿ ಧರ್ಮಜ್ಞ ಭವತಃ ಸಾಸನಾದಹಂ। ಅಶ್ವಮೇಧೇ ಮಹಾಯಜ್ಞೇ ದ್ವಿಜಾತಿಪರಿವೇಷಕಃ॥ 14-82-25 (94811) ಮಮ ತ್ವನುಗ್ರಹಾರ್ಥಾಯ ಪ್ರವಿಶಸ್ವ ಪುರಂ ಸ್ವಕಂ। ಭಾರ್ಯಾಭ್ಯಾಂ ಸಹ ಧರ್ಮಜ್ಞ ಮಾಭೂತ್ತೇಽತ್ರ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-82-26 (94812) ಉಷಿತ್ವೇಹ ನಿಶಾಮೇಕಾಂ ಸುಖಂ ಸ್ವಭವನೇ ಪ್ರಭೋ। ಪುನರಶ್ವಾನುಗಮನಂ ಕರ್ತಾಸಿ ಜಯತಾಂವರ॥ 14-82-27 (94813) ಇತ್ಯುಕ್ತಾಃ ಸ ತು ಪ್ರತ್ರೇಣ ತದಾ ವಾನರಕೇತನಃ। ಸ್ಮಯನ್ಪ್ರೋವಾಚ ಕೌಂತೇಯಸ್ತದಾ ಚಿತ್ರಾಂಗದಾಸುತಂ॥ 14-82-28 (94814) ವಿದಿತಂ ತೇ ಮಹಾಬಾಹೋ ಯಥಾ ದೀಕ್ಷಾಂ ಚರಾಂಯಹಂ। ನ ಸ ತಾವತ್ಪ್ರವೇಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಪುರಂ ತೇ ಪೃಥುಲೋಚನ॥ 14-82-29 (94815) ಯಥಾಕಾಮಂ ವ್ರಜತ್ಯೇಷ ಯಜ್ಞಿಯಾಶ್ವೋ ನರರ್ಷಭ। ಸ್ವಸ್ತಿ ತೇಽಸ್ತು ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ನ ಸ್ಥಾನಂ ವಿದ್ಯತೇ ಮಮ॥ 14-82-30 (94816) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-82-31x (7922) ಸ ತತ್ರ ವಿಧಿವತ್ತೇನ ಪೂಜಿತಃ ಪಾಕಶಾಸನಿಃ। 14-82-31 (94817) ಭಾರ್ಯಾಭ್ಯಾಮಭ್ಯನುಜ್ಞಾತಃ ಪ್ರಾಯಾದ್ಭರತಸತ್ತಮಃ॥ ॥ 14-82-32 (94818) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ದ್ವ್ಯಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 82 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 083

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.83. ಅಧ್ಯಾಯಃ 083

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಅರ್ಜುನೇನಾಸ್ವಾನುಸರಣವಶಾನ್ಮಗಧದೇಶಗಮನಂ॥ 1 ॥ ತತ್ರ ಜರಾಸಂಧಪೌತ್ರಸ್ಯ ಮೇಘಸಂಧೇಃ ಪರಾಜಯಪೂರ್ವಕಂ ತತ್ರತತ್ರ ಂಲೇಚ್ಛಾದಿಪರಾಜಯಃ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಸ ತು ವಾಜೀ ಸಮುದ್ರಾಂತಾಂ ಪರ್ಯೇತ್ಯ ವಸುಧಾಮಿಮಾಂ। ನಿವೃತ್ತೋಽಭಿಮುಖೋ ರಾಜನ್ಯೇನ ವಾರಣಸಾಹ್ವಯಂ॥ 14-83-1 (94819) ಅನುಗಚ್ಛಂಶ್ಚ ತುರಗಂ ನಿವೃತ್ತೋಽಥ ಕಿರೀಟಭೃತ್। ಯದೃಚ್ಛಯಾ ಸಮಾಪೇದೇ ಪುರಂ ರಾಜಗೃಹಂ ತದಾ॥ 14-83-2 (94820) ತಮಭ್ಯಾಶಗತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸಹದೇವಾತ್ಮಜಃ ಪ್ರಭೋ। ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮೇ ಸ್ಥಿತೋ ವೀರಃ ಸಮರಾಯಾಜುಹಾವ ಹ॥ 14-83-3 (94821) ತತಃ ಪುರಾತ್ಸ ನಿಷ್ಕ್ರಂಯ ರಥೀ ಧನ್ವೀ ಶರೀ ತಲೀ। ಮೇಘಸಂಧಿಃ ಪದಾತಿಂ ತಂ ಧನಂಜಯಮುಪಾದ್ರವತ್॥ 14-83-4 (94822) ಆಸಾದ್ಯ ಚ ಮಹಾತೇಜಾ ಮೇಘಸಂಧಿರ್ಧನಂಜಯಂ। ಬಾಲಭಾವಾನ್ಮಹಾರಾಜ ಪ್ರೋವಾಚೇದಂ ನ ಕೌಶಲಾತ್॥ 14-83-5 (94823) ಕಿಮಯಂ ಚಾರ್ಯತೇ ವಾಜೀ ಸ್ಇತ್ರೀಮಧ್ಯ ಇವ ಭಾರತ। ಹಯಮೇನಂ ಹರಿಷ್ಯಾಮಿ ಪ್ರಯತಸ್ವ ವಿಮೋಕ್ಷಣೇ॥ 14-83-6 (94824) ಅದತ್ತಾನುನಯೋ ಯುದ್ಧೇ ಯದಿ ತ್ವಂ ಪಿತೃಭಿರ್ಮಮ। ಕರಿಷ್ಯಾಮಿ ತವಾತಿಥ್ಯಂ ಪ್ರಹರ ಪ್ರಹರಾಮಿ ಚ॥ 14-83-7 (94825) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚೈನಂ ಪ್ರಹಸನ್ನಿವ ಪಾಂಡವಃ। ವಿಘ್ನಕರ್ತಾ ಮಯಾ ವಾರ್ಯ ಇತಿ ಮೇ ವ್ರತಮಾಹಿತಂ॥ 14-83-8 (94826) ಭ್ರಾತ್ರಾ ಜ್ಯೇಷ್ಠೇನ ನೃಪತೇ ತವಾಪಿ ವಿದಿತಂ ಧ್ರುವಂ। ಪ್ರಹರಸ್ವ ಯಥಾಶಕ್ತಿ ನ ಮನ್ಯುರ್ವಿದ್ಯತೇ ಮಮ॥ 14-83-9 (94827) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರಾಹರತ್ಪೂರ್ವಂ ಪಾಂಡವಂ ಮಗಧೇಸ್ವರಃ। ಕಿರಞ್ಶರಸಹಸ್ರಾಣಿ ವರ್ಷಾಣೀವ ಸಹಸ್ರದೃಕ್॥ 14-83-10 (94828) ತತೋ ಗಾಂಡೀವಭೃಚ್ಛೂರೋ ಗಾಂಡೀವಪ್ರಹಿತೈಃ ಶರೈಃ। ಚಕಾರ ಮೋಘಾಂಸ್ತಾನ್ಬಾಣಾನ್ಸಯತ್ನಾನ್ಭರತರ್ಷಭ॥ 14-83-11 (94829) ಸ ಮೋಘಂ ತಸ್ಯ ಬಾಣೌಘಂ ಕೃತ್ವಾ ವಾನರಕೇತನಃ। ಶರಾತ್ಮುಮೋಚ ಜ್ವಲಿತಾಂದೀಪ್ತಾಸ್ಯಾನಿವ ಪನ್ನಗಾನ್॥ 14-83-12 (94830) ಧ್ವಜೇ ಪತಾಕಾದಂಡೇಷು ರಥೇ ಯಂತ್ರೇ ಹಯೇಷು ಚ। ಅನ್ಯೇಷು ಚ ರಥಾಂಗೇಷು ನ ಶರೀರೇ ನ ಸಾರಥೌ॥ 14-83-13 (94831) ಸಂರಕ್ಷ್ಯಮಾಣಃ ಪಾರ್ಥೇನ ಶರೀರೇ ಸವ್ಯಸಾಚಿನಾ। ಮನ್ಯಮಾನಃ ಸ್ವವೀರ್ಯಂ ತನ್ಮಾಗಧಃ ಪ್ರಾಹಿಣೋಚ್ಛರಾನ್॥ 14-83-14 (94832) ತತೋ ಗಾಂಡೀವಧನ್ವಾ ತು ಮಾಗಧೇನ ಭೃಶಾಹತಃ। ಬಭೌ ವಸಂತಸಮಯೇ ಪಲಾಸಃ ಪುಷ್ಪಿತೋ ಯಥಾ॥ 14-83-15 (94833) ಅವಧ್ಯಮಾನಃ ಸೋಽಭ್ಯಘ್ನನ್ಮಾಗಧಃ ಪಾಂಡವರ್ಷಭಂ। ತೇನ ತಸ್ಥೌ ಸ ಕೌರವ್ಯ ಲೋಕವೀರಸ್ಯ ದರ್ಶನೇ॥ 14-83-16 (94834) ಸವ್ಯಸಾಚೀ ತು ಸಂಕ್ರುದ್ಧೋ ವಿಕೃಷ್ಯ ಬಲವದ್ಧನುಃ। ಹಯಾಂಶ್ಚಕಾರ ನಿರ್ಜೀವಾನ್ಸಾರಥೇಶ್ಚ ಶಿರೋಽಹರತ್॥ 14-83-17 (94835) ಧನುಶ್ಚಾಸ್ಯ ಮಹಚ್ಚಿತ್ರಂ ಕ್ಷುರೇಣ ಪ್ರಚಕರ್ತ ಹ। ಹಸ್ತಾವಾಪಂ ಪತಾಕಾಂ ಚ ಧ್ವಜಂ ಚಾಸ್ಯನ್ಯಪಾತಯತ್॥ 14-83-18 (94836) ಸ ರಾಜಾ ವ್ಯಥಿತೋ ವ್ಯಶ್ವೋ ವಿಧನುರ್ಹತಸಾರಥಿಃ। ಗದಾಮಾದಾಯ ಕೌಂತೇಯಮಭಿದ್ರದ್ರಾವ ವೇಗವಾನ್॥ 14-83-19 (94837) ತಸ್ಯಾಪತತ ಏವಾಶು ಗದಾಂ ಹೇಮಪರಿಷ್ಕೃತಾಂ। ಶರೈಶ್ಚಕರ್ತ ಬಹುಧಾ ಬಹುಭಿರ್ಗೃಧ್ರವಾಜಿತೈಃ॥ 14-83-20 (94838) ಸಾ ಗದಾ ಶಕಲೀಭೂತಾ ವಿಶೀರ್ಣಿಮಣಿಬಂಧನಾ। ವ್ಯಾಲೀ ವಿಮುಚ್ಯಮಾನೇನ ಪಪಾತ ಧರಣೀತಲೇ॥ 14-83-21 (94839) ವಿರಥಂ ವಿಧನುಷ್ಕಂ ಚ ಗದಯಾ ಪರಿವರ್ಜಿತಂ। `ನೈಚ್ಛತ್ತಾಡಯಿತುಂ ಧೀಮಾನರ್ಜುನಃ ಸಮರಾಗ್ರಣೀಃ॥ 14-83-22 (94840) ತತ ಏನಂ ವಿಮನಸಂ ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಂ॥' ಸಾಂತ್ವಪೂರ್ವಮಿದಂ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್ಕಪಿಕೇತನಃ॥ 14-83-23 (94841) ಪರ್ಯಾಪ್ತಃ ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮೋಽಯಂ ದರ್ಶಿತಃ ಪುತ್ರ ಗಂಯತಾಂ। ಬಹ್ವೇತತ್ಸಮರೇ ಕರ್ಮ ತವ ಬಾಲಸ್ಯ ಪಾರ್ಥಿವ॥ 14-83-24 (94842) ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ಯ ಸಂದೇಶೋ ನ ಹಂತವ್ಯಾ ನೃಪಾ ಇತಿ। ತೇನ ಜೀವಸಿ ರಾಜಂಸ್ತ್ವಮಪರಾದ್ಧೋಽಪಿ ಮೇ ರಣೇ॥ 14-83-25 (94843) ಇತಿ ಮತ್ವಾ ತದಾಽಽತ್ಮಾನಂ ಪ್ರತ್ಯಾದಿಷ್ಟಂ ಸ್ಮ ಮಾಗಧಃ। ತಥ್ಯಮಿತ್ಯಭಿಗಂಯೈನಂ ಪ್ರಾಂಜಲಿಃ ಪ್ರತ್ಯಪೂಜಯತ್॥ 14-83-26 (94844) ಪರಿಜಿತೋಸ್ಮಿ ಭದ್ರಂ ತೇ ನಾಹಂ ಯೋದ್ಧುಮಿಹೋತ್ಸಹೇ। ಯದ್ಯತ್ಕೃತ್ಯಂ ಮಯಾ ತೇಽದ್ಯ ತದ್ಬ್ರೂಹಿ ಕೃತಮೇವ ತು॥ 14-83-27 (94845) ತಮರ್ಜುನಃ ಸಮಾಶ್ವಾಸ್ಯ ಪುನರೇವೇದಮಬ್ರವೀತ್। ಆಗಂತವ್ಯಂ ಪರಾಂ ಚೈತ್ರೀಮಶ್ವಮೇಧೇ ನೃಪಸ್ಯ ನಃ॥ 14-83-28 (94846) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತಥೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಪೂಜಯಮಾಸ ತಂ ಹಯಂ। ಫಲ್ಗುನಂ ಚ ಯುಧಿಶ್ರೇಷ್ಠಂ ವಿದಿವತ್ಸಹದೇವಜಃ॥ 14-83-29 (94847) ತತೋ ಯಥೇಷ್ಟಮಗಮತ್ಪುನರೇವ ಸ ಕೌರವಃ। ತತಃ ಸಮುದ್ರತೀರೇಣ ವಂಗಾನ್ಪುಂಡ್ರಾನ್ಸಕೇರಲಾನ್॥ 14-83-30 (94848) ತತ್ರತತ್ರ ಚ ಭೂರೀಣಿ ಂಲೇಚ್ಛಸೈನ್ಯಾನ್ಯನೇಕಶಃ। ವಿಜಿಗ್ಯೇ ಧನುಷಾ ರಾಜನ್ಗಾಂಡೀವೇನ ಧನಂಜಯಃ॥ ॥ 14-83-31 (94849) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ತ್ರ್ಯಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 83 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-83-7 ಅದತ್ತಾನುನಯಃ ಅಶಿಕ್ಷಿತಃ॥ 7-83-20 ಗೃಧ್ರವಾಜಿತೈಃ ಗೃಧ್ರಪಕ್ಷಯುತೈಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 084

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.84. ಅಧ್ಯಾಯಃ 084

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ದಕ್ಷಿಣಾಂ ದಿಶಮುಪಾಗತೇನಾರ್ಜುನೇನ ಚೇದೀಶಿತುಃ ಶಿಶುಪಾಲಾತ್ಮಜಸ್ಯ ಪೂಜಾಪರಿಗ್ರಹಣಂ॥ 1 ॥ ತಥಾ ಕಾಶಿಕೋಸಲಾದಿದೇಶಾಧಿಪತಿಪರಾಜಯಪೂರ್ವಕಂ ಗಾಂಧಾರದೇಶಗಮನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಮಾಗಧೇನಾರ್ಚಿತೋ ರಾಜನ್ಪಾಂಡವಃ ಶ್ವೇತವಾಹನಃ। ದಕ್ಷಿಣಾಂ ದಿಶಮಾಸ್ಥಾಯ ಚಾರಯಾಮಾಸ ತಂ ಹಯಂ॥ 14-84-1 (94850) ತತಃ ಸ ಪುನರಾವರ್ತ್ಯ ಹಯಃ ಕಾಮಚರೋ ಬಲೀ। ಆಸಸಾದ ಪುರೀಂ ರಂಯಾಂ ಚೇದೀನಾಂ ಶುಕ್ತಿಸಾಹ್ವಯಾಂ॥ 14-84-2 (94851) ಶರಭೇಣಾರ್ಚಿತಸ್ತತ್ರ ಶಿಶುಪಾಲಸುತೇನ ಸಃ। ಯುದ್ಧಪೂರ್ವಂ ತದಾ ತೇನ ಪೂಜಯಾ ಚ ಮಹಾಬಲಃ॥ 14-84-3 (94852) ತತೋಽರ್ಚಿತೋ ಯಯೌ ರಾಜಂಸ್ತದಾ ಸ ತುರಗೋತ್ತಮಃ। ಕಾಶೀನಂಗಾನ್ಕೋಸಲಾಂಶ್ಚ ಕಿರಾತಾನಾಥ ತಂಗಣಾತ್॥ 14-84-4 (94853) ಪೂಜಾಂ ತತ್ರ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಯ ಧನಂಜಯಃ। ಪುನರಾವೃತ್ತ್ಯ ಕೌಂತೇಯೋ ದಶಾರ್ಣಾನಗಮತ್ತದಾ॥ 14-84-5 (94854) ತತ್ರ ಚಿತ್ರಾಂಗದೋ ನಾಮ ಬಲವಾನರಿಮರ್ದನಃ। ತೇನ ಯುದ್ಧಮಭೂತ್ತಸ್ಯ ವಿಜಯಸ್ಯಾತಿಭೈರವಂ॥ 14-84-6 (94855) ತಂ ಚಾಪಿ ವಶಮಾನೀಯ ಕಿರೀಟೀ ಪುರುಷರ್ಷಭಃ। ನಿಷಾದರಾಜ್ಞೋ ವಿಷಯಮೇಕಲವ್ಯಸ್ಯ ಜಗ್ಮಿವಾನ್॥ 14-84-7 (94856) ಏಕಲವ್ಯಸುತಶ್ಚೈನಂ ಯುದ್ಧೇನಿ ಜಗೃಹೇ ತದಾ। ತತ್ರ ಚಕ್ರೇ ನಿಷಾದೈಃ ಸ ಸಗ್ರಾಮಂ ರೋಮಹರ್ಷಣಂ॥ 14-84-8 (94857) ತತಸ್ತಮಪಿ ಕೌಂತೇಯಃ ಸಮರೇಷ್ವಪರಾಜಿತಃ॥ ಜಿಗಾಯ ಯುಧಿ ದುರ್ಧರ್ಷೋ ಯಜ್ಞವಿಘ್ನಾರ್ಥಮಾಗತಂ॥ 14-84-9 (94858) ಸ ತಂ ಜಿತ್ವಾ ಮಹಾರಾಜ ನೈಷಾದಿಂ ಪಾಕಶಾಸನಿಃ। ಅರ್ಚಿತಃ ಪ್ರಯಯೌ ಭೂಯೋ ದಕ್ಷಿಣಂ ಸಲಿಲಾರ್ಣವಂ॥ 14-84-10 (94859) ತತ್ರಾಪಿ ದ್ರವೀಡೈರಾಂಧ್ರೈ ರೌದ್ರೈರ್ಮಾಹಿಷಕೈರಪಿ। ತಥಾ ಕೋಲ್ಲಗಿರೇಯೈಶ್ಚ ಯುದ್ಧಮಾಸೀನ್ಕಿರೀಟಿನಃ॥ 14-84-11 (94860) ತಾಂಶ್ಚಾಪಿ ವಿಜಯೋ ಜಿತ್ವಾ ನಾತಿತೀವ್ರೇಣ ಕರ್ಮಣಾ। ತುರಂಗಮವಶೇನಾಥ ಸುರಾಷ್ಟ್ರಾನಭಿತೋ ಯಯೌ। ಗೋಕರ್ಣಮಥ ಚಾಸಾದ್ಯ ಪ್ರಭಾಸಮಪಿ ಜಗ್ಮಿವಾನ್॥ 14-84-12 (94861) ತತೋ ದ್ವಾರವತೀಂ ರಂಯಾಂ ವೃಷ್ಣಿವೀರಾಭಿಪಾಲಿತಾಂ। ಆಸಸಾದ ಹಯಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ಕುರುರಾಜಸ್ಯ ಯಜ್ಞಿಯಃ॥ 14-84-13 (94862) ತಮುನ್ಮಥ್ಯ ಹಯಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಯಾದವಾನಾಂ ಕುಮಾರಕಾಃ। ಪ್ರಯಯುಸ್ತಾಂಸ್ತದಾ ರಾಜನ್ನುಗ್ರಸೇನೋ ನ್ಯವಾರಯತ್॥ 14-84-14 (94863) ತತಃ ಪುರಾದ್ವಿನಿಷ್ಕ್ರಂಯ ವೃಷ್ಣ್ಯಂಧಕಪತಿಸ್ತದಾ। ಸಹಿತೋ ವಾಸುದೇವೇನ ಮಾತುಲೇನ ಕಿರೀಟಿನಃ॥ 14-84-15 (94864) ತೌ ಸಮೇತ್ಯ ಕುರುಶ್ರೇಷ್ಠಂ ವಿಧಿವತ್ಪ್ರೀತಿಪೂರ್ವಕಂ। ಪರಯಾ ಭಾರತಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಪೂಜಯಾ ಸಮವಸ್ಥಿತೌ। ತತಸ್ತಾಭ್ಯಾಮನುಜ್ಞಾತೋ ಯತಯೌ ಯೇನ ಹಯೋ ಗತಃ॥ 14-84-16 (94865) ತತಃ ಸ ಪಶ್ಚಿಮಂ ದೇಶಂ ಸಮುದ್ರಸ್ಯ ತದಾ ಹಯಃ। ಕ್ರಮೇಣಿ ವ್ಯಚರತ್ಸ್ಫೀತಂ ತತಃ ಪಂಚನದಂ ಯಯೌ॥ 14-84-17 (94866) ತಸ್ಮಾದಪಿ ಸ ಕೌರವ್ಯ ಗಂಧಾರವಿಷಯಂ ಹಯಃ। ವಿಚಚಾರ ಯಥಾಕಾಮಂ ಕೌಂತೇಯಾನುಗತಸ್ತದಾ॥ 14-84-18 (94867) ತತೋ ಗಾಂಧಾರರಾಜೇನ ಯುದ್ಧಮಾಸೀತ್ಕಿರೀಟಿನಃ। ಘೋರಂ ಶಕುನಿಪುತ್ರೇಣ ಪೂರ್ವವೈರಾನುಸಾರಿಣಾ॥ ॥ 14-84-19 (94868) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಚತುರಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 84 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 085

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.85. ಅಧ್ಯಾಯಃ 085

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಅರ್ಜುನೇನ ಶಕುನಿತನಯಪರಾಜಯಪೂರ್ವಕಂ ತತ್ಸೇನಾವಮರ್ದನಂ॥ 1 ॥ ತತಃ ಶಕುನಿಭಾರ್ಯಯಾ ತೇನ ಸ್ವಸುತವಧಸಂಭಾವನಯಾ ರಣಾಂಗಣಮೇತ್ಯಾರ್ಜುನಸ್ಯ ಪ್ರಸಾದನಂ॥ 2 ॥ ಅರ್ಜುನೇನ ಗಾಂಧಾರೀಗೌರವಾತ್ತತ್ಸಂಮಾನನಪೂರ್ವಕಂ ತತ್ತನಯಸಮಾಶ್ವಾಸನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಶಕುನಸ್ತನಯೋ ವೀರೋ ಗಾಂಧಾರಾಣಾಂ ಮಹಾರಥಃ। ಪ್ರತ್ಯುದ್ಯಯೌ ಗುಡಾಕೇಶಂ ಸೈನ್ಯೇನ ಮಹತಾ ವೃತಃ। ಹಸ್ತ್ಯಶ್ವರಥಯುಕ್ತೇನ ಪತಾಕಾಧ್ವಜಮಾಲಿನಾ॥ 14-85-1 (94869) ಅಮೃಷ್ಯಮಾಣಾಸ್ತೇ ಯೋಧಾ ನೃಪಸ್ಯ ಶಕುನೇರ್ವಧಂ। ಅಭ್ಯಯುಃ ಸಹಿತಾಃ ಪಾರ್ಥಂ ಪ್ರಗೃಹೀತಶರಾಸನಾಃ॥ 14-85-2 (94870) ಸ ತಾನುವಾಚ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಬೀಭತ್ಸುರಪರಾಜಿತಃ। ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ಯ ವಚನಂ ನ ಚ ತೇ ಜಗೃಹುರ್ಹಿತಂ॥ 14-85-3 (94871) ವಾರ್ಯಮಾಣಾಸ್ತು ಪಾರ್ಥೇನ ಸಾಂತ್ವಪೂರ್ವಮಮರ್ಷಿತಾಃ। ಪರಿವಾರ್ಯ ಹಯಂ ಜಗ್ಮುಸ್ತತಶ್ಚುಕ್ರೋಧ ಪಾಂಡವಃ॥ 14-85-4 (94872) ತತಃ ಶಿರಾಂಸಿ ದೀಪ್ತಾಗ್ರೈಸ್ತೇಷಾಂ ಚಿಚ್ಛೇದ ಪಾಂಡವಃ। ಕ್ಷುರೈರ್ಗಾಂಡೀವನಿರ್ಮುಕ್ತೈರ್ನಾತಿಯತ್ನಾದಿವಾರ್ಜುನಃ॥ 14-85-5 (94873) ತೇ ವಧ್ಯಮಾನಾಃ ಪಾರ್ಥೇನಿ ಹಯಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ಸಂಪ್ರಮಾತ್। ನ್ಯವರ್ತಂತ ಮಹಾರಾಜ ಶರವರ್ಷಾರ್ದಿತಾ ಭೃಶಂ॥ 14-85-6 (94874) ವಿತುದ್ಯಮಾನಸ್ತೈಶ್ಚಾಪಿ ಗಾಂಧಾರೈಃ ಪಾಂಡುನಂದನಃ। ಆದಿಸ್ಯಾದಿಶ್ಯ ತೇಜಸ್ವೀ ಪರಾನೇತಾನವಾರಯತ್॥ 14-85-7 (94875) ವಧ್ಯಮಾನೇಷು ತೇಷ್ವಾಜೌ ಗಾಂಧಾರೇಷು ಸಮಂತತಃ। ಸ ರಾಜಾ ಶಕುನೇಃ ಪುತ್ರಃ ಪಾಂಡವಂ ಪ್ರತ್ಯವಾರಯತ್॥ 14-85-8 (94876) ತಂ ಯುಧ್ಯಮಾನಂ ರಾಜಾನಂ ಕ್ಷತ್ರಧರ್ಮೇ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಂ। ಪಾರ್ಥೋಽಬ್ರವೀನ್ನ ಮೇ ವಧ್ಯಾ ರಾಜಾನೋ ರಾಜಸಾಸನಾತ್॥ 14-85-9 (94877) ಅಲಂ ಯುದ್ಧೇನ ತೇ ವೀರ ನ ತೇಽಸ್ತ್ವದ್ಯ ಪರಾಜಯಃ। ಇತ್ಯುಕ್ತಸ್ತದನಾದೃತ್ಯ ವಾಕ್ಯಮಜ್ಞಾನಮೋಹಿತಃ। ಸ ಶಕ್ರಸಮಕರ್ಮಾಣಂ ಸಮಾವಾಕಿರದಾಶುಗೈಃ॥ 14-85-10 (94878) ತಸ್ಯ್ ಪಾರ್ಥಃ ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣಮರ್ಧಚಂದ್ರೇಣ ಪತ್ರಿಣಾ। ಅಪಾಹರದಮೇಯಾತ್ಮಾ ಜಯದ್ರಥಶಿರೋ ಯಥಾ॥ 14-85-11 (94879) ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ವಿಸ್ಮಯಂ ಜಗ್ಮುರ್ಗಾಂಧಾರಾಃ ಸರ್ವ ಏವ ತೇ। ಇಚ್ಛತಾ ತೇನ ನ ಹತೋ ರಾಜೇತ್ಯಪಿ ಚ ತೇ ವಿದುಃ॥ 14-85-12 (94880) ಗಾಂಧಾರರಾಜಪುತ್ರಸ್ತು ಪಲಾಯನಕೃತಕ್ಷಣಃ। ಯಯೌ ತೈರೇವ ಸಹಿತಸ್ತ್ರಸ್ತೈಃ ಕ್ಷುದ್ರಮೃಗೈರಿವ। 14-85-13 (94881) ತೇಷಾಂ ತು ತರಸಾ ಪಾರ್ಥಸ್ತತ್ರೈವ ಪರಿದಾವತಾಂ। ಪ್ರಜಹಾರೋತ್ತಮಾಂಗಾನಿ ಭಲ್ಲೈಃ ಸನ್ನತಪರ್ವಭಿಃ॥ 14-85-14 (94882) ಉಚ್ಛ್ರಿತಾಂಸ್ತು ಭುಜಾನ್ಕೇಚಿನ್ನಾಬುಧ್ಯಂತ ಶರೈರ್ಹೃತಾನ್। ಶರೈರ್ಗಾಂಡೀವನಿರ್ಮುಕ್ತೈಃ ಪೃಥುಭಿಃ ಪಾರ್ಥಚೋದಿತೈಃ॥ 14-85-15 (94883) ಸಂಭ್ರಾಂತನರನಾಗಾಶ್ವಮಪತದ್ವಿದ್ರುತಂ ಬಲಂ। ಹತವಿದ್ರುತಭೂಯಿಷ್ಠಮಾವರ್ತತ ಮುಹುರ್ಮುಹುಃ॥ 14-85-16 (94884) ನಾಭ್ಯದೃಸ್ಯಂತ ವೀರಸ್ಯ ಕೇಚಿದಗ್ರೇಽಗ್ರ್ಯಕರ್ಮಣಃ। ರಿಪವಃ ಪಾತ್ಯಮಾನಾ ವೈ ಯೇ ಸಹೇರನ್ಮಹಾಶರಾನ್॥ 14-85-17 (94885) ತತೋ ಗಾಂಧಾರರಾಜಸ್ಯ ಮಂತ್ರಿವೃದ್ಧಪುರಃಸರಾ। ಜನನೀ ನಿರ್ಯಯೌ ಭೀತಾ ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯಾರ್ಘ್ಯಮುತ್ತಮಂ॥ 14-85-18 (94886) ಸಾ ನ್ಯವಾರಯದವ್ಯಗ್ರಾ ತಂ ಪುತ್ರಂ ಯುದ್ಧದುರ್ಮದಂ। ಪ್ರಸಾದಯಾಮಾಸ ಚ ತಂ ಜಿಷ್ಣುಮಕ್ಲಿಷ್ಟಕಾರಿಣಂ॥ 14-85-19 (94887) ತಾಂ ಪೂಜಯಿತ್ವಾ ಬೀಭತ್ಸುಃ ಪ್ರಸಾದಮಕರೋತ್ಪ್ರಭುಃ। ಶಕುನೇಶ್ಚಾಪಿ ತನಯಂ ಸಾಂತ್ವಯನ್ನಿದಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-85-20 (94888) ನ ಮೇ ಪ್ರಿಯಂ ಮಹಾಬಾಹೋ ಯತ್ತೇ ಬುದ್ಧಿರಿಯಂ ಕೃತಾ। ಪ್ರತಿಯೋದ್ಧುಮಮಿತ್ರಘ್ನ ಭ್ರಾತೈವ ತ್ವಂ ಮಮಾನಘ॥ 14-85-21 (94889) ಗಾಂಧಾರೀಂ ಮಾತರಂ ಸ್ಮೃತ್ವಾ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಕೃತೇನ ಚ। ತೇನ ಜೀವಸಿ ರಾಜಂಸ್ತ್ವಂ ನಿಹತಾಸ್ತ್ವನುಗಾಸ್ತವ॥ 14-85-22 (94890) ಮೈವಂ ಭೂಃ ಶಾಂಯತಾಂ ವೈರಂ ಮಾ ತೇಽಭೂದ್ಬುದ್ಧಿರೀದೃಶೀ ಆಗಂತವ್ಯಂ ಪರಾಂ ಚೈತ್ರೀಮಶ್ವಮೇಧೇ ನೃಪಸ್ಯ ನಃ॥ 14-85-23 (94891) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾಽನುಯಯೌ ಪಾರ್ಥೋ ಹಯಂ ತಂ ಕಾಮಚಾರಿಣಂ। ತೇ ನ್ಯವರ್ತಂತ ಗಾಂಧಾರಾ ಹತಶಿಷ್ಟಾಃ ಸ್ವಕಂ ಪುರಂ॥ ॥ 14-85-24 (94892) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಪಂಚಾಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 85 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 086

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.86. ಅಧ್ಯಾಯಃ 086

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಚಾರಮುಖಾದರ್ಜುನಸ್ಯ ತುರಗಸಂಚಾರಣಾತ್ಪುನರ್ನಗರಂ ಪ್ರತ್ಯಾಗಮನಶ್ರವಣಹೃಷ್ಟಸ್ಯ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ಯ ನಿದೇಶಾದ್ಭೀಮೇನ ಯಜ್ಞಶಾಲಾದಿನಿರ್ಮಾಪಣಂ॥ 1 ॥ ತಥಾ ನಾನಾದೇಶೇಭ್ಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದ್ಯಾನಯನಪೂರ್ವಕಂ ತೇಷಾಮನ್ನದಾನಾದಿವ್ಯವಸ್ಥಾಕರಣಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ನ್ಯವರ್ತತ ತತೋ ವಾಜೀ ಯೇನ ನಾಗಾಹ್ವಯಂ ಪುರಂ। ತಂ ನಿವೃತ್ತಂ ತು ಶುಶ್ರಾವ ಚಾರೇಣೈವ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ಶ್ರುತ್ವಾಽರ್ಜುನಂ ಕುಶಲಿನಂ ಸ ಚ ಹೃಷ್ಟಮನಾಽಭವತ್॥ 14-86-1 (94893) ವಿಜಯಸ್ಯ ಚ ತತ್ಕರ್ಮ ಗಾಂಧಾರವಿಷಯೇ ತದಾ। ಶ್ರುತ್ವಾ ಚಾನ್ಯೇಷು ದೇಶೇಷು ಸ ಸುಪ್ರೀತೋಽಭವತ್ತದಾ॥ 14-86-2 (94894) ಏತಸ್ಮಿನ್ನೇವ ಕಾಲೇ ತು ದ್ವಾದಶೀಂ ಮಾಘಮಾಸಿಕೀಂ। ಇಷ್ಟಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ ನಕ್ಷತ್ರಂ ಧರ್ಮರಾಜೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ॥ 14-86-3 (94895) ಸಮಾನೀಯ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಸರ್ವಾನ್ಭ್ರಾತೄನ್ಮಹೀಪತಿಃ। ಭೀಮಂ ಚ ನಕುಲಂ ಚೈವ ಸಹದೇವಂ ಚ ಕೌರವ॥ 14-86-4 (94896) ಪ್ರೋವಾಚೇದಂ ವಚಃ ಕಾಲೇ ತದಾ ಧರ್ಮಭೃತಾಂವರಃ। ಆಮಂತ್ರ್ಯ ವದತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಭೀಮಂ ಪ್ರಹರತಾಂ ವರಂ॥ 14-86-5 (94897) ಆಯಾತಿ ಭೀಮಸೇನಾಸೌ ಸಹಾಶ್ವೇನ ತವಾನುಜಃ। ಯಥಾ ಮೇ ಪುರುಷಾಃ ಪ್ರಾಹುರ್ಯೇ ಧನಂಜಯಸಾರಿಣಃ॥ 14-86-6 (94898) ಉಪಸ್ಥಿತಶ್ಚ ಕಾಲೋಽಯಮಭಿತೋ ವರ್ತತೇ ಹಯಃ। ಮಾಘೀ ಚ ಪೌರ್ಣಮಾಸೀಯಂ ಮಾಸಃ ಶೇಷೋ ವೃಕೋದರ॥ 14-86-7 (94899) ತತ್ಪ್ರಸ್ಥಾಪ್ಯಂತು ವಿದ್ವಾಂಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವೇದಪಾರಗಾಃ। ವಾಜಿಮೇಧಾರ್ಥಸಿದ್ಧ್ಯರ್ಥಂ ದೇಶಂ ಪಶ್ಯಂತು ಯಜ್ಞಿಯಂ॥ 14-86-8 (94900) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತು ತಚ್ಚಕ್ರೇ ಭೀಮೋ ನೃಪತಿಶಾಸನಂ। ಹೃಷ್ಟಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ಗುಡೋಕೇಶಮಾಯಾಂತಂ ಪುರುಷರ್ಷಭಂ॥ 14-86-9 (94901) ತತೋ ಯಯೌ ಭೀಮಸೇನಃ ಪ್ರಾಜ್ಞೈಃ ಸ್ಥಪತಿಭಿಃ ಸಹ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಗ್ರತಃ ಕೃತ್ವಾ ಕುಶಲಾನ್ಯಜ್ಞಕರ್ಮಣಿ॥ 14-86-10 (94902) ತಂ ಸಸಾಲಚಯಂ ಶ್ರೀಮತ್ಸಪ್ರತೋಲೀಸುಘಟ್ಟಿತಂ। ಮಾಪಯಾಮಾಸ ಕೌರವ್ಯೋ ಯಜ್ಞವಾಟಂ ಯತಾವಿಧಿ॥ 14-86-11 (94903) ಪ್ರಾಸಾದಶತಸಂಬಂಧಂ ಮಣಿಪ್ರವರಕುಟ್ಟಿಮಂ। `ಸದಃ ಸ ಪತ್ನೀಸದನಂ ಸಾಗ್ನೀಧ್ರಮಪಿ ಚೋತ್ತರಂ।' ಕಾರಯಾಮಾಸ ವಿದಿವದ್ಧೇಮರತ್ನವಿಭೂಷಿತಂ॥ 14-86-12 (94904) ಸ್ತಂಭಾನ್ಕನಕಚಿತ್ರಾಂಶ್ಚ ತೋರಣಾನಿ ಬೃಹಂತಿ ಚ। ಯಜ್ಞಾಯತನದೇಶೇಶು ದತ್ತ್ವಾ ಶುದ್ಧಂ ಚ ಕಾಂಚನಂ॥ 14-86-13 (94905) ಅಂತಃಪುರಾಣಾಂ ರಾಜ್ಞಾಂ ಚ ನಾನಾದೇಶಸಮೀಯುಷಾಂ। ಕಾರಯಾಮಾಸ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ತತ್ರತತ್ರ ಯಥಾವಿಧಿ॥ 14-86-14 (94906) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ನ ವೇಶ್ಮಾನಿ ನಾನಾದೇಶಸಮೀಯುಷಾಂ। ಕಾರಯಾಮಾಸ ಕೌಂತೇಯೋ ವಿಧಿವತ್ತಾನ್ಯನೇಕಶಃ॥ 14-86-15 (94907) ತಥಾ ಸಂಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ ದೂತಾನ್ನೃಪತಿಶಾಸನಾತ್। ಭೀಮಸೇನೋ ಮಹಾಬಾಹೋ ರಾಜ್ಞಾಮಕ್ಲಿಷ್ಟಕರ್ಮಣಾಂ॥ 14-86-16 (94908) ತೇ ಪ್ರಿಯಾರ್ಥಂ ಕುರುಪತೇರಾಯಯುರ್ನೃಪಸತ್ತಮ। ರತ್ನಾನ್ಯನೇಕಾನ್ಯಾದಾಯ ಸ್ತ್ರಿಯೋಽಶ್ವಾನಾಯುಧಾನಿ ಚ॥ 14-86-17 (94909) ತೇಷಾಂ ನಿರ್ವಿಶತಾಂ ತೇಷು ಶಿಬಿರೇಷು ಮಹಾತ್ಮನಾಂ। ನರ್ದತಃ ಸಾಗರಸ್ಯೇವ ದಿವಸ್ಪೃಗಭವತ್ಸ್ವನಃ॥ 14-86-18 (94910) `ಪ್ರತ್ಯುದ್ಗಂಯ ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಂಶ್ಚ ನ್ಯವೇದಯತ್॥' 14-86-19 (94911) ತೇಷಾಮಭ್ಯಾಗತಾನಾಂ ಚ ಸ ರಾಜಾ ಕುರುವರ್ಧನಃ। ವ್ಯಾದಿದೇಶಾನ್ನಪಾನಾನಿ ಶಯ್ಯಾಶ್ಚಾಪ್ಯತಿಮಾನುಷಾಃ॥ 14-86-20 (94912) ವಾಹನಾನಾಂ ಚ ವಿವಿಧಾಃ ಶಾಲಾಃ ಶಾಲೀಕ್ಷುಗೋರಸೈಃ। ಉಪೇತಾ ಭರತಶ್ರೇಷ್ಠೋ ವ್ಯಾದಿದೇಶ ಸ ಧರ್ಮರಾಟ್॥ 14-86-21 (94913) `ವರ್ಣಾಃ ಪೃಥಕ್ಸನ್ನಿವಿಷ್ಟಾ ಹ್ಯುತ್ತರೋತ್ತರಪೂಜಿತಾಃ'। ತಥಾ ತಸ್ಮಿನ್ಮಹಾಯಜ್ಞೇ ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ಸಮಾಜಗ್ಮುರ್ಮುನಿಗಣಾ ಬಹವೋ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿನಃ॥ 14-86-22 (94914) ಯೇ ಚ ದ್ವಿಜಾತಿಪ್ರವರಾಸ್ತತ್ರಾಸನ್ಪೃಥಿವೀಪತೇ। ಸಮಾಜಗ್ಮುಃ ಸಶಿಷ್ಯಾಂಸ್ತಾನ್ಪ್ರತಿಜಗ್ರಾಹ ಕೌರವಃ॥ 14-86-23 (94915) ಸರ್ವಾಂಶ್ಚ ತಾನನುಯಯೌ ಯಾವದಾವಸಥಾನ್ಪ್ರತಿ। ಸ್ವಯಮೇವ ಮಹಾತೇಜಾ ದಂಭಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ॥ 14-86-24 (94916) ತತಃ ಕೃತ್ವಾ ಸ್ಥಪತಯಃ ಶಿಲ್ಪಿನೋಽನ್ಯೇ ಚ ಯೇ ತದಾ। ಕೃತ್ಸ್ನಂ ಯಜ್ಞವಿಧಿಂ ರಾಜಂಧರ್ಮರಾಜೇ ನ್ಯವೇದಯನ॥ 14-86-25 (94917) ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಧರ್ಮರಾಜಸ್ತು ಕೃತಂ ಸರ್ವಮತಂದ್ರಿತಃ। ಹೃಷ್ಟರೂಪೋಽಭವದ್ರಾಜನ್ಸಹ ಭ್ರಾತೃಭಿರಾದೃತಃ॥ 14-86-26 (94918) ತಸ್ಮಿನ್ಯಜ್ಞೇ ಪ್ರವೃತ್ತೇ ತು ವಾಗ್ಮಿನೋ ಹೇತುವಾದಿನಃ। ಹೇತುವಾದಾನ್ಬಹೂನಾಹುಃ ಪರಸ್ಪರಜಿಗೀಷವಃ॥ 14-86-27 (94919) ದದೃಶುಸ್ತಂ ನೃಪತಯೋ ಯಜ್ಞಸ್ಯ ವಿಧಿಮುತ್ತಮಂ। ದೇವೇಂದ್ರಸ್ಯೇವ ವಿಹಿತಂ ಭೀಮಸೇನೇನ ಭಾರತ॥ 14-86-28 (94920) ದದೃಶುಸ್ತೋರಣಾನ್ಯತ್ರ ಶಾತಕುಂಭಮಯಾನಿ ತೇ। ಶಯ್ಯಾಸನವಿಹಾರಾಂಶ್ಚ ಸುಬಹೂನ್ರತ್ನಸಂಚಯಾನ್॥ 14-86-29 (94921) ಘಟಾನ್ಪಾತ್ರೀಃ ಕಟಾಹಾನಿ ಕಲಶಾನ್ವರ್ಧಮಾನಕಾನ್। ನ ಹಿ ಕಿಂಚಿದಸೌವರ್ಣಮಪಶ್ಯನ್ವಸುಧಾಧಿಪಾಃ॥ 14-86-30 (94922) ಯೂಪಾಂಶ್ಚ ಶಾಸ್ತ್ರಪಠಿತಾಂದಾರವಾನ್ಹೇಮಭೂಷಿತಾನ್। ಉಪಕ್ಲೃಪ್ತಾನ್ಯಥಾಕಾಲಂ ವಿಧಿವದ್ಭೂರಿವರ್ಚಸಃ॥ 14-86-31 (94923) ಸ್ಥಲಜಾಕ ಜಲಜಾ ಯೇ ಚ ಪಶವಃ ಕೇಚನ ಪ್ರಭೋ। ಸರ್ವಾನೇವ ಸಮಾನೀತಾನಪಶ್ಯಂಸ್ತತ್ರ ತೇ ನೃಪಾಃ॥ 14-86-32 (94924) ಗಾಶ್ಚೈವ ಮಹಿಷೀಶ್ಚೈವ ತಥಾ ವೃದ್ಧಸ್ತ್ರಿಯೋಪಿ ಚ। ಔದಕಾನಿ ಚ ಸತ್ವಾನಿ ಶ್ವಾಪದಾನಿ ವಯಾಂಸಿ ಚ॥ 14-86-33 (94925) ಜರಾಯುಜಾಂಡಜಾತಾನಿ ಸ್ವೇದಜಾನ್ಯುದ್ಭಿದಾನಿ ಚ। ಪರ್ವತಾನೂಪಜಾತಾನಿ ಭೂತಾನಿ ದದೃಶುಶ್ಚ ತೇ॥ 14-86-34 (94926) ಏವಂ ಪ್ರಮುದಿತಂ ಸರ್ವಂ ಪಶುಗೋಧನಧಾನ್ಯತಃ। ಯಜ್ಞವಾಟಂ ನೃಪಾ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪರಂ ವಿಸ್ಮಯಮಾಗತಾಃ॥ 14-86-35 (94927) `ಅನಿಶಂ ದೀಯತೇ ಚ ಸ್ಮ ತತ್ರ ಭೋಜ್ಯಂ ಪೃಥಗ್ವಿಧಂ॥' ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ವಿಶಾಂ ಚೈವ ಬಹುಮೃಷ್ಟಾನ್ನಮೃದ್ಧಿಮತ್॥ 14-86-36 (94928) ಪೂರ್ಣೇ ಶತಸಹಸ್ರೇ ತು ವಿಪ್ರಾಣಾಂ ತತ್ರಿ ಭುಂಜತಾಂ। ದುಂದುಭಿರ್ಮೇಘನಿರ್ಘೋಷೋ ಮುಹುರ್ಮುಹುರತಾಡ್ಯತ। ವಿನನಾದಾಸಕೃಚ್ಚಾಪಿ ದಿವಸೇದಿವಸೇ ಗತೇ॥ 14-86-37 (94929) ಏವಂ ಸ ವವೃತೇ ಯಜ್ಞೋ ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ಅನ್ನಸ್ಯ ಸುಬಹೂನ್ರಾಜನ್ನುತ್ಸರ್ಗಾನ್ಪರ್ವತೋಪಮಾನ್। ದಧಿಕುಲ್ಯಾಶಅಚ ದದೃಶುಃ ಸರ್ಪಿಷಶ್ಚ ಹ್ರದಾಂಜನಾಃ॥ 14-86-38 (94930) ಜಂಬೂದ್ವೀಪೋ ಹಿ ಸಕಲೋ ನಾನಜನಪದಾಯುತಃ। ರಾಜನ್ನದೃಸ್ಯತೈಕಸ್ಥೋ ರಾಜ್ಞಸ್ತಸ್ಯ ಮಹಾಮಖೇ॥ 14-86-39 (94931) ತತ್ರ ಜಾತಿಸಹಸ್ರಾಣಿ ಪುರುಷಾಣಾಂ ತತಸ್ತತಃ। ಗೃಹೀತ್ವಾ ಧಮಾಜಗ್ಮುರ್ಬಹೂನಿ ಭರತರ್ಷಭ॥ 14-86-40 (94932) ಸ್ರಗ್ವಿಣಶ್ತಾಪಿ ತೇ ಸರ್ವೇ ಸುಮುಷ್ಟಮಣಿಕುಂಡಲಾಃ। ಪರ್ಯವೇಷಂದ್ವಿಜಾತೀಂಸ್ತಾಞ್ಶತಶೋಽಥ ಸಹಸ್ರಶಃ॥ 14-86-41 (94933) ವಿವಿಧಾನ್ಯನ್ನಪಾನಾನಿ ಪುರುಷಾ ಯೇಽನುಯಾಯಿನಃ। ತೇ ವೈ ನೃಪೋಪಭೋಜ್ಯಾನಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ದದುಶ್ಚ ಹ॥ ॥ 14-86-42 (94934) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಷಡಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 86 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-86-3 ಇಷ್ಟಂ ನಕ್ಷತ್ರಂ ಪುಷ್ಯಂ॥ 7-86-8 ಪ್ರಸ್ಥಾಪ್ಯಂತು ಪ್ರಸ್ಥಾಪಯಂತು। ಸ್ವಾರ್ಥೇ ಣಿಚ್। ಪ್ರತಿಷ್ಠಂತ್ವಿತ್ಯರ್ಥಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 087

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.87. ಅಧ್ಯಾಯಃ 087

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಬಲರಾಮಾದಿಭಿಃ ಸಹ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಾಶ್ವಮೇಧಾಯ ಹಾಸ್ತಿನಪುರಂಪ್ರತ್ಯಾಗಮನಂ॥ 1 ॥ ತಥಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ನಾನಾದೇಶೇಭ್ಯ ಆಗಮಿಷ್ಯತಾಂ ರಾಜ್ಞಾಮಪ್ರಮಾದೇನ ಯಥೋಚಿತಪೂಜಾಯಾ ಮಣಲೂರಾದಾಗಮಿಷ್ಯತೋ ಬಭ್ರುವಾಹನಸ್ಯ ಸಂಮಾನನಸ್ಯ ಚ ಕರ್ತವ್ಯತಾಪ್ರತಿಪಾದಕಾರ್ಜುನಸಂದೇಶನಿವೇದನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಸಮಾಗತಾನ್ವೇದವಿದೋ ರಾಜ್ಞಶ್ಚ ಪೃಥಿವೀಶ್ವರಾನ್। ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೋ ರಾಜಾ ಭೀಮಸೇನಮಭಾಷತ॥ 14-87-1 (94935) ಉಪಯಾತಾ ನರವ್ಯಾಘ್ರಾ ಯ ಏತೇ ಪೃಥಿವೀಶ್ವರಾಃ। ಏತೇಷಾಂ ಕ್ರಿಯತಾಂ ಪೂಜಾ ಪೂಜಾರ್ಹಾ ಹಿ ನರಾಧಿಪಾಃ॥ 14-87-2 (94936) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತಥಾ ಚಕ್ರೇ ನರೇಂದ್ರೇಣ ಯಶಸ್ವಿನಾ। ಭೀಮಸೇನೋ ಮಹಾತೇಜಾ ಯಮಾಭ್ಯಾಂ ಸಹ ಪಾಂಡವಃ॥ 14-87-3 (94937) ಅಥಾಭ್ಯಗಚ್ಛದ್ಗೋವಿಂದೋ ವೃಷ್ಣಿಭಿಃ ಸಹ ಧರ್ಮಜಂ। ಬಲದೇವಂ ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯ ಸರ್ವಪ್ರಾಣಭೂತಾಂ ವರಃ॥ 14-87-4 (94938) ಯುಯುಧಾನೇನ ಸಹಿತಃ ಪ್ರದ್ಯುಂನೇನ ಗದೇನ ಚ। ನಿಶಠೇನಾಥ ಸಾಂಬೇನ ತಥೈವ ಕೃತವರ್ಮಣಾ॥ 14-87-5 (94939) ತೇಷಾಮಪಿ ಪರಾಂ ಪೂಜಾಂ ಚಕ್ರೇ ಭೀಮೋ ಮಹಾರಥಃ। ವಿವಿಶುಸ್ತೇ ಚ ವೇಶ್ಮಾನಿ ರತ್ನವಂತಿ ಚ ಸರ್ವಶಃ॥ 14-87-6 (94940) ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸಮೀಪೇ ತು ಕಥಾಂತೇ ಮಧುಸೂದನಃ। ಅರ್ಜುನಂ ಕಥಯಾಮಾಸ ಬಹುಸಂಗ್ರಾಮಕರ್ಶಿತಂ॥ 14-87-7 (94941) ಸ ತಂ ಪ್ರಪಚ್ಛ ಕೌಂತೇಯಃ ಪುನಃಪುನರರಿಂದಮಂ। ಧರ್ಮಜಃ ಶಕ್ರಜಂ ಜಿಷ್ಣುಂ ಸಮಾಚಷ್ಟ ಜಗತ್ಪತಿಃ॥ 14-87-8 (94942) ಆಗಮದ್ದ್ವಾರಕಾವಾಸೀ ಸಮಾಪ್ತಃ ಪುರುಷೋ ನೃಪ। ಯೋಽದ್ರಾಕ್ಷೀತ್ಪಾಂಡವಶ್ರೇಷ್ಠ ಬಹುಸಂಗ್ರಾಮಕರ್ಶಿತಂ॥ 14-87-9 (94943) ಸಮೀಪೇ ಚ ಮಹಾಬಾಹುಮಾಚಷ್ಟ ಚ ಮಮ ಪ್ರಭೋ। ಕುರು ಕಾರ್ಯಾಣಿ ಕೌಂತೇಯ ಹಯಮೇಧಾರ್ಥಸಿದ್ಧಯೇ॥ 14-87-10 (94944) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚೈನಂ ಧರ್ಮರಾಜೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ದಿಷ್ಟ್ಯಾ ಸ ಕುಶಲೀ ಜಿಷ್ಣುರುಪಾಯಾತಿ ಚ ಮಾಧವ॥ 14-87-11 (94945) ಯದಿದಂ ಸಂದಿದೇಶಾಸ್ಮಿನ್ಪಾಂಡವಾನಾಂ ಬಲಾಗ್ರಣೀಃ। ತದಾಖ್ಯಾತಮಿಹೇಚ್ಛಾಮಿ ಭವತಾ ಯದುನಂದನ॥ 14-87-12 (94946) ಇತ್ಯುಕ್ತೋ ಧರ್ಮರಾಜೇನ ವೃಷ್ಣ್ಯಂಧಕಪತಿಸ್ತದಾ। ಪ್ರೋವಾಚೇದಂ ವಚೋ ವಾಗ್ಮೀ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾನಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ॥ 14-87-13 (94947) ಇದಮಾಹ ಮಹಾರಾಜ ಪಾರ್ಥವಾಕ್ಯಂ ನರೇಶ್ವರಃ। ವಾಚ್ಯೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ಕೃಷ್ಣ ಕಾಲೇ ವಾಕ್ಯಮಿದಂ ಮಮ॥ 14-87-14 (94948) ಆಗಮಿಷ್ಯಂತಿ ರಾಜಾನಃ ಸರ್ವೇ ವೈ ಕೌರವರ್ಷಭ। ಪ್ರಾಪ್ತಾನಾಂ ಮಹತಾಂ ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯಾ ಹ್ಯೇತತ್ಕ್ಷಮಂ ಹಿ ನಃ॥ 14-87-15 (94949) ಇತ್ಯೇತದ್ವಚನಾದ್ರಾಜಾ ವಿಜ್ಞಾಪ್ಯೋ ಮಮ ಮಾನದ। ತಥಾ ಚಾತ್ಯಯಿಕಂ ನ ಸ್ಯಾದ್ಯದರ್ಘಾಹರಣೇಽಭವತ್॥ 14-87-16 (94950) ಕರ್ತುಮರ್ಹತಿ ತದ್ರಾಜಾ ಭವಾಂಶ್ಚಾಪ್ಯನುಮನ್ಯತಾಂ। ರಾಜದ್ವೇಷಾನ್ನ ನಶ್ಯೇಯುರಿಮಾ ರಾಜನ್ಪುನಃ ಪ್ರಜಾಃ॥ 14-87-17 (94951) ಇದಮನ್ಯಚ್ಚ ಕೌಂತೇಯ ವಚಃ ಸ ಪುರುಷೋಽಬ್ರವೀತ್। ಧನಂಜಯಸ್ಯ ನೃಪತೇ ತನ್ಮೇ ನಿಗದತಃ ಶೃಣು॥ 14-87-18 (94952) ಉಪಯಾಸ್ಯತಿ ಯಜ್ಞಂ ನೋ ಮಣಲೂರಪತಿರ್ನೃಪಃ। ಪುತ್ರೋ ಮಮ ಮಹಾತೇಜಾ ದಯಿತೋ ಬಭ್ರುವಾಹನಃ॥ 14-87-19 (94953) ತಂ ಭವಾನ್ಮದಪೇಕ್ಷಾರ್ಥಂ ವಿಧಿವತ್ಪ್ರತಿಪೂಜಯೇತ್। ಸ ತು ಭಕ್ತೋಽನುರಕ್ತಶ್ಚ ಮಮ ನಿತ್ಯಮಿತಿ ಪ್ರಭೋ॥ 14-87-20 (94954) ಇತ್ಯೇತದ್ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಧರ್ಮರಾಜೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ಅಭಿನಂದ್ಯಾಸ್ಯ ತದ್ವಾಕ್ಯಮಿದಂ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ ॥ 14-87-21 (94955) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತಾಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 87 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-87-7 ಭೋಜರಾಜನ್ಯಾನಾಂ ವರ್ಧನಃ॥ 7-87-8 ಜಾನುನೋರಧಸ್ಥಃ ಪಶ್ಚಾದ್ಭಾಗೀಯೋ ಮಾಂಸಲಃ ಪ್ರದೇಶಃ ಪಿಂಡಿಕಾ। ತೇ ಉಭೇ ಅಸ್ಯಾಧಿಕೇ ಸ್ವದೇಶಾದಧೋಭಾಗಪರ್ಯಂತಂ ಬಹುಲಮಾಲಂಬಮಾನೇ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 088

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.88. ಅಧ್ಯಾಯಃ 088

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇಣಿ ಪಾಂಡವೇಷು ಚತುರ್ಭ್ಯೋಽರ್ಜುನಸ್ಯೈವ ವಿಶೇಷತೋಽಧ್ವಸಂಚಾರಾದಿಪರಿಕ್ಲೇಶಸೂಚಕಶಾರೀರಾಲಕ್ಷಣಪ್ರಶ್ನೇ ಕೃಷ್ಣೇನ ತಂಪ್ರತಿ ತತ್ಕಥನಂ॥ 1 ॥ ಮೇಧ್ಯಾಶ್ವಸ್ಯ ಪೃಥ್ವೀಸಂಚಾರಣಾಯ ಗತೇನಾರ್ಜುನೇನ ಸಹಾಶ್ವೇನ ಪುನರ್ನಗರಂ ಪ್ರತ್ಯಾಗಮನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ಶ್ರುತಂ ಪ್ರಿಯಮಿದಂ ಕೃಷ್ಣ ಯತ್ತ್ವಮರ್ಹಸಿ ಭಾಷಿತುಂ। ತನ್ಮೇಽಮೃತರಸಂ ಪುಣ್ಯಂ ಮನೋ ಹ್ಲಾದಯತಿ ಪ್ರಭೋ॥ 14-88-1 (94956) ಬಹೂನಿ ಕಿಲ ಯುದ್ಧಾನಿ ವಿಜಯಸ್ಯ ನರಾಧಿಪೈಃ। ಪುನರಾಸನ್ಹೃಷೀಕೇಶ ತತ್ರತತ್ರೇತಿ ನ ಶ್ರುತಂ॥ 14-88-2 (94957) ಕಿಂನಿಮಿತ್ತಂ ಸ ನಿತ್ಯಂ ಹಿ ಪಾರ್ಥಃ ಸುಖವಿವರ್ಜಿತಃ। ಅತೀವ ವಿಜಯೋ ಧೀಮಾನಿತಿ ಮೇ ದೂಯತೇ ಮನಃ॥ 14-88-3 (94958) ಸಂಚಿಂತಯಾಮಿ ಕೌಂತೇಯಂ ರಹೋ ಜಿಷ್ಣುಂ ಜನಾರ್ದನ। ಅತೀವ ದುಃಖಭಾಗೀ ಸ ಸತತಂ ಪಾಂಡುನಂದನಃ॥ 14-88-4 (94959) ಕಿಂನು ತಸ್ಯ ಶರೀರೇಽಸ್ತಿ ಸರ್ವಲಕ್ಷಣಪೂಜಿತೇ। ಅನಿಷ್ಟಂ ಲಕ್ಷಣಂ ಕೃಷ್ಣ ಯೇನ ದುಃಖಾನ್ಯುಪಾಶ್ನುತೇ॥ 14-88-5 (94960) ಅತೀವಾಸುಖಭೋಗೀ ಸ ಸತತಂ ಕುಂತಿನಂದನಃ। ನ ಹಿ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಬೀಭತ್ಸೋರ್ನಿಂದ್ಯಂ ಗಾತ್ರೇಷು ಕಿಂಚನ। ಶ್ರೋತವ್ಯಂ ಚೇನ್ಮಯೈತದ್ವೈ ತನ್ಮೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತುಮರ್ಹಸಿ॥ 14-88-6 (94961) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ಹೃಷೀಕೇಶೋ ಧ್ಯಾತ್ವಾ ಸುಮಹದಂತರಂ। ರಾಜಾನಂ ಭೋಜರಾಜನ್ಯವರ್ಧನೋ ವಿಷ್ಣುರಬ್ರವೀತ್॥ 14-88-7 (94962) ನ ಹ್ಯಸ್ಯ ನೃಪತೇ ಕಿಂಚಿದನಿಷ್ಟಮುಪಲಕ್ಷಯೇ। ಋತೇ ಪುರುಷಸಿಂಹಸ್ಯ ಪಿಂಡಿಕೇಽಸ್ಯಾಧಿಕೇ ಯತಃ॥ 14-88-8 (94963) ಸ ತಾಭ್ಯಾಂ ಪುರುಷವ್ಯಾಘ್ರೋ ನಿತ್ಯಮಧ್ವಸು ವರ್ತತೇ। ನ ಚಾನ್ಯದನುಪಶ್ಯಾಮಿ ಯೇನಾಸೌ ದುಃಖಭಾಜನಂ॥ 14-88-9 (94964) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಪುರುಷಶ್ರೇಷ್ಠಸ್ತದಾ ಕೃಷ್ಣೇನ ಧೀಮತಾ। ಪ್ರೋವಾಚ ವೃಷ್ಣಿಶಾರ್ದೂಲಮೇವಮೇತದಿತಿ ಪ್ರಭೋ॥ 14-88-10 (94965) ಕೃಷ್ಣಾ ತು ದ್ರೌಪ್ದೀ ಕೃಷ್ಣಂ ತಿರ್ಯಕ್ಸಾಸೂಯಮೈಕ್ಷತ ಪ್ರತಿಜಗ್ರಾಹ ತಸ್ಯಾಸ್ತಂ ಪ್ರಣಯಂ ಚಾಪಿ ಕೇಶಿಹಾ। ಪ್ರಖ್ಯುಃ ಸಖಾ ಹೃಷೀಕೇಶಃ ಸಾಕ್ಷಾದಿವ ಧನಂಜಯಃ॥ 14-88-11 (94966) ತತ್ರ ಭೀಮಾದಯಸ್ತೇ ತು ಕರವೋ ಯಾಜಕಾಶ್ಚ ಯೇ। ರೇಮುಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ವಿಚಿತ್ರಾಂ ತಾಂ ಧನಂಜಯಕಥಾಂ ಶುಭಾಂ॥ 14-88-12 (94967) ತೇಷಾಂ ಕಥಯತಾಮೇವ ಪುರುಷೋಽರ್ಜುನಸಂಕಥಾಃ। ಉಪಾಯಾದ್ವಚನಾದ್ದೂತೋ ವಿಜಯಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ॥ 14-88-13 (94968) ಸೋಭಿಗಂಯ ಕುರುಶ್ರೇಷ್ಠಂ ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ಚ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್। ಉಪಾಯಾತಂ ನರವ್ಯಾಘ್ರಂ ಫಲ್ಗುನಂ ಪ್ರತ್ಯವೇದಯತ್॥ 14-88-14 (94969) ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ನೃಪತಿಸ್ತಸ್ಯ ಹರ್ಷಬಾಷ್ಪಾಕುಲೇಕ್ಷಣಃ। ಪ್ರಿಯಾಖ್ಯಾನನಿಮಿತ್ತಂ ವೈ ದದೌ ಬಹುಧನಂ ತದಾ॥ 14-88-15 (94970) ತತೋ ದ್ವಿತೀಯೇ ದಿವಸೇ ಮಹಾಞ್ಶಬ್ದೋ ವ್ಯವರ್ಧತ। ಆಗಚ್ಛತಿ ನರವ್ಯಾಘ್ರೇ ಕೌರವಾಣಾಂ ಧುರಂಧರೇ॥ 14-88-16 (94971) ತತೋ ರೇಣುಃ ಸಮುದ್ಭುತೋ ವಿಬಭೌ ತಸ್ಯ ವಾಜಿನಃ। ಅಭಿತೋ ವರ್ತಮಾನಸ್ಯ ಯಥೋಚ್ಚೈಃಶ್ರವಸಸ್ತಥಾ॥ 14-88-17 (94972) ತತ್ರ ಹರ್ಷಕರೀರ್ವಾಚೋ ನರಾಣಾಂ ಶುಶ್ರುವೇಽರ್ಜುನಃ। ದಿಷ್ಟ್ಯಾಽಸಿ ಪಾರ್ಥ ಕುಶಲೀ ಧನ್ಯೋ ರಾಜಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ॥ 14-88-18 (94973) ಕೋನ್ಯೋಹಿ ಪೃಥಿವೀಂ ಕೃತ್ಸ್ನಾಂ ಜಿತ್ವಾಹಿ ಯುಧಿ ಪಾರ್ಥಿವಾನ್ ಚಾರಯಿತ್ವಾ ಹಯಶ್ರೇಷ್ಠಮುಪಾಗಚ್ಛೇದೃತೇಽರ್ಜುನಾತ್॥ 14-88-19 (94974) ಯೇ ವ್ಯತೀತಾ ಮಹಾತ್ಮಾನೋ ರಾಜಾನಃ ಸಗರಾದಯಃ। ತೇಷಾಮಪೀದೃಶಂ ಕರ್ಮ ನ ಕದಾಚನ ಶುಶ್ರುಮ॥ 14-88-20 (94975) ನೈತದನ್ಯೇ ಕರಿಷ್ಯಂತಿ ಭವಿಷ್ಯಾ ವಸುಧಾಧಿಪಾಃ। ಯತ್ತ್ವಂ ಕುರುಕುಲಶ್ರೇಷ್ಠ ದುಷ್ಕರಂ ಕೃತವಾನಸಿ॥ 14-88-21 (94976) ಇತ್ಯೇವಂ ವದತಾಂ ತೇಷಾಂ ಪುಂಸಾಂ ಕರ್ಣಸುಖಾ ಗಿರಃ। ಶೃಣ್ವನ್ವಿವೇಶ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಫಲ್ಗುನೋ ಯಜ್ಞಸಂಸ್ತರಂ॥ 14-88-22 (94977) ತತೋ ರಾಜಾ ಸಹಾಮಾತ್ಯಃ ಕೃಷ್ಣಶ್ಚ ಯದುನಂದನಃ। ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಂ ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯ ತಂ ಪ್ರತ್ಯುದ್ಯಯತುಸ್ತದಾ॥ 14-88-23 (94978) ಸೋಽಭಿವಾದ್ಯ ಪಿತುಃ ಪಾದೌ ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ಭೀಮಾದೀಂಶ್ಚಾಪಿ ಸಂಪೂಜ್ಯ ಪರ್ಯಷ್ವಜತ ಕೇಶವಂ॥ 14-88-24 (94979) ತೈಃ ಸಮೇತ್ಯಾರ್ಚಿತಸ್ತಾಂಶ್ಚ ಪ್ರತ್ಯರ್ಚ್ಯಾಥ ಯಥಾವಿಧಿ। ವಿಶಶ್ರಾಮ ಮಹಾಬಾಹುಸ್ತೀರಂ ಲಬ್ಧ್ವೇವ ಪಾರಗಃ॥ ॥ 14-88-25 (94980) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟಾಶೀತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 88 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 089

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.89. ಅಧ್ಯಾಯಃ 089

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಬಭ್ರುವಾಹನೇನೋಲೂಪೀಚಿತ್ರಾಂಗದಾಭ್ಯಾಂ ಸಹ ಯಾಗದಿದೃಕ್ಷ್ಯಾ ಹಾಸ್ತಿನಪುರಂ ಪ್ರತ್ಯಾಗಮನಂ॥ 1 ॥ ತತಃ ಸ್ವಯಂ ಸಮಾಗತವ್ಯಾಸಾಜ್ಞಯ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇಣ ಋತ್ವಿಗ್ಭಿಃ ಸಹಾಶ್ವಮೇಧೋಪಕ್ರಮಃ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಏತಸ್ಮಿನ್ನೇವ ಕಾಲೇ ತು ಸ ರಾಜಾ ಬಭ್ರುವಾಹನಃ। ಮಾತೃಭ್ಯಾಂ ಸಹಿತೋ ಧೀಮಾನ್ಕುರೂನಭ್ಯಾಜಗಾಮ ಹ॥ 14-89-1 (94981) ತತ್ರ ವೃದ್ಧಾನ್ಯಥಾವತ್ಸ ಕುರೂನನ್ಯಾಂಶ್ಚ ಪಾರ್ಥಿವಾನ್। ಅಭಿವಾದ್ಯ ಮಹಾಬಾಹುಸ್ತೈಶ್ಚಾಪಿ ಪ್ರತಿನಂದಿತಃ। ಪ್ರವಿವೇಶ ಪಿತಾಮಹ್ಯಾಃ ಕುಂತ್ಯಾ ಭವನಮುತ್ತಮಂ॥ 14-89-2 (94982) ಸ ಪ್ರವಿಶ್ಯ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಪಾಂಡವಾನಾಂ ನಿವೇಶನಂ। ಪಿತಾಮಹೀಮಭ್ಯವಂದತ್ಸಾಂನಾ ಪರಮವಲ್ಗುನಾ॥ 14-89-3 (94983) ತಥಾ ಚಿತ್ರಾಂಗದಾ ದೇವೀ ಕೌರವಸ್ಯಾತ್ಮಜಾಽಪಿ ಚ। ಪೃಥಾಂ ಕೃಷ್ಣಾಂ ಚ ಸಹಿತೇ ವಿನಯೇನೋಪಜಗ್ಮತುಃ। ಸುಭದ್ರಾಂ ಚ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಯಾಶ್ಚಾನ್ಯಾಃ ಕುರುಯೋಷಿತಃ॥ 14-89-4 (94984) ದದೌ ಕುಂತೀ ತತಸ್ತಾಭ್ಯಾಂ ರತ್ನಾನಿ ವಿವಿಧಾನಿ ಚ। ದ್ರೌಪದೀ ಚ ಸುಭದ್ರಾ ಚ ಯಾಶ್ಚಾಪ್ಯನ್ಯಾ ಯದುಸ್ತ್ರಿಯಃ॥ 14-89-5 (94985) ಊಷತುಸ್ತತ್ರ ತೇ ದೇವ್ಯೌ ಮಹಾರ್ಙಶಯನಾಸನೇ। ಸುಪೂಜಿತೇ ಸ್ವಯಂ ಕುಂತ್ಯಾ ಪಾರ್ಥಸ್ಯ ಹಿತಕಾಂಯಯಾ॥ 14-89-6 (94986) ಸ ಚ ರಾಜಾ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಪೂಜಿತೋ ಬಭ್ರುವಾಹನಃ। ಧೂತರಾಷ್ಟ್ರಂ ಮಹೀಪಾಲಮುಪತಸ್ಥೇ ಯತಾವಿಧಿ॥ 14-89-7 (94987) ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ ಚ ರಾಜಾನಂ ಭೀಮದೀಂಶ್ಚಾಪಿ ಪಾಂಡವಾನ್। ಉಪಾಗಂಯ ಮಹಾತೇಜಾ ವಿನಯೇನಾಭ್ಯವಾದಯತ್॥ 14-89-8 (94988) ಸ ತೈಃ ಪ್ರೇಂಯಾ ಪರಿಷ್ವಕ್ತಃ ಪೂಜಿತಶ್ಚ ಯಥಾವಿಧಿ। ಧನಂ ಚಾಸ್ಮೈ ದದುರ್ಭೂರಿ ಪ್ರೀಯಮಾಣಾ ಮಹಾರಥಾಃ॥ 14-89-9 (94989) ತಥೈವ ಚ ಮಹೀಪಾಲಃ ಕೃಷ್ಣಂ ಚಕ್ರಗದಾಧರಂ। ಪ್ರದ್ಯುಂನ ಇವ ಗೋವಿಂದಂ ವಿನಯೇನೋಪತಸ್ಥಿವಾನ್॥ 14-89-10 (94990) ತಸ್ಮೈ ಕೃಷ್ಣೋ ದದೌ ರಾಜ್ಞೇ ಮಹಾರ್ಹಮತಿಪೂಜಿತಂ। ರಥಂ ಹೇಮಪರಿಷ್ಕಾರಂ ದಿವ್ಯಾಶ್ವಯುಜಮುತ್ತಮಂ॥ 14-89-11 (94991) ಧರ್ಮರಾಜಶ್ಚ ಭೀಮಶ್ಚ ಫಲ್ಗುನಶ್ಚ ಯಮೌ ತಥಾ। ಪೃಥಕ್ಪೃಥಕ್ ಚ ತೇ ಚೈನಂ ಮಾನಾರ್ಥಾಭ್ಯಾಮಯೋಜಯನ್॥ 14-89-12 (94992) ತತಸ್ತೃತೀಯೇ ದಿವಸೇ ಸತ್ಯವತ್ಯಾತ್ಮಜೋ ಮುನಿಃ। ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ ಸಮಭ್ಯೇತ್ಯ ವಾಗ್ಮೀ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-89-13 (94993) ಅದ್ಯಪ್ರಭೃತಿ ಕೌಂತೇಯ ಯಜ್ಞಸ್ಯ ಸಮಯೋ ಹಿ ತೇ। ಮುಹೂರ್ತೋ ಯಜ್ಞಿಯಃ ಪ್ರಾಪ್ತಶ್ಚೋದಯಂತೀಹ ಯಾಜಕಾಃ॥ 14-89-14 (94994) ಅಹೀನೋ ನಾಮ ರಾಜೇಂದ್ರ ಕ್ರತುಸ್ತೇಽಯಂ ವಿಕಲ್ಪವಾನ್। ಬಹುತ್ವಾತ್ಕಾಂಚನಸ್ಯಾಸ್ಯ ಖ್ಯಾತೋ ಬಹುಸುವರ್ಣಕಃ॥ 14-89-15 (94995) ಏವಮತ್ರ ಮಹಾರಾಜ ದಕ್ಷಿಣಾಭಿರ್ಗುಣೀಕುರ। ಶ್ರೀಸ್ತ್ವಾಂ ವ್ರಜತು ತೇ ರಾಜನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಹ್ಯತ್ರ ಕಾರಣಂ॥ 14-89-16 (94996) ತ್ರೀನಶ್ವಮೇಧಾನತ್ರ ತ್ವಂ ಸಂಪ್ರಾಪ್ಯ ಬಹುದಕ್ಷಿಣಾನ್। ಜ್ಞಾತಿವಧ್ಯಾಕೃತಂ ಪಾಪಂ ಪ್ರಹಾಸ್ಯತಿ ನರಾಧಿಪ॥ 14-89-17 (94997) ಪವಿತ್ರಂ ಪರಮಂ ಚೈತತ್ಪಾವನಾನಾಂ ಚ ಪಾವನಂ। ಯದಶ್ವಮೇಧಾವಭೃಥಂ ಪ್ರಾಪ್ಸ್ಯಸೇ ಕುರುನಂದನ॥ 14-89-18 (94998) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತು ತೇಜಸ್ವೀ ವ್ಯಾಸೇನಾಮಿತಬುದ್ಧಿನಾ। ದೀಕ್ಷಾಂ ವಿವೇಶ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ವಾಜಿಮೇಧಾಪ್ತಯೇ ತತಃ॥ 14-89-19 (94999) ತತೋ ಯಜ್ಞಂ ಮಹಾಬಾಹುರ್ವಾಜಿಮೇಧಂ ಮಹಾಕ್ರತುಂ। ಬಹ್ವನ್ನದಕ್ಷಿಣಂ ರಾಜಾ ಸರ್ವಕಾಮಗುಣಾನ್ವಿತಂ॥ 14-89-20 (95000) ತತ್ರ ವೇದವಿದೋ ರಾಜಂಶ್ಚಕ್ರುಃ ಕರ್ಮಾಣಿ ಯಾಜಕಾಃ। ಪರಿಕ್ರಾಮಂತಿ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞಾ ಯತಾವದ್ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ॥ 14-89-21 (95001) ನ ತೇಷಾಂ ಸ್ಖಲಿತಂ ಕಿಂಚಿದಾಸೀದಪಹುತಂ ತಥಾ। ಕ್ರಮಯುಕ್ತಂ ಚ ಯುಕ್ತಂ ಚ ಚಕ್ರುಸ್ತತ್ರ ದ್ವಿಜರ್ಷಭಾಃ॥ 14-89-22 (95002) ಕೃತ್ವಾ ಪ್ರವರ್ಗ್ಯಂ ಧರ್ಮಜ್ಞಾ ಯಥಾವದ್ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ। ಚಕ್ರಸ್ತೇ ವಿಧಿವದ್ರಾಜಂಸ್ತಥೈವಾಭಿಷವಂ ದ್ವಿಜಾಃ॥ 14-89-23 (95003) ಅಭಿಷೂಯ ತತೋ ರಾಜನ್ಸೋಮಂ ಸೋಮಪಸತ್ತಮಾಃ। ಸವನಾನ್ಯಾನುಪೂರ್ವ್ಯೇಣ ಚಕ್ರುಃ ಸಾಸ್ತ್ರಾನುಸಾರಿಣಃ॥ 14-89-24 (95004) ನ ತತ್ರ ಕೃಪಣಃ ಕಶ್ಚಿನ್ನ ದರಿದ್ರೋ ಬಭೂವ ಹ। ಕ್ಷುಧಿತೋ ದುಃಖಿತೋ ವಾಽಪಿ ಪ್ರಾಕೃತೋ ವಾಽಪಿ ಮಾನವಃ॥ 14-89-25 (95005) ಭೋಜನಂ ಭೋಜನಾರ್ಥಿಭ್ಯೋ ದಾಪಯಾಮಾಸ ಶತ್ರುಹಾ। ಭೀಮಸೇನೋ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಸತತಂ ರಾಜಶಾಸನಾತ್॥ 14-89-26 (95006) ಸಂಸ್ತರೇ ಕುಶಲಾಶ್ಚಾಪಿ ಸರ್ವಕಾರ್ಯಾಣಿ ಯಾಜಕಾಃ। ದಿವಸೇದಿವಸೇ ಚಕ್ರುರ್ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಾನುದರ್ಶಾತ್॥ 14-89-27 (95007) ನಾಷಡಂಗವಿದತ್ರಾಸೀತ್ಸದಸ್ಯಸ್ತಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ನಾವ್ರತೋ ನಾನುಪಾಧ್ಯಾಯೋ ನ ಚ ವಾದಾವಿಚಕ್ಷಣಃ॥ 14-89-28 (95008) ತತೋ ಯೂಪೋಚ್ಛ್ರಯೇ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ಷಡ್ ಬೈಲ್ವಾನ್ಭರತರ್ಷಭ। ಖಾದಿರಾನ್ಬಿಲ್ವಸಮಿತಾಂಸ್ತಾವತಃ ಸರ್ವವರ್ಣಿನಃ॥ 14-89-29 (95009) ದೇವದಾರುಮಯೌ ದ್ವೌ ತು ಯೂಪೌ ಕುರುಪತೇರ್ಮಖೇ। ಶ್ಲೇಷ್ಮಾತಕಮಯಂ ಚೈಕಂ ಯಾಜಕಾಃ ಸಮಕಲ್ಪಯನ್॥ 14-89-30 (95010) `ಸರ್ವಾನೇತಾನ್ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ಯಾಜಕಾಃ ಸಮಕಾರಯನ್।' ಶೋಭಾರ್ಥಂ ಚಾಪರಾನ್ಯೂಪಾನ್ಕಾಂಚನಾನ್ಭರತರ್ಷಭ। ಸ ಭೀಮಃ ಕಾರಯಾಮಾಸ ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಶಾಸನಾತ್॥ 14-89-31 (95011) ತೇ ವ್ಯರಾಜಂತ ರಾಜರ್ಷೇ ವಾಸೋಭಿರುಪಶೋಭಿತಾಃ। ಮಹೇಂದ್ರಾನುಗತಾ ದೇವಾ ಯಥಾ ಸಪ್ತರ್ಷಿಭಿರ್ದಿವಿ॥ 14-89-32 (95012) ಇಷ್ಟಕಾಃ ಕಾಂಚನೀಶ್ಚಾತ್ರ ಚಯನಾರ್ತಂ ಕೃತಾ ವಿಭೋ। ಶುಶುಭೇ ಚಯನಂ ತಚ್ಚ ದಕ್ಷಸ್ಯೇವ ಪ್ರಜಾಪತೇಃ॥ 14-89-33 (95013) ಚತುಶ್ಚಿತ್ಯಶ್ಚ ತಸ್ಯಾಸೀದಷ್ಟಾದಶಕರಾತ್ಮಕಃ। ಸ ರುಕ್ಮಪಕ್ಷೋ ನಿಚಿತಸ್ತ್ರಿಕೋಣೋ ಗರುಡಾಕೃತಿಃ॥ 14-89-34 (95014) ತತೋ ನಿಯುಕ್ತಾಃ ಪಶವೋ ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ಮನೀಷಿಭಿಃ। ತಂ ತಂ ದೇವಂ ಸಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಪಕ್ಷಿಣಃ ಪಶವಶ್ಚ ಯೇ॥ 14-89-35 (95015) ಋಷಭಾಃ ಶಾಸ್ತ್ರಪಠಿತಾಸ್ತಥಾ ಜಲಚರಾಶ್ಚ ಯೇ। ಸರ್ವಾಂಸ್ತಾನಭ್ಯಯುಂಜಂಸ್ತೇ ತತ್ರಾಗ್ನಿಚಯಕರ್ಮಣಿ॥ 14-89-36 (95016) ಯೂಪೇಷು ನಿಯತಾ ಚಾಸೀತ್ಪಶೂನಾಂ ತ್ರಿಶತೀ ತಥಾ। ಅಶ್ವರತ್ನೋತ್ತರಾ ಯಜ್ಞೇ ಕೌಂತೇಯಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ॥ 14-89-37 (95017) ಸ ಯಜ್ಞಃ ಶುಶುಭೇ ತಸ್ಯ ಸಾಕ್ಷಾದ್ದೇವರ್ಷಿಸಂಕುಲಃ। ಗಂಧರ್ವಗಣಸಂಕೀರ್ಣಃ ಶೋಭಿತೋಽಪ್ಸರಸಾಂ ಗಣೈಃ॥ 14-89-38 (95018) ಸ ಕಿಂಪುರುಷಸಂಕೀರ್ಣಃ ಕಿಂನರೈಶ್ಚೋಪಶೋಭಿತಃ। ಸಿದ್ಧವಿಪ್ರನಿವಾಸೈಶ್ಚ ಸಮಂತಾದಭಿಸಂವೃತಃ॥ 14-89-39 (95019) ತಸ್ಮಿನ್ಸದಸಿ ನಿತ್ಯಾಸ್ತು ವ್ಯಾಸಶಿಷ್ಯಾ ದ್ವಿಜರ್ಷಭಾಃ। ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರಪ್ರಣೇತಾರಃ ಕುಶಲಾ ಯಜ್ಞಕರ್ಮಸು॥ 14-89-40 (95020) ನಾರದಶ್ಚ ಬಭೂವಾತ್ರ ತುಂಬುರುಶ್ಚ ಮಹಾದ್ಯುತಿಃ। ವಿಶ್ವಾವಸುಶ್ಚಿತ್ರಸೇನಸ್ತಥಾಽನ್ಯೇ ಗೀತಕೋವಿದಾಃ॥ 14-89-41 (95021) ಗಂಧರ್ವಾ ಗೀತಕುಶಲಾ ನೃತ್ಯೇಷು ಚ ವಿಶಾರದಾಃ। ರಮಯಂತಿ ಸ್ಮ ತಾನ್ವಿಪ್ರಾನ್ಯಜ್ಞಕರ್ಮಾಂತರೇಷು ವೈ॥ ॥ 14-89-42 (95022) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕೋನನವತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 89 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-89-15 ಅಹೀನಃ ಅಹ್ನಾಂ ಸೋಮಯಾಗಾನಾಂ ಬಹೂನಾಂ ಸಮೂಹೋಽಹೀನಃ। ನ ಹೀನಃ ದ್ರವ್ಯಾದಿನಾ ಇತಿ ವಾ॥ 7-89-23 ಅಭಿಷವ ಸೋಮವಲ್ಲ್ಯಾಃ ಕಂಡನಂ॥ 7-89-24 ಸೋಮಂ ಸೋಮವಲ್ಲೀರಸಂ। ಸವನಾನಿ ಪ್ರಾತಃಸವನಾದೀನಿ॥ 7-89-27 ಸಂಸ್ತರೇ ಇಷ್ಟಕಾನಾಂ ಚಯನಾಖ್ಯೇ ಸ್ಥಂಡಿಲರಚನೇ॥ 7-89-29 ವರ್ಣಿನಃ ಪಲಾಶಕಾಷ್ಠಮಯಾಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 090

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.90. ಅಧ್ಯಾಯಃ 090

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇಣಾಶ್ವಮೇಧಸಮಾಪನಾನಂತರಂ ರಾಜ್ಞಾಂ ಯಥೋಚಿತಂ ಸಂಮಾನಪೂರ್ವಕಂ ಸ್ವಸ್ವದೇಶಾನ್ಪ್ರತಿ ಪ್ರಸ್ಥಾಪನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಶ್ರಪಯಿತ್ವಾ ಪಶೂನನ್ಯಾನ್ವಿಧಿವದ್ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ। ತಂ ತುರಂಗಂ ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಭಂತ ದ್ವಿಜಾತಯಃ॥ 14-90-1 (95023) ತತಃ ಸಂಜ್ಞಪ್ಯ ತುರಗಂಕ ವಿಧಿವದ್ಯಾಜಕರ್ಷಭಾಃ। ಉಪಸಂವೇಶಯಾಂಚಕ್ರುಸ್ತತಸ್ತಾಂ ದ್ರುಪದಾತ್ಮಜಾಂ। ಕಲಾಭಿಸ್ತಿಸೃಭೀ ರಾಜನ್ಯಥಾವಿಧಿ ಮನಸ್ವಿನೀಂ॥ 14-90-2 (95024) ಉದ್ಧೃತ್ಯ ತು ವಪಾಂ ತಸ್ಯ ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ದ್ವಿಜಾತಯಃ। ಶ್ರಪಯಾಮಾಸುರವ್ಯಗ್ರಾ ವಿಧಿವದ್ಭರತರ್ಷಭ॥ 14-90-3 (95025) ತಂ ವಪಾಧೂಮಗಂಧಂ ತು ಧರ್ಮರಾಜಃ ಸಹಾನುಜೈಃ। ಉಪಾಜಿಘ್ರದ್ಯಥಾಸಾಸ್ತ್ರಂ ಸರ್ವಪಾಪಾಪಹಂ ತದಾ॥ 14-90-4 (95026) ಶಿಷ್ಟಾನ್ಯಂಗಾನಿ ಯಾನ್ಯಾಸಂಸ್ತಸ್ಯಾಶ್ವಸ್ಯ ನರಾಧಿಪ। ತಾನ್ಯಗ್ರೌ ಜುಹುವುರ್ಧೀರಾಃ ಸಮಸ್ತಾಃ ಷೋಡಶರ್ತ್ವಿಜಃ॥ 14-90-5 (95027) ಸಂಸ್ಥಾಪ್ಯೈವಂ ತಸ್ಯ ರಾಜ್ಞಸ್ತಂ ಯಜ್ಞಂ ಶಕ್ರತೇಜಸಃ। ವ್ಯಾಸಃ ಸಶಿಷ್ಯೋ ಭಗವಾನ್ವರ್ಧಯಾಮಾಸ ತಂ ನೃಪಂ॥ 14-90-6 (95028) ತತೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ ಪ್ರಾದಾತ್ಸದಸ್ಯೇಭ್ಯೋ ಯಥಾವಿಧಿ। ಕೋಟೀಃ ಸಹಸ್ರಂ ನಿಷ್ಕಾಣಾಂ ವ್ಯಾಸಾಯ ತು ವಸುಂಧರಾಂ॥ 14-90-7 (95029) ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಯ ಧರಾಂ ರಾಜನ್ವ್ಯಾಸಃ ಸತ್ಯವತೀಸುತಃ। ಅಬ್ರವೀದ್ಭರತಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಧರ್ಮರಾಜಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ॥ 14-90-8 (95030) ವಸುಧಾ ಭವತಸ್ತ್ವೇಷಾಂ ಸಂನ್ಯಸ್ತಾ ರಾಜಸತ್ತಮ। ನಿಷ್ಕ್ರಯೋ ದೀಯತಾಂ ಮಹ್ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಹಿ ಧನಾರ್ಥಿನಾ॥ 14-90-9 (95031) ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ತು ತಾನ್ವಿಪ್ರಾನ್ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ಮಹಾಮನಾಃ। ಭ್ರಾತೃಭಿಃ ಸಹಿತೋ ಧೀಮಾನ್ಮಧ್ಯೇ ರಾಜ್ಞಾಂ ಮಹಾತ್ಮನಾಂ॥ 14-90-10 (95032) ಅಶ್ವಮೇಧೇ ಮಹಾಯಜ್ಞೇ ಪೃಥಿವೀ ದಕ್ಷಿಣಾ ಸ್ಮೃತಾ। ಅರ್ಜುನೇನ ಜಿತಾ ಚೇಯಮೃತ್ವಿಗ್ಭ್ಯಃ ಪ್ರಾಪಿತಾ ಮಯಾ॥ 14-90-11 (95033) ವನಂ ಪ್ರವೇಕ್ಷ್ಯೇ ವಿಪ್ರಾಗ್ರ್ಯಾ ವಿಭಜಧ್ವಂ ಮಹೀಮಿಮಾಂ। ಚತುರ್ಧಾ ಪೃಥಿವೀಂ ಕೃತ್ವಾ ಚಾತುರ್ಹೋತ್ರಪ್ರಮಾಣತಃ॥ 14-90-12 (95034) ನಾಹಮಾದಾತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಬ್ರಹ್ಮಸ್ವಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ॥ ಇದಂ ನಿತ್ಯಂ ಮನೋ ವಿಪ್ರಾ ಭ್ರಾತೄಣಾಂ ಚೈವ ಮೇ ಸದಾ॥ 14-90-13 (95035) ಇತ್ಯುಕ್ತವತಿ ತಸ್ಮಿಂಸ್ತು ಭ್ರಾತರೋ ದ್ರೌಪದೀ ಚ ಸಾ। ಏವಮೇತದಿತಿ ಪ್ರಾಹುಸ್ತದಭೂದ್ರೋಮಹರ್ಷಣಂ॥ 14-90-14 (95036) ತತೋಽಂತರಿಕ್ಷೇ ವಾಗಾಸೀತ್ಸಾಧುಸಾಧ್ವಿತಿ ಭಾರತ। ತಥೈವ ದ್ವಿಜಸಂಘಾನಾಂ ಶಂಸತಾಂ ವಿಬಭೌ ಸ್ವನಃ॥ 14-90-15 (95037) ದ್ವೈಪಾಯನಸ್ತಥಾ ಕೃಷ್ಣಃ ಪುನರೇವ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ। ಪ್ರೋವಾಚ ಮಧ್ಯೇ ವಿಪ್ರಾಣಾಮಿದಂ ಸಂಪೂಜಯನ್ಮುನಿಃ॥ 14-90-16 (95038) ದತ್ತೈಷಾ ಭವತಾ ಮಹ್ಯಂ ತಾಂ ತೇ ಪ್ರತಿದದಾಂಯಹಂ। ಹಿರಣ್ಯಂ ದೀಯತಾಮೇಭ್ಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಭ್ಯೋ ಧರಾಽಸ್ತು ತೇ॥ 14-90-17 (95039) ತತೋಽಬ್ರವೀದ್ವಾಸುದೇವೋ ಧರ್ಮರಾಜಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ। ಯಥಾಽಽಹ ಭಗವಾನ್ವ್ಯಾಸಸ್ತಥಾ ತ್ವಂ ಕರ್ತುಮರ್ಹಸಿ॥ 14-90-18 (95040) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ಕುರುಶ್ರೇಷ್ಠಃ ಪ್ರೀತಾತ್ಮಾ ಭ್ರಾತೃಭಿಃ ಸಹ। ಕೋಟಿಂ ಕೋಟಿಂ ಗವಾಂ ಪ್ರಾದಾದ್ದಕ್ಷಿಣಾಂ ತ್ರಿಗುಣೀಕೃತಾಂ॥ 14-90-19 (95041) ನ ಕರಿಷ್ಯತಿ ತಲ್ಲೋಕೇ ಕಶ್ಚಿದನ್ಯೋ ನರಾಧಿಪಃ। ಯತ್ಕೃತಂ ಕುರುರಾಜೇನ ಮರುತ್ತಸ್ಯಾನುಕುರ್ವತಾ॥ 14-90-20 (95042) ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಯ ತು ತದ್ದ್ರವ್ಯಂ ಕೃಷ್ಣದ್ವೈಪಾಯನೋ ಮುನಿಃ। ಋತ್ವಿಗ್ಭ್ಯಃ ಪ್ರದದೌ ವಿದ್ವಾಂಶ್ಚತುರ್ಧಾ ವ್ಯಭಜಂಶ್ಚ ತೇ॥ 14-90-21 (95043) ಧರಣ್ಯಾ ನಿಷ್ಕ್ರಯಂ ದತ್ತ್ವಾ ತದ್ಧಿರಣ್ಯಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ದೂತಪಾಪೋ ಜಿತಸ್ವರ್ಗೋ ಮುಮುದೇ ಭ್ರಾತೃಭಿಃ ಸಹ॥ 14-90-22 (95044) ಋತ್ವಿಜಸ್ತಮಪರ್ಯಂತಂ ಸುವರ್ಣನಿಚಯಂ ತಥಾ। ವ್ಯಭಜಂತ ದ್ವಿಜಾತಿಭ್ಯೋ ಯಥೋತ್ಸಾಹಂ ಯಥಾಸುಖಂ॥ 14-90-23 (95045) ಯಜ್ಞವಾಟೇ ಚ ಯತ್ಕಿಂಚಿದ್ಧಿರಣ್ಯಂ ಸವಿ ಭೂಷಣಂ। ತೋರಣಾನಿ ಚ ಯೂಪಾಂಶ್ಚ ಘಟಾನ್ಪಾತ್ರೀಸ್ತಥೇಷ್ಟಕಾಃ। ಯುಧಿಷ್ಠಿರಾಭ್ಯನುಜ್ಞಾತಾಃ ಸರ್ವಂ ತದ್ವ್ಯಭಜಂದ್ವಿಜಾಃ॥ 14-90-24 (95046) ಅನಂತರಂ ದ್ವಿಜಾತಿಭ್ಯಃ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾ ಜಹ್ರಿರೇ ವಸು। ತಥಾ ವಿಟ್ಶೂದ್ರಸಂಘಾಶ್ಚ ತಥಾಽನ್ಯೇ ಂಲೇಚ್ಛಜಾತಯಃ। `ಕಾಲೇನ ಮಹತಾ ಜಹ್ರುಸ್ತತ್ಸುವರ್ಣಂ ತತಸ್ತತಃ॥' 14-90-25 (95047) ತತಸ್ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ಸರ್ವೇ ಮುದಿತಾ ಜಗ್ಮುರಾಲಯಾನ್। ತರ್ಪಿತಾ ವಸುನಾ ತೇನ ಧರ್ಮಿರಾಜೇನ ಧೀಮಿತಾ॥ 14-90-26 (95048) ಸ್ವಮಂಶಂ ಭಗವಾನ್ವ್ಯಾಸಃ ಕುಂತ್ಯೈ ಪಾದಾಭಿವಾದಿತಃ। ಪ್ರದದೌ ತಸ್ಯ ಮಹತೋ ಹಿರಣ್ಯಸ್ಯ ಮಹಾದ್ಯುತಿಃ॥ 14-90-27 (95049) ಶ್ವಶುರಾತ್ಪ್ರೀತಿದಾಯಂ ತಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಸಾ ಪ್ರೀತಮಾನಸಾ। ಚಕಾರ ಪುಣ್ಯಕಂ ತೇನ ಸುಮಹತ್ಸಂಘಶಃ ಪೃಥಾ॥ 14-90-28 (95050) ಗತ್ವಾ ತ್ವವಭೃಥಂ ರಾಜಾ ವಿಪಾಪ್ಮಾ ಭ್ರಾತೃಭಿಃ ಸಹ। ಸಭಾಜ್ಯಮಾನಃ ಶುಶುಭೇ ಮಹೇಂದ್ರಸ್ತ್ರಿದಶೈರಿವ॥ 14-90-29 (95051) ಪಾಣ಼್ಡವಾಶ್ಚ ಮಹೀಪಾಲೈಃ ಸಮೇತೈರಭಿಸಂವೃತಾಃ। ಅಶೋಭಂತ ಮಹಾರಾಜ ಗ್ರಹಸ್ತಾರಾಗಣೈರಿವ॥ 14-90-30 (95052) ರಾಜಭ್ಯೋಪಿ ತತಃ ಪ್ರಾದಾದ್ರತ್ನಾನಿ ವಿವಿಧಾನಿ ಚ। ಗಜಾನಶ್ವಾನಲಂಕಾರಾಂತ್ರಿಯೋ ವಾಸಾಂಸಿ ಕಾಂಚನಂ॥ 14-90-31 (95053) ತದ್ಧನೌಘಮಪರ್ಯಂತಂ ಪಾರ್ಥಃ ಪಾರ್ಥಿವಮಂಡಲೇ। ವಿಸೃಜಞ್ಶುಶುಭೇ ರಾಜನ್ಯಥಾ ವೈಶ್ರವಣಸ್ತಥಾ॥ 14-90-32 (95054) ಆನೀಯ ಚ ತಥಾ ವೀರಂ ರಾಜಾನಂ ಬಭ್ರುವಾಹನಂ। ಪ್ರದಾಯ ವಿಪುಲಂ ವಿತ್ತಂ ಗೃಹಾತ್ಪ್ರಾಸ್ಥಾಪಯನತ್ತದಾ॥ 14-90-33 (95055) ದುಃಶಲಾಯಾಶ್ಚ ತಂ ಪೌತ್ರಂ ಬಾಲಕಂ ಭರತರ್ಷಭ। ಸ್ವರಾಜ್ಯೇಽಥ ಪಿತುರ್ಧಾಮಾನ್ಸ್ವಸುಃ ಪ್ರೀತ್ಯಾ ನ್ವಯೇಶಯತ್॥ 14-90-34 (95056) ನೃಪತೀಂಶ್ಚೈವ ತಾನ್ಸರ್ವಾನ್ಸುವಿಭಕ್ತಾನ್ಸುಪೂಜಿತಾನ್। ಪ್ರಸ್ಥಾಪಯಾಮಾಸ ವಶೀ ಕುರುರಾಜೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ॥ 14-90-35 (95057) ಗೋವಿಂದಂ ಚ ಮಹಾತ್ಮಾನಂ ಬಲದೇವಂ ಮಹಾಬಲಂ। ತಥಾಽನ್ಯಾನ್ವೃಷ್ಣಿವೀರಾಂಶ್ಚ ಪ್ರದ್ಯುಂನಾದ್ಯಾನ್ಸಹಸ್ರಶಃ॥ 14-90-36 (95058) ಪೂಜಯಿತ್ವಾ ಮಹಾರಾಜ ಯಥಾವಿಧಿ ಮಹಾದ್ಯುತಿಃ। ಭ್ರಾತೃಭಿಃ ಸಹಿತೋ ರಾಜಾ ಪ್ರಾಸ್ಥಾಪರಯದರಿಂದಮಃ॥ 14-90-37 (95059) ಏವಂ ಬಭೂವ ಯಜ್ಞಃ ಸ ಧರ್ಮಿರಾಜಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ಬಹ್ವನ್ನಧನರತ್ನೌಘಃ ಸುರಾಮೈರೇಯಸಾಗರಃ॥ 14-90-38 (95060) ಸರ್ಪಿಃಪಂಕಾ ಹ್ರದಾ ಯತ್ರ ಬಭೂವುಶ್ಚಾನ್ನಪರ್ವತಾಃ। ರಸಾಲಕರ್ದಮಾ ನದ್ಯೋ ಬಭೂವುರ್ಭರತರ್ಷಭ॥ 14-90-39 (95061) ಭಕ್ಷ್ಯಖಾಂಡವರಾಗಾಣಾಂ ಕ್ರಿಯತಾಂ ಭುಜ್ಯತಾಂ ತಥಾ। ಪಶೂನಾಂ ವಧ್ಯತಾಂ ಚೈವ ನಾಂತಂ ದದೃಶಿರೇ ಜನಾಃ॥ 14-90-40 (95062) ಮತ್ತಪ್ರಮತ್ತಮುದಿತಂ ಸುಪ್ರೀತಯುವತೀಜನಂ। ಮೃದಂಗಶಂಖನಾದೈಸ್ಚ ಮನೋರಮಮಭೂತ್ತದಾ। 14-90-41 (95063) ದೀಯತಾಂ ಭುಜ್ಯತಾಂ ಚಾಪಿ ತತ್ರ ಶಬ್ದೋ ಮಹಾನಭೂತ್। ದೀಯತಾಂ ದೀಯತಾಂ ಚೇತಿ ದಿವಾರಾತ್ರಮವಾರಿತಂ॥ 14-90-42 (95064) ತಂ ಮಹೋತ್ಸವಸಂಕಾಶಂ ಹೃಷ್ಟಪುಷ್ಟಜನಾಕುಲಂ। ಕಥಯಂತಿ ಸ್ಮ ಪುರುಷಾ ನಾನಾದೇಶನಿವಾಸಿನಃ॥ 14-90-43 (95065) ವರ್ಷಿತ್ವಾ ಧನಧಾರಾಭಿಃ ಕಾಮೈ ರತ್ನೈ ರಸೈಸ್ತಥಾ। ವಿಪಾಪ್ಮಾ ಭರತಶ್ರೇಷ್ಠಃ ಕೃತಾರ್ಥಃ ಪ್ರಾವಿಶತ್ಪುರಂ॥ ॥ 14-90-44 (95066) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ನವತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 90 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-90-2 ಸಂಜ್ಞಪ್ಯ ಹಿಂಸಿತ್ವಾ ತುರಗಂ। ತಸ್ಯ ಸಮೀಪೇ ತಿಸೃಭಿಃ ಕಲಾಭಿಃ ಕಲನಾಭಿಃ ಮಂತ್ರದ್ರವ್ಯಶ್ರದ್ದಾಖ್ಯಾಭಿರುಪೇತಾಂ ದ್ರೌಪದೀಂ ಉಪಸಂವೇಶಯಾಂ ಚಕ್ರುಃ॥ 7-90-5 ಅಂಗಾನಿ ಹೃದಯಜಿಹ್ವಾವಕ್ಷಆದೀನೀ॥ 7-90-6 ಸಂಸ್ಥಾಪ್ಯ ಸಮಾಪ್ಯ॥ 7-90-7 ತುಶಬ್ದಶ್ಚಾರ್ಥೇ। ತೇನ ಸರ್ವೇಭ್ಯೋ ವಸುಧರಾಂ ದದಾವಿತ್ಯರ್ಥಃ॥ 7-90-25 ಅನಂತರಂ ದ್ವಿಜಾತಿಭ್ಯಃ ವಿಪ್ರೇಷು ಗೃಹೀತ್ವಾ ನಿವೃತ್ತೇಷು ಶಿಷ್ಟಾತ್ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾದಯೋ ಗಹೀತವಂತ ಇತ್ಯರ್ಥಃ॥ 7-90-38 ಮೈರೇಯಂ ವೃಕ್ಷಜಂ ಮದ್ಯಂ॥ 7-90-40 ಪಿಪ್ಪಲೀಶುಂಠೀಯುಕ್ತೋ ಮುದ್ಗಯೂಷಃ ಖಾಂಡವಃ ಸ ಏವ ಶರ್ಕಾರಯುಕ್ತೋ ರಾಗಃ
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 091

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.91. ಅಧ್ಯಾಯಃ 091

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ವೈಶಂಪಾಯನೇನ ಜನಮೇಜಯಂಪ್ರತಿ ನಕುಲಾಖ್ಯಾನಕಥನಾರಂಭಃ॥ 1 ॥ ಅಶ್ವಮೇಧಾವಸಾನೇ ಬಿಲಾನ್ನಿಸ್ಸೃತೇನ ಕನಕಪಾರ್ಶ್ವೇನ ಕೇನಚಿನ್ನಕುಲೇನ ಸದಸ್ಯಾನ್ಪ್ರತಿ ಉಂಛವೃತ್ತಿಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ಸಕ್ತುಪ್ರಸ್ಥದಾನಪ್ರಶಂಸನಪೂರ್ವಕಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಾಶ್ವಮೇಧಗಾರ್ಹಣಂ॥ 2 ॥। ತಥಾ ಸದಸ್ಯಚೋದನಯಾ ತತ್ಕಥನೋಪಕ್ರಮಃ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಜನಮೇಜಯ ಉವಾಚ। ಪಿತಾಮಹಸ್ಯ ಮೇ ಯಜ್ಞೇ ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ಯದಾಶ್ಚರ್ಯಮಭೂತ್ಕಿಂಚಿತ್ತದ್ಭವಾನ್ವಕ್ತುಮರ್ಹತಿ॥ 14-91-1 (95067) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-91-2x (7923) ಶ್ರೂಯತಾಂ ರಾಜಶಾರ್ದೂಲ ಮಹದಾಶ್ಚರ್ಯಮುತ್ತಮಂ। ಅಶ್ವಮೇಧೇ ಮಹಾಯಜ್ಞೇ ನಿವೃತ್ತೇ ಯದಭೂತ್ಪ್ರಭೋ॥ 14-91-2 (95068) ತರ್ಪಿತೇಷು ದ್ವಿಜಾಗ್ರ್ಯೇಷು ಜ್ಞಾತಿಸಂಬಂಧಿಬಂಧುಷು। ದೀನಾಂಧಕೃಪಣೇ ವಾಽಪಿ ತದಾ ಭರತಸತ್ತಮ॥ 14-91-3 (95069) ಘುಷ್ಯಮಾಣೇ ಮಹಾದಾನೇ ದಿಕ್ಷು ಸರ್ವಾಸು ಭಾರತ। ಪತತ್ಸು ಪುಷ್ಪವರ್ಷೇಷು ಧರ್ಮರಾಜಸ್ಯ ಮೂರ್ಧನಿ॥ 14-91-4 (95070) ಬಿಲಾನ್ನಿಸ್ಸೃತ್ಯ ನಕುಲೋ ರುಕ್ಮಪಾರ್ಶ್ವಸ್ತದಾಽನಘಃ। ವಜ್ರಾಶನಿಸಮಂ ನಾದಮಮುಂಚದ್ವಸುಧಾಧಿಪ॥ 14-91-5 (95071) ಸಕೃದುತ್ಸೃಜ್ಯ ತನ್ನಾದಂ ತ್ರಾಸಯಾನೋ ಮೃಗದ್ವಿಜಾನ್। ಮಾನುಪಂ ವಚನಂ ಪ್ರಾಹ ಪುಷ್ಪೋಪರಿಶಯೋ ಮಹಾನ್॥ 14-91-6 (95072) ಸಕ್ತುಪ್ರಸ್ಥೇನ ವೋ ನಾಯಂ ಯಜ್ಞಸ್ತುಲ್ಯೋ ನರಾಧಿಪಾಃ। ಉಚ್ಛವೃತ್ತೇರ್ವದಾನ್ಯಸ್ಯ ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರನಿವಾಸಿನಃ॥ 14-91-7 (95073) ತಸ್ಯ ತದ್ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ನಕುಲಸ್ಯ ವಿಶಾಂಪತೇ। ವಿಸ್ಮಯಂ ಪರಮಂ ಜಗ್ಮುಃ ಸರ್ವೇ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ್ಷಭಾಃ॥ 14-91-8 (95074) ತತಃ ಸಮೇತ್ಯ ನಕುಲಂ ಪರ್ಯಪೃಚ್ಛಂತ ತೇ ದ್ವಿಜಾಃ॥ ಕುತಸ್ತ್ವಂ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ತೋ ಯಜ್ಞಂ ಸಾಧುಸಮಾಗಮಂ॥ 14-91-9 (95075) ಕಿಂ ಬಲಂ ಪರಮಂ ತುಭ್ಯಂ ಶ್ರುತಂ ಕಿಂ ಪರಾಯಣಂ। ಕಥಂ ಭವಂತಂ ವಿದ್ಯಾಮ ಯೋ ನೋ ಯಜ್ಞಂ ವಿಗರ್ಹಸೇ॥ 14-91-10 (95076) ಅವಿಲುಪ್ಯಾಗಮಂ ಕೃತ್ಸ್ನಂ ವಿವಿಧೈರ್ಯಜ್ಞಿಯೈಃ ಕೃತಂ। ಯಥಾಗಮಂ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ಕರ್ತವ್ಯಂ ಚ ತಥಾ ಕೃತಂ॥ 14-91-11 (95077) ಪೂಜಾರ್ಹಾಃ ಪೂಜಿತಾಶ್ಚಾತ್ರ ವಿಧಿವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರದರ್ಶಾತ್। ಮಂತ್ರಾಹುತಿಹುತಶ್ಚಾಗ್ನಿರ್ದತ್ತಂ ದೇಯಮಮತ್ಸರಂ॥ 14-91-12 (95078) ತುಷ್ಟಾ ದ್ವಿಜಾತಯಶ್ಚಾತ್ರ ದಾನೈರ್ಬಹುವಿಧೈರಪಿ। ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಶ್ಚಿ ಸುಯುದ್ಧೇನ ಶ್ರಾದ್ಧೈಶ್ಚಾಪಿ ಪಿತಾಮಹಾಃ॥ 14-91-13 (95079) ಪಾಲನೇನ ವಿಶಸ್ತುಷ್ಟಾಃ ಕಾಮೈಸ್ತುಷ್ಟಾ ವರಸ್ತ್ರಿಯಃ। ಅನುಕ್ರೋಶೈಸ್ತತಾ ಶೂದ್ರಾ ದಾನಶೇಷೈಃ ಪೃಥಗ್ಜನಾಃ॥ 14-91-14 (95080) ಜ್ಞಾತಿಸಂಬಂಧಿನಸ್ತುಷ್ಟಾಃ ಶೌಚೇನ ಚ ನೃಪಸ್ಯ ನಃ। ದೇವಾ ಹವಿರ್ಭಿಃ ಪುಣ್ಯೈಸ್ಚ ರಕ್ಷಣೈಃ ಶರಣಾಗತಾಃ॥ 14-91-15 (95081) ಯದತ್ರ ತಥ್ಯಂ ತದ್ಬ್ರೂಹಿ ಸತ್ಯಂಸತ್ಯಂ ದ್ವಿಜಾತಿಷು। ಯಥಾಶ್ರುತಂ ಯಥಾದೃಷ್ಟಂ ಪೃಷ್ಟೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಾಂಯಯಾ॥ 14-91-16 (95082) ಶ್ರದ್ಧೇಯವಾಕ್ಯಃ ಪ್ರಾಜ್ಞಸ್ತ್ವಂ ದಿವ್ಯಂ ರೂಪಂ ಬಿಭರ್ಷಿ ಚ। ಸಮಾಗತಶ್ಚ ವಿಪ್ರೈಸ್ತ್ವಂ ತದ್ಭವಾನ್ವಕ್ತುಮರ್ಹತಿ॥ 14-91-17 (95083) ಇತಿ ಪೃಷ್ಟೋ ದ್ವಿಜೈಸ್ತೈಃ ಸ ಪ್ರಹಸನ್ನಕುಲೋಽಬ್ರವೀತ್। ನೈಷಾ ಮೃಷಾಮಯಾ ವಾಣೀ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ದರ್ಪೇಣ ವಾ ದ್ವಿಜಾಃ॥ 14-91-18 (95084) ಯನ್ಮಯೋಕ್ತಮಿದಂ ವಾಕ್ಯಂ ಯುಷ್ಮಾಭಿಶ್ಚಾಪ್ಯುಪಶ್ರುತಂ। ಸಕ್ತುಪ್ರಸ್ಥೇನ ವೋ ನಾಯಂ ಯಜ್ಞಸ್ತುಲ್ಯೋ ದ್ವಿಜರ್ಷಭಾಃ॥ 14-91-19 (95085) ಇತ್ಯವಶ್ಯಂ ಮಯೈತದ್ವೋ ವಕ್ತವ್ಯಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ। ಶೃಣುತಾವ್ಯಗ್ರಮನಸಃ ಶಂಸತೋ ಮೇ ಯಥಾತಥಂ॥ 14-91-20 (95086) ಅನುಭೂತಂ ಚ ದೃಷ್ಟಂ ಚ ಯನ್ಮಯಾಽದ್ಭುತಮುತ್ತಮಂ। ಉಂಛವೃತ್ತೇರ್ವದಾನ್ಯಸ್ಯ ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರನಿವಾಸಿನಃ॥ 14-91-21 (95087) ಸ್ವರ್ಗಂ ಯೇನ ದ್ವಿಜಾಃ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ಸಭಾರ್ಯಃ ಸಸುತಸ್ನುಷಃ। ಯಥಾ ಚಾರ್ಧಂ ಶರೀರಸ್ಯ ಮಮೇದಂ ಕಾಂಚನೀಕೃತಂ॥ ॥ 14-91-22 (95088) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಏಕನವತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 91 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-91-5 ನೀಲಾಕ್ಷಸ್ತತ್ರ ನಕುಲ ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥ 7-91-6 ಧೃಷ್ಟೋ ಬಿಲಶಯೋ ಮಹಾನ್ ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥ 7-91-22 ಮಮೇದಂ ಯತ್ರೇತಿ ಶೇಷಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 092

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.92. ಅಧ್ಯಾಯಃ 092

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ನಕುಲೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಾದೀನ್ಪ್ರತಿ ಸಕುಟುಂಬಸ್ಯೋಂಛವೃತ್ತೇರ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ಧರ್ಮಪುರುಷಾಯ ಸಕ್ತುಪ್ರಸ್ತದಾನಮಹಿಮವರ್ಣನಪೂರ್ವಕಂಪುನಸ್ತತ್ರೈವಾಂತರ್ಧಾನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ನಕುಲ ಉವಾಚ। ಹಂತ ವಃ ಕಥಯಿಷ್ಯಾಮಿ ದಾನಸ್ಯ ಫಲಮುತ್ತಮಂ। ನ್ಯಾಯಲಬ್ಧಸ್ಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮಸ್ಯ ವಿಪ್ರದತ್ತಸ್ಯ ಯದ್ದ್ವಿಜಾಃ॥ 14-92-1 (95089) ಧರ್ಮಕ್ಷೇತ್ರೇ ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರೇ ಧರ್ಮಜ್ಞೈರ್ಬಹುಭಿರ್ವೃತೇ। ಉಂಛವೃತ್ತಿರ್ದ್ವಿಜಃ ಕಶ್ಚಿತ್ಕಾಪೋತಿರಭವತ್ಪುರಾ॥ 14-92-2 (95090) ಸಭಾರ್ಯಃ ಸಹಪುತ್ರೇಣ ಸಸ್ನುಷಸ್ತಪಸಿ ಸ್ಥಿತಃ। ಬಭೂವ ಶುಕ್ಲವೃತ್ತಃ ಸ ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ನಿಯತೇಂದ್ರಿಯಃ॥ 14-92-3 (95091) ಷಷ್ಠೇ ಕಾಲೇ ಸದಾ ವಿಪ್ರೋ ಭುಂಕ್ತೇ ತೈಃ ಸಹ ಸಂವೃತಃ॥ 14-92-4 (95092) ಷಷ್ಠೇ ಕಾಲೇ ಕದಾಚಿತ್ತು ತಸ್ಯಾಹಾರೋ ನ ವಿದ್ಯತೇ। ಭುಂಕ್ತೇಽನ್ಯಸ್ಮಿನ್ಕದಾಚಿತ್ಸ ಷಷ್ಠೇ ಕಾಲೇ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಃ॥ 14-92-5 (95093) ಕಪೋತಧರ್ಮಿಣಸ್ತಸ್ಯ ದುರ್ಭಿಕ್ಷೇ ಸತಿ ದಾರುಣೇ। ನಾವಿದ್ಯತ ತದಾ ವಿಪ್ರಾಃ ಸಂಚಯಸ್ತನ್ನಿಬೋಧತ॥ 14-92-6 (95094) ಕ್ಷೀಣಾಷೈದಿಸಮಾವಾಪೋ ದ್ರವ್ಯಹೀನೋಽಭವತ್ತದಾ। ಕಾಲೇಕಾಲೇಽಸ್ಯ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತೇ ನೈವ ವಿದ್ಯೇತ ಭೋಜನಂ॥ 14-92-7 (95095) ಕ್ಷುಧಾಪರಿಗತಾಃ ಸರ್ವೇ ಪ್ರಾತಿಷ್ಠಂತ ತದಾ ತು ತೇ। ಉಂಛಂ ತದಾ ಶುಕ್ಲಪಕ್ಷೇ ಮಧ್ಯಂ ತಪತಿ ಭಾಸ್ಕರೇ॥ 14-92-8 (95096) ಉಷ್ಣಾರ್ತಶ್ಚ ಕ್ಷುಧಾರ್ತಶ್ಚ ವಿಪ್ರಸ್ತಪಸಿ ಸಂಸ್ಥಿತಃ। ಉಂಛಮಪ್ರಾಪ್ತವಾನೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಕ್ಷುಚ್ಛ್ರಮಾನ್ವಿತಃ॥ 14-92-9 (95097) ಸ ತಥೈವ ಕ್ಷುಧಾವಿಷ್ಟಃ ಸಾರ್ಧಂ ಪರಿಜನೇನ ಹ। ಕ್ಷಪಯಾಮಾಸ ತಂ ಕಾಲಂ ಕೃಚ್ಛ್ರಪ್ರಾಣೋ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಃ॥ 14-92-10 (95098) ಅಥ ಷಷ್ಠೇ ಗತೇ ಕಾಲೇ ಯವಪ್ರಸ್ಥಮುಪಾರ್ಜಯನ್। ಯವಪ್ರಸ್ಥಂ ತು ತಂ ಸಕ್ತೂನಕುರ್ವಂತ ತಪಸ್ವಿನಃ॥ 14-92-11 (95099) ಕೃತಜಪ್ಯಾಹ್ನಿಕಾಸ್ತೇ ತು ಹುತ್ವಾ ಚಾಗ್ನಿಂ ಯಥಾವಿಧಿ। ಕುಡವಂಕುಡವಂ ಸರ್ವೇ ವ್ಯಭಜಂತ ತಪಸ್ವಿನಃ॥ 14-92-12 (95100) ಅಥಾಗಚ್ಛದ್ದ್ವಿಜಃ ಕಶ್ಚಿದತಿಥಿರ್ಭುಂಜತಾಂ ತದಾ। ತೇ ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾಽತಿಥಿಂ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಮನಸೋಽಭವನ್॥ 14-92-13 (95101) ತೇಽಭಿವಾದ್ಯ ಸುಖಪ್ರಶ್ನಂ ಪೃಷ್ಟ್ವಾ ತಮತಿಥಿಂ ತದಾ। ವಿಶುದ್ಧಮನಸೋ ದಾಂತಾಃ ಶ್ರದ್ಧಾದಮಸಮನ್ವಿತಾಃ॥ 14-92-14 (95102) ಅನಸೂಯಾ ಗತಕ್ರೋಧಾಃ ಸಾಧವೋ ವೀತಮತ್ಸರಾಃ। ತ್ಯಕ್ತಮಾನಮದಕ್ರೋಧಾ ಧರ್ಮಜ್ಞಾ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ॥ 14-92-15 (95103) ಸಬ್ರಹ್ಯಚರ್ಯಂ ಗೋತ್ರಂ ತೇ ತಸ್ಯ ಖ್ಯಾತ್ವಾ ಪರಸ್ಪರಂ। ಕುಟೀಂ ಪ್ರವೇಶಯಾಮಾಸುಃ ಕ್ಷುಧಾರ್ತಮತಿಥಿಂ ತದಾ॥ 14-92-16 (95104) ಇದಮರ್ಘ್ಯಂ ಚ ಪಾದ್ಯಂ ಚ ಬೃಸೀ ಚೇಯಂ ತವಾನಘ। ಶುಚಯಃ ಸಕ್ತವಶ್ಚೇಮೇ ನಿಯಮೋಪಾರ್ಜಿತಾಃ ಪ್ರಭೋ। ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣೀಷ್ವ ಭದ್ರಂ ತೇ ಮಯಾ ದತ್ತಾ ದ್ವಿಜರ್ಷಭ॥ 14-92-17 (95105) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಯಾಥ ಸಕ್ತೂನಾಂ ಕುಡವಂ ದ್ವಿಜಃ। ಭಕ್ಷಯಾಮಾಸ ರಾಜೇಂದ್ರ ನ ಚ ತುಷ್ಟಿಂ ಜಗಾಮ ಸಃ॥ 14-92-18 (95106) ಸ ಉಂಛವೃತ್ತಿಸ್ತಂ ಪ್ರೇಕ್ಷ್ಯ ಕ್ಷುಧಾಪರಿಗತಂ ದ್ವಿಜಂ। ಆಹಾರಂ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ ಕಥಂ ತುಷ್ಟೋ ಭವೇದಿತಿ॥ 14-92-19 (95107) ತಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾಽಬ್ರವೀದ್ವಾಕ್ಯಂ ಮದ್ಭಾಗೋ ದೀಯತಾಮಿತಿ। ಗಚ್ಛತ್ವೇಷ ಯಥಾಕಾಮಂ ಪರಿತುಷ್ಟೋ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಃ॥ 14-92-20 (95108) ಇತಿ ಬ್ರುವಂತೀಂ ತಾಂ ಸಾಧ್ವೀಂ ಭಾರ್ಯಾಂ ಸ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಃ। ಕ್ಷಉಧಾಪರಿಗತಾಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ತಾನ್ಸಕ್ತೂನ್ನಾಭ್ಯನಂದತ॥ 14-92-21 (95109) ಆತ್ಮಾನುಮಾನತೋ ವಿದ್ವಾನ್ಸ ತು ವಿಪ್ರರ್ಷಭಸ್ತದಾ। ಜಾನನ್ವೃದ್ಧಾಂ ಕ್ಷುಧಾರ್ತಾಂ ಚ ಶ್ರಾಂತಾಂ ಗ್ಲಾನಾಂ ತಪಸ್ವಿನೀಂ। ತ್ವಗಸ್ಥಿಭೂತಾ ವೇಪಂತೀಂ ತತೋ ಭಾರ್ಯಾಮುವಾಚ ಹ॥ 14-92-22 (95110) ಅಪಿ ಕೀಟಪತಂಗಾನಾಂ ಮೃಗಾಣಾಂ ಚೈವ ಶೋಭನೇ। ಸ್ತ್ರಿಯೋ ರಕ್ಷ್ಯಾಶ್ಚ ಪೋಷ್ಪಾಶ್ಚ ನ ತ್ವೇವಂ ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ॥ 14-92-23 (95111) ಅನುಕಂಪ್ಯೋ ನರಃ ಪತ್ನ್ಯಾ ಪುಷ್ಟೋ ರಕ್ಷಿತ ಏವ ಚ। ಪ್ರಪತೇದ್ಯಶಸೋ ದೀಪ್ತಾತ್ಸ ಚ ಲೋಕಾನ್ನ ಚಾಪ್ನುಯಾತ್॥ 14-92-24 (95112) ಧರ್ಮಕಾಮಾರ್ಥಕಾರ್ಯಾಣಿ ಶುಶ್ರೂಷಾಕುಲಸಂತತಿಃ। ದಾರೇಷ್ವದೀನೋ ಧರ್ಮಸ್ಚ ಪಿತೄಣಾಮಾತ್ಮನಸ್ತಥಾ॥ 14-92-25 (95113) ನ ವೇತ್ತಿ ಕರ್ಮತೋ ಭಾರ್ಯಾರಕ್ಷಣೇ ಯೋಽಕ್ಷಮಃ ಪುಮಾನ್। ಅಯಶೋ ಮಹದಾಪ್ನೋತಿ ನಾರಕಾಂಶ್ಚೈವ ಗಚ್ಛತಿ॥ 14-92-26 (95114) ಇತ್ಯುಕ್ತಾ ಸಾ ತತಃ ಪ್ರಾಹ ಧರ್ಮಾರ್ಥೌ ನೌ ಸಮೌ ದ್ವಿಜ। ಸಕ್ತುಪ್ರಸ್ಥಚತುರ್ಭಾಗಂ ಗೃಹಾಣೇಮಂ ಪ್ರಸೀದ ಮೇ॥ 14-92-27 (95115) ಸತ್ಯಂ ರತಿಶ್ಚ ಧರ್ಮಶ್ಚ ಸ್ವರ್ಗಶ್ಚ ಗುಣನಿರ್ಜಿತಃ। ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಪತಿಸಮಾಧೀನಂ ಕಾಂಕ್ಷಿತಂ ಚ ದ್ವಿಜರ್ಷಭ॥ 14-92-28 (95116) ಋತುರ್ಮಾತು ಪಿತುರ್ಬೀಜಂ ದೈವತಂ ಪರಮಂ ಪತಿಃ। ಭರ್ತುಃ ಪ್ರಸಾದಾನ್ನಾರೀಣಾಂ ರತಿಪುತ್ರಫಲಂ ತಥಾ॥ 14-92-29 (95117) ಪಾಲನಾದ್ಧಿ ಪತಿಸ್ತ್ವಂ ಮೇ ಭರ್ತಾಽಸಿ ಭರಣಾಚ್ಚ ಮೇ। ಪುತ್ರಪ್ರದಾನಾದ್ವರದಸ್ತಸ್ಮಾತ್ಸಕ್ತೂನ್ಪ್ರಯಚ್ಛ ಮೇ॥ 14-92-30 (95118) ಜರಾಪರಿಗತೋ ವೃದ್ಧಃ ಕ್ಷುಧಾರ್ತೋ ದುರ್ಬಲೋ ಭೃಶಂ। ಉಪವಾಸಪರಿಶ್ರಾಂತೋ ಯದಾ ತ್ವಮಪಿ ಕರ್ಶಿತಃ॥ 14-92-31 (95119) ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತಯಾ ಸಕ್ತೂನ್ಪ್ರಗೃಹ್ಯೇದಂ ವಚೋಽಬ್ರವೀತ್। ದ್ವಿಜಿ ಸಕ್ತೂನಿಮಾನ್ಭೂಯಃ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣೀಷ್ವ ಸತ್ತಮ॥ 14-92-32 (95120) ಸ ತಾನ್ಪ್ರಗೃಹ್ಯ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚ ನ ತುಷ್ಟಿಮಗಮದ್ದ್ವಿಜಃ। ತಮುಂಛವೃತ್ತಿರಾಲಕ್ಷ್ಯ ತತಶ್ಚಿಂತಾಪರೋಽಭವತ್॥ 14-92-33 (95121) ಪುತ್ರ ಉವಾಚ। 14-92-34x (7924) ಸಕ್ತೂನಿಮಾನ್ಪ್ರಗೃಹ್ಯ ತ್ವಂ ದೇಹಿ ವಿಪ್ರಾಯ ಸತ್ತಮ। ಇತ್ಯೇವ ಸುಕೃತಂ ಮನ್ಯೇ ತಸ್ಮಾದೇತತ್ಕರೋಂಯಹಂ॥ 14-92-34 (95122) ಭವಾನ್ಹಿ ಪರಿಪಾಲ್ಯೋ ಮೇ ಸರ್ವದೈವ ಪ್ರಯತ್ನತಃ। ಸಾಧೂನಾಂ ಕಾಂಕ್ಷಿತಂ ಯಸ್ಮಾತ್ಪಿತುರ್ವೃದ್ಧಸ್ಯ ಪಾಲನಂ॥ 14-92-35 (95123) ಪುತ್ರಾರ್ಥೋ ವಿಹಿತೋ ಹ್ಯೇಷ ವಾರ್ಧಕೇ ಪರಿಪಾಲನಂ॥ ಶ್ರುತಿರೇಷಾ ಹಿ ವಿಪ್ರರ್ಷೇ ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ಶಾಶ್ವತೀ॥ 14-92-36 (95124) ಪ್ರಾಣಾಧಾರಣಮಾತ್ರೇಣ ಶಕ್ಯಂ ಕರ್ತುಂ ತಪಸ್ತ್ವಯಾ। ಪ್ರಾಣೋ ಹಿ ಪರಮೋ ಧರ್ಮಃ ಸ್ಥಿತೋ ದೇಹೇಷು ದೇಹಿನಾಂ॥ 14-92-37 (95125) ಪಿತೋವಾಚ। 14-92-38x (7925) ಅಪಿ ವರ್ಷಸಹಸ್ರೀ ತ್ವಂ ಬಾಲ ಏವ ಮತೋ ಮಮ। ಉತ್ಪಾದ್ಯ ಪುತ್ರಂ ಹಿ ಪಿತಾ ಕೃತಕೃತ್ಯೋ ಭವೇತ್ಸುತಾತ್॥ 14-92-38 (95126) ಬಾಲಾನಾಂ ಕ್ಷುದ್ಬಲವತೀ ಜಾನಾಂಯೇತದಹಂ ಪ್ರಭೋ। ವೃದ್ಧೋಽಹಂ ಧಾರಯಿಷ್ಯಾಮಿ ತ್ವಂ ಬಲೀ ಭವ ಪುತ್ರಕ॥ 14-92-39 (95127) ಜೀರ್ಣೇನ ವಯಸಾ ಪುತ್ರ ನ ಮಾಂ ಕ್ಷುದ್ಬಾಧತೇಽಪಿ ಚ। ದೀರ್ಘಕಾಲಂ ತಪಸ್ತಪ್ತಂ ನ ಮೇ ಮರಣತೋ ಭಯಂ॥ 14-92-40 (95128) ಪುತ್ರ ಉವಾಚ। 14-92-41x (7926) ಅಪತ್ಯಮಸ್ಮಿ ತೇ ಪುಂಸಸ್ತ್ರಾಣಾತ್ಪುತ್ರ ಇತಿ ಸ್ಮೃತಃ। ಆತ್ಮಾ ಪುತ್ರಃ ಸ್ಮೃತಸ್ತಸ್ಮಾತ್ತ್ರಾಹ್ಯಾತ್ಮಾನಮಿಹಾತ್ಮನಾ॥ 14-92-41 (95129) ಪಿತೋವಾಚ। 14-92-42x (7927) ರೂಪೇಣ ಸದೃಶಸ್ತ್ವಂ ಮೇ ಶೀಲೇನ ಚ ದಮೇನ ಚ। ಪರೀಕ್ಷಿತಶ್ಚ ಬಹುಧಾ ಸಕ್ತೂನಾದದ್ಮಿ ತೇ ಸುತ॥ 14-92-42 (95130) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾಽಽದಾಯ ತಾನ್ಸಕ್ತೂನ್ಪ್ರೀತಾತ್ಮಾ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಃ। ಪ್ರಹಸನ್ನಿವ ವಿಪ್ರಾಯ ಸ ತಸ್ಮೈ ಪ್ರದದೌ ತದಾ॥ 14-92-43 (95131) ಭುಕ್ತ್ವಾ ತಾನಪಿ ಸಕ್ತೂನ್ಸ ನೈವ ತುಷ್ಟೋ ಬಭೂವ ಹ। ಉಚ್ಛವೃತ್ತಿಸ್ತು ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ವ್ರೀಡಾಮನುಜಗಾಮ ಹ॥ 14-92-44 (95132) ತಂ ವೈ ವಧೂಃ ಸ್ಥಿತಾ ಸಾಧ್ವೀ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಿಪ್ರಿಯಕಾಂಯಯಾ। ಸಕ್ತೂನಾದಾಯ ಸಂಹೃಷ್ಟಾ ಶ್ವಶುರಂ ವಾಕ್ಯಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-92-45 (95133) ಸಂತಾನಾತ್ತವ ಸಂತಾನಂ ಮಮ ವಿಪ್ರ ಭವಿಷ್ಯತಿ। ಸಕ್ತೂನಿಮಾನತಿಥಯೇ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಸಂಪ್ರಯಚ್ಛ ಮೇ॥ 14-92-46 (95134) ತವ ಪ್ರಸಾದಾನ್ನಿರ್ವೃತ್ತಾ ಮಮ ಲೋಕಾಃ ಕಿಲಾಕ್ಷಯಾಃ। ಪುತ್ರೇಣ ತಾನವಾಪ್ನೋತಿ ಯತ್ರ ಗತ್ವಾ ನ ಶೋಚತಿ॥ 14-92-47 (95135) ಧರ್ಮಾದ್ಯಾ ಹಿ ಯಥಾ ತ್ರೇತಾ ವಹ್ನಿತ್ರೇತಾ ತಥೈವ ಚ। ತಥೈವ ಪುತ್ರಪೌತ್ರಾಣಾಂ ಸ್ವರ್ಗಸ್ತ್ರೇತಾ ಕಿಲಾಕ್ಷಯಃ॥ 14-92-48 (95136) ಪಿತೄಣಾತ್ತಾರಯತಿ ಪುತ್ರ ಇತ್ಯನುಶುಶ್ರುಮ। ಪುತ್ರಪೌತ್ರೈಶ್ಚ ನಿಯತಂ ಸಾದುಲೋಕಾನುಪಾಶ್ನುತೇ॥ 14-92-49 (95137) ಶ್ವಶುರ ಉವಾಚ। 14-92-50x (7928) ವಾತಾತಪವಿಶೀರ್ಣಾಂಗೀಂ ತ್ವಾಂ ವಿವರ್ಣಾಂ ನಿರೀಕ್ಷ್ಯ ವೈ। ಕರ್ಶಿತಾಂ ಸುವ್ರತಾಚಾರೇ ಕ್ಷುಧಾವಿಹ್ವಲಚೇತಸಂ॥ 14-92-50 (95138) ಕಥಂ ಸಕ್ತೂನ್ಗ್ರಹೀಷ್ಯಾಮಿ ಭೂತ್ವಾ ಧರ್ಮೋಪಘಾತಕಃ। ಕಲ್ಯಾಣವೃತ್ತೇ ಕಲ್ಯಾಣಿ ನೈವ ತ್ವಂ ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ॥ 14-92-51 (95139) ಷಷ್ಠೇ ಕಾಲೇ ವ್ರತವತೀಂ ಶೌಚಶೀಲತಪೋನ್ವಿತಾಂ। ಕೃಚ್ಛ್ರವೃತ್ತಿಂ ನಿರಾಹಾರಾಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ತ್ವಾಂ ಕಥಂ ಶುಭೇ॥ 14-92-52 (95140) ಬಾಲಾ ಕ್ಷುಧಾರ್ತಾ ನಾರೀ ಚ ರಕ್ಷ್ಯಾ ತ್ವಂ ಸತತಂ ಮಯಾ। ಉಪವಾಸಪರಿಶ್ರಾಂತಾ ತ್ವಂ ಹಿ ಬಾಂಧವನಂದಿನೀ॥ 14-92-53 (95141) ಸ್ನುಷೋವಾಚ। 14-92-54x (7929) ಗುರೋರ್ಮಮ ಗುರುಸ್ತ್ವಂ ವೈ ಯತೋ ದೈವತದೈವತಂ। ದೇವಾತಿದೇವಸ್ತಸ್ಮಾತ್ತ್ವಂ ಸಕ್ತೂನಾದತ್ಸ್ವ ಮೇ ಪ್ರಭೋ॥ 14-92-54 (95142) ದೇಹಃ ಪ್ರಾಣಶ್ಚ ಧರ್ಮಶ್ಚ ಶುಶ್ರೂಷಾರ್ಥಮಿದಂ ಗುರೋಃ। ತವ ವಿಪ್ರ ಪ್ರಸಾದೇನ ಲೋಕಾನ್ಪ್ರಾಪ್ಸ್ಯಾಮಹೇ ಶುಭಾನ್॥ 14-92-55 (95143) ಅವೇಕ್ಷ್ಯಾ ಇತಿ ಕೃತ್ವಾಽಹಂ ದೃಢಭಕ್ತೇತಿ ವಾ ದ್ವಿಜ। ಚಿಂತ್ಯಾ ಮಮೇಯಮಿತಿ ವಾ ಸಕ್ತೂನಾದಾನುಮರ್ಹಸಿ॥ 14-92-56 (95144) ಶ್ವಶುರ ಉವಾಚ। 14-92-57x (7930) ಅನೇನ ನಿತ್ಯಂ ಸಾಧ್ವೀ ತ್ವಂ ಶೀಲವೃತ್ತೇನ ಶೋಭಸೇ। ಯಾ ತ್ವಂ ಧರ್ಮವ್ರತೋಪೇತಾ ಗುರುವೃತ್ತಿಮವೇಕ್ಷಸೇ॥ 14-92-57 (95145) ತಸ್ಮಾತ್ಸಕ್ತೂನ್ಗ್ರಹೀಷ್ಯಾಮಿ ವಧು ನಾರ್ಹಸಿ ವಂಚನಾಂ। ಗಣಯಿತ್ವಾ ಮಹಾಭಾಗೇ ತ್ವಾಂ ಹಿ ಧರ್ಮಭೃತಾಂ ವರೇ॥ 14-92-58 (95146) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ತಾನುಪಾದಾಯ ಸಕ್ತೂನ್ಪ್ರಾದಾದ್ದ್ವಿಜಾತಯೇ। ತತಸ್ತುಷ್ಟೋಽಭವದ್ವಿಪ್ರಸ್ತಸ್ಯ ಸಾಧೋರ್ಮಹಾತ್ಮನಃ॥ 14-92-59 (95147) ಪ್ರೀತಾತ್ಮಾ ಸ ತು ತಂ ವಾಕ್ಯಮಿದಮಾಹ ದ್ವಿಜರ್ಷಭಂ। ವಾಗ್ಮೀ ತದಾ ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಟೋ ಧರ್ಮಃ ಪುರುಷವಿಗ್ರಹಃ॥ 14-92-60 (95148) ಶುದ್ಧೇನಿ ತವ ದಾನೇನ ನ್ಯಾಯೋಪಾತ್ತೇನ ಧರ್ಮತಃ। ಯಥಾಶಕ್ತಿ ವಿಸೃಷ್ಟೇನ ಪ್ರೀತೋಸ್ಮಿ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ॥ 14-92-61 (95149) ಅಹೋ ದಾನಂ ಘುಷ್ಯತೇ ತೇ ಸ್ವರ್ಗೇ ಸ್ವರ್ಗನಿವಾಸಿಭಿಃ। ಗಗನಾತ್ಪುಷ್ಪವರ್ಷಂ ಚ ಪಶ್ಯೇದಂ ಪತಿತಂ ಭುವಿ॥ 14-92-62 (95150) ಸುರರ್ಷಿದೇವಗಂಧರ್ವಾ ಯೇ ಚ ದೇವಪುರಃಸರಾಃ। ಸ್ತುವಂತೋ ದೇವದೂತಾಶ್ಚ ಸ್ಥಿತಾ ದಾನೇನ ವಿಸ್ಮಿತಾಃ॥ 14-92-63 (95151) ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಯೋ ವಿಮಾನಸ್ಥಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಚರಶ್ಚ ಯೇ। ಕಾಂಕ್ಷಂತೇ ದರ್ಶನಂ ತುಭ್ಯಂ ದಿವಂ ವ್ರಜ ದ್ವಿಜರ್ಷಭ॥ 14-92-64 (95152) ಪಿತೃಲೋಕಗತಾಃ ಸರ್ವೇ ತಾರಿತಾಃ ಪಿತರಸ್ತ್ವಯಾ। ಅನಾಗತಾಶ್ಚ ಬಹವಃ ಸುಬಹೂನಿ ಯುಗಾನ್ಯುತ॥ 14-92-65 (95153) ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯೇಣ ದಾನೇನ ಯಜ್ಞೇನಿ ತಪಸಾ ತಥಾ। ಅಗಹ್ವರೇಣ ಧರ್ಮೇಣ ತಸ್ಮಾದ್ಗಚ್ಚ ದಿವಂ ದ್ವಿಜ॥ 14-92-66 (95154) ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಪರಯಾ ಯರತ್ವಂ ತಪಶ್ಚರಸಿ ಸುವ್ರತ। ತಸ್ಮಾದ್ದೇವಾಸ್ತವಾನೇನ ಪ್ರೀತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸತ್ತಮ॥ 14-92-67 (95155) ಸರ್ವಮೇತದ್ಧಿ ಯಸ್ಮಾತ್ತೇ ದತ್ತಂ ಶುದ್ಧೇನ ಚೇತಸಾ। ಕೃಚ್ಛ್ರಕಾಲೇ ತತಃ ಸ್ವರ್ಗೋ ವಿಜಿತಃ ಕರ್ಮಣಾ ತ್ವಯಾ॥ 14-92-68 (95156) ಕ್ಷುಧಾ ನಿರ್ಣುದತಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಂ ಧರ್ಮಬುದ್ಧಿಂ ವ್ಯಪೋಹತಿ। ಕ್ಷುಧಾಪರಿಗತಜ್ಞಾನೋ ಧೃತಿಂ ತ್ಯಜತಿ ಚೈವ ಹ॥ 14-92-69 (95157) ಬುಭುಕ್ಷಾಂ ಜಯತೇ ಯಸ್ತು ಸ ಸ್ವರ್ಗಂ ಜಯತೇ ಧ್ರುವಂ। ಯದಾ ದಾನರುಚಿಃ ಸ್ಯಾದ್ವೈ ತದಾ ಧರ್ಮೋ ನ ಸೀದತಿ॥ 14-92-70 (95158) ಅನವೇಕ್ಷ್ಯ ಸುತಸ್ನೇಹಂ ಕಲತ್ರಸ್ನೇಹಮೇವ ಚ। ಧರ್ಮಮೇವ ಗುರಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ತೃಷ್ಣಾ ನ ಗಣಿತಾ ತ್ವಯಾ॥ 14-92-71 (95159) ದ್ರವ್ಯಾಗಮೋ ನೃಣಾಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮಃ ಪಾತ್ರೇ ದಾನಂ ತತಃ ಪರಂ। ಕಾಲಃ ಪರತರೋ ದಾನಾಚ್ಛ್ರದ್ಧಾ ಚೈವ ತತಃ ಪರಾ॥ 14-92-72 (95160) ಸ್ವರ್ಗದ್ವಾರಂ ಸುಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಹಿ ನರೈರ್ಮಾಹಾನ್ನಿ ದೃಶ್ಯತೇ। ಸಂಗರ್ಗಲಂ ಲೋಭಕೀಲಂ ರಾಗಗುಪ್ತಂ ದುರಾಸದಂ॥ 14-92-73 (95161) ತಂ ತು ಪಶ್ಯಂತಿ ಪುರುಷಾ ಜಿತದಕ್ರೋಧಾ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾಃ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಸ್ತಪಸಾ ಯುಕ್ತಾ ಯಥಾಶಕ್ತಿ ಪ್ರದಾಯಿನಃ॥ 14-92-74 (95162) ಸಹಸ್ರಶಕ್ತಿಶ್ಚ ಶತಂ ಶತಶಕ್ತಿರ್ದಶಾಪಿ ಚ। ದದ್ಯಾದಪಶ್ಚ ಯಃ ಶಕ್ತ್ಯಾ ಸರ್ವೇ ತುಲ್ಯಫಲಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ॥ 14-92-75 (95163) ರಂತಿದೇವೋ ಹಿ ನೃಪತಿರಪಃ ಪ್ರಾದಾದಕಿಂಚನಃ। ಶುದ್ಧೇನ ಮನಸಾ ವಿಪ್ರ ನಾಕಪೃಷ್ಠಂ ತತೋ ಗತಃ॥ 14-92-76 (95164) ನ ಧರ್ಮಃ ಪ್ರೀಯತೇ ತಾತ ದಾನೈರ್ದತ್ತೈರ್ಮಹಾಫಲೈಃ। ನ್ಯಾಯಲಬ್ಧೈರ್ಯಥಾ ಸೂಕ್ಷ್ಮೈಃ ಶ್ರುದ್ಧಾಪೂತೈಃ ಸ ತುಷ್ಯತಿ॥ 14-92-77 (95165) ಗೋಪ್ರದಾನಸಹಸ್ರಾಣಿ ದ್ವಿಜೇಭ್ಯೋಽದಾನ್ನೃಗೋ ನೃಪಃ। ಏಕಾಂ ದತ್ತ್ವಾ ಸ ಪಾರಕ್ಯಾಂ ನರಕಂ ಸಮಪದ್ಯತ॥ 14-92-78 (95166) ಆತ್ಮಮಾಂಸಪ್ರದಾನೇನ ಶಿಬೋರೌಶೀನರೋ ನೃಪಃ। ಪ್ರಾಪ್ಯ ಪುಣ್ಯಕೃತಾಂʼಲ್ಲೋಕಾನ್ಮೋದತ ದಿವಿ ಸುವ್ರತಃ॥ 14-92-79 (95167) ವಿಭವೇನ ನೃಣಾಂ ಪುಣ್ಯಂ ಯಚ್ಛತ್ತ್ಯಾ ಸ್ವಾರ್ಜಿತಂ ನ ತತ್। ನ ಯಜ್ಞೈರ್ವಿವಿಧೈರ್ವಿಪ್ರ ಯಥಾನ್ಯಾಯೇನ ಸಂಚಿತೈಃ॥ 14-92-80 (95168) ಕ್ರೋಧಾದ್ದಾನಫಲಂ ಹಂತಿ ಲೋಭಾತ್ಸ್ವರ್ಗಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ನ್ಯಾಯವೃತ್ತಿರ್ಹಿ ತಪಸಾ ದಾನವಿತ್ಸ್ವರ್ಗಮಶ್ನುತೇ॥ 14-92-81 (95169) ನ ರಾಜಸೂಯೈರ್ಬಹುಭಿರಿಷ್ಟಾ ವಿಪುಲದಕ್ಷಿಣೈಃ॥ ನ ಚಾಶ್ವಮೇಧೈರ್ಬಹುಭಿಃ ಫಲಂ ಸಮಮಿದಂ ತವ॥ 14-92-82 (95170) ಸಕ್ತುಪ್ರಸ್ಥೇನ ವಿಜಿತೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಸ್ತ್ವಯಾಽಕ್ಷಯಃ। ವಿರಜೋ ಬ್ರಹ್ಮಸದನಂ ಗಚ್ಛ ವಿಪ್ರ ಯತಾಸುಖಂ॥ 14-92-83 (95171) ಸರ್ವೇಷಾಂ ವೋ ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಠ ದಿವ್ಯಂ ಯಾನಮುಪಸ್ಥಿತಂ। ಆರೋಹತ ಯಥಾಕಾಮಂ ಧರ್ಮೋಸ್ಮಿ ದ್ವಿಜ ಪಶ್ಯ ಮಾಂ॥ 14-92-84 (95172) ಬಾಧಿತೋ ಹಿ ತ್ವಯಾ ದೇಹೋ ಲೋಕೇ ಕೀರ್ತಿಃ ಸ್ಥಿರಾ ಚ ತೇ। ಸಭಾರ್ಯಃ ಸಹಪುತ್ರಶ್ಚ ಸಸ್ನುಷಶ್ಚ ದಿವಂ ವ್ರಜ॥ 14-92-85 (95173) ಇತ್ಯುಕ್ತವಾಕ್ಯೇ ಧರ್ಮೇ ತು ಯಾನಮಾರುದ್ಯ ಸ ದ್ವಿಜಃ। ಸದಾರಃ ಸಸುತಶ್ಚೈವ ಸಸ್ನುಷಶ್ಚ ದಿವಂ ಗತಃ॥ 14-92-86 (95174) ತಸ್ಮಿನ್ವಿಪರೇ ಗತೇ ಸ್ವರ್ಗಂ ಸಸುತೇ ಸಸ್ನುಷೇ ತದಾ। ಭಾರ್ಯಾಚತುರ್ಥೇ ಧರ್ಮಜ್ಞೇ ತತೋಽಹಂ ನಿಃಸೃತೋ ಬಿಲಾತ್॥ 14-92-87 (95175) ತತಸ್ತು ಸಕ್ತುಗಂಧೇನ ಕ್ಲೇದೇನ ಸಲಿಲಸ್ಯ ಚ। ದಿವ್ಯಪುಷ್ಪವಿಮರ್ದಾಚ್ಚ ಸಾಧೋರ್ದಾನಲವೈಶ್ಚ ತೈಃ॥ 14-92-88 (95176) ವಿಪ್ರಸ್ಯ ತಪಸಾ ತಸ್ಯ ಶಿರೋ ಮೇ ಕಾಂಚನೀಕೃತಂ। ತಸ್ಯ ಸತ್ಯಾಭಿಸಂಧಸ್ಯ ಸಕ್ತುದಾನೇನ ಚೈವ ಹ॥ 14-92-89 (95177) ಶರೀರಾರ್ಧಂ ಚ ಮೇ ವಿಪ್ರಾಃ ಶಾತಕುಂಭಮಯಂ ಕೃತಂ। ಪಶ್ಯತೇಮಂ ಸುವಿಪುಲಂ ತಪಸಾ ತಸ್ಯ ಧೀಮತಃ॥ 14-92-90 (95178) ಕಥಮೇವಂವಿಧಂ ಸ್ಯಾದ್ವೈ ಪಾರ್ಶ್ವಮನ್ಯದಿತಿ ದ್ವಿಜಾಃ। ತಪೋವನಾನಿ ಯಜ್ಞಾಂಶ್ಚ ಹೃಷ್ಟೋಽಭ್ಯೋಮಿ ಪುನಃ ಪುನಃ। 14-92-91 (95179) ಯಜ್ಞಂ ತ್ವಹಮಿಮಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ರುರುರಾಜಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ಆಶಯಾ ಪರಯಾ ಪ್ರಾಪ್ತೋ ನ ಚಾಹಂ ಕಾಂಚನೀಕೃತಃ॥ 14-92-92 (95180) ತತೋ ಮಯೋಕ್ತಂ ತದ್ವಾಕ್ಯಂ ಪ್ರಹಸ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ್ಷಭಾಃ। ಸಕ್ತುಪ್ರಸ್ಥೇನ ಯಜ್ಞೋಽಯಂ ಸಂಮಿತೋ ನೇತಿ ಸರ್ವಥಾ॥ 14-92-93 (95181) ಸಕ್ತುಪ್ರಸ್ಥಲವೈಸ್ತೈರ್ಹಿ ತದಾಽಹಂ ಕಾಂಚನೀಕೃತಃ। ನ ಹಿ ಯಜ್ಞೋ ಮಹಾನೇಷ ಸದೃಶಸ್ತೈರ್ಮತೋ ಮಮ॥ 14-92-94 (95182) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ನಕುಲಃ ಸರ್ವಾನ್ಯಜ್ಞೇ ದ್ವಿಜವರಾಂಸ್ತದಾ। ಜಗಾಮಾದರ್ಸನಂ ತೇಷಾಂ ವಿಪ್ರಾಸ್ತೇ ಚ ಯಯುರ್ಗೃಹಾನ್॥ 14-92-95 (95183) ಏತತ್ತೇ ಸರ್ವಮಾಖ್ಯಾತಂ ಮಯಾ ಪರಪುರಂಜಯ। ಯದಾಶ್ಚರ್ಯಮಭೂತ್ತತ್ರ ವಾಚಿಮೇಧೇ ಮಹಾಕ್ರತೌ॥ 14-92-96 (95184) ನ ವಿಸ್ಮಯಸ್ತೇ ನೃಪತೇ ಯಜ್ಞೇ ಕಾರ್ಯಃ ಕಥಂಚನ। ಋಷಿಕೋಟಿಸಹಸ್ರಾಣಿ ತಪೋಭಿರ್ಯೇ ದಿವಂ ಗತಾಃ॥ 14-92-97 (95185) ಅದ್ರೋಹಃ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಸಂತೋಷಃ ಶೀಲಮಾರ್ಜವಂ। ತಪೋ ದಮಶ್ಚ ಸತ್ಯಂ ಚ ಪ್ರದಾನಂ ಚೇತಿ ಸಂಮಿತಂ॥ ॥ 14-92-98 (95186) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ದ್ವಿನವತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 92 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-92-2 ಕಪೋತವದೇಕೈಕಂ ಕಣಮಾದತ್ತೇ ಸ ಕಾಪೋತಿಃ॥ 7-92-8 ಉಂಛಂ ಕಣಶ ಆದಾನಂ ಕರ್ತುಮಿತಿ ಶೇಷಃ। ಶುಕ್ಲಸ್ಯ ಜ್ಯೇಷ್ಠಸ್ಯ ಪಕ್ಷೇ॥ 7-92-56 ಅವೇಕ್ಷ್ಯಾ ಪಾಲನೀಯಾ। ಚಿಂತ್ಯಾ ಪರೀಕ್ಷಣೀಯಾ॥ 7-92-58 ಹೇ ವರೇ ಶ್ರೇಷ್ಠೇ ಮಹಾಭಾಗೇ ತ್ವಾಂ ಧರ್ಮಭೃತಾಂ ಮಧ್ಯೇ ಗಣಯಿತ್ವಾ ಸಕ್ತೂನ್ ಗ್ರಹೀಷ್ಯಾಮೀತ್ಯನ್ವಯಃ॥ 7-92-84 ತಾರಿತೋ ಹಿ ತ್ವಯೇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 093

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.93. ಅಧ್ಯಾಯಃ 093

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಜನಮೇಜಯೇನ ನಕುಲೇನ ಯಜ್ಞನಿಂದಾಕಾರಣಂ ಪೃಷ್ಟೇನ ವೈಶಂಪಾಯನೇನ ತಂಪ್ರತಿ ಸತ್ಯದಾನತಪೋಭಿರೇವ ಸ್ವರ್ಗಾದಿಸಿದ್ಧೌ ಪಶುಹಿಂಸಾಹೇತುಯಜ್ಞಸ್ಯ ನಾತಿಪ್ರಶಸ್ತತರತ್ವಮಿತಿ ನಕುಲಾಭಿಪ್ರಾಯವರ್ಣನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಜನಮೇಜಯ ಉವಾಚ। ಯಜ್ಞೇ ಸಕ್ತಾ ನೃಪತಯಸ್ತಪಃಸಕಾ ಮಹರ್ಷಯಃ। ಶಾಂತಿವ್ಯವಸ್ಥಿತಾ ವಿಪ್ರಾಃ ಶಮೇ ದಮ ಇತಿ ಪ್ರಭೋ॥ 14-93-1 (95187) ತಸ್ಮಾದ್ಯಜ್ಞಫಲೈಸ್ತುಲ್ಯಂ ನ ಕಿಂಚಿದಿಹ ದೃಶ್ಯತೇ। ಇತಿ ಮೇ ವರ್ತತೇ ಬುದ್ಧಿಸ್ತಥಾ ಚೈತದಸಂಶಯಂ॥ 14-93-2 (95188) ಯಜ್ಞೈರಿಷ್ಟ್ವಾ ತು ಬಹವೋ ರಾಜಾನೋ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ। ಇಹ ಕೀರ್ತಿ ಪರಾಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಪ್ರೇತ್ಯ ಸ್ವರ್ಗಮಿತೋ ಗತಾಃ॥ 14-93-3 (95189) ದೇವರಾಜಃ ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷಃ ಕ್ರತುಭಿರ್ಭೂರಿದಕ್ಷಿಣೈಃ। ದೇವರಾಜ್ಯಂ ಮಹಾತೇಜಾಃಕ ಪ್ರಾಪ್ತವಾನಖಿಲಂ ವಿಭುಃ॥ 14-93-4 (95190) ಅತೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೋ ರಾಜಾ ಭೀಮಾರ್ಜುನಪುರಃಸರಃ। ಸದೃಶೋ ದೇವರಾಜೇನ ಸಮೃದ್ಧ್ಯಾ ವಿಕ್ರಮೇಣ ಚ॥ 14-93-5 (95191) ಅಥ ಕಸ್ಮಾತ್ಸ ನಕುಲೋ ಗರ್ಹಯಾಮಾಸ ತಂ ಕ್ರತುಂ। ಅಶ್ವಮೇಧಂ ಮಹಾಯಜ್ಞಂ ರಾಜ್ಞಸ್ತಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ॥ 14-93-6 (95192) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-93-7x (7931) ಯಜ್ಞಸ್ಯ ವಿಧಿಮಗ್ರ್ಯಂ ವೈ ಫಲಂ ಚಾಪಿ ನರಾಧಿಪ। ಗದತಃ ಶೃಣು ಮೇ ರಾಜನ್ಯಥಾವದಿಹ ಭಾರತ॥ 14-93-7 (95193) ಪುರಾ ಶಕ್ರಸ್ಯ ಯಜತಃ ಸರ್ವ ಊಚುರ್ಮಹರ್ಷಯಃ। ಋತ್ವಿಕ್ಷು ಕರ್ಮವ್ಯಗ್ರೇಷು ವಿತತೇ ಯಜ್ಞಕರ್ಮಣಿ॥ 14-93-8 (95194) ಹೂಯಮಾನೇ ತಥಾ ವಹ್ನೌ ಹೋತ್ರಾ ಗುಣಸಮನ್ವಿತೇ। ದೇವಷ್ವಾಹೂಯಮಾನೇಷು ಸ್ಥಿತೇಷು ಪರಮರ್ಷಿಷು॥ 14-93-9 (95195) ಸುಪ್ರತೀತೈಸ್ತಥಾ ವಿಪ್ರೈಃ ಸ್ವಾಗಮೈಃ ಸುಸ್ವರೈರ್ನೃಪ। ಅಶ್ರಾಂತೈಶ್ಚಾಪಿ ಲಘುಭಿರಧ್ವರ್ಯುವೃಷಭೈಸ್ತಥಾ॥ 14-93-10 (95196) ಆಲಂಭಸಮಯೇ ತಸ್ಮಿನ್ಗೃಹೀತೇಷು ಪಶುಷ್ವಥ। ಮಹರ್ಷಯೋ ಮಹಾರಾಜ ಬಭೂವುಃ ಕೃಪಯಾಽನ್ವಿತಾಃ॥ 14-93-11 (95197) ತತೋ ದೀನಾನ್ಪಶೂಂದೃಷ್ಟ್ವಾ ಋಷಯಸ್ತೇ ತಪೋಧನಾಃ। ಊಚುಃ ಶಕ್ರಂ ಸಮಾಗಂಯ ನಾಯಂ ಯಜ್ಞವಿಧಿಃ ಶುಭಃ॥ 14-93-12 (95198) ಅಪರಿಜ್ಞಾನಮೇತತ್ತೇ ಮಹಾಂತಂ ಧರ್ಮಮಿಚ್ಛತಃ। ಸಂತಿ ಯಜ್ಞೇ ಬಹುಗುಣಾ ವಿಧಿದೃಷ್ಟಾಃ ಪುರಂದರ॥ 14-93-13 (95199) ಧರ್ಮೋಪಘಾತಕಸ್ತ್ವೇಷ ಸಮಾರಂಭಸ್ತವ ಪ್ರಭೋ। ನಾಯಂ ಧರ್ಮಕೃತೋ ಯಜ್ಞೋ ನ ಹಿಂಸಾ ಧರ್ಮ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-93-14 (95200) ಆಗಮೇನೈವ ತೇ ಯಜ್ಞಂ ಕುರ್ವಂತು ಯದಿ ಚೇಚ್ಛಸಿ। ವಿಧಿದೃಷ್ಟೇನ ಯಜ್ಞೇನ ಧರ್ಮಸ್ತೇ ಸುಮಹಾನ್ಭವೇತ್॥ 14-93-15 (95201) ಯಜ್ಞಂ ಬೀಜೈಃ ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷ ತ್ರಿವರ್ಷಪರಮೋಷಿತೇಃ। ಏಷ ಧರ್ಮೋ ಮಹಾಞ್ಶಕ್ರ ಚಿಂತಯಾನೋಸಿ ಗಂಯತೇ॥ 14-93-16 (95202) ಶತಕ್ರತುಸ್ತು ತದ್ವಾಕ್ಯಮೃಷಿಭಿಸ್ತತ್ತ್ವದರ್ಶಿಭಿಃ। ಉಕ್ತಂ ನ ಪ್ರತಿಜಗ್ರಾಹ ಮಾನಮೋಹವಶಂ ಗತಃ॥ 14-93-17 (95203) ತೇಷಾಂ ವಿವಾದಃ ಸುಮಹಾಞ್ಶಕ್ರಯಜ್ಞೇ ತಪಸ್ವಿನಾಂ। ಜಂಗಮೈಃ ಸ್ಥಾವರೈರ್ವಾಽಪಿ ಯಷ್ಟವ್ಯಮಿತಿ ಭಾರತ॥ 14-93-18 (95204) ತೇ ತು ಖಿನ್ನಾ ವಿವಾದೇನ ಋಷಯಸ್ತತ್ತ್ವದರ್ಶಿನಃ। ಅಭಿಸಂಧಾಯ ಶಕ್ರೇಣ ಪಪ್ರಚ್ಛುರ್ನೃಪತಿಂ ವಸುಂ॥ 14-93-19 (95205) ಧರ್ಮಸಂಶಯಮಾಪನ್ನಾನ್ಸತ್ಯಂ ಬ್ರೂಹಿ ಮಹಾಮತೇ। ಮಹಾಭಾಗ ಕಥಂ ಯಜ್ಞೇಷ್ವಾಗಮೋ ನೃಪಸತ್ತಮ। ಯಷ್ಟವ್ಯಂ ಪಶುಭಿರ್ಮೇಧ್ಯೈರಥೋ ಬೀಜೈರಜೈರಿತಿ॥ 14-93-20 (95206) ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ತು ವಸುಸ್ತೇಷಾಮವಿಚಾರ್ಯ ಬಲಾಬಲಂ। ಯಥೋಪನೀತೈರ್ಯಷ್ಟವ್ಯಮಿತಿ ಪ್ರೋವಾಚ ಪಾರ್ಥಿವಃ॥ 14-93-21 (95207) ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ಸ ನೃಪತಿಃ ಪ್ರವಿವೇಶ ರಸಾತಲಂ। ಉಕ್ತ್ವೇಹ ವಿತಥಂ ರಾಜಂಶ್ಚೇದೀನಾಮೀಶ್ವರಃ ಪ್ರಭುಃ॥ 14-93-22 (95208) ತಸ್ಮಾನ್ನಿ ವಾಚ್ಯಂ ಹ್ಯೇಕೇನ ಬಹುಜ್ಞೇನಾಪಿ ಸಂಶಯೇ। ಪ್ರಜಾಪತಿಮಪಾಹಾಯ ಸ್ವಯಂಭುವಮೃತೇ ಪ್ರಭುಂ॥ 14-93-23 (95209) ತೇನ ದತ್ತಾನಿ ದಾನಾನಿ ಪಾಪೇನಾಶುದ್ಧಬುದ್ಧಿನಾ। ತಾನಿ ಸರ್ವಾಣ್ಯನಾದೃತ್ಯ ನಶ್ಯಂತಿ ವಿಪುಲಾನ್ಯಪಿ॥ 14-93-24 (95210) ತಸ್ಯಾಧರ್ಮಪ್ರವೃತ್ತಸ್ಯ ಹಿಂಸಕಸ್ಯ ದುರಾತ್ಮನಃ। ದಾನೇನ ಕೀರ್ತಿರ್ಭವತಿ ನ ಪ್ರೇತ್ಯೇಹ ಚ ದುರ್ಮತೇಃ॥ 14-93-25 (95211) ಅನ್ಯಾಯೋಪಗತಂ ದ್ರವ್ಯಮಭೀಕ್ಷ್ಣಂ ಯೋ ಹ್ಯಪಂಡಿತಃ। ಧರ್ಮಾಭಿಕಾಂಕ್ಷೀ ತ್ಯಜತಿ ನ ಸ ಧರ್ಮಫಲಂ ಲಭೇತ್॥ 14-93-26 (95212) ಧರ್ಮವೈತಂಸಿಕೋ ಯಸ್ತು ಪಾಪಾತ್ಮಾ ಪುರುಷಾಧಮಃ। ದದಾತಿ ದಾನಂ ವಿಪ್ರೇಭ್ಯೋ ಲೋಕವಿಶ್ವಾಸಕಾರಣಂ॥ 14-93-27 (95213) ಪಾಪೇನ ಕರ್ಮಣಾ ವಿಪ್ರೋ ಧನಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ನಿರಂಕುಶಃ। ರಾಗಮೋಹಾನ್ವಿತಃ ಸೋಂತೇ ಕಲುಷಾಂ ಗತಿಮಶ್ನುತೇ॥ 14-93-28 (95214) ಅಪಿ ಸಂಚಯಬುದ್ಧಿರ್ಹಿ ಲೋಭಮೋಹವಶಂ ಗತಃ। ಯಜ್ಞಂ ಕರೋತಿ ಭೂತಾನಿ ಪಾಪೇನಾಶುದ್ಧಬುದ್ಧಿನಾ॥ 14-93-29 (95215) ಏವಂ ಲಬ್ಧ್ವಾ ಧನಂ ಮೋಹಾದ್ಯೋ ಹಿ ದದ್ಯಾದ್ಯಜೇತ ವಾ। ನ ತಸ್ಯ ಸ ಫಲಂ ಪ್ರೇತ್ಯ ಭುಂಕ್ತೇ ಪಾಪಧನಾಗಮಾತ್॥ 14-93-30 (95216) ಉಂಛಂ ಮೂಲಂ ಫಲಂ ಶಾಕಮುದಪಾತ್ರಂ ತಪೋಧನಾಃ। ದಾನಂ ವಿಭವತೋ ದತ್ತ್ವಾ ನರಾಃ ಸ್ವರ್ಯಾಂತಿ ಧಾರ್ಮಿಕಾಃ॥ 14-93-31 (95217) ಏಷ ಧರ್ಮೋ ಮಹಾಯೋಗೋ ದಾನಂ ಭೂತದಯಾ ತಥಾ। ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ತಥಾ ಸತ್ಯಮನುಕ್ರೋಶೋ ಧೃತಿಃ ಕ್ಷಮಾ॥ 14-93-32 (95218) ಸನಾತನಸ್ಯ ಧರ್ಮಸ್ಯ ಫಲಮೇತತ್ಸನಾತನಂ। ಶ್ರೂಯಂತೇ ಹಿ ಪುರಾವೃತ್ತಾ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಾದಯೋ ನೃಪಾಃ॥ 14-93-33 (95219) ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರೋಸಿತಶ್ಚೈವಂ ಜನಸಶ್ಚ ಮಹೀಪತಿಃ। ಕಕ್ಷಸೇನಾರ್ಷ್ಟಿಸೇನೌ ಚ ಸಿಂಧುದ್ವೀಪಶ್ಚ ಪಾರ್ಥಿವಃ॥ 14-93-34 (95220) ಏತೇ ಚಾನ್ಯೇ ಚ ಬಹವಃ ಸಿದ್ಧಿಂ ಪರಮಿಕಾಂ ಗತಾಃ। ನೃಪಾಃ ಸತ್ಯೈಶ್ಚ ದಾನೈಶ್ಚ ನ್ಯಾಯಲಬ್ಧೈಸ್ತಪೋಧನಾಃ॥ 14-93-35 (95221) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾ ವೈಶ್ಯಾಃ ಶೂದ್ರಾ ಯೇ ಚಾಶ್ರಿತಾಸ್ತಪಃ। ದಾನಧರ್ಮಾಗ್ನಿನಾ ಶುದ್ಧಾಸ್ತೇ ಸ್ವರ್ಗಂ ಯಾಂತಿ ಭಾರತ॥ 14-93-36 (95222) ॥ ಇತೀ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ತ್ರಿನವತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 93 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-93-13 ನಹಿ ಯಜ್ಞೇ ಪಶುಗಣಾಃ ಇತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥ 7-93-16 ತ್ರಿವರ್ಷಪರಮೋಷಿತೈಃ ಪುರಾಣೈಃ॥ 7-93-20 ಬೀಜೈ ರಸೈರಿತಿ ಝ. ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 094

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.94. ಅಧ್ಯಾಯಃ 094

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ವೈಶಂಪಾಯನೇನ ಜನಮೇಜಯಂಪ್ರತಿ ಪಶುಹಿಂಸಾಂ ವಿನೈವ ಧ್ಯಾನದಾನಾದಿಭಿರೇವ ಯಜ್ಞಫಲಸಂಸಿದ್ಧೌ ದೃಷ್ಟಾಂತತಯಾಽಗಸ್ತ್ಯಯಜ್ಞಪ್ರಕಾರಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಜನಮೇಜಯ ಉವಾಚ। ಧರ್ಮಾಗತೇನ ತ್ಯಾಗೇನ ಭಗವನ್ಸರ್ವಮಸ್ತಿ ಚೇತ್। ಏತನ್ಮೇ ಸರ್ವಮಾಚಕ್ಷ್ವ ಕುಶಲೋ ಹ್ಯಸಿ ಭಾಷಿತುಂ॥ 14-94-1 (95223) ತಸ್ಯೋಂಛವೃತ್ತೇರ್ಯದ್ವೃತ್ತಂ ಸಕ್ತುದಾನೇ ಫಲಂ ಮಹತ್। ಕಥಿತಂ ತು ಮಮ ಬ್ರಹ್ಮಂಸ್ತಥ್ಯಮೇತದಸಂಶಯಂ॥ 14-94-2 (95224) ಕಥಂ ಹಿ ಸರ್ವಯಜ್ಞೇಷು ನಿಶ್ಚಯಃ ಪರಮೋ ಭವೇತ್। ಏತದರ್ಹಸಿ ಮೇ ವಕ್ತುಂ ನಿಖಿಲೇನ ದ್ವಿಜರ್ಷಭ॥ 14-94-3 (95225) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-94-4x (7932) ಅತ್ರಾಪ್ಯುದಾಹರಂತೀಮಮಿತಿಹಾಸಂ ಪುರಾತನಂ। ಅಗಸ್ತ್ಯಸ್ಯ ಮಹಾಯಜ್ಞೇ ಪುರಾವೃತ್ತಮರಿಂದಮ॥ 14-94-4 (95226) ಪುರಾಽಗಸ್ತ್ಯೋ ಮಹಾತೇಜಾ ದೀಕ್ಷಾಂ ದ್ವಾದಶವಾರ್ಷಿಕೀಂ। ಪ್ರವಿವೇಶ ಮಹಾರಾಜ ಸರ್ವಭೂತಹಿತೇ ರತಃ॥ 14-94-5 (95227) ತತ್ರಾಗ್ನಿಕಲ್ಪಾ ಹೋತಾರ ಆಸನ್ಸತ್ರೇ ಮಹಾತ್ಮನಃ। ಮೂಲಾಹಾರಾಃ ಫಲಾಹಾರಾಶ್ಚಾಶ್ಮಕುಟ್ಟಾ ಮರೀಚಿಪಾಃ॥ 14-94-6 (95228) ಪರಿಪೃಷ್ಟಿಕಾ ವೈಘಸಿಕಾಃ ಪ್ರಸಂಖ್ಯಾನಾಸ್ತಥೈವ ಚ। ಯತಯೋ ಭಿಕ್ಷವಶ್ಚಾತ್ರ ಬಭೂವುಃ ಪರ್ಯವಸ್ಥಿತಾಃ॥ 14-94-7 (95229) ಸರ್ವೇ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಧರ್ಮಾಣೋ ಜಿತಕ್ರೋಧಾ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾಃ। ದಮೇ ಸ್ಥಿತಾಶ್ಚ ಸರ್ವೇ ತೇ ಹಿಂಸಾದಂಭವಿವರ್ಜಿತಾಃ॥ 14-94-8 (95230) ವೃತ್ತೇ ಶುದ್ಧೇ ಸ್ಥಿತಾ ನಿತ್ಯಮಿಂದ್ರಿಯೈಶ್ಚಾಪ್ಯಬಾಧಿತಾಃ। ಉಪಾತಿಷ್ಠಂತ ತಂ ಯಜ್ಞಂ ಯಜಂತಸ್ತೇ ಮಹರ್ಷಯಃ॥ 14-94-9 (95231) ಯಥಾಶಕ್ತ್ಯಾ ಭಗವತಾ ತದನ್ನಂ ಸಮುಪಾರ್ಜಿತಂ। ತಸ್ಮಿನ್ಸತ್ರೇ ತು ಯದ್ವೃತ್ತಂ ಯದ್ಯೋಗ್ಯಂ ಚ ತದಾಽಭವತ್॥ 14-94-10 (95232) ತಥಾ ಹ್ಯನೇಕೈರ್ಮುನಿಭಿರ್ಮಹಾಂತಃ ಕ್ರತವಃ ಕೃತಾಃ। ಏವಂವಿಧೇ ತ್ವಗಸ್ತ್ಯಸ್ಯ ವರ್ತಮಾನೇ ತಥಾಽಧ್ವರೇ। ನ ವವರ್ಷ ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷಸ್ತದಾ ಭರತಸತ್ತಮ॥ 14-94-11 (95233) ತತಃ ಕರ್ಮಾಂತರೇ ರಾಜನ್ನಗಸ್ತ್ಯಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ। ಕಥೇಯಮಭಿನಿರ್ವೃತ್ತಾ ಮುನೀನಾಂ ಭಾವಿತಾತ್ಮನಾಂ॥ 14-94-12 (95234) ಅಗಸ್ತ್ಯೋ ಯಜಮಾನೋಸೌ ದದಾತ್ಯನ್ನಂ ವಿಮತ್ಸರಃ। ನ ಚ ವರ್ಷತಿ ಪರ್ಜನ್ಯಃ ಕಥಮನ್ನಂ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-94-13 (95235) ಸತ್ರಂ ಚೇದಂ ಮಹದ್ವಿಪ್ರಾ ಮುನೇರ್ದ್ವಾದಶವಾರ್ಷಿಕಂ। ನ ವರ್ಷಿಷ್ಯತಿ ದೇವಶ್ಚ ವರ್ಷಾಣ್ಯೇತಾನಿ ದ್ವಾದಶ॥ 14-94-14 (95236) ಏತದ್ಭವಂತಃ ಸಂಚಿಂತ್ಯ ಮಹರ್ಷೇರಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ಅಗಸ್ತ್ಯಸ್ಯಾತಿತಪಸಃ ಕರ್ತುಮರ್ಹಂತ್ಯನುಗ್ರಹಂ॥ 14-94-15 (95237) ಇತ್ಯೇವಮುಕ್ತೇ ವಚನೇ ತತೋಽಗಸ್ತ್ಯಃ ಪ್ರತಾಪವಾನ್। ಪ್ರೋವಾಚ ವಾಕ್ಯಂ ಸ ತದಾ ಪ್ರಸಾದ್ಯ ಶಿರಸಾ ಮುನೀನ್॥ 14-94-16 (95238) ಯದಿ ದ್ವಾದಶವರ್ಷಾಣಿ ನ ವರ್ಷಿಷ್ಯತಿ ವಾಸವಃ। ಚಿಂತಾಯಜ್ಞಂ ಕರಿಷ್ಯಾಮಿ ವಿಧಿರೇಷ ಸನಾತನಃ॥ 14-94-17 (95239) ಯದಿ ದ್ವಾದಶವರ್ಷಾಣಿ ನ ವರ್ಷಿಷ್ಯತಿ ವಾಸವಃ। ಸ್ಪರ್ಶಯಜ್ಞಂ ಕರಿಷ್ಯಾಮಿ ವಿಧಿರೇಷ ಸನಾತನಃ॥ 14-94-18 (95240) ಯದಿ ದ್ವಾದಶವರ್ಷಾಣಿ ನ ವರ್ಷಿಷ್ಯತಿ ವಾಸವಃ। ವ್ಯಾಯಾಮೇನಾಹರಿಷ್ಯಾಮಿ ಯಜ್ಞಾನೇತಾನ್ಯತವ್ರತಃ॥ 14-94-19 (95241) ಬೀಜಯಜ್ಞೋ ಮಯಾಽಯಂ ವೈ ಬಹುವರ್ಷಸಮಾಚಿತಃ। ಬೀಜೈರ್ಹಿತಂ ಕರಿಷ್ಯಾಮಿ ನಾತ್ರ ವಿಘ್ನೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-94-20 (95242) ನೇದಂ ಶಕ್ಯಂ ವೃಥಾ ಕರ್ತುಂ ಮಮ ಸತ್ರಂ ಕಥಂಚನ। ವರ್ಷಿಷ್ಯತೀಹ ವಾ ದೇವೋ ನವಾ ವರ್ಷಂ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-94-21 (95243) ಅಥವಾಽಭ್ಯರ್ಥನಾಮಿಂದ್ರೋ ನ ಕರಿಷ್ಯತಿ ಕಾಮತಃ। ಸ್ವಯಮಿಂದ್ರೋ ಭವಿಷ್ಯಾಮಿ ಜೀವಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಚ ಪ್ರಜಾಃ॥ 14-94-22 (95244) ಯೋ ಯದಾಹಾರಜಾತಶ್ಚ ಸ ತಥೈವ ಭವಿಷ್ಯತಿ। ವಿಶೇಷಂ ಚೈವ ಕರ್ತಾಸ್ಮಿ ಪುನಃ ಪುನರತೀವ ಹಿ॥ 14-94-23 (95245) ಅದ್ಯೇಹ ಸ್ವರ್ಣಮಭ್ಯೇತು ಯಚ್ಚಾನ್ಯದ್ವಸು ದುರ್ಲಭಂ। ತ್ರಿಷು ಲೋಕೇಷು ಯಚ್ಚಾಸ್ತಿ ತದಿಹಾಗಂಯತಾಂ ಸ್ವಯಂ॥ 14-94-24 (95246) ದಿವ್ಯಾಶ್ಚಾಪ್ಸರಸಾಂ ಸಂಘಾ ಗಂಧರ್ವಾಶ್ಚ ಸಕಿನ್ನರಾಃ। ವಿಶ್ವಾವಸುಶ್ಚ ಯೇ ಚಾನ್ಯೇ ತೇಽಪ್ಯುಪಾಸಂತು ಮೇ ಮಖಂ॥ 14-94-25 (95247) ಉತ್ತರೇಭ್ಯಃ ಕುರುಭ್ಯಶ್ಚ ಯತ್ಕಿಂಚಿದ್ವಸು ವಿದ್ಯತೇ। ಸರ್ವಂ ತದಿಹ ಯಜ್ಞೇಷು ಸ್ವಯಮೇವೋಪತಿಷ್ಠತು॥ 14-94-26 (95248) ಸ್ವರ್ಗಃ ಸ್ವರ್ಗಸದಶ್ಚೈವಕ ಧರ್ಮಶ್ಚ ಸ್ವಯಮೇವ ತು। ಇತ್ಯುಕ್ತೇ ಸರ್ವಮೇವೈತದಭವತ್ತಪಸಾ ಮುನೇಃ। ತಸ್ಯ ದೀಪ್ತಾಗ್ನಿಮಹಸಸ್ತ್ವಗಸ್ತ್ಯಸ್ಯಾತಿತೇಜಸಃ॥ 14-94-27 (95249) ತತಸ್ತೇ ಮುನಯೋ ಹೃಷ್ಟಾ ದದೃಶುಸ್ತಪಸೋ ಬಲಂ। ವಿಸ್ಮಿತಾ ವಚನಂ ಪ್ರಾಹುರಿದಂ ಸರ್ವೇ ಮಹಾರ್ಥವತ್॥ 14-94-28 (95250) ಪ್ರೀತಾಃ ಸ್ಮ ತವ ವಾಕ್ಯೇನ ನ ತ್ವಿಚ್ಛಾಮಸ್ತಪೋವನಂ। ತೈರೇವ ಯಜ್ಞೈಸ್ತುಷ್ಟಾಃ ಸ್ಯ ನ್ಯಾಯೇನೇಚ್ಛಾಮಹೇ ವಯಂ॥ 14-94-29 (95251) ಯಜ್ಞಂ ದೀಕ್ಷಾಂ ತಥಾ ಹೋಮಾನ್ಯಚ್ಚಾನ್ಯನ್ಮೃಗಯಾಮಹೇ। `ತಯೋಸ್ಸಂಧರ್ಷಿತೈರ್ಯಜ್ಞೈರ್ನಾನ್ಯತೋ ಮೃಗಯಾಮಹೇ॥' 14-94-30 (95252) ನ್ಯಾಯೇನೋಪಾರ್ಜಿತಾಹಾರಾಃ ಸ್ವಕರ್ಮಾಭಿರತಾ ವಯಂ। ವೇದಾಂಶ್ಚ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯೇಣ ನ್ಯಾಯತಃ ಪ್ರಾರ್ಥಯಾಮಹೇ॥ 14-94-31 (95253) ನ್ಯಾಯೇನೋತ್ತರಕಾಲಂ ಚ ಗೃಹೇಭ್ಯೋ ನಿಃಸೃತಾ ವಯಂ। ಧರ್ಮದೃಷ್ಟೈರ್ವಿಧಿದ್ವಾರೈಸ್ತಪಸ್ತಪ್ಸ್ಯಾಮಹೇ ವಯಂ॥ 14-94-32 (95254) ಭವತಃ ಸಂಯಗಿಷ್ಟಾ ತು ಬುದ್ಧಿರ್ಹಿಸಾವಿವರ್ಜಿತಾ। ಏತಾಮಹಿಂಸಾ ಯಜ್ಞೇಷು ಬ್ರೂಯಾಸ್ತ್ವಂ ಸತತಂ ಪ್ರಭೋ॥ 14-94-33 (95255) ಪ್ರೀತಾಸ್ತತೋ ಭವಿಷ್ಯಾಮೋ ವಯಂ ತು ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ। ವಿಸರ್ಜಿತಾಃ ಸಮಾಪ್ತೌ ಚ ಸತ್ರಾದಸ್ಮಾದ್ವ್ರಜಾಮಹೇ॥ 14-94-34 (95256) ತಥಾ ಕಥಯತಾಂ ತೇಷಾಂ ದೇವರಾಜಃ ಪುರಂದರಃ। ವವರ್ಷ ಸುಮಹಾತೇಜಾ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತಸ್ಯ ತಪೋಬಲಂ॥ 14-94-35 (95257) ಆಸಮಾಪ್ತೇಶ್ಚ ಯಜ್ಞಸ್ಯ ತಸ್ಯಾಮಿತಪರಾಕ್ರಮಃ। ನಿಕಾಮವರ್ಷೀ ಪರ್ಜನ್ಯೋ ಬಭೂವ ಜನಮೇಜಯ॥ 14-94-36 (95258) ಪ್ರಸಾದಯಾಮಾಸ ಚ ತಮಗಸ್ತ್ಯಂ ತ್ರಿದಶೇಶ್ವರಃ। ಸ್ವಯಮಭ್ಯೇತ್ಯ ರಾಜರ್ಷೇ ಪುರಸ್ಕೃತ್ಯ ಬೃಹಸ್ಪತಿಂ॥ 14-94-37 (95259) ತತೋ ಯಜ್ಞಸಮಾಪ್ತೌ ತಾನ್ವಿಸಸರ್ಜ ಮಹಾಮುನೀನ್। ಅಗಸ್ತ್ಯಃ ಪರಮಪ್ರೀತಃ ಪೂಜಯಿತ್ವಾ ಯಥಾವಿಧಿ॥ ॥ 14-94-38 (95260) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಿ ಚತುರ್ನವತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 94 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-94-6 ಮರೀಚಿಪಾಶ್ಚಂದ್ರಮರೀಚಿಪಾನಮಾತೃಪ್ತಾಃ॥ 7-94-7 ಪರಿಪೃಷ್ಟಂ ಚೇದೇವ ಗೃಹ್ಣಂತಿ ನಾನ್ಯಥಾ ಮೇ ಪರಿಪೃಷ್ಟಿಕಾಃ। ಪ್ರಸಂಖ್ಯಾನಾಸ್ತತ್ಕಾಲಮಾತ್ರಸಂಗ್ರಹಾಃ॥ 7-94-17 ಚಿಂತಾಯಜ್ಞಂ ಮಾನಸಂ ಯಜ್ಞಂ। ಸಂಕಲ್ಪಮಾತ್ರೇಣೈವ ದೇವಾನೃಷೀಶ್ಚ ತರ್ಪಯಿಷ್ಯಾಮೀತ್ಯರ್ಥ॥ 7-94-18 ಸ್ಪರ್ಶಯಜ್ಞಂ ಉಪಾಹೃತದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ವ್ಯಯಮಕೃತ್ವಾ ತತ್ಸ್ಪರ್ಶೇನೈವ ತಾಂಸ್ತರ್ಪಯಿಷ್ಯಾಮಿ। ಏವಂ ದೃಷ್ಟಿಯಜ್ಞೋಪಿ ಜ್ಞೇಯಃ॥ 7-94-19 ವ್ಯಾಯಾಮೇನ ಶರೀರಕ್ಲೇಶೇನ। ಧ್ಯೇಯಾತ್ಮನಾ ಹರಿಷ್ಯಾಮಿ ಹತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥ 7-94-29 ನ ತ್ವಿಚ್ಛಾಮಸ್ತಪೋವ್ಯಯಮಿತಿ ಝ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 095

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.95. ಅಧ್ಯಾಯಃ 095

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ವೈಶಂಪಾಯನೇನ ಜನಮೇಜಯಂಪ್ರತಿ ನಕುಲಸ್ಯ ನಿಜಸ್ವರೂಪಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ತಸ್ಯ ನಕುಲತ್ವಪ್ರಾಪ್ತಿವಿಮೋಕ್ಷಕಾರಣಾಭಿಧಾನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ನಮೇಜಯ ಉವಾಚ। ಕೋಸೌ ನಕುಲರೂಪೇಣ ಶಿರಸಾ ಕಾಂಚನೇನ ವೈ। ಪ್ರಾಹ ಮಾನುಷವದ್ವಾಚಮೇತತ್ಪೃಷ್ಟೋ ವದಸ್ವ ಮೇ॥ 14-95-1 (95261) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-95-2x (7933) ಏತತ್ಪೂರ್ವಂ ನ ಪೃಷ್ಟೋಽಹಂ ನ ಚಾಸ್ಮಾಭಿಃ ಪ್ರಭಾಷಿತಂ। ಶ್ರೂಯತಾಂ ನಕುಲೋ ಯೋಸೌ ಯಥಾ ವಾಕ್ತಸ್ಯ ಮಾನುಷೀ॥ 14-95-2 (95262) ಶ್ರಾದ್ಧಂ ಸಂಕಲ್ಪಯಾಮಾಸ ಜಮದಗ್ನಿಃ ಪುರಾ ಕಿಲ। ಹೋಮಧೇನುಸ್ತಮಾಗಾಚ್ಚ ಸ್ವಯಮೇವ ದುದೋಹ ತಾಂ॥ 14-95-3 (95263) ತತ್ಪಯಃ ಸ್ಥಪಯಾಮಾಸ ನವೇ ಭಾಂಡೇ ದೃಢೇ ಶುಚೌ। ಕ್ರೋಧೋ ನಕುಲರೂಪೇಣ ಪಿಠರಂ ಪರ್ಯಕರ್ಷಯತ್॥ 14-95-4 (95264) ಜಿಜ್ಞಾಸುಸ್ತಮೃಷಿಶ್ರೇಷ್ಟಂ ಕಿಂ ಕುರ್ಯಾದ್ವಿಪ್ರಿಯೇ ಕೃತೇ। ಇತಿ ಸಂಚಿಂತ್ಯ ದುರ್ಮೇಧಾ ಧರ್ಷಯಾಮಾಸ ತತ್ಪಯಃ॥ 14-95-5 (95265) ತಮಾಜ್ಞಾಯ ಮುನಿಃ ಕ್ರೋಧಂ ನೈವಾಸ್ಯ ಸ ಚುಕೋಪ ಹ। ಸ ತು ಕ್ರೋಧಸ್ತತೋ ರಾಜನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೀಂ ಮೂರ್ತಿಮಾಸ್ಥಿತಃ॥ 14-95-6 (95266) ಜಿತೋಸ್ಮೀತಿ ಭೃಗುಶ್ರೇಷ್ಠ ಭೃಗವೋ ಹ್ಯತಿರೋಷಣಾಃ। ಲೋಕೇ ಮಿಥ್ಯಾಪ್ರವಾದೋಯಂ ಯತ್ತ್ವಯಾಽಸ್ಮಿ ವಿನಿರ್ಜಿತಃ॥ 14-95-7 (95267) ವಶೇ ಸ್ಥಿತೋಽಹಂ ತ್ವಯ್ಯಹ್ಯ ಕ್ಷಮಾವತಿ ಮಹಾತ್ಮನಿ। ಬಿಭೇಮಿ ತಪಸಃ ಸಾಧೋ ಪ್ರಸಾದಂ ಕುರು ಮೇ ಪ್ರಭೋ॥ 14-95-8 (95268) ಜಮದಗ್ನಿರುವಾಚ। 14-95-9x (7934) ಸಾಕ್ಷಾದ್ದೃಷ್ಟೋಸಿ ಮೇ ಕ್ರಧ ಗಚ್ಛ ತ್ವಂ ವಿಗತಜ್ವರಃ। ನ ತ್ವಯಾಪಕೃತಂ ಮೇಽದ್ಯ ನ ಚ ಮೇ ಮನ್ಯುರಸ್ತಿ ವೈ॥ 14-95-9 (95269) ಯಾನ್ಸಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಸಂಕಲ್ಪಃ ಪಯಸೋಸ್ಯ ಕೃತೋ ಮಯಾ। ಪಿತರಸ್ತೇ ಮಹಾಭಾಗಾಸ್ತೇಭ್ಯೋ ಬುದ್ಧ್ಯಸ್ವ ಗಂಯತಾಂ॥ 14-95-10 (95270) ಇತ್ಯುಕ್ತೋ ಜಾತಸಂತ್ರಾಸಸ್ತತ್ರೈವಾಂತರಧೀಯತ। ಪಿತೄಣಾಮಭಿಷಂಗಾಚ್ಚ ನಕುಲತ್ವಮುಪಾಗತಃ॥ 14-95-11 (95271) ಸ ತಾನ್ಪ್ರಸಾದಯಾಮಾಸ ಶಾಪಸ್ಯಾಂತೋ ಭವೇದಿತಿ। ತೈಶ್ಚಾಪ್ಯುಕ್ತಃ ಕ್ಷಿಪಂಧರ್ಮಂ ಸಾಪಸ್ಯಾಂತಮವಾಪ್ಸ್ಯತಿ॥ 14-95-12 (95272) ತೈಶ್ಚೋಕ್ತೋ ಯಜ್ಞಿಯಾಂದೇಶಾಂಧರ್ಮಾರಣ್ಯಂ ತಥೈವ ಚ। ಜುಗುಪ್ಸಮಾನೋ ಧಾವನ್ಸ ತಂ ಯಜ್ಞಂ ಸಮುಪಾಸದತ್॥ 14-95-13 (95273) ಧರ್ಮಪುತ್ರಮಥಾಕ್ಷಿಪ್ಯ ಸಕ್ತುಪ್ರಸ್ಥೇನ ತೇನ ಸಃ। ಮುಕ್ತಃ ಸಾಪಾತ್ತತಃ ಕ್ರೋಧೋ ಧರ್ಮೋ ಹ್ಯಾಸೀದ್ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ॥ 14-95-14 (95274) ಏವಮೇತತ್ತದಾ ವೃತ್ತಂ ಯಜ್ಞೇ ತಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ। ಪಶ್ಯತಾಂ ಚಾಪಿ ನಸ್ತತ್ರ ನಕುಲೋಽಂತರ್ಹಿತಸ್ತದಾ। ॥ 14-95-15 (95275) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ಅನುಗೀತಾಪರ್ವಣಿ ಪಂಚನವತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 95 ॥ ಸಮಾಪ್ತಮನುಗೀತಾಪರ್ವ। -------

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-95-4 ಪಿಠರಂ ಪಾತ್ರಂ। ತತ್ಪಯಃ ಪೀತವಾನಿತ್ಯರ್ಥಃ। ತಚ್ಚ ಕ್ರೋಧಸ್ವರೂಪೇಣ ಪಿಠರಂ ಧರ್ಮ ಆವಿಶದಿತಿ ಝ. ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 096

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.96. ಅಧ್ಯಾಯಃ 096

ಅಥ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವ ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇಣ ಕೃಷ್ಣಂಪ್ರತಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪ್ರಶಂಸನಪೂರ್ವಕಂ ತತ್ಕಥನಪ್ರಾರ್ಥನಾ॥ 1 ॥ ವಸಿಷ್ಠಾದಿಭಿಸ್ತಚ್ಛುಶ್ರೂಷಯಾ ತತ್ಸಮೀಪೋಪಸರ್ಪಣಂ॥ 2 ॥ ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಾದೀನ್ಪ್ರತಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪ್ರಶಂಸನಪೂರ್ವಕಂ ಸ್ವಮಹಿಮಾನುಬೋಧನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಜನಮೇಜಯ ಉವಾಚ। ಅಶ್ವಮೇಧೇ ಪುರಾವೃತ್ತೇ ಕೇಶವಂ ಕೇಶಿಸೂದನಂ। ಧರ್ಮಸಂಶಯಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಕಿಮಪೃಚ್ಛತ್ಪಿತಾಮಹಃ॥ 14-96-1 (95276) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-96-2x (7935) ಪಶ್ಚಿಮೇನಾಶ್ವಮೇಧೇನ ಯದಾ ಸ್ನಾತೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ತದಾ ರಾಜಾ ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ಕೇಶವಂ ಪುನರಬ್ರವೀತ್॥ 14-96-2 (95277) ಭವವನ್ವೈಷ್ಣವಾ ಧರ್ಮಾಃ ಕಿಂಫಲಾಃ ಕಿಂಪರಾಯಣಾಃ। ಕಿಂ ಧರ್ಮಮಧಿಕೃತ್ಯಾಥ ಭವತೋತ್ಪಾದಿತಾಃ ಪುರಾ॥ 14-96-3 (95278) ಯದಿ ತೇಹಮನುಗ್ರಾಹ್ಯಃ ಪ್ರಿಯೋಸ್ಮಿ ಮಧುಸೂದನ। ಶ್ರೋತವ್ಯಾ ಯದಿ ಮೇ ಕೃಷ್ಣ ತನ್ಮೇ ಕಥಯ ಸುವ್ರತ॥ 14-96-4 (95279) ಪವಿತ್ರಾ ಕಿಲ ತೇ ಧರ್ಮಾಃ ಸರ್ವಪಾಪಪ್ರಣಾಶನಾಃ। ಸರ್ವಧರ್ಮೋತ್ತಮಾಃ ಪುಣ್ಯಾ ಭಗವಂಸ್ತ್ವನ್ಮುಖೋದ್ಗತಾಃ॥ 14-96-5 (95280) ಯಾಞ್ಶ್ರುತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಹಾ ಗೋಘ್ನೋ ಮಾತೃಹಾ ಗುರುತಲ್ಪಗಃ। ಪಾಕರ್ಭೇದೀ ಕೃತಘ್ನಶ್ಚ ಸುರಾಪೋ ಬ್ರಹ್ಮವಿಕ್ರಯೀ॥ 14-96-6 (95281) ಮಿತ್ರವಿಶ್ವಾಸಘಾತೀ ಚ ವೀರಹಾ ಭ್ರೂಣಹಾ ತಥಾ। ತಪೋವಿಕ್ರಯಿಣಶ್ಚೈವ ದಾನವಿಕ್ರಯಿಣಸ್ತಥಾ॥ 14-96-7 (95282) ಆತ್ಮವಿಕ್ರಮಯಿಣೋ ಮೂಢಾ ಜೀವೇದ್ಯಶ್ಚ ವಿಕರ್ಮಭಿಃ। ಪಾಪಾಃ ಶಠಾ ನೈಕೃತಿಕಾ ಡಾಂಭಿಕಾ ದೂಷಕಾಸ್ತಥಾ॥ 14-96-8 (95283) ರಸಭೇದಕರಾ ಯೇ ಚ ಯೇ ಚ ಸ್ಯುರ್ಬ್ರಹ್ಮಘಾತಕಾಃ। ಶೂದ್ರಪ್ರೇಷ್ಯಕರಾಶ್ಚೋರಾ ವಿಪ್ರಾ ಯೇ ಚ ಪುರೋಹಿತಾಃ॥ 14-96-9 (95284) ನಿಕ್ಷೇಪಹಾರಿಣಃ ಸ್ತ್ರೀಘ್ನಾಸ್ತಥಾ ಯೇ ಪಾರದಾರಿಕಾಃ। ಏತೇ ಚಾನ್ಯೇ ಚ ಪಾಪಾ ಯೇ ಮುಚ್ಯಂತೇತೇಽಪಿ ಕಿಲ್ಬಿಷಾತ್॥ 14-96-10 (95285) ತಾನಾಚಕ್ಷ್ವ ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠ ತ್ವದ್ಭಕ್ತಸ್ಯ ಮಮಾಚ್ಯುತ॥ 14-96-11 (95286) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-96-12x (7936) ಇತ್ಯೇವಂ ಕಥಿತೇ ದೇವೇ ಧರ್ಮಪುತ್ರೇಣ ಸಂಸದಿ। ವಸಿಷ್ಠಾದ್ಯಾಸ್ತಪೋಯುಕ್ತಾ ಮುನಯಸ್ತತ್ವದರ್ಶಿನಃ॥ 14-96-12 (95287) ಶ್ರೋತುಕಾಮಾಃ ಪರಂ ಗುಹ್ಯಂ ವೈಷ್ಣವಂ ಧರ್ಮಮುತ್ತಮಂ। ತಥಾ ಭಾಗವತಾಶ್ಚೈವ ತತಸ್ತಂ ಪರ್ಯವಾರಯನ್॥ 14-96-13 (95288) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-96-14x (7937) ತತ್ವತಸ್ತವ ಭಾವೇನ ಪಾದಮೂಲಮುಪಾಗತಂ। ಯದಿ ಜಾನಾಸಿ ಮಾಂ ಭಕ್ತಂ ಸ್ನಿಗ್ಧಂ ವಾ ಭಕ್ತವತ್ಸಲ॥ 14-96-14 (95289) ಧರ್ಮಗುಹ್ಯಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ವೇತ್ತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ತತ್ವತಃ। ಧರ್ಮಾನ್ಕಥಯ ಮೇ ದೇವ ಯದ್ಯನುಗ್ರಹಭಾಗಹಂ॥ 14-96-15 (95290) ಶ್ರುತಾ ಮೇ ಮಾನವಾ ಧರ್ಮಾ ವಾಸಿಷ್ಠಾಃ ಕಾಶ್ಯಪಾಸ್ತಥಾ। ಗಾರ್ಗೀಯಾ ಗೌತಮೀಯಾಶ್ಚ ತಥಾ ಗೋಪಾಲಕಸ್ಯ ಚ॥ 14-96-16 (95291) ಪರಾಶರಕೃತಾಃ ಪೂರ್ವಾ ಮೈತ್ರೇಯಸ್ಯ ಚ ಧೀಮತಃ। ಔಮಾ ಮಾಹೇಶ್ವರಾಶ್ಚೈವ ನಂದಿಧರ್ಮಾಶ್ಚ ಪಾವನಾಃ॥ 14-96-17 (95292) ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಕಥಿತಾ ಯೇ ಚ ಕೌಮಾರಾಶ್ಚ ಶ್ರುತಾ ಮಯಾ। ಧೂಮಾಯನಕೃತಾ ಧರ್ಮಾಃ ಕಾಂಡವೈಶ್ವಾನರಾ ಅಪಿ॥ 14-96-18 (95293) ಭಾರ್ಗವಾ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಾಶ್ಚ ಮಾರ್ಕಂಡೇಯಕೃತಾ ಅಪಿ। ಭಾರದ್ವಾಜಕೃತಾ ಯೇ ಚ ಬೃಹಸ್ಪತಿಕೃತಾಶ್ಚ ಯೇ॥ 14-96-19 (95294) ಕುಣೇಶ್ಚ ಕುಣಿಬಾಹೋಶ್ಚ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಕೃತಾಶ್ಚ ಯೇ। ಸುಮಂತುಜೈಮಿನಿಕೃತಾಃ ಶಾಕುನೇಯಾಸ್ತಥೈವ ಚ॥ 14-96-20 (95295) ಪುಲಸ್ತ್ಯಪುಲಹೋದ್ಗೀತಾಃ ಪಾವಕೀಯಾಸ್ತಥೈವ ಚ। ಅಗಸ್ತ್ಯಗೀತಾ ಮೌದ್ಗಲ್ಯಾಃ ಶಾಂಡಿಲ್ಯಾಃ ಶಲಭಾಯನಾಃ॥ 14-96-21 (95296) ವಾಲಖಿಲ್ಯಕೃತಾ ಯೇ ಚ ಯೇ ಚ ಸಪ್ತರ್ಷಿಭಿಸ್ತಥಾ। ಆಪಸ್ತಂಬಕೃತಾ ಧರ್ಮಾಃ ಶಂಖಸ್ಯ ಲಿಖಿತಸ್ಯ ಚ॥ 14-96-22 (95297) ಪ್ರಾಜಾಪತ್ಯಾಸ್ತಥಾ ಯಾಂಯಾ ಮಾಹೇಂದ್ರಾಶ್ಚ ಶ್ರುತಾ ಮಯಾ। ವೈಯಾಘ್ರವ್ಯಾಸಕೀಯಾಶ್ಚ ವಿಭಂಡಕಕೃತಾಶ್ಚ ಯೇ॥ 14-96-23 (95298) ನಾರದೀಯಾಃ ಶ್ರುತಾ ಧರ್ಮಾಃ ಕಾಪೋತಾಶ್ಚ ಶ್ರುತಾ ಮಯಾ। ತಥಾ ವಿದುರವಾಕ್ಯಾನಿ ಭೃಗೋರಂಗಿರಸಸ್ತಥಾ॥ 14-96-24 (95299) ಕ್ರೌಂಚಾ ಮೃದಂಗಗೀತಾಶ್ಚ ಸೌರ್ಯಾ ಹಾರೀತಕಾಶ್ಚ ಯೇ। ಯೇ ಪಿಶಂಗಕೃತಾಶ್ಚಾಪಿ ಕಾತಪಾಯಾಃ ಸುವಾಲಕಾಃ॥ 14-96-25 (95300) ಉದ್ದಾಲಕಕೃತಾ ಧರ್ಮಾ ಔಶನಸ್ಯಾಸ್ತಥೈವ ಚ। ವೈಶಂಪಾಯನಗೀತಾಶ್ಚ ಯೇ ಚಾನ್ಯೇಽಪ್ಯೇವಮಾದಿತಃ॥ 14-96-26 (95301) ಏತೇಭ್ಯಃ ಸರ್ವಧರ್ಮೇಭ್ಯೋ ದೇವ ತ್ವನ್ಮುಖನಿಸ್ಸೃತಾಃ। ಪಾವನಾತ್ವಾತ್ಪವಿತ್ರತ್ವಾದ್ವಿಶಿಷ್ಟಾ ಇತಿ ಮೇ ಮತಿಃ॥ 14-96-27 (95302) ತಸ್ಮಾದ್ಧಿ ತ್ವಾಂ ಪ್ರಪನ್ನಸ್ಯ ತ್ವದ್ಭಕ್ತಸ್ಯ ಚ ಕೇಶವ। ಯುಷ್ಮದೀಯಾನ್ವರಾಂಧರ್ಮಾನ್ಪುಣ್ಯಾನ್ಕಥಯ ಮೇಚ್ಯುತ॥ 14-96-28 (95303) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-96-29x (7938) ಏವಂ ಪೃಷ್ಟಸ್ತು ಧರ್ಮಜ್ಞೋ ಧರ್ಮಪುತ್ರೇಣ ಕೇಶವಃ। ಉವಾಚ ಧರ್ಮಾನ್ಸೂಕ್ಷ್ಮಾರ್ಥಾಂಧರ್ಮಪುತ್ರಸ್ಯ ಹರ್ಷಿತಃ॥ 14-96-29 (95304) ಏವಂ ತೇ ಯಸ್ಯ ಕೌಂತೇಯ ಯತ್ನೋ ಧರ್ಮೇಷು ಸುವ್ರತ। ತಸ್ಯ ತೇ ದುರ್ಲಭೋ ಲೋಕೇ ನ ಕಶ್ಚಿದಪಿ ವಿದ್ಯೇತ॥ 14-96-30 (95305) ಧರ್ಮಃ ಶ್ರುತೋ ವಾ ದೃಷ್ಟೋ ವಾ ಕಥಿತೋ ವಾ ಕೃತೋಪಿ ವಾ। ಅನುಮೋದಿತೋ ವಾ ರಾಜೇಂದ್ರ ನಯತೀಂದ್ರಪದಂ ನರಂ॥ 14-96-31 (95306) ಧರ್ಮಃ ಪಿತಾ ಚ ಮಾತಾ ಚ ಧರ್ಮೋ ನಾಥಃ ಸುಹೃತ್ತಥಾ। ಧರ್ಮೋ ಭ್ರಾತಾ ಸಖಾ ಚೈವ ಧರ್ಮಃ ಸ್ವಾಮೀ ಪರಂತಪ॥ 14-96-32 (95307) ಧರ್ಮಾದರ್ಥಶ್ಚ ಕಾಮಶ್ಚ ಧರ್ಮಾದ್ಭೋಗಾಃ ಸುಖಾನಿ ಚ। ಧರ್ಮಾರ್ದೈಶ್ವರ್ಯಮೇವಾಗ್ರ್ಯಂ ಧರ್ಮಾತ್ಸ್ವರ್ಗಗತಿಃ ಪರಾ॥ 14-96-33 (95308) ಧರ್ಮೋಯಂ ಸೇವಿತಃ ಶುದ್ಧಸ್ತ್ರಾಯತೇ ಮಹತೋ ಭಯಾತ್। ಧರ್ಮಾದ್ದ್ವಿಜತ್ವಂ ದೇವತ್ವಂ ಧರ್ಮಃ ಪಾವಯತೇ ನರಂ॥ 14-96-34 (95309) ಯದಾ ಚ ಕ್ಷೀಯತೇ ಪಾಪಂ ಕಾಲೇನ ಪುರುಷಸ್ಯ ತು। ತದಾ ಸಂಜಾಯತೇ ಬುದ್ಧಿರ್ಧರ್ಮಂ ಕರ್ತುಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-96-35 (95310) ಜನ್ಮಾಂತರಸಹಸ್ರೈಸ್ತು ಮನುಷ್ಯತ್ವಂ ಹಿ ದುರ್ಲಭಂ। ತದ್ಗತ್ವಾಪೀಹ ಯೋ ಧರ್ಮಂ ನ ಕರೋತಿ ಸ್ವವಂಚಿತಃ॥ 14-96-36 (95311) ಕುತ್ಸಿತಾ ಯೇ ದರಿದ್ರಾಶ್ಚ ವಿರೂಪಾ ವ್ಯಾಧಿತಾಸ್ತಥಾ। ಪರದ್ವೇಷ್ಯಾಶ್ಚ ಮೂರ್ಖಾಶ್ಚ ನ ತೈರ್ಧರ್ಮಃ ಕೃತಃ ಪುರಾ॥ 14-96-37 (95312) ಯೇ ಚ ದೀರ್ಘಾಯುಷಃ ಶೂರಾಃ ಪಂಡಿತಾ ಭೋಗಿನಸ್ತಥಾ॥ ನೀರೋಗಾ ರೂಪಸಂಪನ್ನಾಸ್ತೈರ್ಧರ್ಮಃ ಸುಕೃತಃ ಪುರಾ॥ 14-96-38 (95313) ಏವಂ ಧರ್ಮಃ ಕೃತಃ ಶುದ್ಧೋ ನಯತೇ ಗತಿಮುತ್ತಮಾಂ। ಅಧರ್ಮಂ ಸೇವತೇ ಯಸ್ತು ತಿರ್ಯಗ್ಯೋನ್ಯಾಂ ಪತತ್ಯಸೌ॥ 14-96-39 (95314) ಇದಂ ರಹಸ್ಯಂ ಕೌಂತೇಯ ಶೃಣು ಧರ್ಮಮನುತ್ತಮಂ। ಕಥಯಿಷ್ಯೇ ಪರಂ ಧರ್ಮಂ ತವ ಭಕ್ತಸ್ಯ ಪಾಂಡವ॥ 14-96-40 (95315) ಇಷ್ಟಸ್ತ್ವಮಸಿ ಮೇಽತ್ಯರ್ಥಂ ಪ್ರಪನ್ನಶ್ಚಾಪಿ ಮಾಂ ಸದಾ। ಪರಮಾರ್ಥಮಪಿ ಬ್ರೂಯಾಂ ಕಿಂ ಪುನರ್ಧರ್ಮಸಂಹಿತಾಂ॥ 14-96-41 (95316) ಇದಂ ಮೇ ಮಾನುಷಂ ಜನ್ಮ ಕೃತಮಾತ್ಮನಿ ಮಾಯಯಾ। ಧರ್ಮಸಂಸ್ಥಾಪನಾರ್ಥಾಯ ದುಷ್ಟಾನಾಂ ನಾಶನಾಯ ಚ॥ 14-96-42 (95317) ಮಾನುಷ್ಯಂ ಭಾವಮಾಪನ್ನಂ ಯೇ ಮಾಂ ಗೃಹ್ಣಂತ್ಯವಜ್ಞಯಾ। ಸಂಸಾರಾಂತರ್ಹಿ ತೇ ಮೂಢಾಸ್ತಿರ್ಯಗ್ಯೋನಿಷ್ವನೇಕಶಃ॥ 14-96-43 (95318) ಯೇ ಚ ಮಾಂ ಸರ್ವಭೂತಸ್ಥಂ ಪಶ್ಯಂತಿ ಜ್ಞಾನಚಕ್ಷುಷಾ। ಮದ್ಭಕ್ತಾಂಸ್ತಾನ್ಸದಾ ಯುಕ್ತಾನ್ಮತ್ಸಮೀಪಂ ನಯಾಂಯಹಂ॥ 14-96-44 (95319) ಮದ್ಭಕ್ತಾ ನ ವಿನಶ್ಯಂತಿ ಮದ್ಭಕ್ತಾ ವೀತಕಲ್ಮಷಾಃ। ಮದ್ಭಾಕ್ತಾನಾಂ ತು ಮಾನುಷ್ಯೇ ಸಫಲ ಜನ್ಮ ಪಾಂಡವಾ॥ 14-96-45 (95320) ಅಪಿ ಪಾಪೇಷ್ವಭಿರತಾ ಮದ್ಭಕ್ತಾಃ ಪಾಂಡುನಂದನ। ಮುಚ್ಯಂತೇ ಪಾತಕೈಃ ಸರ್ವೈಃ ಪದ್ಮಪತ್ರಮಿವಾಂಭಸಾ॥ 14-96-46 (95321) ಜನ್ಮಾಂತರಸಹಸ್ರೇಷು ತಪಸಾ ಭಾವಿತಾತ್ಮನಾಂ। ಭಕ್ತಿರುತ್ಪದ್ಯತೇ ತಾತ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-96-47 (95322) ಯಚ್ಚ ರೂಪಂ ಪರಂ ಗುಹ್ಯಂ ಕೂಟಸ್ತಮಚಲಂ ಧ್ರುವಂ। ನ ದೃಶ್ಯತೇ ತತಾ ದೇವೈರ್ಮದ್ಭಕ್ತೈರ್ದೃಶ್ಯತೇ ಯಥಾ॥ 14-96-48 (95323) ಅಪರಂ ಯಚ್ಚ ಮೇ ರೂಪಂ ಪರ್ರಾದುರ್ಭಾವೇಷು ದೃಶ್ಯತೇ। ತದರ್ಚಯಂತಿ ಸರ್ವಾರ್ಥೈಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಿ ಪಾಂಡವ॥ 14-96-49 (95324) ಕಲ್ಪಕೋಟಿಸಹಸ್ರೇಷು ವ್ಯತೀತೇಷ್ವಾಗತೇ ಚ। ದರ್ಶಯಾಮೀಹ ತದ್ರೂಪಂ ಯಚ್ಚ ಪಶ್ಯಂತಿ ಮೇ ಸುರಾಃ॥ 14-96-50 (95325) ಸ್ತಿತ್ಯುತ್ಪತ್ತ್ಯವ್ಯಯಕರಂ ಯೋ ಮಾಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಪ್ರಪದ್ಯತೇ। ಅನುಗೃಹ್ಣಾಂಯಹಂ ತಂ ವೈ ಸಂಸಾರಾನ್ಮೋಚಯಾಮಿ ಚ॥ 14-96-51 (95326) ಅಹಮಾದಿರ್ಹಿ ದೇವಾನಾಂ ಸೃಷ್ಟಾ ಬ್ರಹ್ಮಾದಯೋ ಮಯಾ। ಪ್ರಕೃತಿಂ ಸ್ವಾಮವಷ್ಟಭ್ಯ ಜಗತ್ಸರ್ವಂ ಸೃಜಾಂಯಹಂ॥ 14-96-52 (95327) ತಮೋಮೂಲೋಹಮವ್ಯಕ್ತೋ ರಜೋಮಧ್ಯೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಃ। ಊರ್ಧ್ವಂ ಸತ್ತ್ವಂ ವಿನಾ ಲೋಭಂ ಬ್ರಹ್ಮಾದಿಸ್ತಂಬಪರ್ಯತಃ॥ 14-96-53 (95328) ಮೂರ್ಧಾನಂ ಮೇ ವಿದ್ಧಿ ದಿವಂ ಚಂದ್ರಾದಿತ್ಯೌ ಚ ಲೋಚನೇ। ಗಾವೋಗ್ನಿರ್ಬಾಹ್ಮಣೋ ವಕ್ತ್ರಂ ಮಾರುತಃ ಶ್ವಸನಂ ಚ ಮೇ॥ 14-96-54 (95329) ದಿಶೋ ಮೇ ಬಾಹವಶ್ಚಾಷ್ಟೌ ನಕ್ಷತ್ರಾಣಿ ಚ ಭೂಷಣಂ। ಅಂತರಿಕ್ಷಮುರೋ ವಿದ್ಧಿ ಸರ್ವಭೂತಾವಕಾಶಕಂ। ಮಾರ್ಗೋ ಮೇಘಾನಿಲಾಭ್ಯಾಂ ತು ಯನ್ಮಮೋದರಮವ್ಯಯಂ॥ 14-96-55 (95330) ಪೃಥಿವೀಮಂಡಲಂ ಯದ್ವೈ ದ್ವೀಪಾರ್ಣವನಗೈರ್ಯುತಂ। ಸರ್ವಸಂಧಾರಣೋಪೇತಂ ಪಾದೌ ಮಮ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-96-56 (95331) ಸ್ಥಿತೋ ಹ್ಯೇಕಗುಣಃ ಖೇಽಹಂ ದ್ವಿಗುಣಶ್ಚಾಸ್ಮಿ ಮಾರುತೇ। ತ್ರಿಗುಣೋಗ್ನೌ ಸ್ಥಿತೋಹಂ ವೈ ಸಲಿಲೇ ಚ ಚತುರ್ಗುಣಃ॥ 14-96-57 (95332) ಶಬ್ದಾದ್ಯಾ ಯೇ ಗುಣಾಃ ಪಂಚ ಮಹಾಭೂತೇಷು ಪಂಚಸು। ತನ್ಮಾತ್ರಾಸಂಸ್ಥಿತಃ ಸೋಹಂ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ಪಂಚಧಾಸ್ಥಿತಃ॥ 14-96-58 (95333) ಅಹಂ ಸಹಸ್ರಸೀರ್ಷಸ್ತು ಸಹಸ್ರವದನೇಕ್ಷಣಃ। ಸಹಸ್ರಬಾಹೂದರಧೃಕ್ಸಹಸ್ರೋರುಃ ಸಹಸ್ರಪಾತ್॥ 14-96-59 (95334) ಧೃತ್ವೋರ್ವೀಂ ಸರ್ವತಃ ಸಂಯಗತ್ಯತಿಷ್ಠಂ ದಶಾಂಗುಲಂ। ಸರ್ವಭೂತಾತ್ಮಭೂತಸ್ಥಃ ಸರ್ವವ್ಯಾಪೀ ತತೋಸ್ಂಯಹಂ॥ 14-96-60 (95335) ಅಚಿಂತ್ಯೋಹಮನಂತೋಹಮಜರೋಹಮಜೋ ಹ್ಯಹಂ। ಅನಾದ್ಯೋಽಹಮವಧ್ಯೋಹಮಪ್ರಮೇಯೋಹಮವ್ಯಯಃ॥ 14-96-61 (95336) ನಿರ್ಗುಣೋಹಂ ನಿಗೂಢಾತ್ಮಾ ನಿರ್ದ್ವಂದ್ವೋ ನಿರ್ಮಮೋ ನೃಪ। ನಿಷ್ಕಲೋ ನಿರ್ವಿಕಾರೋಹಂ ನಿದಾನಮಮೃತಸ್ಯ ತು॥ 14-96-62 (95337) ಸುಧಾ ಚಾಹಂ ಸ್ವಧಾ ಚಾಹಂ ಸ್ವಾಹಾ ಚಾಹಂ ನರಾಧಿಪ। ತೇಜಸಾ ತಪಸಾ ಚಾಹಂ ಭೂತಗ್ರಾಮಂ ಚತುರ್ವಿಧಂ॥ 14-96-63 (95338) ಸ್ನೇಹಪಾಶೈರ್ಗುಣಬದ್ಧ್ವಾ ಧಾರಯಾಂಯಾತ್ಮಮಾಯಯಾ। ಚಾತುರಾಶ್ರಮಧರ್ಮೇಹಂ ಚಾತುರ್ಹೋತ್ರಫಲಾಶನಃ। ಚತುರ್ಮೂರ್ತಿಶ್ಚತುರ್ಯಜ್ಞಶ್ಚತುರಾಶ್ರಮಭಾವನಃ॥ 14-96-64 (95339) ಸಂಹೃತ್ಯಾಹಂ ಜಗತ್ಸರ್ವಂ ಕೃತ್ವಾ ವೈ ಗರ್ಭಮಾತ್ಮನಃ। ಶಯಾಮಿ ದಿವ್ಯಯೋಗೇನ ಪ್ರಲಯೇಷು ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-96-65 (95340) ಸಹಸ್ರಯುಗಪರ್ಯಂತಾಂ ಬ್ರಾಹ್ಮೀಂ ರಾತ್ರಿಂ ಮಹಾರ್ಣವೇ। ಸ್ಥಿತ್ವಾ ಸೃಜಾಮಿ ಭೂತಾನಿ ಜಂಗಮಾನಿ ಸ್ಥಿರಾಣಿ ಚ॥ 14-96-66 (95341) ಕಲ್ಪೇ ಕಲ್ಪೇ ಚ ಭೂತಾನಿ ಸಂಹರಾಮಿ ಸೃಜಾಮಿ ಚ। ನ ಚ ಮಾಂ ತಾನಿ ಜಾನಂತಿ ಮಾಯಯಾ ಮೋಹಿತಾನಿ ಮೇ॥ 14-96-67 (95342) ಮಮ ಚೈವಾಂಧಕಾರಸ್ಯ ಮಾರ್ಗಿತವ್ಯಸ್ಯ ನಿತ್ಯಶಃ। ಪ್ರಶಾಂತಸ್ಯೇವ ದೀಪಸ್ಯ ಗತಿರ್ನೈಪೋಪಲಭ್ಯತೇ॥ 14-96-68 (95343) ನ ತದಸ್ತಿ ಕ್ವಚಿದ್ರಾಜನ್ಯತ್ರಾಹಂ ನ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಃ। ನ ಚ ತದ್ವಿದ್ಯತೇ ಭೂತಂ ಮಯಿ ಯನ್ನ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಂ॥ 14-96-69 (95344) ಯಾವನ್ಮಿತ್ರಂ ಭವೇದ್ಭೂತಂ ಸ್ಥೂಲಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮಮಿದಂ ಜಗತ್। ದೀವಭೂತೋ ಹ್ಯಹಂ ತಸ್ಮಿಂಸ್ತಾವನ್ಮಾತ್ರಂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಃ॥ 14-96-70 (95345) ಕಿಂಚಾತ್ರ ಬಹುನೋಕ್ತೇನ ಸತ್ಯಮೇತದ್ಬ್ರವೀಮಿ ತೇ। ಯದ್ಭೂತಂ ಯದ್ಭವಿಷ್ಯಚ್ಚ ತತ್ಸರ್ವಮಹಮೇವ ತು॥ 14-96-71 (95346) ಮಯಾ ಸೃಷ್ಟಾನಿ ಭೂತಾನಿ ಮನ್ಮಯಾನಿ ಚ ಭಾರತ। ಮಾಮೇವ ನ ವಿಜಾನಂತಿ ಮಾಯಯಾ ಮೋಹಿತಾನಿ ವೈ॥ 14-96-72 (95347) ಏವಂ ಸರ್ವಂ ಜಗದಿದಂ ಸದೇವಾಸುರಮಾನುಷಂ। ಮತ್ತಃ ಪ್ರಭವತೇ ರಾಜನ್ಮಯ್ಯೇವ ಪ್ರವಿಲೀಯತೇ॥ ॥ 14-96-73 (95348) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಷಣ್ಣವತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 96 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-96-1x ಏತದಾರಭ್ಯಾಪರ್ವಸಮಾಪ್ತಿ ವಿದ್ಯಮಾನಾಸ್ತ್ರಯೋವಿಂಶತ್ಯಧ್ಯಾಯಾ ದಾಕ್ಷಿಣಾತ್ಯಕೋಶೇಷ್ವೇವ ದೃಶ್ಯಂತೇ ನತ್ವೌತ್ತರಾಹಪಾಠೇ। 7-96-2 ಪಂಚಮೇನಾಶ್ವಮೇಧೇನೇತಿ ಟ.ಪಾಠಃ॥ 7-96-18 ಶೂದ್ರಾಯನಕೃತಾ ಧರ್ಮಾ ಇತಿ ಕ.ಪಾಠಃ॥ 7-96-23 ವೈಭೀತಕಕೃತಾಶ್ಚ ಯೇ ಇತಿ ಟ.ಪಾಠಃ॥ 7-96-31 ರಾಜೇಂದ್ರ ಪುನಾತಿ ಹ ನರಂ ಸದೇತಿ ಟ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 097

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.97. ಅಧ್ಯಾಯಃ 097

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಚಾತುರ್ವರ್ಣ್ಯಧರ್ಮನಿರೂಪಣಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಏವಮಾತ್ಮೋದ್ಭವಂ ಸರ್ವಂ ಯಗದುದ್ದಿಶ್ಯ ಕೇಶವಃ। ಧರ್ಮಾಂಧರ್ಮಾತ್ಮಜಸ್ಯಾಥ ಪುಣ್ಯಾನಕಥಯತ್ಪ್ರಭುಃ॥ 14-97-1 (95349) ಶೃಣು ಪಾಂಡವ ತತ್ವೇನ ಪವಿತ್ರಂ ಪಾಪನಾಶನಂ। ಕಥ್ಯಮಾನಂ ಮಯಾ ಪುಣ್ಯಂ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಫಲಂ ಮಹತ್॥ 14-97-2 (95350) ಯಃ ಶೃಣೋತಿ ಶುಚಿರ್ಭೂತ್ವಾ ಏಕಚಿತ್ತಸ್ತಪೋಯುತಃ। ಸ್ವರ್ಗ್ಯಂ ಯಶಸ್ಯಾಮಾಯುಷ್ಯಂ ಧರ್ಮಂ ಜ್ಞೇಯಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-97-3 (95351) ಶ್ರದ್ದಧಾನಸ್ಯ ತಸ್ಯೇಹ ಯತ್ಪಾಪಂ ಪೂರ್ವಸಂಚಿತಂ। ವಿನಶ್ಯತ್ಯಾಶು ತತ್ಸರ್ವಂ ಮದ್ಭಕ್ತಸ್ಯ ವಿಶೇಷತಃ॥ 14-97-4 (95352) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-97-5x (7939) ಏವಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ವಚಃ ಪುಣ್ಯಂ ಸತ್ಯಂ ಕೇಶವಭಾಷಿತಂ। ಪ್ರಹೃಷ್ಟಮನಸೋ ಭೂತ್ವಾ ಚಿಂತಯಂತೋಽದ್ಭುತಂ ಪರಂ॥ 14-97-5 (95353) ದೇವಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಯಃ ಸರ್ವೇ ಗಂಧರ್ವಾಪ್ಸರಸಸ್ತಥಾ। ಭೂತಾ ಯಕ್ಷಗ್ರಹಾಶ್ಚೈವ ಗುಹ್ಯಕಾ ಭುಜಗಾಸ್ತಥಾ॥ 14-97-6 (95354) ವಾಲಖಿಲ್ಯಾ ಮಹಾತ್ಮಾನೋ ಯೋಗಿನಸ್ತತ್ವದರ್ಶಿನಃ। ತಥಾ ಭಾಗವತಾಶ್ಚಾಪಿ ಪಂಚಕಾಲಮುಪಾಸಕಾಃ॥ 14-97-7 (95355) ಕೌತೂಹಲಸಮಾವಿಷ್ಟಾಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟೈಂದ್ರಿಯಮಾನಸಾಃ। ಶ್ರೋತುಕಾಮಾಃ ಪರಂ ಧರ್ಮಂ ವೈಷ್ಣವಂ ಧರ್ಮಶಾಸನಂ। ಹೃದಿ ಕರ್ತುಂ ಚ ತದ್ವಾಕ್ಯಂ ಪ್ರಣೇಮುಃ ಶಿರಸಾ ನತಾಃ॥ 14-97-8 (95356) ತತಸ್ತಾನ್ವಾಸುದೇವೇನ ದೃಷ್ಟಾಂದಿವ್ಯೇನ ಚಕ್ಷುಷಾ। ವಿಮುಕ್ತಪಾಪಾನಾಲೋಕ್ಯ ಪ್ರಣಂಯ ಶಿರಸಾ ಹರಿಂ। ಪಪ್ರಚ್ಛ ಕೇಶವಂ ಧರ್ಮಂ ಧರ್ಮಪುತ್ರಃ ಪ್ರತಾಪವಾನ್॥ 14-97-9 (95357) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-97-10x (7940) ಕೀದೃಶೀ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯಾಥ ಕ್ಷತ್ರಿಯಸ್ಯಾಪಿ ಕೀದೃಶೀ। ವೈಶ್ಯಸ್ಯ ಕೀದೃಶೀ ದೇವ ಗತಿಃ ಶೂದ್ರಸ್ಯ ಕೀದೃಶೀ॥ 14-97-10 (95358) ಕಥಂ ಬಧ್ಯೇತ ಪಾಶೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ತು ಯಮಾಲಯೇ। ಕ್ಷತ್ರಿಯೋ ವಾಥ ವೈಶ್ಯೋ ವಾ ಶೂದ್ರೋ ವಾ ಬಧ್ಯತೇ ಕಥಂ। ಏತತ್ಕರ್ಮಫಲಂ ಬ್ರೂಹಿ ಲೋಕನಾಥ ನಮೋಸ್ತು ತೇ॥ 14-97-11 (95359) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-97-12x (7941) ಪೃಷ್ಟೋಽಥ ಕೇಶವೋ ಹ್ಯೇವಂ ಧರ್ಮಪುತ್ರೇಣ ಧೀಮತಾ। ಉವಾಚ ಸಂಸಾರಗತಿಂ ಚಾತುರ್ವರ್ಣ್ಯಸ್ಯ ಕರ್ಮಜಾಂ॥ 14-97-12 (95360) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-97-13x (7942) ಶೃಣು ವರ್ಣಕ್ರಮೇಣೈವ ಧರ್ಮಂ ಧರ್ಮಭೃತಾಂ ವರ। ನಾಸ್ತಿ ಕಿಂಚಿನ್ನರಶ್ರೇಷ್ಠ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ತು ದುಷ್ಕೃತಂ॥ 14-97-13 (95361) ಶಿಖಾಂಯಜ್ಞೋಪವೀತಾ ಯೇ ಸಂಧ್ಯಾಂ ಯೇ ಚಾಪ್ಯುಪಾಸತೇ। ಯೈಶ್ಚ ಪೂರ್ಣಾಹುತಿಃ ಪ್ರಾಪ್ತಾ ವಿಧಿವಜ್ಜುಹ್ವತೇ ಚ ಯೇ॥ 14-97-14 (95362) ವೈಶ್ವದೇವಂ ಚ ಯೇ ಚಕ್ರುಃ ಪೂಜಯಂತ್ಯತಿಥೀಂಶ್ಚ ಯೇ। ನಿತ್ಯಂ ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಶೀಲಾಶ್ಚ ಜಪಯಜ್ಞಪರಾಶ್ಚ ಯೇ॥ 14-97-15 (95363) ಸಾಯಂಪ್ರಾತರ್ಹುತಾಶಾಶ್ಚ ಶೂದ್ರಭೋಜನವರ್ಜಿತಾಃ। ಡಂಭಾನೃತವಿಮುಕ್ತಾಶ್ಚ ಸ್ವದಾರನಿರತಾಶ್ಚ ಯೇ। ಪಂಚಯಜ್ಞಪರಾ ಯೇ ಚ ಯೇಽಗ್ನಿಹೋತ್ರಮುಪಾಸತೇ॥ 14-97-16 (95364) ದಹಂತಿ ದುಷ್ಕೃತಂ ಯೇಷಾಂ ಹೂಯಮಾನಾಸ್ತ್ರಯೋಽಗ್ನಯಃ। ನಷ್ಟದುಷ್ಕೃತಕರ್ಮಾಣೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ವ್ರಜಂತಿ ತೇ॥ 14-97-17 (95365) ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ಪುನಃ ಕಾಮಂ ಗಂಧರ್ವೈರ್ಬ್ರಹ್ಮಗಾಯಕೈಃ। ಉದ್ಗೀಯಮಾನಾಃ ಪ್ರಯತೈಃ ಪೂಜ್ಯಮಾನಾಃ ಸ್ವಯಂಭುವಾ। ಬ್ರಹ್ಮಿಲೋಕೇ ಪ್ರಮೋದಂತೇ ಯಾವದಾಭೂತಸಂಪ್ಲುವಂ॥ 14-97-18 (95366) ಕ್ಷತ್ರಿಯೋಪಿ ಸ್ಥಿತೋ ರಾಜ್ಯೇ ಸ್ವಧರ್ಮಪರಿಪಾಲಕಃ। ಸಂಯಕ್ಪ್ರಜಾಃ ಪಾಲಯಿತಾ ಷಡ್ಭಾಗನಿರತಃ ಸದಾ॥ 14-97-19 (95367) ಯಜ್ಞದಾನರತೋ ಧೀರಃ ಸ್ವದಾರನಿರತಃ ಸದಾ। ಶಾಸ್ತ್ರಾನುಸಾರೀ ತತ್ವಜ್ಞಃ ಪ್ರಜಾಕಾರ್ಯಪರಾಯಣಃ॥ 14-97-20 (95368) ವಿಪ್ರೇಭ್ಯಃ ಕಾಮದೋ ನಿತ್ಯಂ ಭೃತ್ಯಾನಾಂ ಭರಣೇ ರತಃ। ಸತ್ಯಸಂಧಃ ಶುಚಿರ್ನಿತ್ಯಂ ಲೋಭಡಂಭವಿವರ್ಜಿತಃ। ಕ್ಷತ್ರಿಯೋಪ್ಯುತ್ತಮಾಂ ಯಾತಿ ಗತಿಂ ದೇವನಿಷೇವಿತಾಂ॥ 14-97-21 (95369) ತತ್ರ ದಿವ್ಯಾಪ್ಸರೋಭಿಸ್ತು ಗಂಧರ್ವೈಶ್ಚ ವಿಶೇಷತಃ। ಸೇವ್ಯಮಾನೋ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಕ್ರೀಡತೇ ಶಕ್ರಪೂಜಿತಃ॥ 14-97-22 (95370) ಚತುರ್ಥಗಾನಿ ವೈ ತ್ರಿಂಶತ್ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ತತ್ರ ದೇವವತ್। ಇಹ ಮಾನುಷ್ಯಲೋಕೇ ತು ಚತುರ್ವೇದೀ ದ್ವಿಜೋ ಭವೇತ್॥ 14-97-23 (95371) ಕೃಷಿಗೋಪಾಲನಿರತೋ ಧರ್ಮಾನವೇಷಣತತ್ಪರಃ। 14-97-24 (95372) ದಾನಧರ್ಮೇಪಿ ನಿರತೋ ವಿಪ್ರಶುಶ್ರೂಷಕಸ್ತಥಾ॥ 14-97-24 (95373) ಸತ್ಯಸಂಧಃ ಶುಚಿರ್ನಿತ್ಯಂ ಲೋಭಡಂಭವಿವರ್ಜಿತಃ। ಋಜುಃ ಸ್ವದಾರನಿರತೋ ಹಿಂಸಾದ್ರೋಹವಿವರ್ಜಿತಃ॥ 14-97-25 (95374) ವಣಿಗ್ಧರ್ಮಾನ್ನಮುಂಚನ್ವೈ ದೇವಬ್ರಾಹ್ಮಣಪೂಜಕಃ। ವೈಶ್ಯಃ ಸ್ವರ್ಗತಿಮಾಪ್ನೋತಿ ಪೂಜ್ಯಮಾನೋಪ್ಸರೋಗಣೈಃ॥ 14-97-26 (95375) ಚತುರ್ಯುಗಾನಿ ವೈ ತ್ರಿಂಶತ್ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ದಶ ಪಂಚ ಚ। ಇಹ ಮಾನುಷ್ಯಲೋಕೇ ಚ ರಾಜಾ ಭವತಿ ವೀರ್ಯವಾನ್॥ 14-97-27 (95376) ಸುವರ್ಣಕೋಟ್ಯಃ ಪಂಚಾಶದ್ರತ್ನಾನಾಂ ಚ ಶತಂ ತಥಾ। ಹಸ್ತ್ಯಶ್ವರಶ್ವಸಂಯುಕ್ತೋ ಮಹಾಭೋಗಾಂಶ್ಚ ಸೇವತೇ॥ 14-97-28 (95377) ತ್ರಯಾಣಾಮಪಿ ವರ್ಣಾನಾಂ ಶುಶ್ರೂಷಾನಿರತಃ ಸದಾ। ವಿಶೇಷತಸ್ತು ವಿಪ್ರಾಣಾಂ ದಾಸವದ್ಯಸ್ತು ತಿಷ್ಟತಿ॥ 14-97-29 (95378) ಅಯಾಚಿತಪ್ರದಾತಾ ಚ ಸತ್ಯಶೌಚಸಮನ್ವಿತಃ। ಗುರುದೇವಾರ್ಚನರತಃ ಪರದಾರವಿವರ್ಜಿತಃ॥ 14-97-30 (95379) ಪರಪೀಡಾಮಕೃತ್ವೈವ ಭತ್ಯವರ್ಗಂ ಬಿಭರ್ತಿ ಯಃ। ಶೂದ್ರೋಪಿ ಸ್ವರ್ಗಮಾಪ್ನೋತಿ ಜೀವಾನಾಮಭಯಪ್ರದಃ॥ 14-97-31 (95380) ಸ ಸ್ವರ್ಗಕಲೋಕೇ ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ವರ್ಷಕೋಟಿಂ ಮಹಾತಪಾಃ। ಇಹ ಮಾನುಷಲೋಕೇ ತು ವೈಶ್ಯೋ ಧನಪತಿರ್ಭವೇತ್॥ 14-97-32 (95381) ಏವಂ ಧರ್ಮಾತ್ಪರಂ ನಾಸ್ತಿ ಮಹತ್ಸಂಸಾರಮೋಕ್ಷಣಂ। ನ ಚ ಧರ್ಮಾತ್ಪರ ಕಿಂಚಿತ್ಪಾಪಕರ್ಮವ್ಯಪೋಹನಂ॥ 14-97-33 (95382) ತಸ್ಮಾದ್ಧರ್ಮಃ ಸದಾ ಕಾರ್ಯೋ ಮಾನುಷ್ಯಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ದುರ್ಲಭಂ। ನ ಹಿ ಧರ್ಮಾನುರಕ್ತಾನಾಂ ಲೋಕೇ ಕಿಂಚನ ದುರ್ಲಭಂ॥ 14-97-34 (95383) ಸ್ವಯಂಭುವಿಹಿತೋ ಧರ್ಮೋ ಯೋ ಯಸ್ಯೇಹ ನರೇಶ್ವರ। ಸ ತೇನ ಕ್ಷಪಯೇತ್ಪಾಪಂ ಸಂಯಗಾಚರಿತೇನ ಚ ॥ 14-97-35 (95384) ಸಹಜಂ ಯದ್ಭದೇತ್ಕರ್ಮ ನ ತತ್ತ್ಯಾಜ್ಯಂ ಹಿ ಕೇನಚಿತ್। ಸ ಏವ ತಸ್ಯ ಧರ್ಮೋ ಹಿ ತೇನ ಸಿದ್ಧಿಂ ಸ ಗಚ್ಛತಿ॥ 14-97-36 (95385) ವಿಗುಣೋಪಿ ಸ್ವಧರ್ಮಸ್ತು ಪಾಪಕರ್ಮ ವ್ಯಪೋಹತಿ। ಏವಮೇವ ತು ಧರ್ಮೋಪಿ ಕ್ಷೀಯತೇ ಪಾಪವರ್ಧನಾತ್॥ 14-97-37 (95386) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-97-38x (7943) ಭಗವಂದೇವದೇವೇಶ ಶ್ರೋತುಂ ಕೌತೂಹಲಂ ಹಿ ಮೇ। ಶುಭಸ್ಯಾಪ್ಯಶುಭಸ್ಯಾಪಿ ಕ್ಷಯವೃದ್ಧೀ ಯಥಾಕ್ರಮಂ॥ 14-97-38 (95387) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-97-39x (7944) ಶೃಣು ಪಾರ್ಥಿವ ತತ್ಸರ್ವಂ ಧರ್ಮಸೂಕ್ಷ್ಮಂ ಸನಾತನಂ। ದುರ್ವಿಜ್ಞೇಯತಮಂ ನಿತ್ಯಂ ಯತ್ರ ಮಗ್ನಾ ಮಹಾಜನಾಃ॥ 14-97-39 (95388) ಯಥೈವ ಶೀತಮುದಕಮುಷ್ಣೇನ ಬಹುನಾ ವೃತಂ। ಭವೇತ್ತು ತತ್ಕ್ಷಣಾದುಷ್ಣಂ ಶೀತತ್ವಂ ಚ ವಿನಶ್ಯತಿ॥ 14-97-40 (95389) ಯಥೋಷ್ಣಂ ವಾ ಭವೇದಲ್ಪಂ ಶೀತೇನ ಬಹುನಾ ವೃತಂ। ಶೀತಲಂ ಚ ಭವೇತ್ಸರ್ವಮುಷ್ಣತ್ವಂ ಚ ವಿನಶ್ಯತಿ॥ 14-97-41 (95390) ಏವಂ ಚ ಯದ್ಭವೇದ್ಭೂರಿ ಸುಕೃತಂ ವಾಽಪಿ ದುಷ್ಕೃತಂ। ತದಲ್ಪಂ ಕ್ಷಪಯೇಚ್ಛೀಘ್ರಂ ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-97-42 (95391) ಸಮತ್ವೇ ಸತಿ ರಾಜೇಂದ್ರ ತಯೋಃ ಸುಕೃತಪಾಪಯೋಃ। ಗೂಹಿತಸ್ಯ ಭವೇದ್ವೃದ್ಧಿಃ ಕೀರ್ತಿತಸ್ಯ ಭವೇತ್ಕ್ಷಯಃ॥ 14-97-43 (95392) ಖ್ಯಾಪನೇನಾನುತಾಪೇನ ಪ್ರಾಯಃ ಪಾಪಂ ವಿನಶ್ಯತಿ। ತಥಾ ಕೃತಸ್ತು ರಾಜೇಂದ್ರ ಧರ್ಮೋ ನಶ್ಯತಿ ಮಾನದ॥ 14-97-44 (95393) ತಾವುಭೌ ಗೂಹಿತೌ ಸಂಯಗ್ವೃದ್ಧಿಂ ಯಾತೋ ನ ಸಂಶಯಃ। ತಸ್ಮಾತ್ಸರ್ವಪ್ರಯತ್ನೇನ ನ ಪಾಪಂ ಗೂಹಯೇದ್ಬುಧಃ॥ 14-97-45 (95394) ತಸ್ಮಾದೇತತ್ಪ್ರಯತ್ನೇನಿ ಕೀರ್ತಯೇತ್ಕ್ಷಯಕಾರಣಾತ್। ತಸ್ಮಾತ್ಸಂಕೀರ್ತಯೇತ್ಪಾಪಂ ನಿತ್ಯಂ ಧರ್ಮಂ ಚ ಗೂಹಯೇತ್॥ ॥ 14-97-46 (95395) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತನವತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 97 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 098

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.98. ಅಧ್ಯಾಯಃ 098

ಅಶ್ವಮೇಧಪರ್ವ ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಜನ್ಮದಾನಜೀವಿತಾನಾಂ ವೈಯರ್ಥ್ಯಾಪಾದಕಾಧರ್ಮಕಥನಂ॥ 1 ॥ ತಥಾ ದಾನಾನಾಂ ಸಾತ್ವಿಕತ್ವಾದಿಕಥನಪೂರ್ವ ತತ್ತತ್ಫಲಾನಾಂ ತ್ರೈವಿಧ್ಯಾದಿಪ್ರತಿಪಾದನಂ॥ 2 ॥ ತಥಾ ದಾನಪಾತ್ರಲಕ್ಷಣನಿರೂಪಣಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಿಮಾನುವರ್ಣನಂ ಚ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಏವಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ವಚಸ್ತಸ್ಯ ಧರ್ಮಪುತ್ರೋಽಚ್ಯುತಸ್ಯ ತು। ಪಪ್ರಚ್ಛ ಪುನರಪ್ಯನ್ಯಂ ಧರ್ಮಂ ಧರ್ಮಾತ್ಮಜೋ ಹರಿಂ॥ 14-98-1 (95396) ವೃಥಾ ಚ ಕತಿ ಜನ್ಮಾನಿ ವೃಥಾ ದಾನಾನಿ ಕಾನಿ ಚ। ವೃಥಾ ಚ ಜೀವಿತಂ ಕೇಷಾಂ ನರಾಣಾಂ ಪುರುಷೋತ್ತಮ॥ 14-98-2 (95397) ಕೀದೃಶಾಸು ಹ್ಯವಸ್ಥಾಸು ದಾನಂ ದತ್ತಂ ಜನಾರ್ದನ। ಇಹ ಲೋಕೇಽನುಭವತಿ ಪುರುಷಃ ಪುರುಷೋತ್ತಮ॥ 14-98-3 (95398) ಗರ್ಭಸ್ಥಃ ಕಿಂ ಸಮಶ್ನಾತಿ ಕಿಂ ಬಾಲ್ಯೇ ವಾಽಪಿ ಕೇಶವ। ಯೌವನಸ್ಥೇಽಪಿ ಕಿಂ ಕೃಷ್ಣ ವಾರ್ಧಕೇ ವಾಽಪಿ ಕಿಂ ಭವೇತ್॥ 14-98-4 (95399) ಸಾತ್ವಿಕಂ ಕೀದೃಶಂ ದಾನಂ ರಾಜಸಂ ಕೀದೃಶಂ ಭವೇತ್। ತಾಮಸಂ ಕೀದೃಶಂ ದೇವ ತರ್ಪಯಿಷ್ಯತಿ ಕಿಂ ಪ್ರಭೋ॥ 14-98-5 (95400) ಉತ್ತಮಂ ಕೀದೃಶಂ ದಾನಂ ತೇಷಾಂ ವಾ ಕಿಂ ಫಲಂ ಭವೇತ್। ಕಿಂ ದಾನಂ ನಯತಿ ಹ್ಯೂರ್ಧ್ವಂ ಕಿಂ ಗತಿಂ ಮಧ್ಯಮಾಂ ನಯೇತ್। ಗತಿಂ ಜಘನ್ಯಾಮಥವಾ ದೇವದೇವ ಬ್ರವೀಹಿ ಮೇ॥ 14-98-6 (95401) ಏತದಿಚ್ಛಾಮಿ ವಿಜ್ಞಾತುಂ ಪರಂ ಕೌತೂಹಲಂ ಹಿ ಮೇ। ತ್ವದೀಯಂ ವಚನಂ ಸತ್ಯಂ ಪುಣ್ಯಂ ಚ ಮಧುಸೂದನ॥ 14-98-7 (95402) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-98-8x (7945) ಏವಂ ಧರ್ಮಂ ಪ್ರಯತ್ನೇನ ಪೃಷ್ಟಃ ಪಾಂಡುಸುತೇನ ವೈ। ಉವಾಚ ವಾಸುದೇವೋಽಥ ಧರ್ಮಾಂಧರ್ಮಾತ್ಮಜಸ್ಯ ತು॥ 14-98-8 (95403) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-98-9x (7946) ಶೃಣು ರಾಜನ್ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ವಚನಂ ತಥ್ಯಮುತ್ತಮಂ। ಕಥ್ಯಮಾನಂ ಮಯಾ ಪುಣ್ಯಂ ಸರ್ವಪಾಪವ್ಯಪೋಹನಂ॥ 14-98-9 (95404) ವೃಥಾ ಚ ದಶ ಜನ್ಮಾನಿ ಚತ್ವಾರಿ ಚ ನರಾಧಿಪ। ವೃಥಾ ದಾನಾನಿ ಪಂಚಾಶತ್ಪಂಚೈವ ಚ ಯಥಾಕ್ರಮಂ॥ 14-98-10 (95405) ವೃಥಾ ಚ ಜೀವಿತಂ ಯೇಷಾಂ ತೇ ಚ ಷಟ್ ಪರಿಕೀರ್ತಿತಾಃ। ಅನುಕ್ರಮೇಣ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ತಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಪಾರ್ಥಿವ॥ 14-98-11 (95406) ಧರ್ಮಘ್ನಾನಾಂ ವೃಥಾ ಜನ್ಮ ಲುಬ್ಧಾನಾಂ ಪಾಪಿನಾಂ ತಥಾ। ವೃಥಾ ಪಾಕಂ ಚ ಯೇಽಶ್ನಂತಿ ಪರದಾರರತಾಶ್ಚ ಯೇ। ಪಾಕಭೇದಕರಾ ಯೇ ಚ ಯೇ ಚ ಸ್ಯುಃ ಸತ್ಯವರ್ಜಿತಾಃ॥ 14-98-12 (95407) ಮೃಷ್ಟಮಶ್ನಾತಿ ಯಶ್ಚೈಕಃ ಕ್ಲಿಸ್ಯಮಾನೈಸ್ತು ಬಾಂಧವೈಃ। ಪಿತರಂ ಮಾತರಂ ಚೈವ ಉಪಾಧ್ಯಾಯಂ ಗುರುಂ ತಥಾ। ಮಾತುಲಂ ಮಾತುಲಾನೀಂ ಚ ಯೋ ನಿಹನ್ಯಾಚ್ಛಪೇತ ವಾ॥ 14-98-13 (95408) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಶ್ಚೈವ ಯೋ ಭೂತ್ವಾ ಸಂಧ್ಯೋಪಾಸನವರ್ಜಿತಃ। ನಿಸ್ಸ್ವಾಹೋ ನಿಸ್ಸ್ವಧಶ್ಚೈವ ಶೂದ್ರಾಣಾಮನ್ನಭುಗ್ದ್ವಿಜಃ॥ 14-98-14 (95409) ಮಮ ವಾ ಶಂಕರಸ್ಯಾಥ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ವಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಅಥವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ತು ಯೇ ನ ಭಕ್ತಾ ನರಾಧಮಾಃ। ವೃಥಾಜನ್ಮಾನ್ಯಥೈತೇಷಾಂ ಪಾಪಿನಾಂ ವಿದ್ಧಿ ಡವ॥ 14-98-15 (95410) ಅಶ್ರದ್ಧಯಾಽಪಿ ಯದ್ದತ್ತಮವಾಮಾನೇನ ವಾಽಪಿ ಯತ್। ಡಂಭಾರ್ಥಮಪಿ ಯದ್ದತ್ತಂ ಯತ್ಪಾಷಂಡಿಹೃತಂ ನೃಪ॥ 14-98-16 (95411) ಶೂದ್ರಾಚಾರಾಯ ಯದ್ದತ್ತಂ ಯದ್ದತ್ತ್ವಾ ಚಾನುಕೀರ್ತಿತಂ। ರೋಷಯುಕ್ತಂ ತು ಯದ್ದತ್ತಂ ಯದ್ದತ್ತಮನುಶೋಚಿತಂ॥ 14-98-17 (95412) ಡಂಭಾರ್ಜಿತಂ ಚ ಯದ್ದತ್ತಂ ಯಚ್ಚ ವಾಽಪ್ಯನೃತಾರ್ಜಿತಂ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ವಂ ಚ ಯದ್ದತ್ತಂ ಚೌರ್ಯೇಣಾಪ್ಯಾರ್ಜಿತಂ ಚ ಯತ್॥ 14-98-18 (95413) ಅಭಿಶಾಸ್ತಾಹೃತಂ ಯತ್ತು ಯದ್ದತ್ತಂ ಪತಿತೇ ದ್ವಿಜೇ। ನಿರ್ಬ್ರಹ್ಮಾಭಿಹೃತಂ ಯತ್ತು ಯದ್ದತ್ತಂ ಸರ್ವಯಾಚಕೈಃ॥ 14-98-19 (95414) ವ್ರಾಪ್ಯೈಸ್ತು ಯದ್ಧೃತಂ ದಾನಮಾರೂಢಪತಿತೈಶ್ಚ ಯತ್। ಯದ್ದತ್ತಂ ಸ್ವೈರಿಣೀಭರ್ತುಃ ಶ್ವಶುರಾನನುವರ್ತಿನೇ॥ 14-98-20 (95415) ಯದ್ಗ್ರಾಮಯಾಚಕಹೃತಂ ಯತ್ಕೃತಘ್ನಹೃತಂ ತಥಾ। ಉಪಪಾತಕಿನೇ ದತ್ತಂ ದೇವವಿಕ್ರಯಿಣೇ ಚ ಯತ್॥ 14-98-21 (95416) ಸ್ತ್ರೀಜಿತಾಯ ಚ ಯದ್ದತ್ತಂ ಯದ್ದತ್ತಂ ರಾಜಸೇವಿನೇ। ಗಣಕಾಯ ಚ ಯದ್ದತ್ತಂ ಯಚ್ಚ ಕಾರಣಿಕಾಯ ಚ॥ 14-98-22 (95417) ವೃಷಲೀಪತಯೇ ದತ್ತಂ ಯದ್ದತ್ತಂ ಶಸ್ತ್ರಜೀವಿನೇ। ಭೃತಕಾಯ ಚ ಯದ್ದತ್ತಂ ವ್ಯಾಲಗ್ರಾಹಿಹೃತಂ ಚ ಯತ್॥ 14-98-23 (95418) ಪುರೋಹಿತಾಯ ಯದ್ದತ್ತಂ ಚಿಕಿತ್ಸಕಹೃತಂ ಚ ಯತ್। ಯದ್ವಣಿಂಕ್ಕರ್ಮಿಣೇ ದತ್ತಂ ಕ್ಷುದ್ರಮಂತ್ರೋಪಜೀವಿನೇ॥ 14-98-24 (95419) ಯಚ್ಛೂದ್ರಜೀವಿನೇ ದತ್ತಂ ಯಚ್ಚ ದೇವಲಕಾಯ ಚ। ದೇವದ್ರವ್ಯಾಶಿನೇ ಯಚ್ಚ ಯದ್ದತ್ತಂ ಚಿತ್ರಕರ್ಮಿಣೇ॥ 14-98-25 (95420) ರಂಗೋಪಜೀವಿನೇ ದತ್ತಂ ಯಚ್ಚ ಮಾಂಸೋಪಜೀವಿನೇ। ಸೇವಕಾಯ ಚ ಯದ್ದತ್ತಂ ಯದ್ದತ್ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಬ್ರುವೇ॥ 14-98-26 (95421) ಅದೇಶಿನೇ ಚ ಯದ್ದತ್ತಂ ದತ್ತಂ ವಾರ್ಧುಷಿಕಾಯ ಚ। ಯದನಾಚಾರಿಣೇ ದತ್ತಂ ಯತ್ತು ದತ್ತಮನಗ್ರಯೇ॥ 14-98-27 (95422) ಅಸಂಧ್ಯೋಪಾಸಿನೇ ದತ್ತಂ ಯಚ್ಛೂದ್ರಗ್ರಾಮವಾಸಿನೇ। ಯನ್ಮಿಥ್ಯಾಲಿಂಗಿನೇ ದತ್ತಂ ದತ್ತಂ ಸರ್ವಾಶಿನೇ ಚ ಯತ್॥ 14-98-28 (95423) ನಾಸ್ತಿಕಾಯಾ ಚ ಯದ್ದತ್ತಂ ಧರ್ಮವಿಕ್ರಯಿಣೇ ಚ ಯತ್। ವರಾಕಾಯ ಚ ಯದ್ದತ್ತಂ ಯದ್ದತ್ತಂ ಕೂಟಸಾಕ್ಷಿಣೇ॥ 14-98-29 (95424) ಗ್ರಾಮಕೂಟಾಯ ಯದ್ದತ್ತಂ ದಾನಂ ಪಾರ್ತಿವಪುಂಗವ। ವೃಥಾ ಭವತಿ ತತ್ಸರ್ವಂ ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-98-30 (95425) ವಿಪ್ರಾಣಾಮಧರಾ ಏತೇ ಲೋಲುಪಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಧಮಾಃ। ನಾತ್ಮಾನಂ ತಾರಯಂತ್ಯೇತೇ ನ ದಾತಾರಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-98-31 (95426) ಏತೇಭ್ಯೋ ದತ್ತಮಾತ್ರಾಣಿ ದಾನಾನಿ ಸುಬಹೂನ್ಯಪಿ। ವೃಥಾ ಭವಂತಿ ರಾಜೇಂದ್ರ ಭಸ್ಮನ್ಯಾಜ್ಯಾಹುತಿರ್ಯಥಾ॥ 14-98-32 (95427) ಏತೇಷು ಯತ್ಫಲಂ ಕಿಂಚಿದ್ಭವಿಷ್ಯತಿ ಕಥಂಚನ। ರಾಕ್ಷಸಾಶ್ಚ ಪಿಶಾಚಾಶ್ಚ ತದ್ವಿಲುಂಪಂತಿ ಹರ್ಷಿತಾಃ॥ 14-98-33 (95428) ವೃಥಾ ಹ್ಯೇತಾನಿ ದತ್ತಾನಿ ಕಥಿತಾನಿ ಸಮಾಸತಃ। ಜೀವಿತಂ ತು ವೃಥಾ ಯೇಷಾಂ ಚಚ್ಛೃಣುಷ್ವ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-98-34 (95429) ಯೇ ಮಾಂ ನ ಪ್ರತಿಪದ್ಯಂತೇ ಶಂಕರಂ ವಾ ನರಾಧಮಾಃ। ಬ್ರೈಹ್ಮಣಾನ್ವಾ ಮಹೀದೇವಾನ್ವೃಥಾ ಜೀವಂತಿ ತೇ ನರಾಃ॥ 14-98-35 (95430) ಹೇತುಶಾಸ್ತ್ರೇಷು ಯೇ ಸಕ್ತಾಃ ಕುದೃಷ್ಟಿಪಥಮಾಶ್ರಿತಾಃ। ದೇವಾನ್ನಿಂದಂತ್ಯನಾಚಾರಾ ವೃಥಾ ಜೀವಂತಿ ತೇ ನರಾಃ॥ 14-98-36 (95431) ಕುಶಲೈಃ ಕೃತಶಾಸ್ತ್ರಾಣಿ ಪಠಿತ್ವಾ ಯೇ ನರಾಧಮಾಃ। ವಿಪ್ರಾನ್ನಿಂದಂತಿ ಯಜ್ಞಾಂಶ್ಚ ವೃಥಾ ಜೀವಂತಿ ತೇ ನರಾಃ॥ 14-98-37 (95432) ಯೇ ದುರ್ಗಾಂ ವಾ ಕುಮಾರಂ ವಾ ವಾಯುಮಗ್ನಿಂ ಜಲಂ ರವಿಂ। ಪಿತರಂ ಮಾತರಂ ಚೈವ ಗುರುಮಿಂದ್ರಂ ನಿಶಾಕರಂ। ಮೂಢಾ ನಿಂದಂತ್ಯನಾಚಾರಾ ವೃಥಾ ಜೀವಂತಿ ತೇ ನರಾಃ॥ 14-98-38 (95433) ವಿದ್ಯಮಾನೇ ಧನೇ ಯಸ್ತು ದಾನಧರ್ಮವಿವರ್ಜಿತಃ। ಮೃಷ್ಟಮಶ್ನಾತಿ ಯಶ್ಚೈಕೋ ವೃಥಾ ಜೀವತಿ ಸೋಪಿ ಚ॥ 14-98-39 (95434) ವೃಥಾ ಜೀವಿತಮಾಖ್ಯಾತಂ ದಾನಕಾಲಂ ಬ್ರವೀಮಿ ತೇ॥ 14-98-40 (95435) ತಮೋನಿವಿಷ್ಟಚಿತ್ತೇನ ದತ್ತಂ ದಾನಂ ತು ಯದ್ಭವೇತ್। ತದಸ್ಯ ಫಲಮಶ್ನಾತಿ ನರೋ ಗರ್ಭಗತೋ ನೃಪ॥ 14-98-41 (95436) ಈರ್ಷ್ಯಾಮತ್ಸರಸಂಯುಕ್ತೋ ಡಂಭಾರ್ಥಂ ಚಾರ್ಥಕಾರಣಾತ್। ದದಾತಿ ದಾನಂ ಯೋ ಮರ್ತ್ಯೋ ಬಾಲಭಾವೇ ತದಶ್ನುತೇ॥ 14-98-42 (95437) ಭೋಕ್ತಂ ಭೋಗಮಶಕ್ತಸ್ತು ವ್ಯಾಧಿಭಿಃ ಪೀಡಿತೋ ಭೃಶಂ। ದದಾತಿ ದಾನಂ ಯೋ ಮರ್ತ್ಯೋ ವೃದ್ಧಭಾವೇ ತದಶ್ನುತೇ॥ 14-98-43 (95438) ಶ್ರದ್ಧಾಯುಕ್ತಃ ಶುಚಿಃ ಸ್ನಾತಃ ಪ್ರಸನ್ನೇಂದ್ರಿಯಮಾನಸಃ। ದದಾತಿ ದಾನಂ ಯೋ ಮರ್ತ್ಯೋ ಯೌವನೇ ಸ ತದಶ್ನುತೇ॥ 14-98-44 (95439) ಸ್ವಯಂ ನೀತ್ವಾ ತು ಯದ್ದಾನಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಪಾತ್ರೇ ಪ್ರದೀಯತೇ। ತತ್ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕಂ ವಿದ್ಧಿ ದಾನಮಾಮರಣಾಂತಿಕಂ॥ 14-98-45 (95440) ರಾಜಸಂ ಸಾತ್ವಿಕಂ ಚಾಪಿ ತಾಮಸಂ ಚ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ದಾನಂ ದಾನಫಲಂ ಚೈವ ಗತಿಂ ಚ ತ್ರಿವಿಧಾಂ ಶೃಣು॥ 14-98-46 (95441) ದಾನಂ ದಾತವ್ಯಮಿತ್ಯೇವ ಮತಿಂ ಕೃತ್ವಾ ದ್ವಿಜಾಯ ವೈ। ಉಪಕಾರವಿಯುಕ್ತಾಯ ಯದ್ದತ್ತಂ ತದ್ಧಿ ಸಾತ್ವಿಕಂ॥ 14-98-47 (95442) ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ದರಿದ್ರಾಯ ಬಹುಭೃತ್ಯಾಯ ಪಾಂಡವ। ದೀಯತೇ ಯತ್ಪ್ರಹೃಷ್ಟೇನ ತತ್ಸಾತ್ವಿಕಮುದಾಹೃತಂ॥ 14-98-48 (95443) ವೇದಾಕ್ಷರವಿಹೀನಾಯ ಯತ್ತು ಪೂರ್ವೋಪಕಾರಿಣೇ। ಸಮೃದ್ಧಾಯ ಚ ಯದ್ದತ್ತಂ ತದ್ದಾನಂ ರಾಜಸಂ ಸ್ಮೃತಂ॥ 14-98-49 (95444) ಸಂಬಂಧಿನೇ ಚ ಯದ್ದತ್ತಂ ಪ್ರಮತ್ತಾಯ ಚ ಪಾಂಡವ। ಫಲಾರ್ಥಿಭಿರಪಾತ್ರಾಯ ತದ್ದಾನಂ ರಾಜಸಂ ಸ್ಮೃತಂ॥ 14-98-50 (95445) ವೈಶ್ವದೇವವಿಹೀನಾಯ ದಾನಮಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ಚ। ದೀಯತೇ ತಸ್ಕರಾಯಾಪಿ ತದ್ದಾನಂ ತಾಮಸಂ ಸ್ಮೃತಂ॥ 14-98-51 (95446) ಸರೋಷಮವಧೂತಂ ಚ ಕ್ಲೇಶಯುಕ್ತಮವಜ್ಞಯಾ। ಸೇವಕಾಯ ಚ ಯದ್ದತಂ ತತ್ತಾಮಸಮುದಾಹೃತಂ॥ 14-98-52 (95447) ದೇವಾಃ ಪಿತೃಗಣಾಶ್ಚೈವ ಮುನಯಶ್ಚಾಗ್ನಯಸ್ತಥಾ। ಸಾತ್ವಿಕಂ ದಾನಮಶ್ನಂತಿ ತುಷ್ಯಂತಿ ಚ ನರೇಶ್ವರ॥ 14-98-53 (95448) ದಾನವಾ ದೈತ್ಯಸಂಗಾಶ್ಚ ಗ್ರಹಾ ಯಕ್ಷಾಃ ಸರಾಕ್ಷಸಾಃ। ರಾಜಸಂ ದಾನಮಶ್ನಂತಿ ವರ್ಜಿತಂ ಪಿತೃದೈವತೈಃ॥ 14-98-54 (95449) ಪಿಶಾಚಾಃ ಪ್ರೇತಸಂಘಾಶ್ಚ ಕಶ್ಮಲಾ ಯೇ ಮಲೀಮಸಾಃ। ತಾಮಸಂ ದಾನಮಶ್ನಂತಿ ಗತಿಂ ಚ ತ್ರಿವಿಧಾಂ ಶೃಣು॥ 14-98-55 (95450) ಸಾತ್ವಿಕಾನಾಂ ತು ದಾನಾನಾಮುತ್ತಮಂ ಫಲಮಶ್ನುತೇ। ಮಧ್ಯಮಂ ರಾಜಸಾನಾಂ ತು ತಾಮಸಾನಾಂ ತು ಪಶ್ಚಿಮಂ॥ 14-98-56 (95451) ಅಭಿಗಂಯೋಪನೀತಾನಾಂ ದಾನಾನಾಮುತ್ತಮಂ ಫಲಂ। ಮಧ್ಯಮಂ ತು ಸಮಾಹೂಯ ಜಘನ್ಯಂ ಯಾಚತೇ ಫಲಂ॥ 14-98-57 (95452) ಅಯಾಚಿತಪ್ರದಾತಾ ಯಃ ಸ ಯಾತಿ ಗತಿಮುತ್ತಮಾಂ। ಸಮಾಹೂಯ ತು ಯೋ ದದ್ಯಾನ್ಮಧ್ಯಮಾಂ ಸ ಗತಿಂ ವ್ರಜೇತ್। ಯಾಚಿತೋ ಯಶ್ಚ ವೈ ದದ್ಯಾಜ್ಜಘನ್ಯಾಂ ಸ ಗತಿಂ ವ್ರಜೇತ್॥ 14-98-58 (95453) ಉತ್ತಮಾ ದೈವಿಕೀ ಜ್ಞೇಯಾ ಮಧ್ಯಮಾ ಮಾನುಷೀ ಗತಿಃ। ಗತಿರ್ಜಘನ್ಯಾ ತಿರ್ಯಕ್ಷು ಗತಿರೇಷಾ ತ್ರಿಧಾ ಸ್ಮೃತಾ॥ 14-98-59 (95454) ಪಾತ್ರಭೂತೇಷು ವಿಪ್ರೇಷು ಸಂಸ್ಥಿತೇಷ್ವಾಹಿತಾಗ್ನಿಷು। ಯತ್ತು ನಿಕ್ಷಿಪ್ಯತೇ ದಾನಮಕ್ಷಯಂ ಸಂಪ್ರಕೀರ್ತಿತಂ॥ 14-98-60 (95455) ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಣಾಂ ದರಿದ್ರಾಣಾಂ ಭರಣಂ ಕುರು ಪಾರ್ಥಿವ। ಸಮೃದ್ಧಾನಾಂ ದ್ವಿಜಾತೀನಾಂ ಕುರ್ಯಾಸ್ತೇಷಾಂ ತು ರಕ್ಷಣಂ॥ 14-98-61 (95456) ದರಿದ್ರಾನ್ವಿತ್ತಹೀನಾಂಶ್ಚ ಪ್ರದಾನೈಃ ಸುಷ್ಠು ಪೂಜಯ। ಆತುರಸ್ಯೈಷಧೈಃ ಕಾರ್ಯಂ ನೀರುಜಸ್ಯ ಕಿಮೌಷಧೈಃ॥ 14-98-62 (95457) ಪಾಪಂ ಪ್ರತಿಗ್ರಹೀತಾರಂ ಪ್ರದಾತುರಪಗಚ್ಛತಿ। ಪ್ರತಿಗ್ರಹೀತುರ್ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ಪ್ರದಾತಾರಮುಪೈತಿ ತತ್। ತಸ್ಮಾದ್ದಾನಂ ಸದಾ ಕಾರ್ಯಂ ಪರತ್ರ ಹಿತಮಿಚ್ಛತಾ॥ 14-98-63 (95458) ವೇದವಿದ್ಯಾವದಾತೇಷು ಸದಾ ಶೂದ್ರಾನ್ನವರ್ಜಿಷು। ಪ್ರಯತ್ನೇನ ವಿಧಾತವ್ಯೋ ಮಹಾದಾನಮಯೋ ನಿಧಿಃ॥ 14-98-64 (95459) ಯೇಷಾಂ ದಾರಾಃ ಪ್ರತೀಕ್ಷಂತೇ ಸಹಸ್ರಸ್ಯೇವ ಲಂಭನಂ। ಭುಕ್ತಶೇಷಸ್ಯ ಭಕ್ತಸ್ಯ ತಾನ್ನಿಮಂತ್ರಯ ಪಾಂಡವ॥ 14-98-65 (95460) ಆಮಂತ್ರ್ಯ ತು ನಿರಾಶಾನಿ ನ ಕರ್ತವ್ಯಾನಿ ಭಾರತ। ಕುಲಾನಿ ಸುದರಿದ್ರಾಣಿ ತೇಷಾಮಾಶಾ ಹತಾ ಭವೇತ್॥ 14-98-66 (95461) ಮದ್ಭಕ್ತಾ ಯೇ ನರಶ್ರೇಷ್ಠ ಮದ್ಗತಾ ಮತ್ಪರಾಯಣಾಃ। ಮದ್ಯಾಜಿನೋ ಮನ್ನಿಯಮಾಸ್ತಾನ್ಪ್ರಯತ್ನೇನ ಪೂಜಯೇತ್॥ 14-98-67 (95462) ತೇಷಾಂ ತು ಪಾವನಾಯಾಹಂ ನಿತ್ಯಮೇವ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಉಭೇ ಸಂಧ್ಯೇಽಧಿತಿಷ್ಠಾಮಿ ಹ್ಯಸ್ಕನ್ನಂ ತದ್ವ್ರತಂ ಮಮ॥ 14-98-68 (95463) ತಸ್ಮಾದಷ್ಟಾಕ್ಷರಂ ಮಂತ್ರಂ ಮದ್ಭಕ್ತೈರ್ವೀತಕಲ್ಮಷೈಃ। ಸಂಧ್ಯಾಕಾಲೇ ತು ಜಪ್ತವ್ಯಂ ಸತತಂ ಚಾತ್ಮಶುದ್ಧಯೇ॥ 14-98-69 (95464) ಅನ್ಯೇಷಾಮಪಿ ವಿಪ್ರಾಣಾಂ ಕಿಲ್ಬಿಷಂ ಹಿ ವಿನಶ್ಯತಿ। ಉಭೇ ಸಂಧ್ಯೇಪ್ಯುಪಾಸೀತ ತಸ್ಮಾದ್ವಿಪ್ರೋ ವಿಶುದ್ಧಯೇ। 14-98-70 (95465) ದೈವೇ ಶ್ರಾದ್ಧೇಪಿ ವಿಪ್ರಃ ಸ ನಿಯೋಕ್ತವ್ಯೋಽಜುಗುಪ್ಸಯಾ। ಜುಗುಪ್ಸಿತಸ್ತು ಯಃ ಶ್ರಾದ್ಧಂ ದಹತ್ಯಗ್ನಿರಿವೇಂಧನಂ॥ 14-98-71 (95466) ಭಾರತಂ ಮಾನವೋ ಧರ್ಮೋ ವೇದಾಃ ಸಾಂಗಾಶ್ಚಿಕಿತ್ಸಿತಂ। ಆಜ್ಞಾಸಿದ್ಧಾನಿ ಚತ್ವಾರಿ ನ ಹಂತವ್ಯಾನಿ ಹೇತುಭಿಃ॥ 14-98-72 (95467) ನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನ್ಪರೀಕ್ಷೇತ ದೈವೇ ಕರ್ಮಣಿ ಧರ್ಮವಿತ್। ಮಹಾನ್ಭವೇತ್ಪರೀವಾದೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ಪರೀಕ್ಷಣೇ॥ 14-98-73 (95468) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ಪರೀವಾದಂ ಯಃ ಕುರ್ಯಾತ್ಸ ನರಾಧಮಃ। ರಾಸಭಾನಾಂ ಶುನಾಂ ಯೋನಿಂ ಗಚ್ಛೇತ್ಪುರುಷದೂಷಕಃ॥ 14-98-74 (95469) ಶ್ವತ್ವಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ನಿಂದಿತ್ವಾ ಪರೀವಾದಾತ್ಖರೋ ಭವೇತ್। ಕೃಮಿರ್ಭವತ್ಯಭಿಭವಾತ್ಕೀಟೋ ಭವತಿ ಮತ್ಸರಾತ್॥ 14-98-75 (95470) ದುರ್ವೃತ್ತಾ ವಾ ಸುವೃತ್ತಾ ವಾ ಪ್ರಾಕೃತಾ ವಾ ಸುಸಂಸ್ಕೃತಾಃ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನಾವಮಂತವ್ಯಾ ಭಸ್ಮಚ್ಛನ್ನಾ ಇವಾಗ್ನಯಃ॥ 14-98-76 (95471) ಕ್ಷತ್ರಿಯಂ ಚೈವ ಸರ್ಪಂ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಚ ಬಹುಶ್ರುತಂ। ನಾವಮನ್ಯೇತ ಮೇಧಾವೀ ಕೃಶಾನಪಿ ಕದಾಚನ॥ 14-98-77 (95472) ಏತತ್ತ್ರಯಂ ಹಿ ಪುರುಷಂ ನಿರ್ದಹೇದವಮಾನಿತಂ। ತಸ್ಮಾದೇತತ್ಪ್ರಯತ್ನೇನ ನಾವಮನ್ಯೇತ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್॥ 14-98-78 (95473) ಯಥಾ ಸರ್ವಾಸ್ವವಸ್ಥಾಸು ಪಾವಕೋ ದೈವತಂ ಮಹತ್। ತಥಾ ಸರ್ವಾಸ್ವವಸ್ಥಾಸು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ದೈವತಂ ಮಹತ್॥ 14-98-79 (95474) ವ್ಯಂಗಾಃ ಕಾಣಾಶ್ಚ ಕುಬ್ಜಾಶ್ಚ ವಾಮನಾಂಗಾಸ್ತಥೈವ ಚ। ಸರ್ವೇ ದೈವೇ ನಿಯೋಕ್ತವ್ಯಾ ವ್ಯಾಮಿಶ್ರಾ ವೇದಪಾರಗೈಃ॥ 14-98-80 (95475) ಮನ್ಯುಂ ನೋತ್ಪಾದಯೇತ್ತೇಷಾಂ ನ ಚಾರಿಷ್ಟಂ ಸಮಾಚರೇತ್। ಮನ್ಯುಪ್ರಹರಣಾ ವಿಪ್ರಾ ನ ವಿಪ್ರಾಃ ಶಶ್ತ್ರಪಾಣಯಃ॥ 14-98-81 (95476) ಮನ್ಯುನಾ ಘ್ನಂತಿ ತೇ ಶತ್ರೂನ್ವಜ್ರೇಣೇಂದ್ರ ಇವಾಸುರಾನ್। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಹಿ ಮಹದ್ದೈವಂ ಜಾತಿಮಾತ್ರೇಣ ಜಾಯತೇ॥ 14-98-82 (95477) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ಧರ್ಮಕೋಶಸ್ಯ ಗುಪ್ತಯೇ। ಕಿಂ ಪುನರ್ಯೇ ಚ ಕೌಂತೇಯ ಸಂಧ್ಯಾಂ ನಿತ್ಯಮುಪಾಸತೇ॥ 14-98-83 (95478) ಯಸ್ಯಾಸ್ಯೇನ ಸಮಶ್ನಂತಿ ಹವ್ಯಾನಿ ತ್ರಿದಿವೌಕಸಃ। ಕವ್ಯಾನಿ ಚೈವ ಪಿತರಃ ಕಿಂ ಭೂತಮಧಿಕಂ ತತಃ॥ 14-98-84 (95479) ಉತ್ಪತ್ತಿರೇವ ವಿಪ್ರಸ್ಯ ಮೂರ್ತಿಧರ್ಮಸ್ಯ ಶಾಶ್ವತೀ। ಸ ಹಿ ಧರ್ಮಾರ್ಥಮುತ್ಪನ್ನೋ ಬ್ರಹ್ಮಭೂಯಾಯ ಕಲ್ಪತೇ॥ 14-98-85 (95480) ಸ್ವಮೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭುಂಕ್ತೇ ಸ್ವಂ ವಸ್ತೇ ಸ್ವಂ ದದಾತಿ ಚ। ಆನೃಶಂಸ್ಯಾದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ಭುಂಜತೇ ಹೀತರೇ ಜನಾಃ। ತಸ್ಮಾತ್ತೇ ನಾವಮಂತವ್ಯಾ ಮದ್ಭಕ್ತಾ ಹಿ ದ್ವಿಜಾಃ ಸದಾ॥ 14-98-86 (95481) ಆರಣ್ಯಕೋಪನಿಷದಿ ಯೇ ತು ಪಶ್ಯಂತಿ ಮಾಂ ದ್ವಿಜಾಃ। ನಿಗೂಢಂ ನಿಷ್ಕಲಾವಸ್ಥಂ ತಾನ್ಪ್ರಯತ್ನೇನ ಪೂಜಯ॥ 14-98-87 (95482) ಸ್ವಗೃಹೇ ವಾ ಪ್ರವಾಸೇ ವಾ ದಿವಾರಾತ್ರಮಥಾಪಿ ವಾ। ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ಪೂಜ್ಯಾ ಮದ್ಭಕ್ತಾ ಯೇ ಚ ಪಾಂಡವ॥ 14-98-88 (95483) ನಾಸ್ತಿ ವಿಪ್ರಸಮಂ ದೈವಂ ನಾಸ್ತಿ ವಿಪ್ರಸಮೋ ಗುರುಃ। ನಾಸ್ತಿ ವಿಪ್ರಾತ್ಪರೋ ಬಂಧುರ್ನಾಸ್ತಿ ವಿಪ್ರಾತ್ಪರೋ ನಿಧಿಃ। ನಾಸ್ತಿ ವಿಪ್ರಾತ್ಪರಂ ತೀರ್ಥಂ ನ ಪುಣ್ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತ್ಪರಂ। 14-98-89 (95484) ನ ಪವಿತ್ರಂ ಪರಂ ವಿಪ್ರಾನ್ನ ದ್ವಿಜಾತ್ಪಾವನಂ ಪರಂ। ನಾಸ್ತಿ ವಿಪ್ರಾಪ್ತರೋ ಧರ್ಮೋ ನಾಸ್ತಿ ವಿಪ್ರಾತ್ಪರಾ ಗತಿಃ॥ 14-98-90 (95485) ಪಾಪಕರ್ಮಸಮಾಕ್ಷಿಪ್ತಂ ಪತಂತಂ ನರಕೇ ನರಂ। ತ್ರಾಯತೇ ಪಾತ್ರಮಪ್ಯೇಕಂ ಪಾತ್ರಭೂತೇ ತು ತದ್ದ್ವಿಜೇ॥ 14-98-91 (95486) ಬಾಲಾಹಿತಾಗ್ನಯೋ ಯೇ ಚ ಶಾಂತಾಃ ಶೂದ್ರಾನ್ನವರ್ಜಿತಾಃ। ಮಾಮರ್ಚಯಂತಿ ತದ್ಭಕ್ತಾಸ್ತೇಭ್ಯೋ ದತ್ತಮಿಹಾಕ್ಷಯಂ॥ 14-98-92 (95487) ಪ್ರದಾನೈಃ ಪೂಜಿತೋ ವಿಪ್ರೋ ವಂದಿತೋ ವಾಪಿ ಸಂಸ್ಕೃತಃ। ಸಂಭಾಷಿತೋ ವಾ ದೃಷ್ಟೋ ವಾ ಮದ್ಭಕ್ತೋ ದಿವಮುನ್ನಯೇತ್॥ 14-98-93 (95488) ಯೇ ಪಠಂತಿ ನಮಸ್ಯಂತಿ ಧ್ಯಾಯಂತಿ ಪುರುಷಾಸ್ತು ಮಾಂ। ಸ ತಾನ್ಸ್ಪೃಷ್ಟ್ವಾ ಚ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಚ ನರಃ ಪಾಪೈಃ ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-98-94 (95489) ಮದ್ಭಕ್ತಾ ಮದ್ಗತಪ್ರಾಣಾ ಮದ್ಗೀತಾ ಮತ್ಪರಾಯಣಾಃ। ಬೀಜಯೋನಿವಿಶುದ್ಧಾ ಯೈ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಃ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಾಃ। ಶೂದ್ರಾನ್ನವಿರತಾ ನಿತ್ಯಂ ತೇ ಪುನಂತೀಹ ದರ್ಶನಾತ್॥ 14-98-95 (95490) ಸ್ವಂಯ ನೀತ್ವಾ ವಿಶೇಷೇಣ ದಾನಂ ತೇಷಾಂ ಗೃಹೇಷ್ವಥ। ನಿವಾಪಯೇತ್ತು ಯದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ತದ್ದಾನಂ ಕೋಟಿಸಂಮಿತಂ॥ 14-98-96 (95491) ಜಾಗ್ರತಃ ಸ್ವಪತೋ ವಾಪಿ ಪ್ರವಾಸೇಷು ಗೃಹೇಷ್ವಥ। ಹೃದಯೇ ನ ಪ್ರಣಶ್ಯಾಮಿ ಯಸ್ಯ ವಿಪ್ರಸ್ಯ ಭಾವತಃ॥ 14-98-97 (95492) ಸ ಪೂಜಿತೋ ವಾ ದೃಷ್ಟೋ ವಾ ಸ್ಪೃಷ್ಟೋ ವಾಪಿ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಃ। ಸಂಭಾಷಿತೋ ವಾ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪುನಾತ್ಯೇವ ನರಂ ಸದಾ॥ 14-98-98 (95493) ಏವಂ ಸರ್ವಾಸ್ವವಸ್ಥಾಸು ಸರ್ವದಾನಾನಿ ಪಾಂಡವ। ಮದ್ಭಕ್ತೇಭ್ಯಃ ಪ್ರದತ್ತಾನಿ ಸ್ವರ್ಗಮಾರ್ಗಪ್ರದಾನಿ ವೈ॥ ॥ 14-98-99 (95494) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟನವತಿತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 98 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 099

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.99. ಅಧ್ಯಾಯಃ 099

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಬೀಜಯೋನ್ಯೋಃ ಶುದ್ಧ್ಯಶುದ್ಧಿನಿರೂಪಣಂ॥ 1 ॥ ತಥಾ ಗಾಯತ್ರೀಮಹಿಮಾನುವರ್ಣನಂ॥ 2 ॥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಿಮಪ್ರಶಂಸನಂ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾವಮಂತೄಣಾಂ ನಾರಕಯಾತನಾನುವರ್ಣನಂ ಚ ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಶ್ರುತ್ವೈವಂ ಸಾತ್ವಿಕಂ ದಾನಂ ರಾಜಸಂ ತಾಮಸಂ ತಥಾ। ಪೃಥಕ್ಪೃಥಕ್ತ್ವೇನ ಗತಿಂ ಫಲಂ ಚಾಪಿ ಪೃಥಕ್ಪೃಥಕ್॥ 14-99-1 (95495) ಅವಿತೃಪ್ತಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಾತ್ಮಾ ಪುಣ್ಯಂ ಧರ್ಮಾಮೃತಂ ಪುನಃ। ಯುಧಿಷ್ಠಿರೋ ಧರ್ಮರತಃ ಕೇಶವಂ ಪುನರಬ್ರವೀತ್॥ 14-99-2 (95496) ಬೀಜಯೋನಿವಿಶುದ್ಧಾನಾಂ ಲಕ್ಷಣಾನಿ ವದಸ್ವ ಮೇ। ಬೀಜದೋಷೇಣ ಲೋಕೇಶ ಜಾಯಂತೇ ಚ ಕಥಂ ನರಾಃ॥ 14-99-3 (95497) ಆಚಾರದೋಷಂ ದೇವೇಶಂ ವಕ್ತುಗರ್ಹಸ್ಯಶೇಷತಃ॥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ವಿಶೇಷಂ ಚ ಗುಣದೋಷೌ ಚ ಕೇಶವ॥ 14-99-4 (95498) ಚಾತುರ್ವರ್ಣ್ಯಸ್ಯ ಕುತ್ಸ್ನಸ್ಯ ವರ್ತಮಾನಾಃ ಪ್ರತಿಗ್ರಹೇ। ಕೇನ ವಿಪ್ರಾ ವಿಶೇಷೇಣ ತರಂತೇ ತಾರಯಂತಿ ಚ। ಏತಾನ್ಕಥಯ ದೇವೇಶ ತ್ವದ್ಭಕ್ತಸ್ಯ ನಮೋಸ್ತು ತೇ॥ 14-99-5 (95499) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-99-6x (7947) ಶೃಣು ರಾಜನ್ಯಥಾವೃತ್ತಂ ಬೀಜಯೋನಿಂ ಶುಭಾಶುಭಂ। ಯೇನ ತಿಷ್ಠತಿ ಲೋಕೋಯಂ ವಿನಶ್ಯತಿ ಚ ಪಾಂಡವ॥ 14-99-6 (95500) ಅವಿಪ್ಲುತಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯೋ ಯಸ್ತು ವಿಪ್ರೋ ಯಥಾವಿಧಿ। ಸ ಬೀಜಂ ನಾಮ ವಿಜ್ಞೇಯಂ ತಸ್ಯ ಬೀಜಂ ಶುಭಂ ಭವೇತ್॥ 14-99-7 (95501) ಕನ್ಯಾ ಚಾಕ್ಷತಯೋನಿಃ ಸ್ಯಾತ್ಕುಲೀನಾ ಪಿತೃಮಾತೃತಃ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾದಿಷು ವಿವಾಹೇಷು ಪರಿಣೀತಾ ಯಥಾವಿಧಿ। ಸಾ ಪ್ರಶಸ್ತಾ ವರಾರೋಹಾ ತಸ್ಯಾ ಯೋನಿಃ ಪ್ರಶಸ್ಯತೇ॥ 14-99-8 (95502) ಮನಸಾ ಕರ್ಮಣಾ ವಾಚಾ ಯಾ ಗಚ್ಛೇತ್ಪರಪೂರುಷಂ। ಯೋನಿಸ್ತಸ್ಯಾ ನರಶ್ರೇಷ್ಠ ಗರ್ಭಾಧಾನಂ ನ ಚಾರ್ಹತಿ॥ 14-99-9 (95503) ಸ್ವೈರಿಣ್ಯಾ ಯಸ್ತು ಪಾಪಾತ್ಮಾ ಸಂತಾನಾರ್ಥಮಿಹೇಚ್ಛತಿ। ಸ ಕುಲಾನ್ಪಾತಯತ್ಯಾಶು ದಶಪೂರ್ವಾಂದಶಾಪರಾನ್॥ 14-99-10 (95504) ದುಷ್ಟಯೋನೌ ತು ಯೋ ಮೋಹಾದ್ರೇತಃ ಸಿಂಚತಿ ಮೂಢಧೀಃ। ತದ್ರೇತಸಾ ಸಮುತ್ಪನ್ನಃ ಷಡಂಗವಿದಪಿ ದ್ವಿಜಃ। ಸಾಧುಭಿಃ ಸ ಬಹಿಷ್ಕಾರ್ಯಃ ಶ್ವಾಪಾಕ ಇವ ಪಾರ್ಥಿವಾ॥ 14-99-11 (95505) ಕರ್ಮಣಾ ಮನಸಾ ವಾಚಾ ಯಾ ಭವೇತ್ಸ್ವೈರಚಾರಿಣೀ। ಸಾ ಕುಲಘ್ರೀತಿ ವಿಜ್ಞೇಯಾ ತಸ್ಯಾಂ ಜಾತಃ ಶ್ವಪಾಚಕಃ॥ 14-99-12 (95506) ದೈವೇ ಪಿತ್ರ್ಯೇ ತಥಾ ದಾನೇ ಭೋಜನೇ ಸಹಭಾಷಣೇ। ಶಯನೇ ಸಹಸಂಬಂಧೇ ನ ಯೋಗ್ಯಾ ದೃಷ್ಟಯೋನಿಜಾಃ॥ 14-99-13 (95507) ನ ತಸ್ಮಾದ್ದುಷ್ಟಯೋನ್ಯಾಂ ತು ಗರ್ಭಮುತ್ಪಾದಯೇದ್ಬುಧಃ। ಮೋಹೇನ ಕುರುತೇ ಯಸ್ತು ಕುಲಂ ಹಂತಿ ತ್ರಿಪೂರುಷಂ॥ 14-99-14 (95508) ಕಾನೀಕನಶ್ಚ ಸಹೋಞಶ್ಚ ತಥೋಭೌ ಕುಂಡಗೋಲಕೈ। ಆರೂಢಪತಿತಾಜ್ಜಾತಃ ಪರಿತಸ್ಯಾಪಿ ಯಃ ಸುತಃ। ಷಡೇತೇ ವಿಪ್ರಚಂಡಾಲಾ ನಿಕೃಷ್ಟಾಃ ಶ್ವಪಚಾದಪಿ॥ 14-99-15 (95509) ಯೋ ಯತ್ರ ತತ್ರ ವಾ ರೇತಃ ಸಿಕ್ತ್ವಾ ಶೂದ್ರಾಸು ವಾ ಚರೇತ್। ಕಾಮಚಾರೀ ಸ ಪಾಪಾತ್ಮಾ ಬೀಜಂ ತಸ್ಯಾಶುಭಂ ಭವೇತ್॥ 14-99-16 (95510) ಅಶುದ್ಧಂ ತದ್ಭವೇದ್ಬೀಜಂ ಶುದ್ಧಾಂ ಯೋನಿ ನ ಚಾರ್ಹತಿ। ದೂಷಯತ್ಯಪಿ ತಾಂ ಯೋನಿಂ ಶುನಾ ಲೀಢಂ ಹವಿರ್ಯಥಾ॥ 14-99-17 (95511) ಶೂದ್ರಯೋನೌ ಪತೇದ್ಬೀಜಂ ಹಾಹಾಶಬ್ದಂ ದ್ವಿಜನ್ಮನಃ। ಕುರ್ಯಾತ್ಪುರೀಷಗರ್ತೇಷು ಪತಿತೋಽಸ್ಮೀತಿ ದುಃಖಿತಃ॥ 14-99-18 (95512) ಮಾಮಧಃಪಾತಯನ್ನೇಷ ಪಾಪಾತ್ಮಾ ಕಾಮಮೋಹಿತಃ। ಅಧೋಗತಿಂ ಪ್ರಜೋತ್ಕ್ಷಿಪ್ರಮಿತಿ ಶಪ್ತ್ವಾ ಪತೇತ್ತು ತತ್॥ 14-99-19 (95513) ಆತ್ಮಾ ಹಿ ಶುಕ್ಲಮುದ್ದಿಷ್ಟಂ ದೈವತಂ ಪರಮಂ ಮಹತ್। ತಸ್ಮಾತ್ಸರ್ವಪ್ರಯತ್ನೇನ ನಿರುಂಧ್ಯಾಚ್ಛುಕ್ಲಮಾತ್ಮನಃ॥ 14-99-20 (95514) ಆಯುಸ್ತೇಜೋ ಬಲಂ ವೀರ್ಯಂ ಪ್ರಜ್ಞಾ ಶ್ರೀಶ್ಚ ಮಹದ್ಯಶಃ। ಪುಣ್ಯಂ ಚ ಮತ್ಪ್ರಿಯತ್ವಂ ಚ ಲಭತೇ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಯಾ॥ 14-99-21 (95515) ಅವಿಪ್ಲುತಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯೈರ್ಗೃಹಸ್ಥಶ್ರಮಮಾಶ್ರಿತೈಃ। ಪಂಚಯಜ್ಞಪರೈರ್ಧರ್ಮಃ ಸ್ಥಾಪ್ಯತೇ ಪೃಥಿವೀತಲೇ॥ 14-99-22 (95516) ಸಾಯಂಪ್ರಾತಸ್ತು ಯೇ ಸಂಧ್ಯಾಂ ಸಂಯಙ್ನಿತ್ಯಮುಪಾಸತೇ। ನಾವಂ ವೇದಮಯೀಂ ಕೃತ್ವಾ ತರಂತೇ ತಾರಯಂತಿ ಚ॥ 14-99-23 (95517) ಯೋ ಜಪೇತ್ಪಾವನೀಂ ದೇವೀಂ ಗಾಯತ್ರೀಂ ವೇದಮಾತರಂ। ನ ಸೀದೇತ್ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣಾನಃ ಪೃಥಿವೀಂ ಚ ಸಸಾಗರಾಂ॥ 14-99-24 (95518) ಯೇ ಚಾಸ್ಯ ದುಃಸ್ಥಿತಾಃ ಕೇಚಿದ್ಗ್ರಹಾಃ ಸೂರ್ಯಾದಯೋ ದಿವಿ। ತೇ ಚಾಸ್ಯ ಸೌಂಯಾ ಜಾಯಂತೇ ಶಿವಾಃ ಶುಭಕರಾಸ್ತಥಾ॥ 14-99-25 (95519) ಯತ್ರ ಯತ್ರ ಸ್ಥಿತಾಶ್ಚೈವ ದಾರುಣಾಃ ಪಿಶಿತಾಶನಾಃ। ಘೋರರೂಪಾ ಮಹಾಕಾಯಾ ಧರ್ಷಯಂತಿ ನ ತಂ ದ್ವಿಜಂ॥ 14-99-26 (95520) ಪುನಂತೀಹ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ಚ ಚೀರ್ಣವೇದವ್ರತಾ ನರಾಃ। ಚತುರ್ಣಾಮಪಿ ವೇದಾನಾಂ ಸಾ ಹಿ ರಾಜನ್ಗರೀಯಸೀ॥ 14-99-27 (95521) ಅಚೀರ್ಣಿವ್ರತವೇದಾ ಯೇ ವಿಕರ್ಮಫಲಮಾಶ್ರಿತಾಃ। ಬ್ರಾಹ್ಮಮಾ ನಾಮಮಾತ್ರೇಣ ತೇಽಪಿ ಪೂಜ್ಯಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಕಿಂ ಪುನರ್ಯಸ್ತು ಸಂಧ್ಯೇ ದ್ವೇ ನಿತ್ಯಮೇವೋಪತಿಷ್ಠತೇ॥ 14-99-28 (95522) ಶೀಲಮಧ್ಯಯನಂ ದಾನಂ ಶೌಚಂ ಮಾರ್ದವಮಾರ್ಜವಂ। ತಸ್ಮಾದ್ವೇದಾದ್ವಿಶಿಷ್ಟಾನಿ ಮನುರಾಹ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ॥ 14-99-29 (95523) ಭೂರ್ಭುವಸ್ಸ್ವರಿತಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಯೋ ವೇದನಿರತೋ ದ್ವಿಜಃ। ಸ್ವದಾರನಿರತೋ ದಾಂತಃ ಸ ವಿದ್ವಾನ್ಸ ಚ ಭೂಸುರಃ॥ 14-99-30 (95524) ಸಂಧ್ಯಾಮುಪಾಸತೇ ಯೇ ವೈ ನಿತ್ಯಮೇವ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಾಃ। ತೇ ಯಾಂತಿ ನರಶಾರ್ದೂಲ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-99-31 (95525) ಸಾವಿತ್ರೀಮಾತ್ರಸಾರೋಪಿ ವರೋ ವಿಪ್ರಃ ಸುಯಂತ್ರಿತಃ। ನಾಯಂತ್ರಿತಶ್ಚತುರ್ವೇದೀ ಸರ್ವಾಶೀ ಸರ್ವವಿಕ್ರಯೀ॥ 14-99-32 (95526) ಸಾವಿತ್ರೀಂ ಚೈವ ವೇದಾಂಶ್ಚ ತುಲಯಾಽತೋಲಯನ್ಪುರಾ। ಸದೇವರ್ಷಿಗಣಾಶ್ಚೈವ ಸರ್ವೇ ಬ್ರಹ್ಮಪುರಸ್ಸರಾಃ। ಚತುರ್ಣಾಮಪಿ ವೇದಾನಾಂ ಸಾ ಹಿ ರಾಜನ್ಗರೀಯಸೀ॥ 14-99-33 (95527) ಯಥಾ ವಿಕಸಿತೇ ಪುಷ್ಪೇ ಮಧು ಗೃಹ್ಣಂತಿ ಷಟ್ಪದಾಃ। ಏವಂ ಗೃಹೀತಾ ಸಾವಿತ್ರೀ ಸರ್ವವೇದೇ ಚ ಪಾಂಡವಃ॥ 14-99-34 (95528) ತಸ್ಮಾತ್ತು ಸರ್ವವೇದಾನಾಂ ಸಾವಿತ್ರೀ ಪ್ರಾಣ ಉಚ್ಯತೇ। ನಿರ್ಜೀವಾ ಹೀತರೇ ವೇದಾ ವಿನಾ ಸಾವಿತ್ರಿಯಾ ನೃಪಃ॥ 14-99-35 (95529) ನಾಯಂತ್ರಿತಶ್ಚತುರ್ವೇದೀ ಶೀಲಭ್ರಷ್ಟಃ ಸ ಕುತ್ಸಿತಃ। ಶೀಲವೃತ್ತಸಮಾಯುಕ್ತಃ ಸಾವಿತ್ರೀಪಾಠಕೋ ವರಃ॥ 14-99-36 (95530) ಸಹಸ್ರಪರಮಾಂ ದೇವೀಂ ಶತಮಧ್ಯಾಂ ದಶಾವರಾಂ। ಸಾವಿತ್ರೀಂ ಜಪ ಕೌತೇಯ ಸರ್ವಪಾಪಪ್ರಣಾಶಿನೀಂ॥ 14-99-37 (95531) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-99-38x (7948) ತ್ರೈಲೋಕ್ಯನಾಥ ಹೇ ಕೃಷ್ಣ ಸರ್ವಭೂತಾತ್ಮಕೋ ಹ್ಯಸಿ। ನಾನಾಯೋಗಪರ ಶ್ರೇಷ್ಠ ತುಷ್ಯಸೇ ಕೇನ ಕರ್ಮಣಾ॥ 14-99-38 (95532) ಭಾಗವಾನುವಾಚ। 14-99-39x (7949) ಯದಿ ಭಾರಸಹಸ್ರಂ ತು ಗುಗ್ಗುಲ್ವಾದಿ ಪ್ರಧೂಪಯೇತ್। ಕರೋತಿ ಚೇನ್ನಮಸ್ಕಾರಮುಪಹಾರಂ ಚ ಕಾರಯೇತ್॥ 14-99-39 (95533) ಸ್ತೌತಿ ಯಃ ಸ್ತುತಿಭಿರ್ಮಾಂ ಚ ಋಗ್ಯಜುಸ್ಸಾಮಭಿಃ ಸದಾ। ನ ತೋಷಯತಿ ಚೇದ್ಧಿಪ್ರಾನ್ನಾಹಂ ತುಷ್ಯಾಮಿ ಭಾರತ॥ 14-99-40 (95534) ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಪೂಜಿತೇ ನಿತ್ಯಂ ಪೂಜಿತೋಸ್ಮಿ ನ ಸಂಶಯಃ। ಆಕ್ರುಷ್ಟೇ ಚಾಹಮಾಕ್ರುಷ್ಟೋ ಭವಾಮಿ ಭರತರ್ಷಭ॥ 14-99-41 (95535) ಪರಾ ಮಯಿ ಗತಿಸ್ತೇಷಾಂ ಪೂಜಯಂತಿ ದ್ವಿಜಂ ಹಿ ಯೇ। ಯದಹಂ ದ್ವಿಜರೂಪೇಣ ವಸಾಮಿ ವಸುಧಾತಲೇ॥ 14-99-42 (95536) ಯಸ್ತಾನ್ಪೂಜಯತಿ ಪ್ರಾಜ್ಞೋ ಮದ್ಗತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ। ತಮಹಂ ಸ್ವೇನ ರೂಪೇಣ ಪಶ್ಯಾಮಿ ನರಪುಂಗವ॥ 14-99-43 (95537) ಕುಬ್ಜಾಃ ಕಾಣಾ ವಾಮನಾಶ್ಚ ದರಿದ್ರಾ ವ್ಯಾಧಿತಾಸ್ತಥಾ। ನಾವಮಾನ್ಯಾ ದ್ವಿಜಾಃ ಪ್ರಾಜ್ಞೈರ್ಮಮ ರೂಪಾ ಹಿ ತೇ ದ್ವಿಜಾಃ॥ 14-99-44 (95538) ಯೇ ಕೇಚಿತ್ಸಾಗರಾಂತಾಯಾಂ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ। ಮಮ ರೂಪಂ ಹಿ ತೇಷ್ವೇವಮರ್ಚಿತೇಷ್ವರ್ಚಿತೋಽಸ್ಂಯಹಂ॥ 14-99-45 (95539) ಬಹವಸ್ತು ನ ಜಾನಂತಿ ನರಾ ಜ್ಞಾನಬಹಿಷ್ಕೃತಾಃ। ಯದಹಂ ದ್ವಿಜರೂಪೇಣ ವಸಾಮಿ ವಸುಧಾತಲೇ॥ 14-99-46 (95540) ಅವಮನ್ಯಂತಿ ಯೇ ವಿಪ್ರಾನ್ಸ್ವಧರ್ಮಾನ್ಪಾತಯಂತಿ ತೇ। ಪ್ರೇಷಣೈಃ ಪ್ರೇಷಯಂತೇ ಚ ಶುಶ್ರೂಷಾಂ ಕಾರಯಂತಿ ಚ॥ 14-99-47 (95541) ಮೃತಾಂಶ್ಚಾತ್ರ ಪರತ್ರೇಮಾನ್ಯಮದೂತಾ ಮಹಾಬಲಾಃ। ನಿಕೃಂತಂತಿ ಯಥಾಕಾಮಂ ಸೂತ್ರಮಾರ್ಗೇಣ ಶಿಲ್ಪಿನಃ॥ 14-99-48 (95542) ಆಕ್ರೋಶಪರಿವಾದಾಭ್ಯಾಂ ಯೇ ರಮಂತೇ ದ್ವಿಜಾತಿಷು। ತಾನ್ಮೃತಾನ್ಯಮಲೋಕಸ್ಥಾನ್ನಿಪಾತ್ಯ ಪೃಥಿವೀತಲೇ॥ 14-99-49 (95543) ಆಕ್ರಂಯೋರಸಿ ಪಾದೇನ ಕ್ರೂರಃ ಸಂರಕ್ತಲೋಚನಃ। ಅಗ್ನಿವರ್ಣೈಸ್ತು ಸಂದಂಶೈರ್ಯಮೋ ಜಿಹ್ವಾಂ ಸಮುದ್ಧರೇತ್॥ 14-99-50 (95544) ಯೇ ಚ ವಿಪ್ರಾನ್ನಿರೀಕ್ಷಂತೇ ಪಾಪಾಃ ಪಾಪೇನ ಚಕ್ಷುಷಾ। ಅಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಾಃ ಶ್ರುತೇರ್ಬಾಹ್ಯಾ ನಿತ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದ್ವಿಷೋ ನರಾಃ॥ 14-99-51 (95545) ತೇಷಾಂ ಘೋರಾ ಮಹಾಕಾಯಾ ವಕ್ರತುಂಡಾ ಮಹಾಬಲಾಃ। ಉದ್ಧರಂತಿ ಮುಹೂರ್ತೇನ ಸ್ವಗಾಶ್ಚಕ್ಷುರ್ಯಮಾಜ್ಞಯಾ॥ 14-99-52 (95546) ಯಃ ಪ್ರಹಾರಂ ದ್ವಿಜೇಂದ್ರಾಯ ದದ್ಯಾತ್ಕುರ್ಯಾಚ್ಚ ಶೋಣಿತಂ। ಅಸ್ಥಿಭಂಗಂ ಚ ಯಃ ಕುರ್ಯಾತ್ಪ್ರಾಣೈರ್ವಾ ವಿಪ್ರಯೋಜಯೇತ್। ಸೋನುಪೂರ್ವ್ಯೇಣ ಯಾತೀಮಾನ್ನರಕಾನೇಕವಿಂಶತಿಂ॥ 14-99-53 (95547) ಶೂಲಮಾರೋಪ್ಯತೇ ಪಶ್ಚಾಜ್ಜ್ವಲನೇ ಪರಿಪಚ್ಯತೇ। ಬಹುವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ಪಚ್ಯಮಾನಸ್ತ್ವವಾಕ್ಛಿರಾಃ। ನಾವಮುಚ್ಯೇತ ದುರ್ಮೇದಾ ನ ತಸ್ಯ ಕ್ಷೀಯತೇ ಗತಿಃ॥ 14-99-54 (95548) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನ್ವಾ ವಿಚಾರ್ಯೈವ ವ್ರಜಂತೈ ವಧಕಾಂಕ್ಷಯಾ। ಶತರ್ವಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ತಾಮಿಸ್ರೇ ಪರಿಪಚ್ಯತೇ॥ 14-99-55 (95549) ಉತ್ಪಾದ್ಯ ಶೋಣಿತಂ ಗಾತ್ರಾತ್ಸಂರಂಭಮತಿಪೂರ್ವಕಂ। ಸಪರ್ಯಯೇಣ ಯಾತೀಮಾನ್ನರಕಾನೇಕವಿಂಶತಿಂ॥ 14-99-56 (95550) ತಸ್ಮಾನ್ನಾಕುಶಲಂ ಬ್ರೂಯಾನ್ನ ಶುಷ್ಕಾಂ ಗತಿಮೀರಯೇತ್। ನ ಬ್ರೂಯಾತ್ಪರುಷಾಂ ವಾಣೀಂ ನ ಚೈವೈನಾನತಿಕ್ರಮೇತ್॥ 14-99-57 (95551) ಯೇ ವಿಪ್ರಾಞ್ಶ್ಲಕ್ಷ್ಣಯಾ ವಾಚಾ ಪೂಜಯಂತಿ ನರೋತ್ತಮಾಃ। ಅರ್ಚಿತಶ್ಚ ಸ್ತುತಶ್ಚೈವ ತೈರ್ಭವಾಮಿ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-99-58 (95552) ತರ್ಜಯಂತಿ ಚ ಯೇ ವಿಪ್ರಾನ್ಕ್ರೋಶಯಂತಿ ಚ ಭಾರತ। ಆಕ್ರುಷ್ಟಸ್ತರ್ಜಿತಶ್ಚಾಹಂ ತೈರ್ಭವಾಮಿ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-99-59 (95553) ಯಶ್ಚಂದನೈಶ್ಚಾಗರುಧೂಪದೀಪೈ- ರಭ್ಯರ್ಚಯೇತ್ಕಾಷ್ಠಮಯೀಂ ಮಮಾರ್ಚಾಂ। ತೇನಾರ್ಚಿತೋ ನೈವ ಭವಾಮಿ ಸಂಯ- ಗ್ವಿಪ್ರಾರ್ಚನಾದಸ್ಮಿ ಸಮರ್ಚಿತೋಽಹಂ॥ 14-99-60 (95554) ವಿಪ್ರಪ್ರಸಾದಾದ್ಧರಣೀಧರೋಽಹಂ ವಿಪ್ರಪ್ರಸಾದಾದಸುರಾಂಜಯಾಮಿ। ವಿಪ್ರಪ್ರಸಾದಾಚ್ಚ ಸದಕ್ಷಿಣೋಽಹಂ ವಿಪ್ರಪ್ರಸಾದಾದಜಿತೋಽಹಮಸ್ಮಿ॥ ॥ 14-99-61 (95555) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಏಕೋನಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 99 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 100

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.100. ಅಧ್ಯಾಯಃ 100

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಸುಕೃತಿದುಷ್ಕೃತಿಜನಪ್ರಾಪ್ಯವೈವಸ್ವತಪುರಮಾರ್ಗಾದಿಪ್ರತಿಪಾದನಪೂರ್ವಕಂ ತೇಷಾಂ ತದ್ಗಮನಪ್ರಕಾರಾನುವರ್ಣನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ದೇವದೇವೇಶ ದೈತ್ಯಘ್ನಿ ಪರಂ ಕೌತೂಹಲಂ ಹಿ ಮೇ। ಏತತ್ಕಥಯ ಸರ್ವಜ್ಞ ತ್ವದ್ಭಕ್ತಸ್ಯ ಚ ಕೇಶವ। ಮಾನುಷಸ್ಯ ಚ ಲೋಕಸ್ಯ ಧರ್ಮಲೋಕಸ್ಯ ಚಾಂತರಂ॥ 14-100-1 (95556) ಕೀದೃಶಂ ಕಿಂಪ್ರಮಾಣಂ ವಾ ಕಿಮಧಿಷ್ಠಾನಮೇವ ಚ। ತರಂತಿ ಮಾನುಷಾ ದೇವ ಕೇನೋಪಾಯೇನ ಮಾಧವ॥ 14-100-2 (95557) ತ್ವಗಸ್ಥಿಮಾಂಸನಿರ್ಮುಕ್ತೇ ಪಂಚಭೂತವಿವರ್ಜಿತೇ। ಕಥಯಸ್ವ ಮಹಾದೇವ ಸುಖದುಃಖಮಶೇಷತಃ॥ 14-100-3 (95558) ಜೀವಸ್ಯ ಕರ್ಮಲೋಕೇಷು ಕರ್ಮಭಿಸ್ತು ಶುಭಾಶುಭೈಃ। ಅನುಬದ್ಧಸ್ಯ ತೈಃ ಪಾಶೈರ್ನೀಯಮಾನಸ್ಯ ದಾರುಣೈಃ॥ 14-100-4 (95559) ಮೃತ್ಯುದೂತೈರ್ದುರಾಧರ್ಷೈರ್ಘೋರೈರ್ಘೋರಪರಕ್ರಮೈಃ। ವಧ್ಯಸ್ಯಾಕ್ಷಿಪ್ಯಮಾಣಸ್ಯ ವಿದ್ರುತಸ್ಯ ಯಮಾಜ್ಞಯಾ॥ 14-100-5 (95560) ಪುಣ್ಯಪಾಪಕೃದಾತಿಷ್ಠೇತ್ಸುಖದುಃಖಮಶೇಷತಃ। ಯಮದೂತೈರ್ದ್ರುರಾಧರ್ಷೈರ್ನೀಯತೇ ವಾ ಕಥಂ ಪುನಃ। ಕಿಂ ವಾ ತತ್ರ ಗತಾ ದೇವ ಕರ್ಮ ಕುರ್ವಂತಿ ಮಾನವಾಃ॥ 14-100-6 (95561) ಕಥಂ ಧರ್ಮಪರಾ ಯಾಂತಿ ದೇವತಾದ್ವಿಜಪೂಜಕಾಃ। ಕತಂ ವಾ ಪಾಪಕರ್ಮಾಣೋ ಯಾಂತಿ ಪ್ರೇತಪುರಂ ನರಾಃ॥ 14-100-7 (95562) ಕಿಂ ರೂಪಂ ಕಿಂ ಪ್ರಮಾಣಂ ವಾ ವರ್ಣಃ ಕೋ ವಾಽಸ್ಯ ಕೇಶವ। ಜೀವಸ್ಯ ಗಚ್ಛತೋ ನಿತ್ಯಂ ಯಮಲೋಕಂ ಬ್ರವೀಹಿ ಮೇ॥ 14-100-8 (95563) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-100-9x (7950) ಶೃಣು ರಾಜನ್ಯಥಾವೃತಂ ಯನ್ಮಾಂ ತ್ವಂ ಪರಿಪೃಚ್ಛಸಿ। ತತ್ತೇಽಹಂ ಕಥಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಮದ್ಭಕ್ತಸ್ಯ ನರೇಶ್ವರ॥ 14-100-9 (95564) ಷಡಶೀತಿಸಹಸ್ರಾಣಿ ಯೋಜನಾನಾಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಮಾನುಷ್ಯಸ್ಯ ಚ ಲೋಕಸ್ಯ ಯಮಲೋಕಸ್ಯ ಚಾಂತರಂ॥ 14-100-10 (95565) ನ ತತ್ರ ವೃಕ್ಷಚ್ಛಾಯಾ ವಾ ನ ತಟಾಕಂ ಸರೋಪಿ ವಾ। ನ ವಾಪ್ಯೋ ದೀರ್ಘಿಕಾ ವಾಽಪಿ ನ ಕೂಪೋ ವಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-100-11 (95566) ನ ಮಂಟಪಂ ಸಭಾ ವಾಽಪಿ ನ ಪ್ರಪಾ ನ ನಿಕೇತನಂ। ನ ಪರ್ವತೋ ನದೀ ವಾಽಪಿ ನ ಭೂಮೇರ್ವಿವರಂ ಕ್ವಚಿತ್॥ 14-100-12 (95567) ನ ಗ್ರಾಮೋ ನಾಶ್ರಮೋ ವಾಽಪಿ ನೋದ್ಯಾನಂ ವಾ ವನಾನಿ ಚ। ನ ಕಿಂಚಿದಾಶ್ರಯಸ್ಥಾನಂ ಪಥಿ ತಸ್ಮಿನ್ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-100-13 (95568) ಜಂತೋರ್ಹಿ ಪ್ರಾಪ್ತಕಾಲಸ್ಯ ವೇದನಾರ್ತಸ್ಯ ವೈ ಭೃಶಂ। ಕಾರಣೈಸ್ತ್ಯಕ್ತದೇಹಸ್ಯ ಪ್ರಾಣೈಃ ಕಂಠಗತೈಃ ಪುನಃ॥ 14-100-14 (95569) ಶರೀರಾಚ್ಚಾಲ್ಯತೇ ಜೀವೋ ಹ್ಯವಶೋ ಮಾತರಿಶ್ವನಾ। ನಿರ್ಗತೋ ವಾಯುಭೂತಸ್ತು ಷಟ್ಕೋಶಾತ್ತು ಕಲೇವರಾತ್॥ 14-100-15 (95570) ಶರೀರಮನ್ಯತ್ತದ್ರೂಪಂ ತದ್ವರ್ಣಂ ತತ್ಪ್ರಮಾಣತಃ। ಅದೃಶ್ಯಂ ತತ್ಪ್ರವಿಷ್ಟಸ್ತು ಸೋಪ್ಯದೃಷ್ಟೋಽಥ ಕೇನಚಿತ್॥ 14-100-16 (95571) ಸೋಂತರಾತ್ಮಾ ದೇಹವತಾಮಷ್ಟಾಂಗೋ ಯಸ್ತು ಸಂಚರೇತ್। ಛೇದನಾದ್ಭೇದನಾದ್ದಾಹಾತ್ತಾಡನಾದ್ವಾ ನ ನಶ್ಯತಿ। 14-100-17 (95572) ನಾನಾ ರೂಪಧರೈರ್ಘೌರೈಃ ಪ್ರಚಂಡೇಶ್ಚಂಡಸಾಧನೈಃ। ನೀಯಮಾನೋ ದುರಾಧರ್ಷೈರ್ಯಮದೂತೈರ್ಯಮಾಜ್ಞಯಾ॥ 14-100-18 (95573) ಪುತ್ರದಾರಮಯೈಃ ಪಾಶೈಃ ಸಂನಿರೂದ್ಧೋಽವಶೋ ಬಲಾತ್। ಸ್ವಕರ್ಮಭಿಶ್ಚಾನುಗತಃ ಕೃತೈಃ ಸುಕೃತದುಷ್ಕೃತೈಃ॥ 14-100-19 (95574) ಆಕ್ರಂದಮಾನಃ ಕರುಣಂ ಬಂಧುಭಿರ್ದುಃಖಪೀಡಿತೈಃ। ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಬಂಧುಜನಂ ಸರ್ವಂ ನಿರಪೇಕ್ಷಸ್ತು ಗಚ್ಛತಿ॥ 14-100-20 (95575) ಮಾತೃಭಿಃ ಪಿತೃಭಿಶ್ಚೈವ ಭ್ರಾತೃಭಿರ್ಮಾತುಲೈಸ್ತಥಾ। ದಾರೈಃ ಪುತ್ರೈರ್ವಯಸ್ಯೈಶ್ಚ ರುದದ್ಭಿಸ್ತ್ಯಜ್ಯತೇ ಪುನಃ॥ 14-100-21 (95576) ಅದೃಶ್ಯಮಾನಸ್ತೈರ್ದೀನೈರಶ್ರುಪೂರ್ಣಮುಖೇಕ್ಷಣೈಃ। ಸ್ವಶರೀರಂ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ವಾಯುಭೂತಸ್ತು ಗಚ್ಛತಿ॥ 14-100-22 (95577) ಅಂಧಕಾರಮಪಾರಂ ತಂ ಮಹಾಘೇರಂ ತಮೋವೃತಂ। ದುಃಖಾಂತಂ ದುಷ್ಪ್ರತಾರಂ ಚ ದುರ್ಗಮಂ ಪಾಪಕರ್ಮಣಾಂ॥ 14-100-23 (95578) ದುಃಸಹಾಯಂ ದುರಂತಂ ಚ ದುರ್ನಿರೀಕ್ಷಂ ದುರಾಸದಂ। ದುರಾಪಮತಿದುಃಖಂ ಚ ಪಾಪಿಷ್ಠಾನಾಂ ನರೋತ್ತಮ॥ 14-100-24 (95579) ಋಷಿಭಿಃ ಕಥ್ಯಮಾನಂ ತತ್ಪಾರಂಪರ್ಯೇಣ ಪಾರ್ಥಿವ। ತ್ರಾಸಂ ಜನಚತಿ ಪ್ರಾಯಃ ಶ್ರೂಯಮಾಣಂ ಕಥಾಸ್ವಪಿ॥ 14-100-25 (95580) ಅವಶ್ಯಂ ಚೈವ ಗಂತವ್ಯಂ ತದಧ್ವಾನಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಪ್ರಾಪ್ತಕಾಲೇನ ಸಂತ್ಯಜ್ಯ ಬಂಧೂನ್ಭೋಗಾಂಧನಾನಿ ಚ॥ 14-100-26 (95581) ಜರಾಯುಜೈರಂಡಜೈಶ್ಚ ಸ್ವೇದಜೈರುದ್ಭಿದೈಸ್ತಥಾ। ಜಂಗಮೈಃ ಸ್ಥಿರಸಂಜ್ಞೈಶ್ಚ ಗಂತವ್ಯಂ ಯಮಸಾದನಂ॥ 14-100-27 (95582) ದೇವಾಸುರೈರ್ಮನುಷ್ಯಾದ್ಯೈರ್ವೈವಸ್ವತವಶಾನುಗೈಃ। ಸ್ತ್ರೀಪುಂನಪುಂಸಕೈಶ್ಚಾಪಿ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ಜೀವಸಂಜ್ಞಿತೈಃ॥ 14-100-28 (95583) ಮಧ್ಯಮೈರ್ಯುವಭಿರ್ವಾಽಪಿ ಬಾಲೈರ್ವೃದ್ಧೈಸ್ತಥೈವ ಚ। ಜಾತಮಾತ್ರೈಶ್ಚ ಗರ್ಭಸ್ಥೈರ್ಗಂತವ್ಯಃ ಸ ಮಹಾಪಥಃ॥ 14-100-29 (95584) ಪೂರ್ವಾಹ್ಣೇ ವಾಽಪರಾಹ್ಣೇ ವಾ ಸಂಧ್ಯಾಕಾಲೇಽಥವಾ ಪುನಃ। ಪ್ರದೋಷೇ ವಾಽರ್ಧರಾತ್ರೇ ವಾ ಪ್ರತ್ಯುಷೇ ವಾಽಪ್ಯುಪಸ್ಥಿತೇ॥ 14-100-30 (95585) ಪ್ರವಾಸಸ್ಥೈರ್ವನಸ್ಥೈರ್ವಾ ಪರ್ವತಸ್ಥೈರ್ಜಲೇ ಸ್ಥಿತೈಃ। ಕ್ಷೇತ್ರಸ್ಥೈರ್ವಾ ನಭಃಸ್ಥೇರ್ವಾ ಗೃಹಮಧ್ಯಗತೈರಪಿ॥ 14-100-31 (95586) ಭುಂಜದ್ಭಿರ್ವಾ ಪಿಬದ್ಭಿರ್ವಾ ಖಾದದ್ಭಿರ್ವಾ ನರೋತ್ತಮ। ಆಸೀನೈರ್ವಾ ಸ್ಥಿತೈರ್ವಾಪಿ ಶಯನೀಯಗತೈರಪಿ। ಜಾಗ್ರದ್ಭಿರ್ವಾ ಪ್ರಸುಪ್ತೈರ್ವಾ ಗಂತವ್ಯಃ ಸ ಮಹಾಪಥಃ॥ 14-100-32 (95587) ಮೃತ್ಯುದೂತೈರ್ದುರಾಧರ್ಷೈಃ ಪ್ರಚಂಡೈಶ್ಚಂಡಸಾಸನೈಃ। ಆಕ್ಷಿಪ್ಯಮಾಣಾ ಹ್ಯವಶಾಃ ಪ್ರಯಾಂತಿ ಯಮಸಾದನಂ॥ 14-100-33 (95588) ಕ್ವಚಿದ್ಭೀತೈಃ ಕ್ವಚಿನ್ಮತ್ತೈಃ ಪ್ರಸ್ಖಲದ್ಭಿಃ ಕ್ವಚಿತ್ಕ್ವಚಿತ್। ಕ್ರಂದದ್ಭಿರ್ವೇದನಾರ್ತೈಸ್ತು ಗಂತವ್ಯಂ ಯಮಸಾದನಂ॥ 14-100-34 (95589) ನಿರ್ಭರ್ತ್ಸ್ಯಮಾನೈರುದ್ವಿಗ್ರೈರ್ವಿಧೂತೈರ್ಭಯವಿಹ್ವಲೈಃ। ತುದ್ಯಮಾನಶರೀರೈಶ್ಚ ಗಂತವ್ಯಂ ತರ್ಜಿತೈಸ್ತಥಾ॥ 14-100-35 (95590) ಕಂಟಕಾಕೀರ್ಣಮಾರ್ಗೇಣ ತಪ್ತವಾಲುಕಪಾಂಸುನಾ। ದಹ್ಯಮಾನೈಸ್ತು ಗಂತವ್ಯಂ ನರೈರ್ದಾನವಿವರ್ಜಿತೈಃ॥ 14-100-36 (95591) ಕಾಷ್ಠೋಪಲಶಿಲಾಘಾತೈರ್ದಂಡೋಲ್ಮುಕಕಶಾಂಕುಶೈಃ। ಹನ್ಯಮಾನೈರ್ಯಮಪುರಂ ಗಂತವ್ಯಂ ಧರ್ಮವರ್ಜಿತೈಃ॥ 14-100-37 (95592) ಮೇದಃಶೋಣಿತಪೂಯಾದ್ಯೈರ್ವಕ್ತ್ರೈರ್ಗಾತ್ರೈಶ್ಚ ಸವ್ರಣೈಃ। ದಗ್ಧಕ್ಷತಜಕೀರ್ಣೈಶ್ಚ ಗಂತವ್ಯಂ ಜೀವಘಾತಕೈಃ॥ 14-100-38 (95593) ವೇದನಾರ್ತೈಸ್ಚ ಕೂಜದ್ಭಿರ್ವಿಕ್ರೋಶದ್ಭಿಶ್ಚ ವಿಸ್ವರಂ। ವೇದನಾರ್ತೈಃ ಪತದ್ಭಿಶ್ಚ ಗಂತವ್ಯಂ ಜೀವಘಾತಕೈಃ॥ 14-100-39 (95594) ಭಗ್ರಪಾದೋರುಹಸ್ತಂಗೈರ್ಭಗ್ರಜಂಘಾಶಿರೋಧರೈಃ। ಛಿನ್ನಕರ್ಣೋಷ್ಠನಾಸೈಶ್ಚ ಗಂತವ್ಯಂ ಜೀವಘಾತಕೈಃ॥ 14-100-40 (95595) ಶಕ್ತಿಭಿರ್ಭಿಂಡಿಪಾಲೈಶ್ಚ ಶಂಕುತೋಮರಸಾಯಕೈಃ। ತುದ್ಯಮಾನೈಸ್ತು ಶೂಲಾಗ್ರೈರ್ಗಂತವ್ಯಂ ಜೀವಘಾತಕೈಃ॥ 14-100-41 (95596) ಶ್ವಭಿರ್ವ್ಯಾಘ್ರೈರ್ವೃಕೈಃ ಕಾಕೈರ್ಭಕ್ಷ್ಯಮಾಣಾಃ ಸಮಂತತಃ। ತುದ್ಯಮಾನಾಶ್ಚ ಗಚ್ಛಂತಿ ರಾಕ್ಷಸೈರ್ಮಾಂಸಘಾತಿಭಿಃ॥ 14-100-42 (95597) ಮಹಿಷೈಶ್ಚ ಮೃಗೈಶ್ಚಾಪಿ ಸೂಕರೈಃ ಪೃಷತೈಸ್ತಥಾ। ಭಕ್ಷ್ಯಮಾಣೈಸ್ತದಧ್ವಾನಂ ಗಂತವ್ಯಂ ಮಾಂಸಖಾದಿಭಿಃ॥ 14-100-43 (95598) ಸೂಚೀಸುತೀಕ್ಷ್ಣತುಂಡಾಭಿರ್ಮಕ್ಷಿಕಾಭಿಃ ಸಮಂತತಃ। ತುದ್ಯಮಾನೈಶ್ಚ ಗಂತವ್ಯಂ ಪಾಪಿಷ್ಠೈರ್ಬಾಲಘಾತಕೈಃ॥ 14-100-44 (95599) ವಿಸ್ರಬ್ಧಂ ಸ್ವಾಮಿನಂ ಮಿತ್ರಂ ಸ್ತ್ರಿಯಂ ವಾ ಘ್ರಂತಿ ಯೇ ನರಾಃ। ಶಸ್ತ್ರೈರ್ನಿರ್ಭಿದ್ಯಮಾನೈಶ್ಚ ಗಂತವ್ಯಂ ಯಮಸಾದನಂ॥ 14-100-45 (95600) ಖಾದಯಂತಿ ಚ ಯೇ ಜೀವಾಂದುಃಖಮಾಪಾದಯಂತಿ ಚ। ರಾಕ್ಷಸೈಶ್ಚ ಶ್ವಭಿಶ್ಚೈವ ಭಕ್ಷ್ಯಮಾಣಾ ವ್ರಜಂತಿ ಚ॥ 14-100-46 (95601) ಯೇ ಹರಂತಿ ಚ ವಸ್ತ್ರಾಣಿ ಶಯ್ಯಾಂ ಪ್ರಾವರಣಾನಿ ಚ। ತೇ ಯಾಂತಿ ವಿದ್ರುತಾ ನಗ್ನಾಃ ಪಿಶಾಚಾ ಇವ ತತ್ಪಥಂ॥ 14-100-47 (95602) ಗಾಶ್ಚ ಧಾನ್ಯಂ ಹಿರಣ್ಯಂ ವಾ ಬಲಾತ್ಕ್ಷೇತ್ರಂ ಗೃಹಂ ತಥಾ। ಯೇ ಹರಂತಿ ದುರಾತ್ಮಾನಃ ಪರಸ್ವಂ ಪಾಪಕಾರಿಣಃ॥ 14-100-48 (95603) ಪಾಷಾಣೈರುಲ್ಮುಕೈರ್ದಂಡೈಃ ಕಾಷ್ಠಘಾತೈಶ್ಚ ಚರ್ಝರೈಃ। ಹನ್ಯಮಾನೈಃ ಕ್ಷತಾಕೀರ್ಣೈರ್ನಂತವ್ಯಂ ತೈರ್ಯಮಾಲಯಂ॥ 14-100-49 (95604) ಬ್ರಹ್ಮಸ್ವಂ ಯೇ ಹರಂತೀಹ ನರಾ ನರಕನಿರ್ಭಯಾಃ। ಆಕ್ರೋಶಂತೀಹ ಯೇ ನಿತ್ಯಂ ಪ್ರಹರಂತಿ ಚ ಯೇ ದ್ವಿಜಾನ್॥ 14-100-50 (95605) ಶುಷ್ಕಕಂಠಾ ನಿಬದ್ಧಾಸ್ತೇ ಛಿನ್ನಜಿಹ್ವಾಕ್ಷಿನಾಸಿಕಾಃ। ಪೂಯಶೋಣಿತದುರ್ಗಂಧಾ ಭಕ್ಷ್ಯಮಾಣಾಶ್ಚ ಜಂಬುಕೈಃ॥ 14-100-51 (95606) ಚಂಡಾಲೈರ್ಭೀಷಣೈಶ್ಚಂಡೈಸ್ತುದ್ಯಮಾನಾಃ ಸಮಂತತಃ। ಕ್ರೋಶಂತಃ ಕರುಣಂ ಘೋರಂ ಗಚ್ಛಂತಿ ಯಮಾಸಾದನಂ॥ 14-100-52 (95607) ತತ್ರ ಚಾಪಿ ಗತಾಃ ಪಾಪಾ ವಿಷ್ಠಾಕೂಪೇಷ್ವನೇಕಶಃ। ಜೀವಂತೋ ವರ್ಷಕೋಟೀಸ್ತು ಕ್ಲಿಶ್ಯಂತೇ ವೇದನಾತ್ತತಃ॥ 14-100-53 (95608) ತತಶ್ಚ ಮುಕ್ತಾಃ ಕಾಲೇನ ಲೋಕೇ ಚಾಸ್ಮಿನ್ನರಾಧಮಾಃ। ವಿಷ್ಠಾಕ್ರಿಮಿತ್ವಂ ಗಚ್ಛಂತಿ ಜನ್ಮಕೋಟಿಶತಂ ನೃಪ॥ 14-100-54 (95609) ವಿದ್ಯಮಾನಧನೈರ್ಯೈಸ್ತು ಲೋಭಡಂಭಾನೃತಾನ್ವಿತೈಃ। ಶ್ರೋತ್ರಿಯೇಭ್ಯೋ ನ ದತ್ತಾನಿ ದಾನಾನಿ ಕುರುಪುಂಗವ॥ 14-100-55 (95610) ಗ್ರೀವಾಪಾಶನಿಬದ್ಧಾಸ್ತೇ ಹನ್ಯಮಾನಾಶ್ಚ ರಾಕ್ಷಸೈಃ। ಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸಾಶ್ರಮಾರ್ತಾಸ್ತು ಯಾಂತಿ ಪ್ರೇತಪುರಂ ನರಾಃ॥ 14-100-56 (95611) ಅದತ್ತದಾನಾ ಗಚ್ಛಂತಿ ಶುಷ್ಕಕಂಠಾಸ್ಯತಾಲುಕಾಃ। ಅನ್ನಂ ಪಾನೀಯಸಹಿತಂ ಪ್ರಾರ್ಥಯಂತಃ ಪುನಃಪುನಃ॥ 14-100-57 (95612) ಸ್ವಾಮಿನ್ಬುಭಕ್ಷಾತೃಷ್ಣಾರ್ತಾ ಗಂತುಂ ನೈವಾದ್ಯ ಶಕ್ನುಮಃ। ಮಮಾನ್ನಂ ದೀಯತಾಂ ಸ್ವಾಮಿನ್ಪಾನೀಯಂ ದೀಯತಾಂ ಮಮ। ಇತಿ ಬ್ರುವಂತಸ್ತೈರ್ದೂತೈಃ ಪ್ರಾಪ್ಯಂತೇ ವೈ ಯಮಾಲಯಂ॥ 14-100-58 (95613) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-100-59x (7951) ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ವಚನಂ ವಿಷ್ಣೋಃ ಪಪಾತ ಭುವಿ ಪಾಂಡವಃ। ನಿಸ್ಸಂಜ್ಞೋ ಭಯಸಂತ್ರಸ್ತೋ ಮೂರ್ಛಯಾ ಸಮಭಿಪ್ಲುತಃ॥ 14-100-59 (95614) ತತೋ ಲಬ್ಧ್ವಾ ಶನೈಃ ಸಂಜ್ಞಾಂ ಸಮಾಶ್ವಸ್ತೋಚ್ಯುತೇನ ಸಃ। ನೇತ್ರೇ ಪ್ರಕ್ಷಾಲ್ಯ ತೋಯೇನ ಭೂಯಃ ಕೇಶವಮಬ್ರವೀತ್॥ 14-100-60 (95615) ಭೀತೋಸ್ಂಯಹಂ ಮಹಾದೇವ ಶ್ರುತ್ವಾ ಮಾರ್ಗಸ್ಯ ವಿಸ್ತರಂ। ಕೇನೋಪಾಯೇನ ತಂ ಮಾರ್ಗಂ ತರಂತಿ ಪುರುಷಾಃ ಸುಖಂ॥ 14-100-61 (95616) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-100-62x (7952) ಇಹ ಯೇ ಧಾರ್ಮಿಕಾ ಲೋಕೇ ಜೀವಗಾತವಿವರ್ಜಿತಾಃ। ಗುರುಶುಶ್ರೂಷಣೇ ಯುಕ್ತಾ ದೇವಬ್ರಾಹ್ಮಣಪೂಜಕಾಃ॥ 14-100-62 (95617) ಅಸ್ಮಾನ್ಮಾನುಷ್ಯಲೋಕಾತ್ತೇ ಸಮಾರ್ಯಾಃ ಸಹಬಾಂಧವಾಃ। ಯಮಧ್ವಾನಂ ತು ಗಚ್ಛಂತಿ ಯಥಾವತ್ತಂ ನಿಬೋಧ ಮೇ॥ 14-100-63 (95618) ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಭ್ಯಃ ಪ್ರದಾನಾನಿ ನಾನಾರೂಪಾಣಿ ಪಾಂಡವ। ಯೇ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ವಿಪ್ರೇಭ್ಯಸ್ತೇ ಸುಖಂ ಯಾಂತಿ ತತ್ಫಲಂ॥ 14-100-64 (95619) ಅನ್ನಂ ಯೇ ಚ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಭ್ಯಃ ಸುಸಂಸ್ಕೃತಂ। ಕ್ಷೋತ್ರಿಯೇಭ್ಯೋ ವಿಶೇಷೇಣ ಪ್ರೀತ್ಯಾ ಪರಮಯಾ ಯುತಾಃ॥ 14-100-65 (95620) ತೇ ವಿಮಾನೈರ್ಮಹಾತ್ಮಾನೋ ಯಾಂತಿ ಚಿತ್ರೈರ್ಯಮಾಲಯಂ। ಸೇವ್ಯಮಾನಾ ವರಸ್ತ್ರೀಭಿರಪ್ಸರೋಭಿರ್ಮಹಾಪಥಂ॥ 14-100-66 (95621) ಯೇ ಚ ನಿತ್ಯಂ ಪ್ರಭಾಷಂತೇ ಸತ್ಯಂ ನಿಷ್ಕಲ್ಮಷಂ ವಚಃ। ತೇ ಚ ಯಾಂತ್ಯಮಲಾಭ್ರಾಭೈರ್ವಿಮಾನೈರ್ವೃಷಯೋಜಿತೈಃ॥ 14-100-67 (95622) ಕಪಿಲಾದ್ಯಾನಿ ಪುಣ್ಯಾನಿ ಗೋಪ್ರದಾನಾನಿ ಯೇ ನರಾಃ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಭ್ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ಶ್ರೋತ್ರಿಯೇಭ್ಯೋ ವಿಶೇಷತಃ॥ 14-100-68 (95623) ತೇ ಯಾಂತ್ಯಮಲವರ್ಣಾಭೈರ್ವಿಮಾನೈರ್ವೃಷಯೋಜಿತೈಃ। ವೈವಸ್ವತಪುರಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಹ್ಯಪ್ಸರೋಭಿರ್ನಿಷೇವಿತಾಃ॥ 14-100-69 (95624) ಉಪಾನಹೌ ಚ ಚ್ಛತ್ರಂ ಚ ಶಯನಾನ್ಯಾಸನಾನಿ ಚ। ವಿಪ್ರೇಭ್ಯೋ ಯೇ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ವಸ್ತ್ರಾಣ್ಯಾಭರಣಾನಿ ಚ॥ 14-100-70 (95625) ತೇ ಯಾಂತ್ಯಶ್ವೈರ್ವೃಷೈರ್ವಾಽಪಿ ಕುಂಜರೈರಪ್ಯಲಂಕೃತಾಃ। ಧರ್ಮರಾಜಪುರಂ ರಂಯಂ ಸೌವರ್ಣಚ್ಛತ್ರಶೋಭಿತಾಃ॥ 14-100-71 (95626) ಯೇ ಚ ಭಕ್ಷ್ಯಾಣಿ ದಾಸ್ಯಂತಿ ಭೋಜ್ಯಂ ಪೇಯಂ ತಥೈವ ಚ। ಸ್ನಿಗ್ಧಾನ್ನಾನ್ಯಾಪಿ ವಿಪ್ರೇಭ್ಯಃ ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಪರಯಾ ಯುತಾಃ॥ 14-100-72 (95627) ತೇ ಯಾಂತಿ ಕಾಂಚನಾರ್ಯಾನೈಃ ಸುಖಂ ವೈವಸ್ವತಾಲಯಂ। ವರಸ್ತ್ರೀಭಿರ್ಯಥಾಕಾಮಂ ಸೇವ್ಯಮಾನಾಃ ಸಹಸ್ರಶಃ॥ 14-100-73 (95628) ಯೇ ಚ ಕ್ಷೀರಂ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ಘೃತಂ ದಧಿ ಗುಡಂ ಮಧು। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಭ್ಯಃ ಪ್ರಯತ್ನೇನ ಶ್ರದ್ದಧಾನಾಃ ಸುಸಂಸ್ಕೃತಾಃ॥ 14-100-74 (95629) ಚಕ್ರವಾಕಪ್ರಯುಕ್ತೈಸ್ತು ಯಾನೈ ರುಕ್ಮಮಯೈಃ ಶುಭೈಃ। ಯಾಂತಿ ಗಂಧರ್ವವಾದಿತ್ರೈಃ ಸೇವ್ಯಮಾನಾ ಯಮಾಲಯಂ॥ 14-100-75 (95630) ಯೇ ಫಲಾನಿ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಸುರಭೀಣಿ ಚ। ಹಂಸಯುಕ್ತೈರ್ವಿಮಾನೈಸ್ತು ಯಾಂತಿ ಧರ್ಮಪುರಂ ನರಾಃ॥ 14-100-76 (95631) ಯೇ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ವಿಪ್ರೇಭ್ಯೋ ವಿಚಿತ್ರಾನ್ನಂ ಘೃತಾಪ್ಲುತಂ। ತೇ ವ್ರಜನತ್ಯಮಲಾಭ್ರಾಭೈರ್ವಿಮಾನೈರ್ವಾಯುವೇಗಿಭಿಃ। ಪುರಂ ತತ್ಪ್ರೇತನಾಥಸ್ಯ ನಾನಾಜನಸಮಾಕುಲಂ। 14-100-77 (95632) ಪಾನೀಯಂ ಯೇ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ಸರ್ವಭೂತಪ್ರಜೀವನಂ। ತೇ ಸುತೃಪ್ತಾಃ ಸುಖಂ ಯಾಂತಿ ಭವನೈರ್ಹಂಸಚೋದಿತೈಃ॥ 14-100-78 (95633) ಯೇ ತಿಲಂ ತಿಲಧೇನುಂ ವಾ ಧೃತಧೇನುಮಥಾಪಿ ಚ। ಶ್ರೋತ್ರಿಯೇಭ್ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ಸೌಂಯಭಾವಸಮನ್ವಿತಾಃ॥ 14-100-79 (95634) ಸೂರ್ಯಮಂಡಲಸಂಕಾಶೈರ್ಯಾನೈಸ್ತೇ ಯಾಂತಿ ನಿರ್ಮಲೈಃ। ಗೀಯಮಾನೈಸ್ತು ಗಂಧರ್ವೈರ್ವೈವಸ್ವತಪುರಂ ನೃಪ॥ 14-100-80 (95635) ಯೇಷಾಂ ವಾಪ್ಯಶ್ಚ ಕೂಪಾಶ್ಚ ತಟಾಕಾನಿ ಸರಾಂಸಿ ಚ। ದೀರ್ಘಿಕಾಃ ಪುಷ್ಕರಿಣ್ಯಶ್ಚ ಸಜಲಾಶ್ಚ ಜಲಾಶಯಾಃ॥ 14-100-81 (95636) ಯಾನೈಸ್ತೇ ಯಾಂತಿ ಚಂದ್ರಾಭೈರ್ದಿವ್ಯಘಂಟಾನಿನಾದಿತೈಃ। ಚಾಮರೈಸ್ತಾಲವೃಂತೈಶ್ಚ ವೀಜ್ಯಮಾನಾ ಮಹಾಪ್ರಭಾಃ। ನಿತ್ಯತೃಪ್ತಾ ಮಹಾತ್ಮಾನೋ ಗಚ್ಛಂತಿ ಯಮಸಾದನಂ॥ 14-100-82 (95637) ಯೇಷಾಂ ದೇವಗೃಹಾಣೀಹ ಚಿತ್ರಾಣ್ಯಾಯತನಾನಿ ಚ। ಮನೋಹರಾಣಿ ಕಾಂತಾನಿ ದರ್ಶನೀಯಾನಿ ಭಾಂತಿ ಚ॥ 14-100-83 (95638) ತೇ ವ್ರಜಂತ್ಯಮಲಾಭ್ರಾಭೈರ್ವಿಮಾನೈರ್ವಾಯುವೇಗಿಭಿಃ। ಪುರಂ ತತ್ಪ್ರೇತನಾಥಸ್ಯ ನಾನಾಜನಪದಾಕುಲಂ॥ 14-100-84 (95639) ವೈವಸ್ವತಂ ಚ ಪಶ್ಯಂತಿ ಸುಖಚಿತ್ತಂ ಸುಖಸ್ಥಿತಂ। ಯಮೇನ ಪೂಜಿತಾ ಯಾಂತಿ ದೇವಸಾಲೋಕ್ಯತಾಂ ತತಃ॥ 14-100-85 (95640) ದೇವಾನುದ್ದಿಶ್ಯ ಲೋಕೇಷು ಪ್ರಪಾಸು ಕರಕೋದ್ಧೃತಂ। ಶೀತಲಂ ಸಲಿಲಂ ರಂಯಂ ತೃಷಿತೇಭ್ಯೋ ದಿಶಂತಿ ಯೇ। ತೇ ತು ತೃಪ್ತಿ ಪರಾಂ ಯಾಂತಿ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಸೌಖ್ಯಂ ಮಹಾಪಥಂ॥ 14-100-86 (95641) ಕಾಷ್ಠಪಾದುಕದಾ ಯಾಂತಿ ತದಧ್ವಾನಂ ಸುಖಂ ನರಾಃ। ಸೌವರ್ಣಮಣಿಪೀಠೇ ತು ಪಾದಂ ಕೃತ್ವಾ ಸ್ಥೋತ್ತಮೇ॥ 14-100-87 (95642) ಆರಾಮಾನ್ವೃಕ್ಷಷಂಡಾಂಶ್ಚ ರೋಪಯಂತಿ ಚ ಯೇ ನರಾಃ। ಸಂವರ್ಧಯಂತಿ ಚಾವ್ಯಗ್ರಂ ಫಲಪುಷ್ಪೋಪಶೋಭಿತಂ॥ 14-100-88 (95643) ವೃಕ್ಷಚ್ಛಾಯಾಸು ರಂಯಾಸು ಶೀತಲಾಸು ಸ್ವಲಂಕೃತಾಃ। ಯಾಂತಿ ತೇ ವಾಹನೈರ್ದಿವ್ಯೈಃ ಪೂಜ್ಯಮಾನಾ ಮುಹುರ್ಮುಹುಃ। 14-100-89 (95644) ಸೇವ್ಯಮಾನಾಃ ಸುರೂಪಾಭಿರುತ್ತಮಾಭಿಃ ಪ್ರಯತ್ನತಃ। ಸ್ತ್ರೀಭಿಃ ಕನಕವರ್ಣಾಭಿರ್ಯಥಾಕಾಮಂ ಯಥಾಸುಖಂ॥ 14-100-90 (95645) ಅಶ್ವಯಾನಂ ತು ಗೋಯಾನಂ ಹಸ್ತಿಯಾನಮಥಾಪಿ ಚ। ಯೇ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ವಿಪ್ರೇಭ್ಯೋ ವಿಮಾನೈಃ ಕನಕೋಪಮೈಃ॥ 14-100-91 (95646) ಸುವರ್ಣಂ ರಜತಂ ವಾಽಪಿ ವಿದ್ರುಮಂ ಮೌಕ್ತಿಕಂ ತಥಾ। ಯೇ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ತೇ ಯಾಂತಿ ವಿಮಾನೈಃ ಕನಕೋಜ್ಜ್ವಲೈಃ। ತೇ ವ್ರಜಂತಿ ವರಸ್ತ್ರೀಭಿಃ ಸೇವ್ಯಮಾನಾ ಯಥಾಸುಖಂ॥ 14-100-92 (95647) ಭೂಮಿದಾ ಯಾಂತಿ ತಂ ಲೋಕಂ ಸರ್ವಕಾಮೈಃ ಸುತರ್ಪಿತಾಃ। ಉದಿತಾದಿತ್ಯಸಂಕಾಶೈರ್ವಿಮಾನೈರ್ವೃಷಯೋಜಿತೈಃ॥ 14-100-93 (95648) ಕನ್ಯಾಂ ಯೇ ಚ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ವಿಪ್ರಾಯ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ಚ। ದಿವ್ಯಕನ್ಯಾವೃತಾ ಯಾಂತಿ ವಿಮಾನೈಸ್ತೇ ಯಮಾಲಯಂ॥ 14-100-94 (95649) ಸುಗಂಧಾನ್ಗಂಧಸಂಯೋಗಾನ್ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಸುರಭೀಣಿ ಚ। ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ದ್ವಿಜಾಗ್ರೇಭ್ಯೋ ಭಕ್ತಯಾ ಪರಮಯಾ ಯುತಾಃ॥ 14-100-95 (95650) ಸುಗಂಧಾಃ ಧರ್ಮಪುರಂ ಯಾನೈರ್ವಿಚಿತ್ರೈರಪ್ಯಲಂಕೃತಾಃ॥ ಯಾಂತಿ ಧರ್ಮಪುರಂ ಯಾನೈರ್ವಿಚಿತ್ರೈರಪ್ಯಲಂಕೃತಾಃ॥ 14-100-96 (95651) ದೀಪಯಾ ಯಾಂತಿ ಯಾನೈಶ್ಚ ದ್ಯೋತಯಂತೋ ದಿಶೋ ದಶ। ಆದಿತ್ಯಸದೃಶಾಕಾರೈರ್ದೀಪ್ಯಮಾನಾ ಇವಾಗ್ನಯಃ॥ 14-100-97 (95652) ಗೃಹಾವಸಥದಾತಾರೋ ಗೃಹೈಃ ಕಾಂಚನವೇದಿಕೈಃ। ವ್ರಜಂತಿ ಬಾಲಸೂರ್ಯಾಭೈರ್ಧರ್ಮರಾಜಪುರಂ ನರಾಃ॥ 14-100-98 (95653) ಜಲಭಾಜನದಾತಾರಃ ಕುಂಡಿಕಾಕರಕಪ್ರದಾಃ। ಪೂಜ್ಯಮಾನಾ ವರಸ್ತ್ರೀಭಿರ್ಯಾಂತಿ ತೃಪ್ತಾ ಮಹಾಗಜೈಃ॥ 14-100-99 (95654) ಪಾದಾಭ್ಯಂಗಂ ಶಿರೋಭ್ಯಹ್ಗಂ ಪಾನಂ ಪಾದೋದಕಂ ತಥಾ। ಯೇ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ವಿಪ್ರೇಭ್ಯಸ್ತೇ ಯಾಂತ್ಯಶ್ವೈರ್ಯಮಾಲಯಂ॥ 14-100-100 (95655) ವಿಶ್ರಾಮಾಯಂತಿ ಯೇ ವಿಪ್ರಾಞ್ಶ್ರಾಂತಾನಧ್ವನಿ ಕರ್ಶಿತಾನ್। ಚಕ್ರವಾಕಪ್ರಯುಕ್ತೇನ ಯಾಂತಿ ಯಾನೇನ ತೇಽಪಿ ಚ॥ 14-100-101 (95656) ಸ್ವಾಗತೇನ ಚ ಯೋ ವಿಪ್ರಾನ್ಪೂಜಯೇದಾಸನೇನ ಚ। ಸ ಗಚ್ಛತಿ ತದಧ್ವಾನಂ ಸುಖಂ ಪರಮನಿರ್ವೃತಃ॥ 14-100-102 (95657) ನಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದೇವೇತಿ ಯೋ ಮಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾಽಭಿವಾದಯೇತ್। ವ್ರತೀವಂ ಪ್ರಯತೋ ನಿತ್ಯಂ ಸ ಸುಖಂ ತತ್ಪದಂ ವ್ರಜೇತ್॥ 14-100-103 (95658) ನಮಃ ಸರ್ವಸಹಾಭ್ಯಶ್ಚೇತ್ಯಭಿಖ್ಯಾಯ ದಿನೇದಿನೇ। ನಮಸ್ಕರೋತಿ ನಿತ್ಯಂ ಗಾಂ ಸ ಸುಖಂ ಯಾತಿ ತತ್ಪಥಂ॥ 14-100-104 (95659) ನಮೋಸ್ತು ಪ್ರಿಯದತ್ತಾಯೇತ್ಯೇವಂವಾದೀ ದಿನೇದಿನೇ। ಭೂಮಿಮಾಕ್ರಮತೇ ಪ್ರಾತಃ ಸಯನಾದುತ್ಥಿತಶ್ಚ ಯಃ॥ 14-100-105 (95660) ಸರ್ವಕಾಮೈಃ ಸ ತೃಪ್ತಾತ್ಮಾ ಸರ್ವಭೂಷಣಭೂಷಿತಃ। ಯಾತಿ ಯಾನೇನ ದಿವ್ಯೇನ ಸುಕಂ ವೈವಸ್ವತಾಲಯಂ॥ 14-100-106 (95661) ಅನತ್ತರಾಶಿನೋ ಯೇ ತು ಡಂಭಾನೃತವಿವರ್ಜಿತಾಃ। ತೇಽಪಿ ಸಾರಸಯುಕ್ತೇನ ಯಾಂತಿ ಯಾನೇನ ವೈ ಸುಖಂ॥ 14-100-107 (95662) ಯೇ ಚಾಪ್ಯೇಕೇನ ಭುಕ್ತೇನ ಡಂಭಾನೃತವಿವರ್ಜಿತಾಃ। ಹಂಸಯುಕ್ತೈರ್ವಿಮಾನೈಸ್ತು ಸುಖಂ ಯಾಂತಿ ಯಮಾಲಯಂ॥ 14-100-108 (95663) ಚತುರ್ಥೇನ ಚ ಭುಕ್ತೇನ ವರ್ತಂತೇ ಯೇ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾಃ। ಯಾಂತಿ ತೇ ಧರ್ಮನಗರಂ ಯಾನೈರ್ಬರ್ಹಿಣಯೋಜಿತೈಃ॥ 14-100-109 (95664) ತೃತೀಯದಿವಸೇನೇಹ ಭುಂಜತೇ ಯೇ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾಃ। ತೇಽಪಿ ಹಸ್ತಿರಥಂ ಯಾಂತಿ ತತ್ಪಥಂ ಕನಕೋಜ್ಜ್ವಲೈಃ॥ 14-100-110 (95665) ಷಷ್ಠಾನ್ನಕಾಲಿಕೋ ಯಸ್ತು ವರ್ಷಮೇಕಂ ತು ವರ್ತತೇ। ಕಾಮಕ್ರೋಧವನಿರ್ಮುಕ್ತಃ ಶುಚಿರ್ನಿತ್ಯಂ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ। ಸ ಯಾತಿ ಕುಂಜರಸ್ಥೈಸ್ತು ಜಯಶಬ್ದರವೈರ್ಯುತಃ॥ 14-100-111 (95666) ಪಕ್ಷೋಪವಾಸಿನೋ ಯಾಂತಿ ಯಾನೈಃ ಶಾರ್ದೂಲಯೋಜಿತೈಃ। ಧರ್ಮರಾಜಪೂರಂ ರಂಯಂ ದಿವ್ಯಸ್ತ್ರೀಗಣಸೇವಿತಂ॥ 14-100-112 (95667) ಯೇ ಚ ಮಾಸೋಪವಾಸಂ ವೈ ಕುರ್ವತೇ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಾಃ। ತೇಽಪಿ ಸೂರ್ಯಾದಯಪ್ರಖ್ಯೈರ್ಯಾಂತಿ ಯಾನೈರ್ಯಮಾಲಯಂ॥ 14-100-113 (95668) ಅಗ್ನಿಪ್ರವೇಶಂ ಯಶ್ಚಾಪಿ ಕುರುತೇ ಮದ್ಗತಾತ್ಮನಾ। ಸ ಯಾತ್ಯಗ್ನಿಪ್ರಕಾಶೇನ ವಿಮಾನೇನ ಯಮಾಲಯಂ॥ 14-100-114 (95669) ಗೋಕೃತೇ ಸ್ತ್ರೀಕೃತೇ ಚೈವ ಹತ್ವಾ ವಿಪ್ರಕೃತೇಽಪಿ ಚ। ತೇ ಯಾಂತ್ಯಮರಕನ್ಯಾಭಿಃ ಸೇವ್ಯಮಾನಾ ರವಿಪ್ರಭಾಃ॥ 14-100-115 (95670) ಯೇ ಚ ಕುರ್ವಂತಿ ಮದ್ಭಕ್ತಾಸ್ತೀರ್ಥಯಾತ್ರಾಂ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾಃ। ತೇ ಪಂಥಾನಂ ಮಹಾತ್ಮಾನೋ ಯಾನೈರ್ಯಾಂತಿ ಸುನಿರ್ವೃತಾಃ॥ 14-100-116 (95671) ಯೇ ಯಜಂತಿ ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಠಾಃ ಕ್ರತುಭಿರ್ಭೂರಿದಕ್ಷಿಣೈಃ। ಹಂಸಸಾರಸಸಂಯುಕ್ತೈರ್ಯಾನೈಸ್ತೇ ಯಾಂತಿ ತತ್ಪಥಂ॥ 14-100-117 (95672) ಪರಪೀಡಾಮಕೃತ್ವೈವ ಭೃತ್ಯಾನ್ಬಿಭ್ರತಿ ಯೇ ನರಾಃ। ತತ್ಪಥಂ ಸಸುಖಂ ಯಾಂತಿ ವಿಮಾನೈಃ ಕಾಂಚನೋಜ್ಜ್ವಲೈಃ॥ 14-100-118 (95673) ಯೇ ಸಮಾಃ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಜೀವಾನಾಮಭಯಪ್ರದಾಃ। ಕ್ರೋಧಲೋಭವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಾ ನಿಗೃಹೀತೇಂದ್ರಿಯಾಸ್ತಥಾ। 14-100-119 (95674) ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರಪ್ರತೀಕಾಶೈರ್ವಿಮಾನೈಸ್ತೇ ಮಹಾಪ್ರಭಾಃ। ಯಾಂತಿ ವೈವಸ್ವತಪುರಂ ದೇವಗಂಧರ್ವಸೇವಿತಾಃ॥ 14-100-120 (95675) ಯೇ ಮಾಮೇಕಾಂತಭಾವೇನ ದೇವಂ ತ್ರ್ಯಂಬಕಮೇವ ವಾ। ಪೂಜಯಂತಿ ನಮಸ್ಯಂತಿ ಸ್ತುವಂತಿ ಚ ದಿನೇದಿನೇ। ಧರ್ಮರಾಜಪುರಂ ಯಾಂತಿ ಯಾನೈಸ್ತೇಽರ್ಕಸಮಪ್ರಭೈಃ॥ 14-100-121 (95676) ಪೂಜಿತಾಸ್ತತ್ರ ಧರ್ಮೇಣ ಸ್ವಯಂ ಮಾಲ್ಯಾದಿಭಿಃ ಶುಭೈಃ। ಯಾಂತ್ಯೇವ ಧರ್ಮಲೋಕಂ ವಾ ರುದ್ರಲೋಕಮಥಾಪಿ ವಾ॥ ॥ 14-100-122 (95677) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 100 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 101

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.101. ಅಧ್ಯಾಯಃ 101

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಜಲದಾನಾನ್ನದಾನಫಲಪ್ರಶಂಸನಂ॥ 1 ॥ ತಥಾಽತಿಥಿಲಕ್ಷಣಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ತತ್ಪೂಜಾಫಲಕಥನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಶ್ರುತ್ವಾ ಯಮಪುರಾಧ್ವಾನಂ ಜೀವಾನಾಂ ಗಮನಂ ತಥಾ। ಧರ್ಮಪುತ್ರಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಾತ್ಮಾ ಕೇಶವಂ ಪುನರಬ್ರವೀತ್॥ 14-101-1 (95678) ದೇವದೇವೇಶ ದೈತ್ಯಘ್ನ ಋಷಿಸಂಘೈರಭಿಷ್ಟುತ। ಭಗವನ್ಭವಹಞ್ಶ್ರೀಮನ್ಸಹಸ್ರಾದಿತ್ಯಸನ್ನಿಭ॥ 14-101-2 (95679) ಸರ್ವಸಂಭವ ಧರ್ಮಜ್ಞ ಸರ್ವಧರಮಪ್ರವರ್ತಕ। ಸರ್ವದಾನಫಲಂ ಸೌಂಯ ಕಥಯಸ್ವ ಮಮಾಚ್ಯುತ॥ 14-101-3 (95680) ದಾನಂ ದೇಯಂ ಕಥಂ ಕೃಷ್ಣ ಕೀದೃಶಾಯ ದ್ವಿಜಾಯ ವೈ। ಕೀದೃಶಂ ವಾ ತಪಃ ಕೃತ್ವಾ ತತ್ಫಲಂ ಕುತ್ರ ಭುಜ್ಯತೇ॥ 14-101-4 (95681) ಏವಮುಕ್ತೋ ಹೃಷೀಕೇಶೋ ಧರ್ಮಪುತ್ರೇಣ ಧೀಮತಾ। ಉವಾಚ ಧರ್ಮಪುತ್ರಾಯ ಪುಣ್ಯಾಂಧರ್ಮಾನ್ಮಹೋದಯಾನ್॥ 14-101-5 (95682) ಶೃಣುಷ್ವಾವಹಿತೋ ರಾಜನ್ಪೂತಂ ಪಾಪಘ್ನಮುತ್ತಮಂ। ಸರ್ವದಾನಫಲಂ ಸೌಂಯ ನ ಶ್ರಾವ್ಯಂ ಪಾಪಕರ್ಮಣಂ॥ 14-101-6 (95683) ಯಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಪುರುಷಃ ಸ್ತ್ರೀ ವಾ ನಷ್ಟಪಾಪಃ ಸಮಾಹಿತಃ। ತತ್ಕ್ಷಣಾತ್ಪೂತತಾಂ ಯಾತಿ ಪಾಪಕರ್ಮರತೋಪಿ ವಾ॥ 14-101-7 (95684) ಏಕಾಹಮಪಿ ಕೌಂತೇಯ ಭೂಮಾವುತ್ಪಾದಿತಂ ಜಲಂ। ಸಪ್ತ ತಾರಯತೇ ಪೂರ್ವಾನ್ವಿತೃಷ್ಣಾ ಯತ್ರ ಗೌರ್ಭವೇತ್॥ 14-101-8 (95685) ಪಾನೀಯಂ ಪರಮಂ ಲೋಕೇ ಜೀವಾನಾಂ ಜೀವನಂ ಸ್ಮೃತಂ। ಪಾನೀಯಸ್ಯ ಪ್ರದಾನೇನ ತೃಪ್ತಿರ್ಭವತಿ ಪಾಂಡವ। ಪಾನೀಯಸ್ಯ ಗುಣಾ ದಿವ್ಯಾಃ ಪರಲೋಕೇ ಗುಣಾವಹಾಃ॥ 14-101-9 (95686) ತತ್ರ ಪುಷ್ಪೋದಕೀ ನಾಮ ನದೀ ಪರಮಪಾವನೀ। ಕಾಮಾಂದದಾತಿ ರಾಜೇಂದ್ರ ತೋಯದಾನಾಂ ಯಮಾಲಯೇ॥ 14-101-10 (95687) ಶೀತಲಂ ಸಲಿಲಂ ಹ್ಯತ್ರ ಹ್ಯಕ್ಷಯ್ಯಮಮೃತೋಪಮಂ। ಶೀತತೋಯಪ್ರದಾದೄಣಾಂ ಭವೇನ್ನಿತ್ಯಂ ಸುಖಾವಹಂ॥ 14-101-11 (95688) ಯೇ ಚಾಪ್ಯತೋಯದಾತಾರಃ ಪೂಯಸ್ತೇಷಾಂ ವಿಧೀಯತೇ। 14-101-12 (95689) ಪ್ರಣಶ್ಯತ್ಯಂಬುಪಾನೇನ ಬುಭುಕ್ಷಾ ಚ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ತೃಪೀಷಸ್ಯ ನ ಚಾನ್ನೇನ ಪಿಪಾಸಾಽಪಿ ಪ್ರಣಶ್ಯತಿ। ತಸ್ಮಾತ್ತೋಯಂ ಸದಾ ದೇಯಂ ತೃಷಿತೇಭ್ಯೋ ವಿಜಾನತಾ। 14-101-13 (95690) ಅಗ್ನೇರ್ಮೂರ್ತಿಃ ಕ್ಷಿತೇರ್ಯೋನಿರಮೃತಸ್ಯ ಸ ಸಂಭವಃ। ಅತೋಂಭಃ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ಮೂಲಮಿತ್ಯುಚ್ಯತೇ ಬುಧೈಃ॥ 14-101-14 (95691) ಅದ್ಭಿಃ ಸರ್ವಾಣಿ ಭೂತಾನಿ ಜೀವಂತಿ ಪ್ರಭವಂತಿ ಚ। ತಸ್ಮಾತ್ಸರ್ವೇಷು ದಾನೇಷು ತೋಯದಾನಂ ವಿಶಿಷ್ಯತೇ॥ 14-101-15 (95692) ಸರ್ವದಾನತಪೋಯಜ್ಞೈರ್ಯತ್ಪ್ರಾಪ್ಯಂ ಫಲಮುತ್ತಮಂ। ತತ್ಸರ್ವಂ ತೋಯದಾನೇನ ಪ್ರಾಪ್ಯತೇ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-101-16 (95693) ಯೇ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ವಿಪ್ರೇಭ್ಯಸ್ತ್ವನ್ನದಾತಂ ಸುಸಂಸ್ಕೃತಂ। ತೈಸ್ತು ದತ್ತಾಃ ಸ್ವಯಂ ಪ್ರಾಣಾ ಭವಂತಿ ಭರತರ್ಷಭ॥ 14-101-17 (95694) ಅನ್ನಾದ್ರಕ್ತಂ ಚ ಶುಕ್ಲಂ ಚ ಅನ್ನೇ ಜೀವಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಃ। ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ಬುದ್ಧಿಶ್ಚ ಪುಷ್ಣಂತ್ಯನ್ನೇನ ನಿತ್ಯಶಃ। ಅನ್ನಹೀನಾನಿ ಸೀದಂತಿ ಸರ್ವಭೂತಾನಿ ಪಾಂಡವ॥ 14-101-18 (95695) ತೇಜೋ ಬಲಂ ಚ ರೂಪಂ ಚ ಸತ್ವಂ ವೀರ್ಯಂ ಧೃತಿರ್ದ್ಯುತಿಃ। ಜ್ಞಾನಂ ಮೇಧಾ ತಥಾಽಽಯುಶ್ಚ ಸರ್ವಮನ್ನೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಂ॥ 14-101-19 (95696) ದೇವಮಾನವರ್ತಿರ್ಯಕ್ಷು ಸರ್ವಲೋಕೇಷು ಸರ್ವದಾ। ಸರ್ವಕಾಲಂ ಹಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಸರ್ವಮನ್ನೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಂ॥ 14-101-20 (95697) ಅನ್ನಂ ಪ್ರಜಾಪತೇ ರೂಪಮನ್ನಂ ಪ್ರಜನನಂ ಸ್ಮೃತಂ। ಸರ್ವಭೂತಮಯಂ ಚಾನ್ನಂ ಜೀವಶ್ಚಾನ್ನಮಯಃ ಸ್ಮೃತಃ॥ 14-101-21 (95698) ಅನ್ನೇನಾಧಿಷ್ಠಿತಃ ಪ್ರಾಣ ಅಪಾನೋ ವ್ಯಾನ ಏವ ಚ। ಉದಾನಶ್ಚ ಸಮಾನಶ್ಚ ಧಾರಯಂತಿ ಶರೀರಿಣಂ॥ 14-101-22 (95699) ಶಯನೋತ್ಥಾನಗಮನಗ್ರಹಣಾಕರ್ಷಣಾನಿ ಚ ಸರ್ವಸತ್ವಕೃತಂ ಕ್ರಮ ಚಾನ್ನಾದೇವ ಪ್ರವರ್ತತೇ॥ 14-101-23 (95700) ಚತುರ್ವಿಧಾನಿ ಭೂತಾನಿ ಜಂಗಮಾನಿ ಸ್ಥಿರಾಣಿ ಚ। ಅನ್ನಾದ್ಭವಂತಿ ರಾಜೇಂದ್ರ ಸೃಷ್ಟಿರೇಷಾ ಪ್ರಜಾಪತೇಃ॥ 14-101-24 (95701) ವಿದ್ಯಾಸ್ಥಾನಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಸರ್ವಯಜ್ಞಾಶ್ಚ ಪಾವನಾಃ। ಅನ್ನಾದ್ಯಸ್ಮಾತ್ಪ್ರವರ್ತಂತೇ ತಸ್ಮಾದನ್ನಂ ಪರಂ ಸ್ಮೃತಂ॥ 14-101-25 (95702) ದೇವಾ ರುದ್ರಾದಯಃ ಸರ್ವೇ ಪಿತರೋಽಪ್ಯಗ್ನಯಸ್ತಥಾ। ಯಸ್ಮಾದನ್ನೇನ ತುಷ್ಯಂತಿ ತಸ್ಮಾದನ್ನಂ ವಿಶಿಷ್ಯತೇ॥ 14-101-26 (95703) ಯಸ್ಮಾದನ್ನಾತ್ಪ್ರಜಾಃ ಸರ್ವಾಃ ಕಲ್ಪೇಕಲ್ಪೇಽಸೃಜತ್ಪ್ರಭುಃ। ತಸ್ಮಾದನ್ನಾತ್ಪರಂ ದಾನಂ ನ ಭೂತಂ ನ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-101-27 (95704) ಯಸ್ಮಾದನ್ನಾತ್ಪ್ರವರ್ತಂತೇ ಧರ್ಮಾರ್ಥೌ ಕಾಮ ಏವ ಚ। ತಸ್ಮಾದನ್ನಾತ್ಪರಂ ದಾನಂ ನಾಮುತ್ರೇಹ ಚ ಪಾಂಡವ॥ 14-101-28 (95705) ಯಕ್ಷರಕ್ಷೋಗ್ರಹಾ ನಾಗಾ ಭೂತಾನ್ಯಂತೇ ಚ ದಾನವಾಃ। ತುಷ್ಯಂತ್ಯನ್ನೇನ ಯಸ್ಮಾತ್ತು ತಸ್ಮಾದನ್ನಂ ಪರಂ ಭವೇತ್॥ 14-101-29 (95706) ಪರಾನ್ನಮುಪಭುಂಜನೋ ಯತ್ಕರ್ಮ ಕುರುತೇ ಶುಭಂ। ತಚ್ಛುಭಸ್ಯೈಕಭಾಗಸ್ತು ಕರ್ತುರ್ಭವತಿ ಭಾರತ॥ 14-101-30 (95707) ಅನ್ನದಸ್ಯ ತ್ರಯೋ ಭಾಗಾ ಭಂತಿ ಪುರುಷರ್ಷಭ। ತಸ್ಯಾದನ್ನಂ ಪ್ರದಾತವ್ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಭ್ಯೋ ವಿಶೇಷತಃ॥ 14-101-31 (95708) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಯ ದರಿದ್ರಾಯ ಯೋಽನ್ನಂ ಸಂವತ್ಸರಂ ನೃಪ। ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ಪ್ರಯಚ್ಛೇದ್ವೈ ಪಾಕಭೇದವಿವರ್ಜಿತಃ॥ 14-101-32 (95709) ಡಂಭಾನೃತವಿಮುಕ್ತಸ್ತು ಪರಾಂ ಭಕ್ತಿಮುಪಾಗತಃ। ಸ್ವಧರ್ಮೇಣಾರ್ಜಿತಫಲಂ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-101-33 (95710) ಶತವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ಕಾಮಗಃ ಕಾಮರೂಪಧೃತ್। ಮೋದತೇಽಮರಲೋಕಸ್ಥಃ ಪೂಜ್ಯಮಾನೋಪ್ಸರೋಗಣೈಃ। ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾನ್ನರಲೋಕೇ ದ್ವಿಜೋ ಭವೇತ್॥ 14-101-34 (95711) ಅಗ್ನಭಿಕ್ಷಾಂ ಚ ಯೋ ದದ್ಯಾದ್ದರಿದ್ರಾಯ ದ್ವಿಜಾತಯೇ। ಷಣ್ಮಾಸಾನ್ವಾರ್ಷಿಕಂ ಶ್ರಾದ್ದಂ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-101-35 (95712) ಗೋಸಹಸ್ರಪ್ರದಾನೇನ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮುದಾಹೃತಂ। ತತ್ಪ್ರಣ್ಯಫಲಮಾಪ್ನೋತಿ ನರೋ ವೈ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-101-36 (95713) ಅಥ ಸಂವತ್ಸರಂ ದದ್ಯಾದಗ್ರಭಿಕ್ಷಾಮಯಾಚತೇ। ಪ್ರಚ್ಛದ್ಯೈವ ಸ್ವಯಂ ನೀತ್ವಾ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-101-37 (95714) ಕಪಿಲಾನಾಂ ಸಹಸ್ರೈಸ್ತು ಯದ್ದೇಯಂ ಪುಣ್ಯಮುಚ್ಯತೇ। ತತ್ಸರ್ವಮಖಿಲಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಶಕ್ರಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-101-38 (95715) ಸ ಶಕ್ರಭವನೇ ರಂಯೇ ರ್ಷಿಕೋಟಿಶತಂ ನೃಪ। ಯಥಾಕಾಮಂ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಕ್ರೀಡತ್ಯಪ್ಸರಸಾಂಗಣೈಃ॥ 14-101-39 (95716) ಅನ್ನಂ ಚ ಯಸ್ತು ವೈ ದದ್ಯಾದ್ದ್ವಿಜಾಯ ನಿಯತವ್ರತಃ। ದಶವರ್ಷಾಮಿ ರಾಜೇಂದ್ರ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-101-40 (95717) ಕಪಿಲಾ ಶತಸಹಸ್ರಸ್ಯ ವಿಧಿದತ್ತಸ್ಯ ಯತ್ಫಲಂ। ತತ್ಪುಣ್ಯಫಲಮಾಸಾದ್ಯ ಪುರಂದರಪುರಂ ವ್ರಜೇತ್॥ 14-101-41 (95718) ಸ ಶಕ್ರಭವನೇ ರಂಯೇ ಕಾಮರೂಪೀ ಯಥಾಸುಖಂ। ಶತಕೋಟಿಸಮಾ ರಾಜನ್ಕ್ರೀಡತೇಽಮರಪೂಜಿತಃ॥ 14-101-42 (95719) ಶಕ್ರಲೋಕಾವತೀರ್ಣಶ್ಚ ಇಹ ಲೋಕೇ ಮಹಾದ್ಯುತಿಃ। ಚತುರ್ವೇದೀ ದ್ವಿಜಃ ಶ್ರೀಮಾಂಜಾಯತೇ ರಾಜಪೂಜಿತಃ॥ 14-101-43 (95720) ಅಧ್ವಶ್ರಾಂತಾಯ ವಿಪ್ರಾಯ ಕ್ಷುಧಿತಾಯಾನ್ನಕಾಂಕ್ಷಿಣೇ। ದೇಶಕಾಲಾಭಿಯಾತಾಯ ದೀಯತೇ ಪಾಂಡುನಂದನ॥ 14-101-44 (95721) ಯಾಚತೇಽನ್ನಂ ನ ದದ್ಯಾದ್ಯೋ ವಿದ್ಯಾಮಾನೇ ಧನಾಗಮೇ। ಸ ಲುಬ್ಧೋ ನರಕಂ ಯಾತಿ ಕೃಮೀಣಾಂ ಕಾಲಸೂತ್ರಕಂ॥ 14-101-45 (95722) ತತ್ರ ನರಕೇ ಘೋರೇ ಲೋಭಮೋಹವಿಚೇತನಃ। ದಶರವ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ಕ್ಲಿಶ್ಯತೇ ವೇದನಾರ್ದಿತಃ॥ 14-101-46 (95723) ತಸ್ಮಾಚ್ಚ ನರಕಾನ್ಮುಕ್ತಃ ಕಾಲೇನ ಮಹತಾ ಹಿ ಸಃ। ದರಿದ್ರೋ ಮಾನುಷೇ ಲೋಕೇ ಚಂಡಾಲೇಷ್ವಪಿ ಜಾಯತೇ। 14-101-47 (95724) ಯಸ್ತು ಪಾಂಸುಲಪಾದಶ್ಚ ದೂರಾಧ್ವಶ್ರಮಕರ್ಶಿತಃ। ಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸಾಶ್ರಮಶ್ರಾಂತ ಆರ್ತಃ ಖಿನ್ನಗತಿರ್ದ್ವಿಜಃ॥ 14-101-48 (95725) ಪೃಚ್ಛನ್ವೈ ಹ್ಯನ್ನದಾತಾರಂ ಗೃಹಮಭ್ಯೇತ್ಯ ಯಾಚಯೇತ್। ತಂ ಪೂಜಯೇತ್ತು ಯತ್ನೇನ ಸೋಽತಿಥಿಃ ಸ್ವರ್ಗಸಂಕ್ರಮಃ। ತಸ್ಮಿಂಸ್ತುಷ್ಟೇ ನರಶ್ರೇಷ್ಠ ತುಷ್ಟಾಃ ಸ್ಯುಃ ಸರ್ವದೇವತಾಃ॥ 14-101-49 (95726) ನ ತಥಾ ಹವಿಷಾ ಹೋಮೈರ್ನ ಪುಷ್ಪೈರ್ನಾನುಲೇಪನೈಃ। ಅಗ್ನಯಃ ಪಾರ್ಥ ತುಷ್ಯಂತಿ ಯಥಾ ಹ್ಯತಿಥಿಪೂಜನಾತ್॥ 14-101-50 (95727) ಕಪಿಲಾಯಾಂ ತು ದತ್ತಾಯಾಂ ವಿಧಿವಜ್ಜ್ಯೇಷ್ಠಪುಷ್ಕರೇ। ನ ತತ್ಫಲಮವಾಪ್ನೋತಿ ಯತ್ಫಲಂ ವಿಪ್ರಬೋಜನಾನ್। 14-101-51 (95728) ದ್ವಿಜಪಾದೋದಕಕ್ಲಿನ್ನಾ ಯಾವತ್ತಿಷ್ಠತಿ ಮೇದಿನೀ। ತಾವತ್ಪುಷ್ಕರಪತ್ರೇಣ ಪಿಬಂತಿ ಪಿತರೋ ಜಲಂ॥ 14-101-52 (95729) ದೇವಮಾಲ್ಯಾಪನಯನಂ ದ್ವಿಜೋಚ್ಛಿಷ್ಟಾಪಮಾರ್ಜನಂ। ಶ್ರಾಂತಸಂವಾಹನಂ ಚೈವ ತಥಾ ಪಾದಾವಸೇಚನಂ॥ 14-101-53 (95730) ಪ್ರತಿಶ್ರಯಪ್ರದಾನಂ ಚ ತಥಾ ಶಯ್ಯಾಸನಸ್ಯ ಚ। ಏಕೈಕಂ ಪಾಂಡವಶ್ರೇಷ್ಠ ಗೋಪ್ರದಾನಾದ್ವಿಶಿಷ್ಯತೇ॥ 14-101-54 (95731) ಪಾದೋದಕಂ ಪಾದಘೃತಂ ದೀಪಮನ್ನಂ ಪ್ರತಿಶ್ರಯಂ। ಯೇ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ವಿಪ್ರೇಭ್ಯೋ ನೋಪಸರ್ಪಂತಿ ತೇ ಯಮಂ॥ 14-101-55 (95732) ವಿಪ್ರಾತಿಥ್ಯೇ ಕೃತೇ ರಾಜನ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ಶುಶ್ರೂಷಿತೇಽಪಿ ಚ। ದೇವಾಃ ಶುಶ್ರೂಷಿತಾಃ ಸರ್ವೇ ತ್ರಯಸ್ತ್ರಿಂಶದರಿಂದಮ॥ 14-101-56 (95733) ಅಭ್ಯಾಗತೋ ಜ್ಞಾತಪೂರ್ವೋ ಹ್ಯಜ್ಞಾತೋಽತಿಥಿರುಚ್ಯತೇ। ತಯೋಃ ಪೂಜಾಂ ದ್ವಿಜಃ ಕುರ್ಯಾದಿತಿ ಪೌರಾಣಿಕೀ ಶ್ರುತಿಃ॥ 14-101-57 (95734) ಪಾದಾಭ್ಯಂಗನ್ನಪಾನೈಸ್ತು ಯೋಽತಿರ್ಥಿಂ ಪೂಜಯೇನ್ನರಃ। ಪೂಜಿತಸ್ತೇನ ರಾಜೇಂದ್ರ ಭವಾಮೀಹ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-101-58 (95735) ಶೀಘ್ರಂ ಪಾಪಾದ್ವಿನಿರ್ಮುಕ್ತೋ ಮಯಾ ಚಾನುಗ್ರಹೀಕೃತಃ। ವಿಮಾನೇನೇಂದುಕಲ್ಪೇನ ಮಮ ಲೋಕಂ ಸ ಗಚ್ಛತಿ॥ 14-101-59 (95736) ಅಭ್ಯಾಗತಂ ಶ್ರಾಂತಮನುವ್ರಜಂತಿ ದೇವಾಶ್ಚ ಸರ್ವೇ ಪಿತರೋಽಗ್ನಯಶ್ಚ। ತಸ್ಮಿಂದ್ವಿಜೇ ಪೂಜಿತೇ ಪೂಜಿತಾಃ ಸ್ಯು- ರ್ಗತೇ ನಿರಾಶಾಃ ಪಿತರೋ ವ್ರಜಂತಿ॥ 14-101-60 (95737) ಅತಿರ್ಥಿರ್ಯಸ್ಯ ಭಗ್ನಾಶೋ ಗೃಹಾತ್ಪ್ರತಿನಿವರ್ತತೇ। ಪಿತರಸ್ತಸ್ಯ ನಾಶ್ನಂತಿ ದಶವರ್ಷಣಿ ಪಂಚ ಚ॥ 14-101-61 (95738) ವರ್ಜಿತಃ ಪಿತೃಭಿರ್ಲುಬ್ಧಃ ಸ ದೇವೈರಗ್ನಿಭಿಃ ಸಹ। ನಿರಯಂ ರೌರವಂ ಗತ್ವಾ ದಶವರ್ಷಾಣಿ ಪಂಚ ಚ। ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾದಿಹ ಚೋಚ್ಛಿಷ್ಟಭುಗ್ಭವೇತ್॥ 14-101-62 (95739) ವೈಶ್ವದೇವಾಂತಿಕೇ ಪ್ರಾಪ್ತಮತಿಥಿಂ ಯೋ ನ ಪೂಜಯೇತ್। ಚಂಡಾಲತ್ವಮವಾಪ್ನೋತಿ ಸದ್ಯ ಏವ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-101-63 (95740) ನಿರ್ವಾಸಯತಿ ಯೋ ವಿಪ್ರಂ ದೇಶಕಾಲಗತಂ ಗೃಹಾತ್। ಪತಿತಸ್ತತ್ಕ್ಷಣಾದೇವ ಜಾಯತೇ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-101-64 (95741) ನರಕೇ ರೌರವೇ ಘೋರೇ ವರ್ಷಕೋಟಿಂ ಸ ಪಚ್ಯತೇ। ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾದಿಹ ಲೋಕೇ ನರಾಧಮಃ। ಶ್ವಾ ವೈ ದ್ವಾದಶಜನ್ಮಾನಿ ಜಾಯತೇ ಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸಿತಃ॥ 14-101-65 (95742) ಚಂಡಾಲೋಪ್ಯತಿಥಿಃ ಪ್ರಾಪ್ತೋ ದೇಶಕಾಲೇಽನ್ನಕಾಂಕ್ಷಯಾಃ। ಅಭ್ಯುದ್ಗಂಯೋ ಗೃಹಸ್ಥೇನ ಪೂಜನೀಯಶ್ಚ ಸರ್ವದಾ॥ 14-101-66 (95743) ಅನರ್ಚಯಿತ್ವಾ ಯೋಽಶ್ನಾತಿ ಲೋಭಮೋಹವಿಚೇತನಃ। ಸ ಚಂಡಾಲತ್ವಮಾಪನ್ನೋ ದಶ ಜನ್ಮಾನಿ ಪಾಂಡವ॥ 14-101-67 (95744) ನಿರಾಶಮತಿಥಿಂ ಕೃತ್ವಾ ಭುಂಜನೋ ಯಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟವಾನ್। ನ ಜಾನಾತಿ ಕಿಲಾತ್ಮಾನಂ ವಿಷ್ಠಕೂಪೇ ನಿಪಾತಿತಂ॥ 14-101-68 (95745) ಮೋಘಂ ಧ್ರುವಂ ಪ್ರೋರ್ಣಯತಿ ಮೋಘಮಸ್ಯ ತು ಪಚ್ಯತೇ। ಮೋಘಮನ್ನಂ ಸದಾಽಶ್ನಾತಿ ಯೋತಿಥಿಂ ನ ಚ ಪೂಜಯೇತ್॥ 14-101-69 (95746) ಸಾಂಗೋಪಾಂಗಾಂಸ್ತು ಯೋ ವೇದಾನ್ಪಠತೀಹ ದಿನೇದಿನೇ। ನ ಚಾತಿಥಿಂ ಪೂಜಯತಿ ವೃಥಾ ಭವತಿ ಸ ದ್ವಿಜಃ॥ 14-101-70 (95747) ಪಾಕಯಜ್ಞಮಹಾಯಜ್ಞೈಃ ಸೋಮಸಂಸ್ಥಾಭಿರೇವ ಚ। ಯೇ ಯಜಂತಿ ನ ಚಾರ್ಚಂತಿ ಗೃಹೇಷ್ವತಿಥಿಮಾಗತಂ॥ 14-101-71 (95748) ತೇಷಾಂ ಯಶೋಭಿಕಾಮಾನಾಂ ದತ್ತಮಿಷ್ಟಂ ಚ ಯದ್ಭವೇತ್। ವೃಥಾ ಭವತಿ ತತ್ಸರ್ವಮಾಶಯಾ ಹಿ ತಯಾ ಹತಂ॥ 14-101-72 (95749) ದೇಶಂ ಕಾಲಂ ಚ ಪಾತ್ರಂ ಚ ಸ್ವಶಕ್ತಿಂ ಚ ನಿರೀಕ್ಷ್ಯ ಚ। ಅಲ್ಪಂ ಸಮಂ ಮಹದ್ವಾಪಿ ಕುರ್ಯಾದಾತಿಥ್ಯಮಾತ್ಮವಾನ್॥ 14-101-73 (95750) ಸುಮುಖಃ ಸುಪ್ರಸನ್ನಾತ್ಮಾ ಧೀಮಾನತಿಥಿಮಾಗತಂ। ಸ್ವಾಗತೇನಾಸನೇನಾದ್ಭಿರನ್ನಾದ್ಯೇನ ಚ ಪೂಜಯೇತ್॥ 14-101-74 (95751) ಹಿತಃ ಪ್ರಿಯೋ ವಾ ದ್ವೇಷ್ಯೋ ವಾ ಮೂರ್ಖಃ ಪಂಡಿತ ಏವ ವಾ। ಪ್ರಾಪ್ತೋ ಯೋ ವೈಶ್ವದೇವಾಂತೇ ಸೋತಿಥಿಃ ಸ್ವರ್ಗಸಂಕ್ರಮಃ॥ 14-101-75 (95752) ಕ್ಷುತ್ಪಿಪಾಸಾಶ್ರಮಾರ್ತಾಯ ದೇಶಕಾಲಗತಾಯ ಚ। ಸತ್ಕೃತ್ಯಾನ್ನಂ ಪ್ರದಾತವ್ಯಂ ಯಜ್ಞಸ್ಯ ಫಲಮಿಚ್ಛತಾ॥ 14-101-76 (95753) ಭೋಜಯೇದಾತ್ಮನಃ ಶ್ರೇಷ್ಠಾನ್ವಿಧಇವದ್ಧವ್ಯಕವ್ಯಯೋಃ। ಅನ್ನಂ ಪ್ರಾಣೋ ಮನುಷ್ಯಣಾಮನ್ನದಃ ಪ್ರಾಣದೋ ಭವೇತ್। ತಸ್ಮಾದನ್ನಂ ವಿಶೇಷೇಣ ದಾತವ್ಯಂ ಭೂತಿಮಿಚ್ಛತಾ॥ 14-101-77 (95754) ಅನ್ನದಃ ಸರ್ವಕಾಮೈಸ್ತು ಸುತೃಪ್ತಃ ಸುಷ್ಟ್ವಲಂಕೃತಃ। ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರಪ್ರಕಾಶೇನ ವಿಮಾನೇನ ವಿರಾಜತೇ॥ 14-101-78 (95755) ಸೇವ್ಯಮಾನೋ ವರಸ್ತ್ರೀಭಿರ್ಮಮ ಲೋಕಂ ಸ ಗಚ್ಛತಿ। ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ತು ತತಸ್ತಸ್ಮಿನ್ವರ್ಷಕೋಟಿಂ ಯಥಾಽಮರಃ॥ 14-101-79 (95756) ತತಸ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾದಿಹ ಲೋಕೇ ಮಹಾಯಶಾಃ। ವೇದಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥತತ್ವಜ್ಞೋ ಭೋಗವಾನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭವೇತ್॥ 14-101-80 (95757) ಯಥಾಶ್ರದ್ಧಂ ತು ಯಃ ಕುರ್ಯಾನ್ಮನುಷ್ಯೇಷು ಪ್ರಜಾಯತೇ। ಮಹಾಧನಪತಿಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ವೇದವೇದಾಂಗಪಾರಗಃ। ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥತತ್ವಜ್ಞೋ ಭೋಗವಾನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭವೇತ್॥ 14-101-81 (95758) ಸರ್ವಾತಿಥ್ಯಂ ತು ಯಃ ಕುರ್ಯಾದ್ವರ್ಷಮೇಕಮಕಲ್ಮಷಃ। ಧರ್ಮಾರ್ಜಿತಧನೋ ಭೂತ್ವಾ ಪಾಕಭೇದವಿವರ್ಜಿತಃ॥ 14-101-82 (95759) ದೇವಾನಿವ ಸ್ವಯಂ ವಿಪ್ರಾನರ್ಚಯಿತ್ವಾ ಪಿತೄನಪಿ। ವಿಪ್ರಾನಗ್ರಾಶನಾಶೀ ಯಸ್ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-101-83 (95760) ವರ್ಷೇಣೈಕೇನ ಯಾವಂತಿ ಪಿಂಡಾನ್ಯಶ್ನಂತಿ ಯೇ ದ್ವಿಜಾಃ। ತಾವದ್ವರ್ಷಾಣಿ ರಾಜೇಂದ್ರ ಮಮ ಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-101-84 (95761) ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾದಿಹ ಲೋಕೇ ಮಹಾಯಶಾಃ। ವೇದಸಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥತತ್ವಜ್ಞೋ ಭೋಗವಾನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭವೇತ್॥ 14-101-85 (95762) ಸರ್ವಾತಿಥ್ಯಂ ತು ಯಃ ಕುರ್ಯಾದ್ಯಥಾಶ್ರದ್ಧಂ ನರೇಶ್ವರ। ಅಕಾಲನಿಯಮೇನಾಪಿ ಸತ್ಯವಾದೀ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ॥ 14-101-86 (95763) ಸತ್ಯಸಂಧೋ ಚಿತಕ್ರೋಧಃ ಶಾಖಾಧರ್ಮವಿವರ್ಜಿತಃ। ಅಧರ್ಮಭೀರುರ್ಧರ್ಮಿಷ್ಠೋ ಮಾಯಾಮಾತ್ಸರ್ಯವರ್ಜಿತಃ॥ 14-101-87 (95764) ಶ್ರದ್ದಧಾನಃ ಸುಚಿರ್ನಿತ್ಯಂ ಪಾಕಬೇದವಿವರ್ಜಿತಃ। ಸ ವಿಮಾನೇನ ದಿವ್ಯೇನ ದಿವ್ಯರೂಪೀ ಮಹಾಯಶಾಃ॥ 14-101-88 (95765) ಪುರಂದರಪುರಂ ಯಾತಿ ಗೀಯಮಾನೋಪ್ಸರೋಗಣೈಃ। ಮನ್ವಂತರಂ ತು ತತ್ರೈವ ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ದೇವಪೂಜಿತಃ। ಮಾನುಷ್ಯಲೋಕಮಾಗಂಯ ಭೋಗವಾನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭವೇತ್॥ 14-101-89 (95766) ದಶಜನ್ಮಾನಿ ವಿಪ್ರತ್ವಮಾಪ್ನುಯಾದ್ರಾಜಪೂಜಿತಃ। ಜಾತಿಸ್ಮರಶ್ಚ ಭವತಿ ಯತ್ರಯತ್ರೋಪಜಾಯತೇ॥ ॥ 14-101-90 (95767) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಏಕಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 101 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 102

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.102. ಅಧ್ಯಾಯಃ 102

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಭೂಗೋತಿಲಕನ್ಯಾದಾನಫಲಪ್ರತಿಪಾದನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಭಗವಾನುವಾಚ। ಅತಃ ಪರಂ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಭೂಮಿದಾನಮನುತ್ತಮಂ॥ 14-102-1 (95768) ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ ವಿಪ್ರಾಯ ಭೂಮಿಂ ರಂಯಾಂ ಸದಕ್ಷಿಣಾಂ। ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ದರಿದ್ರಾಯ ಸಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಾಯ ಪಾಂಡವ॥ 14-102-2 (95769) ಸ ಸರ್ವಕಾಮತೃಪ್ತಾತ್ಮಾ ಸರ್ವರತ್ನವಿಭೂಷಿತಃ। ಸರ್ವಪಾಪವಿನಿರ್ಮುಕ್ತೋ ದೀಪ್ಯಮಾನೋಽರ್ಕವತ್ಸದಾ॥ 14-102-3 (95770) ಬಾಲಸೂರ್ಯಪ್ರಕಾಶೇನ ವಿಚಿತ್ರಧ್ವಜಶೋಭಿನಾ। ಯಾತಿ ಯಾನೇನ ದಿವ್ಯೇನ ಮಮ ಲೋಕಂ ಮಹಾಯಶಾಃ॥ 14-102-4 (95771) ತತ್ರ ದಿವ್ಯಾಂಗನಾಭಿಸ್ತು ಸೇವ್ಯಮಾನೋ ಯಥಾಸುಖಂ। ಕಾಮಗಃ ಕಾಮರೂಪೀ ಚ ಕ್ರೀಡತ್ಯಪ್ಸರಸಾಂಗಣೈಃ॥ 14-102-5 (95772) ಯಾವದ್ಬಿಭರ್ತಿ ಲೋಕಾನ್ವೈ ಭೂಮಿಃ ಕುರುಕುಲೋದ್ವಹ। ತಾವದ್ಭೂಮಿಪ್ರದಃ ಕಾಲೇ ಮಮ ಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-102-6 (95773) ನ ಹಿ ಭೂಮಿಪ್ರದಾನಾದ್ವೈ ದಾನಮನ್ಯದ್ವಿಶಿಷ್ಯತೇ। ನ ಚಾಪಿ ಭೂಮಿಹರಣಾತ್ಪಾಪಮಾನ್ಯದ್ವಿಶಿಷ್ಯತೇ॥ 14-102-7 (95774) ದಾನಾನ್ಯನ್ಯಾನಿ ಹೀಯಂತೇ ಕಾಲೇನ ಕುರುಪುಂಗವ। ಭೂಮಿದಾನಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಸ್ಯ ಕ್ಷಯೋ ನೈವೋಪಪದ್ಯತೇ॥ 14-102-8 (95775) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಯ ದರಿದ್ರಾಯ ಭೂಮಿಂ ದತ್ತಾಂ ತು ಯೋ ನರಃ। ನ ಹಿಂಸತಿ ನರವ್ಯಾಘ್ರ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-102-9 (95776) ಸಪ್ತದ್ವೀಪಸಮುದ್ರಾಂತಾ ರತ್ನಸಂಚಯಸಂಕುಲಾ। ಸಶೈಲವನದುರ್ಗಾಢ್ಯಾ ತೇನ ದತ್ತಾ ಮಹೀ ಭವೇತ್॥ 14-102-10 (95777) ಭೂಮಿಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ದೀಯಮಾನಾಂ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಿಣೇ। ಸರ್ವಭೂತಾನಿ ಮನ್ಯಂತೇ ಮಾಂ ದದಾತೀತಿ ಹರ್ಷವತ್॥ 14-102-11 (95778) ಸುವರ್ಣಮಣಿರತ್ನಾನಿ ಧನಾನಿ ಚ ವಸೂನಿ ಚ। ಸರ್ವದಾನಾನಿ ವೈ ರಾಜಂದದಾತಿ ವಸುಧಾಂ ದದತ್॥ 14-102-12 (95779) ಸಾಗರಾನ್ಸರಿತಃ ಶೈಲಾನ್ಸಮಾನಿ ವಿಷಮಾಣಿ ಚ। ಸರ್ವಗಂಧರಸಾಂಶ್ಚೈವ ದದಾತಿ ವಸುಧಾಂ ದದತ್॥ 14-102-13 (95780) ಓಷಧೀಃ ಫಲಸಂಪನ್ನಾ ನಾನಾಪುಷ್ಪಸಮನ್ವಿತಾಃ। ಕಮಲೋತ್ಪಲಷಂಡಾಂಶ್ಚ ದದಾತಿ ವಸುಧಾಂ ದದತ್॥ 14-102-14 (95781) ಧರ್ಮಂ ಕಾಮಂ ತಥಾ ಚಾರ್ಥಂ ವೇದಾನ್ಯಜ್ಞಾಂಸ್ತಥೈವ ಚ। ಸ್ವರ್ಗಮಾರ್ಗಗತಿಂ ಚೈವ ದದಾತಿ ವಸುಧಾಂ ದದತ್॥ 14-102-15 (95782) ಅಗ್ನಿಷ್ಟೋಮಾದಿಭಿರ್ಯಜ್ಞೈರ್ಯೇ ಯಜಂತೇ ಸದಕ್ಷಿಣೈಃ। ನ ತತ್ಫಲಂ ಲಭಂತೇ ತೇ ಭೂಮಿದಾನಸ್ಯ ಯತ್ಫಲಂ॥ 14-102-16 (95783) ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾ ಮಹೀಂ ದತ್ತ್ವಾ ಯೋ ನ ಹಿಂಸತಿ ಪಾಂಡವ। ತದ್ದಾನಂ ಕಥಯಿಷ್ಯಂತಿ ಯಾವಲ್ಲೋಕಾಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾಃ। ತಾವತ್ಸ್ವರ್ಗೋಪಭೋಗಾನಾಂ ಭೋಕ್ತಾರಃ ಪಾಂಡುನಂದನ॥ 14-102-17 (95784) ಸಸ್ಯಪೂರ್ಣಾಂ ಮಹೀಂ ಯಸ್ತು ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ। ಪಿತರಸ್ತಸ್ಯ ತೃಪ್ಯಯಂತಿ ಯಾವದಾಭೂತಸಂಪ್ಲುವಂ॥ 14-102-18 (95785) ಮಮ ರುದ್ರಸ್ಯ ಸವಿತುಸ್ತ್ರಿದಶಾನಾಂ ತಥೈವ ಚ। ಪ್ರೀತಯೇ ವಿದ್ಧಿ ರಾಜೇಂದ್ರ ಭೂಮಿರ್ದತ್ತಾ ದ್ವಿಜಾಯ ವೈ॥ 14-102-19 (95786) ತೇನ ಪುಣ್ಯೇನ ಪೂತಾತ್ಮಾ ದಾತಾ ಭೂಮೇರ್ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಮಮ ಸಾಲೋಕ್ಯಮಾಪ್ನೋತಿ ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಾಣಾ॥ 14-102-20 (95787) ಯತ್ಕಿಂಚಿತ್ಕುರುತೇ ಪಾಪಂ ಪುರುಷೇ ವೃತ್ತಿಕರ್ಶಿತಃ। ಸ ಚ ಗೋಕರ್ಣಮಾತ್ರೇಣ ಭೂಮಿದಾನೇನ ಶುಧ್ಯತಿ॥ 14-102-21 (95788) ಮಾಸೋಪವಾಸೇ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ಕೃಚ್ಛ್ರೇ ಚಾಂದ್ರಾಯಣೇಽಪಿ ಚ। ಭೂಮಿಗೋಕರ್ಣಮಾತ್ರೇಣ ತತ್ಪುಣ್ಯಂ ತು ವಿಧೀಯತೇ॥ 14-102-22 (95789) ಸರ್ವತೀರ್ಥಾಭಿಷೇಕೇ ಚ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮುದಾಹೃತಂ। ಭೂಮಿಗೋಕರ್ಣಮಾತ್ರೇಣ ತತ್ಪುಣ್ಯಂ ತು ವಿಧೀಯತೇ॥ 14-102-23 (95790) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-102-24x (7953) ದೇವದೇವ ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತದು ವಾಸುದೇವ ಸುರೇಶ್ವರ। ಗೋಕರ್ಣಸ್ಯ ಪ್ರಮಾಣಂ ವೈ ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ ತತ್ವತಃ॥ 14-102-24 (95791) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-102-25x (7954) ಶೃಣು ಗೋಕರ್ಣಮಾತ್ರಸ್ಯ ಪ್ರಮಾಣಂ ಪಾಂಡುನಂದನ। ತ್ರಿಂಶದ್ದಂಡಪ್ರಮಾಣೇನ ಪ್ರಮಿತಂ ಸರ್ವತೋ ದಿಶಂ॥ 14-102-25 (95792) ಪ್ರತ್ಯಕ್ಪ್ರಾಗಪಿ ರಾಜೇಂದ್ರ ತತ್ತಥಾ ದಕ್ಷಿಣೋತ್ತರಂ। ಗೋಕರ್ಣಂ ತದ್ವಿದಃ ಪ್ರಾಹುಃ ಪ್ರಮಾಣಂ ಧರಣೇರ್ನೃಪ॥ 14-102-26 (95793) ಸವೃಷಂ ಗೋಶತಂ ಯತ್ರ ಸುಖಂ ತಿಷ್ಠತ್ಯಯಂತ್ರಿತಂ। ಸವತ್ಸಂ ಕುರುಶಾರ್ದೂಲ ತಚ್ಚ ಗೋಕರ್ಣಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-102-27 (95794) ಕಿಂಕರಾ ಮೃತ್ಯುದಂಡಾಶ್ಚ ಕುಂಭೀಪಾಕಾಶ್ಚ ದಾರುಣಾಃ। ಘೋರಾಶ್ಚ ವಾರುಣಾಃ ಪಾಶಾ ನೋಪಸರ್ಪಂತಿ ಭೂಮಿದಂ॥ 14-102-28 (95795) ನಿರಯಾ ರೌರವಾದ್ಯಾಶ್ಚ ತಥಾ ವೈತರಣೀ ನದೀ। ತೀವ್ರಾಶ್ಚ ಯಾತನಾಃ ಕೃಷ್ಟಾ ನೋಪಸರ್ಪಂತಿ ಭೂಮಿದಂ॥ 14-102-29 (95796) ಚಿತ್ರಗುಪ್ತಾಃ ಕಲಿಃ ಕಾಲಃ ಕೃತಾಂತೋ ಮೃತ್ಯುರೇವ ಚ। ಯಮಶ್ಚ ಭಗವಾನ್ಸಾಕ್ಷಾತ್ಪೂಜಯಂತಿ ಮಹೀಪ್ರದಂ॥ 14-102-30 (95797) ರುದ್ರಃ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ಶಕ್ರಃ ಸುರಾ ಋಷಿಗಣಾಸ್ತಥಾ। ಅಹಂ ಚ ಪ್ರೀತಿಮಾನ್ರಾಜನ್ಪೂಜಯಾಮೋ ಮಹೀಪ್ರದಂ॥ 14-102-31 (95798) ಕೃಶಭೃತ್ಯಸ್ಯ ಕೃಶಗೋಃ ಕೃಶಾಶ್ವಸ್ಯ ಕೃತಾತಿಥೇಃ। ಭೂಮಿರ್ದೇಯಾ ನರಶ್ರೇಷ್ಠ ಸ ನಿಧಇಃ ಪಾರಲೌಕಿಕಃ॥ 14-102-32 (95799) ಸೀದಮಾನಕುಟುಂಬಾಯ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಿಣೇ। ವ್ರಸ್ಥಾಯ ದರಿದ್ರಾಯ ಭೂಮಿರ್ದೇಯಾ ನರಾಧಿಪ॥ 14-102-33 (95800) ಯಥಾ ಹಿ ಧಾತ್ರೀ ಕ್ಷೀರೇಣ ಪುತ್ರಂ ವರ್ಧಯತಿ ಸ್ವಯಂ। ದಾತಾರಮನುಗೃಹ್ಣಾತಿ ದತ್ತಾ ಹ್ಯೇವಂ ವಸುಂಧರಾ॥ 14-102-34 (95801) ಯಥಾ ಬಿಭರ್ತಿ ಗೌರ್ವತ್ಸಂ ಸೃಜಂತೀ ಕ್ಷೀರಮಾತ್ಮನಃ। ತಥಾ ಸರ್ವಗುಣೋಪೇತಾ ಭೂಮಿರ್ವಹತಿ ಭೂಮಿದಂ॥ 14-102-35 (95802) ಯಥಾ ಬೀಜನಿ ರೋಹಂತಿ ಜಲಸಿಕ್ತಾನಿ ಭೂಪತೇ। ತಥಾ ಕಾಮಾಃ ಪ್ರರೋಹಂತಿ ಭೂಮಿದಸ್ಯ ದಿನೇದಿನೇ॥ 14-102-36 (95803) ಯಥಾ ತೇಜಸ್ತು ಸೂರ್ಯಸ್ಯ ತಮಃ ಸರ್ವಂ ವ್ಯಪೋಹತಿ। ತಥಾ ಪಾಪಂ ನರಸ್ಯೇಹ ಭೂಮಿದಾನಂ ವ್ಯಪೋಹತಿ॥ 14-102-37 (95804) ದಾತಾ ದಶಾನುಗೃಹ್ಣಾತಿ ಯೋ ಹರೇದ್ದಶ ಹಂತಿ ಚ। ಅತೀತಾನ್ಯಾಗತಾನೀಹ ಕುಲಾನಿ ಕುರುಪುಂಗವ॥ 14-102-38 (95805) ಆಶ್ರುತ್ಯ ಭೂಮಿದಾನಂ ತು ದತ್ತ್ವಾ ಯೋ ವಾ ಹರೇನ್ಪುನಃ। ಸ ಬದ್ಧೋ ವಾರುಣೈಃ ಪಾಶೈಃ ಕ್ಷಿಪ್ಯತೇ ಪೂಯಶೋಣಿತೇ॥ 14-102-39 (95806) ಸ್ವದತ್ತಾಂ ಪರದತ್ತಾಂ ವಾ ಯೋ ಹರೇತ್ ವಸುಂಧರಾಂ। ನ ತಸ್ಯ ನರಕಾದ್ಧೋರಾದ್ವಿದ್ಯತೇ ನಿಷ್ಕೃತಿಃ ಕ್ವಚಿತ್॥ 14-102-40 (95807) ಬ್ರಾಹ್ಂಣಸ್ಯ ಹೃತೇ ಕ್ಷೇತ್ರೇ ಹನ್ಯಾದ್ದ್ವಾದಶ ಪೂರ್ವಜಾನ್। ಸ ಗಚ್ಛೇತ್ಕೃಮಿಯೋನಿಂ ಚ ನ ಚ ಮುಚ್ಯೇತ ಜಾತು ಸಃ॥ 14-102-41 (95808) ದತ್ತ್ವಾ ಭೂಮಿಂ ದ್ವಿಜೇಂದ್ರಾಯ ಯಸ್ತಾಮೇವೋಪಜೀವತಿ। ಗವಾಂ ಶತಸಹಸ್ರಸ್ಯ ಹಂತುಃ ಸ ಲಭತೇ ಫಲಂ॥ 14-102-42 (95809) ಸೋಧಶ್ಶಿರಾಸ್ತು ಪಾಪಾತ್ಮಾ ಕುಂಭೀಪಾಕೇಷು ಪಚ್ಯತೇ। ದಿವ್ಯೈರ್ವರ್ಷಸಹಸ್ರೈಸ್ತು ಕುಂಭೀಪಾಕಾದ್ವಿಜನಿಸ್ಸೃತಃ। ಇಹ ಲೋಕೇ ಭವೇತ್ಸ ಶ್ವಾ ರಾತಜನ್ಮನಿ ಪಾಂಡವ॥ 14-102-43 (95810) ದತ್ತ್ವಾ ಭೂಮಿ ದ್ವಿಜೇಂದ್ರಾಣಾಂ ಯಸ್ತಾಮೇವೋಪಜೀವತಿ। ಸ ಮೂಢೋ ಯಾತಿ ದುಷ್ಟಾತ್ಮಾ ನರಕಾನೇಕವಿಂಶತಿಂ। ನರಕೇಭ್ಯೋ ವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಃ ಶುನಾಂ ಯೋನಿಂ ಸ ಗಚ್ಛತಿ॥ 14-102-44 (95811) ಹಲಕೃಷ್ಟಾ ಮಹೀ ದೇಯಾ ಸಬೀಜಾ ಸಸ್ಯಮಾಲಿನೀ। ಅಥವಾ ಸೋದಕಾ ದೇಯಾ ದರಿದ್ರಾಯ ದ್ವಿಜಾತಯೇ॥ 14-102-45 (95812) ಏವಂ ದತ್ತಾ ಮಹೀ ರಾಜನ್ಪ್ರಹೃಷ್ಟೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ। ಸರ್ವಾನ್ಕಾಮಾನವಾಪ್ನೋತಿ ಮನಸಾ ಚಿಂತಿತಾನಿ ಚ॥ 14-102-46 (95813) ಬಹುಭಿರ್ವಸುಧಾ ದತ್ತಾ ದೀಯತೇ ಚ ನರಾಧಿಪೈಃ। ಯಸ್ಯ ಯಸ್ಯ ಯದಾ ಭೂಮಿಸ್ತಸ್ಯ ತಸ್ಯ ತದಾ ಫಲಂ॥ 14-102-47 (95814) ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ ಕನ್ಯಾಂ ವೈ ಸುರೂಪಾಂ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ವೈ। ಸ ಬ್ರಹ್ಮದೇಯೋ ರಾಜೇಂದ್ರ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-102-48 (95815) ಬಲೀವರ್ದಸಹಸ್ರಾಣಾಂ ದತ್ತಾನಾಂ ಧುರ್ಯವಾಹಿನಾಂ। ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ಲಭತೇ ರಾಜನ್ಕನ್ಯಾದಾನೇನ ತತ್ಫಲಂ॥ 14-102-49 (95816) ಗವಾಂ ಶತಸಹಸ್ರಸ್ಯ ಸಂಯಗ್ಧತ್ತಸ್ಥ ಯತ್ಫಲಂ। ತತ್ಫಲಂ ಸಮವಾಪ್ನೋತಿಃ ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ ಕನ್ಯಕಾಂ॥ 14-102-50 (95817) ಯಾವಂತಿ ಚೈವ ರೋಮಾಣಿ ಕನ್ಯಾಯಾಃ ಕುರುಪುಂಗವ। ತಾವದ್ವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ಮಮ ಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-102-51 (95818) ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾದಿಹ ಲೋಕೇ ಸ ಜಾಯತೇ। ಷಡಂಗವಿಚ್ಚತುರ್ವೇದೀ ಸರ್ವಲೋಕಾರ್ಚಿತೋ ದ್ವಿಜಃ॥ 14-102-52 (95819) ಯಃ ಸುವರ್ಣಂ ದರಿದ್ರಾಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಯ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ। ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ಸುವೃತ್ತಾಯ ಬಹುಪುತ್ರಾಯ ಪಾಂಡವ॥ 14-102-53 (95820) ಸ ಮುಕ್ತಃ ಸರ್ವಪಾಪೇಭ್ಯೋ ಬಾಲಸೂರ್ಯಸಮಪ್ರಭಃ। ವಿಮಾನಂ ದಿವ್ಯಾಮಾರೂಢಃ ಕಾಮಗಃ ಕಾಮಭೋಗವಾನ್॥ ವರ್ಷಕೋಟಿಂ ಮಹಾತೇಜಾ ಮಮ ಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-102-54 (95821) ತತಃ ಕಾಲಾವತೀರ್ಣಶ್ಚ ಸೋಸ್ಮಿಂʼಲ್ಲೋಕೇ ಹಿ ಜಾಯತೇ। ವೇದವೇದಾಂಗವಿದ್ವಿಪ್ರಃ ಕೋಟೀಧನಪತಿರ್ಭವೇತ್॥ 14-102-55 (95822) ಯಶ್ಚ ರೂಪ್ಯಂ ಪ್ರಯಚ್ಛೇದ್ವೈ ದರಿದ್ರಾಯ ದ್ವಿಜಾತಯೇ। ಕೃಶವೃತ್ತೇಃ ಕೃಶಗವೇ ಸ ಮುಕ್ತಃ ಸರ್ವಕಿಲ್ಬಿಷೈಃ॥ 14-102-56 (95823) ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರಪ್ರಕಾಶೇನ ವಿಮಾನೇನ ವಿರಾಜತಾ। ಕಾಮರೂಪಿ ಯಥಾಕಾಮಂ ಸ್ವರ್ಗಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-102-57 (95824) ತತೋಽವತೀರ್ಣಃ ಕಾಲೇನ ಲೋಕೇ ಚಾಸ್ಮಿನ್ಮಹಾಯಶಾಃ। ಸರ್ವಲೋಕಾರ್ಚಿತಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ರಾಜಾ ಭವತಿ ವೀರ್ಯವಾನ್॥ 14-102-58 (95825) ತಿಲಪರ್ವತಕಂ ಯಸ್ತು ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ। ವಿಶೇಷೇಣ ದರಿದ್ರಾಯ ತಸ್ಯಾಪಿ ಶೃಣು ಯತ್ಫಲಂ॥ 14-102-59 (95826) ಪುಣ್ಯಂ ವೃಷಾಯುತೋತ್ಸರ್ಗೇ ಯತ್ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಪಾಂಡುನಂದನ। ತತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ಯ ತತ್ಕ್ಷಣಾದ್ವಿರಜಾ ಭವೇತ್॥ 14-102-60 (95827) ಯಥಾ ತ್ವಚಂ ಭುಜಂಗೋ ವೈ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಶುದ್ಧತನುರ್ಭವೇತ್। ತತಾ ತಿಲಪ್ರದಾನಾದ್ವೈ ಪಾಪಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ವಿಸುದ್ಧ್ಯತಿ॥ 14-102-61 (95828) ತಿಲಷಂಡಂ ಪ್ರಯುಂಜಾನೋ ಜಾಂಬೂನದವಿಭೂಷಿತಂ। ವಿಮಾನಂ ದಿವ್ಯಮಾರೂಢಃ ಪಿತೃಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-102-62 (95829) ಷಷ್ಟಿಂ ವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ಕಾಮರೂಪೀ ಮಹಾಯಶಾಃ। ತಿಲಪ್ರದಾತಾ ರಮತೇ ಪಿತೃಲೋಕೇ ಯಥಾಸುಖಂ॥ 14-102-63 (95830) ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ ವಿಪ್ರಾಯ ತಿಲಧೇನುಂ ನರಾಧಿಪ। ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ದರಿದ್ರಾಯ ಶೃಣು ತಸ್ಯಾಪಿ ಯತ್ಫಲಂ॥ 14-102-64 (95831) ಗೋಸಹಸ್ರಪ್ರದಾನೇನ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮುದಾಹೃತಂ। ತತ್ಪುಣ್ಯಫಲಾಮಾಪ್ನೋತಿ ತಿಲಧೇನುಪ್ರದೋ ನರಃ॥ 14-102-65 (95832) ತಿಲಾನಾಂ ಕುಡವೈರ್ಯಸ್ತು ತಿಲಧೇನುಂ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ। ತಾವತ್ಕೋಟಿಸಮಾ ರಾಜನ್ಸ್ವರ್ಗಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-102-66 (95833) ಅಷ್ಟಾಢಕತಿಲೈಃ ಕೃತ್ವಾ ತಿಲಧೇನು ನರಾಧಿಪ। ದ್ವಾತ್ರಿಂಶನ್ನಿಷ್ಕಸಂಯುಕ್ತಂ ವಿಷುವೇ ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ। ಮದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ಮದ್ಗತಾತ್ಮಾ ವೈ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-102-67 (95834) ಕನ್ಯಾದಾನಸಹಸ್ರಸ್ಯ ವಿಧಿದತ್ತಸ್ಯ ಯತ್ಫಲಂ। ತತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ತೋ ಮಮ ಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-102-68 (95835) ಮಮ ಲೋಕಾವತೀರ್ಣಶ್ಚ ಸೋಸ್ಮಿಂʼಲ್ಲೋಕೇಽಭಿಜಾಯತೇ। ಋಗ್ಯಜುಸ್ಸಾಮವೇದಾನಾಂ ಪಾರಗೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ್ಷಭಃ॥ 14-102-69 (95836) ಗಾಂ ತು ಯಸ್ತು ದರಿದ್ರಾಯ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ। ಪ್ರಸನ್ನಾಂ ಕ್ಷೀರಿಣೀಂ ಪುಣ್ಯಾಂ ಸವತ್ಸಾಂ ಕಾಂಸ್ಯದೋಹಿನೀಂ॥ 14-102-70 (95837) ಯತ್ಕಿಂಚಿದ್ದುಷ್ಕೃತಂ ಕರ್ಮ ತಸ್ಯ ಪೂರ್ವಕೃತಂ ನೃಪಃ। ತತ್ಸರ್ವಂ ತತ್ಕ್ಷಣಾದೇವ ವಿನಶ್ಯತಿ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-102-71 (95838) ಯಾನಂ ಚ ವೃಷಸಂಯುಕ್ತಂ ದೀಪ್ಯಮಾನಂ ಸ್ವಲಂಕೃತಂ। ಆರೂಢಃ ಕಾಮಗಂ ದಿವ್ಯಂ ಗೋಲೋಕಮಧಿಗಚ್ಛತಿ॥ 14-102-72 (95839) ಯಾವಂತಿ ಚೈವ ರೋಮಾಣಿ ತಸ್ಯಾ ಗೋಸ್ತು ನರಾಧಿಪ। ತಾವದ್ವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ಗವಾಂ ಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-102-73 (95840) ಗೋಲೋಕಾದವತೀರ್ಣಸ್ತು ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭವೇತ್। ಸತ್ರಯಾಜೀ ವದನ್ಯಶ್ಚ ಸರ್ವರಾಜಭಿರರ್ಚಿತಃ॥ 14-102-74 (95841) ತಿಲಂ ಗಾವಃ ಸುವರ್ಣಂ ಚಾಪ್ಯನ್ನಂ ಕನ್ಯಾ ವಸುಂಧರಾ। ತಾರಯಂತೀಹ ದತ್ತಾನಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಭ್ಯೋ ಮಹಾಭುಜ॥ 14-102-75 (95842) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವೃತ್ತಸಂಪನ್ನಮಾಹಿತಾಗ್ನಿಮಲೋಲುಪಂ। ತರ್ಪಯೇದ್ವಿಧಿವದ್ರಾಜನ್ಸ ನಿಧಿಃ ಪಾರಲೌಕಿಕಃ॥ 14-102-76 (95843) ಆಹಿತಾಗ್ನಿ ದರಿದ್ರಂ ಚ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಂ ಚ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಂ। ಶೂದ್ರಾನ್ನವರ್ಜಿತಂ ಚೈವ ದ್ವಿಜಂ ಯತ್ನೇನ ಪೂಜಯೇತ್॥ 14-102-77 (95844) ಆಹಿತಾಗ್ನಿಃ ಸದಾ ಪಾತ್ರಮಹ್ನಿಹೋತ್ರೀ ಚ ವೇದವಿತ್। ಪಾತ್ರಾಣಾಮಪಿ ತತ್ಪಾತ್ರಂ ಶೂದ್ರಾನ್ನಂ ಯಸ್ಯ ನೋದರೇ॥ 14-102-78 (95845) ಯಚ್ಚ ವೇದಮಯಂ ಪಾತ್ರಂ ಯಚ್ಚ ಪಾತ್ರಂ ತಪೋಮಯಂ। ಅಸಂಕೀರ್ಣಂ ಚ ಯತ್ಪಾತ್ರಂ ತತ್ಪಾತ್ರಂ ತಾರಯಿಷ್ಯತಿ॥ 14-102-79 (95846) ನಿತ್ಯಸ್ವಾಧ್ಯಾಯನಿರತಾಸ್ತ್ವಸಂಕೀರ್ಣೇಂದ್ರಿಯಾಶ್ಚ ಯೇ। ಪಂಚಯಜ್ಞಪರಾ ನಿತ್ಯಂ ಪೂಜಿತಾಸ್ತಾರಯಂತಿ ತೇ॥ 14-102-80 (95847) ಯೇ ಕ್ಷಾಂತಿದಾಂತಾಃ ಶ್ರುತಿಪೂರ್ಣಕರ್ಣಾ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾಃ ಪ್ರಾಣಿವಧೈ ನಿವೃತ್ತಾಃ। ಪ್ರತಿಗ್ರಹೇ ಸಂಕುಚಿತಾ ಗೃಹಸ್ಥಾ- ಸ್ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಸ್ತಾರಯಿತುಂ ಸಮರ್ಥಾಃ॥ 14-102-81 (95848) ನಿತ್ಯೋದಕೀ ನಿತ್ಯಯಜ್ಞೋಪವೀತೀ ನಿತ್ಯಸ್ವಾಧ್ಯಾಯೀ ವೃಷಲಾನ್ನವರ್ಜೀ। ಕ್ರತೌ ಗಚ್ಛನ್ವಿಧಿವಚ್ಚಾಪಿ ಜುಹ್ವ- ತ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ತಾರಯಿತುಂ ಸಮರ್ಥಃ॥ 14-102-82 (95849) ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯಸ್ತು ಮದ್ಭಕ್ತೋ ಮದ್ರಾಗೀ ಮತ್ಪರಾಯಣಃ। ಮಯಿ ಸಂನ್ಯಸ್ತಕರ್ಮಾ ಚ ಸ ವಿಪ್ರಸ್ತಾರಯೇದ್ಧ್ರುವಂ॥ 14-102-83 (95850) ದ್ವಾದಶಾಕ್ಷರತತ್ವಜ್ಞಶ್ಚತುರ್ವ್ಯೂಹವಿಭಾಗವಿತ್। ಅಚ್ಛಿದ್ರಪಂಚಕಾಲಜ್ಞಃಕ ಸ ವಿಪ್ರಸ್ತಾರಯಿಷ್ಯತಿ॥ ॥ 14-102-84 (95851) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ದ್ವ್ಯಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 102 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 103

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.103. ಅಧ್ಯಾಯಃ 103

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ವೃಷಭಗೃಹಶಯ್ಯಾದಿದಾನಪ್ರಶಂಸನಂ॥ 1 ॥ ತಥಾ ಗೋಬ್ರಾಹ್ಮಣರಕ್ಷಣಾದಿನಾನಾಧರ್ಮಕಥನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ವಾಸುದೇವೇನ ದಾನೇಷು ಕಥಿತೇಷು ಯಥಾಕ್ರಮಂ। ಅವಿತೃಪ್ತಶ್ಚ ಧರ್ಮೇಷು ಕೇಶವಂ ಪುನರಬ್ರವೀತ್॥ 14-103-1 (95852) ದೇವ ಧರ್ಮಾಮೃತಮಿದಂ ಶೃಣ್ವತೋಪಿ ಪರಂತಪ। ನ ವಿದ್ಯತೇ ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠ ಮಮ ತೃಪ್ತಿರ್ಹಿ ಮಾಧವ॥ 14-103-2 (95853) ಅನಡುತ್ಸಂಪ್ರದಾನಸ್ಯ ಯತ್ಫಲಂ ತು ವಿಧೀಯತೇ। ತತ್ಫಲಂ ಕಥಯಸ್ವೇಹ ತವ ಭಕ್ತಸ್ಯ ಮೇಽಚ್ಯುತ॥ 14-103-3 (95854) ಯಾನಿಚಾನ್ಯಾನಿದಾನಾನಿತ್ವಯಾ ನೋಕ್ತಾನಿ ಕಾನಿಚಿತ್॥ ತಾನ್ಯಾಚಕ್ಷ್ವ ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠ ತೇಷಾಂ ಚಾನುಕ್ರಮಾತ್ಫಲಂ॥ 14-103-4 (95855) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-103-5x (7955) ಪವಿತ್ರತ್ವಾತ್ಸುಪುಣ್ಯತ್ವಾತ್ಪಾವನತ್ವಾತ್ತಥೈವ ಚ। ಶೃಣು ಧರ್ಮಾಮೃತಂ ಶ್ರೇಷ್ಠಂ ದತ್ತಸ್ಯಾನಡುಹಃ ಫಲಂ॥ 14-103-5 (95856) ದಶಧೇನುಸಮೋಽನಡ್ವಾನೇಕೋಪಿ ಕುರುಪುಂಗವ। ಮೇದೋಮಾಂಸವಿಪುಷ್ಟಾಂಗೋ ನೀರೋಗಃ ಕೋಪವರ್ಜಿತಃ॥ 14-103-6 (95857) ಯುವಾ ಭದ್ರಃ ಸುಶೀಲಶ್ಚ ಸರ್ವದೋಷವಿವರ್ಜಿತಃ। ಧುರಂ ಧಾರಯತಿ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ದತ್ತೋ ವಿಪ್ರಾಯ ಪಾಂಡವ॥ 14-103-7 (95858) ಸ ತೇನ ಪುಣ್ಯದಾನೇನ ವರ್ಷಕೋಟಿಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಯಥಾಕಾಮಂ ಮಹಾದೇಜಾ ಗವಾಂ ಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-103-8 (95859) ಯಶ್ಚ ದದ್ಯಾದನಡುಹೌ ದ್ವೌ ಯುಕ್ತೌ ಚ ಧುರಂಧರೌ। ಸುವೃತ್ತಾಯ ದರಿದ್ರಾಯ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ವಿಶೇಷತಃ। ತಸ್ಯ ಯತ್ಪುಣ್ಯಮಾಖ್ಯಾತಂ ತಚ್ಛೃಣುಷ್ವ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-103-9 (95860) ಸಹಸ್ರಗೋಪ್ರದಾನೇನ ಯತ್ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಫಲಮುತ್ತಮಂ॥ ತತ್ಪುಣ್ಯಫಲಮಾಪ್ನೋತಿ ಯಾತಿ ಲೋಕಾನ್ಸ ಮಾಮಕಾನ್॥ 14-103-10 (95861) ಯಾವಂತಿ ಚೈವ ರೋಮಾಣಿ ತಯೋರನುಡುಹೋರ್ನೃಪ। ತಾವದ್ವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ಮಮ ಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-103-11 (95862) ದರಿದ್ರಾಯೈವ ದಾತವ್ಯಂ ನ ಸಮೃದ್ಧಾಯ ಪಾಂಡವ। ವರ್ಷಾಣಾಂ ಹಿ ತಟಾಕೇಷು ಫಲಂ ನೈವ ಪಯೋಧಿಷು॥ 14-103-12 (95863) ಯಸ್ತು ದದ್ಯಾದನಡುಹಂ ದರಿದ್ರಾಯ ದ್ವಿಜಾತಯೇ। ಸ ತೇನ ಪುಣ್ಯದಾನೇನ ಪುತಾತ್ಮಾ ಕುರುಪುಂಗವ॥ 14-103-13 (95864) ವಿಮಾನಂ ದಿವ್ಯಮಾರೂಢೋ ದಿವ್ಯರೂಪೀ ಯಥಾಸುಖಂ। ಮಮ ಲೋಕೇಷು ರಮತೇ ಯಾವದಾಭೂತಸಂಪ್ಲುವಂ॥ 14-103-14 (95865) ಗೃಹಂ ದೀಪಪ್ರಭಾಯುಕ್ತಂ ಶಯ್ಯಾಸನವಿಭೂಷಿತಂ। ಭಾಜನೋಪಸ್ಕರೈರ್ಯುಕ್ತಂ ಧನಧಾನ್ಯೈರಲಂಕೃತಂ। ದಾಸೀಗೋಭೂಮಿಸಂಯುಕ್ತಮನ್ಯೂನಂ ಸರ್ವಸಾಧನೈಃ॥ 14-103-15 (95866) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಯ ದರಿದ್ರಾಯ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ದದ್ಯಾತ್ಸದಕ್ಷಿಣಂ ಯಸ್ತು ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-103-16 (95867) ದೇವಾಃ ಪಿತೃಗಣಾಶ್ಚೈವ ಹ್ಯಗ್ನಯೋ ಋಷಯಸ್ತಥಾ। ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಾ ವೈ ಯಾನಮಾದಿತ್ಯಸನ್ನಿಭಂ॥ 14-103-17 (95868) ತೇನ ಗಚ್ಛೇಚ್ಛ್ರಿಯಾ ಯುಕ್ತೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಮನುತ್ತಮಂ। ಸ್ತ್ರೀಸಹಸ್ರಾವೃತೇ ರಂಯೇ ಭವನೇ ತತ್ರ ಕಾಂಚನೇ। ಮೋದತೇ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಸ್ಥೋ ಯಾವದಾಭೂತಸಪ್ಲವಂ॥ 14-103-18 (95869) ಶಯ್ಯಂ ಪ್ರಸ್ತರಣೋಪೇತಾಂ ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ ಪಾಂಡವ। ಅರ್ಚಯಿತ್ವಾ ದ್ವಿಜಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ವಸ್ತ್ರಮಾಲ್ಯಾನುಲೇಪನೈಃ। ಭೋಜಯಿತ್ವಾ ವಿಚಿತ್ರಾನ್ನಂ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-103-19 (95870) ಧೇನುದಾನಸ್ಯ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ವಿಧಿದತ್ತಸ್ಯ ಪಾಂಡವ। ತತ್ಪುಣ್ಯಂ ತಮನುಪ್ರಾಪ್ಯ ಪಿತೃಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-103-20 (95871) ಶಿಲ್ಪಮಧ್ಯಯನಂ ವಾಽಪಿ ವಿದ್ಯಾಂ ಮಂತ್ರೌಷಧಾನಿ ಚ। ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ ವಿಪ್ರಾಯ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-103-21 (95872) ಆಹಿತಾಗ್ನಿಸಹಸ್ರಸ್ಯ ಪೂಜಿತಸ್ಯೈವ ಯತ್ಫಲಂ। ತತ್ಪುಣ್ಯಫಲಮಾಪ್ನೋತಿ ಯಸ್ತು ಶಯ್ಯಾಂ ಪ್ರಯಚ್ಚತಿ॥ 14-103-22 (95873) ಛಂದೋಭಿಃ ಸಂಪ್ರಯುಕ್ತೇನ ವಿಮಾನೇನ ವಿರಾಜತಾ। ಸಪ್ತರ್ಷಿಲೋಕಾನ್ವ್ರಜತಿ ಪೂಜ್ಯತೇ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿಭಿಃ॥ 14-103-23 (95874) ಚತುರ್ಯುಗಾನಿ ವೈ ತ್ರಿಂಶತ್ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ತತ್ರ ದೇವವತ್। ಇಹ ಮಾನುಷ್ಯಕೇ ಲೋಕೇ ವಿಪ್ರೋ ಭವತಿ ವೇದವಿತ್॥ 14-103-24 (95875) ವಿಶ್ರಾಮಯತಿ ಯೋ ವಿಪ್ರಂ ಶ್ರಾಂತಮಧ್ವನಿ ಕರ್ಶಿತಂ। ಕವಿನಶ್ಯತಿ ತದಾ ಪಾಪಂ ತಸ್ಯ ವರ್ಷಕೃತಂ ನೃಪ॥ 14-103-25 (95876) ಅಥ ಪ್ರಕ್ಷಾಲಯೇತ್ಪಾದೌ ತಸ್ಯ ತೋಯೇನ ಭಕ್ತಿಮಾನ್। ದಶವರ್ಷಕೃತಂ ಪಾಪಂ ವ್ಯಪೋಹತಿ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-103-26 (95877) ಘೃತೇನ ವಾಽಥ ತೈಲೇನ ಪಾದೌ ತಸ್ಯ ತು ಪೂಜಯೇತ್। ತದ್ದ್ವಾದಸಮಾರೂಢಂ ಪಾಪಮಾಶು ವ್ಯಪೋಹತಿ॥ 14-103-27 (95878) ಧೇನುಕಾಂಚನದತ್ತಸ್ಯ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮುದಾಹೃತಂ। ತತ್ಪುಣ್ಯಫಲಮಾಪ್ನೋತಿ ಯಸ್ತ್ವೇನಂ ವಿಪ್ರಮರ್ಚಯೇತ್॥ 14-103-28 (95879) ಸ್ವಾಗತೇನ ತು ಯೋ ವಿಪ್ರಂ ಪೂಜಯೇದಾಸನೇನ ಚ। ಪ್ರತ್ಯುತ್ಥಾನೇನ ವಾ ರಾಜನ್ಸ ದೇವಾನಾಂ ಪ್ರಿಯೋ ಭವೇತ್॥ 14-103-29 (95880) ಸ್ವಾಗತೇನಾಗ್ನಯೋ ರಾಜನ್ನಾಸನೇನ ಶತಕ್ರತುಃ। ಪ್ರತ್ಯುತ್ಥಾನೇನ ಪಿತರಃ ಪ್ರೀತಿ ಯಾಂತ್ಯತಿಥಿಪ್ರಿಯಾಃ॥ 14-103-30 (95881) ಅಗ್ನಿಶಕ್ರಪಿತೄಣಾಂ ಚ ತೇಷಾಂ ಪ್ರೀತ್ಯಾ ನರಾಧಿಪ। ಸಂವತ್ಸರಕೃತಂ ಪಾಪಂ ತಸ್ಯ ಸದ್ಯೋ ವಿನಶ್ಯತಿ॥ 14-103-31 (95882) ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ ವಿಪ್ರಾಯ ಆಸನಂ ಮಾಲ್ಯಭೂಷಿತಂ। ಸ ಯಾತಿ ಮಣಿಚಿತ್ರೇಣ ರಥೇನೇಂದ್ರನಿಕೇತನಂ॥ 14-103-32 (95883) ಪುರಂದರಾಸನೇ ತತ್ರ ದಿವ್ಯನಾರೀವಿಭೂಷಿತಃ। ಷಷ್ಟಿಂ ವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ಕ್ರೀಡತ್ಯಪ್ಸರಸಾಂ ಗಣೈಃ॥ 14-103-33 (95884) ವಾಹನಂ ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛೇತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಯ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಸ ಯಾತಿ ರತ್ನಚಿತ್ರೇಣ ವಾಹನೇನ ಸುರಾಲಯಂ॥ 14-103-34 (95885) ಸ ತತ್ರ ಕಾಮಂ ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ಸೇವ್ಯಮಾನೋಪ್ಸರೋಗಣೈಃ। ಇಹ ರಾಜಾ ಭವೇದ್ರಾಜನ್ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-103-35 (95886) ಪಾದಪಂ ಪಲ್ಲವಾಕೀರ್ಣಂ ಪುಷ್ಪತಿಂ ಫಲಿತಂ ತಥಾ। ಗಂಧಮಾಲ್ಯೈರಥಾಭ್ಯರ್ಚ್ಯ ವಸ್ತ್ರಾಭರಣಭೂಷಿತಂ॥ 14-103-36 (95887) ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ ವಿಪ್ರಾಯ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ಸದಕ್ಷಿಣಂ। ಭೋಜಯಿತ್ವಾ ಯಥಾಕಾಮಂ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-103-37 (95888) ಜಾಂಬೂನದವಿಚಿತ್ರೇಣ ವಿಮಾನೇನ ವಿರಾಜತಾ। ಪುರಂದರಪುರಂ ಯಾತಿ ಜಯಶಬ್ದರವೈರ್ಯುತಃ॥ 14-103-38 (95889) ತತಃ ಶಕ್ರಪುರೇ ರಂಯೇ ತಸ್ಯ ಕಲ್ಪಕಪಾದಪಃ। ದದಾತಿ ಚೇಪ್ಸಿತಂ ಸರ್ವಂ ಮನಸಾ ಯದ್ಯದಿಚ್ಛತಿ॥ 14-103-39 (95890) ಯಾವಂತಿ ತಸ್ಯ ಪತ್ರಾಣಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಚ। ತಾವದ್ವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ಶಕ್ರಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-103-40 (95891) ಶಕ್ರಲೋಕಾವತೀರ್ಣಶ್ಚ ಮಾನುಷ್ಯಂ ಲೋಕಮಾಗತಃ। ರಥಾಶ್ವಗಜಸಂಪೂರ್ಣಂ ಪುರಂ ರಾಜ್ಯಂ ಚ ವಕ್ಷ್ಯತಿ॥ 14-103-41 (95892) ಸ್ಥಾಪಯಿತ್ವಾ ತು ಮದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ಯೋ ಮತ್ಪ್ರತಿಕೃತಿ ನರಃ। ಆಲಯಂ ವಿಧಿವತ್ಕೃತ್ವಾ ಪೂಜಾಕರ್ಮ ಚ ಕಾರಯೇತ್। ಸ್ವಯಂ ವಾ ಪೂಜಯೇದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-103-42 (95893) ಅಶ್ವಮೇಧಸಹಸ್ರಸ್ಯ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮುದಾಹೃತಂ। ತತ್ಫಲಂ ಸಮವಾಪ್ನೋತಿ ಮತ್ಸಾಲೋಕ್ಯಂ ಪ್ರಪದ್ಯತೇ। ನ ಜಾನೇ ನಿರ್ಗಮಂ ತಸ್ಯ ಮಮ ಲೋಕಾದ್ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-103-43 (95894) ದೇವಾಲಯೇ ವಿಪ್ರಗೃಹೇ ಗೋವಾಟೇ ಚತ್ವರೇಽಪಿ ವಾ। ಪ್ರಜ್ವಾಲಯತಿ ಯೋ ದೀಪಂ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-103-44 (95895) ಆರುದ್ಯ ಕಾಂಚನಂ ಯಾನಂ ದ್ಯೋತಯನ್ಸರ್ವತೋ ದಿಶಂ। ಗಚ್ಛೇದಾದಿತ್ಯಲೋಕಂ ಸ ಸೇವ್ಯಮಾನಃ ಸುರೋತ್ತಮೈಃ॥ಛ 14-103-45 (95896) ತತ್ರ ಪ್ರಕಾಮಂ ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ವರ್ಷಕೋಟಿಂ ಮಹಾತಪಾಃ। ಇಹ ಲೋಕೇ ಭವೇದ್ವಿಪ್ರೋ ವೇದವೇದಾಂಗಪಾರಗಃ॥ 14-103-46 (95897) ದೇವಾಲಯೇಷು ವಾ ರಾಜನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾವಸಥೇಷು ವಾ। ಚತ್ವರೇ ವಾ ಚತುಷ್ಕೇ ವಾ ರಾತ್ರೌ ವಾ ಯದಿ ವಾ ದಿವಾ॥ 14-103-47 (95898) ನಾನಾಗಂಧರ್ವವಾದ್ಯಾನಿ ಧರ್ಮಶ್ರಾವಣಿಕಾನಿ ಚ। ಯಸ್ತು ಕಾರಯತೇ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಮದ್ಗತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ॥ 14-103-48 (95899) ತಸ್ಯ ದೇವಾ ನರಶ್ರೇಷ್ಠ ಪಿತರಶ್ಚಾಪಿ ಹರ್ಷಿತಾಃ। ಸುಪ್ರೀತಾಃ ಸಂಪ್ರಯಚ್ಚಂತಿ ವಿಮಾನಂ ಕಾಮಗಂ ಸುಖಂ॥ 14-103-49 (95900) ಸ ಚ ತೇನ ಪಿಮಾನೇನ ಯಾತಿ ದೇವಪುರಂ ನರಃ। ತತ್ರ ದಿವ್ಯಾಪ್ಸರೋಭಿಸ್ತು ಸೇವ್ಯಮಾನಃ ಪ್ರಮೋದತೇ॥ 14-103-50 (95901) ದೇವಲೋಕಾವತೀರ್ಣಸ್ತು ಸೋಸ್ಮಿಂʼಲ್ಲೋಕೇ ನರಾಧಿಪ। ವೇದವೇದಾಂಗತತ್ವಜ್ಞೋ ಭೋಗವಾನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭವೇತ್॥ 14-103-51 (95902) ಚತ್ವರೇ ವಾ ಸಭಾಯಾಂ ವಾ ವಿಸ್ತೀರ್ಣಿ ವಾ ಸಭಾಂಗಣೇ। ಕೃತ್ವಾಽಗ್ನಿಕುಂಡಂ ವಿಪುಲಂ ಸ್ಥಂಡಿಲಂ ವಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-103-52 (95903) ತತ್ರಾಗ್ನಿಂ ಚತುರೋ ಮಾಸಾಂಜ್ವಾಲಯೇದ್ಯಸ್ತು ಭಕ್ತಿಮಾಂ। ಸಮಾಪ್ತೇಷು ಚ ಮಾಸೇಷು ಪೌಷ್ಯಾದಿಷು ತತೋ ದ್ವಿಜಾನ್॥ 14-103-53 (95904) ಭೋಜಯೇತ್ಪಾಯಸಂ ಮೃಷ್ಟಂ ಮದ್ಗತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ। ದಕ್ಷಿಣಾಂ ಚ ಯಥಾಶಕ್ತಿ ಬ್ರಾಹ್ಂಣೇಭ್ಯೋ ನಿವೇದಯತ್॥ 14-103-54 (95905) ಏವಮಗ್ನಿಂ ತು ಯಃ ಕುರ್ಯಾನ್ನಿತ್ಯಮೇವಾರ್ಚಯೇತ್ತು ಮಾಂ। ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಯದ್ವೈ ತನ್ನಿಬೋಧ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-103-55 (95906) ತೇನಾಹಂ ಶಂಕರಶ್ಚೈವ ಪಿತರೋ ಹ್ಯಗ್ನಯಸ್ತಥಾ। ಯಾಸ್ಯಾಮಃ ಪರಮಾಂ ಪ್ರೀತಿಂ ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾವಿಚಾರಣಾ॥ 14-103-56 (95907) ಷಷ್ಟಿಂ ವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ಷಷ್ಟಿಂ ವರ್ಷಶತಾನಿ ಚ। ಸೋಸ್ಮತ್ಪ್ರೀತಿಕರಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ಮಮ ಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-103-57 (95908) ಮಮ ಲೋಕಾವತೀರ್ಣಶ್ಚ ಅಸ್ಮಿಂʼಲ್ಲೋಕೇ ಮಹಾಯಶಾಃ। ವೇದವೇದಾಂಗವಿದ್ವಿಪ್ರೋ ಜಾಯತೇ ರಾಜಪೂಜಿತಃ॥ 14-103-58 (95909) ಯಃ ಕರೋತಿ ನರಶ್ರೇಷ್ಠ ಭರಣಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ತು। ಶ್ರೋತ್ರಿಯಸ್ಯಾಭಿಜಾತಸ್ಯ ದರಿದ್ರಸ್ಯ ವಿಶೇಷತಃ। ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಯದ್ವೈ ತನ್ನಿಬೋಧ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-103-59 (95910) ಗವಾಂ ಕೋಟಿಪ್ರದಾನೇನ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮುದಾಹೃತಂ। ತತ್ಸರ್ವಫಲಮಾಪ್ನೋತಿ ವರ್ಷೇಣೈಕೇನ ಪಾಂಡವ॥ 14-103-60 (95911) ಕಾಂಚನೇನ ವಿಚಿತ್ರೇಣ ವಿಮಾನೇನಾರ್ಕಶೋಭಿನಾ। ಸ ಯಾತಿ ಮಾಮಕಂ ಲೋಕಂ ದಿವ್ಯಸ್ತ್ರೀಗಣಸೇವಿತಃ॥ 14-103-61 (95912) ಗೀಯಮಾನೋ ವರಸ್ತ್ರೀಭಿರ್ವರ್ಷಾಣಾಂ ಕೋಟಿವಿಂಶತಿಂ। ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ಮಾಮಕೇ ತತ್ರ ಸರ್ವದೇವೈರಭಿಷ್ಟುತಃ। ಮಾನುಷ್ಯಮವತೀರ್ಣಸ್ತು ವೇದವಿದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭವೇತ್॥ 14-103-62 (95913) ಕರಕಾಂ ಕರ್ಣಿಕಾಂ ವಾಽಪಿ ಮಹದ್ವಾ ಜಲಭಾಜನಂ। ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ ವಿಪ್ರಾಯ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-103-63 (95914) ಬ್ರಹ್ಮಕೂರ್ಚೇ ತು ಯತ್ಪೀತೇ ಫಲಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ನರಾದಿಪ। ತತ್ಪುಣ್ಯಫಲಮಾಪ್ನೋತಿ ಜಲಭಾಜನದೋ ನರಃ। ಸುತೃಪ್ತಃ ಸರ್ವಸೌಗಂಧಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟೇಂದ್ರಿಯಮಾನಸಃ॥ 14-103-64 (95915) ಹಂಸಸಾರಸಯುಕ್ತೇನ ವಿಮಾನೇನ ವಿರಾಜತಾ। ಸ ಯಾತಿ ವಾರುಣಂ ಲೋಕಂ ದಿವ್ಯಗಂಧರ್ವಸೇವಿತಂ॥ 14-103-65 (95916) ಪಾನೀಯಂ ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛೇದ್ವೈ ಜೀವಾನಾಂ ಜೀವನಂ ಪರಂ। ಗ್ರೀಷ್ಮೇ ಚ ತ್ರಿಷು ಮಾಸೇಷು ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-103-66 (95917) ಕಪಿಲಾಕೋಟಿನಾನಸ್ಯ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ತು ವಿಧೀಯತೇ। ತತ್ಪುಣ್ಯಫಲಮಾಪ್ನೋತಿ ಪಾನೀಯಂ ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ॥ 14-103-67 (95918) ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರಪ್ರಕಾಸೇನ ವಿಮಾನೇನ ವಿರಾಜತಾ। ಸ ಗಚ್ಛೇಚ್ಚಂದ್ರಭವನಂ ಸೇವ್ಯಮಾನೋಪ್ಸರೋಗಣೈಃ॥ 14-103-68 (95919) ತ್ರಿಂಶತ್ಕೋಟಿಯುಗಂ ತತ್ರ ದಿವ್ಯಗಂಧರ್ವಸೇವಿತಃ। ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ಮಾನುಷೇ ಲೋಕೇ ಚತುರ್ವೇದೀ ದ್ವಿಜೋ ಭವೇತ್॥ 14-103-69 (95920) ಶಿರೋಭ್ಯಂಗಪ್ರದಾನೇನ ತೇಜಸ್ವೀ ಪ್ರಿಯದರ್ಶನಃ। ಸುಭಗೋ ರೂಪವಾಞ್ಶೂರಃ ಪಂಡಿತಶ್ಚ ಭವೇದ್ದ್ವಿಜಃ॥ 14-103-70 (95921) ವಸ್ತ್ರದಾಯೀ ತು ತೇಜಸ್ವೀ ಸರ್ವತ್ರ ಪ್ರಿಯದರ್ಶನಃ। ಸುಭಗೋ ಭವತಿ ಶ್ರೀಮಾನ್ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ನಿತ್ಯಂ ಮನೋರಮಃ॥ 14-103-71 (95922) ಉಪಾನಹೌ ಚ ಚ್ಛತ್ರಂ ಚ ಯೋ ದದಾತಿ ನರೋತ್ತಮಃ। ಸ ಯಾತಿ ರಥಮುಖ್ಯೇನ ಕಾಂಚನೇನ ವಿರಾಜತಾ। ಶಕ್ರಲೋಕಂ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಸೇವ್ಯಮಾನೋಪ್ಸರೋಗಣೈಃ॥ 14-103-72 (95923) ಕಾಷ್ಠಪಾದುಕದಾ ಯಾಂತಿ ವಿಮಾನೈರ್ವೃಕ್ಷನಿರ್ಮಿತೈಃ। ಧರ್ಮರಾಜಪುರಂ ರಂಯಂ ಸೇವ್ಯಮಾನಾಃ ಸುರೋತ್ತಮೈಃ॥ 14-103-73 (95924) ದಂತಕಾಷ್ಠಪ್ರಾದನೇನ ಪ್ರಿಯವಾಕ್ಯೋ ಭವೇನ್ನರಃ। ಸುಗಂಧವದನಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ಮೇದಾಸೌಭಾಗ್ಯಸಂಯುತಃ॥ 14-103-74 (95925) ಕ್ಷೀರಂ ದಧಿ ಘೃತಂ ವಾಽಪಿ ಗುಡಂ ಮಧುರಸಂ ತಥಾ। ಯೇ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ವಿಪ್ರೇಭ್ಯಃ ಪರಾಂ ಭಕ್ತಿಮುಪಾಗತಾಃ॥ 14-103-75 (95926) ತೇ ವೃಷೈರಶ್ವಯಾನೈಶ್ಚ ಶ್ವೇತಸ್ರಗ್ದಾಮಭೂಷಿತಾಃ। ಉಪಗೀಯಮಾನಾ ಗಂಧರ್ವೈರ್ಯಾಂತೀಶ್ವರಪುರಂ ನರಾಃ॥ 14-103-76 (95927) ತತ್ರ ದಿವ್ಯಾಪ್ಸರೋಭಿಸ್ತು ಸೇವ್ಯಮಾನಾ ಯಥಾಸುಖಂ। ಷಷ್ಟಿವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ಮೋದಂತೇ ದೇವಸನ್ನಿಭಾಃ॥ 14-103-77 (95928) ತತಃ ಕಾಲಾವತೀರ್ಣಾಶ್ಚ ಜಾಯಂತೇ ತ್ವಿಹ ಮಾನವಾಃ॥ ಪ್ರಭೂತಧನಧಾನ್ಯಾಶ್ಚ ಭೋಗವಂತೋ ನರೋತ್ತಮಾಃ॥ 14-103-78 (95929) ವೈಶಾಖೇ ಮಾಸಿ ವೈಶಾಖೇ ದಿವಸೇ ಪಾಂಡುನಂದನ। ವೈವಸ್ವತಂ ಸಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಪರಾಂ ಭಕ್ತಿಮುಪಾಗತಾಃ॥ 14-103-79 (95930) ಅಭ್ಯರ್ಚ್ಯ ವಿಧಿವದ್ವಿಪ್ರಾಂಸ್ತಿಲಾನ್ಗುಡಸಮನ್ವಿತಾನ್। ಯೇ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ವಿಪ್ರೇಭ್ಯಸ್ತೇಷಾಂ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-103-80 (95931) ಗೋಪ್ರದಾನೇನ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ವಿಧಿವತ್ಪಾಂಡುನಂದನ। ತತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ತೋ ಯಮಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ। ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾದಿಹ ರಾಜಾ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-103-81 (95932) ತಸ್ಮಿನ್ನೇವ ದಿನೇ ವಿಪ್ರಾನ್ಭೋಜಯಿತ್ವಾ ಸುದಕ್ಷಿಣಂ। ತೋಯಪೂರ್ಣಾನಿ ದಿವ್ಯಾನಿ ಭಾಜನಾನಿ ದಿಶಂತಿ ಯೇ॥ 14-103-82 (95933) ತೇ ಯಾಂತ್ಯಾದಿತ್ಯವರ್ಣಾಭೈರ್ವಿಮಾನೈರ್ವರುಣಾಲಯಂ। ತತ್ರ ದಿವ್ಯಾಂಗನಾಭಿಸ್ತು ರಮಂತೇ ಕಾಮಕಾಮಿನಃ॥ 14-103-83 (95934) ತತೋಽವತೀರ್ಣಾಃ ಕಾಲೇನ ತೇ ಚಾಸ್ಮಿನ್ಮಾನುಷೇ ಪುನಃ। ಭೋಗವಂತೋ ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಠ ಭವಿಷ್ಯಂತಿ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-103-84 (95935) ಅನಂತರಾಶೀ ಯಶ್ಚಾಪಿ ವರ್ತತೇ ವ್ರತವತ್ಸದಾ। ಸತ್ಯವಾಕ್ಕ್ರೋಧರಹಿತಃ ಶುಚಿಃ ಸ್ನಾನರತಃ ಸದಾ। ಸ ವಿಮಾನೇನ ದಿವ್ಯೇನ ಯಾತಿ ಶಕ್ರಪುರಂ ನರಃ॥ 14-103-85 (95936) ತತ್ರ ದಿವ್ಯಾಪ್ಸರೋಭಿಸ್ತು ವರ್ಷಕೋಟಿಂ ಮಹಾತಪಾಃ। ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ಮಾನುಷೇ ಲೋಕೇ ಜಾಯತೇ ವೇದವಿದ್ದ್ವಿಜಃ॥ 14-103-86 (95937) ಏಕಭುಕ್ತೇನ ಯಶ್ಚಾಪಿ ವರ್ಷಮೇಕಂ ತು ವರ್ತತೇ। ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಜಿತಕ್ರೋಧಃ ಸತ್ಯಶೌಚಸಮನ್ವಿತಃ। ಸ ವಿಮಾನೇನ ದಿವ್ಯೇನ ಯಾತಿ ಶಕ್ರಪುರಂ ನರಃ॥ 14-103-87 (95938) ದಶಕೋಟಿಸಹಸ್ರಾಣಿ ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾಽಪ್ಸರಸಾಂ ಗಣೈಃ। ಇಹ ಮಾನುಷ್ಯಕೇ ಲೋಕೇ ವೇದವಿದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭವೇತ್॥ 14-103-88 (95939) ಚತುರ್ಥಕಾಲೇ ಯೋ ಭುಂಕ್ತೇ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ। ವರ್ತತೇ ಚೈಕವರ್ಷಂ ತು ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-103-89 (95940) ಚಿತ್ರಬರ್ಹಿಣಯುಕ್ತೇನ ವಿಚಿತ್ರಧ್ವಜಶೋಭಿನಾ। ಯಾತಿ ಯಾನೇನ ದಿವ್ಯೇನ ಸ ಮಹೇಂದ್ರಪುರಂ ನರಃ॥ 14-103-90 (95941) ಅಕೃಶಾಭಿರ್ವರಸ್ತ್ರೀಭಿಃ ಸೇವ್ಯಮಾನೋ ಯಥಾಸುಖಂ। ತತೋ ದ್ವಾದಶಕೋಟಿಂ ಸ ಸಮಾಃ ಸಂಯಕ್ಪ್ರಮೋದತೇ॥ 14-103-91 (95942) ಶಕ್ರಲೋಕಾವತೀರ್ಣಸ್ತು ಲೋಕೇ ಚಾಸ್ಮಿನ್ನರಾಧಿಪ। ಭವೇದ್ವೈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಿದ್ವಾನ್ಕ್ಷಮಾವಾನ್ವೇದಪಾರಗಃ॥ 14-103-92 (95943) ಷಷ್ಠಕಾಲೇ ತು ಯೋಽಶ್ನಾತಿ ವರ್ಷಮೇಕಮಕಲ್ಮಷಃ। ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯವ್ರತೈರ್ಯುಕ್ತಃ ಶುಚಿ ಕ್ರೋಧವಿವರ್ಜಿತಃ। ತಪೋಯುಕ್ತಸ್ಯ ತಸ್ಯಾಥ ಶೃಣುಷ್ವ ಫಲಮುತ್ತಮಂ॥ 14-103-93 (95944) ಅತ್ಯಾದಿತ್ಯಪ್ರಕಾಶೇನ ವಿಮಾನೇನಾರ್ಕಸಂನಿಭಃ। ಸ ಯಾತಿ ಮಮ ಲೋಕಾನ್ವೈ ದಿವ್ಯನಾರೀನಿಷೇವಿತಃ॥ 14-103-94 (95945) ತತ್ರ ಸಾಧ್ಯೈರ್ಮರುದ್ಭಿಸ್ತು ಪೂಜ್ಯಮಾನೋ ಯಥಾಸುಖಂ। ಪಶ್ಯನ್ನೇವ ಸದಾ ಮಾಂ ತು ಕ್ರೀಡತ್ಯಪ್ಸರಸಾಂ ಗಣೈಃ॥ 14-103-95 (95946) ಪಕ್ಷೋಪವಾಸಂ ಯಶ್ಚಾಪಿ ಕುರುತೇ ಮದ್ಗತಾತ್ಮನಾ। ಸಮಾಪ್ತೇ ತು ವ್ರತೇ ತಸ್ಮಿಂಸ್ತರ್ಪಯೇಚ್ಛ್ರೋತ್ರಿಯಾಂದ್ವಿಜಾನ್॥ 14-103-96 (95947) ಸೋಪಿ ಗಚ್ಛತಿ ದಿವ್ಯೇನ ವಿಮಾನೇನ ಮಹಾತಪಾಃ। ದ್ಯೋತಯನಪ್ರಭಯಾ ವ್ಯೋಮ ಮಮ ಲೋಕಂ ಪ್ರಪದ್ಯತೇ। ಸ ತತ್ರ ಮೋದತೇ ಕಾಮಂ ಕಾಮರೂಪೀ ಯಥಾಸುಖಂ॥ 14-103-97 (95948) ತ್ರಿಂಶತ್ಕೋಟಿಸಮಾ ರಾಜನ್ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ತತ್ರ ದೇವವತ್। ಇಹ ಮಾನುಷ್ಯಕೇ ಲೋಕೇ ಪೂಜನೀಯೋ ದ್ವಿಜೋ ಭವೇತ್। ತ್ರಯಾಣಾಮಪಿ ವೇದಾನಾಂ ಸಾಂಗಾನಾಂ ಪಾರಗೇ ಭವೇತ್॥ 14-103-98 (95949) ಯಶ್ಚ ಮಾಸೋಪವಾಸಂ ವೈ ಕುರುತೇ ಮದ್ಗತಾತ್ಮನಾ। ಜಿತೇಂದ್ರಿಯೋ ಜಿತಕ್ರೋಧೋಜಿತಧೀಃ ಸ್ನಾನತತ್ಪರಃ॥ 14-103-99 (95950) ಸಮಾಪ್ತೇ ನಿಯಮೇ ತತ್ರ ಭೋಜಯಿತ್ವಾ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಾನ್। ದಕ್ಷಿಣಾಂ ಚ ತತೋ ದದ್ಯಾತ್ಪ್ರಹೃಷ್ಟೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ॥ 14-103-100 (95951) ಸ ಗಚ್ಛತಿ ಮಹಾತೇಜಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಮನು****ಂ। ಸಿಂಹಯುಕ್ತೇನ ಯಾನೇನ ದಿವ್ಯಸ್ತ್ರೀಗಣಸೇವಿತಃ॥ 14-103-101 (95952) ಸ ತತ್ರ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಲೋಕೇ ದಿವ್ಯರ್ಷಿಗಣಸೇವಿತಃ। ಶತಕೋಟಿಸಮಾ ರಾಜನ್ಯಥಾಕಾಮಂ ಪ್ರಮೋದತೇ॥ 14-103-102 (95953) ತತಃ ಕಾಲಾವತೀರ್ಣಶ್ಚ ಸೋಸ್ಮಿಂʼಲ್ಲೋಕೇ ದ್ವಿಜೋ ಭವೇತ್। ಷಡಂಗವಿಚ್ಚತುರ್ವೇದೀ ತ್ರಿಂಶಜ್ಜನ್ಮಾನ್ಯರೋಗವಾನ್॥ 14-103-103 (95954) ಯಸ್ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಸರ್ವಕರ್ಮಾಣಿ ಶುಚಿಃ ಕ್ರೋಧವಿವರ್ಜಿತಃ। ಮಹಾಪ್ರಸ್ತಾನಮೇಕಾಗ್ನೋ ಯಾತಿ ಮದ್ಗತಮಾನಸಃ॥ 14-103-104 (95955) ಸ ಗಚ್ಛೇದಿಂದ್ರಸದನಂ ವಿಮಾನೇನ ಮಹಾತಪಾಃ। ಮಹಾಮಣಿವಿಚಿತ್ರೇಣ ಸೌವರ್ಣನ ವಿರಾಜತಾ॥ 14-103-105 (95956) ಶತಕೋಟಿಸಮಾಸ್ತತ್ರ ಸುರಾಧಿಪತಿಪೂಜಿತಃ। ನಾಕಪೃಷ್ಠೇ ನಿವಸತಿ ದಿವ್ಯಸ್ತ್ರೀಗಣಸೇವಿತಃ॥ 14-103-106 (95957) ಶಕ್ರಲೋಕಾವತೀರ್ಣಶ್ಚ ಮಾನುಷೇಷೂಪಜಾಯತೇ। ರಾಜ್ಞಾಂ ರಾಜಾ ಮಹಾತೇಜಾಃ ಸರ್ವಲೋಕಾರ್ಚಿತಃ ಪ್ರಭುಃ॥ 14-103-107 (95958) ಪ್ರಾಯೋಪವೇಶಂ ಯಶ್ಚಾಪಿ ಕುರುತೇ ಮದ್ಗತಾತ್ಮನಾ। ನಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದೇವಾಯೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಮಂತ್ರಂ ಸಮಾಹಿತಃ। ಅಂತಃಸ್ವಸ್ಥೋ ಜಿತಕ್ರೋಧಸ್ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-103-108 (95959) ಕಾಮಗಃ ಕಾಮರೂಪೀ ಚ ಬಾಲಸೂರ್ಯಸಮಪ್ರಭಃ। ಸ ವಿಮಾನೇನ ದಿವ್ಯೇನ ಯಾತಿ ಲೋಕಾನನಾಮಯಾನ್॥ 14-103-109 (95960) ಸ್ವರ್ಗತ್ಸ್ವರ್ಗಂ ಮಹಾತೇಜಾ ಗತ್ವಾ ಚೈವ ಯಥಾಸುಖಂ। ಮಮ ಲೋಕೇಷು ರಮತೇ ಯಾವದಾಭೂತಸಂಪ್ಲವಂ॥ 14-103-110 (95961) ಅಗ್ನಿಪ್ರವೇಶಂ ಯಶ್ಚಾಪಿ ಕುರುತೇ ಮದ್ಗತಾತ್ಮನಾ। ಸೋಪಿ ಯಾನೇನ ದಿವ್ಯೇನ ಮಮ ಲೋಕಂ ಪ್ರಪದ್ಯತೇ॥ 14-103-111 (95962) ತತ್ರ ಸರ್ವಗುಣೋಪೇತಃ ಪಶ್ಯನ್ನೇವ ಸ ಮಾಂ ಸದಾ। ತ್ರಿಂಶತ್ಕೋಟಿಸಮಾ ರಾಜನ್ಮೋದತೇ ಮಮ ಸಂನಿಧೌ। ತತೋಽವತೀರ್ಣಃ ಕಾಲೇನ ವೇದವಿದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭವೇತ್॥ 14-103-112 (95963) ಕರ್ಷಣಂ ಸಾಧಯನ್ಯಸ್ತು ಮಾಂ ಪ್ರಪನ್ನಃ ಶುಚಿವ್ರತಃ। ನಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದೇವಾಯೇತ್ಯೇತನ್ಮಂತ್ರಮುದಾಹರನ್॥ 14-103-113 (95964) ಬಾಲಸೂರ್ಯಪ್ರಕಾಶೇನ ವಿಮಾನೇನ ವಿರಾಜತಾ। ಮಮ ಲೋಕಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ವರ್ಷಕೋಟಿಂ ಪ್ರಮೋದತೇ। ಮಮ ಲೋಕಾವತೀರ್ಣಶ್ಚ ಸೋಸ್ಮಿಂʼಲ್ಲೋಕೇ ನೃಪೋ ಭವೇತ್॥ 14-103-114 (95965) ನಿವೇಶಯತಿ ಮನ್ಮೂರ್ತ್ಯಾಮಾತ್ಮಾನಂ ಮದ್ಗತಃ ಶುಚಿಃ। ರುದ್ರದಕ್ಷಿಣಮೂರ್ತ್ಯಾಂ ವಾ ಚತುರ್ದಶ್ಯಾಂ ವಿಶೇಷತಃ॥ 14-103-115 (95966) ಸಿದ್ಧೈರ್ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಭಿಶ್ಚೈವ ದೇವಲೋಕೈಶ್ಚ ಪೂಜಿತಃ। ಗಂಧರ್ವೈರ್ಭೂತಸಂಘೈಶ್ಚ ಗೀಯಮಾನೋ ಮಹಾತಪಾಃ॥ 14-103-116 (95967) ಪ್ರವಿಶೇತ್ಸ ಮಹಾತೇಜಾ ಮಾಂ ವಾ ಶಂಕರಮೇವ ವಾ। ನ ಸ್ಯಾತ್ಪುನರ್ಭವೋ ರಾಜನ್ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-103-117 (95968) ಗೋಕೃತೇ ಸ್ತ್ರೀಕೃತೇ ಚೈವ ಗುರುವಿಪ್ರಕೃತೇಽಪಿ ವಾ। ಹನ್ಯಂತೇ ಯೇ ತು ರಾಜೇಂದ್ರ ಶಕ್ರಲೋಕಂ ವ್ರಜಂತಿ ತೇ॥ 14-103-118 (95969) ತತ್ರ ಜಾಂಬೂನದಮಯೇ ವಿಮಾನೇ ಕಾಮಗಾಮಿನಿ। ಮನ್ವಂತರಂ ಪ್ರಮೋದಂತೇ ದಿವ್ಯನಾರೀನಿಷೇವಿತಾಃ॥ 14-103-119 (95970) ಆಶ್ರುತಸ್ಯಾಪ್ರಾದನೇನ ದತ್ತಸ್ಯ ಹರಣೇನ ಚ। ಜನ್ಮಪ್ರಭೃತಿ ಯದ್ದತ್ತಂ ತತ್ಸರ್ವಂ ತು ವಿನಶ್ಯತಿ॥ 14-103-120 (95971) ನಾಽಗೋಪ್ರದಾಸ್ತತ್ರ ಪಯಃ ಪಿಬಂತಿ ನಾಭೂಮಿದಾ ಭೂಮಿಮಥಾಶ್ನುವಂತಿ। ಯಾನ್ಯಾನ್ಕಾಮಾನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಭ್ಯೋ ದದಾತಿ ತಾಂಸ್ತಾನ್ಕಾಮಾನ್ಸ್ವರ್ಗಲೋಕೇ ಚ ಭುಂಕ್ತೇ॥ 14-103-121 (95972) ಯದ್ಯದಿಷ್ಟತಮಂ ದ್ರವ್ಯಂ ನ್ಯಾಯನೋಪಾರ್ಜಿತಂ ಚ ಯತ್। ತತ್ತದ್ಗುಣವತೇ ದೇಯಂ ತದೇವಾಕ್ಷಯಮಿಚ್ಛತಾ॥ 14-103-122 (95973) ಅನುಪೋಷ್ಯ ತ್ರಿರಾತ್ರಾಣಿ ತೀರ್ಥಾನ್ಯನಭಿಗಂಯ ಚ। ಅದತ್ತ್ವಾ ಕಾಂಚನಂ ಗಾಂ ದರಿದ್ರೋ ನಾಮ ಜಾಯತೇ॥ 14-103-123 (95974) ದಾನಂ ಯತ್ತತ್ಫಲಂ ನೈವ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ನ ದೀಯತೇ। ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾ ಯತ್ರ ನಾಶ್ನಂತಿ ನ ದೇವಾಸ್ತತ್ರ ಭುಂಜತೇ॥ 14-103-124 (95975) ಶ್ರೋತ್ರಿಯೇಭ್ಯಃ ಪರಂ ನಾಸ್ತಿ ಪರಮಂ ದೈವತಂ ಮಹತ್। ನಿಧಾನಂ ಚಾಪಿ ರಾಜೇಂದ್ರ ನಾಸ್ಮಾಚ್ಛ್ರೋತ್ರಿಯಭೋಜನಂ॥ ॥ 14-103-125 (95976) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ತ್ರ್ಯಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-103-64 ಅಹೋರಾತ್ರೋಷಿತೋ ಭೂತ್ವಾ ಪೌರ್ಣಮಾಸ್ಯಾಂ ವಿಶೇಷತಃ। ಪಂಚಗವ್ಯಂ ಪಿಬೇತ್ಪ್ರಾತರ್ಬ್ರಹ್ಮಕೂರ್ಚವಿಧಿಃ ಸ್ಮೃತಃ॥ 7-103-66 ಗ್ರೀಷ್ಮೇ ಚತುರ್ಷು ಮಾಸೇಷು ಇತಿ ಥ.ಪಾಠಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 104

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.104. ಅಧ್ಯಾಯಃ 104

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಪಂಚಮಹಾಯಜ್ಞನಿರೂಪಣಂ, ಸ್ನಾನವಿಧಿನಿರೂಪಣಂ, ವೈಷ್ಣವಲಕ್ಷಣಾಭಿಧಾನಂ ಸ್ವಪೂಜಾಯೋಗ್ಯಯೋಗ್ಯಪುಷ್ಪವಿವೇಚನಂ ಚ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ವಿಪ್ರಯೋಗೇ ಶರೀರಸ್ಯ ಸೇಂದ್ರಿಯಸ್ಯ ವಿಶೇಷತಃ। ಅಂತರಾ ವರ್ತಮಾನಸ್ಯ ಗತಿಃ ಪ್ರಾಣಸ್ಯ ಕೀದೃಶೀ॥ 14-104-1 (95977) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-104-2x (7956) ಶುಭಾಶುಭಕೃತಂ ಸರ್ವಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತೀಹ ಫಲಂ ನರಃ। ನ ತು ಸರ್ವಸ್ಯ ಭೂತಸ್ಯ ಪಂಚತ್ವಂ ವಿದ್ಯತೇ ನೃಪ॥ 14-104-2 (95978) ಪಂಚತ್ವಂ ಪಾಂಡವಶ್ರೇಷ್ಠ ಭೂರಿಭೂತಿಕರಂ ನೃಣಾಂ। ತೇಷಾಂ ಪಂಚ ಮಹಾಯಜ್ಞಾನ್ಯೇ ಕುರ್ವಂತಿ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮ॥ 14-104-3 (95979) ಪಂಚತ್ವಂ ಪಂಚಭಿರ್ಭೂತೈರ್ವಿಯೋಗಂ ಸಂಪ್ರಚಕ್ಷತೇ। ನ ಜಾಯತೇ ನ ಂರಿಯತೇ ಪುರುಷಃ ಶಾಶ್ವತಃ ಸದಾ॥ 14-104-4 (95980) ಪ್ರಾಯೇಣ ಮರಣಂ ನಾಮ ಪಾಪಿನಾಮೇವ ಪಾಂಡವ। ಯೇಷಾಂ ತು ನ ಗತಿಃ ಪುಣ್ಯಾ ತೇಷಾಂ ಮರಣಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-104-5 (95981) ಪ್ರಾಯೇಣಾಕೃತಕೃತ್ಯಸ್ತು ಮೃತ್ಯೋರುದ್ವಿಜತೇ ಜನಃ। ಕೃತಕೃತ್ಯಾಃ ಪ್ರತೀಕ್ಷಂತೇ ಮೃತ್ಯುಂ ಪ್ರಿಯಮಿವಾತಿಥಿಂ॥ 14-104-6 (95982) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-104-7x (7957) ಪಂಚ ಯಜ್ಞಾಃ ಕಥಂ ದೇವ ಕ್ರಿಯಂತೇಽತ್ರ ದ್ವಿಜಾತಿಭಿಃ। ತೇಷಾಂ ನಾಮ ಚ ದೇವೇಶ ವಕ್ತುಮರ್ಹಸ್ಯಶೇಷತಃ॥ 14-104-7 (95983) ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ। 14-104-8x (7958) ಶೃಣು ಪಂಚ ಮಹಾಯಜ್ಞಾನ್ಕೀರ್ತ್ಯಮಾನಾನ್ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಯೈರೇವ ಬ್ರಹ್ಮಸಾಲೋಕ್ಯಂ ಲಭ್ಯತೇ ಗೃಹಮೇಧಿನಾ॥ 14-104-8 (95984) ಋಭುಜಜ್ಞಂ ಬ್ರಹ್ಮಯಜ್ಞಂ ಭೂತಯಜ್ಞಂ ಚ ಪಾಂಡವ। ನೃಯಜ್ಞಂ ಪಿತೃಯಜ್ಞಂ ಚ ಪಂಚ ಯಜ್ಞಾನ್ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ॥ 14-104-9 (95985) ತರ್ಪಣಂ ಋಭುಯಜ್ಞಃ ಸ್ಯಾತ್ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯೋ ಬ್ರಹ್ಮಯಜ್ಞಕಃ। ಭೂತಯಜ್ಞೋ ಬಲಿರ್ಯಜ್ಞೋ ನೃಯಜ್ಞೋಽತಿಥಿಪೂಜನಂ। ಪಿತೄನುದ್ದಿಶ್ಯ ಯತ್ಕರ್ಮ ಪಿತೃಯಜ್ಞಃ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಃ॥ 14-104-10 (95986) ಹುತಂ ಚಾಪ್ಯಹುತಂ ಚೈವ ತಥಾ ಪ್ರಹುತಮೇವ ಚ। ಪ್ರಾಶಿತಂ ಬಲಿದಾನಂ ಚ ಪಾಕಯಜ್ಞಾನ್ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ॥ 14-104-11 (95987) ವೈಶ್ವದೇವಾದಯೋ ಹೋಮಾ ಹುತಮಿತ್ಯುಚ್ಯತೇ ಬುಧೈಃ। ಅಹುತಂ ಚ ಭವೇದ್ದತ್ತಂ ಪ್ರಹುತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಶಿತಂ॥ 14-104-12 (95988) ಪ್ರಾಣಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಹೋಮಂ ಚ ಪ್ರಾಶಿತಂ ವಿಧಿವದ್ವಿದುಃ। ಬಲಿಕರ್ಮ ಚ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪಾಕಯಜ್ಞಾಃ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾಃ॥ 14-104-13 (95989) ಕೇಚಿತ್ಪಂಚ ಮಹಾಯಜ್ಞಾನ್ಪಾಕಯಜ್ಞಾನ್ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ। ಅಪರೇ ಬ್ರಹ್ಮಯಜ್ಞಾದೀನ್ಮಹಾಯಜ್ಞವಿದೋ ವಿದುಃ॥ 14-104-14 (95990) ಸರ್ವ ಏತೇ ಮಹಾಯಜ್ಞಾಃ ಸರ್ವಥಾ ಪರಿಕೀರ್ತಿತಾಃ। ಬುಭುಕ್ಷಿತಾನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಂಸ್ತು ಯಥಾಶಕ್ತಿ ನ ಹಾಪಯೇತ್॥ 14-104-15 (95991) ಅಹನ್ಯಹನಿ ಯೇ ತ್ವೇತಾನಕೃತ್ವಾ ಭುಂಜತೇ ಸ್ವಯಂ। ಕೇವಲಂ ಮಲಮಶ್ನಂತಿ ತೇ ನಾರ ನ ಚ ಸಂಶಯಃ॥ 14-104-16 (95992) ತಸ್ಮಾತ್ಸ್ನಾತ್ವಾ ದ್ವಿಜೋ ವಿದ್ವಾನ್ಕುರ್ಯಾದೇತಾಂದಿನೇದಿನೇ। ಅತೋಽನ್ಯಥಾ ತು ಭುಂಜನ್ವೈ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತೀ ಭವೇದ್ದ್ವಿಜಃ॥ 14-104-17 (95993) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-104-18x (7959) ದೇವದೇವೇಶಕ ದೈತ್ಯಘ್ನ ತ್ವದ್ಭಕ್ತಸ್ಯ ಜನಾರ್ದನ। ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ ದೇವೇಶ ಸ್ನಾನಸ್ಯ ಚ ವಿಧಿಂ ಮಮ॥ 14-104-18 (95994) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-104-19x (7960) ಶೃಣು ಪಾಂಡವ ತತ್ಸರ್ವ ಪವಿತ್ರಂ ಪಾಪನಾಶನಂ। ಸ್ನಾತ್ವಾ ಯೇನ ವಿಧಾನೇನ ಮುಚ್ಯಂತೇ ಕಿಲ್ಬಿಷಾದ್ದ್ವಿಜಾಃ॥ 14-104-19 (95995) ಮೃದಂ ಚ ಗೋಮಯಂ ಚೈವ ತಿಲಂ ದರ್ಭಾಂಸ್ತಥೈವ ಚ। ಪುಷ್ಪಾಣ್ಯಪಿ ಯಥಾನ್ಯಾಯಮಾದಾಯ ತು ಜಲಂ ವ್ರಜೇತ್॥ 14-104-20 (95996) ನದ್ಯಾಂ ಸ್ನಾತ್ವಾ ನ ಚ ಸ್ನಾಯದನ್ಯತ್ರ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮ। ಸತಿ ಪ್ರಭೂತೇ ಪಯಸಿ ನಾಲ್ಪೇ ಸ್ನಾಯಾತ್ಕದಾಚನ॥ 14-104-21 (95997) ಗತ್ವೋದಕಸಮೀಪಂ ತು ಶುಚೌ ದೇಶೇ ಮನೋರಮೇ। ತತೋ ಮೃದ್ಗೋಮಯಾದೀನಿ ತತ್ರ ವಿಪ್ರೋ ವಿನಿಕ್ಷಿಪೇತ್॥ 14-104-22 (95998) ಬಹಿಃ ಪ್ರಕ್ಷಾಲ್ಯ ಪಾದೌ ಚ ದ್ವಿರಾಚಂಯ ಪ್ರಯತ್ನತಃ। ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ಸಮಾವೃತ್ಯ ನಮಸ್ಕುರ್ಯಾತ್ತು ತಜ್ಜಲಂ॥ 14-104-23 (95999) ನ ಚ ಪ್ರಕ್ಷಾಲಯೇದ್ವಿದ್ವಾಂಸ್ತೀರ್ಥಮದ್ಭಿಃ ಕದಾಚನ। ನ ಚ ಪಾದೇನ ವಾ ಹನ್ಯಾದ್ಧಸ್ತೇನಾನ್ಯೇನ ತಜ್ಜಲಂ॥ 14-104-24 (96000) ಸರ್ವದೇವಮಯಾ ಹ್ಯಾಪೋ ಮನ್ಮಯಾಃ ಪಾಂಡುನಂದನ। ತಸ್ಮಾತ್ತಾಸ್ತು ನ ಹಂತವ್ಯಾಸ್ತ್ವದ್ಭಿಃ ಪ್ರಕ್ಷಾಲಯೇತ್ಸ್ಥಲಂ॥ 14-104-25 (96001) ಕೇವಲಂ ಪ್ರಥಮಂ ಮಜ್ಜೇನ್ನಾಂಗಾನಿ ವಿಮೃಶೇದ್ಬುಧಃ। ತತ್ತು ತೀರ್ಥಂ ಸಮಾಸಾದ್ಯ ಕುರ್ಯಾದಾಚಮನಂ ಪುನಃ॥ 14-104-26 (96002) ಗೋಕರ್ಣಾಕೃತಿವತ್ಕೃತ್ವಾ ಕರಂ ತ್ರಿಃ ಪ್ರಪಿಬೇಜ್ಜಲಂ। ದ್ವಿಸ್ತತ್ಪರಿಮೃಜೇದ್ವಕ್ತ್ರಂ ಪಾದಾವಭ್ಯುಕ್ಷ್ಯ ಚಾತ್ಮನಃ। ಶೀರ್ಷಣ್ಯಾಂಸ್ತು ತತಃ ಪ್ರಾಣಾನ್ಸಕೃದೇವತು ಸಂಸ್ಪೃಶೇನ॥ 14-104-27 (96003) ಬಾಹೂ ದ್ವೌ ಚ ತತಃ ಸ್ಪೃಷ್ಟ್ವಾ ಹೃದಯಂ ನಾಭಿಮೇವ ಚ। ಪ್ರತ್ಯಂಗಮುದಕಂ ಸ್ಪೃಷ್ಟ್ವಾ ಮೂರ್ಧಾನಂ ತು ಪುನಃ ಸ್ಪೃಶೇತ್॥ 14-104-28 (96004) ಆಪಃ ಪುನಂತ್ವಿತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಚ ಪುನರಾಚಮನಂ ಚರೇತ್। ಸೋಂಕಾರವ್ಯಾಹೃತೀರ್ವಾಽಪಿ ಸದಸಸ್ಪತಿಮಿತ್ಯೃಚಂ॥ 14-104-29 (96005) ಆಚಂಯ ಮೃತ್ತಿಕಾಃ ಪಶ್ಚಾತ್ತ್ರಿಧಾ ಕೃತ್ವಾ ಸಮಾಲಭೇತ್। ಋಚೇದಂ ವಿಷ್ಣುರಿತ್ಯಂಗಮುತ್ತಮಾಧಮಮಧ್ಯಮಂ। ಆಲಭ್ಯ ವಾರುಣೈಃ ಸೂಕ್ತೈರ್ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ಜಲಂ ತತಃ॥ 14-104-30 (96006) ಸ್ರವಂತೀ ಚೇತ್ಪ್ರತಿಸ್ರೋತಃ ಪ್ರತ್ಯರ್ಕಂ ಚಾನ್ಯವಾರಿಷು। ಮಜ್ಜೇದೋಮಿತ್ಯುದಾಹೃತ್ಯ ನ ಚ ವಿಕ್ಷೋಭಯೇಜ್ಜಲಂ॥ 14-104-31 (96007) ಗೋಮಯಂ ಚ ತ್ರಿಧಾ ಕೃತ್ವಾ ಜಲೇ ಪೂರ್ವಂ ಸಮಾಲಭೇತ್। ಸವ್ಯಾಹೃತೀಕಾಂ ಸಪ್ರಣವಾಂ ಗಾಯತ್ರೀಂ ಚ ಜಪೇತ್ಪುನಃ॥ 14-104-32 (96008) ಪುನರಾಚಮನಂ ಕೃತ್ವಾ ಮದ್ಗತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ। ಆಪೋಹಿಷ್ಠೇತಿ ತಿಸೃಭಿರ್ಋಗ್ಭಿಃ ಪೂತೇನ ವಾರಿಣಾ। ತಥಾ ತರತ್ಸಮಂದೀಭಿಃ ಸಿಂಚೇಚ್ಚತಸೃಭಿಃ ಕ್ರಮಾತ್॥ 14-104-33 (96009) ಗೋಸೂಕ್ತೇನಾಶ್ವಸೂಕ್ತೇನ ಶುದ್ಧವರ್ಗೇಣಿ ಚಾತ್ಮನಃ। ವೈಷ್ಣವೈರ್ವಾರುಣೈಃ ಸೂಕ್ತೈಃ ಸಾವಿತ್ರೈರಿಂದ್ರದೇವತೈಃ॥ 14-104-34 (96010) ವಾಮದೈವ್ಯೇನ ಚಾತ್ಮಾನಮನ್ಯೈರ್ಮನ್ಮಯಸಾಮಭಿಃ। ಸ್ಥಿತ್ವಾಽಂತಃಸಲಿಲೇ ಸೂಕ್ತಂ ಜಪೇದ್ವಾಚಾಽಘಮರ್ಷಣಂ॥ 14-104-35 (96011) ಸವ್ಯಾಹೃತೀಕಾಂ ಸಪ್ರಣವಾಂ ಗಾಯತ್ರೀಂ ವಾ ತತೋ ಜಪೇತ್। ಆಶ್ವಾಸಮೋಕ್ಷಾತ್ಪ್ರಣವಂ ಜಪೇದ್ವಾ ಮಾಮನುಸ್ಮರನ್॥ 14-104-36 (96012) ಉತ್ಪ್ಲುತ್ಯ ತೀರ್ಥಮಾಸಾದ್ಯ ಧೌತೇ ಶುಕ್ಲೇ ಚ ವಾಸಸೀ॥ ಶುದ್ಧೇ ಚಾಚ್ಛಾದಯೇತ್ಕಕ್ಷೇ ನ ಕುರ್ಯಾತ್ಪರಿಪಾಶಕೇ॥ 14-104-37 (96013) ಪಾಶೇನ ಬದ್ಧ್ವಾ ಕಕ್ಷೇ ಯತ್ಕುರುತೇ ಕರ್ಮ ವೈದಿಕಂ। ರಾಕ್ಷಸಾ ದಾನವಾ ದೈತ್ಯಾಸ್ತದ್ವಿಲುಂಪಂತಿ ಹರ್ಷಿತಾಃ। ತಸ್ಮತ್ಸರ್ವಪ್ರಯತ್ನೇನ ಕಕ್ಷ್ಯಾಪಾಶಂ ನ ಧಾರಯೇತ್॥ 14-104-38 (96014) ತತಃ ಪ್ರಕ್ಷಾಲ್ಯ ಪಾದೌ ಚ ಹಸ್ತೌ ಚೈವ ಮೃದಾ ಶನೈಃ। ಆಚಂಯ ಪುನರಾಚಾಮೇತ್ಪುನಃ ಸಾವಿತ್ರಿಯಾ ದ್ವಿಜಃ॥ 14-104-39 (96015) ಪ್ರಾಙ್ಮುಖೋದಙ್ಮುಖೋ ವಾಽಪಿ ಧ್ಯಾಯನ್ವೇದಾನ್ಸಮಾಹಿತಃ। ಜಲೇ ಜಲಗತಃ ಶುದ್ಧಃ ಸ್ಥಲ ಏವ ಸ್ಥಲಸ್ಥಿತಃ। ಉಭಯತ್ರ ಸ್ಥಿತಸ್ತಸ್ಮಾದಾಚಾಮೇದಾತ್ಮಶುದ್ಧಯೇ॥ 14-104-40 (96016) ದರ್ಭೇಷು ದರ್ಭಪಾಣಿಃ ಸನ್ಪ್ರಾಙ್ಮುಖಃ ಸುಸಮಾಹಿತಃ। ಪ್ರಾಣಾಯಾಮಾಂಸ್ತತಃ ಕುರ್ಯಾನ್ಮದ್ಗತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ॥ 14-104-41 (96017) ಸಹಸ್ರಕೃತ್ವಃ ಸಾವಿತ್ರೀಂ ಶತಕೃತ್ವಸ್ತು ವಾ ಜಪೇತ್॥ 14-104-42 (96018) ಸಮಾಹಿತೋ ಜಪೇತ್ತಸ್ಮಾತ್ಸಾವಿತ್ರ್ಯಾ ಚಾಭಿಮಂತ್ರ್ಯ ಚ। ಮಂದೇಹಾನಾಂ ವಿನಾಶಾಯ ರಕ್ಷಸಾಂ ವಿಕ್ಷಿಪೇಜ್ಜಲಂ॥ 14-104-43 (96019) ಉದ್ವರ್ಗೋಸೀತ್ಯಥಾ ಚಾಂತಃಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಜಲಂ ಕ್ಷಿಪೇತ್॥ 14-104-44 (96020) ಅಥಾದಾಯ ಸುಪುಷ್ಪಾಣಿ ತೋಯಮಂಜಲಿನಾ ದ್ವಿಜಃ ಪ್ರಕ್ಷಿಪ್ಯ ಪ್ರತಿಸೂರ್ಯಂ ಚ ವ್ಯೋಮಮುದ್ರಾಂ ಪ್ರಕಲ್ಪಯೇತ್॥ 14-104-45 (96021) ತತೋ ದ್ವಾದಶಕೃತ್ವಸ್ತು ಸೂರ್ಯಸ್ಯೇಕಾಕ್ಷರಂ ಜಪೇತ್। ತತಃ ಷಡಕ್ಷರಾದೀನಿ ಷಟ್ಕೃತ್ವಃ ಪರಿವರ್ತಯೇತ್॥ 14-104-46 (96022) ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ಪರಾಮೃಶ್ಯ ಮುದ್ರಯಾ ಸ್ವಮುಖಾಂತರೇ। ಊರ್ಧ್ವಬಾಹುಸ್ತತೋ ಭೂತ್ವಾ ಸೂರ್ಯಮೀಕ್ಷೇತ್ಸಮಾಹಿತಃ॥ 14-104-47 (96023) ತನ್ಮಂಡಲಸ್ಥಂ ಮಾಂ ಧ್ಯಾಯಂಸ್ತೋಜೋಮೂರ್ತಿಂ ಚತುರ್ಭುಜಂ। ಉದುತ್ಯಂ ಚ ಜಪೇನ್ಮಂತ್ರಂ ಚಿತ್ರಂ ತಚ್ಚಕ್ಷುರಿತ್ಯಪಿ॥ 14-104-48 (96024) ಸಾವಿತ್ರೀಂ ಚ ಯಥಾಶತ್ತಿ ಜಪ್ತ್ವಾ ಸೂಕ್ತಂ ಚ ಮಾಮಕಂ। ಮನ್ಮಯಾನಿ ಚ ಸಾಮಾನಿ ಪುರುಷವ್ರತಮೇವ ಚ॥ 14-104-49 (96025) ತತಶ್ಚಾಲೋಕಯೇದರ್ಕಂ ಹಂಸಃ ಶುಚಿಷದಿತ್ಯಪಿ। ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ಸಮಾವೃತ್ಯ ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ದಿವಾಕರಂ॥ 14-104-50 (96026) ತತಸ್ತು ತರ್ಪಯೇದದ್ಭಿರ್ಬ್ರಹ್ಂಣಾಂ ಮಾಂ ಚ ಶಂಕರಂ। ಪ್ರಜಾಪತಿಂ ಚ ದೇವಾಂಶ್ಚ ತಥಾ ದೇವಮುನೀನಪಿ॥ 14-104-51 (96027) ಸಾಂಗಾನಪಿ ತಥಾ ವೇದಾನಿತಿಹಾಸಾನ್ಕ್ರತೂನಪಿ। ಪುರಾಣಾನಿ ಚ ಸರ್ವಾಣಿ ಕುಲಾನ್ಯಪ್ಸರಸಾಂ ತಥಾ॥ 14-104-52 (96028) ಕ್ರತೂನ್ಸಂವತ್ಸರಂ ಚೈವ ಕಲಾಕಾಷ್ಠಾತ್ಮಕಂ ತಥಾ। ಭೂತಗ್ರಾಮಾಂಶ್ಚ ಭೂತಾನಿ ಸರಿತಃ ಸಾಗರಾಂಸ್ತಥಾ। ಶೈಲಾಞ್ಶೈಲಸ್ಥಿತಾಂದೇವಾನೋಷಧೀಃ ಸವನಸ್ಪತೀಃ॥ 14-104-53 (96029) ತರ್ಪಯೇದುಪವೀತೀ ಚ ಪ್ರತ್ಯೇಕಂ ತೃಪ್ಯತಾಮಿತಿ। ಅನ್ವಾರಭ್ಯ ಚ ಸವ್ಯೇನ ಪಾಣಿನಾ ದಕ್ಷಿಣೇನ ತು॥ 14-104-54 (96030) ನಿವೀತೀ ತರ್ಪಯೇದ್ವಿದ್ವಾನೃಷೀನ್ಮಂತ್ರಕೃತಸ್ತಥಾ। ಮರೀಚ್ಯಾದೀನೃಷೀಂಶ್ಚೈವ ನಾರದಾದ್ಯಾನ್ಸಮಾಹಿತಃ॥ 14-104-55 (96031) ಪ್ರಾಚೀನಾವೀತ್ಯಥೈತಾಸ್ತು ತರ್ಪಯೇದ್ದೇವತಾಃ ಪಿತೄತ್। ತತಸ್ತು ಕವ್ಯವಾಡಗ್ನಿಂ ಸೋಂ ವೈವಸ್ವತಂ ತಥಾ॥ 14-104-56 (96032) ತತಶ್ಚಾರ್ಯಮಣಂ ಚಾಪಿ ಹ್ಯಗ್ನಿಷ್ವಾತ್ತಾಂಸ್ತಥೈವ ಚ। ಸೋಮಪಾಂಶ್ಚೈವ ದರ್ಭೇಷು ಸತಿಲೈರೇವ ವಾರಿಭಿಃ। ತೃಪ್ಯತಾಮಿತಿ ಪಶ್ಚಾತ್ತು ಸ ಪಿತೄಂಸ್ತರ್ಪಯೇತ್ತತಃ॥ 14-104-57 (96033) ಪಿತೄನ್ಪಿತಾಮಹಾಂಶ್ಚೈವ ತಥೈವ ಪ್ರಪಿತಾಮಹಾನ್। ಪಿತಾಮಹೀಸ್ತತಾ ಚಾಪಿ ತಥೈವ ಪ್ರಪಿತಾಮಹೀಃ॥ 14-104-58 (96034) ಮಾತರಂ ಚಾತ್ಮನಶ್ಚೈವ ಗುರುಮಾಚಾರ್ಯಮೇವ ಚ। ಪಿತೃಮಾತೃಷ್ವಸಾರೌ ಚ ತಥಾ ಮಾತಾಮಹೀಮಪಿ॥ 14-104-59 (96035) ಉಪಾಧ್ಯಾಯಾನ್ಸಖೀನ್ಬಂಧೂಞ್ಶಿಷ್ಯರ್ತ್ವಿಗ್ಜ್ಞಾತಿಬಾಂಧವಾನ್। ಪ್ರಮೀತಾನಾನೃಶಂಸ್ಯಾರ್ಥಂ ತರ್ಪಯೇತ್ತಾನಮತ್ಸರಃ॥ 14-104-60 (96036) ತರ್ಪಯಿತ್ವಾ ತಥಾಽಽಚಂಯ ಸ್ನಾನವಸ್ತ್ರಂ ಪ್ರಪೀಡಯೇತ್। ವೃತ್ತಿಂ ಭೃತ್ಯಜನಸ್ಯಾಹುಃ ಸ್ನಾನಂ ಪಾನಂ ಚ ತದ್ವಿದಃ॥ 14-104-61 (96037) ಅತರ್ಪಯಿತ್ವಾ ತಾನ್ಪೂರ್ವಂ ಸ್ನಾನವಸ್ತ್ರಂ ನ ಪೀಡಯೇತ್। ಪೀಡಯೇಚ್ಚೇತ್ಪುರಾ ಮೋಹಾದ್ದೇವಾಃ ಸರ್ಪಿಗಣಾಸ್ತಥಾ। ಪಿತರಸ್ತು ನಿರಾಶಾಸ್ತೇ ಶಪ್ತ್ವಾ ಯಾಂತಿ ಯಥಾಗತಂ॥ 14-104-62 (96038) ಪ್ರಕ್ಷಾಲ್ಯ ತು ಮೃದಾ ಪಾದಾವಾಚಂಯ ಪ್ರಯತಃ ಪುನಃ। ದರ್ಭೇಷು ದರ್ಭಪಾಣಿಃ ಸನ್ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಂ ತು ಸಮಾರಭೇತ್॥ 14-104-63 (96039) ವೇದಮಾದೌ ಸಮಾರಭ್ಯ ತತೋಪರ್ಯುಪರಿ ಕ್ರಮಾತ್। ಯದಧೀತೇಽನ್ವಹಂ ಶಕ್ತ್ಯಾ ತತ್ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಂ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ॥ 14-104-64 (96040) ಋಚೋ ವಾಽಪಿ ಯಜುರ್ವಾಽಪಿ ಸಾಮಗಾಯಮಥಾಪಿ ಚ। ಇತಿಹಾಸಪುರಾಣಾನಿ ಯಥಾಶಕ್ತಿ ನ ಹಾಪಯೇತ್॥ 14-104-65 (96041) ಉತ್ಥಾಯ ತು ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ದಿಶೋ ದಿಗ್ದೇವತಾ ಅಪಿ। ಬ್ರಹ್ಮಣಂ ಚ ತತಶ್ಚಾಗ್ನಿಂ ಪೃಥಿವೀಮೋಷಧೀಸ್ತಥಾ॥ 14-104-66 (96042) ವಾಚಂ ವಾಚಸ್ಪತಿಂ ಚೈವ ಮಾಂ ಚೈವ ಸರಿತಸ್ತಥಾ। ನಮಸ್ಕೃತ್ಯ ತಥಾಽದ್ಭಿಸ್ತು ಪ್ರಣವಾದಿ ಚ ಪೂರ್ವವತ್॥ 14-104-67 (96043) ತತೋ ನಮೋಽದ್ಭ್ಯ ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ನಮಸ್ಕುರ್ಯಾತ್ತು ತಜ್ಜಲಂ। ಘೃಣಿಃ ಸೂರ್ಯಸ್ತಥಾಽಽದಿತ್ಯಸ್ತಂ ಪ್ರಣಂಯ ಸ್ವಮೂರ್ಧನಿ॥ 14-104-68 (96044) ತತಸ್ತ್ವಾಲೋಕಯನ್ನರ್ಕಂ ಪ್ರಣವೇನ ಸಮಾಹಿತಃ। ತತೋ ಮಾಮರ್ಚಯೇತ್ಪುಷ್ಪೈರ್ಮತ್ಪ್ರಿಯೈರೇವ ನಿತ್ಯಶಃ॥ 14-104-69 (96045) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-104-70x (7961) ತ್ವತ್ಪ್ರಿಯಾಣಿ ಪ್ರಸೂನಾನಿ ತ್ವದಧಿಷ್ಠಾನಿ ಮಾಧವ। ಸರ್ವಾಣ್ಯಾಚಕ್ಷ್ವ ದೇವೇಶ ತ್ವದ್ಭಕ್ತಸ್ಯ ಮಮಾಚ್ಯುತ॥ 14-104-70 (96046) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-104-71x (7962) ಶೃಣುಷ್ವಾವಹಿತೋ ರಾಜನ್ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಪ್ರಿಯಕೃಂತಿ ಮೇ। ಕುಮುದಂ ಕರವೀರಂ ಚ ಚಣಕಂ ಚಂಪಕಂ ತಥಾ॥ 14-104-71 (96047) ಮಲ್ಲಿಕಾಜಾತಿಪುಷ್ಪಂ ಚ ನಂದ್ಯಾವರ್ತಂ ಚ ನಂದಿಕಂ। ಪಲಾಶಪುಷ್ಪಪತ್ರಾಣಿ ದೂರ್ವಾ ಭೃಂಗಕಮೇವ ಚ॥ 14-104-72 (96048) ವನಮಾಲಾ ಚ ರಾಜೇಂದ್ರ ಮತ್ಪ್ರಿಯಾಣಿ ವಿಶೇಷತಃ। ಸರ್ವೇಷಾಮಪಿ ಪುಷ್ಪಾಣಾಂ ಸಹಸ್ರಗುಣಮುತ್ಪಲಂ॥ 14-104-73 (96049) ತಸ್ಮಾತ್ಪದ್ಮಂ ತಥಾ ರಾಜನ್ಪದ್ಮಾತ್ತು ಸತಪತ್ರಕಂ। ತಸ್ಮಾತ್ಸಹಸ್ರಪತ್ರಂ ತು ಪುಂಡರೀಕಂ ತತಃ ಪರಂ॥ 14-104-74 (96050) ಪುಂಡರೀಕಸಹಸ್ರಾತ್ತು ತುಲಸೀ ಗುಣತೋಽಧಿಕಾ। ಬಕಪುಷ್ಪಂ ತತಸ್ತಸ್ಮಾತ್ಸೌವರ್ಣಂ ತು ತತೋಽಧಿಕಂ। ಸೌವರ್ಣಾತ್ತು ಪ್ರಸೂನಾಚ್ಚ ಮತ್ಪ್ರಿಯಂ ನಾಸ್ತಿ ಪಾಂಡವ॥ 14-104-75 (96051) ಪುಷ್ಪಾಭಾವೇ ತುಲಸ್ಯಾಸ್ತು ಪತ್ರೈರ್ಮಾಮರ್ಚಯೇತ್ಪುನಃ। ಪತ್ರಾಲಾಭೇ ತು ಶಾಖಾಭಿಃ ಶಾಕಾಲಾಭೇ ಶಿಫಾಲವೈಃ। ಶಿಫಾಭಾವೇ ಮೃದಾ ತತ್ರ ಭಕ್ತಿಮಾನರ್ಚಯೇತ ಮಾಂ॥ 14-104-76 (96052) ವರ್ಜನೀಯಾನಿ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಶೃಣು ರಾಜನ್ಸಮಾಹಿತಃ। ಕಿಂಕಿಣೀ ಮುನಿಪುಷ್ಪಂ ಚ ಧುರ್ಧೂರಂ ಪಾಟಲಂ ತಥಾ॥ 14-104-77 (96053) ತಥಾಽತಿಮುಕ್ತಕಂ ಚೈವ ಪುನ್ನಾಗಂ ನಕ್ತಮಾಲಿಕಂ। ಯೌಧಿಕಂ ಕ್ಷೀರಿಕಾಪುಷ್ಪಂ ನಿರ್ಗುಂಡೀ ಲಾಂಗುಲೀ ಜಪಾ॥ 14-104-78 (96054) ಕರ್ಣಿಕಾರಂ ತಥಾಽಶೋಕಂ ಶಲ್ಮಲೀಪುಷ್ಪಮೇವ ಚ। ಕಕುಭಾಃ ಕೋವಿದಾರಾಶ್ಚ ವೈಭೀತಕಮಥಾಪಿ ಚ॥ 14-104-79 (96055) ಕುರಂಟಕಪ್ರಸೂನಂ ಚ ಕಲ್ಪಕಂ ಕಾಲಕಂ ತಥಾ। ಅಂಕೇಲಂ ಗಿರಿಕರ್ಣೀ ಚ ನೀಲಾನ್ಯೇವ ಚ ಸರ್ವಶಃ। ಏಕಪರ್ಣಾನಿ ಚಾನ್ಯಾನಿ ಸರ್ವಾಣ್ಯೇವ ವಿವರ್ಜಯೇತ್॥ 14-104-80 (96056) ಅರ್ಕಪುಷ್ಪಾಣಿ ವರ್ಜ್ಯಾನಿ ಅರ್ಕಪತ್ರಸ್ತಿತಾನಿ ಚ। ವ್ಯಾಘೃತಾಃ ಪಿಚುಮಂದಾನಿ ಸರ್ವಾಣ್ಯೇವ ವಿವರ್ಜಯೇತ್॥ 14-104-81 (96057) ಅನ್ಯೈಸ್ತು ಶುಕ್ಲಪತ್ರೈಸ್ತು ಗಂಧವದ್ಭಿರ್ನರಾಧಿಪ। ಅವರ್ಜ್ಯೈಸ್ತೈರ್ಯಥಾಲಾಭಂ ಮದ್ಭಕ್ತೋ ಮಾಂ ಸಮರ್ಚಯೇತ್॥ 14-104-82 (96058) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-104-83x (7963) ಕಥಂ ತ್ವಮರ್ಚನೀಯೋಸಿ ಮೂರ್ತಯಃ ಕೀದೃಶಾಸ್ತು ತೇ। ವೈಖಾನಸಾಃ ಕಥಂ ಬ್ರುಯೂಃ ಕಥಂ ವಾ ಪಾಂಚರಾತ್ರಿಕಾಃ॥ 14-104-83 (96059) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-104-84x (7964) ಶೃಣು ಪಾಂಡವ ತತ್ಸರ್ವಮರ್ಚನಾಕ್ರಮಮಾತ್ಮನಃ। ಸ್ಥಂಡಿಲೇ ಪದ್ಮಕಂ ಕೃತ್ವಾ ಚಾಷ್ಟಪತ್ರಂ ಸಕರ್ಣಿಕಂ॥ 14-104-84 (96060) ಅಷ್ಟಾಕ್ಷರವಿಧಾನೇನ ಹ್ಯಥವಾ ದ್ವಾದಶಾಕ್ಷರೈಃ। ವೈದಿಕೈರಥ ಮಂತ್ರೈಶ್ಚ ಮಮ ಸೂಕ್ತೇನ ವಾ ಪುನಃ॥ 14-104-85 (96061) ಸ್ಥಾಪಿತಂ ಮಾಂ ತತಸ್ತಸ್ಮಿನ್ನರ್ಯಯಿತ್ವಾ ವಿಚಕ್ಷಣಃ। ಪುರುಷಂ ಚ ತತಃ ಸತ್ಯಮತ್ಯುತಂ ಚ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-104-86 (96062) ಅನಿರುದ್ಧಂ ಚ ಮಾಂ ಪ್ರಾಹುರ್ವೈಖಾನಸವಿದೋ ಜನಾಃ। ಅನ್ಯೇ ತ್ವೇವಂ ವಿಜಾನಂತಿ ಮಾಂ ರಾಜನ್ಪಾಂಚರಾತ್ರಿಕಾಃ। 14-104-87 (96063) ವಾಸುದೇವಂ ಚ ರಾಜೇಂದ್ರ ಸಂಕರ್ಷಣಮಥಾಪಿ ವಾ। ಪ್ರದ್ಯುಂನಂ ಚಾನಿರುದ್ಧಂ ಚ ಚತುರ್ಮೂರ್ತಿಂ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ॥ 14-104-88 (96064) ಏತಾಶ್ಚಾನ್ಯಾಶ್ಚ ರಾಜೇಂದ್ರ ಸಂಜ್ಞಾಭೇದೇನ ಮೂರ್ತಯಃ। ವಿದ್ಧ್ಯಾರ್ಥಾಂತರಾ ಏವಂ ಮಾಮೇವಂ ಚಾರ್ಚಯೇದ್ಭುಧಃ॥ 14-104-89 (96065) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-104-90x (7965) ತ್ವದ್ಭಕ್ತಾಃ ಕೀದೃಸಾ ದೇವ ಕಾನಿ ತೇಷಂ ವ್ರತಾನಿ ಚ। ಏತತ್ಕಥಯ ದೇವೇಶ ತ್ವದ್ಭಕ್ತಸ್ಯ ಮಮಾಚ್ಯುತ॥ 14-104-90 (96066) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-104-91x (7966) ಅನನ್ಯದೇವತಾಭಕ್ತಾ ಚೇ ಮದ್ಭಕ್ತಜನಪ್ರಿಯಾಃ। ಮಾಮೇವ ಶರಣಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾ ಮದ್ಭಕ್ತಾಸ್ತೇ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾಃ॥ 14-104-91 (96067) ಸ್ವರ್ಗ್ಯಾಣ್ಯಪಿ ಯಶಸ್ಯಾನಿ ಮತ್ಪ್ರಿಯಾಣಿ ವಿಶೇಷತಃ। ಮದ್ಭಕ್ತಃ ಪಾಂಡವಶ್ರೇಷ್ಠ ವ್ರತಾನೀಮಾನಿ ಧಾರಯೇತ್॥ 14-104-92 (96068) ನಾನ್ಯದಾಚ್ಛಾದಯೇದ್ವಸ್ತ್ರಂ ಮದ್ಭಕ್ತೋ ಜಲತಾರಣೇ। ಸ್ವಸ್ಥಸ್ತು ನ ದಿವಾ ಸ್ವಪ್ಯೇನ್ಮಧುಮಾಂಸಾನಿ ವರ್ಜಯೇತ್॥ 14-104-93 (96069) ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ವ್ರಜೇದ್ವಿಪ್ರಾನ್ಗಾಮಶ್ವತ್ಥಂ ಹುತಾಶನಂ। ನ ಧಾವೇತ್ಪತಿತೇ ವರ್ಷೇ ನಾಗ್ನಭಿಕ್ಷಾಂ ಚ ಲೋಪಯೇತ್॥ 14-104-94 (96070) ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಲವಣಂ ನಾದ್ಯತ್ಸೌಭಾಂಜನಕರಂಜನೌ। ಗ್ರಾಸಮುಷ್ಟಿಂ ಗವಪೇ ದದ್ಯಾದ್ಧಾನ್ಯಾಂಲಂ ಚೈವ ವರ್ಜಯೇತ್॥ 14-104-95 (96071) ತಥಾ ಪರ್ಯುಷಿತಂ ಚಾಪಿ ಪಕ್ವಂ ಪರಗೃಹಾಗತಂ। ಅನಿವೇದಿತಂ ಚ ಯದ್ದ್ರವ್ಯಂ ತತ್ಪ್ರಯತ್ನೇನ ವರ್ಜಯೇತ್॥ 14-104-96 (96072) ವಿಭಿತಕಕರಂಜಾನಾಂ ಛಾಯಾಂ ದೂರೇ ವಿವರ್ಜಯೇತ್। ಪಿಪ್ರದೇವಪರೀವಾದಾನ್ನ ವದೇತ್ಪೀಡಿತೋಪಿ ಸನ್॥ 14-104-97 (96073) ಸಾತ್ವಿಕಾ ರಾಜಸಾಶ್ಚಾಪಿ ತಾಮಸಾಶ್ಚಾಪಿ ಪಾಂಡವ। ಮಾಮರ್ಚಯಂತಿ ಮದ್ಭಕ್ತಾಸ್ತೇಷಾಮೀದೃಗ್ವಿದಾ ಗತಿಃ॥ 14-104-98 (96074) ತಾಮಸಾಸ್ತಿಮಿರಂ ಯಾಂತಿ ರಾಜಸಾ ರಜ ಏವ ತತ್। ಸಾತ್ವಿಕಾಃ ಸತ್ವಸಂಪನ್ನಾಃ ಸತ್ವಮೇವ ಪ್ರಯಾಂತಿ ತೇ॥ 14-104-99 (96075) ಯೇ ಸಿದ್ಧಾಃ ಸಂತಿ ಸಾಂಖ್ಯೇನ ಯೋಗಸತ್ವಬಲೇನ ಚ। ನಭಸ್ಯಾದಿತ್ಯಚಂದ್ರಾಭ್ಯಾಂ ಪಶ್ಯಂತಿ ಪದವಿಸ್ತರಂ॥ 14-104-100 (96076) ಏಕಸ್ತಂಭೇ ನವದ್ವಾರೇ ತ್ರಿಸ್ಥೂಣೇ ಪಂಚಸಾಕ್ಷಿಕೇ। ಏತಸ್ಮಿಂದೇಹನಗರೇ ರಾಜಸಸ್ತು ಸದಾ ಭವೇತ್॥ 14-104-101 (96077) ಉದಿತೇ ಸವಿತರ್ಯಾಪ್ಯ ಕ್ರಿಯಾಯುಕ್ತಸ್ಯ ಧೀಮತಃ। ಚತುರ್ವೇದವಿದಶ್ಚಾಪಿ ದೇಹೇ ಷಡ್ವೃಷಲಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ॥ 14-104-102 (96078) ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಃ ಸಪ್ತ ವಿಜ್ಞೇಯಾ ವೈಶ್ಯಾಸ್ತ್ವಷ್ಟೌ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾಃ। ನಿಯತಾಃ ಪಾಂಡವಶ್ರೇಷ್ಠ ಶೂದ್ರಾಣಾಮೇಕವಿಂಶತಿಃ॥ 14-104-103 (96079) ಕಾಮಃ ಕ್ರೋಧಶ್ಚ ಲೋಭಶ್ಚ ಮೋಹಶ್ಚ ಮದ ಏವ ಚ। ಮಹಾಮೋಹಶ್ಚ ಇತ್ಯೇತೇ ದೇಹೇ ಷಡ್ವೃಷಲಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ॥ 14-104-104 (96080) ಗರ್ವಃ ಸ್ತಂಭೋ ಹ್ಯಹಂಕಾರ ಈರ್ಷ್ಯಾ ಚ ದ್ರೋಹ ಏವ ಚ। ಪಾರುಷ್ಯಂ ಕ್ರೂರತಾ ಚೈವ ಸಪ್ತೈತ ಕ್ಷತ್ರಿಯಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ॥ 14-104-105 (96081) ತೀಕ್ಷ್ಣತಾ ನಿಕೃತಿರ್ಮಾಯಾ ಶಾಠ್ಯಂ ಡಂಭೋ ಹ್ಯನಾರ್ಜವಂ। ಪೈಶುನ್ಯಮನೃತಂ ಚೈವ ವೇಶ್ಯಾಸ್ತ್ವಷ್ಟೌ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾಃ॥ 14-104-106 (96082) ತೃಷ್ಣಾ ಬುಭುಕ್ಷಾ ನಿದ್ರಾ ಚ ಹ್ಯಾಲಸ್ಯಂ ಚಾಘೃಣಾದಯಃ। ಆಧಿಶ್ಚಾಪಿ ವಿಷಾದಶ್ಚ ಪ್ರಮಾದೋ ಹೀನಸತ್ವತಾ॥ 14-104-107 (96083) ಭಯಂ ವಿಕ್ಲಬತಾ ಜಾಡ್ಯಂ ಪಾಪಕಂ ಮನ್ಯುರೇವ ಚ। ಆಶಾ ಚಾಶ್ರದ್ದಧಾನತ್ವಮನವಸ್ಥಾಪ್ಯಮಂತ್ರಣಂ॥ 14-104-108 (96084) ಆಶೌಚಂ ಮಲಿನತ್ವಂ ಚ ಶೂದ್ರಾ ಹ್ಯೇತೇ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾಃ। ಯಸ್ಮಿನ್ನೇತೇ ನ ದೃಶ್ಯಂತೇ ಸ ವೈ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-104-109 (96085) ಯೇಷುಯೇಷು ಹಿ ಭಾವೇಷು ಯತ್ಕಾಲಂ ವರ್ತತೇ ದ್ವಿಜಃ। ತತ್ಕಾಲಂ ವೈ ಸ ವಿಜ್ಞೇಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಜ್ಞಾನದುರ್ಬಲಃ॥ 14-104-110 (96086) ಪ್ರಾಣಾನಾಯಂಯ ಯತ್ಕಾಲಂ ಯೇನ ಮಾಂ ಚಾಪಿ ಚಿಂತಯೇತ್। ತತ್ಕಾಲೋ ವೈ ದ್ವಿಜೋ ಜ್ಞೇಯಃ ಶೇಷಕಾಲೋ ಹ್ಯಥೇತರಃ॥ 14-104-111 (96087) ತಸ್ಮಾತ್ತು ಸಾತ್ವಿಕೋ ಭೂತ್ವಾ ಶುಚಿಃ ಕ್ರೋಧವಿವರ್ಜಿತಃ। ಮಾಮರ್ಚಯೇತ್ತು ಸತತಂ ಮತ್ಪ್ರಿಯತ್ವಂ ಯದೀಚ್ಛತಿ॥ 14-104-112 (96088) ಅಲೋಲಜಿಹ್ವಃ ಸಮುಪಸ್ಥಿತೋ ಧೃತಿಂ ನಿಧಾಯ ಚಕ್ಷುರ್ಯುಗಮಾತ್ರಮೇವ ತತ। ಮನಶ್ಚ ವಾಚಂ ಚ ನಿಗೃಹ್ಯ ಚಂಚಲಂ ಭಯಾನ್ನಿವೃತ್ತೋ ಮಮ ಭಕ್ತ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-104-113 (96089) ಈದೃಶಾಧ್ಯಾತ್ಮಿನೋ ಯೇ ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನಿಯತೇಂದ್ರಿಯಾಃ। ತೇಷಾಂ ಶ್ರಾದ್ಧೇಷು ತೃಪ್ಯಂತಿ ತೇನ ತೃಪ್ತಾಃ ಪಿತಾಮಹಾಃ॥ 14-104-114 (96090) ಧರ್ಮೋ ಜಯತಿ ನಾಧರ್ಮಃ ಸತ್ಯಂ ಜಯತಿ ನಾನೃತಂ। ಕ್ಷಮಾ ಜಯತಿ ನ ಕ್ರೋಧಃ ಕ್ಷಮಾವಾನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭವೇತ್॥ ॥ 14-104-115 (96091) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಚತುರಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 104 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 105

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.105. ಅಧ್ಯಾಯಃ 105

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ದಶಧಾ ಕಪಿಲಾವಿಭಾಗಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ತದ್ದಾನಪ್ರಶಂಸನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ದಾನಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ತಪಃಪುಣ್ಯಫಲಾನಿ ಚ। ಧರ್ಮಪುತ್ರಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಾತ್ಮಾ ಕೇಶವಂ ಪುನರಬ್ರವೀತ್॥ 14-105-1 (96092) ಯಾ ಚೈಷಾ ಕಪಿಲಾ ದೇವ ಪೂರ್ವಮುತ್ಪಾದಿತಾ ವಿಭೋ। ಹೋಮಧೇನುಃ ಸದಾ ಪುಣ್ಯಾ ಚತುರ್ವಕ್ತ್ರೇಣ ಮಾಧವ॥ 14-105-2 (96093) ಸಾ ಕಥಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಭ್ಯೋ ಹಿ ದೇಯಾ ಕಸ್ಮಿಂದಿನೇಽಪಿ ವಾ। ಕೀದೃಶಾಯ ಚ ವಿಪ್ರಾಯ ದಾತವ್ಯಾ ಪುಣ್ಯಲಕ್ಷಣಾ॥ 14-105-3 (96094) ಕಥಿತಾ ಕಪಿಲಾ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ಸ್ವಯಮೇವ ಸ್ವಯಂಭುವಾ। ಕೈರ್ವಾ ದೇಯಾಶ್ಚ ತಾ ದೇವ ಶ್ರೋತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ತತ್ವತಃ॥ 14-105-4 (96095) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-105-5x (7967) ಏವಮುಕ್ತೋ ಹೃಷೀಕೇಶೋ ಧರ್ಮಪುತ್ರೇಣ ಸಂಸದಿ। ಅಬ್ರವೀತ್ಕಪಿಲಾಸಂಕ್ಯಾಂ ತಾಸಾಂ ಮಾಹಾತ್ಂಯಮೇವ ಚ॥ 14-105-5 (96096) ಶೃಣು ಪಾಂಡವ ತತ್ವೇನ ಪವಿತ್ರಂ ಪಾವನಂ ಪರಂ। ಯಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಪಾಪಕರ್ಮಾ ಪಿ ನರಃ ಪಾಪಾತ್ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-105-6 (96097) ಅಗ್ನಿಮದ್ಯೋದ್ಭವಾಂ ದಿವ್ಯಾಮಗ್ನಿಜ್ವಾಲಾಸಮಪ್ರಭಾಂ। ಅಗ್ನಿಜ್ವಾಲೋಜ್ಜ್ವಲಚ್ಛೃಂಗೀಂ ಪ್ರದೀಪ್ತಾಂಗಾರಲೋಚನಾಂ॥ 14-105-7 (96098) ಅಗ್ನಿಪುಚ್ಛಾಮಗ್ನಿಖುರಾಮಗ್ನಿರೋಮಪ್ರಭಾನ್ವಿತಾಂ। ತಾಮಗ್ನೇಯೀಮಗ್ನಿಜಿಹ್ವಾಮಗ್ನಿಗ್ರೀವಾಂ ಜ್ವಲತ್ಪ್ರಭಾಂ॥ 14-105-8 (96099) ಭುಂಜತೇ ಕಪಿಲಾಂ ಯೇ ತು ಶೂದ್ರಾ ಲೋಭೇನ ಮೋಹಿತಾಃ। ಪತಿತಾಂಸ್ತಾನ್ವಿಜಾನೀಯಾಚ್ಚಂಡಾಲಸದೃಶಾ ಹಿ ತೇ॥ 14-105-9 (96100) ನ ತೇಷಾಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಮಃ ಕಶ್ಚಿದ್ಗೃಹೇ ಕುರ್ಯಾತ್ಪ್ರತಿಗ್ರಹಂ। ದೂರಾಚ್ಚ ಪರಿಹರ್ತವ್ಯಾ ಮಹಾಪಾತಕಿನೋಪಿ ತೇ॥ 14-105-10 (96101) ಸಾರ್ವಕಾಲಂ ಹಿ ತೇ ಸರ್ವೈರ್ವರ್ಜಿತಾಃ ಪಿತೃದೈವತೈಃ। ತೇ ಸದಾ ಹ್ಯಪ್ರತಿಗ್ರಾಹ್ಯಾ ಹ್ಯಸಂಭಾಷ್ಯಾಶ್ಚ ಪಾಪಿನಃ॥ 14-105-11 (96102) ಪಿಬಂತಿ ಕಪಿಲಾಂ ಯಾವತ್ತಾವತ್ತೇಷಾಂ ಪಿತಾಮಹಾಃ। ಅಮೇಧ್ಯಮುಪಭುಂಜಂತಿ ಭೂಂಯಾಂ ವೈ ಶ್ವಸೃಗಾಲವತ್॥ 14-105-12 (96103) ಕಪಿಲಾಯಾ ದಧಿ ಕ್ಷೀರಂ ಘೃತಂ ತಕ್ರಮಥಾಪಿ ವಾ। ಯೇ ಶೂದ್ರಾ ಉಪಭುಂಜಂತಿ ತೇಷಾಂ ಗತಿಮಿಮಾಂ ಶೃಣು॥ 14-105-13 (96104) ಕಪಿಲೋಪಜೀವೀ ಶೂದ್ರಸ್ತು ಮೃತೋ ಗಚ್ಛತಿ ರೌರವಂ। ಕ್ಲಿಶ್ಯತೇ ರೌರವೇ ಘೋರೇ ವರ್ಷಕೋಟಿಶತಂ ವಸನ್॥ 14-105-14 (96105) ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾಚ್ಛ್ವಾನಯೋನಿಂ ಸ ಗಚ್ಛತಿ। ಶ್ವಯೋನ್ಯಾಶ್ಚ ಪರಿಭ್ರಷ್ಟೋ ವಿಷ್ಠಾಯಾಂ ಜಾಯತೇ ಕ್ರಿಮಿಃ॥ 14-105-15 (96106) ವಿಷ್ಠಾಕೂಪೇಷು ಪಾಪಿಷ್ಠೋ ದುರ್ಗಂಧೇಷು ಸಹಸ್ರಶಃ। ತತ್ರತತ್ರೋಪಜಾಯೇತ ನೋತ್ತಾರಂ ತತ್ರಥ ವಿಂದತಿ॥ 14-105-16 (96107) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಶ್ಚೈವ ಯಸ್ತೇಷಾಂ ಗೃಹೇ ಕುರ್ಯಾತ್ಪ್ರತಿಗ್ರಹಂ। ತತಃ ಪ್ರಭೃತಿ ತಸ್ಯಾಪಿ ಪಿತರಃ ಸ್ಯುರಮೇಧ್ಯಪಾಃ॥ 14-105-17 (96108) ನ ತೇನ ಸಾರ್ಧಂ ಸಂಭಾಷೇನ್ನ ಚಾಪ್ಯೇಕಾಸನಂ ವ್ರಜೇತ್। ಸ ನಿತ್ಯಂ ವರ್ಜನೀಯೋ ಹಿ ದೂರಾತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಧಮಃ॥ 14-105-18 (96109) ಯಸ್ತೇನ ಸಹ ಸಂಭಾಷೇದೇಕಶಯ್ಯಾಂ ವ್ರಜೇತ್ ವಾ। ಪ್ರಾಜಾಪತ್ಯಂ ಚರೇತ್ಕೃಚ್ಛ್ರಂ ಸ ಚ ತೇನ ವಿಸುದ್ಧ್ಯತಿ॥ 14-105-19 (96110) ಕಪಿಲೋಪಜೀವಿನಃ ಶೂದ್ರಾದ್ಯಃ ಕರೋತಿ ಪ್ರತಿಗ್ರಹಂ। ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಂ ಭವೇತ್ತಸ್ಯ ವಿಪ್ರಸ್ಯೈತನ್ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-105-20 (96111) ಬ್ರಹ್ಮಕೂರ್ಚಂ ಪ್ರಕುರ್ವೀತಿ ಚಾಂದ್ರಾಯಣಮಥಾಪಿ ವಾ। ಮುಚ್ಯತೇ ಕಿಲ್ಬಿಷಾತ್ತಸ್ಮಾದೇತೇನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಹಿ ಸಃ॥ 14-105-21 (96112) ಕಪಿಲಾ ಹ್ಯಗ್ನಿಹೋತ್ರಾರ್ಥೇ ವಿಪ್ರಾರ್ಥೇ ವಾ ಸ್ವಯಂಭುವಾ। ಸರ್ವಂ ತೇಜಃ ಸಮುದ್ಧೃತ್ಯ ನಿರ್ಮಿತಾ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಪುರಾ॥ 14-105-22 (96113) ಪವಿತ್ರಂ ಚ ಪವಿತ್ರಾಣಾಂ ಮಂಗಲಾನಾಂ ಚ ಮಂಗಲಂ। ಪುಣ್ಯಾನಾಂ ಪರಮಂ ಪುಣ್ಯಂ ಕಪಿಲಾ ಪಾಂಡುನಂದನ॥ 14-105-23 (96114) ತಪಸಾ ತಪ ಏವಾಗ್ರ್ಯಂ ವ್ರಾತನಾಮುತ್ತಮಂ ವ್ರತಂ। ದಾನಾನಾಂ ಪರಮಂ ದಾನಂ ನಿದಾನಂ ಹ್ಯೇತದಕ್ಷಯಂ॥ 14-105-24 (96115) ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ಯಾನಿ ತೀರ್ಥಾನಿ ಪುಣ್ಯಾನ್ಯಾಯತನಾನಿ ಚ। ಪವಿತ್ರಾಣಿ ಚ ರಂಯಾಣಿ ಸರ್ವಲೋಕೇಷು ಪಾಂಡವ॥ 14-105-25 (96116) ಏಭ್ಯಸ್ತೇಜಃ ಸಮುದ್ಧೃತ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಲೋಕಕರ್ತೃಣಾ॥ ಲೋಕನಿಸ್ತರಣಾಯೈವ ನಿರ್ಮಿತಾಃ ಕಪಿಲಾಃ ಸ್ವಯಂ॥ 14-105-26 (96117) ಸರ್ವತೇಜೋಮಯೀ ಹ್ಯೇಷಾಂ ಕಪಿಲಾ ಪಾಂಡುನಂದನ। ಸದಾಽಮೃತಮಯೀ ಮೇಧ್ಯಾ ಶುಚಿಃ ಪಾವನಮುತ್ತಮಂ॥ 14-105-27 (96118) ಕ್ಷೀರೇಣ ಕಪಿಲಾಯಾಸ್ತು ದಧ್ನಾ ವಾ ಸಘೃತೇನ ವಾ। ಹೋತವ್ಯಾನ್ಯಗ್ನಿಹೋತ್ರಾಣಿ ಸಾಯಂ ಪ್ರಾತರ್ದ್ವಿಜಾತಿಭಿಃ॥ 14-105-28 (96119) ಕಪಿಲಾಯಾ ಘೃತೇನಾಪಿ ದಧ್ನಾ ಕ್ಷೀರೇಣ ವಾ ಪುನಃ। ಜುಹ್ವತೇ ಯೋಽಗ್ನಿಹೋತ್ರಾಣಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವಿಧಿವತ್ಪ್ರಭೋ॥ 14-105-29 (96120) ಪೂಜಯಂತ್ಯತಿಥೀಂಶ್ಚೈವ ಪರಾಂ ಭಕ್ತಿಮುಪಾಗತಾಃ। ಶೂದ್ರಾನ್ನಾದ್ವಿರತಾ ನಿತ್ಯಂ ಡಂಭಾನೃತವಿವರ್ಜಿತಾಃ॥ 14-105-30 (96121) ತೇ ಯಾಂತ್ಯಾದಿತ್ಯಸಂಕಾಶೈರ್ವಿಮಾನೈರ್ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ। ಸೂರ್ಯಮಂಡಲಮಧ್ಯೇನ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಮನುತ್ತಮಂ॥ 14-105-31 (96122) ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಭವನೇ ದಿವ್ಯೇ ಕಾಮಗಾಃ ಕಾಮರೂಪಿಣಃ। ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಪೂಜ್ಯಮಾನಾಸ್ತು ಮೋದಂತೇ ಕಲ್ಪಮಕ್ಷಯಂ॥ 14-105-32 (96123) ಏವಂ ಹಿ ಕಪಿಲಾ ರಾಜನ್ಪುಣ್ಯಾ ಮಂತ್ರಾಮೃತಾರಣಿಃ। ಆದಾವೇವಾಗ್ನಿಮಧ್ಯೇ ತು ಮೈತ್ರೇಯೀ ಬ್ರಹ್ಮನಿರ್ಮಿತಾ॥ 14-105-33 (96124) ಶೃಂಗಾಗ್ರೇ ಕಪಿಲಾಯಾಸ್ತು ಸರ್ವತೀರ್ಥಾನಿ ಪಾಂಡವ। ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಹಿ ನಿಯೋಗೇನ ನಿವಸಂತಿ ದಿನೇದಿನೇ॥ 14-105-34 (96125) ಪ್ರಾತರುತ್ಥಾಯ ಯೋ ಮರ್ತ್ಯಃ ಕಪಿಲಾಶೃಂಗಮಸ್ತಕಾತ್। ಯಶ್ಚ್ಯುತಾಮಂಬುಧಾರಾಂ ವೈ ಶಿರಸಾ ಪ್ರಯತಃ ಶುಚಿಃ॥ 14-105-35 (96126) ಸ ತೇನ ಪುಣ್ಯತೀರ್ಥೇನ ಸಹಸಾ ಹತಕಿಲ್ವಿಷಃ। ಜನ್ಮತ್ರಯಕೃತಂ ಪಾಪಂ ಪ್ರದಹತ್ಯಗ್ನಿವತೃಣಂ॥ 14-105-36 (96127) ಮೂತ್ರೇಣ ಕಪಿಲಾಯಾಸ್ತು ಯಶ್ಚ ಪ್ರಾಣಾನುಪಸ್ಪೃಶೇತ್॥ ಸ್ನಾನೇನ ತೇನ ಪುಣ್ಯೇನ ನಷ್ಟಪಾಪಃ ಸ ಮಾನವಃ। ತ್ರಿಂಶದ್ವರ್ಷಕೃತಾತ್ಪಾಪಾನ್ಮುಚ್ಯತೇ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-105-37 (96128) ಪ್ರಾತರುತ್ಥಾಯ ಯೋ ಭಕ್ತಯಾ ಪ್ರಯಚ್ಛೇತ್ತೃಣಮುಷ್ಟಿಕಂ। ತಸ್ಯ ನಶ್ಯತಿ ತತ್ಪಾಪಂ ತ್ರಿಂಶದ್ರಾತ್ರಕೃತಂ ನೃಪ॥ 14-105-38 (96129) ಪ್ರಾತರೂತ್ಥಾಯ ಯದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ಕುರ್ಯಾದ್ಯಸ್ಮಾತ್ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ। ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೀಕೃತಾ ತೇನ ಪೃಥಿವೀ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-105-39 (96130) ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೇನ ಚೈಕೇನ ಶ್ರದ್ಧಾಯುಕ್ತೇನ ಪಾಂಡವ। ದಶರಾತ್ರಕೃತಂ ಪಾಪಂ ತಸ್ಯ ತನ್ನಶ್ಯತಿ ಧ್ರುವಂ॥ 14-105-40 (96131) ಕಪಿಲಾಪಂಚಗವ್ಯೇನ ಯಃ ಸ್ನಾಯಾತ್ತು ಶುಚಿರ್ನರಃ। ಸ ಗಂಗಾದ್ಯೇಷು ತೀರ್ಥೇಷು ಸ್ನಾತೋ ಭವತಿ ಪಾಂಡವ॥ 14-105-41 (96132) ತೇನ ಸ್ನಾನೇನ ತಸ್ಯಾಪಿ ಶ್ರದ್ದಾಯುಕ್ತಸ್ಯ ಪಾರ್ಥಿವ। ದಶರಾತ್ರಕೃತಂ ಪಾಪಂ ತತ್ಕ್ಷಣಾದೇವ ನಶ್ಯತಿ॥ 14-105-42 (96133) ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತು ಕಪಿಲಾಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಶ್ರುತ್ವಾ ಹುಂಕಾರನಿಸ್ವನಂ। ವ್ಯಪೋಹತಿ ನರಃ ಪಾಪಮಹೋರಾತ್ರಕೃತಂ ನೃಪ॥ 14-105-43 (96134) ಯತ್ರ ವಾ ತತ್ರ ವಾ ಚಾಂಗೇ ಕಪಿಲಾಂ ಯಃ ಸ್ಪೃಶೇಚ್ಛುಚಿಃ। ಸಂವತ್ಸರಕೃತಂ ಪಾಪಂ ವಿನಾಶಯತಿ ಪಾಂಡವ॥ 14-105-44 (96135) ಗೋಸಹಸ್ರಂ ತು ಯೋ ದದ್ಯಾದೇಕಾಂ ಚ ಕಪಿಲಾಂ ನರಃ। ಸಮಂ ತಸ್ಯ ಫಲಂ ಪ್ರಾಹ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಲೋಕಪಿತಾಮಹಃ॥ 14-105-45 (96136) ಯಸ್ತ್ವೇವಂ ಕಪಿಲಾಂ ಹನ್ಯಾನ್ನರಃ ಕಶ್ಚಿತ್ಪ್ರಮಾದತಃ। ಗೋಸಹಸ್ರಂ ಹತಂ ತೇನ ಭವೇನ್ನಾತ್ರ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-105-46 (96137) ಯಶ್ಚೈಕಾಂ ಕಪಿಲಾಂ ದದ್ಯಾಚ್ಛ್ರೋತ್ರಿಯಾಯಾಹಿತಾಗ್ನಯೇ। ಗವಾಂ ಶತಸಹಸ್ರಂ ತು ದತ್ತಂ ಭವತಿ ಪಾಂಡವ॥ 14-105-47 (96138) ದಶ ವೈ ಕಪಿಲಾಃ ಪ್ರೋಕ್ತಾಃ ಸ್ವಯಮೇವ ಸ್ವಯಂಭುವಾ। ಯೋ ದದ್ಯಾಚ್ಛ್ರೋತ್ರಿಯೇಭ್ಯೋ ವೈ ಸ್ವರ್ಗಂ ಗಚ್ಛತಿ ತಚ್ಛೃಣು॥ 14-105-48 (96139) ಪ್ರಥಮಾ ಸ್ವರ್ಣಕಪಿಲಾ ದ್ವಿತೀಯಾ ಗೌರಪಿಂಗಲಾ। ತೃತೀಯಾ ರಕ್ತಪಿಂಗಾಕ್ಷೀ ಚತುರ್ಥೀಂ ಗಲಪಿಂಗಲಾ॥ 14-105-49 (96140) ಪಂಚಮೀ ಬಭ್ರುವರ್ಣಾಭಾ ಷಷ್ಠೀ ಚ ಶ್ವೇತಪಿಂಗಲಾ। ಸಪ್ತಮೀ ರಂಗಪಿಂಗಾಕ್ಷೀ ತ್ವಷ್ಟಮೀ ಖುರಪಿಂಗಲಾ॥ 14-105-50 (96141) ನವಮೀ ಪಾಟಲಾ ಜ್ಞೇಯಾ ದಶಮೀ ಪುಚ್ಛಪಿಂಗಲಾ। ದಶೈತಾಃ ಕಪಿಲಾಃ ಪ್ರೋಕ್ತಾಸ್ತಾರಯಂತಿ ನರಾನ್ಸದಾ॥ 14-105-51 (96142) ಮಂಗಲ್ಯಾಶ್ಚ ಪವಿತ್ರಾಶ್ಚ ಸರ್ವಪಾಪಪ್ರಣಾಶನಾಃ। ಏವಮೇವ ಹ್ಯನಡ್ವಾಹೋ ದಶ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ನರೇಶ್ವರ॥ 14-105-52 (96143) ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾಹಯೇತ್ತಾಂಸ್ತು ನಾನ್ಯೋ ವರ್ಣಃ ಕಥಂಚನ। ನ ವಾಹಯೇಚ್ಚ ಕಪಿಲಾಂ ಕ್ಷೇತ್ರೇ ವಾಽಧ್ವನಿ ವಾ ದ್ವಿಜಃ॥ 14-105-53 (96144) ವಾಹಯೇದ್ಧುಂಕೃತೇನೈವ ಶಾಖಯಾ ವಾ ಸಪತ್ರಯಾ। ನ ದಂಡೇನ ನ ವಾ ಯಷ್ಟ್ಯಾ ನ ಪಾಶೇನ ನ ವಾ ಪುನಃ॥ 14-105-54 (96145) ನ ಕ್ಷುತ್ತೃಷ್ಣಾಶ್ರಮಶ್ರಾಂತಾನ್ವಾಹಯೇದ್ವಿಕಲೇಂದ್ರಿಯಾನ್। ಅತೃಪ್ತೇಷು ನ ಭುಂಜೀಯಾತ್ಪಿಬೇತ್ಪೀತೇಷು ಚೋದಕಂ॥ 14-105-55 (96146) ಶುಶ್ರೂಷೋರ್ಮಾತರಶ್ಚೈತಾಃ ಪಿತರಸ್ತೇ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾಃ। ಅಹ್ನಾಂ ಪೂರ್ವತ್ರ ಭಾಗೇ ಚ ಧುರ್ಯಾಣಾಂ ವಾಹನಂ ಸ್ಮೃತಂ॥ 14-105-56 (96147) ವಿಶ್ರಾಮೇನ್ಮಧ್ಯಮೇ ಭಾಗೇ ಭಾಗೇ ಚಾಂತೇ ಯಥಾಸುಖಂ। ಯತ್ರ ಚ ತ್ವರಯಾ ಕೃತ್ಯಂ ಸಂಶಯೋ ಯತ್ರ ವಾಽಧ್ವನಿ। 14-105-57 (96148) ವಾಹಯೇತ್ತತ್ರ ಧುರ್ಯಾಂಸ್ತು ನ ಸ ಪಾಪೇನ ಲಿಪ್ಯತೇ॥ ಭ್ರೂಣಹತ್ಯಾಸಮಂ ಪಾಪಂ ತಸ್ಯ ಸ್ಯಾತ್ಪಾಂಡುನಂದನ। 14-105-58 (96149) ಅನ್ಯಥಾ ವಾಹಯನ್ರಾಜನ್ನಿರಯಂ ಯಾತಿ ರೌರವಂ॥ ರುಧಿರಂ ಪಾತಯೇತ್ತೇಷಾಂ ಯಸ್ತು ಮೋಹಾನ್ನರಾಧಿಪ। 14-105-59 (96150) ತೇನ ಪಾಪೇನ ಪಾಪಾತ್ಮಾ ನರಕಂ ಯಾತ್ಯಸಂಶಯಂ॥ ನರಕೇಷು ಚ ಸರ್ವೇಷು ಸಮಾಃ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ಶತಂಶತಂ। 14-105-60 (96151) ಇಹ ಮಾನುಷ್ಯಕೇ ಲೋಕೇ ಬಲೀವರ್ದೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ ತಸ್ಮಾತ್ತು ಮುಕ್ತಿಮನ್ವಿಚ್ಛಂದದ್ಯಾತ್ತು ಕಪಿಲಾಂ ನರಃ॥ 14-105-61 (96152) ಕಪಿಲಾಂ ವಾಹಯೇದ್ಯಸ್ತು ವೃಷಲೋ ಲೋಭಮೋಹಿತಃ। ತೇನ ದೇವಾಸ್ತ್ರಯಸ್ತ್ರಿಂಶತ್ಪಿತರಶ್ಚಾಪಿ ವಾಹಿತಾಃ॥ 14-105-62 (96153) ಸ ದೇವೈಃ ಪಿತೃಭಿರ್ನಿತ್ಯಂ ವಧ್ಯಮಾನಸ್ತು ದುರ್ಮತಿಃ। ನರಕಾನ್ನರಕಂ ಘೋರಂ ಗಚ್ಛೇದಾಪ್ರಲಯಂ ನೃಪ॥ 14-105-63 (96154) ಬ್ರಹ್ಮಾ ರುದ್ರಸ್ತಥಾಽಗ್ನಿಶ್ಚ ಕಪಿಲಾನಾಂ ಗತಿಂ ಗತಾಃ। ತಸ್ಮಾತ್ತೇ ನ ನಿಹಂತವ್ಯಾಃ ಪೂಜ್ಯಾಶ್ಚೈವ ನ ಸಂಶಯಃ। ನಿಃಶ್ವಸಂತಿ ಯದಾ ಶ್ರಾಂತಾಸ್ತದಾ ಹನ್ಯುಸ್ಚ ತತ್ಕುಲಂ॥ 14-105-64 (96155) ಯಾವಂತಿ ತೇಷಾಂ ರೋಮಾಣಿ ತಾವದ್ವರ್ಷಶತಂ ನೃಪ। ನರಕೇಷೂಪಪಚ್ಯಂತೇ ತತ್ರ ತದ್ವಾಹಕಾ ನರಾಃ॥ 14-105-65 (96156) ಕಪಿಲಾ ಸರ್ವಯಜ್ಞೇಷು ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಥಂ ವಿಧೀಯತೇ। ತಸ್ಮಾತ್ತದ್ದಕ್ಷಿಣಾ ದೇಯಾ ಯಜ್ಞೇಷ್ವೇವ ದ್ವಿಜಾತಿಭಿಃ॥ 14-105-66 (96157) ಹೋಮಾರ್ತಂ ಚಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಸ್ಯ ಯಾಂ ಪ್ರಯಚ್ಛೇತ್ಪ್ರಯತ್ನತಃ। ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ದರಿದ್ರಾಯ ಶ್ರಾಂತಾಯಾಮಿತತೇಜಸೇ। ತೇನ ದಾನೇನ ಪೂತಾತ್ಮಾ ಮಮ ಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-105-67 (96158) ಯಾವಂತಿ ಚೈವ ರೋಮಾಣಿ ಕಪಿಲಾಂಗೇ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ತಾವದ್ವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ಸ್ವರ್ಗಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-105-68 (96159) ಸುವರ್ಣಖುರಶೃಂಗೀಂ ಚ ಕಪಿಲಾಂ ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ। ವಿಷುವೇ ಚಾಯನೇ ಚಾಪಿ ಸೋಽಶ್ವಮೇಧಫಲಂ ಲಭೇತ್। ತೇನಾಶ್ವಮೇಧತುಲ್ಯೇನ ಮಮ ಲೋಕಂ ಸ ಗಚ್ಛತಿ॥ 14-105-69 (96160) ಸ್ವರ್ಣಶೃಂಗೀಂ ರೂಪ್ಯಖುರಾಂ ಸವತ್ಸಾಂ ಕಾಂಸ್ಯದೋಹಿನೀಂ। ವಸ್ತ್ರೈರಲಂಕೃತಾಂ ಪುಷ್ಟಾಂ ಗಂಧೈರ್ಮಾಲ್ಯೈಶ್ಚ ಶೋಭಿತಾಂ॥ 14-105-70 (96161) ಪವಿತ್ರಂ ಹಿ ಪವಿತ್ರಾಣಾಂ ಸುರವ್ಣಮಿತಿ ಮೇ ಮತಿಃ। ತಸ್ಮಾತ್ಸುವರ್ಣಾಭರಣಾ ದಾತವ್ಯಾ ಸಾಽಗ್ನಿಹೋತ್ರಿಣೇ॥ 14-105-71 (96162) ಏವಂ ದತ್ತ್ವಾ ತು ರಾಜೇಂದ್ರ ಸಪ್ತಪೂರ್ವಾನ್ಪರಾನಪಿ। ತಾರಯಿಷ್ಯತಿ ರಾಜೇಂದ್ರ ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-105-72 (96163) ಅಗ್ನಿಷ್ಟೋಮಸಹಸ್ರಸ್ಯ ವಾಜಪೇಯಂ ಚ ತತ್ಸಮಂ। ವಾಜಪೇಯಸಹಸ್ರಸ್ಯ ಅಶ್ವಮೇಧಂ ಚ ತತ್ಸಮಂ। ಅಶ್ವಮೇಧಸಹಸ್ರಸ್ಯ ರಾಜಸೂಯಂ ಚ ತತ್ಸಮಂ॥ 14-105-73 (96164) ಕಪಿಲಾನಾಂ ಸಹಸ್ರೇಣ ವಿದಿದತ್ತೇನ ಪಾಂಡವ। ರಾಜಸೂಯಫಲಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಮಮ ಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ। ನ ತಸ್ಯ ಪುನರಾವೃತ್ತಿರ್ವಿದ್ಯತೇ ಕುರುಪುಂಗವ॥ 14-105-74 (96165) ಪ್ರಯಚ್ಛತೇ ಯಃ ಕಪಿಲಾಂ ಸವತ್ಸಾಂ ಕಾಂಸ್ಯದೋಹಿನೀಂ। ಸುವರ್ಣಕುರಶೃಂಗಾಂಗೀಂ ಸರ್ವಾಲಂಕಾರಶೋಭಿತಾಂ॥ 14-105-75 (96166) ತೈಸ್ತೈರ್ಗುಣೈಃ ಕಾಮದುಘಾ ಚ ಭೂತ್ವಾ ನರಂ ಪ್ರದಾತಾರಮುಪೈತಿ ಸಾ ಗೌಃ। ಸ್ವಕರ್ಮಭಿಶ್ಚಾಪ್ಯನುಬಧ್ಯಮಾನಂ ತೀವ್ರಾಂಧಕಾರೇ ನರಕೇ ಪತಂತಂ। ಮಹಾರ್ಣವೇ ನೌರಿವ ವಾಯುನೀತಾ ದತ್ತಾ ಹಿ ಗೌಸ್ತಾರಯತೇ ಮನುಷ್ಯಂ॥ 14-105-76 (96167) ಪುತ್ರಾಂಶ್ಚ ಪೌತ್ರಾಂಶ್ಚ ಕುಲಂ ಚ ಸರ್ವ- ಮಾಸಪ್ತಮಂ ತಾರಯತೇ ಯಥಾವತ್। ಯಾವನ್ಮನುಷ್ಯಾನ್ಪೃಥಿವೀ ಬಿಭರ್ತಿ ತಾವತ್ಪ್ರದಾತಾರಮೃತಂ ಪರತ್ರ॥ 14-105-77 (96168) ಯಥೌಷಧಂ ಮಂತ್ರಕೃತಂ ನರಸ್ಯ ಪ್ರಯುಕ್ತಮಾತ್ರಂ ವಿನಿಹಂತಿ ರೋಗಾನ್। ತಥೈವ ದತ್ತಾ ಕಪಿಲಾ ಸುಪಾತ್ರೇ ಪಾಪಂ ನರಸ್ಯಾಶು ನಿಹಂತಿ ಸರ್ವಂ॥ 14-105-78 (96169) ಯಥೈವ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಭುಜಗಾಃ ಸುಪರ್ಣಂ ನಶ್ಯಂತಿ ದೂರಾದ್ವಿವಶಾ ಭಯಾರ್ತಾಃ। ತಥೈವ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಕಪಿಲಾಪ್ರದಾನಾ- ನ್ನಸ್ಯಂತಿ ಪಾಪಾನಿ ನರಸ್ಯ ಶೀಘ್ರಂ॥ 14-105-79 (96170) ಯಥಾ ತ್ವಚಂ ವೈ ಭುಜಗೋ ವಿಹಾಯ ಪುನರ್ನವಂ ರೂಪಮುಪೈತಿ ಪುಣ್ಯಂ। ತಥೈವ ಮುಕ್ತಃ ಪುರುಷಃ ಸ್ವಪಾಪೈ- ರ್ವಿರಜ್ಯತೇ ವೈ ಕಪಿಲಾಪ್ರದಾನಾತ್॥ 14-105-80 (96171) ಯಥಾಽಂಧಕಾರಂ ಭವನೇ ವಿಲಗ್ನಂ ದೀಪ್ತೋ ಹಿ ನಿರ್ಯಾತಯತಿ ಪ್ರದೀಪಃ। ತಥಾ ನರಃ ಪಾಪಮಪಿ ಪ್ರಲೀನಂ ನಿಷ್ಕ್ರಾಮಯೇದ್ವೈ ಕಪಿಲಾಪ್ರದಾನಾತ್॥ 14-105-81 (96172) ಯಾವಂತಿ ರೋಮಾಣಿ ಭವಂತಿ ತಸ್ಯಾ ವತ್ಸಾನ್ವಿತಾಯಾಶ್ಚ ಶರೀರಜಾನಿ। ತಾವತ್ಪ್ರದಾತಾ ಯುಗವರ್ಷಕೋಟಿಂ ಸ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇ ರಮತೇ ಮನುಷ್ಯಃ॥ 14-105-82 (96173) ಯಸ್ಯಾಹಿತಾಗ್ನೇರತಿಥಿಪ್ರಿಯಸ್ಯ ಶೂದ್ರಾನ್ನದೂರಸ್ಯ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಸ್ಯ। ಸತ್ಯವ್ರತಸ್ಯಾಧ್ಯಯನಾನ್ವಿತಸ್ಯ ದತ್ತಾ ಹಿ ಗೌಸ್ತಾರಯತೇ ಪರತ್ರ॥ ॥ 14-105-83 (96174) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಪಂಚಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 105 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 106

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.106. ಅಧ್ಯಾಯಃ 106

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಕಪಿಲಾದಾನಪ್ರಶಂಸನಂ॥ 1 ॥ ಬ್ರಹ್ಮಣಾಽಗ್ನಿಕುಂಡಮಧ್ಯಾತ್ಕಪಿಲಾಸರ್ಜನಂ। ತಧಾ ರುದ್ರಾದಿದೇವೈಃ ಕಪಿಲಾಯೈ ಸರ್ವಪೂಜ್ಯತ್ವಾದಿರೂಪವರದಾನಂ॥ 2 ॥ ದೇವರ್ಷ್ಯಾದಿಭಇಃ ಸ್ವನಿವಾಸಾಯ ಕಪಿಲಾವಯವಸಮಾಶ್ರಯಣಂ॥ 3 ॥ ಕೃಷ್ಣೇನ ಹವ್ಯಕವ್ಯದಾನಕಾಲಕಥನಂ। ತಥಾ ಶ್ರಾದ್ಧಾರ್ಹಾನರ್ಹಬ್ರಾಹ್ಮಣವಿವೇಚನಂ। ತಥಾ ಸ್ವರ್ಗನರಕಪ್ರಾಪಕಸುಕೃತದುಷ್ಕೃತಕಥನಂ॥ 4 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಏವಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಪರಂ ಪುಣ್ಯಂ ಕಪಿಲಾದಾನಮುತ್ತಮಂ। ಧರ್ಮಪುತ್ರಃ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಾತ್ಮಾ ಕೇಶವಂ ಪುನರಬ್ರವೀತ್॥ 14-106-1 (96175) ದೇವದೇವಶ ಕಪಿಲಾ ಯದಾ ವಿಪ್ರಾಯ ದೀಯತೇ। ಕಥಂ ಸರ್ವೇಷು ಚಾಂಗೇಷು ತಸ್ಯಾಸ್ತಿಷ್ಠಂತಿ ದೇವತಾಃ॥ 14-106-2 (96176) ಯಾಶ್ಚೈತಾಃ ಕಪಿಲಾಃ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ದಶ ಚೈವ ತ್ವಯಾ ಮಮ। ತಾಸಾಂ ಕತಿ ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠ್ ಕಪಿಲಾಃ ಪುಣ್ಯಲಕ್ಷಣಾಃ॥ 14-106-3 (96177) ಕಥಂ ವಾಽನುಗೃಹೀತಾಸ್ತಾಃ ಸುರೈಃ ಪಿತೃಗಣೈರಪಿ। ಕೇನ ಯುಕ್ತಾಶ್ಚ ವರ್ಣೇನ ಶ್ರೋತುಂ ಕೌತೂಹಲಂ ಮೇ॥ 14-106-4 (96178) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-106-5x (7968) ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇಣೈವಮುಕ್ತಃ ಕೇಶವಃ ಸತ್ಯವಾಕ್ತದಾ। ಗುಹ್ಯಾನಾಂ ಪರಮಂ ಗುಹ್ಯಂ ವಕ್ತುಮೇವೋಪಚಕ್ರಮೇ॥ 14-106-5 (96179) ಶೃಣು ರಾಜನ್ಪವಿತ್ರಂ ವೈ ರಹಸ್ಯಂ ಧರ್ಮಮುತ್ತಮಂ॥ ಗ್ರಹಣೀಯಂ ಸತ್ಯಮಿದಂ ನ ಶ್ರಾವ್ಯಂ ಹೇತುವಾದಿಭಿಃ॥ 14-106-6 (96180) ಯದಾ ವತ್ಸಸ್ಯ ಪಾದೌ ದ್ವೌ ಪ್ರಸವೇ ಶಿರಸಾ ಸಹ। ದೃಶ್ಯೇತೇ ದಾನಕಾಲಂ ತತ್ತಮಾಹುರ್ಮುನಿಸತ್ತಮಾಃ॥ 14-106-7 (96181) ಅಂತರಿಕ್ಷಗತೋ ವತ್ಸೋ ಯಾವದ್ಭೂಮಿಂ ನ ಯಾಸ್ಯತಿ। ಗೌಸ್ತಾವತ್ಪೃಥಿವೀ ಜ್ಞೇಯಾ ತಸ್ಮಾದ್ದೇಯಾ ತು ತಾದೃಶೀ॥ 14-106-8 (96182) ಯಾವಂತಿ ಧೇನ್ವಾ ರೋಮಾಣಿ ಸವತ್ಸಾಯಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಯಾವತ್ಯಃ ಸಿಕತಾಶ್ಚಾಪಿ ಗರ್ಭೋದಕಪರಿಪ್ಲುತಾಃ। ತಾವದ್ವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ದಾತಾ ಸ್ವರ್ಗೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-106-9 (96183) ಸುವರ್ಣಾಭರಣಾಂ ಕೃತ್ವಾ ಸವ್ತಸಾಂ ಕಪಿಲಾಂ ತಿಲೈಃ। ಪ್ರಚ್ಛಾದ್ಯ ತಾಂ ತು ದದ್ಯಾದ್ವೈ ಸರ್ವರತ್ನೈರಲಂಕೃತಾಂ॥ 14-106-10 (96184) ಸಸಮುದ್ರಾ ನದೀ ತೇನ ಸಶೈಲವನಕಾನನಾ। ಚತುರಂತಾ ಭವೇದ್ದತ್ತಾ ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-106-11 (96185) ಪೃಥಿವೀದಾನತುಲ್ಯೇನ ತೇನ ದಾನೇನ ಮಾನವಃ। ಸಂಸಾರಸಾಗರಾತ್ತೀರ್ಣೋ ಯಾತಿ ಲೋಕಂ ಪ್ರಜಾಪತೇಃ॥ 14-106-12 (96186) ಬ್ರಹ್ಮಹಾ ಭ್ರೂಣಹಾ ಗೋಘ್ನೋ ಯದಿ ವಾ ಗುರುತಲ್ಪಗಃ। ಮಹಾಪಾತಕಯುಕ್ತೋಪಿ ಏತದ್ದಾನೇನ ಶುದ್ಧ್ಯತಿ॥ 14-106-13 (96187) ಇದಂ ಪಠತಿ ಯಃ ಪುಣ್ಯಂ ಕಪಿಲಾದಾನಮುತ್ತಮಂ। ಪ್ರಾತರುತ್ಥಾಯ ಮದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-106-14 (96188) ಮನಸಾ ಕರ್ಮಣಾ ವಾಚಾ ಮತಿಪೂರ್ವಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಪಾಪಂ ರಾತ್ರಿಕೃತಂ ಹನ್ಯಾದಸ್ಯಾಧ್ಯಾಯಸ್ಯ ಪಾಠಕಃ॥ 14-106-15 (96189) ಇದಮಾವರ್ತಮಾನಸ್ತು ಶ್ರಾದ್ಧೇ ಯಸ್ತರ್ಪಯೇದ್ದ್ವಿಜಾನ್। ತಸ್ಯಾಪ್ಯಮೃತಮಶ್ನಂತಿ ಪಿತರೋಽತ್ಯಂತಹರ್ಷಿತಾಃ॥ 14-106-16 (96190) ಯಶ್ಚೇದಂ ಶೃಣುಯಾದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ಮದ್ಗತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ। ತಸ್ಯ ರಾತ್ರಿಕೃತಂ ಸರ್ವುಂ ಪಾಪಮಾಶು ಪ್ರಣಶ್ಯತಿ॥ 14-106-17 (96191) ಅತಃ ಪರಂ ವಿಶೇಷಂ ತು ಕಪಿಲಾನಾಂ ಬ್ರವೀಮಿ ತೇ। ಯಾಶ್ಚೈತಾಃ ಕಪಿಲಾಃ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ದಶ ರಾಜನ್ಮಯಾ ತವ। ತಾಸಾಂ ಚತಸ್ರಃ ಪ್ರವರಾಃ ಪುಣ್ಯಾಃ ಪಾಪಪ್ರಣಾಶನಾಃ॥ 14-106-18 (96192) ಸುವರ್ಣಕಪಿಲಾ ಪುಣ್ಯಾ ತಥಾ ರಕ್ತಾಕ್ಷಿಪಿಂಗಲಾ। ಪಿಂಗಲಾಕ್ಷೀ ಚ ಯಾ ಗೌಶ್ಚ ಯಾ ಸ್ಯಾತ್ಪಿಂಗಲಪಿಂಗಲಾ॥ 14-106-19 (96193) ಏತಾಶ್ಚತಸ್ರಃ ಪ್ರವರಾಃ ಪವಿತ್ರಾಃ ಪಾಪನಾಶನಾಃ। ನಮಸ್ಕೃತಾ ವಾ ದೃಷ್ಟಾ ವಾ ಘ್ನಂತಿ ಪಾಪಂ ನರಸ್ಯ ತು॥ 14-106-20 (96194) ಯಸ್ಯೈತಾಃ ಕಪಿಲಾಃ ಸಂತಿ ಗೃಹೇ ಪಾಪಪ್ರಣಾಶನಾಃ। ತತ್ರ ಶ್ರೀರ್ವಿಜಯಃ ಕೀರ್ತಿಃ ಸ್ಫೀತಾ ನಿತ್ಯಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-106-21 (96195) ಏತಾಸಾಂ ಪ್ರೀತಿಮಾಯಾತಿ ಕ್ಷೀರೇಣ ತು ವೃಷಧ್ವಜಃ। ದಧ್ನಾ ಚ ತ್ರಿದಶಾಃ ಸರ್ವೇ ಘೃತೇನ ತು ಹುತಾಶನಃ॥ 14-106-22 (96196) ಪಿತರಃ ಪಿತಾಮಹಾಶ್ಚೈವ ತಥೈವ ಪ್ರಪಿತಾಮಹಾಃ। ಸಕೃದ್ದೇತ್ತೇನ ತುಷ್ಯಂತಿ ವರ್ಷಕೋಟಿಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-106-23 (96197) ಕಪಿಲಾಯಾ ಘೃತಂ ಕ್ಷೀರಂ ದಧಿ ಪಾಯಸಮೇವ ವಾ। ಶ್ರೋತ್ರಿಯೇಭ್ಯಃ ಸಕೃದ್ದತ್ವಾ ನರಃ ಪಾಪೈಃ ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-106-24 (96198) ಉಪವಾಸಂ ತು ಯಃ ಕೃತ್ವಾಽಪ್ಯಹೋರಾತ್ರಂ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ। ಕಪಿಲಾಪಂಚಗವ್ಯಂ ತು ಪೀತ್ವಾ ಚಾಂದ್ರಾಯಣಾತ್ಪರಂ॥ 14-106-25 (96199) ಸೌಂಯೇ ಮುಹೂರ್ತೇ ತತ್ಪ್ರಶಯ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಾ ಶುದ್ಧಮಾನಸಃ। ಕ್ರೋಧಾನೃತವಿನಿರ್ಮುಕ್ತೋ ಮದ್ಗತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ॥ 14-106-26 (96200) ಕಪಿಲಾಪಂಚಗವ್ಯೇನ ಸುಮಂತ್ರೇಣ ಪೃಥಕ್ಪಥಕ್। ಯೋ ಮತ್ಪ್ರತಿಕೃತಿಂ ವಾಽಪಿ ಶಂಕರಾಕೃತಿಮೇವ ವಾ। ಸ್ನಾಪಯೇದ್ವಿಷುವೇ ಯಸ್ತು ಸೋಽಶ್ವಮೇಧಫಲಂ ಲಭೇತ್॥ 14-106-27 (96201) ಸ ಮುಕ್ತಪಾಪಃ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಾ ಯಾನೇನಾಂಬರಶೋಭಿನಾ। ಮಮ ಲೋಕಂ ವ್ರಜೇನ್ಮುಕ್ತೋ ರುದ್ರಲೋಕಮಥಾಪಿ ವಾ॥ 14-106-28 (96202) ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ತು ಪುರಾ ಸೃಷ್ಟಾ ಕಪಿಲಾ ಕಾಂಚನಪ್ರಭಾ। ಅಗ್ನಿಕುಂಡಾತ್ಪರೈರ್ಮಂತ್ರೈರ್ಹೋಮಧೇನುರ್ಮಹಾಪ್ರಭಾ॥ 14-106-29 (96203) ಸೃಷ್ಟಮಾತ್ರಾಂ ತು ತಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ದೇವಾ ರುದ್ರಾದಯೋ ದಿವಿ। ಸಿದ್ಧಾ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಯಶ್ಚೈವ ವೇದಾಃ ಸಾಂಗಾಃ ಸಹಾಧ್ವರೈಃ॥ 14-106-30 (96204) ಸಾಗರಾಃ ಸರಿತಶ್ಚೈವ ಪರ್ವತಾಃ ಸಬಲಾಹಕಾಃ। ಗಂಧರ್ವಾಪ್ಸರಸೋ ಯಕ್ಷಾಃ ಪನ್ನಗಾಶ್ಚಾಪ್ಯುಪಸ್ಥಿತಾಃ॥ 14-106-31 (96205) ಸರ್ವೇ ವಿಸ್ಮಯಮಾಪನ್ನಾಃ ಶಿಖಿಮಧ್ಯೇ ಮಹಾಪ್ರಭಾಂ। ಮಂತ್ರೈಶಅಚ ವಿವಿಧೈಸ್ತಾಂ ತು ತುಷ್ಟುವುಸ್ತಾಮನೇಕಶಃ॥ 14-106-32 (96206) ಕೃತಾಂಜಲಿಪುಟಾಃ ಸರ್ವೇ ನಾತಿಶೃಂಗೀಂ ತ್ರಿಲೋಚನಾಂ। ಮೂರ್ಧ್ನಾ ಪ್ರಣಂಯ ತಾಂ ಭೂಮೌ ಸವತ್ಸಾಮಮೃತಾರಣಿಂ॥ 14-106-33 (96207) ಊಚುಃ ಪ್ರಾಂಜಲಯಃ ಸರ್ವೇ ಚತುರ್ವಕ್ತ್ರಂ ಪಿತಾಮಹಂ। ಆಜ್ಞಾಪಯ ಮಹಾದೇವ ಕಿಂ ತೇ ಕುರ್ಮಃ ಕಥಂ ವಿಭೋ॥ 14-106-34 (96208) ಏವಮುಕ್ತಃ ಸುರೈಃ ಸರ್ವೈರ್ಬ್ರಹ್ಮಾ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್। ಭವಂತೋಪ್ಯನುಗೃಹ್ಣಂತು ದೋಗ್ಧ್ರೀಮೇನಾಂ ಪಯಸ್ವಿನೀಂ॥ 14-106-35 (96209) ಹೋಮಧೇನುರಿಯಂ ಜ್ಞೇಯಾ ಹ್ಯಗ್ನೀನ್ಸಂತರ್ಪಯಿಷ್ಯತಿ। ಅತೋಽಗ್ನಿಸ್ತರ್ಪಿತಃ ಸರ್ವಾನ್ಭವತಸ್ತರ್ಪಯಿಷ್ಯತಿ॥ 14-106-36 (96210) ಪ್ರೀತಾಃ ಕ್ಷೀರಾಮೃತೇನಾಸ್ಯಾ ಜಾತವೀರ್ಯಪರಾಕ್ರಮಾಃ। ಜಯಿಷ್ಯಥ ಯಥಾಕಾಮಂ ದಾನವಾನ್ಸರ್ವ ಏವ ತು॥ 14-106-37 (96211) ಜಾತವೀರ್ಯಬಲೈರ್ಯುಕ್ತಾಃ ಸತ್ವವಂತೋ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾಃ। ಅಸಂಖ್ಯೇಯಬಲಾಃ ಸರ್ವೇ ಪಾಲಯಿಷ್ಯಥ ವೈ ಪ್ರಜಾಃ॥ 14-106-38 (96212) ಪಾಲಿತಾಶ್ಚ ಪ್ರಜಾಃ ಸರ್ವಾ ಭವದ್ಭಿರಿಹ ಧರ್ಮತಃ। ಪೂಜಯಿಷ್ಯಂತಿ ವಾ ನಿತ್ಯಂ ಯಜ್ಞೈರ್ವಿವಿಧದಕ್ಷಿಣೈಃ॥ 14-106-39 (96213) ಏವಮುಕ್ತಾಃ ಸುರಾಃ ಸರ್ವೇ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಪರಮೇಷ್ಠಿನಾ। ತತಃ ಸಂಹೃಷ್ಟವದನಾಃ ಕಪಿಲಾಯೈ ವರಂ ದದುಃ॥ 14-106-40 (96214) ದೇವತಾ ಊಚುಃ। 14-106-41x (7969) ಯಸ್ಮಾಲ್ಲೋಕಹಿತಾಯಾದ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ತ್ವಂ ವಿನಿರ್ಮಿತಾ। ತಸ್ಮಾತ್ಪೂತಾ ಪವಿತ್ರಾ ಚ ಭವ ಪಾಪವ್ಯಪೋಹಿನೀ॥ 14-106-41 (96215) ಯೇ ತ್ವಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ನಮಸ್ಯಂತಿ ಸ್ಪೃಷ್ಟ್ವಾ ಚಾಪಿ ಕರೈರ್ನರಾಃ। ತೇಷಾಂ ವರ್ಷಕೃತಂ ಪಾಪಂ ತ್ವದ್ಭಕ್ತಾನಾಂ ಪ್ರಣಶ್ಯತಿ॥ 14-106-42 (96216) ಅಕಾಮಕೃತಮಜ್ಞಾನಮದೃಷ್ಟಂ ಯಚ್ಚ ಪಾತಕಂ। ತ್ವಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಯೇ ನಮಸ್ಯಂತಿ ನರಾಃ ಸರ್ವಸಹೇತಿ ಚ। ತೇಷಾಂ ತದ್ವಿಲಯಂ ಯಾತಿ ತಮಃ ಸೂರ್ಯೋದಯೇ ಯಥಾ॥ 14-106-43 (96217) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-106-44x (7970) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾಽಸ್ಯೈ ವರಂ ದತ್ತ್ವಾ ಪ್ರಯಯುಸ್ತೇ ಯಥಾಗತಂ। ಲೋಕನಿಸ್ತರಣಾರ್ಥಾಯ ಸಾ ಚ ಲೋಕಾಂಶ್ಚಚಾರ ಹ॥ 14-106-44 (96218) ತಸ್ಯಾಮೇವ ಸಮುದ್ಭೂತಾ ಹ್ಯೇತಾಶ್ಚ ಕಪಿಲಾ ನವ। ವಿಚರಂತಿ ಮಹೀಮೇನಾಂ ಲೋಕಾನುಗ್ರಹಕಾರಣಾತ್। ತಸ್ಮಾತ್ತು ಕಪಿಲಾ ದೇಯಾ ಪರತ್ರ ಹಿತಮಿಚ್ಛತಾ॥ 14-106-45 (96219) ಯದಾ ಚ ದೀಯತೇ ರಾಜನ್ಕಪಿಲಾ ಹ್ಯಗ್ನಿಹೋತ್ರಿಣೇ। ತದಾ ಚ ಶೃಂಗಯೋಸ್ತಸ್ಯಾ ವಿಷ್ಣುರಿಂದ್ರಶ್ಚ ತಿಷ್ಠತಿ॥ 14-106-46 (96220) ಚಂದ್ರವಜ್ರಧರೌ ಚಾಪಿ ತಿಷ್ಠತಃ ಶೃಂಗಮೂಲಯೋಃ। ಶೃಂಗಮಧ್ಯೇ ತಥಾ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಲಲಾಟೇ ಗೋವೃಷಧ್ವಜಃ॥ 14-106-47 (96221) ಕರ್ಣಯೋರಶ್ವಿನೌ ದೇವೌ ಚಕ್ಷುಷೀ ಶಶಿಭಾಸ್ಕರೌ। ದಂತೇಷು ಮರುತೋ ದೇವಾ ಜಿಹ್ವಾಯಾಂ ವಾಕ್ಸರಲಸ್ವತೀ॥ 14-106-48 (96222) ರೋಮಕೂಪೇಷು ಮುನಯಶ್ಚರ್ಮಣ್ಯೇವ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ। ನಿಶ್ಶ್ವಾಸೇಷು ಸ್ಥಿತಾ ವೇದಾಃ ಸಷಡಂಗಪದಕ್ರಮಾಃ॥ 14-106-49 (96223) ನಾಸಾಪುಟೇ ಸ್ಥಿತಾ ಗಂಧಾಃ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಸುರಭೀಣಿ ಚ। ಅಧರೇ ವಸವಃ ಸರ್ವೇ ಮುಖೇ ಚಾಗ್ನಿಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಃ॥ 14-106-50 (96224) ಸಾಧ್ಯಾ ದೇವಾಃ ಸ್ಥಿತಾಃ ಕಕ್ಷೇ ಗ್ರೀವಾಯಾಂ ಪಾರ್ವತೀ ಸ್ಥಿತಾ। ಪೃಷ್ಠೇ ಚ ನಕ್ಷತ್ರಗಣಾಃ ಕಕುದ್ದೇಶೇ ನಭಸ್ಸ್ಥಲಂ॥ 14-106-51 (96225) ಅಪಾನೇ ಸರ್ವತೀರ್ಥಾನಿ ಗೋಮೂತ್ರೇ ಜಾಹ್ನವೀ ಸ್ವಯಂ। ಇಷ್ಟತುಷ್ಟಮಯಾ ಲಕ್ಷ್ಮೀರ್ಗೋಮಯೇ ವಸತೀ ತದಾ॥ 14-106-52 (96226) ನಾಸಿಕಾಯಾಂ ಸದಾ ದೇವೀ ಜ್ಯೇಷ್ಠಾ ವಸತಿ ಭಾಮಿನೀ। ಶ್ರೋಣೀತಟಸ್ಥಾಃ ಪಿತರೋ ರಮಾ ಲಾಂಗೂಲಮಾಶ್ರಿತಾ॥ 14-106-53 (96227) ಪಾರ್ಶ್ವಯೋರುಭಯೋಃ ಸರ್ವೇ ವಿಶ್ವೇದೇವಾಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾಃ। ತಿಷ್ಠತ್ಯುರಸಿ ತಾಸಾಂ ತು ಪ್ರೀತಃ ಶಕ್ತಿಧರೋ ಗುಹಃ॥ 14-106-54 (96228) ಜಾನಜಂಘೋರುದೇಶೇಷು ಪಂಚ ತಿಷ್ಠಂತಿ ವಾಯವಃ। ಖುರಮಧ್ಯೇಷು ಗಂಧರ್ವಾಃ ಖುರಾಗ್ರೇಷು ಚ ಪನ್ನಗಾಃ॥ 14-106-55 (96229) ಚತ್ವಾರಃ ಸಾಗರಾಃ ಪೂರ್ಣಾಸ್ತಸ್ಯಾ ಏವ ಪಯೋಧರಾಃ। ರತಿರ್ಮೇಧಾ ಕ್ಷಮಾ ಸ್ವಾಹಾ ಶ್ರದ್ಧಾ ಶಾಂತಿರ್ಧೃತಿಃ ಸ್ಮೃತಿಃ। 14-106-56 (96230) ಕೀರ್ತಿರ್ದೀಪ್ತಿಃ ಕ್ರಿಯಾ ಕಾಂತಿಸ್ತುಷ್ಟಿಃ ಪುಷ್ಟಿಸ್ಚ ಸಂತತಿಃ। ದಿಶಶ್ಚ ಪ್ರದಿಶಶ್ಚೈವ ಸೇವಂತೇ ಕಪಿಲಾಂ ಸದಾ॥ 14-106-57 (96231) ದೇವಾ ಪಿತೃಗಣಾಶ್ಚಾಪಿ ಗಂಧರ್ವಾಪ್ಸರಸಾಂ ಗಣಾಃ। ಲೋಕಾ ದ್ವೀಪಾರ್ಣವಾಶ್ಚೈವ ಗಂಗಾದ್ಯಾಃ ಸರಿತಸ್ತಥಾ॥ 14-106-58 (96232) ದೇವಾಃ ಪಿತೃಗಣಾಶ್ಚಾಪಿ ವೇದಾಃ ಸಾಂಗಾಃ ಸಹಾಧ್ವರೈಃ। ವೇದೋಕ್ತೈರ್ವಿವಿಧೈರ್ಮಂತ್ರೈಃ ಸ್ತುವಂತಿ ಹೃಷಿತಾಸ್ತಥಾ॥ 14-106-59 (96233) ವಿದ್ಯಾಧರಾಶ್ಚ ಯೇ ಸಿದ್ಧಾ ಭೂತಾಸ್ತಾರಾಗಣಾಸ್ತಥಾ। ಪುಷ್ಪವೃಷ್ಟಿಂ ಚ ವರ್ಷಂತಿ ಪ್ರನೃತ್ಯಂತಿ ಚ ಹರ್ಷಿತಾಃ॥ 14-106-60 (96234) ಬ್ರಹ್ಮಣೋತ್ಪಾದಿತಾ ದೇವೀ ವಹ್ನಿಕುಂಡಾನ್ಮಹಾಪ್ರಭಾ। ನಮಸ್ತೇ ಕಪಿಲೇ ಪುಣ್ಯೇ ಸರ್ವದೇವೈರ್ನಮಸ್ಕೃತೇ॥ 14-106-61 (96235) ಕಪಿಲೇಽಥ ಮಹಾಸತ್ವೇ ಸರ್ವತೀರ್ಥಮಯೇ ಶುಭೇ। ದಾತಾರಂ ಸ್ವಜನೋಪೇತಂ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ನಯ ಸ್ವಯಂ॥ 14-106-62 (96236) ಅಹೋ ರತ್ನಮಿದಂ ಪುಣ್ಯಂ ಸರ್ವದುಃಖಘ್ನಮುತ್ತಮಂ। ಅಹೋ ಧರ್ಮಾರ್ಜಿತಂ ಶುದ್ಧಮಿದಮಗ್ರ್ಯಂ ಮಹಾಧನಂ। ಇತ್ಯಾಕಾಶಸ್ಥಿತಸ್ತೇ ತು ಸರ್ವದೇವಾ ಜಪಂತಿ ಚ॥ 14-106-63 (96237) ತಸ್ಯಾಃ ಪ್ರತಿಗ್ರಹೀತಾ ಚ ಭುಂಕ್ತೇ ಯಾವದ್ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಃ। ತಾವದ್ದೇವಗಣಾಃ ಸರ್ವೇ ಕಪಿಲಾಮರ್ಚಯಂತಿ ಚ। ಸ್ವರ್ಣಶೃಂಗೀಂ ರೂಪ್ಯಖುರಾಂ ಗಂಧೈಃ ಪುಷ್ಪೈಃ ಸುಪೂಜಿತಾಂ॥ 14-106-64 (96238) ವಸ್ತ್ರಾಭ್ಯಾಮಹತಾಭ್ಯಾಂ ತು ಯಾವತ್ತಿಷ್ಠತ್ಯಲಂಕೃತಾ। ತಾವದ್ಯದಿಚ್ಛೇತ್ಕಪಿಲಾ ಮಂತ್ರಪೂತಾ ಸುಸಂಸ್ಕೃತಾ। ಭೂಲೋಕವಾಸಿನಃ ಸರ್ವಾನ್ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ನಯೇತ್ಸ್ವಯಂ॥ 14-106-65 (96239) ಭೂರಶ್ವಃ ಕನಕಂ ಗಾವೋ ರೂಪ್ಯಮಶ್ವಂ ತಿಲಾ ಯವಾಃ। ದೀಯಮಾನಾನಿ ವಿಪ್ರಾಯ ಪ್ರಹೃಷ್ಯಂತಿ ದಿನೇದಿನೇ॥ 14-106-66 (96240) ಅಥ ತ್ವಶ್ರೋತ್ರಿಯೇಭ್ಯೋ ವೈ ತಾನಿ ದತ್ತಾನಿ ಪಾಂಡವ। ತಥಾ ನಿಂದಂತ್ಯಥಾತ್ಮಾನಮಶುಭಂ ಕಿಂನು ನಃ ಕೃತಂ॥ 14-106-67 (96241) ಅಹೋ ರಕ್ಷಃಪಿಶಾಚೈಶ್ಚ ಲುಪ್ಯಮಾನಾಃ ಸಮಂತತಃ। ಯಾಸ್ಯಾಮೋ ನಿರಯಂ ಶೀಘ್ರಮಿತಿ ಶೋಚಂತಿ ತಾನಿ ವೈ॥ 14-106-68 (96242) ಏತಾನ್ಯಪಿ ದ್ವಿಜೇಭ್ಯೋ ವೈ ಶ್ರೋತ್ರಿಯೇಭ್ಯೋ ವಿಶೇಷತಃ। ದೀಯಮಾನಾನಿ ವರ್ಧಂತೇ ದಾತಾರಂ ತಾರಯಂತಿ ಚ॥ 14-106-69 (96243) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-106-70x (7971) ದೇವದೇವೇಶ ದೈತ್ಯಘ್ನ ಕಾಲಃ ಕೋ ಹವ್ಯಕವ್ಯಯೋಃ। ಕೇ ತತ್ರಿ ಪೂಜಾಮರ್ಹಂತಿ ವರ್ಜನೀಯಾಶ್ಚ ಕೇ ದ್ವಿಜಾಃ॥ 14-106-70 (96244) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-106-71x (7972) ದೈವಂ ಪೂರ್ವಾಹ್ಣಿಕಂ ಜ್ಞೇಯಂ ಪೈತೃಕಂ ಚಾಪರಾಹ್ಣಿಕಂ। ಕಾಲಹೀನಂ ಚ ಯದ್ದಾನಂ ತದ್ದಾನಂ ರಾಜಸಂ ವಿದುಃ॥ 14-106-71 (96245) ಅವಘುಷ್ಟಂ ಚ ಯದ್ಭುಕ್ತಮನೃತೇನ ಚ ಭಾರತ। ಪರಾಮೃಷ್ಟಂ ಶುನಾ ವಾಽಪಿ ತದ್ಭಾಗಂ ರಾಕ್ಷಸಂ ವಿದುಃ॥ 14-106-72 (96246) ಯಾವಂತಃ ಪತಿತಾ ವಿಪ್ರಾ ಜಡೋನ್ಮತ್ತಾದಯೋಪಿ ಚ। ದೈವೇ ಚ ಪಿತ್ರ್ಯೇ ತೇ ವಿಪ್ರಾ ರಾಜನ್ನಾರ್ಹಂತಿ ಸತ್ಕ್ರಿಯಾಂ॥ 14-106-73 (96247) ಕ್ಲೀಬಃ ಪ್ಲಂಗೀ ಚ ಕೃಷ್ಠೀ ಚ ರಾಜಯಕ್ಷ್ಮಾನ್ವಿತಶ್ಚ ಯಃ। ಅಪಸ್ಮಾರೀ ಚ ಯಶ್ಚಾಪಿ ಪಿತ್ರ್ಯೇ ನಾರ್ಹತಿ ಸತ್ಕೃತಿಂ॥ 14-106-74 (96248) ಚಿಕಿತ್ಸಕಾ ದೇವಲಕಾ ಮಿಥ್ಯಾನಿಯಮಧಾರಿಣಃ। ಸೋಮವಿಕ್ರಯಿಣಶ್ಚಾಪಿ ಶ್ರಾದ್ಧೇ ನಾರ್ಹಂತಿ ಸತ್ಕೃತಿಂ॥ 14-106-75 (96249) ಏಕೋದ್ದಿಷ್ಟೇ ಚ ಯೇ ಚಾನ್ನಂ ಭುಂಜತೇ ವಿಧಿವದ್ದ್ಬಿಜಾಃ। ಚಾಂದ್ರಾಯಣಮಕೃತ್ವಾ ತೇ ಪುನರ್ನಾರ್ಹಂತಿ ಸತ್ಕೃತಿಂ॥ 14-106-76 (96250) ಗಾಯಕಾ ನರ್ತಕಾಶ್ಚೈವ ಪ್ಲವಕಾ ವಾದಕಾಸ್ತಥಾ। ಕಥಕಾ ಯೌಧಿಕಾಶ್ಚೈವ ಶ್ರಾದ್ಧೇ ನಾರ್ಹಂತಿ ಸತ್ಕೃತಿಂ॥ 14-106-77 (96251) ಅನಗ್ನಯಶ್ಚ ಯೇ ವಿಪ್ರಾಃ ಶವನಿರ್ಯಾತಕಾಶ್ಚ ಯೇ। ಸ್ತೇನಾಶ್ಚಾಪಿ ವಿಕರ್ಮಸ್ಥಾ ರಾಜನ್ನಾರ್ಹಂತಿ ಸತ್ಕೃತಿಂ॥ 14-106-78 (96252) ಅಪರಿಜ್ಞಾತಪೂರ್ವಾಶ್ಚ ಗಣಪುತ್ರಾಶ್ಚ ಯೇ ದ್ವಿಜಾಃ। ಪುತ್ರಿಕಾಪುತ್ರಕಾಶ್ಚಾಪಿ ಶ್ರಾದ್ಧೇ ನಾರ್ಹಂತಿ ಸತ್ಕೃತಿಂ॥ 14-106-79 (96253) ರಣಕರ್ತಾ ಚ ಯೋ ವಿಪ್ರೋ ಯಶ್ಚ ವಾಣಿಜ್ಯಕೋ ದ್ವಿಜಃ। ಪ್ರಾಣಿವಿಕ್ರಯವೃತ್ತಿಶ್ಚ ಶ್ರಾದ್ಧೇ ನಾರ್ಹಂತಿ ಸತ್ಕೃತಿಂ॥ 14-106-80 (96254) ಚೀರ್ಣವ್ರತಗುಣೈರ್ಯುಕ್ತಾ ನಿತ್ಯಂ ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯತತ್ಪರಾಃ। ಸಾವಿತ್ರೀಜ್ಞಾಃ ಕ್ರಿಯಾವಂತಸ್ತೇ ಶ್ರಾದ್ಧೇ ಸತ್ಕೃತಿಕ್ಷಮಾಃ॥ 14-106-81 (96255) ಶ್ರಾದ್ಧಸ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಕಾಲಃ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ದಘಿ ಘೃತಂ ತಥಾ। ದರ್ಭಾಃ ಸುಮನಸಃ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ತತ್ಕಾಲೇ ಶ್ರಾದ್ಧದೋ ಭವೇತ್॥ 14-106-82 (96256) ಚಾರಿತ್ರನಿರತಾ ರಾಜನ್ಕೃಶಾ ಯೇ ಕೃಶವೃತ್ತಯಃ। ಅರ್ಥಿನಶ್ಚೋಪಗಚ್ಛಂತಿ ತೇಭ್ಯೋ ದತ್ತಂ ಮಹತ್ಫಲಂ॥ 14-106-83 (96257) ತಪಸ್ವಿನಶ್ಚ ಯೇ ವಿಪ್ರಾಸ್ತಥಾ ಭೈಕ್ಷಚರಾಶ್ಚ ಯೇ। ಅರ್ಥಿನಃ ಕೇಚಿದಿಚ್ಛಂತಿ ತೇಷಾಂ ದತ್ತಂ ಮಹತ್ಫಲಂ॥ 14-106-84 (96258) ಏವಂ ಧರ್ಮಭೂತಾಂ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ ತದಾ। ರ್ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಯ ದರಿದ್ರಾಯ ಪ್ರಯಚ್ಛಾನುಪಕಾರಿಣೇ॥ 14-106-85 (96259) ದಾನಂ ಯತ್ತೇ ಪ್ರಿಯಂ ಕಿಂಚಿಚ್ಛ್ರೋತ್ರಿಯಾಣಾಂ ಚ ಯತ್ಪ್ರಿಯಂ। ತತ್ಪ್ರಯಚ್ಛಸ್ವ ಧರ್ಮಜ್ಞ ಯದೀಚ್ಛಸಿ ತದಕ್ಷಯಂ॥ 14-106-86 (96260) ನಿರಯಂ ಯೇ ಚ ಗಚ್ಛಂತಿ ತಚ್ಛೃಣುಷ್ವ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-106-87 (96261) ಗುರ್ವರ್ಥಂ ವಾ ಭಯಾರ್ಥಂ ವಾ ನೋಚೇದನ್ಯತ್ರ ಪಾಂಡವ। ವದಂತಿ ಯೇಽನೃತಂ ವಿಪ್ರಾಸ್ತೇ ವೈ ನಿರಯಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-88 (96262) ಪರದಾರಾಪಹರ್ತಾರಃ ಪರದಾರಾಮಿಮರ್ಶಕಾಃ। ಪರಾರಪ್ರಯೋಕ್ತಾರಸ್ತೇಂ ವೈ ನಿರಯಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-89 (96263) ಸೂಚಕಾಃ ಸಂಧಿಭೇತ್ತಾರಃ ಪರದ್ರವ್ಯೋಪಜೀವಿನಃ। ಅಕೃತಜ್ಞಾಶ್ಚ ಮಿತ್ರಾಣಾಂ ತೇ ವೈ ನಿರಯಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-90 (96264) ವರ್ಣಾಶ್ರಮಾಣಾಂ ಯೇ ಬಾಹ್ಯಾಃ ಪಾಷಂಡಾಶ್ಚೈವ ಪಾಪಿನಃ। ಉಪಾಸತೇ ಚ ತಾನೇವ ತೇ ಸರ್ವೇ ನರಕಾಲಯಾಃ॥ 14-106-91 (96265) ವೇದವಿಕ್ರಯಿಣಶ್ಚೈವ ವೇದಾನಾಂ ಚೈವ ದೂಷಕಾಃ। ವೇದಾನಾಂ ಲೇಖಕಾಶ್ಚೈವ ತೇ ವೈ ನಿರಯಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-92 (96266) ರಸವಿಕ್ರಯಿಣೋ ರಾಜನ್ವಿಷವಿಕ್ರಯಿಣಶ್ಚ ಯೇ। ಕ್ಷೀರವಿಕ್ರಯಿಣಶ್ಚಾಪಿ ತೇ ವೈ ನಿರಯಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-93 (96267) ಚಂಡಾಲೇಭ್ಯಶ್ಚ ಯೇ ಕ್ಷೀರಂ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ ನರಾಧಮಾಃ। ಅರ್ಥಾರ್ಥಮಥವಾ ಸ್ನೇಹಾತ್ತೇ ವೈ ನಿರಯಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-94 (96268) ಪಶೂನಾಂ ದಮಕ**ಯೈವ ತಥಾ ನಾಸಾನುವೇಧಕಾಃ ಪುಂಸ್ತ್ವಹಿಂಸಾಕರಸ್ಚೈವ ತೇ ವೈ ನಿರಯಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-95 (96269) ಅದಾತಾರಃ ಸಮರ್ಥಾ ಯೇ ದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ ಲೋಭಕಾರಣಾತ್। ದೀನಾನಂಧಾನ್ನ ಪಶ್ಯಂತಿ ತೇ ವೈ ನಿರಯಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-96 (96270) ಕ್ಷಾಂತಾಂದಾಂತಾನ್ಕೃಶಾನ್ಪ್ರಾಜ್ಞಾಂದೀರ್ಘಕಾಲಂ ಸಹೋಷಿತಾನ್। ತ್ಯಜಂತಿ ಕೃತಕೃತ್ಯಾ ಯೇ ತೇ ವಾ ನಿರಯಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-97 (96271) ಬಾಲಾನಾಮಪಿ ವೃದ್ಧಾನಾಂ ಶ್ರಾಂತಾನಾಂ ಚಾಪಿ ಯೇ ನರಾಃ। ಅದತ್ತ್ವಾಽಶ್ನಾಂತಿ ಮೃಷ್ಟಾನ್ನಂ ತೇ ವೈ ನಿರಯಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-98 (96272) ಏತೇ ಪೂರ್ವರ್ಷಿಭಿಃ ಪ್ರೋಕ್ತಾ ನರಾ ನಿರಯಗಾಮಿನಃ। ಯೇ ಸ್ವರ್ಗಂ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ತಾಸ್ತಾಞ್ಶೃಣುಷ್ವ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-106-99 (96273) ದಾನೇನ ತಪಸಾ ಚೈವ ಸತ್ಯೇನ ಚ ದಮೇನ ಚ। ಯೇ ಧರ್ಮಮನುವರ್ತಂತೇ ತೇ ನರಾಃ ಸ್ವರ್ಗಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-100 (96274) ಶುಶ್ರೂಷಯಾಽಪ್ಯುಪಾಧ್ಯಾಯಾಚ್ಛ್ರುತಮಾದಾಯ ಪಾಂಡವ। ಯೇ ಪ್ರತಿಗ್ರಹನಿಸ್ಸ್ನೇಹಾಸ್ತೇ ನರಾಃ ಸ್ವರ್ಗಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-101 (96275) ಮಧುಮಾಂಸಾಸವೇಭ್ಯಸ್ತು ನಿವೃತ್ತಾ ವ್ರತವತ್ತು ಯೇ। ಪರದಾರನಿವೃತ್ತಾ ಯೇ ತೇ ನರಾಃ ಸ್ವರ್ಗಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-102 (96276) ಮಾತರಂ ಪಿತರಂ ಚೈವ ಶುಶ್ರೂಷಂತಿ ಚ ಯೇ ನರಾಃ। ಭ್ರಹಾತೄಣಾಮಪಿ ಸಸ್ನೇಹಾಸ್ತೇ ನರಾಃ ಸ್ವರ್ಗಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-103 (96277) ಯೇ ತು ಭೋಜನಕಾಲೇ ತು ನಿರ್ಯಾತಾಶ್ಚಾತಿಥಿಪ್ರಿಯಾಃ। ದ್ವಾರರೋಧಂ ನ ಕುರ್ವಂತಿ ತೇ ನರಾಃ ಸ್ವರ್ಗಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-104 (96278) ವೈವಾಹಿಕಂ ತು ಕನ್ಯಾನಾಂ ದರಿದ್ರಾಣಾಂ ಚ ಯೇ ನರಾಃ। ಕಾರಯಂತಿ ಚ ಕುರ್ವಂತಿ ತೇ ನರಾಃ ಸ್ವರ್ಗಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-105 (96279) ರಸಾನಾಮಥ ಬೀಜಾನಾಮೋಷಧೀನಾಂ ತಥೈವ ಚ। ದಾತಾರಃ ಶ್ರದ್ಧಯೋಪೇತಾಸ್ತೇ ನರಾಃ ಸ್ವರ್ಗಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-106 (96280) ಕ್ಷೇಮಾಕ್ಷೇಮಂ ಚ ಮಾರ್ಗೇಷು ಸಮಾನಿ ವಿಷಮಾಣಿ ಚ। ಅರ್ಥಿನಾಂ ಯೇ ಚ ವಕ್ಷ್ಯಂತಿ ತೇ ನರಾಃ ಸ್ವರ್ಗಗಾಮಿನಃ॥ 14-106-107 (96281) ಪರ್ವದ್ವಯೇ ಚತುರ್ದಶ್ಯಾಮಷ್ಟಂಯಾಂ ಸಂಧ್ಯಯೋರ್ದ್ವಯೋಃ। ಆರ್ದ್ರಾಯಾಂ ಜನ್ಮನಕ್ಷತ್ರೇ ವಿಷುವೇ ಶ್ರವಣೇಽಥವಾ। ಯೇ ಗ್ರಾಂಯಧರ್ಮವಿರತಾಸ್ತೇ ನರಾಃ ಸ್ವರ್ಗಗಾಪ್ತಿನಃ॥ 14-106-108 (96282) ಹವ್ಯಕವ್ಯವಿಧಾನಂ ಚ ನರಕಸ್ವರ್ಗಗಾಮಿನೌ। ಧರ್ಮಾಧರ್ಮೌ ಚ ಕಥಿತೌ ಕಿಂ ಭೂಯಃ ಶ್ರೋತುಮಿಚ್ಛಸಿ॥ ॥ 14-106-109 (96283) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಷಡಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 106 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 107

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.107. ಅಧ್ಯಾಯಃ 107

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಸಾಕ್ಷಾದ್ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾಯಾ ಅಕರಣೇಪಿ ತತ್ತುಲ್ಯಫಲಕದುಷ್ಕೃತಕಥನಂ। 1 ॥ ತಥಾ ಅಭೋಜ್ಯಾನ್ನಾನಾಂ ಪಾಪಿನಾಂ ಲಕ್ಷಣಕಥನಂ॥ 2 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ಇದಂ ಮೇ ತತ್ವತೋ ದೇವ ವಕ್ತುಮರ್ಹಸ್ಯಶೇಷತಃ। ಹಿಂಸಾಮಕೃತ್ವಾ ಯೋ ಮರ್ತ್ಯೋ ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾಮವಾಪ್ನುಯಾತ್॥ 14-107-1 (96284) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-107-2x (7973) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಸ್ವಯಮಾಹೂಯ ಭಿಕ್ಷಾರ್ಥಂ ವೃತ್ತಿಕರ್ಶಿತಂ। ಬ್ರೂಯಾನ್ನಾಸ್ತೀತಿ ಯಃ ಪಶ್ಚಾತ್ತಮಾಹುರ್ಬ್ರಹ್ಮಘಾತಕಂ॥ 14-107-2 (96285) ಮಧ್ಯಸ್ಥಸ್ಯೇಹ ವಿಪ್ರಸ್ಯ ಯೋಽನೂಚಾನಸ್ಯ ಭಾರತ। ವೃತ್ತಿಂ ಹರತಿ ದುರ್ಬುದ್ಧಇಸ್ತಮಾಹುರ್ಬ್ರಹ್ಮಘಾತಕಂ॥ 14-107-3 (96286) ಆಶ್ರಮೇ ವಾಽಽಲಯೇ ವಾಽಪಿ ಗ್ರಾಮೇ ವಾ ನಗರೇಽಪಿ ವಾ। ಅಗ್ನಿಂ ಯಃ ಪ್ರಕ್ಷಿಪೇತ್ಕ್ರುದ್ಧಸ್ತಮಾಹುರ್ಬ್ರಹ್ಮಘಾತಕಂ॥ 14-107-4 (96287) ಗೋಕುಲಸ್ಯ ತೃಷಾರ್ತಸ್ಯ ಜಲಾಂತೇ ವಸುಧಾಧಿಪ। ಉತ್ಪಾದಯತಿ ಯೋ ವಿಘ್ನಂ ತಮಾಹುರ್ಬ್ರಹ್ಮಘಾತಕಂ॥ 14-107-5 (96288) ಯಃ ಪ್ರವೃತ್ತಾಂ ಶ್ರುತಿಂ ಸಂಯಕ್ಛಾಸ್ತ್ರಂ ವಾ ಮುನಿಭಿಃ ಕೃತಂ। ದೂಷಯತ್ಯನಭಿಜ್ಞಾಯ ತಮಾಹುರ್ಬ್ರಹ್ಮಘಾತಕಂ॥ 14-107-6 (96289) ಚಕ್ಷುಷಾ ವಾಽಪಿ ಹೀನಸ್ಯ ಪಂಗೋರ್ವಾಽಪಿ ಜಡಸ್ಯ ವಾ। ಹರೇದ್ವೈ ಯಸ್ತು ಸರ್ವಸ್ವಂ ತಮಾಹುರ್ಬ್ರಹ್ಮಘಾತಕಂ॥ 14-107-7 (96290) ಗುರುಂ ತ್ವಂಕೃತ್ಯಂ ಹುಂಕೃತ್ಯ ಅತಿಕ್ರಂಯ ಚ ಶಾಸನಂ। ವರ್ತತೇ ಯಸ್ತು ಮೂಢಾತ್ಮಾ ತಮಾಹುರ್ಬ್ರಹ್ಮಘಾತಕಂ॥ 14-107-8 (96291) ಕ್ರೋಧಾದ್ವಾ ಯದಿ ವಾ ದ್ವೇಷಾದಾಕ್ರುಷ್ಟಸ್ತರ್ಜಿತೋಪಿ ವಾ। ಋತೌ ಸ್ತ್ರಿಯಂ ವಾ ನೋಪೇಯಾತ್ತಮಾಹುರ್ಬ್ರಹ್ಮಘಾತಕಂ॥ 14-107-9 (96292) ಯಾವತ್ಸಾರೋ ಭವೇದ್ದೀನಸ್ತನ್ನಾಶೇ ಯಸ್ಯ ದುಃಸ್ಥಿತಿಃ। ತತ್ಸರ್ವಸ್ವಂ ಹರೇದ್ಯೋ ವೈ ತಮಾಹುರ್ಬ್ರಹ್ಮಘಾತಕಂ॥ 14-107-10 (96293) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-107-11x (7974) ಸಪ್ವೇಷಾಮಪಿ ದಾನಾನಾಂ ಯತ್ತು ದಾನಂ ವಿಶಿಷ್ಯತೇ। ಅಭೋಜ್ಯಾನ್ನಾಶ್ಚ ಯೇ ವಿಪ್ರಾಸ್ತಾನ್ಬ್ರವೀಹಿ ಸುರೋತ್ತಮ॥ 14-107-11 (96294) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-107-12x (7975) ಅನ್ನಮೇವ ಪ್ರಶಂಸಂತಿ ದೇವಾ ಬ್ರಹ್ಮಪುರಸ್ಸರಾಃ। ಅನ್ನೇನ ಸದೃಶಂ ದಾನಂ ನ ಭೂತಂ ನ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-107-12 (96295) ಅನ್ನಮೂರ್ಜಸ್ಕರಂ ಲೋಕೇ ಹ್ಯನ್ನಾತ್ಪ್ರಾಣಾಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾಃ। ಅಬೋಜ್ಯಾನ್ನಾನ್ಮಯಾ ರಾಜನ್ವಕ್ಷ್ಯಮಾಣಾನ್ನಿಬೋಧ ಮೇ॥ 14-107-13 (96296) ದೀಕ್ಷಿತಸ್ಯ ಕದರ್ಯಸ್ಯ ಕ್ರುದ್ಧಸ್ಯ ನಿಕೃತಸ್ಯ ಚ। ಅಭಿಶಪ್ತಸ್ಯ ಷಂಡಸ್ಯ ಪಾಕಭೇದಕರಸ್ಯ ಚ॥ 14-107-14 (96297) ಚಿಕಿತ್ಸಕಸ್ಯ ದೂತಸ್ಯ ತಥಾ ಚೋಚ್ಛಿಷ್ಟಭೋಜಿನಃ। ಉಗ್ರಾನ್ನಂ ಸೂತಕಾನ್ನಂ ಚ ಶೂದ್ರೋಚ್ಛೇಷಣಮೇವ ಚ॥ 14-107-15 (96298) ದ್ವಿಷದನ್ನಂ ನ ಭೋಕ್ತವ್ಯಂ ಪತಿತಾನ್ನಂ ಚ ಯಚ್ಛ್ರುತಂ। ತಥಾ ಚ ಪಿಶುನಸ್ಯಾನ್ನಂ ಯಜ್ಞವಿಕ್ರಯಿಣಸ್ತಥಾ॥ 14-107-16 (96299) ಶೈಲೂಷಂ ತಂತುವಾಯಾನ್ನಂ ಕೃತಘ್ನಸ್ಯಾನ್ನಮೇವ ಚ। ಅಂಬಷ್ಠಕನಿಷಾದಾನಾಂ ರಂಗಾವತರಕಸ್ಯ ಚ॥ 14-107-17 (96300) ಸುವರ್ಣಕರ್ತುರ್ವೈಣಸ್ಯಿ ಶಸ್ತ್ರವಿಕ್ರಯಿಣಸ್ತಥಾ। ಸೂತಾನಾ ಶೌಂಡಿಕಾನಾಂ ಚ ವೈದ್ಯಸ್ಯ ರಜಕಸ್ಯ ಚ॥ 14-107-18 (96301) ಸ್ತ್ರೀಜಿತಸ್ಯ ನೃಶಂಸಸ್ಯ ತಥಾ ಮಾಹಿಷಿಕಸ್ಯ ಚ। ಅನಿರ್ದಶಾನಾಂ ಪ್ರೇತಾನಾಂ ಗಣಿಕಾನಾಂ ತಥೈವ ಚ॥ 14-107-19 (96302) ಬಂದಿನೋ ದ್ಯೂತಕರ್ತುಶ್ಚ ತಥಾ ದ್ಯೂತವಿದಾಮಪಿ। ಪರಿವಿತ್ತಸ್ಯ ಯಚ್ಚಾನ್ನಂ ಪರಿವೇತ್ತುಸ್ತಥೈವ ಚ॥ 14-107-20 (96303) ಯಶ್ಚಾಗ್ರದಿಧಿಷುರ್ವಿಪ್ರೋ ದಿಧಿಷೂಪಪಿಸ್ತಥಾ। ತಯೋರಪ್ಯುಭಯೋರನ್ನಂ ರಾಜ್ಞಾಂ ಚಾಪಿ ವಿವರ್ಜಯೇತ್॥ 14-107-21 (96304) ರಾಜಾನ್ನಂ ತೇಜ ಆದತ್ತೇ ಶೂದ್ರಾನ್ನಂ ಬ್ರಹ್ಮವರ್ಚಸಂ। ಆಯುಃ ಸುವರ್ಣಕಾರಾನ್ನಂ ಯಶಶ್ಚಾರ್ಮಾವಕೃಂತಿನಃ॥ 14-107-22 (96305) ಗಣಾನ್ನಂ ಗಣಿಕಾನ್ನಂ ಚ ಲೋಕೇಭ್ಯಃ ಪರಿಕೀರ್ತಿತಂ। ಪೂಯಂ ಚಿಕಿತ್ಸಕಸ್ಯಾನ್ನಂ ಶುಕ್ಲಂ ತು ವೃಷಲೀಪತೇಃ॥ 14-107-23 (96306) ವಿಷ್ಠಾ ವಾರ್ಧುಷಿಕಸ್ಯಾನ್ನಂ ತಸ್ಮಾತ್ತತ್ಪರಿವರ್ಜಯೇತ್। ತೇಷಾಂ ತ್ವಗಸ್ಥಿರೋಮಾಣಿ ಭುಂಕ್ತೇ ಯೋಽನ್ನಂ ತು ಭಕ್ಷಯೇತ್॥ 14-107-24 (96307) ಅಮಾತ್ಯಾನ್ನಮಥೈತೇಷಾಂ ಭುಕ್ತ್ವಾ ತು ತ್ರಿಯಹಂ ಕ್ಷಿಪೇತ್। ಮತ್ಯಾ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಸಕೃದ್ವಾಽಪಿ ಪ್ರಾಜಾಪತ್ಯಂ ಚರೇದ್ದ್ವಿಜಃ॥ 14-107-25 (96308) ದಾನಾನಾಂ ಚ ಫಲಂ ಯದ್ವೈ ಶೃಣು ಪಾಂಡವ ತತ್ವತಃ। ಜಲದಸ್ತೃಪ್ತಿಮಾಪ್ನೋತಿ ಸುಖಮಕ್ಷಯಮನ್ನದಃ॥ 14-107-26 (96309) ತಿಲದಶ್ಚ ಪ್ರಜಾಮಿಷ್ಟಾಂ ದೀಪದಶ್ಚಕ್ಷುರುತ್ತಮಂ। ಭೂಮದೋ ಭೂಮಿಮಾಪ್ನೋತಿ ದೀರ್ಘಮಾಯುರ್ಹಿರಣ್ಯದಃ॥ 14-107-27 (96310) ಗೃಹದೋಽಗ್ರ್ಯಾಣಿ ವೇಶ್ಮಾನಿ ರೂಪ್ಯದೋ ರೂಪಮುತ್ತಮಂ। ವಾಸೋದಶ್ಚಂದ್ರಸಾಲೋಕ್ಯಮಶ್ವಿಸಾಲೋಕ್ಯಮಶ್ವದಃ॥ 14-107-28 (96311) ಅನಡುದ್ದಃ ಶ್ರಿಯಂ ಜುಷ್ಟಾಂ ಗೋದೋ ಗೋಲೋಕಮಶ್ನುತೇ। ಯಾನಶಯ್ಯಾಪ್ರದೋ ಭಾರ್ಯಾಮೈಶ್ವರ್ಯಮಭಯಪ್ರದಃ॥ 14-107-29 (96312) ಧಾನ್ಯದಃ ಶಾಶ್ವತಂ ಸೌಖ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮದೋ ಬ್ರಹ್ಮಸಾಂಯತಾಂ। ಸರ್ವೇಷಾಮೇವ ದಾನಾನಾಂ ಬ್ರಹ್ಮದಾನಂ ವಿಶಿಷ್ಯತೇ॥ 14-107-30 (96313) ಹಿರಣ್ಯಭೂಗವಾಶ್ವಾಜವಸ್ತ್ರಶಯ್ಯಾಸನಾದಿಷು। ಯೋರ್ಚಿತಃ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣಾತಿ ದದ್ಯಾದುಚಿತಮೇವ ಚ। ತಾವುಭೌ ಗಚ್ಛತಃ ಸ್ವರ್ಗಂ ನರಕಂ ಚ ವಿಪರ್ಯಯೇ॥ 14-107-31 (96314) ಅನೃತಂ ನ ವದೇದ್ವಿದ್ವಾಂಸ್ತಪಸ್ತಪ್ತ್ವಾ ನ ವಿಸ್ಮಯೇತ್। ನಾರ್ತೋಪ್ಯಭಿಭವೇದ್ವಿಪ್ರಾನ್ನ ದತ್ತ್ವಾ ಪರಿಕೀರ್ತಯೇತ್॥ 14-107-32 (96315) ಯಜ್ಞೋಽನೃತೇನ ಕ್ಷರತಿ ತಪಃ ಕ್ಷರತಿ ವಿಸ್ಮಯಾತ್। ಆಯುರ್ವಿಪ್ರಾವಮಾನೇನ ದಾನಂ ತು ಪರಿಕೀರ್ತನಾತ್॥ 14-107-33 (96316) ಏಕಃ ಪ್ರಜಾಯತೇ ಜಂತುರೇಕ ಏವ ಪ್ರಮೀಯತೇ। ಅಕೋಽನುಭುಂಕ್ತೇ ಸುಕೃತಮೇಕಶ್ಚಾಪ್ನೋತಿ ದುಷ್ಕೃತಂ॥ 14-107-34 (96317) ಮೃತಂ ಶರೀರಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ಕಾಷ್ಠಲೋಷ್ಟಸಮಂ ಕ್ಷಿತೌ। ವಿಮುಖಾ ಬಾಂಧವಾ ಯಾಂತಿ ಧರ್ಮಸ್ತಮನುವರ್ತತೇ॥ 14-107-35 (96318) ಅನಾಗತಾನಿ ಕಾರ್ಯಾಣಿ ಕರ್ತುಂ ಗಣಯತೇ ಮನಃ। ಶರೀರಕಂ ಸಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಸ್ಮಯತೇ ನೂನಮಂತಕಃ॥ 14-107-36 (96319) ತಸ್ಮಾದ್ಧರ್ಮಸಹಾಸಸ್ತು ಧರ್ಮಂ ಸಂಚಿನುಯಾತ್ಸದಾ। ಧರ್ಮೇಣ ಹಿ ಸಹಾಯೇನ ತಮಸ್ತರತಿ ದುಸ್ತರಂ॥ 14-107-37 (96320) ಯೇಷಾಂ ತಟಾಕಾನಿ ಬಹೂದಕಾನಿ ಸಭಾಶ್ಚ ಕೂಪಾಶ್ಚ ಶುಭಾಃ ಪ್ರಪಾಶ್ಚ। ಅನ್ನಪ್ರದಾನಂ ಮಧುರಾ ಚ ವಾಣೀ ಯಮಸ್ಯ ತೇ ನಿರ್ವಿಷಯಾ ಭವಂತಿ॥ ॥ 14-107-38 (96321) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 107 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 108

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.108. ಅಧ್ಯಾಯಃ 108

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಯತ್ಯಗ್ನಿಮಹಿಮಾನುವರ್ಣನಂ॥ 1 ॥ ದಾನಪಾತ್ರಬ್ರಾಹ್ಮಣಲಕ್ಷಣಕಥನಂ॥ 2 ॥ ತಥಾಽನ್ನದಾನಪ್ರಶಂಸನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ಅನೇಕಾಂತಂ ಬಹುದ್ವಾರಂ ಧರ್ಮಮಾಹುರ್ಮನೀಪಿಣಃ। ಕಿಂಲಕ್ಷಣೋಸೌ ಭತಿ ತನ್ಮೇ ಬ್ರೂಹಿ ಜನಾರ್ದನ॥ 14-108-1 (96322) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-108-2x (7976) ಶೃಣು ರಾಜನ್ಸಮಾಸೇನ ಧರ್ಮಶೌಚವಿಧಿಕ್ರಮಂ। ಅಹಿಂಸಾ ಶೌಚಮಕ್ರೋಧಮಾನೃಶಂಸ್ಯಂ ದಮಃ ಶಮಃ। ಆರ್ಜವಂ ಚೈವ ರಾಜೇಂದ್ರ ನಿಶ್ಚಿತಂ ಧರ್ಮಲಕ್ಷಣಂ॥ 14-108-2 (96323) ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯಂ ತಪಃ ಕ್ಷಾಂತಿರ್ಮಧುಮಾಂಸಸ್ಯ ವರ್ಜನಂ। ಮರ್ಯಾದಾಯಾಂ ಸ್ಥಿತಿಶ್ಚೈವ ಶಮಃ ಶೌಚಸ್ಯ ಲಕ್ಷಣಂ॥ 14-108-3 (96324) ಬಾಲ್ಯೇ ವಿದ್ಯಾಂ ನಿಷೇವೇತ ಯೌವನೇ ದಾರಸಂಗ್ರಹಂ। ವಾರ್ಧಕೇ ಮೌನಮಾತಿಷ್ಠೇತ್ಸರ್ವದಾ ಧರ್ಮಮಾಚರೇತ್॥ 14-108-4 (96325) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನ್ನಾವಮನ್ಯೇತ ಗುರುನ್ಪರಿವದೇನ್ನ ಚ। ಯತೀನಾಮನುಕೂಲಃ ಸ್ಯಾದೇಷ ಧರ್ಮಃ ಸನಾತನಃ॥ 14-108-5 (96326) ಯತಿರ್ಗುರುರ್ದ್ವಿಜಾತೀನಾಂ ವರ್ಣಾನಾಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಗುರುಃ। ಪತಿರೇವ ಗುರುಃ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಪಾರ್ಥಿವೋ ಗುರುಃ॥ 14-108-6 (96327) ಯದ್ಗೃಹಸ್ತಾರ್ಜಿತಂ ಪಾಪಂ ಜ್ಞಾನತೋಽಜ್ಞಾನತೋಪಿ ವಾ। ನಿರ್ದಹಿಷ್ಯತಿ ತತ್ಸರ್ವಮೇಕರಾತ್ರೋಷಿತೋ ಯತಿಃ॥ 14-108-7 (96328) ದುರ್ವೃತ್ತಾ ವಾ ಸುವೃತ್ತಾ ವಾ ಜ್ಞಾನಿನೋಽಜ್ಞಾನಿನೋಪಿ ವಾ। ಗೃಹಸ್ಥೈರ್ಯತಯಃ ಪೂಜ್ಯಾಃ ಪರತ್ರ ಹಿತಕಾಂಕ್ಷಿಭಿಃ॥ 14-108-8 (96329) ಏಕದಂಡೀ ತ್ರಿದಂಡೀ ವಾ ಶಿಖೀ ವಾ ಮುಂಡಿತೋಪಿ ವಾ। ಕಾಷಾಯದಂಡಧಾರೋಪಿ ಯತಿಃ ಪೂಜ್ಯೋ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-108-9 (96330) ಅಪೂಜಿತೋ ಗೃಹಸ್ಥೈರ್ವಾ ತಥಾ ಚಾಪ್ಯವಮಾನಿತಃ। ಯತಿರ್ವಾಽಪ್ಯತಿಥಿರ್ವಾಽಪಿ ನರಕೇ ಪಾತಯಿಷ್ಯತಃ॥ 14-108-10 (96331) ತಸ್ಮಾತ್ತು ಯತ್ನತಃ ಪೂಜ್ಯಾ ಮದ್ಭಕ್ತಾ ಮತ್ಪರಾಯಣಾಃ। ಮಯಿ ಸಂನ್ಯಸ್ತಕರ್ಮಾಣಃ ಪರತ್ರ ಹಿತಕಾಂಕ್ಷಿಭಿಃ॥ 14-108-11 (96332) ಪ್ರಹರೇನ್ನ ದ್ವಿಜಾನ್ವಿಪ್ರೋ ಗಾಂ ನ ಹನ್ಯಾತ್ಕದಾಚನ। ಭ್ರೂಣಹತ್ಯಾಸಮಂ ಚೈವ ಉಭಯಂ ಯೋ ನಿಷೇವತೇ॥ 14-108-12 (96333) ನಾಗ್ನಿಂ ಮುಖೇನೋಪಧಮೇನ್ನ ಚ ಪಾದೌ ಪ್ರತಾಪಯೇತ್। ನಾಧಃ ಕುರ್ಯಾತ್ಕದಾಚಿತ್ತು ನ ಪೃಷ್ಠಂ ಪರಿತಾಪಯೇತ್॥ 14-108-13 (96334) ನಾಂತರಾ ಗಮನಂ ಕುರ್ಯಾನ್ನ ಚಾಮೇಧ್ಯಂ ವಿನಿಕ್ಷಿಪೇತ್। ಉಚ್ಛಿಷ್ಟೋ ನ ಸ್ಪೃಶೇದಗ್ನಿಮಾಶೌಚಸ್ಥೋ ನ ಜಾತುಚಿತ್॥ 14-108-14 (96335) ಶ್ವಚಂಡಾಲಾದಿಭಿಃ ಸ್ಪೃಷ್ಟೋ ನಾಂಗಮಗ್ನೌ ಪ್ರತಾಪಯೇತ್। ಸರ್ವದೇವಮಯೋ ವಹ್ನಿಸ್ತಸ್ಮಾಚ್ಛುದ್ಧಃ ಸದಾ ಸ್ಪೃಶೇತ್॥ 14-108-15 (96336) ಪ್ರಾಪ್ತಮೂತ್ರಪುರೀಷಸ್ತು ನ ಸ್ಪೃಶೇದ್ವಹ್ನಿಮಾತ್ಮವಾನ್। ಯಾವತ್ತು ಧಾರಯೇದ್ವೇಗಂ ತಾವದಪ್ರಯತೋ ಭವೇತ್॥ 14-108-16 (96337) ಪಚನಾಗ್ನಿಂ ನ ಗೃಹ್ಣೀಯಾತ್ಪರವೇಶ್ಮನಿ ಜಾತುಚಿತ್। ತಸ್ಮಿನ್ಪಕ್ವೇನ ಚಾನ್ನೇನ ಯತ್ಕರ್ಮ ಕುರುತೇ ಶುಭಂ॥ 14-108-17 (96338) ತಸ್ಯೈವ ತಚ್ಛುಭಸ್ಯಾರ್ಧಮಗ್ನಿದಸ್ಯ ಭವೇನ್ನೃಪ। ತಸ್ಮಾದ್ಗೃಹಗತಂ ವಹ್ನಿಂ ಪ್ರಕುರ್ಯಾದವಿನಾಶಿತಂ॥ 14-108-18 (96339) ಪ್ರಮಾದಾದ್ಯದಿ ವಾಽಜ್ಞಾನಾತ್ತಸ್ಯ ನಾಶೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ। ಗೃಹ್ಣೀಯಾತ್ತು ಮಥಿತ್ವಾ ವಾ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಾಗಾರತೋಪಿ ವಾ॥ 14-108-19 (96340) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-108-20x (7977) ಕೀದೃಶಾಃ ಸಾಧವೋ ವಿಪ್ರಾಸ್ತೇಭ್ಯೋ ದತ್ತಂ ಮಹಾಫಲಂ। ಕೀದೃಶೇಭ್ಯೋ ಹಿ ದಾತವ್ಯಂ ತನ್ಮೇ ಬ್ರೂಹಿ ಜನಾರ್ದನ॥ 14-108-20 (96341) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-108-21x (7978) ಅಕ್ರೋಧನಾಃ ಸತ್ಯಪರಾ ಧರ್ಮನಿತ್ಯಾ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾಃ। ತಾದೃಶಾಃ ಸಾಧವೋ ವಿಪ್ರಾಸ್ತೇಭ್ಯೋ ದತ್ತಂ ಮಹಾಫಲಂ॥ 14-108-21 (96342) ಅಮಾನಿನಃ ಸರ್ವಸಹಾ ದೃಷ್ಟಾರ್ಥಾ ವಿಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾಃ। ಸರ್ವಭೂತಹಿತಾ ಮೈತ್ರಾಸ್ತೇಭ್ಯೋ ದತ್ತಂ ಮಹಾಫಲಂ॥ 14-108-22 (96343) ಅಲುಬ್ಧಾಃ ಶುಚಯೋ ವೈದ್ಯಾ ಹೀಮಂತಃ ಸತ್ಯವಾದಿನಃ। ಸ್ವಧರ್ಮನಿರತಾ ಯೇ ತು ತೇಭ್ಯೋ ದತ್ತಂ ಮಹಾಫಲಂ॥ 14-108-23 (96344) ಸಾಂಗಂಶ್ಚ ಚತುರೋ ವೇದಾನ್ಯೋಽಧೀಯೇತ ದಿನೇದಿನೇ। ಶೂದ್ರಾನ್ನಂ ಯಸ್ಯ ನೋ ದೇಹೇ ತತ್ಪಾತ್ರಮೃಷಯೋ ವಿದುಃ॥ 14-108-24 (96345) ಪ್ರಜ್ಞಾಶ್ರುತಾಭ್ಯಾಂ ವೃತ್ತೇನ ಶೀಲೇನ ಚ ಸಮನ್ವಿತಃ। ತಾರಯೇತ್ತತ್ಕುಲಂ ಸರ್ವಮೇಕೋಪೀಹ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-108-25 (96346) ಗಾಮಶ್ವಮನ್ನಂ ವಿತ್ತಂ ವಾ ತದ್ವಿಧೇ ಪ್ರತಿಪಾದಯೇತ್। ನಿಶಂಯ ತು ಗುಣೋಪೇತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಅಣಂ ಸಾಧುಸಂಮತಂ। ದೂರಾದಾಹೃತ್ಯ ಸತ್ಕೃತ್ಯ ತಂ ಪ್ರಯತ್ನೇನ ಪೂಜಯೇತ್॥ 14-108-26 (96347) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-108-27x (7979) ಧರ್ಮಾಧರ್ಮವಿಧಿಸ್ತ್ವೇವಂ ಭೀಮಂ ಭೀಷ್ಮೇಣ ಭಾಷಿತಂ। ಭೀಷ್ಮವಾಕ್ಯಾತ್ಸಾರಭೂತಂ ವದ ಧರ್ಮಂ ಸುರೇಶ್ವರ॥ 14-108-27 (96348) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-108-28x (7980) ಅನ್ನೇನ ಧಾರ್ಯತೇ ಸರ್ವಂ ಜಗದೇತಚ್ಚರಾಚರಂ। ಅನ್ನಾತ್ಪ್ರಭವತಿ ಪ್ರಾಣಃ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ನಾಸ್ತಿ ಸಂಶಯಃ॥ 14-108-28 (96349) ಕಲತ್ರಂ ಪೀಡಯಿತ್ವಾ ತು ದೇಶೇ ಕಾಲೇ ಚ ಶಕ್ತಿತಃ। ದಾತವ್ಯಂ ಭಿಕ್ಷವೇ ಚಾನ್ನಮಾತ್ಮನೋ ಭೂತಿಮಿಚ್ಛತಾ॥ 14-108-29 (96350) ವಿಪ್ರಮಧ್ವಪರಿಶ್ರಾಂತಂ ಬಾಲಂ ವೃದ್ಧಮಥಾಪಿ ವಾ। ಅರ್ಚಯೇದ್ಗುರುವತ್ಪ್ರೀತೋ ಗೃಹಸ್ಥೋ ಗೃಹಮಾಗತಂ॥ 14-108-30 (96351) ಕ್ರೋಧಮುತ್ಪತಿತಂ ಹಿತ್ವಾ ಸುಶೀಲೋ ವೀತಮತ್ಸರಃ। ಅರ್ಚಯೇದತಿಥಿಂ ಪ್ರೀತಃ ಪರತ್ರ ಹಿತಭೂತಯೇ॥ 14-108-31 (96352) ಅತಿಥಿಂ ನಾವಮನ್ಯೇತ ನಾನೃತಾಂ ಗಿರಮೀರಯೇತ್। ನ ಪೃಚ್ಛೇದ್ಗೋತ್ರಚರಣಂ ನಾಧೀತಂ ವಾ ಕದಾಚನ॥ 14-108-32 (96353) ಚಂಡಾಲೋ ವಾ ಶ್ವಪಾಕೋ ವಾ ಕಾಲೇ ಯಃ ಕಶ್ಚಿದಾಗತಃ। ಅನ್ನೇನ ಪೂಜನೀಯಃ ಸ್ಯಾತ್ಪರತ್ರ ಹಿತಮಿಚ್ಛತಾ॥ 14-108-33 (96354) ಪಿಧಾಯ ತು ಗೃಹದ್ವಾರಂ ಭುಕ್ತೇ ಯೋಽನ್ನಂ ಪ್ರಹೃಷ್ಟವಾನ್। ಸ್ವರ್ಗದ್ವಾರಪಿಧಾನಂ ವೈ ಕೃತಂ ತೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-108-34 (96355) ಪಿತೄಂದೇವಾನೃಷೀನ್ವಿಪ್ರಾನತಿಥೀಂಶ್ಚ ನಿರಾಶ್ರಯಾನ್। ಯೋ ನರಃ ಪ್ರೀಣಯತ್ಯನ್ನೈಸ್ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಮಹತ್॥ 14-108-35 (96356) ಕೃತ್ವಾ ತು ಪಾಪಂ ಬಹುಶೋ ಯೋ ದದ್ಯಾದನ್ನಮರ್ಥಿನೇ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಯ ವಿಶೇಷೇಣ ಸರ್ವಪಾಪೈಃ ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-108-36 (96357) ಅನ್ನದಃ ಪ್ರಾಣದೋ ಲೋಕೇ ಪ್ರಾಣದಃ ಸರ್ವದೋ ಭವೇತ್। ತಸ್ಮಾದನ್ನಂ ವಿಶೇಷೇಣ ದಾತವ್ಯಂ ಭೂತಿಮಿಚ್ಛತಾ॥ 14-108-37 (96358) ಅನ್ನಂ ಹ್ಯಮೃತಮಿತ್ಯಾಹುರನ್ನಂ ಪ್ರಜನನಂ ಸ್ಮೃತಂ। ಅನ್ನಪ್ರಣಾಶೋ ಸೀದಂತಿ ಶರೀರೇ ಪಂಚ ಧಾತವಃ॥ 14-108-38 (96359) ಬಲಂ ಬಲವತೋ ನಶ್ಯೇದನ್ನಹೀನಸ್ಯ ದೇಹಿನಃ। ತಸ್ಮಾದನ್ನಂ ವಿಶೇಷೇಣ ಶ್ರದ್ಧಯಾಽಶ್ರದ್ಧಯಾಪಿ ವಾ॥ 14-108-39 (96360) ಆದತ್ತೇ ಹಿ ರಸಂ ಸರ್ವಮಾದಿತ್ಯಃ ಸ್ವಗಭಸ್ತಿಭಿಃ। ವಾಯುಸ್ತಸ್ಮಾತ್ಸಮಾದಾಯ ರಸಂ ಮೇಧೇಷು ಧಾರಯೇತ್॥ 14-108-40 (96361) ತತ್ತು ಮೇಘಗತಂ ಭೂಮೌ ಶಕ್ರೋ ವರ್ಷತಿ ತಾದೃಶಂ। ತೇನ ದಿಗ್ಧಾ ಭವೇದ್ದೇವೀ ಮಹೀ ಪ್ರೀತಾ ಚ **** 14-108-41 (96362) ತಸ್ಯಾಂ ಸಸ್ಯಾನಿ ರೋಹಂತಿ ಯೈರ್ಜೀವಂತ್ಯಖಿಲಾಃ ಪ್ರಜಾಃ। ಮಾಂಸಮೇದೋಸ್ಥಿಮಜ್ಜಾನಾಂ ಸಂಭವಸ್ತೇಭ್ಯ ಏವ ಹಿ॥ 14-108-42 (96363) ಏವಂ ಸೂರ್ಯಶ್ಚ ಪವನೋ ಮೇಘಃ ಶಕ್ರಸ್ತಥೈವ ಚ। ಏಕ ಏವ ಸ್ಥಿತೋ ರಾಶಿರ್ಯತೋ ಭೂತಾನಿ ಜಜ್ಞಿರೇ॥ 14-108-43 (96364) ಭವನಾನಿ ಚ ದಿವ್ಯಾನಿ ದಿವಿ ತೇಷಾಂ ಮಹಾತ್ಮನಾಂ। ನಾನಾಸಂಸ್ಥಾನಿ ಭೂತಾನಿ ನಾನಾಭೂಮಿಗತಾನಿ ಚ॥ 14-108-44 (96365) ಚಂದ್ರಮಂಡಲಶುಭ್ರಾಣಿ ಕಿಂಕಿಣೀಜಾಲವಂತಿ ಚ। ತರುಣಾದಿತ್ಯವರ್ಣಾನಿ ಸ್ಥಾವರಾಣಿ ಚರಾಣಿ ಚ॥ 14-108-45 (96366) ಅನೇಕಶತಸಂಖ್ಯಾನಿ ಸಾಂತರ್ಜಲವನಾನಿ ಚ। ತತ್ರ ಪುಷ್ಪಫಲೋಪೇತಾಃ ಕಾಮದಾಃ ಸುರಪಾದಪಾಃ॥ 14-108-46 (96367) ವಾಪ್ಯೋ ಬದ್ಧಸಭಾಃ ಕೂಪಾ ದೀರ್ಘಿಕಾಶ್ಚ ಸಹಸ್ರಶಃ। ಭಕ್ಷ್ಯಭೋಜ್ಯಮಯಾಃ ಶೈಲಾ ವಾಸಾಂಸ್ಯಾಭರಣಾನಿ ಚ॥ 14-108-47 (96368) ಕ್ಷೀರಸ್ರವಂತ್ಯಃ ಸರಿತಸ್ತಥಾ ಚೈವಾನ್ನಪರ್ವತಾಃ। ಘೋಷವಂತಿ ಚ ಯಾನಾನಿ ಯುಕ್ತಾನ್ಯಥ ಸಹಸ್ರಶಃ॥ 14-108-48 (96369) ಪ್ರಾಸಾದಪ್ರವರಾಃ ಶುಭ್ರಾಃ ಶಯ್ಯಾಶ್ಚ ಕನಕೋಜ್ಜ್ವಲಾಃ। ಅನ್ನದಾಸ್ತತ್ರ ತಿಷ್ಠಂತಿ ತಸ್ಮಾದನ್ನಪ್ರದೋ ಭವೇತ್॥ ॥ 14-108-49 (96370) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟೋತ್ತರಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 108 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 109

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.109. ಅಧ್ಯಾಯಃ 109

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಭೋಜನವಿಧಿಕಥನಂ॥ 1 ॥ ತಥಾ ಗೋಗ್ರಾಸದಾನಪ್ರಕಾರಕಥನಂ॥ 2 ॥ ತಥಾ ತಿಲಪ್ರಶಂಸನಪೂರ್ವಕಂ ತೇಷಾಂ ಮಿಕ್ಷೂಣಾಂ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಸ್ವಯಂ ಯಂತ್ರೇ ನಿಪೀಡನಪ್ರತಿಷೇಧನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ಅನ್ನದಾನಫಲಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಪ್ರೀತೋಸ್ಮಿ ಮಧುಸೂದನ। ಭೋಜನಸ್ಯ ವಿಧಿಂ ವಕ್ತುಂ ದೇವದೇವ ತ್ವಮರ್ಹಸಿ॥ 14-109-1 (96371) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-109-2x (7981) ಬೋಜನಸ್ಯ ದ್ವಿಜಾತೀನಾಂ ವಿಧಾನಂ ಶೃಣು ಪಾಂಡವ। ಸ್ನಾತಃ ಶುಚಿಃ ಶುಚೌ ದೇಶೇ ನಿರ್ಜನೇ ಹುತಪಾವಕಃ॥ 14-109-2 (96372) ಮಂಡಲಂ ಕಾರಯಿತ್ವಾ ಚ ಚತುರಶ್ರಂ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಃ। ಕ್ಷತ್ರಿಯಶ್ಚೇತ್ತತೋ ವೃತ್ತಂ ವೈಶ್ಯೋಽರ್ಧೇಂದುಸಮಾಕೃತಿಂ॥ 14-109-3 (96373) ಆರ್ದ್ರಪಾದಸ್ತು ಭುಂಜೀಯಾತ್ಪ್ರಾಙ್ಮುಖಶ್ಚಾಸನೇ ಶುಚೌ। ಪಾದಾಭ್ಯಾಂ ಧರಣೀಂ ಸ್ಪೃಷ್ಟ್ವಾ ಪಾದೇನೈಕೇನ ವಾ ಪುನಃ॥ 14-109-4 (96374) ನೈಕವಾಸಾಸ್ತು ಭುಂಜೀಯಾನ್ನ ಚಾಂತರ್ಧಾಯ ವಾ ದ್ವಿಜಃ। ನ ಭಿನ್ನಪಾತ್ರೇ ಭುಂಜೀತ ಪರ್ಣಪೃಷ್ಠೇ ತಥೈವ ಚ॥ 14-109-5 (96375) ಅನ್ನಂ ಪೂರ್ವಂ ನಮಸ್ಕುರ್ಯಾತ್ಪ್ರಹೃಷ್ಟೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ। ನಾನ್ಯದಾಲೋಕಯೇದನ್ನಾನ್ನ ಜುಗುಪ್ಸೇನ ತತ್ಪರಃ॥ 14-109-6 (96376) ಜುಗುಪ್ಸಿತಂ ಚ ಯಚ್ಚಾನ್ನಂ ರಾಕ್ಷಸಾ ಏವ ಭುಂಜತೇ। ಪಾಣಿನಾ ಜಲಮುದ್ಧೃತ್ಯ ಕುರ್ಯಾದನ್ನಂ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ॥ 14-109-7 (96377) ಅಪೇಯಂ ತದ್ವಿಜಾನೀಯಾತ್ಪೀತ್ವಾ ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್। ಪರಿವೇಷಜಲಾದನ್ಯತ್ಪೇಯಮೇವ ತು ಮಂತ್ರವತ್॥ 14-109-8 (96378) ಪಂಚ ಪ್ರಾಣಾಹುತೀಃ ಕುರ್ಯಾತ್ಸಮಂತ್ರಂ ತು ಪೃಥಕ್ಪೃಥಕ್॥ 14-109-9 (96379) ಯಥಾ ರಸಂ ನ ಜಾನಾತಿ ಜಿಹ್ವಾ ಪ್ರಾಮಾಹುತೌ ನೃಪ। ತಥಾ ಸಮಾಹಿತಃ ಕುರ್ಯಾತ್ಪ್ರಾಣಾಹುತಿಮತಂದ್ರಿಕತಃ॥ 14-109-10 (96380) ವಿದಿತ್ವಾಽನ್ನಮಥಾನ್ನಾದಂ ಪಂಚ ಪ್ರಾಣಾಂಶ್ಚ ಪಾಂಡವ। ಯಃ ಕುರ್ಯಾದಾಹುತೀಃ ಪಂಚ ತೇನೇಷ್ಟಾಃ ಪಂಚವಾಯವಃ॥ 14-109-11 (96381) ಅತೋಽನ್ಯಥಾ ತು ಭುಂಜಾನೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಜ್ಞಾನದುರ್ಬಲಃ। ತೇನಾನ್ನೇನಾಸುರಾನ್ಪ್ರೇತಾನ್ರಾಕ್ಷಸಾಂಸ್ತರ್ಪಯಿಷ್ಯತಿ॥ 14-109-12 (96382) ವಕ್ತ್ರಪ್ರಮಾಣಾನ್ಪಿಂಡಾಂಶ್ಚ ಗ್ರಸೇದೇಕೈಕಶಃ ಪುನಃ। ವಕ್ತ್ರಾಧಿಕಂ ತು ಯತ್ಪಿಂಡಮಾತ್ಮೋಚ್ಛಿಷ್ಟಂ ತದುಚ್ಯತೇ॥ 14-109-13 (96383) ಪಿಂಡಾವಶಿಷ್ಟಮನ್ಯಚ್ಚ ವಕ್ತ್ರಾನ್ನಿಸ್ಸೃತಮೇವ ಚ। ಅಭೋಜ್ಯಂ ತದ್ವಿಜಾನೀಯಾದ್ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-109-14 (96384) ಸ್ವಮುಚ್ಛಿಷ್ಟಂ ತು ಯೋ ಭುಂಕ್ತೇ ಯೋ ಭುಂಕ್ತೇ ಮುಕ್ತಭೋಜನಂ। ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇನ್ಕೃಚ್ಛ್ರಂ ಪ್ರಾಜಾಪತ್ಯಮಥಾಪಿ ವಾ॥ 14-109-15 (96385) ಸ್ತ್ರೀಪಾತ್ರಭುಙ್ನರಃ ಪಾಪಃ ಸ್ತ್ರೀಣಾಮುಚ್ಛಿಷ್ಟಭುಕ್ತಥಾ। ತಯಾ ಸಹ ಚ ಯೋ ಭುಂಕ್ತೇ ಸ ಭುಂಕ್ತೇ ಮದ್ಯಮೇವ ಹಿ। ನ ತಸ್ಯ ನಿಷ್ಕೃತಿರ್ದೃಷ್ಟಾ ಮುನಿಭಿಸ್ತತ್ವದರ್ಶಿಭಿಃ॥ 14-109-16 (96386) ಪಿಬತಃ ಪತಿತೇ ತೋಯೇ ಭೋಜನೇ ಮುಖನಿಸ್ಸೃತೇ। ಅಭೋಜ್ಯಂ ತದ್ವಿಜಾನೀಯಾದ್ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-109-17 (96387) ಪೀತಶೇಷಂ ತು ತನ್ನಾಮ ನ ಪೇಯಂ ಪಾಂಡುನಂದನ। ಪಿಬೇದ್ಯದಿ ಹಿ ತನ್ಮೋಹಾದ್ದ್ವಿಜಶ್ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-109-18 (96388) ಪಾನೀಯಾನಿ ಪಿಬೇದ್ಯತೇ ತತ್ಪಾತ್ರಂ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಃ। ಅನುಚ್ಛಿಷ್ಟಂ ಭವೇತ್ತಾವದ್ಯಾವದ್ಭೂಮೌ ನ ನಿಕ್ಷಿಪೇತ್॥ 14-109-19 (96389) ಮೌನೀ ವಾಽಪ್ಯಥವಾ ಭೂಮೌ ನಾವಲೋಕ್ಯ ದಿಶಸ್ತಥಾ। ಭುಂಜೀತ ವಿಧಿವದ್ವಿಪ್ರೋ ನ ಚೋಚ್ಛಿಷ್ಟಂ ಪ್ರದಾಪಯೇತ್॥ 14-109-20 (96390) ಸದಾ ಚಾತ್ಯಶನಂ ನಾದ್ಯಾನ್ನಾತಿಹೀನಂ ಚ ಕರ್ಹಿಚಿತ್। ಯಥಾಽನ್ನೇನ ವ್ಯಥಾ ನ ಸ್ಯಾತ್ತಥಾ ಭುಂಜೀತ ನಿತ್ಯಶಃ॥ 14-109-21 (96391) ಉದಕ್ಯಾಮಪಿ ಚಂಡಾಲಂ ಶ್ವಾನಂ ಸೂಕರಮೇವ ವಾ। ಭುಂಜಾನೋ ಯದಿ ವಾ ಪಶ್ಯೇತ್ತದನ್ನಂ ಚ ಪರಿತ್ಯಜೇತ್। ಭುಂಜಾನೋ ಹ್ಯತ್ಯಜನ್ಮೋಹಾದ್ದ್ವಿಜಶ್ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-109-22 (96392) ಕೇಶಕೀಟೋಪಪನ್ನಂ ಚ ಮುಖಮಾರುತವೀಜಿತಂ। ಅಭೋಜ್ಯಂ ತದ್ವಿಜಾನೀಯಾದ್ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-109-23 (96393) ಉತ್ಥಾಯ ಚ ಪುನಃ ಸ್ಪೃಷ್ಟಂ ಪಾದಸ್ಪೃಷ್ಟಂ ಚ ಲಂಘಿತಂ। ಅನ್ನಂ ತದ್ರಾಕ್ಷಸಂ ವಿದ್ಯಾತ್ತಸ್ಮಾತ್ತತ್ಪರಿವರ್ಜಯೇತ್॥ 14-109-24 (96394) ರಾಕ್ಷಸೋಚ್ಛಿಷ್ಟಭುಗ್ವಿಪ್ರಃ ಸಪ್ತ ಪೂರ್ವಾನ್ಪರಾನಪಿ। ನರಕೇ ರೌರವೇ ಘೋರ ಸ ಪಿತೄನ್ಪಾತಯಿಷ್ಯತಿ॥ 14-109-25 (96395) ತಸ್ಮಿನ್ನಾಚಮನಂ ಕುರ್ಯಾದ್ಯಸ್ಮಿನ್ಪಾತ್ರೇ ಸ ಭುಕ್ತವಾನ್। ಯದ್ಯುತ್ತಿಷ್ಠತ್ಯನಾಚಾಂತೋ ಭುಕ್ತವಾನಾಸನಾತ್ತತಃ। ಸ್ನಾನಂ ಸದ್ಯಃ ಪ್ರಕುರ್ವೀತ ಸೋನ್ಯಥಾಽಪ್ರಯತೋ ಭವೇತ್॥ 14-109-26 (96396) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-109-27x (7982) ತೃಣಮುಷ್ಟಿವಿಧಾನಂ ಚ ತೃಣಮಾಹಾತ್ಂಯಮೇವ ಚ। ಇಕ್ಷೋಃ ಸೋಮಸಮುದ್ಭೂತಿಂ ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ ಮಾನದಃ॥ 14-109-27 (96397) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-109-28x (7983) ಪಿತರೋ ವೃಷಭಾ ಜ್ಞೇಯೋ ಗಾವೋ ಲೋಕಸ್ಯ ಮಾತರಃ। ತಾಸಾಂ ತು ಪೂಜಯಾ ರಾಜನ್ಪೂಜಿತಾಃ ಪಿತೃದೇವತಾಃ॥ 14-109-28 (96398) ಸಭಾ ಪ್ರಪಾ ಗೃಹಾಶ್ಚಾಪಿ ದೇವತಾಯತನಾನಿ ಚ। ಶುದ್ಧ್ಯಂತಿ ಶಕೃತಾ ಯಾಸಾಂಕಿಂ ಭೂತಮಧಿಕಂ ತತಃ॥ 14-109-29 (96399) ಗ್ರಾಸಮುಷ್ಟಿಂ ಪರಗವೇ ದದ್ಯಾತ್ಸಂವತ್ಸರಂ ತು ಯಃ। ಅಕೃತ್ವಾ ಸ್ವಯಮಾಹಾರಂ ಪ್ರಾಪ್ತಸ್ತತ್ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕಂ॥ 14-109-30 (96400) ಗಾವೋ ಮೇ ಮಾತರಃ ಸರ್ವಾಃ ಪಿತರಶ್ಚೈವ ಗೋವೃಷಾಃ। ಗ್ರಾಸಮುಷ್ಟಿಂ ಮಯಾ ದತ್ತಂ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣೀತ ಮಾತರಃ॥ 14-109-31 (96401) ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾಽನೇನ ಮಂತ್ರೇಣ ಗಾಯತ್ರ್ಯಾ ವಾ ಸಮಾಹಿತಃ। ಅಭಿಮಂತ್ರ್ಯ ಗ್ರಾಸಮುಷ್ಟಿಂ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-109-32 (96402) ಯತ್ಕೃತಂ ದುಷ್ಕೃತಂ ತೇನ ಜ್ಞಾನತೋಽಜ್ಞಾನತೋಪಿ ವಾ। ತಸ್ಯ ನಶ್ಯತಿ ತತ್ಸರ್ವಂ ದುಃಖಪ್ನಂ ಚ ವಿನಶ್ಯತಿ॥ 14-109-33 (96403) ತಿಲಾಃ ಪಿವಿತ್ರಾಃ ಪಾಪಘ್ನಾ ನಾರಾಯಣಸಮುದ್ಭವಾಃ। ತಿಲಾಞ್ಶ್ರಾದ್ಧೇ ಪ್ರಶಂಸನತಿ ದಾನಮೇತದನುತ್ತಮಂ॥ 14-109-34 (96404) ತಿಲಾಂದದ್ಯಾತ್ತಿಲಾನ್ಭಕ್ಷ್ಯಾತ್ತಿಲಾನಪ್ರಾತರುಪಸ್ಪೃಶೇತ್। ತಿಲಂತಿಲಮಿತಿ ಬ್ರೂಯಾತ್ತಿಲಾಃ ಪಾಪಹರಾ ಹಿ ತೇ॥ 14-109-35 (96405) ಕ್ರೀತ್ವಾ ಪ್ರತಿಗೃಹೀತ್ವಾ ವಾ ನ ವಿಕ್ರೇಯಾ ದ್ವಿಜಾತಿಭಿಃ। ಭೋಜನಾಭ್ಯಂಜನಾದ್ದಾನಾದ್ಯೋನ್ಯತ್ತು ಕುರುತೇ ತಿಲೈಃ। ಕೃಮಿರ್ಭೂತ್ವಾ ಶ್ವವಿಷ್ಠಾಯಾಂ ಪಿತೃಭಿಃ ಸಹ ಮಜ್ಜತಿ॥ 14-109-36 (96406) ತಿಲಾನ್ನಪೀಡಯೇದ್ವಿಪ್ರೋ ಯಂತ್ರಚಕ್ರೇ ಸ್ವಯಂ ನೃಪ। ಪೀಡಯನ್ಹಿ ದ್ವಿಜೋ ಮೋಹಾನ್ನರಕಂ ಯಾತಿ ರೌರವಂ॥ 14-109-37 (96407) ಇಕ್ಷುವಂಶೋದ್ಭವಃ ಸೋಮಃ ಸೋಮವಂಶೋದ್ಭವಾ ದ್ವಿಜಾಃ। ಇಕ್ಷುಂ ನ ಪೀಡಯೇತ್ತಸ್ಮಾದಿಕ್ಷುಘಾತ್ಯಾತ್ಮಘಾತಕಃ॥ 14-109-38 (96408) ಇಕ್ಷುದಂಡಸಹಸ್ರಾಣಾಮೇಕೈಕೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾಮವಾಪ್ನೋತಿ ದ್ವಿಜಶ್ಚೇದ್ಯಂತ್ರಪೀಡಕಃ। ತಸ್ಮಾನ್ನ ಪೀಡಯೇದಿಕ್ಷುಂ ಯಂತ್ರಚಕ್ರೇ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಃ॥ ॥ 14-109-39 (96409) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ನವಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 109 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 110

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.110. ಅಧ್ಯಾಯಃ 110

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತ್ಯಾಪದ್ಧರ್ಮಕಥನಂ॥ 1 ॥ ತಥಾ ಪ್ರಶಸ್ತಾಪ್ರಶಸ್ತಬ್ರಾಹ್ಮಣಲಕ್ಷಣಕಥನಂ॥ 2 ॥ ತಥಾ ಸಾಮಾನ್ಯತೋ ನಾನಾಧರ್ಮಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಸಿದ್ಧಿಪರ್ರಕಾರಕಥನಂ॥ 3 ॥ ತಥಾ ಗುರ್ವಾಚಾರ್ಯೋಪಾಧ್ಯಾಯಲಕ್ಷಣಕಥನಂ॥ 4 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ಸಮುಚ್ಚಯಂ ಚ ಧರ್ಮಾಣಾಂ ಭೋಜ್ಯಾಭೋಜ್ಯಂ ತಥೈವ ಚ। ಶ್ರುತಂ ಮಯಾ ತ್ವತ್ಪ್ರಸಾದಾದಾಪದ್ಧರ್ಮಂ ಬ್ರವೀಹಿ ಮೇ॥ 14-110-1 (96410) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-110-2x (7984) ದುರ್ಭಿಕ್ಷೇ ರಾಷ್ಟ್ರಸಂಬಾಧೇಽಪ್ಯಾಶೌಚೇ ಮೃತಸೂತಕೇ। ಧರ್ಮಕಾಲೇಽಧ್ವನಿ ತಥಾ ನಿಯಮೋ ಯೇನ ಲುಪ್ಯತೇ॥ 14-110-2 (96411) ದೂರಾಧ್ವಗಮನಾತ್ಖಿನ್ನೋ ದ್ವಿಜಾಲಾಭೇಽಥ ಶೂದ್ರತಃ। ಅಕೃತನ್ನಂ ತು ಯತ್ಕಿಂಚಿದ್ಗೃಹ್ಣೀಯಾದಾತ್ಮವೃತ್ತಯೇ॥ 14-110-3 (96412) ಆತುರೋ ದುಃಖಿತೋ ವಾಽಪಿ ತಥಾಽಽರ್ತೋ ವಾ ಬುಭುಕ್ಷಿತಃ। ಭುಂಜನ್ನವಿಧಿನಾ ವಿಪ್ರಃ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತೀಯತೇ ನ ಚ॥ 14-110-4 (96413) ನಿಮಂತ್ರಿತಸ್ತು ಯೋ ವಿಪ್ರೋ ವಿದಿವದ್ಧವ್ಯಕವ್ಯಯೋಃ। ಮಾಂಸಾದೀನ್ಯಪಿ ಭುಂಜಾನಃ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತೀಯತೇ ನ ಚ॥ 14-110-5 (96414) ಅಷ್ಟೌ ತಾನ್ಯವ್ರತಘ್ನಾನಿ ಆಪೋ ಮೂಲಂ ಘೃತಂ ಪಯಃ। ಹವಿರ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕಾಂಯಾ ಚ ಗುರೋರ್ವಚನಮೌಷಧಂ॥ 14-110-6 (96415) ಅಶಕ್ತೋ ವಿಧಿವತ್ಕರ್ತುಂ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಾನಿ ಯೋ ನರಃ। ವಿದುಷಾಂ ವಚನೇನಾಪಿ ದಾನೇನಾಪಿ ವಿಶುದ್ಧ್ಯತಿ॥ 14-110-7 (96416) ಅನೃತಾವೃತುಕಾಲೇ ವಾ ದಿವಾ ರಾತ್ರೌ ತಥಾಽಪಿ ವಾ। ಪ್ರೋಷಿತಸ್ತು ಸ್ತ್ರಿಯಂ ಗಚ್ಛೇತ್ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತೀಯತೇ ನ ಚ॥ 14-110-8 (96417) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-110-9x (7985) ಪ್ರಶಸ್ಯಾಃ ಕೀದೃಶಾ ವಿಪ್ರಾ ನಿಂದ್ಯಾಶ್ಚಾಪಿ ಸುರೇಶ್ವರ। ಅಷ್ಟಕಾಯಾಶ್ಚ ಕಃ ಕಾಲಸ್ತನ್ಮೇ ಕಥಯ ಸುವ್ರತ॥ 14-110-9 (96418) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-110-10x (7986) ಸತ್ಯಸಂಧಂ ದ್ವಿಜಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸ್ಥಾನಾದ್ವೇಪತಿ ಭಾಸ್ಕರಃ। ಏಷ ಮೇ ಮಂಡಲಂ ಭಿತ್ತ್ವಾ ಯಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಸನಾತನಂ॥ 14-110-10 (96419) ಕುಲೀನಃ ಕರ್ಮಕೃದ್ವೈದ್ಯಸ್ತಥಾ ಚಾಪ್ಯಾನೃಶಂಸ್ಯವಾನ್। ಶ್ರೀಮಾನೃಜಉಃ ಸತ್ಯವಾದೀ ಪಾತ್ರಂ ಸರ್ವ ಇಮೇ ದ್ವಿಜಾಃ॥ 14-110-11 (96420) ಏತೇ ಚಾಗ್ರಾಸನಸ್ಥಾಸ್ತೇ ಭುಂಜಾನಾಃ ಪ್ರಥಮಂ ದ್ವಿಜಾಃ। ತಸ್ಯಾಂ ಪಂಕ್ತ್ಯಾಂ ತು ಯೇ ವಾನ್ಯೇ ತಾನ್ಪುನತ್ಯೇವ ದರ್ಶನಾತ್॥ 14-110-12 (96421) ಮದ್ಭಕ್ತಾ ಯೇ ದ್ವಿಜಶ್ರೇಷ್ಠಾ ಮದ್ಭಕ್ತಾ ಮತ್ಪರಾಯಣಾಃ। ತಾನ್ಪಂಕ್ತಿಪಾವನಾನ್ವಿದ್ಧಿ ಪೂಜ್ಯಾಂಶ್ಚೈವ ವಿಶೇಷತಃ॥ 14-110-13 (96422) ನಿಂದ್ಯಾಞ್ಶೃಣು ದ್ವಿಜಾನ್ರಾಜನ್ನಪಿ ವಾ ವೇದಪಾರಗಾನ್। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಚ್ಛದ್ಮನಾ ಲೋಕೇ ಚರತಃ ಪಾಪಕಾರಿಣಃ॥ 14-110-14 (96423) ಅನಗ್ನಿರನಧೀಯಾನಃ ಪ್ರತಿಗ್ರಹರುಚಿಸ್ತು ಯಃ। ಯತಸ್ತತಸ್ತು ಭುಂಜಾನಸ್ತಂ ವಿದ್ಯಾದ್ಬ್ರಹ್ಮದೂಷಕಂ॥ 14-110-15 (96424) ಮೃತಸೂತಕಪುಷ್ಟಾಂಗೋ ಯಶ್ಚ ಶೂದ್ರಾನ್ನಭುಗ್ದ್ವಿಜಃ। ಅಹಂ ಚಾಪಿ ನ ಜಾನಾಮಿ ಗತಿಂ ತಸ್ಯ ನರಾಧಿಪ॥ 14-110-16 (96425) ಶೂದ್ರಾನ್ನರಸಪುಷ್ಟಾಂಗೋಽಪ್ಯಧೀಯಾನೋ ಹಿ ನಿತ್ಯಶಃ। ಜಪತೋ ಜುಹ್ವತೋ ವಾಽಪಿ ಗತಿರೂರ್ಧ್ವಂ ನ ವಿದ್ಯತೇ॥ 14-110-17 (96426) ಆಹಿತಾಗ್ನಿಶ್ಚ ಯೋ ವಿಪ್ರಃ ಶೂದ್ರಾನ್ನಾನ್ನ ನಿವರ್ತತೇ। ಪಂಚ ತಸ್ಯ ಪ್ರಣಶ್ಯಂತಿ ಆತ್ಮಾ ಬ್ರಹ್ಮ ತ್ರಯೋಽಗ್ನಯಃ॥ 14-110-18 (96427) ಶೂದ್ರಪ್ರೇಷಣಕರ್ತುಶ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ವಿಶೇಷತಃ। ಭೂಮಾವನ್ನಂ ಪ್ರದಾತವ್ಯಂ ಶ್ವಸೃಗಾಲಸಮೋ ಹಿ ಸಃ॥ 14-110-19 (96428) ಪ್ರೇತಭೂತಂ ತು ಯಃ ಶೂದ್ರಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಮೋ ಜ್ಞಾನದುರ್ಬಲಃ॥ ಅನುಗಚ್ಛೇನ್ನೀಯಮಾನಂ ತ್ರಿರಾತ್ರಮಶುಚಿರ್ಭವೇತ್॥ 14-110-20 (96429) ತ್ರಿರಾತ್ರೇ ತು ತತಃ ಪೂರ್ಣೇ ನದೀಂ ಗತ್ವಾ ಸಮುದ್ರಗಾಂ। ಪ್ರಾಣಾಯಾಮಶತಂ ಕೃತ್ವಾ ಘೃತಂ ಪ್ರಾಶ್ಯ ವಿಶುದ್ಧ್ಯತಿ॥ 14-110-21 (96430) ಅನಾಥಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಪ್ರೇತಂ ಯೇ ವಹಂತಿ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಾಃ। ಪದೇಪದೇಽಶ್ವಮೇಧಸ್ಯ ಫಲಂ ತೇ ಪ್ರಾಪ್ನುವಂತಿ ಹಿ॥ 14-110-22 (96431) ನ ತೇಷಾಮಶುಭಂ ಕಿಂಚಿತ್ಪಾಪಂ ವಾ ಶುಭಕರ್ಮಣಾಂ। ಜಲಾವಗಾಹನಾದೇವ ಸದ್ಯಃ ಶೌಚಂ ವಿಧೀಯತೇ॥ 14-110-23 (96432) ಶೂದ್ರವೇಶ್ಮನಿ ವಿಪ್ರೇಣಿ ಕ್ಷೀರಂ ವಾ ಯದಿ ವಾ ದಧಿ। ನಿವೃತ್ತೇನ ನ ಭೋಕ್ತವ್ಯಂ ವಿದ್ಧಿ ಶೂದ್ರಾನ್ನಮೇವ ತತ॥ 14-110-24 (96433) ವಿಪ್ರಾಣಾಂ ಭೋಕ್ತುಕಾಮಾನಾಮತ್ಯಂತಂ ಚಾನ್ನಕಾಂಕ್ಷಿಣಾಂ। ಯೋ ವಿಘ್ನಂ ಕುರುತೇ ಮರ್ತ್ಯಸ್ತತೋ ನಾನ್ಯೋಸ್ತಿ ಪಾಪಕೃತ್॥ 14-110-25 (96434) ಸರ್ವೇ ಚ ವೇದಾಃ ಸಹಷಙ್ಭಿರಂಗೈಃ ಸಾಂಖ್ಯಂ ಪುರಾಣಂ ಚ ಕುಲೇ ಚ ಜನ್ಮ। ನೈತಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಗತಿರ್ಭವಂತಿ ಶೀಲವ್ಯಪೇತಸ್ಯ ನೃಪ ದ್ವಿಜಸ್ಯ॥ 14-110-26 (96435) ಗ್ರಹೋಪರಾಗೇ ವಿಷುವೇಽಯನಾಂತೇ ಪಿತ್ರ್ಯೇ ಮಘಾಸು ಸ್ವಸುತೇ ಚ ಜಾತೇ। ಗಯೇಷು ಪಿಂಡೇಷು ಚ ಪಾಂಡುಪುತ್ರ ದತ್ತಂ ಭವೇನ್ನಿಷ್ಕಸಹಸ್ರತುಲ್ಯಂ॥ 14-110-27 (96436) ವೈಶಾಖಮಾಸಸ್ಯ ತು ಯಾ ತೃತೀಯಾಽ- ನವದ್ಯಾಽಸೌ ಕಾರ್ತಿಕಶುಕ್ಲಪಕ್ಷೇ। ನಭಸ್ಯಮಾಸಸ್ಯ ಚ ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷೇ ತ್ರಯೋದಶೀ ಪಂಚದಶೀ ನ ಮಾಘೇ॥ 14-110-28 (96437) ಉಪಪ್ಲವೇ ಚಂದ್ರಮಸೋ ರವೇಶ್ಚ ಶ್ರಾದ್ಧಸ್ಯ ಕಾಲೋ ಹ್ಯಯನದ್ವಯೇ ಚ। ಪಾನೀಯಮಪ್ಯತ್ರಿ ತಿಲೈರ್ವಿಮಿಶ್ರಂ ದದ್ಯಾತ್ಪಿತೃಭ್ಯಃ ಪ್ರಯತೋ ಮನುಷ್ಯಃ। ಶ್ರಾದ್ಧಂ ಕೃತಂ ತೇನ ಸಮಾಸಹಸ್ರಂ ರಹಸ್ಯಮೇತತ್ಪಿತರೋ ವದಂತಿ॥ 14-110-29 (96438) ಯಸ್ತ್ವೇಕಪಂಕ್ತ್ಯಾಂ ವಿಷಮಂ ದದಾತಿ ಸ್ನೇಹಾದ್ಭಯಾದ್ವಾ ಯದಿ ವಾಽರ್ಥಹೇತೋಃ। ಕ್ರೂರಂ ದುರಾಚಾರಮನಾತ್ಮವಂತಂ ಬ್ರಹ್ಮಘ್ನಮೇನಂ ಕವಯೋ ವದಂತಿ॥ 14-110-30 (96439) ಧನಾನಿ ಯೇಷಾಂ ವಿಪುಲಾನಿ ಸಂತಿ ನಿತ್ಯಂ ರಮಂತೇ ಪರಲೋಕಮೂಢಾಃ। ತೇಷಾಮಯಂ ಶತ್ರುವರಘ್ನಲೋಕೋ ನಾನ್ಯತ್ಸುಖಂ ದೇಹಸುಖೇ ರತಾನಾಂ॥ 14-110-31 (96440) ಯೇ ಚೈವ ಮುಕ್ತಾಸ್ತಪಸಿ ಪ್ರಯುಕ್ತಾಃ ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಶೀಲಾ ಜರಯಂತಿ ದೇಹಂ। ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾ ಭೂತಹಿತೇ ನಿವಿಷ್ಟ- ಸ್ತೇಷಾಮಸೌ ಚಾಪಿ ಪರಶ್ಚ ಲೋಕಃ॥ 14-110-32 (96441) ಯೇ ಚೈವ ವಿದ್ಯಾಂ ನ ತಪೋ ನ ದಾನಂ ನ ಚಾಪಿ ಮೂಢಾಃ ಪ್ರಜನೇ ಯತಂತೇ। ನ ಚಾಪಿ ಗಚ್ಛಂತಿ ಸುಖಾನಿ ಭೋಗಾಂ- ಸ್ತೇಷಾಮಯಂಕ ಚಾಪಿ ಪರಶ್ಚ ನಾಸ್ತಿ॥ 14-110-33 (96442) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-110-34x (7987) ನಾರಾಯಣ ಪುರಾಣೇಶ ಲೋಕಾವಾಸ ನಮೋಸ್ತು ತೇ। ಶ್ರೋತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಕಾರ್ತ್ಸ್ನ್ಯೇನ ಧರ್ಮಸಾರಸಮುಚ್ಚಯಂ॥ 14-110-34 (96443) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-110-35x (7988) ಧರ್ಮಸಾರಂ ಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞಿ ಮನುನಾ ಪ್ರೋಕ್ತಮಾದಿತಃ। ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಮನುಪ್ರೋಕ್ತಂ ಪೌರಾಣಾಂ ಶ್ರುತಿಸಂಹಿತಂ॥ 14-110-35 (96444) ಅಗ್ನಿಚಿತ್ಕಪಿಲಾ ಸತ್ರೀ ರಾಜಾ ಭಿಕ್ಷುರ್ಮಹೋದಧಿಃ। ದೃಷ್ಟಮಾತ್ರಾತ್ಪುನತ್ಯೇತೇ ತಸ್ಮಾತ್ಪಶ್ಯೇತ ತಾನ್ಸದಾ॥ 14-110-36 (96445) ಗೌರಕಸ್ಯೈವ ದಾತವ್ಯಾ ನ ಬಹೂನಾಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಸಾ ಗೌರ್ವಿಕ್ರಯಮಾಪನ್ನಾ ದಹತ್ಯಾಸಪ್ತಮಂ ಕುಲಂ॥ 14-110-37 (96446) ಬಹೂನಾಂ ನ ಪ್ರದಾತವ್ಯಾ ಗೌರ್ವಸ್ತ್ರಂ ಶಯನಂ ಸ್ತ್ರಿಯಃ। ತಾದೃಗ್ಭೂತಂ ತು ತದ್ದಾನಂ ದಾತಾರಂ ನೋಪತಿಷ್ಠತಿ॥ 14-110-38 (96447) ಆಕ್ರಂಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೈರ್ಭುಕ್ತಮನಾರ್ಯಾಣಾಂ ಚ ವೇಶ್ಮನಿ। ಗೋಭಿಶ್ಚ ಪುಣ್ಯಂ ತತ್ತೇಷಾಂ ರಾಜಸೂಯಾದ್ವಿಶಿಷ್ಯತೇ॥ 14-110-39 (96448) ಮಾ ದದಾತ್ವಿತಿ ಯೋ ಬ್ರೂಯಾದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಷು ಚ ಗೋಷು ಚ। ತಿರ್ಯಗ್ಯೋನಿಶತಂ ಗತ್ವಾ ಚಂಡಾಲೇಷೂಪಜಾಯತೇ॥ 14-110-40 (96449) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ವಂ ಚ ಯದ್ದೈವಂ ದರಿದ್ರಸ್ಯೈವ ಯದ್ಧನಂ। ಗುರೋಶ್ಚಾಪಿ ಹೃತಂ ರಾಜನ್ಸ್ವರ್ಗಸ್ಥಾನಪಿ ಪಾತಯೇತ್॥ 14-110-41 (96450) ಧರ್ಮಂ ಜಿಜ್ಞಾಸಮಾನಾನಾಂ ಪ್ರಮಾಣಂ ಪರಮಂ ಶ್ರುತಿಃ। ದ್ವಿತಾಯಂ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಾಣಿ ತೃತೀಯಂ ಲೋಕಸಂಗ್ರಹಃ॥ 14-110-42 (96451) ಆಸಮುದ್ರಾಚ್ಚ ಯತ್ಪೂರ್ವಾದಾಸಮುದ್ರಾಚ್ಚ ಪಶ್ಚಿಮಾತ್। ಹಿಮಾದ್ರಿವಿಂಧ್ಯಯೋರ್ಮಧ್ಯಮಾರ್ಯಾವರ್ತಂ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ॥ 14-110-43 (96452) ಸರಾವತೀದೃಷದ್ವತ್ಯೋರ್ದೇವನದ್ಯೋರ್ಯದಂತರಂ। ತದ್ದೇವನಿರ್ಮಿತಂ ದೇಶಂ ಬ್ರಹ್ಮವರ್ತಂ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ॥ 14-110-44 (96453) ಯಸ್ಮಿಂದೇಶೇ ಯ ಆಚಾರಃ ಪಾರಂಪರ್ಯಕ್ರಮಾಗತಃ। ವರ್ಣಾನಾಂ ಸಾಂತರಾಲಾನಾಂ ಸ ಸದಾಚಾರ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-110-45 (96454) ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರಂ ಚ ಮತ್ಸ್ಯಾಶ್ಚ ಪಾಂಚಾಲಾಃ ಶೂರಸೇನಯಃ। ಏತೇ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿದೇಶಾಸ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಾವರ್ತಾದನಂತರಾಃ॥ 14-110-46 (96455) ಏತದ್ದೇಶಪ್ರಸೂತಸ್ಯ ಸಕಾಶಾದಗ್ರಜನ್ಮನಃ। ಸ್ವಂ ಚಾರಿತ್ರಂ ಚ ಗೃಹ್ಣೀಯುಃ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ಸರ್ವಮಾನವಾಃ॥ 14-110-47 (96456) ಹಿಮವದ್ವಿಂಧ್ಯಯೋರ್ಮಧ್ಯಂ ಯತ್ಪ್ರಾಗ್ವಿಶಸನಾದಪಿ। ಪ್ರತ್ಯಗೇವ ಪ್ರಯಾಗಾತ್ತು ಮಧ್ಯದೇಶಃ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಃ॥ 14-110-48 (96457) ಕೃಷ್ಣಸಾರಸ್ತು ಚರತಿ ಮೃಗೋ ಯತ್ರ ಸ್ವಭಾವತಃ। ಸ ಜ್ಞೇಯೋ ಯಾಜ್ಞಿಕೋ ದೇಶೋ ಂಲೇಚ್ಛದೇಶಸ್ತತಃ ಪರಂ॥ 14-110-49 (96458) ಏತಾನ್ವಿಜ್ಞಾಯ ದೇಶಾಂಸ್ತು ಸಂಶ್ರಯೇರಂದ್ವಿಜಾತಯಃ। ಶೂದ್ರಸ್ತು ಯಸ್ಮಿನ್ಕಸ್ಮಿನ್ವಾ ನಿವಸೇದ್ವೃತ್ತಿಕರ್ಶಿತಃ॥ 14-110-50 (96459) ಆಚಾರಃ ಪ್ರಥಮೋ ಧರ್ಮೋ ಹ್ಯಹಿಂಸಾ ಸತ್ಯಮೇವ ಚ। ದಾನಂ ಚೈವ ಯಥಾಶಕ್ತಿ ನಿಯಮಾಶ್ಚ ಯಮೈಃ ಸಹ॥ 14-110-51 (96460) ವೈದಿಕೈಃ ಕರ್ಮಭಿಃ ಪುಣ್ಯೈರ್ನಿಷೇಕಾದಿರ್ದ್ವಿಜನ್ಮನಾಂ। ಕಾರ್ಯಃ ಶರೀರಸಂಸ್ಕಾರಃ ಪಾವನಃ ಪ್ರೇತ್ಯ ಚೇಹ ಚ॥ 14-110-52 (96461) ಗರ್ಭಹೋಮೈರ್ಜಾತಕರ್ಮನಾಮಚೌಲೋಪನಾಯನೈಃ। ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯೈಸ್ತದ್ವ್ರತೈಶ್ಚೈವ ವಿವಾಹಸ್ನಾತಕವ್ರತೈಃ। ಮಹಾಯಜ್ಞೈಶ್ಚ ಯಜ್ಞೈಶ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮೀಯಂ ಕ್ರಿಯತೇ ತನುಃ॥ 14-110-53 (96462) ಧರ್ಮೋರ್ಥೌ ಯದಿ ನ ಸ್ಯಾತಾಂ ಶುಶ್ರುಷಾ ವಾಽಪಿ ತದ್ವಿಧಾ। ವಿದ್ಯಾ ತಸ್ಮಿನ್ನವಪ್ತವ್ಯಾ ಶುಭಂ ಬೀಜಮಿವೋಷರೇ॥ 14-110-54 (96463) ಲೌಕಿಕಂ ವೈದಿಕಂ ವಾಽಪಿ ತಥಾಽಽಧ್ಯಾತ್ಮಿಕಮೇವ ವಾ। ಯಸ್ಮಾಜ್ಜ್ಞಾನಮಿದಂ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ತಂ ಪೂರ್ವಮಭಿವಾದಯೇತ್॥ 14-110-55 (96464) ಸವ್ಯೇನ ಸವ್ಯಂ ಸಂಗೃಹ್ಯ ದಕ್ಷಿಣೇನ ತು ದಕ್ಷಿಣಂ। ನ ಕುರ್ಯಾದೇಕಹಸ್ತೇನ ಗುರೋಃ ಪಾದಾಭಿವಾದನಂ॥ 14-110-56 (96465) ನಿಷೇಕಾದೀನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಯಃ ಕರೋತಿ ಯಥಾವಿಧಿ। ಅಧ್ಯಾಪಯತಿ ಚೈವೇನಂ ಸ ವಿಪ್ರೋ ಗುರುರುಚ್ಯತೇ॥ 14-110-57 (96466) ಕೃತ್ವೋಪನಯನಂ ವೇದಾನ್ಯೋಧ್ಯಾಪಯತಿ ನಿತ್ಯಶಃ। ಸಕಲ್ಪಾನ್ಸರಹಸ್ಯಾಂಶ್ಚ ಸ ಚೋಪಾಧ್ಯಾಯ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-110-58 (96467) ಸಾಂಗಾಂಶ್ಚ ವೇದಾನಧ್ಯಾಪ್ಯ ಶಿಕ್ಷಯಿತ್ವಾ ವ್ರತಾನಿ ಚ। ವಿವೃಣೋತಿ ಚ ಮಂತ್ರಾರ್ಥಾನಾಚಾರ್ಯಃ ಸೋಭಿಧೀಯತೇ॥ 14-110-59 (96468) ಉಪಾಧ್ಯಾಯಾದ್ದಶಾಚಾರ್ಯ ಆಚಾರ್ಯಾಣಾಂ ಶತಂ ಪಿತಾ। ಪಿತುಃ ಶತಗುಣಂ ಮಾತಾ ಗೌರವೇಣಾತಿರಿಚ್ಯತೇ॥ 14-110-60 (96469) ಏತೇಷಾಮಪಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಗರೀಯಾನ್ಜ್ಞಾನದೋ ಗುರುಃ। ಗುರೋಃ ಪರತರಂ ಕಿಂಚಿನ್ನ ಭೂತಂ ನ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-110-61 (96470) ತಸ್ಮಾತ್ತೇಷಾಂ ವಶೇ ತಿಷ್ಠಿಚ್ಛುಶ್ರೂಷಾಪರಮೋ ಭವೇತ್। ಅವಮಾನಾದ್ಧಿ ತೇಷಾಂ ತು ನರಕಂ ಸ್ಯಾನ್ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-110-62 (96471) ಹೀನಾಂಗಾನತಿರಿಕ್ತಾಂಗಾನ್ವಿದ್ಯಾಹೀನಾನ್ವಯೋಧಿಕಾನ್। ರೂಪದ್ರವಿಣಹೀನಾಂಶ್ಚ ಜಾತಿಹೀನಾಂಸ್ಚ ನಾಕ್ಷಿಪೇತ್॥ 14-110-63 (96472) ಶಪತಾ ಯತ್ಕೃತಂ ಪುಣ್ಯಂ ಶಪ್ಯಮಾನಂ ತು ಗಚ್ಛತಿ। ಶಪ್ಯಮಾನಸ್ಯ ಯತ್ಪಾಪಂ ಶಪಂತಮನುಗಚ್ಛತಿ॥ 14-110-64 (96473) ನಾಸ್ತಿಕ್ಯಂ ವೇದನಿಂದಾಂ ಚ ದೇವತಾನಾಂ ಚ ಕುತ್ಸನಂ। ದ್ವೇಷಂ ಡಂಭಂ ಚ ಮಾನಂ ಚ ಕ್ರೋಧಂ ತೈಕ್ಷ್ಣ್ಯಂ ವಿವರ್ಜಯೇತ್॥ ॥ 14-110-65 (96474) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ದಶಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 110 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 111

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.111. ಅಧ್ಯಾಯಃ 111

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತ್ಯಗ್ನಿಸೃಷ್ಟಿಪ್ರಕಾರಕಥನಂ॥ 1 ॥ ಆಹವನೀಯಾದಿತ್ವೇನ ತದ್ವಿಭಾಗಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ತತ್ತನ್ನಾಮನಿರ್ವಚನಂ॥ 2 ॥ ತಥಾ ಯಜ್ಞಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಪ್ರಶಂಸನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ಸ್ವಭಕ್ತಸ್ಯ ಹೃಷೀಕೇಶ ಧರ್ಮಾಧರ್ಮಮಜಾನತಃ। ಧರ್ಮಂ ಪುಣ್ಯತಮಂ ದೇವ ಪೃಚ್ಛತಃ ಕಥಯಸ್ವ ಮೇ॥ 14-111-1 (96475) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-111-2x (7989) ಯದೇತದಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ವೈ ಸೃಷ್ಟಂ ವರ್ಣತ್ರಯಸ್ಯ ತು। ಮಂತ್ರವದ್ಯದ್ಧುತಂ ಸಂಯಗ್ವಿಧಿನಾ ಚಾಪ್ಯುಪಾಸಿತಂ। ಆಹಿತಾಗ್ನಿಂ ನಯತ್ಯೂರ್ಧ್ವಂ ಸಪತ್ನೀಕಂ ಸಬಾಂಧವಂ॥ 14-111-2 (96476) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-111-3x (7990) ಕಥಂ ತದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೈರ್ದೇವ ಹೋತವ್ಯಂ ಕ್ಷತ್ರಿಯೈಃ ಕಥಂ। ವೈಶ್ಯೈರ್ವಾ ದೇವದೇವೇಶ ಕಥಂ ವಾ ಸುಹುತಂ ಭವೇತ್॥ 14-111-3 (96477) ಕಸ್ಮಿನ್ಕಾಲೇ ಕತಂ ಕಸ್ಯ ಆಧೇಯೋಽಗ್ನಿಃ ಸುರೋತ್ತಮ। ಆಹಿತಸ್ಯ ಕಥಂ ವಾಽಪಿ ಸಂಯಗಾಚರಣಂ ಭವೇತ್॥ 14-111-4 (96478) ಕತ್ಯಗ್ನಯಃ ಕಿಮಾತ್ಮಾನಃ ಸ್ಥಾನಂ ಕಿಂ ಕಸ್ಯ ವಾ ವಿಭೋ। ಕತರಸ್ಮಿನ್ಹುತೇ ಸ್ಥಾನೇ ಕಂ ವ್ರಜೇದಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಿಕಃ॥ 14-111-5 (96479) ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರನಿಮಿತ್ತಂ ಚ ಕಿಮುತ್ಪನ್ನಂ ಪುರಾಽನಘ। ಕಥಮೇವಾಥ ಹೂಯಂತೇ ಪ್ರೀಯಂತೇ ಚ ಸುರಾಃ ಕಥಂ॥ 14-111-6 (96480) ವಿಧಿವನ್ಮಂತ್ರವತ್ಕೃತ್ವಾ ಪೂಜಿತಾಸ್ತ್ವಗ್ನಯಃ ಕಥಂ। ಕಾಂ ಗತಿಂ ವದತಾಂಶ್ರೇಷ್ಠ ನಯಂತಿ ಹ್ಯಗ್ನಿಹೋತ್ರಿಣಃ॥ 14-111-7 (96481) ದುರ್ಹುತಾಶ್ಚಾಪಿ ಭಗವನ್ನವಿಜ್ಞಾತಾಸ್ತ್ರಯೋಽಗ್ನಯಃ। ಕಿಮಾಹಿತಾಗ್ನೇಃ ಕುರ್ವಂತಿ ದುಶ್ಚೀರ್ಣಾ ವಾಽಪಿ ಕೇಶವ॥ 14-111-8 (96482) ಉತ್ಸನ್ನಾಗ್ನಿಸ್ತು ಪಾಪಾತ್ಮಾ ಕಾಂ ಯೋನಿಂ ದೇವ ಗಚ್ಛತಿ। ಏತತ್ಸರ್ವಂ ಸಮಾಸೇನ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಹ್ಯುಪಗತಸ್ಯ ಮೇ। ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ ಸರ್ವಜ್ಞ ಸರ್ವಾಧಿಕಂ ನಮೋಸ್ತು ತೇ॥ 14-111-9 (96483) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-111-10x (7991) ಶೃಣು ರಾಜನ್ಮಹಾಪುಣ್ಯಮಿದಂ ಧರ್ಮಾಮೃತಂ ಪರಂ। ಯತ್ತು ತಾರಯತೇ ಯುಕ್ತಾನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಗ್ನಿಹೋತ್ರಿಣಃ॥ 14-111-10 (96484) ಬ್ರ್ಹಮಿತ್ವೇನಾಸೃಜಂ ಲೋಕಾನಹಮಾದೌ ಮಹಾದ್ಯುತೇ। ಸೃಷ್ಟೋಽಗ್ನಿರ್ಮುಖತಃ ಪೂರ್ವಂ ಲೋಕಾನಾಂ ಹಿತಕಾಂಯಯಾ॥ 14-111-11 (96485) ಯಸ್ಮಾದಗ್ರೇ ಸ ಭೂತಾನಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ನಿರ್ಮಿತೋ ಮಯಾ। ತಸ್ಮಾದಗ್ನೀತ್ಯಭಿಹಿತಃ ಪುರಾಣಜ್ಞೈರ್ಮನೀಷಿಭಿಃ॥ 14-111-12 (96486) ಯಸ್ಮಾತ್ತು ಸರ್ವಕೃತ್ಯೇಷು ಪೂರ್ವಮಸ್ಮೈ ಪ್ರದೀಯತೇ। ಆಹುತಿರ್ದೀಪ್ಯಮಾನಾಯ ತಸ್ಮಾದಗ್ನೀತಿ ಕಥ್ಯತೇ॥ 14-111-13 (96487) ಯಸ್ಮಾಚ್ಚ ತು ನಯತ್ಯಗ್ರಾಂ ಗತಿಂ ವಿಪ್ರಾನ್ಸುಪೂಜಿತಃ। ಯಸ್ಮಾಚ್ಚ ನಯನಾದ್ರಾಜಂದೇವೇಷ್ವಗ್ನೀತಿ ಕಥ್ಯತೇ॥ 14-111-14 (96488) ತಸ್ಮಾಚ್ಚ ದುರ್ಹುತಃ ಸೋಯಮಲಂ ಭಕ್ಷಯಿತುಂ ಕ್ಷಣಾತ್। ಯಜಮಾನಂ ನರಶ್ರೇಷ್ಠ ಕ್ರವ್ಯಾದೋಽಗ್ನಿಸ್ತತಃ ಸ್ಮೃತಃ॥ 14-111-15 (96489) ಸರ್ವಭೂತಾತ್ಮಕೋ ರಾಜಂದೇವಾನಾಮೇಷ ವೈ ಮುಖಂ। ಪ್ರಥಮಂ ಮನ್ಮುಖಾತ್ಸೃಷ್ಟೋ ಲೋಕಾರ್ಥೇ ಪಚನಃ ಪ್ರಭುಃ॥ 14-111-16 (96490) ಸೃಷ್ಟಮಾತ್ರೋ ಜಗತ್ಸರ್ವಮತ್ತುಮೈಚ್ಛತ್ಪುರಾ ಖಲು। ತತಃ ಪ್ರಶಮಿತಃ ಸೋಗ್ನಿರೂಪಾಸ್ಯೈವ ಮಯಾ ಪುರಾ॥ 14-111-17 (96491) ಸತತೋಪಾಸನಾತ್ಸೋಯಮೌಪಾಸನ ಇತಿ ಸ್ಮೃತಃ॥ 14-111-18 (96492) ಆಹುತಿಃ ಸರ್ವಮಾಖ್ಯಾತಿ ತಸ್ಮಿನ್ವಸತಿ ಸೋನಲಃ। ಆವಸಥ್ಯ ಇತಿ ಖ್ಯಾತಸ್ತೇನಾಸೌ ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿಭಿಃ॥ 14-111-19 (96493) ತಸ್ಮಾತ್ಪಂಚ ಮಹಾಯಜ್ಞಾ ವರ್ತಂತೇ ಯಸ್ಯ ಧರ್ಮತಃ। ಸೋಮಮಂಡಲಮಧ್ಯೇನ ಗತಿಸ್ತಸ್ಯ ದ್ವಿಜನ್ಮನಃ॥ 14-111-20 (96494) ತೇ ಚ ಸಪ್ತರ್ಷಯಃ ಸಿದ್ಧಾಃ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಬುದ್ಧಯಃ। ಗತಾ ಹ್ಯಮರಸಾಯುಜ್ಯಂ ತೇ ಹ್ಯಗ್ನ್ಯರ್ಚನತತ್ಪರಾಃ॥ 14-111-21 (96495) ಅಪರೇ ಚಾವಸಥ್ಯಂ ಚ ಪಚನಾಗ್ನಿಂ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ। ತಸ್ಮಿನ್ಪಂಚ ಮಹಾಯಜ್ಞಾ ವೈಶ್ವದೇವಶ್ಚ ವರ್ತತೇ॥ 14-111-22 (96496) ಸ್ಥಲೀಪಾಕಂ ಚ ಗಾರ್ಹಂ ಚ ಸರ್ವೇ ಚಾಸ್ಮಿನ್ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾಃ। ಗೃಹ್ಯಕರ್ಮವಹೋ ಯಸ್ಮಾತ್ತಸ್ಮಾದ್ಗೃಹಪತಿಸ್ತು ಸಃ॥ 14-111-23 (96497) ಔಪಾಸನಂ ಚಾವಸಥ್ಯಂ ಸಭ್ಯಂ ಪಚನಪಾವಕಂ। ಆಹುರ್ಬ್ರಹ್ಮವಿದಃ ಕೇಚಿನ್ಮತಮೇತನ್ಮಮಾಪಿ ಚ॥ 14-111-24 (96498) ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಪ್ರಕಾರಂ ಚ ಶೃಣು ರಾಜನ್ಸಮಾಹಿತಃ। ತ್ರಯಾಣಾಂ ಗುಣನಾಮಾನಾಂ ವಹ್ನೀನಾಮುಚ್ಯತೇ ಮಯಾ॥ 14-111-25 (96499) ಗೃಹಾಣಾಂ ಹಿ ಪತಿತ್ವಂ ಹಿ ಗೃಹಪತ್ಯಮಿತಿ ಸ್ಮೃತಂ। ಗೃಹಪತ್ಯಂ ತು ಯಸ್ಯಾಸೀತ್ತತ್ತಸ್ಮಾದ್ಗಾರ್ಹಪತ್ಯತಾ॥ 14-111-26 (96500) ಯಜಮಾನಂ ತು ಯಸ್ಮಾತ್ತು ದಕ್ಷಿಣಾಂ ತು ಗತಿಂ ನಯೇತ್। ದಕ್ಷಿಣಾಗ್ನಿಂ ತಮಾಹುಸ್ತೇ ದಕ್ಷಿಣಾಯತನಂ ದ್ವಿಜಾಃ॥ 14-111-27 (96501) ಆಹುತಿಃ ಸರ್ವಮಾಖ್ಯಾತಿ ಹವ್ಯಂ ವೈ ವಹನಂ ಸ್ಮೃತಂ। ಸರ್ವಹವ್ಯವಹೋ ವಹ್ನಿರ್ಗತಶ್ಚಾಹವನೀಯತಾಂ॥ 14-111-28 (96502) ಯಂ ಚಾಕ್ಸಥ್ಯಂ ಜುಹುಯಾನ್ಮೂಲಾಗ್ನಿಂ ವಿಧಿವದ್ದ್ವಿಜಃ। ಆವಸಥ್ಯಂ ತು ತಂ ಚಾಗ್ನಿಂ ಪಚನಾಗ್ನಿಂ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ॥ 14-111-29 (96503) ತೇಷಾಂ ಸ ಭಾಗತೋ ವಹ್ನಿಃ ಸಭ್ಯ ಇತ್ಯಭಿಧೀಯತೇ। ಆವತಥ್ಯಸ್ತು ಯೋ ವಹ್ನಿಃ ಪ್ರಥಮಃ ಸ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ॥ 14-111-30 (96504) ಬ್ರಹ್ಮಾ ಚ ಗಾರ್ಹಪತ್ಯೋಽಗ್ನಿಸ್ತಸ್ಮಿನ್ನೇವ ಹಿ ಸೋಭವತ್। ದಕ್ಷಿಣಾಗ್ನಿಸ್ತ್ವಯಂ ರುದ್ರಃ ಕ್ರೋಧಾತ್ಮಾ ಚಂಡ ಏವ ಸಃ॥ 14-111-31 (96505) ಅಹಮಾಹವನೀಯೋಽಗ್ನಿರಾಹೋಮಾದ್ಯಸ್ಯ ವೈ ಮುಖೇ। ಸಭ್ಯೋಽಗ್ನಿಃ ಪಂಚಮೋ ಯಸ್ತು ಸ್ಕಂದ ಏವ ನರಾಧಿಪ॥ 14-111-32 (96506) ಪೃಥಿವೀ ಗಾರ್ಹಪತ್ಯೋಽಗ್ನಿರಂತರಿಕ್ಷಂ ಚ ದಕ್ಷಿಣಃ। ಸ್ವರ್ಗಮಾಹವನೀಯೋಽಗ್ನಿರೇವಮಗ್ನಿತ್ರಯಂ ಸ್ಮೃತಂ॥ 14-111-33 (96507) ವೃತ್ತಶ್ಚ ಗಾರ್ಹಪತ್ಯೋಽಗ್ನಿರ್ಯಸ್ಮಾದ್ವೃತ್ತಾ ಚ ಮೇದಿನೀ। ಅರ್ಧಚಂದ್ರಾಕೃತಿಸ್ತಂ ವೈ ದಕ್ಷಿಣಾಗ್ನಿಸ್ತಥಾ ಭವೇತ್॥ 14-111-34 (96508) ಚತುರಶ್ರಂ ತತಃ ಸ್ವರ್ಗಂ ನಿರ್ಮಲಂ ತು ನಿರಾಮಯಂ। ತಸ್ಮಾದಾಹವನೀಯೋಽಗ್ನಿಶ್ಚತುರಶ್ರೋ ಭವೇನ್ನೃಪ॥ 14-111-35 (96509) ಜುಹುಯಾದ್ಗಾರ್ಹಪತ್ಯಂ ಯೋ ಭುವಂ ಜಯತಿ ಸ ದ್ವಿಜಃ। ಜುಹೋತಿ ದಕ್ಷಿಣಂ ಯಸ್ತು ಸ ಜಯತ್ಯಂತರಿಕ್ಷಕಂ॥ 14-111-36 (96510) ಪೃಥಿವೀಮಂತರಿಕ್ಷಂ ಚ ದಿವಂ ಋಷಿಗಣೈಃ ಸಹ। ಜಯತ್ಯಾಹವನೀಯಂ ಯೋ ಜುಹುಯಾದ್ಭಕ್ತಿಮಾನ್ನರಃ॥ 14-111-37 (96511) ಆಭಿಮುಖ್ಯೇನ ಹೋಮಸ್ತು ಯಸ್ಯ ಯಜ್ಞೇಷು ವರ್ತತೇ। ತೇನಾಪ್ಯಾಹವನೀಯತ್ವಂ ಗತೋ ವಹ್ನಿರ್ಮಹಾದ್ಯುತಿಃ॥ 14-111-38 (96512) ಆಹೋಮಾದಗ್ನಿಹೋತ್ರೇಷು ಯಜ್ಞೈರ್ವಾ ಯತ್ರ ಸರ್ವಶಃ। ಯಸ್ಮಾತ್ತಸ್ಮಾತ್ಪ್ರವರ್ತಂತೇ ತತೋ ಹ್ಯಾಹವನೀಯತಾ॥ 14-111-39 (96513) ಯಸ್ತ್ವಾವಸಥ್ಯಂ ಜುಹುಯಾನ್ಮೂಲಾಗ್ನಿಂ ವಿಧಿವದ್ದ್ವಿಜಃ। ಸ ತು ಸಪ್ತರ್ಷಿಲೋಕೇಷು ಸಪತ್ನೀಕಃ ಪ್ರಮೋದತೇ॥ 14-111-40 (96514) ಇಷ್ಟೋ ಭವತಿ ಸರ್ವಾಗ್ನೇರಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ಚ ತದ್ಭವೇತ್। ತ್ರಾಣಾದ್ವೈ ಯಜಮಾನಸ್ಯ ಹ್ಯಗ್ನಿಹೋತ್ರಮಿತಿ ಸ್ಮೃತಂ॥ 14-111-41 (96515) ಹೋಇಜ್ಯೇಷು ವಿಷಾದೋ ವೈ ವಿಷಾದೋ ದುಃಖಮುಚ್ಯತೇ। ದುಃಖಂ ತಾಪತ್ರಯಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ತಾಪಂ ಹಿ ನರಕಂ ವಿದುಃ॥ 14-111-42 (96516) ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕಂ ಚಾಧಿದೈವಮಾಧಿಭೌತಿಕಮೇವ ಚ। ಏತತ್ತಾಪತ್ರಯಂ ಪ್ರೋಕ್ತಮಾತ್ಮವಿದ್ಭಿರ್ನರಾಧಿಪ॥ 14-111-43 (96517) ಯಸ್ಮಾದ್ವೈ ತ್ರಾಯತೇ ದುಃಖಾದ್ಯಜಮಾನಂ ಹುತೋಽನಲಃ। ತಸ್ಮಾತ್ತು ವಿಧಿವತ್ಪ್ರೋಕ್ತಮಗ್ನಿಹೋತ್ರಮಿತಿ ಶ್ರುತೌ॥ 14-111-44 (96518) ತದಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ಸೃಷ್ಟಂ ವೈ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಲೋಕಕರ್ತೃಣಾ। ವೇದಾಶ್ಚಾಪ್ಯಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ತು ಜಜ್ಞಿರೇ ಸ್ವಯಮೇವ ತು॥ 14-111-45 (96519) ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಫಲಾ ದಾರಾ ದತ್ತಭುಕ್ತಫಲಂ ಧನಂ॥ ರತಿಪುತ್ರಫಲಾ ದಾರಾ ದತ್ತಭುಕ್ತಫಲಂ ಧನಂ॥ 14-111-46 (96520) ತ್ರಿವೇದಮಂತ್ರಸಂಯೋಗಾದಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ಪ್ರವರ್ತತೇ। ಋಗ್ಯಜುಃಸಾಮಭಿಃ ಪುಣ್ಯೈಃ ಸ್ಥಾಪ್ಯತೇ ಸೂತ್ರಸಂಯುತೈಃ॥ 14-111-47 (96521) ವಸಂತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ಸ್ಯಾದಾಧೇಯೋಽಗ್ನಿರ್ನರಾಧಿಪ। ವಸಂತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಜ್ಞೇಯೋ ವೇದಯೋನಿಃ ಸ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-111-48 (96522) ಅಗ್ನ್ಯಾಧೇಯಂ ತು ಯೇನಾಥ ವಸಂತೇ ಕ್ರಿಯತೇಽನಘ। ತಸ್ಯ ಶ್ರೀರ್ಬಹ್ಮವೃದ್ಧಿಶ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ವಿವರ್ಧತೇ॥ 14-111-49 (96523) ಕ್ಷತ್ರಿಯಸ್ಯಾಗ್ನಿರಾಧೇಯೋ ಗ್ರೀಷ್ಮೇ ಶ್ರೇಷ್ಠಃ ಸ ವೈ ನೃಪ। ಯೇನಾಧಾನಂ ತು ವೈ ಗ್ರೀಷ್ಮೇ ಕ್ರಿಯತೇ ತಸ್ಯ ವರ್ಧತೇ। ಶ್ರೀಃ ಪ್ರಜಾಃಕ ಪಶವಶ್ಚೈವ ವಿತ್ತಂ ತೇಜೋ ಬಲಂ ಯಶಃ॥ 14-111-50 (96524) ಶರದೃತೌ ತು ವೈಶ್ಯಸ್ಯ ಹ್ಯಾಧಾನೀಯೋ ಹುತಾಶನಃ। ಶರದ್ರಾತ್ರಂ ಸ್ವಯಂ ವೈಶ್ಯೋ ವೈಶ್ಯಯೋನಿಃ ಸ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-111-51 (96525) ಶರದ್ಯಾಧಾನಮೇವಂ ವೈ ಕ್ರಿಯತೇ ಯೇನ ಪಾಂಡವ। ತಸ್ಯಾಪಿ ಶ್ರೀಃ ಪ್ರಜಾಽಽಯುಶ್ಚ ಪಶವೋಽರ್ಥಶ್ಚ ವರ್ಧತೇ॥ 14-111-52 (96526) ಪಶವಃ ಸರ್ವ ಏವೈತೇ ತ್ರಿಭಿಃ ಸರ್ವೈರಲಂಕೃತಾಃ। ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಾ ಹ್ಯವರ್ತಂತೇ ತೈರೇವ ಧ್ರಿಯತೇ ಜಗತ್॥ 14-111-53 (96527) ಗ್ರಾಂಯಾರಣ್ಯಾಶ್ಚ ಪಶವೋ ಪೃಕ್ಷಾಶ್ಚೈವ ತೃಣಾನಿ ಚ। ಫಲಾನ್ಯೋಷಧಯಶ್ಚಾಪಿ ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಕೃತೇ ಹವಿಃ॥ 14-111-54 (96528) ರಸಾಃ ಸ್ನೇಹಾಸ್ತಥಾ ಗಂಧಾ ರತ್ನಾನಿ ಮಣಯಸ್ತಥಾ। ಕಾಂಚನಾನಿ ಚ ಲೋಹಾನಿ ಹ್ಯಗ್ನಿಹೋತ್ರಕೃತೇಽಭವನ್॥ 14-111-55 (96529) ಆಯುರ್ವೇದೋ ಧನುರ್ವೇದೋ ಮೀಮಾಂಸಾ ನ್ಯಾಯವಿಸ್ತರಃ। ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಂ ಚ ತತ್ಸರ್ವಮಗ್ನಿಹೋತ್ರಕೃತೇ ಕೃತಂ॥ 14-111-56 (96530) ಛಂದಃ ಶಿಕ್ಷಾ ಚ ಕಲ್ಪಶ್ಚ ತಥಾ ವ್ಯಾಕರಣಾನಿ ಚ। ಶಾಸ್ತ್ರಂ ಜ್ಯೋತಿರ್ನಿರುಕ್ತಂ ಚಾಪ್ಯಗ್ನಿಹೋತ್ರಕೃತೇ ಕೃತಂ॥ 14-111-57 (96531) ಇತಿಹಾಸಪುರಾಣಂ ಚ ಗಾಥಾಶ್ಚೋಪನಿಷತ್ತಥಾ। ಆಥರ್ವಣಾನಿ ಕರ್ಮಾಣಿ ಚಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಕೃತೇ ಕೃತಂ॥ 14-111-58 (96532) ಯಚ್ಚೈತಸ್ಯಾಂ ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ವೈ ಕಿಂಚಿದಸ್ತಿ ಚರಾಚರಂ। ತತ್ಸರ್ವಮಗ್ನಿಹೋತ್ರಸ್ಯ ಕೃತೇ ಸೃಷ್ಟಂ ಸ್ವಯಂಭುವಾ॥ 14-111-59 (96533) ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಸ್ಯ ದರ್ಶಸ್ಯ ಪೂರ್ಣಮಾಸಸ್ಯ ಚಾಪ್ಯಥ। ಯುಪೇಷ್ಟಿಪಶುಬಂಧಾನಾಂ ಸೋಮಪಾನಕ್ರಿಯಾವತಾಂ॥ 14-111-60 (96534) ತಿಥಿನಕ್ಷತ್ರಯೋಗಾನಾಂ ಮುಹೂರ್ತಕರಣಾತ್ಮಕಂ। ಕಾಲಸ್ಯ ವೇದನಾರ್ಥಂ ತು ಜ್ಯೋತಿರ್ಜ್ಞಾನಂ ಪುರಾಽನಘ॥ 14-111-61 (96535) ಋಗ್ಯಜುಃ ಸಾಮಮಂತ್ರಾಣಾಂ ಶ್ಲೋಕತತ್ವಾರ್ಥಚಿಂತನಾತ್। ಪ್ರತ್ಯಾಪತ್ತಿವಿಕಲ್ಪಾನಾಂ ಛಂದೋಜ್ಞಾನಂ ಪ್ರಲ್ಪಿತಂ॥ 14-111-62 (96536) ವರ್ಣಾಕ್ಷರಪದಾರ್ಥಾನಾಂ ಸಂಧಿಲಿಂಗಂ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಂ। ನಾಮಧಾತುವಿವೇಕಾರ್ಥಂ ಪುರಾ ವ್ಯಾಕರಣಂ ಸ್ಮೃತಂ॥ 14-111-63 (96537) ಯೂಪವೇದ್ಯಧ್ವರಾರ್ಥಂ ತು ಪ್ರೋಕ್ಷಣಶ್ರವಣಾಯ ತು। ಯಜ್ಞದೈವತಯೋಗಾರ್ಥಂ ಶಿಕ್ಷಾಜ್ಞಾನಂ ಪ್ರಕಲ್ಪಿತಂ॥ 14-111-64 (96538) ಯಜ್ಞಪಾತ್ರಪವಿತ್ರಾರ್ಥಂ ದ್ರವ್ಯಸಂಭಾರಣಾಯ ಚ। ಸರ್ವಯಜ್ಞವಿಕಲ್ಪಾಯ ಪುರಾಕಲ್ಪಂ ಪ್ರಕಲ್ಪಿತಂ॥ 14-111-65 (96539) ನಾಮಧಾತುವಿಕಲ್ಪಾನಾಂ ತತ್ವಾರ್ಥನಿಯಮಾಯ ಚ। ಸರ್ವವೇದನಿರುಕ್ತಾನಾಂ ನಿರುಕ್ತಮೃಷಿಭಿಃ ಕೃತಂ॥ 14-111-66 (96540) ವೇದ್ಯರ್ಥಂ ಪೃಥಿವೀ ಸೃಷ್ಟಾ ಸಂಭಾರಾರ್ಥ ತಥೈವ ಚ। ಇಧ್ಮಾರ್ಥಮಥ ಯೂಪಾರ್ಥಂ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಚಕ್ರೇ ವನಸ್ಪತಿಂ॥ 14-111-67 (96541) ಗ್ರಾಂಯಾರಣ್ಯಾಶ್ಚ ಪಶವೋ ಜಾಯಂತೇ ಯಜ್ಞಕಾರಣಾತ್। ಮಂತ್ರಾಣಾಂ ವಿನಿಯೋಗಂ ಚ ಪ್ರೋಕ್ಷಿತಂ ಶ್ರಪಣಂ ತಥಾ॥ 14-111-68 (96542) ಅನುಯಾಜಪ್ರಯಾಜಾಶ್ಚ ಮರುತಾಂ ಶಂಸಿನಸ್ತಥಾ। ಔದ್ಗಾತ್ರಂ ಚೈವ ಸಾಂನಾಂ ವೈ ಪ್ರತಿಪ್ರಸ್ಥಾನಮೇವ ಚ॥ 14-111-69 (96543) ವಿಷ್ಣುಕ್ರಮಾಣಾಂ ಕ್ರಮಣಂ ದಕ್ಷಿಣಾವಭೃಥಂ ತಥಾ। ತ್ರಿಕಾಸಮರ್ಚನಂ ಚೈವ ಸ್ಯಾನೇಷೂಪಹೃತಂ ತಥಾ॥ 14-111-70 (96544) ದೇವತಾಗ್ರಹಣಂ ಮೋಕ್ಷಂ ಹವಿಷಾಂ ಶ್ರಪಣಂ ತಥಾ। ನಾವಬುದ್ಧ್ಯಂತಿ ಯೇ ವಿಪ್ರಾ ನಿಂದಂತಿ ಚ ಪಶೋರ್ವಧಂ। ತೇ ಯಾಂತಿ ನರಕಂ ಘೋರಂ ರೌರವಂ ತಮಸಾಽಽವೃತಂ॥ 14-111-71 (96545) ಶತವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ತತ್ರ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ನರಾಧಮಾಃ। ಕೃಮಿರ್ಭಿರ್ಭಕ್ಷ್ಯಮಾಣಾಶ್ಚ ತಿಷ್ಠೇಯುಃ ಪೂಯಶೋಣಿತೇ॥ 14-111-72 (96546) ವೃಕ್ಷಾ ಯೂಪತ್ವಮಿಚ್ಛಂತಿ ಪಶುತ್ವಂ ಪಶವಸ್ತಥಾ। ತೃಣಾನೀಚ್ಛಂತಿ ಬರ್ಹಿಷ್ಟ್ವಮೋಷಧ್ಯಶ್ಚ ಹವಿಷ್ಯತಾಂ। ಸೋಮತ್ವಂ ಚ ಲತಾಃ ಸರ್ವಾ ವೇದಿತ್ವಂ ಚ ವಸುಂಧರ॥ 14-111-73 (96547) ಯಸ್ಮಾತ್ಪಶುತ್ವಮಿಚ್ಛಂತಿ ಪಶವಃ ಸ್ವರ್ಗಲಿಪ್ಸಯಾ। ತಸ್ಮಾತ್ಪಶುವಧೇ ಹಿಂಸಾ ನಾಸ್ತಿ ಯಜ್ಞೇಷು ಪಾಂಡವ॥ 14-111-74 (96548) ಯೂಪಾಸ್ತನ್ಮಂತ್ರಸಂಸ್ಕಾರೈರ್ದರ್ಭಾಶ್ಚ ಪಶವಸ್ತಥಾ। ಯಜಮಾನೇನ ಸಹಿತಾಃ ಸ್ವರ್ಗಂ ಯಾಂತಿ ನರೇಶ್ವರ॥ 14-111-75 (96549) ಯಾವತ್ಕಾಲಂ ಹಿ ಯಜ್ವಾ ವೈ ಸ್ವರ್ಗಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ। ತಾವತ್ಕಾಲಂ ಪ್ರಮೋದಂತೇ ಪಶವೋ ಹ್ಯಧ್ವರೇ ಹತಾಃ॥ 14-111-76 (96550) ಅಹಿಂಸಾ ವೈದಿಕಂ ಕರ್ಮ ಬ್ರಹ್ಮಕರ್ಮೇತಿ ತತ್ಕೃತಂ। ವೇದೋಕ್ತಂ ಯೇ ನ ಕುರ್ವಂತಿ ಹಿಂಸಾಬುದ್ಧ್ಯಾ ಕ್ರತೂಂದ್ವಿಜಾಃ। ಸದ್ಯಃ ಶೂದ್ರತ್ವಾಮಾಯಾಂತಿ ಪ್ರೇತ್ಯ ಚಂಡಾಲತಾಮಪಿ॥ 14-111-77 (96551) ಗಾವೋ ಯಜ್ಞಾರ್ಥಮುತ್ಪನ್ನಾ ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಥಂ ತಥೈವ ಚ। ಸುವರ್ಣಂ ರಜತಂ ಚೈವ ಪಾತ್ರಕ್ರುಭಾರ್ಥಮೇವ ಚ॥ 14-111-78 (96552) ದರ್ಭಾಃ ಸಂಸ್ತರಣಾರ್ತಂ ತು ರಕ್ಷಸಾಂ ರಕ್ಷಣಾಯ ಚ। ಪಜನಾರ್ಥಂ ದ್ವಿಜಾಃ ಸೃಷ್ಟಾಸ್ತಾರಕಾ ದಿವಿ ದೇವತಾಃ॥ 14-111-79 (96553) ಕ್ಷತ್ರಿಯಾ ರಕ್ಷಣಾರ್ಥಂ ತು ವೈಶ್ಯಾ ವಾರ್ತಾನಿಮಿತ್ತತಃ। ಶುಶ್ರೂಷಾರ್ಥಂ ತ್ರಯಾಣಾಂ ವೈ ಶೂದ್ರಾಃ ಸೃಷ್ಟಾಃ ಸ್ವಯಂಭುವಾ॥ 14-111-80 (96554) ಏವಮೇತಜ್ಜಗತ್ಸರ್ವಮಗ್ನಿಹೋತ್ರಕೃತೇ ಕೃತಂ। ನಾವಬುಧ್ಯಂತಿ ಯೇ ಚೈವ ನರಾಸ್ತು ತಮಸಾ ವೃತಾಃ॥ 14-111-81 (96555) ತೇ ಯಾಂತಿ ನರಕಂ ಘೋರಂ ರೌರವಂ ನಾಮ ವಿಶ್ರುತಂ। ರೌರವಾದ್ವಿಪ್ರಯುಕ್ತಾಸ್ತು ಕೃಮಿಯೋನಿಂ ವ್ರಜಂತಿ ತೇ॥ 14-111-82 (96556) ಯಥೋಕ್ತಮಗ್ನಿಹೋತ್ರಾಣಾಂ ಶುಶ್ರೂಷಂತಿ ಚ ಯೇ ದ್ವಿಜಾಃ। ತೈರ್ದತ್ತಂ ಸಹುತಂ ಚೇಷ್ಟಂ ದತ್ತಮಧ್ಯಾಪಿತಂ ಭವೇತ್॥ 14-111-83 (96557) ಏವಮಿಷ್ಟಂ ಚ ಪೂರ್ತಂ ಚ ಯದ್ವಿಪ್ರೈಃ ಕ್ರಿಯತೇ ನೃಪ। ತತ್ಸರ್ವಂ ಸಂಯಗಾಹೃತ್ಯ ಚಾದಿತ್ಯೇ ಸ್ಥಾಪಯಾಂಯಹಂ॥ 14-111-84 (96558) ಮಯಾ ಸ್ಥಾಪಿತಮಾದಿತ್ಯೇ ಲೋಕಸ್ಯ ಸುಕೃತಂ ಹಿ ತತ್। ಧಾರಯೇದ್ಯತ್ಸಹಸ್ರಾಂಶುಃ ಸುಕೃತಂ ಹ್ಯಗ್ನಿಹೋತ್ರಿಣಾಂ॥ 14-111-85 (96559) ಯಾವತ್ಕಾಲಂ ತು ತಿಷ್ಠಂತಿ ಲೋಕೇ ಚಾಪ್ಯಗ್ನಿಹೋತ್ರಿಣಃ। ತಾವದೇವ ಹಿ ಪುಣ್ಯೇನ ದೀಪ್ಯತೇ ರವಿಣಾಽಂಬರೇ॥ 14-111-86 (96560) ಸ್ವರ್ಗೇ ಸ್ವರ್ಗಂ ಗತಾನಾಂ ತು ವೀರ್ಯಾದ್ಭವತಿ ವೀರ್ಯವಾನ್। ತತ್ರ ತೇ ಹ್ಯುಪಭುಂಜಂತಿ ಹ್ಯಗ್ನಿಹೋತ್ರಸ್ಯ ತತ್ಫಲಂ। ಸಮಾನರೂಪಾ ದೇವಾನಾಂ ತಿಷ್ಠಂತ್ಯಾಬೂತಸಂಪ್ಲವಂ॥ 14-111-87 (96561) ವೃಥಾಽಗ್ನಿನಾ ಚ ಯೇ ಕೇಚಿದ್ದಹ್ಯಂತೇ ಹ್ಯಗ್ನಿಹೋತ್ರಿಣಃ। ನ ತೇಽಗ್ನಿಹೋತ್ರಿಣಾಂ ಲೋಕೇ ಮಾನಸಾಽಪಿ ವ್ರಜಂತಿ ತೇ॥ 14-111-88 (96562) ವೀರಘ್ರಾಸ್ತು ದುರಾಚಾರಾ ದರಿದ್ರಾಸ್ತು ನರಾಧಮಾಃ। ವಿಕಲಾ ವ್ಯಾಧಿತಾಶ್ಚಾಪಿ ಜಾಯಂತೇ ಶೂದ್ರಯೋನಿಷು॥ 14-111-89 (96563) ತಸ್ಮಾದಪ್ರೋಷಿತೈರ್ನಿತ್ಯಮಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ದ್ವಿಜಾತಿಭಿಃ। ಹೋತವ್ಯಂ ವಿಧಿವದ್ರಾಜನ್ನೂರ್ಧ್ವಾಮಿಚ್ಛಂತಿ ಯೇ ಗತಿಂ॥ 14-111-90 (96564) ಆತ್ಮವನ್ನಾವಮಂತವ್ಯಮಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ನ ತ್ಯಾಜ್ಯಂ ಕ್ಷಣಿಮಪ್ಯೇತದಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-111-91 (96565) ವೃದ್ಧತ್ವೇಽಪ್ಯಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ಯೇ ಗೃಹ್ಣಂತಿ ವಿಧಿವದ್ದ್ವಿಜಾಃ। ಶೂದ್ರಾನ್ನಾದ್ವಿರತಾ ದಾಂತಾಃ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಬುದ್ಧಯಃ॥ 14-111-92 (96566) ಪಂಚಯಜ್ಞಪರಾ ನಿತ್ಯಂ ಲೋಭಕ್ರೋಧವಿವರ್ಜಿತಾಃ। ದ್ವಿಕಾಲಮತಿಥೀಂಶ್ಚೈವ ಪೂಜಯಂತಿ ಚ ಭಕ್ತಿತಃ॥ 14-111-93 (96567) ತೇಽಪಿ ಸೂರ್ಯೋದಯಪ್ರಖ್ಯೈರ್ವಿಮಾನೈರ್ವಾಯುವೇಗಿಭಿಃ। ಮಮ ಲೋಕೇ ಪ್ರಮೋದಂತೇ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಮಾಂ ಚ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-111-94 (96568) ಮನ್ವಂತರಂ ಚ ತತ್ರೈಕಂ ಮೋದಿತಾ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ। ಇಹ ಮಾನುಷ್ಯಕೇ ಲೋಕೇ ಜಾಯಂತೇ ದ್ವಿಜಸತ್ತಮಾಃ॥ 14-111-95 (96569) ಬಾಲಾಹಿತಾಗ್ರಯೋ ಯೇ ಚ ಶೂದ್ರಾನ್ನಾದ್ವಿರತಾಃ ಸದಾ। ಕ್ರೋಧಲೋಭವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಾಃ ಪ್ರಾತಸ್ಸ್ನಾನಪರಾಯಣಾಃ। ಯಥೋಕ್ತಮಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ವೈ ಜುಹ್ವತೇ ವಿಜಿತೇಂದ್ರಿಯಾಃ॥ 14-111-96 (96570) ಆತಿಥೇಯಾಃ ಸದಾ ಸೌಂಯಾ ದ್ವಿಕಾಲಂ ಮತ್ಪರಾಯಣಾಃ। ತೇ ಯಾಂತ್ಯಪುನರಾವೃತ್ತಿಂ ಭಿತ್ತ್ವಾ ಚಾದಿತ್ಯಮಂಡಲಂ॥ 14-111-97 (96571) ಮಮ ಲೋಕಂ ಸಪತ್ನೀಕಾ ಯಾನೈಃ ಸೂರ್ಯೋದಯಪ್ರಭೈಃ। ತತ್ರ ಬಾಲಾರ್ಕಸಂಕಾಶಾಃ ಕಾಮಗಾಃ ಕಾಮರೂಪಿಣಃ॥ 14-111-98 (96572) ಐಶ್ವರ್ಯಗುಣಸಂಪನ್ನಾಃ ಕ್ರೀಡಂತಿ ಚ ಯಥಾಸುಖಂ। ಇತ್ಯೇಷಾಮಾಹಿತಾಗ್ನೀನಾಂ ವಿಭೂತಿಃ ಪಾಂಡುನಂದನ॥ 14-111-99 (96573) ಶ್ರುತಿಂ ಕೇಚಿನ್ನಿಂದಮಾನಾಃ ಶ್ರುತಿಂ ದೂಷ್ಯಂತ್ಯಬುದ್ಧಯಃ। ಪ್ರಮಾಣಂ ನ ಚ ಕುರ್ವಂತಿ ಯೇ ಯಾಂತೀಹಾಪಿ ದುರ್ಗತಿಂ। 14-111-100 (96574) ಪ್ರಮಾಣಮಿತಿಹಾಸಂ ಚ ವೇದಾನ್ಕುರ್ವತಿ ಯೇ ದ್ವಿಜಾಃ। ತೇ ಯಾಂತ್ಯಮರಸಾಯುಜ್ಯಂ ನಿತ್ಯಮಾಸ್ತಿಕ್ಯಬುದ್ಧಯಃ॥ ॥ 14-111-101 (96575) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಏಕಾದಶಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 112

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.112. ಅಧ್ಯಾಯಃ 112

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಚಾಂದ್ರಾಯಣವಿಧಿನಿರೂಪಣಪೂರ್ವಕಂ ತದಾಚರಣಫಲಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ಚಕ್ರಾಯುಧ ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ದೇವೇಶ ಗರುಡಧ್ವಜ। ಚಾಂದ್ರಾಯಣವಿಧಿಂ ಪುಣ್ಯಮಾಖ್ಯಾಹಿ ಭಗವನ್ಮಮ॥ 14-112-1 (96576) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-112-2x (7992) ಶೃಣು ಪಾಂಡವ ತತ್ವೇನ ಸರ್ವಪಾಪಪ್ರಣಾಶನಂ। ಪಾಪಿನೋ ಯೇನ ಶುದ್ಧ್ಯಂತಿ ತತ್ತೇ ವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಸರ್ವಶಃ॥ 14-112-2 (96577) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಕ್ಷತ್ರಿಯೋ ವಾಽಪಿ ವೈಶ್ಯೋ ವಾ ಚರಿತವ್ರತಃ। ಯಥಾವತ್ಕರ್ತುಕಾಮೋ ವೈ ತಸ್ಯೈವಂ ಪ್ರಥಮಾ ಕ್ರಿಯಾ॥ 14-112-3 (96578) ಶೋಧಯೇತ್ತು ಶರೀರಂ ಸ್ವಂ ಪಂಚಗವ್ಯೇನ ಯಂತ್ರಿತಃ। ಸಶಿರಃ ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷಸ್ಯ ತತಃ ಕುರ್ವೀತ ವಾಪನಂ॥ 14-112-4 (96579) ಶುಕ್ಲವಾಸಾಃ ಶುಚಿರ್ಭೂತ್ವಾ ಮೌಂಜೀಂ ಬಧ್ನೀತ ಮೇಖಲಾಂ। ಪಾಲಾಶದ್ಂಡಮಾದಾಯ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿವ್ರತೇ ಸ್ಥಿತಃ॥ 14-112-5 (96580) ಕೃತೋಪಲಾಸಃ ಪೂರ್ವಂ ತು ಶುಕ್ಲಪ್ರತಿಪದಿ ದ್ವಿಜಃ। ನದೀಸಂಗಮತೀರ್ಥೇಷು ಶುಚೌ ದೇಶೇ ಗೃಹೇಽಪಿ ವಾ। ಗೋಮಯೇನೋಪಲಿಪ್ರೇಽಥ ಸ್ಥಂಡಿಲೇಽಗ್ನಿಂ ನಿಧಾಪಯನ್॥ 14-112-6 (96581) ಆಘಾರಾವಾಜ್ಯಭಾಗೌ ಚ ಪ್ರಣವಂ ವ್ಯಾಹೃತೀಸ್ತಥಾ। ವಾರುಣಂ ಚೈವ ಪಂಚೈವ ಹುತ್ವಾ ಸರ್ವಾನ್ಯಥಾಕ್ರಮಂ॥ 14-112-7 (96582) ಸತ್ಯಾಯ ವಿಷ್ಣವೇ ಚೇತಿ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿಭ್ಯೋಽಥ ಬ್ರಹ್ಮಣೇ। ವಿಶ್ವೇಭ್ಯೋ ಹಿ ಚ ದೇವೇಭ್ಯಃ ಸಪ್ರಜಾಪತಯೇ ತಥಾ॥ 14-112-8 (96583) ಷಡುಕ್ತ್ವಾ ಜುಹುಯಾತ್ಪಶ್ಚಾತ್ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಾಹುತಿಂ ದ್ವಿಜಃ। ಅತಃ ಸಮಾಪಯೇದಗ್ನಿಂ ಶಾಂತಿಂ ಕೃತ್ವಾಽಥ ಪೌಷ್ಟಿಕಿಂ॥ 14-112-9 (96584) ಪ್ರಣಂಯ್ ಚಾಗ್ನಿಂ ಸೋಮಂ ಚ ಭಸ್ಮ ದಿಗ್ಧ್ವಾ ಯಥಾವಿಧಿ। ನದೀಂ ಗತ್ವಾ ವಿಶುದ್ಧಾತ್ಮಾ ಸೋಮಾಯ ವರುಣಾಯ ಚ। ಆದಿತ್ಯಾಯ ನಮಸ್ಕೃತ್ವಾ ತತಃ ಸ್ನಾಯಾತ್ಸಮಾಹಿತಃ॥ 14-112-10 (96585) ಉತ್ತೀರ್ಯೋದಕಮಾಚಂಯ ಚಾಸೀನಃ ಪೂರ್ವತೋಮುಖಃ। ಪ್ರಾಣಾಯಾಮಂ ತತಃ ಕೃತ್ವಾ ಪವಿತ್ರೈರಭಿಷೇಚನಂ॥ 14-112-11 (96586) ಆಚಾಂತಸ್ತ್ವಮಿವೀಕ್ಷೇತ ಊರ್ಧ್ವಬಾಹುರ್ದಿವಾಕರಂ। ಕೃತಾಂಜಲಿಪುಟಃ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ಕುರ್ಯಾಚ್ಚೈವ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ॥ 14-112-12 (96587) ನಾರಾಯಣಂ ವಾ ರುದ್ರಂ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಣಮಥವಾಽಪಿ ಚ। ವಾರುಣಂ ಮಂತ್ರಮೂಕ್ತಂ ವಾ ಪ್ರಾಗ್ಭೋಜನಮಥಾಪಿ ವಾ॥ 14-112-13 (96588) ವೀರಘ್ನಮೃಷಭಫಂ ವಾಽಪಿ ತಥಾ ಚಾಪ್ಯಘಮರ್ಷಣಂ। ಗಾಯತ್ರೀಂ ಮಮ ದೇವೀಂ ವಾ ಸಾವಿತ್ರೀಂ ವಾ ಜಪೇತ್ತತಃ। ಶತಂ ವಾಽಷ್ಟಶತಂ ವಾಽಪಿ ಸಹಸ್ರಮಥವಾ ಪರಂ॥ 14-112-14 (96589) ತತೋ ಮಧ್ಯಾಹ್ನಕಾಲೇ ವೈ ಪಾಯಸಂ ಯಾವಕಂ ಹಿ ವಾ। ಪಾಚಯಿತ್ವಾ ಪ್ರಯತ್ನೇನ ಪ್ರಯತಃ ಸುಸಮಾಹಿತಃ॥ 14-112-15 (96590) ಪಾತ್ರಂ ತು ಸುಸಮಾದಾಯ ಸೌವರ್ಣಂ ರಾಜತಂ ತು ವಾ। ತಾಂರಂ ವಾ ಮೃನ್ಮಯಂ ವಾಪಿ ಔದುಂಬರಮಥಾಪಿ ವಾ। 14-112-16 (96591) ವೃಕ್ಷಾಣಾಂ ಯಾಜ್ಞಿಯಾನಂ ತು ಪರ್ಣೈರಾರ್ದ್ರೈರಕುತ್ಸಿತೈಃ। ಪುಟಕೇನ ತು ಗುಪ್ತೇನಿ ಚರೇದ್ಭೈಕ್ಷಂ ಸಮಾಹಿತಃ॥ 14-112-17 (96592) ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ಗೃಹಾಣಾಂ ತು ಸಪ್ತಾನಾಂ ನಾಪರಂ ವ್ರಜೇತ್। ಗೋದೋಹಮಾತ್ರಂ ತಿಷ್ಠಿತ್ತು ವಾಗ್ಯತಃ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಃ॥ 14-112-18 (96593) ನ ಹಸೇನ್ನ ಚ ವೀಕ್ಷೇತ ನಾಭಿಭಾಷೇತ ವಾ ಸ್ತ್ರಿಯಂ॥ 14-112-19 (96594) ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಮೂತ್ರಂ ಪುರೀಷಂ ವಾ ಚಂಡಾಲಂ ವಾ ರಜಸ್ವಲಾಂ। ಪತಿತಂ ಚ ತಥಾ ಶ್ವಾನಮಾದಿತ್ಯಮವಲೋಕಯೇತ್॥ 14-112-20 (96595) ಯೋ ಹಿ ಪಾದುಕಮಾರುಹ್ಯ ಸರ್ವದಾ ಪ್ರಚರೇದ್ದ್ವಿಜಃ। ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಪಾಪಕರ್ಮಾಣಮಾದಿತ್ಯಮವಲೋಕಯೇತ್॥ 14-112-21 (96596) ತತಸ್ತ್ವಾವಸಥಂ ಪ್ರಾಪ್ತೋ ಭಿಕ್ಷಾಂ ನಿಕ್ಷಿಪ್ಯ ಭೂತಲೇ। ಪ್ರಕ್ಷಾಲ್ಯ ಪಾದಾವಾಜಾನ್ವೋರ್ಹಸ್ತಾವಾಕೂರ್ಪರಂ ಪುನಃ। ಆಚಂಯ ವಾರಿಣಾ ತೇನ ವಹ್ನಿಂ ವಿಪ್ರಾಂಶ್ಚ ಪೂಯಯೇತ್॥ 14-112-22 (96597) ಪಂಚ ಸಪ್ತಾಥವಾ ಕುರ್ಯಾದ್ಭಾಗಾನ್ಭೈಕ್ಷಸ್ಯ ತಸ್ಯ ವೈ। ತೇಷಾಮನ್ಯತಮಂ ಪಿಂಡಮಾದಿತ್ಯಾಯ ನಿವೇದಯೇತ್॥ 14-112-23 (96598) ಬ್ರಹ್ಮಣೇ ಚಾಗ್ನಯೇ ಚೈವ ಸೋಮಾಯ ವರುಣಾಯ ಚ। ವಿಶ್ವೇಭ್ಯಶ್ಚೈವ ದೇವೇಭ್ಯೋ ದದ್ಯಾದನ್ನಂ ಯಥಾಕ್ರಮಂ॥ 14-112-24 (96599) ಅವಶಿಷ್ಟಮಥೈಕಂ ತು ವಕ್ತ್ರಮಾತ್ರಂ ಪ್ರಕಲ್ಪಯೇತ್॥ 14-112-25 (96600) ಅಂಗುಲ್ಯಗ್ರೇ ಸ್ಥಿತಂ ಪಿಂಡಂ ಗಾಯತ್ರ್ಯಾ ಚಾಭಿಮಂತ್ರಯೇತ್। ಅಂಗುಲೀಭಿಸ್ತ್ರಿಭಿಃ ಪಿಂಡಂ ಪ್ರಾಶ್ನೀಯಾತ್ಪ್ರಾಙ್ಮುಖಃಕ ಶುಚಿಃ। 14-112-26 (96601) ಯಥಾ ಚ ವರ್ಧತೇ ಸೋಮೋ ಹ್ರಸತೇ ಚ ಯಥಾ ಪುನಃ। ತಥಾ ಪಿಂಡಾಶ್ಚ ವರ್ಧಂತೇ ಹ್ರಸಂತೇ ಚ ದಿನೇದಿನೇ॥ 14-112-27 (96602) ತ್ರಿಕಾಲಂ ಸ್ನಾನಮಸ್ಯೋಕ್ತಂ ದ್ವಿಕಾಲಮಥವಾ ಸಕೃತ್। ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಸದಾ ವಾಽಪಿ ನ ಚ ವಸ್ತ್ರಂ ಪ್ರಪೀಡಯೇತ್॥ 14-112-28 (96603) ಸ್ಥಾನ ನ ದಿವಸಂ ತಿಷ್ಠೇದ್ರಾತ್ರೌ ವೀರಾಸನಂ ವ್ರಜೇತ್। ಭವೇತ್ಸ್ಥಂಡಿಲಶಾಯೀ ವಾಽಪ್ಯಥಾ ವೃಕ್ಷಮೂಲಿಕಃ॥ 14-112-29 (96604) ವಲ್ಕಲಂ ಯದಿ ವಾ ಕ್ಷೌಮಂ ಶಾಣಂ ಕಾರ್ಪಾಸಕಂ ತಥಾ। ಆಚ್ಛಾದನಂ ಭವೇತ್ತಸ್ಯ ವಸ್ತ್ರಾರ್ಥಂ ಪಾಂಡುನಂದನ॥ 14-112-30 (96605) ಏವಂ ಚಾಂದ್ರಾಯಣೇ ಪೂರ್ಣೇ ಮಾಸಸ್ಯಾಂತೇ ಪ್ರಯತ್ನವಾನ್। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನ್ಭೋಜಯೇದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ದದ್ಯಾಚ್ಚೈವ ಚ ದಕ್ಷಿಣಾಂ॥ 14-112-31 (96606) ಚಾಂದ್ರಾಯಣೇನ ಚೀರ್ಣೇನ ಯತ್ಕೃತಂ ತೇನ ದುಷ್ಕೃತಂ। ತತ್ಸರ್ವಂ ತತ್ಕ್ಷಣಾದೇವ ಭಸ್ಮೀಭವತಿ ಕಾಷ್ಠವತ್॥ 14-112-32 (96607) ಬ್ರಹ್ಮಹತ್ಯಾ ಚ ಗೋಹತ್ಯಾ ಸುವರ್ಣಸ್ತೈನ್ಯಮೇವ ಚ। ಭ್ರೂಣಹತ್ಯಾ ಸುರಾಪಾನಂ ಗುರೋರ್ದಾರವ್ಯತಿಕ್ರಮಃ॥ 14-112-33 (96608) ಏವಮನ್ಯಾನಿ ಪಾಪಾನಿ ಪಾತಕೀಯಾನಿ ಯಾನಿ ಚ। ಚಾಂದ್ರಾಯಣೇನ ನಶ್ಯಂತಿ ವಾಯುನಾ ಪಾಂಸವೋ ಯಥಾ॥ 14-112-34 (96609) ಅನಿರ್ದಶಾಯಾ ಗೋಃ ಕ್ಷೀರಮೌಷ್ಠ್ರಮಾವಿಕಮೇವ ಚ। ಮೃತಸೂತಕಯೋಶ್ಚಾನ್ನಂ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-112-35 (96610) ಉಪಪಾತಕಿನಶ್ಚಾನ್ನಂ ಪತಿತಾನ್ನಂ ತಥೈವ ಚ। ಶೂದ್ರಸ್ಯೋಚ್ಛೇಷಣಂ ಚೈವ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-112-36 (96611) ಆಕಾಶಸ್ಥಂ ತು ಹಸ್ತಸ್ಥಮಧಃ ಸ್ರಸ್ತಂ ತಥೈವ ಚ। ಪರಹಸ್ತಸ್ಥಿತಂ ಚೈವ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-112-37 (96612) ಅಥಾಗ್ರೇಧಿಷೋರನ್ನಂ ದಿಧಿಷೂಪಪತೇಸ್ತತಾ। ಪರಿವೇತ್ತುಸ್ತಥಾ ಚಾನ್ನಂ ಪರಿವಿತ್ತಾನ್ನಮೇವ ಚ॥ 14-112-38 (96613) ಕುಂಡಾನ್ನಂ ಗೋಲಕಾನ್ನಂ ಚ ದೇವಲಾನ್ನಂ ತಥೈವ ಚ। ತಥಾ ಪುರೋಹಿತಸ್ಯಾನ್ನಂ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-112-39 (96614) ಸುರಾಽಽಸವಂ ವಿಷಂ ಸರ್ಪಿರ್ಲಾಕ್ಷಾ ಲವಣಮೇವ ಚ। ತೈಲಂ ಚಾಪಿ ಚ ವಿಕ್ರೀಣಂದ್ವಿಜಶ್ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-112-40 (96615) ಏಕೋದ್ದಿಷ್ಟಂ ತು ಯೋ ಭುಂಕ್ತೇ ಜನಮಧ್ಯಗತೋಽಪಿ ಯಃ। ಭಿನ್ನಭಾಂಡೇಷು ಯೋ ಭುಂಕ್ತೇ ದ್ವಿಜಶ್ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-112-41 (96616) ಯೋ ಭುಂಕ್ತೇಽನುಪನೀತೇನ ಯೋ ಭುಂಕ್ತೇ ಚ ಸ್ತ್ರಿಯಾ ಸಹ। ಕನ್ಯಯಾ ಸಹ ಯೋ ಭುಂಕ್ತೇ ದ್ವಿಜಶ್ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-112-42 (96617) ಉಚ್ಛಿಷ್ಟಂ ಸ್ಥಾಪಯೇದ್ವಿಪ್ರೋ ಯೋ ಮೋಹಾದ್ಭೋಜನಾಂತರೇ। ದದ್ಯಾದ್ವಾ ಯದಿ ವಾ ಮೋಹಾದ್ವಿಜಶ್ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-112-43 (96618) ತುಂಬಕೋಶಾತಕಂ ಚೈವ ಪಲಾಂಡುಂ ಗೃಂಜನಂ ತಥಾ। ಛತ್ರಾಕಂ ಲಶುನಂ ಚೈವ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-112-44 (96619) ದ್ವಿಜಃ ಪರ್ಯುಷಿತಂ ಚಾನ್ನಂ ಪಕ್ವಂ ಪರಗೃಹಾಗತಂ। ವಿಪಕ್ವಂ ಚ ತಥಾ ಮಾಂಸಂ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-112-45 (96620) ಉದಕ್ಯಯಾ ಶುನಾ ವಾಽಪಿ ಚಂಡಾಲೈರ್ವಾ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಃ। ದೃಷ್ಟಮನ್ನಂ ತು ಭುಂಜಾನೋ ದ್ವಿಜಶ್ಚಾಂದ್ರಾಯಣಂ ಚರೇತ್॥ 14-112-46 (96621) ****ತತ್ಪುರಾ ವಿಶುದ್ಧ್ಯರ್ಥಮೃಷಿಭಿಶ್ಚರಿತಂ ವ್ರತಂ। ಪಾವನಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ಪುಣ್ಯಂ ಪಾಂಡವಚೋದಿತಂ॥ 14-112-47 (96622) ಏತೇನ ವಸವೋ ರುದ್ರಾಶ್ಚಾದಿತ್ಯಾಶ್ಚ ದಿವಂ ಗತಾಃ। ಏತದದ್ಯ ಪರಂ ಗುಹ್ಯಂ ಪವಿತ್ರಂ ಪಾಪನಾಶನಂ॥ 14-112-48 (96623) ಯಥೋಕ್ತಮೇತದ್ಯಃ ಕುರ್ಯಾದ್ದ್ವಿಜಃ ಪಾಪಪ್ರಣಾಶನಂ॥ ಸ ದಿವಂ ಯಾತಿ ಪೂತಾತ್ಮಾ ನಿರ್ಮಲಾದಿತ್ಯಸಂನಿಭಃ॥ ॥ 14-112-49 (96624) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ದ್ವಾದಶಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 112 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 113

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.113. ಅಧ್ಯಾಯಃ 113

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಕಾರ್ತಿಕಾದಿದ್ವಾದಶಮಾಸೇಷು ಏಕಭುಕ್ತವ್ರತಾಚರಣಪ್ರಕಾರನಿರೂಪಣಪೂರ್ವಕಂ ತತ್ಫಲಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಕೇಶವೇನೈವಮುಕ್ತೇ ತು ಚಾಂದ್ರಾಯಣವಿಧಿಕ್ರಮೇ। ಅಪೃಚ್ಛತ್ಪುನರನ್ಯಾಂಶ್ಚ ಧರ್ಮಾಂಧರ್ಮಾತ್ಮಜೋ ನೃಪ॥ 14-113-1 (96625) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-113-2x (7993) ಸರ್ವಭೂತಪತೇ ಶ್ರೀಮನ್ಸರ್ವಭೂತನಮಸ್ಕೃತ। ಸರ್ವಭೂತಹಿತಂ ಧರ್ಮಂ ಸರ್ವಜ್ಞ ಕಥಯಸ್ವ ನಃ॥ 14-113-2 (96626) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-113-3x (7994) ಯದ್ದರಿದ್ರಜನಸ್ಯಾಪಿ ಸ್ವರ್ಗ್ಯಂ ಸುಖಕರಂ ಭವೇತ್। ಸರ್ವಪಾಪಪ್ರಶಮನಂ ತಚ್ಛೃಣುಷ್ವ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-113-3 (96627) ಕಾರ್ತಿಕಾದ್ಯಾಸ್ತು ಯೇ ಮಾಸಾ ದ್ವಾದಶೈವ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾಃ। ತೇಷ್ವೇಕಬುಕ್ತನಿಮಃ ಸರ್ವೇಷಾಮುಚ್ಯತೇ ಮಯಾ॥ 14-113-4 (96628) ಕಾರ್ತಿಕೇ ಯಸ್ತು ವೈ ಮಾಸೇ ನಂದಾಯಾಂ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಃ। ಏಕಭುಕ್ತೇನ ಮದ್ಭಕ್ತೋ ಮಾಸಮೇಕಂ ತು ವರ್ತತೇ॥ 14-113-5 (96629) ಜಲಂ ವಾ ನ ಪಿಬೇನ್ಮಾಸೇ ನಾಂತರಂ ಭೋಜನಾತ್ಪರಂ। ಆದಿತ್ಯರೂಪಂ ಮಾಂ ನಿತ್ಯಮರ್ಚಯನ್ಸುಸಮಾಹಿತಃ॥ 14-113-6 (96630) ವ್ರತಾಂತೇ ಭೋಜಯೇದ್ವಿಪ್ರಾಂದಕ್ಷಿಣಾಂ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಚ। ಕ್ರೋಧಲೋಭವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಸ್ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-113-7 (96631) ವಿಧಿವತ್ಕಪಿಲಾದಾನೇ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮುದಾಹೃತಂ। ತತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ಯ ಸೂರ್ಯಕಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ। ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾತ್ಪುರುಷೇಷೂಪಜಾಯತೇ॥ 14-113-8 (96632) ಮಾರ್ಗಶೀರ್ಷಂ ತು ಯೋ ಮಾಸಮೇಕಭುಕ್ತೇನ ವರ್ತತೇ। ಕಾಮಂ ಕ್ರೋಧಂ ಚ ಲೋಭಂ ಚ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಯಥಾವಿಧಿ॥ 14-113-9 (96633) ಸ್ನಾತ್ವಾ ಚಾದಿತ್ಯರೂಪಂ ಮಾಮರ್ಯಯೇನ್ನಿಯತೇಂದ್ರಿಯಃ। ಜಪೇಚ್ಚೈವ ಚ ಗಾಯತ್ರೀಂ ಮಾಮಿಕಾಂ ವಾಗ್ಯತೇಂದ್ರಿಯಃ॥ 14-113-10 (96634) ಮಾಸೇ ಪರಿಸಮಾಪ್ತೇ ತು ಭೋಜಯಿತ್ವಾ ದ್ವಿಜಾಞ್ಶುಚಿಃ। ತಾನರ್ಚಯತಿ ಮದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-113-11 (96635) ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರೇ ಕೃತೇ ಪುಣ್ಯಮಾಹಿತಾಗ್ನೇಸ್ತು ಯದ್ಭವೇತ್। ತತ್ಪುಣ್ಯಂ ಫಲಮಾಸಾದ್ಯ ಯೋನೇನಾಂಽಬರಶೋಭಿನಾ। ಸಹ ಸಪ್ತರ್ಷಿಲೋಕೇಷು ಯಥಾಕಾಮಂ ಯಥಾಸುಖಂ॥ 14-113-12 (96636) ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾದ್ಧರಿವರ್ಷೇಷು ಜಾಯತೇ। ತತ್ರ ಪ್ರಕಾಮಂ ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ರಾಜಾ ಪಶ್ಚಾದ್ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-113-13 (96637) ******** ಕ್ಷಿಪೇದೇವಮೇಕಭುಕ್ತೇನ ಯೋ ನರಃ। ಅರ್ಚಯನ್ನೇವ ಮಾಂ ನಿತ್ಯಂ ಮದ್ಗತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ॥ 14-113-14 (96638) ಅಹಿಂಸಾಸತ್ಯಸಹಿತಃ ಕ್ರೋಧಹರ್ಷವಿವರ್ಜಿತಃ। ಏವಂ ಯುಕ್ತಸ್ಯ ರಾಜೇಂದ್ರ ಶೃಣು ಯತ್ಫಲಮುತ್ತಮಂ॥ 14-113-15 (96639) ವಿಪ್ರಾತಿಥ್ಯಸಹಸ್ರೇಷು ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮುದಾಹೃತಂ। ತತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮನುಪ್ರಾಪ್ಯ ಶಕ್ರಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-113-16 (96640) ಅವತೀರ್ಣಸ್ತತಃ ಕಾಲಾದಿಲಾವರ್ಷೇಷು ಜಾಯತೇ। ತತ್ರ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ಚಿರಂ ಕಾಲಮಸ್ಮಿನ್ವಿಪ್ರೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-113-17 (96641) ಮಾಘಮಾಸಂ ಸದಾ ಯಸ್ತು ವರ್ತತೇ ಚೈಕಭುಕ್ತತಃ। ಮದರ್ಚನಪರೋ ಭೂತ್ವಾ ಡಂಭಕ್ತೋಧವಿವರ್ಜಿತಃ। ಮಾಮಿಕಾಮಪಿ ಸಾವಿತ್ರೀಂ ಸಂಧ್ಯಾಯಾಂ ತು ಜಪೇದ್ಬುಧಃ॥ 14-113-18 (96642) ದತ್ತ್ವಾ ದು ದಕ್ಷಿಣಾಮಂತೇ ಭೋಜಯಿತ್ವಾ ದ್ವಿಜಾನಪಿ। ನಮಿಸ್ಕರೋತಿ ತಾನ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ಮದ್ಗತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ। ತ್ರಿಕಾಲಸ್ನಾನಯುಕ್ತಸ್ಯ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-113-19 (96643) ನೀಲಕಂಠಪ್ರಯುಕ್ತೇನ ಯೋನೇನಾಂಽಬರಶೋಭಿನಾ। ಪಿತೃಲೋಕಂ ವ್ರಜೇಚ್ಛ್ರೀಮಾನ್ಸೇವ್ಯಮಾನೋಪ್ಸರೋಣೈಃ॥ 14-113-20 (96644) ತತ್ರ ಪ್ರಕಾಮಂ ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ಭದ್ರಾಶ್ವೇಷೂಪಜಾಯತೇ। ತತಶ್ಚ್ಯುತಶ್ಚತುರ್ವೇದೀ ವಿಪ್ರೋ ಭವತಿ ಭೂತಲೇ॥ 14-113-21 (96645) ಯಶ್ಚರೇತ್ಫಾಲ್ಗುನಂ ಮಾಸಮೇಕಭುಕ್ತೋ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ। ನಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದೇವಾಯೇತ್ಯೇತನ್ಮಂತ್ರಂ ಜಪೇತ್ಸದಾ॥ 14-113-22 (96646) ಪಾಯಸಂ ಭೋಜಯೇದ್ವಿಪ್ರಾನ್ವ್ರತಾಂತೇ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಃ। ಮದರ್ಚನಪರೋಽಕ್ರೋಧಸ್ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-113-23 (96647) ವಿಮಾನಂ ಸಾರಸೈರ್ಯುಕ್ತಮಾರೂಢಃ ಕಾಮಗಾಮಿ ಚ। ನಕ್ಷತ್ರಲೋಕೇ ರಮತೇ ನಕ್ಷತ್ರಸದೃಶಾಕೃತಿಃ॥ 14-113-24 (96648) ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾತ್ಕೇತುಮಾಲೇಷು ಜಾಯತೇ। ತತ್ರ ಪ್ರಕಾಮಂ ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ಮಾನುಷೇಷು ಮುನಿರ್ಭವೇತ್॥ 14-113-25 (96649) ಚೈತ್ರಮಾಸಂ ತು ಯೋ ರಾಜನ್ನೇಕಭುಕ್ತೇನ ವರ್ತತೇ। ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಚ ಮದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-113-26 (96650) ಯದಗ್ನಿಹೋತ್ರಿಣಃ ಪುಣ್ಯಂ ಯಥೋಕ್ತಂ ವ್ರತಚಾರಿಣಃ। ತತ್ಪುಣ್ಯಫಕಲಮಾಸಾದ್ಯ ಚಂದ್ರಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-113-27 (96651) ತತೋಽವತೀರ್ಣೋ ಜಾಯೇತ ವರ್ಷೇ ರಮಣಕೇ ಪುನಃ। ಭುಕ್ತ್ವಾ ಕಾಮಾಂಸ್ತತಸ್ತಸ್ಮಿನ್ನಿಹ ರಾಜಾ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-113-28 (96652) ವೈಶಾಖೇ ಯಸ್ತು ಮಾಸೇ ವೈ ಹ್ಯೇಕಭುಕ್ತೇನ ವರ್ತತೇ। ದ್ವಿಜಮಗ್ರಾಸನೇ ಕೃತ್ವಾ ಭುಂಜನ್ಭೂಮೌ ಚ ವಾಗ್ಯತಃ॥ 14-113-29 (96653) ನಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದೇವಾಯೇತ್ಯರ್ಚಯಿತ್ವಾ ದಿವಾಕರಂ। ವ್ರತಾಂತೇ ಭೋಜಯೇದ್ವಿಪ್ರಾಂಸ್ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-113-30 (96654) ಫಲಂ ಯದ್ವಿಧಿವತ್ಪ್ರೋಕ್ತಮಗ್ನಿಷ್ಟೋಮಾತಿರಾತ್ರಯೋಃ। ತತ್ಪುಣ್ಯಫಲಮಾಸಾದ್ಯ ದೇವಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-113-31 (96655) ತತೋ ಹೈಮವತೇ ವರ್ಷೇ ಜಾಯತೇ ಕಾಲಪರ್ಯಯಾತ್। ತತ್ರ ಪ್ರಕಾಮಂ ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ವಿಪ್ರಃ ಪಶ್ಚಾದ್ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-113-32 (96656) ಜ್ಯೇಷ್ಠಮಾಸಂ ತು ಯೋ ವಿಪ್ರೋ ಹ್ಯೇಕಭುಕ್ತೇನ ವರ್ತತೇ। ವಿಪ್ರಮಗ್ರಾಸನೇ ಕೃತ್ವಾ ಭೂಮೌ ಭುಂಜನ್ಯಥಾವಿಧಿ॥ 14-113-33 (96657) ನಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದೇವಾಯೇತ್ಯುಚ್ಚರನ್ಮಾಂ ಸಮಾಹಿತಃ। ಡಂಭಾನೃತವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಸ್ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-113-34 (96658) ಚೀರ್ಣೇ ಚಾಂದ್ರಾಯಣೇ ಸಂಯಗ್ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮುದಾಹೃತಂ। ತತ್ಪುಣ್ಯಫಲಮಾಸಾದ್ಯ ದೇವಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-113-35 (96659) ಅಥೋತ್ತರಕುರೌ ವರ್ಷೇ ಜಾಯತೇ ನಿರ್ಗತಸ್ತತಃ। ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾದಿಹ ಲೋಕೇ ದ್ವಿಜೋ ಭವೇತ್॥ 14-113-36 (96660) ಆಷಾಢಮಾಸಂ ಯೋ ರಾಜನ್ನೇಕಭುಕ್ತೇನ ವರ್ತತೇ। ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಜಿತಕ್ರೋಧೋ ಮದರ್ಚನಪರಾಯಣಃ॥ 14-113-37 (96661) ವಿಪ್ರಮಗ್ರಾಸನೇ ಕೃತ್ವಾ ಭೂಮೌ ಭುಂಜಂಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ। ಕೃತ್ವಾ ತ್ರಿಷವಣಂ ಸ್ನಾನಮಷ್ಟಾಕ್ಷರವಿಧಾನತಃ॥ 14-113-38 (96662) ವ್ರತಾಂತೇ ಭೋಜಯೇದ್ವಿದ್ವಾನ್ಪಾಯಸೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಗುಡೋದನೇನ ರಾಜೇಂದ್ರ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-113-39 (96663) ಕಪಿಲಾಶತದಾನಸ್ಯ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ಪಾಂಡುನಂದನ। ತತ್ಪುಣ್ಯಫಲಮಾಸಾದ್ಯ ದೇವಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-113-40 (96664) ತತೋಽವತೀರ್ಣಃ ಕಾಲೇ ತು ಶಾಕದ್ವೀಪೇ ತು ಜಾಯತೇ। ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾದಿಹ ವಿಪ್ರೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ॥ 14-113-41 (96665) ಶ್ರಾವಣಂ ಯಃ ಕ್ಷಿಪೇನ್ಮಾಸಮೇಕಭುಕ್ತೇನ ವರ್ತತೇ। ನಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದೇವಾಯೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಮಾಮರ್ಚಯೇತ್ಸದಾ। ವಿಪ್ರಮಾಗ್ರಾಸನೇ ಕೃತ್ವಾ ಭೂಮೌ ಭುಂಜನ್ಯಥಾವಿಧಿ॥ 14-113-42 (96666) ಪಾಯಸೇನಾರ್ಚಯನ್ವಿಪ್ರಾಂಜಿತಕ್ರೋಧೋ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ। ಲೋಭಮೋಹವಿನಿರ್ಮುಕ್ತಸ್ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-113-43 (96667) ಕಪಿಲಾದಾನಸ್ಯ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ವಿಧಿದತ್ತಸ್ಯ ಪಾಂಡವ। ತತ್ಪುಣ್ಯಂ ಸಮ***ಪ್ರಾಪ್ಯ ಶಕ್ರಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-113-44 (96668) ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತ ಕಾಲಾತ್ಕುಶದ್ವೀಪೇ ಪ್ರಜಾಯತೇ। ತತ್ರಿ ಪ್ರಕಾಮಂ ಕ್ರೀಡಿತ್ವಾ ವಿಪ್ರೋ ಭವತಿ ಮಾನುಷೇ॥ 14-113-45 (96669) ಯಸ್ತು ಭಾದ್ರಪದಂ ಮಾಸಮೇಕಭುಕ್ತೇನ ವರ್ತತೇ। ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಜಿತಕ್ರೋಧಃ ಸತ್ಯಸಂಧೋ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ॥ 14-113-46 (96670) ವಿಪ್ರಮಗ್ರಾಸನೇ ಕೃತ್ವಾ ಪಾಕಭೇದವಿವರ್ಜಿತಃ। ನಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದೇವಾಯೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾಽಸ್ಯ ಚರಣೌ ಸ್ಪೃಶೇತ್॥ 14-113-47 (96671) ತಿಲಾನಪಿ ಘೃತಂ ವಾಽಪಿ ವ್ರತಾಂತೇ ದಕ್ಷಿಮಾಂ ದದತ್। ಮದ್ಭಕ್ತಸ್ಯ ನರಶ್ರೇಷ್ಠ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-113-48 (96672) ಯತ್ಫಲಂ ವಿಧಿವತ್ಪ್ರೋಕ್ತಂ ರಾಜಸೂಯಾಶ್ವಮೇಧಯೋಃ। ತತ್ಪುಣ್ಯಫಲಮಾಸಾದ್ಯ ಶಕ್ರಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-113-49 (96673) ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾಜ್ಜಾಯತೇ ಧನದಾಲಯೇ। ತತ್ರ ಪ್ರಕಾಮಂ ಕ್ರೀಕಡಿತ್ವಾ ರಾಜಾ ಭವತಿ ಮಾನುಷೇ॥ 14-113-50 (96674) ಯಶ್ಚಾಪ್ಯಾಶ್ವಯುಜಂ ಮಾಸಮೇಕಭುಕ್ತೇನ ವರ್ತತೇ। ಮದ್ಗಾಯತ್ರೀಂ ಜಪೇದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ಮದ್ಗತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ। ದ್ವಿಸಂಧ್ಯಂ ವಾ ತ್ರಿಸಂಧ್ಯಂ ವಾ ಶತಮಷ್ಟೋತ್ತರಂ ತು ವಾ॥ 14-113-51 (96675) ವಿಪ್ರಮಗ್ರಾಸನೇ ಕೃತ್ವಾ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಮಾನಸಃ। ವ್ರತಾಂತೇ ಭೋಜಯೇದ್ವಿಪ್ರಾಂಸ್ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-113-52 (96676) ಅಶ್ವಮೇಧಸ್ಯ ಯತ್ಪುಣ್ಯಂ ವಿಧಿವತ್ಪಾಂಡುನಂದನ। ತತ್ಪುಣ್ಯಫಲಮಾಸಾದ್ಯ ಮಮ ಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-113-53 (96677) ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾಚ್ಛ್ವೇತದ್ವೀಪೇ ಪ್ರಜಾಯತೇ। ತತ್ರ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚ ಭೋಗಾಂಶ್ಚ ತತೋ ವಿಪ್ರವರೋ ಭವೇತ್॥ ॥ 14-113-54 (96678) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧಱ್ಮಪರ್ವಣಿ ತ್ರಯೋದಶಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 113 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 114

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.114. ಅಧ್ಯಾಯಃ 114

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಕೇಶವಾದಿಭಗವನ್ಮೂರ್ತ್ಯುಪಾಸ್ತಿಪೂರ್ವಕಂ ಮಾರ್ಗಶೀರ್ಷಾದಿದ್ವಾದಶದ್ವಾದಶೀವ್ರತಾಚರಣಫಲಕಥನಂ॥ 1 ॥ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇಣ ವಿಸ್ತರೇಣ ಕೃಷ್ಣಸ್ತವನಂ॥ 2 ॥ ಪುನಃ ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಾಯ ಏಕಾದಶ್ಯುಪವಾಸಪೂರ್ವಕಂ ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಭಗವತ್ಪೂಜಾಯಾಃ ಫಲಕಥನಂ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ಏವಂ ಸಂವತ್ಸರಂ ಪೂರ್ಣಮೇಕಭುಕ್ತೇನ ಯಃ ಕ್ಷಿಪೇತ್। ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಯದ್ವೈ ತನ್ಮಮಾಚಕ್ಷ್ವ ಕೇಶವ॥ 14-114-1 (96679) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-114-2x (7995) ಶೃಣು ಪಾಂಡವ ತತ್ತ್ವಂ ಮೇ ವಚನಂ ಪುಣ್ಯಮುತ್ತಮಂ। ಯದಕೃತ್ವಾಽಥವಾ ಕೃತ್ವಾ ನರಃ ಪಾಪೈಃ ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-114-2 (96680) ಏಕಭುಕ್ತೇನ ವರ್ತೇತ ನರಃ ಸಂವತ್ಸರಂ ತು ಯಃ। ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಜಿತಕ್ರೋಧೋ ಹ್ಯಧಶ್ಶಾಯೀ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಃ॥ 14-114-3 (96681) ಶುಚಿಶ್ಚಿ ಸ್ನಾನತೋ ವ್ಯಗ್ರಃ ಸತ್ಯವಾಗನಸೂಯಕಃ। ಅರ್ಚನ್ನೇವ ತು ಮಾಂ ನಿತ್ಯಂ ಮದ್ಗತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ। ಸಂಧ್ಯಯೋಸ್ತು ಜಪೇನ್ನಿತ್ಯಂ ಮದ್ಗಾಯತ್ರೀಂ ಸಮಾಹಿತಃ॥ 14-114-4 (96682) ನಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದೇವಾಯೇತ್ಯಸಕೃನ್ಮಾಂ ಪ್ರಣಂಯ ಚ। ವಿಪ್ರಮಗ್ರಾಸನೇ ಕೃತ್ವಾ ಯಾವಕಂ ಭೈತ್ರಮೇವ ವಾ॥ 14-114-5 (96683) ಭುಕ್ತ್ವಾ ತು ವಾಗ್ಯತೋ ಭೂಮಾವಾಚಾಂತಸ್ಯ ದ್ವಿಜನ್ಮನಃ। ನಮೋಽಸ್ತು ವಾಸುದೇವಾಯೇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ತು ಚರಣೌ ಸ್ಪೃಶೇತ್॥ 14-114-6 (96684) ಮಾಸೇಮಾಸೇ ಸಮಾಪ್ತೇ ತು ಭೋಜಯಿತ್ವಾ ದ್ವಿಜಾಞ್ಶುಚೀನ್। ಸಂವತ್ಸರೇ ತತಃ ಪೂರ್ಣೇ ದದ್ಯಾತ್ತು ವ್ರತದಕ್ಷಿಣಾಂ॥ 14-114-7 (96685) ನವನೀತಮಯೀಂ ಗಾಂ ವಾ ತಿಲಧೇನುಮಥಾಪಿ ವಾ। ವಿಪ್ರಹಸ್ತಚ್ಯುತೈಸ್ತೋಯೈಃ ಸಹಿರಣ್ಯೈಃ ಸಮುಕ್ಷಿತಃ। ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ರಾಜನ್ಕಥ್ಯಮಾನಂ ಮಯಾ ಶೃಣು॥ 14-114-8 (96686) ದಶಜನ್ಮಕೃತಂ ಪಾಪಂ ಜ್ಞಾನತೋಽಜ್ಞಾನತೋಪಿ ವಾ। ತದ್ವಿನಶ್ಯತಿ ತಸ್ಯಾಶು ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-114-9 (96687) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-114-10x (7996) ಸರ್ವೇಷಾಮುಪವಾಸಾನಾಂ ಯಚ್ಛ್ರೇಯಃ ಸುಮಹತ್ಫಲಂ। ಯಚ್ಚ ನಿಃಶ್ರೇಯಸಂ ಲೋಕೇ ತದ್ಭವಾನ್ವಕ್ತುಮರ್ಹತಿ॥ 14-114-10 (96688) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-114-11x (7997) ಶೃಣು ರಾಜನ್ಯಥಾಪೂರ್ವಂ ಮಯಾಽಭೀಷ್ಟಂ ತು ಮೋದತೇ। ತಥಾ ತೇ ಕಥಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಮದ್ಭಕ್ತಾಯ ಯುಧಿಷಠಿರ॥ 14-114-11 (96689) ಯಸ್ತು ಭಕ್ತ್ಯಾ ಶುಚಿರ್ಭೂತ್ವಾ ಪಂಚಂಯಾಂ ಮೇ ನರಾಧಿಪ। ಉಪವಾಸವ್ರತಂ ಕುರ್ಯಾತ್ತ್ರಿಕಾಲಂ ಚಾರ್ಚಯಂಸ್ತು ಮಾಂ। ಸರ್ವಕ್ರತುಫಲಂ ಲಬ್ಧ್ವಾ ಮಮ ಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-114-12 (96690) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-114-13x (7998) ಭಗವಂದೇವದೇವೇಶ ಪಂಚಮೀ ನಾಮ ಕಾ ತವ। ತಾಮಹಂ ಶ್ರೋತುಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಕಥಯಸ್ವ ಮಮಾನಘ॥ 14-114-13 (96691) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-114-14x (7999) ಪರ್ವದ್ವಯಂ ಚ ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಶ್ರವಣಂ ಚ ನರಾಧಿಪ। ಮತ್ಪಂಚಮೀತಿ ವಿಖ್ಯಾತಾಂ ಮತ್ಪ್ರಿಯಾ ಚ ವಿಶೇಷತಃ॥ 14-114-14 (96692) ತಸ್ಮಾತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣಶ್ರೇಷ್ಠೈರ್ಮನ್ನಿವೇಶಿತಬುದ್ಧಿಭಿಃ। ಉಪವಾಸಸ್ತು ಕರ್ತವ್ಯೋ ಮತ್ಪ್ರಿಯಾರ್ತಂ ವಿಶೇಷತಃ॥ 14-114-15 (96693) ದ್ವಾದಶ್ಯಾಮೇವ ವಾ ಕುರ್ಯಾದುಪವಾಸಮಶಕ್ನುವನ್। ತೇನಾಹಂ ಪರಮಾಂ ಪ್ರೀತಿ ಯಾಸ್ಯಾಮಿ ನರಪುಂಗವ॥ 14-114-16 (96694) ಅಹೋರಾತ್ರೇಣ ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಮಾರ್ಗಶೀರ್ಷೇಣ ಕೇಶವಂ। ಉಪೋಷ್ಯ ಪೂಜಯೇದ್ಯೋ ಮಾಂ ಸೋಽಸ್ವಮೇಧಫಲಂ ಲಭೇತ್॥ 14-114-17 (96695) ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಪುಷ್ಯಮಾಸೇ ತು ನಾಂನಾ ನಾರಾಯಣಂ ತು ಮಾಂ। ಉಪೋಷ್ಯ ಪೂಜಯೇದ್ಯೋ ಮಾಂ ವಾಜಿಮೇಧಫಲಂ ಲಭೇತ್॥ 14-114-18 (96696) ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಮಾಘಮಾಸೇ ತು ಮಾಮುಪೋಷ್ಯ ತು ಮಾಧವಂ। ಪೂಜಯೇದ್ಯಃ ಸಮಾಪ್ನೋತಿ ರಾಜಸೂಯಫಲಂ ನೃಪ॥ 14-114-19 (96697) ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಫಾಲ್ಗುನೇ ಮಾಸಿ ಗೋವಿಂದಾಖ್ಯಮುಪೋಷ್ಯ ಮಾಂ॥ ಪೂಜಯೇದ್ಯಃ ಸಮಾಪ್ನೋತಿ ಹ್ಯತಿರಾತ್ರಫಲಂ ನೃಪ॥ 14-114-20 (96698) ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಮಾಸಿ ಚೈತ್ರೇ ತು ಮಾಂ ವಿಷ್ಣುಂ ಸಮುಪೋಷ್ಯ ಯಃ। ಪೂಜಯಂಸ್ತದವಾಪ್ನೋತಿ ಪೌಂಡರೀಕಸ್ಯ ಯತ್ಫಲಂ॥ 14-114-21 (96699) ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಮಾಸಿ ವೈಶಾಖೇ ಮಧುಸೂದನಸಂಜ್ಞಿತಂ। ಉಪೋಷ್ಯ ಪೂಜಯೇದ್ಯೋ ಮಾಂ ಸೋಗ್ನಿಷ್ಟೋಮಸ್ಯ ಪಾಂಡವ॥ 14-114-22 (96700) ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಜ್ಯೇಷ್ಠಮಾಸೇ ತು ಮಾಮುಪೋಷ್ಯ ತ್ರಿವಿಕ್ರಮಂ। ಅರ್ಯಯೇದ್ಯಃ ಸಮಾಪ್ನೋತಿ ಗವಾಂ ಮೇಧಫಲಂ ನೃಪ॥ 14-114-23 (96701) ಆಷಾಢೇ ವಾಮನಾಖ್ಯಂ ಮಾಂ ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಸಮುಪೋಷ್ಯ ಯಃ। ನರಮೇಧಸ್ಯ ಸ ಫಲಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ಭರತರ್ಷಭ॥ 14-114-24 (96702) ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಶ್ರಾವಣೇ ಮಾಸಿ ಶ್ರೀಧರಾಖ್ಯಮುಪೋಷ್ಯ ಮಾಂ। ಪೂಜಯೇದ್ಯ ಸಮಾಪ್ನೋತಿ ಪಂಚಯಜ್ಞಫಲಂ ನೃಪ॥ 14-114-25 (96703) ಮಾಸೇ ಭಾದ್ರಪದೇ ಯೋ ಮಾಂ ಹೃಷೀಕೇಶಾಖ್ಯಮರ್ಚಯೇತ್। ಉಪೋಷ್ಯ ಸ ಸಮಾಪ್ನೋತಿ ಸೌತ್ರಾಮಣಿಫಲಂ ನೃಪ॥ 14-114-26 (96704) ದ್ವಾದಶ್ಯಾಮಾಶ್ವಯುಙ್ಮಾಸೇ ಪದ್ಮನಾಭಮುಪೋಷ್ಯ ಮಾಂ। ಅರ್ಚಯೇದ್ಯಃ ಸಮಾಪ್ನೋತಿ ಗೋಸಹಸ್ರಫಲಂ ನೃಪ॥ 14-114-27 (96705) ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಕಾರ್ತಿಕೇ ಮಾಸಿ ಮಾಂ ದಾಮೋದರಸಂಜ್ಞಿತಂ। ಉಪೋಷ್ಯ ಪೂಜಯೇದ್ಯಸ್ತು ಸರ್ವಕ್ರತುಫಲಂ ನೃಪ॥ 14-114-28 (96706) ಕೇವಲೇನೋಪವಾಸೇನ ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಪಾಂಡುನಂದನ। ಯತ್ಫಲಂ ಪೂರ್ವಮುದ್ದಿಷ್ಟಂ ತಸ್ಯಾರ್ಧಂ ಲಭತೇ ನೃಪ॥ 14-114-29 (96707) ಶ್ರಾವಣೇಽಪ್ಯೇವಮೇವಂ ಮಾಮರ್ಚಯೇದ್ಭಕ್ತಿಮಾನ್ನರಃ। ಮಮ ಸಾಲೋಕ್ಯಮಾಪ್ನೋತಿ ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-114-30 (96708) ಮಾಸೇಮಾಸೇ ಸಮಭ್ಯರ್ಚ್ಯ ಕ್ರಮಶೋ ಮಾಮತಂದ್ರಿತಃ। ಪೂರ್ಮೇ ಸಂವತ್ಸರೇ ಕುರ್ಯಾತ್ಪುನಃ ಸಂವತ್ಸರಂ ತು ಮಾಂ॥ 14-114-31 (96709) ಅವಿಘ್ನಮರ್ಚಯಾನಸ್ತು ಯೋ ಮದ್ಭಕ್ತೋ ಮತ್ಪರಾಯಣಃ। ಅವಿಘ್ನಮರ್ಚಯಾನಸ್ತು ಮಮ ಸಾಯುಜ್ಯಮಾಪ್ನುಯಾತ್॥ 14-114-32 (96710) ಅರ್ಚಯೇತ್ಪ್ರೀತಿಮಾನ್ಯೋ ಮಾಂ ದ್ವಾದಸ್ಯಾಂ ವೇದಸಂಹಿತಾಂ। ಸ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಫಲಂ ರಾಜಂʼಲ್ಲಭತೇ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-114-33 (96711) ಗಂಧಂ ಪುಷ್ಪಂ ಫಲಂ ತೋಯಂ ಪತ್ರಂ ವಾ ಮೂಲಮೇವ ವಾ। ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ಮಮ ಯೋ ದದ್ಯಾತ್ತತ್ಸಮೋ ನಾಸ್ತಿ ಮತ್ಪ್ರಿಯಃ॥ 14-114-34 (96712) ಏತೇನ ವಿಧಿನಾ ಸರ್ವೇ ದೇವಾಃ ಶಕ್ರಪುರೋಗಮಾಃ। ಮದ್ಭಕ್ತಾ ನರಶಾರ್ದೂಲ ಸ್ವರ್ಗಲೋಕಂ ತು ಭುಂಜತೇ॥ 14-114-35 (96713) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-114-36x (8000) ಏವಂ ವದತಿ ದೇವೇಶೇ ಕೇಶವೇ ಪಾಡುನಂದನಃ। ಕೃತಾಂಜಲಿಃ ಸ್ತೋತ್ರಮಿದಂ ಭಕ್ತ್ತಯಾ ಧರ್ಮಾತ್ಮಜೋಽಬ್ರವೀತ್॥ 14-114-36 (96714) ಸರ್ವಲೋಕೇಶ ದೇವೇಶ ಹೃಷೀಕೇಶಕ ನಮೋಸ್ತು ತೇ। ಸಹಸ್ರಶಿರಸೇ ನಿತ್ಯಂ ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷ ನಮೋಸ್ತು ತೇ॥ 14-114-37 (96715) ತ್ರಯೀಮಯ ತ್ರಯೀನಾಥ ತ್ರಯೀಸ್ತುತ ನಮೋನಮಃ। ಯಜ್ಞಾತ್ಮನ್ಯಜ್ಞಸಂಭೂತ ಯಜ್ಞನಾಥ ನಮೋನಮಃ॥ 14-114-38 (96716) ಚತುರ್ಮೂರ್ತೇ ಚತುರ್ಬಾಹೋ ಚತುರ್ವ್ಯೂಹ ನಮೋನಮಃ। ಲೋಕಾತ್ಮಂʼಲ್ಲೋಕಕೃನ್ನಾಥ ಲೋಕಾವಾಸ ನಮೋನಮಃ॥ 14-114-39 (96717) ಸೃಷ್ಟಿಸಂಹಾರಕರ್ತ್ರೇ ತು ನರಸಿಂಹ ನಮೋನಮಃ। ಭಕ್ತಪ್ರಿಯ ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ಕೃಷ್ಣ ನಾಥ ನಮೋನಮಃ॥ 14-114-40 (96718) ಲೋಕಪ್ರಿಯ ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ಭಕ್ತವತ್ಸಲ ತೇ ನಮಃ। ಬ್ರಹ್ಮವಾಸ ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ಬ್ರಹ್ಮನಾಥ ನಮೋನಮಃ॥ 14-114-41 (96719) ರುದ್ರರೂಪ ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ರುದ್ರಕರ್ಮಿರತಾಯ ತೇ। ಪಂಚಯಜ್ಞ ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ಸರ್ವಯಜ್ಞ ನಮೋನಮಃ॥ 14-114-42 (96720) ಕೃಷ್ಣಪ್ರಿಯ ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ಕೃಷ್ಣನಾಥ ನಮೋನಮಃ। ಯೋಗಿಪ್ರಿಯ ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ಯೋಗಿನಾಥ ನಮೋನಮಃ॥ 14-114-43 (96721) ಹಯವಕ್ತ್ರ ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ಚಕ್ರಪಾಣೇ ನಮೋನಮಃ। ಪಂಚಭೂತ ನಮಸ್ತೇಽಸ್ತು ಪಂಚಾಯುಧ ನಮೋನಮಃ॥ 14-114-44 (96722) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-114-45x (8001) ಭಕ್ತಿಗದ್ಗದಯಾ ವಾಚಾ ಸ್ತುವತ್ಯೇವಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರೇ। ಗೃಹೀತ್ವಾ ಕೇಶವೋ ಹಸ್ತೇ ಪ್ರೀತಾತ್ಮಾ ತಂ ನ್ಯವಾರಯತ್॥ 14-114-45 (96723) ನಿವಾರ್ಯ ಚ ಪುನರ್ವಾಚಾ ಭಕ್ತಿನಂರಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂ। ವಕ್ತುಮೇವ ನರಶ್ರೇಷಠ ಧರ್ಮಪೂತ್ರಂ ಪ್ರಚಕ್ರಮೇ॥ 14-114-46 (96724) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-114-47x (8002) ಅನ್ಯವತ್ಕಿಮಿದಂ ರಾಜನ್ಮಾಂ ಸ್ತೌಷಿ ನರಪುಂಗವ। ತಿಷ್ಠ ಪೃಚ್ಛ ಯಥಾಪೂರ್ವಂ ಧರ್ಮಪೂತ್ರ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-114-47 (96725) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-114-48x (8003) ಭಗವಂಸ್ತ್ವತ್ಪ್ರಸಾದಾತ್ತು ಧರ್ಮಂ ಸ್ಮೃತ್ವಾ ಪುನಃಪುನಃ। ನ ಶಾಂತಿರಸ್ತಿ ಮೇ ದೇವ ನೃತ್ಯತೀವ ಚ ಮೇ ಮನಃ॥ 14-114-48 (96726) ಇದಂ ಚ ಧರ್ಮಸಂಪನ್ನಂ ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ ಮಾಧವ। ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷೇಷು ದ್ವಾದಶ್ಯಾಮರ್ಚನೀಯಃ ಕಥಂ ಭವೇತ್॥ 14-114-49 (96727) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-114-50x (8004) ಶೃಣು ರಾಜನ್ಯಥಾಪೂರ್ವಂ ತತ್ಸರ್ವಂ ಕಥಯಾಮಿ ತೇ। ಪರಮಂ ಕೃಷ್ಣದ್ವಾದಶ್ಯಾಮರ್ಚನಾಯಾಂ ಫಲಂ ಮಮ॥ 14-114-50 (96728) ಏಕಾದಶ್ಯಾಮುಪೋಷ್ಯಾಥ ದ್ವಾದಶ್ಯಾಮರ್ಚಯೇತ್ತು ಮಾಂ। ವಿಪ್ರಾನಪಿ ಯಥಾಲಾಭಂ ಪೂಜಯೇದ್ಭಕ್ತಿಮಾನ್ನರಃ॥ 14-114-51 (96729) ಸ ಗಚ್ಛೇದ್ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿಂ ಮಾಂ ವಾ ನಾತ್ರ ವಿಚಾರಣಾ। ಚಂದ್ರಸಾಲೋಕ್ಯಮಥವಾ ಗ್ರಹನಕ್ಷತ್ರಪೂಜಿತಃ॥ ॥ 14-114-52 (96730) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಚತುರ್ದಶಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 114 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 115

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.115. ಅಧ್ಯಾಯಃ 115

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ವಿಷುವಾಖ್ಯಪುಣ್ಯಕಾಲಸ್ಯ ಮಹಿಮಾನುವರ್ಣನಪೂರ್ವಕಂ ತತ್ರ ದಾನಾದಿಪ್ರಶಂಸನಂ॥ 1 ॥ ತಥಾ ಗಾಯತ್ರೀಜಪಮಾಹಾತ್ಂಯಕಥನಂ, ಅಶ್ವತ್ಥಮಾಹಾತ್ಂಯಕಥನಂ ಚ॥ 2 ॥ ತಥಾ ನಾನಾಧರ್ಮಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ಶಿಂಶುಮಾರಾಕೃತಿನಿರೂಪಣಂ, ಪಂಚಗವ್ಯವಿಧಾನಕಥನಂ ಚ॥ 3 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। ಕೇಶವೇನೈವಮಾಖ್ಯಾತೇ ಧರ್ಮಪುತ್ರಃ ಪುನಃಪುನಃ। ಪಪ್ರಚ್ಛ ದಾನಕಾಲಸ್ಯ ವಿಶೇಷಂ ಚ ವಿಧಿಂ ನೃಪ॥ 14-115-1 (96731) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-115-2x (8005) ದೇವ ಕಿಂ ಫಲಮಾಖ್ಯಾತಂ ವಿಷುವೇಷ್ಮವರೇಶ್ವರ। ಸೂರ್ಯೇಂದೂಪಪ್ಲವೇ ಚೈವ ವಸ್ತುಮರ್ಹತಿ ತತ್ಫಲಂ॥ 14-115-2 (96732) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-115-3x (8006) ಶೃಣುಷ್ವ ರಾಜನ್ವಿಷುವೇ ಸೋಮಾರ್ಕಗ್ರಹಣೇಷು ಚ। ವ್ಯತೀಪಾತೇಽಯನೇ ಚೈವ ದಾನಂ ಸ್ಯಾದಕ್ಷಯಂ ಫಲಂ॥ 14-115-3 (96733) ರಾಜನ್ನಯನಯೋರ್ಮಧ್ಯೇ ವಿಷುವಂ ಸಂಪ್ರಚಕ್ಷತೇ। ಸಮೇ ರಾತ್ರಿದಿನೇ ತತ್ರ ಸಂಧ್ಯಾಯಾಂ ವಿಷುವೇ ನೃಪ॥ 14-115-4 (96734) ಬ್ರಹ್ಮಾಽಹಂ ಶಂಕರಶ್ಚಾಪಿ ತಿಷ್ಠಾಮಃ ಸಹಿತಾಃ ಸಕೃತ್। ಕ್ರಿಯಾಕರಣಕಾರ್ಯಾಣಾಮೇಕೀಭಾವತ್ವಕಾರಣಾತ್॥ 14-115-5 (96735) ಅಸ್ಮಾಕಮೇಕೀಭೂತಾನಾಂ ನಿಷ್ಕಲಂ ಪರಮಂ ಪದಂ। ತನ್ಮುಹೂರ್ತಂ ಪರಂ ಪುಣ್ಯಂ ರಾಜನ್ವಿಷುವಸಂಜ್ಞಿತಂ॥ 14-115-6 (96736) ತದೇವಾದ್ಯಕ್ಷರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಪರಂ ಬ್ರಹ್ಮೇತಿ ಕೀರ್ತಿತಂ। ತಸ್ಮಿನ್ಮುಹೂರ್ತೇ ಸರ್ವೇ ತು ಚಿಂತಯಂತಿ ಪರಂ ಪದಂ॥ 14-115-7 (96737) ದೇವಾಶ್ಚ ವಸವೋ ರುದ್ರಾಃ ಪಿತರಶ್ಚಾಶ್ವಿನೌ ತಥಾ। ಸಾಧ್ಯಾಶ್ಚ ವಿಶ್ವೇ ಗಂಧರ್ವಾಃ ಸಿದ್ಧಾ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಯಸ್ತಥಾ॥ 14-115-8 (96738) ಸೋಮಾದಯೋ ಗ್ರಹಾಶ್ಚೈವ ಸರಿತಃ ಸಾಗರಾಸ್ತಥಾ। ಮರುತೋತ್ಸರಸೋ ನಾಗಾ ಯಕ್ಷರಾಕ್ಷಸಗುಹ್ಯಕಾಃ॥ 14-115-9 (96739) ಏತೇ ಚಾನ್ಯೇ ಚ ರಾಜೇಂದ್ರ ವಿಷುವೇ ಸಂಯತೇಂದ್ರಿಯಾಃ। ಸೋಪವಾಸಾಃ ಪ್ರಯತ್ನೇನ ಭವಂತಿ ಧ್ಯಾನತತ್ಪರಾಃ॥ 14-115-10 (96740) ಅನ್ನಂ ಗಾವಸ್ತಿಲಾನ್ಭೂಮಿಂ ಕನ್ಯಾದಾನಂ ತಥೈವ ಚ। ಗೃಹಮಾಯತನಂ ಧಾನ್ಯಂ ವಾಹನಂ ಶಯನಂ ತಥಾ। 14-115-11 (96741) ಯಚ್ಚಾನ್ಯಚ್ಚ ಮಯಾ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ತತ್ಪ್ರಯಚ್ಛ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ದೀಯತೇ ವಿಷುವೇಷ್ವೇವಂ ಶ್ರೋತ್ರಿಯೇಭ್ಯೋ ವಿಶೇಷತಃ॥ 14-115-12 (96742) ತಸ್ಯ ದಾನಸ್ಯ ಕೌಂತೇಯ ಕ್ಷಯಂ ನೈವೋಪಪದ್ಯತೇ। ವರ್ಧತೇಽಹರಹಃ ಪುಣ್ಯಂ ತದ್ದಾನಂ ಕೋಟಿಸಂಮಿತಂ॥ 14-115-13 (96743) ವಿಷುವೇ ಸ್ನಪನಂ ಯಸ್ತು ಮಮ ಕುರ್ಯಾದ್ಧರಸ್ಯ ವಾ। ಅರ್ಚನಾಂ ಚ ಯತಾನ್ಯಾಯಂ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-115-14 (96744) ದಶಜನ್ಮಕೃತಂ ಪಾಪಂ ತಸ್ಯ ಸದ್ಯೋ ವಿನಶ್ಯತಿ। ದಶಾನಾಮಶ್ವಮೇಧಾನಾಮಿಷ್ಟಾನಾಂ ಲಭತೇ ಫಲಂ॥ 14-115-15 (96745) ವಿಮಾನಂ ದಿವ್ಯಮಾರೂಢಃ ಕಾಮರೂಪೀ ಯಥಾಸುಖಂ। ಸ ಯಾತಿ ಮಾಮಕಂ ಲೋಕಂ ರುದ್ರಲೋಕಮಥಾಪಿ ವಾ॥ 14-115-16 (96746) ತತ್ರಸ್ಥೈರ್ದೇವಗಂಧರ್ವೇರ್ಗೀಯಮಾನೋ ಯಥಾಸುಖಂ। ದಿವ್ಯವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ಕೋಟಿಮೇಕಂ ತು ಮೋದತೇ॥ 14-115-17 (96747) ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾದಿಹ ಲೋಕೇ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಃ। ಚತುರ್ಣಾಮಪಿ ವೇದಾನಾಂ ಪಾರಗೋ ಬ್ರಹ್ಮಿವಿದ್ಭವೇತ್॥ 14-115-18 (96748) ಚಂದ್ರಸೂರ್ಯಗ್ರಹೇ ವ್ಯೋಂನಿ ಮಮ ವಾ ಶಂಕರಸ್ಯ ವಾ। ಗಾಯತ್ರೀಂ ಮಾಮಿಕಾಂ ವಾಽಪಿ ಜಪೇದ್ಯಃ ಶಂಕರಸ್ಯ ವಾ॥ 14-115-19 (96749) ಶಂಖರ್ತೂರ್ಯಸ್ವನೈಶ್ಚೈವ ಕಾಂಸ್ಯಘಂಟಾಸ್ವನೈರಪಿ। ಕಾರಯೇತ್ತು ಧ್ವನಿಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ತಸ್ಯ ಪುಣ್ಯಫಲಂ ಶೃಣು॥ 14-115-20 (96750) ಗಾಂಧರ್ವೈರ್ಹೋಮಜಪ್ಯೈಶ್ಚ ಜಪ್ತೈರುತ್ಕೃಷ್ಟನಾಮಭಿಃ। ದುರ್ಬಲೋಪಿ ಭವೇದ್ರಾಹುಃ ಸೋಮಶ್ಚ ಬಲವಾನ್ಭವೇತ್॥ 14-115-21 (96751) ಸೂರ್ಯೇಂದೂಪಪ್ಲವೇ ಚೈವ ಶ್ರೋತ್ರಿಯೇಭ್ಯಃ ಪ್ರದೀಯತೇ। ತತ್ಸಹಸ್ರಗುಣಂ ಭೂತ್ವಾ ದಾಂತಾರಮುಪತಿಷ್ಠತಿ॥ 14-115-22 (96752) ಮಹಾಪಾತಕಯುಕ್ತೋಪಿ ಯದ್ಯಪಿ ಸ್ಯಾನ್ನರೋತ್ತಮ। ನಿಷ್ಪಾಪಸ್ತತ್ಕ್ಷಣಾದೇವ ತೇನ ದಾನೇನ ಜಾಯತೇ॥ 14-115-23 (96753) ಚಂದ್ರಸೂರ್ಯಪ್ರಕಾಶೇನ ವಿಮಾನೇನ ವಿರಾಜತಾ। ಯಾತಿ ಸೋಮಪುರಂ ರಂಯಂ ಸೇವ್ಯಮಾನೋಪ್ಸರೋಗಣೈಃ॥ 14-115-24 (96754) ಯಾವದೃಕ್ಷಾಣಿ ತಿಷ್ಠಂತಿ ಗಗನೇ ಶಶಿನಾ ಸಹ। ತಾವತ್ಕಾಲಂ ಸ ರಜೇಂದ್ರ ಸೋಮಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ॥ 14-115-25 (96755) ತತಶ್ಚಾಪಿ ಚ್ಯುತಃ ಕಾಲಾದಿಹ ಲೋಕೇ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ವೇದವೇದಾಂಗವಿದ್ವಿಪ್ರಃ ಕೋಟೀಧನಪತಿರ್ಭವೇತ್॥ 14-115-26 (96756) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-115-27x (8007) ಭಗವಂಸ್ತವ ಗಾಯತ್ರೀ ಜಪ್ಯತೇ ಚ ಕಥಂ ವಿಭೋ। ಕಿಂ ವಾ ತಸ್ಯ ಫಳಂ ದೇವ ಮಮಾಚಕ್ಷ್ವ ಸುರೇಶ್ವರ॥ 14-115-27 (96757) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-115-28x (8008) ದ್ವಾದಶ್ಯಾಂ ವಿಷುವೇ ಚೈವ ಚಂದ್ರಸೂರ್ಯಗ್ರಹೇ ತಥಾ। ಅಯನೇ ಶ್ರವಣೇ ಚೈವ ವ್ಯತೀಪಾತೇ ತಥೈವ ಚ॥ 14-115-28 (96758) ಅಶ್ವತ್ತದರ್ಶನೇ ಚೈವ ತಥಾ ಮದ್ದರ್ಶನೇಽಪಿ ಚ। ಜಪ್ಯಾ ತು ಮಮ ಗಾಯತ್ರೀ ಚಾಥವಾಽಷ್ಟಾಕ್ಷರಂ ನೃಪ। ಆರ್ಜಿತಂ ದುಷ್ಕೃತಂ ತಸ್ಯ ನಾಶಯೇನ್ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ॥ 14-115-29 (96759) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-115-30x (8009) ಅಶ್ವತ್ಥದರ್ಶನಂ ಚೈವ ಕಿಂ ತ್ವದ್ದರ್ಶನಸಂಮಿತಂ। ಏತತ್ಕಥಯ ಮೇ ದೇವ ಪರಂ ಕೌತೂಹಲಂ ಹಿ ಮೇ॥ 14-115-30 (96760) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-115-31x (8010) ಅಹಮಶ್ವತ್ಥರೂಪೇಣ ಪಾಲಯಾಮಿ ಜಗತ್ತ್ರಯಂ। ಅಸ್ವತ್ಥೋ ನ ಸ್ಥಿತೋ ಯತ್ರ ನಾಹಂ ತತ್ರ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಃ॥ 14-115-31 (96761) ಯತ್ರಾಹಂ ಸಂಸ್ಥಿತೋ ರಾಜನ್ನಸ್ವತ್ಥಶ್ಚಾಪಿ ತಿಷ್ಠತಿ। ಯಸ್ತ್ವೇನಮರ್ಚಯೇದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ಸ ಮಾಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸಮರ್ಚತಿ॥ 14-115-32 (96762) ಯಸ್ತ್ವೇನಂ ಪ್ರಹರೇತ್ಕೋಪಾನ್ಮಾಮೇವ ಪ್ರಹರೇತ್ತು ಸಃ। ತಸ್ಮಾತ್ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ಕುರ್ಯಾನ್ನ ಚಿಂದ್ಯಾದೇನಮನ್ವಹಂ॥ 14-115-33 (96763) ವ್ರತಸ್ಯ ಪಾರಣಂ ತೀರ್ಥಮಾರ್ಜವಂ ತೀರ್ಥಮುಚ್ಯತೇ। ದೇವಶುಶ್ರೂಷಣಂ ತೀರ್ತಚಂ ಗುರುಶುಶ್ರೂಷಣಂ ತಥಾ॥ 14-115-34 (96764) ಪಿತೃಶುಶ್ರೂಷಣಂ ತೀರ್ಥಂ ಮಾತೃಶುಶ್ರೂಷಣಂ ತಥಾ। ದಾರಾಣಾಂ ತೋಷಣಂ ತೀರ್ತಂ ಗಾರ್ಹಸ್ಥ್ಯಂ ತೀರ್ಥಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-115-35 (96765) ಆತಿಥೇಯಃ ಪರಂ ತೀರ್ಥಂ ಬ್ರಹ್ಮತೀರ್ಥಂ ಸನಾತನಂ। ಬ್ರಹ್ಮಿಚರ್ಯಂ ಪರಂ ತೀರ್ತಂ ತ್ರೇತಾಗ್ನಿಸ್ತೀರ್ಥಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-115-36 (96766) ಮೂಲಂ ಧರ್ಮಂ ತು ವಿಜ್ಞಾಯ ಮನಸ್ತತ್ರಾವಧಾರ್ಯತಾಂ॥ ಗಚ್ಛ ತೀರ್ಥಾನಿ ಕೌಂತೇಯ ಧರ್ಮೋ ಧರ್ಮೇಣ ವರ್ಧತೇ॥ 14-115-37 (96767) ದ್ವಿವಿಧಂ ತೀರ್ಥಮಿತ್ಯಾಹುಃ ಸ್ಥಾವರಂ ಜಂಗಮಂ ತಥಾ। ಸ್ತಾವರಾಜ್ಜಂಗಮಂ ತೀರ್ಥಂ ತತೋ ಜ್ಞಾನಪರಿಗ್ರಹಃ॥ 14-115-38 (96768) ಕರ್ಂಣಾಽಪಿ ವಿಶುದ್ಧಸ್ಯ ಪುರುಷಸ್ಯೇಹ ಭಾರತ। ಹೃದಯೇ ಸರ್ವತೀರ್ಥಾನಿ ತೀರ್ಥಭೂತಃ ಸ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-115-39 (96769) ಗುರುತೀರ್ಥಂ ಪರಂ ಜ್ಞಾನಮತಸ್ತೀರ್ತಂ ನ ವಿದ್ಯತೇ। ಜ್ಞಾನತೀರ್ತಂ ಪರಂ ತೀರ್ತಂ ಬ್ರಹ್ಮತೀರ್ತಂ ಸನಾತನಂ॥ 14-115-40 (96770) ಕ್ಷಮಾ ತು ಪರಮಂ ತೀರ್ತಂ ಸರ್ವತೀರ್ಥೇಷು ಪಾಂಡವ। ಕ್ಷಮಾವತಾಮಯಂ ಲೋಕಃ ಪರಶ್ಚೈವ ಕ್ಷಮಾವತಾಂ॥ 14-115-41 (96771) ಮಾನಿತೋಽಮಾನಿತೋ ವಾಽಪಿ ಪೂಜಿತೋಽಪೂಜಿತೋಪಿ ವಾ। ಆಕ್ರುಷ್ಟಸ್ತರ್ಜಿತೋ ವಾಽಪಿ ಕ್ಷಮಾವಾಂಸ್ತೀರ್ಥಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-115-42 (96772) ಕ್ಷಮಾ ಯಶಃ ಕ್ಷಮಾ ದಾನಂ ಕ್ಷಮಾ ಯಜ್ಞಃ ಕ್ಷಮಾ ದಮಃ। ಕ್ಷಮಾಽಹಿಂಸಾ ಕ್ಷಮಾ ಧರ್ಮಃ ಕ್ಷಮಾ ಚೇಂದ್ರಿಯನಿಗ್ರಹಃ॥ 14-115-43 (96773) ಕ್ಷಮಾ ದಯಾ ಕ್ಷಮಾ ಯಜ್ಞಃ ಕ್ಷಮಯೈವ ಧೃತಂ ಜಗತ್। ಕ್ಷಮಾವಾನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ದೇವಃ ಕ್ಷಮಾವಾನ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವರಃ॥ 14-115-44 (96774) ಕ್ಷಮಾವಾನಾಪ್ನುಯಾತ್ಸ್ವರ್ಗಂ ಕ್ಷಮಾವಾನಾಪ್ನುಯಾದ್ಯಶಃ। ಕ್ಷಮಾವಾನ್ಪ್ರಾಪ್ನುಯಾನ್ಮೋಕ್ಷಂ ತಸ್ಮಾತ್ಸಾದ್ಯುಃ ಸ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-115-45 (96775) ಆತ್ಮಾ ನದೀ ಭಾರತಪುಣ್ಯತೀರ್ಥ- ಮಾತ್ಮಾ ತೀರ್ಥಂ ಸರ್ವತೀರ್ಥಪ್ರಧಾನಂ। ಆತ್ಮಾ ಯಜ್ಞಃ ಸತತಂ ಮನ್ಯತೇ ವೈ ಸ್ವರ್ಗೋ ಮೋಕ್ಷಃ ಸರ್ವಮಾತ್ಮನ್ಯಧೀನಂ॥ 14-115-46 (96776) ಆಚಾರನೈರ್ಮಲ್ಯಮುಪಾಗತೇನ ಸತ್ಯಕ್ಷಮಾನಿಸ್ತುಲಶೀತಲೇನ। ಜ್ಞಾನಾಂಬುನಾ ಸ್ನಾತಿ ಹಿ ನಿತ್ಯಮೇವಂ ಕಿಂ ತಸ್ಯ ಭೂಯಃ ಸಲಿಲೇನ ತೀರ್ಥಂ॥ 14-115-47 (96777) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-115-48x (8011) ಭಗವನ್ಸರ್ವಪಾಪಘ್ನಂ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಮದುಷ್ಕರಂ। ತ್ವದ್ಭಕ್ತಸ್ಯ ಸುರಶ್ರೇಷ್ಠ ಮಮ ತ್ವಂ ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ॥ 14-115-48 (96778) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-115-49x (8012) ರಹಲಸ್ಯಮಿದಮತ್ಯರ್ಥಮಶ್ರಾವ್ಯಂ ಪಾಪಕರ್ಮಣಾಂ। ಅಧಾರ್ಮಿಕಾಣಾಮಶ್ರಾವ್ಯಂ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಂ ಬ್ರವೀಮಿ ತೇ॥ 14-115-49 (96779) ಪಾವನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಮಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಮದ್ಗತೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ। ನಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದೇವಾಯೇತ್ಯಭಿವಾದನಮಾಚರೇತ್॥ 14-115-50 (96780) ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ ಚ ಯಃ ಕುರ್ಯಾತ್ಪುನರಷ್ಟಾಕ್ಷರೇಣ ತು। ತೇನ ತುಷ್ಟೇನ ವಿಪ್ರೇಣಿ ತತ್ಪಾಪಂ ಕ್ಷಪಯಾಂಯಹಂ॥ 14-115-51 (96781) ಪೋತ್ರಕೃಷ್ಟಾಂ ವರಾಹಸ್ಯ ಮೃತ್ತಿಕಾಂ ಶಿರಸಾ ವಹನ್। ಪ್ರಾಣಾಯಾಮಶತಂ ಕೃತ್ವಾ ನರಃ ಪಾಪೈಃ ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-115-52 (96782) ದಕ್ಷಿಣಾವರ್ತಶಂಖಾದ್ವಾ ಕಪಿಲಾಶೃಂಗತೋಪಿ ವಾ। ಪ್ರಾಕ್ಸ್ರೋತಸಂ ನದೀಂ ಗತ್ವಾ ಮಮಾಯತನಸಂನಿಧೌ॥ 14-115-53 (96783) ಸಲಿಲೇನ ತು ಯಃ ಸ್ನಾಯಾತ್ಸಕೃದೇವ ರವಿಗ್ರಹೇ। ತಸ್ಯ ಯತ್ಸಂಚಿತಂ ಪಾಪಂ ತತ್ಕ್ಷಣಾದೇವ ನಶ್ಯತಿ॥ 14-115-54 (96784) ಮಸ್ತಕಾನ್ನಿಸ್ಸೃತೈಸ್ತೋಯೈಃ ಕಪಿಲಾಯಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಗೋಮೂತ್ರೇಣಾಪಿ ಯಃ ಸ್ನಾಯಾದ್ರೋಹಿಣ್ಯಾಂ ಮಮ ವಾ ದಿನೇ। ವಿಪ್ರಪಾದಚ್ಯುತೈರ್ವಾಽಪಿ ತೋಯೈಃ ಪಾಪಂ ಪ್ರಣಶ್ಯತಿ॥ 14-115-55 (96785) ನಮಸ್ಯೇದ್ಯಸ್ತು ಮದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ಶಿಂಶುಮಾರಂ ಪ್ರಜಾಪತಿಂ। ಚತುರ್ದಶಾಂಗಸಂಯುಕ್ತಂ ತಸ್ಯ ಪಾಪಂ ಪ್ರಣಸ್ಯತಿ॥ 14-115-56 (96786) ತತಶ್ಚತುರ್ದಶಾಂಗಾನಿ ಶೃಣು ತಸ್ಯ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಶಿರೋ ಧರ್ಮೋ ಹನುರ್ಬ್ರಹ್ಮಾ ವೃಷಾವುತ್ತರದಕ್ಷಿಣೌ॥ 14-115-57 (96787) ಹೃದಯಂ ತು ಭವೇದ್ವಿಷ್ಣುರಂಸೌ ಸ್ಯಾತಾಂ ತಥಾಽಶ್ವಿನೌ। ಅತ್ರಿರ್ಮಧ್ಯಂ ಭವೇದ್ರಾಜಂʼಲ್ಲಿಂಗಂ ಸಂವತ್ಸರಂ ಭವೇತ್॥ 14-115-58 (96788) ಮಿತ್ರಾವರುಣಕೌ ಪಾದಾವೂರುದ್ವಂದ್ವಂ ಹುತಾಶನಃ। ತತಃ ಪಶ್ಚಾದ್ಭವೇದಿಂದ್ರಸ್ತತಃ ಪಶ್ಚಾತ್ಪ್ರಜಾಪತಿಃ॥ 14-115-59 (96789) ಅಭಯಂ ಚ ತತಃ ಪಶ್ಚಾತ್ಸ ಏವ ಧ್ರುವಸಂಜ್ಞಿಕಃ। ಏತಾನ್ಯಂಗಾನಿ ಸರ್ವಾಣಿ ಶಿಂಶುಮಾರಪ್ರಜಾಪತೇಃ॥ 14-115-60 (96790) ವಿಬೇತ್ತು ಪಂಚಗವ್ಯಂ ಯಃ ಪೌರ್ಣಮಾಸ್ಯಾಮುಪೋಷ್ಯ ತು। ತಸ್ಯ ನಶ್ಯತಿ ಯತ್ಪಾಪಂ ತತ್ಪಾಪಂ ಪೂರ್ವಸಂಚಿತಂ॥ ತಥೈವ ಬ್ರಹ್ಮಕೂರ್ಚ ತು ಸಮಂತ್ರಂ ತು ಪೃಥಕ್ಪೃಥಕ್। 14-115-61 (96791) ಮಾಸಿಮಾಸಿ ವಿಬೇದ್ಯಸ್ತು ತಸ್ಯ ಪಾಪಂ ಪ್ರಣಶ್ಯತಿ॥ ಪಾತ್ರಂ ಚ ಬ್ರಹ್ಮಕೂರ್ಚಂ ಚ ಶೃಣು ತತ್ರ ಚ ಭಾರತ। 14-115-62 (96792) ಪಾಲಾಶಂ ಪದ್ಮಪತ್ರಂ ಚ ತಾಂರಂ ವಾಽಥ ಹಿರಣ್ಯಯಂ। ಸಾದಯಿತ್ವಾ ತು ಗೃಹ್ಣೀಯಾತ್ತತ್ತು ಪಾತ್ರಮುದಾಹೃತಂ॥ 14-115-63 (96793) ಗಾಯತ್ರ್ಯಾ ಗೃಹ್ಣತೇ ಮೂತ್ರಂ ಗಂಧದ್ವಾರೇತಿ ಗೋಮಯಂ। ಆಪ್ಯಾಯಸ್ವೇತಿ ಚ ಕ್ಷೀರಂ ದಧಿಕ್ರಾಣ್ವೇತಿ ವೈ ದಧಿ॥ 14-115-64 (96794) ತೇಜೋಸಿಶುಕ್ಲಮಿತ್ಯಾಜ್ಯಂ ದೇವಸ್ಯತ್ವೇತಿ ಕುಶೋದಕಂ। ಆಪೋಹಿಷ್ಠೇತ್ಯೃಚಾ ಗೃಹ್ಯಿ ಯವಚೂರ್ಣಂ ಯಥಾವಿಧಿ॥ 14-115-65 (96795) ಬ್ರಹ್ಮಣೇ ಚ ಯಥಾ ಹುತ್ವಾ ಸಮಿದ್ಧೇ ಚ ಹುತಾಶನೇ। ಆಲೋಡ್ಯ ಪ್ರಣವೇನೈವ ನಿರ್ಮಥ್ಯ ಪ್ರಣವೇನ ತು॥ 14-115-66 (96796) ಉದ್ಧೃತ್ಯ ಪ್ರಣವೇನೈವ ಪಿಬೇತು ಪ್ರಣವೇನ ತು। ಮಹತಾಽಪಿ ಸ ಪಾಪೇನ ತ್ವಚೇವಾಹಿರ್ವಿಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-115-67 (96797) ಭದ್ರಂ ನ ಹತಿ ಯಃ ಪಾದಂ ಪಠನ್ನೃಕ್ಸಹಿತಾಂ ತದಾ। ಅಂತರ್ಜಲೇ ವಾಽಭ್ಯಾದಿತ್ಯೇ ತಸ್ಯ ಪಾಪಂ ಪ್ರಣಶ್ಯತಿ॥ 14-115-68 (96798) ಮಮ ಸೂಕ್ತಂ ಜಪೇದ್ಯಸ್ತು ನಿತ್ಯಂ ಮದ್ಗತಮಾನಸಃ। ನ ಪಾಪೇನ ಸ ಲಿಪ್ಯೇತ ಪದ್ಮಪತ್ರಮಿವಾಂಭಸಾ॥ ॥ 14-115-69 (96799) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪ್ರರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಪಂಚದಶಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 115 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 116

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.116. ಅಧ್ಯಾಯಃ 116

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಭಕಗವದ್ಭಕ್ತಿಸೌಶೀಲ್ಯಾದ್ಯಭಾವೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಮಪಿ ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಾಧ್ಯಯನಾದಿಸತ್ಕರ್ಮಣಾಮಪಿ ವೈಫಲ್ಯಸ್ಯ ಶೂದ್ರಾಣಾಮಪಿ ಭಕ್ತ್ಯಾದಿಮತಾಂ ಸ್ವೋಚಿತಕಿಂಚಿತ್ಕರ್ಮಣಾಮಪಿ ಸಾಫಲ್ಯಸ್ಯ ಚ ಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ಕೀದೃಶಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ಪುಣ್ಯಾ ಭಾವಶುದ್ಧಾಃ ಸುರೇಶ್ವರ। ಯತ್ಕರ್ಮ ಸಫಲಂ ನೇತಿ ಕಥಯಸ್ಯ ಮಮಾನಘ॥ 14-116-1 (96800) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-116-2x (8013) ಶೃಣು ಪಾಂಡವ ತತ್ಸರ್ವಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ ಯಥಾಕ್ರಮಂ। ಸಫಲಂ ನಿಷ್ಫಲಂ ಚೈವ ತೇಷಾಂ ಕರ್ಮ ಬ್ರವೀಮಿ ತೇ॥ 14-116-2 (96801) ತ್ರಿದಂಡಧಾರಣಂ ಮೌನಂ ಜಟಾಧಾರಣಮುಂಡನಂ। ವಲ್ಕಲಾಜಿನಸಂವಾಸೋ ವ್ರತಚರ್ಯಾಽಭಿಷೇಚನಂ॥ 14-116-3 (96802) ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ಗೃಹೇ ವಾಸಃ ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಂ ದಾರಸತ್ಕ್ರಿಯಾ। ಸರ್ವಾಣ್ಯೇತಾನಿ ವೈ ಮಿಥ್ಯಾ ಯದಿ ಭಾವೋ ನ ನಿರ್ಮಲಃ॥ 14-116-4 (96803) ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ವೃಥಾ ರಾಜನ್ವೃಥಾ ವೇದಾಸ್ತಥೈವ ಚ। ಶೀಲೇನ ದೇವಾಸ್ತುಷ್ಯಂತಿ ಶ್ರುತಯಸ್ತತ್ರ ಕಾರಣಂ॥ 14-116-5 (96804) ಕ್ಷಾಂತಃ ದಾಂತಂ ಜಿತಕ್ರೋಧಂ ಜಿತಾತ್ಮಾನಂ ಜಿತೇಂದ್ರಿಯಂ। ತಮಗ್ರ್ಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಮನ್ಯೇ ಶೇಷಾಃ ಶೂದ್ರಾ ಇತಿ ಸ್ಮೃತಾಃ॥ 14-116-6 (96805) ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರವ್ರತಪರಾನ್ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯನಿರತಾಞ್ಶುಚೀನ್। ಉಪವಾಸರತಾಂದಾಂತಾಂಸ್ತಾದೇವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನ್ವಿದುಃ॥ 14-116-7 (96806) ನ ಜಾತ್ಯಾ ಪುಜೀತೋ ರಾಜನ್ಗುಣಾಃ ಕಲ್ಯಾಣಕಾರಣಾಃ। ಚಂಡಾಲಮಪಿ ವೃತ್ತಸ್ಥಂ ತಂ ದೇವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಿದುಃ॥ 14-116-8 (96807) ಮನಶ್ಶೌಚಂ ಕರ್ಮಶೌಚಂ ಕುಲಶೌಚಂ ಚ ಭಾರತ। ಶರೀರಶೌಚಂ ವಾಕ್ಛೌಚಂ ಶೌಚಂ ಪಂಚವಿಧಂ ಸ್ಮೃತಂ॥ 14-116-9 (96808) ಪಂಚಸ್ವೇತೇಷು ಶೌಚೇಷು ಹೃದಿಂ ಶೌಚಂ ವಿಶಿಷ್ಯತೇ। ಹೃದಯಸ್ಯ ಚ ಶೌಚೇನ ಸ್ವರ್ಗಂ ಗಚ್ಛಂತಿ ಮಾನವಾಃ॥ 14-116-10 (96809) ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಪರಿಭ್ರಷ್ಟಃ ಪ್ರಸಕ್ತಃ ಕ್ರಯವಿಕ್ರಯೈಃ। ವರ್ಣಸಂಕರಕರ್ತಾ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವೃಷಲೈಃ ಸಮಃ॥ 14-116-11 (96810) ಯಸ್ಯ ವೇದಶ್ರುತಿರ್ನಷ್ಟಾ ಕರ್ಷಕಶ್ಚಾಪಿ ಯೋ ದ್ವಿಜಃ। ವಿಕರ್ಮಸೇವೀ ಕೌಂತೇಯ ಸ ವೈ ವೃಷಲ ಉಚ್ಯತೇ॥ 14-116-12 (96811) ವೃಷೋ ಹಿ ಧರ್ಮೋ ವಿಜ್ಞೇಯಸ್ತಸ್ಯ ಯಃ ಕುರುತೇ ಲಯಂ। ವೃಷಲಂ ತಂ ವಿದುರ್ದೇವಾ ನಿಕೃಷ್ಟಂ ಶ್ವಪಚಾದಪಿ॥ 14-116-13 (96812) ಸ್ತುತಿಭಿರ್ಬ್ರಹ್ಮಗೀತಾಭಿರ್ಯಃ ಶೂದ್ರಂ ಸ್ತೌತಿ ಮಾನವಃ। ನ ತು ಮಾಂ ಸ್ತೌತಿ ಪಾಪಾತ್ಮಾ ಸ ತು ಚಂಡಾಲತಃ ಸಮಃ॥ 14-116-14 (96813) ಶ್ವದೃತೌ ತು ಯಥಾ ಕ್ಷೀರಂ ಬ್ರಹ್ಮ ವೈ ವೃಷಲೇ ತಥಾ। ದುಷ್ಟತಾಮೇತಿ ತತ್ಸರ್ವಂ ಶುನಾ ಲೀಢಂ ಹವಿರ್ಯಥಾ॥ 14-116-15 (96814) ಅಂಗಾನಿ ವೇದಾಶ್ಚತ್ವಾರೋ ಮೀಮಾಂಸಾನ್ಯಾಯವಿಸ್ತರಃ। ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಂ ಪುರಾಣಂ ಚ ವಿದ್ಯಾ ಹ್ಯೇತಾಶ್ಚತುರ್ದಶ॥ 14-116-16 (96815) ಯಾನ್ಯುಕ್ತಾನಿ ಮಯಾ ಸಂಯಗ್ವಿದ್ಯಾಸ್ಥಾನಾನಿ ಭಾರತ। ಉತ್ಪನ್ನಾನಿ ಪವಿತ್ರಾಣಿ ಭುವನಾರ್ಥಂ ತಥೈವ ಚ॥ 14-116-17 (96816) ತಸ್ಮಾತ್ತಾನಿ ನ ಶೂದ್ರಸ್ಯ ಸ್ಪ್ರಷ್ಟವ್ಯಾನಿ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಸರ್ವಂ ತ್ರೀಣ್ಯಪವಿತ್ರಾಣಿ ಪಂಚಾಮೇಧ್ಯಾನಿ ಭಾರತ। 14-116-18 (96817) ಶ್ವಾ ಚ ಶೂದ್ರಃ ಶ್ವಪಾಕಶ್ಚ ಅಪವಿತ್ರಾಣಿ ಪಾಂಡವ॥ ಗಾಯಕಃ ಕುಕ್ಕುಟೋ ಯೂಪೋ ಹ್ಯುದಕ್ಯಾ ವೃಷಲೀಪತಿಃ। 14-116-19 (96818) ಪ಼ಂಚೈತೇ ಸ್ಯುರಮೇಧ್ಯಾಶ್ಚ ಸ್ಪ್ರಷ್ಟವ್ಯಾ ನ ಕದಾತನ। ಸ್ಪೃಷ್ಟ್ವೈತಾನಷ್ಟ ವೈ ವಿಪ್ರಃ ಸಚೇಲೋ ಜಲಮಾವಿಶೇತ್॥ 14-116-20 (96819) ಮದ್ಭಕ್ತಾಞ್ಶೂದ್ರಸಾಮಾನ್ಯಾದವಮನ್ಯಂತಿ ಯೇ ನರಾಃ। ನರಕೇಷ್ವೇವ ತಿಷ್ಠಂತಿ ವರ್ಷಕೋಟಿಂ ನರಾಧಮಾಃ॥ 14-116-21 (96820) ಚಂಡಾಲಮಪಿ ಮದ್ಭಕ್ತಂ ನಾವಮನ್ಯೇತ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್। ಅವಮಾನಾತ್ಪತಂತ್ಯೇವ ನರಕೇ ರೌರವೇ ನರಾಃ॥ 14-116-22 (96821) ಮಮ ಭಕ್ತಸ್ಯ ಭಕ್ತೇಷು ಪ್ರೀತಿರಭ್ಯಧಿಕಾ ಮಮ। ತಸ್ಮಾನ್ಮದ್ಭಕ್ತಭಕ್ತಾಶ್ಚ ಪೂಜನೀಯಾ ವಿಶೇಷತಃ॥ 14-116-23 (96822) ಕೀಟಪಕ್ಷಿಮೃಗಾಣಾಂ ಚ ಮಯಿ ಸಂನ್ಯಸ್ತಚೇತಸಾಂ। ಊರ್ಧ್ವಾಮೇವ ಗತಿಂ ವಿದ್ಧಿ ಕಿಂ ಪುನರ್ಜ್ಞಾನಿನಾಂ ನೃಣಾಂ॥ 14-116-24 (96823) ಪತ್ರಂ ವಾಽಪ್ಯಥವಾ ಪುಷ್ಪಂಕ ಫಲಂ ವಾಽಪ್ಯಪ ಏವ ವಾ। ದದಾತಿ ಮಮ ಶೂದ್ರೋ ಯಚ್ಛಿರಸಾ ಧಾರಯಾಮಿ ತತ್॥ 14-116-25 (96824) ವಿಪ್ರಾನೇವಾರ್ಚಯೇದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ಶೂದ್ರಪ್ರಾಯಾಂಶ್ಚ ಮತ್ಪ್ರಿಯಾನ್। ತೇಷಾಂ ತೇನೈವ ರೂಪೇಣ ಪೂಜಾಂ ಗೃಹ್ಣಾಮಿ ಭಾರತ॥ 14-116-26 (96825) ವೇದೋತ್ತೇನೈವ ಮಾರ್ಗೇಣ ಸರ್ವಭೂತಹೃದಿ ಸ್ಥಿತಂ। ಮಾಮರ್ಚಯಂತಿ ಯೇ ಪಿಪ್ರಾ ಮತ್ಸಾಯುಜ್ಯಂ ವ್ರಜಂತಿ ತೇ॥ 14-116-27 (96826) ಮದ್ಭಕ್ತಾನಾಂ ಹಿತಾಯೈವ ಪ್ರಾದುರ್ಭಾವಃ ಕೃತೋ ಮಯಾ। ಪ್ರದುರ್ಭಾವಕೃತಾ ಕಾಚಿದರ್ಚನೀಯಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-116-28 (96827) ಆಸಾಮನ್ಯತಮಾಂ ಮೂರ್ತಿಂ ಯೋ ಮದ್ಭಕ್ತ್ಯಾ ಸಮರ್ಚತಿ। ತೇನೈವ ಪರಿತುಷ್ಟೋಽಹಂ ಭವಿಷ್ಯಾಮಿ ನ ಸಂಶಯಃ॥ 14-116-29 (96828) ಮೃದಾ ಚ ಮಣಿರತ್ನೈಶ್ಚ ತಾಂರೇಣ ರಜತೇನ ಚ। ಕೃತ್ವಾ ಪ್ರತಿಕೃತಿಂ ಕುರ್ಯಾದರ್ಚನಾಂ ಕಾಂಚನೇನ ವಾ। ಪುಣ್ಯಂ ದಶಗುಣಂ ವಿದ್ಯಾದೇತೇಷಾಮುತ್ತರೋತ್ತರಂ॥ 14-116-30 (96829) ಜಪಕಾಮೋ ಭವೇದ್ರಾಜಾ ವಿದ್ಯಾಕಾಮೋ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಃ। ವೈಶ್ಯೋ ವಾ ಧನಕಾಮಸ್ತು ಶೂದ್ರಃ ಸುಖಫಲಪ್ರಿಯಃ। ಸರ್ವಕಾಮಾಃ ಸ್ತ್ರಿಯೋ ವಾಽಪಿ ಸರ್ವಾನ್ಕಾಮಾನವಾಪ್ನುಯುಃ॥ ॥ 14-116-31 (96830) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಷೋಡಶಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 116 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 117

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.117. ಅಧ್ಯಾಯಃ 117

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತ್ಯಶ್ವತ್ಥಗೋಬ್ರಾಹ್ಮಣಮಹಿಮಪ್ರಶಂಸನಪೂರ್ವಕಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಭ್ರಂಶಕದುಷ್ಕರ್ಮಕಥನಂ॥ 1 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ಕೀದೃಶಾನಾಂ ತು ಶೂದ್ರಾಣಾಂ ನಾನುಗೃಹ್ಣಾಸಿ ಚಾರ್ಚನಂ। ಉದ್ವೇಗಸ್ತವ ಕಸ್ಮಾದ್ಧಿ ತನ್ಮೇ ಬ್ರೂಹಿ ಸುರೇಶ್ವರ॥ 14-117-1 (96831) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-117-2x (8014) ಅವ್ರತೇನಾಪ್ಯಭಕ್ತೇನ ಸ್ಪೃಷ್ಟಾಂ ಶೂದ್ರೇಣ ಚಾರ್ಚನಾಂ। ತಾಂ ವರ್ಜಯಾಮಿ ರಾಜೇಂದ್ರ ಶ್ವಪಾಕವಿಹಿತಾಮಿವ॥ 14-117-2 (96832) ನನ್ವಹಂ ಶಂಕರಶ್ಚಾಪಿ ಗಾವೋ ವಿಪ್ರಾಸ್ತಥೈವ ಚ। ಅಶ್ವತ್ಥೋಽಮರರೂಪಂ ಹಿ ತ್ರಯಮೇತದ್ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-117-3 (96833) ಏತತ್ತ್ರಯಂ ಹಿ ಮದ್ಭಕ್ತೋ ನಾವಮನ್ಯೇತ ಕರ್ಹಿಚಿತ್। ಅವಮಾನಿತಮೇತತ್ತು ದಹತ್ಯಾಸಪ್ತಮಂ ಕುಲಂ॥ 14-117-4 (96834) ಅಶ್ವತ್ಥೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಗಾವೋ ಮನ್ಮಯಾಸ್ತಾರಯಂತಿ ಹಿ। ತಸ್ಮಾದೇತತ್ಪ್ರಯತ್ನೇನ ತ್ರಯಂ ಪೂಜಯ ಪಾಂಡವ॥ 14-117-5 (96835) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-117-6x (8015) ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನೈವ ದೇಹೇನ ಕಥಂ ಶೂದ್ರತ್ವಮಾಪ್ನುಯಾತ್। ಬ್ರಹ್ಮ ವಾ ನಶ್ಯತಿ ಕಥಂ ವಕ್ತುಂ ದೇವ ತ್ವಮರ್ಹಸಿ॥ 14-117-6 (96836) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-117-7x (8016) ಕೂಪಸ್ನಾನಂ ತು ಯೋ ವಿಪ್ರಃ ಕುರ್ಯಾದ್ದ್ವಾದಶವಾರ್ಷಿಕಂ। ಸ ತೇನೈವ ಶರೀರೇಣ ಶೂದ್ರತ್ವಂ ಯಾತ್ಯಸಂಶಯಂ॥ 14-117-7 (96837) ಯಸ್ತು ರಾಜಾಶ್ರಯೇಣೈವ ಜೀವೇದ್ದ್ವಾದಶವಾರ್ಷಿಕಂ। ಸ ಶೂದ್ರತ್ವಂ ವ್ರಜೇದ್ವಿಪ್ರೋ ವೇದಾನಾಂ ಪಾರಗೋಪಿ ಸನ್॥ 14-117-8 (96838) ಪತ್ತನೇ ನಗರೇ ವಾಽಪಿ ಯೋ ದ್ವಾದಶಸಮಾ ವಸೇತ್। ಸ ಶೂದ್ರತ್ವಂ ವ್ರಜೇದ್ವಿಪ್ರೋ ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-117-9 (96839) ಉತ್ಪಾದಯತಿ ಯಃ ಪುತ್ರಂ ಶೂದ್ರಾಯಾಂ ಕಾಮಮೋಹಿತಃ। ತಸ್ಯ ಕಾಯಗತಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಸದ್ಯ ಏವ ವಿನಶ್ಯತಿ॥ 14-117-10 (96840) ಯಃ ಸೋಮಲತಿಕಾಂ ವಿಪ್ರಃ ಕೇವಲಂ ಭಕ್ಷಯೇದ್ವೃಥಾ। ತಸ್ಯ ಕಾಯಗತಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಸದ್ಯ ಏವ ವಿನಶ್ಯತಿ॥ 14-117-11 (96841) ಮೈಥುನಂ ಕುರುತೇ ಯಸ್ತು ಜಿಹ್ವಾಯಾಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ನೃಪ। ತಸ್ಯ ಕಾಯಗತಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಸದ್ಯ ಏವ ವಿನಶ್ಯತಿ॥ 14-117-12 (96842) ವಿಪ್ರತ್ವಂ ದುರ್ಲಭಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ದುರ್ಮರ್ಗೈರೇವಮಾದಿಭಿಃ। ವಿನಾಶಯಂತಿ ಯೇ ತತ್ತು ತಾಞ್ಶೋಚಾಮಿ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ॥ 14-117-13 (96843) ತಸ್ಮಾತ್ಸರ್ವಪ್ರತ್ನೇನ ಮತ್ಪ್ರಿಯೋ ಯೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಜಾತಿಭ್ರಂಶಕರಂ ಕರ್ಮ ನ ಕುರ್ಯಾದೀದೃಶಂ ದ್ವಿಜಃ॥ ॥ 14-117-14 (96844) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಸಪ್ತದಶಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 117 ॥
ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ - ಅಧ್ಯಾಯ 118

॥ ಶ್ರೀಃ ॥

14.118. ಅಧ್ಯಾಯಃ 118

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ಕೃಷ್ಣೇನ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಂಪ್ರತಿ ಪಾಲಾಶವಿಧಿಪ್ರಕಾರಕಥನಂ॥ 1 ॥ ತಥಾ ತೀರ್ಥಾಟನಾಸಮರ್ಥಾನಾಂ ತತ್ಪ್ರತಿನಿಧಿತೀರ್ಥಾನುವರ್ಣನಂ॥ 2 ॥ ತಥಾ ಭಗವದ್ಭಕ್ತಲಕ್ಷಣಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ತತ್ಪ್ರಶಂಸನಂ॥ 3 ॥ ತತಾ ಸ್ವಸ್ಯ ಸರ್ವೋತ್ತಮತ್ವಕಥನಪೂರ್ವಕಂ ಸ್ವೋಕ್ತಧ್ರಮಶ್ರವಣಸ್ಯ ಫಲಕಥನಂ॥ 4 ॥ ತತೋ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಾದ್ಯಾಮಂತ್ರಪೂರ್ವಕಂ ದಾರುಕೋಪನೀತರಥಾರೋಹಣೇನ ದ್ವಾರಕಾಂಪ್ರತಿ ಗಮನಂ॥ 5 ॥

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। ದೇಶಾಂತರಗತೇ ವಿಪ್ರೇ ಸಂಯುಕ್ತೇ ಕಾಲಧರ್ಮಣಾ। ಶರೀರನಾಶೇ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತೇ ಕಥಂ ಪ್ರೇತತ್ವಕಲ್ಪನಾ॥ 14-118-1 (96845) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-118-2x (8017) ಶ್ರೂಯತಾಮಾಹಿತಾಗ್ನೇಸ್ತು ತಥಾಭೂತಸ್ಯ ಸಂಸ್ಕ್ರಿಯಾ। ಪಾಲಾಶಬೃಂದೈಃ ಪ್ರತಿಮಾ ಕರ್ತವ್ಯಾ ಕಲ್ಪಚೋದಿತಾ॥ 14-118-2 (96846) ತ್ರೀಣಿ ಷಷ್ಟಿಶತಾನ್ಯಾಹುರಸ್ಥೀನ್ಯಸ್ಯ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ತೇಷಾಂ ವಿಕಲ್ಪನಾ ಕಾರ್ಯಾ ಯಥಾಶಾಸ್ತ್ರಂ ವಿನಿಶ್ಚಿತಂ॥ 14-118-3 (96847) ಅಶೀತ್ಯರ್ಧಂ ಶಿರಸಿ ಚ ಗ್ರೀವಾಯಾಂ ದಶ ಏವ ಚ। ಬಾಹ್ವೋಶ್ಚಾಪಿ ಶತಂ ದದ್ಯಾದಂಗುಲೀಷು ಪುನರ್ದಶ॥ 14-118-4 (96848) ಉರಸಿ ತ್ರಿಂಶತಂ ದದ್ಯಾಜ್ಜಠರೇ ವಾಽಪಿ ವಿಂಶತಿಂ। ವೃಷಣೇ ದ್ವಾದಶಾರ್ಧಂ ತು ಶಿಶ್ನೇ ಚಾಷ್ಟಾರ್ಧಮೇವ ಚ॥ 14-118-5 (96849) ದದ್ಯಾತ್ತು ಶತಮೂರ್ವೋಸ್ತು ಷಷ್ಟ್ಯರ್ಥಂ ಜಾನುಜಂಘಯೋಃ। ದಶ ದದ್ಯಾಚ್ಚರಣಯೋರೇಷಾ ಪ್ರೇತಸ್ಯ ನಿಷ್ಕೃತಿಃ॥ 14-118-6 (96850) ಯುಧಿಷ್ಠಿರ ಉವಾಚ। 14-118-7x (8018) ವಿಶೇಷತೀರ್ಥಂ ಸರ್ವೇಷಾಮಶಕ್ತಾನಾಮನುಗ್ರಹಾತ್। ಭಕ್ತಾನಾಂ ತಾರಣಾರ್ತಂ ತು ವಕ್ತುಮರ್ಹಸಿ ಧರ್ಮತಃ॥ 14-118-7 (96851) ಭಗವಾನುವಾಚ। 14-118-8x (8019) ಪಾವನಂ ಸರ್ವತೀರ್ಥಾನಾಂ ಸತ್ಯಂ ಗಾಯಂತಿ ಸಾಮಗಾಃ। ಸತ್ಯಸ್ಯ ವಚನಂ ತೀರ್ಥಮಹಿಂಸಾ ತೀರ್ಥಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-118-8 (96852) ತಪಸ್ತೀರ್ಥಂ ದಯಾ ತೀರ್ಥಂ ಶೀಲಂ ತೀರ್ಥಂ ಯುಧಿಷ್ಠಿರ। ಅಲ್ಪಸಂತೋಷಕಂ ತೀರ್ಥಂ ನಾರೀ ತೀರ್ಥಂ ಪತಿವ್ರತಾ॥ 14-118-9 (96853) ಸಂತುಷ್ಟೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ತೀರ್ಥಂ ಜ್ಞಾನಂ ವಾ ತೀರ್ಥಮುಚ್ಯತೇ। ಮದ್ಭಕ್ತಃ ಸತತಂ ತೀರ್ಥಂ ಶಂಕರಸ್ಯ ವಿಶೇಷತಃ॥ 14-118-10 (96854) ಯತಯಸ್ತೀರ್ಥಮಿತ್ಯೇವಂ ವಿದ್ವಾಂಸಸ್ತೀರ್ಥಮುಚ್ಯತೇ। ಶರಣ್ಯಪುರುಷಸ್ತೀರ್ಥಮಭಯಂ ತೀರ್ಥಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-118-11 (96855) ತ್ರೈಲೋಕ್ಯೇಽಸ್ಮಿನ್ನಿರುದ್ವಿಗ್ನೋ ನ ಬಿಭೇಮಿ ಕುತಶ್ಚನ। ನ ದಿವಾ ಯದಿ ವಾ ರಾತ್ರಾವುದ್ವೇಗಃ ಶೂದ್ರಲಂಘನಾತ್॥ 14-118-12 (96856) ನ ಭಯಂ ದೇವದೈತ್ಯೇಭ್ಯೋ ರಕ್ಷೋಭ್ಯಶ್ಚೈವ ಮೇ ನೃಪ। ಶೂದ್ರವಕ್ತ್ರಾಚ್ಚ್ಯುತಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಭಯಂ ತು ಮಮ ಸರ್ವದಾ॥ 14-118-13 (96857) ತಸ್ಮಾತ್ಸಪ್ರಣವಂ ಶೂದ್ರೋ ಮನ್ನಾಮಾಪಿ ನ ಕೀರ್ತಯೇತ್। ಪ್ರಣವಂ ಹಿ ಪರಂ ಲೋಕೇ ಬ್ರಹ್ಮ ಬ್ರಹ್ಮವಿದೋ ವಿದುಃ॥ 14-118-14 (96858) ದ್ವಿಜಶುಶ್ರೂಷಣಂ ಧರ್ಮಃ ಶೂದ್ರಾಣಾಂ ಭಕ್ತಿತೋ ಮಯಿ। ತೇನ ಗಚ್ಛಂತಿ ತೇ ಸ್ವರ್ಗಂ ಚಿಂತಯಂತೋ ಹಿ ಮಾಂ ಸದಾ॥ 14-118-15 (96859) ದ್ವಿಜಶುಶ್ರೂಷಯಾ ಶೂದ್ರಃ ಪರಂ ಶ್ರೇಯೋಽಧಿಗಚ್ಛತಿ। ದ್ವಿಜಶುಶ್ರೂಷಣಾದನ್ಯನ್ನಾಸ್ತಿ ಶೂದ್ರಸ್ಯ ನಿಷ್ಕೃತಿಃ॥ 14-118-16 (96860) ರಾಗೋ ದ್ವೇಷಶ್ಚ ಮೋಹಶ್ಚ ಪಾರುಷ್ಯಂ ಚಾನೃಶಂಸತಾ। ಶಾಠ್ಯಂ ಚ ದೀರ್ಘವೈರಿತ್ವಮತಿಮಾನಮನಾರ್ಜವಂ॥ 14-118-17 (96861) ಅನೃತಂ ಚಾಪವಾದಂ ಚ ಪೈಶುನ್ಯಮತಿಲೋಭತಾ। ಹಿಂಸಾ ಸ್ತೇಯೋ ಮೃಷಾವಾದೋ ವಂಚನಾ ರೋಷಲೋಭತಾ॥ 14-118-18 (96862) ಅಬುದ್ಧಿತಾ ಚ ನಾಸ್ತಿಕ್ಯಂ ಭಯಮಾಲಸ್ಯಮೇವ ಚ। ಅಶೌಚಂ ಚಾಕೃತಜ್ಞತ್ವಂ ಡಂಭತಾ ಸ್ತಂಭ ಏವ ಚ। ನಿಕೃತಿಶ್ಚಾಪ್ಯವಿಜ್ಞಾನಂ ಜಾತಕೇ ಶೂದ್ರಮಾವಿಶೇತ್॥ 14-118-19 (96863) ಸೃಷ್ಟ್ವಾ ಪಿತಾಮಹಃ ಶೂದ್ರಮಭಿಭೂತಂ ತು ತಾಮಸೈಃ। ದ್ವಿಜಶುಶ್ರೂಷಣಂ ಧರ್ಮಂ ಶೂದ್ರಾಣಾಂ ತು ಪ್ರಯುಕ್ತವಾನ್। ನಶ್ಯಂತಿ ತಾಮಸಾ ಭಾವಾಃ ಶೂದ್ರಸ್ಯ ದ್ವಿಜಭಕ್ತಿತಃ॥ 14-118-20 (96864) ಪತ್ರಂ ಪುಷ್ಪಂ ಫಲಂ ತೋಯಂ ಯೋ ಮೇ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಪ್ರಯಚ್ಛತಿ। ತದಹಂ ಭಕ್ತ್ಯುಪಹೃತಂ ಮೂರ್ಧ್ನಾ ಗೃಹ್ಣಾಮಿ ಶೂದ್ರತಃ॥ 14-118-21 (96865) ಅಗ್ರಜೋ ವಾಽಪಿ ಯಃ ಕಶ್ಚಿತ್ಸರ್ವಪಾಪಸಮನ್ವಿತಃ। ಯದಿ ಮಾಂ ಸತತಂ ಧ್ಯಾಯೇತ್ಸರ್ವಪಾಪೈಃ ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ॥ 14-118-22 (96866) ವಿದ್ಯಾವಿನಯಸಂಪನ್ನಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ವೇದಪಾರಗಾಃ। ಮಯಿ ಭಕ್ತಿ ನ ಕುರ್ವಂತಿ ಚಂಡಾಲಸದೃಶಾ ಹಿ ತೇ॥ 14-118-23 (96867) ವೃಥಾ ದಾನಂ ವೃಥಾ ತಪ್ತಂ ವೃಥಾ ಚೇಷ್ಟಂ ವೃಥಾ ಹುತಂ। ವೃಥಾಽಽತಿಥ್ಯಂ ಚ ತತ್ತಸ್ಯ ಯೋ ನ ಭಕ್ತೋ ಮಮ ದ್ವಿಜಃ॥ 14-118-24 (96868) ಯತ್ಕೃತಂ ಚ ಹುತಂ ಚಾಪಿ ಯದಿಷ್ಟಂ ದತ್ತಮೇವ ಚ। ಅಭಕ್ತಿಮತ್ಕೃತಂ ಸರ್ವಂ ರಾಕ್ಷಸಾ ಏವ ಭುಂಜತೇ॥ 14-118-25 (96869) ಸ್ಥಾವರೇ ಜಂಗಮೇ ವಾಽಪಿ ಸರ್ವಭೂತೇಷು ಪಾಂಡವ। ಸಮತ್ವೇನ ಯದಾ ಕುರ್ಯಾನ್ಮದ್ಭಕ್ತೋ ಮಿತ್ರಶತ್ರುಷು॥ 14-118-26 (96870) ಆನೃಶಂಸ್ಯಮಹಿಂಸಾ ಚ ಯಥಾ ಸತ್ಯಂ ತಥಾಽಽರ್ಜವಂ। ಅದ್ರೋಹಶ್ಚೈವ ಭೂತಾನಾಂ ಮದ್ಗತಾನಾಂ ವ್ರತಂ ನೃಪ॥ 14-118-27 (96871) ನಮ ಇತ್ಯೇವ ಯೋ ಬ್ರೂಯಾನ್ಮದ್ಭಕ್ತಂ ಶ್ರುದ್ಧಯಾಽನ್ವಿತಃ। ತಸ್ಯಾಕ್ಷಯಾಽಭವಂʼಲ್ಲೋಕಾಃ ಶ್ವಪಾಕಸ್ಯಾಪಿ ಪಾರ್ಥಿವ॥ 14-118-28 (96872) ಕಿಂ ಪುನರ್ಯೇ ಯಜಂತೇ ಮಾಂ ಸದಾರಂ ವಿಧಿಪೂರ್ವಕಂ। ಮದ್ಭಕ್ತಾ ಮದ್ಗತಪ್ರಾಣಾಃ ಕಥಯಂತಶ್ಚ ಮಾಂ ಸದಾ॥ 14-118-29 (96873) ಬಹುವರ್ಷಸಹಸ್ರಾಣಿ ತಪಸ್ತಪ್ಯತಿ ಯೋ ನರಃ। ನಾಸೌ ಪದಮವಾಪ್ನೋತಿ ಮದ್ಭಕ್ತೈರ್ಯದವಾಪ್ಯತೇ॥ 14-118-30 (96874) ಮಾಮೇವ ತಸ್ಮಾದ್ರಾಜೇಂದ್ರ ಧ್ಯಾಯನ್ನಿತ್ಯಮತಂದ್ರಿತಃ। ಅವಾಪ್ಸ್ಯತಿ ತತಃ ಸಿದ್ಧಿಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯತ್ಯೇವ ಪರಂ ಪದಂ॥ 14-118-31 (96875) ಅಪಾರ್ಥಕಂ ಪ್ರಭಾಷಂತಃ ಶೂದ್ರಾ ಭಾಗವತಾ ಇತಿ। ನ ಶೂದ್ರಾ ಭಗವದ್ಭಕ್ತಾ ವಿಪ್ರಾ ಭಾಗವತಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ॥ 14-118-32 (96876) ದ್ವಾದಶಾಕ್ಷರತತ್ವಜ್ಞಶ್ಚತುರ್ವ್ಯೂಹವಿಭಾಗವಿತ್। ಅಚ್ಛಿದ್ರಪಂಚಕಾಲಜ್ಞಃ ಸ ವೈ ಭಾಗವತಃ ಸ್ಮೃತಃ॥ 14-118-33 (96877) ಋಗ್ವೇದೇನೈವ ಹೋತಾ ಚ ಯಜುಷಾಽಧ್ವರ್ಯುರೇವ ಚ। ಸಾಮವೇದೇನ ಚೋದ್ಗಾತಾ ಪುಣ್ಯೇನಾಭಿಷ್ಟುವಂತಿ ಮಾಂ॥ 14-118-34 (96878) ಅಥರ್ವಶಿರಸಾ ಚೈವ ನಿತ್ಯಮಾಥರ್ವಾಣಾ ದ್ವಿಜಾಃ। ಸ್ತುವಂತಿ ಸತತಂ ಯೇ ಮಾಂ ತೇ ವೈ ಭಾಗವತಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ॥ 14-118-35 (96879) ವೇದಾಧೀನಾಃ ಸದಾ ಯಜ್ಞಾ ಯಜ್ಞಾಧೀನಾಸ್ತು ದೇವತಾಃ। ದೇವತಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಧೀನಾಸ್ತಸ್ಮಾದ್ವಿಪ್ರಾಸ್ತು ದೇವತಾಃ॥ 14-118-36 (96880) ಅನಾಶ್ರಿತ್ಯೋಚ್ಛ್ರಯಂ ನಾಸ್ತಿ ಮುಖ್ಯಮಾನಶ್ರಯಮಾಶ್ರಯೇತ್। ರುದ್ರಂ ಸಮಾಶ್ರಿತಾ ದೇವಾ ರುದ್ರೋ ಬ್ರಹ್ಮಾಣಮಾಶ್ರಿತಃ॥ 14-118-37 (96881) ಬ್ರಹ್ಮಾ ಮಾಮಾಶ್ರಿತೋ ರಾಜನ್ನಾಹಂ ಕಂಚಿದುಪಾಶ್ರಿತಃ। ಮಮಾಶ್ರಯೋ ನ ಕಶ್ಚಿತ್ತು ಸರ್ವೇಷಾಮಾಶ್ರಯೋ ಹ್ಯಹಂ॥ 14-118-38 (96882) ಏವಮೇತನ್ಮಯಾ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ರಹಸ್ಯಮಿದಮುತ್ತಮಂ। ಧರ್ಮಪ್ರಿಯಸ್ಯ ತೇ ನಿತ್ಯಂ ರಾಜನ್ನೇವಂ ಸಮಾಚರ॥ 14-118-39 (96883) ಇದಂ ಪವಿತ್ರಮಾಖ್ಯಾನಂ ಪುಣ್ಯಂ ವೇದೇನ ಸಂಮಿತಂ। ಯಃ ಪಠೇನ್ಮಾಮಕಂ ಧರ್ಮಮಹನ್ಯಹನಿ ಪಾಂಡವ॥ 14-118-40 (96884) ಧರ್ಮೋತಿ ವರ್ಧತೇ ತಸ್ಯ ಬುದ್ಧಿಶ್ಚಾಪಿ ಪ್ರಸೀದತಿ। ಪಾಪಕ್ಷಯಮುಪೇತ್ಯೈವಂ ಕಲ್ಯಾಣಂ ಚ ವಿವರ್ಧತೇ॥ 14-118-41 (96885) ಏತತ್ಪುಣ್ಯಂ ಪವಿತ್ರಂ ಚ ಪಾಮನಾಶನಮುತ್ತಮಂ। ಶ್ರೋತವ್ಯಂ ಶ್ರದ್ಧಯಾ ಯುಕ್ತೈಃ ಶ್ರೋತ್ರಿಯೈಶ್ಚ ವಿಶೇಷತಃ॥ 14-118-42 (96886) ಶ್ರಾವಯೇದ್ಯಸ್ತ್ವಿದಂ ಭಕ್ತ್ಯಾ ಪ್ರಯತೋಥ ಶೃಣೋತಿ ವಾ। ಸ ಗಚ್ಛೇನ್ಮಮ ಸಾಯುಜ್ಯಂ ನಾತ್ರ ಕಾರ್ಯಾ ವಿಚಾರಣಾ॥ 14-118-43 (96887) ಯಶ್ಚೇಮಂ ಶ್ರಾವಯೇಚ್ಛ್ರಾದ್ಧೇ ಮದ್ಭಕ್ತೋ ಮತ್ಪರಾಯಣಃ। ಪಿತರಸ್ತಸ್ಯ ತೃಪ್ಯಂತಿ ಯಾವದಾಭೂತಸಂಪ್ಲವಂ॥ 14-118-44 (96888) ವೈಶಂಪಾಯನ ಉವಾಚ। 14-118-45x (8020) ಶ್ರುತ್ವಾ ಭಾಗವತಾಂಧರ್ಮಾನ್ಸಾಕ್ಷಾದ್ವಿಷ್ಣೋರ್ಜಗದ್ಗುರೋಃ। ಪ್ರಹೃಷ್ಟಮನಸೋ ಭೂತ್ವಾ ಚಿಂತಯಂತೋದ್ಭುತಾಃ ಕಥಾಃ॥ 14-118-45 (96889) ಋಷಯ ಪಾಂಡವಾಶ್ಚೈವ ಪ್ರಣೇಮುಸ್ತಂ ಜನಾರ್ದನಂ। ಪೂಜಯಾಮಾಸ ಗೋವಿಂದಂ ಧರ್ಮಪುತ್ರಃ ಪುನಃ ಪುನಃ॥ 14-118-46 (96890) ದೇವಾ ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಯಃ ಸಿದ್ಧಾ ಗಂಧರ್ವಾಪ್ಸರಸಸ್ತಥಾ। ಋಷಯಸ್ಚ ಮಹಾತ್ಮಾನೋ ಗುಹ್ಯಕಾ ಭುಜಗಾಸ್ತತಾ॥ 14-118-47 (96891) ವಾಲಖಿಲ್ಯಾ ಮಹಾತ್ಮಾನೋ ಯೋಗಿನಸ್ತತ್ವದರ್ಶಿನಃ। ತಥಾ ಭಾಗವತಾಶ್ಚಾಪಿ ಪಂಚಕಾಲಮುಪಾಸಕಾಃ॥ 14-118-48 (96892) ಕೌತೂಹಲಸಮಾಯುಕ್ತಾ ಭಗವದ್ಭಕ್ತಿಮಾಗತಾಃ। ಶ್ರುತ್ವಾ ತು ಪರಮಂ ಪುಣ್ಯಂ ವೈಷ್ಣವಂ ಧರ್ಮಶಾಸನಂ॥ 14-118-49 (96893) ವಿಮುಕ್ತಪಾಪಾಃ ಪೂತಾಸ್ತೇ ಸಂವೃತ್ತಾಸ್ತತ್ಕ್ಷಣೇನ್ ತು। ಪ್ರಣಂಯ ಶಿರಸಾ ವಿಷ್ಣು ಪ್ರತಿನಂದ್ಯ ಚ ತಾಃ ಕಥಾಃ॥ 14-118-50 (96894) ದ್ರಷ್ಟಾರೋ ದ್ವಾರಕಾಯಾಂ ವೈ ವಯಂ ಸರ್ವೇ ಜಗದ್ಗುರುಂ। ಇತಿ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಮನಸೋ ಯಯುರ್ದೇವಗಣೈಃ ಸಹ। ಸರ್ವೇ ಋಷಿಗಣಾ ರಾಜನ್ಯಯುಃ ಸ್ವಂಸ್ವಂ ನಿವೇಶನಂ॥ 14-118-51 (96895) ಗತೇಷು ತೇಷು ಸರ್ವೇಷು ಕೇಶವಃ ಕೇಶಿಹಾ ಹರಿಃ। ಸಸ್ಮಾರ ದಾರುಕಂ ರಾಜನ್ಸ ಚ ಸಾತ್ಯಕಿನಾ ಸಹ। ಸಮೀಪಸ್ಥೋಽಭವತ್ಸೂತೋ ಯಾಹಿ ದೇವೇತಿ ಚಾಬ್ರವೀತ್॥ 14-118-52 (96896) ತತೋ ವಿಷಣ್ಣವದನಾಃ ಪಾಂಡವಾಃ ಪುರುಷೋತ್ತಮಂ। ಅಂಜಲಿಂ ಮೂರ್ಧ್ನಿ ಸಂಧಾಯ ನೇತ್ರೈರಶ್ರುಪರಿಪ್ಲುತೈಃ। ಪಿಬಂತಃ ಸತತಂ ಕೃಷ್ಣಂ ನೋಚುರಾರ್ತತರಾಸ್ತದಾ॥ 14-118-53 (96897) ಕೃಷ್ಣೋಪಿ ಭಗವಾಂದೇವಃ ಪೃಥಾಮಾಮಂತ್ರ್ಯ ಚಾರ್ತವತ್। ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರಂ ಚ ಗಾಂಧಾರೀಂ ವಿಗದುರಂ ದ್ರೌಪದೀಂ ತಥಾ॥ 14-118-54 (96898) ಕೃಷ್ಣದ್ವೈಪಾಯನಂ ವ್ಯಾಸಮೃಷೀನನ್ಯಾಂಸ್ಚ ಮಂತ್ರಿಣಃ। ಸುಭದ್ರಾಮಾತ್ಮಜಯುತಾಮುತ್ತರಾಂ ಸ್ಪೃಶ್ಯ ಪಾಣಿನಾ। ನಿರ್ಗತ್ಯ ವೇಶ್ಮನಸ್ತಸ್ಮಾದಾರುರೋಹ ತದಾ ರಥಂ॥ 14-118-55 (96899) ವಾಜಿಭಿಃ ಶೈವ್ಯಸುಗ್ರೀವಮೇಘಪುಷ್ಪಬಲಾಹಕೈಃ। ಯುಕ್ತಂ ತು ಧ್ವಜಭೂತೇನ ಪತಗೇಂದ್ರೇಣ ಧೀಮತಾ॥ 14-118-56 (96900) ಅನ್ವಾರುರೋಹ ಚಾಪ್ಯೇನ ಪ್ರೇಂಯಾ ರಾಜಾ ಯುಧಿಷ್ಠಿರಃ। ಅಪಾಸ್ಯ ಚಾಶು ಯಂತಾರಂ ದಾರುಕಂ ಸೂತಸತ್ತಮಂ। ಅಭೀಶೂನ್ಪ್ರತಿಜಗ್ರಾಹ ಸ್ವಯಂ ಕುರುಪತಿಸ್ತದಾ॥ 14-118-57 (96901) ಉಪಾರುಹ್ಯಾರ್ಜುನಶ್ಚಾಪಿ ಚಾಮರವ್ಯಜನಂ ಶುಭಂ। ರುಕ್ಮದಂಡಂ ಬೃಹನ್ಮೂರ್ಧ್ನಿ ದುಧಾವಾಭಿಪ್ರದಕ್ಷಿಣಂ॥ 14-118-58 (96902) ತಥೈವ ಭೀಮಸೇನೋಪಿ ರಥಮಾರುಹ್ಯ ವೀರ್ಯವಾನ್। ಛತ್ರಂ ಶತಶಲಾಕಂ ಚ ದಿವ್ಯಮಾಲ್ಯೋಪಶೋಭಿತಂ॥ 14-118-59 (96903) ವೈಡೂರ್ಯಮಣಿದಣ಼್ಡಂ ಚ ಚಾಮೀಕರವಿಭೂಷಿತಂ। ದಧಾರ ತರಸಾ ಭೀಮಶ್ಛತ್ರಂ ತಚ್ಛಾರ್ಂಗಧನ್ವನಃ॥ 14-118-60 (96904) ಉಪಾರುಹ್ಯ ರಥಂ ಶೀಘ್ರಂ ಚಾಮರವ್ಯಜನೇ ಸಿತೇ। ನಕುಲಃ ಸಹದೇವಶ್ಚ ಧೂಯಮಾನೌ ಜನಾರ್ದನಂ॥ 14-118-61 (96905) ಭೀಮಸೇನೋಽರ್ಜುನಶ್ಚೈವ ಯಮಾವಪ್ಯರಿಸೂದನೌ। ಪೃಷ್ಠತೋಽನುಯಯುಃ ಕೃಷ್ಣಂ ಮಾಶಬ್ದ ಇತಿ ಹರ್ಷಿತಾಃ॥ 14-118-62 (96906) ತ್ರಿಯೋಜನೇ ವ್ಯತೀತೇ ತು ಪರಿಷ್ವಜ್ಯ ಚ ಪಾಂಡವಾನ್। ವಿಸೃಜ್ಯ ಕೃಷ್ಣಸ್ತಾನ್ಸರ್ವಾನ್ಪ್ರಣತಾಂದ್ವಾರಕಾ ಯಯೌ॥ 14-118-63 (96907) ತಥಾ ಪ್ರಣಂಯ ಗೋವಿಂದಂ ತದಾಪ್ರಭೃತಿ ಪಾಂಡವಾಃ। ಕಪಿಲಾದ್ಯಾನಿ ದಾನಾನಿ ದದುರ್ಧರ್ಮಪರಾಯಣಾಃ॥ 14-118-64 (96908) ಮಧುಸೂದನವಾಕ್ಯಾನಿ ಸ್ಮೃತ್ವಾಸ್ಮೃತ್ವಾ ಪುನಃಪುನಃ। ಮನಸಾ ಪೂಜಯಾಮಾಸುರ್ಹದಯಸ್ಥಾನಿ ಪಾಂಡವಾಃ॥ 14-118-65 (96909) ಯುಧಿಷ್ಠಿರಸ್ತು ಧರ್ಮಾತ್ಮಾ ಹೃದಿ ಕೃತ್ವಾ ಜನಾರ್ದನಂ। ತದ್ಭಕ್ತಸ್ತನ್ಮನಾ ಯುಕ್ತಸ್ತದ್ಯಾಜೀ ತತ್ಪರೋಽಭವತ್॥ 14-118-66 (96910) ಏವಮುಕ್ತಂ ಪುರಾವೃತ್ತಂ ವೈಷ್ಣವಂ ಧರ್ಮಶಾಸನಂ। ಮಯಾ ತೇ ಕಥಿತಂ ರಾಜನ್ಪಿವಿತ್ರಂ ಪಾಪನಾಶನಂ॥ 14-118-67 (96911) ತಚ್ಛೃಣುಷ್ವ ಮಹಾರಾಜ ವಿಷ್ಣುಪ್ರೋಕ್ತಂ ಕುರೂದ್ವಹ। ತೇನ ಗಚ್ಛಸಿ ನಾನ್ಯೇನ ತದ್ವಿಷ್ಣೋಃ ಪರಮಂ ಪದಂ॥ ॥ 14-118-68 (96912) ಇತಿ ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತೇ ಶತಸಾಹಸ್ರ್ಯಾಂ ಸಂಹಿತಾಯಾಂ ವೈಯಾಸಿಕ್ಯಾಂ ಆಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವಣಿ ವೈಷ್ಣವಧರ್ಮಪರ್ವಣಿ ಅಷ್ಟಾದಶಾಧಿಕಶತತಮೋಽಧ್ಯಾಯಃ॥ 118 ॥ । ಇತ್ಯಾಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ ಸಮಾಪ್ತಂ॥ -------- ಇತಃ ಪರಮಾಶ್ರಮವಾಸಿಕಪರ್ವ ಭವಿಷ್ಯತಿ। ತಸ್ಯಾಯಮಾದ್ಯಃ ಶ್ಲೋಕಃ। ಜನಮೇಜಯ ಉವಾಚ। ಪ್ರಾಪ್ಯ ಪೈತಾಮಹಂ ರಾಜ್ಯಂ ಮಮ ಪೂರ್ವಪಿತಾಮಹಾಃ। ಕಥಮಾಸನ್ಮಹಾರಾಜೇ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರೇ ಮಹಾತ್ಮನಿ॥ 1 ॥ ಇತ್ಯಾಶ್ವಮೇಧಿಕಪರ್ವ ಕುಂಭಘೋಣಸ್ಯೇನ ಟೀ.ಆರ್.ಕೃಷ್ಣಾಚಾರ್ಯೇಣ ಟೀ.ಆರ್.ವ್ಯಾಸಾಚಾರ್ಯೇಣ ಚ ಮುಂಬಯ್ಯಾಂ ನಿರ್ಣಯಸಾಗರಮುದ್ರಾಯಂತ್ರೇ ಮುದ್ರಾಪಿತಂ। ಶಕಾಬ್ದಾಃ 1832 ಸನ 1910.


AUM shantiH