
Kumbhaghonam Edition
9. shalyaparva
shalyaparva - adhyAya 001
.. shrIH ..
9.1. adhyAyaH 001
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
duryodhanena shalyasya sainApatye.abhiShechanapUrvakaM punaryuddhAya niryANam.. 1 .. sa~njayAchChalyaduryodhanAdivadhashravaNena mUrchChitasya dhR^itarAShTrasya vidureNa samAshvAsanam.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-1-0 (60111)
shrIvedavyAsAya namaH.. 9-1-0x (5079)
nArAyaNaM namaskR^itya naraM chaiva narottamam.
devIM sarasvatIM (vyAsaM) chaiva tato jayamudIrayet.. 9-1-1 (60112)
janamejaya uvAcha. 9-1-2x (5080)
evaM nipAtite karNe samare savyasAchinA.
alpAvashiShTAH kuravaH kimakurvata vai dvija.. 9-1-2 (60113)
vidIryamANaM cha balaM dR^iShTvA rAjA suyodhanaH.
pANDavaiH prAptakAlaM cha kiM prApadyata kauravaH.. 9-1-3 (60114)
etadichChAmyahaM shrotuM tadAchakShva dvijottama.
na hi tR^ipyAmi pUrveShAM shR^iNvAnashcharitaM mahat.. 9-1-4 (60115)
vaishampAyana uvAcha. 9-1-5x (5081)
tataH karNe hate rAjandhArtarAShTraH suyodhanaH.
bhR^ishaM shokArNave magno nirAshaH sarvato.abhavat.. 9-1-5 (60116)
hAkarNa hAkarNa iti shochamAno muhurmuhuH.
kR^ichChrAtsvashibiraM prAyAdvatashiShTairnR^ipaiH saha.. 9-1-6 (60117)
sa samAshvAsyamAno.api hetubhiH shAstranishchitaiH.
rAjanvibhUtimichChadbhiH sUtaputramanusmaran.. 9-1-7 (60118)
sa daivaM balavanmatvA prabhAte vimale sati.
sa~NgrAme nishchayaM kR^itvA punaryudvAya niryayau.. 9-1-8 (60119)
shalyaM senApatiM kR^itvA vidhivadrAjasattamam.
raNAya niryayau rAjA hatashiShTairnR^ipaiH saha.. 9-1-9 (60120)
tataH sutumulaM yuddhaM kurupANDavasenayoH.
babhUva bharatashreShTha devAsuraraNopamam.. 9-1-10 (60121)
tataH shalyo mahArAja kR^itvA kadanamAhave.
pANDusainye.atha madhyAhne dharmarAjena pAtitaH.. 9-1-11 (60122)
tato duryodhano rAjA hatabandhU raNAjirAt.
apasR^itya hadaM ghoraM vivesha ripujAdbhuyAt.. 9-1-12 (60123)
athAparAhNe tasyAhnaH parivArya mahArathaiH.
hadAdAhUya yudvAya bhImasenena pAtitaH.. 9-1-13 (60124)
tasmiMstu nihate vIre maheShvAsAstrayo raNe.
kR^itavarmA kR^ipo drauNirjaghnuH pANDavasainikAn.. 9-1-14 (60125)
tataH pUrvAhNasamaye shibirAdetya sa~njayaH.
pravivesha purIM dIno duHkhashokasamanvitaH.. 9-1-15 (60126)
sa pravishya purIM sUto bhUjAvuchChritya duHkhitaH.
vepamAnastato rAj~naH pravipresha niveshanam.. 9-1-16 (60127)
dhAvatashchApyapashyaxxx tatratyAnpuruSharShabhAn.
naShTachittAnivonmattA~nshokena bhR^ishaduHkhitAn.. 9-1-17 (60128)
dR^iShTvaiva cha narA~nshIghraM vyAjahArAtiduHkhitaH.
aho bata vipanno.asmi nidhanena mahAtmanaH.. 9-1-18 (60129)
aho subalavAnkAlo gatishcha paramA tathA.
shukratulyabalAH sarve yatrAhanyanta pArthivAH.. 9-1-19 (60130)
taM dR^iShTvaiva pure rAja~njanaH sarvaH sma sa~njayam.
praruroda bhayodvigno hA rAjanniti susvaram.. 9-1-20 (60131)
AkumAraM naravyAghra tatpuraM vai samantataH.
ArtanAdaM mahachchakre shrutvA vinihataM nR^ipam.. 9-1-21 (60132)
tathA sa vihvalaH sUtaH pravishya nR^ipatikShayam.
dadarsha nR^ipatishreShThaM praj~nAchakShuShamIshvaram.. 9-1-22 (60133)
dR^iShTvA chAsInamanaghaM samantAtparivAritam.
snuShAmirbharatashreShTha gAndhAryA vidureNa cha.
tathA.anyaishcha suhR^idbhishcha j~nAtimishcha hitaiShibhiH.. 9-1-23 (60134)
tameva chArthaM dhyAyantaM karNasya nidhanaM prati.
rudannevAbravIdvAkyaM rAjAnaM janamejaya.. 9-1-24 (60135)
nAtihR^iShTamanAH sUto bAShpasandigdhayA girA.
sa~njayo.ahaM naravyAghra namaste bharatarShabha.. 9-1-25 (60136)
madrAdhipo hataH shalyaH shakuniH saubalastathA.
ulUkaH puruShavyAghra kaitavyo dR^iDhavikramaH.. 9-1-26 (60137)
saMshaptakA hatAH sarve kAmbhojAshcha shakaiH saha.
mlechChAshcha pArvatIyAshcha yavanAshcha nipAtitAH.. 9-1-27 (60138)
prAchyA hatA mahArAja dAkShiNAtyAshcha sarvashaH.
udIchyAshcha hatAH sarve pratIchyAshcha narottamAH.
rAjAno rAjaputrAshcha sarve vinihatA nR^ipa.. 9-1-28 (60139)
karNaputro hataH shUraH satyaseno mahAbalaH.. 9-1-29 (60140)
duryodhano hato rAjA yayoktaM pANDavena ha.
xxxxxx mahArAja shete pAMsuShu rUShitaH.. 9-1-30 (60141)
xxxxxx hato xxx ja~nshikhaNDI chAparAjitaH.
uttamauja yudhAmanyustathA sarve prabhadrakAH.. 9-1-31 (60142)
pA~nchAlashcha naravyAghra chedayashcha niShUditAH.
tava putrA hatAH sarve draupadeyAshcha bhArata.. 9-1-32 (60143)
narA vinihatAH sarve gajAshcha vinipAtitAH.
rathinatra naravyAghra hayAshcha nihatA yudhi.. 9-1-33 (60144)
nixxxx shibiraM rAvaMjAvakAnAM kR^itaM prabho.
pANDavAnAM cha shUrANAM samAsAdya parasparam.. 9-1-34 (60145)
xxxx srIsheShamabhavajjagatkAlena mohitam.
sapta pANQDavataH shiShTA dhArtarAShTrAstrayorathAH.. 9-1-35 (60146)
te chaiva bhrAtaraH pa~ncha vAsudevo.atha sAtyakiH.
kR^ipashcha kR^itavarmA cha drauNishcha jayatAM varaH.. 9-1-36 (60147)
ete sheShA mahArAja rathino nR^ipasattama.
akShauhiNInAmaShTAnAM dashAnAM cha na saMshayaH.. 9-1-37 (60148)
ete sheShA mahArAja sarve.anye nidhanaM gatAH.
kAlena nihataM sarvaM jagadvai bharatarShabha.
duryodhanaM vai purataH kR^itvA sarve narA hatAH.. 9-1-38 (60149)
vaishampAyana uvAcha. 9-1-39x (5082)
etachChrutvA vachaH krUraM dhR^itarAShTro janeshvaraH.
nipapAta sa rAjendro gatasatvo mahItale.. 9-1-39 (60150)
tasminnipatite vIre viduro.api mahAyashAH.
nipapAta mahArAja shokavyasanakarshitaH.. 9-1-40 (60151)
gAndhArI cha mahAbhAgA sarvAshcha kuruyoShitaH.
patitAH sahasA bhUmau shrutvA ghorataraM vachaH.. 9-1-41 (60152)
niHsaMj~naM patitaM bhUmau tadA.a.asIdrAjamaNDalam.
vilApamuktopahataM chitraM nyastaM paTe yathA.. 9-1-42 (60153)
kR^ichChreNa tu tato rAjA dhR^itarAShTro mahIpatiH.
shanairalabhata prANAnputravyasanakarshitaH.. 9-1-43 (60154)
labdhvA tu sa nR^ipaH prANAnvepamAnaH suduHkhitaH.
nirIkShya cha dishaH sarvAH kShattAraM vAkyamabravIt.. 9-1-44 (60155)
viddhi kShattarmahAprAj~na tvaM gatirbharatarShabha.
mamAnAthasya subhR^ishaM putrairhInasya sarvashaH.
evamuktvA tato bhUyo visaMj~no nipapAta ha.. 9-1-45 (60156)
taM tathA patitaM dR^iShTvA bAndhavA ye.asya kechana.
shItaiste siShichustoyairvivyajurvyajanairapi.. 9-1-46 (60157)
sa tu dIrgheNa kAlena pratyAshvasto narAdhipaH.
tUShNImAsInmahIpAlaH putravyasanakarshitaH.. 9-1-47 (60158)
niHshvasa~njihmaga iva kumbhakShipto.abhavannR^ipaH.. 9-1-48 (60159)
sa~njayo.apyarudattatra dR^iShTvA rAjAnamAturam.
tathA sarvAH striyashchaiva gAndhArI cha yashasvinI.. 9-1-49 (60160)
tato dIrgheNa kAlena viduraM vAkyamabravIt.
dhR^itarAShTro narashreShTha muhyamAno muhurmuhuH.. 9-1-50 (60161)
gachChantu yoShitaH sarvA gAndhArI cha yashasvinI.
tatheme suhR^idaH sarve muhyate me mano bhR^isham.. 9-1-51 (60162)
evamuktastataH kShattA tAH striyo bharatarShabha.
visarjayAmAsa shanairmuhyamAnaH punaHpunaH.. 9-1-52 (60163)
nishchakramustataH sarvAH striyo bharatasattama.
suhR^idashcha tathA sarve dR^iShTvA rAjAnamAturam.. 9-1-53 (60164)
tato narapatistatra labdhvA saMj~nAM parantapaH.
gatirme ko bhavedadya iti chintAsamAkulaH.
apR^ichChatsa~njayaM tatra rodamAnaM bhR^ishAturam.. 9-1-54 (60165)
prA~njaliM sa~njayaM dR^iShTvA rodamAnaM muhurmuhuH.
j~nAtInstriyo.atha niryApya pravishya viduraHpunaH.. 9-1-55 (60166)
rAjAnaM shochamAnastu taM shochantaM muhurmuhuH.
samAshvAsayata kShattA vachasA madhureNa cha.. .. 9-1-56 (60167)
iti shrImanmahAbhArate karNaparvaNi shalyavadhaparvaNi prathamo.adhyAyaH.. 1 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-1-12 aparAhe aparArdhe.. 9-1-41 vilApavuktopahataM iti ~Na.pAThaH. vilApayuktaM sumahat iti gha. pAThaH.. 9-1-1 prathamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 002
.. shrIH ..
9.2. adhyAyaH 002
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
dhR^itarAShTreNa sa~njayasya purato duryodhanavachanAnusmaraNena vilApaH.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-2-0 (60168)
vaishampAyana uvAcha. 9-2-0x (5083)
visR^iShTAsvatha nArIShu dhR^itarAShTro.ambikAsutaH.
vilalApa mahArAja duHkhAdduHkhataraM gataH.. 9-2-1 (60169)
sadhUmamiva niHshvasya karau dhunvanpunaHpunaH.
bahu sa~nchintayitvA tu sa~njayaM vAkyamabravIt.. 9-2-2 (60170)
dhR^itarAShTra uvAcha. 9-2-3x (5084)
aho bata mahadduHkhaM yadahaM pANDavAnraNe.
kShemiNashchAvyayAMshchaiva tvattaH sUta shR^iNomi vai.. 9-2-3 (60171)
vajrasAramayaM nUnaM hR^idayaM sudR^iDhaM mama.
yachChrutvA nihatAnputrAndIryate na sahasradhA.. 9-2-4 (60172)
chintayitvA vachasteShAM bAlakrIDAM cha sa~njaya.
adya chaiva hatA~nshrutvA dIryate me bhR^ishaM manaH.. 9-2-5 (60173)
andhatvAdyadi putrANAM na me rUpinidarshanam.
putrasnehakR^itA prItirnityameteShu dhAritA.. 9-2-6 (60174)
bAlabhAvamatikramya yauvanasthAMshcha tAnaham.
shriyaM prAptAMshcha tA~nshrutvA hR^iShTa AsaM tadA.anagha.. 9-2-7 (60175)
tAnadya nihatA~nshrutvA hataishvaryAnhataujasaH.
na labheyaM kvachichChAntiM putrAdhibhirabhiplutaH.. 9-2-8 (60176)
ehyehi vatsa rAjendra mamAnAthasya putraka.
tvayA hIno mahAbAho kAM nu yAsyAmyahaM gatim.. 9-2-9 (60177)
kathaM tvaM pR^ithivIpAlAMstyaktvA tAta samAgatAn.
sheShe vinihato bhUmau prAkR^itaH kunR^ipo yathA.. 9-2-10 (60178)
gatirbhUtvA mahArAja j~nAtInAM suhR^idAM tathA.
andhaM vR^idvaM cha mAM vIra vihAya kva nu yAsyasi.. 9-2-11 (60179)
sA kR^ipA sA cha te prItiH sA cha rAjasu mAnitA.
kathaM tvaM nihataH pArthaiH saMyugeShvaparAjitaH.. 9-2-12 (60180)
ko nu mAmutthitaH kAle tAtatAteti vakShyati.
mahArAjeti satataM lokanAtheti chAsakR^it.. 9-2-13 (60181)
pariShvajya cha kaM kaNThe snehena klinnalochanaH.
anushAstA.asmi kauravya tatsAdhu vadame vachaH.. 9-2-14 (60182)
nanu nAmAhamashrauShaM vachanaM tava putraka.
bhUyasI mama pR^ithvIyaM tAta pArthasya no tathA.. 9-2-15 (60183)
bhagadattaH kR^ipaH shalya Avantyo.atha jayadrathaH.
bhUrishravAH somadatto mahArAjashcha bAhlikaH.. 9-2-16 (60184)
ashvatthAmA cha bhojashcha mAgadhashcha mahAbalaH.
bR^ihadbalashcha krAthashcha shakunishchApi saubalaH.. 9-2-17 (60185)
mlechChAshcha shatasAhasrAH shakAshcha yavanaiH saha.
sudakShiNashcha kAmbhojastrigartAdhipatistathA.. 9-2-18 (60186)
bhIShmaH pitAmahashchaiva bhAradvAjo.atha gautamaH.
shrutAyushchAshrutAyushcha shatAyushchApi vIryavAn.. 9-2-19 (60187)
jalasandho.athArShyashR^i~NgI rAkShasashchApyalAyudhaH.
alambuso vIrabAhuH subAhushcha mahArathaH.. 9-2-20 (60188)
ete chAnye cha bahavo rAjAno rAjasattama.
madarthaM prahariShyanti prANAMstyaktvA dhanAni cha.. 9-2-21 (60189)
teShAM madhye sthito yuddhe bhrAtR^ibhiH parivAritaH.
yodhayiShyAmyahaM pArthAnpA~nchAlAMshchaiva sarvashaH.. 9-2-22 (60190)
chedIMshcha nR^ipashArdUla draupadeyAMshcha saMyuge.
sAtyakiM kuntibhojaM cha rAkShasaM cha ghaTotkacham.. 9-2-23 (60191)
eko.apyeShAM mahArAja samarthaH sannivAraNe.
samare pANDaveyAnAM sa~Nkruddho hyabhidhAvatAm.. 9-2-24 (60192)
kiM punaH sahitA vIrAH kR^itavairAshcha pANDavaiH.
athavA sarva evaite pANDavasyAnuyAyibhiH.. 9-2-25 (60193)
yotsyante saha rAjendra haniShyanti cha tAnmR^idhe.
karNa eko mayA sArdhaM nihaniShyati pANDavAn.. 9-2-26 (60194)
te vai nR^ipatayo vIrAH sthAsyanti mama shAsane.. 9-2-27 (60195)
yashcha teShAM praNetA vai vAsudevo mahAbalaH.
na sa sannahyate rAjanniti mAmabravIdvachaH.. 9-2-28 (60196)
evaM cha vadataH sUta bahusho mama sannidhau.
yuktito hyanupashyAmi nihatAnpANQDavAnraNe.. 9-2-29 (60197)
teShAM madhye sthitA yatra hanyante mama putrakAH.
vyAyachChamAnAH samare kimanyadbhAgadheyataH.. 9-2-30 (60198)
bhIShmashcha nihato yatra lokanAthaH pratApavAn.
shikhaNQDinaM samAsAdya mR^igendra iva jambukam.. 9-2-31 (60199)
droNashcha brAhmaNo yatra sarvashastrAstrapAragaH.
nihataH pANDavaiH sa~Nkhye kimanyadbhAgadheyataH.. 9-2-32 (60200)
karNashcha nihataH sa~Nkhye divyAstraj~no mahAbalaH.
bhUrishravA hato patra somadattashcha saMyuge.
bAhlikashcha mahArAja kimanyadbhAgadheyataH.. 9-2-33 (60201)
bhagadatto hato yatra gajayuddhavishAradaH.
jayadrathashcha nihataH kimanyadbhAgadheyataH.. 9-2-34 (60202)
sudakShiNo hato yatra jalasandhashcha pauravaH.
shrutAyushchAshrutAyushcha kimanyadbhAgadheyataH.. 9-2-35 (60203)
mahAbalastathA pANDyaH sarvashastrabhR^itAM varaH.
nihataH pANDavaiH sa~Nkhye kimanyadbhAgadheyataH.. 9-2-36 (60204)
bR^ihadbalo hato yatra mAgadhashcha mahAbalaH.
ugrAyudhashcha vikrAntaH pratimAnaM dhanuShmatAm.. 9-2-37 (60205)
Avantyo nihato yatra traigartashcha janAdhipaH.
saMshaptakAshcha nihatAH kimanyadbhAgadheyataH.. 9-2-38 (60206)
alambusastathA rAjanrAkShasashchApyalAyudhaH.
ArShyashR^i~Ngishcha nihataH kimanyadbhAgadheyataH.. 9-2-39 (60207)
nArAyaNA hatA yatra gopAlA yuddhadurmadAH.
mlechChAshcha bahusAhasrAH kimanyadbhAgadheyataH.. 9-2-40 (60208)
shakuniH saubalo yatra kaitavyashcha mahAbalaH.
nihataH sabalo vIraH kimanyadbhAgadheyataH.. 9-2-41 (60209)
ete chAnye cha bahavaH kR^itAstrA yuddhadurmadAH.
rAjAno rAjaputrAshcha shUrAH parighabAhavaH.
nihatA bahavo yatra kimanyadbhAgadheyataH.. 9-2-42 (60210)
yatra shUrA maheShvAsAH kR^itAstrA yudvadurmadAH.
bahavo nihatAH sUta mahendrasamavikramAH.. 9-2-43 (60211)
nAnAdeshasamAvR^ittAH kShatriyA yatra sa~njaya.
nihatAH samare sarve kimanyadbhAgadheyataH.. 9-2-44 (60212)
putrAshcha me vinihatAH pautrAshchaiva mahAbalAH.
vayasyA bhrAtarashchaiva kimanyadbhAgadheyataH.. 9-2-45 (60213)
bhAgadheyasamAyukto dhruvamutpadyate naraH.
yastu bhAgyasamAyuktaH sa shubhaM prApnuyAnnaraH.. 9-2-46 (60214)
ahaM viyuktastairbhAgyaiH putraishchaiveha sa~njaya.
kathamadya bhaviShyAmi vR^iddhaH shatruvashaM gataH.. 9-2-47 (60215)
nAnyadatra paraM manye vanavAsAdR^ite prabho.
so.ahaM vanaM gamiShyAmi nirbandhurj~nAtisaMkShaye.. 9-2-48 (60216)
na hi me.anyadbhavechChreyo vanAbhyupagamAdR^ite.
imAmavasthAM prAptasya lUnapakShasya sa~njaya.. 9-2-49 (60217)
duryodhano hato yatra shalyashcha nihato yudhi.
duHshAsano viviMshashcha vikarNashcha mahAbalaH.. 9-2-50 (60218)
kathaM hi bhImasenasya shroShye.ahaM shabdamuttamam.
ekena samare yena hataM putrashataM mama.. 9-2-51 (60219)
asakR^idvadatastasya duryodhanavadhena cha.
duHkhashokAbhisantapto na shroShye paruShA giraH.. 9-2-52 (60220)
vaishampAyana uvAcha. 9-2-53x (5085)
evaM sa shokasantaptaH pArthivo hatabAndhavaH.
muhurmuhurmuhyamAnaH putrAdhibhirabhiplutaH.. 9-2-53 (60221)
vilapya suchiraM kAlaM dhR^itarAShTro.ambikAsutaH.
dIrghamuShNaM sa niHshvasya chintayitvA parAbhavam.. 9-2-54 (60222)
duHkhena mahatA rAjansantapto bharatarShabhaH.
punargAvalgaNiM sUtaM paryapR^ichChadyathAtatham.. 9-2-55 (60223)
dhR^itarAShTra uvAcha. 9-2-56x (5086)
bhIShmadroNau hatau shrutvA sUtaputraM cha pAtitam.
senApatiM praNetAraM kamakurvata mAmakAH.. 9-2-56 (60224)
yaM yaM senApraNetAraM yudhi kurvanti mAmakAH.
achireNaiva kAlena taM taM nighnanti pANDavAH.. 9-2-57 (60225)
raNamUrdhni hato bhIShmaH pashyatAM vaH kirITinA.
evameva hato droNaH sarveShAmeva pashyatAm.. 9-2-58 (60226)
evameva hataH karNaH sUtaputraH pratApavAn.
sarAjakAnAM sarveShAM pashyatAM vaH kirITinA.. 9-2-59 (60227)
pUrvamevAhamukto vai vidureNa mahAtmanA.
duryodhanAparAdhena prajeyaM vinashiShyati.. 9-2-60 (60228)
kechinna samyakpashyanti mUDhAH samyagavekShya cha.
tadidaM mama mUDhasya tathAbhUtaM vachaH sma tat.. 9-2-61 (60229)
yadabravItsa dharmAtmA viduro dIrghadarshivAn.
tattathA samanuprAptaM vachanaM satyavAdinAH.. 9-2-62 (60230)
daivopahatachittena yanmayA.anuShThitaM purA.
anayasya phalaM tasya brUhi gAvalgaNe punaH.. 9-2-63 (60231)
ko vA mukhamanIkAnAmAsItkarNo nipAtite.
arjunaM vAsudevaM cha ko vA pratyudyayau rathI.. 9-2-64 (60232)
ke.arakShandakShiNaM chakraM madrarAjasya saMyuge.
vAmaM cha yodvukAmasya ke vA vIrasya pR^iShThataH.. 9-2-65 (60233)
kathaM cha vaH sametAnAM madrarAjo mahArathaH.
nihataH pANDavaiH sa~Nkhye putro vA mama sa~njaya.. 9-2-66 (60234)
brUhi sarvaM yathAtattvaM bharatAnAM mahAkShayam.
yathA cha nihataH sa~Nkhye putro duryodhano mama.. 9-2-67 (60235)
pA~nchAlAshcha yathA sarve nihatAH sapadAnugAH.
dhR^iShTadyumnaH shikhaNDI cha draupadyAH pa~ncha chAtmajAH.. 9-2-68 (60236)
pANDavAshcha yathA muktAstathobhau mAdhavau yudhi.
kR^ipashcha kR^itavarmA cha bhAradvAjasya chAtmajaH.. 9-2-69 (60237)
yadyathA yAdR^ishaM chaiva yuddhaM vR^ittaM cha sAmpratam.
akhilaM shrotumichChAmi kushalo hyasi sa~njaya.. .. 9-2-70 (60238)
iti shrImanmahAbhArate karNaparvaNi shalyavadhaparvaNi dvitIyo.adhyAyaH* .. 2 ..* etadanantaraM jha.pAThe eko.adhyAyo.adhiko dR^ishyate.
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
pArthena nihate karNe pANDavabhayAtpalAyamAnAM senAM nivartya duryodhanasya punaryuddhodyamaH.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-2-0 (60239)
[sa~njaya uvAcha. 9-2-0x (5087)
shR^iNu rAjannavahito yathAvR^itto mahAnkShayaH.
kurUNAM pANDavAnAM cha samAsAdya parasparam.. 9-2-1 (60240)
nihate sUtaputre tu pANDavena mahAtmanA.
vidruteShu cha sainyeShu samAnIteShu chAsakR^it.. 9-2-2 (60241)
ghore manuShyadehAnAmAjau naravarakShaye.
yattatkarNe hate pArthaH kasiMhanAdamathAkarot.. 9-2-3 (60242)
tadA tava sutAnrAjanprAvishatsumahadbhayam.. 9-2-4 (60243)
na sandhAtumanIkAni na chaivAtha parAkrame.
AsIdbuddhirhate karNe tava yodhasya kasyachit.. 9-2-5 (60244)
vaNijo nAvi bhinnAyAmagAdhe vipluvA iva.
apAre pAramichChanto hate dvIpe kirITinA.. 9-2-6 (60245)
sUtaputro hate rAjanvitrastAH sharavikShatAH.
anAthA nAthamichChanto mR^igAH siMhArditA iva.. 9-2-7 (60246)
bhagnashR^i~NgA iva vR^iShA shIrNadaMShTrA ivoragAH.
pratyupAyAma sAyAhne nirjitAH savyasAchinA.. 9-2-8 (60247)
hatapravIrA vidhvastA nikR^ittA nishitaiH sharaiH.
sUtaputre hate rAjanputrAste prAdravaMstataH.. 9-2-9 (60248)
vidhvastakavachanAH sarve kAndishIkA vichetasaH.
anyonyamabhinighnanto vIkShamANA bhayAddishaH.. 9-2-10 (60249)
mAmeva nUnaM bIbhatsurmAmeva cha vR^ikodaraH.
abhiyAtIti manvAnAH peturmamlushcha bhArata.. 9-2-11 (60250)
ashvAnanye gajAnanye rathAnanye mahArathAH.
Aruhya javasampannAH pAdAtAnprajahurbhayAt.. 9-2-12 (60251)
ku~njaraiH syandanA bhagnAH sAdinashcha mahArathaiH.
padAtisa~NghAshchAshvaughaiH palAyadbhirbhR^ishaM hatAH.. 9-2-13 (60252)
vyAlataskarasa~NkIrNe sArthahInA yathA vane.
tathA tvadIyA nihate sUtaputre padA.abhavan.. 9-2-14 (60253)
hatArohAstathA nAgAshChinnahastAstathA.apare.
sarvaM pArthamayaM lokamapashyanvai bhayArditAH.. 9-2-15 (60254)
tAnprekShya dravataH sarvAnbhImasenabhayArditAn.
duryodhano.atha svaM sUtaM hAhAkR^itvaivamabravIt.. 9-2-16 (60255)
nAtikramiShyate pArtho dhanuShpANimavasthitam.
jaghane yudhyamAnaM mAM tUrNamashvAnprachodaya.. 9-2-17 (60256)
samare yudhyamAnaM hi kaunteyo mAM dhana~njayaH.
notsahetApyatikrAntuM velAmiva mahArNavaH.. 9-2-18 (60257)
adyArjunaM sagovindaM mAninaM cha vR^ikodaram.
nihatya shiShTA~nshatrUMshcha karNasyAnR^iNyamApnuyAm.. 9-2-19 (60258)
tachChrutvA kururAjasya shUrAryasadR^ishaM vachaH.
sUto hemaparichChannA~nshanairashvAnachodayat.. 9-2-20 (60259)
gajAshvarathahInAstu pAdAtAshchaiva mAriSha.
pa~nchaviMshatisAhasrAH prAdrava~nshanakairiva.. 9-2-21 (60260)
tAnbhImasenaH sa~Nkruddho dhR^iShTadyumnashcha pArShataH.
balena chatura~NgeNa parikShipyAhanachCharaiH.. 9-2-22 (60261)
pratyayudhyaMstu te sarve bhImasenaM sapArShatam.
pArthapArShatayoshchAnye jagR^ihustatra nAmanI.. 9-2-23 (60262)
akrudhyata raNe bhImastairmR^idhe pratyavasthitaiH.
so.avatIrya rathAttUrNaM gadApANirayudhyata.. 9-2-24 (60263)
na tAnrathastho bhUmiShThAndharmApekShI vR^ikodaraH.
yodhayAmAsa kaunteyo bhujavIryamupAshritaH.. 9-2-25 (60264)
jAtarUpaparichChannAM pragR^ihya mahatIM gadAm.
nyavadhIttAvakAnsarvAndaNDapANirivAntakaH.. 9-2-26 (60265)
padAtayo hi saMrabdhAstyaktajIvitabAndhavAH.
bhImamabhyadravansa~Nkhye pata~NgA iva pAvakam.. 9-2-27 (60266)
AsAdya bhImasenaM te saMrabdhA yuddhadurmadAH.
vineduH sahasA dR^iShTvA bhUtagrAmA ivAntakam.. 9-2-28 (60267)
shyenavadvyacharadbhImaH kha~Ngena gadayA tathA.
pa~nchaviMshatisAhasrAMstAvakAnAM vyapothayat.. 9-2-29 (60268)
hatvA tatpuruShAnIkaM bhImaH satyaparAkramaH.
dhR^iShTadyumnaM puraskR^itya punastasthau mahAbalaH.. 9-2-30 (60269)
dhana~njayo rathAnIkamanvapadyata vIryavAn.. 9-2-31 (60270)
mAdrIputrau cha shakuniM sAtyakishcha mahAbalaH.
javenAbhyapatanhR^iShTA ghnanto dauryodhanaM balam.. 9-2-32 (60271)
tasyAshvavAhAnsubahUMste nihatya shitaiH sharaiH.
tamanvadhAvaMstvaritAstatra yuddhamavartata.. 9-2-33 (60272)
tato dhana~njayo rAjanrathAnIkamagAhata.
vishrutaM triShu lokeShu gANDIvaM vyAkShipandhanuH.. 9-2-34 (60273)
kR^iShNasArathimAyAntaM dR^iShTvA shvetahayaM ratham.
arjunaM chApi yodvAraM tvadIyAH prAdrAvanbhayAt.. 9-2-35 (60274)
viprahInarathAshvAshcha sharaishcha parivAritAH.
pa~nchaviMshatisAhasrAH pArthamArchChanpadAtayaH.. 9-2-36 (60275)
hatvA tatpuruShAnIkaM pA~nchAlAnAM mahArathaH.
bhImasenaM puraskR^itya na chirAtpratyadR^ishyata.. 9-2-37 (60276)
mahAdhanurdharaH shrImAnamitragaNamardanaH.
putraH pA~nchAlarAjasya dhR^iShTadyumno mahAyashAH.. 9-2-38 (60277)
pArAvatasavarNAshvaM kovidAravaradhvajam.
dhR^iShTadyumnaM raNe dR^iShTvA tvadIyAH prAdravanbhayAt.. 9-2-39 (60278)
gAndhArarAjaM shrIghrAstramanusR^itya yashasvinau.
achirAtpratyadR^ishyetAM mAdrIputrau sasAtyakI.. 9-2-40 (60279)
chekitAnaH shikhaNDI cha draupadeyAshcha mAriSha.
hatvA tvadIyaM sumahatsainyaM sha~NkhAnathAdhaman.. 9-2-41 (60280)
te sarve tAvakAnprekShya dravato vai parA~NmukhAn.
abhyadhAvanta nighnanto vR^iShA~nchitvA vR^iShA iva.. 9-2-42 (60281)
senAvasheShaM taM dR^iShTvA tava putrasya pANDavaH.
avasthitaM savyasAchI chukrodha balavannR^ipa.. 9-2-43 (60282)
tata enaM sharai rAjansahasA samavAkirat.
rajasA chodgatenAtha na sma ki~nchana dR^ishyate.. 9-2-44 (60283)
andhakArIkR^ite loke sharIbhUte mahItale.
dishaH sarvA mahArAja tAvakAH prAdravanbhayAt.. 9-2-45 (60284)
bhajyamAneShu sarveShu kururAjo vishAmpate.
pareShAmAtmanashchaiva sainye te samupAdravat.. 9-2-46 (60285)
tato duryodhanaH sarvAnAjuhAvAtha pANDavAn.
yuddhAya bharatashreShTha devAniva purA baliH.. 9-2-47 (60286)
ta enamabhigarjantaM sahitAH samupAdravan.
nAnAshastrasR^ijaH kruddhA bhartsayanto muhurmuhuH.. 9-2-48 (60287)
duryodhano.apyasambhrAntastAnarInvyadhamachCharaiH.. 9-2-49 (60288)
tatrAdbhutamaparashyAma tava putrasya pauruSham.
yadenaM pANDavAH sarve na shekurativartitum.. 9-2-50 (60289)
nAtidUrApayAtaM cha kR^itabuddhi palAyane.
duryodhanaH svakaM sainyamapashyakadbhR^ishavikShatam.. 9-2-51 (60290)
tato.avasthApya rAjendra kR^itabuddhistavAtmajaH.
harShayanniva tAnyodhAMstato vachanamabravIt.. 9-2-52 (60291)
na taM deshaM prapashyAmi pR^ithivyAM parvateShu cha.
yatra yAtAnna vo hanyuH pANDavAH kiM sR^itena vaH.. 9-2-53 (60292)
svalpaM chaiva balaM teShAM kR^iShNau cha bhR^ishavikShatau.
yadi sarve.api tiShThAmo dhruvaM no vijayo bhavet.. 9-2-54 (60293)
viplayAtAMstu vo bhinnAnpANDavAH kR^itakilpiShAn.
anusR^itya haniShyanti shreyoH na samare vadhaH.. 9-2-55 (60294)
sukhaH sA~NgrAmiko mR^ityuH kShatradharmeNa yudhyatAm.
mR^ito duHkhaM na jAnIte pretya chAnantyamashnute.. 9-2-56 (60295)
shR^iNvantu kShatriyAH sarve yAvanto.atra samAgatAH.
dviShato bhImasenasya vashameShyatha vidrutAH.. 9-2-57 (60296)
pitAmahairAcharitaM na dharmaM hAtumarhatha.
nAnyatkarmAsti pApIyaH kShatriyasya palAyanAt.. 9-2-58 (60297)
na yudvadharmAchChreyAnhi panthAH svargasya kauravAH.
suchireNArjitA.NlokAnsadyo yuddhAtsamashnute.. 9-2-59 (60298)
tasya tadvachanaM rAj~naH pUjayitvA mahArathAH.
punarevAbhyavartanta kShatriyAH pANDavAnprati.
parAjayamamR^iShyanta kR^itachittAshcha vikrame.. 9-2-60 (60299)
tataH pravavR^ite yuddhaM punareva sudAruNam.
tAvakAnAM pareShAM cha devAsuraraNopamam.. 9-2-61 (60300)
yudhiShThirapurogAMshcha sarvasainyena pANDavAn.
anvadhAvanmahArAja putro duryodhanastava..] .. 9-2-62 (60301)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi adhyAyaH..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-2-2 sadhUmamiva atyuShNityarthaH.. 9-2-14 pariShvajya cha mAM kaNThe snehena klinnalochanaH. anushAdhIti kauravya tatsAdhu vada me vachaH iti jha.pAThaH.. 9-2-37 pratimAnaM ketubhUtaH.. 9-2-61 kechitsamyakprapashyanti mUDhAstu na tathA pare iti kha.pAThaH. samyagavekShya nipuNaM vibhAvyApi mUDhAstathAbhUtaM tadvachaH kechinna pashyantIti sambandhaH. tathAbhUtaM yathArtham.. 9-2-2 dvitIyo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 003
.. shrIH ..
9.3. adhyAyaH 003
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
kR^ipeNa karNavadhaduHkhitaM duryodhanaM prati svaparakShayordaurbalyaprAbalyAbhidhAnapUrvakamupAyaM pradarshya sandhividhAnam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-16-0 (60302)
sa~njaya uvAcha. 9-16-0x (5088)
shR^iNu rAjannavahito yathAvR^itto mahAnkShayaH.
kurUNAM pANDavAnAM cha samAsAdya parasparam.. 9-16-1 (60303)
nihate sUtaputre cha phalgunena mahAtmanA.
vidruteShu cha sainyeShu samAnIteShu chAsakR^it.. 9-16-2 (60304)
vimukhe tava putre cha shokopahatachetasi.
bhR^ishodvigneShu sainyeShu dR^iShTvA pArthasya vikramam.. 9-16-3 (60305)
dhyAyamAneShu yodheShu duR^ikhaM prApteShu bhArata.
balAnAM matyamAnAnAM shrutvA ninadamuttamam.. 9-16-4 (60306)
abhij~nAnaM narendrANAM vikR^itaM prekShya saMyuge.
patitAnavanIpAlAndhavajAMshchaiva mahAtmanAm.
raNe vinihatAnnAgAndR^iShTvA pattIMshcha bhArata.. 9-16-5 (60307)
AyodhanaM mahAghoraM rudrasyAkrIDasannibham.
aprakhyAtiM gatAnAM tu rAj~nAM shatasahasrashaH.. 9-16-6 (60308)
kR^ipAviShTaH kR^ipo dR^iShTvA vayaH shIlasamanvitaH.
abravIttatra tejasvI so.abhisR^itya janAdhipam.
duryodhanamanukroshAdvAkyaM vAkyavishAradaH.. 9-16-7 (60309)
duryodhana nibodheyaM yattvAM vakShyAmi kaurava.
shrutvA kuru mahArAja yadi te rochate.anagha.. 9-16-8 (60310)
na yuddhadharmAchChreyAnvai panthA rAjendra vidyate.
yaM samAshritya yudhyante kShatriyAH kShatriyarShabha.. 9-16-9 (60311)
putro bhrAtA pitA chaiva svasrIyo mAtulastathA.
sambandhibAndhavAshchaiva yodvavyAH kShatrajIvina.. 9-16-10 (60312)
vadhe chaiva paro dharmastathA.adharmaH palAyane.
te sma ghorAM samApannA jIvikAM jIvitArthinaH.
tadatra prativakShyAmi ki~nchideva hitaM vachaH.. 9-16-11 (60313)
hate bhIShme cha droNe cha karNe chaiva mahArathe.
jayadrathe cha nihate tava bhrAtR^iShu chAnagha.
lakShmaNe tava putre cha kiM sheShaM paryupAsmahe.. 9-16-12 (60314)
yeShu bhAraM samAsajya rAjye matimakurmahi.
te santyajya tanUryAtAH shUrA brahmavidAM gatim.. 9-16-13 (60315)
vayaM tviha vinAbhUtA guNavadbhirmahArathaiH.
kR^ipaNaM vartayiShyAmaH pAtayitvA nR^ipAnbahUn.. 9-16-14 (60316)
sarvairatha cha jIvadbhirbIbhatsuraparAjitaH.
kR^iShNanetro mahAbAhurdevairapi durAsadaH.. 9-16-15 (60317)
indrakArmukavajrAbhamindraketumivochChritam.
vAnaraM ketumAsAdya sa~nchachAla mahAchamUH.. 9-16-16 (60318)
siMhanAdena bhImasya pA~nchajanyasvanena cha.
gANDIvasya cha nirghoShAtsammuhyante manAMsi naH.. 9-16-17 (60319)
sphurantIva mahAvidyunmuShNantI nayanaprabhAm.
alAtamiva chAvidvaM gANDavIM samadR^ishyata.. 9-16-18 (60320)
jAmbUnadavichitraM cha dhUyamAnaM mahaddhanuH.
dR^ishyate dikShu sravAsu vidyudabhraghaneShviva.. 9-16-19 (60321)
uhyamAnashcha kR^iShNena vAyuneva balAhakaH.
tAvakaM tadbalaM rAjannarjuno.astravishAradaH.
gahanaM shishirApAye dadAhAgnirivolbaNaH.. 9-16-20 (60322)
gAhamAnamanIkAni mahendrasadR^ishaprabham.
vikShobhayantaM senAM vai trAsayantaM cha pArthivAn.
dhana~njayamapashyAma nalinImiva ku~njaram.. 9-16-21 (60323)
trAsayantaM tathA yodhAndhanurghoSheNa pAMNDavam.
bhUya enamapashyAma siMhaM mR^igagaNAniva.. 9-16-22 (60324)
sarvalokamaheShvAso vR^iShabhau sarvadhanvinAm.
Amuktakavachau kR^iShNau lokamadhye virejatuH.. 9-16-23 (60325)
adya saptadashAhAni vartamAnasya bhArata.
sa~NgrAmasyAtighorasya yudhyatAM chAbhito yudhi.. 9-16-24 (60326)
vAyuneva vidhUtAni eva sainyAni gachChatA.
sharadambhodajAlAni vishIryante samantataH.. 9-16-25 (60327)
tAM nAvamiva paryastAM majjamAnAM mahArNave.
tava senAM mahArAja savyasAchI vyakampayat.. 9-16-26 (60328)
kvanu te sUtaputro.abhUtkvanu droNaH sahAtmajaH.
ahaM kva cha kva chAtmA te hArdikyashcha tathA kvanu.. 9-16-27 (60329)
duHshAsanashcha te bhrAtA bhrAtR^ibhiH sahitaH kvanu.. 9-16-28 (60330)
vANagocharasamprAptaM yudhyamAnaM jayadratham.
sambandhinaste bhrAtR^IMshcha sAhayAnmAtulAMstathA.
sarvAnvikramya mipato lokamAkramya mUrdhani.. 9-16-29 (60331)
jayadratho hato rAjankinnu sheShamupAsmahe.
ko veha sa pumAnAste yo vijeShyati pANDavam.. 9-16-30 (60332)
tasya chAstrANi divyAni viditAni mahAtmanaH.
gANDIvasya cha nirghoSho dhairyANi harate hi naH.. 9-16-31 (60333)
naShTachandrA yathA rAtriH seneyaM hatanAyakA.
nAgabhagnadrumA shuShkA nadIva pratibhAti me.. 9-16-32 (60334)
dhvajinyAM hatanetrAyAM yatheShTaM shvetavAhanaH.
chariShyati mahArAjaH kakSheShvagniriva jvalan.. 9-16-33 (60335)
sAtyakeshchaiva yo vego bhImasenasya chobhayoH.
dArayeta girInsarvA~nshoShayechchaiva sAgarAn.. 9-16-34 (60336)
uvAcha vAkyaM yadbhImaH sabhAmadhye vishAmpate.
kR^itaM tatsaphalaM sarvaM bhUyashchaiva kariShyati.. 9-16-35 (60337)
pramukhasthe tadA karNe balaM pANDavarakShitam.
durAsadaM tadA guptaM vyUDhaM gANDIvadhanvanA.. 9-16-36 (60338)
yuShmAbhistAni chIrNAni yAnyasAdhUni sAdhuShu.
akAraNakR^itAnyeva teShAM vaH phalamAgatam.. 9-16-37 (60339)
Atmano.arthe tvayA loke yatnataH sarva AhR^itaH.
sa te saMshayitastAta AtmA cha bharatarShabha.. 9-16-38 (60340)
rakSha duryodhanAtmAnamAtmA sarvasya bhAjanam.
bhinne hi bhAjane tAta disho gachChati tadgatam.. 9-16-39 (60341)
hIyamAnena vai sandhiH paryeShTavyaH samena vA.
vigraho vardhamAnena nItireShA bR^ihaspateH.. 9-16-40 (60342)
te vayaM pANDuputrebhyo hInAH sma balashaktitaH.
atra te pANDavaiH sArdhaM sandhiM manye kShamaM prabho.. 9-16-41 (60343)
na jAnIte hi yaH shreyaH shreyasashchAvamanyate.
sa kShipraM bhrashyate rAjyAnna cha shreyo.anuvindati.. 9-16-42 (60344)
aNipatya hi rAjAnaM rAjyaM yadi labhemahi.
shreyaH syAnna tu mauDhyena rAjangantuM parAbhavam.. 9-16-43 (60345)
vaichitravIryavachanAtkR^ipAshIlo yudhiShThiraH.
viniyu~njIta rAjye tvAM govindavachanena cha.. 9-16-44 (60346)
`ajAtashatruH kauravyo gurushushrUShaNe rataH.
dhR^itarAShTrasya vachanaM nAvamaMsyati dhArmikaH.. 9-16-45 (60347)
kurvanti bhrAtarashchAsya vachanaM nAtra saMshayaH.. 9-16-46 (60348)
yadbrUyAddhi hR^iShIkesho rAjAnamaparAjitam.
arjuno bhImasenashcha sarve kuryurasaMshayam.. 9-16-47 (60349)
nAtikramiShyate kR^iShNo vachanaM pANDavasya tu.
dhR^itarAShTrasya manye.ahaM nApi kR^iShNasya pANDavaH.. 9-16-48 (60350)
etatkShamamahaM manye tava pArthairavigraham.
na tvAM bravImi kArpaNyAnna prANaparirakShaNAt.. 9-16-49 (60351)
pathyaM rAjanbravImi tvAM tatparAsuH smariShyasi.. 9-16-50 (60352)
iti vR^iddho vilapyaitatkR^ipaH shAradvato vachaH.
dIrghamuShNaM cha niHshvasyashushocha cha mumoha cha.. .. 9-16-51 (60353)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi tR^itIyo.adhyAyaH.. 3 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-16-12 sheShAstvAM paryupAsmahe iti ~Na.pAThaH.. 9-16-15 kR^iShNo netraM netA yasya sa tathA.. 9-16-24 vartamAnasya sa~NgrAmasya abhito vadhyatAM vadhyamAnAnAM cha adya saptadashAhAni jAtAnItyanvayaH. jAtAnIti sheShaH.. 9-16-47 arjunaM bhImasenaM cha iti jha. pAThaH. asaMshayaM gatavairamityarthaH.. 9-16-48 vachanaM kauravasya tu iti jha. pAThaH.. 9-16-3 tR^itIyo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 004
.. shrIH ..
9.4. adhyAyaH 004
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
duryodhanena kR^ipamprati kAraNakathanapUrvakaM sandhyana~NgIkaraNam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-16-0 (60354)
sa~njaya uvAcha. 9-16-0x (5089)
evamuktastato rAjA gautamena tapasvinA.
niHshvasya dIrghamuShNaM cha tUShNImAsIdvishAmpate.. 9-16-1 (60355)
tato muhUrtaM sa dhyAtvA tava putro mahAmanAH.
kR^ipaM shAradvataM vAkyamityuvAcha parantapaH.. 9-16-2 (60356)
yatki~nchitsuhR^idA vAchyaM tatsarvaM shrAvito hyaham.
kR^itaM cha bhavatA sarvaM prANAnsantyajya yudhyatA.. 9-16-3 (60357)
gAhamAnamanIkAni yudhyamAnaM mahArathaiH.
pANDavairatitejobhirlokastvAmanudR^iShTavAn.. 9-16-4 (60358)
suhR^idA yadidaM vAkyaM bhavatA shrAvito hyaham.
na mAM prINAti tatsarvaM mumUrShoriva bheShajam.. 9-16-5 (60359)
hetukAraNasaMyuktaM hitaM vachanamuttamam.
uchyamAnaM mahAbAho na me viprAgrya rochane.. 9-16-6 (60360)
rAjyAdvinikR^ito.asmAbhiHkathaM sosmAsu vishvaset.. 9-16-7 (60361)
akShadyUte cha nR^ipatirjito.asmAbhirmahAdhanaH.
sa kathaM mama vAkyAni shraddadhyAdbhUya eva tu.. 9-16-8 (60362)
tathA dUtyena samprAptaH kR^iShNaH pArthahite rataH.
pralabdhashcha hR^iShIkeshastachcha karmAvichAritam.
sa cha me vachanaM brahmankathamevAbhimanyate.. 9-16-9 (60363)
vilalApa cha yatkR^iShNA sabhAmadhye sameyuShI.
na tanmarShayate kR^iShNo na rAjyaharaNaM tathA.. 9-16-10 (60364)
ekaprANAvubhau kR^iShNAvanyonyamabhisaMshritau.
purA yachChrutamevAsIdadya pashyAmi tatprabho.. 9-16-11 (60365)
svasrIyaM nihataM dR^iShTvA duHkhaM svapiti keshavaH.
kR^itAgaso va yaM tasya hitaM me sa kathaM charet.. 9-16-12 (60366)
abhimanyorvinAshena na sharma labhate.arjunaH.
sa kathaM maddhite yatnaM prakariShyati yAchitaH.. 9-16-13 (60367)
madhyamaH pANDavastIkShNo bhImaseno mahAbalaH.
pratij~nAtaM cha tenograM bhajyetApi na sannamet.. 9-16-14 (60368)
ubhau tau baddhanistriMshAvubhau chAbaddhaka~NkaTau.
kR^itavairAvubhau vIrau yamAvapi yamopamau.. 9-16-15 (60369)
dhR^iShTadyumnaH shikhaNDI cha kR^itavairau mayA saha.
tau kathaM madvite yatnaM kuryAtAM dvijasattama.. 9-16-16 (60370)
duHshAsanena yatkR^iShNA ekavastrA rajasvalA.
parikliShTA sabhAmadhye sarvalokasya pashyataH.. 9-16-17 (60371)
tathA vivasanAM dInAM smarantyadyApi pANDavAH.
na nivArayituM shakyAH sa~NgrAmAtte parantapAH.. 9-16-18 (60372)
yadA cha draupadI kliShTA madvinAshAya duHkhitA.
ugraM tepe tapaH kR^iShNA bhartR^INAmarthasiddhaye.
sthaNDile nityadA shete yAvadvairasya yAtanam.. 9-16-19 (60373)
nikShipya mAnaM darpaM cha vAsudevasahodarA.
kR^iShNAyAH preShyavadbhUtvA shushrUShAM kurute sadA.. 9-16-20 (60374)
iti sarvaM samunnaddhaM na nirvAti katha~nchana.
abhimanyorvinAshena sa sandheyaH kathaM mayA.. 9-16-21 (60375)
kathaM cha rAjA bhuktvemAM pR^ithivIM sAgarAmbarAm.
pANDavAnAM prasAdena bhokShye rAjyamahaM katham.. 9-16-22 (60376)
uparyupari rAj~nAM vai jvalitvA bhAskaro yathA.
yudhiShThiraM kathaM pa~nchAdanuyAsyAmi dAsavat.. 9-16-23 (60377)
kathaM bhuktvA svayaM bhogAndattvA dAyAMshcha puShkalAn.
kR^ipaNaM vartayiShyAmi kR^ipaNaiH saha jIvikAm.. 9-16-24 (60378)
nAbhyasUyAmi te vAkyamuktaM snigdhaM hitaM tvayA..
na tu sandhimahaM manye prAptakAlaM katha~nchana. 9-16-25 (60379)
sunItamanupashyAmi suyuddhena parantapa.. 9-16-26 (60380)
nAyaM klIbAyituM kAlaH saMyodvuM kAla eva naH.. 9-16-27 (60381)
iShTaM me bahubhirjaj~nairdattA vipreShu dakShiNAH.
prAptAH kAmAH shrutA vedAH shatrUNAM mUrdhni cha sthitam.. 9-16-28 (60382)
bhR^ityA me subhR^itAstAta dInashchAbhyudvR^ito janaH.
notsAhe.adya dvijashreShTha pANDavAnvaktumIdR^isham.. 9-16-29 (60383)
jitAni pararAShTrANi svarAShTramanupAlitam.
bhuktAshcha vividhA bhogAstrivargaH sevito mayA.. 9-16-30 (60384)
pitR^INAM gatamAnR^iNyaM kShatradharmasya chobhayoH.
na dhruvaM sukhamastIha kuto rAShTraM kuto yashaH.
iha kIrtirvichetavyA sA cha yudvena nAnyathA.. 9-16-31 (60385)
vR^ithA cha yatkShatriyasya nidhanaM tadvigarhitam.
adharmaH sumahAneSha yachChayyAmaraNaM gR^ihe.. 9-16-32 (60386)
araNye yo vimuchyeta sa~NgrAme vA tanuM nR^ipaH.
kratUnAhR^itya mahato mahimAnaM sa gachChati.. 9-16-33 (60387)
kR^ipaNaM vilapannArto jarayA.abhipariplutaH.
mriyate rudatAM madhye j~nAtInAM na sa pUruShaH.. 9-16-34 (60388)
tyaktvA tu vividhAnbhogAnprAptAnAM paramAM gatim.
apIdAnIM suyuddhena gachCheyaM yatsalokatAm.. 9-16-35 (60389)
shUrANAmAryavR^ittAnAM sa~NkrAmeShvanivartinAm.
dhImatAM satyasandhAnAM sarveShAM kratuyAjinAm.
shastrAvabhR^ithapUtAnAM dhruvo vAsastriviShTape.. 9-16-36 (60390)
mudA nUnaM prapashyanti yudve hyapsarasAM gaNAH.. 9-16-37 (60391)
pashyanti nUnaM pitaraH pUjitAnsurasaMsadi.
apsarobhiH parivR^itAnmodamAnAMstriviShTape.. 9-16-38 (60392)
panthAnamamarairyAntaM shUraishchaivAnivartibhiH.
api tatsa~NgataM mArgaM vayamadhyAruhemahi.. 9-16-39 (60393)
pitAmahena vR^idvena tathA.achAryeNa dhImatA.
jayadrathena karNena tathA duHshAsanena cha.. 9-16-40 (60394)
ghaTamAnA madarthe.asminhatAH shUrA janAdhipAH.
sherate lohitAktA~NgAH pR^ithivyAM sharavikShatAH.. 9-16-41 (60395)
uttamAstravidaH shUrA yathoktakratuyAjinaH.
tyaktvA prANAnyathAnyAyamindrasadmasu dhiShThitaH.. 9-16-42 (60396)
taiH svayaM rachito mArgo durgamo hi punarbhavet.
sampatadbhirmahAvegairito yAsyAmi sadgatim.. 9-16-43 (60397)
ye madarthe hatAH shUrAsteShAM kR^itamanusmaran.
R^iNaM tatpratiyu~njAno na rAjye mana Adadhe.. 9-16-44 (60398)
pAtayitvA vayasyAMshcha bhrAtR^inatha pitAmahAn.
jIvitaM yadi rakSheyaM loko mAM garhayedvruvam.. 9-16-45 (60399)
kIdR^ishaM cha bhavedrAjyaM mama hInasya bandhubhiH.
sakhibhishcha visheSheNa praNipatya cha pANDavam.. 9-16-46 (60400)
so.ahametAdR^ishaM kR^itvA jagato.asya parAbhavam.
suyuddhena hataH svargaM prApsAmi na tadanyathA.. 9-16-47 (60401)
sa~njaya uvAcha. 9-16-48x (5090)
eM duryodhanenokte sarve sampUjya tadvachaH.
sAdhusAdhviti rAjAnaM kShatriyAH sambabhAShire.. 9-16-48 (60402)
parAjayamashochantaH kR^itachittAshcha vikrame.
sarve sunishchitA yoddhumudagramanaso.abhavan.. 9-16-49 (60403)
tato vAhAnsamAshvAsya sarve yuddhAbhinandinaH.
Une dviyojane gatvA pratyatiShThanta kauravAH.. 9-16-50 (60404)
AkAshe vidrume puNye prasthe himavataH shubhe.
aruNAM sarasvatIM prApya papuH sasnushcha tejalam.. 9-16-51 (60405)
tava putrakR^itotsAhAH paryavartanta te tataH.
paryavasthApya chAtmAnamanyonyena punastadA.
sarve rAjannyavartanta kShatriyAH kAlachoditAH.. .. 9-16-52 (60406)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi chaturtho.adhyAyaH.. 4 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-16-11 purA yachChAntamevAsIt iti ka. pAThaH. purA yaH shantamo nAsIdadya pashyAmi taM katham iti ~Na.pAThaH.. 9-16-15 urashChadaH ka~NkaTaka ityamaraH.. 9-16-32 vipravanmaraNaM gR^ihe iti ka.pAThaH. viNmUtramaraNaM gR^ihe iti ~Na. pAThaH.. 9-16-4 chaturtho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 005
.. shrIH ..
9.5. adhyAyaH 005
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
duryodhanena kR^ipamprati kAraNakathanapUrvakaM sandhyana~NgIkaraNam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-16-0 (60407)
sa~njaya uvAcha. 9-16-0x (5091)
evamuktastato rAjA gautamena tapasvinA.
niHshvasya dIrghamuShNaM cha tUShNImAsIdvishAmpate.. 9-16-1 (60408)
tato muhUrtaM sa dhyAtvA tava putro mahAmanAH.
kR^ipaM shAradvataM vAkyamityuvAcha parantapaH.. 9-16-2 (60409)
yatki~nchitsuhR^idA vAchyaM tatsarvaM shrAvito hyaham.
kR^itaM cha bhavatA sarvaM prANAnsantyajya yudhyatA.. 9-16-3 (60410)
gAhamAnamanIkAni yudhyamAnaM mahArathaiH.
pANDavairatitejobhirlokastvAmanudR^iShTavAn.. 9-16-4 (60411)
suhR^idA yadidaM vAkyaM bhavatA shrAvito hyaham.
na mAM prINAti tatsarvaM mumUrShoriva bheShajam.. 9-16-5 (60412)
hetukAraNasaMyuktaM hitaM vachanamuttamam.
uchyamAnaM mahAbAho na me viprAgrya rochane.. 9-16-6 (60413)
rAjyAdvinikR^ito.asmAbhiH kathaM sosmAsu vishvaset.. 9-16-7 (60414)
akShadyUte cha nR^ipatirjito.asmAbhirmahAdhanaH.
sa kathaM mama vAkyAni shraddadhyAdbhUya eva tu.. 9-16-8 (60415)
tathA dUtyena samprAptaH kR^iShNaH pArthahite rataH.
pralabdhashcha hR^iShIkeshastachcha karmAvichAritam.
sa cha me vachanaM brahmankathamevAbhimanyate.. 9-16-9 (60416)
vilalApa cha yatkR^iShNA sabhAmadhye sameyuShI.
na tanmarShayate kR^iShNo na rAjyaharaNaM tathA.. 9-16-10 (60417)
ekaprANAvubhau kR^iShNAvanyonyamabhisaMshritau.
purA yachChrutamevAsIdadya pashyAmi tatprabho.. 9-16-11 (60418)
svasrIyaM nihataM dR^iShTvA duHkhaM svapiti keshavaH.
kR^itAgaso vayaM tasya hitaM me sa kathaM charet.. 9-16-12 (60419)
abhimanyorvinAshena na sharma labhate.arjunaH.
sa kathaM maddhite yatnaM prakariShyati yAchitaH.. 9-16-13 (60420)
madhyamaH pANDavastIkShNo bhImaseno mahAbalaH.
pratij~nAtaM cha tenograM bhajyetApi na sannamet.. 9-16-14 (60421)
ubhau tau baddhanistriMshAvubhau chAbaddhaka~NkaTau.
kR^itavairAvubhau vIrau yamAvapi yamopamau.. 9-16-15 (60422)
dhR^iShTadyumnaH shikhaNDI cha kR^itavairau mayA saha.
tau kathaM maddhite yatnaM kuryAtAM dvijasattama.. 9-16-16 (60423)
duHshAsanena yatkR^iShNA ekavastrA rajasvalA.
parikliShTA sabhAmadhye sarvalokasya pashyataH.. 9-16-17 (60424)
kathA vivasanAM dInAM smarantyadyApi pANDavAH.
na nivArayituM shakyAH sa~NgrAmatte parantapAH.. 9-16-18 (60425)
yadA cha draupadI kliShTA madvinAshAya duHkhitA.
ugraM tepe tapaH kR^iShNA bhartR^INAmarthasiddhaye.
sthaNDile nityadA shete yAvadvairasya yAtanam.. 9-16-19 (60426)
nikShipya mAnaM darpaM cha vAsudevasahodarA.
kR^iShNAyAH preShyavadbhUtvA shushrUShAM kurute sadA.. 9-16-20 (60427)
iti sarvaM samunnaddhaM na nirvAti katha~nchana.
abhimanyorvinAshena sa sandheyaH kathaM mayA.. 9-16-21 (60428)
kathaM cha rAjA bhuktvemAM pR^ithivIM sAgarAmbarAm.
pANDavAnAM prasAdena bhokShye rAjyamahaM katham.. 9-16-22 (60429)
uparyupari rAj~nAM vai jvalitvA bhAskaro yathA.
yudhiShThiraM kathaM pa~nchAdanuyAsyAmi dAsavat.. 9-16-23 (60430)
kathaM bhuktvA svayaM bhogAndattvA dAyAMshcha puShkalAn.
kR^ipaNaM vartayiShyAmi kR^ipaNaiH saha jIvikAm.. 9-16-24 (60431)
nAbhyasUyAmi te vAkyamuktaM snigdhaM hitaM tvayA.. 9-16-25 (60432)
na tu sandhimahaM manye prAptakAlaM katha~nchana.
sunItamanupashyAmi suyuddhena parantapa.. 9-16-26 (60433)
nAyaM klIbAyituM kAlaH saMyoddhuM kAla eva naH.. 9-16-27 (60434)
iShTaM me bahubhiryaj~nairdattA vipreShu dakShiNAH.
prAptAH kAmAH shrutA vedAH shatrUNAM mUrdhniM cha sthitam.. 9-16-28 (60435)
bhR^ityA me subhR^itAstAta dInashchAbhyR^idbhR^ito janaH.
notsahe.adya dvijashreShTha pANDavAnvaktumIdR^isham.. 9-16-29 (60436)
jitAni pararAShTrANi svarAShTramanupAlitam.
bhuktAshcha vividhA bhogAstrivargaH sevito mayA.. == .. 9-16-30 (60437)
iti shrImanmahAbhArate
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-16-1 9-16- 9-16- 9-16- 9-16- 9-16- 9-16- 9-16- 9-16- 9-16- 9-16-shalyaparva - adhyAya 006
.. shrIH ..
9.6. adhyAyaH 006
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
duryodhanena shalyasya sainApatye.amiShechanam.. 1 .. kR^iShNena yudhiShThiramprati shalyavadhavidhAnam.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-6-0 (60438)
sa~njaya uvAcha. 9-6-0x (5092)
etachChrutvA vacho rAj~no madrarAjaH pratApavAn.
duryodhanaM tadA rAjanvAkyametaduvAcha ha.. 9-6-1 (60439)
duryodhana mahAbAho shR^iNu vAkyavidAM vara.
yAvetau manyase kR^iShNau rathasthau rathinAMvarau.
na me tulyAvubhAvetau bAhuvIrye katha~nchana.. 9-6-2 (60440)
udyatAM pR^ithivIM sarvAM sasurAsuramAnavAm.
yodhayeyaM raNamukhe sa~NkruddhaH kimu pANDavAn.. 9-6-3 (60441)
vijeShyAmi raNe pArthAnsomakAMshcha samAgatAn.
ahaM senAprametA te bhaviShyAmi na saMshayaH.. 9-6-4 (60442)
taM cha vyUhaM vidhAsyAmi na ka (ta) riShyanti yaM pare.
iti satyaM bravImyeSha duryodhana na saMshayaH.. 9-6-5 (60443)
`adyaivAhaM raNe sarvAnpA~nchAlAnsaha pANDavaiH.
nihaniShyAmi vA rAjansvargaM yAsyAmi vA hataH.. 9-6-6 (60444)
adya pashyantu mAM lokA vicharantamabhItavat.. 9-6-7 (60445)
adya pANDusutAH sarve vAsudevaH sasAtyakiH.
pA~nchAlAshchedayashchaiva draupadeyAshcha sarvashaH.
dhR^iShTadyumnaH shikhaNDI cha sarve chApi prabhadrakAH.. 9-6-8 (60446)
vikramaM mama pashyantu dhanuShashcha mahadbalam.
lAghavaM chAstravIryaM cha bhujayoshcha balaM yudhi.. 9-6-9 (60447)
adya pashyantu me pArthAH siddhAshcha saha chAraNaiH.
yAdR^ishaM me balaM bAhvoH sampadastreShu yA cha me.. 9-6-10 (60448)
adya me vikramaM dR^iShTvA pANDavAnAM mahArathAH.
pratIkAraparA bhUtvA cheShTante vividhAH kriyAH.. 9-6-11 (60449)
adya sainyAni pANDUnAM drAvayiShye samantataH.. 9-6-12 (60450)
droNabhIShmAvati vimo sUtaputraM cha saMyuge.
vichariShye raNamukhe priyArthaM tava kaurava.. 9-6-13 (60451)
sa~njaya uvAcha. 9-6-14x (5093)
evamuktastato rAjA madrAdhipatima~njasA.
abhyaShi~nchata senAyA madhye bharatasattama.
vidhinA shAstradR^iShTena kliShTarUpo vishAmpate.. 9-6-14 (60452)
abhiShikte tatastasminsiMhanAdo mahAnabhUt.
tava sainye.abhyavAdyanta vAditrANi cha bhArata.. 9-6-15 (60453)
hR^iShTAshchAsaMstathA yodhA madrakAshcha mahArathAH.
tuShTuvushchaiva rAjAnaM shalyamAhavashobhinam.. 9-6-16 (60454)
jaya rAjaMshchiraM jIva jahi shatrUnsamAgatAn.
tava bAhubalaM prApya dhArtarAShTro mahAbalaH.
nikhilAM pR^ithivIM sarvAM prashAstu nihatadviSham.. 9-6-17 (60455)
tvaM hi shakto raNe jetuM sasurAsuramAnavAn.
martyadharmANa iha tu kimu sR^i~njayasomakAn.. 9-6-18 (60456)
evaM sampUjyamAnastu madrANAmadhipo balI.
harShaM prApa tadA vIro durApamakR^itAtmabhiH.. 9-6-19 (60457)
sa~njaya uvAcha. 9-6-20x (5094)
abhiShikte tathA shalye tava sainyeShu mAnada.
na karNavyasanaM ki~nchinmenire tatra bhArata.. 9-6-20 (60458)
hR^iShTAH sumanasashchaiva babhUvustatra sainikAH.
menire nihatAnpArthAnmadrarAjavasha~NgatAn.. 9-6-21 (60459)
praharShaM prApya senA tu tAvakI bharatarShabha.
tAM rAtriM sukhitA suptA harShachittA cha sAbhavat.. 9-6-22 (60460)
sainyasya tava taM shabdaM shrutvA rAjA yudhiShThiraH.
vArShNeyamabravIdvAkyaM sarvakShatrasya pashyataH.. 9-6-23 (60461)
madrarAjaH kR^itaH shalyo dhArtarAShTreNa mAghava.
senApatirmaheShvAsaH sarvasainyeShu pUjitaH.. 9-6-24 (60462)
etajj~nAtvA yathAbhUtaM kuru mAdhava yatkShamam.
bhavAnnetA cha goptA cha vidhatsva yadanantaram.. 9-6-25 (60463)
tamabravInmahArAja vAsudevo janAdhipam.
ArtAyanimahaM jAne yathAtattvena bhArata.. 9-6-26 (60464)
vIryavAMshcha mahAtejA mahAtmA cha visheShataH.
kR^itI cha chitrayodhI cha saMyukto lAghavena cha.. 9-6-27 (60465)
yAdR^igbhIShmastathA droNo yAdR^ikkarNashcha saMyuge.
tAdR^ishR^istadvishiShTo vA madrarAjo mato mama.. 9-6-28 (60466)
yudhyamAnasya tasyAhaM chintayAnashcha bhArata.
yoddhAraM nAdhigachChAmi tulyarUpaM janAdhipa.. 9-6-29 (60467)
shikhaNQDyarjunabhImAnAM sAtvatasya cha bhArata.
dhR^iShTadyumnasya cha tathA balenAbhyadhiko raNe.. 9-6-30 (60468)
madrarAjo mahArAjaH siMhadviradavikramaH.
vichariShyatyabhIH kAle kAlaH kruddhaH prajAsviva.. 9-6-31 (60469)
tasyAdya na prapashyAmi pratiyoddhAramAhane.
tvAmR^ite puruShavyAghra shArdUlasamavikramam.. 9-6-32 (60470)
sa tvameko hi loke.asminnAnyastvattaH pumAnbhavet.
madrarAjaM raNe kruddhaM yo hanyAtkurunandana.. 9-6-33 (60471)
ahanyahani yudhyantaM kShobhayantaM balaM tava.
tasmAjjahi raNe shalyaM maghavAniva shambaram.. 9-6-34 (60472)
sauteH pashchAdasau vIro dhArtarAShTreNa satkR^itaH.
tavaiva hi jayo nUnaM hate madreshvare yudhi. 9-6-35 (60473)
tasminhate hataM sarvaM dhArtarAShTrabalaM mahat..
etachChrutvA mahArAja vachanaM mama sAmpratam. 9-6-36 (60474)
pratyudyAhi raNe pArtha madrarAjaM mahAratham..
jahi chainaM mahAbAho vAsavo namuchiM yathA.. 9-6-37 (60475)
na chaivAtra dayA kAryA mAtulo.ayaM mameti vai.
kShatravarma puraskR^itya jahi madrajaneshvaram.. 9-6-38 (60476)
droNabhIShmArNavaM tIrtvA karNapAtAlasambhavam.
mA nimajjasva sagaNaH shalyamAsAdya goShpadam. 9-6-39 (60477)
yachcha te tapaso vIryaM yachcha kShAtraM balaM tava.
taddarshaya raNe sarvaM jahi chainaM mahAratham.. 9-6-40 (60478)
sa~njaya uvAcha. 9-6-41x (5095)
etAvaduktvA vachanaM keshavaH paravIrahA.
jagAma shibiraM sAyaM pUjyamAno.atha pANDavaiH.. 9-6-41 (60479)
keshave tu tadA yAte dharmaputro yudhiShThiraH.
visR^ijya sarvAnbhrAtR^IMshcha pA~nchAlAnatha somakAn.
suShvApa rajanIM tAM tu vishalya iva ku~njaraH.. 9-6-42 (60480)
te cha sarve maheShvAsAH pA~nchAlAH pANDavAstathA.
karNasya nidhane hR^iShTAH suShupustAM nishAM tadA.. 9-6-43 (60481)
gatajvaraM maheShvAsaM tIrNapAraM mahAratham.
babhUva pANDaveyAnAM sainyaM cha muditaM nishi.
sUtaputrasya nidhanAjjayaM labdhvA cha mAriSha.. .. 9-6-44 (60482)
iti shrImanmahAbhArate karNaparvaNi shalyavadhaparvaNi ShaShTho.adhyAyaH.. 6 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-6-14 kliShTarUpaH parAjayanishchayAt.. 9-6-18 martyadharmANaH martyadharmaNaH.. 9-6-6 ShaShTho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 007
.. shrIH ..
9.7. adhyAyaH 007
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ubhayasainyAnAM vyUharachanApUrvakaM dvandvIbhUya yuddhAya nirgamanam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-7-0 (60483)
sa~njaya uvAcha. 9-7-0x (5096)
vyatItAyAM rajanyAM tu rAjA duryodhanastadA.
abravIttAvakAnsarvAnsannahyantAM mahArathAH.. 9-7-1 (60484)
rAj~nashcha matamAj~nAya samanahyata sA chamUH.
ayojayanrathAMstUrNaM paryadhAvaMstathA pare.. 9-7-2 (60485)
akalpyanta cha mAta~NgAH samanahyanta pattayaH.
hayAnAstaraNopetAMshchakruranye sahasrashaH.. 9-7-3 (60486)
vAditrANAM cha ninadaH prAdurAsIdvishAmpate.
yodhAnAM sainyamukhyAnAmanyonyaM pratigarjatAm.. 9-7-4 (60487)
tato balAni sarvANi hatashiShTAni bhArata.
sannaddhAni vyadR^ishyanta mR^ityuM kR^itvA nivartanam.. 9-7-5 (60488)
shalyaM senApatiM kR^itvA madrarAjaM mahArathAH.
pravibhajya balaM sarvamanIkeShu vyavasthitAH.. 9-7-6 (60489)
tataH sarve samAgamya putreNa tava sainikAH.
kR^ipashcha kR^itavarmA cha drauNiH shalyo.atha saubalaH.
anye cha pArthivAH sheShAH samayaM chakrurAdR^itAH.. 9-7-7 (60490)
`adyAchAryasuto drauNirnaiko yudhyeta shatrubhiH'.
na na ekena yoddhavyaM katha~nchidapi pANDavaiH.. 9-7-8 (60491)
yo hyekaH pANDavairyudhyedyo vA yudhyantamutsR^ijet.
sa pa~nchabhirbhavedyuktaH pAtakaishchopapAtakaiH.
anyonyaM parirakShadbhiryoddhavyaM sahitaishcha naH.. 9-7-9 (60492)
evaM te samayaM kR^itvA sarve tatra mahArathAH.
madrarAjaM puraskR^itya tUrNamabhyadravanparAn.. 9-7-10 (60493)
tathaiva pANDavA rAjanvyUhya sainyaM mahAraNe.
abhyayuH kauravAnyuddhe yotsyamAnAH samantataH.. 9-7-11 (60494)
tato balaM samabhavatkShubdhArNavasamasvanam.
samudbhUtArNavAkAramudIrNarathaku~njaram.. 9-7-12 (60495)
dhR^itarAShTra uvAcha. 9-7-13x (5097)
droNasya chaiva bhIShmasya rAdheyasya cha me shrutam.
pAtanaM shaMsa me bhUyaH shalyasyAtha sutasya me.. 9-7-13 (60496)
kathaM raNe hataH shalyo dharmarAjena sa~njaya.
bhImena cha mahAbAhuH putro duryodhano mama.. 9-7-14 (60497)
sa~njaya uvAcha. 9-7-15x (5098)
kShayaM manuShyadehAnAM tathA nAgAshvasa~NkShayam.
shR^iNu rAjansthiro bhUtvA sa~NgrAmaM shaMsato mama.. 9-7-15 (60498)
AshA balavatI rAjanputrANAM te.abhavattadA.. 9-7-16 (60499)
hate droNe cha bhIShme cha sUtaputre cha pAtite.
shalyaH pArthAnraNe sarvAnnihaniShyati mAriSha.. 9-7-17 (60500)
tAmAshAM hR^idaye kR^itvA samAshvasya cha bhArata.
madrarAjaM cha samare samAshritya mahAratham.
nAthavantaM tadA.a.atmAnamamanyata sutastava.. 9-7-18 (60501)
yadA karNe hate pArthAH siMhanAdaM prachakrire.
tadA rAjandhArtarAShTrAnpravivesha mahadbhayam.. 9-7-19 (60502)
tAnsamAshvAsya tu tadA madrarAjaH pratApavAn.
vyUhya vyUhaM mahArAja sarvatobhadramR^iddhimat.. 9-7-20 (60503)
pratyudyayau raNe pArthAnmadrarAjaH pratApavAn.
vidhUnvankArmukaM chitraM bhAraghnaM vegavattaram.
rathapravaramAsthAya saindhavAshvaM mahArathaH.. 9-7-21 (60504)
tasya sUto mahArAja rathastho.ashobhayadratham.
sa tena saMvR^ito vIro rathenAmitrakarshanaH.
tasthau shUro mahArAja putrANAM te bhayapraNut.. 9-7-22 (60505)
prayANe madrarAjo.abhUnmukhaM vyUhasya daMshitaH.
madrakaiH sahito vIraiH karNaputraishcha durjayaiH.. 9-7-23 (60506)
savye.abhUtkR^itavarmA cha trigartaiH parivAritaH.
gautamo dakShiNe pArshve shakaishcha yavanaiH saha.. 9-7-24 (60507)
ashvatthAmA pR^iShThato.abhUtkAmbhojaiH parivAritaH.
duryodhano.abhavanmadhye rakShitaH kurupu~NgavaiH.. 9-7-25 (60508)
hayAnIkena mahatA saubalashchApi saMvR^itaH.
prayayau sarvasainyena kaitavyashcha mahArathaH.. 9-7-26 (60509)
pANDavAshcha maheShvAsA vyUhya sainyamarindamAH.
tridhAbhUtA mahArAja tava sainyamupAdravan.. 9-7-27 (60510)
dhR^iShTadyumnaH shikhaNDI cha sAtyakischa mahArathaH.
shalyasya vAhinIM hantumabhidudruvurAhave.. 9-7-28 (60511)
tato yudhiShThiro rAjA svenAnIkena saMvR^itaH.
shalyamevAbhidudrAva jighAMsurbharatarShabhaH.. 9-7-29 (60512)
hArdikyaM cha maheShvAsamarjunaH shatrupUgahA.
saMshaptakagaNAMshchaiva vegito.abhividudruve.. 9-7-30 (60513)
gautamaM bhImaseno vai somakAshcha mahArathAH.
abhyadravanta rAjenadra jighAMsantaH parAnyudhi.. 9-7-31 (60514)
mAdrIputrau tu shakunimulUkaM cha mahAratham.
sasainyau sahasainyau tAvupatasthaturAhave.. 9-7-32 (60515)
tathaivAyutasho yodhAstAvakAH pANDavAnraNe.
abhyavartanta sa~NkruddhA vividhAyudhapANayaH.. 9-7-33 (60516)
dhR^itarAShTra uvAcha. 9-7-34x (5099)
hate bhIShme hameShvAse droNe karNe jayadrathe.
kuruShvalpAvashiShTeShu pANDaveShu cha saMyuge.. 9-7-34 (60517)
saMrabdheShu cha pArtheShu parAkrAnteShu sa~njaya.
mAmakAnAM pareShAM cha kiM shiShTamabhavadbalam.. 9-7-35 (60518)
sa~njaya uvAcha. 9-7-36x (5100)
yathA vayaM pare rAjanyuddhAya samupasthitAH.
yAvachchAsIdbalaM shiShTaM sa~NgrAme tannibodha me.. 9-7-36 (60519)
ekAdasha sahasrANi rathAnAM bharatarShabha.
dasha dantisahasrANi sapta chaiva shatAni cha.. 9-7-37 (60520)
pUrNe shatasahasre dve hayAnAM tatra bhArata.
pattikoTyastathA tisro balametattavAbhavat.. 9-7-38 (60521)
rathAnAM ShaTsahasrANi ShaTsahasrAshcha ku~njarAH.
dasha chAshvasahasrANi pattikoTI cha bhArata.. 9-7-39 (60522)
etadbalaM pANDavAnAmabhavachCheShamAhave.
eta eva samAjagmuryudvAya bharatarShabha.. 9-7-40 (60523)
evaM vibhajya rAjendra madrarAjamate sthitAH.
pANDavAnpratyudIyAma jayagR^iddhAH pramanyavaH.. 9-7-41 (60524)
tathaiva pANQDavAH shUrAH samare jitakAshinaH.
upayAtA naravyAghrAH pA~nchAlAshcha yashasvinaH.. 9-7-42 (60525)
evamete balaughena parasparavadhaiShiNaH.
upayAtA naravyAghrAH pUrvAM sandhyAM prati prabho.. 9-7-43 (60526)
tataH pravavR^ite yuddhaM ghorarUpaM bhayAnakam.
tAvakAnAM pareShAM cha nighnatAmitaretaram.. .. 9-7-44 (60527)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi saptamo.adhyAyaH.. 7 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-7-39 pattikoTI iti dvivachanam.. 9-7-7 saptamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 008
.. shrIH ..
9.8. adhyAyaH 008
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
aShTAdashadivasayuddhArabhyaH.. 1 .. sa~Nkulayuddham.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-8-0 (60528)
sa~njaya uvAcha. 9-8-0x (5101)
tataH pravavR^ite yuddhaM kurUNAM bhayavardhanam.
sR^i~njayaiH saha rAjendra ghoraM devAsuropamam.. 9-8-1 (60529)
narA rathA gajaughAshcha vAjinashcha sahasrashaH.
vAjinashcha parAkrAntAH samAjagmuH parasparam.. 9-8-2 (60530)
gajAnAM bhImarUpANAM dravatAM niHsvano mahAn.
ashrUyata yathA kAle jaladAnAM nabhastale.. 9-8-3 (60531)
nAgairabhyAhatAH kechitsarathA rathino.apatan.
vyadravanta raNe bhItA drAvyamANA madotkaTaiH.. 9-8-4 (60532)
hayaughAnpAdarakShAMshcha rathinastatra shikShitAH.
sharaiH sampreShayAmAsuH paralokAya bhArata.. 9-8-5 (60533)
sAdinaH shikShitA rAjanparivArya mahArathAn.
vicharanto raNe.abhyaghnanprAsashaktyR^iShTibhistathA.. 9-8-6 (60534)
dhanvinaH puruShAH kechitparivArya mahArathAn.
ekaM bahava AsAdya praiShayanyamasAdanam.. 9-8-7 (60535)
nAgAnrathavarAMshchAnye parivArya mahArathAH.
sottarA yudhi nirjaghnurdravamANaM mahAratham.. 9-8-8 (60536)
tathA cha rathinaM kruddhaM vikirantaM sharAnbahUn.
nAgA jaghnurmahArAja parivArya samantataH.. 9-8-9 (60537)
nAgA nAgamabhidrutya rathI cha rathinaM raNe.
shaktitomaranArAchairnijaghnustatra bhArata.. 9-8-10 (60538)
pAdAtAnavamR^idganto rathavAraNavAjinaH.
raNamadhye vyadR^ishyanta kurvanto mahadAkulam.. 9-8-11 (60539)
hayAshcha paryadhAvanta chAmarairupashobhitAH.
haMsA himavataH prasthe pibanta iva medinIm.. 9-8-12 (60540)
teShAM tu vAjinAM bhUmiH khuraishchitrA vishAmpate.
ashobhata yathA nArI karajaiH kShatavikShatA.. 9-8-13 (60541)
vAjinAM khurashabdena rathanemisvanena cha.
pattInAM chApi shabdena nAgAnAM bR^iMhitena cha.. 9-8-14 (60542)
vAditrANAM cha ghoSheNa sha~NkhAnAM ninadena cha.
abhavannAditA bhUmirnirghAtairiva bhArata.. 9-8-15 (60543)
dhanuShAM kUjamAnAnAM shastraughAnAM cha pAtyatAm.
kavachAnAM prabhAbhishcha na prAj~nAyata ki~nchana.. 9-8-16 (60544)
bahavo bAhavashChinnA nAgarAjakaropamAH.
udveShTante vicheShTante vegaM kurvanti dAruNam.. 9-8-17 (60545)
shirasAM cha mahArAja patatAM dharaNItale.
chyutAnAmiva tAlebhyaH phalAnAM shrUyate svanaH.. 9-8-18 (60546)
shirobhiH patitairbhAti rudhirArdrairvasundharA.
tapanIyanibhaiH kAle nalinairiva bhArata.. 9-8-19 (60547)
udvR^ittanayanaistaistu gatasatvaiH suvikShataiH.
vyabhrAjata mahI rAjanpuNDarIkairivAvR^itA.. 9-8-20 (60548)
bAhubhishchandanAdigdhaiH sakeyUrairmahAradhanaiH.
patitairbhAti rAjendra mahAshakradhvajairiva.. 9-8-21 (60549)
Urubhishcha narendrANAM vinikR^ittairmahAhave.
hastihastopamairjaj~ne saMvR^itaM tadraNA~NkaNam.. 9-8-22 (60550)
kabandhaMshatasa~NkIrNaM ChatrachAmarasa~Nkulam.
senAvanaM tachChushubhe vanaM puShpAchitaM yathA.. 9-8-23 (60551)
tatra yodhA mahArAja vicharanto hyabhItavat.
dR^ishyante rudhirAktA~NgAH puShpitA iva kiMshukAH.. 9-8-24 (60552)
mAta~NgAshchApyadR^ishyanta sharatomarapIDitAH.
patantastatra tavaiva ChinnAbhrAsadR^ishA raNe.. 9-8-25 (60553)
gajAnIkaM mahArAja vadhyamAnaM mahAtmabhiH.
vyadIryata dishaH sarvA vAtanunnA dhanA iva.. 9-8-26 (60554)
te gajA dhanasa~NkAshAH petururvyAM samantataH.
vajranunnA iva babhuH parvatA yugasa~NkShaye.. 9-8-27 (60555)
hayAnAM sAdibhiH sArdhaM patitAnAM mahItale.
rAshayaH sma pradR^ishyante girimAtrAMstatastataH.. 9-8-28 (60556)
sa~njaj~ne raNabhUmau tu paralokavahA nadI.
shoNitodA rathAvartA dhvajavR^ikShAsthisharkarA.. 9-8-29 (60557)
bhujanakrA dhanuHsrotA hastishailA hayopalA.
medomajjAkardaminI ChatrahaMsA gadoDupA.. 9-8-30 (60558)
kavachoShNIShasa~nChannA patAkAruchiradrumA.
chakrachakrAvalIjuShTA triveNUragasaMvR^itA.. 9-8-31 (60559)
shUrANAM harShajananI bhIrUNAM bhayavardhanI.
prAvartata nadI raudrA kurusR^i~njayasa~Ngame.. 9-8-32 (60560)
tAM nadIM paralokAya vahantImatibhairavAm.
terurvAhananaubhiste shUrAH parighabAhavaH.. 9-8-33 (60561)
vartamAne tadA yuddhe nirmaryAde vishAmpate.
chatura~NgakShaye ghore yuddhe devAsuropame.. 9-8-34 (60562)
vyAkroshanbAndhavAnanye tatra tatra parantapa.
kroshadbhirdayitairanye bhayArtA na nivartire.. 9-8-35 (60563)
nirmaryAde tathA yuddhe vartamAne bhayAnake.
arjuno bhImasenashcha mohayA~nchakratuH parAn.. 9-8-36 (60564)
sA vadhyamAnA mahatI senA tava narAdhipa.
amuhyattatra tatraiva yoShinmadavashAdiva.. 9-8-37 (60565)
mohayitvA cha tAM senAM bhImasenadhana~njayau.
dadhmaturvArijau tatra siMhanAdAMshcha chakratuH.. 9-8-38 (60566)
shrutvaiva tu mahAshabdaM dhR^iShTadyumnashikhaNDinau.
dharmarAjaM puraskR^itya madrarAjamabhidrutau.. 9-8-39 (60567)
tatrAshcharyamapashyAma ghorarUpaM mahadbhayam.
shalyena sa~NgatAH shUrA yadayudhyanta bhAgashaH.. 9-8-40 (60568)
mAdrIputrau tu rabhasau kR^itAstrau yuddhadurmadau.
abhyayAtAM tvarAyuktau jigIShantau balaM tava.. 9-8-41 (60569)
tato.abhyAvartata balaM tAvakaM bharatarShabha.
sharaiH praNunnaM bahudhA pANDavairjitakAshibhiH.. 9-8-42 (60570)
vadhyamAnA chamUH sA tu putrANAM prekShatAM tava.
bheje dasha disho rAjanpraNunnA sharavR^iShTibhiH.. 9-8-43 (60571)
hAhAkAro mahA~njaj~ne yodhAnAM tatra bhArata.
tiShThatiShTheti chApyAsIddrAvitAnAM mahAtmanAm.. 9-8-44 (60572)
kShatriyANAM tathA.anyonyaM saMyuge jayamichChatAm.
prAdravanneva sambhagnAH pANDavaistava sainikAH.. 9-8-45 (60573)
tyaktvA yuddhe priyAnputrAnbhrAtR^Inatha pitAmahAn.
mAtulAnbhAgineyAMshcha vayasyAnapi bhArata.. 9-8-46 (60574)
hayAndvipAMstvarayanto yodhA jagmuH samantataH.
AtmatrANakR^itotsAhAstAvakA bharatarShabha.. .. 9-8-47 (60575)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe aShTamo.adhyAyaH.. 8 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-8-35 na nivartire na nivartitAH.. 9-8-8 aShTamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 009
.. shrIH ..
9.9. adhyAyaH 009
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
nakukena karNaputrANAM trayANAM mAraNam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-9-0 (60576)
sa~njaya uvAcha. 9-9-0x (5102)
tatprabhagnaM balaM dR^iShTvA madrarAjaH pratApavAn.
uvAcha sArathiM tUrNaM chodayAshvAnmahAjavAn.. 9-9-1 (60577)
eSha tiShThati vai rAjA pANDuputro yudhiShThiraH.
ChatreNa dhriyamANena pANDureNa virAjatA.. 9-9-2 (60578)
atra mAM prApaya kShipraM pashya me sArathe balam.
na samarthA hi me pArthAH sthAtumadya puro yudhi.. 9-9-3 (60579)
evamuktastataH prAyAnmadrarAjasya sArathiH.
yatrA rAjA satyasandho dharmaputro yudhiShThiraH.. 9-9-4 (60580)
ApatantaM cha sahasA pANDavAnAM mahadbalam.
dadhAraiko raNe shalyo velodvR^ittamivArNavam.. 9-9-5 (60581)
pANDavAnAM balaughastu shalyamAsAdya mAriSha.
vyatiShThata tadA yudve sindhorvega ivAchalam.. 9-9-6 (60582)
madrarAjaM tu samare dR^iShTvA yuddhAya dhiShThitam.
kuravaH sannyavartanta mR^ityuM kR^itvA nivartanam.. 9-9-7 (60583)
teShu rAjannivR^itteShu vyUDhAnIkeShu sarvashaH.
prAvartata mahAraudraH sa~NgrAmaH shoNitodakaH.. 9-9-8 (60584)
samArchChachchitrasenaM tu nakulo yuddhadurmadaH.
tau parasparamAsAdya chitrakArmukadhAriNau.. 9-9-9 (60585)
meghAviva yathodvR^ittau dakShiNottaravarShiNau.
sharatoyaiH siShichatustau parasparamAhave.. 9-9-10 (60586)
nAntaraM tatra pashyAmaH pANDavasyetarasya cha.
ubhau kR^itAstrau balinau rathacharyAvishAradau.
parasparavadhe yattau ChidrAnveShaNatatparau.. 9-9-11 (60587)
chitrasenastu bhallena pItena nishitena cha.
nakulasya mahArAja muShTideshe.achChinaddhanuH.. 9-9-12 (60588)
athainaM ChinnadhanvAnaM rukmapu~NkhaiH shilAshitaiH.
tribhiH sharairasambhrAnto lalATe vai samArpayat.. 9-9-13 (60589)
hayAMshchAsya sharaistIkShNaiH preShayAmAsa mR^ityave.
tathA dhvajaM sArathiM cha tribhistribhirapAtayat.. 9-9-14 (60590)
sa shatrubhujanirmuktairlalATasthaistribhiH sharaiH.
nakulaH shushubhe rAjaMstrishR^i~Nga iva parvataH.. 9-9-15 (60591)
sa chChinnadhanvA virathaH kha~NgamAdAya charma cha.
rathAdavAtaradvIraH shailAgrAdiva kesarI.. 9-9-16 (60592)
padmAmApatatastasya shasvR^iShTiM samAsR^ijat.
nakulo.apyagrasattAM vai charmaNA laghuvikramaH.. 9-9-17 (60593)
chitrasenarathaM prApya chitrayodhI jitashramaH.
Aruroha mahAbAhuH sarvasainyasya pashyataH.. 9-9-18 (60594)
sakuNDalaM samukuTaM sunasaM svAyatekShaNam.
chitrasenashiraH kAyAdapAharata pANDavaH.. 9-9-19 (60595)
sa papAta rathAttasmAddivAkarasamadyutiH.. 9-9-20 (60596)
chitrasenashirastattu dR^iShTvA tatra mahArathAH.
sAdhuvAdasvanAMshchakruH siMhanAdAMshcha puShkalAn.. 9-9-21 (60597)
vishastaM bhrAtaraM dR^iShTvA karNaputrau mahArathau.
susharmA satyasenashcha mu~nchantau vividhA~nsharAn.. 9-9-22 (60598)
tato.abhyadhAvatAM tUrNaM pANDavaM rathinAM varam.
jighAMsantau yathA nAgaM vyAghrau rAjanmahAvane.. 9-9-23 (60599)
tAvabhyetya mahAbAhU dvAvapyatimahArathau.
sharauShAnsamyagasyantau jImUtau salilaM yathA.. 9-9-24 (60600)
sa sharaiH sarvato viddhaH prahR^iShTa iva pANDavaH.
anyatkArmukamAdAya rathamAruhya vegavAn.
atiShThata raNe vIraH kruddharUpa ivAntakaH.. 9-9-25 (60601)
tasya tau bhrAtarau rAja~nsharaiH sannataparvabhiH.
rathaM vishakalIkartuM samArabdhau vishAmpate.. 9-9-26 (60602)
tataH prahasya nakulashchaturbhishchaturo raNe.
jaghAna nishitairbANaiH satyasenasya vAjinaH.. 9-9-27 (60603)
tataH sandhAya nArachaM rukmapu~NkhaM shilAshitam.
dhanushchichCheda rAjendra satyasenasya pANDavaH.. 9-9-28 (60604)
athAnyaM rathamAsthAya dhanurAdAya chAparam.
satyasenaH susharmA cha pANDavaM paryadhAvatAm.. 9-9-29 (60605)
avidhyattAvasambhrAntau mAdrIputraH pratApavAn.
dvAbhyAM dvAbhyAM mahArAja sharAbhyAM raNamUrdhani.. 9-9-30 (60606)
susharmA tu tataH kruddhaH pANDavasya mahaddhanuH.
chichCheda prahasanyuddhe kShurapreNa mahArathaH.. 9-9-31 (60607)
athAnyaddhanurAdAya nakulaH krodhamUchChitaH.
susharmANaM pa~nchabhirviddhvA dhvajamekena chichChide.. 9-9-32 (60608)
satyasenasya sa dhanurhastAvapaM cha mAriSha.
chichCheda tarasA yuddhe tata uchchukrushurjanAH.. 9-9-33 (60609)
athAnyaddhanurAdAya vegaghnaM bhArasAdhanam.
sharaiH sa~nChAdayAmAsa samantAtpANDunandanam.. 9-9-34 (60610)
sannivArya tu tAnbANAnnakulaH paravIrahA.
satyasenasusharmANau dvAbhyAM dvAbhyAmavidhyata.. 9-9-35 (60611)
tAvenaM pratyavidhyetAM pR^ithakpR^ithagajihmagaiH.
sArathiM chAsya rAjendra shitairvivyadhatuH sharaiH.. 9-9-36 (60612)
satyaseno ratheShAM tu nakulasya dhanustathA.
pR^ithak sharAbhyAM chichCheda kR^itahastaH pratApavAn.. 9-9-37 (60613)
sa rathe.atirathastiShThanrathashaktiM parAmR^ishat..
svarNadaNDAmakuNThAgrAM tailadhautAM sunirmalAm. 9-9-38 (60614)
lelihAnAmiva vimo nAgakanyAM mahAviShAm.. 9-9-39 (60615)
samudyamya cha chikShepa satyasenasya saMyuge.. 9-9-40 (60616)
sA tasya hR^idayaM gatyA vibheda shatadhA nR^ipa.
sa pavAta rathAdbhUmiM yatasatvo.alpattetanaH.. 9-9-41 (60617)
bhrAtaraM nihataM dR^iShTvA susharmA krodhamUrchChitaH.
abhyavarShachCharaistUrNaM pAdAtaM pANDunandanam.. 9-9-42 (60618)
chaturbhishchaturo vAhAndhvajaM ChittvA cha pa~nchabhiH.
tribhirvai sArathiM hatvA karNaputro nanAda ha.. 9-9-43 (60619)
nakulaM virathaM dR^iShTvA draupadeyo mahAratham.
sutasomo.abhidudrAva parIpsanpitaraM raNe.. 9-9-44 (60620)
tato.adhiruhya nakulaH sutasomasya taM ratham.
shushubhe bharatashreShTho girisya iva kesarI.. 9-9-45 (60621)
anyatkArmukamAdAya susharmANamayodhayat.. 9-9-46 (60622)
tatra tau sharavarShAbhyAM samAsAdya parasparam.
parasparavadhe yatnaM chakratuH sumahArathau.. 9-9-47 (60623)
susharmA tu taH kruddhaH pANDavaM vishikhaistribhiH.
sutasomaM tu viMshatyA vAhvorurasi chArpayat.. 9-9-48 (60624)
tataH kruddho mahArAja nakulaH paravIrahA.
sharaistasya dishaH sarvAshChAdayAmAsa vIryavAn.. 9-9-49 (60625)
tato gR^ihItvA tIkShNAgramardhachandraM sutejanam.
AkarNapUrNaM chikShepa karNaputrAya saMyuge.. 9-9-50 (60626)
tasya tena shiraH kAyAjjahAra nR^ipasattama.
pashyatAM sarvasainyAnAM tadadbhutamivAbhavat.. 9-9-51 (60627)
sa hataH prApatadrAjannakulena mahAtmanA.
nadIpexxxxxxxNastIrajaH pAdapo mahAn.. 9-9-52 (60628)
karNaputravachaM dR^iShTvA nakulasya cha vikramam.
pradudrAva bhavAtsenA tAvakI bharatarvabha.. 9-9-53 (60629)
tAM tu senAM mahArAj~na madrarAjaH pratApavAn.
xxxxxx shUraH senApatirarindamaH.. 9-9-54 (60630)
xxxxxx vyavasyApya cha vAhinIm.
xxxxxxx bhUshaM kR^itvA dhanuHshabdaM cha dAruNam.. 9-9-55 (60631)
xxxxxx sagare rAjanrAMkShetA dR^iDhadhanvanA.
pratyudyayushcha tAMste tu samantAdvigatavyathAH.. 9-9-56 (60632)
madrarAjaM maheShvAsaM parivArya samantataH.
sthitA rAjanmahAsenA yodvukAmA samantataH.. 9-9-57 (60633)
sAtyakirbhImasenashcha mAdrIputrau cha pANDavau.
yudhiShThiraM puraskR^itya hIniShevamarindamam.. 9-9-58 (60634)
parivArya raNe vIrAH siMhanAdaM prachakrire.
bANasha~NkharavAMstIvrAnkShvelAshcha vividhA dadhuH.. 9-9-59 (60635)
tathaiva tAvakAH sarve madrAdhipatima~njasA.
parivArya susaMrabdhAH punaryuddhamarochayan.. 9-9-60 (60636)
tataH pravavR^ite yuddhaM bhIrUNAM bhayavardhanam.
tAvakAnAM pareShAM cha mR^ityuM kR^itvA nibartanam.. 9-9-61 (60637)
yathA devAsuraM yuddhaM pUrvamAsIdvishAmpate.
abhItAnAM tathA.a.asIttadyamarAShTravivardhanam.. 9-9-62 (60638)
tataH kapidhvajo rAjanhatvA saMshaptakAnraNe.
abhyadravata tAM senAM kauravIM pANDunandanaH.. 9-9-63 (60639)
tathaiva pANDavAH sarve dhR^iShTadyumnapurogamAH.
abhyadhAvantatAM senAM visR^ijantaH shitA~nsharAn.. 9-9-64 (60640)
pANDavairavakIrNAnAM sammohaH samajAyata.
na cha jaj~nustvanIkAni disho vA vidishastathA.. 9-9-65 (60641)
ApUryamANA nishitaiH sharaiH pANDavachoditaiH.
hatapravIrA vidhvastA vAryamANA samantataH.
kauravyavadhyata chamUH pANDuputrairmahArathaiH.. 9-9-66 (60642)
tathaiva pANDavaM sainyaM sharai rAjansamantataH.
raNe.ahanyata putraiste shatasho.atha sahasrashaH.. 9-9-67 (60643)
te sene bhR^ishasantapte vadhyamAne parasparam.
vyAkule samapadyetAM varShAsu saritAviva.. 9-9-68 (60644)
Avivesha tatastIvraM tAvakAnAM mahadbhayam.
pANDavAnAM cha rAjendra tathAbhUte mahAhave.. .. 9-9-69 (60645)
iti shrImanmahAbhArateyathA shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe navamo.adhyAyaH.. 9 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-9-9 chitrasenaH karNaputraH.. 9-9-9 navamo.adhyAyaH.. 9 ..shalyaparva - adhyAya 010
.. shrIH ..
9.10. adhyAyaH 010
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
sa~Nkulayuddham.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-10-0 (60646)
sa~njaya uvAcha. 9-10-0x (5103)
tasminvilulite sainye vadhyamAne parasparam.
dravamANeShu yodheShu vidravatsu cha dantiShu.. 9-10-1 (60647)
kUjatAM stanatAM chaiva padAtInAM mahAhave.
nihateShu mahArAja hayeShu bahudhA tadA.. 9-10-2 (60648)
prakShaye dAruNe ghore saMhAre sarvadehinAm.
nAnAshastrasamAvApe vyatiShaktarathadvipe.. 9-10-3 (60649)
harShaNe yuddhashauNDAnAM bhIrUNAM bhayavardhane.
gAhamAneShu yodheShu parasparavadhaiShiShu.. 9-10-4 (60650)
prANAdAne mahAghore vartamAne durodare.
sa~NgrAme ghorarUpe tu yamarAShTravivardhane.. 9-10-5 (60651)
pANDavAstAvakaM sainyaM vyadhamannishitaiH sharaiH.
tathaiva tAvakA yodhA jaghnuH pANDavasainikAn.. 9-10-6 (60652)
tasmiMstathA vartamAne yuddhe bhIrubhayAvahe.
pUrvAhNe chApi samprApte bhAskarodayanaM prati.. 9-10-7 (60653)
labdhalakShAH pare rAjanrakShitAstu mahAtmanA.
ayodhayaMstava balaM mR^ityuM kR^itvA nivartanam.. 9-10-8 (60654)
balibhiH pANDavairdR^iptairlaibdhalakShaiH prahAribhiH.
kauravyasIdatpR^itanA mR^igIvAgnibayAkulA.. 9-10-9 (60655)
tAM dR^iShTvA sIdatIM senAM pa~Nke gAmiva durbalAm.
ujjihIrShustadA shalyaH prAyAtpANDusutAnprati.. 9-10-10 (60656)
madrarAjaH susa~Nkruddho gR^ihItvA dhanuruttamam.
abhyadravata sa~NgrAme pANDavAnAtatAyinaH.. 9-10-11 (60657)
pANDavA api bhUpAla samare jitakAshinaH.
madrarAjaM samAsAdya bibhidurnishitaiH sharaiH.. 9-10-12 (60658)
tataH sharashataistIkShNairmadrarAjo mahArathaH.
ardayAmAsa tAM senAM dharmarAjasya pashyataH.. 9-10-13 (60659)
prAdurAsannimittAni nAnArUpANyanekashaH.
chachAla shabdaM kurvANA mahI chApi saparvatA.. 9-10-14 (60660)
[sadaNDashUlA dIptAgrA dIryamANAH samantataH.]
ulkA bhUmiM divaH peturAhatya ravimaNDalam.. 9-10-15 (60661)
mR^igAshcha mahiShAshchApi pakShiNashcha vishAmpate.
apasavyaM tadA chakruH senAM te bahusho nR^ipa.. 9-10-16 (60662)
[bhR^igusUnudharAputrau shashijena samanvitau.
charamaM pANDuputrANAM purastAtsarvabhUbhujAm.. 9-10-17 (60663)
shastrAgreShvabhavajjvAlA netrANyAhatya varShatI.
shiraH svalIyanta bhR^ishaM kAkolUkAshcha ketuShu].. 9-10-18 (60664)
tatastadyuddhamatyugramabhavatsahachAriNAm.
tathA sarvANyanIkAni sannipatya janAdhipa.. 9-10-19 (60665)
abhyaghnatkauravo rAjA pANDavAnAmanIkinIm.
shalyastu sharavarSheNa varShanniva sahasradR^ik.. 9-10-20 (60666)
abhyavarShata dharmAtmA kuntIputraM yudhiShThiram.
bhImasenaM sharaishchApi rukmapu~NkhaiH shilAshitaiH.. 9-10-21 (60667)
draupadeyAMstathA sarvAnmAdrIputrau cha pANDavau.
dhR^iShTadyumnaM cha shaineyaM shikhaNDinamathApi cha.. 9-10-22 (60668)
ekaikaM dashabhirbANairvivyAdha sa mahAbalaH.
tato.asR^ijadbANavarShaM gharmAnte maghavAniva.. 9-10-23 (60669)
tataH prabhadrakA rAjansomakAshcha sahasrashaH.
patitAH pAtyamAnAshcha dR^ishyante shalyasAyakaiH.. 9-10-24 (60670)
bhramarANAmiva vrAtAH shalabhAnAmiva vrajAH.
hAdinya iva meghebhyaH shalyasya nyapata~nsharAH.. 9-10-25 (60671)
dviradAsturagAshchArtAH pattayo rathinastathA.
shalyasya bANairapatanbabhramurvyanadaMstathA.. 9-10-26 (60672)
AviShTa iva madresho manyunA pauruSheNa cha.
prAchChAdayadarInsa~Nkhye kAlasR^iShTa ivAntakaH.
vinardamAno madresho meghahAdo mahAbalaH.. 9-10-27 (60673)
sA vadhyamAnA shalyena pANDavAnAmanIkinI.
ajAtashatruM kaunteyamabhyadhAvadyudhiShThiram.. 9-10-28 (60674)
tAM sammardya shataiH sa~Nkhye laghuhastaH shitaiH sharaiH.
bANavarSheNa mahatA yudhiShThiramatADayat.. 9-10-29 (60675)
tamApatantaM jAtyashvaiH kruddho rAjA yudhiShThiraH.
avArayachCharaistIkShNairmahAdvipamivA~NkushaiH.. 9-10-30 (60676)
tasya shalyaH sharaM ghoraM mumochAshIviShopamam.
so.abhyavidhyanmahAtmAnaM vegenAbhyapatachcha gAm.. 9-10-31 (60677)
tato vR^ikodaraH kruddhaH shalyaM vivyAdha saptabhiH.
pa~nchabhiH sahadevastu nakulo dashabhiH sharaiH.. 9-10-32 (60678)
draupadeyAshcha shatrughnaM shUramArtAyaniM sharaiH.
abhyavarShanmahArAja meghA iva mahIdhasm.. 9-10-33 (60679)
tato dR^iShTvA vAryamANaM shalyaM pArthaiH samantataH.
kR^itavarmA kR^ipashchaiva sa~NkruddhAvabhyadhAvatAm.. 9-10-34 (60680)
ulUkashcha mahAvIryaH shakuniMshchApi saubalaH.
samAgamyAtha shanakairashvatthAmA mahAbalaH.
tava putrAshcha kArtsnyena jugupuH shalyamAhave.. 9-10-35 (60681)
bhImasenaM tribhirviddhA kR^itavarmA shilImukhaiH.
bANavarSheNa mahatA kruddharUpamavArayat.
dhR^iShTadyumnaM tataH kruddho bANavarShairapIDayat.. 9-10-36 (60682)
draupadeyAMshcha shakuniryamau cha drauNirabhyayAt.. 9-10-37 (60683)
duryodhano yudhAMshreShTha Ahave keshavArjunau.
samabhyayAdugratejAH sharaishchApyahanadbalI.. 9-10-38 (60684)
evaM dvandvashatAnyAsaMstvadIyAnAM paraiH saha.
ghorarUpANi chitrANi tatratatra vishAmpate.. 9-10-39 (60685)
R^ikShavarNA~njaghAnAshvAnbhojo bhImasya saMyuge.
so.avatIrya rathopasthAddhatAshvAtpANDunandanaH.
kAlo daNDamivodyamya gadApANirayudhyata.. 9-10-40 (60686)
pramukhe sahadevasya jaghAnAshvAnsa madrarAT.
tataH shalyasya tanayaM sahadevo.asinAvadhIt.. 9-10-41 (60687)
gautamaH punarAchAryo dhR^iShTadyumnamayodhayat.
asambhrAntamasambhrAnto yatnavAnyatnavattaram.. 9-10-42 (60688)
draupadeyAMstathA vIrAnekaikaM dashabhiH sharaiH.
aviddhyadAchAryasuto nAtikruddho hasanniva.. 9-10-43 (60689)
[punashcha bhImasenasya jaghAnAshvAMstathA.a.ahave.
so.avatIrya rathAttUrNaM hatAshvaH pANDunandanaH.. 9-10-44 (60690)
kAlo daNQDamivodyamya gadAM kruddho mahAbalaH.
pothayAmAsa turagAnrathaM cha kR^itavarmaNaH.
kR^itavarmA tvavaplutya rathAttasmAdapAkramat..] 9-10-45 (60691)
shalyo.api rAjansa~Nkruddho nighnansomakapANDavAn.
punareva shitairbANairyudhiShThiramapIDayat.. 9-10-46 (60692)
tasya bhImo raNe kruddhaH sandashya dashanachChadam.
vinAshAyAbhisandhAya gadAmAdAya vIryavAn.. 9-10-47 (60693)
yamadaNDapratIkAshAM kAlarAtrimivodyatAm.
gajavAjimanuShyANAM dehAntakaraNImati.. 9-10-48 (60694)
hemapaTTaparikShiptAmulkAM prajvalitAmiva.
shaikyAM vyAlImivAtyugrAM vajrakalpAmayomayIm.. 9-10-49 (60695)
chandanAgurupa~NkAktAM pramadAmIpsitAmiva.
vasAmedopadigdhA~NgIM jihvAM vaivasvatImiva.. 9-10-50 (60696)
paTughaNTAshataravAM vAsavImashanImiva.
nirmuktAshIviShAkArAM pR^iktAM gajamadairapi.. 9-10-51 (60697)
trAsanIM sarvabhUtAnAM svasainyapariharShiNIm.
manuShyaloke vikhyAtAM girishR^i~NgavidAraNIm.. 9-10-52 (60698)
yayA kailAsabhavane maheshvarasakhaM balI.
AhvayAmAsa kaunteyaH sa~NkruddhamalakAdhipam.. 9-10-53 (60699)
yayA mAyAmayAndR^iptAnsubahUndhanadAlaye.
jaghAna guhyakAnkruddho mandArArthe mahAbalaH.
nivAryamANo bahubhirdraupadyAH priyamAsthitaH.. 9-10-54 (60700)
tAM vajramaNiratnaughakalmAShAM vajragauravAm.
samudyamya mahAbAhuH shalyamabhyapatadraNe.. 9-10-55 (60701)
gadayA yuddhakushalastayA dAruNanAdayA.
pothayAmAsa shalyasya chaturo.ashvAnmahAjavAn.. 9-10-56 (60702)
tataH shalyo raNe kruddhaH pIne vakShasi tomaram.
nichakhAna nadanvIrovarma bhittvA cha sobhyayAt.. 9-10-57 (60703)
vR^ikodarastvasambhrAntastamevoddhR^itya tomaram.
yantAraM madrarAjasya nirbibheda tadA hR^idi.. 9-10-58 (60704)
sa bhinnavarmA rudhiraM vamanvitrastamAnasaH.
papAtAbhimukho bhImaM madrarAjastvapAkramat.. 9-10-59 (60705)
kR^itapratikR^itaM dR^iShTvA shalyo vismitamAnasaH.
gadAmAshritya dharmAtmA pratyamitramavaikShata.. 9-10-60 (60706)
tataH sumanasaH pArthA bhImasenamapUjayan.
te dR^iShTvA karma sa~NgrAme ghoramakliShTakarmaNaH.. .. 9-10-61 (60707)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe dashamo.adhyAyaH.. 10 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-10-17 bhR^igviti. sarvabhUbhujAM kR^itsnapR^ithvIpatInAM pANDuputrANAM pANDavAnAM charamaM vilomagaNanayA prathamaM yudhiShThiramabhilakShya shakrabhaumabudhAH saptamasthAne balAvahAH Asan. etachcha sarvabhUbhujAmiti phalasya janakamityarthaH.. 9-10-18 Ahatya spR^iShTvA. varShatI bhuvi patantI.. 9-10-49 parikShiptAM parichChannAm.. 9-10-51 vAsavImaindrIm. rAsanImiti pAThe shabdavatIm.. 9-10-53 maheshvarasakhaM kuberam.. 9-10-10 dashamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 011
.. shrIH ..
9.11. adhyAyaH 011
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
shalyabhImayorgadAyuddham.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-11-0 (60708)
sa~njaya uvAcha. 9-11-0x (5104)
patitaM prekShya yantAraM shalyaH shaikyAyasIM gadAm.
AdAya tarasA rAjaMstasthau giririvAchalaH.. 9-11-1 (60709)
taM dIptamiva kAlAgniM pAshahastamivAntakam.
sashR^i~Ngamiva kailAsaM savajramiva vAsavam.. 9-11-2 (60710)
sashUlamiva haryakShaM sachakramiva chakriNam.
sashaktimiva senAnyaM vane mattamiva dvipam.
javenAbhyapatadbhImaH pragR^ihya mahatIM gadAm.. 9-11-3 (60711)
tataH sha~NkhapraNAdashcha tUryANAM cha sahasrashaH.
siMhanAdashcha sa~njaj~ne shUrANAM harShavardhanaH.. 9-11-4 (60712)
praikShanta sarvatastau hi yodhA mattAviva dvipau.
tAvakAshchApare chaiva sAdhusAdhvityapUjayan.. 9-11-5 (60713)
na hi madrAdhipAdanyo rAmAdvA yadunandanAt.
soDhumutsahate vegaM bhImasenasya saMyuge.. 9-11-6 (60714)
tathA madrAdhipasyApi gadAvegaM mahAtmanaH.
soDhumutsahate nAnyaH pumAnyudhi vR^ikodarAt.. 9-11-7 (60715)
tau vR^iShAviva nardantau maNDalAni vicheratuH.
Avartitau gadAhastau madrarAjavR^ikodarau.. 9-11-8 (60716)
maNDalAvartamArgeShu gadAviharaNeShu cha.
nirvisheShamabhUdyuddhaM tayoH puruShasiMhayoH.. 9-11-9 (60717)
taptahemamayaiH shubhrairbabhUva bhayavardhinI.
agnijvAlairivAbaddhA paTTaiH shalyasya sA gadA.. 9-11-10 (60718)
tathaiva charato mArgAnmaNDaleShu mahAtmanaH.
vidyudabhragratIkAshA bhImasya shushubhe gadA.. 9-11-11 (60719)
tADitA madrarAjena bhImasya gadayA gadA.
dahyamAneva khe rAjansA.asR^ijatpAvakArchiShaH.. 9-11-12 (60720)
tathA bhImena shalyasya tADitA gadayA gadA.
a~NgAravarShaM mumuche tadadbhutamivAbhavat.. 9-11-13 (60721)
dantairiva mahAnAgau shR^i~Ngairiva maharShabhau.
tau virejaturanyonyaM gadAgrAbhyAM parikShatau.. 9-11-14 (60722)
tau gadAbhihatairgAtraiH kShaNena rudhirokShitau.
prekShaNIyatarAvAstAM puShpitAviva kiMshukau.. 9-11-15 (60723)
gadayA madrarAjasya savyadakShiNamAhataH.
bhImaseno mahAbAhurna chachAlAchalo yathA.. 9-11-16 (60724)
tathA bhImagadAvegaistADyamAno muhurmuhuH.
shalyo na vivyathe rAjandantineva mahAgiriH.. 9-11-17 (60725)
shushruve dikShu sarvAsu tayoH puruShasiMhayoH.
gadAnipAtasaMhAdo vajrayoriva niHsvanaH.. 9-11-18 (60726)
nivR^itya tu mahAvIryau samuchChritamahAgadau.
punarantaramArgasthau paNDalAni vicheratuH.. 9-11-19 (60727)
athAbhyetya padAnyaShTau sannipAto.abhavattayoH.
udyamya lohadaNQDAbhyAmatimAnuShakarmaNoH.. 9-11-20 (60728)
pothayantau tadA.anyonyaM maNDalAni vicheratuH.
kriyAvisheShaM kR^itinau darshayAmAsatustadA.. 9-11-21 (60729)
abhyudyatagadau vIrau sashR^i~NgAviva parvatau.
tAvAjaghnaturanyonyaM maNDalAni vicheratuH.. 9-11-22 (60730)
kriyAvisheShakR^itinau raNabhUmitale.achalau.
tau parasparasaMrambhAdgadAbhyAM subhR^ishAhatau.. 9-11-23 (60731)
yugapatpetaturvIrAvubhAvindrabalI iva.
ubhayaH senayoryodhAstadA hAhAkR^itAbhavan.. 9-11-24 (60732)
bhR^ishaM marmasvabhihatAvubhAvAstAM suvihvalau.. 9-11-25 (60733)
tataH svarathamAropya madrANAmR^iShabhaM raNe.
apovAha kR^ipaH shalyaM tUrNamAyodhanAdatha.. 9-11-26 (60734)
kShIbavadvihvalatvAttu nimeShAtpunarutthitaH.
bhImaseno gadApANiH samAhvayata madrapam.. 9-11-27 (60735)
tatastu tAvakAH shUrA nAnAshastrasamAyutAH.
nAnAvAditrashabdena pANDusenAmayodhayan.. 9-11-28 (60736)
bhujAvuchChritya shastraM cha shabdena mahatA tataH.
abhyadravanmahArAja duryodhanapurogamAH.. 9-11-29 (60737)
tadanIkamabhiprekShya tataste pANDunandanAH.
prayayuH siMhanAdena duryodhanavadhepsayA.. 9-11-30 (60738)
teShAmApatatAM tUrNaM putraste bharatarShabha.
prAptena chekitAnaM vai vivyAdha hR^idaye bhR^isham.. 9-11-31 (60739)
papAta rathopasthe tava putreNa pAtitaH.
rudhiraughapariklinnaH pravishya vipulaM tamaH.. 9-11-32 (60740)
chekitAnaM hataM dR^iShTvA pANDaveyA mahArathAH.
asaktamabhyavarShanta sharavarShANi bhAgashaH.. 9-11-33 (60741)
tAvakAnAmanIkeShu pANDavA jitakAshinaH.
vyacharanta mahArAja prekShaNIyAH samantataH.. 9-11-34 (60742)
kR^ipashcha kR^itavarmA cha saubalashcha mahArathaH.
ayodhayandharmarAjaM madrarAjapuraskR^itAH.. 9-11-35 (60743)
bhAradvAjasya hantAraM bhUrivIryaparAkramam.
duryodhano mahArAja dhR^iShTadyumnamayodhayat.. 9-11-36 (60744)
trisAhasrAstathA rAjaMstava putreNa choditAH.
ayodhayanta vijayaM jaigartAnAM mahArathAH.. 9-11-37 (60745)
vijaye dhR^itasa~NkalpAH samare tyaktajIvitAH.
prAvishaMstAvakA rAjanhaMsA iva mahatsaraH.. 9-11-38 (60746)
tato yuddhamabhUddhoraM parasparavadhaiShiNAm.
anyonyavadhasaMyuktamanyonyaprItivardhanam.. 9-11-39 (60747)
tasminpravR^itte sa~NgrAme rAjanvIravarakShaye.
anileneritaM ghoramuttasthau pArthivaM rajaH.. 9-11-40 (60748)
shravaNAnnAmadheyAnAM pArthivAnAM cha kIrtanAt.
parasparaM vijAnImastadAyudhyannabhItavat.. 9-11-41 (60749)
tadrajaH puruShavyAghra shoNitena prashAmitam.
dishashcha vimalA jAtAstasminrajasi nAshite.. 9-11-42 (60750)
tathA pravR^itte sa~NgrAme ghorarUpe bhayAnake.
tAvakAnAM pareShAM cha nAsItkashchitparA~NmukhaH.. 9-11-43 (60751)
brahmalokaparA bhUtvA prArthayanto jayaM yudhi.
suyuddhena parAkrAntA narAH svargamabhIpsavaH.. 9-11-44 (60752)
bhartR^ipiNDavimokShArthaM bhartR^ikAryavinishchitAH.
svargasaMsaktamanaso yodhA yuyudhire tadA.. 9-11-45 (60753)
nAnArUpANi shastrANi visR^ijanto mahArathAH.
anyonyamabhigarjantaH praharantaH parasparam.. 9-11-46 (60754)
hata vidhyata gR^ihNIta praharadhvaM nikR^intata.
iti sma vAchaH shrUyante tavateShAM cha vai bale.. 9-11-47 (60755)
tataH shalyo mahArAja dharmaputraM yudhiShThiram.
vivyAdha nishitairbANairhantukAmo mahAratham.. 9-11-48 (60756)
tasya pArtho mahArAja nArAchAnvai chaturdasha.
marmANyuddishya marmaj~no nichakhAna hasanniva.. 9-11-49 (60757)
AvArya pANDavaM bANairhantukAmo mahAbalaH.
vivyAdha samare kruddho bahubhiH ka~NkapatribhiH.. 9-11-50 (60758)
atha madro mahArAja shareNAnataparvaNA.
yudhiShThiraM samAjaghne sarvasainyasya pashyataH.. 9-11-51 (60759)
dharmarAjo.api sa~Nkruddho madrarAjaM mahAbalaH.
vivyAdha nishitairbANaiH ka~NkabarhiNavAjitaiH.. 9-11-52 (60760)
chandrasenaM cha saptatyA sUtaM cha navabhiH sharaiH.
drumasenaM chatuHShaShTyA nijaghAna mahArathaH.. 9-11-53 (60761)
chakrarakShe hate shalyaH pANDavena mahAtmanA.
nijaghAna tato rAjaMshchedInvai pQa~nchaviMshatim.. 9-11-54 (60762)
sAtyakiM pa~nchaviMshatyA bhImasenaM cha pa~nchabhiH.
mAdrIputrau shatenAjau vivyAdha nishitaiH sharaiH.. 9-11-55 (60763)
evaM vicharatastasya sa~NgrAme rAjasattama.
sampraiShayachChitAnpArthaH sharAnAshIviShopamAn.. 9-11-56 (60764)
dhvajAghraM chAsya samare kuntIputro yudhiShThiraH.
pramukhe vartamAnasya bhallenApAharadrathAt.. 9-11-57 (60765)
pANDuputreNa vai tasya ketuM ChinnaM mahAtmanA.
nipatantamapashyAma girishR^i~NgamivAhatam.. 9-11-58 (60766)
dhvajaM nipatitaM dR^iShTvA pANQDavaM cha vyavasthitam.
sa~Nkruddho madrarAjo.abhUchCharavarShaM mumocha ha.. 9-11-59 (60767)
shalyaH sAyakavarSheNa parjanya iva vR^iShTimAn.
abhyavarShadameyAtmA kShatriyAnkShatriyarShabhaH.. 9-11-60 (60768)
sAtyakiM bhImasenaM cha mAdrIputrau cha pANDavau.
ekaikaM pQa~nchabhirviddhvA yudhiShThiramapIDayat.. 9-11-61 (60769)
tato bANamayaM jAlaM vitataM pANDavorasi.
apashyAma mahArAja meghajAlamivodgatam.. 9-11-62 (60770)
tasya shalyo raNe kruddhaH sharaiH sannataparvabhiH.
dishaH sa~nChAdayAmAsa pradishashcha mahArathaH.. 9-11-63 (60771)
tato yudhiShThiro rAjA bANajAlena pIDitaH.
babhUva hR^itavikrAnto jambho vR^itrahaNA yathA.. .. 9-11-64 (60772)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe ekAdasho.adhyAyaH.. 11 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-11-3 haryakShaM rudram.. 9-11-10 shubhraidIMptimaddhiH.. 9-11-11 ekAdasho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 012
.. shrIH ..
9.12. adhyAyaH 012
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
shalyaparAkramavarNanam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-12-0 (60773)
sa~njaya uvAcha. 9-12-0x (5105)
pIDite dharmarAje tu madrarAjena mAriSha.
sAtyakirbhImasenashcha mAdrIputrau cha pANDavau.
parivArya rathaiH shalyaM pIDayAmAsurAhave.. 9-12-1 (60774)
tamekaM bahubhirdR^iShTvA pIDyamAnaM mahArathaiH.
sAdhuvAdo mahA~njaj~ne siddhAshchAsanpraharShitAH.. 9-12-2 (60775)
AshcharyamityabhAShanta munayashchApi sa~NgatAH.. 9-12-3 (60776)
bhImaseno raNe shalyaM shalyabhUtaM parAkrame.
ekena viddhvA bANena punarvivyAdha saptabhiH.. 9-12-4 (60777)
sAtyakishcha shatenainaM dharmaputraparIpsayA.
madreshvaramavAkIrya siMhanAdamathAnadat.. 9-12-5 (60778)
nakulaH pa~nchabhishchainaM sahadevashcha pQa~nchabhiH.
viddhvA taM tu punastUrNaM tato vivyAdha saptabhiH.. 9-12-6 (60779)
sa tu shUro raNe yattaH pIDitastairmahArathaiH.
vikR^iShya kArmukaM ghoraM bhAraghnaM vegavattaram.. 9-12-7 (60780)
sAtyakiM pa~nchaviMshatyA shalyo vivyAdha mAriSha.
bhImasenaM tu saptatyA nakulaM saptabhistathA.. 9-12-8 (60781)
tataH sa vishikhaM chApaM sahadevasya dhanvinaH.
ChittvA bhallena samare vivyAdhainaM trisaptabhiH.. 9-12-9 (60782)
sahadevastu samare mAtulaM bhUrivarchasam.
sajyamanyaddhanuH kR^itvA pa~nchabhiH samatADayat.
sharairAshIviShAkArairjvalajjvalanasannibhaiH.. 9-12-10 (60783)
sArathiM chAsya samare shareNAnataparvaNA.
vivyAdha bhR^ishasa~NkruddhastaM vai bhUyastribhiH sharaiH.. 9-12-11 (60784)
bhImasenastu saptatyA sAtyakirnavabhiH sharaiH.
dharmarAjastathA ShaShTyA gAtre shalyaM samArpayat.. 9-12-12 (60785)
tataH shalyo mahArAja nirviddhastairmahArathaiH.
susrAva rudhiraM gAtrairgairikaM parvato yathA.. 9-12-13 (60786)
tAMshcha sarvAnmaheShvAsAnpa~nchabhiH pa~nchabhiH sharaiH.
vivyAdha tarasA rAjaMstadadbhutamivAbhavat.. 9-12-14 (60787)
tato.apareNa bhallena dharmaputrasya mAriSha.
dhanushchichCheda samare sajjayaM sa sumahArathaH.. 9-12-15 (60788)
athAnyaddhanurAdAya dharmaputro yudhiShThiraH.
sAshvasUtadhvajarathaM shalyaM prAchChAdayachCharaiH.. 9-12-16 (60789)
sa chChAdyamAnaH samare dharmaputrasya sAyakaiH.
yudhiShThiramathAvidhyaddashabhirnishitaiH sharaiH.. 9-12-17 (60790)
sAtyakistu tataH kruddho dharmaputre sharArdite.
madrANAmadhipaM shUraM sharairvivyAdha pa~nchabhiH.. 9-12-18 (60791)
sa sAtyakeH prachichCheda kShurapreNa mahaddhanuH.
bhImasenamukhAMstAMshcha tribhistribhiratADayat.. 9-12-19 (60792)
tasya kruddho mahArAja sAtyakiH satyavikramaH.
tomaraM preShayAmAsa svarNadaNDaM mahAraNe.. 9-12-20 (60793)
bhImaseno.atha nArAchaM jvalantamiva pannagam.
nakulaH samare shaktiM sahadevo gadAM shubhAm.
dharmarAjaH shataghnIM cha jighAMsuH shalyamAhave.. 9-12-21 (60794)
tAnApatata evAshu pa~nchAnAM vai bhujachyutAn.
vArayAmAsa samare shastrasa~NghaiH sa madrarAT.. 9-12-22 (60795)
sAtyakiprahitaM shalyo bhallaishchichCheda tomaram.
prahitaM bhImasenena sharaM kanakabhUShaNam.. 9-12-23 (60796)
dvidhA chichCheda samare kR^itahastaH pratApavAn.
nakulapreShitAM shaktiM hemadaNDAM bhayAvahAm.. 9-12-24 (60797)
gadAM cha sahadevena sharaughaiH samavArayat.
sharAbhyAM cha shataghnIM tAM rAj~nashchichCheda bhArata.. 9-12-25 (60798)
pashyatAM pANDuputrANAM siMhanAdaM nanAda cha.
nAmR^iShyattatra shaineyaH shatrorvijayamAhave.. 9-12-26 (60799)
athAnyaddhanurAdAya sAtyakiH krodhamUrchChitaH.
dvAbhyAM madreshvaraM vidvA sArathiM cha tribhiH sharaiH.. 9-12-27 (60800)
tataH shalyo raNe rAjansarvAMstAndashabhiH sharaiH.
vivyAdha bhR^ishasa~Nkruddhastotrairiva mahAdvipAn.. 9-12-28 (60801)
te vAryamANAH samare madrarAj~nA mahArathAH.
na shekuH sammukhe sthAtuM tasya shatruniShUdanAH.. 9-12-29 (60802)
tato duryodhano rAjA dR^iShTvA shalyasya vikramam.
nihatAnpANDavAnmene pA~nchAlAnatha sR^i~njayAn. 9-12-30 (60803)
`tathAvidhaM mahArAja madrarAjasya vikramam.
asahyaM mAnavairyuddhe tadbabhUva nararShabha..' 9-12-31 (60804)
tato rAjanmahAbAhurbhImasenaH pratApavAn.
santyajya manasA prANAnmadrAdhipamayodhayat.. 9-12-32 (60805)
nakulaH sahadevashcha sAtyakishcha mahArathaH.
parivArya tadA shalyaM samantAdvyakira~nsharaiH.. 9-12-33 (60806)
sa chaturbhirmaheShvAsaiH pANDavAnAM mahArathaH.
vR^itastAnyodhayAmAsa madrarAjaH pratApavAn.. 9-12-34 (60807)
tasya dharmasuto rAjankShurapreNa mahAhave.
chakrarakShaM jaghAnAshu madrarAjasya pArthivaH.. 9-12-35 (60808)
tasmiMstu nihate shUre chakrarakShe mahArathe.
madrarAjo.api balavAnsainikAnAvR^iNochCharaiH.. 9-12-36 (60809)
samAvR^itAMstatastAMstu rAjanvIkShya svasainikAn.
chintayAmAsa samare dharmaputro yudhiShThiraH.. 9-12-37 (60810)
kathaM nu na bhavetsatyaM tanmAdhavavacho mahat.
api kruddho raNe rAjankShapayeta balaM mama.. 9-12-38 (60811)
`ahaM maddhAtarashchaiva sAtyakishcha mahArathaH.
pA~nchAlAH sR^i~njayAshchaiva na shaktAsma hi madrapam.. 9-12-39 (60812)
nihaniShyati chaivAdya mAtulo.asmAnmahAbalaH.
govindavachanaM satyaM kathaM bhavati kintvidam.. 9-12-40 (60813)
tataH sarathanAgAshvA pANDavAH pANDupUrvaja.
madrarAjaM samAseduH pIDayantaH samantataH.. 9-12-41 (60814)
nAnAshastraughabahulAM shastravR^iShTiM samudyatAm.
vyadhamatsamare rAjA mahAbhrANIva mArutaH.. 9-12-42 (60815)
tataH kanakapu~NkhAM tAM shalyakShiptAM viyadgatAm.
sharavR^iShTimapashyAma shalabhAnAmivAyatim.. 9-12-43 (60816)
te sharA madrarAjena preShitA raNamUrdhani.
sampatantaH sma dR^ishyante shalabhAnAM vrajA iva.. 9-12-44 (60817)
madrarAjadhanurmuktaiH sharaiH kanakabhUShaNaiH.
nirantaramivAkAshaM sambabhUva janAdhipa.. 9-12-45 (60818)
na pANDavAnAM nAsmAkaM tatra ki~nchidvyadR^ishyata.
bANAndhakAre mahati kR^ite tatra mahAhave.. 9-12-46 (60819)
madrarAjena balinA lAghavAchCharavR^iShTibhiH.
chAlyamAnaM tu taM dR^iShTvA pANDavAnAM balArNavam.
vismayaM paramaM jagmurdevagandharvadAnavAH.. 9-12-47 (60820)
sa tu tAnsarvato yattA~nsharaiH sa~nChAdya mAriSha.
dharmarAjamavachChAdya siMhavadvyanadanmuhuH.. 9-12-48 (60821)
te chChannAH samare tena pANDavAnAM mahArathAH.
nAshaknuvaMstadA yuddhe pratyudyAtuM mahAratham.. 9-12-49 (60822)
dharmarAjapurogAstu bhImasenamukhA rathAH.
nijaghnuH samare shUraMshalyamAhavashobhinam.. .. 9-12-50 (60823)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe dvAdasho.adhyAyaH.. 12 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-12-25 sahadevena preShitAmiti pUrvasmAtsambadhyate.. 9-12-27 sArathiM cha vivyAdhetyuttarasmAdapakR^iShyate.. 9-12-38 kathannu samare shakyaM--nahi kruddho raNe iti jha.pAThaH.. 9-12-12 dvAdasho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 013
.. shrIH ..
9.13. adhyAyaH 013
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
sa~Nkulayuddham.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-13-0 (60824)
sa~njaya uvAcha. 9-13-0x (5106)
arjuno drauNinA viddho yuddhe bahubhirAyasaiH.
tasya chAnucharaiH shUraistrigartAnAM mahArathaiH.. 9-13-1 (60825)
drauNiM vivyAdha samare tribhireva shilImukhaiH.
tathetarAnmaheShvAsAndvAbhyAM dvAbhyAM dhana~njayaH.
bhUyashchaiva mahArAja sharavarShairavAkirat.. 9-13-2 (60826)
sharakaNTakitAste tu tAvakA bharatarShabha.
na jahuH pArthamAsAdya tADyamAnAH shitaiH sharaiH.. 9-13-3 (60827)
arjunaM rathavaMshena droNaputrapurogamAH.
parivArya mudA yuktA yodhayantashchakAshire.. 9-13-4 (60828)
taistu kShiptAH sharA rAjankArtasvaravibhUShitAH.
arjunasya rathopasthaM pUrayAmAsura~njasA.. 9-13-5 (60829)
tathA kR^iShNau maheShvAsau vR^iShabhau sarvadhanvinAm.
vivyadhushcha sharairghoraiH prahR^iShTA yuddhadurmadAH.. 9-13-6 (60830)
kUbaraM rathachakrANi IShA yoktrANi vA vibho.
yugaM chaivAnukarShaM cha sharabhUtamabhUttadA.. 9-13-7 (60831)
naitAdR^ishaM dR^iShTapUrvaM rAjanneva cha naH shrutam.
yAdR^ishaM tatra pArthasya tAvakAH samprachakrire.. 9-13-8 (60832)
sa rathaH sarvato bhAti chitrapu~NkhaiH shitaiH sharaiH.
ulkAshataiH sampradIptaM vimAnamiva bhUtale.. 9-13-9 (60833)
tato.arjuno mahArAja sharaiH sannataparvabhiH.
avAkirattAM pR^itanAM megho dhR^iShTyeva parvatam.. 9-13-10 (60834)
te vadhyamAnAH samare pArthanAmA~NkitaiH sharaiH.
pArthabhUtamamanyanta prekShamANAstathAvidham.. 9-13-11 (60835)
kopoddhUtasharajvAlo dhanuHshabdAnilo mahAn.
sainyendhanaM dadAhAshu tAvakaM pArthapAvakaH.. 9-13-12 (60836)
chakrANAM patatAM chApi yugAnAM cha dharAtale.
tUNIrANAM patAkAnAM dhvajAnAM cha rathaiH saha.. 9-13-13 (60837)
IShANAmanukarShANAM triveNUnAM cha bhArata.
akShANAmatha yoktrANAM pratodAnAM cha rAshayaH.. 9-13-14 (60838)
shirasAM patatAM chApi kuNDaloShNIShadhAriNAm.
bhujAnAM cha mahAbhAga skandhAnAM cha samantataH.. 9-13-15 (60839)
ChatrANAM vyajanaiH sArdhaM makuTAnAM cha rAshayaH.
samadR^ishyanta pArthasya rathamArgeShu bhArata.. 9-13-16 (60840)
agamyarUpA pR^ithivI mAMsashoNitakardamA.
bhIrUNAM trAsajananI shUrANAM harShavardhinI.
babhUva bharatashreShTha rudrasyAkrIDanaM yathA.. 9-13-17 (60841)
hatvA tu samare pArthaH sahasre dve parantapaH.
rathAnAM savarUthAnaM vidhUmo.agniriva jvalan.. 9-13-18 (60842)
yathA hi bhagavAnagnirjagaddagdhvA charAcharam.
vidhUmo dR^ishyate rAjaMstathA pArtho dhanQa~njayaH.. 9-13-19 (60843)
drauNistu samare dR^iShTvA pANDavasya parAkramam.
rathenAtipatAkena pANDavaM pratyavArayat.. 9-13-20 (60844)
tAvubhau puruShavyAghrau shvetAshvau dhanvinAM varau.
samIyatustadA.anyonyaM parasparavadhaiShiNau.. 9-13-21 (60845)
tayorAsInmahArAja bANavarShaM sudAruNam.
jImUtayoryathA vR^iShTistapAnte bharatarShabha.. 9-13-22 (60846)
anyonyaspardhinau tau tu sharaiH sannataparvabhiH.
tatakShatustadA.anyonyaM shR^i~NgAbhyAM vR^iShabhAviva.. 9-13-23 (60847)
tayoryuddhaM mahArAja chiraM samamivAbhavat.
shastrANAM sa~Ngamashchaiva ghorastatrAbhavatpunaH.. 9-13-24 (60848)
tato.arjunaM dvAdashabhI rukmapu~NkhaiH sutejanaiH.
vAsudevaM cha dashabhirdrauNirvivyAdha bhArata.. 9-13-25 (60849)
tataH prahasya bIbhatsurvyAkShipadgANDivaM dhanuH.
mAnayitvA muhUrtaM tu guruputraM mahAhave.. 9-13-26 (60850)
vyashvasUtarathaM chakre savyasAchI parantapaH.
mR^idupUrvaM tatashchainaM punaHpunaratADayat.. 9-13-27 (60851)
hatAshve tu rathe tiShThandroNaputrastvayasmayam.
musalaM pANDuputrAya chikShepa parighopamam.. 9-13-28 (60852)
tamApatantaM sahasA hemapaTTavibhUShitam.
chichCheda saptadhA vIraH pArthaH shatrunibarhaNaH.. 9-13-29 (60853)
sa chChinnaM musalaM dR^iShTvA drauNiH paramakopanaH.
Adade parighaM ghoraM nagendrashikharopamam.
chikShepa chaiva pArthAya drauNiryuddhavishAradaH.. 9-13-30 (60854)
tamantakamiva kruddaM parighaM prekShya pANDavaH.
arjunastvarito jaghne pa~nchabhiH sAyakottamaiH.. 9-13-31 (60855)
sa chChinnaH patito bhUmau pArthabANairmahAhave.
dArayanpR^ithivIndrANAM manaH sabdena bhArata.. 9-13-32 (60856)
tato.aparaistribhirbhallairdrauNiM vivyAdha pANQDavaH.. 9-13-33 (60857)
so.atividdho balavatA pArthena sumahAtmanA.
nAkampata tadA drauNiH pauruSheShu vyavasthitaH.. 9-13-34 (60858)
surathaM cha tato rAjanbhAradvAjo mahAratham.
avAkirachCharavrAtaiH sarvakShatrasya pashyataH.. 9-13-35 (60859)
tatastu suratho.apyAjau pA~nchAlAnAM mahArathaH.
rathena meghaghoSheNa drauNimevAbhyadhAvata.. 9-13-36 (60860)
vikarShanvai dhanuHshreShThaM sarvabhArasahaM dR^iDham.
jvalanAshIviShanibhaiH sharaishchainamavAkirat.. 9-13-37 (60861)
surathaM taM tataH kruddhamApatantaM mahAratham.
chukopa samare drauNirdaNDAhata ivoragaH.. 9-13-38 (60862)
trishikhAM bhrukuTIM kR^itvA sR^ikviNI parisaMlihan.
udvIkShya surathaM roShAddhanurjyAmavamR^ijya cha.
mumocha tIkShNaM nArAchaM yamadaNDopamadyutim.. 9-13-39 (60863)
sa tasya hR^idayaM bhittvA praviveshAtivegitaH.
shaktAshanirivotsR^iShTo vidArya dharaNItalam.. 9-13-40 (60864)
tataH sa patito bhUmau nArAchena samAhataH.
vajreNa cha yathA shR^i~NgaM parvatasyeva dIryataH.. 9-13-41 (60865)
tasminvinihate vIre droNaputraH pratApavAn.
Aruroha rathaM tUrNaM tameva rathinAM varaH.. 9-13-42 (60866)
tataH sajjo mahArAja drauNirAhavadurmadaH.
arjunaM yodhayAmAsa saMshaptakavR^ito raNe.. 9-13-43 (60867)
tatra yuddhaM mahachchAsIdarjunasya paraiH saha.
madhyandinagate sUrye yamarAShTravivardhanam.. 9-13-44 (60868)
tatrAshcharyamapashyAma dR^iShTvA teShAM parAkramam.
yadeko yugapadvIrAnsamayodhayadarjunaH.. 9-13-45 (60869)
vimardaH sumahAnAsIdarjunasya paraiH saha.
shatakratoryathApUrvaM mahatyA daityasenayA.. .. 9-13-46 (60870)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe trayodasho.adhyAyaH.. 13 ..
shalyaparva - adhyAya 014
.. shrIH ..
9.14. adhyAyaH 014
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
sa~Nkulayuddham.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-14-0 (60871)
sa~njaya uvAcha. 9-14-0x (5107)
duryodhano mahArAja dhR^iShTadyumnashcha pArShataH.
chakratuH sumahadyuddhaM sharashaktisamAkulam.. 9-14-1 (60872)
tato rAjansamApetuH sharadhArAH sahasrashaH.
ambudAnAM yathA kAle jaladhArAH samantataH.. 9-14-2 (60873)
rAjA cha pArShataM viddhvA sharaiH pa~nchabhirAshugaiH.
droNahantAramugreShuM punarvivyAdha saptabhiH.. 9-14-3 (60874)
dhR^iShTadyumnastu samare balavAndR^iDhavikramaH.
saptatyA vishikhAnAM vai duryodhanamapIDayat.. 9-14-4 (60875)
pIDitaM vIkShya rAjAnaM sodaryA bharatarShabha.
mahatyA senayA sArdhaM parivavruH sma pArShatam.. 9-14-5 (60876)
sa taiH parivR^itaH shUraH sarvato.atirathai rbhR^isham.
vyacharatsamare rAjandarshayannastralAghavam.. 9-14-6 (60877)
shikhaNDI kR^itavarmANaM gautamaM cha mahAratham..
prabhadrakaiH samAyukto yodhayAmAsa dhanvinau.. 9-14-7 (60878)
tatrApi sumahadyuddhaM ghorarUpaM vishAmpate.
prANAnsantajatAM yuddhe prANadyUtAbhidevane.. 9-14-8 (60879)
shalyaH sAyakavarShANi vimu~njansarvatodisham.
pANDavAnpIDayAmAsa sasAtyakivR^ikodarAn.. 9-14-9 (60880)
tathA tau tu yamau yamatulyaparAkramau.
yodhayAmAsa rAjendra vIryeNAstrabalena cha.. 9-14-10 (60881)
shalyasAyakanunnAnAM pANDavAnAM mahAmR^idhe.
trAtAraM nAdhyagachChanta kechittatra mahArathAH.. 9-14-11 (60882)
tatastu nakulaH shUro dharmarAje prapIDite.
abhidudrAva vegena mAtulaM mAdrinandanaH.. 9-14-12 (60883)
sa~nChAdya samare vIraM nakulaH paravIrahA.
vivyAdha chainaM dashabhiH smayamAnaH stanAntare.. 9-14-13 (60884)
sarvapArasavairbANaiH karmAraparimArjitaiH.
svarNapu~NkhaiH shilAdhautairdhanuryantraprachoditaiH.. 9-14-14 (60885)
shalyastu pIDitastena svasrIyeNa hi mAtulaH.
nakulaM pIDayAmAsa patribhirnataparvabhiH.. 9-14-15 (60886)
tato yudhiShThiro rAjA bhImaseno.atha sAtyakiH.
sahadevashcha mAdreNo madrarAjamupAdravan.. 9-14-16 (60887)
tAnApatata evAshu pUrayANAnrathasvanaiH.
dishashcha vidishashchaiva kampayAnAMshcha medinIm.
pratijagrAha samare senApatiramitrajit.. 9-14-17 (60888)
yudhiShThiraM tribhirviddhvA bhImasenaM cha pa~nchabhiH.
sAtyakiM cha shatenAjau sahadevaM tribhiH sharaiH.. 9-14-18 (60889)
tatastu sasharaM chApaM nakulasya mahAtmanaH.
madreshvaraH kShurapreNa madhye chichCheda mAriSha.. 9-14-19 (60890)
tadapAsya dhanushChinnaM tataH shalyasya sAyakaiH.
athAnyaddhanurAdAya mAdrIputro mahArathaH.
madrarAjarathaM tUrNaM pUrayAmAsa patribhiH.. 9-14-20 (60891)
yudhiShThirastu madreshaM sahadevashcha mAriSha.
dashabhirdashabhirbANairurasyenamavidhyatAm.. 9-14-21 (60892)
bhImasenastu taM ShaShTyA sAtyakirdashabhiH sharaiH.
madrarAjamabhidrutya jaghnatuH xx~NkapatribhiH.. 9-14-22 (60893)
madrarAjastataH kruddhaH sAtyakiM navabhiH sharaiH.
vivyAdha bhUyaH saptatyA sharANAM nataparvaNAm.. 9-14-23 (60894)
athAsya sasharaM chApaM muShTau chichCheda mAriSha.
hayAMshcha chaturaH sa~Nkhye preShayAmAsa mR^ityave.. 9-14-24 (60895)
virathaM sAtyakiM kR^itvA madrarAjo mahArathaH.
vishikhAnAM shatenainamAjaghAna samantataH.. 9-14-25 (60896)
mAdrIputraM cha saMrabdho bhImasenaM cha pANDavam.
yudhiShThiraM cha kauravya vivyAdha dashabhiH sharaiH.. 9-14-26 (60897)
tatrAdbhutamapashyAma madrarAjasya pauruSham.
yadenaM sahitAH pArthA nAbhyavartanta saMyuge.. 9-14-27 (60898)
athAnyaM rathamAsthAya sAtyakiH satyavikramaH.
pIDitAnpANDavAndR^iShTvA madrarAjavashaM gatAn.
abhidudrAva vegena madrANAmadhipaM balAt.. 9-14-28 (60899)
ApatantaM rathaM tasya shalyaH samitishobhanaH.
pratyudyayau rathenaiva matto mattamiva dvipam.. 9-14-29 (60900)
sa sannipAtastumulo babhUvAdbhutadarshanaH.
sAtyakeshchaiva shUrasya madrANAmadhipasya cha.
yAdR^isho vai purA vR^ittaH shambarAmararAjayoH.. 9-14-30 (60901)
sAtyakiH prekShya samare madrarAjamavasthitam.
vivyAdha dashabhirbANaistiShThatiShTheti chAbravIt.. 9-14-31 (60902)
madrarAjastu subhR^ishaM viddhastena mahAtmanA.
sAtyakiM prativivyAdha chitrapu~NkhaiH shitaiH sharaiH.. 9-14-32 (60903)
tataH pArthA maheShvAsAH sAtvatA.abhisR^itaM nR^ipam.
abhyavartanrathaistUrNaM mAtulaM vadhakA~NkShayA.. 9-14-33 (60904)
tata AsItparAmardastumulaH shoNitodakaH.
shUrANAM yudhyamAnAnAM siMhAnAmiva nardatAm.. 9-14-34 (60905)
teShAmAsInmahArAja vyadhikShepaH parasparam.
siMhAnAmAmiShepsUnAM kUjatAmiva saMyuge.. 9-14-35 (60906)
teShAM bANasahasraughairAkIrNA vasudhA.abhavat.
antarikShaM cha sahasA bANabhUtamabhUttadA.. 9-14-36 (60907)
sharAndhakAraM sahasA kR^itaM tena samantataH.
abhrachChAyeva sa~njaj~ne sharairmuktairmahAtmabhiH.. 9-14-37 (60908)
tatra rAja~nsharairmuktairnirmuktairiva pannaigaH.
svarNapu~NkhaiH prakAshadbhirvyarochanta dishastadA.. 9-14-38 (60909)
tatrAdbhutaM paraM chakre shalyaH shatrunibarhaNaH.
yadekaH samare shUro yodhayAmAsa vai bahUn.. 9-14-39 (60910)
madrarAjabhujotsR^iShTaiH ka~NkabarhiNavAjitaiH.
sampatadbhiH sharairghorairavAkIryata medinI.. 9-14-40 (60911)
tatra shalyarathaM rAjanvicharantaM mahAhave.
apashyAma yathApUrvaM shakrasyAsurasaMkShaye.. .. 9-14-41 (60912)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe chaturdasho.adhyAyaH.. 14 ..
shalyaparva - adhyAya 015
.. shrIH ..
9.15. adhyAyaH 015
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
shalyayudhiShThirayoryuddham.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-15-0 (60913)
sa~njaya uvAcha. 9-15-0x (5108)
tataH senA tava vibho madrarAjapuraskR^itA.
punarabhyadravatpArthAnvegena mahatA raNe.. 9-15-1 (60914)
pIDitAstAvakAH sarve pradhAvanto raNotkaTAH.
kShaNena chaiva pArthAMste bahutvAtsamaloDayan.. 9-15-2 (60915)
te vadhyamAnAH samare pANDavA nAvatasthire.
kShaNenaiva mahArAja pashyatoH kR^iShNapArthayoH.. 9-15-3 (60916)
tato dhana~njayaH kruddhaH kR^ipaM saha padAnugaiH.
avAkirachCharaugheNa kR^itavarmANameva cha.. 9-15-4 (60917)
shakuniM sahadevastu sahasainyamavAkirat.
nakulaH pArshvataH sthitvA madrarAjamayodhayat.. 9-15-5 (60918)
draupadeyA narendrAshcha bhUyiShThAnsamavArayan.
droNaputraM cha pA~nchAlyaH shikhaNDI samavArayat.. 9-15-6 (60919)
bhImasenastu rAjAnaM gadApANiravArayat.
shalyaM tu saha sainyena kuntIputro yudhiShThiraH.. 9-15-7 (60920)
tataH samabhavadyuddhaM saMsaktaM tatratatra ha.
tAvakAnAM pareShAM cha sa~NgrAmeShvanivartinAm.. 9-15-8 (60921)
tatra pashyAmahe karma shalyasyAtimahadraNe.
yadekaH sarvasainyAni pANDavAnAmayodhayat.. 9-15-9 (60922)
vyadR^ishyata tadA shalyo yudhiShThirasamIpataH.
krUrashchandramaso.abhyAshe shanaishchara iva grahaH.. 9-15-10 (60923)
pIDayitvA tu rAjAnaM sharairAshIviShopamaiH.
abhyadhAvatpunarbhImaM sharavarShairavAkirat.. 9-15-11 (60924)
tasya tallAghavaM dR^iShTvA tathaiva cha kR^itAstratAm.
apUjayannanIkAni pareShAM tAvakAni cha.. 9-15-12 (60925)
pIDyamAnAstu shalyena pANDavA bhR^ishAvikShatAH.
prAdravanta raNaM hitvA kroshamAne yudhiShThire.. 9-15-13 (60926)
vadhyamAneShvanIkeShu madrarAjena pANDavaH.
amarShavashamApanno dharmarAjo yudhiShThiraH.. 9-15-14 (60927)
tataH pauruShamAsthAya madrarAjamatADayat.
jayo vA.astu vadho veti kR^itabuddhirmahArathaH.. 9-15-15 (60928)
samAhUyAbravItsarvAnbhrAtR^InkR^iShNaM cha pANDavaH.. 9-15-16 (60929)
bhIShmo droNashcha karNashcha ye chAnye pR^ithivIkShitaH.
kauravArthe parAkrAntAH sa~NgrAme nidhanaM gatAH.
yathAbhAgaM yathotsAhaM bhavantaH kR^itapauruShAH.. 9-15-17 (60930)
bhAgo.avashiShTa eko.ayaM mama shalyo mahArathaH.
so.ahamadya yudhA jetumAshaMse madrakAdhipam.. 9-15-18 (60931)
tatra yanmAnasaM mahyaM tatsarvaM nigadAmi vaH.
chakrarakShAvimau vIrau mama mAdravatIsutau.. 9-15-19 (60932)
ajeyau vAsavenApi samare shUrasammatau.
sAdhvimau mAtulaM yuddhe kShatradharmapuraskR^itau.. 9-15-20 (60933)
madarthe pratiyudhyetAM mAnArhau satyasa~Ngarau.
mAM vA shalyo raNe hantA taM vA.ahaM bhadramastu vaH.
iti satyAmimAM vANIM lokavIrA nibodhata.. 9-15-21 (60934)
yotsye.ahaM mAtulenAdya kShAtradharmeNa pArthivAH.
svamaMshamabhisandhAya vijayAyetarAya vA.. 9-15-22 (60935)
tasya me.apyadhikaM shastraM sarvopakaraNAni cha.
saMyujyantAM rathe kShipraM shAstravadrathayojakaiH.. 9-15-23 (60936)
shaineyo dakShiNaM chakraM dhR^iShTadyumnastathottaram.
pR^iShThagopo bhavatvadya mama pArtho dhana~njayaH.. 9-15-24 (60937)
puraHsaro mamAdyAstu bhImaH shastrabhR^itAM varaH.
evamabhyadhikaH shalyAdbhaviShyAmi mahAmR^idhe.. 9-15-25 (60938)
evamuktAstathA chakrustadA rAj~naH priyaiShiNaH.. 9-15-26 (60939)
tataH praharShaH saivyAnAM punarAsIttadAH mR^idhe.
pA~nchAlAnAM somakAnAM mAtsyAnAM cha visheShataH.. 9-15-27 (60940)
pratij~nAtaM cha sa~NgrAme dharmarAjasya pUjayan.
tataH sha~NkhAMshcha bherIshcha shatashashchaiva puShkarAn.
avAdayanta pA~nchAlAH siMhanAdAMshcha nedire.. 9-15-28 (60941)
te.abhyadhAvanta saMrabdhA madrarAjaM tarasvinam.
mahatA harShajenAtha nAdena kurupu~NgavAH.. 9-15-29 (60942)
hAdena gajaghaNTAnAM sha~NkhAnAM ninadena cha.
tUryashabdena mahatA nAdayantashcha medinIm.. 9-15-30 (60943)
tAnpratyagR^ihNAtputraste madrarAjashcha vIryavAn.
mahAmeghAniva bahU~nshailAvastodayAvubhau.. 9-15-31 (60944)
shalyastu samarashlAghI dharmarAjamarindamam.
vavarSha sharavarSheNa shambaraM maghavA iva.. 9-15-32 (60945)
tathaiva kururAjo.api pragR^ihya ruchiraM dhanuH.
droNopadeshAnvividhAndarshayAno mahAmanAH.
vavarSha sharavarShANi chitraM laghu cha suShThu cha.. 9-15-33 (60946)
na chAsya vivaraM kashchiddadarsha charato raNe.. 9-15-34 (60947)
tAvubhau vividhairbANaistatakShAte parasparam.
shArdUlAvAmiShaprepsU parAkrAntAvivAhave.. 9-15-35 (60948)
bhImastu tava putreNa yuddhashauNDena sa~NgataH.. 9-15-36 (60949)
pA~nchAlyaH sAtyakishchaiva mAdrIputrau cha pANDavau.
shakunipramukhAnvIrAnpratyagR^ihNansamantataH.. 9-15-37 (60950)
tadAsIttumulaM yuddhaM punareva jayaiShiNAm.
tAvakAnAM pareShAM cha rAjandurmantrite tava.. 9-15-38 (60951)
duryodhanastu bhImasya shareNAnataparvaNA.
chichChedAdishya sa~NgrAme dhvajaM hemapariShkR^itam.. 9-15-39 (60952)
sa ki~NkiNIkajAlena mahatA chArudarshanaH.
papAta ruchiraH siMho bhImasenasya pashyataH.. 9-15-40 (60953)
punashchAsya dhanushchitraM gajarAjakaropamam.
kShureNa shitadhAreNa prachakarta narAdhipaH.. 9-15-41 (60954)
sa chChinnadhanvA tejasvI rathashaktyA sutaM tava.
bibhedorasi vikramya sa rathopastha Avishat.. 9-15-42 (60955)
tasminmohamanuprApte punareva vR^ikodaraH.
yantureva shiraH kAyAtkShurapreNAharattadA.. 9-15-43 (60956)
hatasUtA hayAstasya rathamAdAya bhArata.
vyadravanta disho rAjanhAhAkArastadA.abhavat.. 9-15-44 (60957)
tamabhyadhAvaMstrANArthaM droNaputro mahArathaH.
kR^ipashcha kR^itavarmAM cha putraM te hi parIpsavaH.. 9-15-45 (60958)
tasminvilulite sainye trastAMstasya padAnugAn.
gANDIvadhanvA visphArya dhanustAnahanachCharaiH.. 9-15-46 (60959)
yudhiShThirastu madreshamabhyadhAvadamarShitaH.
svayaM sannodayannashvAndantavarNAnmanojavAn.. 9-15-47 (60960)
tatrAshcharyapamashyAma kuntIputre yudhiShThire.
purA bhUtvA mR^idurdAnto yattadA dAruNo.abhavat.. 9-15-48 (60961)
vivR^itAkShashcha kaunteyo vepamAnashcha manyunA.
chichCheda yodhAnnishitaiH sharaiH shatasahasrashaH.. 9-15-49 (60962)
yAMyAM pratyudyayau senAM tAMtAM jyeShThaH sa pANDavaH.
sharairapAtayadrAjangirInvajrairivottamaiH.. 9-15-50 (60963)
sAshvasUtadhvajarathAnrathinaH pAtayanbahUn.
akrIDadeko balavAnpavanastoyadAniva.. 9-15-51 (60964)
sAshvArohAMshcha turagAnpattIMshchaiva sahasradhA.
vyapothayata sa~NgrAme kruddho rudraH pashUniva.. 9-15-52 (60965)
shUnyamAyodhanaM kR^itvA sharavarShaiH samantataH.
abhyadravata madreshaM tiShThatiShTheti chAbravIt.. 9-15-53 (60966)
tasya tachcharitaM dR^iShTvA saMgrAme bhImakarmaNaH.
vitresustAvakAH sarve shalyastvenaM samabhyayAt.. 9-15-54 (60967)
tatastau bhR^ishasa~Nkruddhau pradhmAya salilodbhavau.
samAhUya tadA.anyonyaM bhartsayantau samIyatuH.. 9-15-55 (60968)
shalyastu sharavarSheNa pIDayAmAsa pANDavam.
madrarAjaM tu kaunteyaH sharavarShairavAkirat.. 9-15-56 (60969)
adR^ishyetAM tadA rAjanka~NkapatribhirAchitau.
udbhinnarudhirau shUrau madrarAjayudhiShThirau.
puShpitAviva rejAte vane shAlmalikiMshukau.. 9-15-57 (60970)
dIvyamAnau mahAtmAnau prANadyUtena durmadau.
dR^iShTvA sarvANi sainyAni nAdhyavasyaMstayorjayam.. 9-15-58 (60971)
hatvA madrAdhipaM pArtho bhokShyate.adya vasundharAm.
shalyo vA pANDavaM hatvA dadyAdduryodhanAya gAm.. 9-15-59 (60972)
itIva nishchayo nAbhUdyodhAnAM tatra bhArata.
pradakShiNamabhUtsarvaM dharmarAjasya yudhyataH.. 9-15-60 (60973)
tataH sharashataM shalyo mumochAshu yudhiShThire.
dhanushchAsya shitAgreNa bANena nirukR^intata.. 9-15-61 (60974)
so.anyatkArmukamAdAya shalyaM sharashataistribhiH.
avidhyatkArmukaM chAsya kShureNa nirakR^intata.. 9-15-62 (60975)
athAsya nijaghAnAshvAMshchaturo nataparvabhiH.
dvAbhyAmatishitAgrAbhyAmubhau tatpArShNisArathI.. 9-15-63 (60976)
tato.asya dIpyamAnena pItena nishitena cha.
pramukhe vartamAnasya bhallenApAharadvR^ijam.. 9-15-64 (60977)
tataH prabhagnaM tatsainyaM dauryodhanamarindama.. 9-15-65 (60978)
tato madrAdhipaM drauNirabhyadhAvattathA kR^itam.
Aropya chainaM svarathaM tvaramANaH pradudruve.. 9-15-66 (60979)
muhUrtamiva tau gatvA nardamAne yudhiShThire.
gatvA tato madrapatiranyaM syandanamAsthitaH.. 9-15-67 (60980)
vidhivatkalpitaM shubhraM mahAmbudaninAdinam.
sajjayantropakaraNaM dviShatAM romaharShaNam.. 9-15-68 (60981)
tathAnyaddhanurAdAya balavAnvegavattaram..
yudhiShThiraM madrapatirbhittvA siMha ivAnadat.. 9-15-69 (60982)
tataH sa sharavarSheNa parjanya iva vR^iShTimAn.
abhyavarShadameyAtmA kShatriyAnkShatriyarShabhaH.. 9-15-70 (60983)
sAtyakiM dashabhirviddhvA bhImasenaM tribhiH sharaiH.
sahadevaM tribhirviddhA yudhiShThiramapIDayat.. 9-15-71 (60984)
tAMstAnanyAnmaheShvAsAnsAshvAnsarathakUbarAn.
ardayAmAsa vishikhairulkAbhiriva ku~njarAn.. 9-15-72 (60985)
ku~njarAnku~njarArohAnashvaprayAyinaH.
rathAMshcha rathibhiH sArdhaM jaghAna rathinAM varaH.. 9-15-73 (60986)
bAhUMshchichCheda tarasA sAyudhAnketanAni cha.
chakAra cha mahIM yodhaiH stIrNAM vedIM kushairiva.. 9-15-74 (60987)
tathA tamarisainyAni ghnantaM mR^ityumivAntakam.
parivavrurbhR^ishaM kruddhAH pANDupA~nchAlasomakAH.. .. 9-15-75 (60988)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe pa~nchadasho.adhyAyaH.. 15 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-15-42 rathashaktyA rathasthayA shaktyA.. 9-15-50 yAM yAmabhyagamatsenAM tAM tAM vyanInashat. nyapAtayata kaunteyo girInvajra ivottamAn. iti ka.kha.pAThaH.. 9-15-67 muhUrtamiva tAnhatvA nardamIne yudhiShThire iti ka.kha.pAThaH.. 9-15-15 pa~nchadasho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 016
.. shrIH ..
9.16. adhyAyaH 016
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
yudhiShThireNa shalyashalyAnujayorvadhaH.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-16-0 (60989)
sa~njaya uvAcha. 9-16-0x (5109)
taM bhImasenashcha shineshcha naptA
mAdyAshcha putrau puruShapravIrau.
samAgataM bhImabalena rAj~nA
paryApuranyonyamathAhvayanta.. 9-16-1 (60990)
tatastu shUrAH samare narendra
nareshvaraM prApya yudhAM variShTham.
AvArya chainaM samare nR^ivIrA
jaghnuH shitaiH patribhirugravegaiH.. 9-16-2 (60991)
saMrakShito bhImasenena rAjA
mAdrIsutAbhyAmatha mAdhavena.
madrAdhipaM patribhirugravegaiH
stanAntare dharmasuto nijaghne.. 9-16-3 (60992)
tato raNe tAvakAnAM rathaughAH
samIkShya madrAdhipatiM sharArtam.
paryAvavruH pravarAH sarvayodhA
duryodhanasyAnumate purastAt.. 9-16-4 (60993)
tato drutaM madrajanAdhipo raNe
yudhiShThiraM saptabhirabhyavidvyat.
taM chApi pArthau navabhiH pR^iShatkai--
rvivyAdha rAjaMstumule mahAtmA.. 9-16-5 (60994)
AkarNapUrNAyatasamprayuktaiH
sharaistadA saMyati tailadhautaiH.
anyonyamAchChAdayatAM mahArathau
madrAdhipashchApi yudhiShThirashcha.. 9-16-6 (60995)
tatastu tUrNaM samare mahArathau
parasparasyAntaramIkShamANau.
sharairbhR^ishaM vivyadhaturnR^ipottamau
mahabalau shatrubhirapradhR^iShyau.. 9-16-7 (60996)
tayordhanurjyAtalaniHsvano mahA--
nmahendravajrAshanitulyaniH svanaH.
parasparaM bANagaNairmahAtmanoH
pravarShatormadrapapANDuvIrayoH.. 9-16-8 (60997)
tau cheraturvyAghrashishuprakAshau
mahAvaneShvAmiShagR^idvinAviva.
viShANinau nAgavarAvivobhau
tatakShatuH saMyati jAtadarpau.. 9-16-9 (60998)
tatastu madrAdhipatirmahAtmA
yudhiShThiraM bhImabalaM prasahya.
vivyAdha vIraM hR^idaye.ativegaM
shareNa sUryAgnisamaprabheNa.. 9-16-10 (60999)
tato.atividdho.atha yudhiShThiro.api
susamprayuktena shareNa rAjan.
jaghAna madrAdhipatiM mahAtmA
mudaM cha lebhe vR^iShabhaH kurUNAm.. 9-16-11 (61000)
tato muhUrtAdiva pArthivendro
labdhvA saMj~nAM krodhasaMraktanetraH.
shareNa pArthaM tvarito jaghAna
sahasranetrapratimaprabhAvaH.. 9-16-12 (61001)
tvaraMstato dharmasuto mahAtmA
shalyasya kopAnnavabhiH pR^iShatkaiH.
bhittvA hyurastapanIyaM cha varma
jaghAna ShaDbhistvaparaiH pR^iShatkaiH.. 9-16-13 (61002)
tatastu madrAdhipatiH prakR^iShTaM
dhanurvikR^iShya vyasR^ijatpR^iShatkAn.
dvAbhyAM sharAbhyAM cha tathaiva rAj~na--
shchichCheda chApaM kurupu~Ngavasya.. 9-16-14 (61003)
navaM tato.anyatsamare pragR^ihya
rAjA dhanurdhorataraM mahAtmA.
shalyaM tu vivyAdha sharaiH samantA--
dyathA mahendro namuchiM shitAgraiH.. 9-16-15 (61004)
tatastu shalyo navabhiH pR^iShatkai--
rbhImasya rAj~nashcha yudhiShThirasya.
nikR^itya raukme paTuvarmaNI tayo--
rvidAsyAmAsa bhujau mahAtmA.. 9-16-16 (61005)
tato.apareNa jvalanArkatejasA
kShureNa rAj~no dhanurunmamAtha.
kR^ipashcha tasyaiva jaghAna sUtaM
ShaDbhiH sharaiH so.abhimukhaH papAta.. 9-16-17 (61006)
madrAdhipashchApi yudhiShThirasya
sharaishchaturbhirnijaghAna vAhAn.
vAhAMshcha hatvA vyakaronmahAtmA
yodhakShayaM dharmasutasya rAj~naH.. 9-16-18 (61007)
`yadadbhutaM karma na shakyamanyaiH
suduHsahaM tatkR^itavantamekam.
shalyo narendraH saviShaNNabhAvA--
dvichintayAmAsa mR^ida~NgaketuH.. 9-16-19 (61008)
kimetadindrAvarajasya vAkyaM
moghaM bhavatyadya vidherbalena.
jahIti shalyaM hyavadattadA.a.ajau
na lokanAthasya vacho.anyathA syAt..' 9-16-20 (61009)
tathA kR^ite rAjani bhImaseno
madrAdhipasyAtha tato mahAtmA.
ChittvA dhanurvegavatA shareNa
dvAbhyAmavidhyatsubhR^ishaM narendram.. 9-16-21 (61010)
tathApareNAsya jahAra yantuH
kAyAchChiraH saMhananIyamadhyAt.
jaghAna chAshvAMshchaturaH sushIghraM
tathA bhR^ishaM kupito bhImasenaH.. 9-16-22 (61011)
tamagraNIH sarvadhanurdharANA--
mekaM charantaM samare.ativegam.
bhImaH shatena vyakirachCharANAM
mAdrIputraH sahadevastathaiva.. 9-16-23 (61012)
taiH sAyakairmohitaM vIkShya shalyaM
bhImaH sharairasya chakarta varma.
sa bhImasenena nikR^ittavarmA
madrAdhipashcharma sahasratAram.. 9-16-24 (61013)
pragR^ihya kha~NgaM cha rathAnmahAtmA
praskandya kuntIsutamabhyadhAvat.
ChittvA ratheShAM nakulasya so.atha
yudhiShThiraM bhImabalo.abhyadhAvat.. 9-16-25 (61014)
taM chApi rAjAnamathotpatantaM
kruddhaM yathaivAntakamApatantam.
dhR^iShTadyumno draupadeyAH shikhaNDI
shineshcha naptA sahasA parIyuH.. 9-16-26 (61015)
athAsya charmApratimaM nyakR^inta--
dbhImo mahAtmA navabhiH pR^iShatkaiH.
kha~NgaM cha bhallairnichakarta muShTau
nadanprahR^iShTastava sainyamadhye.. 9-16-27 (61016)
tatkarma bhImasya samIkShya hR^iShTA--
ste pANDavAnAM pravarA rathaughAH.
nAdaM cha chakrurbhR^ishamutsmayantaH
sha~NkhAMshcha dadhmuH shashisannikAshAn.. 9-16-28 (61017)
tenAtha shabdena vibhIShaNena
tathA.abhitaptaM balamapradhR^iShyam.
svedAbhibhUtaM rudhirokShitA~NgaM
visa~nj~nakalpaM cha tadA viShaNNam.. 9-16-29 (61018)
sa madrarAjaH sahasA vikIrNo
bhImAgragaiH pANDavayodhamukhyaiH.
yudhiShThirasyAbhimukhaM javena
siMho yathA mR^igahetoH prayAtaH.. 9-16-30 (61019)
sa dharmarAjo nihatAshvasUtaH
krodhena dIpto jvalanaprakAshaH.
dR^iShTvA cha madrAdhipatiM sma tUrNaM
samabhyadhAvattamariM balena.. 9-16-31 (61020)
govindavAkyaM tvaritaM vichintya
dadhre matiM shalyavinAshanAya.
sa dharmarAjo nihatAshvasUto
rathe tiShTha~nshaktimathAnvakarShat.. 9-16-32 (61021)
tachchaxx shalyasya nishAmya karma
tamAtmano bhAgamathAvashiShTam.
kR^itvA manaH shalyavadhe mahAtmA
yathoktamindrAvarajasya chakre.. 9-16-33 (61022)
sa dharmarAjo maNihemadaNDAM
jagrAha shaktiM kanakaprakAshAm.
netre cha dIpte sahasA vivR^itya
madrAdhipaM kruddhamanA niraikShat.. 9-16-34 (61023)
nirIkShito dharmasutena rAj~nA
ShUtAtmanA nirhR^itakalmaSheNa.
AsInna yadbhasmasAnmadrarAja--
stadadbhutaM me pratibhAti rAjan.. 9-16-35 (61024)
tatastu shaktiM rachirogradaNDAM
maNipravekojjvalitAM pradIptAm.
chikShepa vegAtsubhR^ishaM mahAtmA
madrAdhipAya pravaraH kurUNAm.. 9-16-36 (61025)
dIptAmathainAM prahitAM balena
savisphuli~NgAM sahasApatantIm.
praikShanta sarve kuravaH sametA
divo yugAnte mahatImivolkAm.. 9-16-37 (61026)
tAM kAlarAtrImiva pAshahastAM
yamasya dhAtrImiva chograrUpAm.
sa brahmadaNDapratimAmamodhAM
sasarja yatto yudhi dharmarAjaH.. 9-16-38 (61027)
gandhasragagryAsanapAnabhojanai--
rabhyarchitAM pANDusutaiH prayatnAt.
sAMvartakAgnipratimAM jvalantIM
kR^ityAmatharvA~NgirasImivogrAm.. 9-16-39 (61028)
IshAnahetoH pratinirmitAM tAM
tvaShTrA ripUNAmasudehabhakShyAm.
bhUmyantarikShadyujalAshrayANi
prasahya bhUtAni nihantumIshAm.. 9-16-40 (61029)
ghaNQTApatAkAM maNivajrabhUShAM
vaidUryachitrAM tapanIyadaNDAm.
tvaShTrA prayatnAnniyamena klR^iptAM
brahmadviShAmantakarImamAghAm.. 9-16-41 (61030)
balaprayatnAdanirodhavegAM
mantraishcha ghorairapi pUrayitvA.
sasarja mArgeNa cha tAM khagAnAM
vadhAya madrAdhipatestadAnIm.. 9-16-42 (61031)
hato hyasAvityabhigarjamAno
rudro.andhakAyAntakaraM yatheShum.
prasArya bAhuM sudR^iDhaM supANiM
krodhena nR^ityanniva dharmarAjaH.. 9-16-43 (61032)
`sphuratprabhAmaNDalinoMshujAlai--
rdharmAtmano madravinAshakAle.
puratrayaprotsaraNe purastA--
nmAheshvaraM rUpamabhUttadAnIm.. 9-16-44 (61033)
AvartanAku~nchitabAhudaNDaH
sandhyAvihArI tanuvR^ittamadhyaH.
vishAlavakShA bhagavAnharo yathA
sudurnirIkShyo.abhavadarjunAgrajaH'.. 9-16-45 (61034)
tAM sarvashaktyA prahitAM sushaktiM
yudhiShThireNAprativAryavIryAm.
pratigrahAyAbhinananda shalyaH
samyagghutAmagnirivAjyadhArAm.. 9-16-46 (61035)
sA tasya varmAbhividArya shubhra--
muro vishAlaM cha tathaiva bhittvA.
vivesha gAM toyamivAprasaktA
yasho vishAlaM nR^ipaterharantI.. 9-16-47 (61036)
nAsAkShikarNAsyaviniH sR^itena
prasyandatA cha vraNasambhavena.
saMsiktagAtro rudhireNa so.abhU--
tkrau~ncho yathA skandahato mahAdriH.. 9-16-48 (61037)
prasArya bAhU cha rathAdgato gAM
sa~nChinnavarmA kurunandanena.
mahendravAhapratimo mahAtmA
vajrAhataM shR^i~NgamivAchalasya.. 9-16-49 (61038)
tato nipatitaH so.abhUdindradhvaja ivochChritaH.
bAhU prasAryAbhimukho dharmarAjasya madrarAT.
sa tathA bhinnasarvA~Ngo rudhireNa samukShitaH.. 9-16-50 (61039)
pratyudgata iva premNA bhUmyA sa narapu~NgavaH.
priyayA kAntayA kAntaH patamAna ivorasi.. 9-16-51 (61040)
chiraM bhuktvA vasumatIM priyAM kAntAmiva prabhuH.
sarvaira~NgaiH samAshliShya prasupta iva chAbhavat.. 9-16-52 (61041)
dharmye dharmAtmanA yudve nihato dharmasUnunA.
samyaksphIta ivotsR^iShTaH prashAnto.agnirivAdhvare.. 9-16-53 (61042)
shaktyA vibhinnahR^idayaM vipraviddhAyudhadhvajam.
saMshAntamapi madreshaM lakShmIrnaiva vimu~nchati.. 9-16-54 (61043)
tato yudhiShThirashchApamAdAyendradhanuShprabham.
vyadhamaddviShataH sa~Nkhye khagarADiva pannagAn.
dehAnsunishitairbhallai ripUNAM nAshayankShaNAt.. 9-16-55 (61044)
tataH pArthasya bANaughairAvR^itAH sainikAstava.
nimIlitAkShAH kShiNvanti bhR^ishamanyonyakarshitAH.
kSharanto rudhiraM dehairvishastrAyudhajIvitAH.. 9-16-56 (61045)
tataH shalye nipatite madrarAjAnujo yuvA.
bhrAtustulyo guNaiH sarvai rathI pANDavamabhyayAt.. 9-16-57 (61046)
vivyAdha cha narashreShTho nArAchairbahubhistvaran.
hatasyApachitiM bhrAtushchikIShuryuddhadurmadaH.. 9-16-58 (61047)
taM vivyAdhAshugaiH ShQaDbhirdharmarAjastvaranniva.
kArmukaM chAsya chichCheda kShurAbhyAM dhvajameva cha.. 9-16-59 (61048)
tato.asya dIpyamAnena sudR^iDhena shitena cha.
pramukhe vartamAnasya bhallenApAharachChiraH.. 9-16-60 (61049)
sakuNDalaM taddadR^ishe patamAnaM shiro rathAt.
puNyakShayamanuprApya patansvargAdiva chyutaH.. 9-16-61 (61050)
tasyApakR^ittashIrShaM tu sharIraM patitaM rathAt.
rudhireNAvasiktA~NgaM dR^iShTvA sainyamabhajyata.. 9-16-62 (61051)
vichitrakavache tasminhate madranR^ipAnuje.
hAhAkAraM prakurvANAH kuravo.abhipradudruvuH.. 9-16-63 (61052)
shalyAnujaM hataM dR^iShTvA tAvakAstyaktajIvitAH.
vitresuH pANDavabhayAtpravidhvastAstadA bhR^isham.. 9-16-64 (61053)
tAMstathA bhajyamAnAMstu kauravAnbharatarShabha.
shinernaptA.akiranbANairabhyavartata sAtyakiH.. 9-16-65 (61054)
tamAyAntaM maheShvAsaM duShprasahyaM durAsadam.
hArdikyastvarito rAjanpratyagR^ihNAdabhItavat.. 9-16-66 (61055)
tau sametau mahAtmAnau vArShNeyau varavAjinau.
hArdikyaH sAtyakishchaiva siMhAviva balotkaTau.. 9-16-67 (61056)
iShubhirvimalAbhAsaishChAdayantau parasparam.
archirbhiriva sUryasya divAkarasamaprabhau.. 9-16-68 (61057)
chApamArgabalodvUtAnmArgaNAnvR^iShNisiMhayoH.
AkAshagAnapashyAma pata~NgAniva shIghragAn.. 9-16-69 (61058)
sAtyakiM dashabhirviddhvA hayAMshchAsya tribhiH sharaiH.
chApamekena chichCheda hArdikyo nataparvaNA.. 9-16-70 (61059)
tannikR^ittaM dhanuHshreShThamapAsya shinipu~NgavaH.
anyadAdatta vegena dhanurjaladaniHsvanam.. 9-16-71 (61060)
tadAdAya dhanuHshreShThaM variShThaH sarvadhanvinAm.
hArdikyaM dashabhirbANaiH pratyavidhyatstanAntare.. 9-16-72 (61061)
tato yugaM ratheShAM cha chChittvA bhallaiH susaMyataiH.
ashvAMstasyAvadhIttUrNamubhau cha pArShNisArathI.. 9-16-73 (61062)
hArdikyaM virathaM dR^iShTvA kR^ipaH shAradvataH prabho.
apovAha tataH kShipraM rathamAropya vIryavAn.. 9-16-74 (61063)
madrarAje hate rAjanvirathe kR^itavarmaNi.
duryodhanabalaM sarvaM punarAsItparA~Nmukham.. 9-16-75 (61064)
sva pare nAnvabudhyanta sainyena rajasA vR^ite.
balaM tu hatabhUyiShThaM trastamAsItparA~Nmukham.. 9-16-76 (61065)
tato muhUrtAtte.apashyanrajo bhaumaM samutthitam.
vividhaiH shoNitasrAvaiH prashAntaM puruSharShabha.. 9-16-77 (61066)
tato duryodhano dR^iShTvA bhagnaM svabalamantikAt.
javenApatataH pArthAnekaH sarvAnavArayat.. 9-16-78 (61067)
pANDavAnsarathAndR^iShTvA dhR^iShTadyumnaM cha pArShatam.
AnarttaM cha durAdharShaM shitairbANairavArayat.. 9-16-79 (61068)
taM pare nAbhyavartanta martyA mR^ityumivAgatam.
athAnyaM rathamAsthAya hArdikyo.api nyavartata.. 9-16-80 (61069)
tato yudhiShThiro rAjA tvaramANo mahArathaH.
chaturbhirnijaghAnAshvAnpatribhiH kR^itavarmaNaH.
vivyAdha gautamaM chApi ShQaDbhirbhallaiH sutejanaiH.. 9-16-81 (61070)
ashvatthAmAH tato rAj~nA hatAshvaM virathIkR^itam.
tamapovAha hArdikyaM svarathena yudhiShThirAt.. 9-16-82 (61071)
tataH shAradvataH ShaDbhiH pratyavidhyadyudhiShThiram.
vivyAdha chAshvAnnishitaistasyAShTAbhiH shilImukhaiH.. 9-16-83 (61072)
evametanmahArAja yuddhasheShamavartata.
tava durmantrite rAjansahaputrasya bhArata.. 9-16-84 (61073)
tasminmaheShvAsadhare vishaste
sa~NgrAmamadhye kurupu~Ngavena.
pArthAH sametAH paramaprahR^iShTAH
sha~NkhAnpradadhmurhatamIkShya shalyam.. 9-16-85 (61074)
yudhiShThiraM cha prashashaMsurAjau
purA surA vR^itravadhe yathendram.
chakrushcha nAnAvidhavAdyashabdA--
nninAdayanto vasudhAM samantAt.. .. 9-16-86 (61075)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe ShoDasho.adhyAyaH.. 16 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-16-22 saMhananIyo dR^iDhasandhiko madhyo yasya tasmAtkAyAt.. 9-16-47 toyamiva supraveshA~NgAm. aprasaktaH apratihatA. nR^ipateH shalyasya.. 9-16-16 ShoDasho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 017
.. shrIH ..
9.17. adhyAyaH 017
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
sa~Nkulayuddham.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-17-0 (61076)
sa~njaya uvAcha. 9-17-0x (5110)
shalye.atha nihate rAjanmadrarAjapadAnugAH.
rathAH saptashatA vIrA dudruvurmahato balAt.. 9-17-1 (61077)
duryodhanastu dviradamAruhyAchalasannibham.
ChatreNa dhriyamANena vIjyamAnashcha chAmaraiH.
na gantavyaM na gantavyamiti madrAnavArayat.. 9-17-2 (61078)
duryodhanena te vIrA vAryamANAH punaH punaH.
yudhiShThiraM jighAMsantaH pANDUnAM prAvishanbalam.. 9-17-3 (61079)
te tu shUrA mahArAja kR^itachittAshcha yodhane.
dhanuHshabdaM mahatkR^itvA sahAyudhyanta pANDavaiH.. 9-17-4 (61080)
shrutvA cha nihataM shalyaM dharmaputraM cha pIDitam.
madrarAjapriye yuktairmadrakANAM mahArathaiH.. 9-17-5 (61081)
AjagAma tataH pArtho gANDIvaM vikShipandhanuH.
pUrayanrathaghoSheNa dishaH sarvA mahArathaH.. 9-17-6 (61082)
tato.arjunashcha bhImashcha mAdrIputrau cha pANDavau.
sAtyakishcha naravyAghro draupadeyAshcha sarvashaH.. 9-17-7 (61083)
dhR^iShTadyumnaH shikhaNDI cha pA~nchAlAH saha somakaiH.
yudhiShThiraM parIpsantaH samantAtparyavArayan.. 9-17-8 (61084)
te samantAtparivR^itAH pANDavaiH puruSharShabhaiH.
kShobhayanti sma tAM senAM makarAH sAgaraM yathA.
vR^ikShAniva mahAvAtAH kampayanti sma tAvakAH.. 9-17-9 (61085)
purovAtena ga~Ngeva--kShobhyamANA mahAnadI.
akShobhyata tadA rAjanpANDUnAM dhvajinI tataH.. 9-17-10 (61086)
praskandya senAM mahatIM mahAtmAno mahArathAH.
bahavashchukrushustatra kva sa rAjA yudhiShThiraH.
bhrAtaro vA.asya te shUrA dR^ishyante neha kechana.. 9-17-11 (61087)
dhR^iShTadyumno.atha shaineyo draupadeyAshcha sarvashaH.
pA~nchAlAshcha mahAvIryAH shikhaNDI cha mahArathaH.. 9-17-12 (61088)
evaM tAnvAdinaH shUrAndraupadeyA mahArathAH.
abhyaghnanyuyudhAnashcha madrarAjapadAnugAn.. 9-17-13 (61089)
chakrairvimathitaiH kechitkechichChinnairmahAdhvajaiH.
sampradR^ishyanta samare tAvakA nihatAH paraiH.. 9-17-14 (61090)
Alokya pANDavAnyuddhe yodhA rAjansamantataH.
vAryamANA yayurvegAtputreNa tava bhArata.. 9-17-15 (61091)
duryodhanashcha tAnvIrAnvArayAmAsa sAntvayan.
na chAsya shAsanaM kechittatra chakrurmahArathAH.. 9-17-16 (61092)
tato gAndhArarAjasya putraH shakunirabravIt.
duryodhanaM mahArAja vachanaM vachanakShamam.. 9-17-17 (61093)
kiM naH samprekShamANAnAM madrANAM hanyate balam.
na yuktametatsamare tvayi tiShThati bhArata.. 9-17-18 (61094)
sahitairnAma yoddhavyamityeSha samayaH kR^itaH.
atha kasmAtsmaranneva ghnato marShayase nR^ipa.. 9-17-19 (61095)
duryodhana uvAcha. 9-17-20x (5111)
vAryamANA mayA pUrvaM naite chakrurvacho mama.
ete vinihatAH sarve praskannAH pANDuvAhinIm.. 9-17-20 (61096)
shakuniruvAcha. 9-17-21x (5112)
na bhartuH shAsanaM vIrA raNe kurvantyamarShitAH.
alaM krodvumathaiteShAM nAyaM kAla upekShitum.. 9-17-21 (61097)
yAmaH sarve.atra sambhUya savAjirathaku~njarAH.
paritrAtuM maheShvAsAnmadrarAjapadAnugAn.. 9-17-22 (61098)
anyonyaM parirakShAmo yatnena mahatA nR^ipa.
evaM sarve.anusa~nchintya prayayuryatra sainikAH.. 9-17-23 (61099)
sa~njaya uvAcha. 9-17-24x (5113)
evamuktastadA rAjA balena mahatA vR^itaH.
prayayau siMhanAdena kampayanniva medinIm.. 9-17-24 (61100)
hata vidhyata gR^ihNIta praharadhvaM nikR^intata.
ityAsIttumulaH shabdastava sainyasya bhArata.. 9-17-25 (61101)
pANDavAstu raNe dR^iShTvA madrarAjapadAnugAn.
sahitAnabhyavartantaM gulmamAsthAya madhyamam.. 9-17-26 (61102)
te muhUrtAdraNe vIrA hastAhasti vishAmpate.
nihatAH pratyadR^ishyanta madrarAjapadAnugAH.. 9-17-27 (61103)
tato naH samprayAtAnAM hatA madrAstarasvinaH.
hR^iShTAH kilakilAshabdamakurvansahitAH pare.. 9-17-28 (61104)
athotthitAni ruNDAni samadR^ishyanta sarvashaH.
papAta mahatI cholkA madhyenAdityamaNDalam.. 9-17-29 (61105)
rathairbhagnayugAkShaishcha nihataishcha mahArathaiH.
ashvairnipAtitaishchaiva sa~nChannA.abhUdvasundharA.. 9-17-30 (61106)
vAtAyamAnaisturagairyugAsaktaistatastataH.
akR^iShyanta mahArAja yodhAstatra raNAjire.. 9-17-31 (61107)
bhagnachakrAnrathAnkechidaharaMsturagA raNe.
rathArdhaM kechidAdAya disho dasha vibabhramuH.
tatratatra vyadR^ishyanta yoktraiH shliShTAH sma vAjinaH.. 9-17-32 (61108)
rathinaH patamAnAshcha dR^ishyante sma narottamAH.
gaganAtprachyutAH siddhAH puNyAnAmiva sa~NkShaye.. 9-17-33 (61109)
nihateShu cha shUreShu madrarAjAnugeShu vai.
asmAnApatatashchApi dR^iShTvA pArthA mahArathAH.. 9-17-34 (61110)
abhyavartanta vegena jayagR^iddhAH prahAriNaH.
bANashabdaravAnkR^itvA vimishrA~nsha~NkhaniHsvanaiH.. 9-17-35 (61111)
asmAMstu punarAsAdya labdhalakShAH prahAriNaH.
sharAsanAni dhunvAnAH siMhanAdAnprachukrushuH.. 9-17-36 (61112)
tato hatamabhiprekShya madrarAjabalaM mahat.
madrarAjaM cha samare dR^iShTvA shUraM nipAtitam.
duryodhanabalaM sarvaM punarAsItparA~Nmukham.. 9-17-37 (61113)
vadhyamAnaM mahArAja pANDavairjitakAshibhiH.
disho bheje.atha sambhrAntaM trAsitaM dR^iDhadhanvibhiH.. .. 9-17-38 (61114)
iti shrImanmahAbhArate shalyavaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe saptadasho.adhyAyaH.. 17 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-17-20 praskannAH prapannAH.. 9-17-17 saptadasho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 018
.. shrIH ..
9.18. adhyAyaH 018
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
sa~Nkulayuddham.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-18-0 (61115)
sa~njaya uvAcha. 9-18-0x (5114)
pAtite yudhi durdharShe madrarAje mahArathe.
tAvakAstava putrAshcha prAyasho vimukhA.abhavan.. 9-18-1 (61116)
vaNijo nAvi bhinnAyAM yathAgAdhe mahArNave.
apAre pAramichChanto hate shUre mahAtmani.. 9-18-2 (61117)
madrarAje mahArAja vitrastAH sharavikShatAH.
anAthA nAthamichChanto mR^igAH siMhArditA iva.. 9-18-3 (61118)
vR^iShA yathA bhagnashR^i~NgAH shIrNadantA yathA gajAH.
madhyAhne pratyapAyAma nirjitA.ajAtashatruNA.. 9-18-4 (61119)
na saMsthAtumanIkAni na cha rAjanparAkrame.
AsIdbuddhirhate shalye tava yodhasya kasyachit.. 9-18-5 (61120)
bhIShme droNe cha nihate sUtaputre cha pAtite.
yadduHkhaM tava yodhAnAM bhayaM chAsIdvishAmpate.. 9-18-6 (61121)
tadbhayaM sa cha naH shoko bhUya evAbhyavartata.
nirAshAshcha jaye rAjanhate shalye mahArathe.. 9-18-7 (61122)
hatapravIrA vidhvastA nikR^ittAshcha shitaiH sharaiH.
madrarAje hate rAjanyodhAste prAdravanbhayAt.. 9-18-8 (61123)
ashvAnanye gajAnanye rathAnanye mahArathAH.
Aruhya javasampannA pAdAtAH prAdravaMstathA.. 9-18-9 (61124)
dvisAhasrAshcha mahAta~NgA girirUpAH prahAriNaH.
xxprAdravanhate shalye a~NkushA~NguShThanoditAH.. 9-18-10 (61125)
te raNAdbharatashreShTha tAvakAH prAdravandishaH.
dhAvatashchApyapashyAma shvasamAnA~nsharAhatAn.. 9-18-11 (61126)
tAnprabhagnAnhatAndR^iShTvA hatotsAhAnparAjitAn.
abhyavartanta pA~nchAlAH pANDavAshcha jayaiShiNaH.. 9-18-12 (61127)
bANashabdaravAshchApi siMhanAdAshcha puShkalAH.
sha~Nkhashabdashcha shUrANAM dAruNaH samapadyata.. 9-18-13 (61128)
dR^iShTvA tu kauravaM sainyaM bhayatrastaM pravidrutam.
anyonyaM samabhAShanta pA~nchAlAH pANDavaiH saha.. 9-18-14 (61129)
adya rAjA satyadhR^itirhatAmitro yudhiShThiraH.
adya duryodhano hIno dIptayA nR^ipatishriyA.. 9-18-15 (61130)
adya shrutvA hataM putraM dhR^itarAShTro janeshvaraH.
niHsaMj~naH patito bhUmau kilbiShaM pratipatsyate.. 9-18-16 (61131)
adya jAnAti bIbhatsuM samarthaM svadhanvinAm.
adyAtmAnaM cha durmedhA garhayiShyati pApakR^it.. 9-18-17 (61132)
adya kShatturvachaH satyaM smaratAM bruvato hitam.
adyaprabhR^iti pArthaM cha preShyabhUta ivAcharan.
vijAnAtu nR^ipo duHkhaM yatprAptaM pANDunandanaiH.. 9-18-18 (61133)
adya kR^iShNasya mAhAtmyaM vijAnAtu mahIpatiH.
adyArjunadhanurghoShaM ghoraM jAnAtu saMyuge.. 9-18-19 (61134)
attrANAM cha balaM sarvaM bAhvoshcha balamAhave.
`putrANAM cha vadhaM ghoraM bhImena shroShyate nR^ipaH'.. 9-18-20 (61135)
adya j~nAsyati bhImasya balaM ghoraM mahAtmanaH.
hate duryodhane yuddhe shakreNeva tu shambare.. 9-18-21 (61136)
yatkR^itaM bhImasenena duHshAsanavadhe tadA.
ko.anyaH kartA.asti talloke R^ite bhImAnmahAbalAt. 9-18-22 (61137)
adya jyeShThasya jAnItAM pANDavasya parAkramam.
madrarAjaM hataM shrutvA devairapi suduHsaham.. 9-18-23 (61138)
adya j~nAsyati sa~NgrAme mAdrIputrau suduHsahau.
nihate saubale vIre gAndhAreShu cha sarvashaH.. 9-18-24 (61139)
xxxx na teShAM syAdyeShAM yoddhA dhana~njayaH.
xxxxx dhR^iShTadyumnashcha pArShataH.. 9-18-25 (61140)
xxxx pa~ncha mAdrIputrau cha pANDavau.
shikhaNDI cha maheShvAso rAjA chaiva yudhiShThiraH.. 9-18-26 (61141)
yeShAM cha jagato nAtho nAthaH kR^iShNo janArdanaH.
kathaM teShAM jayo na syAdyeShAM dharmo vyapAshrayaH.. 9-18-27 (61142)
`lAbhasteShAM jayasteShAM kutasteShAM parAbhavaH.
yeShAM nAtho hR^iShIkeshaH sarvalokavibhurhariH'.. 9-18-28 (61143)
bhIShmaM droNaM cha karNaM cha madrarAjAnameva cha.
tathA.anyAnnR^ipatInvIrA~nshatasho.atha sahasrashaH.. 9-18-29 (61144)
ko.anyaH shakto raNe jetumR^ite pArthAdyudhiShThirAt.
yasya nAtho hR^iShIkeshaH sadA satyayashonidhiH.. 9-18-30 (61145)
ityevaM vadamAnAste harSheNa mahatA yutAH.
prabhagnAMstAvakAnyodhAnsaMhR^iShTAH pR^iShThato.anvayuH.. 9-18-31 (61146)
dhana~njayo rathAnIkamabhyavartata vIryavAn.
mAdrIputrau cha shakuniM sAtyakishcha mahArathaH.. 9-18-32 (61147)
tAnprekShya dravataH sarvAnbhImasenabhayArditAn.
duryodhanastadA sUtamabravIdvismayanniva.. 9-18-33 (61148)
mAmatikramate pArtho dhanuShpANimavasthitam.
jaghane sarvasainyAnAM shanairashvAnprachodaya.. 9-18-34 (61149)
jaghane yudhyamAnaM hi kaunteyo mAM na saMshayaH.
notsahedabhyatikrAntuM velAmiva mahodadhiH.. 9-18-35 (61150)
pashya sainyaM mahatsUta pANDavaiH samabhidrutam.
sainyareNuM samudbhUtaM pashya chainaM samantataH.. 9-18-36 (61151)
siMhanAdAMshcha samudbhUtaM pashya chainaM samantataH..
tasmAdyAhi shanaiH sUta jaghanaM paripAlaya.. 9-18-37 (61152)
mayi sthite cha samare niruddheShu cha pANDuShu.
punarAvartate tUrNaM mAmakaM balamojasA.. 9-18-38 (61153)
tachChrutvA tava putrasya shUrasya sadR^ishaM vachaH.
sArathirhemasa~nChannA~nsharairashvAnachodayat.. 9-18-39 (61154)
gajAshvarathibhirhInAstyaktAtmAnaH padAtayaH.
ekaviMshatisAhasrAH saMyugAyAvatasthire.. 9-18-40 (61155)
nAnAdeshasamudbhUtA nAnAra~njitavAsasaH.
avasthitAstadA yodhAH prArthayanto mahadyashaH.. 9-18-41 (61156)
teShAmApatatAM tatra saMhR^iShTAnAM parasparam.
sammardaH sumahA~nchaj~ne ghorarUpo bhayAnakaH.. 9-18-42 (61157)
bhImasenaM tadA rAjandhR^iShTadyumnaM cha pArShatam.
balena chatura~NgeNa nAnAdeshyAnavArayat.. 9-18-43 (61158)
bhImamevAbhyavartanta raNe.anye tu padAtayaH.
prakShveDyAsphoTya saMhR^iShTA vIralokaM yiyAsavaH.. 9-18-44 (61159)
AsAdya bhImasenaM tu saMrabdhA yuddhadurmadAH.
dhArtarAShTrA vinedurhi nAnyAmakathanayankathAm.
parivArya raNe bhImaM nijaghnuste samantataH.. 9-18-45 (61160)
sa vadhyamAnaH samare padAtigaNasaMvR^itaH.
na chachAla tataH sthAnAnmainAka iva parvataH.. 9-18-46 (61161)
te tu kruddhA mahArAja pANDavasya mahAratham.
nigrahItuM pravR^ittA hi yodhAMshchAnyAnavArayan.. 9-18-47 (61162)
akrudhyata raNe bhImastaistadA paryavasthitaiH.
so.avatIrya rathAttUrNaM padAtiH samavasthitaH.. 9-18-48 (61163)
jAtarUpapratichChannAM pragR^ihya mahatIM gadAm.
avadhIttAvakAnyodhAndaNDapANirivAntakaH.. 9-18-49 (61164)
rathAshvaviprahINAMstu tAnbhImo gadayA balI.
ekaviMshatisAhasrAnpadAtInsamapothayat.. 9-18-50 (61165)
hatvA tatpuruShAnIkaM bhImaH satyaparAkramaH.
dhR^iShTadyumnaM puraskR^itya na chirAtpratyadR^ishyata.. 9-18-51 (61166)
pAdAtA nihatA bhUmau shishyire rudhirokShitaH.
sambhagnA iva vAtena karNikArAH supuShpitAH.. 9-18-52 (61167)
nAnAshastrasamAyuktA nAnAkuNDaladhAriNaH.
nAnAjAtyA hatAstatra nAdeshasamAgatAH.. 9-18-53 (61168)
patAkAdhvajasa~nChannaM padAtInAM mahadbalam.
nikR^ittaM vibabhau raudraM ghorarUpaM bhayAvaham.. 9-18-54 (61169)
yudhiShThirapurogAshcha sahasainyA mahArathAH.
abhyadhAvanmahAtmAnaM putraM duryodhanaM tava.. 9-18-55 (61170)
te sarve tAvakAndR^iShTvA maheShvAsAnparA~NmukhAn.
nAbhyavartanta te putraM velAmiva mahormayaH.. 9-18-56 (61171)
tadadbhutamapashyAma tava putrasya pauruSham.
yadekaM sahitAH pArthA na shekurativartitum.. 9-18-57 (61172)
nAtidUrApayAtaM tu kR^itabudvi palAyane.
duryodhanaH svakaM sainyamabravIdbhR^ishavikShatam.. 9-18-58 (61173)
na taM deshaM prapashyAmi pR^ithivyAM parvateShu cha.
yatra yAtAnna vA hanyuH pANDavAH kiM sR^itena vaH.. 9-18-59 (61174)
alpaM cha balameteShAM kR^iShNau cha bhR^ishavikShatau.
yadi sarve.atra tiShThAmo dhruvaM no vijayo bhavet.. 9-18-60 (61175)
viprayAtAMstu vo bhinnAnpANDavAH kR^itavipriyAH.
anuyAya haniShyanti shreyAnnaH samare vadhaH.. 9-18-61 (61176)
shR^iNvantu kShatriyAH sarve yAvanto.atra samAgatAH.
yadA shUraM cha bhIruM cha mArayatyantakaH sadA.. 9-18-62 (61177)
ko nu mUDho na yudhyeta puruShaH kShatriyo dhruvam.
shreyAnno bhImasenasya kruddhasyAbhimukhe sthitaH.. 9-18-63 (61178)
sukhaH sA~NgrAmiko mR^ityurduHkho vyAdhijarAdibhiH.
martyenAvashyamartavyaM gR^iheShvapi kadAchana.. 9-18-64 (61179)
yudhyataH kShatradharmeNa mR^ityureSha sanAtanaH.
hatveha sukhamApnoti hataH pretya mahatphalam.. 9-18-65 (61180)
na yuddhadharmAchChreyAnvai panthAH svargasya kauravAH.
achireNaiva tA.NllokAnhato yuddhe samashnute.. 9-18-66 (61181)
shrutvA tadvachanaM tasya pUjayitvA cha pArthivAH.
punarevAbhyavartanta pANDavAnAtatAyinaH.. 9-18-67 (61182)
tAnApatata evAshu vyUDhAnIkAH prahAriNaH.
pratyudyayustadA pArthA jayagR^iddhAH pramanyavaH.. 9-18-68 (61183)
dhana~njayo rathenAjAvabhyavartata vIryavAn.
vishrutaM triShu lokeShu vyAkShipangANDivaM dhanuH.. 9-18-69 (61184)
mAdrIputrau cha shakuniM sAtyakishcha mahAbalaH.
javenAbhyapatanhR^iShTA yattA vai tAvakaM balam.. .. 9-18-70 (61185)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe aShTAdasho.adhyAyaH.. 18 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-18-34 na mAtekramate pAthaH iti ~Na. pAThaH. na mAnasasyate iti ka.pAThaH.. 9-18-18 aShTAdasho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 019
.. shrIH ..
9.19. adhyAyaH 019
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
sAtyakinA sAlvavadhaH.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-19-0 (61186)
sa~njarA uvAcha. 9-19-0x (5115)
sannivR^itteShu sainyeShu sAlvo mlechChagaNAdhipaH.
abhyadravatsusa~NkruddhaH pANDavAnAM mahadbalam.. 9-19-1 (61187)
AsthAya sumahAnAgaM prabhinnaM parvatopamam.
saptamairAvataprakhyamamitragaNamardanam.. 9-19-2 (61188)
yo.asau mahAnbhadrakulaprasUtaH
supUjito dhArtarAShTreNa nityam.
sukalpitaH shAstravinishchayaj~naiH
sadaupavAhyaH samareShu rAjan.. 9-19-3 (61189)
airAvataM daityagaNAnvimR^idra--
~nshakro yathA sa~njanayanbhayAni.
tamAsthito rAjavaro babhUva
yathodayasthaH savitA kShapAnte.. 9-19-4 (61190)
sa tena nAgapravareNa rAja--
nnabhyudyayau pANDusutAnsametAn.
shitaiH pR^iShatkairvidadAra vegai--
rmahendravajrapratimaiH sughoraiH.. 9-19-5 (61191)
tataH sharAnvai sR^ijato mahAraNe
yodhAMshcha rAjannayato yamAlayam.
nAsyAnatraM dadR^ishuH sve pare vA
yathA purA vajradharasya daityAH.. 9-19-6 (61192)
te pANDavAH somakAH sR^i~njayAshcha
tamekanAgaM dadR^ishuH samantAt.
sahasrasho vai vicharantamekaM
yathA mahendrasya gajaM samIpe.. 9-19-7 (61193)
sandrAvyamANaM tu balaM pareShAM
paretakalpaM vibabhau samantataH.
naivAvatasthe samare bhR^ishaM bhayA--
dvimR^idyamAnaM tu parasparaM tadA.. 9-19-8 (61194)
tataH prabhagnA sahasA mahAchamUH
sA pANDavI tena narAdhipena.
dishashchatasraH sahasA vidhAvitA
gajendravegaM tamapArayantI.. 9-19-9 (61195)
dR^iShTvA cha tAM vegavatA prabhagnAM
sarve tvadIyA yudhi yodhamukhyAH.
apUjayaMste tu narAdhipaM taM
dadhmushcha sha~NkhA~nshashisannikAshAn.. 9-19-10 (61196)
shrutvA ninAdaM tvatha kauravANAM
harShAdvimuktaM saha sha~NkhashabdaiH.
senApatiH pANDavasR^i~njayAnAM
pA~nchAlaputro mamR^iShe na kopAt.. 9-19-11 (61197)
tatastu taM vai dviradaM mahAtmA
pratyudyayau tvaramANo jayAya.
jambho yathA shakrasamAgame vai
nAgendramairAvaNamindravAhyam.. 9-19-12 (61198)
tamApatantaM sahasA tu dR^iShTvA
pA~nchAlaputraM yudhi rAjasiMhaH.
taM vai dvipaM preShayAmAsa tUrNaM
vadhAya rAjandrupadAtmajasya.. 9-19-13 (61199)
sa taM dvipendraM sahasApatanta--
mavidhyadagnipratimaiH pR^iShatkaiH.
karmAradhautairnishitairjvaladbhi--
rnArAchamukhyaistribhirugravegaiH.. 9-19-14 (61200)
tato.aparAnpa~nchashatAnmahAtmA
nArAchamukhyAnvisasarja kumbhe.
sa taistu viddhaH paramadvipo raNe
tadA parAvR^itya bhR^ishaM pradudruve.. 9-19-15 (61201)
taM nAgarAjaM sahasA praNunnaM
vidrAvyamANaM vinivartya sAlvaH.
totrA~NkushaiH preShayAmAsa tUrNaM
pA~nchAlarAjasya sutaM pradishya.. 9-19-16 (61202)
dR^iShTvA patantaM sahasA tu nAgaM
dhR^iShTadyumnaH svarathAchChIghrameva.
gadAM pragR^ihyograjavena vIro
bhUmiM prapanno bhayavihvalA~NgaH.. 9-19-17 (61203)
sa taM rathaM hemavibhUShitA~NgaM
sAshvaM sasUtaM sahasA vimR^idya.
utkShipya hastena nadanmahAdvipo
vipothayAmAsa vasundharAtale.. 9-19-18 (61204)
pA~nchAlarAjasya sutaM cha dR^iShTvA
tadArditaM nAgavareNa tena.
tamabhyadhAvatsahasA javena
bhImaH shikhaNDI cha shineshcha naptA.. 9-19-19 (61205)
sharaishcha vegaM sahasA nigR^ihya
tasyAbhito vyApatato gajasya.
sa sa~NgR^ihIto rathibhirgajo vai
chachAla tairvAryamANashcha sa~Nkhye.. 9-19-20 (61206)
tataH pR^iShatkAnpravavarSha rAjA
sUryo yathA rashmijAlaM samantAt.
tairAshugairvadhyamAnA rathaughAH
pradudruvuH sahitAstatratatra.. 9-19-21 (61207)
tatkarma sAlvasya samIkShya sarve
pA~nchAlaputrA nR^ipa sR^i~njayAshcha.
hAhAkArairnAdayanti sma yuddhe
dvipaM samantAdrurudhurnarAgryAH.. 9-19-22 (61208)
pA~nchAlaputrastvaritastu shUro
gadAM pragR^ihyAchalashR^i~NgakalpAm.
sasambhramaM bhArata shatrughAtI
javena vIro.anusasAra nAgam.. 9-19-23 (61209)
tatastu nAgaM dharaNIdharAbhaM
madaM sravantaM jaladaprakAsham.
gadAM samAtidhya bhR^ishaM jaghAna
pA~nchAlarAjasya sutastarasvI.. 9-19-24 (61210)
sa bhinnakumbhaH sahasA vinadya
mukhAtprabhUtaM kShatajaM vimu~nchan.
papAta nAgo dharamIdharAbhaH
kShitiprakampAchchalito yathA.adriH.. 9-19-25 (61211)
nipAtyamAne tu tadA gajendre
hAhAkR^ite tava putrasya sainye.
sa sAlvarAjasya shinipravIro
jahAra bhallena shiraH shitena.. 9-19-26 (61212)
hR^itottamA~Ngo yudhi sAtvatena
papAta bhUmau saha nAgarAj~nA.
yathA.adrishR^i~NgaM sumahatpraNunnaM
vajreNa devAdhipachoditena.. .. 9-19-27 (61213)
iti shrImanmahAbhArate shalyavadhaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe ekonaviMsho.adhyAyaH.. 19 ..
shalyaparva - adhyAya 020
.. shrIH ..
9.20. adhyAyaH 020
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
sAtyakinA kR^itavarmaparAjayaH.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-20-0 (61214)
sa~njaya uvAcha. 9-20-0x (5116)
tasmiMstu nihate shUre sAlve samitishobhane.
tavAbhajyadbalaM vegAdvAteneva mahAdrumaH.. 9-20-1 (61215)
tatprabhagnaM balaM dR^iShTvA kR^itavarmA mahArathaH.
dadhAra samare shUraH shatrusainyaM mahAbalaH.. 9-20-2 (61216)
sannivR^ittAstu te shUrA dR^iShTvA sAtvatamAhave.
shailopamaM sthiraM rAjankIryamANaM sharairyudhi.. 9-20-3 (61217)
tataH pravavR^ite yuddhaM kurUNAM pANDavaiH saha.
nivR^ittAnAM mahArAja mR^ityuM kR^itvA nivartanam.. 9-20-4 (61218)
tatrAshcharyamabhUdyudvaM sAtvatasya paraiH saha.
yadeko vArayAmAsa pANDusenAM durAsadAm.. 9-20-5 (61219)
teShAmanyonyasuhR^idAM kR^ite karmaNi duShkare.
siMhanAdaH prahR^iShTAnAM divispR^iksumahAnabhUt.. 9-20-6 (61220)
tena shabdena vitrastAnpA~nchAlAnbharatarShabha.
shinernaptA mahAbAhuranvapadyata sAtyakiH.. 9-20-7 (61221)
sa samAsAdya rAjAnaM kShemadhUrtiM mahAbalam.
saptabhirnishitairbANairanayadyamasAdanam.. 9-20-8 (61222)
tamAyAntaM mahAbAhuM pravapantaM shitA~nsharAn.
javenAbhyapatadvImAnhArdikyaH shinipu~Ngavam.. 9-20-9 (61223)
tau siMhAviva nardantau dhanvinau rathinAM varau.
anyonyamabhidhAvantau shastrapravaradhAriNau.. 9-20-10 (61224)
pANDavAH sahapA~nchAlA yodhAshchAnye nR^ipottamAH.
prekShakAH samapadyanta tayoH puruShasiMhayoH.. 9-20-11 (61225)
nArAchairvatsadantaishcha vR^iShNyandhakamahArathau.
abhijaghnaturanyonyaM prahR^iShTAviva ku~ncharau.. 9-20-12 (61226)
charantau vividhAnmArgAnhArdikyashinipu~Ngavau.
muhurantardadhAte tau bANavR^iShTyA parasparam.. 9-20-13 (61227)
chApavegabalodvUtAnmArgaNAnvR^iShNisiMhayoH.
AkAshe samapashyAma pata~NgAniva shIghragAn.. 9-20-14 (61228)
tamekaM satyakarmANamAsAdya hR^idikAtmajaH.
avidhyannishitairbANaishchaturbhishchaturo hayAn.. 9-20-15 (61229)
sa dIrghabAhuH sa~NkruddhastotrArdita iva dvipaH.
aShTabhiH kR^itavarmANamavidhyatparameShubhiH.. 9-20-16 (61230)
tataH pUrNAyatotsR^iShTaiH kR^itavarmA shilAshitaiH.
sAtyakiM tribhirAhatya dhanurekena chichChide.. 9-20-17 (61231)
nikR^ittaM taddhanuHshreShThamapAsya shinipu~NgavaH.
anyadAdatta vegena shaineyaH sasharaM dhanuH.. 9-20-18 (61232)
tadAdAya dhanuHshreShThaM variShThaH sarvadhanvinAm.
Aropya cha dhanuH shIghraM mahAvIryo mahAbalaH.. 9-20-19 (61233)
amR^iShyamANo dhanuShashChedanaM kR^itavarmaNA.
kupito.atirathaH shIghraM kR^itavarmANamabhyayAt.. 9-20-20 (61234)
tataH sunishitairbANairdashabhiH shinipu~NgavaH.
jaghAna sUtaM chAshvAMshcha dhvajaM cha kR^itavarmaNaH.. 9-20-21 (61235)
tato rAjanmaheShvAsaH kR^itavarmA mahArathaH.
hatAshvasUtaM samprekShya rathaM hemapariShkR^itam.. 9-20-22 (61236)
roSheNa mahatA.a.aviShTaH shUlamudyamya mAriSha.
chikShepa bhujavegena jighAMsuH shini pu~Ngavam.. 9-20-23 (61237)
tachChUlaM sAtvato hyAjau nirbhidya nishitaiH sharaiH.
chUrNitaM pAtayAmAsa mohayanniva mAdhavam.
tato.apareNa bhallena hR^idyenaM samatADayat.. 9-20-24 (61238)
suyudve yuyudhAnena hatAshvo hatasArathiH.
kR^itavarmA kR^itAstreNa dharamImanvapadyata.. 9-20-25 (61239)
tasminsAtyakinA vIre dvairathe virathIkR^ite.
samapadyata sarveShAM sainyAnAM sumahadbhayam.. 9-20-26 (61240)
putrANAM tava chAtyarthaM viShAdaH samajAyata.
hatasUte hatAshve tu virathe kR^itavarmaNi.. 9-20-27 (61241)
hatAshvaM cha samAlakShya hatasUtamarindama.
abhyadhAvatkR^ipo rAja~njighAMsuH shinipu~Ngavam.. 9-20-28 (61242)
tamAropya rathopasthe miShatAM sarvadhanvinAm.
apovAha mahAbAhuM tUrNamAyodhanAdapi.. 9-20-29 (61243)
shaineye.adhiShThite rAjanvirathe kR^itavarmaNi.
duryodhanabalaM sarvaM punarAsItparA~Nmukham.. 9-20-30 (61244)
tatpare nAnvabudhyanta sainyena rajasA vR^itAH.
tAvakAH pradrutA rAjanduryodhanamR^ite nR^ipam.. 9-20-31 (61245)
duryodhanastu samprekShya bhagnaM svabalamantikAt.
javenAbhyapatattUrNaM sarvAMshchaiko nyavArayat.. 9-20-32 (61246)
pANDUMshcha sarvAnsa~Nkruddho dhR^iShTadyumnaM cha pArShatam.
shikhaNDinaM draupadeyAnpA~nchAlAnAM cha ye gaNAH.. 9-20-33 (61247)
kekayAnsomakAMshchaiva sR^i~njayAMshchaiva mAriSha.
asambhramaM durAdharShaH shitairbANairavAkirat.. 9-20-34 (61248)
atiShThadAhave yattaH putrastava mahAbalaH.
yathA yaj~ne mahAnagnirmantrapUtaH prakAshate.
tathA duryodhano rAjA sa~NgrAme sarvato.abhavat.. 9-20-35 (61249)
taM pare nAbhyavartanta martyA mR^ityumivAhave.
athAnyaM rathamAsthAya hArdikyaH samapadyata.. .. 9-20-36 (61250)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvami shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe viMsho.adhyAyaH.. 20 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-20-3 sAtvataM kR^itavarmANam.. 9-20-20 viMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 021
.. shrIH ..
9.21. adhyAyaH 021
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
sa~Nkulayuddham.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-21-0 (61251)
sa~njaya uvAcha. 9-21-0x (5117)
putrastu te mahArAja rathastho rathinAM varaH.
durutsaho babhau yuddhe yathA rudraH pratApavAn.. 9-21-1 (61252)
tasya bANasahasraistu prachChannA hyabhavanmahI.
parAMshcha siShiche bANairdhArAbhiriva parvatAn.. 9-21-2 (61253)
na cha so.asti pumAnkashchitpANDavAnAM balArNave.
hayo gajo ratho vA.api yaH syAdbANairavikShataH.. 9-21-3 (61254)
yaM yaM hi samare yodhaM prapashyAmi vishAmpate.
sa sa bANaishchito.abhUdvai putreNa tava bhArata.. 9-21-4 (61255)
yathA sainyena rajasA samudbhUtena vAhinI.
pratyadR^ishyata sa~nChannA tathA bANairmahAtmanaH.. 9-21-5 (61256)
bANabhUtAmapashyAma pR^ithivIM pR^ithivIpate.
duryodhanena prakR^itAM kShiprahastena dhanvinA.. 9-21-6 (61257)
teShu yodhasahasreShu tAvakeShu pareShu cha.
nAsti duryodhanasamaH pumAniti matirmama.. 9-21-7 (61258)
tatrAdbhutamapashyAma tava putrasya vikramam.
yadekaM sahitAH pArthA nAbhyavartanta bhArata.. 9-21-8 (61259)
yudhiShThiraM shatenAjau vivyAdha bharatarShabha.
bhImasenaM cha saptatyA sahadevaM cha pa~nchabhiH.. 9-21-9 (61260)
nakulaM cha chatuHShaShTyA dhR^iShTadyumnaM cha pa~nchabhiH.
pa~nchabhirdraupadeyAMshcha tribhirvivyAdha sAtyakim.. 9-21-10 (61261)
dhanushchichCheda bhallena sahadevasya mAriSha.
tadapAsya dhanushChinnaM mAdrIputraH pratApavAn.. 9-21-11 (61262)
abhyadravata rAjAnaM pragR^ihyAnyanmahaddhanuH.
tato duryodhanaM sa~Nkhye vivyAdha dashabhiH sharaiH.. 9-21-12 (61263)
nakulastu tato vIro rAjAnaM navabhiH sharaiH.
ghorarUpairmaheShvAso vivyAdha cha nanAda cha.. 9-21-13 (61264)
sAtyakishchaiva rAjAnaM shareNAnataparvaNA.
draupadeyAstrisaptatyA dharmarAjashcha pa~nchabhiH.
ashItyA bhImasenashcha sharai rAjAnamArpayan.. 9-21-14 (61265)
samantAtkIryamANastu bANasa~NghairmahAtmabhiH.
na chachAla mahArAja sarvasainyasya pashyataH.. 9-21-15 (61266)
lAghavAtsauShThavAchchApi vIryAchchApi mahAtmanaH.
ati sarvANi bhUtAni dadR^ishuH sarvapArthivAH.. 9-21-16 (61267)
dhArtarAShTrA hi rAjendra yodhAstu svalpamantaram.
apashyamAnA rAjAnaM paryavartanta daMshitAH.. 9-21-17 (61268)
teShAmApatatAM ghorastumulaH samapadyata.
kShubdhasya hi samudrasya prAvR^iTkAle yathA svanaH.. 9-21-18 (61269)
samAsAdya raNe te tu rAjAnamaparAjitam.
pratyudyayurmaheShvAsAH pANDavAnAtatAyinaH.. 9-21-19 (61270)
bhImasenaM raNe kruddho droNaputro nyavArayat.
tayorbANairmahArAja pramuktaiH sarvatodisham.
nAj~nAyanta raNe vIrA na dishaH pradishastathA.. 9-21-20 (61271)
tAvubhau krUrakarmANAvubhau bhArataduHsahau.
ghorarUpamayudhyetAM kR^itapratikR^itaiShiNau.. 9-21-21 (61272)
trAsayantau dishaH sarvA jyAkShepakaThinatvachau.
shakunistu raNe vIro yudhiShThiramapIDayat.. 9-21-22 (61273)
tasyAshvAMshchaturo hatvA subalasya suto vibho.
nAdaM chakAra balavatsarvasainyAni kampayan.. 9-21-23 (61274)
etasminnantare vIraM rAjAnamaparAjitam.
apovAha rathenAjau sahadevaH pratApavAn.. 9-21-24 (61275)
athAnyaM rathamAsthAya dharmaputro yudhiShThiraH.
shakuniM navabhirviddhvA punarvivyAdha pa~nchabhiH.
nanAda cha mahAnAdaM pravaraH sarvadhanvinAm.. 9-21-25 (61276)
tadyuddhamabhavachchitraM ghorarUpaM cha mAriSha.
prekShatAM prItijananaM siddhachAraNasevitam.. 9-21-26 (61277)
ulUkastu maheShvAsaM nakulaM yuddhadurmadam.
abhyavarShadameyAtmA sharavarShaiH samantataH.. 9-21-27 (61278)
tathaiva nakulaH shUraH saubalasya sutaM raNe.
sharavarSheNa mahatA samantAtparyavArayat.. 9-21-28 (61279)
tau tatra samare vIrau kulaputrau mahArathau.
yodhayantAvapashyetAM kR^itapratikR^itaiShiNau.. 9-21-29 (61280)
tathaiva kR^itavarmANaM shaineyaH shatrutApanaH.
yodhaya~nshushubhe rAjanbaliM shakra ivAhave.. 9-21-30 (61281)
duryodhano dhanushChittvA dhR^iShTadyumnasya saMyuge.
athainaM ChinnadhanvAnaM vivyAdha nishitaiH sharaiH.. 9-21-31 (61282)
dhR^iShTadyumno.api samare pragR^ihya paramAyudham.
rAjAnaM yodhayAmAsa pashyatAM sarvadhanvinAm.. 9-21-32 (61283)
tayoryuddhaM mahachchAsItsa~NgrAme bharatarShabha.
prabhinnayoryathA saktaM mattayorvanahastinoH.. 9-21-33 (61284)
gautamastu raNe kruddho draupadeyAnmahAbAlAn.
vivyAdha bahubhiH shUraH sharaiH sannataparvabhiH.. 9-21-34 (61285)
tasya tairabhavadyuddhamindriyairiva dehinaH.
ghorarUpamasaMvAryaM nirmaryAdamavartata.. 9-21-35 (61286)
te cha sampIDayAmAsurindriyANIva bAlisham.
sa cha tAnpratisaMrabdhaH pratyayodhayadAhave.. 9-21-36 (61287)
evaM chitramabhUdyuddhaM tasya taiH saha bhArata.
utthAyotthAya hi yathA dehinAmindriyairvibho.. 9-21-37 (61288)
narAshchaiva naraiH sArdhaM dantino dantibhistathA.
hayA hayaiH samAsaktA rathino rathibhiH saha.. 9-21-38 (61289)
sa~NkulaM chAbhavadbhUyo ghorarUpaM vishAmpate.. 9-21-39 (61290)
idaM chitramidaM ghoramidaM raudramiti prabho.
yuddhAnyAsanmahArAja ghorAMNi cha bahUni cha.. 9-21-40 (61291)
te samAsAdya samare parasparamarindamAH.
vyanadaMshchaiva jaghnushcha samAtAdya mahAhave.. 9-21-41 (61292)
teShAM patrasamudbhUtaM rajastIvramadR^ishyata.
vAtena choddhataM rAjandhAvadbhishchAshvasAdibhiH.. 9-21-42 (61293)
rathanemisamudbhUtaM niHshvAsaishchApi dantinAm.
rajaH sandhyAbhrakalilaM divAkarapathaM yayau.. 9-21-43 (61294)
rajasA tena sampR^ikto bhAskaro niShprabhaH kR^itaH.
sa~nChAditA.abhavadbhUmiste cha shUrA mahArathAH.. 9-21-44 (61295)
muhUrtAdiva saMvR^ittaM nIrajaskaM samantataH.
vIrashoNitasiktAyAM bhUmau bharatasattama.. 9-21-45 (61296)
upAshAmyattatastIvraM tadrajo ghoradarshanam.. 9-21-46 (61297)
tato.apashyamahaM bhUyo dvandvayuddhAni bhArata.
yathAprANaM yathAshreShThaM madhyAhne vai sudAruNam.. 9-21-47 (61298)
varmaNAM tatra rAjendra vyadR^ishyantojjvalAH prabhAH.
shabdashcha tumulaH sa~Nkhye sharANAM patatAmabhUt
mahAveNuvanasyeva dahyamAnasya parvate.. .. 9-21-48 (61299)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe ekaviMsho.adhyAyaH.. 21 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-21-42 patraM vAhanam.. 9-21-21 ekaviMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 022
.. shrIH ..
9.22. adhyAyaH 022
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
sa~Nkulayuddham.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-22-0 (61300)
sa~njaya uvAcha. 9-22-0x (5118)
vartamAne tadA yuddhe ghorarUpe bhayAnake.
abhajyata balaM tatra tava putrasya pANDavaiH.. 9-22-1 (61301)
tAMstu sarvAnayantena sannivArya mahArathAH.
putrAste yodhayAmAsuH pANDavAnAmanIkinIm.. 9-22-2 (61302)
nivR^ittAH sahasA yodhAstava putrajayaipiNaH.
sannivR^itteShu teShvevaM yuddhamAsItsudAruNam.
tAvakAnAM pareShAM cha devAsuraraNopabham.. 9-22-3 (61303)
pareShAM tAvakAnAM cha nAsItkashchitparA~NmukhaH.. 9-22-4 (61304)
anumAnena yudhyante sa~nj~nAbhishcha parasparam.
teShAM kShayo mahAnAsIdyudhyatAmitaretaram.. 9-22-5 (61305)
tato yudhiShThiro rAjA krodhena mahatA yutaH.
jigIShamANaH sa~NgrAme dhArtarAShTrAnsarAjakAn.. 9-22-6 (61306)
tribhiH shAradvataM vidvvA rukmapu~NkhaiH shilAshitaiH.
chaturbhirnijaghAnAshvAnkalyANAnkR^itavarmaNaH.. 9-22-7 (61307)
ashvatthAmA tu hArdikyamapovAha yashasvinam.
atha shAradvato.aShTAbhiH pratyavidhyadyudhiShThiram.. 9-22-8 (61308)
tato duryodhano rAjA rathAnsaptashatAnraNe.
praiShayadyatra rAjA.asau dharmaputro yudhiShThiraH.. 9-22-9 (61309)
te rathA rathibhiryuktA manomArutaraMhasaH.
abhyadravanta sa~NgrAme kaunteyasya rathaM prati.. 9-22-10 (61310)
te samantAnmahArAja parivArya yudhiShThiram.
adR^ishyaM sAyakaishchakrurmeghA iva divAkaram.. 9-22-11 (61311)
taM dR^iShTvA dharmarAjAnaM kauraveyaistathAvR^itam.
nAmR^iShyanta susaMrabdhAH shikhaNDipramukhA rathAH.. 9-22-12 (61312)
rathairashvavarairyuktaiH ki~NkiNIjAlasaMvR^itaiH.
Ajagmuratha rakShantaH kuntIputraM yudhiShThiram.. 9-22-13 (61313)
tataH pravavR^ite raudraH sa~NgrAmaH shoNitodakaH.
pANDavAnAM kurUNAM cha yamarAShTravivardhanaH.. 9-22-14 (61314)
rathAnsaptashatAnhatvA kurUNAmAtatAyinAm.
pANDavAH saha pA~nchAlaiH punarevAbhyavArayan.. 9-22-15 (61315)
tatra yuddhaM mahachchAsIttava putrasya pANDavaiH.
na cha tattAdR^ishaM dR^iShTaM naiva chApi parishrutam.. 9-22-16 (61316)
vartamAne tadA yuddhe nirmaryAde samantataH.
vadhyamAneShu yodheShu tAvakeShvitareShu cha.. 9-22-17 (61317)
vinadatsu cha yodheShu sha~Nkhavaryaishcha pUritaiH.
utkruShTaiH siMhanAdaishcha garjitaishchaiva dhanvinAm.. 9-22-18 (61318)
atipravR^itte yuddhe cha ChidyamAneShu marmasu.
dhAvamAneShu yodheShu jayagR^iddhiShu mAriSha.. 9-22-19 (61319)
saMhAre sarvato jAte pR^ithivyAM shokasambhave.
vahnInAmuttamastrINAM sImantoddharaNe kR^ite.. 9-22-20 (61320)
nirmaryAde mahAyuddhe vartamAne sudAruNe.
prAdurAsanvinAshAya tadotpAtAH sudAruNAH.. 9-22-21 (61321)
chachAla shabdaM kurvANA saparvatavanA mahI.
sadaNDAH solmukA rAjankIryamANAH samantataH.. 9-22-22 (61322)
ulkAH peturdivo bhUmAvAhatya ravimaNDalam.
viShvagvAtAH prAdurAsannIchaiH sharkaravarShiNaH.. 9-22-23 (61323)
ashrUNi mumuchurnAgA vepathuM chAspR^ishanbhR^isham.
etAndhorAnanAdR^itya samutpAtAnsudAruNAn.. 9-22-24 (61324)
punaryuddhAya saMyattAH kShatriyAstasthuravyathAH.
ramaNIye kurukShetre puNye svargaM yiyAsavaH.. 9-22-25 (61325)
tato gAndhArarAjasya putraH shakunirabravIt.
yudhyadhvamagrato yAvatpR^iShThato hanmi pANDavAn.. 9-22-26 (61326)
tato naH samprAyAtAnAM madrayodhAstarasvinaH.
hR^iShTAH kilAkilAshabdamakurvata pare tathA.. 9-22-27 (61327)
asmAMstu punarAsAdya labdhalakShA durAsadAH.
sharAsanAni dhunvantaH sharavarShairavAkiran.. 9-22-28 (61328)
tato hataM paraistatra madrarAjabalaM tadA.
duryodhanabalaM dR^iShTvA punarAsItparA~Nmukham.. 9-22-29 (61329)
gAndhArarAjastu punarvAkyamAha tato balI.
nivartadhvamadharmaj~nA yudhyadhvaM kiM sR^itena vaH.. 9-22-30 (61330)
anIkaM dashasAhasramashvAnAM bharatarShabha.
AsIdgAndhArarAjasya vishAlaprAsayodhinAm.. 9-22-31 (61331)
balena tena vikramya vartamAne janakShaye.
pR^iShThataH pANDavAnIkamabhyaghnannishitaiH sharaiH.. 9-22-32 (61332)
tadabhramiva vAtena kShipyamANaM samantataH.
abhajyata mahArAja pANDUnAM sumahadbalam.. 9-22-33 (61333)
tato yudhiShThiraH prekShya bhagnaM svabalamantikAt.
abhyanodayadavyagraH sahadevaM mahAbalam.. 9-22-34 (61334)
asau subalaputro no jaghanaM pIDya daMshitaH.
sainyAni sUdayatyeSha pashya pANDava durmatiH.. 9-22-35 (61335)
gachCha tvaM draupadeyaishcha shakuniM saubalaM jahi.
rathAnIkamahaM dhakShye pA~nchAlasahito.anagha.. 9-22-36 (61336)
gachChantu ku~njarAH sarve vAjinashcha saha tvayA.
pAdAtAshcha trisAhasrAH shakuniM tairvR^ito jahi.. 9-22-37 (61337)
tato gajAH saptashatAshchApapANibhirAsthitAH.
pa~ncha chAshvasahasrANi sahadevashcha vIryavAn.. 9-22-38 (61338)
pAdAtAshcha trisAhasrA draupadeyAshcha sarvashaH.
raNe hyabhyadravaMste tu shakuniM yuddhadurmadam.. 9-22-39 (61339)
tatastu saubalo rAjannabhyatikramya pANDavAn.
jaghAna pR^iShThataH senAM jayagR^idvaH pratApavAn.. 9-22-40 (61340)
ashvArohAstu saMrabdhAH pANDavAnAM tarasvinAm.
prAvishansaubalAnIkamabhyatikramya tAnrathAn.. 9-22-41 (61341)
te tatra sAdinaH shUrAH saubalasya mahadbalam.
raNamadhye vyatiShThanta sharavarShairavAkiran.. 9-22-42 (61342)
tadudyatagadAprAsamakApuruShasevitam.
prAvartata mahadyuddhaM rAjandurmantrite tava.. 9-22-43 (61343)
upAramanta jyAshabdAH prekShakA rathino.abhavan.
na hi sveShAM pareShAM vA visheShaH pratyadR^ishyata.. 9-22-44 (61344)
shUrabAhuvisR^iShTAnAM shaktInAM bharatarShabha.
jyotiShAmiva sampAtamapashyankurupANDavAH.. 9-22-45 (61345)
R^iShTibhirvimalAbhishcha tatratatra vishAmpate.
sampatantIbhirAkAshamAvR^itaM bahvashobhata.. 9-22-46 (61346)
prAsAnAM patatAM rAjanrUpamAsItsamantataH.
shalabhAnAmivAkAshe tadA bharatasattama.. 9-22-47 (61347)
rudhirokShitasarvA~NgA vipraviddhairniyantR^ibhiH.
hayAH paripatantisma shatasho.atha sahasrashaH.. 9-22-48 (61348)
anyonyaM paripiShTAshcha samAsAdya parasparam.
suvikShatAH sma dR^ishyante vamanto rudhiraM mukhaiH.. 9-22-49 (61349)
tato.abhavattamo ghoraM sainyena rajasA vR^itam.
tAnapAkramato.adrAkShaM tasmAddeshAdarindama.. 9-22-50 (61350)
ashvAnrAjanmanuShyAMshcha rajasA saMvR^ite sati.
bhUmau nipatitAshchAnye vamanto rudhiraM bahu.. 9-22-51 (61351)
keshAkeshi samAlagnA na shekushcheShTituM narAH.
anyonyamashvapR^iShThebhyo vikarShanto mahAbalAH.. 9-22-52 (61352)
mallA iva samAsAdya nijaghnuritaretaram.
ashvaishcha vyapakR^iShyanta bahavo.atra gatAsavaH.. 9-22-53 (61353)
bhUmau nipatitAshchAnye bahavo vijayaiShiNaH.
tatratatra vyadR^ishyanta puruShAH shUramAninaH.. 9-22-54 (61354)
raktokShitaishChinnabhujairavakR^iShTashiroruhaiH.
vyadR^ishyata mahI kIrNA shatasho.atha sahasrashaH.. 9-22-55 (61355)
dUraM na shakyaM tatrAsIdgantumashvena kenachit.
sAshvArohairhatairashvairAvR^ite vasudhAtale.. 9-22-56 (61356)
rudhirokShitasannAhairAttashastrairudAyudhaiH.
nAnApraharaNairghoraiH parasparavadhaiShibhiH.
susannikR^iShTe sa~NgrAme hatabhUyiShThasainike.. 9-22-57 (61357)
sa muhUrtaM tato yuddhvA saubalo.atha vishAmpate.
ShaTsAhasrairhayaiH shiShTerapAyAchChakunistataH.. 9-22-58 (61358)
tathaiva pANDavAnIkaM rudhireNa samukShitam.
ShaTsAhasrairhayaiH shiShTerapAyAchChrAntavAhanam.. 9-22-59 (61359)
ashvArohAshcha pANDUnAmabruvanrudhirokShitAH.
susannikR^iShTe sa~NgrAme bhUyiShThe tyaktajIvitAH.. 9-22-60 (61360)
na hi shakyaM rathairyoddhuM kuta eva mahAgajaiH.
rathAneva rathA yAntu ku~njarAH ku~njarAnapi.. 9-22-61 (61361)
pratiyAto hi shakuniH svamanIkamavasthitaH.
na punaH saubalo rAjA yoddhumabhyAgamiShyati.. 9-22-62 (61362)
tatastu draupadeyAshcha te cha mattA mahAdvipAH.
prayayuryatra pA~nchAlyo dhR^iShTadyumno mahArathaH.. 9-22-63 (61363)
sahadevo.api kauravya rajomeghe samutthite.
ekAkI prayayau tatra yatra rAjA yudhiShThiraH.. 9-22-64 (61364)
tatasteShu prayAteShu shakuniH saubalaH punaH.
pArshvato.abhyahanatkruddho dhR^iShTadyumnasya vAhinIm.. 9-22-65 (61365)
tatpunastumulaM yuddhaM prANAMstyaktvA.abhyavartata.
tAvakAnAM pareShAM cha parasparavadhaiShiNAm.. 9-22-66 (61366)
te chAnyonyamavaikShanta tasminvIrasamAgame.
yodhAH paryapatanrAja~nshatasho.atha sahasrashaH.. 9-22-67 (61367)
asibhishChidyamAnAnAM shirasAM lokasaMkShaye.
prAdurAsInmahA~nshabdastAlAnAM patatAmiva.. 9-22-68 (61368)
vimuktAnAM sharIrANAM ChinnAnAM patatAM bhuvi.
sAyudhAnAM cha bAhUnAmUrUNAM cha vishAmpate.
AsItkaTakaTAshabdaH sumahAnromaharShaNaH.. 9-22-69 (61369)
nighnanto nishitaiH shastrairbhrAtR^InputrAnsakhInapi.
yodhAH paripatanti sma yathA.a.amiShakR^ite khagAH.. 9-22-70 (61370)
anyonyaM pratisaMrabdhAH samAsAdya parasparam.
ahampUrvamahampUrvamiti nighnansahasrashaH.. 9-22-71 (61371)
saMyAtenAsanabhraShTairashvArohairgatAsubhiH.
hayAH paripatanti sma shatasho.atha sahasrashaH.. 9-22-72 (61372)
sphuratAM pratipiShTAnAmashvAnAM shIghragAminAm.
stanatAM cha manuShyANAM sannaddhAnAM vishAmpate.. 9-22-73 (61373)
shaktyR^iShTiprAsashabdashcha tumulaH samapadyata.
bhindatAM paramarmANi rAjandurmantrite tava.. 9-22-74 (61374)
shramAbhibhUtAH saMrabdhA shrAntavAhAH pipAsavaH.
vikShatAshcha shitaiH shastrairabhyavarntata tAvakAH.. 9-22-75 (61375)
mattA rudhiragandhena bahavo.atra vichetasaH.
jaghnuH parAnsvakAMshchaiva prAptAnprAptAnanantarAn.. 9-22-76 (61376)
bahavashcha gataprANAH kShatriyA jayagR^idvinaH.
bhUmAvabhyapatanrAja~nsharavR^iShTibhirAvR^itAH.. 9-22-77 (61377)
vR^ikagR^idhrashR^igAlAnAM tumule modane.ahani.
AsIdbalakShayo ghorastava putrasya pashyataH.. 9-22-78 (61378)
narAshvakAyaiH sa~nChannA bhUmirAsIdvishAmpate.
rudhirodakachitrA cha bhIrUNAM bhayavardhinI.. 9-22-79 (61379)
asibhiH paTTasaiH shUlaistakShamANAH punaHpunaH.
tAvakAH pANQveyAshcha na nyavartanta bhArata.. 9-22-80 (61380)
praharanto yathAshakti yAvatprANasya dhAraNam.
yodhAH paripatanti sma vamanto rudhiraM mukhaiH.. 9-22-81 (61381)
shiro gR^ihItvA kesheShu kabandhaH sa pradR^ishyate.
udyamya cha shitaM kha~NgaM rudhireNa pariplutam.. 9-22-82 (61382)
tathotthiteShu bahuShu kabandheShu narAdhipa.
tathA rudhiragandhena yodhAH kashmalamAvishan.. 9-22-83 (61383)
mandIbhUte tataH shabde pANDavAnAM mahadbalam.
alpAvashiShTaisturagairabhyavartata saubalaH.. 9-22-84 (61384)
tato.abhyadhAvaMstvaritAH pANDavA jayagR^idvinaH.
padAtayashcha nAgAshcha sAdinashchodyatAyudhAH.. 9-22-85 (61385)
koShThakIkR^itya chApyenaM parikShipya cha sarvashaH.
shastrairnAnAvidhairjaghnuryudvapAraM titIrShavaH.. 9-22-86 (61386)
tvadIyAstAMstu samprekShya sarvataH samabhidrutAn.
rathAshvapattidviradAH pANDavAnabhidudruvuH.. 9-22-87 (61387)
kechitpadAtayaH padbhirmuShTibhishcha parasparam.
nijaghnuH samare shUrAH kShINashastrAstato.apatan.. 9-22-88 (61388)
rathebhyo rathinaH peturdvipebhyo hastisAdinaH.
vimAnebhyo divo bhraShTAH sidvAH puNyakShayAdiva.. 9-22-89 (61389)
evamanyonyamAyattA yodhA jaghnurmahAhave.
pitR^InbhrAtR^InvayasyAMshcha putrAnapi tathA pare.. 9-22-90 (61390)
evamAsIdamaryAdaM yudvaM bharatasattama.
prAsAsibANakalilaM vartamAne sudAruNe.. .. 9-22-91 (61391)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe dvAviMsho.adhyAyaH.. 22 ..
shalyaparva - adhyAya 023
.. shrIH ..
9.23. adhyAyaH 023
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
arjunena duryodhanAgarhaNapUrvakaM tatsenAnibarhaNam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-23-0 (61392)
sa~njaya uvAcha. 9-23-0x (5119)
alpAvashiShTe sainye tu pANDavairnihate bale.
ashvaiH saptasahasraistu upAvartata saubalaH.. 9-23-1 (61393)
sa yAtvA vAhinIM tUrNaM chodayAnaH svakAnyudhi.
yudhyadhvamiti saMhR^iShTAH punaHpunararindamAH.. 9-23-2 (61394)
apR^ichChatkShatriyAMstatra kva nu rAjA mahAbalaH.
shakunestadvachaH shrutvA tamUchurbharatarShabha.. 9-23-3 (61395)
asau tiShThati kauravyo raNamadhye mahAbalaH.
yatraitatsumahachChatraM pUrNachandrasamaprabham.. 9-23-4 (61396)
yatra te satanutrANA rathAstiShThanti daMshitAH.
yatraiSha tumulaH shabdaH parjanyaninadopamaH.. 9-23-5 (61397)
tatra gachCha drutaM rAjaMstato drakShyasi kauravam.
evamuktastu tairyodhaiH shakuniH saubalastadA.. 9-23-6 (61398)
prayayau tatra yatrAste putrastava narAdhipa.
sarvataH saMvR^ito vIraiH samare chitrayodhibhiH.. 9-23-7 (61399)
tato duryodhanaM dR^iShTvA rathAnIke vyavasthitam.
sa rathAMstAvakAnsarvAnharShaya~nshakunistataH.. 9-23-8 (61400)
duryodhanamidaM vAkyaM hR^iShTarUpo vishAmpate.
kR^itakAryamivAtmAnaM manyamAno.abravInnR^ipam.. 9-23-9 (61401)
jahi rAjanrathAnIkamashvAH sarve jitA mayA.
nAtyaktvA jIvitaM sa~Nkhye shakyo jetuM yudhiShThiraH.. 9-23-10 (61402)
hate tasminrathAnIke pANDavenAbhipAlite.
gajAnetAnhaniShyAmaH padAtIMshchetarAMstathA.. 9-23-11 (61403)
shrutvA tu vachanaM tasya tAvakA jayagR^idvinaH.
javenAbhyapatanhR^iShTAH pANDavAnAmanIkinIm.. 9-23-12 (61404)
badvanistriMshahastAshcha pragR^ihItasharAsanAH.
sharAsanAni dhUnvAnAH siMhanAdAnprachakrire.. 9-23-13 (61405)
tato jyAtalanirdhoShaH punarAsIdvishAmpate.
prAdurAsIchCharANAM cha sumuktAnAM sudAruNaH.. 9-23-14 (61406)
tAnsamIpagatAndR^iShTvA janAnudyatakArmukAn.
uvAcha devakIputraM kuntIputro dhana~njayaH.. 9-23-15 (61407)
chodayAshvAnasambhrAntaH pravishaitadbalArNavam.
antamadya gamiShyAmi shatrUNAM nishitaiH sharaiH.. 9-23-16 (61408)
aShTAdasha dinAnyadya yuddhasyAsya janArdana.
vartamAnasya mahataH samAsAdya parasparam.. 9-23-17 (61409)
anantakalpA dhvajinI bhUtvA hyeShAM mahAtmanAm.
kShayamadya gatA yuddhe pashya daivaM yathAvidham.. 9-23-18 (61410)
samudrakalpaM cha balaM dhArtarAShTrasya mAdhava.
asmanAsAdya sa~njAtaM goShpadopamamachyuta.. 9-23-19 (61411)
hate bhIShme dhIrmamAsIchChamaH syAditi mAdhava.
na cha tatkR^itavAnmUDho dhArtarAShTraH subAlishaH.. 9-23-20 (61412)
uktaM bhIShmeNa yadvAkyaM hitaM tathyaM cha mAdhava.
tachchApi nAsau kR^itavAnvItabuddhiH suyodhanaH.. 9-23-21 (61413)
tasmiMstu nihate bhIShme prachyute pR^ithivIpatau.
na jAne kAraNaM kintu yena yuddhamavartata.. 9-23-22 (61414)
mUDhAMstu sarvathA manye dhArtarAShTrAnsubAlishAn.
patite shantanoH putre ye.akAryuH saMyugaM punaH.. 9-23-23 (61415)
anantaraM cha nihate droNe brahmavidAM vare.
rAdheye cha vikarNe cha naiva shAmyati vaishasam.. 9-23-24 (61416)
alpAvashiShTe sainye.asminsUtaputre cha pAtite.
saputre vai naravyAghre naiva shAmyati vaishasam.. 9-23-25 (61417)
shrutAyuShi hate vIre jalasandhe cha mAgadhe.
shrutAyudhe cha nR^ipatau naiva shAmyati vaishasam.. 9-23-26 (61418)
bhUrishravasi shalye cha sAlye chaiva janArdana.
AvantyeShu cha vIreShu naiva shAmyati vaishasam.. 9-23-27 (61419)
jayadrathe cha nihate rAkShase chApyalAyudhe.
bAhlike somadatte cha naiva shAmyati vaishasam.. 9-23-28 (61420)
bhagadatte hate shUre kAmbhoje cha sudAruNe.
duHshAsane cha nihate naiva shAmyati vaishasam.. 9-23-29 (61421)
dR^iShTvA vinihatA~nshUrAnpR^itha~NmANQDalikAnnR^ipAn.
balinashcha raNe kR^iShNa naiva shAmyati vaishasam.. 9-23-30 (61422)
akShauhiNIpatIndR^iShTvA bhImasenanipAtitAn.
mohAdvA yadi vA lobhAnnaiva shAmyati vaishasam.. 9-23-31 (61423)
`hatapravIrAM vidhvastAM dR^iShTvA chemAM chamUM raNe.
alambale cha nihate naiva shAmyati vaishasam.. 9-23-32 (61424)
bhrAtR^InvinihatAndR^iShTvA vayasyAnmAtulAnapi.
putrAnvinihatAndR^iShTvA naiva shAmyati vaishasam'.. 9-23-33 (61425)
ko nu rAjakule jAtaH kauraveShu visheShataH.
nirarthakaM mahadvairaM kuryAdanyaH suyodhanAt.. 9-23-34 (61426)
guNato.abhyadhikA~nj~nAtvA balataH shauryatopi vA.
amUDhaH ko nu yudhyeta jAnanprAj~no hitAhitam.. 9-23-35 (61427)
kinnu tasya mano hyAsIttvayoktasya hitaM vachaH.
prashame pANDavaiH sArdhaM sonyasya shR^iNuyAtkatham.. 9-23-36 (61428)
yena shAntanavo bhIShmo droNo vidura eva cha.
pratyAkhyAtAH shaMmasyArthe kinnu tasyAdya bheShajam.. 9-23-37 (61429)
maurkhyAdyena pitA vR^idvaH pratyAkhyAto janArdana.
tathA mAtA hitaM vAkyaM bhAShamANA hitaiShiNI.. 9-23-38 (61430)
pratyAkhyAtA hyasatkR^itya sa kasmai rochayedvachaH.
kulAntakaraNo vyaktaM jAta eSha janArdana.. 9-23-39 (61431)
tathAsya dR^ishyate cheShTA nItishchaiva vishAmpate.
naiSha dAsyati no rAjyamiti me matirachyuta.. 9-23-40 (61432)
ukto.ahaM bahushastAta vidureNa mahAtmanA.
na jIvandAsyate bhAgaM dhArtarAShTraH suyodhanaH.. 9-23-41 (61433)
yAvatprANA dhariShyanti dhArtarAShTrasya durmateH.
tAvadyuShmAsvapApeShu prachariShyati pApakam.. 9-23-42 (61434)
na cha yukto.anyathA jetumR^ite yuddhena mAdhava.
ityabravItsadA mAM hi viduraH satyadarshanaH.. 9-23-43 (61435)
tatsarvamadya jAnAmi vyavasAyaM durAtmanaH.
yaduktaM vachanaM tena vidureNa mahAtmanA.. 9-23-44 (61436)
yo hi shrutvA vachaH pathyaM jAmadagnyAdyathAtatham.
avAmanyata durbuddhirdhruvaM nAshamukhe sthitaH.. 9-23-45 (61437)
uktaM hi bahubhiH siddhairjAtamAtre suyodhane.
enaM prApya durAtmAnaM kShayaM kShatraM gamiShyati.. 9-23-46 (61438)
tadidaM vachanaM teShAM niruktaM vai janArdana.
kShayaM yAtA hi rAjAno duryodhanakR^ite bhR^isham.. 9-23-47 (61439)
so.adya sarvAnraNe yodhAnnihaniShyAmi mAdhava.. 9-23-48 (61440)
kShatriyeShu hateShvAshu shUnye cha shibire kR^ite.
vadhAya chAtmano.asmAbhiH saMyugaM rochayiShyati.. 9-23-49 (61441)
tadantaM hi bhavedvairamanumAnena mAdhava.
evaM pashyAmi vArShNeya chintayanpraj~nayA svayA.
vidurasya cha vAkyena cheShTayA cha durAtmanaH.. 9-23-50 (61442)
tasmAdyAhi chamUM vIra yAvadvanmi shitaiH sharaiH.
duryodhanaM mahAbAho vAhinIM chAsya saMyuge.. 9-23-51 (61443)
kShemamadya kariShyAmi dharmarAjasya mAdhava.
hatvaitaddurbalaM sainyaM dhArtarAShTrasya pashyataH.. 9-23-52 (61444)
sa~njaya uvAcha. 9-23-53x (5120)
abhIshuhasto dAshArhastathoktaH savyasAchinA.
tadbalaughamamitrANAmabhItaH prAvishadbalAt.. 9-23-53 (61445)
sharAsanavanaM ghoraM shaktikaNTakasa~Nkulam.
gadAparighapAShANaM rathanAgamahAdrumam.. 9-23-54 (61446)
hayapattilatAkIrNaM gAhamAno mahAyashAH.
vyacharattatra govindo rathenAtipatAkinA.. 9-23-55 (61447)
te hayAH pANDurA rAjanvahanto.arjunamAhave.
dikShu sarvAsvadR^ishyanta dAshArheNa prachoditAH.. 9-23-56 (61448)
tataH prAyAdrathenAjau savyasAchI parantapaH.
kira~nsharashatAMstIkShNAnvAridhArA ghano yathA.. 9-23-57 (61449)
prAdurAsInmahA~nshabdaH sharANAM nataparvaNAm.
iShubhishChAdyamAnAnAM samare savyasAchinA.. 9-23-58 (61450)
asajjantastanutreShu sharaughAH prApatanbhuvi.
indrAshanisamasparshA gANDIvapreShitAH sharAH.. 9-23-59 (61451)
narAnnAgAnsamAhatya hayAMshchApi vishAmpate.
apatanta raNe bANAH pata~NgA iva ghoShiNaH.. 9-23-60 (61452)
AsItsarvamavachChannaM gANDIvapreShitaiH sharaiH.
na prAj~nAyanta samare disho vA pradishopi vA.. 9-23-61 (61453)
sarvamAsIjjagatpUrNaM pArthanAmA~NkitaiH sharaiH.
rukmapu~NkhaistailadhautaiH karmAraparimArjitaiH.. 9-23-62 (61454)
te dahyamAnAH pArthena pAvakeneva ku~njarAH.
pArthaM na prAjahurghArA vadhyamAnAH shitaiH sharaiH.. 9-23-63 (61455)
sharachApadharaH pArthaH prajvalanniva bhAskaraH.
dadAha samare yodhAnkakShamagniriva jvalan.. 9-23-64 (61456)
yathA vanAnte vanapairvisR^iShTaH
kakShaM dahetkR^iShNagatiH sughoShaH.
bhUridrumaM shuShkalatAvitAnaM
bhR^ishaM samR^iddho jvalanaH pratApI.. 9-23-65 (61457)
evaM sa nArAchagaNampratApI
sharArchiruchchAvachatigmatejAH.
dadAha sarvAM tava putrasenA--
mamR^iShyamANastarasA tarasvI.. 9-23-66 (61458)
tasyeShavaH prANaharAH sumuktA
nAsajjanvai varmasu rukmapu~NkhAH.
na cha dvitIyaM pramumocha bANaM
nare haye vA paramadvipe vA.. 9-23-67 (61459)
anekarUpAkR^itibhirhi bANai--
rmahArathAnIkamanupravishya.
sa eva ekastava putrasya senAM
jaghAna daityAniva vajrapANiH.. .. 9-23-68 (61460)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe trayoviMsho.adhyAyaH.. 23 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-23-42 pApakaM prachariShyati AchariShyati dhArtarAShTra iti sheShaH.. 9-23-23 trayoviMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 024
.. shrIH ..
9.24. adhyAyaH 024
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
dhR^iShTadyumnaparAjitena duryodhanenAshvArohaNena palAyanam.. 1 .. ashvatthAmAdibhistadanveShaNam.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-24-0 (61461)
sa~njaya uvAcha. 9-24-0x (5121)
yudhyatAM yatamAnAnAM shUrANAmanivartanAm.
sa~NkalpamakaronmoghaM gANDIvena dhana~njayaH.. 9-24-1 (61462)
indrAshanisamasparshAnaviShahyAnmahaujasaH.
visR^ijandR^ishyate bANAndhArA mu~nchannivAmbudaH.. 9-24-2 (61463)
tatsainyaM bharatashreShTha vadhyamAnaM kirITinA.
sampradudrAva sa~NgrAmAttava putrasya pashyataH.. 9-24-3 (61464)
pitR^InbhrAtR^Inparityajya vayasyAnapi chApare.. 9-24-4 (61465)
hatadhuryA rathAH kechiddhatasUtAstathA pare.
bhagnAkShayugachakreShAH kechidAsanvishAmpate.. 9-24-5 (61466)
anyeShAM sAyakAH kShINAstathA.anye bANapIDitAH.
akShatA yugapatkechitprAdravanbhayapIDitAH.. 9-24-6 (61467)
kechitputrAnupAdAya hatabhUyiShThabAndhavAH.
vichukrushuH pitR^IMstvanye sahAyAnapare punaH.. 9-24-7 (61468)
bAndhavAMshcha naravyAghra bhrAtR^InsambandhinastathA.
dudruvuH kechidutsR^ijya tatratatra vishAmpate.. 9-24-8 (61469)
bahavo.atra bhR^ishaM viddhA muhyamAnA mahArathAH.
niHshvasanti sma dR^ishyante pArthabANahatA narAH.. 9-24-9 (61470)
tAnanye rathamAropya hyAshvAsya cha muhUrtakam.
vishrAntAshcha vitR^iShNAshcha punaryuddhAya jagmire.. 9-24-10 (61471)
tAnapAsya gatAH kechitpunareva yuyutsavaH.
kurvantastava putrasya shAsanaM yuddhadurmadAH.. 9-24-11 (61472)
pAnIyamapare pItvA paryAshvAsya cha vAhanam.
varmANi cha samAropya kechidbharatasattama.. 9-24-12 (61473)
samAshvAsyApare bhrAtR^InnikShipya shibire.api cha.
putrAnanye pitR^Inanye punaryuddhamarochayan.. 9-24-13 (61474)
sajjayitvA rathAnkechidyathAmukhyaM vishAmpate.
AvR^itya pANDavAnIkaM punaryuddhamarochayan.. 9-24-14 (61475)
te shUrAH ki~NkiNIjAlaiH samAchChannA babhAsire.
trailokyavijaye yuktA yathA daiteyadAnavAH.. 9-24-15 (61476)
Agamya sahasA kechidrathaiH svarNavibhUShitaiH.
pANDavAnAmanIkeShu dhR^iShTadyumnamayodhayan.. 9-24-16 (61477)
dhR^iShTadyumno.api pA~nchAlyaH shikhaNDI cha mahArathaH.
nAkulistu shatAnIko rathAnIkamayodhayan.. 9-24-17 (61478)
pA~nchAlyastu tataH kruddhaH sainyena mahatA vR^itaH.
abhyadravatsusa~NkruddhastAvakAnhantumudyataH.. 9-24-18 (61479)
tatastvApatatastasya tava putro janAdhipa.
bANasa~NghAnanekAnvai preShayAmAsa bhArata.. 9-24-19 (61480)
dhR^iShTadyumnastato rAjaMstava putreNa dhanvinA.
nArAchairardhanArAchairbahubhiH kShiprakAribhiH.. 9-24-20 (61481)
vatsadantaishcha bANaishcha karmAraparimArjitaiH.
ashvAMshcha chaturo hatvA bAhvorurasi chArpitaH.. 9-24-21 (61482)
so.atividdho maheShvAsastotrArdita iva dvipaH.
tasyAshvAMshchaturo bANaiH preShayAmAsa mR^ityave.
sAratheshchAsya bhallena shiraH kAyAdapAharat.. 9-24-22 (61483)
tato duryodhano rAjA pR^iShThamAruhya vAjinaH.
apAkrAmadvataratho nAtidUramarindamaH.. 9-24-23 (61484)
dR^iShTA tu hatavikrAntaM svamanIkaM mahAbalaH.
tava putro mahArAja prayayau yatra saubalaH.. 9-24-24 (61485)
tato ratheShu bhagneShu trisAhasrA mahAdvipAH.
pANDavAnrathinaH sarvAnsamantAtparyavArayan.. 9-24-25 (61486)
te vR^itAH samare pa~ncha gajAnIkena bhArata.
ashobhanta mahArAja grahAstArAgaNairiva.. 9-24-26 (61487)
tato.arjuno mahArAja labdhalakShau mahAbhujaH.
viniryayau rathenaiva shvetAshvaH kR^iShNasArathiH.. 9-24-27 (61488)
taiH samantAtparivR^itaH ku~njaraiH parvatopamaiH.
nArAchairvimalaistIkShNairgajAnIkamayodhayat.. 9-24-28 (61489)
tatraikabANanihatAnapashyAma mahAgajAn.
patitAnpAtyamAnAMshcha nirbhinnAnsavyasAchinA.. 9-24-29 (61490)
bhImasenastu tAndR^iShTvA nAgAnmattagajopamaH.
kareNAdAya mahatIM gadAmabhyapatadbalI.
athAplutya rathAttUrNaM daNDapANirivAntakaH.. 9-24-30 (61491)
tamudyatagadaM dR^iShTvA pANDavAnAM mahAratham.
vitresustAvakAH sainyAH shakR^inmUtraM cha susruvuH.. 9-24-31 (61492)
AvignaM cha balaM sarvaM gadAhaste vR^ikodare.. 9-24-32 (61493)
gadayA bhImasenena bhinnakumbhAnnipAtitAn.
dhAvamAnAnapashyAma ku~njarAnparvatopamAn.. 9-24-33 (61494)
prAdravanku~njarAste tu bhImasenagadAhatAH.
peturArtasvaraM kR^itvA ChinnapakShA ivAdrayaH.. 9-24-34 (61495)
prabhinnakumbhAMstu bahUndravamANAnitastataH.
patamAnAMshcha samprekShya vitresustava sainikAH.. 9-24-35 (61496)
yudhiShThiro.api sa~Nkruddho mAdrIputrau cha pANDavau.
gArdhrapatraiH shitairbANairjaghnurvai gajayodhinaH.. 9-24-36 (61497)
dhR^iShTadyumnastu samare pArajitya narAdhipam.
apakrAnte tava sute hayapR^iShThe samAshrite.. 9-24-37 (61498)
dR^iShTvA cha pANDavAnsarvAnku~ncharaiH parivAritAn.
dhR^iShTadyumno mahArAja sahasA samupAdravat.. 9-24-38 (61499)
putraH pA~nchAlarAjasya jighAMsuH ku~njarAnyayau.
adR^iShTvA tu rathAnIke duryodhanamarindamam.. 9-24-39 (61500)
ashvatthAmA kR^ipashchaiva kR^itavarmA cha sAtvataH.
apR^ichChankShatriyAMstatra kva nu duryodhano gataH.. 9-24-40 (61501)
te.apashyamAnA rAjAnaM vartamAne janakShaye.
manvAnA nihataM tatra tava putraM mahArathAH.
vivarNavadanA bhUtvA paryapR^ichChanta te sutam.. 9-24-41 (61502)
AhuH kechidvate sUte prayAto yatra saubalaH.
hitvA pA~nchAlarAjasya tadanIkaM durutsaham.. 9-24-42 (61503)
apare tvabruvaMstatra kShatriyA bhR^ishavikShatAH.
duryodhanena kiM kAryaM drakShyadhvaM yadi jIvati.
yudhyadhvaM sahitAH sarve kiM vo rAjA kariShyati.. 9-24-43 (61504)
te kShatriyAH kShatairgAtrairhatabhUyiShThavAhanAH.
sharaiH sampIDyamAnAstu nAtivyaktamathAbruvan.. 9-24-44 (61505)
idaM sarvaM balaM hanmo yena sma parivAritAH.
ete sarve gajAnhatvA upayAnti sma pANDavAH.. 9-24-45 (61506)
shrutvA tu vachanaM teShAmashvatthAmA mahAbalaH.
bhittvA pA~nchAlarAjasya tadanIkaM durutsaham.. 9-24-46 (61507)
kR^ipashcha kR^itavarmA cha prayayau yatra saubalaH.
rathAnIkaM parityajya shUrAH sudR^iDhadhanvinaH.. 9-24-47 (61508)
tatasteShu prayAteShu dhR^iShTadyumnapuraskR^itAH.
AyayuH pANDavA rAjanvinighnantaH sma tAvakAn.. 9-24-48 (61509)
dR^iShTvA tu tAnApatataH samprahR^iShTAnmahArathAn.
parAkrAntAstato vIrA nirAshA jIvite tadA.. 9-24-49 (61510)
vivarNamukhabhUyiShThamabhavattAvakaM balam.
parikShINAyudhAndR^iShTvA tAnahaM parivAritAn.. 9-24-50 (61511)
rAjanbalena trya~Ngena tyaktvA jIvitamAtmanaH.
AtmanA pa~nchamo.ayudhyaM pA~nchAlasya balena ha.. 9-24-51 (61512)
tasmindeshe vyavasthAya yatra shAradvataH sthitaH.
sampradrutA vayaM pa~ncha kirITisharapIDitAH.. 9-24-52 (61513)
dhR^iShTadyumnaM mahAraudraM tatra nAbhUdraNo mahAn.
jitAstena vayaM sarve vyapayAma raNAttataH.. 9-24-53 (61514)
athApashyaM sAtyakiM tamupAyAtaM mahAratham.
rathaishchatuH shatairvIro mAmabhyadravadAhave.. 9-24-54 (61515)
dhR^iShTadyumnAdahaM muktaH ka~nChiChrAntavAhanAt.
patito mAdhavAnIkaM duShkR^itI narakaM yathA.. 9-24-55 (61516)
tatra yuddhamabhUddhoraM muhUrtamatidAruNam.. 9-24-56 (61517)
sAtyakistu mahAbAhurmama hatvA parichChadam.
jIvagrAhamagR^ihNAnmAM mUrchChitaM patitaM bhuvi.. 9-24-57 (61518)
tato muhUrtAdiva tadgajAnIkamavidhyata.
gadayA bhImasenena nArAchairarjunena cha.. 9-24-58 (61519)
abhipiShTairmahAnAgaiH samantAtparvatopamaiH.
nAtiprasiddhaiva gatiH pANDavAnAmajAyata.. 9-24-59 (61520)
rathamArgaM tatashchakre bhImaseno mahAbalaH.
pANDavAnAM mahArAja vyapAkarShanmahAgajAn.. 9-24-60 (61521)
ashvatthAmA kR^ipashchaiva kR^itavarmA cha sAtvataH.
apashyanto rathAnIke duryodhanasamarindamam.
rAjAnaM mR^igayAmAsustava putraM mahAratham.. 9-24-61 (61522)
parityajya cha pA~nchAlyaM prayAtA yatra saubalaH.
rAj~no.adarshanasaMvignA vartamAno janakShaye.. .. 9-24-62 (61523)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe chaturviMsho.adhyAyaH.. 24 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-24-4 sampradudrAveti pUrvasthaM sampradudruvuriti vipariNAmena sambadhyate.. 9-24-24 chaturviMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 025
.. shrIH ..
9.25. adhyAyaH 025
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
bhImenAvashiShTAnAM duryodhanAnujAnAM vadhaH.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-25-0 (61524)
sa~njaya uvAcha. 9-25-0x (5122)
gajAnIke hate tasminpANDuputreNa bhArata.
vadhyamAne bale chaiva bhImasenena saMyuge.. 9-25-1 (61525)
charantaM cha prapashyAmo bhImasenamarindamam.
daNDahastaM yathA krudvamantakaM prANahAriNam.. 9-25-2 (61526)
sametya samare rAjanhatasheShAH sutAstava.
adR^ishyamAne kauravye putre duryodhane tava.
sodaryAH sahitA bhUtvA bhImasenamupAdravan.. 9-25-3 (61527)
shrutarvA sa~njayashchaiva jayatsenaH shrutAntakaH.
durvimochanakashchaiva tathA durviShaho balI.. 9-25-4 (61528)
durmarShaNaH sujAtashcha jaitro bhUribalo raviH.
ityete sahitA bhUtvA tava putrAH samantataH.
bhImasenamabhidrutya rurudhuH sarvato disham.. 9-25-5 (61529)
tato bhImo mahArAja svarathaM punarAsthitaH.
mumocha nishitAnbANAnputrANAM tava marmasu.. 9-25-6 (61530)
te kIryamANA bhImena putrAstava mahAraNe.
bhImasenamupAseduH pravAtA iva ku~njaram.. 9-25-7 (61531)
tataH kruddho raNe bhImaH shiro durmarShaNasya ha.
kShurapreNa pramathyAshu pAtayAmAsa bhUtale.. 9-25-8 (61532)
tato.apareNa bhallena sarvAvaraNabhedinA.
shrutAntamavadhIdbImastava putraM mahArathaH.. 9-25-9 (61533)
jayatsenaM tato vidvA nArAchena hasanniva.
pAtayAmAsa kauravyaM rathopasthAdarindamaH.
sa papAta rathAdrAjanbhUmau tUrNaM mamAra cha.. 9-25-10 (61534)
shrutarvA tu tato bhImaM kruddho vivyAdha mAriSha.
shatena gR^ighravAjAnAM sharANAM nataparvaNAm.. 9-25-11 (61535)
tataH kruddho raNe bhImo jaitraM bhUribalaM ravim.
trInetAMstribhirAnarchChadviShAgnipratimaiH sharaiH.. 9-25-12 (61536)
te hatA nyapatanbhUmau syandanebhyo mahArathAH.
vasante puShpashabalA nikR^ittA iva kiMshukAH.. 9-25-13 (61537)
tato.apareNa bhallena tIkShNena cha parantapaH.
durvimochanamAhatya preShayAmAsa mR^ityave.. 9-25-14 (61538)
sa hataH prApatadbhUmau svarathAdrathinAM varaH.
girestu kUTajo bhagno mAruteneva pAdapaH.. 9-25-15 (61539)
duShpradharShaM tatashchaiva sujAtaM cha sutaM tava.
ekaikaM nyahanatsa~Nkhye dvAbhyAMdvAbhyAM chamUmukhe.
tau shilImukhaviddhA~Ngau petatU rathasattamau.. 9-25-16 (61540)
tataH patantaM samare abhivIkShya sutaM tava.
bhallena pAtayAmAsa bhImo durvipahaM raNe.. 9-25-17 (61541)
sa papAta hato bAhAtpashyatAM sarvadhanvinAm.. 9-25-18 (61542)
dR^iShTvA tu nihatAnbhrAtR^InvahUnekena saMyuge.
amarShadhashamApasaH shrutarvA bhImamabhyayAt.. 9-25-19 (61543)
vikShipansumahachchApaM kArtakharavibhUShitam.
vimR^ijansAyakAMshchaiva viShAgnipratimAnvahUn.. 9-25-20 (61544)
sa tu rAjandhanushChittvA pANDavasya mahAmR^idhe.
athainaM ChinnadhanvAnaM viMshatyA samavAkirat.. 9-25-21 (61545)
tato.anyaddhanurAdAya bhImaseno mahAbalaH.
avAkirattava sutaM tiShThatiShTheti chAbravIt.. 9-25-22 (61546)
mahadAsIttayoryuddhaM chitrarUpaM bhayAnakam.
bAdR^ishaM samare pUrvaM tambhavAsavayoryudhi.. 9-25-23 (61547)
tayostatra shitairguktairyamadaNDanibhaiH sharaiH.
samAchChakAdhArA sarvA tvaM disho vidishastathA.. 9-25-24 (61548)
ataH shrutarvA sa~Nkruddho dhanurAdAya sAyakaiH.
bhImasenaM raNe rAjanbAhvorurasi chArpayat.. 9-25-25 (61549)
so.atividdho mahArAja tava putreNa dhanvinA.
bhImaH sa~nchukShubhe kruddhaH parvaNIva mahodadhiH.. 9-25-26 (61550)
tato bhImo ruShAviShTaH putrasya tava mAriSha.
sArathiM chaturashchAshvA~nsharairninye yamakShayam.. 9-25-27 (61551)
virathaM taM samAlakShya vishikhairlomavAhibhiH.
avAkiradameyAtmA darshayanpANilAghavam.. 9-25-28 (61552)
shrutarvA viratho rAjannAdade kha~NgacharmaNI.
athAsyAdadataH khahgaM shatachandraM cha bhAnumat.
kShurapreNaM shiraH kAyAtpAtayAmAsa pANDavaH.. 9-25-29 (61553)
ChinnottamA~Ngasya tataH kShurapreNa mahAtmanA.
papAta kAyaH svarathAdvasudhAmanunAdayan.. 9-25-30 (61554)
tasminnipatite vIre tAvakA bhayamohitAH.
abhyadravanta sa~NgrAme bhImasenaM yuyutsavaH.. 9-25-31 (61555)
tAnApatata evAshu hatasheShAdbalArNavAt.
daMshitAnpratijagrAha bhImasenaH pratApavAn.. 9-25-32 (61556)
te tu taM vai samAsAdya parivavruH samantataH.. 9-25-33 (61557)
tatastu saMvR^ito bhImastAvakAnnishitaiH sharaiH.
pIDayAmAsa tAnsarvAnsahasrAkSha ivAsurAn.. 9-25-34 (61558)
tataH pa~nchashatAnhatvA savarUthAnmahArathAn.
jaghAna ku~njarAnIkaM punaH saptashataM yudhi.. 9-25-35 (61559)
hatvA shatasahasrANi pattInAM parameShubhiH.
vAjinAM cha shatAnyaShTau pANDavaH sma virAjate.. 9-25-36 (61560)
bhImasenastu kaunteyo hatvA yuddhe sutAMstava.
mene kR^itArthamAtmAnaM saphalaM janma cha prabho.. 9-25-37 (61561)
taM tathA yudhyamAnaM cha vinighnantaM cha tAvakAn.
IkShituM notsahante sma tava sainyA narAdhipa.. 9-25-38 (61562)
vidrAvya cha kurUnsarvAMstAMshcha hatvA padAnugAn.
dorbhyAM shabdaM tatashchakre trAsayAno mahAdvipAn.. 9-25-39 (61563)
hatabhUyiShThayodhA tu tava senA vishAmampate.
ki~nchichCheShA mahArAja kR^ipaNaM samapadyata.. .. 9-25-40 (61564)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe pa~nchaviMsho.adhyAyaH.. 25 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-25-7 pravaNAdiva ku~njaramiti jha.pAThaH.. 9-25-25 pa~nchaviMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 026
.. shrIH ..
9.26. adhyAyaH 026
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
kR^iShNArjunayoH saMvAdaH.. 1 .. sa~Nkulayuddham.. 2 .. bhImena sudarshananAmno duryodhanAnujasya vadhaH.. 3 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-26-0 (61565)
sa~njaya uvAcha. 9-26-0x (5123)
duryodhano mahArAja sudarshashchApi te sutaH.
hatasheShau tadA sa~Nkhye vAjimadhye vyavasthitau.. 9-26-1 (61566)
tato duryodhanaM dR^iShTvA vAjimadhye vyavasthitam.
uvAcha devakIputraH kuntIputraM dhana~njayam.. 9-26-2 (61567)
shatravo hatabhUyiShThA j~nAtayaH paripAlitAH.
gR^ihItvA sa~njayaM chAsau nivR^ittaH shinipu~NgavaH.. 9-26-3 (61568)
parishrAntashcha nakulaH sahadevashcha bhArata.
yodhayitvA raNe pApAndhArtarAShTrAnsahAnugAn.. 9-26-4 (61569)
duryodhanamatikramya traya ete vyavasthintAH.
kR^ipashcha kR^itavarmA cha drauNishchaiva mahArathaH.. 9-26-5 (61570)
asau tiShThati pA~nchAlyaH shriyA paramayA yutaH.
duryodhanabalaM hatvA saha sarvaiH prabhadrakaiH.. 9-26-6 (61571)
asau duryodhanaH pArtha vAjimadhye vyavasthitaH.
ChatreNa dhriyAmaNena prekShamANo muhurmuhuH.. 9-26-7 (61572)
prativyUhya balaM sarvaM raNamadhye vyavasthitaH.
enaM hatvA shitairbANaiH kR^itakR^ityo bhaviShyasi.. 9-26-8 (61573)
gajAnIkaM hataM dR^iShTvA tvAM cha prAptamarindama.
yAvanna vidravantyete tAvajjahi suyodhansam.. 9-26-9 (61574)
yAtu kashchittuM pA~nchAlyaM kShipramAgamyatAmiti.
parishrAntabalastAta naiSha muchyeta kilbiShI.. 9-26-10 (61575)
hatvA tava balaM sarvaM sa~Ngrame dhR^itarAShTrajaH.
jitAnpANDusutAnpratvA rUpaM dhArayate mahat.. 9-26-11 (61576)
nihataM svabalaM dR^iShTvA pIDitaM chApi pANDavaiH.
dhruvameShyati sa~Ngrame vadhAyaivAtmano nR^ipaH.. 9-26-12 (61577)
evamuktaH phalgunastu kR^iShNaM vachanamabravIt.
dhR^itarAShTrasutAH sarve hatA bhImena mAdhava.
yAvetAvAsthitau kR^iShNa tAvadya nabhaviShyataH.. 9-26-13 (61578)
hato bhIShmo hato droNaH karNo vaikartano hataH.
madrarAjo hataH shalyo hataH kR^iShNa jayadrathaH.. 9-26-14 (61579)
hayAH pa~nchashatAH shiShTAH shakuneH saubalasya cha.
rathAnAM tu shate shiShTe dve eva tu janArdana.
dantinAM cha shataM sAgraM trisAhasrAH padAtayaH.. 9-26-15 (61580)
ashvatthAmA kR^ipashchaiva trigartAdhipatistathA.
ulUkaH shakunishchaiva kR^itavarmA cha sAtvataH.. 9-26-16 (61581)
etadbalamabhUchCheShaM dhArtarAShTrasya mAdhava.
mokSho na nUnaM kAlAttu vidyate bhuvi kasyachit.. 9-26-17 (61582)
tathA vinihate sainye pashya duryodhanaM sthitam.
adyAhnA hi mahArAjo hatAmitro bhaviShyati.
na hi me mokShyate kashchitpareShAmiha chintaye.. 9-26-18 (61583)
ye tvadya samaraM kR^iShNa na hAsyanti madotkaTAH.
tAnvai sarvAnhaniShyAmi yadyapi syuramAnuShAH.. 9-26-19 (61584)
adya yuddhe samutpannaM dIrghaM rAj~naH prajAgaram.
apaneShyAmi gAndhAriM ghAtayitvA shitaiH sharaiH.. 9-26-20 (61585)
nikR^ityA vai durAchAro yAni ratnAni saubalaH.
sabhAyAmaharaddyUte punastAnyAharAmyaham.. 9-26-21 (61586)
adya vetsyanti machChaktiM sarvA nAgapure striyaH.
shrutvA patIMshcha putrAMshcha pANDavairnihatAnyudhi.. 9-26-22 (61587)
samAptamadya vai karma sarvaM kR^iShNa bhaviShyati.
adya duryodhano dIptAM shriyaM prANAMshcha mokShyati.. 9-26-23 (61588)
nApayAti bhayAtkR^iShNa sa~NgrAmAdyadi chenmama.
nihataM viddhi vArShNeya dhArtarAShTraM subAlisham.. 9-26-24 (61589)
mama hyetadaparyAptaM vAjibR^indamarindama.
soDhuM jyAtalanirghoShaM yAhi yAvannihanmyaham.. 9-26-25 (61590)
sa~njaya uvAcha. 9-26-26x (5124)
evamuktastu dAshArhaH pANDavena yashasvinA.
achodayaddhAyanrAjanduryodhanabalaM prati.. 9-26-26 (61591)
tadanIkamabhiprekShya trayaH sajjA mahArathAH.
bhImaseno.akarjunashchaiva sahadevashcha mAriSha.
prayayuH siMhanAdena duryodhanajighAMsayA.. 9-26-27 (61592)
tAnprekShya sahitAnsarvA~njavenodyatakArmukAn.
saubalo.abhyadravadyuddhe pANDavAnAtatAyinaH.. 9-26-28 (61593)
sudarshanastva mato bhImasenaM samabhyayAt.
susharmA shakunishchaiva yuyudhAte kirITinA.. 9-26-29 (61594)
sahadevaM tava suto hayapR^iShThagato.abhyayAt.. 9-26-30 (61595)
tato hi yatnataH kShipraM tavaM putro janAdhipa.
prAsena sahadevasya shirasi prAharadbhR^isham.. 9-26-31 (61596)
sopAvishadrathopasthe tava sutreNa tADitaH.
rudhirAplutasarvA~Nga AshIviSha iva shvasan.. 9-26-32 (61597)
pratilabhya tataH sa~nj~nAM sahadevo vishAmpate.
duryodhanaM sharaistIkShNaiH sa~NkruddhaH samavAkirat.. 9-26-33 (61598)
pArtho.api yudhi vikramya kuntIputro dhana~njayaH.
shUrANAmashvapR^iShThebhyaH shirAMsi nichakarta ha.. 9-26-34 (61599)
tadanIkaM tadA pArtho vyadhamadbahubhiH sharaiH.
pAtayitvA hayAnsarvAMstrigartAnAM rathAnyayau.. 9-26-35 (61600)
tataste sahitA bhUtvA trigartAnAM mahArathAH.
arjunaM vAsudevaM cha sharavarShairavAkiran.. 9-26-36 (61601)
satyakarmANamAkShipya kShurapreNa mahAyashAH.
tato.asya syandanasyeShAM chichChide pANDunandanaH.. 9-26-37 (61602)
shilAshitena cha vibho kShurapreNa mahAyashAH.
shirashchichCheda sahasA taptakuNDalabhUShaNam.. 9-26-38 (61603)
satyeShumatha chAdatta yodhAnAM miShatAM tataH.
yathA siMho vane rAjanmR^igaM pari bubhukShitaH.. 9-26-39 (61604)
taM nihatya tataH pArthaH susharmANaM tribhiH sharaiH.
viddhvA tAnahanatsarvAnrathAnrukmavibhUoShitAn.. 9-26-40 (61605)
tataH prAyAttvaranpArtho dIrghakAlaM susaMvR^itam.
mu~njankrodhaviShaM tIkShNaM prasthalAdhipatiM prati.. 9-26-41 (61606)
tamarjunaH pR^iShatkAnAM shatena bharatarShabha.
pUrayitvA tato vAhAnprAharattasya dhanvinaH.. 9-26-42 (61607)
tataH sharaM samAdAya yamadaNDopamaM tadA.
susharmANaM samuddishya chikShepAshu hasanniva.. 9-26-43 (61608)
sa sharaH preShitastena krodhadIptena dhanvinA.
susharmANaM samAsAdya bibheda hR^idayaM raNe.. 9-26-44 (61609)
sa gatAsurmahArAja papAta dharaNItale.
nandayanpANDavAnsarvAnvyathayaMshchApi tAvakAn.. 9-26-45 (61610)
susharmANaM raNe hatvA putrAnasya mahArathAn.
sapta chAShTau cha triMshachcha sAyakairanayatkShayam.. 9-26-46 (61611)
tato.asya nishitairbANaiH sarvAnhatvA padAnugAn.
abhyagAdbhAratIM senAM hatasheShAM mahArathaH.. 9-26-47 (61612)
bhImastu samare kruddhaH putraM tava janAdhipa.
sudarshanamadR^ishyantaM sharaishchakre hasanniva.. 9-26-48 (61613)
tato.asya prahasankruddhaH shiraH kAyAdapAharat.
kShurapreNa sutIkShNena sa hataH prApatadbhuvi.. 9-26-49 (61614)
tasmiMstu nihate vIre tatastasya padAnugAH.
parivavrU rame bhImaM kiranto vividhA~nsharAn.. 9-26-50 (61615)
tatastu nishitairbANaistavAnIkaM vR^ikodaraH.
indrAshanisamasparshaiH samantAtparyavAkirat.. 9-26-51 (61616)
tataH kShaNena tadbhImo nyahanadbharatarShabha.. 9-26-52 (61617)
teShu tUtsAdyamAneShu senAdhyakShA mahArathAH.
bhImasenaM samAsAdya tato.ayudhyanta bhArata.. 9-26-53 (61618)
sa tAnsarvA~nsharairghorairavAkirata pANDavaH.
tathaiva tAvakA rAjanpANDaveyAnmahArathAn.
sharavarSheNa mahatA samantAtparyavArayan.. 9-26-54 (61619)
vyAkulaM tadabhUtsarvaM pANDavAnAM paraiH saha.
tAvakAnAM cha samare pANDaveMyairyuyutsatAm.. 9-26-55 (61620)
tatra yodhAstadA petuH parasparasamAhatAH.
ubhayoH senayo rAjansaMshochantaH sma bAndhavAn.. .. 9-26-56 (61621)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe ShaDviMsho.adhyAyaH.. 26 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-26-17 mokSho nUnaM kAlasR^iShTaH iti ka.pAThaH.. 9-26-26 ShaDviMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 027
.. shrIH ..
9.27. adhyAyaH 027
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
sahadevena shakunyulUkayorvadhaH.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-27-0 (61622)
sa~njaya uvAcha. 9-27-0x (5125)
tasminpravR^itte sa~NgrAme gajavAjinarashro
shakuniH saubalo rAjansahadevaM xxxxxxyAt.. 9-27-1 (61623)
tato.asyApatatastUrNaM sahadevaH patApavAn.
sharaughAnpreShayAmAsa pata~NgAniva shIghragAn.
ulUkaM cha raNe rAjanvivyAdha dashabhiH sharaiH.. 9-27-2 (61624)
shakR^inishcha mahArAja bhImaM viddhvA tribhiH sharaiH.
navatyA nishitairbANaiH sahadevamavAkirat.. 9-27-3 (61625)
te shUrAH samare rAjansamAsAdya parasparam.
vivyadhurnishitairbANaiH ka~NkabarhiNavAjitaiH.
svarNapu~NkhaiH shiladhautairAkarNaprahitaiH sharaiH.. 9-27-4 (61626)
teShAM chApaguNotsR^iShTA sharavR^iShTirvishAmpate.
AchChAdayaddishaH sarvA dhArAbhiriva toyadaH.. 9-27-5 (61627)
tataH kruddho raNe bhImaH sahadevashcha bhArata.
cheratuH kadanaM sa~Nkhye kurvantau sumahAbalau.. 9-27-6 (61628)
tAbhyAM sharashataishChanaM tadbalaM tava bhArata.
sAndhakAramivAkAshamabhavattatratatra ha.. 9-27-7 (61629)
ashvairviparidhAvadbhiH sharachChannairvishAmpate.
tatratatra kR^ito mArgo vikarShadbhirhatAnbahUn.. 9-27-8 (61630)
nihatAnAM hayAnAM cha sahaiva hayasAdibhiH.
varmabhirvinikR^ittaishcha prAsaishChinnaishcha mAriSha.. 9-27-9 (61631)
R^iShTibhiH shaktibhishchaiva sAsiprAsaparashvathaiH.
sa~nChannA pR^ithivI jaj~ne kusumaiH shabalA iva.. 9-27-10 (61632)
yodhAstatra mahArAja samAsAdya parasparam.
vyacharanta raNe kruddhA vinighnantaH parasparam.. 9-27-11 (61633)
udvR^ittanayanai roShAtsandaShTauShThapuTairmukhaiH.
sakuNDalairmahI chChannA padmaki~nchalkasannibhaiH.. 9-27-12 (61634)
bhujaishChinnairmahArAja nAgarAjakaropamaiH.
sA~NgadaiH satanutraishcha sAsiprAsaparashvathaiH.. 9-27-13 (61635)
kabandhairutthitaishChinnairnR^ityadbhishchAparairyudhi.
kravyAdagaNasa~nChannA ghorA.abhUtpR^ithivI vibho.. 9-27-14 (61636)
alpAvashiShTe sainye tu kauraveyAnmahAhave.
prahR^iShTAH pANDavA bhUtvA ninyire yamasAdanam.. 9-27-15 (61637)
etasminnantare shUraH saubaleyaH pratApavAn.
prAsena sahadevasya shirasi prAharadbhR^isham.. 9-27-16 (61638)
sa vihvalo mahArAja rathopastha upAvishat.. 9-27-17 (61639)
sahadevaM tathA dR^iShTvA bhImasenaH pratApavAn.
sarvasainyAni sa~Nkruddho vArayAmAsa bhArata.. 9-27-18 (61640)
nirbibheda cha nArAchaiH shatasho.atha sahasrashaH.
sa nirbhidyAkarochchaiva siMhanAdamarindamaH.. 9-27-19 (61641)
tena shabhdena vitrastAH sarve sahayavAraNAH.
prAdravansahasA bhItAH shakuneshcha padAnugAH.. 9-27-20 (61642)
prabhagnAnatha tAndR^iShTvA rAjA duryodhano.abravIt.
nivartadhvamadharmaj~nA yudhyadhvaM kiM sR^itena vaH.. 9-27-21 (61643)
iha kIrti samAdhAya pretya lokAnsamashnute.
prANA~njahAti yo dhIro yuddhe pR^iShThamadarshayan.. 9-27-22 (61644)
evamuktAstu te rAj~nA saubalasya padAnugAH.
pANDavAnabhyavartanta mR^ityuM kR^itvA nivartanam.. 9-27-23 (61645)
dravadbhistatra rAjendra kR^itaH shabdo.atidAruNaH.
kShubdhasAgarasa~NkAshaH kShubhitaiH sarvato disham.. 9-27-24 (61646)
tAMstataH purato dR^iShTvA saubalasya padAnugAn.
pratyudyayurmahArAja pANDavA vijayodyatAH.. 9-27-25 (61647)
pratyAshvasya cha durdharShaH sahadevo vishAmpate.
shakuniM dashabhirviddhvA hayAMshchAsya tribhiH sharaiH.
dhanushchichCheda cha sharaiH saubalasya hasanniva.. 9-27-26 (61648)
athAnyaddhanurAdAya shakuniryuddhadurmadaH.
vivyAdha nakulaM ShaShTyA bhImasenaM cha saptAbhiH.. 9-27-27 (61649)
ulUko.api mahArAja bhImaM vivyAdha saptabhiH.
sahadevaM cha saptatyA parIpsanpitaraM raNe.. 9-27-28 (61650)
taM bhImasenaH samare vivyAdha navabhiH sharaiH.
shakuniM cha chatuHShaShTyA pArshvasthAMshcha tribhistribhiH.. 9-27-29 (61651)
te hanyamAnA bhImena nArAchaistailapAyitaiH.
sahadevaM raNe kruddhAshChAdaya~nsharavR^iShTibhiH.
parvataM vAridhArAbhiH savidyuta ivAmbudAH.. 9-27-30 (61652)
tato.asyApatataH shUraH sahadevaH pratApavAn.
ulUkasya mahArAja bhallenApAharachChiraH.. 9-27-31 (61653)
sa jagAma rathAdbhUmiM sahadevena pAtitaH.
rudhirAplutasarvA~Ngo nandayanpANDavAnyudhi.. 9-27-32 (61654)
putraM tu nihataM dR^iShTvA shakunistatra bhArata.
sAshrukaNTho viniHshvasya kShatturvAkyamanusmaran.. 9-27-33 (61655)
chintayitvA muhUrtaM sa bAShpapUrNekShaNaH shvasan.
sahadevaM samAsAdya tribhirvivyAdha sAyakaiH.. 9-27-34 (61656)
tAnapAsya sharAnmuktA~nsharasa~NghaiH pratAmpavAn.
sahadevo mahArAja dhanushchichCheda saMyuge.. 9-27-35 (61657)
Chinne dhanuShi rAjendra shakuniH saubalastadA.
pragR^ihya vipulaM kha~NgaM sahadevAya prAhiNot.. 9-27-36 (61658)
tamApatantaM sahasA ghorarUpaM vishAmpate.
dvidhA chichCheda samare saubalasya hasanniva.. 9-27-37 (61659)
asiM dR^iShTvA dvidhA chChinnaM pragR^ihya mahatIM gadAm.
prAhiNotsahadevAya sA moghA nyapatadbhuvi.. 9-27-38 (61660)
tataH shaktiM mahAghorAM kAlarAtrImivodyatAm.
preShayAmAsa sakruddhaH pANDavaM prati saubalaH.. 9-27-39 (61661)
tAmApatantIM sahasA sharaiH kanakabhUShaNaiH.
tridhA chichCheda samare sahadevo hasanniva.. 9-27-40 (61662)
sA papAta tridhA chChinnA bhUmau kanakabhUShaNA.
shIryamANA yathA dIptA gaganAdvai shatahadA.. 9-27-41 (61663)
shaktiM vinihatAM dR^iShTvA saubalaM cha bhayArditam.
dudruvustAvakAH sarve bhaye jAte sasaubalAH.. 9-27-42 (61664)
athotkruShTaM mahachchAsItpANDavairjitakAshibhiH.
dhArtarAShTrAstataH sarve prAyasho vimukhA.abhavan.. 9-27-43 (61665)
tAnvai vimanaso dR^iShTvA mAdrIputraH pratApavAn.
sharairanekasAhasrairvArayAmAsa saMyuge.. 9-27-44 (61666)
tato gAndhArakairguptaM puShTairashvairjaye dhR^itam.
AsasAda rame yAntaM sahadevo.atha saubalam.. 9-27-45 (61667)
svamaMshamavashiShTaM taM saMsmR^itya shakuniM nR^ipa.
rathena kA~nchanA~Ngena sahadevaH samabhyayAt.. 9-27-46 (61668)
adhijyaM balavatkR^itvA vyAkShipansumahaddhanuH.
sa saubalamabhidrutya gArdhrapatraiH shilAshitaiH.. 9-27-47 (61669)
bhR^ishamabhyahantkuddhastotrairiva mahAdvipam.
uvAcha chainaM medhAvI vigR^ihya smArayanniva.. 9-27-48 (61670)
kShatradharme sthiro bhUtvA yudhyasva puruSho bhava.
yattadA bhAShase mUDha gR^ihNannakShAnsabhAtale.
phalamadya prapadyasva karmaNastasya durmate.. 9-27-49 (61671)
nihatAste durAtmAno ye.asmAnavahasanpurA.
duryodhanaH kulA~NgAraH shiShTastvaM chAsya mAtulaH.. 9-27-50 (61672)
adya te nihaniShyAmi kShureNonmathitaM shiraH.
vR^ikShAtphalamivAvidvaM laguDena pramAthinA.. 9-27-51 (61673)
evamuktvA mahArAja sahadevo mahAbalaH.
sa~Nkruddho raNashArdUlo vegenAbhijagAma tam.. 9-27-52 (61674)
abhigamya sudurdharShaH sahadevo yudhAM patiH.
vikR^iShya balavachchApaM krodhena prajvalanniva.. 9-27-53 (61675)
shakuniM dashabhirviddhvA chaturbhishchAsya vAjinaH.
ChatraM dhvajaM dhanushchAsya chChittvA siMha ivAnadat.. 9-27-54 (61676)
ChinnadhvajadhanushChatraH sahadevena saubalaH.
kR^ito viddhashcha bahubhiH sarvamarmasu sAyakaiH.. 9-27-55 (61677)
tato bhUyo mahArAja sahadevaH pratApavAn.
shakuneH preShayAnmAsa sharavR^iShTiM durAsadAm.. 9-27-56 (61678)
tatastu kruddhaH subalasya putro
mAdrIsutaM sahadevaM vimarde.
prAsena jAmbUnadabhUShaNena
jighAMsureko.abhipapAta shIghram.. 9-27-57 (61679)
mAdrIsutastasya samudyataM taM
prAsaM suvR^ittau cha bhujau raNAgre.
bhallaistribhiryugapatsa~nchakarta
nanAda chochchaistarasA.a.ajimadhye.. 9-27-58 (61680)
tasyAshukArI susamAhitena
suvarNapu~Nkhena dR^iDhAyasena.
bhallena sarvAvaraNAtigena
shiraH sharIrAtpramamAtha bhUyaH.. 9-27-59 (61681)
shareNa kArtasvarabhUShitena
divAkarAbheNa susaMhitena.
hR^itottamA~Ngo yudhi pANDavena
papAta bhUmau subalasya putraH.. 9-27-60 (61682)
sa tachChiro vegavatA shareNa
suvarNapu~Nkhena shilAshitena.
prAverayatkupitaH pANDuputro
yattatkurUNAmanayasya mUlam.. 9-27-61 (61683)
bhujau suvR^ittau prachakarta vIraH
pashchAtkabandhaM rudhirAvasiktam.
vispandamAnaM nipapAta ghoraM
rathottamAtpArthiva pArthivasya.. 9-27-62 (61684)
hR^itottamA~NgaM shakuniM samIkShya
bhUmau shayAnaM rudhirArdragAtram.
yodhAstvadIyA bhayanaShTasatvA
dishaH prajagmuH pragR^ihItashastrAH.. 9-27-63 (61685)
pravidrutAH shuShkamukhA visa~nj~nA
gANDIvaghoSheNa samAhatAshcha.
bhayArditA bhagnarathAshvanAgAH
padAtayashchaiva sadhArtarAShTrAH.. 9-27-64 (61686)
tato rathAchChakuniM pAtayitvA
mudAnvitA bhArata pANDaveyAH
sha~NkAnpradadhyuH samare.atihR^iShTAH
sakeshavAH sainikAnharShayantaH.. 9-27-65 (61687)
taM chApi sarve pratipUjayanto
dR^iShTvA bruvANAH sahadevamAjau.
diShTyA hato naikR^itiko mahAtmA
sahAtmajo vIra raNe tvayeti.. .. 9-27-66 (61688)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi shalyavadhaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe saptaviMsho.adhyAyaH.. 27 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-27-7 ala~NkR^itamivAkAshaM iti ka.pAThaH.. 9-27-49 yattadA hR^iShyase mR^iDha glahannakShaiH iti jha.pAThaH.. 9-27-27 saptaviMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 028
.. shrIH ..
9.28. adhyAyaH 028
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
hatAvashiShTe bale pANDavairnihate duryodhanena palAyane nirdhAraNam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-28-0 (61689)
sQa~njaya uvAcha. 9-28-0x (5126)
tataH kruddhA mahArAja saubalasya padAnugAH.
tyaktvA jIvitamAkrande pANDavAnparyavArayan.. 9-28-1 (61690)
tAnarjunaH pratyagR^ihNAtsahadevajaye dhR^itaH.
bhImasenashcha tejasvI kruddhAshIviShadarshanaH.. 9-28-2 (61691)
shaktyR^i-ShTiprAsahastAnAM sahadevaM jighAMsatAm.
sa~NkalpamakaronmoghaM gANDIvena dhana~njayaH.. 9-28-3 (61692)
sa~NgR^ihItAyudhAnbAhUnyodhAnAmabhidhAvatAm.
bhallaishchichCheda bIbhatsuH shirAMsyapi hayAnapi.. 9-28-4 (61693)
te hayAH pratyapadyanta vasudhAM vigatAsavaH.
charatA lokavIreNa prahatAH savyasAchinA.. 9-28-5 (61694)
tato duryodhano rAjA dR^iShTvA svabalasa~NkShayam.
hatasheShAnsamAnIya kruddho rathagaNAnbahUn.. 9-28-6 (61695)
ku~njarAMshcha hayAMshchaiva pAdAtAMshcha samantataH.
uvAcha duHkhitAnsarvAndhArtarAShTra idaM vachaH.. 9-28-7 (61696)
samAsAdya raNe sarvAnpANDavAnsasuhR^idgaNAn.
pA~nchAlyaM chApi sabalaM hatvA shIghraM nyavartata.. 9-28-8 (61697)
tasya te shirasA gR^ihya vachanaM yuddhadurmadAH.
abhyudyayU raNe pArthAMstava putrasya shAsanAt.. 9-28-9 (61698)
tAnabhyApatataH shIghraM hatasheShAnmahAraNe.
sharairAshIviShAkAraiH pANDavAH samavAkiran.. 9-28-10 (61699)
tatsainyaM bharatashreShTha muhUrtena mahAtmabhiH.
avadhyata raNaM prApya trAtAraM nAbhyavindata.. 9-28-11 (61700)
palAyamAnaM tu bhayAnnAvatiShThati daMshitam.
ashvairviparidhAvadbhiH sainyena rajasA vR^ite.. 9-28-12 (61701)
na prAj~nAyanta samare dishaH sapradishastathA.
tatastu pANDavAnIkAnniHsR^itya bahavo janAH.. 9-28-13 (61702)
abhyaghnaMstAvakAnyuddhe muhUrtAdiva bhArata.
tato niHsheShamabhavattatsanyaM tava bhArata.. 9-28-14 (61703)
akShauhiNyaH sametAstu tava putrasya bhArata.
ekAdasha hatA yuddhe tAH prabho pANDusR^i~njayaiH.. 9-28-15 (61704)
teShu rAjasahasreShu tAvakeShu mahAtmasu.
eko duryodhano rAjannadR^ishyata bhR^ishaM kShataH.. 9-28-16 (61705)
tato vIkShya dishaH sarvA dR^iShTvA shUnyAM cha medinIm.
vihInaH sarvayodhaishcha pANDavAnvIkShyaM saMyuge.. 9-28-17 (61706)
muditAnsarvataH siddhAnnardamAnAnsamantataH.
bANashabdaravAMshchaiva shrutvA teShAM mahAtmanAm.. 9-28-18 (61707)
duryodhano mahArAja kashmalenAbhisaMvR^itaH.
apayo manashchakre vihInabalavAhanaH.. .. 9-28-19 (61708)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe aShTAviMsho.adhyAyaH.. 28 ..
shalyaparva - adhyAya 029
.. shrIH ..
9.29. adhyAyaH 029
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
pANDavairnihatasahAyasya duryodhanasya gadAmAdAya hadaM prati prasthAnam.. 1 .. sa~njayasaMhArAyAsimudyachChatA sAtyakinA vyAsavachanAttadvimochanam.. 2 .. hAstinapuraM gachChataH sa~njayasya madhyemArgaM duryodhanadarshanam.. 3 .. tena tasmindhR^itarAShTrAya svavR^ittAntanivedanachodanapUrvakaM hadaM pravishya mAyayA jalastambhanam.. 4 .. tatrAgatairdrauNikR^ipakR^itavarmabhiH sa~njayAdduryodhanasya hadapraveshaM vij~nAya vilapya punaH shibiragamanam.. 5 .. tato vR^iddhaparijanairyuyutsunA cha rAjadArANAM nagaraprApaNam.. 6 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-29-0 (61709)
dhR^itarAShTra uvAcha. 9-29-0x (5127)
nihate mAmake sainye niHsheShe shibire kR^ite.
pANDavAnAM bale sUta kinnu sheShamabhUttadA.. 9-29-1 (61710)
etanme pR^ichChato brUhi kushalo hyasi sa~njaya.
yachcha duryodhano mAnI kR^itavAMstanayo mama.
valakShayaM tathA dR^iShTvA sa ekaH pR^ithivIpatiH.. 9-29-2 (61711)
sa~njaya uvAcha. 9-29-3x (5128)
rathAnAM dve sahasre tu sapta nAgashatAni cha.
pa~ncha chAshvasahasrANi pattInAmayutAni cha.. 9-29-3 (61712)
etachCheShamabhUdrAjanpANDavAnAM mahadbalam.
parigR^ihya hi yadyuddhe dhR^iShTadyumno vyavasthitaH.. 9-29-4 (61713)
ekAkI bharatashreShTha tato duryodhano nR^ipaH.
nApashyatsamare ka~nchitsahAyaM rathinAM varaH.. 9-29-5 (61714)
nardamAnAnparAndR^iShTvA svabalasya cha sa~NkShayam.
dR^iShTvA bharatashArdUlaH kashmalenAbhisaMvR^itaH.
hataM svahayamutsR^ijya prA~NmukhaH prAdrAvadbhayAt.. 9-29-6 (61715)
ekAdashachamUbhartA putro duryodhanastava.
gadAmAdAya tejasvI padAtiH prasthito hadam.. 9-29-7 (61716)
nAtidUraM tato gatvA padbhyAmeva narAdhipaH.
sasmAra vachanaM kShatrurdharmashIlasya dhImataH.. 9-29-8 (61717)
idaM nUnaM mahAprAj~no viduro dR^iShTvAnpurA.
mahadvsanamasmAkaM kShatriyANAM cha sarvashaH.. 9-29-9 (61718)
evaM vichintayAnastu pravivikShurhadaM nR^ipaH.
duHkhasantaptahR^idayo dR^iShTvA rAjanbalakShayam.. 9-29-10 (61719)
`dashaikAkShauhiNIbhartA tadA duryodhano.api san.
prAptavAnvyasanaM tIvraM daivaM hi balavattaram'.. 9-29-11 (61720)
pANDavAstu mahArAja dhR^iShTadyumnapurogamAH.
abhyadravanta sa~NkruddhAstava rAjanbalaM prati.. 9-29-12 (61721)
shaktyR^iShTiprAsahastAnAM balAnAmabhigarjatAm.
sa~NkalpamakaronmoghaM gANDIvena dhana~njayaH.. 9-29-13 (61722)
tAnhatvA nishitairvANaiH sAmAtyAnsaha bandhubhiH.
rathe shvetahaye tiShThannarjuno bahvashobhata.. 9-29-14 (61723)
subalasya hate putre savAjirathaku~njare.
mahAvanamiva chChinnamabhavattAvakaM balam.. 9-29-15 (61724)
anekashatasAhasre bale duryodhanasya ha.
nAnyo mahAratho rAja~njIvamAno vyadR^ishyata.. 9-29-16 (61725)
droNaputrAdR^ite vIrAttathaiva kR^itavarmaNaH.
kR^ipAchcha gautamAdrAjanpArthivAchcha tavAtmajAt.. 9-29-17 (61726)
dhR^iShTadyumnastu mAM dR^iShTvA hasansAtyakimabravIt.
kimanena gR^ihItena nAnenArtho.asti jIvatA.. 9-29-18 (61727)
dhR^iShTadyumnavachaH shrutvA shinernaptA mahArathaH.
udyamya nishitaM kha~NgaM hantuM mAmudyatastadA.. 9-29-19 (61728)
tamAgamya mahAprAj~naH kR^iShNadvaipAyano.abravIt.
muchyatAM sa~njayo jIvanna hantavyaH katha~nchana.. 9-29-20 (61729)
dvaipAyanavachaH shrutvA shinernaptA kR^itA~njaliH.
tato mAmabravInmuktvA svasti sa~njaya sAdhaya.. 9-29-21 (61730)
anuj~nAtastvahaM tena nyastavarmA nirAyudhaH.
prAtiShThaM yena nagaraM sAyAhne rudhirokShitaH.. 9-29-22 (61731)
kroshamAtramapakrAntaM gadApANimavasthitam.
ekaM duryodhanaM rAjannapashyaM bhR^ishavikShatam.. 9-29-23 (61732)
sa tu mAmashrupUrNAkSho nAshaknodabhivIkShitum.
upapraikShata mAM dR^iShTvA tathA dInamavasthitam.. 9-29-24 (61733)
taM chAhamapi shochantaM dR^iShTvaikAkinamAhave.
muhUrtaM nAshakaM vaktumatiduHkhapariplutaH.. 9-29-25 (61734)
`yasya mUrdhAbhiShiktAnAM sahasramaNimaulinAm.
AhR^itya cha karaM sarvaM svasya veshma samAgatam.. 9-29-26 (61735)
chatuHsAgaraparyantA pR^ithivI ratnabhUShitA.
karNenaikena yasyArthe karamAhAritA purA.. 9-29-27 (61736)
yasyAj~nA pararAShTreShu karNenaiva prasAritA.
nAbhavadyasya shastreShu khedo rAj~naH prashAsataH.. 9-29-28 (61737)
AsIno hAstinapure kShemaM rAjyamakaNTakam.
anvapAlayadaishvaryAtkuberamapi nAsmarat.. 9-29-29 (61738)
bhavanAdbhavanaM rAjanprayAtuM pR^ithivIpate.
devAlayapradeshe cha panthA yasya hiraNmayaH.. 9-29-30 (61739)
patAkAvR^itasUryAMshutoraNochChritashobhitAH.
prayANe pR^ithivIbharturdhanyAnAmabhavangR^ihAH.. 9-29-31 (61740)
AruhyairAvataprakhyaM nAgamindrasamo balI.
vibhUtyA sumahatyA yaH prayAti pR^ithivIpate.. 9-29-32 (61741)
taM bhR^ishakShatasarvA~NgaM paddhyAmeva dharAtale.
tiShThantamekaM dR^iShTvA tu mamAbhUtklesha uttamaH.. 9-29-33 (61742)
tasya chaivaMvidhasyAdya jagannAthasya bhUpate.
ApadapratimaivAbhUdbalIyAnvidhireva hi'.. 9-29-34 (61743)
tato.asmai tadahaM sarvamuktavAngrahaNaM tadA.
dvaipAyanaprasAdAchcha jIvato mokShamAhave.. 9-29-35 (61744)
sa muhUrtamiva dhyAtvA pratilabhya cha chetanAm.
bhrAtR^IMshcha sarvasainyAni paryapR^ichChata mAM tataH.. 9-29-36 (61745)
tasmai tadahamAchakShe sarvaM pratyakShadarshivAn.
bhrAtR^Ishcha nihatAnsarvAnsainyaM cha vinipAtitam.. 9-29-37 (61746)
trayaH kila rathAH shiShTAstAvakAnAM narAdhipa.
iti prasthAnakAle mAM kR^iShNadvaipAyano.abravIt.. 9-29-38 (61747)
sa dIrghamiva niHshvasya pratyavekShya punaH punaH.
asau mAM pANinA spR^iShTvA putraste paryabhAShata.. 9-29-39 (61748)
tvadanyo neha sa~NgrAme kashchijjIvati sa~njaya.
dvitIyaM neha pashyAmi sasahAyAshcha pANQDavAH.. 9-29-40 (61749)
brUyAH sa~njaya rAjAnaM paj~nAchakShuShamIshvaram.
duryodhanastava sutaH praviShTo hadamityuta.. 9-29-41 (61750)
suhR^idbhistAdR^ishairhInaH putrairbhrAtR^ibhireva cha.
pANDavaishcha hR^ite rAjye ko nu jIveta mAdR^ishaH.. 9-29-42 (61751)
AchakShIthAH sarvamidaM mAM cha muktaM mahAhavAt.
AsmiMstoyahade guptaM jIvantaM bhR^ishavikShatam.. 9-29-43 (61752)
evamuktvA mahArAja prAvishattaM mahAhadam.
astambhayata toyaM cha mAyayA manujAdhipaH.. 9-29-44 (61753)
tasminhadaM praviShTe tu trInrathA~nshrAntavAhanAn.
apashyaM sahitAnekastaM deshaM samupeyuShaH.. 9-29-45 (61754)
kR^ipaM shAradvataM vIraM drauNiM cha rathinAM varam.
bhojaM cha kR^itavarmANaM sahitA~nsharavikShatAn.. 9-29-46 (61755)
te sarvaM mAmabhiprekShya tUrNamashvAnanodayan.
upayAya tu mAmUchurdiShTyA jIvasi sa~njaya.. 9-29-47 (61756)
apR^ichChaMshchaiva mAM sarve putraM tava janAdhipam.
kachchidduryodhano rAjA sa no jIvati sa~njaya.. 9-29-48 (61757)
AkhyAtavAnahaM tebhyastadA kushalinaM nR^ipam.
tachchaiva sarvamAchakShaM yanmAM duryodhano.abravIt.. 9-29-49 (61758)
hadaM chaivAhamAchakShaM yaM praviShTo narAdhipaH.
ashvatthAmA tu tadrAjannishamya vachanaM mama.. 9-29-50 (61759)
taM hadaM vipulaM prekShya karuNaM paryadevayat.
aho dhiksa na jAnAti jIvato.asmAnnarAdhipa.
paryAptA hi vayaM tena saha yodhayituM parAn.. 9-29-51 (61760)
te tu tatra chiraM kAlaM vilapya cha mahArathAH.
prAdravanrathinAM shreShThA dR^iShTvA pANDusutAnraNe.. 9-29-52 (61761)
te tu mAM rathamAropya kR^ipasya supariShkR^itam.
senAniveshamAjagmurhatasheShAstrayo rathAH.. 9-29-53 (61762)
tatra gulmAH parikShiptAH sUrye chAstamite sati.
sarve vichukrushuH shrutvA putrANAM tava saMkShayam.. 9-29-54 (61763)
tato vR^iddhA mahArAja yoShitAM rakShiNo narAH.
rAjadArAnupAdAya payayurnagaraM prati.. 9-29-55 (61764)
tatra vikroshamAnAnAM rudatInAM cha sarvashaH.
prAdurAsInmahA~nshabdaH shrutvA tadbalasa~NkShayam.. 9-29-56 (61765)
tatastA yoShito rAjanrudantyo vai muhurmuhuH.
kurarya iva shabdena nAdayantyo mahItalam.. 9-29-57 (61766)
AjaghnuH karajaishchApi pANibhishcha shirAMsyuta.
luluchushcha tadA keshAnkroshantyastatratatra ha.. 9-29-58 (61767)
hAhAkAravinAdinyo vinighnantya urAMsi cha.
shochantyastatra ruruduH krandamAnA vishAmpate.. 9-29-59 (61768)
tato duryodhanAmAtyAH sAshrukaNThA bhR^ishAturAH.
rAjadArAnupAmantrya prayayurnagaraM prati.. 9-29-60 (61769)
vetravyAsaktahastAshcha dvArAdhyakShA vishAmpate.
shayanIyAni shubhrANi spardhyAstaraNavanti cha.
samAdAya yayustUrNaM nagaraM dArarakShiNaH.. 9-29-61 (61770)
AsthAyAshvatarIyuktAnsyandanAnapare punaH.
svAnsvAndArAnupAdAya prayayurnagaraM prati.. 9-29-62 (61771)
adR^iShTapUrvA yA nAryo bhAskareNApi veshmasu.
dadR^ishustA mahArAja janA yAtAH puraM prati.. 9-29-63 (61772)
tAH striyo bharatashreShTha saukumAryasamanvitAH.
prayayurnagaraM tUrNaM hatasvapatibAndhavAH.. 9-29-64 (61773)
AgopAlAvipAlebhyo dravanto nagaraM prati.
yayurmanuShyAH sambhrAntA bhImasenabhayArditAH.. 9-29-65 (61774)
apichaiShAM bhayaM tIvraM pArthebhyo.abhUtsudAruNam.
prekShamANAstadA.anyonyamAdhAvannagaraM prati.. 9-29-66 (61775)
tasmiMstathA vartamAne vidrave bhR^ishadAruNe.
yuyutsuH shokasammUDhaH prAptakAlamachintayat.. 9-29-67 (61776)
jito duryodhanaH sa~Nkhye pANDavairbhImavikramaiH.
ekAdashachamUbhartA bhrAtarashchAsya sUditAH.. 9-29-68 (61777)
hatAshcha kuravaH sarve bhIShmadroNapuraH sarAH.
ahameko vimuktastu bhAgyayogAdyadR^ichChayA.. 9-29-69 (61778)
vidrutAni cha sarvANi shibirAdvai samantataH.
[itastataH palAyante hatanAthA hataujasaH.. 9-29-70 (61779)
adR^iShTapUrvA duHkhArtA bhayavyAkulalochanAH.
hariNA iva vitrastA vIkShamANA disho dasha].. 9-29-71 (61780)
duryodhanasya sachivA ye kechidavasheShitAH.
rAjadArAnupAdAya prayayurnagaraM prati.
prAptakAlamahaM manye praveshaM taiH saha prabho.. 9-29-72 (61781)
yudhiShThiramanuj~nAya vAsUdevaM tathaiva cha.
etamarthaM mahAbAhurubhayoH sannyavedayat.. 9-29-73 (61782)
tasya prIto.abhavadrAjA nityaM karuNaveditA.
pariShvajya mahAbAhurvaishyAputraM vyasarjayat.. 9-29-74 (61783)
tataH sa rathamAsthAya drutamashvAnachodayat.
saMvAhayitavAMshchApi rAjadArAnpuraM prati.. 9-29-75 (61784)
taishchaiva sahitaH kShipramastaM gachChati bhAskare.
praviShTo hAstinapuraM bAShpakaNTho.ashrulochanaH.. 9-29-76 (61785)
apashyata mahAprAj~naM viduraM sAshrulochanam.
rAj~naH samIpAnniShkrAntaM shokopahatachetasam.. 9-29-77 (61786)
tamabravItsatyadhR^itiH praNataM tvagrataH sthitam.. 9-29-78 (61787)
vidura uvAcha. 9-29-79x (5129)
diShTyA kurukShaye vR^itte asmiMstvaM putra jIvasi.
vinA rAj~naH parveshArdvai kimasi tvamihAgataH.
etadvai kAraNaM sarvaM vistareNa nivedaya.. 9-29-79 (61788)
yuyutsuruvAcha. 9-29-80x (5130)
nihate shakunau tatra saj~nAtisutabAndhave.
hatasheShaparIvAro rAjA duryodhanastataH.
svakaM sa hayamutsR^ijya prA~NmukhaH prAdravadbhayAt.. 9-29-80 (61789)
apakrAnte tu nR^ipatau skandhAvAraniveshanAt.
bhayavyAkulitaM sarvaM prAdrAvannagaraM prati.. 9-29-81 (61790)
tato rAj~naH kalatrANi bhrAtR^INAM chAsya sarvataH.
vAhaneShu samAropya adhyakShAH prAdrAvanbhayAt.. 9-29-82 (61791)
tato.ahaM samanuj~nApya rAjAnaM sahakeshavam.
praviShTo hAstinapuraM rakShanlokasya vAchyatAm.. 9-29-83 (61792)
sa~njaya uvAcha. 9-29-84x (5131)
etachChrutvA tu vachanaM vaishyAputreNa bhAShitam.
prAptakAlamiti j~nAtvA viduraH sarvadharmavit.
apUjayadameyAtmA yuyutsuM vAkyamabravIt.. 9-29-84 (61793)
prAptakAlamidaM sarvaM bruvatA bharatakShaye.
[rakShitaH kuladharmashcha sAnukroshatayA tvayA.. 9-29-85 (61794)
diShThyA tvAmiha sa~NgrAma dasmAdvIrakShayAtpuram.
samAgatamapashyAma hyaMshumantamiva prajAH.. 9-29-86 (61795)
andhasyaM nR^ipateryaShTirlubdhasyAdIrghadarshinaH.
bahusho yAchyamAnasya daivopahatachetasaH.
tvameko vyasanArtasya dhriyase putra sarvathA].. 9-29-87 (61796)
adya tvamiha vishrAntaH shvo.abhigantA yudhiShThiram.
etAvaduktvA vachanaM viduraH sAshrulochanaH.
yuyutsuM samanuj~nApya pravivesha nR^ipakShayam.. 9-29-88 (61797)
[paurajAnapadairduHkhAddhAheti bhR^ishanAditam.
nirAnandaM gatashrIkaM hR^itArAmamivAshayam.
shUnyarUpamapadhvastaM duHkhAdduHkhataro.abhavat.. 9-29-89 (61798)
viduraH sarvadharmaj~no viklavenAntarAtmanA.
vivesha nagare rAjannishashvAsa shanaiH shanaiH.. 9-29-90 (61799)
yuyutsurapi tAM rAtriM svagR^ihe nyavasattadA.
vandyamAnaH svakaishchApi nAbhyanandatsuduHkhitaH.
chintayAnaH kShayaM tIvraM bharatAnAM parasparam.. .. 9-29-91 (61800)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe ekonatriMsho.adhyAyaH.. 29 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-29-38 hato duryodhana iti ka.pAThaH.. 9-29-39 ahameko.avashiShTastu iti ka.pAThaH.. 9-29-29 ekonatriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 030
.. shrIH ..
9.30. adhyAyaH 030
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
kR^ipadgauNikR^itavarmasu hR^idametya duryodhanena bhApamANeShu tatra yadR^ichChopAgatairvyAdhaistaddarshanam.. 1 .. vyAdhanivedanena saparivAraiH pANQDavairhradaM pratyAgamanam.. 2 .. taddarshanena kR^ipAdibhirduryodhanAbhyanuj~nAnena dUrasthanyagnodhatarumetya tanmUle upaveshanam.. 3 .. duryodhanena punarjalastambhanena hradapraveshanam.. 4 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-30-0 (61902)
`sa~njaya uvAcha. 9-30-0x (5133)
muhUrtAdiva rAjendra sarvaM shUnyamadR^ishyata.
mattavAraNasaMghuShTaM shibiraM vidrute bale.. 9-30-1 (61903)
yatra shabdena mahatA nAnvabudhyanmahArathAH.
tatra shabdaM na shR^iNumo manuShyasyApi kasyachit'.. 9-30-2 (61904)
dhR^itarAShTra uvAcha. 9-30-3x (5134)
hateShu sarvasainyeShu pANDuputrai raNAjire.
mAmakAshchAvashiShTAste kimakurvata sa~njaya.. 9-30-3 (61905)
kR^itavarmA kR^ipashchaiva droNaputrashcha vIryavAn.
duryodhanashcha mandAtmA rAjA kimakarottadA.. 9-30-4 (61906)
sa~njaya uvAcha. 9-30-5x (5135)
samprAdruvatsu dAreShu kShatriyANAM mahAtmanAm.
vidrute shibire shUnye bhR^ishodvignAstrayo rathAH.. 9-30-5 (61907)
nishamya pANDuputrANAM tadA vaijayinAM svanam.
vidrutaM shibiraM dR^iShTvA sAyAhne rAjagR^idvinaH.
sthAnaM nArochayaMstatra tataste hadamabhyayuH.. 9-30-6 (61908)
yudhiShThiro.api dharmAtmA bhrAtR^ibhiH sahito raNe.
hR^iShTaH paryapatadrAjanduryodhanavadhepsayA.. 9-30-7 (61909)
mArgamANAstu sa~NkruddhAstava putraM jayaiShiNaH.
yatnato.anveShamANAste naivApashya~njanAdhipam.. 9-30-8 (61910)
yadA duryodhano yuddhaM tyaktvA padbhyAM parAkramamat.
taM hadaM prAvishachchApi viShTabhyApaH svamAyayA.. 9-30-9 (61911)
yadA tu pANDavAH sarve suparishrAntavAhanAH.
tataH svashibiraM prApya vyatiShThanta sasainikAH.. 9-30-10 (61912)
tataH kR^ipashcha drauNishcha kR^itavarmA cha sAtvataH.
sanniviShTeShu pArtheShu prayayustaM hadaM shanaiH.. 9-30-11 (61913)
te taM hadaM samAsAdya yatra shete janAdhipaH.
abhyabhAShanta durdharShaM rAjAnaM suptamambhasi.. 9-30-12 (61914)
rAjannuttiShTha yudhyasva sahAsmAbhiryudhiShThiram.
jitvA vA pR^ithivIM bhu~NkShva hato vA svargamApnuhi.. 9-30-13 (61915)
teShAmapi balaM sarvaM hataM duryodhana tvayA.
pratividdhAshcha bhUyiShThaM ye shiShTAstatra sainikAH.. 9-30-14 (61916)
na te vegaM viShahituM shaktAstava vishAmpate.
asmAbhirapi guptasya tasmAduttiShTha bhArata.. 9-30-15 (61917)
duryodhana uvAcha. 9-30-16x (5136)
diShTyA pashyAmi vo muktAnIdR^ishAtpuruShakShayAt.
pANDukauravasammardAjjIvamAnAnnararShabhAn.. 9-30-16 (61918)
vijeShyAmo vayaM sarve vishrAntA vigataklamAH.
bhavantashcha parishrAntA vayaM cha bhR^ishavikShatAH.
udIrNaM cha balaM teShAM tena yuddhaM na rochaye.. 9-30-17 (61919)
na tvetadadbhutaM vIrA yadvo mahadidaM manaH.
asmAsu cha parA shaktirna tu kAlaH parAkrame.. 9-30-18 (61920)
vishramyaikAM nishAmadya bhavadbhiH sahito raNe.
pratiyotsyAmyahaM shatrU~nshvo na syAchcha shramo mama.. 9-28-19 (61921)
sa~njaya uvAcha. 9-28-20x (5137)
evamukto.abravIddrauNI rAjAnaM yuddhadurmadam.
uttiShTha rAjanbhadraM te vijeShyAmo vayaM parAn.. 9-28-20 (61922)
iShTApUrtena dAnena satyena cha japena cha.
shape rAjanyathA hyadya nihaniShyAmi somakAn.. 9-28-21 (61923)
mA sma yaj~nakR^itAM prItimApnuyAM sajjanochitAm.
yadImAM rajanIM vyuShTAM na hi hanmi parAnraNe.. 9-30-22 (61924)
nAhatvA sarvapA~nchAlAnvimokShye kavachaM vibho.
uttiShTha tvaM bravImyetattanme shR^iNu janAdhipa.. 9-30-23 (61925)
teShu sambAShamANeShu vyAdhAstaM deshamAyayuH.
mAMsabhAraparishrAntAH pAnIyArthaM yadR^ichChayA.. 9-30-24 (61926)
te hi nityaM mahArAja bhImasenasya lubdhakAH.
mAMsabhArAnupAjahnurbhaktyA paramayA vibho.. 9-30-25 (61927)
te tatra dhiShThitAsteShAM sarvaM tadvachanaM rahaH.
duryodhanavachashchaiva shushruvuH sa~NgatA mithaH.. 9-30-26 (61928)
te.api sarve maheShvAsA ayuddhArthini kaurave.
nirbandhaM paramaM chakrustadA vai yuddhakA~NkShiNaH.. 9-30-27 (61929)
tAMstathA samudIkShyAtha kauravANAM mahArathAn.
ayuddhamanasaM chaiva rAjAnaM sthitamambhasi.. 9-30-28 (61930)
teShAM shrutvA cha saMvAdaM rAj~nashcha salile sataH.
vyAdhA hyajAnanrAjendra salilasthaM suyodhanam.. 9-30-29 (61931)
te pUrvaM pANDuputreNa pR^iShTA hyAsansutaM tava.
yadR^ichChopagatAstatra rAjAnaM parimArgatA.. 9-30-30 (61932)
tataste pANDuputrasya smR^itvA tadbhAShitaM tadA.
anyonyamabruvanrAjanmR^igavyAdhAH shanairiva.. 9-30-31 (61933)
duryodhanaM khyApayAmo dhanaM dAsyati pANDavaH.
suvyaktamiha naH khyAto hade duryodhanonR^ipaH.. 9-30-32 (61934)
tasmAdgachChAmahe sarve yatra rAjA yudhiShThiraH.
AkhyAtuM salile suptaM duryodhanamamarShaNam.. 9-30-33 (61935)
dhR^itarAShTrAtmajaM tasmai bhImasenAya dhImate.
shayAnaM salile sarve kathayAmo dhanurbhR^ite.. 9-30-34 (61936)
sa no dAsyati suprIto dhanAni bahulAnyuta.
kiM no mAMsena shuShkeNa parikliShTena shoShiNA.. 9-30-35 (61937)
evamuktvA tu te vyAdhAH samprahR^iShTA dhanArthinaH.
mAMsabhArAnupAdAya prayayuH shibiraM prati.. 9-30-36 (61938)
pANQDavAshcha mahArAja labdhalakShAH prahAriNaH.
apashyamAnAH samare duryodhanamavasthitam.. 9-30-37 (61939)
nikR^itij~nasya pApasya tasyAbhigamanepsayA.
chArAnsampreShayAmAsuH samantAttadraNAjire.. 9-30-38 (61940)
Agamya tu tataH sarve naShTaM duryodhanaM nR^ipam.
nyavedayanta sahitA dharmarAjasya sainikAH.. 9-30-39 (61941)
teShAM tadvachanaM shrutvA chArANAM bharatarShabha.
chintAmabhyagamattIvrAM nishashvAsa cha pArthivaH.. 9-30-40 (61942)
`arisheShe jIvati tu sandigdho vijayo bhavet.
rAjyaM labhe kathaM tadvi pUjitaM vijayAdibhiH'.. 9-30-41 (61943)
atha sthitAnAM pANDUnAM dInAnAM bharatarShabha.
tasmAddeshAdapakramya tvaritA lubdhakA vibho.. 9-30-42 (61944)
AjagmuH shibiraM hR^iShTA dR^iShTvA duryodhanaM nR^ipam.
vAryamANAH praviShTAshcha bhImasenasya pashyataH.. 9-30-43 (61945)
te tu pANDavamAsAdya bhImasenaM mahAbalam.
tasmai tatsarvamAchakhyuryadvR^ittaM yachcha vai shrutam.. 9-30-44 (61946)
tato vR^ikodaro rAjandattvA teShAM dhanaM bahu.
dharmarAjAya tatsarvamAchachakShe parantapaH.. 9-30-45 (61947)
asau duryodhano rAjanvij~nAto mama lubdhakaiH.
saMstabhya salilaM shete yasyArthe paritapyase.. 9-30-46 (61948)
tadvacho bhImasenasya priyaM shrutvA vishAmpate.
ajAtashatruH kaunteyo hR^iShTo.abhUtsaha sodaraiH.. 9-30-47 (61949)
taM cha shrutvA maheShvAsaM praviShTaM salilahade.
kShiprameva tato.agachChanpuraskR^itya janArdanam.. 9-30-48 (61950)
tataH kilakilAshabdaH prAdurAsIdvishAmpate.
pANDavAnAM prahR^iShTAnAM pA~nchAlAnAM cha sarvashaH.. 9-30-49 (61951)
siMhanAdAMstatashchakruH kShveDAshcha bharatarShabha.
tvaritAH kShatriyA rAjannudakroshanparasparam.. 9-30-50 (61952)
j~nAtaH pApo dhArtarAShTro dR^iShTashchetyasakR^idraNe.
prAkroshansomakAstatra hR^iShTarUpAH samantataH.. 9-30-51 (61953)
teShAmAshu prayAtAnAM rathAnAM tatra veginAm.
vabhUva tumulaH shabdo divaspR^ik pR^ithivIpate.. 9-30-52 (61954)
duryodhanaM parIpsantastatratatra yudhiShThiram.
anvayustvaritAste vai rAjAnaM shrAntavAhanAH.. 9-30-53 (61955)
arjuno bhImasenashcha mAdrIputrau cha pANDavau.
dhR^iShTadyumnashcha pA~nchAlyaH shikhaNDI chAparAjitaH.. 9-30-54 (61956)
uttamaujA yudhAmanyuH sAtyakishcha mahArathaH.
pA~nchAlAnAM cha ye shiShTA draupadeyAshcha bhArata.
hayAshcha sarve nAgAshcha shatashashcha padAtayaH.. 9-30-55 (61957)
tataH prApto mahArAja dharmarAjaH pratApavAn.
dvaipAyanahadaM ghoraM yatra duryodhano.abhavat.. 9-30-56 (61958)
shItAmalajalaM hR^idyaM dvitIyamiva sAgaram.
mAyayA salilaM stabhya yatrAbhUtte sthitaH sutaH.. 9-30-57 (61959)
atyadbhutena vidhinA daivayogena bhArata.
salilAntargataH shete durdarshaH kasyachitprabho. 9-30-58 (61960)
mAnuShasya manuShyendra gadAhasto janAdhipaH.. 9-30-59 (61961)
tato duryodhano rAjA salilAntargato vasan.
shushruve tumulaM shabdaM jaladopamaniHsvanam.. 9-30-59 (61962)
yudhiShThirashcha rAjendra taM hadaM saha sodaraiH.
AjagAma mahArAja tava putravadhAya vai.. 9-30-60 (61963)
mahatA sha~NkhanAdena rathanemisvanena cha.
UrdhvaM dhunvanmahAreNuM kampayaMshchApi medinIm.. 9-30-61 (61964)
yaudhiShThirasya sainyasya shrutvA shabdaM mahArathAH.
kR^itavarmA kR^ipo drauNI rAjAnamidamabruvan.. 9-30-62 (61965)
ime hyAyAnti saMhR^iShTAH pANDavA jitakAshinaH.
apayAsyAmahe tAvadanujAnAtu no bhavAn.. 9-30-63 (61966)
duryodhanastu tachChrutvA teShAM tatra tarasvinAm.
tathetyuktvA hadaM taM vai mAyayA.astambhayatprabho.. 9-30-64 (61967)
te tvanuj~nApya rAjAnaM bhR^ishaM shokaparAyaNAH.
jagmurdUre mahArAja kR^ipaprabhR^itayo rathAH.. 9-30-65 (61968)
te gatvA dUramadhvAnaM nyagrodhaM prekShya mAriSha.
nyavishanta bhR^ishaM shrAntAshchintayanto nR^ipaM prati.. 9-30-66 (61969)
viShTabhya salilaM supto dhArtarAShTro mahAbalaH.
pANDavAshchApi samprAptAstaM deshaM yuddhamIpsavaH.. 9-30-67 (61970)
kathaM nu yuddhaM bhavitA kathaM rAjA bhaviShyati.
kathaM nu pANDavA rAjanpratipatsyanti kauravam.. 9-30-68 (61971)
ityevaM chintayAnAstu rathebhyo.ashvAnvimuchya te.
tatrAsA~nchakrire rAjankR^ipaprabhR^itayo rathAH.. .. 9-30-69 (61972)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe triMsho.adhyAyaH.. 30 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-30-18 asmAsu cha parA bhaktirdarshitA kAryagauravAt. iti ~Na. pAThaH.. 9-30-22 yaj~nakR^itAM prIti yaj~nAdijasya puNyasya phalam.. 9-30-39 naShTaM adR^ishyatvaM gataM lInamityarthaH.. 9-30-30 triMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 031
.. shrIH ..
9.31. adhyAyaH 031
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
yudhiShThireNa hadasthaM duryodhanaM prati niShThuroktibhiH santarjanam.. 1 .. yudhiShThiraduryodhanayoH saMvAdaH.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-31-0 (61973)
sa~njaya uvAcha. 9-31-0x (5138)
tatasteShvapayAteShu ratheShu triShu pANDavAH.
taM hadaM pratyapadyanta yatra duryodhano.abhavat.. 9-31-1 (61974)
AsAdya cha kurushreShTha tadA dvaipAyanaM hadam.
stambhitaM dhArtarAShTreNa dR^iShTvA taM salilAshayam.. 9-31-2 (61975)
vAsudevamidaM vAkyamabravItkurunandanaH.
pashyemAM dhArtarAShTreNa mAyAmapsu prayojitAm.. 9-31-3 (61976)
viShTabhya salilaM shete nAsya mAnuShato bhayam.
daivIM mAyAmimAM kR^itvA salilAntargato hyayam.. 9-31-4 (61977)
nikR^ityA nikR^itipraj~no na me jIvanvimokShyate.
yadyasya samare sAhyaM kurute vajrabhR^itsvayam.
tathApyenaM hataM yuddhe lokA drakShyanti mAdhava.. 9-31-5 (61978)
vAsudeva uvAcha. 9-31-6x (5139)
mAyAvina imAM mAyAM mAyayA jahi bhArata.
mAyAvI mAyayA vadhyaH satyametadyudhiShThira.. 9-31-6 (61979)
kriyAbhyupAyairbahubhirbhAyAmapsu prayojya cha.
jahi tvaM bharatashreShTha mAyAtmAnaM suyodhanam.. 9-31-7 (61980)
kriyAbhyupAyairindreNa nihatA daityadAnavAH.
kriyAbhyupAyairbalibhirbalirbaddho mahAtmanA.. 9-31-8 (61981)
kriyAbhyupAyapUrvaM vai hiraNyAkSho mahAsuraH.
hiraNyakashipushchaiva kriyayaiva niShUditau.. 9-31-9 (61982)
vR^itrashcha nihato rAjankriyayaiva mahAbalaH.
tathA paulastyatanayo rAvaNo nAma rAkShasaH.
rAmeNa nihato rAjansAnubandhaH sahAnugaH.. 9-31-10 (61983)
kriyayA yogamAsthAya tathA tvamapi vikrama.. 9-31-11 (61984)
kriyAbhyupAyairnihatau mayA rAjanpurAtanau.
tArakashcha mahAdaityo viprachittishcha vIryavAn.. 9-31-12 (61985)
vAtApirilvalashchaiva trishirAshcha tathA vibho.
sundopasundAvasurau kriyayaiva niShUditau.. 9-31-13 (61986)
kriyAbhyupAyairindreNa tridivaM bhujyate vibho.
kriyA balavatI rAjannAnyatkiMchidyudhiShThira.. 9-31-14 (61987)
daityAshcha dAnavAshchaiva rAkShasAH pArthivAstathA.
kriyAbhyupAyairnihatAH kriyAM tasmAtsamAchara.. 9-31-15 (61988)
sa~njaya uvAcha. 9-31-16x (5140)
ityukto vAsudevena pANDavaH saMshitavrataH.
jalasthaM taM mahArAja tava putraM mahAbalam.
abhyabhAShata kaunteyaH prahasanniva bhArata.. 9-31-16 (61989)
suyodhana kimartho.ayamArambho.apsu kR^itastvayA.
sarvaM kShatraM ghAtayitvA svakulaM cha vishAmpate.. 9-31-17 (61990)
jalAshayaM praviShTo.adya vA~nCha~njIvitamAtmanaH.
uttiShTha rAjanyudhyasva sahAsmAbhiH suyodhana.. 9-31-18 (61991)
sa te darpo narashreShTha sa cha mAnaH kva te gataH.
yastvaM saMstabhya salilaM bhIto rAjanvyavasthitaH.. 9-31-19 (61992)
sarve tvAM shUra ityevaM janA jalpanti saMsadi.
vyarthaM tadbhavato manye shauryaM salilashAyinaH.. 9-31-20 (61993)
uttiShTha rAjanyudhyasva kShatriyo.asi kulodbhavaH.
kauraveyo visheSheNa kulaM janma cha saMsmara.. 9-31-21 (61994)
sa kathaM kaurave vaMshe prashaMsa~njanma chAtmanaH.
yudvAttrastatarastoyaM pravishya pratitiShThasi.. 9-31-22 (61995)
ayuddhena vyavasthAnaM naiSha dharmaH sanAtanaH.. 9-31-23 (61996)
anAryajuShTamasvargyaM raNe rAjanpalAyanam.
kathaM pAramagatvA hi yuddhe tvaM vai jijIviShuH.. 9-31-24 (61997)
imAnnipatitAndR^iShTvA putrAnbhrAtR^InpitR^IMstathA.
sambandhino vayasyAMshcha mAtulAnbAndhavAMstathA.
ghAtayitvA kathaM tAta hade tiShThati sAmpratam.. 9-31-25 (61998)
shUramAnI na shUrastvaM mR^iShA vadasi bhArata.
shUro.ahamiti durbuddhe sarvalokasya shR^iNvataH.. 9-31-26 (61999)
na hi shUrAH palAyante shatrUndR^iShTvA katha~nchana.
brUhi vA tvaM yayA vR^ittyA shUra tyajasi sa~Ngaram.. 9-31-27 (62000)
sa tvamuttiShTha yudhyasva vihAya bhayamAtmanaH.
ghAtayitvA sarvasainyaM bhrAtR^IMshchaiva suyodhana.. 9-31-28 (62001)
nedAnIM jIvite buddhiH kAryA dharmachikIrShayA.
kShatradharmamupAshritya tvadvidhena suyodhana.. 9-31-29 (62002)
yattu karNamupAshritya shakuniM chApi saubalam.
duHshAsanaM cha mohAttvamAtmAnaM nAvabuddhavAn.. 9-31-30 (62003)
tatpApaM sumahatkR^itvA pratiyudhyasva bhArata.
kathaM hi tvadvidho mohAdrochayeta palAyanam.. 9-31-31 (62004)
kva te tatpauruShaM yAtaM kva cha mAnaH suyodhana.
kva cha vikrAntatA yAtA kva cha visphUrjitaM mahat.. 9-31-32 (62005)
kva te kR^itAstratA yAtA kiM nu sheShe jalAshaye.
sa tvamuttiShTha yudhyasva kShatradharmeNa bhArata.. 9-31-33 (62006)
asmAMstu vA parAjitya prashAdhi pR^ithivImimAm.
athavA nihatosmAbhirbhUmau svapsyasi bhArata.. 9-31-34 (62007)
eSha te paramo dharmaH sR^iShTo dhAtrA mahAtmanA.
taM kuruShva yathAtathyaM pauruShe sva vyavasthitaH.. 9-31-35 (62008)
sa~njaya uvAcha. 9-31-36x (5141)
evamukto mahArAja dharmaputreNa dhImatA.
salilasthastava suta idaM vachanamabravIt.. 9-31-36 (62009)
naitachchitraM mahArAja yadbhIH prANinamAvishet.
na cha prANabhayAdbhIto vyapayAto.asmi bhArata.. 9-31-37 (62010)
arathashchAniSha~NgI cha nihataH pArShNisArathiH.
ekashchApyagaNaH sa~Nkhye pratyAshvAsamarochayam.. 9-31-38 (62011)
na prANahetorna bhayAshcha viShAdAdvishAmpate.
idamambhaH praviShTo.asmi shramAttvidamanuShThitam.. 9-31-39 (62012)
tvaM chAshvasihi kaunteya ye chApyanugatAstava.
ahamutthAya vaH sarvAnpratiyotsyAmi saMyuge.. 9-31-40 (62013)
yudhiShThira uvAcha. 9-31-41x (5142)
AshvastA eva sarve sma chiraM tvAM mR^igayAmahe.
tadidAnIM samuttiShTha yudhyasveha suyodhana.. 9-31-41 (62014)
hatvA vA samare pArthAnsphItaM rAjyamavApnuhi.
nihato vA raNe.asmAbhirvIralokamavApsyasi.. 9-31-42 (62015)
duryodhana uvAcha. 9-31-43x (5143)
yadarthaM rAjyamichChAmi kurUNAM kurunandana.
ta ime nihatAH sarve bhrAtaro me janeshvara.. 9-31-43 (62016)
kShINaratnAM cha pR^ithivIM hatakShatriyapu~NgavAm.
na hyutsahAmyahaM bhoktuM vidhavAmiva yoShitam.. 9-31-44 (62017)
adyApi tvahamAshaMse tvAM vijetuM yudhiShThira.
bha~NktvA pA~nchAlapANDUnAmutsAhaM bharatarShabha.. 9-31-45 (62018)
na tvidAnImahaM manye kAryaM yuddhena karhichit.
droNe karNe cha saMshAnte nihate cha pitAmahe.. 9-31-46 (62019)
astvidAnImiyaM rAjankevalA pR^ithivI tava.
asahAyo hi ko rAjA rAjyamichChetprashAsitum.. 9-31-47 (62020)
suhR^idastAdR^ishAnhatvA putrAnbhrAtR^InpitR^Inapi.
bhavadbhishcha hR^ite rAjye ko nu jIveta mAdR^ishaH.. 9-31-48 (62021)
ahaM vanaM gamiShyAmi hyajinaiH prativAsitaH.
ratirhi nAsti me rAjye hatapakShasya bhArata.. 9-31-49 (62022)
hatabAndhavabhUyiShThA hatAshvA hataku~njarA.
eShA te pR^ithivI rAjanbhu~NkShainAM vigatajvaraH.. 9-31-50 (62023)
vanameva gamiShyAmi vasAno mR^igacharmaNI.
na hi me nirjanasyAsti jIvite.adya spR^ihA vibho.. 9-31-51 (62024)
gachCha tvaM bhu~NkSha rAjendra pR^ithivIM nihateshvarAm.
hatayodhAM naShTaratnAM shIrNakShatrAM yathAsukham.. 9-31-52 (62025)
[sa~njaya uvAcha. 9-31-53x (5144)
duryodhanaM tava sutaM salilasthaM mahAyashAH.
shrutvA tu karuNaM vAkyamabhAShata yudhiShThiraH..] 9-31-53 (62026)
yudhiShThira uvAcha. 9-31-54x (5145)
ArtapralApAnmA tAta salilasthaH prabhAShathAH.
naitanmanasi me rAjanvAshitaM shakuneriva.. 9-31-54 (62027)
yadi vApi samarthaH syAstvaM dAnAya suyodhana.
nAhamichCheyamavaniM tvayA dattAM prashAsitum.. 9-31-55 (62028)
adharmeNa na gR^ihNIyAM tvayA dattAM mahImimAm.
na hi dharmaH smR^ito rAjankShatriyasya pratigrahaH.. 9-31-56 (62029)
tvayA dattAM na chechCheyaM pR^ithivImakhilAmaham.
tvAM tu yuddhe vinirjitya bhoktA.asmi vasudhAmimAm.. 9-31-57 (62030)
anIshvarashcha pR^ithivIM kathaM tvaM dAtumichChasi.
tvayeyaM pR^ithivI rAjankiM na dattA tadaiva hi.. 9-31-58 (62031)
dharmato yAchamAnAnAM prashamArthaM kulasya naH.
vArShNeyaM prathamaM rAjanpratyAkhyAya mahAbAlam.. 9-31-59 (62032)
kimidAnIM dadAsi tvaM ko hi te jittavibhramaH.
abhiyuktastu ko rAjA dAtumichCheddhi medinIM.. 9-31-60 (62033)
na tvamadya mahIM dAtumIshaH kauravanandana.
AchChettuM vA balAdrAjansa kathaM dAtumichChasi.. 9-31-61 (62034)
mAM tu nirjitya sa~NgrAme pAlayemAM vasundharAm.
sUchyagreNApi yadbhUmerapi bhidyeta bhArata.. 9-31-62 (62035)
tanmAtramapi tanmahyaM na dadAti purA bhavAn.
sa kathaM pR^ithivImetAM pradadAsi vishAmpate.. 9-31-63 (62036)
sUchyagraM nAtyajaH pUrvaM sa kathaM tyajasi kShitim.. 9-31-64 (62037)
evamaishvaryamAsAdya prashAsya pR^ithivImimAm.
ko hi mUDho vyavasyeta shatrordAtuM vasundharAm.. 9-31-65 (62038)
tvaM tu kevalamaurkhyeNa vimUDho nAvabudhyase.
pR^ithivIM dAtukAmo.api jIvaMstvaM naiva mokShyase.. 9-31-66 (62039)
asmAnvA tvaM parAjitya prashAdhi pR^ithivImimAm.
athavA nihato.asmAbhirvraja lokAnanuttamAn.. 9-31-67 (62040)
AvayorjIvato rAjanmayi cha tvayi cha dhruvam.
saMshayaH sarvabhUtAnAM vijaye nau bhaviShyati.. 9-31-68 (62041)
jIvitaM tvayi duShprApaM mayi yatparivartate.
jIvayeyamahaM kAmaM na tu tvaM jIvituM kShamaH.. 9-31-69 (62042)
dahane hi kR^ito yatnastvayA.asmAsu visheShataH.
AshIviShairviShaishchApi jale jApi praveshanaiH.
tvayA vinikR^itA rAjanrAjyasya haraNena cha.. 9-31-70 (62043)
apriyANAM cha vachanairdraupadyAH karShaNena cha.
etasmAtkAraNAtpApa jIvitaM na vidyate.. 9-31-71 (62044)
uttiShThottiShTha yudhyasva yuddhe shreyo bhaviShyati.. 9-31-72 (62045)
evaM tu vividhA vAcho jayayuktAH punaHpunaH.
kIrtayanti sma te vIrAstatratatra janAdhipa.. .. 9-31-73 (62046)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe ekatriMsho.adhyAyaH.. 31 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-31-7 kiyAbhyupAyaiH shatrukiyAnurUpaiH pratIkArairgharmyairadharmyairvetyarthaH. etetu chChalakAriNashChalaireva hantavyA iti bhAvaH. mAyayaiva suyodhanaM iti ka.pAThaH.. 9-31-11 vikrama vikramaM kuruShva kriyayA yogamAsthAya hatastvAShTro.api vikramAt iti ka.pAThaH.. 9-31-12 kriyAbhyupAyairnihato mayo nAma mahAsaraH. iti ka.pAThaH.. 9-31-27 he shUreti sAdhikShepasambodhanam. yayA vR^ittyA nimittabhUtayA. vAnaprasthatvena vA nyastashastratvena vA klIbatvena vA tvaM sa~NgaraM tyajasi tAM vR^ittiM brUhi. na tvaM vAnaprastho.asi rAjyArthivAt. nApi nyastashastro gadAdhAritvAt. parisheShAta klIbo.asmIti mA bhAShasva. yuddhaM kurviti bhAvaH.. 9-31-32 pauruShaM yatnaH. vikrAntatA shauryam. visphUrjitaM garjanam.. 9-31-49 hatApatyasya bhArata iti ka.pAThaH.. 9-31-52 nihatatviShamiti ka.~Na.pAThaH.. 9-31-31 ekatriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 032
.. shrIH ..
9.32. adhyAyaH 032
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
yudhiShThirakaTubhAShaNaruShTena suyodhanena gadayAsaha hadAdutthAnam.. 1 .. yudhiShThiraduryodhanayoH saMvAdaH.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-32-0 (62047)
dhR^itarAShTra uvAcha. 9-32-0x (5146)
evaM santarjyamAnastu mama putro mahIpatiH.
prakR^ityA manyumAnvIraH kathamAsItparantapaH.. 9-32-1 (62048)
na hi santarjanA tena shrutapUrvA katha~nchana.
rAjabhAvena mAnyashcha sarvalokasya so.abhavat.. 9-32-2 (62049)
[yasyAtapatrachChAyApi svakA bhAnostathA prabhA.
khedAyaivAbhimAnitvAtsahetsaivaM kathaM gariH..] 9-32-3 (62050)
iyaM cha pR^ithivI sarvA samlechChATavikA bhR^isham.
prasAdAdbhriyate yasya pratyakShaM tava sa~njaya.. 9-32-4 (62051)
sa tathA tarjyamAnastu pANDuputrairvisheShataH.
vihInashcha svakairbhR^ityairnirjite chAvR^ito bhR^isham.. 9-32-5 (62052)
sa shrutvA kaTukA vAcho jayayuktAH punaHpunaH.
kimabravItpANDaveyAMstanmamAchakShva sa~njaya.. 9-32-6 (62053)
sa~njaya uvAcha. 9-32-7x (5147)
tarjyamAnastadA rAjannudakasthastavAtmajaH.
yudhiShThireNa rAjendra bhrAtR^ibhiH sahitena ha.. 9-32-7 (62054)
shrutvA sa kaTukA vAcho viShamastho narAdhipaH.
dIrghamuShNaM cha niHshvasya salilasthaH punaHpunaH.. 9-32-8 (62055)
salilAntargato rAjA dhunvanhastau punaHpunaH.
manashchakAra yuddhAya rAjAnaM chAbhyabhAShata.. 9-32-9 (62056)
yUyaM sasuhR^idaH pArthAH sarve sarathavAhanAH.
ahamekaH paridyUno viratho hatavAhanaH.. 9-32-10 (62057)
Attashastrai rathopetairbahubhiH parivAstiH.
kathamekaH padAtiH sannashastro yoddhumutsaha.. 9-32-11 (62058)
ekaikashashcha mAM yUyaM yodhayadhvaM yudhiShThira.
na hyeko bahubhirvIrairnyAyyo yodhayituM yudhi.. 9-32-12 (62059)
visheShato vikavachaH shrAntashchApatsamAshritaH.
bhR^ishaM vikShatagAtrashcha shrAntavAhanasainikaH.. 9-32-13 (62060)
na me tvatto bhayaM rAjanna cha pArthAdvR^ikodarAt.
phalgunAdvAsudevAdvA pA~nchAlebhyo.athavA punaH.. 9-32-14 (62061)
yamAbhyAM yuyudhAnAdvA ye chAnye tava sainikAH.
ekaH sarvAnahaM kruddho vArayiShye yudhi sthitaH.. 9-32-15 (62062)
dharmamUlA satAM kIrtirmanuShyANAM janAdhipa.
dharmaM chaiveha kIrtiM cha pAlayanprabravImyaham.. 9-32-16 (62063)
ahamutthAya sarvAnvai pratiyotsyAmi saMyuge.
anvabhyAshaM gatAnsarvAnnihaniShyAmi bhArata.. 9-32-17 (62064)
adya vaH sarathAnsAshvAnashastro viratho.api san.
nakShatrANIva sarvANi savitA rAtrisaMkShaye.. 9-32-18 (62065)
tejasA nAshayiShyAmi sthirIbhavata pANQDavAH.
adyAnR^iNyaM gamiShyAmi kShatriyANAM yashasvinAM.. 9-32-19 (62066)
bAhlIkadroNabhIShmANAM karNasya cha mahAtmanaH.
jayadrathasya shUrasya bhagadattasya chobhayoH.. 9-32-20 (62067)
madrarAjasya shalyasya bhUrishravasa eva cha.
putrANAM bharatashreShTha shakuneH saubalasya cha.. 9-32-21 (62068)
metrANAM suhR^idAM chaiva bAndhavAnAM tathaiva cha.
prAnR^iNyamadya gachChAmi hatvA tvAM bhrAtR^ibhiH saha.. 9-32-22 (62069)
sa~njaya uvAcha. 9-32-23x (5148)
etAvaduktvA vachanaM virarAma janAdhipaH.
`salilAntargataH shrImAnputro duryodhanastava..' 9-32-23 (62070)
yudhiShThira uvAcha. 9-32-24x (5149)
diShTyA tvamapi jAnIShe kShatradharmaM suyodhana.
diShTyA te vartate buddhiryuddhAyaiva mahAbhuja.. 9-32-24 (62071)
diShTyA shUro.asi gAndhAre diShTyA jAnAsi sa~Ngaram.
yastvameko hi naH sarvAnsa~Ngare yodbhumichChasi.. 9-32-25 (62072)
eka ekena sa~Ngamya yatte sammatamAyudham.
tattvamAdAya yudhyasva prekShakAste vayaM sthitAH.. 9-32-26 (62073)
ayamiShTaM cha te kAmaM vIra bhUyo dadAmyaham.
hatvaikaM bhava no rAjA hato vA svargamApnuhi.. 9-32-27 (62074)
duryodhana uvAcha. 9-32-28x (5150)
ekashchedyodbhumAkrande varo.adya mama dIyatAm.
AyudhAnAmiyaM chApi matA me sataM gadA.. 9-32-28 (62075)
bhrAtaNAM bhavatAmekaH shakyaM mAM yo.abhimanyate.
padAtirgadayA sa~Nkhye sa yudhyatu mayA saha.. 9-32-29 (62076)
vR^ittAni rathayuddhAni vichitrAmi padepade.
idamekaM gadAyuddhaM bhavatvadyAdbhutaM mahat.. 9-32-30 (62077)
annAnAmapi paryAyaM kartumichChanti mAnavAH.
yuddhAnAmapi paryAyo bhavatvanumate tava.. 9-32-31 (62078)
gadayA tvAM mahAbAho vijeShyAmi sahAnujam.
pA~nchAlAnsR^i~njayAMshchaiva ye chAnye tava sainikAH.
na hi me sambhrAmo jAtu shakrAdapi yudhiShThira.. 9-32-32 (62079)
yudhiShThira uvAcha. 9-32-33x (5151)
uttiShThottiShTha gAndhAre mAM yodhaya suyodhana.
eka ekena sa~Ngamya saMyuge gadayA balI.. 9-32-33 (62080)
puruSho bhava gAndhAre yudhyasva susamAhitaH.
adya te jIvitaM nAsti yadIndropi tavAshrayaH.. 9-32-34 (62081)
sa~njaya uvAcha. 9-32-35x (5152)
etatsa narashArdUlo nAmR^iShyata tavAtmajaH.
salilAntargataH shvabhre mahAnAga iva shvasan.. 9-32-35 (62082)
tathA.asau vAkpratodena tudyamAnaH punaHpunaH.
vacho na mamR^iShe rAjannuttamAshvaH kashAmiva.. 9-32-36 (62083)
sa~NkShobhya salilaM vegAdgadAmAdAya vIryavAn.
adrisAramayIM gurvIM kA~nchanA~NgadabhUShaNAm.
antarjalAtsamuttasthau nAgendra iva niHshvasan.. 9-32-37 (62084)
sa bhittvA stambhitaM toyaM skandhe kR^itvAyasIM gadAm.
udatiShThata putraste pratapanrashmivAniva.. 9-32-38 (62085)
tataH shaikyAyasIM gurvI jAtarUpapariShkR^itAm.
gadAM parAmR^ishaddhImAndhArtarAShTro mahAbalaH.. 9-32-39 (62086)
gadAhastaM tu taM dR^iShTvA sashR^i~Ngamiva parvatam.
prajAnAmiva sa~NkruddhaM shUlapANimiva sthitam.. 9-32-40 (62087)
*sagado bhArato bhAti pratapanbhAskaro yathA*.. 9-32-41 (62088)
tamuttIrNaM mahAbAhuM gadAhastamarindamam.
menire sarvabhUtAni daNDapANimivAntakam.. 9-32-42 (62089)
vajrahastaM yathA shakraM shUlahastaM yathA haram.
dadR^ishuH sharvapA~nchAlAH putraM tava janAdhipa.. 9-32-43 (62090)
tamuttIrNaM tu samprekShya samahR^iShyanta sarvashaH.
pA~nchAlAH pANDaveyAshcha te.anyonyasya talAndaduH.. 9-32-44 (62091)
avahAsaM tu taM matvA putro duryodhanastava.
udvR^itya nayane kruddho didhakShuriva pANDavAn.. 9-32-45 (62092)
trishikhAM bhrukuTIM kR^itvA sandaShTadashanachChadaH.
pratyuvAcha tatastAnvai pANDavAnsaha keshavAn.. 9-32-46 (62093)
duryodhana uvAcha. 9-32-47x (5153)
asyAvahAsasya phalaM pratimokShyatha pANDavAH.
gamiShyatha hatAH sadyaH sapA~nchAlA yamakShayam.. 9-32-47 (62094)
utthintashcha jalAttasmAtputro duryodhanastava.
atiShThata gadApANI rudhireNa samukShitaH.. 9-32-48 (62095)
tasya shoNitadigdhasya salilena samukShitam.
sharIraM sma tadA bhAti sravanniva mahIdhAraH.. 9-32-49 (62096)
tamudyatagadaM vIraM menire tatra pANDavAH.
vaivasvatamiva kruddhaM shUlapANimiva sthitam.. 9-32-50 (62097)
sa meghaninado harShAnnardanniva cha govR^iShaH.
AjuhAva tataH pArthAngadayA yudhi vIryavAn.. 9-32-51 (62098)
duryodhana uvAcha. 9-32-52x (5154)
ekaikena cha mAM yUyamAsIdata yudhiShThira.
na hyeko bahubhirnyAyyo vIro yodhayituM yudhi.. 9-32-52 (62099)
nyastavarmA visheSheNa shrAntashchApsu pariplutaH.
bhR^ishaM vikShatagAtrashcha hatavAhanasainikaH.. 9-32-53 (62100)
[avashyameva yodvavyaM sarvaireva mayA saha.
yuktaM tvayuktamityetadvetsi tvaM chaiva sarvadA].. 9-32-54 (62101)
yudhiShThira uvAcha. 9-32-55x (5155)
mA bhUdiyaM tava praj~nA kathamekaM suyodhana.
yadA.abhimanyuM bahavo jaghnuryudhi mahArathAH.. 9-32-55 (62102)
[kShatradharmaM bhR^ishaM krUraM nirapekShaM sunirghR^iNam.
anyathA tu kathaM hanyurabhimanyuM tathAgatam.. 9-32-56 (62103)
sarve bhavanto dharmaj~nAH sarve shUrAstanutyajaH.
nyAyena yudhyatAM proktA shakralokagatiH parA.. 9-32-57 (62104)
yadyekastu na hantavyo bahubhirdharma eva tu.
tadA.abhimanyuM bahavo nijaghnustvanmate katham.. 9-32-58 (62105)
sarvo vimR^ishate jantuH kR^ichChrastho dharmadarshanam.
padasthaH pihitaM dvAraM paralokasya pashyati..] 9-32-59 (62106)
Amu~ncha kavachaM vIra mUrdhajAnyamayasva cha.
yachchAnyadapi te nAsti tadapyAdatsva bhArata.. 9-32-60 (62107)
imamekaM cha te kAmaM vIra bhUyo dadAmyaham.
pa~nchAnAM pANQDaveyAnAM yena tvaM yoddhumichChasi.. 9-32-61 (62108)
taM hatvA vai bhavArAjA hato vA svargamApnuhi.
R^ite cha jIvitAdvIra yuddhe kiM kurma te priyam.. 9-32-62 (62109)
sa~njaya uvAcha. 9-32-63x (5156)
tatastava suto rAjanvarma jagrAha kA~nchanam.
vichitraM cha shirastrANaM jAmbUnadapariShkR^itam.. 9-32-63 (62110)
so.avabadvashirastrANaH shubhakA~nchanavarmabhR^it.
rarAja rAjanputraste kA~nchanaH shailarADiva.. 9-32-64 (62111)
sannaddhaH sagato rAjansajjaH sa~NgrAmamUrdhani.
abravItpANQDavAnsarvAnputro duryodhanastava.. 9-32-65 (62112)
bhrAtR^INAM bhavatAmeko yudhyatAM gadayA mayA.
sahadevena vA yotsye bhImena nakulena vA.. 9-32-66 (62113)
athavA phalgunenAdya tvayA vA bharatarShabha.
yotsye.ahaM sa~NgaraM prApya vijeShye cha raNAjire.. 9-32-67 (62114)
ahamadya gamiShyAmi vairasyAntaM sudurgamam.
gadayA puruShavyAghra hemapaTTanibaddhayA.. 9-32-68 (62115)
gadAyuddhe na me kashchitsadR^isho.astIti chintaye.
gadayA vo haniShyAmi sarvAneva samAgatAn.. 9-32-69 (62116)
na me samarthAH sarve vai yoddhuM nyAyena kechana.
na yuktamAtmanA vaktumevaM garvoddhataM vachaH.
athavA saphalaM hyetatkariShye bhavatAM puraH.. 9-32-70 (62117)
asminmahUrte satyaM vA mithyA vai tadbhaviShyati.]
gR^ihNAtu cha gadAM yo vai yotsyate.adya mayA saha.. .. 9-32-71 (62118)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi dvAtriMsho.adhyAyaH.. 32 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-32-3 AtapatreNa duryodhanaH sUryAdrakShita ityeSha pravAdo.api yasya na sa iti bhAvaH.. 9-32-10 paridyUnaH parishrAntaH.. 9-32-27 naH asmAkaM pa~nchAnAM madhye ekamapi hatvA tvaM rAjA bhavetyanvayaH.. 9-32-34 adya te jIvitaM nAsti yadyapi tvaM manojavaH iti ka.~Na.pAThaH.. 9-32-56 kShatradharmaM astIti sheShaH. dharmo.astrI puNyaAchAre iti medinI.. 9-32-32 dvAtriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 033
.. shrIH ..
9.33. adhyAyaH 033
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
yudhiShThireNa duryodhanamprati sveShvanyatamaparAjayenApi tasya rAjyaprAptivachane kR^iShNena tamprati sakopaM bhImenApi duryodhanapa rAjaye svasya saMshayoktiH.. 1 .. bhImena kR^iShNamprati svasAmarthyaprakathanapUrvakaM svena duryodhanavadhasya sukaratve kathite kR^iShNAdibhistatprashaMsanam.. 2 .. bhImaduryodhanayorvIravAdapurvakaM yuddhodyamaH.. 3 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-33-0 (62119)
sa~njaya uvAcha. 9-33-0x (5157)
evaM duryodhane rAjangarjamAne muhurmuhuH.
yudhiShThirasya sa~Nkruddho vAsudevo.abravIdidam.. 9-33-1 (62120)
yadI nAma hyayaM yUddhe varayettvAM yudhiShThira.
arjunaM nakulaM chaiva sahadevamathApi vA.. 9-33-2 (62121)
kimidaM sAhasaM rAjaMstvayA vyAhR^itamIdR^isham.
ekameva nihatyAjau bhava rAjA kuruShviti.. 9-33-3 (62122)
etena hi kR^itA yogyA varShANIha trayodasha.
Ayase puruShe rAjanbhImasenajighAMsayA.. 9-33-4 (62123)
kathaM nAma bhavetkAryamasmAdvi bharatarShabha.
sAhasaM kR^itavAMstvaM tu hyanukroshAnnR^ipottama.. 9-33-5 (62124)
nAnyamasyAnupashyAmi pratiyoddhAramAhave.
R^ite vR^ikodarAtpArthAtsa cha nAtikR^itashramaH.. 9-33-6 (62125)
tadidaM dyUtamArabdhaM punareva yathA purA.
viShamaM shakuneshchaiva tava chaiva visheShataH.. 9-33-7 (62126)
balI bhImaH samarthashcha kR^itI rAjA suyodhanaH.
balavAnvA kR^itI veti kR^itI rAjanvishiShyate.. 9-33-8 (62127)
so.ayaM rAjaMstvayA shatruH same pathi niveshitaH.
nyastashchAtmA suviShame kR^ichChramApAditA vayam.. 9-33-9 (62128)
ko.anu sarvAnvinirjitya shatrUnekena vairiNA.
[kR^ichChraprAptena cha tathA hArayedrAjyamAgatam.]
pAtitashchaikabANena shochayedevamAhave.. 9-33-10 (62129)
na hi pashyAmi taM loke yo.adya duryodhanaM raNe.
gadAhastaM vijetuM vai shaktaH syAdamaropi hi.. 9-33-11 (62130)
phalguno vA bhavAnvAtha mAdrIputrAvathApi vA.
na samarthAnahaM manye gadAhastasya saMyuge.. 9-33-12 (62131)
na tvaM bhImo na nakulaH sahadevo.atha phalgunaH.
jetuM nyAyena shakto vai kR^itI rAjA suyodhanaH.. 9-33-13 (62132)
sa kathaM vadase shatruM yudhyasva gadayeti hi.
ekaM cha no nihatyAjau bhava rAjeti bhArata.. 9-33-14 (62133)
vR^ikodaraM samAsAdya saMshayo vai jaye hi naH.
nyAyato yudhyamAnAnAM kR^itI hyeSha mahAbalaH.. 9-33-15 (62134)
[nUnaM na rAjyabhAgeShA pANDoH kuntyAshcha santatiH.
atyantavanavAsAya sR^iShTA bhaikShyAya vA punaH..] 9-33-16 (62135)
bhImasena uvAcha. 9-33-17x (5158)
madhusUdana mAkArShIviShAdaM yadunandana.
adya pAraM gamiShyAmi vairasya bhR^ishadurgamam.. 9-33-17 (62136)
ahaM suyodhanaM sa~Nkhye haniShyAmi na saMshayaH.
vijayo vai dhruvaH kR^iShNa dharmarAjasya dR^ishyate.. 9-33-18 (62137)
adhyardhena guNeneyaM gadA gurutarI mama.
na tathA dhArtarAShTrasya mAkArShIrmAdhava vyathAm.. 9-33-19 (62138)
anayA gadayAnAhaM saMyuge yoddhumutsahe.
bhavantaH prekShakAH sarve mama santu janArdana.. 9-33-20 (62139)
sAmarAnapi lokAMstrInnAnAshastradharAnyudhi.
yodhayeyaM raNe kR^iShNa kimutAdya suyodhanam.. 9-33-21 (62140)
sa~njaya uvAcha. 9-33-22x (5159)
tathA sambhAShamANaM tu vAsudevo vR^ikodaram.
hR^iShTaH sampUjayAmAsa vachanaM chedamabravIt.. 9-33-22 (62141)
tvAmAshritya mahAbAho dharmarAjo yudhiShThiraH.
nihatAriH svakAM dIptAM shriyaM prApnotyasaMshayam.. 9-33-23 (62142)
tvayA vinihatAH sarve dhR^itarAShTrasutA raNe.
rAjAno rAjaputrAshcha nAgAshcha vinipAtitAH.. 9-33-24 (62143)
kali~NgA mAgadhAH prAchyA gAndhArAH kuravastathA.
tvAmAsAdya mahAyuddhe nihatAH pANDunandana.. 9-33-25 (62144)
hatvA duryodhanaM chApi prayachChorvIM sasAgarAm.
dharmarAjAya kaunteya yathA viShNuH shachIpateH.. 9-33-26 (62145)
tvAM cha prApya raNe pApo dhArtarAShTro vina~NkShyati.
tvamasya sakthinI bhaMktvA pratij~nAM pAlayiShyasi.. 9-33-27 (62146)
yatnena ha tvayA pApo yoddhavyo dhR^itarAShTrajaH.
kR^itI cha balavAMshchaiva yuddhashauNDashcha nityadA.. 9-33-28 (62147)
tatastu sAtyakI rAjanpUjayAmAsa pANDavam.
vividhAbhishcha taM vAgbhirbhimasenaM janeshvara.. 9-33-29 (62148)
pA~nchAlAH pANDaveyAshcha dharmarAjapurogamAH.
tadvacho bhImasenasya sarva evAbhyapUjayan.. 9-33-30 (62149)
tato bhImabalo bhImo yudhiShThiramathAbravIt.
sR^i~njayaiH saha tiShThantaM tapantamiva bhAskaram.. 9-33-31 (62150)
ahametena sa~Ngamya saMyuge yoddhumutsahe.
na hi shakto raNe jetuM mAmeSha puruShAdhamaH.. 9-33-32 (62151)
adya krodhaM vimokShyAmi nihitaM hR^idaye bhR^isham.
suyodhane dhArtarAShTre khANDave.agnimivArjunaH.. 9-33-33 (62152)
shalyamadyoddhariShyAmi tava pANDava hR^ichChayam.
nihate gadayA pApe adya rAjansukhI bhava.. 9-33-34 (62153)
adya kIrtimayIM mAlAM pritamokShye tavAnagha.
prANA~nshriyaM cha rAjyaM cha mokShyate.adya suyodhanaH.. 9-33-35 (62154)
rAjA cha dhR^itarAShTro.adya shrutvA putraM mayA hatam.
smariShyatyashubhaM karma yattachChakunibuddhijam.. 9-33-36 (62155)
ityuktvA bharatashreShTho gadAmudyamya vIryavAn.
udatiShThata yuddhAya shakro vR^itramivAhvayan.. 9-33-37 (62156)
[tadAhvAnamamR^iShyanvai tava putro.ativIryavAn.
pratyupasthita evAshu matto mattamiva dvipam.. 9-33-38 (62157)
gadAhastaM tava sutaM yuddhAya samupasthitam.
dadR^ishuH pANDavAH sarve kailAsamiva shR^i~NgiNam].. 9-33-39 (62158)
tamekAkinamAsAdya dhArtarAShTraM mahAbalam.
viyUthamiva mAta~NgaM samahR^iShyanta pANDavAH.. 9-33-40 (62159)
[na sambhramo na cha bhayaM na cha glAnirna cha vyathA.
AsIdduryodhanasyApi sthitaH siMha ivAhave].. 9-33-41 (62160)
samudyatagadaM dR^iShTvA kailAsamiva shR^i~NgiyAm.
bhImasenastadA rAjanduryodhanamathAbravIt.. 9-33-42 (62161)
rAj~nApi dhR^itarAShTreNa tvayA chAsmAsu yatkR^itam.
smara tadduShkR^itaM karmaM yadbhUtaM vAraNAvate. 9-33-43 (62162)
draupadI cha parAmR^iShTA samAmadhye rajasvalA.
dyUte cha va~nchito rAjA shakUnerbuddhilAghavAt.. 9-33-44 (62163)
yAni chAnyAni duShTAtmanpApAni kR^itavAnasi.
anAgAsu cha pArtheShu tasya pashya mahatphalam.. 9-33-45 (62164)
tvatkR^ite nihataH shete sharatalpe mahAyashAH.
yA~Ngeyo bharatashreShThaH sarveShAM naH pitAmahaH.. 9-33-46 (62165)
hato droNashcha karNashcha itaH shalyaH pratApavAn.
vairAgnerAdikartA cha shakunirnihato raNe.. 9-33-47 (62166)
bhrAtaraste hatAH shUrAH putrAshcha sahasainikAH.
rAjAnashcha hatAH shUrAH samareShvanivartinaH.. 9-33-48 (62167)
ete chAnye cha nihatA bahavaH kShatriyarShabhAH.
prAtikAmI tathA pApo draupadyAH kleshakR^iddhataH.. 9-33-49 (62168)
avashiShTastvamevaikaH kulaghno.adhamapUruShaH.
tvAmapyadya haniShyAmi gadayA nAtra saMshayaH.. 9-33-50 (62169)
adya te.ahaM raNe darpaM sarvaM nAshayitA nR^ipa.
rAjyAshAM vipulAM chApi pANDaveShu cha duShkR^itam.. 9-33-51 (62170)
duryodhana uvAcha. 9-33-52x (5160)
kiM katthitena bahunA yudhyasvAdya mayA saha.
adya te.ahaM vineShyAmi yuddhashraddhAM vR^ikodara.. 9-33-52 (62171)
kiM na pashyasi mAM pApa gadAyuddhe vyavasthitam.
himavachChikharAkArAM pragR^ihya mahatIM gadAm.. 9-33-53 (62172)
gadinaM ko.adya mAM pApa hantumutsahate ripuH.
nyAyato yudhyamAnashcha deveShvapi purandaraH.. 9-33-54 (62173)
mA vR^ithA garja kaunteya shAradAbhramivAjalam.
darshayasva balaM yuddhe yAvannAsUnnihanmi te.. 9-33-55 (62174)
tasya tadvachanaM shrutvA pANDavAH sahasR^i~njayAH.
sarve sampUjayAmAsustadvacho vijigIShavaH.. 9-33-56 (62175)
unmattamiva mAta~NgaM talashabdena mAnavAH.
bhUyaH saMharShayAmAsU rAjanduryodhanaM dviShaH.. 9-33-57 (62176)
bR^iMhanti ku~njarAstatra hayA heShanti chAsakR^it.
shastrANi sampradIpyante pANDavAnAM jayaiShiNAm.. .. 9-33-58 (62177)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi trayastriMsho.adhyAyaH.. 33 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-33-4 yogyA abhyAsaH. yogyaH pravINetyAdyupakramya stryabhyAsArkayoShitoriti medinI.. 9-33-7 shakuneshcha tava cha yathApurA tathaivedamiti sambandhaH.. 9-33-10 paNitvA chaikapANena rochayedeva mAhavam iti jha.pAThaH.. 9-33-33 trayastriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 034
.. shrIH ..
9.34. adhyAyaH 034
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
xxxxxxxxxx.. 1 .. tasminpANDhavAdibhirarchitopaviShTe punargadAyuddhArambhaH.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-16-0 (62178)
sa~njaya uvAcha. 9-16-0x (5161)
xxxxxxxxxxxsusaMvR^itte sudAruNe.
xxxxxxxxxxx pANDaveShu mahAtmasu.. 9-16-1 (62179)
tatastAladhvajake rAmastayoryuddha upasthite.
shrutvA tachChiShyayo rAjannAjagAma halAyudhaH.. 9-16-2 (62180)
taM dR^iShTvA paramaprItAH pANDavAH sahakeshavAH.
upagamyopasa~NgR^ihya vidhivatpratyapUjayan.. 9-16-3 (62181)
pUjayitvA tataH pashchAdidaM vachanamabruvan.
shiShyayoH kaushalaM yuddhe pashya rAmeti pArthiva.. 9-16-4 (62182)
abravIchcha tadA rAmo dR^iShTvA kR^iShNaM sapANDavam.
duryodhanaM cha kauravyaM gadApANimavasthitam.. 9-16-5 (62183)
rAma uvAcha. 9-16-6x (5162)
chatvAriMshadahAnyadya dve cha me niHsR^itasya vai.
puShyeNa samprayAto.asmi shravaNe punarAgataH.
shiShyayorvai gadAyuddhaM druShTukAmo.asmi mAdhava.. 9-16-6 (62184)
tato yudhiShThiro rAjA pariShvajya halAyudham.
svAgataM kushalaM chAsmai paryapR^ichChadyathAtatham.. 9-16-7 (62185)
kR^iShNau chApi maheShvAsAvabhivAdya halAyudham.
sasvajAte pariprItau prIyamANau yashasvinau.. 9-16-8 (62186)
mAdrIputrau tathA shUrau draupadyAH pa~ncha chAtmajAH.
abhivAdya sthitA rAjanrauhiNeyaM mahAbalam.. 9-16-9 (62187)
bhImaseno.atha balavAnputrastava janAdhipa.
tathaiva chodyatagadau pUjayAmAsaturbalam.. 9-16-10 (62188)
svAgatena cha te tatra pratipUjya punaHpunaH.
pashya yuddhaM mahAbAho iti te rAmamabruvan.. 9-16-11 (62189)
evamuchurmahAtmAnaM rauhiNeyaM narAdhipAH.. 9-16-12 (62190)
pariShvajya tadA rAmaH pANDavAnsaha sR^i~njayAn.
apR^ichChatkushalaM sarvAnpArthivAMshchAmitaujasaH.
tathaiva te samAsAdya paprachChustamanAmayam.. 9-16-13 (62191)
pratyabhyarchya halI sarvAnkShatriyAMshcha mahAtmanaH.
kR^itvA kushalasamprashnaM saMvidaM cha yathAvayaH.. 9-16-14 (62192)
janArdanaM sAtyakiM cha premNA sampariShasvaje.
mUrdhni chaitAvupAghrAya kushalaM paryapR^ichChata.. 9-16-15 (62193)
tau cha taM vidhivadrAjanpUjayAmAsaturgurum.
brahmANAmiva deveshamindropendrau mudAnvitau.. 9-16-16 (62194)
tato.abravIddharmasuto rauhiNeyamarindamam.
idaM bhrAtrormahAyuddhaM pashya rAmeti bhArata.. 9-16-17 (62195)
teShAM madhye mahAbAhuH shrImAnkeshavapUrvajaH.
nyavishatparamaprItaH pUjyamAno mahArathaiH.. 9-16-18 (62196)
sa babhau rAjamadhyastho nIlavAsAH sitaprabhaH.
divIva nakShatragaNaiH parivIto nishAkaraH.. 9-16-19 (62197)
tatastayoH sannipAtastumulo romaharShaNaH.
AsIdantakaro rAjanvairasyAntaM vidhitsatoH.. .. 9-16-20 (62198)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapravashaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe chatustriMsho.adhyAyaH.. 34 ..
shalyaparva - adhyAya 035
.. shrIH ..
9.35. adhyAyaH 035
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
janamejayena vaishampAyanamprati balarAmasya tIrthayAtrAprakAraprashnaH.. 1 .. tena tamprati tatkathanamupakramya prabhAsatIrthasya tatpadavAchyatve hetukathanam.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-35-0 (62199)
janamejaya uvAcha. 9-35-0x (5163)
pUrvameva yadA rAmastasminyuddha upasthite.
Amantrya keshavaM yAto vR^iShNibhiH sahitaH prabhuH.. 9-35-1 (62200)
sAhAyyaM dhArtarAShTrasya na cha kartA.asmi keshava.
na chaiva pANDuputrANAM gamiShyAmi yathAgatam.. 9-35-2 (62201)
evamuktvA tadA rAmo yAtaH shatrunibarhaNaH.
tasya chAgamanaM bhUyo brahma~nshaM situmarhasi.. 9-35-3 (62202)
AkhyAhi me vistarashaH kathaM rAma upasthitaH.
kathaM cha dR^iShTavAnyuddhaM kushalo hyasi sattama.. 9-35-4 (62203)
vaishampAyana uvAcha. 9-35-5x (5164)
upaplAvye niviShTeShu pANDaveShu mahAtmasu.
preShito dhR^itarAShTrasya samIpaM madhusUdanaH.. 9-35-5 (62204)
shamaM prati mahAbAho hitArthaM sarvadehinAm..
sa gatvA hAstinapuraM dhR^itarAShTraM sametya cha. 9-35-6 (62205)
uktavAnvachanaM pathyaM hitaM chaiva visheShataH.. 9-35-7 (62206)
na cha tatkR^itavAnrAjA yathA.akhyAtaM hi tatpurA.. 9-35-8 (62207)
anavApya shamaM tatra kR^iShNaH puruShasattamaH.
AgachChata mahAbAhurupaplAvyaM janAdhipa.. 9-35-9 (62208)
tataH pratyAgataH kR^iShNo dhArtarAShTravisarjitaH.
AjagAma naravyAghraH pANDavAnAmanIkinIm.
yathoktaM cha yathAvR^ittaM gatvA pANDavamabravIt.. 9-35-10 (62209)
na kurvanti vacho mahyaM kuravaH kAlanoditAH.
nirgachChadhva pANDaveyAH puShyeNa sahitA mayA.. 9-35-11 (62210)
tato vibhajyamAneShu baleShu balinAM varaH.
provAcha bhrAtaraM kR^iShNaM rauhiNeyo mahAmanAH.. 9-35-12 (62211)
teShAmapi mahAbAho sAhAyyaM madhusUdana.
kriyatAmiti tatkR^iShNo nAsya chakre vachastadA.. 9-35-13 (62212)
tato manyuparItAtmA jagAma yadunandanaH.
tIrthayAtrAM haladharaH sarasvatyAM mahAyashAH.
maitranakShatrayoge sma sahitaH sarvayAdavaiH.. 9-35-14 (62213)
AshrayAmAsa bhojastu duryodhanamarindamaH.
yuyudhAnena sahito vAsudevastu pANDavAn.. 9-35-15 (62214)
rauhiNeye gate shUre puShyeNa madhusUdanaH.
pANDaveyAnpuraskR^itya yayAvabhimukhaH kUrUn.. 9-35-16 (62215)
gachChanneva pathisthastu rAmaH preShyAnuvAcha ha.
sambhArAMstIrthayAtrAyAM sarvopakaraNAni cha.. 9-35-17 (62216)
AnayadhvaM dvArakAyA agnInvai yAjakAMstathA.
suvarNarajanaM chaiva dhainUrvAsAMsi vAjinaH.. 9-35-18 (62217)
ku~njarAMshcha rathAMshchaiva kharoShTraM vAhanAni cha.
kShipramAnIyatAM sarvaM tIrthahetoH parichChadam.. 9-35-19 (62218)
pratisrotaH sarasvatyA gachChadhvaM shIghragAminaH.
R^itvijashchAnayadhvaM vai shatashashcha dvijarShabhAn.. 9-35-20 (62219)
evaM sandishya tu preShyAnbaladevo mahAbalaH.
tIrthayAtrAM yayau rAjankurUNAM vaishase tadA.. 9-35-21 (62220)
sarasvatyAH pratisrotaH samudrAdabhijagmivAna.
rAmo yadUttamaH shrImAMstIrthayAtrAmanusmaran.. 9-35-22 (62221)
R^itvigbhishcha suhR^idbhishcha yathA.anyairdvijasattamaiH.
rathairgajaistathA.ashvaishcha preShyaishcha bharatarShabha.
gokharoShTraprayuktaishcha yAnaishcha bahubhirvR^itaH.. 9-35-23 (62222)
shrAntAnAM klAntabapuShAM shishUnAM vipulAyuShAm.
deshedeshe tu deyAni dAnAni vividhAni cha.. 9-35-24 (62223)
archAyai chArthinAM rAjanklR^iptAni bahushastathA.
tAni yAnIha desheShu pratIkShanti sma bhArata.. 9-35-25 (62224)
bubhukShitAnAmarthAya klR^iptamannaM samantataH.. 9-35-26 (62225)
yoyo yatra dvijo bhojyaM bhoktuM kAmayate tadA.
tasyatasya tu tatraivamupajahrustadA nR^iSha.. 9-35-27 (62226)
tatratatra sthitA rAjanrauhiNeyasya shAsanAt.
bhakShyapeyasya kurvanti rAshIMstatra samantataH.. 9-35-28 (62227)
vAsAMsi cha mahArhANi parya~NkAstaraNAni cha.
pUjArthaM tatra klR^iptAni viprANAM sukhamichChatAm.. 9-35-29 (62228)
yatra yaH svapate vipro yo vA jAgarti bhArata.
tatratatraiva sarvasya klR^iptaM sarvamapashyata.. 9-35-30 (62229)
yathAsukhaM janaH sarvo yAti tiShThati vai tadA.
yAtukAmasya yAnAni pAnAni tR^iShitasya cha.. 9-35-31 (62230)
bubhukShitasya chAnnAni svAdUni bharatarShabha.
upajahrurnarAstatra vastrANyAbharaNAni cha.. 9-35-32 (62231)
sa panthAH prababhau rAjansarvasyaiva sukhAvahaH.
svargopamastadA vIra narANAM tatra gachChatAm.. 9-35-33 (62232)
nityapramuditopetaH svAdubhakShyo jalAnvitaH.
vipaNyApaNapaNyAnaM nAnAjanashatairvR^itaH.
nAnAdrumalatopeto nAnAratnavibhUShitaH.. 9-35-34 (62233)
tato mahAtmA niyato manasvinAM
puNyeShu tIrtheShu vasUni rAjan.
dadau dvijebhyaH kratudakShiNAshcha
yadupravIro halabhR^itpratItaH.. 9-35-35 (62234)
dogdhrIshcha dhenUshcha sahasrasho vai
suvAsasaH kA~nchanabaddhashR^i~NgIH.
hayAMshcha nAnAvidhadeshajAtAn
yAnAni dAsAMshcha shubhAndvijebhyaH.. 9-35-36 (62235)
ratnAni muktAmaNividrumaM chA--
pyagryaM suvarNaM rajataM sushundvam.
ayasmayaM tAmramayaM cha bhANDaM
dadau dvijAtipravareShu rAmaH.. 9-35-37 (62236)
evaM sa vittaM pradadau mahAtmA
sarasvatItIrthagateShu bhUri.
yayau krameNApratimaprabhAva--
stataH kurukShetramudAravR^ittaH.. 9-35-38 (62237)
janamejaya uvAcha. 9-35-39x (5165)
sArasvatAnAM tIrthAnAM guNotpattiM vadasva me.
phalaM cha dvipadAM shreShTha karma nirvR^ittimeva cha.. 9-35-39 (62238)
yathAkrameNa bhagavaMstIrthAnAmanupUrvashaH.
brUhi brahmavidAM shreShTha paraM kautUhalaM hi me.. 9-35-40 (62239)
vaishampAyana uvAcha. 9-35-41x (5166)
tIrthAnAM cha phalaM rAjanguNotpattiM chaM sarvashaH.
mayochyamAnaM vai puNyaM shR^iNu rAjendra kR^itsnashaH.. 9-35-41 (62240)
pUrvaM mahArAja yadupravIra
R^itviksuhR^idvipragaNaishcha sArdham.
puNyaM prabhAsaM samupAjagAma
yatroDurADhyakShmaNA kShIyamANaH.. 9-35-42 (62241)
vimuktashApaH punarApya tejaH
sarvaM jagadbhAsayate narendra.
etattu tIrthapravaraM pR^ithivyAM
prabhAsanAttasya tataH prabhAsaH.. .. 9-35-43 (62242)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi aShTadashadivasayuddhe pa~nchatriMsho.adhyAyaH.. 35 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-35-14 maitranakShatrayoge anurAdhAyAM.. 9-35-15 bhojaH kR^itavarmA.. 9-35-16 puShyeNa hi pANDavebhyaH prayANaM anurAdhAtastIrthayAtrArthamiti vivekaH.. 9-35-34 vipaNiH pANyavIthikA. ApaNA haTTAH. paNyAni vikreyadravyANi.. 9-35-35 kR^itadakShiNAshcheti ka.~Na.pAThaH.. 9-35-39 guNAn ramaNIyatvAdIn. utpattiM sambhavam. karmanirvR^ittiM tIrthayAtrAvidisiddham. nivR^ittimapi karmaNAm iti ka.~Na.pAThaH.. 9-35-40 yathAkameNa tIrthakamApekShayA anupUrvashaH guNotpattyAdikramApekShayA.. 9-35-43 prabhAsaH prabhAsatvam.. 9-35-35 pa~nchatriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 036
.. shrIH ..
9.36. adhyAyaH 036
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
chandre svabhAryAsvashvinyAdidaMkShaputrIShu itaropekShaNena rohiNyAmevAsakte dakSheNa roShAchchandre yakShmaprakShepaH.. 1 .. devai prasAditadakShavachanAchchandreNa prabhAsatIrthanimajjanena kShayarogapariharaNam.. 2 .. balabhadreNa tattIrthe majjanAdi.. 3 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-36-0 (62243)
janamejaya uvAcha. 9-36-0x (5167)
kimarthaM bhagavAnsomo yakShmaNA samagR^ihyata.
kathaM cha tIrthapravare tasmiMshchandro nyamajjata.. 9-36-1 (62244)
kathamAplutya tasmiMstu punarApyAyitaH shashI.
etanme sarvamAchakShva vistareNa mahAmune.. 9-36-2 (62245)
vaishampAyana uvAcha. 9-36-3x (5168)
dakShasya tanayAstAta prAdurAsanvishAmpate.
sa saptaviMshatiM kanyA dakSha somAya vai dadau.. 9-36-3 (62246)
nakShatrayoganiratAH sa~NkhyAnArthaM cha tAbhavan.
patnyo vai tasya rAjendra somasya shubhakarmaNaH.. 9-36-4 (62247)
tAstu sarvA vishAlAkShyo rUpeNApratimA.abhavan.
atyarichyata tAsAM tu rohiNI rupasampadA.. 9-36-5 (62248)
tatastasyAM sa bhagavAnprItiM chakre nishAkaraH.
sA.asya hR^idyA babhUvAtha tasmAttAM bubhuje sadA.. 9-36-6 (62249)
tatastAH kupitAH sarvA nakShatrAkhyA mahAtmanaH.
tA gatvA pitaraM prAhuH prajApatimatandritAH.. 9-36-7 (62250)
somo vasati nAsmAsu rohiNIM bhajate sadA.
tA vayaM sahitAH sarvAstvatsakAshe prajeshvara.
vatsyAmo niyatAhArAstapashcharaNatatparAH.. 9-36-8 (62251)
shrutvA tAsAM tu vachanaM dakShaH somamathAbravIt.
samaM vartasva sarvAsu mA tvA.adharmo mahAnspR^ishet.. 9-36-9 (62252)
tAstu sarvA.abravIddakSho gachChadhvaM shashinontikam.
samaM vatsyati sarvAsu chandramA mama shAsanAt.. 9-36-10 (62253)
visR^iShTAstAstathA jagmuH shItAshorbhavanaM shubhAH.
tathA.api somo bhagavAnpunareva mahIpate.
rohiNyA sArdhamavasatprIyamANo muhurmuhuH.. 9-36-11 (62254)
tatastAH sahitAH sarvA bhUyaH pitaramabruvan.. 9-36-12 (62255)
somo vasati nAsmAsu nAkarodvachanaM tava.
tava shushrUShaNe yuktA vatsyAmo hi tavAntike.. 9-36-13 (62256)
tAsAM tadvachanaM shrutvA dakShaH somamathAbravIt.
samaM vartasva sarvAsu mA tvAM shapsye virochana.. 9-36-14 (62257)
anAdR^itya tu tadvAkyaM dakShasya bhagavA~nshashI.
rohiNyA sArdhamavasattatastAH kupitAH punaH.. 9-36-15 (62258)
gatvA cha pitaraM prAhuH praNamya shirasA tadA.
somo vasati nAsmAsu tasmAnnaH sharaNaM bhava.. 9-36-16 (62259)
rohiNyAmeva bhagavAnsadA vasati chandramAH.
na tvadvacho gaNayati nAsmAsu snehamichChati.. 9-36-17 (62260)
tasmAnnastrAhi sarvA vai yathA naH soma Avishet.
tachChrutvA bhagavAnkruddho yakShmANaM pR^ithivIpate.. 9-36-18 (62261)
sasarja roShAtsomAya sa choDupatimAvishat.
sa yakShmaNA.abhibhUtAtmAkShIyatAharahaH shashI.. 9-36-19 (62262)
yatnaM chApyakarodrAjanmokShArthaM tasya yakShmaNaH.
iShTveShTibhirmahArAja vividhAbhirnishAkaraH.. 9-36-20 (62263)
na chAmuchyata shApAdvai kShayaM chaivAdhigachChati.
kShIyamANe tataH some oShadhyo na prajaj~nire.. 9-36-21 (62264)
nirAsvAdarasAH sarvA hatavIryAshcha sarvashaH.
oShadhInAM kShaye jAte prANinAmapi sa~NkShayaH.. 9-36-22 (62265)
kR^ishAshchAsanprajAH sarvAH kShIyamANe nishAkare.
tato devAH samAgamya somamUchurmahIpate.. 9-36-23 (62266)
kimidaM bhavato rUpamIdR^ishaM samprakAshate.
kAraNaM brUhi naH sarvaM yenedaM te mahadbhayam.. 9-36-24 (62267)
shrutvA tu kAraNaM tvatto vidhAsyAmastato vayam.
evamuktaH pratyuvAcha sarvAMstA~nshashalakShaNaH.. 9-36-25 (62268)
shApasya kAramaM chaiva yakShmANaM cha tathA.a.atmanaH.
devAstasya vachaH shrutvA gatvA dakShamathA.abruvan.. 9-36-26 (62269)
prasIda bhagavansome shApo.ayaM vinivartyatAm.
asau hi chandramAH kShINaH ki~nchichCheSho hi lakShyate.. 9-36-27 (62270)
kShayAchchaivAsya devesha prajAshchaiva gatAH kShayam.
vIrudoShadhayashchaiva bIjAni vividhAni cha.
tathA narA lokaguro prasAdaM kartumarhasi.. 9-36-28 (62271)
evamuktastato devAnprAha vAkyaM prajApatiH.
naitachChakyaM mama vacho vyAvartayituma~njasA.. 9-36-29 (62272)
hetunA tu mahAbhAgA nivartiShyati kenachit.
samaM vartatu sarvAsu shashI bhAryAsu nityashaH.. 9-36-30 (62273)
sarasvatyA vare tIrthe nimajja~nshashalakShaNaH.
punarvardhiShyate devAstadvai satyaM vacho mama.. 9-36-31 (62274)
mAsArdhaM cha kShayaM somo nityameva gamiShyati.
mAsArdhaM tu punarvR^idviM satyametadvacho mama.. 9-36-32 (62275)
samudraM pashchimaM gatvA sarasvatyabdhisa~Ngamam.
ArAdhayatu deveshaM tataH kAntimavApsyati.. 9-36-33 (62276)
sarasvatIM tataH somaH sa jagAmarShishAsanAt.
prabhAsaM prathamaM tIrthaM sarasvatyA jagAma ha.. 9-36-34 (62277)
amAvAsyAM mahAtejAstatrAmajjanmahAdyutiH.
lokAnprabhAsayAmAsa shItAMshutvamavApa cha.. 9-36-35 (62278)
devAstu sarve rAjendra prasAdaM prApya puShkalam.
somena sahitA bhUtvA dakShasya pramukhe.abhavan.. 9-36-36 (62279)
tataH prajApatiH sarvA visasarjAtha devatAH.
somaM cha bhagavAnprIto bhUyo vachanamabravIt.. 9-36-37 (62280)
mAvamaMsthAH striyaH putra mA cha viprAnkadAchana.
gachCha yuktaH sadA bhUtvA kuru vai shAsanaM mama.. 9-36-38 (62281)
sa visR^iShTo mahArAja jagAmAtha svamAlayam.
prajAshcha muditA bhUtvA Ijire cha yathA purA.. 9-36-39 (62282)
evaM te sarvamAkhyAtaM yathA shapto nishAkaraH.
prabhAsaM cha yathA tIrthaM tIrthAnAM pravaraM mahat.. 9-36-40 (62283)
amAvAsyAM mahArAja nityashaH shashalakShaNaH.
snAtvAhyApyAyate shrImAnprabhAse tIrtha_uttame.. 9-36-41 (62284)
atashchaitatprajAnanti prabhAsamiti bhUmipa.
prabhAM hi paramAM lebhe tasmiMshchAmajjya chandramAH.. 9-36-42 (62285)
`lokAnprabhAsayAmAsa pupoSha cha vapustathA.
tatra snAtvA halIrAmo datvA prIto.atha dakShiNAH'.. 9-36-43 (62286)
tatastu chamasodbhedamabhItastvagamadbalI.
chamasodbheda ityevaM yaM janAH kathayantyuta.. 9-36-44 (62287)
tatra dattvA cha dAnAni vishiShTAni halAyudhaH.
uShitvA rajanImekAM snAtvA cha vidhivattadA.. 9-36-45 (62288)
udapAnamathAgachChattvarAvAnkeshavAgrajaH.
AdyaM svastyayanaM chaiva tatrAvApya mahAbalaH.. 9-36-46 (62289)
snigdhatvAdoShadhInAM cha bhUmeshcha janamejaya.
jAnanti siddhA rAjendra nigUDhAM tAM sarasvatIm.. .. 9-36-47 (62290)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi aShTAdashadivasayuddhe ShaTtriMsho.adhyAyaH.. 36 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-36-9 tvA tvAM adharmaH mA smR^ishet.. 9-36-14 virochana he visheSheNa rochamAna. tvAM mAshapsye. tava rochanAM shApena na harAmi tathA yatasvetyarthaH.. 9-36-38 gachChayataH iti ka.pAThaH.. 9-36-36 ShaTatriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 037
.. shrIH ..
9.37. adhyAyaH 037
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ekatadvitatritanAmakAnAM viprANAM kathA.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-37-0 (62291)
vaishampAyana uvAcha. 9-37-0x (5169)
tasmAnnadIgataM chApi hyudapAnaM yashasvinaH.
tritasya cha mahArAja jagAmAtha halAyudhaH.. 9-37-1 (62292)
tatra dattvA bahudravyaM pUjayitvA tathA dvijAn.
upaspR^ishya cha tatraiva prahR^iShTo musalAyudhaH.. 9-37-2 (62293)
tatra dharmaparo hyAsIttritaH sa sumahAtapAH.
kUpe cha vasatA tena somaH pIto mahAtmanA.. 9-37-3 (62294)
tatra chainaM samutsR^ijya bhrAtarau jagmaturgR^ihAn.
tatastau vai shashApAtha trito brAhmaNasattamaH.. 9-37-4 (62295)
janamejaya uvAcha. 9-37-5x (5170)
udapAnaM kathaM brahmankathaM cha sumahAtapAH.
patitaH kiM cha santyakto bhrAtR^ibhyAM dvijasattama.. 9-37-5 (62296)
kUpe kathaM cha hitvainaM bhrAtarau jagmaturgR^ihAn.
kathaM cha yAjayAmAsa papau somaM cha vai katham.
etadAchakShva me brahmanshrotavyaM yadi manyase.. 9-37-6 (62297)
vaishampAyana uvAcha. 9-37-7x (5171)
AsanpUrvayuge rAjanmunayo bhrAtarastrayaH.
ekatashcha dvitashchaiva tritashchAdityasannibhAH.. 9-37-7 (62298)
sarve prajApatisamAH prajAvantastathaiva cha.
brahmalokajitAH sarve tapasA brahmavAdinaH.. 9-37-8 (62299)
teShAM tu tapasA prIto niyamena damena cha.
abhavadgautamo nityaM pitA dharmarataH sadA.. 9-37-9 (62300)
sa tu dIrgheNa kAlena teShAM prItimavApya cha.
jagAma bhagavAnsthAnamanurUpamivAtmanaH.. 9-37-10 (62301)
rAjAnastasya ye hyAsanyAjyA rAjanmahAtmanaH.
te sarve svargate tasmiMstasya putrAnapUjayan.. 9-37-11 (62302)
teShAM tu karmaNA rAjaMstathA chAdhyayanena cha.
tritaH sa shreShThatAM prApa yathaivAsya pitA tathA.. 9-37-12 (62303)
tathA sarve mahAbhAgA munayaH puNyalakShaNAH.
apUjayanmahAbhAgaM yathAsya pitaraM tathA.. 9-37-13 (62304)
kadAchidvi tato rAjanbhrAtarAvekatadvitau.
yaj~nArthaM chakratushchintAM tathA vittArthameva cha.. 9-37-14 (62305)
tayorbuddhiH samabhavattritaM gR^ihya parantapa.
yAjyAnsarvAnupAdAya pratigR^ihya pashUMstataH.
somaM pAsyAmahe hR^iShTAH prApya yaj~naM mahAphalam.. 9-37-15 (62306)
chakrushchaivaM tathA rAjanbhrAtarastraya eva cha.
yathA te tu parikramya yAjyAnsarvAnpashUnprati.
yAjayitvA tato yAjyA.NllabdhvA tu subahUnpashUn.. 9-37-16 (62307)
yAjyena karmaNA tena pratigR^ihya vidhAnataH.
prAchIM dishaM mahAtmAna Ajagmuste maharShayaH.. 9-37-17 (62308)
tritasteShAM mahArAja purastAdyAti hR^iShTavat.
ekatashcha dvitashchaiva pR^iShThataH kAlayanpashUn.. 9-37-18 (62309)
tayoshchintA samabhavadekatasya dvitasya cha.
kathaM cha syurimA gAva AvAbhyAM hi vinA tritam.. 9-37-19 (62310)
tAvanyonyaM samAbhAShya ekatashcha dvitashcha ha.
yadUchaturmithaH pApau tannibodha janeshvara.. 9-37-20 (62311)
trito yaj~neShu kushalastathA vedeShu niShThitaH.
tatastrito bahutaraM gAvaH samupalapsyate.. 9-37-21 (62312)
tadAvAM sahitau bhUtvA gAH prakAlya vrajAvahe.
trito.api gachChatAM kAmamAvAbhyAM vai vinAkR^itAH.. 9-37-22 (62313)
vaishampAyana uvAcha. 9-37-23x (5172)
teShAmAgachChatAM rAtrau pathisthAnAM vR^iko.abhavat.
tatra kUpo vidUre.abhUtsarasvatyAstaTe mahAn.. 9-37-23 (62314)
athaM trito vR^ikaM dR^iShTvA pathi tiShThantamagrataH.
tadbhyAdapasarpanvai tasminkUpe papAta ha.
agAdhe sumahAghore sarvabhUtabhaya~Nkare.. 9-37-24 (62315)
tritastato mahArAja kUpastho munisattamaH.
ArtanAdaM tatashchakre tau tu shushruvaturmunI.. 9-37-25 (62316)
ta j~nAtvA patitaM kUpe bhrAtarAvekatadvitau.
vR^ikatrAsAchcha lobhAchcha samutsR^ijya prajagmatuH.. 9-37-26 (62317)
bhrAtR^ibhyAM pashulubdhAbhyAmutsR^iShTaH sa mahAtapAH.
udapAne tadA rAjannirjale pAMsupaMvR^ite.. 9-37-27 (62318)
trita AtmAnamAlakShya kUpe vIruttR^iNAvR^ite.
nimagnaM bharatashreShTha narake duShkR^itI yathA.. 9-37-28 (62319)
tato hyachintayatprAj~no mR^itabhUto hyasomapaH.
somaH kathaM tu pAtavya ihasthena mayA bhavet.. 9-37-29 (62320)
sa evamabhisa~nchintya tasminkUpe mahAtapAH.
dadarsha vIrudhaM tatra lambamAnAM yadR^ichChayA.. 9-37-30 (62321)
pAMsugraste tataH kUpe nyakhanatsalilaM muniH.
agnInsa~NkalpayAmAsa hotR^InAtmAnameva cha.. 9-37-31 (62322)
tatastAM vIrudhaM somaM sa~Nkalpa sumahAtapAH.
R^icho jayUMShi sAmAni manasA chintayanmuniH.. 9-37-32 (62323)
grAvANaH sharkarAH kR^itvA prachakre.abhiShavaM nR^ipa.
AjyaM cha salilaM chakre bhAgAMshcha tridivaukasAm.. 9-37-33 (62324)
somasyAbhiShavasyAgre pravR^ittastumulo dhvaniH.
sa chAvishaddivaM rAjansvarashchaiva tritasta vai.. 9-37-34 (62325)
samavApa cha taM yaj~nAM yathoktaM brahmavAdibhiH.. 9-37-35 (62326)
vartamAne mahAyaj~ne tritasya sumahAtmanaH.
AvignaM tridivaM sarvaM kAramaM cha na budhyate.. 9-37-36 (62327)
tataH sutumulaM shabdaM shushrAvAtha bR^ihaspatiH.
shrutvA chaivAbravItsarvAndevAndevapurohitaH.. 9-37-37 (62328)
tritasya vartate yaj~nastatra gachChAmahe surAH.
sa hi kruddhaH sR^ijedanyAndevAnapi mahAtapAH.. 9-37-38 (62329)
tachChrutvA vachanaM tasya sahitAH sarvadevatAH.
prayayustatra yatrAste tritayaj~nashcha vartate.. 9-37-39 (62330)
te tatra gatvA vibudhAstaM kUpaM yatra sa tritaH.
dadR^ishustaM mahAtmAnaM dIkShitaM yaj~nakarmasu.. 9-37-40 (62331)
dR^iShTvA chainaM mahAtmAnaM shriyA paramayA yutam.
UchushchainaM mahAbhAgaM prAptA bhAgArthino vayam.. 9-37-41 (62332)
athAbravIdR^iShirdevAnpashyadhvaM mAM divaukasaH.
asminpratibhaye kUpe nimagnaM naShTachetasam.. 9-37-42 (62333)
tatastrito mahArAja bhAgAMsteShAM yathAvidhi.
mantrayuktAnsamadadAttena prItAstadA.abhavan.. 9-37-43 (62334)
tato yathAvidhi prAptAnbhAgAnprApya divaukasaH.
prItAtmAno dadustasmai varAnyAnmanasechChati.. 9-37-44 (62335)
sa tu vavre lavaraM devAMstrAtumarhatha mAmitaH.
yashchAmbhopaspR^ishetkUpe sa somapagatiM labhet.. 9-37-45 (62336)
tatra chormimatI rAjannutpapAta sarasvatI.
tayotkShiptastritastasthau pUjayaMstridivaukasaH.. 9-37-46 (62337)
tatheti choktvA vibudhA jagmU rAjanyathA.a.agatAH.
tritashchAbhyAgamatprItaH svameva nilayaM tadA.. 9-37-47 (62338)
kruddhastu sa samAsAdya tAvR^iShI bhrAtarau tadA.
uvAcha paruShaM vAkyaM shashApa cha mahAtapAH.. 9-37-48 (62339)
pashulubdhau yuvAM yasmAnmAmutsR^ijya pradhAvitau.
tasmAdvR^ikAkR^itI raudrau daMShTriNAvabhitashcharau.. 9-37-49 (62340)
bhavitArau mayA shaptau pApenAnena karmaNA.
prasavashchaiva yuvayorgolA~NgUlarkShavAnarAH.. 9-37-50 (62341)
ityuktena tadA tena kShaNAdeva vishAmpate.
tathAbhUtAvadR^ishyetAM vachanAtsatyavAdinaH.. 9-37-51 (62342)
tatrApyamitavikrAntaH spR^iShTvA toyaM halAyudhaH.
dattvAcha vividhAndeyAnpUjayitvA cha vai dvijAn.. 9-37-52 (62343)
udapAnaM cha taM vIkShya prashasya cha punaHpunaH.
nadIgatamadInAtmA prApto vinashanaM tadA.. .. 9-37-53 (62344)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi saptatriMsho.adhyAyaH.. 37 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-37-6 yAjayAmAsa svArthe Nich yAgaM kR^itavAn.. 9-37-8 sarve prajApatisutAH prajApataya eva cha iti ka.pAThaH.. 9-37-16 pashUnpratipashvartham. dakShiNArthA gAH prAptumityarthaH.. 9-37-18 tritashchAkAlayanpashUn iti ka.pAThaH.. 9-37-23 pathisthAne vR^iko.abhavaditi ka.~Na.pAThaH.. 9-37-45 yashchehopaspR^ishediti jha.pAThaH.. 9-37-37 saptatriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 038
.. shrIH ..
9.38. adhyAyaH 038
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
balabhadrasya sarasvatItIrasthAnAnAtIrthayAtrAprakAravarNanam.. 1 .. tattattIrthamahimAnuvarNanaM cha.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-38-0 (62345)
vaishampAyana uvAcha. 9-38-0x (5173)
tato vinashanaM rAjannAjagAma halAyudhaH.
shUdrAbhIrAnprati dveShAdyatra naShTA sarasvatI.
tasmAttAmR^iShayo nityaM prAhurvinashaneti cha.. 9-38-1 (62346)
tatrApyupaspR^ishya balaH sarasvatyAM mahAbalaH.
subhUmikaM tato.agachChatsarasvatyAstaTe vare.. 9-38-2 (62347)
tatra chApsarasaH shubhrA nityakAlamatandritAH.
krIDAbhirvimalAbhishcha krIDanti vimalAnanAH.. 9-38-3 (62348)
tatra devAH sagandharvA mAsimAsi janeshvara.
abhigachChanti tattIrthaM puNyaM brAhmaNasevitam.. 9-38-4 (62349)
tatra nR^ityanti gandharvAstathaivApsarasAM gaNAH.
sametya sahitA rAjanyathAprAptaM yathAsukham.. 9-38-5 (62350)
tatra modanti devAshcha pitarashcha savIrudhaH.
puNyaiH puShpaiH sadA divyaiH kIryamANAH punaH punaH.. 9-38-6 (62351)
AkrIDabhUmiH sA rAjaMstAsAmapsarasAM shubhA.
subhUmiketi vikhyAtA sarasvatyAstaTe vare.. 9-38-7 (62352)
tatra snAtvA cha dattvA cha vasu vipreShu mAdhavaH.
shrutvA gItaM cha taddivyaM vAditrANAM cha niHsvanam.. 9-38-8 (62353)
shayyAshcha vipulA dR^iShTvA devagandharvarakShasAm.
gandharvANAM tatastIrthamAgachChadrohiNIsutaH.. 9-38-9 (62354)
vishvAvasumukhAstatra gandharvApsarasAM gaNAH.
nR^ittavAditragItaM cha kurnvati sumanoramam.. 9-38-10 (62355)
tatra dattvA haladharo viprebhyo vividhaM vasu.
ajAvikaM gokharoShTraM suvarNaM rajataM tathA.. 9-38-11 (62356)
bhojayitvA dvijAnkAmaiH santarpya cha mahAdhanaiH.
prayayau sahito vipraiH stUyamAnashcha mAdhavaH.. 9-38-12 (62357)
tasmAdgandharvatIrthAchcha mahAbAhurarindamaH.
gargasroto mahAtIrthamAjagAmaikakuNDalI.. 9-38-13 (62358)
tatra gargeNa vR^iddhena tapasA bhAvitAtmanA.
kAlaj~nAnagatishchaiva jyotiShAM cha vyatikramaH.. 9-38-14 (62359)
utpAtA dAruNAshchaika shubhAshcha janamejaya.
sarasvatyAH shubhe tIrthe viditA vai mahAtmanA.. 9-38-15 (62360)
tasya nAmnA cha tattIrthaM gargasrota iti smR^itam.. 9-38-16 (62361)
tatra gargaM mahAbhAgamR^iShayaH suvratA nR^ipa.
upAsA~nchakrire nityaM kAlaj~nAnaM prati prabho.. 9-38-17 (62362)
tatra gatvA mahArAja balaH shvetAnulepanaH.
vidhivadvi dhanaM dattvA munInAM bhAvitAtmanAm.. 9-38-18 (62363)
uchchAvachAMstathA bhakShyAnviprebhyo vipradAya saH.
nIlavAsAstadA.agachChachCha~NghatIrthaM mahAyashAH.. 9-38-19 (62364)
tatrApashyanmahAsha~NkhaM mahAmerumivochChritam.
shvetaparvatasa~NkAshamR^iShisa~NghairniShevitam.
sarasvatyAstaTe jAtaM nagaM tAladhvajo balI.. 9-38-20 (62365)
yakShA vidyAdharAshchaiva rAkShasAshchAmitaujasaH.
pishAchAshchAmitabalA yatra siddhAH sahasrashaH.. 9-38-21 (62366)
te sarve hyashanaM tyaktvA phalaM tasya vanaspateH.
vrataishcha niyamaishchaiva kAlekAle sma bhu~njate.. 9-38-22 (62367)
prAptaishcha niyamaistaistairvicharantaH pR^ithakpR^ithak.
adR^ishyamAnA manujairvyacharanpuruSharShabha.. 9-38-23 (62368)
evaM khyAto naravyAghra loke.asminsa vanaspatiH.
tatra tIrthaM sarasvatyAH pAvanaM lokavishrutam.. 9-38-24 (62369)
tasmiMshcha yadushArdUlo dattvA tIrthe payasvinIH.
tAmrAyasAni bhANDAni vastrANi vividhAni cha.. 9-38-25 (62370)
pUjayitvA dvijAMshchaiva pUjitashcha tapodhanaiH.
puNyaM naisargikaM rAjannAjagAma halAyudhaH.. 9-38-26 (62371)
tatra gatvA munIndR^iShTvA nAnAveShadharAnbalaH.
Aplutya salile chApi pUjayAmAsa vai dvijAn.. 9-38-27 (62372)
tathaiva dattvA viprebhyaH paribhogAnsupuShkalAn.
tataH prAyAdbalo rAjandakShiNena sarasvatIm.. 9-38-28 (62373)
gatvA chaivaM mahAbAhurnAtidUre mahAyashAH.
dharmAtmA nAgadhanvAnaM tIrthamAgamadachyutaH.. 9-38-29 (62374)
yatra pannagarAjasya vAsukeH sanniveshanam.
mahAdyutermahArAja bahubhiH pannagairvR^itam.. 9-38-30 (62375)
R^iShiNAM hi sahasrANi tatra nityaM chaturdasha.
yatra devAH samAgamya vAsukiM pannagottamam.
sarvapannagarAjAnamabhyaShi~nchanyathAvidhi.. 9-38-31 (62376)
pannagebhyo bhayaM tatra vidyate na sma paurava.. 9-38-32 (62377)
tatrApi vidhivaddatvA viprebhyo ratnasa~nchayAn.
prAyAtprAchIM dishaM rAjaMstatra tIrthAnyanekashaH.. 9-38-33 (62378)
sahasrashatasa~NkhyAni prathitAni padepade.
Aplutya tatra tIrtheShu yathoktaM tatra charShibhiH.. 9-38-34 (62379)
dattvA vasu dvijAgryebhyo nirjagAma mahAbalaH.
tatrasthAnR^iShisa~NghAMstAnabhivAdya halAyudhaH.. 9-38-35 (62380)
tato rAmo.agamattIrthamR^iShibhiH sektiM mahat.
yatra bhUyo nivavR^ite prA~NmukhA vai sarasvatI.. 9-38-36 (62381)
R^iShINAM naimiSheyANAvamekShArthaM mahAtmanAm.
nivR^ittAM tAM sarichChreShThAM tatra dR^iShTvA tu lA~NgalI.
vabhUva vismito rAjanbalaH shvetAnulepanaH.. 9-38-37 (62382)
janamejaya uvAcha. 9-38-38x (5174)
kasmAtsarasvatI brahmannivR^ittA kaprA~NmukhI bhavat.
vyAkhyAtametadichChAmi sarvamadhvaryusattama.. 9-38-38 (62383)
kasmiMshchitkAraNe tatra vismito yadunandanaH.
nivR^ittA hetunA kena kathameva saridvarA.. 9-38-39 (62384)
vaishampAyana uvAcha. 9-38-40x (5175)
pUrvaM kR^itayuge rAjannaimiSheyAstapasvinaH.
vartamAne suvipule satre dvAdashavArShike.. 9-38-40 (62385)
R^iShayo bahavo rAjaMstatsatramabhipedire.
uShitvA cha mahAbhAgAstasminsatre yathAvidhi.. 9-38-41 (62386)
nivR^itte naimiShe ye vai satre dvAdashavArShike.
AjagmurR^iShayastatra bahavastIrthakAraNAt.. 9-38-42 (62387)
R^iShINAM bahulatvAttu sarasvatyA vishAmpate.
tIrthAni nagarAyante kUle vai dakShiNottare.. 9-38-43 (62388)
samantapa~nchakaM yAvattAvatte dvijasattamAH.
tIrthalobhAnnaravyAghra nadyAstIraM samAshritAH.. 9-38-44 (62389)
juhvatAM tatra teShAM tu munInAM bhAvitAtmanAm.
svAdhyAyenAtimahatA babhUvuH pUritA dishaH.. 9-38-45 (62390)
agnihotraistatasteShAM hUyamAnairmahAtmanAm.
ashobhata sarichChreShThA dIpyamAnaiH samantataH.. 9-38-46 (62391)
vAlakhilyA mahArAja ashmakuTTAshcha tApasAH.
dantolUkhalinashchAnye samprakShAlAstathA pare.. 9-38-47 (62392)
vAyubhakShA jalAhArAH parNabhakShAshcha tApasAH.
nAnAniyamayuktAshcha tathA sthaNDilashAyinaH.. 9-38-48 (62393)
Asanvai munayastavatra sarasvatyAH samIpataH.
shobhayantaH sarichChreShThAM ga~NgAmiva divaukasaH.. 9-38-49 (62394)
shatashashcha samApeturR^iShayaH satrayAjinaH.
te.avakAshaM na dadR^ishuH sarasvatyA mahAvratAH.
te.avakAshaM cha dadR^ishuH kurukShetraM (tre) mahAvratAH.. 9-38-50 (62395)
tato yaj~nopavItaiH svaistatra kR^itvA sarasvatIm.
juhuvushchAgnihotrAMshcha chakrushcha vividhAH kriyAH.. 9-38-51 (62396)
tatastamR^ipisa~NghAtaM nirAshaM chintayAnvitam.
darshayAmAsa rAjendra teShAmarthe sarasvatI.. 9-38-52 (62397)
tataH ku~njAnbahUnkR^itvA sannivR^ittA sarasvatI.
R^iShINAM puNyatapasAM kAruNyAjjanamejaya.. 9-38-53 (62398)
tato nivR^ittya rAjendra teShAmarthe sarasvatI.
bhUyaH pratIchyabhimukhI prasusrAva saridvarA.. 9-38-54 (62399)
amoghA gamanaM kR^itvA teShAM bhUyo jagAma ha.
atyadbhutaM mahachchakre tadA rAjanmahAnadI.. 9-38-55 (62400)
evaM sa ku~njo rAjanvai naimiShIya iti smR^itaH.
kurushreShTha kurukShetre kuruShva mahatIM kriyAm.. 9-38-56 (62401)
tatra ku~njAnbahUndR^iShTvA nivR^ittAM cha sarasvatIm.
babhUva vismayastatra rAmasyAtha mahAtmanaH.. 9-38-57 (62402)
upaspR^ishya tu tatrApi vidhivadyadunandanaH.
dattvA deyAndvijAtibhyo bhANDAni vividhAni cha.. 9-38-58 (62403)
bhakShyaM bhojyaM kacha vividhaM brAhmaNebhyaH pradAya cha.
tataH prAyAdbalo rAjanpUjyamAno dvijAtibhiH.. 9-38-59 (62404)
sarasvatItIrthavaraM nAnAdvijagaNAyutam.
badare~NgudashyAmAkAplukShAshvatthabibhItakaiH.. 9-38-60 (62405)
ka~Nkolaishcha palAshchaishcha karIraiH pIlubhistathA.
sarasvatItIrtharuhaistarubhirvividhaistathA.. 9-38-61 (62406)
karuShakavaraishchaiva bilvairAmrAtakaistathA.
atimuktakaShaNDaishcha pArijAtaishcha shobhitam.. 9-38-62 (62407)
kadalIvanabhUyiShThaM dR^iShTikAntaM manoharam.
vAyvambuphalaparNAdairdantolUkhalikairapi.. 9-38-63 (62408)
tathA.ashmakuTTairvAteyairmunibhirbahubhirvR^itam.
svAdhyAyaghoShasa~NghuShTaM mR^igayUthashatAkulam.. 9-38-64 (62409)
ahiMsrairdharmaparamairnR^ibhiratyartharovitam.
saptasArasvataM tIrthamAjagAma halAyudhaH.
yatra ma~NkaNakaH siddhastapastepe mahAmuniH.. .. 9-38-65 (62410)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi aShTaviMsho.adhyAyaH.. 38 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-38-1 shUdrAbhIrAndviShTamAnA---iti ka.pAThaH.. 9-38-3 shubhrAH shuchayaH.. 9-38-9 ChAyAshcha vipulA iti ~Na.pAThaH.. 9-38-10 gandharvApsarasAnviMtAH iti ~Na.pAThaH.. 9-38-17 kAlaj~nAnArtham.. 9-38-20 sha~NkhaM sha~NkhanAmAnam. nagaM vR^ikSham.. 9-38-26 puNyaM draitavanaM iti jha.pAThaH.. 9-38-37 avekShAryamiShTasiddhyartham.. 9-38-38 ichChAmi shrotumiti sheShaH.. 9-38-51 yaj~nopavItaiH yaj~nasUtraiH nirAshaM sarasvatIjalalAbhe ityarthaH.. 9-38-53 kujjAn Atmano vAsasthAnAni tirthavisheShAnityarthaH.. 9-38-38 aShTatriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 039
.. shrIH ..
9.39. adhyAyaH 039
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
sarasvatyAH saptadhAvibhAge kAraNAbhidhAnam.. 1 .. saptabhAgAnAM kasmiMshchittIrthe ekIbhavanAttattIrthasya saptasArasvatanAmaprAptiH.. 2 .. ma~NkaNamunicharitapratipAdanam.. 3 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-39-0 (62411)
janamejaya uvAcha. 9-39-0x (5176)
saptasArasvataM kasmAtkashcha ma~NkaNako muniH.
kathaM siddhaH sa bhagavAnkashchAsya niyamo.abhavat.. 9-39-1 (62412)
kasya vaMshe samutpannaH kiM chAdhItaM dvijottama.
etanme sarvamAchakShva yathAtattvaM mahAmune.. 9-39-2 (62413)
vaishampAyana uvAcha. 9-39-3x (5177)
saptanadyaH sarasvatyA yAbhirvyAptamidaM jagat.
AhUtA balavadbhirhi tatratatra sarasvatI.. 9-39-3 (62414)
suprabhA kA~nchanAkShI cha vishAlA cha manoramA.
sarasvatI chaughavatI sureNurvimalodakA.. 9-39-4 (62415)
pitAmahasya mahato vartamAne mahAmakhe.
vitate yaj~navATe cha saMsiddheShu dvijAtiShu.. 9-39-5 (62416)
puNyAhaghoShairvimalairvedAnAM ninadaistathA.
deveShu chaiva vyagreShu tasminyaj~navidhau tadA.. 9-39-6 (62417)
tatra chaiva mahArAja dIkShite prapitAmahe.
yajatastasya satreNa sarvakAmasamR^idvinA.. 9-39-7 (62418)
manasA chintitA hyarthA dharmArthakushalaistadA.
upatiShThanti rAjendra dvijAtIMstatratatra ha.. 9-39-8 (62419)
jagushcha tatra gandharvA nanR^itushchApsarogaNAH.
vAditrANi cha divyAni vAdayAmAsura~njasA.. 9-39-9 (62420)
tasya yaj~nasya sampattyA tutuShurdevatAgaNAH.
vismayaM paramaM jagmuH kimu mAnuShayonayaH.. 9-39-10 (62421)
vartamAne yathA yaj~ne puShkarasthe pitAmahe.
abruvannR^iShayo rAjannAyaM yaj~no mahAguNaH.. 9-39-11 (62422)
na dR^ishyate sarichChreShThA yasmAdiha sarasvatI.
tachChrutvA bhagavAnprItaH sasmArAtha sarasvatIm.. 9-39-12 (62423)
pitAmahena yajatA AhUtA puShkareShu vai.
suprabhA nAma rAjendra nAmnA tatra sarasvatI.. 9-39-13 (62424)
tAM dR^iShTvA munayastuShTAstvarAyuktAM sarasvatIm.
pitAmahaM mAnayantIM kratuM te bahumenire.. 9-39-14 (62425)
evameShA sarichChreShThA puShkareShu sarasvatI.
pitAmahArthaM sambhUtA tuShTyarthaM cha manIShiNAm.. 9-39-15 (62426)
naimiShe munayo rAjansamAgamya samAsate.
tatra chitrAH kathA hyAsanvedaM prati janeshvara.. 9-39-16 (62427)
yatra te munayo hyAsannAnAsvAdhyAyavedinaH.
te samAgamya munayaH sasmArurvai sarasvatIm.. 9-39-17 (62428)
sA tu dhyAtA mahArAja munibhiH satrayAjibhiH.
samAgatAnAM rAjendra sAhAyyArthaM mahAtmanAm.
AjagAma mahAbhAgA tatra puNyA sarasvatI.. 9-39-18 (62429)
naimiShe kA~nchanAkShI tu munInAM satrAyAjixxxm.
AgatA saritAM shreShThA tatra bhArata pUjita.. 9-39-19 (62430)
gayasya yajamAnasya gayeShveva mahAkratum.
AhUtA saritAM shreShThA gayayaj~ne sarasvatI.. 9-39-20 (62431)
gayasya yajamAnasya gayeShveva mahAkratum.
vishAlAM tu gayasyAhurR^iShayaH saMshitavratA.. 9-39-21 (62432)
saritsA himavatpArshvAtprasrutA shIghragAminI.
auddAlakestathA yaj~ne yajatastasya bhArata.. 9-39-22 (62433)
samete sarvataH sphIte munInAM maNDale tadA.
uttare kosalAbhAge puNye rAjanmahAtmanaH.. 9-39-23 (62434)
auddAlakena yajatA pUrvaM dhyAtA sarasvatI.
AjagAma sarichCheShThA taM deshaM munikAraNAt.. 9-39-24 (62435)
pUjyamAnA munigaNairvalkalAjinasaMvR^itaiH.
manohareti vikhyAtA sA hi tairmanasA vR^itA.. 9-39-25 (62436)
[suraNuR^iShabhe dvIpe puNye rAjarShisevite.]
kuroshcha yajamAnasya kurukShetre mahAtmanaH.
AjagAma mahAbhAgA sarichChreShThA sarasvatI.. 9-39-26 (62437)
oghavatyapi rAjendra vasiShThena mahAtmanA.
samAhUtA kurukShetre divyatoyA sarasvatI.. 9-39-27 (62438)
dakSheNa yajatA chApi ga~NgAdvAre sarasvatI.
suveNiriti vikhyAtA prasrutA shIghragAminI.. 9-39-28 (62439)
vimalodA bhagavatI brahmaNA yajatA punaH.
samAhUtA yayau tatra puNye haimavate girau.. 9-39-29 (62440)
ekIbhUtAstatastAstu tasmiMstIrthe samAgatAH.
saptasArasvataM tIrthaM tatastu prathitaM bhuvi.. 9-39-30 (62441)
iti saptasarasvatyo nAmataH parikIrtitAH.
saptasArasvataM chaiva tIrthaM puNyaM tathA smR^itam.. 9-39-31 (62442)
shR^iNu ma~NkaNakasyApi kaumArabrahmachAriNaH.
ApagAmavagADhasya rAjanprakrIDitaM mahat.. 9-39-32 (62443)
dR^iShTvA yadR^ichChayA tatra striyamambhasi bhArata.
snAyantIM ruchirApA~NgIM digvAsasamaninditAm. 9-39-33 (62444)
sarasvatyAM mahArAja chaskande vIryamambhasi..
tadretaH sa tu jagrAha kalashe vai mahAtapAH. 9-39-34 (62445)
`R^iShiH paramadharmAtmA tadA puruShasattama'..
saptadhA pravibhAgaM tu kalashasthaM jagAma ha. 9-39-35 (62446)
tatrarShayaH sapta jAtA jaj~nire marutAM gaNAH..
vAyuvego vAyubalo vAyuhA vAyumaNDalaH. 9-39-36 (62447)
vAyujvAlo vAyuretA vAyuchakrashcha vIryavAn.
maharSheshcharitaM yAdR^ik triShu lokeShu vishrutam.. 9-39-37 (62448)
purA ma~NkaNakaH sidbhaH kushAgreNeti naH shrutam.
kShataH kila kare rAjaMstasya shAkaraso.asravat.. 9-39-38 (62449)
sa vai shAkarasaM dR^iShTvA harShAviShTaH pranR^ittavAn.. 9-39-39 (62450)
tatastasminpranR^itte vai sthAvaraM ja~NgamaM cha yat.
pranR^ittamubhayaM vIra sejasA tasya mohitam.. 9-39-40 (62451)
brahmAdibhiH surai rAjannR^iShibhishcha tapodhanaiH.
vij~napto vai mahAdeva R^iSherarthe narAdhipa.
nAyaM nR^ityedyathA deva tathA tvaM kartumarhasi.. 9-39-41 (62452)
tato devo muniM dR^iShTvA harShAviShTamatIva ha.
sugaNAM hitakAmArthaM mahAdevo.abhyabhAShata.. 9-39-42 (62453)
bhobho brAhmaNa dharmaj~na kimarthaM nR^ityate bhavAn.
harShasthAnaM kimarthaM cha tavedamadhikaM mune.
tapasvino dharmapathe sthitasya dvijasattama.. 9-39-43 (62454)
R^iShiruvAcha. 9-39-44x (5178)
kiM na pashyasi me brahmankarAchChAkarasaM srutam.
yaM dR^iShTvA sampranR^itto vai harSheNa mahatA vibho.. 9-39-44 (62455)
taM prahasyAbravIddevo muniM rAgeNa mohitam.
ahaM na vismayaM vipra gachChAmIti prapashya mAm.. 9-39-45 (62456)
evamuktvA munishreShThaM mahAdevena dhImatA.
a~NgulyagreNa rAjendrasvA~NguShThastADito.abhavat.. 9-39-46 (62457)
tato bhasma kShatAdrAjannirgataM himasannibham.. 9-39-47 (62458)
taddR^iShTvA vrIDito rAjansa muniH pAdayorgataH.
mene devaM mahAdevamidaM chovAcha vismitaH.. 9-39-48 (62459)
nAnyaM devAdahaM manye rudrAtparataraM mahat.
surAsurasya jagato gatistvamasi shUladhR^ik.. 9-39-49 (62460)
tvayA sR^iShTamidaM vishvaM vadantIha manIShiNaH.
tvAmeva sarvaM vishati punareva yugakShaye.. 9-39-50 (62461)
devairapi na shakyastvaM parij~nAtuM kuto mayA.
tvayi sarve sma dR^ishyante bhAvA ye jagati sthitAH.. 9-39-51 (62462)
tvAmupAsanta varadaM devA brahmAdayo.anagha.
sarvastvamasi devAnAM kartA kArayitA cha ha.. 9-39-52 (62463)
tvatprasAdAtsurAH sarve modantIhAkutobhayAH.
`tvaM prabhuH paramaishvaryAdadhikaM bhAsi sha~NkaraH.. 9-39-53 (62464)
tvayi brahmA cha viShNushcha lokAnsandhAya tiShThataH.
tvanmUlaM cha jagatsarvaM bhUtasthAvaraja~Ngamam.. 9-39-54 (62465)
svargaM cha paramaM sthAnaM nR^iNAmabhyudayArthinAm.
dadAsi cha prasannastvaM bhaktAnAM parameshvara.. 9-39-55 (62466)
anAvR^ittipadaM nR^INAM nityaM nishreyasArthinAm.
dadAsi karmiNAM karma bhAvayandhyAnayogataH.. 9-39-56 (62467)
na vR^ithA.asti mahAdeva prasAdaste maheshvara.
yasmAttvayopakaraNAtkaromi kamalekShaNa.. 9-39-57 (62468)
prapadye sharaNaM shaMbhuM sarvadA sarvataH sthitam.
karmaNA manasA vAchA tamevAbhibhajAmyaham.. 9-39-58 (62469)
janamejaya uvAcha.' 9-39-59x (5179)
evaM stutvA mahAdevaM sa R^iShiH praNato.abhavat.. 9-39-59 (62470)
yadidaM chApalaM deva kR^itametatsmayAdikam.
tataH prasAdayami tvAM tapo me na kSharediti.. 9-39-60 (62471)
tato devaH prItamanAstamR^iShiM punarabravIt.
tapaste vardhatAM vipra matprasAdAtsahasradhA.. 9-39-61 (62472)
Ashrame cheha vatsyAmi tvayA sArdhamahaM sadA.
saptasArasvate chAsminyo mAmarchiShyate naraH.. 9-39-62 (62473)
na tasya durlabhaM ki~nchiddhaviteha paratra vA.
sArasvataM cha te lokaM gamiShyanti na saMshayaH.. 9-39-63 (62474)
etanma~NkaNakasyApi charitaM bhUritejasaH.
sa hi putraH sukanyAyAmutpanno mAtarishvanA.. .. 9-39-64 (62475)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi ekonachatvAriMsho.adhyAyaH.. 39 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-39-4 vishAlA sutanustathA. sarasvatyoghamAlA cha suveNI nirmalodakA iti ~Na.pAThaH. sarasvatyUrmimAlA cha suveNI vimalodakA iti ka.pAThaH.. 9-39-17 sasmaruH smR^itavantaH.. 9-39-20 gayeShu gayadesheShu.. 9-39-25 manorameti vikhyAtA sA hi tairmanasA kR^itA iti jha.pAThaH.. 9-39-28 sureNuriti jha.pAThaH.. 9-39-32 rAjanprajapitaM mahat iti ka.pAThaH.. 9-39-33 snAyantIM snAntIm.. 9-39-36 marutAM prANavAyUnAM ekonapa~nchAshatAm. eteShAM tapasA maruto dityAmutpannA iti kalpAntaraviShayo.ayamarthaH.. 9-39-60 smayAdikaM gardAdikam.. 9-39-39 ekonachatvAriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 040
.. shrIH ..
9.40. adhyAyaH 040
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
balarAmasyaushanasatIrthagamanam.. 1 .. tattIrthasya kapAlamochananAmaprAptihetUktiH.. 2 .. balasya ushaMgvAshramagamanam.. 3 .. usha~NgucharitrakathanaM balasya pR^ithUdakatIrthe snAnadAnAdi.. 4 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-40-0 (62476)
vaishampAyana uvAcha. 9-40-0x (5180)
uShitvA tatra rAmastu sampUjyAshramavAsinaH.
tathA ma~NkaNake prItiM shubhAM chakre halAyudhaH.. 9-40-1 (62477)
dattvA dAnaM dvijAtibhyo rajanIM tAmupoShya cha.
pUjito munisa~Nkhaishcha prAtarutthAya lA~NgalI.. 9-40-2 (62478)
anuj~nApya munInsarvAnspR^iShTvA toyaM cha bhArata.
prayayau tvarito rAmastIrthahetormahAbalaH.. 9-40-3 (62479)
tatastvaushanasaM tIrthamAjagAma halAyudhaH.
kapAlamochanaM nAma yatra mukto mahAmuniH.. 9-40-4 (62480)
mahatA shirasA rAjangrastaja~Ngho mahodaraH.
rAkShasasya mahArAja rAmakShiptasya vai purA.. 9-40-5 (62481)
tatra pUrvaM tapastaptaM kAvyena sumahAtmanA.
yatrAsya nItirakhilA prAdurbhUtA mahAtmanaH.
yatrasthashchintayAmAsa daityadAnavavigraham.. 9-40-6 (62482)
tatprApya cha balo rAjaMstIrthapravaramuttamam.
vidhivadvai dadau vittaM brAhmaNAnAM mahAtmanAm.. 9-40-7 (62483)
janamejaya uvAcha. 9-40-8x (5181)
kapAlamochanaM brahmankathaM yatra mahAmuniH.
muktaH kathaM chAsya shiro lagnaM kena cha hetunA.. 9-40-8 (62484)
vaishampAyana uvAcha. 9-40-9x (5182)
purA vai daNDakAraNye rAghaveNa mahAtmanA.
vasatA rAjashArdUla rAkShasA~nshamayiShyatA.. 9-40-9 (62485)
janasthAne shirashChinnaM rAkShasasya durAtmanaH.
kShureNa shitadhAreNa tatpaNAta mahAvane.. 9-40-10 (62486)
mahodarasya tallagnaM ja~NghAyAM vai yadR^ichChayA.
vane vicharato rAjannasthi bhittvA.asphurattadA.. 9-40-11 (62487)
sa tena lagnena tadA dvijAtirna shashAka ha.
abhigantuM mahAprAj~nastIrthAnyAyatanAni cha.. 9-40-12 (62488)
sa pUtinA visravatA vedanArto mahAmuniH.
jagAm sarvatIrthAni pR^ithivyAM cheti naH shrutam.. 9-40-13 (62489)
sa gatvA saritaH sarvAH samudrAMshcha mahAtapAH.
kathayAmAsa tatsarvamR^iShINAM bhAvitAtmanAm.. 9-40-14 (62490)
Aplutya sarvatIrtheShu na cha mokShamavAptavAn.
sa tu shushrAva viprendro munInAM vachanaM mahat.. 9-40-15 (62491)
sarasvatyAstIrthavaraM khyAtamaushanasaM tadA.
sarvapApaprashamanaM siddhikShetramanuttamam.. 9-40-16 (62492)
sa tu gatvA tatastatra tIrthamaushanasaM dvijaH.. 9-40-17 (62493)
tata aushanase tIrthe tasyopaspR^ishatastadA.
xxx chCharashcharaNaM muktvA papAtAntarjale tadA.. 9-40-18 (62494)
vimuktastena shirasA paraM sukhamavApa ha.
sa chApyantarjale mUrdhA jagAmAdarshanaM vibho.. 9-40-19 (62495)
tataH sa virujo rAjanpUtAtmA vItakalmaShaH.
AjagAmAshramaM prItaH kR^itakR^ityo mahodaraH.. 9-40-20 (62496)
so.atha gatvA.a.ashramaM puNyaM vipramukto mahAtapAH.
kathayAmAsa tatsarvamR^iShINAM bhAvitAtmanAm.. 9-40-21 (62497)
te shrutvA vachanaM tasya tatastIrthasya mAnada.
kapAlamochanamiti nAma chakruH samAgatAH.. 9-40-22 (62498)
sa chApi tIrthapravaraM punargatvA mahAnR^iShiH.
pItvA payaHsuvipulaM siddhimAyAttadA muniH.. 9-40-23 (62499)
tatra dattvA bahUndeyAnviprAnsampUjya mAdhavaH.
jagAma tatra rAjendra usha~NgorAshramaM tadA.. 9-40-24 (62500)
yatra taptaM tapo ghoramArShTiSheNena bhArata.
brAhmaNyaM labdhavAnyatra vishvAmitro mahAmuniH.. 9-40-25 (62501)
sarvakAmasamR^iddhaM cha tadAshramapadaM mahat.
munibhirbrAhmaNaishchaiva sevitaM sarvadA vibho.. 9-40-26 (62502)
tato haladharaH shrImAnbrAhmaNaiH parivAritaH.
jagAma tatra rAjendra usha~Ngustanumatyajat.. 9-40-27 (62503)
usha~NgurbrAhmaNo vR^iddhastaponityashcha bhArata.
dehanyAse kR^itamanA vichintya bahudhA tadA.. 9-40-28 (62504)
tataH sarvAnupAdAya tanayAnvai mahAtapAH.
usha~NgurabravIttatra nayadhvaM mAM pR^ithUdakam.. 9-40-29 (62505)
vij~nAyAtItavayasamusha~NguM te tapodhanAH.
taM cha tIrthamapAninyuH sarasvatyAstapodhanam.. 9-40-30 (62506)
sa taiH putraistadA dhImAnAnIto vai sarasvatIm.
puNyAM tIrthashatopetAM viprasa~NghairniShevitAm.. 9-40-31 (62507)
sa tatra vidhinA rAjannAplutya sumahAtapAH.
j~nAtvA tIrthaguNAMshchaiva prAhedamR^iShisattamaH.
suprItaH puruShavyAghra sarvAnputrAnupAsataH.. 9-40-32 (62508)
sarasvatyuttare tIre yastyajedAtmanastanum.
pR^ithUdake japyaparo nainaM shvo maraNaM tapet.. 9-40-33 (62509)
`ityuktvA svAM tanuM tyaktvA prapede vaiShNavaM padam'.
tatrAplutya sa dharmAtmA upaspR^ishya halAyudhaH.
dattvA chaiva bUhUndeyAnviprANAM vipravatsalaH.. 9-40-34 (62510)
sasarja yatra bhagavA.NllokA.NllokapitAmahaH.. 9-40-35 (62511)
yatrArShTiSheNaH kauravya brAhmaNyaM saMshitavrataH.
tapasA mahatA rAjanprAptavAnR^iShisattamaH.. 9-40-36 (62512)
sindhudvIpashcha rAjarShirdevApishcha mahAtapAH.
brAhmaNyaM labdhavAnyatra vishvAmitrastathA muniH.. 9-40-37 (62513)
mahAtapasvIM bhagavAnugratejA mahAtapAH.
tatrAjagAma balavAnbalabhadraH pratApavAn.. .. 9-40-38 (62514)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi chatvAriMsho.adhyAyaH.. 40 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-40-17 tIrthamupAspR^ishaditi sheShaH.. 9-40-24 trisha~NkhorAshramaM tadA iti ka.pAThaH. rusha~NgorAshramaM tadA iti jhaM. pAThaH.. 9-40-33 akShayaM svargamApnotItyarthaH.. 9-40-36 brAhmaNaM brahmasanghAto vedasamUha iti yAvat. tataH svArthe Shya~n. brAhmaNaM brahmasa~NghAte iti medinI.. 9-40-40 chatvAriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 041
.. shrIH ..
9.41. adhyAyaH 041
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
ArShTiSheNena pR^ithUdakatIrthe tapashcharyavA kR^itsnavedAdhigamaH.. 1 .. vishvAmitrAdInAM tattattIrthe tapashcharyayA brAhmaNyAdhigama.. balabhadrasya tatra snAnAdipUrvakaM bakAshramamprati gamanam.. 3 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-41-0 (62515)
janamejaya uvAcha. 9-41-0x (5183)
ArShTiSheNastathA brahmanvipulaM taptavAMstapaH.
sindhudvIpaH kathaM chApi brAhmaNyaM labdhavAMstadA.. 9-41-1 (62516)
devApishcha kathaM brahmanvishvAmitrashcha sattama.
tanmamAchakShva bhagavanparaM kautUhalaM hi me.. 9-41-2 (62517)
vaishampAyana uvAcha. 9-41-3x (5184)
purA kR^itayuge rAjannArShTiSheNo dvijottamaH.
vasangurukule nityaM nityamadhyayane rataH.. 9-41-3 (62518)
tasya rAjangurukule vasato nityameva cha.
samAptiM nAgamadvidyA nApi vedA vishAmpate.. 9-41-4 (62519)
sa nirviNNastato rAjaMstapastepe mahAtapAH.
tato vai tapasA tena prApya vedAnanuttamAn.. 9-41-5 (62520)
sa vidvAnvedayuktashcha siddhashchApyR^iShisattamaH.
tatra tIrthe varAnprAdAttrIneva sumahAtapAH.. 9-41-6 (62521)
asmiMstIrthe mahAnadyA adyaprabhR^iti mAnavaH.
Apluto vAjimedhasya phalaM prApsyati puShkalam.. 9-41-7 (62522)
adyaprabhR^iti naivAtra bhayaM vyAlAdbhaviShyati.
api chAlpena kAlena phalaM prApsyati puShkalam.. 9-41-8 (62523)
evamuktvA mahAtejA jagAma tridivaM muniH.
evaM sidvaH sa bhagavAnArShTiSheNaH pratApavAn.. 9-41-9 (62524)
tasminneva tadA tIrthe sindhudvIpaH pratApavAn.
devApishcha mahArAja brAhmaNyaM prApaturmahat.. 9-41-10 (62525)
tathAcha kaushikastAta taponityo jitendriyaH.
tapasA vai sutaptena brAhmaNatvamavAptavAn.. 9-41-11 (62526)
gAdhirnAma mahAnAsItkShatriyaH prathito bhuvi.
tasya putro.abhavadrAjanvishvAmitraH pratApavAn.. 9-41-12 (62527)
sa rAjA kaushikastAta mahAyogyabhavatkila.
sa putramabhiShichyAtha vishvAmitraM mahAtapAH.. 9-41-13 (62528)
dehanyAse manashchakre tamUchuH praNatAH prajAH.
na gantavyaM mahAprAj~na trAhi chAsmAnmahAbhayAt.. 9-41-14 (62529)
evamuktaH pratyuvAcha tato gAdhiH prajAstataH.
vishvasya jagato goptA bhaviShyati suto mama.. 9-41-15 (62530)
ityuktvA tu tato gAdhirvishvAmitraM niveshya cha.
jagAma tridivaM rAjanvishvAmitro.abhavannR^ipaH.. 9-41-16 (62531)
na sa shaknoti pR^ithivIM yatnavAnapi rakShitum.
tataH shushrAva rAjA sa rAkShasebhyo mahAbhayam.. 9-41-17 (62532)
niryayau nagarAchchApi chatura~NgabalAnvitaH.
sa gatvA dUramadhvAnaM vasiShThAshramamabhyayAt.. 9-41-18 (62533)
tasya te sainikA rAjaMshchakrustatrAnayAnbahUn.
tatastu bhagavAnvipro vasiShTho shramamabhyayAt.
dadR^ishe.atha tataH sarvaM bhajyamAnaM mahAvranam.. 9-41-19 (62534)
tasya kruddho mahArAja vasiShTho munisattamaH.
sR^ijasva shabarAnghorAniti svAM gAmuvAcha ha.. 9-41-20 (62535)
tathoktA sA.asR^ijaddhenuH puruShAnghoradarshanAn.
te tu tadbalamAsAdya babha~njuH sarvatodisham.. 9-41-21 (62536)
tachChrutvA vidrutaM sainyaM vishvAmitrastu gAdhijaH.
tapaH paraM manyamAnastapasyeva mano dadhe.. 9-41-22 (62537)
so.asmiMstIrthavare rAjansarasvatyAH samAhitaH.
niyamaishchopavAsaishcha karshayandehamAtmanaH.. 9-41-23 (62538)
jalAhAro vAyubhakShaH parNAhArashcha so.abhavat.
tathA sthaNDilashAyI cha ye chAnye niyamAHpR^ithak.. 9-41-24 (62539)
asakR^ittasya devAstu vratavighnaM prachakrire.
na chAsya niyamAdbuddhirapayAti mahAtmanaH.. 9-41-25 (62540)
tataH pareNa yatnena taptvA bahuvidhaM tapaH.
tejasA bhAskarAkAro gAdhijaH samapadyata.. 9-41-26 (62541)
tapasA tu tathAyuktaM vishvAmitraM pitAmahaH.
amanyata mahAtejA varado.adarshayattadA.. 9-41-27 (62542)
sa tu vavre varaM rAjansyAmahaM brAhmaNastviti.
tatheti chAbravIdbrahmA sarvalokapitAmahaH.. 9-41-28 (62543)
sa labdhvA tapasogreNa brAhmaNatvaM mahAyashAH.
vichachAra mahIM kR^itsnAM kR^itakAmaH suropamaH.. 9-41-29 (62544)
tasmiMstIrthavare rAmaH pradAya vividhaM vasu.
payasvinIstathA dhenUryAnAni shayanAni cha.. 9-41-30 (62545)
atha vastrANyala~NkAraM bhakShyaM peyaM cha shobhanam.
adadanmudito rAjanpUjayitvA dvijottamAn.. 9-41-31 (62546)
yayau rAjaMstato rAmo bakasyAshramamantikAt.
yatra tepe tapastIvraM dAlbhyo baka iti shrutiH.. .. 9-41-32 (62547)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi ekachatvAriMsho.adhyAyaH.. 41 ..
shalyaparva - adhyAya 042
.. shrIH ..
9.42. adhyAyaH 042
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
baladevasyAvAkIrNatIrthagamanam.. 1 .. bakamunicharitrakathanam.. 2 .. baladevasya tato vasiShThApavAhatIrthagamanam.. 3 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-42-0 (62548)
vaishampAyana uvAcha. 9-42-0x (5185)
brahmayonibhirAkIrNaM jagAma yadvunandanaH.
yatra dAlbhyo bako rAjanpashvartha sumahAtapAH.
juhAva dhR^itarAShTrasya rAShTraM kopasamanvitaH.. 9-42-1 (62549)
tapasA ghorarUpeNa karshayandehamAtmanaH.
krodhena mahatA.a.aviShTo dharmAtmA vai pratApavAn.. 9-42-2 (62550)
purA hi naimishIyAnAM satre dvAdashavArShike.
vR^itte vishvajito.ante vai pA~nchAlAnR^iShayo.agaman.. 9-42-3 (62551)
tatreshvaramayAchanta dakShiNArthaM manasvinaH.
`tatra te lebhire rAjanpA~nchAlebhyo maharShayaH.'
balAnvitAnvatsatarAnnirvyAdhInsaptaviMshatim.. 9-42-4 (62552)
tAnabravIdbalo dAlbhyo vibhajadhvaM pashUniti.
pashUnetAnahaM tyaktvA bhikShiShye rAjasattamam.. 9-42-5 (62553)
evamuktvA vako rAjannR^iShInsarvAMnpratApavAn.
jagAma dhR^itarAShTrasya bhavanaM brAhmaNottamaH.. 9-42-6 (62554)
sa samIpagato bhUtvA dhR^itarAShTraM janeshvaram.
ayAchata pashUndAlbhyaH sa chainaM ruShito.abravIt.. 9-42-7 (62555)
yadR^ichChayA mR^itA dR^iShTvA gAstadA nR^ipasattamaH.
etAnpashUnnaya kShipraM brahmabandho yadIchChasi.. 9-42-8 (62556)
R^iShistvatha bakaH kruddhashchintayAmAsa dharmavit.
aho vata nR^ishaMsaM vai vAkyamukto.asmi saMsadi.. 9-42-9 (62557)
chintayitvA muhUrtena roShAviShTo dvijottamaH.
matiM chakre vinAshAya dhR^itarAShTrasya bhUpateH.. 9-42-10 (62558)
sa tUtkR^itya mR^itAnAM vai mAMsAni munisattamaH.
juhAva dhR^itarAShTrasya rAShTraM narapateH purA.. 9-42-11 (62559)
avAkarNe sarasvatyAstIrthe prajvAlya pAvakam.
xxxx dAlbhyo mahArAja niyamaM paramaM sthitaH.. 9-42-12 (62560)
sa taireva juhAvAgnau rAShTraM mAMsairmahAtapaH.. 9-42-13 (62561)
tasmiMstu vidhivatsatre sampravR^itte sudAruNe.
akShIyata tato rAShTraM dhR^itarAShTrasya pArthiva.. 9-42-14 (62562)
ChixxxmAnaM xxxxxx parashunA vibho
xxxxxxxxxxxx vyavakIrthamachetanam.. 9-42-15 (62563)
dR^iShTvA tathA.avakIrNaM tu rAShTraM cha manujAdhipaH.
babhUva durmanA rAjA chintayAmAsa cha prabhuH.. 9-42-16 (62564)
xxxxxxxxxradyatraM brAhmaNaiH sahitaH purA.
xxxxxgachChattu kShIyate rAShTrameva cha.. 9-42-17 (62565)
yadA sa pArthivaH khinnaste cha viprAstadA.anagha.. 9-42-18 (62566)
yadA chApi na shaknoti rAShTraM mokShayituM nR^ipaH.
atha viprAdikAMstatra paprachCha janamejaya.. 9-42-19 (62567)
tato viprAdikAH prAhuH pashuviprakR^itastvayA.
mAMsairabhijuhotIdaM tava rAShTraM munirbakaH.. 9-42-20 (62568)
tena te hUyamAnasya rAShTrasyAsya kShayo mahAn.
tasyaitattapasaH karma yena te.adya layo mahAn.. 9-42-21 (62569)
`yadIchChasi mahAbAho shAntiM rAShTrasya bhUmipa.'
apAM ku~nje sarasvatyAstaM prasAdaya pArthiva.. 9-42-22 (62570)
vaishampAyana uvAcha. 9-42-23x (5186)
sarasvatIM tato gatvA sa rAjA bakamabravIt.
nipatya shirasA bhUmau prA~njalirbharatarShabha.. 9-42-23 (62571)
prasAdaye tvAM bhagavannaparAdhaM kShamasva me.
mama dInasya lubdhasya maurkhyeNa hatachetasaH.
tvaM gatistvaM cha me nAthaH prasAdaM kartumarhasi.. 9-42-24 (62572)
taM tathA vilapantaM tu shokopahatachetasam.
dR^iShTvA tasya kR^ipA jaj~ne rAShTraM tasya vyamochayat.. 9-42-25 (62573)
R^iShiH prasannastasyAbhUtsaMrambhaM cha vihAya saH.
mokShArthaM tasya rAjyasya juhAva punarAhutim.. 9-42-26 (62574)
mokShayitvA tato rShTraM pratigR^ihya pashUnbahUn.
hR^iShTAtmA naimishAraNyaM jagAma punareva saH.. 9-42-27 (62575)
dhR^itarAShTro.api dharmAtmA svasthachetA mahAmanAH.
svameva nagaraM rAjanpratipede maharddhimat.. 9-42-28 (62576)
tatra tIrthe mahArAja bR^ihaspatirudAradhIH.
asurANAmabhAvAya bhavAya cha divaukasAm.. 9-42-29 (62577)
mAMsairabhijuhAveShTimakShIyanta tato.asurAH.
daivatairapi sambhagnA jitakAshibhirAhave.. 9-42-30 (62578)
tatrApi vidhivaddattvA brAhmaNebhyo mahAyashAH.
vAjinaH ku~njarAMshchaiva rathAMshchashvatarIyutAn.. 9-42-31 (62579)
ratnAni cha mahArhANi dhanaM dhAnyaM cha puShkalam.
yayau tIrthaM mahAbAhuryAyAtaM pR^ithivIpate.. 9-42-32 (62580)
tatra yaj~ne yayAteshcha mahArAja sarasvatI.
sarpiH payashcha susrAva nAhuShasya mahAtmanaH.. 9-42-33 (62581)
tatreShTvA puruShavyAghro yayAtiH pR^ithivIpatiH.
AkrAmadUrdhvaM pudito lebhe lokAMshcha puShkalAn.. 9-42-34 (62582)
punastatra cha rAj~nastu yayAteryajataH prabhoH.
audAryaM paramaM kR^itvA bhaktiM chAtmani shAshvatIm.
dadau kAmAnbrAhmaNebhyo vAnyAnyo manasechChati.. 9-42-35 (62583)
yo yatra sthita eveha AhUto yaj~nasaMstare.
tasyatasya sarichChreShThA gR^ihAdi shayanAdikam.
ShaDrasaM bhojanaM chaiva dAnaM nAnAvidhaM tathA.. 9-42-36 (62584)
te manyamAnA rAj~nastu sampradAnamanuttamam.
rAjAnaM tuShTuvuH prItA dattvA chaivAshiShaH shubhAH.. 9-42-37 (62585)
tatra devAH sagandharvAH prItA yaj~nasya sampadA.
vismitA mAnuShAshchAsandR^iShTvA tAM yaj~nasampadam.. 9-42-38 (62586)
tatastAlaketurmahAdharmaketu--
rmahAtmA kR^itAtmA mahAdAnanityaH.
vasiShThApavAhaM mahAbhImavegaM
dhR^itAtmA jitAtmA samabhyAjagAma.. .. 9-42-39 (62587)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi dvichatvAriMsho.adhyAyaH.. 42 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-42-1 brahmayoneravAkIrNamiti jha.pAThaH. tatra brahmayoneH brAhmaNyotpAdakAttIrthAdavAkIrNaM nAma dvAlbhyasevitaM tIrthaM jagAmetyarthaH .. 9-42-3 pA~nchalAnvishvajito mahatmAnte agaman.. 9-42-4 IshvaraM pAshchAlasajam.. 9-42-5 xxxxxxxxxxx khayaM tatra bhAgaM na gR^ihItavAnityarthaH.. 9-42-19 atha vai prAshnikAMstatreti jha pAThaH.. 9-42-42 dvichatvAriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 043
.. shrIH ..
9.43. adhyAyaH 043
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
vasiShThApavAhatIrthasya tannAmaprAptiprakArakathanam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-43-0 (62588)
janamejaya uvAcha. 9-43-0x (5187)
vasiShThApavAho brahmanvai bhImavegaH kathaM nu saH.
kimarthaM cha sarichChreShThA tamR^iShiM pratyavAhayat.. 9-43-1 (62589)
kathamasyAbhavadvairaM kAraNaM kiM cha tatprabho.
shaMsa pR^iShTo mahAprAj~na na hi tR^ipyAmi kathyati.. 9-43-2 (62590)
vaishampAyana uvAcha. 9-43-3x (5188)
vishvAmitrasya viprarShervasiShThasya cha bhArata.
bhR^ishaM vairamabhUdrAjaMstapaHspardhAkR^itaM mahat.. 9-43-3 (62591)
Ashramo vai vasiShThasya sthANutIrthe.abhavanmahAn.
pUrvataH pArshvatashchAsIdvishvAmitrasya dhImataH.. 9-43-4 (62592)
yatra sthANurmahArAja taptavAnparamaM tapaH.
tatrAsya karma taddhoraM pravadanti manIShiNaH.. 9-43-5 (62593)
yatreShTvA bhagavAnsthANuH pUjayitvA sarasvatIm.
sthApayAmAsa tattIrthaM sthANutIrthamiti prabho.. 9-43-6 (62594)
tatra tIrthe surAH skandamabhyaShi~nchannarAdhipa.
sainApatyena mahatA surArivinibarhaNam.. 9-43-7 (62595)
tasminsArasvate tIrthe vishvAmitro mahAmuniH.
vasiShThaM chAlayAmAsa tapasogreNa tachChR^iNu.. 9-43-8 (62596)
vishvAmitravasiShThau tAvahanyahani bhArata.
spardhAM tapaH kR^itAM tIvrAM chakratustau vatapodhanau.. 9-43-9 (62597)
tatrApyadhikasantapto vishvAmitro mahAmuniH.
dR^iShTvA tejo vasiShThasya chintAmabhijagAma ha.. 9-43-10 (62598)
tasya buddhiriyaM hyAsIddharmanityasya bhArata.
idaM sarasvatI tUrNaM matsamIpaM tapodhanam.. 9-43-11 (62599)
AnayiShyati vegena vasiShThaM japatAM varam.
ihAgataM dvijashreShThaM haniShyAmi na saMshayaH.. 9-43-12 (62600)
evaM nishchitya bhagavAnvishvAmitro mahAmuniH.
sasmAra saritAM shreShThAM krodhasaMraktalochanaH.. 9-43-13 (62601)
sA dhyAtA muninA tena vyAkulatvaM jagAma ha.
gatvA chainaM mahAvIryaM mahAkopaM cha bhAminI.. 9-43-14 (62602)
tadA taM vepamAnA~NgI vivarNA prA~njalirbhR^isham.
upatasthe munivaraM vishvAmitraM sarasvatI.. 9-43-15 (62603)
hatavIrA yathA nArI sA.abhavadduHkhitA bhR^isham.
brUhi kiM karavANIti provAcha munisattamam.. 9-43-16 (62604)
tAmuvAcha muniH kruddho vasiShThaM shIghramAnaya.
yAvadenaM nihanmyadya tachChrutvA vyathitA nadI.. 9-43-17 (62605)
sA~njaliM tu tataH kR^itvA puNDarIkanibhekShaNA.
prAkampata bhR^ishaM bhItA vAyunevAhatA latA.. 9-43-18 (62606)
tathArUpAM tu tAM dR^iShTvA munirAha mahAnadIm.
avichAraM vasiShThaM tvamAnayastvAntikaM mama.. 9-43-19 (62607)
sA tasya vachanaM shrutvA j~nAtvA pApaM chikIrShitam.
vasiShThasya prabhAvaM cha jAnantyapratimaM bhuvi.. 9-43-20 (62608)
sA.abhigamya vasiShThaM cha idamarthamachodayat.
yaduktA saritAMshreShThA vishvAmitreNa dhImatA.. 9-43-21 (62609)
ubhayoH shApayorbhItA vepamAnA punaHpunaH.
chintayitvA mahAshApamR^iShiviprAsitA bhR^isham.. 9-43-22 (62610)
tAM kR^ishAM cha vivarNAM cha dR^iShTvA chintAsamanvitAm.
uvAcha rAjandharmAtmA vasiShTho dvipadAM varaH.. 9-43-23 (62611)
pAhyAtmAnaM sarichCheShThe vaha mAM shIghragAminI.
vishvAmitraH shapedvi tvAM mA kR^ithAstvaM vichAraNAm.. 9-43-24 (62612)
tasya tadvachanaM shrutvA kR^ipAshIlasya sA sarit.
chintayAmAsa kauravya kiM kR^itvA sukR^itaM bhavet.. 9-43-25 (62613)
tasyAshchintA samutpannA vasiShTho mayyatIva hi.
kR^itavAnhi dayAM nityaM tasyA kAryaM hitaM mayA.. 9-43-26 (62614)
atha kUle svake rAja~njapantamR^iShisattamam.
juhvAnaM kaushikaM prekShya sarasvatyabhyachintayat.. 9-43-27 (62615)
idamantaramityevaM tataH sA saritAM varA.
kUlApahAramakarotsvena vegena sA sarit.. 9-43-28 (62616)
tena kUlApahAreNa maitrAvaruNirauhyata.
uhyamAnaH sa tuShTAva tadA rAjansarasvatIm.. 9-43-29 (62617)
pitAmahasya sarasaH pravR^ittA.asi sarasvati.
vyAptaM chedaM jagatsarvaM tavaivAmbhobhiruttamaiH.. 9-43-30 (62618)
tvamevAkAshagA devi megheShu sR^ijase payaH.
sarvAshchApastvameveti yathA vayamadhImahi.. 9-43-31 (62619)
puShTirdyutistathA kIrtiH siddhirbuddhiramA tathA.
tvameva vANI svAhA tvaM tavAyattamidaM jagat.
tvameva sarvabhUteShu vasasIha chaturvidhA.. 9-43-32 (62620)
vaishampAyana uvAcha. 9-43-33x (5189)
evaM sarasvatI rAjanstUyamAnA maharShiNA.
vegenovAha taM vipraM vishvAmitrAshramaM prati.. 9-43-33 (62621)
nyavedayata chAkShIkShNaM vishvAmitrAya taM munim.. 9-43-34 (62622)
tamAnItaM sarasvatyA dR^iShTvA kopasamanvitaH.
athAnveShatpraharaNaM vasiShThAntakaraM tadA.. 9-43-35 (62623)
taM tu kruddhamabhiprekShya brahmavadhyAbhayAnnadI.
apovAha vasiShThaM tu prAchIM dishamatandritA.
ubhayoH kurvatI vAkyaM va~nchayitvA cha gAdhijam.. 9-43-36 (62624)
tatopavAhitaM dR^iShTvA vasiShThamR^iShisattamam.
abravIttvatha sa~Nkruddho vishvAmitraH sarasvatIm.. 9-43-37 (62625)
yasmAnmAM tvaM sarichChreShThe va~nchayitvA punargatA.
shoNitaM vaha kalyANi rAkShasAnAM cha sammatam.. 9-43-38 (62626)
tataH sarasvatI shaptA vishvAmitreNa dhImatA.
avahachChoNitonmishraM toyaM saMvatsaraM tadA.. 9-43-39 (62627)
atharShayashcha devAshcha gandharvApsarasastadA.
sarasvatIM tathA dR^iShTvA babhUvurbhR^ishaduHkhitAH.. 9-43-40 (62628)
evaM vasiShThApavAho loke khyAto janAdhipa.
AgachChachcha punarmArgaM svameva saritAM varA.. .. 9-43-41 (62629)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi trichatvAriMsho.adhyAyaH.. 43 ..
shalyaparva - adhyAya 044
.. shrIH ..
9.44. adhyAyaH 044
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
vishvAmitrashApAdrudhirajalAyAH sarasvatyA R^iShibhisvapasA shodhanam.. 1 .. indreNa sarasvatyaruNAsa~Ngame yajanAdinA brahmahatyApariharaNam.. 2 .. balarAmasya tatra snAnAdipUrvakaM tasmAtsomatIrthagamanam.. 3 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-44-0 (62630)
vaishampAyana uvAcha. 9-44-0x (5190)
sa shaptA tena kruddhena vishvAmitreNa dhImatA.
tasmiMstIrthavare shubhraM shoNitaM samupAvahat.. 9-44-1 (62631)
athAjagmustato rAjanrAkShasAstatra bhArata.
tatra te shoNitaM sarve pibantaH sukhamAsate.. 9-44-2 (62632)
tR^iptAshcha subhR^ishaM tena sukhitA vigatajvarAH.
nR^ityantashcha hasantashcha yathA svargajitastathA.. 9-44-3 (62633)
kasyachittvatha kAlasya R^iShayaH sutapodhanAH.
tIrthayAtrAM samAjagmuH sarasvatyAM mahIpate.. 9-44-4 (62634)
teShu sarveShu tIrtheShu svAplutya munipu~NgavAH.
prApya prItiM parAM chApi tapolupdhA vishAradAH.. 9-44-5 (62635)
prayayurhi tato rAjanyena tIrthamasR^igvaham.
athAgamya mahAbhAgAstattIrthaM dAruNaM tadA.. 9-44-6 (62636)
dR^iShTvA toyaM sarasvatyAH shoNitena pariplutam.
pIyamAnaM cha rakShobhirbahubhirnR^ipasattama.. 9-44-7 (62637)
tAndR^iShTvA rAkShasAnrAjanmunayaH saMshitavratAH.
paritrANe sarasvatyAH paraM yatnaM prachakrire.. 9-44-8 (62638)
te tu sarve mahAbhAgAH samAgamya mahAvratAH.
AhUya saritAM shreShThAmidaM vachanamabruvan.. 9-44-9 (62639)
kAraNaM brUhi kalyANi kimarthaM te hR^ido hyayam.
evamagrAhyatAM yAtaH shrutvA.adhyAsyAmahe vayam.. 9-44-10 (62640)
tataH sA sarvamAchaShTa yathAvR^ittaM pravepatI.
duHkhitAmatha tAM dR^iShTvA Uchuste vai tapodhanAH.. 9-44-11 (62641)
kAraNaM shrutamasmAbhiH shApashchaiva shruto.anaghe.
kariShyanti tu yatprAptaM sarva eva tapodhanAH.. 9-44-12 (62642)
evamuktvA sarichChreShThAmUchuste.atha parasparam.
vimochayAmahe sarve shApAdetAM sarasvatIm.. 9-44-13 (62643)
te sarve brAhmaNA rAjaMstapobhirniyamaistathA.
upavAsaishcha vividhairyamaiH kaShTavrataistathA.. 9-44-14 (62644)
ArAdhya pashubhartAraM mahAdevaM jagatpatim.
mokShayAmAsustAM devIM sarichChreShThAM sarasvatIm.. 9-44-15 (62645)
teShAM tu sA prabhAveNa prakR^itisthA sarasvatI.
prasannasalilA jaj~ne yathA pUrvaM tathaiva hi.
nirmuktA cha sarichChreShThA vibabhau sA yathA purA.. 9-44-16 (62646)
dR^iShTvA toyaM sarasvatyA munibhistaistathA kR^itam.
tAneva sharaNaM jagmU rAkShasAH kShudhitAstathA.. 9-44-17 (62647)
kR^itvA~njaliM tato rAjanrAkShasAH kShudhayA.arditAH.
UchustAnvai munInsarvAnkR^ipAyuktAnpunaHpunaH.. 9-44-18 (62648)
vayaM cha kShudhitAshchaiva dharmAddhInAshcha shAshvatAt.
na cha naH kAmakAro.ayaM yadvayaM pApakAriNA.. 9-44-19 (62649)
yuShmAkaM chAprasAdena duShkR^itena cha karmaNA.
pakSho.ayaM vardhate.asmAkaM yataH smo brahmarAkShasAH.
yoShitAM chaiva pApena yonidoShakR^itena cha.. 9-44-20 (62650)
evaM hi vaishyashUdrANAM kShatriyANAM tathaiva cha.
ye brAhmaNAnpradviShanti te bhavantIha rAkShasAH.. 9-44-21 (62651)
`shaktimanto.api ye kechidAshritAnAM cha rakShaNam.
na kurvanti manuShyAste sambhavantIha rAkShasAH'.. 9-44-22 (62652)
AchAryamR^itvijaM chaiva guruM vR^idvajanaM tathA.
praNino ye.avamanyante te bhavantIha rAkShasAH.. 9-44-23 (62653)
tatkurudhvamihAsmAkaM tAraNaM dvijasattamAH.
shaktA bhavantaH sarveShAM lokAnAmapi tAraNe.. 9-44-24 (62654)
teShAM tu vachanaM shrutvA tuShTuvustAM mahAnadIm.
mokShArthaM rakShasAM teShAmUchuH prayatamAnasAH.. 9-44-25 (62655)
R^iShaya UchuH. 9-44-26x (5191)
kShutaM kITAvapannaM cha yachchochChiShTAchitaM bhavet.
sakeshamavadhUtaM cha ruditopahataM cha yat.. 9-44-26 (62656)
shvabhiH saMsR^iShTamannaM cha bhAgo.asau rakShasAmiha.
tasmAjj~nAtvA sadA vidvAnetAnyatnAdvivarjayet.
rAkShasAnnamasau bhu~Nkte yo bhu~Nkte hyannamIdR^isham.. 9-44-27 (62657)
shodhayitvA tatastIrthamR^iShayaste tapodhanAH.
mokShArthaM rAkShasAnAM cha nadIM tAM pratyachodayan.. 9-44-28 (62658)
maharShINAM mataM j~nAtvA tataH sA saritAM varA.
aruNAmAnayAmAsa svAM tanuM puruSharShabha.. 9-44-29 (62659)
tasyAnterAkShasAH snAtvA tanUstyaktvA divaM gatAH.
aruNAyAM mahArAja brahmavadhyApahA hi sA.. 9-44-30 (62660)
etamarthamabhij~nAya devarAjaH shatakratuH.
tasmiMstIrthe vare snAtvA vimuktaH pApmanA kila.. 9-44-31 (62661)
janamejaya uvAcha. 9-44-32x (5192)
kimarthaM bhagavA~nshakro brahmavadhyAmavAptavAn.
kathamasmiMshcha tIrthe vai AplutyAkalmaSho.abhavat.. 9-44-32 (62662)
vaishampAyana uvAcha. 9-44-33x (5193)
shR^iNuShvaitadupAkhyAnaM yathAvR^ittaM janeshvara.
yathA bibheda samayaM namuchervAsavaH purA.. 9-44-33 (62663)
jamuchirvAsavAdbhItaH sUryarashmiM samAvishat.
tenendraH sakhyamakarotsamayaM chedamabravIt.. 9-44-34 (62664)
na chArdreNa na shuShkeNa na rAtrau nApi chAhani.
vadhiShyAmyasurashreShTha sakhe satyena te shape.. 9-44-35 (62665)
evaM sa kR^itvA samayaM dR^iShTvA nIhAsmIshvaraH.
chichChedAsya shiro rAjannapAM phenena vAsavaH.. 9-44-36 (62666)
tachChiro namucheshChinnaM pR^iShThataH shakramanviyAt.
bhobho mitraha pApeti bruvANaM shakramantikAt.. 9-44-37 (62667)
evaM sa shirasA tena chodyamAnaH punaH punaH.
pitAmahAya santapta etamarthaM nyavedayat.. 9-44-38 (62668)
tamabravIllokagururaruNAyAM yathAvidhi.
iShTvopaspR^isha devendra tIrthe pApabhayApahe.. 9-44-39 (62669)
[eShA puNyajalA shakra kR^itA munibhireva tu.
nigUDhamasyAgamanamihAsItpUrvameva tu.. 9-44-40 (62670)
tato.abhyetyAruNAM devIM plAvayAmAsa vAriNA.
sarasvatyAruNAyAshcha puNyo.ayaM sa~Ngamo mahAn.. 9-44-41 (62671)
iha tvaM yaja devendra dada dAnAnyanekashaH.
atrAplutya sughorAttvaM pAtakAdvipramokShyase..] 9-44-42 (62672)
ityuktaH sa sarasvatyAH ku~nje vai janamejaya.
iShTvA yathAvadbalabhidaruNAyAmupAspR^ishat.. 9-44-43 (62673)
sa muktaH pApmanA tena brahmavadhyAkR^itena cha.
jagAma saMhR^iShTamanAstridivaM tridasheshvaraH.. 9-44-44 (62674)
shirastachchApi namuchestatraivAplutya bhArata.
lokAnkAmadudhAtprAptamakShayAnrAjasattama.. 9-44-45 (62675)
vaishapAyana uvAcha. 9-44-46x (5194)
tatrApyupaspR^ishya balo mahAtmA
dattvA cha dAnAni pR^ithagvidhAni.
avApya dharmaM paramAryakarmA
jagAma somasya mahatsutIrtham.. 9-44-46 (62676)
yatrAyajadrAjasUyena somaH
sAkShAtpurA vidhivatpArthivendra.
atrirdhImAnbrahmaputro babhUva
hotA yasminkratumukhye mahAtmA.. 9-44-47 (62677)
yasyAnte.abhUtsumahaddAnavAnAM
daiteyAnAM rAkShasAnAM cha devaiH.
sa~NgrAmo vai tArakAkhyaH sutIvro
yatra skandastArakAkhyaM jaghAna.. 9-44-48 (62678)
sainApatyaM labdhavAndaivatAnAM
mahAseno yatra daityAntakartA.
sAkShAchchaivaM nyavasatkArtikeyaH
sadA kumAro yatra sa plukSharAjaH.. .. 9-44-49 (62679)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi chatushchatvAriMsho.adhyAyaH.. 44 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-44-10 adhyAsyAmahe adhyavasAyaM kariShyAmahe.. 9-44-49 sadA kumAro yatra nakShatradharmA iti ka.pAThaH. yatra nakShatrakAmaH iti ~Na.pAThaH.. 9-44-44 chatushchatvAriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 045
.. shrIH ..
9.45. adhyAyaH 045
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
kumArotpattivarNanam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-45-0 (62680)
janamejaya uvAcha. 9-45-0x (5195)
sarasvatyAH prabhAvo.ayamuktaste dvijasattama.
kumArasyAbhiShekaM tu brahmannAkhyAtumarhasi.. 9-45-1 (62681)
yasmindeshe cha kAle cha yathA cha vadatAM vara.
yaishchAbhiShikto bhagavAnvidhinA yena cha prabhuH.. 9-45-2 (62682)
skando yathA cha daityAnAmakarotkadanaM mahat.
tathA me sarvamAchakShva paraM kautUhalaM hi me.. 9-45-3 (62683)
vaishampAyana uvAcha. 9-45-4x (5196)
kuruvaMshasya sadR^ishaM kautUhalamidaM tava.
harShamutpAdayatveva vacho me janamejaya.. 9-45-4 (62684)
hanta te kathayiShyAmi shR^iNvAnasya narAdhipa.
abhiShekaM kumArasya prabhAvaM cha mahAtmanaH.. 9-45-5 (62685)
tejo mAheshvaraM skannamagnau prapatitaM purA.
tatsarvaM bhagavAnagnirnAshakaddhartumakShayam.. 9-45-6 (62686)
tena sIdati tejasvI dIptimAnhavyavAhanaH.
na chaivaM dhArayAmAsa brahmaNe uktavAnprabhuH.. 9-45-7 (62687)
sa ga~NgAmupasagamya niyogAdbrahmaNaH prabhuH.
garbhamAhitavAndivyaM bhAskaropamatejasam.. 9-45-8 (62688)
atha ga~NgApi taM garbhamasahantI vidhAraNe
utsasarja girau ramye himavatyamarArchite.. 9-45-9 (62689)
sa tatra vavR^idhe lokAnAvR^itya jvalanAtmajaH.
dadR^ishurjvalanAkAraM taM garbhamatha kR^ittikAH.. 9-45-10 (62690)
sharastambe mahAtmAnamanalAtmajamIshvaram.
mamAyamiti tAH sarvAH putrArthinyo.abhichukrushuH.. 9-45-11 (62691)
tAsAM viditvA bhAvaM taM mAtR^INAM bhagavAnprabhuH.
prasnutAnAM payaH ShaDbhirvadanairapibattadA.. 9-45-12 (62692)
taM prabhAvaM samAlakShya tasya bAlasya kR^ittikAH.
paraM vismayamApannA devyo divyavapurdharAH.. 9-45-13 (62693)
yatrotsR^iShTashcha garbhaH sa ga~NgayA nirimUrdhani.
sa shailaH kA~nchanaH sarvaH sambabhau meruvattadA.. 9-45-14 (62694)
vardhatA chaiva garbheNa pR^ithivI tena ra~njitA.
atashcha sarve saMvR^ittA girayaH kA~nchanAtmakAH.. 9-45-15 (62695)
kumAraH sumahAvIryaH kArtikeya iti smR^itaH.
gA~NgeyaH pUrvamabhavanmahAkAyo balAnvitaH.. 9-45-16 (62696)
shamena tapasA chaiva vIryeNa cha samanvitaH.
vavR^idhe.atIva rAjendra chandravatpriyadarshanaH. 9-45-17 (62697)
sa tasminkA~nchane divye sharastambe shriyA vR^itaH.
stayamAnaH sadA shete gandharvairmunibhistathA.. 9-45-18 (62698)
tathainamanvanR^ityanta devakanyAH sahasrashaH.
divyavAditranR^ityaj~nAH stuvantyashchArudarshanAH.. 9-45-19 (62699)
anvayushchAgnayaH sarve ga~NgA cha saritAM varA.
dadhAra pR^ithivI chainaM bibhratI rUpamuttamam. 9-45-20 (62700)
jAtakarmAdikAstasya kriyAshchakre bR^ihaspatiH.
vedashchainaM chaturmUrtirapatasthe kR^itA~njaliH.. 9-45-21 (62701)
dhanurvedashchatuShpAdaH sAstragrAmaH sasa~NgrahaH.
tatrainaM samupAtiShThatsAkShAdvANI cha kevalA.. 9-45-22 (62702)
sa dadarsha mahAtmAnaM devadevamumApatiH.
shailaputryA samAgamyabhUtasa~NghashatairvR^itaH.. 9-45-23 (62703)
nikAyA bhUtasa~NghAnAM paramAdbhutadarshanAH.
vikR^itA vikR^itAkArA vikR^itAbharaNadhvajAH.. 9-45-24 (62704)
vyAghrasiMharkShavadanA biDAlamakarAnanAH.
vR^iShadaMshamukhAshchAnye gajoShTravadanAstathA.. 9-45-25 (62705)
ulUkavadanAH kechidgR^idhragomAyudarshanAH.
krau~nchapArAvatanibhairvadanai rA~Nkavairapi.. 9-45-26 (62706)
shvAvichChalyakagodhAnAmajaiDakagavAM tathA.
sadR^ishAni vapUMShyanye tatratatra vyadhArayan.. 9-45-27 (62707)
kechichChelAmbudaprakhyAshchakrAlAtagadAyudhAH.
kechida~njanapu~njAbhAH kechichChvetAchalaprabhAH.. 9-45-28 (62708)
saptamAtR^igaNAshchaiva samAjagmurvishAmpate.
sAdhyA vishve.atha maruto vasavaH pitarastathA.. 9-45-29 (62709)
rudrAdityAstathA siddhA bhujagA dAnavAH khagAH.
brahmA svayambhUrbhagavAnsaputraH sahaviShNunA.. 9-45-30 (62710)
shakrastathA.abhyayAddraShTuM kumAramamitaprabham.
nAradapramukhAshchApi devagandharvasattamAH.. 9-45-31 (62711)
devarShayashcha siddhAshcha bR^ihaspatipurogamAH.
pitaro jagataH shreShThA devAnAmapi devatAH.
te.api tatra samAjagmuryAmA dhAmAshcha sarvashaH.. 9-45-32 (62712)
sa tu bAlo.api balavAnmahAyogabalAnvitaH.
abhyAjagAma deveshaM shUlahastaM pinAkinam.. 9-45-33 (62713)
tamAvrajantamAlakShya shivasyAsInmanogatam.
yugapachChailaputryAshcha ga~NgAyAH pAvakasya cha.. 9-45-34 (62714)
kaM nu pUrvamayaM bAlo gauravAdabhyupaiShyati.
api mAmiti sarveShAM teShAmAsInmanogatam.. 9-45-35 (62715)
teShAmetamabhiprAyaM chaturNAmupalakShya saH.
yugapadyogamAsthAya sasarja vividhAstanUH.. 9-45-36 (62716)
tato.abhavachchaturmUrtiH kShaNena bhagavAnprabhuH.
tasya shAkho vishAkhashcha naigameyashcha pR^iShThataH.. 9-45-37 (62717)
evaM sa kR^itvA hyAtmAnaM chaturdhA bhagavAnprabhuH.
yato rudrastataH skando jagAmAdbhutadarshanaH.. 9-45-38 (62718)
vishAkhastu yayau devIM tato girivarAtmajAm.
shAkho yayau sa bhagavAndivyamUrtirvibhAvasum.. 9-45-39 (62719)
naigameyo.agamadga~NgAM kumAraH pAvakaprabhaH.. 9-45-40 (62720)
sarve bhAsuradehAste chatvAraH samarUpiNaH.
tAnsamabhyayuravyagrAstadadbhutamivAbhavat.. 9-45-41 (62721)
hAhAkAro mahAnAsIddevadAnavarakShasAm.
taddR^iShTvA mahadAshcharyamadbhutaM romaharShaNam.. 9-45-42 (62722)
tato rudrashcha devI cha pAvakashcha pitAmaham.
ga~NgayA sahitAH sarve praNipeturjagatpatim.. 9-45-43 (62723)
praNipatya tataste tu vidhivadrAjapu~Ngava.
idamUchurvacho rAjankArtikeyapriyepsayA.. 9-45-44 (62724)
asya bAlasya bhagavannAdhipatya yathepsitam.
asmatpriyArthaM devesha sadR^ishaM dAtumarhasi.. 9-45-45 (62725)
tataH sa bhagavAndhImAnsarvalokapitAmahaH.
manasA chintayAmAsa kimayaM labhatAmiti.. 9-45-46 (62726)
aishvaryANi cha sarvANi devagandharvarakShasAm.
bhUtayakShaviha~NgAnAM pannagAnAM cha sarvashaH.. 9-45-47 (62727)
sarvamevAdideshAsau kauraveya mahAtmanaH.
samarthaM cha tamaishvarye mahAmatiramanyata.. 9-45-48 (62728)
tato muhUrtaM sa dhyAtvA devAnAM sreyasi sthitaH.
sainApatyaM dadau tasmai sarva bhUteShu bhArata.. 9-45-49 (62729)
sarvadevanikAyAnAM ye rAjAnaH parishrutAH.
tAnsarvAnvyAdideshAsmai sarvabhUtapitAmahaH.. 9-45-50 (62730)
tataH kumAramAdAya devA brahmapurogamAH.
abhiShekArthamAjagmuH shailendraM sahitAstataH.. 9-45-51 (62731)
puNyAM haimavatIM devIM sarichChreShThAM sarasvatIm.
samantapa~nchake yA vai triShu lokeShu vishrutA.. 9-45-52 (62732)
tatra tIre sarasvatyAH puNye sarvaguNAnvite.
niShedurdevagandharvAH sarve sampUrNamAnasAH.. .. 9-45-53 (62733)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi pa~nchachatvAriMsho.adhyAyaH.. 45 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-45-6 tatsarvabhakSho bhagavAnnAshakaddagdhumakShayamiti jha.pAThaH.. 9-45-7 tenAsIdati tejasvI iti jha.~Na.pAThaH.. 9-45-25 biDAlavR^iShadaMshau mArjArajAtibhedau tatsadR^ishAnanau.. 9-45-27 shvAnashalyakagodhAnAmiti ka.pAThaH.. 9-45-37 tasya skandasya pR^iShThataH pashchAt shAkhavishAkhanaigameyAH Asan. te skandena saha chatvAraH.. 9-45-39 vAyumUrtirvibhAvasumiti jha.pAThaH.. 9-45-42 adbhutamadR^iShTapUvam.. 9-45-45 pa~nchachatvAriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 046
.. shrIH ..
9.46. adhyAyaH 046
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
bR^ihaspatyAdibhiH skandasya sainApatye.abhiShechanam.. 1 .. brahmAdibhiH skandAya svasvapAriShadAnAM dAnam.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-46-0 (62734)
vaishampAyana uvAcha. 9-46-0x (5197)
tato.abhiShekasambhArAnsarvAnsambhR^itya shAstrataH.
bR^ihaspatiH samiddhe.agnau juhAvAgniM yathAvidhi.. 9-46-1 (62735)
tato himavatA datte maNipravarashobhite.
divyaratnAchite puNye niShaNNaM paramAsane.. 9-46-2 (62736)
sarvama~NgalasambhArairvidhimantrapuraskR^itam.
AbhiShechanikaM dravyaM gR^ihItvA devatAgaNAH.. 9-46-3 (62737)
indrAviShNU mahAvIryau sUryochandramasau tathA.
dhAtA chaiva vidhAtA cha tathA chaivAnilAnalau.. 9-46-4 (62738)
pUShNA bhagenAryamNA cha aMshena cha vivasvatAM.
rudrashcha sahito dhImAnmitreNa varuNena cha.. 9-46-5 (62739)
rudrairvasubhirAdityairashvibhyAM cha vR^itaH prabhuH.
vishvairdevairmarudbhishcha sAdhyaishcha pitR^ibhiH saha.. 9-46-6 (62740)
gandharvairapsarobhishcha yakSharAkShasapannagaiH.
devarShibhirasa~NkhyAtaistathA brahmarShibhistathA.. 9-46-7 (62741)
vaikhAnasairvAlakhilyairvAyvAhArairmarIchipaiH.
bhR^igubhishchA~Ngirobhishcha yatibhishcha mahAtmabhiH.. 9-46-8 (62742)
sarvairvidyAdharaiH puNyairyogasiddhaistathA vR^itaH.
pitAmahaH pulastyashcha pulahashcha mahAtapAH.. 9-46-9 (62743)
a~NgirAH kashyapo.atrishcha marIchirbhR^igureva cha.
kraturhariH prachetAshcha manurdakShastathaiva cha.. 9-46-10 (62744)
R^itavashcha grahAshchaiva jyotIMShi cha vishAmpate.
mUrtimatyashcha sarito vedAshchaiva sanAtanAH.. 9-46-11 (62745)
samudrAshcha hadAshchaiva tIrthAni vividhAni cha.
pR^ithivI dyaurdishashchaiva pAdapAshcha janAdhipa.. 9-46-12 (62746)
aditirdevamAtA cha hIH shrIH svAhA sarasvatI.
umA shachI sinIvAlI tathaivAnumatiH kuhUH.. 9-46-13 (62747)
rAkA cha dhiShaNA chaiva patnyashchAnyA divaukasAm.
himavAMshchaiva vindhyashcha merushchAnekashR^i~NgavAn.. 9-46-14 (62748)
airAvataH sAnucharaH kalAH kAShThAstathaiva cha.
mAsArdhamAsA R^itavastathA rAtryahanI nR^ipa.. 9-46-15 (62749)
uchchaiH shravA hayashreShTho nAgarAjashcha vAsukiH.
aruNo garuDashchaiva vR^ikShAshchauShadhibhiH saha.. 9-46-16 (62750)
dharmashcha bhagavAndevaH samAjagmurhi sa~NgatAH.
kAlo yamashcha mR^ityushcha yamasyAnucharAshcha ye.. 9-46-17 (62751)
bahulatvAchcha noktA ye vividhA devatAgaNAH.
te kumArAbhiShekArShaM samAjagmustatastataH.. 9-46-18 (62752)
jagR^ihuste tadA rAjansarvaM eva divaukasaH.
AbhiShechanikaM bhANDaM ma~NgalAni cha sarvashaH.. 9-46-19 (62753)
divyasambhArasaMyuktaiH kalashaiH kA~nchanairnR^ipa.
sArasvatAbhiH puNyAbhiradbhistAbhirala~NkR^itam.. 9-46-20 (62754)
abhyaShi~nchankumAraM vai samprahR^iShTA divaukasaH.
sainApatye mahAtmAnamasurANAM bhaya~Nkaram.. 9-46-21 (62755)
purA yathA mahArAja varuNaM vai jaleshvaram.
tathA.abhyaShi~nchadbhagavAnsarvalokapitAmahaH.. 9-46-22 (62756)
kashyapashcha mahAtejA ye chAnye sokakIrtitAH.
tasmai brahmA dadau prIto balino vAtaraMhasaH.. 9-46-23 (62757)
kAmavIryadharAnsiddhAnmahApAriShadAnprabhuH.
nandisenaM lohitAkShaM ghaNTAkArNaM cha sammatam.. 9-46-24 (62758)
chaturthamasyAnucharaM khyAtaM kumudamAlinam.
tatra sthANurmahAtejA mahApAriShadaM prabhuH.. 9-46-25 (62759)
mAyAshatadharaM kAmaM kAmavIryabalAnvitam.
dadau skandAya rAjendra surArivinibarhaNam.. 9-46-26 (62760)
sahi devAsure yuddhe daityAnAM bhImakarmaNAm.
jaghAna dorbhyAM sa~NkruddhaH prayutAni chaturdasha.. 9-46-27 (62761)
tathA devA dadustasmai senAM nairR^itasa~NkulAm.
devashatrukShayakarImajayyAM vishvarUpiNIm.. 9-46-28 (62762)
jayashabdaM tathA chakrurdevAH sarve savAsavAH.
gandharvA yakSharakShAMsi munayaH pitarastathA.. 9-46-29 (62763)
tataH prAdAdanucharau yamaH kAlopamAvubhau.
unmAthaM cha pramAthaM cha mahAvIryau mahAdyutI.. 9-46-30 (62764)
subhrAjo bhAsvarashchaiva yau tau sUryAnuyAyinau.
tau sUryaH kArtikeyAya dadau prItaH pratApavAn.. 9-46-31 (62765)
kailAsashR^i~Ngasa~NkAshau shvetamAlyAnulepanau.
somo.apyanucharau prAdAnmaNiM sumaNimeva cha.. 9-46-32 (62766)
jvAlAjihvaM tathA jyotirAtmajAya hutAshanaH.
dadAvanucharau shUrau parasainyapramAthinau.. 9-46-33 (62767)
paridhaM cha vaTaM chaiva bhImaM cha sumahAbalam.
dahatiM dahanaM chaiva prachaNDau vIryasammatau.. 9-46-34 (62768)
aMsho.apyanucharAnpa~ncha dadau skandAya dhImate.
utkroshaM satkaraM chaiva vajradaNDadharAvubhau.. 9-46-35 (62769)
dadAvanalaputrAya vAsavaH paravIrahA.
tau hi shatrUnmahendrAsya jaghnatuH samare bahUn.. 9-46-36 (62770)
chakraM vikramakaM chaiva sa~NkramaM cha mahAbalam.
skandAya trInanucharAndadau viShNurmahAyashAH.. 9-46-37 (62771)
vardhanaM nandanaM chaiva sarvavidyAvishAradau.
skandAya dadatuH prItAvashvinau bhiShajAM varau.. 9-46-38 (62772)
kinduM cha kusumaM chaiva kumudaM cha mahAyashAH.
DambarADambarau chaiva dadau dhAtA mahAtmane.. 9-46-39 (62773)
vakrAnuvakrau balinau meShavaktrau balotkaTau.
dadau tvaShTA mahAmAyau skandAyAnucharAvubhau.. 9-46-40 (62774)
suvrataM satyasandhaM cha dadau mitro mahAtmane.
kumArAya mahAtmAnau tapovidyAdharau prabhuH.. 9-46-41 (62775)
sudarshanIyau varadau triShu lokeShu vishrutau.
suvrataM cha mahAtmAnaM shubhakarmANameva cha.. 9-46-42 (62776)
kArtikeyAya samprAdAdvidhAtA lokavishrutau.
pANItakaM kAlikaM cha mahAmAyAvinAvubhau.. 9-46-43 (62777)
pUShA cha pArShadau prAdAtkArtikeyAya bhArata.
balaM chAtibalaM chaiva mahAvaktrau mahAbalau.. 9-46-44 (62778)
pradadau kArtikeyAya vAyurbharatasattama.
yamaM chAtiyamaM chaiva timivaktrau mahAbalau.. 9-46-45 (62779)
pradadau kArtikeyAya varuNaH satyasa~NgaraH.
suvarchasaM mahAtmAnaM tathaivApyativarchasam.. 9-46-46 (62780)
himavAnpradadau rAjanhutAshanasutAya vai.
kA~nchanaM cha mahAtmAnaM meghamAlinameva cha.. 9-46-47 (62781)
dadAvanucharau meruragniputrAya bhArata.
sthiraM chAtisthiraM chaiva merurevAparau dadau.. 9-46-48 (62782)
mahAtmA tvagniputrAya mahAbalaparAkramau.
uchChR^i~NgaM chAtishR^i~NgaM cha mahApAShANayodhinau.. 9-46-49 (62783)
pradadAvagniputrAya vindhyaH pAriShadAvubhau.
sa~NgrahaM vigrahaM chaiva samudro.ami gadAdharau.. 9-46-50 (62784)
pradadAvagniputrAya mahApAriShadAvubhau.
unmAdaM sha~NkukarNaM cha puShpadantaM tathaiva cha.. 9-46-51 (62785)
pradadAvagniputrAya pArvatI shubhadarshanA.
jayaM mahAjayaM chaiva ga~NgA jvalanasUnave.. 9-46-52 (62786)
pradadau puruShavyAghra vAsukiH pannageshvaraH.
evaM sAdhyAshcha rudrAshcha vasavaH pitarastathA.. 9-46-53 (62787)
sAgarAH saritashchaiva girayashcha mahAbalAH.
daduH senAgaNAdhyakShA~nshUlapaTTasadhAriNaH.. 9-46-54 (62788)
divyapraharaNopetAnnAnAveShavibhUShitAn.
shR^iNu nAmAni chApyeShAM ye.anye skandasya sainikAH.. 9-46-55 (62789)
vividhAyudhasampannAshchitrAbharaNabhUShitAH.
sha~NkukarNo nikumbhashcha padmaH kumuda eva cha.. 9-46-56 (62790)
ananto dvAdashabhujastathA kR^iShNopakR^iShNakau.
ghrANashravAH kapiskandhaH kA~nchanAkSho jalandhamaH.. 9-46-57 (62791)
akShaH santarjano rAjankunadIkastamontakR^it.
ekAkSho dvAshAkShashcha tathaivaikajaTaH prabhuH.. 9-46-58 (62792)
sahasrabAhurvikaTo vyAghrAkShaH kShitikampanaH.
puNyanAmA sunAmA cha suchakraH priyadarshanaH.. 9-46-59 (62793)
parishrutaH kokanadaH priyamAlyAnulepanaH.
ajodaro gajashirAH skandhAkShaH shatalochanaH.. 9-46-60 (62794)
jvAlAjihvaH karAlAkShaH shitikesho jaTI hariH.
parishrutaH kokanadaH kR^iShNakesho jaTAdharaH.. 9-46-61 (62795)
chaturdaMShTro.aShTajihvashcha meghanAdaH pR^ithushravAH.
vidyutAkSho dhanurvaktro jATharo mArutAshanaH.. 9-46-62 (62796)
udArAkSho rathAkShashcha vajranAbho vasuprabhaH.
samudravego rAjendra shailakampI tathaiva cha.. 9-46-63 (62797)
vR^iSho meShaH pravAhashcha tathA nandopanandakau.
dhUmraH shvetaH kali~Ngashcha siddhArtho varadastathA.. 9-46-64 (62798)
priyakashchaiva nandashcha gonandashcha pratapavAn.
Anandashcha pramodashcha svastiko dhruvakastathA.. 9-46-65 (62799)
kShemavAhaH suvAhashcha siddhapAtrashcha bhArata.
govrajaH kanakApIDo mahApAriShadeshvaraH.. 9-46-66 (62800)
gAyano hasanashchaiva bANaH kha~Ngashcha vIryavAn.
vaitAlI gatitAlI cha tathA kathakavAtikau.. 9-46-67 (62801)
haMsajaH pa~NkadigdhA~NgaH samudronmAdanashcha ha.
raNotkaTaH prahAsashcha shvetasiddhashcha nandanaH.. 9-46-68 (62802)
kAlakaNThaH prabhAsashcha tathA kumbhANDakodaraH.
kAlakakShaH sitashchaiva bhUtAnAM mathanastathA.. 9-46-69 (62803)
yaj~navAhaH suvAhashcha devayAjI cha somapaH.
majjAnashcha mahAtejAH krathakrAthau cha bhArata.. 9-46-70 (62804)
tuharashcha tuhArashcha chitradevashcha vIryavAn.
madhuraH suprasAdashcha kirITI cha mahAbalaH.. 9-46-71 (62805)
vatsalo madhuvarNashcha kalashodara eva cha.
dharmado manmathakaraH sUchIvaktrashcha vIryavAn.. 9-46-72 (62806)
shvetavaktraH suvaktrashcha chAruvaktrashcha pANDuraH.
daNDabAhuH subAhushcha rajaH kokilakastathA.. 9-46-73 (62807)
achalaH kanakAkShashcha bAlAnAmapi yaH prabhuH.
sa~nchArakaH kokanado gR^idhrapatrashcha jambukaH.. 9-46-74 (62808)
lohAjavaktro javanaH kumbhavaktrashcha kumbhakaH.
svarNagrIvashcha kR^iShNaujA haMsavaktrashcha chandrabhaH.. 9-46-75 (62809)
pANikUrchAshcha shambUkaH pa~nchavaktrashcha shikShakaH.
chAShavaktrakSha jambUkaH shAkavaktrashcha ku~njalaH.. 9-46-76 (62810)
yogayoktA mahAtmAnaH satataM brAhmaNapriyAH.
paitAmahA mahAtmAno mahApAriShadAshcha ye.. 9-46-77 (62811)
yauvanasthAshcha bAlAshcha vR^iddhAshcha janamejaya.
sahasrashaH pAriShadAH kumAramupatasthire.. 9-46-78 (62812)
vaktrairnAnAvidhairye tu shR^iNu tA~nchanamejaya.
kUrmakukkuTavaktrAshcha shasholUkamukhAstathA.. 9-46-79 (62813)
kharoShTravadanAshchAnye varAhavadanAstathA.
mArjArashashavaktAshcha dIrghavaktrAshcha bhArata.. 9-46-80 (62814)
nakulolUkavaktrAshcha kAkavaktrAstathA pare.
AkhubabhrukavaktrAshcha mayUravadanAstathA.. 9-46-81 (62815)
matsyameShAnanAshchAnye ajAvimahiShAnanAH.
R^ikShashArdUlavaktrAshcha dvItisiMhAnanAstathA.. 9-46-82 (62816)
bhImA gajAnanAshchaiva tathA nakramukhAshcha ye.
garuDAnanAH ka~NkumukhA vR^ikakAkamukhAstathA.. 9-46-83 (62817)
gokharoShTramukhAshchAnye vR^iShadaMshamukhAstathA.
mahAjaTharapAdA~NgAstArakAkShAshcha bhArata.. 9-46-84 (62818)
pArAvatamukhAshchAnye tathA vR^iShamukhAH pare.
kokilAbhAnanAshchAnye shyenatittirikAnanAH.. 9-46-85 (62819)
kR^ikalAsamukhAshchaiva virajombaradhAriNaH.
vyAlavaktrAH shUlamukhAshchaNDavaktrAH shubhAnanAH.. 9-46-86 (62820)
AshIviShAshchIradharA gonAsAvadanAstathA.
sthUlodarAH kR^ishA~NgAshcha sthUlA~NgAshcha kR^ishodarAH.. 9-46-87 (62821)
hasvagrIvA mahAkarNA nAnAvyAlavibhUShaNAH.
gajendracharmavasanAstathA kR^iShNAjinAmbarAH.. 9-46-88 (62822)
skandhemukhA mahArAja tathApyudaratomukhAH.
pR^iShThemukhA hanumukhAstathA ja~NghAmukhA api.. 9-46-89 (62823)
pArshvAnanAshcha bahavo nAnAdeshamukhAstathA.
tathA kITapata~NgAnAM sadR^ishAsyA gaNeshvarAH.. 9-46-90 (62824)
nAnAvyAlamukhAshchAnye bahubAhushirodharAH.
nAnAvR^ikShabhujAH kechitkaTishIrShAstathA pare.. 9-46-91 (62825)
bhuja~NgabhogavadanA nAnAgulmanivAsinaH.
chIrasaMvR^itagAtrAshcha nAnAkanakavAsasaH.. 9-46-92 (62826)
nAnAveShadharAshchaiva nAnAmAlyAnulepanAH.
nAnAvastradharAshchaiva charmavAsasa eva cha.. 9-46-93 (62827)
uShNIShiNo mukuTinaH sugrIvAshcha suvarchasaH.
kirITinaH pa~nchashikhAstathA kA~nchanamUrdhajAH.. 9-46-94 (62828)
trishikhA dvishikhAshchaiva tathA saptashikhAH pare.
shikhaNDino mukuTino muNDAshcha jaTilAstathA.. 9-46-95 (62829)
chitramAlAdharAH kechitkechidromAnanAstathA.
vigrahaikarasA nityamajetAH surasattamaiH.. 9-46-96 (62830)
kR^iShNA nirmAMsavaktrAshcha dIrghapR^iShThAstanUdarAH.
sthUlapR^iShThA hasvapR^iShThAH pralambodaramehanAH.. 9-46-97 (62831)
mahAbhujA hasvabhujA hasvagAtrAshcha vAmanAH.
kubjAshcha hasvaja~NghAshcha hastikarNashirodharAH.. 9-46-98 (62832)
hastinAsAH kUrmanAsA vR^ikanAsAstathA pare.
dIrghochChvAsA dIrghaja~NghA vikarAlA hyadhomukhAH.. 9-46-99 (62833)
mahAdaMShTrA hasvadaMShTrAshchaturdaMShTrAstathA pare.
vAramendranibhAshchAnye bhImA rAjansahasrashaH.. 9-46-100 (62834)
suvibhaktasharIrAshcha dIptimantaH svala~NkR^itAH.
pi~NgAkShAH sha~NkukarNAshcha raktanAsAshcha bhArata.. 9-46-101 (62835)
pR^ithudaMShTrA mahAdaMShTrAH sthUlauShThA harimUrdhajAH.
nAnApAdauShThadaMShTrAshcha nAnAhastashirodharAH.. 9-46-102 (62836)
nAnAcharmabhirAchChannA nAnAbhAShAshcha bhArata.
kushalA deshabhAShAsu jalpanto.anyonyamIshvarAH.. 9-46-103 (62837)
hR^iShTAH paripatanti sma mahApAriShadAstathA.
dIrghagrIvA dIrghanakhA dIrghapAdashirobhujAH.. 9-46-104 (62838)
pi~NgAkShA nIlakaNThAshcha lambakarNAshcha bhArata.
vR^ikodaranibhAshchaiva kechida~njanasannibhAH.. 9-46-105 (62839)
shvetAkShA lohitagrIvAH pi~NgAkShAshcha tathA pare.
kalmAShA bahavo rAjaMshchitravarNAshcha bhArata.. 9-46-106 (62840)
chAmarApIDakanibhAH shvetalohitarAjayaH.
nAnAvarNAH savarNAshcha mayUrasadR^ishaprabhAH.. 9-46-107 (62841)
punaH praharaNAnyeShAM kIrtyamAnAni me shR^iNu.
sheShaiH kR^itaH pAriShadairAyudhAnAM parigrahaH.. 9-46-108 (62842)
pAshodyatakarAH kechidvyAditAsyAH kharAnanAH.
pR^iShThAkShA nIlakaNThAshcha tathA parighabAhavaH.. 9-46-109 (62843)
shataghnIchakrahastAshcha tathA musalapANayaH.
asimudgrarahastAshcha daNDahastAshcha bhArata.. 9-46-110 (62844)
gadAbhushuNDihastAshcha tathA tomarapANayaH.
AyudhairvividhairghorairmahAtmAno mahAjavAH.. 9-46-111 (62845)
mahAbalA mahAvegA mahApAriShadAstathA.
abhiShekaM kumArasya dR^iShTvA hR^iShTA raNapriyAH.. 9-46-112 (62846)
ghaNTAjAlapinaddhA~NgA nanR^ituste mahaujasaH.
ete chAnye cha bahavo mahApAriShadA nR^ipa.. 9-46-113 (62847)
upatasthurmahAtmAnaM kArtikeyaM yashasvinam.
divyAshchApyAntarikShAshcha pArthivAshchAnilopamAH.. 9-46-114 (62848)
vyAdiShTA daivataiH shUrAH skandasyAnucharA.abhavan.
tAdR^ishAnAM sahasrANi prayutAnyarbudAni cha.
abhiShiktaM mahAtmAnaM parivAryopatasthire.. .. 9-46-115 (62849)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH.. 46 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-46-13 nAgarAjashcha vAmana iti kha.pAThaH.. 9-46-45 ghasaM tvAtighasaM chaiveti kha.pAThaH.. 9-46-46 ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 047
.. shrIH ..
9.47. adhyAyaH 047
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
kumAramAtR^igaNasya nAmakIrtanam.. 1 .. kumAreNa tArakAsuravadhaH krau~nchaparvatabhedanaM cha.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-47-0 (62850)
vaishampAyana uvAcha. 9-47-0x (5198)
shR^iNu mAtR^igaNAnrAjankumArAnucharAnimAn.
kIrtyamAnAnmayA vIra sapatnagaNasUdanAn.. 9-47-1 (62851)
yashasvinInAM mAtR^INAM shR^iNu nAmAni bhArata
yAbhirvAyaptAstrayolokAH kalyANIbhishcha bhAgashaH.. 9-47-2 (62852)
prabhAvatI vishAlAkShI pAlitA gostAnI tathA.
shrImatI bahulA chaiva tathaiva bahuputrikA.. 9-47-3 (62853)
apsujAtA cha gopAlI bR^ihadambAlikA tathA.
jayAvatI mAlatikA dhruvaratnA bhaya~NkarI.. 9-47-4 (62854)
vasudAmA cha dAmA cha vishokA nandinI tathA.
ekachUDA mahAchUDA chakranemishcha bhArata.. 9-47-5 (62855)
uttejanI jayatsenA kamalAkShyatha shobhanA.
shatru~njayA tathA chaiva krodhanA shalabhI kharI.. 9-47-6 (62856)
mAdhavI shubhavaktrA cha tIrthasenishcha bhArata.
gItapriyA cha kalyANI rudraromA.amitAshanA.. 9-47-7 (62857)
meghasvanA bhogavatI subhrUshcha kanakAvatI.
alAtAkShI vIryavatI vidyujjihvA cha bhArata.. 9-47-8 (62858)
punnAvatI sunakShatrA kandarA bahuyojanA.
santAnikA cha kauravya kamalA cha mahAbalA.. 9-47-9 (62859)
sudAmA bahudAmA cha suprabhA cha yashasvinI.
nR^ityapriyA cha rAjendra shatolUkhalamekhalA.. 9-47-10 (62860)
shataghaNTA shatAnandA bhaganandA cha bhAvinI.
vapuShmatI chandrashItA bhadrakAlI cha bhArata.. 9-47-11 (62861)
R^ikShAmbikA niShkuTikA vAmA chatvaravAsinI.
suma~NgalA svastimatI buddhikAmA jayapriyA.. 9-47-12 (62862)
dhanadA suprasAdA cha bhavadA cha jaleshvarI.
eDI bheDI sameDI cha vetAlajananI tathA.. 9-47-13 (62863)
kaNDUtiH kAlikA chaiva devamitrA cha bhArata.
vasushrIH koTarA chaiva chitrasenA tathA.achalA.. 9-47-14 (62864)
kukkuTikA sha~NkhalikA tathA shakunikA nR^ipa.
kuNDArikA kaukulikA kumbhikA.atha shatodarI.. 9-47-15 (62865)
utkrAthinI jalelA cha mahAvegA cha ka~NkaNA.
manojavA kaNTakinI praghasA pUtanA tathA.. 9-47-16 (62866)
keshayantrI truTirvAmA kroshanA.atha taDitprabhA.
mandodarI cha muNDI cha koTarA meghavAhinI.. 9-47-17 (62867)
subhagA lambinI lambA tAmrachUDA vikAshinI.
UrdhvaveNIdharA chaiva pi~NgAkShI lohamekhalA.. 9-47-18 (62868)
pR^ithuvastrA madhulikA madhukumbhA tathaiva cha.
pakShAlikA matkulikA jarAyurjarjarAnanA.. 9-47-19 (62869)
khyAtA dahadahA chaiva tathA dhamadhamA nR^ipa.
khaNDakhaNDA cha rAjendra pUShaNA maNikuTTikA.. 9-47-20 (62870)
amoghA chaiva kauravya tathA lambapayodharA.
veNuvINAdharA chaiva pi~NgAkShI lohamekhalA.. 9-47-21 (62871)
shashokUlamukhI kR^iShNA kharaja~NghA mahAjavA.
shishumAramukhI shvetA lohitAkShI vibhIShaNA.. 9-47-22 (62872)
jaTAlikA kAmacharI dIrghajihvA balotkaTA.
kAlehikA vAmanikA mukuTA chaiva bhArata.. 9-47-23 (62873)
lohitAkShI mahAkAyA haripiNDA cha bhUmipa.
ekatvachA sukusumA kR^iShNakarNI cha bhArata.. 9-47-24 (62874)
kShurakarNI chatuShkarNI karNaprAvaraNA tathA.
chatuShpathaniketA cha gokarNI mahiShAnanA.. 9-47-25 (62875)
kharakarNI mahAkarNI bherIsvanamahAsvanA.
sha~NkhakumbhashravAshchaiva bhagadA cha mahAbalA.. 9-47-26 (62876)
gaNA cha sugaNA chaiva tathA bhItyatha kAmadA.
chatuShpatharatA chaiva bhUtitIrthAnyagocharI.. 9-47-27 (62877)
pashudA vittadA chaiva sukhadA cha mahAyashAH.
payodA gomahiShadA savishAlA cha bhArata.. 9-47-28 (62878)
pratiShThA supratiShThA cha rochamAnA surochanA.
naukarNI mukhakarNI cha vishirA manthinI tathA.. 9-47-29 (62879)
ekachandrA meghakarNA meghamAlA virochanA.
etAshchAnyAshcha bahavo mAtaro bharatarShabha.. 9-47-30 (62880)
kArtikeyAnuyAyinyo nAnArUpAH sahasrashaH.
dIrghanakhyo dIrghadantyo dIrghatuNDshcha bhArata.. 9-47-31 (62881)
sabalA madhurAshchaiva yauvanasthAH svala~NkR^itAH.
mAhAtmyena cha saMyuktAH kAmarUpadharAstathA.. 9-47-32 (62882)
nirmAsagAtryaH shvetAshcha tathA kA~nchanasannibhAH.
kR^iShNameghanibhAshchAnyA dhUmnAshcha bharatarShabha.. 9-47-33 (62883)
aruNAbhA mahAbhogA dIrghakeshyaH sitAmbarAH.
UrdhvaveNIdharAshchaiva pi~NgAkShyo lambamekhalAH.. 9-47-34 (62884)
lambodaryo lambakarNAstathA lambapayodharAH.
tAmrAkShyastAmravarNAshcha haryakShyashcha tathA.aparAH.. 9-47-35 (62885)
varadAH kAmachAriNyo nityaM pramuditAstathA.
yAmyA raudrAstathA saumyAH kauberyo.atha mahAbalAH.. 9-47-36 (62886)
vAruNyo.atha cha mAhendyastathA.a.agneyyaH parantapa.
vAyavyashchAtha kaumAryo brAhmashcha bharatarShabha.. 9-47-37 (62887)
vaiShNavyashcha tathA sauryo vArAhyashcha mahAbalAH.
rUpeNApsarasAM tulyA manohAryo manoramAH.. 9-47-38 (62888)
parapuShTopamA vAkye tatharddhyA dhanadopamAH.
shakravIryopamA yuddhe dIptA vahnisamAstathA.. 9-47-39 (62889)
shatruNAM vigrahe nityaM bhayadAstA bhavantyuta.
kAmarUpadharAshchaiva jave vAyusamAstathA.. 9-47-40 (62890)
achintyabalavIryAshcha tathA.achintyaparAkramAH.
vR^ikShachatvaravAsinyashchatuShpathaniketanAH.. 9-47-41 (62891)
guhAshmashAnavAsinyaH shailaprasravaNAlayAH.
nAnAbharaNadhAriNyo nAnAmAlyAmbarAstathA.. 9-47-42 (62892)
nAnAvichitraveShAshcha nAnAbhAShAstathaiva cha.
ete chAnye cha mAtR^INAM gaNAH shatrubhaya~NkarAH.. 9-47-43 (62893)
anujagmurmahAtmAnaM tridashendrasya sammate.
tataH shaktyastramadadadbhagavAnpAkashAsanaH.. 9-47-44 (62894)
guhAya rAjashArdUla vinAshAya suradviShAm.
mahAsvanAM mahAghaNTAM dyotamAnAM sitaprabhAm.. 9-47-45 (62895)
aruNAdityavarNAM cha patAkAM bharatarShabha.
dadau pashupatistasmai sarvabhUtamahAchamUm.. 9-47-46 (62896)
ugrAM nAnApraharaNAM tapovIryabalAnvitAm.
ajeyAM svagaNairyuktAM nAmnA senAM dhana~njayAm.. 9-47-47 (62897)
rudratulyabalairyuktAM yodhAnAmayutaistribhiH.
na sA vijAnAti raNAtkadAchidvinivartitum.. 9-47-48 (62898)
viShNurdadau vaijayantIM mAlAM balavivardhinIm.
umA dadau virajasI vAsasI ravisaprabhe.. 9-47-49 (62899)
ga~NgA kamaNDaluM divyamamR^itodbhavamuttamam.
dadau prItyA kumArAya daNDaM chaiva bR^ihaspatiH.. 9-47-50 (62900)
garuDo dayitaM putraM mayaraM chitrabarhiNam.
aruNastAmrachUDaM cha pradadau charaNAyudham.. 9-47-51 (62901)
ChAgaM tu varuNo rAjA balavIryasamanvitam.
kR^iShNAjinaM tato brahmA brahmaNyAya dadau prabhuH.
samareShu jayaM chaiva pradadau lokabhAvanaH.. 9-47-52 (62902)
sainApatyamanuprApya skando devagaNasya ha.
shushubhe jvalitorchiShmAndvitIya iva pAvakaH.. 9-47-53 (62903)
tataH pAriShadaishchaiva mAtR^ibhishcha samanvitaH.
yayau detyavinAshAya hlAdayansurapu~NgavAn.. 9-47-54 (62904)
sA senA nairR^itI bhImA saghaNTochChritaketanA.
sabherIsha~NkhamurajA sAyudhA sapatAkinI.. 9-47-55 (62905)
shAradI dyaurivAbhAti jyotirbhiriva shobhitA.. 9-47-56 (62906)
tato devanikAyAste nAnAbhUtagaNAstathA.
vAdayAmAsuravyAgrA bherIH sha~NkhAMshcha puShkalAn.. 9-47-57 (62907)
paTahAnjharjharAMshchaiva krakachAngoviShANikAn.
ADambarAngomukhAMshcha DiNDimAMshcha mahAsvanAn.. 9-47-58 (62908)
tuShTuvuste kumAraM tu sarve devAH savAsavAH.
jagushcha devagandharvA nanR^itushchApsarogaNAH.. 9-47-59 (62909)
tataH prIto mahAsenastridashebhyo varaM dadau.
ripUndantA.asmi samare ye vo vadhachikIrShavaH.. 9-47-60 (62910)
pratigR^ihya varaM devAstasmAdvibudhasattamAt.
prItAtmAno mahAtmAno menire nihatAnripUn.. 9-47-61 (62911)
sarveShAM bhUtasa~NghAnAM harShAnnAdaH samutthitaH.
apUrayata lokAMstrInvare datte mahAtmanA.. 9-47-62 (62912)
sa niryayau mahAseno mahatyA senayA vR^itaH.
vadhAya yudhi daityAnAM rakShArthaM cha divokasAm.. 9-47-63 (62913)
vyavasAyo jayo dharmaH siddhirlakShmIrdhR^itiH smR^itiH.
mahAsenasya sainyAnAmagre jagmurnarAdhipa.. 9-47-64 (62914)
sa tayA bhImayA devaH shulamudgarahastayA.
jvalitAlAtadhAriNyA chitrAbharaNavarmayA.. 9-47-65 (62915)
gadAmusalanArAchashaktitomaraharatayA.
dR^iptasiMhaninAdinyA vinadya prayayau guhaH.. 9-47-66 (62916)
`taM daShTvA sarvadaiteyA rAkShasA dAnavAstathA.
vyadravanta dishaH sarvA bhayodvignAH samantataH.. 9-47-67 (62917)
abhyadravanta devAstAnvividhAyudhapANayaH.
dR^iShTvA cha sa tataH kruddhaH skandastejobalAnvitaH.. 9-47-68 (62918)
shaktyastraM bhagavAnbhImaM punaHpunaravAkirat.
AdadhachchAtmanastejo haviSheddha ivAnalaH.. 9-47-69 (62919)
abhyasyamAne shaktyastre skandenAmitatejasA.
ulkAjvAlA mahArAja papAta vasudhAtale.. 9-47-70 (62920)
saMhAdayantashcha tathA nirghAtAshchApatankShipau.
yathAntakAlasamaye sughorAH syustathA nR^ipa.. 9-47-71 (62921)
kShiptA hyekA yadA shaktiH sughorA.analasUnunA.
tataH koTyo viniShpetuH shaktInAM bharatarShabha.. 9-47-72 (62922)
tataH prIto mahAseno jaghAna bhagavAnprabhuH.
daityendraM tArakaM nAma mahAbalaparAkramam.. 9-47-73 (62923)
vR^itaM daityAyutairvIrairbalibhirdashabhirnR^ipa.
mahiShaM chAShTabhiH padmairvR^itaM sa~Nkhye nijaghnivAn.. 9-47-74 (62924)
tripAdaM chAyutashatairjaghAna dashabhirvR^itam.
hadodaraM nikharvaishcha vR^itaM dashabhirIshvaraH.. 9-47-75 (62925)
jaghAnAnucharaiH sArdhaM vividhAyudhapANibhiH.
tathA.akurvanta vipulaM nAdaM vadhyatsu shatruShu.. 9-47-76 (62926)
kumArAnucharA rAjanpUrayanto disho dasha.
nanR^itushcha vavalgushcha jahasushcha mudAnvitAH.. 9-47-77 (62927)
shaktyastrasya tu rAjendra tato.archirbhiH samantataH.
trailokyaM trAsitaM sarvaM jR^imbhamANAbhireva cha.. 9-47-78 (62928)
dagdhAH sahasrasho daityA nAdaiH skandasya chApare.
patAkayAvadhUtAshcha hatAH kechitsuradviShaH.. 9-47-79 (62929)
kechiddhaNTAravatrastA niShedurvasudhAtale.
kechitpraharaNaishChinnA viniShpeturgatAyuShaH.. 9-47-80 (62930)
evaM suradviSho.anekAnbalavAnAtatAyinaH.
jaghAna samare vIraH kArtikeyo mahAbalaH.. 9-47-81 (62931)
bANo nAmAtha daiteyo baleH putro mahAbalaH.
krau~nchaM parvatamAshritya devasa~NghAnabAdhata.. 9-47-82 (62932)
tamabhyayAnmahAsenaH surashatrumudAradhIH.
sa kArtikeyasya bhayAtkrau~nchaM sharaNamIyivAn.. 9-47-83 (62933)
tataH krau~nchaM mahAmanyuH krau~nchanAdaninAditam.
shaktyA bibheda bhagavAnkArtikeyo.agnidattayA.. 9-47-84 (62934)
sasAlaskandhashabalaM trastavAnaravAraNam.
pro~NkInoddhAntavihagaM viniShpatitapannagam.. 9-47-85 (62935)
golA~NgUlarkShasa~Nghaishcha dravadbhiranunAditam.
kura~NgamavinirghoShaninAditavanAntaram.. 9-47-86 (62936)
viniShpatadbhiH sharabhaiH siMhaishcha sahasA drutaiH.
shochyAmapi dashAM prApto rarAjeva saparvataH.. 9-47-87 (62937)
vidyAdharAH samutpetustasya shR^i~NganivAsinaH.
kinnarAshcha samudvignAH shaktipAtaravoddhatAH.. 9-47-88 (62938)
tato daityA viniShpetuH shatasho.atha sahasrashaH.
pradIptAtparvatashreShThAdvichitrAbharaNasrajaH.. 9-47-89 (62939)
tAnnijaghnuratikramya kumArAjucharA mR^idhe.
sa chaiva bhagavAnkruddho daityendrasya sutaM tadA.. 9-47-90 (62940)
sahAnujaM jaghAnAshu vR^itraM devapatiryathA.
bibheda krau~nchaM shaktyA cha pAvakiH paravIrahA.. 9-47-91 (62941)
bahudhA chaikadhA chaiva kR^itvA.a.atmAnaM mahAbalaH.
shaktiH kShiptA raNe tasya pANimeti punaH punaH.. 9-47-92 (62942)
evamprabhAvo bhagavAMste bhUyashcha pAvakiH.
shauryAddviguNayogena tejasA yashasA shriyA.. 9-47-93 (62943)
krau~nchaste vinirbhinno daityAshcha shatasho hatAH.. 9-47-94 (62944)
tataH sa bhagavAndevo nihatya vibudhadviShaH.
sabhAjyamAno vibudhaiH paraM harShamavApa ha.. 9-47-95 (62945)
tato dundubhayo rAjanneduH sha~NkhAshcha bhArata.
mumuchurdevayoShAshcha puShpavarShamanuttamam.
yoginAmIshvaraM devaM shatasho.atha sahasrashaH.. 9-47-96 (62946)
divyagandhamupAdAya vavau puNyashcha mArutaH.
gandharvAstuShTuvushchainaM yajvAnashcha maharShayaH.. 9-47-97 (62947)
kechidanaM vyavasyAnti pitAmahasutaM prabhum.
sanatkumAraM sarveShAM brahmayoniM tamagrajam.. 9-47-98 (62948)
kechinmaheshvarasutaM kechitputraM vibhAvasoH.
umAyAH kR^ittikAnAM cha ga~NgAyAshcha vadantyuta.. 9-47-99 (62949)
ekadhA cha dvidhA chaiva chaturdhA cha mahAbalam.
yoginAmIshvaraM devaM shatasho.atha sahasrashaH.. 9-47-100 (62950)
etatte kathitaM rAjankArtikeyAbhiShechanam.
shR^iNu chaiva sarasvatyAstIrthavaMshasya puNyatAm.. 9-47-1 (62951)
babhUva tIrthapravaraM hateShu surashatruShu.
kumAreNa mahArAja triviShTapamivAparam.. 9-47-2 (62952)
aishvaryANi cha tatrastho dadAvIshaH pR^ithakpR^ithak.
dadau nairR^itamukhyebhyastrailokyaM pAvakAtmajaH.. 9-47-3 (62953)
evaM sa bhagavAMstasmiMstIrthe daityakulAntakaH.
abhiShikto mahArAja devasenApatiH suraiH.. 9-47-4 (62954)
aushanaM nAma tattIrthaM yatra pUrvamapAmpatiH.
abhiShiktaH suragaNairvaruNo bharatarShabha.. 9-47-5 (62955)
asmiMstIrthavare snAtvA skandaM chAbhyarchya lA~NgalI.
brAhmaNebhyodadau rukmaM vAsAMsyAbharaNAni cha.. 9-47-6 (62956)
uShitvA rajanIM tatra mAdhavaH paravIrahA.
pUjyatIrthavaraM tachcha spR^iShTvA toyaM cha lA~NgalI.. 9-47-7 (62957)
hR^iShTaH prItamanAshchaiva hyabhavanmAdhavottamaH.
etatte sarvamAkhyAtaM yanmAM tvaM paripR^ichChasi.. 9-47-8 (62958)
yathA.abhiShikto bhagavAnskando devaiH samAgataiH.
`senAnIshcha kR^ito rAjanbAla eva mahAbalaH'.. .. 9-47-9 (62959)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi saptachatvAriMsho.adhyAyaH.. 47 ..
shalyaparva - adhyAya 048
.. shrIH ..
9.48. adhyAyaH 048
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
devairvaruNasya jalAdhipatye.abhiShechanam.. 1 .. balabhadrasyAgnitIrthakauberatIrthagamanaM tanmahimAnuvarNanaM cha.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-16-0 (62960)
janamejaya uvAcha. 9-16-0x (5199)
atyadbhutamidaM brahma~nshrutavAnasmi tattvataH.
abhiShekaM kumArasya vistareNa yathAvidhi.. 9-16-1 (62961)
yachChrutvA pUtamAtmAnaM vijAnAmi tapodhana.
prahR^iShTAni cha romANi prasannaM cha mano mama.. 9-16-2 (62962)
abhiShekaM kumArasya daityAnAM cha vadhaM tathA.
shrutvA me paramA prItirbhUyaH kautUhalaM hi me.. 9-16-3 (62963)
apAmpatiH kathaM hyasminnabhiShiktaH purA suraiH.
tanme brUhi mahApraj~na kushalo hyasi sattama.. 9-16-4 (62964)
vaishampAyana uvAcha. 9-16-5x (5200)
shR^iNu rAjannidaM chitraM pUrvakAle yathA.abhavat.. 9-16-5 (62965)
Adau kR^itayuge rAjanvartamAne yathAvidhi.
varuNaM devatAH sarvAH sametyedamathAbruvan.. 9-16-6 (62966)
yathA.asmAnsurarAT shakro bhayebhyaH pAti sarvadA.
tathA tvamapi sarvAsAM saritAM vai patirbhava.. 9-16-7 (62967)
vAsashcha te sadA deva sAgare makarAlaye.
samudro.ayaM tava vashe bhaviShyati nadIpatiH.. 9-16-8 (62968)
somena sArdhaM cha tava hAnivR^idvI bhaviShyataH.
evamastviti tAndevAnvaruNo vAkyamabravIt.. 9-16-9 (62969)
samAgamya tataH sarve varuNaM sAgarAlayam.
apAmpatiM prachakrurhi vidhidR^iShTena karmaNA.. 9-16-10 (62970)
abhiShichya tato devA varuNaM yAdasAmpatim.
jagmuH svAnyeva sthAnAni pUjayitvA jaleshvaram.. 9-16-11 (62971)
abhiShiktastato devairvaruNo.api mahAyashAH.
saritaH sAgarAMshchaiva nadAMshchApi sarAMsi cha.
pAlayAmAsa vidhinA yathA devA~nshatakratuH.. 9-16-12 (62972)
tatastratrApyupaspR^ishya dattvA cha vividhaM vasu.
agnitIrthaM mahAprAj~no jagAmAtha pralambahA.
naShTo na dR^ishyate yatra shamIgarbhe dutAshanaH.. 9-16-13 (62973)
lokAlokavinAshe cha prAdurbhUte tadA.anagha.
upatasthuH surA yatra sarvalokapitAmaham.. 9-16-14 (62974)
agniH pranaShTo bhagavAnkAraNaM cha na vidmahe.
sarvabhUtakShayo rAjansampAdaya vibho.analam.. 9-16-15 (62975)
janamejaya uvAcha. 9-16-16x (5201)
kimarthaM bhagavAnagniH pranaShTo lokabhAvanAH.
vij~nAtashcha kathaM devaistanmamAchakShva tattvataH.. 9-16-16 (62976)
vaishampAyana uvAcha. 9-16-17x (5202)
bhR^igoH shApAdbhR^ishaM bhIto jAtavedAH pratApavAn.
shamIgarbhamathAsAdya nanAsha bhagavAMstataH.. 9-16-17 (62977)
pranaShTe tu tadA vahnau devAH sarve savAsavAH.
anvaiShanta tadA naShTaM jvalanaM bhR^ishaduHkhitAH.. 9-16-18 (62978)
tato.agnitIrthamAsAdya shamIgarbhasthameva hi.
dadR^ishurjvalanaM tatra vasamAnaM yathAvidhi.. 9-16-19 (62979)
devAH sarve naravyAghra bR^ihaspatipurogamAH.
jvalanaM taM samAsAdya prItA.abhUvansavAsavAH.. 9-16-20 (62980)
punaryathAgataM jagmuH sarvabhakShashcha so.abhavat.
bhR^igoH shApAnmahAbhAga yaduktaM brahmavAdinA.. 9-16-21 (62981)
tatrApyAplutya matimAnbrahmashApAnmumocha ha.. 9-16-22 (62982)
tatrAplutya tato brahmA saha devaiH prabhuH purA.
sasarja chAnnAni tathA devatAnAM yathAvidhi.. 9-16-23 (62983)
tatra snAtvA cha dattvA cha vasUni vividhAni cha.
kauberaM prayayau tIrthaM yatra taptvA mahattapaH.. 9-16-24 (62984)
dhanAdhipatyaM samprApto rAjannailabilaH prabhuH.. 9-16-25 (62985)
tatrasthameva taM rAjandhanAni nidhayastathA.
upataddhaturnarashreShTha tattIrthaM lA~NgalI balaH.. 9-16-26 (62986)
gatvA snAtvA cha vidhivadbrAhmaNebhyo dhanaM dadau.
dadR^ishe tatra tatsthAnaM kaubere kAnanottame.. 9-16-27 (62987)
purA yatra tapastaptaM vipulaM sumahAtmanA.
yakSharAj~nA kubereNa varA labdhAshcha puShkalAH.. 9-16-28 (62988)
dhanAdhipatyaM sakhyaM cha rudreNAmitatejasA.
suratvaM lokapAlatvaM putraM cha nalakUbaram.. 9-16-29 (62989)
yatra lebhe mahAbAho dhanAdhipatira~njasA.
abhiShiktashcha tatraiva samAgamya marudgaNaiH.. 9-16-30 (62990)
vAhanaM chAsya taddattaM haMsayuktaM manojavam.
vimAnaM puShpakaM divyaM nairR^itaishvaryameva cha.. 9-16-31 (62991)
tatrAplutya balo rAjandattvA dAyAMshcha puShkalAn.
jagAma tvarito rAmastIrthaM svetAnulepanaH.. 9-16-32 (62992)
niShevitaM sarvasatvairnAmnA badarapAchanam.
nAnartukavanopetaM sadA puShpaphalaM shubham.. .. 9-16-33 (62993)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi aShTachatvAriMsho.adhyAyaH.. 48 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-16-25 ailabilaH kuberaH.. 9-16-48 aShTachatvAriMsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 049
.. shrIH ..
9.49. adhyAyaH 049
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
balarAmasya badarapAchanatIrthagamanam.. 1 .. shrutAvatyarundhatyormahimAnuvarNanam.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-49-0 (62994)
vaishampAyana uvAcha. 9-49-0x (5203)
tatastIrthavaraM rAmo yayau badarapAchanAm.
tapasvisiddhacharitaM yatra kanyA dhR^itavratA.. 9-49-1 (62995)
bharadvAjasya duhitA rupeNApratimA bhuvi.
shrutAvatI nAma vibho kumArI brahmachAriNI.. 9-49-2 (62996)
tapashchachAra sAtyugraM niyamairbahubhirvR^itA.
bhartA me devarAjaH syAditi nishchitya bhAminI.. 9-49-3 (62997)
samAstasyA vyatikrAntA bahvyaH kurukulodvaha.
charantyA niyamAMstAMstAMstrIbhistIvrAnsudushcharAn.. 9-49-4 (62998)
tasyAstu tena vR^ittena tapasA cha vishAmpate.
bhaktyA cha bhagavAnprItaH parayA pAkashAsanaH.. 9-49-5 (62999)
AjagAmAshramaM tasyAstridashAdhipatiH prabhuH.
AsthAya rUpaM viprarShervasiShThasya mahAtmanaH.. 9-49-6 (63000)
sA taM dR^iShTvogratapasaM vasiShThaM tapatAM varam.
AchArairmunibhirdR^iShTaiH pUjayAmAsa bhArata.. 9-49-7 (63001)
uvAcha niyamaj~nA cha kalyANI sA priyaMvadA.
bhagavanmunishArdUla kimAj~nApayasi prabho.. 9-49-8 (63002)
sarvamadya yathAshakti tava dAsyAmi suvrata.
shaktrabhaktyA cha te pANiM na dAsyAmi katha~nchana.. 9-49-9 (63003)
vrataishcha niyamaishchaiva tapasA cha tapodhana.
shakrastoShayitavyo vai mayA tribhuvaneshvaraH.. 9-49-10 (63004)
ityukto bhagavAndevaH smayanniva nirIkShya tAm.
uvAcha niyamaM j~nAtvA sAMtvayanniva bhArata.. 9-49-11 (63005)
ugraM tapashcharasi vai viditA me.asi suvrate.
yadarthamayamArambhastava kalyANi hR^idgataH.. 9-49-12 (63006)
tachcha sarvaM yathAbhUtaM bhaviShyati varAnane.
tapasA labhyate sarvaM yathAbhUtaM bhaviShyati.. 9-49-13 (63007)
yathA sthAnAni divyAni vibudhAnAM shubhAnane.
tapasA tAni prApyANi tapomUlaM mahAtsukham.. 9-49-14 (63008)
iti kR^itvA tapo ghoraM dehaM sannyasya mAnavAH.
devatvaM yAnti kalyANi shR^iNuShvaikaM vacho mama.. 9-49-15 (63009)
pQa~ncha chaitAni subhage badarANi shubhavrate.
pachetyuktvA tu bhagavA~njagAma balasUdanaH.. 9-49-16 (63010)
Amantrya tAM tu kalyANIM tato japyaM jajApa saH.
avidUre tatastasmAdAshramAttIrthamuttamam.. 9-49-17 (63011)
tachcha tIrthaM mahArAja yatra japyaM jajApa saH.
indratIrthetivikhyAtaM triShu lokeShu mAnada.. 9-49-18 (63012)
tasya jij~nAsanArthaM sa bhagavAnpAkashAsanaH.
badarANAmapachanaM chakAra vibudhAdhipaH.. 9-49-19 (63013)
tataH prataptA sA rAjanvAgyatA vigataklamA.
tatparA shuchisaMvItA pAvake samadhishrayat.
apachadrAjashArdUla badarANi mahAvratA.. 9-49-20 (63014)
tasyAH pachantyAH sumahAnkAlo.agAtpuruSharShabha.
na cha sma tAnyapachyanta dinaM cha kShayamabhyagAt.. 9-49-21 (63015)
hutAshanena dagdhashcha yastasyAH kAShThasa~nchayaH.
akAShThamagniM sA dR^iShTvA svasharIramathAdahat.. 9-49-22 (63016)
pAdau prakShipya sA pUrvaM pAvake chArudarshanA.
dagdhau dagdhau punaH pAdAvupAvartayatAnagha.. 9-49-23 (63017)
charaNe dahyamAne cha nAchintayadaninditA.
duHkhaM kamalapatrAkShI maharShipriyakAmyayA.. 9-49-24 (63018)
na vaimanasyaM tasyAstu mukhabhedo.athavA.abhavat.
sharIramagninA dIpya jalamadhye yathA sthitA.. 9-49-25 (63019)
tachchAsyAH pachane yatnaM na nyavartata bhArata.
sarvathA badarANyeva paktavyAnIti kanyakA.. 9-49-26 (63020)
sA tanmanasi kR^itvaiva maharShervachanaM shubhA.
apachadbadarANyeva na chApachyanta bhArata.. 9-49-27 (63021)
tasyAstu charaNau vahnirdadAha bhagavAnsvayam.
na cha tasyA manoduHkhaM svalpamapyabhavattadA.. 9-49-28 (63022)
atha tatkarma dR^iShTvA.asyAH prItastribhuvaneshvaraH.
tataH sandarshayAmAsa kanyAyai rUpamAtmanaH.. 9-49-29 (63023)
uvAcha cha surashreShThastAM kanyAM sudR^iDhavratAm.
prIto.asmi te shubhe bhaktyA tapasA niyamena cha.. 9-49-30 (63024)
tasmAdyo.abhimataH kAmaH sa te sampatsyate shubhe.
dehaM tyaktvA mahAbhAge tridive mayi vatsyasi.. 9-49-31 (63025)
idaM cha te tIrthavaraM sthiraM loke bhaviShyati.
sarvapApApahaM subhru nAmnA badarapAchanam.
vikhyAtaM triShu lokeShu brahmarShibhirabhiplutam.. 9-49-32 (63026)
asminkhalu mahAbhAge shubhe tIrthavare.anaghe.
tyaktvA saptarShayo jagmurhimavantamarundhatIm.. 9-49-33 (63027)
tataste vai mahAbhAgA gatvA tatra susaMshitAH.
vR^ittyarthaM phalamUlAni samAhartuM yayuH kila.. 9-49-34 (63028)
teShAM vR^ittyarthinAM tatra vasatAM himavadvane.
anAvR^iShTiranuprAptA tadA dvAdashavArShikI.. 9-49-35 (63029)
te kR^itvA chAshramaM tatra nyavasanta tapasvinaH.
arundhatyapi kalyANI taponityA.abhavattadA.. 9-49-36 (63030)
arundhatIM tato dR^iShTvA tIvraM niyamamAsthitAm.
athAgamattrinayanaH suprIto varadastadA.. 9-49-37 (63031)
brAhmaM rUpaM tataH kR^itvA mahAdevo mahAyashAH.
tAmabhyetyAbravIddevo bhikShAmichChAmyahaM shubhe.. 9-49-38 (63032)
pratyuvAcha tataH sA taM brAhmaNaM chArudarshanA.
kShINo.annasa~nchayo vipra badarANIha bhakShaya.. 9-49-39 (63033)
tato.abravInmahAdevaH pachasvaitAni suvrate.
ityuktA sA.apachattAni brAhmaNapriyakAmyayA.
adhishritya samiddhe.agnau badarANi yashasvinI.. 9-49-40 (63034)
divyA manoramAH puNyAH kathAH shushrAva sA tadA.
atItA sA tvanAvR^iShTirghorA dvAdashavArShikI.. 9-49-41 (63035)
anashnantyAH pachantyAshcha shR^iNvantyAshcha kathAH shubhAH.
dinopamaH sa tasyAtha kAlo.atItaH sudAruNaH.. 9-49-42 (63036)
tatastu munayaH prAptAH phalAnyAdAya parvatAt.
tataH sa bhagavAnprItaH provAchArundhatIM tataH.. 9-49-43 (63037)
upasarpasva dharmaj~ne yathApUrvamimAnR^iShIn.
prIto.asmi tava dharmaj~ne tapasA niyamena cha.. 9-49-44 (63038)
tataH sandarshayAmAsa svarUpaM bhagavAnharaH.
tato.abravIttadA tebhyastasyAshcha charitaM mahat.. 9-49-45 (63039)
bhavadbhirhimavatpR^iShThe yattapaH samupArjitam.
asyAscha yattapo viprA na samaM tanmataM mama.. 9-49-46 (63040)
anayA hi tapasvinyA tapastaptaM sudushcharam.
anashnantyA pachantyA cha samA dvAdasha pAritAH.. 9-49-47 (63041)
tataH provAcha bhagavAMstAmevArundhatIM punaH.
varaM vR^iNIShva kalyANi yatte.abhilaShitaM hR^idi.. 9-49-48 (63042)
sA.abravItpR^ithutAmrAkShI devaM saptarShisaMsadi.
bhagavAnyadi me prItastIrthaM syAdidamadbhutam.. 9-49-49 (63043)
siddhadevarShidayitaM nAmnA badarapAchanam.
tathA.asmindevadevesha trirAtramuShitaH shuchiH.. 9-49-50 (63044)
prApnuyAdupavAsena phalaM dvAdashavArShikam.
evamastviti tAM devaH pratyuvAcha tapasvinIm.. 9-49-51 (63045)
saptarShibhiH stuto devastato lokaM yayau tadA.
R^iShayo vismayaM jagmustAM dR^iShTvA chApyarundhatIm.
ashrAntAM chAvivarNAM cha kShutpipAsA.asamAyutAm.. 9-49-52 (63046)
evaM siddhiH parA prAptA arundhatyA vishuddhayA.
yathA tvayA mahAbhAge madarthe saMshitavrate.. 9-49-53 (63047)
visheSho hi tvayA bhadre vrate hyasminsamarpitaH.
tathA chedaM dadAmyadya niyamena sutoShitaH.
visheShaM tava kalyANi prayachChAmi varaM vare.. 9-49-54 (63048)
arundhatyA varastasyA yo datto vai mahAtmanA.
tasya chAhaM prabhAvena tava kalyANi tejasA.
pravakShyAmi paraM bhUyo varamatra yathAvidhi.. 9-49-55 (63049)
yastvekAM rajanIM tIrthe vatsyate susamAhitaH.
sasnAtvA prApsyate lokAndehanyAsAtsudurlabhAn.. 9-49-56 (63050)
ityuktvA bhagavAndevaH sahasrAkShaH pratApavAn.
shrutAvatIM tataH puNyAM jagAma tridivaM punaH.. 9-49-57 (63051)
gate vajradhare rAjaMstatra varShaM papAta ha.
puShpANAM bharatashreShTha divyAnAM puNyagandhinAm.. 9-49-58 (63052)
davadundubhayashchApi nedustatra mahAsvanAH.
mArutashcha vavau puNyaH puNyagandho vishAmpate.. 9-49-59 (63053)
utsR^ijya tu shubhA dehaM jagAmAsya cha bhAryatAm.
tapasogreNa taM labdhvA tena reme sahAchyuta.. 9-49-60 (63054)
janamejaya uvAcha. 9-49-61x (5204)
kA tasyA bhagavanmAtA kva saMvR^iddhA cha shobhanA.
shrotumichChAmyahaM vipra paraM kautUhalaM hi me.. 9-49-61 (63055)
vaishampAyana uvAcha. 9-49-62x (5205)
bharadvAjasya viprarSheH skannaM reto mahAtmanaH.
dR^iShTvA.apsarasamAyAntI ghR^itAchIM pR^ithalochanAm.. 9-49-62 (63056)
sa tu jagrAha tadretaH kareNa japatAM varaH.
tadA.apatatparNapuTe tatra sA sambhavatsutA.. 9-49-63 (63057)
tasyAstu jAtakarmAdi kR^itvA sarvaM tapodhanaH.
nAma chAsyAH sa kR^itavAnbharadvAjo mahAmuniH.. 9-49-64 (63058)
shrutAvatIti dharmAtmA devarShigaNasaMsadi.
sve cha tAmAshrame nyasya jagAma himavadvanam.. 9-49-65 (63059)
tatrApyupaspR^ishya mahAnubhAvo
vasUni dattvA cha mahAdvijebhyaH.
jagAma tIrthaM susamAhitAtmA
shakrasya vR^iShNipravarastadAnIm.. .. 9-49-66 (63060)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi ekonapa~nchAsho.adhyAyaH.. 49 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-49-23 upAvartayata agre.agre prasAritavatI.. 9-49-26 tachchAsyA vachanaM nityamavartadvR^idi bhArata iti jha.pAThaH.. 9-49-49 ekonapa~nchAsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 050
.. shrIH ..
9.50. adhyAyaH 050
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
balabhadrasyeradratIrthAdigamanam.. 1 .. tattattIrthamAhAtmyakathanam.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-50-0 (63061)
vaishampAyana uvAcha. 9-50-0x (5206)
indratIrthaM tato gatvA yadUnAM pravaro balI.
viprebhyo dhanaratnAni dadau snAtvA yathAvidhi.. 9-50-1 (63062)
tatra hyamararAjo vai Ije kratushatena ha.
bR^ihaspateshcha deveshaH pradadau vipulaM dhanam.. 9-50-2 (63063)
anargalAnsajArUthyAnsarvAnvividhadakShiNAn.
Ajahara kratUMstatra yathoktaM vedapAragaiH.. 9-50-3 (63064)
tAnkratUnbharatashreShTha shatakR^itvo mahAdyutiH.
pUrayAmAsa vidhivattataH khyAtaH shatakratuH.. 9-50-4 (63065)
tasya nAmnA tu tattIrthaM shivaM puNyaM sanAtanam.
indratIrthamiti khyAtaM sarvapApapramochanam.. 9-50-5 (63066)
upaspR^ishya cha tatrApi vidhivanmusalAyudhaH.
brAhmaNAnpUjayitvA cha pAnAchChAdunabhojanaiH.. 9-50-6 (63067)
shubhaM tIrthavaraM tasmAdrAmatIrthaM jagAma ha.
yatra rAmo mahAbhAgo bhArgavaH sumahAtapAH.. 9-50-7 (63068)
asakR^itpR^ithivIM kR^itvA hatakShatriyapu~NgavAm.
upAdhyAyaM puraskR^itya kAshyapaM munisattamam.. 9-50-8 (63069)
ayajadvAjapeyena so.ashvamedhashatena cha.
pradadau dakShiNArthaM cha pR^ithivIM sAgarAmbarAm.. 9-50-9 (63070)
rAmo dattvA dhanaM tatra dvijebhyo janamejaya.
upaspR^ishya yathAnyAyaM pUjayitvA tathA dvijAn.. 9-50-10 (63071)
puNyatIrthe shubhe deshe vasu dattvA halAyudhaH.
munIMshchaivAbhivAdyAtha yamunAtIrthamAgamat.
yatrAnayAmAsa tadA rAjasUyamapAmpatiH.. 9-50-11 (63072)
diteH sutAnmahAbhAgo varuNo vai sitaprabhaH.
yatra nirjitya sa~NgrAme mAnuShAndAnavAMstathA.
gandharvAnrAkShasAMshchaiva varuNaH paravIrahA.. 9-50-12 (63073)
tasminkratuvare vR^itte sa~NgrAmaH samajAyata.
devAnAM dAnavAnAM cha trailokyasya bhayAvahaH.. 9-50-13 (63074)
rAjasUye kratushreShThe nivR^itte janamejaya.
jAyate sumahAghoraH saMkShayaH kShatriyAnprati.. 9-50-14 (63075)
halAyudhastadA rAmastasmiMstIrthavare shubhe.
tatrasnAtvA cha dattvA cha dvijebhyo vasu mAdhavaH.. 9-50-15 (63076)
vanamAlI tato hR^iShTaH stUyamAno dvijAtibhiH.
tasmAdAdityatIrthaM cha jagAma kamalekShaNaH.. 9-50-16 (63077)
yatreShTvA bhagavA~njyotirbhAskaro rAjasattama.
jyotiShAmAdhipatyaM cha prabhAvaM chAbhyapadyata.. 9-50-17 (63078)
tasyA nadyAstu tIre vai sarve devAH savAsavAH.
vishvedevAH samaruto gandharvApsarasashcha ha.. 9-50-18 (63079)
dvaipAyanaH shukashchaiva kR^iShNashcha madhusUdanaH.
yakShAshcha rAkShasAshchaiva pishAchAshcha vishAmpate.. 9-50-19 (63080)
ete chAnye cha bahavo yogasiddhAH sahasrashaH.
tasmiMstIrthe sarasvatyAH shive puNye parantapa.. 9-50-20 (63081)
tatra hatvA purA viShNurasurau madhukaiTabhau.
Aplutya bharatashreShTha tIrthapravara uttame.. 9-50-21 (63082)
dvaipAyanashcha dharmAtmA tatraivAplutya bhArata.
samprAptaH paramaM yogaM siddhiM cha paramAM gataH.. 9-50-22 (63083)
asito devalashchaiva tasminneva mahAtapAH.
paramaM yogamAsthAya R^iShiryogamavAptavAn.. .. 9-50-23 (63084)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi pa~nchAsho.adhyAyaH.. 50 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-50-1 AnayAmAsa munInityanuShajjyate. rAjasUyaM kartumiti sheShaH.. 9-50-50 pa~nchAshattamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 051
.. shrIH ..
9.51. adhyAyaH 051
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
devalajaigIShavyayoshcharitrakIrtanam.. 1 .. balabhadrasyAdityatIrthAtsomatIrthagamanam.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-51-0 (63085)
vaishampAyana uvAcha. 9-51-0x (5207)
tasminneva tu dharmAtmA vasati sma tapodhanaH.
gArhisthyaM dharmamAsthAya hyasito devalaH purA.. 9-51-1 (63086)
dharmanityaH shuchirdAnto yaj~nashIlo mahAtapAH.
karmaNA manasA vAchA samaH sarveShu jantuShu.. 9-51-2 (63087)
akrodhano mahArAja tulyanindAtmasaMstutiH.
priyApriye tulyavR^ittiryamavatsamadarshanaH.. 9-51-3 (63088)
kA~nchane loShThake chaiva samadarshI mahAtapAH.
devAnapUjayannityamatithIMshcha dvijaiH saha.
brahmacharyarato nityaM sadA dharmaparAyaNaH.. 9-51-4 (63089)
tato.abhyetya mahAbhAga yogamAsthAya bhikShukaH.
jaigIShavyo munirdhImAMstasmiMstIrthe samAhitaH.. 9-51-5 (63090)
devalasyAshrame rAjannyavasatsa mahAdyutiH.
yoganityo mahArAja siddhiM prApto mahAtapAH.. 9-51-6 (63091)
taM tatra vasamAnaM tu jaigIShavyaM mahAmunim.
devalo darshayanneva naivAyu~njata dharmataH.. 9-51-7 (63092)
evaM tayormahArAja dIrghakAlo vyatikramat.. 9-51-8 (63093)
jaigIShavyo munistaM tu dadarshAtha sa kevalam.
AhArakAle matimAnparivrAD jamejaya.. 9-51-9 (63094)
upAtiShThata dharmaj~no bhaikShakAle sa devalam.
gauravaM paramaM chakre prItiM cha vipulAM tathA.. 9-51-10 (63095)
devalastu yathAshakti pUjayAmAsa bhArata.
R^iShidR^iShTena vidhinA samA bahIH samAhitaH.. 9-51-11 (63096)
kadAchittasya nR^iyate devalasya mahAtmanaH.
chintA sumahatI jAtA muniM dR^iShTvA mahAdyutim.. 9-51-12 (63097)
samAstu samatikrAntA bahvyaH pUjayato mama.
na chAyamalaso bhikShurabhyabhAShata ki~nchana.. 9-51-13 (63098)
evaM vigaNayanneva sa jagAma mahodadhim.
antarikShacharaH shrImAnkalashaM gR^ihya devalaM.. 9-51-14 (63099)
gachChanneva sa dharmAtmA samudraM saritAM parim.
jaigIShavyaM tato.apashyadrataM prAgeva bhArata.. 9-51-15 (63100)
tataH savismayashchintAM jagAmAthAmitaprabhaH.
kathaM sikShurachaM prAptaH samudre snAta eva cha.. 9-51-16 (63101)
ityevaM chintayAmAsa maharShirasitastadA.
snAtvA sakhudre vidhivachChuchirjapyaM jajApa saH.. 9-51-17 (63102)
kR^itajaxxxxx shrImAnAshrayaM cha jagAma ha.
xxxxxxxxxx gR^ihItvA janamejaya.. 9-51-18 (63103)
tataH sa pravishanneva svamAshramapadaM muniH.
xxxxxxxxx tatra jaigIShavyamapashyata.. 9-51-19 (63104)
na vyAharati chaivenaM jaigIShavyaH katha~nchana.
xxxxxxxx vasati sma mahAtapAH.. 9-51-20 (63105)
taM dR^iShTvA chAplutaM toye sAmare sAgaropamam.
praviShTaxxxxx chApi pUrvameva dadarsha saH.. 9-51-21 (63106)
xxxxx devalo rAjaMshchintayAmAsa buddhimAn.
xxxxxxx tapaso jaigIShavyAsva yogajam.. 9-51-22 (63107)
chintayAmAsa rAjendra tadA sa munisattamaH.
mayA dR^iShTaH samudre cha Ashrame cha kathaMnvayam.. 9-51-23 (63108)
evaM vigaNayanneva sa munirmantrapAragaH.
utpapAtAshramAttasmAdantarikShaM vishAmpate.
jij~nAsArthaM tadA bhikShorjaigIShavyasya devalaH.. 9-51-24 (63109)
so.antarikShacharAnsiddhAnsamapashyatsamAhitAn.
jaigIShavyaM cha taiH siddhaiH pUjyamAnamapashyata.. 9-51-25 (63110)
tato.asitaH susaMrabdho vyavasAyI dR^iDhavrataH.
apashyadvai divaM yAtaM jaigIShavyaM sa devalaH.. 9-51-26 (63111)
tasmAchcha pitR^ilokaM taM vrajantaM so.anvapashyata.
pitR^ilokAchcha taM yAtaM yAmyaM lokamapashyata.. 9-51-27 (63112)
`tasmAdAdityalokaM cha vrajantaM so.anvapashyata.'
tasmAdapi samutpatya somalokamabhiShTutam.
vrajantamanvapashyatsa jaigIShavyaM sa devalaH.. 9-51-28 (63113)
lokAnsamutpatantaM tu shubhAnekAntayAjinAm.
tato.agnihotriNAM lokAMstatashchApyutpapAta ha.. 9-51-29 (63114)
darshaM cha paurNamAsaM cha ye yajanti tapodhanAH.
tebhyaH sa dadR^ishe dhImA.NllokebhyaH pashuyAjinAm.
vrajantaM lokamamalamapashyaddevapUjitam.. 9-51-30 (63115)
chAturmAsyairbahuvidhairyajante ye tapodhanAH.
teShAM sthAnaM tato yatAM tathA.agniShTomayAjinAm.. 9-51-31 (63116)
agniShTutena cha tathA ye yajanti tapodhanaH.
tatsthAnamanusamprAptamanvapashyata devalaH.. 9-51-32 (63117)
vAjapeyaM kratuvaraM tathA bahusuvarNakam.
Aharanti mahAprAj~nAsteShAM lokeShvapashyata.. 9-51-33 (63118)
yajante rAjasUyena puNDarIkeNa chaiva ye.
teShAM lokeShvapashyachcha jaigIShavyaM sa devalaH.. 9-51-34 (63119)
ashvamedhaM kratuvaraM naramedhaM tathaiva cha.
Aharanti narashreShThAsteShAM lokeShvapashyata.. 9-51-35 (63120)
sarvamedhaM cha duShprApaM tathA sautrAmaNiM cha ye.
teShAM lokeShvapashyachcha jaigIShavyaM sa devalaH.. 9-51-36 (63121)
dvAdashAhaishcha satraishcha yajante vividhairnR^ipa.
teShAM lokeShvapashyachcha jaigIShavyaM sa devalaH.. 9-51-37 (63122)
maitrAvaruNayorlokAnAdityAnAM tathaiva cha.
salokatAmanuprAptamapashyata tato.asitaH.. 9-51-38 (63123)
rudrANAM cha vasUnAM cha sthAnaM yachcha bR^ihaspateH.
tAniM sarvANyatItaM cha samapashyattato.asitaH.. 9-51-39 (63124)
Aruhya cha gavAM lokaM prayAntaM brahmasatriNAm.
lokAnapashyadgachChantaM jaigIShavyaM tato.asitaH.. 9-51-40 (63125)
trIllo.NkAnpravarAnvipramutpatantaM svatejasA.
pativratAnAM lokAMshcha vrajantaM so.anvapashyata.. 9-51-41 (63126)
tato munivaraM bhUyo jaigIShavyamathAsitaH.
nAnvapashyata lokasthamantarhitamarindama.. 9-51-42 (63127)
so.achintayanmahAbhAgo jaigIShavyasya devalaH.
prabhAvaM suvratatvaM cha siddhiM yogasya chAtulAm.. 9-51-43 (63128)
asito.apR^ichChata tadA siddhA.NllokeShu sattamAn.
prayataH prA~njalirbhUtvA dhIrastAnbrahmachAriNaH.. 9-51-44 (63129)
jaigIShavyaM na pashyAmi taM shaMsantu tapodhanAH.
etadichChAmyahaM shrotuM paraM kautUhalaM hi me.. 9-51-45 (63130)
siddhA UchuH. 9-51-46x (5208)
shR^iNu devala bhUtArthaM shaMsatAM no dR^iDhavrata.
jaigIShavyo gato lokaM shAshvataM brahmaNokShayam.. 9-51-46 (63131)
vaishampAyana uvAcha. 9-51-47x (5209)
sa shrutvA vachanaM teShAM siddhAnAM brahmachAriNAm.
asitA devalastUrNamutpapAta papAta cha.. 9-51-47 (63132)
tataH siddhAsta Uchurhi devalaM punareva ha.
na devalagatistatra tava gantuM tapodhana.
brahmaNaH sadane vipra jaigIShavyo yadAptavAn.. 9-51-48 (63133)
vaishampAyana uvAcha. 9-51-49x (5210)
teShAM tadvachanaM shrutvA siddhAnAM devalaH punaH.
AnupUrvyeNa lokAMstAnsarvAnavatatAra ha.. 9-51-49 (63134)
svamAshramapadaM puNyamAjagAma pata~Ngavat.
pravishanneva chApashyajjaigIShavyaM sa devalaH.. 9-51-50 (63135)
tato buddhyA vyagaNayaddevalo dharmayuktayA.
dR^iShTvA prabhAvaM tapaso jaigIShavyasya yogajam.. 9-51-51 (63136)
tato.abravinmahAtmAnaM jaigIShavyaM sa devalaH.
vinayAvanato rAjannupasarpya mahAmunim.
mokShadharmaM samAsthAtumichCheyaM bhagavannaham.. 9-51-52 (63137)
tasya tadvachanaM shrutvA upadeshaM chakAra saH.
vidhiM yogasya paramaM kAryAkAryasya shAstrataH.. 9-51-53 (63138)
sannAye kR^itabuddhiM taM tato dR^iShTvA mahAtapAH.
sarvAshchAsya kriyAshchakre vidhidR^iShTena karmaNA.. 9-51-54 (63139)
sannyAse kR^itabuddhiM taM bhUtAni pitR^ibhiH saha.
tato dR^iShTvA praruruduH ko.asmAnsaMvibhajiShyati.. 9-51-55 (63140)
devalastu vachaH shrutvA bhUtAnAM karuNaM tathA.
disho dasha vyAharatAM mokShaM tyaktuM mano dadhe.. 9-51-56 (63141)
tatastu phalamUlAni pavitrANi cha bhArata.
puShpANyoShadhayashchaiva rorUyante sahasrashaH.. 9-51-57 (63142)
punarno devalaH kShudro nUnaM Chetsyati durmatiH.
abhayaM sarvabhUtebhyo yo dattvA nAvabudhyate.. 9-51-58 (63143)
tato bhUyo vyagaNayatsvabuddhyA munisattamaH.
mokShe gArhasthyadharme vA kinnu shreyaskaraM bhavet.. 9-51-59 (63144)
iti nishchitya manasA devalo rAjasattama.
tyaktvA gArhasthyadharmaM sa mokShadharmamarochayat.. 9-51-60 (63145)
evamAdIni sa~nchintya devalo nishchayAnvitaH.
prAptavAnparamAM siddhiM paraM yogaM cha bhArata.. 9-51-61 (63146)
tato devAH samAgamya bR^ihaspatipurogamAH.
jaigIShavyaM tapashchAsya prashaMsanti tapasvinaH.. 9-51-62 (63147)
athAbravIdR^iShivaro devAnvai nAradastathA.
jaigIShavye tapo nAsti vismApayati yo.asitam.. 9-51-63 (63148)
tamevaMvAdinaM dhIraM pratyUchuste divaukasaH.
naivamityeva shaMsanto jaigIShavyaM mahAmunim.. 9-51-64 (63149)
nAtaH parataraM ki~nchittulyamasti prabhAvataH.
tejasastapasashchAsya yogasya cha mahAtmanaH.. 9-51-65 (63150)
evaM prabhAvo dharmAtmA jaigIShavyastathA.asitaH.
tayoridaM sthAnavaraM tIrthaM chaiva mahAtmanoH.. 9-51-66 (63151)
tatrApyupaspR^ishya tato mahAtmA
dattvA cha vittaM halabhR^iddvijebhyaH.
avApya dharmaM paramArthakarmA
jagAma somasya mahAxxxxxxrtham. .. 9-51-67 (63152)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi ekapa~nchAshattamo.adhyAyaH.. 51 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-51-7 naivApu~nchata dharmataH iti Cha.pAThaH.. 9-51-8 nyatikramat vyatyakrAmat.. 9-51-16 asitaprabha iti Cha.pAThaH.. 9-51-46 bhUtArthaM yathAbhUtArtham.. 9-51-47 utpapAta brahmalokaM gantumiti sheShaH. papAta cha gaganAt.. 9-51-54 sarvAH kriyA utsargeShThyAdayaH.. 9-51-56 mokShaM sannyAsaM tyaktuM mano dadhe. utsR^iShTA nAmagnInAM punarAdhAnaM kartumaichChat.. 9-51-66 asito devala.. 9-51-51 ekapa~nchAshattato.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 052
.. shrIH ..
9.52. adhyAyaH 052
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
dadhIchisArasvatayoshcharitavarNanam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-52-0 (63153)
vaishampAyana uvAcha. 9-52-0x (5211)
yatrejivAnuDupatI rAjasUyena bhArata.
yasminvR^itte mahAnAsItsa~NgrAmastArakAmayaH.. 9-52-1 (63154)
tatrApyupaspR^ishya balo dattvA dAnAni chAtmavAn.
sArasvatasya dharmAtmA munestIrthaM jagAma ha.. 9-52-2 (63155)
yatra dvAdashavArShikyAmanAvR^iShTyAM dvijottamAn.
vedAnadhyApayAmAsa purA sArasvato muniH.. 9-52-3 (63156)
janamejaya uvAcha. 9-52-4x (5212)
kathaM dvAdashavArShikyAmanAvR^iShTyAM dvijottamAn.
vedAnadhyApayAmAsa purA sArasvato muniH.. 9-52-4 (63157)
vaishampAyana uvAcha. 9-52-5x (5213)
AsItpUrvaM mahArAja munirdhImAnmahAtapAH.
dadhIchiriti vikhyAto brahmachArI jitendriyaH.. 9-52-5 (63158)
tasyAtitapasaH shakro bibheti satataM vibho.
na sa lobhayituM shakyaH phalairbahuvidhairapi.. 9-52-6 (63159)
pralobhanArthaM tasyAtha prAhiNotpAkashAsanaH.
divyAmapsarasaM puNyAM darshanIyAmalambusAm.. 9-52-7 (63160)
tasya tarpayato devAnsarasvatyAM mahAtmanaH.
samIpato mahArAja sopAtiShThata bhAminI.. 9-52-8 (63161)
tAM divyavapuShaM dR^iShTvA tasyarSherbhAvitAtmanaH.
retaH skannaM sarasvatyAM tasmA jagrAha nimnagA.. 9-52-9 (63162)
kukShau chApyadadhadvR^iShTA tadretaH puruSharShabha.
sA dadhAra cha taM garbhaM putrahetormahAtmanaH..tha 9-52-10 (63163)
suShuve chApi samaye putraM sArasvataM varam.
jagAma putramAdAya tamR^iShiM prati cha prabho.. 9-52-11 (63164)
R^iShisaMsadi taM dR^iShTvA sA nadI munisattamam.
tataH provAcha rAjendra dadatI putramasya tam.
brahmarShe tava putro.ayaM tvadbhaktyA dhArito mayA.. 9-52-12 (63165)
dR^iShTvA te.apsarasaM reto yatskannaM prAgalambusAm.
tatkukShiNA.ahaM brahmarShe tvadbhaktyA dhR^itavatyaham.. 9-52-13 (63166)
na vinAshamidaM gachChettvatteja iti nishchayAt.
pratigR^ihNIShva putraM svaM mayA dattamaninditam.. 9-52-14 (63167)
ityuktaH pratijagrAha prItiM chAvApa puShkalAm.
pitR^ivachchopajighrattaM mUrdhni premNA dvijottamaH.. 9-52-15 (63168)
pariShvajya chiraM kAlaM tadA bharatasattama.
sarasvatyai varaM prAdAtprIyamANo mahAmuniH.. 9-52-16 (63169)
vishvedevAH sapitaro gandharvApsarasAM gaNAH.
tR^iptiM yAsyanti subhage tarpyamANAstavAmbhasA.. 9-52-17 (63170)
ityuktvA sa tu tuShTAva vachobhirvai mahAnadIm.
prItaH paramahR^iShTAtmA yathAvachChR^iNu pArthiva.. 9-52-18 (63171)
dadhIchiruvAcha. 9-52-19x (5214)
prasrutA.asi mahAbhAge saraso brahmaNaH purA.
jAnanti tvAM sarichChreShThe munayaH saMshitavratAH.. 9-52-19 (63172)
mama priyakarI chApi satataM priyadarshane.
tasmAtsArasvataM putramadadhA varavarNini.. 9-52-20 (63173)
tavaiva nAmnA prathitaH putraste lokabhAvanaH.
sArasvata iti khyAto bhaviShyati mahAtapAH.. 9-52-21 (63174)
eSha dvAdashavArShikyAmanAvR^iShTyAM dvijarShabhAn.
sArasvato mahAbhAge vedAnadhyApayiShyati.. 9-52-22 (63175)
puNyAbhyashcha saridbhyastvaM sadA puNyatamA shubhe.
bhaviShyasi mahAbhAge matprasAdAtsarasvati.. 9-52-23 (63176)
evaM sta saMstutA tena varaM labdhvA mahAnadI.
putramAdAya muditA jagAma bharatarShabha.. 9-52-24 (63177)
etasminneva kAle tu virodhe devadAnavaiH.
shakraH praharaNAnviShI lokAMstrInvichachAra ha.. 9-52-25 (63178)
na chopalebhe bhagavA~nshakraH praharaNaM tadA.
yadvai teShAM bhavedyogyaM vadhAya vibudhadviShAm.. 9-52-26 (63179)
tato.abravItsurA~nshakro na me shakyAH surArayaH.
R^ite.asthibhirdadhIchasya nihantuM tridashadviShaH.. 9-52-27 (63180)
tasmAdyatnAdR^iShishreShTho yAchyatAM kAryasiddhaye.
dadhIchAsthIni dehIti tairvadhiShyAmahe ripUn.. 9-52-28 (63181)
sa cha tairyAchito.asthIni yatnAdR^iShivarastadA.
sAhAyyaM naH kuruShveti chakAraivAvichArayan.. 9-52-29 (63182)
sa lokAnakShayAnprApto devapriyakarastadA.
tasyAsthibhiratho shakraH samprahR^iShTamanAstadA.. 9-52-30 (63183)
kArayAmAsa divyAni nAnApraharaNAnyuta.
gadA vajrANi chakrANi gurUndaNDAMshcha puShkalAn.. 9-52-31 (63184)
sa hi tIvreNa tapasA sambhR^itaH paramarShiNA.
prajApatisutenAtha bhR^iguNA lokabhAvanaH.. 9-52-32 (63185)
atikAyaH sa tejasvI lokasAro vinirmitaH.
jaj~ne shailaguruH prAMshurmahimnA prathitaH prabhuH.. 9-52-33 (63186)
nityamudvijate chAsya tejasaH pAkashAsanaH.. 9-52-34 (63187)
tena vajreNa bhagavAnmantrayuktena bhArata.
bhR^ishaM krodhavisR^iShTena brahmatejodbhavena cha.
daityadAnavavIrANAM jaghAna navatIrnava.. 9-52-35 (63188)
atha kAle vyatikrAnte mahatyatibhaya~NkarI.
anAvR^iShTiranuprAptA rAjandvAdashavArShikI.. 9-52-36 (63189)
tasyAM dvAdashavArShikyAmanAvR^iShTyAM maharShayaH.
vR^ittyarthaM prAdravanrAjankShudhArtAH sarvatodisham.. 9-52-37 (63190)
digbhyastAnpradrutAndR^iShTvA muniH sArasvatastadA.
gamanAya matiM chakre taM provAcha sarasvatI.. 9-52-38 (63191)
na gantavyamitaH putra tavAhAramahaM sadA.
dAsyAmi matsyapravarAnuShyatAmiha bhArata.. 9-52-39 (63192)
ityuktastarpayAmAsa sa pitR^IndevatAstathA.
AhAramakaronnityaM prANAnvedAMshcha dhArayan.. 9-52-40 (63193)
atha tasyAmanAvR^iShTyAmatItAyAM maharShayaH.
anyonyaM paripaprachChuH punaH svAdhyAyakAraNAt.. 9-52-41 (63194)
teShAM kShudhAparItAnAM naShTA devA vidhAvatAm.
sarveShAmeva rAjendra na kichitpratibhAti ha.. 9-52-42 (63195)
atha kashchidR^iShisteShAM sArasvatamupeyivAn.
kurvANaM saMshitAtmAnaM svAdhyAyamR^iShisattamam.. 9-52-43 (63196)
sa gatvA.achaShTa tebhyashcha sArasvatamR^iShiM prabhum.
svAdhyAyamamaraprakhyaM kurvANaM vijane vane.. 9-52-44 (63197)
tataH sarve samAjagmustatra rAjanmaharShayaH.
sArasvataM munishreShThamidamUchuH samAgatAH.. 9-52-45 (63198)
asmAnadhyApayasveti tAnuvAcha tato muniH.
shiShyatvamupAgachChadhvaM vidhinA cha mametyuta.. 9-52-46 (63199)
tatrAbruvanmunigaNA bAlastvamasi putraka.
sa tAnAha na me dharmo nashyediti punarmunIn.. 9-52-47 (63200)
yo hyadharmeNa vai brUyAdgR^ihNIyAdyo.apyadharmataH.
mriyetAM tAvubhau kShipraM syAtAM vA vairiNAvubhau.. 9-52-48 (63201)
na hAyanairna palitairna vittena na bandhubhiH.
R^iShayashchakrire dharmaM yo.anUchAnaH sa no mahAn.. 9-52-49 (63202)
etachChrutvA vachastasya manuyaste vidhAnataH.
tasmAdvedAnanuprApya punardharmaM prachakrire.. 9-52-50 (63203)
ShaShTirmunisahasrANi shiShyatvaM pratipedire.
sArasvatasya viprarShervedasvAdhyAyakAraNAt.. 9-52-51 (63204)
muShTiM muShTiM tataH sarve darbhANAM te hyupAharan.
tasyAsanArthaM viprarSherbAlasyApi vashe sthitAH.. 9-52-52 (63205)
tatrApi dattvA vasu rauhiNeyo
mahAbalaH keshavapUrvajo.atha
jagAma tIrthaM muditaH krameNa
taM vR^iddhakanyAshramame va vIraH.. .. 9-52-53 (63206)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi dvipa~nchAshattamo.adhyAyaH.. 52 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-52-5 dadhIcha iti iti Cha.jha.pAThaH.. 9-52-12 R^iShisaMsAditaM dR^iShTveti ka.Cha.pAThaH. tatra saMsAditaM parivAritamityarthaH.. 9-52-28 dadhIcho.asthInIti Cha.pAThaH.. 9-52-29 prANatyAgaM kurushreShTha chakAraivAvichArayaShiti jha.pAThaH.. 9-52-34 asya muneH.. 9-52-35 tena tadasthijena vajreNa navatIrnava dashAdhikAM aShTashatIma.. 9-52-52 dvipa~nchAshattamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 053
.. shrIH ..
9.53. adhyAyaH 053
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
vR^iddhakanyAcharitrakathanam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-53-0 (63207)
janamejaya uvAcha. 9-53-0x (5215)
kathaM kumArI bhagavaMstapoyuktA hyabhUtpurA.
kimarthaM cha tapastepe ko vA.asyA niyamo.abhavat.. 9-53-1 (63208)
suduShkaramidaM brahmaMstvattaH shrutamanuttamam.
AkhyAhi tattvamakhilaM yathA tapasi sA sthitA.. 9-53-2 (63209)
vaishampAyana uvAcha. 9-53-3x (5216)
R^iShirAsInmahAvIryaH kuNirgArgyo mahAyashAH.
sa taptvA vipulaM rAjaMstapo vai tapatAM varaH.
tapasA.atha sutAM subhrUM samutpAditavAnvibhuH.. 9-53-3 (63210)
tAM cha dR^iShTvA muniH prItaH kuNirgArgyo mahAyashAH.
jagAma tridivaM rAjansaMtyajyeha kalevaram.. 9-53-4 (63211)
subhrUH sA hyatha kalyANI puNDarIkanibhekShaNA.
mahatA tapasogreNa kR^itvAshramamaninditA.. 9-53-5 (63212)
upavAsaiH pUjayantI pitR^IndevAMshcha sA purA.
tasyAstu tapasogreNa mahAnkAlo.atyagAnnR^ipa.. 9-53-6 (63213)
sA pitrA dIyamAnApi patiM naichChadaninditA.
AtmanaH sadR^ishaM sA tu bhartAraM nAnvapashyata.. 9-53-7 (63214)
tataH sA tapasogreNa pIDayitvA.a.atmanastanum.
pitR^idevArchanaratA babhUva vijane vane.. 9-53-8 (63215)
sA.a.atmAnaM manyamAnA tu kR^itakR^ityaM shramAnvitA.
`jagAma vR^iddhabhAvaM tu kaumArabrahmachAriNI'.. 9-53-9 (63216)
vArdhakena cha rAjendra tapasA chaiva karshitA.
sA nAshakadyadA gantuM padAtpadamapi svayam.. 9-53-10 (63217)
chakAra gamane buddhiM paralokAya vai tadA.
moktukAmAM tu tAM dR^iShTvA sharIraM nArado.abravIt.. 9-53-11 (63218)
asaMskR^itAyAH kanyAyAH kuto lokAstavAnaghe.
evaM tu shrutamasmAbhirdevaloke mahAvrate.. 9-53-12 (63219)
tapaH paramakaM prAptaM na tu lokAstvayA jitAH.
tannAradavachaH shrutvA sA.abravIdR^iShisaMsadi.. 9-53-13 (63220)
tapaso.ardhaM prayachChAmi pANigrAhasya sattamAH.
ityukte.asyAstu jagrAha pANiM gAlavasambhavaH.. 9-53-14 (63221)
R^iShiH prAk shR^i~NgavAnnAma samayaM chemamabravIt.
samayena tavAdyAhaM pANiM sprakShyAmi shobhane.. 9-53-15 (63222)
yadyekarAtraM vastavyaM tvayA saha mayeti ha.
tatheti sA pratishrutya tasmai pANiM dadau tadA.. 9-53-16 (63223)
yathAdR^iShTena vidhinA hutvA chAgniM vidhAnataH.
chakre cha pANigrahaNaM tasyodvAhaM cha gAlaviH.. 9-53-17 (63224)
sA rAtrAvabhavadrAjaMstaruNI varavarNinI.
divyAbharaNavastrA cha divyagandhAnulepanA.. 9-53-18 (63225)
tAM dR^iShTvA gAlaviH prIto dIpayantImiva shriyA.
uvAsa cha kShapAmekAM prabhAte sA.abravIchcha tam.. 9-53-19 (63226)
yastvayA samayo vipra kR^ito me tapatAM vara.
tenoShitA.asmi bhadraM te svasti te.astu vrajAmyaham.. 9-53-20 (63227)
sA tu dhyAtvA.abravIdbhUyo yo.asmiMstIrthe samAhitaH.
vasate rajanImekAM tarpayitvA divaukasaH.. 9-53-21 (63228)
chatvAriMshatamaShTau cha dvau chAShTau samyagAcharet.
yo brahmacharyaM varShANi phalaM tasya labheta saH.. 9-53-22 (63229)
evamuktvA tataH sAdhvI dehaM tyaktvA divaM gatA.
R^iShirapyabhavaddInastasyA rUpaM vichintayan.. 9-53-23 (63230)
samayena tapo.ardhaM cha kR^ichChrAtpratigR^ihItavAn.
sAdhayitvA tadA.a.atmAnaM tasyAH sa gatimAptavAn.
duHkhito bharatashreShTha tasyA rUpabalAtkR^itaH.. 9-53-24 (63231)
etatte vR^idvakanyAyA vyAkhyAtaM charitaM mahat.
tathaiva brahmacharyaM cha svargasya cha gatiH shubhA.. 9-53-25 (63232)
tatrasthashchApi shushrAva hataM shalyaM halAyudhaH.. 9-53-26 (63233)
tatrApi dattvA dAnAni dvijAtibhyaH parantapaH.
shushocha shalyaM sa~NgrAme nihataM pANDavaistadA.. 9-53-27 (63234)
samantapa~nchakadvArAttato niShkramya mAdhavaH.
paprachCharShigaNArAmaH kurukShetrasya yatphalam.. 9-53-28 (63235)
te pR^iShTA yadusiMhena kurukShetraphalaM vibho
samAchakhyurmahAtmAnastasmai sarvaM yathAtatham.. .. 9-53-29 (63236)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi tripa~nchAshatamo.adhyAyaH.. 53 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-53-3 tapasA saMyutA subhrUH samutpanaH iti Cha. pAThaH.. 9-53-22 chatvAriMshatamaShTau cheti. prativedaM dvAdashavarShANIti vedachatuShTayAdhyayanAyAShTAchatvAriMshadvarShANi. tato dvai vatsarau snAtakena gurorAnR^iNyArthaM sevA kAryA. tato.aShTavArShikIM kanyAM pariNIya tasyA yauvanAvadhyaShTavarShANItyaShTapa~nchAshadvarShANi brahmacharyaM sarvasyeShTam.. 9-53-24 sa~NgatimanviyAt iti Cha. pAThaH.. 9-53-53 tripa~nchAsho.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 054
.. shrIH ..
9.54. adhyAyaH 054
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
dalabhadrAya maharShibhiH kurukShetramahimAnuvarNanam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-54-0 (63237)
R^iShaya UchuH. 9-54-0x (5217)
prajApateruttaravediruchyate
sanAtanaM rAma samantapa~nchakam.
samIjire yatra purA divaukaso
vareNa satreNa mahAvarapradAH.. 9-54-1 (63238)
purA cha rAjarShivareNa dhImatA
bahUni varShANyamitena tejasA.
prakR^iShTametatkuruNA mahAtmanA
tataH kurukShetramitIha paprathe.. 9-54-2 (63239)
rAma uvAcha. 9-54-3x (5218)
kimarthaM kuruNA kR^iShTaM kShetrametanmahAtmanA.
etadichChAmyahaM shrotuM kathyamAnaM tapodhanAH.. 9-54-3 (63240)
R^iShaya UchuH. 9-54-4x (5219)
purA kila kuruM rAma karShantaM satatotthitam.
abhyetya shakrastridivAtparyapR^ichChata kAraNam.. 9-54-4 (63241)
indra uvAcha. 9-54-5x (5220)
kimidaM vartate karma prayatnena pareNa cha.
rAjarShe kimabhipretya yeneyaM kR^iShyate kShitiH.. 9-54-5 (63242)
kururuvAcha. 9-54-6x (5221)
iha ye puruShAH kShetre janiShyanti shatakrato.
te gamiShyanti sukR^itAM lokAnpApavivarjitAn.. 9-54-6 (63243)
apahAsya tu taM shakro jagAma tridivaM punaH.
rAjarShirapyanirviNNaH karShatyeva vasundharAm.. 9-54-7 (63244)
AgamyAgamya chaivainaM bhUyobhUyo.apahAsya cha.
shatrakraturanirviNNaM pR^iShTvApR^iShTvA jagAma ha.. 9-54-8 (63245)
yadA tu tapasogreNa chakarSha vasudhAM nR^ipaH.
tataH shakro.abravIddevAnrAjarSheryachchikIrShitam.. 9-54-9 (63246)
etachChrutvA.abruvandevAH sahasrAkShamidaM vachaH.
vareNa chChandyatAM shakra rAjarShiryadi shakyate.. 9-54-10 (63247)
yadi hyatra prasUtA vai svargaM gachChanti mAnavAH.
asmAnaniShTvA kratubhirbhAgo no na bhaviShyati.. 9-54-11 (63248)
Agamya cha tataH shakrastadA rAjarShimabravIt.
alaM khedena bhavataH kriyatAM vachanaM mama.. 9-54-12 (63249)
mAnavA ye nirAhArA dehaM tyakShyantyatandritAH.
yudhi vA nihatAH samyagapi tiryaggatA nR^ipa.. 9-54-13 (63250)
te svargabhAjo rAjendra bhavantviha hatAstu ye.
tathAstviti tato rAjA kuruH shakramuvAcha ha.. 9-54-14 (63251)
tatastamabhyanuj~nApya prahR^iShTenAntarAtmanA.
jagAma tridivaM bhUyaH kShipraM balaniShUdanaH.. 9-54-15 (63252)
evametadyadushreShTha kR^iShTaM rAjarShiNA purA.
shakreNa chAbhyanuj~nAtaH puNye prANAnmumocha ha.. 9-54-16 (63253)
[shakreNa chAbhyanuj~nAtaM brAhmadyaishcha suraistathA.
nAtaH parataraM puNyaM bhUmeH sthAnaM bhaviShyati.. 9-54-17 (63254)
iha tapsyanti ye kechittapaH paramakaM narAH.
dehatyAgena te sarve yAsyanti brahmaNaH kShayam.. 9-54-18 (63255)
ye punaH puNyabhAjo vai dAnaM dAsyanti mAnavAH.
teShAM sahasraguNitaM bhaviShyatyachireNa vai.. 9-54-19 (63256)
ye cheha nityaM manujA nivatsyanti shubhaiShiNaH.
yamasya viShayaM te tu na drakShyanti kadAchana.. 9-54-20 (63257)
yakShyanti ye cha kratubhirmahadbhirmanujeshvarAH.
teShAM triviShTape vAso yAvadbhUmirdhariShyati..] 9-54-21 (63258)
api chAtra svayaM shakro jagau gAthAM surAdhipaH.
kurukShetranibaddhAM vai tAM shR^iNuShva halAyudha.. 9-54-22 (63259)
pAMsavo.api kurukShetrAdvAyunA samudIritAH.
api duShkR^itakarmANaM nayanti paramAM gatim.. 9-54-23 (63260)
`kurukShetraM gamiShyAmi kurukShetre vasAmyaham.
ityevaM nishchito bhUtvA tena svargaM gamiShyati.. 9-54-24 (63261)
kurukShetraM gamiShyAmi kurukShetre vasAmyaham.
tathA sthAnaM cha maunaM cha vIrAsanamupAsmahe.. 9-54-25 (63262)
evaM pralapamAno.api chintayaMshcha muhurmuhuH.
dUrastho yadi vA tiShTha.NllabhetsvargaM sunishchitam'.. 9-54-26 (63263)
surarShabhA brAhmaNasattamAshcha
tathA nR^igAdyA naradevamukhyAH.
iShTvA mahArhaiH kratubhirnR^isiMha
santyajya dehAnsugatiM prapannAH.. 9-54-27 (63264)
taMrantukArantukayoryadantaraM
rAmahadAnAM cha machakrukasya cha.
etatkurukShetrasamantapa~nchakaM
prajApateruttaravediruchyate.. 9-54-28 (63265)
shivaM mahApuNyamidaM divaukasAM
susammataM svargaguNaiH samanvitam.
atashcha sarve nihatA nR^ipA raNe
yAsyanti puNyAM gatimakShayAM sadA.. 9-54-29 (63266)
[ityuvAcha svayaM shakraH saha brahmAdibhistadA.
tachchAnumoditaM sarvaM brahmaviShNumaheShvaraiH].. .. 9-54-30 (63267)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi chatuHpa~nchAshattamo.adhyAyaH.. 54 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-54-2 paprathe prasiddhaM babhUva.. 9-54-3 pariShyanti shatakrato iti jha. pAThaH.. 9-54-11 pramItA vai iti jha.pAThaH.. 9-54-18 brahmaNaH kShayaM nivAsam.. 9-54-28 ArundukArundakayoryadantaraM rAmahradAnA cha samandukasya iti ka.pAThaH. paramandukasyeti ~Na.Cha.pAThaH.. 9-54-54 chatuHpa~nchAshattamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 055
.. shrIH ..
9.55. adhyAyaH 055
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
mitrAvaruNAshrame nAradAdbhImaduryodhanayorgadAyuddhopakramashrAviNA balarAmeNa taddidR^ikShayA kurukShetraM pratyAgamanam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-55-0 (63268)
vaishampAyana uvAcha. 9-55-0x (5222)
kurukShetraM tato dR^iShTvA dattvA deyAMshcha sAtvataH.
AshramaM sumahatpuNyamagamajjanamejaya.. 9-55-1 (63269)
madhUkAmravaNopetaM plukShanyagrodhasa~Nkulam.
chirabilvayutaM puNyaM panasArjunasa~Nkulam.. 9-55-2 (63270)
taM dR^iShTvA yAdavashreShThaH pravaraM puNyalakShaNam.
paprachCha tAnR^iShInsarvAnkasyAshramavarastvayam.. 9-55-3 (63271)
te tu sarve mahAtmAnamUchU rAjanhalAyudham.
shR^iNu vistarasho rAma yasyAyaM pUrvamAshramaH.. 9-55-4 (63272)
atra viShNuH purA devastaptavAMstapa uttamam.
atrAsya vidhivadyaj~nAH sarve vR^ittAH sanAtanAH.. 9-55-5 (63273)
atraiva brAhmaNI vR^idvA kaumArabrahmachAriNI.
yogayuktA divaM yAtA tapoyuktA vishAmpate.. 9-55-6 (63274)
babhUva shrImatI rAja~nshANDilyasya mahAtmanaH.
sutA dhR^itavratA sAdhvI niyatA brahmachAriNI.. 9-55-7 (63275)
sA.api prApya paraM yogaM gatA svargamanuttamam.
bhuktvA.ashrame.ashvamedhasya phalaM phalavataH shubham.. 9-55-8 (63276)
gatA svargaM mahArAja pUjitA cha mahAtmabhiH.
abhigamyAshramaM puNyaM sa dR^iShTvA yadunandanaH.. 9-55-9 (63277)
R^iShIMstAnabhivAdyAtha pArshve himavato.achyutaH.
sandhyAkAryANi sarvANi nirvartyAruruhe.achalam.. 9-55-10 (63278)
nAtidUraM tato gatvA nagaM tAladhvajo balI.
puNye tIrthavare snAtvA vismayaM paramaM gataH.. 9-55-11 (63279)
prabhavaM cha sarasvatyAH plakShaprasravaNaM balaH.
samprAptaH kArapachanaM tIrthapravaramuttamam.. 9-55-12 (63280)
halAyudhastu tatrApi dattvA dAnaM mahAbalaH.
AplutaH salile puNye sushIte vimale shuchau.
santarpayAmAsa pitR^IndevAMshcha raNadurmadaH.. 9-55-13 (63281)
tatroShyaikAM tu rajanIM yatibhirbrAhmaNaiH saha.
mitrAvaruNayoH puNyaM jagAmAshramamachyutaH.. 9-55-14 (63282)
indro.agniraryamA chaiva yatra prAk prItimApnuvam.
taM deshaM kArapachanAtsa tasmAdAjagAmaha.. 9-55-15 (63283)
snAtvA tatra cha dharmAtmA parAM prItimavApya cha.
R^iShibhishchaiva siddhaishcha sahito vai mahAbalaH.
upaviShTaH kathAH shubhrAH shushrAva yadupu~NgavaH.. 9-55-16 (63284)
tathA tu tiShThatAM teShAM nArado bhagavAnR^iShiH.
AjagAmAtha taM deshaM yatra rAmo vyavasthitaH.. 9-55-17 (63285)
jaTAmaNDalasaMvItaH kushachIrI mahAtapAH.
hemadaNDadharo rAjankamaNDaludharastathA.. 9-55-18 (63286)
mahatIM sukhashabdAM tAM gR^ihya vINAM manoramAm.
nR^itye gIte cha kushalo devabrAhmaNapUjitaH.. 9-55-19 (63287)
prabhavaH kalahAnaM cha nityaM cha kalahapriyaH.
taM deshamagamadyatra shrImAnrAmo vyavasthitaH.. 9-55-20 (63288)
pratyutthAya cha taM rAmaH pUjayitvA yatavratam.
devarShiM paryapR^ichChatsa yathAvR^ittaM kurUnprati.. 9-55-21 (63289)
tadA.asyAkathayadrAjannAradaH sarvavedavit.
sarvametadyathAvR^ittamatItaM kurusaMkShayam.. 9-55-22 (63290)
tato.abravIdrauhiNeyo nAradaM dInayA girA.
kimavasthaM tu tatkShatraM ye tu tatrAbhavannR^ipAH.. 9-55-23 (63291)
shrutametanmayA pUrvaM sarvameva tapodhana.
vistarashravaNe jAtaM kautUhalamatIva me.. 9-55-24 (63292)
nArada uvAcha. 9-55-25x (5223)
pUrvameva hato bhIShmo droNaH sindhupatistathA.
hato vaikartanaH karNaH putrAshchAsya mahArathAH.. 9-55-25 (63293)
bhUrishravA rauhiNeya madrarAjashcha vIryavAn.
ete chAnye cha bahavo hatAstatra mahAbalAH.. 9-55-26 (63294)
priyAnprANAnparityajya priyArthaM kauravasya vai.
rAjAno rAjaputrAshcha samareShvanivartinaH.. 9-55-27 (63295)
ahatAMstu mahAbAho shR^iNu me tatra mAdhava.. 9-55-28 (63296)
dhArtarAShTrabale sheShAstrayaH samitimardanAH.
kR^ipashcha kR^itavarmA cha droNaputrashcha vIryavAn.
te.api vai vidrutA rAma disho dasha bhayAttadA.. 9-55-29 (63297)
duryodhano hate sainye vidruteShu padAtiShu.
hadaM dvaipAyanaM nAma vivesha bhR^ishaduHkhitaH.. 9-55-30 (63298)
shayAnaM dhArtarAShTraM tu salile stambhite tadA.
pANDavAH saha kR^iShNena vAgbhirugrAbhirArdayan.. 9-55-31 (63299)
sa tudyamAno balavAnvAgbhI rAma samantataH.
utthitaH sa hadAdvIraH pragR^ihya mahatIM gadAm.. 9-55-32 (63300)
sa chApyupAgato yoddhuM bhImena saha sAmpratam.
bhaviShyati tayoradya yuddhaM rAma sudAruNam.. 9-55-33 (63301)
yadi kautUhalaM te.asti vraja mAdhava mA chiram.
pashya yuddhaM mahAghoraM shiShyayoryadi manyase.. 9-55-34 (63302)
vaishampAyana uvAcha. 9-55-35x (5224)
nAradasya vachaH shrutvA tAnabhyarchya dvijarShabhAn.
sarvAnvisarjayAmAsa ye tenAbhyAgatAH saha.
gamyatAM dvArakAM cheti so.anvashAdanuyAyinaH.. 9-55-35 (63303)
so.avatIryAchalashreShThAtplakShaprasravaNAchChubhAt.
tataH prItamanAH rAmaH shrutA tIrthaphalaM mahat.
viprANAM sannidhau shlokamagAyadimamachyutaH.. 9-55-36 (63304)
sarasvatIvAsasamA kuto ratiH
sarasvatIvAsasamAH kuto guNAH.
sarasvatIM prApya divaM gatA janAH
sadA smariShyanti nadIM sarasvatIm.. 9-55-37 (63305)
sarasvatI sarvanadIShu puNyA
sarasvatI lokashubhAvahA sadA.
sarasvatIM prApya janAH suduShkR^itaM
sadA na shochanti paratra cheha cha.. 9-55-38 (63306)
tato muhurmuhuH prItyA prekShamANaH sarasvatIm.
hayairyuktaM rathaM shubhramAruroha parantapaH.. 9-55-39 (63307)
sa shIghragAminA tena rathena yadupu~NgavaH.
didR^ikShurabhisamprAptaH shiShyayudvamupasthitam.. 9-55-40 (63308)
evaM tadabhavadyudvaM tumulaM janamejayaM.
yatra duHkhAnvito rAjA dhR^itarAShTro.abravIdidam.. 9-55-41 (63309)
dhR^itarAShTra uvAcha. 9-55-42x (5225)
rAma sannihitaM shrutvA gadAyuddha upasthite.
mama putraH kathaM bhImaM pratyayudhyata sa~njaya.. .. 9-55-42 (63310)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi hradapraveshaparvaNi pa~nchapa~nchAshattamo.adhyAyaH.. 55 .. samAptaM hadapraveshaparva .. 2 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-55-10 skandhAvArANi sarvANIti ka.~Na.Cha.pAThaH.. 9-55-12 plakShaprasravaNaM vilamiti ka.pAThaH.. 9-55-19 kachChapIM sukhashabdAM tAmiti ka.Cha.jha.pAThaH.. 9-55-30 duryodhano hate shalye vidruteShu kR^ipAdiShu iti jha.pAThaH.. 9-55-38 sarasvatIM hInavideshavAsinaH sadA ramariShyanti iti ~Na.pAThaH. sarasvatIhInavideshavAsinaH iti ka.pAThaH.. 9-55-55 pa~nchapa~nchAshattamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 056
.. shrIH ..
9.56. adhyAyaH 056
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
(atha gadAyuddhaparva .. 3 ..) gadAyuddhAya sannaddhayorbhImaduryodhanayorvarNanam.. 1 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-56-0 (63311)
sa~njaya uvAcha. 9-56-0x (5226)
rAmasAnnidhyamAgamya putro duryodhanastava.
yoddhukAmo mahAbAhuH samahR^iShyata vIryavAn.. 9-56-1 (63312)
dR^iShTvA lA~NgalinaM rAjA pratyutthAya cha bhArata.
prItyA* paramayA yukto yudhiShThiramathAbravIt.. 9-56-2 (63313)
duryodhana uvAcha. 9-56-3x (5227)
samantapa~nchakaM puNyamito yAma vishAmpate.
prathitottaravedI sA devaloke prajApateH.. 9-56-3 (63314)
tasminmahApuNyatame trailokyasya sanAtane.
sa~NgrAme nidhanaM prApya dhruvaM svargaM gamiShyasi.. 9-56-4 (63315)
tathetyuktvA mahArAja kuntIputro yudhiShThiraH.
samantapa~nchakaM vIraH prAyAdabhimukhaH prabhuH.. 9-56-5 (63316)
tato duryodhano rAjA pragR^ihya mahatIM gadAm.
paddhyAmamarShI dyutimAnagachChatpANDavaiH saha.. 9-56-6 (63317)
tathA yAntaM gadAhastaM varmaNA chApi daMshitam.
antarikShacharA devAH sAdhusAdhvityapUjayan.. 9-56-7 (63318)
vAdakAshcha narAstatra dR^iShTvA te harShamAgatAH.. 9-56-8 (63319)
sa pANDavaiH parivR^itaH kururAjastavAtmajaH.
mattasyeva gajendrasya gatimAsthAya so.avrajat.. 9-56-9 (63320)
tataH sha~NkhaninAdaishcha bherINAM cha mahAsvanaiH.
siMhanAdaishcha shUrANAM dishaH sarvAH prapUritAH.. 9-56-10 (63321)
tataste tu kurukShetraM prAptA naravarottamAH.
pratIchyabhimukhaM deshaM yathoddiShTaM sutena te.
dakShiNena sarasvatyAH svayanaM tIrthamuttamam.. 9-56-11 (63322)
tasmindeshe tvaniriNe te tu yuddhamarochayan.. 9-56-12 (63323)
tato bhImo mahAkoTiM gadAM gR^ihyAtha varmabhR^it.
bibhradrUpaM mahArAja sadR^ishaM hi garutmataH.. 9-56-13 (63324)
avabaddhashirastrANaH shuddhakA~nchanavarmabhR^it.
rarAja rAjanputraste kA~nchanaH shailarADiva.. 9-56-14 (63325)
tau tathA sa~Ngatau vIrau bhImaduryodhanAvubhau.
saMyuge samprakAshete saMrabdhAviva ku~njarau.. 9-56-15 (63326)
rathamaNDalamadhyasthau bhrAtarau tau nararShabhau.
ashobhetAM mahArAja chandrasUryAvivoditau.. 9-56-16 (63327)
tAvanyonyaM nirIkShetAM kruddhAviva mahoragau.
dahantau lochanai rAjanparasparavadhaiShiNau.. 9-56-17 (63328)
saMprahR^iShTamanA rAjangadAmAdAya kauravaH.
sR^ikviNI saMlihanrAjankrodharaktekShaNaH shvasan.. 9-56-18 (63329)
tato duryodhano rAjangadAmAdAya vIryavAn.
bhImasenamabhiprekShya gajo gajamivAhvayat.. 9-56-19 (63330)
adrisAramayIM bhImastathaivAdAya vIryavAn.
AhvayAmAsa nR^ipatiM siMhaH siMhaM yathA vane.. 9-56-20 (63331)
tAvudyatagadApANI duryodhanavR^ikodarau.
saMyuge samprakAshetAM girI sashikharAviva.. 9-56-21 (63332)
tAvubhau samatikruddhAvubhau bhImaparAkramau.
ubhau shiShyau gadAyuddhe rauhiNeyasya dhImataH.. 9-56-22 (63333)
ubhau sadR^ishakarmANau varuNasya mahAbalau.
vAsudevasya rAmasya tathA vaishravaNasya cha.. 9-56-23 (63334)
sadR^ishau tau mahArAja madhukaiTabhayorapi.
ubhau sadR^ishakarmANau tathA sundopasundayoH.. 9-56-24 (63335)
[rAmarAvaNayoshchaiva vAlisugrIvayostathA].
tathaiva kAlasya samau mR^ityoshchaiva parantapau.. 9-56-25 (63336)
anyonyamabhidhAvantau mattAviva mahAdvipau.
vAsitAsa~Ngame dR^iptau sharadIva madotkaTau.. 9-56-26 (63337)
ubhau krodhaviShaM dIptaM vamantAvuragAviva.
anyonyamabhisaMrabdhau prekShamANAvarindamau.. 9-56-27 (63338)
ubhau bharatashArdUlau vikrameNa samanvitau.
siMhAviva durAdharShau gadAyuddhavishAradau.. 9-56-28 (63339)
nakhadaMShTrAyudhau vIrau vyAghrAviva durutsahau.
prajAsaMharaNe kShubdhau samudrAviva dustarau.. 9-56-29 (63340)
lohitA~NgAviva kruddhau pratapantau mahArathau.
[pUrvapashchimajau meghau prekShamANAvarindamau.. 9-56-30 (63341)
garjamAnau suviShamaM kSharantau prAvR^iShIva hi.
rashmiyuktau mahAtmAnau dIptimantau mahAbalau.. 9-56-31 (63342)
dadR^ishAte kurushreShThau kAlasUryAvivoditau.
vyAghrAviva susaMrabdhau garjantAvivatoyadau.. 9-56-32 (63343)
jahR^iShAte mahAbAhu siMhakesariNAviva.
gajAviva susaMrabdhau jvalitAviva pAvakau.. 9-56-33 (63344)
dadR^ishAte mahAtmAnau sashR^i~NgAviva parvatau.
roShAtprasphuramANoShThau nirIkShantau parasparam.. 9-56-34 (63345)
tau sametau mahAtmAnau gadAhastau narottamau.]
ubhau paramasaMhR^iShTAvubhau paramasammatau.. 9-56-35 (63346)
sadashvAviva heShantau bR^iMhantAviva ku~njarau.
vR^iShabhAviva garjantau duryodhanavR^ikodarau.
daityAviva balonmattau rejatustau narottamau.. 9-56-36 (63347)
tato duryodhano rAjannidamAha yudhiShThiram.
sR^i~njayaiH saha tiShThantaM tapantamiva bhAskaram.. 9-56-37 (63348)
idaM vyavasitaM yuddhaM mama bhImasya chobhayoH.
upopaviShTAH pashyadhvaM vimardaM nR^ipasattamAH.. 9-56-38 (63349)
tataH samupaviShTaM tatsumahadrAjamaNDalam.
virAjamAnaM dadR^ishe divIvAdityamaNDalam.. 9-56-39 (63350)
teShAM madhye mahAbAhuH shrImAnkeshavapUrvajaH.
upaviShTo mahArAja pUjyamAnaH samantataH.. 9-56-40 (63351)
shushubhe rAjamadhyastho nIlavAsAH sitaprabhaH.
nakShatrairiva sampUrNo vR^ito nishi nishAkaraH.. 9-56-41 (63352)
tau tathA tu mahArAja gadAhastau suduHsahau.
anyonyaM vAgbhirugrAbhistakShamANau vyavasthitau.. 9-56-42 (63353)
apriyANi tato.anyonyamuktvA tau kurusattamau.
udIkShantau sthitau tatra vR^itrashakrau yathA.a.ahave.. .. 9-56-43 (63354)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi gayAduddhaparvaNi ShaTpa~nchAshattamo.adhyAyaH.. 56 .. *etachChlokasya sthAne jha.pustake adholikhitAH pa~ncha shlokA vartante. te cha.
prItyA paramayA yuktAH samabhyarchya yathAvidhi.
AsanaM cha dadau tasmai paryapR^ichChadanAmayam.. 9-56-1 (63355)
tato yudhiShThiraM rAmo vAkyametaduvAcha ha.
madhuraM dharmasaMyuktaM shUrANAM hitameva cha.. 9-56-2 (63356)
mayA shrutaM kathayatAmR^iShINAM rAjasattama.
kurukShetraM paraM puNyaM pAvanaM svargyameva cha.. 9-56-3 (63357)
devatairR^iShibhirjuShTaM brAhmaNaishcha mahAtmabhiH.
tatra vai yotsyamAnA ye dehaM tyakShyanti mAnavAH.. 9-56-4 (63358)
9-56-5 (63359)
teShAM svarge dhruvo vAsaH shakreNa saha mAriSha.
tasmAtsamantapa~nchakamito yAma drutaM nR^ipa..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-56-8 vAtikAshchAraNA ye tu iti jha.pAThaH. tatra vAtikAH vAtena saha gachChanti te AkAshachAriNaH. chAraNAH siddhavisheShA ityarthaH... 9-56-11 svayanaM sugatidam.. 9-56-12 aniriNe anUShare.. 9-56-26 vAsitAsa~Ngame ekakariNIsa~NgamArthe dR^iptau mohitau.. 9-56-30 lohitA~Ngau dvau kujAvivetyabhUtopamA.. 9-56-33 jahaShAte harShaM prApatuH.. 9-56-56 ShaTpa~nchAshattamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 057
.. shrIH ..
9.57. adhyAyaH 057
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
bhImaduryodhanayorvIravAdaH.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-57-0 (63360)
vaishampAyana uvAcha. 9-57-0x (5228)
tato vAgyuddhamabhavattumulaM janamejaya.
yatra duHkhAnvito rAjA dhR^itarAShTro.abravIdidam.. 9-57-1 (63361)
dhigastu khalu mAnuShyaM yasya niShTheyamIdR^ishI.
ekAdashachamUbhartA yatra putro mamAnagha.. 9-57-2 (63362)
Aj~nApya sarvAnnR^ipatInbhuktvA chemAM vasundharAm.
gadAmAdAya chaikAkI padAtiH prasthito raNam.. 9-57-3 (63363)
bhUtvA hi jagato nAtho hyanAtha iva me sutaH.
gadAmudyamya yo yAti kimanyadbhAgadheyataH.. 9-57-4 (63364)
aho duHkhaM mahatprAptaM putreNa mama sQa~njaya.
evamuktvA sa duHkhArto virarAma janAdhipaH.. 9-57-5 (63365)
sa~njaya uvAcha. 9-57-6x (5229)
sa meghaninado harShAnninadanniva govR^iShaH.
AjuhAva tadA pArthaM yuddhAya yudhi vIryavAn.. 9-57-6 (63366)
bhImamAhvayamAne tu kururAje mahAtmani.
prAdurAsansughorANi rUpANi vividhAnyuta.. 9-57-7 (63367)
vavurvAtAH sanirghAtAH pAMsuvarShaM papAta cha.
babhUvushcha dishaH sarvAstimireNa samAvR^itAH.. 9-57-8 (63368)
mahAsvanAH sunirvAtAstumulA romaharShaNAH.
petustatholkAH shatashaH sphoTayantyo nabhastalAt.. 9-57-9 (63369)
rAhushchAgrasadAdityamaparvaNi vishAmpate.
chakampe cha mahAkampaM pR^ithivI savanadrumA.. 9-57-10 (63370)
rUkShAshcha vAtAH pravavurnIchaiH sharkarakarShiNaH.
girINAM shikharANyeva nyapatanta mahItale.. 9-57-11 (63371)
mR^igA bahuvidhAkArAH sampatanti dIsho dasha.
dIptAH shivAshchApyanadanghorarUpAH sudAruNAH.. 9-57-12 (63372)
nirghAtAshcha mahAghorA babhUvU romaharShaNAH.
dIptAyAM dishi rAjendra mR^igAshchAshubhavAdinaH.. 9-57-13 (63373)
udapAnagatAshchApo vyavardhanta samantataH.
asharIrA mahAnAdAH shrUyante sma bhayAnakAH.. 9-57-14 (63374)
evamAdIni dR^iShTvA sa nimittAni vR^ikodaraH.
uvAcha bhrAtaraM jyeShThaM dharmarAjaM yudhiShThiram.. 9-57-15 (63375)
eSha shakyo mayA jetuM mandAtmA cha suyodhanaH.. 9-57-16 (63376)
adya krodhaM vimokShyAmi nigUDhaM hR^idayeshayam.
suyodhane kauravendre khANDave.agnimivArjunaH.. 9-57-17 (63377)
shalyamadyoddhariShyAmi tava pANDava hR^ichChayam.
nihatya gadayA pApamimaM kurukulAntakam.. 9-57-18 (63378)
adya kIrtimayIM mAlAM pratimokShyAmyahaM tvayi.
hatvemaM pApakarmANaM gadayA raNamUrdhani.. 9-57-19 (63379)
adyorugadayA rAjanbhettA.asmi samare.anayA.
nAyaM praveShTA nagaraM punarvAraNasAhvayam.. 9-57-20 (63380)
sarpotsargasya shayane viShadAnasya bhojane.
pramANakoTyAM pAtasya dAhasya jatuveshmani.. 9-57-21 (63381)
sabhAyAmavahAsasya sarvasvaharaNasya cha.
varShamaj~nAtavAsasya vanavAsasya chAnagha.. 9-57-22 (63382)
adyAntameShAM duHkhAnAM gantA.ahaM bharatarShabha.
ekAhnA vinihatyemaM bhaviShyAmyAtmano.anR^iNaH.. 9-57-23 (63383)
adyAyurdhArtarAShTrasya durmaterakR^itAtmanaH.
samAptaM bharatashreShTha mAtApitroshcha darshanam.. 9-57-24 (63384)
adya saukhyaM tu rAjendra kururAjasya durmateH.
samAptaM cha mahArAja nArINAM darshanaM punaH.. 9-57-25 (63385)
adyAyaM kururAjasya shantanoH kulapAMsanaH.
prANA~nshriyaM cha rAjyaM cha tyaktvA sheShyati bhUtale.. 9-57-26 (63386)
rAjA cha dhR^itarAShTro.adya shrutvA putraM nipAtitam.
smariShyatyashubhaM karma yattachChakunibuddhijam.. 9-57-27 (63387)
ityuktvA rAjashArdUla gadAmAdAya vIryavAn.
abhyatiShThata yuddhAya shakro vR^itramivAhvayan.. 9-57-28 (63388)
tamudyatagadaM dR^iShTvA kailAsamiva shR^i~NgiNam.
bhImasenaH punaH kruddho duryodhanamuvAcha ha.. 9-57-29 (63389)
rAj~nashcha dhR^itarAShTrasya tathA tvamapi chAtmanaH.
smara tadduShkR^itaM karma yadvR^ittaM vAraNAvate.. 9-57-30 (63390)
draupadI cha parikliShTA sabhAmadhye rajasvalA.
dyUte cha va~nchito rAjA yattvayA saubalena cha.. 9-57-31 (63391)
vane duHkhaM cha yatprAptamasmAbhistvatkR^itaM mahat.
virATanagare chaiva yonyantaragatairiva.
tatsarvaM pAtayAmyadya diShTyA dR^iShTo.asi durmate.. 9-57-32 (63392)
tvatkR^ite.asau hataH shete sharatalpe pitAmahaH.
gA~Ngeyo rathinAM shreShTho rathinA yAj~naseninA.. 9-57-33 (63393)
hato droNashcha karNashcha tathA shalyaH pratApavAn.
vairAgnerAdikartAsau shakuniH saubalo hataH.. 9-57-34 (63394)
prAtikAmI tathA pApo draupadyAH kleshakR^iddhataH.
bhrAtaraste hatAH sarve shUrA vikrAntayodhinaH.. 9-57-35 (63395)
ete chAnye cha bahavo nihatAstvatkR^ite nR^ipAH.
tvAmadya nihaniShyAmi gadayA nAtra saMshayaH.. 9-57-36 (63396)
ityevamuchchai rAjAnaM bhAShamANaM vR^ikodaram.
uvAcha gatabhI rAjanputraste satyavikramaH.. 9-57-37 (63397)
kiM katthanena bahunA yudhyasveha vR^ikodara.
adya te.ahaM vineShyAmi yuddhashraddhAM kulAdhama.. 9-57-38 (63398)
iti duryArdheno.akShudrastvayA kShudrabalena vai.
shakyasrAsayituM vAchA na chAnyaH prAkR^ito yathA.. 9-57-39 (63399)
chirakAlepsitaM diShTyA hR^idayasthamidaM mama.
tvayA saha gadAyuddhaM tridashairupapAditam.. 9-57-40 (63400)
kiM vAchA bahunoktena katthitena cha durmate.
vANI sa~NkochyatAmeShA karmaNA mA chiraM kR^ithAH.. 9-57-41 (63401)
tasya tadvachanaM shrutvA sarva evAbhyapUjayan.
rAjAnaH somakAshchaiva ye tatrAsansamAgatAH.. 9-57-42 (63402)
tataH sampUjitaH sarvaiH samprahR^iShTatanUruhaH.
bhUyo dhIrAM matiM chakre yuddhAya kurunandanaH.. 9-57-43 (63403)
taM mattamiva mAta~NgaM talashabdairnarAdhipAH.
bhUyaH saMharShayAMchakrurduryodhanamamarShaNam.. 9-57-44 (63404)
taM mahAtmA mahAtmAnaM gadAmudyamya pANDavaH.
abhidudrAva vegena dhArtarAShTraM vR^ikodaraH.. 9-57-45 (63405)
bR^iMhanti ku~ncharAstatra hayA heShanti chAsakR^it.
shastrANi chApyadIpyanta pANDavAnAM jayaiShiNAM .. 9-57-46 (63406)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi kadAyuddhaparvaNi saptapa~nchAshattamo.adhyAyaH.. 57 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-57-16 naiSha shakto raNe jetuM mandAtmA mAM suyodhana iti jha.pAThaH.. 9-57-41 vANI sampadyatAmiti jha.pAThaH.. 9-57-57 saptapa~nchAshattamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 058
.. shrIH ..
9.58. adhyAyaH 058
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
sa~njaya uvAcha.Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-58-0 (63407)
sa~njaya uvAcha. 9-58-0x (5230)
tato duryodhano dR^iShTvA bhImasenaM tathA.a.agatam.
pratyudyayAvadInAtmA vegena mahatA nadan.. 9-58-1 (63408)
samApetaturanyonyaM shR^i~NgiNau vR^iShabhAviva.
mahAnirghAtaghoShashcha prahArANAmajAyata.. 9-58-2 (63409)
abhavachcha tayoryudvaM tumulaM romaharShaNam.
jighR^ikShatoryathA.anyonyamindraprahlAdayoriva.. 9-58-3 (63410)
rudhirokShitasarvA~Ngau gadAhastau manasvinau.
dadR^ishAte mahAtmAnau puShpitAviva kiMshukau.. 9-58-4 (63411)
tathA tasminmahAyuddhe vartamAne sudAruNe.
khadyotasa~Nkhairiva khaM darshanIyaM vyarochata.. 9-58-5 (63412)
tathA tasminvartamAne sa~Nkule tumule bhR^isham.
ubhAvapi parishrAntau yudhyamAnAvarindamau.. 9-58-6 (63413)
tau muhUrtaM samAshvasya punareva parantapau.
samprahArayatAM chitre sampragR^ihya gade shubhe.. 9-58-7 (63414)
tau tu dR^iShTvA mahAvIryau samAshvastau nararShabhau.
balinau vAraNau yadvadvAsitArthe madotkaTau.. 9-58-8 (63415)
samAnavIryau samprekShya pragR^ihItagadAvubhau.
praharShaM paramaM jagmurdevagandharvadAnavAH.. 9-58-9 (63416)
pragR^ihItagadau dR^iShTvA duryodhanavR^ikodarau.
saMshayaH sarvabhUtAnAM vijaye samapadyata.. 9-58-10 (63417)
samAgamya tato bhUyo bhrAtarau balinAM varau.
anyonyasyAntaraprepsU prachakrAte.antaraM prati.. 9-58-11 (63418)
yamadaNDopamAM gurvImindrAshanimivodyatAm.
dadR^ishuH prekShakA rAjanraudrIM vishasanIM gadAm.. 9-58-12 (63419)
Aviddhyato gatAM tasya bhImasenasya saMyuge.
shabdaH sutumulo ghoro muhUrtaM samapadyata.. 9-58-13 (63420)
AviddhyantamariM prekShya dhArtarAShTro.atha pANDavam.
gadAmatulavegAM tAM vismitaH sambabhUva ha.. 9-58-14 (63421)
charaMshcha vividhAnmArgAnmaNDalAni cha bhArata.
ashobhata tadA vIro bhUya eva vR^ikodaraH.. 9-58-15 (63422)
tau parasparamAsAdya yattAvanyonyasUdane.
mArjArAviva bhakShArthe tatakShAte muhurmuhuH.. 9-58-16 (63423)
acharadbhImasenastu mArgAnbahuvidhAMstathA.
maNDalAni vichitrANi gatapratyAgatAni cha.. 9-58-17 (63424)
gomUtrikANi chitrANi sthAnAni vividhAni cha.
parimokShaM prahArANAM varjanaM paridhAvanam.. 9-58-18 (63425)
abhidravaNamAkShepamavasthAnaM savigraham.
matsyodvR^ittaM soruvR^ittamavaplutamupaplutam.. 9-58-19 (63426)
upanyastamapanyastaM gadAyuddhavishAradau.
evaM tau vicharantau tu nyaghnatAM vai parasparam.. 9-58-20 (63427)
va~nchayAnau punashchaiva cheratuH kurusattamau.
vikrIDantau subalinau maNDalAni vicheratuH.. 9-58-21 (63428)
[tau darshayantau samare yuddhakrIDAM samantataH.
gadAbhyAM sahasA.anyonyamAjaghnaturarindamau.. 9-58-22 (63429)
parasparaM samAsAdya daMShTrAbhyAM dviradau yathA.
ashobhetAM mahArAja shoNitena pariplutau.. 9-58-23 (63430)
evaM tadabhavadyuddhaM ghorarUpaM parantapa.
parivR^itte.ahani krUraM vR^itravAsavayoriva..] 9-58-24 (63431)
gadAhastau tatastau tu maNDalAvasthitau balI.
dakShiNaM maNDalaM rAjandhArtarAShTro.abhyavartata.
savyaM tu maNDalaM tatra bhImaseno.abhyavartata.. 9-58-25 (63432)
tathA tu charatastasya bhImasya raNamUrdhani.
duryodhano mahArAja pArshvadeshe.abhyatADayat.. 9-58-26 (63433)
Ahatastu tato bhImaH putreNa tava bhArata.
Avidhyata gadAM guvIM prahAraM tamachintayan.. 9-58-27 (63434)
indrAshanisamAM ghorAM yamadaNDamivodyatAm.
dadR^ishuste mahArAja bhImasenasya tAM gadAm.. 9-58-28 (63435)
AvidhyantaM gadAM dR^iShTvA bhImasenaM tavAtmajaH.
samudyamya gadAM ghorAM pratyavidhyatparantapaH.. 9-58-29 (63436)
gadAmArutavegena tava putrasya bhArata.
shabda AsItsutumulastejashcha samajAyata.. 9-58-30 (63437)
sa charanvividhAnmArgAnmaNDalAni cha bhAgashaH.
samashobhata tejasvI bhUyo bhImAtsuyodhanaH.. 9-58-31 (63438)
AviddhA sarvavegena bhImena mahatI gadA.
sadhUmaM sArchiShaM chAgniM mumochogramahAsvanA.. 9-58-32 (63439)
AdhUtAM bhImasenena gadAM dR^iShTvA suyodhanaH.
adrisAramayIM gurvImAvidhyanbahvashobhata.. 9-58-33 (63440)
gadAmArutavegaM hi dR^iShTvA tasya mahAtmanaH.
bhayaM vivesha pANDUMstu sarvAneva sasAtyakIn.. 9-58-34 (63441)
tau darshayantau samare yuddhakrIDAM samantataH.
gadAbhyAM sahasA.anyonyamAjaghnaturarindamau.. 9-58-35 (63442)
tau parasparamAsAdya daMShTrAbhyAM dviradau yathA.
ashobhetAM mahArAja shoNitena pariplutau.. 9-58-36 (63443)
evaM tadabhavadyuddhaM ghorarUpamasaMvR^itam.
parivR^itte.ahani krUraM vR^itravAsavayoriva.. 9-58-37 (63444)
dR^iShTvA vyavasthitaM bhImaM tava putro mahAbalaH.
charaMshchitratarAnmA rgAnkaunteyamabhidudruve.. 9-58-38 (63445)
tasya bhImo mahAvegAM jAmbUnadapariShkR^itAm.
atikruddhasya kruddhastu tADayAmAsa tAM gadAm.. 9-58-39 (63446)
savisphuli~Ngo nirhAdastayostatrAbhighAtajaH.
prAdurAsInmahArAja ghR^iShTayorvajrayoriva.. 9-58-40 (63447)
vegavatyA tayA tatra bhImasenapramuktayA.
nipatantyA mahArAja pR^ithivI samakampata.. 9-58-41 (63448)
tAM nAmR^iShyata kauravyo gadAM pratihatAM raNe.
matto dvipa iva kruddhaH pratiku~njaradarshanAt.. 9-58-42 (63449)
sa savyaM maNDalaM rAjA uddhAmya kR^itanishchayaH.
Ajaghne mUrdhni kaunteyaM gadayA bhImavegayA.. 9-58-43 (63450)
tayA tvabhihato bhImaH putreNa tava pANDavaH.
nAkampata mahArAja tadadbhutamivAbhavat.. 9-58-44 (63451)
AshcharyaM chApi tadrAjansarvasainyAnyapUjayan.
yadgadAbhihato bhImo nAkampata padAtpadam.. 9-58-45 (63452)
tato gurutarAM dIptAM gadAM hemapariShkR^itAm.
duryodhanAya vyasR^ijadbhImo bhImaparAkramaH.. 9-58-46 (63453)
taM prahAramasambhrAnto lAghavena mahAbalaH.
moghaM duryodhanashchakre tatrAbhUdvismayo mahAn.. 9-58-47 (63454)
sA tu moghA gadA rAjanpatantI bhImachoditA.
chAlayAmAsa pR^ithivIM mahAnirghAtaniHsvanAH.. 9-58-48 (63455)
AsthAya kaushikAnmArgAnutpatansa punaH punaH.
gadAnipAtaM praj~nAya bhImasenaM cha va~nchitam.. 9-58-49 (63456)
va~nchayitvA tadA bhImaM gadayA kurusattamaH.
tADayAmAsa sa~Nkruddho vakShodeshe mahAbalaH.. 9-58-50 (63457)
gadayA nihato bhImo muhyamAno mahAraNe.
nAbhyamanyata kartavyaM putreNAbhyAhatastava.. 9-58-51 (63458)
tasmiMstathA vartamAne rAjansomakapANQDavAH.
bhR^ishopahatasa~NkalpA nahR^iShTamanaso.abhavan.. 9-58-52 (63459)
sa tu tena prahAreNa mAta~Nga iva roShitaH.
hastivadvastisaMkAshamabhidudrAva te sutam.. 9-58-53 (63460)
tatastu tarasA bhImo gadayA tanayaM tava.
abhidudrAva vegena siMho vanagajaM yathA.. 9-58-54 (63461)
upasR^itya tu rAjAnaM gadAmokShavishAradaH.
Avidhyata gadAM rAjansamuddishya sutaM tava.. 9-58-55 (63462)
atADayadbhImasenaH pArshve duryodhanaM tadA.
sa vihvalaH prahAreNa jAnubhyAmagamanmahIm.. 9-58-56 (63463)
tasminkurukulashreShThe jAnubhyAmavanIM gate.
udatiShThattato nAdaH sR^i~njayAnAM jagatpate.. 9-58-57 (63464)
teShAM tu ninadaM shrutvA shR^i~njayAnAM nararShabhaH.
amarShAdbharatashreShTha putraste samakupyata.. 9-58-58 (63465)
utthAya tu mahAbAhurmahAnAga iva shvasan.
didhakShanniva netrAbhyAM bhImasenamavaikShata.. 9-58-59 (63466)
tataH sa bharatashreShTho gadApANirabhidravan.
pramathiShyanniva shiro bhImasenasya saMyuge.. 9-58-60 (63467)
sa mahAtmA mahAtmAnaM bhImaM bhImaparAkramaH.
atADayachCha~Nkhadeshe na chachAlAchalopamaH.. 9-58-61 (63468)
sa bhUyaH shushubhe pArthastADito gadayA raNe.
udbhinnarudhiro rAjanprabhinna iva ku~ncharaH.. 9-58-62 (63469)
tato gadAM vIrahaNImayomayIM
pragR^ihya vajrAshanitulyaniHsvanAm.
atADayachChatrumamitrakarshano
balena vikramya dhana~njayAgrajaH.. 9-58-63 (63470)
sa bhImasenAbhihatastavAtmajaH
papAta sa~NkampitadehabandhanaH.
supuShpito mArutavegatADito
vane mahAsAla ivAvaghUrNitaH.. 9-58-64 (63471)
tataH praNedurjahR^iShushcha pANDavAH
samIkShya putraM patitaM kShitau tava.
tataH sutaste pratilabhya chetanAM
samutpapAta dvirado yathA hadAt.. 9-58-65 (63472)
sa pArthivo nityamamarShitastadA
mahArathaH shikShitavatparibhraman.
atADayatpANDavamagrataH sthitaM
sa vihvalA~Ngo jagatImupAspR^ishat.. 9-58-66 (63473)
sa siMhanAdaM vinanAda kauravo
nipAtya bhUmau yudhi bhImamojasA.
bibheda chaivAshanitulyamojasA
gadAnipAtena sharIrarakShaNam.. 9-58-67 (63474)
tato.antarikShe ninado mahAnabhU--
ddivaukasAmapsarasAM cha neduShAm.
papAta chochchairamarapraveritaM
vichitrapuShpotkaravarShamuttamam.. 9-58-68 (63475)
tataH parAnAvishaduttamaM bhayaM
samIkShya bhUmau patitaM narottamam.
ahIyamAnaM cha balena kauravaM
nishAmya bhedaM sudR^iDhasya varmaNaH.. 9-58-69 (63476)
tato muhUrtAdupalabhya chetanAM
pramR^ijya vaktraM rudhirAktamAtmanaH.
dhR^itiM samAlambya vivR^itya lochane
balena saMstabhya vR^ikodaraH sthitaH.. 9-58-70 (63477)
`tato yamau yamasadR^ishau parAkrame
sapArShataH shinitanayashcha vIryavAn.
samAhvayannahamahamityabhitvaraM--
stavAtmajaM samabhiyayurvadhaiShiNaH.. 9-58-71 (63478)
nivartya tAnpunarapi pANDavo balI
tavAtmajaM svayamabhigamya kAlavat.
chachAra chApyapagatakhedavepathuH
sureshvaro namuchimivottamaM raNe'.. .. 9-58-72 (63479)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi gadAyuddhaparvaNi aShTapa~nchAshattamo.adhyAyaH.. 58 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-58-3 jigIShatoryatheti jha.pAThaH.. 9-58-49 AsthAyeti. kaushikAn kusha unmattastadAcharitAnmArgAnAsthAya punaH punarutpatanena va~nchanena cha bhImamunmattIkR^itya gadayA tADayAmAseti dvayoH sambandhaH.. 9-58-52 nahR^iShTamanasaH khinnachetasaH.. 9-58-61 sha~Nkhadeshe lalATaprAnta.. 9-58-69 neduShAM nAda kR^itavatInAm.. 9-58-58 aShTapa~nchAshattamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 059
.. shrIH ..
9.59. adhyAyaH 059
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
bhImasenena duryodhanasyorubhedanam.. 1 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-59-0 (63480)
sa~nchaya uvAcha. 9-59-0x (5231)
samudIrNaM tato dR^iShTvA sa~NgrAmaM kurumukhyayoH.
abravIdarjunastatra vAsudevaM yashasvinam.. 9-59-1 (63481)
anayorvIrayoryuddhe ko jyAyAnbhavato mataH.
kasya vA ko guNo jyAyAnetadvada janArdana.. 9-59-2 (63482)
vAsudeva uvAcha. 9-59-3x (5232)
upadesho.anayostulyo bhImastu balavattaraH.
kR^itI yatnaparastveSha dhArtarAShTro vR^ikodarAt.. 9-59-3 (63483)
bhImasenastu dharmeNa yudhyamAno na jeShyati.
anyAyena tu yudhyanvai hanyAdeva suyodhanam.. 9-59-4 (63484)
mAyayA nirjitA devairasurA iti naH shrutam.
virochanastu shakreNa mAyayA nirjitaH sa vai.. 9-59-5 (63485)
mAyayA chAkShipattejo vR^itrasya balasUdanaH.
tasmAnmAyAmayaM vIra AtiShThatu vR^ikodaraH.. 9-59-6 (63486)
pratij~nAtaM cha bhImena dyUtakAle dhana~njaya.
UrU bhetsyAmi te sa~Nkhye gadayeti suyodhanam.. 9-59-7 (63487)
so.ayaM pratij~nAM tAM chApi pArayatvarikarshanaH.
mAyAvinaM tu rAjAnaM mAyayaiva nikR^intatu.. 9-59-8 (63488)
yadyeSha balamAsthAya nyAyena prahariShyati.
viShamasthastato rAjA bhaviShyati yudhiShThiraH.. 9-59-9 (63489)
punareva tu vakShyAmi pANDaveya nibodha me.
dharmarAjAparAdhena bhayaM naH punarAgatam.. 9-59-10 (63490)
kR^itvA hi sumahatkarma hatvA bhIShmamukhAnkurUn.
jayaH prApto yashaH prAgryaM vairaM cha pratiyAtitam.
tadevaM vijayaH prAptaH punaH saMshayitaH kR^itaH.. 9-59-11 (63491)
abuddhireShAM mahatI dharmarAjasya pANDava.
yadekavijaye vIra paNitaM kR^itamIdR^isham.. 9-59-12 (63492)
suyodhanaH kR^itI vIra ekAyanagatastathA.. 9-59-13 (63493)
api choshanasA gItaH shrUyate.ayaM purAtanaH.
shlokastattvArthasahitastanme nigadataH shR^iNu.. 9-59-14 (63494)
punarAvartamAnAnAM bhagnAnAM jIvitaiShiNAm.
bhetavyamarisheShANAmekAyanagatA hi te.. 9-59-15 (63495)
[sAhasotpatitAnAM cha nirAshAnAM cha jIvite.
na shakyamagrataH sthAtuM shakreNApi dhana~njaya].. 9-59-16 (63496)
suyodhanamimaM bhagnaM hatasainyaM hadaM gatam.
parAjitaM vanaprepsuM nirAshaM rAjyalambhane.
ko.anviShya saMyuge prAj~naH punardvandve samAhvayet.. 9-59-17 (63497)
api no nirjitaM rAjyaM na hareta suyodhanaH.
yastrayodashavarShANi gadayA kR^itanishramaH.
charatyUrdhvaM cha tiryakva bhImasenighAMsayA.. 9-59-18 (63498)
enaM chenna mahAbAhuranyAyena haniShyati.
eSha vaH kauravo rAjA dhArtarAShTro bhaviShyati.. 9-59-19 (63499)
sa~njaya uvAcha. 9-59-20x (5233)
dhana~njayastu shrutvaitatkeshavasya mahAtmanaH.
prekShato bhImasenasya savyamUrumatADayat.. 9-59-20 (63500)
gR^ihya saMj~nAM tato bhImo gadayA vyacharadraNe.
maNDalAni vichitrANi yamakAnItarANi cha.. 9-59-21 (63501)
dakShiNaM maNDalaM savyaM gomUtrikamathApi cha.
vyacharatpANDavo rAjannariM sammohayanniva.. 9-59-22 (63502)
tathaiva tava putro.api gadAmArgavishAradaH.
vyacharallaghu chitraM cha bhImasenajighAMsayA.. 9-59-23 (63503)
Adhunvantau gade ghore chandanAgarurUShite.
vairasyAntaM parIpsantau raNe kruddhAvivAntakau.. 9-59-24 (63504)
anyonyaM tau jighAMsantau pravIrau puruSharShabhau.
yuyudhAte garutmantau yathA nAgAmiShaiShiNau.. 9-59-25 (63505)
maNDalAni bichitrANi charatornR^ipabhImayoH.
gadAsampAtajAstatra prajaj~nuH pAvakArchiShaH.. 9-59-26 (63506)
samaM praharatostatra shUrayorbalinormR^idhe.
kShubdhayorvAyunA rAjandvayoriva samudrayoH.. 9-59-27 (63507)
tayoH praharatostulyaM mattaku~njarayoriva.
gadAnirghAtasaM hAdaH prahArANAmajAyata.. 9-59-28 (63508)
tasmiMstadA samprahAre dAruNe sa~Nkule bhR^isham.
ubhAvapi parishrAntau yudhyamAnAvarindamau.. 9-59-29 (63509)
tau muhUrte samAshvasya punareva parantapa.
abhyahArayatAM kruddhau pragR^ihya mahatI gade.. 9-59-30 (63510)
tayoH samabhavadyuddhaM ghorarUpamasaMvR^itam.
gadAnipAtai rAjendra takShatorvai parasparam.. 9-59-31 (63511)
samare pradrutau tau tu vR^iShabhAkShau tarasvinau.
anyonyaM jaghnaturvIrau pa~Nkasthau mahiShAviva.. 9-59-32 (63512)
jarjharIkR^itasarvA~Ngau rudhireNAbhisaMplutau.
dadR^ishAte himavati puShpitAviva kiMshukau.. 9-59-33 (63513)
duryodhanastu pArthena vivare sampradarshite.
IShadutsmayamAnastu sahasA prasasAra ha.. 9-59-34 (63514)
tamabhyAshagataM prAj~naH kShaNe prekShya vR^ikodaraH.
avAkShipadgadAM tasminvegena mahatA batI.. 9-59-35 (63515)
avakShepaM tu taM dR^iShTvA putrastava vishAmpate.
apAsarpattataH sthAnAtsA moghA nyapatadbhuvi.. 9-59-36 (63516)
mokShayitvA prahAraM taM sutastava susambhramAt.
bhImasenaM cha gadayA prAharatkurusattama.. 9-59-37 (63517)
tasya visyandamAnena rudhireNAmitaujasaH.
prahAragurupAtAcha mUrCheva samajAyata.. 9-59-38 (63518)
tannAvudhyata putraste pIDitaM pANDavaM raNe.
dhArayAmAsa bhImo.api sharIramatipIDitam.. 9-59-39 (63519)
amanyata sthitaM hyenaM prahariShyantamAhave.
ato na prAharattasmai punareva tavAtmajaH.. 9-59-40 (63520)
tato muhUrtanAshvasya duryodhanamupasthitam.
degenAbhyayatadrAjangadAmAdAya pANDavaH.. 9-59-41 (63521)
tamApatantaM samprekShya saMrabdhagamitaujasam.
modhamasya prahAraM taM chikIrShurbharatarShabha.. 9-59-42 (63522)
avasyAne matiM kR^itvA putrantava mahAmanAH.
iyeShotpatituM rAja~nChalayiShyanvR^ikodaram.. 9-59-43 (63523)
abudhyadbhImasenastu rAj~nastasya chikIrShitam.
achAsya samamidrutya samutpatya cha siMhavat.. 9-59-44 (63524)
satyA va~nchavato rAjanpunarevotpatiShyataH.
UrubhyAM prAhiNodrAjangadAM vegena pANDavaH.. 9-59-45 (63525)
sA vajraniShpeShasamA prahitA bhImakarmaNA.
UrU duryodhanasyAtha babha~nja priyadarshanau.. 9-59-46 (63526)
sa papAta naravyAghro vasudhAmanunAdayan.
bhagnorurbhImasenena putrastava mahIpate.. 9-59-47 (63527)
vavurvAtAH sanirghAtAH pAMsuvarShaM papAta cha.
chachAla pR^ithivI chApi savR^ikShakShupaparvatA.. 9-59-48 (63528)
tasminnipatite vIre patyau sarvamahIkShitAm.
mahAsvanA punardIptA sanirghAtA bhaya~NkarI.
papAta cholkA mahatI patite pR^ithivIpatau.. 9-59-49 (63529)
tathA shoNitavarShaM cha pAMsuvarShaM cha bhArata.
vavarSha maghavAMstatra tava putre nipAtite.. 9-59-50 (63530)
yakShANAM rAkShasAnAM cha pishAchAnAM tathaiva cha.
antarikShe mahAnnAdastatra bhArata shushruve.. 9-59-51 (63531)
tena shabdena ghoreNa mR^igANAmatha pakShiNAm.
jaj~ne ghorataraH shabdo bahUnAM sarvatodisham.. 9-59-52 (63532)
ye tatra vAjinaH sheShA gajAshcha manujaiH saha.
mumuchuste mahAnAdaM tava putre nipAtite.. 9-59-53 (63533)
berIsha~NkhamR^ida~NgAnAmabhavachcha svano mahAn.
antarbhUmigatashchaiva tava putre nipAtite.. 9-59-54 (63534)
[bahupAdairbahubhujaiH kabandhairghoradarshanaiH.
nR^ityadbhirbhayadairvyAptA dishastatrAbhavannR^ipa.. 9-59-55 (63535)
dhvajavanto.astravantashcha shastravantastathaiva cha.
prAkampanta tato rAjaMstava putre nipAtite].. 9-59-56 (63536)
hadAH kUpAshcha rudhiramudvemurnR^ipasattama.
nadyashcha sumahAvegAH pratisrotovahA.abhavan.. 9-59-57 (63537)
pulli~NgA iva nAryastu strIli~NgAH puruShA.abhavan.
duryodhane tadA rAjanpatite tanaye tava.. 9-59-58 (63538)
dR^iShTvA tAnadbhutotpAtAnpA~nchAlAH pANDavaiH saha.
AvignamanasaH sarve babhUvurbharatarShabha.. 9-59-59 (63539)
yayurdevA yathAkAmaM gandharvApsarasastathA.
kathayanto.adbhutaM yuddhaM sutayostava bhArata.. 9-59-60 (63540)
tathaiva siddhA rAjendra tathA vAtikachAraNAH.
narasiMhau prashaMsantau viprajagmuryathAgatam.. .. 9-59-61 (63541)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi gadAyuddhaparvaNi ekonaShaShTitamo.adhyAyaH.. 59 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-59-15 arisheShANo pa~nchamyarthe ShaShThI.. 9-59-34 sahasaivAbhisArita iti ka.Cha.pAThaH.. 9-59-45 dhR^ityA va~nchayata iti ka.Cha.pAThaH.. 9-59-48 kShupaH kShudravR^ikShaH.. 9-59-59 ekonaShaShTitamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 060
.. shrIH ..
9.60. adhyAyaH 060
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
bhImasenena duryodhanApanayAnusmAraNapUrvakaM vAmapAdena tachChirastADanam.. 1 .. yudhiShThireNa duryodhanasamAshvAsanam.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-60-0 (63542)
sa~njaya uvAcha. 9-60-0x (5234)
taM pAtitaM tato dR^iShTvA mahAsAlamivodgatam.
prahR^iShTamanasaH sarve babhUvustatra pANDavAH.. 9-60-1 (63543)
unmattamiva mAta~NgaM siMhena vinipAtitam.
dadR^ishurhR^iShTaromANaH sarve te chApi somakAH.. 9-60-2 (63544)
tato duryodhanaM hatvA bhImasenaH pratApavAn.
pAtitaM kauravendraM tamupagamyedamabravIt.. 9-60-3 (63545)
gaurgauriti purA manda draupadImekavAsasam.
yatsabhAyAM hasannasmAMstadA vadasi durmate.
tasyAvahAsasya phalamadya tvaM samavApnuhi.. 9-60-4 (63546)
evamuktvA sa vAmena padA maulimupAspR^ishat.
shirashcha rAjasiMhasya pAdena samaloDayat.. 9-60-5 (63547)
tathaiva krodhasaMrakto bhImaH parabalArdanaH.
punarevAbravIdvAkyaM yattachChR^iNu narAdhipa.. 9-60-6 (63548)
ye.asmAnpurA pranR^ityanti mUDhA gauriti gauriti.
tAnvayaM pratinR^ityAmaH punargauriti gauriti.. 9-60-7 (63549)
nAsmAkaM nikR^itirvahnirnAkShadyUtaM na va~nchanA.
svabAhubalamAshritya prabAdhAmo vayaM ripUn.. 9-60-8 (63550)
so.avApya vairasya chirasya pAraM
vR^ikodaraH prAha shanaiH prahasya.
yudhiShThiraM keshavasR^i~njayAMshcha
dhana~njayaM mAdravatIsutau cha.. 9-60-9 (63551)
rajasvalA draupadImAnayante
ye chApyakurvanta sadasyavastrAm. 9-60-10ctAnpashyadhvaM pANDavairdhArtarAShTrAn
raNe hatAMstapasA yAj~nasenyAH.. 9-60-10 (63552)
ye naH purA ShaNDhatilAnavochan
krUrA rAj~no dhR^itarAShTrasya putrAH.
te no hatAH sagaNAH sAnubandhAH
kAmaM svargaM narakaM vA vrajAmaH.. 9-60-11 (63553)
punashcha rAj~naH patitasya bhUmau
sa tAM gadAM skandhagatAM pragR^ihya.
vAmena pAdena shiraH pramR^idya
duryodhanaM naikR^itiketyavochat.. 9-60-12 (63554)
hR^iShTena rAjankurupArthivasya
kShudrAtmanA bhImasenena pAdam.
dR^iShTvA kR^itaM mUrdhani nAbhyanandan
dharmAtmAnaH somakAnAM prabarhAH.. 9-60-13 (63555)
tava putraM tathA hatvA katthamAnaM vR^ikodaram.
nR^ityamAnaM cha bahusho dharmarAjo.abravIdidam.. 9-60-14 (63556)
gato.asi vairasyAnR^iNyaM pratij~nA pUritA tvayA.
shubhenAthAshubhenaiva karmaNA viramAdhunA.. 9-60-15 (63557)
mA shiro.asya padA.amardIrmA dharmaste.atigo bhavet.
rAjA j~nAtirhatashchAyaM naitannyAyyaM tavAnagha.. 9-60-16 (63558)
ekAdashachamUnAthaM kurUNAmadhipaM tathA.
mAsprAkShIrbhIma pAdena rAjAnaM j~nAtimeva cha.. 9-60-17 (63559)
hatabandhurhatAmAtyo bhraShTasainyo hato mR^idhe.
sarvAkAreNa shochyo.ayaM nAvahAsyo.ayamIshvaraH.. 9-60-18 (63560)
vidhvasto.ayaM hatAmAtyo hatabandhurhatAtmajaH.
utsannapiNDo bhrAtA cha naitannyAyyaM kR^itaM tvayA.. 9-60-19 (63561)
dhArmiko bhImaseno.asAvityAhustvAM purA janAH.
sa kasmAdbhImasena tvaM rAjAnamadhitiShThasi.. 9-60-20 (63562)
ityuktvA bhImasenaM tu sAshrukaNTho yudhiShThiraH.
upasR^ityAbravIddIno duryodhanamarindamam.. 9-60-21 (63563)
tAta manyurna te kAryo nAtmA shochyastvayA tathA.
nUnaM pUrvakR^itaM karma sughoramanubhUyate.. 9-60-22 (63564)
dhAtropadiShTaM viShamaM nUnaM phalamasaMskR^itam.
yadvayaM tvAM jighAMsAmastvaM chAsmAnkurusattama.. 9-60-23 (63565)
Atmano hyaparAdhena mahadvyasanamIhasham.
prAptavAnasi yallobhAnmadAdbAlyAchcha bhArata.. 9-60-24 (63566)
ghAtayitvA vayasyAMshcha bhrAtR^Inatha pitR^IMstathA.
putrAnpautrAMstathA chAnyAMstatosi nidhanaM gataH.. 9-60-25 (63567)
tavAparAdhAdasmAbhirbhrAtaraste nipAtitAH.
nihatA j~nAtayashchApi diShTaM manye duratyayam.. 9-60-26 (63568)
[AtmA na shochanIyaste shlAghyo mR^ityustavAnagha.
vayamevAdhunA shochyAH sarvAvasthAsu kaurava.. 9-60-27 (63569)
kR^ipaNaM vartayiShyAmastairhInA bandhubhiH priyaiH.
bhrAtR^INAM chaiva putrANAM tathA vai shokavihvalAH.. 9-60-28 (63570)
kathaM drakShyAmi vidhavA vadhUH shokapariplutAH.
tvamekaH susthito rAjansvarge te nilayo dhruvaH.
vayaM narakasaMj~naM vai duHkhaM prApsyAma dAruNam..] 9-60-29 (63571)
snuShAshcha prasnuShAshchaiva dhR^itarAShTrasya vihvalAH.
garhayiShyanti no nUnaM vidhavAH shokakarshitAH.. 9-60-30 (63572)
sa~njaya uvAcha. 9-60-31x (5235)
evamuktvA suduHkhArto nishashvAsa sa pArthivaH.
vilalApa chiraM chApi dharmaputro yudhiShThiraH.. .. 9-60-31 (63573)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi gadAyuddhaparvaNi ShaShTitamo.adhyAyaH.. 60 ..
shalyaparva - adhyAya 061
.. shrIH ..
9.61. adhyAyaH 061
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
bhIme apanayabuddhyA kruddhena balarAmeNa lA~Ngalamudyamya tampratyabhigamanam.. 1 .. kR^iShNena tatsAntvanaM tato balasya dvArakAgamanam.. 2 .. yudhiShThirasya kR^iShNena bhImena cha saMlApaH.. 3 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-61-0 (63574)
dhR^itarAShTrA uvAcha. 9-61-0x (5236)
adharmeNa hataM dR^iShTvA rAjAnaM mAdhavottamaH.
kimabravIttadA sUta baladevo mahAbalaH.. 9-61-1 (63575)
gadAyuddhavisheShaj~no gadAyuddhavishAradaH.
kR^itavAnrauhiNeyo yattanmamAchakShva sa~njaya.. 9-61-2 (63576)
sa~njaya uvAcha. 9-61-3x (5237)
shirasyabhihataM dR^iShTvA bhImasenena te sutam.
rAmaH praharatAM shreShThashchukrodha balavadbalI.. 9-61-3 (63577)
tato madhye narendrANAmUrdhvabAhurhalAyudhaH.
kurvannArtasvaraM ghoraM dhigdhigbhImetyuvAcha ha.. 9-61-4 (63578)
aho dhigyadadho nAbheH prahR^itaM dharmavigrahe.
naitaddR^iShTaM gadAyuddhe kR^itavAnyadvR^ikodaraH.. 9-61-5 (63579)
adho nAbhyA na hantavyamiti shAstrasya nishchayaH.
ayaM tu shAstramutsR^ijya svachChandAtsampravartate.. 9-61-6 (63580)
tasya tattadbruvANasya roShaH samabhavanmahAn.
[tato rAjAnamAlokya roShasaMraktalochanaH.
baladevo mahArAja tato vachanamabravIt.. 9-61-7 (63581)
na chaiSha patitaH kR^iShNa kevalaM matsamo.asamaH.
Ashritasya tu daurbalyAdAshrayaH paribhartsyate..] 9-61-8 (63582)
tato lA~Ngalamudyamya bhImamabhyadravadbalI.. 9-61-9 (63583)
tasyordhvabAhoH sadR^ishaM rUpamAsInmahAtmanaH.
bahudhAtuvichitrasya shvetasyeva mahAgireH.. 9-61-10 (63584)
`bhrAtR^ibhiH sahito vIraiH sArjunairastrakovidaiH.
na vivyathe mahArAja dR^iShTvA haladharaM balI'.. 9-61-11 (63585)
atha rAmaM nijagrAha keshavo vinayAnvitaH.
bAhubhyAM pInavR^ittAbhyAM prayatnAdbalavadbalI.. 9-61-12 (63586)
sitAsitau yaduvarau shushubhAte.adhikaM tadA.
`sa~NgatAviva rAjendra kailAsA~njanaparvatau.
nabhogatau yathA rAjaMshchandrasUryau dinakShaye.. 9-61-13 (63587)
uvAcha chainaM saMrabdhaM shamayanniva keshavaH.. 9-61-14 (63588)
AtmavR^iddhirmitravR^iddhirmitramitrodayastathA.
viparItaM dviShatsvetatShaDvidhA vR^iddhirAtmanaH.. 9-61-15 (63589)
Atmanyapi cha mitre cha viparItaM yadA bhavet.
tadA vidyAnmanoglAnimAshu shAntikaro bhavet.. 9-61-16 (63590)
asmAkaM sahajaM mitraM pANDavAH shuddhapauruShAH.
svakAH pitR^iShvasuH putrAste parairnikR^itA bhR^isham.. 9-61-17 (63591)
pratij~nApAlanaM dharmaH kShatriyasyeti vettha tat.. 9-61-18 (63592)
suyodhanasya gadayA bhaktA.asmyUrU mahAhave.
iti pUrvaM pratij~nAtaM bhImena hi sabhAtale.. 9-61-19 (63593)
maitreyeNAbhishaptashcha pUrvameva mahArShiNA.
UrU te bhetsyate bhImo gadayeti parantapa.
ato doShaM na pashyAmi mA krudhyasva pralambahan.. 9-61-20 (63594)
yaunaH svaiH sukhahArdaishcha sambandhaH saha pANDavaiH.
teShAM vR^iddhyA hi vR^iddhirno mA krudhaH puruSharShabha.. 9-61-21 (63595)
vAsudevavachaH shrutvA sIrabhR^itprAha dharmavit.. 9-61-22 (63596)
dharmashcha dhAritaH sadbhiH sa cha dvAbhyAM niyachChati.
arthashchApyatilubdhasya kAmashchAtiprasa~NgiNaH.. 9-61-23 (63597)
dharmArthau dharmakAmau cha kAmArthau chApyapIDayan.
dharmArthakAmAnyo.abhyeti sotyantaM sukhamashnute.. 9-61-24 (63598)
tadidaM vyAkulaM sarvaM kR^itaM dharmasya pIDanAt.
bhImasenena govinda kAmaM tvaM tu yathA.a.attha mAm.. 9-61-25 (63599)
kR^iShNa uvAcha. 9-61-26x (5238)
aroShaNo hi dharmAtmA satataM dharmavatsalaH.
bhavAnprakhyAyate loke tasmAtsaMshAmya mA krudhaH.. 9-61-26 (63600)
prAptaM kaliyugaM vidvi pratij~nAM pANDavasya cha.
AnR^iNyaM yAtu vairasya pratij~nAyAshcha pANDavaH.
`tataH puruShashArdUlo hatvA naikR^itikaM raNe.. 9-61-27 (63601)
nikR^ityA nikR^itipraj~naM yo hanyAdvairiNaM raNe.
adharmo vidyate nAtra yadbhImo hatavAnripum.. 9-61-28 (63602)
yudhyamAnaM raNe vIraM kuruvR^iShNiyashaskaram.
anena karNaH sandiShTaH pR^iShThato dhanurachChinat.. 9-61-29 (63603)
tataH sa~nChinnadhanvAnaM virathaM pauruShe sthitam.
vyAyudhIkR^itya bahavaH saubhadramapalAyinam.. 9-61-30 (63604)
janmaprabhR^iti lubdhashcha pApAtmA chaiSha durmatiH.
nihato bhImasenena durbuddhiH kulapAMsanaH.. 9-61-31 (63605)
pratij~nAM bhImasenena trayodashasamArjitAm.
kimarthaM nAbhijAnAti yudhyamAno hi shatrubhiH.. 9-61-32 (63606)
UrdhvamAkramya vegena jighAMsantaM vR^ikodaraH.
bibheda gadayA chorU na sthAne na cha maNDale'.. 9-61-33 (63607)
sa~njaya uvAcha. 9-61-34x (5239)
dharmachChalamimaM shrutvA keshavAtsa vishAmpate.
naiva prItamAnA rAmo vachanaM prAha saMsadi.. 9-61-34 (63608)
hatvA.adharmeNa rAjAnaM dharmAtmAnaM suyodhanam.
jihmayodhIti loke.asminkhyAtiM yAsyati pANDavaH.. 9-61-35 (63609)
duryodhano.api dharmAtmA gatiM yAsyati shAshvatIm.
R^ijuyodhI hato rAjA dharmarAShTro narAdhipaH.. 9-61-36 (63610)
yuddhadIkShAM pravishyAjau raNayaj~naM vitatya cha.
hutvA.a.atmAnamamitrAgnau prApa chAvabhR^ithaM yashaH.
`svargaM gantA mahArAjaH sasuhR^ijj~nAtibAndhavaH'.. 9-61-37 (63611)
ityuktvA rathamAsthAya rauhiNeyaH pratApavAn.
shvetAbhrashikharAkAraH prayayau dvArakAM prati.. 9-61-38 (63612)
pA~nchAlAshcha savArShNeyAH pANDavAshcha vishAmpate.
rAme dvAravatIM yAte nAtipramanaso.abhavan.. 9-61-39 (63613)
tato yudhiShThiraM dInaM chintAparamadhomukham.
shokopahatasa~NkalpaM vAsudevo.abravIdidam.. 9-61-40 (63614)
vAsudeva uvAcha. 9-61-41x (5240)
dharmarAja kimarthaM tvamadharmamanumanyase.
hatabandhoryadetasya patitasya vichetasaH.. 9-61-41 (63615)
duryodhanasya bhImena mR^idyamAnaM shiraH padA.
upaprekShasi kasmAttvaM dharmaj~naH sannarAdhipa.. 9-61-42 (63616)
yudhiShThira uvAcha. 9-61-43x (5241)
na mamaitatpriyaM kR^iShNa yadrAjAnaM vR^ikodaraH.
padA mUrdhnyaspR^ishatkrodhAnna cha hR^iShye kulakShaye.. 9-61-43 (63617)
nikR^ityA nikR^itA nityaM dhR^itarAShTrasutairvayam.
bahUni paruShANyuktvA vanaM prasthApitA vayam.. 9-61-44 (63618)
bhImasenasya tadduHkhamatIva hR^idi vartate.
iti sa~nchintya vArShNeya mayaitatsamupekShitam.. 9-61-45 (63619)
tasmAddhatvA.akR^itapraj~naM lubdhaM kAmavashAnugam.
labhatAM pANQDavaH kAmaM dharmo.adharmo.athavA kR^itaH.. 9-61-46 (63620)
sa~njaya uvAcha. 9-61-47x (5242)
ityuktavati kaunteye dharmarAje yudhiShThire.
vAsudevo mahAbAhuryudhiShThiramabhAShata.
kAmamastvetaditi vai kR^ichChrAdyadukulodvahaH.. 9-61-47 (63621)
ityuktvA vAsudevo.api vAyuputrapriyepsayA.
anvamodata tatsarvaM yadbhImena kR^itaM yudhi.. 9-61-48 (63622)
`arjuno.api mahAbAhuraprItenAntarAtmanA.
novAcha ki~nchidvachanaM bhrAtaraM sAdhvasAdhu vA'.. 9-61-49 (63623)
bhImaseno.api hatvA.a.ajau tava putramamarShaNaH.
abhivAdyAgrataH sthitvA samprahR^iShTaH kR^itA~njaliH.. 9-61-50 (63624)
provAcha sumahAtejA dharmarAjaM yudhiShThiram.
harShAdutphullanayano jitakAshI vishAmpate.. 9-61-51 (63625)
tavAdya pR^ithivI sarvA kShemA nihatakaNTakA.
tAM prashAdhi mahArAja svadharmamanupAlaya.. 9-61-52 (63626)
yastu kartA.asya vairasya nikR^ityA nikR^itipriyaH.
so.ayaM vinihataH shete pR^ithivyaM pR^ithivIpate.. 9-61-53 (63627)
duHshAsanaprabhR^itayaH sarve te chogravAdinaH.
rAdheyaH shakunishchaiva hatAshcha tava shatravaH.. 9-61-54 (63628)
seyaM ratnasamAkIrNA mahI savanaparvatA.
upAvR^ittA mahArAja tvAmadya nihatadviSham.. 9-61-55 (63629)
yudhiShThira uvAcha. 9-61-56x (5243)
gato vairasya nidhanaM hato rAjA suyodhanaH.
kR^iShNasya matamAsthAya vijiteyaM vasundharA.. 9-61-56 (63630)
diShTyA gatastvamAnR^iNyaM mAtuH kopasya chobhayoH.
diShTyA jayasi durdharSha diShTyA shatrurnipAtitaH.. .. 9-61-57 (63631)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi gadAyuddhaparvaNi ekaShaShTitamo.adhyAyaH.. 61 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-61-15 AtmavR^iddhiH shatrukShayaH svamitrasya vR^iddhiH shatrumitrasya kShayaH svamitramitrasya vR^iddhiH shatrumitramitrasya kShayaH evaM ShaDvidhA Atmano vR^iddhiH.. 9-61-16 yadi chodAtmano glAnistadA shAntikara iti ka.pAThaH.. 9-61-19 bhaktA bha~NkShye.. 9-61-21 yaunaH yoninimittaH sambandhaH. asmAkaM pitAmahaH pANDavAnAM mAtAmahashchaika iti yaunasambandhaH.. 9-61-22 sIrabhR^it rAmaH.. 9-61-23 dharma_iti. niyachChati niyamameti arthakAmAbhyAM dharmaH sa~NkochametItsarthaH.. 9-61-24 dharmArthau kAme nApIDayan dharmakAvarthenApIDayan kAmArthau dharmeNa chApIDayannityarthaH.. 9-61-25 kAmaM yatheShTaM tvaM mAM prati uktavAnasi natu dharmye.. 9-61-27 kaliyugArambhe etAvatpApaM nAtIva khedAvahamiti bhAvaH.. 9-61-41 adharmamanupashyasIti ka.Cha.pAThaH.. 9-61-46 dharmo.adharme cha vA kR^ite iti jha.pAThaH.. 9-61-62 ekaShaShTitamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 062
.. shrIH ..
9.62. adhyAyaH 062
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
pA~nchAlAdibhirbhImastutiH.. 1 .. kR^iShNAduryodhanayoH parasparagarhaNam.. 2 .. duryodhanenAtmastutau tanmUrdhi gandharvaiH puShpavarShaNam.. 3 .. bhIShmAdimaraNena duHkhitAnAM pANDavAnAM kR^iShNena samAshvAsanam.. 4 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-62-0 (63632)
dhR^itarAShTra uvAcha. 9-62-0x (5244)
hataM duryodhanaM dR^iShTvA bhImasenena saMyuge.
pANDavAH sR^i~njayAshchaiva kimakurvata sa~njaya.. 9-62-1 (63633)
sQa~njaya uvAcha. 9-62-2x (5245)
hataM duryodhanaM dR^iShTvA bhImasenena saMyuge.
siMheneva mahArAja mattaM vanagajaM yathA.. 9-62-2 (63634)
prahR^iShTamanasastatra kR^iShNena saha pANDavAH.
pA~nchAlAH sR^i~njayAshchaiva nihate kurunandane.
AvidhyannuttarIyANi siMhanAdAMshcha nedire.. 9-62-3 (63635)
naitAnharShasamAviShTAniyaM sehe vasundharA.. 9-62-4 (63636)
dhanUMShyeke vyAkShipanta jyAshchApyanye tathA.akShipan.
dadhmuranye mahAsha~NkhAnanye jaghnushcha dundubhIn.. 9-62-5 (63637)
chikIDushcha tathaivAnye jahasushcha tavAhitAH.
abruvaMshchAsakR^idvIrA bhImasenamidaM vachaH.. 9-62-6 (63638)
duShkaraM bhavatA karma raNe.adya sumahatkR^itam.
kauraveyaM raNe hatvA gadayA.atikR^itashramam.. 9-62-7 (63639)
indreNeva hi vR^itrasya vadhaM paramasaMyuge.
tvayA kR^itamamanyanta shatrorvadhamimaM janAH.. 9-62-8 (63640)
charantaM vividhAnmArgAnmaNDalAni cha sarvashaH.
duryodhanamimaM shUraM ko.anyo hanyAdvR^ikodarAt.. 9-62-9 (63641)
vairasya cha gataH pAraM tvamihAnyaiH sudurgamam.
ashakyametadanyena sampAdayitumIdR^isham.. 9-62-10 (63642)
ku~njareNeva mattena vIrasa~NgrAmamUrdhani.
duryodhapashiro diShTyA pAdena mR^iditaM tvayA.. 9-62-11 (63643)
siMhena mahiShasyeva kR^itvA sa~Ngaramuttamam.
duHshAsanasya rudhiraM diShTyA pItaM tvayA.anagha.. 9-62-12 (63644)
ye viprakurvanrAjAnaM dharmAtmAnaM yudhiShThiram.
mUrdhni teShAM kR^itaH pAdo diShTyA te svena karmaNA.. 9-62-13 (63645)
amitrANAmadhiShThAnAdvadhAdduryodhanasya cha.
bhIma diShTyA pR^ithivyAM te prathitaM sumahadyashaH.. 9-62-14 (63646)
evaM nUnaM hate vR^itre shakraM nandanti bandinaH.
tathA tvAM nihatAmitraM vayaM nandAma bhArata.. 9-62-15 (63647)
duryodhanavadhe yAni romANi hR^iShitAni naH.
adyApi na vikR^iShyante tAni tadviddhi bhArata.
ityabrunbhImasenaM vAtikAstatra sa~NgatAH.. 9-62-16 (63648)
tAnhR^iShTAnpuruShavyAghrAnpA~nchAlAnpANDavaiH saha.
bruvato.asadR^ishaM tatra provAcha madhusUdanaH.. 9-62-17 (63649)
na nyAyyaM nihataM shatruM bhUyo hantuM narAdhipAH.
asakR^idvAgbhirugrAbhirnihato hyeSha mandadhIH.. 9-62-18 (63650)
tadaivaiSha hataH pApo yadaiva nirapatrapaH.
lubdhaH pApasahAyashcha suhR^idAM shAsanAtigaH.. 9-62-19 (63651)
bahusho viduradroNakR^ipagA~NgeyasR^i~njayaiH.
pANDubhyaH prArthyamAno.api pitryamaMshaM na dattavAn.. 9-62-20 (63652)
naiva tebhyo.adya mitraM vA shatrurvA puruShAdhamaH.
kimanena vitunnena vAgbhiH kAShThasadharmaNA.. 9-62-21 (63653)
ratheShvArohata kShipraM gachChAmo vasudhAdhipAH.
diShTyA hato.ayaM pApAtmA sAmAtyaj~nAtibAndhavaH.. 9-62-22 (63654)
iti shrutvA tvadhikShepaM kR^iShNAdduryodhano nR^ipaH.
amarShavashamApanna udatiShThadvishAmpate.. 9-62-23 (63655)
sphigdeshenopaviShTaH sa dorbhyAM viShTabhya medinIm.
dR^iShTiM bhrUsa~NkaTAM kR^itvA vAsudeve nyapAtayat.. 9-62-24 (63656)
ardhonnatasharIrasya rUpamAsInnR^ipasya tu.
kruddhasyAshIviShasyeva chChinnapuchChasya bhoginaH.. 9-62-25 (63657)
prANAntakariNIM ghorAM vedanAmapyachintayan.
duryodhano vAsudevaM vAgbhirugrAbhirArdayat.. 9-62-26 (63658)
kaMsadAsasya dAyAda na te lajjA.astyanena vai.
adharmeNa gadAyuddhe yadarhaM vinipAtitaH.
UrUbhindhIti bhImasya smR^itiM mithyAprayachChatA.. 9-62-27 (63659)
kiM na vij~nAtametanme yadarjunamavochathAH.
ghAtayitvA mahIpAlAnR^ijuyuddhAnsahasrashaH.
jihmairupAyairbahubhirna te lajjA na te ghR^iNA.. 9-62-28 (63660)
ahanyahani shUrANAM kurvANaH kadanaM mahat.
shikhaNDinaM puraskR^itya ghAtitaste pitAmahaH.. 9-62-29 (63661)
ashvatthAmnaH sanAmAnaM hatvA nAgaM sudurmate.
AchAryo nyAsitaH shastraM kiM tanna viditaM mayA.. 9-62-30 (63662)
sa chAnena nR^ishaMsena dhR^iShTadyumnena vIryavAn.
pAtyamAnastvayA dR^iShTo na chainaM tvamavArayaH.. 9-62-31 (63663)
vadhArthaM pANDuputrasya yAchitAM shaktimeva cha.
ghaTotkache vyaMsayataH kastvattaH pApakR^ittamaH.. 9-62-32 (63664)
ChinnahastaH prAyagatastathA bhUrishravA balI.
tvayA.abhisR^iShTena hataH shaineyena durAtmanA.. 9-62-33 (63665)
kurvANashchottamaM karma karNaH pArthajigIShayA.
vyaMsanenAshvasenasya pannagendrasya vai punaH.. 9-62-34 (63666)
punashcha patite chakre vyasanArtaH parAjitaH.
pApitaH samare karNashchakravyAgro.agraNIrnR^iNAm.. 9-62-35 (63667)
yadi mAM chApi karNaM cha bhIShmadroNau cha saMyuge.
R^ijunA pratiyudhyethA na te syAdvijayo dhruvam.. 9-62-36 (63668)
tvayA punaranAryeNa jihmamArgeNa pArthivAH.
svadharmamanutiShThanto vayaM chAnye cha ghAtitAH.. 9-62-37 (63669)
`tvayA mAyAvinA kR^iShNa mAyAM karmapramoShiNIm.
kR^itvA hataH sindhupatiH kiM tanna viditaM mama'.. 9-62-38 (63670)
vAsudeva uvAcha. 9-62-39x (5246)
hatastvamasi gAndhAre sabhrAtR^isutabAndhavaH.
sagaNaH sasuhR^ichchaiva pApaM mArgamanuShThitaH.. 9-62-39 (63671)
tavaiva duShkR^itairvIrau bhIShmadroNau nipAtitau.
karNashcha nihataH sa~Nkhye tava shIlAnuvartakaH.. 9-62-40 (63672)
yAchyamAnaM mayA mUDha pitryamaMshaM na ditsasi.
pANDavebhyaH svarAjyaM cha lobhAchChakuninishchayAt.. 9-62-41 (63673)
viShaM te bhImasenAya dattaM sarve cha pANDavAH.
pradIpitA jatugR^ihe mAtrA saha sudurmate.. 9-62-42 (63674)
sabhAyAM yAj~nasenI cha kR^iShTA dyUte rajasvalA.
tadaiva tAvadduShTAtmanvadhyastvaM nirapatrapa.. 9-62-43 (63675)
anakShaj~naM cha dharmaj~naM saubalenAkShavedinA.
nikR^ityA yatparAjaiShIstasmAdasi hato raNe.. 9-62-44 (63676)
jayadrathena pApena yatkR^iShNA kleshitA vane.
yAteShu mR^igayAM chaiva tR^iNabindorathAshramam.. 9-62-45 (63677)
abhimanyushcha yadbAla eko bahubhirAhave.
tvaddoShairnihataH pApa tasmAdasi hato raNe.. 9-62-46 (63678)
`kurvANaM karma samare pANDavAnarthakA~NkShiNam.
yachChikhaNDyavadhIdbhIShmaM mitrArthe na vyatikramaH.. 9-62-47 (63679)
svadharmaM pR^iShThataH kR^itvA AchAryastvatpriyepsayA.
pArShatena hataH sa~Nkhye vartamAno.asatAM pathi.. 9-62-48 (63680)
pratij~nAmAtmanaH satyAM chikIrShansamare nipum.
hatavAnsAtvato vidvAnsaumadattiM mahAratham.. 9-62-49 (63681)
arjunaH samare rAjanyudhyamAnaH kadAchana.
ninditaM puruShavyAghraH karoti na katha~nchana.. 9-62-50 (63682)
labdhvA.api bahudhA ChidraM vIravR^ittamanusmaran.
nijaghAna raNe karNaM maivaM vochaH sudurmate.. 9-62-51 (63683)
devAnAM matamAj~nAya teShAM priyahitepsayA.
arjunasya mahAnAgaM mayA vyaMsitamastrajam.. 9-62-52 (63684)
tvaM cha bhIShmashcha karNashcha droNo drauNAyanistathA.
virATanagare tasya hyAnR^ishaMsyena jIvitAH.. 9-62-53 (63685)
smara pArthasya vikrAntaM gandharveShu kR^itaM tathA.
adharmaM nAtra gAndhAre pANDavairyatkR^itaM tvayi.. 9-62-54 (63686)
svabAhubalamAsthAya svadharmeNa parantapAH.
jitavanto raNe vIrAH pAposi nidhanaM gataH'.. 9-62-55 (63687)
[yAnyakAryANi chAsmAkaM kR^itAniti prabhAShase.
vaiguNyena tavAtyarthaM sarvaM hi tadanuShThitam.. 9-62-56 (63688)
bR^ihaspaterushanaso nopadeshaH shrutastvayA.
vR^iddhA nopAsitAshchaiva hitaM vAkyaM na te shrutabh.. 9-62-57 (63689)
lobhenAtibalena tvaM tR^iShNayA cha vashIkR^itaH.
kR^itavAnasyakAryANi vipAkastasya bhujyatAm..] 9-62-58 (63690)
duryodhana uvAcha. 9-62-59x (5247)
adhItaM vidhivaddattaM bhUH prabhuktA sasAgarA.
mUrdhni sthimamitrANAM ko nu svantataro mayA.. 9-62-59 (63691)
yadiShTaM kShatrabandhUnAM svadharmamanupashyatAm.
tadidaM nidhanaM prAptaM ko nu svantataro mayA.. 9-62-60 (63692)
devArhA mAnuShA bhogAH prAptA asulabhA nR^ipaiH.
aishvaryaM chottamaM prAptaM ko nu svantataro mayA.. 9-62-61 (63693)
sasuhR^itsAnubandhascha svargaM gantA.ahamachyuta.
yUyaM garhitasa~NkalpAH shochanto vartayiShyatha.. 9-62-62 (63694)
`na me viShAdo bhImena pAdena shira Ahatam.
kAkA vA ka~NkagR^idhrA vA nidhAsyanti padaM kShaNAt'.. 9-62-63 (63695)
sa~njaya uvAcha. 9-62-64x (5248)
asya vAkyasya nidhane kururAjasya dhImataH.
apatatsumahadvarShaM puShpANAM puNyagandhinAm.. 9-62-64 (63696)
avAdayanta gandharvA vAditraM sumanoharam.. 9-62-65 (63697)
jagushchApsaraso rAj~no yashaH sambaddhameva cha.
siddhAshcha mumuchurvAchaH sAdhusAdhviti pArthiva.. 9-62-66 (63698)
vavau cha surabhirvAyuH puNyagandho mR^iduHsukhaH.
vyarAjaMshcha dishaH sarvA nabho vaidUryasannibham.. 9-62-67 (63699)
atyadbhutAni te dR^iShTvA vAsudevapurogamAH.
duryodhanasya pUjAM tu dR^iShTvA vrIDAmupAgaman.. 9-62-68 (63700)
hatAMshchAdharmataH shrutvA shokArtAH shushuchurhi te.
bhIShmaM droNaM tathA karNaM bhUrishravasameva cha.. 9-62-69 (63701)
tAMstu chintAparAndR^iShTvA pANDavAndInachetasaH.
provAchedaM vachaH kR^iShNo meghadundubhinisvanaH.. 9-62-70 (63702)
naiSha shakyo.atishIghrAstraste cha sarve mahArathAH.
R^ijuyuddhena vikrAntA hantuM yuShmAbhirAhave.. 9-62-71 (63703)
upAyAnnihatA hyete mayA tasmAnnarAdhipAH.
anyathA pANDaveyAnAM nAbhaviShyajjayaH kvachit.. 9-62-72 (63704)
te hi sarve maheShvAsAshchatvAro.atirathA muvi.
ashakyA dharmato hantuM lokapAlairapi svayam.. 9-62-73 (63705)
tathaivAyaM gadApANirdhArtarAShTro gatashramaH.
ashakyo dharmato hantuM kAlenApi di daNDinA.. 9-62-74 (63706)
naitanmanasi kartavyaM yadayaM nihato nR^ipaH.
mithyAcharyAchChalopAyairbahavaH shatravo hatAH.. 9-62-75 (63707)
pUrvairanugato mArgo devairasuraghAtibhiH.
sadbhishchAnugataH panthAH sarvairanugamiShyate.. 9-62-76 (63708)
`evaM vidhAtrA vihitaM svayameShAM mahAtmanAm.
daivaM puruShakAreNa na shakyamativartitum.. 9-62-77 (63709)
bhUtaM bhavyaM bhaviShyachcha nimeShAdyo haniShyati.
kR^itAntamanyathA kartuM nechChetso.ayaM dhana~njaya..' 9-62-78 (63710)
kR^itakR^ityAH sma sAyAhne nivAsaM rochayAmahe.
sAshvanAgarathAH sarve vishrAmyantu narAdhipAH.. 9-62-79 (63711)
vAsudevavachaH shrutvA tadAnIM pANDavaiH saha.
pA~nchAlA bhR^ishasaMhR^iShTA vineduH siMhasa~Nghavat.. 9-62-80 (63712)
tataH prAdhmApayachCha~NkhaM pA~nchajanyaM janArdanaH.
`devadattaM prahR^iShTAtmA sha~NkhapravaramarjunaH.. 9-62-81 (63713)
anantavijayaM rAjA kuntIputro yudhiShThiraH.
poNDraM dadhmau mahAsha~NkhaM bhImakarmA vR^ikodaraH.. 9-62-82 (63714)
nakulaH sahadevashcha sughoShamaNipuShpakau.
dhR^iShTadyumnastathA jaitraM sAtyakirnandivardhanam.. 9-62-83 (63715)
teShAM nAdena mahatA sha~NkhAnAM bharatarShabha.
ApupUre nabhaH sarvaM pR^ithivI cha chachAla ha.. 9-62-84 (63716)
tataH sha~NkhAshcha bheryashcha paNavAnakagomukhAH.
pANDusainyeShvavAdyanta sa shabdastumulo.abhavat.. 9-62-85 (63717)
astuvanpANDavAnanye nirbhIshcha stutima~NgalaiH'.
hR^iShTA duryodhanaM dR^iShTvA nihataM puruSharShabhAH.. .. 9-62-86 (63718)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi gadAyuddhaparvaNi dviShaShTitamo.adhyAyaH.. 62 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-62-21 naiSha yogyo.adya mitraM veti jha.pAThaH.. 9-62-62 dviShaShTitamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 063
.. shrIH ..
9.63. adhyAyaH 063
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
pA~nchAlAdiShu svasvashibirANyupagateShu pANDavairduryodhanashibirametya svasvarathebhyo.avataraNam.. 1 .. kR^iShNe rathAtprathamaM pArthamavatArtha pashchAtsvayamapyavatIrNe agninA tadgrathasya bhasmIkaraNam.. 2 .. kR^iShNenArjunamprati rathadAhasya kAraNakathanam.. 3 .. kR^iShNachodanayA pANDavairoghavatItIre rAtrau nivasanam.. 4 .. kR^iShNena yudhiShThirachodanayA gAndhAryAshvAsanAya hAstinapurAgamanam.. 5 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-63-0 (63719)
sa~njaya uvAcha. 9-63-0x (5249)
tataste prayayuH sarve nivAsAya mahIkShitaH.
sha~NkhAnpradhmApayanto vai hR^iShTAH parighabAhavaH.. 9-63-1 (63720)
pANDavAngachChatashchApi shibiraM no vishAmpate.
maheShvAso.anvagAtpashchAdyuyutsuH sAtyakistathA.. 9-63-2 (63721)
dhR^iShTadyumnaH shikhaNDI cha draupadeyAshcha sarvashaH.
sarve chAnye maheShvAsA yayuH svashibirANyuta.. 9-63-3 (63722)
tataste prAvishanpArthA hatatviTkaM hateshvaram.
duryodhanasya shibiraM ra~NgavanniHsR^ite jane.. 9-63-4 (63723)
gatotsavaM puramiva hR^itanAgamiva hadam.
strIvarShavarabhUyiShThaM vR^iddhAmAtyairadhiShThitam.. 9-63-5 (63724)
tatraitAnparyupAtiShThanduryodhana puraHsarAH.
kR^itA~njalipuTA rAjankAShAyamalinAmbarAH.. 9-63-6 (63725)
shibiraM samanuprApya kururAjasya pANDavAH.
avaterurmahArAja rathebhyo rathasattamAH.. 9-63-7 (63726)
tato gANDIvadhanvAnamabhyabhAShata keshavaH.
sthitaH priyahite nityamatIva bharatarShabha.. 9-63-8 (63727)
avaropaya gANDIvamakShayau cha maheShudhI.
athAhamavarokShyAmi pashchAdbharatasattama.
svayaM chaivAvaroha tvametachChreyastavAnagha.. 9-63-9 (63728)
tachchAkarottathA vIraH pANDuputro dhana~njayaH.. 9-63-10 (63729)
atha pashchAttataH kR^iShNo rashmInutsR^ijya vAjinAm.
avArohata medhAvI rathAdgANDIvadhanvanaH.. 9-63-11 (63730)
athAvatIrNe bhUtAnAmIshvare sumahAtmani.
kapirapyAshvapAkrAmatsahadevairdhvajAlayaiH.. 9-63-12 (63731)
sa dagdho droNakarNAbhyAM divyairastrairmahArathaH.
atha dIpto.agninA hyAshu prajajvAla mahIpate.. 9-63-13 (63732)
sopAsa~NgaH sarashmishcha sAshvaH sayugabandhanaH.
bhasmIbhUto.apatadbhUmau ratho gANDIvadhanvanaH.. 9-63-14 (63733)
taM tathA bhasmabhUtaM tu dR^iShTvA pANDusutAH prabho.
abhavanvismitA rAjannarjunashchedamabravIt.. 9-63-15 (63734)
kR^itA~njaliH sapraNayaM praNipatyAbhivAdya ha.
govanda kasmAdbhagavanratho dagdho.ayamagninA.. 9-63-16 (63735)
kimetanmahadAshcharyamabhavadyadunandana.
tanme brUhi mahAbAho shrotavyaM yadi manyase.. 9-63-17 (63736)
vAsudeva uvAcha. 9-63-18x (5250)
droNakarNAstranirdagdhaH pUrvamevAyamarjuna.
madAsthitatvAtsamare na vishIrNaH parantapa.. 9-63-18 (63737)
idAnIM tu vishIrNo.ayaM dagdho brahmAstratejasA.
mayA vimuktaH kaunteya tvayyadya kR^itakarmaNi.. 9-63-19 (63738)
sa~njaya uvAcha. 9-63-20x (5251)
IShadutsmayamAnastu bhagavAnkeshavo.arihA.
pariShvajya cha rAjAnaM yudhiShThiramabhAShata.. 9-63-20 (63739)
diShTyA jayasi kaunteya diShTyA te shatravo jitAH.
diShTyA gANDIvadhanvA cha bhImasenashcha pANDavaH.. 9-63-21 (63740)
tvaM chApi kushalI rAjanmAdrIputrau cha pANDavau.
muktA vIrakShayAdismAtsa~NgrAmAnnihatadviShaH.
kShipramuttarakAlAni kuru kAryANi bhArata.. 9-63-22 (63741)
upayAtamupaplAvyaM saha gANDIvadhanvanA.
AnIya madhuparkaM mAM yatpurA tvamavochathAH.. 9-63-23 (63742)
eSha bhrAtA sakhA chaiva tava kR^iShNa dhana~njayaH.
rakShitavyo mahAbAho sarvAsvApatsviti prabho.. 9-63-24 (63743)
tava chaiva bruvANasya tathetyevAhamabruvam.. 9-63-25 (63744)
sa savyasAchI guptaste vijayI cha janeshvara. 9-63-26 (63745)
bhrAtR^ibhiH saha rAjendra shUraH satyaparAkramaH.
mukto vIrakShayAdasmAtsa~NgrAmAdromaharShaNAt.. 9-63-26 (63746)
evamuktastu kR^iShNena dharmarAjo yudhiShThiraH.
hR^iShTaromA mahArAja pratyuvAcha janArdanam.. 9-63-27 (63747)
yudhiShThira uvAcha. 9-63-28x (5252)
pramuktaM droNakarNAbhyAM brahmAstramarimardana.
kastvadanyaH sahetsAkShAdapi vajrI purandaraH.. 9-63-28 (63748)
bhavatastu prasAdena saMgrAme bahavo hatAH.
mahAraNagataH pArtho yachcha nAsItparA~NmukhaH.. 9-63-29 (63749)
tathA tava mahAbAho paryAyairbahubhirmayA.
karmaNaAmanusandhAnAttejasvI jagati shrutA.. 9-63-30 (63750)
upaplAvye maharShirme kR^iShNadvaipAyano.abravIt.
yato dharmastataH kR^iShNo yataH kR^iShNastato jayaH.. 9-63-31 (63751)
`evamuktastataH kR^iShNaH pratyuvAcha yudhiShThiram.
na tulyAshchArjunasyeha balena kurunandana.. 9-63-32 (63752)
sa eSha sarvANyastrANi divyAni prApya sha~NkarAt.
satsamo vA vishiShTo vA raNe tvamiti pANDavaH.
anuj~nAtaH pANDusutaH punaH pratyAgamanmahIm.. 9-63-33 (63753)
bhUtaM bhavyaM bhaviShyachcha anuj~nAtastvayA vibho.
nimeShArdhAnnaravyAghro nayediti matirmama.. 9-63-34 (63754)
droNaM bhIShmaM kR^ipaM karNaM droNaputraM jayadratham.
nihantuM shaknuyAtkruddho nimeShArdhAddhana~njayaH.. 9-63-35 (63755)
sadevAsuragandharvAnsayakShoragarAkShasAn.
trInvA lokAnvijetuM sa shaktaH kimiha mAnuShAn.. 9-63-36 (63756)
vidhinA vihitaM chAsau mayA sa~nchodito.api san.
na chakAra matiM hantuM tataste balavattarAH.. 9-63-37 (63757)
atra gItA mayA suShThu giraH satyA mahIpate.
darsitaM mayi sarvaM cha tenAsau jitavAnripUn.. 9-63-38 (63758)
arjuno.api mahAbAhurmayA tulyo mahIpate.
sa maheshvaralabdhAstraH kiM na kuryAdvibhuH prabho..' 9-63-39 (63759)
ityevamukte te vIrAH shibiraM tava bhArata.
pravishya pratyapadyanta kosharatnardhisa~nchayAn.. 9-63-40 (63760)
rajataM jAtarUpaM cha maNInatha cha mauktikAn.
bhUShaNAnyatha mukhyAni kambalAnyajinAni cha.. 9-63-41 (63761)
`gajAnashvAnrathAMshchaiva mahAnti shayanAni cha'.
dAsIdAsamasaMkhyeyaM rAjyopakaraNAni cha.. 9-63-42 (63762)
te prApya dhanamakShayyaM tvadIyaM bharatarShabha.
udakroshanmahAbhAgA narendra vijitArayaH.. 9-63-43 (63763)
te tu vIrAH samAshvasya vAhanAnyavamuchya cha.
atiShThanta muhuH sarve pANDavA vigatajvarAH.. 9-63-44 (63764)
athAbravInmahArAja vAsudevo mahAyashAH.
asmAbhirma~NgalArthAya vastavyaM shibirAdbahiH.. 9-63-45 (63765)
tathetyuktvA hi te sarve pANDavAH sAtyakistathA.
vAsudevena sahitA ma~NgalArthaM bahiryayuH.. 9-63-46 (63766)
te samAsAdya saritaM puNyAmoghavatIM nR^ipa.
nyavasannatha tAM rAtriM pANDavA hatashatravaH.. 9-63-47 (63767)
yudhiShThirastato rAjA prAptakAlamachintayan.. 9-63-48 (63768)
tatra te gamanaM mAptaM rochate tava mAdhava.
gAndhAryAH krodhadIptAyAH prashamArthamarindama.. 9-63-49 (63769)
hetukAraNayuktaishcha vAkyaiH kAlasamIritaiH.
kShiprameva mahAbhAga gAndhArIM prashamiShyasi.
pitAmahashcha bhagavAnvyAsastatra bhaviShyati.. 9-63-50 (63770)
tataH sampreShayAmAsuryAdavaM nAgasAhvayam.. 9-63-51 (63771)
sa cha prAyAjjavenAshu vAsudevaH pratApavAn.
dArukaM rathamAropya yena rAjA.ambikAsutaH.. 9-63-52 (63772)
tamUchuH samprayAsyantaM shaibyasugrIvavAhanam.
pratyAshvAsaya gAndhArIM hataputrAM yashasvinIm.. 9-63-53 (63773)
sa prAyAtpANDavairuktastatpuraM sAtvatAM varaH.
AsasAda tataH kShipraM gAndhArIM nihatAtmajAm.. .. 9-63-54 (63774)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi gadAyuddhaparvaNi triShaShTitamo.adhyAyaH.. 63 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-63-5 varShavaraH ShaNDhaH.. 9-63-6 duryodhanasya purasarAH duryodhanapuraH sarAH.. 9-63-30 tejasvIti gatiH shrutA iti Cha.pAThaH. tathaiva cha mahAbAho manusantAnaM tejasashcha gatIH shubhAH iti jha.pAThaH.. 9-63-63 triShaShTitamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 064
.. shrIH ..
9.64. adhyAyaH 064
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
janamejayena gAndhAryAshvAsanakAraNaprashne vaishampAyanena tatkathanam.. 1 .. kR^iShNena gAndhArIdhR^itarAShTro samAshvAsya punaH pANDavasamIpAgamanam.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-64-0 (63775)
janamejaya uvAcha. 9-64-0x (5253)
kimarthaM dvijashArdUla dharmarAjo yudhiShThiraH.
gAndhAryAH preShayAmAsa vAsudevaM parantapam.. 9-64-1 (63776)
yadA pUrvaM gataH kR^iShNaH shamArthaM kauravAnprati.
na cha taM labdhavAnkAmaM tato yuddhamabhUdidam.. 9-64-2 (63777)
nihateShu tu yodheShu hate duryodhane tadA.
pR^ithivyAM pANDaveyasya niHsapatne kR^ite yudhi.. 9-64-3 (63778)
vidrute shibire shUnye prApte yashasi chottame.
kiM tu tatkAraNaM brahmanyena kR^iShNo gataH punaH.. 9-64-4 (63779)
na chaitatkAraNaM brahmannalpaM vipratibhAti me.
yatrAgamadameyAtmA svayameva janArdanaH.. 9-64-5 (63780)
tattvato vai samAchakShva sarvamadhvaryusattama.
yachchAtra kAraNaM brahmankAryasyAsya vinishchaye.. 9-64-6 (63781)
vaishampAyana uvAcha. 9-64-7x (5254)
tvadyukto.ayamanuprashno yanmAM pR^ichChasi pArthiva.
tatte.ahaM saMpravakShyAmi yathAvadbharatarShabha.. 9-64-7 (63782)
hataM duryodhanaM dR^iShTvA bhImasenena saMyuge.
vyutkramya samayaM rAjandhArtarAShTraM mahAbalam.. 9-64-8 (63783)
anyAyena hataM dR^iShTvA gadAyuddhena bhArata.
yudhiShThiraM mahArAja mahadbhayamathAvishat.. 9-64-9 (63784)
so.achintayanmahAbhAgAM gAndhArIM tapasAnvitAm.
ghoreNa tapasA yuktAM trailokyamapi sA dahet.. 9-64-10 (63785)
tasya chintayamAnasya buddhiH samabhavattadA.
gAndhAryAH krodhadIptAyAH pUrvaM prashamanaM bhavet.. 9-64-11 (63786)
sA hi putravadhaM shrutvA kR^itamasmAbhirIdR^isham.
mAnasenAgninA kruddhA bhasmasAnnaH kariShyati.. 9-64-12 (63787)
kathaM duHkhamidaM tIvraM gAndhArI samprashakShyati.
shrutvA vinihataM putraM ChalenAjihmayodhinam.. 9-64-13 (63788)
evaM vichintya bahudhA bhayashokasamanvitaH.
vAsudevamidaM vAkyaM dharmarAjo.abhyabhAShata.. 9-64-14 (63789)
tava prasAdAdgovinda rAjyaM nihatakaNTakam.
aprApyaM manasA.apIdaM prAptamasmAbhirachyuta.. 9-64-15 (63790)
pratyakShaM me mahAbAho sa~NgrAme romaharShaNe.
vimardaH sumahAnprAptastvayA yAdavanandana.. 9-64-16 (63791)
tvayA devAsure yuddhe vadhArthamamaradviShAm.
yathA sAhyaM purA dattaM hatAshcha vibudhadviShaH.. 9-64-17 (63792)
sAhyaM tathA mahAbAho dattamasmAkamachyuta.
sArathyena cha vArShNeya bhavatA hi dhR^itA vayam.. 9-64-18 (63793)
yadi na tvaM bhavennAthaH phalgunasya mahAraNe.
kathaM shakyo raNe jetuM bhavedeSha balArNavaH.. 9-64-19 (63794)
gadAprahArA vipulAH parighaishchApi tADanam.
shaktibhirbhiNDipAlaishcha tomaraiH saparashvathaiH.. 9-64-20 (63795)
asmatkR^ite tvayA kR^iShNa vAchaH suparuShAH shrutAH.
shastrANAM cha nipAtA vai vajrasparshopamA raNe.. 9-64-21 (63796)
te cha te saphalA jAtA hate duryodhane.achyuta.
tatsarvaM na yathA nashyetpunaH kR^iShNa tathA kuru.. 9-64-22 (63797)
sandehaDolAM prAptaM nashchetaH kR^iShNa jaye sati.
gAndhAryA hi mahAbAho krodhaM shamaya mAdhava.. 9-64-23 (63798)
sA hi nityaM mahAbhAgA tapasogreNa karshitA.
putrapautravadhaM shrutvA dhruvaM naH sampradhakShyati.
tasyA prasAdanaM vIra prAptakAlaM mataM mama.. 9-64-24 (63799)
kashcha tAM krodhasandIptAM putravyasanakarshitAm.
vIkShituM puruShaH shaktastvAmR^ite puruShottama.. 9-64-25 (63800)
tatra me gamanaM prAptaM rochate tava mAdhava.
gAndhAryAH krodhadIptAyAH prashamArthamarindama.. 9-64-26 (63801)
tvaM hi kartA vikartA cha lokAnAM prabhavAvyayaH.
hetukAraNasaMyuktairvAkyaiH kAlasamIritaiH.. 9-64-27 (63802)
kShiprameva mahAbAho gAndhArIM shamayiShyasi.
pitAmahashcha bhagavAnkR^iShNastatra bhaviShyati.. 9-64-28 (63803)
sarvathA te mahAbAho gAndhAryAH krodhanAshanam.
kartavyaM sAtvatAM shreShTha pANDavAnAM hitArthinA.. 9-64-29 (63804)
dharmarAjasya vachanaM shrutvA yadukulodvahaH.
Amantrya dArukaM prAha rathaH sa~njo vidhIyatAm.. 9-64-30 (63805)
keshavasya vachaH shrutvA tvaramANo.atha dArukaH.
nyavedayadrathaM sajjaM keshavAya mahAtmane.. 9-64-31 (63806)
taM rathaM yAdavashreShThaH samAruhya parantapaH.
jagAma hAstinapuraM tvaritaH keshavo vibhuH.. 9-64-32 (63807)
tataH prAyAnmahArAja mAdhavo bhagavAnrathI.
nAgasAhvayamAsAdya pravivesha cha vIryavAn.. 9-64-33 (63808)
pravishya nagaraM vIro rathaghoSheNa nAdayan.
vidito dhR^itarAShTrasya so.avatIrya rathottamAt.
abhyagachChadadInAtmA dhR^itarAShTraniveshanam.. 9-64-34 (63809)
pUrvaM chAbhigataM tatra so.apashyadR^iShisattamam.. 9-64-35 (63810)
pAdau prapIDya kR^iShNasya rAj~nashchApi janArdanaH.
abhyavAdayadavyagro gAndhArIM chApi keshavaH.. 9-64-36 (63811)
tatastu yAdavashreShTho dhR^itarAShTramadhokShajaH.
pANimAlambya rAjendra susvaraM praruroda ha.. 9-64-37 (63812)
sa muhUrtAdivotsR^ijya bAShpaM shokasamudbhavam.
prakShAlya vAriNA netre hyAchamya cha yathAvidhi.
uvAcha prashritaM vAkyaM dhR^itarAShTramarindamaH.. 9-64-38 (63813)
na te.astyaviditaM ki~nchidbhUtaM bhavyaM cha bhArata.
kAlasya cha yathAvR^ittaM tatte suviditaM prabho.. 9-64-39 (63814)
yadidaM pANDavaiH sarvaistava chittAnurodhibhiH.
kathaM kulakShayo na syAttathA kShatrasya bhArata.. 9-64-40 (63815)
bhrAtR^ibhiH samayaM kR^itvA kShAntavAndharmavatsalaH.
dyUtachChalajitaiH shudvairvanavAso hyupAgataH.. 9-64-41 (63816)
aj~nAtavAsacharyA cha nAnAveShasamAvR^itaiH.
anye cha bahavaH kleshAstvashaktairiva sarvadA.. 9-64-42 (63817)
mayA cha svayamAgamya yuddhakAla upasthite.
sarvalokasya sAnnidhyegrAmAMstvaM pa~nchayAchitaH.. 9-64-43 (63818)
tvayA kAlopasR^iShTena lobhato nApavarjitAH.
tavAparAdhAnnR^ipate sarvaM kShatraM kShayaM gatam.. 9-64-44 (63819)
bhIShmeNa somadattena bAhlIkena kR^ipeNa cha.
droNena cha saputreNa vidureNa cha dhImatA.
yAchitastvaM shamaM nityaM na cha tatkR^itavAnasi.. 9-64-45 (63820)
kAlopahatachittA hi sarve muhyanti bhArata.
yathA mUDho bhavAnpUrvamasminnarthe samudyate.. 9-64-46 (63821)
kimanyatkAlayogAddhi dviShTameva parAyaNam.
mA cha doShAnmahAprAj~na pANDaveShu niveshaya.. 9-64-47 (63822)
alpopyatikramo nAsti pANDavAnAM mahAtmanAm.
dharmato nyAyatashchaiva snehatashcha parantapa.. 9-64-48 (63823)
etatsarvaM tu vij~nAya hyAtmadoShakR^itaM phalam.
tanmanyuM pANDuputreShu na bhavAnkartumarhati.. 9-64-49 (63824)
kulaM vaMshashcha piNDAshcha yachcha putrakR^ita phalam.
gAndhAryAstava vai nAtha pANDaveShu pratiShThitam.. 9-64-50 (63825)
tvaM chaiva kurushArdUla gAndhArI cha yashasvinI.
mA shucho narashArdUla pANDavAnpratikilbim.. 9-64-51 (63826)
etatsarvamanudhyAya Atmanashcha vyatikramam.
shivena pANDavAndhyAhi namaste bharatarShabha.. 9-64-52 (63827)
jAnAsi cha mahAbAho dharmarAjasya yA tvayi.
bhaktirbharatashArdUla snehashchApi svabhAvataH.. 9-64-53 (63828)
etachcha kadanaM kR^itvA shatrUNAmapakAriNAm.
dahyate sa divArAtrau na cha sharmAdhigachChati.. 9-64-54 (63829)
tvAM chaiva narashArdUla gAndhArIM cha yashasvinIm.
sa shochannarashArdUlaH shAntiM naivAdhigachChati.. 9-64-55 (63830)
hiyA cha parayA.aviShTo bhavantaM nAdhigachChati.
putrashokAbhisantaptaM buddhivyAkulitendriyam.. 9-64-56 (63831)
evamuktvA mahArAja dhR^itarAShTraM yadUttamaH.
uvAcha paramaM vAkyaM gAndhArIM shokakarshitAm.. 9-64-57 (63832)
saubaleyi nibodha tvaM yattvAM vakShyAmi suvrate.
tvatsamA nAsti loke.asminnadya sImantinI shubhe.. 9-64-58 (63833)
jAnAsi cha yathA rAj~ni sabhAyAM mama sannidhau.
dharmArthasahitaM vAkyamubhayoH pakShayorhitam.. 9-64-59 (63834)
uktavatyasi kalyANi na cha te tanayaiH kR^itam.
duryodhanastvayA chokto jayArthI paruShaM vachaH.. 9-64-60 (63835)
shR^iNu mUDha vacho mahyaM yato dharmastato jayaH.
tadidaM samanuprAptaM tava vAkyaM nR^ipAtmaje.. a6-64-61 (63836)
evaM viditvA kalyANi mA sma shoke manaH kR^ithAH.
pANDavAnAM vinAshAya mA te buddhiH kadAchana.. 9-64-62 (63837)
shaktA chAsi mahAbhAge pR^ithivIM sacharAcharAm.
chakShuShA krodhadIptena nirdagdhuM tapaso balAt.. 9-64-63 (63838)
vAsudevavachaH shrutvA gAndhArI vAkyamabravIt.
evametanmahAbAho yathA vadasi keshava.. 9-64-64 (63839)
AdhibhirdahyamAnAyA matiH sa~nchalitA mama.
sA me vyavasthitA shrutvA tava vAkyaM janArdana.. 9-64-65 (63840)
rAj~nastvandhasya vR^iddhasya hataputrasya keshava.
tvaM gatiH sahitairvIraiH pANDavairdipadA vara.. 9-64-66 (63841)
etAvaduktvA vachanaM mukhaM prachChAdya vAsasA.
putrashokAbhisantaptA gAndhArI praruroda ha.. 9-64-67 (63842)
tata enAM mahAbAhuH keshvaH shokakarshitAm.
hetukAraNasaMyuktairvAkyairAshvAsayatprabhuH.. 9-64-68 (63843)
samAshvAsya cha gAndhArIM dhR^itarAShTraM cha mAdhavaH.
drauNisa~NkalpitaM bhAvamanvabudhyata keshavaH.. 9-64-69 (63844)
tatastvarita utthAya pAdau mUrdhnA praNamya cha.
dvaipAyanasya rAjendra tataH kauravamabravIt.. 9-64-70 (63845)
ApR^ichChe tvAM kurushreShTha mA cha shoke manaH kR^ithAH.
drauNeH pApostyabhiprAyastenAsmi sahasotthitaH.. 9-64-71 (63846)
pANDavAnAM vadhe rAtrau buddhistena pradarshitA.. 9-64-72 (63847)
etachChrutvA tu vachanaM gAndhAryA sahito.abravIt.
dhR^itarAShTro mahAbAhuH keshavaM keshisUdanam.. 9-64-73 (63848)
shIghraM gachCha mahAbAho pANDavAnparipAlaya.
bhUyastvayA sameShyAmi kShiprameva janArdana.. 9-64-74 (63849)
prAyAttatastu tvarito dArukeNa sahAchyutaH.. 9-64-75 (63850)
vAsudeve gate rAjandhR^itarAShTraM janeshvaram.
AshvAsayadameyAtmA vyAso lokanamaskR^itaH.. 9-64-76 (63851)
vAsudevo.api dharmAtmA kR^itakR^ityo jagAma ha.
shibiraM hAstinapurAddidR^ikShuH pANDavAnnR^ipa.. 9-64-77 (63852)
Agamya shibiraM rAtrau so.abhyagachChata pANDavAn.
tachcha tebhyaH samAkhyAya sahitastaiH samAhitaH.. .. 9-64-78 (63853)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi gadAyuddhaparvaNi chatuHShaShTitamo.adhyAyaH.. 64 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-64-27 hetukAraNasaMyuktaiH hetavo dR^iShTA aparAdhAH. kAraNAni adR^iShTAnyavashyaMbhAvIni tairyuktAni tairyuktAni taiH.. 9-64-33 prAyAdagachChat.. 9-64-34 viditaM dhR^itArAShTrasyeti jha.pAThaH.. 9-64-36 kR^iShNasya vyAsasya.. 9-64-49 asUyAM pANDuputroShviti jha.pAThaH.. 9-64-64 chatuHShaShTitamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 065
.. shrIH ..
9.65. adhyAyaH 065
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
sa~njayena dhR^itarAShTraMprati duryodhanavilApaprakArakathanam.. 1 .. vAdikairashvatthAmni duryodhanapAtananivedanam.. 2 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-65-0 (63854)
dhR^itarAShTra uvAcha. 9-65-0x (5255)
adhiShThitaH padA mUrdhni bhagnasaktho mahIM gataH.
shauTIryamAnI putro me kimabhAShata sa~njaya.. 9-65-1 (63855)
atyarthaM kopano rAjA jAvairashcha pANDuShu.
vyasanaM paramaM prAptaH kimAha paramAhave.. 9-65-2 (63856)
sa~njaya uvAcha. 9-65-3x (5256)
shR^iNu rAjanpravakShyAmi yathAvR^ittaM narAdhipa.
rAj~nA yaduktaM magnena tasminvyasanasAgare.. 9-65-3 (63857)
bhagnasaktho nR^ipo rAjanpAMsunA so.avakuNThitaH.
yamayanmUrdhajAMstatra vIkShya chaiva disho dasha.. 9-65-4 (63858)
keshAnniyasya yatnena niHshvasannurago yathA.
saMrambhAshruparItAbyAM netrAbhyAmabhivIkShya mAm.. 9-65-5 (63859)
bAhU dharaNyAM niShpiShya sudurmatta iva dvipaH.
prakIrNAnmUrdhajAndhunvandantairdantAnupaspR^ishan.
garhayanpANDavaM jyeShThaM niHshvasyedamathAbravIt.. 9-65-6 (63860)
bhIShme shAntanave nAthe karNe shastrabhR^itAM vare.
gautame shakunau chApi droNe chAstrabhR^itAM vare.. 9-65-7 (63861)
ashvatthAmni yathA shalye shUre cha kR^itavarmaNi.
anyeShvapi cha shUreShu nyastabhAro mahAtmasu.
imAmavasthAM prApto.asmi kAlo hi duratikramaH.. 9-65-8 (63862)
ekAdashachamUbhartA so.ahametAM dashAM gataH.
kAlaM prApya mahAbAho na kashchidativartate.. 9-65-9 (63863)
AkhyAtavyaM madIyAnAM ye.asmi~njIvanti saMyuge.
yathA.ahaM bhImasenena vyutkramya samayaM hataH.. 9-65-10 (63864)
bahUni sunR^ishaMsAni kR^itAni khalu pANDavaiH.
bhUrishravasi karNe cha bhIShme droNe cha dhImati.. 9-65-11 (63865)
idaM cha garhitaM karma nR^ishaMsaiH pANDavaiH kR^itam.
yena te vAchyatAM satsu gamiShyantIti me matiH.. 9-65-12 (63866)
kA prItiH satvayuktasya kR^itvopAdhikR^itaM jayam.
ko vA samayabhettAraM budhaH sammantumarhati.. 9-65-13 (63867)
adharmeNa jayaM labdhvA ko nu hR^iShyeta paNDitaH.
yathA saMhR^iShyate pApaH pANDuputro vR^ikodaraH.. 9-65-14 (63868)
kinnu chitramitastvadya bhagnasakthasya yanmama.
kruddhena bhImasenena pAdena mR^iditaM shiraH.. 9-65-15 (63869)
pratapantaM shriyA juShTaM vartamAnaM cha bandhuShu.
evaM kuryAnnaro yo hi sa vai sQa~njaya pUruShaH.. 9-65-16 (63870)
abhij~nau yuddhadharmasya mama mAtA pitA cha yau.
tau hi sa~njaya duHkhArtau vij~nApyau vachanAdvi me.. 9-65-17 (63871)
iShTaM bhR^ityA bhR^itAH samyagbhUH prashAstA sasAgarA.
mUrdhni sthitamamitrANAM jIvatAmeva sQa~njaya.. 9-65-18 (63872)
dattA dAyA yathAshakti mitrANAM cha priyaM kR^itam.
amitrA bAdhitAH sarve ko nu svantataro mayA.. 9-65-19 (63873)
mAnitA bAndhavAH sarve mAnyaH sampUjito janaH.
tritayaM sevitaM sarvaM ko nu svantataro mayA.. 9-65-20 (63874)
Aj~naptaM nR^ipamukhyeShu mAnaH prAptaH sudurlabhaH.
AjAneyaistathA yAtaM ko nu svantataro mayA.. 9-65-21 (63875)
yAtAni pararAShTrANi nR^ipA bhuktAshcha dAsavat.
priyebhyaH prakR^itaM sAdhu ko nu svantataro mayA.. 9-65-22 (63876)
adhItaM vidhivaddattaM prAptamAyurnirAmayam.
svadharmeNa jitA lokAH ko nu svantataro mayA.. 9-65-23 (63877)
diShTyA nAhaM jitaH sa~Nkhye parAnpreShyavadAshritaH.
diShTyA me vipulA lakShmIrmR^ite tvanyagatA vibho.. 9-65-24 (63878)
yadiShTaM kShatrabandhUnAM svadharmamanutiShThatAm.
nidhanaM tanmayA prAptaM ko nu svantataro mayA.. 9-65-25 (63879)
diShTyA nAhaM parAvR^itto vairAtprAkR^itava~njitaH.
diShTyA na vimatiM kA~nchidbhajitvA tu parAjitaH.. 9-65-26 (63880)
suptaM vA.atha pramattaM vA yathA hanyAdviSheNa vA.
evaM vyutkrAntadharmeNa vyutkramya samayaM hataH.. 9-65-27 (63881)
ashchatthAmA mahAbhAgaH kR^itavarmA cha sAtvataH.
kR^ipaH shAradvatashchaiva vaktavyA vachanAnmama.. 9-65-28 (63882)
adharmeNa pravR^ittAnAM pANDavAnAmanekashaH.
vishvAsaM samayaghnAnAM na yUyaM gantumarhatha.. 9-65-29 (63883)
vArtikAMshchAbravIdrAjA putraste satyavikramaH.
adharmAdbhImasenena nihato.ahaM yathA raNe.. 9-65-30 (63884)
so.ahaM droNaM svargagataM karNashalyAvubhau tathA.
vR^iShasenaM mahAvIryaM shakuniM chApi saubalam.. 9-65-31 (63885)
jalasandhaM mahAvIryaM bhagadattaM cha pArthivam.
somadattaM maheShvAsaM saindhavaM cha jayadratham.. 9-65-32 (63886)
duR^ishAsanapurogAMshcha bhrAtR^InAtmasamAMstathA.
dauHshAsaniM cha vikrAntaM lakShmaNaM chAtmajAvubhau.. 9-65-33 (63887)
etAMshchAnyAMshcha subahUnmadIyAMshcha sahasrashaH.
pR^iShThato.anugamiShyAmi sArthahIno yathA.adhvagaH.. 9-65-34 (63888)
kathaM bhrAtR^InhatA~nshrutvA bhartAraM cha svasA mama.
rorUyAmANA duHkhArtA duHshalA sA bhaviShyati.. 9-65-35 (63889)
snuShAbhiH prasnuShAbhishcha vR^iddho rAjA pitA mama.
gAndhArIsahitashchaiva kA gatiM pratipatsyati.. 9-65-36 (63890)
nUnaM lakShmaNamAtA.api hataputrA hateshvarA.
vinAshaM yAsyati kShipraM kalyANI pR^ithulochanA.. 9-65-37 (63891)
yadi jAnAti chArvAkaH parivrAdvAgvishAradaH.
kariShyati mahAbhAgo dhruvaM chApachitiM mama.. 9-65-38 (63892)
samantapQa~nchake puNye triShu lokeShu vishrute.
ahaM nidhanamAsAdya lokAnprApsyAmi shAshvatAn.. 9-65-39 (63893)
tato janasahasrANi bAShpapUrNAni disho dasha..
sasAgaravanA ghorA pR^ithivI sacharAcharA. 9-65-40 (63894)
chachAlAtha sanirhAdA dishashchaivAvilA.abhavan..
te droNaputramAsAdya yathAvR^ittaM nyavedayan. 9-65-41 (63895)
vyavahAraM gadAyuddhe pArthivasya cha pAtanam..
tadAkhyAya tataH sarve droNaputrasya bhArata. 9-65-42 (63896)
`vAdikA duHkhasantaptAH shokopahatachetasaH'.
dhyAtvA cha suchiraM kAlaM jagmurArtA yathAgatam.. .. 9-65-43 (63897)
iti shrImanmahAbhArate shalyaparvaNi gadAyuddhaparvaNi pa~nchaShaShTitamo.adhyAyaH.. 65 ..
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Footnotes
9-65-1 shauTIraH shUraH sa eva shauTIryamAtmAnaM manyate shauTIryamAnI.. 9-65-16 sa vai sa~njayapUjita iti jha.pAThaH.. 9-65-20 mayA mattaH.. 9-65-30 vArtikAnvArtAhAriNaH.. 9-65-38 chArvAko brAhmaNaveShadhArI rAkShasaH. apachitiM pratIkAram.. 9-65-65 pa~nchaShaShTitamo.adhyAyaH..shalyaparva - adhyAya 066
.. shrIH ..
9.66. adhyAyaH 066
Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Topics
drauNikR^itakR^itavarmabhirduryodhanasya bhUpatanadarshanena shochanam.. 1 .. drauNiduryodhanayoH saMlApaH.. 2 .. drauNinA rAtrau pANDavavadhapratij~nAnam.. 3 .. duryodhanavachanAt kR^ipeNa drauNeH sainApatye.aphiShechanam.. 4 ..Mahabharata - Shalya Parva - Chapter Text
9-66-0 (63898)
sa~njaya uvAcha. 9-66-0x (5257)
vAdikAnAM sakAshAttu shrutvA duryodhanaM hatam.
hatashiShTAstadA rAjankauravANAM mahArathAH.. 9-66-1 (63899)
vinirbhinnAH shitairbANairNadAtomarashaktibhiH.
ashvatthAmA kR^ipashchaiva kR^itavarmA cha sAtvataH.
tvaritA javanairashvairAyodhanamupAgaman.. 9-66-2 (63900)
tatrApashyanmahAtmAnaM dhArtarAShTraM nipAtitam.
prabhagnaM vAyuvegena mahAsAlaM yathA vane.. 9-66-3 (63901)
bhUmau viveShTamAnaM taM rudhireNa samukShitam.
mahAgarjAmevAraNye vyAdhena vinipAtitam.. 9-66-4 (63902)
vivartamAnaM bahusho rudhiraughapariplutam.
yadR^ichChayA nipatitaM chandramAdityagocharAt.. 9-66-5 (63903)
yugAntamAruteneva shoShitaM makarAlayam.
pUrNachandramiva vyomni tuShArAvR^itamaNDalam.. 9-66-6 (63904)
reNudhvastaM dIrghabhujaM mAta~Ngamiva vikrame.
vR^itaM bhUtagaNairghoraiH kravyAdaishcha samantataH.. 9-66-7 (63905)
yathA dhanaM lipsamAnairbhR^ityairnR^ipatisattamam.
bhrukuTIkR^itavaktrAntaM krodhAdudvR^ittachakShuSham.
sAmarShaM taM naravyAghraM bhaumaM nipatitaM tathA.. 9-66-8 (63906)
te taM dR^iShTvA maheShvAsaM bhUtale patitaM nR^ipam.
mohamabhyAgamansarve kR^ipaprabhR^itayo rathAH.. 9-66-9 (63907)
avatIrya rathebhyashcha prAdravanrAjasannidhau.
duryodhanaM cha samprApya sarve bhUmAvupAvishan.. 9-66-10 (63908)
tato drauNirmahArAja bAShpapUrNekShaNaH shvasan.
uvAcha bharatashreShThaM sarvalokeshvareshvaram.. 9-66-11 (63909)
na nUnaM vidyate puNyaM mAnuShe ki~nchideva hi.
yatra tvaM puruShavyAghra sheShe pAMsuShu rUShitaH.. 9-66-12 (63910)
bhUtvA hi nR^ipatiH pUrvaM samAj~nApya cha medinIm.
kathameko.adya rAjendra tiShThase nirjane vane.. 9-66-13 (63911)
duHshAsanaM na pashyAmi nApi karNaM mahAratham.
nApi tAnsuhR^idaH sarvAnkimidaM bharatarShabha.. 9-66-14 (63912)
duHkhaM nUnaM kR^itAntasya gatiM j~nAtuM katha~nchana.
lokanAtho bhavAnyatra sheShe pAMsuShu rUShitaH.. 9-66-15 (63913)
eSha mUrdhAbhiShiktAnAmagre gatvA parantapaH.
satR^iNaM grasate pAMsuM pashya kAlasya paryayam.. 9-66-16 (63914)
kva te tadamalaM ChatraM vyajanaM kva cha pArthiva.
sA cha te mahatI senA kva gatA pArthivottama.. 9-66-17 (63915)
durvij~neyA gatirnUnaM kAryANAM kAraNAntare.
yo vai lokagururnAtho bhavAnetAM dashAM gatAH.. 9-66-18 (63916)
adhruvA sarvamartyeShu dhruvaiva shrIrvichintyate.
bhavato vyasanaM dR^iShTvA shakravispardhino bhR^isham.. 9-66-19 (63917)
tasya tadvachanaM shrutvA duHkhitasya visheShataH.
uvAcha rAjanputraste prAptakAlamidaM vachaH.. 9-66-20 (63918)
vimR^ijya netre pANibhyAM shokajaM bAShpamutsR^ijan.
kR^ipAdInsa tadA vIrAnsarvAneva narAdhipaH.. 9-66-21 (63919)
IdR^isho lokadharmo.ayaM dhAtrA nirdiShTa uchyate.
vinAshaH sarvabhUtAnAM kAlaparyAyakAritaH.. 9-66-22 (63920)
so.ayaM mAM samanuprAptaH pratyakSho bhavatAM hi yaH.
pR^ithivIM pAlayitvA.ahametAM niShThAmupAgataH.. 9-66-23 (63921)
diShTyA nAhaM parAvR^itto yuddhe kasyAMchidApadi.
diShTyA.ahaM nihataH pApaishchalenaiva visheShataH.. 9-66-24 (63922)
utsAhashcha kR^ito nityaM mayA diShTyA yuyutsatA.
diShTyA chAsminhato yuddhe nihataj~nAtibAndhavaH.. 9-66-25 (63923)
diShTyA cha vo.ahaM pashyAmi muktAnasmAjjanakShayAt.
svastiyuktAMshcha kalyANAMstanme priyamanuttamam.. 9-66-26 (63924)
mA bhavanto.atra tapyantAM sauhR^idAnnidhanena me.
yadi vedAH pramANaM vo jitA lokA mayA.akShayAH.. 9-66-27 (63925)
jAnamAnaH prabhAvaM cha kR^iShNasyAmitatejasaH.
tena na chyAvitashchAhaM kShatradharmAtsvanuShThitAt.. 9-66-28 (63926)
sa mayA samanuprApto nAsmi shochyaH katha~nchana.
kR^itaM bhavadbhiH sadR^ishamanurUpamivAtmanaH.
yatitaM vijaye shaktyA daivaM tu duratikramam.. 9-66-29 (63927)
etAvaduktvA vachanaM bAShpavyAkulalochanaH.
tUShNIbabhUva rAjendra rujA.asau vihvalo bhR^isham.. 9-66-30 (63928)
tathA dR^iShTvA tu rAjAnaM bAShpashokasamanvitam.
drauNiH krodhena jajvAla yathA vahnirjagatkShaye.. 9-66-31 (63929)
sa cha krodhasamAviShTaH pANau pANiM nipIDya cha.
bAShpavihvalayA vAchA rAjAnamidamabravIt.. 9-66-32 (63930)
pitA me nihataH kShudraiH sunR^ishaMsena karmaNA.
na tathA tena tapyAmi tathA rAjaMstvayA.adya vai.. 9-66-33 (63931)
shR^iNu chedaM vacho mahyaM satyena vadataH prabho.
iShTApUrtena dAnena dharmeNa sukR^itena cha.. 9-66-34 (63932)
adyAhaM sarvapA~nchAlAnvAsudevasya pashyataH.
adya rAtrau mahArAja nihaniShyAmi pANDavAn.. 9-66-35 (63933)
anuj~nAM tu mahArAja bhavAnme dAtumarhati.. 9-66-36 (63934)
tachChrutvA vachanaM drauNerdhR^itarAShTra tavAtmajaH.
manasaH prItijananaM kR^ipaM vachanamabravIt. 9-66-37 (63935)
duryodhana uvAcha.
AchArya shIghraM kalashaM jalapUrNaM samAnaya.. 9-66-37x (5258)
sa tadvachanamAj~nAya rAj~no brAhmaNasattamaH.
kalashaM pUrNamAdAya rAj~no.antikamupAgamat.. 9-66-38 (63936)
tamabravInmahArAja putrastava vishAmpate.
mamAj~nayA dvijashreShTha droNaputro.abhiShichyatAm.
sainApatyena bhadraM te mama chedichChasi priyam.. 9-66-39 (63937)
rAj~no niyogAdyodvavyaM brAhmaNena visheShataH.
vartatA kShatradharmeNa hyevaM dharmavido viduH.. 9-66-40 (63938)
rAj~nastu vachanaM shrutvA kR^ipaH shAradvatastataH.
drauNiM rAj~no niyogena sainApatye.abhyaShechayat.. 9-66-41 (63939)
so.abhiShikto mahArAja pariShvajya nR^ipottamam.
prayayau siMhanAdena dishaH sarvA vinAdayan.. 9-66-42 (63940)
duryodhano.api rAjendra shoNitena pariplutaH.
tAM nishAM pratipede.atha sarvabhUtabhayAvahAm.. 9-66-43 (63941)
apakramya tu te tUrNaM tasmAdAyodhanAnnR^ipa.
shokasaMvignamanasashchintAmApedire bhR^isham.. .. 9-66-44 (63942)
iti shrImanmahAbhArate shatasAhastrikAyAM saMhitAyAM vaiyAsikyAM shalyaparvaNi gadAyuddhaparvaNi ShaTShaShTitamo.adhyAyaH.. 66 .. .. samAptaM gadAyuddhaparva shalyaparva cha.. 9 ..
ataH paraM sauptikaM parva bhaviShyati. tasyAyamAdyaH shlokaH. 9-66-1 (63943) 9-66-1x (5259) sa~njaya uvAcha. tataste sahitAH sarve prayAtA dakShiNAmukhAH. upAstamayavelAyAM shibirAbhyAshamAgatAH..