
Kumbhaghonam Edition
10. sauptikaparva
sauptikaparva - adhyAya 001
.. shrIH ..
10.1. adhyAyaH 001
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
sa~njayadhR^itarAShTrayoH saMlApaH.. 1 .. drauNikR^ipakR^itavarmabhirvanamadhyametya nyagrodhasyAdhastAdupaveshanam.. 2 .. tatra rAtrau ghUkena bahukAkAvadhadarshinA drauNinA tadvatsvenApi pANDavavadhanirdhAraNam.. 3 .. tataH kR^ipakR^itavarmANau samudbaudhya svakartavyakathanaprArthanA.. 4 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-1-0 (63944)
shrIvedavyAsAya namaH. 10-1-0x (5260)
nArAyaNaM namaskR^itya naraM chaiva narottamam.
devIM sarasvatIM vyAsaM tato jayamudIrayet.. 10-1-1 (63945)
sa~njaya uvAcha. 10-1-1x (5261)
tataste sahitAH sarve prayAtA dakShiNAmukhAH.
upAstamayavelAyAM shibirAbhyAshamAgatAH.. 10-1-1 (63946)
vimuchya vAhAMstvaritA bhItAH samanubodhanAt.
gahanaM deshamAsAdya prachChannA nyavishanta te.. 10-1-2 (63947)
senAniveshamabhito nAtidUramavasthitAH.
[nikR^ittA nishitaiH shastraiH samantAtkShatavikShatAH.]
dIrghamuShNaM cha niHshvasya pANDavAnanvachintayan.. 10-1-3 (63948)
shrutvA cha ninadaM ghoraM pANDavAnAM jayaiShiNAm.
anusArabhayAdbhItAH prA~NmukhAH prAdravanpunaH.. 10-1-4 (63949)
te muhUrtAttato gatvA shrAntavAhA pipAsitAH.
nAmR^iShyanta maheShvAsAH krodhAmarShavasha~NgatAH.. 10-1-5 (63950)
rAj~no vadhena santaptA muhUrtaM samavasthitAH.. 10-1-6 (63951)
dhR^itarAShTra uvAcha. 10-1-7x (5262)
ashraddheyamidaM karma kR^itaM mImena sa~njaya.
yatsa nAgAyutaprANaH putro mama nipAtitaH.. 10-1-7 (63952)
avadhyaH sarvabhUtAnAM vajrasaMhanano yuvA.
pANDavaiH samare putro nihato mama nipAtitaH.. 10-1-8 (63953)
na diShTamabhyatikrAntuM shakyaM gAvalgaNe naraiH.
yatsametya raNe pArthaiH putro mama nipAtitaH.. 10-1-9 (63954)
adrisAramayaM nUnaM hR^idayaM mama sa~njaya.
hataM putrashataM shrutvA yanna dIrNaM sahasradhA.. 10-1-10 (63955)
kathaM hi vR^iddhamithunaM hataputraM bhaviShyati.
na hyahaM pANDuputrasya viShaye vastumutsahe.. 10-1-11 (63956)
kathaM rAj~naH pitA bhUtvA svayaM rAjA cha sa~njaya.
preShyabhUtaH pravarteyaM pANDaveyasya shAsanAt.. 10-1-12 (63957)
prabhujya pR^ithivIM sarvAM sthitA mUrdhani sa~njaya.
kathamadya bhaviShyAmi shrotuM shakShyAmi sa~njaya. 10-1-13 (63958)
yena putrashataM pUrNamekena nihataM mama..
kR^itaM satyaM vachastasya vidurasya mahAtmanaH. 10-1-14 (63959)
akurvatA vachastasya mama putreNa sa~njaya..
adharmeNa hate tAta putre duryodhane mama. 10-1-15 (63960)
kR^itavarmA kR^ipo drauNiH kimakurvata sa~njaya.. 10-1-16 (63961)
sa~njaya uvAcha. 10-1-17x (5263)
gatvA tu tAvakA rAjannAtidUraM manasvinaH.
apashyanta vanaM ghoraM nAnAdrumalatAvR^itam.. 10-1-17 (63962)
te muhUrtaM tu vishramya labdhatoyairhayottamaiH.
sUryAstamayavelAyAM kauraveyasya shAsanAt.. 10-1-18 (63963)
nAnAmR^igagaNairjuShTaM nAnApakShibhirAkulam.
nAnAdrumalatAchChannaM nAnAvyAlaniShevitam.. 10-1-19 (63964)
nAnAtoyasamAkIrNaistaTAkairupashobhitam.
padminIshatasa~nChannaM nIlotpalasamAyutam.. 10-1-20 (63965)
pravishya tadvanaM ghoraM vIkShamANAH samantataH.
shAkhAsahasrasa~nChannaM nyagrodhaM dadR^ishustataH.. 10-1-21 (63966)
upetya tu tadA rAjannyagrodhaM te mahArathAH.
dadR^ishurdvipadAM shreShThAH shreShThaM taM vai vanaspatim.. 10-1-22 (63967)
te.avatIrya rathebhyashcha vipramuchya cha vAjinaH.
upaspR^ishya yathAnyAyaM sandhyAmanvAsata prabho.. 10-1-23 (63968)
tato.astaM parvatashreShThamanuprApte divAkare.
sarvasya jagato dhAtrI sharvarI pratyapadyata.. 10-1-24 (63969)
grahanakShatratArAbhiH prakIrNAbhirala~NkR^itam.
nabhoM.ashukamivAbhAti prekShaNIyaM samantataH.. 10-1-25 (63970)
ichChayA te pravalganti ye satvA rAtrichAriNaH.
divAcharAshcha ye satvAste nidrAvashamAgatAH.. 10-1-26 (63971)
rAtri~ncharANAM satvAnAM ninAdo.abhUtsudAruNaH.
kravyAdAshcha pramuditA ghorA prAptA cha sharvarI.. 10-1-27 (63972)
tasminrAtrimukhe ghore duHkhashokasamanvitAH.
kR^itavarmA kR^ipo drauNirupopavivishuH samam.. 10-1-28 (63973)
upopaviShTAH shochanto nyagrodhasya samIpataH.
tamevArthamatikrAntaM kurupANDavayoH kShayam.. 10-1-29 (63974)
nidrayA cha parItA~NgA niShedurdharaNItale.
shrameNa sudR^iDhaM yuktA vikShatA vividhaiH sharaiH.. 10-1-30 (63975)
tato nidrAvashaM prAptau kR^ipabhojau mahAbAlau.
sukhochitAvaduHkhArhau niShaNNau dharaNItale.. 10-1-31 (63976)
tau tu suptau mahArAja tasmindeshe mahArathau.
[mahArhashayanopetau bhUmAveva hyanAthavat..] 10-1-32 (63977)
krodhAmarShavashaM prApto droNaputrastu bhArata.
na vai sma sa jagAmAtha nidrAM sarpa iva shvasan.. 10-1-33 (63978)
na lebhe sa tu nidrAM vai dahyamAno.atimanyunA.
vIkShA~nchakre mahAbAhustadvanaM ghoradarshanam.. 10-1-34 (63979)
vIkShamANo vanoddeshaM nAnAsatvairniShevitam.
apashyata mahAbAhurnyagrodhaM vAyasAvR^itam.. 10-1-35 (63980)
tatra kAkasahasrANi tAM nishAM paryaNAmayan.
sukhaM svapantaH kauravya pR^ithakpR^ithagupAshrayAH.. 10-1-36 (63981)
supteShu teShu kAkeShu visrabdheShu samantataH.
so.apashyatsahasA yAntamulUkaM ghoradarshanam.. 10-1-37 (63982)
mahAsvanaM mahAkAyaM haryakShaM babhrupi~Ngalam.
sutIkShNaghoNAnakharaM suparNamiva vegitam.. 10-1-38 (63983)
so.atha shabdaM mR^iduM kR^itvA lIyamAna ivANQDajaH.
nyagrodhasya tataH sAkhAM pAtayAmAsa bhArata.. 10-1-39 (63984)
sannipatya tu shAkhAyAM nyagrodhasya viha~NgamaH.
suptA~njaghAna visrabdhAnvAyasAnvAyasAntakaH.. 10-1-40 (63985)
keShA~nchidachChinatpakShA~nshirAMsi cha chakarta ha.
charaNAMshchaiva keShA~nchidbabha~nja charaNAyudhaH.. 10-1-41 (63986)
kShaNenAghnatsa balavAnye.asya dR^iShTipathe sthitAH.. 10-1-42 (63987)
teShAM sharIrAvayavaiH sharIraishcha vishAmpate.
nyagrodhamaNDalaM sarvaM sa~nChannaM parvatopamam.. 10-1-43 (63988)
tAMstu hatvA tataH kAkAnkaushiko mudito.abhavat.
pratikR^itya yathAkAmaM shatrUNAM shatrusUdanaH.. 10-1-44 (63989)
taddR^iShTvA tAdR^ishaM karma kaushikena kR^itaM nishi.
tadbhAve kR^itasa~Nkalpo drauNireko.anvachintayat.. 10-1-45 (63990)
upadeshaH kR^ito.anena pakShiNA mama saMyuge.
shatrUNAM kShapaNaM yuktaM prAptaH kAlashcha me mataH.. 10-1-46 (63991)
nAdya shakyaM mayA hantuM pANDavA jitakAshinaH.
balavantaH kR^itotsAhA labdhalakShAH prahAriNaH.. 10-1-47 (63992)
rAj~naH sakAshe teShAM cha pratij~nAto vadho mayA.
pata~NgAgnisamAM vR^ittimAsyAyAtmavinAshinIm.. 10-1-48 (63993)
nyAyato yudhyamAnasya prANatyAgo na saMshayaH.
ChadmanA tu bhavetsidviH shatrUNAM cha kShayo mahAn.. 10-1-49 (63994)
tatra sashayitAdarthAdyo.artho niHsaMshayo bhavet.
taM janA bahumanyante ye.arthashAstravishAradAH.. 10-1-50 (63995)
yachchApyatra bhavetkAryaM garhitaM lokaninditam.
kartavyaM tanmanuShyeNa kShatradharmeNa vartatA.. 10-1-51 (63996)
ninditAni cha karmANi kutsitAni padepade.
sopadhAni kR^itAnyeva pANDavairakR^itAtmabhiH.. 10-1-52 (63997)
asminnarthe purA gItAH shrUyante dharmavittamaiH.
shlokA nyAyamavekShadbhistattvArthAstattvadarshibhiH.. 10-1-53 (63998)
parishrAnte vidIrNe vA bhu~njAne vA.api shatrubhiH.
prasthAne vA praveshe vA prahartavyaM riporbalam.. 10-1-54 (63999)
nidrArtamardharAtre cha tathA naShTapraNAyakam.
bhinnayodhaM balaM yachcha dvidhA yuktaM cha yadbhavet.. 10-1-55 (64000)
ityevaM nishchayaM chakre suptAnAM nishi mAraNe.
pANDUnAM saha pA~nchAlairdroNaputraH pratApavAn.. 10-1-56 (64001)
sa krUrAM matimAsthAya vinishchitya muhurmuhuH.
suptau prAbodhayattau tu mAtulaM bhojameva cha.. 10-1-57 (64002)
tau prabuddhau mahAtmAnau kR^ipabhojau mahAbAlau.
nottaraM pratipadyetAM tatra yuktaM hiyA vR^itau.. 10-1-58 (64003)
sa muhUrtamiva dhyAtvA tAvubhau vAkyamabravIt.. 10-1-59 (64004)
hato duryodhano rAjA ekavIro mabAhalaH.
yasyArthe vairamasmAbhirAsaktaM pANDavaiH saha.. 10-1-60 (64005)
ekAkI bahubhiH kShudrairAhave shuddhavikramaH.
pAtito bhImasenena ekAdashachamUpatiH.. 10-1-61 (64006)
vR^ikodareNa kShudreNa sunR^ishaMsamidaM kR^itam.
mUrdhAbhiShiktasya shiraH pAdena parimR^idgatA.. 10-1-62 (64007)
vinardanti cha pA~nchAlAH kShvelanti cha hasanti cha.
dhamanti sha~NkhA~nshatasho hR^iShTA ghnanti cha dundubhIn.. 10-1-63 (64008)
vAditraghoShastumulo vimishraH sha~NkhaniHsvanaiH.
anilenerito ghoro dishaH pUrayatIva ha.. 10-1-64 (64009)
ashvAnAM heShamANAnAM gajAnAM chaiva bR^iMhatAm.
siMhanAdashcha shUrANAM shrUyate sumahAnayam.. 10-1-65 (64010)
dishaM prAchIM samAshritya hR^iShTAnAM gachChatAM bhR^isham.
rathanemisvanAshchaiva shrUyante romaharShaNAH.. 10-1-66 (64011)
pANDavairdhArtarAShTrANAM yadidaM kadanaM kR^itam.
vayameva trayaH shiShTA asminmahati vaishase.. 10-1-67 (64012)
kechinnAgashataprANAH kechitsarvAstrakovidAH.
nihatAH pANDavairyasminmanye kAlasya paryayam.. 10-1-68 (64013)
evametena bhAvyaM hi nUnaM kAryeNa tattvataH.
yathA hyasyedR^ishI niShThA kR^ite yatne.api duShkare.. 10-1-69 (64014)
bhavatostu yadi praj~nA na mohAdapachIyate.
vyasane.asminmahatyarthe yannaH shreyastaduchyatAm.. .. 10-1-70 (64015)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi prathamo.adhyAyaH.. 1 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-1-1 tataH duryodhanena sainApatye.ashvatthAmno.abhiShekAnantaraM te ashvatthAmakR^ipAchAryakR^itavarmANaH.. 10-1-2 shibiranikaTasthaM deshaM AsAdya vAhAnvimuchya nyavishanteti yojanA.. 10-1-4 anusAraH pR^iShThagamanam. prAdravanniti punarvAhAnyojayitveti gamyate.. 10-1-6 rAj~no duryodhanasya.. 10-1-20 nAnApuShpopashobhitamiti jha.pAThaH.. 10-1-23 anvAsata upAsitavantaH.. 10-1-25 aMshukaM vastram.. 10-1-32 shayanopetau prAgiti sheShaH.. 10-1-36 paryaNAmayan pariNItavanta Asan.. 10-1-38 haryakShyaM harinmaNinibhalochanam. ShANA nAsA.. 10-1-1 prathamo.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 002
.. shrIH ..
10.2. adhyAyaH 002
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
kR^ipeNa drauNimprati kartavyopadeshaH.. 1 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-2-0 (64016)
kR^ipa uvAcha. 10-2-0x (5264)
shrutaM te vachanaM sarvaM hetuyuktaM mayA vibho.
mamApi tu vachaH ki~nchichChR^iNuShvAdya mahAbhuja.. 10-2-1 (64017)
AbaddhA mAnuShAH sarve nibaddhAH karmaNordvayoH.
daive puruShakAre cha paraM tAbhyAM na vidyate.. 10-2-2 (64018)
na hi daivena sidhyanti kAryANyekena sattama.
na chApi karmaNaikena dvAbhyAM siddhistu yogataH.. 10-2-3 (64019)
tAbhyAmubhAbhyAM sarvArthA nibaddhA adhamottamAH.
pravR^ittAshchaiva dR^ishyante nivR^ittAshchaiva sarvashaH.. 10-2-4 (64020)
parjanyaH parvate varShankinnu sAdhayate phalam.
kR^iShTe kShetre tathA varShankiM na sAdhayate phalam.. 10-2-5 (64021)
utthAnaM chApi daivasya hyanutthAnaM cha daivatam.
vyarthaM bhavati sarvatra pUrvastatra vinishchayaH.. 10-2-6 (64022)
suvR^iShTe cha yathA deve samyak kShetre cha karShite.
bIjaM mahAguNaM bhUyAttathA siddhirhi mAnuShI.. 10-2-7 (64023)
tayordaivaM tu dushchintyaM svavashenaiva vartate.
prAj~nAH puruShakAre tu vartante devamAsthitAH.. 10-2-8 (64024)
tAbhyAM sarve hi kAryArthA manuShyANAM nararShabha.
vicheShTantaH sma dR^ishyante nivR^ittAstu tathaiva cha.. 10-2-9 (64025)
kR^itaH puruShakArashcha so.api daivena sidhyati.
tathAsya karmaNaH karturabhinirvartate phalam.. 10-2-10 (64026)
utthAnaM cha manuShyANAM dakShANAM daivavarjitam.
abhalaM dR^ishyate loke samyagapyupapAditam.. 10-2-11 (64027)
tatrAlasA manuShyANAM ye bhavantyamanasvinaH.
utthAnaM te vigarhanti prAj~nAnAM tanna rochate.. 10-2-12 (64028)
prAyasho hi kR^itaM karma nAphalaM dR^ishyate bhuvi.
akR^itvA cha punarduHkhaM karma pashyenmahAphalam.. 10-2-13 (64029)
chaShTAmakurvaMllabhate yadi ki~nchidyadR^ichChayA.
yo vA na labhate kR^itvA durdarshau tAvubhAvapi.. 10-2-14 (64030)
shaknoti jIvituM dakSho nAlasaH sukhamedhate.
dR^ishyante jIvaloke.asmindakShAH prAyo hitaiShiNaH.. 10-2-15 (64031)
yadi dakShaH samArambhAtkarmaNo nAshnute phalam.
nAsya vAchyaM bhavetki~nchillabdhavyaM vA.adhigachChati.. 10-2-16 (64032)
nAkR^itvA karma loke hi phalaM vindati karhichit.
sa tu vaktavyatAM yAti dveShyo bhavati bhUyashaH.. 10-2-17 (64033)
evametadanAdR^itya vartate yastvato.anyathA.
sa karotyAtmano.anarthAneSha buddhimatAM nayaH.. 10-2-18 (64034)
hInaM puruShakAreNa yadi daivena vA punaH.
kAraNAbhyAmathaitAbhyAmutthAnamaphalaM bhavet.. 10-2-19 (64035)
hInaM puruShakAreNa karma tviha na sidhyati.. 10-2-20 (64036)
daivatebhyo namaskR^itya yastvarthAnsamyagIhate.
dakSho dAkShiNyasampanno na sa moghairvihanyate.. 10-2-21 (64037)
samyagIhA punariyaM yA bR^iddhAnupasevate.
ApR^ichChati cha yachChreyaH karoti cha hitaM vachaH.. 10-2-22 (64038)
utthAyotthAya hi sadA praShTavyA vR^iddhasammatAH.
te sma yoge paraM mUlaM tanmUlA siddhiruchyate.. 10-2-23 (64039)
vR^iddhAnAM vachanaM shrutvA yo.abhyutthAnaM prayojayet.
utthAnasya phalaM samyaktadA sa labhate.achirAt.. 10-2-24 (64040)
rAgAtkrodhAdbhayAllobhAdyo.arthAnIheta mAnavaH.
anIshashchAvamAnI cha sa shIghraM bhrashyate shriyaH.. 10-2-25 (64041)
soyaM duryodhanenArtho lubdhenAdIrghadarshinA.
asamarthaH samArabdho mUDhatvAdavichinantitaH.. 10-2-26 (64042)
hitabuddhInanAdR^itya sammantryAsAdhubhiH saha.
vAryamANo.akarodvairaM pANDavairguNavattaraiH.. 10-2-27 (64043)
pUrvamapyatiduHshIlo na dhairyaM kartumarhati.
tapatyarthe vipanne hi mitrANAM na kR^itaM vachaH.. 10-2-28 (64044)
anuvartAmahe yattu taM vayaM pApapUruSham.
asmAnapyanayastasmAtprApto.ayaM dAruNo mahAn.. 10-2-29 (64045)
aena tu mamAdyApi vyasanenopatApitA.
buddhishchintayate ki~nchitsvaM shreyo nAvabudhyate.. 10-2-30 (64046)
muhyatA tu manuShyeNa praShTavyAH suhR^ido janAH.
tatrAsya buddhirvinayastatra shreyashcha pashyati.. 10-2-31 (64047)
tato.asya mUlaM kAryANAM buddhyA nishchitya vai budhAH'.
te.atra pR^iShTA yathA brUyustatkartavyaM tathA bhavet.. 10-2-32 (64048)
te vayaM dhR^itarAShTraM cha gAndhArIM cha yashasvinIm.
upapR^ichChAmahe gatvA viduraM cha mahAmatim.. 10-2-33 (64049)
te pR^iShTAstu vadeyuryachChreyo naH samanantaram.
tadasmAbhiH punaH kAryamiti me naiShThikI matiH.. 10-2-34 (64050)
anArambhAttu kAryANAM nArthaH sampadyate kvachit.. 10-2-35 (64051)
kR^ite puruShakAre tu yeShAM kAryaM na sidhyati.
daivenopahatAste tu nAtra kAryA vichAraNA.. .. 10-2-36 (64052)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi dvitIyo.adhyAyaH.. 2 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-2-2 daive AsamantAt baddhAH puruShakAre nihInatayA baddhAH. tena daivaM pradhAnaM puruShakAra upasarjanamityuktaM bhavati. ArambhA mAnuShAH sarve iti ka.pAThaH.. 10-2-6 utthAnamiti. daivasya pradhAnasyotthAnaM puruShakAro vyarthaM bhavati tathA.anutthAnamutthAnahInaM daivamapi vyarthamiti pakShadvayaM sarvatra vyavasyati tatra pUrvaeva pakShaH shreyAnityarthaH.. 10-2-9 vicheShTantaH pravR^ittA dR^ishyante lokadR^iShThyetyarthaH.. 10-2-13 karmAkR^itvA duHkhaM pashyedityApi prAyasho.asti.. 10-2-14 durdarshau durlabhau.. 10-2-16 sparshaM chAsyAdhigachChatIti Cha.pAThaH. tatra asya karmaNaH sparshaM lokasya sambandhaM chAdhigachChati lokapriyaH syAdityarthaH.. 10-2-17 akR^itvA karma yo loke phalaM vindati dhiShThita iti jha.pAThaH. tatra adakShastu paraprayatnArjitena jIvannapi bhoktumevAyaM samartho nArjayitumiti nindyata iti bhAvaH.. 10-2-18 etat daivadAkShyayoH sAhityam. anyathA tayoranyatarAlambanena.. 10-2-23 yoge alabdhalAbhe.. 10-2-25 anIshaH ajitachittaH. avamAnI paramavajAnan.. 10-2-2 dvitIyo.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 003
.. shrIH ..
10.3. adhyAyaH 003
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
drauNinA kR^ipavachanamanAdR^itya kR^ipakR^itavarmaNoH purataH nishi prasuptapANDupA~nchAlahananapratij~nAnam.. 1 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-3-0 (64053)
sa~njaya uvAcha. 10-3-0x (5265)
kR^ipasya vachanaM shrutvA dharmArthasahitaM shubham.
ashvatthAmA mahArAja duHkhashokasamanvitaH.. 10-3-1 (64054)
dahyamAnastu shokena pradIptenAgninA yathA.
krUraM manastataH kR^itvA tAvabhau pratyabhAShata.. 10-3-2 (64055)
puruShepuruShe buddhiryAyA bhavati shobhanA.
tuShyanti cha pR^ithaksarve praj~nayA te svayAsvayA.. 10-3-3 (64056)
sarvo hi manyate loka AtmAnaM buddhimattaram.
sarvasyAtmA bahumataH sarvotmAnaM prashaMsati.. 10-3-4 (64057)
sarvasya hi svakA praj~nA sAdhuvAde pratiShThitA.
parabuddhiM cha nindanti svAM prashaMsanti chAsakR^it.. 10-3-5 (64058)
kAraNAntarayogena yeShAM saMvadate matiH.
te.anyonyena cha tuShyanti bahumanyanti chAsakR^it.. 10-3-6 (64059)
tasyaiva tu manuShyasya sAsA buddhistadAtadA.
kAlayoge viparyAsaM prApyAnyonyaM vipadyate.. 10-3-7 (64060)
anityatvAttu chittAnAM manuShyANAM visheShataH.
chittavaiklabyamAsAdya sAsA buddhiH prajAyate.. 10-3-8 (64061)
yathA hi vaidyaH kushalo j~nAtvA vyAdhiM yathAvidhi.
bhaiShajyaM kurute yogAtprashamArthamiti prabho.. 10-3-9 (64062)
evaM kAryasya yogAtprashamArthamiti prabho..
praj~nayA cha svayA yuktyA tAM cha gR^ihNanti vai budhAH.. 10-3-10 (64063)
anyayA yauvane bAlye buddhyA bhavati mohitaH.
madhye.anyayA jarAyAM tu sonyAM rochayate matim.. 10-3-11 (64064)
vyasana vA mahAghoraM samR^iddhiM chApi tAdR^ishIm.
avApya puruSho bhoja kurute buddhivaikR^itam.. 10-3-12 (64065)
ekasminneva puruShe sAsA buddhistadAtadA.
bhavatyanityA praj~nA hi sA tasyaiva na rochate.. 10-3-13 (64066)
nishchitya tu yathApraj~naM yAM matiM sAdhu pashyati.
tayA prakurute bhAvaM sA tasyodyogakArikA.. 10-3-14 (64067)
sarvo hi puruSho bhoja sAdhvetaditi nishchitaH.
kartumArabhate prItiM maraNAdiShu karmasu.. 10-3-15 (64068)
sarve hi yuktAM vij~nAya praj~nAM vApi svakAM narAH.
cheShTante vividhAM cheShTAM hitamityeva jAnate.. 10-3-16 (64069)
upajAtA vyasanajA yeyamadya matirmama.
yuvayostAM pravakShyAmi sarveShAM shokanAshinIm.. 10-3-17 (64070)
prajApatiH prajAH sR^iShTvA karma tAsu vidhAya cha.
varNevarNe samAdhatta hyekaikaM guNavattaram.. 10-3-18 (64071)
brAhmaNe vedamagryaM tu kShatriye teja uttamam.
dAkShyaM vaishye cha shUdre cha sarvavarNAnukUlatAm.. 10-3-19 (64072)
adAnto brAhmaNo.asAdhurnistejAH kShatriyo mR^itaH.
adakSho nindyate vaishyaH shUdrashcha pratikUlavAn.. 10-3-20 (64073)
so.asmi jAtaH kule shreShThe brAhmaNairabhipUjite.
mandabhAgyatayA.asmyetaM kShatradharmamanuShThitaH.. 10-3-21 (64074)
kShatradharmaM viditvA.ahaM yadi brAhmaNyamAshritaH.
prakariShye mahatkarma na me tatsAdhusammatam.. 10-3-22 (64075)
dhArayitvA dhanurdivyaM divyAnyastrANi chAhave.
pitaraM nihataM dR^iShTvA kinnu vakShyAmi saMsadi.. 10-3-23 (64076)
so.ahamadya yathAkAmaM kShatradharmamavApya cha.
gantA.asmi padavIM rAj~naH pitushchApi mahAtmanaH.. 10-3-24 (64077)
adya svapsyanti pA~nchAlA vishvastA jitakAshinaH.
vimuktayugyakavachA harSheNa cha samanvitAH.
vayaM jitA matAshchaiShAM shrAntA vyAyAmakarshitAH.. 10-3-25 (64078)
teShAM nishi prasuptAnAM susthAnAM shibire svake.
avaskandaM kariShyAmi shibirasyAdya duShkaram.. 10-3-26 (64079)
tAnavaskandya shibire pretabhUtAnachetasaH.
sUdayiShyAmi vikramya maghavAniva dAnavAn.. 10-3-27 (64080)
adya tAnsahitAnsarvAndhR^iShTadyumnapurogamAn.
sUdayiShyAmi vikramya kakShaM dIpta ivAnalaH.. 10-3-28 (64081)
nihatya chaiva pA~nchAlA~nshAntiM labdhA.asmi sattama.. 10-3-29 (64082)
pA~nchAleShu chariShyAmi sUdayannadya saMyuge.
pinAkapANiH sa~NkruddhaH svayaM rudraH pashuShviva.. 10-3-30 (64083)
adyAhaM sarvapA~nchAlAnnikR^ityA cha nikR^iShya cha.
ardayiShyAmi saMhR^iShTo raNe pANDusutAMstathA.
`sUdayiShyAmi sa~NkruddhaH pashUniva pinAkadhR^it'.. 10-3-31 (64084)
adyAhaM sarvapA~nchAlaiH kR^itvA bhUmiM sharIriNIm.
prahR^ityaikena shastreNa bhaviShyAmyanR^iNaH pituH.. 10-3-32 (64085)
duryodhanasya karNasya bhIShmasaindhavayorapi.
gamiShyAmi nishAvelAM padavImadya durgamAm.. 10-3-33 (64086)
adya pA~nchAlarAjasya dhR^iShTadyumnasya vai nishi.
virAtre pramathiShyAmi pashoriva shiro balAt.. 10-3-34 (64087)
adya pA~nchAlapANDUnAM shayitAnAM shiro nishi.
kha~Ngena nishitenAjau pramathiShyAmi gautama.. 10-3-35 (64088)
adya pA~nchAlasenAM tAM nihatya nishi sauptike.
kR^itakR^ityaH sukhI chaiva bhaviShyAmi mahAmate.. .. 10-3-36 (64089)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi tR^itIyo.adhyAyaH.. 3 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-3-4 sarvotmAnamityatra sarva AtmAnamiti chChedaH. sandhirArShaH.. 10-3-6 yoge yeShAM samA gatiriti jha.pAThaH. tatra yoge samudAye ityarthaH.. 10-3-10 tAM cha nindanti mAnavA iti jha.pAThaH.. 10-3-12 he bhoja he kR^itavarman. ekameva sambodhayan kR^ipasya vachasi anAdaraM sUchayati.. 10-3-13 bhavatyakR^itavuddhitvAditi jha.pAThaH. tatra akR^itadharmatvAt avasarAnurodhAt. idAnIM mama shAntibuddhirna rochate ityarthaH.. 10-3-20 kShatriyo.adhama iti jha.pAThaH.. 10-3-22 viditvA Ashritya.. 10-3-24 gantAsmi gamiShyAmi. padavIM AnR^iNyam.. 10-3-33 gamayiShyAmi pA~nchAlAnpadavImadya durgamAmiti jha.pAThaH.. 10-3-3 tR^itIyo.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 004
.. shrIH ..
10.4. adhyAyaH 004
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
drauNikR^ipayoH saMvAdaH.. 1 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-4-0 (64090)
kR^ipa uvAcha. 10-4-0x (5266)
diShTyA te pratikartavye matirjAteyamachyuta.
na tvAM vArayituM shakto vajrapANirapi svayam.. 10-4-1 (64091)
anuyAsyAvahe tvAM tu prabhAte sahitAvubhau.
adya rAtrau vishramasva vimuktakavachadhvajaH.. 10-4-2 (64092)
ahaM tvAmanuyAsyAmi kR^itavarmA cha sAtvataH.
parAnabhimukhaM yAntaM rathAvAsthAya daMshitau.. 10-4-3 (64093)
AvAbhyAM sahitaH shatrU~nshvo nihantA samAgame.
vikramya rathinAM shreShTha pA~nchAlAnsapadAnugAn.. 10-4-4 (64094)
shaktastvamasi vikramya vishramasva nishAmimAm.
chiraM te jAgratastAta svapa tAvannishAmimAm.. 10-4-5 (64095)
vishrAntashcha vinidrashcha svasthachittashcha mAnada.
sametya samare shatrUnvadhiShyasi na saMshayaH.. 10-4-6 (64096)
na hi tvAM rathinAM shreShThaM pragR^ihItavarAyudham.
jetumutsahate kashchidapi deveShu pAvakiH.. 10-4-7 (64097)
kR^ipeNa sahitaM yAntaM guptaM cha kR^itavarmaNA.
ko drauNiM yudhi saMrabdhaM yodhayedapi devarAT.. 10-4-8 (64098)
te vayaM nishi vishrAntA vinidrA vigatajvarAH.
prabhAtAyAM rajanyAM vai nihaniShyAma shAtravAn.. 10-4-9 (64099)
tava hyastrANi divyAni mama chaiva na saMshayaH.
sAtvatopi maheShvAso nityaM yuddheShu kovidaH.. 10-4-10 (64100)
te vayaM sahitAstAta sarvA~nshatrUnsamAgatAn.
prasahya samare hatvA prItiM prApsyAma puShkalAm.. 10-4-11 (64101)
vishramasva tvamavyagraH svapa chemAM nishAM sukham.
ahaM cha kR^itavarmA cha prabhAte tvAM narottamam.. 10-4-12 (64102)
anuyAsyAva sahitau dhanvinau paratApanau.
rathinaM tvarayA yAntaM rathamAsthAya daMshitau.. 10-4-13 (64103)
sa gatvA shibiraM teShAM nAma vishrAvya chAhave.
tataH kartA.asi shatrUNAM yudhyatAM kadanaM mahat.. 10-4-14 (64104)
kR^itvA cha kadanaM teShAM prabhAte vimale.ahani.
viharasva yathA shakraH sUdayitvA mahAsurAn.. 10-4-15 (64105)
tvaM hi shakto raNe jetuM pA~nchAlAnAM varUthinIm.
daityasenAmiva kruddhaH sarvadAnavasUdanaH.. 10-4-16 (64106)
mayA tvAM sahitaM sa~Nkhye guptaM cha kR^itavarmaNA.
na saheta vibhuH sAkShAdvajrapANirapi svayam.. 10-4-17 (64107)
na chAhaM samare tAta kR^itavarmA na chaiva hi.
anirjitya raNe pANDUnapayAsyAmi karhichit.. 10-4-18 (64108)
hatvA cha samare kShudrAnpA~nchAlAnpANDubhiH saha.
nivartiShyAmahe sarve hatA vA svargagA vayam.. 10-4-19 (64109)
sarvopAyaiH sahAyAste prabhAte vayamAhave.
satyametanmahAbAho prabravImi tavAnagha.. 10-4-20 (64110)
evamuktastato drauNikramAtulena hitaM vachaH.
abravInmAtulaM rAjankrodhAdudvR^itya lochane.. 10-4-21 (64111)
Aturasya kuto nidrA narasyAmarShitasya cha.
arthAMshchintayatashchApi kAmayAnasya vA punaH.. 10-4-22 (64112)
tadidaM samanuprAptaM pashya me.adya chatuShTayam.
yasya bhAgashchaturtho me svapnamahnAya nAshayet.. 10-4-23 (64113)
kiM nAma duHkhaM loke.asminpiturvadhamanusmaran.
hR^idayaM nirdahanme.adya rAtryahAni na shAmyati.. 10-4-24 (64114)
yathA cha nihataH pApaiH pitA mama visheShataH.
pratyakShamapi te sarvaM tanme marmANi kR^intati.. 10-4-25 (64115)
kathaM hi mAdR^isho loke muhUrtamapi jIvati.
droNahanteti yadvAchaH pA~nchAlAnAM shR^iNomyaham.. 10-4-26 (64116)
dhR^iShTadyumnamahatvA tu nAdaM jIvitumutsahe.
sa me piturvadhAdvadhyaH pA~nchAlA ye cha sa~NgatAH.. 10-4-27 (64117)
vilApo bhagnasakthasya yastu rAj~no mayA shrutaH.
sa punarhR^idayaM kasya krUrasyApi na nirdahet.. 10-4-28 (64118)
kasya hyakaruNasyApi netrAbhyAmashru nAvrajet.
nR^ipaterbhagnasakthasya shrutvA tAdR^igvachaH punaH.. 10-4-29 (64119)
yashchAyaM mitrapakSho me mayi jIvati nirjitaH.
shokaM me vardhayatyeSha vArivega ivArNavam.. 10-4-30 (64120)
ekAgnamanaso me.adya kuto nidrA kutaH sukham.. 10-4-31 (64121)
vAsudevArjunAbhyAM cha tAnahaM parirakShitAn.
aviShahyatamAnmanye mahendreNApi sattama.. 10-4-32 (64122)
na chApi shaktaH saMyantumasmAtkAryAtkatha~nchana.
taM na pashyAmi loke.asminyo mAM kopAnnivartayet.. 10-4-33 (64123)
iti me nishchitA buddhireShA sAdhumatA mama.. 10-4-34 (64124)
vAdikaiH kathyamAnastu mitrANAM me parAbhavaH.
pANDavAnAM cha vijayaTo hR^idayaM dahatIva me.. 10-4-35 (64125)
ahaM tu kadanaM kR^itvA shatrUNAmadya sauptike.
tato vishramitA chaiva svaptA cha vigatajvaraH.. .. 10-4-36 (64126)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi chaturtho.adhyAyaH.. 4 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-4-4 nihantA nihaniShyasi.. 10-4-23 chaturtha AturAdInAM chaturNAM madhye eko bhAgaH amarShaH. me mama svapnaM ahvAya jhaTiti nAshayet. tasmAt svapetyuktaM tanna yujyate.. 23 .. 10-4-24 anusmaran anusmarataH. na shAmyati amarSha ityarthaH.. 10-4-36 svaptA svapsyAmi.. 10-4-4 chaturtho.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 005
.. shrIH ..
10.5. adhyAyaH 005
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
kR^ipeNa prasuptamAraNasyAdhArmikatvakathanena pratiShedhane.api pitR^ivadhAmarShiNA drauNinA jighAMsayA ripushiviradvAragamanam.. 1 .. kR^ipakR^itavarmashyAmapi sauhArdAttadanugamanam.. 2 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-5-0 (64127)
kR^ipa uvAcha. 10-5-0x (5267)
shushrUShurapi durmedhAH puruSho.aniyatendriyaH.
nAlaM vedayituM kR^itsnau dharmArthAviti me matiH.. 10-5-1 (64128)
tathaiva tAvanmedhAvI vinayaM yo na shikShate.
na cha ki~nchana jAnAti so.api dharmArthanishchayam.. 10-5-2 (64129)
[chiraM hyapi jaDaH shUraH paNDitaM paryupAsya ha.
na sa dharmAnvijAnAti darvI sUparasAniva.. 10-5-3 (64130)
muhUrtamapi taM prAj~naH paNDitaM paryupAsya hi.
kShipraM dharmAnvijAnAti jihvA sUparasAniva.. 10-5-4 (64131)
shushrUShustveva medhAvI puruSho niyatendriyaH.
jAnIyAdAgamAnsarvAngrAhyaM cha na virodhayet.. 10-5-5 (64132)
anayastvavamAnI yo durAtmA pApapUruShaH.
diShTamutsR^ijya kalyANaM karoti bahupAtakam.. 10-5-6 (64133)
nAthavantaM tu suhR^idaH pratiShedhanti pAtakAt.
nivartate tu lakShmIvAnnAlakShmIvAnnivartate.. 10-5-7 (64134)
yathA hyuchchAvachairvAkyaiH kShiptachitto niyamyate.
tathaiva suhR^idA shakyo nashakyastvavasIdati.. 10-5-8 (64135)
tathaiva suhR^ido.aprAj~nAnkurvANAnkarma pApakam.
prAj~nAH sampratiShedhanti yathAshakti punaHpunaH.. 10-5-9 (64136)
sa kalyANe manaH kR^itvA niyamyAtmAnamAtmanA.
kuru me vachanaM tAta yena pashchAnna tapsyase.. 10-5-10 (64137)
na vadhaH pUjyate loke suptAnAmiha dharmataH.
tathaiva nyastashastrANAM vimuktarathavAjinAm.. 10-5-11 (64138)
ye va brUyustavAsmIti ye cha syuH sharaNAgatAH.
vimuktamUrdhajA ye cha ye chApi hatavAhanAH.. 10-5-12 (64139)
adya svapsyanti pA~nchAlA vimuktakavachA vibho.
vishvastA rajanIM sarve pretA iva vichetasaH.. 10-5-13 (64140)
yasteShAM tadavasthAnAM druhyeta puruSho.anR^ijuH.
vyaktaM sa narake majjedagAdhe vipule.apluve.. 10-5-14 (64141)
sarvAstraviduShAM loke shreShThastvamasi vishrutaH.
na cha te jAtu loke.asminsusUkShmamapi kilbiSham.. 10-5-15 (64142)
tvaM punaH sUryasa~NkAshaH shvobhUta udite ravau.
prakAshe sarvabhUtAnAM vijetA yudhi shAtravAn.. 10-5-16 (64143)
asambhAvitarUpaM hi tvayi karma vigarhitam.
shukle raktamiva nyastaM bhavediti matirmama.. 10-5-17 (64144)
ashvatthAmovAcha. 10-5-18x (5268)
evameva yathA.a.attha tvamanushAsasi mAtula.
taistu pUrvamayaM setuH samantAdvihvalIkR^itaH.. 10-5-18 (64145)
pratyakShaM bhUmipAlAnAM bhavatAM chApi sannidhau.
nyastashastro mama pitA dhR^iShTadyumnena pAtitaH.. 10-5-19 (64146)
karNashcha patite chakre utthAsyanrathinAM varaH.
uttame vyasane magno hato gANDIvadhanvanA.. 10-5-20 (64147)
tathA shAntanavo bhIShmo nyastashastro nirAyudhaH.
shikhaNDinaM puraskR^itya hato gANDIvadhanvanA.. 10-5-21 (64148)
bhUrishravA maheShvAsastathA prAyagato raNe.
kroshatAM bUmipAlAnAM yuyudhAnena pAtitaH.. 10-5-22 (64149)
duryodhanashcha bhImena sametya gadayA mR^idhe.
pashyatAM bhUmipAlAnAmadharmeNa nipAtitaH.. 10-5-23 (64150)
ekAkI bahubhistatra parivArya mahArathaiH.
adharmeNa naravyAghro bhImasenena pAtitaH.. 10-5-24 (64151)
vilApo bhagnasakthasya yo me rAj~naH parishrutaH.
vAdikAnAM kathayatAM sa me marmANi kR^intati.. 10-5-25 (64152)
evaM chAdhArmikAH pApAH pA~nchAlA bhinnasatavaH.
tAnevaM bhinnamaryAdAnkiM bhavAnna vigarhati.. 10-5-26 (64153)
pitR^ihantR^InahaM hatvA pA~nchAlAnnishi sauptike.
kAmaM kITaH pata~Ngo vA janma prApya bhavAmi vai.. 10-5-27 (64154)
tvare chAhamanenAdya yadidaM me chikIrShitam.
tasya me tvaramANasya kuto nidrA kutaH sukham.. 10-5-28 (64155)
na sa jAtaH pumA.Nlloke kashchinna sa bhaviShyati.
yo me vyAvartayedetAM vadhe teShAM kR^itAM matim.. 10-5-29 (64156)
sa~njaya uvAcha. 10-5-30x (5269)
evamuktvA mahArAja droNaputraH pratApavAn.
ekAnte yojayitvA.ashvAnprAyAdabhimukhaH parAn.. 10-5-30 (64157)
tamabrUtAM mahAtmAnau bhojashAradvatAvubhau.
kimayaM syandano yuktaH kiM cha kAryaM chikIrShitam.. 10-5-31 (64158)
ekasAmarthaprayAtau svastvayA saha nararShabha.
samaduHkhasukhau chApi tasmAchChaMsitumarhasi.. 10-5-32 (64159)
ashvatthAmA tuM sa~NkruddhaH piturvadhamanusmaran.
tAbhyAM tathyaM tathA.a.achakhyau yadasyAtmachikIrShitam.. 10-5-33 (64160)
hatvA shatasahasrANi yodhAnAM nishitaiH sharaiH.
nyastashastro mama pitA dhR^iShTadyumnena pAtitaH.. 10-5-34 (64161)
taM tathaiva vadhiShyAmi nyastavarmANamadya vai.
putraM pA~nchAlarAjasya pApaM pApena karmaNA.. 10-5-35 (64162)
tathA vinihataH pApaH pA~nchAlyaH pashuvanmayA.
shastreNa vijitA.NllokAnnApnuyAditi me matiH.. 10-5-36 (64163)
kShipraM sannadvakavachau sakha~NgAvAttakArmukau.
mAmevAdya pratIkShetAM rathavaryau parantapau.. 10-5-37 (64164)
ityuktvA rathamAsthAya prAyAdabhimukhaH parAn.
tamanvagAtkR^ipo rAjankR^itavarmA cha sAtvataH.. 10-5-38 (64165)
te prayAtA vyarochanta parAnabhimukhAstrayaH.
hUyamAnA yathA yaj~ne samiddhA havyavAhanAH.. 10-5-39 (64166)
yayushcha shibiraM teShAM samprasuptajanaM vibho.
dvAradeshamanuprApya drauNistasthau mahArathaH.. .. 10-5-40 (64167)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi pa~nchamo.adhyAyaH.. 5 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-5-1 ashushrUShUH sudurmedhA iti ~Na.pAThaH. durmedhAH mUDhaH. aniyatetichChedaH.. 10-5-6 aneya iti jha.pAThaH. tatra aneyaH sanmArgaM netumashakyaH. diShTamupadiShTam.. 10-5-8 uchchAvachaiH sargairiti ka.Cha.pAThaH.. 10-5-14 aplave iti chChedaH.. 10-5-23 adharmeNa nAbheradhastAtprahAreNa.. 10-5-32 nAvAM sha~NkitumarhasIti jha.pAThaH.. 10-5-36 shastrAgnivarjitA.NllokAnprApruyAditi me matiH iti ~Na.pAThaH.. 10-5-5 pa~nchamo.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 006
.. shrIH ..
10.6. adhyAyaH 006
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
ashvatthAmnaH shibiradvArasthamahAbhUtadarshanam.. 1 .. bhUtajigIShayA drauNivisR^iShTAnAmastrashastrANAM bhUtena grasanam.. 2 .. tatashchiMtAtAntashcha drauNermahAdevopAsanAdhyavasAyaH.. 3 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-6-0 (64168)
dhR^itarAShTra uvAcha. 10-6-0x (5270)
dvAradeshe tato drauNimavasthitamavekShya tau.
akurvatAM bhojakR^ipau kiM sa~njaya vadasva me.. 10-6-1 (64169)
sQa~njaya uvAcha. 10-6-2x (5271)
kR^itavarmANamAmantrya kR^ipaM cha sa mahArathaH.
drauNirmanyuparItAtmA shibiradvAramAsadat.. 10-6-2 (64170)
tatra bhUtaM mahAkAyaM chandrArkasadR^ishadyutim.
so.apashyaddvAramAvR^itya tiShThantaM romaharShaNam.. 10-6-3 (64171)
vasAnaM charma vaiyAghraM vasArudhiravisravam.
kR^iShNAjinottarAsa~NgaM nAgayaj~nopavItinam.. 10-6-4 (64172)
bAhubhiH svAyatairbhImairnAnApraharaNodyataiH.
baddhA~NgadamahAsarpaM jvAlAmAlAkulAnanam.. 10-6-5 (64173)
daMShTrAkarAlavadanaM vyAditAsyaM bhayAnakam.
nayanAnAM sahasraishcha vichitrairabhibhUShitam.. 10-6-6 (64174)
naiva tasya vapuH shakyaM pravaktuM veSha eva cha.
sarvathA tu tadAlakShya sphuTeyurapi parvatAH.. 10-6-7 (64175)
tasyAsyanAsikAbhyAM cha shravaNAbhyAM cha sarvashaH.
tebhyashchAkShisahasrebhyaH prAdurAsanmahArchiShaH.. 10-6-8 (64176)
tathA tejomarIchibhyaH sha~NkhachakragadAdharAH.
prAdurAsanhR^iShIkeshAH shatasho.atha sahasrashaH.. 10-6-9 (64177)
tadatyadbhutamAlokya bhUtaM lokabhaya~Nkaram.
drauNiravyathito divyairastravarShairavAkirat.. 10-6-10 (64178)
drauNimuktA~nCharAMstAMstu tadbhUtaM mahadagrasat.
udadheriva vAryoghAnpAvako baDabAmukhaH.. 10-6-11 (64179)
ashvatthAmA tu samprekShya sharaughAMstAnnirarthakAn.
rathashaktiM mumochAsmai dIptAmagnishikhAmiva.. 10-6-12 (64180)
sA tamAhatya dIptAgrA rathashaktiradIryata.
yugAnte sUryamAhatya maholkeva divashchyutA.. 10-6-13 (64181)
atha hematsaruM divyaM kha~NgamAkAshavarchasam..
koshAtsamudbabarhAshu bilAddIptamivoragam.. 10-6-14 (64182)
tataH kha~NgavaraM dhImAnbhUtAya prAhiNottadA.
sa tadAsAdya bhUtaM vai vilayaM tUlavadyayau.. 10-6-15 (64183)
tataH sa kupito drauNirindraketunibhAM gadAm.
jvalantIM prAhiNottasmai bhUtaM tAmapi chAgrasat.. 10-6-16 (64184)
tataH sarvAyudhAbhAve vIkShamANastatastataH.
apashyatkR^itamAkAshamanAkAshaM janArdanaiH.. 10-6-17 (64185)
tadadbhutatamaM dR^iShTvA droNaputro nirAyudhaH.
achintayatsusantrastaH kR^ipabhojavachaH smaran.. 10-6-18 (64186)
bruvatAmapriyaM pathyaM suhR^idAM na shR^imoti yaH.
sa shochatyApadaM prApya thA.ahamavamatya tau.. 10-6-19 (64187)
shAstradR^iShTAnavidvAnyaH samatItya jighAMsati.
sa pathaH prachyuto dharmyAtkupathe pratihanyate.. 10-6-20 (64188)
gobrAhmaNanR^ipastrIShu sakhyurmAturgurostathA.
vR^iddhabAlajaDAndheShu suptabhItotthiteShu cha.. 10-6-21 (64189)
mattonmattapramatteShu na shastrANi cha mAtayet.
ityevaM gurubhiH pUrvamupadiShTaM nR^iNAM sadA.. 10-6-22 (64190)
so.ahamutkramya panthAnaM shAstradR^iShTaM sanAtanam.
amArgeNaivamArabhya ghorAmApadamAgataH.. 10-6-23 (64191)
tAM chApadaM ghoratarAM pravadanti manIShiNaH.
yadudyamya mahatkR^ityaM bhayAdapi nivartate.. 10-6-24 (64192)
ashakyaM chaiva kaH kartuM shaktaH shaktibalAdiha.
na hi daivAdgarIyo vai mAnuShyaM ki~nchidiShyate.. 10-6-25 (64193)
mAnuShyaM kurvataH karma yadi daivAnna sidhyati.
sa pathaH prachyuto dharmyAdvipadaM pratipadyate.. 10-6-26 (64194)
pratij~nAnaM hyavij~nAnaM pravadanti manIShiNaH.
yadArabhya kriyAM kA~nchidbhayAdiha nivartate.. 10-6-27 (64195)
tadidaM duShpraNItena bhayaM mA samupasthitam.
na hi droNasutaH sa~Nkhye nivarteta katha~nchana.. 10-6-28 (64196)
idaM cha sumahadbhUtaM daivadaNDamivodyatam.
na chaitadabhijAnAmi chintayannapi sarvathA.. 10-6-29 (64197)
dhruvaM yeyamadharmeNa prahitA kaluShA matiH.
tasyAH phalamidaM ghoraM pratighAtAya kalpate.. 10-6-30 (64198)
tadidaM daivavihitaM mama sa~Nkhye nivartanam.
nAnyatra daivAdudyantumiha shakyaM katha~nchana.. 10-6-31 (64199)
so.ahamadya mahAdevaM prapadye sharaNaM vibhum.
daivadaNDamimaM ghoraM sa hi me nAshayiShyati.. 10-6-32 (64200)
kapardinaM prapadye.ahaM devadevamumApatim.
kapAlamAlinaM rudraM bhaganetraharaM haram.. 10-6-33 (64201)
sa hi devo.atyagAddevAMstapasA vikrameNa cha.
tasmAchCharaNamabhyeShye girishaM shUlapANinam.. .. 10-6-34 (64202)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi ShaShTho.adhyAyaH.. 6 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-6-12 rathashaktiM chakram.. 10-6-13 yugmAnte sUryamiti jha.pAThaH tatra yugmAnte mithunarAsherante atidIptaM ityarthaH.. 10-6-15 vilaM nakulavadyayau iti jha.pAThaH.. 10-6-17 anAkAshaM niravakAsham.. 10-6-6 ShaShTho.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 007
.. shrIH ..
10.7. adhyAyaH 007
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
drauNinA shivastutiH.. 1 .. drauNeH purataH kA~nchanavedyAmagnyudbhavaH.. 2 .. drauNeH samIpe nAnAvidhabhIShaNabhUtagaNAnAmAgamanam.. 3 .. shivena Atmano haviShTvakalpanapUrvakamagnau praviShTAya drauNaye kha~NgadAnapUrvakaM tachCharIrapraveshaH.. 4 .. punarashvatthAmnaH shibiragamanam.. 5 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-7-0 (64203)
sa~njaya uvAcha. 10-7-0x (5272)
evaM sa~nchintayitvA tu droNaputro vishAmpate.
avatIrya rathopasthAddadhyau sa prayataH sthitaH.. 10-7-1 (64204)
drauNiruvAcha. 10-7-2x (5273)
ugraM sthANuM shivaM rudraM sharvamIshAnamIshvaram.
girishaM varadaM devaM bhavabhAvanamavyayam.. 10-7-2 (64205)
shitikaNThamajaM rudraM dakShakratuharaM haram.
vishvarUpaM virUpAkShaM bahurUpamumApatim.. 10-7-3 (64206)
shmashAnavAsinaM dR^iptaM mahAgaNapatiM vibhum.
khaTvA~NgadhAriNaM muNDaM jaTilaM brahmachAriNam.. 10-7-4 (64207)
manasA hyanuchintyainaM duShkareNAlpachetasA.
adya bhUtopahAreNa yakShye tripurAghAtinam.. 10-7-5 (64208)
xxtutaM stutyaM stUyamAnamamoghaM kR^ittivAsasam.
vilohitaM nIlakaNThamasahyaM durnivAraNam.. 10-7-6 (64209)
shukraM vishvasR^ijaM brahma brahmachAriNameva cha.
vratavantaM taponiShThamanantaM tapatAM gatim.. 10-7-7 (64210)
bahurUpaM gaNAdhyakShaM tryakShaM pAriShadapriyam.
dhanAdhyakShapriyasakhaM gaurIhR^idayavallabham.. 10-7-8 (64211)
kumArapitaraM pi~NgaM govR^iShottamavAhanam.
kuttivAsasamatyugramAtoShaNatatparam.. 10-7-9 (64212)
paraM parebhyaH paramaM paraM yasmAnna vidyate.
iShvastrottamabhartAraM digantaM desharakShiNam.. 10-7-10 (64213)
hiraNyakavachaM devaM chandramaulivibhUShaNam.
prapadye sharaNaM devaM parameNa samAdhinA.. 10-7-11 (64214)
imAM chedApadaM ghorAM tarAmyadya sudustarAm.
sarvabhUtopahAreNa yakShye.ahaM shuchinA shuchim.. 10-7-12 (64215)
iti tasya vyavasitaM j~nAtvA yogAtsukarmaNaH.
purastAtkA~nchanI vedI prAdurAsInmahAtmanaH.. 10-7-13 (64216)
tasyAM vedyAM tadA rAjaMshchitrabhAnurajAyata.
sa disho vidishaH khaM cha jvAlAbhiriva pUrayan.. 10-7-14 (64217)
dIptAsyanayanAshchAtra naikapAdashirodharAH.
[ratnachitrA~NgadadharAH samudyatakarAstathAH..] 10-7-15 (64218)
dvipAH shailapratIkAshAH prAdurAsanmahAgaNAH.
shvavarAhoShTrarUpAshcha hayagomAyugomukhAH.. 10-7-16 (64219)
R^ikShamArjAravadanA vyAghradvIpimukhAstathA.
kAkavaktrAH pluvamukhAH shukavaktrAstathaiva cha.. 10-7-17 (64220)
mahAjagaravaktrAshcha haMsavaktrAH shitaprabhAH.
dArvAghATamukhAshchApi chAShavaktrAshcha bhArata.. 10-7-18 (64221)
kUrmanakramukhAshchaiva shiMshumAramukhAstathA.
mahAmakaravaktrAshcha timivaktrAstathaiva cha.. 10-7-19 (64222)
harivaktrAH krau~nchamukhAH kapotAbhamukhAstathA.
pArAvatamukhAshchaiva madguvaktrAstathaiva cha.. 10-7-20 (64223)
pANikarNAH sahasrAkShAstathaiva cha mahodarAH.
nirmAMsAH kAkavaktrAshcha shyenavaktrAshcha bhArata.. 10-7-21 (64224)
tathaivAshiraso rAjannR^ikShavaktrAshcha bhIShaNAH.
pradIptanetrajihvAshcha jvAlAvarNAstathaiva cha.. 10-7-22 (64225)
jvAlAkeshAshcha rAjendra jvaladromachaturbhujAH.
meShavaktrAstathaivAnye tathA ChAgamukhA nR^ipa.. 10-7-23 (64226)
sha~NkhAbhAH sha~NkhavaktrAshcha sha~NkhavarNAstathaiva cha.
sha~NkhamAlAparikarAH shahkhadhvanisamasvanAH.. 10-7-24 (64227)
jaTAdharAH pQa~nchashikhAstathA muNDAH kR^ishodarAH.
chaturdaMShTrAshchaturjihvAH sha~NkukarNAH kirITinaH.. 10-7-25 (64228)
mau~njIdharAshcha rAjendra tathA ku~nchitamUrdhajAH.
uShNIShiNaH kuNDalinashchAruvaktrAH svala~NkR^itAH.. 10-7-26 (64229)
padmotpalApIDadharAstathA mukuTadhAriNaH.
mahAtmyena cha saMyuktAH shatasho.atha sahasrashaH.. 10-7-27 (64230)
shataghnIchakrahastAshcha tathA musalapANayaH.
bhushuNDIpAshahastAshcha daNQDahastAshcha bhArata.. 10-7-28 (64231)
pR^iShTheShu baddheShudhayashchitrabANotkaTAstathA.
sadhvajAH sapatAkAshcha saghaNTAH saparashvathAH.. 10-7-29 (64232)
mahApAshodyatakarAstathA laguDapANayaH.
sthUNAhastAH kha~NgahastAH sarpochChritakirITinaH.. 10-7-30 (64233)
mahAsarpA~NgadadharAshchitrAbharaNadhAriNaH.
rajodhvajAH pa~NkadigdhAH sarve chitrAmbarasrajaH.
nIlA~NgAH pi~NgalA~NgAshcha muNDavaktAstathaiva cha.. 10-7-31 (64234)
bherIsha~NkhamR^ida~NgAMshcha jharjharAnakagomukhAn.
avAdayanpAriShadAH prahR^iShTAH kanakaprabhAH.. 10-7-32 (64235)
gAyamAnAstathaivAnye saMhR^iShTAH puruSharShabhAH.
la~NghayantaH pluvantashcha valgantashcha mahArathAH.. 10-7-33 (64236)
dhAvanto javanAshchaNDAH pAvakodvUtamUrdhajAH.
mattA iva mahAnAgA vinadanto muhurmuhuH.. 10-7-34 (64237)
subhImA ghorarUpAshcha shUlapaTTasapANayaH.
nAnAvirAgavasanAshchitramAlyAnulepanAH.. 10-7-35 (64238)
ratnachitrA~NgadadharAH samudyatakarAstathA.
hantAro dviShatAM shUrAH prasahyAsahyavikramAH.. 10-7-36 (64239)
pAtAro.asR^igvasAjyAnAM mAMsAntrakR^itabhojanAH.
chUDAlAH karNikArAshcha prahR^iShTAH piTharodarAH.. 10-7-37 (64240)
atihasvAtidIrghAshcha pralambAshchAtibhairavAH.
vikaTAH kAlalaMboShThA bR^ihachChephANDapiNDikAH.. 10-7-38 (64241)
mahArhanAnAvikaTA muNDAshcha jaTilAH pare.
sArkendugrahanakShatrAM dyAM kuryuste mahItale.. 10-7-39 (64242)
utsaheraMshcha ye hantuM bhUtagrAmaM chaturvidham.
ye cha vItabhayA nityaM harasya bhrukuTIsahAH.. 10-7-40 (64243)
kAmakArakarA nityaM trailokyasyeshvareshvarAH.
nityAnandapramuditA vAgIshA vItamatsarAH.. 10-7-41 (64244)
prApyAShTaguNamaishvaryaM ye na yAsyanti vai smayam.
yeShAM vismayate nityaM bhagavAnkarmabhirharaH.. 10-7-42 (64245)
manovAkkarmabhiryuktairnityamArAdhitashcha yaiH.
manovAkkarmabhirbhaktAnpAti putrAnivaurasAn.. 10-7-43 (64246)
pibanto.asR^igvasAshchAnye kruddhA brahmadviShAM sadA.
chaturvidhAtmakaM somaM ye pibanti cha sarvadA.. 10-7-44 (64247)
shrutena brahmacharyeNa tapasA cha damena cha.
ye samArAdhya shUlA~NkaM bhavasAyujyamAgatAH.. 10-7-45 (64248)
yairAtmabhUtairbhagavAnpArvatyA cha maheshvaraH.
mahAbhUtagaNairbhu~Nkte bhUtabhavyabhavatprabhuH.. 10-7-46 (64249)
nAnAvAditrahasitakShveDitotkR^iShTagarjitaiH.
santrAsayantaste vishvamashvatthAmAnamabhyayuH.. 10-7-47 (64250)
saMstuvanto mahAdevaM bhAH kurvANAH suvarchasaH.
vivardhayiShavo drauNermahimAnaM mahAtmanaH.. 10-7-48 (64251)
jij~nAsamAnAstattejaH sauptikaM cha didR^ikShavaH.
bhImograparighAlAtashUlapaTTasapANayaH.
ghorarUpAH samAjagmurbhUtasa~NghAH sahasrashaH.. 10-7-49 (64252)
janayeyurbhayaM ye sma trailokyasyApi darshanAt.
na cha tAnprekShamANo.api vyathAmupajagAma ha.. 10-7-50 (64253)
atha drauNirdhanuShpANirbaddhagodhA~NgulitravAn.
svayamevAtmanAtmAnamupahAramupAharat.. 10-7-51 (64254)
dhanUMShi samidhastatra pavitrANi sitAH sharAH.
havirAtmavatashchAtmA tasminbhArata karmaNi.. 10-7-52 (64255)
tataH saumyena mantreNa droNaputraH pratApavAn.
upahAraM mahAmanyurathAtmAnamupAharat.. 10-7-53 (64256)
taM rudraM raudrakarmANaM raudraiH karmabhirachyutam.
abhiShTutya mahAtmAnamityuvAcha kR^itA~njaliH.. 10-7-54 (64257)
drauNiruvAcha. 10-7-55x (5274)
imamAtmAnamadyAhaM jAtamA~Ngirase kule.
svagnau juhomi bhagavanpratigR^ihNIShva mAM balim.. 10-7-55 (64258)
bhavadbhaktyA mahAdeva pasmeNa samAdhinA.
asyAmApadi vishvAtmannupAkurmI tavAgrataH.. 10-7-56 (64259)
tvayi sarvANi bhUtAni sarvabhUteShu chAsi vai.
guNAnAM hi pradhAnAnAM kaivalyaM tvayi tiShThati.. 10-7-57 (64260)
sarvabhUtAshraya vibho havirbhUtamavasthitam.
pratigR^ihANa mAM deva yadyashakyAH pare mayA.. 10-7-58 (64261)
ityuktvA drauNirAsthAya tAM devIM dIptapAvakAm.
santyajyAtmAnamAruhya kR^iShNavartmanyupAvishat.. 10-7-59 (64262)
tamUrdhvabAhuM nishcheShTaM dR^iShTvA havirupasthitam.
abravIdbhagavAnsAkShAnmahAdevo hasanniva.. 10-7-60 (64263)
satyashauchArjavatyAgaistapasA niyamena cha.
kShAntyA bhaktyA cha dhR^ityA cha karmaNA manasA girA.. 10-7-61 (64264)
yathAvadahamArAdvaH kR^iShNenAkliShTakarmaNA.
tasmAdiShTatamaH kR^iShNAdanyo mama na vidyate.. 10-7-62 (64265)
kurvatA tAta sammAnaM tvAM cha jij~nAsatA mayA.
pA~nchAlAH sarvadA guptA mAyAshcha bahushaH kR^itAH.. 10-7-63 (64266)
kR^itastasyaiva sammAnaM pA~nchAlAnrakShatA mayA.
abhibhUtAstu kAlena naiShAmadyAsti jIvitam.. 10-7-64 (64267)
evamuktvA mahAtmAnaM bhagavAnAtmanastanum.
Avivesha dadau chAsmai vimalaM kha~Ngamuttamam.. 10-7-65 (64268)
athAviShTo bhagavatA bhUyo jajvAla tejasA.
vegavAMshchAbhavadyuddhe devasR^iShTena tejasA.. 10-7-66 (64269)
taM dR^iShTvA tAni bhUtAni rakShAMsi cha samAdravan.
abhitaH shibiraM yAntaM droNaputraM mahAratham.
devadevaM haraM sthAuM yAntaM sAkShAdiveshvaram.. .. 10-7-67 (64270)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi saptamo.adhyAyaH.. 7 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-7-1 rathopasthAddadhyau sa prayataH sthitaH iti ka.pAThaH.. 10-7-5 so.ahamAtmopahAreNeti jha.pAThaH.. 10-7-9 umAbhUShaNatatparamiti jha.pAThaH.. 10-7-11 hiraNyadaNQDakavachaM chArumaulivibhUShaNamiti ka.pAThaH.. 10-7-17 pluvamukhAH maNDUkavaktAH.. 10-7-18 dArvAghATaH pakShivisheShaH. mahAgajasavakAshcheti ka.pAThaH.. 10-7-38 piNQDikA jAnunoradhaH---pashchAdbhAgaH.. 10-7-53 saumyena somadaivatyena mantreNa.. 10-7-7 saptamo.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 008
.. shrIH ..
10.8. adhyAyaH 008
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
shibiradvAre kR^ipakR^itavarmANau saMsthApyAntaH praviShTena drauNinA dhR^iShTadyumnAdipA~nchAlAnAM draupadeyAdInAM cha vadhaH.. 1 .. bhayAdvahirniShkrAntAnAM kR^ipakR^itavarmakShyAM vadhaH.. 2 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-8-0 (64271)
dhR^itarAShTra uvAcha. 10-8-0x (5275)
tathA prayAte shibiraM droNaputre mahArathe.
kachchitkR^ipashcha bhojashcha bhayArtau na vyavartatAm.. 10-8-1 (64272)
kachchinna vAritau kShudrau rakShibhirnopalakShitau.
asahyamiti manvAnau na nivR^ittau mahArathau.. 10-8-2 (64273)
kachchidunmathya shibiraM hatvA somakapANDavAn.
`kR^itA pratij~nA saphalA kachchitsa~njaya sA nishi'.. 10-8-3 (64274)
duryodhanasya padavIM kachchitparamikAM raNe.
`gatvAtiShThadasau drauNiH kR^itvA karma suduShkaram.. 10-8-4 (64275)
dhR^iShTadyumnashikhaNDibhyAM draupadyAshcha sutaiH kila.
sa~nChannA medinI suptairnihataiH pANDusainikaiH.. 10-8-5 (64276)
pA~nchAlairvA vinihataiH shayAnai rudhirokShitaiH.
kachchinmahItalaM ChannaM tanmamAchakShva sa~njaya'.. 10-8-6 (64277)
[pA~nchAlairnihatau vIrau kachchittu svapatAM kShitau.
kachchittAbhyAM kR^itaM karma tanmamAchakShva sa~njaya..] 10-8-7 (64278)
sa~njaya uvAcha. 10-8-8x (5276)
tasminprayAte shibiraM droNaputre mahAtmani.
kR^ipashcha kR^itavarmA cha drauNimevAbhyavartatAm.. 10-8-8 (64279)
ashvatthAmA tu tau dR^iShTvA yatnavantau mahArathau.
prahR^iShTaH shanakai rAjannidaM vachanamabravIt.. 10-8-9 (64280)
yattau bhavantau paryAptau sarvakShatrasya nAshane.
kimpunaryodhasheShasya prasuptasya visheShataH.. 10-8-10 (64281)
ahaM pravekShye shibiraM chariShyAmi cha kAlavat.
yathA na kashchidapi vAM jIvanmuchyeta mAnavaH.
tathA bhavaddhyAM kAryaM syAditi me nishchitA matiH.. 10-8-11 (64282)
ityuktvA prAvishaddrauNiH pArthAnAM shibiraM mahat.
advAreNAbhyavaskandya vihAya bhayamAtmanaH.. 10-8-12 (64283)
sa pravishya mahAbAhuruddeshaj~nashcha tasya ha.
`drauNiH paramasa~NkruddhastejasA prajvalanniva.
tataH paryacharatsarvaM samprasuptaM janaM nishi'.. 10-8-13 (64284)
dhR^iShTadyumnasya nilayaM shanakairabhyupAgamat.. 10-8-14 (64285)
te tu kR^itvA mahatkarma shrAntAshcha balavadraNe.
prasuptA vai suvishvastAH svasainyaparivAritAH.. 10-8-15 (64286)
atha pravishya tadveshma dhR^iShTadyumnasya bhArata.
pA~nchAlyaM shayane drauNirapashyatsuptamantikAt.. 10-8-16 (64287)
kShaumAvadAte mahati spardvyAstaraNasaMvR^ite.
mAlyapravarasaMyukte dhUpaishchUrNaishcha vAsite.. 10-8-17 (64288)
taM shayAnaM mahAtmAnaM visrabdhamakutobhayam.
apothayata pAdena shayanasthaM mahIpate.. 10-8-18 (64289)
sambudhya charaNasparshAdutthAya raNadurmadaH.
abhyajAnAdameyAtmA droNaputraM mahAratham.. 10-8-19 (64290)
tamutpatantaM shayanAdashvatthAmA mahAbalaH.
kesheShvAlabhya pANibhyAM niShpipeSha mahItale.. 10-8-20 (64291)
sa balAttena niShpiShTaH sAdhvasena cha bhArata.
abhyAkrAntashcha nidrAndho nAshakachcheShTituM tadA.. 10-8-21 (64292)
`niShpiShya tu tato bhUmau pA~nchAlyaM drauNira~njasA.
dhanuSho jyAM vimuchyAshu krUrabuddhiramarShaNaH.. 10-8-22 (64293)
tasya kaNThe.atha baddhvA tAM tvaritaH krodhamUrchChitaH.'
drauNiH krUraM manaH kR^itvA pA~nchAlyamavadhIttadA.. 10-8-23 (64294)
tamAkramya padA rAjankaNThe chorasi pAdayoH.
tadantaM visphurantaM cha pashumAramamArayat.. 10-8-24 (64295)
`sa vAryamANastarasA balAdbalavatA balI'.
tudannakhaistu sa drauNiM nAtivyaktamudAharat.. 10-8-25 (64296)
AchAryaputra shastreNa jahi mAM mA chiraM kR^ithAH.
tvatkR^ite sukR^itAM lokAngachCheyaM dvipadAMvara.. 10-8-26 (64297)
evamuktvA tu vachanaM virarAma parantapaH.
sutaH pA~nchAlarAjasya AkrAnto balinA bhR^isham.. 10-8-27 (64298)
tasyAvyaktAM tu tAM vachaM saMshrutya drauNirabravIt.
AchAryaghAtinAM lokA na santi kulapAMsana.
tasmAchChastreNa nidhanaM na tvamarhasi durmate.. 10-8-28 (64299)
`nR^ishaMsenAtivR^ittena tvayA me nihataH pitA.
tasmAttvamapi vadhyashcha nR^ishaMsena nR^ishaMsakR^it..' 10-8-29 (64300)
evaM bruvANastaM vIraM siMho mattamiva dvipam.
marmasvabhyavadhItkruddhaH pAdaghAtaiH sudAruNaiH.. 10-8-30 (64301)
tasya vIrasya shabdena mAryamANasya veshmani.
abudhyanta mahArAja striyo ye chAsya rakShiNaH.. 10-8-31 (64302)
te dR^iShTvA dharShayantaM tamatimAnuShavikramam.
bhUtamityadhyavasyanto na sma pravyAharanbhayAt.. 10-8-32 (64303)
taM tu tenAbhyupAyena gamayitvA yamakShayam.
adhyatiShThata tejasvI rathaM prApya sudarshanam.. 10-8-33 (64304)
sa tasya bhavanAdrAjanniShkramyAnAdayandishaH.
rathena shibiraM prAyAjjighAMsurdviShato balI.. 10-8-34 (64305)
apakrAnte tatastasmindroNaputre mahArathe.
sahitaiH rakShibhiH sarvaiH prANeduryoShitastadA.. 10-8-35 (64306)
rAjAnaM nihataM dR^iShTvA bhR^ishaM shokaparAyaNAH.
vyAkroshankShatriyAH sarve dhR^iShTadyumnasya bhArata.. 10-8-36 (64307)
tAsAM tu tena shabdena samIpe kShatriyarShabhAH.
sambhrAntAH samanahyanta kimetaditi chAbruvan.. 10-8-37 (64308)
striyastu rAjanvitrastA bhAradvAjaM nirIkShya tAH.
abrundInakaNThena kShipramAdravateti vai.. 10-8-38 (64309)
rAkShaso vA manuShyo vA nainaM jAnIma konvayam.
hatvA pA~nchAlarAjAnaM rathamAruhya tiShThati.. 10-8-39 (64310)
tataste yodhamukhyAstaM sahasA paryavArayan.
sa tAnApatataH sarvAnrudrAstreNa vyapothayat.. 10-8-40 (64311)
dhR^iShTadyumnaM cha hatvA sa tAMshchaivAsya padAnugAn.
apashyachChayane suptamuttamaujasamantike.. 10-8-41 (64312)
tamapyAkramya pAdena kaNThe chorasi tejasA.
tathaiva mArayAmAsa vinardantamarindamam.. 10-8-42 (64313)
yudhAmanyushcha vikrAnto matvA taM rAkShasaM sma saH.
gadAmudyamya vegena hR^idi drauNimatADayat.. 10-8-43 (64314)
`gadAprahArAbhihato nAchaladdrauNirAhave'.
tamabhidrutya vegena kShitau chainamapAtayat.. 10-8-44 (64315)
visphurantaM cha pashuvattathaivainamamArayat.
tathA sa vIro hatvA taM tato.anyAnsamupAdravat.. 10-8-45 (64316)
saMsuptAneva rAjendra tatra tatra mahArathAn.
pA~nchAlavIrAnAkramya kruddho nyahanadantike.
sphurato vepamAnAMshcha shamiteva pashUnmakhe.. 10-8-46 (64317)
tato nistriMshamAdAya jaghAnAnyAnpR^ithakpR^ithak.
bhAgasho vicharanmArgAnasiyudvavishAradaH.. 10-8-47 (64318)
tathaiva gulme samprekShya shayAnAnmadhyagaulmikAn.
shrAntAnvyastAyudhAnsarvAnasinaiva vyapothayat.. 10-8-48 (64319)
yodhAnashvAndvipAMshchaiva prAchChinatsa varAsinA.
rudhirokShitasarvA~NgaH kAlasR^iShTa ivAntakaH.. 10-8-49 (64320)
visphuradbhishcha tairdrauNirnistriMshasyodyamena cha.
avakShepeNa chaivAsestridhA raktokShito.abhavat.. 10-8-50 (64321)
tasya lohitaraktasya dIptakha~Ngasya yudhyataH.
amAnuSha ivAkAro babhau paramabhIShaNaH.. 10-8-51 (64322)
ye tvajAgranta kauravya te.api shabdena mohitAH.
vIkShamANAstu te tatra drauNiM dR^iShTvA pravivyathuH.. 10-8-52 (64323)
tadrUpaM tasya te dR^iShTvA kShatriyAH shatrukarshanam.
rAkShasaM manyamAnAstaM nayanAni nyamIlayan.. 10-8-53 (64324)
sa ghorarUpo vyacharatkAlavachChibire tadA.
apashyaddraupadIputrAnavashiShTAMshcha somakAn.. 10-8-54 (64325)
tena shabdena vitrastA dhanurhastA mahArathAH.
dhR^iShTadyumnaM hataM shrutvA draupadeyA vishAmpate.
avAkira~nsharavrAtairbhAradvAjamabhItavat.. 10-8-55 (64326)
tatastena ninAdena samprabuddhAH prabhadrakAH.
shilImukhaiH shikhaNDI cha droNaputraM samArdayan.. 10-8-56 (64327)
bhAradvAjaH sa tAndR^iShTvA sharavarShANi varShataH.
nanAda balavannAdaM jighAMsustAnmahArathAn.. 10-8-57 (64328)
tataH paramasa~NkruddhaH piturvadhamanusmaran.
avaruhya rathopasthAttvaramANo.abhidudruve.. 10-8-58 (64329)
sahasrachandravimalaM gR^ihItvA charma saMyuge.
kha~NgaM cha vimalaM divyaM jAtarUpapariShkR^itam.
draupadeyAnabhidrutya kha~Ngena vyadhamadbalI.. 10-8-59 (64330)
tataH sa narashArdUlaH prativindhyaM mahAhave.
kukShideshe.avadhIdrAjansa hato nyapatadbhuvi.. 10-8-60 (64331)
prAsena viddhvA drauNiM tu sutasomaH pratApavAn.
punashchAsiM samudyamya droNaputramupAdravat.. 10-8-61 (64332)
sutasomasya sAsiM taM bAhuM ChittvA nararShabha.
punarapyAhanatpArshve sa bhinnahR^idayo.apatat.. 10-8-62 (64333)
nAkulistu shatAnIko rathachakreNa vIryavAn.
dorbhyAmutkShipya vegena vakShasyenamatADayat.. 10-8-63 (64334)
atADayachChatAnIkaM muktachakraM dvijastu saH.
sa vihvalo yayau bhUmiM tato.asyApAharachChiraH.. 10-8-64 (64335)
shrutakarmA tu parighaM ghoraM gR^ihya durAsadam.
atADayatsamudyamya vegena drauNimutsmayan.. 10-8-65 (64336)
sa tu taM shrutakarmANamAsye jaghne varAsinA.
sa hato nyapatadbhUmau vimUrdhA vikR^itAnanaH.. 10-8-66 (64337)
tena shabdena vIrastu shrutakIrtirabudhyata.
ashvatthAmAnamAsAdya sharavarShairavAkirat.. 10-8-67 (64338)
`sharairAchChAditastena droNaputro mahArathaH.
adR^ishyata mahArAja shvAvichChalalato yathA..' 10-8-68 (64339)
tasyApi sharavarShANi charmaNA prativArya saH.
sakuNDalaM shiraH kAyAdvAjamAnamapAharat.. 10-8-69 (64340)
tato bhIShmanihantAraM saha sarvaiH prabhadrakaiH.
Ahanatsarvato vIraM nAnApraharaNairbalAt.. 10-8-70 (64341)
shilImukhena chApyenaM bhruvormadhye samArpayat.. 10-8-71 (64342)
sa tu krodhasamAviShTo droNaputro mahAbalaH.
shikhaNDinaM samAsAdya dvidhA chichCheda sosinA.. 10-8-72 (64343)
shikhaNQDinaM tato hatvA krodhAviShTaH parantapaH.
prabhadrakagaNAnsarvAnabhidudrAva vegavAn.. 10-8-73 (64344)
yachcha shiShTaM virATasya balaM tu bhR^ishamAdravat.
drupadasya cha putrANAM pautrANAM suhR^idAmapi.
chakAra kadanaM ghoraM dR^iShTvA tatra mahAbalaH.. 10-8-74 (64345)
anyAnanyAMshcha puruShAnabhisR^ityAbhisR^itya cha.
nyakR^intadasinA drauNirasimArgavishAradaH.. 10-8-75 (64346)
kAlIM raktAsyanayanAM raktamAlyAnulepanAm.
raktAmbaradharAM ghorAM pAshahastAM kuTumbinIm.. 10-8-76 (64347)
dadR^ishuH kAlarAtriM te smayamAnAmiva sthitAm.
narAshvaku~njarAnpAshairbaddhA ghoraiH pratasthuShIm.. 10-8-77 (64348)
vahantIM vividhAnpretAnpAshabadvAnvimUrdhajAn.
tathaiva cha sadA rAjannyastashastrAnmahArathAn.. 10-8-78 (64349)
svapne suptAnnayantIM tAM rAtriShvanyAsu mAriSha.
dadR^ishuryodhamukhyAste ghnantaM drauNiM cha nityadA.. 10-8-79 (64350)
yataH prabhR^iti sa~NgrAmaH kurupANDavasenayoH.
tataH prabhR^iti tAM kanyAmapashyandrauNimeva cha.. 10-8-80 (64351)
tAMstu daivahatAnpUrvaM pashchAddrauNirvyapAtayat.
trAsayansarvabhUtAni vinadanbhairavAnravAn.. 10-8-81 (64352)
tadanusmR^itya te vIrA darshanaM pUrvakAlikam.
idaM tadityamanyanta daivenopanipIDitAH.. 10-8-82 (64353)
tatastena ninAdena pratyabudhyanta dhanvinaH.
shibire pANDaveyAnAM shatasho.atha sahasrashaH.. 10-8-83 (64354)
so.achChinatkasyachitpadau jaghanaM chaiva kasyachit.
kAMshchidbibhedapArshveShu kAlasR^iShTa ivAntakaH.. 10-8-84 (64355)
atyugrapratipiShTaishcha nadadbhishcha bhR^ishotkaTaiH.
gajAshvamathitaishchAnyairmahI kIrNA.abhavatprabho.. 10-8-85 (64356)
kroshatAM kimidaM ko.ayaM kaH shabdaH kinnu kiM kR^itam.
pA~nchAlAnAM tathA drauNirantakaH samapadyata.. 10-8-86 (64357)
apetashastrasannAhAnsannadvAnpANDusR^i~njayAn.
prAhiNonmR^ityulokAya drauNiH praharatAM varaH.. 10-8-87 (64358)
tatastachChastravitrastA bhayAdabhyapatannarAH.
nidrAndhA naShTasaMj~nAshcha tatratatra nipetire.. 10-8-88 (64359)
UrustambhagR^ihItAshcha kashmalAbhihataujasaH.
vinadanto bhR^ishaM trastA niraikShanta parasparam.. 10-8-89 (64360)
tato rathaM punardrauNirAsthito bhImadarshanaH.
dhanuShpANiH sharairanyAnpraiShayadvai yamakShayam.. 10-8-90 (64361)
punarutpatatashchApi dUrAdapi narottamAn.
shUrAnsampatatashchAnyAnkAlarAtryai nyavedayat.. 10-8-91 (64362)
tathaiva syandanAgreNa pramathansa vyarochata.
sharavarShaishcha vividhairavarShachChAtravAMstataH.. 10-8-92 (64363)
punashcha suvichitreNa shatachandreNa charmaNA.
tena chAkAshavarNena tathAcharata so.asinA.. 10-8-93 (64364)
tathA sa shibiraM teShAM drauNirAhavadurmadaH.
vyakShobhayata rAjendra mahAhdamiva dvipaH.. 10-8-94 (64365)
utpetustena shabdena yodhA rAjanvichetasaH.
nidrArtAshcha bhayArtAshcha vyadhAvanta tatastataH.. 10-8-95 (64366)
visvaraM chukrushushchAnye bahvabadvaM tathA.avadan.
na cha sma pratyapadyanta shastrANi vasanAni cha.. 10-8-96 (64367)
vimuktakeshAshchApyanye nAbhyajAnanparasparam.
utpatanto.apata~nshrAntAH kechittatrAbhramaMstadA.
purIShamasR^ijankechitkechinmUtraM prasusruvuH.. 10-8-97 (64368)
bandhanAni cha rAjendra sa~nChidya turagA dvipAH.
samaM paryapataMshchAnye kurvanto mahadAkulam.. 10-8-98 (64369)
tatra kechinnarA bhItA vyalIyanta mahItale.
tathaiva tAnnipatitAnapiMShangajavAjinaH.. 10-8-99 (64370)
tasmiMstathA vartamAne rakShAMsi puruSharShabha.
hR^iShTAni vyanadannuchchairmudA yuktAni sattama.. 10-8-100 (64371)
sa shabdaH prerito rAjanbhUtasa~NghairmudA yutaiH.
apUrayaddishaH sarvA divaM chAtimahAnsvanaH.. 10-8-101 (64372)
teShAmArtaravaM shrutvA vitrastA gajavAjinaH.
muktAH paryapatanrAjanmR^idgantaH shibire janam.. 10-8-102 (64373)
taistatra paridhAvadbhishcharaNodIritaM rajaH.
akarochChibire teShAM rajanyAM dviguNaM tamaH.. 10-8-103 (64374)
tasmiMstamasi sa~njAte pramUDhAH sarvato janAH.
nAjAnanpitaraH putrAnbhrAtR^InbhrAtara eva cha.. 10-8-104 (64375)
gajo rAjAnatikramya nirmanuShyA hayA hayAn.
atADayaMstathA.abha~njaMstathA.amR^idgaMshcha bhArata.. 10-8-105 (64376)
te bhagnAH prapatanti sma mR^idrantashcha parasparam.
nyapAtayaMstathA chAnyAnpAtayitvA tadA.apiShan.. 10-8-106 (64377)
vichetasaH sanidrAshcha tamasA chAvR^itA narAH.
jaghruH svAneva tatrAtha kAlenaiva prachoditAH.. 10-8-107 (64378)
tyaktvAdvArANi cha dvAsthAstathAgulmAnigaulmikAH.
prAdravanta yathAshakti kAMdishIkA vichetasaH.. 10-8-108 (64379)
vipranaShTAshcha te.anyonyaM nAjAnantastathA vibho.
kroshantastAta putreti daivopahatachetasaH.. 10-8-109 (64380)
palAyatAM dishasteShAM svAnapyutsR^ijya bAndhavAn.
gotranAmabhiranyonyamAkrandanta tato janAH.. 10-8-110 (64381)
hAhAkAraM cha kurvANAH pR^ithivyAM sherate pare.
tAnbuddhA raNamadhye.asau droNaputro vyapothayat.. 10-8-111 (64382)
tatrApare vadhyamAnA muhurmahurachetasaH.
shibirAnniShpatanti sma kShatriyA bhayapIDitAH.. 10-8-112 (64383)
tAMstu niShpatitAMstrastA~nshibirAjjIvitaiShiNaH.
kR^itavarmA kR^ipashchaiva dvAradeshe nijaghnatuH.. 10-8-113 (64384)
visastayantrakavachAnmuktakeshAnkR^itA~njalIn.
vepamAnAnkShitau bhItAntraiva kAMshchidamuchyatAm.. 10-8-114 (64385)
nAmuchyata tayoH kashchinniShkrAntaH shibirAdbahiH..
kR^ipashchaiva mahArAja hArdikyashchaiva durmatiH. 10-8-115 (64386)
bhUyashchaiva chikIrShantau drauNaputrasya tau priyam.
triShu desheShu dadatuH shibirasya hutAshanam.. 10-8-116 (64387)
tataH prakAshe shibire kha~Ngena pitR^inandanaH.
ashvatthAmA mahArAja vyacharatkR^itahastavat.. 10-8-117 (64388)
kAMshchidApatato vIrAnaparAMshchaiva dhAvataH.
vyayojayata kha~Ngena prANairdvijavarottamaH.. 10-8-118 (64389)
kAMshchidyodhAnsa kha~Ngena madhye sa~nChidya vIryavAn.
ashAtayaddroNaputraH saMrabdhastilakANDavat.. 10-8-119 (64390)
ninadadbhirbhR^ishAyastairnarAshvadviradottamaiH.
patitairabhavatkIrNA medinI bharatarShabha.. 10-8-120 (64391)
mAnuShANAM sahasreShu hateShu patiteShu cha.
udatiShThankabandhAni bahUnyutthAya chApatan.. 10-8-121 (64392)
sAyudhAnsA~NgadAnbAhUnvichakarta shirAMsi cha.
hastihastopamAnUrUnhastAnpAdAMshcha bhArata.. 10-8-122 (64393)
pR^iShThachChinnAnpArshvachChinnA~nshirashChinnAMstathAparAn.
sa mahAtmAkaroddrauNiH kAMshchichchApi parA~NmukhAn.. 10-8-123 (64394)
madhyadeshe narAnanyAMshchichChedAnyAMshcha karNataH.
aMsadeshe nihatyAnyAnkAye prAveshayachChiraH.. 10-8-124 (64395)
evaM hi bahubhiH shastrairghnato.api balavattarAn.
tamasA rajanI ghorA babhau dAruNadarshanA.. 10-8-125 (64396)
ki~nchitprANaishcha puruShairhataishchAnyaiH sahasrashaH.
bahunA cha gajAshvena bhUtabhUdbhImadarshanA.. 10-8-126 (64397)
yakSharakShaHsamAkIrNe rathAshvadvipadAruNe.
kruddhena droNaputreNa sa~nChinnAH prApatanbhuvi.
bhrAtR^Inanye pitR^Inanye putrAnanye vichukrushuH.. 10-8-127 (64398)
kechidUchurna tatkruddhairdhArtarAShTraiH kR^itaM raNe.
yatkR^itaM naH prasuptAnAM rakShobhiH krUgkarmabhiH.
asAnnidhyAdvi pArthAnAmidaM vaH kadanaM kR^itam.. 10-8-128 (64399)
na chAsurairna gandharvairna yakShairna cha rAkShasaiH.
shakyo vijetuM kaunteyo netA yasya janArdanaH.
brahmaNyaH matyavAgdAntaH sarvabhUtAnukampakaH.. 10-8-129 (64400)
na cha suptaM pramattaM vA nyastashastraM kR^itA~njalim.
dhAvantaM muktakeshaM vA hanti pArtho dhana~njayaH.. 10-8-130 (64401)
tadidaM naH kR^itaM ghoraM rakShobhiH krUrakarmabhiH.
iti lAlapyamAnAH sma sherate bahavo janAH.. 10-8-131 (64402)
stanatAM cha manuShyANAmapareShAM cha kUjatAm.
tato muhUrtAtprAshAmyatsa shabdastumulo mahAn.. 10-8-132 (64403)
shoNitavyatiShiktAyAM vasudhAyAM cha bhUmipa.
tadrajastumulaM ghoraM kShaNenAntaradhIyata.. 10-8-133 (64404)
sa cheShTamAnAnudvignAnnirutsAhAnsahasrashaH.
nyapAtayannarAnkrudvaH pashUnpashupatiryathA.. 10-8-134 (64405)
anyonyaM sampariShvajya shayAnA~njIvato.aparAn.
saMlInAnyudhyamAnAMshcha sarvAndrauNirapothayat.. 10-8-135 (64406)
brahmamAnA hutAshena vadhyamAnAshcha tena te.
parasparaM tadA yodhAnanayadyamasAdanam.. 10-8-136 (64407)
tasyA rajanyAstvardhena pANDavAnAM mahadbalam.
gamayAmAsa rAjendra drauNiryamaniveshanam.. 10-8-137 (64408)
nishAcharANAM satvAnAM rAtriH sA harShavardhinI.
AsInnaragajAshvAnAM raudrI kShayakarI bhR^isham.. 10-8-138 (64409)
tatrAdR^ishyanta rakShAMsi pishAchAshcha pR^ithagvidhAH.
khAdanto naramAMsAni pibantaH shoNitAni cha.. 10-8-139 (64410)
karAlAH pi~NgalA raudrAH shailadantA rajasvalAH.
jaTilA bhImavaktrAshcha pa~nchapAdA mahodarAH.. 10-8-140 (64411)
pa~nchAda~Ngulayo rUkShA virUpA bhairavasvanAH.
gajAnanAshcha hasvAshcha nIlavarNA bibhIShaNAH.. 10-8-141 (64412)
saputradArAH sukrUrAH sudurdarshAH sunirghR^iNAH.
vividhAni cha rUpANi tatrAdR^ishyanta rakShasAm.. 10-8-142 (64413)
pItvA cha shoNitaM hR^iShTAH prAnR^ityangaNasho.apare.
idaM paramidaM medhyamidaM svAdviti chAbruvan.. 10-8-143 (64414)
medomajjAsthiraktAnAM mAMsAnAM cha bhR^ishAshitAH.
pare mAMsAni khAdantaH kravyAdA mAMsajIvinaH.. 10-8-144 (64415)
vasAshchaivApare pItvA paryadhAvanvikukShikAH.
nAnAvaktrAstathA raudrAH kravyAdAH pishitAshanAH.. 10-8-145 (64416)
ayutAni cha tatrAsanprayutAnyarbudAni cha.
rakShasAM ghorarUpANAM mahatAM krurakarmaNAm.. 10-8-146 (64417)
muditAnAM vitR^iptAnAM tasminmahati vaishase.
sametAni bahUnyAsanbhUtAni cha janAdhipa. 10-8-147 (64418)
evaMvidhA hi sA rAtriH somakAnAM janakShaye.
prasuptAnAM pramattAnAmAsItsubhR^ishadAruNA.. 10-8-148 (64419)
asaMshayaM hi kAlasya paryAyo duratikramaH.
tAdR^ishA nihatA yatra kR^itvA.asmAkaM janakShayam.. 10-8-149 (64420)
dhR^itarAShTra uvAcha. 10-8-150x (5277)
prAgeva sumahatkarma drauNiretanmahArathaH.
nAkarodIdR^ishaM kasmAnmatputravijaye dhR^itaH.. 10-8-150 (64421)
atha kasmAdvate kShatre karmedaM kR^itavAnasau.
droNaputro mahAtmA sa tanme shaMsitumarhasi.. 10-8-151 (64422)
sa~njaya uvAcha. 10-8-152x (5278)
teShAM nUnaM bhayAnnAsau kR^itavAnkurunandana.
asAnnidhyAddhi pArthAnAM keshavasya cha dhImataH.
sAtyakeshchApi karmedaM dromaputreNa sAdhitam.. 10-8-152 (64423)
ko hi teShAM samakShaM tAnhanyAdapi marutpatiH.
etadIdR^ishakaM vR^ittaM rAjansuptajane vibho.. 10-8-153 (64424)
tato janakShayaM kR^itvA pANDavAnAM mahAtyayam.
pratyUShakAle shibirAtpratigantumiyeSha saH.. 10-8-154 (64425)
nR^ishoNitAvasiktasya drauNerAsIdasitsaruH.
pANinA saha saMshliShTa ekIbhUta iva prabho.. 10-8-155 (64426)
sa niHsheShAnarInkR^itvA virarAma nishAkShaye.
yugAnte sarvabhUtAni bhasma kR^itveva pAvakaH.. 10-8-156 (64427)
yathApratij~naM tatkarma kR^itvA drauNAyaniH prabho.
durgamAM padavIM gachChanpiturAsIdgatajvaraH.. 10-8-157 (64428)
yathaiva saMsuptajane shibire prAvishannishi.
tathaiva hatvA niHshabdo nishchakrAma nararShabhaH.. 10-8-158 (64429)
niShkramya shibirAttasmAttAbhyAM sa~Ngamya vIryavAn.
Achakhyau karma tatsarvaM hR^iShTaH saMharShayanvibho.. 10-8-159 (64430)
tAvathAchakhyatustasmai priyaM priyakarau tadA.
pA~nchAlAnsR^i~njayAMshchaiva vinikR^ittAnsahasrashaH.. 10-8-160 (64431)
prItyA chochchairudrakroshaMstathaivAsphoTayaMstalAn.
diShTyAdiShTyeti chAnyonyaM sametyochurmahArathAH.. 10-8-161 (64432)
paryaShvajattato drauNistAbhyAM sampratinanditaH.
idaM harShAttu sumahadAdade vAkyamuttamam.. 10-8-162 (64433)
pA~nchAlA nihatAH sarve draupadeyAshcha sarvashaH.
somakA matsyasheShAshcha sarve vinihatA mayA.. 10-8-163 (64434)
idAnIM kR^itakR^ityAH sma yAma tatraiva mA chiram.
yadi jIvati no rAjA tasmai shaMsAmahe priyam.. .. 10-8-164 (64435)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi aShTamo.adhyAyaH.. 8 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-8-7 pA~nchAlaiH pUrvaM nihatau santau svapatAM kachchit kopAt svapatAM pA~nchAlAnAM karma vadhAkhyaM tAbhyAM kachchitkR^itamiti sambandhaH.. 10-8-8 shibiradvAryatiShThatAmiti jha.pAThaH.. 10-8-11 vAM yuvAM prApyeti sheShaH.. 10-8-13 uddeshaj~naH dhR^iShTadyumnasthalaj~naH.. 10-8-30 pAdAShThIlairiti jha.pAThaH. tatra pAdAShThIlaiH pAdagranthibhiH. pArShNighAtairityarthaH.. 10-8-50 taishChinnagAtrairvisphuradbhisteShAM sharIrAduchchaladbhI raktabindubhirityarthaH.. 10-8-87 pANDusR^i~njayAn pANQDavasambandhinaH sR^i~njayAn. pANDorgotrApatyAni sR^i~njayAshcha tAnvA.. 10-8-105 abha~njan gAtrANyanamayan. amR^idran parasparaM marditavantaH.. 10-8-106 apiShan apiMShan.. 10-8-144 bhR^ishAshitAH bhR^ishaM saMntarpitAH.. 10-8-145 vikukShikAH vipulakukShayaH.. 10-8-8 aShTamo.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 009
.. shrIH ..
10.9. adhyAyaH 009
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
drauNikR^ipakR^itavarmabhirduryodhanametya shochanam.. 1 .. duryodhanamprati drauNinA suptajavadhakathanam.. 2 .. duryodhanena prANatyAgaH.. 3 .. drauNyAdInAM nagaragamanam.. 4 .. sa~njayasya vyAsAnugrahaprAptadivyaj~nAnanAshaH.. 5 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-9-0 (64436)
sa~njaya uvAcha. 10-9-0x (5279)
te hatvA sarvapA~nchAlAndraupadeyAMshcha sarvashaH.
AgachChansahitAstatra yatra duryodhano hataH.. 10-9-1 (64437)
gatvA chainamapashyanta ki~nchitprANaM janAdhipam.
tato rathebhyaH praskandya parivavrustavAtmajam.. 10-9-2 (64438)
taM bhagrasakthaM rAjendra kR^ichChraprANamachetasam.
vamantaM rudhiraM vaktrAdapashyanvasudhAtale.. 10-9-3 (64439)
vR^itaM samantAdbahubhiH shvApadairghoradarshanaiH.
sAlAvR^ikagaNaishchaiva bhakShayiShyadbhirantikAt.. 10-9-4 (64440)
nirAyantaM kR^ichChrAttA~nshvApadAMshcha chikhAdiShUn.
viveShTamAnamurubhyAM subhR^ishaM gADhavedanam.. 10-9-5 (64441)
taM shayAnaM tathA dR^iShTvA bhUmau surudhirokShitam.
hatashiShTAstrayo vIrAH shokArtAH paryadevayan.
ashvatthAmA kR^ipashchaiva kR^itavarmA cha sAtvataH.. 10-9-6 (64442)
taistribhiH shoNitAdigdhaurniH shvasadbhirmahArathaiH.
shushubhe sa vR^ito rAjA vedI tribhirivAgnibhiH.. 10-9-7 (64443)
te taM shayAnaM samprekShya rAjAnamatathochitam.
aviShahyena duHkhena tataste rurudustrayaH.. 10-9-8 (64444)
tatastu rudhiraM hastairmukhAnnirmR^ijya tasya hi.
raNe rAj~naH shayAnasya kR^ipaH samparyadevayat.. 10-9-9 (64445)
kR^ipa uvAcha. 10-9-10x (5280)
na daivasyAtibhAro.asti yadayaM rudhirokShitaH.
ekAdashachamUbhartA shete duryodhano hataH.. 10-9-10 (64446)
pashya chAmIkarAbhasya chAmIkaravibhUShitAm.
gadAM gadApriyasyemAM samIpe patitAM bhuvi.. 10-9-11 (64447)
iyamenaM gadA shUraM na jahAti raNeraNe.
svargAyApi vrajantaM hi na jahAti yashasvinam.. 10-9-12 (64448)
pashyemAM saha vIreNa jAmbUnadavibhUShitAm.
shayAnAM shayane harmye bhAryAM prItimatImiva.. 10-9-13 (64449)
yo.ayaM mUrdhAbhiShiktAnAmagre yAti parantapaH.
sa hato grasate pAMsUnpashya kAlasaya paryayam.. 10-9-14 (64450)
yenAjau nihatA bhUmau sherate kShatriyarShabhAH.
sa bhUmau nihataH shete kururAjaH parairayam.. 10-9-15 (64451)
bhayAnnamanti rAjAno yasya sma shatasa~NghashaH.
sa vIrashayane shete kravyAdbhiH parivAritaH.. 10-9-16 (64452)
yamupAsannR^ipAH pUrvamarthahetormahIpatim.
upAtpate cha taM hyadya kravyAdA mAMsagR^iddhinaH.. 10-9-17 (64453)
sa~njaya uvAcha. 10-9-18x (5281)
taM shayAnaM kurushreShThaM tato bharatasattamam.
ashvatthAmA samAli~Ngya karuNaM paryadevayat.. 10-9-18 (64454)
AhustvAM rAjashArdUla mukhyaM sarvadhanuShmatAm.
dhanAdhyakShopamaM yuddhe shiShyaM sa~NkarShaNasya cha.. 10-9-19 (64455)
kathaM vivaramadrAkShIdbhImasenastavAnagha.
balinaM kR^itino nityaM sUdaH pApAtmavAnnR^ipa.. 10-9-20 (64456)
kAlo nUnaM mahArAja loke.asminbalavattaraH.
pashyAmo nihataM tvAM cha bhImasenena saMyuge.. 10-9-21 (64457)
kathaM tvAM sarvadharmaj~naM kShudraH pApo vR^ikodaraH.
nikR^ityA hatavAnmando nUna kAlo duratyayaH.. 10-9-22 (64458)
dvandvayuddhe hyadharmeNa samAhUyaujasA mR^idhe.
gadayA bhImasenena nirbhagne sakthinI tava.. 10-9-23 (64459)
adharmeNa hatasyAjau mR^idyamAnaM padA shiraH.
ya upekShitavAnkShudraM dhiktamastu--yudhiShThiram.. 10-9-24 (64460)
yuddheShvapavadiShyanti yodhA nUnaM vR^ikodaram.
yAvatsthAsyanti bhUtAni nikR^ityA hyasi pAtitaH.. 10-9-25 (64461)
nanu rAmo.abravIdrAjaMstvAM sadA yadunandanaH.
duryodhanasamo nAsti gadAyAmiti vIryavAn.. 10-9-26 (64462)
shlAghate tvAM hi vArShNeyo rAjansaMsatsu bhArata.
sa shiShyo mama kauravyo gadAyuddha iti prabho.. 10-9-27 (64463)
yAM gatiM kShatriyasyAhuH prashastAM paramarShayaH.
hatasyAbhimukhasyAjau prAptastvamasi tAM gatim.. 10-9-28 (64464)
duryodhana na shochAmi tvAmahaM puruSharShabha.
hataputrau tu shochAmi gAndhArIM piraM cha te.. 10-9-29 (64465)
dvAvanAthau kR^itau vIra tvayA nAthena vardhitau.
bhikShukau vichariShyete shochantau pR^ithivImimAm.. 10-9-30 (64466)
ghigastu kR^iShNaM vArShNeyamarjunaM chApi durmatim.
dharmaj~namAnimau yau tvAM vadhyamAnamupekShatAm.. 10-9-31 (64467)
pANDavAshchApi te sarve kiM vakShyanti narAdhipa.
kathaM duryodhano.asmAbhirhata ityanapatrapAH.. 10-9-32 (64468)
dhanyastvamasi gAndhAre yasvamAyodhane hataH.
prayAto.abhimukhaH shatrUndharmeNa puruSharShabha.. 10-9-33 (64469)
hataputrA hi gAndhArI nihataj~nAtibAndhavA.
praj~nAchakShushcha durdharShaH kAM dashAM pratipatsyate.. 10-9-34 (64470)
dhigastu kR^itavarmANaM mAM kR^ipaM cha mahAratham.
ye vayaM na gatAH svargaM tvAM puraskR^itya pArthivam.. 10-9-35 (64471)
dAtAraM sarvakAmAnAM rakShitAraM prajAhitam.
yadvayaM nAnugachChAma tvAM dhigasmAnnarAdhamAn.. 10-9-36 (64472)
kR^ipasya tava vIryeNa mama chaiva pitushcha me.
sabhR^ityAnAM naravyAghra ratnavanti gR^ihANi cha.. 10-9-37 (64473)
tava prasAdAdasmAbhiH samitraiH saha bAndhavaiH.
avAptAH kratavo mukhyA bahavo bhUridakShiNAH.. 10-9-38 (64474)
kutashchApIdR^ishaM pApAH pravartiShyAmahe vayam.
yAdR^ishena puraskR^itya tvaM gataH sarvapArthivAn.. 10-9-39 (64475)
vayameva trayo rAjangachChantaM paramAM gatim.
yadvai tvAM nAnugachChAbhastena tapsyAmahe vayam. 10-9-40 (64476)
tatsvargahInA hInArthAH smarantaH sukR^itasya te.
kiM nAma tadbhavetkarma yena tvAM na vrajAma vai.. 10-9-41 (64477)
duHkhaM nUna kurushreShTha chariShyAma mahImimAm.
hInAnAM nastvayA rAjankutaH shAntiH kutaH sukhaM.. 10-9-42 (64478)
gatvaiva tu mahArAja sametya cha mahArathAn.
yathAjyeShThaM yathAshreShThaM pUjayervachanAnmama.. 10-9-43 (64479)
AchAryaM pUjayitvA cha ketuM sarvadhanuShmatAm.
hataM mayA.adya shaMshethA dR^iShTadyumnaM narAdhipa.. 10-9-44 (64480)
pariShvajethA rAjAnaM bAhlikaM sumahAratham.
saindhavaM somadattaM cha bhUrishravasameva cha.. 10-9-45 (64481)
tathA pUrvagatAnanyAnsvarge pArthivasatmAn.
asmadvAkyAtpariShvajya sampR^ichChesvamanAmayam.. 10-9-46 (64482)
sa~njaya uvAcha. 10-9-47x (5282)
ityevamukvA rAjAnaM bhagnasakthamachetasam.
ashvatthAmA laghuprANaM punarvachanamabravIt.. 10-9-47 (64483)
duryodhana jIvasi chedvAkyaM shrotramukhaM shR^iNu.
sap pANDavataH shiShTA dhArtarAShTrAstrayo vayam.. 10-9-48 (64484)
te chaiva bhrAtaraH pa~ncha vAsudevo.atha sAtyakiH.
ahaM cha kR^itavarmA cha kR^ipaH shAradvatastathA.. 10-9-49 (64485)
draupadeyA hatAH sarve dhR^iShTadyumnasya chAtmajAH.
pa~nchAlA nihatAH sarve matsyasheShaM cha bhArata.. 10-9-50 (64486)
kR^ite pratikR^itaM pashya hataputrA hi pANDavAH.
sauptike shibiraM teShAM hataM sanaravAhanam.. 10-9-51 (64487)
mayA cha pApakarmA.asau dhR^iShTadyumno mahIpate.
pravishya shibiraM rAtrau pashumAreNa mAritaH.. 10-9-52 (64488)
duryodhanastu tAM vAchaM nishamya manasaH priyAm.
pratilabhya punashcheta idaM vachanamabravIt.. 10-9-53 (64489)
na me.akarotdgA~Ngeyo na karNo na cha te pitA.
yattvayA kR^ipabhojAbhyAM sahitenAdya me kR^itam.. 10-9-54 (64490)
sa cha senApatiH kShudro hataH sArdhaM shikhaNDinA.
tena manye maghavatA samamAtmAnamadya vai.. 10-9-55 (64491)
svasti prApnuta bhadraM vaH svarge naH sa~NgamaH punaH.
ityevamuktvA putraste kururAjo mahAmanAH.. 10-9-56 (64492)
prANAnupAsR^ijadvIraH suhR^idAM duHkhamAdadhat.
apAkrAmaddivaM puNyAM sharIraM kShitimAvishat.. 10-9-57 (64493)
evaM te nidhanaM yAtaH putro duryodhano nR^ipa.
agre yAtvA raNe shUraH pashrAdvinihataH paraiH.. 10-9-58 (64494)
tathaiva te pariShvaktAH pariShvajya cha te nR^ipam.
punaH punaH prekShamANAH svakAnAruruhU rathAn.. 10-9-59 (64495)
ityevaM droNaputrasya nishamya karuNAM giram.
pratyUShakAle shokArtAH prAdravannagaraM prati.. 10-9-60 (64496)
evameSha kShayo vR^ittaH kurupANDavasenayoH.
ghoro vishasano raudro rAjandurmantrite tava.. 10-9-61 (64497)
tava putre gate svargaM shokArsya mamAnagha.
R^iShidattaM pranaShTaM taddivyadarshitvamadya vai.. 10-9-62 (64498)
vaishampAyana uvAcha. 10-9-63x (5283)
iti shrutvA sa nR^ipatirj~nAtiputravadhaM tadA.
niHshvasya dIrghamuShNaM cha tatashchintAparo.abhavat.. .. 10-9-63 (64499)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi navamo.adhyAyaH.. 9 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-9-17 upAsata dvijAH pUrvamarthahetoryamIshvaramiti jha.pAThaH.. 10-9-23 dharmayuddhe hyadharmeNeti jha.pAThaH.. 10-9-9 navamo.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 010
.. shrIH ..
10.10. adhyAyaH 010
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
daivAdurvaritena dR^iShTadyumnasArathinA yudhiShThirAya rAtrau vR^ittashibiravR^ittAntavinedanam.. 1 .. tachChravaNena draupadyAnayanAya nakulabhAdishya shibirabhuvamupAgatavatA yudhiShThireNa gR^itanijajanAvalokanena paridevanam.. 2 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-10-0 (64500)
vaishampAyana uvAcha. 10-10-0x (5284)
tasyAM rAtryAM vyatItAyAM dhR^iShTadyumnasya sArathiH.
gatvA shashaMsa pANDubhyaH sauptike kadanaM kR^itam.. 10-10-1 (64501)
sUta uvAcha. 10-10-2x (5285)
draupadeyA hatA rAjandrupadasvAtmajaiH saha.
pramattA nishi vishvastAH svapantaH shibire svake.. 10-10-2 (64502)
gautamena nR^ishaMsena bhojena kR^itavarmaNA.
ashvatthAnnA cha pApena hataM vaH shibiraM nishi.. 10-10-3 (64503)
etairnaragajAshvAnAM prAsashaktiparashvayaiH.
sahasrAmi vikR^indbhirniH sheShaM shibiraM kR^itam.. 10-10-4 (64504)
`xxxxxxvihagaphalabhAranatasya ha.'
xxxxxxxmahato vanasyeva parashvathaiH.
xxxxxxxx sumahA~nshabdo balasya tava bhArata.. 10-10-5 (64505)
mahameko.abashiShTastu tasmAtsainyAmahIpate.
muktaH katha~nchiddharmAtmanvyagrAchcha kR^itavarmaNaH.. 10-10-6 (64506)
tachChrutvA vAkyamashivaM kuntIputro yudhiShThiraH.
papAta mahyAM dharmAtmA putrashokasamanvitaH.. 10-10-7 (64507)
patantaM tamatikramya parijagrAha sAtyakiH.
bhImaseno.arjunashchaiva mAdrIputrau cha pANDavau.. 10-10-8 (64508)
labdhachetAstu kaunteyaH shokavihvalayA girA.
jitvA shatrU~njitaH pashchAtparyadevayadArtavat.. 10-10-9 (64509)
`agamyA gatirarthAnAM karmaNAmIshvarasya cha'.
durvidA gatirarthAnAmapi ye divyachakShuShaH.
jIyamAnA jayantyanye jayamAnA vayaM jitAH.. 10-10-10 (64510)
hatvA bhrAtR^InvayasyAMshcha pitR^InputrAnsuhR^idgaNAn.
bandhUnamAtyAnpautrAMshcha jitvA sarvA~njitA vayam.. 10-10-11 (64511)
anartho hyarthasa~NkAshastathA.anartho.arthadarshanaH.
jayo.ayamajayAkAro jayastasmAtparAjayaH.. 10-10-12 (64512)
yajjitvA tapyate pashchAdApanna iva durmatiH.
kathaM manyeta vijayaM tato jitataraH paraiH.. 10-10-13 (64513)
yeShAmarthAya pApaM syAdvijayasya suhR^idvadhaiH.
nirjitairapramattairhi vijitA jitakAshinaH.. 10-10-14 (64514)
karNinAlIkadaMShTrasya sva~Ngajihvasya saMyuge.
chApavyAttAsyaraudrasya jyAtalasvananAdinaH.. 10-10-15 (64515)
kruddhasya narasiMhasya sa~NgrAmeShvapalAyinaH.
ye vyamu~nchanta karNasya pramAdAtta ime hatAH.. 10-10-16 (64516)
rathahadaM sharavarShormimantaM
ratnAchitaM vAhanayodhabR^indam.
shaktyR^iShTimInadhvajanAganakraM
sharAsanAvartamaheShuphenam.. 10-10-17 (64517)
sa~NgrAmachandrodayavegavelaM
droNArNavaM jyAtalanemighoSham.
ye teruruchchAvachashastranaubhi--
ste rAjaputrA nihatAH pramAdAt.. 10-10-18 (64518)
na hi pramAdAtparamasti kashcha--
dvadho narANAmiha jIvaloke.
pramattamarthA hi naraM samantA--
ttyajantyanarthAshcha samAvishanti.. 10-10-19 (64519)
dhvajottamAgrochChritadhUmaketuM
sharArchiShaM dIptamahApatAkam.
mahAdhanurjyAtalanemighoShaM
tanutranAnAvidhashastrahomam.. 10-10-20 (64520)
mahAchamUkakShadavAbhipannaM
mahAhave bhIShmamahAdavAgnim.
ye teruruchchAvachashastravegai--
ste rAjaputrA nihatAH pramAdAt.. 10-10-21 (64521)
na hi pramattena nareNa shakya--
mAptuM vasu shrIrvipulaM yasho vA.
pashyApramAdena nihatya shatrU--
nsarvAnmahendraM sukhamedhamAnam.. 10-10-22 (64522)
indropamAnpArthivaputrapautrA--
npashyAvisheSheNa hatAnpramAdAt.
tIrtvA samudraM jaNijaH samR^idvA.
magnAH kunadyAmiva sIdamAnAH.. 10-10-23 (64523)
amarShitairye nihatA narendrA
niHsaMshayaM te tridivaM prapannAH.
kR^iShNAM tu shochAmi kathaM nu sAdhvI
shokArNavaM sA viShahiShyatIti.. 10-10-24 (64524)
bhAtR^iMshcha putrAMshcha hatAnnishamya
pA~nchAlasarAjaM pitaraM cha vR^idvam.
dhruvaM visa~nj~nA patitA pR^ithivyAM
sA shoShyate shokakR^ishA~NgayaShTiH.. 10-10-25 (64525)
tachChokajaM duHkhamapArayantI
kathaM bhaviShyatyuchitA sukhAnAm.
rorUyate j~nAtivadhAbhitaptA
pradahvamAneva hutAshanena.. 10-10-26 (64526)
ityevamArtaH paridevayansa
rAjAja kurUNAM nakulaM babhAShe.
gachChAnyainAmiha mandabhAgyAM
samAtR^ipakShAmiti rAjaputrIm.. 10-10-27 (64527)
mAdrIsutastatparigR^ihya vAkyaM
dharmeNa dharmaprathamasya rAj~naH.
yayau rathenAlayamAshudevyAH
pA~nchAlarAjasya cha yatra dArAH.. 10-10-28 (64528)
prasthApya mAdrIsutamAjamIDhaH
shokArditastaiH sahitaH suhR^idbhiH.
rorUyamANaH prayayau sutAnA--
mAyodhanaM bhUtagaNAnukIrNam.. 10-10-29 (64529)
sa tatpravishyAshivamugrarUpaM
dadarsha putrAnsuhR^idaH sakhIMshcha.
bhUmau shayAnAnrudhirArdragAtrA--
nvibhinnadehAnprahR^itottamA~NgAn.. 10-10-30 (64530)
sa tAMstu dR^iShTvA bhR^ishamArtarUpo
yudhiShThiro dharmabhR^itAM variShThaH.
uchchaiH prachukrosha cha kauravAgryaH
papAta chorvyAM sagaNo visaMj~naH.. .. 10-10-31 (64531)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi aiShIkaparvaNi dashamo.adhyAyaH.. 10 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-10-8 xxxxxxxxtyaktvA patantam.. 10-10-10 anye shatravaH. jayamAnAH jayantaH. jitAnAM jayo jayatAM parAjayaH phalato.abhUditi mahadAshcharyamityarthaH.. 10-10-13 pashchAtsa pApa iva durmatiriti ka.pAThaH.. 10-10-16 vyamu~nchanta muktAH. karNasya karNAt. pramAdAdasmatkR^itAdasAnnidhyAt.. 10-10-17 vAhanavAjiyuktamiti jha.pAThaH.. 10-10-20 tanutrANi nAnAShidhAni shaskarANi cha teShAM homaH prakShepo yatra taM tanutranAnAvidhashastrahomam.. 10-10-21 bhIShmamayaM bhIShmapradhAnaM agnidAham. bhIShmarUpeNa agninA dAhamityarthaH.. 10-10-24 nihatAH shayAnA iti jha.pAThaH.. 10-10-10 dashamo.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 011
.. shrIH ..
10.11. adhyAyaH 011
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
makulena yudhiShThirasamoShaM prati draupathAnayanam.. 1 .. draupadyA drauNimastakamaNiharaNachoditena bhImena nakulasArathinA rathena drauNivabhrAya prasthAnam.. 2 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-11-0 (64532)
vaishampAyana uvAcha. 10-11-0x (5286)
sa dR^iShTvA nihatAnsa~Nkhye putrAnpAtraunsakhIMstathA.
mahAduHkhaparItAtmA babhUva janamejaya.. 10-11-1 (64533)
tatastasya mahA~nshokaH prAdurAsInmahAtmanaH.
smarataH putrapautrAMstAnbhrAtR^InsuhR^ida eva cha.. 10-11-2 (64534)
tamashruparipUrNAkShaM vepamAnamachetasam.
suhR^ido bhR^ishasaMvignAH sAMtvayA~nchakrire tadA.. 10-11-3 (64535)
`kR^itvA tu vidhivatteShAM putrANAmamitaujasAm.
pretakAryANi sarveShAM babhUva bhR^ishaduHkhitaH'.. 10-11-4 (64536)
tasminmuhUrte javanairvAjibhirhemamAlibhiH.
nakulaH kR^iShNayA sArdhamupAyAtparamArtayA.. 10-11-5 (64537)
upaplAvyaM gatA sA tu shrutvA sumahadapriyam.
tadA vinAshaM sarveShAM putrANAM vyathitendriyA.. 10-11-6 (64538)
kampamAneva kadalI vAtenAbhisamIritA.
kR^iShNA rAjAnamAsAdya shokArtA nyapatadbhuvi.. 10-11-7 (64539)
na babhau vadanaM tasyA rudantyAH shokakarshitam.
phullapadmapalAshAkShyA meghAvR^ita ivoDurAT.. 10-11-8 (64540)
tatastAM patitAM dR^iShTvA saMrambhI satyavikramaH.
vAhubhyAM parijagrAha samutpatya vR^ikodaraH.. 10-11-9 (64541)
sA samAshvAsitA tena bhImasenena bhAminI.
rudatI pANDavajyeShThamidaM vachanamabravIt.. 10-11-10 (64542)
diShTyA rAjannavApyemAmakhilAM bhokShyase mahIm.
AtmajAnkShatradharmeNa sampradAya yamAya vai.. 10-11-11 (64543)
diShTyA sarvAstrakushalaM mattamAta~NgAminam.
avApya pR^ithivIM kR^itsnAM saubhadraM na smariShyasi.. 10-11-12 (64544)
AtmajAnkShatradharmeNa shrutvA shUrAnnipAtitAn.
sthito rAjye mayA sArdhaM viharanna smariShyasi.. 10-11-13 (64545)
prasuptAnAM vadhaM shrutvA drauNinA pApakarmaNA.
shoko mAM dahate gADho hutAshana ivAshrayam.. 10-11-14 (64546)
tasya pApakR^ito drauNerna chedadya durAtmanaH.
hiyate sAnubandhasya yudhi vikramya jIvitam.. 10-11-15 (64547)
ihaiva prAyamAsiShye tannibodhata pANDavAH.
na chetphalamavApnoti drauNiH pApasya karmaNaH.. 10-11-16 (64548)
evamaktvA tataH kR^iShNA pANDavaM pratyupAvishat.
yudhiShThiraM yAj~nasenI dharmarAjaM yashasvinI.. 10-11-17 (64549)
dR^iShTvopaviShTAM rAjA tu pANDavo mahiShIM priyAm.
pratyuvAcha sa dharmAtmA draupadIM chArudarshanAm.. 10-11-18 (64550)
kShatradharmeNa dharmaj~ne prAptAste nidhanaM shubhe.
putrAste bhrAtarashchaiva tAnna shochitumarhasi.. 10-11-19 (64551)
sa kalyANi vanaM durgaM dUraM drauNirito gataH.
tasya tvaM pAtanaM sa~Nkhye kathaM j~nAsyasi shobhane.. 10-11-20 (64552)
draupadyuvAcha. 10-11-21x (5287)
droNaputrasya sahajo maNiH shirasi me shrutaH.
nihatya sa~Nkhye taM pApaM pashyeyaM maNimAhR^itam.
drauNeH shirasa utkR^itya jIveyamiti me matiH.. 10-11-21 (64553)
ityuktvA pANDavaM kR^iShNA rAjAnaM chArudarshanA.
bhImasenakare spR^iShTvA kupitA vAkyamabravIt.. 10-11-22 (64554)
trAtumarhasi mAM bhIma kShatradharmamanusmaran.
jahi taM pApakarmANaM shambaraM saghavAniva.. 10-11-23 (64555)
na hi te vikrame tulyaH pumAnastIha kashchana.
shrutaM tatsarvalokeShu paramavyasane tathA.. 10-11-24 (64556)
dvIpo.abhUstvaM hi pArthAnAM nagare vAraNAvate.
hiDimbadarshane chaiva tathAM tvamabhavo gatiH.. 10-11-25 (64557)
tathA virATanagare kIchakena bhR^ishArditAm.
mAmapyudvR^itavAnkR^ichChrAtpaulomIM maghavAniva.. 10-11-26 (64558)
yathaitAnyakR^ithAH pArtha mahAkarmANi vai purA.
tathA drauNimamitraghna vinihatya sukhI bhava.. 10-11-27 (64559)
vaishampAyana uvAcha. 10-11-28x (5288)
tasyA bahuvidhaM duHkhaM nishamya paridevitam.
na chAmarShata kaunteyo bhImaseno mahAbalaH.. 10-11-28 (64560)
sa kA~nchanavichitrA~NgamAruroha mahAratham.
AdAya ruchiraM chitraM samArgaNaguNaM dhanuH.. 10-11-29 (64561)
nakulaM sArathiM kR^itvA droNaputravadhe dhR^itaH.
visphArya sasharaM chApaM tUrNamashvAnachodayat.. 10-11-30 (64562)
te hayAH puruShavyAghra dIpyamAnAH svatejasA.
vahantaH sahasA jagmurharayaH shIghragAminaH.. 10-11-31 (64563)
shibirAtsvAdgR^ihItvA sa rathasya padamachyutaH.
`droNaputragatenAshu yayau mArgeNa bhArata'.. .. 10-11-32 (64564)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi aiShIkaparvaNi ekAdasho.adhyAyaH.. 11 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-11-11 diShThyeti. putranAshApekShayA rAjyaprAptisukhaM tava mahadityadhikShepaH.. 10-11-11 ekAdasho.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 012
.. shrIH ..
10.12. adhyAyaH 012
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
drauNijighAMsayA bhIme pratigate kR^iShNena yudhiShThiramprati drauNidaushshIlyAdikathanapUrvakaM bhImasya tato rakShaNIyatvakathanam.. 1 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-12-0 (64565)
vaishampAyana uvAcha. 10-12-0x (5289)
tasminprayAte durdharShe yadUnAmR^iShabhastataH.
abravItpuNDarIkAkShaH kuntIputraM yudhiShThiram.. 10-12-1 (64566)
eSha pANQDave te bhrAtA putrashokaparAyaNaH.
jighAMsurdrauNimAkrande eka evAbhidhAvati.. 10-12-2 (64567)
bhImaH priyaste sarvebhyo bhrAtR^ibhyo bharatarShabha.
taM kR^ichChragatamadya tvaM kasmAnnAbhyupapadyase.. 10-12-3 (64568)
yattadAchaShTa putrAya droNaH parapura~njayaH.
astraM brahmashiro nAma daheta pR^ithivImapi.. 10-12-4 (64569)
tanmahAtmA mahAbhAgaH ketuH sarvadhanuShmatAm.
pratyapAyadAchAryaH prIyamANo dhana~njayam.. 10-12-5 (64570)
taM putro.apyeka evainamanvayAchadamarShaNaH.
tataH provAcha putrAya nAtihR^iShTamanA iva.. 10-12-6 (64571)
viditaM chApalaM hyAsIdAtmajasya durAtmanaH.
sarvadharmavidAchAryaH so.anvashAsatsutaM tataH.. 10-12-7 (64572)
paramApadgatenApi na sma tAta tvayA raNe.
idamastraM prayoktavyaM mAnuSheShu visheShataH.. 10-12-8 (64573)
ityuktvAnguruH putraM droNaH pashchAthoktavAn.
na tvaM jAtu satAM mArge sthAteti puruSharShabha.. 10-12-9 (64574)
sa tadAj~nAya duShTAtmA piturvachanamapriyam.
nirAshaH sarvakalyANaiH shokAtparyacharanmahIm.. 10-12-10 (64575)
tatastadA kurushreShTha vanasthe tvayi bhArata.
avasaddvArakAmetya vR^iShNibhiH paramArchitaH.. 10-12-11 (64576)
sa kadAchitsamudrAnte vasandvAravatImanu.
eka ekaM samAgamya mAmuvAcha hasanniva.. 10-12-12 (64577)
yattadugraM tapaH kR^iShNa charannamitavikramaH.
agastyAdbhAratAchAryaH pratyapadyata me pitA.. 10-12-13 (64578)
astraM brahmashiro nAma devagandharvapUjitam.
tadadya mayi dAshArha yathA pitari me tathA.. 10-12-14 (64579)
asmattasdupAdAya divyamastraM yadUttama.
mamApyasraM prayachCha tvaM chakraM ripuhaNaM raNe.. 10-12-15 (64580)
sa rAjanprIyamANena mayApyuktaH kR^itA~njaliH.
yAchamAnaH prayatnena matto.astraM bharatarShabha.. 10-12-16 (64581)
devadAnavagandharvamanuShyapatagoragAH.
na samA mama vIryasya shatAMshenApi piNDitAH.. 10-12-17 (64582)
idaM dhanuriyaM shaktiridaM chakramiyaM gadA.
yadyadichChasi chedasraM mattastattaddadAmi te.. 10-12-18 (64583)
yachChaknoShi samudyantuM prayoktumapi vA raNe.
tadgR^ihANa vinA.astreNa yanme dAtumabhIpsasi.. 10-12-19 (64584)
sa sunAbhaM sahasrAraM vajranAbhamayasmayam.
vavre chakraM mahAbhAgo mattaH spardhanmayA saha.. 10-12-20 (64585)
gR^ihANa chakramityukto mayA tu tadanantaram.
jagrAhotpatya sahasA chakraM savyena pANinA.. 10-12-21 (64586)
na chainamashakatsthAnAtsa~nchAlayitumapyuta.
athainaM dakShiNenApi grahItumupachakrame.. 10-12-22 (64587)
sarvayatnena tenApi gR^ihya nainamakampayat.. 10-12-23 (64588)
tataH sarvabalenApi yadainaM na shashAka ha.
udyantuM vA chAlayituM drauNiH paramadurmanAH.
kR^itvA yatnaM parishrAntaH sa nyavartata bhArata.. 10-12-24 (64589)
nivR^itmanasaM tasmAdabhiprAyAdvichetasam.
ahamAmantrya saMvignamashvatthAmAnamabruvam.. 10-12-25 (64590)
yaH sa daivamanuShyeShu pramANaM paramaM gataH.
gANDIvadhanvA shvetAshchaH kapipravaraketanaH.. 10-12-26 (64591)
yaH sAkShAddevadeveshaM shitikaNThamumApatim.
dvandvayuddhe purA jiShNustoShayAmAsa sha~Nkaram.. 10-12-27 (64592)
yasmAtpriyataro nAsti mamAnyaH puruSho bhuvi.
nAdeyaM yasya me ki~nchidapi prANAnmahAtmanaH.. 10-12-28 (64593)
tenApi suhR^idA brahmanpArthenAkliShTakarmaNA.
nokpUrvamidaM vAkyaM yastvaM mAmabhibhAShase.. 10-12-29 (64594)
brahmacharyaM mahaddhoraM tIrvA dvAdashavArShikam.
himavatpArshvamAsthAya yo mayA tapasA.a.arjitaH.. 10-12-30 (64595)
samAnavratachAriNyAM rukmiNyAM yo.anvajAyata.
sanatkumArastejasvI pradyumno nAma me sutaH.. 10-12-31 (64596)
tenApyetanmahaddivyaM chakramapratimaM raNe.
na prArthitamabhUnmUDha taditaM prArthitaM tvayA.. 10-12-32 (64597)
rAmeNAtibalenaitannoktapUrvaM kadAchana.
na gadena sAmbena yadidaM prArthitaM tvayA.. 10-12-33 (64598)
dvArakAvAsibhishchAnyairvR^iShNyandhakamahArathaiH.
noktapUrvamidaM kShudraM tadidaM prArthitaM tvayA.. 10-12-34 (64599)
bhAratAchAryaputrastvaM mAnitaH sarvayAdavaiH.
chakreNa rathinAM shreShTha kaM nu tAta yuyutsase.. 10-12-35 (64600)
evamukto mayA drauNirmAmidaM pratyuvAcha ha.
prayujya bhavate pUjAM yotsye kR^iShNa tvayA saha.. 10-12-36 (64601)
prArthitaM te mayA chakraM devadAnavapUjitam.
ajeyaH syAmiti vibho satyamedbravImi te.. 10-12-37 (64602)
so.ahaM taddurlabhaM chakramanavApyaiva keshava.
pratiyAsyAmi govinda shivenAbhivadasva mAm.. 10-12-38 (64603)
etatsunAbhaM bhojAnAmR^iShabheNa tvayA dhR^itam.
chakramapratichakreNa bhuvi nAnyo.abhipadyate.. 10-12-39 (64604)
etAvaduktvA drauNirmAM yugyAnashvAndhanAni cha.
AdAyopayayau kAle ratnAni vavidhAni cha.. 10-12-40 (64605)
sa saMrambhI durAtmA cha chapalaH krUra eva cha.
veda chAsraM brahmashirastasmAdrakShyo vR^ikodaraH.. .. 10-12-41 (64606)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi aiShIkaparvaNi dvAsho.adhyAyaH.. 12 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-12-11 me mahyaM dAtumichChasi tena vinApi gR^ihANa. tvadIye.astre mamechChA nAstIti bhAvaH.. 10-12-12 dvAdasho.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 013
.. shrIH ..
10.13. adhyAyaH 013
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
kR^iShNAdibhirbhAgIrathItIre vyAsasamIpasamAsInadrauNidarshanam.. 1 .. taddarshinA drauNinA apANDavahetorbrahmashirostraprayogaH.. 2 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-13-0 (64607)
vaishampAyana uvAcha. 10-13-0x (5290)
evamuktvA kurushreShThaM sarvayAdavanandanaH.
sarvAyudhavaropetamAruroha rathottamam.. 10-13-1 (64608)
yuktaM paramakAmbhojaisturagairhemamAlibhiH.
uditAdityasa~NkAshaM sarvaratnavibhUShitam.. 10-13-2 (64609)
dakShiNe hyAvahachChaibyaH sugrIvaH savyato dhuram.
NarShNivAhau tu tasyAstAM meghapuShpabalAhakau.. 10-13-3 (64610)
vishvakarmakR^itA divyA ratnadhAtuvibhUShitA.
uchChritA cha rathe tasmindhvajayaShTiradR^ishyata.. 10-13-4 (64611)
vainateyaH sthitastasyAM prabhAmaNDalarashmivAn..
tasya satyavataH keturbhujagAriradR^ishyata.. 10-13-5 (64612)
athArohaddhR^iShIkeshaH ketuH sarvadhanuShmatAm.
arjunaH sa cha dharmAtmA kururAjo yudhiShThiraH.. 10-13-6 (64613)
ashobhetAM mahAtmAnau dAshArhamabhitaH sthitau.
rathasthaM shAr~NgadhanvAnamashvinAviva vAsavam.. 10-13-7 (64614)
ubhAvAropya dAshArhaH syandanaM lokapUjitam.
pratodena javopetAnparamAshvAnachodayat.. 10-13-8 (64615)
te hayAH sahasotpeturgR^ihItvA syandanottamam.
AsthitaM pANDaveyAbhyAM yadUnAmR^iShabheNa cha.. 10-13-9 (64616)
vahatAM shAr~NgadhanvAnamashvAnAM shIghragAminAm.
prAdurAsInmahA~nshabdaH pakShiNAM patatAmiva.. 10-13-10 (64617)
te samarthA mahAbAhuM kShaNena bharatarShabha.
bhImasenaM maheShvAsamanusasruH suvegitAH.. 10-13-11 (64618)
krodhadIptaM tu kaunteyaM dviShadarthe samudyatam.
nAshaknuvanvArayituM sametyApi mahArathAH.. 10-13-12 (64619)
sa teShAmagrataH shUraH shrImatAM dR^iDhadhanvinAm.
yayau bhAgIrathItIraM haribhirbhR^ishavegitaiH.
yatra sa shrUyate drauNiH putrahantA durAtmavAn.. 10-13-13 (64620)
sa dadarsha mahAtmAnamudakAnte yashasvinam.
kR^iShNadvaipAyanaM vyAsamAsInamR^iShibhiH saha.. 10-13-14 (64621)
taM chaiva krUrakarmANaM ghR^itAktaM kushachIriNam.
rajasA dhvastamAsInaM dadarsha drauNimantike.. 10-13-15 (64622)
tamabhyadhAvatkaunteyaH pragR^ihya sasharaM dhanuH.
bhImaseno mahAbAhustiShThatiShTheti chAbravIt.. 10-13-16 (64623)
taM dR^iShTvA bhImakarmANaM pragR^ihItasharAsanam.
bhrAtarau pR^iShThatashchAsya janArdanarathe sthitau.
vyathitAtmA.abhavaddrauNiH prAptaM chedamamanyata.. 10-13-17 (64624)
sa taddivyamadInAtmA paramAsramachintayat.
jagrAha cha sharaiShIkAM drauNiH savyena pANinA.. 10-13-18 (64625)
sa tAmApadamAsAdya divyamastramudairayat.
amR^iShyamANastA~nChUrAndivyAyudhadharAnsthitAn.
apANDavAyeti ruShA vAchamutsR^ijya dAruNam.. 10-13-19 (64626)
ityuktvA rAjashArdUla droNaputraH pratApavAn.
sarvalokapramohArthaM tadasraM pramumocha ha.. 10-13-20 (64627)
tatastasyAmiShIkAyAM pAvakaH samajAyata.
pradhakShyanniva lokAMstrInkAlAnkayamopamaH.. .. 10-13-21 (64628)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi aiShIkaparvaNi trayodhasho.adhyAyaH.. 13 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-13-19 apANDavAya pANQDavAnAmabhAvAya.. 10-13-13 trayodasho.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 014
.. shrIH ..
10.14. adhyAyaH 014
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
arjunena kR^iShNAj~nayA drauNyastrapratyastraprayogaH.. 1 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-14-0 (64629)
vaishampAyana uvAcha. 10-14-0x (5291)
i~Ngitenaiva dAshArhastasyAbhiprAyamAditaH.
drauNerbuddhA mahAbAhurarjunaM pratyabhAShata.. 10-14-1 (64630)
arjunArjuna yaddivyamastraM te hR^idi vartate.
droNopadiShTaM tasyAyaM kAlaH samprati pANDava.. 10-14-2 (64631)
bhrAtR^INAmAtmanashchaiva paritrANAya bhArata.
visR^ijaitattvamapyAjAvastramastranivAraNam.. 10-14-3 (64632)
keshavenaivamukto.atha pANDavaH paravIrahA.
avAtaradrathAttUrNaM pragR^ihya sasharaM dhanuH.. 10-14-4 (64633)
pUrvamAchAryaputrAya tato.anantaramAtmane.
bhrAtR^ibhyashchaiva sarvebhyaH svastItyuktvA parantapaH.. 10-14-5 (64634)
devatAbhyo namaskR^itya gurubhyashchaiva sarvashaH.
utsasarja shivaM dhyAyannastramastreNa shAmyatAm.. 10-14-6 (64635)
tatastadasraM sahasA sR^iShTaM gANDIvadhanvanA.
prajajvAla mahArchiShmadyugAntAnalasannibham.. 10-14-7 (64636)
tathaiva droNaputrasya tadastraM tigmatejasaH.
prajajvAla mahAjvAlaM tejomaNDalasaMvR^itam.. 10-14-8 (64637)
nirghAtA bahavashchAsanpeturulkAH sahasrashaH.
mahadbhayaM cha bhUtAnAM sarveShAM samajAyata.. 10-14-9 (64638)
sashabdamabhavadvyoma jvAlAmAlAkulaM bhR^isham.
chachAla cha mahI kR^itsnA saparvatavanadrumA.. 10-14-10 (64639)
tAvastratejasA lokAMstrAsayantau tataH sthitau.
maharShI sahitau tatra darshayAmAsatustadA.. 10-14-11 (64640)
nAradaH sarvadharmAtmA bharatAnAM pitAmahaH.
ubhau shamayituM vIrau bhAradvAjadhana~njayau.. 10-14-12 (64641)
tau munI sarvadharmaj~nau sarvabhUtahitaipiNau.
dIptayorasrayormadhye sthitau paramatejasau.. 10-14-13 (64642)
tadantaramanAdhR^iShyAvupagamya yashasvinau.
AstAmR^iShivarau tatra jvalitAviva pAvakau.. 10-14-14 (64643)
prANabhR^idbhiranAdhR^iShyau devadAnavasammatau.
astratejaH shamayituM lokAnAM hitakAmyayA.. 10-14-15 (64644)
R^iShI UchatuH. 10-14-16x (5292)
mahAstraviduShaH pUrve ye.apyatItA mahArathAH.
naitadasraM manuShyeShu taiH prayuktaM katha~nchana.
kimidaM sAhasaM vIrau kR^itavantau mahAtyayam.. .. 10-14-16 (64645)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi aiShIkaparvami chaturdasho.adhyAyaH.. 14 ..
sauptikaparva - adhyAya 015
.. shrIH ..
10.15. adhyAyaH 015
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
arjunena vyAsanAradabhAvAnurodhena svaprayuktabrahmashirostrapratisaMhAraH.. 1 .. kR^iShNenAshvatthAmAnaM prati uttarAgarbhe aiShIkAstrapAte.api mR^itashishoH svena samujjIvanapratij~nA.. 2 .. brahmacharyAbhAvAdasrapratisaMhArAsamarthena drauNinA vyAsakR^iShNAvanAdR^isya pANvagarbheShvaiShIkAstrotsarjanam.. 3 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-15-0 (64646)
vaishampAyana uvAcha. 10-15-0x (5293)
dR^iShTaiva munishArdUlau tAvagnisamatejasau.
`gANDIvadhanvA sa~nchintya prAptakAlaM mahArathaH.'
sa~njahAra sharaM divyaM tvaramANo dhana~njayaH.. 10-15-1 (64647)
uvAcha vachanaM shreShThastAvR^iShI prA~njalistadA.
pramuktamastramastreNa shAmyatAmiti vai mayA.. 10-15-2 (64648)
saMhR^ite paramAstre.asminsarvAnasmAnasheShataH.
pApakarmA dhruvaM drauNiH pradhakShyatyastratejasA.. 10-15-3 (64649)
yadatra hitamasmAkaM lokAnAM chaiva sarvathA.
bhavantau devasa~NkAshau tathA sammantumarhataH.. 10-15-4 (64650)
ityuktvA sa~njahArAstraM punareva dhana~njayaH.
saMhAro duShkarassya devairapi hi saMyuge.. 10-15-5 (64651)
visR^iShTasya raNe tasya paramAstrasya sa~Ngrahe.
ashaktaH pANDavAdanyaH sAkShAdapi shatakratuH.. 10-15-6 (64652)
brahmatejodbhavaM taddhi visR^iShTamakR^itAtmanA.
na shakyamAvartayituM brahmacharyavratAdR^ite.. 10-15-7 (64653)
achIrNabrahmacharyo yaH sR^iShTvA.a.avaryate punaH.
tadastraM sAnubandhasya mUrdhAnaM tasya kR^intati.. 10-15-8 (64654)
brahmachArI vratI chApi duravApamavApya tat.
paramavyasanArto.api nArjuno.astraM vyamu~nchata.. 10-15-9 (64655)
satyavratadharaH shUro brahmachArI cha pANQDavaH.
guruvartI cha tenAstraM sa~njahArArjunaH punaH.. 10-15-10 (64656)
drauNirapyatha samprebhya so.antarA tAvR^iShI sthitau.
na shashAka punarghoramastraM saMhartumojasA.. 10-15-11 (64657)
ashaktaH pratisaMhAre paramAstrasya saMyuge.
drauNirdInamanA rAjandvaipAyanamabhAShata.. 10-15-12 (64658)
uttamavyasanArtena prANatrANamabhIpsunA.
mayaitadastramutsR^iShTaM bhImasenabhayAnmune.. 10-15-13 (64659)
adharmashcha kR^ito.anena dhArtarAShTraM jighAMsatA.
mithyAchAreNa bhagavanbhImasenena saMyuge.. 10-15-14 (64660)
ataH sR^iShTamidaM brahmanmayA.astramakR^itAtmanA.
tasya bhUyo.api saMhAraM kartuM nAhamihotsahe.. 10-15-15 (64661)
nisR^iShTaM hi mayA divyametadastraM durAsadam.
apANDavAyeti mune vahnitejo.anumantrya vai.. 10-15-16 (64662)
tadidaM pANDaveyAnAmantAyaivAbhisaMhitam.
adya pANDusutAnsarvA~njIvitAdvaMshayiShyati.. 10-15-17 (64663)
kR^itaM pApamidaM brahmanroShAviShTena chetasA.
vadhamAshAsya pArthAnAM mayAstraM sR^ijatA raNe.. 10-15-18 (64664)
vyAsa uvAcha. 10-15-19 (64665)
astraM brahmashirastAta vidvAnpArtho dhana~njayaH.
utsR^iShTavAnahiMsArthaM na roSheNa tavAhave.. 10-15-19 (64666)
astramastreNa tu rame tava saMshamayiShyatA.
visR^iShTamarjunenedaM punashcha pratisaMhR^itam.. 10-15-20 (64667)
brahmAstramapyavApyaitadupadeshAtpitustava.
kShatradharmAnmahAbAhurnAkampata dhana~njayaH.. 10-15-21 (64668)
evaM dhR^itimataH sAdhoH sarvAstraviduShaH sataH.
sabhrAtR^ibandhoH kasmAttvaM vadhamasya chikIrShasi.. 10-15-22 (64669)
astraM brahmashiro yatra paramAstreNa vadhyate.
samA dvAdasha parjanyastadrAShTraM nAbhivarShati.. 10-15-23 (64670)
etadarthaM mahAbAhuH shaktimAnapi pANDavaH.
na vihanyAttadastraM tu prajAhitachikIrShayA.. 10-15-24 (64671)
pANDavAstvaM cha rAShTraM cha sadA saMrakShyameva naH.
tasmAtsaMhara divyaM tvamastramenmahAbhuja.. 10-15-25 (64672)
aroShastava chaivAstu pArthAH santu nirAmayAH.
na hyadharmeNa rAjarShiH pANDavo jetumichChati. 10-15-26 (64673)
maNiM chaiva prayachChAdya yaste shirasi tiShThati.
etadAdAya te prAmAnpratidAsyanti pANDavAH.. 10-15-27 (64674)
drauNiruvAcha. 10-15-28x (5294)
pANDavairyAni ratnAni yachchAnyatkauravairdhanam.
avAptamiha tebhyo.ayaM maNirmama vishiShyate.. 10-15-28 (64675)
yamAbadhya bhayaM nAsti shastravyAdhikShudhAshrayam.
devebhyo dAnavebhyo vA nAgebhyo vA katha~nchana.. 10-15-29 (64676)
na cha rakShogaNabhayaM na taskarabhayaM tathA.
evaMvIryo maNirayaM na me tyAjyaH katha~nchana.. 10-15-30 (64677)
yattu me bhagavAnAha tanme kAryamanantaram.
ayaM maNirayaM chAhamiShIkA tu patiShyati.
garbheShu pANDuputrANAmutrAyAstathodare.. 10-15-31 (64678)
vaishampAyana uvAcha. 10-15-32x (5295)
prAha droNasutaM tatra vyAsaH paramadurmanAH.. 10-15-32 (64679)
evaM kuru na chAnyatra buddhiH kAryA katha~nchana.
garbheShu pANDaveyAnAM visR^ijyaitadupArama.. 10-15-33 (64680)
`tamuvAcha hR^iShIkeshaH pANDavAnAM hite mataH.
bhaviShyamekamutsR^ijya garbheShvastraM nipAtyatAm.. 10-15-34 (64681)
ahamenaM dadAmyeShAM piNDadaM kIrtivardhanam.
rAjarShiM puNyakarmANamanekakratuyAjinam.. 10-15-35 (64682)
evaM kuru na chAnyA te buddhiH kAryA katha~nchana.
AgarbhAtpANDaveyAnAM kR^itvA pAtaM vina~NkShyati'.. 10-15-36 (64683)
evaM bruvANaM govindaM vR^iShabhaM sarvasAtvatAm.
drauNiH paramasa~NkruddhaH pratyuvAchedamuttaram.. 10-15-37 (64684)
naitadevaM yadAttha tvaM pakShapAtena keshava.
vachanAtpuNDarIkAkSha tava madvAkyamanyathA.. 10-15-38 (64685)
patiShyatyetadastraM vai garbhe tasyA mayodyatam.
virATaduhituH kR^iShNa yaM tvaM rakShitumarhasi.. 10-15-39 (64686)
vAsudeva uvAcha. 10-15-40x (5296)
amoghaH paramAstrasya pAtastvadya bhaviShyati.
`abhimanyoH sR^ijaiShIkAM garbhasthaH shAmyatAM shishuH.. 10-15-40 (64687)
ahamenaM mR^itaM jAtaM jIvayiShyAmi bAlakam'.
sa tu garbho mR^ito jAto dIrghamAyuravApsyati.. 10-15-41 (64688)
`ityuktaH pratyuvAchainaM droNaputraH smayanniva.
yadyastradagdhaM govinda jIvayasyevamastviti'.. 10-15-42 (64689)
tataH paramamastraM tu drauNirudyatamAhave.
dvaipAyanamanAdR^itya garbheShu pramumocha ha.. .. 10-15-43 (64690)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi aiShIkaparvaNi pa~nchadasho.adhyAyaH.. 15 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-15-8 Avartayate upasaMharati.. 10-15-27 evaM jIvitamAdAya tava yAsyanti pANDavAH. iti ka.pAThaH.. 10-15-29 mama vadhyamayaM nAstIti ka.pAThaH.. 10-15-15 pa~nchadasho.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 016
.. shrIH ..
10.16. adhyAyaH 016
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
kR^iShNena svavachanolla~NghanenAstraprayokturashvatthAmnaH shApadAnAM vyAsena tadanumodanaM cha.. 1 .. bhImena drauNimastakamaNidA nena draupadIsamAshvAsanam.. 2 .. yudhiShThireNa draupadIvachanAtsvamastake tanmaNidhAraNam.. 3 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-16-0 (64691)
vaishampAyana uvAcha. 10-16-0x (5297)
tadAj~nAya hR^iShIkesho vikR^iShTaM pApakarmaNA.
hR^iShyamANa idaM vAkyaM drauNiM pratyabravIttadA.. 10-16-1 (64692)
virATasya sutAM pUrvaM snuShAM gANDIvadhanvanaH.
upaplAvyagatAM dR^iShTvA R^itavAgbrahmaNo.abravIt.. 10-16-2 (64693)
parikShINeShu kuruShu putrastava bhaviShyati.
etadasya parikShittvaM garbhasthasya bhaviShyati.. 10-16-3 (64694)
tasya tadvachanaM sAdhoH satyamedbhaviShyati.
parikShidbhavitA hyeShAM punarvaMshakaraH sutaH.. 10-16-4 (64695)
tvAM tu kApuruShaM pApaM viMduH sarve manIShiNaH.
asakR^itpApakarmANaM bAlajIvitaghAtakam.. 10-16-5 (64696)
tasmAttvamasya pApasya karmaNaH phalamApnuhi.
trINi varShasahasrANi chariShyasi mahImimAm.. 10-16-6 (64697)
aprApnuvankvachitkA~nchitsaMvidaM jAtu kenachit.
nirjanAnasahAyastvaM deshAnpravichariShyasi.. 10-16-7 (64698)
bhavitrI na hi te kShudra janamadhyeShu saMsthitiH.
pUyashoNigandhI cha durgakAntArasaMshrayaH. 10-16-8 (64699)
vichariShyasi pApAtmaMshchirameko vasundharAm..
vayaH prApya parikShittuM devavratamavApya cha. 10-16-9 (64700)
kR^ipAchChAradvatAchChUraH sarvAstrANyupapatsyate..
viditvA paramAstrANi kShatradharmavrate sthitaH. 10-16-10 (64701)
ShaShTiM varShAmi dharmAtmA vasudhAM pAlayiShyati..
itashchordhvaM mahAbAhuH kururAjo bhaviShyati. 10-16-11 (64702)
parikShinnAma nR^ipatirmiShataste sudurmate..
[ahaM taM jIvayiShyAmi dagdhaM shastrAgnitejasA]. 10-16-12 (64703)
pashya me tapaso vIryaM satyasya cha narAdhama.. 10-16-13 (64704)
vyAsa uvAcha.
yasmAdanAdR^itya kR^itaM tvayA.asmAnkarma dAruNam.
brAhmaNasya satashchedaM vR^ittamanyAyavartinaH.. 10-16-13x (5298)
tasmAdyaddevakIputra ukvAnuttamaM vachaH.
AlokAttava tadbhAvi kShudrakarmanvrajeti ha.. 10-16-14 (64705)
ashvatthAmovAcha. 10-16-15x (5299)
sahaiva bhavatA brahmansthAsyAmi puruSheShviha.
satyavAgastu bhagavAnayaM cha puruShottamaH.. 10-16-15 (64706)
vaishampAyana uvAcha. 10-16-16x (5300)
pradAyAtha maNiM drauNiH pANDavAnAM mahAtmanAm.
jagAma vimanAsteShAM sarveShAM pashyatAM vanam.. 10-16-16 (64707)
pANDavAshcha sadAshArhAstAnR^iShInabhivAdya cha.
kR^iShNadvaipAyanaM chaiva nAradaM chaiva parvatam.. 10-16-17 (64708)
droNaputrasya sahajaM maNimAdAya satvarAH.
draupadImabhyadhAvanta prAyopetAM manasvinIm.. 10-16-18 (64709)
vaishampayana uvAcha. 10-16-19x (5301)
tataste puruShavyAghrAH sadashvairanilopamaiH.
abhyayuH sahadAshArhAH shibiraM punareva hi.. 10-16-19 (64710)
avatIrya rathebhyastu tvaramANA mahArathAH.
dadR^ishurdraupadIM hR^iShTAmArtAmArtatarAH svayam.. 10-16-20 (64711)
tAmupetya nirAnandAM duHkhashokasamanvitAm.
parivArya vyatiShThanta pANDavAH sahakeshavAH.. 10-16-21 (64712)
tato rAj~nA.abhyanuj~nAto bhImaseno mahAbalaH.
pradadau taM maNiM divyaM vachanaM chedamabravIt.. 10-16-22 (64713)
ayaM bhadre tava maNiH putrahantA jitashcha te.
uttiShTha shokamutsR^ijya kShAtradharmamanusmara.. 10-16-23 (64714)
prayANe vAsudevasya shamArthavasitekShaNe.
yAnyuktAni tvayA bhIru vAkyAni madhughAtini.. 10-16-24 (64715)
naiva me patayaH santi na putrA bhrAtaro na cha.
na vai tvamiti govinda shamamichChati rAjani.. 10-16-25 (64716)
uktavatyasi tIvrANi vAkyAni puruShottamam.
kShatradharmAnurUpANi tAni saMsmartumarhasi.. 10-16-26 (64717)
hato duryodhanaH pApo rAjyasya paripanthikaH.
duHshAsanasya rudhiraM pItaM visphurato mayA.. 10-16-27 (64718)
vairasya gatamAnR^iNyaM na sma vAchyA vivakShatAm.
jitvA mukto droNaputro brAhmaNyAdgauraveNa cha.. 10-16-28 (64719)
yasho.asya patitaM devi sharIraM tvavasheShitam.
viyojitashcha maNinA bhraMshitashchAyudhaM bhuvi.. 10-16-29 (64720)
draupadyuvAcha. 10-16-30x (5302)
kevalAnR^iNyamAptA.asmi guruputro gururmama.
shirasyetaM maNiM rAjA grahItumanagho.arhati.. 10-16-30 (64721)
taM gR^ihItvA tato rAjA shirasyevAkarottadA.
guroruchCheShamityeva draupadyA vachanAdapi.. 10-16-31 (64722)
tato divyaM maNivaraM shirasA dhArayanprabhuH.
shushubhe sa tadA rAjA sachandra iva parvataH.. 10-16-32 (64723)
uttasthau putrashokArtA tataH kR^iShNA manasvinI.
kR^iShNaM chApi mahAbAhuH paripaprachCha dharmarAT.. .. 10-16-33 (64724)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi aiShIkaparvaNi ShoDasho.adhyAyaH.. 16 ..
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-16-7 saMvidaM saMlApam.. 10-16-18 prAyopetAM maraNArthaM yo niyamastenopetAm.. 10-16-20 hR^iShTAmashvatthAmnaH parAbhavena. ArtAM putrAdeH shokena.. 10-16-24 madhughAtini madhudaityahantarI.. 10-16-28 vivakShatAM vaktumichChatAM vAchyAH nindyAH naiva sma.. 10-16-16 ShoDasho.adhyAyaH..sauptikaparva - adhyAya 017
.. shrIH ..
10.17. adhyAyaH 017
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
yudhiShThireNa drauNerekasya bahumAraNashaktiprashne kR^iShNena rudraprasAdAdityuktvA rudramahimakathanam.. 1 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-17-0 (64725)
vaishampAyana uvAcha. 10-17-0x (5303)
hateShu sarvasainyeShu sauptikai tai rathaistribhiH.
shochanyudhiShThiro rAjA dAshArhamidamabravIt.. 10-17-1 (64726)
kathaM nu kR^iShNa pApena kShudreNa shaThabuddhinA.
drauNinA nihatAH sarve mama putrA mahArathAH.. 10-17-2 (64727)
tathA kR^itAsravikrAntAH sa~NgrAmeShvapalAyinaH.
drupadasyAtmajAshchaiva droNaputreNa pAtitAH.. 10-17-3 (64728)
yasya droNo maheShvAso na prAdAdAhave mukham.
nijaghne rathinAM shreShThaM dhR^iShTadyumnaM kathaM nu saH.. 10-17-4 (64729)
kinnu tena kR^itaM karma tathAyuktaM nararShabha.
yadekaH samare sarvAnavadhInno guroH sutaH.. 10-17-5 (64730)
shrIbhagavAnuvAcha. 10-17-6x (5304)
nUnaM sa devadevAnAmIshvareshvaramavyayam.
jagAma sharaNaM drauNirekastenAvadhIdbahUn.. 10-17-6 (64731)
prasanno hi mahAdevo dadyAdamaratAmapi.
vIryaM cha girisho dadyAdyenendramapi shAtayet.. 10-17-7 (64732)
vedAhaM hi mahAdevaM tattvena bharatarShabha.
yAni chAsyapurANAni karmANi vividhAni cha.. 10-17-8 (64733)
AdireSha hi bhUtAnAM madhyamantashcha bhArata.
vicheShTate jagachchedaM sarvamasyaiva karmaNA.. 10-17-9 (64734)
evaM sisR^ikShurbhUtAni dadarsha prathamaM vibhuH.
pitAmaho.abravIchchainaM bhUtAni sR^ija mAchiram.. 10-17-10 (64735)
harikeshastathetyukvA dIrghadarshI tadA prabhuH.
dIrghakAlaM tapastepe magno.ambhasi mahAtapAH.. 10-17-11 (64736)
sumahAntaM tataH kAlaM pratIkShyainaM pitAmahaH.
sraShTAraM sarvabhUtAnAM sasarja manasA.aparam.. 10-17-12 (64737)
so.abravIdvAtaraM dR^iShTvA girishaM suptamambhasi.
yadi me nAgrajo.astyanyastataH srakShyAmyahaM prajAH.. 10-17-13 (64738)
tamabravItpitA nAsti tvadanyaH puruSho.agrajaH.
sthANureSha jale magno visrabdhaH kuru vai prajAH.. 10-17-14 (64739)
bhUtAnyanvasR^ijatsapta dakShaH kShipraM prajApatiH.
yairimaM vyakarotsarvaM bhUtagrAmaM chaturvidham.. 10-17-15 (64740)
tAH sR^iShTamAtrAH kShudhitAH prajAH sarvAH prajApatim.
bibhakShayivo rAjansahasA prAdravaMstadA.. 10-17-16 (64741)
sa bhakShyamANastrANArthI pitAmahamupAdravat.
Abhyo mAM bhagavAMstrAtu vR^ittirAsAM vidhIyatAm.. 10-17-17 (64742)
tatastAbhyo dadAvannamoShadhIH sthAvarANi cha.
ja~NgamAni cha bhUtAni durbalAni balIyasAm.. 10-17-18 (64743)
vihitAnnAH prajAstAstu jagmustuShTA yathAgatam.
tato vavR^idhire rAjanprItimatyaH svayoniShu.. 10-17-19 (64744)
bhUtagrAme vivR^idve tu sR^iShTe devAsure tadA.
udatiShThajjalAjjyeShThaH prajAshchemA dadarsha saH.. 10-17-20 (64745)
bahurUpAH prajAH sR^iShTA vivR^iddhAshcha svatejasA.
chukrodha balavaddR^iShTvA li~NgaM svaM chApyavidhyata.. 10-17-21 (64746)
tatpraviddhaM tathA bhUmau tathaiva pratyatiShThata.
tamuvAchAvyayo brahmA vachobhiH shamayanniva.. 10-17-22 (64747)
kiM kR^itaM salile sharva chirakAlasthitena te.
kimarthaM chedamutpAdya li~NgaM bhUmau praveshitam.. 10-17-23 (64748)
so.abravIjjAtasaMrambhastathA lokagururgurum.
prajAH sR^iShTAH pareNemAH kiM kariShyAmyanena vai.. 10-17-24 (64749)
prajAH sR^iShTAH pareNemAH prajArthaM me pitAmaha.
oShadhyaH parivarteranyathaivaM satataM prajAH.. 10-17-25 (64750)
evamuktvA sa sakrodho jagAma vimanA bhavaH.
girermu~njavataH pAdaM tapastaptuM mahAtapAH.. .. 10-17-26 (64751)
iti shrImanmahAbhArate sauptikaparvaNi aiShIkaparvaNi saptadasho.adhyAyaH.. 17 ..
sauptikaparva - adhyAya 018
.. shrIH ..
10.18. adhyAyaH 018
Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Topics
kR^iShNena yudhiShThiramprati rudrasya kopaprasAdAkShyAM devAnAM yaj~nanAshatatpravR^ittikathanapUrvakaM tata evAshvatthAmadvArA putrAdivadha sambhavakathanam.. 1 ..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Text
10-18-0 (64752)
kashrIbhagavAnuvAcha. 10-18-0x (5305)
tato devayuge.atIte devA vai samakalpayan.
yaj~navedapramANena vidhivadyaShTumIpsavaH.. 10-18-1 (64753)
kalpayAmAsuratha te sAdhanAni havIMShi cha.
bhAgArhA devatAshchaiva yaj~niyaM dravyameva cha.. 10-18-2 (64754)
tA vai rudramajAnantyo yAthAtathyena devatAH.
nAkalpayanta devasya sthANorbhAgaM narAdhipa.. 10-18-3 (64755)
so.akalpyamAne bhAge tu kR^ittivAsA makhe.amaraiH.
tapasA yaj~namanvichChandhanurAdau sasarja ha.. 10-18-4 (64756)
lokayaj~naH kriyAyaj~no gR^ihayaj~naH sanAtanaH.
pa~nchabhUtanR^iyaj~nashcha jaj~ne sarvamidaM jagat.. 10-18-5 (64757)
lokayaj~nairnR^iyaj~naishcha kapardI vidadhe dhanuH.
dhanuH sR^iShTamabhUttasya ShaShTikiShkupramANataH.. 10-18-6 (64758)
vaShaTkAro.abhavajjyA tu dhanuShastasya bhArata.
yaj~nA~NgAni cha chatvAri tasya sannahane.abhavan.. 10-18-7 (64759)
tataH kruddho mahAdevasdupAdAya kArmukam.
AjagAmAtha tatraiva yatra devAH samIjire.. 10-18-8 (64760)
tamAtkArmukaM dR^iShTvA brahmachAriNamavyayam.
vivyathe pR^ithivI devI parvatAshcha chakampire.. 10-18-9 (64761)
na vavau pavanashchaiva nAgnirjajvAla vaidhitaH.
vyabhramachchApi saMvignaM divi nakShatramaNDalam.. 10-18-10 (64762)
na babhau bhAskarashchApi somaH shrImuktamaNDalaH.
timireNAkulaM sarvamAkAshaM chAbhavR^idvR^itam.. 10-18-11 (64763)
abhibhUtAstato devA viShayAnna prajaj~nire.
na pratyabhAchcha yaj~naH sa devatAstresire tathA.. 10-18-12 (64764)
tataH sa yaj~naM vivyAdha raudreNa hR^idi patriNA.
apakrAnstato yaj~no mR^igo bhUtvA sapAvakaH.. 10-18-13 (64765)
sa tu tenaiva rUpeNa divistho vai vyarAjata.
anvIyamAno rudreNa yudhiShThira nabhastale.. 10-18-14 (64766)
apakrAnte tato yaj~ne saMj~nA na pratyabhAtsurAn.
naShTasaMj~neShu deveShu na prAj~nAyata ki~nchana.. 10-18-15 (64767)
tryambakaH saviturbAhU bhagasya nayane tathA.
pUShNashcha dashanAnkruddho dhanuShkoTyA vyashAtayat.. 10-18-16 (64768)
prAdravan tato devA yaj~nA~NgAni cha sarvashaH.
kechittatraiva ghUrNanto gatAsava ivAbhavan.. 10-18-17 (64769)
sa tu vidrAvya tatsarvaM shitikamTho.avahasya cha.
avaShTabhya dhanuShkoTiM rurodha vibudhAMstataH.. 10-18-18 (64770)
tato vAgamarairuktA jyAM tasya dhanuSho.achChinat.
atha tatsahasA rAjaMshChinnajyaM visphuraddhanuH.. 10-18-19 (64771)
tato vidhanuShaM devA devashreShThamupAgaman.
sharaNaM saha yaj~nena prasAdaM chAkarotprabhuH.. 10-18-20 (64772)
tataH prasanno bhagavAnprAsyatkopaM jalAshaye.
sa jalaM pAvako bhUtvA shoShayatyanishaM prabho.. 10-18-21 (64773)
bhagasya nayane chaiva bAhU cha savitustathA.
prAdAtpUShNashcha dashanAnpunaryaj~nAMshcha pANDava.. 10-18-22 (64774)
tataH susthamidaM sarvaM babhUva punareva hi.
sarvANi cha havIMShyasya devA bhAgamakalpayan.. 10-18-23 (64775)
tasminkruddhe.abhavatsarvamasusthaM bhuvanaM prabho.
prasanne cha punaH susthaM jagadbhavati bhArata.. 10-18-24 (64776)
tataste nihatAH sarve tava putrA mahArathAH.
anye cha bahavaH shUrAH pA~nchAlasya padAnugAH.. 10-18-25 (64777)
na tanmanasi karvyaM na cha taddrauNinA kR^itam.
mahAdevaprasAdaH sa kurukAryamanantaram.. .. 10-18-26 (64778)
iti shrImanmahAbhArate shatasAhasrikAyAM saMhitAyAM vaiyAsikyAM sauptikaparvaNi aiShIkaparvaNi aShTAdasho.adhyAyaH.. 18 .. samAptaM aiShIkaparva .. 2 .. sauptikaparva cha samAptam.. 10 ..
asyAnanraM strIparva bhaviShyati tasyAyamAdyaH shlokaH. 10-18-1 (64779) 10-18-1x (5306) janamejaya uvAcha. hate duryodhane chaiva hate sainye cha sarvashaH. dhR^itarAShTro mahArAja shrutvA kimakaronmune..Mahabharata - Sauptika Parva - Chapter Footnotes
10-18-5 lokayaj~no lokeShaNA sarvo mAM sAdhumeva jAnAtviti vAsanArUpaH. kriyAyaj~naH garbhAdhAnAdisaMskArarUpaH. gR^ihayaj~naH patnIsAdhyAgnihotrAdiH. pa~nchabhUtanR^iyaj~naH pa~nchabhUtAnAM guNaiH shabdAdibhiryA nR^iNAM prItistadrUpaH. viShayajaM sukhamityarthaH. etaireva chaturbhiryaj~naiH sarvaM jagatsR^iShTam.. 10-18-6 tatra madhyamayoH shAstroktayoryaj~nayornAshArthaM prathamacharamayaj~nAbhyAmIshvaro dhanuH kR^itavAn kiShkurhastaH.. 10-18-18 aShTAdasho.adhyAyaH..
