Kumbhaghonam Edition
11. strIparva
strIparva - adhyAya 001
.. shrIH ..
11.1. adhyAyaH 001
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
sa~njayena putrAdInprati shochato dhR^itarAShTrasya samAshvAsanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-1-0 (64780)
shrIvedavyAsAya namaH. 11-1-0x (5307)
nArAyaNaM namaskR^itya naraM chaiva narottamam.
devIM sarasvatIM vyAsaM tato jayamudIrayet.. 11-1-1 (64781)
janamejaya uvAcha. 11-1-1x (5308)
hate duryodhane chaiva hate sainye cha sarvashaH.
dhR^itarAShTro mahArAja shrutvA kimakaronmune.. 11-1-1 (64782)
tathaiva kauravo rAjA dharmaputro mahAmanAH.
kR^ipaprabhR^itayashchaiva kimakurvata te trayaH.. 11-1-2 (64783)
ashvatthAmnaH kR^itaM karma shApashchAnyonyakAritaH.
vR^ittAnmutraM brUhi yadabhAShata sa~njayaH.. 11-1-3 (64784)
vaishampAyana uvAcha. 11-1-4x (5309)
hate putrashate dInaM ChinnashAkhamiva drumam.
putrashokAbhisanptaM dhR^itarAShTraM mahIpatim.. 11-1-4 (64785)
dhyAnamUkatvamApannaM chintayA samabhiplutam.
sa~njayo jayatAM shreShTha rAjAnaM vAkyamabravIt.. 11-1-5 (64786)
kiM shochasi mahArAja nAsti shoke sahAyatA.
akShauhiNyo hatAshchAShTau dasha chaiva vishAmpate.
nirjiteyaM vasumatI shUnyA sthAsyati kevalam.. 11-1-6 (64787)
nAnAdigbhyaH samAgamya nAnAjAtyA narAdhipAH.
sahitAsva putreNa sarve vai nidhanaM gatAH.. 11-1-7 (64788)
pitR^INAM putrapautrANAM j~nAtInAM suhR^idAM tathA.
gurUNAM chAnupUrvyeNa ye chAnye.anucharA hatAH.
pretakAryANi sarvANi kArayasva narAdhipa.. 11-1-8 (64789)
vaishampAyana uvAcha. 11-1-9x (5310)
tachChrutvA karuNaM putrapautravadhArditaH.
papAta bhuvi durdharSho vAtAhata iva drumaH.. 11-1-9 (64790)
dhR^itarAShTra uvAcha. 11-1-10x (5311)
hataputro hatAmAtyo hatasarvasuhR^ijjanaH.
duHkhaM nUnaM gamiShyAmi vicharanpR^ithivImimAm.. 11-1-10 (64791)
kinnu bandhuvihInasya jIvitena mamAdya vai.
lUnapakShasya iva me vainateyasya sa~njaya.. 11-1-11 (64792)
hR^itarAjyo hatasuhR^idvataputrashcha vai tathA.
na bhrAjiShye mahAprAj~na kShINarashmirivAMshumAn.. 11-1-12 (64793)
na kR^itaM suhR^idAM vAkyaM jAmadgnyasya cha..
sabhAmadhye tu kR^iShNena yachChreyo.abhihitaM mama. 11-1-13 (64794)
alaM vaireNa te rAjanputraH saMgR^idyatAmiti.
tachcha vAkyamakR^itvA.ahaM bhR^ishaM tapyAmi durmatiH.. 11-1-14 (64795)
na hi shrotA.asmi bhIShmasya sharmayuktaM prabhAShitam.. 11-1-15 (64796)
duryodhanasya cha tathA vR^iShabhasyeva nardataH.
duHshAsanavadhaM shrutvA karNasya cha viparyayam.
droNasUryoparAgaM cha hR^idayaM me vidIryate.. 11-1-16 (64797)
na smarAmyAtmanaH ki~nchitpurA sa~njaya duShkR^itam.
yasyedaM phalamadyeha mayA mUDhena bhujyate.. 11-1-17 (64798)
nUnaM vyapakR^itaM ki~nchinmayA pUrveShu janmasu.
yena mAM duHkhabhAgeShu dhAtA karmasu yuktavAn.. 11-1-18 (64799)
pariNAmashcha vayasaH sarvabandhukShayashcha me.
suhR^inmitravinAshashcha daivayogAdupAgataH.. 11-1-19 (64800)
konvasti duHkhitataro matto.anyo hi pumAnbhuvi.. 11-1-20 (64801)
tanmAmadyaiva pashyantu pANDavAH saMshitavratAH.
vivR^itaM brahmalokasya dIrghamadhvAnamAsthitam.. 11-1-21 (64802)
vaishampAyana uvAcha. 11-1-22x (5312)
tasya lAlapyamAnasya bahu shokaM vichinvataH.
shokApahaM narendrasya sa~njayo vAkyamabravIt.. 11-1-22 (64803)
shokaM rAjanvyapanuda shrutAste vedanishchayAH.
shAstrAgamAshcha vividhA vR^iddhebhyo nR^ipasattama.. 11-1-23 (64804)
sR^i~njaye putrashokArte yadUrchurmunayaH purA.
yathA yauvanajaM darpamAsthite te sute nR^ipa.. 11-1-24 (64805)
na tvayA suhR^idAM vAkyaM bruvatAmavadhAritam.
svArthashcha na kR^itaH kashchillubdhena phalagR^iddhinA.. 11-1-25 (64806)
asinaivaikadhAreNa svabuddhyA tu vicheShTitam.
prAyasho.avR^ittasampannAH satataM paryupAsitAH.. 11-1-26 (64807)
yasya duHshAsano mantrI rAdheyashcha durAtmavAn.
shakunishchaiva duShTAtmA chitrasenashcha durmatiH.. 11-1-27 (64808)
analpaM yena vai sarvaM shalyabhUtaM kR^itaM jagat.
kuruvR^iddhasya bhIShmasya gAndhAryA vidurasya cha.. 11-1-28 (64809)
droNasya cha mahArAja kR^ipasya cha sharadvataH.
kR^iShNasya cha mahAbAho nAradasya cha dhImataH.. 11-1-29 (64810)
R^iShINAM cha tathA.anyeShAM vyAsasyAmitatejasaH.
na kR^itaM tena vachanaM tava putreNa bhArata.
kShapitAH kShatriyAH sarve shatrUNAM vardhitaM yashaH.. 11-1-30 (64811)
adharmasaMyutaM ki~nchinnityaM yuddhamiti bruvan.
madhyastho hi tvamapyAsIrna kShamaM ki~nchiduktavAn.. 11-1-31 (64812)
dhUrdhareNa tvayA bhArastulayA na samaM dhR^itaH.. 11-1-32 (64813)
AdAveva manuShyeNa vartitavyaM yathAkramam.
yathA nAtItamarthaM vai pashchAttApena yujyate.. 11-1-33 (64814)
putragR^iddhyA tvayA rAjanpriyaM tasya chikIrShitam.
pashchAttApamimaM prApto na tvaM shochitumarhasi.. 11-1-34 (64815)
madhu yaH kevalaM dR^iShTvA prapAtaM nAnupashyati.
sa bhraShTomadhulobhena shochatyeva yathA bhavAn.. 11-1-35 (64816)
arthAnna shochanprApnoti na shochanvindate sukham.
na shocha~nshriyamApnoti na shochanvindate jayam.. 11-1-36 (64817)
svayamutpAdayitvA.agniM parItastena yo.agninA.
dahyamAnaH punastApaM bhajate na sa paNDitaH.. 11-1-37 (64818)
tvayaiva sasutenAyaM vAkyavAyusamIritaH.
lobhAjyena cha saMsikto jvalitaH pArthapAvakaH.. 11-1-38 (64819)
tasminsamiddhe patitAH shalabhA iva te sutAH.
tAnkeshavAgninirdagdhAnna tvaM shochitumarhasi.. 11-1-39 (64820)
yachchAshrupAtakalilaM vadanaM vahase nR^ipa.
ashAstradR^iShTametaddhi na prashaMsanti paNDitAH.. 11-1-40 (64821)
visphuli~NgA iva hyetAndahanti kila mAnavAn.
jahIhi manyuM buddhyA vai dhAsyAtmAnamAtmanA.. 41 .. 11-1-41 (64822)
vaishampAyana uvAcha. 11-1-42x (5313)
evamAshvAsitaM tena sa~njayena mahAtmanA.
viduro bhUya evAha buddhipUrvaM parantapa.. .. 11-1-42 (64823)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi prathamo.adhyAyaH.. 1 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-1-3 ashvatthAmnaH shrutaM karma shApashchAnyonyakArita iti ka.pAThaH. ashvatthAnnaH shrutaM karma shApAdanyonyakaritAditi jha.pAThaH. tatra anyonyaM kAritAtpANDavAnAM garbhe brahmashirostraM patatvityashvatthAnnA shApo dattaH. sahasravarShANi galatkuShTho bhaviShyasItyashvatthAmnaH kR^iShNena shApo datta ityarthaH.. 11-1-6 shUnyA rAjabhirhInA .. 11-1-8 gurUNAM chAnupUrvyeNa pretakAryANi kArayeti jha.pAThaH. tatra AnupUrvyeNeti. Adau hatAnAmAdAveva pashchAddhatAnAM pashchAdeveti paurvAparyeNa pretAnAM paretAnAM kAryANi pAralaukikAni karmANItyarthaH.. 11-1-15 shrotAsmi shrutavAnasmi.. 11-1-16 viparyayaM vinAsham.. 11-1-21 tanmAmiti. adyaiva prANatyAgaM kariShyAmItyarthaH.. 11-1-22 shokaM vitanvata iti jha.pAThaH. tatra vitanvataH virachayata ityarthaH.. 11-1-23 avR^itteti chChedaH.. 11-1-28 shalyashcha yena vai sarvaM iti jha.pAThaH. tatra shalyashcha mantrIti pUrveNAnvayaH.. 11-1-31 na dharmaH sa kR^itaH kashchinnityaM yuddhamabhIpsatA. alpabuddhirahakArI nityaM yuddhamiti bruvan. krUro durmarShaNo nityamasantuShTashcha vIryavAn. shrutavAnasi medhAvI satyavAMshchaiva nityadA. na muhyAntIdR^ishAH santo buddhimanto bhavAdR^ishAH. na dharmaH satkR^itaH kashchittava putreNa mAriSha. iti jha.pAThaH. atra bruvan duryodhanaM AsIditi sheShaH.. 11-1-32 durdhareNeti jha.Ta.pAThaH.. 11-1-35 prapAtaM parvatAgrAdbhraMsham.. 11-1-41 jahi manyaM svabuddhyA vai iti ka.Cha.Ta.pAThaH. dahanti shokA ityarthAt. manyuM dainyam. manyurdainye kratau krudhi ityamaraH. AtmAnaM chittaM AtmanA dhairyeNa dhAraya. prANAnmAtyAkShIrityarthaH.. 11-1-1 prathamo.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 002
.. shrIH ..
11.2. adhyAyaH 002
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
vidureNa shAstrArthakathanena dhR^itarAShTrasya shokApanodanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-2-0 (64824)
vaishampAyana uvAcha. 11-2-0x (5314)
tato.amR^itarasairvAkyairhlAdayanpuruSharShabham.
vaichitravIryaM viduro yaduvAcha nibodha tat.. 11-2-1 (64825)
vidura uvAcha. 11-2-2x (5315)
uttiShTha rAjankiM sheShe dhArayAtmAnamAtmanA.
eShA vai sarvasatvAnAM lokeshvara parA gatiH.. 11-2-2 (64826)
sarve kShayAntA nichayAH patanAntAH samuchChrayAH.
saMyogA viprayogAntA maraNAntaM cha jIvitam.. 11-2-3 (64827)
yadA shUraM cha bhIruM cha yamaH karShati bhArata.
tatkiM na yotsyanti hi te kShatriyAH kShatriyarShabha.. 11-2-4 (64828)
ayudhyamAno mriyate yudhyamAnashcha jIvati.
kAlaM prApya mahArAja na kashchidativartate.. 11-2-5 (64829)
abhAvAdIni bhUtAni bhAvamadhyAni bhArata.
abhAvanidhanAnyeva tatra kA paridevanA.. 11-2-6 (64830)
na shochanmR^itamanveti na shochanmriyate naraH.
evaM sAMsiddhike loke kimarthamanushochasi.. 11-2-7 (64831)
kAlaH karShati bhUtAni sarvANi vividhAnyuta.
na kAlasya priyaH kashchinna dveShyaH kurusattama.. 11-2-8 (64832)
yathA vAyustR^iNAgrANi saMvartayati sarvashaH.
tathA kAlavashaM yAnti bhUtAni bharatarShabha.. 11-2-9 (64833)
ekasArthaprayAtAnAM sarveShAM tatra gAminAm.
yasya kAlaH sa yAtyagre tatra kA paridevanA.. 11-2-10 (64834)
na chApyetAnhatAnyuddhe rAja~nshochitumarhasi.
pramANaM yadi shAstrANi gatAste paramAM gatim.. 11-2-11 (64835)
sarve svAdhyAyavanto hi sarve cha charitavratAH.
sarve chAbhimukhAH kShINAstatra kA paridevanA.. 11-2-12 (64836)
adarshanAdApatitAH punashchAdarshanaM gatAH.
naite tava na teShAM tvaM tatra kA paridevanA.. 11-2-13 (64837)
hato hi labhate svargaM jitvA cha labhate yashaH.
ubhayaM no bahuguNaM nAsti niShphalatA raNe.. 11-2-14 (64838)
teShAM kAmadughA.NllokAnindraH sa~NkalpayiShyati.
indrasyAtithayo hyete bhavanti bharatarShabha.. 11-2-15 (64839)
na yaj~nairdakShiNAvadbhirna tapobhirna vidyayA.
svargaM yAnti tathA martyA yathA shUrA raNe hatAH.. 11-2-16 (64840)
sharIrAgniShu shUrANAM juhuvuste sharAhutIH.
hUyamAnA~nsharAMshchaiva sehustejasvino mithaH.. 11-2-17 (64841)
evaM rAjaMstavAchakShe svargyaM panthAnamuttamam.
na yuddhAdadhikaM ki~nchitkShatriyasyeha vidyate.. 11-2-18 (64842)
kShatriyAste mahAtmAnaH shUrAH samitishobhanAH.
AshiShaH paramAH prAptA na shochyAH sarva eva hi.. 11-2-19 (64843)
AtmAnamAtmanA.a.ashvAsya mA shuchaH puruSharShabha.
nAdya shokAbhibhUtastvaM kAyamutsraShTumarhasi.. 11-2-20 (64844)
mAtApitR^isahasrANi putradArashatAni cha.
saMsAreShvanubhUtAni kasya te kasya vA vayam.. 11-2-21 (64845)
shokasthAnasahasANi bhayasthAnashatAni cha.
divasedivase mUDhamAvishanti na paNQDitam.. 11-2-22 (64846)
na kAlasya priyaH kashchinna dveShyaH kurusattama.
na madhyasthaH kvachitkAlaH sarvaM kAlaH prakarShati.. 11-2-23 (64847)
kAlaH pachati bhUtAni kAlaH saMharate prajAH.
kAlaH supteShu jAgarti kAlo hi duratikramaH.. 11-2-24 (64848)
anityaM yauvanaM rUpaM jIvitaM dravyasa~nchayaH.
ArogyaM priyasaMvAso gR^iddhyedeShu na paNDitaH.. 11-2-25 (64849)
na jAnapadikaM duHkhamekaH shochitumarhasi.
apyabhAvena yujyeta tachchAsya na nivartate.. 11-2-26 (64850)
ashochanpratikurvIta yadi pashyetparAkramam.
bhaiShajyametadduHkhasya yadetannAnuchintayet.. 11-2-27 (64851)
chintyamAnaM hi na vyeti bhUyashchApi pravardhate..
aniShTasamprayogAchcha viprayogAtpriyasya cha. 11-2-28 (64852)
mAnuShA mAnasairduHkhairyujyante ye.alpabuddhayaH..
nArtho na dharmo na sukhaM yadetadanushochati. 11-2-29 (64853)
tachcha nApnoti kAryArthaM trivargAchchaiva bhrashyate..
anyonyabAdhanAvasthAM prApya vaiShayikIM narAH. 11-2-30 (64854)
asantuShTAH pramuhyanti santoShaM yAnti paNDitAH..
praj~nayA mAnasaM duHkhaM hanyAchChArIramauShadhaiH. 11-2-31 (64855)
etadvij~nAnasAmarthyaM na bAlaiH samatAmiyAt..
shayAnaM chAnushete hi tiShThantaM chAnutiShThati. 11-2-32 (64856)
anudhAvati dhAvantaM karma pUrvakR^itaM naram..
yasyAMyasyAmavasthAyAM yatkaroti shubhAshubham. 11-2-33 (64857)
tasyAMtasyAmavasthAyAM tattatphalamavApnute..
[yenayena sharIreNa yadyatkarma karoti yaH. 11-2-34 (64858)
tenatena sharIreNa tatphalaM samupAshnute..
Atmaiva hyAtmanaH sAkShI kR^itasyApakR^itasya cha.. 11-2-35 (64859)
shubhena karmaNA saukhyaM duHkhaM pApena karmaNA.
kR^itaM bhavati sarvatra nAkR^itaM vidyate kvachit.. 11-2-36 (64860)
na hi j~nAnaviruddheShu bahvapAyeShu karmasu.
mUlaghAtiShu sajjante buddhimanto bhavadvighAH..] .. 11-2-37 (64861)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi dvitIyo.adhyAyaH.. 2 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-2-2 eShA maraNAntA. ata uttiShTha shokaM tyaja.. 11-2-6 abhAvAdIni duHkhAni duHkhamadhyAni bhArateti Cha.pAThaH.. 11-2-8 sAMsiddhike svabhAvasiddhe.. 11-2-9 saMvartayati svavashaM nayati.. 11-2-10 tatra gAminAM paratra gamanashIlAnAM yasya kAla upasthitaH so.agre prayAti.. 11-2-13 adarshanAdaj~nAnAt.. 11-2-14 no.asmAkaM kShatriyANAm.. 11-2-18 AchakShe kathayAmi.. 11-2-26 atapadikaM sarvasAdhAraNam. abhAvena maraNena. tachcha duHkhaM cha.. 11-2-30 nacha nApaiti kAryArthAttrivargAchchaiva hIyate iti jha.pAThaH. tatra kAryArthAnnApaitItinApitvapaityevetyarthaH.. 11-2-31 anyAmanyAM panAvasthAM prApya vaisheShikIM narAH. iti jha.pAThaH.. 11-2-34 avasthAyAM yauvanAdirUpAyAm.. 11-2-35 yeneti. sthUlena dehena kR^ite tattenaiva bhujyate. manaHkR^ittaM chettenaiva bhujyate svapnAdau.. 11-2-2 dvitIyo.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 003
.. shrIH ..
11.3. adhyAyaH 003
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
vidureNa dhR^itarAShTrakApanodanAya shAstrArthakathanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-3-0 (64862)
vR^itarAShTra uvAcha. 11-3-0x (5316)
sumAShitaM mahAprAj~na shoko.ayaM vigato mama.
bhUya eva tu vAkyAni shrotumichChAmi tattvataH.. 11-3-1 (64863)
aniShTAnAM cha saMsargAdiShTAnAM cha nivartanAt.
kathaM hi mAnasaM duHkhaM viprayujyanti paNDitAH.. 11-3-2 (64864)
vidura uvAcha. 11-3-3x (5317)
vatoyato mano duHkhAtsukhAdra vipramuchyate.
tavattasaH shagaM labdhvA sugatiM vindate budhaH.. 11-3-3 (64865)
ashAdhatamidaM sarvaM chintyamAnaM nararShabha.
kadalIsannibho lokaH sAro hyasya na vidyate.. 11-3-4 (64866)
[yadA prAj~nAshcha mUDhAshcha dhanavanto.atha nirdhanAH.
sarve pitR^ivanaM prApya svapanti vigatajvarAH.. 11-3-5 (64867)
nirmAMsairasthibhUyiShThairgAtraiH snAyunibandhibhiH.
kiM visheShaM prapashyanti tatra teShAM pare janAH.. 11-3-6 (64868)
yena pratyavagachCheyuH kularUpavisheShaNam.
kasmAdanyonyamichChanti vipralabdhadhiyo narAH..] 11-3-7 (64869)
gR^ihANyeva hi martyAnAmAhurdehAni paNDitAH.
kAlena viniyujyante satvamekaM tu shobhanam.. 11-3-8 (64870)
yathA jIrNamajIrNaM vA vastraM tyaktvA tu pUruShaH.
anyadrochayate vastramevaM dehAH sharIriNAm.. 11-3-9 (64871)
vaichitravIrya satyaM hi duHkhaM vA yadi vA sukham.
prApnuvantIha bhUtAni svakR^itenaiva karmaNA.. 11-3-10 (64872)
karmaNA prApyate svargaH sukhaM duHkhaM cha bhArata.
tato vahati taM bhAramavashaH svavasho.api vA.. 11-3-11 (64873)
yathA cha mR^inmayaM bhANDaM chakrArUDhaM vipadyate.
ki~nchitprakriyamANaM vA kR^itamAtramathApi vA.. 11-3-12 (64874)
hInaM vA.apyavaropyaM vA avatIrNamathApi vA.
ArdraM vA.apyathavA shuShkaM pachyamAnamathApi vA.. 11-3-13 (64875)
avatAryantamApA~NkAduddhR^itaM chApi bhArata.
athavA paribhujjantamevaM dehAH sharIriNAm.. 11-3-14 (64876)
garbhastho vA prasUto vA.apyathavA dasharAtrikaH.
ardhamAsagato vA.api mAsamAtragato.api vA.. 11-3-15 (64877)
saMvatsaragato vApi dvisaMvatsara eva vA.
yauvanastho.atha madhyastho vR^iddho vApi vipadyate.. 11-3-16 (64878)
prAkkarmabhistu bhUtAni bhavanti nabhavanti cha.
evaM saMbardhite loke kimarthamanutapyase.. 11-3-17 (64879)
yathA tu salilaM rAjankrIDArthamanusa~ncharan.
unmajjechcha nimajjechcha cheShTate cha narAdhipa.. 11-3-18 (64880)
evaM saMsAragahane unmajjananimajjane.
karmayogena badhyante klishyante chAlpabuddhayaH.. 11-3-19 (64881)
ye tu prAj~nAH sthitA madhye saMsArAntagataiShiNaH.
samAgamaj~nA bhUtAnAM te yAnti paramAM gatim.. .. 11-3-20 (64882)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi tR^itIyo.adhyAyaH.. 3 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-3-1 subhAShitairiti jha.pAThaH.. 11-3-5 pitR^ivanaM mR^ityum.. 11-3-8 salvamekaM tu shAsvatamiti jha.pAThaH. tatra satvaM li~NgasharIram. shAshvataM mokShaparyantaM sthAyitvAt ityarthaH.. 11-3-13 avaropyantamitipAThe avaropyamANam.. 11-3-14 ApAkAt kulAlakR^itAt pAtrapAkakUTAt. athavA paribhR^ijjantamiti jha.pAThaH.. 11-3-19 evaM saMsAragahanAdunmajjananimajjanAt iti ka.Cha.Ta.pAThaH.. 11-3-3 tR^itIyo.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 004
.. shrIH ..
11.4. adhyAyaH 004
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
vidureNa dhR^itarAShTraMprati jIvasya garbhavAsaprakArakathanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-4-0 (64883)
dhR^itarAShTra uvAcha. 11-4-0x (5318)
kathaM saMsAragahanaM vij~neyaM vadatAM vara.
etadichChAmyahaM shrotuM tattvamAkhyAhi pR^ichChataH.. 11-4-1 (64884)
vidura uvAcha. 11-4-2x (5319)
janmaprabhR^iti bhUtAnAM kriyAH sarvAstu lakShayan.
pUrvameveha kalile vasate ki~nchidantaram.. 11-4-2 (64885)
tataH sa pa~nchame.atIte mAse mAMsamakalpayat.
tataH sarvA~NgasampUrNo garbho mAse tu jAyate.. 11-4-3 (64886)
amedhyamadhye vasati mAMsashoNitalepane.
tatastu vAyuvegena UrdhvapAdo hyadhomukhaH.. 11-4-4 (64887)
yonidvAramupAgamya bahUnkleshAnsamR^ichChati.
yonisaMpIDanAchchaiva pUrvakarmabhiranvitaH.. 11-4-5 (64888)
tasmAnmuktaH sa saMsArAdanyAnpashyatyupadravAn.
grahAstamanuchChanti sArameyA ivAmiSham.. 11-4-6 (64889)
tataH kAlAntare prApte vyAdhayashchApi taM tathA.
upasarpanti jIvantaM badhyamAnaM svakarmabhiH.. 11-4-7 (64890)
baddhamindriyapAshaistaM sa~NgakAmukamAturam.
vyasanAnyanuvartante vividhAni narAdhipa.. 11-4-8 (64891)
bAdhyamAnashcha tairbhUyo naiva tR^iptimupaiti saH.
[tadA nAvaiti chaivAyaM prakurvansAdhvasAdhu vA..] 11-4-9 (64892)
tatrainaM paripashyanti ye dhyAnapariniShThitAH.
ayaM na budhyate tAvadyamalokAdihAgame.. 11-4-10 (64893)
yamadUtairvikR^iShyaMshcha mR^ityuM kAlena gachChati.
vAgghInasya cha yA mAtrA iShTAniShTakR^itA.asya vai.
bhUya evAtmanA.a.atmAnaM badhyamAnamupaiti saH.. 11-4-11 (64894)
aho vinikR^ito loko lobhena cha vashIkR^itaH.
lobhakrodhamadonmatto nAtmAnamavabudhyate.. 11-4-12 (64895)
kulInatve cha ramate duShkulInAnvikutsayan.
dhanadarpeNa dR^iptashcha daridrAnparikutsayan.. 11-4-13 (64896)
mUrkhAniti parAnAha nAtmAnaM samavekShate.
doShAnkShipati chAnyeShAM nAtmAnaM shAstumichChati.. 11-4-14 (64897)
yadA prAj~nAshcha mUrkhAshcha dhanavantashcha nirdhanAH.
kulInAshchAkulInAshcha mAnino.athApyamAninaH.. 11-4-15 (64898)
sarve pitR^ivanaM prAptAH svapanti vigatatvachaH.
nirmAMsairasthibhUyiShThairgAtraiH snAyunibandhanaiH.. 11-4-16 (64899)
kiM visheShaM prapashyanti tatra teShAM pare janAH.
yena pratyavagachCheyuH kularUpavisheShaNam.. 11-4-17 (64900)
yadA sarve samaM nyastAH svapanti dharaNItale.
kasmAdanyonyamichChanti vipralabdhumihAbudhAH.. 11-4-18 (64901)
pratyakShaM cha parokShaM cha yo nishamya shrutiM tvimAm.
[adhruve jIvaloke.asminyo dharmamanupAlayan.]
janmaprabhR^iti varteta prApnuyAtparamAM gatim.. 11-4-19 (64902)
evaM sarvaM viditvA vai yastattvamanuvartate.
sa pramokShayate chaiva panthAnaM manujeshvara.. .. 11-4-20 (64903)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi chaturtho.adhyAyaH.. 4 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-4-2 kalilaM shukashoNitasaMyogaH. ekarAtroShitaM kalilaM bhavati pa~ncharAtrAdbudbuda ityAdishAstrAdramyate. tatra kalile vasate jIva iti sheShaH. ki~nchidantaraM pUrvadinApekShayA vR^iddhyavasthAbhedena alpena parimANAntareNa.. 11-4-5 pUrvakarmApadAnata iti ka.pAThaH.. 11-4-6 mR^igayanparyaTannityaM sArameyA iti Ta.pAThaH.. 11-4-4 chaturtho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 005
.. shrIH ..
11.5. adhyAyaH 005
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
vidureNa dhR^itarAShTraM prati uttarAdhyAye vakShyamANasaMsArAdInAM kAntArAditvena rUpaNam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-5-0 (64904)
dhR^itarAShTra uvAcha. 11-5-0x (5320)
yadidaM dharmagahanaM buddhyA samanubudhyate.
etadvistarataH sarvaM buddhimArgaM prashaMsa me.. 11-5-1 (64905)
vidura uvAcha. 11-5-2x (5321)
atra te sarvayiShyAmi namaskR^itvA svayambhuve.
yathA saMsAragahanaM vadanti paramarShayaH.. 11-5-2 (64906)
kashchinmahati kAntAre vartamAno dvijaH kila..
mahaddurgamanuprApto vanaM kravyAdasa~Nkulam.. 11-5-3 (64907)
siMhavyAghragajarkShaughairatighoramahAsvanaiH.
pishitAdairatibhayairmahogrAkR^itibhistathA.. 11-5-4 (64908)
samantAtsamparikShiptaM yasmAddraShTurmahadbhayam.
tadasya dR^iShTvA hR^idayamudvegamagamatparam.. 11-5-5 (64909)
abhyuchChrayanti ramANi vikriyAshcha parantapa.
sa tadvanaM vyanusaransampradhAvannitastataH.. 11-5-6 (64910)
vIkShamANo dishaH sarvAH sharaNaM kva bhavediti.
sa teShAM nAshamanvichChanpradruto bhayapIDitaH.
na cha niryAti vai dUraM na vA tairviprayujyate.. 11-5-7 (64911)
athApashyadvanaM gUDhaM samantAdvAgurAvR^itam.
bAhubhyAM sampariShvaktaH striyA paramaghorayA.. 11-5-8 (64912)
pa~nchashIrShadharairnAgaiH shailairiva samunnataiH.
nabhaHspR^ishairmahAvR^ikShaiH parikShiptaM mahAvanam.. 11-5-9 (64913)
vanamadhye cha tatrAbhUdudapAnaH samAvR^itaH.
vallIbhistR^iNanaddhAbhirgUDhAbhirabhisaMvR^itaH.. 11-5-10 (64914)
papAta sa dvijastatra nigUDhe salilAshaye.
vilagnashchAbhavattasmi.NllatAsantAnasa~Nkule.. 11-5-11 (64915)
panasasya yathA jAtaM vR^intabaddhaM mahAphalam.
sa tathA lambate tatra hyUrdhvapAdo hyadhaH shirAH.. 11-5-12 (64916)
atha tatrApi chAnyo.asya bhUyo jAta upadravaH.
kUpamadhye mahAnAgamapashyata mahAbalam.. 11-5-13 (64917)
kUpapInAhavelAyAmapashyat mahAgajam.. 11-5-14 (64918)
ShaDvaktraM kR^iShNashabalaM dviShaTkapadachAriNam.
krameNa parisarpantaM vallIvR^ikShasamAvR^itam.. 11-5-15 (64919)
tasya shAkhAprashAkhAsu vR^ikShashAkhAvalambinaH.
nAnArUpA madhukarA ghorarUpA bhayAvahAH.. 11-5-16 (64920)
Asate madhu saMvR^itya pUrvameva niketajAH.
bhUyobhUyaH samIhante madhUni bharatarShabha.. 11-5-17 (64921)
svAdanIyAni bhUtAnAM yairbAlo na vitR^ipyate.
teShAM madhUnAM bahudhA dhArA prasravate tadA.. 11-5-18 (64922)
AlambamAnaH sa pumAndhArAM pibati sarvadA.
na chAsya tR^iShNA viratA pibamAnasya sa~NkaTe.. 11-5-19 (64923)
abhIpsati cha tAM nityamatR^iptaH sa punaH punaH.
na chAsya jIvite rAjannirvedaH samajAyata.. 11-5-20 (64924)
tatraiva cha manuShyasya jIvitAshA pratiShThitA.
kR^iShNAH shvetAshcha taM vR^ikShaM nikR^intanti sma mUShikAH.. 11-5-21 (64925)
vyAlaishcha tadvanaM durgaM striyA cha paramograyA.
kUpAdhastAchcha nAgena pInAhe ku~njareNa cha.. 11-5-22 (64926)
vR^ikShaprapAtAchcha bhayaM mUShikebhyashcha pa~nchamam.
madhulobhAnmadhukaraiH ShaShThamAhurmahadbhayam.. 11-5-23 (64927)
evaM sa vasate tatra kShiptaH saMsArasAgare.
na chaiva jIvitAshAyAM nirvedamupagachChati.. .. 11-5-24 (64928)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi pa~nchamo.adhyAyaH.. 5 ..
strIparva - adhyAya 006
.. shrIH ..
11.6. adhyAyaH 006
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
pUrvAdhyAye kAntArAditvena rUpitAnAM saMsArAdInAM svasvashabdaiH pratipAdanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-6-0 (64929)
dhR^itarAShTra uvAcha. 11-6-0x (5322)
aho khalu mahadduHkhaM kR^ichChravAsaM vasatyasau.
kathaM tasya ratistatra tuShTirvA vadatAM vara.. 11-6-1 (64930)
sa deshaH kvanu yatrAsau vasate dharmasa~NkaTe.
kathaM vA sa vimuchyeta narastasmAnmahAbhayAt.. 11-6-2 (64931)
etanme sarvamAchakShva sAdhu cheShTAmahe tadA.
kR^ipA me mahatI jAtA tasyAbhyuddharaNena hi.. 11-6-3 (64932)
vidura uvAcha. 11-6-4x (5323)
upAkhyAnamidaM rAjanmokShavidbhirudAhR^itam.
sugatiM vindate yena paralokeShu mAnavaH.. 11-6-4 (64933)
uchyate yattu kAntAraM mahAsaMsAra eva saH.
vanaM durgaM hi yachchaitatsaMsAragahanaM hi tat.. 11-6-5 (64934)
ye cha te kathitA vyAlA vyAdhayaste prakIrtitAH.. 11-6-6 (64935)
yA sA nArI bR^ihatkAyA adhyatiShThata tatra vai.
tAmAhustu jarAM prAj~nA rUpavarNavinAshinIm.. 11-6-7 (64936)
sa yastu kUpo nR^ipate sa tu dehaH sharIriNAm.
yastatra vasate.adhastAnmahAhiH kAla eva saH.
antakaH sarvabhUtAnAM dehinAM prANAhAryasau.. 11-6-8 (64937)
kUpamadhye cha yA jAtA vallI yatra sa mAnavaH.
proto yayA.abhavallagno jIvitAshA sharIriNAm.. 11-6-9 (64938)
sa yastu kUpapInAhe taM vR^ikShaM parisarpati.
ShaDvaktraH ku~njaro rAjansa tu saMvatsaraH smR^itaH.. 11-6-10 (64939)
mukhAni R^itavo mAsAH pAdA dvAdashA kIrtitAH.
ye tu vR^iMkShaM nikR^intanti mUShikAH pannagAstathA.. 11-6-11 (64940)
rAtryahAni tu tAnyAhurbhUtAnAM parichintakAH.
ye te madhukarAstatra kAmAste parikIrtitAH.. 11-6-12 (64941)
yAstu tA bahusho dhArAH sravanti madhunisravam.
tAMstu kAmarasAnvindyAdyatra sajjanti mAnavAH.. 11-6-13 (64942)
evaM saMsArachakrasya parivR^ittiM vidurbudhAH.
yena saMsArachakrasya pAshAMshChindanti sarvathA.. .. 11-6-14 (64943)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi pa~nchamo.adhyAyaH.. 5 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-6-4 upamAnamidaM rAjanniti jha.pAThaH.. 11-6-6 ShaShTho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 007
.. shrIH ..
11.7. adhyAyaH 007
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
vidureNa dhR^itarAShTramprati tattvakathanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-7-0 (64944)
dhR^itarAShTra uvAcha. 11-7-0x (5324)
aho.abhihitamAkhyAna bhavatA tattvadarshinA.
bhUya eva tu me harShaH shrotuM vAgamR^itaM tava.. 11-7-1 (64945)
vidura uvAcha. 11-7-2x (5325)
shR^iNu bhUyaH pravakShyAmi mArgasyaitasya vistaram.
yachChrutvA vipramuchyante saMsArAdvi vichakShaNAH.. 11-7-2 (64946)
yathA tu puruSho rAjandIrghamadhvAnamAsthitaH.
kvachitkvachichChramasthAnaM kurute vAsameva vA.. 11-7-3 (64947)
evaM saMsAraparyAye garbhavAseShu bhArata.
kurvanti durbudhA vAsaM muchyante tatra paNDitAH.. 11-7-4 (64948)
tasmAdadhvAnamevaitamAhuH shAstravido janAH.
yattatsaMsAragahanaM vanamAhurmanIShiNaH.. 11-7-5 (64949)
soyaM lokasamAvarto martyAnAM bharatarShabha.
charANAM sthAvarANAM cha na gR^idhyettatra pANDitaH.. 11-7-6 (64950)
shArIrA mAnasAshchaiva martyAnAM vyAdhayashcha ye.
pratyakShAshcha parokShAshcha te vyAlAH kathitA budhaiH.. 11-7-7 (64951)
klishyamAnAshcha tairnityaM mAryamANAshcha bhArata.
svakarmabhirmahAvyAlairnodvijantyalpabuddhayaH.. 11-7-8 (64952)
athApi tairvimuchyeta vyAdhibhiH puruSho nR^ipa.
AvR^iNotyeva taM pashchAjjarA rUpavinAshinI.. 11-7-9 (64953)
shabdarUparasasparshagandhaishcha vividhairapi.
majjamAnaM mahApa~Nke nirAlambe samantataH.. 11-7-10 (64954)
saMvatsarartavo mAsAH pakShAhorAtrasandhayaH.
krameNAsya pravR^ijjanti rUpamAyustathaiva cha.. 11-7-11 (64955)
ete kAlasya vidhayo naitA~njAnAnti durbudhAH.
dhAtrA.abhilikhitAnyAhuH sarvabhUtAni karmaNA.. 11-7-12 (64956)
rathaH sharIraM bhUtAnAM satvamAhustu sArathim.
indriyANi hayAnAhuH karmabudvistu rashmayaH.. 11-7-13 (64957)
teShAM hayAnAM yo vegaM dhAvatAmanu dhAvati.
satu saMsArachakre.asmiMshchakravatparivartate.. 11-7-14 (64958)
yastAnsaMyamate buddhyA saMyato na nivartate.
yastu saMsArachakre.asmiMshchakravatparivartate.. 11-7-15 (64959)
[bhramamANA na muhyanti saMsAre na bhramanti te.
saMsAre bhramatAM rAjanduHkhametaddhi jAyate.. 11-7-16 (64960)
taspAdasya nivR^ittyarthaM yatnamevAcharedbudhaH.
upekShA nAtra kartavyA shatashAkhaH pravardhate.. 11-7-17 (64961)
yatendriyo naro rAjankrodhalobhanirAkR^itaH.
santuShTaH satyavAdI yaH sa shAntimadhigachChati..] 11-7-18 (64962)
yAmyamAhU rathaM hyenaM muhyante yena durbudhAH.
sa chaitatprApnuyAdrAjanyattvaM prApto narAdhipa.. 11-7-19 (64963)
anutarShulamevaitadduHkhaM bhavati mAriSha.
rAjyanAshaH suhR^innAshaH sutanAshashcha bhArata.
sAdhuH paramaduHkhAnAM duHkhabhaiShajyamArabhet.. 11-7-20 (64964)
j~nAnauShadhamavApyeha dUrapAraM mahauShadham.
ChindyAdduHkhamahAvyAdhiM naraH saMyatamAnasaH.. 11-7-21 (64965)
na vikramo na chApyartho na mitraM na suhR^ijjanaH.
tasmAnmochayate duHkhAdyathAtmA sthiranishchayaH.. 11-7-22 (64966)
tasmAnmaitraM samAsthAya shIlamApadi bhArata.
damastyAgo.apramAdashcha te trayo brahmaNo hayAH.. 11-7-23 (64967)
shIlarashmisamAyukte sthito yo mAnase rathe.
tyaktvA mR^ityubhayaM rAjanbrahmalokaM sa gachChati.. 11-7-24 (64968)
abhayaM sarvabhUtebhyo yo dadAti mahIpate.
sa gachChati paraM sthAnaM viShNoH padamanAmayam.. 11-7-25 (64969)
na tatkratusahasreNa nopavAsaishcha nityashaH.
abhayasya cha dAnena yatphalaM prApnuyAnnaraH.. 11-7-26 (64970)
na hyAtmanaH priyataraM ki~nchidbhUteShu nishchitam.
aniShTaM sarvabhUtAnAM maraNaM nAma bhArata.. 11-7-27 (64971)
tasmAtsarveShu bhUteShu dayA kAryA vipashchitA.. 11-7-28 (64972)
nAnAyogasamAyuktA buddhijAlena saMvR^itAH.
asUkShmadR^iShTayo mandA bhrAmyante tatratatra ha.
susUkShmadR^iShTayo rAjanvrajanti brahmasAmyatAm.. 11-7-29 (64973)
evaM j~nAtvA mahAprAj~na sa teShAmaurdhvadaihikam.
kartumarhati tenaiva phala prApsyati vai bhavAn.. .. 11-7-30 (64974)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi saptamo.adhyAyaH.. 7 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-7-3 shramAchChrAnta iti jha.pAThaH.. 11-7-8 vAryamANAshcha bhArateti jha.pAThaH.. 11-7-9 athApi tairna muchyeteti ka.pAThaH.. 11-7-10 majjamAMsamahApa~Nke iti jha.pAThaH.. 11-7-17 ye tu saMsArachakre.asminniti jha.pAThaH.. 11-7-15 shatashAsvaH saMsAravR^ikShaH.. 11-7-17 krodhalobhau nirAkR^itau yena saH.. 11-7-18 yAmyaM yomalokaprApakaM saMsAragahanam.. 11-7-19 anutarShulaM tR^iShNAshIlaM lakShIkR^itya. anukarShaNamenaitadduHkhaM na bhavati bhArateti ka.Cha.pAThaH.. 11-7-20 dUrapAraM brahmaj~nAnam.. 11-7-23 brahmaNaH brahmalokasya prApakA iti sheShaH.. 11-7-7 saptamo.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 008
.. shrIH ..
11.8. adhyAyaH 008
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
vyAsena dhR^itarAShTrasya shokApanodanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-8-0 (64975)
vaishampAyana uvAcha. 11-8-0x (5326)
vidurasya tu tadvAkyaM nishamya kurusattamaH.
putrashokAbhisantaptaH papAta bhuvi mUrChitaH.. 11-8-1 (64976)
taM tathA patitaM bhUmau niHsaMj~naM prekShya bAndhavAH.
kR^iShNadvaipAyanashchaiva kShattA cha vidurastathA.. 11-8-2 (64977)
sa~njayaH suhR^idashchAnye dvAsthA ye chAsya sammatAH.
jalena sukhashItena tAlavR^intaishcha bhArata.. 11-8-3 (64978)
pasparshushcha karairgAtraM vIjamAnAshcha yatnataH.
anvAsata chiraM kAlaM dhR^itarAShTraM tathAvidham.. 11-8-4 (64979)
atha dIrghasya kAlasya labdhasQa~nj~no mahIpatiH.
vilalApa chiraM kAlaM putrAdhibhirabhiplutaH.. 11-8-5 (64980)
dhigastu khalu mAnuShyaM mAnuShye cha parigraham.
yatomUlAni duHkhAni sambhavanti punaHpunaH.. 11-8-6 (64981)
mitranAshe.arthanAshe cha j~nAtisambandhinAmapi.
prApyate sumahadduHkhaM viShAgnipratimaM vibho.. 11-8-7 (64982)
yena dahyanti gAtrANi yena praj~nA vinashyati.
yenAbhibhUtaH puruSho maraNaM pratipadyate.. 11-8-8 (64983)
tadidaM maraNaM prAptaM mayA bhAgyaviparyayAt.
[tasyAntaM nAdhigachChAmi R^ite prANavimokShaNAt] 11-8-9 (64984)
tachchaivAhaM kariShyAmi adyaiva dvijasattama.
ityuktvA tu mahAtmAnaM pitaraM brahmavittamam.. 11-8-10 (64985)
dhR^itarAShTro.abhavanmUDhaH sa shokaM paramaM gataH.
abhUchcha tUShNIM rAjA.asau dhyAyamAno mahIpatiH.. 11-8-11 (64986)
tasya tadvachanaM shrutvA kR^iShNadvaipAyanaH prabhuH.
putrashokAbhisantaptaM putraM vachanamabravIt.. 11-8-12 (64987)
vyAsa uvAcha. 11-8-13x (5327)
dhR^itarAShTra mahAbAho shR^iNu vakShyAmi putraka.
shrutavAnasi medhAvI dharmArthakushalaH prabho.. 11-8-13 (64988)
na te.astyaviditaM ki~nchidveditavyaM parantapa.
anityatAM hi bhUtAnAM vijAnAsi na saMshayaH.. 11-8-14 (64989)
adhruve jIvaloke cha sthAne vA shAshvate sati.
jIvite maraNAnte cha kasmAchChochasi putraka.. 11-8-15 (64990)
pratyakShaM tava rAjendra vairasyAsya samudbhavaH.
putraM te kAraNaM kR^itvA kAlayogena nirmitaH.. 11-8-16 (64991)
avashyaM bhavitavye cha kurUNAM sa~NkShaye nR^ipa.
kasmAchChochasi tA~nshUrAngatAnparamikAM gatim.. 11-8-17 (64992)
jAnatA cha mahAbAho vidureNa mahAtmanA.
yatitaM sarvayatnena shamaM prati janeshvara.. 11-8-18 (64993)
na cha daivakR^ito mArgaH shakyo bhUtena kenachit.
ghaTatA.api chiraM kAlaM niyantumiti me matiH.. 11-8-19 (64994)
devatAnAM hi yatkAryaM mayA pratyakShataH shrutam.
tatte.ahaM sampravakShyAmi yathA sthairyaM bhavettava.. 11-8-20 (64995)
purA.ahaM parito yAtaH sabhAmaindrIM jitaklamaH.
apashyaM tatra cha sadA samavetAndivaukasaH.. 11-8-21 (64996)
nAradapramukhAMshchApi sarvAndevarShisattamAn.
tatra chApi mayA dR^iShTA pR^ithivI pR^ithivIpate.. 11-8-22 (64997)
kAryArthamupasampannA devatAnAM samIpataH.
upagamya tadA dhAtrI devAnAha samAgatAn.. 11-8-23 (64998)
yatkAryaM mama yuShmAbhirbrahmaNaH sadane tadA.
pratij~nAtaM mahAbhAgAstachChIghraM saMvidhIyatAm.. 11-8-24 (64999)
tasyAstadvachanaM shrutvA viShNurlokanamaskR^itaH.
uvAcha vAkyaM prahasanprabhustAM devasaMsadi.. 11-8-25 (65000)
dhR^itarAShTrasya putrANAM yastu jyeShThaH shatasya vai.
duryodhana iti khyAtaH sa te kAryaM kariShyati.. 11-8-26 (65001)
taM cha prApya mahIpAlaM kR^itakR^ityA bhaviShyasi.
tasyArthe pR^ithivIpAlAH kurukShetraM samAgatAH.. 11-8-27 (65002)
anyonyaM ghAtayiShyanti dR^iDhaiH shastraiH prahAriNaH.
tataste bhavitA devi bhArasya yudhi nAshanam.. 11-8-28 (65003)
gachCha shIghraM svakaM sthAnaM lokAndhAraya shobhane.
sa eSha te suto rAja.NllokasaMhArakAraNAt.. 11-8-29 (65004)
kaleraMshaH samutpanno gAndhAryA jaThare nR^ipa.
amarShI balavA~nshUraH krodhano duShprasAdhanaH.. 11-8-30 (65005)
daivayogAtsamutpannA bhrAtarastasya tAdR^ishAH.
shakunirmAtulashchaiva karNashcha paramaH sakhA.. 11-8-31 (65006)
samutpannA vinAshArthaM pR^ithivyAM sahitA nR^ipAH.
[yAdR^isho jAyate rAjA tAdR^isho.asya jano bhavet.. 11-8-32 (65007)
adharmo dharmatAM yAti svAmI cheddhArmiko bhavet.
svAmino guNadoShAbhyAM bhR^ityAH syurnAtra saMshayaH.. 11-8-33 (65008)
duShTaM rAjAnamAsAdya gatAste tanayA nR^ipa.]
etamarthaM mahAbAho nArado veda tattvavit.. 11-8-34 (65009)
AtmAparAdhAtputrAste vinaShTAH pR^ithivIpate.
mA tA~nshochasva rAjendra na hi shoke.asti kAraNam.. 11-8-35 (65010)
na hi te pANDavAH svalpamaparAdhyanti bhArata.
putrAstava durAtmAno yairiyaM ghAtitA mahI.. 11-8-36 (65011)
nAradena cha bhadraM te pUrvameva na saMshayaH.
yudhiShThirasya samitau rAjasUye niveditam.. 11-8-37 (65012)
pANDavAH kauravAH sarve samAsAdya parasparam.
nabhaviShyanti kaunteya yatte kR^ityaM tadAchara.. 11-8-38 (65013)
nAradasya vachaH shrutvA tathA.akurvata pANDavAH.
etatte sarvamAkhyAtaM devaguhyaM sanAtanam.. 11-8-39 (65014)
kathaM te shokanAshaH syAtprANeShu cha dayA prabho.
snehashcha pANDuputreShu j~nAtvA daivakR^itaM vidhim.. 11-8-40 (65015)
eSha chArtho mahAbAho pUrvameva mayA shrutaH.
kathito dharmarAjasya rAjasUye kurUttama.. 11-8-41 (65016)
yatitaM dharmaputreNa mayA guhye nivedite.
avigrahe kauravANAM daivaM tu balavattaram.. 11-8-42 (65017)
anatikramaNIyo hi vidhI rAjankatha~nchana.
kR^itAntasya tu bhUtena sthAvareNa chareNa cha.. 11-8-43 (65018)
bhavAndharmaparo yatra buddhishreShThashcha bhArata.
muhyate prANinAM j~nAtvA gatiM chAgatimeva cha.. 11-8-44 (65019)
tvAM tu shokena santaptaM muhyamAnaM muhurmuhuH.
j~nAtvA yudhiShThiro rAjA prANAnapi parityajet.. 11-8-45 (65020)
kR^ipAlurnityasho vIrastiryagyonigateShvapi.
sa kathaM tvayi rAjendra kR^ipAM naiva kariShyati.. 11-8-46 (65021)
mama chaiva niyogena vidheshchApyanivartanAm.
pANDavAnAM cha kAruNyAtprANAndhAraya bhArata.. 11-8-47 (65022)
evaM te vartamAnasya loke kIrtirbhaviShyati.
dharmArthaH sumahAMstAta taptaM syAchcha tapashchirAt.. 11-8-48 (65023)
putrashokaM samutpannaM hutAshaM jvalitaM yathA.
praj~nAmbhasA mahArAja nirvApaya sadA satA.. 11-8-49 (65024)
vaishampAyana uvAcha. 11-8-50x (5328)
tachChrutvA tasya vachanaM vyAsasyAmitatejasaH.
muhUrtaM samanudhyAyandhR^itarAShTro.abhyabhAShata.. 11-8-50 (65025)
mahatA shokajAlena praNunno.asmi dvijottama.
nAtmAnamavabudhyAmi muhyamAno muhurmuhuH.. 11-8-51 (65026)
idaM tu vachanaM shrutvA tava devaniyogajam.
dhArayiShyAmyahaM prANAnyatiShye cha na shochituM.. 11-8-52 (65027)
etachChrutvA tu vachanaM vyAsaH satyavatIsutaH.
dhR^itarAShTrasya rAjendra tatraivAntaradhIyata.. .. 11-8-53 (65028)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi aShTamo.adhyAyaH.. 8 ..*
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-8-0 (65029)
[janamejaya uvAcha. 11-8-0x (5329)
gate bhagavati vyAse dhR^itarAShTro mahIpatiH.
kimacheShTata viprarShe tanme vyAkhyAtumarhasi.. 11-8-1 (65030)
tathaiva kauravo rAjA dharmaputro mahAmanAH.
kR^ipaprabhR^itayashchaiva kimakurvata te trayaH.. 11-8-2 (65031)
ashvatthAmnaH shrutaM karma shApashchAnyonyakAritaH.
vR^ittAntamuttaraM brUhi yadabhAShata sa~njayaH.. 11-8-3 (65032)
vaishampAyana uvAcha. 11-8-4x (5330)
hate duryodhane chaiva hate sainye cha sarvashaH.
sa~njayo vigatapraj~no dhR^itarAShTramupasthitaH.. 11-8-4 (65033)
sa~njaya uvAcha. 11-8-5x (5331)
Agamya nAnAdeshebhyo nAnAjanapadeshvarAH.
pitR^ilokaM gatA rAjansarve tava sutaiH saha.. 11-8-5 (65034)
yAchyamAnena satataM tava putreNa bhArata.
ghAtitA pR^ithivI sarvA vairasyAntaM vidhitsatA.. 11-8-6 (65035)
putrANAmatha pautrANAM pitR^INAM cha mahIpate.
AnupUrvyeNa sarveShAM pretakAryANi kAraya.. 11-8-7 (65036)
vaishampAyana uvAcha. 11-8-8x (5332)
tachChrutvA vachanaM ghoraM sa~njayasya mahIpatiH.
gatAsuriva nishcheShTo nyapatatpR^ithivItale.. 11-8-8 (65037)
taM shayAnamupAgamya pR^ithivyAM pR^ithivIpatim.
viduraH sarvadharmaj~na idaM vachanamabravIt.. 11-8-9 (65038)
uttiShTha rAjankiM sheShe mA shucho bharatarShabha.
eShA vai sarvasatvAnAM lokeshvara parA gatiH.. 11-8-10 (65039)
abhAvAdIni bhUtAni bhAvamadhyAni bhArata.
abhAvanidhanAnyeva tatra kA paridevanA.. 11-8-11 (65040)
na shochanmR^itamanveti na shochanmriyate naraH.
evaM sAMsiddhike loke kimarthamanushochasi.. 11-8-12 (65041)
ayudhyamAno mriyate yudhyamAnastu jIvati.
kAlaM prApya mahArAja na kashchidativartate.. 11-8-13 (65042)
kAlaH karShati bhUtAni sarvANi vividhAni cha.
na kAlasya priyaH kashchinna dveShyaH kurusattama.. 11-8-14 (65043)
yathA vAyustR^iNAgrANi saMvartapati sarvataH.
tathA kAlavashaM yAnti bhUtAni bharatarShabha.. 11-8-15 (65044)
ekasArthaprayAtAnAM sarveShAM tatra gAminAm.
yasya kAlaH prayAtyagre tatra kA paridevanA.. 11-8-16 (65045)
yAMshchApi nihatAnyuddhe rAjaMstvamanushochasi.
na shochyA hi mAhatmAnaH sarve te tridivaM gatAH.. 11-8-17 (65046)
na yaj~nairdakShiNAvadbhirna tapobhirna vidyayA.
tathA svargamupAyAnti yathA shUrAstanutyajaH.. 11-8-18 (65047)
sarve vedavidaH shUrAH sarve sucharitavratAH.
sarve chAbhimukhAH kShINAstatra kA paridevanA.. 11-8-19 (65048)
sharIrAgniShu shUrANAM juhuvuste sharAhutIH.
hUyamAnA~nsharAMshchaiva sehuruttamapUraShAH.. 11-8-20 (65049)
evaM rAjaMstavAchakShe svargyaM panthAnamuttamam.
na yuddhAdadhikaM ki~nchitkShatriyasyeha vidyate.. 11-8-21 (65050)
kShatriyAste mahAtmAnaH shUrAH samitishobhanAH.
AshiShaM paramAM prAptA na shochyAH sarva eva hi.. 11-8-22 (65051)
AtmanA.a.atmAnamAshvAsya mA shuchaH puruSharShabha.
nAdya shokAbhibhUtastvaM kAryamutsnaShTumarhasi.. .. 11-8-23 (65052)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi adhyAyaH..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-8-29 kAlaH saMhArakAraNAditi ka.Cha.Tha.pAThaH.. 11-8-37 nAradena samAkhyAtamiti ka.Cha.Tha.pAThaH.. 11-8-39 tadA.ashochanta pANDavA iti jha.pAThaH.. 11-8-48 dharmashcha sumahAstAta taptasya tapasashchirAditi ka.Cha.Tha.pAThaH.. 11-8-8 aShTamo.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 009
.. shrIH ..
11.9. adhyAyaH 009
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
dhR^itarAShTreNa gAndharIprabhR^itibhiH strIbhiH saha mR^itajanAvalokanAya raNA~NkaNamprati prayANam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-9-0 (65053)
`janamejaya uvAcha. 11-9-0x (5333)
gate vyAse tu dharmAtmA dhR^itarAShTro mahIpatiH.
kimacheShTata viprarShe tanme vyAkhyAtumarhasi.. 11-9-1 (65054)
vaishampAyana uvAcha. 11-9-2x (5334)
etachChrutvA narashreShThashchiraM dhyAtvA tvachetanaH.
sa~njayaM yojayetyuktvA viduraM pratyabhAShata.. 11-9-2 (65055)
kShipramAnaya gAndhArIM sarvAshcha bharatastriyaH.
kuntIM chaiva tathA kShattaH samAnaya mamA.antikam'.. 11-9-3 (65056)
evamuktvA sa dharmAtmA viduraM dharmavittamam.
shokaviprahataj~nAno yAnamevAnvarohata.. 11-9-4 (65057)
gAndhArI putrashokArtA bharturvachananoditA.
saha kuntyA yato rAjA saha strIbhirupAdravat.. 11-9-5 (65058)
tAH samAsAdya rAjAnaM bhR^ishaM shokasamanvitAH.
AmantryAnyonyamAyastA bhR^ishamuchchukrushustataH.. 11-9-6 (65059)
tAH samAshvAsayatkShattA tAbhyashchArtataraH svayam.
ashrukaNThIH samAropya tato.asau niryayau purAt.. 11-9-7 (65060)
tataH praNAdaH sa~njaj~ne sarveShu kuruveshmasu.
AkumAraM puraM sarvamabhavachChokakarshitam.. 11-9-8 (65061)
adR^iShTapUrvA yA nAryaH purA devagaNairapi.
pR^ithagjanena dR^ishyante tAstadA nihateshvarAH.. 11-9-9 (65062)
prakIrya keshAnsushubhAnbhUShaNAnyavamuchya cha.
ekavastradharA nAryaH paripeturanAthavat.. 11-9-10 (65063)
shvateparvatarUpebhyo gR^ihebhyastA nirAkraman.
guhAbhya iva shailAnAM pR^iShatyo hatayUthapAH.. 11-9-11 (65064)
tAnyudIrNAni nArINAM tadA vR^indAnyanekashaH.
shokArtAnyadravanrAjankishorINAmivA~NgaNe.. 11-9-12 (65065)
pragR^ihya bAhUnkroshantyaH putrAnbhrAtR^InpitR^Inapi.
darshayanti hatA hi sma yugAnte lokasa~NkShayam.. 11-9-13 (65066)
vilapantyo rudantyashcha dhAvamAnAstatastataH.
shokenopahataj~nAtAH kartavyaM na prajaj~nire.. 11-9-14 (65067)
vrIDAM jagmuH purA yAH sma sakhInAmapi yoShitaH.
tA ekavastrA nirlajjAH shvashrUNAM purato.abhavan.. 11-9-15 (65068)
parasparaM susUkShmeShu shokeShvAshvAsayanti yAH.
tAH shokavihvalA rAjannavaikShanta parasparam.. 11-9-16 (65069)
tAbhiH parivR^ito rAjA rudatIbhiH sahasrashaH.
niryayau nagarAddInastUrNamAyodhanaM prati.. 11-9-17 (65070)
shilpino vaNijo vaishyAH sarve karmopajIvinaH.
te pArthivaM puraskR^itya niryayurnagarAdbahiH.. 11-9-18 (65071)
teShAM vikroshamAnAnAmArtAnAM kurusa~NkShaye.
prAdurAsInmahA~nshabdo vyathayanbhuvanAnyuta.. 11-9-19 (65072)
yugAntakAle samprApte bhUtAnAM dahyatAmiva.
abhAvasyodayaH prApta iti bhUtAni menire.. 11-9-20 (65073)
bhR^ishamudvignamanasaste paurAH kurusa~NkShaye.
prAkroshanta mahArAja svanuraktAstadA bhR^isham.. .. 11-9-21 (65074)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi navamo.adhyAyaH.. 9 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-9-0 (65075)
vaishampAyana uvAcha. 11-9-0x (5335)
vidurasya tu tadvAkyaM shrutvA tu puruSharShabhaH.
yujyatAM yAnamityuktvA punarvachanamavravIt.. 11-9-1 (65076)
dhR^itarAShTra uvAcha. 11-9-2x (5336)
11-9-2 (65077)
shIghramAnaya gAndhArIM sarvAshcha bharatastriyaH.
vadhUM kuntImupAdAya yAshchAnyAstatra yoShitaH..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-9-4 vigatA praj~nA vyAsadattaM divyaj~nAnaM yasya sa vigatapraj~naH.. 11-9-7 samAropya vAhaneShviti sheShaH.. 11-9-11 shokasyAtigADhatvAtpunarvidureNoktaM abhAvadInItyAdi.. 11-9-15 saMvartayati vartulayati kampayati vA.. 11-9-21 AchakShe kathayAmi.. 11-9-23 kAryaM avashyakartavyamudakadAnAdi.. 11-9-11 pR^iShatyashchitrahariNyaH.. 11-9-12 a~Ngame nR^ityashikShAbhUmau.. 11-9-9 navamo.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 010
.. shrIH ..
11.10. adhyAyaH 010
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
mR^itabandhudidR^ikShayA samarabhUmiM gachChato dhR^itarAShTrasya madhyemArgaM kR^ipakR^itavarmadrauNibhiH samAgamaH.. 1 .. teShAM trayANAM dhR^itarAShTrAshvAsanapUrvakaMsvAbhimatadeshagamanam.. 2 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-10-0 (65078)
vaishampAyana uvAcha. 11-10-0x (5337)
kroshamAtraM tato gatvA dadR^ishustAnmahArathAn.
shAradvataM kR^ipaM drauNiM kR^itavarmANameva cha.. 11-10-1 (65079)
te tu dR^iShTvaiva rAjAnaM praj~nAchakShuShamIshvaram.
ashrukaNThA viniHshvasya rudantamidamabruvan.. 11-10-2 (65080)
putrastava mahArAja kR^itvA karma suduShkaram.
gataH sAnucharo rAja~nshakralokaM mahIpate.. 11-10-3 (65081)
duryodhanabalAnmuktA vayameva trayo rathAH.
sarvamanyatparikShINaM sainyaM te bharatarShabha.. 11-10-4 (65082)
ityevamuktvA rAjAnaM kR^ipaH shAradvatastataH.
gAndhArIM putrashokArtAmidaM vachanamabravIt.. 11-10-5 (65083)
abhItA yudhyamAnAste ghnantaH shatrugaNAnbahUn.
vIrakarmANi kurvANAH putrAste nidhanaM gatAH.. 11-10-6 (65084)
dhravaM samprApya lokAMste nirmalA~nshastranirjitAn.
bhAsvaraM dehamAsthAya viharantyamarA iva.. 11-10-7 (65085)
sarve hyabhimukhA rAj~ni yudhyamAnA hatA yudhi.
na hi kashchiddhi shUrANAM yudhyamAnaH parA~NmukhaH.
shastreNa nidhanaM prApto na cha kashchitkR^itA~njaliH.. 11-10-8 (65086)
etAM tAM kShatriyasyAhuH purANAH paramAM gatim.
shastreNa nidhanaM sa~Nkhye tAnna shochitumarhasi.. 11-10-9 (65087)
na chApi shatravasteShAM muchyante rAj~ni pANDavAH.
shR^iNu yatkR^itamasmAbhirashvatthAmapurogamaiH.. 11-10-10 (65088)
adharmeNa hataM shrutvA bhImasenena te sutam.
suptaM shibiramAsAdya pANDUnAM kadanaM kR^itam.. 11-10-11 (65089)
pA~nchAlA nihatAH sarve dhR^iShTadyumnapurogamAH.
drupadasyAtmajAshchaiva draupadeyAshcha pAtitAH.. 11-10-12 (65090)
tathA vishasanaM kR^itvA putrashatrugaNasya te.
prAdravAma raNe sthAtuM na hi shakShyAmahe trayaH.. 11-10-13 (65091)
te hi shUrA maheShvAsAH kShiprameShyanti pANDavAH.
amarShavashamApannA vairaM pratijihIrShavaH.. 11-10-14 (65092)
te hatAnAtmajA~nshrutvA pramattAH puruSharShabhAH.
anviShyantaH padaM shUrAH kShiprameShyanti pANDavAH.. 11-10-15 (65093)
teShAM tu kilbiShaM kR^itvA saMsthAtuM notsahAmahe.
anujAnIhi no rAj~ni mA cha shoke manaH kR^ithAH.. 11-10-16 (65094)
rAjaMstvamanujAnIhi dhairyamAtiShTha chottamam.
diShTAntaM pashya chApi tvaM kShAtraM dharmaM cha kevalam.. 11-10-17 (65095)
ityevamuktvA rAjAnaM kR^itvA chAbhipradakShiNam.
kR^ipashcha kR^itavarmA cha dromaputrashcha bhArata.. 11-10-18 (65096)
avekShamANA rAjAnaM dhR^itarAShTraM manIShiNam.
ga~NgAmanu mahArAja tUrNamashvAnachodayan.. 11-10-19 (65097)
apakramya tu te rAjansarva eva mahArathAH.
AmantryAnyonyamudvignAstridhA te prayayustadA.. 11-10-20 (65098)
jagAma hAstinapuraM kR^ipaH shAradvatastadA.
svameva rAShTraM hArdikyo drauNirvyAsAshramaM yayau.. 11-10-21 (65099)
evaM te prayayurvIrA vIkShamANAH parasparam.
bhayArtAH pANDuputrANAmAgaskR^itvA mahAtmanAm.. 11-10-22 (65100)
sametya vIrA rAjAnaM tadA tvanudite raShau.
viprajagmurmahAtmAno yatheShTakamarindamAH.. 11-10-23 (65101)
[samAsAdyAtha vai drauNiM pANDuputrA mahArathAH.
vyajayaMste raNe rAjanvikramya tadanantaram..] .. 11-10-24 (65102)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi dashamo.adhyAyaH.. 10 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-10-14 vairaM pratichikIrShava iti ka.pAThaH.. 11-10-17 diShTAntaM maraNam.. 11-10-24 tadanantaraM kR^ipAchAryakR^itavarmabhyAM viyogAnantaram.. 11-10-10 dashamo.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 011
.. shrIH ..
11.11. adhyAyaH 011
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
yudhiShThireNa kR^iShNAdibhiH saha dhR^itarAShTrasamIpametyAbhivAdanam.. 1 .. dhR^itarAShTreNa yudhiShThiraM mR^idulamAli~Nghya pashchAdbhAvaj~nena kR^iShNena purataH sthApitalohabhImasya dR^iDhAli~Nganena bha~njanam.. 2 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-11-0 (65103)
vaishampAyana uvAcha. 11-11-0x (5338)
hateShu sarvesainyeShu dharmarAjo yudhiShThiraH.
shushruve pitaraM vR^iddhaM niryAntaM gajasAhvayAt.. 11-11-1 (65104)
so.abhyayAtputrashokArtaM putrashokapariplutaH.
shochamAno mahArAja bhrAtR^ibhiH sahitastadA.. 11-11-2 (65105)
anvIyamAno vIreNa dAshArheNa mahAtmanA.
yuyudhAnena cha tathA tathaiva cha yuyutsunA.. 11-11-3 (65106)
tamanvagAtsuduHkhArtA draupadIshokakarshitA.
saha pA~nchAlayoShidbhiryAstatrAsansamAgatAH.. 11-11-4 (65107)
sa~NgrAmamanu bR^indAni strINAM bharatasattam.
kurarINAmivArtAnAM kroshantInAM dadarsha ha.. 11-11-5 (65108)
tAbhiH parivR^ito rAjA kroshantIbhiH sahasrashaH.
UrdhvabAhubhirArtAbhI rudatIbhiH priyApriyaiH.. 11-11-6 (65109)
ka nu dharmaj~natA rAj~naH kva nu sAdyAnR^ishaMsatA.
yachchAvadhItpitR^InbhrAtR^InguruputrAnsakhInapi.. 11-11-7 (65110)
ghAtayitvA kathaM droNaM bhIShmaM chApi pitAmaham.
manaste.abhUnmahAbAho hatvA chApi jayadratham.. 11-11-8 (65111)
kiM nu rAjyena te kAryaM pitR^InbhrAtR^InapashyataH.
abhimanyuM cha durdharShaM draupadeyAMshcha bhArata.. 11-11-9 (65112)
vaishampAyana uvAcha. 11-11-10x (5339)
atItya tA mahAbAhuH kroshantIH kurarIriva.
vavande pitaraM jyeShThaM dharmarAjo yudhiShThiraH.. 11-11-10 (65113)
tato.abhivAdya pitaraM krameNAmitrakarshanAH.
nyavedayanta nAmAni pANDavAste.api sarvashaH.. 11-11-11 (65114)
tamAtmajAntakaraNaM pitA putravadhArditaH.
aprIyamANaH shokArtaH pANDavaM pariShasvaje.. 11-11-12 (65115)
dharmarAjaM pariShvajya sAntvayitvA cha bhArata.
duShTAtmA bhImamanvaichChaddidhakShuriva pAvakaH.. 11-11-13 (65116)
sa kopapAvakastasya shokavAyusamIritaH.
bhImasenamayaM dAvaM didhakShuriva dR^ishyate.. 11-11-14 (65117)
tasya saMkalpamAj~nAya bhImaM pratyashubhaM hariH.
bhImamAkShipya pANibhyAM pradadau bhImamAyasam.. 11-11-15 (65118)
prAgeva tu mahAbuddhirbuddhvA tasye~NgitaM hariH.
saMvidhAnaM mahAprAj~nastatra chakre janArdanaH.. 11-11-16 (65119)
upaguhyaiva pANibhyAM bhImasenamayasmayam.
babha~nja balavAnrAjA manyamAno vR^ikodaram.. 11-11-17 (65120)
nAgAyutasamaprANaH sa rAjA bhImamAyasam.
bha~NktatvA vimathitoraskaH susrAva rudhiraM mukhAt.. 11-11-18 (65121)
tataH papAta medinyAM tathaiva rudhirokShitaH.
prapuShpitAgrashikharaH pArijAta iva drumaH.. 11-11-19 (65122)
pratyagR^ihNAchcha taM vidvAnsUto gAvalgaNistadA.
maivamityabravIchchainaM shamayansAntvayanniva.. 11-11-20 (65123)
hato bhIma iti j~nAtvA gatamanyurmahAmanAH.
hAhAbhImeti chukrosha nR^ipaH shokasamanvitaH.. 11-11-21 (65124)
taM viditvA gatakrodhaM bhImasenavadhArditam.
vAsudevo varaH puMsAmidaM vachanamabravIt.. 11-11-22 (65125)
mA shucho dhR^itarAShTra tvaM naiva bhImastvayA hataH.
AyasI pratimA hyeShA tvayA niShpAtitA vibho.. 11-11-23 (65126)
tvAM krodhavashamApannaM viditvA bharatarShabha.
mayA.apakR^iShTaH kaunteyo mR^ityordaMShTrAntaraM gataH.. 11-11-24 (65127)
na hi te rAjashArdUla bale tulyo.asti kashchana.
kaH saheta mahAbAho bAhvorvigrahaNaM naraH.. 11-11-25 (65128)
yathAntakamanuprApya jIvankashchinna muchyate.
evaM bAhvantaraM prApya tava jIvenna kashchana.. 11-11-26 (65129)
tasmAtputreNa yA te.asau pratimA kAritA.a.ayasI.
bhImasya seyaM kauravya tavaivopahR^itA mayA.. 11-11-27 (65130)
putrashokAbhisantaptaM dharmAdapakR^itaM manaH.
tava rAjendra tena tvaM bhImasenaM jighAMsasi.. 11-11-28 (65131)
na tvetatte kShamaM rAjanhanyAstvaM yadvR^ikodaram.
na hi putrA mahArAja jIveyuste katha~nchana.. 11-11-29 (65132)
tasmAdyatkR^itamasmAbhirmanyamAnaiH shamaM prati.
anumanyasva tatsarvaM mA cha shoke manaH kR^ithAH.. .. 11-11-30 (65133)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi ekAdasho.adhyAyaH.. 11 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-11-5 sa ga~NgAmanviti jha.pAThaH.. 11-11-6 priyApriyaiH pANDavAnAM priyAH abhimanyuprabhR^itayaH apriyAH duryodhanAdayaH tairhetubhiH kroshantIbhiriti sambandhaH.. 11-11-15 AkShipya nivArya. AyasaM lohamayam.. 11-11-21 sa tu kopaM samutsR^ijyeti jha.pAThaH.. 11-11-28 putreti dharmAdapakR^itamAli~NganachChalena bhImavadhaH kartavya ityAshayA.. 11-11-11 ekAdasho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 012
.. shrIH ..
11.12. adhyAyaH 012
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
kR^iShNavAkyAdratamanyunA dhR^itarAShTreNa bhImAdInAmAli~Nganam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-12-0 (65134)
vaishampAyana uvAcha. 11-12-0x (5340)
tata enamupAtiShTha~nshauchArthaM parichArakAH.
kR^itashauchaM punashchainaM ovAcha madhusUdanaH.. 11-12-1 (65135)
rAjannadhItA vedAste shAstrANi vividhAni cha.
shrutAni cha purANAni rAjadharmAshcha kevalAH.. 11-12-2 (65136)
evaM vidvAnmahAprAj~naH samarthaH sanbalAbale.
AtmAparAdhAtkasmAttvaM kuruShe kopamIdR^isham.. 11-12-3 (65137)
uktavAMstvAM tadaivAhaM bhIShmadroNau cha bhArata.
viduraH sa~njayashchaiva vAkyaM rAjanna tatkR^ithAH.. 11-12-4 (65138)
sa vAryamANo nAsmAkamakArShIrvachanaM tadA.
pANDavAnadhikA~nchAnanbale shaurye cha kaurava.. 11-12-5 (65139)
rAjA hi yaH sthirapraj~naH svayaM doShAnavekShate.
deshakAlavibhAgaM cha paraM shrayeH sa vindati.. 11-12-6 (65140)
uchyamAnastu yaH shreyo gR^ihNIte no hitAhite.
ApadaH samanuprApya so.abhyeti vilayaM kila.. 11-12-7 (65141)
tato.anyavR^ittamAtmAnaM samavekShasva bhArata.
rAjaMstvaM hyavidheyAtmA duryodhanavashe sthitaH.. 11-12-8 (65142)
AtmAparAdhAdApannastatkiM bhImaM jighAMsasi.
tasmAtsaMyachCha kopaM tvaM svamanusmR^itya duShkR^itam.. 11-12-9 (65143)
yastu tAM spardhayA kShudraH pA~nchAlImAnayatsamAm.
sa hato bhImasenena vairaM pratijihIrShatA.. 11-12-10 (65144)
Atmano.atikramaM pashya puMtrasya cha durAtmanaH.
yadanAgasi pANDUnAM parityAgastvayA kR^itaH.. 11-12-11 (65145)
vaishampAyana uvAcha. 11-12-12x (5341)
evamuktaH sa kR^iShNena sarvaM satyaM janAdhipa.
uvAcha devakIputraM dhR^itarAShTro mahIpatiH.. 11-12-12 (65146)
evametanmahAbAho yathA vadasi mAdhava.
putrasnehastu balavAndharmAnmAM samachAlayat.. 11-12-13 (65147)
diShTyA tu puruShavyAghro balavAnsatyaktrimaH.
tvadgupto nAgamatkR^iShNa bhImo bAhvantaraM mama.. 11-12-14 (65148)
idAnIM tvahamavyagro gatamanyurgatajvaraH.
madhyamaM pANDavaM vIraM spaShTumichChAmi mAdhava.. 11-12-15 (65149)
hateShu pArathivendreShu putreShu nihateShu cha.
pANDuputreShu me dharmaH prItishchApyavatiShThate.. 11-12-16 (65150)
tataH sa bhImaM cha dhana~njayaM cha
mAdyAshcha putrau puruShapravIrau.
pasparsha gAtraiH prarudansugAtrA--
nAshvAsya kalyANamuvAcha chainAn.. .. 11-12-17 (65151)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi dvAdasho.adhyAyaH.. 12 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-12-4 na tatkR^ithAH tatanna kR^itavAnarI. aDabhAva ArShaH.. 11-12-7 shreyo hitAhite uchyamAno na gR^ihIta ityanvayaH.. 11-12-10 vairaM pratichikIrShateti ka.pAThaH.. 11-12-11 anAgasi aparAdhAbhAve. parityAgo rAjyApradAnena tiraskAraH.. 11-12-12 dvAdasho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 013
.. shrIH ..
11.13. adhyAyaH 013
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
kR^iShNayudhiShThirAdibhirgAndhArIsamIpagamanam.. 1 .. gAndhArIM yudhiShThiraMshaptukAmAM vij~nAya pUrvamevAgatena vyAsena gAndhAryAH kopApanodanam.. 2 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-13-0 (65152)
vaishampAyana uvAcha. 11-13-0x (5342)
dhR^itarAShTrAbhyanuj~nAtAstataste kurupu~NgavAH.
abhyayurbhrAtaraH sarve gAndhArIM sahakeshavAH.. 11-13-1 (65153)
tato j~nAtvA hatAmitraM dharmarAjaM yudhiShThiram.
gAndhArI putrashokArtA shaptumaichChadaninditA.. 11-13-2 (65154)
tasyAH pApamabhiprAyaM viditvA pANDavAnprati.
R^iShirgandhavatIputraH prAgeva samabudhyata.. 11-13-3 (65155)
sa ga~NgAyAmupaspR^ishya brahmarShiH prayataH shuchiH.
taM deshamupasaMpede pArAsharyo manojavaH.. 11-13-4 (65156)
divyena chakShuShA j~nAtvA manasA.anuddhatena cha.
sarvaprANabhR^itAM bhAvaM satataM sa tu bR^idhyati.. 11-13-5 (65157)
sa snuShAmabravItkAle kalyANAni mahAtapAH.
shApakAlamavAkShipya shamakAlamudIrayan.. 11-13-6 (65158)
na kopaH pANDave kAryo gAndhAri shamamApnuhi.
rajo nigR^ihyatAM chaiva shR^iNu chedaM vacho mama.. 11-13-7 (65159)
puroktA yuddhakAle tvaM putreNa jayamichChatA.
jayamAshAsva me mAtaryudhyamAnasya shatrubhiH.. 11-13-8 (65160)
sA tathA yAchyamAnA tvaM yuddhakAle jayaiShiNA.
uktavatyasi kalyANi yato dharmastato jayaH.. 11-13-9 (65161)
vAchA.apyatIte mA krodhe manaH kuru yashasvini.
smarAmi bhAShamANAM hi tvAmahaM satyavAdinIm.. 11-13-10 (65162)
vigrahe tumule rAj~nAM gatvA paramasaMshayam.
jitaM pANDusutairyuddhe nUnaM dharmastato.adhikaH.. 11-13-11 (65163)
kShamAshIlA purA bhUtvA sA.adya na kShamase katham.
adharme jahi dharmaj~ne yato dharmastato jayaH.. 11-13-12 (65164)
sA tvaM dharmaM parismR^itya vAchaM choktAM manasvinI.
kopaM saMyachCha gAndhAri pANDaveShu suteShu te.. 11-13-13 (65165)
gAndhAryuvAcha. 11-13-14x (5343)
bhagavannAbhyasUyAmi naitAnichChAmi nashyataH.
putrashokena tu balAnmano vihvalatIva me.. 11-13-14 (65166)
yathaiva kuntyA kaunteyA rakShitavyAstathA mayA.
tathaiva dhR^itarAShTreNa rakShitavyA yathA tvayA.. 11-13-15 (65167)
duHshAsanAparAdhena shakuneH saubalasya cha.
karNaduryodhanAbhyAM cha kR^ito.ayaM kR^irusaMkShayaH.. 11-13-16 (65168)
nAparAdhyati bIbhatsurna cha pArtho vR^ikodaraH.
nakulaH sadevashcha naiva rAjA yudhiShThiraH.. 11-13-17 (65169)
yudhyamAnA hi kauravyAH kR^itamAmAH parasparam.
nihatAH sahitAshchAnyaistatra nAstyapriyaM mama.. 11-13-18 (65170)
kiM tu karmAkarodbhImo vAsudevasya pashyataH.
duryodhanaM samAhUya gadAyurddha mahAmanAH.. 11-13-19 (65171)
shikShayA.abhyadhikaM j~nAtvA charantaM bahudhA raNe.
adho nAbhyAH prahR^itavAMstanme kopamavardhayat.. 11-13-20 (65172)
kathaM nu dharmaM dharmaj~nAH samuddiShTaM mahAtmabhiH.
tyajeyurAhave shUrAH prANahetoH katha~nchanaH.. .. 11-13-21 (65173)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi trayodasho.adhyAyaH.. 13 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-13-10 na chApyatItAM gAndhAri vAchaM te vitathAmaham. smarAmitoShamANAyAstathA praNihitA hyasi iti jha.pAThe asya enaM duryodhanaM toShamANAyA AshIrvachanena toShayantyAste tava tAM tAM vAchaM vitathAM na smarAmItyanvayaH.. 11-13-13 sA tvaM dharma parityajya vAchA choktvA manasvini. ichi Cha.Ta.pAThaH.. 11-13-18 kR^itamAnAH kR^itAhakArAH.. 11-13-13 trayodasho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 014
.. shrIH ..
11.14. adhyAyaH 014
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
bhImagAndhArIsaMvAdaH.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-14-0 (65174)
vaishampAyana uvAcha. 11-14-0x (5344)
tachChrutvA vachanaM tasyA bhImaseno.atha bhItavat.
gAndhArIM pratyuvAchedaM vachaH sAnunayaM tadA.. 11-14-1 (65175)
adharmo yadi vA dharmastrAsAttatra mayA kR^itaH.
AtmAnaM trAtukAmena tanme tvaM kShantumarhasi.. 11-14-2 (65176)
na hi yuddhena putraste dharmeNa sa mahAbalaH.
duHshakyaH kenachiddhartumato viShamamAcharam.. 11-14-3 (65177)
adharmeNa jitaH pUrvaM tena chApi yudhiShThiraH.
nikR^itAshcha sadaiva sma to viShamamAcharam.. 11-14-4 (65178)
sainyasyaiko.avashiShTo.ayaM gadAyuddhe cha vIryavAn.
na tyakShyati hR^itaM rAjyamiti vai tatkR^itaM mayA.. 11-14-5 (65179)
ekapatnIM cha pAshchAlImekavastrAM rajasvalAm.
bhavatyA viditaM sarvamuktavAnyatsutastava.. 11-14-6 (65180)
suyodhanaM tvasaMhR^itya na shakyA bhUH sasAgarA.
kevalA bhoktumasmAbhiratashchaitatkR^itaM mayA.. 11-14-7 (65181)
tachchApyapriyamasmAkaM putraste samupAcharat.
draupadyA yatsabhAmadhye savyamUrumadarshayat.. 11-14-8 (65182)
tatraiva vadhyaH so.asmAkaM durAchAro.apba te sutaH.
dharmarAjAj~nayA chaiva sthitAH sma samaye purA.. 11-14-9 (65183)
vairamuddIpitaM rAj~ni putreNa tava yanmahat.
kleshitAshcha vane nityaM tata etatkR^itaM mayA.. 11-14-10 (65184)
vairasyAsya gatAH pAraM hatvA duryodhanaM raNe.
rAjyaM yudhiShThire prApte vayaM cha gatamanyavaH.. 11-14-11 (65185)
gAndhAryuvAcha. 11-14-12x (5345)
na tasyaivaM vadhastAta yaM prashaMsasi me sutam.
kR^itavAMshchApi tatsarvaM yadidaM bhAShase mayi.. 11-14-12 (65186)
hatAshve nakule yattu vR^iShasenena bhArata.
apibaH shoNitaM sa~Nkhye duHshAsanasharIrajam.. 11-14-13 (65187)
sadbhirvigarhitaM ghoramanAryajanasevitam.
krUraM karmAkR^ithAstasmAttadayuktaM vR^ikodara.. 11-14-14 (65188)
bhIma uvAcha. 11-14-15x (5346)
hatAshvaM nakulaM dR^iShTvA vR^iShasenena saMyuge.
shatrUNAM tu prahR^iShTAnAM trAsaH sa~njanito mayA.. 11-14-15 (65189)
`sa pratij~nAmakaravaM pibAmyasR^igareriti'.
rudhiraM nAtichakrAma dantoShThAdamba mA shuchaH.. 11-14-16 (65190)
[anyasyApi na pAtavyaM rudhiraM kiMpunaH svakam.
yathaivAtmA tathA bhrAtA visheSho nAsti kashchana.. 11-14-17 (65191)
vaivastito hi tadveda yathAvatkulanandini.
mA kR^ithA hR^idi tanmAtarna tatpItaM mayA.anadhe.. 11-14-18 (65192)
keshapakShaparAmarshe draupadyA dyUtakArite.
krodhAdyadabravaM chAhaM tachcha me hR^idi vartate.. 11-14-19 (65193)
kShatradharmAchchyuto rAj~ni bhaveyaM shAshvatIH samAH.
pratij~nAM tAmanistIrya tatastatkR^itavAnaham.. 11-14-20 (65194)
anigR^ihya purA putrAnasmasvanapakAriShu.
na mamArhasi kalyANi doSheNa parisha~Nkitum.. 11-14-21 (65195)
gAndhAryuvAcha. 11-14-22x (5347)
vR^iddhasyAsya shataM putrAnnighnaMstvamaparAjitaH.
kasmAnAsheShayaH ka~nchidyenAlpamaparAdhitam.. 11-14-22 (65196)
santAnamAvayostAta vR^iddhayorhR^itarAjyayoH.
nAsheShayaH kathaM yaShTimekAM vR^iddhayugasya vai.. 11-14-23 (65197)
sheShe hyavasthite tAta putrANAmalpake.api cha.
mandaduHkhaM bhavedadya yadi tvaM dharmamAchareH.. .. 11-14-24 (65198)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi chaturdasho.adhyAyaH.. 14 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-14-6 uktavAn nahi te patayaH santItyAdi. rAjaputrIM cha pA~nchalImiti jha.pAThaH.. 11-14-14 chaturdasho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 015
.. shrIH ..
11.15. adhyAyaH 015
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
yudhiShThirAdibhirgAndhArIkuntyorabhivAdanam.. 1 .. sakuntyA gAndhAryA draupadIsamAshvAsanam.. 2 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-15-0 (65199)
vaishampAyana uvAcha. 11-15-0x (5348)
tamevamuktvA gAndhArI yudhiShThiramapR^ichChata.
kva sa rAjeti sakrodhA putrapautravadhArditA.. 11-15-1 (65200)
tAmabhyagachChatkaunteyo vepamAnaH kR^itA~njaliH.
yudhiShThirastu gAndhArIM madhuraM vAkyamabravIt.. 11-15-2 (65201)
putrahantA nR^ishaMso.ahaM tava devi yudhiShThiraH.
shApArhaH pR^ithivInAshe hetubhUtaH shapasva mAm.. 11-15-3 (65202)
nahi me jIvitenArtho na rAjyena sukhena vA.
tAdR^ishAnsuhR^ido hatvA pramUDhasya suhR^iddruhaH.. 11-15-4 (65203)
tamevaMvAdinaM bhItaM sannikarShAgataM tadA.
novAcha ki~nchidgAndhArI niHshvAsaparamA nR^ipa.. 11-15-5 (65204)
tasmAvanatadehasya pAdayornipatiShyataH.
yudhiShThirasya nR^ipaterdharmaj~nA dIrghadarshinI.. 11-15-6 (65205)
a~NgulyagrANi dadR^ishe devI paTTAntareNa sA.
tataH sa kunakhIbhUto darshanIyanakho nR^ipaH.. 11-15-7 (65206)
taM dR^iShTvA chArjuno.agachChadvAsudevasya pR^iShThataH.. 11-15-8 (65207)
evaM sa~ncheShTamAnAMstAnitashchetashcha bhArata.
gAndhArI vigatakrodhA sAMtvayAmAsa mAtR^ivat.. 11-15-9 (65208)
te pANDavA anuj~nAtA mAtaraM vItamatsarAH.
abhyagachChanta sahitAH pR^ithAM pR^ithuvalakShasaH.. 11-15-10 (65209)
chirasya dR^iShTvA putrAnsA putrAdhibhirabhiplutA.
bAShpamAhArayaddevI vastreNAvR^itya vai mukham.. 11-15-11 (65210)
tato bAShpaM samutsR^ijya saha putraistadA pR^ithA.
apashyadenA~nshastraughairbahudhA parivikShatAn.. 11-15-12 (65211)
sA tAnekaikashaH putrAnsaMspR^ishantI punaHpunaH.
anvashochata duHkhArtA draupadIM nihatAtmajAm.
rudantImatha pA~nchAlIM dadarsha patitAM bhuvi.. 11-15-13 (65212)
draupadyuvAcha. 11-15-14x (5349)
Arye pautrAstu te sarve saubhadrasahitA gatAH.
na tvAM te.adyAbhigachChanti chiraM dR^iShTvA anindite.
kinnu rAjyena me kAryaM vihInAyAH sutairvaraiH.. 11-15-14 (65213)
tAM samAshvAsayAmAsa pR^ithA pR^ithalalochanA.
utthApyA~Nkena sudatIM rudatIM shokakarshitAm.. 11-15-15 (65214)
tayaiva sahitA chApi putrairanugatA pR^ithA.
abhyagachChata gAndhArImArtAmArtatarA svayam.. 11-15-16 (65215)
vaishampAyana uvAcha. 11-15-17x (5350)
tAmuvAchAtha gAndhArI saha kuntyA yashasvinIm.
maivaM putrIti shokArtA pashya mAmapi duHkhitAM.. 11-15-17 (65216)
manye lokavinAsho.ayaM kAlaparyAyanoditaH.
avashyabhAvI samprAptaH svabhAvAdromaharShaNaH.. 11-15-18 (65217)
idaM tatsamanuprAptaM vidurasya vacho mahat.
asiddhAnunaye kR^iShNe yaduvAcha mahAmatiH.. 11-15-19 (65218)
tasminnaparihArye.arthe vyatIte cha visheShataH.
mA shucho na hi shochyAste sa~NgrAme nidhanaM gatAH.. 11-15-20 (65219)
yathaivAhaM tathaiva tvaM ko vAmAshvAsayiShyati.
mamaiva hyaparAdhena kulamagryaM vinAshitam.. .. 11-15-21 (65220)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi jalapradAnikaparvaNi pa~nchadasho.adhyAyaH.. 15 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-15-7 kunakhIbhUto hastadesha iti sheShaH.. 11-15-14 Arye pautrA hatAH sarve iti ka.Cha.pAThaH.. 11-15-21 vAM AvAm.. 11-15-15 pa~nchadasho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 016
.. shrIH ..
11.16. adhyAyaH 016
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
gAndhAryA vyAsaprasAdalabdhadivyachakShuShA raNA~NkaNadarshaMnam.. 1 .. dhR^itarAShTrayudhiShThirAdInAM strIbhiH saha raNabhUmipraveshaH.. 2 .. strINAM vilApaH.. 3 .. gAndhAryA kR^iShNAya vilapatsnuShAdipradarshanam.. 4 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-16-0 (65221)
vaishampAyana uvAcha. 11-16-0x (5351)
evamuktvA tu gAndhArI kurUNAmavakartanam.
apashyattatra tiShThantI sarvaM tatra yathAsthitam.. 11-16-1 (65222)
pativratA mahAbhAgA samAnavratachAriNI.
ugreNa tapasA yuktA satataM satyavAdinI.. 11-16-2 (65223)
varadAnena kR^iShNasya maharSheH puNyakarmaNaH.
divyaj~nAnabalopetA vividhaM paryadevayat.. 11-16-3 (65224)
dadarsha sA buddhimatI dUrAdapi yathA.antike.
raNAjiraM tadvIrANAmadbhutaM romaharShaNam.. 11-16-4 (65225)
asthikeshavasAkIrNaM shoNitaughapariplutam.
sharIrairbahusAhasrairvinikIrNaM samantataH.. 11-16-5 (65226)
gajAshvarathayodhAnAmAvR^itaM rudhirAvilaiH.
sharIrairashiraskaishcha videhaishcha shirogaNaiH.. 11-16-6 (65227)
gajAshvanaravIrANAM niHsatvairabhisaMvR^itam.
sR^igAlavalagomAyuka~NkakAkaniShevitam.. 11-16-7 (65228)
rakShasAM puruShAdAnA modanaM kurarAkulam.
ashivAbhiH shivAbhishcha nAditaM gR^idhrasevitam.. 11-16-8 (65229)
tato vyAsAbhyanuj~nAto dhR^itarAShTro mahIpatiH.
pANDuputrAshcha te sarve yudhiShThirapurogamAH.. 11-16-9 (65230)
vAsudevaM puraskR^itya hatabandhuM cha pArthivam.
kurustriyaH samAdAya jagmurAyodhanaM prati.. 11-16-10 (65231)
samAsAdya kurukShetraM tAH striyo nihateshvarAH.
apashyanta hatAMstatra putrAnbhrAtR^InpitR^InpatIn.. 11-16-11 (65232)
kravyAdairbhakShyamANAMshcha gomAyuvalavAyasaiH.
bhUtaiH pishAchai rakShobhirvividhaishcha nishAcharaiH.. 11-16-12 (65233)
rudrAkrIDanibhaM dR^iShTvA tadA vishasanaM striyaH.
kurarya iva shokArtA vikroshantyo nipetire.. 11-16-13 (65234)
adR^iShTapUrvaM pashantyo duHkhArtA bharatastriyaH.
sharIreShu skhalantyashcha nyapataMshcha parAsuvat.. 11-16-14 (65235)
shrAntAnAM chApyanAthAnAM krandantInAM bhR^ishaM tadA.
pA~nchAlakuruyoShANAM kR^ipaNaM tadabhUnmahat.. 11-16-15 (65236)
duHkhopahatachittAbhiH samantAdanunAditam.
dR^iShTvA.a.ayodhanamatyugraM dharmaj~nA subalAtmajA.. 11-16-16 (65237)
tataH sA puNDarIkAkShamAmantrya puruShottamam.
kurUNAM vaishamaM dR^iShTvA idaM vachanamabravIt.. 11-16-17 (65238)
pashyaitAH puNDarIkAkSha snuShA me nihateshvarAH.
prakIrNakeshAH kroshantIH kurarIriva mAdhava.. 11-16-18 (65239)
amUstvabhisamAgamya smarantyo bharatarShabhAn.
pR^ithagevAnupadyante putrAnbhrAtR^InpitR^InpatIn.. 11-16-19 (65240)
vIrasUbhirmahAbAho hataputrAbhirAvR^itam.
kvachichcha vIrapatnIbhirhatavIrAbhirAvR^itam.. 11-16-20 (65241)
shobhitaM puruShavyAghraiH karNabhIShmAbhimanyubhiH.
droNadrupadashalyaishcha jvaladbhiriva pAvakaiH.. 11-16-21 (65242)
kA~nchanaiH kavachairniShkairmaNibhishcha mahAdhanaiH.
adbhutairhastakeyUraiH sragbhishcha samalaMkR^itam.. 11-16-22 (65243)
vIrabAhuvisR^iShTAbhiH shaktibhiH parighairapi.
kha~Ngaishcha vividhaistIkShNaiH sasharaishcha sharAsanaiH.. 11-16-23 (65244)
kravyAdasa~NghairmuditaistiShThadbhiH sahitaiH kvachit.
kvachidAkrIDamAnaishcha shayAnaishchAparaiH kvachit.. 11-16-24 (65245)
etadevaMvidhaM vIra sampashyAyodhanaM vibho.
`tvayA tu shrAvitaM karma puShkarAkSha mahAdyute'.
pashyamAnA hi dahyAmi shokenAhaM janArdana.. 11-16-25 (65246)
pA~nchAlAnAM kurUNAM cha vinAshaM madhusUdana.
pa~nchAnAmapi bhUtAnAmahaM vadhamachintayam.. 11-16-26 (65247)
tAnsuparNAshcha gR^idhrAshcha karShayantyasR^igukShitAn.
vigR^ihya charaNairgR^idhrA bhakShayanti sahasrashaH.. 11-16-27 (65248)
jayadrathasya karNasya tathaiva dromabhIShmayoH.
abhimanyorvinAshaM cha kashchintayitumarhati.. 11-16-28 (65249)
avadhyakalpAnnihatAngatasatvAnachetasaH.
gR^idhraka~NkavalashyenashvasR^igAlasamAvR^itAn.. 11-16-29 (65250)
amarShavashamApannAnduryodhanavashe sthitAn.
pashyemAnpuruShavyAghrAnsaMshAntAnpAvakAniva .. 11-16-30 (65251)
shayanAnyuchitAH sarve mR^idUni vimalAni cha.
vipannAste.adya vasudhAM vivR^itAmadhisherate.. 11-16-31 (65252)
bandibhiH satataM kAle stuvadbhirabhinanditAH.
shivAnAmashivA ghorAH shR^iNvanti vividhA giraH.. 11-16-32 (65253)
ye purA sherate vIrAH shayaneShu yashasvinaH.
chandanAgurudigdhA~NgAste.adya pAMsuShu sherate.. 11-16-33 (65254)
teShAmAbharaNAnyete gR^ighragomAyuvAyasAH.
AkShipanti shivA ghorA vinadantyaH punaH punaH.. 11-16-34 (65255)
bANAnvaninishitAnpItAnnistriMshAnvimalA gadAH.
yuddhAbhimAninaH sarve jIvanta iva bibhrati.. 11-16-35 (65256)
surUpavarNA bahavaH kravyAdairavaghaTTitAH.
R^iShabhapratirUpAkShAH sherate cha sahasrashaH.. 11-16-36 (65257)
apare punarAli~Ngya gadAH parighabAhavaH.
sherate.abhimukhAH shUrA dayitA iva yoShitaH.. 11-16-37 (65258)
bibhrataH kavachAnyanye vimalAnyAyudhAni cha.
na dharShayanti kravyAdA jIvantIti janArdana.. 11-16-38 (65259)
kravyAdaiH kR^iShyamANAnAmapareShAM mahAtmanAm.
shAtakaumbhyaH srajashchitrA viprakIrNAH samantataH.. 11-16-39 (65260)
ete gomAyavo bhImA nihatAnAM yashasvinAm.
kaNThAntaragatAnhArAnAkShipanti sahasrashaH.. 11-16-40 (65261)
sarveShvapararAtreShu yAnavandanta bandinaH.
stutibhishcha parArdhyAbhirupachAraishcha shikShitAH.. 11-16-41 (65262)
tAnadya paridevanti duHkhArtA paramA~NganAH.
kR^ipaNA vR^iShNishArdUla duHkhashokArditA bhR^isham.. 11-16-42 (65263)
raktotpalavanAnIva vibhAnti ruchirANi cha.
mukhAni paramastrINAM parishuShkANi keshava.. 11-16-43 (65264)
ruditvA viratA hyetA dhyAyantyaH sapariklamAH.
kurustriyo.abhigachChanti tena tenaiva duHkhitAH.. 11-16-44 (65265)
etAnyAdityavarNAni tapamIyanibhAni cha.
pashya rodanatAmrANi vaktrANi kuruyoShitAm.. 11-16-45 (65266)
shyAmAnAM varavarNAnAM gaurINAmekavAsasAm.
duryodhanavarastrINAM pashya vR^indAni keshava.. 11-16-46 (65267)
AsAmaparipUrNArthaM nishamya paridevitam.
itarerasa~NkrandAnna vijAnanti yoShitaH.. 11-16-47 (65268)
etA dIrghamivochChvasya vikrushya cha vilapya cha.
vispandamAnA duHkhena vIrA jahati jIvitam.. 11-16-48 (65269)
bahvyo dR^iShTva sharIrANi kroshanti vilapanti cha.
pANibhishchAparA ghnanti shirAMsi mR^idupANayaH.. 11-16-49 (65270)
shirobhiH patitairhastaiH sarvA~NgaiH khaNDashaH kR^itaiH.
itaretasampR^iktairAkIrNA bhAti medinI.. 11-16-50 (65271)
vishiraskAnatho kAyAndR^iShTvA hyetAnaninditAn.
muhyantyanuchitA nAryo videhAni shirAMsi cha.. 11-16-51 (65272)
shiraH kAyena sandhAya prekShamANA vichetasaH.
apashyantyo.aparaM tatra nedamasye.ati duHkhitAH.. 11-16-52 (65273)
bAhUrucharaNAnanyAnvishikhonmathitAnpR^ithak.
sandadhatyo.asukhAviShTA mUrChantyetAH punaHpunaH.. 11-16-53 (65274)
utkR^ittashirasashchAnyAnvijagdhAnmR^igapakShibhiH.
dR^iShTvA kAshchinna jAnanti bhartR^InbharatayoShitaH.. 11-16-54 (65275)
pANibhishchAparA ghnanti shirAMsi madhusUdana.
prekShya bhrAtR^InpitR^InputrAnpatIMshcha nihatAnparaiH.. 11-16-55 (65276)
bAhubhishcha sakha~Ngaishcha shirobhishcha sakuNDalaiH.
agamyakalpA pR^ithivI mAMsashoNitakardamA.
babhUva bharatashreShTha prANibhirgatajIvitaiH.. 11-16-56 (65277)
na duHkheShUchitAH pUrvaM duHkhaM gAhantyaninditAH.
bhrAtR^ibhiH patibhiH putrairupAkIrNAM vasundharAm.. 11-16-57 (65278)
yUthAnIva kishorINAM sukeshInAM janArdana.
snuShANAM dhR^itarAShTrasya pashya vR^indAnyanekashaH.. 11-16-58 (65279)
ito duHkhataraM kinnu keshava pratibhAti me.
yadimAH kurvate sarvA ravamuchchAvachaM striyaH.. 11-16-59 (65280)
nUnamAcharitaM pApaM mayA pUrveShu janmasu.
yA pashyAmi hatAnputrAnpautrAnbhrAtR^iMshcha mAdhava.. 11-16-60 (65281)
evamArtA vilapatI samAbhAShya janArdanam.
gAndhArI putrashokArtA dvadarsha nihataM sutam.. .. 11-16-61 (65282)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi strIvilApaparvaNi ShoDasho.adhyAyaH.. 16 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-16-1 avakartanaM yuddhasthAnam. sarvaM divyena chakShuSheti jha.pAThaH.. 11-16-26 pa~nchAnAM bhUtAnAM pR^ithivyAdInAm. kurupA~nchAlavadhAtkR^itsnaM pA~nchabhautikaM jagannaShTamiti bhAvaH.. 11-16-31 xxxxxxryeti sheShaH.. 11-16-48 etAH shochantIrabhilakShyeti sheShaH.. 11-16-54 vijagdhAnbhakShitAn.. 11-16-16 ShoDasho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 017
.. shrIH ..
11.17. adhyAyaH 017
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
gAndhAryA duryodhanamAli~Ngya paridevanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-17-0 (65283)
vaishampAyana uvAcha. 11-17-0x (5352)
duryodhanaM hataM dR^iShTvA gAndhArI shokakarshitA.
sahasA nyapatadbhUmau Chinneva kadalI vane.. 11-17-1 (65284)
sA tu labdhvA punaH saMj~nAM vikrushya cha vilapya cha.
duryodhanamabhiprekShya shayAnaM rudhirokShitam.. 11-17-2 (65285)
pariShvajyAtha gAndhArI kR^ipaNaM paryadevayat.
hAhAputreti shokArtA vilalApAkulendriyA.. 11-17-3 (65286)
sugUDhajatru vipulaM hAraniShkavibhUShitam.
vAriNA netrajenoraH si~nchantI shokatApitA.. 11-17-4 (65287)
samIpasthaM hR^iShIkeshamida vachanamabravIt.
upasthite.asminsa~NgrAme j~nAtInAM saMkShaye vibho.. 11-17-5 (65288)
mAmayaM prAha vArShNeya prA~nchalirnR^ipasattamaH.
asmi~nj~nAtisamuddharShe jayamambA bravItu me.. 11-17-6 (65289)
ityukte jAnatI sarvamahaM svavyasanAgamam.
abruvaM puruShavyAghra yato dharmastato jayaH.. 11-17-7 (65290)
tathA tu yuvyamAnastvaM sampragR^ihya suputraka.
dhruvaM shakhajitA.NllokAnprApsyasyamaravatprabho.. 11-17-8 (65291)
ityevaxxx pUrvaM naivaM shochAmi vai prabho.
dhR^itarAShTraM tu shochAmi kR^ipaNaM hatabAndhavam.. 11-17-9 (65292)
amarvaNaM yudhAM shreShThaM kR^itAstraM yuddhadurmadam.
shayAnaM vIrashayane pashya mAdhava me sutam.. 11-17-10 (65293)
bo.ayaM mUrdhAvasiktAnAye yAti parantapaH.
so.avaM pAMsuShu shete.adya pa~ncha kAlasya paryayam.. 11-17-11 (65294)
duvaM duryodhano vIro gatiM na sulabhAM gataH.
tathA hyabhixxxx shete shayane vIrasevite.. 11-17-12 (65295)
yaM purA paryupAsInA samayanti varastriyaH.
saM vIrashayane suptaM ramayantyashivAH shivAH.. 11-17-13 (65296)
yaM purA paryupAsInA ramayanti mahIkShitaH.
mahItalasyaM nihataM gR^idhrAstaM paryupAsate.. 11-17-14 (65297)
yaM purA vyajanairamyairupavIjanti yoShitaH.
tamadya pakShavyajanai rupavIjanti pakShiNaH.. 11-17-15 (65298)
eSha shete mahAbAhurbalavAnsatyavikramaH.
siMheneva dvipaH sa~Nkhye bhImasenena pAtitaH.. 11-17-16 (65299)
pashya duryodhanaM kR^iShNa shayAnaM rudhirokShitam.
nihataM bhImasenena gadAM sammR^ijya bhArata.. 11-17-17 (65300)
akShauhiNIrmahAbAhurdasha chaikAM cha keshava.
AnayadyaH purA sa~Nkhye so.anayAnnidhanaM gataH.. 11-17-18 (65301)
eSha duryodhanaH shete maheShvAso mahAbalaH.
shArdUla iva siMhena bhImasenena pAtitaH.. 11-17-19 (65302)
viduraM hyavamatyaiSha pitaraM chaiva mandabhAk.
bAlo vR^iddhAvamAnena mando mR^ityuvashaM gataH.. 11-17-20 (65303)
niHsapatnA mahI yasya trayodashasamAH sthitA.
sa shete nihato bhUmau putro me pR^ithivIpatiH.. 11-17-21 (65304)
apashyaM kR^iShNa pR^ithivIM dhArtarAShTrAnushAsitAm.
pUrNAM hastigavAshvaishcha vArShNeya na tu tachchiram.. 11-17-22 (65305)
tAmevAdya mahAbAho pashyAmyanyAnushAsitAm.
hInAM hastigavAshvena kinnu jIvAmi mAdhava.. 11-17-23 (65306)
idaM kaShTataraM pashya putrasyApi vadhAnmama.
yA imAH paryupAsante hatA~nshUrAnraNe striyaH.. 11-17-24 (65307)
prakIrNakeshAM sushroNIM duryodhanabhUjA~NkagAm.
rukmavedinibhAM pashya kR^iShNa lakShmaNamAtaram.. 11-17-25 (65308)
nUnameShA purA bAlA jIvamAne mahAbhuje.
bhujAvAshritya ramate subhujasya manasvinI.. 11-17-26 (65309)
kathaM tu shatadhA nedaM hR^idayaM mama dIryate.
pashyantyA nihataM putraM pautreNa sahitaM raNe.. 11-17-27 (65310)
putraM rudhirasaMsiktamupajighratyaninditA.
duryodhanaM tu vAmorUH pANinA parimArjatI.. 11-17-28 (65311)
kinnu shochati bhartAraM hataputraM manasvinI.
tathA hyavasthitA bhAti putraM chApyabhivIkShya sA.. 11-17-29 (65312)
svashiraH pa~nchashAkhAbhyAmabhihatyAyatekShaNA.
patatyurasi vIrasya kururAjasya mAdhava.. 11-17-30 (65313)
puNDarIkanibhA bhAti puNDarIkAntaraprabhA.
mukhaM pramR^ijya putrasya bhartushchaiva tapasvinI.. 11-17-31 (65314)
yadi satyAgamAH santi yadi vai shrutayastathA.
dhruvaM lokAnavApto.ayaM nR^ipo bAhubalArjitAn.. .. 11-17-32 (65315)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi strIvilApaparvaNi saptadasho.adhyAyaH.. 17 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-17-27 putreNa sahitaM raNe iti jha.pAThaH.. 11-17-30 pa~nchashAkhAbhyAM pa~nchA~NgulibhyAM pANibhyAm.. 11-17-17 saptadasho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 018
.. shrIH ..
11.18. adhyAyaH 018
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
kR^iShNamprati gAndhArIvachanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-18-0 (65316)
gAndhAryuvAcha. 11-18-0x (5353)
pashya mAdhava putrAnme shatasa~NkhyA~njitaklamAn.
gadayA bhImasenena bhUyiShThaM nihatAnraNe.. 11-18-1 (65317)
idaM duHkhataraM me.adya yadimA muktamUrdhajAH.
hataputrA raNe bAlAH paridhAvanti me snuShAH.. 11-18-2 (65318)
prAsAdatalachAriNyashcharamairbhUShaNAnvitaiH.
kAyenAdya spR^ishantImAM rudhirArdrAM vasundharAm.. 11-18-3 (65319)
kR^ichChrAdutsArayanti sma gR^idhragomAyuvAyasAn.
duHkhenArtA vighUrNantyo mattA iva charantyuta.. 11-18-4 (65320)
eShA.anyA tvanavadyA~NgI karasammitamadhyamA.
ghoramAyodhanaM dR^iShTvA nipatatyatiduHkhitA.. 11-18-5 (65321)
dR^iShTvA me pArthivasutAmetAM lakShmaNamAtaram.
rAjaputrIM mahAbAho mano na hyupashAmyati.. 11-18-6 (65322)
bhrAtR^IMshchAnyAH pitR^IMshchAnyAH putrAMshcha nihatAnbhuvi.
dR^iShTvA paripatantyeShAH pragR^ihya sumahAbhujAn.. 11-18-7 (65323)
madhyamAnAM tu nArINAM vR^iddhAnAM chAparAjita.
AkrandaM hatabandhUnA dAruNe vaishase shR^iNu.. 11-18-8 (65324)
rathanIDAni dehAMshcha hatAnAM gajavAjinAm.
Ashritya shramamohArtAH sthitAH pashya mahAbhuja.. 11-18-9 (65325)
anyA chApahR^itaM kAyAchchArukuNDalamunnasam.
svasya bandhoH shiraH kR^iShNa gR^ihItvA pashya tiShThati.. 11-18-10 (65326)
pUrvajAtikR^itaM pApaM manye nAlpamivAnagha.
etAbhirniravadyAbhirmayA chaivAlpapuNyayA.
yadidaM dharmarAjena ghAtitaM no janArdana.. 11-18-11 (65327)
na hi nAsho.asti vArShNeya karmaNoH shubhapApayoH.. 11-18-12 (65328)
pratyagravayasaH pashya darshanIyakuchAnanAH.
kuleShu jAtA hImatyaH kR^iShNapakShmAkShimUrdhajAH.. 11-18-13 (65329)
haMsagadgadabhAShiNyo duHkhashokapramohitAH.
sArasya iva vAshantyaH patitAH pashya mAdhava.. 11-18-14 (65330)
phullupadyaprakAshAni puNDarIkAkSha yoShitAm.
anavadyAni vaktrANi tApayatyeSha rashmivAn.. 11-18-15 (65331)
serShyANAM mama putrANAM vAsudevAvarodhanam.
mattamAta~NgadarpANAM pashyantyadya pR^ithagjanAH.. 11-18-16 (65332)
shatachandrANi charmANi dhvajAMshchAdityavarchasaH.
raukmANi chaiva varmANi niShkAnapi cha kA~nchanAn.. 11-18-17 (65333)
shirastrANAni chaitAni putrANAM me mahItale.
pashya dIptAni govinda pAvakAnsuhutAniva.. 11-18-18 (65334)
eSha duHshAsanaH shete shUreNAmitraghAtinA.
pItashoNixx sarvA~Ngo yudhi bhImena pAtitaH.. 11-18-19 (65335)
gadayA bhImasenena pashya mAdhava me sutam.
dyUtakleshAnanusmR^itya draupadIchoditena cha.. 11-18-20 (65336)
uktA hyanena pA~nchAlI sabhAyAM dyUtanirjitA.
priyaM chikIrShatA bhrAtuH karNasya cha janArdana.. 11-18-21 (65337)
sahaiva sahadevena nakulenArjunena cha.
dAsIbhUtA.asi pA~nchAli kShipraM pravisha no gR^ihAn.. 11-18-22 (65338)
tato.ahamabruvaM kR^iShNa tadA duryodhanaM nR^ipam.
mR^ityupAshaparikShiptAM draupadIM putra varjaya.. 11-18-23 (65339)
nibodhainaM sudurbuddhiM mAtulaM kalahapriyam.
kShipramenaM parityajya putra saMshAmya pANDavaiH.. 11-18-24 (65340)
na buddhyase tvaM durbuddhe bhImasenamamarShaNam.
vA~NgarAchaistudaMstIkShNairulkAbhiriva ku~njaram.. 11-18-25 (65341)
tAnevaM rahasi kruddho vAkshalyAnavadhArayan.
utsasarja viShaM teShu sarpo govR^iShabheShviva.. 11-18-26 (65342)
eSha duHshAsanaH shete vikShipya vipulau bhujau.
nihato bhImasenena siheneva mahAgajaH.. 11-18-27 (65343)
atyarthamakarodraudraM bhImaseno.atyamarShaNaH.
duHshAsanasya yatkruddho.apibachChoNitamAhave.. .. 11-18-28 (65344)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi strIvilApaparvaNi aShTAdasho.adhyAyaH.. 18 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-18-5 karasammitamadhyamA muShTipramitamadhyA.. 11-18-23 kShiptaM shakuniM putra vajeyeti jha.pAThaH.. 11-18-18 aShTAdasho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 019
.. shrIH ..
11.19. adhyAyaH 019
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
kR^iShNamprati gAndhArIvachanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-19-0 (65345)
gAndhAryuvAcha. 11-19-0x (5354)
eSha mAdhava putro me vikarNaH pAj~nasammataH.
bhUmau vinihataH shete bhImena shatadhA kR^itaH.. 11-19-1 (65346)
gajamadhye hataH shete vikarNo madhusUdana.
nIlameghaparikShiptaH sharadIva nishAkaraH.. 11-19-2 (65347)
asya chApagraheNaiva pANiH kR^itakiNo mahAn.
katha~nchichChidyate gR^idhrairattukAmaistalatravAn.. 11-19-3 (65348)
asya bhAryA.a.amiShaprepsUngR^idhrakAkAMstapasvinI.
vArayatyanishaM bAlA na cha shaknoti mAdhava.. 11-19-4 (65349)
yuvA vR^indArakasamo vikarNaH puruSharShabha.
sukhoShitaH sukhArhashcha shete pAMsuShu mAdhava.. 11-19-5 (65350)
karNinAlIkanArAchairbhinnamarmANamAhave.
adyApi na jahAtyenaM lakShmIrbharatasattamam.. 11-19-6 (65351)
eSha sa~NgrAmashUraNe pratij~nAM pAlayiShyatA.
durmukho.abhimukhaH shete hato.arigaNahA raNe.. 11-19-7 (65352)
tasyaitadvadanaM kR^iShNa shvApadairardhabhakShitam.
vibhAtyabhyadhikaM tAta saptamyAmiva chandramAH.. 11-19-8 (65353)
shUrasya hi raNe kR^iShNa pashyAnanamathedR^isham.
sa kathaM nihato.amitraiH pAMsUngrasati me sutaH.. 11-19-9 (65354)
yasyAhavamukhe saumya sthAtA naivopapadyate.
sa kathaM durmukho.amitrairhato vibudhalokajit.. 11-19-10 (65355)
chitrasenaM hataM bhUmau shayAnaM madhusUdana.
dhArtarAShTramimaM pashya pratimAnaM dhanuShmatAm.. 11-19-11 (65356)
taM chitramAlyAbharaNaM yuvatyaH shokakarshitAH.
kravyAdasa~NghaiH sahitA rudantyaH paryupAsate.. 11-19-12 (65357)
strINAM ruditanirghoShaH shvApadAnAM cha garjitam.
chitrarUpamidaM kR^iShNa vimR^ishya pratibhAti me.. 11-19-13 (65358)
yuvA vR^indArako nityaM pravarastrIniShevitaH.
viviMshatirasau shete dhvastaH pAMsuShu mAdhava.. 11-19-14 (65359)
sharasa~NkR^ittavarmANaM vIraM vishasane hatam.
parivAryAsate gR^idhrAH pariviMshaM viviMshatim.. 11-19-15 (65360)
pravishya samare shUraH pANDavAnAmanIkinIm.
sa vIrashayane shete paraH satpuruShochite.. 11-19-16 (65361)
smitopapannaM sunasaM subhru tArAdhipopamam.
atIva saumyavadanaM kR^iShNa pashya viviMshateH.. 11-19-17 (65362)
yaM sma taM paryupAsante bahudhA varayoShitaH.
krIDantamiva gandharvaM devakanyAH sahasrashaH.. 11-19-18 (65363)
hantAraM parasainyAnAM shUraM samitishobhanam.
nibarhaNamamitrANAM duHsahaM viShaheta kaH.. 11-19-19 (65364)
duHsahasyaitadAbhAti sharIraM saMvR^itaM sharaiH.
girirAtmaruhaiH phullaiH karNikArairivAchitaH.. 11-19-20 (65365)
shAtakaumbhyA srajA bhAti kavachena cha bhAsvatA.
agnineva giriH shveto gatAsurapi duHsahaH.. .. 11-19-21 (65366)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi strIvilApaparvaNi ekonaviMsho.adhyAyaH.. 19 ..
strIparva - adhyAya 020
.. shrIH ..
11.20. adhyAyaH 020
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
kR^iShNaMprati gAndhAryA rudantInAM strINAM pradarshanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-20-0 (65367)
gAndhAryuvAcha. 11-20-0x (5355)
adhyardhaguNamAhuryaM bale shaurye cha keshava.
pitrA tvayA cha dAshArha dR^iptaM siMhamivotkaTam.. 11-20-1 (65368)
yo bibheda chamUmeko mama putrasya durbhidAm.
sa bhUtvA mR^ityuranyeShAM svayaM mR^ityuvashaM gataH.. 11-20-2 (65369)
tasyopalakShaye kR^iShNa kArShNeramitatejasaH.
abhimanyorhatasyApi prabhA naivopashAmyati.. 11-20-3 (65370)
eShA virATaduhitA snuShA gANDIvadhanvanaH.
hataM bAlA patiM vIraM dR^iShTvA shochatyaninditA.. 11-20-4 (65371)
tameShA hi samAgamya bhAryA bhartAramantike.
virATaduhitA kR^iShNa pANinA parimArjati.. 11-20-5 (65372)
tasya vaktramupAghrAya saubhadrasya manasvinI.
vibuddhakamalAkAraM kambuvR^ittashirodharam.. 11-20-6 (65373)
kAmarUpavatI chaiShA pariShvajati bhAminI.
lajjamAnA purA chainaM mAdhvIkamadamUrchChitA.. 11-20-7 (65374)
tasya kShatajasandigdhaM jAtarUpapariShkR^itam.
vimuchya kavachaM kR^iShNa shIramabhivIkShate.. 11-20-8 (65375)
avekShamANA taM bAlA kuShNa tvAmabhibhAShate.
ayaM te puNDarIkAkSha kasadR^ishAkSho nipAtitaH.. 11-20-9 (65376)
bale vIrye cha sadR^ishastejasA chaiva te.anagha.
rUpeNa cha tathA.atyarthaM shete bhuvi nipAtitaH.. 11-20-10 (65377)
atyantaM sukumArasya rA~NkavAjinashAyinaH.
kachchidadya sharIraM te bhUmau na paritapyate.. 11-20-11 (65378)
mAta~NgabhujavarShNANau jyAkShepakaThinatvachau.
kA~nchanA~Ngadinau shete nikShipya vipulau bhujau.
vyAyamya bahudhA nUnaM sukhasuptaH shramAdiva.. 11-20-12 (65379)
evaM vilapatImArtAM kiM mAM na pratibhAShase.
na smarAmyaparAdhaM te kiM mAM na pratibhAShase.. 11-20-13 (65380)
nanu mAM tvaM purA dUrAdabhivIkShyAbhibhAShase.
na smarAmyaparAdhaM me kiM mAM na pratibhAShase.. 11-20-14 (65381)
AryAmArya subhadrAM tavamimAM shcha tridashopamAn.
pitR^InmAM chaiva duHkhArtAM vihAya kva gamiShyasi.. 11-20-15 (65382)
tasya shoNitadigdhAnvai keshAnunnamya pANinA.
utsa~Nge vaktamAdhAya jIvantamiva pR^ichChati.. 11-20-16 (65383)
svasrIyaM vAsudevasya putraM gANDIvadhanvanaH.
kathaM tvAM raNamadhyasthaM jaghrurete mahArathAH.. 11-20-17 (65384)
dhigastu krUrakartR^IMstAnkR^ipakarNajayadrathAn.
droNadrauNAyatanI chobhau yairahaM vidhavA kR^itA.. 11-20-18 (65385)
ratharShabhANAM sarveShAM kathamAsIttadA manaH.
bAlaM tvAM piravAryaikamanekeShAM cha jaghnatAm.. 11-20-19 (65386)
kathaM nu pANDavAnAM cha pA~nchAlAnAM tu pashyatAm.
tvaM vIra nidhanaM prApto nAthavAnsannanAthavat.. 11-20-20 (65387)
dR^iShTvA bahubhirAkrande nihataM tvAM pitA tava.
vIraH puruShashArdUlaH kathaM jIvati pANDavaH.. 11-20-21 (65388)
na rAjyalAbho vipulaH shatrUNAM cha parAbhavaH.
prItiM dhAsyati pArthAnAM tvAmR^ite puShkarekShaNa.. 11-20-22 (65389)
tava shastrajitA.NllokAndharmeNa cha damena cha.
kShipramanvAgamiShyAmi tatra mAM pratipAlaya.. 11-20-23 (65390)
durmaraM punaraprApte kAle bhavati kenachit.
yadahaM tvAM raNe dR^iShTvA hataM jIvAmi durbhagA.. 11-20-24 (65391)
kAmidAnIM naravyAghra shlakShNayA smitayA girA.
pitR^iloke sametyAnyAM mAmivAmantrayiShyasi.. 11-20-25 (65392)
nUnamapsarasAM svarge manAMsi pramathiShyasi.
parameNa cha rUpeNa girA cha smitapUrvayA.. 11-20-26 (65393)
prApya puNyakR^itA.NllokAnapsarobhiH sameyivAn.
saubhadra vihankAle smarethAH sukR^itAni me.. 11-20-27 (65394)
etAvAniha saMvAso vihitaste mayA saha.
ShaNmAsAnsaptame mAsi tvaM vIra nidhanaM gataH.. 11-20-28 (65395)
ityuktavachanAmenAmapakarShanti duHkhitAm.
uttarAM moghasa~NkalpAM matsyarAjakulastriyaH.. 11-20-29 (65396)
uttarAmapakR^iShyainAmArtAmArtatarAH svayam.
virATaM nihataM dR^iShTvA kroshanti vilapanti cha.. 11-20-30 (65397)
droNAstrasharasa~NkR^ittaM shayAnaM rudhirokShitam.
virATaM vitudantyete gR^idhragomAyuvAyasAH.. 11-20-31 (65398)
vitudyamAnaM vihagairvirATamasitekShaNAH.
na shaknuvanti vihagAnnivArayitumAturAH.. 11-20-32 (65399)
AsAmAtapataptAnAmAyAsena cha yoShitAm.
shrameNa cha vivarNAnAM vaktrANAM viplutaM vapuH.. 11-20-33 (65400)
uttaraM chAbhimanyuM cha kAmbhojaM cha sudakShiNam.
kArShNinA.abhihataM pashya lakShmaNaM priyadarshanam. 11-20-34 (65401)
Ayodhanashiromadhye shayAnaM pashya mAdhava.. .. 11-20-35 (65402)
iti shrImanmahAbhArate karNaparvaNi
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-20-1 adhyardhaguNaM sArdhuguNam.. 1 .. 11-20-24 duShkaraM punaraprAptaM kAle bhavati kenachit iti ka.pAThaH. duShkaraM prati na prAptamityAdi Cha.Ta. pAThaH.. 11-20-33 vapuH shastAkR^itiH. vapuH klIbaM tanau shastAkR^itAvapIti medinI.. 11-20-20 viMshatitamo.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 021
.. shrIH ..
11.21. adhyAyaH 021
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
gAndhAryA kR^iShNaMprati bAhlikAdInAM tathA tatstrINAM cha pradarshanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-21-0 (65403)
gAndhAryuvAcha. 11-21-0x (5356)
AvantyaM bhImasenena bhakShayanti nipAtitam.
gR^idhragomAyavaH shUraM dUrabandhumabandhuvat.. 11-21-1 (65404)
taM pashya kadanaM kR^itvA shUraNAM madhusUdana.
shayAnaM vIrashayane rudhireNa samukShitam.. 11-21-2 (65405)
taM sR^igAlAshcha ka~NkAshcha kravyAdAshcha pR^ithagvidhAH.
tenatena vikarShanti pashya kAlasya paryayam.. 11-21-3 (65406)
shayAnaM vIrashayane shUramAkrandakAriNam.
Avantyamabhito nAryo rudatyaH paryupAsate.. 11-21-4 (65407)
prAtipeyaM maheShvAsaM hata bhImena bAhlikam.
prasuptamiva shArdUlaM pashya kR^iShNamanasvinam.. 11-21-5 (65408)
atIva mukhavarNo.asya nihatasyApi shobhate.
somasyavAbhipUrNasya paurNamAsyAM samudyataH.. 11-21-6 (65409)
putrashokAbhitaptena pratij~nAM chAbhirakShatA.
pAkashAsaninA sa~Nkhye vArdhakShatrirnipAtitaH.. 11-21-7 (65410)
ekAdashachamUrbhittvA rakShyamANaM mahAtmabhiH.
satyaM chikIrShatA pashya hatamenaM jayadratham.. 11-21-8 (65411)
sindhusauvIrabhartAraM darpapUrNaM manasvinam.
bhakShayanti shivA gR^idhrA janArdana jayadratham.. 11-21-9 (65412)
saMrakShyamANaM bhAryAbhiranuraktAbhirachyuta.
bhIShayantyo vikarShanti gahanaM nimnamantikAt.. 11-21-10 (65413)
tametAH paryupAsante vIkShamANA mahAbhujam.
sindhusauvIrakAmbhojagAndhArayavanastriyaH.. 11-21-11 (65414)
yadA kR^iShNAmupAdAya prAdravatkekayaiH saha.
tadaiva vadhyaH pANDUnAM janArdana jayadrathaH.. 11-21-12 (65415)
duHshalAM mAnayadbhistu tadA mukto jayadrathaH.
kathamadya na tAM kR^iShNa mAnayanti sma te punaH.. 11-21-13 (65416)
saindhavaM me sutA bAlA praskhalantIva duHkhitA.
pramApayantI chAtmAnamAkroshantIva pANDavAn.. 11-21-14 (65417)
kinnu duHkhataraM kR^iShNa paraM mama bhaviShyati.
yatsutA vidhavA bAlA snuShAshcha nihateshvarAH.. 11-21-15 (65418)
hAhA dhigdhuHshalAM pashya vItashokabhayAmiva.
bhartuH shira apashyantIM dhAvamAnAmitastataH.. 11-21-16 (65419)
vArayAmAsa yaH sarvAnpANDavAnputragR^iddhinaH.
sa hatvA vipulAH senAH svayaM mR^ityuvashaM gataH.. 11-21-17 (65420)
taM mattamiva mAta~NgaM vIraM paramadurjayam.
parivArya rudantyetAH striyashchandropamAnanAH.. .. 11-21-18 (65421)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi strIvilApaparvami dvAviMsho.adhyAyaH.. 22 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-21-13 kalAvasheSho hi iti ka. pAThaH.. 11-21-14 rorUyate duHkhachayAbhitaptA iti ka.Ta.pAThaH.. 11-21-21 ekaviMshatitamo.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 022
.. shrIH ..
11.22. adhyAyaH 022
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
gAndhAryA kR^iShNamprati bAhlikAdInAM tathA tatstrINAM cha pradarshanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-22-0 (65422)
gAndhAryuvAcha. 11-22-0x (5357)
AvanatyaM bhImasenena bhakShayanti nipAtitam.
gR^idhragomAyavaH shUraM dUrabandhumabandhuvat.. 11-22-1 (65423)
taM pashya kadanaM kR^itvA shUrANAM madhusUdana.
shayAnaM vIrashayane rudhireNa samukShitam.. 11-22-2 (65424)
taM sR^igAlAshcha ka~NkAshcha kravyAdAshcha pR^ithagvidhAH.
tenatena vikarShanti pashya kAlasya paryayam.. 11-22-3 (65425)
shayAnaM vIrashayane shUramAkrandakAriNam.
Avantyamabhito nAryo rudatyaH paryupAsate.. 11-22-4 (65426)
prAtipeyaM maheShvAsaM hataM bhImena bAhlikam.
prasuptamiva shArdulaM pashya kR^iShNamanasvinam.. 11-22-5 (65427)
atIva mukhavarNo.asya nihatasyApi shobhate.
somasyavAbhipUrNasya paurNamAsyAM samudyataH.. 11-22-6 (65428)
putrashokAbhitaptena pratij~nAM chAbhirakShatA.
pAkashAsaninA sa~Nkhye vArdhakShatrirnipAtitaH.. 11-22-7 (65429)
ekAdashachamUrbhittvA rakShyamANaM mahAtmabhiH.
satyaM chikIrShatA pashya hatamenaM jayadratham.. 11-22-8 (65430)
sindhusauvIrabhartAraM darpapUrNaM manasvinam.
bhakShayanti shivA gR^idhrA janArdana jayadratham.. 11-22-9 (65431)
saMrakShyamANaM bhAryAbhiranuraktAbhirachyuta.
bhIShayantyo vikarShanti gahanaM nimnamantikAt.. 11-22-10 (65432)
tametAH paryapAsante vIkShamANA mahAbhujam.
sindhusauvIrakAmbhojagAndhArayavanastriyaH.. 11-22-11 (65433)
yadA kR^iShNAmupAdAya prAdravatkekayaiH saha.
tadaiva vadhyaH pANDUnAM janArdana jayadrathaH.. 11-22-12 (65434)
duHshalAM mAnayadbhistu tadA mukto jayadrathaH.
kathamadya na tAM kR^iShNa mAnayanti sma te punaH.. 11-22-13 (65435)
saindhavaM me sutA bAlA prassvalantIva duHkhitA.
pramApayantI chAtmAnamAkroshantIva pANDavAn.. 11-22-14 (65436)
kinnu duHkhataraM kR^iShNa paraM mama bhaviShyati.
yatsutA vidhavA bAlA snuShAshcha nihateshvarAH.. 11-22-15 (65437)
hAhA dhigdhuHshalAM pashya vItashokabhayAmiva.
bhartuH shira apashyantIM dhAvamAnAmitastataH.. 11-22-16 (65438)
vArayAmAsa yaH sarvAnpANDavAnputragR^idvinaH.
sa hatvA vipulAH senAH sarvayaM mR^ityuvashaM gataH.. 11-22-17 (65439)
taM mattamiva mAta~NgaM vIraM paramadurjayam.
parivArya rudantyetAH striyashchandropamAnanAH.. .. 11-22-18 (65440)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi strIvilApaparvaNi dvAviMsho.adhyAyaH.. 22 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-22-7 bArdhakShatrirjayadrathaH.. 11-22-22 dvAviMsho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 023
.. shrIH ..
11.23. adhyAyaH 023
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
kR^iShNaprati gAndhAryA bhIShmadroNAdiguNAnuvarNanapUrvakaM tattachCharIrANAM vilapantInAM ttatstrINAM cha pradarshanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-23-0 (65441)
gAndhAryuvAcha. 11-23-0x (5358)
eSha shalyo hataH shete sAkShAnnakulamAtulaH.
dharmaj~nena hatastAta dharmarAjena saMyuge.. 11-23-1 (65442)
yastvayA spardhate nityaM sarvatra puruSharShabha.
sa eSha nihataH shete madrarAjo mahAbalaH.. 11-23-2 (65443)
`jayadrathe yadi brUyuruparodhaM katha~nchana.
madraputre kathaM brUyuruparodhaM vivakShavaH..' 11-23-3 (65444)
yena sa~NgR^ihNatA tAta rathamAdhiratheryudhi.
jayArthaM pANDuputrANAM tadA tejovadhaH kR^itaH.. 11-23-4 (65445)
aho dhikphashya shalyasya pUrNachandrasudarshanam.
mukhaM pdmapalAshAkShaM kAkairAdaShTamavraNam.. 11-23-5 (65446)
eShA chAmIkarAbhasya taptakA~nchanasaprabhA.
AsyAdviniH sR^itA jihvA bhakShyate kR^iShNa pakShibhiH.. 11-23-6 (65447)
yudhiShThireNa nihataM shalyaM samitishobhanam.
rudantyaH paryupAsante madrarAjaM kulA~NganAH.. 11-23-7 (65448)
etAH susUkShmavasanA madrarAjaM nararShabham.
kroshantyo.atha samAsAdya kShatriyAH kShatriyarShabham.. 11-23-8 (65449)
shalyaM nipatitaM nAryaH parivAryAbhitaH sthitAH.
vAsitA gR^iShTayaH pa~Nke parimagnamivarShabham.. 11-23-9 (65450)
shalyaM sharaNadaM shUraM pashyemaM vR^iShNinandana.
shayAnaM vIrashayane sharairvishakalIkR^itam.. 11-23-10 (65451)
eSha shailAlayo rAjA bhagadattaH pratApavAn.
gajA~NkushadharaH shrImA~nshete bhuvi nipAtitaH.. 11-23-11 (65452)
yasya rukmamayI mAlA shirasyeShA virAjate.
shvApadairbhakShyamANasya shobhayantIva mUrdhajAn.. 11-23-12 (65453)
etena kila pArthasya yuddhamAsItsudAruNam.
romaharShaNamatyugraM shakrasya tvahinA yathA.. 11-23-13 (65454)
yodhayitvA mAhAbAhureSha pArthaM dhana~njayam.
saMshayaM gamayitvA cha kuntIputreNa pAtitaH.. 11-23-14 (65455)
yasya nAsti samo loke shaurye vIrye cha kashchan.
sa eSha nihataH shete bhIShmo bhIShmakR^idAhave.. 11-23-15 (65456)
pashya shAntanavaM kR^iShNa shayAnaM sUryavarchasam.
yugAnta iva kAlena pAtitaM sUryamambarAt.. 11-23-16 (65457)
eSha taptvA raNe shatrU~nshastratApena vIryavAn.
narasUryo.astamabhyeti sUryo.astamiva keshava.. 11-23-17 (65458)
sharatalpagataM bhIShmamUrdhvaretasamachyutam.
shayAnaM vIrashayane pashya shUraniShevite.. 11-23-18 (65459)
karNinAlIkanArAchairAstIrya shayanottamam.
Avishya shete bhagavAnskandaH sharavaNaM yathA.. 11-23-19 (65460)
atUlapUrNaM gA~NgeyastribhirbANaiH samanvitam.
upadhAyopadhAnAgryaM dattaM gANDIvadhanvanA.. 11-23-20 (65461)
pAlayAnaH pituH shAstramUrdhvaretA mahAyashAH.
eSha shAntanavaH shete mAdhavApratimo yudhi.. 11-23-21 (65462)
dharmAtmA tAta sarvaj~naH pArAvaryeNa nirNaye.
amartya iva martyaH sanneSha prANAnadhArayat.. 11-23-22 (65463)
nAsti yuddhe kR^itI kashchinna vidvAnna parAkramI.
yatra shAntanavo bhIShmaH shete.adya nihataH paraiH.. 11-23-23 (65464)
svayametena shUreNa pR^ichChayamAnena pANDavaiH.
dharmaj~nenAhave mR^ityurAdiShTaH satyavAdinA.. 11-23-24 (65465)
pranaShTaH kuruvaMshashcha punaryena samudvR^itaH.
sa gataH kurubhiH sArdhaM mahAbuddhiH parAbhavam.. 11-23-25 (65466)
dharmeNa kuravaH kena paridrakShyanti mAdhava.
hate devavrate bhIShme devakalpe nararShabhe.. 11-23-26 (65467)
arjunasya vinetAramAchAryaM sAtyakestathA.
taM pashya patitaM droNaM kurUNAM gurumuttamam.. 11-23-27 (65468)
astraM chaturvidhaM veda yathaiva tridasheshvaraH.
bhArgavo vA mahAvIryastathA droNo.api mAdhava.. 11-23-28 (65469)
yasya prasAdAdbIbhatsuH pANDavaH karma duShkaram.
chakAra sa hataH shete nainamastrANyapAlayan.. 11-23-29 (65470)
yaM purodhAya kurava Ahvayanti sma pANDavAn.
so.ayaM shastrabhR^itAM shreShTho droNaH shastrapR^ithakkR^itaH.. 11-23-30 (65471)
yasya nirdahataH senAM gatiragnarivAbhavat.
sa bhUmau nihataH shete shAntArchiriva pAvakaH.. 11-23-31 (65472)
dhanurmuShTirashIrNashcha hastAvApashcha mAdhava.
droNasya nihatasyApi dR^ishyate jIvato yathA.. 11-23-32 (65473)
vedA yasmAchcha chatvAraH sarvANyastrANi keshava.
anapetAni vai shUrAdyathaivAdau prajApateH.. 11-23-33 (65474)
chandanArhAvimau tasya bandibhirvanditau shubhau.
gomAyavo vikarShanti pAdau shiShyashatArchitau.. 11-23-34 (65475)
droNaM drupadaputreNa nihataM madhusUdana.
kR^ipI kR^ipaNamanvAste duHkhopahatachetanA.. 11-23-35 (65476)
tAM pashya rudatImArtAM muktakeshImadhomukhIm.
hataM patimupAsantIM droNaM shastrabhR^itAM varam.. 11-23-36 (65477)
bANairbhinnatanutrANaM dhR^iShTadyumnena keshava.
upAste vai mR^idhe droNaM jaTilA brahmachAriNI.. 11-23-37 (65478)
pretakR^itye cha yatate kR^ipI kR^ipaNamAturA.
hatasya samare bhartuH sukumArI yashasvinI.. 11-23-38 (65479)
agnInAdhAya vividhavachchitAM prajvAlya sarvataH.
droNamAdhAya gAyanti trINi sAmAni sAmagAH.. 11-23-39 (65480)
kurvanti cha chitAmete jaTilA brahmachAriNaH.
dhanurbhiH shaktibhishchaiva rathanIDaishcha mAdhava.. 11-23-40 (65481)
sharaishcha vividhairanyairdhakShyante bhUritejasam.
ta ete droNamAdAya gAyanti cha rudanti cha.. 11-23-41 (65482)
sAmabhistribhirantasthairanushaMsanti chApare.
agnAvagniM samAdhAya droNaM hutvA hutAshane.. 11-23-42 (65483)
gachChantyabhimukhA ga~NgAM droNashiShyA dvijAtayaH.
apasavyAM chitiM kR^itvA puraskR^itya kR^ipIM tathA.. .. 11-23-43 (65484)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi strIvilApaparvaNi trayoviMsho.adhyAyaH.. 23 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-23-9 parimagnimiva dvipamiti jha.pAThaH.. 11-23-13 ahinA vR^itrAsureNa.. 11-23-15 bhIShmakR^it bhaya~NkarakarmakR^it.. 11-23-21 shAstraM Aj~nAm.. 11-23-22 nirNiye pArAvaryeNa . parAvarau paralokehalokau tadviShayeNa j~nAnena. tattvaj~nAnabalena prANAnadhArayadityarthaH. pAraparye.atha nirNaya iti Cha.pAThaH. pArAsharyasya nirNaye iti ka.Ta.pAThaH.. 11-23-26 dharmeShu kuravaH kaM nu pariprakShyanti mAdhava. gate devavrate svargaM devakalpe nararShabhe iti jha.pAThaH.. 11-23-34 shiShyasharArchitAviti ka.pAThaH.. 11-23-23 troyaviMsho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 024
.. shrIH ..
11.24. adhyAyaH 024
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
kR^iShNamprati gAndhArya bhUrishravaH prabhR^itisharIrANAM tattastrINAM cha pradarshanam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-24-0 (65485)
gAndhAryuvAcha. 11-24-0x (5359)
somadattasutaM pashya yuyudhAnena pAtitam.
vitudyamAnaM vihagairbahubhirmAdhavAntike.. 11-24-1 (65486)
putrashokAbhisantaptaH shomadatto janArdana.
yuyudhAnaM maheShvAsaM garhayanniva dR^ishyate.. 11-24-2 (65487)
asau hi bhUrishvaso mAtA shokapariplutA.
AshvAsayati bhartAraM somadattamaninditA.. 11-24-3 (65488)
diShTyA nainaM mahArAja dAruNaM bharatakShayam.
kurusa~NkrandanaM ghoraM yugAntamanupashyasi.. 11-24-4 (65489)
diShTyA yUpadhvajaM putraM vIraM bhUrisahasradam.
anekakratuyajvAnaM nihataM nAnupashyasi.. 11-24-5 (65490)
diShTyA snuShANAmAkrande ghoraM vilapitaM bahu.
na shR^iNoShi mahArAja sArasInAmivArNave.. 11-24-6 (65491)
ekavastrAstu pa~nchaitAH prakIrNAsitamUrdhajAH.
snuShAste paridhAvanti hatApatyA hateshvarAH.. 11-24-7 (65492)
shvApadairbhakShyamANaM tvamaho diShTyA na pashyasi.
ChinnabAhuM naravyAghramarjunena nipAtitam.. 11-24-8 (65493)
shalaM vinihataM sa~Nkhye bhUrishravasameva cha.
snuShAshcha vividhAH sarvA diShTyA nAdyeha pashyasi.. 11-24-9 (65494)
diShTyA tatkA~nchanaM ChatraM yUpaketormahAtmanaH.
vinIkIrNaM rathopasthe saumadatterna pashyasi.. 11-24-10 (65495)
amUstu bhUrishravaso bhAryAH sAtyakinA hatam.
parivAryAnushochanti bhartAramasitekShaNAH.. 11-24-11 (65496)
etA vilapya karuNaM bhartR^ishokena karshitAH.
patantyabhimukhA bhUmau kR^ipaNaM bata keshava.. 11-24-12 (65497)
bIbhatsuratibIbhatsaM karmedamakarotkatham.
pramattasya yadachChaitsIdbAhuM shUrasya yajvanaH.. 11-24-13 (65498)
tataH pApataraM karma kR^itavAnapi sAtyakiH.
yasmAtprAyopaviShTasya prAhArShItsaMshitAtmanaH.. 11-24-14 (65499)
eko dvAbhyAM hataH shete kShatradharmeNa dhArmikaH.
kinnu vakShyati vai satsu goShThIShu cha sabhAsu cha.. 11-24-15 (65500)
apuNyamayashasyaM cha karmedaM sAtyakiH svayam.
iti yUpadhvajasyaitAH striyaH kroshanti mAdhava.. 11-24-16 (65501)
bhAryA yUpadhvajasyaiShA karasammitamadhyamA.
kR^itvotsa~Nge bhujaM bhartuH kR^ipaNaM paridevati.. 11-24-17 (65502)
ayaM sa hantA shUrANAM mitrANAmabhayapradaH.
pradAtA gosahasrANAM kShatriyAntakaraH karaH.. 11-24-18 (65503)
ayaM sa rashanotkarShI pInastanavimardanaH.
nAbhyUrujaghanasparshI nIvIvisraMsanaH karaH.. 11-24-19 (65504)
vAsudevasya sAnnidhye pArthenAkliShTakarmaNA.
yudhyataH samare.anyena pramattasya nipAtitaH.. 11-24-20 (65505)
kinnu vakShyasi saMsatsu kathAsu cha janArdana.
arjunasya mahatkarma svayaM vA sa kirITabhR^it.. 11-24-21 (65506)
ityevaM garhayitvaiShA tUShNImAste varA~NganA.
tAmetAmanushochanti sapatnyaH svAmiva snuShAm.. 11-24-22 (65507)
gAndhArarAjaH shakunirbalavAnsatyavikramaH.
nihataH sahadevena bhAginemena mAtulaH.. 11-24-23 (65508)
yaH purA hemadaNDAbhyAM vyajanAbhyAM sma vIjyate.
sa eSha pakShibhiH pakShaiH shayAna upavIjyate.. 11-24-24 (65509)
yaH svarUpANi kurute shatasho.atha sahasrashaH.
tasya mAyAvino mAyA dagdhAH pANDavatejasA.. 11-24-25 (65510)
mAyayA nikR^itipraj~no jitavAnyo yudhiShThiram.
sabhAyAM vipulaM rAjyaM sa jahau jIvitaM katham.. 11-24-26 (65511)
shakuntAH shakuniM kR^iShNa samantAtparyupAsate.
kitavaM mama putrANAM vinAshAyopashikShitam.. 11-24-27 (65512)
etenaitanmahadvairaM prasaktaM pANDavaiH saha.
vadhAya mama putrANAmAtmanaH sagaNasya cha.. 11-24-28 (65513)
yathaiva mama putrANAM lokAH shastrajitAH prabho.
evamasyApi durbuddherlokAH shastreNa vai jitAH.. 11-24-29 (65514)
kathaM cha nAyaM tatrApi putrAnme bhrAtR^ibhiH saha.
virodhayedR^ijupraj~nAnanR^ijurmadhusUdana.. .. 11-24-30 (65515)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi strIvilApaparvaNi chaturviMsho.adhyAyaH.. 24 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-24-13 bIbhatsuratinirmalakarmA. atibIbhatsaM atigarhitam.. 11-24-15 ako dvAbhyAM hataH sheShe tvamadharmeNa dhArmika iti jha.pAThaH.. 11-24-26 sa punarjIvitaM jita iti jha.pAThaH.. 11-24-24 chaturviMsho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 025
.. shrIH ..
11.25. adhyAyaH 025
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
kR^iShNamprati gAndhAryA kurupANDavasaMkShayasya kR^iShNopekShaNahetukatvakathanapUrvakaM sarvabandhusaMkShayAya shApadAnam.. 1 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-25-0 (65516)
gAndhAryuvAcha. 11-25-0x (5360)
kAmbhojaM pashya durdharShaM kAmbhojAstaraNochitam.
shayAnamR^iShabhaskandhaM hataM pAMsuShu mAdhava.. 11-25-1 (65517)
asya kShatajasandigdhau bAhU chandanarUShitau.
avekShya kR^ipaNaM bhAryA vilapatyatiduHkhitA.. 11-25-2 (65518)
imau tau parighaprakhyau bAhU chandanarUShitau.
yayorvivaramApannAM na ratirmAM purA.ajahAt.. 11-25-3 (65519)
kAM gatiM tu gamiShyAmi tvayA hInA janeshvara.
dUrabandhuranAthA cha vepantI madhurasvarA.. 11-25-4 (65520)
Atape klAmyamAnAnAM vividhAnAmiva srujAm.
klAntAnAmapi nArINAM jahAti shrIrna vai tanUH.. 11-25-5 (65521)
shayAnamabhitaH shUraM kAli~NgaM madhusUdana.
pashya dIptA~NgadayutaM pratimAnaM dhanuShmatAm.. 11-25-6 (65522)
mAgadhAnAmadhipatiM jayatsenaM janArdana.
parivArya praruditA mAgadhyaH pashya yoShitaH.. 11-25-7 (65523)
hariNAyatanetrANAM susvarANAM janArdana.
manaH shrutiharo nAdo mano mohayatIva me.. 11-25-8 (65524)
prakIrNavastrAbharaNA rudatyaH shokakarshitAH.
svAstIrNashayanopetA mAgadhyaH sherate bhuvi.. 11-25-9 (65525)
kosalAnAmadhipatiM rAjaputraM bR^ihadbalam.
bhartAraM parivAryaitAH pR^ithakpraruditAH striyaH.. 11-25-10 (65526)
asya gAtragatAnbANAnkArShNibAhubaleritAn.
uddharantyasukhAviShTA mUrchChamAnAH punaH punaH.. 11-25-11 (65527)
AsAM sarvAnavadyAnAmAtapena parishramAt.
pramlAnanalinAbhAni bhAnti vaktrANi mAdhava.. 11-25-12 (65528)
droNena nihatAH shUrA sherate ruchirA~NgadAH.
dhR^iShTadyumnasutAH sarve shishavo hemamAlinaH.. 11-25-13 (65529)
rathAgnyagAraM chApArchiM sharashaktigadendhanam.
droNamAsAdya nirdagdhAH shalabhA iva pAvakam.. 11-25-14 (65530)
tathaiva nihatAH shUrAH sherate ruchirA~NgadAH.
droNenAbhimukhAH sa~Nkhye bhrAtaraH pa~ncha kekayAH.. 11-25-15 (65531)
taptakA~nchanavarmANastAladhvajasthavrajAH.
bhAsayanti mahIM bhAsA jvalitA iva pAvakAH.. 11-25-16 (65532)
droNena drupadaM sa~Nkhye pashya mAdhava pAtitam.
mahAdvipamivAraNye siMhena mahatA hatam.. 11-25-17 (65533)
pA~nchAlarAj~no vimalaM puNDarIkAkSha pANDuram.
AtapatraM samAbhAti sharadIva nishAkaraH.. 11-25-18 (65534)
etAstu drupadaM vR^iddhaM snuShA bhAryAshcha duHkhitAH.
dagdhvA gachChanti pA~nchAlarAjAnamapasavyataH.. 11-25-19 (65535)
dhR^iShTaketuM mahAtmAnaM chedipu~Ngavama~NganAH.
droNena nihataM shUraM haranti hR^itachetasaH.. 11-25-20 (65536)
droNAstramabhihatyaiSha vimarde madhusUdana.
maheShvAso hataH shete vajrAhata iva drumaH.. 11-25-21 (65537)
eSha chedipatiH shUro dhR^iShTaketurmahArathaH.
shete vinihataH sa~Nkhye hatvA shatrUnsahasrashaH.. 11-25-22 (65538)
vitudyamAnaM vihagaistaM bhAryAH paryupAshritAH.
chedirAjaM hR^iShIkesha hataM sabalabAndhavam.. 11-25-23 (65539)
dAshArhaputrajaM vIraM shayAnaM satyavikramam.
AropyA~Nke rudantyetAshchedirAja varA~NganAH.. 11-25-24 (65540)
asya putraM hR^iShIkesha suvaktraM chArukuNDalam.
droNena samare pashya nikR^ittaM bahudhA sharaiH.. 11-25-25 (65541)
pitaraM nUnamAjisthaM yudhyamAnaM paraiH saha.
nAjahAtpitaraM vIramadyApi madhusUdana.. 11-25-26 (65542)
evaM mamApi putrasya putraH pitaramanvagAt.
duryodhanaM mahAbAho lakShmaNaH paravIrahA.. 11-25-27 (65543)
vindAnuvindAvAvantyau patitau pashya mAdhava.
himAnte puShpitau shAlau marutA galitAviva.. 11-25-28 (65544)
kA~nchanA~NgadavarmANau bANakha~Ngadhanurdharau.
R^iShabhapratirUpAkShau shayAnau vimalasrajau.. 11-25-29 (65545)
avadhyAH pANDavAH kR^iShNa sarva eva tvayA saha.
ye muktA droNabhIShmAbhyAM karNAdvaikartanAtkR^ipAt.. 11-25-30 (65546)
duryodhanAddroNasutAtsaindhavAchcha jayadrathAt.
somadattAdvikarNAchcha shUrAchcha kR^itavarmaNaH.. 11-25-31 (65547)
ye hanyuH shastravegena devAnapi nararShabhAH.
ta ime nihatAH sa~Nkhye pashya kAlasya paryayam.. 11-25-32 (65548)
nAtibhAro.asti daivasya dhruvaM mAdhava kashchana.
yadime nihatAH shUrAH kShatriyaiH kShatriyarShabhAH.
`shUrAshcha kR^itavidyAshcha mama putrA manasvinaH'.. 11-25-33 (65549)
tadaiva nihatAH kR^iShNa mama putrAstarasvinaH.
yadaivAkR^itakAmastvamupaplAvyaM gataH punaH.. 11-25-34 (65550)
shantanoshchaiva putreNa prAj~nena vidureNa cha.
tadaivoktAsmi mA snehaM kuruShvAtmasuteShviti.. 11-25-35 (65551)
tayorhi darshanaM naitanmithyA bhavitumarhati.
achireNaiva me putrA bhasmIbhUtA janArdana.. 11-25-36 (65552)
vaishampAyana uvAcha. 11-25-37x (5361)
ityuktvA nyapatadbhUmau gAndhArI shokamUrchChitA.
duHkhopahatavij~nAnA dhairyamutsR^ijya bhArata.. 11-25-37 (65553)
tataH kopaparItA~NgI putrashokapariplutA.
jagAda shauriM doSheNa gAndhArI vyathitendriyA.. 11-25-38 (65554)
gAndhAryuvAcha. 11-25-39x (5362)
pANDavAH dhArtarAShTrAshcha kruddhAH kR^iShNa parasparam.
upekShitA vinashyantastvayA kasmAjjanArdana .. 11-25-39 (65555)
shaktena bahubhR^ityena vipule tiShThatA bale.
ubhayatra samarthena shrutavAkyena chaiva ha.. 11-25-40 (65556)
ichChatopekShito nAshaH kurUNAM madhusUdana.
yasmAttvayA mahAbAho phalaM tasmAdavApnuhi.. 11-25-41 (65557)
patishushrUShayA yanme tapaH ki~nchidupArjitam.
tena tvAM duravApena shape chakragadAdharam.. 11-25-42 (65558)
yasmAtparasparaM ghnanto j~nAtayaH kurupANDavAH.
upekShitAste govinda tasmAjj~nAtInvadhiShyasi.. 11-25-43 (65559)
tvamapyupasthite varShe ShaTtriMshe madhusUdana.
hataj~nAtirhatAmAtyo hataputro vanecharaH.. 11-25-44 (65560)
anAthavadavij~nAto lokeShvanabhilakShitaH.
kutsitenAbhyupAyena nidhanaM samavApsyasi.. 11-25-45 (65561)
tavApyevaM hatasutA nihataj~nAtibAndhavAH.
striyaH paripatiShyanti yathaitA bharatastriyaH.. 11-25-46 (65562)
vaishampayana uvAcha. 11-25-47x (5363)
tachChrutvA vachanaM ghoraM vAsudevo mahAmanAH.
uvAcha devIM gAndhArImIShadabhyutsmayanniva.. 11-25-47 (65563)
jAne.ahametadapyevaM chIrNaM charasi kShatriye.
daivAdeva vinashyanti vR^iShNayo nAtra saMshayaH.. 11-25-48 (65564)
saMhartA vR^iShNichakrasya nAnyo madvidyate shubhe.
avadhyAste narairanyairapi vA devadAnavaiH.. 11-25-49 (65565)
parasparakR^itaM nAshaM yataH prApsyanti yAdavAH.
ityuktavati dAshArhe pANDavAstrastachetasaH.
babhUvurbhR^ishasaMvignA nirAshAshchApi jIvite.. .. 11-25-50 (65566)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi strIvilApaparvaNi pa~nchaviMsho.adhyAyaH.. 25 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-25-1 kAmbhojAstaraNaM kambalavisheShaH.. 11-25-3 bAhU shubhatalA~NgulI iti jha.pAThaH.. 11-25-6 dIptA~NgadayugapratinaddhamahAbhujamiti jha.pAThaH.. 11-25-24 dAshArhaputrajamityatra putryAmapi putrashabdaH.. 11-25-26 pitaramiti pitR^ipadasyAvR^ittiH shokAkulatvAnna doShAya.. 11-25-36 tayorbhIShmavidurayoH darshanaM anAgatAvekShaNam.. 11-25-38 jagAdashauriM roShaNeti Ta.pAThaH.. 11-25-47 abhyutsmayannIShaddhvaMsayan.. 11-25-48 chIrNaM charasi madanuShTitamevAnutiShThasi. svataponAshArthamiti bhAvaH.. 11-25-25 pa~nchaviMsho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 026
.. shrIH ..
11.26. adhyAyaH 026
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
shokAdbhuvi patitAyA gAndhAryAH kR^iShNenAshvAsanam.. 1 .. yudhiShThirAj~nayA vidurasa~njayAdibhirmR^itAnAM dAhakriyAkaraNam.. 2 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-26-0 (65567)
shrIbhagavAnuvAcha. 11-26-0x (5364)
uttiShThottiShTha gAndhAri mA cha shoke manaH kR^ithAH.
tavaiva hyaparAdhena kuravo nidhanaM gatAH.. 11-26-1 (65568)
yattvaM putraM durAtmAnamIrShumatyantamAninam.
duryodhanaM puraskR^itya duShkR^itaM sAdhu manyase.. 11-26-2 (65569)
niShThuraM vairapuruShaM vR^iddhAnAM shAsanAtigam.
kathamAtmakR^itaM doShaM mayyAdhAtumihechChasi.. 11-26-3 (65570)
mR^itaM vA yadi vA naShTaM yo.atItamanushochati.
duHkhena labhate duHkhaM dvAvanarthau prapadyate.. 11-26-4 (65571)
taporthIyaM brAhmaNI dhatta garbhaM
gaurvoDhAraM dhAvitAraM tura~NgI.
shUdrA dAsaM pashupAlaM cha vaishyA
vadhArthIyaM tvadvidhA rAjaputrI.. 11-26-5 (65572)
vaishampAyana uvAcha. 11-26-6x (5365)
tachChrutvA vAsudevasya punaruktaM vacho.apriyam.
tUShNIM babhUva gAndhArI shokavyAkulalochanA.. 11-26-6 (65573)
dhR^itarAShTrastu rAjarShirnigR^ihyAbuddhijaM tamaH.
paryapR^ichChata dharmaj~no dharmarAjaM yudhiShThiram.. 11-26-7 (65574)
jIvatAM parimANaj~naH sainyAnAmasi pANDava.
hatAnAM yadi jAnIShe parimANaM vadasvaM me.. 11-26-8 (65575)
yudhiShThira uvAcha. 11-26-9x (5366)
dashAyutasahasrANi sahasrANi cha viMshatiH.
koTyaH ShaShTishcha ShaT chaiva hyasminrAjanmR^idhe hatAH.. 11-26-9 (65576)
AlakShANAM cha vIrANAM sahasrANi chaturdasha.
dasha chAnyAni rAjendra shataM ShaShTishcha bhArata.. 11-26-10 (65577)
dhR^itarAShTra uvAcha. 11-26-11x (5367)
yudhiShThiragatiM kAM te gatAH puruShasattama.
AchakShva me mahAbAho sarvaj~no hyasi me mataH.. 11-26-11 (65578)
yudhiShThira uvAcha. 11-26-12x (5368)
yairhutAni sharIrANi hR^iShTaiH paramasaMyuge.
devarAjasamA.NllokAngatAste satyavikramAH.. 11-26-12 (65579)
ye tvahR^iShTena manasA martavyamiti bhArata.
yudhyamAnA hatAH sa~Nkhye gandharvaiH saha sa~NgatAH.. 11-26-13 (65580)
ye cha sa~NgrAmabhUmiShThA yAchamAnAH parA~NmukhAH.
shastreNa nidhanaM prAptA gatAste guhyakAnprati.. 11-26-14 (65581)
pAtyamAnAH parairye tu hIyamAnA nirAyudhAH.
hIniShevA mahAtmAnaH parAnabhimukhA raNe.. 11-26-15 (65582)
ChidyamAnAH shitaiH shastraiH kShatradharmaparAyaNAH.
hatAste brahmasadanaM gatA vIrAH suvarchasaH.. 11-26-16 (65583)
ye tvatra nihatA rAjannantarAyodhanaM prati.
yathAkatha~nchitpuruShAste gatA hyuttarAM gatim.. 11-26-17 (65584)
dhR^itarAShTra uvAcha. 11-26-18x (5369)
kena j~nAnabalenaiva putra pashyasi siddhavat.
tanme vada mahAbAho shrotavyaM yadi vai mayA.. 11-26-18 (65585)
yudhiShThira uvAcha. 11-26-19x (5370)
nideshAdbhavataH pUrvaM vane vicharatA mayA.
tIrthayAtrAprasa~Ngena samprApto.ayamanugrahaH.. 11-26-19 (65586)
devarShirlomasho dR^iShTastataH prApto.asmyanusmR^itim.
divyaM chakShurapi prAptaM j~nAnayogena vai purA.. 11-26-20 (65587)
dhR^itarAShTra uvAcha. 11-26-21x (5371)
ye tvanAthA janAstAta nAthavantashcha pANQDava.
kachchitteShAM sharIrANi dhakShyanti vidhipUrvakam.. 11-26-21 (65588)
yudhiShThira uvAcha. 11-26-22x (5372)
na yeShAM shAntikartAro na cha ye.atrAhitAgnayaH.
vayaM cha teShAM kuryAmo bahutvAttAta karmaNAm.. 11-26-22 (65589)
yAnsuparNAshcha gudhrAshcha vikarShanti tatastataH.
teShAM sa~NkarShaNA lokA bhaviShyanti na saMshayaH.. 11-26-23 (65590)
vaishampAyana uvAcha. 11-26-24x (5373)
evamuktvA mahArAja kuntIputro yudhiShThiraH.
Adidesha sudharmANaM dhaumyaM sUtaM cha sa~njayam.. 11-26-24 (65591)
viduraM cha mahAbuddhiM yuyutsuM chaiva kauravam.
indrasenamukhAnbhR^ityAnsUtAMshchaiva sahasrashaH.. 11-26-25 (65592)
bhavantaH kArayantveShAM pretakAryANyasheShataH.
yathA nAthavatAM ki~nchichCharIraM na vinashyati.. 11-26-26 (65593)
shAsanAddharmarAjasya kShattA sUtashcha sa~njayaH.
sudharmA dhaumyasahita indrasenAdayastathA.. 11-26-27 (65594)
chandanAgurukAShThAni tathA kAlIyakAnyuta.
ghR^itaM tailaM cha gandhAMshcha kShaumANi vasanAni cha.. 11-26-28 (65595)
samAhR^itya mahArhANi dAruNAM chaiva sa~nchayAn.
rathAMshcha mR^iditAstatra nAnApraharaNAni cha.. 11-26-29 (65596)
chitAH kR^itvA prayatnena yathAmukhyAnnarAdhipAn.
dAhayAmAsuravyAgrAH shAstradR^iShTena karmaNA.. 11-26-30 (65597)
duryodhanaM cha rAjAnaM bhrAtR^IMshchAsya karmaNA..
shalyaM shalaM cha rAjAnaM bhUrishravasameva cha.. 11-26-31 (65598)
jayadrathaM cha rAjAnamabhimanyuM cha bhArata.
dauHshAsaniM lakShmaNaM cha dhR^iShTaketuM cha pArthivam.. 11-26-32 (65599)
bR^ihadvalaM somadattaM sR^i~njayaM cha mahAratham.
rAjAnaM kShemadhanvAnaM virATadrupadau tathA.. 11-26-33 (65600)
shikhaNDinaM cha pA~nchAlyaM dhR^iShTadyumnaM cha pArShatam.
yudhAmanyuM cha vikrAntamuttamaujasameva cha.. 11-26-34 (65601)
kausalyaM draupadeyAMshcha shakuniM chApi saubalam.
achalaM vR^iShakaM chaiva bhagadatte cha pArthivam.. 11-26-35 (65602)
karNaM vaikartanaM chaiva sahaputramamarShaNam.
kekayAMshcha maheShvAsAMstrigartAMshcha mahArathAn.. 11-26-36 (65603)
ghaTotkachaM rAkShasendraM bakabhrAtarameva cha.
alambusaM rAkShasendraM jalasandhaM cha pArthivam.. 11-26-37 (65604)
etAMshchAnyAMscha subahUnpArthivAMshcha sahasrashaH.
dhR^itadhArAhutairdIptaiH pAvakaiH samadAhayan. 11-26-38 (65605)
pitR^imedhAshcha keShA~nchitprAvartanta mahAtmanAm.
sAmabhishchApyagAyanta te.anvashAsata chAparaiH.. 11-26-39 (65606)
sAmnAmR^ichAM cha nAdena strINAM cha ruditasvanaiH.
kashmalaM sarvabhUtAnAM nishAyAM samapadyata.. 11-26-40 (65607)
hutAshcha tatpradIptAshcha dIpyamAnAshcha pAvakAH.
nabhasIvAnvadR^ishyanta grahAstanvabhrasaMvR^itAH.. 11-26-41 (65608)
ye chApyanAthAstatrAsannAnAdeshasamAgatAH.
tAMshcha sarvAnsamAnIya rAshIkR^itvA sahasrashaH.. 11-26-42 (65609)
chitvA dArubhiravyagraiH prabhUtaiH snehapAchitaiH.
dAhayAmAsa tAnsarvAnviduro rAjashAsanAt.. 11-26-43 (65610)
kArayitvA kriyAsteShAM kururAjo yudhiShThiraH.
dhR^itarAShTraM puraskR^itya ga~NgAmabhimukho.agamat.. .. 11-26-44 (65611)
iti shrImanmahAbhArate strIparvaNi shrAddhaparvaNi ShaDviMsho.adhyAyaH.. 26 ..
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Footnotes
11-26-2 duShkR^itaM durAcharitaM svakIyam.. 11-26-3 vairapriyaM puruShaM xxxxSham.. 11-264- dvau pUrvAparaduHkhadvayarUpau.. 11-26-5 taporUpAyArthAya utpannaM taporthIyam. tvadvidhA vadhArthIyameva garbhaM dhatte. anyA tu jayArthIyaM kIrtyAdyarthIyamapIti bhAvaH. taporthinaM, vadhArthinaM iti ka.pAThaH.. 11-26-17 te gatAstUttarAnkurUniti Cha.pAThaH. te gatAstUttamAM gatimiti Ta.pAThaH. te gatA hyadhamAM gatimiti ka.pAThaH.. 11-26-24 sudharmANaM duryodhanapurohitam.. 11-26-43 snehapAchitaiH snehasaMyuktaiH.. 11-26-26 ShaDviMsho.adhyAyaH..strIparva - adhyAya 027
.. shrIH ..
11.27. adhyAyaH 027
Mahabharata - Strii Parva - Chapter Topics
mR^itAnAmudakadAnAya dhR^itarAShTrayudhiShThirAdibhirga~NgAtIragamanam.. 1 .. udakadAnArambhe kuntyA yudhiShThiramprati karNasya svaputratvakathanapUrvakaM tasyA udakadAnachodanA.. 2 .. dhR^itarAShTrayudhiShThirAdibhirbandhubhyo jaladAnam.. 3 ..Mahabharata - Strii Parva - Chapter Text
11-27-0 (65612)
vaishampAyana uvAcha. 11-27-0x (5374)
te samAsAdya ga~NgAM tu shivAM puNyajalAnvitAm.
hlAdinIM cha prasannAM cha mahArUpAM mahAvanAm.. 11-27-1 (65613)
bhUShaNAnyuttarIyANi veShTanAnyavamuchya cha.
`kavachAni vichitrANi ga~NgAmavajagAhire'.. 11-27-2 (65614)
tataH pitR^INAM bhrAtR^INAM pautrANAM svajanasya cha.
putrANAmAryakANAM cha patInAM cha kurustriyaH.. 11-27-3 (65615)
udakaM chakrire sarvA rudantyo bhR^ishaduHkhitAH.
suhR^idAM chApi dharmaj~nAH prachakruH salilakriyAm.. 11-27-4 (65616)
udake kriyamANe tu vIrANAM virapatnibhiH.
sUpatIrthA.abhavadga~NgA bhUyo viprasasAra cha.. 11-27-5 (65617)
tanmahodadhisa~NkAshaM nirAnandamanutsavam.
vIrapatnIbhirAkIrNaM ga~NgAtIramashobhata.. 11-27-6 (65618)
tataH kuntI mahArAja rudantI shokakarshitA.
vrIDayA mandayA vAchA putrAnvachanamabravIt.. 11-27-7 (65619)
yaH sa vIro maheShvAso rathayUthapayUthapaH.
arjunena hataH sa~Nkhye vIralakShaNalakShitaH.. 11-27-8 (65620)
yaM sUtaputraM manyadhvaM rAdheyamiti pANDavAH.
yo vyarAjachchamUmadhye divAkara iva prabhuH.. 11-27-9 (65621)
pratyayudhyata vaH sarvAnpurA yaH sapadAnugAn.
duryodhanabalaM sarvaM yaH prakarShanvyarochata.. 11-27-10 (65622)
yasya nAsti samo vIrye pR^ithivyAmapi kashchana.
yo vR^iNIta yashaH shUraH prANairapi sadA bhuvi.. 11-27-11 (65623)
karNasya satyasandhasya sa~NgrAmeShvapalAyinaH.
kurudhvamudakaM tasya bhrAturakliShTakarmaNaH.. 11-27-12 (65624)
sa hi vaH pUrvajo bhrAtA bhAskarAnmayyajAyata.
kuNDalI kavachI shUro divAkarasamaprabhaH.. 11-27-13 (65625)
shrutvA tu pANDavAH sarve mAturvachanamapriyam.
karNamevAnushochanto bhUyashchAtyAturA bhavan.. 11-27-14 (65626)
tataH sa puruShavyAghraH runtIputro yudhiShThiraH.
uvAcha mAtaraM vIro niHshvasanniva pannagaH.. 11-27-15 (65627)
yaH sharormirdhvajAvarto mahAbhujamahAgrahaH.
talashabdapraNudito mahArathamahAgrahaH.. 11-27-16 (65628)
yasyeShupAtamAsAdya ko.anyastiShTheddhana~njayAt.
kathaM putro bhavatyAH sa devagarbhaH purA.abhavat.
`kuNDalI kavachI shUro divAkarasamaprabhaH.. 11-27-17 (65629)
yasya bAhupratApena tApitAH sarvato vayam.
tamagnimiva vastreNa kathaM ChAditavatyasi.. 11-27-18 (65630)
yasya bAhuprabhAvena vairamasmAsvarochayat.
suyodhanastu taM jyeShThaM kathaM noditavatyasi.. 11-27-19 (65631)
tathA karNaM maheShvAsaM dhArtarAShTrairupAsitam.
upAsitaM yathA.asmAbhirbalaM gANDIvadhanvanaH.. 11-27-20 (65632)
bhUmipAnAM cha sarveShAM balaM balavatAM varaH.
nAnyaH kuntIsutAtkarNAdagR^ihNAdrathino rathI.. 11-27-21 (65633)
sa naH prathamajo bhrAtA sarvashastrabhR^itAM varaH.
asUta taM bhavatyagre kathamadbhutavikramam.. 11-27-22 (65634)
aho bhavatyA mantrasya gUhanena vayaM hatAH.
nidhanena hi karNasya pIDitAstu sabAndhavAH.. 11-27-23 (65635)
abhimanyorvinAshena draupadeyavadhena cha.
pA~nchAlAnAM vinAshena, kurUNAM ghAtanAdapi.. 11-27-24 (65636)
tataH shataguNaM duHkhamidamApatitaM mahat.
karNamevAnushochApi dahyAmyagnAvivAhitaH.. 11-27-25 (65637)
neha sma ki~nchidaprApya bhavedapi divi sthitam.
na chedaM vaishasaM ghorakaM kauravAntakaraM bhavet.. 11-27-26 (65638)
evaM vilapya bahulaM dharmarAjo yudhiShThiraH.
vyarudachChanakaiH rAjaMshchakArAsyodakaM prabhuH.. 11-27-27 (65639)
tato vineduH sahasA striyastAH khalu sarvashaH.
abhito yAH sthitAstatra tasminnudakakarmaNi.. 11-27-28 (65640)
tata AnAyayAmAsa karNasya saparichChadAH.
striyaH kurupatirdhImAnbhrAtuH premNA yudhiShThiraH.. 11-27-29 (65641)
sa tAbhiH saha dharmAtmA pretakR^ityamanantaram.
`sarvaM chakAra karNasya vidhivadbhUridakShiNam.. 11-27-30 (65642)
sa rAjA dhR^itarAShTrashcha kR^itvA jalamatandritaH.
samuttatAra ga~NgAyA bhAryayA saha bhArata..' 11-27-31 (65643)
[pApenAsau mayA shreShTho bhrAtA j~nAtirnipAtitaH.
ato manasi yadguhyaM strINAM tanna bhaviShyati.. 11-27-32 (65644)
ityuktvA sa tu ga~NgAyA uttatArAkulendriyaH.
bhrAtR^ibhiH sahitaH sarvairga~NgAtIramupeyivAn..] .. 11-27-33 (65645)
iti shrImanmahAbhArate shatasAhasrikAyAM saMhitAyAM vaiyAsikyAM strIparvaNi shrAddhaparvaNi saptaviMsho.adhyAyaH.. 27 ..
ataH paraMshAntiparva bhaviShyati tasyAyamAdyaH shlokaH. 11-27-1 (65646)
11-27-1x (5375)
vaishampAyana uvAcha.
kR^itvodakaM te suhR^idAM sarveShAM pANDunandanAH.
vidure dhR^itarAShTrashcha sarvAshcha bharatastriyaH..