Mahabharata - mahAbhAratam
Sanskrit Documents | Critical Edition | Southern Recension | Mahabharata Resources

Kumbhaghonam Edition

14. Ashvamedhikaparva

Ashvamedhikaparva - adhyAya 001

.. shrIH ..

14.1. adhyAyaH 001

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ga~NgAyAM bhIShmAyodakadAnAnantaraM bandhushokaviShaNNaM yudhiShThiraMprati dhR^itarAShTreNa samAshvAsanam.. 1 .. tathA viduravachanAnAdareNa svasyaitAdR^ishAnarthaprAptikathanam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

shrIvedavyAsAya namaH. nArAyaNaM namaskR^itya naraM chaiva narottamam. devIM sarasvatIM vyAsaM tato jayamudIrayet.. 14-1-1 (92367) vaishampAyana uvAcha. 14-1-2x (7730) kR^itodakastu rAjAnaM dhR^itarAShTraM yudhiShThiraH. puraskR^itya mahAbAhuruttatArAkulendriyaH.. 14-1-2 (92368) uttIrya tu mahAbAhurbAShpavyAkulalochanaH. papAta tIre ga~NgAyA vyAdhaviddha iva dvipaH.. 14-1-3 (92369) taM sIdamAnaM jagrAha bhImaH kR^iShNena choditaH. maivamityabravIchchainaM kR^iShNaH parabalArdanaH.. 14-1-4 (92370) tamArtaM patitaM bhUmau shvasantaM cha punaH punaH. tadR^ishuH pArthivA rAjandharmaputraM yudhiShThiram.. 14-1-5 (92371) ta dR^iShTvA dInamanasaM gatasatvaM nareshvaram. bhUyaH shokasamAviShTAH pANDavAHka samupAvishan.. 14-1-6 (92372) rAjA tu dhR^itarAShTrastaM tathA dIno mahAbhujam. vAkyamAha mahAbuddhiH praj~nAchakShurnareshvaram.. 14-1-7 (92373) uttiShTha kurushArdUla kuru kAryamanantaram. kShatradharmeNa kaunteya jiteyamavanI tvayA.. 14-1-8 (92374) bhu~NkSha sArdhaM bhrAtR^ibhistAM suhR^idbhishcha janeshvara. shochitavyaM na pashyAmi tvayA dharmabhR^itAMvara.. 14-1-9 (92375) shochitavyaM mayA chaiva gAndhAryA cha mahIpate. yayoH putrashataM naShTaM svapnalabdhaM yathA dhanam.. 14-1-10 (92376) ashrutvA hitakAmasya vidurasya mahAtmanaH. vAkyAni sumahArthAni paritapyAmi durmatiH.. 14-1-11 (92377) uktavAnviduro yanmAM dharmAtmA divyadarshanaH. duryodhanAparAdhena kulaM te vinashiShyati.. 14-1-12 (92378) svasti chedichChase rAjankulasya kuru me vachaH. vadhyatAmeSha duShTAtmA mando rAjA suyodhanaH.. 14-1-13 (92379) karNashcha shakunishchaiva nainaM pashyatu karhichit. dyUtasa~NghAtamapyeShAmapramAdena vAraya.. 14-1-14 (92380) abhiShechaya rAjAnaM dharmAtmAnaM yudhiShThiram. sa pAlayiShyati vashI dharmeNa pR^ithivImimAm.. 14-1-15 (92381) atha nechChasi rAjAnaM kuntIputraM yudhiShThiram. `vinAshamupayAstanti tava putrA na saMshayaH.' meDhIbhUtaH svayaM rAjyaM pratigR^ihNIShva pArthiva.. 14-1-16 (92382) samaM sarveShu bhUteShu vartamAnaM narAdhipa. anujIvantu sarve tvAM j~nAtayo j~nAtivardhaMna.. 14-1-17 (92383) evaM bruvati kaunteya vidure dIrghadarshini. duryodhanamahaM pApamanvavartaM vR^ithAmatiH.. 14-1-18 (92384) ashrutvA tasya dhIrasya vAkyAni madhurANyaham. phalaM prApya mahadduHkhaM nimagnaH shokasAgare.. 14-1-19 (92385) vR^iddhau hi te.adya pitarau pashya nau duHkhitau nR^ipa. na shochitavyaM bhavatA pashyAmIha janAdhipa.. .. 14-1-20 (92386) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi prathamo.adhyAyaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-1-1 kR^itodakaM tviti jha.pAThaH.. 7-1-2 uttatAra ga~NgAta iti sheShaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 002

.. shrIH ..

14.2. adhyAyaH 002

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

dhR^itarAShTreNa samAshvAsanepi tUShNIM tiShThanto yudhiShThirasya kR^iShNena parisAntvanam.. 1 .. punarbhIShmadroNakarNamAraNAnusmaraNa viShAdenAraNyagamanAya kR^iShNAnuj~nAnamAkA~NkShamANasya yudhiShThirasya vyAseni parisAntvanam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. evamuktastu rAjA.asau dhR^itarAShTreNa dhImatA. tUShNIMbabhUva medhAvI tamuvAchAtha keshavaH.. 14-2-1 (92387) atIva manasA shokaH kriyamANo janAdhipa. santapayati chaitasya pUrvapretAnpitAmahAn.. 14-2-2 (92388) yajasva vividhairyaj~nairbahubhiH svAptadakShiNaiH. devAMstarpaya somena svadhayA cha pitR^Inapi.. 14-2-3 (92389) atithInannapAnena kAmairanyairaki~nchanAn. `tvadvidhasya mahAbuddhe naitadadyopapadyate.' viditaM veditavyaM te kartavyamapi te kR^itam.. 14-2-4 (92390) shrutAshcha rAjadharmAste bhIShmAdbhAgIrathIsutAt. kR^iShNadvaipAyanAchchaiva nAradAdvidurAttathA.. 14-2-5 (92391) nemAmarhasi mUDhAnAM vR^ittiM tvamanuvartitum. pitR^ipaitAmahaM vR^ittamAsthAya dhuramudvaha.. 14-2-6 (92392) yuktaM hi yashasA kShAtraM svargaM prAptumasaMshayam. nahi kashchiddhi shUraNAM nihato.atra parA~NmukhaH.. 14-2-7 (92393) tyaja shokaM mahArAja bhavitavyaM hi tattathA. na shakyAste punardraShTuM tvayA ye.asminraNe hatAH.. 14-2-8 (92394) etAvaduktvA govindo dharmarAjaM yudhiShThiram. virarAma mahAtejAstamuvAcha yudhiShThiraH.. 14-2-9 (92395) govinda mayi yA prItistava sA viditA mama. sauhR^idena tathA premNA sadA mayyanukampase.. 14-2-10 (92396) priyaM tu me syAtsumahatkR^itaM chakragadAdhara. shrImanprItena manasAka sarvaM yAdavanandana.. 14-2-11 (92397) yadi mAmanujAnIyAdbhavAngantuM tapovanam. `kR^itakR^ityo bhaviShyAmi iti me nishchitA matiH'.. 14-2-12 (92398) na hi shAntiM prapashyAmi pAtayitvA pitAmaham. `nR^ishaMsaH puruShavyAghraM guruM vIryabalAnvitam.' karNaM cha puruShavyAghnaM sa~NgrAmeShvapalAyinam.. 14-2-13 (92399) karmaNA yena muchyeyamasmAtkrUrAdariMdama. karmaNA tadvidhatsveha yena shudhyati me manaH.. 14-2-14 (92400) tamevaMvAdinaM pArthaM vyAsaH provAcha dharmavit. sAntvayansumahAtejAH shubhaM vachanamarthavat.. 14-2-15 (92401) sukR^itA te matistAta punarbAlyena muhyase. kimAkAshe vayaM sarve pralapAmo muhurmuhuH.. 14-2-16 (92402) viditAH kShatradharmAste yeShAM yuddhena jIvikA. tathA pravR^itto nR^ipatirnAdhibandhena yujyase.. 14-2-17 (92403) mokShadharmAshcha nikhilA yAthAtathyena te shrutAH. `yathA vai kAmajAM mAyAM parityuktaM tvamarhasi..' 14-2-18 (92404) asakR^ichchApi sandehAshChinnAste kAmajA mayA. ashraddadhAno durmedhA luptasmR^itirasi dhruvam.. 14-2-19 (92405) maivaM bhava na te yuktamidamaj~nAnamIdR^isham.. 14-2-20 (92406) prAyashchittAni sarvANi viditAni cha te.anagha. rAjadharmAshcha te sarve dAnadharmAshcha te shrutAH.. 14-2-21 (92407) sa kathaM sarvadharmaj~naH sarvAgamavishAradaH. parimuhyasi bhUyastvamaj~nAnAdiva bhArata.. .. 14-2-22 (92408) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi dvitIyo.adhyAyaH.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-2-16 punarbAhmena muhyase iti ka.Ta.pAThaH.. 16 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 003

.. shrIH ..

14.3. adhyAyaH 003

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

vyAsena yudhiShThiraMprati puruShakarmaNAmIshvarapreraNAyattatayA doShAnApAdakatvakathanapUrvakaM tadabhyupagamenApi pApApanodAyAshvamedhAdividhAnam.. 1 .. yudhiShThireNa svasya tAvaddravyAbhAvanivedane vyAsena taMprati himavati girau vidyamAnamaruttayAgAvashiShTadravyAnayanenAshvamedhakaraNachodanA.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vyAsa uvAcha. yudhiShThira tava praj~nA na samyagiti me matiH. na hi kashchitsvayaM martyaH svavashaH kurute kriyAm.. 14-3-1 (92409) IshvareNa cha yukto.ayaM sAdhvasAdhu cha mAnavaH. karotyasukaraM karma tatrakA paridevanA.. 14-3-2 (92410) AtmAnaM manyase chAtha pApakarmANamantataH. shR^iNu tatra yathA pApamapakR^ityeta bhArata.. 14-3-3 (92411) tapobhiH kratubhishchaiva dAnena cha yudhiShThira. taranti nityaM puruShA ye sma pApAni kurvate.. 14-3-4 (92412) yaj~nena tapasA chaiva dAnena cha narAdhipa. pUyante narashArdUla narA duShkR^itakAriNaH.. 14-3-5 (92413) asurAshcha surAshchaiva puNyahetormakhakriyAm. pravartante mahAtmAnastasmAdyaj~naH parAyaNam.. 14-3-6 (92414) yaj~naireva mahAtmAno babhUvuradhikAH surAH. tato devAH kriyAvanto dAnavAnabhyadharShayan.. 14-3-7 (92415) rAjasUyAshvamedhau cha sarvamedhaM cha bhArata. naramedhaM cha nR^ipate tvamAhara yudhiShThira.. 14-3-8 (92416) yajasva vAjimedhena vidhivaddakShiNAvatA. bahukAmAnnavittena rAmo dAsharathiryathA.. 14-3-9 (92417) yathA cha bharato rAjA dauShyantiH pR^ithivIpatiH. shAkuntalo mahAvIryastava pUrvapitAmahaH.. 14-3-10 (92418) yudhiShThira uvAcha. 14-3-11x (7731) asaMshayaM vAjimedhaH pArayetpR^ithivImapi. abhiprAyastu me kashchittaM tvaM shrotumihArhasi.. 14-3-11 (92419) imaM j~nAtivadhaM kR^itvA sumahAntaM dvijottama. `ahamArAdhayiShyAmi kathaM shokaparAyaNaH.' dAnamalpaM na shaknomi dAtuM vittaM cha nAsti me.. 14-3-12 (92420) na tu bAlAnimAndInAnutsahe vasu yAchitum. tathaivAdraviNAnkR^ichChre vartamAnAnnR^ipAtmajAn.. 14-3-13 (92421) svayaM vinAshya pR^ithivIM yaj~nArthaM dvijasattama. karamAhArayiShyAmi kathaM shokaparAyaNaH.. 14-3-14 (92422) duryodhanAparAdheni vasudhAyAM narAdhipAH. pranaShTA yojayitvA.asmAnakIrtyA munisattama.. 14-3-15 (92423) duryodhanena pR^ithivI kShapitA jayakAraNAt. koshashchApi vishIrNosau dhArtarAShTrasya durmateH.. 14-3-16 (92424) pR^ithivI dakShiNA chAtra vAjimedhe mahAkratau. vidvadbhiH paridR^iShTo.ayaM shiShTo vidhiviparyayaH.. 14-3-17 (92425) na cha pratinidhiM kartuM chikIrShAmi tapodhana. atra me bhagavansamyaksAchivyaM kartumarhasi.. 14-3-18 (92426) evamuktastu pArthena kR^iShNadvaipAyanastadA. muhUrtamanusa~nchintya dharmarAjAnamabravIt.. 14-3-19 (92427) koshashchApi vishIrNo.ayaM paripUrNo bhaviShyati. vidyate draviNaM pArtha girau himavati sthitam.. 14-3-20 (92428) utsR^iShTaM brAhmaNairyaj~ne maruttasya mahIpate. tadAnayasva kaunteya paryAptaM tadbhaviShyati.. 14-3-21 (92429) yudhiShThira uvAcha. 14-3-22x (7732) kathaM yaj~ne maruttasya draviNaM tatsamAchitam. kasmiMshcha kAle sa nR^ipo babhUva dadatAMvara.. 14-3-22 (92430) vyAsa uvAcha. 14-3-23x (7733) yadi shushrUShase pArtha shR^iNu kAraMdhamaM nR^ipam. yasminkAle mahAvIryaH sa rAjA.a.asInmahAdhanaH.. .. 14-3-23 (92431) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi tR^itIyo.adhyAyaH.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-3-18 pratinidhimanukalpam..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 004

.. shrIH ..

14.4. adhyAyaH 004

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

vyAsena yudhiShThiraMprati saMvartamaruttIyopAkhyAnakathanArambhaH.. 1 .. maruttena rAj~nA himavaduttarapArshve sauvaNaiMreva kuNDabhADAdyupakaraNairyaj~nArambhaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. shushrUShe tasya dharmaj~na rAjarSheH parikIrtanam. dvaipAyana maruttasya kathAM prabrUhi me.anagha.. 14-4-1 (92432) vyAsa uvAcha. 14-4-2x (7734) AsItkR^itayuge tAta manurdaNDidharaH prabhuH. tasya putro mahoShvAsaH prajAtirabhavannR^ipaH.. 14-4-2 (92433) prajAterabhavatputraH kShuta ityabhivishrutaH. kShutasya putra ikShvAkurmahIpAlo.abhavatprabhuH.. 14-4-3 (92434) tasya putrashataM rAjannAsItparamadhArmikam. tAMstu sarvAnmahIpAlAnikShvAkurakarotprabhuH.. 14-4-4 (92435) teShAM jyeShThastu viMsho.abhUtpratimAnaM dhanuShmatAm. viMshasya putraH kalyANo viviMsho nAma bhArata.. 14-4-5 (92436) viviMshasya sutA rAjanbabhUvurdasha pa~ncha cha. sarve dhanuShi vikrAntA brahmaNyAH satyavAdinaH.. 14-4-6 (92437) dAnadharmaratAH shAntAH satataM priyavAdinaH. teShAM jyeShThaH khanInetraH sa tAnsarvAnapIDayat.. 14-4-7 (92438) khanInetrastu vikrAnto jitvA rAjyamakaNTakam. nAshakadrakShituM rAjyaM nAnvarajyanta taM prajAH.. 14-4-8 (92439) tamapAsya cha tadrAjye tasya putraM suvarchasam. abhyaShi~nchanta rAjendra muditA hyabhavaMstadA.. 14-4-9 (92440) sa piturvikriyAM dR^iShTvA rAjyAnnirasanaM cha tat. niyato vartayAmAsa prajAhitachikIrShayA.. 14-4-10 (92441) brahmaNyaH satyavAdI cha shuchiH shamadamAnvitaH. prajAstaM chAnvarajyanta dharmanityaM manasvinam.. 14-4-11 (92442) tasya dharmapravR^ittasya vyashIryatkoshavAhanam. taM kShINakoshaM sAmantAH samantAtparyapIDayan.. 14-4-12 (92443) sa pIDyamAno bahubhiH kShINakoshAshvavAhanaH. ArtimArchChatparAM rAjA saha bhR^ityaiH pureNa cha.. 14-4-13 (92444) na chainamabhihantuM te shaknuvanti balakShaye. samyagvR^itto hi rAjA sa dharmanityo yudhiShThira.. 14-4-14 (92445) yadA tu paramAmArtiM gato.asau sapuro nR^ipaH. tataH pradadhmau sa karaM prAdurAsIttato balam.. 14-4-15 (92446) tatastAnajayatsarvAnprAtisImAnnarAdhipAn. etasmAtkAraNAdrAjanvishrutaH sa karaMdhamaH.. 14-4-16 (92447) AvIkShittasya putro.abhUttretAyugamukhe purA. indrAdanavaraH shrImAndevairapi sudurjayaH.. 14-4-17 (92448) `kAraMdhama iti khyAto babhUva jagatIpatiH.' tasya sarve mahIpAlA vartante sma vashe tadA. sa hi samrADabhUtteShAM vR^ittena cha balena cha.. 14-4-18 (92449) avikShinnAma dharmAtmA shauryeNendrasamo.abhavat. yaj~nashIlo dharmaratirdhR^itimAnsaMyatendriyaH.. 14-4-19 (92450) tejasA.a.adityasadR^ishaH kShamayA pR^ithivIsamaH. bR^ihaspatisamo buddhyA himavAniva susthiraH.. 14-4-20 (92451) karmaNA manasA vAchA damena prashamena cha. manAMsyArAdhayAmAsa prajAnAM sa mahIpatiH.. 14-4-21 (92452) ya Ije hayamedhAnAM shatena vidhivatprabhuH. yAjayAmAsa yaM vidvAnsvayamevA~NgirAH prabhuH.. 14-4-22 (92453) tasya putro.atichakrAma pitaraM guNavattayA. marutto nAma dharmaj~nashchakravartI mahAyashAH. nAgAyutasamaprANaH sAkShAdviShNurivAparaH.. 14-4-23 (92454) sa yakShyamANo dharmAtmA shAtakumbhamayAnyuta. kArayAmAsa shubhrANi bhAjanAni sahasrashaH.. 14-4-24 (92455) meruM parvatamAsAdya himavatpArshva uttare. kA~nchanaH sumahAnpAdastatra karma chakAra saH.. 14-4-25 (92456) tataH kuNDAni pAtrIshcha piTharANyAsaMnAni cha. chakruH suvarNakartAro yeShAM sa~NkhyA na vidyate.. 14-4-26 (92457) tasyaiva cha samIpe tu yaj~navATo babhUva ha. Ije tatra sa dharmAtmA vidivatpR^ithivIpatiH. maruttaH sahitaiH sarvaiH prajApAlairnarAdhipaH.. .. 14-4-27 (92458) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi chaturthA.adhyAyaH.. 4 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-4-1 shushrUShe shrotumichChAmi.. 7-4-21 pUrvajAnAM mahIpatiriti ka.tha.pAThaH.. 7-4-25 daivaM tatra samAsAdyeti ka.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 005

.. shrIH ..

14.5. adhyAyaH 005

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

a~NgIrasaH putreNa saMvartenAkAraNavairiNaH svAgrajanmano bR^ihaspaterupadravAsahanena sarvasvatyAgapUrvakamaraNyapraveshaH.. 1 .. indreNa svAtishAyini marutte rAjani spardhayA bR^ihaspatisAchivyena tatopyatishayalipsayA maruttapurohitasya bR^ihaspaterbhedopAyena vashIkaraNam.. 2 .. bR^ihaspatinendraMprati maruttasya svenAyAjanapratij~nAnam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. pathaMvIryaH samabhavatsa rAjA dadatAMvaraH. kathaM cha jAtarUpeNa samayujyata vai nR^ipaH.. 14-5-1 (92459) kva cha tatsAMprataM dravyaM bhagavannavatiShThate. kathaM cha shakyamasmAbhistadavApnuM tachapodhana.. 14-5-2 (92460) vyAsa uvAcha. 14-5-3x (7735) asurAshchaiva devAshcha dakShasyAsanprajApateH. apatyaM bahulaM tAta te.aspardhanta parasparam.. 14-5-3 (92461) tathaivA~NgirasaH putrau pitR^itulyau babhUvatuH. bR^ihaspatirbR^ihattejAH saMvartashcha tapodhanaH.. 14-5-4 (92462) tAvati spardhinau rAjanpR^ithagAstAM parasparam. bR^ihaspatiH sa saMvartaM bAdhate sma punaHpunaH.. 14-5-5 (92463) sa bAdhyamAnaH satataM bhrAtrA jyeShThena bhArata. arthAnutsR^ijya digvAsA vane vAsamarochayat.. 14-5-6 (92464) vAsavo.apyasurAnsarvAnvijitya cha nipAtya cha. indratvaM prApya lokeShu tato vavre purohitam.. 14-5-7 (92465) putrama~Ngiraso jyeShThaM viprajyeShThaM bR^ihaspatim. yAjyastva~NgirasaH pUrvamAsIdrAjA karaMdhamaH.. 14-5-8 (92466) vIryeNApratimo loke vR^ittena cha balena cha. shatakraturivaujasvI dharmAtmA saMshitavrataH. 14-5-9 (92467) vAhanaM yasya yodhAshcha mitrANi vividhAni cha. shayanAni cha mukhyAni mahArhANi cha sarvashaH.. 14-5-10 (92468) dhyAnAdevAbhavadrAjanmukhavAtena sarvashaH. sa guNaiH pArthivAnsarvAnvashe chakre narAdhipaH.. 14-5-11 (92469) saMjIvya kAlamiShTaM cha sasharIro divaM gataH. babhUva tasya putrastu yayAtiriva dharmavit.. 14-5-12 (92470) avikShinnAma shatruMjitsa vashe kR^itavAnmahIm. vikrameNa guNaishchaiva pitevAsItsa pArthivaH.. 14-5-13 (92471) tasya vAsavatulyo.abhUnmarutto nAma vIryavAn. putrastamanuraktA.abhUtpR^ithivI sAgarAmbarA.. 14-5-14 (92472) spardhate sa sma satataM devarAjena nityadA. vAsavo.api marutteni spardhate pANDunandana.. 14-5-15 (92473) shuchiH sa guNavAnAsInmaruttaH pR^ithivIpatiH. yatamAnopi yaM shakro na visheShayati sma ha.. 14-5-16 (92474) so.ashaknuvanvisheShAya samAhUya bR^ihaspatim. uvAchedaM vacho devaiH sahito harivAhanaH.. 14-5-17 (92475) bR^ihaspate maruttasya mA sma kArShIH katha~nchana. daivaM karmAtha pitryaM vA kartAsi mama chetpriyam.. 14-5-18 (92476) ahaM hi triShu lokeShu surANAM cha bR^ihaspate. indratvaM prAptavAneko maruttastu mahIpatiH.. 14-5-19 (92477) kathaM hyamartyaM brahmaMstvaM yAjayitvA surAdhipam. yAjayermR^ityusaMyuktaM maruttamavisha~NkayA.. 14-5-20 (92478) mAM vA vR^iNIShva bhadraM te maruttaM vA mahIpatim. parityajya maruttaM vA yathAjoShaM bhajasva mAm.. 14-5-21 (92479) evamuktaH sa karakavya devarAj~nA bR^ihaspatiH. muhUrtamiva sa~nchintya devarAjAnamabravIt.. 14-5-22 (92480) tvaM bhUtAnAmadhipatistvayi lokAH pratiShThitAH. namuchervishvarUpasya nihantA tvaM balasya cha.. 14-5-23 (92481) tvamAjaharth devAnAmeko vIrashriyaM parAm. tvaM bibharShi bhuvaM dyAM cha sadaiva balasUdana.. 14-5-24 (92482) parohityaM kathaM kR^itvA tava devagaNeshvara. yAjayeyamahaM martyaM maruttaM pAkashAsana.. 14-5-25 (92483) samAshvasihi devendra nAhaM martyasya karhichit. grahIShyAmi sruvaM yaj~ne shR^iNu chedaM vacho mama.. 14-5-26 (92484) hiraNyaretA noShNaH syAtparivarteta medinI. bhAsaM tu na raviH kuryAnna tu satyaM chalenmayi.. 14-5-27 (92485) vyAsa uvAcha. 14-5-28x (7736) bR^ihaspativachaHka shrutvA shakro vigatamatsaraH. prashasyainaM viveshAtha svameva bhavanaM tadA.. .. 14-5-28 (92486) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi pa~nchamo.adhyAyaH.. 5 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 006

.. shrIH ..

14.6. adhyAyaH 006

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

bR^ihaspatinA indre svena maruttasyAyAjanapratij~nAnashravaNAmarShiNA marutteni svayAjanaprArthena tatpratyAkhyAnam.. 1 .. tataH pratinivR^ittasya maruttasya madhyemArgaM nAradasamAgamaH.. 2 .. nAradachodanayA maruttena vArANasIdvAre svena sthApitakuNapAvalokanena pralAyamAnaM saMvartaM pratyanugamanam.. 3 .. saMvartena tatpratinivartanAya pAMsukadamaprakShepepyanivartamAnaM tamavalokyaM vijane nyagrodhamUle samupaveshaH.. 4 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vyAsa uvAcha. atrApyudAharantImamamitihAsaM purAtanam. bR^ihaspateshcha saMvAdaM maruttasya cha dhImataH.. 14-6-1 (92487) devarAjasya samayaM kR^itamA~Ngirasena ha. shrutvA marutto nR^ipatirmanyumAhArayatparam.. 14-6-2 (92488) sa~Nkalpya manasA yaj~naM karaMdhamasutAtmajaH. bR^ihaspatimupAgamya vAgmI vachanamabravIt.. 14-6-3 (92489) bhagavanyanmayA pUrvamabhigamya tapodhana. kR^ito.abhisandhiryaj~nasya bhavato vachanAdguro.. 14-6-4 (92490) tamahaM yaShTumichChAmi sambhArAH sambhR^itAshcha me. yAjyosmi bhavataH sAdho tatprApnuhi vidhatsva cha.. 14-6-5 (92491) bR^ihaspatiruvAcha. 14-6-6x (7737) na kAmaye yAjayituM tvAmahaM pR^ithivIpate. vR^itosmi devarAjena pratij~nAtaM cha tasya me.. 14-6-6 (92492) marutta uvAcha. 14-6-7x (7738) pitryamasmi tava kShetraM bahumanye cha te bhR^isham. tavAsmi yAjyAtAM prApto bhajamAnaM bhajasva mAm.. 14-6-7 (92493) bR^ihaspatiruvAcha. 14-6-8x (7739) amartyaM yAjayitvA.ahaM yAjayiShye kathaM naram. marutta gachCha vA mA vA nivR^ittosmyadya yAjanAt.. 14-6-8 (92494) na tvAM yAjayitAsmyadya vR^iNu yaM tvamihechChasi. upAdhyAyaM mahAbAho yaste yaj~naM kariShyati.. 14-6-9 (92495) vyAsa uvAcha. 14-6-10x (7740) evamuktastu nR^ipatirmarutto vrIDito.abhavat. pratyAgachChansusaMvigno dadarsha pathi nAradam.. 14-6-10 (92496) devarShiNA samAgamya nAradeni sa pArthivaH. vidhivatprA~njalistasthAvathainaM nArado.abravIt.. 14-6-11 (92497) rAjarShe nAtihR^iShTosi kachchitkShemaM tavAnagha. kva gatosi kutashchedamaprItisthAnamAgatam.. 14-6-12 (92498) shrotavyaM chenmayA rAjanbrUhi me pArthivarShabha. vyapaneShyAmi te manyuM sarvayatnairnarAdhipa.. 14-6-13 (92499) evamukto maruttaH sa nAradena maharShiNA. vipralambhamupAdhyAyAtsarvaj~ne taM nyavedayat.. 14-6-14 (92500) marutta uvAcha. 14-6-15x (7741) gatosmya~NgirasaH putraM devAchAryaM bR^ihaspatim. yaj~nArthamR^itvijaM praShTuM sa cha mAM nAbhyanandata.. 14-6-15 (92501) pratyAkhyAtashcha tenAhaM jIvituM nAdya kAmaye. parityaktashcha guruNA dUShitashchAsmi nArada.. 14-6-16 (92502) vyAsa uvAcha. 14-6-17x (7742) evamuktastu rAj~nA sa nAradaH pratyuvAcha ha. AvikShitaM mahArAja vAchA saMjIvayanniva.. 14-6-17 (92503) rAjanna~NgirasaH putraH saMvarto nAma dhArmikaH. cha~NkamIti dishaH sarvA digvAsA mohayanprajAH.. 14-6-18 (92504) taM gachcha yadi yAjyaM tvAM na vA~nChati bR^ihaspatiH. prasannastvAM mahAtejAH saMvarto yAjayiShyati.. 14-6-19 (92505) marutta uvAcha. 14-6-20x (7743) saMjIvito.ahaM bhavatA vAkyenAnena nArada. pashyeyaM kva nu saMvartaM shaMsa me vadatAMvara.. 14-6-20 (92506) kathaM cha tasmai varteyaM kathaM mAM na parityajet. pratyAkhyAtashcha tenApi nAhaM jIvitumutsahe.. 14-6-21 (92507) nArada uvAcha. 14-6-22x (7744) unmattaveShaM bibhratsa cha~NkramIti yathAsukham. vArANasIM tu nagarImabhIkShNamupasevate.. 14-6-22 (92508) tasyA dvAraM samAsAdya nyasethAH kuNapaM kvachit. taM dR^iShTvA yo nivarteta saMvartaH sa mahIpate.. 14-6-23 (92509) taM pR^iShThato.anugachChethA yatra gachChetsa vIryavAn. tamekAnte samAsAdya prA~njaliH sharaNaM vrajeH.. 14-6-24 (92510) pR^ichChettvAM yadi kenAhaM tavAkhyAta iti sma ha. brUyAstvaM nAradeneti sa kutra iti shatruhan.. 14-6-25 (92511) sa chettvAmanuyu~njIta mamAnugamanepsayA. shaMsethA vahnimArUDhaM mAmapi tvamasha~NkayA.. 14-6-26 (92512) vyAsa uvAcha. 14-6-27x (7745) sa tatheti pratishrutya pUjayitvA cha nAradam. abhyanuj~nAya rAjarShiryayau vArANasIM purIm.. 14-6-27 (92513) tatra gatvA yathoktaM sa puryA dvAre mahAyashAH. kuNapaM sthApayAmAsa nAradasya vachaH smaran.. 14-6-28 (92514) yaugapadyeni viprashcha purIdvAramathAvishat. tataH sa kuNapaM dR^iShTvA sahasA saMnyavartata.. 14-6-29 (92515) sa taM nivR^ittamAlakShya prA~njaliH pR^iShThato.anvagAt. AvikShito mahIpAlaH saMvartamupashikShitum.. 14-6-30 (92516) sa cha taM vijane dR^iShTvA pAMsubhiH kademena cha. shleShmaNA chaiva rAjAnaM ShThIvanaishcha samAkirat.. 14-6-31 (92517) sa tathA bAdhyamAno vai saMvartena mahIpatiH. anvagAdeva tamR^iShiM prA~njaliH samprasAdayan.. 14-6-32 (92518) tato nivartya saMvartaH parishrAnta upAvishat. shItalachChAyamAsAdya nyagrodhaM bahushAkhinam.. .. 14-6-33 (92519) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi ShaShTho.adhyAyaH.. 6 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-6-13 manyuM dainyam..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 007

.. shrIH ..

14.7. adhyAyaH 007

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

saMvartamaruttasaMvAdaH.. 1 .. saMvartena samayabandhanapUrvakaM maruttaMprati yAjanapratij~nAnam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

saMvarta uvAcha. kathamasmi tvayA j~nAtaH kena vA kathitosmi te. etadAchakShva me tattvamichChase chenmama priyam.. 14-7-1 (92520) satyaM te bruvataH sarve sampatsyante manorathAH. mithyA cha bruvato mUrdhA shatadhA te sphuTiShyati.. 14-7-2 (92521) marutta uvAcha. 14-7-3x (7746) nAradena bhavAnmahyamAkhyAto hyaTatA pathi. guruputro mameti tvaM tato me prItiruttamA.. 14-7-3 (92522) saMvarta uvAcha. 14-7-4x (7747) satyametadbhavAnAha sa mAM jAnAti satriNam. kathayasva tadetanme kvanu samprati nAradaH.. 14-7-4 (92523) maruta uvAcha. 14-7-5x (7748) bhavantaM kathayitvA tu mama devarShisattamaH. tato mAmabhyanuj~nAya praviShTo havyavAhanam.. 14-7-5 (92524) vyAsa uvAcha. 14-7-6x (7749) shrutvA tu pArthivasyaitsaMvartaH pramudaM gataH. etAvadahamapyevaM shaknuyAmiti so.abravIt.. 14-7-6 (92525) tato maruttamunmatto vAchA nirbhartsayanniva. rUkShayA brAhmaNi rAjanpunaH punarathAbravIt.. 14-7-7 (92526) vAtapradhAnena mayA svachittavashavartinA. evaM vikR^itarUpeNa kathaM yAjitumichChasi.. 14-7-8 (92527) bhrAtA mama samarthashcha vAsavena cha sa~NgataH. vartate yAjane chaiva tena karmANi kAraya.. 14-7-9 (92528) gArhasthyaM chaiva yAjyAshcha sarvA gR^ihyAshcha devatAH. pUrvajena mamAkShiptaM sharIraM varjitaM tvidam.. 14-7-10 (92529) nAhaM tenAnanuj~nAtastvAmAvikShita karhichit. yAjayeyaM kathaMchidvai sa hi pUjyatamo mama.. 14-7-11 (92530) sa tvaM bR^ihaspatiM gachcha tamanuj~nApya chAvraja. tato.ahaM yAjayiShye tvAM yadi yaShTumihechChasi.. 14-7-12 (92531) marutta uvAcha. 14-7-13x (7750) bR^ihaspatiM gataH pUrvamahaM saMvarte tachChR^iNu. na mAM kAmayate yAjyaM munirvAsavavAritaH.. 14-7-13 (92532) amaraM yAjyamAsAdya yAjayiShye na mAnuSham. shakreNa pratiShiddho.ahaM maruttaM mA sma yAjaye.. 14-7-14 (92533) spardhate hi mayA vipra sadA hi sa tu pArthivaH. evamastviti chApyukto bhrAtrA te balasUdanaH.. 14-7-15 (92534) sa mAmadhigataM premNA yAjyatve na bubhUShati. devarAjaM samAshritya tadviddhi munipu~Ngava.. 14-7-16 (92535) sohamichChAmi bhavatA sarvasvenApi yAjitum. kAmaye samatikrAntuM vAsavaM tvatkR^itairguNaiH.. 14-7-17 (92536) na hi me vartate buddhirgantuM brahmanbR^ihaspatim. pratyAkhyAto hi tenAsmi tathA.anapakR^ite sati.. 14-7-18 (92537) saMvarta uvAcha. 14-7-19x (7751) chikIrShasi yathAkAmaM sarvametattvayi dhruvam. yadi sarvAnabhiprAyAnkartAsi mama pArthiva.. 14-7-19 (92538) yAjyamAnaM mayA hi tvAM bR^ihaspatipuMradarau. dviShetAM samabhikruddhAvetadekaM samarthaye.. 14-7-20 (92539) sthairyamatra kathaM me syAtsa tvaM niHsaMshayaM kuru. kupitastvAM na hIdAnIM bhasma kuryA savAndhavam.. 14-7-21 (92540) marutta uvAcha. 14-7-22x (7752) yAvattapetsahasrAMshustiShTheraMshchApi parvatAH. tAvallokAnna labheyaM tyajeyaM sa~NgataM yadi.. 14-7-22 (92541) mA chApi shubhabuddhitvaM labheyamiha karhichit. viShayaiH sa~NgataM chAstu tyajeyaM sa~NgataM yadi.. 14-7-23 (92542) saMvarta uvAcha. 14-7-24x (7753) AvikShita shubhA buddhirvartatAM tava karmasu. yAjanaM hi mamApyeva vartate hR^idi pArthiva.. 14-7-24 (92543) abhidhAste cha te rAjannakShayaM dravyamuttamam. yena devAnsagdharvA~nshakraM chAbhibhaviShyasi.. 14-7-25 (92544) na tu me vartate buddhirdhane yAjyeShu vA punaH. vipriyaM tu kariShyAmi bhrAtushchendrasya chobhayo.. 14-7-26 (92545) gamayiShyAmi shakreNa samatAmapi te dhruvam. priyaM cha te kariShyAmi satyametadbravImi te.. .. 14-7-27 (92546) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi saptamo.adhyAyaH.. 7 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-7-1 me satyaM jIvitaM chetpriyaMtaveti ka.tha.pAThaH.. 7-7-4 satriNaM kapaTaveShachChannam.. 7-7-6 ahamapyenaM kuryAmiti tamabravIditi ka.tha.pAThaH.. 7-7-8 madhuprayogadAnena svachittaparivartineti ka.tha.pAThaH.. 7-7-23 bhogeShu samyagbhogAMshcha tyajeyamiti ka.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 008

.. shrIH ..

14.8. adhyAyaH 008

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

saMvartena maruttaMprati himavatsaMnihite mu~njavatigirau mahAdevasya nivAsakathanapUrvakaM svoktanAmashatakena stutyA tatprasAdanena yAgAya tannatyabahusuvarNaharaNachodanA.. 1 .. saMvarteni tadAharaNena shilpibhiryAgopayogibhANDanirmApaNam.. 2 .. indreNa tachChravaNanirviNNasya bR^ihaspateH samIpaM pratyAgamanam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

saMvarta uvAcha. girerhimavataH pR^iShThe mu~njavAnnAma parvataH. tapyate yatra bhagavAMstapo nityamupApatiH.. 14-8-1 (92547) vanaspatInAM mUleShu shR^i~NgeShu viShameShu cha. guhAsu shailarAjasya yathAkAmaM yathAsukham.. 14-8-2 (92548) umAsahAyo bhagavAnyatra nityaM maheshvaraH. Aste shUlI mahAtejA nAnAbhUtagaNAvR^itaH.. 14-8-3 (92549) tatra rudrAshcha sAdhyAshcha vishve.atha vasavastathA. yamashcha varuNashchaiva kuberashcha sahAnugaH.. 14-8-4 (92550) bhUtAni cha pishAchAshcha nAsatyAvapi chAshvinau. gandhar^vApsarasashchaiva yakShA devarShayastathA.. 14-8-5 (92551) AdityA marutashchaiva yAtudhAnAshcha sarvashaH. upAsante mahAtmAnaM bahurUpamupApatim.. 14-8-6 (92552) ramate bhagavAMstatra kuberAnucharaiH saha. vikR^itairvikR^itAkAraiH krIDadbhiH pR^ithivIpate.. 14-8-7 (92553) shriyA jvalandR^ishyate vai bAlAdityasamadyutiH. na rUpaM shakyate tasya saMsthAnaM vA kadAchana. nirdeShTuM prANibhiH kaishchitprAkR^itairmAMsalochanaiH.. 14-8-8 (92554) noShNaM na shishiraM tatra na vAyurna cha bhAskaraH. na jArA kShutpipAse vA na mR^ityurna bhayaM nR^ipa.. 14-8-9 (92555) tasya shailasya pArshveShu sarveShu jayatAMvara. dhAtavo jAtarUpasya rashmayaH savituryathA.. 14-8-10 (92556) rakShyante te kuberasya sahAyairudyatAyudhaiH. chikIrShadbhiH priyaM rAjankuberasya mahAtmanaH.. 14-8-11 (92557) `tatra gatvA samanvAsya mahAyogeshvaraM shivam. kuru praNAmaM rAjarShe bhaktyA paramayA yatuH..' 14-8-12 (92558) tasmai bhagavate kR^itvA namaH sharvAya vedhase. `ebhistaM nAmabhirdevaM sarvavidyAdharaM stuhi..' 14-8-13 (92559) rudrAya shitikaNThAya surUpAya suvarchase. kapardine karAlAya haryakShNe varadAya cha.. 14-8-14 (92560) tryakShNe pUShNo dantabhide vAmanAya shivAya cha. yAmyAyAvyaktarUpAya sadvR^itte sha~NkarAya cha.. 14-8-15 (92561) kShemyAya harikeshAya sthANave puruShAya cha. harinetrAya muNDAya kruddhAyottaraNAya cha.. 14-8-16 (92562) bhAsvarAya sutIrthAya devadevAya raMhase. uShNIShiNe suvaktrAya sahasrAkShAya mIDhuShe.. 14-8-17 (92563) girishAya prAshAntAya yataye chIravAsase. bilvadaNDAya siddhAya sarvadaNDadharAya cha.. 14-8-18 (92564) mR^igavyAdhAya mahate dhanvine.atha bhavAya cha. varAya somavaktrAya siddhamantrAya chakShuShe.. 14-8-19 (92565) hiraNyabAhave rAjannugrAya pataye dishAm. lelihAnAya goShThAya siddhamantrAya vR^iShNaye.. 14-8-20 (92566) pashUnAM pataye chaiva bhUtAnAM pataye namaH. vR^iShAya mAtR^ibhaktAya senAnye madhyamAya cha.. 14-8-21 (92567) `abhivaktrAya pataye sarvadevamayAya cha.' sruvahastAya pataye dhanvine bhArgavAya cha. ajAya kR^iShNanetrAya virUpAkShAya chaiva ha.. 14-8-22 (92568) tIkShNadaMShTrAya tIkShNAya vaishvAnaramukhAya cha. mahAtmane chAna~NgAya sarvAya pataye vishAm.. 14-8-23 (92569) `tathA rudrAya pataye pR^ithave kR^ittivAsase.' vilohitAya dIptAya dIptAkShAya mahaujase. vasuretaHsuvapuShe pR^ithave kR^ittivAsase.. 14-8-24 (92570) kapAlamAline chaiva suvarNamukuTAya cha. mahAdevAya kR^iShNAya tryambakAyAnaghAya cha.. 14-8-25 (92571) krodhanAyAnR^ishaMsAya mR^idave bAhushAline. daNDine taptatapase tathaivAkrUrakarmaNe.. 14-8-26 (92572) sahasrashirase chaiva sahasracharaNAya cha. namaH svadhAsvarUpAya bahurUpAya daMShTriNe.. 14-8-27 (92573) pinAkinaM mahAdevaM mahAbhoginamavyayam. trishUlahastaM varadaM tryambakaM bhuvaneshvaram.. 14-8-28 (92574) tripuraghnaM trinayanaM trilokeshaM mahaujasam. prabhavaM sarvabhUtAnAM dAtAraM dharaNIdharam.. 14-8-29 (92575) IshAnaM sha~NkaraM sarvaM shivaM vishveshvaraM bhavam. umApatiM pashupatiM vishvarUpaM maheshvaram.. 14-8-30 (92576) virUpAkShaM dashabhujaM viShyandaM govR^iShadhvajam. ugraM sthANuM shivaM raudraM sharvaM gaurIshamIshvaram.. 14-8-31 (92577) shitikaNThamajaM shukraM pR^ithuM pR^ithuharaM varam. vishvarUpaM virUpAkShaM bahurUpamupApatim.. 14-8-32 (92578) praNamya shirasA devamana~NgA~NgaharaM haram. sharaNyaM sharaNaM yAhi mahAdevaM chaturmukham.. 14-8-33 (92579) `virochamAnaM vapuShA divyAbharaNabhUShitam. anAdyantamajaM shaMbhuM sarvavyApinamIshvaram.. 14-8-34 (92580) nistraiguNyaM nirudvegaM nirmalaM nidhimojasAm. praNamya prA~njaliH sharvaM prayAmi sharaNaM haram.. 14-8-35 (92581) sammAnyaM nishchalaM nityamakAruNyamalepanam. adhyAtmavedamAsAdya prayAmi sharaNaM muhuH.. 14-8-36 (92582) yasya nityaM viduH sthAnaM mokShamadhyAtmachintakAH. yogIshaM tatvamArgasthAH kaivalyaM padamakSharam.. 14-8-37 (92583) yaM viduH sa~NginaM muktAH sAmAnyaM samadarshinaH. taM prapadye jagadyonimayoniM nirguNAtmakam.. 14-8-38 (92584) asR^ijadyastu bhUtAdInsapta lokAnsanAtanAn. sthitaH satyopari sthANustaM prapadye sanAtanam.. 14-8-39 (92585) bhaktAnAM sulabhaM taM hi durlabhaM dUrapAtinAm. adUrasthamamuM devaM prakR^iteH parataH sthitam.. 14-8-40 (92586) namAmi sarvalokasthaM vrajAmi sharaNaM shivam.' evaM kR^itvA namastasmai mahAdevAya raMhase. mahAtmane kShitipate tatsuvarNamavApsyasi.. 14-8-41 (92587) `labhante gANapatyaM cha tadekAgrA hi mAnavAH. kiM punaH svarNibhANDAni tasmAttvaM gachCha mA chiraM.. 14-8-42 (92588) mahattaraM hi te lAbhaM hastyashvoShTrAdibhiH saha.' suvarNamAhariShyantastatra gachChantu te narAH.. 14-8-43 (92589) vyAsa uvAcha. 14-8-44x (7754) ityuktaH sa vachastasya chakre kArandhamAtmajaH. `ga~NgAdharaM namaskR^itya labdhavAndhanamuttamam.. 14-8-44 (92590) kubera iva tatprApya mahAdevaprasAdataH.' tato.atimAnuShaM sarvaM chakre yaj~nasya saMvidhim.. 14-8-45 (92591) sauvarNAni cha bhANDAni saMchakrustatra shilpinaH. `shAlAshcha sarvasambhArAMstatra saMvartashAsanAt..' 14-8-46 (92592) bR^ihaspatistu tAM shrutvA maruttasya mahIpateH. samR^iddhimati devebhyaH santApamakarodbhR^isham.. 14-8-47 (92593) santapyamAno vaivarNyaM kR^ishatvaM chAgamatparam. bhaviShyati hi me shatruH saMvarto vasumAniti.. 14-8-48 (92594) taM shrutvA bhR^ishasaMtaptaM devarAjo bR^ihaspatim. abhigamyAmaravR^itaH provAchedaM vachastadA.. .. 14-8-49 (92595) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi aShTamo.adhyAyaH.. 8 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 009

.. shrIH ..

14.9. adhyAyaH 009

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

bR^ihaspatinA indraMprati svAnujena saMvartena maruttasya yAjanakathanapUrvakaM tadvighaTanachodanA.. 1 .. agninA maruttametya yAjanAya bR^ihaspatisvIkaraNarUpendrasandeshakathanam.. 2 .. tathA punarindrametya maruttena svasaMdeshAparigrahaNanivedanam.. 3 .. tathA indreNa punarmarutte svasandeshanivedanachodane saMvartatapobhayAttadana~NgIkaraNam.. 4 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

indra uvAcha. kachchitsukhaM svapiShi tvaM bR^ihaspate kachchinmanoj~nAH parichArakAste. kachchiddevAnAM sukhakAmosi vipra kachchiddevAstvAM paripAlayanti.. 14-9-1 (92596) bR^ihaspatiruvAcha. 14-9-2x (7755) sukhaM shaye shayane devarAja tathA manoj~nAH parichArakA me. tathA devAnAM sukhakAmosmi nityaM devAshcha mAM subhR^ishaM pAlayanti.. 14-9-2 (92597) indra uvAcha. 14-9-3x (7756) kuto duHkhaM mAnasaM dehajaM vA pANDurvivarNashcha kutastvamadya. AchakShva me brAhmaNa yAvadetA- nnihanmi sarvAMstava duHkhakartR^In.. 14-9-3 (92598) bR^ihaspatiruvAcha. 14-9-4x (7757) maruttamAhurmaghavanyakShyamANaM mahAyaj~nenottamadakShiNena. saMvarto yAjayatIti me shrutaM tadichChAmi na sa taM yAjayet.. 14-9-4 (92599) indra uvAcha. 14-9-5x (7758) sarvAnkAmAnanuyAtosi vipra tvaM devAnAM mantrayase purodhAH. ubhau cha te jarAmR^ityU vyatItau kiM saMvartastava kartA.adya vipra.. 14-9-5 (92600) bR^ihaspatiruvAcha. 14-9-6x (7759) devaiH saha tvamasurAnsampraNudya jighAMsase chApyuta sAnubandhAn. yaMyaM samR^iddhaM pashyasi tatratatra duHkhaM sapatneShu samR^iddhibhAvaH.. 14-9-6 (92601) atosmi devendra vivarNarUpaH sapatno me vardhate tannishamya. sarvopAyairmaghavansaMniyachCha saMvartaM vA pArthivaM vA maruttam.. 14-9-7 (92602) indra uvAcha. 14-9-8x (7760) ehi gachCha prahito jAtavedo bR^ihaspatiM paridAtuM marutte. ayaM vai tvAM yAjayitA bR^ihaspati- stathA.amaraM chaiva kariShyatIti.. 14-9-8 (92603) agniruvAcha. 14-9-9x (7761) ahaM gachChAmi tava shakrAdya dUto bR^ihaspatiM paridAtuM marutte. vAchaM satyAM puruhUtasya kartuM bR^ihaspateshchApachitiM chikIrShuH.. 14-9-9 (92604) vyAsa uvAcha. 14-9-10x (7762) tataH prAyAddhUmaketurmahAtmA vanaspatInvIrudhashchAvamR^idgan. kAmAddhimAnte parivartamAnaH kAShThAtigo mAtarishveva nardan.. 14-9-10 (92605) maruta uvAcha. 14-9-11x (7763) Ashvaryamadya pashyAmi rUpiNaM vahnimAgatam. AsanaM salilaM pAdyaM gAM chopAnaya vai mune.. 14-9-11 (92606) agniruvAcha. 14-9-12x (7764) AsanaM salilaM pAdyaM pratinandAmi te.anagha. indreNa tu samAdiShTaM viddhi mAM dUtamAgatam.. 14-9-12 (92607) maruta uvAcha. 14-9-13x (7765) kachchichChrImAndevarAjaH sukhI cha kachchichchAsmAnprIyate dhUmaketo. kachchiddevA asya vashe yathAva- tprabrUhi tvaM mama kArtsnyena deva.. 14-9-13 (92608) agniruvAcha. 14-9-14x (7766) shakro bhR^ishaM susukhI pArthivendra prAtiM chechChatyajarAM vai tvayA saH. devAshcha sarve vashagAstasya rAja- nsaMdeshaM tvaM shR^iNu me devarAj~naH.. 14-9-14 (92609) yadarthaM mAM prAhiNottvatsakAshaM bR^ihaspatiM paridAtuM marutte. ayaM gururyAjayatAM nR^ipa tvAM martyaM santamamaraM tvAM karotu.. 14-9-15 (92610) maruta uvAcha. 14-9-16x (7767) saMvarto.ayaM yAjayitA dvijo mAM bR^ihaspatera~njalireSha tasya. na chaivAsau yAjayitvA mahendraM martyaM santaM yAjayannadya shobhet.. 14-9-16 (92611) agniruvAcha. 14-9-17x (7768) ye vai lokA devaloke mahAntaH samprApsyase tAndevarAjaprasAdAt. tvAM chedasau yAjayedvai bR^ihaspati- rnUnaM svargaM tvaM jayeH kIrtiyuktaH.. 14-9-17 (92612) tathA lokA mAnuShA ye cha divyAH prajApateshchApi ye vai mahAntaH. tete jitA devarAjyaM cha kR^itsnaM bR^ihaspatiryAjayechchennarendra.. 14-9-18 (92613) saMvarta uvAcha. 14-9-19x (7769) mA smaiva tvaM punarAgAH kathaMchi- dbR^ihaspatiM paridAtuM marutte. mA tvAM dhakShye chakShuShA dAruNena saMkruddho.ahaM pAvaka tvaM nibodhaH.. 14-9-19 (92614) vyAsa uvAcha. 14-9-20x (7770) tato devAnagamaddhUmaketu- dIhAdbhIto vyathito.ashvatthaparNavat. taM vai dR^iShTvA prAha shakro mahAtmA bR^ihaspateH sannidhau havyavAham.. 14-9-20 (92615) yastvaM gataH prahito jAtavedo bR^ihaspatiM paridAtuM marutte. tatkiM prAha sa nR^ipo yakShyamANaH kachchidvachaH pratigR^ihNAti tachcha. 14-9-21 (92616) agniruvAcha. 14-9-22x (7771) na te vAchaM rochayate marutto bR^ihaspatera~njaliM prAhiNotsaH. saMvarto mAM yAjayitetyuvAcha punaH punaH sa mayA yAchyamAnaH.. 14-9-22 (92617) uvAchedaM mAnuShA ye cha divyA. prajApaterye cha lokA mahAntaH. tAMshchellabheyaM saMvidaM tena kR^itvA tathApi nechCheyamiti pratItaH.. 14-9-23 (92618) indra uvAcha. 14-9-24x (7772) punargatvA pArthivaM tvaM sametya vAkyaM madIyaM prApaya svArthayuktam. punaryadyukto na kariShyate vacha- stvatto vajraM samprahartAsmi tasmai.. 14-9-24 (92619) agniruvAcha. 14-9-25x (7773) gandharvarADyAtvayaM tatra dUto bibhemyahaM vAsava tatra gantum. saMrabdho mAmabravIttIkShNaroShaH saMvarto vAkyaM charitabrahmacharyaH.. 14-9-25 (92620) yadyAgachCheH punarevaM kathaMchi- dbR^ihaspatiM paridAtuM marutte. daheyaM tvAM chakShuShA dAruNena saMkruddha ityetadavaihi shakra.. 14-9-26 (92621) shakra uvAcha. 14-9-27x (7774) tvamevAnyAndahase jAtavedo na hi tvadanyo vidyate bhasmakartA. tvatsaMsparshAtsarvaloko bibheti ashraddheyaM vadase havyavAha.. 14-9-27 (92622) agniruvAcha. 14-9-28x (7775) divaM devendra pR^ithivIM cha sarvAM saMveShTayestvaM svabalenaiva shakra. evaMvidhasyeha satastavAsau kathaM vR^itrastridivaM prAgjahAra.. 14-9-28 (92623) indra uvAcha. 14-9-29x (7776) nagaNDikAkArayogaM kare.aNuM na chArisomaM prapibAmi vahne. na kShINashaktau prahArAmi vajraM ko me sukhAya prahareta martyaH.. 14-9-29 (92624) pravrajayeyaM kAlakeyAnpR^ithivyA- mapAkarShandAnavAnantarikShAt. divaH prahlAdamavasAnamAnayaM ko me.asukhAya prahareta mAnavaH.. 14-9-30 (92625) agniruvAcha. 14-9-31x (7777) yatra sharyAtiM chyavano yAjayiShya- nsahAshvibhyAM somamagR^ihNadekaH. taM tvaM kruddhaH pratyaShedhIH purastA- chCharyAtiyaj~naM sma taM mahendra.. 14-9-31 (92626) vajraM gR^ihItvA cha purandara tvaM samprAhArShIshchyavanasyAtighoram. sa te vipraH saha vajreNi bAhu- mapAgR^ihNAttapasA jAtamanyuH.. 14-9-32 (92627) tato roShAtsarvato ghorarUpaM sapatnaM te janayAmAsa bhUyaH. madaM nAmnA chAsuraM vishvarUpaM yaM tvaM dR^iShTvA chakShuShI saMnyamIlaH.. 14-9-33 (92628) hanurekA jagatIsthA tathaikA divaM gatA mahato dAnavasya. sahasraM dantAnAM shatayojanAnAM sutIkShNAnAM ghorarUpaM babhUva.. 14-9-34 (92629) vR^ittAH sthUlA rajatastambhavarNA daMShTrAshchatasro dve shate yojanAnAm. sa tvAM dantAnvidashannabhyadhAva- jjighAMsayA shUlamudyamya ghoram.. 14-9-35 (92630) taM nApashyastvaM tadA ghorarUpaM sarve vai tvAM dadR^ishurdarshanIyam. yasmAdbhItaH prA~njalistvaM maharShi- mAgachChethAH sharaNaM dAnavaghna.. 14-9-36 (92631) kShAtrAdbalAdbrahmabalaM garIyo na brahmataH ki~nchidanyadgarIyaH. sohaM jAnanbrahmatejo yathAva- nna saMvarta gantumichChAmi shakra.. .. 14-9-37 (92632) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi navamo.adhyAyaH.. 9 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-9-29 nAhaM daurbalyAdvR^itreNa jita iti vaktaM svasAmarthyamindro vahniprati vadati nagaNDikAkArayogaM kareNum. nagaM parvataM DIyate vihAyasA gachChatIti DIH pakShI alpo DIrDikA makShikAmashakAdistasyA AkAreNa yogosyAstItyevaMrUpaM aNuM sUkShmaM karekurve. kR^i~nashChAndasaM bhauvAdikatvam. kareNetipAThe karomItyadhyAhAraH. pArthodhiM kare kartumagastya ivAhaM parvatamapi mashakIkartuM samarthosmItyarthaH. kutastarhi vR^itrastvAM nArAdhitavAnityata Aha na chArisomaM prapibAmi vahne. arisomaM shatrudattaM somam. tvayaiva sa kutI na nirjita ityata Aha na kShINashaktau praharAmi vajramityAdinA na daNDakAnnArakAnno kali~NgAnna karUshAnsomaM prapibAmi vahne. na durbalAyAvasR^ijAmi vajraM ko me sukhI yaH praharenmanuShyaH iti ka.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 010

.. shrIH ..

14.10. adhyAyaH 010

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

indraNa gandharvamukhAtsvena yAjanAya bR^ihaspativaraNaM choditenApi maruttena tadana~NgIkAre yaj~navighAtAya sATopaM yaj~navATaM pratyAgamanam.. 1 .. saMvartena maruttaprArthanayA vidyAbalenendrAdInAM saMstambhanam.. 2 .. tataH saMvartAnuvartinendreNa sabhAnirmApaNAdinA yaj~nanirvartanapUrvakaM deveH saha havirgrahaNam.. 3 .. vyAsenaiva yudhiShThiraMprati maruttayaj~napravR^ittiprakArakathanapUrvakaM tachChiShTadravyAharamaenAshvamedhakaraNavidhAnam.. 4 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

indra uvAcha. evametadbrahmabalaM garIyo na brAhmaNAtki~nchidanyadrarIyaH. AvikShitasya tu balaM na mR^iShye vajramasmai prahariShyAmi ghoram.. 14-10-1 (92633) dhR^itarAShTra gachCha prahito maruttaM saMvartena sa~NgataM taM vadasva bR^ihaspatiM tvamupashikShasva rAja- nvajraM vA te prahariShyAmi ghoram.. 14-10-2 (92634) vyAsa uvAcha. 14-10-3x (7778) tato gatvA dhR^itarAShTro narendraM provAchedaM vachanaM vAsavasya.. 14-10-3 (92635) gandharvaM mAM dhR^itarAShTraM nibodha tvAmAgataM vaktukAmaM narendra. aindraM vAkyaM shR^iNu me rAjasiMha yatprAha lokAdhipatirmahAtmA.. 14-10-4 (92636) bR^ihaspatiM yAjakaM tvaM vR^iNIShva vajraM vA te prahariShyAmi ghoram. vachashchedetanna kariShyase me prAhaitadetAvadachintyakarmA.. 14-10-5 (92637) marutta uvAcha. 14-10-6x (7779) tvaM chaivaitadvettha purandarashcha vishvedevA vasavashchAshvinau cha. mitradrohe niShkR^itirnAsti loke mahatpApaM brahmahatyAsamaM tat.. 14-10-6 (92638) bR^ihaspatiryAjayatAM mahendraM devashreShThaM vajrabhR^itAM variShTham. saMvarto mAM yAjayitA.adya rAja- nna te vAkyaM tasya vA rochayAmi.. 14-10-7 (92639) gandharva uvAcha. 14-10-8x (7780) ghoro nAdaH shrUyatAM vAsavasya nabhastale garjato rAjasiMha. vyaktaM vajraM mokShyate te mahendraH kShemaM rAjaMshchintyatAmeSha kAlaH.. 14-10-8 (92640) vyAsa uvAcha. 14-10-9x (7781) ityevamukto dhR^itarAShTreNa rAja- ~nshrutvA nAdaM nadato vAsavasya. taponityaM dharmavidAM variShThaM saMvartaM taM j~nApayAmAsa kAryam.. 14-10-9 (92641) marutta uvAcha. 14-10-10x (7782) pashyAtmAnaM plavamAnaM tvamArA- dadhvA dUraM tena na dR^ishyate.adya. prapadye.ahaM sharma viprendra tvattaH prayachCha tasmAdabhayaM vipramukhya.. 14-10-10 (92642) ayamAyAti ve vajrI disho vidyotayandasa. amAnuSheNa ghoreNi sadasyAstrAsitA hi naH.. 14-10-11 (92643) saMvarta uvAcha. 14-10-12x (7783) bhayaM shakrAdvyetu te rAjasiMha praNotsye.ahaM bhayametatsughoram. saMstambhinyA vidyayA kShiprameva mA bhaistvamasyAbhibhavAtpratItaH.. 14-10-12 (92644) ahaM saMstambhayiShyAmi mA bhaistvaM shakrato nR^ipa. yarveShAmeva devAnAM kShayitAnyAyudhAni me.. 14-10-13 (92645) disho vajraM vrajatAM vAyuretu varShaM bhUtvA varShatAM kAnaneShu. ApaH plavantvantarikShe vR^ithA cha saudAmanI dR^ishyate mA.api bhaistvam.. 14-10-14 (92646) vahnirdevastrAtu vA sarvataste kAmAnsarvAnvarShatu vAsavo vA. vajraM tathA sthApayatAM vadhAya mahAghoraM puvamAnaM jalaughaiH.. 14-10-15 (92647) marutta uvAcha. 14-10-16x (7784) ghoraH shabdaH shrUyate vai mahAsvano vajrasyaiSha sahito mArutena. AtmA hi me pravyathate muhurmuhu- rna me svAsthyaM jAyate chAdya vipra.. 14-10-16 (92648) saMvarta uvAcha. 14-10-17x (7785) vajrAdugrAdvyetu bhayaM tavAdya vAto bhUtvA vrajatu narendra vajram. bhayaM tvaktvA varamanyaM vR^iNIShva kaM te kAmaM tapasA sAdhayAmi.. 14-10-17 (92649) marutta uvAcha. 14-10-18x (7786) indraH sAkShAtsahasA.abhyetu vipra haviryaj~ne pratigR^ihNAtu chaiva. svaMsvaM havishchaiva juShantu devA hutaM somaM pratigR^ihNantu chaiva.. 14-10-18 (92650) saMvarta uvAcha. 14-10-19x (7787) ayamindro haribhirAyAti rAja- ndevaiH sarvaistvaritaiH stUyamAnaH. mantrAhUto yaj~namimaM mayA.adya pashyashvainaM mantravisrastakAyam.. 14-10-19 (92651) vyAsa uvAcha. 14-10-20x (7788) tato devaiH sahito devarAjo rathe yu~NktvA tAnharInvAjimukhyAn. AyAdyaj~namatha rAj~naH pipAsu- rAvikShitasyAprameyasya somam.. 14-10-20 (92652) tamAyAntaM sahitaM devasa~NghaiH pratyudyayau sapurodhA maruttaH. chakre pUjAM devarAjAya chAgryAM yathAshAstraM vidhivatprIyamANaH.. 14-10-21 (92653) saMvarta uvAcha. 14-10-22x (7789) susvAgataM te puruhUteha vidva- nyaj~no.apyayaM sannihite tvayIndra. shoshubhyate balavR^itraghna bhUyaH pibasva somaM sutamudyataM mayA.. 14-10-22 (92654) marutta uvAcha. 14-10-23x (7790) shivena mAM pashya namashcha te.astu prApto yaj~naH saphalaM jIvitaM me. ayaM yaj~naM kurute me surendra bR^ihaspateravaro janmanA cha. 14-10-23 (92655) indra uvAcha. 14-10-24x (7791) jAnAmi te gurumenaM tapodhanaM bR^ihaspateranujaM tigmatejasam yasyAhvAnAdAgato.ahaM narendra prItirme.adya tvayi manyuH pranaShTaH.. 14-10-24 (92656) saMvarta uvAcha. 14-10-25x (7792) yadi prItastvamasi vai devarAja tasmAtsvayaM shAdhi yaj~ne vidhAnam. svayaM sarvAnkuru bhAgAnsurendra jAnAtvayaM sarvalokashcha deva.. 14-10-25 (92657) vyAsa uvAcha. 14-10-26x (7793) evamuktastvA~Ngirasena shakraH samAdidesha svayameva devAn. sabhAH kriyantAmAvasathAshcha mukhyAH sahasrashashchitrabhUtAH samR^iddhAH.. 14-10-26 (92658) klR^iptAH sthUNAH kurutArohaNAni gandharvANAmapsarasAM cha shIghram. yatra nR^ityerannapsarasaH samastAH svargopamaH kriyatAM yaj~navATaH.. 14-10-27 (92659) ityuktAste chakrurAshu pratItA divaukasaH shakravAkyAnnarendra. tato vAkyaM prAha rAjAnamindraH prIto rAjanpUjyamAno maruttam.. 14-10-28 (92660) eSha tvayA.ahamiha rAjansametya ye chApyante tava pUrve narendra. sarvAshchAnyA devatAH prIyamANA havistubhyaM pratigR^ihNantu rAjan.. 14-10-29 (92661) AgneyaM vai lohitamAlabhantAM vaishvadevaM bahurUpaM hi rAjan. nilaM chokShANaM medyamapyAlabhantAM chalachChishnaM sampradiShTaM dvijAgryAH.. 14-10-30 (92662) tato yaj~no vavR^idhe tasya rAja- nyatra devAH svayamannAni jahruH. yasmi~nshakro brAhmaNaiH pUjyamAnaH sadasyo.abhUddharimAndevarAjaH.. 14-10-31 (92663) tataH saMvartashchaityagato mAhAtmA yathA vahniH prajvalito dvitIyaH. havIMShyuchchairAhvayandevasa~NghA- ~njuhAvAgnau mantravatsupratItaH.. 14-10-32 (92664) tataH pItvA balabhitsomamagryaM ye chApyante somapA devasa~NghAH. sarve.anuj~nAtAH prayayuH pArthivena yathAjoShaM tarpitAH prItimantaH.. 14-10-33 (92665) tato rAjA jAtarUpasya rAshI- npadepade kArayAmAsa hR^iShTaH. dvijAtibhyo visR^ijanbhUri vittaM rarAja vittesha ivArihantA.. 14-10-34 (92666) tato vittaM vividhaM sannidhAya yathotsAhaM kArayitvA cha kosham. anuj~nAto guruNAM saMnivR^ittya shashAsa gAmakhilAM sAgarAntAm.. 14-10-35 (92667) evaMguNaH sambabhUveha rAjA yasya kratau tatsuvarNaM prabhUtam. tattvaM samAdAya narendra vittaM yajasva devAMstapanIyairvidhAnaiH.. 14-10-36 (92668) vaishampAyana uvAcha. 14-10-37x (7794) tato rAjA pANDavo hR^iShTarUpaH shrutvA vAkyaM satyavatyAH sutasya. manashchakre tena vittena yaShTuM tato.amAtyairmantrayAmAsa bhUyaH.. .. 14-10-37 (92669) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi dashamo.adhyAyaH.. 10 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-10-6 mitradrohe niShkR^itirvai yatheha nAstIti sadaivavAda iti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-10-8 kShamaM rAjanniti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-10-10 vilobhyi chChittvA matpratiShThA dvinendrAH iti ka.Ta.tha...
Ashvamedhikaparva - adhyAya 011

.. shrIH ..

14.11. adhyAyaH 011

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati indravR^itrAsurayuddhaprakArakathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. ityukte nR^ipatau tasminvyAsenAdbhutakarmaNA. vAsudevo mahAtejAstato vachanamAdade.. 14-11-1 (92670) taM nR^ipaM dInamanasaM nihataj~nAtibAndhavam. upaplutamivAdityaM sadhUmamiva pAvakam.. 14-11-2 (92671) nirviNNamanasaM pArthaM j~nAtvA vR^iShNikulodvahaH. AshvAsanandharmasutaM pravaktumupachakrame.. 14-11-3 (92672) vAsudeva uvAcha. 14-11-4x (7795) sarvaM jihmaM mR^ityupadamajihmaM brahmaNaH padam. etAvAnj~nAnaviShayaH kiM pralApaH kariShyati.. 14-11-4 (92673) naiva te.anuShThitaM karma naiva te shatravo jitAH. kathaM shatruM sharIrastamAtmano nAvabudhyase.. 14-11-5 (92674) atra te vartayiShyAmi yathAdharmaM yathAshrutam. indrasya saha vR^itreNa yathA yuddhamavartata.. 14-11-6 (92675) vR^itreNa pR^ithivI vyAptA purA kila narAdhipa. dR^iShTvA sa pR^ithivIM vyAptAM gandhasya viShaye hR^ite. dharAharaNadurgandho viShayaH samapadyata.. 14-11-7 (92676) shatakratushchukopAtha gandhasya viShaye hR^ite. vR^itrasya satataH kruddho ghoraM vajramavAsR^ijat.. 14-11-8 (92677) sa vadhyamAno vajreNa subhR^ishaM bhUritejasA. vivesha sahasA toyaM jagrAha viShayaM tataH.. 14-11-9 (92678) apsu vR^itragR^ihItAsu rase cha viShaye hR^ite. shatakraturatikruddhastatra vajramavAsR^ijat.. 14-11-10 (92679) sa vadhyamAno vajreNa tasminnamitatejasA. vivesha sahasA jyotirjagrAha viShayaM tataH.. 14-11-11 (92680) vyApte jyotiShi vR^itreNa rUpe.atha viShaye hR^ite. shatakraturatikruddhastatra vajramavAsR^ijat.. 14-11-12 (92681) sa vadyamAno vajreNa tasminnamitatejasA. vivesha sahasA vAyuM jagrAha viShayaM tataH.. 14-11-13 (92682) vyApte vAyau tu vR^itreNa sparshe.atha viShaye hR^ite. shatakraturatikruddhastatra vajramavAsR^ijat.. 14-11-14 (92683) sa vadhyagAno vajreNa tasminnamitatejasA. AkAshamabhidudrAva jagrAha viShayaM tataH.. 14-11-15 (92684) AkAshe vR^itrabhUte.atha shabde cha viShaye hR^ite. shatakraturabhikruddhastatra vajramavAsR^ijat.. 14-11-16 (92685) sa vadhyamAno vajreNa tasminnamitatejasA. vivesha sahasA shakraM jagrAha viShayaM tataH.. 14-11-17 (92686) tasya vR^itragR^ihItasya mohaH samabhavanmahAn. rathantareNa taM sAmnA vasiShThaH pratyabodhayat.. 14-11-18 (92687) tato vR^itraM sharIrasthaM jaghAna bharatarShabha. shatakraturadR^ishyena vajreNetIha naH shrutam.. 14-11-19 (92688) idaM dharmyaM rahasyaM vai shakreNoktaM maharShiShu. R^iShibhishcha mama proktaM tannibodha janAdhipa.. .. 14-11-20 (92689) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi ekAdasho.adhyAyaH.. 11 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-11-2 upaplutaM rAhugrastam.. 7-11-4 jihmaM kAmAdi. mR^ityupadaM saMsAraprApakam. ajihmaM shamAdi. brahmaNaH padaM mokShasya prApakam. j~nAnaviShayo heyopAdeyatayA j~nAtavyorthaH. ArjavaM brahmaNaH padamiti jha.dha.pAThaH.. 7-11-7 dharAharaNanissAra iti ka.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 012

.. shrIH ..

14.12. adhyAyaH 012

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati shArIramAnasabhedanena vyAdherdvaividhyAbhidhAnapUrvakaM tatparihAropAyakathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vAsudeva uvAcha. dvivodho jAyate vyAdhiH shArIro mAnasastathA. parasparaM tayorjanma nirdvandvaM nopapadyate.. 14-12-1 (92690) sharIre jAyate vyAdhiH sharIraH sa nigadyate. mAnase jAyate vyAdhirmAnasastu nigadyate.. 14-12-2 (92691) shItoShNe chaiva vAyushcha guNA rAja~nsharIrajAH. teShAM guNAnAM sAmyaM chettadAhuH svasthalakShaNam.. 14-12-3 (92692) uShNena bAdhyate shItaM shItenoShNaM cha bAdhyate.. 14-12-4 (92693) satvaM rajastamashcheti traya AtmaguNAH smR^itAH. teShAM guNAnAM sAmyaM chettadAhuH svasthalakShaNam.. 14-12-5 (92694) teShAmanyatamotseke vidhAnamupadishyate. harSheNa bAdhyate shoko harShaH shokena bAdhyate.. 14-12-6 (92695) kashchidduHkhe vartamAnaH sukhasya smartumichChati. kashchitsukhe vartamAno duHkhasya smartumichChati.. 14-12-7 (92696) sa tvaM na duHkhI duHkhasya na sukhI susukhasya vA. smartumichChasi kaunteya daivaM hi balavattaram. athavA te svabhAvo.ayaM yena pArthAvakR^iShyase.. 14-12-8 (92697) dR^iShTvA sabhAgatAM kR^iShNAmekavastrAM rajasvalAm. miShatAM pANDaveyAnAM na tasya smartumichChasi.. 14-12-9 (92698) pravrAjanaM cha nagarAdajinaishcha vivAsanam. mahAraNyanivAsashcha na tasya smartumichChasi.. 14-12-10 (92699) jaTAsurAtparikleshashchitrasenena chAhavaH. saindhavAchcha pariklesho na tasya smartumichChasi.. 14-12-11 (92700) punaraj~nAtacharyAyAM kIchakena padA vadhaH. yAj~nasenyAstathA pArtha na tasya smartumichChasi.. 14-12-12 (92701) yachcha te droNabhIShmAbhyAM yuddhamAsIdariMdama. manasaikena yoddhavyaM tatte yuddhamupasthitam.. 14-12-13 (92702) tasmAdabhyupagantavyaM yuddhAya bharatarShabha. paramavyaktarUpasya pAraM yuktyA svakarmabhiH.. 14-12-14 (92703) yatra naiva sharaiH kAryaM na bhR^ityairna cha bandhubhiH. Atmanaikena yoddhavyaM tatte yuddhamupasthitam.. 14-12-15 (92704) tasminnanirjite yuddhe kAmavasthAM gamiShyasi. etajj~nAtvA tu kaunteya kR^itakR^ityo bhaviShyasi.. 14-12-16 (92705) ethAM buddhiM vinishchitya bhUtAnAmAgatiM gatim. pitR^ipaitAmahe vR^itte shAdhi rAjyaM yathochitam.. .. 14-12-17 (92706) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi dvAdasho.adhyAyaH.. 12 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-12-3 shItoShNe kaphapitte vAyurvAtaH teShAM sAmye svAsthyaM vaiShamye vyAdhirbhavatItyarthaH.. 7-12-4 shItoShNayoranyatarAvikyajaM doSha mitaravardhakenauShadhAdinApanayedityarthaH.. 7-12-12 kIchakena parAbhava iti ka.pAThaH.. 7-12-15 AtmanA manasA..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 013

.. shrIH ..

14.13. adhyAyaH 013

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kAmasya shaktikathanena durjayatvakathanapUrvakaM tajjayopAyakathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vAsudeva uvAcha. na bAhyaM dravyamutsR^ijya siddhirbhavati bhArata. shArIraM dravyamutsR^ijya siddhirbavati vA na vA.. 14-13-1 (92707) bAhyadravyavimuktasya shArIreShu cha gR^ihyataH. yo dharmo yatsukhaM chaiva dviShatAmastu tattava.. 14-13-2 (92708) dvyakSharastu bhavenmR^ityustryakSharaM brahma shAshvatam. mameti dvyakSharo mR^ityurnamameti cha shAshvatam.. 14-13-3 (92709) brahmamR^ityU tato rAjannAtmanyeva vyavasthitau. adR^ishyamAnau bhUtAni yodhayetAmasaMshayam.. 14-13-4 (92710) avinAsho.asya tattvasya niyato yadi bhArata. bhittvA sharIraM bhUtAnAmahiMsAM pratipadyate.. 14-13-5 (92711) labdhvA hi pR^ithivIM kR^itsnAM sahasthAvaraja~NgamAm. mamatvaM yasya naiva syAtkiM tayA sa kariShyati.. 14-13-6 (92712) athavA vasataH pArtha vane vanyena jIvataH. mamatA yasya vitteShu mR^ityorAMsye sa vartate.. 14-13-7 (92713) brAhyAntarANAM shatrUNAM svabhAvaM pashya bhArata. yanna pashyati tadbhUtaM muchyate sa mahAbhayAt.. 14-13-8 (92714) kAmAtmAnaM na prashaMsanti loke nehAkAmA kAchidasti pravR^ittiH. sarve kAmA manaso.a~Nga prabhUtA yAnpaNDitaH saMharate vichintya. bhUyobhUyo janmano.abhyAsayogA- dyogI yogaM sAramArgaM vichintya.. 14-13-9 (92715) dAnaM cha vedAdhyayanaM tapashcha kAmyAni karmANi cha vaidikAni. vrataM yaj~nAnniyamAndhyAnayogA- nkAmena yo nArabhate viditvA. yadyachchAyaM kAmayate sa dhamo nayo dharmo niyamastasya mUlam.. 14-13-10 (92716) atra gAthAH kAmagItAH kIrtayanti purAvidaH. shR^iNu sa~NkIrtyamAnAstA akhilena yudhiShThira.. 14-13-11 (92717) kAma uvAcha. 14-13-12x (7796) nAhaM shakyo.anupAyena hantuM bhUtena kenachit.. 14-13-12 (92718) yo mAM prayatate hantuM j~nAtvA praharaNe balam. tasya tasminpraharaNe punaH prAdurbhavAmyaham.. 14-13-13 (92719) yo mAM prayatate hantuM yaj~nairvividhadakShiNaiH. ja~NgameShviva dharmAtmA punaH prAdurbhavAmyaham.. 14-13-14 (92720) yo mAM prayatate hantuM vedairvedAntasAdhanaiH. sthAvareShviva bhUtAtmA tasya prAdurbhavAmyaham.. 14-13-15 (92721) yo mAM prayatate hantuM dhR^ityA satyaparAkramaH. bhAvo bhavAmi tasyAhaM sa cha mAM nAvabudhyate.. 14-13-16 (92722) yo mAM prayatate hantuM tapasA saMshitavrataH. tataspapasi tasyatha punaH prAdurbhavAmyaham.. 14-13-17 (92723) yo mAM prayatate hantuM mokShamAsthAya paNDitaH. tasya mokSharatisthasya nR^ityAmi cha hasAmi cha. avadhyaH sarvabhUtAnAmahamekaH sanAtanaH.. 14-13-18 (92724) tasmAttvamapi taM kAmaM yaj~nairvividhadakShiNaiH. dharme kuru mahArAja tatra te sa bhaviShyati.. 14-13-19 (92725) mA te vyathA.astu nihatAnbandhUnvIkShya punaHpunaH. na shakyAste punardraShTraM ye.ahatAsminraNAjire.. 14-13-20 (92726) sa tvamiShTvA mahAyaj~naiH samR^iddhairAptadakShiNaiH. kIrtiM loke parAM prApya gatimagryAM gamiShyasi.. .. 14-13-21 (92727) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi trayodasho.adhyAyaH.. 13 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-13-1 na bAhyasya rAjyAderarthasya tyAgAttyaggI bhavati kintu sharIraM kAmAdikaM tyaktvaiva siddhirmokShaH naveti shuShkavairAgyavato vivekashUnyasya siddhyabhAvaM sUchayati. utsR^ijya siddhirbhavati bhAratetika.dha.pAThaH.. 7-13-2 gR^iddhya saktasya yo dharmaH saH adharmaeva yatsukhaM tadduHkhameva.. 7-13-3 mama tvaM saMsArahetuH tadabhAvo brahmaprAptiheturityarthaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 014

.. shrIH ..

14.14. adhyAyaH 014

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

vyAsanAradakR^iShNAdibhirbandhunidhanaparishochino yudhiShThirasya samAshvAsanena tatrAntardhAnam.. 1 .. yudhiShThireNa bhIShmidInAmaurdhvadehikadAnena hAstinanagarapraveshaH.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. evaM bahuvidhairvAkyairmunibhistaistapodhanaiH. samAshvasta rAjarShirhitabandhuryudhiShThiraH.. 14-14-1 (92728) so.anunIto bhagavatA viShTarashravasA svayam. dvaipAyanena kR^iShNeni devasthAnena chAbhibhUH.. 14-14-2 (92729) nAradenAtha bhImena nakulena cha pArthiva. kR^iShNayA sahadevena vijayena cha dhImatA.. 14-14-3 (92730) anyaishcha puruShavyAghrairbrAhmaNaiH shAstradR^iShTibhiH. vyajahAchChokajaM duHkhaM santApaM chaiva mAnasam.. 14-14-4 (92731) archayAmAsa devAMshcha brAhmaNAMshcha yudhiShThiraH. kR^itvA.atha pretakAryANi sarveShAM kurunandanaH. anvashAsachcha dharmAtmA pR^ithivIM sAgarAmbarAm.. 14-14-5 (92732) prashAntachetAH kauravyaH svarAjyaM prApya kevalam. vyAsaM cha nAradaM chaiva tAMshchAnyAnabravInnR^ipaH.. 14-14-6 (92733) AshvAsito.ahaM prAgvR^iddhairbhavadbhirmunipu~NgavaiH. na sUkShmamapi me ki~nchidvyalIkamiha vidyate.. 14-14-7 (92734) arthashcha sumahAnprApto yena yakShyAmi devatAH. puraskR^ityAdya bhavataH samAneShyAmahe makham.. 14-14-8 (92735) himavantaM tvayA guptA gamiShyAmaH pitAmaha. bahvAshcharyo hi deshaH sa shrUyate dvijasattama.. 14-14-9 (92736) tathA bhagavatA chitraM kalyANaM bahu bhAShitam. devarShiNA nAradena devasthAnena chaiva ha.. 14-14-10 (92737) nAbhAgadheyaH puruShaH kashchidevaMvidhAngurUn. labhate vyasanaM prApya suhR^idaH sAdhusammatAn.. 14-14-11 (92738) vaishampAyana uvAcha. 14-14-12x (7797) evamuktAstu te rAj~nA sarva eva maharShayaH. abhyanuj~nApya rAjAnaM tathobhau kR^iShNaphalgunau.. 14-14-12 (92739) pashyatAmeva sarveShAM tatraivAdarshanaM yayuH. tato dharmasuto rAjA tatraivopAvishatprabhuH.. 14-14-13 (92740) evaM nAtimahAnkAlaH sa teShAM saMnyavartata. kurvatAM shauchakAryANi bhIShmasya nidhane tadA. mahAdAnAni viprebhyo dadatAmaurdhvadehikam.. 14-14-14 (92741) bhIShmakarNapurogANAM kurUNAM kurusattama. sahito dhR^itarAShTreNa sa dadAvaurdhvadehikam.. 14-14-15 (92742) tato dattvA bahudhanaM viprebhyaH pANDavarShabhaH. dhR^itArAShTraM puruskR^itya vivesha gajasAhvayam.. .. 14-14-16 (92743) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi chaturdasho.adhyAyaH.. 14 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 015

.. shrIH ..

14.15. adhyAyaH 015

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

vaishaMpAyena janamejayaMprati yudhiShThirasya prajApAlanakAle prajAdInAmabhyudayaprakAravarNanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

`vaishampAyana uvAcha. sa samAshvAsya pitaraM praj~nAchakShuShamIshvaram. anvashAsata dharmAtmA pR^ithivIM bhrAtR^ibhiH saha.. 14-15-1 (92744) yathA manurmahArAjo rAmo dAsharathiryathA. tathA bharatasiMho.api pAlayAmAsa medinIm.. 14-15-2 (92745) nAdharmyamabhavattatra sarvo dharmaruchirjanaH. babhUva narashArdUla yathA kR^itayuge tathA.. 14-15-3 (92746) kalimAsannamAviShTaM nivArya nR^ipanandanaH. bhrAtR^ibhiH sahito dhImAnbabhau dharmabaloddhataH.. 14-15-4 (92747) vavarSha bhagavAndevaH kAle deshe yathepsitam. nirAmayaM jagadabhUtkShutpipAse na ki~nchana.. 14-15-5 (92748) AdhirnAsti manuShyANAM vyasane nAbhavanmatiH. brAhmNapramukhA varNAste svadharmottarAH shubhAH.. 14-15-6 (92749) dharmasatyapradhAnAshcha satyaM sadviShayAnvitam. dharmAsanasthaH sadbhiH sa strIbAlAturavR^iddhakAn. varNakramAnpUrNabhR^itAnsAkalyAdrakShaNodyataH.. 14-15-7 (92750) avR^ittivR^ittidAnAdyairyaj~nAdyairvyAdhitairapi. AmuShmikaM bhayaM nAsti laukikaM kR^itameva.. 14-15-8 (92751) svargalokopamo lokastadA tasminprashAsati. babhUva sukhamevAgraM tadvishiShTataraM param.. 14-15-9 (92752) nAryaH pativratAH sarvA rUpavatyaH svalaMkR^itAH. yathoktavR^ittAH svaguNairbabhUvuH prItihetavaH.. 14-15-10 (92753) pumAMsaH puNyashIlADhyAH svaMsvaM dharmamanuvratAH. sukhinaH sUkShmamapyeno na kurvanti kadAchana.. 14-15-11 (92754) sarve narAMshcha nAryashcha satataM priyavAdinaH. ajihmamanasaH shuklA babhUvuH shramavarjitAH.. 14-15-12 (92755) bhUShitAH kuNDalairhAraiH kaTakaiH kaTisUtrakaiH. suvAsasaH sugandhADhyAH prAyashaH pR^ithivItale.. 14-15-13 (92756) sarve brahmavido viprAH sarvatra pariniShThitAH. valIpalitahInAstu sukhino dIrghadarshinaH.. 14-15-14 (92757) ichChA na jAyate.anyatra varNeShu na cha sa~NkaraH. manuShyANAM mahArAja maryAdA suvyavasthitA.. 14-15-15 (92758) tasmi~nshAsati rAjendre mR^igavyAlasarIsR^ipAH. anyonyamapi chAnyeShu na bAdhante kadAchana.. 14-15-16 (92759) gAvaH sukShIrabhUyiShThAH susvavAlamukhodarAH. apIDitAH karShakAdyairhR^itavyAdhikavatsakAH.. 14-15-17 (92760) avandhyakAlA manujAH puruShArtheShu cha kramAt. viShayeShvaniShiddheShu vedashAstreShu chodyatAH.. 14-15-18 (92761) suvR^ittA vR^iShabhAH puShTA rasanAbhAH sukhodayAH.. 14-15-19 (92762) atIva madhuraH shabdaH sparshashchAtisukhaM rasam. karUpaM dR^iShTikShamaM ramyaM manoj~naM gandhavadbabhau.. 14-15-20 (92763) dharmArthakAmasaMyuktaM mokShAbhyudayasAdhanam. prahlAdajananaM puNyaM sambabhUvAtha mAnasam.. 14-15-21 (92764) sthAvarA bahupuShpADhyAH phalachChAyAvahAstathA. susparshA viShahInAshcha supatratvakprarohiNaH.. 14-15-22 (92765) manonukUlAH sarveShAM cheShTAbhUtApavarjitAH. tathA babhUva rAjarShistadvR^ittamabhavadbhuvi.. 14-15-23 (92766) sarvalakShaNasampannAH pANDavA dharmachAriNaH. jyeShThAnuvartinaH sarve babhUvuH priyadarshanAH.. 14-15-24 (92767) siMhoraskA jitakrodhAstejobalasamanvitAH. AjAnubAhavaH sarve dAnashIlA jitendriyAH.. 14-15-25 (92768) teShu shAsatsu dharaNImR^itavaH svaguNairbabhuH. sukhodayAya vartante grahAstArAgaNaiH saha.. 14-15-26 (92769) mahI cha sasyabahulA sarvaratnaguNodayA. kAmadhugdhenuvadbhogAnphalanti sma sahasradhA.. 14-15-27 (92770) manvAdibhiH kR^itAH pUrvaM maryAdA mAnaveShu yAH. anatikramya tAH sarvAH kuleShu samayAni cha. anvashAsata rAjAno dharmaputrapriyaMkarAH.. 14-15-28 (92771) mahAkulAni dharmiShThA vardhayanto visheShataH. manupraNItayA vR^ittyA te.anvashAsanasundharAm.. 14-15-29 (92772) rAjavR^ittirhi sA shashvaddharmiShThA.abhUnmahItale. prAyo lokamatistAna rAjavR^ittAnugAminI.. 14-15-30 (92773) evaM bhAratavarShaM svaM rAjA svargaM surendravat. shashAsa jiShNunA sArdhaM gotrAM gANDIvadhanvana'.. .. 14-15-31 (92774) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi pa~nchadasho.adhyAyaH.. 15 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-15-31 shashAsa viShNunA sArdhaM gupto gANDIvadhanvaneti tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 016

.. shrIH ..

14.16. adhyAyaH 016

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

vaishampAyanena kuruvijayAnantaraM hAstinapure kR^iShNArjunavihAraprakAravarNanam.. 1 .. kR^iShNenArjunaMprati yudhiShThire svasya nijanagarajigamiShAnivedanachodanA.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

janamejaya uvAcha. vijite pANDaveyaistu prashAnte cha dvijottama. rAShTre te chatraturvIrau vAsudevadhanaMjayau.. 14-16-1 (92775) vaishampAyana uvAcha. 14-16-2x (7798) vijite pANDavai rAjanprashAnte cha vishAmpatau. rAShTre babhUvaturhR^iShTau vAsudevadhanaMjayau.. 14-16-2 (92776) vijahrAte mudA yuktau divi devashvarAviva. tau vaneShu vichitreShu parvateShu sasAnuShuH.. 14-16-3 (92777) tIrtheShu chaiva puNyeShu palvaleShu nadIShu cha. chaMkramyamANau saMhR^iShTAvashvinAviva nandane.. 14-16-4 (92778) indraprasthe mahAtmAnau remAte kR^iShNapANDavau. pravishya tAM sabhAM ramyAM vijahrAte cha bhArata.. 14-16-5 (92779) tatra yuddhakathAshchitrAH parikleshAMshcha pArthiva. kathAyoge kathAyoge kathayAmAsatuH sadA.. 14-16-6 (92780) R^iShINAM devatAnAM cha vaMshAMstAvAhatuH sadA. prIyamANau mahAtmAnau purANAvR^iShisattamau.. 14-16-7 (92781) madhurAstu kathAshchitrAshchitrArthapadanishchayAH. nishchayaj~naH sa pArthAya kathayAmAsa keshavaH.. 14-16-8 (92782) putrashokAbhisaMtaptaM j~nAtInAM cha sahasrashaH. kathAbhiH shamayAmAsa pArtaM shaurirjanArdanaH.. 14-16-9 (92783) sa tamAshvAsya vidhivadvidhAnaj~no mahAtapAH. apahR^ityAtmano bhAraM vishashrAmeva sAtvataH.. 14-16-10 (92784) tataH kathAnte govindo guDAkheshamuvAcha ha. sAntvaya~nshlakShNayA vAchA hetuyuktamidaM vachaH.. 14-16-11 (92785) vijiteyaM dharA kR^itsnA savyasAchinparaMtapa. tvadbAhubalAmAshritya rAj~nA dharmasutena ha.. 14-16-12 (92786) asapatnAM mahIM bhu~Nkte dharmarAjo yudhiShThiraH. bhImasenAnubhAvena yamayoshcha narottama.. 14-16-13 (92787) dharmeNi rAj~nA dharmaj~na prAptaM rAjyamakaNTakam. dharmeNa nihataH sa~Nkhye sa cha rAjA suyodhanaH.. 14-16-14 (92788) adharmaruchayo lubdhAH sadA chApriyavAdinaH. dhArtarAShTrA durAtmAnaH sAnubandhA nipAtitAH.. 14-16-15 (92789) prashAntAmakhilAM pArtha pR^ithivIM pR^ithivIpatiH. bhu~Nkte dharmasuto rAjA tvayA guptaH kurUdvaha.. 14-16-16 (92790) rame chAhaM tvayA sArdhamaraNyeShvapi pANDava. kimu yatra jano.ayaM vai pR^ithA chAmitrakarmana.. 14-16-17 (92791) yatra dharmasuto rAjA yatra yatra bhImo mahAbalaH. yatra mAdravatIputrau ratistatra parA mama.. 14-16-18 (92792) tathaiva svargalokeShu sabhoddesheShu kaurava. ramaNIyeShu puShNeShu sahitasya tvayA.anadha.. 14-16-19 (92793) kAlo mahAMstvatIto me shUrasUnumapashyataH. baladevaM cha kauravyaM tathA.anyAnvR^iShNipu~NgavAn.. 14-16-20 (92794) sohaM gantumabhIpsAmi purIM dvArAvatIM prati. rochatAM gamanaM tubhyaM mamApi puruSharShabha.. 14-16-21 (92795) ukto bahuvidhaM rAjA tatratatra yudhiShThiraH. saha bhIShmeNa yadyuktamasmAbhiH shokarshitaH.. 14-16-22 (92796) shiShTo yudhiShThiro.asmAbhiH shAstA sannapi pANDavaH. tena tattu vachaH samyaggR^ihItaM sumahAtmanA.. 14-16-23 (92797) dharmaputre hi dharmaj~ne kR^itaj~ne satyavAdini. satyaM dharmo matishchAgryA sthitishcha satataM sthirA.. 14-16-24 (92798) tatra gatvA mahAtmAnaM yadi te rochate.arjuna. asmadgamanasaMyuktaM vacho brUhi janAdhipam.. 14-16-25 (92799) na hi tasyApriyaM kuryAM prANatyoge.apyupasthite. kuto gantuM mahAbAho purIM dvArAvatIM prati.. 14-16-26 (92800) sarvaM tvidamahaM pArta tvatprItihitakAmyayA. bravImi satyaM kauravya na mithyaitatkatha~nchana.. 14-16-27 (92801) prayojanaM cha nirvR^ittamiha vAsena me.arjuna. dhArtarAShTro hato rAjA sabalaH sapadAnugaH.. 14-16-28 (92802) pR^ithivI cha vashe tAta dharmaputrasya dhImataH. sthitA samudravasanA sashailavanakAnanA.. 14-16-29 (92803) chitA ratnairbahuvidhaiH kururAjasya pANDava. dharmeNa rAjA dharmaj~naH pAtu sarvAM vasundharAm.. 14-16-30 (92804) upAsyamAno munibhiH siddhaishchApi mahAtmabhiH. stUyamAnashcha satataM bandibhirbharatarShabha.. 14-16-31 (92805) taM mayA saha gatvA.adya rAjAnaM kuruvardhanam. ApR^ichCha kurushArdUla gamanaM dvArakAM prati.. 14-16-32 (92806) idaM sharIraM vasu yachcha me gR^ihe niveditaM pArtha sadA yudhiShThire. priyashcha mAnyashcha hi me yudhiShThiraH sadA kurUNAmadhipo mahAmatiH.. 14-16-33 (92807) prayojanaM chApi nivAsakAraNe na vidyate me tvadR^ite nR^ipAtmaja. sthitA hi pR^ithvI tava pArtha shAsane guroH suvR^ittasya yudhiShThirasya cha.. 14-16-34 (92808) itIdamuktaH sa tadA mahAtmanA janArdanenAmitavikramo.arjunaH. tatheti duHkhAdiva vAkyamairaya- jjanArdanaM sampratipUjya pArthiva.. .. 14-16-35 (92809) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi ashvamedhaparvaNi ShoDasho.adhyAyaH.. 16 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-16-4 shaileShu gahvarAraNye palvaleShviti ka.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 017

.. shrIH ..

14.17. adhyAyaH 017

athAnugItAparva .. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

arjunena kR^iShNaMprati pUrvopadiShTagItArthasya vismaraNoktyA punastadupadeshaprArthanA.. 1 .. kR^iShNenArjunaMprati svasmai brAhmaNoktasiddhakAshyapasaMvAdAnuvAdaH.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

janamejaya uvAcha. sabhAyAM vasatostatra nihatyArInmahAtmanoH. keshavArjunayoH kA nu kathA samabhavaddvija.. 14-17-1 (92810) vaishampAyana uvAcha. 14-17-2x (7799) kR^iShNena sahitaH pArthaH svaM rAjyaM prApya kevalam. tasyAM sabhAyAM divyAyAM vijahAra mudA yutaH.. 14-17-2 (92811) tatra ka~nchitsabhoddeshaM svargoddeshasamaM nR^ipa. yadR^ichChayA tau muditau jagmatuH svajanAvR^itau.. 14-17-3 (92812) tataH pratItaH kR^iShNena sahitaH pANDavo.arjunaH. nirIkShya tAM sabhAM ramyAmidaM vachanamabravIt.. 14-17-4 (92813) viditaM me mahAbAho sa~NgrAme samupasthite. mahAtmyaM devakIputra tachcha te rUpamaishvaram.. 14-17-5 (92814) yattu tadbhavatA proktaM purA keshava sauhR^idAt. tatsarvaM puruShavyAghra naShTaM me vyagrachetasaH.. 14-17-6 (92815) mama kautUhalaM tvasti teShvartheShu punaH punaH. bhavAMstu dvArakAM gantA nachirAdiva mAdhava.. 14-17-7 (92816) vaishampAyana uvAcha. 14-17-8x (7800) evamuktastu taM kR^iShNaH phAlgunaM pratyabhAShata. pariShvajya mahAtejA vachanaM vadatAMvaraH.. 14-17-8 (92817) vAsudeva uvAcha. 14-17-9x (7801) shrAvitastvaM mayA guhyaM j~nApitashcha sanAtanam. dharmaM svarUpiNaM pArta sarvalokAMshcha shAshvatAn.. 14-17-9 (92818) abuddhyA yanna gR^ihNItAstanme sumahadapriyam. na cha sA.adya punarbhUyaH smR^itirme sambhaviShyati.. 14-17-10 (92819) nUnamashraddadhAno.asi durmedhA hyasi pANDava. na cha shakyaM punarvaktumasheSheNa dhanaMjaya.. 14-17-11 (92820) sa hi dharmaH suparyApto brahmaNaH padavedane. na shakyaM tanmayA bhUyastathA vaktumasheShataH.. 14-17-12 (92821) paraM hi brahma kathitaM yogayuktena tanmayA. itihAsaM tu vakShyAmi tasminnarthe purAtanam.. 14-17-13 (92822) yathA tAM buddhimAsthAya gatimagryAM gamiShyasi. shR^iNu dharmabhR^itAMshreShTha gadataH sarvameva me.. 14-17-14 (92823) AgachChadbrAhmaNaH kashchitsvargalokAdariMdama. brahmalokAchcha durdharShaH sosmAbhiH pUjito.abhavat.. 14-17-15 (92824) asmAbhiH paripR^iShThashcha yadAha bharatarShabha. divyena vidhinA pArtha tachChR^iNuShvAvichArayan.. 14-17-16 (92825) brAhmaNa uvAcha. 14-17-17x (7802) mokShadharmaM samAshritya kR^iShNa yanmA.anupR^ichChasi. bhUtAnAmanukampArthaM manmohachChedanaM vibho.. 14-17-17 (92826) tatte.ahaM sampravakShyAmi yathAvanmadhusUdana. shR^iNuShvAvahito bhUtvA gadato mama mAdhava.. 14-17-18 (92827) kashchidviprastapoyuktaH kAshyapo dharmavittamaH. AsasAda dvijaM kaMchiddharmANAmAgatAgamam.. 14-17-19 (92828) gatAgamaM subahusho j~nAnavij~nAnapAragam. lokatattvArthakushalaM j~nAtaraM sukhaduHkhayoH.. 14-17-20 (92829) jAtismaraNatattvaj~naM kovidaM pApapuNyayoH. draShTAramuchchanIchAnAM karmabhirdehinAM gatim.. 14-17-21 (92830) charantaM muktavatsiddhaM prashAntaM saMyatendriyam. dIpyamAnaM shriyA brAhmayA kramamANaM cha sarvashaH.. 14-17-22 (92831) antardhAnagatij~naM cha shrutvA tattvena kAshyapaH. tathaivAntarhitaiH siddhairyAntaM chakradharaiH saha.. 14-17-23 (92832) sambhAShamANamekAnte samAsInaM cha taiH saha. yadR^ichChayA cha gachChantamasaktaM pavanaM yathA.. 14-17-24 (92833) taM samAsAdya medhAvI sa tadA dvijasattamaH. charaNau dharmakAmo vai sa tasya susamAhitaH. pratipade yathAnyAyaM bhaktyA paramayA yutaH.. 14-17-25 (92834) vismitashchAdbhutaM dR^iShTvA kAshyapastaM dvijottamam. parichAreNa mahatA guruM taM paryatoShayat.. 14-17-26 (92835) upapannaM cha tatsarvaM shrutachAritrasaMyutam. bhaumenAtoShayachchainaM guruvR^ittiM samAsthitaH.. 14-17-27 (92836) tasmai tuShTaH sa shiShyAya yatprasanno.abravIdguruH. siddhiM parAmabhiprekShya shR^iNu matto janArdana.. 14-17-28 (92837) siddha uvAcha. 14-17-29x (7803) vividhaiH karmabhistAta puNyayogaishcha kevalaiH. gachChantIha gatiM martyA devaloke cha vA sthitim.. 14-17-29 (92838) na kvachitsukhamatyantaM na kvachichChAshvatI sthitiH. sthAnAchcha mahato bhraMsho duHkhalabdAtpunaH punaH.. 14-17-30 (92839) ashubhA gatayaH prAptAH kaShTA me pApasevanAt. kAmamanyuparItena tR^iShNayA mohitena cha.. 14-17-31 (92840) punaH punashcha maraNaM janma chaiva punaH punaH. AhArA vividhA bhuktAHpItA nAnAvidhAHstanAH.. 14-17-32 (92841) mAtaro vividhA dR^iShTAH pitarashcha pR^ithagvidhAH. sukhAni cha vichitrANi duHkhAni cha mayA.anagha.. 14-17-33 (92842) priyairvivAso bahushaH saMvAsashchApriyaiH saha. dhananAshashcha samprApto labdhvA duHkhena taddhanam.. 14-17-34 (92843) avamAnAH sukaShTAshcha parataH svajanAttathA. shArIrA mAnasA vA.api vedanA bhR^ishadAruNAH.. 14-17-35 (92844) prAptA vimAnanAshchogrA vadhabandhAshcha dAruNAH. patanaM niraye chaiva yAtanAshcha yamakShaye.. 14-17-36 (92845) jarArogAshcha satataM vyasanAni cha bhUrishaH. loke.asminnanubhUtAni dvandvajAni bhR^ishaM mayA.. 14-17-37 (92846) tataH kadAchinnirvedAnnikArAnnikR^itena cha. lokatantraM parityaktaM duHkhArtena bhR^ishaM mayA.. 14-17-38 (92847) loke.asminnanubhUyAhamimaM mArgamanuShThitaH. tataH siddhiriyaM prAptA prasAdAdAtmano mayA. nAhaM punarihAgantA lokAnAlokayAmyaham.. 14-17-39 (92848) AsiddherAprajAsargAdAtmanopi gatIH shubhAH. upalabdhA dvijashreShTha tatheyaM siddhiruttamA.. 14-17-40 (92849) itaH paraM gamiShyAmi tataH parataraM punaH. brahmaNaH padamavyaktaM mA te.abhUtatra saMshayaH.. 14-17-41 (92850) nAhaM punarihAgantA martyalokaM parantapa. prItosmi te mahAprAj~na brUhi kiM karavANi te.. 14-17-42 (92851) yadIpsurupapannastvaM tasya kAlo.ayamAgataH. abhijAne cha tadahaM yadarthaM mAmupAgataH.. 14-17-43 (92852) achirAttu gamiShyAmi yenAhaM tvAmachUchudam. bhR^ishaM prItosmi bhavatashchAritreNa vichakShaNa.. 14-17-44 (92853) paripR^ichCha yAvadbhavato bhAShe yadyattavepsitam.. 14-17-45 (92854) bahumanye cha te buddhiM bhR^ishaM sampUjayAmi cha. yenAhaM bhavatA buddho medhAvI hyasi kAshyapa.. .. 14-17-46 (92855) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi saptadasho.adhyAyaH.. 17 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-17-19 AgatAgamaM prAptashAstrarahasyamUhApohakushalamityarthaH.. 7-17-43 bahumanye bhR^ishaM pUjaye. ahamantardhAnagato.api yatastvayA j~nAtaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 018

.. shrIH ..

14.18. adhyAyaH 018

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brAhmaNena kR^iShNaMprati prANinAM jananamaraNAdipratipAdakasiddhakashyapasaMvAdanuvAdaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vAsudeva uvAcha. tatastasyopasa~NgR^ihya pAdau prashnAnsudurvachAn. paprachCha tAMshcha dharmAnsa prAha dharmabhR^itAMvaraH.. 14-18-1 (92856) kAshyapa uvAcha. 14-18-2x (7804) kathaM sharIrAchchyavate kathaM chaivopapadyate. kathaM kaShTAchcha saMsArAtsaMsaranparimuchyate.. 14-18-2 (92857) AtmAnaM vA kathaM yuktvA tachCharIraM vimu~nchati. sharIre cha vinirmukto kathamanyatprapadyate.. 14-18-3 (92858) kathaM shubhAshubhe chAyaM karmaNI svakR^ite naraH. upabhu~Nkte kva vA karma videhasyopatiShThate.. 14-18-4 (92859) brAhmaNa uvAcha. 14-18-5x (7805) evaM sa~nchoditaH siddhaH prashnAMstAnpratyabhAShata. AnupUrvyeNa vArShNeya tanme nigadataH shR^iNuH.. 14-18-5 (92860) siddha uvAcha. 14-18-6x (7806) `asminnevAshu phaladA AyuShyAstu kriyAHsmR^itAH. AyuHkIrtikarANIha yAni kR^ityAni sevate. sharIragrahaNe.anyasmiMsteShu kShINeShu sarvashaH.. 14-18-6 (92861) AyuHkShayaparItAtmA viparItAni sevate. buddhirvyAvartate chAsya vinAshe pratyupasthite.. 14-18-7 (92862) sattvaM balaM cha kAlaM chAviditvA chAtmanastathA. ativelamupAshnAti svaviruddhAnyanAtmavAn.. 14-18-8 (92863) yadA.ayamatikaShTAni sarvANyupaniShevate. atyarthamapi vA bhu~Nkte na vA bhu~Nkte kadAchana.. 14-18-9 (92864) duShTAnnAmiShapAnaM cha yadanyonyavirodhi cha. guru chApyamitaM bhu~Nkte nAtijIrNe divA punaH.. 14-18-10 (92865) vyAyAmamatimAtraM cha vyAvAya chopasevate. satataM karmalobhAdvA prAptaM vegaM vidhArayet.. 14-18-11 (92866) rasAbhiyuktamannaM vA divAsvapnaM cha sevate. apakvAnAgate kAle svayaM doShAnprakopayet.. 14-18-12 (92867) svadoShakopanAdrogaM labhate maraNAntikam. api vodbandhanAdIni parItAni vyavasyati.. 14-18-13 (92868) tasya taiH kAraNairjantoH sharIraM chyavate tadA. jIvitaM prochyamAnaM tadyathAvadupadhAraya.. 14-18-14 (92869) UShmA prakupitaH kAye tIvravAyusamIritaH. sharIramanuparyetya sarvAnprANAnruNaddhi vai.. 14-18-15 (92870) atyarthaM balavAnUShmA sharIre parikopitaH. bhinatti jIvasthAnAni tAni karmaNi viddhi cha.. 14-18-16 (92871) tataH savedanaH sadyo jIvaH prachyavate kSharan. sharIraM tyajate jantushChidyamAneShu marmasu. vedanAbhiH parItAtmA tadviddhi dvijasattama.. 14-18-17 (92872) janImaraNasaMvigrAH satataM sarvajantavaH. dR^ishyante saMtyajantashcha sharIrANi dvijarShabha.. garbhasaMkramaNe chApi garbhANApupasarpaNe. tAdR^ishImeva labhate vedanAM mAnavaH punaH.. 14-18-18 (92873) bhinnasaMdhiratha kledamadbhiH sa labhate naraH.. 14-18-20 (92874) yathA pa~nchasu bhUteShu sambhUtatvaM niyachChati. shaityAtprakupitaH kAye tIvravAyusamIritaH.. 14-18-21 (92875) yaH sa pa~nchasu bhUteShu prANApAne vyavasthitaH. sa gachChatyUrdhvago vAyuH kR^ichChrAnmuktvA sharIriNaH. sharIraM cha jahAtyevaM niruchChvAsashcha dR^ishyate.. 14-18-22 (92876) sa nirUShmA niruchChvAso niHshrIko gatachetanaH. karmaNA samparityakto mR^ita ityuchyate naraH.. 14-18-23 (92877) srotobhiryairvijAnAti indriyArthA~nsharIrabhR^it. taireva na vijAnAti prANAnAhArasambhavAn.. 14-18-24 (92878) tatraiva kurute kAye yaH sa jIvaH sanAtanaH.. 14-18-25 (92879) tathA yadyadbhavenmuktaM sannipAte kvachitkvachit. tattanmarma vijAnIhi shAstradR^iShTaM hi tattathA.. 14-18-26 (92880) teShu marmasu bhinneShu tataH sa samudIrayan. Avishya hR^idayaM jantoH sattvaM chAshu ruNaddhi vai.. 14-18-27 (92881) tataH sachetano janturnAbhijAnAti ki~nchana. tamasA saMvR^itaj~nAnaH saMvR^iteShveva marmasu. sa jIvo niradiShThAnashchAlyate mAtarishvanA.. 14-18-28 (92882) tataH sa taM mahochChvAsaM bhR^ishamuchChvasya dAruNam. niShkramankampayatyAshu tachCharIramachetanam.. 14-18-29 (92883) sa jIvaH prachyutaH kAyAtkarmabhiH svaiH samAvR^itaH. a~NkitaH svaiH shubhaiH puNyaiH pApairvA.apyupapadyate.. 14-18-30 (92884) brAhmaNA j~nAnasampannA yathAvachChrutanishchayAH. itaraM kR^itapuNyaM vA taM vijAnanti lakShaNaiH.. 14-18-31 (92885) yathAndhakAre khadyetaM dIpyamAnaM tatastataH. chakShuShmantaH prapashyanti tathA cha j~nAnachakShuShaH.. 14-18-32 (92886) pashyantyevaMvidhaM siddhA jIvaM divyena chakShuShA. chyavantaM jAyamAnaM cha yoniM chAnupraveshitam.. 14-18-33 (92887) tasya sthAnAni dR^iShTAni vividhAnIha shAstrataH. karmabhUmiriyaM bhUmiryatra tiShThanti jantavaH.. 14-18-34 (92888) tataH shubhAshubhaM kR^itvA labhante sarvadehinaH. ihaivochchAvachAnbhogAnprApnuvanti svakarmabhiH.. 14-18-35 (92889) ihaivAshubhakarmANaH karmabhirnirayaM gatAH. avAggatiriyaM kaShTA yatra pachyanti mAnavAH. tasmAtsudurlabho mokSho rakShyashchAtmA tato bhR^isham.. 14-18-36 (92890) UrdhvaM tu jantavo gatvA yeShu sthAneShvavasthitAH. kIrtyamAnAni tAnIha tattvataH saMnibodha me.. 14-18-37 (92891) tachChrutvA naiShThikIM buddhiM buddhyethAH karmanishchayam. tArArUpANi sarvANi yatraitachchandramaNDalam.. 14-18-38 (92892) yatra vibhrAjate loke svabhAsA sUryamaNDalam. sthAnAnyetAni jAnIhi janAnAM puNyakarmaNAm.. 14-18-39 (92893) karmakShayAchcha te sarve chyavante vai punaH punaH. tatrApi cha visheShosti divi nIchochchamadhyamaH.. 14-18-40 (92894) na cha tatrApi saMtoSho dR^iShTvA dIptatarAM shriyam. ityetA gatayaH sarvAH pR^ithakte samudIritAH.. 14-18-41 (92895) upapattiM tu vakShyAmi garbhasyAhamataH param. tathAvattAM nigadataH shR^iNuShvAvahito dvija.. .. 14-18-42 (92896) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi aShTAdasho.adhyAyaH.. 18 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-18-10 duShTAnnaM viShamAnnaM vite ka.Ta.pAThaH.. 7-18-12 apakvAshaM gate kAle svayaM doShaprakopanamiti ka.Tha.tha.pAThaH.. 7-18-19 garbhasa~NkramaNe garbhasthadehapraveshe.. 7-18-21 shleShmA prakupita iti ka.tha.pAThaH.. 7-18-24 snotobhirindriyaiH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 019

.. shrIH ..

14.19. adhyAyaH 019

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brAhmaNena kR^iShNaMprati jIvasya garbhapraveshAdipratipAdakakAshyapasiddhasaMvAdAnuvAdaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. shubhAnAmashubhAnAM cha neha nAshosti karmaNAm. prApyaprApyAnupachyante kShetrekShetre tathAtathA.. 14-19-1 (92897) yathA prasUyamAnastu phalI dadyAtphalaM bahu. tathA syAdvipulaM puNyaM shuddhena manasA kR^itam.. 14-19-2 (92898) pApaM chApi tathaiva syAtpApena manasA kR^itam. purodhAya mano hIha karmaNyAtmA pravartate.. 14-19-3 (92899) yathA karmasamAviShTaH kAmamanyusamAvR^itaH. naro garbhaM pravishati tatrApi shR^iNu chottaram.. 14-19-4 (92900) shukraM shoNitasaMsR^iShTaM striyA garbhAshayaM gatam. kShetraM karmajamApnoti shubhaM vA yadi vA.ashubham.. 14-19-5 (92901) saukShmyAdavyaktayAvAchcha na cha kvachana sajjati. samprApya brAhmaNaH kAyaM tasmAttadbrahma shAshvatam.. 14-19-6 (92902) tadbIjaM sarvabhUtAnAM tena jIvanti jantavaH.. 14-19-7 (92903) sa jIvaH sarvabhUtAnAM garbhamAvishya bhAgashaH. dadhAti chetanA sadyaH prANasthAneShvavasthitaH. tataH spandayate.a~NgAni sa garbhashchetanAnvitaH.. 14-19-8 (92904) yathA lohasya viShyando niShikto bimbavigraham. upaiti tadvajjAnIhi garbhe jIvapraveshanam.. 14-19-9 (92905) lohapiNDaM yathA vahniH pravishya hyatitApayet. tathA tvamapi jAnIhi garbhe jIvopapAdanam. 14-19-10 (92906) yathA cha dIpaH sharaNaM dIpyamAnaH prakAshayet. evameva sharIrANi prakAshayati chetanaH.. 14-19-11 (92907) yadyachcha kurute karma shubhaM vA yadi vA.ashubham. pUrvadehakR^itaM sarvamavashyamupabhujyate.. 14-19-12 (92908) tatastu kShIyate chaiva punashchAnyatprachIyate. yAvattu mokShayogasthaM dharmaM naivAvabudhyate.. 14-19-13 (92909) tatte dharmaM pravakShyAmi sukhI bhavati yena vai. AvartamAno jAtIShu yathA.anyonyAsu sattama.. 14-19-14 (92910) dAnaM vrataM brahmacharyaM yathoktavratadhAraNam. damaH prashAntatA chaiva bhUtAnAM chAnukampanam.. 14-19-15 (92911) saMyamashchAnR^ishaMsya cha parasvAdAnavarjanam. vyalIkAnAmakaraNaM bhUtAnA manasA bhuvi.. 14-19-16 (92912) mAtApitroshcha shushrUShA devatAtitipUjanam. gurupUjA ghR^iNA shauchaM nityamindrayasaMyamaH.. 14-19-17 (92913) pravartanaM shubhAnAM cha tatsatAM vratamuchyate. tato dharmaH prabhavati yaH prajAH pAti shAshvatIH.. 14-19-18 (92914) `sadbhirAcharito dharmaH sadAchAre pratiShThitaH. ubhayArtho bhavatyeva svargArtho mokShatastathA..'.. 14-19-19 (92915) evaM satsu sadA pashyettatraChApyeShA dhruvA sthitiH. AchAro dharmamAchaShTe yasminsanto vyavasthitAH.. 14-19-20 (92916) teShu tatkarma nikShiptaM yaH sa dharmaH sanAtanaH. yastaM samabhipadyeta na sa durgatimApnuyAt.. 14-19-21 (92917) ato niyamyate lokaH prachyavandharmavartmasu. yashcha yogI cha muktashcha sa aitebhyo vishiShyate.. 14-19-22 (92918) vartamAnasya dharmeNa puruShasya yathA tathA. saMsAratAraNaM hyasya kAlena mahatA bhavet.. 14-19-23 (92919) evaM pUrvakR^itaM karma sarvo jantuH prapadyate. sarvaM tatkAraNaM yena nikR^ito.apyamihAgataH.. 14-19-24 (92920) sharIragrahaNaM chAsya kena pUrvaM prakalpitam. ityevaM saMshaye loke tachcha vakShyAmyataH param.. 14-19-25 (92921) sharIramAtmanaH kR^itvA sarvalokapitAmahaH. trailokyamasR^ijadbrahmA kR^itsnaM sthAvaraja~Ngamam.. 14-19-26 (92922) tataH pradhAnamasR^ijachchetanAM tu sharIriNAm. yayA sarvamidaM vyAptaM yAM loke paramAM viduH.. 14-19-27 (92923) idaM tatkSharamityuktaM paraM tvamR^itamakSharam. trayANAM mithunaM sarvamekaikasya pR^ithakpR^ithak.. 14-19-28 (92924) asR^ijatsarvabhUtAni pUrvadR^iShTaH prajApatiH. sthAvarANi cha bhUtAni ityeShA paurvikI shrutiH.. 14-19-29 (92925) tasya kAlaparImANamakarotsa pitAmahaH. bhUteShu parivR^ittiM cha panarAvR^ittimeva cha.. 14-19-30 (92926) yathA tu kashchinmedhAvI dR^iShTAtmA pUrvajanmani. yatpravakShyAmi tatsarvaM yathAvadupapadyate.. 14-19-31 (92927) sukhaduHkhe yathA samyaganitye yaH prapashyati. kAyaM chAmedhyasaMsthAnaM vinAshaM karmasaMhitam.. 14-19-32 (92928) yachcha ki~nchitsukhaM tachcha duHkhaM dR^iShTamiti smaran. saMsArasAgaraM ghoraM tariShyati sudustaram.. 14-19-33 (92929) janImaraNarogaishcha samAviShTaH pradhAnavit. chetanAvtasu chaitanyaM samaM bhUteShu pashyati.. 14-19-34 (92930) nirvidyate tataH kashchinmArgamANaH paraM padam. tasyopadeshaM vakShyAmi yAthAtathyena sattama.. 14-19-35 (92931) shAshvatasyAvyayasyAth yadasya j~nAnamuttamam. prochyamAnaM mayA vipra nibodhadamasheShataH.. .. 14-19-36 (92932) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekoviMsho.adhyAyaH.. 19 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-19-2 phalI vR^ikShaH. 7-19-8 tathApi tejasA samyakprANasthAne iti tha. pAThaH.. 7-19-9 yathA svarNadravaH svalpoti kR^itsnAM tAmrapratimAM svarNamayImiva karotyevaM garbhe jIvapraveshanaM. sharIre sUkShmasyApi chaitanyasya vyAptirityAdyasya parihAraH.. 7-19-28 kSharaM jaDam..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 020

.. shrIH ..

14.20. adhyAyaH 020

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNenArjunaMprati mokShasAdhanAdipratipAdakasiddhakAshyapasaMvAdarUpAnugItopadeshaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. yaH syAdekAnta AsInastUShNIM ki~nchidachintayan. pUrvaMpUrvaM parityajya sa nirArambhako bhavet.. 14-20-1 (92933) sarvamitraH sarvasahaH shame rakto jitendriyaH. vyapetabhayamanyushcha kAmahA muchyate naraH.. 14-20-2 (92934) AtmavatsarvabhUteShu yashcharenniyataH shuchiH. `nityameva yathAnyAyaM yashcharenniyatendriyaH.' amAnI nirabhImAnaH sarvato mukta eva saH.. 14-20-3 (92935) jIvitaM maraNaM chobhe sukhaduHkhe tathaiva cha. lAbhAlAbhe priyadveShye yaH samaH sa cha muchyate.. 14-20-4 (92936) na kasyachitspR^ihayate nAvajAnAti kichana. nirdvandvo vItarAgAtmA sarvathA mukta eva saH.. 14-20-5 (92937) anamitrashcha nirbandhuranapatyashcha yaH kvachit. tyaktadharmArthakAmashcha nirArA~NkShI cha muchyate.. 14-20-6 (92938) naiva dharmI na chAdharmI pUrvopachitahA cha yaH. kShINadhAtuH prashAntAtmA nirdvaMdvaH sa vimuchyate.. 14-20-7 (92939) akarmA chAvikA~NkShashcha pashyejjagadashAshvatam. asvastamavashaM nityaM janmamR^ityujarAyutam.. 14-20-8 (92940) vairAgyabuddhiH satataM tAvaddoShavyapekShakaH. AtmabandhavinirmokShaM sa karotyachirAdiva.. 14-20-9 (92941) agandhamarasasparshamashabdamaparigraham. arUpamanabhij~neyaM dR^iShTvA.a.atmAnaM vimuchyate.. 14-20-10 (92942) pa~nchabhUtaguNairhInamamUrtimadalepakam. aguNaM guNabhoktAraM yaH pashyati sa muchyate.. 14-20-11 (92943) vihAya sarvasa~NkalpAnbuddhyA shArIramAnasAn. shanairnirvANamApnoti nirindhana ivAnalaH.. 14-20-12 (92944) sarvasaMskAranirmukto nirdvandvo niShparigrahaH. tapasA indriyagrAmaM yashcharenmukta eva saH.. 14-20-13 (92945) vimuktaH sarvasaMskAraistato brahmi sanAtanam. paramApnoti saMshAntamachalaM nityamakSharam.. 14-20-14 (92946) ataH paraM pravakShyAmi yogashAstramanuttamam. yajj~nAtvA siddhamAtmAnaM loke pashyanti yoginaH.. 14-20-15 (92947) tasyopadeshaM vakShyAmi yathAvattannibodha me. yairyogairbhAvayannityaM pashyatyAtmAnamAtmani.. 14-20-16 (92948) indriyANi tu saMhR^itya mana Atmani dhArayet. tIvraM taptvA tapaH pUrvaM mokShayogaM samAcharet.. 14-20-17 (92949) tapasvI nityasa~Nkalpo dambhAha~NkAravarjitaH. manIShI manasA vipraH pashyatyAtmAnamAtmani.. 14-20-18 (92950) sa chechChakrotyayaM sAdhuryoktumAtmAnamAtmani. tata ekAntashIlaH sa pashyatyAtmAnamAtmani.. 14-20-19 (92951) saMyataH satataM yukta AtmavAnvijitendriyaH. yathA ya AtmanA.a.atmAnaM samprayuktaH prapashyati.. 14-20-20 (92952) yathAhi puruShaH svapne dR^iShTvA pashyatyasAviti. tathArUpamivAtmAnaM sAdhuyuktaH prapashyati.. 14-20-21 (92953) iShIkAM cha yathA mu~njAtkashchinniShkR^iShya darshayet. yogI niShkR^iShya chAtmAnaM tathA pashyati dehataH.. 14-20-22 (92954) mu~njaM sharIramityAhuriShIkAmAtmani shritAm. etannidarshanaM proktaM yogavidbhiranuttamam.. 14-20-23 (92955) yadA hi yuktamAtmAnaM samyak pashyati dehabhUt. na tasyeheshvaraH kashchittrailokyasyApi yaH prabhuH.. 14-20-24 (92956) anyAnyAshchaiva tanavo yatheShTaM pratipadyate. vinirbhidya jarAM mR^ityuM na shochati na hR^iShyati.. 14-20-25 (92957) devAnAmapi devatvaM yuktaH kArayate vashI. brahma chAvyayamApnoti hitvA dehamashAshvatam.. 14-20-26 (92958) vinashyatsu cha lokeShu na bhayaM tasya jAyate. klishyamAneShu bhUteShu na sa klishyati kenachit.. 14-20-27 (92959) duHkhashokamalairghoraiH sa~NgasnehasamudbhavaiH. na vichAlyati yuktAtmA nispR^ihaH shAntamAnasaH.. 14-20-28 (92960) nainaM shastrANi vidhyante na mR^ityushchAsya vidyate. nAtaH sukhataraM ki~nchilloke kvachana dR^ishyate.. 14-20-29 (92961) samyagyuktvA sa AtmAnamAtmanyeva pratiShThite. vinivR^ittajarAduHkhaH sukhaM svapiti chApi saH.. 14-20-30 (92962) dehAnyatheShTamabhyeti hitvemAM mAnuShIM tanum. nirvedastu na kartavyo bhu~njAnena katha~nchana.. 14-20-31 (92963) samyagyukto yadAtmAnamAtmanyeva prapashyati. tadaiva na spR^ihayate sAkShAdapi shatakratoH.. 14-20-32 (92964) yogamekAntashIlastu yathA vindati tachChR^iNu. dR^iShTapUrvAM dishaM chintya yasminsaMnivasetpare.. 14-20-33 (92965) purasyAbhyantare tasya manaH sthApyaM na bAhyataH. purasyAbhyantare tiShThanyasminnAvasathe vaseta. tasminnAvasathe dhAryaM sabAdyAbhyantaraM manaH.. 14-20-34 (92966) prachintyAvasathe kR^itsnaM yasminkAye sa pashyati. tasminkAye manashchAsya na cha ki~nchana bAhyataH.. 14-20-35 (92967) sanniyamyendriyagrAmaM nirghoShaM nirjane vane. kAyamabhyantaraM kR^itsnamekAgraH parichintayet.. 14-20-36 (92968) intAMstAlu cha jihvAM cha galaM grIvAM tathaiva cha. hR^idayaM chintayechchApi tathA hR^idayabandhanam.. 14-20-37 (92969) ityuktaH sa mayA shiShyo medhAvI madhusUdana. paprachCha punarevemaM mokShadharmaM sudurvacham.. 14-20-38 (92970) bhuktaM bhuktamidaM koShThe kathamannaM vipachyate. kathaM rasatvaM vrajati shoNitatvaM kathaM punaH.. 14-20-39 (92971) tathA mAMsaM cha medashcha snAyvasthIni cha poShayet. kathametAni sarvANi sharIrANi sharIriNAm.. 14-20-40 (92972) vardhante vardhamAnasya vardhate cha kathaM balam. nirAsanaM niShkasanaM malAnAM cha pR^ithak pR^ithak.. 14-20-41 (92973) kuto vA.ayaM prashvasiti uchChvasityapi vA punaH. kaM cha deshamadhiShThAya tiShThatyAtmA.ayamAtmani.. 14-20-42 (92974) jIvaH kathaM vahati cha cheShTamAnaH kalevaram. kiMvarNaM kIdR^ishaM chaiva niveshayati vai manaH.. 14-20-43 (92975) yAthAtathyena bhagavanvaktumarhasi me.anagha. iti samparipR^iShTo.ahaM tena vipreNi mAdhava.. 14-20-44 (92976) pratyabravaM mahAbAho yathAshrutamariMdama. yathA svakoShThe prakShipya bhANDaM bhANDamanA bhavet.. 14-20-45 (92977) tathA svakAye prakShipya manodvArairanishchalaiH. AtmAnaM tatra mArgeta pramAdaM parivarjayet.. 14-20-46 (92978) evaM satatamudyuktaH prItAtmA nachirAdiva. AsAdayati tadbrahma yaddR^iShTvA syAtpradhAnavit.. 14-20-47 (92979) na tvasau chakShuShA grAhyo na cha sarvairapIndriyaiH. manasaiva pradIpena mahAnAtmA pradR^ishyate.. 14-20-48 (92980) sarvataH pANipAdAntaH sarvatokShishiromukhaH. sarvataH shrutimA.Nlloke sarvamAvR^itya tiShThati.. 14-20-49 (92981) jIvo niShkrAntamAtmAnaM sharIrAtsamprapashyati. sa tamutsR^ijya dehaM svaM pArayedbrahma kevalam.. 14-20-50 (92982) AtmAnamAlokayati manasA prahasanniva. tadevamAshrayaM kR^itvA mokShaM yAti tato mayi.. 14-20-51 (92983) idaM sarvarahasyaM te mayA proktaM dvijottama. ApR^ichChe sAdhayiShyAmi gachCha vipra yathAsukham.. 14-20-52 (92984) ityuktaH sa tadA kR^iShNa mayA shiShyo mahAtapAH. agachChata yathAkAmaM brAhmaNashChinnasaMshayaH.. 14-20-53 (92985) vAsudeva uvAcha. 14-20-54x (7807) ityuktvA sa tadA vAkyaM mAM pArtha dvijasattamaH. mokShadharmAshritaM samyak tatraivAntaradhIyata.. 14-20-54 (92986) kachchidetattvayA pArtha shrutmekAgrachetasA. tadApi hi rathasthastvaM shrutavAnetadeva hi.. 14-20-55 (92987) naitatpArtha suvij~neyaM vyAmishreNeti me matiH. nareNAkR^itasa~Ngena vishuddhenAntarAtmanA.. 14-20-56 (92988) surahasyamidaM proktaM devAnAM bharatarShabha. kachchittvidaM shrutaM pArtha manuShyeNeha karhichit.. 14-20-57 (92989) na hyetachChrotumarho.anyo manuShyastvAmR^ite.anagha. naitadanyeni vij~neyaM vyAmishreNAntarAtmanA.. 14-20-58 (92990) kriyAvadbhirhi kaunteya devalokaH samAvR^itaH. na chaitadiShTaM devAnAM martyairupari vartanam.. 14-20-59 (92991) parA hi sA gatiH pArtha yattadbrahma sanAtanam. yatrAmR^itatvaM prApnoti tyaktvA duHkhaM sadA sukhI.. 14-20-60 (92992) imaM dharmaM samAsthAya ye.api syuH pApayonayaH. striyo vaishyAstathA shUdrAste.api yAnti parAM gatim.. 14-20-61 (92993) kiM punarbrahmaNAH pArtha kShatriyA vA bahushrutAH. svadharmaratayo nityaM brahmalokaparAyaNaH.. 14-20-62 (92994) hetumachchaitaduddiShTamupAyAshchAsya sAdhane. siddhiM phalaM cha mokShashcha duHkhasya cha vinirNiyaH.. 14-20-63 (92995) nAtaH paraM sukhaM tvanyatkiMchitsyAdbharatarShabha. shrutavA~nshraddadhAnashcha parAkrAntashcha pANDava.. 14-20-64 (92996) yaH parityajyate martyo lokasAramasaravat. etairupAyaiH sa kShipraM parAM gatimavApnute.. 14-20-65 (92997) etAvadeva vaktavyaM nAnto bhUyosti ki~nchana. ShaNmAsAnnityayuktasya yogaH pArtha pravartate.. .. 14-20-66 (92998) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi viMsho.adhyAyaH.. 20 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-20-2 sarvamitro.adrohI. sarvasahaH kShamI.. 7-20-6 anamitraH shatruhInaH.. 7-20-11 amUrtimadahetukamiti jha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 021

.. shrIH ..

14.21. adhyAyaH 021

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNenArjunaMprati bhUtaprANAdisR^iShTyAdipratipAdakabrAhmaNadaMpatisaMvAdAnuvAdaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vAsudeva uvAcha. atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. daMpatyoH pArtha saMvAdo yo.abhakavadbharatarShabha.. 14-21-1 (92999) brAhmaNI brAhmaNaM kaMchijj~nAnavij~nAnapAragam. dR^iShTvA vivikta AsInaM bhAryA bhartAramabravIt.. 14-21-2 (93000) kaM nu lokaM gamiShyAmi tvAmahaM patimAshritA. nyastakarmANamAsInaM kInAshamavichakShaNam.. 14-21-3 (93001) bhAryAH patikR^itA.NllokAnApnuvantIti naH shrutam. tvAmahaM patimAsAdya kAM gamiShyAmi vai gatim.. 14-21-4 (93002) evamuktaH sa shAntAtmA tAmuvAcha hasanniva. subhage nAbhyasUyAmi vAkyasyAsya tavAnaghe.. 14-21-5 (93003) grAhyaM dR^ishyaM tathA shrAvyaM yadidaM karma vidyate. etadeva vyavasyanti karma karmeti karmiNaH.. 14-21-6 (93004) mohameva nigachChanti karmiNo j~nAnavarjitAH. naiShkarmya na cha loke.asminmaurtamityupalabhyate.. 14-21-7 (93005) karmaNA manasA vAchA shubhaM vA yadi vA.ashubham. janmAdimUrtibhedAnAM karma bhUteShu vartate.. 14-21-8 (93006) rakShobhirvadhyamAneShu dR^ishyashrAvyeShu karmasu. AtmasthamAtmanA tena dR^iShTamAyatanaM mayA.. 14-21-9 (93007) yatra tadbrahma nirdvandvaM yatra somaH sahAgninA. vyavAyaM kurute nityaM dhIro bhUtAni dhArayan.. 14-21-10 (93008) yatri brahmAdayo yuktAstadakSharamupAsate. vidvAMsaH suvratA yatra shAntAtmAno jitendriyAH.. 14-21-11 (93009) ghrANena na tadAghreyaM nAsvAdyaM chaiva jihvayA. sparshanena tadaspR^ishyaM manasA tvavagamyate.. 14-21-12 (93010) chakShuShA na viShahyaM cha yatki~nchichChravaNAtparam. agandhamarasasparshamarUpaM shabdavarjitam. yataH pravartate tantraM yatra chaitatpratiShThitam.. 14-21-13 (93011) prANo.apAnaH samAnashcha vyAnashchodAna eva cha. tata eva pravarntate tadeva pravishanti cha.. 14-21-14 (93012) samAnavyAnayormadhye prANApAnau vicheratuH. tasminsupte pralIyete samAno vyAna eva cha.. 14-21-15 (93013) apanAprANayormadhye udAno vyApya tiShThati. tasmAchChayAnaM puruShaM prANApAnau na mu~nchataH.. 14-21-16 (93014) prANonopahate yattu tamudAnaM prachakShate. tasmAttapo vyavasyanti tadbhavaM brahmavAdinaH.. 14-21-17 (93015) teShAmanyonyasaktAnAM sarveShAM dehachAriNAm. agnirvaishvAnaro madhye saptadhA vihito.antarA.. 14-21-18 (93016) ghrANaM jihvA cha chakShushcha tvakcha shrotraM cha pa~nchamam. mano buddhishcha saptaitA jihvA vaishvAnarArchiShaH.. 14-21-19 (93017) ghreyaM dR^ishyaM cha peyaM cha spR^ishyaM shrAvyaM tathaiva cha. mantavyamavaboddhavyaM tAH sapta samidho matAH.. 14-21-20 (93018) ghrAtA bhakShayitA draShTA spraShTA shrotA cha pa~nchamaH. mantA boddhA cha sptaite bhavanti paramartvijaH.. 14-21-21 (93019) ghreye peye cha dR^ishye cha spR^ishye shrAvye tathaiva cha. mantavye.apyatha boddhavye subhage pashya sarvadA.. 14-21-22 (93020) havIMShyAgniShu hotAraH saptadhA saptasaptasu. samyakprakShipya vidvAMso janayanti svayoniShu.. 14-21-23 (93021) pR^ithivI vAyurAkAshamApo jyotishcha pa~nchamam. mano buddhishcha saptaitA yonirityeva shabditAH.. 14-21-24 (93022) havirbhUtaguNAH sarve pravishantyagniyaM mukham. antarvAsamuShitvA cha jAyante svAsu yoniShu.. 14-21-25 (93023) tatraiva cha nirudhyante pralaye bhUtabhAvane. tataH saMjAyate gandhastataH saMjAyate rasaH.. 14-21-26 (93024) tataH saMjAyate rUpaM tataH sparsho.abhijAyate. tataH saMjAyate shabdaH saMshayastatra jAyate. tataH saMjAyate niShThA janmaitatsaptadhA viduH.. 14-21-27 (93025) anenaiva prakAreNa pragR^ihItaM purAtanaiH. pUrNAhutibhirApUrNAste pUryante hi tejasA.. .. 14-21-28 (93026) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekaviMsho.adhyAyaH.. 21 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-21-3 karma agnihotrAdikaM nyastaM chena tam. kInAshaM karkashaM mayi niranukrosham. avichakShaNaM mama ananyagatikatvamajAnantam.. 7-21-7 maukhyamityupalabhyate iti tha.da.pAThaH.. 7-21-17 tatparaM brahmavAdina iti da.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 022

.. shrIH ..

14.22. adhyAyaH 022

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNenArjunaMprati dashendriyaguNAdipratipAdakabrAhmaNadaMpatisaMvAdAnuvAdaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. nibodha dashahotR^iNAM vidhAnamiha yAdR^isham.. 14-22-1 (93027) shrotraM tvakchakShuShI jihvA nAsikA charaNau karau. upasthaM pAyuriti vAgghotR^iNi dasha bhAmini.. 14-22-2 (93028) shabdasparshau rUparasau gandho vAkyaM kriyA gatiH. retomUtrapurIShANAM tyAgo dasha havIMShi cha.. 14-22-3 (93029) disho vAyU ravishchandraH pR^ithvyagnI viShNureva cha. indraH prajApatirmitramagnayo dasha bhAmini.. 14-22-4 (93030) dashendriyANi hotR^iNi havIMShi dasha bhAmini. viShayA nAma samidho hUyante tu dashAgniShu.. 14-22-5 (93031) chittaM sruvashcha vittaM cha pavitraM j~nAnamuttamam. suvibhaktamidaM pUrvaM jagadAsIditi shrutam.. 14-22-6 (93032) `tato viviktA vittAsItsA vittaM paryavekShate.' sarvamevAtra vij~neyaM chitte j~nAnamavekShatA. retaH sharIrabhR^itkAye vij~nAtA tu sharIrabhR^it.. 14-22-7 (93033) sharIrabhR^idgArhapatyastasmAdagniH praNIyate. manashchAhavanIyastu tasminprakShipyate haviH.. 14-22-8 (93034) tato vAchaspatirjaj~ne taM manaH paryavekShate. rUpaM bhavati vai vaktraM tadanudravate manaH.. 14-22-9 (93035) brAhmaNyuvAcha. 14-22-10x (7808) kasmAdvAgabhavatpUrvaM kasmAtpashchAnmano.abhavat. manasA chintitaM pUrvaM vAkyaM samabhipadyate.. 14-22-10 (93036) kena vij~nAnayogena matishchittaM samAsthitA. samunnItA nAdhyagachChatko vai tAM pratibAdhate.. 14-22-11 (93037) brAhmaNa uvAcha. 14-22-12x (7809) tanmanasthaH patirbhUtvA tasmAtprehannivAyati. tAM matiM manasaH prAhurmanastasmAdapekShate.. 14-22-12 (93038) prashnaM tu vA~NmanasayoryasmAttvamanupR^ichChasi. tasmAtte vartayiShyAmi tayoreva samAhvayam.. 14-22-13 (93039) ubhe vA~NmanasI gatvA bhUtAtmAnamapR^ichChatAm. AvayoH shreShThamAchakShva chChindhi nau saMshayaM vibho.. 14-22-14 (93040) mana ityevi bhagavAMstadA prAha sarasvatIm. ahaM vai kAmadhuktubhyamiti taM prAha vAgatha.. 14-22-15 (93041) brAhmaNa uvAcha. 14-22-16x (7810) sthAvaraM ja~NgamaM chaiva viddhyubhe manasI mama. sthAvaraM matsakAshe vai ja~NgamaM viShaye tava.. 14-22-16 (93042) yastu te viShaye gachChanmantro varNaH svaropi vA. tanmano ja~NgamaM nAma tasmAdasi garIyasI.. 14-22-17 (93043) tasmAdbhavitumarhAmi svayamabhyetya shobhane. tasmAduchChvAsamAsAdya pravakShyAmi sarasvati.. 14-22-18 (93044) prANApAnAvantare yadvAgvai nityaM sma tiShThati. prIyamANA mahAbhAge vinA prANAMshcha mAmapi. prajApatimupAdhAvatprasIda bhagavanniti.. 14-22-19 (93045) tataH prANaH prAdurabhUdvAchamApyAyayanpunaH. tasmAduchChvAsamAsAdya na vAgvadati karhichit.. 14-22-20 (93046) ghoShiNI jAtanirghoShA nityameva pravartate. tayorapi cha ghoShiNyA nirghorShaiva garIyasI.. 14-22-21 (93047) gauriva prasravatyarthAnrasamuttamashAlinI. satataM syandate hyeShA shAshvataM brahmavAdinI.. 14-22-22 (93048) divyAdivyaprabhAvena bhAratI gauH shuchismite. etayorantaraM pashya sUkShmayoryatamAnayoH.. 14-22-23 (93049) brAhmaNyuvAcha. 14-22-24x (7811) anutpanneShu vAkyeShu chodyamAnA sisR^ikShayA. kiMnnu pUrvaM tadA devI vyAjahAra sarasvatI.. 14-22-24 (93050) brAhmaNa uvAcha. 14-22-25x (7812) prANena ya sambhavate sharIre prANAdapAnaM pratipadyate cha. udAnabhUtA cha visR^ijya dehaM vyAnena sarvaM divamAvR^iNoti.. 14-22-25 (93051) tataH samAne pratitiShThatIha ityeva pUrvaM prajajalpa vAgapi. tasmAnmanaH sthAvaratvAdvishiShTaM tathA devI ja~NgamatvAdvishiShTAH.. .. 14-22-26 (93052) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi dvAviMsho.adhyAyaH.. 22 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-22-22 mAsamuttamashAlinIti ka.Ta.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 023

.. shrIH ..

14.23. adhyAyaH 023

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNenArjunaMprati pR^ithagghrANAdIndriyaguNapratipAdanapUrvakaM teShAM manasA saha vivAdapratipAdakabrAhmaNadaMpatisaMvAdAnuvAdaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. subhage saptahotR^INAM vidhAnamiha yAdR^isham.. 14-23-1 (93053) ghrANashchakShushcha jihvA cha tvak shrotraM chaiva pa~nchamam. mano buddhishcha saptaite hotAraH pR^ithagAshritAH.. 14-23-2 (93054) sUkShmAkAshe samaM prApte na pashyantItaretaram. etadvai saptahotR^itvaM svabhAvAdviddhi shobhane.. 14-23-3 (93055) brAhmaNyuvAcha. 14-23-4x (7813) sUkShme tu kAshe samprApte kathaM nAnyonyadarshinaH. kathaM svabhAvAdbhagavannetadAchakShva me prabho.. 14-23-4 (93056) brAhmaNa uvAcha. 14-23-5x (7814) guNaj~nAneShu vij~nAnaM guNaj~nAnAmabhij~natA. parasparaM guNAnete nAbhijAnanti karhichit.. 14-23-5 (93057) jihvA chakShustathA shrotraM tva~Nmano buddhireva cha. na gandhAnadhigachChanti ghrANastAnadhigachChati.. 14-23-6 (93058) ghrANaM chakShustathA kShotraM tva~Nmano buddhireva cha. na rasAnadhigachChanti jihvA tAnadhigachChati.. 14-23-7 (93059) ghrANaM jihvA tathA shrotraM tva~Nmano buddhireva cha. na rUpANyadhigachChanti chakShustAnyadhigachChati.. 14-23-8 (93060) ghrANaM jihvA tatashchakShuH shrotraM buddhirmanastathA. na sparshAnadhigachChanti tvakcha tAnadhigachChati.. 14-23-9 (93061) ghrANaM jihvA cha chakShushcha tva~Nmano buddhireva cha. na shabdAnadhigachChanti shrotraM tAnadhigachChati.. 14-23-10 (93062) ghrANaM jihvA cha chakShushcha tvak shrotraM buddhireva cha. sa~NkalpAnnAdhigachChanti manastAnadhigachChati.. 14-23-11 (93063) ghrANaM jihvA cha chakShushcha tvak shrotraM mana eva cha. na niShThAmadhigachChanti buddhistAmadhigachChati.. 14-23-12 (93064) atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. indriyANAM cha saMvAdaM manasashchaiva bhAmini.. 14-23-13 (93065) mana uvAcha. 14-23-14x (7815) nAghrAti mAmR^ite ghrANaM rasaM jihvA na vetti cha. rUpaM chakShurna gR^ihNAti tvak sparsaM nAvabudhyate.. 14-23-14 (93066) na shrotraM budhyate shabdaM mayA hInaM katha~nchana. pravaraM sarvabUtAnAmahamasmi sanAtanam.. 14-23-15 (93067) agArANIva shUnyAni shAntArchiSha ivAgnayaH. indriyANi na bhAsante mayA hInAni nityashaH.. 14-23-16 (93068) kAShThAnIvArdrashuShkANi yatamAnairapIndriyaiH. guNArthAnnAdhigachChanti mAmR^ite sarvajantavaH.. 14-23-17 (93069) indriyANyUchuH. 14-23-18x (7816) evametadbhavetsatyaM yathaitanmanyate bhavAn. R^ite.asmAnasmadarthAMstvaM bhogAnbhu~Nkte bhavAnyadi.. 14-23-18 (93070) yadyasmAsu pralIneShu tapraNaM prANadhAraNam. bhogAnbhu~Nkte bhavAnsatyaM yathaitanmanyate tathA.. 14-23-19 (93071) athavA.asmAsu lIneShu tiShThatsu viShayeShu cha. yadi sa~NkalpamAtreNa bhu~Nkte bhogAnyathArthavat.. 14-23-20 (93072) atha chenmanyase siddhimasmadartheShu nityadA. ghrANena rUpamAdatsva rasamAdatsva chakShuShA.. 14-23-21 (93073) shrotreNa gandhAnAdatsva sparshAnAdatsva jihvayA. tvachA cha shabdamAdatsva buddhyA sparshamathApi cha.. 14-23-22 (93074) balavanto hyaniyamA niyamA durbalIyasAm. bhogAnapUrvAnAdatsva nochChiShTaM bhoktumarhati.. 14-23-23 (93075) yathA hi shiShyaH shAstAraM shrutyarthamabhidhAvati. tataH shrutamupAdAya shrutArthamupatiShThati.. 14-23-24 (93076) viShayAnevamasmAbhirdarshitAnabhimanyase. anubhUtAnatItAMshcha svapne jAgaraNe tathA.. 14-23-25 (93077) vaimanasyaM gatAnAM cha jantUnAmalpachetasAm. asmadarthe kR^ite dR^ishyate prANadhAraNam.. 14-23-26 (93078) bahUnapi hi sa~NkalpAnmatvA svapnAnupAsya cha. bubhukShayA pIDyamAno viShayAnena dhAvati.. 14-23-27 (93079) agAramadvAramiva pravishya sa~NkalpabhogAnviShayAnavindan. prANakShaye shAntimupaiti nityaM dArukShaye.agnirjvalito yathaiva.. 14-23-28 (93080) kAmaM tu naShTeShu guNeShu sa~NgaH kAmaM cha nAnyonyaguNopalabdhiH. asmAnvinA nAsti tapopalabdhi- stAmapyR^ite tvAM na bhajetpraharShaH.. .. 14-23-29 (93081) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi trayoviMsho.adhyAyaH.. 23 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 024

.. shrIH ..

14.24. adhyAyaH 024

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNenArjunaMprati prANApAnAdInAM svasvashraiShThyaprakArakavivAdAdipratipAdakabrAhmaNadaMpatisaMvAdAnuvAdaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. subhage pa~nchahotR^INAM vidhAnamiha yAdR^isham.. 14-24-1 (93082) prANApAnavudAnashcha samAno vyAna eva cha. pa~nchahotR^IMstathaitAnvai paraM bhAvaM vidurbudhAH.. 14-24-2 (93083) brAhmaNyuvAcha. 14-24-3x (7817) svabAvAtsaptahotAra iti me pUrvikA matiH. yathA vai pa~ncha hotAraH paro bhAvastaduchyatAm.. 14-24-3 (93084) brAhmaNa uvAcha. 14-24-4x (7818) prANena sambhR^ito vAyurapAno jAyate tataH. apAne sambhR^ito vAyustato vyAnaH pravartate.. 14-24-4 (93085) vyAnena sambhR^ito vAyustatodAnaH pravartate. udAne sambhR^ito vAyuH samAno nAma jAyate.. 14-24-5 (93086) te.apR^ichChanta puro gatvA pUrvajAtaM pitAmaham. yo naH shreShThastamAchakShva sa naH shreShTho bhaviShyati.. 14-24-6 (93087) brahmovAcha. 14-24-7x (7819) yasminpralIne pralayaM vrajanti sarve prANAH prANabhR^itAM sharIre. yasminpravR^itte cha punashcharanti sa vai shreShTho gachChata yatra kAmaH.. 14-24-7 (93088) prANa uvAcha. 14-24-8x (7820) mayi pralIne pralayaM vrajanti sarve prANAH prANabhR^itAM sharIre. mayi pravR^itte cha punashcharanti shreShTho hyahaM pashyata mAM pralInam.. 14-24-8 (93089) brAhmaNa uvAcha. 14-24-9x (7821) prAmaH prAlIyata tataH punashcha prachachAra ha. samAnashchApyudAnashcha vacho brUtAM punaH shubhe.. 14-24-9 (93090) na tvaM sarvamidaM vyApya tiShThasIha yathA vayam. na tvaM shreShTho hi naH prANa apAno hi vashe tava. prachachAra punaH prANastato.apAno.abhyabhAShata.. 14-24-10 (93091) upAna uvAcha. 14-24-11x (7822) mayi pralIne pralayaM vrajanti sarve prANAH prANabhR^itAM sharIre mayi pravR^itte cha punashcharanti shreShTho hyahaM pashyata mAM pralInam.. 14-24-11 (93092) brAhmaNa uvAcha. 14-24-12x (7823) vyAnashcha tamudAnashchi bhAShamANamathochatuH. apAna na tvaM shreShThosi prANo hi vashagastava.. 14-24-12 (93093) apAnaH prachachArAtha vyAnastaM punarabravIt. shreShTho.ahamasmi sarveShAM shrUyatAM yena hetunA.. 14-24-13 (93094) mayi pralIne pralayaM vrajanti sarve prANAH prANabhR^itAM sharIre. mayi pravR^itte cha punashcharanti shreShTho hyahaM pashyata mAM pralInam.. 14-24-14 (93095) brAhmaNa uvAcha. 14-24-15x (7824) prAlIyata tato vyAnaH punashcha prachachAra ha. prANApAnAvudAnascha samAnashcha tamabruvan.. 14-24-15 (93096) na tvaM shreShThosi no vyAna samAnastu vashe tava. prachachAra punarvyAnaH samAnaH punarabravIt. shreShTho.ahamasmi sarveShAM shrUyatAM yena hetunA.. 14-24-16 (93097) mayi pralIne pralayaM vrajanti sarve prANAH prANabhR^itAM sharIre. mayi pravR^itte cha punashcharanti shreShTho hyahaM pashyata mAM pralInam.. 14-24-17 (93098) `tataH samAnaH prAlilye punashcha prachachAra ha. prANApAnAvudAnascha vyAnashchaiva tamabravIt. na tvaM samAna shreShThosi vyAna eva vashe tava..' 14-24-18 (93099) samAnaH prachachArAtha udAnastamuvAcha ha. shreShTho.ahamasmi sarveShAM shrUyatAM yena hetunA.. 14-24-19 (93100) mayi pralIne pralayaM vrajanti sarve prANAH prANabhR^itAM sharIre. mayi pravR^itte cha punashcharanti shreShTho hyahaM pashyata mAM pralInam.. 14-24-20 (93101) tataH prAlIyatodAnaH punashcha prachachAra ha. prANApAnau samAnashcha vyAnashchaiva tamabruvan. udAni na tvaM shreShThosi vyAni eva vashe tava.. 14-24-21 (93102) brAhmaNa uvAcha. 14-24-22x (7825) tatastAnabravItsarvAnsmayamAnaH prajApatiH. sarve shreShThA na cha shreShThAH sarve chAnyonyakA~NkShiNaH.. 14-24-22 (93103) sarve svaviShaye shreShThAH sarve chAnyonyadharmiNaH. iti tAnabravItsarvAnsamavetAnprajApatiH.. 14-24-23 (93104) ekaH sthirashcharAshchAnye visheShAtpa~ncha vAyavaH. eka eva cha sarvAtmA bahudhA.apyupachIyate.. 14-24-24 (93105) parasparasya suhR^ido bhAvayantaH parasparam. svasti vrajata bhadraM vo dhArayadhvaM parasparam.. .. 14-24-25 (93106) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi chaturvisho.adhyAyaH.. 24 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-24-24 bahudhApyupalIyate iti ka.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 025

.. shrIH ..

14.25. adhyAyaH 025

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNenArjunaMprati brAhmamena brAhmaNIMpratyuktasR^iShTyAdipratipAdakanAradadevamatasaMvAdAnuvAdaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. nAradasya cha saMvAdamR^iSherdevamatasya cha.. 14-25-1 (93107) devamata uvAcha. 14-25-2x (7826) jantoH saMjAyamAnasya kiMnu pUrvaM pravartate. prANo.apAnaH samAno vA vyAno vodAna eva cha.. 14-25-2 (93108) nArada uvAcha. 14-25-3x (7827) yenAyaM sR^ijyate jantustato.anyaH pUrvameti tam. prANadvandvaM hi vij~neyaM tiryagUrdhvamadhashcha yat.. 14-25-3 (93109) devamata uvAcha. 14-25-4x (7828) kenAyaM sR^ijyate jantuH kashchAnyaH pUrvameti tam. prANadvandvaM cha me brUhi tiryagUrdhvamadhashcha yat.. 14-25-4 (93110) nArada uvAcha. 14-25-5x (7829) sa~NkalpAjjAyate harShaH shabdAdapi cha jAyate. rasAtsaMjAyate chApi rUpAdapi cha jAyate.. 14-25-5 (93111) `sparshAtsaMjAyate chApi gandhAdapi cha jAyate.' shukrAchChoNitasaMsR^iShTAtpUrvaM prANaH pravartate. prANena vikR^ite shukre tato.apAnaH pravartate.. 14-25-6 (93112) shukrAtsaMjAyate chApi rasAdapi cha jAyate. etadrUpamudAnasya harSho mithunamantarA.. 14-25-7 (93113) kAmAtsaMjAyate shukraM shukrAtsaMjAyate rajaH. samAnavyAnajanite sAmAnye shukrashoNite.. 14-25-8 (93114) prANApAnAvidaM dvandvamavAk chordhvaM cha gachChataH. vyAnaH samAnashchaivobhau tiryagdvandvatvamuchyate.. 14-25-9 (93115) agnirvai devatAH sarvA iti devasya shAsanAt. saMjAyate hi prANeShu j~nAnaM buddhisamanvitam.. 14-25-10 (93116) tasya dhUmastamorUpaM rajo bhasma sutejasaH. sarvaM saMjAyate tasya yatra prakShipyate haviH.. 14-25-11 (93117) haviH samAno vyAnashcha iti yaj~navido viduH. prANApAnAvAjyabhAgau tayormadhye hutAshanaH.. 14-25-12 (93118) etadrUpamudAnasya paramaM brAhmaNA viduH. nirdvandvamiti yattvetattanme nigadataH shR^iNuH.. 14-25-13 (93119) ahorAtramidaM dvandvaM tayormadhye hutAshanaH. etadrUpamudAnasya paramaM brAhmaNA viduH.. 14-25-14 (93120) `ubhe satyAnR^ite dvandvaM tayormadhye hutAshanaH. etadrUpamudAnasya paramaM brAhmaNA viduH..' 14-25-15 (93121) sachchAsachchaiva taddvandvaM tayormadhye hutAshanaH. etadrUpamudAnasya paramaM brAhmaNA viduH.. 14-25-16 (93122) `ubhe shubhAshubhe dvandvaM tayormadhye hutAshanaH. etadrUpamudAnasya paramaM brAhmaNA viduH..' 14-25-17 (93123) UrdhvaM samAno vyAnashcha vyasyate karma tena tat. dvitIyaM tu samAnena punareva vyavasyate.. 14-25-18 (93124) shAntyarthaM vAmadevyaM cha shAntirbrahma sanAtanam. etadrUpamudAnasya paramaM brAhmaNA viduH.. .. 14-25-19 (93125) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi pa~nchavisho.adhyAyaH.. 25 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-25-18 pUrvaMsamAno vyAno.atha vyasyate tena karmakR^it iti ka.Ta.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 026

.. shrIH ..

14.26. adhyAyaH 026

athAnugItAparva 2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati kartR^ikarmAdipratipAdakabrAhmaNadaMpatisaMvAdAnuvAdaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. chAturhotravidhAnasya vidAnamiha yAdR^isham.. 14-26-1 (93126) tasya sarvasya vidhivadvidhAnamupadekShyate. shR^iNu me gadato bhadre rahasyamidamudbhutam.. 14-26-2 (93127) karaNaM karma kartA cha mokSha ityeva bhAmini. chatvAra ete hotAro yairidaM jagadAvR^itam.. 14-26-3 (93128) hotR^INAM sAdhanaM chaiva shR^iNu sarvamasheShataH. ghrANaM jihvA cha chakShushcha tvakcha shrotraM cha pa~nchamam. mano buddhishcha saptaite j~neyAH kAraNahetavaH.. 14-26-4 (93129) gandho rasashcha rUpaM cha shabdaH sparshashcha pa~nchamaH. mantavyamavaboddhavyaM saptaite karmahetavaH.. 14-26-5 (93130) ghrAtA bhakShayitA draShTA spraShTA shrotA cha pa~nchamaH. mantA boddhA cha saptaite vij~neyAH kartR^ihetavaH.. 14-26-6 (93131) svaguNAnbhakShayantyete guNavantaH shubhAshubhAn. asanto nirguNAshchaite saptaite mokShahetavaH.. 14-26-7 (93132) viduShAM budhyamAnAnAM svaMsvaM sthAnaM yathAvidhi. guNAste devatA bhUtvA satataM bhu~njate haviH.. 14-26-8 (93133) `adanhavIMShi chAnnAni mamatvena vihanyate.' AtmArthe pAchayannannaM mamatvenopahanyate.. 14-26-9 (93134) abhakShyabhakShaNaM chaiva madyapAnaM cha hanti tam. sa chAnnaM hanti taM chAnnaM sa hatvA hanyate punaH.. 14-26-10 (93135) hantA hyannamidaM vidvAnpunarjanayatIshvaraH. na chAnnAjjAyate tasminsUkShmo nAma vyatikramaH.. 14-26-11 (93136) manasA manyate yachcha yachcha vAchA nigadyate. shrotreNa shrUyate yachcha chakShuShA yachcha dR^ishyate.. 14-26-12 (93137) sparshena spR^ishyate yachcha ghrANena ghrAyate cha yat. manasyetAni saMyamya havIMShyetAni sarvashaH.. 14-26-13 (93138) guNavatpAvako mahyaM dIpyate.antaHsharIragaH. yogayaj~naH pravR^itto me j~nAnaM brahmamayo haviH. prANastotro.apAnashastraH sarvatyAgasudakShiNaH.. 14-26-14 (93139) kartA.anumantA brahmAtmA hotA.adhvaryuH kR^itastutiH R^itaM prashAstA tachChastramapavargo.asya dakShiNA.. 14-26-15 (93140) R^ichashchApyatra shaMsanti nArAyaNavido janAH. nArAyaNAya devAyayadavindanpashUnpurA.. 14-26-16 (93141) tatra sAmAni gAyanti tatra chAhurnidarshanam. devaM nArAyaNaM bhIru sarvAtmAnaM nibodha tam.. .. 14-26-17 (93142) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ShaDiMsho.adhyAyaH.. 26 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-26-11 adyamannamadannahni punariti ka.pAThaH.. 7-26-14 dIpyate havyavAhana iti ka.Ta.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 027

.. shrIH ..

14.27. adhyAyaH 027

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati prajApatinA ekenaiva shabdena parabrahmopadeshe devarShyAdInAM svasvayogyatAnusAreNa nAnArthAvagamapratipAdakabrAhmaNadaMpatisaMvAdAnuvAdaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. ekaH shAstA na dvitIyosti shAstA yo hR^ichChayastamahamanu bravImi. tenaiva yuktaH pravaNAdivodakaM yathA niyuktosmi tathA vahAmi.. 14-27-1 (93143) eko gururnAsti tato dvitIyo yo hR^ichChayastamahamanu bravImi. tenAnushiShTA guruNA sadaiva purA hatA dAnavAH sarva eva.. 14-27-2 (93144) eko bandhurnAsti tato dvitIyo yo hR^ichChayastamahamanu bravImi. tenAnushiShTA bAndhavA bandhumantaH saptarShayaH pArtha divi prabhAnti.. 14-27-3 (93145) ekaH shrotA nAsti tato dvitIyo yo hR^ichChayastamahamanu bravImi. tasmingurau guruvAsaM niruShyaTa shakro gataH sarvalokAmaratvam.. 14-27-4 (93146) eko dveShTA nAsti tato dvitIyo yo hR^ichChayastamahamanu bravImi. tenAnushiShTA guruNA sadaiva loke dviShTAH pannagAH sarva eva.. 14-27-5 (93147) atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. prajApatau pannagAnAM devarShINAM cha saMvidam.. 14-27-6 (93148) devarShayashcha nAgAshchApyasurAshcha prajApatim. paryapR^ichChannupAsInaM shreyoH naH prochyatAmiti.. 14-27-7 (93149) teShAM provAcha bhagavA~nshreyaH samanupR^ichChatAm. omityekAkSharaM brahma te shrutvA prAdravandishaH.. 14-27-8 (93150) teShAM pradravamANAnAmupadeshaM cha shR^iNvatAm. sarpANAM daMshane bhAvaH pravR^ittaH pUrvame tu.. 14-27-9 (93151) asurANAM pravR^ittastu daMbhabhAvaH svabhAvajaH. dAnaM devA vyavasitA damameva maharShayaH.. 14-27-10 (93152) ekaM shAstAramAsAdya shabdenaikena saMskR^itAH. nAnAvyavasitAH sarve sarpadevarShidAnavAH.. 14-27-11 (93153) shR^iNotyayaM prochyamAnaM gR^ihNAti cha yathAtatham. pR^ichChatastadato bhUyo gururanyo na vidyate.. 14-27-12 (93154) tasya chAnumate karma tataH pashchAtpravartate. gururbandhushcha shAstA cha dveShTA cha hR^idi saMshritAH.. 14-27-13 (93155) pApena vichara.Nlloke pApachArI bhavatyayam. shubhena vichara.Nlloke shubhachArI bhavatyuta.. 14-27-14 (93156) kAmachArI tu kAmena ya handriyasukhe rataH. brahmachArI sadaivaiSha ya indriyajaye rataH.. 14-27-15 (93157) apetavratakarmA tu kevalaM brahmaNi sthitaH. brahmabhUtashchara.Nlloke brahmachArI bhavatyayam.. 14-27-16 (93158) brahmaiva samidhastasya brahmAgnirbrahmasaMstaraH. Apo brahma gururbrahma sa brahmaNi samAhitaH.. 14-27-17 (93159) etadevedR^ishaM sUkShmaM brahmacharyaM vidurbudhAH. viditvA chAnvapadyanta kShetraj~nenAnudarshitAH.. .. 14-27-18 (93160) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi saptaviMsho.adhyAyaH.. 27 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-27-1 ekaH shAstA na dvitIyosti kashchidyathA niyukto.asmi tathA charAmi. hR^idyeSha tiShThanpuruShaH shAsti shAstA tenAnuyuktaH pravaNAdivodakamiti ka.Ta.da.pAThaH.. 7-27-7 devAshcha R^iShayashcheti dvandvaH.. 7-27-8 prAdravanpratipedire. disho bahUnmArgAn.. 7-27-13 gururboddhA cha shrotA cha dveShTA cha hR^idi niHsR^ita iti jha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 028

.. shrIH ..

14.28. adhyAyaH 028

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNane yudhiShThiraMprati vidyAbrahmaNoraraNyatvarUpaNaparabrAhmaNadaMpatisaMvAdAnuvAdaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. saMkalpadaMshamashakaM shokaharShahimAtapam. mohAndhakAratimiraM lobhavyAdhisarIsR^ipam.. 14-28-1 (93161) viShayaikAtyayAdhvAnaM kAmakrodhakirAtakam. tadatItya mahAdurgaM praviShTosmi mahadvanam.. 14-28-2 (93162) brAhmaNyuvAcha. 14-28-3x (7830) kva tadvanaM mahAprAj~na ke vR^ikShAH saritashcha kAH. kiyantaH parvatAshchaiva kiyatyadhyani tadvanam.. 14-28-3 (93163) brAhmaNa uvAcha. 14-28-4x (7831) naitadasti pR^ithagbhAvaH ki~nchinadyattataH sukham. naitadastyapR^ithagbhAvaH ki~nchidduHkhataraM tataH.. 14-28-4 (93164) tasmAddhrasvataraM nAsti na tatosti mahattaram. nAsti tasmAdduHkhataraM nAstyanyattatsamaM sukham.. 14-28-5 (93165) na tatrAvishyi shochanti na prahR^iShyanti cha dvijAH. na cha bibhyati kebhyashchinnaibhyo bibhyati kechana.. 14-28-6 (93166) tasminvane sapta mahAdrumAshcha phalAni saptAtithayashcha sapta. saptAshramAH sapta samAdhayashcha dIkShAshcha saptaitadaraNyarUpam.. 14-28-7 (93167) pa~nchavarNAni divyAni puShpANi cha phalAni cha. sR^ijantaH pAdapAstatra vyApya tiShThanti tadvanm.. 14-28-8 (93168) suvarNAni dvivarNAni puShpANi cha phalAni cha. sR^ijantaH pAdapAstatra vyApya tiShThanti tadvanam.. 14-28-9 (93169) `sha~NkarANi trivarNAni puShpANi cha phalAni cha. sR^ijantaH pAdapAstatra vyApya tiShThanti tadvanam' 14-28-10 (93170) surabhINi dvivarNAni puShpANi cha phalAni cha. sR^ijantaH pAdapAstatra vyApya tiShThanti tadvanam.. 14-28-11 (93171) surabhINyekavarNAni puShpANi cha phalAni cha. sR^ijantaH pAdapAstatra vyApya tiShThanti tadvanam.. 14-28-12 (93172) bahUnyavyaktavarNAni puShpANi cha phalAni cha. visR^ijantau mahAvR^ikShau tadvanaM vyApya tiShThataH.. 14-28-13 (93173) eko vahniH sumanA brAhmaNotra pa~nchendriyANi samidhashchAtra santi. tebhyo vR^ikShAHka sapta phalanti dIkShA guNAH phalAnyatithayaH phalAshAH.. 14-28-14 (93174) AtithyaM pratigR^ihNanti tatra sapta maharShayaH. architeShu pralIneShu teShvanyadrochate vanam.. 14-28-15 (93175) praj~nAvR^ikShaM mokShaphalaM shAntichChAyAsamanvitam. j~nAnAshrayaM tR^iptitoyamantaHkShetraj~nabhAskaram.. 14-28-16 (93176) ye.adhigachChanti tatsantasteShAM nAsti punarbhavaH. UrdhvaM chAdhashcha tiryakcha tasya nAnto.adhigamyate.. 14-28-17 (93177) sapta striyastatra charanti satyA- stvavA~NmukhA bhAnumatyo janitryaH. UrdhvaM rasAnAdadate prajAbhyaH sarvAnyathA nityamanityatA cha.. 14-28-18 (93178) tatraiva pratitiShThanti punastatrodayanti cha. sapta saptarShayaH siddhA vasiShThapramukhaiH saha.. 14-28-19 (93179) yasho varcho bhagashchaiva vijayaH siddhatejasaH. etamevAnuvartante sapta jyotIMShi bhAskaram.. 14-28-20 (93180) R^iShayaH parvatAshchaiva santi tatra samAsataH. nadyashcha parito vAri vahantyo brahmisambhavam.. 14-28-21 (93181) nadInAM sa~Ngamashchaiva vaitAne samupahare. svAtmatR^iptA yato yAnti sAkShAdeva pitAmaham.. 14-28-22 (93182) kR^ishAshAH suvratAH shAntAstapasA dagdhakilbiShAH. AtmanyAtmAnamAveshya brAhmaNAstamupAsate.. 14-28-23 (93183) shamimapyatra shaMsanti vidyAraNyavido janAH. tadaraNyamabhipretya yathAtatvamajAyata.. 14-28-24 (93184) etadevedR^ishaM puNyamaraNyaM brAhmaNA viduH. viditvA chAnutiShThanti kShetraj~nenAnudarshinA.. .. 14-28-25 (93185) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi aShTAviMsho.adhyAyaH.. 28 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-28-7 saptarShayaH sapta tathendhanAni iti ka.tha.pAThaH.. 7-28-9 chaturvarNAni divyAnIti ka.tha.pAThaH.. 7-28-13 sR^ijantaH pAdapAstatra vyApya tiShThanti tadvanamiti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-28-19 tatropayanti cheti jha.pAThaH. techa saptarShayaH siddhA iti ka.tha.pAThaH.. 7-28-20 bhagashchojo vijayaH siddhitejasI iti ka.tha.pAThaH.. 7-28-24 R^ichamapyatra pashyanti vidyAraNyeti ka.tha.pAThaH.. 7-28-25 viditvA nAnupashyanti kShetraj~nA nAnudarshanamiti ka.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 029

.. shrIH ..

14.29. adhyAyaH 029

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNenArjunaMprati yAgIyahiMsAyA adharmyatvAbhAvapratipAdakAdhvaryuyatisaMvAdAnuvAdaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. gandhAnna jighrAmi rAsAnna vedmi rUpaM na pashyAmi na cha spR^ishAmi. na chApi shabdAnvividhA~nshR^iNomi na chApi sa~Nkalpamupaimi ka~nchit.. 14-29-1 (93186) arthAniShTAnkAmayate svabhAvaH sarvAndveShyAnpradviShate svabhAvaH. kAmadveShAnudbhavataH svabhAvA- tprANApAnau jantudehAnniveshya.. 14-29-2 (93187) tebhyashchAnyAMsteShu nityAMshcha bhAvA- nbhUtAtmAnaM akShaye.ahaM sharIre. tasmiMstiShThannAsmi saktaH kathaMchi- tkAmakrodhAbhyAM jarayA mR^ityunA cha.. 14-29-3 (93188) akAmayAnasya cha sarvakAmA- navidviShANasya cha sarvadoShAn. na me svabhAveShu bhavanti lepA- stoyasya bindoriva puShkareShu.. 14-29-4 (93189) nityasya chaitasya bhavanti nityA nirIkShyamANasya bahUnsvabhAvAn. na sajjate karmasu bhogajAlaM divIva sUryasya mayUkhajAlam.. 14-29-5 (93190) atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. adhvaryuyatisaMvAdaM taM nibodha yashasvini.. 14-29-6 (93191) prokShyamANaM pashuM dR^iShTvA yaj~nakarmaNyathAbravIt. yatiradhvaryumAsIno hiMsoyamiti kutsayan.. 14-29-7 (93192) tamadhvaryuH pratyuvAcha nAyaM ChAgo vinashyati. shreyasA yokShyate janturyaj~nAchChrutiriyaM tathA.. 14-29-8 (93193) yo hyasya pArthivo bhAgaH pR^ithivIM sa gamiShyati. yadasya vArijaM ki~nchidapastatsampravekShyati.. 14-29-9 (93194) sUryaM chakShurdishaH shrotre prANo.asya divameva cha. Agame vartamAnasya name doShosti kashchana.. 14-29-10 (93195) yatiruvAcha. 14-29-11x (7832) prANairviyoge chChAgasya yadi shreyaH prapashyasi. ChAgArthe vartate yaj~no bhavataH kiM prayojanam.. 14-29-11 (93196) anu tvAM manyate mAtA anu tvAM manyate pitA. mantravij~nAnamunnIya parivarte visheShataH.. 14-29-12 (93197) evamevAnumanyeraMstAnbhavAndraShTumarhati. teShAmanumatiM shrutvA shakyA kartuM vichAraNA.. 14-29-13 (93198) adhvaryuruvAcha. 14-29-14x (7833) prANA apyasya chChAgasya prApitAste svayoniShu. sharIraM kevalaM shiShTaM nishcheShTamiti me matiH.. 14-29-14 (93199) indhanasya tu tulyena sharIreNi vichetasA. hiMsA hi yaShTukAmAnAmindhanaM pashusaMj~nitam.. 14-29-15 (93200) ahiMsA sarvadharmANAmiti vR^iddhAnushAsanam. yadahiMsraM bhavetkarma tatkAryamiti vidmahe.. 14-29-16 (93201) ahiMseti pratij~neyaM yadi vakShyAmyataH param. shakyaM bahuvidhaM vaktuM bhavatA kAryadUShaNam.. 14-29-17 (93202) ahiMsA sarvabhUtAnAM nityamasmAsu rochate. pratyakShataH sAdhayAmo na parokShamupAsmahe.. 14-29-18 (93203) adhvaryaruvAcha. 14-29-19x (7834) bhUmergandhaguNAnbhu~NkShva pibasyApomayAnrasAn. jyotiShAM pashyate rUpaM spR^ishasyanilajAnguNAn.. 14-29-19 (93204) shR^iNoShyAkAshajA~nshabdAnmanasA manyase matim. sarvANyetAni bhUtAni prANA iti cha manyase.. 14-29-20 (93205) prANAdAne nivR^ittosi hiMsAyAM vartate bhavAn. nAsti cheShTA vinA hiMsAM kiM vA tvaM manyase dvija.. 14-29-21 (93206) yatiruvAcha. 14-29-22x (7835) akSharaM cha kSharaM chaiva dvaidhIbhAvo.ayamAtmanaH. akSharaM tatra sadbhAvaH svabhAvaH kShara uchyate.. 14-29-22 (93207) prANo jihvA manaH sattvaM sadbhAvo rajasA saha. bhAvairetairvimuktasya nirdvandvasya nirAshiShaH.. 14-29-23 (93208) samasya sarvabhUteShu nirmamasya jitAtmanaH. samantAtparimuktasya na bhayaM vidyate kvachit.. 14-29-24 (93209) adhvaryuruvAcha. 14-29-25x (7836) sadbhireveha saMvAdaH kAryo matimatAMvara. bhavato hi mataM shrutvA pratibhAti matirmama.. 14-29-25 (93210) bhagavanbhagavadbuddhyA pratibuddho bravImyaham. vrataM mantrakR^itaM karturnAparAdhosti me dvija.. 14-29-26 (93211) brAhmaNa uvAcha. 14-29-27x (7837) upapattyA yatistUShNIM vartamAnastataH param. adhvaryurapi nirmohaH prachachAra mahAmakhe.. 14-29-27 (93212) evametAdR^ishaM mokShaM susUkShmaM brAhmaNA viduH. viditvA chAnutiShThanti kShetraj~nenArthadarshinA.. .. 14-29-28 (93213) iti shrImanmahAbhArate AshvamedikaparvaNi anugItAparvaNi ekonatriMsho.adhyAyaH.. 29 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-29-2 sarvAnetAndveShTi chaiva svabhAva iti ka.Ta.pAThaH. jantudehAnihaityeti ka.Ta.pAThaH.. 7-29-3 nAsti shakyaH kathaMchiditi ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-29-12 atra tvAM manyatAM bhrAtA pitA mAtA sakheti cha. mantrayasvainamunnIya paravantaM visheShata iti jha.da.pAThaH.. 7-29-19 bhUmeriti nAnupahatya bhUtAni bhogaH sambhavatIti nyAyAjjIvato.aparihAryaiva hiMsetyarthaH.. 7-29-21 kiM kathaM tvaM manyase.ahiMsAmiti sheShaH.. 7-29-26 mataM mantuM kratuM kartumiti tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 030

.. shrIH ..

14.30. adhyAyaH 030

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brAhmaNena svabhAryAMprati hiMsAyA akartavyatve maharShivachasAM pramANIkaraNopayogitayA parashurAmacharitrakathanArambhaH.. 1 .. rAmeNa kArtavIrye nihate tadanuyAyibhirjamadagnerhanam.. 2 .. tataH kruddhena rAmeNa triHsaptakR^itvaH sarvakShatriyahanane tatpitR^ibhI rAmasya parisAntvaprayatanam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. kArtavIryasya saMvAdaM samudrasya cha bhAmini.. 14-30-1 (93214) kArtavIryArjuno nAma rAjA bAhusahasravAn. yena sAgaraparyantA dhanuShA nirjitA mahI.. 14-30-2 (93215) sa kadAchitsamudrAnte vicharanbaladarpitaH. avIkirachCharashataiH samudramiti naH shrutam.. 14-30-3 (93216) taM samudro namaskR^itya kR^itA~njaliruvAchaha. mA mu~ncha vIra nArAchAnbrUhi kiM karavANi te.. 14-30-4 (93217) madAshrayANi bhUtAni tvadvisR^iShTairmaheShubhiH. vadhyante rAjashArdUla tebhyo dehyabhayaM vibho.. 14-30-5 (93218) arjuna uvAcha. 14-30-6x (7838) matsamo yadi saMgrAme sharAsanadharaH kvachit. vidyate taM samAchakShva yaH samo me mahAmR^idhe.. 14-30-6 (93219) samudra uvAcha. 14-30-7x (7839) maharShirjamadagniste yadi rAjanpurA shrutaH. tasya putrastavAtithyaM yathAvatkartumarhati.. 14-30-7 (93220) tataH sa rAjA prayayau krodhena mahatA vR^itaH. sa tamAshramamAgamya rAmamevAnvapadyata.. 14-30-8 (93221) sa rAmapratikUlAni chakAra saha bandhubhiH. AyAsaM janayAmAsa rAmasya cha mahAtmanaH.. 14-30-9 (93222) tatastejaH prajajvAla rAmasyAmitatejasaH. pradahanripusainyAni tadA kamalalochane.. 14-30-10 (93223) tataH parashumAdAya sa taM bAhusahasriNam. chinCheda sahasA rAmo bahushAkhamiva drumam.. 14-30-11 (93224) taM hataM patitaM dR^iShTvA sametAH sarvabAndhavAH. asInAdAya shaktIrshcha bhArgavaM paryadhAvayan.. 14-30-12 (93225) rAmo.api dhanurAdAya rathamAruhya satvaraH. visR^ija~nsharavarShANi vyadhamatpArthivaM balam.. 14-30-13 (93226) tatastu kShatriyAH kechijjamadagniM nihatya cha. vivishurgiridurgANi mR^igAH siMhArditA iva.. 14-30-14 (93227) teShAM svavihitaM karma tadbhayAnnAnutiShThatAm. prajA vR^iShalatAM prAptA brAhmaNAnAmadarshanAt.. 14-30-15 (93228) evaM te draviDA.abhIrAH puNDrAshcha shabaraiH saha. vR^iShalatvaM parigatA vyutthAnAtkShatradharmataH.. 14-30-16 (93229) tatashcha hatavIrAsu kShatriyAsu punaH punaH. dvijairutpAditaM kShatraM jAmadagnyo nyakR^intata.. 14-30-17 (93230) ekaviMshatime yAte rAmaM vAgasharIriNI. divyA provAcha madhurA sarvalokaparishrutA.. 14-30-18 (93231) rAmarAma nivartasva kaM guNaM tAta pashyasi. kShatrabandhUnimAnprANairviprayojya punaH punaH.. 14-30-19 (93232) tathaiva taM mahAtmAnamR^ichIkapramukhAstadA. pitAmahA mahAbhAga nivartasvetyathAbruvan.. 14-30-20 (93233) piturvadhamamR^iShyaMstu rAmaH provAcha tAnR^iShIn. nArhantIha bhavanto mAM nivArayitumityuta.. 14-30-21 (93234) pitara UchuH. 14-30-22x (7840) nArhase kShatrabandhUMstvaM nihantuM jayatAMvara. neha yuktaM tvayA hantuM brAhmaNena satA nR^ipAn.. .. 14-30-22 (93235) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi triMsho.adhyAyaH.. 30 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-30-15 teShAmuparataM karmeti Ta.pAThaH.. 7-30-16 vyutthAnAtkShatradharmiNa iti jha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 031

.. shrIH ..

14.31. adhyAyaH 031

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

parashurAmaMprati tatpitR^ibhiH kShatriyavadhAnnivartanAyAlarkopAkhyAnakathanam.. 1 .. rAmeNa tachChravaNAddhiMsAto nivartya tapashcharaNam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

name="Azvamedhika-14-31-1x">pitara UchuH. atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. shrutvA cha tattathA kAryaM bhavatA dvijasattama.. 14-31-1 (93236) alarko nAma rAjarShirabhavatsumahAtapAH. dharmaj~naH satyavAdI cha mahAtmA sudR^iDhavrataH.. 14-31-2 (93237) sa sAgarAntAM dhanuShA vinirjitya mahImimAm. kR^itvA suduShkaraM karma manaH sUkShme samAdadhe.. 14-31-3 (93238) sthitasya vR^ikShamUle.atha tasya chintA babhUva ha. utsR^iya sumahadrAjyaM sUkShmaM prati mahAmate.. 14-31-4 (93239) alarka uvAcha. 14-31-5x (7841) manaso me balaM jAtaM mano jitvA dhruvo jayaH. anyatra bANAnasyAmi shatrubhiH parivAritaH.. 14-31-5 (93240) yadidaM chApalAtkarma sarvAnmartyAMshchikIrShati. manaH prati sutIkShNAgrAnahaM mokShyAmi sAyakAn.. 14-31-6 (93241) mana uvAcha. 14-31-7x (7842) neme bANAstariShyanti mAmalarka katha~nchana. tavaiva marma bhetsyanti bhinnamarmA mariShyasi.. 14-31-7 (93242) anyAnbANAnsamIkShasva yaistvaM mAM sUdayiShyasi. tatChrutvA sa vichintyAtha tato vachanamabravIt.. 14-31-8 (93243) AghrAya subahUngandhAMstAneva pratigR^idhyati. tasmAddhrANaM prati sharAnpratimokShyAmyahaM shitAn.. 14-31-9 (93244) ghrANa uvAcha. 14-31-10x (7843) neme bANAstariShyanti mAmalarka katha~nchana. tavaiva marma bhetsyanti bhinnamarmA mariShyasi.. 14-31-10 (93245) anyAnyANAnsamIkShasva yaistvaM mAM sUdayiShyasi. tachChrutvA sa vichintyAtha tato vachanamabravIt.. 14-31-11 (93246) iyaM svAdUnrasAnbhuktvA tAneva prati gR^idhyati. tasmAjjihvAM prati sharAnpratimokShyAmyahaM shitAn.. 14-31-12 (93247) jihvovAcha. 14-31-13x (7844) neme vANAstariShyanti mAmalarka katha~nchana. tavaiva marma bhetsyanti tato hAsyasi jIvitam.. 14-31-13 (93248) anyAnvANAnsamIkShasva yaistvaM mAM sUdayiShyasi. tachChrutvA sa vichintyAtha tato vachanamabravIt.. 14-31-14 (93249) spR^iShTvA tvagvividhAnsparshAMstAneva pratigR^idhyati. tasmAttvachaM pATayiShye vividhaiH ka~NkapatribhiH.. 14-31-15 (93250) tvaguvAcha. 14-31-16x (7845) neme bANAstariShyanti mAmalarka katha~nchana. tavaiva marma bhetsyanti bhinnamarmA mariShyasi.. 14-31-16 (93251) anyAnbANAnsamIkShasva yaistvaM mAM sUdayiShyasi. tachChrutvA sa vichintyAtha tato vachanamabravIt.. 14-31-17 (93252) shrutvA tu vividhA~nshabdAMstAneva pratigR^idhyati. tasmAchChrotraM prati sharAnprati mu~nchAmyahaM shitAn.. 14-31-18 (93253) shrotramuvAcha. 14-31-19x (7846) neme bANAstariShyanti mAmalarka katha~nchana. tavaiva marma bhetsyanti tato hAsyati jIvitam.. 14-31-19 (93254) anyAnbANAnsamIkShasva yaistvaM mAM sUdayiShyasi. tachChrutvA sa vichintyAtha tato vachanamabravIt.. 14-31-20 (93255) dR^iShTvA rUpANi bahushastAnyeva pratigR^idhyati. tasmAchchakShurhaniShyAmi nishitaiH sAyakairaham.. 14-31-21 (93256) chakShuruvAcha. 14-31-22x (7847) neme bANAstariShyanti mAmalarka katha~nchana. tavaiva marma bhetsyanti bhinnamarmA mariShyasi.. 14-31-22 (93257) anyAnbANAnsamIkShasva yaistvaM mAM sUdayiShyati tachChrutvA sa vichintyAtha tato vachanamabravIt.. 14-31-23 (93258) iyaM niShThA bahuvidhA praj~nayA tvadyavasyati. tasmAdbuddhiM prati sharAnpratimokShyAmyahaM shitAn.. 14-31-24 (93259) buddhiruvAcha. 14-31-25x (7848) neme bANAstariShyanti mAmalarka katha~nchana. tavaiva marma bhetsyanti bhinnamarmA mariShyasi. anyAnbANAnsamIkShasva yaistvaM mAM sUdayiShyasi.. 14-31-25 (93260) pitara UchuH. 14-31-26x (7849) tato.alarkastapo ghoraM tatraivAsthAya duShkaram. nAdhyagachChatparaM shaktyA bANameteShu saptasu.. 14-31-26 (93261) susamAhitachetAstu sa tato.achintayatprabhuH. sa vichintya chiraM kAlamalarko dvijasattama. nAdhyagachChatparaM shreyo yogAnmatimatAMvaraH.. 14-31-27 (93262) sa ekAgraM manaH kR^itvA nishchalo yogamAsthitaH. indriyANi jaghAnAshu bANenaikena vIryavAn.. 14-31-28 (93263) yogenAtmAnamAvishya siddhiM paramikAM gataH. vismitashchApi rAjarShirimAM gAthAM jagAda ha.. 14-31-29 (93264) aho kaShTaM yadasmAbhiH sarvaM bAhyamanuShThitam. bhogatR^iShNAsamAyuktaiH pUrvaM rAjyamupAsitam. iti pashchAnmayA j~nAtaM yogAnnAsti paraM sukham.. 14-31-30 (93265) iti tvamanujAnIhi rAma mA kShatriyAnvadhIH. taSho ghoramupAtiShTha tataH shreyo.abhipatsyase.. 14-31-31 (93266) ityuktaH pitR^ibhiH sotha tapo ghoraM samAsthitaH. jAmadagnyo mahAbhAge siddhiM cha paramAM gataH.. .. 14-31-32 (93267) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekatriMsho.adhyAyaH.. 31 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-31-1 atra hiMsAyA akAryatve. 1 .. 7-31-5 anyatra bAhyashatrubhya iti sheShaH. shatrubhirindriyAkhyavairibhiH.. 5 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 032

.. shrIH ..

14.32. adhyAyaH 032

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brAhmaNena svabhAryAMprati kAmakrodhAdiparityAgapUrvakaM bhagavadavabodhasya paramapuruShArthasAdhanatAvabodhakAmbarIShagItagAthAkathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. trayo vai ripavo loke navadhA guNataH smR^itAH. harShaH staMbhotimAnashcha trayaste sAtvikA guNAH.. 14-32-1 (93268) shokaH krodhAbhisaMrambho rAjasAste guNAH smR^itAH. svapnastandrA cha mohashcha trayaste tAmasA guNAH.. 14-32-2 (93269) etAnnikR^itya dhR^itimAnbANasa~NghairatandritaH. jetuM parAnutsahate prashAntAtmA jitendriyaH.. 14-32-3 (93270) atra gAthAH kIrtayanti purAkalpavido janAH. ambarISheNa yA gItA rAj~nA rAjyaM prashAsatA.. 14-32-4 (93271) samudIrNeShu doSheShu bAdhyamAneShu sAdhuShu. jagrAha tarasA rAjyamambarISha iti shrutiH.. 14-32-5 (93272) sa nigR^ihyAtmano doShAnsAdhUnsamabhipUjya cha. jagAma mahatIM siddhiM gAthAshchemA jagAda ha.. 14-32-6 (93273) bhUyiShThaM vijitA doShA nihatAH sarvashatravaH. eko doSho variShThashcha vadhyaH sa na hato mayA.. 14-32-7 (93274) yatprayukto janturayaM vaitR^iShNyaM nAdhigachChati. tR^iShNArta iva nimnAni dhAvamAno na budhyate.. 14-32-8 (93275) akAryamapi yeneha prayuktaH sevate naraH. taM lobhamasibhistIkShNairnikR^itya sukhamedhate.. 14-32-9 (93276) lobhAddhi jAyate tR^iShNA tatashchintA pravartate. sa lipsamAno labhate bhUyiShThaM rAjasAnguNAn. tadavAptau tu labhate bhUyiShThaM tAmasAnguNAn.. 14-32-10 (93277) sa tairguNaiH saMhatadehabandhanaH. punaHpanarjAyati karma chehate. janmakShaye bhinnavikIrmadeho mR^ityuM punargachChati janmanaiva.. 14-32-11 (93278) tasmAdetaM samyagavekShya lobhaM nigR^ihya dhR^ityA.a.atmani rAjyamichChet. etadrAjyaM nAnyadastIha rAjya- mAtmaiva rAjA vidito yathAvat.. 14-32-12 (93279) iti rAj~nA.ambarISheNa gAthA gItA yashasvinA. AdhirAjya puraskR^itya lobhamekaM nikR^intatA.. .. 14-32-13 (93280) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi dvAtriMsho.adhyAyaH.. 32 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-32-1 guNataH vR^ittibhedAt.. 7-32-2 abhisaMrambho dveShAbhiniveshaH.. 7-32-3 nikR^itya chChittvA. bANasaMghaiH shamAdibhiH.. 7-32-11 punarjAyati cheha tatphalam. phalakShaye bhinnavidIrNadehaH punarmR^ityu gachChati chaiva janmanIti ka.tha.pAThaH.. 7-32-12 nAnyadastIti vidyA yaishchaiva rAjA vijito mayaika iti ka.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 033

.. shrIH ..

14.33. adhyAyaH 033

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brAhmaNena svabhAryAMprati mamatAvarjanasya puruShArthasAdhanatAyAM dR^iShTAntatayA brAhmaNajanakasaMvAdAnuvAdaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNi uvAcha. atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. brAhmaNasya cha saMvAdaM janakasya cha bhAmini.. 14-33-1 (93281) brAhmaNaM janako rAjA sannaM kasmiMshchidAgasi. viShaye me na vastavyamiti shiShTyarthamabravIt.. 14-33-2 (93282) ityuktaH pratyuvAchAtha brAhmaNo rAjasattamam. AchakShva viShayaM rAjanyAvAMstava vashe sthitaH.. 14-33-3 (93283) so.anyasya viShaye rAj~no vastumichChAmyahaM vibho. vachaste kartumichChAmi yathAshAstraM mahIpate.. 14-33-4 (93284) ityuktastu tadA rAjA brAhmaNena yashasvinA. muhuruShNaM viniHsvasya na ki~nchitpratyabhAShata.. 14-33-5 (93285) tamAsInaM dhyAyamAnaM rAjAnamamitaujasam. kashmalaM sahasA.agachChadbhAnumantamiva grahaH.. 14-33-6 (93286) samAshvAsya tato rAjA vigate kashyame tadA. tato mUhUrtAdiva taM brAhmaNaM vAkyamabravIt.. 14-33-7 (93287) pitR^ipaitAmahe rAjye vashye janapade sati. viShayaM nAdhigachChAmi vichinvanpR^ithivImaham.. 14-33-8 (93288) nAdhyagachChaM yadA pR^ithvyAM mithilA mArgitA mayA. nAdhyagachChaM yadA tasyAM svaprajA mArgitA mayA.. 14-33-9 (93289) nAdhyagachChaM yadA tasyAM tadA me kashmalo.abhavat. tato me kashmalasyAnte matiH punarupasthitA.. 14-33-10 (93290) tadA na viShayaM manye sarvo vA viShayo mama. AtmA.api chAyaM na mama sarvA vA pR^ithivI mama.. 14-33-11 (93291) yathA mama tathA.anyeShAmiti manye dvijottama. uShyatAM yAvadutsAho bhujyatAM yAvadiShyate.. 14-33-12 (93292) brAhmaNa uvAcha. 14-33-13x (7850) pitR^ipaitAmahe rAjye vashye janapade sati. brUhi kAM matimAsthAya mamatvaM varjitaM tvayA.. 14-33-13 (93293) kAM vai buddhiM samAshritya sarvo vai viShayastava. nAvaiShi viShayaM yena sarvo vA viShayastava.. 14-33-14 (93294) janaka uvAcha. 14-33-15x (7851) antavanta ihArambhA viditAH sarvakarmasu. nAdhyagachChamahaM tasmAnmamedamiti yadbhavet.. 14-33-15 (93295) kasyedamiti kasya svamiti vedavachastathA. nAdhyagachChamahaM buddhyA mamedamiti yadbhavet.. 14-33-16 (93296) etAM buddhiM samAshritya mamatvaM varjitaM mayA. shR^iNu buddhiM cha yAM j~nAtvA sarvatra viShayo mama.. 14-33-17 (93297) nAhamAtmArthamichChAmi gandhAnghrANagatAnapi. tasmAnme nirjitA bhUmirvashe tiShThati nityadA.. 14-33-18 (93298) nAhamAtmArthamichChAmi rasAnAsye.api vartataH. Apo me nirjitAstasmAdvashe tiShThanti nityadA.. 14-33-19 (93299) nAhamAtmArthamichChAmi rUpaM jyotishcha chakShuShaH. tasmAnme nirjitaM jyotirvashe tiShThati nityadA.. 14-33-20 (93300) nAhamAtmArthamichChAmi sparshAMstvachi gatAshcha ye. tasmAnme nirjito vAyurvashe tiShThati nityadA.. 14-33-21 (93301) nAhamAtmArthamichChAmi shabdA~nshrotragatAnapi. AkAshaM me jitaM tasmAdvashe tiShThati nityadA.. 14-33-22 (93302) nAhamAtmArthamichChAmi mano nityaM manontare. mano me nirjitaM tasmAdvashe tiShThati nityadA.. 14-33-23 (93303) devebhyashcha pitR^ibhyashcha bhUtebhyo.atithibhiH saha. ityarthaM sarva eveti samArambhA bhavanti vai.. 14-33-24 (93304) tataH prahasya janakaM brAhmaNaH punarabravIt. tvajjij~nAsArthamadyeha viddhi mAM dharmamAgatam.. 14-33-25 (93305) tvamasya brahminAbhasya durvArasyAnivartinaH. satvaneminiruddhasya chakrasyaikaH pravartakaH.. .. 14-33-26 (93306) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi tryastriMsho.adhyAyaH.. 33 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-33-1 atra lobhe nikR^intanIye.. 7-33-2 klAntaM kasmiMshchidAgame iti da.pAThaH.. kShAntaM kasmiMshchidAgame iti ka.Tha.tha.pAThaH. shiShyArthamabravIditi pAThAntaram..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 034

.. shrIH ..

14.34. adhyAyaH 034

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brAhmaNena brAhmaNIMprati svamAhAtmyaprakAshanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. nAhaM tathA bhUru charAmi loke yathA tvaM mAM tarjayase svabuddhyA. viprosmiM muktosmi vanecharosmi gR^ihasthadharmA vratavAMstathA.asmi.. 14-34-1 (93307) nAhamasmi yatA mAM tvaM pashyase cha shubhAshubhe. mayA vyAptamidaM sarvaM yatki~nchijjagatIgatam.. 14-34-2 (93308) ye kechijjantavo loke ja~NgamAH sthAvarAshcha ha. teShAM mAmantakaM viddhi dAruNAmiva pAvakam.. 14-34-3 (93309) rAjye pR^ithivyAM sarvasyAmathavApi triviShTape. tathA buddhiriyaM vetti buddhireva dhanaM mama.. 14-34-4 (93310) ekaH panthA brAhmaNAnAM yena gachChanti tadvidaH. gR^iheShu vanavAseShu guruvAseShu bhikShuShu.. 14-34-5 (93311) li~NgairbahubhiravyagrairekA buddhirupAsyate. nAnAli~NgAshramasthAnAM yeShAM buddhiH shamAtmikA.. 14-34-6 (93312) te bhAvamekamAyAnti saritaH sAgaraM yathA. buddhyA.ayaM gamyate mArgaH sharIreNi na gamyate. Adyantavanti karmANi sharIraM karmabandhanam.. 14-34-7 (93313) tasmAnme subhage nAsti paralokakR^itaM bhayam. tadbhAvabhAvaniratA mamaivAtmAnameShyasi.. .. 14-34-8 (93314) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi chatustriMsho.adhyAyaH.. 34 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-34-3 teShAmantargataM viddhi iti ka.dha.pAThaH.. 7-34-7 viddhyAntavanti karmANIti ka.tha.pAThaH.. 7-34-8 tasmAtte subhage iti jha.pAThaH. madbhAvabhAvaniratA mAmevaiShyasyathAtmaneti ka.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 035

.. shrIH ..

14.35. adhyAyaH 035

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNenArjunaMprati brAhmaNIbrAhmaNashabdanirdiShTayoH krameNi buddhimanastvakathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brAhmaNa uvAcha. nedamalpAtmanA shakyaM vedituM vA.akR^itAtmanA. bahu chAlpaM cha saMkShiptaM vistR^itaM cha mataM mama.. 14-35-1 (93315) upAyaM taM mama brUhi yenaiShA labhyate matiH. tanmanye kAraNaM karma yata eShA pravartate.. 14-35-2 (93316) brAhmaNa uvAcha. 14-35-3x (7852) araNIM brAhmaNIM viddhi gururasyottarAraNiH. tapaHshrutebhimathinI j~nAnAgnirjAyate tataH.. 14-35-3 (93317) brAhmaNayuvAcha. 14-35-4x (7853) yadidaM brahmaNo li~NgaM kShetraj~na iti saMj~nitam. grahItuM yena yachChakyaM lakShaNaM tasya tadvada.. 14-35-4 (93318) brAhmaNa uvAcha. 14-35-5x (7854) ali~Ngo nirguNashchaiva kAraNaM nAsya vigrahe. upAyameva vakShyAmi yena gR^ihyeta bhAvanA.. 14-35-5 (93319) samyagapyupadiShTasya hyamR^itasyeva tR^ipyase. karmabuddhirabuddhitvAjj~nAnali~NgAnnipAtitaH. 14-35-6 (93320) idaM kAryamidaM neti na mokSheShUpadishyate. pashyataH shR^iNvato buddhirAtmanaivopajAyate.. 14-35-7 (93321) yAvanta iha shakyeraMstAvatoM.asAnprakalpayet. avyaktAnvyaktarUpAMshcha shatasho.atha sahasrashaH.. 14-35-8 (93322) sarvAnumAnayuktAMshcha sarvAnpratyakShahetukAn. yataH paraM na vidyeta tato.abhyAse bhaviShyati.. 14-35-9 (93323) shrIbhagavAnuvAcha. 14-35-10x (7855) tatastu tasyA brAhmaNyA matiH kShetraj~nasaMshaye. kShetraj~nAnena parataH kShetraj~no.anyaH pravartate.. 14-35-10 (93324) arjuna uvAcha. 14-35-11x (7856) kva nu sA brAhmaNi kR^iShNa kva chAsau brAhmaNarShabhaH. yAbhyAM siddhiriyaM prAptA tAvubhau vada me.achyuta.. 14-35-11 (93325) shrIbhagavAnuvAcha. 14-35-12x (7857) mano me brAhmaNaM viddhi buddhiM me viddhi brAhmaNIm. kShetraj~na iti yashchoktaH so.ahameva dhanaMjaya.. .. 14-35-12 (93326) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi pa~nchatriMsho.adhyAyaH..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-35-6 samyagupAyo dR^iShTashcha bhramarairiva lakShyata iti jha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 036

.. shrIH ..

14.36. adhyAyaH 036

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNenArjunaMprati parabrahmasvarUpatatprAptisAdhanAdipratipAdakagurushiShyasaMvAdAnuvAdaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

arjuna uvAcha. brahma yatparamaM j~neyaM tanme vyAkhyAtumarhasi. bhato hi prasAdena sUkShme me ramate matiH.. 14-36-1 (93327) vAsudeva uvAcha. 14-36-2x (7858) atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. saMvAdaM mokShasaMyuktaM shiShyasya guruNA saha.. 14-36-2 (93328) kashchidbrAhmaNamAsInamAchAryaM saMshitavratam. shiShyaH paprachCha medhAvI kiMsvichChreyaH paraMtapa.. 14-36-3 (93329) bhagavantaM prapanno.ahaM niHshreyasaparANaH. yAche tvAM shirasA vipra yadbrUyAM brUhi tanmama.. 14-36-4 (93330) tamevaMvAdinaM pArtha shiShyaM gururuvAcha ha. kathayasva pravakShyAmi yatra te saMshayo dvija.. 14-36-5 (93331) ityuktaH sa kurushreShTha guruNA guruvatsalaH. prA~njaliH paripaprachCha yattachChR^iNu mahAmate.. 14-36-6 (93332) shiShya uvAcha. 14-36-7x (7859) kutashchAhaM kutashcha tvaM tatsatyaM brUhi yatparam. kuto jAtAni bhUtAni sthAvarANi charANi cha.. 14-36-7 (93333) kena jIvanti bhUtAni teShAmAyushcha kiM param. kiM satyaM kiM tapo vipra ke guNAH sadbhirIritAH.. 14-36-8 (93334) ke panthAnaH shivAshcha syuH kiM sukhaM ki cha duShkR^itam. etAnme bhagavanprashnAnyAthAtathyena suvrata.. 14-36-9 (93335) vaktumarhasi viprarShe yathAvadiha tattvataH. tvadanyaH kashcha na prashnAnetAnvaktumihArhati.. 14-36-10 (93336) brUhi dharmavidAM shreShTha paraM kautUhalaM mama. mokShadharmArthakushalo bhavA.NllokaShu gIyate.. 14-36-11 (93337) sarvasaMshayasaMchChettA tvadanyo na cha vidyate. saMsArabhIravashchaiva mokShakAmAstathA vayam.. 14-36-12 (93338) vAsudeva uvAcha. 14-36-13x (7860) tasmai sampratipannAya yathAvatparipR^ichChate. shiShyAya guNayuktAya shAntAya guruvartine.. 14-36-13 (93339) ChAyAbhUtAya dAntAya yatate brahmAchAriNe. tAnprashnAnabravItpArtha medhAvI sa dhR^itavrataH. guruH kurukulashreShTha samyaksarvAnariMdama.. 14-36-14 (93340) gururuvAcha. 14-36-15x (7861) brahmaNoktamidaM dharmamR^iShipravarasevitam. vedavidyAsamAvAptaM tattvabhUtArthabhAvanam.. 14-36-15 (93341) j~nAnaM tveva paraM vidyaH saMnyAsaM tapa uttamam. yastu veda nirAbAdhaM j~nAnatattvaM vinishchayAt. sarvabUtasthamAtmAnaM sa sarvagatiriShyate.. 14-36-16 (93342) ye vidvAnsahasaMvAsaM vivAsaM chaiva pashyati. tathaivaikatvanAnAtve sa duHkhAtparimuchyate.. 14-36-17 (93343) yo na kAmayate ki~nchinna ki~nchidabhimanyate. iha lokastha evaiSha brahmabhUyAya kalpate.. 14-36-18 (93344) pradhAnaguNatattvaj~naH sarvabhUtavidhAnavit. nirmamo niraha~NkAro muchyate nAtra saMshayaH.. 14-36-19 (93345) avyaktabIjaprabhavo buddhiskandhamayo mahAn. mahAha~NkAraviTapa indriyA~NkurakoTaraH.. 14-36-20 (93346) mahAbhUtavisheShashcha visheShapratishAkhavAn. sadAparNaH sadApuShpaH shubhAshubhaphalodayaH.. 14-36-21 (93347) AjIvaH sarvabhUtAnAM brahmabIjaH sanAtanaH. etajj~nAtvA cha tattvAni j~nAnena paramAsinA. ChittvA chAmaratAM prApya jahAti mR^ityujanmanI.. 14-36-22 (93348) bhUtabhavyabhaviShyAdidharmakAmArthanishchayam. siddhasa~Nghaparij~nAtaM purAkalpaM sanAtanam.. 14-36-23 (93349) pravakShye.ahaM mahAprAj~na padamuttamamadya te. buddhvA yadihaM saMsiddhA bhavantIha manIShiNaH.. 14-36-24 (93350) upagamyarShayaH pUrvaM jij~nAsantaH parasparam. prajApatibharadvAjau gautamo bhArgavastathA.. 14-36-25 (93351) vasiShThaH kashyapashchaiva vishvAmitro.atrireva cha. mArgAnsarvAnparikramya parishrAntaH svakarmabhiH.. 14-36-26 (93352) R^iShimA~NgirasaM vR^iddhaM puraskR^itya tu te dvijAH. dadR^ishurbrahmabhavane brahmANaM vItakalmaSham.. 14-36-27 (93353) taM praNamya mahAtmAnaM sukhAsInaM maharShayaH. paprachChurvinayopetA naiHshreyasamidaM param.. 14-36-28 (93354) kathaM karma kR^itaM sAdhu kathaM muchyeta kilbiShAt. ke no mArgAH shivAshcha syuH kiM satyaM kiM cha duShkR^itaM.. 14-36-29 (93355) kau chobhau karmaNAM mArgau prApnuyurdakShiNottarau. nirayaM chApavargaM cha bhUtAnAM prabhavApyayau.. 14-36-30 (93356) ityuktaH sa munishreShThairyadAha prapitAmahaH. tatte.ahaM sampravakShyAmi shR^iNu shiShya yathAgamam.. 14-36-31 (93357) brahmovAcha. 14-36-32x (7862) satyAdbhUtAni jAtAni sthAvarANi charANi cha. tapasA tAni jIvanti jIvitaM taddhi suvratam. svAM yoniM punarAgamya vartate svena karmaNA.. 14-36-32 (93358) satyaM hi guNasaMyuktaM niyataM pa~nchalakShaNam.. 14-36-33 (93359) brahma satyaM tapaH satyaM satyaM chaiva prajApatiH. satyAdbhUtAni jAtAni satyaM bhUtamayaM jagat.. 14-36-34 (93360) tasmAtsatyAshrayA viprA nityaM yogaparAyaNAH. atIkrodhasaMtApA niyatA dharmasetavaH.. 14-36-35 (93361) anyonyaniyatAnvaidyAndharmasetupravartakAn. tAnahaM sampravakShyAmi shAshvatA.NllokabhAvanAn.. 14-36-36 (93362) chAturvidyaM tathA varNAMshchAturAshramikAnpR^ithak. dharmamekaM chatuShpAdaM nityamAhurmanIShiNaH.. 14-36-37 (93363) panthAnaM vaH pravakShyAmi shivaM kShemakaraM dvijAH. niyataM brahmabhAvAya yAtaM pUrvaM manIShibhiH.. 14-36-38 (93364) gadantastu mamAdyeha panthAnaM durvidaM paraiH. nibodhata mahAbhAgA nikhilena paraM padam.. 14-36-39 (93365) brahmacharyamihaivAhurAshramaM prathamaM padam. gArhasthyaM tu dvitIyaM syAdvAnaprasthamataH param. tataH paraM tu vij~neyamadhyAtmaM paramaM padam.. 14-36-40 (93366) jyotirAkAshamAdityo vAyurindraH prajApatiH. nopaiti yAvadadhyAtmaM tAvadetAnna pashyati.. 14-36-41 (93367) tasyopAyaM pravakShyAmi purastAttaM nibodhata. phalamUlAnilabhujAM munInAM vasatAM vane.. 14-36-42 (93368) vAnaprasthaM dvijAtInAM trayANAmupadishyate. sarveShAmeva varNAnAM gR^ihastho.ayaM vishiShyate.. 14-36-43 (93369) shraddhAlakShaNamityekaM dharmaM dhIrAH prachakShate. `naiShThiko.atha yatirvA.api virakto brahmadarshanaH..' 14-36-44 (93370) ityevaM devayAnA vaH panthAnaH parikIrtitAH. sadbhiradhyAsitA dhIraiH karmabhirdharmasetavaH.. 14-36-45 (93371) eteShAM pR^ithagadhyAste yo dharmaM saMshitavrataH. kAlAtpashyati bhUtAnAM sadaiva prabhavApyayau.. 14-36-46 (93372) atastattvAni vakShyAmi yAthAtathyena hetunA. viShayasthAni sarvANi vartamAnAni bhAgashaH.. 14-36-47 (93373) mahAnAtmA tathA.avyaktamahaMkArastathaiva cha. indriyANi dashaikaM cha mahAbhUtAni pa~ncha cha.. 14-36-48 (93374) visheShAH pa~nchabhUtAnAmityeShA vaidikI shrutiH. chaturviMshatireShA vastatvAnAM parikIrtitA.. 14-36-49 (93375) tatvAnAmatha yo veda sarveShAM prabhavApyayau. sa dhIraH sarvabhUteShu na mo.ahamadhigachChati.. 14-36-50 (93376) tattvAni yo vedayate yathAtathaM guNAMshcha sarvAnakhilAshcha devatAH. vidhUtapApmA pravimuchya bandhanaM sa sarvalokAnamalAnsamashnute.. .. 14-36-51 (93377) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ShaTtriMsho.adhyAyaH..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-36-10 kashcha ko.api.. 7-36-29 kathaM karma kriyAtsAdyu iti jha. jha.pAThaH. kriyAtkurvIta. ke. no.asmAkam.. 7-36-43 gArhasthyaM tadvidhIyate iti jha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 037

.. shrIH ..

14.37. adhyAyaH 037

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brahmaNA kashyapAdimaharShInprati tamoguNakAryanirUpaNam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. tadavyaktamanudriktaM sarvavyApi dhruvaM sthiram. navadvAraM puraM vidyAttriguNaM pa~nchadhAtukam.. 14-37-1 (93378) ekAdashaparikShepaM manovyAkaraNAtmakam. buddhisvAmikamityetatparamekAdashaM bhavet.. 14-37-2 (93379) trINi srotAMsi yAnyasminnApyAyante punaHpunaH. pranADyastisra evaitAH pravarntate guNAtmikAH.. 14-37-3 (93380) tamo rajastathA satvaM guNAnetAnprachakShate. anyonyamithunAH sarve tathA.anyonyAnujIvinaH.. 14-37-4 (93381) anyonyApAshrayAshchApi tathA.anyonyAnuvartinaH. anyonyavyatiShaktAshcha triguNAH pa~nchadhAtavaH.. 14-37-5 (93382) tamaso mithunaM satvaM satvasya mithunaM rajaH. rajasashchApi satvaM syAtsatvasya mithunaM tamaH.. 14-37-6 (93383) niyamyate tamo yatra rajastatra nivartate. niyamyate rajo yatra satvaM tatra pravartate.. 14-37-7 (93384) naishAtmakaM tamo vidyAttriguNaM mohasaMj~nitam. adharmalakShaNaM chaiva niyataM pApakarmasu. tAmasaM rUpametattu dR^ishyate chApi sa~Ngatam.. 14-37-8 (93385) prakR^ityAtmakamevAhU rajaH paryAyakArakam. sattve tu sarvabhUteShu dR^ishyamutpattilakShaNam.. 14-37-9 (93386) prakAshaM sarvabhUteShu lAghavaM shraddhadhAnatA. sAtvikaM rUpamevaM tu lAghavaM sAdhusaMmitam.. 14-37-10 (93387) eteShAM guNatattvAni vakShyante tattvahetubhiH. samAsavyAsayuktAni tattvatastAni bodhata.. 14-37-11 (93388) sammoho j~nAnamatyAgaH karmaNAmavinirNayaH. svapnaH staMbho bhayaM lobhaH shokaH sukR^itadUShaNam.. 14-37-12 (93389) asmR^itishchAvipAkashcha nAstikyaM bhinnavR^ittitA. nirvisheShatvamandhatvaM jaghanyaguNavR^ittitA.. 14-37-13 (93390) akR^ite kR^itamAnitvamaj~nAne j~nAnamAnitA. amaitrI vikR^ito bhAvo hyashraddhA mUDhabhAvanA.. 14-37-14 (93391) anArjavamasaMj~natvaM karma pApamachetanA. gurutvaM sannabhAvatvamavashitvamavAggatiH.. 14-37-15 (93392) sarva ete guNA vR^ittAstAmasAH samprakIrtitAH. ye chAnye vihitA bhAvA loke.asminbhAvasaMj~nitAH.. 14-37-16 (93393) tatratatra niyamyante sarve te tAmasA guNAH. parivAdakathA nityaM mevabrAhmaNavairitA.. 14-37-17 (93394) atyAgashchAtimAnashcha moho manyustathA.akShamA. matsarashchaiva bhUteShu tAmasaM vR^ittamiShyate.. 14-37-18 (93395) vR^ithArambhA hi ye kechidvR^ithA dAnAni yAni cha. vR^ithAbhakShaNamityetattAmasaM vR^ittamiShyate.. 14-37-19 (93396) ativAdo.atitikShA cha mAtsaryamabhimAnitA. ashraddadhAnatA chaiva tAmasaM vR^ittamiShyate.. 14-37-20 (93397) evaMvidhAshcha ye kechilloke.asminpApakarmiNaH. manuShyA bhinnamaryAdAste sarve tAmasAH smR^itAH.. 14-37-21 (93398) teShAM yonIH pravakShyAmi niyatAH pApakarmiNAm. avA~NnirayabhAvA ye tirya~NnirayagAminaH. 14-37-22 (93399) sthAvarANi cha bhUtAni pashavo vAhanAni cha. kravyAdA daMdashUkAshcha kR^imikITaviha~NgamAH.. 14-37-23 (93400) abjAtA jantavashchaiva sarve chApi chatuShpadAH. unmattA badhirA mUkA ye chAnye pAparogiNaH.. 14-37-24 (93401) magnAstamasi durvR^ittAH svakarmakR^italakShaNAH. avAksrotasa ityete magnAstamasi tAmasAH.. 14-37-25 (93402) teShAmutkarShamudrekaM vakShyAmyahamataH param. yathA te sukR^itAM lokA.Nllabhante puNyakarmiNaH.. 14-37-26 (93403) anyathA pratipannAstu vivR^iddhA ye cha karmasu. svakarmaniratAnAM cha brAhmaNAnAM shubhaiShiNAm.. 14-37-27 (93404) saMskAreNordhvamAyAnti yatamAnAH salokatAm. svarge gachChanti devAnAmityeShA vaidikI shrutiH.. 14-37-28 (93405) anyathA pratipannAste vibuddhAH sveShu karmasu. punarAvR^ittidharmANaste bhavantIha mAnuShAH.. 14-37-29 (93406) pApayoniM samApannAshchaNDAlA mUkachUchukAH.. varNAnparyAyashashchApi prApnuvantyuttarottaram.. 14-37-30 (93407) shUdrayonimatikramya ye chAnye tAmasA guNAH. srotomadhye samAgamya vartante tAmase guNe.. 14-37-31 (93408) abhiShva~Ngastu kAmeShu mahAmoha iti smR^itaH. R^iShayo munayo devA muhyantyatra sukhepsavaH.. 14-37-32 (93409) tamomoho mahAmohastAmisro hyandhasaMj~nitaH. maraNaM tvandhatAmisrastAmisraH krodha uchyate.. 14-37-33 (93410) varNato guNatashchaiva yonitashchaiva tattvataH. sarvametatamo viprAH kIrtitaM vo yathAvidhi.. 14-37-34 (93411) ko nvetadbudhyate sAdhu ko nvetatsAdhu pashyati. atattve tattvadarshI yastamasastachcha lakShaNam.. 14-37-35 (93412) tamoguNA bahuvidhAH prakIrtitA yathAvaduktaM cha tamaH parAvaram. naro hi yo veda guNAnimAnsadA sa tAmasaiH sarvaguNaiH pramuchyate.. .. 14-37-36 (93413) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi saptatriMsho.adhyAyaH.. 37 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-37-24 aNDajA jantava iti jha.pAThaH.. 7-37-30 chUchukAH skhaladgiraH. puShpachUchukA iti ka.pAThaH.. 7-37-32 kAmeShu stryAdyartheShu. abhiShva~Nga AsaktiH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 038

.. shrIH ..

14.38. adhyAyaH 038

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brahmaNa maharShInprati rajoguNakAryanirUpaNam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. rajo.ahaM vaH pravakShyAmi yAthAtathyena sattamAH. nibodhata mahAbhAgA guNavR^ittaM cha rAjasam.. 14-38-1 (93414) saMtApo rUpamAyAsaH sukhaduHkhe himAtapau. aishvaryaM vigrahaH siddhirhetuvAdo.aratiH kShamA.. 14-38-2 (93415) balaM shauryaM mado roSho vyAyAmakalahAvapi. IrShyepsA paishunaM yuddhaM mamatvaM paripAlanam.. 14-38-3 (93416) vadhabandhaparikleshAH krayo vikraya eva cha. nikR^inta chChindhi bhindhIti paravarmAvakartanam.. 14-38-4 (93417) ugraM dAruNamAkroshaH paravittAnurAgitA. lokachintA.anuchintA cha matsaraH paribhAShaNam.. 14-38-5 (93418) vR^ithAshAstraM mR^iShAvAdo vikalpaparibhAShaNam. nindA stutiH prashaMsA cha pratApaH paridharShaNam.. 14-38-6 (93419) paricharyA cha shushrUShA sevA tR^iShNA vyapAshrayaH.. vyUho nayaH pramAdashcha parivAdaH parigrahaH.. 14-38-7 (93420) saMskArA ye cha lokeShu pravartante pR^ithakpR^ithak. nR^iShu nArIShu bhUteShu dravyeShu sharaNeShu cha.. 14-38-8 (93421) saMtApo.apratyayashchaiva vratAni niyamAshcha ye. pradhAnamAshIryuktaM cha satataM me bhavatviti.. 14-38-9 (93422) svAhAkAro namaskAraH svadhAkAro vaShaTkriyA. yAjanAdhyApane chobhe yajanAdhyayane api.. 14-38-10 (93423) dAnaM pratigrahashchaiva prAyashchittAni ma~Ngalam. idaM me syAdidaM me syAtsneho guNasamudbhavaH.. 14-38-11 (93424) abhidrohastathA mAyA nikR^itirmAna eva cha. stainyaM hiMsA jugupsA cha paritApaH prajAgaraH.. 14-38-12 (93425) dambho darpo.atha rAgashcha bhaktiH prItiH pramodanam. dyUtaM cha janavAdashcha sambandhAH strIkR^itAshcha ye.. 14-38-13 (93426) nR^ityavAditragItAnAM prasa~NgA ye cha kechana. sarva ete guNA viprA rAjasAH samprakIrtitAH.. 14-38-14 (93427) bhUtabhavyabhaviShyANAM bhAvAnAM bhuvi bhAvanAH. trivarganiratA nityaM dharmo.arthaH kAma ityapi.. 14-38-15 (93428) kAmavR^ittAH pramodante sarvakAmasamR^iddhibhiH. arvAksrotasa ityete manuShyA rajasA vR^itAH.. 14-38-16 (93429) asmi.Nloke pramodante jAyamAnAH punaHpanaH. pretyabhAvikamIhante halaukikameva cha. dadati pratigR^ihNanti tarpayantyatha juhvati.. 14-38-17 (93430) rajoguNA vo bahudhAnukIrtitA yathAvaduktaM guNavR^ittameva cha. naropi yo veda guNAnimAnsadA sa rAjasaiH sarvaguNairvimuchyate.. .. 14-38-18 (93431) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi aShTatriMsho.adhyAyaH.. 38 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-38-2 saMghAto rUpamAyAsa iti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-38-5 ugraM niShTuraM dAruNaM hiMsratvam.. 7-38-6 paribhAShaNaM dhikkR^itya bhAShaNam.. 7-38-7 vyUhaH vyavahArarachanAkaushalam.. 7-38-8 sharaNeShu rakShitR^iShu.. 7-38-9 apratyayaH avishvAsaH.. 7-38-12 paritApaH svajanakaivalyanimitto dAhaH. pAThAntare parivAdaH sarvanindA.. 7-38-14 prasa~NgA yena kenachiditi ka.tha.pAThaH.. 7-38-16 arvAk svargAdadhaH bhUmerupari srotaH pravAho yeShAM te tathA.. 7-38-17 pretyabhAvikaM janmAntarIyaM kushalam..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 039

.. shrIH ..

14.39. adhyAyaH 039

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brahmaNA maharShInprati satvaguNakAryanirUpaNam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. ataH paraM pravakShyAmi tR^itIyaM guNamuttamam. sarvabhUtahitaM loke satAM dharmamaninditam.. 14-39-1 (93432) AnandaH prItirudrekaH prAkAshyaM sukhameva cha. akArpaNyamasaMrambhaH saMtoShaH shraddadhAnatA.. 14-39-2 (93433) kShamA dhR^itirahiMsA cha samatA satyamArjavam. akrodhashchAnasUyA cha shauchaM dAkShyaM parAkramaH.. 14-39-3 (93434) mudhAj~nAnaM mudhAvR^ittaM mudhAsevA mudAshramaH. evaM yo yuktadharmaH syAtsomutrAtyantamashnute.. 14-39-4 (93435) nirmamo niraha~NkAro nirAshIH sarvataH samaH. akAmahata ityeva satAM dharmaH sanAtanaH.. 14-39-5 (93436) vishraMbho hrIstitikShA cha tyAgaH shauchamatandritA. AnR^ishaMsyamasaMmoho dayA bhUteShvapaishunam.. 14-39-6 (93437) harShastuShTirvismayashcha vinayaH sAdhuvR^ittitA. shAntikarmavishuddhishcha bhAvashuddhirvimochanam.. 14-39-7 (93438) upekShA brahmacharyaM cha parityAgashcha sarvashaH. nirmamatvamanAshIShTvamaparikShatadharmatA.. 14-39-8 (93439) mudhAdAnaM mudhAyaj~no mudhAdhItaM mudhAvratam. mudhApratigrahashchaiva madhAdhramo mudhAtapaH.. 14-39-9 (93440) evaMvR^ittAstu ye kechilloke.asminsatvasaMshrayAH. brAhmaNA brahmayonisthAste dhIrAH sAdhudarshinaH.. 14-39-10 (93441) hitvA sarvANi pApAni niHshokA hyajarAmarAH. divyaM prApya tu te dhIrAH kurvate vai tatastanUH.. 14-39-11 (93442) IshitvaM cha vashitvaM cha laghutvaM chANutA tathA. vikurvate mahAtmAno devAstridivagA iva.. 14-39-12 (93443) Urdhvasrotasa ityete devA vaikArikAH smR^itAH. vikurvantaH prakR^ityA vai divaM prAptAstatastataH.. 14-39-13 (93444) yadyadichChanti tatsarvaM bhajante vibhajanti cha. ityetatsAtvikaM vR^ittaM kathitaM vo dvijarShabhAH. etadvij~nAya labhate vidhivadyadyadichChati.. 14-39-14 (93445) prakIrtitAH sattvaguNA visheShato yathAvaduktaM guNavR^ittameva cha. narastu yo veda guNAnimAnsadA guNAnsa bhu~Nkte na guNaiH sa yujyate.. .. 14-39-15 (93446) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekonachatvAriMsho.adhyAyaH.. 39 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-39-7 harShaH putrajanmAdijaM sukham. tuShTiralabuddhiH. shAntikarmaNi muktyupAye shuddhiH Arjavena pravR^ittiH.. 7-39-8 upekShA audAsInyam..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 040

.. shrIH ..

14.40. adhyAyaH 040

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brahmaNA maharShInprati satvAdiguNatrayanirUpaNam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. naiva shakyA guNA vaktuM pR^ithaktvenaiva sarvashaH. avichChinnAni dR^ishyante rajaH satvaM tamastathA.. 14-40-1 (93447) anyonyamanurajyante hyanyonyenAnujIvinaH. anyonyApAshrayAH sarve tathA.anyonyAnuvartinaH.. 14-40-2 (93448) yAvatsatvaM rajastAvadvartate nAtra saMshayaH. yAvattamashcha satvaM cha rajastAvadihochyate.. 14-40-3 (93449) saMhatya kurvate yAtrAM sahitAH sa~NghachAriNaH. sa~NghAtavR^ittayo hyete vartante hetvahetubhiH.. 14-40-4 (93450) udrekavyatiriktAnAM teShAmanyonyavartinAm. vakShyate tadyathA.anyUnaM vyatiriktaM cha sarvashaH.. 14-40-5 (93451) vyatiriktaM tamo yatra tiryagbhAvagataM bhavet. alpaM tatratha rajo j~neyaM satvamalpataraM tathA.. 14-40-6 (93452) udriktaM cha rajo yatra madhyasrotogataM bhavet. alpaM tatra tamo j~neyaM satvamalpataraM tathA.. 14-40-7 (93453) udriktaM cha yadA satvamUrdhvasrotogataM bhavet. alpaM tatra tamo j~neyaM rajashchAlpataraM tathA.. 14-40-8 (93454) satvaM vaikArikI yonirindriyANAM prakAshikA. na hi satvAtparo bhAvaH kashchidanyo vidhIyate.. 14-40-9 (93455) UrdhvaM gachChanti satvasthA madhye tiShThanti rAjasAH. jaghanyaguNasaMyuktA yAntyadhastAmasA janAH.. 14-40-10 (93456) tamaH shUdre rajaH kShatre brAhmaNe satvamuttamam. ityevaM triShu varNeShu vivartante guNAstrayaH.. 14-40-11 (93457) dUrAdapi hi dR^ishyanate sahitAH sa~NghachAriNaH. tamaH satvaM rajashchaiva pR^ithaktvenAnushushruma.. 14-40-12 (93458) dR^iShTvA tvAdityamudyantaM kuchorANAM bhayaM bhavet. adhvagAH paritapyeyuruShNato duHkhabhAginaH.. 14-40-13 (93459) AdityaH satvamuddiShTaH kuchorAstu tathA tamaH. paritApo.adhvagAnAM cha rajaso guNa uchyate.. 14-40-14 (93460) prAkAshyaM satvamAdityaH saMtApo rajaso guNaH. upaplavastu vij~neyastAmasastasya parvasu.. 14-40-15 (93461) evaM jyotiShShu sarveShu pravartante guNAstrayaH.. paryAyeNa cha varntate tatratatra tathAtathA.. 14-40-16 (93462) sthAvareShu tu bhAveShu tiryagbhAvagataM tamaH. rAjasAstu vivartante snehabhAvastu sAtvikaiH.. 14-40-17 (93463) ahastridhA tu vij~neyaM tridhA rAtrirvidhIyate. mAsArdamAsavarShANi R^itavaH sandhayastathA.. 14-40-18 (93464) tridhA dAnAni dIyante tridhA yaj~naH pravartate. tridhA lokAstridhA devAstridhA vidyAstridhA gatiH.. 14-40-19 (93465) bhUtaM bhavyaM bhaviShyaM cha dharmo.arthaH kAma eva cha. prANApAnAvudAnashchApyeta eva trayo guNAH.. 14-40-20 (93466) paryAyeNa pravartante tatratatra tathAtathA. yatki~nchidiha loke.asminsarvamete trayo guNAH.. 14-40-21 (93467) trayo guNAH pravartante hyavyaktA nityameva tu. satvaM rajastamashchaiva guNasargaH sanAtanaH.. 14-40-22 (93468) tamo.avyaktaM shivaM dhAma rajo yoniH sanAtanaH. prakR^itirvikAraH pralayaH pradhAnaM prabhavApyayau.. 14-40-23 (93469) anudriktamanUnaM vA.apyakampamachalaM dhruvam. sadasachchaiva tatsarvamavyaktaM triguNaM smR^itam. j~neyAni nAmadheyAni narairadyAtmachintakaiH.. 14-40-24 (93470) avyaktanAmAni guNAMshcha tattvato yo veda sarvANi gatIshcha kevalAH. vimuktadehaH pravibhAgatattvavi- tsa muchyate sarvaguNairnirAmayaH.. .. 14-40-25 (93471) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi chatvAriMsho.adhyAyaH.. 40 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 041

.. shrIH ..

14.41. adhyAyaH 041

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brahmaNA maharShInprati mahadaha~NkAratatvanirUpaNam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. avyaktAtpUrvamutpanno mahAnAtmA mahAmatiH. AdirguNAnAM sarveShAM prathamaH sarga uchyate.. 14-41-1 (93472) mahAnAtmA matirviShNurjiShNuH shaMbhushcha vIryavAn. buddhiH praj~nopalabdhishcha tatA khyAtirdhR^itiHsmR^itiH. 14-41-2 (93473) paryAyavAchakaiH shabdairmahAnAtmA vibhAvyate. taM jAnanbrAhmaNo vidvAnpramohaM nAdhigachChati.. 14-41-3 (93474) sarvataHpANipAdaM cha sarvatokShishiromukham. sarvataHshrutimalloke sarvaM vyApyavatiShThati.. 14-41-4 (93475) mahAprabhAvaH puruShaH sarvasya hR^idi niShThitaH. aNimA laghimA prAptirIshAno jyotiravyayaH.. 14-41-5 (93476) tatra buddhimatAM loke sadbhAvaniratAshcha ye. dhyAnino nityayogAshcha satyasandhA jitendriyAH.. 14-41-6 (93477) j~nAnavantashcha ye kechidalubdhA jitamanyavaH. prasannamanaso dhIrA nirmamA nirahaMkriyAH.. 14-41-7 (93478) vimuktAH sarva evaite mahattvamupayAntyuta. Atmano mahato veda yaH puNyAM gatimuttamAm.. 14-41-8 (93479) aha~NkArAtprasUtAni mahAbhUtAni pa~ncha vai. pR^ithivI vAyurAkAshamApo jyotishcha pa~nchamam.. 14-41-9 (93480) teShu bhUtAni yujyante mahAbhUteShu pa~nchasu. te shabdasparsharUpeShu rasagandhakriyAsu cha.. 14-41-10 (93481) mahAbhUtavinAshAnte pralaye pratyupasthite. sarvaprANabhR^itAM dhIrA mahadutpadyate bhayam.. 14-41-11 (93482) sa dhIraH sarvalokeShu na mohamadhigachChati. viShNurevAdisargeShu svayaMbhUrbhavati prabhuH.. 14-41-12 (93483) evaM hi yo veda guhAshayaM prabhuM paraM purANaM puruShaM vishvarUpam. hiraNmayaM buddhimatAM parAM gatiM sa buddhimAnbuddhimatItya tiShThati.. 14-41-13 (93484) ya utpanno mahAnpUrvamaha~NkAraH sa uchyate. ahamityeva sambhUto dvitIyaH sarga uchyate.. 14-41-14 (93485) aha~NkArashcha bhUtAdirvaikArika iti smR^itaH. tejasashchetanA dhAtuH prajAsargaH prajApatiH.. 14-41-15 (93486) devAnAM prabhavo devo manasashcha trilokakR^it. ahamityeva tatsarvamabhimAnaH sa uchyate.. 14-41-16 (93487) adhyAtmaj~nAnatR^iptAnAM munInAM bhAvitAtmanAm. svAdhyAyakratusiddhAnAmeSha lokaH sanAtanaH.. 14-41-17 (93488) aha~NkAreNAharato guNAnimA- nbhUtAdirevaM sR^ijate sa bhUtakR^it. vaikArikaH sarvamidaM vicheShTate svatejasA ra~njayate jagattathA.. .. 14-41-18 (93489) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekachatvAriMsho.adhyAyaH.. 41 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 042

.. shrIH ..

14.42. adhyAyaH 042

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brahmaNA maharShInpratyaha~NkAratatvAdbhUtAdisR^iShTiprakArakathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. aha~NkArAtprasUtAni mahAbhUtAni pa~ncha vai. pR^ithivI vAyurAkAshamApo jyotishcha pa~nchamam.. 14-42-1 (93490) teShu bhUtAni muhyanti mahAbhUteShu pa~nchasu. shabdasparshanarUpeShu rasagandhakriyAsu cha.. 14-42-2 (93491) mahAbhUtavikArAnte pralaye pratyupasthite. sarvaprANabhUtAM dhIrA mahadutpadyate bhayam.. 14-42-3 (93492) yadyasmAjjAyate bhUtaM tatra tatpravilIyate. lIyante pratilomAni jAyante chottarottaram.. 14-42-4 (93493) tataH pralIne sarvasminbhUte sthAvaraja~Ngame. smR^itimantastadA dhIrA na lIyante kadAchana.. 14-42-5 (93494) shabdaH sparshastathA rUpaM raso gandhashcha pa~nchamaH. kriyAH karaNayuktAH syuranityA mohasaMj~nitAH.. 14-42-6 (93495) lobhaprajanasambhUtA nirvisheShA hyaki~nchanAH. mAMsashoNitasa~NghAtA anyonyasyopajIvinaH.. 14-42-7 (93496) bahirAtmAna ityete dInAH kR^ipaNajIvinaH. prANApAnAvudAnashcha samAno vyAna eva cha.. 14-42-8 (93497) antarAtmani chApyete niyatAH pa~ncha vAyavaH. vA~NmanobuddhirityebhiH sArdhamaShTAtmakaM jagat.. 14-42-9 (93498) tvagghrANashrotrachakShUMShi rasanA vAkcha saMyatAH. vishuddhaM cha mano yasya buddhishchAvyabhichAriNI.. 14-42-10 (93499) aShTau yasyAgnayo hyete dahante.aha~NkriyAH sadA. sa tadbrahma shubhaM yAti tasmAdbhUyo na vidyate.. 14-42-11 (93500) ekAdasha cha yAnyAhurindriyANi visheShataH. aha~NkArAtprasUtAni tAni vakShyAmi nAmataH.. 14-42-12 (93501) shrotraM tvak chakShuShI jihvA nAsikA chaiva pa~nchamI. pAdau pAyurupasthashcha hastau vAgdashamI bhavet.. 14-42-13 (93502) indriyagrAma ityeSha mana ekAdashaM bhavet. etaM grAmaM jayetpUrvaM tato brahma prakAshate.. 14-42-14 (93503) buddhIndriyANi pa~nchAhuH pa~ncha karmendriyANi cha. shrotrAdInyapi pa~nchAhurbuddhiyuktAni tattvataH.. 14-42-15 (93504) avisheShANi chAnyAni karmayuktAni yAni tu. ubhayatra mano j~neyaM buddhistu dvAdashI bhavet.. 14-42-16 (93505) ityuktAnIndriyANyetAnyekAdasha yathAkramam. manyante kR^itamityevaM viditvA tAni paNDitAH.. 14-42-17 (93506) `trINi sthAnAni bhUtAnAM chaturthaM nopapadyate.' sthalamApastathA.a.akAshaM janma chApi chaturvidham.. 14-42-18 (93507) aNDajodbhijjasaMsvedajarAyujamathApi cha. chaturdhA janma ityetadbhUtagrAmasya lakShyate.. 14-42-19 (93508) aparANyatha bhUtAni khecharANi tathaiva cha. aNDajAni vijAnIyAtsarvAMshchaiva sarIsR^ipAn.. 14-42-20 (93509) svedajAH kR^imayaH proktA jantavashcha yathAkramam. janmadvitIyamityetajjaghanyataramuchyate.. 14-42-21 (93510) bhittvA tu pR^ithivIM yAni jAyante kAlaparyayAt. udbhijjAni cha tAnyAhurbhUtAni dvijasattamAH.. 14-42-22 (93511) dvipAdabahupAdAni tiryaggatimatIni cha. jarAyujAni bhUtAni vikR^itAnyapi sattamAH.. 14-42-23 (93512) dvividhA khalu vij~neyA brahmayoniH sanAtanA. tapaH karma cha yatpuNyamityeSha viduShAM nayaH.. 14-42-24 (93513) vividhaM karma vij~neyamijyA dAnaM cha tanmakhe. vedasyAdhyayanaM puNyamiti vR^iddhAnushAsanam.. 14-42-25 (93514) etadyo vetti vidhivatsa muktaH syAddvijarShabhAH. vimuktaH sarvapApebhya iti chaiva nibodhata.. 14-42-26 (93515) `ataH paraM pravakShyAmi sarvaM vividhamindriyam..' 14-42-27 (93516) AkAshaM prathamaM bhUtaM shrotramadhyAtmamuchyate. adhibhUtaM tathA shabdo dishashchAtrAdhidaivatam.. 14-42-28 (93517) dvitIyaM mArutaM bhUtaM tvagadhyAtmaM cha vishrutam. spraShTavyamadhibhUtaM tu vidyuttatrAdhidaivatam.. 14-42-29 (93518) tR^itIyaM jyotirityAhushchakShuradhyAtmamiShyate. adhibhUtaM tato rUpaM sUryastatrAdhidaivatam.. 14-42-30 (93519) chaturthamApo vij~neyaM jihvA chAdhyAtmamiShyate. adhibhUtaM rasashchAtra somastatrAdhidaivatam.. 14-42-31 (93520) pR^ithivI pa~nchamaM bhUtaM ghrANashchAdhyAtmamuchyate. adhibhUtaM tathA gandho vAyustatrAdidaivatam.. 14-42-32 (93521) eShu pa~nchasu bhUteShu chatuShTayavidhiH smR^itaH. ataH paraM pravakShyAmi sarvaM trividhamindriyam.. 14-42-33 (93522) pAdAvadhyAtmamityAhurbrAhmaNAstatvadarshinaH. adhibhUtaM tu gantavyaM viShNustatrAdhidaivatam.. 14-42-34 (93523) avAggatirapAnashcha pAyuradhyAtmamiShyate. adhibhUtaM visargashcha mitrastatrAdhidaivatam.. 14-42-35 (93524) prajanaH sarvabhUtAnAmupastho.adhyAtmamuchyate. adhibhUtaM tathA shukraM daivataM cha prajApatiH.. 14-42-36 (93525) hastAvadhyAtmamityAhuradyAtmaviduSho janAH. adhibhUtaM cha karmANi shakrastatrAdhidaivatam.. 14-42-37 (93526) vaishvadevI manaHpUrvA vAgadhyAtmamihochyate. vaktavyamadhibhUtaM cha vahnistatrAdhidaivatam.. 14-42-38 (93527) adhyAtmaM mana ityAhuH pa~nchabhUtAtmachArakam. adhibhUtaM cha sa~NkalpashchandramAshchAdhidaivatam.. 14-42-39 (93528) aha~NkArastathA.adhyAtmaM sarvasaMsArakAraNam. abhimAno.adhibhUtaM cha rudrastatrAdhidaivatam.. 14-42-40 (93529) adhyAtmaM buddhirityAhuH ShaDindriyavichAriNI. adhibhUtaM tu vij~neyamahastatrAdhidaivatam.. 14-42-41 (93530) yathAvadadhyAtmavidhireSha vaH kIrtito mayA. j~nAnamasya hi dharmaj~nAH prAptaM j~nAnavatAmiha.. 14-42-42 (93531) indriyANIndriyArthAshcha mahAbhUtAni pa~ncha cha. sarvANyetAni saMdhAya manasA sampradhArayet.. 14-42-43 (93532) kShINe manasi sarvasminna janmasukhamiShyate. j~nAnasampannasattvAnAM tatsukhaM viduShAM matam.. 14-42-44 (93533) ataH paraM pravakShyAmi sUkShmabhAvakarIM shivAm. nivR^ittiM sarvabhUteShu mR^idunA dAruNena vA.. 14-42-45 (93534) guNAguNamanAsa~Ngamekacharyamanantaram. etadbrAhmaNajaM vR^ittamAhurekapadaM sukham.. 14-42-46 (93535) vidvAnkUrma ivA~NgAni kAmAnsaMhR^itya sarvashaH. virajAH sarvato mukto yo naraH sa sukhI sadA.. 14-42-47 (93536) kAmAnAtmani saMyamya kShINatR^iShNaH samAhitaH. sarvabhUtasuhR^inmaitro brahmabhUyAya kalpate.. 14-42-48 (93537) indriyANAM nirodhena sarveShAM viShayaiShiNAm. munerjanapadatyAgAdadhyAtmAgniH samidhyate.. 14-42-49 (93538) yathA.agnirindhanairiddho mahAjyotiH prakAshate. tathendriyanirodhena mahAnAtmA prakAshatade.. 14-42-50 (93539) yadA pashyati bhUtAni prasannAtmA.atmano hR^idi. svayaMjyotistadAsUkShmAtsUkShmaM prApnotyanuttamam.. 14-42-51 (93540) agnI rUpaM rasaM sroto vAyuH sparshanameva cha. mahI gandhadharA ghrANamAkAshaH shravaNaM tathA. `dR^ishyamAdityamevAhuradhyAtmaviduSho janAH..' 14-42-52 (93541) rogashokasamAviShTaM pa~nchasrotaHsamAvR^itam. pa~nchabhUtasamAyuktaM navadvAraM dvidaivatam.. 14-42-53 (93542) rajasvalamathAdR^ishyaM triguNaM saptadhAtukam. saMsargAbhirataM mUDhaM sharIramiti dhAraNA.. 14-42-54 (93543) dushcharaM jIvaloke.asminsatvaM prati samAshritam. etadeva hi loke.asminkAlachakraM pravartate.. 14-42-55 (93544) etanmahArNavaM ghoramagAdhaM mohasaMjhitam. visR^ijansaMkShipechchaiva mohayansvApaya~njagat.. 14-42-56 (93545) kAmaM krodhaM bhayaM lobhamabhidrohamathAnR^itam. indriyANAM nirodhena satastyajati dustyajAn.. 14-42-57 (93546) yasyaite nirjitA loke triguNAH pa~nchadhAtavaH. vyomni tasya paraM sthAnamAnantamatha lakShyate.. 14-42-58 (93547) pa~nchendriyamahAkUlAM manaHsrotobhayAvahAm. nadIM mohahradAM tIrtvA kAmakrodhAvubhau jayet.. 14-42-59 (93548) sa sarvadoShanirmuktastataH pashyati tatparam. mano manasi sandhAya pashyannAtmAnamAtmani.. 14-42-60 (93549) sarvavitsarvabhUteShu drakShyatyAtmAnamAtmani. ekadhA bahudhA chaiva vikurvANastatastataH.. 14-42-61 (93550) dhruvaM pashyati rUpANi dIpAddIpashataM yathA. sa vai viShNushcha mitrashcha varuNo.agniH prajApatiH.. 14-42-62 (93551) sa hi dhAtA vidhAtA cha sa prabhuH sarvatomukhaH. hR^idayaM sarvabhUtAnAM mahAnAtmA prakAshate.. 14-42-63 (93552) taM viprasa~NghAshcha surAsurAshcha yakShAH pishAchAH pitaro vayAMsi. rakShogaNA bhUtagaNAshcha sarve maharShayashchaiva sadA stuvanti.. .. 14-42-64 (93553) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi dvichatvAriMsho.adhyAyaH.. 42 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-42-7 lokaprajanasaMyuktA iti ka.Ta.pAThaH.. 7-42-9 ityuktA iti ka.pAThaH.. 7-42-25 jAtasyAdhyayanaM puNyamiti jha.pAThaH.. 7-42-64 pitarashcha siddhA iti ka.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 043

.. shrIH ..

14.43. adhyAyaH 043

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brahmaNA maharShInprati manuShyeShu kShatriyANAM rajoguNakAryabalapradhAnatayA teShAM satvapradhAnabrAhmaNarakShaNasya kartavyatvakathanaprasa~Ngena tattajjAtishreShThavastukathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. manuShyANAM tu rAjyaH kShatriyo madhyamo guNaH. ku~njaro vAhanAnAM cha siMhashchAraNyavAsinAm.. 14-43-1 (93554) aviH pashUnAM sarveShAmahistu bilavAsinAm. gavAM govR^iShabhashchaiva strINAM puruSha eva cha.. 14-43-2 (93555) nyagrodho jambuvR^ikShashcha pippalaH shAlmalistathA. shiMshapA meShashR^i~Ngashcha tathA kIchakaveNavaH.. 14-43-3 (93556) ete drumANAM rAjAno gaNAnAM marutastathA. himavAnpAriyAtrashcha sahyo vindhyastrikUTavAn.. 14-43-4 (93557) shveto nIlashcha bhAsashcha rAShTravAMshchaiva parvataH. bhR^ishaskandho mahendrashcha mAlyavAnparvatastathA.. 14-43-5 (93558) ete parvatarAjAno gaNAnAM marutastathA. sUryo grahANAmadhipo nakShatrANAM cha chandramAH.. 14-43-6 (93559) yamaH pitR^INAmadhipaH saritAmatha sAgaraH. aMbhasAM varuNo rAjA marutAmindra uchyate.. 14-43-7 (93560) arko.adhipatiruShNAnAM jyotiShAminduruchyate. agnirbhUtapatirnityaM brAhmaNAnAM bR^ihaspatiH.. 14-43-8 (93561) oShadhInAM patiH somo viShNurbalavatAM varaH. tvaShTA.adhinAM patiH somo viShNurbalavatAM varaH. 14-43-9 (93562) dakShiNAnAM tathA yaj~no vedAnAmR^icha eva cha. dishAmudIchI viprANAM somo rAjA pratApavAn.. 14-43-10 (93563) kuberaH sarvaratnAnAM devatAnAM puraMdaraH. eSha bhUtAdhipaH sargaH prajAnAM cha prajApatiH.. 14-43-11 (93564) sarveShAmeva bhUtAnAmahaM brahmamayo mahAn. bhUtaM parataraM matto viShNorvA.api na vidyate.. 14-43-12 (93565) rAjAdhirAjaH sarveShAM viShNurbrahmamayo mahAn. IshvaraM taM vijAnImaH sa vibhuH sa prajApatiH.. 14-43-13 (93566) narakinnarayakShANAM gandharvoragarakShasAm. devadAnavanAgAnAM sarveShAmIshvaro hi saH.. 14-43-14 (93567) bhagadevAnuyAtAnAM sarvAsAM vAmalochanA. mAheshvarI mahAdevI prochyate pArvatI hi sA.. 14-43-15 (93568) umAM devIM vijAnIdhvaM nArINAmuttamAM shubhAm. ratInAM vasumatyastu strINAmapsarasastathA.. 14-43-16 (93569) dharmikAmAshcha rAjAno brAhmaNA dharmasetavaH. tasmAdrAjA dvijAtInAM prayateteha rakShaNe.. 14-43-17 (93570) rAj~nAM hi viShaye yeShAmavasIdanti sAdhavaH. hInAste svaguNaiH sarvaiH pretyAvA~NmArgagAminaH.. 14-43-18 (93571) rAj~nAM hi viShaye yeShAM sAdhavaH parirakShitAH. te.asmi.Nlloke pramodante pretya chAnandameva cha.. 14-43-19 (93572) prApnuvanti mahAtmAna iti vitta dvijarShabhAH. ata UrdhvaM pravakShyAmi niyataM dharmalakShaNam.. 14-43-20 (93573) ahiMsAlakShaNo dharmo hiMsA chAdharmalakShaNA. prakAshalakShaNA devA manuShyAH karmalakShaNAH.. 14-43-21 (93574) shabdalakShaNamAkAshaM vAyustu sparshalakShaNaH. jyotiShAM lakShaNaM rUpamApashcha rasalakShaNAH.. 14-43-22 (93575) dhAriNI sarvabhUtAnAM pR^ithivI gandhalakShaNA. svaravya~njanasaMskArA bhAratI shabdalakShaNA.. 14-43-23 (93576) manaso lakShaNaM chintA tathoktA buddhiranvayAt. manasA chintitAnarthAnbuddhyA cheha vyavasyati.. 14-43-24 (93577) buddhirhi vyavasAyena lakShyate nAtra saMshayaH. lakShaNaM manaso dhyAnamavyaktaM sAdhulakShaNam.. 14-43-25 (93578) pravR^ittilakShaNo yogo j~nAnaM saMnyAsalakShaNam. tasmAjj~nAnaM puraskR^itya saMnyasediha buddhimAn.. 14-43-26 (93579) saMnyAsI j~nAnasaMyuktaH prApnoti paramAM gatim. atIto dvandvamabhyeti tamomR^ityujarAtigaH.. 14-43-27 (93580) dharmalakShaNasaMyuktamuktaM vo vidhivanmayA. guNAnAM grahaNaM samyagvakShyAmyahamataH param.. 14-43-28 (93581) pArtivo yastu gandho vai ghrANena hi sa gR^ihyate. prANasyashcha tathA vAyurgandhaj~nAne vidhIyate.. 14-43-29 (93582) apAM dhAtU raso nityaM jihvayA sa tu gR^ihyate. jihvAsthashcha tathA somo rasaj~nAne vidhIyate.. 14-43-30 (93583) tejasastu guNo rUpaM chakShuShA tachcha gR^ihyate. chakShuHsthashcha tatAdityo rUpaj~nAne vidhIyate.. 14-43-31 (93584) vAyavyastu sadA sparshastvachA praj~nAyate cha saH. tvaksthashchaiva sadA vAyuH sparsane sa vidhIyate.. 14-43-32 (93585) AkAshasya guNo ghoShaH shrotreNa cha sa gR^ihyate. shrotrasthAshcha dishaH sarvAH shabdaj~nAne prakIrtitAH.. 14-43-33 (93586) manasashcha guNashchintA praj~nayA sa tu gR^ihyate. hR^idisthashchetano dhAturmanoj~nAne vidhIyate.. 14-43-34 (93587) buddhiradhyavasAyena dhyAnena cha mahAMstathA. nishchitya grahaNAdvyaktamavyaktaM nAtra saMshayaH.. 14-43-35 (93588) ali~NgagrahaNo nityaH kShetraj~no nirguNAtmakaH. tasmAdali~NgaH kShetraj~naH kevalaM j~nAnalakShaNaH.. 14-43-36 (93589) avyaktaM kShetramuddiShTaM guNAnAM prabhavApyayam. sadA pashyAmyahaM lInaM vijAnAmi shR^iNomi cha.. 14-43-37 (93590) puruShastadvijAnIte tasmAtkShetraj~na uchyate. guNavR^ittaM tathA kR^itsnaM kShetraj~naH paripashyati.. 14-43-38 (93591) AdimadyAvasAnaM tatsR^ijyamAnamachetanam. na guNA vidurAtmAnaM sR^ijyamAnAH punaHpunaH.. 14-43-39 (93592) na satyaM veda vai kashchitkShetraj~nastveva vindati. guNAnAM guNabhUtAnAM yatparaM parato mahat.. 14-43-40 (93593) tasmAdguNAMshcha tatvaM cha parityajyeha tatvavit. kShINadoSho guNAnhitvA kShetraj~naM pravishatyatha.. 14-43-41 (93594) nirdvandvo nirnamaskAro niHsvadhAkAra eva cha. achalashchAniketashcha kShetraj~naH sa paro vidhiH.. .. 14-43-42 (93595) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi trichatvAriMsho.adhyAyaH.. 43 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-43-2 Akhushcha bilavAsinAmiti ka.tha.pAThaH.. 7-43-7 rAjAsattvAnAM mitra uchyata iti ka.Ta.tha... 7-43-8 uShNAnAM devAnAmindra uchyata iti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-43-15 bhagadevAH kAmukAstairanuyAtAnAmanusR^itAnAM strINAM sarvAsAM madhye mAheshvarI vAmalochaneti sambandhaH.. bhadrAdevAbhijAtAnAM sarveShAM vArijekShaNeti ka.Ta.pAThaH.. 7-43-16 ratInAM prItisukhAnAm. vasumatyaH dhanavatyaH. dhanalAbhagarvitaM yatprItisukhaM tadeva mahadityarthaH.. 7-43-17 varNakramAshcha rAjAna iti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-43-25 lakShaNaM mahato dhyAnamiti ka.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 044

.. shrIH ..

14.44. adhyAyaH 044

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brahmaNA maharShInprati svasvajAtiShu shreShThavastu pratipAdanapUrvakaM j~nAnasyAvinAshitvakathanena tasyaiva shreyaHsAdhanatvoktiH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. yadAdimadhyaparyantaM grahaNopAyameva cha. nAmalakShaNasaMyuktaM sarvaM vakShyAmi tattvataH.. 14-44-1 (93596) ahaH pUrvaM tato rAtrirmAsAH shuklAdayaH smR^itAH. shravaNAdIni R^ikShANi R^itavaH shishirAdayaH.. 14-44-2 (93597) bhUmirAdistu gandhAnAM rasAnAmApa eva cha. rUpANAmAdiragnistu sparshAdirvAyuruchyate.. 14-44-3 (93598) shabdasyAdistathA.a.akAshameSha bhUtakR^ito guNaH. ataH paraM pravakShyAmi bhUtAnAmAdimuttamam.. 14-44-4 (93599) Adityo jyotiShAmAdiragnirbhUtAdiruchyate. sAvitrI sarvavidyAnAM devatAnAM prajApatiH.. 14-44-5 (93600) o~NkAraH sarvavedAnAM vachasAM prANa eva cha. yadasminniyataM loke sarvaM sAvitramuchyate.. 14-44-6 (93601) gAyatrI chChandasAmAdiH prajAnAM sarga uchyate. gAvashchatuShpadAmAdirmanuShyANAM dvijAtayaH.. 14-44-7 (93602) shyenaH patatriNAmAdiryaj~nAnAM hutamuttamam. prasarpiNAM tu sarveShAM jyeShThaH sarpo dvijottamAH.. 14-44-8 (93603) kR^itamAdiryugAnAM cha sarveShAM nAtra saMshayaH. hiraNyaM sarvaratnAnAmoShadhInAM yavAstathA.. 14-44-9 (93604) sarveShAM bhakShyabhojyAnAmannaM paramamuchyate. dravANAM chaiva sarveShAM peyAnAmApa uttamAH.. 14-44-10 (93605) sthAvarANAM tu bhUtAnAM sarveShAmavisheShataH. brahmakShetraM sadA puNyaM plakShaH pravarajaH smR^itaH.. 14-44-11 (93606) ahaM prajApatInAM cha sarveShAM nAtra saMshayaH. mama viShNurachintyAtmA svayaMbhUriti saMsmR^itaH.. 14-44-12 (93607) parvatAnAM mahAmeruH sarveShAmagrajaH smR^itaH. dishAM cha pradishAM chordhvaM dikpUrvA prathamA tathA.. 14-44-13 (93608) tathA tripathagA ga~NgA nadInAmagrajA smR^itA. tathA sarodapAnanAM sarveShAM sAgaro.agrajaH.. 14-44-14 (93609) devadAnavabhUtAnAM pishAchoragarakShasAm. narakinnarayakShANAM sarveShAmIshvaraH prabhuH.. 14-44-15 (93610) Adirvishvasya jagato viShNurbrahmamayo mahAn. tataH parataraM yasmAttrailokye neha vidyate.. 14-44-16 (93611) AshramANAM cha sarveShAM gArhasthyaM nAtra saMshayaH. lokAnAmAdiravyaktaM sarvasyAntastadeva cha.. 14-44-17 (93612) ahAnyastamayAntAni udayAntA cha sharvarI. sukhasyAntaM sadA duHkhaM duHkhasyAntaM sadA sukhama.. 14-44-18 (93613) sarve kShayAntA nichayAH patanAntAH samuchChrayAH. saMyogAshcha viyogAntA maraNAntaM cha jIvitam.. 14-44-19 (93614) sarvaM kR^itaM vinAshAntaM jAtasya maraNaM dhruvam. ashAshvataM hi loke.asminsadA sthAvaraja~Ngamam.. 14-44-20 (93615) iShTaM dattaM tapo.adhItaM vratAni niyamAshcha ye. sarvametadvinAshAntaM j~nAnasyAnto na vidyate.. 14-44-21 (93616) tasmAjj~nAnena shuddhena prashAntAtmA jitendriyaH. nirmamo nirahaMkAro muchyate sarvapApmabhiH.. .. 14-44-22 (93617) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi chatushchatvArisho.adhyAyaH.. 44 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-44-2 shraviShThAdIni sarvANiti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-44-3 rUpANAM jyotirAditya iti jha.pAThaH.. 7-44-8 hutaM agnau brAhmaNe vA devatoddeshena dattam.. 7-44-11 brahmavR^ikShaH sadA puNyaH iti ka.tha.pAThaH.. 7-44-14 sarodapAnanAM sarasAM kUpAdInAM cha. saMdhirArShaH. tathAchAshvo vAhanAnAM sarveShAM sAgarograja iti ka.pAThaH.. 7-44-15 IshvaraH rudraH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 045

.. shrIH ..

14.45. adhyAyaH 045

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brahmaNA maharShInprati sharIrasya kAlachakravatsarvanAshakatvoktipUrvakaM gR^ihasthadhramAnuShThAnasya shreyaHsAdhanatvoktiH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. buddhisAraM manastambhamindriyagrAmabandhanam. mahAbhUtAraviShkambhaM nimeShapariveShTanam.. 14-45-1 (93618) jarAshokasamAviShTaM vyAdhivyasanasa~ncharam. deshakAlavichArIdaM shramavyAyAmaniHsvanam.. 14-45-2 (93619) ahorAtraparikShepaM shItoShNaparimaNDalam. sukhaduHkhAntasaMshleShaM kShutpipAsAvakIlakam.. 14-45-3 (93620) ChAyAtapavilekhaM cha nimeShonmeShavihvalam. shokamohajarAkIrNaM vartamAnamachetanam.. 14-45-4 (93621) mAsArdhamAsaguNitaM viShamaM lokasa~ncharam. tamonichayapa~NkaM cha rajovegapravartakam.. 14-45-5 (93622) sattvAla~NkAradIptaM cha guNasaMghAtamaNDalam. viratigrahaNAbhIkaM shokasaMhAravartanam.. 14-45-6 (93623) kriyAkAraNasaMyuktaM rAgavistAramAyatam. lobhepsAparivikShobhaM viviktaj~nAnasambhavam.. 14-45-7 (93624) bhayamohaparIvAraM bhUtasaMmohakArakam. AnandaprItichAraM cha kAmakrodhaparigraham.. 14-45-8 (93625) mahadAdivisheShAntamavyaktaM prabhavApyayam. manojavanamashrAntaM kAlachakraM pravartate.. 14-45-9 (93626) etaddvandvasamAyuktaM kAlachakramachetanam. visR^ijetsaMkShipechchApi bodhayetsvApayejjagam.. 14-45-10 (93627) kAlachakrapravR^ittiM cha nivR^ittiM chaiva tattvataH. yastu veda naro nityaM na sa bhUteShu muhyati.. 14-45-11 (93628) vimuktaH sarvasa~NkleshaiH sarvadvandvAtigo muniH. vimuktaH sarvapApebhyaH prApnoti paramAM gatim.. 14-45-12 (93629) gR^ihastho brahmachArI cha vAnaprastho.atha bhikShukaH. chatvAra AshramAH proktAH sarve gArhasthyamUlakAH.. 14-45-13 (93630) yaH kashchidiha loke.asminnAshramaH parikIrtitaH. tasyAntagamanaM shreyaH kIrtireShA sanAtanI.. 14-45-14 (93631) saMskAraiH saMskR^itaH pUrvaM yathAvachcharitavrataH. jAtau guNavishiShTAyAM samAvarteta vedavit.. 14-45-15 (93632) svadAranirato nityaM shiShTAchAro jitendriyaH. pa~nchabhishcha mahAyaj~naiH shraddadhAno yajediha.. 14-45-16 (93633) devatAtithishiShTAshI nirato vedakarmasu. ijyApradAnayuktashcha yathAshakti yathAvidhi.. 14-45-17 (93634) na pANipAdachapalo na netrachapalo muniH. na cha vAga~Ngachapala iti shiShTasya gocharaH.. 14-45-18 (93635) nityaM yaj~nopavItI syAchChuklavAsAH shuchivrataH. niyato yamadAnAbhyAM sadA shiShTaishcha saMvishet.. 14-45-19 (93636) jitashishnodaro maitraH shiShTAchArasamanvitaH. vaiNavIM dhArayedyaShTiM sodakaM cha kamaNDalum.. 14-45-20 (93637) `trINi dhArayate nityaM kamaNDalumatandritaH. ekamAchamanArthAya ekaM vai pAdadhAvanam. ekaM shauchavidhAnArthamityetattritayaM tathA..' 14-45-21 (93638) adhItyAdhyApanaM kuryAttathA yajanayAjane. dAnaM pratigrahaM vA.api Sha~NguNAM vR^ittimAcharet.. 14-45-22 (93639) trINi karmANi jAnIta brAhmaNAnAM tu jIvikAH. yAjanAdhyApane chobhe shuddhAchchApi pratigrahaH.. 14-45-23 (93640) atha sheShANi chAnyAni trINi karmANi yAni tu. dAnamadhyayanaM yaj~no dharmayuktAni tAni tu.. 14-45-24 (93641) teShvapramAdaM kurvIta triShu karmasu dharmavit. dAnto maitraH kShamAyuktaH sarvabhUtasamo muniH.. 14-45-25 (93642) sarvametadyathAshakti vipro nirvartaya~nshuchiH. evaM yukto jayetsvargaM gR^ihasthaH saMshitavrataH.. .. 14-45-26 (93643) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi pa~nchachatvAriMsho.adhyAyaH.. 45 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-45-1 indriyagrAmavardhanamiti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-45-8 anantapratisAraM cheti Ta.pAThaH.. 7-45-10 mohayetsAmaraM jagaditi ka.Ta.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 046

.. shrIH ..

14.46. adhyAyaH 046

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brahmaNA maharShInprati brahmachArivanasthadharmanirUpaNapUrvakaM tadanuShThAnasya shreyaHsAdhanatvoktiH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. evametena mArgeNa pUrvoktena yathAvidhi. adhItavAnyathAshakti tathaiva brahmacharyavAn.. 14-46-1 (93644) svadharmanirato vidvAnsarvendriyayato muniH. guroH priyahite yuktaH satyadharmaparaH shuchiH.. 14-46-2 (93645) guruNA samanuj~nAto bhu~njItAnnamakutsayan. haviShyabhaikShyabhuk chApi sthAnAsanavihAravAn.. 14-46-3 (93646) dvikAlamagniM juhvAnaH shuchirbhUtvA samAhitaH. dhArayIta sadA daNDaM bailvaM pAlAshameva vA.. 14-46-4 (93647) kShaumaM kArpAsikaM vA.api mR^igAjinamathApi vA. sarvaM kAShAyaraktaM vA vAso vA.api dvijasya ha.. 14-46-5 (93648) mekhalA cha bhavenmau~njI jaTo nityodakastathA. yaj~nopavItI svAdhyAyI aluptaniyatavrataH.. 14-46-6 (93649) pUtAbhishcha tathaivAdbhiH sadA daivatatarpaNam. bhAvena niyataH kurvanbrahmachArI prashasyate.. 14-46-7 (93650) evaM yukto jayetsvargamUrdhvaretAH samAhitaH. na saMsarati jAtIShu paramaM sthAnamAshritaH.. 14-46-8 (93651) saMskR^itaH sarvasaMskAraistathaiva brahmacharyavAn. grAmAnniShkramya chAraNye muniH pravrajito vaset.. 14-46-9 (93652) charmavalkalasaMvAsI sAyaM prAtarupaspR^ishet. araNyagocharo nityaM na grAmaM pravishetpunaH.. 14-46-10 (93653) archayannatithInkAle dadyAchchApi pratishrayam. phalapatrAvarairmUlaiH shyAmAkena cha vartayan.. 14-46-11 (93654) sa nityamudakaM vAyuM sarvaM vAneyamAshrayet. prAshnIyAdAnupUrvyeNa yathAdIkShamatandritaH.. 14-46-12 (93655) samUlaphalashAkAdyairarchedatithimAgatam. yadbhakShaH syAttato dadyAdbhikShAM nityamatandritaH.. 14-46-13 (93656) devatAtithipUrvaM cha sadA prAshnIta vAgyataH. askanditamanAshchaiva laghvAshI devatAshrayaH.. 14-46-14 (93657) dAnto maitraH kShamAyuktaH kashA~nshamashru cha dhArayan. juhvansvAdhyAyashIlashcha satyadharmaparAyaNaH.. 14-46-15 (93658) nyastadehaH sadA dakSho vananityaH samAhitaH. evaM yukto jayetsvargaM vAnaprastho jitendriyaH.. 14-46-16 (93659) gR^ihastho brahmachArI cha vAnaprastho.athavA punaH. ya ichChenmokShamAsthAtumuttamAM vR^ittimAshrayet.. 14-46-17 (93660) abhayaM sarvabhUtebhyo dattvA naiShkarmyamAcharet. sarvabhUtahito maitraH sarvendriyayato muniH.. 14-46-18 (93661) ayAchitamasaMklR^iptamupapannaM yadR^ichChayA. kR^itvA prAhNe charedbhaikShyaM vidhUme bhuktavajjane.. 14-46-19 (93662) vR^itte sharAvasampAte bhaikShyaM lipseta mokShavit. lAbhena cha na hR^iShyeta nAlAbhe vimanA bhavet. na chAtibhikShAM bhikSheta kevalaM prANayAtrikaH.. 14-46-20 (93663) yAtrArthI kAlamAkA~NkShaMshcharedbhaikShyaM samAhitaH. lAbhaM sAdhAraNaM nechChenna bhu~njItAbhipUjitaH.. 14-46-21 (93664) abhipUjitalAbhAdvi vijugupseta bhikShukaH. bhuktAnyannAni tiktAni kaShAyakaTukAni cha.. 14-46-22 (93665) nAsvAdayIta bhu~njAno rasAMshcha madhurAMstathA. yAtrAmAtraM cha bhu~njIta kevalaM prANadhAraNam.. 14-46-23 (93666) asaMrodhena bhUtAnAM vR^ittiM lipseta mokShavit. na chAnyamannaM lipseta bhikShamANaH katha~nchana.. 14-46-24 (93667) na sannikAshayeddharmaM vivikte chArajAshcharet. shUnyAgAramaNyaM vA vR^ikShamUlaM nadIM tathA.. 14-46-25 (93668) pratishrayArthaM seveta pArvatIM vA punarguhAm. grAmaikarAtriko grIShme varShAsvekatra vA vaset.. 14-46-26 (93669) adhvA sUryeNi nirdiShTaH kITavachcha charenmahIm. dayArtaM chaiva bhUtAnAM samIkShya pR^ithivIM charet.. 14-46-27 (93670) sa~nchayAMshcha na kurvIta snehavAsaM cha varjayet. pUtAbhiradbhirnityaM vai kAryaM kurvIta mokShavit.. 14-46-28 (93671) upaspR^isheduddR^itAbhiradbhishcha puruShaH sadA. ahiMsA brahmacharyaM cha satyamArjavameva cha.. 14-46-29 (93672) akrodhashchAnasUyA cha damo nityamapaishunam. aShTasveteShu yuktaH syAdvrateShu niyatendriyaH.. 14-46-30 (93673) apApamashaThaM vR^ittamajihmaM nityamAcharet. joShayeta sadA bhojyaM grAsamAgatamaspR^ihaH.. 14-46-31 (93674) yAtrAmAtraM cha bhu~njIta kevalaM prANayAtrikam. dharmalabdhamathAshnIyAnna kAmamanuvartayet.. 14-46-32 (93675) grAsAdAchChAdanAdanyanna gR^ihNIyAtkatha~nchana. yAvadAhArayettAvatpratigR^ihNIta nAdhikam.. 14-46-33 (93676) parebhyo na pratigrAhyaM na cha deyaM kadAchana. dainyabhAvAchcha bhUtAnAM saMvibhajya sadA budhaH.. 14-46-34 (93677) nAdadIta parasvAni na gR^ihNIyAnna yAchayet. na ki~nchidviShayaM bhuktvA spR^ihayettasya vai punaH.. 14-46-35 (93678) mR^idamApastathA.annAni patrapuShpaphalAni cha. asaMvR^itAni gR^ihNIyAtpravR^ittAni cha kAryavAn.. 14-46-36 (93679) na shilpajIvikAM jIveddvirannaM nota kAmayet. na dveShTA nopadeShTA cha bhavechcha nirupaskR^itaH.. 14-46-37 (93680) shraddhApUtAni bhu~njIta nimittAni cha varjayet. mudhAvR^ittirasaktashcha sarvabhUtairasaMdhitaH.. 14-46-38 (93681) AshIryuktAni sarvANi hiMsAyuktAni yAni cha. lokasa~NgrahadharmaM cha naiva kuryAnna kArayet.. 14-46-39 (93682) sarvabhAvAnatikramya laghumAtraH parivrajet. samaH sarveShu bhUteShu sthAvareShu chareShu cha.. 14-46-40 (93683) paraM nodvejayetka~nchinna cha kasyachidudvijet. vishvAsyaH sarvabhUtAnAmagryo mokShaviduchyate.. 14-46-41 (93684) anAgataM cha na dhyAyennAtItamanuchintayet. vartamAnamupekSheta kAlAkA~NkShI samAhitaH.. 14-46-42 (93685) na chakShuShA na manasA na vAchA dUShayetkvachit. na pratyakShaM parokShaM vA ki~nchidduShTaM samAcharet.. 14-46-43 (93686) indriyANyupasaMhR^itya kUrmo.a~NgAnIva sarvashaH. kShINendriyamanobuddhirnirIhaH sarvatattvavit.. 14-46-44 (93687) nirdvandvo nirnamaskAro niHsvAhAkAra eva cha. nirmamo niraha~NkAro niryogakShema AtmavAn.. 14-46-45 (93688) nirAshIrnirguNaH shAnto nirAsakto nirAshrayaH. Atmasa~NgI cha tattvaj~no muchyate nAtra saMshayaH.. 14-46-46 (93689) apAdapANipR^iShThaM tadashiraskamanUdaram. abhinnaguNakarmANaM kevalaM vimalaM sthiram.. 14-46-47 (93690) agandhamarasasparshamarUpAshabdameva cha. anugamyamanAsaktamamAMsamapi chaiva yat.. 14-46-48 (93691) nishaachintamavyayaM divyaM gR^ihasthamapi sarvadA. sarvabhUtasthamAtmAnaM ye pashyanti na te mR^itAH.. 14-46-49 (93692) na tatra kramate buddhirnendriyANi na devatAH. vedA yaj~nAshcha lokAshcha na tapo na vratAni cha.. 14-46-50 (93693) yatra j~nAnavatAM prAptili~NgagrahaNA smR^itA. tasmAdali~Ngadharmaj~no dharmatattvamupAcharet.. 14-46-51 (93694) gUDhadharmAshrito vidvAnvij~nAnacharitaM charet. amUDho mUDharUpeNa chareddharmamadUShayan.. 14-46-52 (93695) yathainamavamanyeranpare satatameva hi. tathAvR^ittashcharechChAntaH satAM dharmAnakutsayan.. 14-46-53 (93696) ya evaM vR^ittasampannaH sa muniH shreShTha uchyate. indriyANIndriyArthAMshcha mahAbhUtAni pa~ncha cha.. 14-46-54 (93697) mano buddhiraha~NkAramavyaktaM puruShaM tathA. etatsarvaM prasa~NkhyAya yathAvattattvanishchayAt.. 14-46-55 (93698) tataH svargamavApnoti vimuktaH sarvabandhanaiH. etAvadantavelAyAM parisa~NkhyAya tattvavit.. 14-46-56 (93699) dhyAyedekAntamAsthAya muchyate.atha nirAshrayaH. nirmuktaH sarvasa~Ngebhyo vAyurAkAshago yathA.. 14-46-57 (93700) kShINakosho nirAta~NkastathedaM prApnuyAtparam.. .. 14-46-58 (93701) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH.. 46 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 047

.. shrIH ..

14.47. adhyAyaH 047

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brahmaNA maharShInprati saMnyAsaj~nAnatapasAM paramapuruShArthasAdhanatvoktiH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. saMnyAsaM tapa ityAhurvR^iddhA nishchitavAdinaH. brAhmaNA brahmayonisthA j~nAnaM brahma paraM viduH.. 14-47-1 (93702) atidUrAtmakaM brahma vedavidyAvyapAshrayam. nirdvandvaM nirguNaM nityamachintyaguNamuttamam.. 14-47-2 (93703) j~nAnena tapasA chaiva dhIrAH pashyanti tatparam. nirNiktamanasaH pUtA vyutkrAntarajaso.amalAH.. 14-47-3 (93704) tapasA kShemamadhvAnaM gachChanti parameshvaram. saMnyAsaniratA nityaM ye cha brahmavido janAH.. 14-47-4 (93705) tapaH pradIpa ityAhurAchAro dharmasAdhakaH. j~nAnaM vai paramaM vidyAtsaMnyAsaM tapa uttamam.. 14-47-5 (93706) yastu veda nirAbAdhaM j~nAnaM tattvavinishchayAt. sarvabhUtasthamAtmAnaM sa sarvavidihochyate.. 14-47-6 (93707) yo vidvAnsahavAsaM cha vivAsaM chaiva pashyati. tathaivekatvanAnAtve sa duHkhAtpratimuchyate.. 14-47-7 (93708) yo na kAmayate ki~nchinna ki~nchidavamanyate. iha lokastha evaiSha brahmabhUyAya kalpate.. 14-47-8 (93709) pradhAnaguNatattvaj~naH sarva bhUtavidhAnavit. nirmamo niraha~NkAro muchyate nAtra saMshayaH.. 14-47-9 (93710) nirdvandvo nirnamaskAro niHsvadhAkAra eva cha. nirguNaM nityamadvandvaM prashamenaiva gachChati.. 14-47-10 (93711) hitvA guNamayaM sarvaM karma jantuH shubhAshubham. ubhe satyAnR^ite hitvA muchyate nAtra saMshayaH.. 14-47-11 (93712) avyaktabIjaprabhavo buddhiskandhamayo mahAn. mahAha~NkAraviTapa indriyAntarakoTaraH.. 14-47-12 (93713) mahAbhUtavishAkhashcha visheShapratishAkhavAn. sadApatraH sadApuShpaH shubhAshubhaphalodayaH.. 14-47-13 (93714) AjIvyaH sarvabhUtAnAM brahmavR^ikShaH sanAtanaH. enaM ChittvA cha bhittvA cha tattvaj~nAnAsinA budhaH.. 14-47-14 (93715) hitvA sa~NgamayAnpAshAnmR^ityujanmajarodayAn. nirmamo niraha~NkAro muchyate nAtra saMshayaH.. 14-47-15 (93716) dvAvimau pakShiNau nityau saMkShepau chApyachetanau. etAbhyAM tu paro yonyashchetanAvAnsa uchyate.. 14-47-16 (93717) achetanaH satvasa~NkhyAvimuktaH sattvAtparaM chetayate.antarAtmA. sa kShetravitsarvasa~NkhyAtabuddhi- rguNAtigo muchyate sarvapApaiH.. .. 14-47-17 (93718) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi saptachatvAriMsho.adhyAyaH.. 47 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-47-15 hitvA chAmaratAM prApya jahyAdyo mR^ityujanmanIti ka.Tha.tha. pAThaH.. 7-47-16 pakShiNau jIveshvarau.. 7-47-17 achetanastatvasaMghAtayuktastatvAtparaM chetayatentarAtmA. sa kShetraj~nastatvasaMghAtabuddhirguNAtigo muchyate mR^ityupAshAditi ka.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 048

.. shrIH ..

14.48. adhyAyaH 048

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brahmaNA maharShInprati yoginAM chAturvidhyAdikathanapUrvakaM mumukShuvedyanAnArthakathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. kechidbrahmamayaM vR^ikShaM kechidbrahmamayaM vanam. kechitparamamavyaktaM kechitparamanAmayam. manyante sarvamapyetadavyaktaprabhavAvyayam.. 14-48-1 (93719) uchChvAsamAtramapi chedyo.antakAle samo bhavet. AtmAnamupasa~Nmya somR^itatvAya kalpate.. 14-48-2 (93720) nimeShamAtramapi chetsaMyamyAtmAnamAtmani. gachChatyAtmaprasAdena viduShAM prAptimavyayAm.. 14-48-3 (93721) prANAyAmairatha prANAnsaMyamya sa punaHpunaH. dashadvAdashabhirvApi chaturviMshAtsamantataH.. 14-48-4 (93722) evaM pUrvaM prasannAtmA labhate yadyadichChati. avyaktAtsatvamudriktamamR^itatvAya kalpate.. 14-48-5 (93723) satvAtparataraM nAnyatprashaMsantIha tadvidaH. anumAnAdvijAnImaH puruShaM satvasaMshrayam. na shakyamanyathA gantuM puruShaM dvijasattamAH.. 14-48-6 (93724) kShamA dhR^itirahiMsA cha samatA satyamArjavam. j~nAnaM tyAgotha saMnyAsaH sAtvikaM vR^ittamiShyate.. 14-48-7 (93725) etenaivAnumAnena manyante vai manIShiNaH. satvaM cha puruShashchaiva tatra nAsti vichAraNA.. 14-48-8 (93726) Ahureke cha vidvAMso ye j~nAne supratiShThitAH. kShetraj~nasatvayoraikyamityetannopapadyate.. 14-48-9 (93727) pR^ithagbhUtastathA nityamityetadavichAritam. pR^ithagbhAvashcha vij~neyaH sahajashchApi tattvataH.. 14-48-10 (93728) tathaivaikatvanAnAtvamiShyate viduShAM nayaH. mashakodumbare chaikyaM pR^ithaktvamapi dR^ishyate.. 14-48-11 (93729) matsyo yathA.anyaH syAdapsu samprayogastathA tayoH. sambandhastoyabindUnAM parNaiH kokanadasya cha.. 14-48-12 (93730) gururuvAcha. 14-48-13x (7863) ityuktavantaste viprAstadA lokapitAmaham. punaH saMshayamApannAH paprachChurmunisattamAH.. .. 14-48-13 (93731) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi aShTachatvAriMsho.adhyAyaH.. 48 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-48-2 bhoktuH kAlena vai bhavediti Ta.pAThaH.. 7-48-13 uktaM vidyate yeShu te uktavantaH uktamarthaM samyagavadhR^itavanta ityarthaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 049

.. shrIH ..

14.49. adhyAyaH 049

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

maharShibhirbrahmaNaMprati dharmaviShaye nAnAvidhavAdivipratipattipradarshanapUrvakaM tatprayuktasvIyasaMshayanivartanaprArthanA.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

name="Azvamedhika-14-49-1x">R^iShaya UchuH. ko vA svidiha dharmANAmanuShTheyatamo mataH. vyAhatAmiva pashyAmo dharmasya vividhAM gatim.. 14-49-1 (93732) UrddhvaM dehAdvadantyeke naitadastIti chApare. kechitsaMshayitaM sarvaM niHsaMshayamathApare.. 14-49-2 (93733) anityaM nityamityeke nAstyastItyapi chApare. tridhetyeke dvidhetyeke vyAkIrNamiti chApare.. 14-49-3 (93734) manyante brAhmaNA eva brahmaj~nAstattvadarshinaH. ekameke pR^ithakchAnye bahutvamiti chApare.. 14-49-4 (93735) deshakAlAvubhau kechinnaitadastIti chApare. jaTAjinadharAshchAnye muNDAH kechidasaMvR^itAH.. 14-49-5 (93736) ashnAnaM kechidichChanti snAnamapyapare janAH. manyante brAhmaNA devA brahmaj~nAstattvadarshinaH.. 14-49-6 (93737) AhAraM kechidichChanti kechichchAnashane ratAH. karma kechitprashaMsanti prashAnti chApare janAH.. 14-49-7 (93738) kechinmokShaM prashaMsanti kechidbhogAnpR^ithagvidhAn. dhanAni kechidichChanti nirdhanatvamathApare. upAsya sAdhanaM tveke naitadastIti chApare.. 14-49-8 (93739) ahiMsAniratAshchAnye kechiddhiMsAparAyaNAH. puNyena yashasA chAnye naitadastIti chApare.. 14-49-9 (93740) sadbhAvaniratAshchAnye kechitsaMshayite sthitAH. duHkhAdanye sukhAdanye dhyAnamityapare janAH.. 14-49-10 (93741) yaj~na ityapare viprAH pradAnamiti chApare. tapastvanye prashaMsanti svAdhyAyamapare janAH.. 14-49-11 (93742) j~nAnaM saMnyAsamityeke svabhAvaM bhUtachintakAH. sarvameke prashaMsanti na sarvamiti chApare.. 14-49-12 (93743) evaM vyutthApite dharme bahudhA viprabodhite. nishchayaM nAdhigachChAmaH shreyaH kimiti sattama.. 14-49-13 (93744) idaM shreya idaM shreya ityevaM vyusthito janaH. yo hi yasminrato dharma sa taM pUjayate sadA.. 14-49-14 (93745) tena no.avihitA praj~nA manashcha bahulIkR^itam. etadAkhyAtamichChAmaH shreyaH kimiti sattama.. 14-49-15 (93746) ataH paraM tu yadguhyaM tadbhavAnvaktumarhati. satvakShetraj~nayoshchApi sambandhaH kena hetunA.. 14-49-16 (93747) evamuktaH sa tairviprairbhagavA.NllokabhAvanaH. tebhyaH shashaMsa dharmAtmA yAthAtathyena buddhimAn.. .. 14-49-17 (93748) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekonapa~nchasho.adhyAyaH.. 49 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-49-1 na karmaNeti kurvanneveha karmANItyubhayavidhashrutidarshanAnmuhyAmahe iti bhAvaH.. 7-49-2 UrdhvaM dehAt dehanAshAdUrdhvamapi AtmAstItyeke vadantIti sambandhaH. naitaditi lokAyatAH. sarvaM saMshayitamiti syAdvAdinaH saptabha~NgInayaj~nAH. niHsaMshayamiti prAtisvikaM sarvaM tairtikAH.. 7-49-3 anityaM sarvaM sR^iShTipralayayuktamiti tArkikAdayaH. nityaM pravAhanityamiti mImAMsakAH. nAstIti shUnyavAdinaH. asti paraMtu kShaNikamiti saugatAH.. 7-49-6 asnAnaM naiShThikabrahmacharyam. snAnaM gArhasthyam.. 7-49-8 sAdhanaM dhyAnAdikamupAsya kR^itvApi naitadastIti pashchAtsarvamapavadanti.. 7-49-9 puNyena puNyArthameva yatetetyanye. etatpuNyaM nAstyevetyanye lokAyatAH.. 7-49-10 saMshayite kR^itamasti naveti saMdigdhe pathi. duHkhAt duHkhanivR^ittyarthaM sukhAtsukhaprAptyarthaM dhyAnaM kartavyam. niShkAmamevetyapare.. 7-49-11 satyameke prashaMsanti asatyamiti chApare iti tha.pAThaH.. 7-49-12 j~nAnaM saMnyAsaM saMnyAsaikaprApyam. bhUtachintakAH vastutattvavichArakAH. svabhAvaM sAdhanapauShkalyam. sAdhanapauShkalyasvAbhAvyAdeva j~nAnamutpadyate AshramAntarepi na saMnyAsamAtreNetyAhuH.. 7-49-15 avihitA ashikShitA. AkhyAtaM tvayeti sheShaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 050

.. shrIH ..

14.50. adhyAyaH 050

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

brahmaNA maharShinprati dharmapradarshanapUrvakaM tadanuShThAnasahakR^itaj~nAnasyaiva dR^iShTAntapradarshanena paramapuruShArthasAdhanatvoktiH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. hanta vaH samprakShyAmi yanmAM pR^ichChatha sattamAH. guruNA shiShyamAsAdya yaduktaM tannibodhata.. 14-50-1 (93749) samastamiha tachChrutvA samyagevAvadhAryatAm. ahiMsA sarvabhUtAnAmetatkR^ityatamaM matam.. 14-50-2 (93750) etatpadamanudvignaM variShThaM dharmalakShaNam. j~nAnaM niHshreya ityAhurvR^iddhA nishchitadarshinaH. tasmAjj~nAnena shuddhena muchyate sarvakilbiShaiH.. 14-50-3 (93751) hiMsAparAshcha ye kechidye cha nAstikavR^ittayaH. lobhamohasamAyuktAste vai nirayagAminaH.. 14-50-4 (93752) AshIryuktAni karmANi kurvate ye tvatandritAH. te.asminloke pramodante jAyamAnAH punaH punaH.. 14-50-5 (93753) kurvate ye tu karmANi shraddhadhAnA vipashchitaH. anAshIryogasaMyuktAste dhIrAH sAdhudarshinaH.. 14-50-6 (93754) ataH paraM pravakShyAmi satvakShetraj~nayoryathA. saMyogo viprayogashcha tannibodhata sattamAH.. 14-50-7 (93755) viShayo viShayitvaM cha sambandho.ayamihochyate. viShayI puruSho nityaM satvaM cha viShayaH smR^itaH.. 14-50-8 (93756) vyAkhyAtaM pUrvakalpeni mashakodumbaraM yathA. bhujyamAnaM na jAnIte nityaM satvamachetanam. yastvevaM taM vijAnIte yo bhu~Nkte yashcha bhujyate.. 14-50-9 (93757) anityaM dvandvasaMyuktaM satvamAhurmanIShiNaH. nirdvandvo niShkalo nityaH kShetraj~no nirguNAtmakaH.. 14-50-10 (93758) samaH saMj~nAnugashchaiva sa sarvatra vyavasthitaH. na sajjate sadA satvamApaH puShkaraparNavat.. 14-50-11 (93759) sarvairapi guNairvidvAnvyatiShakto na lipyate. jalabinduryathA lolaH padminIpatrasaMsthitaH.. 14-50-12 (93760) evamevApyasaMyuktaH puruShaH syAnna saMshayaH. dravyamAtramabhUtsatvaM puruShasyeti nishchayaH.. 14-50-13 (93761) yathA dravyaM cha kartA cha saMyogo.apyanayostathA. yathA pradIpamAdAya kashchittamasi gachChati. tathA sattvapradIpena gachChanti paramarShayaH.. 14-50-14 (93762) yAvaddravyaM guNastAvatpradIpaH samprakAshate. kShINe dravye guNe jyotirantardhAnAya gachChati.. 14-50-15 (93763) vyaktaH satvaguNastvevaM puruSho dravyamuchyate. etadviprA vijAnIta hanta bhUyo bravImi vaH.. 14-50-16 (93764) sahasreNApi durmedhA na buddhimadhigachChati. chaturthenApyathAMshena buddhimAnsukhamedhate.. 14-50-17 (93765) evaM dharmasya vij~neyaM saMsAdhanamupAyataH. upAyaj~no hi medhAvI sukhamatyantamashnute.. 14-50-18 (93766) yathA.adhvAnamapAtheyaH prapanno manujaH kvachit. kleshena yAti mahatA vinashyatyantarA.api cha.. 14-50-19 (93767) tathA karmasu vij~neyaM phalaM bhavati vA na vA. puruShasyAtmaniHshreyaH shubhAshubhanidarshanam.. 14-50-20 (93768) yathA cha dIrghamadhvAnaM padmyAmeva prapadyate. adR^iShTapUrvaM sahasA tattvadarshanavarjitaH.. 14-50-21 (93769) tameva cha yathA.adhvAnaM rathenehAshugAminA. gachChatyashvaprayuktena tathA buddhimatAM gatiH.. 14-50-22 (93770) UrdhvaM parvatamAruhya nAnvavekSheta bhUtalam. rathena rathinaM pashyetklishyamAnamachetanam.. 14-50-23 (93771) yAvadrathapathastAvadrathena sa tu gachChati. kShINe rathapade vidvAnrathamutsR^ijya gachChati.. 14-50-24 (93772) evaM gachChati medhAvI tattvayogavidhAnavit. parij~nAya guNaj~nashcha uttarAduttarottaram.. 14-50-25 (93773) yathA.arNavaM mahAghoramaplavaH sampragAhate. bAhubhyAmeva sammohAdvadhaM vA~nChatyasaMshayam.. 14-50-26 (93774) nAvA chApi yathA prAj~no vibhAgaj~naH svaritrayA. ashrAntaH salilaM gahAchChIdhraM saMtarate hradam.. 14-50-27 (93775) tIrNo gachChetparaM pAraM nAvamutsR^ijya nirmamaH. vyAkhyAtaM pUrvakalpena yathA rathapadAtinoH.. 14-50-28 (93776) snehAtsammohamApanno nAvi dAsho yathA tathA. mamatvenAbhibhUtaH saMstatraiva parivartate.. 14-50-29 (93777) nAvaM na shakyamAruhya sthale viparivartitum. tathaiva rathamAruhya nApsu charyA vidhIyate.. 14-50-30 (93778) evaM karma kR^itaM vitta viShayasthaM pR^ithakpR^ithak. yathA karma kR^itaM loke tathA tadupapadyate.. 14-50-31 (93779) yannaiva gandhi no rasyaM na rUpasparsashabdavat. manyate na mano buddhyA tatpradhAnaM prachakShate.. 14-50-32 (93780) tatra pradhAnamavyaktamavyaktasya guNo mahAn. mahapradhAnabhUtasya guNo.aha~NkAra eva cha.. 14-50-33 (93781) aha~NkArAttu sambhUto mahAbhUtakR^ito guNaH. pR^ithaktvena hi bhUtAnAM viShayA vai guNAHsmR^itAH.. 14-50-34 (93782) bIjadharmaM yathA.avyaktaM tathaiva prasavAtmakam. bIjadharmA mahAnAtmA prasavashcheti naH shrutam.. 14-50-35 (93783) bIjadharmAtsAha~NkArAtprasavashcha punaHpunaH. bIjaprasavadharmANi mahAbhUtAni pa~ncha vai.. 14-50-36 (93784) bIjadharmiNa ityAhuH prasavaM cha prakurvate. visheShAH pa~nchabhUtAnAM teShAM vitta visheShaNam.. 14-50-37 (93785) tatraikaguNamAkAshaM dviguNo vAyuruchyate. triguNaM jyotirityAhurApashchApi chaturguNAH.. 14-50-38 (93786) pR^ithvI pa~nchaguNA j~neyA charasthAvarasa~NkulA. sarvabhUtakarI devI shubhAshubhanidarshinI.. 14-50-39 (93787) shabdaH sparshastathA rUpaM raso gandhashcha pa~nchamaH. ete pa~nchaguNA bhUmervij~neyA dvijasattamAH.. 14-50-40 (93788) pArthivashcha sadA gandho gandhashcha bahudhA smR^itaH. tasya gandhasya vakShyAmi vistareNa bahUnguNAn.. 14-50-41 (93789) iShTashchAniShTagandhashcha madhuro.amlaH kaTustathA. nirhArI saMhataH snigdho rUkSho vishada eva cha.. 14-50-42 (93790) evaM dashavidho j~neyaH pArthivo gandha ityuta. shabdaH sparshastathA rUpaM dravashchApAM guNAH smR^itAH.. 14-50-43 (93791) rasaj~nAnaM tu vakShyAmi rasastu bahudhA smR^itaH. madhuro.amlaH kaTustiktaH kaShAyo lavaNastathA.. 14-50-44 (93792) evaM ShaDvidhavistAro raso vArimayaH smR^itaH. shabdaH sparshastathA rUpaM triguNaM jyotiruchyate.. 14-50-45 (93793) jyotiShashcha guNo rUpaM rUpaM cha bahudhA smR^itam. shuklaM kR^iShNaM tathA raktaM nIlaM pItAruNaM tathA.. 14-50-46 (93794) hrasvaM dIrghaM kR^ishaM sthUlaM chaturashrANuvR^ittakam. evaM dvAdashavistAraM tejaso rUpamuchyate.. 14-50-47 (93795) vij~neyaM brAhmaNairvR^iddhairdharmaj~naiH satyavAdibhiH. shabdasparshau cha vij~neyau dviguNo vAyuruchyate.. 14-50-48 (93796) vAyoshchApi guNaH sparshaH sparsashcha bahudhA smR^itaH. uShNaH shItaH sukho duHkhaH snigdho vishada eva cha.. 14-50-49 (93797) kaThinashchikvaNaH shlakShNaH pichChilo dAruNo mR^iduH. evaM dvAdashavistAro vAyavyo guNa uchyate.. 14-50-50 (93798) vidhivadbrAhmaNaiH siddhairmantraj~naistattvadArshibhiH.. 14-50-51 (93799) tatraikaguNamAkAshaM shabda ityeva cha smR^itaH. tasya shabdasyi vakShyAmi vistareNa bahUnguNAn.. 14-50-52 (93800) ShaDjarShabhaH sagAndhAro madhyamaH pa~nchamastathA. ataH paraM tu vij~neyo niShAdo dhaivatastathA. iShTashchAniShTashabdashcha saMhataH pratibhAnavAn.. 14-50-53 (93801) evaM bahuvidho j~neyaH shabda AkAshasambhavaH. AkAshamuttamaM bhUtamaha~NkArastataH paraH.. 14-50-54 (93802) aha~NkArAtparA buddhirbuddherAtmA tataH paraH. tasmAttu paramavyaktamavyaktAtpuruShaH paraH.. 14-50-55 (93803) parAvaraj~no bhUtAnAM vidhij~naH sarvakarmaNAm. sarvabhUtAtmabhUtAtmA yaM prApyAnantyamashnute.. .. 14-50-56 (93804) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi pa~nchAsho.adhyAyaH.. 50 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 051

.. shrIH ..

14.51. adhyAyaH 051

athAnugItAparva-2

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNenArjunaMprati muktyupAyapratipAdakagurushiShyasaMvAdAnuvAdasamApanapUrvakaM svasya nijanagarajigamiShAnivedanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

brahmovAcha. bhUtAnAmatha pa~nchAnAmatheShAmIshvaraM manaH. niyame cha visarge cha bhUtAnAM mana eva cha.. 14-51-1 (93805) adhiShThAtR^imano nityaM bhUtAnAM mahatAM tathA. buddhiraishvaryamAchaShTe kShetraj~nashcha sa uchyate.. 14-51-2 (93806) inadriyANi mano yu~Nkte sadashvAniva sArathiH. indriyANi mano buddhiH kShetraj~ne yujyate sadA.. 14-51-3 (93807) mahadashvasamAyuktaM buddhisaMyamanaM ratham. samAruhya sa bhUtAtmA samantAtparidhAvati.. 14-51-4 (93808) indriyagrAmasaMyukto manaHsArathireva cha. buddhisaMyamano nityaM mahAnbrahmamayo rathaH.. 14-51-5 (93809) evaM yo vetti vidvAnvai sadA brahmamayaM ratham. sa dhIraH sarvalokeShu na mohamadhigachChati.. 14-51-6 (93810) avyaktAdivisheShAntaM sahasthAvaraja~Ngamam.. sUryachandraprabhAlokaM grahanakShatramaNDitam.. 14-51-7 (93811) nadIparvatajAlaishcha sarvataH paribhUShitam. vividhAbhistathA chAdbhiH satataM samalaMkR^itam.. 14-51-8 (93812) ajitaM sarvabhUtAnAM sarvaprANabhR^itAM gatiH. etadbrahmavanaM nityaM tasmiMshcharati kShetravit.. 14-51-9 (93813) loke.asminyAni satvAni trasAni sthAvarANi cha. tAnyevAgre pralIyante pashchAdbhUtakR^itA guNAH. guNebhyaH pa~ncha bhUtAni eSha bhUtasamuchChrayaH.. 14-51-10 (93814) devA manuShyA gandharvAH pishAchAsurarAkShasAH. sarve svabhAvataH sR^iShTA na kriyAbhyo na kAraNAt.. 14-51-11 (93815) ete vishvasR^ijo viprA jAyantIha punaH punaH. tebhyaH prasUtAsteShveva mahAbhUteShu pa~nchasu. pralIyante yathAkAlamUrmayaH sAgare yathA.. 14-51-12 (93816) vishvasR^igbhyastu bhUtebhyo mahAbhUtAstu sarvashaH. bhUtebyashchApi pa~nchabhyo bhukto gachChetparAM gatim.. 14-51-13 (93817) prajApatiridaM sarvaM manasaivAsR^ijatprabhuH. tathaiva devAnR^iShayastapasA pratipedire.. 14-51-14 (93818) tapasashchAnupUrvyeNa phalamUlAshinastathA. trailokyaM tapasA siddhAH pashyantIha samAhitAH.. 14-51-15 (93819) auShadhAnyagadAdIni nAnAvidyAshcha sarvashaH. tapasaiva prasiddhyanti tapomUlaM hi sAdhanam.. 14-51-16 (93820) yaddurApaM durAmnAyaM durAdharShaM duranvayam. tatsarvaM tapasA sAdhyaM tapo hi duratikramam.. 14-51-17 (93821) surApo brahmahA steno bhrUNahAgurutalpagaH. tapasaiva sutaptena muchyate kilbiShAttataH.. 14-51-18 (93822) manuShyAH pitaro devAH pashavo mR^igapakShiNaH. yAni chAnyAni bhUtAni charANi sthAvarANi cha.. 14-51-19 (93823) tapaHparAyaNA nityaM siddhyante tapasA sadA. tathaiva tapasA devA mahAbhAgA divaM gatAH.. 14-51-20 (93824) AshIryuktAni karmANi kurvate ye tvatandritAH. aha~NkArasamAyuktAste sakAshe prajApateH.. 14-51-21 (93825) dhyAnayogena shudvena nirmamA nirahaMkR^itAH. Apnuvanti mahAtmAno mahAntaM lokamuttamam.. 14-51-22 (93826) dhyAnayogamupAgamya prasannamatayaH sadA. sukhopachayamavyaktaM pravishantyAtmavittamAH.. 14-51-23 (93827) dhyAnayogAdupAgamya nirmamA nirahaMkR^itAH. avyaktaM pravishantIha mahatAM lokamuttamam.. 14-51-24 (93828) avyaktAdeva sambhUtAH samayaj~nA gatAH punaH. tamorajobhyAM nirmuktAH satvamAsthAya kevalam.. 14-51-25 (93829) nirmuktaH sarvapApebhyaH sarvaM tyajati niShkalaH. kShetraj~na iti taM vidyAdyastaM veda sa vedavit.. 14-51-26 (93830) chittaM chittAdupAgamya munirAsIta saMyataH. yachchittastanmanA bhUtvA grAhyametatsanAtanam.. 14-51-27 (93831) avyaktAdivisheShAntamavidyAlakShaNaM smR^itam. nibodhata tathA j~nAnaM guNairlakShaNamityuta.. 14-51-28 (93832) dvyakSharastu bhavenmR^ityustryakSharaM brahma shAshvatam. mameti cha bhavenmR^ityurna mameti cha shAshvatam.. 14-51-29 (93833) karma kechitprashaMsanti mandabuddhitayA narAH. ye tu vR^iddhA mahAtmAno na prashaMsanti karma te.. 14-51-30 (93834) karmaNA jAyate janturmUrtimAnShoDashAtmakaH. puruShaM grasate vidyA tadgrAhyamamR^itAshinam.. 14-51-31 (93835) tasmAtkarmasu niHsnehA ye kechitpAradarshinaH. vidyAmayo.ayaM puruSho na tu karmamayaH smR^itaH.. 14-51-32 (93836) ya evamamR^itaM nityamagrAhyaM shashvadakSharam.. vashyAtmAnamasaMshliShTaM yo veda na mR^ito bhavet.. 14-51-33 (93837) apUrvamakR^itaM nityaM ya enamavichAriNam. ya evaM vindedAtmAnamagrAhyamamR^itAshanam. agrAhyo hyamR^ito bhavati sa ebhiH kAraNairdhruvaH.. 14-51-34 (93838) Ayojya sarvasaMskArAnsaMyamyAtmAnamAtmani. sa tadbrahma shubhaM vetti yasmAdbhUyo na vidyate.. 14-51-35 (93839) prasAde chaiva satvasya prasAdaM samavApnuyAt. lakShaNaM hi prasAdasya yathA syAtsvapnadarshanam.. 14-51-36 (93840) gatireShA tu muktAnAM ye j~nAnapariniShThitAH. pravR^ittayashcha yAH sarvAH pashyanti pariNAmajAH.. 14-51-37 (93841) eShA gatirviraktAnAmeSha dharmaH sanAtanaH. eShA j~nAnavatAM prAptiretadvR^ittamaninditam.. 14-51-38 (93842) samena sarvabhUteShu nispR^iheNa nirAshiShA. shakyA gatiriyaM gantuM sarvatra samadarshinA.. 14-51-39 (93843) etadvaH sarvamAkhyAtaM mayA viprarShisattamAH. evamAcharata kShipraM tataH siddhimavApsyatha.. 14-51-40 (93844) gururuvAcha. 14-51-41x (7864) ityuktAste tu munayo guruNA brahmaNA tathA. kR^itavanto mahAtmAnastato lokamavApnuvan.. 14-51-41 (93845) tvamapyetanmahAbhAga mayoktaM brahmaNo vachaH. samyagAchara shuddhAtbhaMstataH siddhimavApsyasi.. 14-51-42 (93846) vAsudeva uvAcha. 14-51-43x (7865) ityuktaH sa tadA shiShyo guruNA dharmamuttamam. chakAra sarvaM kaunteya tato mokShamavAptavAn.. 14-51-43 (93847) kR^itakR^ityashcha sa tadA shiShyaH kurukulodvaha. tatpadaM samanuprApto yatra gatvA na shochati.. 14-51-44 (93848) arjuna uvAcha. 14-51-45x (7866) ko nvasau brAhmaNaH kR^iShNa kashcha shiShyo janArdana. shrotavyaM chenmayaitadvai tattvamAchakShva me vibho.. 14-51-45 (93849) vAsudeva uvAcha. 14-51-46x (7867) ahaM gururmahAbAho manaH shiShya cha viddhi me. tvatprItyA guhyametachcha kathitaM te dhanaMjaya.. 14-51-46 (93850) mayi chedasti te prItirnityaM kurukulodvaha. adhyAtmametachChrutvA tvaM samyagAchara suvrata.. 14-51-47 (93851) tatastvaM samyagAchIrNo dharme.asminnarikarshana. sarvapApavinirmukto mokShaM prApsyasi kevalam.. 14-51-48 (93852) pUrvamapyetadevoktaM yuddhakAla upasthite. mayA tava mahAbAho tasmAdatra manaH kuru.. 14-51-49 (93853) mayA tu bharatashreShTha chiradR^iShTaH pitA prabhuH. tamahaM draShTamichChAmi sammate tava phalguna.. 14-51-50 (93854) vaishampAyana uvAcha. 14-51-51x (7868) ityuktavachanaM kR^iShNaM pratyuvAcha dhanaMjayaH. `yadiShTaM kuru sarveShAmIshvaro.asmAnprapAlaya.. 14-51-51 (93855) namaste sarvalokAtmannArAyaNa parAtpara. manomalAttaposhakyaM karma chAvidyayA hatam. dAnamapyarthadoSheNi nAma tasmAtkalau smaret.. 14-51-52 (93856) yadi gantuM kR^itA buddhirvAsudeva namostu te.' gachChAvo nagaraM kR^iShNa gajasAhvayamadya vai.. 14-51-53 (93857) sametya tatri rAjAnaM dharmAtmAnaM yudhiShThiram. samanuj~nApya rAjAnaM svAM purIM yAtumarhasi.. .. 14-51-54 (93858) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekapa~nchAsho.adhyAyaH.. 51 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-51-13 mahAbhUtAni gachChatIti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-51-31 vimamo yaH sa puruSha iti ka.pAThaH.. 7-51-35 apohya sarvAnsaMkalpAnsaMyatAtmAnamAtmanIti tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 052

.. shrIH ..

14.52. adhyAyaH 052

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

anugItopadeshAnantaraM kR^iShNArjunAbhyAM hAstinapuraMprati prasthAnam.. 1 .. tatra madhyemArgamarjunena kR^iShNaMprati stutipUrvakaM vyAsanAradAdibhyaH svasya kR^iShNayAthAtmyAvagatinivedanam.. 2 .. tataH kR^iShNena sahArjunena hAstinapurametya dhR^itarAShTrAdibhyaH pAdAbhivAdanam.. 3 .. tato yudhiShThirAdyanumatyA subhadrAmAnIya sahasAtyakinA dvArakAMprati prasthAnam.. 4 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. tato.abhyanodayatkR^iShNo yujyatAmiti dArukam. muhUrtAdiva chAchaShTa yuktamityeva dArukaH.. 14-52-1 (93859) tathaiva chAnuyAtrANi chodayAmAsa pANDavaH. sannahyadhvaM prayAsyAmo nagara gajasAhvayam.. 14-52-2 (93860) ityuktAH sainikAste tu sajjIbhUtA vishAmpate. AchakhyuH sajjamityevaM pArthAyAmitatejase.. 14-52-3 (93861) tatastau rathamAsthAya prayAtau kR^iShNapANDavau. vikurvANau katAshchitrAH prIyamANau vishAmpate.. 14-52-4 (93862) rathasthaM tu mahAtejA vAsudevaM dhana~njayaH. punarevAbravIdvAkyamidaM bharatasattama.. 14-52-5 (93863) tvatprasAdAjjyaH prApto rAj~nA vR^iShNikulodvaha. nihatAH shatravashchApi prAptaM rAjyamakaNTakam.. 14-52-6 (93864) nAthavantashcha bhavatA pANDavA madhusUdana. bhavantaM plavamAsAdya tIrNAH sma kurusAgaram. `bhaktAMstvamAshritAnasmAnpAlayAmutra cheha cha.' 14-52-7 (93865) vishvakarmannamaste.astu vishvAtmanvishvasattama. tathA tvAmabhijAnAmi tathA chAhaM bhavAnmataH.. 14-52-8 (93866) tvattejaHsambhavo nityaM hutAsho madhusUdana. ratiH krIDAmayI tubhyaM mAyA te rodasI vibho.. 14-52-9 (93867) tvayi sarvamidaM vishvaM yadidaM sthANu ja~Ngamam. tvaM hi sarvaM vikuruShe bhUtagrAmaM chaturvidham.. 14-52-10 (93868) pR^ithivIM chAntarikShaM cha tathA sthAvaraja~Ngamam. hasiMtaM te.amalA jyotsnA R^itavashchendriyANi te.. 14-52-11 (93869) prANo vAyuH satatagaH krodho mR^ityuH sanAtanaH. prasAde chApi padmA shrIrnityaM tvayi mahAmate.. 14-52-12 (93870) ratistuShTirdhR^itiH kShAntirmatiH kAntishcharAcharam. tvameveha yugAnteShu nidhanaM prochyase.anadha.. 14-52-13 (93871) sudIrgheNApi kAlena na te shakyA guNA mayA. AtmA cha paramo vaktuM namaste nalinekShaNa.. 14-52-14 (93872) vidito me sudurdharSha nAradAddevalAttathA. kR^iShNadvaipAyanAchcheva tathA kurupitAmahAt.. 14-52-15 (93873) tvayi sarvaM samAsaktaM tvamevaiko janeshvaraH. yachchAnugrahasaMyuktametaduktaM tvayA.anagha.. 14-52-16 (93874) etatsarvamahaM samyagAchariShye janArdana. idaM chAdbhutamatyantaM kR^itamasmatpriyepsayA.. 14-52-17 (93875) yatpApo nihataH sa~Nkhye kauravyo dhR^itarAShTrajaH. tvayA dagdhaM hi tatsainyaM mayA vijitamAhave.. 14-52-18 (93876) bhavatA tatkR^itaM karma yenAvApto jayo mayA. duryodhanasya sa~NgrAme tava buddhiparAkramaiH.. 14-52-19 (93877) karNasya cha vadhopAyo yathAvatsampradarshitaH. saindhavasya cha pApasya bhUrishravasa eva cha.. 14-52-20 (93878) `tasmAttvameva sa~nchintya hitaM kuru yathA tathA.' ahaM cha prIyamANena tvayA devakinandana. yaduktastatkariShyAmi na hi me.atra vichAraNA.. 14-52-21 (93879) rAjAnaM cha samAsAdya dharmAtmAnaM yudhiShThiram. chodayiShyAmi dharmaj~na gamanArthaM tavAnagha.. 14-52-22 (93880) AhR^itaM hi mamaitatte dvArakAgamanaM prabho. achirAdeva draShTA tvaM mAtulaM me janArdana. baladevaM cha durdharShaM tathA.anyAnvR^iShNipu~NgavAn.. 14-52-23 (93881) evaM sambhAShamANau tau prAptau vAraNasAhvayam. tathA vivishatushchobhau samprahR^iShTanarAkulam.. 14-52-24 (93882) tau gatvA dhR^itarAShTrasya gR^ihaM shakragR^ihopamam. 14-52-25 (93883) dadR^ishAte mahArAja dhR^itarAShTraM janeshvaram.. 14-52-25 (93884) viduraM cha mahAbuddhiM rAjAnaM cha yudhiShThiram. bhImasenaM cha durdharShaM mAdrIputrau cha pANDavau.. 14-52-26 (93885) dhR^itarAShTramupAsInaM yuyutsuM chAparAjitam. gAndhArIM cha mahApraj~nAM pR^ithA kR^iShNAM cha bhAminIm.. 14-52-27 (93886) subhadrAdyAshcha tAH sarvA bharatAnAM striyastathA. dadR^ishAte striyaH sarvA gAndhArIparichArikAH.. 14-52-28 (93887) tataH sametya rAjAnaM dhR^itarAShTramariMdamau. nivedya nAmadheye sve tasya pAdAvagR^ihNatAm.. 14-52-29 (93888) gAndhAryAshcha pR^ithAyAshcha dharmarAjasya chaiva hi. bhImasya cha mahAtmAnau tathA pAdAvagR^ihNatAm.. 14-52-30 (93889) kShattAraM chApi sa~NgR^ihya pR^iShTvA kushalamavyayam. `pariShvajya mahAtmAnaM veshyAputraM mahAratham.' taiH sArdhaM nR^ipatiM vR^iddhaM tatastau paryupAsatAm.. 14-52-31 (93890) tato nishi mahArAjo dhR^itarAShTraH kurUdvahAn. janArdanaM cha medhAvI vyasarjayata vai gR^ihAn.. 14-52-32 (93891) te.anuj~nAtA nR^ipatinA yayuH svaM svaM niveshanam. dhanaMjayagR^ihAneva yayau kR^iShNastu vIryavAn.. 14-52-33 (93892) tatrArchito yathAnyAyaM sarvakAmairupasthitaH. kR^iShNaH suShvApa medhAvI dhanaMjayasahAyavAn.. 14-52-34 (93893) prabhAtAyAM tu sharvaryAM kR^itvA paurvAhNikIM kriyAm. dharmarAjasya bhanaM jagmatuH paramArchitau. yatrAste sa sahAmAtyo dharmarAjo mahAbalaH.. 14-52-35 (93894) tau pravishya mahAtmAnau tadgR^ihaM paramArchitam. dharmarAjaM dadR^ishaturdevarAjamivAshvinau.. 14-52-36 (93895) samAsAdya tu rAjAnaM vArShNeyakurupu~Ngavau. niShIdaturanuj~nAtau prIyamANena tena tau.. 14-52-37 (93896) tataH sa rAjA medhAvI vivakShU prekShya tAvubhau. provAcha vadatAM shreShTho vachanaM rAjasattamaH.. 14-52-38 (93897) vivakShU hi yuvAM manye vIrau yadukurUdvahau. brUtaM kartAsmi sarvaM vAM nachirAnmA vichAryatAm.. 14-52-39 (93898) ityuktaH phalgunastatra dharmarAjAnamabravIt. vinItavadupAgamya vAkyaM vAkyavishAradaH.. 14-52-40 (93899) ayaM chiroShito rAjanvAsudevaH pratApavAn. bhavantaM samanuj~nApya pitaraM draShTumichChati.. 14-52-41 (93900) sa gachChedabhyanuj~nAto bhavatA yadi manyase. AnartanagarIM vIrastadanuj~nAtumarhasi.. 14-52-42 (93901) yudhiShThira uvAcha. 14-52-43x (7869) puNDarIkAkSha bhadraM te gachCha tvaM madusUdana. purIM dvAravatImadya draShTuM shUrasutaM prabho.. 14-52-43 (93902) rochate me mahAbAho gamanaM tava keshava. mAtulashchiradR^iShTo me tvayA devI cha devakI.. 14-52-44 (93903) sametyi mAtulaM gatvA baladevaM cha mAnada. pUjayethA mahAprAj~na madvAkyena yathA.arhataH.. 14-52-45 (93904) smarethAshchApi mAM nityaM bhImaM cha balinAM varam. phAlgunaM sahadevaM cha nakulaM chaiva mAnada.. 14-52-46 (93905) AnartAnavalokya tvaM pitaraM cha mahAbhujaH. vR^iShNIMshcha punarAgachCherhayamedhe mamAnagha.. 14-52-47 (93906) sa gachCha ratnAnyAdAya vividhAni vasUni cha. yachchapyanyanmanoj~naM te tadapyAdatsva sAtvata.. 14-52-48 (93907) iyaM cha vasudhA kR^itsnA prasAdAttava keshava. asmAnupAgatA vIra nihatAshchApi shatravaH.. 14-52-49 (93908) svargApavargaviShayaM tvadbhaktAnAM na durlabham. saMsAragahane cheddhapApAgniprashamAmbuda..' 14-52-50 (93909) evaM bruvati kauravye dharmarAje yudhiShThire. vAsudevo varaH puMsAmidaM vachanamabravIt.. 14-52-51 (93910) tavaiva ratnAni dhanaM cha kevalaM dharA tu kR^itsnA tu mahAbhujAdya vai. yadasti chAnyaddraviNaM gR^ihe mama tvameva tasyeshvara nityamIshvaraH.. 14-52-52 (93911) tathetyathoktaH pratipUjitastadA gadAgrajo dharmasutena vIryavAn. pitR^iShvasAraM tvavadadyathAvidhi sampUjitashchApyagamatpradakShiNam.. 14-52-53 (93912) tayA sa samyak pratinanditastata- stathaiva sarvairvidurAdibhistathA. viniryayau nAgapurAdgadAgrajo rathena divyena chaturbhujaH svayam.. 14-52-54 (93913) rathe subhadrAmadhiropya bhAminIM yudhiShThirasyAnumate janArdanaH. pitR^iShvasushchApi tathA mahAbhujo viniryayau paurajanAbhisaMvR^itaH.. 14-52-55 (93914) tamanvayAdvAnaravaryaketanaH sasAtyakirmAdravatIsutAvapi. agAdhabuddhirvidurashcha mAdhavaM svayaM cha bhImo gajarAjavikramaH.. 14-52-56 (93915) nivartayitvA kururAShTravardhanAM- stataH sa sarvAnviduraM cha vIryavAn. janArdano dArukamAha satvaraH prachodayAshvAniti sAtyakiM tathA.. 14-52-57 (93916) tato yayau shatrugaNapramardanaH shinipravIrAnugato janArdanaH. yathA nihatyArigaNaM shatakatu- rdivaM tathA.a.anartapurIM pratApavAn.. .. 14-52-58 (93917) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi dvipa~nchaso.adhyAyaH.. 52 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 053

.. shrIH ..

14.53. adhyAyaH 053

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kurupurAddvArakAM gachChatA kR^iShNena madhyemArgaM dR^iShTenoda~Nkena saha saMvAdaH..1 .. tathA kauravAdivinAshe svopekShyAyA hetutvadhiyA svaMprati shApadAnodyatoda~NkaparisAntvanAya taMprati tatvakathanopakramaH.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. tathA prayAntaM vArShNeyaM dvArakAM bharatarShabhAH. pariShvajya nyavartanta sAnuyAtrAH paraMtapAH.. 14-53-1 (93918) punaHpunashcha vArShNeyaM paryaShvajata phalgunaH. AchakShurviShayAchchainaM sa dadarsha punaHpunaH.. 14-53-2 (93919) kR^ichChreNaiva tu tAM pArto govinde viniveshitAm. saMjahAra tato dR^iShTiM kR^iShNashchApyaparAjitaH.. 14-53-3 (93920) tasya prayANe yAnyAsannimittAni mahAtmanaH. bahUnyadbhutarUpANi tAni me gadataH shR^iNu.. 14-53-4 (93921) vAyurvegena mahatA rathasya purato vavau. kurvanniHsharkaraM mArgaM virajaskamakaNTakam.. 14-53-5 (93922) vavarSha vAsavashchaiva toyaM shuchi sugandhi cha. divyAni chaiva puShpANi purataH shA~NgadhanvanaH.. 14-53-6 (93923) sa prayAto mahAbAhuH sameShu marudhanvasu. dadarshAtha munishreShThamuda~Nkamamitaujasam.. 14-53-7 (93924) `maharShiM siddhatapasaM sarvalokAntavishrutam.' sa taM sampUjya tejasvI muniM pR^ithulalochanaH. pUjitastena cha tadA paryapR^ichChadanAmayam.. 14-53-8 (93925) sa pR^iShTaH kushalaM tena sampUjya madhusUdanam. uda~Nko brAhmaNashreShThastataH paprachCha mAdhavam.. 14-53-9 (93926) kachchichChaure tvayA gatvA kurupANDavasadma tat. kR^itaM saubhrAtramachalaM tanme vyAkhyAtumarhasi.. 14-53-10 (93927) api sandhAya tAnvIrAnupAvR^ittosi keshava. sambandinaHka svadayitAnsatataM vR^iShNipu~Ngava.. 14-53-11 (93928) kachchitpANDusutAH pa~ncha dhR^itarAShTrasya chAtmajAH. lokeShu vihariShyanti tvayA saha paraMtapa.. 14-53-12 (93929) svarAShTre te cha rAjAnaH kachchitprApsyanti vai sukham. kauraveShu prashAnteShu tvayA nAthena keshava.. 14-53-13 (93930) yA me sambhAvanA tAta tvayi nityamavartata. api sA saphalA tAta kR^itA te bharatAnprati.. 14-53-14 (93931) shrIbhagavAnuvAcha. 14-53-15x (7870) kR^ito yatno mayA pUrvaM saushAmye kauravAnprati. nAshakyanta yadA sAmye te sthApayituma~njasA. 14-53-15 (93932) na diShTamapyatikrAntuM shakyaM buddhyA balena vA. maharShe viditaM bhUyaH sarvametattavAnagha.. 14-53-16 (93933) te.atyakrAmanmatiM mahyaM bhIShmasya vidurasya cha. tato yamakShayaM jagmuH samAsAdyetaretaram.. 14-53-17 (93934) pa~nchaiva pANDavAH shiShTA itamitrA hatAtmajAH. dhArtarAShTrAshcha nihatAH sarve sasutabAndhavAH.. 14-53-18 (93935) ityuktavachane kR^iShNe bhR^ishaM krodhasamanvitaH. uda~Nka ityuvAchainaM roShAdutphullalochanaH.. 14-53-19 (93936) yasmAchChaktena te kR^iShNa na trAtAH kurupu~NgavAH. sambandhinaH priyAstasmAchChapsye.ahaM tvAmasaMshayam.. 14-53-20 (93937) na cha te prasabhaM yasmAtte nigR^ihya nivAritAH. tasmAnmanyuparItastvAM shapsyAmi madhusUdana.. 14-53-21 (93938) tvayA shaktena hi satA mithyAchAreNi mAdhava. te parItAH kurushreShThA nashyantaH sma hyupekShitAH.. 14-53-22 (93939) vAsudeva uvAcha. 14-53-23x (7871) shR^iNu me vistareNedaM yadvakShye bhR^igunandana. gR^ihANAnunayaM chApi tapasvI hyasi bhArgavam.. 14-53-23 (93940) shrutvA cha me tadadhyAtmaM mu~nchethAH shApamadya vai. na cha mAM tapasA.alpena shakto.abhibhavituM pumAn.. 14-53-24 (93941) na cha te tapaso nAshamichChAmi tapatAM vara. tapaste sumahaddIptaM guravashchApi toShitAH.. 14-53-25 (93942) kaumAraM brahmacharyaM te jAnAmi dvijasattama. duHkhArjitasya tapasastasmAnnechchAmi te.avyayam.. .. 14-53-26 (93943) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi tripa~nchAsho.adhyAyaH.. 53 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-53-15 saushAmye saurasye.. 7-53-22 parItAH paritaH prAptAH.. 7-53-23 anunayaM shikShAm.. 7-53-24 me mattaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 054

.. shrIH ..

14.54. adhyAyaH 054

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNenoda~NkaMprati svamAhAtmyaprakAshanapUrvakaM kurUNAM svavachanAtikramaNAdirUpasvAparAdhenaiva nidhanoktiH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

uda~Nka uvAcha. brUhi keshava tattvena tvamadhyAtmamaninditam. shrutvA shreyo.abhidhAsyAmi shApaM vA te janArdana.. 14-54-1 (93944) vAsudeva uvAcha. 14-54-2x (7872) tamo rajashcha satvaM cha viddhi bhAvAnmadAshrayAn. `sthitisR^iShTilayAdhyakSho viShNubrahmeshasaMj~nitaH.. 14-54-2 (93945) kadAchittamasA rudro viShNuH sattvaguNe sthitaH. rajasyapi tathA brahmA svaguNAnyaguNAnubhau.. 14-54-3 (93946) praNavAtmA cha shabdAdIMstriguNAtmA charAcharam.' tathA rudrAnvasUnvA.api viddhi matprabhavAndvija.. 14-54-4 (93947) mayi sarvANi bhUtAni sarvabhUteShu chApyaham. sthita ityabhijAnIhi mA te bhUdatra saMshayaH.. 14-54-5 (93948) tathA daityagaNAnsarvAnyakShagandharvarAkShasAn. nAgAnapsarasashchaiva viddhi matprabhavAndvija.. 14-54-6 (93949) sadasachchaiva yatprAhuravyaktaM vyaktameva cha. akSharaM cha kSharaM chaiva sarvametanmadAtmakam.. 14-54-7 (93950) ye chAshrameShu vai dharmAshchaturShu vihitA mune. vaidikAni cha karmANi viddhi sarvaM madAtmakam.. 14-54-8 (93951) asachcha sachchaiva cha yadvishvaM sadasataH param. tataH parataraM nAsti devadevAtsanAtanAt.. 14-54-9 (93952) oMkAraprabhavAnvedAnviddhi mAM tvaM bhR^igUdvaha. yUpaM somaM charuM homaM tridashApyAyanaM makhe.. 14-54-10 (93953) hotAramapi havyaM cha viddhiM mAM bhR^igunandana. adhvaryuH kalpakR^ichchApi haviH paramasaMskR^itam.. 14-54-11 (93954) udgAtA chApi mAM stauti gItaghoShairmahAdhvare. prAyashchitteShu mAM brahma~nshAntima~NgalavAchakAH.. 14-54-12 (93955) stuvanti vishvakarmANaM satataM dvijasattama. mama viddhi sutaM dharmamagrajaM dvijasattama.. 14-54-13 (93956) mAnasaM dayitaM vipra sarvabhUtadayAtmakam. tatrAhaM vartamAnaishcha nivR^ittaishchaiva mAnavaiH.. 14-54-14 (93957) bahvIH saMsaramANo vai yonIrvartAmi sattama. lokasaraMkShaNArthAya dharmasaMsthApanAya cha.. 14-54-15 (93958) taistairveShaishcha rUpaishcha triShu lokeShu bhArgava. ahaM viShNurahaM brahmA shakro.atha prabhavApyayaH.. 14-54-16 (93959) bhUtagrAmasya sarvasya sraShTA saMhAra eva cha. adharme vartamAnAnAM sarveShAmahamachyutaH.. 14-54-17 (93960) dharmasya setuM badhnAmi chalite chalite yuge. tAstA yonIH pravishyAhaM prajAnAM hitakAmyayA.. 14-54-18 (93961) yadA tvahaM devayonau vartAmi bhR^igunandana. tadA.ahaM devavatsarvamAcharAmi na saMshayaH.. 14-54-19 (93962) yadA gandharvayonau tu vartAmi bhR^igunandana. tadA gandharvavachcheShTA sarvAshcheShTAmi bhArgava.. 14-54-20 (93963) nAgayonau yadA chaiva tadA vartAmi nAgavat. yakSharAkShasayonyostu yathAvadvicharAmyaham.. 14-54-21 (93964) mAnuShye vartamAne tu kR^ipaNaM yAchitA mayA. na cha te jAtasammohA vacho.agR^ihNanta mohitAH.. 14-54-22 (93965) bhayaM cha mahaduddishya trAsitAH kuravo mayA. kruddhena bhUtvA tu puryathAvadanudarshitAH.. 14-54-23 (93966) te.adharmeNeha saMyuktAH parItAHka kAladharmaNA. dharmeNa nihatA yuddhe gatAH svargaM na saMshayaH.. 14-54-24 (93967) lokeShu pANDavAshchaiva gatAH khyAtiM dvijottama. etatte sarvamAkhyAtaM yanmAM tvaM paripR^ichChasi.. .. 14-54-25 (93968) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi chatuHpa~nchAsho.adhyAyaH.. 54 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-54-8 daivatAni cha karmANi viddhi sarvAnguNAnmameti Ta.tha.pAThaH.. 7-54-10 oMkArapramukhAniti jha.pAThaH.. 7-54-11 adhvaryuH kalpana iti Ta.tha.pAThaH.. 7-54-12 gatamokShe mahAdhvare iti Ta.tha.pAThaH.. 7-54-14 sarvabhUtaguNAtmakamiti ka.Ta.tha. pAThaH.. 7-54-19 punastvahaM devayonAviti Ta.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 055

.. shrIH ..

14.55. adhyAyaH 055

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNenoda~NkAya vishvarUpapradarshanapUrvakaM pipAsAkAle jalalAbharUpavaradAnam.. 1 .. kR^iShNenoda~NkAyAmR^itadAnaM choditenendreNa kadAchidvanamadhye pipAsumuda~NkaMprati chaNDAlaveSheNa jalasvIkAraprArthane uda~Nkena chaNDAlatvabuddhyA tadadhikShepaH.. 2 .. pashchAttasya tirodhAnena paritapyantamuda~NkaMprati tatra saMnihitena kR^iShNenendrakR^itava~nchanAnivedanapUrvakaM marupradeshe jalalAbharUpavaradAnam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

uda~Nka uvAcha. abhijAnAmi jagataH kartAraM tvAM janArdana. nUnaM bhavatprasAdo.ayamiti me nAsti saMshayaH.. 14-55-1 (93969) chittaM cha suprasannaM me tvadbhAvagatamachyuta. vinivR^ittashcha me kopa iti viddhi paraMtapa.. 14-55-2 (93970) yadi tvanugrahaM ka~nchittvatto.arhAmi janArdana. draShTumichChAmi te rUpaM vaiShNavaM tannidarshaya.. 14-55-3 (93971) vaishampAyana uvAcha. 14-55-4x (7873) tataH sa tasmai prItAtmA darshayAmAsa tadvapuH. shAshvataM vaiShNavaM dhImAndadR^ishe yaddhanaMjayaH.. 14-55-4 (93972) sa dadarsha mahAtmAnaM vishvarUpaM mahAbhujam. sahasrasUryapratimaM dIptimatpAvakopamam. sarvamAkAshamAvR^itya tiShThantaM sarvatomukham.. 14-55-5 (93973) taddR^iShTvA paramaM rUpaM viShNorvaiShNavamadbhutam. vismayaM cha yayau viprastaM dR^iShTvA parameshvaram.. 14-55-6 (93974) uda~Nka uvAcha. 14-55-7x (7874) `namonamaste sarvAtmannArAyaNa parAtmaka. paramAtmanpadmanAbha puNDarIkAkSha mAdhava.. 14-55-7 (93975) hiraNyagarbharUpAya saMsArottAraNAya cha. puruShAya purANAya shAntashyAmAya te namaH.. 14-55-8 (93976) avidyAtimirAdityaM bhavavyAdhimahauShadhim. saMsArArNavasAraM tvAM praNamAmi gatirbhava.. 14-55-9 (93977) sarvavedaikavedyAya sarvavedamayAya cha. vAsudevAya nityAya namo bhaktapriyAya te.. 14-55-10 (93978) dayayA duHkhamohAnmAM sumuddhartumihArhasi. karmabhirbahubhiH pApairbaddhaM pAhi janArdana..' 14-55-11 (93979) vishvakarmannamaste.astu vishvAtmanvishvakasambhava. padmyAM te pR^ithivI vyAptA shirasA chAvR^itaM nabhaH.. 14-55-12 (93980) dyAvApR^ithivyoryanmadhyaM jaThareNa tavAvR^itam. bhujAbhyAmAvR^itAshchAshAstvamidaM sarvamachyuta.. 14-55-13 (93981) saMharasva punardeva rUpamakShayyamuttamam. punastvAM svena rUpeNa draShTumichChAmi shAshvatam.. 14-55-14 (93982) vaishampAyana uvAcha. 14-55-15x (7875) tamuvAcha prasannAtmA govindo janamejaya. varaM vR^iNIShveti tadA tamuda~Nko.abravIdidam. 14-55-15 (93983) paryApta eSha evAdya varastvatto mahAdyute. yatte rUpamidaM kR^iShNa pashyAmi prabhavApyayam.. 14-55-16 (93984) tamabrakavItpunaH kR^iShNo mA tvamatra vichAraya. avashyametatkartavyamamoghaM darshanaM mama.. 14-55-17 (93985) uda~Nkaka uvAcha. 14-55-18x (7876) avashyaM karaNIyaM cha yadyetanmanyase vibho. toyamichChAmi yatreShTaM maruShvetaddhi durlabham.. 14-55-18 (93986) tataH saMhR^itya tattejaH provAchoda~NkamIshvaraH. eShTavye sati chintyo.ahamityuktvA dvArakAM yayau.. 14-55-19 (93987) tataH kadAchidbhagavAnuda~NkastoyakA~NkShayA. tR^iShitaH parichakrAma marau sasmAra chAchyutam.. 14-55-20 (93988) tato digvAsasaM dhImAnmAta~NgaM malapa~Nkinam. apashyata marau tasmi~nshvayUthaparivAritam.. 14-55-21 (93989) bhIShaNaM baddhanistriMshaM bANakArmukadhAriNam. tasyAdhaHsrotaso.apashyadvAri bhUri dvijottamaH.. 14-55-22 (93990) smaranneva cha taM prAha mAta~NgaH prahasanniva. ehyuda~Nka pratIchChasva matto vAri bhR^igUdvaha. kR^ipA hi me sumahatI tvAM dR^iShTvA tR^iTsamAshritam.. 14-55-23 (93991) ityuktastena sa munistattoyaM nAbhyanandana. chikShepa cha sa taM dhImAnvAgbhirugrAbhirachyutam. 14-55-24 (93992) punaHpunashcha mAta~Nga pibasveti tamabravIt. na chApibatsa sakrodhaH kShubhitenAntarAtmanA.. 14-55-25 (93993) sa tathA nishchayAttena pratyAkhyAto mahAtmanA. shvabhiH saha mahArAja tatraivAntaradhIyata.. 14-55-26 (93994) uda~NkastaM tathA dR^iShTvA tato vrIDitamAnasaH. mene pralabdhamAtmAnaM kR^iShNenAmitraghAtinA.. 14-55-27 (93995) atha tenaiva mArgeNa sha~NkachakragadAdharaH. AjagAma mahAbAhuruda~NkashchainamabravIt.. 14-55-28 (93996) na yuktaM tAdR^ishaM dAtuM tvayA puruShasattama. salilaM vipramukhyebhyo mAta~NgasrotasA vibho.. 14-55-29 (93997) ityuktavachanaM taM tu mahAbuddhirjanArdanaH. uda~NkaM shlakShNayA vAchA sAntvayannidamabravIt.. 14-55-30 (93998) yAdR^isheneha rUpeNa yogyaM dAtuM dhR^itena vai. tAdR^ishaM khalu te dattaM yachcha tvaM nAvabudhyathAH.. 14-55-31 (93999) mayA tvadarthamukto vai vajrapANiH puraMdaraH. uda~NkAyAmR^itaM dehi toyarUpamiti prabhuH.. 14-55-32 (94000) sa mAmuvAcha devendra na martyo.amartyatAM vrajet. anyamasmai varaM dehItyasakR^idbhR^igunandana.. 14-55-33 (94001) amR^itaM deyamityeva mayoktaH sa shachIpatiH. sa mAM prasAdya devendraH punarevedamabravIt.. 14-55-34 (94002) yadi deyamavashyaM vai mAta~Ngo.ahaM mahAmate. bhUtvA.amR^itaM pradAsyAmi bhArgavAya mahAtmane.. 14-55-35 (94003) yadyevaM pratigR^ihNAti bhArgavo.amR^itamadya vai. pradAtumeSha gachChAmi bhArgavasyAmR^itaM vibho. pratyAkhyAtastvahaM tena dAsyAmi na katha~nchana.. 14-55-36 (94004) sa tathA samayaM kR^itvA tena rUpeNa vAsavaH. upasthitastvayA chApi pratyAkhyAto.amR^itaM dadat. chANDAlarUpI bhagavAnsumahAMste vyatikramaH.. 14-55-37 (94005) yattu shakyaM mayA kartuM bhUya eva tavepsitam. toyepsAM tava durdharShAM kariShye saphalAmaham.. 14-55-38 (94006) yeShvahaHsu cha te brahmansalilepsA bhaviShyati. tadA marau bhaviShyanti jalapUrNAH payodharAH.. 14-55-39 (94007) rasavachcha pradAsyanti toyaM te bhR^igunandana. uda~NgameghA ityuktAH khyAtiM yAsyanti chApi te.. 14-55-40 (94008) ityuktaH prItimAnvipraH kR^iShNena sa babhUva ha. adyApyuda~NkameghAshcha marau varShanti bhArata.. .. 14-55-41 (94009) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi pa~nchapashchAsho.adhyAyaH.. 55 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-55-3 te rUpamaishvaramiti jha.pAThaH.. 7-55-19 eShTavye jale.apekShite sati.. 7-55-21 mAta~NgaM chaNDAlavisheSham.. 7-55-22 adhaH pAdadeshe srotaso dR^itervArIti saMbandhaH. tataH sha~NkitamAnasa iti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-55-24 chikShepa ninditavAn.. 7-55-27 pralabdhaM va~nchitam..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 056

.. shrIH ..

14.56. adhyAyaH 056

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

vaishampAyanena janamejayaMpratyuda~NkopAkhyAnakathanArambhaH.. 1 .. uda~NkakR^itaparicharyAvisheShatuShTena gautamena tasmai prItyatishayena chirAdapi gR^ihagamanAyAbhyananuj~nAnam.. 2 .. kadAchana gurushAsanena kAShThamAramAhR^itavatoda~Nkena kAShThalagnajarApalitanijakeshAvalokanena paridevanam.. 3 .. tatastadabodhitanijarodanahetunA guruNA tasmai nijatanayApratipAdanam.. 4 .. tatastena gurupatnInideshena kuNDalayAchanAya saudAsaMprati gamanam.. 5 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

janamejaya uvAcha. uda~NkaH kena tapasA saMyukto vai mahAmanAH. yaH shApaM dAtukAmo.abhUdviShNave prabhaviShvave.. 14-56-1 (94010) vaishampAyana uvAcha. 14-56-2x (7877) uda~Nko mahatA yuktastapasA janamejaya. gurabhaktaH sa tejasvI nAnyatki~nchidapUjayat.. 14-56-2 (94011) sarveShAmR^iShiputrANAmeSha AsInmanorathaH. auda~NkIM guruvR^ittiM vai prApnuyAmeti bhArata.. 14-56-3 (94012) gautamasya tu shiShyANAM bahUnAM janamejaya. uda~Nke.abhyadhikA prItiH snehashchaivAbhavattadA.. 14-56-4 (94013) sa tasya damashauchAbhyAM vikrAntena cha karmaNA. samyakchaivopachAreNa gautamaH prItimAnabhUt.. 14-56-5 (94014) atha shiShyasahasrANi samanuj~nAya gautamaH. uda~NkaM parayA prItyA nAbhyanuj~nAtumaichChata.. 14-56-6 (94015) taM krameNa jarA tAta pratipede mahAmunim. na chAnvabudhyata tadA sa munirguruvatsalaH.. 14-56-7 (94016) tataH kadAchidrAjendra kAShThAnyAnayituM yayau. uda~NkaH kAShThabhAraM cha mahAntaM samupAnayat.. 14-56-8 (94017) sa tadbhArAbhibhUtAtmA kAShThabhAramariMdama. nichikShepa kShitau rAjanparishrAnto bubhukShitaH.. 14-56-9 (94018) tasya kAShThe vilagnA.abhUjjaTA rUpyasamaprabhA. tataH kAShThaiH saha tadA papAta dharaNItalam.. 14-56-10 (94019) tataH sa bhAraniShpiShTaH kShudhAviShTashcha bhArata. dR^iShTvA tAM vayaso.avasthAM rurodArtasvaraM tadA.. 14-56-11 (94020) tato gurusutA tasya padmapatranibhAnanA. jagrAhAshrUNi sushroNI kareNa pR^ithulochanA. piturniyogAdbhAvaj~nA shirasA.avanatA tadA.. 14-56-12 (94021) tasyA nipetaturdagdhau karau tairashrubindubhiH. na hi tAnashrupAtAMstu shaktA dhArayituM mahI. gautamastvabravIdvipramuda~NkaM prItamAnasaH.. 14-56-13 (94022) kasmAttAta tavAdyeha shokottaramidaM manaH. sa svairaM brUhi viprarShe shrotumichChAmi tattvataH.. 14-56-14 (94023) uda~Nka uvAcha. 14-56-15x (7878) bhavadgatena manasA bhavatpriyachikIrShayA. bhavadbhaktigateneha bhavadbhAvAnugena cha.. 14-56-15 (94024) jareyaM nAghabuddhA me nAbhij~nAtaM sukhaM cha me. shatavarShoShitaM mAM hi na tvamanyanujAnithAH.. 14-56-16 (94025) bhavatA tvabhyanuj~nAtAH shiShyAH pratyavarA mama. upapannA dvijashreShTha shatasho.atha sahasrashaH.. 14-56-17 (94026) gautama uvAcha. 14-56-18x (7879) tvatprItiyuktena mayA gurushushrUShayA tava. vyatikrAmanmahAkAlo nAvabuddho dvijarShabha.. 14-56-18 (94027) kiM tvadya yadi te shraddhA gamanaM prati bhArgava. anuj~nAM pratigR^ihya tvaM svagR^ihAngachCha mAchiram.. 14-56-19 (94028) uda~Nka uvAcha. 14-56-20x (7880) gurvartaM kaM prayachChAmi brUhi tvaM dvijasattama. tamupAhR^itya gachCheyamanuj~nAtastvayA vibho.. 14-56-20 (94029) gautama uvAcha. 14-56-21x (7881) dakShiNAparitoSho vai gurUNAM sadbhiruchyate. tavi hyAcharato dharmaM tuShTo.ahaM vai na saMshayaH. itthaM cha parituShTaM mAM vijAnIhi bhR^igUdvaha.. 14-56-21 (94030) yuvA ShoDashavarSho hi yadyadya bhavitA bhavAn. dadAni patnIM kanyAM cha svAM te duhitaraM dvija. etAmR^ite.a~NganA nAnyA tvattejo.arhati sevitum.. 14-56-22 (94031) tatastAM pratijagrAha yuvA bhUtvA yashasvinIm. guruNA chAbhyanuj~nAto gurupatnImathAbravIt.. 14-56-23 (94032) kiM bhavatyai prayachChAmi gurvarthaM viniyu~NkSha mAm. priyaM hitaM cha kA~NkShAmi prANairapi dhanairapi.. 14-56-24 (94033) yaddurlabhaM hi loke.asminratnamatyadbhutaM mahat. tadAnayeyaM tapasA na hi me.atrAsti saMshayaH.. 14-56-25 (94034) ahalyovAcha. 14-56-26x (7882) parituShTA.asmi te vipra nityaM bhaktyA tavAnagha. paryAptametadbhadraM te gachCha tAta yathepsitam.. 14-56-26 (94035) vaishampAyana uvAcha. 14-56-27x (7883) uda~Nkastu mahArAja punarevAbravIdvachaH. Aj~nApayasva mAM mAtaH kartavyaM cha tava priyam.. 14-56-27 (94036) ahalyovAcha. 14-56-28x (7884) saudAsapatnyA vidhR^ite divye ye maNikuNDale. te samAnaya bhadraM te gurvarthaH sukR^ito bhavet.. 14-56-28 (94037) vaishampAyana uvAcha. 14-56-29x (7885) sa tatheti pratishrutya jagAma janamejaya. gurupatnIpriyArthaM vai te samAnayituM tadA.. 14-56-29 (94038) sa jagAma tataH shIghramuda~Nko brAhmaNarShabhaH. saudAsaM puruShAdaM vai bhikShituM maNikuNDale.. 14-56-30 (94039) gautamastvabravItpatnImuda~Nko nAtra dR^ishyate. iti pR^iShTA tamAchaShTa kuNDalArthe gataM cha sA.. 14-56-31 (94040) tataH provAcha patnIM sa na te samyagidaM kR^itam. shaptaH sa pArthivo nUnaM brAhmaNaM taM vadhiShyati.. 14-56-32 (94041) ahalyovAcha. 14-56-33x (7886) ajAnantyA niyuktaH sa bhagavanbrAhmaNo mayA. bhavatprasAdAnna bhayaM ki~nchittasya bhaviShyati.. 14-56-33 (94042) ityuktaH prAha tAM patnImevamastviti gautamaH. uda~Nko.api vane shUnye rAjAnaM taM dadarsha ha.. .. 14-56-34 (94043) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ShaTpa~nchAsho.adhyAyaH.. 56 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-56-11 niShpiShTaH chUrNIbhUta iva. kaverArtasya dhImata iti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-56-16 abhyanujAnithAH abhyanvajAnIthA abhyanuj~nAtavAnasi.. 7-56-26 nityaM bhagavatA saheti ka.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 057

.. shrIH ..

14.57. adhyAyaH 057

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

shApAdrAkShasatvaM gatena saudAsenoda~NkabhakShaNodyame uda~Nkena punaH pratyAgamanapratij~nApUrvakaM tamprati kuNDalayAchanam.. 1 .. uda~Nkena saudAsavachasA tatpatnIMprati kuNDalayAchane tayA tamprati maNikuNDalamahimAdikathanapUrvakaM rAjAbhij~nAnAnayanachodanA.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. sa taM dR^iShTvA tathAbhUtaM rAjAnaM ghoradarshanam. dIrghashmashrudharaM nR^INAM shoNitena samukShitam.. 14-57-1 (94044) chakAra na vyathAM vipro rAjA tvenamathAbravIt. pratyutthAya mahAtejA bhayakartA yamopamaH.. 14-57-2 (94045) diShTyA tvamasi kalyANa ShaShThe kAle mamAntikam. bhakShyaM mR^igayamANasya samprApto dvijasattama.. 14-57-3 (94046) uda~Nga uvAcha. 14-57-4x (7887) rAjangurvarthinaM viddhi charantaM mAmihAgatam. na cha gurvarthamudyuktaM hiMsyamAhurmanIShiNaH.. 14-57-4 (94047) rAjovAcha. 14-57-5x (7888) ShaShThe kAle mamAhAro vihito dvijasattama. na shakyastvaM samutsraShTuM kShudhitena mayA.adya vai.. 14-57-5 (94048) uda~Nka uvAcha. 14-57-6x (7889) evamastu mahArAji samayaH kriyatAM tu me. gurvarthamabhinirvartya punareShyAmi te vasham.. 14-57-6 (94049) saMshrutashcha mayA yo.artho gurave rAjasattama. tvadadhInaH sa rAjendra taM tvAM bhikShe nareshvara.. 14-57-7 (94050) dadAsi vipramukhyebhyastvaM hi ratnAni nityadA. dAtA cha tvaM naravyAghra pAtrabhUtaH kShitAviha. pAtraM pratigrahe chApi viddhi mAM nR^ipasattama.. 14-57-8 (94051) upAhR^itya gurorarthaM tvadAyattamariMdama. samayeneha rAjendra punareShyAmi te vasham.. 14-57-9 (94052) satyaM te pratijAnAmi nAtra mithyA katha~nchana. anR^itaM noktapUrvaM me svaireShvapi kuto.anyathA.. 14-57-10 (94053) saudAsa uvAcha. 14-57-11x (7890) yadi mattastavAyatto gurvarthaH kR^ita eva saH. yadi chAsti pratigrAhyaM sAmprataM tadvadasva me.. 14-57-11 (94054) uda~Nka uvAcha. 14-57-12x (7891) pratigrAhyo mato me tvaM sadaiva puruSharShabha. sohaM tvAmanusamprApto bhikShituM maNikuNDale.. 14-57-12 (94055) saudAsa uvAcha. 14-57-13x (7892) patnyAste mama viprarShe uchite maNikuNDale. varayArthaM tvamanyaM vai taM te dAsyAmi suvrata.. 14-57-13 (94056) uda~Nga uvAcha. 14-57-14x (7893) alaM te vyapadeshena pramANaM yadi te vayam. prayachCha kuNDale mahyaM satyavAgbhava pArthiva.. 14-57-14 (94057) vaishampAyana uvAcha. 14-57-15x (7894) ityuktastvabravIdrAjA tamuda~NkaM punarvachaH. gachCha madvachanAddevIM brUhi dehIti sattama.. 14-57-15 (94058) saivamuktA tvayA nUnaM madvAkyena shuchivratA. pradAsyati dvijashreShTha kuNDale te na saMshayaH.. 14-57-16 (94059) uda~Nka uvAcha. 14-57-17x (7895) kva patnI bhavataH shakyA mayA draShTuM nareshvara. svayaM vA.api bhavAnpatnIM kimarthaM nopasarpati.. 14-57-17 (94060) saudAsa uvAcha. 14-57-18x (7896) tAM drakShyati bhavAnadya kAsmiMshchidvananirjhare. ShaShThe kAle na hi mayA sA shakyA draShTumadya vai.. 14-57-18 (94061) vaishampAyana uvAcha. 14-57-19x (7897) uda~Nkastu tathoktaH sa jagAma bharatarShabha. madayantIM cha dR^iShTvA sa j~nApayatsvaprayojanam.. 14-57-19 (94062) saudAsavachanaM shrutvA tataH sA pR^ithulochanA. pratyuvAcha mahAvuddhimuda~NkaM janamejaya.. 14-57-20 (94063) evametanmahAbrahmannAnR^itaM vadase.anagha. abhij~nAnaM tu ki~nchittvaM samAnayitumarhasi.. 14-57-21 (94064) ime hi divye maNikuNDale me devAshcha yakShAshcha maharShayashcha. taistairupAyairapahartukAmA- shChidreShu nityaM paritarkayanti.. 14-57-22 (94065) nikShiptametadbhuvi pannagAstu ratnaM samAsAdya parAmR^isheyuH. yakShAstathochChiShTadhR^itaM surAshcha nidrAvashAdvA paridharShayeyuH.. 14-57-23 (94066) ChidreShveteShvime nityaM hriyate dvijasattama. devarAkShasanAgAnAmapramatteni dhAryate.. 14-57-24 (94067) ete divApi bhAsete rAtrau cha dvijasattama. naktaM nakShatratArANAM prabhAmAkShipya vartataH.. 14-57-25 (94068) ete hyAmuchya bhagankShutpipAsAbhayaM kutaH. viShAgnishvApadebhyashcha bhayaM jAtu na vidyate.. 14-57-26 (94069) hrasvena chaite Amukte bhavato hrasvake tadA. anurUpeNa chAmukte jAyete tatpramANake.. 14-57-27 (94070) evaMvidhe mamaite vai kuNDale paramArchite. triShu lokeShu vij~nAte tadabhij~nAnamAnaya.. .. 14-57-28 (94071) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi saptapa~nchAsho.adhyAyaH.. 57 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-57-24 ChidreShveteShvime iti pUrvAnvayi. nAgAnAM nAgaiH hriyeta iti sambandhaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 058

.. shrIH ..

14.58. adhyAyaH 058

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

uda~NkenAbhij~nAnanivedaneni madayantItaH kuNDalagrahaNapUrvakaM pratinivartanam.. 1 .. madhyemArgaM kShudhAviShTena tena bilvatarumAruhya shAkhAyAM kuNDalAsa~njanapUrvakaM phalapAtanAya shAkhAchAlanam.. 2 .. tatra patatphalaghaTTanena kuNDalayoradhaHpatane kenachiduragavareNa tadapahR^itya nAgalokagamanam.. 3 .. tata indrasAhAyyAdbhUvidAraNena nAgalokaMgatenoda~Nkena tatrAshvavachasA tadapAnadeshadhamane tannirgatadhUmapaTalaniruddhaiH sarpairuda~NkAya kuNDalapratyarpaNam.. 4 .. tata uda~Nkena gurupatnyai kuNDalapradAnam.. 5 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. sa mitrasahamAsAdya abhij~nAnamayAchata. tasmai dadAvabhij~nAnaM sa chekShvAkuvarastadA.. 14-58-1 (94072) saudAsa uvAcha. 14-58-2x (7898) na chaivaiShA gatiH kShemyA na chAnyA vidyate gatiH. etanme tatvamAj~nAya prayachCha maNikuNDale.. 14-58-2 (94073) ityuktastAmuda~Nkastu bharturvAkyamathAbravIt. shrutvA cha sA tadA prAdAttataste maNikuNDale.. 14-58-3 (94074) avApya kuNDale te tu rAjAnaM punarabravIt. kimetadguhyavachanaM shrotumichChAmi pArthiva.. 14-58-4 (94075) saudAsa uvAcha. 14-58-5x (7899) prajAvisargAdviprAnvai kShatriyAH pUjayanti ha. viprebhyashchApi bahavo doShAH prAdurbhavanti naH.. 14-58-5 (94076) sohaM dvijebhyaH praNato viprAddoShamavAptavAn. gatimanyAM na pashyAmi madayantIsahAyavAn.. 14-58-6 (94077) na chAnyAmapi pashyAmi gatiM gatimatAMvara. svargadvArasya gamane sthAne cheha dvijottama.. 14-58-7 (94078) na hi rAj~nA visheSheNa viruddhena dvijAtibhiH. shakyaM hi loke sthAtuM vai pretya vA sukhamedhitum.. 14-58-8 (94079) tadiShTe te mayA datte ete sve maNikuNDale. yaH kR^itaste.adya samayaH saphalaM taM kuruShya me.. 14-58-9 (94080) uda~Nka uvAcha. 14-58-10x (7900) rAjaMstatheha kartAsmi punareShyAmi te vasham. prashnaM cha ka~nchitpraShTuM tvAM vyavasiShye paraMtapa.. 14-58-10 (94081) saudAsa uvAcha. 14-58-11x (7901) brUhi vipra yathAkAmaM prativaktAsmi te vachaH. ChettAsmi saMshayaM te.adya na me.atrAshti vichAraNA.. 14-58-11 (94082) uda~Nka uvAcha. 14-58-12x (7902) prAhurvAksaMyataM vipraM dharmanaipuNadarshinaH. mitreShu yashcha viShamaH stena ityeva taM viduH.. 14-58-12 (94083) sa bavAnmitratAmadya samprApto mama pArthiva. sa me buddhiM prayachChasva sammatAM puruSharShabha.. 14-58-13 (94084) avAptArtho.ahamadyeha bhavAMshcha puruShAdakaH. bhavatsakAshamAgantuM kShamaM mama na veti vai.. 14-58-14 (94085) saudAsa uvAcha. 14-58-15x (7903) kShamaM chediha vaktavyaM mayA dvijavarottama. matsamIpaM dvijashreShTa nAgantavyaM katha~nchana.. 14-58-15 (94086) evaM tava prapashyAmi shreyo bhR^igukulodvaha. AgachChato hi te vipri bhavenmR^irtyuna saMshayaH.. 14-58-16 (94087) vaishampAyana uvAcha. 14-58-17x (7904) ityuktaH sa tadA rAjA kShamaM buddhimatA hitam. anuj~nApya sa rAjAnamahalyAM prati jagmivAn.. 14-58-17 (94088) gR^ihItvA kuNDale divye gurupatnyAH priyaMkaraH. javena mahatA prAyAdgautamasyAshramaM prati.. 14-58-18 (94089) yathA tayo rakShaNaM cha madayantyA.abhibhAShitam. tathA te kuNDale badhvA tadA kR^iShNAjine.anayat.. 14-58-19 (94090) sa kasmiMshchitkShudhAviShTaH phalabhArasamanvitam. bilvaM dadarsha viprarShirAruroha cha taM tataH.. 14-58-20 (94091) shAkhAsvAsajya tasyaiva kR^iShNAjinamariMdama. pAtayAmAsa bilvAni tadA sa dvijapu~NgavaH.. 14-58-21 (94092) atha pAtayamAnasya bilvApahR^itachakShuShaH. nyapataMstAni bilvAni tasminnevAjine vibho.. 14-58-22 (94093) yasmiMste kuNDale baddhe tadA dvijavareNa vai. bilvaprahAraistasyAtha vyashIryadbandhanaM tataH.. 14-58-23 (94094) sakuNDalaM tadajinaM papAta sahasA taroH. vishIrNabandhane tasmingate kR^iShNAjine mahIm.. 14-58-24 (94095) apashyadbhujagaH kashchitte tatra maNikuNDale. airAvatakulodbhUtaH shIghro bhUtvA tadA hi saH.. 14-58-25 (94096) vidashyAsyena valmIkaM viveshAtha sa kuNDale. hriyamANe tu dR^iShTvA sa kuNDale bhujagena ha.. 14-58-26 (94097) papAta vR^ikShAtsodvego duHkhAtparamakopanaH. sa daNDakAShThamAdAya valmIkamakhanattadA.. 14-58-27 (94098) [ahAni triMshadavyagraH pa~ncha chAnyAni bhArata.] krodhAmarShAbhisaMtaptastadA brAhmaNisattamaH.. 14-58-28 (94099) tasya vegamasahyaM tamasahantI vasundharA. daNDakAShThAbhinunnA~NgI chachAla bhR^ishamAkulA. tataH khanata evAtha viprarSherdharaNItalam nAgalokasya panthAnaM kartukAmasya nishchayAt.. 14-58-29 (94100) rathena hariyuktena taM deshamupajagmivAn. vajrapANirmahAtejAstaM dadarsha dvijottamam.. 14-58-30 (94101) vaishampAyana uvAcha. 14-58-31x (7905) sa tu taM brAhmaNo bhUtvA tasya duHkhena duHkhitaH. uda~NkamabravIdvAkyaM naitachChakyaM tvayeti vai.. 14-58-31 (94102) ito hi nAgaloko vai yojanAni sahasrashaH. na daNDakAShThasAdhyaM cha manye kAryamidaM tava.. 14-58-32 (94103) uda~Nka uvAcha. 14-58-33x (7906) nAgaloke yadi brahmanna shakye kuNDale mayA. prAptuM prANAnvimokShyAmi pashyataste dvijottama.. 14-58-33 (94104) vaishampAyana uvAcha. 14-58-34x (7907) yadA sa nAshakattasya nishchayaM kartumanyathA. vajrapANistadA daNDaM vajrAstreNa yuyoja ha.. 14-58-34 (94105) tato vajraprahAraistairdAryamANA vasundhara. nAgalokasya panthAnamakarojjanamejaya.. 14-58-35 (94106) sa tena mArgeNa tadA nAgalokaM vivesha ha. dadarsha nAgalokaM cha yojanAni sahasrashaH.. 14-58-36 (94107) prakAranichayairdivyairmaNimuktAsvala~NkR^itaiH. upapannaM mahAbhAga shAtakumbhamayaistathA.. 14-58-37 (94108) vApIH sphaTikasopAnA nadIscha vimalodakAH. dadarsha vR^ikShAMshcha bahUnnAnAdvijagaNAyutAn.. 14-58-38 (94109) tasya lokasya cha dvAraM sa dadarsha bhR^igUdvahaH. pa~nchayojanavistAramAyataM shatayojanam.. 14-58-39 (94110) nAgalokamuda~Nkastu prekShya dIno.abhavattadA. nirAshashchAbhavattatra kuNDalAharaNe punaH.. 14-58-40 (94111) tatra provAcha turagastaM kR^iShNashvetavAladhiH. tAmrAsyanetraH kauravyaH prajvalanniva tejasA.. 14-58-41 (94112) dhamasvApAnametanme tatastvaM vipra lapsyase. airAvatasutenehi tavrAnIte hi kuNDale.. 14-58-42 (94113) mA jugupsAM kR^ithAH putra tvamatrArthe katha~nchana.. tvayaitaddhi samAchIrNaM gautamasyAshrame tadA.. 14-58-43 (94114) uda~Nga uvAcha. 14-58-44x (7908) kathaM bhavantaM jAnIyAmupAdhyAyAshramaM prati. yanmayA chIrNapUrvaM hi shrotumichChAmi taddhyaham.. 14-58-44 (94115) ashva uvAcha. 14-58-45x (7909) gurorguru mAM jAnIhi jvalantaM jAtavedasam. tvayA hyahaM sadA vipra gurorarthe.abhipUjitaH.. 14-58-45 (94116) vidhivatsatataM vipra shuchinA bhR^igunandana. tasmAchChreyo vidhAsyAmi tavaivaM kuru mAchiram.. 14-58-46 (94117) ityuktastu tathA.akArShIduda~NkashchitrabhAnunA. tAmrArchiH prItimAMshchApi prajajvAla didhakShayA.. 14-58-47 (94118) tato.asya romakUpebhyo dhmAyamAnasya bhArata. ghanaH prAdurabhUddhUmo nAgalokabhayAvahaH.. 14-58-48 (94119) tena dhUmena mahatA vardhamAnena bhArata. nAgaloke mahArAja na prAj~nAyata ki~nchana.. 14-58-49 (94120) hAhAkR^itamabhUtsarvamairAvatiniveshanam. vAsukipramukhAnAM cha nAgAnAM janamejaya.. 14-58-50 (94121) na prAkAshanta veshmAni dhUmaruddhAni bhArata. nIhArasaMvR^itAnIva vanAni girayastathA.. 14-58-51 (94122) te dhUmaraktanayanA vahnitejobhitApitAH. AjagmurnishchayaM j~nAtuM bhArgavasya mahAtmanaH.. 14-58-52 (94123) shrutvA cha nishchayaM tasya maharSheratitejasaH. sambhrAntanayanAH sarve pUjAM chakruryathAvidhi.. 14-58-53 (94124) sarve prA~njalayo nAgA vR^iddhabAlapurogamAH. shirobhiH praNipatyochuH prasIda bhagavanniti.. 14-58-54 (94125) prasAdya brAhmaNaM te tu pAdyamarghyaM nivedya cha. prAyachChankuNDale divye pannagAH paramArchite.. 14-58-55 (94126) tataH sa pUjito nAgaistadoda~NkaH pratApavAn. agniM pradakShiNaM kR^itvA jagAma gurusadma tat.. 14-58-56 (94127) sa gatvA tvarito rAjangautamasya niveshanam. prAyachChatkuNDale divye gurupatnyAstadA.anagha.. 14-58-57 (94128) vAsukipramukAnAM cha nAgAnAM janamejaya. sarvaM shashaMsa gureva yathAvaddvijasattamaH.. 14-58-58 (94129) evaM mahAtmanA tena trIMlokA~njanamejaya. parikramyAhR^ite divye tataste maNikuNDale.. 14-58-59 (94130) evaMprabhAvaH sa muniruda~Nko bharatarShabha. pareNa tapasA yukto yanmAM tvaM paripR^ichChasi. .. 14-58-60 (94131) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi aShTapa~nchAso.adhyAyaH.. 58 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-58-1 mitrasahaH saudAsaH abhij~nAnaM shlokarUpaM j~nApakam. 7-58-2 eShA rakShoyonirUpA. anyA ito muktirUpA.. 7-58-10 tatodaMkAya vai prAdAttasmai te maNikuNDale iti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-58-12 nivR^ittismi paraM tapeti jha.pAThaH.. 7-58-16 prAptavAnsa~NgatiM mitraM dharmanaipuNyadarshanAditi ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-58-16 tatraiva tu pravakShyAmi shreyo bhR^igukulodvaheti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-58-26 Asyena kuNDale vidashya dhR^itvA valmIkaM vivesheti sambandhaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 059

.. shrIH ..

14.59. adhyAyaH 059

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

uda~NkAya varadAnAtparaM dvArakAmAgachChatA kR^iShNena madhye raivatakapraveshaH.. 1 .. raivatakotsavavarNanam.. 2 .. tataH kR^iShNena svabhavanametya mAtApitR^ibhyAmabhivAdanam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

janamejaya uvAcha. uda~Nkasya varaM dattvA govindo dvijattama. ata UrdhvaM mahAbAhuH kiM chakAra mahAyashAH.. 14-59-1 (94132) vaishampAyana uvAcha. 14-59-2x (7910) uda~NkAya varaM dattvA prAyAtsAtyakinA saha. dvArakAmeva govindaH shIghravegairmahAhayaiH.. 14-59-2 (94133) sarAMsi saritashchaiva vanAni cha girIMstathA. atikramyAsasAdAtha ramyAM dvAravatIM purIm.. 14-59-3 (94134) vartamAne mahArAja mahe raivatakasya cha. upAyAtpuNDarIkAkSho yuyudhAnAnugastadA.. 14-59-4 (94135) ala~NkR^itastu sa girirnAnArUpairvichitritaiH. babhau ratnamayaiH koshaiH saMvR^itaH pururSharShabha.. 14-59-5 (94136) kA~nchanasragbhiragryAbhiH sumanobhistathaiva cha. vAsobhishcha mahAshailaH kalpavR^ikShaistathaiva cha.. 14-59-6 (94137) dIpavR^ikShaishcha sauvarNairabhIkShNamupashobhitaH. guhAnirjharadesheShu divAbhUto babhUva ha.. 14-59-7 (94138) etAkAbhirvichitrAbhiH saghaNTAbhiH samantataH. puMbhiH strIbhishcha saMghuShTaH pragIta iva chAbhavat. atIva prekShaNIyo.abhUnmerurmunigaNairiva.. 14-59-8 (94139) mattAnAM hR^iShTarUpANAM strINAM puMsAM cha bhArata. gAyatAM parvatendrasya divispR^igiva niHsvanaH.. 14-59-9 (94140) pramattamattasammattakShveDitoddhuShTasaMkulaH. tathA kilakilAshabdairbhUdharo.abhUnmanoharaH.. 14-59-10 (94141) vipaNApaNavAnramyo bhakShyabhojyavihAravAn. vastramAlyotkarayuto vINAveNumR^ida~NgavAn.. 14-59-11 (94142) surAmaireyamishreNa bhakShyabhojyena chaiva ha. dInAndhakR^ipaNAdibhyo dIyamAnena chAnisham. babhau paramakalyANo mahastasya mahAgireH.. 14-59-12 (94143) puNyAvasathavAnvIraiH puNyakR^idbhirniShevitaH. vihAro vR^iShNivIrANAM mahe raivatasya ha.. 14-59-13 (94144) sa nAnAveshmasaMkIrNo devaloka ivAbabhau. tadA cha kR^iShNasAnnidhyAnmudA devagaNairyutaH.. 14-59-14 (94145) `stuvantyantarhitA devA gandharvAshcha saharShibhiH. sAdhakaH sarvadharmANAmasurANAM vinAshakaH.. 14-59-15 (94146) tvaM sraShTA sR^ijyamAdhAraM kAraNaM dharmavedavit. tvayA satkriyate deva ja jAnImo.atra mAyayA.. 14-59-16 (94147) kevalaM tvA.abhijAnImaH sharaNaM parameshvaram. brahmAdInAM cha govinda sAnnidhvaM sharaNaM namaH.. 14-59-17 (94148) iti stute mAnuShaishcha pUjite devakIsute.' shakrasadmapratIkAsho babhUva sa hi shailarAT.. 14-59-18 (94149) tataH sampUjyamAnaH sa vivesha bhavanaM shubham. govindaH sAtyakishchaiva jagmaturbhavanaM svakam.. 14-59-19 (94150) vivesha cha prahR^iShTAtmA chirakAlapravAsataH. kR^itvA nasukaraM karma dAnaveShviva vAsavaH.. 14-59-20 (94151) upAyAntaM tu vArShNeyaM bhojavR^iShNyandhakAstathA. abhyagachchanmahAtmAnaM devA iva shatakratum.. 14-59-21 (94152) sa tAnabhyarchya medhAvI pR^iShTvA cha kushalaM tadA. abhyavAdayata prItaH pitaraM mAtaraM tadA.. 14-59-22 (94153) tAbhyAM sa sampariShvaktaH sAntvitashcha mahAbhujaH. upopaviShTaiH sarvaistairvR^iShNibhiH parivAritaH.. 14-59-23 (94154) sa vishrAnto mahAtejAH kR^itapAdAvanejanaH. kathayAmAsa tatsarvaM pR^iShTaH pitrA mahAhavam.. .. 14-59-24 (94155) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekonaShaShTitamo.adhyAyaH.. 59 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-59-4 mahe utsave.. 7-59-7 dIpabhUto babhUvaheti ka.tha.pAThaH.. 7-59-10 pramattAH krIDAdyAsattayAnavahitAH. mattAH madyAdinA. sammatA hR^iShTAH.. 7-59-23 sAtyakishcha mahAbhuja iti ka.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 060

.. shrIH ..

14.60. adhyAyaH 060

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena vasudevAdInprati kurupANDavayuddhaprakArakathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vasudeva uvAcha. shrutavAnasmi vArShNeya sa~NgrAmaM paramAdbhutam. narANAM vadatAM putra kathoddhAteShu nityashaH.. 14-60-1 (94156) tvaM tu pratyakShadarshI cha kAryaj~nashcha mahAbhujaH. tasmAtprabrUhi sa~NgrAmaM yAthAtathyena me.anagha.. 14-60-2 (94157) yathA tadabhavadyuddhaM pANDavAnAM mahAtmanAm. bhIShmakarNakR^ipadroNashalyAdibhiranuttamam.. 14-60-3 (94158) anyeShAM kShatriyANAM cha kR^itAstrANAmanekashaH. nAnAveShAkR^itimatAM nAnAdeshanivAsinAm.. 14-60-4 (94159) vaishampAyana uvAcha. 14-60-5x (7911) ityuktaH puNDarIkAkShaH pitrA mAtustadA.antike. shashaMsa kuruvIrANAM sa~NgrAme nidhanaM yathA.. 14-60-5 (94160) vAsudeva uvAcha. 14-60-6x (7912) atyadbhutAni karmANi kShatriyANAM mahAtmanAm. bahulatvAnna sa~NkhyAtuM shakyAnyabdashatairapi.. 14-60-6 (94161) prAdhAnyatastu gadataH samAsenaiva me shR^iNu. karmANi pR^ithivIshAnAM yathAvadamaradyute.. 14-60-7 (94162) bhIShmaH senApatirabhUdekAdashachamUpatiH. kauravyaH kauravendrANAM devAnAmiva pAvakiH.. 14-60-8 (94163) shikhaNDI pANDuputrANAM netA saptachamUpatiH. babhUva rakShito dhImA~nshrImatA savyasAchinA.. 14-60-9 (94164) teShAM tadabhavadyuddhaM dashAhAni mahAtmanAm. kurUNAM pANDavAnAM cha sumahadromaharShaNam.. 14-60-10 (94165) ayudhyamAnaM gA~NgeyaM shikhaNDI taM mahAdyutim. jaghAna bahubhirbANaiH saha gANDIvadhanvanA.. 14-60-11 (94166) akarotsa tataH kAlaM sharatalpagato muniH. ayanaM dakShiNaM hitvA samprApte chottarAyaNe.. 14-60-12 (94167) tataH senApatirabhUddroNo.astraviduShAMvaraH. pravIraH kauravendrasya kAvyo daityapateriva.. 14-60-13 (94168) akShauhiNIbhiH shiShTAbhirnavabhirdvijasattamaH. saMvR^itaH samarashlAghI guptaH kR^ipasutAdibhiH.. 14-60-14 (94169) dhR^iShTadyumnastvabhUnnetA pANDavAnAM mahAstravit. gupto bhImena medhAvI mitreNa varuNo yathA.. 14-60-15 (94170) sa cha senAparivR^ito droNaprepsurmahAmanAH. piturnikArAnsaMsmR^itya raNe karmAkaronmahat.. 14-60-16 (94171) tasmiMste pR^ithivIpAlA droNapArShatasa~Ngare. nAnAdigAgatA vIrAH prAyasho nidhanaM gatAH.. 14-60-17 (94172) dinAni pa~ncha tadyuddhamabhUtparamadAruNam. tato droNaH parishrAnto dhR^iShTadyumnavashaM gataH.. 14-60-18 (94173) tataH senApatirabhUtkarNo dauryodhane bale. akShauhiNIbhiH shiShTAbhirvR^itaH pa~nchabhirAhave.. 14-60-19 (94174) tisrastu pANDuputrANAM chamvo bIbhatsupAlitAH. hatapravIrabhUyiShThA babhUvuH samavasthitAH.. 14-60-20 (94175) tataH pArthaM samAsAdya pata~Nga iva pAvakam. pa~nchatvamagamatsautirdvitIye.ahani dAruNaH.. 14-60-21 (94176) hate karNe tu kauravyA nirutsAhA hataujasaH. akShauhiNIbhistisR^ibhirmadreshaM paryavArayan.. 14-60-22 (94177) hativAhanabhUyiShThAH pANDivAstu yudhiShThiram. akShauhiNyA nirutsAhAH shiShTayA paryavArayan.. 14-60-23 (94178) avadhInmadrarAjAnaM kururAjo yudhiShThiraH. tasmiMstadA.ardhadivase kR^itvA karma suduShkaram.. 14-60-24 (94179) hate shalye tu shakuniM sahadevo mahAmanAH. AhartAraM kalestasya jagAnAmitavikramaH.. 14-60-25 (94180) nihate shakunau rAjA dhArtarAShTraH sudurmanAH. apAkrAmadgadApANirhatabhUyiShThasainikaH.. 14-60-26 (94181) tamanvadhAvatsaMkruddho bhImasenaH pratApavAn. hrade dvaipAyane chApi salilasthaM dadarsha tam.. 14-60-27 (94182) itashiShTena sainyena samantAtparyavArya tam. athopavivishurhR^iShTA hradasthaM pa~ncha pANDavAH.. 14-60-28 (94183) vigAhya salilaM tvAshu vAgbANairbhR^ishavikShataH. utthAya sa gadApANiryuddhAya samupasthitaH.. 14-60-29 (94184) tataH sa nihato rAjA dhArtarAShTro mahAraNe. bhImasenena vikramya pashyatAM pR^ithivIkShitAm.. 14-60-30 (94185) tatastatpANDavaM sainyaM prasuptaM shibire nishi. nihataM droNaputreNa piturvadhamamR^iShyatA.. 14-60-31 (94186) hataputrA hatabalA hatamitrA mayA saha. yuyudhAnasahAyena pa~ncha shiShTAstu pANDavAH.. 14-60-32 (94187) sahaiva kR^ipabhojAbhyAM drauNiryuddhAdamuchyata. yuyutsushchApi kauravyo muktaH pANDavasaMshrayAt.. 14-60-33 (94188) nihate kauravendre tu sAnubandhe suyodhane. viduraH saMjayashchaiva dharmarAjamupasthitau.. 14-60-34 (94189) evaM tadabhavadyuddamahAnyaShTAdasha prabho. yatra te pR^ithivIpAlA nihatAH svargamAvasan.. 14-60-35 (94190) vaishampAyana uvAcha. 14-60-36x (7913) shR^iNvatAM tu mahArAja kathAM tAM romaharShaNIm. duHkhashokaparikleshA vR^iShNInAmabhavaMstadA.. .. 14-60-36 (94191) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ShaShTitamo.adhyAyaH.. 60 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-60-11 tataH shikhaNDI gA~NgeyaM yudhyamAnaM mahAhave. iti jha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 061

.. shrIH ..

14.61. adhyAyaH 061

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena sabhAyAM vasudevaMprati abhimanyunidhanAkathane subhadrayA taMprati tatkathanachodanApUrvakaM shokAnmohAveshena bhuvi nipatanam.. 1 .. tataH kR^iShNena vasudevaparisAntvanam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. kathayanneva tu tadA vAsudevaH pratApavAn. mahAbhAratayuddhaM tatkathAnte pituragrataH.. 14-61-1 (94192) abhimanyorvadhaM vIraH sotyakrAmanmahAmatiH. apriyaM vasudevasya mAbhUditi mahAmanAH.. 14-61-2 (94193) mA dauhitravadhaM shrutvA vasudevo mahAtyayam. duHkhashokAbhisaMtapto bhavediti mahAmatiH.. 14-61-3 (94194) subhadrA tu tamutkrAntamAtmajasya vadhaM raNe. AchakShva kR^iShNa saubhadravadhamityapatadbhuvi.. 14-61-4 (94195) tAmapashyannipatitAM vasudevaH kShitau tadA. dR^iShTvaiva cha papAtorvyAM so.api duHkhena mUrChitaH.. 14-61-5 (94196) taShaH sa dauhitravadAdduHkhashokasamAhataH. vasudevo mahArAja kR^iShNaM vAkyamathAbravIt.. 14-61-6 (94197) nanu tvaM puNDarIkAkSha satyavAgbhuvi vishrutaH. yaddauhitravadhaM me.adya na khyApayasi shatruhan.. 14-61-7 (94198) tadbhAgineyanidhanaM tattvenAchakShva me prabho. sadR^ishAkShastava kathaM shatrubhirnihato raNe. 14-61-8 (94199) durbharaM bata vArShNeya kAle.aprApte nR^ibhiH saha. yatra me hR^idayaM duHkhAchChatadhA na vidIryate.. 14-61-9 (94200) kimabravIttvAM sa~NgrAme subhadrAM mAtaraM prati. mAM chApi puNDarIkAkShi chapalAkShaH priyo mama.. 14-61-10 (94201) AhavaM pR^iShThataH kR^itvA kachchinna nihataH paraiH. kachchinmukhaM na govinda tenAjau vikR^itaM kR^itam.. 14-61-11 (94202) sa hi kR^iShNa mahAtejAH shlAghanniva mamAgrataH. bAlabhAvena vijayamAtmano.akathayatprabhuH. 14-61-12 (94203) kachchinna nikR^ito bAlo droNakarNAkR^ipAdibhiH. dharaNyAM nihataH shete tanmamAchakShvi keshava.. 14-61-13 (94204) sa hi droNaM cha bhIShmaM cha karNaM cha balInAM varam. spardhate sma raNe nityaM duhituH putrako mama.. 14-61-14 (94205) evaMvidhaM bahu tadA vilapantaM suduHkhitam. pitaraM duHkhitataraM govindo vAkyamabravIt.. 14-61-15 (94206) na teni vikR^itaM vaktraM kR^itaM sa~NgrAmamUrdhani. na pR^iShThataH kR^itashchApi sa~NgrAmastena dustaraH.. 14-61-16 (94207) nihatya pR^ithivIpAlAnsahasrashatasa~NghashaH. khedito droNakarNAbhyAM dauHshAsanivashaM gataH.. 14-61-17 (94208) eko hyekena satataM yudhyamAno yadi prabho. na sa shakyeta sa~NgrAme nihantumapi vajriNA.. 14-61-18 (94209) samAhUte cha sa~NgrAme pArthe saMshaptakaistadA. paryavAryata saMkruddhaiH sa droNAdibhirAhave.. 14-61-19 (94210) tataH shatruvadhaM kR^itvA sumahAntaM reNe pitaH. dauhitrastava vArShNeya dauHshAsanivashaM gataH.. 14-61-20 (94211) nUnaM cha sa gataH svargaM jahi shokaM mahAmate. na hi vyasanamAsAdya sIdanti kR^itabuddhayaH.. 14-61-21 (94212) droNakarNaprabhR^itayo yena pratisamAsitAH. raNe mahendrapratimAH sa kathaM nApnuyAddivam.. 14-61-22 (94213) sa shokaM jahi jurdharSha mA cha manyuvashaM gamaH. shastrapUtAM hi sa gatiM gataH parapuraMjayaH.. 14-61-23 (94214) tasmiMstu nihate vIre subhadreyaM svasA mama. duHkhArtA.atho sutaM prApya kurarIva nanAda ha.. 14-61-24 (94215) draupadIM cha samAsAdya paryatapyata duHkhitA. Arye kva dArakAH sarve draShTumichChAmi tAnaham.. 14-61-25 (94216) asyAstu vachanaM shrutvA sarvAstAH kuruyoShitaH. bhujAbhyAM parigR^ihyainAM chukrushuH paramArtavat.. 14-61-26 (94217) uttarAM chAbravIdbhadre bhartA sa kva nu te gataH. kShipramAgamanaM mahyaM tasya tvaM vedayasva ha.. 14-61-27 (94218) nanu nAmAdya vairATi shrutvA mama giraM sadA. bhavanAnniShpatatyAshu kasmAnnAbhyeti te patiH.. 14-61-28 (94219) abhimanyo.anushayino mAtulAste mahArathAH. kushalaM chAbruvansarve tvAM yuyutsumihAgatam.. 14-61-29 (94220) AchakShva me.adya sa~NgrAmaM yathApUrvamarindama. kasmAdevaM vilapatIM nAdyeha pratibhAShase. 14-61-30 (94221) evamAdi tu vArShNeyyAstasyAstatparidevitam. shrutvA pR^ithA suduHkhArtA shanairvAkyamathAbravIt.. 14-61-31 (94222) subhadre vAsudevena tathA sAtyakinA raNe. pitrA cha lAlito bAlaH sa hataH kAladharmaNA.. 14-61-32 (94223) IdR^isho martyadharmo.ayaM mA shucho yadunandini. putro hi tava durdharShaH samprAptaH paramAM gatim.. 14-61-33 (94224) kule mahati jAtAsi kShatriyANAM mahAtmanAm. mA shuchashchapalAkShaM tvaM padmapatranibhekShaNe.. 14-61-34 (94225) uttarAM tvamavekShasva gurviNIM mA shuchaH shubhe. putrameShA hi tasyAshu janayiShyati bhAminI.. 14-61-35 (94226) evamAshvAsayitvainAM kuntI yadukulodvaha. vihAya shokaM durdharShaM shrAddhamasya hyakalpayat.. 14-61-36 (94227) samanuj~nApya dharmaj~naM rAjAnaM bhImameva cha. yamau yamopamau chaiva dadau dAnAnyanekashaH.. 14-61-37 (94228) tataH pradAya bahvIrgA brAhmaNebhyo yadUdvaha. samAhR^iShya tu vArShNeyI vairATImabravIdidam.. 14-61-38 (94229) vairATi neha saMtApastvayA kAryo hyanindite. bhartAraM prati sushroNi garbhasthaM rakSha vai shishum.. 14-61-39 (94230) evamuktvA tataH kuntI virarAma mahAdyute. tAmanuj~nApya chaivemAM subhadrAM samupAnayam.. 14-61-40 (94231) evaM sa nidhanaM prApto dauhitrastava mAnada. saMtApaM tyaja durdharSha mA cha shoke manaH kR^ithAH.. .. 14-61-41 (94232) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekaShaShTitamo.adhyAyaH.. 61 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-61-11 kachchidduHkhena govindi tatrAjau vimukhIkR^itaH iti tha.pAThaH.. 7-61-19 samAhR^ite cha sa~NgrAmAditi jha.pAThaH. paryavAryata satuShTairiti tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 062

.. shrIH ..

14.62. adhyAyaH 062

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

vasudevAdibhirabhimanyave shrAddhadAnam.. 1 .. vyAsena hAstinapurametya uttarAdiparisAntvapUrvakaM yudhiShThiraMpratyashvamedhasaMchodaneni punarantardhAnam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. etachChrutvA tu putrasya vachaH shUrAtmajastadA. vihAya shokaM dharmAtmA dadau shrAddhamanuttamam.. 14-62-1 (94233) tathaiva vAsudevashcha svastrIyasya mahAtmanaH. dayitasyi piturnityamakarodaurdhvadehikam.. 14-62-2 (94234) ShaShTiM shatasahasrANi brAhmaNAnAM mahaujasAm. vidhivadbhojayAmAsa bhojyaM sarvaguNAnvitam.. 14-62-3 (94235) AchChAdya cha mahAbAhurdhanatR^iShNAmapAnudat. brAhmaNAnAM tadA kR^iShNastadabhUdromaharShaNam.. 14-62-4 (94236) suvarNaM chaiva gAshchaiva shayanAchChAdanAni cha. dIyamAnaM tadA vipraH prabhUtamiti chAbruvan.. 14-62-5 (94237) vAsudevo.atha dAshArho baledevaH sasAtyakiH. abhimanyostadA shrAddhamakurvansatyakastadA. atIva duHkhasaMtaptA na shamaM chopalebhire.. 14-62-6 (94238) tathaiva pANDavA vIrA nagare nAgasahvaye. nopAgachChanta vai shAntimabhimanyuvinAkR^itAH.. 14-62-7 (94239) subahUni cha rAjendra divasAni virATajA. nAbhu~Nkta patiduHkhArtA tadabhUtkaruNaM mahat.. 14-62-8 (94240) dhiyamANe tu tasmiMstu garbhe kukShistha eva cha. AjagAma tato vyAso j~nAtvA divyena chakShuShA.. 14-62-9 (94241) samAgamyAbravImAnpR^ithAM pR^ithulalochanAm. uttarAM cha mahAtejAHi shokaH saMtyajyatAmayam.. 14-62-10 (94242) janiShyate mahAtejAH putrastava yashasvini. prabhAvAdvAsudevasya mama vyAharaNAdapi. pANDavAnAmayaM chAnte pAlayiShyati medinIm.. 14-62-11 (94243) dhana~njayaM cha samprekShya dharmarAjasya shR^iNvataH. vyAso vAkyamuvAchedaM harShayanniva bhArata.. 14-62-12 (94244) pautrastava mahAbhAgo janiShyati mahAmanAH. pR^ithvIM sAgaraparyantAM pAlayiShyati dharmataH.. 14-62-13 (94245) tasmAchChokaM kurushreShTha jahi tvamarikarshana. vichAryamatra na hi te satyametadbhaviShyati.. 14-62-14 (94246) yachchApi vR^iShNivIreNi kR^iShNena kurunandana. puroktaM tattathA bhAvi mA te.atrAstu vichAraNA.. 14-62-15 (94247) vibudhAnAM gato lokAnakShayAnAtmanirjitAn. na sa shochyastvayA vIro na chAnyaiH kurubhistathA.. 14-62-16 (94248) evaM pitAmahenokto dharmAtmA sa dhana~njayaH. tyaktvA shokaM mahArAja hR^iShTarUpo.abhavattadA.. 14-62-17 (94249) pitA.api tava dharmej~na garbhe tasminmahAmate. avardhata yathAkAmaM shuklapakShe yathA shasI.. 14-62-18 (94250) tataH saMchodayAmAsa vyAso dharmAtmajaM nR^ipam. ashvamedhaM prati tadA tataH so.antarhito.abhavat.. 14-62-19 (94251) dharmarAjopi medhAvI shrutvA vyAsasya tadvachaH. vittopanayane tAta chakAra gamane matim.. .. 14-62-20 (94252) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi dviShaShTitamo.adhyAyaH.. 62 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 063

.. shrIH ..

14.63. adhyAyaH 063

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

yudhiShThireNa vyAsAj~nayA bhImAdibhiH sahAlochya yaj~nArthaM dhanAharaNAya sahabhrAtrAdibhirhimavatpArshvaprati prasthAnam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

janamejaya uvAcha. shrutvaitadvachanaM brahmanvyAsenoktaM mahAtmanA. ashvamedhaM prati tadA kiM bhUyaH prachakAra ha.. 14-63-1 (94253) ratnaM cha yanmarutteni nihitaM vasudhAtale. tadavApa kathaM cheti tanme brUhi dvijottama.. 14-63-2 (94254) vaishampAyana uvAcha. 14-63-3x (7914) shrutvA dvaipAyanavacho dharmirAjo yudhiShThiraH. bhrAtR^InsarvAnsamAnAyya kAle vachanamabravIt.. 14-63-3 (94255) arjunaM bhImasenaM cha mAdrIputrau yamAvapi. shrutaM vo vachanaM vIrAH sauhR^idAdyanmahAtmanA.. 14-63-4 (94256) kurUNAM hitakAmena proktaM kR^iShNena dhImatA. tapovR^iddheni mahatA suhR^idAM bhUtimichChatA.. 14-63-5 (94257) guruNA dharmashIlena vyAsenAdbhutakarmaNA. bhIShmeNa cha mahAprAj~na govindeni cha dhImatA.. 14-63-6 (94258) saMsmR^itya tadahaM samyakkartumichChAmi pANDavAH. AyatyAM cha tadAtve cha sarveShAM taddhi no hitam.. 14-63-7 (94259) anubandhe cha kalyANaM yadvacho brahmavAdinaH. iyaM hi vasudhA sarvA kShINaratnA kurUdvahAH.. 14-63-8 (94260) tachchAchaShTa tadA vyAso maruttasya dhanaM nR^ipAH. yadyetadvo bahumataM manyadhvaM vA kShamaM yadi. tadAnayAmahe sarve kataM vA bhIma manyase.. 14-63-9 (94261) ityuktavAkye nR^ipatau tadA kurukulodvaha. bhImaseno nR^ipashreShThaM prA~njalirvAkyamabravIt.. 14-63-10 (94262) rochate me mahAbAho yadidaM bhAShitaM tvayA. vyAsAkhyAtasya vittasya samupAnayanaM prati.. 14-63-11 (94263) tatprApnuyAmahe dharmAdyaddhanaM kA~NkShitaM prabho. kR^itameva mahArAja bhavediti matirmama.. 14-63-12 (94264) te vayaM praNipAtena girIshasya mahAtmanaH. tadAnayAmi bhadraM te samabhyarchya kapardinam.. 14-63-13 (94265) `taM vibhuM devadeveshaM shUlapANiM trilochanam. anAdinidhanaM shaMbhuM namasyAmi maheshvaram..' 14-63-14 (94266) lokanAthaM gaNAdhyakShaM tasyaivAnucharAMshchi tAn. prasAdyArthamavApsyAmo nUnaM vAgbuddhikarmabhiH.. 14-63-15 (94267) rakShante ye cha taddravyaM kinnarA raudradarshanAH. te cha vashyA bhaviShyanti prasanne vR^iShabhadhvaje.. 14-63-16 (94268) `sa hi devaH prasannAtmA bhaktAnAM parameshvaraH. dadAtyamaratAM chApi kiM punaH kA~nchanaM prabhuH.. 14-63-17 (94269) vanasthAsya purA jiShNorastraM pAshupataM mahat. raudraM brahmasirashchAdAtprasannaH kiM punardhanam.. 14-63-18 (94270) vayaM sarve hi tadbhaktAH sa chAsmAkaM prasIdati. tatprasAdAdidaM rAjyaM prAptaM kauravanandana.. 14-63-19 (94271) abhimanyorvadhe vR^itte pratij~nAte dhana~njaye. jayadrathavadhArthAya svapne lokagururnishi. prasAdya labdhavAnastramarjunaH sahakeshavaH.. 14-63-20 (94272) tatra prabhAtAM rajanIM phalgunasyAgrataH prabhuH. jaghAna sainyaM shUlena pratyakShaM savyasAchinaH.. 14-63-21 (94273) kastAM senAM mahArAja manasA.api pradharShayet. droNikarNabalairyuktAM maheShvAsaiH prahAribhiH. R^ite devAnmaheShvAsAdbahurUpAnmaheshvarAt.. 14-63-22 (94274) tasyaiva cha prasAdeva nihatAstava shatravaH. ashvamedhasya saMsiddhiM tava sampAdayiShyati.' 14-63-23 (94275) shrutvaivaM vadatastasya vAkyaM bhImasya bhArata. prIto dharmAtmajo rAjA babhUvAtIva bhArata. arjunapramukhAshchApi tathetyevAbruvanvachaH.. 14-63-24 (94276) kR^itvA tu pANDavAH sarve ratnAharaNanishchayam. senAmAj~nApayAmAsurnakShatre.ahani cha dhruve.. 14-63-25 (94277) tato yayuH pANDusutA brAhmaNAnsvasti vAchya cha. archayitvA surashreShThaM pUrvameva maheshvaram.. 14-63-26 (94278) modakaiH pAyasenAtha mAMsApUpaistathaiva cha. AshAsya cha mahAtmAnaM prayayurmuditA bhR^isham.. 14-63-27 (94279) teShAM prayAsyatAM tatra ma~NgalAni shubhAnyatha. prAhuH prahR^iShTamanaso dvijAgryA nAgarAshcha te.. 14-63-28 (94280) tataH pradakShiNIkR^itya shirobhiH praNipatya cha. brAhmaNAnagnisahitAnprayayuH pANDunandanAH.. 14-63-29 (94281) samanuj~nApya rAjAnaM putrashokasamAhatam. dhR^itarAShTraM sabhAryaM vai pR^ithAM cha pR^ithulochanAm.. 14-63-30 (94282) mUle nikShipya kauravyaM yuyutsuM dhR^itarAShTrajam. sampUjyamAnAH pauraishcha brAhmaNaishcha manIShibhiH. `prayayuH pANDavA vIrA niyamasthAH shuchivratAH' .. 14-63-31 (94283) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi triShaShTitamo.adhyAyaH.. 63 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 064

.. shrIH ..

14.64. adhyAyaH 064

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

yudhiShThireNa himavadgirimetya senAniveshanam.. 1 .. tatra brAhmaNachodanayA taiH sahopavAsAdivratAcharaNapUrvakaM nishAyApanam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. tataste prayayurhR^iShTAH prahR^iShTanaravAhanAH. rathaghoSheNa mahatA pUrayanto vasundharAm.. 14-64-1 (94284) saMstUyamAnAH stutibhiH sUtamAgadhabandibhiH. svena sainyena saMvItA yathA.a.adityAH svarashmibhiH.. 14-64-2 (94285) pANDureNAtapatreNa dhriyamANena mUrdhani. babhau yudhiShThirastatra paurNamAsyAmivoDurAT.. 14-64-3 (94286) jayAshiShaH prahR^iShTAnAM narANAM pathi pANDavaH. pratyagR^ihNAdyathAnyAyaM yathAvatpuruSharShabhaH.. 14-64-4 (94287) tathaiva sainikA rAjanrAjAnamanuyAnti ye. teShAM halahalAshabdo divaM stabdhvA vyatiShThata.. 14-64-5 (94288) sarAMsi saritashchaiva vanAnyupavanAni cha. atyakrAmanmahArAjo giriM chApyanvapadyata.. 14-64-6 (94289) smindeshe cha rAjendra yatra taddravyamuttamam. chakre niveshanaM rAjA pANDavaH sahasainikaiH. shive deshe same chaiva tadA bharatasattama.. 14-64-7 (94290) agrato brAhmaNAnkR^itvA tapovidyAdamAnvitAn. purohitaM cha kauravya vedavedA~NgapAragam.. 14-64-8 (94291) AgniveshyaM cha rAjAno brAhmaNAH sapurodhasaH. kR^itvA shAntiM yathAnyAyaM sarvashaH paryavArayan.. 14-64-9 (94292) kR^itvA tu madhye rAjAnamamAtyAMshcha yathAvidhi. ShaTpadaM navasa~NkhyAnaM niveshaM chakrire janAH.. 14-64-10 (94293) mattAnAM vAraNendrANAM niveshaM cha yathAvidhi. kArayitvA sa rAjendro brAhmaNAnidamabravIt.. 14-64-11 (94294) asminkArye dvijashreShThA nakShatre divase shubhe. yathA bhavanto manyante kartumarhanti tattathA.. 14-64-12 (94295) na naH kAlAtyayo vai syAdihaiva parilambatAm. iti nishchitya viprendrAH kriyatAM yadanantaram.. 14-64-13 (94296) shrutvaitadva********* brAhmaNAH sapurodhasaH. idamUchurvacho hR^iShTA dharmarAjapriyepsavaH.. 14-64-14 (94297) adyaiva nakShatrimahashcha puNyaM yatAmahe shreShThatamakriyAsu. tapobhiradyeha vasAma rAja- nnupoShyatAM chApi bhavadbhiradya.. 14-64-15 (94298) shrutvA tu teShAM dvijasattamAnAM kR^itopavAsA rajanIM narendrAH. 14-64-16 (94299) UShuH pratItAH kushasaMstareShu yathA.adhvare prajvalitA hutAshAH.. 14-64-17 (94300) tato nishA sA vyagamanmahAtmanAM saMshR^iNvatAM viprasamIritA giraH. tataH prabhAte vimale dvijarShabhA vacho.abruvandharmasutaM narAdhipam.. .. 14-64-18 (94301) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi chatuHShaShTitamo.adhyAyaH.. 64 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-64-25 dhruve nakShatre rohiNyAmuttarAtraye cha. ahani vAre dhruve ravivAre.ka uttarArke.amR^itasiddhayoge ityarthaH.. 7-64-31 mUle vaMshasyAdye. kuntIdhR^itarAShTrasamIpe ityarthaH.. 7-64-63 triShaShTitamo.adhyAyaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 065

.. shrIH ..

14.65. adhyAyaH 065

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

yudhiShThireNa vidhivannAnAShaliharaNAdinA saparicharamaheshvarapatitoShaNena vividhakanakabhANDAharaNena punarnagaraMpratyAgamanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

name="Azvamedhika-14-65-1x">brAhmaNA UchuH. kriyatAmupahAro.adya tryambakasya mahAtmanaH. dattvopahAraM nR^ipate tataH svArthaM yatAmahe.. 14-65-1 (94302) vaishampAyana uvAcha. 14-65-2x (7915) shrutvA tu vachanaM teShAM brAhmaNAnAM yudhiShThiraH. girIshasya yathAnyAyamupahAramupAharat.. 14-65-2 (94303) Ajyena tarpayitvA.agniM vidhivatsaMskR^itena cha. mantrasiddhaM charuM kR^itvA purodhAH sa yayai tadA.. 14-65-3 (94304) sa gR^ihItvA sumanaso mantrapUtA janAdhipa. modakaiH pAyasenAtha mAMsaishchopAharadbaliMm.. 14-65-4 (94305) sumanobhishcha chitrAbhirlAjairuchchAvachairapi. sarvaM sviShTakR^itaM hutvA vidhivadvedapAragaH. kiMkarANAM tataH pashchAchchakAra balimuttamam.. 14-65-5 (94306) yakShendrAya kuberAya mANibhadrAya chaiva ha. tathA.anyeShAM cha yakShANAM bhUtAnAM patayashcha ye.. 14-65-6 (94307) kR^isareNa cha mAMsena nivApaistilasaMyutaiH. odanaM kumbhashaH kR^itvA purodhAH samupAharat.. 14-65-7 (94308) brAhmaNebhyaH sahasrANi gavAM datvA tu bhUmipaH. naktaMcharANAM bhUtAnAM vyAdidesha bali tadA.. 14-65-8 (94309) dhUpagandhaniruddhaM tatsumanobhishcha saMvR^itam. shushubhe sthAnamatyarthaM devadevasya pArthivaH.. 14-65-9 (94310) kR^itvA pUjAM tu rudrasya gaNAnAM chaiva sarvashaH. yayau vyAsaM puraskR^itya nR^ipo ratnanidhiM prati.. 14-65-10 (94311) pUjayitvA dhanAdhvakShaM praNipatyAbhivAdya cha. sumanobhirvichitrAbhirapUpaiH kR^isareNa cha.. 14-65-11 (94312) sha~NkhAdIMshcha nidhInsarvAnnidhipAlAMshcha sarvashaH. archayitvA dvijAgryA svasti vAchya cha vIryavAn 14-65-12 (94313) teShAM puNyAhaghoSheNa tejasA samavasthitaH. prItimAnsa kurushreShThaH khAnayAmAsaM taM nidhim.. 14-65-13 (94314) tataH pAtrI sakarakA bahurUpA manoramAH. bhR^i~NgArANi kaTAhAni kalashAnvardhamAnakAn.. 14-65-14 (94315) bahUni cha vichitrANi bhAjanAni sahasrashaH. uddhArayAmAsa tadA dharmarAjo yudhiShThiraH.. 14-65-15 (94316) teShAM rakShaNamapyAsInmahAnkarapuTastathA. naddhaM cha bhAjanaM rAjaMstulArdhamabhavannR^ipa.. 14-65-16 (94317) vAhanaM pANDuputrasya tatrAsIttu vishAMpate. ShaShTiruShTrasahasrANi shatAni dviguNA hayAH.. 14-65-17 (94318) vAraNAshcha mahArAja sahasrashatasaMmitAH. shakaTAni rathAshchaiva tAvadeva kareNavaH. svarANAM puruShANAM cha parisa~NkhyA na vidyate.. 14-65-18 (94319) etadvittaM tadabhavadyaduddadhre yudhiShThiraH. ShoDashAShTau chaturviMshatsahasraM bhAralakShaNam.. 14-65-19 (94320) eteShvAdAya taddravyaM punarabhyarchya pANDavaH. mahAdevaM prati yayau puraM nAgAhayaM prati.. 14-65-20 (94321) dvaipAyanAbhyanuj~nAtaH puraskR^itya purohitam. gorute gorute chaiva nyavasatpuruSharShabhaH.. 14-65-21 (94322) sA purA.abhimukhA rAjannuvAha mahatI chamUH. kR^ichChrAddraviNabhArArtA harShayantI kurUdvahAn.. .. 14-65-22 (94323) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi pa~nchaShaShTitamo.adhyAyaH.. 65 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-65-14 pAtrIH mahAnti odanoddharaNapAtrANi. karakA alpaghaTAH. bhR^i~NgArANi gaDukAn. vardhamAnakAn sharAvANi.. 7-65-16 karapaTaH karasaMpuTAkAraM dvijalabhAjanaM uShTrAdivAhyam saMdUkha iti prasiddham..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 066

.. shrIH ..

14.66. adhyAyaH 066

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena balabhaddrasumadrAdibhiH saha yaj~nArthaM hAstinapuraM pratyAgamanam.. 1 .. tata uttarAyAM parikShito parikShito jananam.. 2 .. bhashvatthAmAstreNa jananakAlaeva shavabhUtasya tasyojjIvanAya kuntyAdibhiH shrIkR^iShNaMprati prArthanA.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. etasminneva kAle tu vAsudevo.api vIryavAn. upAyAdvR^iShNibhiH sArdaM puraM vAraNasAhvayam.. 14-66-1 (94324) samayaM vAjimedhasya viditvA puruSharShabhaH. yathokto dharmaputreNa pravrajansvapurIM prati.. 14-66-2 (94325) raukmiNeyena sahito yuyudhAnena chaiva ha. chArudeShNena sAMbeni gadena kR^itavarmaNA.. 14-66-3 (94326) sAraNena cha vIreNa nishaThenonmukhena cha. baladevaM puraskR^itya subhadrAsahitastadA.. 14-66-4 (94327) draupadImuttarAM chaiva pR^ithAM chApyavalokakaH. samAshvAsayituM chApi kShatriyA nihateshvarAH.. 14-66-5 (94328) tAnAgatAnsamIkShyaiva dhR^itarAShTro mahIpatiH. pratyagR^ihNAdyathAnyAyaM vidurashcha mahAmanAH.. 14-66-6 (94329) tatraiva nyavasatkR^iShNaH svarchitaH puruShottamaH. vidureNi mahAtejAstathaiva cha yuyutsunA.. 14-66-7 (94330) vasatsu vR^iShNivIreShu tatrAtha janamejaya. jaj~ne tava pitA rAjanparikShitparavIrahA.. 14-66-8 (94331) sa tu rAjA mahArAja brahmAstreNAvapIDitaH. shavo babhUva nishcheShTo harShashokavivardhanaH.. 14-66-9 (94332) hR^iShTAnAM siMhanAdena janAnAM tatra niHsvanaH. Avivasha dishaHsarvAH punarevAbhyupAgamat.. 14-66-10 (94333) tataH sotitvaraH kR^iShNo viveshAntaHpuraM tadA. yuyudhAnadvitIyo vai vyathitendriyamAnasaH.. 14-66-11 (94334) tatastvaritamAyAntIM dadarshaM svAM pitR^iShvasAm. kroshantImabhidhAveti vAsudevaM punaHpunaH.. 14-66-12 (94335) pR^iShThato draupadIM chaiva subhadrAM cha yashasvinIm. vikroshantyashcha karuNaM pANDavAnAM striyo nR^ipa.. 14-66-13 (94336) tataH kR^iShNaM samAsAdya kuntI bhojasutA tadA. provAcha rAjashArdUla bAShpagadgadayA girA.. 14-66-14 (94337) vAsudeva mahAbAho suprajA devakI tvayA. tvaM no gatiH pratiShThA cha tvadAyattamidaM kulam.. 14-66-15 (94338) yadupravIra yo.ayaM te svastrIyasyAtmajaH prabho. ashvatthAmnA hato jAtastamujjIvaya keshava.. 14-66-16 (94339) tvayA hyetatpratij~nAtamaiShIke yadunandana. ahaM saMjIvayiShyAmi mR^itaM jAtamiti prabho.. 14-66-17 (94340) soyaM jAto mR^itastAta pashyainaM puruSharShabha. uttarAM cha subhadrAM cha draupadIM mAM cha mAdhava.. 14-66-18 (94341) dharmaputraM cha bhImaM cha phalgunaM nakulaM tathA. sahadevaM cha durdharShaM sarvAnnastrAtumarhasi.. 14-66-19 (94342) asminprANAH samAyattAH pANDavAnAM mamaiva cha. pANDoshcha piNDo dAshArha tathaiva shvashurasya me.. 14-66-20 (94343) abhimanyoshcha bhadraM te priyasya sadR^ishasya cha. priyamutpAdayAdya tvaM pretasyApi janArdana.. 14-66-21 (94344) uttarA hi puroktaM vai kathayatyarisUdana. abhimanyorvachaH kR^iShNa priyatvAttanna saMshayaH.. 14-66-22 (94345) abravItkila dAshArha vairATImArjunistadA. mAtulasya kulaM bhadre tava putro gamiShyati.. 14-66-23 (94346) gatvA vR^iShNayandhakakulaM dhanurvedaM grahIShyati. astrANi cha vichitrANi nitIshAstraM cha kevalaM.. 14-66-24 (94347) ityetatpraNayAttAta saubhadraH paravIrahA. kathayAmAsa durdharShastathA chaitanna saMshayaH.. 14-66-25 (94348) tAstvAM vayaM praNamyeha yAchAmo madhusUdana. kulasyAsya hitArtaM cha kuru kalyANamuttamam.. 14-66-26 (94349) evamuktvA tu vArShNeyaM pR^ithA pR^ithulalochanA. uddhR^itya bAhU duHkhArtA tAshchAnyAH prApatanbhuvi.. 14-66-27 (94350) abruvaMshcha mahArAja sarvAH sAsrAvilekShaNAH. svastrIyo vAsudevasya mR^ito jAta iti prabho.. 14-66-28 (94351) evaM gate tataH kuntIM paryagR^ihNAjjanArdanaH. bhUmau nipatitAM chainAM sAntvayAmAsa bhArata.. .. 14-66-29 (94352) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ShaTShaShTitamo.adhyAyaH.. 66 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 067

.. shrIH ..

14.67. adhyAyaH 067

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

subhadrayA shrIkR^iShNaMprati tanmahimasaMstavanapUrvakaM parikShidujjIvanaprArthanA.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. utthitAyAM pR^ithAyAM tu subhadrA bhrAtaraM tadA. dR^iShTvA chukrosha duHkhArtA vachanaM chedamabravIt.. 14-67-1 (94353) puNDarIkAkSha pashya tvaM pautraM pArthasya dhImataH. parikShINeShu kuruShu parikShINAM gatAyuSham.. 14-67-2 (94354) iShIkA droNaputreNi bhImasenArthamudyatA. sottarAyAM nipatitA vijaye mayi chaiva ha.. 14-67-3 (94355) seyaM jvalantI hR^idaye mayi tiShTati keshava. yanna pashyAmi durdharSha sahaputraM tu taM prabho.. 14-67-4 (94356) kiMnu vakShyati dharmAtmA dharmarAjo yudhiShThiraH. bhImasenArjunau chApi mAdravatyAH sutau cha tau.. 14-67-5 (94357) shrutvA.abhimanyostanayaM jAtaM cha mR^itameva cha. muShitA iva vArShNeya droNaputreNa pANDavAH.. 14-67-6 (94358) abhimanyuH priyaH kR^iShNa pitR^INAM nAtra saMshayaH. te shrutvA kiMnu vakShyanti droNaputrAstranirjitAH.. 14-67-7 (94359) bhavitA naH paraM duHkhaM kiMnu manye janArdana. abhimanyoH sutaM kR^iShNa mR^itaM jAtamariMdama.. 14-67-8 (94360) sA.ahaM prasAdaye kR^iShNa tvAmadya shirasA natA. pR^itheyaM draupadI chaiva tAH pashya puruShottama.. 14-67-9 (94361) yadA droNasuto garbhAnpANDUnAM hanti mAdhava. tadA kila tvayA drauNiH kruddhenokto.arimardana.. 14-67-10 (94362) akAmaM tvAM kariShyAmi brahmabandho narAdhama. ahaM saMjIvayiShyAmi kirITitanayAtmajam.. 14-67-11 (94363) ityedvachanaM shrutvA jAnAnA.ahaM balaM tava. prasAdaye tvAM durdharSha jIvatAmabhimanyujaH.. 14-67-12 (94364) yadyetattvaM pratishrutya na karoShi vacha shubham. sakalaM vR^iShNishArdUla mR^itAM mAmavadhAraya.. 14-67-13 (94365) abhimanyoH suto vIra na saMjIvati yadyayam. jIvati tvayi durdharSha kiM kariShyAmyahaM tvayA.. 14-67-14 (94366) saMjIvayainaM durdharSha mR^itaM tvamabhimanyujam. sadR^ishAkShasutaM vIra sasyaM varShannivAMmbudaH.. 14-67-15 (94367) tvaM hi keshava dharmAtmA satyavAnsatyavikramaH. sa tAM vAchamR^itAM kartumarhasi tvamariMdama.. 14-67-16 (94368) ichChannapi hi lokAMstrI~njIvayethA mR^itAnimAn. kiM punardayitaM jAtaM svasrIyasyAtmajaM mR^itam.. 14-67-17 (94369) prabhAvaj~nA.asmi te kR^iShNa tasmAttvAM yAchayAmyaham. kuruShva pANDuputrANAmimaM paramanugraham.. 14-67-18 (94370) svaseti vA mahAbAho hataputreti vA punaH. prapannA mAmiyaM cheti dayAM kartumihArhasi.. .. 14-67-19 (94371) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvi saptaShaShTitamo.adhyAyaH.. 67 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-67-4 ghR^itena siktairiti sheShaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 068

.. shrIH ..

14.68. adhyAyaH 068

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena parikShitsUtikAgR^ihapraveshanam.. 1 .. tatrottarayA kR^iShNasamIpe bahudhA vilApapUrvakaM putrojjIvanaprArthanA.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. evamuktastu rAjendra keshihA duHkhamurchChitaH. tatheti vyAjahArochchairhlAdayanniva taM janam.. 14-68-1 (94372) vAkyenaitena hi tadA taM janaM puruSharShabhaH. hlAdayAmAsa sa vibhurgharmArtaM salilairiva.. 14-68-2 (94373) tataH sa prAvishattUrNaM janmaveshma pitustava. architaM puruShavyAghra sitairmAlyairyathAvidhi.. 14-68-3 (94374) apAM kumbhaiH supUrNaishcha vinyastaiH sarvatodisham. ghR^itena tindukAlAtaiH sarShapaishcha mahAbhuja.. 14-68-4 (94375) astraishcha vimalairnyastaiH pAvakaishcha samantataH. vR^iddhAbhishchApi rAmAbhiH parivArArthamAvR^itaH. dakShaishcha parito dhIra bhiShagbhiH kushalaistathA.. 14-68-5 (94376) dadarsha cha sa tejasvI rakShoghrAnyapi sarvashaH. dravyANi sthApitAni sma vidhivatkushalairjanaiH.. 14-68-6 (94377) tathAyuktaM cha taddR^iShTvA janmaveshma pitustava. hR^iShTo.abhavaddhR^iShIkeshaH sAdhusAdhviti chAbravIt.. 14-68-7 (94378) tathA bruvati vArShNeye prahR^iShTavadane tadA. draupadI tvaritA gatvA vairATIM vAkyamabravIt.. 14-68-8 (94379) ayamAyAti te bharturmAtulo madhusUdanaH. purANarShirachintyAtmA samIpamaparAjitaH.. 14-68-9 (94380) sA.api bAShpakalAM vAchaM nigR^ihyAshrUpi chaiva ha. asaMvItA.abhavaddevI devavatkR^iShNamIyuShI.. 14-68-10 (94381) sA tathA dUyamAnena hR^idayena tapasvinI. dR^iShTvA govindamAyAntaM kR^ipaNaM paryadevayat.. 14-68-11 (94382) puNDarIkAkSha pashyAvAM bAlena hi vinAkR^itau. abhimanyuM cha mAM chaiva haThAttulyaM janArdana.. 14-68-12 (94383) vArShNeyamadhuhanvIra shirasA tvAM prasAdaye. droNaputrAstranirdagdhaM jIvayainaM mamAtmajam.. 14-68-13 (94384) yadi sma dharmarAj~nA vA bhImasenena vA punaH. tvayA vA puNDarIkAkSha vAkyamuktamidaM bhavet.. 14-68-14 (94385) ajAnatImiShIkeyaM janitrIM hantviti prabho. ahameva vinaShTA syAM nAyamevaM gato bhavet.. 14-68-15 (94386) garbhasthasyAsya bAlasya brahmAstreNa nipAtanam. kR^itvA nR^ishaMsaM durbuddhirdrauNiH kiM phalamashnute.. 14-68-16 (94387) sA tvAM prasAdya shirasA yAche shatrunibarhaNa. prANAMstyakShyAmi govinda nAyaM saMjIvate yadi.. 14-68-17 (94388) asminhi bahavaH sAdho ye mamAsanmanorathAH. te droNaputreNa hatAH kiMnu jIvAmi keshava.. 14-68-18 (94389) AsInmama matiH kR^iShNa pUrNotsa~NgA janArdana. abhivAdayiShye hR^iShTeti tadidaM vitathIkR^itam.. 14-68-19 (94390) chapalAkShasya dAyAde mR^ite.asminpuruSharShabha. viphalA me kR^itAH kR^iShNa hR^idi sarve manorathAH.. 14-68-20 (94391) chapalAkShaH kilAtIva priyaste madhusUdana. sutaM pashya tvamasyainaM brahmAstreNa nipAtitam.. 14-68-21 (94392) kR^itaghno.ayaM nR^ishaMso.ayaM yathA.asya janakastathA. yaH pANDavIM shriyaM tyaktvA gato.adya yamasAdanaM.. 14-68-22 (94393) mayA chaitatpratij~nAtaM raNamUrdhani keshava. abhimanyau hate vIra tvAmeShyAmyachirAditi.. 14-68-23 (94394) tachcha nAkaravaM kR^iShNa nR^ishaMsA jIvitapriyA. idAnIM mAM gatAM tatra kiMnu vakShyati phAlguniH.. .. 14-68-24 (94395) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi aShTaShaShTitamo.adhyAyaH.. 68 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-68-19 putrotsa~NgA janArdaneti jha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 069

.. shrIH ..

14.69. adhyAyaH 069

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena sashapathaM saMsparshanena parikShitaH samujjIvanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. saivaM vilapya karuNaM sonmAdeva tapasvinI. uttarA nyapatadbhUmau kR^ipaNA putragR^iddhinI.. 14-69-1 (94396) tAM tu dR^iShTvA nipatitAM hataputraparichChadAm. chukrosha kuntI duHkhArtA sarvAshcha bharatAstriyaH.. 14-69-2 (94397) muhUrtamiva rAjendra pANDavAnAM niveshanam. aprekShaNIyamabhavadArtasvanavinAditam.. 14-69-3 (94398) sA muhUrtaM cha rAjendra putrashokAbhipIDitA. kashmalAbhihatA vIra vairATI tvabhavattadA.. 14-69-4 (94399) pratilabhya tu sA saMj~nAmuttarA bharatarShabha. a~NkamAropya taM putramidaM vachanamabravIt.. 14-69-5 (94400) dharmaj~nasya sutaH saMstvaM na dharmamavabudhyase. yastvaM vR^iShNipravIrasya kuruShe nAbhivAdanam.. 14-69-6 (94401) putra gatvA mama vacho brUyAstvaM pitaraM tvidam. durmaraM prANinAM vIra kAle prApte katha~nchana.. 14-69-7 (94402) yA.ahaM tvayA vinA.adyeha patyA putreNa chaiva ha. maraNaM nAbhigachChAmi hatasvastiraki~nchanA.. 14-69-8 (94403) athavA dharmarAj~nA.ahamanuj~nAtA mahAbhujaH. bhakShayiShye viShaM ghoraM pravekShye vA hutAshanam.. 14-69-9 (94404) athavA durbharaM tAta yadidaM me sahasradhA. patiputravihInAyA hR^idayaM na vidIryate.. 14-69-10 (94405) uttiShTha putra pasyemAM duHkhitAM prapitAmahIm. ArtAmupaplutAM dInAM nimagnAM shokasAgare.. 14-69-11 (94406) AryAM cha pashya pA~nchAlIM sAtvatIM cha tapasvinIm. mAM cha pashya suduHkhArtAM vyAdhaviddhAM mR^igImiva.. 14-69-12 (94407) uttiShTha pashya vadanaM lokanAthasya dhImataH. puNDarIkapalAshAkShaM pureva chapalekShaNaH.. 14-69-13 (94408) evaM vipralapantIM tu dR^iShTvA nipatitAM punaH. uttarAM tAM striyaH sarvAH punarutthApayantyuta.. 14-69-14 (94409) utthAya cha punardhairyAttadA matsyapateH sutA. prA~njaliH puNDarIkAkShaM bhUmAvevAbhyavAdayat.. 14-69-15 (94410) shrutvA sa tasyA vipulaM vilApaM puruSharShabhaH. upaspR^ishya tataH kR^iShNo brahmAstraM pratyasaMharat.. 14-69-16 (94411) pratijaj~ne cha dAshArhastasya jIvitamachyutaH. abravIchcha vishuddhAtmA sarvaM vishrAvayajjagat.. 14-69-17 (94412) na bravImyuttare mithyA satyametadbhaviShyati. eSha saMjIvayAmyenaM pashyatAM sarvadehinAm.. 14-69-18 (94413) noktapUrvaM mayA mithyA svaireShvapi kadAchana. na cha yuddhAtparAvR^ittastathA saMjIvatAmayam.. 14-69-19 (94414) yathA me dayito dharmo brAhmaNashcha visheShataH. abhimanyoH suto jAto mR^ito jIvatvayaM tathA.. 14-69-20 (94415) yathA.ahaM nAbhijAnAmi vijaye tu kadAchana. virodhaM tena satyena mR^ito jIvatvayaM shishuH.. 14-69-21 (94416) yathA satyaM cha dharmashcha mayi nityaM pratiShThitau. tathA mR^itaH shishurayaM jIvatAdabhimanyujaH.. 14-69-22 (94417) yathA kaMsashcha keshI cha dharmeNa nihatau mayA. tena satyena bAlo.ayaM punaH saMjIvatAmiha.. 14-69-23 (94418) ityuktvA vAsudevo.atha taM bAlaM bharatarShabha. `pAdena kamalAbhena brahmarudrArchitena cha. pasparsha puNDarIkAkSha ApAdatalamastakam.. 14-69-24 (94419) spR^iShTamAtrastu kR^iShNena sa bAlo bharatarShabha. shanaiHshanairmahArAja prApadyata sa chetanAm..' 14-69-25 (94420) shanaiHshanairmahArAja prAspandata sachetanaH.. .. 14-69-26 (94421) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekonasaptatitamo.adhyAyaH.. 69 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-69-6 dharmajasya suta iti ka.tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 070

.. shrIH ..

14.70. adhyAyaH 070

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNenAbhimanyusutasya padapravR^ittinimittakathanapUrvakaM nAmakaraNam.. 1 .. atrAntare yudhiShThirAdInAM svarNabhArAnayanena hastinapuraMpratyAgamanashravaNena kR^iShNAdibhistatpratyudyAnam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. brahmAstraM tu yadA rAjankR^iShNena pratisaMhR^itam. tadA tadveshma te pitrA tejasA.abhividIpitam.. 14-70-1 (94422) tato rakShAMsi sarvANi neshustyaktvA gR^ihaM tu tat. antarikShe cha vAgAsItsAdhu keshava sAdhviti.. 14-70-2 (94423) tadastraM jvalitaM chApi pitAmahamagAttadA. tataH prANAnpunarlebhe pitA tava nareshvara.. 14-70-3 (94424) vyacheShTata cha bAlosau yathotsAhaM yatAbalam. babhUvurmuditA rAjaMstatastA bharatastriyaH.. 14-70-4 (94425) brAhmaNA vAchayAmAsurgovindasyaiva shAsanAt. tatastA muditAH sarvAH prashashaMsurjanArdanam.. 14-70-5 (94426) striyo bharatasiMhAnAM nAvaM labdhveva pAragAH. kuntI drupadaputrI cha subhadrA chottarA tathA. striyashchAnyA nR^isiMhAnAM babhUvurhR^iShTamAnasAH.. 14-70-6 (94427) tatra mallA naTAshchaiva granthikAH saukhyashAyikAH. sUtamAgadhasa~NghAshchApyastuvaMstaM janArdanam.. 14-70-7 (94428) kuruvaMshastavAkhyAbhirAshIrbhirbharatarShabha. `sabhAjayata saMhR^iShTo mahArAja mahAjanaH..' 14-70-8 (94429) utthAya tu yathAkAlamuttarA yadunandanam. abhyavAdayata prItA saha putreNa bhArata.. 14-70-9 (94430) tatastasyai dadau prIto bahuratnaM visheShataH. tathaiva vR^iShNishArdUlo nAma chAsyAkarotprabhuH. pitustava mahArAja satyasandho janArdanaH.. 14-70-10 (94431) parikShINe kule yasmAjjAto.ayamabhimanyujaH. parikShiditi nAmAsya bhavatvityabravIttadA.. 14-70-11 (94432) so.avardhata yathAkAlaM pitA tava janAdhipa. manaHprahlAdanashchAsItsarvalokasya bhArata.. 14-70-12 (94433) mAsajAtastu te vIra pitA bhavati bhArata. athAjagmuH subahulaM ratnamAdAya pANDavAH.. 14-70-13 (94434) `merukUTanibhAnbhANDAnkalashAnbhAjanAni cha. kR^itAkR^itaM mahadbhImamAdAya puruShottamAH.. 14-70-14 (94435) bhAratairvAhanaistatra gorute gorute pathi. nivasanto yayurdevaM smarantaH parameShThinaH.. 14-70-15 (94436) nAsIttatra nR^ipaH kashchidabhArArto nR^ipaM vinA. bhImAdayo.api yaj~nArthaM vahante kiM punarjanAH..' 14-70-16 (94437) tAnsamIpagatA~nshrutvA niryayurvR^iShNipu~NgavAH. ala~nchakrushcha mAlyaughairnagaraM nAgasAhvayam.. 14-70-17 (94438) patAkAbhirvichitrAbhirdhvajaishcha vividhairapi. veshmAni samala~nchakruH paurAshchApi janeshvaraH.. 14-70-18 (94439) devatAyatanAnAM cha pUjAH suvividhAstathA. saMdideshAtha viduraH pANDuputrapriyepsayA.. 14-70-19 (94440) rAjamArgAshcha tatrAsansumanobhirala~NkR^itAH. shushubhe tatpuraM chApi samudraughanibhasvanam.. 14-70-20 (94441) nartakaishchApi nR^ityadbhirgAyakAnAM cha niHsvanaiH. AsIdvaishravaNasyeva nivAsastatpuraM tadA.. 14-70-21 (94442) bandibhishcha narai rAjanstrIsahAyaishcha sarvashaH. tatratatra vivikteShu samantAdupashobhitam.. 14-70-22 (94443) patAkA dhUyamAnAshcha samantAnmAtarishvanA. adarshayanniva tadA kurUnvai dakShiNottarAn.. 14-70-23 (94444) aghoShayaMstadA chApa puruShA rAjamArgataH. sarvarAtravihAro.adya ratnAbharaNalakShaNaH.. .. 14-70-24 (94445) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi saptatitamo.adhyAyaH.. 70 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-70-5 vAchayAmAsuH svastIti sheShaH.. 7-70-7 gramthikAH daivaj~nAH sukhAvahaM saukhyaM shayanaM iti pR^ichChanti te saukhyashAyikAH.. 7-70-8 kuruvaMshasya stavaM AchakShate tAbhiH kuruvaMshastavAkhyAbhiH.. 7-70-9 utthAya tu yathAkAmamiti ka.Ta.tha.pAThaH.. 7-70-10 tasya kR^iShNo dadau hR^iShTo bahuratnaM visheShataH. tathAnye vR^iShNishArdUlA iti jha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 071

.. shrIH ..

14.71. adhyAyaH 071

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNAdibhiH pratyudgamyamAnairyudhiShThirAdibhiH svarNabhArapuraskAreNa hAstinapurapraveshaH.. 1 .. tatastatropAgatena vyAsena yudhiShThiraMpratyashvamedhaprashaMsanapUrvakaM tatkaraNavidhAnam.. 2 .. yudhiShThireNAshvamedhe svayaM dIkShAsvIkAraM prArthitena kR^iShNena sahetukathanaM tampratyeva dIkShAsvIkAravidhAnam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. tAnsamIpagatA~nshrutvA pANDavA~nshatrukarshanaH. vAsudevaH sahAmAtyaH prayayau sasuhR^idgaNaH. te sametya yathAnyAyaM pratyudyAtA didR^ikShayA.. 14-71-1 (94446) te sametya tathAdharmaM pANDavA vR^iShNibhiH saha. vivishuH sahitA rAjanpuraM vAraNasAhvayam.. 14-71-2 (94447) vishatastasya sainyasya khuranemisvanena ha. dyAvApR^ithivyau khaM chaiva sarvamAsItsamAvR^itam.. 14-71-3 (94448) te koshAnagrataH kR^itvA vivishuH svaM puraM tadA. pANDavAH prItamanasaH sAmAtyAH sasuhR^idgaNAH.. 14-71-4 (94449) te sametya yathAnyAyaM dhR^itarAShTraM janAdhipam. kIrtayantaH svanAmAni tasya pAdau vavandire.. 14-71-5 (94450) dhR^itarAShTrAbhyanuj~nAtA gAndhArIM subalAtmajAm. kuntIM cha rAjashArdUla tadA bharatasattama.. 14-71-6 (94451) viduraM yUjayitvA cha vaishyAputraM sametya cha. pUjyamAnAH sma te vIrA vyarochanta vishAmpate.. 14-71-7 (94452) tatastatparamAshcharyaM vichitraM mahadadbhutam. shushruvuste tadA vIrAH pituste janma bhArata.. 14-71-8 (94453) tadupashrutya tatkarma vAsudevasya dhImataH. pUjArhaM pUjayAmAsuH kR^iShNaM devakInandanam.. 14-71-9 (94454) tataH katipayAhasya vyAsaH satyavatIsutaH. AjagAma mahAtejA nagaraM nAgasAhvayam.. 14-71-10 (94455) tasya sarve yathAnyAyaM pUjA chakruH kurUdvahAH. saha vR^iShNyandhakavyAghrairupAsAMchakrire tadA.. 14-71-11 (94456) tatra nAnAvidhAkArAH kathAH samabhikIrtya vai. yudhiShThiro dharmasuto vyAsaM vachanamabravIt.. 14-71-12 (94457) bhavatprasAdAdbhagavanyadidaM ratnamAhR^itam. upayoktuM tadichChAmi vAjimedhe mahAkratau.. 14-71-13 (94458) tamanuj~nAtumichChAmi bhavatA munisattama. tvadadhInA vayaM sarve kR^iShNasya cha mahAtmanaH.. 14-71-14 (94459) vyAsa uvAcha. 14-71-15x (7916) anujAnAmi rAjaMstvAM kriyatAM yadanantaram. yajasva vAjimedhena vidhivaddakShiNAvatA.. 14-71-15 (94460) ashvamedho hi rAjendra pAvanaH sarvapApmanAm. teneShTvA tvaM vipAtmA vai bhavitA nAtra saMshayaH.. 14-71-16 (94461) ityuktaH sa tu dharmAtmA kururAjo yudhiShThiraH. ashvamedhasya kauravya chakArAharaNe matim.. 14-71-17 (94462) samanuj~nApya tatsarvaM kR^iShmadvaipAyanaM nR^ipaH. vAsudevamathAbhyetya vAgmI vachanamabravIt.. 14-71-18 (94463) devakI suprajA devI tvayA puruShasattama. yadbrUyAM tvAM mahAbAho tatkR^ithAstvamihAchyuta.. 14-71-19 (94464) tvatprabhAvArjitAnbhogAnashnIma yadunandana. parAkrameNa buddhyA cha tvayeyaM nirjitA mahI.. 14-71-20 (94465) dIkShayasva tvamAtmAnaM tvaM hi naH paramo guruH. tvayIShTavati dAshArha vipApmA bhavitA hyaham.. 14-71-21 (94466) tvaM hi yaj~no gurushcha tvaM dharmaj~nastvaM prajApatiH. tvaM gatiH sarvabhUtAnAmiti me nishchitA matiH.. 14-71-22 (94467) vAsudeva uvAcha. 14-71-23x (7917) tvamevaitanmahAbAho kartumarhasyariMdama. tvaM gatiH sarvabhUtAnAmiti me nishchitA matiH.. 14-71-23 (94468) tvaM chAdyi kuruvIrANAM dharmeNa hi virAjase. guNIbhUtAH sma te rAjaMstvaM no rAjangururmataH. yajasva madanuj~nAtaH prApya eSha kratustvayA.. 14-71-24 (94469) yunaktu no bhavAnkArye yatra vA~nChasi bhArata. satyaM te pratijAnAmi sarvaM kartAsmi te.anagha.. 14-71-25 (94470) bhImasenArjunau chaiva tathA mAdravatIsutau. iShTavanto bhaviShyanti tvayIShTavati pArthive.. .. 14-71-26 (94471) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekasaptatitamo.adhyAyaH.. 71 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-71-7 vaishyAputraM yuyutsum.. 7-71-16 pAvanaH nAshakaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 072

.. shrIH ..

14.72. adhyAyaH 072

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

vyAsena yudhiShThiraMprati pR^ithivIsaMchArAya medhyAshvotsarjanachodanA.. 1 .. tathA.ashvarakShaNe.arjunasya niyojanam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. evamuktastu kR^iShNena dharmaputro yudhiShThiraH. vyAsamAmantry medhAvI tato vAchanamabravIt.. 14-72-1 (94472) yadA kAlaM bhavAnvetti hayamedhasya tattvataH. dIkShayasva tadA mAM tvaM tvayyAyatto hi me krutuH.. 14-72-2 (94473) vyAsa uvAcha. 14-72-3x (7918) ayaM pailotha kaunteya yAj~navalkyastathaiva cha. vidhAnaM yadyathA kAlaM tatkartArau na saMshayaH.. 14-72-3 (94474) chaitryAM hi paurNamAsyAM tu tava dIkShA bhaviShyati. sambhArAH sambhriyantAM cha yaj~nArthaM puruSharShabha.. 14-72-4 (94475) ashvavidyAvidashchaiva sUtA viprAshcha tadvidaH. medhyamashvaM parIkShantAM tava yaj~nArthasiddhaye.. 14-72-5 (94476) tamutsR^ija yathAshAstraM pR^ithivIM sAgarAmbarAm. saparyetu yasho nAmnA tava pArthiva vardhayan.. 14-72-6 (94477) ityuktaH sa tathetyuktvA pANDavaH pR^ithivIpatiH. chakAra sarvaM rAjendra yathoktaM brahmavAdinA.. 14-72-7 (94478) sambhArashchaiva rAjendra sarve sa~NkalpitAstatA.. 14-72-8 (94479) sa sambhArAnsamAhR^itya nR^ipo dharmasutastadA. nyavedayadameyAtmA kR^iShNadvaipAyanAya vai.. 14-72-9 (94480) tato.abravInmahAtejA vyAso dharmAtmajaM nR^ipam. yathAkAlaM yathAyogaM sajjAH sma tava dIkShaNe.. 14-72-10 (94481) sphyashcha kUrchashcha sauvarNo yachchAnyadapi kaurava. yattu yogyaM bhavetki~nchidraukmaM tatkriyatAmiti.. 14-72-11 (94482) ashvashchotsR^ijyatAmadya pR^ithvyAmatha yathAkramam. suguptaM charatAM chApi yathAshAstraM yathAvidhi.. 14-72-12 (94483) yudhiShThira uvAcha. 14-72-13x (7919) ayamashvo yatA brahmannutsR^iShTaH pR^ithivImimAm. chariShyati yathAkAmaM tatra vai saMvidIyatAm.. 14-72-13 (94484) pR^ithivIM paryaTantaM hi turagaM kAmachAriNam. kaH pAlayediti mune tadbhavAnvaktumarhati.. 14-72-14 (94485) ityuktaH sa tu rAjendra kR^iShNadvaipAyano.abravIt. bhImasenAdavarajaH shreShThaH sarvadhanuShmatAm. jiShNuH sahiShNurdhR^iShNuscha sa enaM pAlayiShyati.. 14-72-15 (94486) shaktaH sa hi mahIM jetuM nivAtakavachAntakaH. tasminhyastrANi divyAni divyaM saMhananaM tathA. divyaM dhanashcheShudhI cha sa enamanuyAsyati.. 14-72-16 (94487) sa hi dharmArthakushalaH sarvavidyAvishAradaH. yathAshAstraM nR^ipashreShTha chArayiShyati te hayam.. 14-72-17 (94488) rAjaputro mahAbAhuH shyAmo rAjIvalochanaH. abhimanyoH pitA vIraH sa enamanuyAsyati.. 14-72-18 (94489) bhImasenopi tejasvI kaunteyo.amitavikramaH. samartho rakShituM rAShTraM nakulashcha vishAmpate.. 14-72-19 (94490) sahadevastu kauravya samAyAsyati buddhimAn. kuTumbatantraM vidhivatsarvameva mahAyashAH.. 14-72-20 (94491) sa tu sarvaM yathAnyAyamukta kurukulodvahaH. chakAra phalgunaM chApi saMdidesha hayaM prati.. 14-72-21 (94492) yudhiShThira uvAcha. 14-72-22x (7920) ehyarjuna tvayA vIra hayo.ayaM paripAlyatAm. tvamarho rakShituM hyenaM nAnyaH kashchana mAnavaH.. 14-72-22 (94493) ye chApi tvAM mahAbAho pratyudyAnti narAdhipAH. tairvigraho yathA na syAttathA kAryaM tvayA.anagha.. 14-72-23 (94494) AkhyAtavyashcha bhatA yaj~no.ayaM mama sarvashaH. pArthivebhyo mahAbAho samaye gamyatAmiti .. 14-72-24 (94495) vaishampAyana uvAcha. 14-72-25x (7921) evamuktvA sa dharmAtmA bhrAtaraM savyasAchinam. bhImaM cha nakulaM chaiva puraguptau samAdadhat.. 14-72-25 (94496) kuTumbatantre cha tadA sahadevaM yudhAMpatim. anumAnya mahIpAlaM dhR^itarAShTraM yudhiShThiraH.. .. 14-72-26 (94497) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi dvisaptatitamo.adhyAyaH.. 72 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-72-11 sphyaH kAShThakha~NgaH sa chAtra sauvarNaH. kUrcha AsanArthaM kushamuShTiH so.apyatra sauvarNaH.. 7-72-12 suguptaM surakShitaM yathA syAttathA..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 073

.. shrIH ..

14.73. adhyAyaH 073

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

arjunena yudhiShThiraniyogAdbrAhmaNaiH kShatriyaishcha saha prathamamuttaradishyashvasa~nchAraNena rakShaNAya tadanusaraNam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. dIkShAkAle tu samprApte tataste sumahartvijaH. vidhivaddIkShayAmAsurashvamedhAya pArthivam.. 14-73-1 (94498) kR^itvA sa pashumedhAMshcha dIkShitaH pANDunandanaH. dharmarAjo mahAtejAH sahartvigbhirvyarochata.. 14-73-2 (94499) hayashcha hayamedhArthaM svayaM sa brahmavAdinA. utsR^iShTaH shAstravidhinA vyAsenAmitatejasA.. 14-73-3 (94500) sa rAjA rAjadharmeNa dIkShito vibabhau tadA. hemamAlI rukmakaNThaH pradIpta iva pAvakaH.. 14-73-4 (94501) kR^iShNAjinI daNDapANiH kShaumavAsAH sa dharmajaH. vibabhau dyutimAnbhUyaH prajApatirivAdhvare.. 14-73-5 (94502) tathaivAsyartvijaH sarve tulyaveShA vishAMpate. babhUvurarjunashchApi pradIpta iva pAvakaH.. 14-73-6 (94503) shvetAshvaH kapiketushcha sasArAshvaM dhana~njayaH. vidhivatpR^ithivIpAla dharmarAjasya shAsanAt.. 14-73-7 (94504) **kShipangANDivaM rAjanbaddhagodhA~NgulitravAn. tamashvaM pR^ithivIpAla mudA yuktaH sasAra cha.. 14-73-8 (94505) anumArgaM tadA rAjannAgamattatpuraM vibho. draShTukAmaM kurushreShThaM prayAsyanataM dhana~njayam.. 14-73-9 (94506) teShAmanyonyasammardAdUShmeva samAjAyata. didR^ikShUNAM hayaM taM cha taM chaiva hayasAriNam.. 14-73-10 (94507) tataH shabdo mahArAja dishaH khaM pratipUrayan. babhUva prekShatAM nR^ImAM kuntIputraM dhanaMjayam.. 14-73-11 (94508) eSha gachChati kaunteyasturagashchaiva dIptimAn. samanveti mahAbAhuH saMspR^ishandhanuruttamam.. 14-73-12 (94509) evaM shushrAva vadatAM giro jiShNurudAradhIH. svasti te.astu vrajAriShTaM punashchaihIti bhArata.. 14-73-13 (94510) athApare manuShyendra puruShA vAkyamabruvan. nainaM pashyAma sammarde dhanuretatpradR^ishyate.. 14-73-14 (94511) etaddhi bhImanirhrAdaM vishrutaM gANDivaM dhanuH. svasti gachChatvariShTo vai panthAnamakutobhayam. nivR^ittamenaM drakShyAmaH punareShyati cha dhruvam.. 14-73-15 (94512) evamAdyA manuShyANAM strINAM cha bharatarShabha. shushrAva madhurA vAchaH punaHpunarudAradhIH.. 14-73-16 (94513) yAj~navalkyasya shiShyashcha kushalo yaj~nakarmaNi. prAyAtpArthena sahitaH shAntyarthaM vedapAragaH.. 14-73-17 (94514) brAhmaNAshcha mahIpAla bahavo vedapAragAH. anujagmurmahAtmAnaM kShatriyAshcha vishAmpate. vidhivatpR^ithivIpAla dharmarAjasya shAsanAt.. 14-73-18 (94515) pANDavaiH pR^ithivImashvo nirjitAmastratejasA. chachAra sa mahArAja yathAdeshaM cha sattama.. 14-73-19 (94516) tatra yuddhAni vR^ittAni yAnyAsanpANDavasya ha. tAni vakShyAmi te vIra vichitrANi mahAnti cha.. 14-73-20 (94517) sa hayaH pR^ithivIM rAjanpradakShiNamavartata. sasArettarataH pUrvaM tannibodha mahIpate.. 14-73-21 (94518) avamR^idransa rAShTrANi pArthivAnAM hayottamaH. shanaistadA pariyayau shvetAshvashcha mahArathaH.. 14-73-22 (94519) tatra sa~NgaNanA nAsti rAj~nAmayutashastadA. ye.ayudhyanta mahArAja kShatriyA hatabAndhavAH.. 14-73-23 (94520) kirAtA yavanA rAjanbahavo.asidhanurdharAH. mlechChAshchAnye bahuvidhAH pUrvaM ye nikR^itA raNe.. 14-73-24 (94521) AryAshcha pR^ithivIpAlAH prahR^iShTanaravAhanAH. samIyuH pANDuputreNa bahavo yuddhadurmadAH.. 14-73-25 (94522) evaM vR^ittAni yuddhAni tatratatra mahIpate. arjunasya mahIpAlairnAnAdeshasamAgataiH.. 14-73-26 (94523) yAnyatra hayato rAjanpravR^ittAni mahAnti cha. tAni yuddhAni vakShyAmi kaunteyasya tavAnagha.. .. 14-73-27 (94524) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi trisaptatitamo.adhyAyaH.. 73 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-73-9 AkumAraM tadA rAjan iti jha.pAThaH.. 7-73-17 shiShyaH somashravAH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 074

.. shrIH ..

14.74. adhyAyaH 074

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

arjunena traigartAnAM parAjayaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. trigartairabhavadyuddhaM kR^itavairaiH kirITinaH. mahArathasamAj~nAtairhatAnAM putranaptR^ibhiH.. 14-74-1 (94525) te samAj~nAya samprAptaM yaj~niyaM turagottama***** viShayAntaM tato vIrA daMshitAH paryavArayan.. 14-74-2 (94526) rathino baddhatUNIrAH sadashvaiH samala~NkR^itaiH. parivArya hayaM rAjangrahItuM samprachakramuH.. 14-74-3 (94527) tataH kirITI sa~nchintya teShAM tatra chikIrShitam. vArayAmAsa tAnvIrAnsAntvapUrvamariMdamaH.. 14-74-4 (94528) tadanAdR^itya te sarve sharairabhyahanaMstadA. tamorajobhyAM saMChannAMstAnkirITI nyavArayat.. 14-74-5 (94529) tAnavravIttato jiShNuH prahasanniva bhArata. nivartadhvamadharmaj~nAH shreyo jIvitameva cha.. 14-74-6 (94530) sa hi vIraH prayAsyanvai dharmarAjena vAritaH. hatabAndhavA na te pArta hantavyAH pArthivA iti.. 14-74-7 (94531) sa tadA tadvachaH shrutvA dharmarAjasya dhImataH. tAnnivartadhvamityAha na nyavartanti chApi te.. 14-74-8 (94532) tatastrigartarAjAnaM sUryavarmANamAhave. vinadya sharajAleni prajahAsa dhanaMjayaH.. 14-74-9 (94533) tataste rathaghopeNa rathanemisvanena cha. pUrayanto dishaH sarvA dhanaMjayamupAdravan.. 14-74-10 (94534) sUryavarmA tataH pArte sharANAM nataparvaNAm. shatAnyamu~nchadrAjendra laghvastramabhidarshayan.. 14-74-11 (94535) tathaivAnye maheShvAsA ye cha tasyAnuyAyinaH. mumuchuH sharavarShANi dhanaMjayavadhaiShiNaH.. 14-74-12 (94536) sa tA~njyAmukhanirmuktairbahubhiH subahU~nsharAn. chichCheda pANDavo rAjaMste bhUmau nyapataMstadA.. 14-74-13 (94537) ketuvarmA tu tejasvI tasyaivAvarajo yuvA. yuyudhe bhrAturarthAya pANDavena yashasvinA.. 14-74-14 (94538) tamApatantaM samprekShya ketuvarmANamAhave. abhyaghnannishitairbANairbIbhatsuH paravIrahA.. 14-74-15 (94539) ketuvarmaNyabhihate dhR^itavarmA mahArathaH. rathenAshu samutpatya sharairjiShNumavAkirat.. 14-74-16 (94540) tasya tAM shIghratAmIkShya tutoShAtIva vIryavAn. guDAkesho mahAdejA bAlasya dhR^itavarmaNaH.. 14-74-17 (94541) na saMdadhAnaM dadR^ishe nAdadAnaM cha taM tadA. kirantamevaM sa sharAndadR^ishe pAkashAsaniH.. 14-74-18 (94542) sa tu taM pUjayAmAsa dhR^itavarmANamAhave. manasA tu muhUrtaM vai raNe samabhiharShayan.. 14-74-19 (94543) `na vivyAdha raNe kruddhaH kuntIputro hasanniva. saubhadrasyeva tatkarma dR^iShTvA bAlasya vismitaH.. 14-74-20 (94544) taM pannagamiva kruddhaM kuruvIraH smayanniva. prItipUrvaM mahAbAhuH prANairna vyaparopayat.. 14-74-21 (94545) sa tathA rakShyamANo vai pArthenAmitatejasA. dhR^itavarmA sharaM dIptaM mumocha vijaye tadA.. 14-74-22 (94546) sa tena vijayastUrNamAsIdviddhaH kare bhR^isham. mumocha gANDivaM mohAttatpapAtAtha bhUtale.. 14-74-23 (94547) dhanuShaH patatastasya savyasAchikarAdvibho. babhUva sadR^ishaM rUpaM shakrachApasya bhArata.. 14-74-24 (94548) tasminnipatite divye mahAdhanuShi pArthivaH. chakAra sasvanaM hAsaM dhR^itavarmA mahAhave.. 14-74-25 (94549) tato roShArdito jiShNuH pramR^ijya rudhiraM karAt. dhanurAdatta taddivyaM sharavarShairvavarSha cha.. 14-74-26 (94550) tato halahalAshabdo divaspR^igabhavattadA. nAnAvidhAnAM bhUtAnAM tatkarmANi prashaMsatAm.. 14-74-27 (94551) tataH samprekShya saMkruddhaM kAlAntakayamopamam. jiShNuM traigartakA yodhAH parItAH paryavArayan.. 14-74-28 (94552) abhisR^itya parIpsArthaM tataste dhR^itavarmaNaH. parivavrurguDAkeshaM tatrAkruddhyaddhanaMjayaH.. 14-74-29 (94553) tato yodhA~njaghAnAshu teShAM sa dasha chAShTa cha. mahendravajrapratimairAyasairbahubhiH sharaiH.. 14-74-30 (94554) tAnsamprabhagnAnsamprekShya tvaramANo dhanaMjayaH. sharairAshIviShAkArairjaghAna svanavaddhasan.. 14-74-31 (94555) te bhagnamanasaH sarve traigartakamahArathAH. disho.abhidudruvU rAjandhanaMjayasharArditAH.. 14-74-32 (94556) `hatAvashiShTA hi parAH pArthaM dR^iShTaparAkramAH.' tamUchuH puruShavyAghraM saMshaptakaniShUdanam.. 14-74-33 (94557) tavAsma kiMkarAH sarve sarve vai vashagAstava. Aj~nApayasvaH naH pArtha prahvAnpreShyAnavasthitAn. kariShyAmaH priyaM sarvaM tava kauravanandana.. 14-74-34 (94558) etadAj~nAya vachanaM sarvAMstAnabravIttadA. jIvitaM rakShata nR^ipAH shAsanaM pratigR^ihyatAm.. .. 14-74-35 (94559) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi chatuHsaptatitamo.adhyAyaH.. 74 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 075

.. shrIH ..

14.75. adhyAyaH 075

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

arjunena prAgjyotiShapurametyAshvarakShaNAya bhagadattasutena yaj~nadattena sahAyodhanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. prAgjyotiShamathAbhyetya vyacharatsa hayottamaH. bhagadattAtmajastatra niryayau raNakarkashaH.. 14-75-1 (94560) sahayaM pANDuputraM tu viShayAntamupAgatam. yuyudhe bharatashreShTha yaj~nadatto mahIpatiH.. 14-75-2 (94561) sobhiniryAya nagarAdbhagadattasuto nR^ipaH. ashvamAyAntamunmathya nagarAbhimukho yayau.. 14-75-3 (94562) tamAlakShya mahAbAhuH kurUNAmR^iShabhastadA. gANDIvaM vikShipaMstUrNaM sahasA samupAdravat.. 14-75-4 (94563) tato gANDIvanirmuktairiShubhirmohito nR^ipaH. hayamutsR^ijya taM vIrastataH pArthamupAdravat.. 14-75-5 (94564) punaH pravishya nagaraM daMshitaH sa nR^ipottamaH. Aruhya nAgapravaraM niryayau yuddhakA~NkShayA.. 14-75-6 (94565) pANDureNAtapatreNa dhriyamANena mUrdhani. dodhUyatA chAmareNa shvetena cha mahArathaH.. 14-75-7 (94566) tataH pArthaM samAsAdya pANDavAnAM mahAratham. AhvayAmAsa bIbhatsuM bAlyAnmohAchcha saMyuge.. 14-75-8 (94567) sa vAraNaM nagaprakhyaM prabhinnakaraTAmukham. preShayAmAsa saMkruddhaH shvetAshvaM prati pArthivaH.. 14-75-9 (94568) vikSharantaM mahAmeghaM paravAraNavAraNam. shastravatkalpitaM sa~Nkhye vivashaM yuddhadurmadam.. 14-75-10 (94569) prachodyamAnaH sa gajastena rAj~nA mahAbalaH. tadA.a~Nkashena vibabhAvutpatiShyannivAmbaram.. 14-75-11 (94570) tamApatantaM samprekShya kruddho rAjandhanaMjayaH. bhUmiShTho vAraNagataM yodhayAmAsa bhArata.. 14-75-12 (94571) yaj~nadattastataH kruddho mumochAshu dhanaMjaye. tomarAnagnisa~NkAshA~nshalabhAniva vegitAn.. 14-75-13 (94572) arjunastAnasamprAptAngANDIvaprabhavaiH sharaiH. dvidhA tridhA cha chichCheda khagamAnkhagamaistadA.. 14-75-14 (94573) sa tAndR^iShTvA tathA ChinnAMstomarAnbhagadattajaH. iShUnasaktAMstvaritaH prAhiNotpANDavaM prati.. 14-75-15 (94574) tato.arjunastUrNataraM rukmapu~NkhAnajihmagAn. preShayAmAsa saMkruddho bhagadattAtmajaM prati.. 14-75-16 (94575) sa tairviddho mahAtejA yaj~nadatto mahAmR^idhe. bhR^ishAhataH papAtorvyAM na tvenamajahAtsmR^itiH.. 14-75-17 (94576) tataH sa punarAruhya vAraNapravaraM raNe. avyagraH preShayAmAsa jayArthI vijayaM prati.. 14-75-18 (94577) tasmai bANAMstato jiShNurnirmuktAshIviShopamAn. preShayAmAsa saMkruddho jvalitajvalanopamAn.. 14-75-19 (94578) sa tairviddho mahAnAgo visravanrudhiraM babhau. himavAniva shailendro bahuprasravaNastadA.. .. 14-75-20 (94579) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi pa~nchasaptatitamo.adhyAyaH.. 75 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-75-2 vajradatto mahIpatiriti jha.pAThaH.. 7-75-20 gairikAktamivAmbhodrirbahuprasravaNaM tadA iti jha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 076

.. shrIH ..

14.76. adhyAyaH 076

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

arjunena bhagadattAtmajaparAjayaH.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

evaM trirAtramabhavattadyuddhaM bharatarShabha. arjunasya narendreNa vR^itreNeva shatakratoH.. 14-76-1 (94580) tatashchaturthe divase yaj~nadatto mahAbalaH. jahAsa sasvanaM hAsaM vAkyaM chedamatAbravIt.. 14-76-2 (94581) arjunArjuna tiShThasva na me jIvanvimokShyase. tvAM nihatya kariShyAmi pitustoyaM yathAvidhi.. 14-76-3 (94582) tvayA vR^iddho mama pitA bhagadattaH pituH sakhA. hato vR^iddho.api bAdhitvA shishuM mAmadya yodhaya.. 14-76-4 (94583) ityevamuktvA saMkruddho yaj~nadatto narAdhipaH. preShayAmAsa kauravya vAraNaM pANDavaM prati.. 14-76-5 (94584) sampreShyamANo nAgendro yaj~nadattena dhImatA. utpatiShyannivAkAshamabhidudrAva pANDavam.. 14-76-6 (94585) agrahastasumuktena shIkareNa sa nAgarAT. samaukShati guDAkeshaM shailaM nIla ivAmbudaH.. 14-76-7 (94586) sa tena preShito rAj~nA meghavadvinadanmuhuH. mukhADambarasaMhrAdairabhyadravata phalgunam.. 14-76-8 (94587) sa nR^ityanniva nAgendro yaj~nadattaprachoditaH. AsasAda drutaM rAjankauravANAM mahAratham.. 14-76-9 (94588) tamAyAntamathAlakShya yaj~nadattasya vAraNam. gANDIvamAshritya balI na vyakampata shatruhA.. 14-76-10 (94589) chukrodha balavachchApi pANDavastasya bhUpateH. kAryavighnamanusmR^ityi pUrvavairaM cha bhArata.. 14-76-11 (94590) tatastaM vAraNaM kruddhaH sharajAlena pANDavaH. nivArayAmAsa tadA veleva makarAlayam.. 14-76-12 (94591) sa nAgapravaraH shrImAnarjunena nivAritaH. tasthau sharairvinunnA~NgaH shvAvichChalalito yathA.. 14-76-13 (94592) nivAritaM gajaM dR^iShTvA bhagadattasuto nR^ipaH. utsasarja shitAnbANAnarjune krodhamUrChitaH.. 14-76-14 (94593) arjunastu mahAbAhuH sharairarinighAtibhiH. vArayAmAsa tAnbANAMstadadbhutamivAbhavat.. 14-76-15 (94594) tataH punarabhikruddho rAjA prAgjyotiShAdhipaH. preShayAmAsa nAgendraM balavatparvatopamam.. 14-76-16 (94595) tamApatantaM samprekShya balavAnpAkashAsaniH. nArAchamagnisa~NkAshaM prAhiNodvAraNaM prati.. 14-76-17 (94596) sa tena vAraNo rAjanmarmasvabhihato bhR^isham. papAta sahasA bhUmau vajrarugNa ivAchalaH.. 14-76-18 (94597) sa pata~nshushubhe nAgo dhanaMjayasharAhataH. vishanniva mahAshailo mahIM vajraprapIDitaH.. 14-76-19 (94598) tasminnipatite nAge yaj~nadattasya pANDavaH. taM na bhetavyamityAha tato bhUmigataM nR^ipam.. 14-76-20 (94599) abravIddhi mahAtejAH prasthitaM mAM yudhiShThiraH. rAjAnaste na hantavyA dhanaMjaya katha~nchana.. 14-76-21 (94600) sarvametannaravyAghra bhavatyetAvatA kR^itam. yodhAshchApi na hantavyA dhanaMjaya raNe tvayA.. 14-76-22 (94601) vaktavyAshchApi rAjAnaH sarve saha suhR^ijjanaiH. yudhiShThirasyAshvamedho bhavadbhiranubhUyatAm.. 14-76-23 (94602) iti bhrAtR^ivachaH shrutvA na hanmi tvAM narAdhipa. uttiShTha na bhayaM te.asti svastimAngachCha pArthiva.. 14-76-24 (94603) AgachChethA mahArAja parAM chaitrImupasthitAm. tadA.ashvamedho bhavitA dharmirAjasya dhImataH.. 14-76-25 (94604) evamuktaH sa rAjA tu bhagadattAtmajastadA. tathetvevAbravIdvAkyaM pANDavenAbhinirjitaH.. .. 14-76-26 (94605) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ShaTsaptatitamo.adhyAyaH.. 76 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-76-13 shalalitaH shalAkAprotaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 077

.. shrIH ..

14.77. adhyAyaH 077

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ashvAnusaraNavashAssindhudeshaM gatenArjunena saindhavaiHsaha mahA.a.ayodhanam.. 1 .. bANagaNAvakIrNasyArjunasya karAdgANDIvasyA dhaHpatane devarShyAdibhirjapAdinA tasya tejodIpanam.. 2 .. tataH punararjunena taiH sa***yodhanam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. `jitvA prasAdya rAjAnaM bhagadattasutaM tadA. visR^ijya yAte turage saindhavAnprati bhArata..' 14-77-1 (94606) saindhavairabhavagadyuddhaM tatastasya kirITinaH. hatasheShairmahArAja hatAnAM cha sutairapi.. 14-77-2 (94607) te.avatIrNamupashrutya viShayaM shvetavAhanam. pratyudyayuramR^iShyante rAjAnaH pANDavarShabham.. 14-77-3 (94608) ashvaM cha taM parAmR^ishya viShayAnte viShopamAt. na bhayaM chakrire pArthAdbhImasenAdanantarAt.. 14-77-4 (94609) te.avidUrAddhanuShpANiM yaj~niyasya hayasya cha. bIbhatsuM pratyapadyant padAtinamavasthitam.. 14-77-5 (94610) tataste taM mahAvIryA rAjAnaH paryavArayan. jigIShanto naravyAghraM pUrvaM vinikR^itA yudhi.. 14-77-6 (94611) te nAmAnyapi gotrANi karmaNi vividhAni cha. kIrtayantastadA pArthaM sharavarShairavAkiran.. 14-77-7 (94612) te kirantaH sharavrAtAnvAraNaprativAraNAn. raNe jayamabhIpsantaH kaunteyaM paryavArayan.. 14-77-8 (94613) te samIkShya cha taM kR^iShNamugrakarmANamAhave. sarve yuyudhire vIrA rathasthAstaM padAtinam.. 14-77-9 (94614) te tamAjaghnire vIraM nivAtakavachAntakam. saMshaptakanihantAraM hantAraM saindhavasya cha.. 14-77-10 (94615) tato rathasahasreNa gajAnAmayutena cha. ***ShThakIkR^itya bIbhatsuM prahR^iShTamanaso.abhavan.. 14-77-11 (94616) ** smaranto vadhaM vIrAH sindhurAjasya chAhave. jayadrathasya kauravya samare savyasAchinA.. 14-77-12 (94617) tataH parjanyavatsarve sharavR^iShTIravAsR^ijan. taiH kIrNaH shushubhe pArtho ravirmeghAntare yathA.. 14-77-13 (94618) sa sharaiH samavachChannashchakAshe pANDavarShabhaH. pa~ncharAntarasa~nchArI shakunta iva bhArata.. 14-77-14 (94619) tato hAhAkR^itaM sarvaM kaunteya sharapIDite. trailokyamabhavadrAjanravirAsIdrajoruNaH.. 14-77-15 (94620) tato vavau mahArAja mAruto romaharShaNaH. rAhuragrasadAdityaM parvaNIva vishAmpate.. 14-77-16 (94621) ulkAshcha jaghnire sUryaM vikIryantyaH samantataH. vepathushchAbhavadrAjankailAsasya mahAgireH.. 14-77-17 (94622) mumuchuH shvAsamatyuShNaM duHkhashokasamanvitAH. saptarShayo jAtabhayAstathA devarShayopi cha.. 14-77-18 (94623) shashaM chAshu vinirbhidya maNDalaM shashino.apatan. viparItA dishashchApi sarvA dhUmAkulAstathA.. 14-77-19 (94624) rAsabhAruNasa~NkAshA dhanuShmantaH savidyutaH. AvR^itya gaganaM meghA mumuchurmAMsashoNitam.. 14-77-20 (94625) evamAsIttadA vIre sharavarSheNa saMvR^ite. phalgune bharatashreShTha tadadbhutamivAbhavat.. 14-77-21 (94626) tasya tenAvakIrNasya sharajAlena sarvataH. mohAtpapAta gANDIvamAvApashcha karAdapi.. 14-77-22 (94627) tasminmohamanuprApte sharajAlaM mahattadA. saindhavA mumuchustUrNaM gatasatve mahArathe.. 14-77-23 (94628) tato mohaM samApannaM j~nAtvA pArthaM dvivaukasaH. sarve vitrastamanasastasya shAntikR^ito.abhavan.. 14-77-24 (94629) tato devarShayaH sarve tathA saptarShayopi cha. brahmarShachascha vijayaM jepuH pArthasya dhImataH.. 14-77-25 (94630) tataH pradIpite devaiH pArthatejasi pArthiva. tasthAvachalavaddhImAnsa~NgrAme paramAstravit.. 14-77-26 (94631) vichakarSha dhanurdivyaM tataH kauravanandanaH. yantrasyeveha shabdo.abhUnmahAMstasya punaH punaH.. 14-77-27 (94632) tataH sa sharavarShANi pratyamitrAnprati prabhuH. vavarSha dhanuShA pArtho varShANIva puraMdaraH.. 14-77-28 (94633) tataste saindhavA yodhAH sarva eva sarAjakAH. nAdR^ishyanta sharaiH kIrNAH shalabhairiva pAdapAH.. 14-77-29 (94634) tasya shabdena vitresurbhayArtAshcha vidudruvuH. mumuchuschAshru shokArtAH shushuchushchApi saindhavAH.. 14-77-30 (94635) tAMstu sarvAnnaravyAghraH saindhavAnvyacharadbalI. alAtachakravadrAja~nsharajAlaiH samArpayat.. 14-77-31 (94636) tadindrajAlapratimaM bANajAlamamitrahA. visR^ijya dikShu sarvAsu mahendri iva vajrabhR^it.. 14-77-32 (94637) meghajAlanibhaM sainyaM vidArya sharavR^iShTibhiH. vibabhau kauravashreShThaH sharadIva divAkaraH.. .. 14-77-33 (94638) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi saptasaptatitamo.adhyAyaH.. 77 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-77-19 utkAH shashaM chandrasthaM vinirbhidya shashino maNDalaM prati apatanniti anuvR^ittyA sambandhaH.. 7-77-20 rAsabhAruNe varNavisheShaH.. 7-77-22 AvApo hastAvApaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 078

.. shrIH ..

14.78. adhyAyaH 078

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

arjunasamAgamanashravaNamAtreNa jayadrathasute mR^ite dushshalayA tatsutamAnIyArjunaMpratyabhiyAnam.. 1 .. tato.arjunena dushshalAprArthanayA tasyAM bahumAnena cha yuddhAduparamaH.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. tato gANDIvabhR^ichChUro yuddhAya samupasthitaH. vibabhau yudhi durdharSho himavAnachalo yathA.. 14-78-1 (94639) tataste saindhavA yodhAH punareva vyavasthitAH. vyamu~nchanta susaMrabdhAH sharavarShANi bhArata.. 14-78-2 (94640) tAnprahasya mahAbAhuH punareva vyavasthitAn. tataH provAcha kaunteyo mumUrSha~nshlakShNayA girA.. 14-78-3 (94641) yudhyadhvaM parayA shaktyA yatadhvaM vijaye mama. kurudhvaM sarvakAryANi mahadvo bhayamAgatam.. 14-78-4 (94642) eSha yotsyAmi sarvAMstu nivArya sharavAgurAm. tiShThadhvaM yuddhamanaso darpaM shamayitAsmi vaH.. 14-78-5 (94643) etAvaduktvA kauravyo roShAdgANDIvabhR^ittadA. tato.atha vachanaM smR^itvA bhrAturjyeShThasya bhArata.. 14-78-6 (94644) na hantavyA raNe tAta kShatriyA vijigIShavaH. jetavyAshcheti yatproktaM dharmarAj~nA mahAtmanA. chintayAmAsa sa tadA phalgunaH puruSharShabhaH.. 14-78-7 (94645) ityukto.ahaM narendreNa na hantavyA nR^ipA iti. kathitaM na mR^iShedaM syAddharmarAjavachaH shubham.. 14-78-8 (94646) na hanyeraMshcha rAjAno rAj~nashchAj~nA kR^itA bhavet. iti sa~nchintya sa tadA phalgunaH puruSharShabhaH.. 14-78-9 (94647) provAcha vAkyaM dharmaj~naH saindhavAnyuddhadurmadAn. bAlAMstriyo vA yuShmAkaM na haniShye vyavasthitAn.. 14-78-10 (94648) yashcha vakShyati sa~NgrAme tavAsmIti parAjitaH. etachChrutvA vacho mahyaM kurudhvaM hitamAtmanaH.. 14-78-11 (94649) tato.anyathA kR^ichChragatA bhaviShyatha mayA.arditAH. evamuktvA tu tAnvIrAnyuyudhe kurupu~NgavaH.. 14-78-12 (94650) atvarAvAnasambhrAntaH saMkruddhairvijigIShubhiH. shataM shatasahasrANi sharANAM nataparvaNAm.. 14-78-13 (94651) mumuchuH saindhavA rAjaMstadA gANDIvadhanvani. sharAnApatataH krUrAnAshIviShaviShopamAn. chichCheda nishitairbANairantarA sa dhanaMjayaH.. 14-78-14 (94652) ChittvA tu tAnAshu chaiva ka~NkapatrA~nshilAshitAn. ekaikameShAM samare bibheda nishitaiH sharaiH.. 14-78-15 (94653) tataH prAsrAMshcha shaktIscha punareva dhanaMjaye. jayadrathaM hataM smR^itvA chikShipuH saindhavA nR^ipAH.. 14-78-16 (94654) teShAM kirITI sa~NkalpaM moghaM chakre mahAbalaH. sarvAMstAnantarA chChittvA tadA chukrosha pANDavaH. tathaivApatatAM teShAM yodhAnAM jayagR^iddhinAm. 14-78-17 (94655) tathaivApatatAM teShAM yodhAnAM yajagR^iddhinAm. shirAMsi pAtayAmAsa bhallaiH sannataparvabhiH.. 14-78-18 (94656) teShAM pradravatAM chApi punarevAbhidhAvatAm. nivartatAM cha shabdo.abhUtpUrNasyeva mahodadheH.. 14-78-19 (94657) te vadhyamAnAstu tadA pArthenAmitatejasA. yathAprANaM yathotsAhaM yodhayAmAsurarjunam.. 14-78-20 (94658) tataste phalgunenAjau sharaiH sannataparvabhiH. kR^itA visaMj~nA bhUyiShThA klAntavAhanasainikAH.. 14-78-21 (94659) tAMstu sarvAnpariglAnAnviditvA dhR^itarAShTrajA. duHshalA bAlamAdAya naptAraM prayayau tadA.. 14-78-22 (94660) surathasya sutaM vIraM rathenAthAgamattadA. shAntyarthaM sarvayodhAnAmabhyagachChata pANDavam.. 14-78-23 (94661) sA dhanaMjayamAsAdya rurodArtasvaraM tadA. dhanaMjayopi tAM dR^iShTvA dhanurvisasR^ije prabhuH.. 14-78-24 (94662) samutsR^ijya dhanuH pArtho vidhivadbhaginI tadA. prAha kiM karavANIti sA cha taM pratyuvAcha ha.. 14-78-25 (94663) eSha te bharatashreShTha svastrIyasyAtmajaH shishuH. abhivAdayate pArtha taM pashya puruSharShabha.. 14-78-26 (94664) ityuktastasya pitaraM sa paprachChArjunastathA. kvAsAviti tato rAjanduHshalA vAkyamabravIt.. 14-78-27 (94665) pitR^ishokAbhisaMtapto viShAdArto.asya vai pitA. pa~nchatvamagamadvIro yathA tanme nishAmaya.. 14-78-28 (94666) sa pUrvaM pitaraM shrutvA hataM yuddhe tvayA.anagha. tvAmAgataM cha saMshrutya yuddhAya hayasAriNam. pitushcha mR^ityuduHkhArto.ajahAtprANAndhanaMjaya.. 14-78-29 (94667) prApto bIbhatsurityeva nAma shrutvaiva te.anagha. viShAdArtaH papAtorvyAM mamAra cha mamAtmajaH.. 14-78-30 (94668) taM dR^iShTvA patitaM tatra tatastasyAtmajaM prabho. gR^ihItvA samanuprAptA tvAmadya sharaNaipiNI.. 14-78-31 (94669) ityuktvA.a.artasvaraM sA tu mumocha dhR^itarAShTrajA. dInA dInaM sthitaM pArthamabravIchchApyadhomukham.. 14-78-32 (94670) svasAraM samavekShasva svasrIyAtmajameva cha. kartumarhasi dharmaj~na dayAM kurukulodvaha. vismR^itya kururAjAnaM taM cha mandaM jayadratham.. 14-78-33 (94671) abhimanyoryathA jAtaH parikShitparavIrahA. tathA.ayaM surathAjjAto mama pautro mahAbhuja.. 14-78-34 (94672) tamAdAya naravyAghra sampraptAsmi tavAntikam. shamArthaM sarvayodhAnAM shR^iNu chedaM vacho mama.. 14-78-35 (94673) Agato.ayaM mahAbAho tasya mandasya putrakaH. prasAdamasya bAlasya tasmAttvaM kartumarhasi.. 14-78-36 (94674) eSha prasAdya shirasA prashamArthamariMdama. yAchate tvAM mahAbAho shamaM gachCha dhanaMjaya.. 14-78-37 (94675) bAlasya hatabandhoshcha pArtha ki~nchidajAnataH. prasAdaM kuru dharmaj~na mA manyuvashamanvagAH.. 14-78-38 (94676) tamanArthaM nR^ishaMsaM cha vismR^ityAsya pitAmaham. AgaskAriNamatyartaM prasAdaM kartumarhasi.. 14-78-39 (94677) evaM bruvatyAM karuNaM duHshalAyAM dhanaMjayaH. saMsmR^itya devIM gAndhArIM dhR^itarAShTraM cha pArthivam. uvAcha duHkhashokArtaH kShatradharmaM vyagarhayat.. 14-78-40 (94678) `dhiktaM duryodhanaM kShudraM rAjyalubdhaM cha mAninam.' yatkR^ite bAndhavAH sarve mayA nItA yamakShayam.. 14-78-41 (94679) ityuktvA bahu sAntvAdi prasAdamakarojjayaH. pariShvajya cha tAM prIto visasarja gR^ihAnprati.. 14-78-42 (94680) duHshalA chApi tAnyodhAnnivArya mahato raNAt. sampUjya pArthaM prayayau gR^ihAneva shubhAnanA.. 14-78-43 (94681) evaM nirjitya tAnvIrAnsaindhavAnsa dhanaMjayaH. anvadhAvata dhAvantaM hayaM kAmavichAriNam.. 14-78-44 (94682) tato mR^igamivAkAshe yathA devaH pinAkadhR^ik. sasAra taM tathA vIro vidhivadyaj~niyaM hayam.. 14-78-45 (94683) sa cha vAjI yatheShTena tAMstAndeshAnyathAkramam. vichachAra yathAkAmaM karma pArthasya vardhayan.. 14-78-46 (94684) krameNa sa hayastvevaM vicharanpuruSharShabha. maNalUrapaterdeshamupAyAtsahapANDavaH.. .. 14-78-47 (94685) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi aShTasaptatitamo.adhyAyaH.. 78 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-78-47 bhaNipUrapateriti jha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 079

.. shrIH ..

14.79. adhyAyaH 079

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

arjunena maNalUrapuraM prati gamanam.. 1 .. tathA pitR^ibhaktyA vinayenAgataM chitrA~NgadAyAM jAtaM svAtmajaM babhruvAhanaMprati kShatradharmaparityAgajaroShAdupAlambhaH.. 2 .. tamasahamAnayA ulUpyA nAgalokAdetya babhruvAhanasyArjunena saha yuddhaprotsAhanam.. 3 .. babhruvAhanena svasharAgADhAbhidhAtena nipatite pArthe pitR^imAraNashokena mohAdhigamaH.. 4 .. tatashchitrA~NgadayA raNA~NgaNametya bahudhA vilApaH.. 5 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. shrutvA tu nR^ipatiH prAptaM pitaraM babhruvAhanaH. niryayau vinayenAtha brAhmaNAryapuraHsaraH.. 14-79-1 (94686) maNalUreshvaraM tvevamupayAtaM dhanaMjayaH. nAbhyanandatsa medhAvI kShatradharmamanusmaran.. 14-79-2 (94687) uvAcha cha sa dharmAtmA samanyuH phalgunastadA. prakriyeyaM na te yuktA bahistvaM kShatradharmataH.. 14-79-3 (94688) saMrakShyamANaM turagaM yaudhiShThiramupAgatam. yaj~niyaM viShayAnte mAM nAyotsIH kiMnu putraka.. 14-79-4 (94689) dhiktvAmastu sudurbuddhiM kShatradharmAvishAradam. yo mAM yuddhAya samprAptaM sAmnaiva pratyagR^ihNathAH.. 14-79-5 (94690) na tvayA puruShArtho hi kashchidastIha jIvatA. yastvaM strIvadyudhA prAptaM mAM sAmnA pratyagR^ihNathAH.. 14-79-6 (94691) yadyahaM nyastashastrastvAmAgachCheyaM sudurmate. prakriyeyaM bhavedyuktA tAvatava narAdhama.. 14-79-7 (94692) tamevamuktaM bhartrA tu viditvA pannagAtmajA. amR^iShyamANA bhittvorvImulUpI samupAgamat.. 14-79-8 (94693) sA dadarsha tata putraM vimR^ishantamadhomukham. saMtarjyamAnamasakR^itpitrA yuddhArthinA vibho.. 14-79-9 (94694) tataH sA chArusarvA~NgI samupetyoragAtmajA. ulUpI prAha vachanaM kShatradharmavishArada.. 14-79-10 (94695) ulUpIM mAM nibodha tvaM mAtaraM pannagAtmajAm. kuruShva vachanaM putra dharmaste bhavitA paraH.. 14-79-11 (94696) yudhyasvainaM kurushreShThaM dhanaMjayamarindamam.. evameSha hi te prIto bhaviShyati na saMshayaH.. 14-79-12 (94697) evamuddhArShito rAjA sa mAtrA babhruvAhanaH. manashchakre mahAtejA yuddhAya bharatarShabha.. 14-79-13 (94698) sannahya kA~nchanaM varma shirastrANaM cha bhAnumat. tUNIrashatasaMbAdhamAruroha rathottamam.. 14-79-14 (94699) sarvopakaraNopetaM yuktamashvairmanojavaiH. sachakropaskaraM shrImAnhemabhANDapariShkR^itam.. 14-79-15 (94700) paramArchitamuchChritya dhvajaM haMsaM hiraNmayam. prayayau pArthamuddishya sa rAjA babhruvAhanaH.. 14-79-16 (94701) tato.abhyotya hayaM vIro yaj~niyaM pArtharakShitam. grAhayAmAsa puruShairhayashikShAvishAradaiH.. 14-79-17 (94702) gR^ihItaM vAjinaM dR^iShTvA prItAtmA sa dhanaMjayaH. putraM rathasthaM bhUmiShThaH saMnyavArayadAhave.. 14-79-18 (94703) sa tatra rAjA taM vIraM sharasa~NghairanekashaH. ardayAmAsa nishitairAshIviShaviShopamaiH.. 14-79-19 (94704) tayoH samabhavadyuddhaM pituH putrasyaka chAtulam. devAsuraraNaprakhyamubhayoH prIyamANayoH.. 14-79-20 (94705) kirITinaM pravivyAgha shareNAnataparvaNA. jatrudeshe naravyAghraM prahasanbabhruvAhanaH.. 14-79-21 (94706) sobhyagAtsahapu~Nkhena valmIkamiva pannagaH. vinirbhadya cha kaunteyaM praviveshi mahItalam.. 14-79-22 (94707) sa gADhavedano dhImAnAlambya dhanuruttamam. divyaM tejaH samAvishya pramIta iva sobhavat.. 14-79-23 (94708) sa saMj~nAmupalabhyAtha prashasya puruSharShabhaH. putraM shakrAtmajo vAkyamidamAha mahAdyutiH.. 14-79-24 (94709) sAdhusAdhu mahAbAho vatsa chitrA~NgadAtmaja. sadR^ishaM karma te dR^iShTvA prItimAnasmi putraka.. 14-79-25 (94710) vimu~nchAmyeSha te bANAnputra yuddhe sthiro bhava. ityevamuktvA nArAchairabhyavarShadamitrahA.. 14-79-26 (94711) tAnsa gANDIvanirmuktAnvajrAshanisamaprabhAn. nArAchAnachChinadrAja bhallaiH sarvAMstridhA dvidhA.. 14-79-27 (94712) tasya pArthaH sharairdivyairdhvajaM hemapariShkR^itam. suvarNatAlapratimaM kShureNApAharadrathAt.. 14-79-28 (94713) hayAMshchAsya mahAkAyAnmahAvegAnariMdama. chakAra rAjannirjAvAnprahasanniva pANDavaH.. 14-79-29 (94714) sa rathAdavatIryAtha rAjA paramakopanaH. padAtiH pitaraM kruddho yodhayAmAsa pANDavam.. 14-79-30 (94715) samprIyamANaH pArthAnAmR^iShabhaH putravikramAt. nAtyarthaM pIDayAmAsa putraM vajradharAtmajaH.. 14-79-31 (94716) sa hanyamAno.abhimukhaM pitaraM babhruvAhanaH. sharairAshIviShAkAraiH punarevArdayadbalI.. 14-79-32 (94717) tataH sa bAlyAtpitaraM vivyAdha hR^idi patriNA. nishetena supu~Nkhena balavadbabhruvAhanaH.. 14-79-33 (94718) sa bANastejasA dIpto jvalanniva hutAshanaH. vivesha pANDavaM rAjanmarma bhittvA.atiduHkhakR^it.. 14-79-34 (94719) sa tenAtibhR^ishaM viddhaH putreNa kurunandanaH. mahIM jagAma mohArtastato rAjandhanaMjayaH.. 14-79-35 (94720) tasminnipatite vIre kauravANAM dhuraMdhare. sopi mohaM jagAmAtha tatashchitrA~NgadAsutaH.Sha 14-79-36 (94721) vyAyamya saMyuge rAjA dR^iShTvA cha pitaraM hatam. pUrvameva sa bANaurghargADhaviddho.arjunena ha. papAta sopi dharaNImAli~Ngya raNamUrdhani.. 14-79-37 (94722) bhartAraM nihataM dR^iShTvA putraM cha patitaM bhuvi. chitrA~NgadA paritrastA pravivesha raNAjire.. 14-79-38 (94723) shokasaMtaptahR^idayA rudatI vepatI bhR^isham. 14-79-39 (94724) maNalUrapatermAtA dadarsha nihataM patim.. .. 14-79-40 (94725) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhakaparvaNi anugItAparvaNi ekonAshItitamo.adhyAyaH.. 79 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-79-23 pramIta_iva mR^ita_iva.. 7-79-25 putraM prashasyeti saMbandhaH.. 7-79-39 patimarjunam..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 080

.. shrIH ..

14.80. adhyAyaH 080

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

chitrA~NgadayA raNA~NgaNanipatitapatiputradarshanajashokAtirekeNa mohAdhigamaH.. 1 .. tathA saMj~nopalambhe ulUpIMpratyupAlambha garbhavachanam.. 2 .. tatashchirAllubdhasaMj~nena babhruvAhanenAtmopAlambhanapUrvakaM prAyopaveshanam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. tato bahutaraM bhIrarvilapya kamalekShaNA. mumoha duHkhasaMtaptA papAta cha mahItale.. 14-80-1 (94726) pratilabhya cha sA saMj~nAM devI divyavapurdharA. ulUpIM pannagasutAM dR^iShTvedaM vAkyamabravIt.. 14-80-2 (94727) ulUpi pashya bhartAraM shayAnaM nitaM raNe. tvatkR^ite mama putreNa bANena samitiMjayam.. 14-80-3 (94728) nanu tvamAryadharmaj~nA nanu chAsi pativratA. yattvatkR^ite.ayaM patitaH patiste nihato raNe.. 14-80-4 (94729) kiMnu mande.apakarAddho.ayaM yadi te.adya dhanaMjayaH. kShamasva yAchyamAnA vai jIvayasva dhanaMjayam.. 14-80-5 (94730) nanu tvamArye dharmaj~ne trailokyaviditA shubhe. yaddhAtayitvA putreNa bhartAraM nAnushochasi.. 14-80-6 (94731) nAhaM shochAmi tanayaM hataM pannaganandini. patimeva tu shochAmi yasyAtithyamidaM kR^itam.. 14-80-7 (94732) ityuktvA sA tadA devImulUpIM pannagAtmajAm. bhartAramabhigamyedamityuvAcha yashasvinI.. 14-80-8 (94733) uttiShTha kurumukhyasya priyamukhya mama priya. ayamashvo mahAbAho mayo te parimokShitaH.. 14-80-9 (94734) nanu tvayA nAma vibho dharmarAjasya yaj~niyaH. ayamashvo.anusartavyaH sa sheShe kiM mahItale.. 14-80-10 (94735) tvayi prANA mamAyattAH kurUNAM kurunandana. sa kasmAtprANado.anyeShAM prANAnsaMtyaktavAnasi.. 14-80-11 (94736) ulUpi sAdhu pashyemaM patiM nipatitaM bhuvi. putraM chemaM samutsAdya ghAtayitvA na shochasi.. 14-80-12 (94737) kAmaM svapitu bAlo.ayaM bhUmau mR^ityuvashaM gataH. lohitAkSho guDAkesho vijayaH sAdhu jIvatu.. 14-80-13 (94738) nAparAdho.asti subhage narANAM bahubhAryatA. pramadAnAM bhavatyeSha mA te bhUdbuddhirIdR^ishI.. 14-80-14 (94739) sakhyaM chaitatkR^itaM dhAtrA shashvadavyayameva tu. sakhyaM samabhijAnIhi satyaM sa~Ngatamastu te.. 14-80-15 (94740) putrema ghAtayitvainaM patiM yadi na me.adya vai. jIvantaM darshayasyadya parityakShyAmi jIvitam.. 14-80-16 (94741) sA.ahaM duHkhAnvitA devi patiputravinAkR^itA. ihaiva prAyamAshiShye prekShantyAste na saMshayaH.. 14-80-17 (94742) ityuktvA pannagasutAM sapatnI chaitravAhanI. tataH prAyamupAsInA tUShNImAsIjjanAdhipa.. 14-80-18 (94743) tato vilapya viratA bhartuH pAdau pragR^ihya sA. upaviShTA bhavaddInA sochChvAsaM putramIkShatI.. 14-80-19 (94744) tataH saMj~nAM punarlabdhvA sa rAjA babhruvAhanaH. mAtaraM tAmathAlokya raNabhUmAvathAbravIt.. 14-80-20 (94745) ito duHkhataraM kiMnu yanme mAtA sukhaidhitA. bhUmau nipatitaM vIramanushete mR^itaM patim.. 14-80-21 (94746) nihantAraM raNe.arINAM sarvashastrabhR^itAM varam. mayA vinihataM sa~Nkhye prekShate durmaraM bata.. 14-80-22 (94747) aho.asyA hR^idayaM devyA dR^iDhaM yanna vidIryate. vyUDhoraskaM mahAbAhuM prekShantyA nihataM patim.. 14-80-23 (94748) durmaraM puruSheNeha manye kAle hyanAgate. yatra nAhaM na me mAtA na viyuktau svajIvitAt.. 14-80-24 (94749) hAhA dhikkuruvIrasya kirITaM kA~nchanaM bhuvi. apaviddhaM hatasyeha mayA putrema pashyata.. 14-80-25 (94750) bhobho pashyata me vIraM pitaraM brAhmaNA bhuvi. shayAnaM vIrashayane mayA putreNa pAtitam.. 14-80-26 (94751) brAhmaNAH kurumukhyasya ye muktA hayasAriNaH. kurvanti shAntiM kAmasya raNe yo.ayaM mayA hataH.. 14-80-27 (94752) vyAdishantu cha kiM viprAH prAyashchittamihAdya me. AnR^ishaMsasya pApasya pitR^ihantU raNAjire.. 14-80-28 (94753) dushcharA dvAdasha samA hatvA pitaramadya vai. mameha sunR^ishaMsasya saMvItasyAsya charmaNA.. 14-80-29 (94754) shiraHkapAle chAsyaiva bhu~njataH pituradya me. prAyashchittaM hi nAstyanyaddhatvA.adya pitaraM mama.. 14-80-30 (94755) pashya nAgottamasute bhartAraM nihataM mayA. kR^itaM priyaM mayA te.adya nihatya samare.arjunam.. 14-80-31 (94756) so.ahamadya gamiShyAmi gatiM pitR^iniShevitAm. na shaknomyAtmanA.a.atmAnamahaM dArayituM shubhe.. 14-80-32 (94757) sA tvaM mayi mR^ite mAtastathA gANDIvadhanvani. bhava prItimatI devi satyenAtmAnamAlabhe.. 14-80-33 (94758) ityuktvA sa tato rAjA duHkhashokasamAhataH. upaspR^ishya mahArAja duHkhAdvachanamabravIt.. 14-80-34 (94759) shR^iNvantu sarvabhUtAni sthAvarANi charANi cha. tvaM cha mAtaryathA satyaM bravImi bhujagottame.. 14-80-35 (94760) yadi nottiShThati jayaH pitA me narasattamaH. asminneva raNoddeshe shoShayiShye kalevaram.. 14-80-36 (94761) nahi me pitaraM hatvA niShkR^itirvidyate kvachit. narakaM pratipatsyAmi dhruvaM guruvadhArditaH.. 14-80-37 (94762) vIraM hi kShatriyaM hatvA goshatena pramuchyate. pitaraM tu nihatyaivaM durlabhA niShkR^itirmama.. 14-80-38 (94763) eta eko mahAtejAH pANDuputro dhanaMjayaH. pitA cha mama dharmAtmA tasya me niShkR^itiH kutaH.. 14-80-39 (94764) ityevamuktvA nR^ipate dhanaMjayasuto nR^ipaH. upaspR^ishyAbhavattUShNIM prAyopeto mahAmatiH.. .. 14-80-40 (94765) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ashItitamo.adhyAyaH.. 80 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-80-27 kAmasyati kAM asyeti chChedaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 081

.. shrIH ..

14.81. adhyAyaH 081

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

babhruvAhane prAyopaviShTe ulUpyA smaraNamAtrasaMnihitasaMjIvanamaNinArjunasya samuddhodhanam.. 1 .. tataH suptotthiteneva tena babhruvAhanaMprati chitrA~NgadAdInAM raNA~NgaNAgamane kAraNaprashne tenolUpIMprati prashnachodanA.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. prAyopaviShTe nR^ipatau maNalUreshvare tadA. pitR^ishokasamAviShTe saha mAtrA paraMtapa.. 14-81-1 (94766) ulUpI chintayAmAsa tadA saMjIvanaM maNim. sa chopAtiShThata tadA pannagAnAM parAyaNam.. 14-81-2 (94767) taM gR^ihItvA tu kauravya nAgarAjapateH sutA. manaHprahlAdanIM vAchaM sainikAnAmathAbravIt.. 14-81-3 (94768) uttiShTha mA shuchaH putra naiva jiShNustvayA hataH. ajeyaH puruShaireSha tathA devaiH savAsavaiH.. 14-81-4 (94769) mayA tu mohanI nAma mAyaiShA sampradarshitA. priyArthaM puruShendrasya pituste.adya yashasvinaH.. 14-81-5 (94770) jij~nAsurhyeSha putrasya balasya tava kaurava. sa~NgrAme yuddhyato rAjannAgataH paravIrahA.. 14-81-6 (94771) tasmAdasi mayA putra yuddhAya parichoditaH. mA pApamAtmanaH putra sha~NkethA hyaNvapi prabho.. 14-81-7 (94772) R^iShireSha mahAnAtmA purANaH shAshvato.akSharaH. nainaM shakto hi sa~NgrAme jetuM shakro.api putraka.. 14-81-8 (94773) ayaM tu me maNirdivyaH samAnIto vishAMpate. mR^itAnmR^itAnpannagendrAnyo jIvayati nityadA.. 14-81-9 (94774) enamasyorasi tvaM cha sthApayasva pituH prabho. saMjIvitaM tadA pArthaM sa tvaM draShTAsi pANDavam.. 14-81-10 (94775) ityuktaH sthApayAmAsa tasyorasi maNiM tadA. pArthasyAmitatejAH sa pituH snehAdapApakR^it.. 14-81-11 (94776) tasminnyaste maNau vIro jiShNurujjIvitaH prabhuH. chirasupta havottasthau mR^iShTalohitalochanaH.. 14-81-12 (94777) tamutthitaM mahAtmAnaM labdhasaMj~naM manasvinam. samIkShya pitaraM svasthaM vavande babhruvAhanaH.. 14-81-13 (94778) utthite puruShavyAghre punarlakShmIvati prabho. divyAH sumanasaH puNyA vavR^iShe pAkashAsanaH.. 14-81-14 (94779) anAhatA dundubhayo vinedurmaghaniHsvanAH. sAdhusAdhviti chAkAshe babhUva sumahAnsvanaH.. 14-81-15 (94780) utthAya cha mahAbAhuH paryAshvasto dhanaMjayaH.. babhruvAhanamAli~Ngya samAjighrata mUrdhani.. 14-81-16 (94781) dadarsha chApi dUre.asya mAtaraM shokakarshitAm. ulUpyA saha tiShThantIM tato.apR^ichChaddhanaMjayaH.. 14-81-17 (94782) kimidaM lakShyate sarvaM shokavismayaharShavat. raNAjiramamitraghna yadi jAnAsi shaMsa me.. 14-81-18 (94783) jananI cha kimarthaM te raNabhUmimupAgatA. nAgendraduhitA cheyamulUpI kimihAgatA.. 14-81-19 (94784) jAnAmyahamidaM yuddhaM tvayA madvachanAtkR^itam. strINAmAgamane hetumahamichChAmi veditum.. 14-81-20 (94785) tamuvAcha tathA pR^iShTo maNalUrapatistadA. prasAdya shirasA vidvAnulUpI pR^ichChyatAmiti.. .. 14-81-21 (94786) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekAshItitamo.adhyAyaH.. 81 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 082

.. shrIH ..

14.82. adhyAyaH 082

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

ulUpyArjunaMprati chitrA~NgadAdInAM samarA~NgaNAgamane kAraNAbhidhAnam.. 1 .. tathA babhruvAhanena tasya parAjaye vistareNa hetukathanam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

arjuna uvAcha. kimAgamanakR^ityaM te kauravyakulanandini. maNalUrapatermAtustathaiva cha raNAjire.. 14-82-1 (94787) kachchitkushalakAmAsi rAj~no.asya bhujagAtmaje. mama vA chapalApA~Ngi kachchitvaM shubhamichChasi.. 14-82-2 (94788) kachchitte pR^ithulashroNi nApriyaM priyadarshane. akArShamahamaj~nAnAdayaM vA babhruvAhanaH.. 14-82-3 (94789) kachchinnu rAjapUtrI te sapatnI chaitravAhanI. chitrA~NgadA varArohA nAparAdhyati ki~nchana.. 14-82-4 (94790) tamuvAchoragapaterduhitA prahasantyatha. na me tvamaparAddhosi na hi me babhruvAhanaH. na janitrI tathA.asyeyaM mama yo preShyavatthitA.. 14-82-5 (94791) shrUyatAM yadyathA chedaM mayA sarvaM vicheShTitam. na me kopastvayA kAryaH shirasA tvAM prasAdaye.. 14-82-6 (94792) tvatpriyArthaM hi kauravya kR^itametanmayA vibho. yattachChR^iNu mahAbAho nikhilena dhanaMjaya.. 14-82-7 (94793) mahAbhAratayuddhe yattvayA shAntanavo nR^ipaH. adharmeNa hataH pArtha tasyaiShA niShkR^itiH kR^itA.. 14-82-8 (94794) na hi bhIShmastvayA vIra yuddhyamAno hi pAtitaH. shikhaNDinA tu saMyuktastamAshritya hatastvayA.. 14-82-9 (94795) tasya shAntimakR^itvA tvaM tyajethA yadi jIvitam. karmaNA tena pApena patethA niraye dhruvam. eShA tu vihitA shAntiH putrAdyAM prAptavAnasi.. 14-82-10 (94796) vasubhirvasudhApAla ga~NgayA cha mahAmate. purA hi shrutametatte vasubhiH kathitaM mayA.. 14-82-11 (94797) ga~NgAyAstIramAshritya hate shAntanave nR^ipa. Aplutya devA vasavaH sametya cha mahAnadIm. idamUchurvacho ghoraM bhAgIrathyA mate tadA.. 14-82-12 (94798) eSha shAntanavo bhIShmo nihataH savyasAchinA. ayuddhyamAnaH sa~NgrAme saMsakto.anyena bhAmini.. 14-82-13 (94799) tadanenAnuSha~NgeNa vayamadya dhana~njayam. shApena yojayAmeti tathA.astviti cha sA.abravIt.. 14-82-14 (94800) tadahaM piturAvedya pravishya vyathitendriyA. abhavaM sa cha tachChrutvA viShAdamagamatparam.. 14-82-15 (94801) pitA tu me vasUngatvA tvadarthe samayAchata. punaH punaH prasAdyaitAMsta enamidamabruvan.. 14-82-16 (94802) putrastasya mahAbhAga maNalUreshvaro yuvA. sa enaM raNamadhyasthaH sharaiH pAtayitA bhuvi.. 14-82-17 (94803) evaM kR^ite sa nAgendra muktashApo bhaviShyati. gachCheti vasubhishchokto mama chedaM shashaMsa saH.. 14-82-18 (94804) tachChrutvA tvaM mayA tasmAchChApAdasi vimokShitaH. na hi tvAM devarAjo.api samareShu parAjayet.. 14-82-19 (94805) AtmA putraH smR^itastasmAttenehAsi parAjitaH. na hi doSho mama mataH kathaM vA manyase vibho.. 14-82-20 (94806) ityevamukto vijayaH prasannAtmA.abravIdidam. sarvaM me supriyaM devi yadetatkR^itavatyasi.. 14-82-21 (94807) ityuktvA so.abravItputraM maNalUrapatiM jayaH. chitrA~NgadAyAH shR^iNvantyAH kauravyaduhitustadA.. 14-82-22 (94808) yudhiShThirasyAshvamedhaH parichaitrIM bhaviShyati. tatrAgachCheH sahAmAtyo mAtR^ibhyAM sahito nR^ipa.. 14-82-23 (94809) ityevamuktaH pArthena sa rAjA babhruvAhanaH. uvAcha pitaraM dhImAnidamasrAvilekShaNaH.. 14-82-24 (94810) upayAsyAmi dharmaj~na bhavataH sAsanAdaham. ashvamedhe mahAyaj~ne dvijAtipariveShakaH.. 14-82-25 (94811) mama tvanugrahArthAya pravishasva puraM svakam. bhAryAbhyAM saha dharmaj~na mAbhUtte.atra vichAraNA.. 14-82-26 (94812) uShitveha nishAmekAM sukhaM svabhavane prabho. punarashvAnugamanaM kartAsi jayatAMvara.. 14-82-27 (94813) ityuktAH sa tu pratreNa tadA vAnaraketanaH. smayanprovAcha kaunteyastadA chitrA~NgadAsutam.. 14-82-28 (94814) viditaM te mahAbAho yathA dIkShAM charAmyaham. na sa tAvatpravekShyAmi puraM te pR^ithulochana.. 14-82-29 (94815) yathAkAmaM vrajatyeSha yaj~niyAshvo nararShabha. svasti te.astu gamiShyAmi na sthAnaM vidyate mama.. 14-82-30 (94816) vaishampAyana uvAcha. 14-82-31x (7922) sa tatra vidhivattena pUjitaH pAkashAsaniH. 14-82-31 (94817) bhAryAbhyAmabhyanuj~nAtaH prAyAdbharatasattamaH.. .. 14-82-32 (94818) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi dvyashItitamo.adhyAyaH.. 82 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 083

.. shrIH ..

14.83. adhyAyaH 083

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

arjunenAsvAnusaraNavashAnmagadhadeshagamanam.. 1 .. tatra jarAsaMdhapautrasya meghasaMdheH parAjayapUrvakaM tatratatra mlechChAdiparAjayaH.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. sa tu vAjI samudrAntAM paryetya vasudhAmimAm. nivR^itto.abhimukho rAjanyena vAraNasAhvayam.. 14-83-1 (94819) anugachChaMshcha turagaM nivR^itto.atha kirITabhR^it. yadR^ichChayA samApede puraM rAjagR^ihaM tadA.. 14-83-2 (94820) tamabhyAshagataM dR^iShTvA sahadevAtmajaH prabho. kShatradharme sthito vIraH samarAyAjuhAva ha.. 14-83-3 (94821) tataH purAtsa niShkramya rathI dhanvI sharI talI. meghasandhiH padAtiM taM dhanaMjayamupAdravat.. 14-83-4 (94822) AsAdya cha mahAtejA meghasandhirdhanaMjayam. bAlabhAvAnmahArAja provAchedaM na kaushalAt.. 14-83-5 (94823) kimayaM chAryate vAjI sitrImadhya iva bhArata. hayamenaM hariShyAmi prayatasva vimokShaNe.. 14-83-6 (94824) adattAnunayo yuddhe yadi tvaM pitR^ibhirmama. kariShyAmi tavAtithyaM prahara praharAmi cha.. 14-83-7 (94825) ityuktaH pratyuvAchainaM prahasanniva pANDavaH. vighnakartA mayA vArya iti me vratamAhitam.. 14-83-8 (94826) bhrAtrA jyeShThena nR^ipate tavApi viditaM dhruvam. praharasva yathAshakti na manyurvidyate mama.. 14-83-9 (94827) ityuktaH prAharatpUrvaM pANDavaM magadhesvaraH. kira~nsharasahasrANi varShANIva sahasradR^ik.. 14-83-10 (94828) tato gANDIvabhR^ichChUro gANDIvaprahitaiH sharaiH. chakAra moghAMstAnbANAnsayatnAnbharatarShabha.. 14-83-11 (94829) sa moghaM tasya bANaughaM kR^itvA vAnaraketanaH. sharAtmumocha jvalitAndIptAsyAniva pannagAn.. 14-83-12 (94830) dhvaje patAkAdaNDeShu rathe yantre hayeShu cha. anyeShu cha rathA~NgeShu na sharIre na sArathau.. 14-83-13 (94831) saMrakShyamANaH pArthena sharIre savyasAchinA. manyamAnaH svavIryaM tanmAgadhaH prAhiNochCharAn.. 14-83-14 (94832) tato gANDIvadhanvA tu mAgadhena bhR^ishAhataH. babhau vasantasamaye palAsaH puShpito yathA.. 14-83-15 (94833) avadhyamAnaH so.abhyaghnanmAgadhaH pANDavarShabham. tena tasthau sa kauravya lokavIrasya darshane.. 14-83-16 (94834) savyasAchI tu saMkruddho vikR^iShya balavaddhanuH. hayAMshchakAra nirjIvAnsAratheshcha shiro.aharat.. 14-83-17 (94835) dhanushchAsya mahachchitraM kShureNa prachakarta ha. hastAvApaM patAkAM cha dhvajaM chAsyanyapAtayat.. 14-83-18 (94836) sa rAjA vyathito vyashvo vidhanurhatasArathiH. gadAmAdAya kaunteyamabhidradrAva vegavAn.. 14-83-19 (94837) tasyApatata evAshu gadAM hemapariShkR^itAm. sharaishchakarta bahudhA bahubhirgR^idhravAjitaiH.. 14-83-20 (94838) sA gadA shakalIbhUtA vishIrNimaNibandhanA. vyAlI vimuchyamAnena papAta dharaNItale.. 14-83-21 (94839) virathaM vidhanuShkaM cha gadayA parivarjitam. `naichChattADayituM dhImAnarjunaH samarAgraNIH.. 14-83-22 (94840) tata enaM vimanasaM kShatradharme vyavasthitam..' sAntvapUrvamidaM vAkyamabravItkapiketanaH.. 14-83-23 (94841) paryAptaH kShatradharmo.ayaM darshitaH putra gamyatAm. bahvetatsamare karma tava bAlasya pArthiva.. 14-83-24 (94842) yudhiShThirasya saMdesho na hantavyA nR^ipA iti. tena jIvasi rAjaMstvamaparAddho.api me raNe.. 14-83-25 (94843) iti matvA tadA.a.atmAnaM pratyAdiShTaM sma mAgadhaH. tathyamityabhigamyainaM prA~njaliH pratyapUjayat.. 14-83-26 (94844) parijitosmi bhadraM te nAhaM yoddhumihotsahe. yadyatkR^ityaM mayA te.adya tadbrUhi kR^itameva tu.. 14-83-27 (94845) tamarjunaH samAshvAsya punarevedamabravIt. AgantavyaM parAM chaitrImashvamedhe nR^ipasya naH.. 14-83-28 (94846) ityuktaH sa tathetyuktvA pUjayamAsa taM hayam. phalgunaM cha yudhishreShThaM vidivatsahadevajaH.. 14-83-29 (94847) tato yatheShTamagamatpunareva sa kauravaH. tataH samudratIreNa va~NgAnpuNDrAnsakeralAn.. 14-83-30 (94848) tatratatra cha bhUrINi mlechChasainyAnyanekashaH. vijigye dhanuShA rAjangANDIvena dhanaMjayaH.. .. 14-83-31 (94849) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi tryashItitamo.adhyAyaH.. 83 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-83-7 adattAnunayaH ashikShitaH.. 7-83-20 gR^idhravAjitaiH gR^idhrapakShayutaiH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 084

.. shrIH ..

14.84. adhyAyaH 084

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

dakShiNAM dishamupAgatenArjunena chedIshituH shishupAlAtmajasya pUjAparigrahaNam.. 1 .. tathA kAshikosalAdideshAdhipatiparAjayapUrvakaM gAndhAradeshagamanam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. mAgadhenArchito rAjanpANDavaH shvetavAhanaH. dakShiNAM dishamAsthAya chArayAmAsa taM hayam.. 14-84-1 (94850) tataH sa punarAvartya hayaH kAmacharo balI. AsasAda purIM ramyAM chedInAM shuktisAhvayAm.. 14-84-2 (94851) sharabheNArchitastatra shishupAlasutena saH. yuddhapUrvaM tadA tena pUjayA cha mahAbalaH.. 14-84-3 (94852) tato.archito yayau rAjaMstadA sa turagottamaH. kAshIna~NgAnkosalAMshcha kirAtAnAtha ta~NgaNAt.. 14-84-4 (94853) pUjAM tatra yathAnyAyaM pratigR^ihya dhanaMjayaH. punarAvR^ittya kaunteyo dashArNAnagamattadA.. 14-84-5 (94854) tatra chitrA~Ngado nAma balavAnarimardanaH. tena yuddhamabhUttasya vijayasyAtibhairavam.. 14-84-6 (94855) taM chApi vashamAnIya kirITI puruSharShabhaH. niShAdarAj~no viShayamekalavyasya jagmivAn.. 14-84-7 (94856) ekalavyasutashchainaM yuddheni jagR^ihe tadA. tatra chakre niShAdaiH sa sagrAmaM romaharShaNam.. 14-84-8 (94857) tatastamapi kaunteyaH samareShvaparAjitaH.. jigAya yudhi durdharSho yaj~navighnArthamAgatam.. 14-84-9 (94858) sa taM jitvA mahArAja naiShAdiM pAkashAsaniH. architaH prayayau bhUyo dakShiNaM salilArNavam.. 14-84-10 (94859) tatrApi dravIDairAndhrai raudrairmAhiShakairapi. tathA kollagireyaishcha yuddhamAsInkirITinaH.. 14-84-11 (94860) tAMshchApi vijayo jitvA nAtitIvreNa karmaNA. tura~NgamavashenAtha surAShTrAnabhito yayau. gokarNamatha chAsAdya prabhAsamapi jagmivAn.. 14-84-12 (94861) tato dvAravatIM ramyAM vR^iShNivIrAbhipAlitAm. AsasAda hayaH shrImAnkururAjasya yaj~niyaH.. 14-84-13 (94862) tamunmathya hayashreShThaM yAdavAnAM kumArakAH. prayayustAMstadA rAjannugraseno nyavArayat.. 14-84-14 (94863) tataH purAdviniShkramya vR^iShNyandhakapatistadA. sahito vAsudevena mAtulena kirITinaH.. 14-84-15 (94864) tau sametya kurushreShThaM vidhivatprItipUrvakam. parayA bhAratashreShThaM pUjayA samavasthitau. tatastAbhyAmanuj~nAto yatayau yena hayo gataH.. 14-84-16 (94865) tataH sa pashchimaM deshaM samudrasya tadA hayaH. krameNi vyacharatsphItaM tataH pa~nchanadaM yayau.. 14-84-17 (94866) tasmAdapi sa kauravya gandhAraviShayaM hayaH. vichachAra yathAkAmaM kaunteyAnugatastadA.. 14-84-18 (94867) tato gAndhArarAjena yuddhamAsItkirITinaH. ghoraM shakuniputreNa pUrvavairAnusAriNA.. .. 14-84-19 (94868) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi chaturashItitamo.adhyAyaH.. 84 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 085

.. shrIH ..

14.85. adhyAyaH 085

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

arjunena shakunitanayaparAjayapUrvakaM tatsenAvamardanam.. 1 .. tataH shakunibhAryayA tena svasutavadhasaMbhAvanayA raNA~NgaNametyArjunasya prasAdanam.. 2 .. arjunena gAndhArIgauravAttatsaMmAnanapUrvakaM tattanayasamAshvAsanam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. shakunastanayo vIro gAndhArANAM mahArathaH. pratyudyayau guDAkeshaM sainyena mahatA vR^itaH. hastyashvarathayuktena patAkAdhvajamAlinA.. 14-85-1 (94869) amR^iShyamANAste yodhA nR^ipasya shakunervadham. abhyayuH sahitAH pArthaM pragR^ihItasharAsanAH.. 14-85-2 (94870) sa tAnuvAcha dharmAtmA bIbhatsuraparAjitaH. yudhiShThirasya vachanaM na cha te jagR^ihurhitam.. 14-85-3 (94871) vAryamANAstu pArthena sAntvapUrvamamarShitAH. parivArya hayaM jagmustatashchukrodha pANDavaH.. 14-85-4 (94872) tataH shirAMsi dIptAgraisteShAM chichCheda pANDavaH. kShurairgANDIvanirmuktairnAtiyatnAdivArjunaH.. 14-85-5 (94873) te vadhyamAnAH pArtheni hayamutsR^ijya saMpramAt. nyavartanta mahArAja sharavarShArditA bhR^isham.. 14-85-6 (94874) vitudyamAnastaishchApi gAndhAraiH pANDunandanaH. AdisyAdishya tejasvI parAnetAnavArayat.. 14-85-7 (94875) vadhyamAneShu teShvAjau gAndhAreShu samantataH. sa rAjA shakuneH putraH pANDavaM pratyavArayat.. 14-85-8 (94876) taM yudhyamAnaM rAjAnaM kShatradharme vyavasthitam. pArtho.abravInna me vadhyA rAjAno rAjasAsanAt.. 14-85-9 (94877) alaM yuddhena te vIra na te.astvadya parAjayaH. ityuktastadanAdR^itya vAkyamaj~nAnamohitaH. sa shakrasamakarmANaM samAvAkiradAshugaiH.. 14-85-10 (94878) tasy pArthaH shirastrANamardhachandreNa patriNA. apAharadameyAtmA jayadrathashiro yathA.. 14-85-11 (94879) taM dR^iShTvA vismayaM jagmurgAndhArAH sarva eva te. ichChatA tena na hato rAjetyapi cha te viduH.. 14-85-12 (94880) gAndhArarAjaputrastu palAyanakR^itakShaNaH. yayau taireva sahitastrastaiH kShudramR^igairiva. 14-85-13 (94881) teShAM tu tarasA pArthastatraiva paridAvatAm. prajahArottamA~NgAni bhallaiH sannataparvabhiH.. 14-85-14 (94882) uchChritAMstu bhujAnkechinnAbudhyanta sharairhR^itAn. sharairgANDIvanirmuktaiH pR^ithubhiH pArthachoditaiH.. 14-85-15 (94883) sambhrAntanaranAgAshvamapatadvidrutaM balam. hatavidrutabhUyiShThamAvartata muhurmuhuH.. 14-85-16 (94884) nAbhyadR^isyanta vIrasya kechidagre.agryakarmaNaH. ripavaH pAtyamAnA vai ye saheranmahAsharAn.. 14-85-17 (94885) tato gAndhArarAjasya mantrivR^iddhapuraHsarA. jananI niryayau bhItA puraskR^ityArghyamuttamam.. 14-85-18 (94886) sA nyavArayadavyagrA taM putraM yuddhadurmadam. prasAdayAmAsa cha taM jiShNumakliShTakAriNam.. 14-85-19 (94887) tAM pUjayitvA bIbhatsuH prasAdamakarotprabhuH. shakuneshchApi tanayaM sAntvayannidamabravIt.. 14-85-20 (94888) na me priyaM mahAbAho yatte buddhiriyaM kR^itA. pratiyoddhumamitraghna bhrAtaiva tvaM mamAnagha.. 14-85-21 (94889) gAndhArIM mAtaraM smR^itvA dhR^itarAShTrakR^itena cha. tena jIvasi rAjaMstvaM nihatAstvanugAstava.. 14-85-22 (94890) maivaM bhUH shAmyatAM vairaM mA te.abhUdbuddhirIdR^ishI AgantavyaM parAM chaitrImashvamedhe nR^ipasya naH.. 14-85-23 (94891) ityuktvA.anuyayau pArtho hayaM taM kAmachAriNam. te nyavartanta gAndhArA hatashiShTAH svakaM puram.. .. 14-85-24 (94892) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi pa~nchAshItitamo.adhyAyaH.. 85 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 086

.. shrIH ..

14.86. adhyAyaH 086

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

chAramukhAdarjunasya turagasaMchAraNAtpunarnagaraM pratyAgamanashravaNahR^iShTasya yudhiShThirasya nideshAdbhImena yaj~nashAlAdinirmApaNam.. 1 .. tathA nAnAdeshebhyo brAhmaNAdyAnayanapUrvakaM teShAmannadAnAdivyavasthAkaraNam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. nyavartata tato vAjI yena nAgAhvayaM puram. taM nivR^ittaM tu shushrAva chAreNaiva yudhiShThiraH. shrutvA.arjunaM kushalinaM sa cha hR^iShTamanA.abhavat.. 14-86-1 (94893) vijayasya cha tatkarma gAndhAraviShaye tadA. shrutvA chAnyeShu desheShu sa suprIto.abhavattadA.. 14-86-2 (94894) etasminneva kAle tu dvAdashIM mAghamAsikIm. iShTaM gR^ihItvA nakShatraM dharmarAjo yudhiShThiraH.. 14-86-3 (94895) samAnIya mahAtejAH sarvAnbhrAtR^InmahIpatiH. bhImaM cha nakulaM chaiva sahadevaM cha kaurava.. 14-86-4 (94896) provAchedaM vachaH kAle tadA dharmabhR^itAMvaraH. Amantrya vadatAM shreShTho bhImaM praharatAM varam.. 14-86-5 (94897) AyAti bhImasenAsau sahAshvena tavAnujaH. yathA me puruShAH prAhurye dhanaMjayasAriNaH.. 14-86-6 (94898) upasthitashcha kAlo.ayamabhito vartate hayaH. mAghI cha paurNamAsIyaM mAsaH sheSho vR^ikodara.. 14-86-7 (94899) tatprasthApyantu vidvAMso brAhmaNA vedapAragAH. vAjimedhArthasiddhyarthaM deshaM pashyantu yaj~niyam.. 14-86-8 (94900) ityuktaH sa tu tachchakre bhImo nR^ipatishAsanam. hR^iShTaH shrutvA guDokeshamAyAntaM puruSharShabham.. 14-86-9 (94901) tato yayau bhImasenaH prAj~naiH sthapatibhiH saha. brAhmaNAnagrataH kR^itvA kushalAnyaj~nakarmaNi.. 14-86-10 (94902) taM sasAlachayaM shrImatsapratolIsughaTTitam. mApayAmAsa kauravyo yaj~navATaM yatAvidhi.. 14-86-11 (94903) prAsAdashatasambandhaM maNipravarakuTTimam. `sadaH sa patnIsadanaM sAgnIdhramapi chottaram.' kArayAmAsa vidivaddhemaratnavibhUShitam.. 14-86-12 (94904) staMbhAnkanakachitrAMshcha toraNAni bR^ihanti cha. yaj~nAyatanadesheshu dattvA shuddhaM cha kA~nchanam.. 14-86-13 (94905) antaHpurANAM rAj~nAM cha nAnAdeshasamIyuShAm. kArayAmAsa dharmAtmA tatratatra yathAvidhi.. 14-86-14 (94906) brAhmaNAnAM na veshmAni nAnAdeshasamIyuShAm. kArayAmAsa kaunteyo vidhivattAnyanekashaH.. 14-86-15 (94907) tathA sampreShayAmAsa dUtAnnR^ipatishAsanAt. bhImaseno mahAbAho rAj~nAmakliShTakarmaNAm.. 14-86-16 (94908) te priyArthaM kurupaterAyayurnR^ipasattama. ratnAnyanekAnyAdAya striyo.ashvAnAyudhAni cha.. 14-86-17 (94909) teShAM nirvishatAM teShu shibireShu mahAtmanAm. nardataH sAgarasyeva divaspR^igabhavatsvanaH.. 14-86-18 (94910) `pratyudgamya namaskR^itya brAhmaNAMshcha nyavedayat..' 14-86-19 (94911) teShAmabhyAgatAnAM cha sa rAjA kuruvardhanaH. vyAdideshAnnapAnAni shayyAshchApyatimAnuShAH.. 14-86-20 (94912) vAhanAnAM cha vividhAH shAlAH shAlIkShugorasaiH. upetA bharatashreShTho vyAdidesha sa dharmarAT.. 14-86-21 (94913) `varNAH pR^ithaksanniviShTA hyuttarottarapUjitAH'. tathA tasminmahAyaj~ne dharmarAjasya dhImataH. samAjagmurmunigaNA bahavo brahmavAdinaH.. 14-86-22 (94914) ye cha dvijAtipravarAstatrAsanpR^ithivIpate. samAjagmuH sashiShyAMstAnpratijagrAha kauravaH.. 14-86-23 (94915) sarvAMshcha tAnanuyayau yAvadAvasathAnprati. svayameva mahAtejA daMbhaM tyaktvA yudhiShThiraH.. 14-86-24 (94916) tataH kR^itvA sthapatayaH shilpino.anye cha ye tadA. kR^itsnaM yaj~navidhiM rAjandharmarAje nyavedayana.. 14-86-25 (94917) tachChrutvA dharmarAjastu kR^itaM sarvamatandritaH. hR^iShTarUpo.abhavadrAjansaha bhrAtR^ibhirAdR^itaH.. 14-86-26 (94918) tasminyaj~ne pravR^itte tu vAgmino hetuvAdinaH. hetuvAdAnbahUnAhuH parasparajigIShavaH.. 14-86-27 (94919) dadR^ishustaM nR^ipatayo yaj~nasya vidhimuttamam. devendrasyeva vihitaM bhImasenena bhArata.. 14-86-28 (94920) dadR^ishustoraNAnyatra shAtakuMbhamayAni te. shayyAsanavihArAMshcha subahUnratnasaMchayAn.. 14-86-29 (94921) ghaTAnpAtrIH kaTAhAni kalashAnvardhamAnakAn. na hi ki~nchidasauvarNamapashyanvasudhAdhipAH.. 14-86-30 (94922) yUpAMshcha shAstrapaThitAndAravAnhemabhUShitAn. upaklR^iptAnyathAkAlaM vidhivadbhUrivarchasaH.. 14-86-31 (94923) sthalajAka jalajA ye cha pashavaH kechana prabho. sarvAneva samAnItAnapashyaMstatra te nR^ipAH.. 14-86-32 (94924) gAshchaiva mahiShIshchaiva tathA vR^iddhastriyopi cha. audakAni cha satvAni shvApadAni vayAMsi cha.. 14-86-33 (94925) jarAyujANDajAtAni svedajAnyudbhidAni cha. parvatAnUpajAtAni bhUtAni dadR^ishushcha te.. 14-86-34 (94926) evaM pramuditaM sarvaM pashugodhanadhAnyataH. yaj~navATaM nR^ipA dR^iShTvA paraM vismayamAgatAH.. 14-86-35 (94927) `anishaM dIyate cha sma tatra bhojyaM pR^ithagvidham..' brAhmaNAnAM vishAM chaiva bahumR^iShTAnnamR^iddhimat.. 14-86-36 (94928) pUrNe shatasahasre tu viprANAM tatri bhu~njatAm. dundubhirmeghanirghoSho muhurmuhuratADyata. vinanAdAsakR^ichchApi divasedivase gate.. 14-86-37 (94929) evaM sa vavR^ite yaj~no dharmarAjasya dhImataH. annasya subahUnrAjannutsargAnparvatopamAn. dadhikulyAshaacha dadR^ishuH sarpiShashcha hradA~njanAH.. 14-86-38 (94930) jaMbUdvIpo hi sakalo nAnajanapadAyutaH. rAjannadR^isyataikastho rAj~nastasya mahAmakhe.. 14-86-39 (94931) tatra jAtisahasrANi puruShANAM tatastataH. gR^ihItvA dhamAjagmurbahUni bharatarShabha.. 14-86-40 (94932) sragviNashtApi te sarve sumuShTamaNikuNDalAH. paryaveShandvijAtIMstA~nshatasho.atha sahasrashaH.. 14-86-41 (94933) vividhAnyannapAnAni puruShA ye.anuyAyinaH. te vai nR^ipopabhojyAni brAhmaNAnAM dadushcha ha.. .. 14-86-42 (94934) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ShaDashItitamo.adhyAyaH.. 86 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-86-3 iShTaM nakShatraM puShyam.. 7-86-8 prasthApyantu prasthApayantu. svArthe Nich. pratiShThantvityarthaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 087

.. shrIH ..

14.87. adhyAyaH 087

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena balarAmAdibhiH saha yudhiShThirAshvamedhAya hAstinapuraMpratyAgamanam.. 1 .. tathA yudhiShThiraMprati nAnAdeshebhya AgamiShyatAM rAj~nAmapramAdena yathochitapUjAyA maNalUrAdAgamiShyato babhruvAhanasya saMmAnanasya cha kartavyatApratipAdakArjunasaMdeshanivedanam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. samAgatAnvedavido rAj~nashcha pR^ithivIshvarAn. dR^iShTvA yudhiShThiro rAjA bhImasenamabhAShata.. 14-87-1 (94935) upayAtA naravyAghrA ya ete pR^ithivIshvarAH. eteShAM kriyatAM pUjA pUjArhA hi narAdhipAH.. 14-87-2 (94936) ityuktaH sa tathA chakre narendreNa yashasvinA. bhImaseno mahAtejA yamAbhyAM saha pANDavaH.. 14-87-3 (94937) athAbhyagachChadgovindo vR^iShNibhiH saha dharmajam. baladevaM puraskR^itya sarvaprANabhUtAM varaH.. 14-87-4 (94938) yuyudhAnena sahitaH pradyumnena gadena cha. nishaThenAtha sAMbena tathaiva kR^itavarmaNA.. 14-87-5 (94939) teShAmapi parAM pUjAM chakre bhImo mahArathaH. vivishuste cha veshmAni ratnavanti cha sarvashaH.. 14-87-6 (94940) yudhiShThirasamIpe tu kathAnte madhusUdanaH. arjunaM kathayAmAsa bahusa~NgrAmakarshitam.. 14-87-7 (94941) sa taM prapachCha kaunteyaH punaHpunarariMdamam. dharmajaH shakrajaM jiShNuM samAchaShTa jagatpatiH.. 14-87-8 (94942) AgamaddvArakAvAsI samAptaH puruSho nR^ipa. yo.adrAkShItpANDavashreShTha bahusa~NgrAmakarshitam.. 14-87-9 (94943) samIpe cha mahAbAhumAchaShTa cha mama prabho. kuru kAryANi kaunteya hayamedhArthasiddhaye.. 14-87-10 (94944) ityuktaH pratyuvAchainaM dharmarAjo yudhiShThiraH. diShTyA sa kushalI jiShNurupAyAti cha mAdhava.. 14-87-11 (94945) yadidaM saMdideshAsminpANDavAnAM balAgraNIH. tadAkhyAtamihechChAmi bhavatA yadunandana.. 14-87-12 (94946) ityukto dharmarAjena vR^iShNyandhakapatistadA. provAchedaM vacho vAgmI dharmAtmAnaM yudhiShThiram.. 14-87-13 (94947) idamAha mahArAja pArthavAkyaM nareshvaraH. vAchyo yudhiShThiraH kR^iShNa kAle vAkyamidaM mama.. 14-87-14 (94948) AgamiShyanti rAjAnaH sarve vai kauravarShabha. prAptAnAM mahatAM pUjA kAryA hyetatkShamaM hi naH.. 14-87-15 (94949) ityetadvachanAdrAjA vij~nApyo mama mAnada. tathA chAtyayikaM na syAdyadarghAharaNe.abhavat.. 14-87-16 (94950) kartumarhati tadrAjA bhavAMshchApyanumanyatAm. rAjadveShAnna nashyeyurimA rAjanpunaH prajAH.. 14-87-17 (94951) idamanyachcha kaunteya vachaH sa puruSho.abravIt. dhanaMjayasya nR^ipate tanme nigadataH shR^iNu.. 14-87-18 (94952) upayAsyati yaj~naM no maNalUrapatirnR^ipaH. putro mama mahAtejA dayito babhruvAhanaH.. 14-87-19 (94953) taM bhavAnmadapekShArthaM vidhivatpratipUjayet. sa tu bhakto.anuraktashcha mama nityamiti prabho.. 14-87-20 (94954) ityetadvachanaM shrutvA dharmarAjo yudhiShThiraH. abhinandyAsya tadvAkyamidaM vachanamabravIt.. .. 14-87-21 (94955) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi saptAshItitamo.adhyAyaH.. 87 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-87-7 bhojarAjanyAnAM vardhanaH.. 7-87-8 jAnunoradhasthaH pashchAdbhAgIyo mAMsalaH pradeshaH piNDikA. te ubhe asyAdhike svadeshAdadhobhAgaparyantaM bahulamAlambamAne..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 088

.. shrIH ..

14.88. adhyAyaH 088

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

yudhiShThireNi pANDaveShu chaturbhyo.arjunasyaiva visheShato.adhvasaMchArAdiparikleshasUchakashArIrAlakShaNaprashne kR^iShNena taMprati tatkathanam.. 1 .. medhyAshvasya pR^ithvIsaMchAraNAya gatenArjunena sahAshvena punarnagaraM pratyAgamanam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. shrutaM priyamidaM kR^iShNa yattvamarhasi bhAShitum. tanme.amR^itarasaM puNyaM mano hlAdayati prabho.. 14-88-1 (94956) bahUni kila yuddhAni vijayasya narAdhipaiH. punarAsanhR^iShIkesha tatratatreti na shrutam.. 14-88-2 (94957) kiMnimittaM sa nityaM hi pArthaH sukhavivarjitaH. atIva vijayo dhImAniti me dUyate manaH.. 14-88-3 (94958) saMchintayAmi kaunteyaM raho jiShNuM janArdana. atIva duHkhabhAgI sa satataM pANDunandanaH.. 14-88-4 (94959) kiMnu tasya sharIre.asti sarvalakShaNapUjite. aniShTaM lakShaNaM kR^iShNa yena duHkhAnyupAshnute.. 14-88-5 (94960) atIvAsukhabhogI sa satataM kuntinandanaH. na hi pashyAmi bIbhatsornindyaM gAtreShu kiMchana. shrotavyaM chenmayaitadvai tanme vyAkhyAtumarhasi.. 14-88-6 (94961) ityuktaH sa hR^iShIkesho dhyAtvA sumahadantaram. rAjAnaM bhojarAjanyavardhano viShNurabravIt.. 14-88-7 (94962) na hyasya nR^ipate ki~nchidaniShTamupalakShaye. R^ite puruShasiMhasya piNDike.asyAdhike yataH.. 14-88-8 (94963) sa tAbhyAM puruShavyAghro nityamadhvasu vartate. na chAnyadanupashyAmi yenAsau duHkhabhAjanam.. 14-88-9 (94964) ityuktaH puruShashreShThastadA kR^iShNena dhImatA. provAcha vR^iShNishArdUlamevametaditi prabho.. 14-88-10 (94965) kR^iShNA tu draupdI kR^iShNaM tiryaksAsUyamaikShata pratijagrAha tasyAstaM praNayaM chApi keshihA. prakhyuH sakhA hR^iShIkeshaH sAkShAdiva dhanaMjayaH.. 14-88-11 (94966) tatra bhImAdayaste tu karavo yAjakAshcha ye. remuH shrutvA vichitrAM tAM dhanaMjayakathAM shubhAm.. 14-88-12 (94967) teShAM kathayatAmeva puruSho.arjunasaMkathAH. upAyAdvachanAddUto vijayasya mahAtmanaH.. 14-88-13 (94968) sobhigamya kurushreShThaM namaskR^itya cha buddhimAn. upAyAtaM naravyAghraM phalgunaM pratyavedayat.. 14-88-14 (94969) tachChrutvA nR^ipatistasya harShabAShpAkulekShaNaH. priyAkhyAnanimittaM vai dadau bahudhanaM tadA.. 14-88-15 (94970) tato dvitIye divase mahA~nshabdo vyavardhata. AgachChati naravyAghre kauravANAM dhuraMdhare.. 14-88-16 (94971) tato reNuH samudbhuto vibabhau tasya vAjinaH. abhito vartamAnasya yathochchaiHshravasastathA.. 14-88-17 (94972) tatra harShakarIrvAcho narANAM shushruve.arjunaH. diShTyA.asi pArtha kushalI dhanyo rAjA yudhiShThiraH.. 14-88-18 (94973) konyohi pR^ithivIM kR^itsnAM jitvAhi yudhi pArthivAn chArayitvA hayashreShThamupAgachChedR^ite.arjunAt.. 14-88-19 (94974) ye vyatItA mahAtmAno rAjAnaH sagarAdayaH. teShAmapIdR^ishaM karma na kadAchana shushruma.. 14-88-20 (94975) naitadanye kariShyanti bhaviShyA vasudhAdhipAH. yattvaM kurukulashreShTha duShkaraM kR^itavAnasi.. 14-88-21 (94976) ityevaM vadatAM teShAM puMsAM karNasukhA giraH. shR^iNvanvivesha dharmAtmA phalguno yaj~nasaMstaram.. 14-88-22 (94977) tato rAjA sahAmAtyaH kR^iShNashcha yadunandanaH. dhR^itarAShTraM puraskR^itya taM pratyudyayatustadA.. 14-88-23 (94978) so.abhivAdya pituH pAdau dharmarAjasya dhImataH. bhImAdIMshchApi saMpUjya paryaShvajata keshavam.. 14-88-24 (94979) taiH sametyArchitastAMshcha pratyarchyAtha yathAvidhi. vishashrAma mahAbAhustIraM labdhveva pAragaH.. .. 14-88-25 (94980) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi aShTAshItitamo.adhyAyaH.. 88 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 089

.. shrIH ..

14.89. adhyAyaH 089

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

babhruvAhanenolUpIchitrA~NgadAbhyAM saha yAgadidR^ikShyA hAstinapuraM pratyAgamanam.. 1 .. tataH svayaM samAgatavyAsAj~naya yudhiShThireNa R^itvigbhiH sahAshvamedhopakramaH.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. etasminneva kAle tu sa rAjA babhruvAhanaH. mAtR^ibhyAM sahito dhImAnkurUnabhyAjagAma ha.. 14-89-1 (94981) tatra vR^iddhAnyathAvatsa kurUnanyAMshcha pArthivAn. abhivAdya mahAbAhustaishchApi pratinanditaH. pravivesha pitAmahyAH kuntyA bhavanamuttamam.. 14-89-2 (94982) sa pravishya mahAbAhuH pANDavAnAM niveshanam. pitAmahImabhyavandatsAmnA paramavalgunA.. 14-89-3 (94983) tathA chitrA~NgadA devI kauravasyAtmajA.api cha. pR^ithAM kR^iShNAM cha sahite vinayenopajagmatuH. subhadrAM cha yathAnyAyaM yAshchAnyAH kuruyoShitaH.. 14-89-4 (94984) dadau kuntI tatastAbhyAM ratnAni vividhAni cha. draupadI cha subhadrA cha yAshchApyanyA yadustriyaH.. 14-89-5 (94985) UShatustatra te devyau mahAr~NashayanAsane. supUjite svayaM kuntyA pArthasya hitakAmyayA.. 14-89-6 (94986) sa cha rAjA mahAtejAH pUjito babhruvAhanaH. dhUtarAShTraM mahIpAlamupatasthe yatAvidhi.. 14-89-7 (94987) yudhiShThiraM cha rAjAnaM bhImadIMshchApi pANDavAn. upAgamya mahAtejA vinayenAbhyavAdayat.. 14-89-8 (94988) sa taiH premyA pariShvaktaH pUjitashcha yathAvidhi. dhanaM chAsmai dadurbhUri prIyamANA mahArathAH.. 14-89-9 (94989) tathaiva cha mahIpAlaH kR^iShNaM chakragadAdharam. pradyumna iva govindaM vinayenopatasthivAn.. 14-89-10 (94990) tasmai kR^iShNo dadau rAj~ne mahArhamatipUjitam. rathaM hemapariShkAraM divyAshvayujamuttamam.. 14-89-11 (94991) dharmarAjashcha bhImashcha phalgunashcha yamau tathA. pR^ithakpR^ithak cha te chainaM mAnArthAbhyAmayojayan.. 14-89-12 (94992) tatastR^itIye divase satyavatyAtmajo muniH. yudhiShThiraM samabhyetya vAgmI vachanamabravIt.. 14-89-13 (94993) adyaprabhR^iti kaunteya yaj~nasya samayo hi te. muhUrto yaj~niyaH prAptashchodayantIha yAjakAH.. 14-89-14 (94994) ahIno nAma rAjendra kratuste.ayaM vikalpavAn. bahutvAtkA~nchanasyAsya khyAto bahusuvarNakaH.. 14-89-15 (94995) evamatra mahArAja dakShiNAbhirguNIkura. shrIstvAM vrajatu te rAjanbrAhmaNA hyatra kAraNam.. 14-89-16 (94996) trInashvamedhAnatra tvaM samprApya bahudakShiNAn. j~nAtivadhyAkR^itaM pApaM prahAsyati narAdhipa.. 14-89-17 (94997) pavitraM paramaM chaitatpAvanAnAM cha pAvanam. yadashvamedhAvabhR^ithaM prApsyase kurunandana.. 14-89-18 (94998) ityuktaH sa tu tejasvI vyAsenAmitabuddhinA. dIkShAM vivesha dharmAtmA vAjimedhAptaye tataH.. 14-89-19 (94999) tato yaj~naM mahAbAhurvAjimedhaM mahAkratum. bahvannadakShiNaM rAjA sarvakAmaguNAnvitam.. 14-89-20 (95000) tatra vedavido rAjaMshchakruH karmANi yAjakAH. parikrAmanti shAstraj~nA yatAvaddvijasattamAH.. 14-89-21 (95001) na teShAM skhalitaM ki~nchidAsIdapahutaM tathA. kramayuktaM cha yuktaM cha chakrustatra dvijarShabhAH.. 14-89-22 (95002) kR^itvA pravargyaM dharmaj~nA yathAvaddvijasattamAH. chakraste vidhivadrAjaMstathaivAbhiShavaM dvijAH.. 14-89-23 (95003) abhiShUya tato rAjansomaM somapasattamAH. savanAnyAnupUrvyeNa chakruH sAstrAnusAriNaH.. 14-89-24 (95004) na tatra kR^ipaNaH kashchinna daridro babhUva ha. kShudhito duHkhito vA.api prAkR^ito vA.api mAnavaH.. 14-89-25 (95005) bhojanaM bhojanArthibhyo dApayAmAsa shatruhA. bhImaseno mahAtejAH satataM rAjashAsanAt.. 14-89-26 (95006) saMstare kushalAshchApi sarvakAryANi yAjakAH. divasedivase chakruryathAshAstrAnudarshAt.. 14-89-27 (95007) nAShaDa~NgavidatrAsItsadasyastasya dhImataH. nAvrato nAnupAdhyAyo na cha vAdAvichakShaNaH.. 14-89-28 (95008) tato yUpochChraye prApte ShaD bailvAnbharatarShabha. khAdirAnbilvasamitAMstAvataH sarvavarNinaH.. 14-89-29 (95009) devadArumayau dvau tu yUpau kurupatermakhe. shleShmAtakamayaM chaikaM yAjakAH samakalpayan.. 14-89-30 (95010) `sarvAnetAnyathAshAstraM yAjakAH samakArayan.' shobhArthaM chAparAnyUpAnkA~nchanAnbharatarShabha. sa bhImaH kArayAmAsa dharmarAjasya shAsanAt.. 14-89-31 (95011) te vyarAjanta rAjarShe vAsobhirupashobhitAH. mahendrAnugatA devA yathA saptarShibhirdivi.. 14-89-32 (95012) iShTakAH kA~nchanIshchAtra chayanArtaM kR^itA vibho. shushubhe chayanaM tachcha dakShasyeva prajApateH.. 14-89-33 (95013) chatushchityashcha tasyAsIdaShTAdashakarAtmakaH. sa rukmapakSho nichitastrikoNo garuDAkR^itiH.. 14-89-34 (95014) tato niyuktAH pashavo yathAshAstraM manIShibhiH. taM taM devaM samuddishya pakShiNaH pashavashcha ye.. 14-89-35 (95015) R^iShabhAH shAstrapaThitAstathA jalacharAshcha ye. sarvAMstAnabhyayu~njaMste tatrAgnichayakarmaNi.. 14-89-36 (95016) yUpeShu niyatA chAsItpashUnAM trishatI tathA. ashvaratnottarA yaj~ne kaunteyasya mahAtmanaH.. 14-89-37 (95017) sa yaj~naH shushubhe tasya sAkShAddevarShisaMkulaH. gandharvagaNasaMkIrNaH shobhito.apsarasAM gaNaiH.. 14-89-38 (95018) sa kiMpuruShasaMkIrNaH kiMnaraishchopashobhitaH. siddhavipranivAsaishcha samantAdabhisaMvR^itaH.. 14-89-39 (95019) tasminsadasi nityAstu vyAsashiShyA dvijarShabhAH. sarvashAstrapraNetAraH kushalA yaj~nakarmasu.. 14-89-40 (95020) nAradashcha babhUvAtra tuMburushcha mahAdyutiH. vishvAvasushchitrasenastathA.anye gItakovidAH.. 14-89-41 (95021) gandharvA gItakushalA nR^ityeShu cha vishAradAH. ramayanti sma tAnviprAnyaj~nakarmAntareShu vai.. .. 14-89-42 (95022) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekonanavatitamo.adhyAyaH.. 89 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-89-15 ahInaH ahnAM somayAgAnAM bahUnAM samUho.ahInaH. na hInaH dravyAdinA iti vA.. 7-89-23 abhiShava somavallyAH kaNDanam.. 7-89-24 somaM somavallIrasam. savanAni prAtaHsavanAdIni.. 7-89-27 saMstare iShTakAnAM chayanAkhye sthaNDilarachane.. 7-89-29 varNinaH palAshakAShThamayAH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 090

.. shrIH ..

14.90. adhyAyaH 090

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

yudhiShThireNAshvamedhasamApanAnantaraM rAj~nAM yathochitaM saMmAnapUrvakaM svasvadeshAnprati prasthApanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. shrapayitvA pashUnanyAnvidhivaddvijasattamAH. taM tura~NgaM yathAshAstramAlabhanta dvijAtayaH.. 14-90-1 (95023) tataH saMj~napya turagaMka vidhivadyAjakarShabhAH. upasaMveshayAMchakrustatastAM drupadAtmajAm. kalAbhistisR^ibhI rAjanyathAvidhi manasvinIm.. 14-90-2 (95024) uddhR^itya tu vapAM tasya yathAshAstraM dvijAtayaH. shrapayAmAsuravyagrA vidhivadbharatarShabha.. 14-90-3 (95025) taM vapAdhUmagandhaM tu dharmarAjaH sahAnujaiH. upAjighradyathAsAstraM sarvapApApahaM tadA.. 14-90-4 (95026) shiShTAnya~NgAni yAnyAsaMstasyAshvasya narAdhipa. tAnyagrau juhuvurdhIrAH samastAH ShoDashartvijaH.. 14-90-5 (95027) saMsthApyaivaM tasya rAj~nastaM yaj~naM shakratejasaH. vyAsaH sashiShyo bhagavAnvardhayAmAsa taM nR^ipam.. 14-90-6 (95028) tato yudhiShThiraH prAdAtsadasyebhyo yathAvidhi. koTIH sahasraM niShkANAM vyAsAya tu vasuMdharAm.. 14-90-7 (95029) pratigR^ihya dharAM rAjanvyAsaH satyavatIsutaH. abravIdbharatashreShThaM dharmarAjaM yudhiShThiram.. 14-90-8 (95030) vasudhA bhavatastveShAM saMnyastA rAjasattama. niShkrayo dIyatAM mahyaM brAhmaNA hi dhanArthinA.. 14-90-9 (95031) yudhiShThirastu tAnviprAnpratyuvAcha mahAmanAH. bhrAtR^ibhiH sahito dhImAnmadhye rAj~nAM mahAtmanAm.. 14-90-10 (95032) ashvamedhe mahAyaj~ne pR^ithivI dakShiNA smR^itA. arjunena jitA cheyamR^itvigbhyaH prApitA mayA.. 14-90-11 (95033) vanaM pravekShye viprAgryA vibhajadhvaM mahImimAm. chaturdhA pR^ithivIM kR^itvA chAturhotrapramANataH.. 14-90-12 (95034) nAhamAdAtumichChAmi brahmasvaM dvijasattamAH.. idaM nityaM mano viprA bhrAtR^INAM chaiva me sadA.. 14-90-13 (95035) ityuktavati tasmiMstu bhrAtaro draupadI cha sA. evametaditi prAhustadabhUdromaharShaNam.. 14-90-14 (95036) tato.antarikShe vAgAsItsAdhusAdhviti bhArata. tathaiva dvijasa~NghAnAM shaMsatAM vibabhau svanaH.. 14-90-15 (95037) dvaipAyanastathA kR^iShNaH punareva yudhiShThiram. provAcha madhye viprANAmidaM sampUjayanmuniH.. 14-90-16 (95038) dattaiShA bhavatA mahyaM tAM te pratidadAmyaham. hiraNyaM dIyatAmebhyo brAhmaNebhyo dharA.astu te.. 14-90-17 (95039) tato.abravIdvAsudevo dharmarAjaM yudhiShThiram. yathA.a.aha bhagavAnvyAsastathA tvaM kartumarhasi.. 14-90-18 (95040) ityuktaH sa kurushreShThaH prItAtmA bhrAtR^ibhiH saha. koTiM koTiM gavAM prAdAddakShiNAM triguNIkR^itAm.. 14-90-19 (95041) na kariShyati talloke kashchidanyo narAdhipaH. yatkR^itaM kururAjena maruttasyAnukurvatA.. 14-90-20 (95042) pratigR^ihya tu taddravyaM kR^iShNadvaipAyano muniH. R^itvigbhyaH pradadau vidvAMshchaturdhA vyabhajaMshcha te.. 14-90-21 (95043) dharaNyA niShkrayaM dattvA taddhiraNyaM yudhiShThiraH. dUtapApo jitasvargo mumude bhrAtR^ibhiH saha.. 14-90-22 (95044) R^itvijastamaparyantaM suvarNanichayaM tathA. vyabhajanta dvijAtibhyo yathotsAhaM yathAsukham.. 14-90-23 (95045) yaj~navATe cha yatki~nchiddhiraNyaM savi bhUShaNam. toraNAni cha yUpAMshcha ghaTAnpAtrIstatheShTakAH. yudhiShThirAbhyanuj~nAtAH sarvaM tadvyabhajandvijAH.. 14-90-24 (95046) anantaraM dvijAtibhyaH kShatriyA jahrire vasu. tathA viTshUdrasa~NghAshcha tathA.anye mlechChajAtayaH. `kAlena mahatA jahrustatsuvarNaM tatastataH..' 14-90-25 (95047) tataste brAhmaNAH sarve muditA jagmurAlayAn. tarpitA vasunA tena dharmirAjena dhImitA.. 14-90-26 (95048) svamaMshaM bhagavAnvyAsaH kuntyai pAdAbhivAditaH. pradadau tasya mahato hiraNyasya mahAdyutiH.. 14-90-27 (95049) shvashurAtprItidAyaM taM prApya sA prItamAnasA. chakAra puNyakaM tena sumahatsa~NghashaH pR^ithA.. 14-90-28 (95050) gatvA tvavabhR^ithaM rAjA vipApmA bhrAtR^ibhiH saha. sabhAjyamAnaH shushubhe mahendrastridashairiva.. 14-90-29 (95051) pANQDavAshcha mahIpAlaiH sametairabhisaMvR^itAH. ashobhanta mahArAja grahastArAgaNairiva.. 14-90-30 (95052) rAjabhyopi tataH prAdAdratnAni vividhAni cha. gajAnashvAnala~NkArAntriyo vAsAMsi kA~nchanam.. 14-90-31 (95053) taddhanaughamaparyantaM pArthaH pArthivamaNDale. visR^ija~nshushubhe rAjanyathA vaishravaNastathA.. 14-90-32 (95054) AnIya cha tathA vIraM rAjAnaM babhruvAhanam. pradAya vipulaM vittaM gR^ihAtprAsthApayanattadA.. 14-90-33 (95055) duHshalAyAshcha taM pautraM bAlakaM bharatarShabha. svarAjye.atha piturdhAmAnsvasuH prItyA nvayeshayat.. 14-90-34 (95056) nR^ipatIMshchaiva tAnsarvAnsuvibhaktAnsupUjitAn. prasthApayAmAsa vashI kururAjo yudhiShThiraH.. 14-90-35 (95057) govindaM cha mahAtmAnaM baladevaM mahAbalam. tathA.anyAnvR^iShNivIrAMshcha pradyumnAdyAnsahasrashaH.. 14-90-36 (95058) pUjayitvA mahArAja yathAvidhi mahAdyutiH. bhrAtR^ibhiH sahito rAjA prAsthAparayadariMdamaH.. 14-90-37 (95059) evaM babhUva yaj~naH sa dharmirAjasya dhImataH. bahvannadhanaratnaughaH surAmaireyasAgaraH.. 14-90-38 (95060) sarpiHpa~NkA hradA yatra babhUvushchAnnaparvatAH. rasAlakardamA nadyo babhUvurbharatarShabha.. 14-90-39 (95061) bhakShyakhANDavarAgANAM kriyatAM bhujyatAM tathA. pashUnAM vadhyatAM chaiva nAntaM dadR^ishire janAH.. 14-90-40 (95062) mattapramattamuditaM suprItayuvatIjanam. mR^ida~Ngasha~NkhanAdaischa manoramamabhUttadA. 14-90-41 (95063) dIyatAM bhujyatAM chApi tatra shabdo mahAnabhUt. dIyatAM dIyatAM cheti divArAtramavAritam.. 14-90-42 (95064) taM mahotsavasaMkAshaM hR^iShTapuShTajanAkulam. kathayanti sma puruShA nAnAdeshanivAsinaH.. 14-90-43 (95065) varShitvA dhanadhArAbhiH kAmai ratnai rasaistathA. vipApmA bharatashreShThaH kR^itArthaH prAvishatpuram.. .. 14-90-44 (95066) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi navatitamo.adhyAyaH.. 90 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-90-2 saMj~napya hiMsitvA turagam. tasya samIpe tisR^ibhiH kalAbhiH kalanAbhiH mantradravyashraddAkhyAbhirupetAM draupadIM upasaMveshayAM chakruH.. 7-90-5 a~NgAni hR^idayajihvAvakShaAdInI.. 7-90-6 saMsthApya samApya.. 7-90-7 tushabdashchArthe. tena sarvebhyo vasudharAM dadAvityarthaH.. 7-90-25 anantaraM dvijAtibhyaH vipreShu gR^ihItvA nivR^itteShu shiShTAt kShatriyAdayo gahItavanta ityarthaH.. 7-90-38 maireyaM vR^ikShajaM madyam.. 7-90-40 pippalIshuNThIyukto mudgayUShaH khANDavaH sa eva sharkArayukto rAgaH
Ashvamedhikaparva - adhyAya 091

.. shrIH ..

14.91. adhyAyaH 091

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

vaishampAyanena janamejayaMprati nakulAkhyAnakathanArambhaH.. 1 .. ashvamedhAvasAne bilAnnissR^itena kanakapArshvena kenachinnakulena sadasyAnprati u~nChavR^ittibrAhmaNasya saktuprasthadAnaprashaMsanapUrvakaM yudhiShThirAshvamedhagArhaNam.. 2 ... tathA sadasyachodanayA tatkathanopakramaH.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

janamejaya uvAcha. pitAmahasya me yaj~ne dharmarAjasya dhImataH. yadAshcharyamabhUtki~nchittadbhavAnvaktumarhati.. 14-91-1 (95067) vaishampAyana uvAcha. 14-91-2x (7923) shrUyatAM rAjashArdUla mahadAshcharyamuttamam. ashvamedhe mahAyaj~ne nivR^itte yadabhUtprabho.. 14-91-2 (95068) tarpiteShu dvijAgryeShu j~nAtisambandhibandhuShu. dInAndhakR^ipaNe vA.api tadA bharatasattama.. 14-91-3 (95069) ghuShyamANe mahAdAne dikShu sarvAsu bhArata. patatsu puShpavarSheShu dharmarAjasya mUrdhani.. 14-91-4 (95070) bilAnnissR^itya nakulo rukmapArshvastadA.anaghaH. vajrAshanisamaM nAdamamu~nchadvasudhAdhipa.. 14-91-5 (95071) sakR^idutsR^ijya tannAdaM trAsayAno mR^igadvijAn. mAnupaM vachanaM prAha puShpoparishayo mahAn.. 14-91-6 (95072) saktuprasthena vo nAyaM yaj~nastulyo narAdhipAH. uchChavR^ittervadAnyasya kurukShetranivAsinaH.. 14-91-7 (95073) tasya tadvachanaM shrutvA nakulasya vishAMpate. vismayaM paramaM jagmuH sarve te brAhmaNarShabhAH.. 14-91-8 (95074) tataH sametya nakulaM paryapR^ichChanta te dvijAH.. kutastvaM samanuprApto yaj~naM sAdhusamAgamam.. 14-91-9 (95075) kiM balaM paramaM tubhyaM shrutaM kiM parAyaNam. kathaM bhavantaM vidyAma yo no yaj~naM vigarhase.. 14-91-10 (95076) avilupyAgamaM kR^itsnaM vividhairyaj~niyaiH kR^itam. yathAgamaM yathAnyAyaM kartavyaM cha tathA kR^itam.. 14-91-11 (95077) pUjArhAH pUjitAshchAtra vidhivachChAstradarshAt. mantrAhutihutashchAgnirdattaM deyamamatsaram.. 14-91-12 (95078) tuShTA dvijAtayashchAtra dAnairbahuvidhairapi. kShatriyAshchi suyuddhena shrAddhaishchApi pitAmahAH.. 14-91-13 (95079) pAlanena vishastuShTAH kAmaistuShTA varastriyaH. anukroshaistatA shUdrA dAnasheShaiH pR^ithagjanAH.. 14-91-14 (95080) j~nAtisambandhinastuShTAH shauchena cha nR^ipasya naH. devA havirbhiH puNyaischa rakShaNaiH sharaNAgatAH.. 14-91-15 (95081) yadatra tathyaM tadbrUhi satyaMsatyaM dvijAtiShu. yathAshrutaM yathAdR^iShTaM pR^iShTo brAhmaNakAmyayA.. 14-91-16 (95082) shraddheyavAkyaH prAj~nastvaM divyaM rUpaM bibharShi cha. samAgatashcha vipraistvaM tadbhavAnvaktumarhati.. 14-91-17 (95083) iti pR^iShTo dvijaistaiH sa prahasannakulo.abravIt. naiShA mR^iShAmayA vANI proktA darpeNa vA dvijAH.. 14-91-18 (95084) yanmayoktamidaM vAkyaM yuShmAbhishchApyupashrutam. saktuprasthena vo nAyaM yaj~nastulyo dvijarShabhAH.. 14-91-19 (95085) ityavashyaM mayaitadvo vaktavyaM dvijasattamAH. shR^iNutAvyagramanasaH shaMsato me yathAtatham.. 14-91-20 (95086) anubhUtaM cha dR^iShTaM cha yanmayA.adbhutamuttamam. u~nChavR^ittervadAnyasya kurukShetranivAsinaH.. 14-91-21 (95087) svargaM yena dvijAH prAptaH sabhAryaH sasutasnuShaH. yathA chArdhaM sharIrasya mamedaM kA~nchanIkR^itam.. .. 14-91-22 (95088) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi ekanavatitamo.adhyAyaH.. 91 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-91-5 nIlAkShastatra nakula iti jha.pAThaH.. 7-91-6 dhR^iShTo bilashayo mahAn iti jha.pAThaH.. 7-91-22 mamedaM yatreti sheShaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 092

.. shrIH ..

14.92. adhyAyaH 092

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

nakulena yudhiShThirAdInprati sakuTumbasyo~nChavR^itterbrAhmaNasya dharmapuruShAya saktuprastadAnamahimavarNanapUrvakaMpunastatraivAntardhAnam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

nakula uvAcha. hanta vaH kathayiShyAmi dAnasya phalamuttamam. nyAyalabdhasya sUkShmasya vipradattasya yaddvijAH.. 14-92-1 (95089) dharmakShetre kurukShetre dharmaj~nairbahubhirvR^ite. u~nChavR^ittirdvijaH kashchitkApotirabhavatpurA.. 14-92-2 (95090) sabhAryaH sahaputreNa sasnuShastapasi sthitaH. babhUva shuklavR^ittaH sa dharmAtmA niyatendriyaH.. 14-92-3 (95091) ShaShThe kAle sadA vipro bhu~Nkte taiH saha saMvR^itaH.. 14-92-4 (95092) ShaShThe kAle kadAchittu tasyAhAro na vidyate. bhu~Nkte.anyasminkadAchitsa ShaShThe kAle dvijottamaH.. 14-92-5 (95093) kapotadharmiNastasya durbhikShe sati dAruNe. nAvidyata tadA viprAH saMchayastannibodhata.. 14-92-6 (95094) kShINAShaidisamAvApo dravyahIno.abhavattadA. kAlekAle.asya samprApte naiva vidyeta bhojanam.. 14-92-7 (95095) kShudhAparigatAH sarve prAtiShThanta tadA tu te. u~nChaM tadA shuklapakShe madhyaM tapati bhAskare.. 14-92-8 (95096) uShNArtashcha kShudhArtashcha viprastapasi saMsthitaH. u~nChamaprAptavAneva brAhmaNaH kShuchChramAnvitaH.. 14-92-9 (95097) sa tathaiva kShudhAviShTaH sArdhaM parijanena ha. kShapayAmAsa taM kAlaM kR^ichChraprANo dvijottamaH.. 14-92-10 (95098) atha ShaShThe gate kAle yavaprasthamupArjayan. yavaprasthaM tu taM saktUnakurvanta tapasvinaH.. 14-92-11 (95099) kR^itajapyAhnikAste tu hutvA chAgniM yathAvidhi. kuDavaMkuDavaM sarve vyabhajanta tapasvinaH.. 14-92-12 (95100) athAgachChaddvijaH kashchidatithirbhu~njatAM tadA. te taM dR^iShTvA.atithiM prAptaM prahR^iShTamanaso.abhavan.. 14-92-13 (95101) te.abhivAdya sukhaprashnaM pR^iShTvA tamatithiM tadA. vishuddhamanaso dAntAH shraddhAdamasamanvitAH.. 14-92-14 (95102) anasUyA gatakrodhAH sAdhavo vItamatsarAH. tyaktamAnamadakrodhA dharmaj~nA dvijasattamAH.. 14-92-15 (95103) sabrahyacharyaM gotraM te tasya khyAtvA parasparam. kuTIM praveshayAmAsuH kShudhArtamatithiM tadA.. 14-92-16 (95104) idamarghyaM cha pAdyaM cha bR^isI cheyaM tavAnagha. shuchayaH saktavashcheme niyamopArjitAH prabho. pratigR^ihNIShva bhadraM te mayA dattA dvijarShabha.. 14-92-17 (95105) ityuktaH pratigR^ihyAtha saktUnAM kuDavaM dvijaH. bhakShayAmAsa rAjendra na cha tuShTiM jagAma saH.. 14-92-18 (95106) sa u~nChavR^ittistaM prekShya kShudhAparigataM dvijam. AhAraM chintayAmAsa kathaM tuShTo bhavediti.. 14-92-19 (95107) tasya bhAryA.abravIdvAkyaM madbhAgo dIyatAmiti. gachChatveSha yathAkAmaM parituShTo dvijottamaH.. 14-92-20 (95108) iti bruvantIM tAM sAdhvIM bhAryAM sa dvijasattamaH. kSha_udhAparigatAM j~nAtvA tAnsaktUnnAbhyanandata.. 14-92-21 (95109) AtmAnumAnato vidvAnsa tu viprarShabhastadA. jAnanvR^iddhAM kShudhArtAM cha shrAntAM glAnAM tapasvinIm. tvagasthibhUtA vepantIM tato bhAryAmuvAcha ha.. 14-92-22 (95110) api kITapata~NgAnAM mR^igANAM chaiva shobhane. striyo rakShyAshcha poShpAshcha na tvevaM vaktumarhasi.. 14-92-23 (95111) anukaMpyo naraH patnyA puShTo rakShita eva cha. prapatedyashaso dIptAtsa cha lokAnna chApnuyAt.. 14-92-24 (95112) dharmakAmArthakAryANi shushrUShAkulasaMtatiH. dAreShvadIno dharmascha pitR^INAmAtmanastathA.. 14-92-25 (95113) na vetti karmato bhAryArakShaNe yo.akShamaH pumAn. ayasho mahadApnoti nArakAMshchaiva gachChati.. 14-92-26 (95114) ityuktA sA tataH prAha dharmArthau nau samau dvija. saktuprasthachaturbhAgaM gR^ihANemaM prasIda me.. 14-92-27 (95115) satyaM ratishcha dharmashcha svargashcha guNanirjitaH. strINAM patisamAdhInaM kA~NkShitaM cha dvijarShabha.. 14-92-28 (95116) R^iturmAtu piturbIjaM daivataM paramaM patiH. bhartuH prasAdAnnArINAM ratiputraphalaM tathA.. 14-92-29 (95117) pAlanAddhi patistvaM me bhartA.asi bharaNAchcha me. putrapradAnAdvaradastasmAtsaktUnprayachCha me.. 14-92-30 (95118) jarAparigato vR^iddhaH kShudhArto durbalo bhR^isham. upavAsaparishrAnto yadA tvamapi karshitaH.. 14-92-31 (95119) ityuktaH sa tayA saktUnpragR^ihyedaM vacho.abravIt. dviji saktUnimAnbhUyaH pratigR^ihNIShva sattama.. 14-92-32 (95120) sa tAnpragR^ihya bhuktvA cha na tuShTimagamaddvijaH. tamu~nChavR^ittirAlakShya tatashchintAparo.abhavat.. 14-92-33 (95121) putra uvAcha. 14-92-34x (7924) saktUnimAnpragR^ihya tvaM dehi viprAya sattama. ityeva sukR^itaM manye tasmAdetatkaromyaham.. 14-92-34 (95122) bhavAnhi paripAlyo me sarvadaiva prayatnataH. sAdhUnAM kA~NkShitaM yasmAtpiturvR^iddhasya pAlanam.. 14-92-35 (95123) putrArtho vihito hyeSha vArdhake paripAlanam.. shrutireShA hi viprarShe triShu lokeShu shAshvatI.. 14-92-36 (95124) prANAdhAraNamAtreNa shakyaM kartuM tapastvayA. prANo hi paramo dharmaH sthito deheShu dehinAm.. 14-92-37 (95125) pitovAcha. 14-92-38x (7925) api varShasahasrI tvaM bAla eva mato mama. utpAdya putraM hi pitA kR^itakR^ityo bhavetsutAt.. 14-92-38 (95126) bAlAnAM kShudbalavatI jAnAmyetadahaM prabho. vR^iddho.ahaM dhArayiShyAmi tvaM balI bhava putraka.. 14-92-39 (95127) jIrNena vayasA putra na mAM kShudbAdhate.api cha. dIrghakAlaM tapastaptaM na me maraNato bhayam.. 14-92-40 (95128) putra uvAcha. 14-92-41x (7926) apatyamasmi te puMsastrANAtputra iti smR^itaH. AtmA putraH smR^itastasmAttrAhyAtmAnamihAtmanA.. 14-92-41 (95129) pitovAcha. 14-92-42x (7927) rUpeNa sadR^ishastvaM me shIlena cha damena cha. parIkShitashcha bahudhA saktUnAdadmi te suta.. 14-92-42 (95130) ityuktvA.a.adAya tAnsaktUnprItAtmA dvijasattamaH. prahasanniva viprAya sa tasmai pradadau tadA.. 14-92-43 (95131) bhuktvA tAnapi saktUnsa naiva tuShTo babhUva ha. uchChavR^ittistu dharmAtmA vrIDAmanujagAma ha.. 14-92-44 (95132) taM vai vadhUH sthitA sAdhvI brAhmaNipriyakAmyayA. saktUnAdAya saMhR^iShTA shvashuraM vAkyamabravIt.. 14-92-45 (95133) saMtAnAttava saMtAnaM mama vipra bhaviShyati. saktUnimAnatithaye gR^ihItvA samprayachCha me.. 14-92-46 (95134) tava prasAdAnnirvR^ittA mama lokAH kilAkShayAH. putreNa tAnavApnoti yatra gatvA na shochati.. 14-92-47 (95135) dharmAdyA hi yathA tretA vahnitretA tathaiva cha. tathaiva putrapautrANAM svargastretA kilAkShayaH.. 14-92-48 (95136) pitR^INAttArayati putra ityanushushruma. putrapautraishcha niyataM sAdulokAnupAshnute.. 14-92-49 (95137) shvashura uvAcha. 14-92-50x (7928) vAtAtapavishIrNA~NgIM tvAM vivarNAM nirIkShya vai. karshitAM suvratAchAre kShudhAvihvalachetasam.. 14-92-50 (95138) kathaM saktUngrahIShyAmi bhUtvA dharmopaghAtakaH. kalyANavR^itte kalyANi naiva tvaM vaktumarhasi.. 14-92-51 (95139) ShaShThe kAle vratavatIM shauchashIlataponvitAm. kR^ichChravR^ittiM nirAhArAM drakShyAmi tvAM kathaM shubhe.. 14-92-52 (95140) bAlA kShudhArtA nArI cha rakShyA tvaM satataM mayA. upavAsaparishrAntA tvaM hi bAndhavanandinI.. 14-92-53 (95141) snuShovAcha. 14-92-54x (7929) gurormama gurustvaM vai yato daivatadaivatam. devAtidevastasmAttvaM saktUnAdatsva me prabho.. 14-92-54 (95142) dehaH prANashcha dharmashcha shushrUShArthamidaM guroH. tava vipra prasAdena lokAnprApsyAmahe shubhAn.. 14-92-55 (95143) avekShyA iti kR^itvA.ahaM dR^iDhabhakteti vA dvija. chintyA mameyamiti vA saktUnAdAnumarhasi.. 14-92-56 (95144) shvashura uvAcha. 14-92-57x (7930) anena nityaM sAdhvI tvaM shIlavR^ittena shobhase. yA tvaM dharmavratopetA guruvR^ittimavekShase.. 14-92-57 (95145) tasmAtsaktUngrahIShyAmi vadhu nArhasi va~nchanAm. gaNayitvA mahAbhAge tvAM hi dharmabhR^itAM vare.. 14-92-58 (95146) ityuktvA tAnupAdAya saktUnprAdAddvijAtaye. tatastuShTo.abhavadviprastasya sAdhormahAtmanaH.. 14-92-59 (95147) prItAtmA sa tu taM vAkyamidamAha dvijarShabham. vAgmI tadA dvijashreShTo dharmaH puruShavigrahaH.. 14-92-60 (95148) shuddheni tava dAnena nyAyopAttena dharmataH. yathAshakti visR^iShTena prItosmi dvijasattama.. 14-92-61 (95149) aho dAnaM ghuShyate te svarge svarganivAsibhiH. gaganAtpuShpavarShaM cha pashyedaM patitaM bhuvi.. 14-92-62 (95150) surarShidevagandharvA ye cha devapuraHsarAH. stuvanto devadUtAshcha sthitA dAnena vismitAH.. 14-92-63 (95151) brahmarShayo vimAnasthA brahmalokacharashcha ye. kA~NkShante darshanaM tubhyaM divaM vraja dvijarShabha.. 14-92-64 (95152) pitR^ilokagatAH sarve tAritAH pitarastvayA. anAgatAshcha bahavaH subahUni yugAnyuta.. 14-92-65 (95153) brahmacharyeNa dAnena yaj~neni tapasA tathA. agahvareNa dharmeNa tasmAdgachcha divaM dvija.. 14-92-66 (95154) shraddhayA parayA yaratvaM tapashcharasi suvrata. tasmAddevAstavAnena prItA brAhmaNasattama.. 14-92-67 (95155) sarvametaddhi yasmAtte dattaM shuddhena chetasA. kR^ichChrakAle tataH svargo vijitaH karmaNA tvayA.. 14-92-68 (95156) kShudhA nirNudati praj~nAM dharmabuddhiM vyapohati. kShudhAparigataj~nAno dhR^itiM tyajati chaiva ha.. 14-92-69 (95157) bubhukShAM jayate yastu sa svargaM jayate dhruvam. yadA dAnaruchiH syAdvai tadA dharmo na sIdati.. 14-92-70 (95158) anavekShya sutasnehaM kalatrasnehameva cha. dharmameva guraM j~nAtvA tR^iShNA na gaNitA tvayA.. 14-92-71 (95159) dravyAgamo nR^iNAM sUkShmaH pAtre dAnaM tataH param. kAlaH parataro dAnAchChraddhA chaiva tataH parA.. 14-92-72 (95160) svargadvAraM susUkShmaM hi narairmAhAnni dR^ishyate. sa~NgargalaM lobhakIlaM rAgaguptaM durAsadam.. 14-92-73 (95161) taM tu pashyanti puruShA jitadakrodhA jitendriyAH. brAhmaNAstapasA yuktA yathAshakti pradAyinaH.. 14-92-74 (95162) sahasrashaktishcha shataM shatashaktirdashApi cha. dadyAdapashcha yaH shaktyA sarve tulyaphalAH smR^itAH.. 14-92-75 (95163) rantidevo hi nR^ipatirapaH prAdAdakiMchanaH. shuddhena manasA vipra nAkapR^iShThaM tato gataH.. 14-92-76 (95164) na dharmaH prIyate tAta dAnairdattairmahAphalaiH. nyAyalabdhairyathA sUkShmaiH shruddhApUtaiH sa tuShyati.. 14-92-77 (95165) gopradAnasahasrANi dvijebhyo.adAnnR^igo nR^ipaH. ekAM dattvA sa pArakyAM narakaM samapadyata.. 14-92-78 (95166) AtmamAMsapradAnena shiboraushInaro nR^ipaH. prApya puNyakR^itA.NllokAnmodata divi suvrataH.. 14-92-79 (95167) vibhavena nR^iNAM puNyaM yachChattyA svArjitaM na tat. na yaj~nairvividhairvipra yathAnyAyena saMchitaiH.. 14-92-80 (95168) krodhAddAnaphalaM hanti lobhAtsvargaM na gachChati. nyAyavR^ittirhi tapasA dAnavitsvargamashnute.. 14-92-81 (95169) na rAjasUyairbahubhiriShTA vipuladakShiNaiH.. na chAshvamedhairbahubhiH phalaM samamidaM tava.. 14-92-82 (95170) saktuprasthena vijito brahmalokastvayA.akShayaH. virajo brahmasadanaM gachCha vipra yatAsukham.. 14-92-83 (95171) sarveShAM vo dvijashreShTha divyaM yAnamupasthitam. Arohata yathAkAmaM dharmosmi dvija pashya mAm.. 14-92-84 (95172) bAdhito hi tvayA deho loke kIrtiH sthirA cha te. sabhAryaH sahaputrashcha sasnuShashcha divaM vraja.. 14-92-85 (95173) ityuktavAkye dharme tu yAnamArudya sa dvijaH. sadAraH sasutashchaiva sasnuShashcha divaM gataH.. 14-92-86 (95174) tasminvipare gate svargaM sasute sasnuShe tadA. bhAryAchaturthe dharmaj~ne tato.ahaM niHsR^ito bilAt.. 14-92-87 (95175) tatastu saktugandhena kledena salilasya cha. divyapuShpavimardAchcha sAdhordAnalavaishcha taiH.. 14-92-88 (95176) viprasya tapasA tasya shiro me kA~nchanIkR^itam. tasya satyAbhisandhasya saktudAnena chaiva ha.. 14-92-89 (95177) sharIrArdhaM cha me viprAH shAtakuMbhamayaM kR^itam. pashyatemaM suvipulaM tapasA tasya dhImataH.. 14-92-90 (95178) kathamevaMvidhaM syAdvai pArshvamanyaditi dvijAH. tapovanAni yaj~nAMshcha hR^iShTo.abhyomi punaH punaH. 14-92-91 (95179) yaj~naM tvahamimaM shrutvA rururAjasya dhImataH. AshayA parayA prApto na chAhaM kA~nchanIkR^itaH.. 14-92-92 (95180) tato mayoktaM tadvAkyaM prahasya brAhmaNarShabhAH. saktuprasthena yaj~no.ayaM saMmito neti sarvathA.. 14-92-93 (95181) saktuprasthalavaistairhi tadA.ahaM kA~nchanIkR^itaH. na hi yaj~no mahAneSha sadR^ishastairmato mama.. 14-92-94 (95182) ityuktvA nakulaH sarvAnyaj~ne dvijavarAMstadA. jagAmAdarsanaM teShAM viprAste cha yayurgR^ihAn.. 14-92-95 (95183) etatte sarvamAkhyAtaM mayA parapuraMjaya. yadAshcharyamabhUttatra vAchimedhe mahAkratau.. 14-92-96 (95184) na vismayaste nR^ipate yaj~ne kAryaH katha~nchana. R^iShikoTisahasrANi tapobhirye divaM gatAH.. 14-92-97 (95185) adrohaH sarvabhUteShu saMtoShaH shIlamArjavam. tapo damashcha satyaM cha pradAnaM cheti saMmitam.. .. 14-92-98 (95186) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi dvinavatitamo.adhyAyaH.. 92 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-92-2 kapotavadekaikaM kaNamAdatte sa kApotiH.. 7-92-8 uMChaM kaNasha AdAnaM kartumiti sheShaH. shuklasya jyeShThasya pakShe.. 7-92-56 avekShyA pAlanIyA. chintyA parIkShaNIyA.. 7-92-58 he vare shreShThe mahAbhAge tvAM dharmabhR^itAM madhye gaNayitvA saktUn grahIShyAmItyanvayaH.. 7-92-84 tArito hi tvayeti jha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 093

.. shrIH ..

14.93. adhyAyaH 093

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

janamejayena nakulena yaj~nanindAkAraNaM pR^iShTena vaishampAyanena taMprati satyadAnatapobhireva svargAdisiddhau pashuhiMsAhetuyaj~nasya nAtiprashastataratvamiti nakulAbhiprAyavarNanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

janamejaya uvAcha. yaj~ne saktA nR^ipatayastapaHsakA maharShayaH. shAntivyavasthitA viprAH shame dama iti prabho.. 14-93-1 (95187) tasmAdyaj~naphalaistulyaM na ki~nchidiha dR^ishyate. iti me vartate buddhistathA chaitadasaMshayam.. 14-93-2 (95188) yaj~nairiShTvA tu bahavo rAjAno dvijasattamAH. iha kIrti parAM prApya pretya svargamito gatAH.. 14-93-3 (95189) devarAjaH sahasrAkShaH kratubhirbhUridakShiNaiH. devarAjyaM mahAtejAHka prAptavAnakhilaM vibhuH.. 14-93-4 (95190) ato yudhiShThiro rAjA bhImArjunapuraHsaraH. sadR^isho devarAjena samR^iddhyA vikrameNa cha.. 14-93-5 (95191) atha kasmAtsa nakulo garhayAmAsa taM kratum. ashvamedhaM mahAyaj~naM rAj~nastasya mahAtmanaH.. 14-93-6 (95192) vaishampAyana uvAcha. 14-93-7x (7931) yaj~nasya vidhimagryaM vai phalaM chApi narAdhipa. gadataH shR^iNu me rAjanyathAvadiha bhArata.. 14-93-7 (95193) purA shakrasya yajataH sarva UchurmaharShayaH. R^itvikShu karmavyagreShu vitate yaj~nakarmaNi.. 14-93-8 (95194) hUyamAne tathA vahnau hotrA guNasamanvite. devaShvAhUyamAneShu sthiteShu paramarShiShu.. 14-93-9 (95195) supratItaistathA vipraiH svAgamaiH susvarairnR^ipa. ashrAntaishchApi laghubhiradhvaryuvR^iShabhaistathA.. 14-93-10 (95196) Alambhasamaye tasmingR^ihIteShu pashuShvatha. maharShayo mahArAja babhUvuH kR^ipayA.anvitAH.. 14-93-11 (95197) tato dInAnpashUndR^iShTvA R^iShayaste tapodhanAH. UchuH shakraM samAgamya nAyaM yaj~navidhiH shubhaH.. 14-93-12 (95198) aparij~nAnametatte mahAntaM dharmamichChataH. santi yaj~ne bahuguNA vidhidR^iShTAH puraMdara.. 14-93-13 (95199) dharmopaghAtakastveSha samAraMbhastava prabho. nAyaM dharmakR^ito yaj~no na hiMsA dharma uchyate.. 14-93-14 (95200) Agamenaiva te yaj~naM kurvantu yadi chechChasi. vidhidR^iShTena yaj~nena dharmaste sumahAnbhavet.. 14-93-15 (95201) yaj~naM bIjaiH sahasrAkSha trivarShaparamoShiteH. eSha dharmo mahA~nshakra chintayAnosi gamyate.. 14-93-16 (95202) shatakratustu tadvAkyamR^iShibhistattvadarshibhiH. uktaM na pratijagrAha mAnamohavashaM gataH.. 14-93-17 (95203) teShAM vivAdaH sumahA~nshakrayaj~ne tapasvinAm. ja~NgamaiH sthAvarairvA.api yaShTavyamiti bhArata.. 14-93-18 (95204) te tu khinnA vivAdena R^iShayastattvadarshinaH. abhisaMdhAya shakreNa paprachChurnR^ipatiM vasum.. 14-93-19 (95205) dharmasaMshayamApannAnsatyaM brUhi mahAmate. mahAbhAga kathaM yaj~neShvAgamo nR^ipasattama. yaShTavyaM pashubhirmedhyairatho bIjairajairiti.. 14-93-20 (95206) tachChrutvA tu vasusteShAmavichArya balAbalam. yathopanItairyaShTavyamiti provAcha pArthivaH.. 14-93-21 (95207) evamuktvA sa nR^ipatiH pravivesha rasAtalam. uktveha vitathaM rAjaMshchedInAmIshvaraH prabhuH.. 14-93-22 (95208) tasmAnni vAchyaM hyekena bahuj~nenApi saMshaye. prajApatimapAhAya svayaMbhuvamR^ite prabhum.. 14-93-23 (95209) tena dattAni dAnAni pApenAshuddhabuddhinA. tAni sarvANyanAdR^itya nashyanti vipulAnyapi.. 14-93-24 (95210) tasyAdharmapravR^ittasya hiMsakasya durAtmanaH. dAnena kIrtirbhavati na pretyeha cha durmateH.. 14-93-25 (95211) anyAyopagataM dravyamabhIkShNaM yo hyapaNDitaH. dharmAbhikA~NkShI tyajati na sa dharmaphalaM labhet.. 14-93-26 (95212) dharmavaitaMsiko yastu pApAtmA puruShAdhamaH. dadAti dAnaM viprebhyo lokavishvAsakAraNam.. 14-93-27 (95213) pApena karmaNA vipro dhanaM prApya nira~NkushaH. rAgamohAnvitaH sonte kaluShAM gatimashnute.. 14-93-28 (95214) api saMchayabuddhirhi lobhamohavashaM gataH. yaj~naM karoti bhUtAni pApenAshuddhabuddhinA.. 14-93-29 (95215) evaM labdhvA dhanaM mohAdyo hi dadyAdyajeta vA. na tasya sa phalaM pretya bhuMkte pApadhanAgamAt.. 14-93-30 (95216) u~nChaM mUlaM phalaM shAkamudapAtraM tapodhanAH. dAnaM vibhavato dattvA narAH svaryAnti dhArmikAH.. 14-93-31 (95217) eSha dharmo mahAyogo dAnaM bhUtadayA tathA. brahmacharyaM tathA satyamanukrosho dhR^itiH kShamA.. 14-93-32 (95218) sanAtanasya dharmasya phalametatsanAtanam. shrUyante hi purAvR^ittA vishvAmitrAdayo nR^ipAH.. 14-93-33 (95219) vishvAmitrositashchaivaM janasashcha mahIpatiH. kakShasenArShTisenau cha sindhudvIpashcha pArthivaH.. 14-93-34 (95220) ete chAnye cha bahavaH siddhiM paramikAM gatAH. nR^ipAH satyaishcha dAnaishcha nyAyalabdhaistapodhanAH.. 14-93-35 (95221) brAhmaNAH kShatriyA vaishyAH shUdrA ye chAshritAstapaH. dAnadharmAgninA shuddhAste svargaM yAnti bhArata.. 14-93-36 (95222) .. itI shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi trinavatitamo.adhyAyaH.. 93 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-93-13 nahi yaj~ne pashugaNAH iti jha.pAThaH.. 7-93-16 trivarShaparamoShitaiH purANaiH.. 7-93-20 bIjai rasairiti jha. pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 094

.. shrIH ..

14.94. adhyAyaH 094

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

vaishampAyanena janamejayaMprati pashuhiMsAM vinaiva dhyAnadAnAdibhireva yaj~naphalasaMsiddhau dR^iShTAntatayA.agastyayaj~naprakArakathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

janamejaya uvAcha. dharmAgatena tyAgena bhagavansarvamasti chet. etanme sarvamAchakShva kushalo hyasi bhAShitum.. 14-94-1 (95223) tasyo~nChavR^itteryadvR^ittaM saktudAne phalaM mahat. kathitaM tu mama brahmaMstathyametadasaMshayam.. 14-94-2 (95224) kathaM hi sarvayaj~neShu nishchayaH paramo bhavet. etadarhasi me vaktuM nikhilena dvijarShabha.. 14-94-3 (95225) vaishampAyana uvAcha. 14-94-4x (7932) atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam. agastyasya mahAyaj~ne purAvR^ittamariMdama.. 14-94-4 (95226) purA.agastyo mahAtejA dIkShAM dvAdashavArShikIm. pravivesha mahArAja sarvabhUtahite rataH.. 14-94-5 (95227) tatrAgnikalpA hotAra Asansatre mahAtmanaH. mUlAhArAH phalAhArAshchAshmakuTTA marIchipAH.. 14-94-6 (95228) paripR^iShTikA vaighasikAH prasa~NkhyAnAstathaiva cha. yatayo bhikShavashchAtra babhUvuH paryavasthitAH.. 14-94-7 (95229) sarve pratyakShadharmANo jitakrodhA jitendriyAH. dame sthitAshcha sarve te hiMsAdaMbhavivarjitAH.. 14-94-8 (95230) vR^itte shuddhe sthitA nityamindriyaishchApyabAdhitAH. upAtiShThanta taM yaj~naM yajantaste maharShayaH.. 14-94-9 (95231) yathAshaktyA bhagavatA tadannaM samupArjitam. tasminsatre tu yadvR^ittaM yadyogyaM cha tadA.abhavat.. 14-94-10 (95232) tathA hyanekairmunibhirmahAntaH kratavaH kR^itAH. evaMvidhe tvagastyasya vartamAne tathA.adhvare. na vavarSha sahasrAkShastadA bharatasattama.. 14-94-11 (95233) tataH karmAntare rAjannagastyasya mahAtmanaH. katheyamabhinirvR^ittA munInAM bhAvitAtmanAm.. 14-94-12 (95234) agastyo yajamAnosau dadAtyannaM vimatsaraH. na cha varShati parjanyaH kathamannaM bhaviShyati.. 14-94-13 (95235) satraM chedaM mahadviprA munerdvAdashavArShikam. na varShiShyati devashcha varShANyetAni dvAdasha.. 14-94-14 (95236) etadbhavantaH saMchintya maharSherasya dhImataH. agastyasyAtitapasaH kartumarhantyanugraham.. 14-94-15 (95237) ityevamukte vachane tato.agastyaH pratApavAn. provAcha vAkyaM sa tadA prasAdya shirasA munIn.. 14-94-16 (95238) yadi dvAdashavarShANi na varShiShyati vAsavaH. chintAyaj~naM kariShyAmi vidhireSha sanAtanaH.. 14-94-17 (95239) yadi dvAdashavarShANi na varShiShyati vAsavaH. sparshayaj~naM kariShyAmi vidhireSha sanAtanaH.. 14-94-18 (95240) yadi dvAdashavarShANi na varShiShyati vAsavaH. vyAyAmenAhariShyAmi yaj~nAnetAnyatavrataH.. 14-94-19 (95241) bIjayaj~no mayA.ayaM vai bahuvarShasamAchitaH. bIjairhitaM kariShyAmi nAtra vighno bhaviShyati.. 14-94-20 (95242) nedaM shakyaM vR^ithA kartuM mama satraM katha~nchana. varShiShyatIha vA devo navA varShaM bhaviShyati.. 14-94-21 (95243) athavA.abhyarthanAmindro na kariShyati kAmataH. svayamindro bhaviShyAmi jIvayiShyAmi cha prajAH.. 14-94-22 (95244) yo yadAhArajAtashcha sa tathaiva bhaviShyati. visheShaM chaiva kartAsmi punaH punaratIva hi.. 14-94-23 (95245) adyeha svarNamabhyetu yachchAnyadvasu durlabham. triShu lokeShu yachchAsti tadihAgamyatAM svayam.. 14-94-24 (95246) divyAshchApsarasAM sa~NghA gandharvAshcha sakinnarAH. vishvAvasushcha ye chAnye te.apyupAsantu me makham.. 14-94-25 (95247) uttarebhyaH kurubhyashcha yatkiMchidvasu vidyate. sarvaM tadiha yaj~neShu svayamevopatiShThatu.. 14-94-26 (95248) svargaH svargasadashchaivaka dharmashcha svayameva tu. ityukte sarvamevaitadabhavattapasA muneH. tasya dIptAgnimahasastvagastyasyAtitejasaH.. 14-94-27 (95249) tataste munayo hR^iShTA dadR^ishustapaso balam. vismitA vachanaM prAhuridaM sarve mahArthavat.. 14-94-28 (95250) prItAH sma tava vAkyena na tvichChAmastapovanam. taireva yaj~naistuShTAH sya nyAyenechChAmahe vayam.. 14-94-29 (95251) yaj~naM dIkShAM tathA homAnyachchAnyanmR^igayAmahe. `tayossaMdharShitairyaj~nairnAnyato mR^igayAmahe..' 14-94-30 (95252) nyAyenopArjitAhArAH svakarmAbhiratA vayam. vedAMshcha brahmacharyeNa nyAyataH prArthayAmahe.. 14-94-31 (95253) nyAyenottarakAlaM cha gR^ihebhyo niHsR^itA vayam. dharmadR^iShTairvidhidvAraistapastapsyAmahe vayam.. 14-94-32 (95254) bhavataH samyagiShTA tu buddhirhisAvivarjitA. etAmahiMsA yaj~neShu brUyAstvaM satataM prabho.. 14-94-33 (95255) prItAstato bhaviShyAmo vayaM tu dvijasattama. visarjitAH samAptau cha satrAdasmAdvrajAmahe.. 14-94-34 (95256) tathA kathayatAM teShAM devarAjaH puraMdaraH. vavarSha sumahAtejA dR^iShTvA tasya tapobalam.. 14-94-35 (95257) AsamApteshcha yaj~nasya tasyAmitaparAkramaH. nikAmavarShI parjanyo babhUva janamejaya.. 14-94-36 (95258) prasAdayAmAsa cha tamagastyaM tridasheshvaraH. svayamabhyetya rAjarShe puraskR^itya bR^ihaspatim.. 14-94-37 (95259) tato yaj~nasamAptau tAnvisasarja mahAmunIn. agastyaH paramaprItaH pUjayitvA yathAvidhi.. .. 14-94-38 (95260) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvi chaturnavatitamo.adhyAyaH.. 94 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-94-6 marIchipAshchandramarIchipAnamAtR^iptAH.. 7-94-7 paripR^iShTaM chedeva gR^ihNanti nAnyathA me paripR^iShTikAH. prasaMkhyAnAstatkAlamAtrasaMgrahAH.. 7-94-17 chintAyaj~naM mAnasaM yaj~nam. saMkalpamAtreNaiva devAnR^iShIshcha tarpayiShyAmItyartha.. 7-94-18 sparshayaj~naM upAhR^itadravyasya vyayamakR^itvA tatsparshenaiva tAMstarpayiShyAmi. evaM dR^iShTiyaj~nopi j~neyaH.. 7-94-19 vyAyAmena sharIrakleshena. dhyeyAtmanA hariShyAmi hati jha.pAThaH.. 7-94-29 na tvichChAmastapovyayamiti jha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 095

.. shrIH ..

14.95. adhyAyaH 095

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

vaishampAyanena janamejayaMprati nakulasya nijasvarUpakathanapUrvakaM tasya nakulatvaprAptivimokShakAraNAbhidhAnam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

namejaya uvAcha. kosau nakularUpeNa shirasA kA~nchanena vai. prAha mAnuShavadvAchametatpR^iShTo vadasva me.. 14-95-1 (95261) vaishampAyana uvAcha. 14-95-2x (7933) etatpUrvaM na pR^iShTo.ahaM na chAsmAbhiH prabhAShitam. shrUyatAM nakulo yosau yathA vAktasya mAnuShI.. 14-95-2 (95262) shrAddhaM saMkalpayAmAsa jamadagniH purA kila. homadhenustamAgAchcha svayameva dudoha tAm.. 14-95-3 (95263) tatpayaH sthapayAmAsa nave bhANDe dR^iDhe shuchau. krodho nakularUpeNa piTharaM paryakarShayat.. 14-95-4 (95264) jij~nAsustamR^iShishreShTaM kiM kuryAdvipriye kR^ite. iti sa~nchintya durmedhA dharShayAmAsa tatpayaH.. 14-95-5 (95265) tamAj~nAya muniH krodhaM naivAsya sa chukopa ha. sa tu krodhastato rAjanbrAhmaNIM mUrtimAsthitaH.. 14-95-6 (95266) jitosmIti bhR^igushreShTha bhR^igavo hyatiroShaNAH. loke mithyApravAdoyaM yattvayA.asmi vinirjitaH.. 14-95-7 (95267) vashe sthito.ahaM tvayyahya kShamAvati mahAtmani. bibhemi tapasaH sAdho prasAdaM kuru me prabho.. 14-95-8 (95268) jamadagniruvAcha. 14-95-9x (7934) sAkShAddR^iShTosi me kradha gachCha tvaM vigatajvaraH. na tvayApakR^itaM me.adya na cha me manyurasti vai.. 14-95-9 (95269) yAnsamuddishya saMkalpaH payasosya kR^ito mayA. pitaraste mahAbhAgAstebhyo buddhyasva gamyatAm.. 14-95-10 (95270) ityukto jAtasaMtrAsastatraivAntaradhIyata. pitR^INAmabhiSha~NgAchcha nakulatvamupAgataH.. 14-95-11 (95271) sa tAnprasAdayAmAsa shApasyAnto bhavediti. taishchApyuktaH kShipandharmaM sApasyAntamavApsyati.. 14-95-12 (95272) taishchokto yaj~niyAndeshAndharmAraNyaM tathaiva cha. jugupsamAno dhAvansa taM yaj~naM samupAsadat.. 14-95-13 (95273) dharmaputramathAkShipya saktuprasthena tena saH. muktaH sApAttataH krodho dharmo hyAsIdyudhiShThiraH.. 14-95-14 (95274) evametattadA vR^ittaM yaj~ne tasya mahAtmanaH. pashyatAM chApi nastatra nakulo.antarhitastadA. .. 14-95-15 (95275) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi anugItAparvaNi pa~nchanavatitamo.adhyAyaH.. 95 .. samAptamanugItAparva. -------

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-95-4 piTharaM pAtraM. tatpayaH pItavAnityarthaH. tachcha krodhasvarUpeNa piTharaM dharma Avishaditi jha. pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 096

.. shrIH ..

14.96. adhyAyaH 096

atha vaiShNavadharmaparva .. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

yudhiShThireNa kR^iShNaMprati vaiShNavadharmaprashaMsanapUrvakaM tatkathanaprArthanA.. 1 .. vasiShThAdibhistachChushrUShayA tatsamIpopasarpaNam.. 2 .. kR^iShNena yudhiShThirAdInprati vaiShNavadharmaprashaMsanapUrvakaM svamahimAnubodhanam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

janamejaya uvAcha. ashvamedhe purAvR^itte keshavaM keshisUdanam. dharmasaMshayamuddishya kimapR^ichChatpitAmahaH.. 14-96-1 (95276) vaishampAyana uvAcha. 14-96-2x (7935) pashchimenAshvamedhena yadA snAto yudhiShThiraH. tadA rAjA namaskR^itya keshavaM punarabravIt.. 14-96-2 (95277) bhavavanvaiShNavA dharmAH kiMphalAH kiMparAyaNAH. kiM dharmamadhikR^ityAtha bhavatotpAditAH purA.. 14-96-3 (95278) yadi tehamanugrAhyaH priyosmi madhusUdana. shrotavyA yadi me kR^iShNa tanme kathaya suvrata.. 14-96-4 (95279) pavitrA kila te dharmAH sarvapApapraNAshanAH. sarvadharmottamAH puNyA bhagavaMstvanmukhodgatAH.. 14-96-5 (95280) yA~nshrutvA brahmahA goghno mAtR^ihA gurutalpagaH. pAkarbhedI kR^itaghnashcha surApo brahmavikrayI.. 14-96-6 (95281) mitravishvAsaghAtI cha vIrahA bhrUNahA tathA. tapovikrayiNashchaiva dAnavikrayiNastathA.. 14-96-7 (95282) AtmavikramayiNo mUDhA jIvedyashcha vikarmabhiH. pApAH shaThA naikR^itikA DAMbhikA dUShakAstathA.. 14-96-8 (95283) rasabhedakarA ye cha ye cha syurbrahmaghAtakAH. shUdrapreShyakarAshchorA viprA ye cha purohitAH.. 14-96-9 (95284) nikShepahAriNaH strIghnAstathA ye pAradArikAH. ete chAnye cha pApA ye muchyantete.api kilbiShAt.. 14-96-10 (95285) tAnAchakShva surashreShTha tvadbhaktasya mamAchyuta.. 14-96-11 (95286) vaishampAyana uvAcha. 14-96-12x (7936) ityevaM kathite deve dharmaputreNa saMsadi. vasiShThAdyAstapoyuktA munayastatvadarshinaH.. 14-96-12 (95287) shrotukAmAH paraM guhyaM vaiShNavaM dharmamuttamam. tathA bhAgavatAshchaiva tatastaM paryavArayan.. 14-96-13 (95288) yudhiShThira uvAcha. 14-96-14x (7937) tatvatastava bhAvena pAdamUlamupAgatam. yadi jAnAsi mAM bhaktaM snigdhaM vA bhaktavatsala.. 14-96-14 (95289) dharmaguhyAni sarvANi vettumichChAmi tatvataH. dharmAnkathaya me deva yadyanugrahabhAgaham.. 14-96-15 (95290) shrutA me mAnavA dharmA vAsiShThAH kAshyapAstathA. gArgIyA gautamIyAshcha tathA gopAlakasya cha.. 14-96-16 (95291) parAsharakR^itAH pUrvA maitreyasya cha dhImataH. aumA mAheshvarAshchaiva nandidharmAshcha pAvanAH.. 14-96-17 (95292) brahmaNA kathitA ye cha kaumArAshcha shrutA mayA. dhUmAyanakR^itA dharmAH kANDavaishvAnarA api.. 14-96-18 (95293) bhArgavA yAj~navalkyAshcha mArkaNDeyakR^itA api. bhAradvAjakR^itA ye cha bR^ihaspatikR^itAshcha ye.. 14-96-19 (95294) kuNeshcha kuNibAhoshcha vishvAmitrakR^itAshcha ye. sumantujaiminikR^itAH shAkuneyAstathaiva cha.. 14-96-20 (95295) pulastyapulahodgItAH pAvakIyAstathaiva cha. agastyagItA maudgalyAH shANDilyAH shalabhAyanAH.. 14-96-21 (95296) vAlakhilyakR^itA ye cha ye cha saptarShibhistathA. ApastaMbakR^itA dharmAH sha~Nkhasya likhitasya cha.. 14-96-22 (95297) prAjApatyAstathA yAmyA mAhendrAshcha shrutA mayA. vaiyAghravyAsakIyAshcha vibhaNDakakR^itAshcha ye.. 14-96-23 (95298) nAradIyAH shrutA dharmAH kApotAshcha shrutA mayA. tathA viduravAkyAni bhR^igora~NgirasastathA.. 14-96-24 (95299) krau~nchA mR^ida~NgagItAshcha sauryA hArItakAshcha ye. ye pisha~NgakR^itAshchApi kAtapAyAH suvAlakAH.. 14-96-25 (95300) uddAlakakR^itA dharmA aushanasyAstathaiva cha. vaishampAyanagItAshcha ye chAnye.apyevamAditaH.. 14-96-26 (95301) etebhyaH sarvadharmebhyo deva tvanmukhanissR^itAH. pAvanAtvAtpavitratvAdvishiShTA iti me matiH.. 14-96-27 (95302) tasmAddhi tvAM prapannasya tvadbhaktasya cha keshava. yuShmadIyAnvarAndharmAnpuNyAnkathaya mechyuta.. 14-96-28 (95303) vaishampAyana uvAcha. 14-96-29x (7938) evaM pR^iShTastu dharmaj~no dharmaputreNa keshavaH. uvAcha dharmAnsUkShmArthAndharmaputrasya harShitaH.. 14-96-29 (95304) evaM te yasya kaunteya yatno dharmeShu suvrata. tasya te durlabho loke na kashchidapi vidyeta.. 14-96-30 (95305) dharmaH shruto vA dR^iShTo vA kathito vA kR^itopi vA. anumodito vA rAjendra nayatIndrapadaM naram.. 14-96-31 (95306) dharmaH pitA cha mAtA cha dharmo nAthaH suhR^ittathA. dharmo bhrAtA sakhA chaiva dharmaH svAmI paraMtapa.. 14-96-32 (95307) dharmAdarthashcha kAmashcha dharmAdbhogAH sukhAni cha. dharmArdaishvaryamevAgryaM dharmAtsvargagatiH parA.. 14-96-33 (95308) dharmoyaM sevitaH shuddhastrAyate mahato bhayAt. dharmAddvijatvaM devatvaM dharmaH pAvayate naram.. 14-96-34 (95309) yadA cha kShIyate pApaM kAlena puruShasya tu. tadA saMjAyate buddhirdharmaM kartuM yudhiShThira.. 14-96-35 (95310) janmAntarasahasraistu manuShyatvaM hi durlabham. tadgatvApIha yo dharmaM na karoti svava~nchitaH.. 14-96-36 (95311) kutsitA ye daridrAshcha virUpA vyAdhitAstathA. paradveShyAshcha mUrkhAshcha na tairdharmaH kR^itaH purA.. 14-96-37 (95312) ye cha dIrghAyuShaH shUrAH paNDitA bhoginastathA.. nIrogA rUpasaMpannAstairdharmaH sukR^itaH purA.. 14-96-38 (95313) evaM dharmaH kR^itaH shuddho nayate gatimuttamAm. adharmaM sevate yastu tiryagyonyAM patatyasau.. 14-96-39 (95314) idaM rahasyaM kaunteya shR^iNu dharmamanuttamam. kathayiShye paraM dharmaM tava bhaktasya pANDava.. 14-96-40 (95315) iShTastvamasi me.atyarthaM prapannashchApi mAM sadA. paramArthamapi brUyAM kiM punardharmasaMhitAm.. 14-96-41 (95316) idaM me mAnuShaM janma kR^itamAtmani mAyayA. dharmasaMsthApanArthAya duShTAnAM nAshanAya cha.. 14-96-42 (95317) mAnuShyaM bhAvamApannaM ye mAM gR^ihNantyavaj~nayA. saMsArAntarhi te mUDhAstiryagyoniShvanekashaH.. 14-96-43 (95318) ye cha mAM sarvabhUtasthaM pashyanti j~nAnachakShuShA. madbhaktAMstAnsadA yuktAnmatsamIpaM nayAmyaham.. 14-96-44 (95319) madbhaktA na vinashyanti madbhaktA vItakalmaShAH. madbhAktAnAM tu mAnuShye saphala janma pANDavA.. 14-96-45 (95320) api pApeShvabhiratA madbhaktAH pANDunandana. muchyante pAtakaiH sarvaiH padmapatramivAMbhasA.. 14-96-46 (95321) janmAntarasahasreShu tapasA bhAvitAtmanAm. bhaktirutpadyate tAta manuShyANAM na saMshayaH.. 14-96-47 (95322) yachcha rUpaM paraM guhyaM kUTastamachalaM dhruvam. na dR^ishyate tatA devairmadbhaktairdR^ishyate yathA.. 14-96-48 (95323) aparaM yachcha me rUpaM parrAdurbhAveShu dR^ishyate. tadarchayanti sarvArthaiH sarvabhUtAni pANDava.. 14-96-49 (95324) kalpakoTisahasreShu vyatIteShvAgate cha. darshayAmIha tadrUpaM yachcha pashyanti me surAH.. 14-96-50 (95325) stityutpattyavyayakaraM yo mAM j~nAtvA prapadyate. anugR^ihNAmyahaM taM vai saMsArAnmochayAmi cha.. 14-96-51 (95326) ahamAdirhi devAnAM sR^iShTA brahmAdayo mayA. prakR^itiM svAmavaShTabhya jagatsarvaM sR^ijAmyaham.. 14-96-52 (95327) tamomUlohamavyakto rajomadhye pratiShThitaH. UrdhvaM sattvaM vinA lobhaM brahmAdistaMbaparyataH.. 14-96-53 (95328) mUrdhAnaM me viddhi divaM chandrAdityau cha lochane. gAvognirbAhmaNo vaktraM mArutaH shvasanaM cha me.. 14-96-54 (95329) disho me bAhavashchAShTau nakShatrANi cha bhUShaNam. antarikShamuro viddhi sarvabhUtAvakAshakam. mArgo meghAnilAbhyAM tu yanmamodaramavyayam.. 14-96-55 (95330) pR^ithivImaNDalaM yadvai dvIpArNavanagairyutam. sarvasaMdhAraNopetaM pAdau mama yudhiShThira.. 14-96-56 (95331) sthito hyekaguNaH khe.ahaM dviguNashchAsmi mArute. triguNognau sthitohaM vai salile cha chaturguNaH.. 14-96-57 (95332) shabdAdyA ye guNAH pa~ncha mahAbhUteShu pa~nchasu. tanmAtrAsaMsthitaH sohaM pR^ithivyAM pa~nchadhAsthitaH.. 14-96-58 (95333) ahaM sahasrasIrShastu sahasravadanekShaNaH. sahasrabAhUdaradhR^iksahasroruH sahasrapAt.. 14-96-59 (95334) dhR^itvorvIM sarvataH samyagatyatiShThaM dashAMgulam. sarvabhUtAtmabhUtasthaH sarvavyApI tatosmyaham.. 14-96-60 (95335) achintyohamanantohamajarohamajo hyaham. anAdyo.ahamavadhyohamaprameyohamavyayaH.. 14-96-61 (95336) nirguNohaM nigUDhAtmA nirdvandvo nirmamo nR^ipa. niShkalo nirvikArohaM nidAnamamR^itasya tu.. 14-96-62 (95337) sudhA chAhaM svadhA chAhaM svAhA chAhaM narAdhipa. tejasA tapasA chAhaM bhUtagrAmaM chaturvidham.. 14-96-63 (95338) snehapAshairguNabaddhvA dhArayAmyAtmamAyayA. chAturAshramadharmehaM chAturhotraphalAshanaH. chaturmUrtishchaturyaj~nashchaturAshramabhAvanaH.. 14-96-64 (95339) saMhR^ityAhaM jagatsarvaM kR^itvA vai garbhamAtmanaH. shayAmi divyayogena pralayeShu yudhiShThira.. 14-96-65 (95340) sahasrayugaparyantAM brAhmIM rAtriM mahArNave. sthitvA sR^ijAmi bhUtAni ja~NgamAni sthirANi cha.. 14-96-66 (95341) kalpe kalpe cha bhUtAni saMharAmi sR^ijAmi cha. na cha mAM tAni jAnanti mAyayA mohitAni me.. 14-96-67 (95342) mama chaivAndhakArasya mArgitavyasya nityashaH. prashAntasyeva dIpasya gatirnaipopalabhyate.. 14-96-68 (95343) na tadasti kvachidrAjanyatrAhaM na pratiShThitaH. na cha tadvidyate bhUtaM mayi yanna pratiShThitam.. 14-96-69 (95344) yAvanmitraM bhavedbhUtaM sthUlaM sUkShmamidaM jagat. dIvabhUto hyahaM tasmiMstAvanmAtraM pratiShThitaH.. 14-96-70 (95345) kiMchAtra bahunoktena satyametadbravImi te. yadbhUtaM yadbhaviShyachcha tatsarvamahameva tu.. 14-96-71 (95346) mayA sR^iShTAni bhUtAni manmayAni cha bhArata. mAmeva na vijAnanti mAyayA mohitAni vai.. 14-96-72 (95347) evaM sarvaM jagadidaM sadevAsuramAnuSham. mattaH prabhavate rAjanmayyeva pravilIyate.. .. 14-96-73 (95348) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi ShaNNavatitamo.adhyAyaH.. 96 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-96-1x etadArabhyAparvasamApti vidyamAnAstrayoviMshatyadhyAyA dAkShiNAtyakosheShveva dR^ishyante natvauttarAhapAThe. 7-96-2 pa~nchamenAshvamedheneti Ta.pAThaH.. 7-96-18 shUdrAyanakR^itA dharmA iti ka.pAThaH.. 7-96-23 vaibhItakakR^itAshcha ye iti Ta.pAThaH.. 7-96-31 rAjendra punAti ha naraM sadeti Ta.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 097

.. shrIH ..

14.97. adhyAyaH 097

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati chAturvarNyadharmanirUpaNam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. evamAtmodbhavaM sarvaM yagaduddishya keshavaH. dharmAndharmAtmajasyAtha puNyAnakathayatprabhuH.. 14-97-1 (95349) shR^iNu pANDava tatvena pavitraM pApanAshanam. kathyamAnaM mayA puNyaM dharmashAstraphalaM mahat.. 14-97-2 (95350) yaH shR^iNoti shuchirbhUtvA ekachittastapoyutaH. svargyaM yashasyAmAyuShyaM dharmaM j~neyaM yudhiShThira.. 14-97-3 (95351) shraddadhAnasya tasyeha yatpApaM pUrvasaMchitam. vinashyatyAshu tatsarvaM madbhaktasya visheShataH.. 14-97-4 (95352) vaishampAyana uvAcha. 14-97-5x (7939) evaM shrutvA vachaH puNyaM satyaM keshavabhAShitam. prahR^iShTamanaso bhUtvA chintayanto.adbhutaM param.. 14-97-5 (95353) devabrahmarShayaH sarve gandharvApsarasastathA. bhUtA yakShagrahAshchaiva guhyakA bhujagAstathA.. 14-97-6 (95354) vAlakhilyA mahAtmAno yoginastatvadarshinaH. tathA bhAgavatAshchApi pa~nchakAlamupAsakAH.. 14-97-7 (95355) kautUhalasamAviShTAH prahR^iShTaindriyamAnasAH. shrotukAmAH paraM dharmaM vaiShNavaM dharmashAsanam. hR^idi kartuM cha tadvAkyaM praNemuH shirasA natAH.. 14-97-8 (95356) tatastAnvAsudevena dR^iShTAndivyena chakShuShA. vimuktapApAnAlokya praNamya shirasA harim. paprachCha keshavaM dharmaM dharmaputraH pratApavAn.. 14-97-9 (95357) yudhiShThira uvAcha. 14-97-10x (7940) kIdR^ishI brAhmaNasyAtha kShatriyasyApi kIdR^ishI. vaishyasya kIdR^ishI deva gatiH shUdrasya kIdR^ishI.. 14-97-10 (95358) kathaM badhyeta pAshena brAhmaNastu yamAlaye. kShatriyo vAtha vaishyo vA shUdro vA badhyate katham. etatkarmaphalaM brUhi lokanAtha namostu te.. 14-97-11 (95359) vaishampAyana uvAcha. 14-97-12x (7941) pR^iShTo.atha keshavo hyevaM dharmaputreNa dhImatA. uvAcha saMsAragatiM chAturvarNyasya karmajAm.. 14-97-12 (95360) bhagavAnuvAcha. 14-97-13x (7942) shR^iNu varNakrameNaiva dharmaM dharmabhR^itAM vara. nAsti kiMchinnarashreShTha brAhmaNasya tu duShkR^itam.. 14-97-13 (95361) shikhAMyaj~nopavItA ye sandhyAM ye chApyupAsate. yaishcha pUrNAhutiH prAptA vidhivajjuhvate cha ye.. 14-97-14 (95362) vaishvadevaM cha ye chakruH pUjayantyatithIMshcha ye. nityaM svAdhyAyashIlAshcha japayaj~naparAshcha ye.. 14-97-15 (95363) sAyaMprAtarhutAshAshcha shUdrabhojanavarjitAH. DaMbhAnR^itavimuktAshcha svadAraniratAshcha ye. pa~nchayaj~naparA ye cha ye.agnihotramupAsate.. 14-97-16 (95364) dahanti duShkR^itaM yeShAM hUyamAnAstrayo.agnayaH. naShTaduShkR^itakarmANo brahmalokaM vrajanti te.. 14-97-17 (95365) brahmaloke punaH kAmaM gandharvairbrahmagAyakaiH. udgIyamAnAH prayataiH pUjyamAnAH svayaMbhuvA. brahmiloke pramodante yAvadAbhUtasaMpluvam.. 14-97-18 (95366) kShatriyopi sthito rAjye svadharmaparipAlakaH. samyakprajAH pAlayitA ShaDbhAganirataH sadA.. 14-97-19 (95367) yaj~nadAnarato dhIraH svadAranirataH sadA. shAstrAnusArI tatvaj~naH prajAkAryaparAyaNaH.. 14-97-20 (95368) viprebhyaH kAmado nityaM bhR^ityAnAM bharaNe rataH. satyasandhaH shuchirnityaM lobhaDaMbhavivarjitaH. kShatriyopyuttamAM yAti gatiM devaniShevitAm.. 14-97-21 (95369) tatra divyApsarobhistu gandharvaishcha visheShataH. sevyamAno mahAtejAH krIDate shakrapUjitaH.. 14-97-22 (95370) chaturthagAni vai triMshatkrIDitvA tatra devavat. iha mAnuShyaloke tu chaturvedI dvijo bhavet.. 14-97-23 (95371) kR^iShigopAlanirato dharmAnaveShaNatatparaH. 14-97-24 (95372) dAnadharmepi nirato viprashushrUShakastathA.. 14-97-24 (95373) satyasandhaH shuchirnityaM lobhaDaMbhavivarjitaH. R^ijuH svadAranirato hiMsAdrohavivarjitaH.. 14-97-25 (95374) vaNigdharmAnnamu~nchanvai devabrAhmaNapUjakaH. vaishyaH svargatimApnoti pUjyamAnopsarogaNaiH.. 14-97-26 (95375) chaturyugAni vai triMshatkrIDitvA dasha pa~ncha cha. iha mAnuShyaloke cha rAjA bhavati vIryavAn.. 14-97-27 (95376) suvarNakoTyaH pa~nchAshadratnAnAM cha shataM tathA. hastyashvarashvasaMyukto mahAbhogAMshcha sevate.. 14-97-28 (95377) trayANAmapi varNAnAM shushrUShAnirataH sadA. visheShatastu viprANAM dAsavadyastu tiShTati.. 14-97-29 (95378) ayAchitapradAtA cha satyashauchasamanvitaH. gurudevArchanarataH paradAravivarjitaH.. 14-97-30 (95379) parapIDAmakR^itvaiva bhatyavargaM bibharti yaH. shUdropi svargamApnoti jIvAnAmabhayapradaH.. 14-97-31 (95380) sa svargakaloke krIDitvA varShakoTiM mahAtapAH. iha mAnuShaloke tu vaishyo dhanapatirbhavet.. 14-97-32 (95381) evaM dharmAtparaM nAsti mahatsaMsAramokShaNam. na cha dharmAtpara kiMchitpApakarmavyapohanam.. 14-97-33 (95382) tasmAddharmaH sadA kAryo mAnuShyaM prApya durlabham. na hi dharmAnuraktAnAM loke kiMchana durlabham.. 14-97-34 (95383) svayaMbhuvihito dharmo yo yasyeha nareshvara. sa tena kShapayetpApaM samyagAcharitena cha .. 14-97-35 (95384) sahajaM yadbhadetkarma na tattyAjyaM hi kenachit. sa eva tasya dharmo hi tena siddhiM sa gachChati.. 14-97-36 (95385) viguNopi svadharmastu pApakarma vyapohati. evameva tu dharmopi kShIyate pApavardhanAt.. 14-97-37 (95386) yudhiShThira uvAcha. 14-97-38x (7943) bhagavandevadevesha shrotuM kautUhalaM hi me. shubhasyApyashubhasyApi kShayavR^iddhI yathAkramam.. 14-97-38 (95387) bhagavAnuvAcha. 14-97-39x (7944) shR^iNu pArthiva tatsarvaM dharmasUkShmaM sanAtanam. durvij~neyatamaM nityaM yatra magnA mahAjanAH.. 14-97-39 (95388) yathaiva shItamudakamuShNena bahunA vR^itam. bhavettu tatkShaNAduShNaM shItatvaM cha vinashyati.. 14-97-40 (95389) yathoShNaM vA bhavedalpaM shItena bahunA vR^itam. shItalaM cha bhavetsarvamuShNatvaM cha vinashyati.. 14-97-41 (95390) evaM cha yadbhavedbhUri sukR^itaM vA.api duShkR^itam. tadalpaM kShapayechChIghraM nAtra kAryA vichAraNA.. 14-97-42 (95391) samatve sati rAjendra tayoH sukR^itapApayoH. gUhitasya bhavedvR^iddhiH kIrtitasya bhavetkShayaH.. 14-97-43 (95392) khyApanenAnutApena prAyaH pApaM vinashyati. tathA kR^itastu rAjendra dharmo nashyati mAnada.. 14-97-44 (95393) tAvubhau gUhitau samyagvR^iddhiM yAto na saMshayaH. tasmAtsarvaprayatnena na pApaM gUhayedbudhaH.. 14-97-45 (95394) tasmAdetatprayatneni kIrtayetkShayakAraNAt. tasmAtsaMkIrtayetpApaM nityaM dharmaM cha gUhayet.. .. 14-97-46 (95395) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi saptanavatitamo.adhyAyaH.. 97 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 098

.. shrIH ..

14.98. adhyAyaH 098

ashvamedhaparva .. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati janmadAnajIvitAnAM vaiyarthyApAdakAdharmakathanam.. 1 .. tathA dAnAnAM sAtvikatvAdikathanapUrva tattatphalAnAM traividhyAdipratipAdanam.. 2 .. tathA dAnapAtralakShaNanirUpaNam brAhmaNamahimAnuvarNanaM cha.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. evaM shrutvA vachastasya dharmaputro.achyutasya tu. paprachCha punarapyanyaM dharmaM dharmAtmajo harim.. 14-98-1 (95396) vR^ithA cha kati janmAni vR^ithA dAnAni kAni cha. vR^ithA cha jIvitaM keShAM narANAM puruShottama.. 14-98-2 (95397) kIdR^ishAsu hyavasthAsu dAnaM dattaM janArdana. iha loke.anubhavati puruShaH puruShottama.. 14-98-3 (95398) garbhasthaH kiM samashnAti kiM bAlye vA.api keshava. yauvanasthe.api kiM kR^iShNa vArdhake vA.api kiM bhavet.. 14-98-4 (95399) sAtvikaM kIdR^ishaM dAnaM rAjasaM kIdR^ishaM bhavet. tAmasaM kIdR^ishaM deva tarpayiShyati kiM prabho.. 14-98-5 (95400) uttamaM kIdR^ishaM dAnaM teShAM vA kiM phalaM bhavet. kiM dAnaM nayati hyUrdhvaM kiM gatiM madhyamAM nayet. gatiM jaghanyAmathavA devadeva bravIhi me.. 14-98-6 (95401) etadichChAmi vij~nAtuM paraM kautUhalaM hi me. tvadIyaM vachanaM satyaM puNyaM cha madhusUdana.. 14-98-7 (95402) vaishampAyana uvAcha. 14-98-8x (7945) evaM dharmaM prayatnena pR^iShTaH pANDusutena vai. uvAcha vAsudevo.atha dharmAndharmAtmajasya tu.. 14-98-8 (95403) bhagavAnuvAcha. 14-98-9x (7946) shR^iNu rAjanyathAnyAyaM vachanaM tathyamuttamam. kathyamAnaM mayA puNyaM sarvapApavyapohanam.. 14-98-9 (95404) vR^ithA cha dasha janmAni chatvAri cha narAdhipa. vR^ithA dAnAni pa~nchAshatpa~nchaiva cha yathAkramam.. 14-98-10 (95405) vR^ithA cha jIvitaM yeShAM te cha ShaT parikIrtitAH. anukrameNa vakShyAmi tAni sarvANi pArthiva.. 14-98-11 (95406) dharmaghnAnAM vR^ithA janma lubdhAnAM pApinAM tathA. vR^ithA pAkaM cha ye.ashnanti paradAraratAshcha ye. pAkabhedakarA ye cha ye cha syuH satyavarjitAH.. 14-98-12 (95407) mR^iShTamashnAti yashchaikaH klisyamAnaistu bAndhavaiH. pitaraM mAtaraM chaiva upAdhyAyaM guruM tathA. mAtulaM mAtulAnIM cha yo nihanyAchChapeta vA.. 14-98-13 (95408) brAhmaNashchaiva yo bhUtvA sandhyopAsanavarjitaH. nissvAho nissvadhashchaiva shUdrANAmannabhugdvijaH.. 14-98-14 (95409) mama vA shaMkarasyAtha brahmaNo vA yudhiShThira. athavA brAhmaNAnAM tu ye na bhaktA narAdhamAH. vR^ithAjanmAnyathaiteShAM pApinAM viddhi Dava.. 14-98-15 (95410) ashraddhayA.api yaddattamavAmAnena vA.api yat. DaMbhArthamapi yaddattaM yatpAShaNDihR^itaM nR^ipa.. 14-98-16 (95411) shUdrAchArAya yaddattaM yaddattvA chAnukIrtitam. roShayuktaM tu yaddattaM yaddattamanushochitam.. 14-98-17 (95412) DaMbhArjitaM cha yaddattaM yachcha vA.apyanR^itArjitam. brAhmaNasvaM cha yaddattaM chauryeNApyArjitaM cha yat.. 14-98-18 (95413) abhishAstAhR^itaM yattu yaddattaM patite dvije. nirbrahmAbhihR^itaM yattu yaddattaM sarvayAchakaiH.. 14-98-19 (95414) vrApyaistu yaddhR^itaM dAnamArUDhapatitaishcha yat. yaddattaM svairiNIbhartuH shvashurAnanuvartine.. 14-98-20 (95415) yadgrAmayAchakahR^itaM yatkR^itaghnahR^itaM tathA. upapAtakine dattaM devavikrayiNe cha yat.. 14-98-21 (95416) strIjitAya cha yaddattaM yaddattaM rAjasevine. gaNakAya cha yaddattaM yachcha kAraNikAya cha.. 14-98-22 (95417) vR^iShalIpataye dattaM yaddattaM shastrajIvine. bhR^itakAya cha yaddattaM vyAlagrAhihR^itaM cha yat.. 14-98-23 (95418) purohitAya yaddattaM chikitsakahR^itaM cha yat. yadvaNiMkkarmiNe dattaM kShudramantropajIvine.. 14-98-24 (95419) yachChUdrajIvine dattaM yachcha devalakAya cha. devadravyAshine yachcha yaddattaM chitrakarmiNe.. 14-98-25 (95420) ra~NgopajIvine dattaM yachcha mAMsopajIvine. sevakAya cha yaddattaM yaddattaM brAhmaNabruve.. 14-98-26 (95421) adeshine cha yaddattaM dattaM vArdhuShikAya cha. yadanAchAriNe dattaM yattu dattamanagraye.. 14-98-27 (95422) asandhyopAsine dattaM yachChUdragrAmavAsine. yanmithyAli~Ngine dattaM dattaM sarvAshine cha yat.. 14-98-28 (95423) nAstikAyA cha yaddattaM dharmavikrayiNe cha yat. varAkAya cha yaddattaM yaddattaM kUTasAkShiNe.. 14-98-29 (95424) grAmakUTAya yaddattaM dAnaM pArtivapu~Ngava. vR^ithA bhavati tatsarvaM nAtra kAryA vichAraNA.. 14-98-30 (95425) viprANAmadharA ete lolupA brAhmaNAdhamAH. nAtmAnaM tArayantyete na dAtAraM yudhiShThira.. 14-98-31 (95426) etebhyo dattamAtrANi dAnAni subahUnyapi. vR^ithA bhavanti rAjendra bhasmanyAjyAhutiryathA.. 14-98-32 (95427) eteShu yatphalaM kiMchidbhaviShyati kathaMchana. rAkShasAshcha pishAchAshcha tadviluMpanti harShitAH.. 14-98-33 (95428) vR^ithA hyetAni dattAni kathitAni samAsataH. jIvitaM tu vR^ithA yeShAM chachChR^iNuShva yudhiShThira.. 14-98-34 (95429) ye mAM na pratipadyante sha~NkaraM vA narAdhamAH. braihmaNAnvA mahIdevAnvR^ithA jIvanti te narAH.. 14-98-35 (95430) hetushAstreShu ye saktAH kudR^iShTipathamAshritAH. devAnnindantyanAchArA vR^ithA jIvanti te narAH.. 14-98-36 (95431) kushalaiH kR^itashAstrANi paThitvA ye narAdhamAH. viprAnnindanti yaj~nAMshcha vR^ithA jIvanti te narAH.. 14-98-37 (95432) ye durgAM vA kumAraM vA vAyumagniM jalaM ravim. pitaraM mAtaraM chaiva gurumindraM nishAkaram. mUDhA nindantyanAchArA vR^ithA jIvanti te narAH.. 14-98-38 (95433) vidyamAne dhane yastu dAnadharmavivarjitaH. mR^iShTamashnAti yashchaiko vR^ithA jIvati sopi cha.. 14-98-39 (95434) vR^ithA jIvitamAkhyAtaM dAnakAlaM bravImi te.. 14-98-40 (95435) tamoniviShTachittena dattaM dAnaM tu yadbhavet. tadasya phalamashnAti naro garbhagato nR^ipa.. 14-98-41 (95436) IrShyAmatsarasaMyukto DaMbhArthaM chArthakAraNAt. dadAti dAnaM yo martyo bAlabhAve tadashnute.. 14-98-42 (95437) bhoktaM bhogamashaktastu vyAdhibhiH pIDito bhR^isham. dadAti dAnaM yo martyo vR^iddhabhAve tadashnute.. 14-98-43 (95438) shraddhAyuktaH shuchiH snAtaH prasannendriyamAnasaH. dadAti dAnaM yo martyo yauvane sa tadashnute.. 14-98-44 (95439) svayaM nItvA tu yaddAnaM bhaktyA pAtre pradIyate. tatsArvakAlikaM viddhi dAnamAmaraNAntikam.. 14-98-45 (95440) rAjasaM sAtvikaM chApi tAmasaM cha yudhiShThira. dAnaM dAnaphalaM chaiva gatiM cha trividhAM shR^iNu.. 14-98-46 (95441) dAnaM dAtavyamityeva matiM kR^itvA dvijAya vai. upakAraviyuktAya yaddattaM taddhi sAtvikam.. 14-98-47 (95442) shrotriyAya daridrAya bahubhR^ityAya pANDava. dIyate yatprahR^iShTena tatsAtvikamudAhR^itam.. 14-98-48 (95443) vedAkSharavihInAya yattu pUrvopakAriNe. samR^iddhAya cha yaddattaM taddAnaM rAjasaM smR^itam.. 14-98-49 (95444) saMbandhine cha yaddattaM pramattAya cha pANDava. phalArthibhirapAtrAya taddAnaM rAjasaM smR^itam.. 14-98-50 (95445) vaishvadevavihInAya dAnamashrotriyAya cha. dIyate taskarAyApi taddAnaM tAmasaM smR^itam.. 14-98-51 (95446) saroShamavadhUtaM cha kleshayuktamavaj~nayA. sevakAya cha yaddataM tattAmasamudAhR^itam.. 14-98-52 (95447) devAH pitR^igaNAshchaiva munayashchAgnayastathA. sAtvikaM dAnamashnanti tuShyanti cha nareshvara.. 14-98-53 (95448) dAnavA daityasa~NgAshcha grahA yakShAH sarAkShasAH. rAjasaM dAnamashnanti varjitaM pitR^idaivataiH.. 14-98-54 (95449) pishAchAH pretasa~NghAshcha kashmalA ye malImasAH. tAmasaM dAnamashnanti gatiM cha trividhAM shR^iNu.. 14-98-55 (95450) sAtvikAnAM tu dAnAnAmuttamaM phalamashnute. madhyamaM rAjasAnAM tu tAmasAnAM tu pashchimam.. 14-98-56 (95451) abhigamyopanItAnAM dAnAnAmuttamaM phalam. madhyamaM tu samAhUya jaghanyaM yAchate phalam.. 14-98-57 (95452) ayAchitapradAtA yaH sa yAti gatimuttamAm. samAhUya tu yo dadyAnmadhyamAM sa gatiM vrajet. yAchito yashcha vai dadyAjjaghanyAM sa gatiM vrajet.. 14-98-58 (95453) uttamA daivikI j~neyA madhyamA mAnuShI gatiH. gatirjaghanyA tiryakShu gatireShA tridhA smR^itA.. 14-98-59 (95454) pAtrabhUteShu vipreShu saMsthiteShvAhitAgniShu. yattu nikShipyate dAnamakShayaM saMprakIrtitam.. 14-98-60 (95455) shrotriyANAM daridrANAM bharaNaM kuru pArthiva. samR^iddhAnAM dvijAtInAM kuryAsteShAM tu rakShaNam.. 14-98-61 (95456) daridrAnvittahInAMshcha pradAnaiH suShThu pUjaya. AturasyaiShadhaiH kAryaM nIrujasya kimauShadhaiH.. 14-98-62 (95457) pApaM pratigrahItAraM pradAturapagachChati. pratigrahIturyatpuNyaM pradAtAramupaiti tat. tasmAddAnaM sadA kAryaM paratra hitamichChatA.. 14-98-63 (95458) vedavidyAvadAteShu sadA shUdrAnnavarjiShu. prayatnena vidhAtavyo mahAdAnamayo nidhiH.. 14-98-64 (95459) yeShAM dArAH pratIkShante sahasrasyeva lambhanam. bhuktasheShasya bhaktasya tAnnimantraya pANDava.. 14-98-65 (95460) Amantrya tu nirAshAni na kartavyAni bhArata. kulAni sudaridrANi teShAmAshA hatA bhavet.. 14-98-66 (95461) madbhaktA ye narashreShTha madgatA matparAyaNAH. madyAjino manniyamAstAnprayatnena pUjayet.. 14-98-67 (95462) teShAM tu pAvanAyAhaM nityameva yudhiShThira. ubhe sandhye.adhitiShThAmi hyaskannaM tadvrataM mama.. 14-98-68 (95463) tasmAdaShTAkSharaM mantraM madbhaktairvItakalmaShaiH. sandhyAkAle tu japtavyaM satataM chAtmashuddhaye.. 14-98-69 (95464) anyeShAmapi viprANAM kilbiShaM hi vinashyati. ubhe sandhyepyupAsIta tasmAdvipro vishuddhaye. 14-98-70 (95465) daive shrAddhepi vipraH sa niyoktavyo.ajugupsayA. jugupsitastu yaH shrAddhaM dahatyagnirivendhanam.. 14-98-71 (95466) bhArataM mAnavo dharmo vedAH sA~NgAshchikitsitam. Aj~nAsiddhAni chatvAri na hantavyAni hetubhiH.. 14-98-72 (95467) na brAhmaNAnparIkSheta daive karmaNi dharmavit. mahAnbhavetparIvAdo brAhmaNAnAM parIkShaNe.. 14-98-73 (95468) brAhmaNAnAM parIvAdaM yaH kuryAtsa narAdhamaH. rAsabhAnAM shunAM yoniM gachChetpuruShadUShakaH.. 14-98-74 (95469) shvatvaM prApnoti ninditvA parIvAdAtkharo bhavet. kR^imirbhavatyabhibhavAtkITo bhavati matsarAt.. 14-98-75 (95470) durvR^ittA vA suvR^ittA vA prAkR^itA vA susaMskR^itAH. brAhmaNA nAvamantavyA bhasmachChannA ivAgnayaH.. 14-98-76 (95471) kShatriyaM chaiva sarpaM cha brAhmaNaM cha bahushrutam. nAvamanyeta medhAvI kR^ishAnapi kadAchana.. 14-98-77 (95472) etattrayaM hi puruShaM nirdahedavamAnitam. tasmAdetatprayatnena nAvamanyeta buddhimAn.. 14-98-78 (95473) yathA sarvAsvavasthAsu pAvako daivataM mahat. tathA sarvAsvavasthAsu brAhmaNo daivataM mahat.. 14-98-79 (95474) vya~NgAH kANAshcha kubjAshcha vAmanA~NgAstathaiva cha. sarve daive niyoktavyA vyAmishrA vedapAragaiH.. 14-98-80 (95475) manyuM notpAdayetteShAM na chAriShTaM samAcharet. manyupraharaNA viprA na viprAH shashtrapANayaH.. 14-98-81 (95476) manyunA ghnanti te shatrUnvajreNendra ivAsurAn. brAhmaNo hi mahaddaivaM jAtimAtreNa jAyate.. 14-98-82 (95477) brAhmaNaH sarvabhUtAnAM dharmakoshasya guptaye. kiM punarye cha kaunteya sandhyAM nityamupAsate.. 14-98-83 (95478) yasyAsyena samashnanti havyAni tridivaukasaH. kavyAni chaiva pitaraH kiM bhUtamadhikaM tataH.. 14-98-84 (95479) utpattireva viprasya mUrtidharmasya shAshvatI. sa hi dharmArthamutpanno brahmabhUyAya kalpate.. 14-98-85 (95480) svameva brAhmaNo bhu~Nkte svaM vaste svaM dadAti cha. AnR^ishaMsyAdbrAhmaNasya bhu~njate hItare janAH. tasmAtte nAvamantavyA madbhaktA hi dvijAH sadA.. 14-98-86 (95481) AraNyakopaniShadi ye tu pashyanti mAM dvijAH. nigUDhaM niShkalAvasthaM tAnprayatnena pUjaya.. 14-98-87 (95482) svagR^ihe vA pravAse vA divArAtramathApi vA. shraddhayA brAhmaNAH pUjyA madbhaktA ye cha pANDava.. 14-98-88 (95483) nAsti viprasamaM daivaM nAsti viprasamo guruH. nAsti viprAtparo bandhurnAsti viprAtparo nidhiH. nAsti viprAtparaM tIrthaM na puNyaM brAhmaNAtparam. 14-98-89 (95484) na pavitraM paraM viprAnna dvijAtpAvanaM param. nAsti viprAptaro dharmo nAsti viprAtparA gatiH.. 14-98-90 (95485) pApakarmasamAkShiptaM patantaM narake naram. trAyate pAtramapyekaM pAtrabhUte tu taddvije.. 14-98-91 (95486) bAlAhitAgnayo ye cha shAntAH shUdrAnnavarjitAH. mAmarchayanti tadbhaktAstebhyo dattamihAkShayam.. 14-98-92 (95487) pradAnaiH pUjito vipro vandito vApi saMskR^itaH. sambhAShito vA dR^iShTo vA madbhakto divamunnayet.. 14-98-93 (95488) ye paThanti namasyanti dhyAyanti puruShAstu mAm. sa tAnspR^iShTvA cha dR^iShTvA cha naraH pApaiH pramuchyate.. 14-98-94 (95489) madbhaktA madgataprANA madgItA matparAyaNAH. bIjayonivishuddhA yai shrotriyAH saMyatendriyAH. shUdrAnnaviratA nityaM te punantIha darshanAt.. 14-98-95 (95490) svaMya nItvA visheSheNa dAnaM teShAM gR^iheShvatha. nivApayettu yadbhaktyA taddAnaM koTisaMmitam.. 14-98-96 (95491) jAgrataH svapato vApi pravAseShu gR^iheShvatha. hR^idaye na praNashyAmi yasya viprasya bhAvataH.. 14-98-97 (95492) sa pUjito vA dR^iShTo vA spR^iShTo vApi dvijottamaH. sambhAShito vA rAjendra punAtyeva naraM sadA.. 14-98-98 (95493) evaM sarvAsvavasthAsu sarvadAnAni pANDava. madbhaktebhyaH pradattAni svargamArgapradAni vai.. .. 14-98-99 (95494) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi aShTanavatitamo.adhyAyaH.. 98 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 099

.. shrIH ..

14.99. adhyAyaH 099

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati bIjayonyoH shuddhyashuddhinirUpaNam.. 1 .. tathA gAyatrImahimAnuvarNanam.. 2 .. brAhmaNamahimaprashaMsanam. brAhmaNAvamantR^INAM nArakayAtanAnuvarNanaM cha .. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. shrutvaivaM sAtvikaM dAnaM rAjasaM tAmasaM tathA. pR^ithakpR^ithaktvena gatiM phalaM chApi pR^ithakpR^ithak.. 14-99-1 (95495) avitR^iptaH prahR^iShTAtmA puNyaM dharmAmR^itaM punaH. yudhiShThiro dharmarataH keshavaM punarabravIt.. 14-99-2 (95496) bIjayonivishuddhAnAM lakShaNAni vadasva me. bIjadoSheNa lokesha jAyante cha kathaM narAH.. 14-99-3 (95497) AchAradoShaM deveshaM vaktugarhasyasheShataH.. brAhmaNAnAM visheShaM cha guNadoShau cha keshava.. 14-99-4 (95498) chAturvarNyasya kutsnasya vartamAnAH pratigrahe. kena viprA visheSheNa tarante tArayanti cha. etAnkathaya devesha tvadbhaktasya namostu te.. 14-99-5 (95499) bhagavAnuvAcha. 14-99-6x (7947) shR^iNu rAjanyathAvR^ittaM bIjayoniM shubhAshubham. yena tiShThati lokoyaM vinashyati cha pANDava.. 14-99-6 (95500) aviplutabrahmacharyo yastu vipro yathAvidhi. sa bIjaM nAma vij~neyaM tasya bIjaM shubhaM bhavet.. 14-99-7 (95501) kanyA chAkShatayoniH syAtkulInA pitR^imAtR^itaH. brAhmaNAdiShu vivAheShu pariNItA yathAvidhi. sA prashastA varArohA tasyA yoniH prashasyate.. 14-99-8 (95502) manasA karmaNA vAchA yA gachChetparapUruSham. yonistasyA narashreShTha garbhAdhAnaM na chArhati.. 14-99-9 (95503) svairiNyA yastu pApAtmA saMtAnArthamihechChati. sa kulAnpAtayatyAshu dashapUrvAndashAparAn.. 14-99-10 (95504) duShTayonau tu yo mohAdretaH si~nchati mUDhadhIH. tadretasA samutpannaH ShaDa~Ngavidapi dvijaH. sAdhubhiH sa bahiShkAryaH shvApAka iva pArthivA.. 14-99-11 (95505) karmaNA manasA vAchA yA bhavetsvairachAriNI. sA kulaghrIti vij~neyA tasyAM jAtaH shvapAchakaH.. 14-99-12 (95506) daive pitrye tathA dAne bhojane sahabhAShaNe. shayane sahasaMbandhe na yogyA dR^iShTayonijAH.. 14-99-13 (95507) na tasmAdduShTayonyAM tu garbhamutpAdayedbudhaH. mohena kurute yastu kulaM hanti tripUruSham.. 14-99-14 (95508) kAnIkanashcha saho~nashcha tathobhau kuNDagolakai. ArUDhapatitAjjAtaH paritasyApi yaH sutaH. ShaDete viprachaNDAlA nikR^iShTAH shvapachAdapi.. 14-99-15 (95509) yo yatra tatra vA retaH siktvA shUdrAsu vA charet. kAmachArI sa pApAtmA bIjaM tasyAshubhaM bhavet.. 14-99-16 (95510) ashuddhaM tadbhavedbIjaM shuddhAM yoni na chArhati. dUShayatyapi tAM yoniM shunA lIDhaM haviryathA.. 14-99-17 (95511) shUdrayonau patedbIjaM hAhAshabdaM dvijanmanaH. kuryAtpurIShagarteShu patito.asmIti duHkhitaH.. 14-99-18 (95512) mAmadhaHpAtayanneSha pApAtmA kAmamohitaH. adhogatiM prajotkShipramiti shaptvA patettu tat.. 14-99-19 (95513) AtmA hi shuklamuddiShTaM daivataM paramaM mahat. tasmAtsarvaprayatnena nirundhyAchChuklamAtmanaH.. 14-99-20 (95514) Ayustejo balaM vIryaM praj~nA shrIshcha mahadyashaH. puNyaM cha matpriyatvaM cha labhate brahmacharyayA.. 14-99-21 (95515) aviplutabrahmacharyairgR^ihasthashramamAshritaiH. pa~nchayaj~naparairdharmaH sthApyate pR^ithivItale.. 14-99-22 (95516) sAyaMprAtastu ye sandhyAM samya~NnityamupAsate. nAvaM vedamayIM kR^itvA tarante tArayanti cha.. 14-99-23 (95517) yo japetpAvanIM devIM gAyatrIM vedamAtaram. na sIdetpratigR^ihNAnaH pR^ithivIM cha sasAgarAm.. 14-99-24 (95518) ye chAsya duHsthitAH kechidgrahAH sUryAdayo divi. te chAsya saumyA jAyante shivAH shubhakarAstathA.. 14-99-25 (95519) yatra yatra sthitAshchaiva dAruNAH pishitAshanAH. ghorarUpA mahAkAyA dharShayanti na taM dvijam.. 14-99-26 (95520) punantIha pR^ithivyAM cha chIrNavedavratA narAH. chaturNAmapi vedAnAM sA hi rAjangarIyasI.. 14-99-27 (95521) achIrNivratavedA ye vikarmaphalamAshritAH. brAhmamA nAmamAtreNa te.api pUjyA yudhiShThira. kiM punaryastu sandhye dve nityamevopatiShThate.. 14-99-28 (95522) shIlamadhyayanaM dAnaM shauchaM mArdavamArjavam. tasmAdvedAdvishiShTAni manurAha prajApatiH.. 14-99-29 (95523) bhUrbhuvassvariti brahma yo vedanirato dvijaH. svadAranirato dAntaH sa vidvAnsa cha bhUsuraH.. 14-99-30 (95524) sandhyAmupAsate ye vai nityameva dvijottamAH. te yAnti narashArdUla brahmalokaM na saMshayaH.. 14-99-31 (95525) sAvitrImAtrasAropi varo vipraH suyantritaH. nAyantritashchaturvedI sarvAshI sarvavikrayI.. 14-99-32 (95526) sAvitrIM chaiva vedAMshcha tulayA.atolayanpurA. sadevarShigaNAshchaiva sarve brahmapurassarAH. chaturNAmapi vedAnAM sA hi rAjangarIyasI.. 14-99-33 (95527) yathA vikasite puShpe madhu gR^ihNanti ShaTpadAH. evaM gR^ihItA sAvitrI sarvavede cha pANDavaH.. 14-99-34 (95528) tasmAttu sarvavedAnAM sAvitrI prANa uchyate. nirjIvA hItare vedA vinA sAvitriyA nR^ipaH.. 14-99-35 (95529) nAyantritashchaturvedI shIlabhraShTaH sa kutsitaH. shIlavR^ittasamAyuktaH sAvitrIpAThako varaH.. 14-99-36 (95530) sahasraparamAM devIM shatamadhyAM dashAvarAm. sAvitrIM japa kauteya sarvapApapraNAshinIm.. 14-99-37 (95531) yudhiShThira uvAcha. 14-99-38x (7948) trailokyanAtha he kR^iShNa sarvabhUtAtmako hyasi. nAnAyogapara shreShTha tuShyase kena karmaNA.. 14-99-38 (95532) bhAgavAnuvAcha. 14-99-39x (7949) yadi bhArasahasraM tu guggulvAdi pradhUpayet. karoti chennamaskAramupahAraM cha kArayet.. 14-99-39 (95533) stauti yaH stutibhirmAM cha R^igyajussAmabhiH sadA. na toShayati cheddhiprAnnAhaM tuShyAmi bhArata.. 14-99-40 (95534) brAhmaNe pUjite nityaM pUjitosmi na saMshayaH. AkruShTe chAhamAkruShTo bhavAmi bharatarShabha.. 14-99-41 (95535) parA mayi gatisteShAM pUjayanti dvijaM hi ye. yadahaM dvijarUpeNa vasAmi vasudhAtale.. 14-99-42 (95536) yastAnpUjayati prAj~no madgatenAntarAtmanA. tamahaM svena rUpeNa pashyAmi narapu~Ngava.. 14-99-43 (95537) kubjAH kANA vAmanAshcha daridrA vyAdhitAstathA. nAvamAnyA dvijAH prAj~nairmama rUpA hi te dvijAH.. 14-99-44 (95538) ye kechitsAgarAntAyAM pR^ithivyAM dvijasattamAH. mama rUpaM hi teShvevamarchiteShvarchito.asmyaham.. 14-99-45 (95539) bahavastu na jAnanti narA j~nAnabahiShkR^itAH. yadahaM dvijarUpeNa vasAmi vasudhAtale.. 14-99-46 (95540) avamanyanti ye viprAnsvadharmAnpAtayanti te. preShaNaiH preShayante cha shushrUShAM kArayanti cha.. 14-99-47 (95541) mR^itAMshchAtra paratremAnyamadUtA mahAbalAH. nikR^intanti yathAkAmaM sUtramArgeNa shilpinaH.. 14-99-48 (95542) AkroshaparivAdAbhyAM ye ramante dvijAtiShu. tAnmR^itAnyamalokasthAnnipAtya pR^ithivItale.. 14-99-49 (95543) Akramyorasi pAdena krUraH saMraktalochanaH. agnivarNaistu saMdaMshairyamo jihvAM samuddharet.. 14-99-50 (95544) ye cha viprAnnirIkShante pApAH pApena chakShuShA. abrahmaNyAH shruterbAhyA nityaM brahmadviSho narAH.. 14-99-51 (95545) teShAM ghorA mahAkAyA vakratuNDA mahAbalAH. uddharanti muhUrtena svagAshchakShuryamAj~nayA.. 14-99-52 (95546) yaH prahAraM dvijendrAya dadyAtkuryAchcha shoNitam. asthibha~NgaM cha yaH kuryAtprANairvA viprayojayet. sonupUrvyeNa yAtImAnnarakAnekaviMshatim.. 14-99-53 (95547) shUlamAropyate pashchAjjvalane paripachyate. bahuvarShasahasrANi pachyamAnastvavAkChirAH. nAvamuchyeta durmedA na tasya kShIyate gatiH.. 14-99-54 (95548) brAhmaNAnvA vichAryaiva vrajantai vadhakA~NkShayA. shatarvaShasahasrANi tAmisre paripachyate.. 14-99-55 (95549) utpAdya shoNitaM gAtrAtsaMraMbhamatipUrvakam. saparyayeNa yAtImAnnarakAnekaviMshatim.. 14-99-56 (95550) tasmAnnAkushalaM brUyAnna shuShkAM gatimIrayet. na brUyAtparuShAM vANIM na chaivainAnatikramet.. 14-99-57 (95551) ye viprA~nshlakShNayA vAchA pUjayanti narottamAH. architashcha stutashchaiva tairbhavAmi na saMshayaH.. 14-99-58 (95552) tarjayanti cha ye viprAnkroshayanti cha bhArata. AkruShTastarjitashchAhaM tairbhavAmi na saMshayaH.. 14-99-59 (95553) yashchandanaishchAgarudhUpadIpai- rabhyarchayetkAShThamayIM mamArchAm. tenArchito naiva bhavAmi samya- gviprArchanAdasmi samarchito.aham.. 14-99-60 (95554) vipraprasAdAddharaNIdharo.ahaM vipraprasAdAdasurA~njayAmi. vipraprasAdAchcha sadakShiNo.ahaM vipraprasAdAdajito.ahamasmi.. .. 14-99-61 (95555) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi ekonashatatamo.adhyAyaH.. 99 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 100

.. shrIH ..

14.100. adhyAyaH 100

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati sukR^itiduShkR^itijanaprApyavaivasvatapuramArgAdipratipAdanapUrvakaM teShAM tadgamanaprakArAnuvarNanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. devadevesha daityaghni paraM kautUhalaM hi me. etatkathaya sarvaj~na tvadbhaktasya cha keshava. mAnuShasya cha lokasya dharmalokasya chAntaram.. 14-100-1 (95556) kIdR^ishaM kiMpramANaM vA kimadhiShThAnameva cha. taranti mAnuShA deva kenopAyena mAdhava.. 14-100-2 (95557) tvagasthimAMsanirmukte pa~nchabhUtavivarjite. kathayasva mahAdeva sukhaduHkhamasheShataH.. 14-100-3 (95558) jIvasya karmalokeShu karmabhistu shubhAshubhaiH. anubaddhasya taiH pAshairnIyamAnasya dAruNaiH.. 14-100-4 (95559) mR^ityudUtairdurAdharShairghorairghoraparakramaiH. vadhyasyAkShipyamANasya vidrutasya yamAj~nayA.. 14-100-5 (95560) puNyapApakR^idAtiShThetsukhaduHkhamasheShataH. yamadUtairdrurAdharShairnIyate vA kathaM punaH. kiM vA tatra gatA deva karma kurvanti mAnavAH.. 14-100-6 (95561) kathaM dharmaparA yAnti devatAdvijapUjakAH. kataM vA pApakarmANo yAnti pretapuraM narAH.. 14-100-7 (95562) kiM rUpaM kiM pramANaM vA varNaH ko vA.asya keshava. jIvasya gachChato nityaM yamalokaM bravIhi me.. 14-100-8 (95563) bhagavAnuvAcha. 14-100-9x (7950) shR^iNu rAjanyathAvR^itaM yanmAM tvaM paripR^ichChasi. tatte.ahaM kathayiShyAmi madbhaktasya nareshvara.. 14-100-9 (95564) ShaDashItisahasrANi yojanAnAM yudhiShThira. mAnuShyasya cha lokasya yamalokasya chAntaram.. 14-100-10 (95565) na tatra vR^ikShachChAyA vA na taTAkaM saropi vA. na vApyo dIrghikA vA.api na kUpo vA yudhiShThira.. 14-100-11 (95566) na maNTapaM sabhA vA.api na prapA na niketanam. na parvato nadI vA.api na bhUmervivaraM kvachit.. 14-100-12 (95567) na grAmo nAshramo vA.api nodyAnaM vA vanAni cha. na kiMchidAshrayasthAnaM pathi tasminyudhiShThira.. 14-100-13 (95568) jantorhi prAptakAlasya vedanArtasya vai bhR^isham. kAraNaistyaktadehasya prANaiH kaNThagataiH punaH.. 14-100-14 (95569) sharIrAchchAlyate jIvo hyavasho mAtarishvanA. nirgato vAyubhUtastu ShaTkoshAttu kalevarAt.. 14-100-15 (95570) sharIramanyattadrUpaM tadvarNaM tatpramANataH. adR^ishyaM tatpraviShTastu sopyadR^iShTo.atha kenachit.. 14-100-16 (95571) sontarAtmA dehavatAmaShTA~Ngo yastu saMcharet. ChedanAdbhedanAddAhAttADanAdvA na nashyati. 14-100-17 (95572) nAnA rUpadharairghauraiH prachaNDeshchaNDasAdhanaiH. nIyamAno durAdharShairyamadUtairyamAj~nayA.. 14-100-18 (95573) putradAramayaiH pAshaiH saMnirUddho.avasho balAt. svakarmabhishchAnugataH kR^itaiH sukR^itaduShkR^itaiH.. 14-100-19 (95574) AkrandamAnaH karuNaM bandhubhirduHkhapIDitaiH. tyaktvA bandhujanaM sarvaM nirapekShastu gachChati.. 14-100-20 (95575) mAtR^ibhiH pitR^ibhishchaiva bhrAtR^ibhirmAtulaistathA. dAraiH putrairvayasyaishcha rudadbhistyajyate punaH.. 14-100-21 (95576) adR^ishyamAnastairdInairashrupUrNamukhekShaNaiH. svasharIraM parityajya vAyubhUtastu gachChati.. 14-100-22 (95577) andhakAramapAraM taM mahAgheraM tamovR^itam. duHkhAntaM duShpratAraM cha durgamaM pApakarmaNAm.. 14-100-23 (95578) duHsahAyaM durantaM cha durnirIkShaM durAsadam. durApamatiduHkhaM cha pApiShThAnAM narottama.. 14-100-24 (95579) R^iShibhiH kathyamAnaM tatpAraMparyeNa pArthiva. trAsaM janachati prAyaH shrUyamANaM kathAsvapi.. 14-100-25 (95580) avashyaM chaiva gantavyaM tadadhvAnaM yudhiShThira. prAptakAlena saMtyajya bandhUnbhogAndhanAni cha.. 14-100-26 (95581) jarAyujairaNDajaishcha svedajairudbhidaistathA. ja~NgamaiH sthirasaMj~naishcha gantavyaM yamasAdanam.. 14-100-27 (95582) devAsurairmanuShyAdyairvaivasvatavashAnugaiH. strIpuMnapuMsakaishchApi pR^ithivyAM jIvasaMj~nitaiH.. 14-100-28 (95583) madhyamairyuvabhirvA.api bAlairvR^iddhaistathaiva cha. jAtamAtraishcha garbhasthairgantavyaH sa mahApathaH.. 14-100-29 (95584) pUrvAhNe vA.aparAhNe vA sandhyAkAle.athavA punaH. pradoShe vA.ardharAtre vA pratyuShe vA.apyupasthite.. 14-100-30 (95585) pravAsasthairvanasthairvA parvatasthairjale sthitaiH. kShetrasthairvA nabhaHsthervA gR^ihamadhyagatairapi.. 14-100-31 (95586) bhu~njadbhirvA pibadbhirvA khAdadbhirvA narottama. AsInairvA sthitairvApi shayanIyagatairapi. jAgradbhirvA prasuptairvA gantavyaH sa mahApathaH.. 14-100-32 (95587) mR^ityudUtairdurAdharShaiH prachaNDaishchaNDasAsanaiH. AkShipyamANA hyavashAH prayAnti yamasAdanam.. 14-100-33 (95588) kvachidbhItaiH kvachinmattaiH praskhaladbhiH kvachitkvachit. krandadbhirvedanArtaistu gantavyaM yamasAdanam.. 14-100-34 (95589) nirbhartsyamAnairudvigrairvidhUtairbhayavihvalaiH. tudyamAnasharIraishcha gantavyaM tarjitaistathA.. 14-100-35 (95590) kaNTakAkIrNamArgeNa taptavAlukapAMsunA. dahyamAnaistu gantavyaM narairdAnavivarjitaiH.. 14-100-36 (95591) kAShThopalashilAghAtairdaNDolmukakashA~NkushaiH. hanyamAnairyamapuraM gantavyaM dharmavarjitaiH.. 14-100-37 (95592) medaHshoNitapUyAdyairvaktrairgAtraishcha savraNaiH. dagdhakShatajakIrNaishcha gantavyaM jIvaghAtakaiH.. 14-100-38 (95593) vedanArtaischa kUjadbhirvikroshadbhishcha visvaram. vedanArtaiH patadbhishcha gantavyaM jIvaghAtakaiH.. 14-100-39 (95594) bhagrapAdoruhasta~Ngairbhagraja~NghAshirodharaiH. ChinnakarNoShThanAsaishcha gantavyaM jIvaghAtakaiH.. 14-100-40 (95595) shaktibhirbhiNDipAlaishcha sha~NkutomarasAyakaiH. tudyamAnaistu shUlAgrairgantavyaM jIvaghAtakaiH.. 14-100-41 (95596) shvabhirvyAghrairvR^ikaiH kAkairbhakShyamANAH samantataH. tudyamAnAshcha gachChanti rAkShasairmAMsaghAtibhiH.. 14-100-42 (95597) mahiShaishcha mR^igaishchApi sUkaraiH pR^iShataistathA. bhakShyamANaistadadhvAnaM gantavyaM mAMsakhAdibhiH.. 14-100-43 (95598) sUchIsutIkShNatuNDAbhirmakShikAbhiH samantataH. tudyamAnaishcha gantavyaM pApiShThairbAlaghAtakaiH.. 14-100-44 (95599) visrabdhaM svAminaM mitraM striyaM vA ghranti ye narAH. shastrairnirbhidyamAnaishcha gantavyaM yamasAdanam.. 14-100-45 (95600) khAdayanti cha ye jIvAnduHkhamApAdayanti cha. rAkShasaishcha shvabhishchaiva bhakShyamANA vrajanti cha.. 14-100-46 (95601) ye haranti cha vastrANi shayyAM prAvaraNAni cha. te yAnti vidrutA nagnAH pishAchA iva tatpathaM.. 14-100-47 (95602) gAshcha dhAnyaM hiraNyaM vA balAtkShetraM gR^ihaM tathA. ye haranti durAtmAnaH parasvaM pApakAriNaH.. 14-100-48 (95603) pAShANairulmukairdaNDaiH kAShThaghAtaishcha charjharaiH. hanyamAnaiH kShatAkIrNairnantavyaM tairyamAlayam.. 14-100-49 (95604) brahmasvaM ye harantIha narA narakanirbhayAH. AkroshantIha ye nityaM praharanti cha ye dvijAn.. 14-100-50 (95605) shuShkakaNThA nibaddhAste ChinnajihvAkShinAsikAH. pUyashoNitadurgandhA bhakShyamANAshcha jaMbukaiH.. 14-100-51 (95606) chaNDAlairbhIShaNaishchaNDaistudyamAnAH samantataH. kroshantaH karuNaM ghoraM gachChanti yamAsAdanam.. 14-100-52 (95607) tatra chApi gatAH pApA viShThAkUpeShvanekashaH. jIvanto varShakoTIstu klishyante vedanAttataH.. 14-100-53 (95608) tatashcha muktAH kAlena loke chAsminnarAdhamAH. viShThAkrimitvaM gachChanti janmakoTishataM nR^ipa.. 14-100-54 (95609) vidyamAnadhanairyaistu lobhaDaMbhAnR^itAnvitaiH. shrotriyebhyo na dattAni dAnAni kurupu~Ngava.. 14-100-55 (95610) grIvApAshanibaddhAste hanyamAnAshcha rAkShasaiH. kShutpipAsAshramArtAstu yAnti pretapuraM narAH.. 14-100-56 (95611) adattadAnA gachChanti shuShkakaNThAsyatAlukAH. annaM pAnIyasahitaM prArthayantaH punaHpunaH.. 14-100-57 (95612) svAminbubhakShAtR^iShNArtA gantuM naivAdya shaknumaH. mamAnnaM dIyatAM svAminpAnIyaM dIyatAM mama. iti bruvantastairdUtaiH prApyante vai yamAlayam.. 14-100-58 (95613) vaishampAyana uvAcha. 14-100-59x (7951) tachChrutvA vachanaM viShNoH papAta bhuvi pANDavaH. nissaMj~no bhayasaMtrasto mUrChayA samabhiplutaH.. 14-100-59 (95614) tato labdhvA shanaiH saMj~nAM samAshvastochyutena saH. netre prakShAlya toyena bhUyaH keshavamabravIt.. 14-100-60 (95615) bhItosmyahaM mahAdeva shrutvA mArgasya vistaram. kenopAyena taM mArgaM taranti puruShAH sukham.. 14-100-61 (95616) bhagavAnuvAcha. 14-100-62x (7952) iha ye dhArmikA loke jIvagAtavivarjitAH. gurushushrUShaNe yuktA devabrAhmaNapUjakAH.. 14-100-62 (95617) asmAnmAnuShyalokAtte samAryAH sahabAndhavAH. yamadhvAnaM tu gachChanti yathAvattaM nibodha me.. 14-100-63 (95618) brAhmaNebhyaH pradAnAni nAnArUpANi pANDava. ye prayachChanti viprebhyaste sukhaM yAnti tatphalam.. 14-100-64 (95619) annaM ye cha prayachChanti brAhmaNebhyaH susaMskR^itam. kShotriyebhyo visheSheNa prItyA paramayA yutAH.. 14-100-65 (95620) te vimAnairmahAtmAno yAnti chitrairyamAlayam. sevyamAnA varastrIbhirapsarobhirmahApatham.. 14-100-66 (95621) ye cha nityaM prabhAShante satyaM niShkalmaShaM vachaH. te cha yAntyamalAbhrAbhairvimAnairvR^iShayojitaiH.. 14-100-67 (95622) kapilAdyAni puNyAni gopradAnAni ye narAH. brAhmaNebhyaH prayachChanti shrotriyebhyo visheShataH.. 14-100-68 (95623) te yAntyamalavarNAbhairvimAnairvR^iShayojitaiH. vaivasvatapuraM prApya hyapsarobhirniShevitAH.. 14-100-69 (95624) upAnahau cha chChatraM cha shayanAnyAsanAni cha. viprebhyo ye prayachChanti vastrANyAbharaNAni cha.. 14-100-70 (95625) te yAntyashvairvR^iShairvA.api ku~njarairapyala~NkR^itAH. dharmarAjapuraM ramyaM sauvarNachChatrashobhitAH.. 14-100-71 (95626) ye cha bhakShyANi dAsyanti bhojyaM peyaM tathaiva cha. snigdhAnnAnyApi viprebhyaH shraddhayA parayA yutAH.. 14-100-72 (95627) te yAnti kA~nchanAryAnaiH sukhaM vaivasvatAlayam. varastrIbhiryathAkAmaM sevyamAnAH sahasrashaH.. 14-100-73 (95628) ye cha kShIraM prayachChanti ghR^itaM dadhi guDaM madhu. brAhmaNebhyaH prayatnena shraddadhAnAH susaMskR^itAH.. 14-100-74 (95629) chakravAkaprayuktaistu yAnai rukmamayaiH shubhaiH. yAnti gandharvavAditraiH sevyamAnA yamAlayam.. 14-100-75 (95630) ye phalAni prayachChanti puShpANi surabhINi cha. haMsayuktairvimAnaistu yAnti dharmapuraM narAH.. 14-100-76 (95631) ye prayachChanti viprebhyo vichitrAnnaM ghR^itAplutam. te vrajanatyamalAbhrAbhairvimAnairvAyuvegibhiH. puraM tatpretanAthasya nAnAjanasamAkulam. 14-100-77 (95632) pAnIyaM ye prayachChanti sarvabhUtaprajIvanam. te sutR^iptAH sukhaM yAnti bhavanairhaMsachoditaiH.. 14-100-78 (95633) ye tilaM tiladhenuM vA dhR^itadhenumathApi cha. shrotriyebhyaH prayachChanti saumyabhAvasamanvitAH.. 14-100-79 (95634) sUryamaNDalasaMkAshairyAnaiste yAnti nirmalaiH. gIyamAnaistu gandharvairvaivasvatapuraM nR^ipa.. 14-100-80 (95635) yeShAM vApyashcha kUpAshcha taTAkAni sarAMsi cha. dIrghikAH puShkariNyashcha sajalAshcha jalAshayAH.. 14-100-81 (95636) yAnaiste yAnti chandrAbhairdivyaghaNTAninAditaiH. chAmaraistAlavR^intaishcha vIjyamAnA mahAprabhAH. nityatR^iptA mahAtmAno gachChanti yamasAdanam.. 14-100-82 (95637) yeShAM devagR^ihANIha chitrANyAyatanAni cha. manoharANi kAntAni darshanIyAni bhAnti cha.. 14-100-83 (95638) te vrajantyamalAbhrAbhairvimAnairvAyuvegibhiH. puraM tatpretanAthasya nAnAjanapadAkulam.. 14-100-84 (95639) vaivasvataM cha pashyanti sukhachittaM sukhasthitam. yamena pUjitA yAnti devasAlokyatAM tataH.. 14-100-85 (95640) devAnuddishya lokeShu prapAsu karakoddhR^itam. shItalaM salilaM ramyaM tR^iShitebhyo dishanti ye. te tu tR^ipti parAM yAnti prApya saukhyaM mahApatham.. 14-100-86 (95641) kAShThapAdukadA yAnti tadadhvAnaM sukhaM narAH. sauvarNamaNipIThe tu pAdaM kR^itvA sthottame.. 14-100-87 (95642) ArAmAnvR^ikShaShaNDAMshcha ropayanti cha ye narAH. saMvardhayanti chAvyagraM phalapuShpopashobhitam.. 14-100-88 (95643) vR^ikShachChAyAsu ramyAsu shItalAsu svala~NkR^itAH. yAnti te vAhanairdivyaiH pUjyamAnA muhurmuhuH. 14-100-89 (95644) sevyamAnAH surUpAbhiruttamAbhiH prayatnataH. strIbhiH kanakavarNAbhiryathAkAmaM yathAsukham.. 14-100-90 (95645) ashvayAnaM tu goyAnaM hastiyAnamathApi cha. ye prayachChanti viprebhyo vimAnaiH kanakopamaiH.. 14-100-91 (95646) suvarNaM rajataM vA.api vidrumaM mauktikaM tathA. ye prayachChanti te yAnti vimAnaiH kanakojjvalaiH. te vrajanti varastrIbhiH sevyamAnA yathAsukham.. 14-100-92 (95647) bhUmidA yAnti taM lokaM sarvakAmaiH sutarpitAH. uditAdityasaMkAshairvimAnairvR^iShayojitaiH.. 14-100-93 (95648) kanyAM ye cha prayachChanti viprAya shrotriyAya cha. divyakanyAvR^itA yAnti vimAnaiste yamAlayam.. 14-100-94 (95649) sugandhAngandhasaMyogAnpuShpANi surabhINi cha. prayachChanti dvijAgrebhyo bhaktayA paramayA yutAH.. 14-100-95 (95650) sugandhAH dharmapuraM yAnairvichitrairapyala~NkR^itAH.. yAnti dharmapuraM yAnairvichitrairapyala~NkR^itAH.. 14-100-96 (95651) dIpayA yAnti yAnaishcha dyotayanto disho dasha. AdityasadR^ishAkArairdIpyamAnA ivAgnayaH.. 14-100-97 (95652) gR^ihAvasathadAtAro gR^ihaiH kA~nchanavedikaiH. vrajanti bAlasUryAbhairdharmarAjapuraM narAH.. 14-100-98 (95653) jalabhAjanadAtAraH kuNDikAkarakapradAH. pUjyamAnA varastrIbhiryAnti tR^iptA mahAgajaiH.. 14-100-99 (95654) pAdAbhya~NgaM shirobhyahgaM pAnaM pAdodakaM tathA. ye prayachChanti viprebhyaste yAntyashvairyamAlayam.. 14-100-100 (95655) vishrAmAyanti ye viprA~nshrAntAnadhvani karshitAn. chakravAkaprayuktena yAnti yAnena te.api cha.. 14-100-101 (95656) svAgatena cha yo viprAnpUjayedAsanena cha. sa gachChati tadadhvAnaM sukhaM paramanirvR^itaH.. 14-100-102 (95657) namo brahmaNyadeveti yo mAM dR^iShTvA.abhivAdayet. vratIvaM prayato nityaM sa sukhaM tatpadaM vrajet.. 14-100-103 (95658) namaH sarvasahAbhyashchetyabhikhyAya dinedine. namaskaroti nityaM gAM sa sukhaM yAti tatpathaM.. 14-100-104 (95659) namostu priyadattAyetyevaMvAdI dinedine. bhUmimAkramate prAtaH sayanAdutthitashcha yaH.. 14-100-105 (95660) sarvakAmaiH sa tR^iptAtmA sarvabhUShaNabhUShitaH. yAti yAnena divyena sukaM vaivasvatAlayam.. 14-100-106 (95661) anattarAshino ye tu DaMbhAnR^itavivarjitAH. te.api sArasayuktena yAnti yAnena vai sukham.. 14-100-107 (95662) ye chApyekena bhuktena DaMbhAnR^itavivarjitAH. haMsayuktairvimAnaistu sukhaM yAnti yamAlayam.. 14-100-108 (95663) chaturthena cha bhuktena vartante ye jitendriyAH. yAnti te dharmanagaraM yAnairbarhiNayojitaiH.. 14-100-109 (95664) tR^itIyadivaseneha bhu~njate ye jitendriyAH. te.api hastirathaM yAnti tatpathaM kanakojjvalaiH.. 14-100-110 (95665) ShaShThAnnakAliko yastu varShamekaM tu vartate. kAmakrodhavanirmuktaH shuchirnityaM jitendriyaH. sa yAti ku~njarasthaistu jayashabdaravairyutaH.. 14-100-111 (95666) pakShopavAsino yAnti yAnaiH shArdUlayojitaiH. dharmarAjapUraM ramyaM divyastrIgaNasevitam.. 14-100-112 (95667) ye cha mAsopavAsaM vai kurvate saMyatendriyAH. te.api sUryAdayaprakhyairyAnti yAnairyamAlayam.. 14-100-113 (95668) agnipraveshaM yashchApi kurute madgatAtmanA. sa yAtyagniprakAshena vimAnena yamAlayam.. 14-100-114 (95669) gokR^ite strIkR^ite chaiva hatvA viprakR^ite.api cha. te yAntyamarakanyAbhiH sevyamAnA raviprabhAH.. 14-100-115 (95670) ye cha kurvanti madbhaktAstIrthayAtrAM jitendriyAH. te panthAnaM mahAtmAno yAnairyAnti sunirvR^itAH.. 14-100-116 (95671) ye yajanti dvijashreShThAH kratubhirbhUridakShiNaiH. haMsasArasasaMyuktairyAnaiste yAnti tatpatham.. 14-100-117 (95672) parapIDAmakR^itvaiva bhR^ityAnbibhrati ye narAH. tatpathaM sasukhaM yAnti vimAnaiH kA~nchanojjvalaiH.. 14-100-118 (95673) ye samAH sarvabhUteShu jIvAnAmabhayapradAH. krodhalobhavinirmuktA nigR^ihItendriyAstathA. 14-100-119 (95674) pUrNachandrapratIkAshairvimAnaiste mahAprabhAH. yAnti vaivasvatapuraM devagandharvasevitAH.. 14-100-120 (95675) ye mAmekAntabhAvena devaM tryaMbakameva vA. pUjayanti namasyanti stuvanti cha dinedine. dharmarAjapuraM yAnti yAnaiste.arkasamaprabhaiH.. 14-100-121 (95676) pUjitAstatra dharmeNa svayaM mAlyAdibhiH shubhaiH. yAntyeva dharmalokaM vA rudralokamathApi vA.. .. 14-100-122 (95677) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi shatatamo.adhyAyaH.. 100 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 101

.. shrIH ..

14.101. adhyAyaH 101

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati jaladAnAnnadAnaphalaprashaMsanam.. 1 .. tathA.atithilakShaNakathanapUrvakaM tatpUjAphalakathanam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. shrutvA yamapurAdhvAnaM jIvAnAM gamanaM tathA. dharmaputraH prahR^iShTAtmA keshavaM punarabravIt.. 14-101-1 (95678) devadevesha daityaghna R^iShisa~NghairabhiShTuta. bhagavanbhavaha~nshrImansahasrAdityasannibha.. 14-101-2 (95679) sarvasaMbhava dharmaj~na sarvadharamapravartaka. sarvadAnaphalaM saumya kathayasva mamAchyuta.. 14-101-3 (95680) dAnaM deyaM kathaM kR^iShNa kIdR^ishAya dvijAya vai. kIdR^ishaM vA tapaH kR^itvA tatphalaM kutra bhujyate.. 14-101-4 (95681) evamukto hR^iShIkesho dharmaputreNa dhImatA. uvAcha dharmaputrAya puNyAndharmAnmahodayAn.. 14-101-5 (95682) shR^iNuShvAvahito rAjanpUtaM pApaghnamuttamam. sarvadAnaphalaM saumya na shrAvyaM pApakarmaNam.. 14-101-6 (95683) yachChrutvA puruShaH strI vA naShTapApaH samAhitaH. tatkShaNAtpUtatAM yAti pApakarmaratopi vA.. 14-101-7 (95684) ekAhamapi kaunteya bhUmAvutpAditaM jalam. sapta tArayate pUrvAnvitR^iShNA yatra gaurbhavet.. 14-101-8 (95685) pAnIyaM paramaM loke jIvAnAM jIvanaM smR^itam. pAnIyasya pradAnena tR^iptirbhavati pANDava. pAnIyasya guNA divyAH paraloke guNAvahAH.. 14-101-9 (95686) tatra puShpodakI nAma nadI paramapAvanI. kAmAndadAti rAjendra toyadAnAM yamAlaye.. 14-101-10 (95687) shItalaM salilaM hyatra hyakShayyamamR^itopamam. shItatoyapradAdR^INAM bhavennityaM sukhAvaham.. 14-101-11 (95688) ye chApyatoyadAtAraH pUyasteShAM vidhIyate. 14-101-12 (95689) praNashyatyaMbupAnena bubhukShA cha yudhiShThira. tR^ipIShasya na chAnnena pipAsA.api praNashyati. tasmAttoyaM sadA deyaM tR^iShitebhyo vijAnatA. 14-101-13 (95690) agnermUrtiH kShiteryoniramR^itasya sa saMbhavaH. atoMbhaH sarvabhUtAnAM mUlamityuchyate budhaiH.. 14-101-14 (95691) adbhiH sarvANi bhUtAni jIvanti prabhavanti cha. tasmAtsarveShu dAneShu toyadAnaM vishiShyate.. 14-101-15 (95692) sarvadAnatapoyaj~nairyatprApyaM phalamuttamam. tatsarvaM toyadAnena prApyate nAtra saMshayaH.. 14-101-16 (95693) ye prayachChanti viprebhyastvannadAtaM susaMskR^itam. taistu dattAH svayaM prANA bhavanti bharatarShabha.. 14-101-17 (95694) annAdraktaM cha shuklaM cha anne jIvaH pratiShThitaH. indriyANi cha buddhishcha puShNantyannena nityashaH. annahInAni sIdanti sarvabhUtAni pANDava.. 14-101-18 (95695) tejo balaM cha rUpaM cha satvaM vIryaM dhR^itirdyutiH. j~nAnaM medhA tathA.a.ayushcha sarvamanne pratiShThitam.. 14-101-19 (95696) devamAnavartiryakShu sarvalokeShu sarvadA. sarvakAlaM hi sarveShAM sarvamanne pratiShThitam.. 14-101-20 (95697) annaM prajApate rUpamannaM prajananaM smR^itam. sarvabhUtamayaM chAnnaM jIvashchAnnamayaH smR^itaH.. 14-101-21 (95698) annenAdhiShThitaH prANa apAno vyAna eva cha. udAnashcha samAnashcha dhArayanti sharIriNam.. 14-101-22 (95699) shayanotthAnagamanagrahaNAkarShaNAni cha sarvasatvakR^itaM krama chAnnAdeva pravartate.. 14-101-23 (95700) chaturvidhAni bhUtAni ja~NgamAni sthirANi cha. annAdbhavanti rAjendra sR^iShTireShA prajApateH.. 14-101-24 (95701) vidyAsthAnAni sarvANi sarvayaj~nAshcha pAvanAH. annAdyasmAtpravartante tasmAdannaM paraM smR^itam.. 14-101-25 (95702) devA rudrAdayaH sarve pitaro.apyagnayastathA. yasmAdannena tuShyanti tasmAdannaM vishiShyate.. 14-101-26 (95703) yasmAdannAtprajAH sarvAH kalpekalpe.asR^ijatprabhuH. tasmAdannAtparaM dAnaM na bhUtaM na bhaviShyati.. 14-101-27 (95704) yasmAdannAtpravartante dharmArthau kAma eva cha. tasmAdannAtparaM dAnaM nAmutreha cha pANDava.. 14-101-28 (95705) yakSharakShograhA nAgA bhUtAnyante cha dAnavAH. tuShyantyannena yasmAttu tasmAdannaM paraM bhavet.. 14-101-29 (95706) parAnnamupabhu~njano yatkarma kurute shubham. tachChubhasyaikabhAgastu karturbhavati bhArata.. 14-101-30 (95707) annadasya trayo bhAgA bhanti puruSharShabha. tasyAdannaM pradAtavyaM brAhmaNebhyo visheShataH.. 14-101-31 (95708) brAhmaNAya daridrAya yo.annaM saMvatsaraM nR^ipa. shrotriyAya prayachChedvai pAkabhedavivarjitaH.. 14-101-32 (95709) DaMbhAnR^itavimuktastu parAM bhaktimupAgataH. svadharmeNArjitaphalaM tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-101-33 (95710) shatavarShasahasrANi kAmagaH kAmarUpadhR^it. modate.amaralokasthaH pUjyamAnopsarogaNaiH. tatashchApi chyutaH kAlAnnaraloke dvijo bhavet.. 14-101-34 (95711) agnabhikShAM cha yo dadyAddaridrAya dvijAtaye. ShaNmAsAnvArShikaM shrAddaM tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-101-35 (95712) gosahasrapradAnena yatpuNyaM samudAhR^itam. tatpraNyaphalamApnoti naro vai nAtra saMshayaH.. 14-101-36 (95713) atha saMvatsaraM dadyAdagrabhikShAmayAchate. prachChadyaiva svayaM nItvA tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-101-37 (95714) kapilAnAM sahasraistu yaddeyaM puNyamuchyate. tatsarvamakhilaM prApya shakraloke mahIyate.. 14-101-38 (95715) sa shakrabhavane ramye rShikoTishataM nR^ipa. yathAkAmaM mahAtejAH krIDatyapsarasAMgaNaiH.. 14-101-39 (95716) annaM cha yastu vai dadyAddvijAya niyatavrataH. dashavarShAmi rAjendra tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-101-40 (95717) kapilA shatasahasrasya vidhidattasya yatphalam. tatpuNyaphalamAsAdya purandarapuraM vrajet.. 14-101-41 (95718) sa shakrabhavane ramye kAmarUpI yathAsukham. shatakoTisamA rAjankrIDate.amarapUjitaH.. 14-101-42 (95719) shakralokAvatIrNashcha iha loke mahAdyutiH. chaturvedI dvijaH shrImA~njAyate rAjapUjitaH.. 14-101-43 (95720) adhvashrAntAya viprAya kShudhitAyAnnakA~NkShiNe. deshakAlAbhiyAtAya dIyate pANDunandana.. 14-101-44 (95721) yAchate.annaM na dadyAdyo vidyAmAne dhanAgame. sa lubdho narakaM yAti kR^imINAM kAlasUtrakam.. 14-101-45 (95722) tatra narake ghore lobhamohavichetanaH. dasharavShasahasrANi klishyate vedanArditaH.. 14-101-46 (95723) tasmAchcha narakAnmuktaH kAlena mahatA hi saH. daridro mAnuShe loke chaNDAleShvapi jAyate. 14-101-47 (95724) yastu pAMsulapAdashcha dUrAdhvashramakarshitaH. kShutpipAsAshramashrAnta ArtaH khinnagatirdvijaH.. 14-101-48 (95725) pR^ichChanvai hyannadAtAraM gR^ihamabhyetya yAchayet. taM pUjayettu yatnena so.atithiH svargasaMkramaH. tasmiMstuShTe narashreShTha tuShTAH syuH sarvadevatAH.. 14-101-49 (95726) na tathA haviShA homairna puShpairnAnulepanaiH. agnayaH pArtha tuShyanti yathA hyatithipUjanAt.. 14-101-50 (95727) kapilAyAM tu dattAyAM vidhivajjyeShThapuShkare. na tatphalamavApnoti yatphalaM viprabojanAn. 14-101-51 (95728) dvijapAdodakaklinnA yAvattiShThati medinI. tAvatpuShkarapatreNa pibanti pitaro jalam.. 14-101-52 (95729) devamAlyApanayanaM dvijochChiShTApamArjanam. shrAntasaMvAhanaM chaiva tathA pAdAvasechanam.. 14-101-53 (95730) pratishrayapradAnaM cha tathA shayyAsanasya cha. ekaikaM pANDavashreShTha gopradAnAdvishiShyate.. 14-101-54 (95731) pAdodakaM pAdaghR^itaM dIpamannaM pratishrayam. ye prayachChanti viprebhyo nopasarpanti te yamam.. 14-101-55 (95732) viprAtithye kR^ite rAjanbhaktyA shushrUShite.api cha. devAH shushrUShitAH sarve trayastriMshadarindama.. 14-101-56 (95733) abhyAgato j~nAtapUrvo hyaj~nAto.atithiruchyate. tayoH pUjAM dvijaH kuryAditi paurANikI shrutiH.. 14-101-57 (95734) pAdAbhya~NgannapAnaistu yo.atirthiM pUjayennaraH. pUjitastena rAjendra bhavAmIha na saMshayaH.. 14-101-58 (95735) shIghraM pApAdvinirmukto mayA chAnugrahIkR^itaH. vimAnenendukalpena mama lokaM sa gachChati.. 14-101-59 (95736) abhyAgataM shrAntamanuvrajanti devAshcha sarve pitaro.agnayashcha. tasmindvije pUjite pUjitAH syu- rgate nirAshAH pitaro vrajanti.. 14-101-60 (95737) atirthiryasya bhagnAsho gR^ihAtpratinivartate. pitarastasya nAshnanti dashavarShaNi pa~ncha cha.. 14-101-61 (95738) varjitaH pitR^ibhirlubdhaH sa devairagnibhiH saha. nirayaM rauravaM gatvA dashavarShANi pa~ncha cha. tatashchApi chyutaH kAlAdiha chochChiShTabhugbhavet.. 14-101-62 (95739) vaishvadevAntike prAptamatithiM yo na pUjayet. chaNDAlatvamavApnoti sadya eva na saMshayaH.. 14-101-63 (95740) nirvAsayati yo vipraM deshakAlagataM gR^ihAt. patitastatkShaNAdeva jAyate nAtra saMshayaH.. 14-101-64 (95741) narake raurave ghore varShakoTiM sa pachyate. tatashchApi chyutaH kAlAdiha loke narAdhamaH. shvA vai dvAdashajanmAni jAyate kShutpipAsitaH.. 14-101-65 (95742) chaNDAlopyatithiH prApto deshakAle.annakA~NkShayAH. abhyudgamyo gR^ihasthena pUjanIyashcha sarvadA.. 14-101-66 (95743) anarchayitvA yo.ashnAti lobhamohavichetanaH. sa chaNDAlatvamApanno dasha janmAni pANDava.. 14-101-67 (95744) nirAshamatithiM kR^itvA bhu~njano yaH prahR^iShTavAn. na jAnAti kilAtmAnaM viShThakUpe nipAtitaM.. 14-101-68 (95745) moghaM dhruvaM prorNayati moghamasya tu pachyate. moghamannaM sadA.ashnAti yotithiM na cha pUjayet.. 14-101-69 (95746) sA~NgopA~NgAMstu yo vedAnpaThatIha dinedine. na chAtithiM pUjayati vR^ithA bhavati sa dvijaH.. 14-101-70 (95747) pAkayaj~namahAyaj~naiH somasaMsthAbhireva cha. ye yajanti na chArchanti gR^iheShvatithimAgatam.. 14-101-71 (95748) teShAM yashobhikAmAnAM dattamiShTaM cha yadbhavet. vR^ithA bhavati tatsarvamAshayA hi tayA hatam.. 14-101-72 (95749) deshaM kAlaM cha pAtraM cha svashaktiM cha nirIkShya cha. alpaM samaM mahadvApi kuryAdAtithyamAtmavAn.. 14-101-73 (95750) sumukhaH suprasannAtmA dhImAnatithimAgatam. svAgatenAsanenAdbhirannAdyena cha pUjayet.. 14-101-74 (95751) hitaH priyo vA dveShyo vA mUrkhaH paNDita eva vA. prApto yo vaishvadevAnte sotithiH svargasaMkramaH.. 14-101-75 (95752) kShutpipAsAshramArtAya deshakAlagatAya cha. satkR^ityAnnaM pradAtavyaM yaj~nasya phalamichChatA.. 14-101-76 (95753) bhojayedAtmanaH shreShThAnvidha_ivaddhavyakavyayoH. annaM prANo manuShyaNAmannadaH prANado bhavet. tasmAdannaM visheSheNa dAtavyaM bhUtimichChatA.. 14-101-77 (95754) annadaH sarvakAmaistu sutR^iptaH suShTvala~NkR^itaH. pUrNachandraprakAshena vimAnena virAjate.. 14-101-78 (95755) sevyamAno varastrIbhirmama lokaM sa gachChati. krIDitvA tu tatastasminvarShakoTiM yathA.amaraH.. 14-101-79 (95756) tataschApi chyutaH kAlAdiha loke mahAyashAH. vedashAstrArthatatvaj~no bhogavAnbrAhmaNo bhavet.. 14-101-80 (95757) yathAshraddhaM tu yaH kuryAnmanuShyeShu prajAyate. mahAdhanapatiH shrImAnvedavedA~NgapAragaH. sarvashAstrArthatatvaj~no bhogavAnbrAhmaNo bhavet.. 14-101-81 (95758) sarvAtithyaM tu yaH kuryAdvarShamekamakalmaShaH. dharmArjitadhano bhUtvA pAkabhedavivarjitaH.. 14-101-82 (95759) devAniva svayaM viprAnarchayitvA pitR^Inapi. viprAnagrAshanAshI yastasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-101-83 (95760) varSheNaikena yAvanti piNDAnyashnanti ye dvijAH. tAvadvarShANi rAjendra mama loke mahIyate.. 14-101-84 (95761) tatashchApi chyutaH kAlAdiha loke mahAyashAH. vedasAstrArthatatvaj~no bhogavAnbrAhmaNo bhavet.. 14-101-85 (95762) sarvAtithyaM tu yaH kuryAdyathAshraddhaM nareshvara. akAlaniyamenApi satyavAdI jitendriyaH.. 14-101-86 (95763) satyasandho chitakrodhaH shAkhAdharmavivarjitaH. adharmabhIrurdharmiShTho mAyAmAtsaryavarjitaH.. 14-101-87 (95764) shraddadhAnaH suchirnityaM pAkabedavivarjitaH. sa vimAnena divyena divyarUpI mahAyashAH.. 14-101-88 (95765) purandarapuraM yAti gIyamAnopsarogaNaiH. manvantaraM tu tatraiva krIDitvA devapUjitaH. mAnuShyalokamAgamya bhogavAnbrAhmaNo bhavet.. 14-101-89 (95766) dashajanmAni vipratvamApnuyAdrAjapUjitaH. jAtismarashcha bhavati yatrayatropajAyate.. .. 14-101-90 (95767) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi ekAdhikashatatamo.adhyAyaH.. 101 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 102

.. shrIH ..

14.102. adhyAyaH 102

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati bhUgotilakanyAdAnaphalapratipAdanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

bhagavAnuvAcha. ataH paraM pravakShyAmi bhUmidAnamanuttamam.. 14-102-1 (95768) yaH prayachChati viprAya bhUmiM ramyAM sadakShiNAm. shrotriyAya daridrAya sAgnihotrAya pANDava.. 14-102-2 (95769) sa sarvakAmatR^iptAtmA sarvaratnavibhUShitaH. sarvapApavinirmukto dIpyamAno.arkavatsadA.. 14-102-3 (95770) bAlasUryaprakAshena vichitradhvajashobhinA. yAti yAnena divyena mama lokaM mahAyashAH.. 14-102-4 (95771) tatra divyA~NganAbhistu sevyamAno yathAsukham. kAmagaH kAmarUpI cha krIDatyapsarasAMgaNaiH.. 14-102-5 (95772) yAvadbibharti lokAnvai bhUmiH kurukulodvaha. tAvadbhUmipradaH kAle mama loke mahIyate.. 14-102-6 (95773) na hi bhUmipradAnAdvai dAnamanyadvishiShyate. na chApi bhUmiharaNAtpApamAnyadvishiShyate.. 14-102-7 (95774) dAnAnyanyAni hIyante kAlena kurupu~Ngava. bhUmidAnasya puNyasya kShayo naivopapadyate.. 14-102-8 (95775) brAhmaNAya daridrAya bhUmiM dattAM tu yo naraH. na hiMsati naravyAghra tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-102-9 (95776) saptadvIpasamudrAntA ratnasaMchayasaMkulA. sashailavanadurgADhyA tena dattA mahI bhavet.. 14-102-10 (95777) bhUmiM dR^iShTvA dIyamAnAM shrotriyAyAgnihotriNe. sarvabhUtAni manyante mAM dadAtIti harShavat.. 14-102-11 (95778) suvarNamaNiratnAni dhanAni cha vasUni cha. sarvadAnAni vai rAjandadAti vasudhAM dadat.. 14-102-12 (95779) sAgarAnsaritaH shailAnsamAni viShamANi cha. sarvagandharasAMshchaiva dadAti vasudhAM dadat.. 14-102-13 (95780) oShadhIH phalasaMpannA nAnApuShpasamanvitAH. kamalotpalaShaNDAMshcha dadAti vasudhAM dadat.. 14-102-14 (95781) dharmaM kAmaM tathA chArthaM vedAnyaj~nAMstathaiva cha. svargamArgagatiM chaiva dadAti vasudhAM dadat.. 14-102-15 (95782) agniShTomAdibhiryaj~nairye yajante sadakShiNaiH. na tatphalaM labhante te bhUmidAnasya yatphalam.. 14-102-16 (95783) shrotriyA mahIM dattvA yo na hiMsati pANDava. taddAnaM kathayiShyanti yAvallokAH pratiShThitAH. tAvatsvargopabhogAnAM bhoktAraH pANDunandana.. 14-102-17 (95784) sasyapUrNAM mahIM yastu shrotriyAya prayachChati. pitarastasya tR^ipyayanti yAvadAbhUtasaMpluvam.. 14-102-18 (95785) mama rudrasya savitustridashAnAM tathaiva cha. prItaye viddhi rAjendra bhUmirdattA dvijAya vai.. 14-102-19 (95786) tena puNyena pUtAtmA dAtA bhUmeryudhiShThira. mama sAlokyamApnoti nAtra kAryA vichArANA.. 14-102-20 (95787) yatkiMchitkurute pApaM puruShe vR^ittikarshitaH. sa cha gokarNamAtreNa bhUmidAnena shudhyati.. 14-102-21 (95788) mAsopavAse yatpuNyaM kR^ichChre chAndrAyaNe.api cha. bhUmigokarNamAtreNa tatpuNyaM tu vidhIyate.. 14-102-22 (95789) sarvatIrthAbhiSheke cha yatpuNyaM samudAhR^itam. bhUmigokarNamAtreNa tatpuNyaM tu vidhIyate.. 14-102-23 (95790) yudhiShThira uvAcha. 14-102-24x (7953) devadeva namaste.astadu vAsudeva sureshvara. gokarNasya pramANaM vai vaktumarhasi tatvataH.. 14-102-24 (95791) bhagavAnuvAcha. 14-102-25x (7954) shR^iNu gokarNamAtrasya pramANaM pANDunandana. triMshaddaNDapramANena pramitaM sarvato disham.. 14-102-25 (95792) pratyakprAgapi rAjendra tattathA dakShiNottaram. gokarNaM tadvidaH prAhuH pramANaM dharaNernR^ipa.. 14-102-26 (95793) savR^iShaM goshataM yatra sukhaM tiShThatyayantritam. savatsaM kurushArdUla tachcha gokarNamuchyate.. 14-102-27 (95794) kiMkarA mR^ityudaNDAshcha kuMbhIpAkAshcha dAruNAH. ghorAshcha vAruNAH pAshA nopasarpanti bhUmidam.. 14-102-28 (95795) nirayA rauravAdyAshcha tathA vaitaraNI nadI. tIvrAshcha yAtanAH kR^iShTA nopasarpanti bhUmidam.. 14-102-29 (95796) chitraguptAH kaliH kAlaH kR^itAnto mR^ityureva cha. yamashcha bhagavAnsAkShAtpUjayanti mahIpradam.. 14-102-30 (95797) rudraH prajApatiH shakraH surA R^iShigaNAstathA. ahaM cha prItimAnrAjanpUjayAmo mahIpradam.. 14-102-31 (95798) kR^ishabhR^ityasya kR^ishagoH kR^ishAshvasya kR^itAtitheH. bhUmirdeyA narashreShTha sa nidha_iH pAralaukikaH.. 14-102-32 (95799) sIdamAnakuTuMbAya shrotriyAyAgnihotriNe. vrasthAya daridrAya bhUmirdeyA narAdhipa.. 14-102-33 (95800) yathA hi dhAtrI kShIreNa putraM vardhayati svayam. dAtAramanugR^ihNAti dattA hyevaM vasuMdharA.. 14-102-34 (95801) yathA bibharti gaurvatsaM sR^ijantI kShIramAtmanaH. tathA sarvaguNopetA bhUmirvahati bhUmidam.. 14-102-35 (95802) yathA bIjani rohanti jalasiktAni bhUpate. tathA kAmAH prarohanti bhUmidasya dinedine.. 14-102-36 (95803) yathA tejastu sUryasya tamaH sarvaM vyapohati. tathA pApaM narasyeha bhUmidAnaM vyapohati.. 14-102-37 (95804) dAtA dashAnugR^ihNAti yo hareddasha hanti cha. atItAnyAgatAnIha kulAni kurupu~Ngava.. 14-102-38 (95805) Ashrutya bhUmidAnaM tu dattvA yo vA harenpunaH. sa baddho vAruNaiH pAshaiH kShipyate pUyashoNite.. 14-102-39 (95806) svadattAM paradattAM vA yo haret vasuMdharAm. na tasya narakAddhorAdvidyate niShkR^itiH kvachit.. 14-102-40 (95807) brAhmNasya hR^ite kShetre hanyAddvAdasha pUrvajAn. sa gachChetkR^imiyoniM cha na cha muchyeta jAtu saH.. 14-102-41 (95808) dattvA bhUmiM dvijendrAya yastAmevopajIvati. gavAM shatasahasrasya hantuH sa labhate phalam.. 14-102-42 (95809) sodhashshirAstu pApAtmA kuMbhIpAkeShu pachyate. divyairvarShasahasraistu kuMbhIpAkAdvijanissR^itaH. iha loke bhavetsa shvA rAtajanmani pANDava.. 14-102-43 (95810) dattvA bhUmi dvijendrANAM yastAmevopajIvati. sa mUDho yAti duShTAtmA narakAnekaviMshatim. narakebhyo vinirmuktaH shunAM yoniM sa gachChati.. 14-102-44 (95811) halakR^iShTA mahI deyA sabIjA sasyamAlinI. athavA sodakA deyA daridrAya dvijAtaye.. 14-102-45 (95812) evaM dattA mahI rAjanprahR^iShTenAntarAtmanA. sarvAnkAmAnavApnoti manasA chintitAni cha.. 14-102-46 (95813) bahubhirvasudhA dattA dIyate cha narAdhipaiH. yasya yasya yadA bhUmistasya tasya tadA phalam.. 14-102-47 (95814) yaH prayachChati kanyAM vai surUpAM shrotriyAya vai. sa brahmadeyo rAjendra tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-102-48 (95815) balIvardasahasrANAM dattAnAM dhuryavAhinAm. yatpuNyaM labhate rAjankanyAdAnena tatphalam.. 14-102-49 (95816) gavAM shatasahasrasya samyagdhattastha yatphalam. tatphalaM samavApnotiH yaH prayachChati kanyakAm.. 14-102-50 (95817) yAvanti chaiva romANi kanyAyAH kurupu~Ngava. tAvadvarShasahasrANi mama loke mahIyate.. 14-102-51 (95818) tatashchApi chyutaH kAlAdiha loke sa jAyate. ShaDa~NgavichchaturvedI sarvalokArchito dvijaH.. 14-102-52 (95819) yaH suvarNaM daridrAya brAhmaNAya prayachChati. shrotriyAya suvR^ittAya bahuputrAya pANDava.. 14-102-53 (95820) sa muktaH sarvapApebhyo bAlasUryasamaprabhaH. vimAnaM divyAmArUDhaH kAmagaH kAmabhogavAn.. varShakoTiM mahAtejA mama loke mahIyate.. 14-102-54 (95821) tataH kAlAvatIrNashcha sosmi.Nlloke hi jAyate. vedavedA~NgavidvipraH koTIdhanapatirbhavet.. 14-102-55 (95822) yashcha rUpyaM prayachChedvai daridrAya dvijAtaye. kR^ishavR^itteH kR^ishagave sa muktaH sarvakilbiShaiH.. 14-102-56 (95823) pUrNachandraprakAshena vimAnena virAjatA. kAmarUpi yathAkAmaM svargaloke mahIyate.. 14-102-57 (95824) tato.avatIrNaH kAlena loke chAsminmahAyashAH. sarvalokArchitaH shrImAnrAjA bhavati vIryavAn.. 14-102-58 (95825) tilaparvatakaM yastu shrotriyAya prayachChati. visheSheNa daridrAya tasyApi shR^iNu yatphalam.. 14-102-59 (95826) puNyaM vR^iShAyutotsarge yatproktaM pANDunandana. tatpuNyaM samanuprApya tatkShaNAdvirajA bhavet.. 14-102-60 (95827) yathA tvachaM bhuja~Ngo vai tyaktvA shuddhatanurbhavet. tatA tilapradAnAdvai pApaM tyaktvA visuddhyati.. 14-102-61 (95828) tilaShaNDaM prayu~njAno jAMbUnadavibhUShitam. vimAnaM divyamArUDhaH pitR^iloke mahIyate.. 14-102-62 (95829) ShaShTiM varShasahasrANi kAmarUpI mahAyashAH. tilapradAtA ramate pitR^iloke yathAsukham.. 14-102-63 (95830) yaH prayachChati viprAya tiladhenuM narAdhipa. shrotriyAya daridrAya shR^iNu tasyApi yatphalam.. 14-102-64 (95831) gosahasrapradAnena yatpuNyaM samudAhR^itam. tatpuNyaphalAmApnoti tiladhenuprado naraH.. 14-102-65 (95832) tilAnAM kuDavairyastu tiladhenuM prayachChati. tAvatkoTisamA rAjansvargaloke mahIyate.. 14-102-66 (95833) aShTADhakatilaiH kR^itvA tiladhenu narAdhipa. dvAtriMshanniShkasaMyuktaM viShuve yaH prayachChati. madbhaktyA madgatAtmA vai tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-102-67 (95834) kanyAdAnasahasrasya vidhidattasya yatphalam. tatpuNyaM samanuprApto mama loke mahIyate.. 14-102-68 (95835) mama lokAvatIrNashcha sosmi.Nlloke.abhijAyate. R^igyajussAmavedAnAM pArago brAhmaNarShabhaH.. 14-102-69 (95836) gAM tu yastu daridrAya shrotriyAya prayachChati. prasannAM kShIriNIM puNyAM savatsAM kAMsyadohinIM.. 14-102-70 (95837) yatkiMchidduShkR^itaM karma tasya pUrvakR^itaM nR^ipaH. tatsarvaM tatkShaNAdeva vinashyati na saMshayaH.. 14-102-71 (95838) yAnaM cha vR^iShasaMyuktaM dIpyamAnaM svala~NkR^itam. ArUDhaH kAmagaM divyaM golokamadhigachChati.. 14-102-72 (95839) yAvanti chaiva romANi tasyA gostu narAdhipa. tAvadvarShasahasrANi gavAM loke mahIyate.. 14-102-73 (95840) golokAdavatIrNastu loke.asminbrAhmaNo bhavet. satrayAjI vadanyashcha sarvarAjabhirarchitaH.. 14-102-74 (95841) tilaM gAvaH suvarNaM chApyannaM kanyA vasuMdharA. tArayantIha dattAni brAhmaNebhyo mahAbhuja.. 14-102-75 (95842) brAhmaNaM vR^ittasaMpannamAhitAgnimalolupam. tarpayedvidhivadrAjansa nidhiH pAralaukikaH.. 14-102-76 (95843) AhitAgni daridraM cha shrotriyaM cha jitendriyam. shUdrAnnavarjitaM chaiva dvijaM yatnena pUjayet.. 14-102-77 (95844) AhitAgniH sadA pAtramahnihotrI cha vedavit. pAtrANAmapi tatpAtraM shUdrAnnaM yasya nodare.. 14-102-78 (95845) yachcha vedamayaM pAtraM yachcha pAtraM tapomayam. asaMkIrNaM cha yatpAtraM tatpAtraM tArayiShyati.. 14-102-79 (95846) nityasvAdhyAyaniratAstvasaMkIrNendriyAshcha ye. pa~nchayaj~naparA nityaM pUjitAstArayanti te.. 14-102-80 (95847) ye kShAntidAntAH shrutipUrNakarNA jitendriyAH prANivadhai nivR^ittAH. pratigrahe saMkuchitA gR^ihasthA- ste brAhmaNAstArayituM samarthAH.. 14-102-81 (95848) nityodakI nityayaj~nopavItI nityasvAdhyAyI vR^iShalAnnavarjI. kratau gachChanvidhivachchApi juhva- tsa brAhmaNastArayituM samarthaH.. 14-102-82 (95849) brAhmaNo yastu madbhakto madrAgI matparAyaNaH. mayi saMnyastakarmA cha sa viprastArayeddhruvam.. 14-102-83 (95850) dvAdashAkSharatatvaj~nashchaturvyUhavibhAgavit. achChidrapa~nchakAlaj~naHka sa viprastArayiShyati.. .. 14-102-84 (95851) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi dvyadhikashatatamo.adhyAyaH.. 102 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 103

.. shrIH ..

14.103. adhyAyaH 103

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati vR^iShabhagR^ihashayyAdidAnaprashaMsanam.. 1 .. tathA gobrAhmaNarakShaNAdinAnAdharmakathanam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. vAsudevena dAneShu kathiteShu yathAkramam. avitR^iptashcha dharmeShu keshavaM punarabravIt.. 14-103-1 (95852) deva dharmAmR^itamidaM shR^iNvatopi paraMtapa. na vidyate surashreShTha mama tR^iptirhi mAdhava.. 14-103-2 (95853) anaDutsaMpradAnasya yatphalaM tu vidhIyate. tatphalaM kathayasveha tava bhaktasya me.achyuta.. 14-103-3 (95854) yAnichAnyAnidAnAnitvayA noktAni kAnichit.. tAnyAchakShva surashreShTha teShAM chAnukramAtphalam.. 14-103-4 (95855) bhagavAnuvAcha. 14-103-5x (7955) pavitratvAtsupuNyatvAtpAvanatvAttathaiva cha. shR^iNu dharmAmR^itaM shreShThaM dattasyAnaDuhaH phalam.. 14-103-5 (95856) dashadhenusamo.anaDvAnekopi kurupu~Ngava. medomAMsavipuShTA~Ngo nIrogaH kopavarjitaH.. 14-103-6 (95857) yuvA bhadraH sushIlashcha sarvadoShavivarjitaH. dhuraM dhArayati kShipraM datto viprAya pANDava.. 14-103-7 (95858) sa tena puNyadAnena varShakoTiM yudhiShThira. yathAkAmaM mahAdejA gavAM loke mahIyate.. 14-103-8 (95859) yashcha dadyAdanaDuhau dvau yuktau cha dhuraMdharau. suvR^ittAya daridrAya shrotriyAya visheShataH. tasya yatpuNyamAkhyAtaM tachChR^iNuShva yudhiShThira.. 14-103-9 (95860) sahasragopradAnena yatproktaM phalamuttamam.. tatpuNyaphalamApnoti yAti lokAnsa mAmakAn.. 14-103-10 (95861) yAvanti chaiva romANi tayoranuDuhornR^ipa. tAvadvarShasahasrANi mama loke mahIyate.. 14-103-11 (95862) daridrAyaiva dAtavyaM na samR^iddhAya pANDava. varShANAM hi taTAkeShu phalaM naiva payodhiShu.. 14-103-12 (95863) yastu dadyAdanaDuhaM daridrAya dvijAtaye. sa tena puNyadAnena putAtmA kurupu~Ngava.. 14-103-13 (95864) vimAnaM divyamArUDho divyarUpI yathAsukham. mama lokeShu ramate yAvadAbhUtasaMpluvam.. 14-103-14 (95865) gR^ihaM dIpaprabhAyuktaM shayyAsanavibhUShitam. bhAjanopaskarairyuktaM dhanadhAnyairala~NkR^itam. dAsIgobhUmisaMyuktamanyUnaM sarvasAdhanaiH.. 14-103-15 (95866) brAhmaNAya daridrAya shrotriyAya yudhiShThira. dadyAtsadakShiNaM yastu tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-103-16 (95867) devAH pitR^igaNAshchaiva hyagnayo R^iShayastathA. prayachChanti prahR^iShTA vai yAnamAdityasannibham.. 14-103-17 (95868) tena gachChechChriyA yukto brahmalokamanuttamam. strIsahasrAvR^ite ramye bhavane tatra kA~nchane. modate brahmalokastho yAvadAbhUtasaplavam.. 14-103-18 (95869) shayyaM prastaraNopetAM yaH prayachChati pANDava. archayitvA dvijaM bhaktyA vastramAlyAnulepanaiH. bhojayitvA vichitrAnnaM tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-103-19 (95870) dhenudAnasya yatpuNyaM vidhidattasya pANDava. tatpuNyaM tamanuprApya pitR^iloke mahIyate.. 14-103-20 (95871) shilpamadhyayanaM vA.api vidyAM mantrauShadhAni cha. yaH prayachChati viprAya tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-103-21 (95872) AhitAgnisahasrasya pUjitasyaiva yatphalam. tatpuNyaphalamApnoti yastu shayyAM prayachchati.. 14-103-22 (95873) ChandobhiH saMprayuktena vimAnena virAjatA. saptarShilokAnvrajati pUjyate brahmavAdibhiH.. 14-103-23 (95874) chaturyugAni vai triMshatkrIDitvA tatra devavat. iha mAnuShyake loke vipro bhavati vedavit.. 14-103-24 (95875) vishrAmayati yo vipraM shrAntamadhvani karshitam. kavinashyati tadA pApaM tasya varShakR^itaM nR^ipa.. 14-103-25 (95876) atha prakShAlayetpAdau tasya toyena bhaktimAn. dashavarShakR^itaM pApaM vyapohati na saMshayaH.. 14-103-26 (95877) ghR^itena vA.atha tailena pAdau tasya tu pUjayet. taddvAdasamArUDhaM pApamAshu vyapohati.. 14-103-27 (95878) dhenukA~nchanadattasya yatpuNyaM samudAhR^itam. tatpuNyaphalamApnoti yastvenaM vipramarchayet.. 14-103-28 (95879) svAgatena tu yo vipraM pUjayedAsanena cha. pratyutthAnena vA rAjansa devAnAM priyo bhavet.. 14-103-29 (95880) svAgatenAgnayo rAjannAsanena shatakratuH. pratyutthAnena pitaraH prIti yAntyatithipriyAH.. 14-103-30 (95881) agnishakrapitR^INAM cha teShAM prItyA narAdhipa. saMvatsarakR^itaM pApaM tasya sadyo vinashyati.. 14-103-31 (95882) yaH prayachChati viprAya AsanaM mAlyabhUShitam. sa yAti maNichitreNa rathenendraniketanam.. 14-103-32 (95883) purandarAsane tatra divyanArIvibhUShitaH. ShaShTiM varShasahasrANi krIDatyapsarasAM gaNaiH.. 14-103-33 (95884) vAhanaM yaH prayachCheta brAhmaNAya yudhiShThira. sa yAti ratnachitreNa vAhanena surAlayam.. 14-103-34 (95885) sa tatra kAmaM krIDitvA sevyamAnopsarogaNaiH. iha rAjA bhavedrAjannAtra kAryA vichAraNA.. 14-103-35 (95886) pAdapaM pallavAkIrNaM puShpatiM phalitaM tathA. gandhamAlyairathAbhyarchya vastrAbharaNabhUShitam.. 14-103-36 (95887) yaH prayachChati viprAya shrotriyAya sadakShiNam. bhojayitvA yathAkAmaM tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-103-37 (95888) jAMbUnadavichitreNa vimAnena virAjatA. purandarapuraM yAti jayashabdaravairyutaH.. 14-103-38 (95889) tataH shakrapure ramye tasya kalpakapAdapaH. dadAti chepsitaM sarvaM manasA yadyadichChati.. 14-103-39 (95890) yAvanti tasya patrANi puShpANi cha phalAni cha. tAvadvarShasahasrANi shakraloke mahIyate.. 14-103-40 (95891) shakralokAvatIrNashcha mAnuShyaM lokamAgataH. rathAshvagajasaMpUrNaM puraM rAjyaM cha vakShyati.. 14-103-41 (95892) sthApayitvA tu madbhaktyA yo matpratikR^iti naraH. AlayaM vidhivatkR^itvA pUjAkarma cha kArayet. svayaM vA pUjayedbhaktyA tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-103-42 (95893) ashvamedhasahasrasya yatpuNyaM samudAhR^itam. tatphalaM samavApnoti matsAlokyaM prapadyate. na jAne nirgamaM tasya mama lokAdyudhiShThira.. 14-103-43 (95894) devAlaye vipragR^ihe govATe chatvare.api vA. prajvAlayati yo dIpaM tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-103-44 (95895) Arudya kA~nchanaM yAnaM dyotayansarvato disham. gachChedAdityalokaM sa sevyamAnaH surottamaiH..Cha 14-103-45 (95896) tatra prakAmaM krIDitvA varShakoTiM mahAtapAH. iha loke bhavedvipro vedavedA~NgapAragaH.. 14-103-46 (95897) devAlayeShu vA rAjanbrAhmaNAvasatheShu vA. chatvare vA chatuShke vA rAtrau vA yadi vA divA.. 14-103-47 (95898) nAnAgandharvavAdyAni dharmashrAvaNikAni cha. yastu kArayate bhaktyA madgatenAntarAtmanA.. 14-103-48 (95899) tasya devA narashreShTha pitarashchApi harShitAH. suprItAH saMprayachchanti vimAnaM kAmagaM sukham.. 14-103-49 (95900) sa cha tena pimAnena yAti devapuraM naraH. tatra divyApsarobhistu sevyamAnaH pramodate.. 14-103-50 (95901) devalokAvatIrNastu sosmi.Nlloke narAdhipa. vedavedA~Ngatatvaj~no bhogavAnbrAhmaNo bhavet.. 14-103-51 (95902) chatvare vA sabhAyAM vA vistIrNi vA sabhA~NgaNe. kR^itvA.agnikuNDaM vipulaM sthaNDilaM vA yudhiShThira.. 14-103-52 (95903) tatrAgniM chaturo mAsA~njvAlayedyastu bhaktimAm. samApteShu cha mAseShu pauShyAdiShu tato dvijAn.. 14-103-53 (95904) bhojayetpAyasaM mR^iShTaM madgatenAntarAtmanA. dakShiNAM cha yathAshakti brAhmNebhyo nivedayat.. 14-103-54 (95905) evamagniM tu yaH kuryAnnityamevArchayettu mAm. tasya puNyaphalaM yadvai tannibodha yudhiShThira.. 14-103-55 (95906) tenAhaM sha~Nkarashchaiva pitaro hyagnayastathA. yAsyAmaH paramAM prItiM nAtra kAryAvichAraNA.. 14-103-56 (95907) ShaShTiM varShasahasrANi ShaShTiM varShashatAni cha. sosmatprItikaraH shrImAnmama loke mahIyate.. 14-103-57 (95908) mama lokAvatIrNashcha asmi.Nlloke mahAyashAH. vedavedA~Ngavidvipro jAyate rAjapUjitaH.. 14-103-58 (95909) yaH karoti narashreShTha bharaNaM brAhmaNasya tu. shrotriyasyAbhijAtasya daridrasya visheShataH. tasya puNyaphalaM yadvai tannibodha yudhiShThira.. 14-103-59 (95910) gavAM koTipradAnena yatpuNyaM samudAhR^itam. tatsarvaphalamApnoti varSheNaikena pANDava.. 14-103-60 (95911) kA~nchanena vichitreNa vimAnenArkashobhinA. sa yAti mAmakaM lokaM divyastrIgaNasevitaH.. 14-103-61 (95912) gIyamAno varastrIbhirvarShANAM koTiviMshatim. krIDitvA mAmake tatra sarvadevairabhiShTutaH. mAnuShyamavatIrNastu vedavidbrAhmaNo bhavet.. 14-103-62 (95913) karakAM karNikAM vA.api mahadvA jalabhAjanam. yaH prayachChati viprAya tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-103-63 (95914) brahmakUrche tu yatpIte phalaM proktaM narAdipa. tatpuNyaphalamApnoti jalabhAjanado naraH. sutR^iptaH sarvasaugandhaH prahR^iShTendriyamAnasaH.. 14-103-64 (95915) haMsasArasayuktena vimAnena virAjatA. sa yAti vAruNaM lokaM divyagandharvasevitam.. 14-103-65 (95916) pAnIyaM yaH prayachChedvai jIvAnAM jIvanaM param. grIShme cha triShu mAseShu tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-103-66 (95917) kapilAkoTinAnasya yatpuNyaM tu vidhIyate. tatpuNyaphalamApnoti pAnIyaM yaH prayachChati.. 14-103-67 (95918) pUrNachandraprakAsena vimAnena virAjatA. sa gachChechchandrabhavanaM sevyamAnopsarogaNaiH.. 14-103-68 (95919) triMshatkoTiyugaM tatra divyagandharvasevitaH. krIDitvA mAnuShe loke chaturvedI dvijo bhavet.. 14-103-69 (95920) shirobhya~NgapradAnena tejasvI priyadarshanaH. subhago rUpavA~nshUraH paNDitashcha bhaveddvijaH.. 14-103-70 (95921) vastradAyI tu tejasvI sarvatra priyadarshanaH. subhago bhavati shrImAnstrINAM nityaM manoramaH.. 14-103-71 (95922) upAnahau cha chChatraM cha yo dadAti narottamaH. sa yAti rathamukhyena kA~nchanena virAjatA. shakralokaM mahAtejAH sevyamAnopsarogaNaiH.. 14-103-72 (95923) kAShThapAdukadA yAnti vimAnairvR^ikShanirmitaiH. dharmarAjapuraM ramyaM sevyamAnAH surottamaiH.. 14-103-73 (95924) dantakAShThaprAdanena priyavAkyo bhavennaraH. sugandhavadanaH shrImAnmedAsaubhAgyasaMyutaH.. 14-103-74 (95925) kShIraM dadhi ghR^itaM vA.api guDaM madhurasaM tathA. ye prayachChanti viprebhyaH parAM bhaktimupAgatAH.. 14-103-75 (95926) te vR^iShairashvayAnaishcha shvetasragdAmabhUShitAH. upagIyamAnA gandharvairyAntIshvarapuraM narAH.. 14-103-76 (95927) tatra divyApsarobhistu sevyamAnA yathAsukham. ShaShTivarShasahasrANi modante devasannibhAH.. 14-103-77 (95928) tataH kAlAvatIrNAshcha jAyante tviha mAnavAH.. prabhUtadhanadhAnyAshcha bhogavanto narottamAH.. 14-103-78 (95929) vaishAkhe mAsi vaishAkhe divase pANDunandana. vaivasvataM samuddishya parAM bhaktimupAgatAH.. 14-103-79 (95930) abhyarchya vidhivadviprAMstilAnguDasamanvitAn. ye prayachChanti viprebhyasteShAM puNyaphalaM shR^iNu.. 14-103-80 (95931) gopradAnena yatpuNyaM vidhivatpANDunandana. tatpuNyaM samanuprApto yamaloke mahIyate. tatashchApi chyutaH kAlAdiha rAjA bhaviShyati.. 14-103-81 (95932) tasminneva dine viprAnbhojayitvA sudakShiNam. toyapUrNAni divyAni bhAjanAni dishanti ye.. 14-103-82 (95933) te yAntyAdityavarNAbhairvimAnairvaruNAlayam. tatra divyA~NganAbhistu ramante kAmakAminaH.. 14-103-83 (95934) tato.avatIrNAH kAlena te chAsminmAnuShe punaH. bhogavanto dvijashreShTha bhaviShyanti na saMshayaH.. 14-103-84 (95935) anantarAshI yashchApi vartate vratavatsadA. satyavAkkrodharahitaH shuchiH snAnarataH sadA. sa vimAnena divyena yAti shakrapuraM naraH.. 14-103-85 (95936) tatra divyApsarobhistu varShakoTiM mahAtapAH. krIDitvA mAnuShe loke jAyate vedaviddvijaH.. 14-103-86 (95937) ekabhuktena yashchApi varShamekaM tu vartate. brahmachArI jitakrodhaH satyashauchasamanvitaH. sa vimAnena divyena yAti shakrapuraM naraH.. 14-103-87 (95938) dashakoTisahasrANi krIDitvA.apsarasAM gaNaiH. iha mAnuShyake loke vedavidbrAhmaNo bhavet.. 14-103-88 (95939) chaturthakAle yo bhu~Nkte brahmachArI jitendriyaH. vartate chaikavarShaM tu tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-103-89 (95940) chitrabarhiNayuktena vichitradhvajashobhinA. yAti yAnena divyena sa mahendrapuraM naraH.. 14-103-90 (95941) akR^ishAbhirvarastrIbhiH sevyamAno yathAsukham. tato dvAdashakoTiM sa samAH samyakpramodate.. 14-103-91 (95942) shakralokAvatIrNastu loke chAsminnarAdhipa. bhavedvai brAhmaNo vidvAnkShamAvAnvedapAragaH.. 14-103-92 (95943) ShaShThakAle tu yo.ashnAti varShamekamakalmaShaH. brahmacharyavratairyuktaH shuchi krodhavivarjitaH. tapoyuktasya tasyAtha shR^iNuShva phalamuttamam.. 14-103-93 (95944) atyAdityaprakAshena vimAnenArkasaMnibhaH. sa yAti mama lokAnvai divyanArIniShevitaH.. 14-103-94 (95945) tatra sAdhyairmarudbhistu pUjyamAno yathAsukham. pashyanneva sadA mAM tu krIDatyapsarasAM gaNaiH.. 14-103-95 (95946) pakShopavAsaM yashchApi kurute madgatAtmanA. samApte tu vrate tasmiMstarpayechChrotriyAndvijAn.. 14-103-96 (95947) sopi gachChati divyena vimAnena mahAtapAH. dyotayanaprabhayA vyoma mama lokaM prapadyate. sa tatra modate kAmaM kAmarUpI yathAsukham.. 14-103-97 (95948) triMshatkoTisamA rAjankrIDitvA tatra devavat. iha mAnuShyake loke pUjanIyo dvijo bhavet. trayANAmapi vedAnAM sA~NgAnAM pArage bhavet.. 14-103-98 (95949) yashcha mAsopavAsaM vai kurute madgatAtmanA. jitendriyo jitakrodhojitadhIH snAnatatparaH.. 14-103-99 (95950) samApte niyame tatra bhojayitvA dvijottamAn. dakShiNAM cha tato dadyAtprahR^iShTenAntarAtmanA.. 14-103-100 (95951) sa gachChati mahAtejA brahmalokamanu****m. siMhayuktena yAnena divyastrIgaNasevitaH.. 14-103-101 (95952) sa tatra brahmaNo loke divyarShigaNasevitaH. shatakoTisamA rAjanyathAkAmaM pramodate.. 14-103-102 (95953) tataH kAlAvatIrNashcha sosmi.Nlloke dvijo bhavet. ShaDa~NgavichchaturvedI triMshajjanmAnyarogavAn.. 14-103-103 (95954) yastyaktvA sarvakarmANi shuchiH krodhavivarjitaH. mahAprastAnamekAgno yAti madgatamAnasaH.. 14-103-104 (95955) sa gachChedindrasadanaM vimAnena mahAtapAH. mahAmaNivichitreNa sauvarNana virAjatA.. 14-103-105 (95956) shatakoTisamAstatra surAdhipatipUjitaH. nAkapR^iShThe nivasati divyastrIgaNasevitaH.. 14-103-106 (95957) shakralokAvatIrNashcha mAnuSheShUpajAyate. rAj~nAM rAjA mahAtejAH sarvalokArchitaH prabhuH.. 14-103-107 (95958) prAyopaveshaM yashchApi kurute madgatAtmanA. namo brahmaNyadevAyetyuktvA mantraM samAhitaH. antaHsvastho jitakrodhastasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-103-108 (95959) kAmagaH kAmarUpI cha bAlasUryasamaprabhaH. sa vimAnena divyena yAti lokAnanAmayAn.. 14-103-109 (95960) svargatsvargaM mahAtejA gatvA chaiva yathAsukham. mama lokeShu ramate yAvadAbhUtasaMplavam.. 14-103-110 (95961) agnipraveshaM yashchApi kurute madgatAtmanA. sopi yAnena divyena mama lokaM prapadyate.. 14-103-111 (95962) tatra sarvaguNopetaH pashyanneva sa mAM sadA. triMshatkoTisamA rAjanmodate mama saMnidhau. tato.avatIrNaH kAlena vedavidbrAhmaNo bhavet.. 14-103-112 (95963) karShaNaM sAdhayanyastu mAM prapannaH shuchivrataH. namo brahmaNyadevAyetyetanmantramudAharan.. 14-103-113 (95964) bAlasUryaprakAshena vimAnena virAjatA. mama lokaM samAsAdya varShakoTiM pramodate. mama lokAvatIrNashcha sosmi.Nlloke nR^ipo bhavet.. 14-103-114 (95965) niveshayati manmUrtyAmAtmAnaM madgataH shuchiH. rudradakShiNamUrtyAM vA chaturdashyAM visheShataH.. 14-103-115 (95966) siddhairbrahmarShibhishchaiva devalokaishcha pUjitaH. gandharvairbhUtasa~Nghaishcha gIyamAno mahAtapAH.. 14-103-116 (95967) pravishetsa mahAtejA mAM vA sha~Nkarameva vA. na syAtpunarbhavo rAjannAtra kAryA vichAraNA.. 14-103-117 (95968) gokR^ite strIkR^ite chaiva guruviprakR^ite.api vA. hanyante ye tu rAjendra shakralokaM vrajanti te.. 14-103-118 (95969) tatra jAMbUnadamaye vimAne kAmagAmini. manvantaraM pramodante divyanArIniShevitAH.. 14-103-119 (95970) AshrutasyAprAdanena dattasya haraNena cha. janmaprabhR^iti yaddattaM tatsarvaM tu vinashyati.. 14-103-120 (95971) nA.agopradAstatra payaH pibanti nAbhUmidA bhUmimathAshnuvanti. yAnyAnkAmAnbrAhmaNebhyo dadAti tAMstAnkAmAnsvargaloke cha bhu~Nkte.. 14-103-121 (95972) yadyadiShTatamaM dravyaM nyAyanopArjitaM cha yat. tattadguNavate deyaM tadevAkShayamichChatA.. 14-103-122 (95973) anupoShya trirAtrANi tIrthAnyanabhigamya cha. adattvA kA~nchanaM gAM daridro nAma jAyate.. 14-103-123 (95974) dAnaM yattatphalaM naiva shrotriyAya na dIyate. shrotriyA yatra nAshnanti na devAstatra bhu~njate.. 14-103-124 (95975) shrotriyebhyaH paraM nAsti paramaM daivataM mahat. nidhAnaM chApi rAjendra nAsmAchChrotriyabhojanam.. .. 14-103-125 (95976) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi tryadhikashatatamo.adhyAyaH..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Footnotes

7-103-64 ahorAtroShito bhUtvA paurNamAsyAM visheShataH. pa~nchagavyaM pibetprAtarbrahmakUrchavidhiH smR^itaH.. 7-103-66 grIShme chaturShu mAseShu iti tha.pAThaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 104

.. shrIH ..

14.104. adhyAyaH 104

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati pa~nchamahAyaj~nanirUpaNaM, snAnavidhinirUpaNaM, vaiShNavalakShaNAbhidhAnaM svapUjAyogyayogyapuShpavivechanaM cha.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. viprayoge sharIrasya sendriyasya visheShataH. antarA vartamAnasya gatiH prANasya kIdR^ishI.. 14-104-1 (95977) bhagavAnuvAcha. 14-104-2x (7956) shubhAshubhakR^itaM sarvaM prApnotIha phalaM naraH. na tu sarvasya bhUtasya pa~nchatvaM vidyate nR^ipa.. 14-104-2 (95978) pa~nchatvaM pANDavashreShTha bhUribhUtikaraM nR^iNAm. teShAM pa~ncha mahAyaj~nAnye kurvanti dvijottama.. 14-104-3 (95979) pa~nchatvaM pa~nchabhirbhUtairviyogaM saMprachakShate. na jAyate na mriyate puruShaH shAshvataH sadA.. 14-104-4 (95980) prAyeNa maraNaM nAma pApinAmeva pANDava. yeShAM tu na gatiH puNyA teShAM maraNamuchyate.. 14-104-5 (95981) prAyeNAkR^itakR^ityastu mR^ityorudvijate janaH. kR^itakR^ityAH pratIkShante mR^ityuM priyamivAtithim.. 14-104-6 (95982) yudhiShThira uvAcha. 14-104-7x (7957) pa~ncha yaj~nAH kathaM deva kriyante.atra dvijAtibhiH. teShAM nAma cha devesha vaktumarhasyasheShataH.. 14-104-7 (95983) shrIbhagavAnuvAcha. 14-104-8x (7958) shR^iNu pa~ncha mahAyaj~nAnkIrtyamAnAnyudhiShThira. yaireva brahmasAlokyaM labhyate gR^ihamedhinA.. 14-104-8 (95984) R^ibhujaj~naM brahmayaj~naM bhUtayaj~naM cha pANDava. nR^iyaj~naM pitR^iyaj~naM cha pa~ncha yaj~nAnprachakShate.. 14-104-9 (95985) tarpaNaM R^ibhuyaj~naH syAtsvAdhyAyo brahmayaj~nakaH. bhUtayaj~no baliryaj~no nR^iyaj~no.atithipUjanam. pitR^Inuddishya yatkarma pitR^iyaj~naH prakIrtitaH.. 14-104-10 (95986) hutaM chApyahutaM chaiva tathA prahutameva cha. prAshitaM balidAnaM cha pAkayaj~nAnprachakShate.. 14-104-11 (95987) vaishvadevAdayo homA hutamityuchyate budhaiH. ahutaM cha bhaveddattaM prahutaM brAhmaNAshitam.. 14-104-12 (95988) prANAgnihotrahomaM cha prAshitaM vidhivadviduH. balikarma cha rAjendra pAkayaj~nAH prakIrtitAH.. 14-104-13 (95989) kechitpa~ncha mahAyaj~nAnpAkayaj~nAnprachakShate. apare brahmayaj~nAdInmahAyaj~navido viduH.. 14-104-14 (95990) sarva ete mahAyaj~nAH sarvathA parikIrtitAH. bubhukShitAnbrAhmaNAMstu yathAshakti na hApayet.. 14-104-15 (95991) ahanyahani ye tvetAnakR^itvA bhu~njate svayam. kevalaM malamashnanti te nAra na cha saMshayaH.. 14-104-16 (95992) tasmAtsnAtvA dvijo vidvAnkuryAdetAndinedine. ato.anyathA tu bhu~njanvai prAyashchittI bhaveddvijaH.. 14-104-17 (95993) yudhiShThira uvAcha. 14-104-18x (7959) devadeveshaka daityaghna tvadbhaktasya janArdana. vaktumarhasi devesha snAnasya cha vidhiM mama.. 14-104-18 (95994) bhagavAnuvAcha. 14-104-19x (7960) shR^iNu pANDava tatsarva pavitraM pApanAshanam. snAtvA yena vidhAnena muchyante kilbiShAddvijAH.. 14-104-19 (95995) mR^idaM cha gomayaM chaiva tilaM darbhAMstathaiva cha. puShpANyapi yathAnyAyamAdAya tu jalaM vrajet.. 14-104-20 (95996) nadyAM snAtvA na cha snAyadanyatra dvijasattama. sati prabhUte payasi nAlpe snAyAtkadAchana.. 14-104-21 (95997) gatvodakasamIpaM tu shuchau deshe manorame. tato mR^idgomayAdIni tatra vipro vinikShipet.. 14-104-22 (95998) bahiH prakShAlya pAdau cha dvirAchamya prayatnataH. pradakShiNaM samAvR^itya namaskuryAttu tajjalam.. 14-104-23 (95999) na cha prakShAlayedvidvAMstIrthamadbhiH kadAchana. na cha pAdena vA hanyAddhastenAnyena tajjalam.. 14-104-24 (96000) sarvadevamayA hyApo manmayAH pANDunandana. tasmAttAstu na hantavyAstvadbhiH prakShAlayetsthalaM.. 14-104-25 (96001) kevalaM prathamaM majjennA~NgAni vimR^ishedbudhaH. tattu tIrthaM samAsAdya kuryAdAchamanaM punaH.. 14-104-26 (96002) gokarNAkR^itivatkR^itvA karaM triH prapibejjalam. dvistatparimR^ijedvaktraM pAdAvabhyukShya chAtmanaH. shIrShaNyAMstu tataH prANAnsakR^idevatu saMspR^ishena.. 14-104-27 (96003) bAhU dvau cha tataH spR^iShTvA hR^idayaM nAbhimeva cha. pratya~NgamudakaM spR^iShTvA mUrdhAnaM tu punaH spR^ishet.. 14-104-28 (96004) ApaH punantvityuktvA cha punarAchamanaM charet. so~NkAravyAhR^itIrvA.api sadasaspatimityR^icham.. 14-104-29 (96005) Achamya mR^ittikAH pashchAttridhA kR^itvA samAlabhet. R^ichedaM viShNuritya~NgamuttamAdhamamadhyamam. Alabhya vAruNaiH sUktairnamaskR^itya jalaM tataH.. 14-104-30 (96006) sravantI chetpratisrotaH pratyarkaM chAnyavAriShu. majjedomityudAhR^itya na cha vikShobhayejjalam.. 14-104-31 (96007) gomayaM cha tridhA kR^itvA jale pUrvaM samAlabhet. savyAhR^itIkAM sapraNavAM gAyatrIM cha japetpunaH.. 14-104-32 (96008) punarAchamanaM kR^itvA madgatenAntarAtmanA. ApohiShTheti tisR^ibhirR^igbhiH pUtena vAriNA. tathA taratsamandIbhiH si~nchechchatasR^ibhiH kramAt.. 14-104-33 (96009) gosUktenAshvasUktena shuddhavargeNi chAtmanaH. vaiShNavairvAruNaiH sUktaiH sAvitrairindradevataiH.. 14-104-34 (96010) vAmadaivyena chAtmAnamanyairmanmayasAmabhiH. sthitvA.antaHsalile sUktaM japedvAchA.aghamarShaNaM.. 14-104-35 (96011) savyAhR^itIkAM sapraNavAM gAyatrIM vA tato japet. AshvAsamokShAtpraNavaM japedvA mAmanusmaran.. 14-104-36 (96012) utplutya tIrthamAsAdya dhaute shukle cha vAsasI.. shuddhe chAchChAdayetkakShe na kuryAtparipAshake.. 14-104-37 (96013) pAshena baddhvA kakShe yatkurute karma vaidikam. rAkShasA dAnavA daityAstadviluMpanti harShitAH. tasmatsarvaprayatnena kakShyApAshaM na dhArayet.. 14-104-38 (96014) tataH prakShAlya pAdau cha hastau chaiva mR^idA shanaiH. Achamya punarAchAmetpunaH sAvitriyA dvijaH.. 14-104-39 (96015) prA~Nmukhoda~Nmukho vA.api dhyAyanvedAnsamAhitaH. jale jalagataH shuddhaH sthala eva sthalasthitaH. ubhayatra sthitastasmAdAchAmedAtmashuddhaye.. 14-104-40 (96016) darbheShu darbhapANiH sanprA~NmukhaH susamAhitaH. prANAyAmAMstataH kuryAnmadgatenAntarAtmanA.. 14-104-41 (96017) sahasrakR^itvaH sAvitrIM shatakR^itvastu vA japet.. 14-104-42 (96018) samAhito japettasmAtsAvitryA chAbhimantrya cha. mandehAnAM vinAshAya rakShasAM vikShipejjalam.. 14-104-43 (96019) udvargosItyathA chAntaHprAyashchittajalaM kShipet.. 14-104-44 (96020) athAdAya supuShpANi toyama~njalinA dvijaH prakShipya pratisUryaM cha vyomamudrAM prakalpayet.. 14-104-45 (96021) tato dvAdashakR^itvastu sUryasyekAkSharaM japet. tataH ShaDakSharAdIni ShaTkR^itvaH parivartayet.. 14-104-46 (96022) pradakShiNaM parAmR^ishya mudrayA svamukhAntare. UrdhvabAhustato bhUtvA sUryamIkShetsamAhitaH.. 14-104-47 (96023) tanmaNDalasthaM mAM dhyAyaMstojomUrtiM chaturbhujam. udutyaM cha japenmantraM chitraM tachchakShurityapi.. 14-104-48 (96024) sAvitrIM cha yathAshatti japtvA sUktaM cha mAmakam. manmayAni cha sAmAni puruShavratameva cha.. 14-104-49 (96025) tatashchAlokayedarkaM haMsaH shuchiShadityapi. pradakShiNaM samAvR^itya namaskR^itya divAkaram.. 14-104-50 (96026) tatastu tarpayedadbhirbrahmNAM mAM cha sha~Nkaram. prajApatiM cha devAMshcha tathA devamunInapi.. 14-104-51 (96027) sA~NgAnapi tathA vedAnitihAsAnkratUnapi. purANAni cha sarvANi kulAnyapsarasAM tathA.. 14-104-52 (96028) kratUnsaMvatsaraM chaiva kalAkAShThAtmakaM tathA. bhUtagrAmAMshcha bhUtAni saritaH sAgarAMstathA. shailA~nshailasthitAndevAnoShadhIH savanaspatIH.. 14-104-53 (96029) tarpayedupavItI cha pratyekaM tR^ipyatAmiti. anvArabhya cha savyena pANinA dakShiNena tu.. 14-104-54 (96030) nivItI tarpayedvidvAnR^iShInmantrakR^itastathA. marIchyAdInR^iShIMshchaiva nAradAdyAnsamAhitaH.. 14-104-55 (96031) prAchInAvItyathaitAstu tarpayeddevatAH pitR^It. tatastu kavyavADagniM soM vaivasvataM tathA.. 14-104-56 (96032) tatashchAryamaNaM chApi hyagniShvAttAMstathaiva cha. somapAMshchaiva darbheShu satilaireva vAribhiH. tR^ipyatAmiti pashchAttu sa pitR^IMstarpayettataH.. 14-104-57 (96033) pitR^InpitAmahAMshchaiva tathaiva prapitAmahAn. pitAmahIstatA chApi tathaiva prapitAmahIH.. 14-104-58 (96034) mAtaraM chAtmanashchaiva gurumAchAryameva cha. pitR^imAtR^iShvasArau cha tathA mAtAmahImapi.. 14-104-59 (96035) upAdhyAyAnsakhInbandhU~nshiShyartvigj~nAtibAMdhavAn. pramItAnAnR^ishaMsyArthaM tarpayettAnamatsaraH.. 14-104-60 (96036) tarpayitvA tathA.a.achamya snAnavastraM prapIDayet. vR^ittiM bhR^ityajanasyAhuH snAnaM pAnaM cha tadvidaH.. 14-104-61 (96037) atarpayitvA tAnpUrvaM snAnavastraM na pIDayet. pIDayechchetpurA mohAddevAH sarpigaNAstathA. pitarastu nirAshAste shaptvA yAnti yathAgataM.. 14-104-62 (96038) prakShAlya tu mR^idA pAdAvAchamya prayataH punaH. darbheShu darbhapANiH sansvAdhyAyaM tu samArabhet.. 14-104-63 (96039) vedamAdau samArabhya tatoparyupari kramAt. yadadhIte.anvahaM shaktyA tatsvAdhyAyaM prachakShate.. 14-104-64 (96040) R^icho vA.api yajurvA.api sAmagAyamathApi cha. itihAsapurANAni yathAshakti na hApayet.. 14-104-65 (96041) utthAya tu namaskR^itya disho digdevatA api. brahmaNaM cha tatashchAgniM pR^ithivImoShadhIstathA.. 14-104-66 (96042) vAchaM vAchaspatiM chaiva mAM chaiva saritastathA. namaskR^itya tathA.adbhistu praNavAdi cha pUrvavat.. 14-104-67 (96043) tato namo.adbhya ityuktvA namaskuryAttu tajjalam. ghR^iNiH sUryastathA.a.adityastaM praNamya svamUrdhani.. 14-104-68 (96044) tatastvAlokayannarkaM praNavena samAhitaH. tato mAmarchayetpuShpairmatpriyaireva nityashaH.. 14-104-69 (96045) yudhiShThira uvAcha. 14-104-70x (7961) tvatpriyANi prasUnAni tvadadhiShThAni mAdhava. sarvANyAchakShva devesha tvadbhaktasya mamAchyuta.. 14-104-70 (96046) bhagavAnuvAcha. 14-104-71x (7962) shR^iNuShvAvahito rAjanpuShpANi priyakR^inti me. kumudaM karavIraM cha chaNakaM chaMpakaM tathA.. 14-104-71 (96047) mallikAjAtipuShpaM cha nandyAvartaM cha nandikam. palAshapuShpapatrANi dUrvA bhR^i~Ngakameva cha.. 14-104-72 (96048) vanamAlA cha rAjendra matpriyANi visheShataH. sarveShAmapi puShpANAM sahasraguNamutpalam.. 14-104-73 (96049) tasmAtpadmaM tathA rAjanpadmAttu satapatrakam. tasmAtsahasrapatraM tu puNDarIkaM tataH param.. 14-104-74 (96050) puNDarIkasahasrAttu tulasI guNato.adhikA. bakapuShpaM tatastasmAtsauvarNaM tu tato.adhikam. sauvarNAttu prasUnAchcha matpriyaM nAsti pANDava.. 14-104-75 (96051) puShpAbhAve tulasyAstu patrairmAmarchayetpunaH. patrAlAbhe tu shAkhAbhiH shAkAlAbhe shiphAlavaiH. shiphAbhAve mR^idA tatra bhaktimAnarchayeta mAm.. 14-104-76 (96052) varjanIyAni puShpANi shR^iNu rAjansamAhitaH. ki~NkiNI munipuShpaM cha dhurdhUraM pATalaM tathA.. 14-104-77 (96053) tathA.atimuktakaM chaiva punnAgaM naktamAlikam. yaudhikaM kShIrikApuShpaM nirguNDI lA~NgulI japA.. 14-104-78 (96054) karNikAraM tathA.ashokaM shalmalIpuShpameva cha. kakubhAH kovidArAshcha vaibhItakamathApi cha.. 14-104-79 (96055) kuraNTakaprasUnaM cha kalpakaM kAlakaM tathA. a~NkelaM girikarNI cha nIlAnyeva cha sarvashaH. ekaparNAni chAnyAni sarvANyeva vivarjayet.. 14-104-80 (96056) arkapuShpANi varjyAni arkapatrastitAni cha. vyAghR^itAH pichumandAni sarvANyeva vivarjayet.. 14-104-81 (96057) anyaistu shuklapatraistu gandhavadbhirnarAdhipa. avarjyaistairyathAlAbhaM madbhakto mAM samarchayet.. 14-104-82 (96058) yudhiShThira uvAcha. 14-104-83x (7963) kathaM tvamarchanIyosi mUrtayaH kIdR^ishAstu te. vaikhAnasAH kathaM bruyUH kathaM vA pA~ncharAtrikAH.. 14-104-83 (96059) bhagavAnuvAcha. 14-104-84x (7964) shR^iNu pANDava tatsarvamarchanAkramamAtmanaH. sthaNDile padmakaM kR^itvA chAShTapatraM sakarNikam.. 14-104-84 (96060) aShTAkSharavidhAnena hyathavA dvAdashAkSharaiH. vaidikairatha mantraishcha mama sUktena vA punaH.. 14-104-85 (96061) sthApitaM mAM tatastasminnaryayitvA vichakShaNaH. puruShaM cha tataH satyamatyutaM cha yudhiShThira.. 14-104-86 (96062) aniruddhaM cha mAM prAhurvaikhAnasavido janAH. anye tvevaM vijAnanti mAM rAjanpA~ncharAtrikAH. 14-104-87 (96063) vAsudevaM cha rAjendra saMkarShaNamathApi vA. pradyumnaM chAniruddhaM cha chaturmUrtiM prachakShate.. 14-104-88 (96064) etAshchAnyAshcha rAjendra saMj~nAbhedena mUrtayaH. viddhyArthAntarA evaM mAmevaM chArchayedbhudhaH.. 14-104-89 (96065) yudhiShThira uvAcha. 14-104-90x (7965) tvadbhaktAH kIdR^isA deva kAni teShaM vratAni cha. etatkathaya devesha tvadbhaktasya mamAchyuta.. 14-104-90 (96066) bhagavAnuvAcha. 14-104-91x (7966) ananyadevatAbhaktA che madbhaktajanapriyAH. mAmeva sharaNaM prAptA madbhaktAste prakIrtitAH.. 14-104-91 (96067) svargyANyapi yashasyAni matpriyANi visheShataH. madbhaktaH pANDavashreShTha vratAnImAni dhArayet.. 14-104-92 (96068) nAnyadAchChAdayedvastraM madbhakto jalatAraNe. svasthastu na divA svapyenmadhumAMsAni varjayet.. 14-104-93 (96069) pradakShiNaM vrajedviprAngAmashvatthaM hutAshanam. na dhAvetpatite varShe nAgnabhikShAM cha lopayet.. 14-104-94 (96070) pratyakShalavaNaM nAdyatsaubhA~njanakara~njanau. grAsamuShTiM gavape dadyAddhAnyAmlaM chaiva varjayet.. 14-104-95 (96071) tathA paryuShitaM chApi pakvaM paragR^ihAgatam. aniveditaM cha yaddravyaM tatprayatnena varjayet.. 14-104-96 (96072) vibhitakakara~njAnAM ChAyAM dUre vivarjayet. pipradevaparIvAdAnna vadetpIDitopi san.. 14-104-97 (96073) sAtvikA rAjasAshchApi tAmasAshchApi pANDava. mAmarchayanti madbhaktAsteShAmIdR^igvidA gatiH.. 14-104-98 (96074) tAmasAstimiraM yAnti rAjasA raja eva tat. sAtvikAH satvasaMpannAH satvameva prayAnti te.. 14-104-99 (96075) ye siddhAH santi sA~Nkhyena yogasatvabalena cha. nabhasyAdityachandrAbhyAM pashyanti padavistaram.. 14-104-100 (96076) ekastaMbhe navadvAre tristhUNe pa~nchasAkShike. etasmindehanagare rAjasastu sadA bhavet.. 14-104-101 (96077) udite savitaryApya kriyAyuktasya dhImataH. chaturvedavidashchApi dehe ShaDvR^iShalAH smR^itAH.. 14-104-102 (96078) kShatriyAH sapta vij~neyA vaishyAstvaShTau prakIrtitAH. niyatAH pANDavashreShTha shUdrANAmekaviMshatiH.. 14-104-103 (96079) kAmaH krodhashcha lobhashcha mohashcha mada eva cha. mahAmohashcha ityete dehe ShaDvR^iShalAH smR^itAH.. 14-104-104 (96080) garvaH staMbho hyaha~NkAra IrShyA cha droha eva cha. pAruShyaM krUratA chaiva saptaita kShatriyAH smR^itAH.. 14-104-105 (96081) tIkShNatA nikR^itirmAyA shAThyaM DaMbho hyanArjavam. paishunyamanR^itaM chaiva veshyAstvaShTau prakIrtitAH.. 14-104-106 (96082) tR^iShNA bubhukShA nidrA cha hyAlasyaM chAghR^iNAdayaH. AdhishchApi viShAdashcha pramAdo hInasatvatA.. 14-104-107 (96083) bhayaM viklabatA jADyaM pApakaM manyureva cha. AshA chAshraddadhAnatvamanavasthApyamantraNam.. 14-104-108 (96084) AshauchaM malinatvaM cha shUdrA hyete prakIrtitAH. yasminnete na dR^ishyante sa vai brAhmaNa uchyate.. 14-104-109 (96085) yeShuyeShu hi bhAveShu yatkAlaM vartate dvijaH. tatkAlaM vai sa vij~neyo brAhmaNo j~nAnadurbalaH.. 14-104-110 (96086) prANAnAyamya yatkAlaM yena mAM chApi chintayet. tatkAlo vai dvijo j~neyaH sheShakAlo hyathetaraH.. 14-104-111 (96087) tasmAttu sAtviko bhUtvA shuchiH krodhavivarjitaH. mAmarchayettu satataM matpriyatvaM yadIchChati.. 14-104-112 (96088) alolajihvaH samupasthito dhR^itiM nidhAya chakShuryugamAtrameva tata. manashcha vAchaM cha nigR^ihya cha~nchalaM bhayAnnivR^itto mama bhakta uchyate.. 14-104-113 (96089) IdR^ishAdhyAtmino ye tu brAhmaNA niyatendriyAH. teShAM shrAddheShu tR^ipyanti tena tR^iptAH pitAmahAH.. 14-104-114 (96090) dharmo jayati nAdharmaH satyaM jayati nAnR^itam. kShamA jayati na krodhaH kShamAvAnbrAhmaNo bhavet.. .. 14-104-115 (96091) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi chaturadhikashatatamo.adhyAyaH.. 104 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 105

.. shrIH ..

14.105. adhyAyaH 105

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati dashadhA kapilAvibhAgakathanapUrvakaM taddAnaprashaMsanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. dAnapuNyaphalaM shrutvA tapaHpuNyaphalAni cha. dharmaputraH prahR^iShTAtmA keshavaM punarabravIt.. 14-105-1 (96092) yA chaiShA kapilA deva pUrvamutpAditA vibho. homadhenuH sadA puNyA chaturvaktreNa mAdhava.. 14-105-2 (96093) sA kathaM brAhmaNebhyo hi deyA kasmindine.api vA. kIdR^ishAya cha viprAya dAtavyA puNyalakShaNA.. 14-105-3 (96094) kathitA kapilA proktA svayameva svayaMbhuvA. kairvA deyAshcha tA deva shrotumichChAmi tatvataH.. 14-105-4 (96095) vaishampAyana uvAcha. 14-105-5x (7967) evamukto hR^iShIkesho dharmaputreNa saMsadi. abravItkapilAsa~NkyAM tAsAM mAhAtmyameva cha.. 14-105-5 (96096) shR^iNu pANDava tatvena pavitraM pAvanaM param. yachChrutvA pApakarmA pi naraH pApAtpramuchyate.. 14-105-6 (96097) agnimadyodbhavAM divyAmagnijvAlAsamaprabhAm. agnijvAlojjvalachChR^i~NgIM pradIptA~NgAralochanAm.. 14-105-7 (96098) agnipuchChAmagnikhurAmagniromaprabhAnvitAm. tAmagneyImagnijihvAmagnigrIvAM jvalatprabhAm.. 14-105-8 (96099) bhu~njate kapilAM ye tu shUdrA lobhena mohitAH. patitAMstAnvijAnIyAchchaNDAlasadR^ishA hi te.. 14-105-9 (96100) na teShAM brAhmamaH kashchidgR^ihe kuryAtpratigraham. dUrAchcha parihartavyA mahApAtakinopi te.. 14-105-10 (96101) sArvakAlaM hi te sarvairvarjitAH pitR^idaivataiH. te sadA hyapratigrAhyA hyasaMbhAShyAshcha pApinaH.. 14-105-11 (96102) pibanti kapilAM yAvattAvatteShAM pitAmahAH. amedhyamupabhu~njanti bhUmyAM vai shvasR^igAlavat.. 14-105-12 (96103) kapilAyA dadhi kShIraM ghR^itaM takramathApi vA. ye shUdrA upabhu~njanti teShAM gatimimAM shR^iNu.. 14-105-13 (96104) kapilopajIvI shUdrastu mR^ito gachChati rauravam. klishyate raurave ghore varShakoTishataM vasan.. 14-105-14 (96105) tatashchApi chyutaH kAlAchChvAnayoniM sa gachChati. shvayonyAshcha paribhraShTo viShThAyAM jAyate krimiH.. 14-105-15 (96106) viShThAkUpeShu pApiShTho durgandheShu sahasrashaH. tatratatropajAyeta nottAraM tatratha vindati.. 14-105-16 (96107) brAhmaNashchaiva yasteShAM gR^ihe kuryAtpratigraham. tataH prabhR^iti tasyApi pitaraH syuramedhyapAH.. 14-105-17 (96108) na tena sArdhaM sambhAShenna chApyekAsanaM vrajet. sa nityaM varjanIyo hi dUrAttu brAhmaNAdhamaH.. 14-105-18 (96109) yastena saha sambhAShedekashayyAM vrajet vA. prAjApatyaM charetkR^ichChraM sa cha tena visuddhyati.. 14-105-19 (96110) kapilopajIvinaH shUdrAdyaH karoti pratigraham. prAyashchittaM bhavettasya viprasyaitanna saMshayaH.. 14-105-20 (96111) brahmakUrchaM prakurvIti chAndrAyaNamathApi vA. muchyate kilbiShAttasmAdetena brAhmaNo hi saH.. 14-105-21 (96112) kapilA hyagnihotrArthe viprArthe vA svayaMbhuvA. sarvaM tejaH samuddhR^itya nirmitA brahmaNA purA.. 14-105-22 (96113) pavitraM cha pavitrANAM ma~NgalAnAM cha ma~Ngalam. puNyAnAM paramaM puNyaM kapilA pANDunandana.. 14-105-23 (96114) tapasA tapa evAgryaM vrAtanAmuttamaM vratam. dAnAnAM paramaM dAnaM nidAnaM hyetadakShayam.. 14-105-24 (96115) pR^ithivyAM yAni tIrthAni puNyAnyAyatanAni cha. pavitrANi cha ramyANi sarvalokeShu pANDava.. 14-105-25 (96116) ebhyastejaH samuddhR^itya brahmaNA lokakartR^iNA.. lokanistaraNAyaiva nirmitAH kapilAH svayam.. 14-105-26 (96117) sarvatejomayI hyeShAM kapilA pANDunandana. sadA.amR^itamayI medhyA shuchiH pAvanamuttamam.. 14-105-27 (96118) kShIreNa kapilAyAstu dadhnA vA saghR^itena vA. hotavyAnyagnihotrANi sAyaM prAtardvijAtibhiH.. 14-105-28 (96119) kapilAyA ghR^itenApi dadhnA kShIreNa vA punaH. juhvate yo.agnihotrANi brAhmaNA vidhivatprabho.. 14-105-29 (96120) pUjayantyatithIMshchaiva parAM bhaktimupAgatAH. shUdrAnnAdviratA nityaM DaMbhAnR^itavivarjitAH.. 14-105-30 (96121) te yAntyAdityasa~NkAshairvimAnairdvijasattamAH. sUryamaNDalamadhyena brahmalokamanuttamam.. 14-105-31 (96122) brahmaNo bhavane divye kAmagAH kAmarUpiNaH. brahmaNA pUjyamAnAstu modante kalpamakShayam.. 14-105-32 (96123) evaM hi kapilA rAjanpuNyA mantrAmR^itAraNiH. AdAvevAgnimadhye tu maitreyI brahmanirmitA.. 14-105-33 (96124) shR^i~NgAgre kapilAyAstu sarvatIrthAni pANDava. brahmaNo hi niyogena nivasanti dinedine.. 14-105-34 (96125) prAtarutthAya yo martyaH kapilAshR^i~NgamastakAt. yashchyutAmaMbudhArAM vai shirasA prayataH shuchiH.. 14-105-35 (96126) sa tena puNyatIrthena sahasA hatakilviShaH. janmatrayakR^itaM pApaM pradahatyagnivatR^iNam.. 14-105-36 (96127) mUtreNa kapilAyAstu yashcha prANAnupaspR^ishet.. snAnena tena puNyena naShTapApaH sa mAnavaH. triMshadvarShakR^itAtpApAnmuchyate nAtra saMshayaH.. 14-105-37 (96128) prAtarutthAya yo bhaktayA prayachChettR^iNamuShTikam. tasya nashyati tatpApaM triMshadrAtrakR^itaM nR^ipa.. 14-105-38 (96129) prAtarUtthAya yadbhaktyA kuryAdyasmAtpradakShiNam. pradakShiNIkR^itA tena pR^ithivI nAtra saMshayaH.. 14-105-39 (96130) pradakShiNena chaikena shraddhAyuktena pANDava. dasharAtrakR^itaM pApaM tasya tannashyati dhruvam.. 14-105-40 (96131) kapilApa~nchagavyena yaH snAyAttu shuchirnaraH. sa ga~NgAdyeShu tIrtheShu snAto bhavati pANDava.. 14-105-41 (96132) tena snAnena tasyApi shraddAyuktasya pArthiva. dasharAtrakR^itaM pApaM tatkShaNAdeva nashyati.. 14-105-42 (96133) dR^iShTvA tu kapilAM bhaktyA shrutvA hu~NkAranisvanam. vyapohati naraH pApamahorAtrakR^itaM nR^ipa.. 14-105-43 (96134) yatra vA tatra vA chA~Nge kapilAM yaH spR^ishechChuchiH. saMvatsarakR^itaM pApaM vinAshayati pANDava.. 14-105-44 (96135) gosahasraM tu yo dadyAdekAM cha kapilAM naraH. samaM tasya phalaM prAha brahmA lokapitAmahaH.. 14-105-45 (96136) yastvevaM kapilAM hanyAnnaraH kashchitpramAdataH. gosahasraM hataM tena bhavennAtra vichAraNA.. 14-105-46 (96137) yashchaikAM kapilAM dadyAchChrotriyAyAhitAgnaye. gavAM shatasahasraM tu dattaM bhavati pANDava.. 14-105-47 (96138) dasha vai kapilAH proktAH svayameva svayaMbhuvA. yo dadyAchChrotriyebhyo vai svargaM gachChati tachChR^iNu.. 14-105-48 (96139) prathamA svarNakapilA dvitIyA gaurapi~NgalA. tR^itIyA raktapi~NgAkShI chaturthIM galapi~NgalA.. 14-105-49 (96140) pa~nchamI babhruvarNAbhA ShaShThI cha shvetapi~NgalA. saptamI ra~Ngapi~NgAkShI tvaShTamI khurapi~NgalA.. 14-105-50 (96141) navamI pATalA j~neyA dashamI puchChapi~NgalA. dashaitAH kapilAH proktAstArayanti narAnsadA.. 14-105-51 (96142) ma~NgalyAshcha pavitrAshcha sarvapApapraNAshanAH. evameva hyanaDvAho dasha proktA nareshvara.. 14-105-52 (96143) brAhmaNo vAhayettAMstu nAnyo varNaH kathaMchana. na vAhayechcha kapilAM kShetre vA.adhvani vA dvijaH.. 14-105-53 (96144) vAhayeddhu~NkR^itenaiva shAkhayA vA sapatrayA. na daNDena na vA yaShTyA na pAshena na vA punaH.. 14-105-54 (96145) na kShuttR^iShNAshramashrAntAnvAhayedvikalendriyAn. atR^ipteShu na bhu~njIyAtpibetpIteShu chodakam.. 14-105-55 (96146) shushrUShormAtarashchaitAH pitaraste prakIrtitAH. ahnAM pUrvatra bhAge cha dhuryANAM vAhanaM smR^itam.. 14-105-56 (96147) vishrAmenmadhyame bhAge bhAge chAnte yathAsukham. yatra cha tvarayA kR^ityaM saMshayo yatra vA.adhvani. 14-105-57 (96148) vAhayettatra dhuryAMstu na sa pApena lipyate.. bhrUNahatyAsamaM pApaM tasya syAtpANDunandana. 14-105-58 (96149) anyathA vAhayanrAjannirayaM yAti rauravam.. rudhiraM pAtayetteShAM yastu mohAnnarAdhipa. 14-105-59 (96150) tena pApena pApAtmA narakaM yAtyasaMshayam.. narakeShu cha sarveShu samAH sthitvA shataMshatam. 14-105-60 (96151) iha mAnuShyake loke balIvardo bhaviShyati.. tasmAttu muktimanvichChandadyAttu kapilAM naraH.. 14-105-61 (96152) kapilAM vAhayedyastu vR^iShalo lobhamohitaH. tena devAstrayastriMshatpitarashchApi vAhitAH.. 14-105-62 (96153) sa devaiH pitR^ibhirnityaM vadhyamAnastu durmatiH. narakAnnarakaM ghoraM gachChedApralayaM nR^ipa.. 14-105-63 (96154) brahmA rudrastathA.agnishcha kapilAnAM gatiM gatAH. tasmAtte na nihantavyAH pUjyAshchaiva na saMshayaH. niHshvasanti yadA shrAntAstadA hanyuscha tatkulaM.. 14-105-64 (96155) yAvanti teShAM romANi tAvadvarShashataM nR^ipa. narakeShUpapachyante tatra tadvAhakA narAH.. 14-105-65 (96156) kapilA sarvayaj~neShu dakShiNArthaM vidhIyate. tasmAttaddakShiNA deyA yaj~neShveva dvijAtibhiH.. 14-105-66 (96157) homArtaM chAgnihotrasya yAM prayachChetprayatnataH. shrotriyAya daridrAya shrAntAyAmitatejase. tena dAnena pUtAtmA mama loke mahIyate.. 14-105-67 (96158) yAvanti chaiva romANi kapilA~Nge yudhiShThira. tAvadvarShasahasrANi svargaloke mahIyate.. 14-105-68 (96159) suvarNakhurashR^i~NgIM cha kapilAM yaH prayachChati. viShuve chAyane chApi so.ashvamedhaphalaM labhet. tenAshvamedhatulyena mama lokaM sa gachChati.. 14-105-69 (96160) svarNashR^i~NgIM rUpyakhurAM savatsAM kAMsyadohinIm. vastrairala~NkR^itAM puShTAM gandhairmAlyaishcha shobhitAm.. 14-105-70 (96161) pavitraM hi pavitrANAM suravNamiti me matiH. tasmAtsuvarNAbharaNA dAtavyA sA.agnihotriNe.. 14-105-71 (96162) evaM dattvA tu rAjendra saptapUrvAnparAnapi. tArayiShyati rAjendra nAtra kAryA vichAraNA.. 14-105-72 (96163) agniShTomasahasrasya vAjapeyaM cha tatsamam. vAjapeyasahasrasya ashvamedhaM cha tatsamam. ashvamedhasahasrasya rAjasUyaM cha tatsamam.. 14-105-73 (96164) kapilAnAM sahasreNa vididattena pANDava. rAjasUyaphalaM prApya mama loke mahIyate. na tasya punarAvR^ittirvidyate kurupu~Ngava.. 14-105-74 (96165) prayachChate yaH kapilAM savatsAM kAMsyadohinIm. suvarNakurashR^i~NgA~NgIM sarvAla~NkArashobhitAm.. 14-105-75 (96166) taistairguNaiH kAmadughA cha bhUtvA naraM pradAtAramupaiti sA gauH. svakarmabhishchApyanubadhyamAnaM tIvrAndhakAre narake patantam. mahArNave nauriva vAyunItA dattA hi gaustArayate manuShyam.. 14-105-76 (96167) putrAMshcha pautrAMshcha kulaM cha sarva- mAsaptamaM tArayate yathAvat. yAvanmanuShyAnpR^ithivI bibharti tAvatpradAtAramR^itaM paratra.. 14-105-77 (96168) yathauShadhaM mantrakR^itaM narasya prayuktamAtraM vinihanti rogAn. tathaiva dattA kapilA supAtre pApaM narasyAshu nihanti sarvam.. 14-105-78 (96169) yathaiva dR^iShTvA bhujagAH suparNaM nashyanti dUrAdvivashA bhayArtAH. tathaiva dR^iShTvA kapilApradAnA- nnasyanti pApAni narasya shIghram.. 14-105-79 (96170) yathA tvachaM vai bhujago vihAya punarnavaM rUpamupaiti puNyam. tathaiva muktaH puruShaH svapApai- rvirajyate vai kapilApradAnAt.. 14-105-80 (96171) yathA.andhakAraM bhavane vilagnaM dIpto hi niryAtayati pradIpaH. tathA naraH pApamapi pralInaM niShkrAmayedvai kapilApradAnAt.. 14-105-81 (96172) yAvanti romANi bhavanti tasyA vatsAnvitAyAshcha sharIrajAni. tAvatpradAtA yugavarShakoTiM sa brahmaloke ramate manuShyaH.. 14-105-82 (96173) yasyAhitAgneratithipriyasya shUdrAnnadUrasya jitendriyasya. satyavratasyAdhyayanAnvitasya dattA hi gaustArayate paratra.. .. 14-105-83 (96174) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi pa~nchAdhikashatatamo.adhyAyaH.. 105 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 106

.. shrIH ..

14.106. adhyAyaH 106

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati kapilAdAnaprashaMsanam.. 1 .. brahmaNA.agnikuNDamadhyAtkapilAsarjanam. tadhA rudrAdidevaiH kapilAyai sarvapUjyatvAdirUpavaradAnam.. 2 .. devarShyAdibha_iH svanivAsAya kapilAvayavasamAshrayaNam.. 3 .. kR^iShNena havyakavyadAnakAlakathanam. tathA shrAddhArhAnarhabrAhmaNavivechanam. tathA svarganarakaprApakasukR^itaduShkR^itakathanam.. 4 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. evaM shrutvA paraM puNyaM kapilAdAnamuttamam. dharmaputraH prahR^iShTAtmA keshavaM punarabravIt.. 14-106-1 (96175) devadevasha kapilA yadA viprAya dIyate. kathaM sarveShu chA~NgeShu tasyAstiShThanti devatAH.. 14-106-2 (96176) yAshchaitAH kapilAH proktA dasha chaiva tvayA mama. tAsAM kati surashreShTh kapilAH puNyalakShaNAH.. 14-106-3 (96177) kathaM vA.anugR^ihItAstAH suraiH pitR^igaNairapi. kena yuktAshcha varNena shrotuM kautUhalaM me.. 14-106-4 (96178) vaishampAyana uvAcha. 14-106-5x (7968) yudhiShThireNaivamuktaH keshavaH satyavAktadA. guhyAnAM paramaM guhyaM vaktumevopachakrame.. 14-106-5 (96179) shR^iNu rAjanpavitraM vai rahasyaM dharmamuttamam.. grahaNIyaM satyamidaM na shrAvyaM hetuvAdibhiH.. 14-106-6 (96180) yadA vatsasya pAdau dvau prasave shirasA saha. dR^ishyete dAnakAlaM tattamAhurmunisattamAH.. 14-106-7 (96181) antarikShagato vatso yAvadbhUmiM na yAsyati. gaustAvatpR^ithivI j~neyA tasmAddeyA tu tAdR^ishI.. 14-106-8 (96182) yAvanti dhenvA romANi savatsAyA yudhiShThira. yAvatyaH sikatAshchApi garbhodakapariplutAH. tAvadvarShasahasrANi dAtA svarge mahIyate.. 14-106-9 (96183) suvarNAbharaNAM kR^itvA savtasAM kapilAM tilaiH. prachChAdya tAM tu dadyAdvai sarvaratnairala~NkR^itAm.. 14-106-10 (96184) sasamudrA nadI tena sashailavanakAnanA. chaturantA bhaveddattA nAtra kAryA vichAraNA.. 14-106-11 (96185) pR^ithivIdAnatulyena tena dAnena mAnavaH. saMsArasAgarAttIrNo yAti lokaM prajApateH.. 14-106-12 (96186) brahmahA bhrUNahA goghno yadi vA gurutalpagaH. mahApAtakayuktopi etaddAnena shuddhyati.. 14-106-13 (96187) idaM paThati yaH puNyaM kapilAdAnamuttamam. prAtarutthAya madbhaktyA tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-106-14 (96188) manasA karmaNA vAchA matipUrvaM yudhiShThira. pApaM rAtrikR^itaM hanyAdasyAdhyAyasya pAThakaH.. 14-106-15 (96189) idamAvartamAnastu shrAddhe yastarpayeddvijAn. tasyApyamR^itamashnanti pitaro.atyantaharShitAH.. 14-106-16 (96190) yashchedaM shR^iNuyAdbhaktyA madgatenAntarAtmanA. tasya rAtrikR^itaM sarvuM pApamAshu praNashyati.. 14-106-17 (96191) ataH paraM visheShaM tu kapilAnAM bravImi te. yAshchaitAH kapilAH proktA dasha rAjanmayA tava. tAsAM chatasraH pravarAH puNyAH pApapraNAshanAH.. 14-106-18 (96192) suvarNakapilA puNyA tathA raktAkShipi~NgalA. pi~NgalAkShI cha yA gaushcha yA syAtpi~Ngalapi~NgalA.. 14-106-19 (96193) etAshchatasraH pravarAH pavitrAH pApanAshanAH. namaskR^itA vA dR^iShTA vA ghnanti pApaM narasya tu.. 14-106-20 (96194) yasyaitAH kapilAH santi gR^ihe pApapraNAshanAH. tatra shrIrvijayaH kIrtiH sphItA nityaM yudhiShThira.. 14-106-21 (96195) etAsAM prItimAyAti kShIreNa tu vR^iShadhvajaH. dadhnA cha tridashAH sarve ghR^itena tu hutAshanaH.. 14-106-22 (96196) pitaraH pitAmahAshchaiva tathaiva prapitAmahAH. sakR^iddettena tuShyanti varShakoTiM yudhiShThira.. 14-106-23 (96197) kapilAyA ghR^itaM kShIraM dadhi pAyasameva vA. shrotriyebhyaH sakR^iddatvA naraH pApaiH pramuchyate.. 14-106-24 (96198) upavAsaM tu yaH kR^itvA.apyahorAtraM jitendriyaH. kapilApa~nchagavyaM tu pItvA chAndrAyaNAtparam.. 14-106-25 (96199) saumye muhUrte tatprashaya shuddhAtmA shuddhamAnasaH. krodhAnR^itavinirmukto madgatenAntarAtmanA.. 14-106-26 (96200) kapilApa~nchagavyena sumantreNa pR^ithakpathak. yo matpratikR^itiM vA.api sha~NkarAkR^itimeva vA. snApayedviShuve yastu so.ashvamedhaphalaM labhet.. 14-106-27 (96201) sa muktapApaH shuddhAtmA yAnenAMbarashobhinA. mama lokaM vrajenmukto rudralokamathApi vA.. 14-106-28 (96202) brahmaNA tu purA sR^iShTA kapilA kA~nchanaprabhA. agnikuNDAtparairmantrairhomadhenurmahAprabhA.. 14-106-29 (96203) sR^iShTamAtrAM tu tAM dR^iShTvA devA rudrAdayo divi. siddhA brahmarShayashchaiva vedAH sA~NgAH sahAdhvaraiH.. 14-106-30 (96204) sAgarAH saritashchaiva parvatAH sabalAhakAH. gandharvApsaraso yakShAH pannagAshchApyupasthitAH.. 14-106-31 (96205) sarve vismayamApannAH shikhimadhye mahAprabhAm. mantraishaacha vividhaistAM tu tuShTuvustAmanekashaH.. 14-106-32 (96206) kR^itA~njalipuTAH sarve nAtishR^i~NgIM trilochanAm. mUrdhnA praNamya tAM bhUmau savatsAmamR^itAraNim.. 14-106-33 (96207) UchuH prA~njalayaH sarve chaturvaktraM pitAmaham. Aj~nApaya mahAdeva kiM te kurmaH kathaM vibho.. 14-106-34 (96208) evamuktaH suraiH sarvairbrahmA vachanamabravIt. bhavantopyanugR^ihNantu dogdhrImenAM payasvinIm.. 14-106-35 (96209) homadhenuriyaM j~neyA hyagnInsaMtarpayiShyati. ato.agnistarpitaH sarvAnbhavatastarpayiShyati.. 14-106-36 (96210) prItAH kShIrAmR^itenAsyA jAtavIryaparAkramAH. jayiShyatha yathAkAmaM dAnavAnsarva eva tu.. 14-106-37 (96211) jAtavIryabalairyuktAH satvavanto jitendriyAH. asa~NkhyeyabalAH sarve pAlayiShyatha vai prajAH.. 14-106-38 (96212) pAlitAshcha prajAH sarvA bhavadbhiriha dharmataH. pUjayiShyanti vA nityaM yaj~nairvividhadakShiNaiH.. 14-106-39 (96213) evamuktAH surAH sarve brahmaNA parameShThinA. tataH saMhR^iShTavadanAH kapilAyai varaM daduH.. 14-106-40 (96214) devatA UchuH. 14-106-41x (7969) yasmAllokahitAyAdya brahmaNA tvaM vinirmitA. tasmAtpUtA pavitrA cha bhava pApavyapohinI.. 14-106-41 (96215) ye tvAM dR^iShTvA namasyanti spR^iShTvA chApi karairnarAH. teShAM varShakR^itaM pApaM tvadbhaktAnAM praNashyati.. 14-106-42 (96216) akAmakR^itamaj~nAnamadR^iShTaM yachcha pAtakam. tvAM dR^iShTvA ye namasyanti narAH sarvasaheti cha. teShAM tadvilayaM yAti tamaH sUryodaye yathA.. 14-106-43 (96217) bhagavAnuvAcha. 14-106-44x (7970) ityuktvA.asyai varaM dattvA prayayuste yathAgatam. lokanistaraNArthAya sA cha lokAMshchachAra ha.. 14-106-44 (96218) tasyAmeva samudbhUtA hyetAshcha kapilA nava. vicharanti mahImenAM lokAnugrahakAraNAt. tasmAttu kapilA deyA paratra hitamichChatA.. 14-106-45 (96219) yadA cha dIyate rAjankapilA hyagnihotriNe. tadA cha shR^i~NgayostasyA viShNurindrashcha tiShThati.. 14-106-46 (96220) chandravajradharau chApi tiShThataH shR^i~NgamUlayoH. shR^i~Ngamadhye tathA brahmA lalATe govR^iShadhvajaH.. 14-106-47 (96221) karNayorashvinau devau chakShuShI shashibhAskarau. danteShu maruto devA jihvAyAM vAksaralasvatI.. 14-106-48 (96222) romakUpeShu munayashcharmaNyeva prajApatiH. nishshvAseShu sthitA vedAH saShaDa~NgapadakramAH.. 14-106-49 (96223) nAsApuTe sthitA gandhAH puShpANi surabhINi cha. adhare vasavaH sarve mukhe chAgniH pratiShThitaH.. 14-106-50 (96224) sAdhyA devAH sthitAH kakShe grIvAyAM pArvatI sthitA. pR^iShThe cha nakShatragaNAH kakuddeshe nabhassthalam.. 14-106-51 (96225) apAne sarvatIrthAni gomUtre jAhnavI svayam. iShTatuShTamayA lakShmIrgomaye vasatI tadA.. 14-106-52 (96226) nAsikAyAM sadA devI jyeShThA vasati bhAminI. shroNItaTasthAH pitaro ramA lA~NgUlamAshritA.. 14-106-53 (96227) pArshvayorubhayoH sarve vishvedevAH pratiShThitAH. tiShThatyurasi tAsAM tu prItaH shaktidharo guhaH.. 14-106-54 (96228) jAnaja~NghorudesheShu pa~ncha tiShThanti vAyavaH. khuramadhyeShu gandharvAH khurAgreShu cha pannagAH.. 14-106-55 (96229) chatvAraH sAgarAH pUrNAstasyA eva payodharAH. ratirmedhA kShamA svAhA shraddhA shAntirdhR^itiH smR^itiH. 14-106-56 (96230) kIrtirdIptiH kriyA kAntistuShTiH puShTischa santatiH. dishashcha pradishashchaiva sevante kapilAM sadA.. 14-106-57 (96231) devA pitR^igaNAshchApi gandharvApsarasAM gaNAH. lokA dvIpArNavAshchaiva ga~NgAdyAH saritastathA.. 14-106-58 (96232) devAH pitR^igaNAshchApi vedAH sA~NgAH sahAdhvaraiH. vedoktairvividhairmantraiH stuvanti hR^iShitAstathA.. 14-106-59 (96233) vidyAdharAshcha ye siddhA bhUtAstArAgaNAstathA. puShpavR^iShTiM cha varShanti pranR^ityanti cha harShitAH.. 14-106-60 (96234) brahmaNotpAditA devI vahnikuNDAnmahAprabhA. namaste kapile puNye sarvadevairnamaskR^ite.. 14-106-61 (96235) kapile.atha mahAsatve sarvatIrthamaye shubhe. dAtAraM svajanopetaM brahmalokaM naya svayam.. 14-106-62 (96236) aho ratnamidaM puNyaM sarvaduHkhaghnamuttamam. aho dharmArjitaM shuddhamidamagryaM mahAdhanam. ityAkAshasthitaste tu sarvadevA japanti cha.. 14-106-63 (96237) tasyAH pratigrahItA cha bhu~Nkte yAvaddvijottamaH. tAvaddevagaNAH sarve kapilAmarchayanti cha. svarNashR^i~NgIM rUpyakhurAM gandhaiH puShpaiH supUjitAm.. 14-106-64 (96238) vastrAbhyAmahatAbhyAM tu yAvattiShThatyala~NkR^itA. tAvadyadichChetkapilA mantrapUtA susaMskR^itA. bhUlokavAsinaH sarvAnbrahmalokaM nayetsvayam.. 14-106-65 (96239) bhUrashvaH kanakaM gAvo rUpyamashvaM tilA yavAH. dIyamAnAni viprAya prahR^iShyanti dinedine.. 14-106-66 (96240) atha tvashrotriyebhyo vai tAni dattAni pANDava. tathA nindantyathAtmAnamashubhaM kiMnu naH kR^itaM.. 14-106-67 (96241) aho rakShaHpishAchaishcha lupyamAnAH samantataH. yAsyAmo nirayaM shIghramiti shochanti tAni vai.. 14-106-68 (96242) etAnyapi dvijebhyo vai shrotriyebhyo visheShataH. dIyamAnAni vardhante dAtAraM tArayanti cha.. 14-106-69 (96243) yudhiShThira uvAcha. 14-106-70x (7971) devadevesha daityaghna kAlaH ko havyakavyayoH. ke tatri pUjAmarhanti varjanIyAshcha ke dvijAH.. 14-106-70 (96244) bhagavAnuvAcha. 14-106-71x (7972) daivaM pUrvAhNikaM j~neyaM paitR^ikaM chAparAhNikam. kAlahInaM cha yaddAnaM taddAnaM rAjasaM viduH.. 14-106-71 (96245) avaghuShTaM cha yadbhuktamanR^itena cha bhArata. parAmR^iShTaM shunA vA.api tadbhAgaM rAkShasaM viduH.. 14-106-72 (96246) yAvantaH patitA viprA jaDonmattAdayopi cha. daive cha pitrye te viprA rAjannArhanti satkriyAM.. 14-106-73 (96247) klIbaH pla~NgI cha kR^iShThI cha rAjayakShmAnvitashcha yaH. apasmArI cha yashchApi pitrye nArhati satkR^itim.. 14-106-74 (96248) chikitsakA devalakA mithyAniyamadhAriNaH. somavikrayiNashchApi shrAddhe nArhanti satkR^itim.. 14-106-75 (96249) ekoddiShTe cha ye chAnnaM bhu~njate vidhivaddbijAH. chAndrAyaNamakR^itvA te punarnArhanti satkR^itim.. 14-106-76 (96250) gAyakA nartakAshchaiva plavakA vAdakAstathA. kathakA yaudhikAshchaiva shrAddhe nArhanti satkR^itim.. 14-106-77 (96251) anagnayashcha ye viprAH shavaniryAtakAshcha ye. stenAshchApi vikarmasthA rAjannArhanti satkR^itim.. 14-106-78 (96252) aparij~nAtapUrvAshcha gaNaputrAshcha ye dvijAH. putrikAputrakAshchApi shrAddhe nArhanti satkR^itim.. 14-106-79 (96253) raNakartA cha yo vipro yashcha vANijyako dvijaH. prANivikrayavR^ittishcha shrAddhe nArhanti satkR^itim.. 14-106-80 (96254) chIrNavrataguNairyuktA nityaM svAdhyAyatatparAH. sAvitrIj~nAH kriyAvantaste shrAddhe satkR^itikShamAH.. 14-106-81 (96255) shrAddhasya brAhmaNaH kAlaH prAptaM daghi ghR^itaM tathA. darbhAH sumanasaH kShetraM tatkAle shrAddhado bhavet.. 14-106-82 (96256) chAritraniratA rAjankR^ishA ye kR^ishavR^ittayaH. arthinashchopagachChanti tebhyo dattaM mahatphalam.. 14-106-83 (96257) tapasvinashcha ye viprAstathA bhaikShacharAshcha ye. arthinaH kechidichChanti teShAM dattaM mahatphalam.. 14-106-84 (96258) evaM dharmabhUtAM shreShTha j~nAtvA sarvAtmanA tadA. rshrotriyAya daridrAya prayachChAnupakAriNe.. 14-106-85 (96259) dAnaM yatte priyaM kiMchichChrotriyANAM cha yatpriyam. tatprayachChasva dharmaj~na yadIchChasi tadakShayam.. 14-106-86 (96260) nirayaM ye cha gachChanti tachChR^iNuShva yudhiShThira.. 14-106-87 (96261) gurvarthaM vA bhayArthaM vA nochedanyatra pANDava. vadanti ye.anR^itaM viprAste vai nirayagAminaH.. 14-106-88 (96262) paradArApahartAraH paradArAmimarshakAH. parAraprayoktArasteM vai nirayagAminaH.. 14-106-89 (96263) sUchakAH saMdhibhettAraH paradravyopajIvinaH. akR^itaj~nAshcha mitrANAM te vai nirayagAminaH.. 14-106-90 (96264) varNAshramANAM ye bAhyAH pAShaNDAshchaiva pApinaH. upAsate cha tAneva te sarve narakAlayAH.. 14-106-91 (96265) vedavikrayiNashchaiva vedAnAM chaiva dUShakAH. vedAnAM lekhakAshchaiva te vai nirayagAminaH.. 14-106-92 (96266) rasavikrayiNo rAjanviShavikrayiNashcha ye. kShIravikrayiNashchApi te vai nirayagAminaH.. 14-106-93 (96267) chaNDAlebhyashcha ye kShIraM prayachChanti narAdhamAH. arthArthamathavA snehAtte vai nirayagAminaH.. 14-106-94 (96268) pashUnAM damaka**yaiva tathA nAsAnuvedhakAH puMstvahiMsAkaraschaiva te vai nirayagAminaH.. 14-106-95 (96269) adAtAraH samarthA ye dravyANAM lobhakAraNAt. dInAnandhAnna pashyanti te vai nirayagAminaH.. 14-106-96 (96270) kShAntAndAntAnkR^ishAnprAj~nAndIrghakAlaM sahoShitAn. tyajanti kR^itakR^ityA ye te vA nirayagAminaH.. 14-106-97 (96271) bAlAnAmapi vR^iddhAnAM shrAntAnAM chApi ye narAH. adattvA.ashnAnti mR^iShTAnnaM te vai nirayagAminaH.. 14-106-98 (96272) ete pUrvarShibhiH proktA narA nirayagAminaH. ye svargaM samanuprAptAstA~nshR^iNuShva yudhiShThira.. 14-106-99 (96273) dAnena tapasA chaiva satyena cha damena cha. ye dharmamanuvartante te narAH svargagAminaH.. 14-106-100 (96274) shushrUShayA.apyupAdhyAyAchChrutamAdAya pANDava. ye pratigrahanissnehAste narAH svargagAminaH.. 14-106-101 (96275) madhumAMsAsavebhyastu nivR^ittA vratavattu ye. paradAranivR^ittA ye te narAH svargagAminaH.. 14-106-102 (96276) mAtaraM pitaraM chaiva shushrUShanti cha ye narAH. bhrahAtR^INAmapi sasnehAste narAH svargagAminaH.. 14-106-103 (96277) ye tu bhojanakAle tu niryAtAshchAtithipriyAH. dvArarodhaM na kurvanti te narAH svargagAminaH.. 14-106-104 (96278) vaivAhikaM tu kanyAnAM daridrANAM cha ye narAH. kArayanti cha kurvanti te narAH svargagAminaH.. 14-106-105 (96279) rasAnAmatha bIjAnAmoShadhInAM tathaiva cha. dAtAraH shraddhayopetAste narAH svargagAminaH.. 14-106-106 (96280) kShemAkShemaM cha mArgeShu samAni viShamANi cha. arthinAM ye cha vakShyanti te narAH svargagAminaH.. 14-106-107 (96281) parvadvaye chaturdashyAmaShTamyAM saMdhyayordvayoH. ArdrAyAM janmanakShatre viShuve shravaNe.athavA. ye grAmyadharmaviratAste narAH svargagAptinaH.. 14-106-108 (96282) havyakavyavidhAnaM cha narakasvargagAminau. dharmAdharmau cha kathitau kiM bhUyaH shrotumichChasi.. .. 14-106-109 (96283) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi ShaDadhikashatatamo.adhyAyaH.. 106 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 107

.. shrIH ..

14.107. adhyAyaH 107

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati sAkShAdbrahmahatyAyA akaraNepi tattulyaphalakaduShkR^itakathanam. 1 .. tathA abhojyAnnAnAM pApinAM lakShaNakathanam.. 2 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. idaM me tatvato deva vaktumarhasyasheShataH. hiMsAmakR^itvA yo martyo brahmahatyAmavApnuyAt.. 14-107-1 (96284) bhagavAnuvAcha. 14-107-2x (7973) brAhmaNaM svayamAhUya bhikShArthaM vR^ittikarshitam. brUyAnnAstIti yaH pashchAttamAhurbrahmaghAtakam.. 14-107-2 (96285) madhyasthasyeha viprasya yo.anUchAnasya bhArata. vR^ittiM harati durbuddha_istamAhurbrahmaghAtakam.. 14-107-3 (96286) Ashrame vA.a.alaye vA.api grAme vA nagare.api vA. agniM yaH prakShipetkruddhastamAhurbrahmaghAtakam.. 14-107-4 (96287) gokulasya tR^iShArtasya jalAnte vasudhAdhipa. utpAdayati yo vighnaM tamAhurbrahmaghAtakam.. 14-107-5 (96288) yaH pravR^ittAM shrutiM samyakChAstraM vA munibhiH kR^itam. dUShayatyanabhij~nAya tamAhurbrahmaghAtakam.. 14-107-6 (96289) chakShuShA vA.api hInasya pa~NgorvA.api jaDasya vA. haredvai yastu sarvasvaM tamAhurbrahmaghAtakam.. 14-107-7 (96290) guruM tvaMkR^ityaM huMkR^itya atikramya cha shAsanam. vartate yastu mUDhAtmA tamAhurbrahmaghAtakam.. 14-107-8 (96291) krodhAdvA yadi vA dveShAdAkruShTastarjitopi vA. R^itau striyaM vA nopeyAttamAhurbrahmaghAtakam.. 14-107-9 (96292) yAvatsAro bhaveddInastannAshe yasya duHsthitiH. tatsarvasvaM haredyo vai tamAhurbrahmaghAtakam.. 14-107-10 (96293) yudhiShThira uvAcha. 14-107-11x (7974) sapveShAmapi dAnAnAM yattu dAnaM vishiShyate. abhojyAnnAshcha ye viprAstAnbravIhi surottama.. 14-107-11 (96294) bhagavAnuvAcha. 14-107-12x (7975) annameva prashaMsanti devA brahmapurassarAH. annena sadR^ishaM dAnaM na bhUtaM na bhaviShyati.. 14-107-12 (96295) annamUrjaskaraM loke hyannAtprANAH pratiShThitAH. abojyAnnAnmayA rAjanvakShyamANAnnibodha me.. 14-107-13 (96296) dIkShitasya kadaryasya kruddhasya nikR^itasya cha. abhishaptasya ShaNDasya pAkabhedakarasya cha.. 14-107-14 (96297) chikitsakasya dUtasya tathA chochChiShTabhojinaH. ugrAnnaM sUtakAnnaM cha shUdrochCheShaNameva cha.. 14-107-15 (96298) dviShadannaM na bhoktavyaM patitAnnaM cha yachChrutam. tathA cha pishunasyAnnaM yaj~navikrayiNastathA.. 14-107-16 (96299) shailUShaM tantuvAyAnnaM kR^itaghnasyAnnameva cha. aMbaShThakaniShAdAnAM ra~NgAvatarakasya cha.. 14-107-17 (96300) suvarNakarturvaiNasyi shastravikrayiNastathA. sUtAnA shauNDikAnAM cha vaidyasya rajakasya cha.. 14-107-18 (96301) strIjitasya nR^ishaMsasya tathA mAhiShikasya cha. anirdashAnAM pretAnAM gaNikAnAM tathaiva cha.. 14-107-19 (96302) bandino dyUtakartushcha tathA dyUtavidAmapi. parivittasya yachchAnnaM parivettustathaiva cha.. 14-107-20 (96303) yashchAgradidhiShurvipro didhiShUpapistathA. tayorapyubhayorannaM rAj~nAM chApi vivarjayet.. 14-107-21 (96304) rAjAnnaM teja Adatte shUdrAnnaM brahmavarchasam. AyuH suvarNakArAnnaM yashashchArmAvakR^intinaH.. 14-107-22 (96305) gaNAnnaM gaNikAnnaM cha lokebhyaH parikIrtitam. pUyaM chikitsakasyAnnaM shuklaM tu vR^iShalIpateH.. 14-107-23 (96306) viShThA vArdhuShikasyAnnaM tasmAttatparivarjayet. teShAM tvagasthiromANi bhu~Nkte yo.annaM tu bhakShayet.. 14-107-24 (96307) amAtyAnnamathaiteShAM bhuktvA tu triyahaM kShipet. matyA bhuktvA sakR^idvA.api prAjApatyaM chareddvijaH.. 14-107-25 (96308) dAnAnAM cha phalaM yadvai shR^iNu pANDava tatvataH. jaladastR^iptimApnoti sukhamakShayamannadaH.. 14-107-26 (96309) tiladashcha prajAmiShTAM dIpadashchakShuruttamam. bhUmado bhUmimApnoti dIrghamAyurhiraNyadaH.. 14-107-27 (96310) gR^ihado.agryANi veshmAni rUpyado rUpamuttamam. vAsodashchandrasAlokyamashvisAlokyamashvadaH.. 14-107-28 (96311) anaDuddaH shriyaM juShTAM godo golokamashnute. yAnashayyAprado bhAryAmaishvaryamabhayapradaH.. 14-107-29 (96312) dhAnyadaH shAshvataM saukhyaM brahmado brahmasAmyatAm. sarveShAmeva dAnAnAM brahmadAnaM vishiShyate.. 14-107-30 (96313) hiraNyabhUgavAshvAjavastrashayyAsanAdiShu. yorchitaH pratigR^ihNAti dadyAduchitameva cha. tAvubhau gachChataH svargaM narakaM cha viparyaye.. 14-107-31 (96314) anR^itaM na vadedvidvAMstapastaptvA na vismayet. nArtopyabhibhavedviprAnna dattvA parikIrtayet.. 14-107-32 (96315) yaj~no.anR^itena kSharati tapaH kSharati vismayAt. AyurviprAvamAnena dAnaM tu parikIrtanAt.. 14-107-33 (96316) ekaH prajAyate jantureka eva pramIyate. ako.anubhu~Nkte sukR^itamekashchApnoti duShkR^itam.. 14-107-34 (96317) mR^itaM sharIramutsR^ijya kAShThaloShTasamaM kShitau. vimukhA bAndhavA yAnti dharmastamanuvartate.. 14-107-35 (96318) anAgatAni kAryANi kartuM gaNayate manaH. sharIrakaM samuddishya smayate nUnamantakaH.. 14-107-36 (96319) tasmAddharmasahAsastu dharmaM saMchinuyAtsadA. dharmeNa hi sahAyena tamastarati dustaram.. 14-107-37 (96320) yeShAM taTAkAni bahUdakAni sabhAshcha kUpAshcha shubhAH prapAshcha. annapradAnaM madhurA cha vANI yamasya te nirviShayA bhavanti.. .. 14-107-38 (96321) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi saptAdhikashatatamo.adhyAyaH.. 107 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 108

.. shrIH ..

14.108. adhyAyaH 108

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati yatyagnimahimAnuvarNanam.. 1 .. dAnapAtrabrAhmaNalakShaNakathanam.. 2 .. tathA.annadAnaprashaMsanam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. anekAntaM bahudvAraM dharmamAhurmanIpiNaH. kiMlakShaNosau bhati tanme brUhi janArdana.. 14-108-1 (96322) bhagavAnuvAcha. 14-108-2x (7976) shR^iNu rAjansamAsena dharmashauchavidhikramam. ahiMsA shauchamakrodhamAnR^ishaMsyaM damaH shamaH. ArjavaM chaiva rAjendra nishchitaM dharmalakShaNam.. 14-108-2 (96323) brahmacharyaM tapaH kShAntirmadhumAMsasya varjanam. maryAdAyAM sthitishchaiva shamaH shauchasya lakShaNam.. 14-108-3 (96324) bAlye vidyAM niSheveta yauvane dArasaMgraham. vArdhake maunamAtiShThetsarvadA dharmamAcharet.. 14-108-4 (96325) brAhmaNAnnAvamanyeta gurunparivadenna cha. yatInAmanukUlaH syAdeSha dharmaH sanAtanaH.. 14-108-5 (96326) yatirgururdvijAtInAM varNAnAM brAhmaNo guruH. patireva guruH strINAM sarveShAM pArthivo guruH.. 14-108-6 (96327) yadgR^ihastArjitaM pApaM j~nAnato.aj~nAnatopi vA. nirdahiShyati tatsarvamekarAtroShito yatiH.. 14-108-7 (96328) durvR^ittA vA suvR^ittA vA j~nAnino.aj~nAninopi vA. gR^ihasthairyatayaH pUjyAH paratra hitakA~NkShibhiH.. 14-108-8 (96329) ekadaNDI tridaNDI vA shikhI vA muNDitopi vA. kAShAyadaNDadhAropi yatiH pUjyo na saMshayaH.. 14-108-9 (96330) apUjito gR^ihasthairvA tathA chApyavamAnitaH. yatirvA.apyatithirvA.api narake pAtayiShyataH.. 14-108-10 (96331) tasmAttu yatnataH pUjyA madbhaktA matparAyaNAH. mayi saMnyastakarmANaH paratra hitakA~NkShibhiH.. 14-108-11 (96332) praharenna dvijAnvipro gAM na hanyAtkadAchana. bhrUNahatyAsamaM chaiva ubhayaM yo niShevate.. 14-108-12 (96333) nAgniM mukhenopadhamenna cha pAdau pratApayet. nAdhaH kuryAtkadAchittu na pR^iShThaM paritApayet.. 14-108-13 (96334) nAntarA gamanaM kuryAnna chAmedhyaM vinikShipet. uchChiShTo na spR^ishedagnimAshauchastho na jAtuchit.. 14-108-14 (96335) shvachaNDAlAdibhiH spR^iShTo nA~Ngamagnau pratApayet. sarvadevamayo vahnistasmAchChuddhaH sadA spR^ishet.. 14-108-15 (96336) prAptamUtrapurIShastu na spR^ishedvahnimAtmavAn. yAvattu dhArayedvegaM tAvadaprayato bhavet.. 14-108-16 (96337) pachanAgniM na gR^ihNIyAtparaveshmani jAtuchit. tasminpakvena chAnnena yatkarma kurute shubham.. 14-108-17 (96338) tasyaiva tachChubhasyArdhamagnidasya bhavennR^ipa. tasmAdgR^ihagataM vahniM prakuryAdavinAshitam.. 14-108-18 (96339) pramAdAdyadi vA.aj~nAnAttasya nAsho bhaviShyati. gR^ihNIyAttu mathitvA vA shrotriyAgAratopi vA.. 14-108-19 (96340) yudhiShThira uvAcha. 14-108-20x (7977) kIdR^ishAH sAdhavo viprAstebhyo dattaM mahAphalam. kIdR^ishebhyo hi dAtavyaM tanme brUhi janArdana.. 14-108-20 (96341) bhagavAnuvAcha. 14-108-21x (7978) akrodhanAH satyaparA dharmanityA jitendriyAH. tAdR^ishAH sAdhavo viprAstebhyo dattaM mahAphalam.. 14-108-21 (96342) amAninaH sarvasahA dR^iShTArthA vijitendriyAH. sarvabhUtahitA maitrAstebhyo dattaM mahAphalam.. 14-108-22 (96343) alubdhAH shuchayo vaidyA hImantaH satyavAdinaH. svadharmaniratA ye tu tebhyo dattaM mahAphalam.. 14-108-23 (96344) sA~NgaMshcha chaturo vedAnyo.adhIyeta dinedine. shUdrAnnaM yasya no dehe tatpAtramR^iShayo viduH.. 14-108-24 (96345) praj~nAshrutAbhyAM vR^ittena shIlena cha samanvitaH. tArayettatkulaM sarvamekopIha yudhiShThira.. 14-108-25 (96346) gAmashvamannaM vittaM vA tadvidhe pratipAdayet. nishamya tu guNopetaM brAhmaaNaM sAdhusaMmatam. dUrAdAhR^itya satkR^itya taM prayatnena pUjayet.. 14-108-26 (96347) yudhiShThira uvAcha. 14-108-27x (7979) dharmAdharmavidhistvevaM bhImaM bhIShmeNa bhAShitam. bhIShmavAkyAtsArabhUtaM vada dharmaM sureshvara.. 14-108-27 (96348) bhagavAnuvAcha. 14-108-28x (7980) annena dhAryate sarvaM jagadetachcharAcharam. annAtprabhavati prANaH pratyakShaM nAsti saMshayaH.. 14-108-28 (96349) kalatraM pIDayitvA tu deshe kAle cha shaktitaH. dAtavyaM bhikShave chAnnamAtmano bhUtimichChatA.. 14-108-29 (96350) vipramadhvaparishrAntaM bAlaM vR^iddhamathApi vA. archayedguruvatprIto gR^ihastho gR^ihamAgatam.. 14-108-30 (96351) krodhamutpatitaM hitvA sushIlo vItamatsaraH. archayedatithiM prItaH paratra hitabhUtaye.. 14-108-31 (96352) atithiM nAvamanyeta nAnR^itAM giramIrayet. na pR^ichChedgotracharaNaM nAdhItaM vA kadAchana.. 14-108-32 (96353) chaNDAlo vA shvapAko vA kAle yaH kashchidAgataH. annena pUjanIyaH syAtparatra hitamichChatA.. 14-108-33 (96354) pidhAya tu gR^ihadvAraM bhukte yo.annaM prahR^iShTavAn. svargadvArapidhAnaM vai kR^itaM tena yudhiShThira.. 14-108-34 (96355) pitR^IndevAnR^iShInviprAnatithIMshcha nirAshrayAn. yo naraH prINayatyannaistasya puNyaphalaM mahat.. 14-108-35 (96356) kR^itvA tu pApaM bahusho yo dadyAdannamarthine. brAhmaNAya visheSheNa sarvapApaiH pramuchyate.. 14-108-36 (96357) annadaH prANado loke prANadaH sarvado bhavet. tasmAdannaM visheSheNa dAtavyaM bhUtimichChatA.. 14-108-37 (96358) annaM hyamR^itamityAhurannaM prajananaM smR^itam. annapraNAsho sIdanti sharIre pa~ncha dhAtavaH.. 14-108-38 (96359) balaM balavato nashyedannahInasya dehinaH. tasmAdannaM visheSheNa shraddhayA.ashraddhayApi vA.. 14-108-39 (96360) Adatte hi rasaM sarvamAdityaH svagabhastibhiH. vAyustasmAtsamAdAya rasaM medheShu dhArayet.. 14-108-40 (96361) tattu meghagataM bhUmau shakro varShati tAdR^isham. tena digdhA bhaveddevI mahI prItA cha **** 14-108-41 (96362) tasyAM sasyAni rohanti yairjIvantyakhilAH prajAH. mAMsamedosthimajjAnAM sambhavastebhya eva hi.. 14-108-42 (96363) evaM sUryashcha pavano meghaH shakrastathaiva cha. eka eva sthito rAshiryato bhUtAni jaj~nire.. 14-108-43 (96364) bhavanAni cha divyAni divi teShAM mahAtmanAm. nAnAsaMsthAni bhUtAni nAnAbhUmigatAni cha.. 14-108-44 (96365) chandramaNDalashubhrANi ki~NkiNIjAlavanti cha. taruNAdityavarNAni sthAvarANi charANi cha.. 14-108-45 (96366) anekashatasa~NkhyAni sAntarjalavanAni cha. tatra puShpaphalopetAH kAmadAH surapAdapAH.. 14-108-46 (96367) vApyo baddhasabhAH kUpA dIrghikAshcha sahasrashaH. bhakShyabhojyamayAH shailA vAsAMsyAbharaNAni cha.. 14-108-47 (96368) kShIrasravantyaH saritastathA chaivAnnaparvatAH. ghoShavanti cha yAnAni yuktAnyatha sahasrashaH.. 14-108-48 (96369) prAsAdapravarAH shubhrAH shayyAshcha kanakojjvalAH. annadAstatra tiShThanti tasmAdannaprado bhavet.. .. 14-108-49 (96370) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi aShTottarashatatamo.adhyAyaH.. 108 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 109

.. shrIH ..

14.109. adhyAyaH 109

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati bhojanavidhikathanam.. 1 .. tathA gogrAsadAnaprakArakathanam.. 2 .. tathA tilaprashaMsanapUrvakaM teShAM mikShUNAM cha brAhmaNena svayaM yantre nipIDanapratiShedhanam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. annadAnaphalaM shrutvA prItosmi madhusUdana. bhojanasya vidhiM vaktuM devadeva tvamarhasi.. 14-109-1 (96371) bhagavAnuvAcha. 14-109-2x (7981) bojanasya dvijAtInAM vidhAnaM shR^iNu pANDava. snAtaH shuchiH shuchau deshe nirjane hutapAvakaH.. 14-109-2 (96372) maNDalaM kArayitvA cha chaturashraM dvijottamaH. kShatriyashchettato vR^ittaM vaishyo.ardhendusamAkR^itim.. 14-109-3 (96373) ArdrapAdastu bhu~njIyAtprA~NmukhashchAsane shuchau. pAdAbhyAM dharaNIM spR^iShTvA pAdenaikena vA punaH.. 14-109-4 (96374) naikavAsAstu bhu~njIyAnna chAntardhAya vA dvijaH. na bhinnapAtre bhu~njIta parNapR^iShThe tathaiva cha.. 14-109-5 (96375) annaM pUrvaM namaskuryAtprahR^iShTenAntarAtmanA. nAnyadAlokayedannAnna jugupsena tatparaH.. 14-109-6 (96376) jugupsitaM cha yachchAnnaM rAkShasA eva bhu~njate. pANinA jalamuddhR^itya kuryAdannaM pradakShiNam.. 14-109-7 (96377) apeyaM tadvijAnIyAtpItvA chAndrAyaNaM charet. pariveShajalAdanyatpeyameva tu mantravat.. 14-109-8 (96378) pa~ncha prANAhutIH kuryAtsamantraM tu pR^ithakpR^ithak.. 14-109-9 (96379) yathA rasaM na jAnAti jihvA prAmAhutau nR^ipa. tathA samAhitaH kuryAtprANAhutimatandrikataH.. 14-109-10 (96380) viditvA.annamathAnnAdaM pa~ncha prANAMshcha pANDava. yaH kuryAdAhutIH pa~ncha teneShTAH pa~nchavAyavaH.. 14-109-11 (96381) ato.anyathA tu bhu~njAno brAhmaNo j~nAnadurbalaH. tenAnnenAsurAnpretAnrAkShasAMstarpayiShyati.. 14-109-12 (96382) vaktrapramANAnpiNDAMshcha grasedekaikashaH punaH. vaktrAdhikaM tu yatpiNDamAtmochChiShTaM taduchyate.. 14-109-13 (96383) piNDAvashiShTamanyachcha vaktrAnnissR^itameva cha. abhojyaM tadvijAnIyAdbhuktvA chAndrAyaNaM charet.. 14-109-14 (96384) svamuchChiShTaM tu yo bhu~Nkte yo bhu~Nkte muktabhojanam. chAndrAyaNaM charenkR^ichChraM prAjApatyamathApi vA.. 14-109-15 (96385) strIpAtrabhu~NnaraH pApaH strINAmuchChiShTabhuktathA. tayA saha cha yo bhu~Nkte sa bhu~Nkte madyameva hi. na tasya niShkR^itirdR^iShTA munibhistatvadarshibhiH.. 14-109-16 (96386) pibataH patite toye bhojane mukhanissR^ite. abhojyaM tadvijAnIyAdbhuktvA chAndrAyaNaM charet.. 14-109-17 (96387) pItasheShaM tu tannAma na peyaM pANDunandana. pibedyadi hi tanmohAddvijashchAndrAyaNaM charet.. 14-109-18 (96388) pAnIyAni pibedyate tatpAtraM dvijasattamaH. anuchChiShTaM bhavettAvadyAvadbhUmau na nikShipet.. 14-109-19 (96389) maunI vA.apyathavA bhUmau nAvalokya dishastathA. bhu~njIta vidhivadvipro na chochChiShTaM pradApayet.. 14-109-20 (96390) sadA chAtyashanaM nAdyAnnAtihInaM cha karhichit. yathA.annena vyathA na syAttathA bhu~njIta nityashaH.. 14-109-21 (96391) udakyAmapi chaNDAlaM shvAnaM sUkarameva vA. bhu~njAno yadi vA pashyettadannaM cha parityajet. bhu~njAno hyatyajanmohAddvijashchAndrAyaNaM charet.. 14-109-22 (96392) keshakITopapannaM cha mukhamArutavIjitam. abhojyaM tadvijAnIyAdbhuktvA chAndrAyaNaM charet.. 14-109-23 (96393) utthAya cha punaH spR^iShTaM pAdaspR^iShTaM cha la~Nghitam. annaM tadrAkShasaM vidyAttasmAttatparivarjayet.. 14-109-24 (96394) rAkShasochChiShTabhugvipraH sapta pUrvAnparAnapi. narake raurave ghora sa pitR^InpAtayiShyati.. 14-109-25 (96395) tasminnAchamanaM kuryAdyasminpAtre sa bhuktavAn. yadyuttiShThatyanAchAnto bhuktavAnAsanAttataH. snAnaM sadyaH prakurvIta sonyathA.aprayato bhavet.. 14-109-26 (96396) yudhiShThira uvAcha. 14-109-27x (7982) tR^iNamuShTividhAnaM cha tR^iNamAhAtmyameva cha. ikShoH somasamudbhUtiM vaktumarhasi mAnadaH.. 14-109-27 (96397) bhagavAnuvAcha. 14-109-28x (7983) pitaro vR^iShabhA j~neyo gAvo lokasya mAtaraH. tAsAM tu pUjayA rAjanpUjitAH pitR^idevatAH.. 14-109-28 (96398) sabhA prapA gR^ihAshchApi devatAyatanAni cha. shuddhyanti shakR^itA yAsAMkiM bhUtamadhikaM tataH.. 14-109-29 (96399) grAsamuShTiM paragave dadyAtsaMvatsaraM tu yaH. akR^itvA svayamAhAraM prAptastatsArvakAlikam.. 14-109-30 (96400) gAvo me mAtaraH sarvAH pitarashchaiva govR^iShAH. grAsamuShTiM mayA dattaM pratigR^ihNIta mAtaraH.. 14-109-31 (96401) ityuktvA.anena mantreNa gAyatryA vA samAhitaH. abhimantrya grAsamuShTiM tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-109-32 (96402) yatkR^itaM duShkR^itaM tena j~nAnato.aj~nAnatopi vA. tasya nashyati tatsarvaM duHkhapnaM cha vinashyati.. 14-109-33 (96403) tilAH pivitrAH pApaghnA nArAyaNasamudbhavAH. tilA~nshrAddhe prashaMsanati dAnametadanuttamam.. 14-109-34 (96404) tilAndadyAttilAnbhakShyAttilAnaprAtarupaspR^ishet. tilaMtilamiti brUyAttilAH pApaharA hi te.. 14-109-35 (96405) krItvA pratigR^ihItvA vA na vikreyA dvijAtibhiH. bhojanAbhya~njanAddAnAdyonyattu kurute tilaiH. kR^imirbhUtvA shvaviShThAyAM pitR^ibhiH saha majjati.. 14-109-36 (96406) tilAnnapIDayedvipro yantrachakre svayaM nR^ipa. pIDayanhi dvijo mohAnnarakaM yAti rauravam.. 14-109-37 (96407) ikShuvaMshodbhavaH somaH somavaMshodbhavA dvijAH. ikShuM na pIDayettasmAdikShughAtyAtmaghAtakaH.. 14-109-38 (96408) ikShudaNDasahasrANAmekaikena yudhiShThira. brahmahatyAmavApnoti dvijashchedyantrapIDakaH. tasmAnna pIDayedikShuM yantrachakre dvijottamaH.. .. 14-109-39 (96409) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi navAdhikashatatamo.adhyAyaH.. 109 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 110

.. shrIH ..

14.110. adhyAyaH 110

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMpratyApaddharmakathanam.. 1 .. tathA prashastAprashastabrAhmaNalakShaNakathanam.. 2 .. tathA sAmAnyato nAnAdharmakathanapUrvakaM brAhmaNyasiddhiparrakArakathanam.. 3 .. tathA gurvAchAryopAdhyAyalakShaNakathanam.. 4 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. samuchchayaM cha dharmANAM bhojyAbhojyaM tathaiva cha. shrutaM mayA tvatprasAdAdApaddharmaM bravIhi me.. 14-110-1 (96410) bhagavAnuvAcha. 14-110-2x (7984) durbhikShe rAShTrasaMbAdhe.apyAshauche mR^itasUtake. dharmakAle.adhvani tathA niyamo yena lupyate.. 14-110-2 (96411) dUrAdhvagamanAtkhinno dvijAlAbhe.atha shUdrataH. akR^itannaM tu yatkiMchidgR^ihNIyAdAtmavR^ittaye.. 14-110-3 (96412) Aturo duHkhito vA.api tathA.a.arto vA bubhukShitaH. bhu~njannavidhinA vipraH prAyashchittIyate na cha.. 14-110-4 (96413) nimantritastu yo vipro vidivaddhavyakavyayoH. mAMsAdInyapi bhu~njAnaH prAyashchittIyate na cha.. 14-110-5 (96414) aShTau tAnyavrataghnAni Apo mUlaM ghR^itaM payaH. havirbrAhmaNakAmyA cha gurorvachanamauShadham.. 14-110-6 (96415) ashakto vidhivatkartuM prAyashchittAni yo naraH. viduShAM vachanenApi dAnenApi vishuddhyati.. 14-110-7 (96416) anR^itAvR^itukAle vA divA rAtrau tathA.api vA. proShitastu striyaM gachChetprAyashchittIyate na cha.. 14-110-8 (96417) yudhiShThira uvAcha. 14-110-9x (7985) prashasyAH kIdR^ishA viprA nindyAshchApi sureshvara. aShTakAyAshcha kaH kAlastanme kathaya suvrata.. 14-110-9 (96418) bhagavAnuvAcha. 14-110-10x (7986) satyasandhaM dvijaM dR^iShTvA sthAnAdvepati bhAskaraH. eSha me maNDalaM bhittvA yAti brahma sanAtanam.. 14-110-10 (96419) kulInaH karmakR^idvaidyastathA chApyAnR^ishaMsyavAn. shrImAnR^ija_uH satyavAdI pAtraM sarva ime dvijAH.. 14-110-11 (96420) ete chAgrAsanasthAste bhu~njAnAH prathamaM dvijAH. tasyAM pa~NktyAM tu ye vAnye tAnpunatyeva darshanAt.. 14-110-12 (96421) madbhaktA ye dvijashreShThA madbhaktA matparAyaNAH. tAnpa~NktipAvanAnviddhi pUjyAMshchaiva visheShataH.. 14-110-13 (96422) nindyA~nshR^iNu dvijAnrAjannapi vA vedapAragAn. brAhmaNachChadmanA loke charataH pApakAriNaH.. 14-110-14 (96423) anagniranadhIyAnaH pratigraharuchistu yaH. yatastatastu bhu~njAnastaM vidyAdbrahmadUShakam.. 14-110-15 (96424) mR^itasUtakapuShTA~Ngo yashcha shUdrAnnabhugdvijaH. ahaM chApi na jAnAmi gatiM tasya narAdhipa.. 14-110-16 (96425) shUdrAnnarasapuShTA~Ngo.apyadhIyAno hi nityashaH. japato juhvato vA.api gatirUrdhvaM na vidyate.. 14-110-17 (96426) AhitAgnishcha yo vipraH shUdrAnnAnna nivartate. pa~ncha tasya praNashyanti AtmA brahma trayo.agnayaH.. 14-110-18 (96427) shUdrapreShaNakartushcha brAhmaNasya visheShataH. bhUmAvannaM pradAtavyaM shvasR^igAlasamo hi saH.. 14-110-19 (96428) pretabhUtaM tu yaH shUdraM brAhmamo j~nAnadurbalaH.. anugachChennIyamAnaM trirAtramashuchirbhavet.. 14-110-20 (96429) trirAtre tu tataH pUrNe nadIM gatvA samudragAm. prANAyAmashataM kR^itvA ghR^itaM prAshya vishuddhyati.. 14-110-21 (96430) anAthaM brAhmaNaM pretaM ye vahanti dvijottamAH. padepade.ashvamedhasya phalaM te prApnuvanti hi.. 14-110-22 (96431) na teShAmashubhaM kiMchitpApaM vA shubhakarmaNAm. jalAvagAhanAdeva sadyaH shauchaM vidhIyate.. 14-110-23 (96432) shUdraveshmani vipreNi kShIraM vA yadi vA dadhi. nivR^ittena na bhoktavyaM viddhi shUdrAnnameva tata.. 14-110-24 (96433) viprANAM bhoktukAmAnAmatyantaM chAnnakA~NkShiNAm. yo vighnaM kurute martyastato nAnyosti pApakR^it.. 14-110-25 (96434) sarve cha vedAH sahaSha~Nbhira~NgaiH sA~NkhyaM purANaM cha kule cha janma. naitAni sarvANi gatirbhavanti shIlavyapetasya nR^ipa dvijasya.. 14-110-26 (96435) grahoparAge viShuve.ayanAnte pitrye maghAsu svasute cha jAte. gayeShu piNDeShu cha pANDuputra dattaM bhavenniShkasahasratulyam.. 14-110-27 (96436) vaishAkhamAsasya tu yA tR^itIyA.a- navadyA.asau kArtikashuklapakShe. nabhasyamAsasya cha kR^iShNapakShe trayodashI pa~nchadashI na mAghe.. 14-110-28 (96437) upaplave chandramaso raveshcha shrAddhasya kAlo hyayanadvaye cha. pAnIyamapyatri tilairvimishraM dadyAtpitR^ibhyaH prayato manuShyaH. shrAddhaM kR^itaM tena samAsahasraM rahasyametatpitaro vadanti.. 14-110-29 (96438) yastvekapa~NktyAM viShamaM dadAti snehAdbhayAdvA yadi vA.arthahetoH. krUraM durAchAramanAtmavantaM brahmaghnamenaM kavayo vadanti.. 14-110-30 (96439) dhanAni yeShAM vipulAni santi nityaM ramante paralokamUDhAH. teShAmayaM shatruvaraghnaloko nAnyatsukhaM dehasukhe ratAnAm.. 14-110-31 (96440) ye chaiva muktAstapasi prayuktAH svAdhyAyashIlA jarayanti deham. jitendriyA bhUtahite niviShTa- steShAmasau chApi parashcha lokaH.. 14-110-32 (96441) ye chaiva vidyAM na tapo na dAnaM na chApi mUDhAH prajane yatante. na chApi gachChanti sukhAni bhogAM- steShAmayaMka chApi parashcha nAsti.. 14-110-33 (96442) yudhiShThira uvAcha. 14-110-34x (7987) nArAyaNa purANesha lokAvAsa namostu te. shrotumichChAmi kArtsnyena dharmasArasamuchchayam.. 14-110-34 (96443) bhagavAnuvAcha. 14-110-35x (7988) dharmasAraM mahAprAj~ni manunA proktamAditaH. pravakShyAmi manuproktaM paurANAM shrutisaMhitam.. 14-110-35 (96444) agnichitkapilA satrI rAjA bhikShurmahodadhiH. dR^iShTamAtrAtpunatyete tasmAtpashyeta tAnsadA.. 14-110-36 (96445) gaurakasyaiva dAtavyA na bahUnAM yudhiShThira. sA gaurvikrayamApannA dahatyAsaptamaM kulam.. 14-110-37 (96446) bahUnAM na pradAtavyA gaurvastraM shayanaM striyaH. tAdR^igbhUtaM tu taddAnaM dAtAraM nopatiShThati.. 14-110-38 (96447) Akramya brAhmaNairbhuktamanAryANAM cha veshmani. gobhishcha puNyaM tatteShAM rAjasUyAdvishiShyate.. 14-110-39 (96448) mA dadAtviti yo brUyAdbrAhmaNeShu cha goShu cha. tiryagyonishataM gatvA chaNDAleShUpajAyate.. 14-110-40 (96449) brAhmaNasvaM cha yaddaivaM daridrasyaiva yaddhanam. guroshchApi hR^itaM rAjansvargasthAnapi pAtayet.. 14-110-41 (96450) dharmaM jij~nAsamAnAnAM pramANaM paramaM shrutiH. dvitAyaM dharmashAstrANi tR^itIyaM lokasaMgrahaH.. 14-110-42 (96451) AsamudrAchcha yatpUrvAdAsamudrAchcha pashchimAt. himAdrivindhyayormadhyamAryAvartaM prachakShate.. 14-110-43 (96452) sarAvatIdR^iShadvatyordevanadyoryadantaram. taddevanirmitaM deshaM brahmavartaM prachakShate.. 14-110-44 (96453) yasmindeshe ya AchAraH pAraMparyakramAgataH. varNAnAM sAntarAlAnAM sa sadAchAra uchyate.. 14-110-45 (96454) kurukShetraM cha matsyAshcha pA~nchAlAH shUrasenayaH. ete brahmarShideshAstu brahmAvartAdanantarAH.. 14-110-46 (96455) etaddeshaprasUtasya sakAshAdagrajanmanaH. svaM chAritraM cha gR^ihNIyuH pR^ithivyAM sarvamAnavAH.. 14-110-47 (96456) himavadvindhyayormadhyaM yatprAgvishasanAdapi. pratyageva prayAgAttu madhyadeshaH prakIrtitaH.. 14-110-48 (96457) kR^iShNasArastu charati mR^igo yatra svabhAvataH. sa j~neyo yAj~niko desho mlechChadeshastataH param.. 14-110-49 (96458) etAnvij~nAya deshAMstu saMshrayerandvijAtayaH. shUdrastu yasminkasminvA nivasedvR^ittikarshitaH.. 14-110-50 (96459) AchAraH prathamo dharmo hyahiMsA satyameva cha. dAnaM chaiva yathAshakti niyamAshcha yamaiH saha.. 14-110-51 (96460) vaidikaiH karmabhiH puNyairniShekAdirdvijanmanAm. kAryaH sharIrasaMskAraH pAvanaH pretya cheha cha.. 14-110-52 (96461) garbhahomairjAtakarmanAmachaulopanAyanaiH. svAdhyAyaistadvrataishchaiva vivAhasnAtakavrataiH. mahAyaj~naishcha yaj~naishcha brAhmIyaM kriyate tanuH.. 14-110-53 (96462) dharmorthau yadi na syAtAM shushruShA vA.api tadvidhA. vidyA tasminnavaptavyA shubhaM bIjamivoShare.. 14-110-54 (96463) laukikaM vaidikaM vA.api tathA.a.adhyAtmikameva vA. yasmAjj~nAnamidaM prAptaM taM pUrvamabhivAdayet.. 14-110-55 (96464) savyena savyaM saMgR^ihya dakShiNena tu dakShiNam. na kuryAdekahastena guroH pAdAbhivAdanam.. 14-110-56 (96465) niShekAdIni karmANi yaH karoti yathAvidhi. adhyApayati chaivenaM sa vipro gururuchyate.. 14-110-57 (96466) kR^itvopanayanaM vedAnyodhyApayati nityashaH. sakalpAnsarahasyAMshcha sa chopAdhyAya uchyate.. 14-110-58 (96467) sA~NgAMshcha vedAnadhyApya shikShayitvA vratAni cha. vivR^iNoti cha mantrArthAnAchAryaH sobhidhIyate.. 14-110-59 (96468) upAdhyAyAddashAchArya AchAryANAM shataM pitA. pituH shataguNaM mAtA gauraveNAtirichyate.. 14-110-60 (96469) eteShAmapi sarveShAM garIyAnj~nAnado guruH. guroH parataraM kiMchinna bhUtaM na bhaviShyati.. 14-110-61 (96470) tasmAtteShAM vashe tiShThichChushrUShAparamo bhavet. avamAnAddhi teShAM tu narakaM syAnna saMshayaH.. 14-110-62 (96471) hInA~NgAnatiriktA~NgAnvidyAhInAnvayodhikAn. rUpadraviNahInAMshcha jAtihInAMscha nAkShipet.. 14-110-63 (96472) shapatA yatkR^itaM puNyaM shapyamAnaM tu gachChati. shapyamAnasya yatpApaM shapantamanugachChati.. 14-110-64 (96473) nAstikyaM vedanindAM cha devatAnAM cha kutsanam. dveShaM DaMbhaM cha mAnaM cha krodhaM taikShNyaM vivarjayet.. .. 14-110-65 (96474) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi dashAdhikashatatamo.adhyAyaH.. 110 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 111

.. shrIH ..

14.111. adhyAyaH 111

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMpratyagnisR^iShTiprakArakathanam.. 1 .. AhavanIyAditvena tadvibhAgakathanapUrvakaM tattannAmanirvachanam.. 2 .. tathA yaj~nAgnihotraprashaMsanam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. svabhaktasya hR^iShIkesha dharmAdharmamajAnataH. dharmaM puNyatamaM deva pR^ichChataH kathayasva me.. 14-111-1 (96475) bhagavAnuvAcha. 14-111-2x (7989) yadetadagnihotraM vai sR^iShTaM varNatrayasya tu. mantravadyaddhutaM samyagvidhinA chApyupAsitam. AhitAgniM nayatyUrdhvaM sapatnIkaM sabAndhavam.. 14-111-2 (96476) yudhiShThira uvAcha. 14-111-3x (7990) kathaM tadbrAhmaNairdeva hotavyaM kShatriyaiH katham. vaishyairvA devadevesha kathaM vA suhutaM bhavet.. 14-111-3 (96477) kasminkAle kataM kasya Adheyo.agniH surottama. Ahitasya kathaM vA.api samyagAcharaNaM bhavet.. 14-111-4 (96478) katyagnayaH kimAtmAnaH sthAnaM kiM kasya vA vibho. katarasminhute sthAne kaM vrajedAgnihotrikaH.. 14-111-5 (96479) agnihotranimittaM cha kimutpannaM purA.anagha. kathamevAtha hUyante prIyante cha surAH katham.. 14-111-6 (96480) vidhivanmantravatkR^itvA pUjitAstvagnayaH katham. kAM gatiM vadatAMshreShTha nayanti hyagnihotriNaH.. 14-111-7 (96481) durhutAshchApi bhagavannavij~nAtAstrayo.agnayaH. kimAhitAgneH kurvanti dushchIrNA vA.api keshava.. 14-111-8 (96482) utsannAgnistu pApAtmA kAM yoniM deva gachChati. etatsarvaM samAsena bhaktyA hyupagatasya me. vaktumarhasi sarvaj~na sarvAdhikaM namostu te.. 14-111-9 (96483) bhagavAnuvAcha. 14-111-10x (7991) shR^iNu rAjanmahApuNyamidaM dharmAmR^itaM param. yattu tArayate yuktAnbrAhmaNAnagnihotriNaH.. 14-111-10 (96484) brhamitvenAsR^ijaM lokAnahamAdau mahAdyute. sR^iShTo.agnirmukhataH pUrvaM lokAnAM hitakAmyayA.. 14-111-11 (96485) yasmAdagre sa bhUtAnAM sarveShAM nirmito mayA. tasmAdagnItyabhihitaH purANaj~nairmanIShibhiH.. 14-111-12 (96486) yasmAttu sarvakR^ityeShu pUrvamasmai pradIyate. AhutirdIpyamAnAya tasmAdagnIti kathyate.. 14-111-13 (96487) yasmAchcha tu nayatyagrAM gatiM viprAnsupUjitaH. yasmAchcha nayanAdrAjandeveShvagnIti kathyate.. 14-111-14 (96488) tasmAchcha durhutaH soyamalaM bhakShayituM kShaNAt. yajamAnaM narashreShTha kravyAdo.agnistataH smR^itaH.. 14-111-15 (96489) sarvabhUtAtmako rAjandevAnAmeSha vai mukham. prathamaM manmukhAtsR^iShTo lokArthe pachanaH prabhuH.. 14-111-16 (96490) sR^iShTamAtro jagatsarvamattumaichChatpurA khalu. tataH prashamitaH sognirUpAsyaiva mayA purA.. 14-111-17 (96491) satatopAsanAtsoyamaupAsana iti smR^itaH.. 14-111-18 (96492) AhutiH sarvamAkhyAti tasminvasati sonalaH. Avasathya iti khyAtastenAsau brahmavAdibhiH.. 14-111-19 (96493) tasmAtpa~ncha mahAyaj~nA vartante yasya dharmataH. somamaNDalamadhyena gatistasya dvijanmanaH.. 14-111-20 (96494) te cha saptarShayaH siddhAH saMyatendriyabuddhayaH. gatA hyamarasAyujyaM te hyagnyarchanatatparAH.. 14-111-21 (96495) apare chAvasathyaM cha pachanAgniM prachakShate. tasminpa~ncha mahAyaj~nA vaishvadevashcha vartate.. 14-111-22 (96496) sthalIpAkaM cha gArhaM cha sarve chAsminpratiShThitAH. gR^ihyakarmavaho yasmAttasmAdgR^ihapatistu saH.. 14-111-23 (96497) aupAsanaM chAvasathyaM sabhyaM pachanapAvakam. AhurbrahmavidaH kechinmatametanmamApi cha.. 14-111-24 (96498) agnihotraprakAraM cha shR^iNu rAjansamAhitaH. trayANAM guNanAmAnAM vahnInAmuchyate mayA.. 14-111-25 (96499) gR^ihANAM hi patitvaM hi gR^ihapatyamiti smR^itam. gR^ihapatyaM tu yasyAsIttattasmAdgArhapatyatA.. 14-111-26 (96500) yajamAnaM tu yasmAttu dakShiNAM tu gatiM nayet. dakShiNAgniM tamAhuste dakShiNAyatanaM dvijAH.. 14-111-27 (96501) AhutiH sarvamAkhyAti havyaM vai vahanaM smR^itam. sarvahavyavaho vahnirgatashchAhavanIyatAm.. 14-111-28 (96502) yaM chAksathyaM juhuyAnmUlAgniM vidhivaddvijaH. AvasathyaM tu taM chAgniM pachanAgniM prachakShate.. 14-111-29 (96503) teShAM sa bhAgato vahniH sabhya ityabhidhIyate. Avatathyastu yo vahniH prathamaH sa prajApatiH.. 14-111-30 (96504) brahmA cha gArhapatyo.agnistasminneva hi sobhavat. dakShiNAgnistvayaM rudraH krodhAtmA chaNDa eva saH.. 14-111-31 (96505) ahamAhavanIyo.agnirAhomAdyasya vai mukhe. sabhyo.agniH pa~nchamo yastu skanda eva narAdhipa.. 14-111-32 (96506) pR^ithivI gArhapatyo.agnirantarikShaM cha dakShiNaH. svargamAhavanIyo.agnirevamagnitrayaM smR^itam.. 14-111-33 (96507) vR^ittashcha gArhapatyo.agniryasmAdvR^ittA cha medinI. ardhachandrAkR^itistaM vai dakShiNAgnistathA bhavet.. 14-111-34 (96508) chaturashraM tataH svargaM nirmalaM tu nirAmayam. tasmAdAhavanIyo.agnishchaturashro bhavennR^ipa.. 14-111-35 (96509) juhuyAdgArhapatyaM yo bhuvaM jayati sa dvijaH. juhoti dakShiNaM yastu sa jayatyantarikShakam.. 14-111-36 (96510) pR^ithivImantarikShaM cha divaM R^iShigaNaiH saha. jayatyAhavanIyaM yo juhuyAdbhaktimAnnaraH.. 14-111-37 (96511) Abhimukhyena homastu yasya yaj~neShu vartate. tenApyAhavanIyatvaM gato vahnirmahAdyutiH.. 14-111-38 (96512) AhomAdagnihotreShu yaj~nairvA yatra sarvashaH. yasmAttasmAtpravartante tato hyAhavanIyatA.. 14-111-39 (96513) yastvAvasathyaM juhuyAnmUlAgniM vidhivaddvijaH. sa tu saptarShilokeShu sapatnIkaH pramodate.. 14-111-40 (96514) iShTo bhavati sarvAgneragnihotraM cha tadbhavet. trANAdvai yajamAnasya hyagnihotramiti smR^itam.. 14-111-41 (96515) hoijyeShu viShAdo vai viShAdo duHkhamuchyate. duHkhaM tApatrayaM proktaM tApaM hi narakaM viduH.. 14-111-42 (96516) AdhyAtmikaM chAdhidaivamAdhibhautikameva cha. etattApatrayaM proktamAtmavidbhirnarAdhipa.. 14-111-43 (96517) yasmAdvai trAyate duHkhAdyajamAnaM huto.analaH. tasmAttu vidhivatproktamagnihotramiti shrutau.. 14-111-44 (96518) tadagnihotraM sR^iShTaM vai brahmaNA lokakartR^iNA. vedAshchApyagnihotraM tu jaj~nire svayameva tu.. 14-111-45 (96519) agnihotraphalA dArA dattabhuktaphalaM dhanam.. ratiputraphalA dArA dattabhuktaphalaM dhanam.. 14-111-46 (96520) trivedamantrasaMyogAdagnihotraM pravartate. R^igyajuHsAmabhiH puNyaiH sthApyate sUtrasaMyutaiH.. 14-111-47 (96521) vasante brAhmaNasya syAdAdheyo.agnirnarAdhipa. vasanto brAhmaNo j~neyo vedayoniH sa uchyate.. 14-111-48 (96522) agnyAdheyaM tu yenAtha vasante kriyate.anagha. tasya shrIrbahmavR^iddhishcha brAhmaNasya vivardhate.. 14-111-49 (96523) kShatriyasyAgnirAdheyo grIShme shreShThaH sa vai nR^ipa. yenAdhAnaM tu vai grIShme kriyate tasya vardhate. shrIH prajAHka pashavashchaiva vittaM tejo balaM yashaH.. 14-111-50 (96524) sharadR^itau tu vaishyasya hyAdhAnIyo hutAshanaH. sharadrAtraM svayaM vaishyo vaishyayoniH sa uchyate.. 14-111-51 (96525) sharadyAdhAnamevaM vai kriyate yena pANDava. tasyApi shrIH prajA.a.ayushcha pashavo.arthashcha vardhate.. 14-111-52 (96526) pashavaH sarva evaite tribhiH sarvairala~NkR^itAH. agnihotrA hyavartante taireva dhriyate jagat.. 14-111-53 (96527) grAmyAraNyAshcha pashavo pR^ikShAshchaiva tR^iNAni cha. phalAnyoShadhayashchApi agnihotrakR^ite haviH.. 14-111-54 (96528) rasAH snehAstathA gandhA ratnAni maNayastathA. kA~nchanAni cha lohAni hyagnihotrakR^ite.abhavan.. 14-111-55 (96529) Ayurvedo dhanurvedo mImAMsA nyAyavistaraH. dharmashAstraM cha tatsarvamagnihotrakR^ite kR^itam.. 14-111-56 (96530) ChandaH shikShA cha kalpashcha tathA vyAkaraNAni cha. shAstraM jyotirniruktaM chApyagnihotrakR^ite kR^itam.. 14-111-57 (96531) itihAsapurANaM cha gAthAshchopaniShattathA. AtharvaNAni karmANi chAgnihotrakR^ite kR^itam.. 14-111-58 (96532) yachchaitasyAM pR^ithivyAM vai kiMchidasti charAcharam. tatsarvamagnihotrasya kR^ite sR^iShTaM svayaMbhuvA.. 14-111-59 (96533) agnihotrasya darshasya pUrNamAsasya chApyatha. yupeShTipashubandhAnAM somapAnakriyAvatAm.. 14-111-60 (96534) tithinakShatrayogAnAM muhUrtakaraNAtmakam. kAlasya vedanArthaM tu jyotirj~nAnaM purA.anagha.. 14-111-61 (96535) R^igyajuH sAmamantrANAM shlokatatvArthachintanAt. pratyApattivikalpAnAM Chandoj~nAnaM pralpitam.. 14-111-62 (96536) varNAkSharapadArthAnAM sandhili~NgaM prakIrtitam. nAmadhAtuvivekArthaM purA vyAkaraNaM smR^itam.. 14-111-63 (96537) yUpavedyadhvarArthaM tu prokShaNashravaNAya tu. yaj~nadaivatayogArthaM shikShAj~nAnaM prakalpitam.. 14-111-64 (96538) yaj~napAtrapavitrArthaM dravyasaMbhAraNAya cha. sarvayaj~navikalpAya purAkalpaM prakalpitam.. 14-111-65 (96539) nAmadhAtuvikalpAnAM tatvArthaniyamAya cha. sarvavedaniruktAnAM niruktamR^iShibhiH kR^itam.. 14-111-66 (96540) vedyarthaM pR^ithivI sR^iShTA saMbhArArtha tathaiva cha. idhmArthamatha yUpArthaM brahmA chakre vanaspatim.. 14-111-67 (96541) grAmyAraNyAshcha pashavo jAyante yaj~nakAraNAt. mantrANAM viniyogaM cha prokShitaM shrapaNaM tathA.. 14-111-68 (96542) anuyAjaprayAjAshcha marutAM shaMsinastathA. audgAtraM chaiva sAmnAM vai pratiprasthAnameva cha.. 14-111-69 (96543) viShNukramANAM kramaNaM dakShiNAvabhR^ithaM tathA. trikAsamarchanaM chaiva syAneShUpahR^itaM tathA.. 14-111-70 (96544) devatAgrahaNaM mokShaM haviShAM shrapaNaM tathA. nAvabuddhyanti ye viprA nindanti cha pashorvadham. te yAnti narakaM ghoraM rauravaM tamasA.a.avR^itam.. 14-111-71 (96545) shatavarShasahasrANi tatra sthitvA narAdhamAH. kR^imirbhirbhakShyamANAshcha tiShTheyuH pUyashoNite.. 14-111-72 (96546) vR^ikShA yUpatvamichChanti pashutvaM pashavastathA. tR^iNAnIchChanti barhiShTvamoShadhyashcha haviShyatAm. somatvaM cha latAH sarvA veditvaM cha vasuMdhara.. 14-111-73 (96547) yasmAtpashutvamichChanti pashavaH svargalipsayA. tasmAtpashuvadhe hiMsA nAsti yaj~neShu pANDava.. 14-111-74 (96548) yUpAstanmantrasaMskArairdarbhAshcha pashavastathA. yajamAnena sahitAH svargaM yAnti nareshvara.. 14-111-75 (96549) yAvatkAlaM hi yajvA vai svargaloke mahIyate. tAvatkAlaM pramodante pashavo hyadhvare hatAH.. 14-111-76 (96550) ahiMsA vaidikaM karma brahmakarmeti tatkR^itam. vedoktaM ye na kurvanti hiMsAbuddhyA kratUndvijAH. sadyaH shUdratvAmAyAnti pretya chaNDAlatAmapi.. 14-111-77 (96551) gAvo yaj~nArthamutpannA dakShiNArthaM tathaiva cha. suvarNaM rajataM chaiva pAtrakrubhArthameva cha.. 14-111-78 (96552) darbhAH saMstaraNArtaM tu rakShasAM rakShaNAya cha. pajanArthaM dvijAH sR^iShTAstArakA divi devatAH.. 14-111-79 (96553) kShatriyA rakShaNArthaM tu vaishyA vArtAnimittataH. shushrUShArthaM trayANAM vai shUdrAH sR^iShTAH svayaMbhuvA.. 14-111-80 (96554) evametajjagatsarvamagnihotrakR^ite kR^itam. nAvabudhyanti ye chaiva narAstu tamasA vR^itAH.. 14-111-81 (96555) te yAnti narakaM ghoraM rauravaM nAma vishrutam. rauravAdviprayuktAstu kR^imiyoniM vrajanti te.. 14-111-82 (96556) yathoktamagnihotrANAM shushrUShanti cha ye dvijAH. tairdattaM sahutaM cheShTaM dattamadhyApitaM bhavet.. 14-111-83 (96557) evamiShTaM cha pUrtaM cha yadvipraiH kriyate nR^ipa. tatsarvaM samyagAhR^itya chAditye sthApayAmyaham.. 14-111-84 (96558) mayA sthApitamAditye lokasya sukR^itaM hi tat. dhArayedyatsahasrAMshuH sukR^itaM hyagnihotriNAm.. 14-111-85 (96559) yAvatkAlaM tu tiShThanti loke chApyagnihotriNaH. tAvadeva hi puNyena dIpyate raviNA.ambare.. 14-111-86 (96560) svarge svargaM gatAnAM tu vIryAdbhavati vIryavAn. tatra te hyupabhu~njanti hyagnihotrasya tatphalam. samAnarUpA devAnAM tiShThantyAbUtasaMplavam.. 14-111-87 (96561) vR^ithA.agninA cha ye kechiddahyante hyagnihotriNaH. na te.agnihotriNAM loke mAnasA.api vrajanti te.. 14-111-88 (96562) vIraghrAstu durAchArA daridrAstu narAdhamAH. vikalA vyAdhitAshchApi jAyante shUdrayoniShu.. 14-111-89 (96563) tasmAdaproShitairnityamagnihotraM dvijAtibhiH. hotavyaM vidhivadrAjannUrdhvAmichChanti ye gatim.. 14-111-90 (96564) AtmavannAvamantavyamagnihotraM yudhiShThira. na tyAjyaM kShaNimapyetadagnihotraM yudhiShThira.. 14-111-91 (96565) vR^iddhatve.apyagnihotraM ye gR^ihNanti vidhivaddvijAH. shUdrAnnAdviratA dAntAH saMyatendriyabuddhayaH.. 14-111-92 (96566) pa~nchayaj~naparA nityaM lobhakrodhavivarjitAH. dvikAlamatithIMshchaiva pUjayanti cha bhaktitaH.. 14-111-93 (96567) te.api sUryodayaprakhyairvimAnairvAyuvegibhiH. mama loke pramodante dR^iShTvA mAM cha yudhiShThira.. 14-111-94 (96568) manvantaraM cha tatraikaM moditA dvijasattamAH. iha mAnuShyake loke jAyante dvijasattamAH.. 14-111-95 (96569) bAlAhitAgrayo ye cha shUdrAnnAdviratAH sadA. krodhalobhavinirmuktAH prAtassnAnaparAyaNAH. yathoktamagnihotraM vai juhvate vijitendriyAH.. 14-111-96 (96570) AtitheyAH sadA saumyA dvikAlaM matparAyaNAH. te yAntyapunarAvR^ittiM bhittvA chAdityamaNDalam.. 14-111-97 (96571) mama lokaM sapatnIkA yAnaiH sUryodayaprabhaiH. tatra bAlArkasa~NkAshAH kAmagAH kAmarUpiNaH.. 14-111-98 (96572) aishvaryaguNasaMpannAH krIDanti cha yathAsukham. ityeShAmAhitAgnInAM vibhUtiH pANDunandana.. 14-111-99 (96573) shrutiM kechinnindamAnAH shrutiM dUShyantyabuddhayaH. pramANaM na cha kurvanti ye yAntIhApi durgatim. 14-111-100 (96574) pramANamitihAsaM cha vedAnkurvati ye dvijAH. te yAntyamarasAyujyaM nityamAstikyabuddhayaH.. .. 14-111-101 (96575) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi ekAdashAdhikashatatamo.adhyAyaH..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 112

.. shrIH ..

14.112. adhyAyaH 112

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati chAndrAyaNavidhinirUpaNapUrvakaM tadAcharaNaphalakathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. chakrAyudha namaste.astu devesha garuDadhvaja. chAndrAyaNavidhiM puNyamAkhyAhi bhagavanmama.. 14-112-1 (96576) bhagavAnuvAcha. 14-112-2x (7992) shR^iNu pANDava tatvena sarvapApapraNAshanam. pApino yena shuddhyanti tatte vakShyAmi sarvashaH.. 14-112-2 (96577) brAhmaNaH kShatriyo vA.api vaishyo vA charitavrataH. yathAvatkartukAmo vai tasyaivaM prathamA kriyA.. 14-112-3 (96578) shodhayettu sharIraM svaM pa~nchagavyena yantritaH. sashiraH kR^iShNapakShasya tataH kurvIta vApanam.. 14-112-4 (96579) shuklavAsAH shuchirbhUtvA mau~njIM badhnIta mekhalAm. pAlAshadNDamAdAya brahmachArivrate sthitaH.. 14-112-5 (96580) kR^itopalAsaH pUrvaM tu shuklapratipadi dvijaH. nadIsaMgamatIrtheShu shuchau deshe gR^ihe.api vA. gomayenopalipre.atha sthaNDile.agniM nidhApayan.. 14-112-6 (96581) AghArAvAjyabhAgau cha praNavaM vyAhR^itIstathA. vAruNaM chaiva pa~nchaiva hutvA sarvAnyathAkramam.. 14-112-7 (96582) satyAya viShNave cheti brahmarShibhyo.atha brahmaNe. vishvebhyo hi cha devebhyaH saprajApataye tathA.. 14-112-8 (96583) ShaDuktvA juhuyAtpashchAtprAyashchittAhutiM dvijaH. ataH samApayedagniM shAntiM kR^itvA.atha pauShTikim.. 14-112-9 (96584) praNamy chAgniM somaM cha bhasma digdhvA yathAvidhi. nadIM gatvA vishuddhAtmA somAya varuNAya cha. AdityAya namaskR^itvA tataH snAyAtsamAhitaH.. 14-112-10 (96585) uttIryodakamAchamya chAsInaH pUrvatomukhaH. prANAyAmaM tataH kR^itvA pavitrairabhiShechanam.. 14-112-11 (96586) AchAntastvamivIkSheta UrdhvabAhurdivAkaram. kR^itA~njalipuTaH sthitvA kuryAchchaiva pradakShiNam.. 14-112-12 (96587) nArAyaNaM vA rudraM vA brahmaNamathavA.api cha. vAruNaM mantramUktaM vA prAgbhojanamathApi vA.. 14-112-13 (96588) vIraghnamR^iShabhaphaM vA.api tathA chApyaghamarShaNam. gAyatrIM mama devIM vA sAvitrIM vA japettataH. shataM vA.aShTashataM vA.api sahasramathavA param.. 14-112-14 (96589) tato madhyAhnakAle vai pAyasaM yAvakaM hi vA. pAchayitvA prayatnena prayataH susamAhitaH.. 14-112-15 (96590) pAtraM tu susamAdAya sauvarNaM rAjataM tu vA. tAmraM vA mR^inmayaM vApi auduMbaramathApi vA. 14-112-16 (96591) vR^ikShANAM yAj~niyAnaM tu parNairArdrairakutsitaiH. puTakena tu gupteni charedbhaikShaM samAhitaH.. 14-112-17 (96592) brAhmaNAnAM gR^ihANAM tu saptAnAM nAparaM vrajet. godohamAtraM tiShThittu vAgyataH saMyatendriyaH.. 14-112-18 (96593) na hasenna cha vIkSheta nAbhibhASheta vA striyam.. 14-112-19 (96594) dR^iShTvA mUtraM purIShaM vA chaNDAlaM vA rajasvalAm. patitaM cha tathA shvAnamAdityamavalokayet.. 14-112-20 (96595) yo hi pAdukamAruhya sarvadA prachareddvijaH. taM dR^iShTvA pApakarmANamAdityamavalokayet.. 14-112-21 (96596) tatastvAvasathaM prApto bhikShAM nikShipya bhUtale. prakShAlya pAdAvAjAnvorhastAvAkUrparaM punaH. Achamya vAriNA tena vahniM viprAMshcha pUyayet.. 14-112-22 (96597) pa~ncha saptAthavA kuryAdbhAgAnbhaikShasya tasya vai. teShAmanyatamaM piNDamAdityAya nivedayet.. 14-112-23 (96598) brahmaNe chAgnaye chaiva somAya varuNAya cha. vishvebhyashchaiva devebhyo dadyAdannaM yathAkramam.. 14-112-24 (96599) avashiShTamathaikaM tu vaktramAtraM prakalpayet.. 14-112-25 (96600) a~Ngulyagre sthitaM piNDaM gAyatryA chAbhimantrayet. a~NgulIbhistribhiH piNDaM prAshnIyAtprA~NmukhaHka shuchiH. 14-112-26 (96601) yathA cha vardhate somo hrasate cha yathA punaH. tathA piNDAshcha vardhante hrasante cha dinedine.. 14-112-27 (96602) trikAlaM snAnamasyoktaM dvikAlamathavA sakR^it. brahmachArI sadA vA.api na cha vastraM prapIDayet.. 14-112-28 (96603) sthAna na divasaM tiShThedrAtrau vIrAsanaM vrajet. bhavetsthaNDilashAyI vA.apyathA vR^ikShamUlikaH.. 14-112-29 (96604) valkalaM yadi vA kShaumaM shANaM kArpAsakaM tathA. AchChAdanaM bhavettasya vastrArthaM pANDunandana.. 14-112-30 (96605) evaM chAndrAyaNe pUrNe mAsasyAnte prayatnavAn. brAhmaNAnbhojayedbhaktyA dadyAchchaiva cha dakShiNAm.. 14-112-31 (96606) chAndrAyaNena chIrNena yatkR^itaM tena duShkR^itam. tatsarvaM tatkShaNAdeva bhasmIbhavati kAShThavat.. 14-112-32 (96607) brahmahatyA cha gohatyA suvarNastainyameva cha. bhrUNahatyA surApAnaM gurordAravyatikramaH.. 14-112-33 (96608) evamanyAni pApAni pAtakIyAni yAni cha. chAndrAyaNena nashyanti vAyunA pAMsavo yathA.. 14-112-34 (96609) anirdashAyA goH kShIramauShThramAvikameva cha. mR^itasUtakayoshchAnnaM bhuktvA chAndrAyaNaM charet.. 14-112-35 (96610) upapAtakinashchAnnaM patitAnnaM tathaiva cha. shUdrasyochCheShaNaM chaiva bhuktvA chAndrAyaNaM charet.. 14-112-36 (96611) AkAshasthaM tu hastasthamadhaH srastaM tathaiva cha. parahastasthitaM chaiva bhuktvA chAndrAyaNaM charet.. 14-112-37 (96612) athAgredhiShorannaM didhiShUpapatestatA. parivettustathA chAnnaM parivittAnnameva cha.. 14-112-38 (96613) kuNDAnnaM golakAnnaM cha devalAnnaM tathaiva cha. tathA purohitasyAnnaM bhuktvA chAndrAyaNaM charet.. 14-112-39 (96614) surA.a.asavaM viShaM sarpirlAkShA lavaNameva cha. tailaM chApi cha vikrINandvijashchAndrAyaNaM charet.. 14-112-40 (96615) ekoddiShTaM tu yo bhu~Nkte janamadhyagato.api yaH. bhinnabhANDeShu yo bhu~Nkte dvijashchAndrAyaNaM charet.. 14-112-41 (96616) yo bhu~Nkte.anupanItena yo bhu~Nkte cha striyA saha. kanyayA saha yo bhu~Nkte dvijashchAndrAyaNaM charet.. 14-112-42 (96617) uchChiShTaM sthApayedvipro yo mohAdbhojanAntare. dadyAdvA yadi vA mohAdvijashchAndrAyaNaM charet.. 14-112-43 (96618) tumbakoshAtakaM chaiva palANDuM gR^i~njanaM tathA. ChatrAkaM lashunaM chaiva bhuktvA chAndrAyaNaM charet.. 14-112-44 (96619) dvijaH paryuShitaM chAnnaM pakvaM paragR^ihAgatam. vipakvaM cha tathA mAMsaM bhuktvA chAndrAyaNaM charet.. 14-112-45 (96620) udakyayA shunA vA.api chaNDAlairvA dvijottamaH. dR^iShTamannaM tu bhu~njAno dvijashchAndrAyaNaM charet.. 14-112-46 (96621) ****tatpurA vishuddhyarthamR^iShibhishcharitaM vratam. pAvanaM sarvabhUtAnAM puNyaM pANDavachoditam.. 14-112-47 (96622) etena vasavo rudrAshchAdityAshcha divaM gatAH. etadadya paraM guhyaM pavitraM pApanAshanam.. 14-112-48 (96623) yathoktametadyaH kuryAddvijaH pApapraNAshanam.. sa divaM yAti pUtAtmA nirmalAdityasaMnibhaH.. .. 14-112-49 (96624) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi dvAdashAdhikashatatamo.adhyAyaH.. 112 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 113

.. shrIH ..

14.113. adhyAyaH 113

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati kArtikAdidvAdashamAseShu ekabhuktavratAcharaNaprakAranirUpaNapUrvakaM tatphalakathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. keshavenaivamukte tu chAndrAyaNavidhikrame. apR^ichChatpunaranyAMshcha dharmAndharmAtmajo nR^ipa.. 14-113-1 (96625) yudhiShThira uvAcha. 14-113-2x (7993) sarvabhUtapate shrImansarvabhUtanamaskR^ita. sarvabhUtahitaM dharmaM sarvaj~na kathayasva naH.. 14-113-2 (96626) bhagavAnuvAcha. 14-113-3x (7994) yaddaridrajanasyApi svargyaM sukhakaraM bhavet. sarvapApaprashamanaM tachChR^iNuShva yudhiShThira.. 14-113-3 (96627) kArtikAdyAstu ye mAsA dvAdashaiva prakIrtitAH. teShvekabuktanimaH sarveShAmuchyate mayA.. 14-113-4 (96628) kArtike yastu vai mAse nandAyAM saMyatendriyaH. ekabhuktena madbhakto mAsamekaM tu vartate.. 14-113-5 (96629) jalaM vA na pibenmAse nAntaraM bhojanAtparam. AdityarUpaM mAM nityamarchayansusamAhitaH.. 14-113-6 (96630) vratAnte bhojayedviprAndakShiNAM sampradAya cha. krodhalobhavinirmuktastasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-113-7 (96631) vidhivatkapilAdAne yatpuNyaM samudAhR^itam. tatpuNyaM samanuprApya sUryakaloke mahIyate. tatashchApi chyutaH kAlAtpuruSheShUpajAyate.. 14-113-8 (96632) mArgashIrShaM tu yo mAsamekabhuktena vartate. kAmaM krodhaM cha lobhaM cha parityajya yathAvidhi.. 14-113-9 (96633) snAtvA chAdityarUpaM mAmaryayenniyatendriyaH. japechchaiva cha gAyatrIM mAmikAM vAgyatendriyaH.. 14-113-10 (96634) mAse parisamApte tu bhojayitvA dvijA~nshuchiH. tAnarchayati madbhaktyA tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-113-11 (96635) agnihotre kR^ite puNyamAhitAgnestu yadbhavet. tatpuNyaM phalamAsAdya yonenAM.abarashobhinA. saha saptarShilokeShu yathAkAmaM yathAsukham.. 14-113-12 (96636) tatashchApi chyutaH kAlAddharivarSheShu jAyate. tatra prakAmaM krIDitvA rAjA pashchAdbhaviShyati.. 14-113-13 (96637) ******** kShipedevamekabhuktena yo naraH. archayanneva mAM nityaM madgatenAntarAtmanA.. 14-113-14 (96638) ahiMsAsatyasahitaH krodhaharShavivarjitaH. evaM yuktasya rAjendra shR^iNu yatphalamuttamam.. 14-113-15 (96639) viprAtithyasahasreShu yatpuNyaM samudAhR^itam. tatpuNyaM samanuprApya shakraloke mahIyate.. 14-113-16 (96640) avatIrNastataH kAlAdilAvarSheShu jAyate. tatra sthitvA chiraM kAlamasminvipro bhaviShyati.. 14-113-17 (96641) mAghamAsaM sadA yastu vartate chaikabhuktataH. madarchanaparo bhUtvA DaMbhaktodhavivarjitaH. mAmikAmapi sAvitrIM sandhyAyAM tu japedbudhaH.. 14-113-18 (96642) dattvA du dakShiNAmante bhojayitvA dvijAnapi. namiskaroti tAnbhaktyA madgatenAntarAtmanA. trikAlasnAnayuktasya tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-113-19 (96643) nIlakaNThaprayuktena yonenAM.abarashobhinA. pitR^ilokaM vrajechChrImAnsevyamAnopsaroNaiH.. 14-113-20 (96644) tatra prakAmaM krIDitvA bhadrAshveShUpajAyate. tatashchyutashchaturvedI vipro bhavati bhUtale.. 14-113-21 (96645) yashcharetphAlgunaM mAsamekabhukto jitendriyaH. namo brahmaNyadevAyetyetanmantraM japetsadA.. 14-113-22 (96646) pAyasaM bhojayedviprAnvratAnte saMyatendriyaH. madarchanaparo.akrodhastasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-113-23 (96647) vimAnaM sArasairyuktamArUDhaH kAmagAmi cha. nakShatraloke ramate nakShatrasadR^ishAkR^itiH.. 14-113-24 (96648) tatashchApi chyutaH kAlAtketumAleShu jAyate. tatra prakAmaM krIDitvA mAnuSheShu munirbhavet.. 14-113-25 (96649) chaitramAsaM tu yo rAjannekabhuktena vartate. brahmachArI cha madbhaktyA tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-113-26 (96650) yadagnihotriNaH puNyaM yathoktaM vratachAriNaH. tatpuNyaphakalamAsAdya chandraloke mahIyate.. 14-113-27 (96651) tato.avatIrNo jAyeta varShe ramaNake punaH. bhuktvA kAmAMstatastasminniha rAjA bhaviShyati.. 14-113-28 (96652) vaishAkhe yastu mAse vai hyekabhuktena vartate. dvijamagrAsane kR^itvA bhu~njanbhUmau cha vAgyataH.. 14-113-29 (96653) namo brahmaNyadevAyetyarchayitvA divAkaram. vratAnte bhojayedviprAMstasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-113-30 (96654) phalaM yadvidhivatproktamagniShTomAtirAtrayoH. tatpuNyaphalamAsAdya devaloke mahIyate.. 14-113-31 (96655) tato haimavate varShe jAyate kAlaparyayAt. tatra prakAmaM krIDitvA vipraH pashchAdbhaviShyati.. 14-113-32 (96656) jyeShThamAsaM tu yo vipro hyekabhuktena vartate. vipramagrAsane kR^itvA bhUmau bhu~njanyathAvidhi.. 14-113-33 (96657) namo brahmaNyadevAyetyuchcharanmAM samAhitaH. DaMbhAnR^itavinirmuktastasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-113-34 (96658) chIrNe chAndrAyaNe samyagyatpuNyaM samudAhR^itam. tatpuNyaphalamAsAdya devaloke mahIyate.. 14-113-35 (96659) athottarakurau varShe jAyate nirgatastataH. tatashchApi chyutaH kAlAdiha loke dvijo bhavet.. 14-113-36 (96660) AShADhamAsaM yo rAjannekabhuktena vartate. brahmachArI jitakrodho madarchanaparAyaNaH.. 14-113-37 (96661) vipramagrAsane kR^itvA bhUmau bhu~nja~njitendriyaH. kR^itvA triShavaNaM snAnamaShTAkSharavidhAnataH.. 14-113-38 (96662) vratAnte bhojayedvidvAnpAyasena yudhiShThira. guDodanena rAjendra tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-113-39 (96663) kapilAshatadAnasya yatpuNyaM pANDunandana. tatpuNyaphalamAsAdya devaloke mahIyate.. 14-113-40 (96664) tato.avatIrNaH kAle tu shAkadvIpe tu jAyate. tatashchApi chyutaH kAlAdiha vipro bhaviShyati.. 14-113-41 (96665) shrAvaNaM yaH kShipenmAsamekabhuktena vartate. namo brahmaNyadevAyetyuktvA mAmarchayetsadA. vipramAgrAsane kR^itvA bhUmau bhu~njanyathAvidhi.. 14-113-42 (96666) pAyasenArchayanviprA~njitakrodho jitendriyaH. lobhamohavinirmuktastasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-113-43 (96667) kapilAdAnasya yatpuNyaM vidhidattasya pANDava. tatpuNyaM sama***prApya shakraloke mahIyate.. 14-113-44 (96668) tatashchApi chyuta kAlAtkushadvIpe prajAyate. tatri prakAmaM krIDitvA vipro bhavati mAnuShe.. 14-113-45 (96669) yastu bhAdrapadaM mAsamekabhuktena vartate. brahmachArI jitakrodhaH satyasandho jitendriyaH.. 14-113-46 (96670) vipramagrAsane kR^itvA pAkabhedavivarjitaH. namo brahmaNyadevAyetyuktvA.asya charaNau spR^ishet.. 14-113-47 (96671) tilAnapi ghR^itaM vA.api vratAnte dakShimAM dadat. madbhaktasya narashreShTha tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-113-48 (96672) yatphalaM vidhivatproktaM rAjasUyAshvamedhayoH. tatpuNyaphalamAsAdya shakraloke mahIyate.. 14-113-49 (96673) tatashchApi chyutaH kAlAjjAyate dhanadAlaye. tatra prakAmaM krIkaDitvA rAjA bhavati mAnuShe.. 14-113-50 (96674) yashchApyAshvayujaM mAsamekabhuktena vartate. madgAyatrIM japedbhaktyA madgatenAntarAtmanA. dvisandhyaM vA trisandhyaM vA shatamaShTottaraM tu vA.. 14-113-51 (96675) vipramagrAsane kR^itvA saMyatendriyamAnasaH. vratAnte bhojayedviprAMstasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-113-52 (96676) ashvamedhasya yatpuNyaM vidhivatpANDunandana. tatpuNyaphalamAsAdya mama loke mahIyate.. 14-113-53 (96677) tatashchApi chyutaH kAlAchChvetadvIpe prajAyate. tatra bhuktvA cha bhogAMshcha tato vipravaro bhavet.. .. 14-113-54 (96678) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadhar^maparvaNi trayodashAdhikashatatamo.adhyAyaH.. 113 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 114

.. shrIH ..

14.114. adhyAyaH 114

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati keshavAdibhagavanmUrtyupAstipUrvakaM mArgashIrShAdidvAdashadvAdashIvratAcharaNaphalakathanam.. 1 .. yudhiShThireNa vistareNa kR^iShNastavanam.. 2 .. punaH kR^iShNena yudhiShThirAya ekAdashyupavAsapUrvakaM dvAdashyAM bhagavatpUjAyAH phalakathanam.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. evaM saMvatsaraM pUrNamekabhuktena yaH kShipet. tasya puNyaphalaM yadvai tanmamAchakShva keshava.. 14-114-1 (96679) bhagavAnuvAcha. 14-114-2x (7995) shR^iNu pANDava tattvaM me vachanaM puNyamuttamam. yadakR^itvA.athavA kR^itvA naraH pApaiH pramuchyate.. 14-114-2 (96680) ekabhuktena varteta naraH saMvatsaraM tu yaH. brahmachArI jitakrodho hyadhashshAyI jitendriyaH.. 14-114-3 (96681) shuchishchi snAnato vyagraH satyavAganasUyakaH. archanneva tu mAM nityaM madgatenAntarAtmanA. sandhyayostu japennityaM madgAyatrIM samAhitaH.. 14-114-4 (96682) namo brahmaNyadevAyetyasakR^inmAM praNamya cha. vipramagrAsane kR^itvA yAvakaM bhaitrameva vA.. 14-114-5 (96683) bhuktvA tu vAgyato bhUmAvAchAntasya dvijanmanaH. namo.astu vAsudevAyetyuktvA tu charaNau spR^ishet.. 14-114-6 (96684) mAsemAse samApte tu bhojayitvA dvijA~nshuchIn. saMvatsare tataH pUrNe dadyAttu vratadakShiNAm.. 14-114-7 (96685) navanItamayIM gAM vA tiladhenumathApi vA. viprahastachyutaistoyaiH sahiraNyaiH samukShitaH. tasya puNyaphalaM rAjankathyamAnaM mayA shR^iNu.. 14-114-8 (96686) dashajanmakR^itaM pApaM j~nAnato.aj~nAnatopi vA. tadvinashyati tasyAshu nAtra kAryA vichAraNA.. 14-114-9 (96687) yudhiShThira uvAcha. 14-114-10x (7996) sarveShAmupavAsAnAM yachChreyaH sumahatphalam. yachcha niHshreyasaM loke tadbhavAnvaktumarhati.. 14-114-10 (96688) bhagavAnuvAcha. 14-114-11x (7997) shR^iNu rAjanyathApUrvaM mayA.abhIShTaM tu modate. tathA te kathayiShyAmi madbhaktAya yudhiShaThira.. 14-114-11 (96689) yastu bhaktyA shuchirbhUtvA pa~nchamyAM me narAdhipa. upavAsavrataM kuryAttrikAlaM chArchayaMstu mAm. sarvakratuphalaM labdhvA mama loke mahIyate.. 14-114-12 (96690) yudhiShThira uvAcha. 14-114-13x (7998) bhagavandevadevesha pa~nchamI nAma kA tava. tAmahaM shrotumichChAmi kathayasva mamAnagha.. 14-114-13 (96691) bhagavAnuvAcha. 14-114-14x (7999) parvadvayaM cha dvAdashyAM shravaNaM cha narAdhipa. matpa~nchamIti vikhyAtAM matpriyA cha visheShataH.. 14-114-14 (96692) tasmAttu brAhmaNashreShThairmanniveshitabuddhibhiH. upavAsastu kartavyo matpriyArtaM visheShataH.. 14-114-15 (96693) dvAdashyAmeva vA kuryAdupavAsamashaknuvan. tenAhaM paramAM prIti yAsyAmi narapu~Ngava.. 14-114-16 (96694) ahorAtreNa dvAdashyAM mArgashIrSheNa keshavam. upoShya pUjayedyo mAM so.asvamedhaphalaM labhet.. 14-114-17 (96695) dvAdashyAM puShyamAse tu nAmnA nArAyaNaM tu mAm. upoShya pUjayedyo mAM vAjimedhaphalaM labhet.. 14-114-18 (96696) dvAdashyAM mAghamAse tu mAmupoShya tu mAdhavam. pUjayedyaH samApnoti rAjasUyaphalaM nR^ipa.. 14-114-19 (96697) dvAdashyAM phAlgune mAsi govindAkhyamupoShya mAm.. pUjayedyaH samApnoti hyatirAtraphalaM nR^ipa.. 14-114-20 (96698) dvAdashyAM mAsi chaitre tu mAM viShNuM samupoShya yaH. pUjayaMstadavApnoti pauNDarIkasya yatphalam.. 14-114-21 (96699) dvAdashyAM mAsi vaishAkhe madhusUdanasaMj~nitam. upoShya pUjayedyo mAM sogniShTomasya pANDava.. 14-114-22 (96700) dvAdashyAM jyeShThamAse tu mAmupoShya trivikramam. aryayedyaH samApnoti gavAM medhaphalaM nR^ipa.. 14-114-23 (96701) AShADhe vAmanAkhyaM mAM dvAdashyAM samupoShya yaH. naramedhasya sa phalaM prApnoti bharatarShabha.. 14-114-24 (96702) dvAdashyAM shrAvaNe mAsi shrIdharAkhyamupoShya mAm. pUjayedya samApnoti pa~nchayaj~naphalaM nR^ipa.. 14-114-25 (96703) mAse bhAdrapade yo mAM hR^iShIkeshAkhyamarchayet. upoShya sa samApnoti sautrAmaNiphalaM nR^ipa.. 14-114-26 (96704) dvAdashyAmAshvayu~NmAse padmanAbhamupoShya mAm. archayedyaH samApnoti gosahasraphalaM nR^ipa.. 14-114-27 (96705) dvAdashyAM kArtike mAsi mAM dAmodarasaMj~nitam. upoShya pUjayedyastu sarvakratuphalaM nR^ipa.. 14-114-28 (96706) kevalenopavAsena dvAdashyAM pANDunandana. yatphalaM pUrvamuddiShTaM tasyArdhaM labhate nR^ipa.. 14-114-29 (96707) shrAvaNe.apyevamevaM mAmarchayedbhaktimAnnaraH. mama sAlokyamApnoti nAtra kAryA vichAraNA.. 14-114-30 (96708) mAsemAse samabhyarchya kramasho mAmatandritaH. pUrme saMvatsare kuryAtpunaH saMvatsaraM tu mAm.. 14-114-31 (96709) avighnamarchayAnastu yo madbhakto matparAyaNaH. avighnamarchayAnastu mama sAyujyamApnuyAt.. 14-114-32 (96710) archayetprItimAnyo mAM dvAdasyAM vedasaMhitAm. sa pUrvoktaphalaM rAja.Nllabhate nAtra saMshayaH.. 14-114-33 (96711) gandhaM puShpaM phalaM toyaM patraM vA mUlameva vA. dvAdashyAM mama yo dadyAttatsamo nAsti matpriyaH.. 14-114-34 (96712) etena vidhinA sarve devAH shakrapurogamAH. madbhaktA narashArdUla svargalokaM tu bhu~njate.. 14-114-35 (96713) vaishampAyana uvAcha. 14-114-36x (8000) evaM vadati deveshe keshave pADunandanaH. kR^itA~njaliH stotramidaM bhakttayA dharmAtmajo.abravIt.. 14-114-36 (96714) sarvalokesha devesha hR^iShIkeshaka namostu te. sahasrashirase nityaM sahasrAkSha namostu te.. 14-114-37 (96715) trayImaya trayInAtha trayIstuta namonamaH. yaj~nAtmanyaj~nasaMbhUta yaj~nanAtha namonamaH.. 14-114-38 (96716) chaturmUrte chaturbAho chaturvyUha namonamaH. lokAtma.NllokakR^innAtha lokAvAsa namonamaH.. 14-114-39 (96717) sR^iShTisaMhArakartre tu narasiMha namonamaH. bhaktapriya namaste.astu kR^iShNa nAtha namonamaH.. 14-114-40 (96718) lokapriya namaste.astu bhaktavatsala te namaH. brahmavAsa namaste.astu brahmanAtha namonamaH.. 14-114-41 (96719) rudrarUpa namaste.astu rudrakarmiratAya te. pa~nchayaj~na namaste.astu sarvayaj~na namonamaH.. 14-114-42 (96720) kR^iShNapriya namaste.astu kR^iShNanAtha namonamaH. yogipriya namaste.astu yoginAtha namonamaH.. 14-114-43 (96721) hayavaktra namaste.astu chakrapANe namonamaH. pa~nchabhUta namaste.astu pa~nchAyudha namonamaH.. 14-114-44 (96722) vaishampAyana uvAcha. 14-114-45x (8001) bhaktigadgadayA vAchA stuvatyevaM yudhiShThire. gR^ihItvA keshavo haste prItAtmA taM nyavArayat.. 14-114-45 (96723) nivArya cha punarvAchA bhaktinamraM yudhiShThiram. vaktumeva narashreShaTha dharmapUtraM prachakrame.. 14-114-46 (96724) bhagavAnuvAcha. 14-114-47x (8002) anyavatkimidaM rAjanmAM stauShi narapu~Ngava. tiShTha pR^ichCha yathApUrvaM dharmapUtra yudhiShThira.. 14-114-47 (96725) yudhiShThira uvAcha. 14-114-48x (8003) bhagavaMstvatprasAdAttu dharmaM smR^itvA punaHpunaH. na shAntirasti me deva nR^ityatIva cha me manaH.. 14-114-48 (96726) idaM cha dharmasaMpannaM vaktumarhasi mAdhava. kR^iShNapakSheShu dvAdashyAmarchanIyaH kathaM bhavet.. 14-114-49 (96727) bhagavAnuvAcha. 14-114-50x (8004) shR^iNu rAjanyathApUrvaM tatsarvaM kathayAmi te. paramaM kR^iShNadvAdashyAmarchanAyAM phalaM mama.. 14-114-50 (96728) ekAdashyAmupoShyAtha dvAdashyAmarchayettu mAm. viprAnapi yathAlAbhaM pUjayedbhaktimAnnaraH.. 14-114-51 (96729) sa gachCheddakShiNAmUrtiM mAM vA nAtra vichAraNA. chandrasAlokyamathavA grahanakShatrapUjitaH.. .. 14-114-52 (96730) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi chaturdashAdhikashatatamo.adhyAyaH.. 114 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 115

.. shrIH ..

14.115. adhyAyaH 115

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati viShuvAkhyapuNyakAlasya mahimAnuvarNanapUrvakaM tatra dAnAdiprashaMsanam.. 1 .. tathA gAyatrIjapamAhAtmyakathanam, ashvatthamAhAtmyakathanaM cha.. 2 .. tathA nAnAdharmakathanapUrvakaM shiMshumArAkR^itinirUpaNam, pa~nchagavyavidhAnakathanaM cha.. 3 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

vaishampAyana uvAcha. keshavenaivamAkhyAte dharmaputraH punaHpunaH. paprachCha dAnakAlasya visheShaM cha vidhiM nR^ipa.. 14-115-1 (96731) yudhiShThira uvAcha. 14-115-2x (8005) deva kiM phalamAkhyAtaM viShuveShmavareshvara. sUryendUpaplave chaiva vastumarhati tatphalam.. 14-115-2 (96732) bhagavAnuvAcha. 14-115-3x (8006) shR^iNuShva rAjanviShuve somArkagrahaNeShu cha. vyatIpAte.ayane chaiva dAnaM syAdakShayaM phalam.. 14-115-3 (96733) rAjannayanayormadhye viShuvaM samprachakShate. same rAtridine tatra sandhyAyAM viShuve nR^ipa.. 14-115-4 (96734) brahmA.ahaM sha~NkarashchApi tiShThAmaH sahitAH sakR^it. kriyAkaraNakAryANAmekIbhAvatvakAraNAt.. 14-115-5 (96735) asmAkamekIbhUtAnAM niShkalaM paramaM padam. tanmuhUrtaM paraM puNyaM rAjanviShuvasaMj~nitam.. 14-115-6 (96736) tadevAdyakSharaM brahma paraM brahmeti kIrtitam. tasminmuhUrte sarve tu chintayanti paraM padam.. 14-115-7 (96737) devAshcha vasavo rudrAH pitarashchAshvinau tathA. sAdhyAshcha vishve gandharvAH siddhA brahmarShayastathA.. 14-115-8 (96738) somAdayo grahAshchaiva saritaH sAgarAstathA. marutotsaraso nAgA yakSharAkShasaguhyakAH.. 14-115-9 (96739) ete chAnye cha rAjendra viShuve saMyatendriyAH. sopavAsAH prayatnena bhavanti dhyAnatatparAH.. 14-115-10 (96740) annaM gAvastilAnbhUmiM kanyAdAnaM tathaiva cha. gR^ihamAyatanaM dhAnyaM vAhanaM shayanaM tathA. 14-115-11 (96741) yachchAnyachcha mayA proktaM tatprayachCha yudhiShThira. dIyate viShuveShvevaM shrotriyebhyo visheShataH.. 14-115-12 (96742) tasya dAnasya kaunteya kShayaM naivopapadyate. vardhate.aharahaH puNyaM taddAnaM koTisaMmitam.. 14-115-13 (96743) viShuve snapanaM yastu mama kuryAddharasya vA. archanAM cha yatAnyAyaM tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-115-14 (96744) dashajanmakR^itaM pApaM tasya sadyo vinashyati. dashAnAmashvamedhAnAmiShTAnAM labhate phalam.. 14-115-15 (96745) vimAnaM divyamArUDhaH kAmarUpI yathAsukham. sa yAti mAmakaM lokaM rudralokamathApi vA.. 14-115-16 (96746) tatrasthairdevagandharvergIyamAno yathAsukham. divyavarShasahasrANi koTimekaM tu modate.. 14-115-17 (96747) tatashchApi chyutaH kAlAdiha loke dvijottamaH. chaturNAmapi vedAnAM pArago brahmividbhavet.. 14-115-18 (96748) chandrasUryagrahe vyomni mama vA sha~Nkarasya vA. gAyatrIM mAmikAM vA.api japedyaH sha~Nkarasya vA.. 14-115-19 (96749) sha~NkhartUryasvanaishchaiva kAMsyaghaNTAsvanairapi. kArayettu dhvaniM bhaktyA tasya puNyaphalaM shR^iNu.. 14-115-20 (96750) gAndharvairhomajapyaishcha japtairutkR^iShTanAmabhiH. durbalopi bhavedrAhuH somashcha balavAnbhavet.. 14-115-21 (96751) sUryendUpaplave chaiva shrotriyebhyaH pradIyate. tatsahasraguNaM bhUtvA dAMtAramupatiShThati.. 14-115-22 (96752) mahApAtakayuktopi yadyapi syAnnarottama. niShpApastatkShaNAdeva tena dAnena jAyate.. 14-115-23 (96753) chandrasUryaprakAshena vimAnena virAjatA. yAti somapuraM ramyaM sevyamAnopsarogaNaiH.. 14-115-24 (96754) yAvadR^ikShANi tiShThanti gagane shashinA saha. tAvatkAlaM sa rajendra somaloke mahIyate.. 14-115-25 (96755) tatashchApi chyutaH kAlAdiha loke yudhiShThira. vedavedA~NgavidvipraH koTIdhanapatirbhavet.. 14-115-26 (96756) yudhiShThira uvAcha. 14-115-27x (8007) bhagavaMstava gAyatrI japyate cha kathaM vibho. kiM vA tasya phaLaM deva mamAchakShva sureshvara.. 14-115-27 (96757) bhagavAnuvAcha. 14-115-28x (8008) dvAdashyAM viShuve chaiva chandrasUryagrahe tathA. ayane shravaNe chaiva vyatIpAte tathaiva cha.. 14-115-28 (96758) ashvattadarshane chaiva tathA maddarshane.api cha. japyA tu mama gAyatrI chAthavA.aShTAkSharaM nR^ipa. ArjitaM duShkR^itaM tasya nAshayennAtra saMshayaH.. 14-115-29 (96759) yudhiShThira uvAcha. 14-115-30x (8009) ashvatthadarshanaM chaiva kiM tvaddarshanasaMmitam. etatkathaya me deva paraM kautUhalaM hi me.. 14-115-30 (96760) bhagavAnuvAcha. 14-115-31x (8010) ahamashvattharUpeNa pAlayAmi jagattrayam. asvattho na sthito yatra nAhaM tatra pratiShThitaH.. 14-115-31 (96761) yatrAhaM saMsthito rAjannasvatthashchApi tiShThati. yastvenamarchayedbhaktyA sa mAM sAkShAtsamarchati.. 14-115-32 (96762) yastvenaM praharetkopAnmAmeva praharettu saH. tasmAtpradakShiNaM kuryAnna chindyAdenamanvaham.. 14-115-33 (96763) vratasya pAraNaM tIrthamArjavaM tIrthamuchyate. devashushrUShaNaM tIrtachaM gurushushrUShaNaM tathA.. 14-115-34 (96764) pitR^ishushrUShaNaM tIrthaM mAtR^ishushrUShaNaM tathA. dArANAM toShaNaM tIrtaM gArhasthyaM tIrthamuchyate.. 14-115-35 (96765) AtitheyaH paraM tIrthaM brahmatIrthaM sanAtanam. brahmicharyaM paraM tIrtaM tretAgnistIrthamuchyate.. 14-115-36 (96766) mUlaM dharmaM tu vij~nAya manastatrAvadhAryatAm.. gachCha tIrthAni kaunteya dharmo dharmeNa vardhate.. 14-115-37 (96767) dvividhaM tIrthamityAhuH sthAvaraM ja~NgamaM tathA. stAvarAjja~NgamaM tIrthaM tato j~nAnaparigrahaH.. 14-115-38 (96768) karmNA.api vishuddhasya puruShasyeha bhArata. hR^idaye sarvatIrthAni tIrthabhUtaH sa uchyate.. 14-115-39 (96769) gurutIrthaM paraM j~nAnamatastIrtaM na vidyate. j~nAnatIrtaM paraM tIrtaM brahmatIrtaM sanAtanam.. 14-115-40 (96770) kShamA tu paramaM tIrtaM sarvatIrtheShu pANDava. kShamAvatAmayaM lokaH parashchaiva kShamAvatAm.. 14-115-41 (96771) mAnito.amAnito vA.api pUjito.apUjitopi vA. AkruShTastarjito vA.api kShamAvAMstIrthamuchyate.. 14-115-42 (96772) kShamA yashaH kShamA dAnaM kShamA yaj~naH kShamA damaH. kShamA.ahiMsA kShamA dharmaH kShamA chendriyanigrahaH.. 14-115-43 (96773) kShamA dayA kShamA yaj~naH kShamayaiva dhR^itaM jagat. kShamAvAnbrAhmaNo devaH kShamAvAnbrAhmaNo varaH.. 14-115-44 (96774) kShamAvAnApnuyAtsvargaM kShamAvAnApnuyAdyashaH. kShamAvAnprApnuyAnmokShaM tasmAtsAdyuH sa uchyate.. 14-115-45 (96775) AtmA nadI bhAratapuNyatIrtha- mAtmA tIrthaM sarvatIrthapradhAnam. AtmA yaj~naH satataM manyate vai svargo mokShaH sarvamAtmanyadhInam.. 14-115-46 (96776) AchAranairmalyamupAgatena satyakShamAnistulashItalena. j~nAnAMbunA snAti hi nityamevaM kiM tasya bhUyaH salilena tIrtham.. 14-115-47 (96777) yudhiShThira uvAcha. 14-115-48x (8011) bhagavansarvapApaghnaM prAyashchittamaduShkaram. tvadbhaktasya surashreShTha mama tvaM vaktumarhasi.. 14-115-48 (96778) bhagavAnuvAcha. 14-115-49x (8012) rahalasyamidamatyarthamashrAvyaM pApakarmaNAm. adhArmikANAmashrAvyaM prAyashchittaM bravImi te.. 14-115-49 (96779) pAvanaM brAhmamaM dR^iShTvA madgatenAntarAtmanA. namo brahmaNyadevAyetyabhivAdanamAcharet.. 14-115-50 (96780) pradakShiNaM cha yaH kuryAtpunaraShTAkShareNa tu. tena tuShTena vipreNi tatpApaM kShapayAmyaham.. 14-115-51 (96781) potrakR^iShTAM varAhasya mR^ittikAM shirasA vahan. prANAyAmashataM kR^itvA naraH pApaiH pramuchyate.. 14-115-52 (96782) dakShiNAvartasha~NkhAdvA kapilAshR^i~Ngatopi vA. prAksrotasaM nadIM gatvA mamAyatanasaMnidhau.. 14-115-53 (96783) salilena tu yaH snAyAtsakR^ideva ravigrahe. tasya yatsaMchitaM pApaM tatkShaNAdeva nashyati.. 14-115-54 (96784) mastakAnnissR^itaistoyaiH kapilAyA yudhiShThira. gomUtreNApi yaH snAyAdrohiNyAM mama vA dine. viprapAdachyutairvA.api toyaiH pApaM praNashyati.. 14-115-55 (96785) namasyedyastu madbhaktyA shiMshumAraM prajApatim. chaturdashA~NgasaMyuktaM tasya pApaM praNasyati.. 14-115-56 (96786) tatashchaturdashA~NgAni shR^iNu tasya yudhiShThira. shiro dharmo hanurbrahmA vR^iShAvuttaradakShiNau.. 14-115-57 (96787) hR^idayaM tu bhavedviShNuraMsau syAtAM tathA.ashvinau. atrirmadhyaM bhavedrAja.Nlli~NgaM saMvatsaraM bhavet.. 14-115-58 (96788) mitrAvaruNakau pAdAvUrudvandvaM hutAshanaH. tataH pashchAdbhavedindrastataH pashchAtprajApatiH.. 14-115-59 (96789) abhayaM cha tataH pashchAtsa eva dhruvasaMj~nikaH. etAnya~NgAni sarvANi shiMshumAraprajApateH.. 14-115-60 (96790) vibettu pa~nchagavyaM yaH paurNamAsyAmupoShya tu. tasya nashyati yatpApaM tatpApaM pUrvasaMchitam.. tathaiva brahmakUrcha tu samantraM tu pR^ithakpR^ithak. 14-115-61 (96791) mAsimAsi vibedyastu tasya pApaM praNashyati.. pAtraM cha brahmakUrchaM cha shR^iNu tatra cha bhArata. 14-115-62 (96792) pAlAshaM padmapatraM cha tAmraM vA.atha hiraNyayam. sAdayitvA tu gR^ihNIyAttattu pAtramudAhR^itam.. 14-115-63 (96793) gAyatryA gR^ihNate mUtraM gandhadvAreti gomayam. ApyAyasveti cha kShIraM dadhikrANveti vai dadhi.. 14-115-64 (96794) tejosishuklamityAjyaM devasyatveti kushodakam. ApohiShThetyR^ichA gR^ihyi yavachUrNaM yathAvidhi.. 14-115-65 (96795) brahmaNe cha yathA hutvA samiddhe cha hutAshane. AloDya praNavenaiva nirmathya praNavena tu.. 14-115-66 (96796) uddhR^itya praNavenaiva pibetu praNavena tu. mahatA.api sa pApena tvachevAhirvimuchyate.. 14-115-67 (96797) bhadraM na hati yaH pAdaM paThannR^iksahitAM tadA. antarjale vA.abhyAditye tasya pApaM praNashyati.. 14-115-68 (96798) mama sUktaM japedyastu nityaM madgatamAnasaH. na pApena sa lipyeta padmapatramivAMbhasA.. .. 14-115-69 (96799) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaprarvaNi vaiShNavadharmaparvaNi pa~nchadashAdhikashatatamo.adhyAyaH.. 115 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 116

.. shrIH ..

14.116. adhyAyaH 116

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati bhakagavadbhaktisaushIlyAdyabhAve brAhmaNAnAmapi agnihotrasvAdhyAyAdhyayanAdisatkarmaNAmapi vaiphalyasya shUdrANAmapi bhaktyAdimatAM svochitakiMchitkarmaNAmapi sAphalyasya cha kathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. kIdR^ishA brAhmaNAH puNyA bhAvashuddhAH sureshvara. yatkarma saphalaM neti kathayasya mamAnagha.. 14-116-1 (96800) bhagavAnuvAcha. 14-116-2x (8013) shR^iNu pANDava tatsarvaM brAhmaNAnAM yathAkramam. saphalaM niShphalaM chaiva teShAM karma bravImi te.. 14-116-2 (96801) tridaNDadhAraNaM maunaM jaTAdhAraNamuNDanam. valkalAjinasaMvAso vratacharyA.abhiShechanam.. 14-116-3 (96802) agnihotraM gR^ihe vAsaH svAdhyAyaM dArasatkriyA. sarvANyetAni vai mithyA yadi bhAvo na nirmalaH.. 14-116-4 (96803) agnihotraM vR^ithA rAjanvR^ithA vedAstathaiva cha. shIlena devAstuShyanti shrutayastatra kAraNam.. 14-116-5 (96804) kShAntaH dAntaM jitakrodhaM jitAtmAnaM jitendriyam. tamagryaM brAhmaNaM manye sheShAH shUdrA iti smR^itAH.. 14-116-6 (96805) agnihotravrataparAnsvAdhyAyaniratA~nshuchIn. upavAsaratAndAntAMstAdevA brAhmaNAnviduH.. 14-116-7 (96806) na jAtyA pujIto rAjanguNAH kalyANakAraNAH. chaNDAlamapi vR^ittasthaM taM devA brAhmaNaM viduH.. 14-116-8 (96807) manashshauchaM karmashauchaM kulashauchaM cha bhArata. sharIrashauchaM vAkChauchaM shauchaM pa~nchavidhaM smR^itam.. 14-116-9 (96808) pa~nchasveteShu shaucheShu hR^idiM shauchaM vishiShyate. hR^idayasya cha shauchena svargaM gachChanti mAnavAH.. 14-116-10 (96809) agnihotraparibhraShTaH prasaktaH krayavikrayaiH. varNasa~NkarakartA cha brAhmaNo vR^iShalaiH samaH.. 14-116-11 (96810) yasya vedashrutirnaShTA karShakashchApi yo dvijaH. vikarmasevI kaunteya sa vai vR^iShala uchyate.. 14-116-12 (96811) vR^iSho hi dharmo vij~neyastasya yaH kurute layam. vR^iShalaM taM vidurdevA nikR^iShTaM shvapachAdapi.. 14-116-13 (96812) stutibhirbrahmagItAbhiryaH shUdraM stauti mAnavaH. na tu mAM stauti pApAtmA sa tu chaNDAlataH samaH.. 14-116-14 (96813) shvadR^itau tu yathA kShIraM brahma vai vR^iShale tathA. duShTatAmeti tatsarvaM shunA lIDhaM haviryathA.. 14-116-15 (96814) a~NgAni vedAshchatvAro mImAMsAnyAyavistaraH. dharmashAstraM purANaM cha vidyA hyetAshchaturdasha.. 14-116-16 (96815) yAnyuktAni mayA samyagvidyAsthAnAni bhArata. utpannAni pavitrANi bhuvanArthaM tathaiva cha.. 14-116-17 (96816) tasmAttAni na shUdrasya spraShTavyAni yudhiShThira. sarvaM trINyapavitrANi pa~nchAmedhyAni bhArata. 14-116-18 (96817) shvA cha shUdraH shvapAkashcha apavitrANi pANDava.. gAyakaH kukkuTo yUpo hyudakyA vR^iShalIpatiH. 14-116-19 (96818) pQa~nchaite syuramedhyAshcha spraShTavyA na kadAtana. spR^iShTvaitAnaShTa vai vipraH sachelo jalamAvishet.. 14-116-20 (96819) madbhaktA~nshUdrasAmAnyAdavamanyanti ye narAH. narakeShveva tiShThanti varShakoTiM narAdhamAH.. 14-116-21 (96820) chaNDAlamapi madbhaktaM nAvamanyeta buddhimAn. avamAnAtpatantyeva narake raurave narAH.. 14-116-22 (96821) mama bhaktasya bhakteShu prItirabhyadhikA mama. tasmAnmadbhaktabhaktAshcha pUjanIyA visheShataH.. 14-116-23 (96822) kITapakShimR^igANAM cha mayi saMnyastachetasAm. UrdhvAmeva gatiM viddhi kiM punarj~nAninAM nR^iNAm.. 14-116-24 (96823) patraM vA.apyathavA puShpaMka phalaM vA.apyapa eva vA. dadAti mama shUdro yachChirasA dhArayAmi tat.. 14-116-25 (96824) viprAnevArchayedbhaktyA shUdraprAyAMshcha matpriyAn. teShAM tenaiva rUpeNa pUjAM gR^ihNAmi bhArata.. 14-116-26 (96825) vedottenaiva mArgeNa sarvabhUtahR^idi sthitam. mAmarchayanti ye piprA matsAyujyaM vrajanti te.. 14-116-27 (96826) madbhaktAnAM hitAyaiva prAdurbhAvaH kR^ito mayA. pradurbhAvakR^itA kAchidarchanIyA yudhiShThira.. 14-116-28 (96827) AsAmanyatamAM mUrtiM yo madbhaktyA samarchati. tenaiva parituShTo.ahaM bhaviShyAmi na saMshayaH.. 14-116-29 (96828) mR^idA cha maNiratnaishcha tAmreNa rajatena cha. kR^itvA pratikR^itiM kuryAdarchanAM kA~nchanena vA. puNyaM dashaguNaM vidyAdeteShAmuttarottaram.. 14-116-30 (96829) japakAmo bhavedrAjA vidyAkAmo dvijottamaH. vaishyo vA dhanakAmastu shUdraH sukhaphalapriyaH. sarvakAmAH striyo vA.api sarvAnkAmAnavApnuyuH.. .. 14-116-31 (96830) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi ShoDashAdhikashatatamo.adhyAyaH.. 116 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 117

.. shrIH ..

14.117. adhyAyaH 117

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMpratyashvatthagobrAhmaNamahimaprashaMsanapUrvakaM brAhmaNabhraMshakaduShkarmakathanam.. 1 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. kIdR^ishAnAM tu shUdrANAM nAnugR^ihNAsi chArchanam. udvegastava kasmAddhi tanme brUhi sureshvara.. 14-117-1 (96831) bhagavAnuvAcha. 14-117-2x (8014) avratenApyabhaktena spR^iShTAM shUdreNa chArchanAm. tAM varjayAmi rAjendra shvapAkavihitAmiva.. 14-117-2 (96832) nanvahaM sha~NkarashchApi gAvo viprAstathaiva cha. ashvattho.amararUpaM hi trayametadyudhiShThira.. 14-117-3 (96833) etattrayaM hi madbhakto nAvamanyeta karhichit. avamAnitametattu dahatyAsaptamaM kulam.. 14-117-4 (96834) ashvattho brAhmaNA gAvo manmayAstArayanti hi. tasmAdetatprayatnena trayaM pUjaya pANDava.. 14-117-5 (96835) yudhiShThira uvAcha. 14-117-6x (8015) brAhmaNenaiva dehena kathaM shUdratvamApnuyAt. brahma vA nashyati kathaM vaktuM deva tvamarhasi.. 14-117-6 (96836) bhagavAnuvAcha. 14-117-7x (8016) kUpasnAnaM tu yo vipraH kuryAddvAdashavArShikam. sa tenaiva sharIreNa shUdratvaM yAtyasaMshayam.. 14-117-7 (96837) yastu rAjAshrayeNaiva jIveddvAdashavArShikam. sa shUdratvaM vrajedvipro vedAnAM pAragopi san.. 14-117-8 (96838) pattane nagare vA.api yo dvAdashasamA vaset. sa shUdratvaM vrajedvipro nAtra kAryA vichAraNA.. 14-117-9 (96839) utpAdayati yaH putraM shUdrAyAM kAmamohitaH. tasya kAyagataM brahma sadya eva vinashyati.. 14-117-10 (96840) yaH somalatikAM vipraH kevalaM bhakShayedvR^ithA. tasya kAyagataM brahma sadya eva vinashyati.. 14-117-11 (96841) maithunaM kurute yastu jihvAyAM brAhmaNo nR^ipa. tasya kAyagataM brahma sadya eva vinashyati.. 14-117-12 (96842) vipratvaM durlabhaM prApya durmargairevamAdibhiH. vinAshayanti ye tattu tA~nshochAmi yudhiShThira.. 14-117-13 (96843) tasmAtsarvapratnena matpriyo yo yudhiShThira. jAtibhraMshakaraM karma na kuryAdIdR^ishaM dvijaH.. .. 14-117-14 (96844) iti shrImanmahAbhArate AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi saptadashAdhikashatatamo.adhyAyaH.. 117 ..
Ashvamedhikaparva - adhyAya 118

.. shrIH ..

14.118. adhyAyaH 118

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Topics

kR^iShNena yudhiShThiraMprati pAlAshavidhiprakArakathanam.. 1 .. tathA tIrthATanAsamarthAnAM tatpratinidhitIrthAnuvarNanam.. 2 .. tathA bhagavadbhaktalakShaNakathanapUrvakaM tatprashaMsanam.. 3 .. tatA svasya sarvottamatvakathanapUrvakaM svoktadhramashravaNasya phalakathanam.. 4 .. tato yudhiShThirAdyAmantrapUrvakaM dArukopanItarathArohaNena dvArakAMprati gamanam.. 5 ..

Mahabharata - Ashvamedhika Parva - Chapter Text

yudhiShThira uvAcha. deshAntaragate vipre saMyukte kAladharmaNA. sharIranAshe saMprApte kathaM pretatvakalpanA.. 14-118-1 (96845) bhagavAnuvAcha. 14-118-2x (8017) shrUyatAmAhitAgnestu tathAbhUtasya saMskriyA. pAlAshabR^indaiH pratimA kartavyA kalpachoditA.. 14-118-2 (96846) trINi ShaShTishatAnyAhurasthInyasya yudhiShThira. teShAM vikalpanA kAryA yathAshAstraM vinishchitam.. 14-118-3 (96847) ashItyardhaM shirasi cha grIvAyAM dasha eva cha. bAhvoshchApi shataM dadyAda~NgulIShu punardasha.. 14-118-4 (96848) urasi triMshataM dadyAjjaThare vA.api viMshatim. vR^iShaNe dvAdashArdhaM tu shishne chAShTArdhameva cha.. 14-118-5 (96849) dadyAttu shatamUrvostu ShaShTyarthaM jAnuja~NghayoH. dasha dadyAchcharaNayoreShA pretasya niShkR^itiH.. 14-118-6 (96850) yudhiShThira uvAcha. 14-118-7x (8018) visheShatIrthaM sarveShAmashaktAnAmanugrahAt. bhaktAnAM tAraNArtaM tu vaktumarhasi dharmataH.. 14-118-7 (96851) bhagavAnuvAcha. 14-118-8x (8019) pAvanaM sarvatIrthAnAM satyaM gAyanti sAmagAH. satyasya vachanaM tIrthamahiMsA tIrthamuchyate.. 14-118-8 (96852) tapastIrthaM dayA tIrthaM shIlaM tIrthaM yudhiShThira. alpasaMtoShakaM tIrthaM nArI tIrthaM pativratA.. 14-118-9 (96853) saMtuShTo brAhmaNastIrthaM j~nAnaM vA tIrthamuchyate. madbhaktaH satataM tIrthaM sha~Nkarasya visheShataH.. 14-118-10 (96854) yatayastIrthamityevaM vidvAMsastIrthamuchyate. sharaNyapuruShastIrthamabhayaM tIrthamuchyate.. 14-118-11 (96855) trailokye.asminnirudvigno na bibhemi kutashchana. na divA yadi vA rAtrAvudvegaH shUdrala~NghanAt.. 14-118-12 (96856) na bhayaM devadaityebhyo rakShobhyashchaiva me nR^ipa. shUdravaktrAchchyutaM brahma bhayaM tu mama sarvadA.. 14-118-13 (96857) tasmAtsapraNavaM shUdro mannAmApi na kIrtayet. praNavaM hi paraM loke brahma brahmavido viduH.. 14-118-14 (96858) dvijashushrUShaNaM dharmaH shUdrANAM bhaktito mayi. tena gachChanti te svargaM chintayanto hi mAM sadA.. 14-118-15 (96859) dvijashushrUShayA shUdraH paraM shreyo.adhigachChati. dvijashushrUShaNAdanyannAsti shUdrasya niShkR^itiH.. 14-118-16 (96860) rAgo dveShashcha mohashcha pAruShyaM chAnR^ishaMsatA. shAThyaM cha dIrghavairitvamatimAnamanArjavam.. 14-118-17 (96861) anR^itaM chApavAdaM cha paishunyamatilobhatA. hiMsA steyo mR^iShAvAdo va~nchanA roShalobhatA.. 14-118-18 (96862) abuddhitA cha nAstikyaM bhayamAlasyameva cha. ashauchaM chAkR^itaj~natvaM DaMbhatA staMbha eva cha. nikR^itishchApyavij~nAnaM jAtake shUdramAvishet.. 14-118-19 (96863) sR^iShTvA pitAmahaH shUdramabhibhUtaM tu tAmasaiH. dvijashushrUShaNaM dharmaM shUdrANAM tu prayuktavAn. nashyanti tAmasA bhAvAH shUdrasya dvijabhaktitaH.. 14-118-20 (96864) patraM puShpaM phalaM toyaM yo me bhaktyA prayachChati. tadahaM bhaktyupahR^itaM mUrdhnA gR^ihNAmi shUdrataH.. 14-118-21 (96865) agrajo vA.api yaH kashchitsarvapApasamanvitaH. yadi mAM satataM dhyAyetsarvapApaiH pramuchyate.. 14-118-22 (96866) vidyAvinayasaMpannA brAhmaNA vedapAragAH. mayi bhakti na kurvanti chaNDAlasadR^ishA hi te.. 14-118-23 (96867) vR^ithA dAnaM vR^ithA taptaM vR^ithA cheShTaM vR^ithA hutam. vR^ithA.a.atithyaM cha tattasya yo na bhakto mama dvijaH.. 14-118-24 (96868) yatkR^itaM cha hutaM chApi yadiShTaM dattameva cha. abhaktimatkR^itaM sarvaM rAkShasA eva bhu~njate.. 14-118-25 (96869) sthAvare ja~Ngame vA.api sarvabhUteShu pANDava. samatvena yadA kuryAnmadbhakto mitrashatruShu.. 14-118-26 (96870) AnR^ishaMsyamahiMsA cha yathA satyaM tathA.a.arjavam. adrohashchaiva bhUtAnAM madgatAnAM vrataM nR^ipa.. 14-118-27 (96871) nama ityeva yo brUyAnmadbhaktaM shruddhayA.anvitaH. tasyAkShayA.abhava.NllokAH shvapAkasyApi pArthiva.. 14-118-28 (96872) kiM punarye yajante mAM sadAraM vidhipUrvakam. madbhaktA madgataprANAH kathayantashcha mAM sadA.. 14-118-29 (96873) bahuvarShasahasrANi tapastapyati yo naraH. nAsau padamavApnoti madbhaktairyadavApyate.. 14-118-30 (96874) mAmeva tasmAdrAjendra dhyAyannityamatandritaH. avApsyati tataH siddhiM drakShyatyeva paraM padam.. 14-118-31 (96875) apArthakaM prabhAShantaH shUdrA bhAgavatA iti. na shUdrA bhagavadbhaktA viprA bhAgavatAH smR^itAH.. 14-118-32 (96876) dvAdashAkSharatatvaj~nashchaturvyUhavibhAgavit. achChidrapa~nchakAlaj~naH sa vai bhAgavataH smR^itaH.. 14-118-33 (96877) R^igvedenaiva hotA cha yajuShA.adhvaryureva cha. sAmavedena chodgAtA puNyenAbhiShTuvanti mAm.. 14-118-34 (96878) atharvashirasA chaiva nityamAtharvANA dvijAH. stuvanti satataM ye mAM te vai bhAgavatAH smR^itAH.. 14-118-35 (96879) vedAdhInAH sadA yaj~nA yaj~nAdhInAstu devatAH. devatA brAhmaNAdhInAstasmAdviprAstu devatAH.. 14-118-36 (96880) anAshrityochChrayaM nAsti mukhyamAnashrayamAshrayet. rudraM samAshritA devA rudro brahmANamAshritaH.. 14-118-37 (96881) brahmA mAmAshrito rAjannAhaM kaMchidupAshritaH. mamAshrayo na kashchittu sarveShAmAshrayo hyaham.. 14-118-38 (96882) evametanmayA proktaM rahasyamidamuttamam. dharmapriyasya te nityaM rAjannevaM samAchara.. 14-118-39 (96883) idaM pavitramAkhyAnaM puNyaM vedena saMmitam. yaH paThenmAmakaM dharmamahanyahani pANDava.. 14-118-40 (96884) dharmoti vardhate tasya buddhishchApi prasIdati. pApakShayamupetyaivaM kalyANaM cha vivardhate.. 14-118-41 (96885) etatpuNyaM pavitraM cha pAmanAshanamuttamam. shrotavyaM shraddhayA yuktaiH shrotriyaishcha visheShataH.. 14-118-42 (96886) shrAvayedyastvidaM bhaktyA prayatotha shR^iNoti vA. sa gachChenmama sAyujyaM nAtra kAryA vichAraNA.. 14-118-43 (96887) yashchemaM shrAvayechChrAddhe madbhakto matparAyaNaH. pitarastasya tR^ipyanti yAvadAbhUtasaMplavam.. 14-118-44 (96888) vaishampAyana uvAcha. 14-118-45x (8020) shrutvA bhAgavatAndharmAnsAkShAdviShNorjagadguroH. prahR^iShTamanaso bhUtvA chintayantodbhutAH kathAH.. 14-118-45 (96889) R^iShaya pANDavAshchaiva praNemustaM janArdanam. pUjayAmAsa govindaM dharmaputraH punaH punaH.. 14-118-46 (96890) devA brahmarShayaH siddhA gandharvApsarasastathA. R^iShayascha mahAtmAno guhyakA bhujagAstatA.. 14-118-47 (96891) vAlakhilyA mahAtmAno yoginastatvadarshinaH. tathA bhAgavatAshchApi pa~nchakAlamupAsakAH.. 14-118-48 (96892) kautUhalasamAyuktA bhagavadbhaktimAgatAH. shrutvA tu paramaM puNyaM vaiShNavaM dharmashAsanam.. 14-118-49 (96893) vimuktapApAH pUtAste saMvR^ittAstatkShaNen tu. praNamya shirasA viShNu pratinandya cha tAH kathAH.. 14-118-50 (96894) draShTAro dvArakAyAM vai vayaM sarve jagadgurum. iti prahR^iShTamanaso yayurdevagaNaiH saha. sarve R^iShigaNA rAjanyayuH svaMsvaM niveshanam.. 14-118-51 (96895) gateShu teShu sarveShu keshavaH keshihA hariH. sasmAra dArukaM rAjansa cha sAtyakinA saha. samIpastho.abhavatsUto yAhi deveti chAbravIt.. 14-118-52 (96896) tato viShaNNavadanAH pANDavAH puruShottamam. a~njaliM mUrdhni saMdhAya netrairashrupariplutaiH. pibantaH satataM kR^iShNaM nochurArtatarAstadA.. 14-118-53 (96897) kR^iShNopi bhagavAndevaH pR^ithAmAmantrya chArtavat. dhR^itarAShTraM cha gAndhArIM vigaduraM draupadIM tathA.. 14-118-54 (96898) kR^iShNadvaipAyanaM vyAsamR^iShInanyAMscha mantriNaH. subhadrAmAtmajayutAmuttarAM spR^ishya pANinA. nirgatya veshmanastasmAdAruroha tadA ratham.. 14-118-55 (96899) vAjibhiH shaivyasugrIvameghapuShpabalAhakaiH. yuktaM tu dhvajabhUtena patagendreNa dhImatA.. 14-118-56 (96900) anvAruroha chApyena premyA rAjA yudhiShThiraH. apAsya chAshu yantAraM dArukaM sUtasattamam. abhIshUnpratijagrAha svayaM kurupatistadA.. 14-118-57 (96901) upAruhyArjunashchApi chAmaravyajanaM shubham. rukmadaNDaM bR^ihanmUrdhni dudhAvAbhipradakShiNam.. 14-118-58 (96902) tathaiva bhImasenopi rathamAruhya vIryavAn. ChatraM shatashalAkaM cha divyamAlyopashobhitam.. 14-118-59 (96903) vaiDUryamaNidaNQDaM cha chAmIkaravibhUShitam. dadhAra tarasA bhImashChatraM tachChAr~NgadhanvanaH.. 14-118-60 (96904) upAruhya rathaM shIghraM chAmaravyajane site. nakulaH sahadevashcha dhUyamAnau janArdanam.. 14-118-61 (96905) bhImaseno.arjunashchaiva yamAvapyarisUdanau. pR^iShThato.anuyayuH kR^iShNaM mAshabda iti harShitAH.. 14-118-62 (96906) triyojane vyatIte tu pariShvajya cha pANDavAn. visR^ijya kR^iShNastAnsarvAnpraNatAndvArakA yayau.. 14-118-63 (96907) tathA praNamya govindaM tadAprabhR^iti pANDavAH. kapilAdyAni dAnAni dadurdharmaparAyaNAH.. 14-118-64 (96908) madhusUdanavAkyAni smR^itvAsmR^itvA punaHpunaH. manasA pUjayAmAsurhadayasthAni pANDavAH.. 14-118-65 (96909) yudhiShThirastu dharmAtmA hR^idi kR^itvA janArdanam. tadbhaktastanmanA yuktastadyAjI tatparo.abhavat.. 14-118-66 (96910) evamuktaM purAvR^ittaM vaiShNavaM dharmashAsanam. mayA te kathitaM rAjanpivitraM pApanAshanam.. 14-118-67 (96911) tachChR^iNuShva mahArAja viShNuproktaM kurUdvaha. tena gachChasi nAnyena tadviShNoH paramaM padam.. .. 14-118-68 (96912) iti shrImanmahAbhArate shatasAhasryAM saMhitAyAM vaiyAsikyAM AshvamedhikaparvaNi vaiShNavadharmaparvaNi aShTAdashAdhikashatatamo.adhyAyaH.. 118 .. . ityAshvamedhikaparva samAptam.. -------- itaH paramAshramavAsikaparva bhaviShyati. tasyAyamAdyaH shlokaH. janamejaya uvAcha. prApya paitAmahaM rAjyaM mama pUrvapitAmahAH. kathamAsanmahArAje dhR^itarAShTre mahAtmani.. 1 .. ityAshvamedhikaparva kuMbhaghoNasyena TI.Ar.kR^iShNAchAryeNa TI.Ar.vyAsAchAryeNa cha muMbayyAM nirNayasAgaramudrAyantre mudrApitam. shakAbdAH 1832 sana 1910.


AUM shantiH