Kumbhaghonam Edition
17. mahAprasthAnikaparva
mahAprasthAnikaparva - adhyAya 001
.. shrIH ..
17.1. adhyAyaH 001
Mahabharata - Mahaprasthanika Parva - Chapter Topics
bhrAtR^ibhirdraupadyA cha saha svarge jigamiShuNA yudhiShThireNa yuyutsau rAjyabhAraniveshanapUrvakaM parikShito rAjye.abhiShechanam.. 1 .. tathA kR^ichChrAtpaurAnumatisaMpAdanena valkaladhAraNAdipUrvakaM shunA saha gR^ihAtprasthAnam.. 2 .. arjunena madhyemArgamagnivachasA saniSha~Ngasya gANDIvasya varuNoddeshena samudre prakShepaNam.. 3 ..Mahabharata - Mahaprasthanika Parva - Chapter Text
shrIvedavyAsAya namaH.
nArAyaNaM namaskR^itya naraM chaiva narottamam.
devIM sarasvatIM vyAsaM tato jayamudIrayet.. 17-1-1 (98316)
janamejaya uvAcha. 17-1-1x (8075)
evaM vR^iShNyandhakakule shrutvA mausalamAhavam.
pANDavAH kimakurvanta tathA kR^iShNe divaM gate.. 17-1-1 (98317)
vaishampAyana uvAcha. 17-1-2x (8076)
shrutvaivaM kauravo rAjA vR^iShNInAM kadanaM mahat.
prasthAne matimAdhAya vAkyamarjunamabravIt.. 17-1-2 (98318)
kAlaH pachati bhatAni sarvANyeva mahAmate.
kAlapAshamahaM manye tvamapi draShTumarhasi.. 17-1-3 (98319)
ityuktaH sa tu kaunteyaH kAlaH kAla iti bruvan.
anvapadyata tadvAkyaM bhrAturjyeShThasya dhImataH.. 17-1-4 (98320)
arjunasya mataM j~nAtvA bhImaseno yamau tathA.
anvapadyanta tadvAkyaM yaduktaM savyasAchinA.. 17-1-5 (98321)
tato yuyutsumAnAyya pravrajandharmakAmyayA.
rAjyaM paridadau sarvaM vaishyAputre yudhiShThiraH.. 17-1-6 (98322)
abhiMShichya svarAjye cha rAjAnaM cha parikShitam.
duHkhArtashchAbravIdrAjA subhadrAM pANDavAgrajaH.. 17-1-7 (98323)
eSha putrasya putraste kururAjo bhaviShyati.
yadUnAM parisheShashcha vajro rAjA kR^itashcha ha.. 17-1-8 (98324)
parikShiddhAstinapure shakraprasthe cha yAdavaH.
vajro rAjA tvayA rakShyo mA chAdharme manaH kR^ithAH.. 17-1-9 (98325)
ityuktvA dharmarAjAH sa vAsudevasya dhImataH.
mAtulasya cha vR^iddhasya rAmadInAM tathaiva cha.. 17-1-10 (98326)
bhrAtR^ibhiH saha dharmAtmA kR^itvodakamatandritaH.
shrAddhAnyaddishya sarveShAM chakAra vidivattadA.. 17-1-11 (98327)
dvaipAyanaM nAradaM cha mArkaNDeyaM tapodhanam.
bhAradvAjaM yAj~navalkyaM harimuddishya yatnavAn.
abhojayatsvAdu bhojyaM kIrtayitvA cha shAr~NgiNaM.. 17-1-12 (98328)
dadau ratnAni vAsAMsi grAmAnashvAnrathAMstathA.
striyashcha dvijamukhyebhyastadA shatasahasrashaH.. 17-1-13 (98329)
kR^ipamabhyarchya cha gurumatha paurapuraskR^itam.
`AhUya bharatashreShTha saMniveshyAsane tadA.'
shiShyaM parikShitaM tasmai tadau bharatasattamaH.. 17-1-14 (98330)
tatastu prakR^itIH sarvAH samAnAyya yudhiShThiraH.
sarvamAchaShTa rAjarShikIrShitamathAtmanaH.. 17-1-15 (98331)
te shrutvaiva vachastasya paurajAnapadA janAH.
bhR^ishamudvigramanaso nAbhyanandanta tadvachaH.. 17-1-16 (98332)
naivaM kartavyamiti te tadochustaM janAdhipam.
na cha rAjA tathA.akArShItkAlaparyAyadharmivit.. 17-1-17 (98333)
tato.anumAnya dharmAtmA paurajAnapadaM janam.
gamanAya matiM chakre kR^iShNasya gamanAdapi.. 17-1-18 (98334)
`vartamAne vivAde tu vAstuvikrayiNaM prati.
dhanechChA yugapatprAptA kShetratasvAmibhUbhR^itAm.. 17-1-19 (98335)
prAptaM kaliyugaM j~nAtvA sahadevo hasanniva.
rAj~nastu kathayAmAsa dharmo naShTastu sa~NkaraH.. 17-1-20 (98336)
shrutvA tu durmanA rAjA paryAptaM jIvanaM mama.'
iti sma rAjA kauravyo dharmaputro yudhiShThiraH.
utsR^ijyAbharaNAnya~NgAjjagR^ihe valkalAnyuta.. 17-1-21 (98337)
bhImArjunayamAshchaiva draupadI cha yashasvinI.
tathaiva jagR^ihuH sarve valkalAni narAdhipa.. 17-1-22 (98338)
vidhivatkArayitveShTiM naiShThikIM bharatarShabha.
samutsR^ijyApsu sarve.agnInpratasthurnarapu~NgavAH.. 17-1-23 (98339)
tataH praruruduH sarvAH striMyo dR^iShTvA narottamAn.
prasthitAndraupadIShaShThAnpurA dyUtajitAnyathA.. 17-1-24 (98340)
harSho.abhavachcha sarveShAM bhrAtR^INAM gamanaM prati.
yudhiShThiramataM j~nAtvA vR^iShNikShayamavekShya cha. 17-1-25 (98341)
bhrAtaraH pa~ncha kR^iShNA cha ShaShThI shvA chaiva saptamaH.
AtmanA saptamo rAjA niryayau gajasAhvayAt.
paurairanugato dUraM sarvairantaHpuraistathA.. 17-1-26 (98342)
na chainamashakatkashchinnivartasveti bhAShitum.
nyavartanta tataH sarve narA nagaravAsinaH.. 17-1-27 (98343)
kR^ipaprabhR^itayashchaiva yuyutsuM paryavArayan.
vivesha ga~NgAM kauravya ulUpI bhujagAtmajA.. 17-1-28 (98344)
chitrA~NgadA yayau chApi maNalUrapuraM prati.
shiShTAH parikShitaM tvanyA mAtaraH paryavArayan.. 17-1-29 (98345)
pANDavAshcha mahAtmAno draupadI cha yashasvinI.
kR^itopavAsAH kauravya prayayuH prA~NmukhAstataH.. 17-1-30 (98346)
yogayuktA mahAtmAnastyAgadharmamupeyuShaH.
abhijagmurbahUndesAnsaritaH sAgarAMstathA.. 17-1-31 (98347)
yudhiShThiro yayAvagre bhImastu tadanantaram.
arjunastasya chAnveva yamau chApi yathAkramama.. 17-1-32 (98348)
pR^iShThatastu varArohA shyAmA padmadalekShaNA.
draupadI yoShitAMshreShThA yayau bharatasattama. 17-1-33 (98349)
shvA chaivAnuyAyAvekaH prasthitAnpANDavAnvanam.
krameNi te yayurvIrA lauhityaM salilArNavam.. 17-1-34 (98350)
gANDIvaM tu dhanurdivyaM na mumocha dhanaMjayaH.
ratnalobhAnmahArAja te chAkShayye maheShudhI.. 17-1-35 (98351)
agniM te dadR^ishustatra sthitaM shailamivAgrataH.
mArgamAvR^itya tiShThantaM sAkShAtpuruShavigraham.. 17-1-36 (98352)
tato devaH sa saptArchiH pANDavAnidamabravIt.
bhobho pANDusutA vIrAH pAvakaM mAM nibodhata.. 17-1-37 (98353)
yudhiShThira mahAbAho bhImasena paraMtapa.
arjunAshvisutau vIrau nibodhata vacho mama.. 17-1-38 (98354)
ahamagniH kurushreShThA mayA dagdhaM cha khANDavam.
arjunasya prabhAvena tathA nArAyaNasya cha.. 17-1-39 (98355)
ayaM vaH phalguno bhrAtA gANDIvaM paramAyudham.
parityajya vane yAtu nAnenArthosti kashchana.. 17-1-40 (98356)
chakraratnaM tu yatkR^iShNe sthitamAsInmahAtmani.
gataM tachcha punarhaste kAlenaiShyati tasya ha.. 17-1-41 (98357)
varuNAdAhR^itaM pUrvaM mayaitatpArthakAraNAt.
gANDIvaM dhanuShAM shreShThaM varuNAyaiva dIyatAm.. 17-1-42 (98358)
tataste bhrAtaraH sarve dhanaMjayamachodayan.
sa jale prAkShipachchaitattathA.akShayye maheShudhI.. 17-1-43 (98359)
tato.agnirbharatashreShTha tatraivAntaradhIyata.
yayuscha pANDavA vIrAstataste dakShiNAmukhAH.. 17-1-44 (98360)
tataste tUttareNaiva tIreNa lavaNAMbhasaH.
jagmurbharatashArdUla dishaM dakShiNapashchimAm.. 17-1-45 (98361)
tataH punaH samAvR^ittAH pashchimAM dishameva te.
dadR^ishurdvArakAM chApi sAgareNa pariplutAm.. 17-1-46 (98362)
udIchIM punarAvR^ittya yayurbharatasattamAH.
prAdakShiNyaM chikIrShantaH pR^ithivyA yogadharmiNaH.. .. 17-1-47 (98363)
iti shrImanmahAbhArate mahAprasthAnikaparvaNi prathamo.adhyAyaH.. 1 ..
Mahabharata - Mahaprasthanika Parva - Chapter Footnotes
7-1-2 prasthAne svargaM gantuM gR^ihAnniHsaraNe.. 7-1-3 pAshaM tatkR^itamAkarShaM maraNamitiyAvat. tadahaM manye a~NgIkaromi. tvamapyetaddraShTumAlochitum.. 7-1-5 kAlaH kAla iti nityArthe dvitvam. aparihAryaH kAlo mR^ityuH so.adyaivAstu kiM chireNetyAshayaH.. 7-1-6 dharmakAmyayA pravajannatUdvegena. paridadau tadadhInaM kR^itavAn. tasyAbhiSheke.anadhikArAt.. 7-1-7 svarAjye hAstinapure.. 7-1-9 adharme parikShidvajrayorbAlayorarakShaNaje. mahAprasthAnamiyaM mA kuryAditi bhAvaH.. 7-1-13 striyo dAsIH.. 7-1-18 anumAnyAnumatipradaM kR^itvA.. 7-1-23 naiShThikIM pAryantikIM utsargeShTimityarthaH. AtmanyagnInsamAropyApsvagnInutsR^ijyeti j~neyam.. 7-1-29 anyA yudhiShThirAdInAM bhAryAH shra_utasomAdInAM mAtaraH.. 7-1-34 lauhityaM udayAchalaprAntasthaM samudrama.. 7-1-40 anena gANDIvena. arthaH prayojanam.. 7-1-41 kAlena avatArAntare..mahAprasthAnikaparva - adhyAya 002
.. shrIH ..
17.2. adhyAyaH 002
Mahabharata - Mahaprasthanika Parva - Chapter Topics
merugiriMprati gachChantaM yudhiShThiraM jyeShThyakramAdanugachChatsu daupadyAdiShu yogabhraMshAtkrameNa bhUmau nipatatsu bhImaprashnAttaM prati yudhiShThireNa teShAM patane hetukathanam.. 1 .. tathA tataH shunA kevalamanugamyamAnena satA purogamanam.. 2 ..Mahabharata - Mahaprasthanika Parva - Chapter Text
vaishampAyana uvAcha.
tataste niyatAtmAna udIchIM dishamAsthitAH.
dadR^ishuryogayuktAshcha himavantaM mahAgirim.. 17-2-1 (98364)
taM chApyatikramantaste dadR^ishurvAlukArNavam.
avaikShanta mahAshailaM meruM shikhariNAM varam.. 17-2-2 (98365)
teShAM tu gachChatAM shIghraM sarveShAM yogadhArmiNAm.
yAj~nasenI bhraShTayogA nipapAta mahItale.. 17-2-3 (98366)
tAM tu prapatitAM dR^iShTvA bhImaseno mahAbalaH.
uvAcha dharmarAjAnaM yAj~nasenImavekShya ha.. 17-2-4 (98367)
nAdharmashcharitaH kashchidrAjaputryA paraMtapa.
kAraNaM kiMnu tadbrUhi yatkR^iShNA patitA bhuvi.. 17-2-5 (98368)
yudhiShThira uvAcha. 17-2-6x (8077)
pakShapAto mahAnasyA visheSheNa dhanaMjaye.
tasyaitatphalamadyaiShA bhu~Nkte puruShasattama.. 17-2-6 (98369)
vaishampAyana uvAcha. 17-2-7x (8078)
evamuktvA.anavekShyainAM yayau bharatasattamaH.
samAdhAya mano dhImAndharmAtmA puruSharShabhaH.. 17-2-7 (98370)
sahadevastato vidvAnnipapAta mahItale.
taM chApi patitaM dR^iShTvA bhImo rAjAnamabravIt.. 17-2-8 (98371)
yo.ayamasmAsu sarveShu shushrUShuranahaMkR^itaH.
soyaM mAdravatIputraH kasmAnnipatito bhuvi.. 17-2-9 (98372)
yudhiShThira uvAcha. 17-2-10x (8079)
AtmanaH sadR^ishaM prAj~naM naiSho.amanyata ka~nchana.
tena doSheNa patito vidvAneSha nR^ipAtmajaH.. 17-2-10 (98373)
vaishampAyana uvAcha. 17-2-11x (8080)
ityuktvA taM samutsR^ijya sahadevaM yayau tadA.
bhrAtR^ibhiH saha kaunteyaH shunA chaiva yudhiShThiraH.. 17-2-11 (98374)
kR^iShNaM nipatitAM dR^iShTvA sahadevaM cha pANDavam.
Arto bandhupriyaH shUro nakulo nipapAta ha.. 17-2-12 (98375)
tasminnipatite vIre nakule chArudarshane.
punareva tadA bhImo rAjAnamidamabravIt.. 17-2-13 (98376)
yo.ayamakShatadharmAtmA bhrAtA vachanakArakaH.
rUpeNApratimo loke nakulaH patito bhuvi.. 17-2-14 (98377)
ityukto bhImasenena pratyuvAcha yudhiShThiraH.
nakulaM prati dharmAtmA sarvabuddhimatAMvaraH.. 17-2-15 (98378)
rUpeNi matsamo nAsti kashchidityasya darshanam.
adhikashchAhamevaika ityasya manasi sthitam.. 17-2-16 (98379)
nakulaH patitastasmAdAgachCha tvaM vR^ikodara.
yasya yadvihitaM vIra so.avashyaM tadupAshnute.. 17-2-17 (98380)
tAMstu prapatitAndR^iShTvA pANDavaH shvetavAhanaH.
papAta shokasaMtaptastatonu paravIrahA.. 17-2-18 (98381)
tasmiMstu puruShavyAghre patite shakratejasi.
mriyamANe durAdharShe bhImo rAjAnamabravIt.. 17-2-19 (98382)
anR^itaM na smarAmyasya svaireShvapi mahAtmanaH.
atha kasya vikAro.ayaM yenAyaM patito bhuvi.. 17-2-20 (98383)
yudhiShThira uvAcha. 17-2-21x (8081)
ekohaM nirdaheyaM vai shatrUnityarjuno.abravIt.
na cha tatkR^itavAneSha shUramAnI tatopatat.. 17-2-21 (98384)
avamene dhanurgrAhAneSha sarvAMshcha phalgunaH.
tathA chaitanna tu tathA kartavyaM bhUtimichChatA.. 17-2-22 (98385)
vaishampAyana uvAcha. 17-2-23x (8082)
ityuktvA prasthito rAjA bhImotha nipapAta ha.
patitashchAbravIdbhImo dharmarAjaM yudhiShThiram.. 17-2-23 (98386)
bhobho rAjannavekShasva patitohaM priyastava.
kiMnimittaM cha patanaM brUhi me yadi vettha ha.. 17-2-24 (98387)
yudhiShThira uvAcha. 17-2-25x (8083)
atibhuktaM cha bhavatA prANena cha vikatthase.
anavekShya paraM pArtha tenAsi patitaH kShitau.. 17-2-25 (98388)
ityuktvA taM mahAbAhurjagAmAnavalokayan.
shvApyekonuyayau yaste bahushaH kIrtito mayA.. .. 17-2-26 (98389)
iti shrImanmahAbhArate mahAprasthAnikaparvaNi dvitIyo.adhyAyaH.. 2 ..
Mahabharata - Mahaprasthanika Parva - Chapter Footnotes
7-2-1 tato diktrayapradakShiNIkaraNAnantaram. yogayuktAH samAhitamanasaH.. 7-2-3 bhraShTayogA dhyAnAt skhalitamAnasA.. 7-2-7 anavekShya svargAntarAyarUpaH sneho mAbhUditi bhAvaH..mahAprasthAnikaparva - adhyAya 003
.. shrIH ..
17.3. adhyAyaH 003
Mahabharata - Mahaprasthanika Parva - Chapter Topics
shunA saha gachChantaM yudhiShThiraM prati indreNa svargagamanAya nijaratArohaNachodanA.. 1 .. yudhiShThire shunA vinA rathArohaNamarochayamAne yamena nijasvarUpaprakAshanena tatprashaMsanam.. 2 .. tato yamendrAdibhI rathena svargaM prApitena yudhiShThireNa tatra bhImAdyadarshanAdindraMprati bhrAtrAdInvinA svasya svargepyanabhiruchikathanapUrvakaM tatsamIpagamanechChAnivedanam.. 3 ..Mahabharata - Mahaprasthanika Parva - Chapter Text
vaishampAyana uvAcha.
tataH sannAdaya~nshakro divaM bhUmiM cha sarvashaH.
rathenopayayau pArthamArohetyabravIchcha tam.. 17-3-1 (98390)
svabhrAtR^InpatitAndR^iShTvA dharmarAjo yudhiShThiraH.
abravIchChokasaMtaptaH sahasrAkShamidaM vachaH.. 17-3-2 (98391)
bhrAtaraH patitA me.atra gachCheyuste mayA saha.
na vinA bhrAtR^ibhiH svargamichChe gantuM sureshvara.. 17-3-3 (98392)
sukumArI sukhArhA cha rAjaputrI puraMdara.
sA.asmAbhiH saha gachCheta tadbhavAnanumanyatAm.. 17-3-4 (98393)
shakra uvAcha. 17-3-5x (8084)
bhrAtR^IndrakShyasi svarge tvamagratastridivaM gatAn.
kR^iShNayA sahitAnsarvAnmA shucho bharatarShabha.. 17-3-5 (98394)
nikShipya mAnuShaM dehaM gatAste bharatarShabha.
anena tvaM sharIreNa svargaM gantA na saMshayaH.. 17-3-6 (98395)
yudhiShThira uvAcha. 17-3-7x (8085)
ayaM shvA bhUtabhavyesha bhakto mAM nityameva ha.
sa gachCheta mayA sArdhamAnR^ishaMsyA hi me matiH.. 17-3-7 (98396)
shakra uvAcha. 17-3-8x (8086)
amartyatvaM matsamatvaM cha rAja-
~nshriyaM kR^itsnAM mahatIM chaiva siddhim.
saMprAptodya svargasukhAni cha tvaM
tyaja shvAnaM nAtra nR^ishaMsamasti.. 17-3-8 (98397)
yudhiShThira uvAcha. 17-3-9x (8087)
anAryamAryeNi sahasranetra
shakyaM kartuM duShkarametadArya.
mA me shriyA sa~NgamanaM tayA.astu
yasyAH kR^ite bhaktajanaM tyajeyam.. 17-3-9 (98398)
indra uvAcha. 17-3-10x (8088)
svarge loke shvavatAM nAsti dhiShNya-
miShTApUrtaM krodhavashA haranti.
tato vichAryi kriyatAM dharmarAja
tyaja shvAnaM nAtra nR^ishaMsamasti. 17-3-10 (98399)
yudhiShThira uvAcha. 17-3-11x (8089)
bhaktatyAgaM prAhuratyantapApaM
tulyaM loke brahmavadhyAkR^itena.
tasmAnnAhaM jAtu katha~nchanAdya
tyakShyAmyenaM svasukhArthI mahendraH.. 17-3-11 (98400)
bhItaM bhaktaM nAnyadastIti chArtaM
prAptaM kShINaM rakShaNe prANalipsum.
prANatyAgAdapyahaM naiva moktuM
yateyaM vai nityametadvrataM me.. 17-3-12 (98401)
indra uvAcha. 17-3-13x (8090)
shunA dR^iShTaM krodhavashA haranti
yaddattamiShTaM vivR^itamatho hutaM cha.
tasmAchChunastyAgamimaM kuruShva
shunastyAgAtprApsyase devalokam.. 17-3-13 (98402)
tyaktvA bhrAtR^IndayitAM chApi kR^iShNAM
prApto lokaH karmaNA svena vIra.
shvAnaM chainaM na tyajase kathaM nu
tyAgaM kR^itsnaM chAsthito muhyase.adya.. 17-3-14 (98403)
yudhiShThira uvAcha. 17-3-15x (8091)
na vidyate saMdhirathApi vigraho
mR^itairmartyairiti lokeShu niShThA.
na te mayA jIvayituM hi shakyA-
statastyAgasteShu kR^ito na jIvatAm.. 17-3-15 (98404)
pratipradAnaM sharaNAgatasya
striyA vadho brAhmaNasvApahAraH.
mitradrohastAni chatvAri shakra
bhaktatyAgashchaiva samo mato me.. 17-3-16 (98405)
vaishampAyana uvAcha. 17-3-17x (8092)
taddharmarAjasya vacho nishamya
dharmasvarUpI bhagavAnuvAcha.
yudhiShThiraM prItiyukto narendraM
shlakShNairvAkyaiH saMstavasaMprayuktaiH.. 17-3-17 (98406)
abhijAtosi rAjendra piturvR^ittena medhayA.
anukrosheni chAnena sarvabhUteShu bhArata.. 17-3-18 (98407)
purA dvaitavane chAsi mayA putra parIkShitaH.
pAnIyArthe parAkrAntA yatra te bhrAtaro hatAH.. 17-3-19 (98408)
bhImArjunau parityajya yatra tvaM bhrAtarAvubhau.
mAtroH sAmyamabhIpsanvai nakulaM jIvamichChasi.. 17-3-20 (98409)
ayaM shvA bhakta ityevaM tyakto devarathastvayA.
tasmAtsvarge na te tulyaH kashchidasti narAdhipaH.. 17-3-21 (98410)
atastavAkShayA lokAH svasharIreNa bhArata.
prAptosi bharatashreShTha divyAM gatimanuttamAm.. 17-3-22 (98411)
vaishampAyana uvAcha. 17-3-23x (8093)
tato dharmashcha shakrashcha marutashchAshvinAvapi.
devA devarShayashchaiva rathamAropya pANDavam.. 17-3-23 (98412)
prayayuH svairvimAnaiste siddhAH kAmavihAriNaH.
sarve virajasaH puNyAH puNyavAgbuddhikarmiNaH.. 17-3-24 (98413)
sa taM rathaM samAsthAya rAjA kurukulodvahaH.
UrdhvamAchakrame shIghraM tejasA.a.avR^ityarodasI.. 17-3-25 (98414)
tato devanikAyyastho nAradaH sarvalokavit.
uvAchochchaistadA vAkyaM bR^ihadvAdI bR^ihattapAH.. 17-3-26 (98415)
ye.api rAjarShayaH pUrve te chApi samupasthitAH.
kIti prachChAdya teShAM vai kururAjo.adhitiShThati.. 17-3-27 (98416)
lokAnAvR^itya yashasA tejasA vR^ittasaMpadA.
svasharIreNa samprAptaM nAnyaM shushrama pANDavAt.. 17-3-28 (98417)
tejAMsi yAni dR^iShTAni bhUmiShThena tvayA vibho.
veshmAni bhuvi devAnAM pashyAmUni sahasrashaH.. 17-3-29 (98418)
nAradasya vachaH shrutvA rAjA vachanamabravIt.
bhrAtR^InapashyandharmAtmA svapakShAMshchaiva pArthivAn.. 17-3-30 (98419)
shubhaM vA yadi vA pApaM bhrAtR^INAM sthAnamadya me.
tadeva prAptumichChAmi lokAnyAnna kAmaye.. 17-3-31 (98420)
rAj~nastu vachanaM shrutvA devarAjaH puraMdaraH.
AnR^ishaMsyasamAyuktaM pratyuvAcha yudhiShThiram.. 17-3-32 (98421)
sthAne.asminvasa rAjendra karmabhirnirjite shubhaiH.
kiM tvaM mAnuShyakaM snehamadyApi parikarShasi.. 17-3-33 (98422)
siddhiM prAptosi paramAM yatA nAnyaH pumAnkvachit.
naiva te bhrAtaraH sthAnaM samprAptAH kurunandana.. 17-3-34 (98423)
adyApi mAnuSho bhAvaH spR^ishate tvAM narAdhipa.
svargo.ayaM pashya devarShInsiddhAMshcha tridivAlayAn.. 17-3-35 (98424)
yudhiShThirastu devendramevaMvAdinamIshvaram.
punarevAbravIddhImAnidaM vachanamarthavat.. 17-3-36 (98425)
tairvinA notsahe vastumiha daityanibarhaNa.
gantumichChAmi tatrAhaM yatra me bhrAtaro gatAH.. 17-3-37 (98426)
yatra sA bR^ihatI shyAmA buddhisattvaguNAnvitA.
draupadI yoShitAMshreShThA yatra chaiva sutA mama.. .. 17-3-38 (98427)
iti shrImanmahAbhArate mahAprasthAnikaparvaNi tR^itIyo.adhyAyaH.. 3 .. mahAprasthAnikaM parvaM samAptam.. 17 ..
------------
ataH paraM svargArohaNaparvaH tasyAyamAdyaH shlokaH. janamejaya uvAcha. svargaM triviShTapaM prApya mama pUrvapitAmahAH. pANDavA dhArtarAShTrAshcha kAni sthAnAni bhejire.. 1 .. idaM mahAprasthAnikaM parva kuMbhaghoNasyena TI.Ar. kR^iShNamAchAryeNa TI.Ar. vyAsAchAryeNa cha mumbayyAM nirNayasAgaramudrAyantre mudrApitam. shakAbdAH 1832 sana 1910.