4-1-0 (28115) ॥ ଶ୍ରୀବେଦବ୍ଯାସାଯ ନମଃ ॥ 4-1-0x (2967) ନାରାଯଣଂ ନମସ୍କୃତ୍ଯ ନରଂ ଚୈବ ନରୋତ୍ତମମ୍। ଦେବୀଂ ସରସ୍ବତୀଂ ବ୍ଯାସଂ ତତୋ ଜଯମୁଦୀରଯେତ୍ ॥ 4-1-1 (28116) ॥ ଜନମେଜଯ ଉବାଚ । କଥଂ ବିରାଟନଗରେ ମମ ପୂର୍ବପିତାମହାଃ । ଅଜ୍ଞାତବାସମୁଷିତା ଦୁର୍ଯୋଧନଭଯାର୍ଦିତାଃ ॥ 4-1-2x (2968) ପତିବ୍ରତା ମହାଭାଗା ସତତଂ ସୁଖଭାଗିନୀ । ଦ୍ରୌପଦୀ ସା କଥଂ ବ୍ରହ୍ମନ୍ନଜ୍ଞାତା ଦୁଃଖିତାଽବସତ୍ ॥ 4-1-2 (28117) ତେ ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣମୁଖ୍ଯାଶ୍ଚ ସୂତପୌରୋଗବୈଃ ସହ। ଅଜ୍ଞାତବାସମୁଷିତାଃ କଥଂ ଚ ପରିଚାରକାଃ ॥ 4-1-3 (28118) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-1-4x (2969) ଯଥା ବିରାଟନଗରେ ତବ ପୂର୍ବପିତାମହାଃ । ଅଜ୍ଞାତବାସମୁଷିତାସ୍ତାବଦ୍ବକ୍ଷ୍ଯାମି ତଚ୍ଛୃଣୁ ॥ 4-1-4 (28119) ତଥା ସ ତାନ୍ବରାଁଲ୍ଲବ୍ଧ୍ବା ଧର୍ମରାଜୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ଗତ୍ବାଽଽଶ୍ରମଂ ବ୍ରାହ୍ମଣେଭ୍ଯ ଆଚଖ୍ଯୌ ବୃତ୍ତମାତ୍ମନଃ ॥ 4-1-5 (28120) କଥଯିତ୍ବା ଚ ତତ୍ସର୍ବଂ ବ୍ରାହ୍ମଣେଭ୍ଯୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ଅରଣୀସହିତଂ ଭାଣ୍ଡଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାଯ ନ୍ଯବେଦଯତ୍ ॥ 4-1-6 (28121) ତତୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋ ରାଜା କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଦୃଢବ୍ରତଃ। ସମାହୂଯାନୁଜାନ୍ସର୍ବାନିତି ହୋବାଚ ଭାରତ ॥ 4-1-7 (28122) ଦ୍ବାଦଶେମାନି ବର୍ଷାଣି ରାଷ୍ଟ୍ରାଦ୍ବିପ୍ରୋଷିତା ବଯମ୍। ଛଦ୍ମନା ହୃତରାଜ୍ଯାଶ୍ଚ ନିସ୍ବାଶ୍ଚ ବହୁଶଃ କୃତାଃ ॥ 4-1-8 (28123) ଉଷିତାଶ୍ଚ ବନେ ବାସଂ ଯଥା ଦ୍ବାଦଶ ବତ୍ସରାନ୍। ଅଜ୍ଞାତଚର୍ଯାଂ ବତ୍ସ୍ଯାମଶ୍ଛନ୍ନା ବର୍ଷଂ ତ୍ରଯୋଦଶମ୍ ॥ 4-1-9 (28124) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-1-10x (2970) ଧର୍ମେଣ ତେଽଭ୍ଯନୁଜ୍ଞାତାଃ ପାଣ୍ଡବାଃ ସତ୍ଯବିକ୍ରମାଃ। ଅଜ୍ଞାତବାସଂ ବତ୍ସ୍ଯନ୍ତଶ୍ଛନ୍ନା ବର୍ଷଂ ତ୍ରଯୋଦଶମ୍ ॥ 4-1-10 (28125) ଉପୋପବିଶ୍ଯ ବିଦ୍ବାଂସଃ ସ୍ନାତକାଃ ସଂଶିତବ୍ରତାଃ । ଯେ ତତ୍ର ବ୍ରାହ୍ମଣା ଆସନ୍ବନବାସସହାଯିନଃ । ଯେ ଚ ଭକ୍ତା ବସନ୍ତି ସ୍ମ ବନବାସେ ତପସ୍ବିନଃ ॥ 4-1-11 (28126) ତାନବ୍ରୁବନ୍ମହାତ୍ମାନୋ ହୃଷ୍ଟାଃ ପ୍ରାଞ୍ଜଲଯଃ ସ୍ଥିତାଃ । ଅଭ୍ଯନୁଜ୍ଞାପଯିଷ୍ଯନ୍ତସ୍ତାନ୍ପ୍ରବାସେ ଧୃତବ୍ରତାଃ ॥ 4-1-12 (28127) ବିଦିତଂ ଭବତାଂ ସର୍ବଂ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୈର୍ଯଥା ବଯମ୍ । ଛଦ୍ମନା ହୃତରାଜ୍ଯାଶ୍ଚ ନିସ୍ବାଶ୍ଚ ବହୁଶଃ କୃତାଃ ॥ 4-1-13 (28128) ଉଷିତାଶ୍ଚ ବନେ ବାସଂ ଯଥା ଦ୍ବାଦଶବତ୍ସରାନ୍ । ଭବଦ୍ଭିରେବ ସହିତା ବନ୍ଯାହାରା ଦ୍ବିଜୋତ୍ତମାଃ ॥ 4-1-14 (28129) ଅଜ୍ଞାତବାସସମଯଂ ଶେଷଂ ବର୍ଷଂ ତ୍ରଯୋଦଶମ୍। ତଦ୍ବତ୍ସ୍ଯାମୋ ବଯଂ ଛନ୍ନାସ୍ତଦନୁଜ୍ଞାତୁମର୍ହଥ ॥ 4-1-15 (28130) ସୁଯୋଧନଶ୍ଚ ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା କର୍ଣଶ୍ଚ ସହସୌବଲଃ । ଜାନନ୍ତୋ ବିଷମଂ କୁର୍ଯୁରସ୍ମାସ୍ବତ୍ଯନ୍ତବୈରିଣଃ ॥ 4-1-16 (28131) ଯୁକ୍ତଚାରାଶ୍ଚ ଯତ୍ତାଶ୍ଚ ଦାଯେ ସ୍ବସ୍ଯ ଜନସ୍ଯ ଚ । ଦୁରାତ୍ମନାଂ ହି କସ୍ତେଷାଂ ବିଶ୍ବାସଂ ଗନ୍ତୁମର୍ହତି ॥ 4-1-17 (28132) ଅପି ନସ୍ତଦ୍ଭବେଦ୍ଭୂଯୋ ଯଦ୍ବଯଂ ବ୍ରାହ୍ମଣୈଃ ସହ। ସମସ୍ତେଷୁ ଚ ରାଷ୍ଟ୍ରେଷୁ ସ୍ବରାଜ୍ଯସ୍ଥା ଭବେମ ହି ॥ 4-1-18 (28133) ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ଦୁଃଖଶୋକାର୍ତଃ ଶୁଚିର୍ଧର୍ମସୁତସ୍ତଦା। ସଂମୂର୍ଚ୍ଛିତୋଽଭବଦ୍ରାଜା ସାସ୍ରକଣ୍ଠୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 4-1-19 (28134) ତମଥାଶ୍ବାସଯନ୍ସର୍ବେ ବ୍ରାହ୍ମଣା ଭ୍ରାତୃଭିଃ ସହ ॥ 4-1-20 (28135) ପ୍ରବୁଧ୍ଯ ଦୁଃଖମୋହାର୍ତୋ ଧୌମ୍ଯଂ ଧର୍ମଭୃତାଂବରମ୍ । ପ୍ରାବୈକ୍ଷତ ତଦା ରାଜା ସାଶ୍ରୁକଣ୍ଠୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 4-1-21 (28136) ଅଥ ଧୌମ୍ଯୋଽବ୍ରବୀଦ୍ବାକ୍ଯଂ ମହାର୍ଥଂ ନୃପତିଂ ତଦା। ଆଶ୍ବାସଯଂସ୍ତଂ ସ ନୃପଂ ଭ୍ରାତୄଂଶ୍ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣୈଃ ସହ ॥ 4-1-22 (28137) ରାଜନ୍ବିଦ୍ବାନ୍ଭବାନ୍ଦାନ୍ତଃ ସତ୍ଯସନ୍ଧୋ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯଃ। ନୈବଂବିଧାଃ ପ୍ରମୁହ୍ଯନ୍ତି ଧୀରାଃ କସ୍ଯାଂଚିଦାପଦି ॥ 4-1-23 (28138) ଦେବୈରପ୍ଯାପଦଃ ପ୍ରାପ୍ତାଶ୍ଛନ୍ନୈଶ୍ଚ ବହୁଭିସ୍ତଦା। ତତ୍ରତତ୍ର ସପତ୍ନାନାଂ ନିଗ୍ରହାର୍ଥଂ ମହାତ୍ମଭିଃ ॥ 4-1-24 (28139) ଦିତିପୁତ୍ରୈର୍ହୃତେ ରାଜ୍ଯେ ଦେବରାଜଃ ସୁଦୁଃଖିତଃ। ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ତୋଷଯିଷ୍ଯଂଶ୍ଚ ବ୍ରହ୍ମରୂପଂ ବିଧାଯ ଚ ॥ 4-1-25 (28140) ଇନ୍ଦ୍ରେଣ ନିଷଧଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ଗିରିପ୍ରସ୍ଥାହ୍ବଯେ ପୁରେ। ଛନ୍ନେନୋଷ୍ଯ କୃତଂ କର୍ମ ଦ୍ବିଷତାଂ ବଲନିଗ୍ରହେ ॥ 4-1-26 (28141) ପ୍ରସାଦାଦ୍ବ୍ରହ୍ମଣୋ ରାଜନ୍ଦିତେଃ ପୁତ୍ରାନ୍ମହାବଲାନ୍ । ନିର୍ଜିତ୍ଯ ତରସା ଶତ୍ରୂନ୍ପୁନର୍ଲୋକାଞ୍ଜୁଗୋପ ଚ ॥ 4-1-27 (28142) ବିଷ୍ଣୁନାଽଶ୍ମଗିରିଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ତଦା ଦିତ୍ଯାଂ ନିବତ୍ସ୍ଯତା। ଗର୍ଭେ ବଧାର୍ଥଂ ଦୈତ୍ଯାନାମଜ୍ଞାତେନୋଷିତଂ ଚିରମ୍ ॥ 4-1-28 (28143) ପ୍ରୋଷ୍ଯ ବାମନରୂପେଣ ଚ୍ଛନ୍ନେନ ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣା। ବଲେର୍ଯଥା ହୃତଂ ରାଜ୍ଯଂ ବିକ୍ରମୈସ୍ତଚ୍ଚ ତେ ଶ୍ରୁତମ୍ ॥ 4-1-29 (28144) ଔର୍ବେଣ ବସତା ଛନ୍ନମୂରୌ ବ୍ରହ୍ମର୍ଷିଣା ତଦା। ଯତ୍କୃତଂ ତାତ ଲୋକେଷୁ ତଚ୍ଚ ସର୍ବଂ ଶ୍ରୁତଂ ତ୍ବଯା ॥ 4-1-30 (28145) ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନେନାପି ସର୍ବତ୍ର ହରିଣା ବୃତ୍ରନିଗ୍ରହେ। ବଜ୍ରଂ ପ୍ରବିଶ୍ଯ ଶକ୍ରସ୍ଯ ଯତ୍କୃତଂ ତଚ୍ଚ ତେ ଶ୍ରୁତମ୍ ॥ 4-1-31 (28146) ହୁତାଶନେନ ଯଚ୍ଚାପଃ ପ୍ରବିଶ୍ଯ ଚ୍ଛନ୍ନମୂଷିତମ୍। ବିବୁଧାନାଂ ହି ଯତ୍କର୍ମ କୃତଂ ତଚ୍ଚାପି ତେ ଶ୍ରୁତମ୍ ॥ 4-1-32 (28147) ଯଥା ବିବସ୍ବତା ତାତ ଛନ୍ନେନୋତ୍ତମତେଜସା। ନିର୍ଦଗ୍ଧାଃ ଶତ୍ରବଃ ସର୍ବେ ବସତା ଗବି ବର୍ଷଶଃ ॥ 4-1-33 (28148) ବିଷ୍ଣୁନା ବସତା ଚାତ୍ର ଗୃହେ ଦଶରଥସ୍ଯ ବୈ। ଦଶଗ୍ରୀବୋ ହତଶ୍ଛନ୍ନଂ ସଂଯୁଗେ ଭୀମକର୍ମଣା ॥ 4-1-34 (28149) ଏବମେତେ ମହାତ୍ମାନଃ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନାସ୍ତତ୍ରତତ୍ର ହି। ଅଜଯଞ୍ଛାତ୍ରବାନ୍ମୁଖ୍ଯାଂସ୍ତଥା ତ୍ବମପି ଜେଷ୍ଯସି ॥ 4-1-35 (28150) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-1-36x (2971) ଇତି ଧୌମ୍ଯେନ ଧର୍ମଜ୍ଞୋ ବାକ୍ଯୈଃ ସ ପରିହର୍ଷିତଃ। ଶାନ୍ତବୁଦ୍ଧିଃ ପୁନର୍ଭୂତ୍ବା ବ୍ଯଷ୍ଟମ୍ଭତ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 4-1-36 (28151) ଅଥାବ୍ରବୀନ୍ମହାବାହୁର୍ଭୀମସେନୋ ମହାବଲଃ। ରାଜାନଂ ବଲିନାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠୋ ଗିରା ସଂପରିହର୍ଷଯନ୍ ॥ 4-1-37 (28152) ଅବେକ୍ଷଯ ମହାରାଜ ତବ ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବନା। ଧର୍ମାର୍ଥପରଯା ବୁଦ୍ଧ୍ଯା ନ କିଂଚିତ୍ସାହସଂ କୃତମ୍ ॥ 4-1-38 (28153) ସହଦେବୋ ମଯା ନିତ୍ଯଂ ନକୁଲଶ୍ଚ ନିବାରିତୌ । ଶକ୍ତୌ ବିଧ୍ବଂସନେ ତେଷାଂ ଶତ୍ରୁଘ୍ନୌ ଭୀମବିକ୍ରମୌ ॥ 4-1-39 (28154) ନ ବଯଂ ବର୍ତ୍ମ ହାସ୍ଯାମୋ ଯସ୍ମିନ୍ଯୋକ୍ଷ୍ଯତି ନୋ ଭବାନ୍ । ତଦ୍ବିଧତ୍ତାଂ ଭବାନ୍ସର୍ବଂ କ୍ଷିପ୍ରଂ ଜେଷ୍ଯାମହେ ପରାନ୍ ॥ 4-1-40 (28155) ଇତ୍ଯୁକ୍ତୋ ଭୀମସେନେନ ଧର୍ମରାଜୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ । ସୁଖୋପବିଷ୍ଟୋ ବିଦ୍ବଦ୍ଭିସ୍ତାପସୈଃ ସଂଶିତବ୍ରତୈଃ ॥ 4-1-41 (28156) ଯେ ତଦ୍ଭକ୍ତ୍ଯାଽଭବଂସ୍ତସ୍ମିନ୍ବନବାସେ ତପସ୍ବିନଃ । ତାନବ୍ରବୀନ୍ମହାପ୍ରାଜ୍ଞଃ ଶିଷ୍ଟାନ୍ରାଜା କୃତାଞ୍ଜଲିଃ । ଅଭ୍ଯନୁଜ୍ଞାପଯିଷ୍ଯନ୍ବୈ ତସ୍ମିନ୍ବାସେ ଧୃତବ୍ରତଃ ॥ 4-1-42 (28157) ବିଦିତଂ ଭବତାଂ ସର୍ବେ ର୍ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୈର୍ଯଥା ବଯମ୍। ସଂମନ୍ତ୍ରାହୃତରାଜ୍ଯାଶ୍ଚ ନିସ୍ସ୍ବାଶ୍ଚ ବହୁଶଃ କୃତାଃ । ଉଷିତାଃ ସ୍ମୋ ବନେ କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ତଥା ବର୍ଷାଣି ଦ୍ବାଦଶ ॥ 4-1-43 (28158) ଅଜ୍ଞାତଚର୍ଯାସମଯଂ ଶେଷଂ ବର୍ଷଂ ତ୍ରଯୋଦଶମ୍। ତଦ୍ବତ୍ସ୍ଯାମଃ କ୍ବଚିଚ୍ଛନ୍ନାସ୍ତଦନୁଜ୍ଞାତୁମର୍ହଥ ॥ 4-1-44 (28159) ଇତ୍ଯୁକ୍ତା ଧର୍ମରାଜେନ ବ୍ରାହ୍ମଣାଃ ପରମାଶିଷଃ । ପ୍ରଯୁଜ୍ଯାପୃଚ୍ଛ୍ଯ ଭରତାନ୍ଯଥାସ୍ବଂ ପ୍ରଯଯୁର୍ଗୃହାନ୍ ॥ 4-1-45 (28160) ସର୍ବେ ବେଦବିଦୋ ମୁଖ୍ଯା ଯତଯୋ ମୁନଯସ୍ତଦା। ଆଶୀରୁକ୍ତ୍ବା ଯଥାନ୍ଯାଯଂ ପୁନର୍ଦର୍ଶନକାଙ୍କ୍ଷିଣଃ ॥ 4-1-46 (28161) ତେ ତୁ ଭୃତ୍ଯାଶ୍ଚ ଦୂତାଶ୍ଚ ଶିଲ୍ପିନଃ ପରିଚାରକାଃ। ଅନୁଜ୍ଞାପ୍ଯ ଯଥାନ୍ଯାଯଂ ପୁନର୍ଦର୍ଶନକାଙ୍କ୍ଷିଣଃ ॥ 4-1-47 (28162) ସହ ଧୌମ୍ଯେନ ବିଦ୍ବାଂସସ୍ତଥା ତେ ପଞ୍ଚ ପାଣ୍ଡବାଃ। ଉତ୍ଥାଯ ପ୍ରଯଯୁର୍ବୀରାଃ କୃଷ୍ଣାମାଦାଯ ଭାରତ ॥ 4-1-48 (28163) କ୍ରୋଶମାତ୍ରମତିକ୍ରମ୍ଯ ତସ୍ମାଦ୍ବାସାନ୍ନିମିତ୍ତତଃ । ଶ୍ବୋଭୂତେ ମନୁଜବ୍ଯାଘ୍ରାଶ୍ଛନ୍ନବାସାର୍ଥମୁଦ୍ଯତାଃ ॥ 4-1-49 (28164) ପୃଥକ୍ ଶାସ୍ତ୍ରବିଦଃ ସର୍ବେ ସର୍ବେ ମନ୍ତ୍ରବିଶାରଦାଃ । ସନ୍ଧିବିଗ୍ରହତତ୍ବଜ୍ଞା ମନ୍ତ୍ରାଯ ସମୁପାବିଶନ୍ ॥ ॥ 4-1-50 (28165) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ପାଣ୍ଡବପ୍ରବେଶପର୍ବଣି ପ୍ରଥମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 1 ॥

4-2-0 (28166) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ । 4-2-0x (2972) ନିବୃତ୍ତବନବାସାସ୍ତେ ସତ୍ଯସନ୍ଧା ମନସ୍ବିନଃ। ଅକୁର୍ବତ ପୁନର୍ମନ୍ତ୍ରଂ ସହ ଧୌମ୍ଯେନ ପାଣ୍ଡବାଃ ॥ 1 ॥ 4-2-1 (28167) ଅଥାବ୍ରବୀଦ୍ଧର୍ମରାଜଃ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ଭ୍ରାତୄନ୍କୃଷ୍ଣାଂ ଚ ସଂଗ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ଧୌମ୍ଯଂ ଚ କୁରୁନନ୍ଦନଃ ॥ 2 ॥ 4-2-2 (28168) ଦ୍ବାଦଶେମାନି ବର୍ଷାଣି ରାଜ୍ଯାଦ୍ବିପ୍ରୋଷିତା ବଯମ୍। ତ୍ରଯୋଦଶୋଽଯଂ ସଂପ୍ରାପ୍ତଃ କୃଚ୍ଛ୍ରାତ୍ପରମଦୁର୍ବସଃ। ସ ସାଧୁ କୌନ୍ତେଯ ଇତୋ ବାସମର୍ଜୁନ ରୋଚଯ ॥ 3 ॥ 4-2-3 (28169) ତ୍ରଯୋଦଶମିଦଂ ପ୍ରାପ୍ତଂ କ୍ବନୁ ବତ୍ସ୍ଯାମହେଽର୍ଜୁନ। ଅବୁଦ୍ଧା ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୈଶ୍ଚ ସମଗ୍ରାଃ ସହ କୃଷ୍ଣଯା ॥ 4 ॥ 4-2-4 (28170) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-2-5x (2973) ତସ୍ଯୈବ ବରଦାନେନ ଧର୍ମସ୍ଯ ମନୁଜାଧିପ। ଅଜ୍ଞାତା ବିଚରିଷ୍ଯାମୋ ନରାଣାଂ ଭରତର୍ଷଭ ॥ 5 ॥ 4-2-5 (28171) ଯାନି ରାଷ୍ଟ୍ରାଣି ବାସାଯ କୀର୍ତଯିଷ୍ଯାମି କାନିଚିତ୍ । ରମଣୀଯାନି ଗୁପ୍ତାନି ତେଷାଂ କିଂଚିତ୍ତୁ ରୋଚଯ ॥ 6 ॥ 4-2-6 (28172) ରମ୍ଯା ଜନପଦାଃ ସନ୍ତି ବହବସ୍ତ୍ବଭିତଃ କୁରୂନ୍ । ପାଞ୍ଚାଲାଶ୍ଚୈବ ମତ୍ସ୍ଯାଶ୍ଚ ସାଲ୍ବବୈଦେହବାହ୍ଲିକାଃ । ଦଶାର୍ଣାଃ ଶୂରସେନାଶ୍ଚ କଲିଙ୍ଗା ମାଗଧା ଅପି ॥ 7 ॥ 4-2-7 (28173) ବିରାଟନଗରଂ ଚାପି ଶ୍ରୂଯତେ ଶତ୍ରୁସୂଦନ । ରମଣୀଯଂ ଜନାକୀର୍ଣଂ ସୁଭିକ୍ଷଂ ସ୍ଫୀତମେବ ଚ ॥ 8 ॥ 4-2-8 (28174) ନାନାରାଷ୍ଟ୍ରାଣି ଚାନ୍ଯାନି ଶ୍ରୂଯନ୍ତେ ସୁବହୂନି ଚ । ଯତ୍ର ତେ ରୋଚତେ ରାଜଂସ୍ତତ୍ର ଗଚ୍ଛାମହେ ବଯମ୍ ॥ 9 ॥ 4-2-9 (28175) କତମସ୍ମିଞ୍ଜନପଦେ ମହାରାଜ ନିବତ୍ସ୍ଯସି । ମା ବିଷାଦେ ମନଃ କାର୍ଯଂ ରାଜ୍ଯଭ୍ରଂଶ ଇତି କ୍ବଚିତ୍ ॥ 10 ॥ 4-2-10 (28176) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ। 4-2-11x (2974) ଏବମେତନ୍ମହାବାହୋ ଯଥା ସ ଭଗବାନ୍ପ୍ରଭୁଃ। ଅବ୍ରବୀତ୍ସର୍ବଭୂତେଶସ୍ତଥୈତନ୍ନ ତଦନ୍ଯଥା ॥ 11 ॥ 4-2-11 (28177) ଅବଶ୍ଯଂ ତ୍ବେବ ବାସାର୍ଥଂ ରମଣୀଯଂ ଶିବଂ ସୁଖମ୍। ସଂମନ୍ତ୍ର୍ଯ ସହିତୈଃ ସର୍ବୈର୍ଦ୍ରବ୍ଯମକୁତୋଽଭଯମ୍ ॥ 12 ॥ 4-2-12 (28178) ମାତ୍ସ୍ଯୋ ବିରାଟୋ ବଲବାନଭିରକ୍ତୋଥ ପାଣ୍ଡବାନ୍। ଧର୍ମଶୀଲୋ ବଦାନ୍ଯଶ୍ଚ ବୃଦ୍ଧଃ ସତ୍ସ୍ବପି ସଂମତଃ ॥ 13 ॥ 4-2-13 (28179) ଗୁଣବାଁଲ୍ଲୋକବିଖ୍ଯାତୋ ଦୃଢଭକ୍ତିର୍ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯଃ । ତତ୍ର ମେ ରୋଚତେ ପାର୍ଥ ମତ୍ସ୍ଯରାଜାନ୍ତିକେଽନଘ ॥ 14 ॥ 4-2-14 (28180) ବିରାଟନଗରେ ତାତ ମାସାନ୍ଦ୍ବାଦଶସଂମିତାନ୍। କୁର୍ବନ୍ତସ୍ତସ୍ଯ କର୍ମାଣି ବସାମୋ ଯଦି ରୋଚତେ ॥ 15 ॥ 4-2-15 (28181) ଯାନିଯାନି ଚ କର୍ମାଣି ତସ୍ଯ ଶକ୍ଷ୍ଯାମହେ ବଯମ୍। କର୍ତୁଂ ଯୋ ଯତ୍ସ ତତ୍କର୍ମ ବ୍ରବୀତୁ କୁରୁନନ୍ଦନ ॥ 16 ॥ 4-2-16 (28182) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ ॥ 4-2-16x (2975) ନରଦେବ କଥଂ କର୍ମ ତସ୍ଯ ରାଷ୍ଟ୍ରେ କରିଷ୍ଯସି । ମନୁଜେନ୍ଦ୍ର ବିରାଟସ୍ଯ ରଂସ୍ଯସେ କେନ କର୍ମଣା ॥ 17 ॥ 4-2-17 (28183) ଅକ୍ଲିଷ୍ଟବେଷଧାରୀ ଚ ଧାର୍ମିକୋ ହ୍ଯନସୂଯକଃ । ନ ତବାଭ୍ଯୁଚିତଂ କର୍ମ ନୃଶଂସଂ ନାପି କୈତବମ୍ ॥ 18 ॥ 4-2-18 (28184) ସତ୍ଯବାଗସି ଯାଜ୍ଞୀକୋ ଲୋଭକ୍ରୋଧବିବର୍ଜିତଃ । ମୃଦୁର୍ବଦାନ୍ଯୋ ହ୍ରୀମାଂଶ୍ଚ ଧାର୍ମିକଃ ସତ୍ଯବିକ୍ରମଃ ॥ 19 ॥ 4-2-19 (28185) ସ ରାଜଂସ୍ତପସା କ୍ଲିଷ୍ଟଃ କଥଂ ତସ୍ଯ କରିଷ୍ଯସି। ନ ଦୁଃଖମୁଚିତଂ କିଂଚିଦ୍ରାଜନ୍ପାପମତେର୍ଯଥା। ସ ଇମାମାପଦଂ ପ୍ରାପ୍ଯ କଥଂ ଘୋରାଂ ତରିଷ୍ଯସି ॥ 20 ॥ 4-2-20 (28186) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-2-21x (2976) ଅର୍ଜୁନେନୈବମୁକ୍ତସ୍ତୁ ପ୍ରତ୍ଯୁବାଚ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ । ଶୃଣୁ ତ୍ବଂ ଯତ୍କରିଷ୍ଯାମି କର୍ମ ବୈ କୁରୁନନ୍ଦନ ॥ 21 ॥ 4-2-21 (28187) ବିରାଟଂ ସମନୁପ୍ରାପ୍ଯ ରାଜାନଂ ମାତ୍ସ୍ଯନନ୍ଦନମ୍ । ସଭାସ୍ତାରୋ ଭବିଷ୍ଯାମି ବିରାଟସ୍ଯେତି ମେ ମତିଃ ॥ 22 ॥ 4-2-22 (28188) କଙ୍କୋ ନାମ ବ୍ରୁବାଣୋଽହଂ ମତାକ୍ଷଃ ସାଧୁଦେବିତା। ବୈଡୂର୍ଯାନ୍କାଞ୍ଚନାନ୍ଦାନାନ୍ସ୍ଫାଟିକାନ୍ରାଜତାନପି ॥ 23 ॥ 4-2-23 (28189) କୃଷ୍ଣାକ୍ଷାଁଲ୍ଲୋହିତାକ୍ଷାଂଶ୍ଚ ନିବପ୍ସ୍ଯାମି ମନୋରମାନ୍। ଅରିଷ୍ଟାନ୍ରାଜଗୋଲିଙ୍ଗାନ୍ଦର୍ଶନୀଯାନ୍ସୁବର୍ଚସଃ ॥ 24 ॥ 4-2-24 (28190) ଲୋହିତାଶ୍ଚାଶ୍ମଗର୍ଭାଶ୍ଚ ସନ୍ତି ତାତ ଧନାନି ମେ। ଦର୍ଶନୀଯାଃ ସଭାନନ୍ଦାଃ କୁଶଲୈଃ ସାଧୁନିଷ୍ଠିତାଃ ॥ 25 ॥ 4-2-25 (28191) ଅପ୍ଯେତାନ୍ପାଣିନା ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ବା ସଂପ୍ରହୃଷ୍ଯନ୍ତି ମାନବାଃ ॥ 26 ॥ 4-2-26 (28192) ତାନ୍ବିକୀର୍ଯ ସମେ ଦେଶେ ରମଣୀଯେ ବିପାଂସୁଲେ। ଦେବିଷ୍ଯାମି ଯଥାକାମଂ ସ ବିହାରୋ ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 27 ॥ 4-2-27 (28193) କଙ୍କୋ ନାମ୍ନା ପରିବ୍ରାଟ୍ ଚ ବିରାଟସ୍ଯ ସଭାସଦଃ। ଜ୍ଯୋତିଷେ ଶକୁନଜ୍ଞାନେ ନିମିତ୍ତେ ଚାକ୍ଷକୌଶଲେ । ବ୍ରାହ୍ମେ ବେଦେ ମଯାଽଧୀତେ ବେଦାଙ୍ଗେଷୁ ଚ ସର୍ବଶଃ ॥ 28 ॥ 4-2-28 (28194) ଧର୍ମକାମାର୍ଥମୋକ୍ଷେଷୁ ନୀତିଶାସ୍ତ୍ରେଷୁ ପାରଗଃ। ପୃଷ୍ଟୋଽହଂ କଥଯିଷ୍ଯାମି ରାଜ୍ଞଃ ପ୍ରିଯତମଂ ବଚଃ ॥ 29 ॥ 4-2-29 (28195) ଆସଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯାହଂ ପୁରା ପ୍ରାଣସମଃ ସଖା। ଇତି ବକ୍ଷ୍ଯାମି ରାଜାନଂ ଯଦି ମାମନୁଯୋକ୍ଷ୍ଯତେ ॥ 30 ॥ 4-2-30 (28196) ବିରାଟନଗରେ ଛନ୍ନ ଏବଂ ଯୁକ୍ତଃ ସଦା ବସେ। ଇତ୍ଯେବଂ ମେ ପ୍ରତିଜ୍ଞାତଂ ବିଚରିଷ୍ଯାମ୍ଯହଂ ଯଥା ॥ 31 ॥ 4-2-31 (28197) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ପାଣ୍ଡବପ୍ରବେଶପର୍ବଣି ଦ୍ବିତୀଯୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 2 ॥ ------------

4-3-0 (28198) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-3-0x (2977) ଏବଂ ନିର୍ଦିଶ୍ଯ ଚାତ୍ମାନଂ ନିଶ୍ବସନ୍ନୁଷ୍ଣମାର୍ତିଜମ୍ । ବିମୁଞ୍ଚନ୍ନଶ୍ରୁ ନେତ୍ରାଭ୍ଯାଂ ଭୀମସେନମୁବାଚ ହ ॥ 4-3-1 (28199) ଭୀମସେନ କଥଂ କର୍ମ ମାତ୍ସ୍ଯରାଷ୍ଟ୍ରେ କରିଷ୍ଯସି। ହତ୍ବା କ୍ରୋଧବଶାଂସ୍ତତ୍ର ପର୍ବତେ ଗନ୍ଧମାଦନେ ॥ 4-3-2 (28200) ଯକ୍ଷାନ୍କ୍ରୋଧାଭିତାମ୍ରାକ୍ଷାନ୍ରାକ୍ଷସାଂଶ୍ଚାପି ପୌରୁଷାତ୍। ପ୍ରାଦାଃ ପାଞ୍ଚାଲକନ୍ଯାଯୈ ପଦ୍ମାନି ସୁବହୂନ୍ଯପି ॥ 4-3-3 (28201) ବକଂ ରାକ୍ଷସରାଜାନଂ ଭୀଷଣଂ ପୁରୁଷାଦକମ୍ । ଜଘ୍ନିବାନସି କୌନ୍ତେଯ ବ୍ରାହ୍ମଣାର୍ଥମରିନ୍ଦମ। କ୍ଷେମା ଚାଭଯସଂବୀତା ସୈକଚକ୍ରା ତ୍ବଯା କୃତା ॥ 4-3-4 (28202) ହିଡିମ୍ବଂ ଚ ମହାବୀର୍ଯଂ କିର୍ମୀରଂ ଚୈବ ରାକ୍ଷସମ୍। ତ୍ବଯା ହତ୍ବା ମହାବାହୋ ବନଂ ନିଷ୍କଣ୍ଟକଂ କୃତମ୍ ॥ 4-3-5 (28203) ଆପଦଂ ଚାପି ସଂପ୍ରାପ୍ତା ଦ୍ରୌପଦୀ ଚାରୁହାସିନୀ । ଜଟାସୁରବଧଂ କୃତ୍ବା ବଯଂ ଚ ପରିମୋକ୍ଷିତାଃ ॥ 4-3-6 (28204) ମତ୍ସ୍ଯରାଜାଂନ୍ତିକେ ତାତ ବୀର୍ଯପୂର୍ଣୋଽତ୍ଯମର୍ଷଣଃ। ବୃକୋଦର ବିରାଟସ୍ଯ ବଲୀଯାନ୍ଦୁର୍ବଲୀଯସଃ। ସମୀପେ ନଗରେ ତସ୍ଯ ବତ୍ସ୍ଯସେ କେନ କର୍ମଣା ॥ 4-3-7 (28205) ଭୀମ ଉବାଚ। 4-3-8x (2978) ସୂଦୋଽହଂ ବଲଲୋ ନାମ୍ନା ସୂପକାରୋ ନରାଧିପ। ଉପସ୍ଥାସ୍ଯାମି ରାଜାନଂ ବିରାଟମିତି ରୋଚଯେ ॥ 4-3-8 (28206) ରସାନ୍ନାନାବିଧାଂଶ୍ଚାପି ସ୍ବାଦୂଂଶ୍ଚ ମଧୁରାଂସ୍ତଥା । ସୂପାଂଶ୍ଚାପି କରିଷ୍ଯାମି କୁଶଲୋସ୍ମି ମହାନସେ ॥ 4-3-9 (28207) କୃତପୂର୍ବାଣି ଯାନ୍ଯସ୍ଯ ବ୍ଯଞ୍ଜନାନି ସୁଶିକ୍ଷିତୈଃ । ତାନ୍ଯପ୍ଯଭିଭବିଷ୍ଯାମି ପ୍ରୀତିଂ ସଂଜନଯନ୍ନହମ୍ ॥ 4-3-10 (28208) ପୂର୍ବମପ୍ରାଶିତାଂସ୍ତେନ କର୍ତା ରସଗୁଣାନ୍ବିତାନ୍ । ସ୍ବାଦୁ ବ୍ଯଞ୍ଜନମାସ୍ବାଦ୍ଯ ମାତ୍ସ୍ଯଃ ପ୍ରୀତୋ ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 4-3-11 (28209) ଆହରିଷ୍ଯାମି ଦାରୂଣାଂ ପାଟିତାନାଂ ଶତଂଶତମ୍। ରାଜା କର୍ମାଣି ମେ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ନ ମାଂ ପରିଭବିଷ୍ଯତି ॥ 4-3-12 (28210) ଯେ ଚ ତସ୍ଯ ମହାମଲ୍ଲାଃ ସମରେଷ୍ବପରାଜିତାଃ । କୃତପ୍ରତାପା ବହୁଶୋ ରାଜ୍ଞଃ ପ୍ରତ୍ଯାଯିତା ବଲେ ॥ 4-3-13 (28211) ରଙ୍ଗୋପଜୀବିନଃ ସର୍ବେ ପରେଷାଂ ଚ ଭଯାବହାଃ । ତାନହଂ ନିହନିଷ୍ଯାମି ରତିଂ ରାଜ୍ଞଃ ପ୍ରବର୍ତଯନ୍ ॥ 4-3-14 (28212) ନ ଚ ତାନ୍ଯୁଧ୍ଯମାନୋଽହଂ ନଯିଷ୍ଯେ ଯମସାଦନମ୍। ତଥା ତାନ୍ନିହନିଷ୍ଯାମି ଜୀବିଷ୍ଯନ୍ତି ଯଥାଽଽତୁରାଃ ॥ 4-3-15 (28213) ବୃଷୋ ବା ମହିଷୋ ବାପି ନାଗୋ ବା ଷାଷ୍ଟିହାଯନଃ । ସିଂହୋ ବ୍ଯାଘ୍ରୋ ଗ୍ରହୀତବ୍ଯୋ ଭବିଷ୍ଯତି ନ ସଂଶଯଃ ॥ 4-3-16 (28214) ତାନ୍ସର୍ବାନ୍ଦୁର୍ଗ୍ରହାନନ୍ଯୈରାଶୀବିଷବିଷୋପମାନ୍। ବଲାଦହଂ ଗ୍ରହୀଷ୍ଯାମି ମତ୍ସ୍ଯରାଜସ୍ଯ ପଶ୍ଯତଃ ॥ 4-3-17 (28215) ଆରାଲିକା ବା ସୂଦା ବା ଯେଽସ୍ଯ ଯୁକ୍ତା ମହାନସେ। ତାନହଂ ପ୍ରୀଣଯିଷ୍ଯାମିଂ ମନୁଷ୍ଯାନ୍ସ୍ତେନ କର୍ମଣା ॥ 4-3-18 (28216) ଆରାଲିକୋ ଗୋବିକର୍ତା ସୂପକର୍ତା ନିଯୋଧକଃ। ଆସଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯାହମିତି ବକ୍ଷ୍ଯାମି ମାନବାନ୍ ॥ 4-3-19 (28217) ଆତ୍ମାନମାତ୍ମନା ରକ୍ଷଂଶ୍ଚରିଷ୍ଯାମି ବିଶାଂପତେ । ଇତ୍ଯେବଂ ଚ ପ୍ରତିଜ୍ଞାତଂ ବିଚରିଷ୍ଯାମ୍ଯହଂ ଯଥା। ବିରାଟନଗରେ ଚ୍ଛନ୍ନୋ ବିରାଟସ୍ଯ ସମୀପତଃ ॥ 4-3-20 (28218) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ। 4-3-21x (2979) ଅଗ୍ନିର୍ବ୍ରାହ୍ମଣରୂପେଣ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନୋଽନ୍ନମଯାଚତ। ମହାଶନଂ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ମାଂ ପ୍ରମୁଞ୍ଚାର୍ଜୁନ ଖାଣ୍ଡବେ ॥ 4-3-21 (28219) ସଂଶୁଶ୍ରୁବେ ଚ ଧର୍ମାତ୍ମା ଯସ୍ତମର୍ଥଂ ଚକାର ହ। ତସ୍ମୈ ବ୍ରାହ୍ମଣରୂପାଯ ହୁତାଶାଯ ମହାଯଶାଃ । ବିଜିତ୍ଯୈକରଥେନେନ୍ଦ୍ରଂ ହତ୍ବା ପନ୍ନଗରାକ୍ଷସାନ୍ ॥ 4-3-22 (28220) ଯସ୍ତୁ ଦେବାନ୍ମନୁଷ୍ଯାଂଶ୍ଚ ସର୍ବାନେକରଥୋଽଜଯତ୍। ସ ଭୀମଧନ୍ବା ଶ୍ବେତାଶ୍ବଃ ପାଣ୍ଡବଃ କିଂ କରିଷ୍ଯତି ॥ 4-3-23 (28221) ଆଶୀବିଷସମସ୍ପର୍ଶୋ ନାଗାନାମିବ ବାସୁକିଃ । ଦୃଷ୍ଟୀବିଷ ଇବାହୀନାମଗ୍ନିସ୍ତେଜସ୍ବିନାମିବ ॥ 4-3-24 (28222) ସମୁଦ୍ର ଇବ ସିନ୍ଧୂନାଂ ଶୈଲାନାଂ ହିମବାନିବ। ମହେନ୍ଦ୍ର ଇବ ଦେବାନାଂ ଦାନବାନାଂ ବଲିର୍ଯଥା ॥ 4-3-25 (28223) ସୁପ୍ରତୀକୋ ଗଜେନ୍ଦ୍ରାଣାଂ ଯୁଗ୍ଯାନାଂ ତୁରଗୋ ଯଥା। କୁବେର ଇବ ଯକ୍ଷାଣାଂ ମୃଗାଣାଂ କେସରୀ ଯଥା ॥ 4-3-26 (28224) ରାକ୍ଷସାନାଂ ଦଶଗ୍ରୀବୋ ଦୈତ୍ଯାନାମିବ ଶମ୍ବରଃ । ରୁଦ୍ରାଣାମିବ କାପାଲୀ ବିଷ୍ଣୁର୍ବଲବତାମିବ ॥ 4-3-27 (28225) ରୋଷାମର୍ଷସମାଯୁକ୍ତୋ ଭୁଜଙ୍ଗାନାଂ ଚ ତକ୍ଷକଃ । ବାଯୁବେଗବଲୋଦ୍ଧୃତୋ ଗରୁଡଃ ପତତାମିବ ॥ 4-3-28 (28226) ତପତାମିବ ଚାଦିତ୍ଯଃ ପ୍ରଜାନାଂ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଯଥା। ହ୍ରଦାନାମିବ ପାତାଲଂ ପର୍ଜନ୍ଯୋ ନର୍ଦତାମିବ ॥ 4-3-29 (28227) ଆଯୁଧାନାଂ ବରୋ ବଜ୍ରଃ କକୁଦ୍ମାଂଶ୍ଚ ଗବାଂ ବରଃ। ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଶ୍ଚ ନାଗାନାଂ ହସ୍ତିଷ୍ବୈରାବତୋ ଯଥା ॥ 4-3-30 (28228) ପୁତ୍ରଃ ପ୍ରିଯାଣାମଧିକୋ ଭାର୍ଯା ଚ ସୁହୃଦାଂ ବରା। ଗିରୀଣାଂ ପ୍ରବରୋ ମେରୁର୍ଦେବାନାଂ ମଧୁସୂଦନଃ। ଗ୍ରହାଣାଂ ପ୍ରବରଶ୍ଚନ୍ଦ୍ରଃ ସରସାଂ ମାନସୋ ଯଥା ॥ 4-3-31 (28229) ଯଥୈତାନି ବିଶିଷ୍ଟାନି ସ୍ବସ୍ଯାଂ ଜାତ୍ଯାଂ ବୃକୋଦର । ଏବଂ ଯୁବା ଗୁଡାକେଶଃ ଶ୍ରେଷ୍ଠଃ ସର୍ବଧନୁଷ୍ମତାମ୍ ॥ 4-3-32 (28230) ସୋଯମିନ୍ଦ୍ରାଦନବମୋ ବାସୁଦେବାଚ୍ଚ ଭାରତ । ଉଷିତ୍ବା ପଞ୍ଚ ବର୍ଷାଣି ସହସ୍ରାକ୍ଷସ୍ଯ ବେଶ୍ମନି। ବ୍ରହ୍ମଚାରୀ ବ୍ରତେ ଯୁକ୍ତଃ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରଃ ॥ 4-3-33 (28231) ଅବାପ ଚାସ୍ତ୍ରମସ୍ତ୍ରଜ୍ଞଃ ସର୍ବଜ୍ଞଃ ସର୍ବସଂମତଃ । କ୍ଷିପ୍ରଂ ଚାଣୁ ବିଚିତ୍ରଂ ଚ ଧ୍ରୁବଂ ଚ ବଦତାଂ ବରଃ ॥ 4-3-34 (28232) ଅନୁଜ୍ଞାତଃ ସୁରେନ୍ଦ୍ରେଣ ପୁନଃ ପ୍ରତ୍ଯାଗତୋ ମହୀମ୍। ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରବିନାଶାଯ ପାଣ୍ଡବାନାଂ ଜଯାଯ ଚ ॥ 4-3-35 (28233) ଯଂ ମନ୍ଯେ ଦ୍ବାଦଶଂ ରୁଦ୍ରମାଦିତ୍ଯାନାଂ ତ୍ରଯୋଦଶମ୍ । ବସୂନାଂ ନବମଂ ମନ୍ଯେ ଗିରୀଣାମଷ୍ଟମଃ ସ୍ମୃତଃ ॥ 4-3-36 (28234) ଯସ୍ଯ ଦୀର୍ଘୌ ସମୌ ବାହୂ ଜ୍ଯାଘାତେନ କିଣୀକୃତୌ । ଦକ୍ଷିଣଶ୍ଚୈବ ସବ୍ଯଶ୍ଚ ବାହୂ ଅନଡୁହୋ ଯଥା। 4-3-37 (28235) ତଲାଙ୍ଗୁଲିତ୍ରାଭ୍ଯୁଚିତୌ ନାଗରାଜକରୋପମୌ । ପୀନୌ ପରିଘସଙ୍କାଶୌ ମୃଦୁତାମ୍ରତଲୌ ଶୁଭୌ ॥ 4-3-38 (28236) ଶ୍ଯାମୋ ଯୁବା ଗୁଡାକେଶୋ ଦର୍ଶନୀଯଶ୍ଚ ପାଣ୍ଡବଃ । ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବା ଶ୍ବେତାଶ୍ବଃ କିରୀଟୀ ବାନରଧ୍ବଜଃ ॥ 4-3-39 (28237) କିଂରୂପଧାରୀ କିଂକର୍ମା କିଂଚେଷ୍ଟଃ କିଂପରାଯଣଃ। ବୀଭତ୍ସୁର୍ଭୀମଧନ୍ବା ଚ କିଂ କରିଷ୍ଯତି ଚାର୍ଜୁନଃ । କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ବିରାଟସ୍ଯ ରମତେ କେନ କର୍ମଣା ॥ 4-3-40 (28238) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-3-41x (2980) ଇମୌ କିଣୀକୃତୌ ବାହୂ ଜ୍ଯାଘାତତଲପୀଡନାତ୍। ନିତ୍ଯଂ କଞ୍ଚୁକସଂଛନ୍ନୌ ନାନ୍ଯଥା ଗୋପ୍ତୁମୁତ୍ସହେ ॥ 4-3-41 (28239) କିଂ ତୁ କାର୍ଯବଶାଦେତଦାଚରିଷ୍ଯାମି କୁତ୍ସିତମ୍ ॥ 4-3-42 (28240) ବାହୂ ମେ ଭରତଶ୍ରେଷ୍ଠ ମହାଲାଞ୍ଛନଲକ୍ଷିତୌ । ଜ୍ଯାଘାତେନ ମହାନ୍ତୌ ମେ ଗୂହିତୁଂ ନାନ୍ଯଥୋତ୍ସହେ ॥ 4-3-43 (28241) ଉଭୌ କମ୍ବୂ ପ୍ରତୀମୁଚ୍ଯ କୁଣ୍ଡଲେ ପରିପାତୁକେ । ବେଣୀକୃତଶିରା ଭୂତ୍ବା ଭବିଷ୍ଯାମି ବୃହନ୍ନଲା ॥ 4-3-44 (28242) ପଠନ୍ନାଖ୍ଯାଯିକାଂ ନାମ ସ୍ତ୍ରୀଭାବେନ ପୁନଃ ପୁନଃ । ପ୍ରଜାନାଂ ସମୁଦାଚାରଂ ବହୁନର୍ମକୃତଂ ବଦନ୍ । ରମଯିଷ୍ଯାମି ରାଜାନମନ୍ଯଂ ଚାନ୍ତଃପୁରେ ଜନମ୍ ॥ 4-3-45 (28243) ନୃତ୍ତଂ ଗୀତଂ ଚ ବାଦିତ୍ରଂ ଦିବ୍ଯଂ ଚ ବିବିଧଂ ତଥା । ଶିକ୍ଷଯିଷ୍ଯାମ୍ଯହଂ ରାଜନ୍ବିରାଟନଗରେ ସ୍ତ୍ରିଯଃ ॥ 4-3-46 (28244) ସ୍ତ୍ରୀଭାବସମୁଦାଚାରାନ୍ନୃତ୍ତଗୀତକଥାଶ୍ରଯୈଃ। ଛାଦଯିଷ୍ଯାମି ରାଜେନ୍ଦ୍ର ମାଯଯାଽଽତ୍ମାନମାତ୍ମନା ॥ 4-3-47 (28245) ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯ ଗେହେଽସ୍ମିନ୍ଦ୍ରୌପଦ୍ଯାଃ ପରିଚାରିକା। ଉଷିତାଽସ୍ମୀତି ବକ୍ଷ୍ଯାମି ଧର୍ମରାଜସ୍ଯ ସଂମତା ॥ 4-3-48 (28246) ଉର୍ବଶ୍ଯାଶ୍ଚାପି ଶାପେନ ପ୍ରାପ୍ତୋସ୍ମି ନୃପ ଷଣ୍ଡତାମ୍। ଶକ୍ରପ୍ରସାଦାନ୍ମୁକ୍ତୋଽହଂ ବର୍ଷାଦୂର୍ଧ୍ବଂ ତ୍ରଯୋଦଶାତ୍। ଇତ୍ଯେତନ୍ମେ ପ୍ରତିଜ୍ଞାତଂ ବିଚରିଷ୍ଯାମ୍ଯହଂ ଯଥା ॥ 4-3-49 (28247) ଏତେନ ବିଧିନା ଛନ୍ନଃ କୃତକେନ ଯଥା ନଲଃ। ବିହରିଷ୍ଯାମି ରାଜେନ୍ଦ୍ର ବିରାଟସ୍ଯ ପୁରେ ସୁଖମ୍ ॥ 4-3-50 (28248) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ। 4-3-51x (2981) ବାସୁଦେବସମୋ ଲୋକେ ଯଶସା ବିକ୍ରମେଣ ଚ। ସୋଯଂ ରାଜ୍ଯେ ବିରାଟସ୍ଯ ଭବନେ ଭରତର୍ଷଭଃ ॥ 4-3-51 (28249) ମେରୁଃ ପ୍ରଚ୍ଛାଦିତ ଇବ ବସନ୍ବଜ୍ରୋଣ ମୁଷ୍ଟିନା। ଆଖ୍ଯାତା ଷଣ୍ଡକୋସ୍ମୀତି ପ୍ରତିଜ୍ଞାତଂ ହି ପାତକଂ ॥ ॥ 4-3-52 (28250) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ପାଣ୍ଡବପ୍ରବେଶପର୍ବଣି ତୃତୀଯୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-4-0 (28251) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ । 4-4-0x (2982) ଇତ୍ଯେବମୁକ୍ତ୍ବା ପୁରୁଷପ୍ରବୀରସ୍ତଥାର୍ଜୁନୋ ଧର୍ମାମୃତାଂ ବରିଷ୍ଠଃ। ବାକ୍ଯଂ ତଥାସୌ .... ଭୂଯୋ ନୃପୋଽପରଂ ଭ୍ରାତର...ବଭାଷେ 4-4-1 (28252) କିଂକର୍ମା କିଂସମାଚାରୋ ନକୁଲୋଯଂ ଭବିଷ୍ଯତି। ସୁକୁମାରଶ୍ଚ ଶୂରଶ୍ଚ ଦର୍ଶନୀଯଃ ସୁଖୋଚିତଃ ॥ 4-4-2 (28253) ଅଦୁଃଖାର୍ହଶ୍ଚ ବାଲଶ୍ଚ ଲାଲିତଶ୍ଚାପି ନିତ୍ଯଶଃ । ସୋଯମାର୍ତଶ୍ଚ ଶାନ୍ତଶ୍ଚ କିଂ ନୁ ରୋଚଯତାତ୍ତ୍ବିହ ॥ 4-4-3 (28254) କିଂ ତ୍ବଂ ନକୁଲ କୁର୍ବାଣସ୍ତସ୍ଯ ତାତ ଚରିଷ୍ଯସି। କର୍ମ ତତ୍ତ୍ବଂ ସମାଚକ୍ଷ୍ବ ରାଜ୍ଯେ ତସ୍ଯ ମହୀପତେଃ ॥ 4-4-4 (28255) ନକୁଲ ଉବାଚ। 4-4-5x (2983) ଅଶ୍ବାଧ୍ଯକ୍ଷୋ ଭବିଷ୍ଯାମି ବିରାଟସ୍ଯେତି ମେ ମତିଃ। ଦାମଗ୍ରନ୍ଥୀତି ନାମ୍ନାଽହଂ କର୍ମୈତତ୍ସୁପ୍ରିଯଂ ମମ ॥ 4-4-5 (28256) ଦାମଗ୍ନନ୍ଥୀ ପରିଜ୍ଞାତଃ କୁଶଲୋ ଦାମକର୍ମଣି । ନ ମାଂ ପରିଭବିଷ୍ଯନ୍ତି ଜନା ଜାତ୍ବିହ କର୍ହିଚିତ୍ ॥ 4-4-6 (28257) କୁଶଲୋତ୍ସ୍ମ୍ଯଶ୍ବଶିକ୍ଷାଯାଂ ତଥୈବାଶ୍ବଚିକିତ୍ସନେ। ପ୍ରିଯାଶ୍ଚ ସତତଂ ମେଽଶ୍ବାଃ କୁରୁରାଜା ଯଥା ତବ॥ 4-4-7 (28258) ନ ମାଂ ପରିଭବିଷ୍ଯନ୍ତି କିଶୋରା ବଡବାସ୍ତଥା । ନ ଦୁଷ୍ଟାଶ୍ଚ ଭବିଷ୍ଯନ୍ତି ପୃଷ୍ଠେ ଧୁରି ଚ ମଦ୍ଗତାଃ ॥ 4-4-8 (28259) ଦ୍ରକ୍ଷ୍ଯନ୍ତି ଯେ ଚ ମାଂ କେଚିଦ୍ବିରାଟନଗରେ ଜନାଃ । ତେଭ୍ଯ ଏବଂ ପ୍ରବକ୍ଷ୍ଯାମି ବିହରିଷ୍ଯାମ୍ଯହଂ ଯଥା ॥ 4-4-9 (28260) ପାଣ୍ଡବେନ ହ୍ଯହଂ ତାତ ଅଶ୍ବେଷ୍ବଧିକୃତଃ ପୁରା। ଇତି ତସ୍ଯ ପୁରେ ଛନ୍ନଶ୍ଚରିଷ୍ଯାମି ମହୀପତେ । ଇତ୍ଯେତଦ୍ବଃ ପ୍ରତିଜ୍ଞାତଂ ବିହରିଷ୍ଯାମ୍ଯହଂ ଯଥା ॥ 4-4-10 (28261) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-4-11x (2984) ନକୁଲେନୈବମୁକ୍ତସ୍ତୁ ଧର୍ମରାଜୋଽବ୍ରବୀଦ୍ବଚଃ। ବୃହସ୍ପତିସମୋ ବୁଦ୍ଧ୍ଯା ନଯେନୋଶନସା ସମଃ ॥ 4-4-11 (28262) ମନ୍ତ୍ରୈର୍ନାନାବିଧୈର୍ନୀତଃ ପଥ୍ଯେଷୁ ପରିନିଷ୍ଠିତଃ । ସୁପ୍ରଣୀତଃ ସୁମାର୍ଗସ୍ଥୋ ରାଜତନ୍ତ୍ରମବାପ ଯଃ ॥ 4-4-12 (28263) ନ ଚାସ୍ଯ ସ୍ଖଲିତଂ କିଂଚିଦ୍ଦଦୃଶୁସ୍ତଦ୍ବିଦୋ ଜନାଃ। ସୁନୀତିଜ୍ଞଶ୍ଚ ଶୂରଶ୍ଚ ସର୍ବମନ୍ତ୍ରବିଶାରଦଃ ॥ 4-4-13 (28264) ଅଧିକୋ ମାତୁରସ୍ମାକଂ କୁନ୍ତ୍ଯାଃ ପ୍ରିଯତମଃ ସଦା। ସହଦେବ କଥଂ କର୍ମ ତସ୍ଯ ରାଜ୍ଞଃ କରିଷ୍ଯସି। କିଂ ବା ତ୍ବଂ ତାତ କୁର୍ବାଣଃ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନୋ ବିଚରିଷ୍ଯସି ॥ 4-4-14 (28265) ସହଦେବ ଉବାଚ। 4-4-15x (2985) ଗୋସଙ୍ଖ୍ଯାତା ଭବିଷ୍ଯାମି ବିରାଟସ୍ଯେତି ରୋଚଯେ। ପ୍ରତିଭୋକ୍ତା ଚ ଦୋଗ୍ଧା ଚ ସଙ୍ଖ୍ଯାନକୁଶଲୋ ଗବାମ୍। ତନ୍ତ୍ରୀପାଲେତି ମେ ନାମ ସ୍ବଯଂ ପ୍ରୋକ୍ତଂ ଭବିଷ୍ଯତି॥ 4-4-15 (28266) ଅଯୋଗା ବହୁଲାଃ ପୁଷ୍ଟାଃ କ୍ଷୀରବତ୍ଯୋ ବହୁପ୍ରଜାଃ । ନିଷ୍ପନ୍ନସତ୍ତ୍ବାଃ ସୁଭୃତା ହ୍ଯପେତଜ୍ବରକିଲ୍ବିଷାଃ ॥ 4-4-16 (28267) ଦୃଷ୍ଟଚୋରଭଯା ନିତ୍ଯଂ ବ୍ଯାଧିବ୍ଯାଘ୍ରବିବର୍ଜିତାଃ । ଗାବଃ ସୁସହିତା ରାଜନ୍ନିରୁଦ୍ବିଗ୍ନା ନିରାମଯଃ ॥ 4-4-17 (28268) ଭବିଷ୍ଯନ୍ତି ମଯା ଗୁପ୍ତା ବିରାଟନଗରେ ତଦା। ନିପୁଣତ୍ବଂ ଚରିଷ୍ଯାମି ପ୍ରୀତିରତ୍ର ପରା ହି ମେ ॥ 4-4-18 (28269) ଅହଂ ହି ଭବତା ଗୋଷୁ ପ୍ରହିତଃ ସତତ ପୁରା। ତତ୍ର ମେ କୌଶଲଂ ସର୍ବମନୁବଦ୍ଧଂ ବିଶାଂପତେ ॥ 4-4-19 (28270) ଲକ୍ଷଣଂ ଚରିତଂ ଚୈବ ଗବାଂ ଯଚ୍ଚାପି ମଙ୍ଗଲମ୍ । ସତ୍ସର୍ବଂ ମେ ସୁବିଦିତମନ୍ଯଚ୍ଚାପି ବିଶାଂପତେ ॥ 4-4-20 (28271) ବୃଷଭାନପି ଜାନାମି ରାଜନ୍ପୂଜିତଲକ୍ଷଣାନ୍। ଯେଷାଂ ମୂତ୍ରମୁପାଘ୍ରାଯ ଅପି ବନ୍ଧ୍ଯା ପ୍ରସୂଯତେ ॥ 4-4-21 (28272) ସୋଽହମେବଂ ଚରିଷ୍ଯାମି ପ୍ରୀତିରତ୍ର ପରା ହି ମେ। ବିରାଟନଗରେ ଗୂଢୋ ରଂସ୍ଯେଽହଂ ତେନ କର୍ମଣା ॥ 4-4-22 (28273) ତୋଷଯିଷ୍ଯେ ଚ ରାଜାନାଂ ମା ଭୂଚ୍ଚିନ୍ତା ତବାନଘ । ନ ଚ ମାଂ ବେତ୍ସ୍ଯତି ପରସ୍ତତ୍ତେ ରୋଚତୁ ପାର୍ଥିବ। ଇତ୍ଯେତଦ୍ବଃ ପ୍ରତିଜ୍ଞାତଂ ବିଚରିଷ୍ଯାମ୍ଯହଂ ଯଥା ॥ 4-4-23 (28274) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ। 4-4-24x (2986) କେନାତ୍ର କର୍ମଣା କୃଷ୍ଣା ଦ୍ରୌପଦୀ ବିଚରିଷ୍ଯତି। ନ ହି କିଂଚିଦ୍ବିଜାନାତି କର୍ମ କର୍ତୁଂ ଯଥା ସ୍ତ୍ରିଯଃ ॥ 4-4-24 (28275) ମାଲ୍ଯାଗନ୍ଧାନଲଙ୍କାରାନ୍ବସ୍ତ୍ରାଣି ବିବିଧାନି ଚ। ଏତାନ୍ଯେବାଭିଜାନାତି ଯଥାଜାତା ଚ ଭାମିନୀ ॥ 4-4-25 (28276) ପତିବ୍ରତା ମହାଭାଗା କଥଂ ନୁ ବିଚରିଷ୍ଯତି। ଇଯଂ ତୁ ନଃ ପ୍ରିଯା ଭାର୍ଯା ପ୍ରାଣେଭ୍ଯୋପି ଗରୀଯସୀ ॥ 4-4-26 (28277) ମାତେବ ପରିପାଲ୍ଯା ଚ ପୂଜ୍ଯା ଜ୍ଯେଷ୍ଠା ସ୍ବସେବ ଚ । ସୁକୁମାରୀ ସୁଶୀଲା ଚ ରାଜପୁତ୍ରୀ ଯଶସ୍ବିନୀ । କଥଂ ବତ୍ସ୍ଯତି କଲ୍ଯାଣୀ ବିରାଟନଗରେ ସତୀ ॥ 4-4-27 (28278) ଦ୍ରୌପଦ୍ଯୁବାଚ। 4-4-28x (2987) ଅହଂ ବତ୍ସ୍ଯାମି ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନିର୍ବୃତୋ ଭବ ପାର୍ଥିବ। ଯଥା ତେ ମତ୍କୃତେ ଶୋକୋ ନ ଭବେନ୍ନୃପତେ ଶୃଣୁ। ଯଥା ତୁ ମାଂ ନ ଜାନନ୍ତି ଯତ୍କରିଷ୍ଯାମ୍ଯହଂ ପ୍ରଭୋ ॥ 4-4-28 (28279) ଛନ୍ନା ବତ୍ସ୍ଯାମ୍ଯହଂ ଯନ୍ମାଂ ନ ବିଜାନନ୍ତି କେଚନ। ବୃତ୍ତଂ ତଚ୍ଚ ସମାଖ୍ଯାସ୍ଯେ ଶର୍ମ ତେସ୍ତୁ ବିଶାଂପତେ ॥ 4-4-29 (28280) ସୈରନ୍ଧ୍ରୀଜାତିସଂପନ୍ନା ନାମ୍ନାଽହଂ ବ୍ରତଚାରିଣୀ । ଭବିଷ୍ଯାମି ମହାରାଜ ବିରାଟସ୍ଯେତି ମେ ମତିଃ ॥ 4-4-30 (28281) ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯୋ ରକ୍ଷିତାଃ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଭୁଜିଷ୍ଯାଃ ସନ୍ତି ଭାରତ । ଏକପତ୍ନ୍ଯଃ ସ୍ତ୍ରିଯଶ୍ଚୈତା ଇତି ଲୋକସ୍ଯ ନିଶ୍ଚଯଃ ॥ 4-4-31 (28282) ସାଽହଂ ବ୍ରୁବାଣା ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ କୁଶଲା କେଶକର୍ମଣି। ପ୍ରମଦାହରିକା ଲୋକେ ପୁରୁଷାଣାଂ ପ୍ରବାସିନାମ୍ ॥ 4-4-32 (28283) ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯ ବୈ ଗେହେ ଦ୍ରୌପଦ୍ଯାଃ ପରିଚାରିକା। ଉଷିତାଽସ୍ମୀତି ବକ୍ଷ୍ଯାମି ପୃଷ୍ଟା ରାଜ୍ଞା ଚ ଭାରତ। ଆତ୍ମଗୁପ୍ତା ଚରିଷ୍ଯାମି ଯନ୍ମାଂ ତ୍ବଂ ପରିପୃଚ୍ଛସି ॥ 4-4-33 (28284) ନାହଂ ତତ୍ର ଭବିଷ୍ଯାମି ଦୁର୍ଭରା ରାଜବେଶ୍ମନି। କୃତ୍ବା ଚୈବ ସଦା ରକ୍ଷାଂ ବ୍ରତେନୈବ ନରାଧିପ ॥ 4-4-34 (28285) ସୁଦେଷ୍ଣାଂ ପ୍ରତ୍ଯୁପସ୍ଥାସ୍ଯେ ରାଜଭାର୍ଯାଂ ଯଶସ୍ବିନୀମ୍ । ସା ରକ୍ଷିଷ୍ଯତି ମାଂ ପ୍ରାପ୍ତାଂ ମା ତେ ଭୂଦ୍ଦୁଃଖମୀଦୃଶମ୍ ॥ 4-4-35 (28286) ଅଥ ଗୁପ୍ତା ଚରିଷ୍ଯାମି ଯୁଷ୍ମାଭିସ୍ତତ୍ର ତସ୍ଥୁଷୀ। ଇତ୍ଯେବଂ ବଃ ପ୍ରତିଜ୍ଞାତଂ ବିହରିଷ୍ଯାମ୍ଯହଂ ଯଥା ॥ 4-4-36 (28287) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ। 4-4-37x (2988) ଯଥା ନୋ ଦୁର୍ହୃଦଃ ପାପା ଭବନ୍ତି ସୁଖିନଃ ପୁନଃ। କୁର୍ଯାସ୍ତଥା ତ୍ବଂ କଲ୍ଯାଣି ଲକ୍ଷଯେଯୁର୍ନ ତେ ଜନାଃ ॥ 4-4-37 (28288) 4-4-38 (28289) କଲ୍ଯାଣଂ ଭାଷସେ କୃଷ୍ଣେ ଯଥା କୌଲେଯକୀ ତଥା। ନ ପାପମଭିଜାନାସି ସାଧ୍ବୀ ସାଧୁବ୍ରତେ ସ୍ଥିତା ॥

4-5-0 (28290) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ। 4-5-0x (2989) କର୍ମାଣ୍ଯୁକ୍ତାନି ଯୁଷ୍ମାଭିର୍ଯାନି ତାନି ଚରିଷ୍ଯଥ। ମମ ଚାପି ଯଥା ବୁଦ୍ଧିରୁଚିତା ହି ବିନିଶ୍ଚଯାତ୍ ॥ 4-5-1 (28291) ପୁରୋହିତୋଽଯମସ୍ମାକମଗ୍ନିହୋତ୍ରାଣି ରକ୍ଷତୁ। ସୂତପୌରୋଗବୈଃ ସାର୍ଧଂ ଦ୍ରୁପଦସ୍ଯ ନିବେଶନେ ॥ 4-5-2 (28292) ଇନ୍ଦ୍ରସେନମୁଖାଶ୍ଚେମେ ରଥାନାଦାଯ କେବଲାନ୍ । ଯାନ୍ତୁ ଦ୍ବାରବତୀଂ ଶୀଘ୍ରମିତି ମେ ବର୍ତତେ ମତିଃ ॥ 4-5-3 (28293) ଇମାଶ୍ଚ ନାର୍ଯୋ ଦ୍ରୌପଦ୍ଯାଃ ସର୍ବାଶ୍ଚ ପରିଚାରିକା । ପାଞ୍ଚାଲାନେବ ଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ସୂତପୌରୋଗବୈଃ ସହ ॥ 4-5-4 (28294) ସର୍ବୈରପି ଚ ବକ୍ତବ୍ଯଂ ନ ପ୍ରାଜ୍ଞାଯନ୍ତ ପାଣ୍ଡବାଃ । ଅର୍ଧରାତ୍ରେ ମହାତ୍ମାନୋ ଭିକ୍ଷାଦାନ୍ବ୍ରାହ୍ମଣାନପି। ଗତା ହ୍ଯସ୍ମାନପାହାଯ ସର୍ବେ ଦ୍ବୈତବନାଦିତି ॥ 4-5-5 (28295) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-5-6x (2990) ଏବଂ ତେଽନ୍ଯୋନ୍ଯମାମନ୍ତ୍ର୍ଯ କର୍ମାଣ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ପୃଥକ୍ପୃଥକ୍। ଧୌମ୍ଯମାମନ୍ତ୍ରଯାମାସୁଃ ସ ଚ ତାନ୍ମନ୍ତ୍ରମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-5-6 (28296) ତାନନ୍ବଶାତ୍ସ ଧର୍ମାତ୍ମା ସର୍ବଧର୍ମବିଶେଷବିତ୍ । ଧୌମ୍ଯଃ ପୁରୋହିତୋ ରାଜନ୍ପାଣ୍ଡବାନ୍ପୁରୁଷର୍ଷଭାନ୍ ॥ 4-5-7 (28297) ଧୌମ୍ଯ ଉବାଚ। 4-5-8x (2991) ବିଦିତଂ ବୈ ଯଥା ସର୍ବଂ ଲୋକେ ବୃତ୍ତମିଦଂ ନୃପ। ବିଦିତେ ଚାପି ବକ୍ତବ୍ଯଂ ସୁହୃଦ୍ଭିରନୁରାଗତଃ ॥ 4-5-8 (28298) ଅତୋଽହମଭିବକ୍ଷ୍ଯାମି ହେତୁମାତ୍ରଂ ନିବୋଧତ। ହନ୍ତେମାଂ ରାଜବସତିଂ ରାଜପୁତ୍ରା ବ୍ରବୀମି ବଃ। ଯଥା ରାଜକୁଲଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ଚରନ୍ପ୍ରୋଷ୍ଯ ନ ରିଷ୍ଯତି ॥ 4-5-9 (28299) ଦୁର୍ବାସମେବ କୌରବ୍ଯ ଜାତେନ କୁରୁବେଶ୍ମନି । ଅମାନିତେନ ମାନାର୍ହ ଗୂଢେନ ପରିବତ୍ସରମ୍ ॥ 4-5-10 (28300) ଦିଷ୍ଟଦ୍ବାରୋ ଲଭେଦ୍ଦ୍ରଷ୍ଟୁଂ ରାଜସ୍ବେଷୁ ନ ବିଶ୍ବସେତ୍। ନ ଚାନୁଶିଷ୍ଯାଦ୍ରାଜାନମପୃଚ୍ଛନ୍ତଂ କଦାଚନ ॥ 4-5-11 (28301) ତୂଷ୍ଣୀଂ ତ୍ବେନମୁପାସୀତ କାଲେ ସମଭିପୂଜଯେତ୍ ॥ 4-5-12 (28302) ଅସୂଯନ୍ତି ହି ରାଜାନୋ ଜନାନନୃତବାଦିନଃ। ତଥୈବ ଚାବମନ୍ଯନ୍ତେ ମନ୍ତ୍ରିଣଂ ବାଦିନଂ ମୃଷା ॥ 4-5-13 (28303) ବିଦିତେ ଚାସ୍ଯ କୁର୍ବୀତ କାର୍ଯାଣି ସୁଲଘୂନ୍ଯପି। ଏବଂ ବିଚରତୋ ରାଜ୍ଞି ନ କ୍ଷତିର୍ଜାଯତେ କ୍ବଚିତ୍ ॥ 4-5-14 (28304) ପାଣ୍ଡବାଗ୍ନିରଯଂ ଲୋକେ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରମଯୋ ମହାନ । ଭର୍ତା ଗୋପ୍ତା ଚ ଭୂତାନାଂ ରାଜା ପୁରୁଷବିଗ୍ରହଃ ॥ 4-5-15 (28305) ସର୍ବାତ୍ମନା ବର୍ତମାନଂ ଯଥା ଦୋଷୋ ନ ସଂସ୍ପୃଶେତ୍ । ରାଜାନମୁପତିଷ୍ଠନ୍ତଂ ତସ୍ଯ ବୃତ୍ତଂ ନିବୋଧତ ॥ 4-5-16 (28306) କ୍ଷତ୍ରିଯଂ ଚୈବ ସର୍ପଂ ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ଚ ବହୁଶ୍ରୁତମ୍ । ନାବମନ୍ଯେତ ମେଧାବୀ କୃଶାନପି କଦାଚନ ॥ 4-5-17 (28307) ଏତତ୍ରଯଂ ଚ ପୁରୁଷଂ ନିର୍ଦହେଦବମାନିତମ୍। ରାଜା ତସ୍ମାଦ୍ବୁଧୈର୍ନିତ୍ଯଂ ପୂଜନୀଯଃ ପ୍ରଯତ୍ନତଃ ॥ 4-5-18 (28308) ନାତିବର୍ତେତ ମର୍ଯାଦାଂ ପୁରୁଷୋ ରାଜସଂମତଃ। ବ୍ଯବହାରଂ ପୁନର୍ଲୋକେ ମର୍ଯାଦାଂ ପଣ୍ଡିତା ବିଦୁଃ ॥ 4-5-19 (28309) ନ ହି ପୁତ୍ରଂ ନ ନପ୍ତାରଂ ନ ଭ୍ରାତରମରିନ୍ଦମ। ସମତିକ୍ରାନ୍ତମର୍ଯାଦଂ ପୂଜଯନ୍ତି ପରାଧିପାଃ ॥ 4-5-20 (28310) ଗଚ୍ଛନ୍ନପି ପରାଂ ଭୂତିଂ ଭୂମିପାଲନିଯୋଜିତଃ। ଜାତ୍ଯନ୍ଧ ଇବ ମନ୍ଯେତ ମର୍ଯାଦାମନୁଚିନ୍ତଯନ୍ ॥ 4-5-21 (28311) ଧୃଷ୍ଟୋ ଦ୍ବାରଂ ସଦା ପଶ୍ଯନ୍ନ ଚ ରାଜସୁ ବିଶ୍ବସେତ୍ । ତଦେବାସନମନ୍ବିଚ୍ଛେଦ୍ଯତ୍ର ନାଭିଲଷେତ୍ପରଃ ॥ 4-5-22 (28312) ଯତ୍ରୋପବିଷ୍ଟଃ ସଂକଲ୍ପଂ ନୋପହନ୍ଯାଦ୍ବଲୀଯସଃ । ତଦାସନଂ ରାଜକୁଲେ ଈପ୍ସେତ ପୁରୁଷୋ ବସନ୍ ॥ 4-5-23 (28313) ଯଥୈନଂ ଯତ୍ର ଚାସୀନଂ ଶଙ୍କଯେଦ୍ଦୁଷ୍ଟଚରିଣମ୍ । ନ ତତ୍ରୋପବିଶେଜ୍ଜାତୁ ଯୋ ରାଜବସତିଂ ବସେତ୍ ॥ 4-5-24 (28314) ସ୍ବଭୂମୌ କାମମାସୀତ ତିଷ୍ଠେଦ୍ବା ରାଜସନ୍ନିଧୌ। ନ ତ୍ବେବାସନମନ୍ଯସ୍ଯ ପ୍ରାର୍ଥଯେତ କଦାଚନ ॥ 4-5-25 (28315) ପରାସନଗତଂ ହ୍ଯେନଂ ପରସ୍ଯ ପରିଚାରକାଃ । ପରିଷଦ୍ଯପକର୍ଷେଯୁଃ ପରିହାସ୍ଯେତ ଶତ୍ରୁଭିଃ ॥ 4-5-26 (28316) ନିତ୍ଯଂ ବିପ୍ରତିଷିଦ୍ଧଂ ତତ୍ପୁରସ୍ତାଦାସନଂ ମତମ୍ । ଅର୍ଥାର୍ଥଂ ହି ଯଦା ଭୃତ୍ଯୋ ରାଜାନମୁପତିଷ୍ଠତେ ॥ 4-5-27 (28317) ଦକ୍ଷିଣଂ ବାଽଥ ବାମଂ ବା ଭାଗମାଶ୍ରିତ୍ଯ ପଣ୍ଡିତଃ। ତିଷ୍ଠେଦ୍ବିନୀତବଦ୍ରାଜନ୍ନ ପୁରସ୍ତାନ୍ନ ପୃଷ୍ଠତଃ। ରାକ୍ଷିଣାମାତ୍ତଶସ୍ତ୍ରାଣାଂ ପଶ୍ଚାତ୍ସ୍ଥାନଂ ବିଧୀଯତେ ॥ 4-5-28 (28318) ମାତୃଗୋତ୍ରେ ସ୍ବଗୋତ୍ରେ ବା ନାମ୍ନା ଶୀଲେନ ବା ପୁନଃ । ସଂଗ୍ରହାର୍ଥଂ ମନୁଷ୍ଯାଣାଂ ନିତ୍ଯମାଭାଷିତା ଭବେତ୍ ॥ 4-5-29 (28319) ପୂଜ୍ଯମାନୋପି ଯୋ ରାଜ୍ଞା ନରୋ ନ ପ୍ରତିପୂଜଯେତ୍। ନୈନମାରାଧଯେଜ୍ଜାତୁ ଶାସ୍ତା ଶିଷ୍ଯାନିବାଲସାନ୍ ॥ 4-5-30 (28320) ନାସ୍ଯ ଯୁଗ୍ଯଂ ନ ପର୍ଯଙ୍କଂ ନାସନଂ ନ ରଥଂ ତଥା। ଆରୋହେତ୍ସଂମତୋଽସ୍ମୀତି ଯୋ ରାଜବସତିଂ ବସେତ୍ ॥ 4-5-31 (28321) ଯୋ ବୈ ଗୃହେଭ୍ଯଃ ପ୍ରବସନ୍କ୍ରିଯମାଣମନୁସ୍ମରନ୍ । ଉତ୍ଥାନେ ନିତ୍ଯସଂକଲ୍ପୋ ନିସ୍ତନ୍ଦ୍ରୀଃ ସଂଘତାତ୍ମବାନ୍ ॥ 4-5-32 (28322) ପରୀତଃ କ୍ଷୁତ୍ପିପାସାଭ୍ଯାଂ ବିହାଯ ପରିଦେବନମ୍ । ଦୁଃଖେନ ସୁଖମନ୍ବିଚ୍ଛେଦ୍ଯୋ ରାଜବସତିଂ ବସେତ୍ ॥ 4-5-33 (28323) ଅନ୍ଯେଷୁ ପ୍ରେଷ୍ଯମାଣେଷୁ ପୁରସ୍ତାଦ୍ଧୀର ଉତ୍ପତେତ୍ । କରିଷ୍ଯାମ୍ଯହମିତ୍ଯେବ ଯଃ ସ ରାଜସୁ ସିଧ୍ଯତି ॥ 4-5-34 (28324) ଉଷ୍ଣେ ବା ଯଦି ବା ଶୀତେ ରାତ୍ରୌ ବା ଯଦି ବା ଦିବା । ଆଦିଷ୍ଟୋ ନ ବିକଲ୍ପେତ ଯଃ ସ ରାଜସୁ ସିଦ୍ଧ୍ଯତି ॥ 4-5-35 (28325) ନୈବ ପ୍ରାପ୍ତୋଽବମନ୍ଯେତ ସଦାଽମାତ୍ଯୋ ବିଶାରଦଃ । ମାନଂ ପ୍ରାପ୍ତୋ ନ ହୃଷ୍ଯେତ ନ ବ୍ଯଥେଚ୍ଚ ବିମାନିତଃ । ଋଦୁର୍ମୃଦୁଃ ସତ୍ଯବାଦୋ ଯଃ ସ ରାଜସୁ ସିଦ୍ଧ୍ଯତି ॥ 4-5-36 (28326) ନୈବ ଲାଭାଦ୍ଧର୍ଷମିଯାନ୍ନ ବ୍ଯଥେଚ୍ଚ ବିମାନିତଃ। ସମଃ ପୂର୍ଣତୁଲେବ ସ୍ଯାଦ୍ଯୋ ରାଜବସତିଂ ବସେତ୍ ॥ 4-5-37 (28327) ଅଲ୍ପେଚ୍ଛୋ ଧୃତିମାନ୍ରାଜଞ୍ଛାଯେବାନୁଗତଃ ସଦା। ଦକ୍ଷଃ ପ୍ରଦକ୍ଷିଣୋ ଧୀରଃ ସ ରାଜବସତିଂ ବସେତ୍ ॥ 4-5-38 (28328) ଇତିହାସପୁରାଣଜ୍ଞଃ କୁଶଲଃ ସତ୍କଥାସୁ ଚ। ବଦାନ୍ଯଃ ସତ୍ଯବାକ୍ବାପି ଯୋ ରାଜବସତିଂ ବସେତ୍ ॥ 4-5-39 (28329) ନ ମିଥୋ ଭାଷିତଂ ରାଜ୍ଞୋ ମନୁଷ୍ଯେଷୁ ପ୍ରକାଶଯେତ୍ । ଯଂ ଚାସୂଯନ୍ତି ରାଜାନଃ ପୁରୁଷଂ ନୋ ବଦେଚ୍ଚ ତମ୍ ॥ 4-5-40 (28330) ନୈଷାଂ କର୍ମସୁ ସଂଯୁକ୍ତୋ ଧନଂ କିଂଚିଦୁପସ୍ପୃଶେତ୍। ପ୍ରାପ୍ନୁଯାଦାଦଦାନୋ ବା ବନ୍ଧଂ ବା ବଧମେବ ବା ॥ 4-5-41 (28331) ହୁଲ୍ଯୋପସ୍ଥିତଯୋଃ ପଶ୍ଯ ମମ ଚାନ୍ଯସ୍ଯ ଚୋଭଯୋଃ । ଅନ୍ଯଂ ପୁଷ୍ଣାତି ମଦ୍ଧୀନମିତି ଧୀରୋ ନ ମୁହ୍ଯତି ॥ 4-5-42 (28332) ଶ୍ରେଯାଂସଂ ହି ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ବୈଦ୍ଯଂ କର୍ମଣିକର୍ମଣି । ପାପୀଯାଂସଂ ପ୍ରକୁର୍ବୀରଞ୍ଶୀଲମେଷାଂ ତଥାବିଧମ୍ ॥ 4-5-43 (28333) ନୈଷାଂ ଦାରେଷୁ କୁର୍ବୀତ ପ୍ରାଜ୍ଞୋ ମୈତ୍ରୀଂ କଥଂଚନ । ରକ୍ଷଣଂ ତୁ ନ ସେବେତ ଯୋ ରାଜବସତିଂ ବସେତ୍ ॥ 4-5-44 (28334) ଯଦା ହ୍ଯଭିସମୀକ୍ଷେତ ପ୍ରେଷ୍ଯଂ ସ୍ତ୍ରୀଭିଃ ସମାଗତମ୍ । ବୁଦ୍ଧିଃ ପରିଭବେତ୍ତସ୍ଯ ରାଜା ଶଙ୍କେତ ବା ପୁନଃ ॥ 4-5-45 (28335) ଶଙ୍କିତସ୍ଯ ପୁନଃ ସ୍ତ୍ରୀଷୁ କସ୍ଯ ଭୃତ୍ଯସ୍ଯ ଭୂମିପଃ। ଜୀବିତଂ ସାଧୁ ମନ୍ଯେତ ପ୍ରକୃତିସ୍ଥୋ ବଲାତ୍କୃତଃ ॥ 4-5-46 (28336) ହର୍ଷବସ୍ତୁଷୁ ଚାପ୍ଯତ୍ର ବର୍ତମାନେଷୁ କେଷୁ ଚିତ୍। ନାତିଗାଢଂ ପ୍ରହୃଷ୍ଯେତ ତାନ୍ଯେବାସ୍ଯାନୁପୂଜଯେତ୍ ॥ 47 ॥ 4-5-47 (28337) ହର୍ଷାଦ୍ଧି ମନ୍ଦଃ ପୁରୁଷଃ ସ୍ବୈରଂ କୁର୍ବୀତ ବୈକୃତମ୍ । ତଦସ୍ଯାନ୍ତଃପୁରେ ବୃତ୍ତମୀକ୍ଷାଂ କୁର୍ବୀତ ଭୂମିପଃ ॥ 4-5-48 (28338) ଅନ୍ତଃପୁରଗତଂ ହ୍ଯେନଂ ସ୍ତ୍ରିଯଃ କ୍ଲୀବାଶ୍ଚ ସର୍ବତଃ । ବର୍ତମାନଂ ଯଥାବଚ୍ଚ କୁତ୍ସଯେଯୁରସଂଶଯମ୍ ॥ 4-5-49 (28339) ତସ୍ମାଦ୍ଗମ୍ଭୀରମାତ୍ମାନଂ କୃତ୍ବା ହର୍ଷଂ ନିଯମ୍ଯ ଚ। ନିତ୍ଯମନ୍ତଃପୁରେ ରାଜ୍ଞୋ ନ ବୃତ୍ତଂ କୀର୍ତଯେଦ୍ବହିଃ ॥ 4-5-50 (28340) ଯଥା ହି ସୁମହାମନ୍ତ୍ରୋ ଭିଦ୍ଯମାନୋ ହରେତ୍ସୁଖମ୍। ଏବମନ୍ତଃପୁରେ ବୃତ୍ତଂ ଶ୍ରୂଯମାଣଂ ବହିର୍ଭବେତ୍ ॥ 4-5-51 (28341) ଯା ତୁ ବୃତ୍ତିରବାହ୍ଯାନାଂ ବାହ୍ଯାନାମପି କେବଲମ୍। ଉଭଯେଷାଂ ସମସ୍ତାନାଂ ଶୃଣୁ ରାଜୋପଜୀବିନାମ୍ ॥ 4-5-52 (28342) ନ ସ୍ତ୍ରିଯୋ ଜାତୁ ମନ୍ଯେତ ବାହ୍ଯେ ବାଭ୍ଯନ୍ତରେଽପି ବା । ଅନୁଜୀବିନାଂ ନରେନ୍ଦ୍ରସ୍ତୁ ସୃଜେଦ୍ଧି ସୁମହଦ୍ଭଯମ୍ ॥ 4-5-53 (28343) ମତ୍ବାଽସ୍ଯ ପ୍ରିଯମାତ୍ମାନଂ ରାଜରତ୍ନାନି ରାଜବତ୍। ଅରାଜା ରାଜଯୋଗ୍ଯାନି ନୋପଯୁଞ୍ଜୀତ ପଣ୍ଡିତଃ ॥ 4-5-54 (28344) ଅରାଜାନଂ ହି ରତ୍ନାନି ରାଜକାନ୍ତାନି ରାଜବତ୍। ଭୁଞ୍ଜାନଂ ତଂ ନରଂ ରାଜା ନ ତିତିକ୍ଷେତ ଜୀବିତମ୍ ॥ 4-5-55 (28345) ତସ୍ମାଦବ୍ଯକ୍ତଭୋଗେନ ଭୋକ୍ତବ୍ଯଂ ଭୂତିମିଚ୍ଛତା । ତୁଲ୍ଯଭୋଗଂ ହି ରାଜା ତୁ ଭୃତ୍ଯଂ କୋପେନ ଯୋଜଯେତ୍ ॥ 4-5-56 (28346) ନ ଚାପତ୍ଯେନ ସଂପ୍ରୀତିଂ ରାଜ୍ଞଃ କୁର୍ବୀତ କେନଚିତ୍ । ଅଧିକ୍ଷିପ୍ତମନର୍ଥଂ ଚ ଦ୍ବେଷ୍ଯଂ ଚ ପରିବର୍ଜଯେତ୍ ॥ 4-5-57 (28347) ଏତାଂ ହି ସେବମାନସ୍ଯ ନରସୀମାଂ ଚତୁର୍ବିଧାମ୍। ଦ୍ବିଧା ବିଚ୍ଛିଦ୍ଯତେ ମୂଲଂ ରାଜମୂଲୋପସେବିନଃ ॥ 4-5-58 (28348) ଏତୈସ୍ତୁ ବିପରୀତା ଯା ନରସୀମା ନରାଧମୈଃ । ତଥା କୁର୍ବୀତ ସଂସର୍ଗଂ ନ ବିରୋଧଂ କଥଂଚନ ॥ 4-5-59 (28349) ବନ୍ଧୁଭିଶ୍ଚ ନରେନ୍ଦ୍ରସ୍ଯ ବଲବଦ୍ଭିଶ୍ଚ ମାନବୈଃ । ସାଧୁ ମନ୍ଯେତ ସଂସର୍ଗଂ ନ ବିରୋଧଂ କଥଂଚନ ॥ 4-5-60 (28350) ତାଭ୍ଯାଂ ତୁ ନରସୀମାଭ୍ଯାଂ ବିରୁଦ୍ଧସ୍ଯାଲ୍ପତେଜସଃ । ପ୍ରଥମଂ ଛିଦ୍ଯତେ ମୂଲଂ ଦ୍ବିତୀଯଂ ଜାଯତେ ଭଯମ୍ ॥ 4-5-61 (28351) ଉଦ୍ଧତାନାଂ ଚ ଯୋ ବେଷଃ କୁହକାନାଂ ଚ ଯୋ ଭବେତ୍ । ରାଜବେଷଂ ଚ ବିସ୍ପଷ୍ଟଂ ସେବମାନୋ ନ ବର୍ଧତେ। ଇତରାଭ୍ଯାଂ ତୁ ବେଷାଭ୍ଯାଂ ପରିହାସ୍ଯେତ ବାନ୍ଧବୈଃ ॥ 4-5-62 (28352) ଅପୁଂଭିଶ୍ଚୈବ ପୁଂଭିଶ୍ଚ ସ୍ତ୍ରୀଭିଃ ସ୍ତ୍ରୀଦର୍ଶିଭିର୍ନରୈଃ । ଶକ୍ଯେ ସତି ନ ସଂଭାଷାଂ ଜାତୁ କୁର୍ବୀତ କର୍ହିଚିତ୍ ॥ 4-5-63 (28353) ପ୍ରତିସଂଭାଷମାଣୋ ହି ତ୍ରିଭିରେତୈରଚେତନଃ। ଶ୍ଯେନଃ ପେଶୀମିବାଦତ୍ତେ ପୁରୁଷୋ ଭୂତିମାତ୍ମନଃ ॥ 4-5-64 (28354) ଯେ ଚ ରାଜ୍ଞାଽଭିସତ୍କାରଂ ଲଭେରନ୍କାରଣାଦିବ। ତୈଶ୍ଚ ସାମନ୍ତଦୂତୈଶ୍ଚ ନ ସଂସଜ୍ଯେତ କର୍ହିଚିତ୍ ॥ 4-5-65 (28355) ନ ଚାନ୍ଯାଚରିତାଂ ଭୂମିମସଂଦିଷ୍ଟୋ ମହୀପତେଃ। ଉପସେବେତ ମେଧାବୀ ଯୋ ରାଜବସତିଂ ବସେତ୍ ॥ 4-5-66 (28356) ନ ଚ ସଂଦର୍ଶନେ ରାଜ୍ଞାଂ ପ୍ରବନ୍ଧମଭିସଂଜପେତ୍ । ଅପି ଚୈତଦ୍ଦରିଦ୍ରାଣାଂ ବ୍ଯଲୀକସ୍ଥାନମୁତ୍ତମମ୍ ॥ 4-5-67 (28357) ଅର୍ଥକାମା ଚ ଯା ନାରୀ ରାଜାନଂ ସ୍ଯାଦୁପସ୍ଥିତା। ଅନୁଜୀବୀ ତଥାଯୁକ୍ତାଂ ନିଧ୍ଯାଯନ୍ଦୁଷ୍ଯତେ ଚ ସଃ ॥ 4-5-68 (28358) ତସ୍ମାନ୍ନାରୀଂ ନ ନିଧ୍ଯାଯେତ୍ତଥାଯୁକ୍ତାଂ ବିଚକ୍ଷଣଃ। ତଥା କ୍ଷୁତଂ ଚ ବାତଂ ଚ ନିଷ୍ଠୀବଂ ଚାଚରେଚ୍ଛନୈଃ ॥ 4-5-69 (28359) ନ ନର୍ମସୁ ହସେଜ୍ଜାତୁ ମୂଢବୃତ୍ତିର୍ହି ସା ସ୍ମୃତା । ସ୍ମିତଂ ତୁ ମୃଦୁପୂର୍ବେଣ ଦର୍ଶଯୀତ ପ୍ରସାଦଜମ୍ ॥ 4-5-70 (28360) ନ ଚାକ୍ଷୌ ନ ଭୁଜୌ ଜାତୁ ନ ଚ ବାକ୍ଯଂ ସମାକ୍ଷିପେତ୍। ନ ଚ ତିର୍ଯଗବେକ୍ଷେତ ଚକ୍ଷୁର୍ଭ୍ଯାଂ ସମ୍ଯଗାଚରେତ୍ ॥ 4-5-71 (28361) ଭ୍ରୁକୁଟିଂ ଚ ନ କୁର୍ବୀତ ନ ଚାଙ୍ଗୁଷ୍ଠୈର୍ଲିଖେନ୍ମହୀମ୍। ନ ଚ ଗାଢଂ ବିଜୃମ୍ଭେତ ଜାତୁ ରାଜ୍ଞଃ ସମୀପତଃ ॥ 4-5-72 (28362) ନ ପ୍ରଶଂସେନ୍ନା ଚାସୂଯେତ୍ପ୍ରିଯେଷୁ ଚ ହିତେଷୁ ଚ । ସ୍ତୂଯମାନେଷୁ ବା ତତ୍ର ଦୂଷ୍ଯମାନେଷୁ ବା ପୁନଃ ॥ 4-5-73 (28363) ଅଥ ସଂଦୃଶ୍ଯମାନେଷୁ ପ୍ରିଯେଷୁ ଚ ହିତେଷୁ ଚ। ଶ୍ରୂଯମାଣେଷୁ ବାକ୍ଯେଷୁ ବର୍ଣଯେଦମୃତଂ ଯଥା ॥ 4-5-74 (28364) ନ ରାଜ୍ଞଃ ପ୍ରତିକୂଲାନି ସେବମାନଃ ସୁଖୀ ଭବେତ୍। ପୁତ୍ରୋ ବା ଯଦି ବା ଭ୍ରାତା ଯଦ୍ଯପ୍ଯାତ୍ମସମୋ ଭବେତ୍ ॥ 4-5-75 (28365) ଅପ୍ରମତ୍ତୋ ହି ରାଜାନଂ ରଞ୍ଜଯେଚ୍ଛୀଲସଂପଦା। ଉତ୍ଥାନେନ ତୁ ମେଧାବୀ ଶୌଚେନ ବିବିଧେନ ଚ ॥ 4-5-76 (28366) ସ୍ନାନଂ ହି ବସ୍ତ୍ରଶୁଦ୍ଧିଶ୍ଚ ଶାରୀରଂ ଶୌଚମୁଚ୍ଯତେ। ଅସକ୍ତିଃ ପ୍ରାକୃତାର୍ଥେଷୁ ଦ୍ବିତୀଯଂ ଶୌଚମୁଚ୍ଯତେ ॥ 4-5-77 (28367) ରାଜା ଭୋଜୋ ବିରାଟ୍ ସମ୍ରାଟ୍ କ୍ଷତ୍ରିଯୋ ଭୂପତିର୍ନୃପଃ । ଯ ଏତୈଃ ସ୍ତୂଯତେ ଶବ୍ଦୈଃ କସ୍ତଂ ନାର୍ଚିତୁମର୍ହତି ॥ 4-5-78 (28368) ତସ୍ମାଦ୍ଭକ୍ତ୍ଯା ଚ ଯୁକ୍ତଃ ସନ୍ସତ୍ଯବାଦୀ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯଃ । ମେଧାବୀ ଧୃତିମାନ୍ପ୍ରାଜ୍ଞଃ ସଂଶ୍ରଯୀତ ମହୀପତିମ୍ ॥ 4-5-79 (28369) କୃତଜ୍ଞଂ ପ୍ରାଜ୍ଞମକ୍ଷୁଦ୍ରଂ ଦୃଢଭକ୍ତିଂ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯମ୍ । ବର୍ଧମାନଂ ସ୍ଥିତଂ ସ୍ଥାନେ ସଂଶ୍ରଯୀତ ମହୀପତିମ୍ ॥ 4-5-80 (28370) ଏଷ ବଃ ସମୁଦାଚାରଃ ସମୁଦ୍ଦିଷ୍ଟୋ ଯଥାବିଧି । ଯଥାର୍ଥାନ୍ସଂପ୍ରପତ୍ସ୍ଯନ୍ତେ ପାର୍ଥ ରାଜୋପଜୀବିନଃ ॥ 4-5-81 (28371) ସଂବତ୍ସରମିମଂ ତାବଦେବଂଶୀଲା ବୁଭୂଷଥଃ । ତତଃ ସ୍ବବିଷଯଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ଯଥାକାମଂ ଚରିଷ୍ଯଥ ॥ 4-5-82 (28372) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-5-83x (2992) ତଂ ତଥେତ୍ଯବ୍ରୁବନ୍ପାର୍ଥାଃ ପିତୃକଲ୍ପଂ ଯଶସ୍ବିନମ୍। ପ୍ରହୃଷ୍ଟାଶ୍ଚାଭିବାଦ୍ଯୈନମୁପାତିଷ୍ଠନ୍ପରଂତପାଃ ॥ 4-5-83 (28373) ତେଷାଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠମାନାନାଂ ମନ୍ତ୍ରାଂଶ୍ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣୋଽଜପତ୍। ଭବାଯ ରାଜ୍ଯଲାଭାଯ ବୀର୍ଯାଯ ବିଜଯାଯ ଚ ॥ 4-5-84 (28374) ତତୋଽବ୍ରବୀଦସୌ ବିପ୍ରୋ ବାଚମାଶୀଃ ପ୍ରଯୁଜ୍ଯ ଚ। ସ୍ବଦ୍ରବ୍ଯପ୍ରତିଲାଭାଯ ଶତ୍ରୂଣାଂ ମର୍ଦନାଯ ଚ ॥ 4-5-84 (28375) ସ୍ବସ୍ତି ବୋସ୍ତୁ ଶିବଃ ପନ୍ଥା ଦ୍ରକ୍ଷ୍ଯାମି ପୁନରାଗତାନ୍। ଇତ୍ଯୁକ୍ତା ହୃଷ୍ଟମନସୋ ଗୁରୁଣା ତେନ ଧୀମତା। 4-5-85 (28376) ଯୁଧିଷ୍ଠିରମୁଖାଃ ସର୍ବେ ଗନ୍ତୁଂ ସମୁପଚକ୍ରମୁଃ ॥ ॥ 4-5-86 (28377) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ପାଣ୍ଡବପ୍ରବେଶପର୍ବଣି ପଞ୍ଚମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 5 ॥

4-6-0 (28378) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-6-0x (2993) ତେଽଗ୍ନିଂ ପ୍ରଦକ୍ଷିଣଂ କୃତ୍ବା ବ୍ରାହ୍ମଣଂ ଚ ପୁରୋହିତମ୍। ଅଭିବାଦ୍ଯ ତତଃ ସର୍ବେ ପ୍ରସ୍ଥାତୁମୁପଚକ୍ରମୁଃ ॥ 1 ॥ 4-6-1 (28379) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ। 4-6-2x (2994) ଅନୁଶିଷ୍ଟୋସ୍ମି ଭଦ୍ରଂ ତେ ନୈତଦ୍ବକ୍ତାଽସ୍ତି କଶ୍ଚନ। କୁନ୍ତୀମୃତେ ମାତରଂ ନଃ ପିତରଂ ଚ ଯଶସ୍ବିନମ୍ ॥ 2 ॥ 4-6-2 (28380) ଯଦେବାନନ୍ତରଂ କାର୍ଯଂ ତଦ୍ଭବାନ୍ବକ୍ତୁମର୍ହତି। ତାରଣାଯ ତୁ ଦୁଃଖସ୍ଯ ପ୍ରସ୍ଥାନାଯ ଭବାଯ ଚ ॥ 3 ॥ 4-6-3 (28381) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-6-4x (2995) ତେଷାଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠମାନାନାଂ ଧୌମ୍ଯୋ ମନ୍ତ୍ରାନଥାଜପତ୍। ସର୍ବବିଘ୍ନପ୍ରଶମନାନର୍ଥସିଦ୍ଧିକରାଂସ୍ତଥା। ତତଃ ପାବକମୁଞ୍ଜ୍ବାଲ୍ଯ ମନ୍ତ୍ରହବ୍ଯପୁରୁସ୍କୃତମ୍ ॥ 4 ॥ 4-6-4 (28382) ଯାଜ୍ଞସେନୀଂ ପୁରସ୍କୃତ୍ଯ ସର୍ବ ଏବ ମହାରଥାଃ। ପ୍ରାଦ୍ରବନ୍ସହ ଧୌମ୍ଯେନ ବଦ୍ଧଶସ୍ତ୍ରା ବନାଦ୍ବନମ୍ ॥ 5 ॥ 4-6-5 (28383) ତେ ବୀରା ବଦ୍ଧନିସ୍ତ୍ରିଂଶା ଧନୁର୍ବାଣକଲାପିନଃ । ଅଗଚ୍ଛନ୍ଭୀମଧନ୍ବାନଃ କାମ୍ଯକାଦ୍ଯମୁନାଂ ନଦୀମ୍ ॥ 6 ॥ 4-6-6 (28384) ଉତ୍ତରେଣ ଦଶାର୍ଣାନାଂ ପାଞ୍ଚାଲାନ୍ଦକ୍ଷିଣେନ ତୁ। ଅନ୍ତରେଣ ଯକୃଲ୍ଲୋମ୍ନଃ ଶୂରସେନାଂଶ୍ଚ ପାଣ୍ଡବାଃ ॥ 7 ॥ 4-6-7 (28385) ତେ ତସ୍ଯା ଦକ୍ଷିଣଂ ତୀରମନ୍ବଗଚ୍ଛନ୍ପଦାତଯଃ । ତତଃ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ପ୍ରଯାତାସ୍ତେ ସଂକ୍ରାମନ୍ତୋ ବନାଦ୍ବନମ୍ ॥ 8 ॥ 4-6-8 (28386) ବସାନା ବନଦୁର୍ଗେଷୁ ରମଣୀଯେଷୁ ଧନ୍ବିନଃ । ପଲ୍ବଲେଷୁ ଚ ରମ୍ଯେଷୁ ନଦୀନାଂ ସଂଗମେଷୁ ଚ॥ 9 ॥ 4-6-9 (28387) ଦ୍ରୁମାନ୍ନାନାବିଧାକାରାନ୍ନାନାବିଧଲତାକୁଲାନ୍ । କୁସୁମାଢ୍ଯାନ୍ମନଃକାନ୍ତାଞ୍ଶୁଭଗନ୍ଧାନ୍ମନୋରମାନ୍ ॥ 10 ॥ 4-6-10 (28388) ପାର୍ଥା ନିରୀକ୍ଷମାଣାଶ୍ଚ ତାନ୍ଦ୍ରୁମାନ୍ପୁଷ୍ପଶାଲିନଃ। ଜିଘ୍ରନ୍ତଃ ପୁଷ୍ପଗନ୍ଧାଂଶ୍ଚ ଫଲଗନ୍ଧାନ୍ମନୋରମାନ୍ ॥ 11 ॥ 4-6-11 (28389) ବିଧ୍ଯନ୍ତୋ ମୃଗଜାତାନି ମହେପ୍ବାସା ମହାବଲାଃ । ଉପିତ୍ବା ଦ୍ବାଦଶସମା ବନେ ପରପୁରଂଜଯାଃ । ଲୁବ୍ଧାନ୍ବ୍ରୁବାଣା ମାତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ ବିପଯଂ ପ୍ରାବିଶଂସ୍ତଦା ॥ 12 ॥ 4-6-12 (28390) ତତ୍ର ଧୌମ୍ଯଂ ମହେପ୍ବାସାଃ ପାଣ୍ଡବେଯା ବ୍ଯସର୍ଜଯନ୍ । ଅଗ୍ନିହୋତ୍ରଂ ପରିଚରନ୍ସୋଽବୁଦ୍ଧୋଽବସଦାଶ୍ରମେ ॥ 13 ॥ 4-6-13 (28391) ତତସ୍ତେଷୁ ପ୍ରଯାତେଷୁ ପାଣ୍ଡବେଷୁ ମହାତ୍ମସୁ। ଇନ୍ଦ୍ରସେନମୁଖାଶ୍ଚୈବ ଯଥୋକ୍ତଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ନିର୍ବୃତାଃ। ରଥାନଶ୍ବାଂଶ୍ଚ ରକ୍ଷନ୍ତଃ ସୁଖମୂଷୁଃ ସୁସଂବୃତାଃ ॥ 14 ॥ 4-6-14 (28392) ତତୋ ଜନପଦଂ ପ୍ରାପ୍ଯ କୃଷ୍ଣା ରାଜାନମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 15 ॥ 4-6-15 (28393) ପଶ୍ଯୈକପଦ୍ଯୋ ଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ କ୍ଷେତ୍ରେ ଗୋଷ୍ଠଂ ସମାଶ୍ରିତାଃ । ବୃକ୍ଷାଂଶ୍ଚୋପବନୋପେତାନ୍ଗ୍ରାମାଣାଂ ନଗରସ୍ଯ ଚ ॥ 16 ॥ 4-6-16 (28394) ବ୍ଯକ୍ତଂ ଦୂରେ ବିରାଟମ...ରାଜଧାନୀ ଭବିଷ୍ଯତି। ବସାମେହାପରାଂ ରାତ୍ରିଂ ବଲବାନ୍ମେ ପରିଶ୍ରମଃ ॥ 17 ॥ 4-6-17 (28395) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ। 4-6-18x (2996) ଇମାଂ କମଲପତ୍ରାକ୍ଷୀଂ ଦ୍ରୌପଦୀଂ ମାଦ୍ରିନନ୍ଦନ। ମୁହୂର୍ତଂ ପରିଗୃହ୍ଯୈନାଂ ଘାହୁଭ୍ଯାଂ ନକୁଲ ବ୍ରଜ ॥ 18 ॥ 4-6-18 (28396) ତତୋଽଦୂରେ ବିରାଟସ୍ଯ ନଗରଂ ଭରତର୍ଷଭ । ରାଜଧାନ୍ଯାଂ ନିବତ୍ସ୍ଯାମଃ ପ୍ରମୁକ୍ତମିବ ନୋ ବନମ୍ ॥ 19 ॥ 4-6-19 (28397) ନକୁଲ ଉବାଚ। 4-6-20x (2997) ପୂର୍ବାହ୍ଣେ ମୃଗଯାଂ କୃତ୍ବା ମଯା ବିଦ୍ଧା ମୃଗା ବନେ। ଅଟବୀ ଚ ମଯା ଦୂରଂ ଧୃତା ମୃଗବଧେପ୍ସୁନା ॥ 20 ॥ 4-6-20 (28398) ବିଷମା ହ୍ଯତିଦୁର୍ଗା ଚ ବେଗବତ୍ପରିଧାବତା। ସୋହଂ ଧର୍ମାଭିତପ୍ତୋ ବୈ ନୈନାମାଦାତୁମୁତ୍ସହେ ॥ 21 ॥ 4-6-21 (28399) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ। 4-6-22x (2998) ସହଦେବ ତ୍ବମାଦାଯ ମୁହୂର୍ତଂ ଦ୍ରୌପଦୀଂ ନଯ। ରାଜଧାନ୍ଯାଂ ନିବତ୍ସ୍ଯାମଃ ସୁମୁକ୍ତମିବ ନୋ ବନମ୍ ॥ 22 ॥ 4-6-22 (28400) ସହଦେବ ଉବାଚ । 4-6-23x (2999) ଅହମପ୍ଯସ୍ମି ତୃଷିତଃ କ୍ଷୁଧଯା ପରିପୀଡିତଃ। ପରିଶ୍ରାନ୍ତଶ୍ଚ ଭଦ୍ରଂ ତେ ନୈନାମାଦାତୁମୁତ୍ସହେ ॥ 23 ॥ 4-6-23 (28401) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ । 4-6-24x (3000) ଏହି ବୀର ବିଶାଲାଶ୍ଚ ବୀରସିଂହ ଇବାର୍ଜୁନ । ଇମାଂ କମଲପତ୍ରାକ୍ଷୀଂ ଦ୍ରୌପଦୀଂ ଦ୍ରୁପଦାତ୍ମଜାମ୍ ॥ 24 ॥ 4-6-24 (28402) ପରିଗୃହ୍ଯ ମୁହୂର୍ତଂ ତ୍ବଂ ବାହୁଭ୍ଯାଂ କୁଶଲଂ ବ୍ରଜ । ରାଜଧାନ୍ଯାଂ ନିବତ୍ସ୍ଯାମଃ ପ୍ରମୁକ୍ତମିବ ନୋ ବନମ୍ ॥ 25 ॥ 4-6-25 (28403) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-6-26x (3001) ଗୁରୋର୍ବଚନମାଜ୍ଞାଯ ସଂପ୍ରହୃଷ୍ଟୋ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯଃ। ବାହୁଭ୍ଯାଂ ପରିଗୃହ୍ଯାଥ ରାଜପୁତ୍ରୀମନିନ୍ଦିତାମ୍ । ପ୍ରବବ୍ରାଜ ମହାବାହୁରର୍ଜୁନଃ ପ୍ରିଯଦର୍ଶନାମ୍ ॥ 26 ॥ 4-6-26 (28404) ଜଟିଲୋ ବଲ୍କଲଧରଃ ଶତତୂଣୀଧନୁର୍ଧରଃ। ସ୍କନ୍ଧେ କୃତ୍ବା ବରାରୋହାଂ ବାଲାମାଯତଲୋଚନାମ୍ । 4-6-27 (28405) ଆନୀଯ ନଗରାଭ୍ଯାଶମବାତାରଯଦର୍ଜୁନଃ ॥ 27 ॥ ॥ 4-6-28 (28406) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ପାଣ୍ଡବପ୍ରବେଶପର୍ବଣି ଷଷ୍ଠୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 6 ॥

4-7-0 (28407) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-7-0x (3002) ସ ରାଜଧାନୀଂ ସଂପ୍ରାପ୍ଯ ପାର୍ଥିବୋଽର୍ଜୁନମବ୍ରବୀତ୍। ଇମାନି ପୁରୁଷବ୍ଯାଘ୍ର ଆଯୁଧାନି ପରଂତପ। କସ୍ମିନ୍ନ୍ଯାସଯିତବ୍ଯାନି ଗୁପ୍ତିଶ୍ଚୈଷାଂ କଥଂ ଭବେତ୍ ॥ 1 ॥ 4-7-1 (28408) ସାଯୁଧା ହି ବଯଂ ତାତ ପ୍ରବେକ୍ଷ୍ଯାମଃ ପୁରଂ ଯଦି। ସମୁଦ୍ବେଗଂ ଜନସ୍ଯାସ୍ଯ କରିଷ୍ଯାମୋ ନ ସଂଶଯଃ ॥ 2 ॥ 4-7-2 (28409) ଗାଣ୍ଡୀବଂ ହି ନରବ୍ଯାଘ୍ର ତ୍ରିଷୁ ଲୋକେଷୁ ବିଶ୍ରୁତମ୍। କଥଂ ନାବିଷ୍କୃତାଃ ସ୍ଯାମୋ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରସ୍ଯ ମାରିଷ ॥ 3 ॥ 4-7-3 (28410) ଯଦୀଦ.. ଧନୁରାଦାଯ ଚରେମ ସଜନେ ପୁରେ। କ୍ଷିପ୍ର ନଃ ପ୍ରତିଜାନୀଯୁର୍ମନୁଷ୍ଯା ନାତ୍ର ସଂଶଯଃ ॥ 4 ॥ 4-7-4 (28411) ଏକସ୍ମିନ୍ନପି ବିଜ୍ଞାତେ ସମଯଂ ନୋ ବ୍ଯତୀତ୍ଯ ଚ । ଭୂଯୋ ଦ୍ବାଦଶବର୍ଷାଣି ପ୍ରବିଶେମ ବନଂ ବଯମ୍ ॥ 5 ॥ 4-7-5 (28412) ତସ୍ମାତ୍ସର୍ବାଣି ଶସ୍ତ୍ରାଣି ପ୍ରଚ୍ଛାଦ୍ଯାନ୍ଯତ୍ର ଯତ୍ର ବା । ପ୍ରବିଶେମ ପୁରଶ୍ରେଷ୍ଠଂ ତଥା ସମ୍ଯକ୍କୃତଂ ଭବେତ୍ ॥ 6 ॥ 4-7-6 (28413) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-7-7x (3003) ଅଜାତଶତ୍ରୋର୍ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ଚୈବ ମହାଯଶାଃ। ଉବାଚ ଧର୍ମପୁତ୍ରଂ ତମର୍ଜୁନଃ ପରବୀରହା ॥ 7 ॥ 4-7-7 (28414) ଇଯଂ ବନେ ମନୁଷ୍ଯେନ୍ଦ୍ର ମହତୀ ଦୃଶ୍ଯତେ ଶମୀ। ଭୀମଶାଖା ଦୁରାରୋହା ଶ୍ମଶାନସ୍ଯ ସମୀପତଃ ॥ 8 ॥ 4-7-8 (28415) ଉତ୍ପଥେ ଚାପି ଜାତେଯଂ ମନୁଷ୍ଯୈର୍ନ ନିଷେବ୍ଯତେ । ବିପୁଲାଽଽକୀର୍ଣଶାଖା ଚ ବାଯସୈରୁପସେବିତା ॥ 9 ॥ 4-7-9 (28416) ସ୍ନେହାନୁବଦ୍ଧାଂ ପଶ୍ଯାମି ଦୁରାରୋହାମିମାଂ ଶମୀମ୍ ॥ 10 ॥ 4-7-10 (28417) ସମୀପେ ଚ ଶ୍ମଶାନସ୍ଯ ଗୃହଂ ନାସ୍ଯ ବିଶେଷତଃ। ସମାସଜ୍ଯାଯୁଧାନ୍ଯସ୍ଯାଂ ଗଚ୍ଛାମୋ ନଗରଂ ନୃପ ॥ 11 ॥ 4-7-11 (28418) ନ ଚାସ୍ଯାଂ ଚାରଯିଷ୍ଯନ୍ତି ମନୁଷ୍ଯାଃ ପାର୍ଥ କେଚନ ॥ 12 ॥ 4-7-12 (28419) ଧନୁର୍ଭିଃ ପୁରୁଷଂ କୃତ୍ବା ଚର୍ମକେଶାସ୍ଥିସଂବୃତମ୍। ଉଦ୍ବନ୍ଧମିବ କୃତ୍ବା ଚ ଧନୁର୍ଜ୍ଯାପାଶସଂବୃତମ୍ । ଅସ୍ଯାମାଯୁଧମାସଜ୍ଯ ଗଚ୍ଛାମ ନଗରଂ ବଯମ୍ ॥ 13 ॥ 4-7-13 (28420) ଏବଂ ପରିହରିଷ୍ଯନ୍ତି ମନୁଷ୍ଯା ବନଚାରିଣଃ । ଅତ୍ରୈବଂ ନାବବୁଧ୍ଯନ୍ତେ ମନୁଷ୍ଯାଃ କେଚିଦାଯୁଧମ୍ ॥ 14 ॥ 4-7-14 (28421) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ । 4-7-15x (3004) ଏବମୁକ୍ତ୍ବା ସ ରାଜାନଂ ଧର୍ମାତ୍ମାନଂ ଧନଞ୍ଜଯଃ। ପ୍ରଚକ୍ରମେ ନିଧାନାଯ ଶଶ୍ତ୍ରାଣାଂ ଭରତର୍ଷଭ ॥ 15 ॥ 4-7-15 (28422) ତାନି ସର୍ବାଣି ସଂନହ୍ଯ ପଞ୍ଚ ପଞ୍ଚାଚଲୋପମାଃ । ଆଯୁଧାନି କଲାପାଂଶ୍ଚ ନିସ୍ତ୍ରିଂଶାନତୁଲପ୍ରଭାନ୍ ॥ 16 ॥ 4-7-16 (28423) ତତୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋ ରାଜା ସହଦେବମୁବାଚ ହ। ଆରୁହ୍ଯେମାଂ ଶମୀଂ ବୀର ନିଧତ୍ସ୍ବେହାଯୁଧାନି ନଃ ॥ 17 ॥ 4-7-17 (28424) ଇତି ସଂଦିଶ୍ଯ ତଂ ପାର୍ଥଃ ପୁନରେବ ଧନଞ୍ଜଯମ୍ । ଅବ୍ରବୀଦାଯୁଧାନୀହ ନିଧାତୁଂ ଭରତର୍ଷଭଃ ॥ 18 ॥ 4-7-18 (28425) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-7-19x (3005) ଯେନ ଦେବାନ୍ମନୁଷ୍ଯାଂଶ୍ଚ ପିଶାଚୋରଗରାକ୍ଷସାନ୍ । ନିବାତକବଚାଂଶ୍ଚାପି ପୌଲୋମାଂଶ୍ଚ ପରଂତପଃ । କାଲକେଯାଂଶ୍ଚ ଦୁର୍ଧାଷାନ୍ସର୍ବାଂଶ୍ଚୈକରଥୋଽଜଯତ୍ ॥ 19 ॥ 4-7-19 (28426) ସ୍ଫୀତାଞ୍ଜନପଦାଂଶ୍ଚାନ୍ଯାନଜଯତ୍କୁରୁନନ୍ଦନଃ। ତଦୁଦଗ୍ରଂ ମହାଘୋରଂ ସପତ୍ନଗଣମୂଦନମ୍। ଅପଜ୍ଯମକରୋତ୍ପାର୍ଥୋ ଗାଣ୍ଡୀବଂ ଚ ଭଯଂକରମ୍ ॥ 20 ॥ 4-7-20 (28427) ଯେନ ବୀରଃ କୁରୁକ୍ଷେତ୍ରମଭ୍ଯରକ୍ଷତ୍ପରଂତପଃ । ଜୃମ୍ଭିତେ ଚ ଧନୁଃଶ୍ରେଷ୍ଠେ ନ୍ଯାସାର୍ଥଂ ନୃପସତ୍ତମଃ ॥ 21 ॥ 4-7-21 (28428) ଧର୍ମପୁତ୍ରୋ ମହାତେଜାଃ ସର୍ବଲୋକବଶଂକରମ୍। ଭୁଜଙ୍ଗଭୋଗସଦୃଶଂ ମଣିକାଞ୍ଚନଭୂଷିତମ୍ ॥ 22 ॥ 4-7-22 (28429) ବିତ୍ରାସନଂ ଦାନବାନାଂ ରାକ୍ଷସାନାଂ ଚ ନିତ୍ଯଶଃ । ଧନୂରତ୍ନଂ ମହାତେଜା ଜୃମ୍ଭଯାମାସ ପାଣ୍ଡବଃ ॥ 23 ॥ 4-7-23 (28430) ପାଞ୍ଚାଲାନ୍ଯେନ ସଂଗ୍ରାମେ ଭୀମସେନୋଽଜଯତ୍ପୁରା । ପ୍ରତ୍ଯଷେଧଦ୍ବହୂନେକଃ ସପତ୍ନାଂଶ୍ଚାପି ଦିଗ୍ଜଯେ ॥ 24 ॥ 4-7-24 (28431) ନିଶମ୍ଯ ଯସ୍ଯ ବିଷ୍କାରଂ ବିଦ୍ରବନ୍ତି ରଣେ ପରେ । ପର୍ବତସ୍ଯେବ ଦୀର୍ଣସ୍ଯ ବିସ୍ଫୋଟମଶନେରିବ ॥ 25 ॥ 4-7-25 (28432) ସୈନ୍ଧବଂ ଯେନ ରାଜାନଂ ଜିତ୍ବା କ୍ରୁଦ୍ଧଃ ପରାମୃଶତ୍ । ଯେନ କ୍ରୋଧବଶାଞ୍ଜଘ୍ନେ ପର୍ବତେ ଗନ୍ଧମାଦନେ ॥ 26 ॥ 4-7-26 (28433) ଦିବ୍ଯଂ ସୌଗନ୍ଧିକଂ ପୁଷ୍ପଂ ଯେନାଜୈଷୀତ୍ସ ପାଣ୍ଡବଃ। ତ୍ରିଗର୍ତାନ୍ଯେନ ସଂଗ୍ରାମେ ଜିତ୍ବା ତ୍ରୈଗର୍ତମାନଯତ୍ ॥ 27 ॥ 4-7-27 (28434) ଇନ୍ଦ୍ରାଶନିସମସ୍ପର୍ଶଂ ବଜ୍ରହାଟକଭୂଷିତମ୍ । ଜ୍ଯାପାଶଂ ଧନୁଷସ୍ତସ୍ଯ ଭୀମସେନୋଽବତାରଯତ୍ ॥ 28 ॥ 4-7-28 (28435) ନକୁଲଂ ପୁନରାହୂଯ ଧର୍ମରାଜୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ଉବାଚ ଯେନ ସଂଗ୍ରାମେ ସର୍ବଶତ୍ରୂଞ୍ଜିଘାଂସସି ॥ 29 ॥ 4-7-29 (28436) ସୁରାଷ୍ଟ୍ରାଞ୍ଜିତବାନ୍ଯେନ ଶାର୍ଙ୍ଗଗାଣ୍ଡୀବସନ୍ନିଭମ୍ । ସୁବର୍ଣବିକୃତଂ ସାରମିନ୍ଦ୍ରାଯୁଧନିଭଂ ବରମ୍ ॥ 30 ॥ 4-7-30 (28437) ତବାନୁରୂପଂ ସୁକୃତଂ ଚାପମେତଦଲଙ୍କୃତମ୍। ତଦ୍ବ୍ଯଂସଯିତ୍ବା ଜ୍ଯାପାଶଂ ନିଧାତୁଂ ଧନୁରାହର ॥ 31 ॥ 4-7-31 (28438) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-7-32x (3006) ଅଜଯତ୍ପଶ୍ଚିମାମାଶାଂ ଧନୁଷା ଯେନ ପାଣ୍ଡବଃ। ମାଦ୍ରୀପୁତ୍ରୋ ମହାବାହୁସ୍ତାମ୍ରାସ୍ଯୋ ମିତଭାଷିତା ॥ 32 ॥ 4-7-32 (28439) ତସ୍ଯ ମୌର୍ବୀମପାକର୍ଷଚ୍ଛୂରଃ ସଂକ୍ରନ୍ଦନୋ ଯୁଧି । କୁଲେ ନାସ୍ତି ସମୋ ରୂପେ ଯସ୍ଯେତି ନକୁଲଃ ସ୍ମୃତଃ ॥ 33 ॥ 4-7-33 (28440) ସହଦେବଂ ଚ ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ପୁନର୍ଧର୍ମସୁତୋଽବ୍ରବୀତ୍। କଲିଙ୍ଗାନ୍ଦ୍ରାକ୍ଷିଣାତ୍ଯାଂଶ୍ଚ ମାଗଧାଂଶ୍ଚାଜିଶୋଭନଃ ॥ 34 ॥ 4-7-34 (28441) ଯେନୈବ ଶତ୍ରୂନ୍ସମରେ ଅଧାକ୍ଷୀରରିମର୍ଦନ। ତତ୍ସ୍ରଂସଯିତ୍ବା ଜ୍ଯାପାଶଂ ନିଧାତୁଂ ଧନୁରାହର ॥ 35 ॥ 4-7-35 (28442) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-7-36x (3007) ଦକ୍ଷିଣାଂ ଦକ୍ଷିଣାଚାରୋ ଦିଶଂ ଯେନାଜଯତ୍ପ୍ରଭୁଃ । ଅପଜ୍ଯମକରୋଦ୍ବୀରଃ ସହଦେବସ୍ତଦାଯୁଧମ୍ ॥ 36 ॥ 4-7-36 (28443) ଦୀପ୍ତାନ୍ଖଣ୍ଡାଂଶ୍ଚ ସୁଦୃଢାନ୍ସୁତୀକ୍ଷ୍ଣାନ୍କନକତ୍ସରୂନ୍ । ବିବିଧାନ୍କ୍ଷୁରନାରାଚାନ୍ନିସ୍ତ୍ରିଂଶାଂଶ୍ଚ ଶରାନପି । ଆଯୁଧାନି କଲାପାଂଶ୍ଚ ଗଦାଶ୍ଚ ନିଦଧୁଃ ସହ ॥ 37 ॥ 4-7-37 (28444) ଅଥାବ୍ରବୀଦ୍ଧର୍ମରାଜଃ ସହଦେବଂ ପରନ୍ତପଃ। ଆରୁହ୍ଯେମାଂ ଶମୀଂ ବୀର ନିଧତ୍ସ୍ବେହାଯୁଧାନି ନଃ ॥ 38 ॥ 4-7-38 (28445) ଇଦଂ ଗୋମୃଗମଭ୍ଯାଶେ ଗତସତ୍ବମଚେତନମ୍ । ଏତଦୁତ୍କୃତ୍ଯ ବୈ ବୀର ଧନୂଂପି ପରିବେଷ୍ଟଯ ॥ 39 ॥ 4-7-39 (28446) ଏବମୁକ୍ତୋ ମହାବାହୁଃ ସହଦେବୋ ଯଥୋକ୍ତବତ୍ । ଶମୀମାରୁହ୍ଯ ତ୍ବରିତୋ ଧନୂଂପି ପରିବେଷ୍ଟଯତ୍ ॥ 40 ॥ 4-7-40 (28447) ଶୀତବାତାତପଭଯାଦ୍ବର୍ପତ୍ରାଣାଯ ଦୁର୍ଜଯଃ। ତାନି ବୀରୋ ଯଥା ଜାନନ୍ନିରାବାଧାନି ସର୍ବଶଃ । ପୁନଃ ପୁନଃ ସୁସଂବେଷ୍ଟ୍ଯ କୃତ୍ବା ସୁକୃତମାବରମ୍ ॥ 41 ॥ 4-7-41 (28448) ଯତ୍ର ଚାପଶ୍ଯତ ସ ବୈ ତିରୋବର୍ପାଣି ବର୍ପତି। ତତ୍ର ତାନି ଦୃଢୈଃ ପାଶୈଃ ସୁଗାଢଂ ପର୍ଯବନ୍ଧତ ॥ 42 ॥ 4-7-42 (28449) ତତଃ ପରମଦୂରସ୍ଥମୁଞ୍ଛବୃତ୍ତିକଲେବରମ୍। ପ୍ରାଯୋପବେଶନାଚ୍ଛୁଷ୍କଂ ସ୍ନାଯୁଚର୍ମାସ୍ଥିସଂଯୁତମ୍ ॥ 43 ॥ 4-7-43 (28450) ତଚ୍ଚାନୀଯ ଧନୁର୍ମଧ୍ଯେ ନିବବନ୍ଧୁ ପାଣ୍ଡବାଃ । ଉପାଯକୁଶଲାଃ ସର୍ବେ ପ୍ରଣଦନ୍ତଃ ସମବ୍ରୁବନ୍ ॥ 44 ॥ 4-7-44 (28451) ଅସ୍ଯ ବଦ୍ଧସ୍ଯ ଦୌର୍ଗନ୍ଧ୍ଯାନ୍ମନୁଷ୍ଯା ବନଚାରିଣଃ। ଦୂରାତ୍ପରିହରିଷ୍ଯନ୍ତି ସଶବେଯଂ ଶମୀ ଇତି ॥ 45 ॥ 4-7-45 (28452) ଅଥାବ୍ରବୀନ୍ମହାରାଜୋ ଧର୍ମାତ୍ମା ସ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ରଞ୍ଜୁଭିଃ ସୁକୃତଂ ପ୍ରାଜ୍ଞ ବିନିର୍ବଧ୍ନୀହି ପାଣ୍ଡବ ॥ 46 ॥ 4-7-46 (28453) ଯାନି ଚାତ୍ର ବିଶାଲାନି ରୂଢମୂଲାନି ମନ୍ଯସେ। ତେପାମୁପରି ବଧ୍ନୀହି ଇଦଂ ବିପ୍ରକଲବରମ୍ ॥ 47 ॥ 4-7-47 (28454) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-7-48x (3008) ତଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ବା ସହଦେବସ୍ତୁ ପର୍ଯବଧ୍ନତ ତଚ୍ଛବମ୍ ॥ 48 ॥ 4-7-48 (28455) ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ଶୁଚିର୍ଭୂତ୍ବା ମନସାଽଭିପ୍ରଣମ୍ଯ ଚ। ବ୍ରହ୍ମାଣାମିନ୍ଦ୍ରଂ ବରଦଂ କୁବେରଂ ବରୁଣାନିଲୌ ॥ 49 ॥ 4-7-49 (28456) ରୁଦ୍ରଂ ଯମଂ ଚ ବିଷ୍ଣୁଂ ଚ ସୋମାର୍କୌ ଧର୍ମମେବ ଚ । ପୃଥିବୀମନ୍ତରିକ୍ଷଂ ଚ ଦିଶଶ୍ଚୋପଦିଶସ୍ତଥା । ବସୂଶ୍ଚଂ ମରୁତଶ୍ଚୈବ ଜ୍ବଲନଂ ଚାତିତେଜସମ୍ ॥ 50 ॥ 4-7-50 (28457) ଦିବାଚରା ରାତ୍ରିଚରାଣି ବାଽପି ଯାନୀହ ଭୂତାନ୍ଯନୁକୀର୍ତିତାନି । ତେଭ୍ଯୋ ନମସ୍କୃତ୍ଯ ଚ ସୁବ୍ରତେଭ୍ଯଃ ପ୍ରଣମ୍ଯ ତେପାଂ ଶରଣଂ ଗତୋଽହମ୍ ॥ 51 ॥ 4-7-51 (28458) ସର୍ବାଯୁଧାନୀହ ମହାବଲାନି ନ୍ଯାସଂ ମହାଦେବସମୀପତୋ ବୈ। ନ୍ଯସ୍ଯାମ୍ଯହଂ ବାଯୁସମୀପତଶ୍ଚ ବନସ୍ପତୀନାଂ ଚ ସପର୍ବତାନାମ୍ ॥ 52 ॥ 4-7-52 (28459) ଏଷ ନ୍ଯାସୋ ମଯା ଦତ୍ତଃ ସୋମମୂର୍ଯାନିଲାନ୍ତିକେ। ମମ ପାର୍ଥସ୍ଯ ବା ଦେଯଂ ପୂର୍ଣେ ବର୍ଷେ ତ୍ରଯୋଦଶେ ॥ 53 ॥ 4-7-53 (28460) ନେଦଂ ଭୀମେ ପ୍ରଦାତବ୍ଯମଯଂ କ୍ରୁଦ୍ଧୋ ବୃକୋଦରଃ। ଆମର୍ଷାନ୍ନିତ୍ଯସଂକ୍ରୁଦ୍ଧୋ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରସୁତାନ୍ପ୍ରତି। ଅପୂର୍ଣକାଲେ ପ୍ରହରେତ୍କ୍ରୋଧସଂଜାତମତ୍ସରଃ ॥ 54 ॥ 4-7-54 (28461) ପୁନଃ ପ୍ରବେଶୋ ନଃ ସ୍ଯାତ୍ତୁ ବନବାସାଯ ସର୍ବଦା । ସମଯେ ପରିପୂର୍ଣେ ତୁ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାନ୍ନିହନ୍ମହେ ॥ 55 ॥ 4-7-55 (28462) ଏଷ ଚାର୍ଥଶ୍ଚ ଧର୍ମଶ୍ଚ କାମଃ କୀର୍ତିରଲଂ ଯଶଃ। ମଦାଯତ୍ତମିଦଂ ସର୍ବଂ ଜୀବିତଂ ଚ ନ ସଂଶଯଃ ॥ 56 ॥ 4-7-56 (28463) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-7-57 (28464) ଦୈବତେଭ୍ଯୋ ନମସ୍କୃତ୍ଯ ଶମୀଂ କୃତ୍ବା ପ୍ରଦକ୍ଷିଣମ୍। ନଗରଂ ଗନ୍ତୁମାଯାତାଃ ସର୍ବେ ତେ ଭ୍ରାତରଃ ସହ ॥ 57 ॥ 4-7-57 (28465) ଆଗୋପାଲାବିପାଲେଭ୍ଯଃ କର୍ଷକେଭ୍ଯଃ ପରଂତପ। ଆଜଗ୍ମୁର୍ନଗରାଭ୍ଯାଶଂ ଦର୍ଶଯନ୍ତଃ ପୁନଃ ପୁନଃ ॥ 58 ॥ 4-7-58 (28466) ଅଶୀତିଶତବର୍ପେଯଂ ମାତାଽସ୍ମାକମିହାନ୍ତିକେ । ବହୁକାଲପରୀଣାମା ମୃତ୍ଯୋସ୍ତୁ ବଶମେଯୁପୀ । ନ ଚାଗ୍ନିସଂସ୍କାରମିଯଂ ପ୍ରାପିତା କୁଲଧର୍ମତଃ ॥ 59 ॥ 4-7-59 (28467) ଯଃ ସମାସାଦ୍ଯତେ କଶ୍ଚିତ୍ତସ୍ମିନ୍ଦେଶେ ଯଦୃଚ୍ଛଯା। ତମେବମୃଚୁର୍ଧର୍ମଜ୍ଞାଃ କୁଲଧର୍ମୋ ନ ଈଦୃଶଃ ॥ 60 ॥ 4-7-60 (28468) ବିଶ୍ରାବଯନ୍ତସ୍ତେ ହୃଷ୍ଟା ଦିଶଃ ସର୍ବା ବ୍ଯନାଦଯନ୍ । ସ୍ବର୍ଗତେଯମିହାସ୍ମାକଂ ଜନନୀ ଶୋକବିହ୍ବଲା ॥ 61 ॥ 4-7-61 (28469) ବନେ ବିଚରମାଣାନାଂ ଲୁବ୍ଧାନାଂ ବନଚାରିଣାମ୍। କୁଲଧର୍ମୋଽଯମସ୍ମାକଂ ପୂର୍ବୈରାଚରିତଃ ପୁରା ॥ 62 ॥ 4-7-62 (28470) ଏବଂ ତେ ସୁକୃତଂ କୃତ୍ବା ସମନ୍ତାଦବଘୁଷ୍ଯ ଚ। ଭୀମସେନୋଽର୍ଜୁନଶ୍ଚୈବ ମାଦ୍ରୀପୁତ୍ରାବୁଭାବପି ॥ 63 ॥ 4-7-63 (28471) ଯୁଧିଷ୍ଠିରଶ୍ଚ କୃଷ୍ଣା ଚ ରାଜପତ୍ନୀ ସୁମଧ୍ଯମା। ତତୋ ଯଥାସମାଜ୍ଞପ୍ତଂ ନଗରଂ ପ୍ରାବିଶଂସ୍ତଦା ॥ 64 ॥ 4-7-64 (28472) ମତ୍ସ୍ଯରାଜ୍ଞୋ ବିରାଟସ୍ଯ ସମୀପଂ ବସ୍ତୁମଞ୍ଜସା। ଅଜ୍ଞାତଚର୍ଯାଂ ଚରିତୁଂ ବର୍ଷଂ ରାଷ୍ଟ୍ରେ ତ୍ରଯୋଦଶମ୍ ॥ 65 ॥ 4-7-65 (28473) ଅତଶ୍ଛନ୍ନାନି ନାମାନି ଚକାରୈଷାଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ । ଜଯୋ ଜଯେଶୋ ବିଜଯୋ ଜଯତ୍ସେନୋ ଜଯଦ୍ବଲଃ। 4-7-66 (28474) ଆପତ୍ସୁ ନାମଭିସ୍ତ୍ବେତୈଃ ସମାହ୍ବାମଃ ପରସ୍ପରମ୍ ॥ 66 ॥ ତତୋ ଯଥାପ୍ରତିଜ୍ଞାଭିଃ ପ୍ରାବିଶନ୍ନଗରଂ ମହତ୍। 4-7-67 (28475) ଅଜ୍ଞାତଚର୍ଯାଂ ବତ୍ସ୍ଯନ୍ତୋ ରାଷ୍ଟ୍ରେ ବର୍ଷଂ ତ୍ରଯୋଦଶମ୍ ॥ 67 ॥ ॥ 4-7-68 (28476) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ପାଣ୍ଡବପ୍ରବେଶପର୍ବଣି ସପ୍ତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 7 ॥

4-8-0 (28477) [ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-8-0x (3009) ବିରାଟନଗରଂ ରମ୍ଯଂ ଗଚ୍ଛମାନୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ଅସ୍ତୁବନ୍ମନସା ଦେବୀଂ ଦୁର୍ଗାଂ ତ୍ରିଭୁବନେଶ୍ବରୀମ୍ ॥ 1 ॥ 4-8-1 (28478) ଯଶୋଦାଗର୍ଭସଂଭୂତାଂ ନାରାଯଣବରପ୍ରିଯାମ୍ । ନନ୍ଦଗୋପକୁଲେ ଜାତାଂ ମଙ୍ଗଲ୍ଯାଂ କୁଲବର୍ଧନୀମ୍ ॥ 2 ॥ 4-8-2 (28479) କଂସବିଦ୍ରାବଣକରୀମସୁରାଣାଂ କ୍ଷଯଂକରୀମ୍। ଶିଲାତଟବିନିକ୍ଷିପ୍ତାମାକାଶଂ ପ୍ରତି ଗାମିନୀମ୍ ॥ 3 ॥ 4-8-3 (28480) ବାସୁଦେବସ୍ଯ ଭଗିନୀଂ ଦିବ୍ଯମାଲ୍ଯବିଭୂଷିତାମ୍। ଦିବ୍ଯାମ୍ବରଧରାଂ ଦେବୀଂ ଖଙ୍ଗଖେଟକଧାରିଣୀମ୍ ॥ 4 ॥ 4-8-4 (28481) ଭାରାବତରଣେ ପୁଣ୍ଯେ ଯେ ସ୍ମରନ୍ତି ସଦା ଶିବାମ୍ । ତାନ୍ବୈ ତାରଯତେ ପାପାତ୍ପଙ୍କେ ଗାମିବ ଦୁର୍ବଲାମ୍ ॥ 5 ॥ 4-8-5 (28482) ସ୍ତୋତୁଂ ପ୍ରଚକ୍ରମେ ଭୂଯୋ ବିବିଧୈଃ ସ୍ତୋତ୍ରସଂଭବୈଃ । ଆମନ୍ତ୍ର୍ଯ ଦର୍ଶନାକାଙ୍କ୍ଷୀ ରାଜା ଦେବୀଂ ସହାନୁଜଃ ॥ 6 ॥ 4-8-6 (28483) ନମୋସ୍ତୁ ବରଦେ କୃଷ୍ଣେ କୁମାରି ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣି । ବାଲାର୍କସଦୃଶାକାରେ ପୂର୍ଣଚନ୍ଦ୍ରନିଭାନନେ ॥ 7 ॥ 4-8-7 (28484) ଚତୁର୍ଭୁଜେ ଚତୁର୍ବକ୍ରେ ପୀନଶ୍ରୋଣିପଯୋଧରେ। ମଯୂରପିଚ୍ଛବଲଯେ କେଯୂରାଙ୍ଗଦଧାରିଣି ॥ 8 ॥ 4-8-8 (28485) ଭାସି ଦେବି ଯଥା ପଦ୍ମା ନାରାଯଣପରିଗ୍ରହଃ । ସ୍ବରୂପଂ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯଂ ଚ ବିଶଦଂ ତବ ଖେଚରି ॥ 9 ॥ 4-8-9 (28486) କୃଷ୍ଣଚ୍ଛବିସମା କୃଷ୍ଣା ସଂକର୍ଷଣସମାନନା । ବିଭ୍ରତୀ ବିପୁଲୌ ବାହୁ ଶକ୍ରଧ୍ବଜସମୁଚ୍ଛ୍ରଯୌ ॥ 10 ॥ 4-8-10 (28487) ପାତ୍ରୀ ଚ ପଙ୍କଜୀ ଘଣ୍ଟୀ ସ୍ତ୍ରୀ ବିଶୁଦ୍ଧା ଚ ଯା ଭୁବି । ପାଶଂ ଧନୁର୍ମହାଚକ୍ରଂ ବିବିଧାନ୍ଯାଯୁଧାନି ଚ ॥ 11 ॥ 4-8-11 (28488) କୁଣ୍ଡଲାଭ୍ଯାଂ ସୁପୂର୍ଣାଭ୍ଯାଂ କର୍ଣାଭ୍ଯାଂ ଚ ବିଭୂଷିତା । ଚନ୍ଦ୍ରବିସ୍ପର୍ଧିନା ଦେବି ମୁଖେନ ତ୍ବଂ ବିରାଜସେ ॥ 12 ॥ 4-8-12 (28489) ମୁକୁଟେନ ବିଚିତ୍ରେଣ କେଶବନ୍ଧେନ ଶୋଭିନା। ଭୁଜଙ୍ଗାଭୋଗବାସେନ ଶ୍ରୋଣିସୂତ୍ରେଣ ରାଜତା ॥ 13 ॥ 4-8-13 (28490) ବିଭ୍ରାଜସେ ଚାଽଽବଦ୍ଧେନ ଭୋଗେନେବେହ ମନ୍ଦରଃ। ଧ୍ବଜେନ ଶିଖିପିଚ୍ଛାନାମୁଚ୍ଛ୍ରିତେନ ବିରାଜସେ ॥ 14 ॥ 4-8-14 (28491) କୌମାରଂ ବ୍ରତମାସ୍ଥାଯ ତ୍ରିଦିବଂ ପାବିତଂ ତ୍ବଯା। ତେନ ତ୍ବଂ ସ୍ତୂଯସେ ଦେବି ତ୍ରିଦଶୈଃ ପୂଜ୍ଯସେଽପି ଚ ॥ 15 ॥ 4-8-15 (28492) ତ୍ରୈଲୋକ୍ଯରକ୍ଷଣାର୍ଥାଯ ମହିଷାସୁରନାଶିନି । ପ୍ରସନ୍ନା ମେ ସୁରଶ୍ରେଷ୍ଠେ ଦଯାଂ କୁରୁ ଶିବା ଭବ ॥ 16 ॥ 4-8-16 (28493) ଜଯା ତ୍ବଂ ବିଜଯା ଚୈବ ସଂଗ୍ରାମେ ଚ ଜଯପ୍ରଦା। ମମାପି ବିଜଯଂ ଦେହି ବରଦା ତ୍ବଂ ଚ ସାଂପ୍ରତମ୍ ॥ 17 ॥ 4-8-17 (28494) ବିନ୍ଧ୍ଯେ ଚୈବ ନଗଶ୍ରେଷ୍ଠେ ତବ ସ୍ଥାନଂ ହି ଶାଶ୍ବତମ୍। କାଲି କାଲି ମହାକାଲି ଶୀଧୁମାଂସପଶୁପ୍ରିଯେ ॥ 18 ॥ 4-8-18 (28495) କୃତାନୁଯାତ୍ରା ଭୂତୈସ୍ତ୍ବଂ ବରଦା କାମଚାରିଣୀ। ଭାରାବତାରେ ଯେ ଚ ତ୍ବାଂ ସଂସ୍ମରିଷ୍ଯନ୍ତି ମାନବାଃ ॥ 19 ॥ 4-8-19 (28496) ପ୍ରଣମନ୍ତି ଚ ଯେ ତ୍ବାଂ ହି ପ୍ରଭାତେ ତୁ ନରା ଭୁବି । ନ ତେଷାଂ ଦୁର୍ଲଭଂ କିଂଚିତ୍ପୁତ୍ରତୋ ଧନତୋପି ବା ॥ 20 ॥ 4-8-20 (28497) ଦୁର୍ଗାତ୍ତାରଯସେ ଦୁର୍ଗେ ତତ୍ତ୍ବଂ ଦୁର୍ଗା ସ୍ମୃତା ଜନୈଃ । କାନ୍ତାରେଷ୍ବବସନ୍ନାନାଂ ମଗ୍ରାନାଂ ଚ ମହାର୍ଣବେ। ଦସ୍ଯୁଭିର୍ବା ନିରୁଦ୍ଧାନାଂ ତ୍ବଂ ଗତିଃ ପରମା ନୃଣାମ୍ ॥ 21 ॥ 4-8-21 (28498) ଜଲପ୍ରତରଣେ ଚୈବ କାନ୍ତାରେଷ୍ବଟବୀଷୁ ଚ। ଯେ ସ୍ମରନ୍ତି ମହାଦେବି ନ ଚ ସୀଦନ୍ତି ତେ ନରାଃ ॥ 22 ॥ 4-8-22 (28499) ତ୍ବଂ କୀର୍ତିଃ ଶ୍ରୀର୍ଧୃତିଃ ସିଦ୍ଧିର୍ହ୍ରୀର୍ବିଦ୍ଯା ସଂତତିର୍ମତିଃ। ସଂଧ୍ଯା ରାତ୍ରିଃ ପ୍ରଭା ନିଦ୍ରା ଜ୍ଯୋତ୍ସ୍ନା କାଂତିଃକ୍ଷମାଦଯା ॥ 23 ॥ 4-8-23 (28500) ନୃଣାଂ ଚ ବନ୍ଧନଂ ମୋହଂ ପୁତ୍ରନାଶଂ ଧନକ୍ଷଯମ୍। ବ୍ଯାଧିଂ ମୃତ୍ଯୁଂ ଭଯଂ ଚୈବ ପୂଜିତା ନାଶଯିଷ୍ଯସି ॥ 24 ॥ 4-8-24 (28501) ସୋହଂ ରାଜ୍ଯାତ୍ପରିଭ୍ରଷ୍ଟଃ ଶରଣଂ ତ୍ବାଂ ପ୍ରପନ୍ନବାନ୍ । ପ୍ରଣତଶ୍ଚ ଯଥା ମୂର୍ଧ୍ନା ତବ ଦେବି ସୁରେଶ୍ବରି ॥ 25 ॥ 4-8-25 (28502) ତ୍ରାହି ମାଂ ପଦ୍ମପତ୍ରାକ୍ଷି ସତ୍ଯେ ସତ୍ଯା ଭବସ୍ବ ନଃ। ଶରଣଂ ଭବ ମେ ଦୁର୍ଗେ ଶରଣ୍ଯେ ଭକ୍ତବତ୍ସଲେ ॥ 26 ॥ 4-8-26 (28503) ଏବଂ ସ୍ତୁତା ହି ସା ଦେବୀ ଦର୍ଶଯାମାସ ପାଣ୍ଡବମ୍ । ଉପଗମ୍ଯ ତୁ ରାଜାନମିଦଂ ବଚନମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 27 ॥ 4-8-27 (28504) ଦେବ୍ଯୁବାଚ । 4-8-28x (3010) ଶୃଣୁ ରାଜନ୍ମହାବାହୋ ମଦୀଯଂ ବଚନଂ ପ୍ରଭୋ। ଭବିଷ୍ଯତ୍ଯଚିରାଦେବ ସଂଗ୍ରାମେ ବିଜଯସ୍ତବ ॥ 28 ॥ 4-8-28 (28505) ମମ ପ୍ରସାଦାନ୍ନିର୍ଜିତ୍ଯ ହତ୍ବା କୌରବବାହିନୀମ୍ । ରାଜ୍ଯଂ ନିଷ୍କଣ୍ଟକଂ କୃତ୍ବା ଭୋକ୍ଷ୍ଯସେ ମେଦିନୀଂ ପୁନଃ ॥ 29 ॥ 4-8-29 (28506) ଭ୍ରାତୃଭିଃ ସହିତୋ ରାଜନ୍ପ୍ରୀତିଂ ପ୍ରାପ୍ସ୍ଯସି ପୁଷ୍କଲାମ୍ । ମତ୍ପ୍ରସାଦାଚ୍ଚ ତେ ସୌଖ୍ଯମାରୋଗ୍ଯଂ ଚ ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 30 ॥ 4-8-30 (28507) ଯେ ଚ ସଂକୀର୍ତଯିଷ୍ଯନ୍ତି ଲୋକେ ବିଗତକଲ୍ମଷାଃ। ତେଷାଂ ତୁଷ୍ଟା ପ୍ରଦାସ୍ଯାମି ରାଜ୍ଯମାଯୁର୍ବପୁଃ ସୁତମ୍ ॥ 31 ॥ 4-8-31 (28508) ପ୍ରବାସେ ନଗରେ ବାଽପି ସଂଗ୍ରାମେ ଶତ୍ରୁସଂକଟେ । ଅଟବ୍ଯାଂ ଦୁର୍ଗକାନ୍ତାରେ ସାଗରେ ଗହନେ ଗିରୌ ॥ 32 ॥ 4-8-32 (28509) ଯେ ସ୍ମରିଷ୍ଯନ୍ତି ମାଂ ରାଜନ୍ଯଥାଽହଂ ଭବତା ସ୍ମୃତା । ନ ତେଷାଂ ଦୁର୍ଲଭଂ କିଂଚିତସ୍ମିଁଲ୍ଲୋକେ ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 33 ॥ 4-8-33 (28510) ଇଦଂ ସ୍ତୋତ୍ରବରଂ ଭକ୍ତ୍ଯା ଶୃଣୁଯାଦ୍ବା ପଠେତ ବା। ତସ୍ଯ ସର୍ବାଣି କାର୍ଯାଣି ସିଦ୍ଧିଂ ଯାସ୍ଯନ୍ତି ପାଣ୍ଡବାଃ ॥ 34 ॥ 4-8-34 (28511) ମତ୍ପ୍ରସାଦାଚ୍ଚ ବଃ ସର୍ବାନ୍ବିରାଟନଗରେ ସ୍ଥିତାନ୍ । ନ ପ୍ରଜ୍ଞାସ୍ଯନ୍ତି କୁରକୋ ନରା ବା ତନ୍ନିବାସିନଃ ॥ 35 ॥ 4-8-35 (28512) ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ବରଦା ଦେବୀ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମରିଂଦମମ୍। ରକ୍ଷାଂ କୃତ୍ବା ଚ ପାଣ୍ଡୂନାଂ ତତ୍ରୈବାନ୍ତରଧୀଯତ ॥] 36 ॥ ॥ 4-8-36 (28513) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ପାଣ୍ଡବପ୍ରବେଶପର୍ବଣି ଅଷ୍ଟମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 8 ॥

4-9-0 (28514) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-9-0x (3011) ତତସ୍ତୁ ତେ ପୁଣ୍ଯଜଲାଂ ଶିବାଂ ଶୁଭାଂ ମହର୍ଷିଗନ୍ଧର୍ବନିଷେବିତୋଦକାମ୍। ତ୍ରିଲୋକକାନ୍ତାମବତୀର୍ଯ ଜାହ୍ନବୀମୃଷୀଂଶ୍ଚ ଦେବାଂଶ୍ଚ ପିତୃନତପର୍ଯନ୍ ॥ 1 ॥ 4-9-1 (28515) ବରପ୍ରଦାନଂ ହ୍ଯନୁଚିନ୍ତ୍ଯ ପାର୍ଥିବେ ହୁତ୍ବାଽଗ୍ନିହୋତ୍ରଂ କୃତଜପ୍ଯମଙ୍ଗଲଃ । ଦିଶଂ ତଥୈନ୍ଦ୍ରୀମଭିତଃ ପ୍ରପେଦିବାନ୍କୃତାଞ୍ଜଲିର୍ଧର୍ମମୁପାହ୍ବଯଚ୍ଛନୈଃ ॥ 2 ॥ 4-9-2 (28516) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ। 4-9-3x (3012) ବରପ୍ରଦାନଂ ମମ ଦତ୍ତବାନ୍ପିତା ପ୍ରସନ୍ନଚେତା ବରଦଃ ପ୍ରଜାପତିଃ । ଜଲାର୍ଥିନୋ ମେ ତୃଷିତସ୍ଯ ସୋଦରା ମଯା ପ୍ରଯୁକ୍ତା ବିବିଶୁର୍ଜଲାଶଯମ୍ ॥ 3 ॥ 4-9-3 (28517) ନିପାତିତା ଯକ୍ଷବରେଣ ତେ ବନେ ମହାହବେ ବଜ୍ରଭୃତେବ ଦାନବାଃ । ମଯା ଚ ଗତ୍ବା ବରଦୋ ହି ତୋଷିତୋ ବିବକ୍ଷତା ପ୍ରଶ୍ନସମୁଚ୍ଚଯଂ ଗୁରୁଃ ॥ 4 ॥ 4-9-4 (28518) ସ ମେ ପ୍ରସନ୍ନୋ ଭଗବାନ୍ବରଂ ଦଦୌ ପରିଷ୍ବଜଂଶ୍ଚାହ ତଥୈବ ସୌହୃଦାତ୍। ବୃଣୀଷ୍ବ ଯଦ୍ବାଞ୍ଛସି ପାଣ୍ଡୁନନ୍ଦନ ସ୍ଥିତୋଽନ୍ତରିକ୍ଷେ ବରଦୋଽସ୍ମି ପଶ୍ଯ ମାମ୍ ॥ 5 ॥ 4-9-5 (28519) ସ ବୈ ମଯୋକ୍ତୋ ବରଦଃ ପିତା ପ୍ରଭୁଃ ସଦୈବ ମେ ଧର୍ମରତା ମତିର୍ଭବେତ୍। ଇମେ ଚ ଜୀବନ୍ତୁ ମମାନୁଜାଃ ପ୍ରଭୋ ବଯଂ ସ୍ବରୂପଂ ଚ ଜଯଂ ତଥାଽଽପ୍ନୁମଃ ॥ 6 ॥ 4-9-6 (28520) କ୍ଷମା ଚ କୀର୍ତିଶ୍ଚ ଯଥେପ୍ସିତଂ ଭବେଦ୍ବ୍ରତଂ ତୁ ସତ୍ଯଂ ଚ ସମାପ୍ତିରେବ ଚ। ବରୋ ମମୈଷୋସ୍ତୁ ଯଥାଽନୁକୀର୍ତିତୋ ନ ତନ୍ମୃଷା ଦେବବୃଷୋ ଯଥାଽବ୍ରବୀତ୍ ॥ 7 ॥ 4-9-7 (28521) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-9-8x (3013) ଇତ୍ଯେବମୁକ୍ତ୍ବା ଧର୍ମାତ୍ମା ଧର୍ମମେବାନୁଚିନ୍ତଯନ୍। ତଦୈବ ତତ୍ପ୍ରସାଦେନ ରୂପମେବାଭବତ୍ସ୍ବଯମ୍ ॥ 8 ॥ 4-9-8 (28522) ସ ବୈ ଦ୍ବିଜାତିସ୍ତରୁଣସ୍ତ୍ରିଦଣ୍ଡଭୃତ୍କମଣ୍ଡଲୂଷ୍ଣୀଷଧରୋ ବ୍ଯଜାଯତ। ସୁରକ୍ତମାଞ୍ଜିଷ୍ଠବରାମ୍ବରଃ ଶିଖୀ ପବିତ୍ରପାଣିର୍ଦଦୃଶେ ତଦାଽଦ୍ଭୁତମ୍ ॥ 9 ॥ 4-9-9 (28523) ତଥୈବ ତେଷାମପି ଧର୍ମଚାରିଣାଂ ଯଥୋଚିତାର୍ହାଭରଣାମ୍ବରସ୍ରଜଃ। କ୍ଷଣେନ ରାଜନ୍ନଭବନ୍ମହାତ୍ମନାଂ ପ୍ରଶସ୍ତଧର୍ମାଗ୍ର୍ଯଫଲାଭିକାଙ୍କ୍ଷିଣାମ୍ ॥ 10 ॥ 4-9-10 (28524) ନବେନ ରୂପେଣ ବିଶାଂପତିର୍ଯୁତସ୍ତ୍ବଥର୍ବରୂପେଣ ବଭୌ ପ୍ରତାପବାନ୍। ନିବଦ୍ଧବୈଡୂର୍ଯସିତାନ୍ସକାଞ୍ଚନାନ୍ନୃପସ୍ତଥାଽକ୍ଷାନ୍ପରିବେଷ୍ଟ୍ଯ ବାସସଃ ॥ 11 ॥ 4-9-11 (28525) ତତୋ ବିରାଟଂ ପ୍ରଥମଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋ ଦଦର୍ଶ ଦୂରାତ୍ସୁସମୃଦ୍ଧତେଜସମ୍। ଅନନ୍ତତେଜୋଜ୍ବଲିତଂ ହୁତାଶନଂ ଦୁରାସଦଂ ତୀକ୍ଷ୍ଣବିଷଂ ଯଥୋରଗମ୍ ॥ 12 ॥ 4-9-12 (28526) ସଭାସଦଂ ପ୍ରାଞ୍ଜଲିଭିର୍ଜନୈର୍ବୃତଂ ବିଚିତ୍ରନାନାବିଧଶସ୍ତ୍ରପାଣିଭିଃ । ଉପାଯନୌଘୈଃ ପ୍ରବିଶଦ୍ଭିରାଚିତଂ ଦ୍ବିଜୈଶ୍ଚ ଶିକ୍ଷାକ୍ଷରମନ୍ତ୍ରଧାରିଭିଃ ॥ 13 ॥ 4-9-13 (28527) ଗଜୈରୁଦୀର୍ମଂ ତୁରଗୈଶ୍ଚ ସଙ୍କୁଲଂ ମୃଗଦ୍ବିପୈଃ କୁବ୍ଜଗଣୈଃ ସମାବୃତମ୍ । ସିତୋଚ୍ଛ୍ରିତୋଷ୍ଣୀଷନିରୁଦ୍ଧମୂର୍ଧଜଂ ବିଚିତ୍ରବୈଡୂର୍ଯବିକାରକୁଣ୍ଡଲମ୍ । ବିରାଟମାଯାଚ୍ଚ ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ତଦା ବୃହସ୍ପତିଃ ଶକ୍ରମିବ ତ୍ରିବିଷ୍ଟପେ ॥ 14 ॥ 4-9-14 (28528) ତମାବ୍ରଜନ୍ତଂ ପ୍ରସମୀକ୍ଷ୍ଯ ପାଣ୍ଡବଂ ବିରାଟରାଜୋ ମୁଦିତେନ ଚକ୍ଷୁଷା । ପପ୍ରଚ୍ଛ ଚୈନଂ ସ ନରାଧିପୋ ମୁହୁର୍ଦ୍ବିଜାଶ୍ଚ ଯେ ଚାସ୍ଯ ସଭାସଦସ୍ତଦା ॥ 15 ॥ 4-9-15 (28529) ବିରାଟ ଉବାଚ । 4-9-16x (3014) କୋ ବା ବିଜାନାତି ପୁରାଽସ୍ଯ ଦର୍ଶନଂ ଯୁବା ସଭାଂ ଯୋଽଯମୁପୈତି ମାମିକାମ୍। ରୂପେଣ ସାରେଣ ବିରାଜଯନ୍ମହୀଂ ଶ୍ରିଯା ହ୍ଯଯଂ ବୈଶ୍ରବଣୋ ଦ୍ବିଜୋ ଯଥା ॥ 16 ॥ 4-9-16 (28530) ମୃଗେନ୍ଦ୍ରରାଡ୍ବାରଣଯୂଥପୋପମଃ ପ୍ରଭାତ୍ଯଯଂ କାଞ୍ଚନପର୍ବତୋ ଯଥା। ବିରାଜତେ ପାବକସୂର୍ଯସନ୍ନିଭଂ ସଚନ୍ଦ୍ରନକ୍ଷତ୍ର ଇବାଂଶୁମାନ୍ଗ୍ରହଃ ॥ 17 ॥ 4-9-17 (28531) ନ ଦୃଶ୍ଯତେଽସ୍ଯାନୁଚରୋ ନ କୁଞ୍ଜରୋ ନ ଚୋଷ୍ଣରଶ୍ମ୍ଯାବରଣଂ ସମୁଚ୍ଛ୍ରିତମ୍ । ନ କୁଣ୍ଡଲଂ ନାଙ୍ଗଦମସ୍ଯ ନ ସ୍ରଜୋ ବିଚିତ୍ରିତାଙ୍ଗଶ୍ଚ ରଥଶ୍ରତୁର୍ଯୁଜଃ ॥ 38 ॥ 4-9-18 (28532) କ୍ଷାତ୍ରଂ ଚ ରୂପଂ ହି ବିଭର୍ତ୍ଯଯଂ ଭୃଶଂ ଗଜେନ୍ଦ୍ରଶାର୍ଦୂଲମହର୍ଷଭୋପମଃ । ଅଭ୍ଯାଗତୋଽସ୍ମାନନଲଂକୃତୋପି ସନ୍ ବିରୋଚତେ ଭାନୁରିବାଚିରୋଦିତଃ ॥ 19 ॥ 4-9-19 (28533) ବିଭାତ୍ଯଯଂ କ୍ଷତ୍ରିଯ ଏବ ସର୍ବଥା ବିରାଟ ଇତ୍ଯେବମୁବାଚ ତଂ ପ୍ରତି। ସସାଗରାନ୍ତାମଯମଦ୍ଯ ମେଦିନୀଂ ପ୍ରଶାସିତୁଂ ଚାର୍ହତି ବାସବୋପମଃ ॥ 20 ॥ 4-9-20 (28534) ନାକ୍ଷତ୍ରିଯୋ ନୂନମଯଂ ଭବିଷ୍ଯତି ମୂର୍ଧାଭିଷିକ୍ତଃ ପ୍ରତିଭାତି ମାଂ ପ୍ରତି । ତୁଲ୍ଯଂ ହି ରୂପଂ ପ୍ରତିଦୃଶ୍ଯତେଽସ୍ଯ ଗଜସ୍ଯ ସିଂହସ୍ଯ ତଥର୍ଷଭସ୍ଯ ॥ 21 ॥ 4-9-21 (28535) ଯମେଷ କାମଂ ପରିମାର୍ଗତେ ଦ୍ବିଜଃ ସ ଚାସ୍ଯ ସର୍ବଃ କ୍ରିଯତାମସଂଶଯମ୍ । ପ୍ରିଯଂ ଚ ମେ ଦର୍ଶନମୀଦୃଶେ ଜନେ ଦ୍ବିଜେଷୁ ମୁଖ୍ଯେଷୁ ତଥାଽତିଥିଷ୍ବପି ॥ 22 ॥ 4-9-22 (28536) ଧନେଷୁ ରତ୍ନେଷ୍ବଥ ଗୋଷୁ ବେଶ୍ମସୁ ପ୍ରକାମତୋ ମେ ବିଚରତ୍ବବାରିତଃ ॥ 23 ॥ 4-9-23 (28537) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ । 4-9-24x (3015) ଏବଂ ବ୍ରୁବାଣସ୍ତମନନ୍ତତେଜସଂ ବିରାଜମାନଂ ସହସୋତ୍ଥିତୋ ନୃପଃ। ଅନ୍ଯେନ ରୂପେଣ ସମୀପମାଗତଂ ତ୍ରିଦଣ୍ଡକୁଣ୍ଡ୍ଯଙ୍କୁଶଶିକ୍ଯପାଣିନମ୍ ॥ 24 ॥ 4-9-24 (28538) ସମୁତ୍ଥିତା ସା ହି ସଭା ସପାର୍ଥିବା ସବିପ୍ରରାଜନ୍ଯବିଶା ସଶୂଦ୍ରକା । ସଭାଗତ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ତପନ୍ତମର୍ଚିଷାଂ ବିନିଃସୃତଂ ରାହୁମୁଖାଦ୍ଯଥା ରବିମ୍ ॥ 25 ॥ 4-9-25 (28539) ସ ତେନ ପୂର୍ବଂ ଜଯତାଂ ଭବାନିହ ଦ୍ବିଜାତିନୋକ୍ତୋଽଭିମୁଖଃ କୃତାଞ୍ଜଲିଃ । ଜଯଂ ଜଯାର୍ହେଣ ସମେତ୍ଯ ବର୍ଧିତୋ ବିରାଟରାଜୋ ହ୍ଯଭିବାଦଯଚ୍ଚ ତମ୍ ॥ 26 ॥ 4-9-26 (28540) ତମବ୍ରବୀତ୍ପ୍ରାଞ୍ଜଲିରେଷ ପାର୍ଥିବୋ ବିରାଟରାଜୋ ମଧୁରାକ୍ଷରଂ ବଚଃ। ପ୍ରାପ୍ତଃ କୁତସ୍ତ୍ବଂ ଭଗବନ୍କିମିଚ୍ଛସି କ୍ବ ଯାସ୍ଯସେ କିଂ କରବାଣି ତେ ଦ୍ବିଜ ॥ 27 ॥ 4-9-27 (28541) ଶ୍ରୁତଂ ଚ ଶୀଲଂ ଚ କୁଲଂ ଚ ଶଂସ ମେ ଗୋତ୍ରଂ ତଥା ନାମ ଚ ଦେଶମେବ ତେ। ସତ୍ଯପ୍ରତିଜ୍ଞା ହି ଭବନ୍ତି ସାଧବୋ ବିଶେଷତଃ ପ୍ରବ୍ରଜିତା ଦ୍ବିଜାତଯଃ ॥ 28 ॥ 4-9-28 (28542) ଯଥାଽନୁରୂପଂ ପ୍ରଚରାମି ତେ ତ୍ବହଂ ନ ଚାବମନ୍ତା ନ ତବାଭିଭାଷିତମ୍ । ଅପୂଜିତା ହ୍ଯଗ୍ନିସମା ଦ୍ବିଜାତଯଃ କୁଲଂ ଦହେଯୁଃ ସବିଷା ଇବୋରଗାଃ ॥ 29 ॥ 4-9-29 (28543) ସର୍ବାଂ ଚ ଭୂମିଂ ତବ ଦାତୁମୁତ୍ସହେ ସଦଣ୍ଡକୋଶାଂ ବିସୃଜାମି ତେ ପୁରମ୍ । କସ୍ଯାସି ରାଜ୍ଞୋ ବିଷଯାଦିହାଗତଃ କିଂ କର୍ମ ଚାତ୍ରାଚରସି ଦ୍ବିଜୋତ୍ତମ ॥ 30 ॥ 4-9-30 (28544) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-9-31x (3016) ଏବଂ ବ୍ରୁବାଣଂ ତମୁବାଚ ପାର୍ଥିବଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋ ଧର୍ମମବେକ୍ଷ୍ଯ ଚାସକୃତ୍ । ସତ୍ଯଂ ବଚଃ କୋ ନ୍ବିହ ବକ୍ତୁମୁତ୍ସହେଦ୍ଯଥାପ୍ରତିଜ୍ଞଂ ତୁ ଶୃଣୁଷ୍ବ ପାର୍ଥିବ ॥ 31 ॥ 4-9-31 (28545) ଶ୍ରୁତଂ ଚ ଶୀଲଂ ଚ କୁଲଂ ଚ କର୍ମ ଚ ଶୃଣୁଷ୍ବ ମେ ଜନ୍ମ ଚ ଦେଶମେବ ଚ । ଗୁରୂପଦେଶାନ୍ନିଯମାଚ୍ଚ ମେ ବ୍ରତଂ କୁଲକ୍ରମାର୍ଥଂ ପିତୃଭିର୍ନିଯୋଜିତମ୍ ॥ 32 ॥ 4-9-32 (28546) ଦ୍ବିଜୋ ବ୍ରତେନାସ୍ମି ନ ଚ ସ୍ବତଃ ପ୍ରଭୋ ସଂମୁଣ୍ଡିତଃ ପ୍ରବ୍ରଜିତସ୍ତ୍ରିଦଣ୍ଡଭୃତ୍ । ଇଦଂ ଶରୀରଂ ମମ ପଶ୍ଯ ମାନୁଷଂ ସମାବୃତଂ ପଞ୍ଚଭିରେବ ଧାତୁଭିଃ ॥ 33 ॥ 4-9-33 (28547) ମମେହ ପଞ୍ଚେନ୍ଦ୍ରିଯଗାତ୍ରଦର୍ଶିନୋ ବଦନ୍ତି ପଞ୍ଚୈବ ପିତୄନ୍ଯଥା ଶ୍ରୁତିଃ । ମନୁଷ୍ଯଜାତିତ୍ବମଚିନ୍ତଯନ୍ନହଂ ନ ଚାସ୍ମି ତୁଲ୍ଯଃ ପିତୃଭିଃ ସ୍ବଭାବତଃ ॥ 34 ॥ 4-9-34 (28548) କଙ୍କୋ ହି ନାମ୍ନା ବିଷଯଂ ତବାଗତୋ ବ୍ରତୀ ଦ୍ବିଜାତିଃ ସ୍ବକୃତେନ କର୍ମଣା। ଦ୍ଯୂତପ୍ରସଙ୍ଗାଦଧନୋଽସ୍ମି ରାଜନ୍ସତ୍ଯପ୍ରତିଜ୍ଞା ବ୍ରତିନଶ୍ଚରାମଃ ॥ 35 ॥ 4-9-35 (28549) ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯାପି ସଖାଽଭବଂ ପୁରା ଗୃହପ୍ରବେଶୀ ଚ ଶରୀରମେବ ଚ। ଗୃହେ ଚ ତସ୍ଯୋପିତବାନହଂ ସୁଖଂ ରାଜାଽସ୍ମି ତସ୍ଯ ସ୍ବପୁରେଽଭବଂ ପୁରା ॥ 36 ॥ 4-9-36 (28550) ମମାଜ୍ଞଯା ତତ୍ର ବିଚେରୁରଙ୍ଗନା ମମ ପ୍ରିଯାର୍ଥଂ ଦମଯନ୍ତି ବାଜିନଃ । ମଯା କୃତଂ ତସ୍ଯ ପୁରେ ତୁ ଯତ୍ପୁରା ନ ତତ୍କଦାଚିତ୍କୃତବାଞ୍ଜନୋଽନ୍ଯଥା ॥ 37 ॥ 4-9-37 (28551) ସୋହଂ ପୁରା ତସ୍ଯ ବଯସ୍ସମଃ ସଖା ଚରାମି ସର୍ବାଂ ବସୁଧାଂ ସୁଦୁଃଖିତଃ । ନ ତୁ ପ୍ରଶାନ୍ତିଂ କ୍ବଚିଦାପ୍ତବାନହଂ ବ୍ରତୋପଦେଶାନ୍ନିଯମେନ ଭାରିକଃ ॥ 38 ॥ 4-9-38 (28552) ବୈଯାଘ୍ରପଦ୍ଯୋସ୍ମି ନରେନ୍ଦ୍ର ଗୋତ୍ରତସ୍ତଦେବ ସୌଖ୍ଯଂ ମୃଗଯାମହେ ବଯମ୍। କୃତଜ୍ଞଭାବେନ ମଯାଽନୁକୀର୍ତିତଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯାତ୍ମସମସ୍ଯ ଚେଷ୍ଟିତମ୍ ॥ 39 ॥ 4-9-39 (28553) ଇମଂ ହି ମୋକ୍ଷାଶ୍ରମମାସ୍ଥିତସ୍ଯ ମେ ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ତୁଲ୍ଯଗୁଣୋ ଭବାନପି । ନ ମେଽସ୍ତି ମାତା ନ ପିତା ନ ବାନ୍ଧବା ନ ମେଽସ୍ତି ରୂପଂ ନ ରତିର୍ନ ସନ୍ତତିଃ ॥ 40 ॥ 4-9-40 (28554) ସୁଖଂ ଚ ଦୁଃଖଂ ଚ ହି ତୁଲ୍ଯମଦ୍ଯ ମେ ପ୍ରିଯାପ୍ରିଯେ ତୁଲ୍ଯଗତେ ଗତାଗତେ। ମୁକ୍ତୋସ୍ମି କାମାଚ୍ଚ ଧନାଚ୍ଚ ସାଂପ୍ରତଂ ତ୍ବଦାଶ୍ରଯେ ବସ୍ତୁମିହାଭ୍ଯୁପାଗତଃ ॥ 41 ॥ 4-9-41 (28555) ସଂବତ୍ସରେଣେହ ସମାପ୍ଯତେ ତ୍ବିଦଂ ମମ ବ୍ରତଂ ଦୁଷ୍କରକର୍ମକାରିଣଃ। ତତୋ ଭବନ୍ତଂ ପରିତୋଷ୍ଯ କର୍ମଭିଃ ପୁନର୍ବ୍ରଜିଷ୍ଯେ ଚ କୁତୂହଲଂ ଯତଃ ॥ 42 ॥ 4-9-42 (28556) ଅକ୍ଷାନ୍ନିବପ୍ତୁଂ କୁଶଲୋସ୍ମ୍ବହଂ ସଦା ପରାଜିତଃ ଶକୁନିରୁତାନି ଚିନ୍ତଯନ୍ । ମୃଗଦ୍ବିଜାନାଂ ଚ ରୁତାନି ଚିନ୍ତଯନ୍ନିରାଶ୍ରଯଃ ପ୍ରବ୍ରଜିତୋସ୍ମି ଭିକ୍ଷୁକଃ ॥ 43 ॥ 4-9-43 (28557) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ । 4-9-44x (3017) ତେନୈବମୁକ୍ତେ ବଚନେ ନରାଧିପଃ କୃତାଞ୍ଜଲିଃ ପ୍ରବ୍ରଜିତଂ ବିଲୋକ୍ଯ ଚ । ଅଥାବ୍ରବୀଦ୍ଧୃଷ୍ଟମନାଃ ଶୁଭାକ୍ଷରଂ ମନୋନୁଗଂ ସର୍ବସଭାଗତଂ ବଚଃ ॥ 44 ॥ 4-9-44 (28558) ଦଦାମି ତେ ହନ୍ତ ବରଂ ଯଦୀପ୍ସିତଂ ପ୍ରଶାଧି ମତ୍ସ୍ଯାନ୍ଯଦି ମନ୍ଯତେ ଭବାନ୍। ପ୍ରିଯା ହି ଧୂର୍ତା ମମ ଚାକ୍ଷକୋବିଦାସ୍ତ୍ବଂ ଚାପି ଦେବୋ ମମ ରାଜ୍ଯମର୍ହସି ॥ 45 ॥ 4-9-45 (28559) ସମାନଯାନାସନବସ୍ତ୍ରଭୋଜନଂ ପ୍ରଭ୍ରୂତମାଲ୍ଯାଭରଣାନୁଲେପନମ୍। ସ ସାର୍ବଭୌମୋପମ ସର୍ବଦାଽର୍ହସି ପ୍ରିଯଂ ହି ମନ୍ଯେ ତବ ନିତ୍ଯଦର୍ଶନମ୍ ॥ 46 ॥ 4-9-46 (28560) ଯେ ତ୍ବାଽଭିଧାବେଯୁରନର୍ଥପୀଡିତା ଦ୍ବିଜାତିମୁଖ୍ଯା ଯଦି ବେତରେ ଜନାଃ। ସର୍ବାଣି କାର୍ଯାଣ୍ଯହମର୍ଥିତସ୍ତ୍ବଯା ତେଷାଂ କରିଷ୍ଯାମି ନ ମେଽତ୍ର ସଂଶଯଃ ॥ 47 ॥ 4-9-47 (28561) ମମାନ୍ତିକେ ଯଶ୍ଚ ତବାପ୍ରିଯଂ ଚରେତ୍ପ୍ରବାସଯେ ତଂ ପରିଚିନ୍ତ୍ଯ ମାନବମ୍ । ଯଚ୍ଚାପି କିଂଚିଦ୍ବସୁ ବିଦ୍ଯତେ ମମ ପ୍ରଭୁର୍ଭବାଂସ୍ତସ୍ଯ ବଶୀ ବସେହ ଚ ॥ 48 ॥ 4-9-48 (28562) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ। 4-9-49x (3018) ଅତୋଽଭିଲାଷଃ ପରମୋ ନ ବିଦ୍ଯତେ ନ ମେ ଜିତଂ କିଂଚନ ଧାରଯେ ଧନମ୍। ନ ଭୋଜନଂ କିଂଚନ ସଂସ୍ପୃଶେଯଂ ହବିଷ୍ଯଭୋଜୀ ନିଶି ଚ କ୍ଷିତୀଶଯଃ ॥ 49 ॥ 4-9-49 (28563) ବ୍ରତୋପଦେଶାତ୍ସମଯୋ ହି ନୈଷ୍ଠିକୋ ନ କ୍ରୋଧିତବ୍ଯଂ ନରଦେବ କସ୍ଯଚିତ୍। ଏବଂପ୍ରତିଜ୍ଞସ୍ଯ ମମେହ ଭୂପତେ ନିବାସବୁଦ୍ଧିର୍ଭବିତା ତୁ ନାନ୍ଯଥା ॥ 50 ॥ 4-9-50 (28564) ଏବଂ ବରଂ ମାତ୍ସ୍ଯ ବୃଣେ ପ୍ରଦାପିତଂ କୃତି ଭବିଷ୍ଯାମି ବରେଣ ତେଽନଘ ॥ 51 ॥ 4-9-51 (28565) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-9-52x (3019) ଏବଂ ତୁ ରାଜ୍ଞଃ ପ୍ରଥମଃ ସମାଗମୋ ବଭୂବ ମାତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯ ଚ। ବିରାଟରାଜସ୍ଯ ହି ତେନ ସଙ୍ଗମୋ ବଭୂବ ବିଷ୍ଣୋରିବ ବଜ୍ରପାଣିନା ॥ 52 ॥ 4-9-52 (28566) ତମାସନସ୍ଥଂ ପ୍ରିଯରୂପଦର୍ଶନଂ ନିରୀକ୍ଷମାଣୋ ନ ତତର୍ପ ଭୂମିପଃ। ସଭାଂ ଚ ତାଂ ପ୍ରଜ୍ବଲଯନ୍ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ଶ୍ରିଯା ଯଥା ଶକ୍ରଇବ ତ୍ରିବିଷ୍ଟପମ୍ ॥ 53 ॥ 4-9-53 (28567) ଏବଂ ସ ଲବ୍ଧ୍ବା ନୃପତିଃ ସମାଗମଂ ବିରାଟରାଜେନ ନରର୍ଷଭସ୍ତଦା। ଉବାସ ବୀରଃ ପରମାର୍ଚିତଃ ସୁଖୀ ନ ଚାସ୍ଯ କଶ୍ଚିଚ୍ଚରିତଂ ବୁବୋଧ ତତ୍ ॥ 54 ॥ ॥ 4-9-54 (28568) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ପାଣ୍ଡବପ୍ରବେଶପର୍ବଣି ନବମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 9 ॥

4-10-0 (28569) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ । 4-10-0x (3020) ଅଥାପରସ୍ଯାଂ ଦିଶି ଭୀମଦର୍ଶନୋ ବୃକୋଦରୋଽଦୃଶ୍ଯତ ସିଂହବିକ୍ରମଃ। ଅସିପ୍ରବେକେ ପ୍ରତିମୁଚ୍ଯ ଶାଣିତେ ଖଜାଂ ଚ ଦର୍ବୀ ଚ କରେଣ ଧାରଯନ୍ ॥ 1 ॥ 4-10-1 (28570) ତ୍ବଚଂ ଚ ଗୋଚର୍ମମଯୀଂ ସୁମର୍ଦିତାଂ ସମୁକ୍ଷିତାଂ ପାନକରାଗଷାଡବୈଃ । କିଲାସମାଲମ୍ବ୍ଯ କରେଣ ଚାଯସଂ ସଶୃଙ୍ଗିବେରାର୍ଦ୍ରକଭୂସ୍ତୃଣାଙ୍କୁରମ୍ ॥ 2 ॥ 4-10-2 (28571) ଗମ୍ଭୀରରୂପଃ ପରମେଣ ତେଜସା ରବିର୍ଯଥା ଲୋକମିମଂ ପ୍ରକାଶଯନ୍। ସ କୃଷ୍ଣବାସା ଗିରିରାଜସାରବାନ୍ ସ ମତ୍ସ୍ଯରାଜଂ ସମୁପେତ୍ଯ ତସ୍ଥିବାନ୍ ॥ 3 ॥ 4-10-3 (28572) ସଭାଗତୋ ବାରଣଯୂଥପୋପମସ୍ତମିସ୍ରହା ରାତ୍ରିମିବାବଭାସଯନ୍। ସହସ୍ରନେତ୍ରାବରଜାନ୍ତକୋପମସ୍ତ୍ରିଲୋକପାଲାଧିପତିର୍ଯଥା ହରିଃ ॥ 4 ॥ 4-10-4 (28573) ତମାବ୍ରଜନ୍ତଂ ଗଜଯୂଥପୋପମଂ ନିରୀକ୍ଷମାଣୋ ନବସୂର୍ଯବର୍ଚସମ୍। ଭଯାତ୍ସମୁଦ୍ବିଗ୍ନବିପଣ୍ଣଚେତନୋ ଦିଶଶ୍ଚ ସର୍ବାଃ ପ୍ରସମୀକ୍ଷ୍ଯ ଚାସକୃତ୍ ॥ 5 ॥ 4-10-5 (28574) ତମେକବସ୍ତ୍ରଂ ପରସୈନ୍ଯବାରଣଂ ସଭାଽବିଦୂରାନ୍ନୃପତିର୍ନୃପାତ୍ମଜମ୍। ସମୀକ୍ଷ୍ଯ ବୈକ୍ଲବ୍ଯମୁପେଯିବାଞ୍ଶନୈର୍ଜନାଶ୍ଚ ଭୀତାଃ ପରିସର୍ପିରେ ଭୃଶମ୍ ॥ 6 ॥ 4-10-6 (28575) ଅଥାବ୍ରବୀନ୍ମାତ୍ସ୍ଯପତିଃ ସଭାଗତାନ୍ ଭୃଶାତୁରୋଷ୍ଣଂ ପରିନିଶ୍ବସନ୍ନିବ । କୋଽଯଂ ଯୁବା ବାରଣରାଜସନ୍ନିଭଃ ସଭାମଭିପ୍ରୈତି ହି ମାମିକାମିମାମ୍ ॥ 7 ॥ 4-10-7 (28576) କୋ ବା ବିଜାନାତି ପୁରାଽସ୍ଯ ଦର୍ଶନଂ ମୃଗେନ୍ଦ୍ରଶାର୍ଦୂଲଗତିଂ ହି ମାମକଃ। ବ୍ଯୂଢାନ୍ତରାଂସୋ ମୃଗରାଡିବୋତ୍କଟୋ ଯ ଏଷ ଦିବ୍ଯଃ ପୁରୁଷଃ ପ୍ରକାଶତେ ॥ 8 ॥ 4-10-8 (28577) ରାଜଶ୍ରିଯା ହ୍ଯେଷ ବିଭାତି ରାଜବଦ୍ବିରୋଚତେ ରୁକ୍ମଗିରିପ୍ରଭୋପମଃ। ନାକ୍ଷତ୍ରିଯୋ ନୂନମଯଂ ଭବିଷ୍ଯତି ସହସ୍ରନେତ୍ରପ୍ରତିମସ୍ତଥା ହ୍ଯସୌ ॥ 9 ॥ 4-10-9 (28578) ରୂପେଣ ଯଶ୍ଚାପ୍ରତିମୋ ହ୍ଯଯଂ ମହାନ୍ମହୀମିମାଂ ଶତ୍ରଃ ଇବାଭିପାଲଯେତ୍। ନାଭୂମିପୋଽଯଂ ହି ରତିର୍ମମେତି ଚ ଚ୍ଯୁତଃ ସମୃଦ୍ଧ୍ଯା ନଭସୀବ ନାହୁଷଃ ॥ 10 ॥ 4-10-10 (28579) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-10-11x (3021) ବିତର୍କମାଣସ୍ଯ ଚ ତସ୍ଯ ପାଣ୍ଡବଃ ସଭାମତିକ୍ରମ୍ଯ ବୃକୋଦରୋଽବ୍ରବୀତ୍। ଜଯେତି ରାଜାନମଭିପ୍ରମୋଦଯନ୍ସୁଖେନ ସଭ୍ଯଂ ଚ ସଭାଗତଂ ଜନମ୍ ॥ 11 ॥ 4-10-11 (28580) ତତୋ ନୃପଂ ବାକ୍ଯମୁବାଚ ପାଣ୍ଡବୋ ଯଥାଽନୁପୂର୍ବ୍ଯାତ୍କୃପଯାନ୍ବିତୋତ୍ତରମ୍। ତ୍ବାଂ ଜୀବିତୁଂ ଶତ୍ରୁହନ୍ନାଗତୋଽହଂ ତ୍ବମେବ ଲୋକେ ପରମୋ ହି ସଂଶ୍ରଯଃ ॥ 12 ॥ 4-10-12 (28581) ନରେନ୍ଦ୍ର ଶୂଦ୍ରୋସ୍ମି ଚତୁର୍ଥବର୍ଣଭାଗ୍ଗୁରୂପଦେଶାତ୍ପରିଚାରକର୍ମକୃତ୍। ଜାନାମି ସୂପାଂଶ୍ଚ ରସାଂଶ୍ଚ ସଂସ୍କୃତାନ୍ମାଂସାନ୍ଯପୂପାଂଶ୍ଚ ପଚାମି ଶୋଭନାନ୍ । ରାଗପ୍ରକାରାଶ୍ଚ ବହୂନ୍ଫଲାଶ୍ରଯାନ୍ମହାନସେ ମେ ନ ସମୋସ୍ତି ସୂପକୃତ୍ ॥ 13 ॥ 4-10-13 (28582) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ । 4-10-14x (3022) ତମବ୍ରବୀନ୍ମତ୍ସ୍ଯପତିଃ ପ୍ରହୃଷ୍ଟବତ୍ପ୍ରିଯଂ ପ୍ରଗଲ୍ଭଂ ମଧୁରଂ ବିନୀତବତ୍। ନ ଶୂଦ୍ରତାଂ କାଂଚନ ଲକ୍ଷଯାମି ତେ କୁବେରଚନ୍ଦ୍ରେନ୍ଦ୍ରଦିବାକରପ୍ରଭ ॥ 14 ॥ 4-10-14 (28583) ହୁତାଶନାଶୀବିଷତୁଲ୍ଯତେଜସୋ ନ କର୍ମ ତେ ଯୋଗ୍ଯମିଦଂ ମହାନସେ । ନ ସୂପକାରୋ ଭବିତୁଂ ତ୍ବମର୍ହସି ସୁପର୍ଣଗନ୍ଧର୍ବମହୋରଗୋପମ ॥ 15 ॥ 4-10-15 (28584) ଅନୀକକର୍ଣାଗ୍ରଧରୋ ଧ୍ବଜୀ ରଥୀ ଭବାଦ୍ଯ ମେ ବାରଣବାହିନୀପତିଃ। ନ ନୀଚକର୍ମା ଭବିତୁଂ ତ୍ବମର୍ହସି ପ୍ରଶାସିତୁଂ ଭୂମିମିମାଂ ତ୍ବମର୍ହସି ॥ 16 ॥ 4-10-16 (28585) ଭୀମ ଉବାଚ । 4-10-17x (3023) ଚତୁର୍ଥବର୍ଣୋସ୍ମ୍ଯହମୁଗ୍ରଶାସନ ନ ବୈ ବୃଣେ ତ୍ବାମହମୀଦୃଶଂ ପଦମ୍। ଜାତ୍ଯାଽସ୍ମି ଶୂଦ୍ରୋ ବଲଲେତି ନାମ୍ନା ଜିଜୀବିଷୁସ୍ତ୍ବଦ୍ବିଷଯଂ ସମାଗତଃ ॥ 17 ॥ 4-10-17 (28586) ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯାସ୍ମି ମହାନସେ ପୁରା ବଭୂବ ସର୍ବପ୍ରଭୁରନ୍ନପାନଦଃ। ଅଥାପି ମାମୁତ୍ସୃଜସେ ମହୀପତେ ବ୍ରଜାମ୍ଯହଂ ଯାବଦିତୋ ଯଥାଗତମ୍ ॥ 18 ॥ 4-10-18 (28587) ତ୍ବମନ୍ନସଂସ୍କାରବିଧୌ ପ୍ରଶାଧି ମାଂ ଭବାମି ତେଽହଂ ନରଦେବ ସୂପକୃତ୍ । ବଲେନ ତୁଲ୍ଯଶ୍ଚ ନ ବିଦ୍ଯତେ ମଯା ନିଯୁଦ୍ଧଶୀଲୋସ୍ମି ସଦା ହି ପାର୍ଥିବ ॥ 19 ॥ 4-10-19 (28588) ଗଜାଂଶ୍ଚ ସିଂହାଂଶ୍ଚ ସମେଯିବାନହଂ ସଦା କରିଷ୍ଯାମି ତବାନଘ ପ୍ରିଯମ୍। ନ ନୀଚକର୍ମା ତବ ମାଦୃଶଃ ପ୍ରଭୋ ବଲସ୍ଯ ନେତାଽପ୍ଯବଲୋ ଭବେଦିତି ॥ 20 ॥ 4-10-20 (28589) ସ୍ବକର୍ମତୁଷ୍ଟାଶ୍ଚ ବଯଂ ନରାଧିପ ପ୍ରଶାଧି ମାଂ ସୂଦପଦେ ଯଦୀଚ୍ଛସି। ଯେ ସନ୍ତି ମଲ୍ଲା ବଲବୀର୍ଯସଂମତାସ୍ତାନେବ ଯୋତ୍ସ୍ଯାମି ତବାଭିହର୍ପଯନ୍ ॥ 21 ॥ 4-10-21 (28590) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-10-22x (3024) ତମେବମୁକ୍ତେ ବଚନେ ନରାଧିପଃ ପ୍ରତ୍ଯବ୍ରବୀନ୍ମତ୍ସ୍ଯପତିଃ ପ୍ରହୃଷ୍ଟବତ୍। ସୋହଂ ନ ମନ୍ଯେ ତବ କର୍ମ ତତ୍ସମଂ ସମୁଦ୍ରନେମିଂ ପୃଥିବୀଂ ତ୍ବମର୍ହସି ॥ 22 ॥ 4-10-22 (28591) ତ୍ରିଲୋକପାଲୋ ହି ଯଥା ବିରାଜସେ ତଥାଽଦ୍ଯ ମେ ବିଷ୍ଣୁରିବାତିରୋଚସେ। ଯଥା ତୁ କାମସ୍ତବ ତତ୍ତଥା କୃତଂ ମହାନସେ ମେ ଭବ ମେ ପୁରସ୍କୃତଃ । ନରାଶ୍ଚ ମେ ତତ୍ର ମଯା ସଦାଽର୍ଚିତା ଭବାଦ୍ଯ ତେଷାମଧିପୋ ମଯା କୃତଃ ॥ 23 ॥ 4-10-23 (28592) ତଥା ସ ଭୀମୋ ବିହିତୋ ମହାନସେ ବିରାଟରାଜସ୍ଯ ବଭୂବ ବୈ ପ୍ରିଯଃ। ଉବାସ ରାଜନ୍ନ ଚ ତଂ ପୃଥଗ୍ଜନୋ ବୁବୋଧ ତସ୍ଯାନୁଚରଶ୍ଚ କଶ୍ଚନ ॥ 24 ॥ ॥ 4-10-24 (28593) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ପାଣ୍ଡବପ୍ରବେଶପର୍ବଣି ଦଶମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 10 ॥

4-11-0 (28594) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-11-0x (3025) ଅଥାପରୋଽଦୃଶ୍ଯତ ବର୍ଣବାନ୍ଯୁବା ସ୍ତ୍ରୀବେଷଧାରୀ ସମଲଂକୃତୋ ଭୃଶମ୍। ପ୍ରବାଲଚିତ୍ରେ ପ୍ରବିମୁଚ୍ଯ କୁଣ୍ଡଲେ ଉଭେ ଚ କମ୍ବୂ ପରିପାତୁକେ ତଥା ॥ 1 ॥ 4-11-1 (28595) କୃଷ୍ଣେ ଚ ରକ୍ତେ ଚ ନିବଧ୍ଯ ବାସସୀ ଶରୀରବାଞ୍ଶୁକ୍ରବୃହସ୍ପତିପ୍ରଭଃ। ବହୂଂଶ୍ଚ ଦୀର୍ଘାଂଶ୍ଚ ବିକୀର୍ଯ ମୂର୍ଧଜାନ୍ମହାଭୁଜୋ ମତ୍ତଗଜେନ୍ଦ୍ରବିକ୍ରମଃ ॥ 2 ॥ 4-11-2 (28596) କ୍ଲୈବ୍ଯେନ ବେଷେଣ ନ ଭତି ଭାତି ଚ ଗ୍ରହାଭିପନ୍ନୋ ନଭସୀବ ଚନ୍ଦ୍ରମାଃ । ଗତେନ ଚୋର୍ବୀ ପରିକମ୍ପଯଂସ୍ତଦା ବିରାଟମାସାଦ୍ଯ ସଭାସମୀପତଃ ॥ 3 ॥ 4-11-3 (28597) ତଂ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ରାଜୋପଗତଂ ସଭାତଲେ ବ୍ଯାଜାପ୍ରତିଚ୍ଛନ୍ନମମିତ୍ରମର୍ଦନମ୍ । ବିରାଜମାନଂ ସୁରରାଜବର୍ଚସଂ ସୁତଂ ସୁରେନ୍ଦ୍ରସ୍ଯ ଗଜେନ୍ଦ୍ରବିକ୍ରମମ୍ ॥ 4 ॥ 4-11-4 (28598) ସର୍ବାନପୃଚ୍ଛଚ୍ଚ ସମୀପଚାରିଣଃ କୁତୋଽଯମାଯାତି ନ ମେ ପୁରା ଶ୍ରୁତଃ। ନ ଚୈନମୂଚୁର୍ବିଦିତଂ ନରାସ୍ତଦା ସବିସ୍ମଯଂ ବାକ୍ଯମିଦଂ ନୃପୋଽବ୍ରବୀତ୍ ॥ 5 ॥ 4-11-5 (28599) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-11-6x (3026) ଗଜେନ୍ଦ୍ରଲୀଲୋ ମୃଗରାଜଗାମୀ ବୃଷେକ୍ଷଣୋ ଦେବସୁତୋଗ୍ରତେଜାଃ। ପୀନାଂସବାହୁଃ କନକାବଦାତଃ କୋଽଯଂ ନରୋ ମେ ନଗରଂ ପ୍ରବିଷ୍ଟଃ ॥ 6 ॥ 4-11-6 (28600) କିମେଷ ଦେବେନ୍ଦ୍ରସୁତଃ କିମେଷ ବ୍ରହ୍ମାତ୍ମଜୋ ବା କିମଯଂ ସ୍ବଯଂଭୂଃ। ଉମାସୁତୋ ବୈଶ୍ରବଣାତ୍ମଜୋ ବା ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯୈନମାସୀଦିତି ମେ ବିତର୍କଃ ॥ 7 ॥ 4-11-7 (28601) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-11-8x (3027) ସଭାମତିକ୍ରମ୍ଯ ସ ବାସବୋପମୋ ନିରୀକ୍ଷମାଣୋ ବହୁଭିଃ ସଭାଗତୈଃ। ସ ତତ୍ର ରାଜନମମିତ୍ରହାଽବ୍ରବୀଦ୍ବୃହନ୍ନଲାହଂ ନରଦେବ ନର୍ତକୀ ॥ 8 ॥ 4-11-8 (28602) ବେଣୀଂ ପ୍ରକୁର୍ଯାଂ ରୁଚିରେ ଚ କୁଣ୍ଡଲେ ଗ୍ରଥେ ସ୍ରଜଃ ପ୍ରାବରଣାନି ସଂହରେ। ସ୍ନାନଂ ଚରେଯଂ ବିମୃଜେ ଚ ଦର୍ପଣଂ ବିଶେଷକେଷ୍ବେବ ଚ କୌଶଲଂ ମମ ॥ 9 । 4-11-9 (28603) କ୍ଲୀବେଷୁ ବାଲେଷୁ ଜନେଷୁ ନର୍ତନେ ଶିକ୍ଷାପ୍ରଦାନେଷୁ ଚ ଯୋଗ୍ଯତା ମମ। କରୋମି ବେଣୀଷୁ ଚ ପୁଷ୍ପପୂରକଂ ନ ମେ ସ୍ତ୍ରିଯଃ କର୍ମଣି କୌଶଲାଧିକାଃ ॥ 10 ॥ 4-11-10 (28604) ଇତ୍ଯର୍ଜୁନସ୍ତଂ ନରଦେବମୋଜସା ବିଜ୍ଞାପ୍ଯ ତସ୍ଥୌ ବିଧିନାଽଽତ୍ମନଃ କ୍ରିଯାମ୍। ତମବ୍ରବୀତ୍ପ୍ରାଂଶୁମୁଦୀକ୍ଷ୍ଯ ବିସ୍ମିତୋ ବିରାଟରାଜୋପସୃତଂ ମହାଯଶାଃ ॥ 11 ॥ 4-11-11 (28605) ନାର୍ହସ୍ତୁ ବେଷୋଽଯମନୂର୍ଜିତସ୍ତେ ନାପୁଂସ୍ତ୍ବମର୍ହଂ ନରଦେବସିଂହ । ତବୈବ ବେଷଃ ଶୁଭବେଷଭୂଷଣୈର୍ବିଭୂଷିତୋ ଭୂତପତେରିବ ପ୍ରଭୋ ॥ 12 ॥ 4-11-12 (28606) ବିଭାତି ଭାନୋରିବ ରଶ୍ମିମାଲିନୋ ଘନାବରୁଦ୍ଧେ ଗଗନେ ଘନୈରିବ। ଧନୁର୍ହି ମନ୍ଯେ ତବ ଶୋଭଯେଦ୍ଭୁଜୌ ତଥାହି ପୀନାବତିମାତ୍ରମାଯତୌ ॥ 13 ॥ 4-11-13 (28607) ପ୍ରଗୃହ୍ଯ ଚାପଂ ତ୍ବନୁରୂପମାତ୍ମନୋ ରକ୍ଷସ୍ବ ଦେଶଂ ପୁରମଦ୍ଯ ସୁସ୍ଥିରଃ। ପୁତ୍ରେଣ ତୁଲ୍ଯୋ ଭବ ମେ ବୃହନ୍ନଲେ ବୃଦ୍ଧୋସ୍ମି ବିତ୍ତଂ ପ୍ରତିପାଦଯାମି ତେ ॥ 14 ॥ 4-11-14 (28608) ତ୍ବଂ ରକ୍ଷ ମେ ସର୍ବମିଦଂ ପୁରଂ ପ୍ରଭୋ ନ ଷଣ୍ଡତାଂ କାଂଚନ ଲକ୍ଷଯାମି ତେ। ପ୍ରଶାଧି ମତ୍ସ୍ଯାଂସ୍ତରସା ବିବର୍ଧଯନ୍ଦଦାମି ରାଜ୍ଯଂ ତବ ସତ୍ଯବାଗହମ୍ ॥ 15 ॥ 4-11-15 (28609) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-11-16x (3028) ତସ୍ଯାଗ୍ରତଃ ସ୍ବାନି ଧନୂଂଷି ପାର୍ଥିବୋ ବହୂନି ଦୀର୍ଘାଣି ଚ ବର୍ଣବନ୍ତି ଚ। ଦଦୌ ସ ସଜ୍ଯାନି ବଲାନ୍ବିତାନି ଜିଜ୍ଞାସମାନଃ କିମଯଂ କରିଷ୍ଯତି ॥ 16 ॥ 4-11-16 (28610) ତତୋଽର୍ଜୁନଃ କ୍ଲୀବତରଂ ବଚୋଽବ୍ରବୀନ୍ନ ମେ ଧନୁର୍ଧାରିତମୀଦୃଶଂ ବିଭୋ। ନ ଚାପି ଦୃଷ୍ଟଂ ଧନୁରୀଦୃଶଂ କ୍ବଚିନ୍ନ ମାଦୃଶାଃ ସନ୍ତି ଧନୁର୍ଧରା ଭୁବି ॥ 17 ॥ 4-11-17 (28611) ନୃତ୍ଯାମ ଗାଯାମି ଚ ବାଦଯାମ୍ଯହଂ ପ୍ରାନର୍ତନେ କୌଶଲନୈପୁଣଂ ମମ। ତଦୁତ୍ତରାଯାଃ ପରିଧତ୍ସ୍ବ ନର୍ତନେ ଭବାମି ଦେବ୍ଯା ନରଦେବ ନର୍ତକୀ ॥ 18 ॥ 4-11-18 (28612) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-11-19x (3029) ଦଦାମି ତେ ତଂ ହି ବରଂ ବୃହନ୍ନଲେ ସୁତାଂ ହି ମେ ନର୍ତଯ ଯାଶ୍ଚ ତାଦୃଶୀଃ । ତତୋ ବିରାଟଃ ସ୍ବଯମାହ୍ବଯତ୍ସୁତାଂ ନରାଧିପସ୍ତାଂ ଚ ସୁମଧ୍ଯସୁନ୍ଦରୀମ୍ ॥ 19 ॥ 4-11-19 (28613) ଉବାଚ ଚୈନାଂ ମୁଦିତେନ ଚେତସା ବୃହନ୍ନଲା ନାମ ସଖୀ ଭବତ୍ବିଯମ୍। ସୁଗାତ୍ରି ସଂପ୍ରୀତିସୁବଦ୍ଧସୌହୃଦା ତବାଙ୍ଗନେ ପ୍ରାଣସମା ଚ ନିତ୍ଯଦା ॥ 20 ॥ 4-11-20 (28614) ପ୍ରକାମଭକ୍ଷ୍ଯାଭରଣାମ୍ବରା ଶୁଭା ଚରତ୍ବିଯଂ ସର୍ବଜନେଷ୍ବବାରିତା। ନ ଦୁଷ୍କୁଲାନାମିଯମାକୃତିର୍ଭବେନ୍ନ ବୃତ୍ତଭେଦୀ ଭବତୀଦୃଶୋ ଜନଃ ॥ 21 ॥ 4-11-21 (28615) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-11-22x (3030) ସଂମନ୍ତ୍ର୍ଯ ରାଜା ବିବିଧୈଃ ସ୍ବମନ୍ତ୍ରିଭିଃ ପରୀକ୍ଷ୍ଯ ଚୈନଂ ପ୍ରମଦାଭିରାଶୁ ବୈ। ଅପୁଂସ୍ତ୍ବମପ୍ଯସ୍ଯ ନିଶମ୍ଯ ଚ ସ୍ଥିରଂ ତତଃ କୁମାରୀପୁରମୁତ୍ସସର୍ଜ ତମ୍ ॥ 22 ॥ 4-11-22 (28616) ସ ଶିକ୍ଷଯାମାସ ଚ ଗୀତବଦନଂ ସୁତାଂ ବିରାଟସ୍ଯ ଧନଂଜଯଃ ପ୍ରଭୁଃ । ସଖୀଶ୍ଚ ତସ୍ଯାଃ ପରିଚାରିକାସ୍ତଥା ପ୍ରିଯଶ୍ଚ ତସ୍ଯାଃ ସ ବଭୂବ ପାଣ୍ଡବଃ ॥ 23 ॥ 4-11-23 (28617) ତଥା ସ ତତ୍ରୈବ ଧନଂଜଯୋଽବସତ୍ପ୍ରିଯାଣି କୁର୍ବନ୍ତ୍ସହ ତାଭିରାତ୍ମବାନ୍। ତଥା ଗତଂ ତତ୍ର ନ ଜଝିରେ ଜନା ବହିଶ୍ଚରା ବାଽପ୍ଯଥବେତରେ ଜନାଃ ॥ 24 ॥ ॥ 4-11-24 (28618) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ପାଣ୍ଡବପ୍ରବେଶପର୍ବଣି ଏକାଦଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 11 ॥

4-12-0 (28619) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-12-0x (3031) ଅଥାପରୋଽଦୃଶ୍ଯତ ପାଣ୍ଡବଃ ପ୍ରଭୁର୍ବିରାଟରାଜେ ତୁରଗାନ୍ସମୀକ୍ଷତି। ତମାପତନ୍ତଂ ଦଦୃଶୁଃ ପୃଥଗ୍ଜନାଃ ପ୍ରମୁକ୍ତମଭ୍ରାଦିବ ଚନ୍ଦ୍ରମଣ୍ଡଲମ୍ ॥ 1 ॥ 4-12-1 (28620) ସ ବୈ ହଯାନୈକ୍ଷତ ତାନିତସ୍ତତଃ ସମୀକ୍ଷମାଣଂ ଚ ଦଦର୍ଶ ମତ୍ସ୍ଯରାଟ୍। ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତଥୈନଂ ସ କୁରୂତ୍ତମଂ ତମଃ ପପ୍ରଚ୍ଛ ତାନ୍ସର୍ବସଭାସଦସ୍ତଦା ॥ 2 ॥ 4-12-2 (28621) କୋ ବା ବିଜାନାତି ପୁରାଽସ୍ଯ ଦର୍ଶନଂ ଯୋଽଯଂ ଯୁବାଽଭ୍ଯେତି ହି ମାସିକାଂ ସଭାମ୍ । ପ୍ରିଯୋ ହି ମେ ଦର୍ଶନତୋପି ସଂମତୋ ବ୍ରବୀତୁ କଶ୍ଚିଦ୍ଯଦି ଦୃଷ୍ଟବାନିମମ୍ ॥ 3 ॥ 4-12-3 (28622) ଅଯଂ ହଯାନ୍ପଶ୍ଯତି ମାମକାନ୍ମୁହୁର୍ଧ୍ରୁବଂ ହଯଜ୍ଞୋ ଭବିତା ବିଚକ୍ଷଣଃ। ପ୍ରବେଶ୍ଯତାମେଷ ସମୀପମାଶୁ ବୈ ବିଭାତି ବୀରୋ ହି ଯଥାଽମରସ୍ତଥା ॥ 4 ॥ 4-12-4 (28623) ବିତର୍କଯତ୍ଯେବ ହି ମତ୍ସ୍ଯରାଜନି ତ୍ବରନ୍କୁରୂଣାମୃଷଭଃ ସଭାମଗାତ୍। ତତଃ ପ୍ରଣମ୍ଯୋପନତଃ କୁରୂତ୍ତମୋ ବିରାଟରାଜାନମୁବାଚ ପାର୍ଥିବମ୍ ॥ 5 ॥ 4-12-5 (28624) ତବାଗତୋଽହଂ ପୁରମଦ୍ଯ ଭୂପତେ ଜିଜୀବିଷୁର୍ବେତନଭୋଜନାର୍ଥିକଃ। ତବାଶ୍ବବନ୍ଧଃ ସୁଭୃତୋ ଭବାମ୍ଯହଂ କୁରୁଷ୍ବ ମାମଶ୍ବପତିଂ ଯଦୀଚ୍ଛସି ॥ 6 ॥ 4-12-6 (28625) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-12-7x (3032) ଦଦାନି ଯାନାନି ଧନାନି ବେତନଂ ନ ଚାଶ୍ବସୂତୋ ଭବିତୁଂ ତ୍ବମର୍ହସି। କୁତୋସି କସ୍ଯାମି କଥଂ ତ୍ବମାଗତୋ ବ୍ରବୀହି ଶିଲ୍ପଂ ତବ ବିଦ୍ଯତେ ଚ ଯତ୍ ॥ 7 ॥ 4-12-7 (28626) ନକୁଲ ଉବାଚ। 4-12-8x (3033) ପଞ୍ଚାନାଂ ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରାଣାଂ ଜ୍ଯେଷ୍ଠୋ ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ତେନାହମଶ୍ବେଷୁ ପୁରା ପ୍ରକୃତଃ ଶତ୍ରୁକର୍ଶନ ॥ 8 ॥ 4-12-8 (28627) ଅଶ୍ବାନାଂ ପ୍ରକୃତିଂ ବେଦ୍ମି ବିନଯଂ ଚାପି ସର୍ବଶଃ । ଦୁଷ୍ଟାନାଂ ପ୍ରତିପତ୍ତିଂ ଚ କୃତ୍ସ୍ନଂ ଚୈବ ଚିକିତ୍ସିତମ୍ ॥ 9 ॥ 4-12-9 (28628) ନ କାତରଂ ସ୍ଯାନ୍ମମ ବାଜିବାହନଂ ନ ମେଽସ୍ତି ଦୁଷ୍ଟା ବଡବା କୁତୋ ହଯଃ। ଜାନଂସ୍ତୁ ମାମାହ ସ ଚାପି ପାଣ୍ଡବୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋ ଗ୍ରନ୍ଥିକମେବ ନାମତଃ ॥ 10 ॥ 4-12-10 (28629) ମାତଲିରିବ ଦେବପତେର୍ଦଶରଥନୃପତେଃ ସୁମତ୍ର ଇବ ଯନ୍ତା। ସୁମହ ଇବ ଜାମଦଗ୍ରେସ୍ତଥୈବ ତବ ଶିକ୍ଷଯାମ୍ଯଶ୍ବାନ୍ ॥ 11 ॥ 4-12-11 (28630) ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନରରାଜସ୍ଯ ଶାସନାତ୍। ଶତସାହସ୍ରକୋଟୀନାମଶ୍ବାନାମସ୍ମି ରକ୍ଷିତା ॥ 12 ॥ 4-12-12 (28631) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-12-13x (3034) ଯଦସ୍ତି କିଂଚିନ୍ମମ ବାଜିବାହନଂ ତଦସ୍ତୁ ସର୍ବଂ ତ୍ବଦଧୀନମଦ୍ଯ ବୈ। ଯେ ଚାପି କେଚିନ୍ମମ ବାଜିଯୋଧାସ୍ତ୍ବଦାଶ୍ରଯାଃ ସାରଥଯଶ୍ଚ ସନ୍ତୁ ମେ ॥ 13 ॥ 4-12-13 (28632) ଇଦଂ ତବେଷ୍ଟଂ ବିହିତଂ ସୁରୋପମ ...ହି ଯତ୍ତେ ପ୍ରସମୀକ୍ଷିତଂ ବରମ୍। ...ଽନୁରୂପଂ ହଯକର୍ମ ଦୃଶ୍ଯତେ ବିଭାତି ରାଜେବ ନ କର୍ମ ବାଜିନାମ୍ ॥ 14 ॥ 4-12-14 (28633) ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯୈବ ହି ଦର୍ଶନେନ ମେ ସମଂ ତବେଦଂ ପ୍ରିଯଦର୍ଶ ଦର୍ଶନମ୍ । କଥଂ ନୁ ଭୃତ୍ଯୈଃ ସ ବିନାକୃତୋ ବନେ ଚରତ୍ଯନିନ୍ଦ୍ଯୋ ରମତେ ଚ ପାଣ୍ଡବଃ ॥ 15 ॥ 4-12-15 (28634) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ । 4-12-16x (3035) ତଥା ସ ଗନ୍ଧର୍ବବରୋପମୋ ଯୁବା ବିରାଟରାଜ୍ଞା ମୁଦିତେନ ପୂଜିତଃ। ନ ଚୈବମନ୍ଯେଽପି ବିଦୁଃ କଥଂଚନ ପ୍ରିଯାଭିରାମଂ ବିଚରନ୍ତମନ୍ତରା ॥ 16 ॥ ॥ 4-12-16 (28635) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ପାଣ୍ଡବପ୍ରବେଶପର୍ବଣି ଦ୍ବାଦଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 12 ॥

4-13-0 (28636) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-13-0x (3036) ଅଥାପରୋଽଦୃଶ୍ଯତ ବୈ ଶଶୀ ଯଥା ହୁତୋ ହବିର୍ଭିର୍ହି ଯଥାଽଧ୍ବରେ ଶିଖୀ। ତଥା ସମାଲକ୍ଷ୍ଯତ ଚାରୁଦର୍ଶନଃ ପ୍ରକାଶଯନ୍ସୂର୍ଯ ଇବାଚିରୋଦିତଃ ॥ 1 ॥ 4-13-1 (28637) ତମାବ୍ରଜନ୍ତଂ ସହଦେବମଗ୍ରଣୀର୍ନୃପୋ ବିରାଟୋ ନଚିରାତ୍ସମୈକ୍ଷତ। ପ୍ରୈକ୍ଷନ୍ତ ତଂ ତତ୍ର ପୃଥକ୍ସମାଗତାଃ ସଭାଗତାଃ ସର୍ବମନୋହରପ୍ରଭମ୍। ଯୁବାନମାଯାନ୍ତମମିତ୍ରକର୍ଶନଂ ପ୍ରମୁକ୍ତମଭ୍ରାଦିବ ଚନ୍ଦ୍ରମଣ୍ଡଲମ୍ ॥ 2 ॥ 4-13-2 (28638) ଯଷ୍ଟ୍ଯା ପ୍ରମାଣାନ୍ବିତଯା ସୁଦର୍ଶନଂ ଦାମାନି ପାଶଂ ଚ ନିବଦ୍ଧ୍ଯ ପୃଷ୍ଠତଃ। ମୌର୍ବୀ ଚ ତନ୍ତ୍ରୀଂ ମହତୀଂ ସୁସଂହିତାଂ ବାଲୈଶ୍ଚ ତାରୈର୍ବହୁଭିଃ ସମାବୃତାମ୍ ॥ 3 ॥ 4-13-3 (28639) ସ ଚାପି ରାଜାନମୁବାଚ ବୀର୍ଯବାନ୍କୁରୁଷ୍ବ ମାଂ ପାର୍ଥିବ ଗୋଷ୍ବବସ୍ଥିତମ୍। ମଯା ହି ଗୁପ୍ତାଃ ପଶବୋ ଭବନ୍ତୁ ତେ ପ୍ରସନ୍ନନିଦ୍ରାଃ ପ୍ରଭବୋସ୍ମି ବଲ୍ଲବଃ ॥ 4 ॥ 4-13-4 (28640) ନ ଶ୍ବାପଦେଭ୍ଯୋ ନ ଚ ରୋଗତୋ ଭଯଂ ନ ଚାପି ଦାବାନ୍ନ ଚ ତସ୍କରାଦ୍ଭଯମ୍। ପଯଃପ୍ରଭୂତା ବହୁଲା ନିରାମଯା ଭବନ୍ତି ଗାବଃ ସୁଭୃତା ନରାଧିପ ॥ 5 ॥ 4-13-5 (28641) ନିଶମ୍ଯ ରାଜା ସହଦେବଭାଷିତଂ ନିରୀକ୍ଷ୍ଯ ମାଦ୍ରୀସୁତମଭ୍ଯନନ୍ଦତ୍। ଉବାଚ ହୃଷ୍ଟୋ ମୁଦିତେନ ଚେତସା ନ ବଲ୍ଲବତ୍ବଂ ତ୍ବଯି ବୀର ଲକ୍ଷଯେ ॥ 6 । 4-13-6 (28642) ଧୈର୍ଯାଦ୍ବପୁଃ କ୍ଷାତ୍ରମିବେହ ତେ ଦୃଢଂ ପ୍ରକାଶତେ କୌରବବଂଶଜସ୍ଯ ବା। ନାପଣ୍ଡିତେଯଂ ତବ ଦୃଶ୍ଯତେ ତନୁର୍ଭବେହ ରାଜ୍ଯେ ମମ ମନ୍ତ୍ରଧର୍ମଭୃତ୍ ॥ 7 ॥ 4-13-7 (28643) ପ୍ରଶାଧି ମତ୍ସ୍ଯାନ୍ସହରାଜକାନିମାନ୍ବୃହସ୍ପତିଃ ଶତ୍ରୁଯୁତାନିବାମରାନ୍। ବଲଂ ଚ ମେ ରକ୍ଷ ସୁବେଷ ସର୍ବଶୋ ଗୃହାଣ ଖଙ୍ଗଂ ପ୍ରତିରୂପମାତ୍ମଃ ॥ 8 ॥ 4-13-8 (28644) ଅନୀକକର୍ଣାଗ୍ରଧରୋ ବଲସ୍ଯ ମେ ପ୍ରଭୁର୍ଭବାନସ୍ତୁ ଗୃହାଣ କାର୍ମୁକମ୍ ॥ 9 । 4-13-9 (28645) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-13-10x (3037) ବିରାଟରାଜ୍ଞାଽଭିହିତଃ କୁରୂତ୍ତମଃ ପ୍ରଶସ୍ଯ ରାଜାନମଭିପ୍ରଣମ୍ଯ ଚ। ଉବାଚ ମତ୍ସ୍ଯପ୍ରବରଂ ମହାପତିଃ ଶୃଣୁଷ୍ବ ରାଜନ୍ମମ ବାକ୍ଯମୁତ୍ତମମ୍ ॥ 10 ॥ 4-13-10 (28646) ବାଲୋ ହ୍ଯହଂ ଜାତିବିଶେଷଦୂଷିତଃ କୁତୋଽଦ୍ଯ ମେ ନୀତିଷୁ ଯୁକ୍ତମନ୍ତ୍ରତା । ସ୍ବକର୍ମତୁଷ୍ଟାଶ୍ଚ ବଯଂ ନରାଧିପ ପ୍ରଶାଧି ମାଂ ଗୋପରିରକ୍ଷଣେଽନଘ ॥ 11 ॥ 4-13-11 (28647) ବୈଶ୍ଯୋସ୍ମି ନାମ୍ନାଽହମରିଷ୍ଟନେମିର୍ଗୋସଙ୍ଖ୍ଯ ଆସଂ କୁରୁପୁଙ୍ଗବାନାମ୍ । ବସ୍ତୁଂ ତ୍ବଯୀଚ୍ଛାମି ବିଶାଂବରିଷ୍ଠ ତାନ୍ରାଜସିଂହାନ୍ନ ହି ବେଦ୍ମି ପାର୍ଥାନ୍ ॥ 12 ॥ 4-13-12 (28648) ନ ଜୀବିତୁଂ ଶକ୍ଯମତୋଽନ୍ଯକର୍ମଣା ନ ଚ ତ୍ବଦନ୍ଯୋ ମମ ରୋଚତେ ବିଭୋ ॥ 13 ॥ 4-13-13 (28649) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-13-14x (3038) ତ୍ବଂ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ବା ଯଦି ବାଽପି ଭୂମିପଃ ସମୁଦ୍ରନେମୀଶ୍ବରରୂପବାନସି। ଆଚକ୍ଷ୍ବ ତତ୍ବଂ ତ୍ବମମିତ୍ରକର୍ଶନ ନ ବଲ୍ଲବତ୍ବଂ ତ୍ବଯି ବିଦ୍ଯତେ ସମମ୍ ॥ 14 ॥ 4-13-14 (28650) କସ୍ଯାମି ରାଜ୍ଞୋ ବିଷଯାଦିହାଗତଃ କିଂ ଚାପି ଶିଲ୍ପଂ ତବ ବିଦ୍ଯତେ କୃତମ୍। କଥଂ ତ୍ବମସ୍ମାସୁ ନିବତ୍ସ୍ଯସେ ସଦା ବଦସ୍ବ କିଂ ଚାପି ତବେହ ବେତନମ୍ ॥ 15 ॥ 4-13-15 (28651) ସହଦେବ ଉବାଚ। 4-13-16x (3039) ପଞ୍ଚାନାଂ ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରାଣାଂ ଜ୍ଯେଷ୍ଠୋ ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ତସ୍ଯାଷ୍ଟୌ ଶତସାହସ୍ରଂ ଗବାଂ ବର୍ଗାଃ ଶତଂଶତମ୍ ॥ 16 ॥ 4-13-16 (28652) ଅପରେ ଦଶସାହସ୍ରା ଦ୍ବିସ୍ତାବନ୍ତସ୍ତଥା ପରେ। ତେଷାଂ ଗୋସଙ୍ଖ୍ଯ ଆସଂ ବୈ ତନ୍ତ୍ରୀପାଲେତି ମାଂ ବିଦୁଃ ॥ 17 ॥ 4-13-17 (28653) ଭୂତଂ ଭବ୍ଯଂ ଭବିଷ୍ଯଚ୍ଚ ଯଚ୍ଚାନ୍ଯଦ୍ଗୋଗତଂ କ୍ବଚିତ୍। ନ ମେଽସ୍ତ୍ଯବିଦିତଂ କିଂଚିତ୍ସମନ୍ତାଦ୍ଦଶଯୋଜନମ୍ ॥ 18 ॥ 4-13-18 (28654) ଗୁଣାଃ ସୁବିଦିତା ହ୍ଯାସନ୍ମଯା ତସ୍ଯ ମହାତ୍ମନଃ। ଆସୀଚ୍ଚ ସ ମଯା ତୁଷ୍ଟଃ କୁରୁରାଜୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 19 ॥ 4-13-19 (28655) ଅନେନ ଗଣିତା ଗାବୋ ଦୁର୍ବିଜ୍ଞେଯା ମହତ୍ତରାଃ। ବହୁକ୍ଷୀରତରାସ୍ତା ବୈ ବହ୍ବ୍ଯଃ ସତ୍ଯଃ ସପୁତ୍ରିକାଃ ॥ 20 ॥ 4-13-20 (28656) କ୍ଷିପ୍ରଂ ଚ ଗାବୋ ବହୁଲା ଭବନ୍ତି ନ ତାସୁ ରୋଗୋ ଭବତୀହ କଶ୍ଚିତ୍। ତୈସ୍ତୈରୁପଯୈର୍ବିଦିତଂ ମଯୈତଦେତାନି ଶିଲ୍ପାନି ମଯି ସ୍ଥିତାନି ॥ 21 ॥ 4-13-21 (28657) ଋଷଭାନପି ଜାନାମି ରାଜନ୍ପୂଜିତଲକ୍ଷଣାନ୍। ଯେଷାଂ ମୂତ୍ରମୁପାଘ୍ରାଯ ବନ୍ଧ୍ଯା ଅପି ପ୍ରସୂଯତେ ॥ 22 ॥ 4-13-22 (28658) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-13-23x (3040) ମତ୍ସ୍ଯାଧିପୋ ହର୍ଷକଲେନ ଚେତସା ମାଦ୍ରୀସୁତଂ ପାଣ୍ଡବମଭ୍ଯଭାଷତ। ନୈବାନୁମନ୍ଯେ ତବ କର୍ମ କୁତ୍ସିତଂ ମହୀଂ ସମଗ୍ରାମଭିପାତୁମର୍ହସି ॥ 23 ॥ 4-13-23 (28659) ଅଥ ତ୍ବିଦାନୀଂ ତବ ରୋଚତେ ବିଭୋ ଯଥେଷ୍ଟତୋ ଗବ୍ଯମବେକ୍ଷ ମାମକମ୍। ତ୍ବଦର୍ପଣା ମେ ପଶବୋ ଭବନ୍ତୁ ବୈ ପଶୂନ୍ସପାଲାନ୍ଭବତେ ଦଦାମ୍ଯହମ୍ ॥ 24 ॥ 4-13-24 (28660) ଶତଂ ସହସ୍ରାଣି ଗବାଂ ହି ସନ୍ତି ବର୍ଣସ୍ଯବର୍ଣସ୍ଯ ପୃଥଗ୍ଗଣାନାମ୍। ଦଦାମି ତେଽହଂ ବରମୀପ୍ସିତଂ ଚ ଯତ୍ତ୍ବଦର୍ପଣା ମେ ପଶବୋ ଭବନ୍ତ୍ବିତି ॥ 25 ॥ 4-13-25 (28661) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-13-26x (3041) ଏବଂ ବିରାଟେନ ସମେତ୍ଯ ପାଣ୍ଡବୋ ଲବ୍ଧ୍ବା ଚ ଗୋବଲ୍ଲବତାଂ ଯଥେଷ୍ଟତଃ। ଅଜ୍ଞାତଚର୍ଯାମବସନ୍ମହାତ୍ମା ଯଥା ରବିଶ୍ଚାସ୍ତଗିରିଂ ପ୍ରବିଷ୍ଟଃ ॥ 26 ॥ 4-13-26 (28662) ଏବଂ ବିରାଟେ ନ୍ଯବସଂଶ୍ଚ ପାଣ୍ଡବା ଯଥା ପ୍ରତିଜ୍ଞାଭିରମୋଘବିକ୍ରମାଃ । ଅବୁଦ୍ଧଚର୍ଯାଂ ଚରିତୁଂ ଯଥାତଥଂ ସମୁଦ୍ରନେମୀମଭିଶାସ୍ତୁମୁଦ୍ଯତାଃ ॥ 27 ॥ ॥ 4-13-27 (28663) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ପାଣ୍ଡବପ୍ରବେଶପର୍ବଣି ତ୍ରଯୋଦଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 13 ॥

4-14-0 (28664) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ । 4-14-0x (3042) ତତଃ କୃଷ୍ଣା ସୁକେଶୀ ସା ଦର୍ଶନୀଯା ଶୁଚିସ୍ମିତା। ବେଣୀକେଶାନ୍ସମୁତ୍କ୍ଷିପ୍ଯ ପୀନବୃତ୍ତକୁଚା ଶୁଭା । ଜୁଗୂହେ ଦକ୍ଷିଣେ ପାର୍ଶ୍ବେ ମୃଦୂନସିତଲୋଚନା ॥ 1 ॥ 4-14-1 (28665) ବାସଶ୍ଚ ପରିଧାଯୈକଂ କୃଷ୍ଣା ସୁମଲିନଂ ମହତ୍। କୃତ୍ବା ବେଷଂ ଚ ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯାଃ କୃଷ୍ଣା ବ୍ଯଚରଦାର୍ତବତ୍ ॥ 2 ॥ 4-14-2 (28666) ପ୍ରବିଷ୍ଟା ନଗରଂ ଭୀରୂଃ ସୈରନ୍ଧ୍ରୀବେଷସଂଯୁତା। ତାଂ ନରାଃ ପରିଧାବନ୍ତଃ ସ୍ତ୍ରିଯଶ୍ଚ ସମୁପାଦ୍ରବନ୍ ॥ 3 ॥ 4-14-3 (28667) ଅପୃଚ୍ଛଂସ୍ତେ ଚ ତାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା କା ତ୍ବଂ କିଂ ଚ ଚିକୀର୍ଷସି। ସା ତାନୁବାଚ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯହମୁପାଗତା। କର୍ମ ଚେଚ୍ଛାମି ବୈ କର୍ତୁଂ ତସ୍ଯ ଯା ମାଂ ଭରିଷ୍ଯତି ॥ 4 ॥ 4-14-4 (28668) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-14-5x (3043) ତସ୍ଯା ରୂପେଣ ବେଷେଣ ଶ୍ଲକ୍ଷ୍ଣଯା ଚ ଗିରା ତଥା। ନ ଶ୍ରଦ୍ଦଧାନାସ୍ତାଂ ଦେବୀମନ୍ନହେତୋରୁପସ୍ଥିତାମ୍ ॥ 5 ॥ 4-14-5 (28669) ବିରାଟସ୍ଯ ତୁ କୈକେଯୀ ଭାର୍ଯା ପରମସଂମତା। ଆଲୋକଯନ୍ତୀ ଦଦୃଶେ ପ୍ରାସାଦାଦ୍ଦ୍ରୁପଦାତ୍ମଜାମ୍ ॥ 6 ॥ 4-14-6 (28670) ସା ସମୀକ୍ଷ୍ଯ ତଥାରୂପାମନାଥାମେକବାସସମ୍। ସ୍ତ୍ରୀଭିଶ୍ଚ ପୁରୁଷୈଶ୍ଚାପି ସର୍ବତଃ ପରିବାରିତାମ୍ ॥ 7 ॥ 4-14-7 (28671) ବିରାଟଭାର୍ଯା ତାଂ ଦେବୀ କାରୁଣ୍ଯାଜ୍ଜାତସଂଭ୍ରମା। ଅପ୍ରେଷଯତ୍ସମୀପସ୍ଥାଃ ସ୍ତ୍ରିଯୋ ବୃଦ୍ଧାଶ୍ଚ ତତ୍ପରାଃ ॥ 8 ॥ 4-14-8 (28672) ଅପନୀଯ ତତଃ ସର୍ବା ଆନଯଧ୍ବମିହୈବ ତାମ୍। ଯଦା ଦୃଷ୍ଟା ମଯା ସାଧ୍ବୀ କମ୍ପତେ ମେ ମନସ୍ତଦା। ତସ୍ମାଚ୍ଛୀଘ୍ରମିହାନାଯ ଦର୍ଶଯଧ୍ବଂ ଯଦୀଚ୍ଛଥ ॥ 9 ॥ 4-14-9 (28673) ତାସ୍ତଥୋକ୍ତା ଉପାଗମ୍ଯ ଦ୍ରୌପଦୀଂ ପରିସଂଗତାଃ। ଆନୀଯ ସର୍ବଥା ତ୍ବେନାମବ୍ରୁବନ୍ମଧୁରାକ୍ଷରମ୍ ॥ 10 ॥ 4-14-10 (28674) ଭଦ୍ରେ ତ୍ବାଂ ଦ୍ରଷ୍ଟୁମିଚ୍ଛନ୍ତୀ ସୁଦେଷ୍ଣା ହର୍ମ୍ଯଭୂତଲେ। ତ୍ବଦର୍ଥଂ ପ୍ରୈଷଯଚ୍ଚାସ୍ମାନ୍ଦ୍ରଷ୍ଟୁଂ ତାଂ ତ୍ବଂ ଯଦୀଚ୍ଛସି। ଆଯାହ୍ଯସ୍ମାଭିରେବାଦ୍ଯ ରକ୍ଷ୍ଯମାଣା ଯଥେଷ୍ଟତଃ ॥ 11 ॥ 4-14-11 (28675) ତଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ବା ଦ୍ରୌପଦୀ ତାସାଂ ବଚନଂ ବାକ୍ଯକୋବିଦା। ଈପ୍ସିତର୍ଥାତିଲାଭେନ ହୃଷ୍ଟାଽଽଯାତା ଗୃହୋତ୍ତମମ୍ ॥ 12 ॥ 4-14-12 (28676) ରାଜବେଶ୍ମ ହ୍ଯୁପାକ୍ରମ୍ଯ ଯତ୍ରାଗ୍ର୍ଯମହିଷୀ ସ୍ଥିତା। ସୁଦେଷ୍ଣାମଗମତ୍କୃଷ୍ଣା ରାଜଭାର୍ଯାଂ ଯଶସ୍ବିନୀମ୍ ॥ 13 ॥ 4-14-13 (28677) କୃଷ୍ଣାନ୍କେଶାନ୍ମୃଦୂନ୍ଦୀର୍ଘାନ୍ସମୁଦ୍ଗ୍ରଥ୍ଯାସିତେକ୍ଷଣା। କୁଞ୍ଚିତାଗ୍ରାଂସ୍ତୁ ସୂକ୍ଷ୍ମାଗ୍ରାନ୍ଦର୍ଶନୀଯାନ୍ନିବଧ୍ଯ ଚ। ଜୁଗୂହେ ଦକ୍ଷିଣେ ପାର୍ଶ୍ବେ ମୃଦୂନାଯତଲୋଚନା ॥ 14 ॥ 4-14-14 (28678) ସା ପ୍ରବିଶ୍ଯ ବିରାଟସ୍ଯ ଦ୍ରୌପଦ୍ଯନ୍ତଃପୁରଂ ଶୁଭା। ହ୍ରୀନିଷେବାନ୍ବିତା ବାଲା କମ୍ପମାନା ଲତେବ ସା ॥ 15 ॥ 4-14-15 (28679) ଅଭିଗମ୍ଯ ଚ ସୁଶ୍ରୋଣୀ ସର୍ବଲକ୍ଷଣସଂଯୁତା। ଦଦର୍ଶାବସ୍ଥିତାଂ ହୈମେ ପୀଠେ ରତ୍ନପରିଚ୍ଛଦେ ॥ 16 ॥ 4-14-16 (28680) ରକ୍ତସୂକ୍ଷ୍ମାମ୍ବରଧରାଂ ମେଘେ ସୌଦାମିନୀମିବ । ନାନାବର୍ଣବିଚିତ୍ରାଂ ଚ ସର୍ବାଭରଣଭୂଷିତାମ୍ ॥ 17 ॥ 4-14-17 (28681) ସୁଭ୍ରୂଂ ସୁକେଶୀଂ ସୁଶ୍ରୋଣୀଂ କୁବ୍ଜବାମନମଧ୍ଯଗାମ୍। ବହୁପୁଷ୍ପୋପକୀର୍ଣାଯାଂ ଭୂମ୍ଯାଂ ବେଦିମିବାଧ୍ବରେ ॥ 18 ॥ 4-14-18 (28682) ସୁଦେଷ୍ଣାଂ ରାଜମହିଷୀଂ ସର୍ବାଲଂକାରଭୂଷିତାମ୍। ଶ୍ରୀମତୀଂ ରାଜପୁତ୍ରୀଣାଂ ଶତେନ ପରିବାରିତାମ୍ ॥ 19 ॥ 4-14-19 (28683) ତାଃ ସର୍ବା ଦ୍ରୌପଦୀଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ସନ୍ତପ୍ତାଃ ପରମାଙ୍ଗନାଃ । ପରିତଶ୍ଚୋପତସ୍ଥୁସ୍ତାଃ ସହସୋତ୍ଥାଯ ଚାସନାତ୍ ॥ 20 ॥ 4-14-20 (28684) ନିରୀକ୍ଷମାଣାଃ ସର୍ବାସ୍ତାଃ ଶଚୀଂ ଦେବୀମିବାଗତାମ୍। ଗୂଢଗୁଲ୍ଫାଂ ବରାରୋହାଂ କୃଷ୍ଣାଂ ତାମ୍ରାଯତେକ୍ଷଣାମ୍। ଅତିସର୍ବାନବଦ୍ଯାଙ୍ଗୀଂ ନତଗାତ୍ରୀଂ ସୁମଧ୍ଯମାମ୍ ॥ 21 ॥ 4-14-21 (28685) ନ ହ୍ରସ୍ବାଂ ନାତିମହତୀଂ ଜାତାଂ ବହୁତୃଣେ ବନେ। ଋଶ୍ଯରୋହୀମିବାନିନ୍ଦ୍ଯାଂ ସୁକେଶୀଂ ମୃଗଲୋଚନାମ୍ ॥ 22 ॥ 4-14-22 (28686) ତାଂ ମୃଗୀମିବ ବିତ୍ରସ୍ତାଂ ଯୂଥଭ୍ରଷ୍ଟାମିବ ଦ୍ବିପାମ୍। ଲକ୍ଷ୍ମୀମିବ ବିଶାଲାକ୍ଷୀଂ ବିଦ୍ଯାମିବ ଯଶସ୍ବିନୀମ୍ ॥ 23 ॥ 4-14-23 (28687) ରୋହିଣୀମିବ ତାରାଣାଂ ଦୀପ୍ତାମଗ୍ନିଶିଖାମିବ। ପାର୍ବତୀମିବ ରୁଦ୍ରାଣୀଂ ବେଲାମିବ ମହୋଦଧେଃ ॥ 24 ॥ 4-14-24 (28688) ସୁଲଭାମିବ ନାଗୀନାଂ ମୃଗୀଣାମିବ କିନ୍ନରୀମ୍। ଗଙ୍ଗାମିବ ବିଶୁଦ୍ଧାଙ୍ଗୀଂ ଶାରଦୀମିବ ଶର୍ବରୀମ୍ ॥ 25 ॥ 4-14-25 (28689) ତାମଚିନ୍ତ୍ଯତମାଂ ଲୋକେ ଇଲାମିବ ଯଶସ୍ବିନୀମ୍ । ସାବିତ୍ରୀମିବ ଦୁର୍ଧଷାଂ ବ୍ରାହ୍ମ୍ଯା ଲକ୍ଷ୍ମ୍ଯା ସମନ୍ବିତାଂ ॥ 26 ॥ 4-14-26 (28690) ସୀତାମିବ ସତୀଂ ଶୁଦ୍ଧାମରୁନ୍ଧତୀମିବ ପ୍ରିଯାମ୍ । ସୁଦେଷ୍ଣା ପର୍ଯପୃଚ୍ଛତ୍ତାଂ ବିସ୍ମଯୋତ୍ଫୁଲ୍ଲଲୋଚନା ॥ 27 ॥ 4-14-27 (28691) କା ତ୍ବଂ ସର୍ବାନବଦ୍ଯାଙ୍ଗି କୁତୋସି ତ୍ବମିହାଗତା। କସ୍ଯ ବା ତ୍ବଂ ବିଶାଲାକ୍ଷି କିଂ ବା ତେ କରବାଣ୍ଯହମ୍ ॥ 28 ॥ 4-14-28 (28692) ଗୂଢଗୁଲ୍ଫା ସମାନୋରୂସ୍ତ୍ରିଗମ୍ଭୀରା ଷଡୁନ୍ନତା। ସ୍ନିଗ୍ଧା ପଞ୍ଚସୁ ରକ୍ତେଷୁ ହଂସଗଦ୍ଗଦଭାଷିଣୀ ॥ 29 ॥ 4-14-29 (28693) ଶୁକେଶୀ ସୁସ୍ବରା ଶ୍ଯାମା ପୀନଶ୍ରୋଣୀପଯୋଧରା। ଅରାଲପକ୍ଷ୍ମନଯନା ବିମ୍ବୋଷ୍ଠୀ ତନୁମଧ୍ଯମା ॥ 30 ॥ 4-14-30 (28694) କମ୍ବୁଗ୍ରୀବା ଗୂଢସିରା ପୂର୍ଣଚନ୍ଦ୍ରନିଭାନନା । ଦାନବୀ କିନ୍ନରୀ ବା ତ୍ବଂ ଗନ୍ଧର୍ବୀ ବନଦେବତା ॥ 31 ॥ 4-14-31 (28695) ଅପ୍ସରା ବାଽସି ନାଗୀ ବା ତାରା ବା ତ୍ବଂ ବିଲାସିନୀ । ଅଲମ୍ବୁସା ମିଶ୍ରକେଶୀ ପୁଣ୍ଡରୀକାଽଥ ମାଲିନୀ ॥ 32 ॥ 4-14-32 (28696) ତେନତେନୈବ ସଂପନ୍ନା କାଶ୍ମୀରୀବ ତୁରଂଗମା। ଇନ୍ଦ୍ରାଣୀ ତ୍ବଥ ରୁଦ୍ରାଣୀ ସ୍ବଧା ବାଽପ୍ଯଥବା ରତିଃ ॥ 33 ॥ 4-14-33 (28697) ଦେବି ଦେବେଷୁ ବିଖ୍ଯାତା ବ୍ରୂହି କା ତ୍ବମିହାଗତା। ତବ ହ୍ଯନୁପମଂ ରୂପଂ ଭୂଷଣୈରପି ବର୍ଜିତମ୍ ॥ 34 ॥ 4-14-34 (28698) ତ୍ବାଂ ସୃଷ୍ଟ୍ବୋପରତଂ ମନ୍ଯେ ଲୋକକର୍ତାରମୀଶ୍ବରମ୍। ନ ତୃପ୍ଯନ୍ତି ସ୍ତ୍ରିଯୋ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା କା ନ ପୁଂସାଂ ରତିର୍ଭବେତ୍ ॥ 35 ॥ 4-14-35 (28699) ପ୍ରବାଲପୁଷ୍ପସ୍ତବକୈରାଚିତା ବନଦେବତାଃ। ତ୍ବାମେବ ହି ନିରୀକ୍ଷନ୍ତେ ବିସ୍ମିତା ରୂପସଂପଦା ॥ 36 ॥ 4-14-36 (28700) ଅନ୍ତଃପୁରଗତା ନାର୍ଯୋ ମୃଗାଃ ପକ୍ଷିଗଣା ନରାଃ। ସର୍ବେ ତ୍ବାମେବ କଲ୍ଯାଣି ନିରୀକ୍ଷନ୍ତେ ସୁବିସ୍ମିତାଃ ॥ 37 ॥ 4-14-37 (28701) ନ ତ୍ବାଦୃଶୀ କାଚନ ମେ ତ୍ରିଷୁ ଲୋକେଷୁ ସୁନ୍ଦରୀ। ଦୃଷ୍ଟପୂର୍ବା ଶ୍ରୁତା ବାଽପି ଚକ୍ଷୁପା ବିଦ୍ଯତେ ଶୁଭା ॥ 38 ॥ 4-14-38 (28702) ଦ୍ରୌପଦ୍ଯୁବାଚ। 4-14-39x (3044) ନାସ୍ତି ଦେବୀ ନ ଗନ୍ଧର୍ବୀ ନ ଯକ୍ଷୀ ନ ଚ କିନ୍ନରୀ। ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ନାମ ମେ ଜାତିର୍ବନ୍ଯମୂଲଫଲାଶନା ॥ 39 ॥ 4-14-39 (28703) ପତୀନାଂ ପ୍ରେକ୍ଷମାଣାନାଂ କସ୍ମିଂଶ୍ଚିତ୍କାରଣାନ୍ତରେ। କେଶପାଶେ ପରାମୃଷ୍ଟା ସାଽହଂ ତ୍ରସ୍ତା ବନଂ ଗତା ॥ 40 ॥ 4-14-40 (28704) ତତ୍ର ଦ୍ବାଦଶବର୍ଷାଣି ବନ୍ଯମୂଲଫଲାଶନା। ଚରାମ୍ଯନିଲଯା ସୁଭ୍ରୂଃ ସା ତବାନ୍ତିକମାଗତା ॥ 41 ॥ 4-14-41 (28705) ଜାନାମି କେଶାନ୍ଗ୍ରଥିତୁଂ ବିଚିତ୍ରାନ୍ଗ୍ରଥିତୁଂ ମଣୀନ୍। ମଲ୍ଲିକୋତ୍ପଲପଦ୍ମାନାଂ ଜାନାମି ଗ୍ରଥିତୁଂ ସ୍ରଜଃ ॥ 42 ॥ 4-14-42 (28706) ସିନ୍ଧୁବାରକଜାତୀନାଂ ରଚଯାମ୍ଯବତଂସକାନ୍। ପତ୍ରଂ ମୃଗାଙ୍ଗମଗରୁଂ ପିଷେ ଚ ହରିଚନ୍ଦନମ୍ । ଗ୍ରଥଯିଷ୍ଯାମି ଚିତ୍ରାଶ୍ଚ ସ୍ରଜଃ ପରମଶୋଭନାଃ ॥ 43 ॥ 4-14-43 (28707) ଆରାଧନଂ ସତ୍ଯଭାମାଂ କୃଷ୍ଣସ୍ଯ ମହିଷୀଂ ପ୍ରିଯାମ୍। କୃଷ୍ଣାଂ ଚ ଭାର୍ଯାଂ ପାର୍ଥାନାଂ ନାରୀଣାମୁତ୍ତମାଂ ତଥା ॥ 44 ॥ 4-14-44 (28708) ତଥାଽସ୍ମି ସୁଭ୍ରୁବା ଚାହମିଷ୍ଟଲାଭେନ ତୋଷିତା। ମାଲିନୀ ଚେତି ମେ ନାମ ସ୍ବଯଂ ଦେବୀ ଚକାର ହ। କୃଷ୍ଣା କମଲପତ୍ରାକ୍ଷୀ ସା ମେ ପ୍ରାଣସମା ସଖୀ ॥ 45 ॥ 4-14-45 (28709) ନ ଚାହଂ ଚିରମିଚ୍ଛାମି କ୍ବଚିଦ୍ବସ୍ତୁଂ ଶୁଭାନନେ। ବ୍ରତଂ କିଲୈତଦସ୍ମାକଂ କୁଲଧର୍ମୋଽଯମୀଦୃଶଃ ॥ 46 ॥ 4-14-46 (28710) ଯୋଽସ୍ମାକଂ ତୁ ହରେଦ୍ଦ୍ରବ୍ଯଂ ଦେଶଂ ବସନମେବ ବା। ନ କ୍ରୋଦ୍ଧବ୍ଯଂ କିଲାସ୍ମାଭିରସ୍ମଦ୍ଗୁରୁରମର୍ଷଣଃ ॥ 47 ॥ 4-14-47 (28711) ସାଽହଂ ବନାନି ଦୁର୍ଗାଣି ତୀର୍ଥାନି ଚ ସରାଂସି ଚ। ଶୈଲାଂଶ୍ଚ ବିବିଧାନ୍ରମ୍ଯାନ୍ସରିତଶ୍ଚ ସମୁଦ୍ରଗାଃ ॥ 48 ॥ 4-14-48 (28712) ଭର୍ତୃଶୋକପରୀତାଙ୍ଗୀ ଭର୍ତୃସବ୍ରହ୍ମଚାରିଣୀ । ବିଚରାମି ମହୀଂ ଦୁର୍ଗାଂ ଯତ୍ର ସାଯଂନିବେଶନା ॥ 49 ॥ 4-14-49 (28713) ବୀରପତ୍ନୀ ଯଦା ଦେବୀ ଚରମାଣେଷୁ ଭର୍ତୃଷୁ। ସାଽହଂ ବିବତ୍ସା ବିଧିନା ଗନ୍ଧମାଦନପର୍ବତାତ୍। ଶୃଣୋମି ତବ ସୌଶୀଲ୍ଯଂ ଭର୍ତୁର୍ମଧୁରଭାଷିଣି ॥ 50 ॥ 4-14-50 (28714) ମାହାତ୍ମ୍ଯଂ ଚ ତତଃ ଶ୍ରୁତ୍ବା ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ସମୀପତଃ। ତ୍ବାମୁପସ୍ଥାତୁମିଚ୍ଛାମି ତତଶ୍ଚାହମିହାଗତା ॥ 51 ॥ 4-14-51 (28715) ଗୁରବୋ ମମ ଧର୍ମଶ୍ଚ ବାଯୁଃ ଶକ୍ରସ୍ତଥାଽଶ୍ବିନୌ । ତେଷାଂ ପ୍ରସାଦାଚ୍ଚ ନ ମାଂ କଶ୍ଚିଦ୍ଧର୍ଷଯତେ ପୁମାନ୍ ॥ 52 ॥ 4-14-52 (28716) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-14-53x (3045) ଏବମୁକ୍ତ୍ବା ସୁଦେଷ୍ଣାଂ ତାଂ କୃତାଞ୍ଜଲିପୁଟା ସ୍ଥିତା। ସାଽବ୍ରବୀଦ୍ବିସ୍ମଯାବିଷ୍ଟା ଦ୍ରୌପଦୀଂ ଯୋଷିତାଂ ବରାମ୍ ॥ 53 ॥ 4-14-53 (28717) ନ ଭରେଯମହଂ ଭଦ୍ରେ ସଂଶଯୋ ମମ ବିଦ୍ଯତେ। ରାଜା ତ୍ବଯଂ ହି ତ୍ବାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ମତିଂ ପାପାଂ କରିଷ୍ଯତି ॥ 54 ॥ 4-14-54 (28718) ସାଽହଂ ତ୍ବାଂ ନ କ୍ଷମାଂ ମନ୍ଯେ ବସନ୍ତୀମିହ ବେଶ୍ମନି। ଏଷ ଦୋଷୋସ୍ତି ସୁଶ୍ରୋଣି କଥଂ ବାଭୀରୁ ମନ୍ଯସେ ॥ 55 ॥ 4-14-55 (28719) ସ୍ଥିତା ରାଜକୁଲେ ନାର୍ଯୋ ଯାଶ୍ଚେମା ମମ ବେଶ୍ମନି। ତ୍ବାମେବୈକାଂ ନିରୀକ୍ଷନ୍ତେ ବିସ୍ମଯାଦ୍ବରବର୍ଣିନି ॥ 56 ॥ 4-14-56 (28720) ବୃକ୍ଷାଂଶ୍ଚୋପସ୍ଥିତାନ୍ପଶ୍ଯ ଯ ଇମେ ମମ ବେଶ୍ମନି। ବିନମନ୍ତେ ହି ତ୍ବାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପୁମାଂସଂ କଂ ନ ଲୋଭଯେଃ ॥ 57 ॥ 4-14-57 (28721) ବିଭର୍ଷି ପରମଂ ରୂପମତିମାନୁଷମଦ୍ଭୁତମ୍। ତିର୍ଯଗ୍ଯୋନିଗତାଶ୍ଚାପି ନିରୀକ୍ଷନ୍ତେ ସବିସ୍ମଯାଃ । ତବ ରୂପମନିନ୍ଦ୍ଯାଙ୍ଗି କିଂ ପୁନର୍ମାନବା ଭୁବି ॥ 58 ॥ 4-14-58 (28722) ରାଜା ବିରାଟଃ ସୁଶ୍ରୋଣି ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତେ ପରମଂ ବପୁଃ। ମାଂ ବିହାଯ ବରାରୋହେ ତ୍ବାଂ ଗଚ୍ଛେତ୍ସର୍ବଚେତସା ॥ 59 ॥ 4-14-59 (28723) ଯଂ ହି ତ୍ବମନବଦ୍ଯାଙ୍ଗୀ ନରମାଯତଲୋଚନେ। ସୁପ୍ରସନ୍ନା ହି ବୀକ୍ଷେଥାଃ ସ କାମବରାଗୋ ଭବେତ୍ ॥ 60 ॥ 4-14-60 (28724) ସୁସ୍ନାତାଽଲଂକୃତା ହି ତ୍ବଂ ଯମୀକ୍ଷେଥା ହି ମାନୁଷମ୍। ଗ୍ଲାନିର୍ନ ତସ୍ଯ ଦୁଃଖଂ ବା ନ ତନ୍ଦ୍ରିର୍ନ ପରାଜଯଃ ॥ 61 ॥ 4-14-61 (28725) ନ ଶୋକୋ ନ ଚ ସନ୍ତାପୋ ନ କ୍ରୋଧୋ ନାନୃତଂ ବଦେ। ଯଂ ତ୍ବଂ ସର୍ବାତବଦ୍ଯାଙ୍ଗି ଭଜେଥାଃ ସମଲଂକୃତା ॥ 62 ॥ 4-14-62 (28726) ନ ବ୍ଯାଧିର୍ନ ଜରା ତସ୍ଯ ନ ତୃଷ୍ଣା ନ କ୍ଷୁଧା ଭବେତ୍। ଯସ୍ଯ ତ୍ବଂ ବଶଗା ସୁଭ୍ରୁ ଭବେରଙ୍କଗତା ସତୀ ॥ 63 । 4-14-63 (28727) ପଞ୍ଚତ୍ବମପି ସଂପ୍ରାପ୍ତଂ ଯଂ ଚ ତ୍ବଂ ପରିପସ୍ବଜେଃ। ବାହୁଭ୍ଯାମନୁରୂପାଭ୍ଯାଂ ସ ଜୀବେଦିତି ମେ ମତିଃ ॥ 64 ॥ 4-14-64 (28728) ଯସ୍ଯ ହି ତ୍ବଂ ଭବେର୍ଭାର୍ଯା ଯଂ ଚ ହୃଷ୍ଟା ପରିଷ୍ବଜେଃ । ଅତିଜୀବେସ୍ଯ ସର୍ବେଷୁ ଦେବେଷ୍ବିବ ପୁରନ୍ଦରଃ ॥ 65 ॥ 4-14-65 (28729) ଅଧ୍ଯାରୋହେଦ୍ଯଥା ବୃକ୍ଷଂ ଯଥା ବାଽଽରୁହ୍ଯ ତକ୍ଷତି। ରାଜବେଶ୍ମନି ବାମୋରୁ ନନୁ ସ୍ଯାସ୍ତ୍ବଂ ତଥା ମମ ॥ 66 ॥ 4-14-66 (28730) ଯଥା କର୍କଟକୀ ଗର୍ଭମାଧତ୍ତେ ମୃତ୍ଯୁମାତ୍ମନଃ। ତଥାବିଧମହଂ ମନ୍ଯେ ତବ ସୁଭ୍ରୁ ସମାଗମମ୍ ॥ 67 ॥ 4-14-67 (28731) ଅନୁମାନଯେ ତ୍ବାଂ ସୈରନ୍ଧ୍ରି ନାବମନ୍ଯେ କଥଂଚନ। ଭର୍ତୃଶୀଲଭଯାଦ୍ଭଦ୍ରେ ତବ ବାସଂ ନ ରୋଚଯେ ॥ 68 ॥ 4-14-68 (28732) ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯୁବାଚ। 4-14-69x (3046) ନାହଂ ଶକ୍ଯା ବିରାଟେନ ଯଦ୍ବା ଚାନ୍ଯେନ କେନଚିତ୍। ଦେବଗନ୍ଧର୍ବଯକ୍ଷୈର୍ବା ଦ୍ରଷ୍ଟୁଂ ଦୁଷ୍ଟେନ ଚେତସା ॥ 69 ॥ 4-14-69 (28733) ଗନ୍ଧର୍ବାଃ ପାଲଯନ୍ତେ ମାଂ ସୁକୁଲାଃ ପଞ୍ଚ ସୁବ୍ରତାଃ । ପୁତ୍ରା ଦେବାଦିଦେବାନାଂ ସୂର୍ଯପାବକବର୍ଚସଃ ॥ 70 ॥ 4-14-70 (28734) ଯଶ୍ଚ ଦୁଃଶୀଲବାନ୍ମର୍ତ୍ଯୋ ମାଂ ସ୍ପୃଶେଦ୍ଦୁଷ୍ଟଚେତସା। ସ ତାମେବ ନିଶାଂ ଶୀଘ୍ରଂ ଶଯୀତ ମୁସଲୈର୍ହତଃ ॥ 71 ॥ 4-14-71 (28735) ଯସ୍ଯାପି ହି ଶତଂ ପୂର୍ଣଂ ବାନ୍ଧବାନାଂ ଭବେଦପି। ସହସ୍ରଂ ବା ବିଶାଲାକ୍ଷି କୋଟିର୍ବାପି ସହସ୍ରିକା । ଦୁଷ୍ଟଚିତ୍ତଶ୍ଚ ମାଂ ବ୍ରୂଯାନ୍ନ ସ ଜୀବେତ୍ତବାଗ୍ରତଃ ॥ 72 ॥ 4-14-72 (28736) ନ ତସ୍ଯ ତ୍ରିଦଶା ଦେବା ନାସୁରା ନ ଚ ପନ୍ନଗାଃ। ତେଭ୍ଯୋ ଗନ୍ଧର୍ବରାଜେଭ୍ଯସ୍ତ୍ରାଣଂ କୁର୍ଯୁରସଂଶଯମ୍ ॥ 73 ॥ 4-14-73 (28737) ସୁଦେଷ୍ଣେ ବିଶ୍ବସ ତ୍ବଂ ମାଂ ସ୍ବଜନେ ବାନ୍ଧବେଽପି ବା । ନାହଂ ଶକ୍ଯା ନରୈର୍ଦ୍ରଷ୍ଟୁଂ ନ ଚ ମେ ବୃତ୍ତମୀଦୃଶମ୍ ॥ 74 ॥ 4-14-74 (28738) ଯୋ ମେ ନ ଦଦ୍ଯାଦୁଚ୍ଛିଷ୍ଟଂ ନ ଚ ପାଦୌ ପ୍ରଧାବଯେତ୍। ପ୍ରୀଯେରଂସ୍ତେନ ବାସେନ ଗନ୍ଧର୍ବାଃ ପତଯୋ ମମ ॥ 75 ॥ 4-14-75 (28739) ଯୋ ହି ମାଂ ପୁରୁଷୋ ଗୃଦ୍ଧ୍ଯେଦ୍ଯଥାଽନ୍ଯାଃ ପ୍ରାକୃତସ୍ତ୍ରିଯଃ। ତାମେବ ସ ଇମାଂ ରାତ୍ରିଂ ପ୍ରବିଶେଦପରାଂ ତନୁମ୍ ॥ 76 ॥ 4-14-76 (28740) ନ ଚାପ୍ଯହଂ ଚାଲଯିତୁଂ ଶକ୍ଯା କେନଚିଦଙ୍ଗନେ। ଦୁଃଖଶୀଲାଶ୍ଚ ଗନ୍ଧର୍ବାସ୍ତ ଇମେ ବଲିନଃ ପ୍ରିଯାଃ । ଏବଂ ନିବସମାନାଯାଂ ମଯି ମା ତେ ଭଯଂ ହି ଭୂତ୍ ॥ 77 ॥ 4-14-77 (28741) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-14-78x (3047) ଏବମୁକ୍ତା ତୁ ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯା ସୁଦେଷ୍ଣା ବାକ୍ଯମବ୍ରବୀତ୍। ବସେହ ମଯି କଲ୍ଯାଣି ଯଦି ତେ ବୃତ୍ତମୀଦୃଶମ୍ ॥ 78 ॥ 4-14-78 (28742) କଶ୍ଚ ତେ ଦାତୁମୁଚ୍ଛିଷ୍ଟଂ ପୁମାନର୍ହତି ଭାମିନି । ପ୍ରସାରଯେଚ୍ଚ କଃ ପାଦୌ ଲକ୍ଷ୍ମୀଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବୈବ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍ ॥ 79 ॥ 4-14-79 (28743) ଏବମାଚାରସଂପନ୍ନା ଏବଂ ଦେବପରାଯଣା। ରକ୍ଷ୍ଯା ତ୍ବମସି ଭୂତାନାଂ ସାବିତ୍ରୀବଦ୍ବିଜନ୍ମନାମ୍ ॥ 80 ॥ 4-14-80 (28744) ଦେବତା ଇବ କଲ୍ଯାଣି ପୂଜିତା ବରବର୍ଣିନୀ। ବସ ଭଦ୍ରେ ମଯି ପ୍ରୀତା ପ୍ରୀତିର୍ହି ମଯି ବର୍ତତେ। ସର୍ବକାମୈଃ ପ୍ରମୁଦିତା ନିରୁଦ୍ବିଗ୍ନମନାଃ ସୁଖମ୍ ॥ 81 ॥ 4-14-81 (28745) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-14-82x (3048) ସୁଦେଷ୍ଣଯୈବମୁକ୍ତା ସା ସଂପ୍ରୀତା ଚାରୁହାସିନୀ। ନିର୍ବିଶଙ୍କା ବିରାଟସ୍ଯ ବିବେଶାନ୍ତଃପୁରଂ ସୁଖମ୍ ॥ 82 ॥ 4-14-82 (28746) ଯାଜ୍ଞସେନୀ ସୁଦେଷ୍ଣାଂ ତୁ ଶୁଶ୍ରୂପନ୍ତୀ ବିଶାଂପତେ। ଅବସତ୍ପରିଚାରାର୍ହା ସୁଦୁଃଖଂ ଜନମେଜଯ ॥ 83 ॥ 4-14-83 (28747) ଏବଂ ବିରାଟେ ନ୍ଯବସଂସ୍ତୁ ପାଣ୍ଡବାଃ କୃଷ୍ଣା ତଥାଽନ୍ତଃପୁରମେତ୍ଯ ଶୋଭନା। ଅଜ୍ଞାତଚର୍ଯାଂ ପ୍ରତିରୁଦ୍ଧମାନସା ଯଥାଽଗ୍ରଥୋ ଭସ୍ମନି ଗୂଢତେଜସଃ ॥ 84 ॥ ॥ 4-14-84 (28748) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ପାଣ୍ଡବପ୍ରବେଶପର୍ବଣି ଚତୁର୍ଦଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 14 ॥

4-15-0 (28749) ଜନମେଜଯ ଉବାଚ। 4-15-0x (3049) ଏବଂ ବିରାଟନଗରେ ବସନ୍ତଃ ସତ୍ଯବିକ୍ରମାଃ। ଅତ ଊର୍ଧ୍ବଂ ନରବ୍ଯାଘ୍ରାଃ କିମକୁର୍ବତ ପାଣ୍ଡବାଃ ॥ 1 ॥ 4-15-1 (28750) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-15-2x (3050) ଏବଂ ତେ ନ୍ଯବସଂସ୍ତତ୍ର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନାଃ କୁରୁନନ୍ଦନାଃ । ଆରାଧଯନ୍ତୋ ରାଜାନାଂ ଯଦକୁର୍ବତ ତଚ୍ଛୃଣୁ ॥ 2 ॥ 4-15-2 (28751) ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ସଭାସ୍ତାରଃ ସଭ୍ଯାନାମଭବତ୍ପ୍ରିଯଃ । ତଥୈବ ଚ ବିରାଟସ୍ଯ ସପୁତ୍ରସ୍ଯ ବିଶାଂପତେ ॥ 3 ॥ 4-15-3 (28752) ସ ହ୍ଯକ୍ଷହୃଦଯଜ୍ଞସ୍ତାନ୍କ୍ରୀଡଯାମାସ ପାଣ୍ଡବଃ। ଅକ୍ଷବଦ୍ଧାନ୍ଯଥାକାମଂ ସୂତ୍ରବଦ୍ଧାନିବ ଦ୍ବିଜାନ୍ ॥ 4 ॥ 4-15-4 (28753) ଅଜ୍ଞାତଂ ଚ ବିରାଟସ୍ଯ ବିଜିତ୍ଯ ବସୁ ଧର୍ମରାଟ୍। ଭ୍ରାତୃଭ୍ଯଃ ପୁରୁଷବ୍ଯାଘ୍ରୋ ଯଥେଷ୍ଟଂ ସଂପ୍ରଯଚ୍ଛତି ॥ 5 ॥ 4-15-5 (28754) ଭୀମସେନୋପି ମାଂସାନି ଭକ୍ଷ୍ଯାଣି ବିବିଧାନି ଚ । ଅତିସୃଷ୍ଟାନି ମତ୍ସ୍ଯେନ ବିକ୍ରୀଣନ୍ନିବ ଭ୍ରାତୃଷୁ ॥ 6 ॥ 4-15-6 (28755) ବାସାଂସି ପରିଜୀର୍ଣାନି ଲବ୍ଧାନ୍ଯନ୍ତଃପୁରେଽର୍ଜୁନଃ । ବିକ୍ରୀଣନ୍ନିବ ସର୍ବେଭ୍ଯଃ ପାଣ୍ଡବେଭ୍ଯଃ ପ୍ରଯଚ୍ଛତି ॥ 7 ॥ 4-15-7 (28756) ନକୁଲୋପି ଧନଂ ଲବ୍ଧ୍ବା କୃତେ କର୍ମଣି ବାଜିନାମ୍। ତୁଷ୍ଟେ ତସ୍ମିନ୍ନରପତୌ ପାଣ୍ଡବେଭ୍ଯଃ ପ୍ରଯଚ୍ଛତି ॥ 8 ॥ 4-15-8 (28757) ସହଦେବୋପି ଗୋପାନାଂ ବେଷମାସ୍ଥାଯ ପାଣ୍ଡବଃ। ଦଧି କ୍ଷୀରଂ ଘୃତଂ ଚୈବ ପାଣ୍ଡବେଭ୍ଯଃ ପ୍ରଯଚ୍ଛତି ॥ 9 ॥ 4-15-9 (28758) କୃଷ୍ଣା ତୁ ସର୍ବାନ୍ଭ୍ରାତୄଂସ୍ତାନ୍ନିରୀକ୍ଷନ୍ତୀ ତପସ୍ବିନୀ । ଯଥା ପୁନରବିଜ୍ଞାତା ତଥା ଚରତି ଭାମିନୀ ॥ 10 ॥ 4-15-10 (28759) ଏବଂ ସଂଭାବଯନ୍ତସ୍ତେ ତଦାଽନ୍ଯୋନ୍ଯଂ ମହାରଥାଃ। ବିରାଟନଗରେ ଚେରୁଃ ପୁନର୍ଗର୍ଭଧୃତା ଇବ ॥ 11 ॥ 4-15-11 (28760) ସାଶଙ୍କା ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରସ୍ଯ ଭଯାତ୍ପାଣ୍ଡୁସୁତାସ୍ତଦା । ପ୍ରେକ୍ଷମାଣାସ୍ତଦା କୃଷ୍ଣାମୂପୁଶ୍ଛନ୍ନା ନରାଧିପ ॥ 12 ॥ 4-15-12 (28761) ଅଥ ମାସେ ଚତୁର୍ଥେ ତୁ ଶଙ୍କରସ୍ଯ ମହୋତ୍ସବଃ। ଆସୀତ୍ସମୃଦ୍ଧୋ ମତ୍ସ୍ଯେଷୁ ପୁରୁଷାଣାଂ ସୁସଂମତଃ ॥ 13 ॥ 4-15-13 (28762) ତତ୍ର ମଲ୍ଲାଃ ସମାପେତୁର୍ଦିଗ୍ଭ୍ଯୋ ରାଜନ୍ସହସ୍ରଶଃ ॥ 14 ॥ 4-15-14 (28763) ମହାକାଯା ମହାବୀର୍ଯାଃ କାଲକେଯା ଇବାସୁରାଃ। ବୀର୍ଯୋନ୍ମତ୍ତା ବଲୋଦଗ୍ରା ରାଜ୍ଞା ସମଭିପୂଜିତାଃ ॥ 15 ॥ 4-15-15 (28764) ସିଂହସ୍କନ୍ଧକଟିଗ୍ରୀବାଃ ସ୍ବବଦାତା ମନସ୍ବିନଃ। ଅସକୃଲ୍ଲବ୍ଧଲକ୍ଷାସ୍ତେ ରଙ୍ଗେ ପାର୍ଥିବସନ୍ନିଧୌ ॥ 16 ॥ 4-15-16 (28765) ତେଷାମେକୋ ମହାନାସୀତ୍ସର୍ବମଲ୍ଲାନଥାହ୍ବଯତ୍। ବ୍ଯାବଲ୍ଗମାନୋ ଦଦୃଶେ ଗର୍ଜିତୋଦ୍ଗତିଭିଃ ସ୍ଥିତଃ ॥ 17 ॥ 4-15-17 (28766) ବିତ୍ରସ୍ତମନସଃ ସର୍ବେ ମଲ୍ଲାସ୍ତେ ହତଚେତସଃ । ଅବାଙ୍ଭୁଖାଶ୍ଚ ଭୀତାଶ୍ଚ ମଲ୍ଲାଶ୍ଚାନ୍ଯେ ବିଚେତସଃ ॥ 18 ॥ 4-15-18 (28767) ବ୍ଯସୁତ୍ବମପରେ ଚୈବ ବାଞ୍ଛନ୍ତି ପ୍ରତିବିହ୍ବଲାଃ। ଗାଂ ପ୍ରବେଷ୍ଟୁମଥେଚ୍ଛନ୍ତି ଖଂ ଗନ୍ତୁମିବ ଚୋତ୍ଥିତାଃ ॥ 19 ॥ 4-15-19 (28768) ତ୍ରସ୍ତାଃ ଶାନ୍ତା ବିଷଣାଙ୍ଗା ନିଃଶବ୍ଦଂ ବିହ୍ବଲେକ୍ଷଣାଃ । ବିରାଟରାଜମଲ୍ଲାସ୍ତେ ଭଗ୍ନଦର୍ପା ହତପ୍ରଭାଃ ॥ 20 ॥ 4-15-20 (28769) ମଲ୍ଲେନ୍ଦ୍ରନିହତାଃ ସର୍ବେ ନ କିଂଚିତ୍ପ୍ରବଦନ୍ତି ତେ। ମଲ୍ଲ ଉଦ୍ବୀକ୍ଷ୍ଯ ତାନ୍ମଲ୍ଲାଂସ୍ରସ୍ତାନ୍ବାକ୍ଯମୁବାଚହ ॥ 21 ॥ 4-15-21 (28770) ଆଗତଂ ମଲ୍ଲରାଜଂ ମାଂ କୃତ୍ସ୍ନେ ପୃଥିବିମଣ୍ଡଲେ । ସିଂହବ୍ଯାଘ୍ରଗଣୈଃ ସାର୍ଧଂ କ୍ରୀଡନ୍ତଂ ବିଦ୍ଧି ଭୂପତେ ॥ 22 ॥ 4-15-22 (28771) ମଲ୍ଲେନ୍ଦ୍ରସ୍ଯ ବଚଃ ଶ୍ରୁତ୍ବା ବଲଦର୍ପସମନ୍ବିତମ୍ । ବିରାଟୋ ବୀକ୍ଷ୍ଯ ତାନ୍ମଲ୍ଲାଂସ୍ତ୍ରସ୍ତାନ୍ବାକ୍ଯମୁବାଚ ହ ॥ 23 ॥ 4-15-23 (28772) ଅନେନ ସହ ମଲ୍ଲେନ କୋ ଯୋଦ୍ଧୁଂ ଶକ୍ତିମାନ୍ନରଃ ॥ 24 ॥ 4-15-24 (28773) ଇତ୍ଯୁକ୍ତାସ୍ତେ ବିରାଟେନ ସର୍ବେ ମଲ୍ଲା ବିଶାଂପତେ । ତୂଷ୍ଣୀମାସଂସ୍ତତୋ ରାଜା କ୍ରୋଧାବିଷ୍ଟ ଉବାଚ ହ ॥ 25 ॥ 4-15-25 (28774) ଗ୍ରାମାଂଶ୍ଚ ବେତନାନ୍ଯେପାଂ ମଲ୍ଲାନାଂ ହାରଯାମ୍ଯହମ୍। ତତୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋଽବାଦୀଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ବା ମାତ୍ସ୍ଯପତେର୍ବଚଃ ॥ 26 ॥ 4-15-26 (28775) ଅସ୍ତି ମଲ୍ଲୋ ମହାରାଜ ମଯା ଦୃଷ୍ଟୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରେ। ଅନେନ ସହ ମଲ୍ଲେନ ଯୋଦ୍ଧୁଂ ଶକ୍ନୋତି ଭୂପତେ ॥ 27 ॥ 4-15-27 (28776) ଯୋସୌ ମଲ୍ଲୋ ମଯା ଦୃଷ୍ଟଃ ପୂର୍ବଂ ଯୌଧିଷ୍ଠିରେ ପୁରେ। ସୋଯଂ ମଲ୍ଲୋ ବସତ୍ଯେପ ରାଜଂସ୍ତବ ମହାନସେ ॥ 28 ॥ 4-15-28 (28777) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-15-29x (3051) ଯୁଧିଷ୍ଠିରବଚଃ ଶ୍ରୁତ୍ବା ବ୍ଯକ୍ତମାହେତି ପାର୍ଥିବଃ। ସୋପ୍ଯଥାହୂଯତାଂ କ୍ଷିପ୍ରଂ ଯୋଦ୍ଧୁଂ ମଲ୍ଲେନ ସଂପ୍ରତି ॥ 29 ॥ 4-15-29 (28778) ଭୀମସେନୋ ବିରାଟେନ ଆହୂତଶ୍ଚୋଦିତସ୍ତଥା। ଯୋଦ୍ଧୁଂ ତତୋଽବ୍ରବୀଦ୍ବାକ୍ଯଂ ଯୋଦ୍ଧୁଂ ଶକ୍ନୋମି ଭୂପତେ ॥ 30 ॥ 4-15-30 (28779) ନରେନ୍ଦ୍ର ତେ ପ୍ରଭାବେନ ଶ୍ରିଯା ଶକ୍ତ୍ଯା ଚ ଶାସନାତ୍। ଅନେନ ସହ ମଲ୍ଲେନ ଯୋଦ୍ଧୁଂ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଶକ୍ନୁଯାମ୍ ॥ 31 ॥ 4-15-31 (28780) ଯୁଧିଷ୍ଠିରକୃତଂ ଜ୍ଞାତ୍ବା ଶ୍ରିଯା ତବ ବିଶାଂପତେ। ମହାଦେବସ୍ଯ ଭକ୍ତ୍ଯା ଚ ତଂ ମଲ୍ଲଂ ପାତଯାମ୍ଯହମ୍ ॥ 32 ॥ 4-15-32 (28781) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-15-33x (3052) ଚୋଦିତୋ ଭୀମସେନସ୍ତୁ ମଲ୍ଲମାହୂଯ ମଣ୍ଡଲେ। ଯୋଦ୍ଧୁଂ ବ୍ଯବସ୍ଥିତୋ ବୀରୋ ରେଣୁଂ ସଂମୃଜ୍ଯ ହସ୍ତଯୋଃ। ମତ୍ତୋ ଗଜ ଇବାନ୍ଯଂ ତୁ ଯୋଦ୍ଧୁଂ ସମୁପଚକ୍ରମେ ॥ 33 ॥ 4-15-33 (28782) ଅଥ ସୂଦେନ ତଂ ମଲ୍ଲଂ ଯୋଧଯାମାସ ମତ୍ସ୍ଯରାଟ୍ର ॥ 34 ॥ 4-15-34 (28783) ନୋଦ୍ଯମାନସ୍ତଦା ଭୀମୋ ଦୁଃଖେନେବାକରୋନ୍ମତିମ୍। ନ ହି ଶକ୍ନୋମ୍ଯଶକ୍ତୋପି ପ୍ରତ୍ଯାଖ୍ଯାତୁଂ ନରାଧିପଂ ॥ 35 ॥ 4-15-35 (28784) ତତଃ ସ ପୁରୁଷବ୍ଯାଘ୍ରଃ ଶାର୍ଦୂଲଶିଥିଲଂ ଚରନ୍। ପ୍ରବିବେଶ ମହାରଙ୍ଗଂ ବିରାଟମଭିହର୍ଷଯନ୍ ॥ 36 ॥ 4-15-36 (28785) ବବନ୍ଧ କକ୍ଷାଂ କୌନ୍ତେଯସ୍ତତଃ ସଂହର୍ଷଯଞ୍ଜନମ୍ । ତତସ୍ତୁ ବୃତ୍ରସଙ୍କାଶଂ ଭୀମୋ ମଲ୍ଲଂ ସମାହ୍ବଯତ୍ ॥ 37 ॥ 4-15-37 (28786) ଜୀମୂତଂ ନାମ ତଂ ତତ୍ର ମଲ୍ଲପ୍ରଖ୍ଯାତବିକ୍ରମମ୍ । କକ୍ଷେ ମଲ୍ଲଂ ଗୃହୀତ୍ବାଽଥ ନନାଦ ବହୁ ସିଂହବତ୍ ॥ 38 ॥ 4-15-38 (28787) ତାବୁଭୌ ସୁମହୋତ୍ସାହାବୁଭୌ ଭୀମପରାକ୍ରମୌ । ମତ୍ତାବିବ ମହାକାଯୌ ବାରଣୌ ଷଷ୍ଠିହାଯନୌ ॥ 39 ॥ 4-15-39 (28788) ତତସ୍ତୌ ନରଶାର୍ଦୂଲୌ ବାହୁଯୁଦ୍ଧଂ ସମୀଯତୁ। ବୀରୌ ପରମସଂହୃଷ୍ଟାବନ୍ଯୋନ୍ଯଜଯକାଙ୍କ୍ଷିଣୌ ॥ 40 ॥ 4-15-40 (28789) ଉଭୌ ପରମସଂହୃଷ୍ଟୌ ବଲେନାତିବଲାବୁଭୌ । ଅନ୍ଯୋନ୍ଯସ୍ଯାନ୍ତରଂ ପ୍ରେପ୍ସୂ ପରସ୍ପରଜଯୈଷିଣୌ ॥ 41 ॥ 4-15-41 (28790) କୃତପ୍ରତିକୃତୈଶ୍ଚିତ୍ରୈର୍ବାହୁଭିଶ୍ଚ ସୁସଙ୍କଟୈଃ। ସନ୍ନିପାତାବଧୂତୈଶ୍ଚ ପ୍ରମାଥୋନ୍ମଥନୈସ୍ତଥା ॥ 42 ॥ 4-15-42 (28791) କ୍ଷେପଣୈର୍ମୁଷ୍ଟିଭିଶ୍ଚୈବ ବରାହୋଦ୍ଧୂତନିସ୍ସ୍ବନୈଃ। ତଲୈର୍ବଜ୍ରନିପାତୈଶ୍ଚ ପ୍ରସୃଷ୍ଟାଭିସ୍ତଥୈବ ଚ ॥ 43 ॥ 4-15-43 (28792) ଶଲାକାନଖପାତୈଶ୍ଚ ପାଦୋଦ୍ଧୂତୈଶ୍ଚ ଦାରୁଣୈଃ । ଜାନୁଭିଶ୍ଚାଶ୍ମନିର୍ଘୋଷୈଃ ଶିରୋଭିଶ୍ଚାବଘଟ୍ଟନୈଃ ॥ 44 ॥ 4-15-44 (28793) ତଦ୍ଯୁଦ୍ଧମଭବଦ୍ଧୋରମଶସ୍ତ୍ରଂ ବାହୁତେଜସା। ବଲପ୍ରାଣେନ ଶୂରାଣାଂ ସମାଜୋତ୍ସବସନ୍ନିଧୌ ॥ 45 ॥ 4-15-45 (28794) ଅରଜ୍ଯତ ଜନଃ ସର୍ବଃ ସୋତ୍କ୍ରୁଷ୍ଟନିନଦୋତ୍ଥିତଃ। ବଲିନୋଃ ସଂଯୁଗେ ରାଜନ୍ବୃତ୍ରବାସବଯୋରିବ ॥ 46 ॥ 4-15-46 (28795) ପ୍ରକର୍ଷଣାକର୍ଷଣଯୋରଭ୍ଯାକର୍ଷବିକର୍ଷଣୈଃ। ଆକର୍ଷତୁରଥାନ୍ଯୋନ୍ଯଂ ଜାନୁଭିଶ୍ଚାପି ଜନ୍ଘତୁଃ ॥ 47 ॥ 4-15-47 (28796) ତତଃ ଶବ୍ଦେନ ମହତା ଭର୍ତ୍ସଯନ୍ତୌ ପରସ୍ପରମ୍। ବ୍ଯୂଢୋରସ୍କୌ ଦୀର୍ଘଭୁଜୌ ନିଯୁଦ୍ଧକୁଶଲାବୁଭୌ। ବାହୁଭିଃ ସମସଜ୍ଜେତାମାଯସୈଃ ପରିଘୈରିବ ॥ 48 ॥ 4-15-48 (28797) ଉତ୍ପପାତାଥ ବେଗେନ ମଲ୍ଲଂ କକ୍ଷେ ଗୃହୀତବାନ୍। ପାର୍ଶ୍ବଂ ନିଗୃହ୍ଯ ହସ୍ତେନ ପାତଯାମାସ ମଲ୍ଲକମ୍ ॥ 49 ॥ 4-15-49 (28798) ଚକର୍ଷ ଦୋର୍ଭ୍ଯାମୁତ୍ପାତ୍ଯ ଭୀମୋ ମଲ୍ଲମମିତ୍ରହା। ନିନଦଂ ତମଭିକ୍ରୋଶଞ୍ଶାର୍ଦୂଲ ଇବ ବାରଣମ୍ ॥ 50 ॥ 4-15-50 (28799) ସମୁଦ୍ଯମ୍ଯ ମହାବାହୁର୍ଭ୍ରାମଯାମାସ ବୀର୍ଯବାନ୍ । ତତୋ ମଲ୍ଲାଶ୍ଚ ମତ୍ସ୍ଯାଶ୍ଚ ବିସ୍ମଯଂ ଚକ୍ରିରେ ପରମ୍ ॥ 51 ॥ 4-15-51 (28800) ଭ୍ରାମଯିତ୍ବା ଶତଗୁଣଂ ଗତସତ୍ବମଚେତନମ୍ । ପ୍ରତ୍ଯପିଂଷନ୍ମହାବାହୁର୍ମଲ୍ଲଂ ଭୁବି ବୃକୋଦରଃ॥ 52 ॥ 4-15-52 (28801) ତସ୍ମିନ୍ବିନିହତେ ବୀରେ ଜୀମୂତେ ଲୋକବିଶ୍ରୁତେ । ବିରାଟଃ ପରମଂ ହର୍ଷମଗଚ୍ଛଦ୍ବାନ୍ଧବୈଃ ସହ ॥ 53 ॥ 4-15-53 (28802) ପ୍ରହର୍ଷାତ୍ପ୍ରଦଦୌ ବିତ୍ତଂ ବହୁ ରାଜ ମହାମନାଃ। ବଲଲାଯ ମହାରଙ୍ଗେ ଯଥା ବୈଶ୍ରବଣସ୍ତଥା ॥ 54 ॥ 4-15-54 (28803) ଏବଂ ସ ସୁବହୂନ୍ମଲ୍ଲାନ୍ପୁରୁଷାଂଶ୍ଚ ମହାବଲାନ୍ । ବିନିଘ୍ନନ୍ମତ୍ସ୍ଯରାଜସ୍ଯ ପ୍ରୀତିମାହରଦୁତ୍ତମାମ୍ ॥ 55 ॥ 4-15-55 (28804) ଯଦାଽସ୍ଯ ତୁଲ୍ଯଃ ପୁରୁଷୋ ନ କଶ୍ଚିତତ୍ର ବିଦ୍ଯତେ । ତତୋ ବ୍ଯାଘ୍ରୈଶ୍ଚ ସିଂହୈଶ୍ଚ ଦ୍ବିରଦୈଶ୍ଚାପ୍ଯଯୋଧଯତ୍ ॥ 56 ॥ 4-15-56 (28805) ବିରାଟେନ ପ୍ରଦତ୍ତାନି ଚିତ୍ରାଣି ବିବିଧାନି ଚ। ସ୍ଥିତେଭ୍ଯଃ ପୁରୁଷେଭ୍ଯଶ୍ଚ ଦତ୍ତ୍ବା ଦ୍ରବ୍ଯାଣି ଜଗ୍ମିବାନ୍ ॥ 57 ॥ 4-15-57 (28806) ପୁନରନ୍ତଃପୁରଗତଃ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ମଧ୍ଯେ ବୃକୋଦରଃ। ଯୋଧ୍ଯତେ ସ ବିରାଟସ୍ଯ ଗଜୈଃ ସିଂହୈର୍ମହାବଲୈଃ ॥ 58 ॥ 4-15-58 (28807) ବୀଭତ୍ସୁରପି ଗୀତେନ ନୃତ୍ତେନାପି ଚ ପାଣ୍ଡବଃ। ବିରାଟଂ ତୋଷଯାମାସ ସର୍ବାଶ୍ଚାନ୍ତଃପୁରସ୍ତ୍ରିଯଃ ॥ 59 ॥ 4-15-59 (28808) ଅଶ୍ବୈର୍ବିନୀତୈର୍ଜବନୈସ୍ତତ୍ରତତ୍ର ସମାଗତଃ। ତୋପଯାମାସ ରାଜାନଂ ନକୁଲୋ ନୃପସତ୍ତମମ୍। ତସ୍ମୈ ପ୍ରଦେଯଂ ପ୍ରାଯଚ୍ଛତ୍ପ୍ରୀତୋ ରାଜା ଧନଂ ବହୁ ॥ 60 ॥ 4-15-60 (28809) ବିନୀତାନ୍ବୃପଭାନ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ସହଦେବସ୍ଯ ଚାଭିତଃ। ଧନଂ ଦଦୌ ବହୁବିଧଂ ବିରାଟଃ ପୁରୁଷର୍ଷଭଃ ॥ 61 ॥ 4-15-61 (28810) ଦ୍ରୌପଦୀ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ତାନ୍ସର୍ବାନ୍କ୍ଲିଶ୍ଯମାନାନ୍ମହାରଥାନ୍ । ନାତିପ୍ରୀତମନା ରାଜନ୍ନିଶ୍ବାସପରମାଽଭବତ୍ ॥ 62 ॥ 4-15-62 (28811) ଏବଂ ତେ ନ୍ଯବସଂସ୍ତତ୍ର ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନାଃ ପୁରୁଷର୍ଷଭାଃ । କର୍ମାଣି ତସ୍ଯ କୁର୍ବାଣା ବିରାଟନୃପତେସ୍ତଦା ॥ 63 ॥ ॥ 4-15-63 (28812) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ସମଯପାଲନପର୍ବଣି ପଞ୍ଚଦଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 15 ॥ ॥ ସମାପ୍ତଂ ଚେଦଂ ସମଯପାଲନପର୍ବ ॥ 2 ॥ ------------

4-16-0 (28813) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-16-0x (3053) ବସମାନେଷୁ ପାର୍ଥେଷୁ ମତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ ନଗରେ ତଦା। ମହାରଥେଷୁ ଚ୍ଛନ୍ନେଷୁ ମାସା ଦଶ ସମାଯଯୁଃ ॥ 1 ॥ 4-16-1 (28814) ଯାଜ୍ଞସେନୀ ସୁଦେଷ୍ଣାଂ ତୁ ଶୁଶ୍ରୂଷନ୍ତୀ ବିଶାଂପତେ । ଆବସତ୍ପରିଚାରାର୍ହା ସୁଦୁଃଖଂ ଜନମେଜଯ ॥ 2 ॥ 4-16-2 (28815) ତଥା ଚରନ୍ତୀ ପାଞ୍ଚାଲୀ ସୁଦେଷ୍ଣାଯା ନିବେଶନେ। ତା ଦେବୀଂ ତୋପଯାମାସ ତଥା ଚାନ୍ତଃପୁରସ୍ତ୍ରିଯଃ ॥ 3 ॥ 4-16-3 (28816) ତସ୍ମିନ୍ବର୍ଷେ ଗତପ୍ରାଯେ କୀଚକସ୍ତୁ ମହାବଲଃ। ସେନାପତିର୍ବିରାଟସ୍ଯ ଦଦର୍ଶ ଦ୍ରୁପଦାତ୍ମଜାମ୍ ॥ 4 ॥ 4-16-4 (28817) ତାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଦେବଗର୍ଭାଯାଂ ଚରନ୍ତୀଂ ଦେବତାମିବ । କୀଚକଃ କାମଯାମାସ କାମବାଣପ୍ରପୀଡିତଃ ॥ 5 ॥ 4-16-5 (28818) ସ ତୁ କାମାଗ୍ନିସଂତପ୍ତଃ ସୁଦେଷ୍ଣାମଭିଗମ୍ଯ ବୈ। ପ୍ରହସନ୍ନିବ ସେନାନୀରିଦଂ ବଚନମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 6 ॥ 4-16-6 (28819) ନେଯଂ ମଯା ଜାତୁ ପୁରେହ ଦୃଷ୍ଟା ରାଜ୍ଞୀ ବିରାଟସ୍ଯ ନିବେଶନେ ଶୁଭା। ରୂପେଣ ଚୋନ୍ମାଦଯତୀବ ମାଂ ଭୃଶଂ ଗନ୍ଧେନ ଜାତା ମଦିରେବ ଭାମିନୀ ॥ 7 ॥ 4-16-7 (28820) କା ଦେବରୂପା ହୃଦଯଂଗମା ଶୁଭେ ହ୍ଯାଚକ୍ଷ୍ବ ମେ କସ୍ଯ କୁତୋତ୍ର ଶୋଭନେ। ଚିତ୍ତଂ ହି ନିର୍ମଥ୍ଯ କରୋତି ମାଂ ବଶେ ନ ଚାନ୍ଯଦତ୍ରୌପଧମସ୍ତି ମେ ମତମ୍ ॥ 8 ॥ 4-16-8 (28821) ଅହୋ ତବେଯଂ ପରିଚାରିକା ଶୁଭା ପ୍ରତ୍ଯଗ୍ରରୂପା ପ୍ରତିଭାତି ମାମିଯମ୍। ଅଯୁକ୍ତରୂପଂ ହି କରୋତି କର୍ମ ତେ ପ୍ରଶାସ୍ତୁ ମାଂ ଯଚ୍ଚ ମମାସ୍ତି କିଂଚନ ॥ 9 ॥ 4-16-9 (28822) ପ୍ରଭୂତନାଗାଶ୍ବରଥଂ ମହାଜନଂ ସମୃଦ୍ଧିଯୁକ୍ତଂ ବହୁପାନଯୋଜନମ୍। ମନୋହରଂ କାଞ୍ଚନଚିତ୍ରଭୂଷଣଂ ଗୃହଂ ମହଚ୍ଛୋଭଯତାମିଯଂ ମମ ॥ 10 ॥ 4-16-10 (28823) ତତଃ ସୁଦେଷ୍ଣାମନୁମନ୍ତ୍ର୍ଯ କୀଚକସ୍ତତଃ ସମଭ୍ଯେତ୍ଯ ନରାଧିପାତ୍ମଜାମ୍। ଉବାଚ କୃଷ୍ଣାମଭିସାନ୍ତ୍ବଯଂସ୍ତଦା ମୃଗେନ୍ଦ୍ରକନ୍ଯାମିବ ଜମ୍ବୁକୋ ବନେ ॥ 11 ॥ 4-16-11 (28824) କା ତ୍ବଂ କସ୍ଯାସି କଲ୍ଯାଣି କୁତୋ ବା ତ୍ବଂ ବରାନନେ। ପ୍ରାପ୍ତା ବିରାଟନଗରଂ ତତ୍ତ୍ବମାଚକ୍ଷ୍ବ ଶୋଭନେ ॥ 12 ॥ 4-16-12 (28825) ରୂପମଗ୍ର୍ଯଂ ତଥା କାନ୍ତିଃ ସୌକୁମାର୍ଯମନୁତ୍ତମମ୍। କାନ୍ତ୍ଯା ବିଭାତି ବକ୍ରଂ ତେ ଶଶାଙ୍କ ଇବ ନିର୍ମଲଂ ॥ 13 ॥ 4-16-13 (28826) ନେତ୍ରେ ସୁବିପୁଲେ ସୁଭ୍ରୁ ପଦ୍ମପତ୍ରନିଭେଶୁଭେ। ବାକ୍ଯଂ ତେ ଚାରୁସର୍ବାଙ୍ଗି ପରପୁଷ୍ଟରୁତୋପମମ୍ ॥ 14 ॥ 4-16-14 (28827) ଏବଂରୂପା ମଯା ନାରୀ କାଚିଦନ୍ଯା ମହୀତଲେ। ନ ଦୃଷ୍ଟପୂର୍ବା ସୁଶ୍ରୋଣି ଯାଦୃଶୀ ତ୍ବମନିନ୍ଦିତେ ॥ 15 ॥ 4-16-15 (28828) ଲକ୍ଷ୍ମୀଃ ପଦ୍ମାଲଯା କା ତ୍ବମଥ ଭୂତିଃ ସୁମଧ୍ଯମେ। ହ୍ରୀଃ ଶ୍ରୀଃ କୀର୍ତିରଥୋ କାନ୍ତିରାସାଂ କା ତ୍ବଂ ବରାନନେ ॥ 16 ॥ 4-16-16 (28829) ଅତୀବ ରୂପିଣୀ କିଂ ତ୍ବମନଙ୍ଗବିହାରିଣୀ। ଅତୀବ ଭ୍ରାଜସେ ସୁଭ୍ରୁ ପ୍ରଭେବେନ୍ଦୋରନୁତ୍ତମା ॥ 17 ॥ 4-16-17 (28830) ଅପି ଚେକ୍ଷଣପକ୍ଷ୍ମାଣାଂ ସ୍ଥିତଜ୍ଯୋତ୍ସ୍ନୋପମଂ ଶୁଭମ୍। ଦିବ୍ଯାଂଶୁରଶ୍ମିଭିର୍ବୃତ୍ତଂ ଦିବ୍ଯକାନ୍ତିମନୋରମମ୍ ॥ 18 ॥ 4-16-18 (28831) ନିରୀକ୍ଷ୍ଯ ବକ୍ରଚନ୍ଦ୍ରଂ ତେ ଲକ୍ଷ୍ମ୍ଯାଽନୁପମଯା ଯୁତମ୍। କୃତ୍ସ୍ନେ ଜଗତି କୋ ନେହ କାମସ୍ଯ ବଶଗୋ ଭବେତ୍ ॥ 19 ॥ 4-16-19 (28832) ହାରାଲଂକାରଯୋଗ୍ଯୌ ତୁ ସ୍ତନୌ ଚୋଭୌ ଶୁଭୋଭନୌ । ସୁଜାତୌ ସହିତୌ ଲକ୍ଷ୍ମ୍ଯା ପୀନୌ ବୃତ୍ତୌ ନିରନ୍ତରୌ ॥ 20 ॥ 4-16-20 (28833) କୁଡ୍ମଲାମ୍ବୁରୁହାକାରୌ ତବ ସୁଭ୍ରୁ ପଯୋଧରୌ। କାମପ୍ରତୋଦାବିବ ମାଂ ତୁଦତଶ୍ଚାରୁହାସିନି ॥ 21 ॥ 4-16-21 (28834) ବଲୀବିଭଙ୍ଗଚତୁରଂ ସ୍ତନଭାରବିନାମିତମ୍। କରାଗ୍ରସଂମିତଂ ମଧ୍ଯଂ ତବେଦଂ ତନୁମଧ୍ଯମେ ॥ 22 ॥ 4-16-22 (28835) ଦୃଷ୍ଟ୍ବୈବ ଚାରୁଜଘନଂ ସରିତ୍ପୁଲିନସଂନିଭମ୍। କାମବ୍ଯାଧିରସାଧ୍ଯୋ ମାମପ୍ଯାକ୍ରାମତି ଭାମିନି ॥ 23 ॥ 4-16-23 (28836) ଜଜ୍ବାଲ ଚାଗ୍ନିମଦନୋ ଦାବାଗ୍ନିରିବ ନିର୍ଦଯଃ । ତ୍ବତ୍ସଙ୍ଗମାଭିସଂକଲ୍ପବିବୃଦ୍ଧୋ ମାଂ ଦହତ୍ଯଯମ୍ ॥ 24 ॥ 4-16-24 (28837) ଆତ୍ମପ୍ରଦାନବର୍ଷେଣ ସଂଗମାମ୍ଭୋଧରେଣ ଚ। ଶମଯସ୍ବ ବରାରୋହେ ଜ୍ବଲନ୍ତଂ ମନ୍ମଥାନଲମ୍ ॥ 25 ॥ 4-16-25 (28838) ମଚ୍ଚିତ୍ତୋନ୍ମାଦନକରା ମନ୍ମଥସ୍ଯ ଶରୋତ୍କରାଃ। ତ୍ବତ୍ସଙ୍ଗମାଶାନିଶିତାସ୍ତୀବ୍ରାଃ ଶଶିନିଭାନନେ । ମହ୍ଯଂ ବିଦାର୍ଯ ହୃଦଯମିଦଂ ନିର୍ଦଯବେଗିତାଃ ॥ 26 ॥ 4-16-26 (28839) ପ୍ରବିଷ୍ଟା ହ୍ଯସିତାପାଙ୍ଗି ପ୍ରଚଣ୍ଡାଶ୍ଚଣ୍ଡଦାରୁଣାଃ। ଅତ୍ଯୁନ୍ମାଦସମାରମ୍ଭାଃ ପ୍ରୀତ୍ଯୁନ୍ମାଦକରା ମମ। ଆତ୍ମପ୍ରଦାନସଂଭୋଗୈର୍ମାମୁଦ୍ଧର୍ତୁମିହାର୍ହସି ॥ 27 ॥ 4-16-27 (28840) ଚିତ୍ରମାଲ୍ଯାମ୍ବରଧରା ସର୍ବାଭରଣଭୂଷିତା। କାମଂ ପ୍ରକାମଂ ସେବ ତ୍ବଂ ମଯା ସହ ବିଲାସିନି ॥ 28 ॥ 4-16-28 (28841) ନାର୍ହସୀହାସୁଖଂ ବସ୍ତୁଂ ସୁଖାର୍ହା ସୁଖବର୍ଜିତା। ପ୍ରାପ୍ନୁହ୍ଯନୁତ୍ତମଂ ସୌଖ୍ଯଂ ମତ୍ତସ୍ତ୍ବଂ ମତ୍ତଗାମିନି ॥ 29 ॥ 4-16-29 (28842) ସ୍ବାଦୂନ୍ଯମୃତକଲ୍ପାନି ପେଯାନି ବିବିଧାନି ଚ। ପିବମାନା ମନୋଜ୍ଞାନି ରମମାଣା ଯଥାସୁଖମ୍ ॥ 30 ॥ 4-16-30 (28843) ଭୋଗୋପଚାରାନ୍ବିବିଧାନ୍ସୌଭାଗ୍ଯଂ ଚାପ୍ଯନୁତ୍ତମମ୍। ପାନଂ ପିବ ମହାଭାଗେ ଭୋଗୈଶ୍ଚାନୁତ୍ତମୈଃ ଶୁଭୈଃ ॥ 31 ॥ 4-16-31 (28844) ଇଦଂ ହି ରୂପଂ ପ୍ରଥମଂ ତବାନଘେ ନିରର୍ଥକଂ କେବଲମଦ୍ଯ ଭାମିନି । ଅଧାର୍ଯମାଣା ସ୍ନଗିବୋତ୍ତମା ଶୁଭା ନ ଶୋଭସେ ସୁନ୍ଦରି ଶୋଭନା ସତୀ ॥ 32 ॥ 4-16-32 (28845) ତ୍ଯଜାମି ଦାରାନ୍ମମ ଯେ ପୁରାତନା ଭବନ୍ତୁ ଦାସ୍ଯସ୍ତବ ଚାରୁହାସିନି । ଅହଂ ଚ ତେ ସୁନ୍ଦରି ଦାସବତ୍ସ୍ଥିତଃ ସଦା ଭବିଷ୍ଯେ ବଶଗୋ ବରାନନେ ॥ 33 ॥ ॥ 4-16-33 (28846) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି କୀଚକବଧପର୍ବଣି ଷୋଡଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 16 ॥

4-17-0 (28847) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-17-0x (3054) ଏବମୁକ୍ତାଽନବଦ୍ଯାଙ୍ଗୀ କୀଚକେନ ଦୁରାତ୍ମନା । ଦ୍ରୌପଦୀ ତମୁବାଚେଦଂ ସୈରନ୍ଧ୍ରୀବେଷଧାରିଣୀ ॥ 1 ॥ 4-17-1 (28848) ଅପ୍ରାର୍ଥନୀଯାମିହଂ ମାଂ ସୂତପୁତ୍ରାଭିମନ୍ଯସେ। ନିହୀନବର୍ଣାଂ ସୈରେନ୍ଧ୍ରୀଂ ବୀଭତ୍ସାଂ କେଶକାରିଣୀମ୍ ॥ 2 ॥ 4-17-2 (28849) ପରଦାରାଽସ୍ମି ଭଦ୍ରଂ ତେ ନ ଯୁକ୍ତଂ ତବ ସାଂପ୍ରତମ୍। ଦଯିତାଃ ପ୍ରାଣିନାଂ ଦାରା ଧର୍ମଂ ସମନୁଚିନ୍ତଯ ॥ 3 ॥ 4-17-3 (28850) ପରଦାରେ ନ ତେ ବୁଦ୍ଧିର୍ଜାତୁ କାର୍ଯା କଥଂଚନ । ବିବର୍ଜନଂ ହ୍ଯକାର୍ଯାଣାମେତତ୍ସୁପୁରୁଷବ୍ରତମ୍ ॥ 4 ॥ 4-17-4 (28851) ମିଥ୍ଯାଭିଗୃଧ୍ନୋ ହି ନରଃ ପାପାତ୍ମା ମୋହମାସ୍ଥିତଃ । ଅଯଶଃ ପ୍ରାପ୍ନୁଯାଦ୍ଧୋରଂ ମହଦ୍ବା ପ୍ରାପ୍ନୁଯାଦ୍ଭଯମ୍ ॥ 5 ॥ 4-17-5 (28852) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-17-6x (3055) ଏବମୁକ୍ତସ୍ତୁ ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯା କୀଚକଃ କାମମୋହିତଃ। ଜାନନ୍ନପି ସୁଦୁର୍ବୁଦ୍ଧିଃ ପରଦାରାଭିମର୍ଶନେ ॥ 6 ॥ 4-17-6 (28853) ଦୋଷାନ୍ବହୂନ୍ପ୍ରାଣହରାନ୍ସର୍ବଲୋକବିଗର୍ହିତାନ୍ । ପ୍ରୋବାଚେଦଂ ସୁଦୁର୍ବୁଦ୍ଧିର୍ଦ୍ରୌପଦୀମଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯଃ ॥ 7 ॥ 4-17-7 (28854) ନାର୍ହସ୍ଯେବଂ ବରାରୋହେ ପ୍ରତ୍ଯାଖ୍ଯାତୁଂ ବରାନନେ । ମାଂ ମନ୍ମଥସମାବିଷ୍ଟଂ ତ୍ବତ୍କୃତେ ଚାରୁହାସିନି ॥ 8 ॥ 4-17-8 (28855) ପ୍ରତ୍ଯାଖ୍ଯାଯ ଚ ମାଂ ଭୀରୁ ବଶଗଂ ପ୍ରିଯବାଦିନମ୍ । ନୂନଂ ତ୍ବମସିତାପାଙ୍ଗି ପଶ୍ଚାତ୍ତାପଂ କରିଷ୍ଯସି ॥ 9 ॥ 4-17-9 (28856) ଅହଂ ହି ସୁଭ୍ରୁ ରାଜ୍ଯସ୍ଯ କୃତ୍ସ୍ନସ୍ଯାସ୍ଯ ସୁମଧ୍ଯମେ । ପ୍ରଭୁର୍ବାସଯିତା ଚୈବ ବୀର୍ଯେ ଚାପ୍ରତିମଃ କ୍ଷିତୌ ॥ 10 ॥ 4-17-10 (28857) ପୃଥିବ୍ଯାଂ ମତ୍ସମୋ ନାସ୍ତି କଶ୍ଚିଦନ୍ଯଃ ପୁମାନିହ । ରୂପଯୌବନସୌଭାଗ୍ଯୈର୍ଭୋଗୈଶ୍ଚାନୁତ୍ତମୈଃ ଶୁଭୈଃ ॥ 11 ॥ 4-17-11 (28858) ସର୍ବକାମସମୃଦ୍ଧେଷୁ ଭୋଗେଷ୍ବନୁପମେଷ୍ବିହ। ଭୋକ୍ତବ୍ଯେଷୁ ଚ କଲ୍ଯାଣି କସ୍ମାଦ୍ଦାସ୍ଯେ ରତା ହ୍ଯସି ॥ 12 ॥ 4-17-12 (28859) ମଯା ଦତ୍ତମିଦଂ ରାଜ୍ଯଂ ସ୍ବାମିନ୍ଯସି ଶୁଭାନନେ। ଭଜସ୍ବ ମାଂ ବରାରୋହେ ଭୁଙ୍କ୍ଷ୍ବଂ ଭୋଗାନନୁତ୍ତମାନ୍ ॥ 13 ॥ 4-17-13 (28860) ଏବମୁକ୍ତା ତୁ ସା ସାଧ୍ବୀ କୀଚକେନାଶୁଭଂ ବଚଃ। କୀଚକଂ ପ୍ରତ୍ଯୁବାଚେଦଂ ଗର୍ହଯନ୍ତ୍ଯସ୍ଯ ତଦ୍ବଚଃ ॥ 14 ॥ 4-17-14 (28861) ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯୁବାଚ। 4-17-15x (3056) ମା ସୂତପୁତ୍ର ମୁହ୍ଯସ୍ବ ମାଽଦ୍ଯ ତ୍ଯକ୍ଷ୍ଯସ୍ବ ଜୀବିତମ୍। ଜାନୀହି ପଞ୍ଚଭିର୍ଘୋରୈର୍ନିତ୍ଯଂ ମାମଭିରକ୍ଷିତାମ୍ ॥ 15 ॥ 4-17-15 (28862) ନ ଚାପ୍ଯହଂ ତ୍ବଯା ଲଭ୍ଯା ଗନ୍ଧର୍ବାଃ ପତଯୋ ମମ। ତେ ତ୍ବାଂ ନିହନ୍ଯୁଃ କୁପିତାଃ ସାଧ୍ବଲଂ ମା ବ୍ଯନୀନଶଃ ॥ 16 ॥ 4-17-16 (28863) ଅଶକ୍ଯରୂପଂ ପୁରୁଷୈରଧ୍ବାନଂ ଗନ୍ତୁମିଚ୍ଛସି ॥ 17 ॥ 4-17-17 (28864) ଯଥା ନିଶ୍ଚେତନୋ ବାଲଃ କୂଲସ୍ଥଃ କୂଲମୁତ୍ତରମ୍। ତର୍ତୁମିଚ୍ଛତି ମନ୍ଦାତ୍ମା ତଥା ତ୍ବଂ କର୍ତୁମିଚ୍ଛସି ॥ 18 ॥ 4-17-18 (28865) ଅନ୍ତର୍ମହୀଂ ବା ଯଦି ବୋର୍ଧ୍ବମୁତ୍ପତେଃ ସମୁଦ୍ରପାରଂ ଯଦି ବା ପ୍ରଧାବସି। ତଥାପି ତେଷାଂ ନ ବିମୋକ୍ଷମର୍ହସି ପ୍ରମାଥିନୋ ଦେବସୁତା ହି ଖେଚରାଃ ॥ 19 ॥ 4-17-19 (28866) ତ୍ବଂ କାଲରାତ୍ରୀମିବ କଶ୍ଚିଦାତୁରଃ କିଂ ମାଂ ଦୃଢଂ ପାର୍ଥଯସେଽଦ୍ଯ କୀଚକ। କିଂ ମାତୁରଙ୍କେ ଶଯିତୋ ଯଥା ଶିଶୁଶ୍ଚନ୍ଦ୍ରଂ ଜିଘୃକ୍ଷୁରିବ ମନ୍ଯସେ ହି ମାମ୍ ॥ 20 ॥ 4-17-20 (28867) ତେଷାଂ ପ୍ରିଯାଂ ପ୍ରାର୍ଥଯତୋ ନ ତେ ଭୁବି ଗତ୍ବା ଦିବଂ ବା ଶରଣଂ ଭବିଷ୍ଯତି। ନ ବର୍ତତେ କୀଚକ ତେ ଦୃଶା ଶୁଭଂ ଯା ତେନ ସଂଜୀବନମର୍ଥଯେତ ସା ॥ 21 ॥ ॥ 4-17-21 (28868) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି କୀଚକବଧପର୍ବଣି ସପ୍ତଦଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 17 ॥

4-18-0 (28869) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-18-0x (3057) ପ୍ରତ୍ଯାଖ୍ଯାତଶ୍ଚ ପାଞ୍ଚାଲ୍ଯା କୀଚକଃ କାମମୋହିତଃ। ପ୍ରବିଶ୍ଯ ରାଜଭବନଂ ଭଗିନ୍ଯା ଅଗ୍ରତଃ ସ୍ଥିତଃ ॥ 1 ॥ 4-18-1 (28870) ସୋଭିବୀକ୍ଷ୍ଯ ସୁକେଶାନ୍ତାଂ ସୁଦେଷ୍ଣାଂ ଭଗିନୀଂ ପ୍ରିଯାମ୍ । ଅମର୍ଯାଦେନ କାମେନ ଘୋରେଣାଭିପରିପ୍ଲୁତଃ ॥ 2 ॥ 4-18-2 (28871) ସ ତୁ ମୂର୍ଧ୍ର୍ଯଞ୍ଜଲିଂ କୃତ୍ବା ଭଗିନ୍ଯାଶ୍ଚରଣାବୁଭୌ । ସଂମୋହାଭିହତସ୍ତୂର୍ଣଂ ବାତୋଦ୍ଧୃତ ଇବାର୍ଣବଃ ॥ 3 ॥ 4-18-3 (28872) ସ ପ୍ରୋବାଚ ସୁଦୁଃଖାର୍ତୋ ଭଗିନୀଂ ନିଶ୍ବସନ୍ମୁହୁଃ । ଅବ୍ଯକ୍ତମୃଦୁନା ସାମ୍ନା ଶୁଷ୍ଯତା ଚ ପୁନଃପୁନଃ ॥ 4 ॥ 4-18-4 (28873) ଯଥା ସୁଦେଷ୍ଣେ ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯା ସଂଗଚ୍ଛେଯଂ ସକାମଯା । ତଥା ଶୀଘ୍ରଂ କୁରୁଷ୍ବାଦ୍ଯ ମାଽହଂ ପ୍ରାଣାନ୍ପ୍ରହାସିଷମ୍ ॥ 5 ॥ 4-18-5 (28874) ଯଦୀଯମନବଦ୍ଯାଙ୍ଗୀ ନ ମାମଦ୍ଯାପି କାଙ୍କ୍ଷତେ । ଚେତସାଽଭିପ୍ରସନ୍ନେନ ଗତୋସ୍ମି ଯମସାଦନମ୍ ॥ 6 ॥ 4-18-6 (28875) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-18-7x (3058) ତମୁବାଚ ପରିଷ୍ବଜ୍ଯ ସୁଦେଷ୍ଣା ଭ୍ରାତରଂ ପ୍ରିଯମ୍। ଭ୍ରାତୁର୍ଜୀବିତରକ୍ଷାର୍ଥଂ ସମାଶ୍ବାସ୍ଯାସିତେକ୍ଷଣା ॥ 7 ॥ 4-18-7 (28876) ଶରଣାଗତେଯଂ ସୁଶ୍ରୋଣୀ ମଯା ଦତ୍ତାଭଯା ଚ ସା। ଶୁଭାଚାରା ଚ ଭଦ୍ରଂ ତେ ନୈନାଂ ବକ୍ତୁମିହୋତ୍ସହେ ॥ 8 ॥ 4-18-8 (28877) ଏଷା ହି ଶକ୍ଯା ନାନ୍ଯେନ ସ୍ପ୍ରଷ୍ଟୁଂ ପାପେନ ଚେତସା। ଗନ୍ଧର୍ବାଃ କିଲ ପଞ୍ଚେମାଂ ରକ୍ଷନ୍ତି ରମଯନ୍ତି ଚ ॥ 9 ॥ 4-18-9 (28878) ଏବମେଷା ମମାଚଷ୍ଟେ ତଥା ପ୍ରଥମସଂଗମେ। ତଥୈବ ଗଜନାସୋରୂଃ ସତ୍ଯମାହ ମମାନ୍ତିକେ। ତେ ହି କ୍ରୁଦ୍ଧା ମହାତ୍ମାନୋ ନାଶଯେଯୁର୍ହି ଜୀବିତମ୍ ॥ 10 ॥ 4-18-10 (28879) ରାଜା ଚୈବ ସମୀକ୍ଷ୍ଯୈନାଂ ସଂମୋହଂ ଗତବାନିହ । ମଯା ଚ ସତ୍ଯବଚନୈରନୁନୀତୋ ମହୀପତିଃ ॥ 11 ॥ 4-18-11 (28880) ସୋପ୍ଯେନାମନିଶଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ମନସୈବାଭ୍ଯନନ୍ଦତ। ଭଯାଦ୍ଗନ୍ଧର୍ବମୁଖ୍ଯାନାଂ ଜୀବିତସ୍ଯୋପଘାତିନାମ୍। ମନସାଽପି ତତସ୍ତ୍ବେନାଂ ନ ଚିନ୍ତଯତି ପାର୍ଥିବଃ ॥ 12 ॥ 4-18-12 (28881) ତେ ହି କ୍ରୁଦ୍ଧା ମହାତ୍ମାନୋ ଗରୁଡାନିଲତେଜସଃ। ଦହେଯୁରପି ଲୋକାଂସ୍ତ୍ରୀନ୍ଯୁଗାନ୍ତେଷ୍ବିବ ଭାସ୍କରଃ ॥ 13 ॥ 4-18-13 (28882) ସୈନନ୍ଧ୍ର୍ଯା ହ୍ଯେତଦାଖ୍ଯାତଂ ମମ ତେଷାଂ ମହଦ୍ବଲମ୍। ତବ ଚାହମିଦଂ ଗୁହ୍ଯଂ ସ୍ନେହାଦ୍ବକ୍ଷ୍ଯାମି ବନ୍ଧୁବତ୍ ॥ 14 ॥ 4-18-14 (28883) ମା ଗମିଷ୍ଯସି ବୈ କୃଚ୍ଛ୍ରାଂ ଗତିଂ ପରମଦୁର୍ଗମାମ୍। ବଲିନସ୍ତେ ରୁଜଂ କୁର୍ଯୁଃ କୁଲସ୍ଯ ଚ ଧନସ୍ଯ ଚ ॥ 15 ॥ 4-18-15 (28884) ତସ୍ମାନ୍ନାସ୍ଯାଂ ମନଃ କର୍ତୁଂ ଯଦି ପ୍ରାଣା ପ୍ରିଯାସ୍ତବ। ନ ଚିନ୍ତଯେଥା ମାଗାସ୍ତ୍ବଂ ମତ୍ପ୍ରିଯଂ ଚ ଯଦୀଚ୍ଛସି ॥ 16 ॥ 4-18-16 (28885) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-18-17x (3059) ଏବମୁକ୍ତସ୍ତୁ ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା ଭଗିନୀଂ କୀଚକୋଽବ୍ରବୀତ୍। ଗନ୍ଧର୍ବାଣାଂ ଶତଂ ବାଽପି ସହସ୍ରମଯୁତାନି ବା । ଅହମେକୋ ବଧିଷ୍ଯାମି ଗନ୍ଧର୍ବାନ୍ପଞ୍ଚ କିଂ ପୁନଃ ॥ 17 ॥ 4-18-17 (28886) ନ ଚ ତ୍ବମଭିଜାନୀଷେ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଗୁହ୍ଯମନୁତ୍ତମମ୍ । ପୁତ୍ରଂ ବା କିଲ ପୌତ୍ରଂ ବା ଭ୍ରାତରଂ ବା ମନସ୍ବିନମ୍ ॥ 18 ॥ 4-18-18 (28887) ରହସୀହ ନରଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ନାନାଗନ୍ଧବିଭୂଷିତମ୍। ଯୋନିରୁତ୍ସ୍ବିଦ୍ଯତେ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ସତୀନାମପି ଚ ଶ୍ରୁତମ୍ ॥ 19 ॥ 4-18-19 (28888) ମାଂ ନିରୀକ୍ଷ୍ଯାନୁଲିପ୍ତାଙ୍ଗଂ ସର୍ବାଭରଣଭୂଷିତମ୍। ବଶମେଷ୍ଯତି ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ମନ୍ମଥେନାଭିପୀଡିତା। ସା ତ୍ବଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ବ୍ରୂହି ଚୈନାଂ ମମ ଚେଞ୍ଜୀବିତଂ ପ୍ରିଯଂ ॥ 20 ॥ 4-18-20 (28889) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-18-21x (3060) ଏବମୁକ୍ତା ସୁଦେଷ୍ଣା ତୁ ଶୋକେନାଭିପ୍ରପୀଡିତା। ଅହୋ ଦୁଃଖମହୋ କୃଚ୍ଛ୍ରମହୋ ପାପମିତି ସ୍ମହ ॥ 21 ॥ 4-18-21 (28890) ପ୍ରାରୁଦଦ୍ଭୃଶଦୁଃଖାର୍ତା ବିପାକଂ ତସ୍ଯ ବୀକ୍ଷ୍ଯ ସା। ପାତାଲେଷୁ ପତତ୍ଯେଷ ବିଲପନ୍ବଡବାମୁଖେ ॥ 22 ॥ 4-18-22 (28891) ତ୍ବତ୍କୃତେ ବିନଶିଷ୍ଯନ୍ତି ଭ୍ରାତରଃ ସୁହୃଦଶ୍ଚ ମେ। କିଂନୁ ଶକ୍ଯଂ ମଯା କର୍ତୁଂ ଯତ୍ତ୍ବମେବମଭିପ୍ଲୁତଃ ॥ 23 ॥ 4-18-23 (28892) ନ ଚ ଶ୍ରେଯୋଽଭିଜାନୀଷେ କାମମେବାନୁବର୍ତସେ। ଧ୍ରୁବଂ ଗତାଯୁସ୍ତ୍ବଂ ପାପ ଯଦେବଂ କାମମୋହିତଃ । ଅକର୍ତବ୍ଯେ ହି ମାଂ ପାପେ ନିଯୁନଙ୍କ୍ଷି ନରାଧମ ॥ 24 ॥ 4-18-24 (28893) ଅପି ଚୈତତ୍ପୁରା ପ୍ରୋକ୍ତଂ ନିପୁଣୈର୍ମନୁଜୋତ୍ତମୈଃ । ଏକସ୍ତୁ କୁରୁତେ ପାପଂ ସ୍ବଜାତିସ୍ତେନ ହନ୍ଯତେ ॥ 25 ॥ 4-18-25 (28894) ଗତସ୍ତ୍ବଂ ଧର୍ମରାଜସ୍ଯ ବିଷଯଂ ନାତ୍ର ସଂଶଯଃ। ଅଦୂଷିତମିଦଂ ସର୍ବଂ ସ୍ବଜନଂ ଘାତଯିଷ୍ଯସି ॥ 26 ॥ 4-18-26 (28895) ଏତତ୍ତୁ ମେ ଦୁଃଖତରଂ ଯେନାହଂ ଭ୍ରାତୃସୌହୃଦାତ୍। ବିଦିତାର୍ଥା କରିଷ୍ଯାମି ତୁଷ୍ଟୋ ଭବ କୁଲକ୍ଷଯେ ॥ 27 ॥ 4-18-27 (28896) ଗଚ୍ଛ ଶୀଘ୍ରମିତସ୍ତ୍ବଂ ହି ସ୍ବମେବ ଭବନଂ ଶୁଭମ୍। କିଂଚିତ୍କାର୍ଯଂ ସମୁଦ୍ଦିଶ୍ଯ ସୁରାମନ୍ନଂ ଚ କାରଯ ॥ 28 ॥ 4-18-28 (28897) କୃତେ ଚାନ୍ନେ ସୁରାଯାଂ ଚ ପ୍ରେଷଯିଷ୍ଯସି ମେ ପୁନଃ । ତାମହଂ ପ୍ରେଷଯିଷ୍ଯାମି ମଧ୍ବନ୍ନାର୍ଥଂ ତବାନ୍ତିକମ୍ ॥ 29 ॥ 4-18-29 (28898) ତତଃ ସଂପ୍ରେଷିତାମେନାଂ ବିଜନେ ନିରବଗ୍ରହାମ୍। ସାନ୍ତ୍ବଯେଥା ଯଥାନ୍ଯାଯଂ ଯଦି ସାମ ସହିଷ୍ଯତି ॥ 30 ॥ 4-18-30 (28899) ସଦ୍ଯଃ କୃତମିଦଂ ସର୍ବଂ ଶେଷମତ୍ରାନୁଚିନ୍ତଯ ॥ 31 ॥ 4-18-31 (28900) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-18-32x (3061) ସୁଦେଷ୍ଣଯୈବମୁକ୍ତସ୍ତୁ କୀଚକଃ କାଲଚୋଦିତଃ। ତ୍ବରମାଣଃ ପ୍ରଚକ୍ରାମ ସ୍ବଗୃହଂ ରାଜବେଶ୍ମନଃ ॥ 32 ॥ 4-18-32 (28901) ଆଗମ୍ଯ ଚ ଗୃହଂ ରମ୍ଯଂ ସୁରାମନ୍ନଂ ଚକାର ହ। ଅଜୈଡକଂ ଚ ସୁକୃତଂ ବହୁ ଚୋଚ୍ଚାବଚାନ୍ମୃଗାନ୍ ॥ 33 ॥ 4-18-33 (28902) ଭକ୍ଷାଂଶ୍ଚ ବିବିଧାକାରାନ୍ବହୂଂଶ୍ଚୋଚ୍ଚାବଚାଂସ୍ତଦା। କାରଯାମାସ କୁଶଲୈରନ୍ନପାନୈଃ ସୁସଂସ୍କୃତମ୍ ॥ 34 ॥ 4-18-34 (28903) ତ୍ବରାବାନ୍କାଲପାଶେନ କଣ୍ଠେ ବଦ୍ଧଃ ପଶୁର୍ଯଥା । ନାବବୁଧ୍ଯତ ମୂଢାତ୍ମା ମରଣଂ ସମୁପସ୍ଥିତମ୍ ॥ 35 ॥ 4-18-35 (28904) ଆନୀତାଯାଂ ସୁରାଯାଂ ତୁ କୃତେ ଚାନ୍ନେ ସୁସଂସ୍କୃତେ। କୀଚକଃ ପୁନରାଗମ୍ଯ ସୁଦେଷ୍ଣାଂ ବାକ୍ଯମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 36 ॥ 4-18-36 (28905) ମଧୁ ମାଂସଂ ଚ ବହୁଧା ଭକ୍ଷ୍ଯାଶ୍ଚ ବହୁଧା କୃତାଃ। ସୁଦେଷ୍ଣେ ବ୍ରୂହି ସୈରନ୍ଧ୍ରୀଂ ଯଥା ସା ମେ ଗୃହଂ ବ୍ରଜେତ୍ ॥ 37 ॥ 4-18-37 (28906) କେନଚିତ୍ତ୍ବଦ୍ଯ କାର୍ଯେଣ ତ୍ବର ଶୀଘ୍ରଂ ମମ ପ୍ରିଯମ୍। ଅହଂ ହି ଶରଣଂ ଦେବଂ ପ୍ରତିପଦ୍ଯେ ବୃଷଧ୍ବଜମ୍। ସମାଗମଂ ମେ ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯା ମରଣଂ ବା ଦିଶେତି ବୈ ॥ 38 । 4-18-38 (28907) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-18-39x (3062) ସା ତମାହ ବିନିଃଶ୍ବସ୍ଯ ପ୍ରତିଗଚ୍ଛ ସ୍ବକଂ ଗୃହମ୍। ଏଷାଽହମପି ସୈରନ୍ଧ୍ରୀଂ ସୁରାର୍ଥେ ତୂର୍ଣମାଦିଶେ ॥ 39 ॥ 4-18-39 (28908) ଏବମୁକ୍ତସ୍ତୁ ପାପାତ୍ମା କୀଚକସ୍ତ୍ବରିତଃ ପୁନଃ । ସ୍ବଗୃହଂ ପ୍ରାବିଶତ୍ତୂର୍ଣଂ ସୈରନ୍ଧ୍ରୀଗତମାନସଃ ॥ 40 ॥ 4-18-40 (28909) କୀଚକଂ ତୁ ଗତଂ ଜ୍ଞାତ୍ବା ତ୍ବରମାଣଂ ସ୍ବକଂ ଗୃହମ୍। ସୈରନ୍ଧ୍ରୀଂ ତତ ଆହୂଯ ସଦେଷ୍ଣା ବାକ୍ଯମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 41 ॥ 4-18-41 (28910) ଗଚ୍ଛ ସୈରନ୍ଧ୍ରି ମତ୍ପ୍ରୀତ୍ଯୈ କୀଚକସ୍ଯ ନିବେଶନମ୍ । ସୁରାମାନଯ ସୁଶ୍ରୋଣି ତୃଷିତାଽହଂ ବିଲାସିନି ॥ 42 ॥ 4-18-42 (28911) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-18-43x (3063) ସୁଦେଷ୍ଣଯୈବମୁକ୍ତା ସା ନିଃଶ୍ବସନ୍ତୀ ନୃପାତ୍ମଜା। ଅବ୍ରବୀଚ୍ଛୋକସନ୍ତପ୍ତା ନାହଂ ତତ୍ର ବ୍ରଜାମି ବୈଃ ॥ 43 ॥ 4-18-43 (28912) ସୂତପୁତ୍ରୋ ହି ମାଂ ଭଦ୍ରେ କାମାତ୍ମା ଚାଭିମନ୍ଯତେ । ନ ଗଚ୍ଛେଯମହଂ ତସ୍ଯ ରାଜପୁତ୍ରି ନିବେଶନମ୍ । ତ୍ବମେବ ଭଦ୍ରେ ଜାନାସି ଯଥା ସ ନିରପତ୍ରପଃ ॥ 44 ॥ 4-18-44 (28913) ସମଯଶ୍ଚ କୃତୋ ଭଦ୍ରେ ଯଥା ପ୍ରଥମସଂଗମେ। ତଥା ନିବସମାନାଯାଂ ଯଥାଽହଂ ନାନ୍ଯଚାରିଣୀ ॥ 45 ॥ 4-18-45 (28914) କୀଚକଶ୍ଚ ସୁକେଶାନ୍ତେ ମୂଢୋ ମଦନଗର୍ବିତଃ । ସ ମାମିହ ଗତାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ବ୍ଯବସ୍ଯତି ନିରାକୃତିମ୍। କଥଂ ନୁ ବୈ ତତ୍ର ଗତାଂ ମର୍ଷଯେନ୍ମାମବାନ୍ଧବାମ୍ ॥ 46 ॥ 4-18-46 (28915) ବହ୍ବ୍ଯଃ ସନ୍ତି ତବ ପ୍ରେଷ୍ଯା ରାଜପୁତ୍ରି ବଶାନୁଗାଃ। ଅନ୍ଯାଂ ପ୍ରେଷଯ କୈକେଯି ସଂରକ୍ଷ୍ଯାଽହମିହ ତ୍ବଯା ॥ 47 ॥ 4-18-47 (28916) କୀଚକସ୍ଯାଲଯଂ ଦେବି ନ ଯାମି ଭଯକମ୍ପିତା। ଯଦ୍ଯଦନ୍ଯଚ୍ଚ ମେ କର୍ମ କରୋମି ଚ ସୁଦୁଷ୍କରମ୍ ॥ 48 ॥ 4-18-48 (28917) ଏବମୁକ୍ତା ତୁ ପାଞ୍ଚାଲ୍ଯା ଦୈବଯୋଗେନ କୈକଯୀ । ତାଂ ବିରାଟସ୍ଯ ମାହିଷୀ କ୍ରୁଦ୍ଧା ଭୂଯୋଽନ୍ବଶାସତ ॥ 49 ॥ 4-18-49 (28918) କୀଚକଂ ଚୈବ ଗଚ୍ଛ ତ୍ବଂ ବଲାତ୍କାରେ ଚୋଦିତା। ନାସ୍ତି ମେଽନ୍ଯା ତ୍ବଯା ତୁଲ୍ଯା ସା ତ୍ବଂ ଶୀଘ୍ରତରଂ ବ୍ରଜ ॥ 50 ॥ 4-18-50 (28919) ଅବଶ୍ଯଂ ତ୍ବେବ ଗନ୍ତବ୍ଯଂ କିମର୍ଥଂ ମାଂ ବିବକ୍ଷସି। ଶୀଘ୍ରଂ ଗଚ୍ଛ ତ୍ବରସ୍ବେତି ମତ୍ପ୍ରୀତିବଶମାଚର ॥ 51 ॥ 4-18-51 (28920) ନ ହୀଦୃଶୋ ମମ ଭ୍ରାତା କିଂ ତ୍ବଂ ସମଭିଶଙ୍କସେ। ଉକ୍ତ୍ବା ଚୈନାଂ ବଲାଚ୍ଚୈବ ବିନିଯୁଜ୍ଯ ପ୍ରଭୁତ୍ବତଃ ॥ 52 ॥ 4-18-52 (28921) ଭାଜନଂ ପ୍ରଦଦୌ ଚାସ୍ଯୈ ସପିଧାନଂ ହିରଣ୍ମଯମ୍। ଯା ସୁଜାତା ସୁଗନ୍ଧା ଚ ତାମାନଯ ସୁରାମିତି ॥ 53 ॥ 4-18-53 (28922) ସା ଶଙ୍କମାନା ରୁଦତୀ ବେପନ୍ତୀ ଦ୍ରୁପଦାତ୍ମଜା। ଦୈବତେଭ୍ଯୋ ନମସ୍କୃତ୍ବା ଶ୍ବଶୁରେଭ୍ଯସ୍ତଥାଽବ୍ରବୀତ୍ ॥ 54 ॥ 4-18-54 (28923) ଯଥାଽହମନ୍ଯଂ ପାର୍ଥେଭ୍ଯୋ ନାଭିଜାନାପି ମାନବମ୍। ତେନ ସତ୍ଯେନ ମାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା କୀଚକୋ ମା ବଶଂ ନଯେତ୍ ॥ 55 ॥ 4-18-55 (28924) ଯଥାଽହଂ ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରେଭ୍ଯଃ ପଞ୍ଚଭ୍ଯୋ ନାନ୍ଯଗାମିନୀ। ତେନ ସତ୍ଯେନ ମାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା କୀଚକୋ ମା ବଶଂ ନଯେତ୍ ॥ 56 ॥ ॥ 4-18-56 (28925) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି କୀଚକବଧପର୍ବଣି ଅଷ୍ଟାଦଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 18 ॥ ---------

4-19-0 (28926) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-19-0x (3064) ଅକୀର୍ତଯତ ସୁଶ୍ରୋଣୀ ଧର୍ମଂ ଶକ୍ରଂ ଦିବାକରମ୍। ମାରୁତଂ ଚାଶ୍ବିନୌ ଦେବୌ କୁବେରଂ ବରୁଣଂ ଯମମ୍ ॥ 1 ॥ 4-19-1 (28927) ରୁଦ୍ରମଗ୍ନିଂ ଭଗଂ ବିଷ୍ଣୁଂ ସ୍କନ୍ଦଂ ପୂଷଣମେବ ଚ। ସାବିତ୍ରୀସହିତଂ ଚାପି ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ପର୍ଯକୀର୍ତଯତ୍ ॥ 2 ॥ 4-19-2 (28928) ଇତ୍ଯେବଂ ମୃଗଶବାକ୍ଷୀ ସୁଶ୍ରୋଣୀ ଧର୍ମଚାରିଣୀ । ଉପାତିଷ୍ଠତ ସା ସୂର୍ଯଂ ମୁହୂର୍ତମବଲା ତଦା ॥ 3 ॥ 4-19-3 (28929) ତଦସ୍ଯାସ୍ତନୁମଧ୍ଯାଯାଃ ସର୍ବଂ ସୂର୍ଯୋଽବବୁଦ୍ଧବାନ୍। ଅନ୍ତର୍ହିତଂ ତତସ୍ତସ୍ଯା ରକ୍ଷୋ ରକ୍ଷାର୍ଥମାଦିଶତ୍ ॥ 4 ॥ 4-19-4 (28930) ତଚ୍ଚୈନାଂ ନାଜହାତ୍ତତ୍ର ସର୍ବାବସ୍ଥାସ୍ବନିନ୍ଦିତାମ୍ ॥ 5 ॥ 4-19-5 (28931) ପ୍ରତସ୍ଥେ ସା ସୁକେଶାନ୍ତା ତ୍ବରମାଣା ପୁନଃପୁନଃ । ବିଲମ୍ବମାନା ବିବଶା କୀଚକସ୍ଯ ନିବେଶନମ୍ ॥ 6 ॥ 4-19-6 (28932) ତାଂ ମୃଗୀମିବ ବିତ୍ରସ୍ତାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା କୃଷ୍ଣାଂ ସମାଗତାମ୍। ଉତ୍ପପାତାସନାତ୍ତୂର୍ଣଂ ନାବଂ ଲବ୍ଧ୍ବେବ ପାରଗଃ ॥ 7 ॥ 4-19-7 (28933) ଶ୍ଲକ୍ଷ୍ଣଂ ଚୋବାଚ ବାକ୍ଯଂ ସ କୀଚକଃ କାମମୂର୍ଚ୍ଛିତଃ। ସ୍ବାଗତଂ ତେ ସୁକେଶାନ୍ତେ ସୁବ୍ଯୁଷ୍ଟା ରଜନୀ ମମ ॥ 8 ॥ 4-19-8 (28934) ସ୍ବାମିନୀ ତ୍ବମନୁପ୍ରାପ୍ତା ଚିରସ୍ଯ ଭବନଂ ଶୁଭେ। କୁରୁଷ୍ବ ଚ ମଯି ପ୍ରୀତିଂ ବଶଂ ଚୋପାନଯସ୍ବ ମାମ୍ ॥ 9 ॥ 4-19-9 (28935) ପ୍ରତିଗୃହ୍ଣୀଷ୍ବ ମେ ଭୋଗାଂସ୍ତ୍ବଦର୍ଥମୁପକଲ୍ପିତାନ୍। ସର୍ବରତ୍ନମଯୀଂ ମାଲାଂ କୁଣ୍ଡଲେ ଚ ହିରଣ୍ମଯେ ॥ 10 । 4-19-10 (28936) ବାସାଂସି ଚନ୍ଦନଂ ମାଲ୍ଯଂ ଧୂପଶୁଦ୍ଧାଂ ଚ ବାରୁଣୀମ୍। ପ୍ରତିଗୃହ୍ଣୀଷ୍ବ ଭଦ୍ରଂ ତେ ବିହର ତ୍ବଂ ଯଥେଚ୍ଛସି। ପ୍ରୀତ୍ଯା ମେ କୁରୁ ମଦ୍ମାକ୍ଷି ପ୍ରସାଦଂ ପ୍ରିଯଦର୍ଶନେ ॥ 11 ॥ 4-19-11 (28937) ସ୍ବାସ୍ତୀର୍ଣମସ୍ତି ଶଯନଂ ସିତସୂକ୍ଷ୍ମୋତ୍ତରଚ୍ଛଦମ୍। ଅତ୍ରାରୁହ୍ଯ ମଯା ସାର୍ଧଂ ପିବେମାଂ ବରବାରୁଣୀମ୍ ॥ 12 ॥ 4-19-12 (28938) ଭଜସ୍ବ ମାଂ ବିଶାଲାକ୍ଷି ଭର୍ତା ତେ ସଦୃଶୋସ୍ମ୍ଯହମ୍। ଉପସର୍ପ ବରାରୋହେ ମେରୁମର୍କପ୍ରଭା ଯଥା ॥ 13 ॥ 4-19-13 (28939) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-19-14x (3065) ସ ମୂଢଃ କୀଚକସ୍ତତ୍ର ପ୍ରାପ୍ତାଂ ରାଜୀବଲୋଚନାମ୍। ଅବ୍ରବୀଦ୍ଦ୍ରୌପଦୀଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଦୁରାତ୍ମା ହ୍ଯାତ୍ମସଂମତଃ ॥ 14 ॥ 4-19-14 (28940) କୀଚକେନୈବମୁକ୍ତା ସା ଦ୍ରୌପଦୀ ବରବର୍ଣିନୀ। ଅବ୍ରବୀତ୍ତମନାଚାରଂ ନେଦୃଶଂ ବକ୍ତୁମର୍ହସି ॥ 15 ॥ 4-19-15 (28941) ନାହଂ ଶକ୍ଯା ତ୍ବଯା ସ୍ପ୍ରଷ୍ଟୁଂ ଶ୍ବପଚେନେବ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ। ଗନ୍ତୁମିଚ୍ଛସି ଦୁର୍ବୁଦ୍ଧେ ଗତିଂ ଦୁର୍ଗତରାନ୍ତରାମ୍ ॥ 16 ॥ 4-19-16 (28942) ଯତ୍ର ଗଚ୍ଛନ୍ତି ବହବଃ ପରଦାରାଭିମର୍ଶକାଃ। ନରାଃ ସଂଭିନ୍ନମର୍ଯାଦାଃ କୀଟବଚ୍ଚାଶୁଭାଶ୍ରଯାଃ ॥ 17 ॥ 4-19-17 (28943) ଅପ୍ରୈଷୀନ୍ମାଂ ସୁରାହାରୀଂ ସୁଦେଷ୍ଣା ତ୍ବନ୍ନିବେଶନମ୍ । ତସ୍ଯୈ ନଯିଷ୍ଯେ ମଦିରାଂ ଭଗିନୀ ତୃଷିତା ତବ ॥ 18 ॥ 4-19-18 (28944) ପିପାସିତା ଚ କୈକେଯୀ ତୂର୍ଣଂ ମାମାଦିଶତ୍ତତଃ। ଦୀଯତାଂ ମେ ସୁରା ଶୀଘ୍ରଂ ସୂତପୁତ୍ର ବ୍ରଜାମ୍ଯହମ୍ ॥ 19 ॥ 4-19-19 (28945) କୀଚକ ଉବାଚ। 4-19-20x (3066) ଅନ୍ଯା ଭଦ୍ରେ ହରିଷ୍ଯନ୍ତି ରାଜପୁତ୍ର୍ଯାଃ ସୁରାମିମାମ୍। କିଂ ତ୍ବଂ ଯାସ୍ଯସି କଲ୍ଯାଣି ମଦର୍ଥଂ ତ୍ବମିହାଗତା ॥ 20 ॥ 4-19-20 (28946) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-19-21x (3067) ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ଦକ୍ଷିଣେ ପାଣୌ ସୂତପୁତ୍ରଃ ପରାମୃଶତ୍। ସା ଗୃହୀତା ବିଧୂନ୍ବନ୍ତୀ ଭୂମୌ ନିକ୍ଷିପ୍ଯ ଭାଜନମ୍ । ସଭାଂ ଶରଣମାଧାବଦ୍ଯତ୍ର ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 21 ॥ 4-19-21 (28947) ତାଂ କୀଚକଃ ପ୍ରଧାବନ୍ତୀଂ କେଶପକ୍ଷେ ପରାମୃଶତ୍। ପାତଯିତ୍ବା ତୁ ତାଂ ଭୂମୌ ସୂତପୁତ୍ରଃ ପଦାଽବଧୀତ୍ ॥ 22 ॥ 4-19-22 (28948) ସଭାଯାଂ ପଶ୍ଯତୋ ରାଜ୍ଞୋ ବିରାଟସ୍ଯ ମହାତ୍ମନଃ। ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ଚ ବୃଦ୍ଧାନାଂ କ୍ଷତ୍ରିଯାଣାଂ ଚ ପଶ୍ଯତାଂ ॥ 23 ॥ 4-19-23 (28949) ତସ୍ଯାଃ ପାଦାଭିତପ୍ତାଯା ମୁଖାଦ୍ରୁଧିରମାସ୍ରବତ୍ ॥ 24 ॥ 4-19-24 (28950) ତତୋ ଦିବାକରେଣାଶୁ ରାକ୍ଷସଃ ସଂନିଯୋଜିତଃ। ସ କୀଚକମପୋବାହ ବାତବେଗେନ ଭାରତ ॥ 25 ॥ 4-19-25 (28951) ସ ପପାତ ତଦା ଭୂମୌ ରକ୍ଷୋବଲସମୀରିତଃ । ବିଘୂର୍ଣମାନୋ ନିଶ୍ଚେଷ୍ଟଶ୍ଛିନ୍ନମୂଲ ଇବ ଦ୍ରୁମଃ ॥ 26 ॥ 4-19-26 (28952) ତାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତତ୍ର ତେ ସଭ୍ଯା ହାହାଭୂତାଃ ସମନ୍ତତଃ। ନ ଯୁକ୍ତଂ ସୂତପୁତ୍ରେତି କୀଚକେତି ଚ ତେଽବଦନ୍। କିମିଯଂ ବଧ୍ଯତେ ବାଲା କୃପଣା ଚାପ୍ଯବାନ୍ଧବା ॥ 27 ॥ 4-19-27 (28953) ତସ୍ଯାମାସନ୍ହି ତେ ପାର୍ଥାଃ ସଭାଯାଂ ଭ୍ରାତରସ୍ତଥା । ଅମୃଷ୍ଯମାଣାଃ କୃଷ୍ଣାଯାଃ କୀଚକେନ ପଦା ବଧଂ ॥ 28 ॥ 4-19-28 (28954) ତାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଭୀମସେନସ୍ଯ କ୍ରୋଧାଦାସ୍ରମବର୍ତତ। ଧୂମୋଚ୍ଛ୍ବାସଃ ସମଭବନ୍ନେତ୍ରେ ଚୋଚ୍ଛ୍ରିତପକ୍ଷ୍ମଣୀ । ସସ୍ବେଦା ଭ୍ରୁକୁଟୀ ଚୋଗ୍ରା ଲଲାଟେ ସମବର୍ତତ ॥ 29 ॥ 4-19-29 (28955) ତସ୍ଯ ଭୀମୋ ବଧପ୍ରେପ୍ସୁଃ କୀଚକସ୍ଯ ଦୁରାତ୍ମନଃ। ଦନ୍ତୈର୍ଦନ୍ତାଂସ୍ତଦା ରୋପାନ୍ନିଷ୍ପିପେଷ ମହାମନାଃ ॥ 30 ॥ 4-19-30 (28956) ଭୂଯଃ ସଂଚରିତଃ କ୍ରୁଦ୍ଧଃ ସହସୋତ୍ଥାଯ ଚାସନାତ୍। ନିରୈକ୍ଷତ ଦ୍ରୁମଂ ଦୀର୍ଘଂ ରାଜାନଂ ଚାପ୍ଯବୈକ୍ଷତ॥ 31 ॥ 4-19-31 (28957) ବଧମାକାଙ୍କ୍ଷମାଣଂ ତଂ କୀଚକସ୍ଯ ଦୁରାତ୍ମନଃ। ଆକାରେଣୈବ ଭୀମଂ ସ ପ୍ରତ୍ଯପେଧଦ୍ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 32 ॥ 4-19-32 (28958) ତସ୍ଯ ରାଜା ଶନୈଃ ସଂଜ୍ଞାଂ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ଚକାର ଭୀମସେନସ୍ଯ ରୋଷାବିଷ୍ଟସ୍ଯ ଧୀମତଃ ॥ 33 ॥ 4-19-33 (28959) ପ୍ରତ୍ଯାଖ୍ଯାନଂ ତଦା ଚାହ କଙ୍କୋ ନାମ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 34 ॥ 4-19-34 (28960) ସୂଦ ମା ସାହସଂ କାର୍ଷୀଃ ଫଲିତୋଽଯଂ ବନସ୍ପତିଃ। ନାତ୍ର ଶୁଷ୍କାଣି କାଷ୍ଠାନି ସନ୍ତି ଯାନି ଚ କାନି ଚ॥ 35 ॥ 4-19-35 (28961) ଯଦି ତେ ଦାରୁକୃତ୍ଯଂ ସ୍ଯାନ୍ନିଷ୍କ୍ରମ୍ଯ ନଗରାଦ୍ବହିଃ। ସମୂଲଂ ଶାତଯେର୍ବୃକ୍ଷଂ ଶ୍ରମସ୍ତେ ନ ଭବିଷ୍ଯତି॥ 36 ॥ 4-19-36 (28962) ଯସ୍ଯ ଚାର୍ଦ୍ରସ୍ଯ ବୃକ୍ଷସ୍ଯ ଶୀତଚ୍ଛାଯାଂ ସମାଶ୍ରଯେତ୍। ନ ତସ୍ଯ ପର୍ଣେ ଦ୍ରୁହ୍ଯେତ ପୂର୍ବବୃତ୍ତମନୁସ୍ମରନ୍ ॥ 37 ॥ 4-19-37 (28963) ନ କ୍ରୋଧକାଲସମଯଃ ସୂଦ ମା ଚାପଲଂ କୃଥାଃ। ଅପୂର୍ଣୋଽଯଂ ଦ୍ବିପକ୍ଷୋନୋ ନେଦଂ ବଲବତାଂ ବହୁ ॥ 38 ॥ 4-19-38 (28964) ଅଥାଙ୍ଗୁଷ୍ଠେନାବମୃଦ୍ଗାଦଙ୍ଗୁଷ୍ଠଂ ତତ୍ର ଧର୍ମରାଟ୍। ପ୍ରବୋଧନଭଯାଦ୍ରାଜ୍ଞୋ ଭୀମଂ ତଂ ପ୍ରତ୍ଯଷେଧଯତ୍ ॥ 39 ॥ 4-19-39 (28965) ଭୀମସେନସ୍ତୁ ତଦ୍ବାକ୍ଯଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ପରପୁରଞ୍ଜଯଃ। ସହସୋତ୍ପତିତଂ କ୍ରୋଧଂ ନ୍ଯଯଚ୍ଛଦ୍ଧୃତିମାନ୍ବଲାତ୍ । ଇଙ୍ଗିତଜ୍ଞଃ ସ ତୁ ଭ୍ରାତୁସ୍ତୂଷ୍ଣୀମାସୀଦ୍ବୃକୋଦରଃ ॥ 40 ॥ 4-19-40 (28966) ଭୀମସ୍ଯ ଚ ସମାରମ୍ଭଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ରାଜ୍ଞୋଽସ୍ଯ ଚେଷ୍ଟିତମ୍। ଦ୍ରୌପଦୀ ଚାଧିକଂ କ୍ରୋଧାତ୍ପ୍ରାରୁଦତ୍ସା ପୁନଃପୁନଃ ॥ 41 ॥ 4-19-41 (28967) କୀଚକେନାନୁଗମନାତ୍କୃଷ୍ଣା ତାମ୍ରାଯତେକ୍ଷଣା । ସଭାଦ୍ବାରମୁପଗମ୍ଯ ରୁଦନ୍ତୀ ବାକ୍ଯମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 42 ॥ 4-19-42 (28968) ଅବେକ୍ଷମାଣା ସୁଶ୍ରୋଣୀ ପତୀଂସ୍ତାନ୍ଦୀନଚେତସଃ। ଆକାରଂ ପରିରକ୍ଷନ୍ତୀ ପ୍ରତିଜ୍ଞାଂ ଧର୍ମସଂଯୁତାମ୍। ଦହ୍ଯମାନେବ ରୌଦ୍ରେଣ ଚକ୍ଷୁଷା ଦ୍ରୁପଦାତ୍ମଜା ॥ 43 ॥ 4-19-43 (28969) ପ୍ରଜାରକ୍ଷଣଶୀଲାନାଂ ରାଜ୍ଞାଂ ହ୍ଯମିତତେଜସାମ୍। କାର୍ଯାଽନୁପାଲନଂ ନିତ୍ଯଂ ଧର୍ମେ ସତ୍ଯେ ଚ ତିଷ୍ଠତାମ୍ ॥ 44 ॥ 4-19-44 (28970) ସ୍ବପ୍ରଜାଯାଂ ପ୍ରଜାଯାଂ ଚ ବିଶେଷଂ ନାଧିଗଚ୍ଛତାମ୍। ପ୍ରିଯେଷ୍ବପି ଚ ବଧ୍ଯେଷୁ ସମତ୍ବଂ ଯେ ସମାଶ୍ରିତାଃ ॥ 45 ॥ 4-19-45 (28971) ବିବାଦେଷୁ ପ୍ରବୃତ୍ତେଷୁ ସମଂ କାର୍ଯାନୁଦର୍ଶିନା। ରାଜ୍ଞା ଧର୍ମାସନସ୍ଥେନ ଜିତୌ ଲୋକାବୁଭାବପି ॥ 46 ॥ 4-19-46 (28972) ରାଜନ୍ଧର୍ମାସନସ୍ଥୋ ହି ରକ୍ଷ ମାଂ ତ୍ବମନାଗସମ୍ ॥ 47 ॥ 4-19-47 (28973) ଅହଂ ତ୍ବନପରାଧ୍ଯନ୍ତୀ କୀଚକେନ ଦୁରାତ୍ମନା । ପଶ୍ଯତସ୍ତେ ମହାରାଜ ହତା ପାଦେନ ଦାସିବାତ୍ ॥ 48 ॥ 4-19-48 (28974) ତ୍ବତ୍ସମକ୍ଷଂ ନୃପଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିଷ୍ପିଷ୍ଟା ବସୁଧାତଲେ । ଅନାଗସଂ କୃପାର୍ହାଂ ମାଂ ସ୍ତ୍ରିଯଂ ତ୍ବଂ ପରିପାଲଯ ॥ 49 ॥ 4-19-49 (28975) ରକ୍ଷ ମାଂ କୀଚକାଦ୍ଭୀତାଂ ଧର୍ମଂ ରକ୍ଷ ନରେଶ୍ବର । ମତ୍ସ୍ଯାଧିପ ପ୍ରଜା ରକ୍ଷ ପିତା ପୁତ୍ରାନିବୌରସାନ୍ ॥ 50 ॥ 4-19-50 (28976) ଯସ୍ତ୍ବଧର୍ମେଣ କାର୍ଯାଣି ମୋହାତ୍ମା କୁରୁତେ ନୃପଃ। ଅଚିରାତ୍ତଂ ଦୁରାତ୍ମାନଂ ବଶେ କୁର୍ବନ୍ତି ଶତ୍ରବଃ ॥ 51 ॥ 4-19-51 (28977) ମତ୍ସ୍ଯାନାଂ କୁଲଜସ୍ତ୍ବଂ ହି ତେଷାଂ ସତ୍ଯଂ ପରାଯଣମ୍। ତ୍ବଂ କିଲୈବଂବିଧୋ ଜାତଃ କୁଲେ ଧର୍ମପରାଯଣେ ॥ 52 ॥ 4-19-52 (28978) ଅତସ୍ତ୍ବାହମଭିକ୍ରନ୍ଦେ ଶରଣାର୍ଥଂ ନରାଧିପ। ତ୍ରାହି ମାମଦ୍ଯ ରାଜେନ୍ଦ୍ର କୀଚକାତ୍ପାପପୂରୁଷାତ୍ ॥ 53 ॥ 4-19-53 (28979) ଅନାଥାମିହ ମାଂ ଜ୍ଞାତ୍ବା କୀଚକଃ ପୁରୁଷାଧମଃ। ପ୍ରହରତ୍ଯେବ ନୀଚାତ୍ମା ନ ତୁ ଧର୍ମମବେକ୍ଷତେ ॥ 54 ॥ 4-19-54 (28980) ଅକାର୍ଯାଣାମନାରମ୍ଭାତ୍କାର୍ଯାଣାମନୁପାଲନାତ୍। ପ୍ରଜାସୁ ଯେ ସୁବୃତ୍ତାସ୍ତେ ସ୍ବର୍ଗମାଯାନ୍ତି ଭୂମିପାଃ ॥ 55 ॥ 4-19-55 (28981) କାର୍ଯାକାର୍ଯବିଶେଷଜ୍ଞାଃ କାମକାରେଣ ପାର୍ଥିବାଃ। ପ୍ରଜାସୁ କିଲ୍ବିଷଂ କୃତ୍ବା ନରକଂ ଯାନ୍ତ୍ଯଧୋମୁଖାଃ ॥ 56 ॥ 4-19-56 (28982) ନୈବ ଯଜ୍ଞୈର୍ନ ବା ଦାନୈର୍ନ ଗୁରୋରୁପସେବନାତ୍। ପ୍ରାପ୍ନୁବନ୍ତି ତଥା ଧର୍ମଂ ଯଥା କାର୍ଯାନୁପାଲନାତ୍ ॥ 57 ॥ 4-19-57 (28983) ଅପି ଚେଦଂ ପୁରା ବ୍ରହ୍ମା ପ୍ରୋବାଚେନ୍ଦ୍ରାଯ ପୃଚ୍ଛତେ। ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବଂ କାର୍ଯମକାର୍ଯଂ ଚ ଲୋକେ ଚାସୀତ୍ପରଂ ଯଥା ॥ 58 ॥ 4-19-58 (28984) ଧର୍ମାଧର୍ମୌ ପୁନର୍ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବଂ ବିନିଯୁକ୍ତମଥାପି ବା। କ୍ରିଯାଣାମକ୍ରିଯାଣାଂ ଚ ପ୍ରାପଣେ ପୁଣ୍ଯପାପଯୋଃ ॥ 59 ॥ 4-19-59 (28985) ପ୍ରଜାଯାଂ ସୃଜ୍ଯମାନାଯାଂ ପୁରା ହ୍ଯେତଦୁଦାହୃତମ୍। ଏତଦ୍ବୋ ମାନୁଷାଃ ସମ୍ଯକ୍କାର୍ଯଂ ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବତ୍ରଯଂ ଭୁବି ॥ 60 ॥ 4-19-60 (28986) ଅସ୍ମିନ୍ସୁନୀତେ ଦୁର୍ନୀତେ ଲଭତେ କର୍ମଜଂ ଫଲମ୍। କଲ୍ଯାଣକାରୀ କଲ୍ଯାଣଂ ପାପକାରୀ ଚ ପାପକମ୍ ॥ 61 ॥ 4-19-61 (28987) ତେନ ଗଚ୍ଛତି ସଂସର୍ଗଂ ସ୍ବର୍ଗାଯ ନରକାଯ ବା। ସୁକୃତଂ ଦୁଷ୍କୃତଂ ବାଽପି କୃତ୍ବା ମୋହେନ ମାନବଃ । ପଶ୍ଚାତ୍ତାପେନ ତପ୍ଯେତ ସ୍ବବୁଦ୍ଧ୍ଯା ମରଣଂ ଗତଃ ॥ 62 ॥ 4-19-62 (28988) ଏବମୁକ୍ତ୍ବା ପରଂ ବାକ୍ଯଂ ବିସସର୍ଜ ଶତକ୍ରତୁମ୍। ଶକ୍ରୋପ୍ଯାପୃଚ୍ଛ୍ଯ ବ୍ରହ୍ମାଣଂ ଦେବରାଜ୍ଯମପାଲଯତ୍ ॥ 63 ॥ 4-19-63 (28989) ଯଥୋକ୍ତଂ ଦେବରାଜେନ ବ୍ରହ୍ମଣା ପରମେଷ୍ଠିନା। ତଥା ତ୍ବମପି ରାଜେନ୍ଦ୍ର କାର୍ଯାକାର୍ଯେ ସ୍ଥିରୋ ଭବ ॥ 64 ॥ ॥ 4-19-64 (28990) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି କୀଚକବଧପର୍ବଣି ଏକୋନବିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 19 ॥

4-20-0 (28991) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-20-0x (3068) ଏବଂ ବିଲପମାନାଯାଂ ପାଞ୍ଚାଲ୍ଯାଂ ମତ୍ସ୍ଯପୁଙ୍ଗବଃ। ଅଶକ୍ତଃ କୀଚକଂ ତତ୍ର ଶାସିତୁଂ ବଲଦର୍ପିତମ୍ । ବିରାଟରାଜଃ ମୂତଂ ତୁ ସାନ୍ତ୍ବେନୈବ ନ୍ଯବାରଯତ୍ ॥ 1 ॥ 4-20-1 (28992) କୀଚକଂ ମତ୍ସ୍ଯରାଜେନ କୃତାଗସମନିନ୍ଦିତା। ନାପରାଧାନୁରୂପେଣ ଦଣ୍ଡେନ ପ୍ରତିପାଦିତମ୍ ॥ 2 ॥ 4-20-2 (28993) ପାଞ୍ଚାଲରାଜସ୍ଯ ସୁତା ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ସୁରସୁତୋପମା। ଧର୍ମଜ୍ଞା ବ୍ଯବହାରାଣାଂ କୀଚକେ କୃତକିଲ୍ବିଷେ । ପୁନଃ ପ୍ରୋବାଚ ରାଜାନଂ ସ୍ମରନ୍ତୀ ଧର୍ମମୁତ୍ତମମ୍ ॥ 3 ॥ 4-20-3 (28994) ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ଚ ବରାରୋହା ସର୍ବାଂସ୍ତତ୍ର ସଭାସଦଃ। ରାଜାନୁବର୍ତନପରାନ୍କୀଚକଂ ଚ କୃତାଗସମ୍। ବିରାଟଂ ଚାହ ପାଞ୍ଚାଲୀ ଦୁଃଖେନାବିଷ୍ଟଚେତନା ॥ 4 ॥ 4-20-4 (28995) ନ ରାଜନ୍ରାଜବତ୍କିଂଚିତ୍ସମାଚରସି କୀଚକେ। ଦସ୍ଯୂନାମିବ ତେ ଧର୍ମୋ ନ ସତ୍ସୁ ପରିବର୍ତତେ॥ 5 ॥ 4-20-5 (28996) ନ କୀଚକଃ ସ୍ବଧର୍ମସ୍ଥୋ ନ ଚ ମତ୍ସ୍ଯଃ କଥଂଚନ। ସଭାସଦୋଽପ୍ଯଧର୍ମଜ୍ଞା ଯ ଇମଂ ପର୍ଯୁପାସତେ॥ 6 ॥ 4-20-6 (28997) ନ ଧର୍ମଂ କୀଚକୋ ବେତ୍ତି ରାଜଭୃତ୍ଯାସ୍ତଥୈବ ଚ। ନ ରାଜା ବିନଯଂ ବ୍ରୂତେ ଅମାତ୍ଯାଶ୍ଚ ନ ଜାନତେ ॥ 7 ॥ 4-20-7 (28998) ନୋପାଲଭେ ତ୍ବାଂ ନୃପତେ ବିରାଟଂ ନୃପସଂସଦି। ନାହମେତେନ ଯୁକ୍ତା ବୈ ହନ୍ତୁଂ ମାତ୍ସ୍ଯ ତବାନ୍ତିକେ ॥ 8 ॥ 4-20-8 (28999) ସଭାସଦସ୍ତୁ ପଶ୍ଯନ୍ତୁ କୀଚକଂ ଧର୍ମଲଙ୍ଘିନମ୍। ବିରାଟନୃପତେ ପଶ୍ଯ ମାମନାଥାମନାଗସମ୍ ॥ 9 ॥ 4-20-9 (29000) ନ ସାମ ଫଲତେ ଦୁଷ୍ଟେ ଦୁଷ୍ଟେ ଦଣ୍ଡଃ ପ୍ରଯୁଜ୍ଯତେ ॥ 10 ॥ 4-20-10 (29001) ଅଦଣ୍ଡ୍ଯାନ୍ଦଣ୍ଡଯନ୍ରାଜା ଦଣ୍ଡ୍ଯାଂଶ୍ଚୈବାପ୍ଯଦଣ୍ଡଯନ୍। ସ ରାଜା ନ ଭବେଲ୍ଲୋକେ ରାଜଶବ୍ଦସ୍ଯ ଭାଜନମ୍ ॥ 11 ॥ 4-20-11 (29002) ଦୀନାନ୍ଧକୃପଣାଶକ୍ତପଙ୍ଗୁକୁବ୍ଜଜଡାଦିକାନ୍। ଅନାଥବାଲବୃଦ୍ଧାଂଶ୍ଚ ପୁରୁଷାନ୍ବା ସ୍ତ୍ରିଯୋଽପି ବା । ଦୁଷ୍ଟଚୋରାଭିଭୂତାଂଶ୍ଚ ପାଲଯେଦବନୀପତିଃ ॥ 12 ॥ 4-20-12 (29003) ଅନାଥାନାଂ ଚ ନାଥଃ ସ୍ଯାଦପିତୄଣାଂ ପିତା ନୃପଃ । ମାତା ଭବେଦମାତୄଣାମଗୁରୂଣାଂ ଗୁରୁର୍ଭବେତ୍। ଅଗତୀନାଂ ଗତୀ ରାଜା ନୃଣାଂ ରାଜା ପରାଯଣମ୍ ॥ 13 ॥ 4-20-13 (29004) ବିଶେଷତଃ ପରୈର୍ଦୁଷ୍ଟୈଃ ପରାମୃଷ୍ଟଂ ନରୋତ୍ତମଃ। ସ୍ତ୍ରିଯଂ ସାଧ୍ବୀମନାଥାଂ ଚ ପାଲଯେତ୍ସ୍ବସୁତାମିବ ॥ 14 ॥ 4-20-14 (29005) ତ୍ବଦ୍ଗୃହାବସତିଂ ରାଜନ୍ନେତାବତ୍କାଲପର୍ଯଯମ୍। ଅଧିକାଂ ତ୍ବତ୍ସୁତାଯାଶ୍ଚ ପଶ୍ଯ ମାଂ କୀଚକାହତାଂ ॥ 15 ॥ 4-20-15 (29006) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-20-16x (3069) ପରୋକ୍ଷଂ ନାଭିଜାନାମି ବିଗ୍ରହଂ ଯୁବଯୋରହମ୍। ଅର୍ଥତତ୍ତ୍ବମବିଜ୍ଞାଯ କିଂ ସ୍ଯାଦକୁଶଲଂ ମମ ॥ 16 ॥ 4-20-16 (29007) ଦ୍ରୌପଦ୍ଯୁବାଚ। 4-20-17x (3070) ଯେଷାଂ ନ ବୈରୀ ସ୍ବପିତି ପଦା ଭୂମିମୁପସ୍ପୃଶନ୍। ତେଷାଂ ମାଂ ମାନିନୀଂ ଭାର୍ଯାଂ ସୂତପୁତ୍ରଃ ପଦାଽବଧୀତ୍ ॥ 17 ॥ 4-20-17 (29008) ଯେ ଚ ଦଦ୍ଯୁର୍ନ ଯାଚେଯୁର୍ବ୍ରହ୍ମଣ୍ଯାଃ ସତ୍ଯବାଦିନଃ। ଯେଷାଂ ଦୁନ୍ଦୁଭିନିର୍ଘୋଷୋ ଜ୍ଯାଘୋଷଃ ଶ୍ରୂଯତେ ଭୃଶମ୍। ତେଷାଂ ମାଂ ଦଯିତାଂ ଭାର୍ଯାଂ ସୂତପୁତ୍ରଃ ପଦାଽବଧୀତ୍ ॥ 18 ॥ 4-20-18 (29009) ତେଜସ୍ବିନସ୍ତଥା କ୍ଷାନ୍ତା ବଲବନ୍ତଶ୍ଚ ମାନିନଃ। ମହେଷ୍ବାସା ରଣେ ଶୂରା ଗର୍ବିତା ମାନତତ୍ପରାଃ। ତେଷାଂ ମାଂ ମାନିନୀଂ ଭାର୍ଯାଂ ସୂତପୁତ୍ରଃ ପଦାଽବଧୀତ୍ ॥ 19 ॥ 4-20-19 (29010) ସର୍ବଲୋକମିମଂ ହନ୍ଯୁର୍ଯଦି କ୍ରୁଦ୍ଧା ମହାବଲାଃ। ତେଷାଂ ମାଂ ଦଯିତାଂ ଭାର୍ଯାଂ ସୂତପୁତ୍ରଃ ପଦାଽବଧୀତ୍ ॥ 20 ॥ 4-20-20 (29011) ଯେଷାଂ ନାସ୍ତି ସମଃ କଶ୍ଚିଦ୍ବୀର୍ଯେ ସତ୍ଯେ ବଲେ ଦମେ। ତେଷାଂ ମାଂ ଦଯିତାଂ ଭାର୍ଯାଂ ସୂତପୁତ୍ରଃ ପଦାଽବଧୀତ୍ ॥ 21 ॥ 4-20-21 (29012) ଯେଷାଂ ନ ସଦୃଶଃ କଶ୍ଚିଦ୍ଧନାଦ୍ଯୈର୍ଭୁବି ମାନବଃ। ତେଷାଂ ମାଂ ଦଯିତାଂ ଭାର୍ଯାଂ ସୂତପୁତ୍ରଃ ପଦାଽବଧୀତ୍ ॥ 22 ॥ 4-20-22 (29013) ତବାଗ୍ରତୋ ବିଶେଷେଣ ପ୍ରଜାନାଂ ଚ ହିତୈଷିଣଃ। ପଶ୍ଯତୋ ନିହତା ରାଜଂସ୍ତେନେହ ଜଗତୀପତେ ॥ 23 ॥ 4-20-23 (29014) ଶରଣଂ ଯେ ପ୍ରପନ୍ନାନାଂ ଭବନ୍ତି ଶରଣାର୍ଥିନାମ୍। ଚରନ୍ତି ଲୋକେ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନାଃ କ୍ବନୁ ତେଽଦ୍ଯ ମହାବଲାଃ ॥ 24 ॥ 4-20-24 (29015) କଥଂ ତେ ସୂତପୁତ୍ରେଣ ବଧ୍ଯମାନାଂ ପ୍ରିଯାଂ ସତୀମ୍। ମର୍ଷଯନ୍ତି ଯଥା କ୍ଲୀବା ବଲବନ୍ତୋଽତିତେଜସଃ ॥ 25 ॥ 4-20-25 (29016) କ୍ବନୁ ତେଷାମମର୍ଷଶ୍ଚ ବୀର୍ଯଂ ତେଷାଂ ଚ ତଦ୍ବଲମ୍। ନ ପରୀପ୍ସନ୍ତି ଯେ ଭାର୍ଯାଂ ବଧ୍ଯମାନାଂ ଦୁରାତ୍ମାନା ॥ 26 ॥ 4-20-26 (29017) ମଯାଽପି ଶକ୍ଯଂ କିଂ କର୍ତୁଂ ବିରାଟେ ଧର୍ମଦୂଷଣେ। ମାଂ ମର୍ଷଂଯତି ଯଃ ପଶ୍ଯନ୍ବଧ୍ଯମାନାମନାଗସମ୍ ॥ 27 ॥ 4-20-27 (29018) ଧର୍ମୋ ବିଦ୍ଧୋ ହ୍ଯଧର୍ମେଣ ସଭାଂ ଯତ୍ରୋପତିଷ୍ଠତି। ନ ଚେଦ୍ବିଶଲ୍ଯଃ କ୍ରିଯତେ ସର୍ବେ ବିଦ୍ଧାଃ ସଭାସଦଃ ॥ 28 ॥ 4-20-28 (29019) ଯତ୍ର ଧର୍ମୋ ହ୍ଯଧର୍ମେମ ସତ୍ଯଂ ଯତ୍ରାନୃତେନ ଚ। ହନ୍ଯତେ ପ୍ରେକ୍ଷମାଣାନାଂ ହତାସ୍ତତ୍ର ସଭାସଦଃ ॥ 29 ॥ 4-20-29 (29020) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-20-30x (3071) ତସ୍ଯାସ୍ତତ୍କୃପଣଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯାଃ ପରିଦେବିତମ୍। ତତଃ ସଭ୍ଯାସ୍ତୁ ତେ ସର୍ବେ ଭୂଯଃ କୃଷ୍ଣାମପୂଜଯନ୍। ସାଧୁସାଧ୍ବିତି ଚାପ୍ଯାହୁଃ କୀଚକଂ ଚାପ୍ଯଗର୍ହଯନ୍ ॥ 30 ॥ 4-20-30 (29021) କେଚିତ୍କୃଷ୍ଣାଂ ପ୍ରଶଂସନ୍ତି କେଚିନ୍ନିନ୍ଦନ୍ତି କୀଚକମ୍। କେଚିନ୍ନିନ୍ଦନ୍ତି ରାଜାନଂ କେଚିଦ୍ଦେବୀଂ ଚ ତାଂ ନରାଃ ॥ 31 ॥ 4-20-31 (29022) ସଭ୍ଯା ଊଚୁଃ । 4-20-32x (3072) ଯସ୍ଯେଯଂ ଚାରୁସର୍ବାଙ୍ଗୀ ଭାର୍ଯା ସ୍ଯାଦାଯତେକ୍ଷଣା। ପରୋ ଲାଭଶ୍ଚ ତସ୍ଯ ସ୍ଯାନ୍ନ ସ ଶୋଚେତ୍କଦାଚନ ॥ 32 ॥ 4-20-32 (29023) ଯସ୍ଯା ଗାତ୍ରଂ ଶୁଭଂ ପୀନଂ ମୁଖଂ ଜଯତି ପଙ୍କଜମ୍। ଗତିର୍ହଂସଂ ସ୍ମିତଂ କୁନ୍ଦଂ ସୌଷା ନାର୍ହତି ପଦ୍ବଧମ୍ ॥ 33 ॥ 4-20-33 (29024) ଦ୍ବାତ୍ରିଂଶଦ୍ଦଶନା ଯସ୍ଯାଃ ଶ୍ବେତା ମାଂସନିବନ୍ଧନାଃ। ସ୍ନିଗ୍ଧାଶ୍ଚ ମୃଦବଃ କେଶାଃ ସୈଷା ନାର୍ହତି ପଦ୍ବଧମ୍ ॥ 34 ॥ 4-20-34 (29025) ପଦ୍ମଂ ଚକ୍ରଂ ଧ୍ବଜଂ ଶଙ୍ଖଂ ପ୍ରାସାଦୋ ମକରସ୍ତଥା। ଯସ୍ଯାଃ ପାଣିତଲେ ସନ୍ତି ସୈଷା ନାର୍ହତି ପଦ୍ବଧମ୍ ॥ 35 ॥ 4-20-35 (29026) ଆବର୍ତାଃ ଖଲୁ ଚତ୍ବାରଃ ସର୍ବେ ଚୈବ ପ୍ରଦକ୍ଷିଣାଃ । ସମଂ ଗାତ୍ରଂ ଶୁଭଂ ସ୍ନିଗ୍ଧଂ ଯସ୍ଯା ନାର୍ହତି ପଦ୍ବଧମ୍ ॥ 36 ॥ 4-20-36 (29027) ଅଚ୍ଛିଦ୍ରହସ୍ତପାଦା ଚ ଅଚ୍ଛିଦ୍ରଦଶନା ଚ ଯା। କନ୍ଯା କମଲପତ୍ରାକ୍ଷୀ କଥମର୍ହତି ପଦ୍ବଧମ୍ ॥ 37 ॥ 4-20-37 (29028) ସେଯଂ ଲକ୍ଷଣସଂପନ୍ନା ପୂର୍ଣଚନ୍ଦ୍ରନିଭାନନା। ସୁରୂପିଣୀ ସୁବଦନା ନେଯଂ ଯୋଗ୍ଯା ପଦା ବଧମ୍ ॥ 38 ॥ 4-20-38 (29029) ଦେବଦେବୀବ ସୁଭଗା ଶକ୍ରଦେବୀବ ଶୋଭନା। ଅପ୍ସରା ଇବ ସାରୂପ୍ଯାନ୍ନେଯଂ ଯୋଗ୍ଯା ପଦା ବଧମ୍ ॥ 39 ॥ 4-20-39 (29030) ଇତି ସ୍ମାପୂଜସଂସ୍ତତ୍ର କୃଷ୍ଣାଂ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ସଭାସଦଃ ॥ 40 ॥ 4-20-40 (29031) ସା ବିନିଃଶ୍ବସ୍ଯ ସୁଶ୍ରୋଣୀ ଭୂମାବନ୍ତର୍ମୁଖୀ ସ୍ଥିତା। ତୂଷ୍ଣୀମାସୀତ୍ତଦା ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ବିବକ୍ଷନ୍ତଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍ ॥ 41 ॥ 4-20-41 (29032) ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯ କୋପାତ୍ତୁ ଲଲାଟେ ସ୍ବେଦ ଆସ୍ରବତ୍। ଅବ୍ରବୀଦ୍ଧର୍ମପୁତ୍ରୋଽଥ ସୈରନ୍ଧ୍ରୀଂ ମହିଷୀଂ ପ୍ରିଯାମ୍ । କୃଷ୍ଣାଂ ତତ୍ର ନୃପାଭ୍ଯାଶେ ପରିବ୍ରାଜକରୂପଧୃତ୍ ॥ 42 ॥ 4-20-42 (29033) ଗଚ୍ଛ ସୈରନ୍ଧ୍ରି ମା ଭୈସ୍ତ୍ବଂ ସୁଦେଷ୍ଣାଯା ନିବେଶନମ୍ । ରାଜା ହ୍ଯଯଂ ଧର୍ମଶୀଲୋ ବିରାଟଃ ପରଲୋକଭୀଃ । ଯତସ୍ତ୍ବାଂ ନ ପରିତ୍ରାତି ସତ୍ଯେ ଧର୍ମପଥେ ସ୍ଥିତଃ ॥ 43 ॥ 4-20-43 (29034) ଭର୍ତାରମନୁରୁନ୍ଧନ୍ତ୍ଯଃ କ୍ଲିଶ୍ଯନ୍ତେ ବୀରପତ୍ନଯଃ। ଶୁଶ୍ରୂଷଯା କ୍ଲିଶ୍ଯମାନାଃ ପତିଲୋକଂ ଜଯନ୍ତ୍ଯୁତ ॥ 44 ॥ 4-20-44 (29035) ମନ୍ଯେ ନ କାଲଃ କ୍ରୋଧସ୍ଯ ପଶ୍ଯନ୍ତି ପତଯସ୍ତବ। ତେନ ତ୍ବାଂ ନାଭିଧାବନ୍ତି ଗନ୍ଧର୍ବାଃ ସୂର୍ଯବର୍ଚସଃ ॥ 45 ॥ 4-20-45 (29036) ଶ୍ରୂଯନ୍ତାଂ ତେ ସୁକେଶାନ୍ତେ ମୋକ୍ଷଧର୍ମାଶ୍ରଯାଃ କଥାଃ। ଯଥା ଧର୍ମଃ କୁଲସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଦୃଷ୍ଟୋ ଧର୍ମାନୁରୋଧନାତ୍ ॥ 46 ॥ 4-20-46 (29037) ନାସ୍ତି ଯଜ୍ଞଃ ସ୍ତ୍ରିଯାଃ କଶ୍ଚିନ୍ନ ଶ୍ରାଦ୍ଧଂ ନାପ୍ଯୁପୋଷଣମ୍। ଯା ତୁ ଭର୍ତାରି ଶୁଶ୍ରୂଷା ସା ସ୍ବର୍ଗାଯାଭିଜାଯତେ ॥ 47 ॥ 4-20-47 (29038) ପିତା ରକ୍ଷତି କୌମାରେ ଭର୍ତା ରକ୍ଷତି ଯୌବନେ। ପୁତ୍ରସ୍ତୁ ସ୍ଥାବିରେ ଭାବେ ନ ସ୍ତ୍ରୀ ସ୍ବାତନ୍ତ୍ର୍ଯମର୍ହତି ॥ 48 ॥ 4-20-48 (29039) ଭୀରୁ ଭର୍ତୃଭଯାତ୍ପତ୍ନ୍ଯୋ ନ କ୍ରୁଧ୍ଯନ୍ତି କଦାଚନ। ବହୁଭିଶ୍ଚ ପରିକ୍ଲେଶୈରବଜ୍ଞାତାଶ୍ଚ ଶତ୍ରୁଭିଃ । ଅନନ୍ଯଭାବାଃ ଶୁଦ୍ଧାଶ୍ଚ ପୁଣ୍ଯଲୋକଂ ଜଯନ୍ତ୍ଯୁତ ॥ 49 ॥ 4-20-49 (29040) ନ କ୍ରୋଧକାଲଂ ନିଯତଂ ପଶ୍ଯନ୍ତି ପତଯସ୍ତବ। ନ କ୍ରୁଦ୍ଧାନ୍ପ୍ରତିଯାଯାଦ୍ବୈ ପତୀଂସ୍ତେ ବୃତ୍ରହା ଅପି। ତେନ ତ୍ବାଂ ନାଭିଧାବନ୍ତି ଗନ୍ଧର୍ବାଃ କାମରୂପିଣଃ ॥ 50 ॥ 4-20-50 (29041) ଯଦି ତେ ସମଯଃ କଶ୍ଚିତ୍କୃତୋ ହ୍ଯାଯତଲୋଚନେ। ତଂ ସ୍ମରସ୍ବ କ୍ଷମାଶୀଲେ କ୍ଷମା ଧର୍ମୋ ହ୍ଯନୁତ୍ତମଃ ॥ 51 ॥ 4-20-51 (29042) କ୍ଷମା ଧର୍ମଃ କ୍ଷମା ସତ୍ଯଂ କ୍ଷମା ଦାନଂ କ୍ଷମା ତପଃ। କ୍ଷମାବତାମଯଂ ଲୋକଃ ପରଲୋକଃ କ୍ଷମାବତାଂମ୍ ॥ 52 ॥ 4-20-52 (29043) ଦ୍ବ୍ଯଂଶିନୋ ଦ୍ବାଦଶାଙ୍ଗସ୍ଯ ଚତୁର୍ବିଂଶତିପର୍ବଣଃ। କସ୍ତ୍ରିଷଷ୍ଠିଶତାରସ୍ଯ ମାସୋନସ୍ଯାକ୍ଷମୀ ଭବେତ୍॥ 53 ॥ 4-20-53 (29044) ଗଚ୍ଛ ସୈରନ୍ଧ୍ରି ଗନ୍ଧର୍ବାଃ କରିଷ୍ଯନ୍ତି ତବ ପ୍ରିଯମ୍। ବ୍ଯପନେଷ୍ଯନ୍ତି ତେ ଦୁଃଖଂ ଯେନ ତେ ବିପ୍ରିଯଂ କୃତମ୍ ॥ 54 ॥ 4-20-54 (29045) ଇତ୍ଯେବମୁକ୍ତେ ତିଷ୍ଠନ୍ତୀଂ ପୁନରେବାହ ଧର୍ମରାଟ୍। ବିଘ୍ନଂ କରୋଷି ବୈ ଭଦ୍ରେ ଦୀବ୍ଯତାଂ ରାଜସଂସଦି ॥ 55 ॥ 4-20-55 (29046) ତସ୍ମାତ୍ତ୍ବମପି ସୁଶ୍ରୋଣି ଶୈଲୂଷୀବ ବିଭାସି ନଃ। ଏବମୁକ୍ତା ତୁ ସା ଭର୍ତ୍ରା ସମୁଦ୍ବୀକ୍ଷ୍ଯାବ୍ରବୀଦିଦମ୍ ॥ 56 ॥ 4-20-56 (29047) ସତ୍ଯମୁକ୍ତଂ ତ୍ବଯା ବିଦ୍ବଞ୍ଶୈଲୂଷୀଂ ବିଦ୍ଧି ମାଂ ପୁନଃ। ଶୈଲୂଷକସ୍ଯ ତସ୍ଯାହଂ ଯେଷାଂ ଜ୍ଯେଷ୍ଠୋଽକ୍ଷକୋବିଦଃ ॥ 57 ॥ 4-20-57 (29048) ଏବମୁକ୍ତ୍ବା ବରାରୋହା ପରିମୃଜ୍ଯାନନଂ ଶୁଭମ୍। କେଶାନ୍ବିମୁକ୍ତାନ୍ସଂଯମ୍ଯ ରୁଧିରେଣ ସମୁକ୍ଷିତାନ୍ ॥ 58 । 4-20-58 (29049) ପାଂସୁକୁଣ୍ଠିତସର୍ବାଙ୍ଗୀ ଗଜରାଜବଧୂରିବ। ପ୍ରତସ୍ଥେ ନାଗନାସୋରୂର୍ଭର୍ତୁରାଜ୍ଞାଯ ଶାସନମ୍ ॥ 59 ॥ 4-20-59 (29050) ବିମୁକ୍ତା ମୃଗଶାବାକ୍ଷୀ ନିରନ୍ତରପଯୋଧରା। ପ୍ରଭା ନକ୍ଷତ୍ରରାଜସ୍ଯ କାଲମେଘୈରିବାବୃତା ॥ 60 ॥ 4-20-60 (29051) ଯସ୍ଯାର୍ଥେ ପାଣ୍ଡବେଯାସ୍ତୁ ତ୍ଯଜେଯୁରପି ଜୀବିତମ୍। ତାଂ ତେ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତଥା କୃଷ୍ଣାଂ କ୍ଷମିଣୋ ଧର୍ମଚାରିଣଃ। ସମଯଂ ନାତିବର୍ତନ୍ତେ ବେଲାମିବ ମହୋଦଧିଃ ॥ 61 ॥ 4-20-61 (29052) ସା ପ୍ରବିଶ୍ଯ ପ୍ରବେପନ୍ତୀ ସୁଦେଷ୍ଣାଯା ନିବେଶନମ୍। ରୁଦନ୍ତୀ ଚାରୁସର୍ବାଙ୍ଗୀ ତସ୍ଯାସ୍ତସ୍ଥାବଥାଗ୍ରତଃ ॥ 62 ॥ 4-20-62 (29053) ତାମୁବାଚ ବିରାଟସ୍ଯ ମହିଷୀ ଶାଠ୍ଯମାସ୍ଥିତା। କିମିଦଂ ପଦ୍ମସଂକାଶଂ ସୁଦନ୍ତୋଷ୍ଠାକ୍ଷିନାସିକମ୍ ॥ 63 ॥ 4-20-63 (29054) ରୁଦନ୍ତ୍ଯା ଅବମୃଷ୍ଟାସ୍ରଂ ପୂର୍ଣେନ୍ଦୁସମବର୍ଚସମ୍। ବିମ୍ବୋଷ୍ଠଂ କୃଷ୍ଣତାରାଭ୍ଯାମତ୍ଯନ୍ତରୁଚିରପ୍ରଭମ୍। ନଯନାଭ୍ଯାମଜିହ୍ଯାଭ୍ଯାଂ ମୁଖଂ ତେ ମୁଞ୍ଚତେ ଜଲମ୍ ॥ 64 ॥ 4-20-64 (29055) କସ୍ତ୍ବାଽବଧୀଦ୍ବରାରୋହେ କସ୍ମାଦ୍ରୋଦିଷି ଶୋଭନେ। କୋ ବିପ୍ରଯୁଜ୍ଯତେ ଦାରୈଃ ସପୁତ୍ରୈଃ ସହବାନ୍ଧବୈଃ ॥ 65 ॥ 4-20-65 (29056) କସ୍ଯାଦ୍ଯ ରାଜା କୁପିତୋ ବଧମାଜ୍ଞାପଯିଷ୍ଯତି। ବ୍ରୂହି କିଂ ତେ ପ୍ରିଯଂ କର୍ମ କଂ ତ୍ଯଜେ ଘାତଯାମି ବା ॥ 66 ॥ 4-20-66 (29057) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-20-67x (3073) ତାଂ ନିଃଶ୍ବସ୍ଯାବ୍ରବୀତ୍କୃଷ୍ଣା ଜାନନ୍ତୀ ନାମ ପୃଚ୍ଛସି। ଭ୍ରାତୁସ୍ତ୍ବଂ ମାମନୁପ୍ରେଷ୍ଯ କିମେବଂ ହି ବିକତ୍ଥସେ ॥ 67 ॥ 4-20-67 (29058) କୀଚକୋ ମାଽବଧୀତ୍ତତ୍ର ସୁରାହାରୀମିତୋଗତାମ୍। ସଭାଯାଂ ପଶ୍ଯତୋ ରାଜ୍ଞୋ ଯଥା ବୈ ନିର୍ଜନେ ବନେ ॥ 68 ॥ 4-20-68 (29059) ସୁଦେଷ୍ଣୋବାଚ। 4-20-69x (3074) ଘାତଯାମି ସୁଦନ୍ତୋଷ୍ଠି କୀଚକଂ ଯଦି ମନ୍ଯସେ। ଭ୍ରାତା ଯଦ୍ଯେଷ ମେ ବ୍ଯକ୍ତଂ ଯୋଽତୀତୋ ଧର୍ମଚାରିଣୀମ୍। ଯସ୍ତ୍ବାଂ କାମାଭିଭୂତାତ୍ମା ଦୁର୍ଲଭାମବମନ୍ଯତେ ॥ 69 ॥ 4-20-69 (29060) ଦ୍ରୌପଦ୍ଯୁବାଚ। 4-20-70x (3075) ଅଦ୍ଯୈବ ତଂ ହନିଷ୍ଯନ୍ତି ଯେଷାମାଗସ୍କରୋ ହି ସଃ। ମନ୍ଯେଽହମଦ୍ଯ ବା ଶ୍ବୋ ବା ପରଲୋକଂ ଗମିଷ୍ଯତି ॥ 70 ॥ 4-20-70 (29061) ଭ୍ରାତୁଃ ପ୍ରଯଚ୍ଛ ତ୍ବରିତା ଜୀବଚ୍ଛ୍ରାଦ୍ଧଂ ତ୍ବମଦ୍ଯ ବୈ। ସୁହୃଷ୍ଟଂ କୁରୁ ବୈ ଚୈନଂ ନାସୂନ୍ମନ୍ଯେ ଧରିଷ୍ଯତି ॥ 71 ॥ 4-20-71 (29062) ତେଷାଂ ହି ମମ ଭର୍ତୄଣାଂ ପଞ୍ଚାନାଂ ଧର୍ମଚାରିଣାମ୍। ଏକୋ ଦୁର୍ଧଷଣୋଽତ୍ଯର୍ଥଂ ବଲେ ଚାପ୍ରତିମୋ ଭୁବି ॥ 72 ॥ 4-20-72 (29063) ନିର୍ମନୁଷ୍ଯମିମଂ ଲୋକଂ କୁର୍ଯାତ୍କ୍ରୁଦ୍ଧୋ ନିଶାମିମାମ୍। ନ ସ ସଂକ୍ରୁଧ୍ଯତେ ତାବଦ୍ଗନ୍ଧର୍ବଃ କାମରୂପଧୃତ୍ ॥ 73 ॥ 4-20-73 (29064) ନୂନଂ ଜ୍ଞାସ୍ଯତି ଯାବଦ୍ବୈ ମମୈତତ୍ପାଦଘାତନମ୍। ତତ୍କ୍ଷଣାତ୍କୀଚକଃ ପାପଃ ସପୁତ୍ରଭ୍ରାତୃବାନ୍ଧବଃ। ବିନଶିଷ୍ଯତି ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା ଯଥା ଦୁଷ୍କୃତକର୍ମକୃତ୍ ॥ 74 ॥ 4-20-74 (29065) ଅପି ଚୈତତ୍ପୁରା ପ୍ରୋକ୍ତଂ ନିପୁଣୈର୍ମନୁଜୋତ୍ତମୈଃ। ଏକସ୍ତୁ କୁରୁତେ ପାପଂ କାଲପାଶବଶଂ ଗତଃ। ନୀଚେନାତ୍ମାପରାଧେନ କୁଲଂ ତେନ ବିନଶ୍ଯତି ॥ 75 ॥ 4-20-75 (29066) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-20-76x (3076) ସୁଦେଷ୍ଣାମେବମୁକ୍ତ୍ବା ତୁ ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ଦୁଃଖମୋହିତା। କୀଚକସ୍ଯ ବଧାର୍ଥାଯ ବ୍ରତଦୀକ୍ଷାମୁପାଗମତ୍ ॥ 76 ॥ 4-20-76 (29067) ଅଭ୍ଯର୍ଥିତା ଚ ନାରୀଭିର୍ମାନିତା ଚ ସୁଦେଷ୍ଣଯା। ନ ଚ ସ୍ନାତି ନ ଚାଶ୍ନାତି ନ ପାଂସୂନ୍ପରିମାର୍ଜତି। ରୁଧିରକ୍ଲିନ୍ନବଦନା ବଭୂବ ମୃଦିତେକ୍ଷଣା ॥ 77 ॥ 4-20-77 (29068) ତାଂ ତଥା ଶୋକସନ୍ତପ୍ତାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପ୍ରରୁଦିତାଂ ସ୍ତ୍ରିଯଃ। କୀଚକସ୍ଯ ବଧଂ ସର୍ବା ମନୋଭିଶ୍ଚ ଶଶଂସିରେ ॥ 78 ॥ ॥ 4-20-78 (29069) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି କୀଚକବଧପର୍ବଣି ବିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 20 ॥

4-21-0 (29070) ଜନମେଜଯ ଉବାଚ। 4-21-0x (3077) ଅହୋ ଦୁଃଖତରଂ ପ୍ରାପ୍ତା କୀଚକେନ ପଦା ହତା। ପତିବ୍ରତା ମହାଭାଗା ଦ୍ରୌପଦୀ ଯୋଷିତାଂବରା ॥ 1 ॥ 4-21-1 (29071) ଦୁଃଶଲାଂ ସ୍ମାରଯନ୍ତୀ ସା ଭର୍ତୄଣାଂ ଭଗିନୀଂ ଶୁଭାମ୍। ନାଶପତ୍ସିନ୍ଧୁରାଜଂ ସା ବଲାତ୍କାରେଣ ବାହିତା ॥ 2 ॥ 4-21-2 (29072) କିମର୍ଥମିହ ସଂପ୍ରାପ୍ତା କୀଚକେନ ଦୁରାତ୍ମନା । ନାଶପତ୍ତଂ ମହାଭାଗା କୃଷ୍ଣା ପାଦେନ ତାଡିତା ॥ 3 ॥ 4-21-3 (29073) ତେଜୋରାଶିରିଯଂ ଦେବୀ ଧର୍ମଜ୍ଞା ସତ୍ଯବାଦିନୀ । କେଶପାଂଶେ ପରାମୃଷ୍ଟା ମର୍ଷଯନ୍ତୀ ହ୍ଯଶକ୍ତବତ୍ ॥ 4 ॥ 4-21-4 (29074) ନୈତତ୍କାରଣମଲ୍ପଂ ହି ଶ୍ରୋତୁକାମୋଽସ୍ମି ସତ୍ତମ। କୃଷ୍ଣାଯାସ୍ତୁ ପରିକ୍ଲେଶାନ୍ମନୋ ମେ ଦୂଯତେ ଭୃଶମ୍ ॥ 5 ॥ 4-21-5 (29075) କସ୍ଯ ବଂଶେ ସମୁଦ୍ଭୂତଃ ସ ଚ ଦୁର୍ଲଲିତୋ ମୁନେ । ବଲୋନ୍ମତ୍ତଃ କଥଂ ଚାସୀତ୍ସ୍ଯାଲୋ ମାତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ କୀଚକଃ ॥ 6 ॥ 4-21-6 (29076) ଦୃଷ୍ଟ୍ବାପି ତାଂ ପ୍ରିଯାଂ ଭାର୍ଯାଂ ସୂତପୁତ୍ରେଣ ତାଡିତାମ୍ । ନୈବ ଚୁକ୍ଷୁଭିରେ ବୀରାଃ କିମକୁର୍ବନ୍ତ ତଂ ପ୍ରତି ॥ 7 ॥ 4-21-7 (29077) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-21-8x (3078) ତ୍ବଦୁକ୍ତୋଽଯମନୁପ୍ରଶ୍ନଃ କୁରୂଣାଂ କୀର୍ତିବର୍ଧନଃ। ଏତତ୍ସର୍ବଂ ଯଥା ବକ୍ଷ୍ଯେ ବିସ୍ତରେଣେହ ପାର୍ଥିବ ॥ 8 ॥ 4-21-8 (29078) ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ଯାଂ କ୍ଷତ୍ରିଯାଞ୍ଜାତଃ ସୂତୋ ଭବତି ପାର୍ଥିବ । ପ୍ରାତିଲୋମ୍ଯେନ ଜାତାନାଂ ସ ହ୍ଯେକୋ ଦ୍ବିଜ ଏବ ତୁ ॥ 9 ॥ 4-21-9 (29079) ରଥକାରମିତୀମଂ ହି କ୍ରିଯାଯୁକ୍ତଂ ଦ୍ବିଜନ୍ମନାମ୍। କ୍ଷତ୍ରିଯାଦବରୋ ବୈଶ୍ଯାଦ୍ବିଶିଷ୍ଟ ଇତି ଚକ୍ଷତେ ॥ 10 ॥ 4-21-10 (29080) ସହ ସୂତେନ ସଂବନ୍ଧଃ କୃତଃ ପୂର୍ବଂ ନରାଧିପୈଃ। ତେନ ତୁ ପ୍ରାତିଲୋମ୍ଯେନ ରାଜଶବ୍ଦୋ ନ ଲଭ୍ଯତେ ॥ 11 ॥ 4-21-11 (29081) ତେଷାଂ ତୁ ସୂତବିଷଯଃ ସୂତାନାଂ ନାମତଃ କୃତଃ। ଉପଜୀବ୍ଯଂ ଚ ଯତ୍କ୍ଷେତ୍ରଂ ରାଜନ୍ସୂତେନ ବୈ ପୁରା ॥ 12 ॥ 4-21-12 (29082) ସୂତାନାମଧିପୋ ରାଜା କେକଯୋ ନାମ ବିଶ୍ରୁତଃ। ରାଜକନ୍ଯାସମୁଦ୍ଭୂତଃ ସାରଥ୍ଯେଽନୁପମୋଽଭବତ୍ ॥ 13 ॥ 4-21-13 (29083) ପୁତ୍ରାସ୍ତସ୍ଯ କୁରୁଶ୍ରେଷ୍ଠ ମାଲବ୍ଯାଂ ଜଝିରେ ତଦା। କୀଚକା ଇତି ବିଖ୍ଯାତାଃ ଶତଂ ଷଟ୍ ଚୈବ ଭାରତ ॥ 14 ॥ 4-21-14 (29084) ତେଷାମାସୀଦ୍ବଲଶ୍ରେଷ୍ଠଃ କୀଚକଃ ସର୍ବଜିତ୍ପ୍ରଭୋ। ଅଗ୍ରଜୋ ବଲସଂମତ୍ତସ୍ତେନାସୀତ୍ସୂତଷଟ୍ଶତମ୍ ॥ 15 ॥ 4-21-15 (29085) ମାଲବ୍ଯା ଏବ କୌରବ୍ଯ ତତ୍ର ହ୍ଯବରଜାଽଭବତ୍। ତସ୍ଯାଂ କେକଯରାଜ୍ଞସ୍ତୁ ସୁଦେଷ୍ଣା ଦୁହିତାଽଭବତ୍ ॥ 16 ॥ 4-21-16 (29086) ତାଂ ବିରାଟସ୍ଯ ମାତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ କେକଯଃ ପ୍ରଦଦୌ ମୁଦା। ସୁରଥାଯାଂ ମୃତାଯାଂ ତୁ କୌସଲ୍ଯାଂ ଶ୍ବେତମାତରି ॥ 17 ॥ 4-21-17 (29087) ଶ୍ବେତେ ବିନଷ୍ଟେ ଶଙ୍ଖେ ଚ ଗତେ ମାତୁଲବେଶ୍ମନି । ସୁଦେଷ୍ଣାଂ ମହିଷୀଂ ଲବ୍ଧ୍ବା ରାଜ ଦୁଃଖମପାନୁଦତ୍ ॥ 18 ॥ 4-21-18 (29088) ଉତ୍ତରଂ ଚୋତ୍ତରାଂ ଚୈବ ବିରାଟାତ୍ପୃଥିବୀପତେ। ସୁଦେଷ୍ଣା ସୁଷୁବେ ଦେବୀ କୈକେଯୀ କୁଲବୃଦ୍ଧଯେ ॥ 19 ॥ 4-21-19 (29089) ମାତୃଷ୍ବସୃସୁତାଂ ରାଜନ୍କୀଚକସ୍ତାମନିନ୍ଦିତାମ୍। ସଦା ପରିଚରନ୍ପ୍ରୀତ୍ଯା ବିରାଟେ ନ୍ଯବସତ୍ସୁଖୀ ॥ 20 ॥ 4-21-20 (29090) ଭ୍ରାତରଶ୍ଚାସ୍ଯ ବିକ୍ରାନ୍ତାଃ ସର୍ବେ ଚ ତମନୁବ୍ରତାଃ । ବିରାଟସ୍ଯୈବ ସଂହୃଷ୍ଟା ବଲଂ କୋଶଂ ତ୍ବବର୍ଧଯନ୍ ॥ 21 ॥ 4-21-21 (29091) କାଲେଯା ନାମ ତେ ଦୈତ୍ଯାଃ ପ୍ରାଯଶୋ ଭୁବି ବିଶ୍ରୁତାଃ। ଜଝିରେ କୀଚକା ରାଜନ୍ବାଣୋ ଜ୍ଯେଷ୍ଠସ୍ତଥାଽଭବତ୍ ॥ 22 ॥ 4-21-22 (29092) ସ ହି ସର୍ବାସ୍ରସଂପନ୍ନୋ ବଲବାନ୍ଭୀମବିକ୍ରମଃ । କୀଚକୋ ନଷ୍ଟମର୍ଯାଦୋ ବଭୂବ ଭଯଦୋ ନୃଣାମ୍ ॥ 23 ॥ 4-21-23 (29093) ତଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ବଲସଂମତ୍ତଂ ବିରାଟଃ ପୃଥିବୀପତିଃ । ଜିଗାଯ ସର୍ବାଂଶ୍ଚ ରିପୂନ୍ଯଥେନ୍ଦ୍ରୋ ଦାନବାନ୍ପୁରା ॥ 24 ॥ 4-21-24 (29094) ମେଖଲାଂଶ୍ଚ ତ୍ରିଗର୍ତାଂଶ୍ଚ ଦଶାର୍ଣାଂଶ୍ଚ କଶେରୁକାନ୍। ମାଲବାଂଶ୍ଚୈବ ଯବନାନ୍ସିଲିନ୍ଦାନ୍କାଶିକୋସଲାନ୍ ॥ 25 ॥ 4-21-25 (29095) କରଦାଂଶ୍ଚ ନିଷିଦ୍ଧାଂଶ୍ଚ ଶିବାନ୍ମଚୁଲକାଂସ୍ତଥା। ପୁଲିନ୍ଦାଂଶ୍ଚ କଲିଙ୍ଗାଂଶ୍ଚ ତଙ୍କଣାନ୍ପରତଙ୍କଣାନ୍ ॥ 26 ॥ 4-21-26 (29096) ଅନ୍ଯେ ଚ ବହବଃ ଶୂରା ନାନାଜନପଦେଶ୍ବରାଃ। କୀଚକେନ ରଣେ ଭଗ୍ନା ବିଦ୍ରବନ୍ତି ଦିଶୋ ଦଶ ॥ 27 ॥ 4-21-27 (29097) ତମେବଂବୀର୍ଯସଂପନ୍ନଂ ନାଗାଯୁତସମଂ ବଲେ। ବିରାଟସ୍ତତ୍ର ସେନାଯାଶ୍ଚକାର ପତିମାତ୍ମନଃ ॥ 28 ॥ 4-21-28 (29098) ବିରାଟଭ୍ରାତରଶ୍ଚୈବ ଦଶ ଦାଶରଥେଃ ସମାଃ। ତେ ଚୈନାନନ୍ବବର୍ତନ୍ତ କୀଚକାନ୍ବଲବତ୍ତରାନ୍ ॥ 29 ॥ 4-21-29 (29099) ଏବଂବିଧବଲୋ ଭୀମଃ କୀଚକସ୍ତେ ଚ ତଦ୍ବିଧାଃ। ରାଜ୍ଞଃ ସ୍ଯାଲା ମହାତ୍ମାନୋ ବିରାଟସ୍ଯ ହିତୈଷିଣଃ ॥ 30 ॥ 4-21-30 (29100) ଏତତ୍ତେ କଥିତଂ ସର୍ବଂ କୀଚକସ୍ଯ ପରାକ୍ରମମ୍। ଦ୍ରୌପଦୀ ନ ଶଶାପୈନଂ ଯସ୍ମାତ୍ତଦ୍ଗଦତଃ ଶୃଣୁ ॥ 31 ॥ 4-21-31 (29101) ରକ୍ଷନ୍ତି ହି ତପଃ କ୍ରୋଧାଦୃଷଯୋ ନ ଶପନ୍ତି ଚ। ଜାନନ୍ତୀ ତଦ୍ଯଥାତତ୍ତ୍ବଂ ଦ୍ରୌପଦୀ ନ ଶଶାପ ତମ୍ ॥ 32 ॥ 4-21-32 (29102) କ୍ଷମା ଧର୍ମଃ କ୍ଷମା ଦାନଂ କ୍ଷମା ଯଜ୍ଞଃ କ୍ଷମା ତପଃ। କ୍ଷମା ସତ୍ଯଂ କ୍ଷମା ଶୀଲଂ କ୍ଷମା ସର୍ବମିତି ଶ୍ରୁତିଃ ॥ 33 ॥ 4-21-33 (29103) କ୍ଷମାବତାମଯଂ ଲୋକଃ ପରଶ୍ଚୈବ କ୍ଷମାବତାମ୍। ଏତତ୍ସର୍ବଂ ବିଜାନନ୍ତୀ ସା କ୍ଷମାମନ୍ବପଦ୍ଯତ ॥ 34 ॥ 4-21-34 (29104) ଭର୍ତୄଣାଂ ମତମାଜ୍ଞାଯ କ୍ଷମିଣାଂ ଧର୍ମଚାରିଣାମ୍। ନାଶପତ୍ତଂ ବିଶାଲାକ୍ଷୀ ସତୀ ଶକ୍ତାଽପି ଭାରତ ॥ 35 ॥ 4-21-35 (29105) ପାଣ୍ଡବାଶ୍ଚାପି ତେ ସର୍ବେ ଦ୍ରୌପଦୀଂ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ଦୁଃଖିତାମ୍। କ୍ରୋଧାଗ୍ନିନାଽପ୍ଯଦହ୍ଯନ୍ତ ତଦା ଲଞ୍ଜାବ୍ଯପେକ୍ଷଯା ॥ 36 ॥ 4-21-36 (29106) ଅଥ ଭୀମୋ ମହାବାହୁଃ ମୂଦଯିଷ୍ଯଂସ୍ତୁ କୀଚକମ୍। ବାରିତୋ ଧର୍ମପୁତ୍ରେଣ ବେଲଯେବ ମହୋଦଧିଃ ॥ 37 ॥ 4-21-37 (29107) ସଂଧାର୍ଯ ମନସା ରୋଷଂ ଦିବାରାତ୍ରଂ ବିନିଶ୍ବସନ୍। ମହାନସେ ତଦା କୃଚ୍ଛ୍ରାତ୍ସୁଷ୍ବାପ ରଜନୀଂ ଚ ତାମ୍ ॥ 38 ॥ ॥ 4-21-38 (29108) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି କୀଚକବଧପର୍ବଣି ଏକବିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 21 ॥

4-22-0 (29109) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-22-0x (3079) ସା ସୂତପୁତ୍ରାଭିହତା ରାଜପୁତ୍ରୀ ସୁଦୁଃଖିତା। ବଧଂ କୃଷ୍ଣା ପରୀପ୍ସନ୍ତୀ ସୂତପୁତ୍ରସ୍ଯ ଭାମିନୀ ॥ 1 ॥ 4-22-1 (29110) ଜଗାମାବାସମେବାଥ ତଦା ସା ଦ୍ରୁପଦାତ୍ମଜା। କୃତ୍ବା ଶୌଚଂ ଯଥାନ୍ଯାଯଂ କୃଷ୍ଣା ସା ତନୁମଧ୍ଯମା ॥ 2 ॥ 4-22-2 (29111) ଗାତ୍ରାଣି ବାସସୀ ଚୈବ ପ୍ରକ୍ଷାଲ୍ଯ ସଲିଲେନ ସା। ଚିନ୍ତଯାମାସ ରୁଦତୀ ତସ୍ଯ ଦୁଃଖସ୍ଯ ନିର୍ଣଯମ୍ ॥ 3 ॥ 4-22-3 (29112) କିଂ କରୋମି କ୍ବ ଗଚ୍ଛାମି କଥଂ କାର୍ଯଂ ଭବେନ୍ମମ। ଇତ୍ଯେବଂ ଚିନ୍ତଯିତ୍ବା ସା ଭୀମଂ ତଂ ମନସାଽଗମତ୍। ଅନ୍ଯଃ କର୍ତା ବିନା ଭୀମାନ୍ନ ମେଽଦ୍ଯ ମନସେପ୍ସିତମ୍ ॥ 4 ॥ 4-22-4 (29113) ପ୍ରାଦୁର୍ଭୂତେ କ୍ଷଣେ ରାତ୍ରୌ ବିହାଯ ଶଯନଂ ସ୍ବକମ୍। ଦୁଃଖେନ ମହତା ଯୁକ୍ତା ମାନସେନ ମନସ୍ବିନୀ । ପ୍ରାଦ୍ରବନ୍ନାଥମିଚ୍ଛନ୍ତୀ ତଥା ନାଥବତୀ ସତୀ ॥ 5 ॥ 4-22-5 (29114) ସା ବୈ ମହାନସଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ଭୀମସେନଂ ସୁଚିସ୍ମିତା। ଉପାସର୍ପତ ପାଞ୍ଚାଲୀ ବାସିତେବ ମହାଗଜମ୍ ॥ 6 ॥ 4-22-6 (29115) ସର୍ବଶ୍ବେତେବ ମାହେଯୀ ବନେ ବୃଦ୍ଧା ତ୍ରିହାଯଣୀ। ମହର୍ପଭଂ ଯଥା ସୁପ୍ତମର୍ଥିନୀ ବନନିର୍ଝରେ । ସଂପ୍ରସୁପ୍ତଂ ତଥା ସିଂହିଂ ମୃଗରାଜବଧୂରିବ ॥ 7 ॥ 4-22-7 (29116) ଅଭିପ୍ରସାର୍ଯ ବାହୁଭ୍ଯାଂ ପତିଂ ସୁପ୍ତଂ ସମାଶ୍ଲିଷତ୍ । ସୁଜାତଂ ଗୋମତୀତୀରେ ସାଲଂ ବଲ୍ଲୀବ ପୁଷ୍ପିତା ॥ 8 ॥ 4-22-8 (29117) ପରିସ୍ପୃସ୍ଯ ଚ ପାଣିଭ୍ଯାଂ ପତିଂ ସୁପ୍ତମବୋଧଯତ୍। ଶ୍ରୀରିବାନ୍ଯା ମହୋତ୍ସାହଂ ସୁପ୍ତଂ ବିଷ୍ଣୁମିବାର୍ଣବେ । କ୍ଷୌମାବଦାତେ ଶଯନେ ଶଯାନଂ ବୃଷଭେକ୍ଷଣମ୍ ॥ 9 ॥ 4-22-9 (29118) ଯଥା ଶଚୀ ଦେବରାଜଂ ରୁଦ୍ରାଣୀ ଶଂକରଂ ଯଥା। ବ୍ରହ୍ମାଣମିବ ସାବିତ୍ରୀ ଦେବସେନା ଗୁହଂ ଯଥା ॥ 10 ॥ 4-22-10 (29119) ଦିଶାଗଜସମାକାରଂ ଗଜଂ ଗଜବଧୂରିବ । ଭୀମଂ ପ୍ରାବୋଧଯତ୍କାନ୍ତା ଲକ୍ଷ୍ମୀର୍ଦାମୋଦରଂ ଯଥା ॥ 11 ॥ 4-22-11 (29120) ବୀଣେବ ମଧୁରାଲାପା ସ୍ବରଂ ଗାନ୍ଧାରମାଶ୍ରିତା। ଅଭ୍ଯଭାଷତ ପାଞ୍ଚାଲୀ କୌରବଂ ପାଣ୍ଡୁନନ୍ଦନମ୍ ॥ 12 ॥ 4-22-12 (29121) ଉତ୍ତିଷ୍ଠୋତ୍ତିଷ୍ଠ କିଂ ଶେଷେ ଭୀମସେନ ମୃତୋ ଯଥା। ନ ମୃତଃ ସ ହି ପାପୀଯାନ୍ଭାର୍ଯାମାଲମ୍ବ୍ଯ ଜୀବତି ॥ 13 ॥ 4-22-13 (29122) ତସ୍ମିଞ୍ଜୀବତି ପାପିଷ୍ଠେ ସେନାବାହେ ମମ ଦ୍ବିଷି । ତତ୍କର୍ମଂ କୃତବତ୍ଯଦ୍ଯ କଥଂ ନିଦ୍ରାଂ ନିଷେବସେ ॥ 14 ॥ 4-22-14 (29123) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-22-15x (3080) ସୁଖସୁପ୍ତଶ୍ଚ ତଂ ଶବ୍ଦଂ ନିଶମ୍ଯ ସ ବୃକୋଦରଃ। ସଂବେଦିତଃ କୁରୁଶ୍ରେଷ୍ଠଃ ତୋତ୍ରୈରିବ ମହାଗଜଃ ॥ 15 ॥ 4-22-15 (29124) ସ ବୈ ବିହାଯ ଶଯନଂ ଯସ୍ମିନ୍ସୁପ୍ତଃ ପ୍ରବୋଧିତଃ। ଉଦତିଷ୍ଠଦମେଯାତ୍ମା ପର୍ଯଙ୍କେ ସୋତ୍ତରଚ୍ଛଦେ ॥ 16 ॥ 4-22-16 (29125) ଉପବେଶ୍ଯ ଚ ଦୁର୍ଧର୍ପଃ ପାଞ୍ଚାଲକୁଲବର୍ଧନୀମ୍। ଅଥାବ୍ରବୀଦ୍ରାଜପୁତ୍ରୀଂ କୌରବ୍ଯୋ ମହିଷୀଂ ପ୍ରିଯାମ୍ ॥ 17 ॥ 4-22-17 (29126) କେନାର୍ଥେନ ଚ ସଂପ୍ରାପ୍ତା ତ୍ବରିତେବ ମମାନ୍ତିକମ୍। ନ ତେ ପ୍ରକୃତିମାନ୍ବର୍ଣଃ କୃଶା ତ୍ବମଭିଲକ୍ଷ୍ଯସେ ॥ 18 ॥ 4-22-18 (29127) ପ୍ରକାଶଂ ଯଦି ବା ଗୁହ୍ଯଂ ସର୍ବମାଖ୍ଯାତୁମର୍ହସି। ଆଚକ୍ଷ୍ବ ତ୍ବମଶେଷେଣ ସର୍ବଂ ବିଦ୍ଯାମହଂ ଯଥା ॥ 19 ॥ 4-22-19 (29128) ସୁଖଂ ବା ଯଦି ବା ଦୁଃଖଂ ଶୁଭଂ ବା ଯଦି ବାଽଶୁଭମ୍। ଯଦ୍ଯପ୍ଯସୁକରଂ କର୍ମ କୃତମିତ୍ଯବଧାରଯ ॥ 20 ॥ 4-22-20 (29129) ଅହମେବ ହି ତେ କୃଷ୍ଣେ ବିଶ୍ବାସ୍ଯଃ ସର୍ବକର୍ମସୁ। ଅହମାପତ୍ସୁ ଚାପି ତ୍ବାଂ ମୋକ୍ଷଯାମି ପୁନଃ ପୁନଃ ॥ 21 ॥ 4-22-21 (29130) ଶୀଘ୍ରମୁକ୍ତ୍ବା ଯଥାକାମଂ ଯତ୍ତେ କାର୍ଯଂ ବିବକ୍ଷିତମ୍। ଗଚ୍ଛ ବୈ ଶଯନାଯୈବ ଯାବଦନ୍ଯୋ ନ ବୁଧ୍ଯତେ ॥ 22 ॥ 4-22-22 (29131) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-22-23x (3081) ସା ଲଞ୍ଜମାନା ଭୀତା ଚ ଅଧୋମୁଖମୁଖୀ ତତଃ। ନୋବାଚ କିଂଚିଦ୍ବଚନଂ ବାଷ୍ପଦୂଷିତଲୋଚନା ॥ 23 ॥ 4-22-23 (29132) ଅଥାବ୍ରବୀଦ୍ଭୀମପରାକ୍ରମୋ ବଲୀ ବୃକୋଦରଃ ପାଣ୍ଡବମୁଖ୍ଯସଂମତଃ। ପ୍ରବ୍ରୂହି କିଂ ତେ କରବାଣି ସୁନ୍ଦରି ପ୍ରିଯଂ ପ୍ରିଯେ ବାରଣମତ୍ତଗାମିନି ॥ 24 ॥ 4-22-24 (29133) ଦ୍ରୌପଦ୍ଯୁବାଚ। 4-22-25x (3082) ଅଶୋଚ୍ଯତା କୁତସ୍ତସ୍ଯା ଯସ୍ଯା ଭର୍ତା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ଜାନନ୍ସର୍ବାଣି ଦୁଃଖାନି କିଂ ମାଂ ଭୀମାନୁପୃଚ୍ଛସି ॥ 25 ॥ 4-22-25 (29134) ଯନ୍ମାଂ ଦାସୀପ୍ରବାଦେନ ପ୍ରାତିକାମୀ ତଦାଽନଯତ୍। ସଭାଯାଂ ପରିଷନ୍ମଧ୍ଯେ ତନ୍ମେ ମର୍ମାଣି କୃନ୍ତତି ॥ 26 ॥ 4-22-26 (29135) ବିକୃଷ୍ଟା ହାସ୍ତିନପୁରେ ସଭାଯାଂ ରାଜସଂସଦି। ଦୁଃଶାସନେନ କେଶାନ୍ତେ ପରାମୃଷ୍ଟା ରଜସ୍ବଲା ॥ 27 ॥ 4-22-27 (29136) କ୍ଷତ୍ରିଯୈସ୍ତତ୍ର କର୍ଣାଦ୍ଯୈର୍ଦୃଷ୍ଟା ଦୁର୍ଯୋଧନେନ ଚ। ଶ୍ବଶୁରାଭ୍ଯାଂ ଚ ଭୀଷ୍ମେଣ ବିଦୁରେଣ ଚ ଧୀମତା। ଦ୍ରୋଣେନ ଚ ମହାବାହୋ କୃପେଣ ଚ ପରଂତପ ॥ 28 ॥ 4-22-28 (29137) ସାଽହଂ ଶ୍ବଶୁରଯୋର୍ମଧ୍ଯେ ଭ୍ରାତୃମଧ୍ଯେ ଚ ପାଣ୍ଡବ। କେଶେ ଗୃହୀତ୍ବା ଚ ସଭାଂ ନୀତା ଜୀବତି ବୈ ତ୍ବଯି ॥ 29 ॥ 4-22-29 (29138) ବିପ୍ରଯୁକ୍ତା ତତଶ୍ଚାହଂ ବନେ ରାଜ୍ଯାଦ୍ବନଂ ଗତା। ସାଽହଂ ବନେ ଦୁର୍ବସତିଂ ବସତୀ ତ୍ବଧ୍ବକର୍ଶିତା । ଜଟାସୁରପରିକ୍ଲେଶାତ୍ପ୍ରାପ୍ତାପି ସୁମହଦ୍ଭଯମ୍ ॥ 30 ॥ 4-22-30 (29139) ପାର୍ଥିବସ୍ଯ ସୁତା ନାମ କାନୁ ଜୀବେନ ମାଦୃଶୀ । ଅନୁଭୂଯ ଭୃଶଂ ଦୁଃଖମନ୍ଯତ୍ର ଦ୍ରୌପଦୀଂ ପ୍ରଭୋ॥ 31 ॥ 4-22-31 (29140) ବନବାସଗତା ଚାହଂ ସୈନ୍ଧବେନ ଦୁରାତ୍ମନା। ପରାମୃଷ୍ଟା ଦ୍ବିତୀଯଂ ଚ ସୋଦ୍ରୁମୁତ୍ସହତେ ତୁ କା ॥ 32 ॥ 4-22-32 (29141) ପଦ୍ଭ୍ଯାଂ ପର୍ଯଚରଂ ଚାହଂ ଦେଶାନ୍ବିଷମସଂସ୍ଥିତାନ୍ । ଦୁର୍ଗାଞ୍ଶ୍ବାପଦସଂକୀର୍ଣାଂସ୍ତ୍ବଯି ଜୀବତି ପାଣ୍ଡବେ ॥ 33 ॥ 4-22-33 (29142) ତତୋଽହଂ ଦ୍ବାଦଶେ ବର୍ଷେ ବନ୍ଯମୂଲଫଲାଶନା। ଇଦଂ ପୁରମନୁପ୍ରାପ୍ତା ସୁଦେଷ୍ଣାପରିଚାରିକା। ପରସ୍ତ୍ରିଯମୁପାତିଷ୍ଠେ ସତ୍ଯଧର୍ମପରାଯଣା ॥ 34 ॥ 4-22-34 (29143) ଗୋଶୀର୍ଷକଂ ପଦ୍ମକଂ ଚ ହରିଶ୍ଯାମଂ ଚ ଚନ୍ଦନମ୍। ନିତ୍ଯଂ ପିଷେ ବିରାଟସ୍ଯ ତ୍ବଯି ଜୀବତି ପାଣ୍ଡବ ॥ 35 ॥ 4-22-35 (29144) ସାଽହଂ ବହୂନିଃ ଦୁଃଖାନି ଗଣଯାମି ନ ତେ କୃତେ ॥ 36 ॥ 4-22-36 (29145) ମତ୍ସ୍ଯରାଜସମକ୍ଷଂ ତୁ ତସ୍ଯ ଧୂର୍ତସ୍ଯ ପଶ୍ଯତଃ। କୀଚକେନ ପଦା ସ୍ପୃଷ୍ଟା କା ନୁ ଜୀବେତ ମାଦୃଶୀ ॥ 37 ॥ 4-22-37 (29146) ଏବଂ ବହୁବିଧୈର୍ଦୁଃଖୈଃ କ୍ଲିଶ୍ଯମାନା ଚ ପାଣ୍ଡବ । ନ ମାଂ ଜାନାସି କୌନ୍ତେଯ କିଂ ଫଲଂ ଜୀବିତେନ ମେ ॥ 38 ॥ 4-22-38 (29147) ଦ୍ରୁପଦସ୍ଯ ସୁତା ଚାହଂ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ଯୁମ୍ନସ୍ଯ ଚାନୁଜା। ଅଗ୍ନିକୁଣ୍ଡାତ୍ସମୁଦ୍ଭୂତା ନୋର୍ବ୍ଯାଂ ଜାତୁ ଚରାମ୍ଯହମ୍ ॥ 39 ॥ 4-22-39 (29148) କୀଚକଂ ଚେନ୍ନ ହନ୍ଯାସ୍ତ୍ବଂ ଗ୍ରୀବାଂ ବଦ୍ଧ୍ବା ଜଲେ ମ୍ରିଯେ। ବିଷମାଲେଡ୍ଯ ପାସ୍ଯାମି ପ୍ରବେକ୍ଷ୍ଯାମ୍ଯଥବାଽନଲଂ ॥ 40 ॥ 4-22-40 (29149) ଆତ୍ମାନଂ ନାଶଯିଷ୍ଯାମି ବୃକ୍ଷମାରୁହ୍ଯ ବା ପତେ । ଶସ୍ତ୍ରେଣାଙ୍ଗଂ ଚ ଭେତ୍ସ୍ଯାମି କିଂ ଫଲଂ ଜୀବିତେନ ମେ ॥ 41 ॥ 4-22-41 (29150) ଯୋଽଯଂ ରାଜ୍ଞୋ ବିରାଟସ୍ଯ କୀଚକୋ ନାମ ଭାରତ। ସେନାନୀଃ ପୁରୁଷବ୍ଯାଘ୍ର ସ୍ଯାଲଃ ପରମଦୁର୍ମତିଃ ॥ 42 ॥ 4-22-42 (29151) ସ ମାଂ ସୈରନ୍ଧ୍ରିବେଷେଣ ବସନ୍ତୀଂ ରାଜବେଶ୍ମନି। ନିତ୍ଯମେବାହ ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା ଭାର୍ଯା ମମ ଭବେତି ବୈ ॥ 43 ॥ 4-22-43 (29152) ତେନୈବମୁଚ୍ଯମାନାଯା ବଧାର୍ହେଣାରିସୂଦନ। କାଲେନେବ ଫଲଂ ପକ୍ବଂ ହୃଦଯଂ ମେ ବିଦୀର୍ଯତେ ॥ 44 ॥ 4-22-44 (29153) ଶରଣଂ ଭବ କୌନ୍ତେଯ ମା ସ୍ମ ଗଚ୍ଛେ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍। ନିରୁଦ୍ଯୋଗଂ ନିରାମର୍ଷଂ ନିର୍ବୀର୍ଯମରିମର୍ଦନ ॥ 45 ॥ 4-22-45 (29154) ମା ସ୍ମ ସୀମନ୍ତିନୀ କାଚିଞ୍ଜନଯେତ୍ପୁତ୍ରମୀଦୃଶମ୍ ॥ 46 ॥ 4-22-46 (29155) ବିଜାନାମି ତବାମର୍ଷଂ ବଲଂ ବୀର୍ଯଂ ଚ ପାଣ୍ଡବ। ତତୋଽହଂ ପରିଦେବାମି ଚାଗ୍ରତସ୍ତେ ମହାବଲ ॥ 47 ॥ 4-22-47 (29156) ଯଥା ଯୂଥପତିର୍ମତ୍ତଃ କୁଞ୍ଜରଃ ଷାଷ୍ଟିହାଯନଃ। ଭୂମୌ ନିପତିତଂ ବିଲ୍ବଂ ପଦ୍ଭ୍ଯମାକ୍ରମ୍ଯ ପୀଡଯେତ୍ ॥ 48 ॥ 4-22-48 (29157) ତଥୈବ ଚ ଶିରସ୍ତସ୍ଯ ନିପାତ୍ଯ ଧରଣୀତଲେ। ବାମେନ ପୁରୁଷବ୍ଯାଘ୍ର ମର୍ଦ ମାଦେନ ପାଣ୍ଡବ ॥ 49 ॥ 4-22-49 (29158) ସ ଚେଦୁଦ୍ଯନ୍ତମାଦିତ୍ଯଂ ପ୍ରାତରୁତ୍ଥାଯ ପଶ୍ଯତି। କୀଚକଃ ଶର୍ବରୀଂ ବ୍ଯୁଷ୍ଟାଂ ନାହଂ ଜୀବିତୁମୁତ୍ସହେ ॥ 50 ॥ 4-22-50 (29159) ଶାପିତୋସି ମମ ପ୍ରାଣୈଃ ସୁକୃତେନାର୍ଜୁନସ୍ଯ ଚ। ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯ ପାଦାଭ୍ଯାଂ ଯମଯୋର୍ଜୀବିତେନ ଚ। କୀଚକସ୍ଯ ବଧଂ ନାଦ୍ଯ ପ୍ରତିଜାନାସି ଭାରତ ॥ 51 ॥ 4-22-51 (29160) ଭ୍ରାତ ଚ ବିଗର୍ହସ୍ବ ଜ୍ଯେଷ୍ଠଂ ଦୁର୍ଦ୍ଯୂତଦେବିନମ୍। ଯସ୍ମାସ୍ମି କର୍ମଣା ପ୍ରାପ୍ତା ଦୁଃଖମେତଦନନ୍ତକମ୍ ॥ 52 ॥ 4-22-52 (29161) ଯେଷାଂ ମୁଖ୍ଯତମୋ ଜ୍ଯେଷ୍ଠୋ ଭବେତ୍ତୁ କୁଲପାଂସନଃ। ଭ୍ରାତରଂ ପରମନ୍ବୀଯୁସ୍ତେଽପି ଶାଲୀନବୁଦ୍ଧଯଃ ॥ 53 ॥ 4-22-53 (29162) କୋ ହି ରାଜ୍ଯଂ ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ସପୁତ୍ରପଶୁବାନ୍ଧବମ୍ । ପ୍ରବ୍ରଜେତ ମହାରଣ୍ଯମଜିନୈଃ ପରିବାରିତଃ ॥ 54 ॥ 4-22-54 (29163) ଯଦି ନିଷ୍କସହସ୍ରାଣି ଯଦ୍ବାଽନ୍ଯତ୍ସାରବଦ୍ଧନମ୍ । ସାଯଂ ପ୍ରାତରଦେବିଷ୍ଯଦପି ସଂବତ୍ସରାଯୁତମ୍ ॥ 55 ॥ 4-22-55 (29164) ରୁକ୍ମଂ ହିରଣ୍ଯଂ ବାସାଂସି ଯାନଂ ଯୁଗ୍ଯମଜାବିକମ୍ । ଅଶ୍ବାଶ୍ବତରସଙ୍ଘାଶ୍ଚ ନ ଜାତୁ କ୍ଷଯମାବ୍ରଜେତ୍॥ 56 ॥ 4-22-56 (29165) ସୋଯଂ ଦ୍ଯୂତପ୍ରବାଦେନ ଶ୍ରିଯଶ୍ଚୈବାବରୋପିତଃ। ତୂଷ୍ଣୀମାସ୍ତେ ଯଥା ମୂଢଃ ସ୍ବାନି କର୍ମାଣି ଚିନ୍ତଯନ୍ ॥ 57 ॥ 4-22-57 (29166) ପୁରା ଦଶସହସ୍ରାଣି ଦନ୍ତିନାଂ ବାଜିନାମପି। ଯଂ ଯାନ୍ତମନୁଯାନ୍ତି ସ୍ମ ସୋଯଂ ଦ୍ଯୂତେନ ଜୀବତି ॥ 58 ॥ 4-22-58 (29167) ତଥା ଶତସହସ୍ରାଣି ସ୍ତ୍ରୀଣାମମିତତେଜସାମ୍। ଉପାସତେ ସ୍ମ ରାଜାନମିନ୍ଦ୍ରପ୍ରସ୍ଥେ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍ ॥ 59 ॥ 4-22-59 (29168) ଶତଂ ଦାସୀସହସ୍ରାଣାଂ ଯସ୍ଯ ନିତ୍ଯଂ ମହାନସେ। ପାତ୍ରହସ୍ତା ଦିବାରାତ୍ରମତିଥୀନ୍ଭୋଜଯନ୍ତ୍ଯୁତ ॥ 60 ॥ 4-22-60 (29169) ଏଷ ନିଷ୍କସହସ୍ରାଣି ଦତ୍ତ୍ବା ପ୍ରାତର୍ଦିନେଦିନେ । ଦ୍ଯୂତଜେନ ହ୍ଯନର୍ଥେନ ମହତା ସମୁପାବୃତଃ ॥ 61 ॥ 4-22-61 (29170) ଏନଂ ସୁସ୍ବରସଂପନ୍ନା ବହବଃ ସୂତମାଗଧାଃ। ସୁପ୍ତଂ ପ୍ରାତରୁପାତିଷ୍ଠନ୍ସୁମୃଷ୍ଟମଣିକୁଣ୍ଡଲାଃ ॥ 62 ॥ 4-22-62 (29171) [ସହସ୍ରଂ ବାଲଖିଲ୍ଯାନାଂ ସହସ୍ରମୁଦବାସିନାମ୍। ସହସ୍ରମଶ୍ମକୁଟ୍ଟାନାଂ ସହସ୍ରଂ ବାଯୁଭୋଜିନାମ୍ ॥ 63 ॥ 4-22-63 (29172) ସହସ୍ରଂ ମୁନିପତ୍ନୀନାଂ ସହସ୍ରଂ ବ୍ରହ୍ମଚାରିଣାମ୍। ସହସ୍ରଂ ମୌନଶୀଲାନାଂ ସହସ୍ରଂ ଗୃହମେଧିନାମ୍ ॥ 64 ॥ 4-22-64 (29173) ହଂସାଃ ପରମହଂସାଶ୍ଚ ଯୋଗିନଶ୍ଚ ଦ୍ବିଜାତଯଃ। କୁଟୀରକାଃ ପରିବ୍ରାଜୋ ଯେ ଚାନ୍ଯେ ବନଚାରିଣଃ ॥ 65 ॥ 4-22-65 (29174) ସଂବିଭକ୍ତାତ୍ମକାଶ୍ଚୈବ ବହବଶ୍ଚୋର୍ଧ୍ବରେତସଃ । ଚତୁର୍ବେଦବିଦୋ ବିପ୍ରାଃ ଶିକ୍ଷାମୀମାଂସପାରଗାଃ । କ୍ରମପାଠାଶ୍ଚ ଯେ ବିପ୍ରାଃ ସାମାଧ୍ଯାଯନିକାଶ୍ଚ ଯେ ॥ 66 ॥] 4-22-66 (29175) ସହସ୍ରମୃଷଯୋ ଯସ୍ଯ ନିତ୍ଯମାସନ୍ସଭାସଦଃ। ତପଃଶ୍ରୁତୋପସଂପନ୍ନାଃ ସର୍ବକାମୈରୁପାସ୍ଥିତାଃ ॥ 67 ॥ 4-22-67 (29176) ଅନ୍ଧାନ୍ବୃଦ୍ଧାନନାଥାଂସ୍ତୁ ସର୍ବରାଷ୍ଟ୍ରେଷୁ ଦୁଃଖିତାନ୍। ବିଭର୍ତ୍ଯନ୍ନାର୍ଥିନୋ ନିତ୍ଯମାନୃଶଂସ୍ଯାଦ୍ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 68 ॥ 4-22-68 (29177) ସ ଏଷ ନିଲଯଂ ପ୍ରାପ୍ତୋ ମତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ ପରିଚାରକଃ। ସଭାଯାଂ ବିନତୋ ରାଜ୍ଞଃ କଙ୍କୋ ନାମ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 69 ॥ 4-22-69 (29178) ଇନ୍ଦ୍ରପ୍ରସ୍ଥେ ନିବସତଃ ସମଯେ ଯସ୍ଯ ପାର୍ଥିବାଃ। ଆସନ୍ବଲିକରାଃ ସର୍ବେ ସୋନ୍ଯେଭ୍ଯୋ ଭୃତିମିଚ୍ଛତି ॥ 70 ॥ 4-22-70 (29179) ପାର୍ଥିବାଃ ପୃଥିବୀପାଲା ଯସ୍ଯାସନ୍ବଶବର୍ତିନଃ। ସ ବଶେ ବିବଶୋ ରାଜ୍ଞାଂ ପରେଷାମଦ୍ଯ ବର୍ତତେ ॥ 71 ॥ 4-22-71 (29180) ସଂପ୍ରାପ୍ଯ ପୃଥିବୀଂ କୃତ୍ସ୍ନାଂ ରଶ୍ମିବାନିବ ତେଜସା। ସୋଦ୍ଯ ରାଜ୍ଞୋ ବିରାଟସ୍ଯ ସଭାସ୍ତାରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 72 ॥ 4-22-72 (29181) ଯମୁପାସତ ରାଜାନଂ ସଭାଯାମୃଷିସତ୍ତମାଃ। ତମୁପାସୀନମଦ୍ଯାନ୍ଯଂ ପଶ୍ଯ ପାଣ୍ଡବ ପାଣ୍ଡବମ୍ ॥ 73 ॥ 4-22-73 (29182) ଅନବଦ୍ଯଂ ମହାପ୍ରାଜ୍ଞଂ ଜୀବିତାର୍ଥେନ ସଂବୃତମ୍ । ଦୃଷ୍ଟ୍ବା କସ୍ଯ ନ ଦୁଃଖଂ ସ୍ଯାଦ୍ଧର୍ମରାଜଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍ ॥ 74 ॥ 4-22-74 (29183) ଉପାସ୍ତେ ସ୍ମ ସଭାଯାଂ ଯଂ କୃତ୍ସ୍ନାଽପି ଚ ବସୁନ୍ଧରା। ତମୁପାସୀନମଦ୍ଯାନ୍ଯଂ ପଶ୍ଯ ଭାରତ ଭାରତମ୍ ॥ 75 ॥ 4-22-75 (29184) ଏବଂ ବହୁବିଦୈର୍ଦୁଃଖୈଃ ପୀଡ୍ଯମାନାମନାଥବତ୍। ଶୋକସାଗରମଧ୍ଯସ୍ଥାଂ କିଂ ମାଂ ଭୀମ ନ ପଶ୍ଯସି ॥ 76 ॥ 4-22-76 (29185) ଇଦଂ ତୁ ମେ ଦୁଃଖତରଂ ଯତ୍ତ୍ବାଂ ବକ୍ଷ୍ଯାମି ଭାରତ। ନ ମେଽଭ୍ଯସୂଯା କର୍ତବ୍ଯା ଦୁଃଖାଦେତଦ୍ବ୍ରବୀମ୍ଯହମ୍ ॥ 77 ॥ 4-22-77 (29186) ଶାର୍ଦୂଲୈର୍ମହିଷୈର୍ନାଗୌରଗାରେ ଯୋତ୍ସ୍ଯସେ ସଦା। କୈକେଯ୍ଯାଃ ପ୍ରେକ୍ଷମାଣାଯାସ୍ତଦା ମେ କଶ୍ମଲୋଽଭବତ୍ ॥ 78 ॥ 4-22-78 (29187) ହସନ୍ତ୍ଯନ୍ତଃପୁରେ ନାର୍ଯୋ ମମ ଚେଷ୍ଟାଂ ନିରୀକ୍ଷ୍ଯ ଚ ॥ 79 ॥ 4-22-79 (29188) ତତ ଉତ୍ଥାଯ କୈକେଯୀ ସର୍ବାସ୍ତାଃ ପ୍ରତ୍ଯଭାଷତ। ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ମାମନବଦ୍ଯାଙ୍ଗୀଂ କଶ୍ମଲାଭିହତାମିବ ॥ 80 ॥ 4-22-80 (29189) ସ୍ନେହାତ୍ସଂବାସଜାଦେବ ତଦା ବୈ ଚାରୁହାସିନୀ । ଯୁଧ୍ଯମାନଂ ମହାବୀର୍ଯମିମଂ ସମନୁଶୋଚତି ॥ 81 ॥ 4-22-81 (29190) କଲ୍ଯାଣରୂପା ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ବଲଲଶ୍ଚାପି ସୁନ୍ଦରଃ। ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଚିତ୍ତଂ ହି ଦୁର୍ଜ୍ଞେଯଂ ଯୁକ୍ତରୂପୌ ହି ମେ ମତୌ ॥ 82 ॥ 4-22-82 (29191) ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ପ୍ରିଯସଂବାସାନ୍ନିତ୍ଯଂ କରୁଣବାଦିନୀ। ଅସ୍ମିନ୍ରାଜକୁଲେ ଚୈତୌ ତୁଲ୍ଯକାଲନିବାସିନୌ ॥ 83 ॥ 4-22-83 (29192) ଇତି ବ୍ରୁବାଣା ବାକ୍ଯାନି ସା ମାଂ ନିତ୍ଯମଜୀଜପତ୍ । କ୍ରୁଧ୍ଯନ୍ତୀଂ ମାଂ ଚ ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ପର୍ଯଶଙ୍କତ ମାଂ ତ୍ବଯି ॥ 84 ॥ 4-22-84 (29193) ତସ୍ଯାଂ ତଥା ବ୍ରୁବନ୍ତ୍ଯାଂ ତୁ ଭୀମୋ ଭୀମପରାକ୍ରମଃ। ନୋବାଚ କିଂଚିଦ୍ବଚନଂ ସଂରମ୍ଭାଦ୍ରକ୍ତଲୋଚନଃ ॥ 85 ॥ 4-22-85 (29194) ଜ୍ଞାତ୍ବା-ତୁ ରୁଷିତଂ ଭୀମଂ ଦ୍ରୌପଦୀ ପୁନରବ୍ରବୀତ୍। ଶୋକେ ଯୌଧିଷ୍ଠିରେ ମଗ୍ନା ନାହଂ ଜୀବିତୁମୁତ୍ସହେ ॥ 86 ॥ 4-22-86 (29195) ଯଂସ୍ତୁ ଦେବାନ୍ମନୁଷ୍ଯାଂଶ୍ଚ ସର୍ବାନେକରଥୋଽଜଯତ୍। ସୋଯଂ ରାଜ୍ଞୋ ବିରାଟସ୍ଯ କନ୍ଯାନାଂ ନର୍ତକୋ ଯୁବା। ଆସ୍ତେ ବେଷପ୍ରତିଚ୍ଛନ୍ନଃ କନ୍ଯାନାଂ ପରିଚାରକଃ ॥ 87 ॥ 4-22-87 (29196) ଯୋଽତର୍ପଯଦମେଯାତ୍ମା ଖାଣ୍ଡବେ ଜାତବେଦସମ୍। ସୋଽନ୍ତଃପୁରଗତଃ ପାର୍ଥଃ କୂପେଽଗ୍ନିରିବ ସଂବୃତଃ ॥ 88 ॥ 4-22-88 (29197) ଯସ୍ମାଦ୍ଭଯମମିତ୍ରାଣାଂ ସଦୈବ ପୁରୁଷର୍ଷଭାତ୍। ସ ଲୋକପରିଭୂତେନ ବେଷେଣାସ୍ତେ ଧନଂଜଯଃ ॥ 89 ॥ 4-22-89 (29198) ଯସ୍ଯଂ ଜ୍ଯାତଲନିର୍ଘୋଷାତ୍ସମକମ୍ପନ୍ତ ଶତ୍ରବଃ। ଷଣ୍ଡରୂପଂ ବହନ୍ତଂ ତଂ ଗୀତଂ ନୃତ୍ତାବଲମ୍ବନମ୍ । କୁର୍ବନ୍ତମର୍ଜୁନଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ନ ମେ ସ୍ବାସ୍ଥ୍ଯଂ ମନୋ ବ୍ରଜେତ୍ ॥ 90 ॥ 4-22-90 (29199) ସ୍ତ୍ରିଯୋ ଗୀତସ୍ବରାତ୍ତସ୍ଯ ମୁଦିତାଃ ପର୍ଯୁପାସତେ ॥ 91 ॥ 4-22-91 (29200) କିରୀଟଂ ସୂର୍ଯସଂକାଶଂ ଯସ୍ଯ ମୂର୍ଧନ୍ଯଶୋଭତ। ବେଣୀବିକୃତକେଶାନ୍ତଃ ସୋଽଯମଦ୍ଯ ଧନଂଜଯଃ ॥ 92 ॥ 4-22-92 (29201) ଯସ୍ମିନ୍ନସ୍ତ୍ରାଣି ଦିବ୍ଯାନି ସମସ୍ତାନି ମହାତ୍ମନି । ଆଧାରଃ ସର୍ବବିଦ୍ଯାନାଂ ଯୋ ଧାରଯତି କୁଣ୍ଡଲେ ॥ 93 ॥ 4-22-93 (29202) ଯଂ ବୈ ରାଜସହସ୍ରାଣି ତେଜସାଽପ୍ରତିମଂ ଭୁବି । ସମରେ ନାତିବର୍ତନ୍ତେ ବେଲାମିବ ମହୋର୍ମଯଃ ॥ 94 ॥ 4-22-94 (29203) ସୋଯଂ ରାଜ୍ଞୋ ବିରାଟସ୍ଯ କନ୍ଯାନାଂ ନର୍ତକୋ ଯୁବା। ଆସ୍ତେ ବେଷପ୍ରତିଚ୍ଛନ୍ନଃ କନ୍ଯାନାଂ ପରିଚାରକଃ ॥ 95 ॥ 4-22-95 (29204) ଯସ୍ଯ ସ୍ମ ରଥନିର୍ଘୋଷାତ୍ସମକମ୍ପତ ମେଦିନୀ। ସପର୍ବତବନାକାଶା ସହସ୍ଥାବରଜଙ୍ଗମା ॥ 96 ॥ 4-22-96 (29205) ଯସ୍ମିଞ୍ଜାତେ ମହେଷ୍ବାସେ କୁନ୍ତ୍ଯାଃ ପ୍ରୀତିରବର୍ଧତ। ନ ସ ଶୋଚତି ମାମଦ୍ଯ ଭୀମସେନ ତବାନୁଜଃ ॥ 97 ॥ 4-22-97 (29206) ବିଭୂଷିତମଲଂକାରୈଃ କୁଣ୍ଡଲୈଃ ପରିପାତୁକୈଃ। କମ୍ବୁପାଣିମଥାଯାନ୍ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ସୀଦତି ମେ ମନଃ ॥ 98 ॥ 4-22-98 (29207) ବେଣୀବିକୃତକେଶାନ୍ତଂ ଭୀମଧନ୍ବାନମର୍ଜୁନମ୍। କନ୍ଯାପରିବୃତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଶୋକଂ ଗଚ୍ଛତି ମେ ମନଃ ॥ 99 ॥ 4-22-99 (29208) ଯଦା ହ୍ଯେନଂ ପରିବୃତଂ କନ୍ଯାଭିର୍ଦେବରୂପିଣମ୍। ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନମିବ ମାତଙ୍ଗଂ ପରିପୂର୍ଣଂ କରେଣୁଭିଃ ॥ 100 ॥ 4-22-100 (29209) ମାତ୍ସ୍ଯଂ ପାର୍ଥଂ ଚ ଗାଯନ୍ତଂ ବିରାଟଂ ସମୁପସ୍ଥିତମ୍। ପଶ୍ଯାମି ତୂର୍ଯମଧ୍ଯସ୍ଥଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ମୁହ୍ଯତି ମେ ମନଃ ॥ 101 ॥ 4-22-101 (29210) ନୂନମାର୍ଯା ନ ଜାନାତି କୃଚ୍ଛ୍ରଂ ପ୍ରାପ୍ତଂ ଧନଂଜଯମ୍। ଅଜାତଶତ୍ରୁଂ କୌରବ୍ଯଂ ମଗ୍ନଂ ଦ୍ଯୁର୍ଦ୍ଯୂତଦେବିନମ୍ ॥ 102 ॥ 4-22-102 (29211) ଐନ୍ଦ୍ରବାରୁଣବାଯବ୍ଯବ୍ରହ୍ମାଗ୍ନେଯୈଃ ସବୈଷ୍ଣବୈଃ । ଅଗ୍ନୀନ୍ସଂତର୍ପଯନ୍ପାର୍ଥଃ ସର୍ବଶତ୍ରୁନିବର୍ହଣଃ। ଦିବ୍ଯୈରସ୍ତ୍ରୈରମେଯାତ୍ମା ସର୍ବାଂଶ୍ଚୈକରଥୋଽଜଯତ୍ ॥ 103 ॥ 4-22-103 (29212) କୌବେରଂ ବୈଷ୍ଣବଂ ଶୈବମସ୍ତ୍ରାଣ୍ଯନ୍ଯାନି ଭାରତ। ଦର୍ଶଯନ୍ନସ୍ତ୍ରବୀର୍ଯଂ ଚ ବାସୁଦେବସହାଯବାନ୍ ॥ 104 ॥ 4-22-104 (29213) ଦିବ୍ଯଂ ଗାନ୍ଧର୍ବମସ୍ତ୍ରଂ ଚ ବାଯବ୍ଯମଥ ବୈଷ୍ଣବମ୍। ବ୍ରାହ୍ମଂ ପାଶୁପତଂ ଚୈବ ସ୍ଥୂଣାକର୍ଣଂ ଚ ଦର୍ଶଯନ୍ ॥ 105 ॥ 4-22-105 (29214) ପୌଲୋମାନ୍କାଲକେଯାଂଶ୍ଚ ଇନ୍ଦ୍ରଶତ୍ରୂନ୍ମହାବଲାନ୍। ନିବାତକବଚୈଃ ସାର୍ଧଂ ଘୋରାନେକରଥୋଽଜଯତ୍। ସୋନ୍ତଃପୁରଗତଃ ପାର୍ଥଃ କୂପେଽଗ୍ନିରିବ ସଂବୃତଃ ॥ 106 ॥ 4-22-106 (29215) ଯୋ ବୈ ମହାତପଃ କୁର୍ବନ୍ମହାବଲପରାକ୍ରମଃ । ଯୁଦ୍ଧେନ ତୋଷଯାମାସ ଶଂକରଂ ଶୂଲପାଣିନମ୍ ॥ 107 ॥ 4-22-107 (29216) କନ୍ଯାପୁରଗତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଗୋଷ୍ଠେଷ୍ବିବ ମହାବୃଷମ୍। ସ୍ତ୍ରୀବେଷବିକୃତଂ ପାର୍ଥଂ କୁନ୍ତୀଂ ଗଚ୍ଛତି ମେ ମନଃ ॥ 108 ॥ 4-22-108 (29217) ଯଃ ସ୍ତ୍ରୀଭିର୍ନିତ୍ଯସଂପନ୍ନୋ ରୂପେଣାସ୍ତ୍ରେଣ ମେଧଯା । ସୋଽଶ୍ବବନ୍ଧୋ ବିରାଟସ୍ଯ ପଶ୍ଯ କାଲସ୍ଯ ପର୍ଯଯମ୍ ॥ 109 ॥ 4-22-109 (29218) ରାଜକନ୍ଯାଶ୍ଚ ବେଶ୍ଯାଶ୍ଚ ବିଶାଂ ଦୁହିତରଶ୍ଚ ଯାଃ। ସର୍ବାଃ ସାରଯୁତା ନାର୍ଯୋ ଦାମଗ୍ରନ୍ଥିବଶଂ ଗତାଃ । ପ୍ରେଷ୍ଯକର୍ମଣି ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଶୋଚାମି ବିଲପାମି ଚ ॥ 120 ॥ 4-22-110 (29219) ବିରାଟମୁପତିଷ୍ଠନ୍ତଂ ଦର୍ଶଯନ୍ତଂ ଚ ବାଜିନମ୍। ଅଭ୍ଯକୀର୍ଯନ୍ତ ବୃନ୍ଦାନି ଦାମଗ୍ରନ୍ଥିମୁଦୀକ୍ଷିତୁମ୍ । ବିନଯନ୍ତଂ ଜବେନାଶ୍ବାନ୍ଧର୍ମରାଜସ୍ଯ ପଶ୍ଯତଃ ॥ 111 ॥ 4-22-111 (29220) କିଂନୁ ମାଂ ମନ୍ଯସେ ପାର୍ଥ ସୁଖିତେତି ପରନ୍ତପ। ତଥା ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଯବୀଯାଂସଂ ସହଦେବଂ ଯୁଧାଂପତିମ୍ ॥ 112 ॥ 4-22-112 (29221) ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଗୋଷୁ ଗୋସଙ୍ଖ୍ଯଂ ବତ୍ସଚର୍ମକ୍ଷିତୀଶଯମ୍। ଦୁଃଖଶୋକପରୀତାଙ୍ଗୀ ପାଣ୍ଡୁଭୂତାଽସ୍ମି ପାଣ୍ଡବ ॥ 113 ॥ 4-22-113 (29222) ସହଦେବସ୍ଯ ବୃତ୍ତାନି ଚିନ୍ତଯନ୍ତୀ ପୁନଃପୁନଃ । ନ ପଶ୍ଯାମି ମହାଭାଗ ସହଦେବସ୍ଯ ଦୁଃଷ୍କୃତମ୍। ଯସ୍ମାଦେବଂବିଧଂ କ୍ଲେଶଂ ପ୍ରାପ୍ନୁଯାତ୍ସତ୍ଯବିକ୍ରମଃ ॥ 114 ॥ 4-22-114 (29223) ଦୂଯାମି ଭରତଶ୍ରେଷ୍ଠ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତେ ଭ୍ରାତରଂ ପ୍ରିଯମ୍। ଗୋଷୁ ଗୋବୃଷସଂକାଶଂ ମାତ୍ସ୍ଯେନାପି ନିବେଶିତମ୍ ॥ 115 ॥ 4-22-115 (29224) ସଂରବ୍ଧତରରକ୍ତାକ୍ଷଂ ଗୋପାଲାନାଂ ପୁରୋଗମମ୍। ବିରାଟମଭିନନ୍ଦନ୍ତଂ ବିତ୍ତେ ମେ ଭବତି ଜ୍ବରଃ ॥ 116 ॥ 4-22-116 (29225) ସହଦେବଂ ହି ମେ ନିତ୍ଯଂ ବୀରମାର୍ଯା ପ୍ରଶଂସତି। ମହାଭିଜନସଂପନ୍ନୋ ନୀତିମାନ୍କୁଲବାନପି ॥ 117 ॥ 4-22-117 (29226) ହୀନିଷେବୋ ହ୍ଯନବମୋ ଧାର୍ମିକଶ୍ଚ ପ୍ରିଯଶ୍ଚ ମେ। ସ ତେଽରଣ୍ଯେଷୁ ବୋଢବ୍ଯଃ ପାଞ୍ଚାଲି ରଜନୀଷ୍ବପି ॥ 118 ॥ 4-22-118 (29227) ସୁକୁମାରଶ୍ଚ ଶୂରଶ୍ଚ ରାଜାନଂ ଚାପ୍ଯନୁବ୍ରତଃ। ଜ୍ଯେଷ୍ଠାପଚାଯିନଂ ବୀରଂ ସ୍ବଯଂ ପାଞ୍ଚାଲି ଭୋଜଯେଃ ॥ 119 ॥ 4-22-119 (29228) ଇତ୍ଯୁବାଚ ହି ମାଂ କୁନ୍ତୀ ରୁଦତୀ ପୁତ୍ରଗୃଦ୍ଧିନୀ। ପ୍ରବ୍ରଜନ୍ତଂ ମହାରଣ୍ଯଂ ତଂ ପରିଷ୍ବଜ୍ଯ ତିଷ୍ଠତୀ ॥ 120 ॥ 4-22-120 (29229) ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଗୋଷୁ ଗୋପାଲବେଷମାସ୍ଥାଯ ଧିଷ୍ଠିତମ୍। ସହଦେବଂ ଯୁଧାଂଶ୍ରେଷ୍ଠଂ କିଂନୁ ଜୀବାମି ପାଣ୍ଡବଃ ॥ 121 ॥ 4-22-121 (29230) ଏବଂ ଦୁଃଖଶତାବିଷ୍ଟା ଯୁଧିଷ୍ଠିରନିମିତ୍ତତଃ ॥ 122 ॥ 4-22-122 (29231) ପୁନଃ ପ୍ରତିବିଶିଷ୍ଟାନି ଦୁଃଖାନି ଶୃଣୁ ଭାରତ। ବର୍ଧନ୍ତେ ମଯି କୌନ୍ତେଯ ବକ୍ଷ୍ଯାମ୍ଯନ୍ଯାନି ତାନି ବୈ ॥ 123 ॥ 4-22-123 (29232) ଯୁଷ୍ମାସୁ ଧ୍ରିଯମାଣେଷୁ ଦୁଃଖାନି ବିବିଧାନ୍ଯୁତ। ଶୋଷଯନ୍ତି ଶରୀରଂ ମେ କିଂନୁ ଦୁଃଖତରଂ ତତଃ ॥ 124 ॥ 4-22-124 (29233) 4-22-125 (29234) ଏକଭର୍ତା ତୁ ଯା ନାରୀ ସା ସୁଖେନୈବ ବର୍ତତେ। ପଞ୍ଚ ମେ ପତଯଃ ସନ୍ତି ମମ ଦୁଃଖମନନ୍ତକମ୍ ॥ 125 ॥

4-23-0 (29235) ଦ୍ରୌପଦ୍ଯୁବାଚ। 4-23-0x (3083) ଅହଂ ସୈରନ୍ଧ୍ରିବେଷେଣ ବସନ୍ତୀ ରାଜବେଶ୍ମନି। ବଶଗାଽସ୍ମି ସୁଦେଷ୍ଣାଯା ଅକ୍ଷଧୂର୍ତସ୍ଯ କାରଣାତ୍ ॥ 1 ॥ 4-23-1 (29236) ବିକ୍ରିଯାଂ ପଶ୍ଯ ମେ ତୀବ୍ରାଂ ରାଜପୁତ୍ର୍ଯାଃ ପରନ୍ତପ। ଆସେ କାଲମୁପାସୀନା ସର୍ବଦୁଃଖସହା ପୁନଃ ॥ 2 ॥ 4-23-2 (29237) ଅନିତ୍ଯାଃ ଖଲୁ ମର୍ତ୍ଯାନାମର୍ଥାଶ୍ଚ ବ୍ଯସନାନି ଚ। ଇତି ମତ୍ବା ପ୍ରତୀକ୍ଷାମି ଭର୍ତୄଣାମୁଦଯଂ ପୁନଃ ॥ 3 ॥ 4-23-3 (29238) ଚକ୍ରବତ୍ପରିବର୍ତନ୍ତେ ହ୍ଯର୍ଥାଶ୍ଚ ବ୍ଯସନାନି ଚ । ଇତି କୃତ୍ବା ପ୍ରତୀକ୍ଷାମି ଭର୍ତୄଣାମୁଦଯଂ ପୁନଃ ॥ 4 ॥ 4-23-4 (29239) ଯ ଏବ ହେତୁର୍ଭବତି ପୁରୁଷସ୍ଯ ଜଯାବହଃ। ପରାଜଯେ ଚ ହେତୁଃ ସ ଇତି ଚ ପ୍ରତିପାଲଯେ ॥ 5 ॥ 4-23-5 (29240) ଦତ୍ତ୍ବା ଯାଚନ୍ତି ପୁରୁଷା ହତ୍ବା ହନ୍ଯନ୍ତ ଏବ ତେ। ପାତଯିତ୍ବା ଚ ପାତ୍ଯନ୍ତେ ପରୈରିତି ଚ ମେ ଶ୍ରୁତମ୍ ॥ 6 ॥ 4-23-6 (29241) ନ ଦୈବସ୍ଯାତିଭାରୋସ୍ତି ନ ଚୈବାସ୍ଯାତିବର୍ତନମ୍। ଇତି ଚାପ୍ଯାଗମଂ ଭୂଯୋ ଦୈବସ୍ଯ ପ୍ରତିପାଲଯେ ॥ 7 ॥ 4-23-7 (29242) ସ୍ଥିତଂ ପୂର୍ବଂ ଜଲଂ ଯତ୍ର ନ ପୁନସ୍ତତ୍ର ତିଷ୍ଠତି । ଇତି ପର୍ଯାଯମିଚ୍ଛନ୍ତି ପ୍ରତୀକ୍ଷାମ୍ଯୁଦଯଂ ପୁନଃ ॥ 8 ॥ 4-23-8 (29243) ଦୈବେନ କିଲ ଯସ୍ଯାର୍ଥଃ ସୁନୀତୋପି ବିପଦ୍ଯତେ। ସଦା ଦୈବାଗମେ ଯତ୍ନସ୍ତେନ କାର୍ଯୋ ବିଜାନତା ॥ 9 ॥ 4-23-9 (29244) କିଂନୁ ମେ ବଚନସ୍ଯାଦ୍ଯ କଥିତସ୍ଯ ପ୍ରଯୋଜନମ୍ । ପୃଚ୍ଛ ମାଂ ଦୁଃଖିତାମେନାମପୃଷ୍ଟାଽପି ବ୍ରବୀମି ତେ ॥ 10 ॥ 4-23-10 (29245) ମହିଷୀ ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରାଣାଂ ଦୁହିତା ଦ୍ରୁପଦସ୍ଯ ଚ । ଇମାମବସ୍ଥାଂ ସଂପ୍ରାପ୍ତା ମଦନ୍ଯା କା ଜିଜୀବିଷେତ୍ ॥ 11 ॥ 4-23-11 (29246) କୁରୂନ୍ପରିହରନ୍ସର୍ବାନ୍ପାଞ୍ଚାଲାନପି ଭାରତ। ପାଣ୍ଡବେଯାଂଶ୍ଚ ସଂପ୍ରାପ୍ତୋ ମମ ଶୋକୋ ହ୍ଯରିନ୍ଦମ ॥ 12 ॥ 4-23-12 (29247) ଭ୍ରାତୃଭିଃ ଶ୍ବଶୁରୈଃ ପୁତ୍ରୈର୍ବହୁଭିଃ ପରିବାରିତା। ଏବଂ ସମୁଦିତା ନାରୀ କାନ୍ବେଯଂ ଦୁଃଖଭାଗିନୀ ॥ 13 ॥ 4-23-13 (29248) ନୂନଂ ବାଲତଯା ଧାତୁର୍ମଯା ବୈ ବିପ୍ରିଯଂ କୃତମ୍। ତସ୍ଯ ପ୍ରଭାବାଦ୍ଦୁର୍ନୀତଂ ପ୍ରାପ୍ତାଽସ୍ମି ଭରତର୍ଷଭ ॥ 14 ॥ 4-23-14 (29249) ବର୍ଣଂ ବିକାରମପି ମେ ପଶ୍ଯ ପାଣ୍ଡବ ଯାଦୃଶମ୍ । ଈଦୃଶୋ ମେ ନ ତତ୍ରାସୀଦ୍ଦୁଃଖେ ପରମକେ ପୁରା ॥ 15 ॥ 4-23-15 (29250) ତ୍ବମେବ ଭୀମ ଜାନୀଷେ ଯନ୍ମେ ପାର୍ଥ ସୁଖଂ ପୁରା। ସାଽହଂ ଦାସୀତ୍ବମାପନ୍ନା ନ ଶାନ୍ତିଂ ମନସା ଲଭେ॥ 16 ॥ 4-23-16 (29251) ତଦ୍ଦୈବିକମିଦଂ ମନ୍ଯେ ଯତ୍ର ପାର୍ଥୋ ଧନଞ୍ଜଯଃ। ଭୀମଧନ୍ବା ମହାରଙ୍ଗେ ଚାସ୍ତେ ଶାନ୍ତ ଇବାନଲଃ ॥ 17 ॥ 4-23-17 (29252) ଅଶକ୍ଯା ବେଦିତୁଂ ପାର୍ଥ ପ୍ରାଣିନାଂ ବୈ ଗତିର୍ନରୈଃ । ବିନିପାତମିମଂ ପଶ୍ଯ ଯୁଷ୍ମାକମବିଚିନ୍ତିତମ୍ ॥ 18 ॥ 4-23-18 (29253) ଯସ୍ଯା ମମ ମୁଖପ୍ରେକ୍ଷା ଯୂଯମିନ୍ଦ୍ରସମାଃ ସଦା। ସା ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ମୁଖମନ୍ଯାସାମବରାଣାଂ ବରା ସତୀ ॥ 19 ॥ 4-23-19 (29254) ପଶ୍ଯ ପାଣ୍ଡବ ମେଽବସ୍ଥାଂ ଯଥା ନାର୍ହାମି ବୈ ତଥା । ଯୁଷ୍ମାସୁ ଧ୍ରିଯମାଣେଷୁ ପାଞ୍ଚାଲେଷୁ ଚ ମାନଦ ॥ 20 ॥ 4-23-20 (29255) ଯସ୍ଯାଃ ସାଗରପର୍ଯନ୍ତା ପୃଥିବୀ ବଶବର୍ତିନୀ। ଆସୀତ୍ସାଽଦ୍ଯ ସୁଦେଷ୍ଣାଯାଃ ପାଞ୍ଚାଲୀ ବଶବର୍ତିନୀ ॥ 21 ॥ 4-23-21 (29256) ଯସ୍ଯାଃ ପୁରଶ୍ଚରା ହ୍ଯାସନ୍ପୃଷ୍ଠତଶ୍ଚାନୁଗାମିନଃ। ସାହମଦ୍ଯ ସୁଦେଷ୍ଣାଯାଃ ପୁରଃ ପଶ୍ଚାଚ୍ଚ ଗାମିନୀ ॥ 22 ॥ 4-23-22 (29257) ଇଦଂ ତୁ ଦୁଃଖଂ କୌନ୍ତେଯ ମମାସହ୍ଯଂ ନିବୋଧ ତତ୍। ଯା ନ ଜାତୁ ସ୍ବଯଂ ପିଂଷେ ଗାତ୍ରୋଦ୍ବର୍ତନମାତ୍ମନଃ । ଅନ୍ଯତ୍ର କୁନ୍ତ୍ଯା ଭଦ୍ରଂ ତେ ସା ପିନଷ୍ମ୍ଯଦ୍ଯ ଚନ୍ଦନଂ ॥ 23 ॥ 4-23-23 (29258) ପଶ୍ଯ କୌନ୍ତେଯ ପାଣୀ ମେ ନୈବଂ ବୈ ଭବତଃ ପୁରା। ଇତ୍ଯସ୍ମୈ ଦର୍ଶଯାମାସ କିଣବନ୍ତୌ କରାବୁଭୌ ॥ 24 ॥ 4-23-24 (29259) ବିଭେମି କୁନ୍ତ୍ଯା ଯା ନାଽହଂ ଯୁଷ୍ମାକଂ ବା କଦାଚନ। ସାଽଦ୍ଯାଗ୍ରତୋ ବିରାଟସ୍ଯ ଭୀତା ତିଷ୍ଠାମି କିଂକରୀ ॥ 25 ॥ 4-23-25 (29260) କିଂନୁ ବକ୍ଷ୍ଯତି ସମ୍ରାଣ୍ମାଂ ବର୍ଣକଃ ସୁକୃତୋ ନ ବା। ନାନ୍ଯପିଷ୍ଟଂ ବିରାଟସ୍ଯ ଚନ୍ଦନଂ କିଲ ରୋଚତେ ॥ 26 ॥ 4-23-26 (29261) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-23-27x (3084) ସା କୀର୍ତଯନ୍ତୀ ଦୁଃଖାନି ଭୀମସେନସ୍ଯ ଭାମିନୀ। ରୁରୋଦ ଶନକୈଃ କୃଷ୍ଣା ଭୀମସ୍ଯୋରସ୍ସମାଶ୍ରିତା ॥ 27 ॥ 4-23-27 (29262) ସା ବାଷ୍ପକଲଯା ବାଚା ନିଶ୍ବସନ୍ତୀ ପୁନଃପୁନଃ । ହୃଦଯଂ ଭୀମସେନସ୍ଯ ଘଟଯନ୍ତୀଦମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 28 ॥ 4-23-28 (29263) ନାଲ୍ପଂ କୃତଂ ମଯା ଭୀମ ଦେବାନାଂ କିଲ୍ବିଷଂ ପୁରା। ଅଭାଗ୍ଯା ଯା ତୁ ଜୀବାମି ମର୍ତବ୍ଯେ ସତି ପାଣ୍ଡବ ॥ 29 ॥ 4-23-29 (29264) କୀଚକଂ ଚେନ୍ନ ହନ୍ଯାସ୍ତ୍ବଂ ସ୍ବାତ୍ମାନଂ ନାଶଯାମ୍ଯହମ୍। ବିଷମାଲୋଡ୍ଯ ପାସ୍ଯାମି ପ୍ରବେକ୍ଷ୍ଯାମ୍ଯଥବାଽନଲମ୍। ଅଭାଗ୍ଯାଽହମପୁଣ୍ଯାଽହଂ ନିତ୍ଯଦୁଃଖା ଚ ବିକ୍ଲବା ॥ 30 ॥ 4-23-30 (29265) ପାପେ ନିପତିତାଯାଶ୍ଚ କିଂ ଫଲଂ ଜୀବିତେନ ମେ। ଇତ୍ଯସ୍ମୈ ଦର୍ଶଯାମାସ କିଣବଦ୍ଧୌ କରାବୁଭୌ ॥ 31 ॥ 4-23-31 (29266) ତତସ୍ତସ୍ଯାଃ କରୌ ପୀନୌ କିଣବଦ୍ଧୌ ବୃକୋଦରଃ। ମୁଖମାନୀଯ ବେପନ୍ତ୍ଯା ରୁରୋଦ ପରବୀରହା ॥ 32 ॥ 4-23-32 (29267) ତୌ ଗୃହୀତ୍ବା ଚ କୌନ୍ତେଯୋ ବାଷ୍ପମୁତ୍ସୃଜ୍ଯ ବୀର୍ଯବାନ୍ । ତତଃ ପରମଦୁଃଖାର୍ତ ଇଦଂ ବଚନମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 32 ॥ ॥ 4-23-33 (29268) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି କୀଚକବଧପର୍ବଣି ତ୍ରଯୋବିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 23 ॥

4-24-0 (29269) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-24-0x (3085) ଆଶ୍ବାସଯଂସ୍ତାଂ ପାଞ୍ଚାଲୀଂ ଭୀମସେନ ଉବାଚ ହ। ଶୃଣୁ ଭଦ୍ରେ ବରାରୋହେ କ୍ରୋଧାତ୍ତତ୍ର ତୁ ଚିନ୍ତିତମ୍ ॥ 1 ॥ 4-24-1 (29270) ତ୍ବଂ ବୈ ସଭାଗତାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ମାତ୍ସ୍ଯାନାଂ କଦନଂ ମହତ୍ । କର୍ତୁକାମେନ ଭଦ୍ରଂ ତେ ବୃକ୍ଷଶ୍ଚାବେକ୍ଷିତୋ ମଯା ॥ 2 ॥ 4-24-2 (29271) ତତ୍ର ମାଂ ଧର୍ମରାଜସ୍ତୁ କଟାକ୍ଷେଣ ନ୍ଯବାରଯତ୍। ତଜ୍ଜ୍ଞାତ୍ବାଽବାଙ୍ଭୁଖସ୍ତୂଷ୍ଣୀମାସ୍ଥିତୋସ୍ମି ମହାନସଂ ॥ 3 ॥ 4-24-3 (29272) ଶୃଣୁଷ୍ବାନ୍ଯତ୍ପ୍ରତିଜ୍ଞାତଂ ଯଦ୍ବଦାମୀହ ଭାମିନି । ଧିଗସ୍ତୁ ମେ ବାହୁବଲଂ ଗାଣ୍ଡୀବଂ ଫଲ୍ଗୁନସ୍ଯ ଚ। ଯତ୍ତେ ରକ୍ତୌ ପୁରା ଭୂତ୍ବା ପାଣୀ କୃତକିଣାବିମୌ ॥ 4 ॥ 4-24-4 (29273) ତଦଦ୍ଯ ମାଂ ତୁ ତପତି ଯତ୍କୃତଂ ନ ମଯା ପୁରା। ସଭାଯାଂ ସ୍ମ ବିରାଟସ୍ଯ କରୋମି କଦନଂ ମହତ୍ ॥ 5 ॥ 4-24-5 (29274) ତତ୍ର ମେ କାରଣଂ ଭାତି କୌନ୍ତେଯୋ ଯତ୍ପ୍ରତୀକ୍ଷତେ। ତଦହଂ ତସ୍ଯ ବିଜ୍ଞାଯ ସ୍ଥିତୋ ଧର୍ମସ୍ଯ ଶାସନେ ॥ 6 ॥ 4-24-6 (29275) ଯଚ୍ଚ ରାଜ୍ଯାତ୍ପ୍ରଚ୍ଯବନଂ କୁରୂଣାମବଧଶ୍ଚ ଯଃ। ସୁଯୋଧନସ୍ଯ କର୍ଣସ୍ଯ ଶକୁନେଃ ସୌବଲସ୍ଯ ଚ ॥ 7 ॥ 4-24-7 (29276) ଦୁଃଶାସନସ୍ଯ ପାପସ୍ଯ ଯନ୍ମଯା ନ ହୃତଂ ଶିରଃ । ତନ୍ମାଂ ଦହତି କଲ୍ଯାଣି ହୃଦି ଶଲ୍ଯମିବାର୍ପିତମ୍ ॥ 8 ॥ 4-24-8 (29277) ଅପି ଚାନ୍ଯଦ୍ବରାରୋହେ ସ୍ମରିଷ୍ଯସି ବଚୋ ମମ। ପୁଣ୍ଯେ ତୀରେ ସରସ୍ବତ୍ଯା ଯତ୍ପ୍ରତିଷ୍ଠାମ ସଂଗତାଃ । ତତ୍ରାହମବ୍ରବଂ କୃଷ୍ଣେ ସର୍ବକ୍ଲେଶାନନୁସ୍ମରନ୍ ॥ 9 ॥ 4-24-9 (29278) ନ ଚାହମନୁଗଚ୍ଛେଯଂ ଧର୍ମରାଜଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍। ଧନଞ୍ଜଯଂ ଚ ପାଞ୍ଚାଲି ମାଦ୍ରିପୁତ୍ରୌ ଚ ଭ୍ରାତରୌ। କୃତ୍ବୈତାଂ ଚ ମତିଂ କୃଷ୍ଣେ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମଗର୍ହଯମ୍ ॥ 10 ॥ 4-24-10 (29279) ପରୁଷଂ ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ମମ ଧର୍ମାତ୍ମଜସ୍ତଦା। ହୀମାନ୍ବାକ୍ଯମହୀନାର୍ଥଂ ବ୍ରୁବନ୍ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ । ସର୍ବାନନ୍ବନଯଦ୍ଭ୍ରାତୄନ୍ମୁନେର୍ଧୌମ୍ଯସ୍ଯ ପଶ୍ଯତଃ ॥ 11 ॥ 4-24-11 (29280) ମା ରୋଦୀ ରାଜ୍ଞି ଲୋକାନାଂ ସର୍ବାଗମଗୁଣାନ୍ବିତା। ରକ୍ଷିତବ୍ଯଂ ସହାସ୍ମାଭିଃ ସତ୍ଯମପ୍ରତିମଂ ଭୁବି ॥ 12 ॥ 4-24-12 (29281) ଅନୁନୀତେଷୁ ଚାସ୍ମାସୁ ଅନୁନୀତା ତ୍ବମପ୍ଯସି। ମା ଧର୍ମଂ ଜହି ସୁଶ୍ରୋଣି କ୍ରୋଧଂ ଜହି ମହାମତେ ॥ 13 ॥ 4-24-13 (29282) ଇମଂ ତୁ ସମୁପାଲମ୍ଭଂ ତ୍ବତ୍ତୋ ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ । ଶୃଣୁଯାଦ୍ଯଦି କଲ୍ଯାଣି କୃତ୍ସ୍ନଂ ଜହ୍ଯାତ୍ସ ଜୀବିତଂ ॥ 14 ॥ 4-24-14 (29283) ଧନଞ୍ଜଯୋ ବା ସୁଶ୍ରୋଣି ଯମୌ ଚାପି ସୁମଧ୍ଯମେ। ଲୋକାନ୍ତରଗତେଷ୍ବେଷୁ ନାହଂ ଶକ୍ଷ୍ଯାମି ଜୀବିତୁମ୍ ॥ 15 ॥ 4-24-15 (29284) ଧର୍ମଂ ଶୃଣୁଷ୍ବ ପାଞ୍ଚାଲି ଯତ୍ତେ ବକ୍ଷ୍ଯାମି ମାନିନି ॥ 16 ॥ 4-24-16 (29285) ଦୁହିତା ଜନକସ୍ଯାସୀଦ୍ବୈଦେହୀ ଯଦି ତେ ଶ୍ରୁତା। ପତିମନ୍ବଚରତ୍ସୀତା ମହାରଣ୍ଯନିବାସିନମ୍ ॥ 17 ॥ 4-24-17 (29286) ବସନ୍ତୀ ଚ ମହାରଣ୍ଯେ ରାମସ୍ଯ ମହିଷୀ ପ୍ରିଯା। ରାବଣେନ ହୃତା ସୀତା ରାକ୍ଷସୀଭିଶ୍ଚ ତର୍ଜିତା। ସା କ୍ଲିଶ୍ଯମାନା ସୁଶ୍ରୋଣୀ ରାମମେବାନ୍ବପଦ୍ଯତ ॥ 18 ॥ 4-24-18 (29287) ଲୋପାମୁଦ୍ରା ତଥା ଭୀରୁ ଭର୍ତାରମୃଷିସତ୍ତମମ୍। ଭଗବନ୍ତମଗସ୍ତ୍ଯଂ ସା ବନାଯୈବାନ୍ବପଦ୍ଯତ ॥ 19 ॥ 4-24-19 (29288) ସୁକନ୍ଯା ନାମ ଶର୍ଯାତେର୍ଭାର୍ଗବଚ୍ଯବନଂ ବନେ। ବଲ୍ମୀକଭୂତଂ ସାଧ୍ବୀ ତମନ୍ବପଦ୍ଯତ ଭାମିନୀ ॥ 20 ॥ 4-24-20 (29289) ନାଲାଯନୀ ଚେନ୍ଦ୍ରସେନା ରୂପେଣାପ୍ରତିମା ଭୁବି। ପତିମନ୍ବଚରଦ୍ବୃଦ୍ଧଂ ପୁରା ବର୍ଷସହସ୍ରିଣମ୍ ॥ 21 ॥ 4-24-21 (29290) ନଲଂ ରାଜାନମେବାଥ ଦମଯନ୍ତୀ ବନାନ୍ତରେ। ଅନ୍ବଗଚ୍ଛତ୍ପୁରା କୃଷ୍ଣେ ତଥା ଭର୍ତୄଂସ୍ତ୍ବମନ୍ବଗାଃ ॥ 22 ॥ 4-24-22 (29291) ଯଥୈତାଃ କୀର୍ତିତା ନାର୍ଯୋ ରୂପବତ୍ଯଃ ପତିବ୍ରତାଃ। ତଥା ତ୍ବମପି କଲ୍ଯାଣି ସର୍ବୈଃ ସମୁଦିତା ଗୁଣୈଃ ॥ 23 ॥ 4-24-23 (29292) ମା ଦୀର୍ଘଂ କ୍ଷମ କାଲଂ ତ୍ବଂ ତ୍ରିଂଶଦ୍ରାତ୍ରମନିନ୍ଦିତେ। ପୂର୍ଣେ ତ୍ରଯୋଦଶେ ବର୍ଷେ ରାଜ୍ଞାଂ ରାଜ୍ଞୀ ଭବିଷ୍ଯସି ॥ 24 ॥ 4-24-24 (29293) ସତ୍ଯେନ ତେ ଶପେ ଚାହଂ ଭବିତା ନାନ୍ଯଥେତି ଚ ॥ 25 ॥ 4-24-25 (29294) ସର୍ବାସାଂ ପରମସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ପ୍ରାମାଣ୍ଯଂ କର୍ତୁମର୍ହସି। ସର୍ବେଷାଂ ଚ ନରେନ୍ଦ୍ରାଣାଂ ମୂର୍ଧ୍ନି ସ୍ଥାସ୍ଯସି ଭାମିନି ॥ 26 ॥ 4-24-26 (29295) ଭର୍ତୃଭକ୍ତ୍ଯା ଚ ବୃତ୍ତେନ ଭୋଗାନାପ୍ସ୍ଯସି ଦୁର୍ଲଭାନ୍ । ଯାତାଯାଂ ତୁ ପ୍ରତିଜ୍ଞାଯାଂ ମହାନ୍ତଂ ଭୋଗମାପ୍ନୁଯାଃ ॥ 27 ॥ 4-24-27 (29296) ଗୁରୁଭକ୍ତିକୃତଂ ଜ୍ଞାତ୍ବା ରାଜ୍ଞାଂ ମୂର୍ଧ୍ନି ସ୍ଥିତା ଭବେଃ ॥ 28 ॥ 4-24-28 (29297) ଦ୍ରୌପଦ୍ଯୁବାଚ। 4-24-29x (3086) ଆର୍ତପ୍ରଲାପା କୌନ୍ତେଯ ନ ରାଜାନମୁପାଲଭେ। ଅପାରଯନ୍ତ୍ଯା ଦୁଃଖାନି କୃତଂ ବାଷ୍ପପ୍ରମୋଚନମ୍ ॥ 29 ॥ 4-24-29 (29298) ଇଦଂ ତୁ ଦୁଃଖଂ କୌନ୍ତେଯ ମମାସଦ୍ଯଂ ନିବୋଧ ତତ୍ ॥ 30 ॥ 4-24-30 (29299) ଯୋଽଯଂ ରାଜ୍ଞୋ ବିରାଟସ୍ଯ ସୂତପୁତ୍ରସ୍ତୁ କୀଚକଃ। ସ୍ଯାଲୋ ନାମ ପ୍ରବାଦେନ ଭୋଜସ୍ତ୍ରୈଗର୍ତଦେଶଜଃ ॥ 31 ॥ 4-24-31 (29300) ତ୍ଯକ୍ତଧର୍ମୋ ନୃଶଂସଶ୍ଚ ସର୍ବାର୍ଥେଷୁ ଚ ବଲ୍ଲଭଃ । ନିତ୍ଯମେବାହ ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା ଭାର୍ଯା ମେ ଭବ ଶୋଭନେ । ଅବିନୀତଃ ସୁଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା ମାମନାଥେତି ଚିନ୍ତଯନ୍ ॥ 32 ॥ 4-24-32 (29301) କିମୁକ୍ତେନ ବ୍ଯତୀତେନ ଭୀମସେନ ମହାବଲ। ପ୍ରତ୍ଯୁପସ୍ଥିତକାଲସ୍ଯ କାର୍ଯସ୍ଯାନନ୍ତରୋ ଭବ ॥ 33 ॥ 4-24-33 (29302) ମମେହ ଭୀମ କୈକେଯୀ ରୂପାଦ୍ଧି ଭଯଶଙ୍କିତା। ନିତ୍ଯମୁଦ୍ବିଜତେ ରାଜା କଥଂ ନେଯାଦିମାମିତି ॥ 34 ॥ 4-24-34 (29303) ତସ୍ଯା ବିଦିତ୍ବା ତଂ ଭାବଂ ସ୍ବଯଂ ଚାନୃତଦର୍ଶନଃ । କୀଚକୋପି ଚ ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା ପୁନଃ ପ୍ରାର୍ଥଯତେ ଚ ମାଂ ॥ 35 ॥ 4-24-35 (29304) ତମହଂ କୁପିତା ଭୀମ ପୁନଃ କୋପଂ ନିଯମ୍ଯ ଚ। ଅବ୍ରବଂ କାମସଂମୂଢମାତ୍ମାନଂ ରକ୍ଷ କୀଚକ ॥ 36 ॥ 4-24-36 (29305) ଗନ୍ଧର୍ବାଣାମହଂ ଭାର୍ଯା ପଞ୍ଚାନାଂ ମହିଷୀ ପ୍ରିଯା । ତେ ତ୍ବାଂ ନିହନ୍ଯୁର୍ଦୁର୍ଧର୍ଷାଃ ଶୂରାଃ ସାହସକାରିଣଃ ॥ 37 ॥ 4-24-37 (29306) ଏବମୁକ୍ତସ୍ତୁ ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା କୀଚକଃ ପ୍ରତ୍ଯୁବାଚ ହ। ନାହଂ ବିଭେମି ଭୈରନ୍ଧ୍ରି ଗନ୍ଧର୍ବାଣାଂ ଶୁଚିସ୍ମିତେ ॥ 38 ॥ 4-24-38 (29307) ଶତଂ ସହସ୍ରମପି ବା ଗନ୍ଧର୍ବାଣାମହଂ ରଣେ। ସମାଗତଂ ହନିଷ୍ଯାମି ତ୍ବଂ ଭୀରୁ କୁରୁ ମେ କ୍ଷଣମ୍ ॥ 39 ॥ 4-24-39 (29308) ଇତ୍ଯୁକ୍ତା ଚାବ୍ରବଂ ସୂତଂ କାମାତୁରମହଂ ପୁନଃ। ନ ତ୍ବଂ ପ୍ରତିବଲସ୍ତେଷାଂ ଗନ୍ଧର୍ବାଣାଂ ଯଶସ୍ବିନାମ୍ ॥ 40 ॥ 4-24-40 (29309) ଧର୍ମେ ସ୍ଥିତାଽସ୍ମି ସତତଂ କୁଲଶୀଲସମନ୍ବିତା। ନେଚ୍ଛାମି କିଂଚିଦ୍ବଧ୍ଯଂ ତ୍ବାଂ ତସ୍ମାଜ୍ଜୀବସି କୀଚକ ॥ 41 ॥ 4-24-41 (29310) ଏବମୁକ୍ତସ୍ତୁ ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା ପ୍ରହସ୍ଯ ସ୍ବନବତ୍ତତଃ। ନ ତିଷ୍ଠିତି ସ ସନ୍ମାର୍ଗେ ନ ଚ ଧର୍ମଂ ବୁଭୂଷତି ॥ 42 ॥ 4-24-42 (29311) ପାପାତ୍ମା ପାପକାରୀ ଚ କାମରାଜବଶାନୁଗଃ । ଅବିନୀତଶ୍ଚ ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା ପ୍ରତ୍ଯାଖ୍ଯାତଃ ପୁନଃ ପୁନଃ ॥ 43 ॥ 4-24-43 (29312) ଦର୍ଶନେଦର୍ଶନେ ହନ୍ଯାଦ୍ଯଦି ଜହ୍ଯାଂ ଚ ଜୀବିତମ୍। ଧର୍ମେ ପ୍ରଯତମାନାନାଂ ମହାନ୍ଧର୍ମୋ ନଶିଷ୍ଯତି ॥ 44 ॥ 4-24-44 (29313) ସମଯଂ ରକ୍ଷମାଣାନାଂ ଦାରା ବୋ ନ ଭବନ୍ତି ଚ । ଭାର୍ଯାଜାଂ ରକ୍ଷ୍ଯମାଣାଯାଂ ପ୍ରଜା ଭବତି ରକ୍ଷିତା। ପ୍ରଜାଯାଂ ରକ୍ଷ୍ଯମାଣାଯାମାତ୍ମା ଭବତି ରକ୍ଷିତଃ ॥ 45 ॥ 4-24-45 (29314) ବଂଦତାଂ ବର୍ଣଧର୍ମାଂଶ୍ଚ ବ୍ରାହ୍ମଣାନାଂ ଚ ମେ ଶ୍ରୁତମ୍ । କ୍ଷତ୍ରିଯସ୍ଯ ସଦା ଧର୍ମୋ ନାନ୍ଯୋ ଦସ୍ଯୁନିବର୍ହଣାତ୍ ॥ 46 ॥ 4-24-46 (29315) ପଶ୍ଯତୋ ଧର୍ମରାଜସ୍ଯ କୀଚକୋ ମାଽନ୍ବଧାବତ । ତବେବ ଚ ସମକ୍ଷଂ ବୈ ଭୀମସେନ ମହାବଲ ॥ 47 ॥ 4-24-47 (29316) ତ୍ବଯା ଚାହଂ ପରିତ୍ରାତା ଭୀମ ତସ୍ମାଞ୍ଜଟାସୁରାତ୍ ॥ 48 ॥ 4-24-48 (29317) ଜଯଦ୍ରଥଂ ତଥୈବ ତ୍ବମଜୈଷୀର୍ଭ୍ରାତୃଭିଃ ସହ। ଜହୀମମପି ପାପିଷ୍ଠଂ ଯୋଯଂ ମାମବମନ୍ଯତେ । କୀଚକୋ ରାଜବାଲ୍ଲଭ୍ଯାଚ୍ଛୋକକୃନ୍ମମ ଭାରତ ॥ 49 ॥ 4-24-49 (29318) କୀଚକଂ କାମସନ୍ତପ୍ତଂ ଭିନ୍ଧି କୁମ୍ଭମିବାଶ୍ମନି । ଯୋ ନିମିତ୍ତମନର୍ଥାନାଂ ବହୂନାଂ ମମ ଭାରତ ॥ 50 ॥ 4-24-50 (29319) ତଂ ଚେଞ୍ଜୀବନ୍ତମାଦିତ୍ଯଃ ପ୍ରାତରଭ୍ଯୁଦଯିଷ୍ଯତି । ବିଷମାଲୋଡ୍ଯ ପାସ୍ଯାମି ମା କୀଚକବଶଂଗମମ୍ ॥ 51 ॥ 4-24-51 (29320) ଶ୍ରେଯୋ ହି ମରଣଂ ମହ୍ଯଂ ଭୀମସେନ ତବାଗ୍ରତଃ । ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ପ୍ରାରୁଦତ୍କୃଷ୍ଣା ଭୀମସ୍ଯୋରସି ସଂଶ୍ରିତା ॥ 52 ॥ 4-24-52 (29321) ଭୀମଶ୍ଚ ତାଂ ପରିଷ୍ବଜ୍ଯ ମହତ୍ସାନ୍ତ୍ବଂ ପ୍ରଯୁଜ୍ଯ ଚ। କୀଚକଂ ମନସାଽଗଚ୍ଛତ୍ସୃକ୍କିଣୀ ପରିଲେଲିହନ୍ ॥ 53 ॥ 4-24-53 (29322) ଆଶ୍ବାସଯିତ୍ବା ବହୁଶୋ ଭୃଶମାର୍ତାଂ ସୁମଧ୍ଯମାମ୍। ହେତୁତତ୍ବାର୍ଥସଂଯୁକ୍ତୈର୍ବଚୋଭିର୍ଦ୍ରୁପଦାତ୍ମଜାମ୍ ॥ 54 ॥ 4-24-54 (29323) ପ୍ରମୃଜ୍ଯ ବଦନଂ ତସ୍ଯାଃ ପାଣିନାଽଶ୍ରୁସମାକୁଲମ୍। ଉବାଚ ଚୈନାଂ ଦୁଃଖାର୍ତାଂ ଭୀମଃ କ୍ରୋଧସମନ୍ବିତଃ ॥ 55 ॥ ॥ 4-24-55 (29324) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି କୀଚକବଧପର୍ବଣି ଚତୁର୍ବିଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 24 ॥

4-25-0 (29325) ଭୀମ ଉବାଚ। 4-25-0x (3087) ତଥା ଭଦ୍ରେ କରିଷ୍ଯାମି ଯଥା ତ୍ବଂ ଭୀରୁ ଭାଷସେ। ଅଦ୍ଯୈନଂ ସୂଦଯିଷ୍ଯାମି କୀଚକଂ ସହ ବାନ୍ଧବୈଃ ॥ 1 ॥ 4-25-1 (29326) ଅସ୍ଯାଃ ପ୍ରଦୋଷେ ଶର୍ବର୍ଯାଃ କୁରୁଷ୍ବାନେନ ସଂବିଦମ୍ । ଦୁଃଖଂ ଶୋକଂ ଚ ନିର୍ଧୂଯ ଯାଜ୍ଞସେନି ଶୁଚିସ୍ମିତେ ॥ 2 ॥ 4-25-2 (29327) ଯୈଷା ନର୍ତନଶାଲେହ ମତ୍ସ୍ଯରାଜେନ କାରିତା। ଦିବାତ୍ର କନ୍ଯା ନୃତ୍ଯନ୍ତି ରାତ୍ରୌ ଯାନ୍ତି ତଥା ଗୃହଂ ॥ 3 ॥ 4-25-3 (29328) ତତ୍ରାସ୍ତି ଶଯନଂ ଭୀରୁ ଦୃଢାଙ୍ଗଂ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତମ୍। ତତ୍ରୈନଂ ଦର୍ଶଯିଷ୍ଯାମି ପୂର୍ବପ୍ରେତାନ୍ପିତାମହାନ୍ । ତ୍ବଦ୍ଦର୍ଶନସମୁତ୍ଥେନ କାମେନାକୁଲିତେନ୍ଦ୍ରିଯମ୍ ॥ 4 ॥ 4-25-4 (29329) ସଂକେତଂ ସୂତପୁତ୍ରସ୍ଯ କାରଯସ୍ବ ଶୁଭାନନେ। ଯଥା ପରେ ନ ପଶ୍ଯେଯୁଃ କୁର୍ବନ୍ତୀଂ ତେନ ସଂବିଦମ୍ ॥ 5 ॥ 4-25-5 (29330) ତଥା କୁରୁଷ୍ବ କଲ୍ଯାଣି ଯଥା ସନ୍ନିହିତୋ ଭବେତ୍। ତଥା କୁର୍ଯାଶ୍ଚ ସଂକେତଂ ସୂତପୁତ୍ରସ୍ଯ ସଂବୃତମ୍ ॥ 6 ॥ 4-25-6 (29331) ଆବଯୋଃ ସଂଗମଂ ଭୀରୁ ଯଥା ମାର୍ତ୍ଯୋ ନ ବୁଧ୍ଯତି । କୀଚକସ୍ଯ ବିନାଶାଯ ତଥା କୁରୁ ନୃପାତ୍ମଜେ ॥ 7 ॥ 4-25-7 (29332) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ । 4-25-8x (3088) ତତ୍ର ତୌ କଥଯିତ୍ବା ତୁ ବାଷ୍ପମୁତ୍ସୃଜ୍ଯ ଦୁଃଖିତୌ। ରାତ୍ରିଶେଷଂ ତମତ୍ଯୁଗ୍ରଂ ଧାରଯାମାସତୁର୍ହୃଦି ॥ 8 ॥ 4-25-8 (29333) ଭୀମେନ ଚ ପ୍ରତିଜ୍ଞାତେ କୀଚକସ୍ଯ ବଧେ ତଦା। ଦ୍ରୌପଦୀ ଚ ସୁଦେଷ୍ଣାଯାଃ ପ୍ରବିବେଶ ପୁନର୍ଗୃହମ୍ ॥ 9 ॥ 4-25-9 (29334) ତସ୍ଯାଂ ରଜନ୍ଯାଂ ବ୍ଯୁଷ୍ଟାଯାଂ ପ୍ରାତରୁତ୍ଥାଯ କୀଚକଃ। ଗତ୍ବା ରାଜକୁଲାଯୈବ ଦ୍ରୌପଦୀମିଦମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 10 ॥ 4-25-10 (29335) ଯତ୍ତ୍ବାଽହଂ ପଶ୍ଯତୋ ରାଜ୍ଞଃ ପାତଯିତ୍ବା ପଦାଽହନମ୍ । ନ କଂଚିଲ୍ଲଭସେ ନାଥମଭିପନ୍ନା ବଲୀଯସା ॥ 11 ॥ 4-25-11 (29336) ପ୍ରବାଦେନ ତୁ ମାତ୍ସ୍ଯାନାମଯଂ ରାଜେତି ଚୋଚ୍ଯତେ। ଅହମେବ ହି ରାଜା ବୈ ମାତ୍ସ୍ଯାନାଂ ବାହିନୀପତିଃ ॥ 12 ॥ 4-25-12 (29337) ସା ସୁଖଂ ପ୍ରତିପଦ୍ଯସ୍ବ ଦାସୋ ଭୀରୁ ଭବାମି ତେ। ନ ହ୍ଯହଂ ତ୍ବାମୃତେ ଭୀରୁ ଚିରଂ ଜୀବିତୁମୁତ୍ସହେ ॥ 13 ॥ 4-25-13 (29338) ଅହନ୍ଯହନି ସୁଶ୍ରୋଣି ଶତନିଷ୍କଂ ଦଦାମି ତେ। ଦାସୀଶତଂ ଚ ତେ ଦଦ୍ଯାଂ ଦାସାନାମପି ଚାପରମ୍ ॥ 14 ॥ 4-25-14 (29339) ରଥାଂଶ୍ଚାଶ୍ବତରୀଯୁକ୍ତାନସ୍ତୁ ନୌ ଭୀରୁ ସଂଗମଃ । ସୁଦାସାନାଂ ସହସ୍ରଂ ଚ ମହିଷାଣାଂ ସହସ୍ରକମ୍ ॥ 15 ॥ 4-25-15 (29340) ଅନ୍ତଃପୁରସହସ୍ରଂ ଚ ହେମକୂଟସହସ୍ରକମ୍। ତୁଭ୍ଯଂ ଦାସ୍ଯାମି ସର୍ବାଣି ରାଜାର୍ହାଣ୍ଯମ୍ବରାଣି ଚ ॥ 16 ॥ 4-25-16 (29341) ଦ୍ରୌପଦ୍ଯୁବାଚ। 4-25-17x (3089) ଏତନ୍ମେ ବଚନଂ ସତ୍ଯଂ ପ୍ରତିପଦ୍ଯସ୍ବ କୀଚକ। ନ ତେ ସଖା ବା ଭ୍ରାତା ବା ଜାନୀଯାତ୍ସଂଗମଂ ମଯା ॥ 17 ॥ 4-25-17 (29342) ଅନୁପ୍ରବାଦାଦ୍ଭୀତାଽସ୍ମି ଗନ୍ଧର୍ବାଣାଂ ଯଶସ୍ବିନାମ୍ । ଅନୁବୋଧାଦ୍ଗନର୍ଥଃ ସ୍ଯାଦଯଶଶ୍ଚ ମହଦ୍ଭବେତ। ଏତନ୍ମେ ପ୍ରତିଜାନୀହି ତତୋଽହଂ ବଶଗା ତବ ॥ 18 ॥ 4-25-18 (29343) କୀଚକ ଉବାଚ। 4-25-19x (3090) ଏବମେତତ୍କରିଷ୍ଯାମି ଯଥା ସୁଶ୍ରୋଣି ଭାଷସେ। ଏକୋଽହମାଗମିଷ୍ଯାମି ଶୂନ୍ଯମାବସଥଂ ତବ ॥ 19 ॥ 4-25-19 (29344) ସମାଗମାର୍ଥଂ ରମ୍ଭୋରୁ ତ୍ବଯା ମଦନଦର୍ପିତଃ। ଯଥା ତ୍ବାଂ ନୈବ ପଶ୍ଯେଯୁର୍ଗନ୍ଧର୍ବାଃ ସୂର୍ଯବର୍ଚସଃ ॥ 20 ॥ 4-25-20 (29345) ଦ୍ରୌପଦ୍ଯୁବାଚ। 4-25-21x (3091) ଯଦେତନ୍ନର୍ତନାଗାରଂ ମାତ୍ସ୍ଯରାଜେନ କାରିତମ୍। ଦିବାତ୍ର କନ୍ଯା ନୃତ୍ଯନ୍ତି ରାତ୍ରୌ ଯାନ୍ତି ସ୍ବକଂ ଗୃହଂ ॥ 21 ॥ 4-25-21 (29346) ନିଶାଯାଂ ତତ୍ର ଗଚ୍ଛେଥା ଗନ୍ଧର୍ବାସ୍ତନ୍ନ ଜାନତେ। ତତ୍ର ଦୋଷଃ ପରିହୃତୋ ଭବିଷ୍ଯତି ନ ସଂଶଯଃ ॥ 22 ॥ 4-25-22 (29347) ଏକସ୍ତ୍ବଂ ନର୍ତନାଗାରଂ ରାତ୍ରୌ ସଂକେତମାବ୍ରଜ । ତତ୍ରାହଂ ଭବିତା ତୁଭ୍ଯଂ ବଶଗା ନାତ୍ର ସଂଶଯଃ ॥ 23 ॥ 4-25-23 (29348) କୀଚକ ଉବାଚ। 4-25-24x (3092) ତଥା ଭଦ୍ରେ କରିଷ୍ଯାମି ଯଥା ତ୍ବଂ ଭୀରୁ ବକ୍ଷ୍ଯସି। ଏକଃ ସନ୍ନର୍ତନାଗାରମାଗମିଷ୍ଯାମି ଭାମିନି। ସମାଗମାର୍ଥଂ ସୁଶ୍ରୋଣି ଶପେ ଚ ସୁକୃତେନ ମେ ॥ 24 ॥ 4-25-24 (29349) ଯଥା ତ୍ବାଂ ନାବବୁଧ୍ଯନ୍ତି ଗନ୍ଧର୍ବା ବରବର୍ଣିନି। ସତ୍ଯଂ ତେ ପ୍ରତିଜାନାମି ଗନ୍ଧର୍ବେଭ୍ଯୋ ନ ତେ ଭଯମ୍। ଅଲଂକରିଷ୍ଯାମ୍ଯଦ୍ଯାହଂ ତ୍ବତ୍ସମାଗମନାଯ ବୈ ॥ 25 ॥ 4-25-25 (29350) ବାସାଂସି ଚ ବିଚିତ୍ରାଣି ମନୋଜ୍ଞାନି ତବାପି ଚ। ଯଥା ମାଂ ନ ତ୍ଯଜେଥାସ୍ତ୍ବଂ ତଥ ରଂସ୍ଯେ ତ୍ବଯା ସହ ॥ 26 ॥ 4-25-26 (29351) ଦ୍ରୌପଦ୍ଯୁବାଚ। 4-25-27x (3093) ତଥା ଚେଦପ୍ଯହଂ ସୂତ ଦର୍ଶଯିଷ୍ଯାମି ତେ ସୁଖମ୍। ଯନ୍ନାନୁଭୂତଂ ଭବତା ଜନ୍ମପ୍ରଭୃତି କୀଚକ ॥ 27 ॥ 4-25-27 (29352) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-25-28x (3094) ତମର୍ଥମପି ଜଲ୍ପନ୍ତ୍ଯା ଦ୍ରୌପଦ୍ଯାଃ କୀଚକସ୍ଯ ହ। କ୍ଷଣମାତ୍ରଂ ତଦଭବନ୍ମାସେନୈବ ସମଂ ନୃପ ॥ 28 ॥ 4-25-28 (29353) କୀଚକୋଽଥ ଗୃହଂ ଗତ୍ବା ଭୃଶଂ ହର୍ଷପରିପ୍ଲୁତଃ। ସୈରନ୍ଧ୍ରୀରୂପିଣୀଂ ମୂଢୋ ମୃତ୍ଯୁଂ ତାଂ ନାବବୁଦ୍ଧବାନ୍ ॥ 29 ॥ 4-25-29 (29354) ଗନ୍ଧାଭରଣମାଲ୍ଯେଷୁ ବ୍ଯାସକ୍ତଃ ସ ବିଶେଷତଃ। ଅଲଂଚକ୍ରେ ତଦାଽଽତ୍ମାନଂ ସତ୍ବରଃ କାମମୋହିତଃ ॥ 30 ॥ 4-25-30 (29355) ତସ୍ଯ ତତ୍କୁର୍ବତଃ କର୍ମ କାଲୋ ଦୀର୍ଘ ଇବାଭବତ୍। ଅନୁଚିନ୍ତଯତଶ୍ଚାପି ତାମେବାଯତଲୋଚନାମ୍ ॥ 31 ॥ 4-25-31 (29356) ଆସୀଦଭ୍ଯଧିକା ଚାପି ଶ୍ରୀଃ ଶ୍ରିଯଂ ପ୍ରମୁମୁକ୍ଷତଃ । ନିର୍ବାଣକାଲେ ଦୀପସ୍ଯ ବର୍ତୀମିବ ଦିଧକ୍ଷତଃ ॥ 32 ॥ 4-25-32 (29357) କୃତସଂପ୍ରତ୍ଯଯସ୍ତସ୍ଯାଃ କୀଚକଃ କାମମୋହିତଃ। ନାଜାନାତ୍ପତନଂ ସ୍ବସ୍ଯ ଚିନ୍ତଯଂସ୍ତାଂ ଶୁଭାନନାମ୍ ॥ 33 ॥ 4-25-33 (29358) ତତସ୍ତୁ ଦ୍ରୌପଦୀ ଗତ୍ବା ଭୀମସେନଂ ମହାନସେ। ଉପାତିଷ୍ଠତ କଲ୍ଯାଣୀ କୌରବ୍ଯଂ ପତିମନ୍ତିକାତ୍ ॥ 34 ॥ 4-25-34 (29359) ତମୁବାଚ ସୁକେଶାନ୍ତା କୀଚକସ୍ଯ କୃତୋ ମଯା। ସଙ୍ଗମୋ ନର୍ତନାଗାରେ ଯଥାଽବୋଚଃ ପରନ୍ତପ ॥ 35 ॥ 4-25-35 (29360) କାଲେନ ନିଯତଂ ବଦ୍ଧଃ କାମେନ ଚ ବଲାତ୍କୃତଃ। ଶୂନ୍ଯଂ ସ ନର୍ତନାଗାରମାଗମିଷ୍ଯତି କୀଚକଃ। ଏକୋ ନିଶି ମହାବାହୋ କୀଚକଂ ତଂ ନିଷୂଦଯ ॥ 36 ॥ 4-25-36 (29361) ତଂ ମୂତପୁତ୍ରଂ କୌନ୍ତେଯ କୀଚକଂ ମଦଦର୍ପିତମ୍। ଗତ୍ବା ତ୍ବଂ ନର୍ତନାଗାରଂ ନିର୍ଜୀବଂ କୁରୁ ପାଣ୍ଡବ ॥ 37 ॥ 4-25-37 (29362) ଗର୍ବିତଃ ମୂତପୁତ୍ରୋଽସୌ ଗନ୍ଧର୍ବାନବମନ୍ଯତେ। ସ ତ୍ବଂ ପ୍ରହରତାଂଶ୍ରେଷ୍ଠ ନାଲଂ ନାଗ ଇବୋଦ୍ଧର ॥ 38 ॥ 4-25-38 (29363) ଅସ୍ରଂ ଦୁଃଖାଭିଭୂତାଯା ମମ ମାର୍ଜସ୍ବ ଭାରତ। ବାହୁବୀର୍ଯାନୁରୂପଂ ଚ ଦର୍ଶଯାଦ୍ଯ ପରାକ୍ରମମ୍। ଆତ୍ମନଶ୍ଚୈବ ଭଦ୍ରଂ ତେ କୁରୁ ମାନଂ କୁଲସ୍ଯ ଚ ॥ 39 ॥ 4-25-39 (29364) ଭୀମ ଉବାଚ। 4-25-40x (3095) ସ୍ବାଗତଂ ତେ ବରାରୋହେ ଯନ୍ମାଂ ବେଦଯସେ ପ୍ରିଯମ୍। ନହ୍ଯସ୍ଯ କଂଚିଦିଚ୍ଛାମି ସହାଯଂ ବରବର୍ଣିନି ॥ 40 ॥ 4-25-40 (29365) ସା ମେ ପ୍ରୀତିସ୍ତ୍ବଯାଽଽଖ୍ଯାତା କୀଚକସ୍ଯ ସମାଗମେ। ହତ୍ବା ହିଡିମ୍ବଂ ଯା ପ୍ରୀତିର୍ମମାସୀତ୍ସା ଶୁଚିସ୍ମିତେ ॥ 41 ॥ 4-25-41 (29366) ସତ୍ଯଂ ଭ୍ରାତୄଂଶ୍ଚ ପୁତ୍ରାଂଶ୍ଚ ପୁରସ୍କୃତ୍ଯ ଶପାମି ତେ। କୀଚକଂ ନିହନିଷ୍ଯାମି ବୃତ୍ରଂ ଦେବପତିର୍ଯଥା ॥ 42 ॥ 4-25-42 (29367) ପ୍ରସହ୍ଯ ନିହନିଷ୍ଯାମି କେଶବଃ କେଶିନଂ ଯଥା। ରହସ୍ଯଂ ବା ପ୍ରକାଶଂ ବା ସୂଦଯିଷ୍ଯାମି କୀଚକମ୍ ॥ 43 ॥ 4-25-43 (29368) ଅହଂ ଭଦ୍ରେ ହନିଷ୍ଯାମି କୀଚକଂ ମଦନାନ୍ବିତମ୍। ଯସ୍ତ୍ବାଂ କାମାଭିଭୂତାତ୍ମା ଦୁର୍ଲଭାମଭିମନ୍ଯତେ ॥ 44 ॥ 4-25-44 (29369) ଅଥ ଚେଦବବୁଧ୍ଯନ୍ତି ସୂତପୁତ୍ରଂ ମଯା ହତମ୍। ନିର୍ମନୁଷ୍ଯଂ କରିଷ୍ଯାମି ମତ୍ସ୍ଯାନାମିଦମାଲଯମ୍ ॥ 45 ॥ 4-25-45 (29370) ମଯା ହତାଂଶ୍ଚେନ୍ମାତ୍ସ୍ଯାଂସ୍ତୁ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୋ ବିବୁଧ୍ଯତି। ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ତତୋ ହତ୍ବା ସାନୁବନ୍ଧଂ ସବାନ୍ଧବମ୍। କୁରୁଣାମଖିଲଂ ରାଜ୍ଯଂ ପ୍ରତିପତ୍ସ୍ଯାମି ଭାମିନି ॥ 46 ॥ 4-25-46 (29371) ନାହଂ ଶକ୍ତୋଽନୁନଯିତୁଂ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍। କାମଂ ସତ୍ଯମୁପାସୀତ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ । କାମମନ୍ଯେ ହ୍ଯୁପାସନ୍ତୁ ବିନୀତା ଧର୍ମଚାରିଣଃ ॥ 47 ॥ 4-25-47 (29372) ତ୍ବାଂ ତୁ ଦୁଃଖମିଦଂ ପ୍ରାପ୍ତାଂ ନାହଂ ଶକ୍ନୋମ୍ଯୁପେକ୍ଷିତୁମ୍। ନିର୍ବୃତା ଭବ ପାଞ୍ଚାଲି କୀଚକସ୍ଯ ବଧାତ୍ପୁନଃ ॥ 48 ॥ 4-25-48 (29373) ଦ୍ରୌପଦ୍ଯୁବାଚ। 4-25-49x (3096) କୀଚକସ୍ଯ ବଧଂ ଭୀମ ଯଦି ଜାନନ୍ତି ନାଗରାଃ। ତ୍ବଯା କୃତଂ ମହାବାହୋ ନାହଂ ଜୀବିତୁମୁତ୍ସହେ ॥ 49 ॥ 4-25-49 (29374) କଥଂ ସତ୍ଯାଚ୍ଚ ନାପେଯାଦ୍ରାଜାଽଯଂ ମତ୍କୃତେ ପ୍ରଭୋ। ନିଶି ଗୂଢଂ ତଥା ଭୀମ କୀଚକଂ ତଂ ନିପାତଯ ॥ 50 ॥ 4-25-50 (29375) ଅନୁବୁଦ୍ଧେ ହି କୌନ୍ତେଯୋ ଧର୍ମରାଜୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ପୁନର୍ବନଂ ବ୍ରଜେଦ୍ଧୀମାନନୁଜୈଃ ପରିବାରିତଃ ॥ 51 ॥ 4-25-51 (29376) କଶ୍ଚ ଧର୍ମପରଂ ଜ୍ଯେଷ୍ଠମତିବର୍ତେତ ଭାରତ। ଭୀମ ଭୀତାଽସ୍ମି ସଂବୋଧାତ୍ସାଧୁ ମା ଚାପଲଂ କୃଥାଃ ॥ 52 ॥ 4-25-52 (29377) ଯଥା ନ କଶ୍ଚିଞ୍ଜାନୀତେ ସୂତପୁତ୍ରଂ ତ୍ବଯା ହତମ୍। ତଥା କୁରୁଷ୍ବ କୌରବ୍ଯ ବଲବନ୍ନରିମର୍ଦନ । ଅଦୃଶ୍ଯମାନସ୍ତ୍ବଂତସ୍ଯ ଭିନ୍ଧି ପ୍ରାଣାନରିନ୍ଦମ ॥ 53 ॥ ॥ 4-25-53 (29378) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି କୀଚକବଧପର୍ବଣି ପଞ୍ଚବିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 25 ॥

4-26-0 (29379) ଭୀମ ଉବାଚ। 4-26-0x (3097) ତଥା ଭଦ୍ରେ କରିଷ୍ଯାମି ଯଥା ତ୍ବଂ ଭୀରୁ ଭାଷସେ। ଅଦୃଶ୍ଯମାନସ୍ତସ୍ଯାହଂ ତମିସ୍ରାଯାଂ ସକୁଣ୍ଡଲମ୍ ॥ 1 ॥ 4-26-1 (29380) ନାଗୋ ବିଲ୍ବମିବାକ୍ରମ୍ଯ ପୋଥଯିଷ୍ଯାମି ତଚ୍ଛିରଃ। ଅଲଭ୍ଯାମିଚ୍ଛତସ୍ତସ୍ଯ କୀଚକସ୍ଯ ଦୁରାତ୍ମନଃ ॥ 2 ॥ 4-26-2 (29381) ମଯା ଯଦୁକ୍ତଂ ପାଞ୍ଚାଲି ଧର୍ମରାଜସୁତଂ ପ୍ରତି। କୋପାଦୃତେ କିମନ୍ଯତ୍ତୁ ନାନୁବର୍ତେତ କୋ ନୃପମ୍ ॥ 3 ॥ 4-26-3 (29382) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-26-4x (3098) ଏବମୁକ୍ତବା ମହାବାହୁସ୍ତତ୍ର ପାଣ୍ଡବନନ୍ଦନଃ। ଅର୍ଧରାତ୍ରେ ତଦୋତ୍ଥାଯ ସତ୍ବବାନ୍ଭୀମବିକ୍ରମଃ ॥ 4 ॥ 4-26-4 (29383) ଅବଦାତେନ ମୃଦୁନା ପଟେନାଚ୍ଛାଦିତସ୍ତଥା । ଦ୍ରୌପଦୀଂ ପୃଷ୍ଠତଃ କୃତ୍ବା ଯତ୍ରାସୀନ୍ନର୍ତନାଲଯଃ ॥ 5 ॥ 4-26-5 (29384) ସ ଭୀମଃ ପ୍ରଥମଂ ଗତ୍ବା ତମିସ୍ରାଯାମୁପାବିଶତ୍ । ମୃଗଂ ସିଂହ ଇବାଦୃଶ୍ଯଃ ପ୍ରତ୍ଯାକାଙ୍କ୍ଷତ୍ସ କୀଚକମ୍ ॥ 6 ॥ 4-26-6 (29385) କୀଚକସ୍ତୁ ଶିରଃସ୍ନାତୋ ନିଶାଯାଂ ସମଲଂକୃତଃ। ସଙ୍କେତମଗମତ୍ତୂର୍ଣଂ ଶୂନ୍ଯାଗାରମପାବୃତମ୍ ॥ 7 ॥ 4-26-7 (29386) ତଦେବ ନର୍ତନାଗାରଂ ପାଞ୍ଚାଲୀ ଯଦଭାଷତ। ତାଂ ମନ୍ଯମାନଃ ସଂକେତେ ସୈରନ୍ଧ୍ରୀଂ କାମମୋହିତଃ ॥ 8 ॥ 4-26-8 (29387) ପ୍ରବିଶ୍ଯ ନର୍ତନାଗାରଂ ତତସ୍ତଂ ପୁରୁଷର୍ଷଭମ୍। ପୂର୍ବାଗତଂ ଭୀମସେନଂ ଦୃପ୍ତମପ୍ରତିମଜସମ୍ ॥ 9 ॥ 4-26-9 (29388) ଶଯାନଂ ଶଯନେ ତତ୍ର ମୃତ୍ଯୁଂ ମୂଢଃ ପରାମୃଶତ୍। ଜାଜ୍ବଲ୍ଯମାନଂ କୋପେନ କୃଷ୍ଣାଧର୍ଷଣଜେନ ଚ ॥ 10 ॥ 4-26-10 (29389) ଏକାନ୍ତେ ଭୀମମାସାଦ୍ଯ କୀଚକଃ କାଲଚୋଦିତଃ। ହର୍ଷୋନ୍ମଥିତଚିତ୍ତାତ୍ମା ସ୍ମଯମାନୋଽଭ୍ଯଭାଷତ ॥ 11 ॥ 4-26-11 (29390) ପ୍ରହିତଂ ତେ ମଯା ଭଦ୍ରେ ବହୁବିତ୍ତଂ ଶୁଚିସ୍ମିତେ। ତ୍ବଯି ତିଷ୍ଠତୁ ତତ୍ସର୍ବଂ ଯଥାଽସି ସ୍ବଯମାଗତା ॥ 12 ॥ 4-26-12 (29391) ଅକସ୍ମାନ୍ମାଂ ପ୍ରଶଂସନ୍ତି ସଦା ଗୃହଗତାଃ ସ୍ତ୍ରିଯଃ। ବଲବାନ୍ଦର୍ଶନୀଯଶ୍ଚ ନାନ୍ଯସ୍ତେ ସଦୃଶଃ ପୁମାନ୍ ॥ 13 ॥ 4-26-13 (29392) ଅହଂ ରୂପେଣ ସଂପନ୍ନଃ ସ୍ନାତୋ ଗୁରୁବିଭୂଷିତଃ। ନିତ୍ଯମେବ ପ୍ରିଯଃ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ସୌଭାଗ୍ଯାତ୍ପ୍ରିଯଦର୍ଶନଃ । ରୂପସ୍ଯ ତନ୍ମଯା ପ୍ରାପ୍ତଂ ଫଲଂ କମଲଲୋଚନେ ॥ 14 ॥ 4-26-14 (29393) ଭୀମ ଉବାଚ। 4-26-15x (3099) ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ତ୍ବଂ ଦର୍ଶନୀଯୋସି ଦିଷ୍ଟ୍ଯାଽଽତ୍ମାନଂ ପ୍ରଶଂସସି॥ 15 ॥ 4-26-15 (29394) ତ୍ବଯାଽପୀଦୃଗ୍ଗୁଣା ନାରୀ ରୂପଶୀଲସମନ୍ବିତା। ଅଦୃଷ୍ଟପୂର୍ବା ପଶ୍ଯ ତ୍ବଂ ଯତୋ ଜାନାସି ସୂତଜ। ଦ୍ରକ୍ଷ୍ଯସି ତ୍ବଂ ମୁହୂର୍ତେନ ଯଥେଯଂ ସ୍ତ୍ରୀ ଗୁଣାନ୍ବିତା ॥ 16 ॥ 4-26-16 (29395) ଉପରଂସ୍ଯସି କାମାଚ୍ଚ ଶୀଘ୍ରଂ ତ୍ବଂ ସ୍ପ୍ରଷ୍ଟୁମର୍ହସି । ଈଦୃଶସ୍ତୁ ତ୍ବଯା ସ୍ପର୍ଶଃ ସ୍ପୃଷ୍ଟପୂର୍ବୋ ନ କର୍ହିଚିତ୍ ॥ 17 ॥ 4-26-17 (29396) ସ୍ପର୍ଶଂ ବେତ୍ସି ବିଦଗ୍ଧସ୍ତ୍ବଂ କାମଧର୍ମବିଚକ୍ଷଣଃ। ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ପ୍ରୀତିକରୋ ନାନ୍ଯସ୍ତ୍ବତ୍ସମଃ ପୁରୁଷସ୍ତ୍ବିହ ॥ 18 ॥ 4-26-18 (29397) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-26-19x (3100) ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ତଂ ମହାବାହୁର୍ଭୀମୋ ଭୀମପରାକ୍ରମଃ। ସହସୋତ୍ପତ୍ଯ କୌନ୍ତେଯଃ ପ୍ରହସ୍ଯେଦମୁବାଚ ହ ॥ 19 ॥ 4-26-19 (29398) ଅଦ୍ଯ ତ୍ବାଂ ଭଗିନୀ ପାପଂ କୃଷ୍ଯମାଣଂ ମଯା ଭୁବି । ଦ୍ରକ୍ଷ୍ଯତେଽଦ୍ରିପ୍ରତୀକାଶଂ ସିଂହେନେବ ମହାଗଜମ୍ ॥ 20 ॥ 4-26-20 (29399) ନିରାବାଧା ତ୍ବଯି ହତେ ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ବିଚରିଷ୍ଯତି। ସୁଖମେବ ଚରିଷ୍ଯନ୍ତି ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯାଃ ପତଯଃ ସଦା ॥ 21 ॥ 4-26-21 (29400) ତତୋ ଜଗ୍ରାହ କେଶେଷୁ ମାଲ୍ଯବତ୍ସୁ ସୁଗନ୍ଧିଷୁ ॥ 22 ॥ 4-26-22 (29401) ଗୃହୀତ୍ବା କୀଚକଂ ଭୀମୋ ବିରରାଜ ମହାବଲଃ। ଗୃହୀତ୍ବା ଗ୍ରାସକାମସ୍ତୁ ସିଂହଃ କ୍ଷୁଦ୍ରମୃଗଂ ଯଥା ॥ 23 ॥ 4-26-23 (29402) ସ କେଶେଷୁ ପରାମୃଷ୍ଟୋ ବଲେନ ବଲିନାଂ ବରଃ। ଆକ୍ଷିପ୍ଯ କେଶାନ୍ବେଗେନ ବାହ୍ବୋର୍ଜଗ୍ରାହ ପାଣ୍ଡବମ୍ ॥ 24 ॥ 4-26-24 (29403) ବାହୁଯୁଦ୍ଧଂ ତଯୋରାସୀତ୍କ୍ରୁଦ୍ଧଯୋର୍ନରସିଂହଯୋଃ। ବସନ୍ତେ ବାସିତାହେତୋର୍ବଲିନୋର୍ନାଗଯୋରିବ ॥ 25 ॥ 4-26-25 (29404) କୀଚକାନାଂ ତୁ ମୁଖ୍ଯସ୍ଯ ନରାଣାମୁତ୍ତମସ୍ଯ ଚ। ବାଲିସୁଗ୍ରୀବଯୋର୍ଭ୍ରାତ୍ରୋଃ ପୁରେବ କପିସିଂହଯୋଃ ॥ 26 ॥ 4-26-26 (29405) ଶାର୍ଦୂଲାବିବ ଗର୍ଜନ୍ତୌ ତାର୍କ୍ଷ୍ଯନାଗାବିବୋଦ୍ଯତୌ। ସମଯତ୍ନୌ ସମକ୍ରୋଧୌ ପତିତୌ ଭୀମକୀଚକୌ ॥ 27 ॥ 4-26-27 (29406) ଗଜାବିବ ମଦୋନ୍ମତ୍ତୌ ନଦନ୍ତୌ ପତିତୌ କ୍ଷିତୌ। ବୃଷଭାବିବ ବଲ୍ମୀକଂ ମୃଦ୍ଗନ୍ତୌ ସମବିକ୍ରମୌ ॥28 ॥ 4-26-28 (29407) ଈଷଦାଗଲିତଂ ଚାପି କ୍ରୋଧାଚ୍ଚାବାଙ୍ମୁଖଂ ସ୍ଥିତମ୍ । କୀଚକୋ ବଲବାନ୍ଭୀମଂ ଜାନୁଭ୍ଯାଂ ପାତଯଦ୍ଭୁବି ॥ 29 ॥ 4-26-29 (29408) ପାତିତୋ ଭୀମସେନସ୍ତୁ କୀଚକେନ ବଲୀଯସା। ଉତ୍ପପାତାଥ ବେଗେନ ଦଣ୍ଡାହତ ଇବୋରଗଃ ॥ 30 ॥ 4-26-30 (29409) ସ୍ପର୍ଧଯା ଚ ବଲୋନ୍ମତ୍ତୌ ତାବୁଭୌ ଭୀମକୀଚକୌ। ନିଶ୍ଶବ୍ଦଂ ପର୍ଯକର୍ଷେତାମନ୍ଯୋନ୍ଯସ୍ଯ ବିନିର୍ଜଯେ ॥ 31 ॥ 4-26-31 (29410) ତତସ୍ତଦ୍ଭବନଶ୍ରେଷ୍ଠଂ ପ୍ରାକମ୍ପତ ତଦା ଭୃଶମ୍। ତୌ କ୍ରୋଧବଶମାପନ୍ନାବନ୍ଯୋନ୍ଯମଭିଜଘ୍ନତୁଃ ॥ 32 ॥ 4-26-32 (29411) ତଲାଭ୍ଯାଂ ଭୀମସେନେନ ବକ୍ଷସ୍ଯଭିହତୋ ବଲୀ। କୀଚକୋ ରୋଷରକ୍ତାକ୍ଷୋ ନ ଚଚାଲ ପଦାତ୍ପଦମ୍ ॥ 33 ॥ 4-26-33 (29412) ମୁହୂର୍ତମଶକତ୍ସୋଢୁଂ ବେଗଂ ତସ୍ଯ ମହାତ୍ମନଃ। କୀଚକୋ ଭୀମସେନେନ ପଶ୍ଚାତ୍ପଶ୍ଚାଦହୀଯତ ॥ 34 ॥ 4-26-34 (29413) ତଂ ହୀଯମାନଂ ବିଜ୍ଞାଯ ଭୀମସେନୋ ମହାବଲଃ । ବକ୍ଷସ୍ଯାନୀଯ ବେଗେନ ପ୍ରମମାଥ ବିଚେତସମ୍ ॥ 35 ॥ 4-26-35 (29414) କ୍ରୋଧାବିଷ୍ଟୋ ବିନିଶ୍ଚସ୍ଯ ପୁନଶ୍ଚୈନଂ ବୃକୋଦରଃ । ଜଗ୍ରାହ ଜଯତାଂଶ୍ରେଷ୍ଠଃ କେଶେଷ୍ବେବ ଭୃଶଂ ତଦା ॥ 36 ॥ 4-26-36 (29415) ଗୃହୀତ୍ବା କୀଚକଂ ଭୀମୋ ବିରରାଜ ମହାବଲଃ । ଆମିଷାର୍ଥେ ଗୃହୀତ୍ବୈବ ଶାର୍ଦୂଲୋ ମୃଗଯୂଥପମ୍ ॥ 37 ॥ 4-26-37 (29416) ପୁନଶ୍ଚାତିବଲସ୍ତତ୍ର କୀଚକୋ ବଲଦର୍ପିତଃ । ବ୍ଯାଯଚ୍ଛନ୍ନେବ ଦୁର୍ଧର୍ଷଃ ପାଣ୍ଡବେନ ତରସ୍ବିନା ॥ 38 ॥ 4-26-38 (29417) ମୁଷ୍ଟିନା ଭୀମସେନେନ ଶିରସ୍ଯଭିହତୋ ଭୃଶମ୍। କୀଚକୋ ବୃତ୍ତରକ୍ତାକ୍ଷୋ ଗତାସୁରପତଦ୍ଭୁବି ॥ 39 ॥ 4-26-39 (29418) ଆସ୍ଯେ ପାଣୀ ଚ ପାଦୌ ଚ ଶିରୋଗ୍ରୀବାଂ ସକୁଣ୍ଡଲାମ୍ । କାଯେ ପ୍ରବେଶଯାମାସ ମୃଦିତ୍ବାଽଙ୍ଗାନି ସର୍ବଶଃ ॥ 40 ॥ 4-26-40 (29419) ସ ତଂ ମଥିତସର୍ବାଙ୍ଗଂ ମାଂସପିଣ୍ଡମଥାକରୋତ୍ ॥ 41 ॥ 4-26-41 (29420) ତତ୍ରାଗ୍ନିଂ ସ୍ବଯମୁଜ୍ଜ୍ବାଲ୍ଯ ପାଣିସଂଘର୍ଷଜଂ ବଲୀ। କଷ୍ଣାଯୈ ଦର୍ଶଯାମାସ ଭୀମସେନୋ ମହାବଲଃ ॥ 42 ॥ 4-26-42 (29421) ଉବାଚ ଚ ମହାତେଜା ଦ୍ରୌପଦୀଂ ଯୋଷିତାଂ ବରାମ୍। ତ୍ବଯି କାମୁକମତ୍ଯନ୍ତଂ ପାପିନଂ ପାରଦାରିକମ୍। ପଶ୍ଯୈନମେହି ପାଞ୍ଚାଲି କାମୁକୋଽଯଂ ମଯା ହତଃ ॥ 43 ॥ 4-26-43 (29422) ପ୍ରାର୍ଥଯନ୍ତେ ସୁକେଶାନ୍ତେ ଯେ ତ୍ବାଂ ଶୀଲସମନ୍ବିତାମ୍ । ଏବଂ ସ୍ବପନ୍ତି ତେ ଭୀରୁ ଶେତେଽଯଂ କୀଚକୋ ଯଥା। ଯସ୍ତ୍ବାମଭ୍ଯହନଦ୍ଭଦ୍ରେ ପଦା ଭୂମୌ ନିପାତ୍ଯ ଚ ॥ 44 ॥ 4-26-44 (29423) ଏବମୁକ୍ତ୍ବା ମହାବାହୁର୍ଗନ୍ଧର୍ବେଣ ହତଂ ତଦା। ବିଜ୍ଞାପନାର୍ଥମନ୍ଯେଷାଂ ବିରରାମ ମହାହବମ୍ ॥ 45 ॥ 4-26-45 (29424) ତଥା ସ କୀଚକଂ ହତ୍ବା ଗତ୍ବା ରୋଷସ୍ଯ ନିଷ୍କୃତିମ୍। ଆମନ୍ତ୍ର୍ଯ ଦ୍ରୌପଦୀଂ ପଶ୍ଚାତ୍କ୍ଷିପ୍ରମାଯାନ୍ମହାନସମ୍ ॥ 46 ॥ 4-26-46 (29425) ସ୍ନାତ୍ବାଽନୁଲେପନଂ କୃତ୍ବା ବ୍ଯାପୂର୍ଯ ଚ ମନୋରଥମ୍। ସୁଖୋପବିଷ୍ଟଃ ଶଯନେ ଭୀମୋ ଭୀମପରାକ୍ରମଃ ॥ 47 ॥ 4-26-47 (29426) ତତଃ କୃଷ୍ଣା ଯଦା ମେନେ ଗତଂ ଭୀମଂ ମହାନସମ୍ । କୀଚକଂ ଘାତଯିତ୍ବା ଚ ଦ୍ରୌପଦୀ ଯୋଷିତାଂ ବରା। ପ୍ରହୃଷ୍ଟା ଗତସଂତ୍ରାସା ସଭାପାଲାନୁବାଚ ହ ॥ 48 ॥ 4-26-48 (29427) କୀଚକୋ ନିହତଃ ଶେତେ ଗନ୍ଧର୍ବୈଃ ପତିଭିର୍ମମ। ପରସ୍ତ୍ରୀକାମସଂତପ୍ତଂ ସମାଗଚ୍ଛନ୍ତ ପଶ୍ଯତ ॥ 49 ॥ 4-26-49 (29428) ତଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ବା ଭାଷିତଂ ତସ୍ଯା ନର୍ତନାଗାରରକ୍ଷିଣଃ । ସହସୈବ ସମୁତ୍ତସ୍ଥୁରୁଲ୍କାମାଦାଯ ସର୍ବଶଃ ॥ 50 ॥ 4-26-50 (29429) ତସ୍ଯାସ୍ତଂ ନିହତଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା କୀଚକସ୍ଯ ସହୋଦରାଃ। ତତୋ ଗତ୍ବା ତୁ ତଦ୍ବେଶ୍ମ କୀଚକଂ ବିନିପାତିତମ୍। ଗତାସୁଂ ଦଦୃଶୁର୍ଭୂମୌ ରୁଧିରେଣ ସମୁକ୍ଷିତମ୍ ॥ 51 ॥ 4-26-51 (29430) ପାର୍ଷ୍ଣିପାମିଶିରୋହୀନଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତେ ବିସ୍ମିତାଽଭବନ୍ ॥ 52 ॥ 4-26-52 (29431) କ୍ବାସ୍ଯ ଗ୍ରୀବା କ୍ବ ଚରମୌ କ୍ବ ପାମୀ କ୍ବ ଶିରଃ କ୍ବ ଦୃକ୍ । ଇତି ସ୍ମ ତେ ପରୀକ୍ଷନ୍ତେ ଗନ୍ଧର୍ବେଣ ହତଂ ତଦା ॥ 53 ॥ 4-26-53 (29432) ଅମାନୁଷଂ କୃତଂ କର୍ମ ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ବିନିପାତିତମ୍ । ନିରୀକ୍ଷନ୍ତେ ତତଃ ସର୍ବେ ପରଂ ବିସ୍ମଯମାଗତାଃ ॥ 54 ॥ ॥ 4-26-54 (29433) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି କୀଚକବଧପର୍ବଣି ଷଡ୍ବିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 26 ॥

4-27-0 (29434) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-27-0x (3101) ତତ୍କାଲେ ତୁ ସମାଗମ୍ଯ ସର୍ବେ ତତ୍ରାସ୍ଯ ବାନ୍ଧବାଃ । ରୁରୁଦୁଃ କୀଚକଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପରିବାର୍ଯୋପତସ୍ଥିରେ ॥ 1 । 4-27-1 (29435) ସର୍ବେ ସଂହୃଷ୍ଟରୋମାଣଃ ସଂତ୍ରସ୍ତାଃ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ କୀଚକମ୍। ତଥା ସଂଭୁଗ୍ନସର୍ବାଙ୍ଗଂ କୂର୍ମଂ ସ୍ଥଲ ଇବୋଦ୍ଧୃତମ୍ ॥ 2 ॥ 4-27-2 (29436) ପୋଥିତଂ ଭୀମସେନେନ ମହେନ୍ଦ୍ରେଣେବ ଦାନବମ୍। କୀଚକଂ ବଲସଂମତ୍ତଂ ଦୁର୍ଧର୍ଷଂ ଯେନ କେନ ଚିତ୍ ॥ 3 ॥ 4-27-3 (29437) ଗନ୍ଧର୍ବେଣ ହତଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା କୀଚକଂ ପୁରୁଷର୍ଷଭମ୍। ସଂସ୍କାରଯିତୁମିଚ୍ଛନ୍ତୋ ବହିର୍ନେତୁଂ ପ୍ରଚକ୍ରମୁଃ ॥ 4 ॥ 4-27-4 (29438) ଅପଶ୍ଯନ୍ନଥ ତେ କୃଷ୍ଣାଂ ମୂତପୁତ୍ରାଃ ସମାଗତାଃ। ଅଦୂରାଦନବଦ୍ଯାଙ୍ଗୀଂ ସ୍ତମ୍ଭମାଲିଙ୍ଗ୍ଯ ତିଷ୍ଠତୀମ୍ ॥ 5 ॥ 4-27-5 (29439) ସମାଗତେଷୁ ସୂତେଷୁ ତାନୁବାଚୋପକୀଚକଃ। ହସନ୍ନିବ ପଦାଽମର୍ଷାନ୍ନିର୍ଦହନ୍ନିବ ଚକ୍ଷୁଷା ॥ 6 ॥ 4-27-6 (29440) ହନ୍ଯତାଂ ଶୀଘ୍ରମସତୀ ଯତ୍କୃତେ କୀଚକୋ ହତଃ। ଅଥବା ନୈବ ହନ୍ତବ୍ଯା ଦହ୍ଯତାଂ କାମିନା ସହ ॥ 7 ॥ 4-27-7 (29441) ମୃତସ୍ଯାପି ପ୍ରିଯଂ କାର୍ଯଂ ସୂତପୁତ୍ରସ୍ଯ ସର୍ବଥା । ଇଯଂ ହି ଦୁଷ୍ଟଚରିତା ମମ ଭ୍ରାତୁରମିତ୍ରିଣୀ ॥ 8 ॥ 4-27-8 (29442) ଯତ୍କୃତେ ମରଣଂ ପ୍ରାପ୍ତୋ ନେଯଂ ଜୀବିତୁମର୍ହତି। ସହେଯଂ ଦହ୍ଯତାଂ ସୂତା ଆମନ୍ତ୍ର୍ଯ ଚ ଜନାଧିପମ୍ । ହତସ୍ଯାପି ହି ଗନ୍ଧର୍ବୈଃ କୀଚକସ୍ଯ ପ୍ରିଯଂ ଭବେତ୍ ॥ 9 ॥ 4-27-9 (29443) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ ॥ 4-27-10x (3102) ତତୋ ବିରାଟମାସାଦ୍ଯ ସୂତାଃ ପ୍ରାଞ୍ଜଲଯୋଽବ୍ରୁବନ୍। କୀଚକୋଽଯଂ ହତଃ ଶେତେ ଗନ୍ଧର୍ବୈଃ କାମରୂପିଭିଃ ॥ 10 ॥ 4-27-10 (29444) ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯା ଘାତିତୋ ରାତ୍ରୌ ତଂ ଦହେମ ସହାନଯା । ମାନିତାଃ ସ୍ମସ୍ତ୍ବଯା ବୀର ତଦନୁଜ୍ଞାତୁମର୍ହସି ॥ 11 ॥ 4-27-11 (29445) ପରାକ୍ରମଂ ତୁ ସୂତାନାଂ ଜ୍ଞାତ୍ବା ରାଜାଽନ୍ବମନ୍ଯତ । ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯାଃ ସୂତପୁତ୍ରେଣ ସହ ଦାହଂ ନରାଧିପଃ ॥ 12 ॥ 4-27-12 (29446) ତତସ୍ତେ ସମନୁଜ୍ଞାତାଃ ସର୍ବେ ତତ୍ରାସ୍ଯ ବାନ୍ଧବାଃ। ରୁରୁଦୁଃ କୀଚକଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପରିବାର୍ଯାଭିତଃ ସ୍ଥିତାଃ ॥ 13 ॥ 4-27-13 (29447) ଆରୋପ୍ଯ କୃଷ୍ଣାଂ ସହ କୀଚକେନ ନିବଧ୍ଯ କେଶେଷୁ ଚ ପାଦଯୋଶ୍ଚ। ତେ ଚାପି ସୂତା ବଚନୈରବୋଚନ୍ନୁଦ୍ଦିଶ୍ଯ ଚୈନାମଭିବୀକ୍ଷ୍ଯ କୃଷ୍ଣାମ୍ ॥ 14 ॥ 4-27-14 (29448) ଯସ୍ଯାଃ କୃତେଽଯଂ ନିହତୋ ମହାତ୍ମା ତସ୍ମାଦ୍ଧି ସା କୀଚକମାର୍ଗମେତୁ । ଅବାର୍ଯସତ୍ବେନ ଚ କୀଚକେନ ଗତାସୁନା ସୁନ୍ଦରୀ ସ୍ବର୍ଗଲୋକମ୍ ॥ 15 ॥ 4-27-15 (29449) ସା ତେନ କୃଷ୍ଣା ଶଯନେ ନିବଦ୍ଧା ଯଶସ୍ବିନୀ ଚୈବ ମନସ୍ବିନୀ ଚ। ଅନାର୍ଯସତ୍ତ୍ବେନ ମହାର୍ଯସତ୍ତ୍ବା ଗତାସୁନା ସା ପ୍ରରୁରୋଦ କୃଷ୍ଣା । ବିଲମ୍ବମାନା ବିବଶା ହି ଦୁଷ୍ଟୈସ୍ତତ୍ରୈବ ପର୍ଯଙ୍କବରେ ଶୁଭାଙ୍ଗୀ ॥ 16 ॥ 4-27-16 (29450) ହ୍ରିଯମାଣାଽଥ ସୁଶ୍ରୋଣୀ ସୂତପୁତ୍ରୈରନିନ୍ଦିତା। ପ୍ରାକ୍ରୋଶନ୍ନାଥମିଚ୍ଛନ୍ତୀ କୃଷ୍ଣା ନାଥବତୀ ସତୀ ॥ 17 ॥ 4-27-17 (29451) ମୃତେନ ସହ ବଦ୍ଧାଙ୍ଗୀ ନିରାଶା ଜୀବିତେ ତଦା। ଶ୍ମଶାନାଭିମୁଖଂ ନୀତା କରେଣୁରିବ ରୌତି ସା ॥ 18 ॥ 4-27-18 (29452) ଦ୍ରୌପଦ୍ଯୁବାଚ। 4-27-19x (3103) ଜଯୋ ଜଯେଶୋ ବିଜଯୋ ଜଯତ୍ସେନୋ ଜଯଦ୍ବଲଃ। ତ ମେ ବାଚଂ ବିଜାନନ୍ତୁ ସୂତପୁତ୍ରା ନଯନ୍ତି ମାମ୍ ॥ 19 ॥ 4-27-19 (29453) ଯେଷାଂ ଦୁନ୍ଦୁଭିନିର୍ଘୋଷୋ ଜ୍ଯାଘୋଷଃ ଶ୍ରୂଯତେ ମହାନ୍। ତେ ମେ ବାଚଂ ବିଜାନନ୍ତୁ ସୂତପୁତ୍ରା ନଯନ୍ତି ମାମ୍ ॥ 20 ॥ 4-27-20 (29454) ଯେଷାଂ ଜ୍ଯାତଲନିର୍ଘୋଷୋ ବିସ୍ଫୂର୍ଜିତମିବାଶନେଃ। ଅଶ୍ରୂଯତ ମହାନ୍ଯୁଦ୍ଧେ ଭୀମଘୋପସ୍ତରସ୍ବିନାମ୍ ॥ 21 ॥ 4-27-21 (29455) ରଥଘୋପଶ୍ଚ ବଲବାନ୍ଗନ୍ଧର୍ବାଣାଂ ତରସ୍ବିନାମ୍ । ତେ ମେ ବାଚଂ ବିଜାନନ୍ତୁ ସୂତପୁତ୍ରା ନଯନ୍ତି ମାମ୍ ॥ 22 ॥ 4-27-22 (29456) ଯେଷାଂ ବୀର୍ଯମତୁଲ୍ଯଂ ତୁ ଶକ୍ରସ୍ଯେବ ବଲଂ ଯଶଃ। ରାଜସିଂହା ଇବାଗ୍ର୍ଯାସ୍ତେ ମାଂ ଜାନନ୍ତୁ ସୁଦୁଃଖିତାଂ ॥ 23 ॥ 4-27-23 (29457) ଇତ୍ଯସ୍ଯାଃ କୃପଣା ବାଚଃ କୃଷ୍ଣାଯାଃ ପରିଦେବିତାଃ। ଶ୍ରୁତ୍ବୈବାଭ୍ଯୁତ୍ଥିତୋ ଭୀମଃ ଶଯନାଦବିଚାରଯନ୍ ॥ 24 ॥ 4-27-24 (29458) ଭୀମ ଉବାଚ। 4-27-25x (3104) ଅହଂ ସୈରନ୍ଧ୍ରି ତେ ବାଚଃ ଶୃଣୋମି ତବ ଭାଷିତାଃ। ତସ୍ମାତ୍ତେ ସୂତପୁତ୍ରେଭ୍ଯୋ ନ ଭଯଂ ଜାତୁ ବିଦ୍ଯତେ ॥ 25 ॥ 4-27-25 (29459) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-27-26x (3105) ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ସ ମହାବାହୁର୍ବିଜଜୃମ୍ଭେ ଜିଘାଂସଯା ॥ 26 ॥ 4-27-26 (29460) ତତଃ ସ ବ୍ଯାଯତଂ ବଦ୍ଧ୍ବା ବସ୍ତ୍ରଂ ବିପରିବେଷ୍ଟ୍ଯ ଚ। ଅଦ୍ବାରେଣାଭ୍ଯବସ୍କନ୍ଦ୍ଯ ନିର୍ଜଗାମ ବହିସ୍ତଦା ॥ 27 ॥ 4-27-27 (29461) ସ ଲଙ୍ଘଯିତ୍ବା ପ୍ରାକାରମାରୁହ୍ଯ ତରସା ଦ୍ରୁମମ୍ । ଶ୍ମଶାନାଭିମୁଖଃ ପ୍ରାଯାଦ୍ଯତ୍ର ତେ କୀଚକା ଗତାଃ ॥ 28 ॥ 4-27-28 (29462) ସ ଲଙ୍ଘଯିତ୍ବା ପ୍ରାକାରଂ ନିଃସୃତ୍ଯ ଚ ପୁରୋତ୍ତମାତ୍ । ଜବେନୋତ୍ପତିତୋ ଭୀମଃ ସୂତାନାମଗ୍ରତସ୍ତଦା ॥ 29 ॥ 4-27-29 (29463) ଚିତାସମୀପଂ ଗତ୍ବା ସ ତତ୍ରାପଶ୍ଯନ୍ମହାବଲଃ । ତାଲମାତ୍ରଂ ମହାସ୍କନ୍ଧମୂର୍ଧ୍ବଶୁଷ୍କଂ ବନସ୍ପତିମ୍ ॥ 30 ॥ 4-27-30 (29464) ତଂ ନାଗବଦୁପକ୍ରମ୍ଯ ବାହୁଭ୍ଯାଂ ପରିରଭ୍ଯ ଚ। ବୃକ୍ଷମୁତ୍ପାଟଯାମାସ ଭୀମୋ ଭୀମପରାକ୍ରମଃ ॥ 31 ॥ 4-27-31 (29465) ତତୋ ବୃକ୍ଷଂ ଦଶବ୍ଯାମଂ ନିଷ୍ପତ୍ରମକରୋତ୍ତଦା ॥ 32 ॥ 4-27-32 (29466) ତଂ ମହାକାଯମୁଦ୍ଯମ୍ଯ ଭ୍ରାମଯିତ୍ବା ଚ ବେଗିତଃ। ପ୍ରଗୃହ୍ଯାଭ୍ଯପତତ୍ସୂତାନ୍ଦଣ୍ଡପାଣିରିବାନ୍ତକଃ॥ 33 ॥ 4-27-33 (29467) ଊରୁବେଗେନ ତସ୍ଯାଥ ନ୍ଯଗ୍ରୋଧାଶ୍ବତ୍ଥକିଂଶୁକାଃ। ଭୂମୌ ନିପତିତା ବୃକ୍ଷାଃ ସଂଭଗ୍ନାସ୍ତତ୍ର ଶେରତେ ॥ 34 ॥ 4-27-34 (29468) ତଂ ସିଂହମିବ ସଂକ୍ରୁଦ୍ଧଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଗନ୍ଧର୍ବମାଗତମ୍। ବିତ୍ରେସୁଶ୍ଚ ତଦା ସୂତା ବିପାଦଭଯପୀଡିତାଃ ॥ 35 ॥ 4-27-35 (29469) ତମନ୍ତକମିବ କ୍ରୁଦ୍ଧଂ ଗନ୍ଧର୍ବଭଯଶଙ୍କିତାଃ। ଦିଧକ୍ଷନ୍ତସ୍ତଥା ଜ୍ଯେଷ୍ଠଂ ଭ୍ରାତରଂ ଚୋପକୀଚକାଃ। ପରସ୍ପରମଥୋଚୁସ୍ତେ ବିଷାଦଭଯମୋହିତାଃ ॥ 36 ॥ 4-27-36 (29470) ଗନ୍ଧର୍ବୋ ବଲବାନେତି କ୍ରୁଦ୍ଧ ଉଦ୍ଯମ୍ଯ ପାଦପମ୍। ପ୍ରବୁଦ୍ଧାଃ ସୁମହାଭାଗା ଗନ୍ଧର୍ବାଃ ସୂର୍ଯବର୍ଚସଃ। ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ମୁଚ୍ଯତାଂ ଶୀଘ୍ରଂ ଭଯଂ ନୋ ମହଦାଗତମ୍ ॥ 37 ॥ 4-27-37 (29471) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-27-38x (3106) ତେ ଦୃଷ୍ଟ୍ବାଽଥ ସମାବିଦ୍ଧଂ ଭୀମସେନେନ ପାଦପମ୍ । ବିମୁଚ୍ଯ ଦ୍ରୌପଦୀଂ ତ୍ରସ୍ତାଃ ପ୍ରାଦ୍ରବନ୍ନଗରଂ ପ୍ରତି ॥ 38 ॥ 4-27-38 (29472) ଦ୍ରବତସ୍ତାଂଶ୍ଚ ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ସ ବଜ୍ରୀ ଦାନବାନିବ । ଅଥ ଭୀମଃ ସମୁତ୍ପତ୍ଯ ଦ୍ରବତାଂ ପୁରତୋଽଭବତ୍ ॥ 39 ॥ 4-27-39 (29473) ତେ ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଭଯୋଦ୍ବିଗ୍ନା ନିଶ୍ଚେଷ୍ଟାଃ ସମବସ୍ଥିତାଃ ॥ 40 ॥ 4-27-40 (29474) ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତାଞ୍ଶତସଙ୍ଖ୍ଯକାନ୍ସ ବଜ୍ରୀ ଦାନବାନିବ। ଏକେନୈବ ପ୍ରହାରେଣ ଦଶ ସପ୍ତ ଚ ବିଂଶତିମ୍। ଅଷ୍ଟାଦଶ ଚ ପଞ୍ଚାଶଞ୍ଜଘାନ ସ ବୃକୋଦରଃ ॥ 41 ॥ 4-27-41 (29475) ଶତଂ ପଞ୍ଚାଧିକଂ ଭୀମଃ ପ୍ରାହିଣୋଦ୍ଯମସାଦନମ୍। ବୃକ୍ଷେଣୈକେନ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଭଞ୍ଜନସୁତୋ ବଲୀ। ବାଯୁବେଗସମଃ ଶ୍ରୀମାନ୍ସର୍ବାନ୍ସୂତାନଶେଷତଃ ॥ 42 ॥ 4-27-42 (29476) ତାନ୍ନିହତ୍ଯ ମହାବାହୁର୍ଭୀମସେନୋ ମହାବଲଃ। ଆଶ୍ବାସଯତ୍ତଦା କୃଷ୍ଣାଂ ପ୍ରତିମୁଚ୍ଯ ଚ ବନ୍ଧନାତ୍ ॥ 43 ॥ 4-27-43 (29477) ଉବାଚ ଶ୍ଲକ୍ଷ୍ଣଯା ବାଚା ପାଞ୍ଚାଲୀଂ ଭରତର୍ଷଭଃ । ଅଶ୍ରୁପୂର୍ଣମୁଖୀଂ ଭୀତାମୁଦ୍ଧରନ୍ସ ବୃକୋଦରଃ ॥ 44 ॥ 4-27-45a[ ମା ଖିଦସ୍ତ୍ବଂ(*) ଯାଜ୍ଞସେନି ପାତିବ୍ରତ୍ଯବ୍ରତେ ସ୍ଥିତା। ପାତିବ୍ରତ୍ଯେ ସ୍ଥିତା ନାରୀ ବ୍ରତଂ ରକ୍ଷେତ୍ସଦାଽତ୍ମନଃ॥ 45 ॥ 4-27-44 (29478) ପୁରା ସ୍ତ୍ରୀ ଦେବରାତସ୍ଯ ପତିପ୍ରୀତା ଶିରୋମଣିଃ। କଦାଚିଦ୍ଭର୍ତୃରୂପେଣ ରକ୍ଷସାଽପହୃତା ସତୀ ॥ 46 ॥ 4-27-46 (29479) କସ୍ଯଚିତ୍ସରସସ୍ତୀରେ ତାଂ ନିବେଶ୍ଯ ସ ରାକ୍ଷସଃ। ତଦ୍ଭର୍ତୃରୂପଂ ସଂତ୍ଯଜ୍ଯ ରକ୍ଷୋ ଭୂତ୍ବା ସୁଦାରୁଣମ୍ ॥ 47 ॥ 4-27-47 (29480) ସାମ୍ନା ଦାନେନ ଭେଦେନ ସା ଯଦା ନାନ୍ବମନ୍ଯତ। ତଦା ତାଂ ପାତଯିତ୍ବା ସ ମୈଥୁନାଯୋପଚକ୍ରମେ ॥ 48 ॥ 4-27-48 (29481) ତତଃ ସା ଧୈର୍ଯମାସ୍ଥାଯ ବିବରଂ ତ ଦଦୌ ତଦା। ତତଃ ସ ଖଙ୍ଗମୁତ୍କୃଷ୍ଯ ଭୀଷଯାମାସ ତାଂ ସତୀମ୍ ॥ 49 ॥ 4-27-49 (29482) ସାଽପି ତ୍ଯକ୍ତଭଯା ସାଧ୍ବୀ ପ୍ରାଣତ୍ଯାଗେ ସୁନିଶ୍ଚିତା। ପ୍ରତିଜ୍ଞାମକରୋତ୍କୃଷ୍ଣେ ପାତିବ୍ରତ୍ଯପରାଯଣା ॥ 50 ॥ 4-27-50 (29483) ଆରାଧିତୋ ଯଦି ମଯା ଭର୍ତା ମେ ଦୈବତଂ ମହତ୍। କର୍ମଣା ମନସା ବାଚା ଗୁରବସ୍ତୋଷିତା ମଯା। ତେନ ସତ୍ଯେନ ଯୋନିର୍ମେ ଭବତ୍ବଦ୍ଯ ଶିଲା ଦୃଢା ॥ 51 ॥ 4-27-51 (29484) ଏବଂ ତଯା ପ୍ରତିଜ୍ଞାତେ ତଦ୍ଯୋନିଃ ସା ଶିଲାଽଭବତ୍। ଅନ୍ତରା ନାଭିଜାନ୍ବୋର୍ଯତ୍ତତ୍ସର୍ବଂ ଚ ଶିଲାଽଭବତ୍ ॥ 52 ॥ 4-27-52 (29485) ତତଃ ସ ଖଙ୍ଗମୁଦ୍ଧୃତ୍ଯ ବେଗେନାସ୍ଯାଃ ଶିରୋଽହରତ୍ ॥ 53 ॥ 4-27-53 (29486) ଜଯା ନାମ ସଖୀ ସାଽଭୂତ୍ପାର୍ବତ୍ଯା ନଖମାଂସବତ୍। ତସ୍ମାତ୍ପତିବ୍ରତାଯାଶ୍ଚ ଦୁଃଖମଲ୍ପଂ ସୁଖଂ ବହୁ ॥ ] ॥ 54 ॥ 4-27-54 (29487) ଏବଂ ତେ ଭୀରୁ ବଧ୍ଯନ୍ତେ ଯେ ତ୍ବାଂ ହିଂସନ୍ତି ମାନବାଃ। ଗଚ୍ଛ ତ୍ବଂ ନଗରଂ କୃଷ୍ଣେ ନ ଭଯଂ ବିଦ୍ଯତେ ତବ ॥ 55 ॥ 4-27-55 (29488) ଅନ୍ଯେନ ତ୍ବଂ ପଥା ଶୀଘ୍ରଂ ସୁଦେଷ୍ଣାଯା ନିବେଶନମ୍। ଅନ୍ଯେନାହଂ ଗମିଷ୍ଯାମି ବିରାଟସ୍ଯ ମହାନସମ୍ । ଯଥା ନୌ ନାବବୁଧ୍ଯେରନ୍ରାତ୍ରାବେବଂ ବ୍ଯବସ୍ଥିତୌ ॥ 56 ॥ 4-27-56 (29489) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-27-57x (3107) ସାଽଗଚ୍ଛନ୍ନଗରଂ କୃଷ୍ଣା ଭୀମେନାଶ୍ବାସିତା ସତୀ ॥ 57 ॥ କୃତକୃତ୍ଯା ସୁଦେଷ୍ଣାଯା ଭବନଂ ଶୁଭଲକ୍ଷଣା । 4-27-57 (29490) ଶଚୀବ ନହୁଷେ ଶପ୍ତେ ପ୍ରବିବେଶ ତ୍ରିବିଷ୍ଟପମ୍ ॥ 58 ॥ ଭୀମୋଽପ୍ଯମିତବୀର୍ଯସ୍ତୁ ବଲବାନରିମର୍ଦନଃ। 4-27-58 (29491) ସର୍ବାଂସ୍ତାନ୍କୀଚକାଂସ୍ତତ୍ର ହତ୍ବା ଧର୍ମାତ୍ମଜାନୁଜଃ ॥ 59 ॥ ନିଃଶେଷଂ କୀଚକାନ୍ହତ୍ବା ରାମୋ ରାତ୍ରିଚରାନିବ। 4-27-59 (29492) ଜିତଶତ୍ରୁରଦୀନାତ୍ମା ପ୍ରବିବେଶ ପୁରଂ ତତଃ ॥ 60 ॥ ପଞ୍ଚାଧିକଂ ଶତଂ ତତ୍ର ନିହତଂ ତେନ ଭାରତ। 4-27-60 (29493) ମହାବନମିବ ଛିନ୍ନଂ ଶିଶ୍ଯେ ବିଗଲିତଦ୍ରୁମମ୍ ॥ 61 ॥ ଏବଂ ତେ ନିହତା ରାଜଞ୍ଶତଂ ପଞ୍ଚୋପକୀଚକାଃ। 4-27-61 (29494) ସ ଚ ସେନାପତିଃ ସୂତ ଇତ୍ଯେତତ୍ସୂତଷଟ୍ଶତମ୍ ॥ 62 ॥ ନ ଗନ୍ଧର୍ବଭଯାକିଂଚିଦ୍ବକ୍ତୁଂ କୀଚକବାନ୍ଧବାଃ । 4-27-62 (29495) ଅଶକ୍ନୁବନ୍ତସ୍ତାଂ ତତ୍ର ଭଯାଦପ୍ଯଭିବୀକ୍ଷିତୁମ୍ ॥ 63 ॥ ବିରାଟନଗରେ ଚାପି ସର୍ବେ ମାତ୍ସ୍ଯାଃ ସମାଗତାଃ । 4-27-63 (29496) କାଲ୍ଯଂ ପଞ୍ଚଶତଂ ଚୈତାନପଶ୍ଯନ୍ସାରଥୀନ୍ହତାନ୍ ॥ 64 ॥ ତଦ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ମହଦାଶ୍ଚର୍ଯଂ ନରା ନାର୍ଯଶ୍ଚ ନାଗରାଃ। 4-27-64 (29497) ବିସ୍ମଯଂ ପରମଂ ଗତ୍ବା ନୋଚୁଃ କିଂଚନ ଭାରତ ॥ 65 ॥ ॥ 4-27-65 (29498) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି କୀଚକବଧପର୍ବଣି ସପ୍ତବିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯାଃ ॥ 27 ॥

4-28-0 (29499) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-28-0x (3108) ତେ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ନିହତାନ୍ସୂତାନ୍ଭୀମସେନେନ ଭାରତ। ପୌରାଶ୍ଚ ସହିତାଃ ସର୍ବେ ରାଜ୍ଞେ ଗତ୍ବା ନ୍ଯବେଦଯନ୍ । ଗନ୍ଧର୍ବେଣ ହତା ରାଜନ୍ସୂତପୁତ୍ରାଃ ପରଶ୍ଶତମ୍ ॥ 1 ॥ 4-28-1 (29500) ଯଥା ବଜ୍ରେଣ ଦୀର୍ଣଂ ବୈ ପର୍ବତସ୍ଯ ମହଚ୍ଛିରଃ। ବିନିକାର୍ଣାଃ ପ୍ରଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ତଥା ସୂତା ମହୀତଲେ ॥ 2 ॥ 4-28-2 (29501) ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ଚାପି ମୁକ୍ତା ସା ପୁନରାଯାତି ତେ ଗୃହମ୍ । ସର୍ବଂ ସଂଶଯିତଂ ରାଜନ୍ନଗରଂ ତେ ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 3 ॥ 4-28-3 (29502) ତଥାରୂପା ହି ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ଗନ୍ଧର୍ବାଶ୍ଚ ମହାବଲାଃ । ପୁଂସାମିଷ୍ଟଶ୍ଚ ବିଷଯୋ ମୈଥୁନାଯ ନ ସଂଶଯଃ ॥ 4 ॥ 4-28-4 (29503) ଯଥା ସୈରନ୍ଧ୍ରିଦୋଷେଣ ନେଦଂ ରାଜନ୍ପୁରଂ ତବ। ବିନାଶମେତି ବୈ କ୍ଷିପ୍ରଂ ତଥା ସାଧୁ ବିଧୀଯତାମ୍ ॥ 5 ॥ 4-28-5 (29504) ସର୍ବାଙ୍ଗସୌଷ୍ଠବଯୁତାଂ ରୂପଲାବଣ୍ଯଶାଲିନୀମ୍ । ପଶ୍ଯତାମନିମେଷେଣ ଚକ୍ଷୁଷା ବନିତାଂ ଶୁଭାମ୍। ମନସଶ୍ଚକ୍ଷୁଷଶ୍ଚୈବ ପ୍ରତିବନ୍ଧୋ ନ ବିଦ୍ଯତେ ॥ 6 ॥ 4-28-6 (29505) ତସ୍ମାତ୍ତାଂ ଯଃ ପୁମାନ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ରୂପେଣାପ୍ରତିମାଂ ଭୁବି। ଗଚ୍ଛେତ୍କାମବଶଂ ମୂଢୋ ଗନ୍ଧର୍ବୈଃ ସ ନିହନ୍ଯତେ ॥ 7 ॥ 4-28-7 (29506) ନିଷ୍କାସଯୈନାଂ ଭବନାତ୍ପୁରାଚ୍ଚୈବ ବିଶେଷତଃ। କାଲଃ ପ୍ରବିଶ୍ଯ ସୈରନ୍ଧ୍ରୀଂ ପୁରଂ ନାଶଯତେ ଧ୍ରୁବମ୍ ॥ 8 ॥ 4-28-8 (29507) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-28-9x (3109) ତେଷାଂ ତଦ୍ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ବିରାଟୋ ବାହିନୀପତିଃ। ଅବ୍ରବୀତ୍କ୍ରିଯତାମେଷାଂ ସୂତାନାମପରକ୍ରିଯା ॥ 9 ॥ 4-28-9 (29508) ଏକସ୍ମିନ୍ନେବ ତେ ସର୍ବେ ସୁସମିଦ୍ଧେ ହୁତାଶନେ। ଦହ୍ଯନ୍ତାଂ କୀଚକାଃ ସର୍ବେ ସର୍ବଗନ୍ଧୈଶ୍ଚ ସର୍ବଶଃ ॥ 10 ॥ 4-28-10 (29509) ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ପରମୋଦ୍ବଗ୍ନିଃ ପ୍ରବିଶ୍ଯାନ୍ତଃପୁରଂ ଶୁଭମ୍। ସୁଦେଷ୍ଣାଂ ଚାବ୍ରବୀଦ୍ରାଜା ମହିଷୀଂ ଜାତସାଧ୍ବସଃ ॥ 11 ॥ 4-28-11 (29510) ସୈରନ୍ଧ୍ରୀମାଗତାଂ ବ୍ରୂଯା ମମୈବ ବଚନାଦିହ । ଗଚ୍ଛ ସୈରନ୍ଧ୍ରି ଭଦ୍ରଂ ତେ ଯଥାକାମଂ ଚରାଧୁନା । ବିଭେତି ରାଜା ସୈରନ୍ଧି ଗନ୍ଧର୍ବେଭ୍ଯଃ ପରାଭବାତ୍ ॥ 12 ॥ 4-28-12 (29511) ନ ହି ତାମୁତ୍ସହେ ବକ୍ତୁଂ ସ୍ବଯଂ ଗନ୍ଧର୍ବରକ୍ଷିତାମ୍ । ସ୍ତ୍ରିଯାସ୍ତ୍ବଦୋଷସ୍ତାଂ ବକ୍ତୁମତସ୍ତ୍ବାଂ ପ୍ରବ୍ରବୀମ୍ଯହମ୍ ॥ 13 ॥ 4-28-13 (29512) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-28-14x (3110) ଏକସ୍ମିନ୍ନେବ ତେ ସର୍ବେ ସୁସମିଦ୍ଧେ ହୁତାଶନେ। ଅଦହନ୍କୀଚକାନ୍ସର୍ବାନ୍ସଂସ୍କାରୈଶ୍ଚୈବ ସର୍ବଶଃ ॥ 14 ॥ 4-28-14 (29513) ଅଥ ମୁକ୍ତା ଭଯାତ୍କୃଷ୍ଣା ସୂତପୁତ୍ରାନ୍ନିରସ୍ଯ ଚ। ମୋକ୍ଷିତା ଭୀମସେନେନ ଜଗାମ ନଗରଂ ପ୍ରତି ॥ 15 ॥ 4-28-15 (29514) ତ୍ରାସିତେବ ମୃଗୀ ବାଲା ଶାର୍ଦୂଲେନ ମନସ୍ବିନୀ। ସା ତୁ ଗାତ୍ରାଣି ବାସଶ୍ଚ ପ୍ରକ୍ଷାଲ୍ଯ ପ୍ରବିବେଶ ହ ॥ 16 ॥ 4-28-16 (29515) ତାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପୁରୁଷା ରାଜନ୍ପ୍ରାଦ୍ରବନ୍ତ ଦିଶୋ ଦଶ। ଗନ୍ଧର୍ବାଣାଂ ଭଯତ୍ରସ୍ତାଃ କେଚିଦ୍ଦୃଷ୍ଟିଂ ନ୍ଯମୀଲଯନ୍ ॥ 17 ॥ 4-28-17 (29516) ପ୍ରଦୁଦ୍ରୁବୁଶ୍ଚାପ୍ଯପରେ ତଥା ଜନା ହସ୍ତୈଶ୍ଚ ଚକ୍ଷୂଂଷି ପିଧାଯ ମୋହିତାଃ। ମା ପଶ୍ଯତ ସ୍ମେତି ଚ ତାଂ ବ୍ରୁବନ୍ତସ୍ତଥା ଜନାଶ୍ଚୁକ୍ରୁଶୁରାର୍ତରୂପାଃ ॥ 18 ॥ 4-28-18 (29517) ତାମଦ୍ଯ ଯଃ ପଶ୍ଯତି ରୂପଶାଲିନୀଂ ଶଯୀତ ଭଗ୍ନୋଽତ୍ର ଯଥୈବ କୀଚକାଃ। ଇତି ବ୍ରୁବନ୍ତୋ ଭଯବିଗ୍ନଚେତସୋ ଭଯେନ ଗନ୍ଧର୍ବଗତେନ ମୋହିତାଃ ॥ 19 ॥ 4-28-19 (29518) ତତୋ ମହାନସଦ୍ବାରେ ଭୀମସେନମବସ୍ଥିତମ୍। ଦଦର୍ଶ ରାଜନ୍ପାଞ୍ଚାଲୀ ଯଥା ମତ୍ତଂ ମହାଦ୍ବିପମ୍ ॥ 20 ॥ 4-28-20 (29519) ସୋପହାସଂ ତୁ ଶନକୈଃ ସଂଜ୍ଞାଭିରିଦମବ୍ରବୀତ୍। ନମୋ ଗନ୍ଧର୍ବରାଜାଯ ଯେନାସ୍ମି ପରିମୋକ୍ଷିତା ॥ 21 ॥ 4-28-21 (29520) କୀଚକେଭ୍ଯୋ ବିନିର୍ଦୋଷାମନାଥାଂ ବସତୀଂ ଗୃହେ। ଯୋ ମାଂ ରକ୍ଷତି ସନ୍ତ୍ରସ୍ତାଂ ଗନ୍ଧର୍ବାଯ ନମୋସ୍ତୁ ତେ ॥ 22 ॥ 4-28-22 (29521) ଭୀମ ଉବାଚ। 4-28-23x (3111) ଯେ ଯସ୍ଯା ବିଚରନ୍ତୀହ ପୁରୁଷା ବଶବର୍ତିନଃ। ତେଷାଂ ଚ ବଶଗା ନିତ୍ଯଂ ବିଚର ତ୍ବଂ ଯଥେଷ୍ଟତଃ ॥ 23 ॥ 4-28-23 (29522) ଯେ ପୁରା ବିଚରନ୍ତୀହ ପୁରୁଷା ବଶବର୍ତିନଃ। ତସ୍ଯାସ୍ତେ ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ହ୍ଯନୃଣା ବିହରନ୍ତ୍ବିତଃ ॥ 24 ॥ 4-28-24 (29523) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-28-25x (3112) ତଯୋସ୍ତଦ୍ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ଜଝିରେ ନେତରେ ଜନାଃ। ତତଃ ପାଞ୍ଚାଲରାଜସ୍ଯ ସୁତା ଚାପି ଜଗାମ ହ ॥ 25 ॥ 4-28-25 (29524) ତତଃ ସା ନର୍ତନାଗାରେ ଧନଂଜଯମପଶ୍ଯତ। ରାଜ୍ଞଃ କନ୍ଯା ବିରାଟସ୍ଯ ନର୍ତଯନ୍ତଂ ମହାଭୁଜମ୍ ॥ 26 ॥ 4-28-26 (29525) ତତସ୍ତା ନର୍ତନାଗାରାଦ୍ବିନିଷ୍କ୍ରମ୍ଯ ସହାର୍ଜୁନାଃ। କନ୍ଯା ଦଦୃଶୁରାଯାନ୍ତୀଂ କୃଷ୍ଣାଂ କ୍ଲିଷ୍ଟାମନାଗସମ୍ ॥ 27 ॥ 4-28-27 (29526) କାନ୍ଯା ଊଚୁଃ। 4-28-28x (3113) ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ସୈରନ୍ଧ୍ରି ମୁକ୍ତାଽସି ଦିଷ୍ଟ୍ଯାଽସି ପୁନରାଗତା। ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ଚ ନିହତାଃ ସୂତା ଯେ ତ୍ବାଂ କ୍ଲିଶ୍ଯନ୍ତ୍ଯନାଗସମ୍ ॥ 28 ॥ 4-28-28 (29527) ବୃହନ୍ନଲୋବାଚ। 4-28-29x (3114) କଥଂ ସୈରନ୍ଧ୍ରି ମୁକ୍ତାଽସି କଥଂ ପାପାଶ୍ଚ ତେ ହତାଃ। ଇଚ୍ଛାମି ତେ କଥାଂ ଶ୍ରୋତୁଂ କଥଯସ୍ବ ଯଥାତଥମ୍ ॥ 29 ॥ 4-28-29 (29528) ସୈରନ୍ଧ୍ଯୁବାଚ। 4-28-30x (3115) ବୃହନ୍ନଲେ କିଂନୁ ତବ ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯା କାର୍ଯମଦ୍ଯ ବୈ। ଯା ତ୍ବଂ ରଂସ୍ଯସି କଲ୍ଯାଣି ସଦା କନ୍ଯାପୁରେ ସୁଖଂ ॥ 30 ॥ 4-28-30 (29529) ନ ହି ଦୁଃଖ ସମାପ୍ନୋଷି ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ଯଦୁପାଶ୍ରୁତେ। ସୁଖେନ ବର୍ତସେ ଯେହ ନ ତଦ୍ଦୁଃଖମବାପ୍ଯତେ। ତେନ ମାଂ ଦୁଃଖିତାମେବଂ ପୃଚ୍ଛସି ପ୍ରହସନ୍ତ୍ଯପି ॥ 31 ॥ 4-28-31 (29530) ବୃହନ୍ନଲୋବାଚ। 4-28-32x (3116) ବୃହନ୍ନଲାଽପି କଲ୍ଯାଣି ଦୁଃଖମାପ୍ନୋତ୍ଯନନ୍ତକମ୍। ତିର୍ଯଗ୍ଯୋନିଗତେବେଯଂ ନ ଚୈନାମବବୁଧ୍ଯସେ ॥ 32 ॥ 4-28-32 (29531) ତ୍ବଯା ସହୋଷିତା ଚାସ୍ମି ତ୍ବଂ ଚ ସର୍ବୈଃ ସହୋଷିତା। ତ୍ବତ୍ତଃ କୃଚ୍ଛ୍ରତରଂ ବାସଂ ବସେଯମହମଙ୍ଗନେ । କ୍ଲିଶ୍ଯନ୍ତ୍ଯାଂ ତ୍ବଯି ସୁଶ୍ରୋଣି କୋନୁ ଦୁଃଖଂ ନ ଚିନ୍ତଯେତ୍। ॥ 33 ॥ 4-28-33 (29532) ନ ତୁ କେନଚିଦନ୍ଯନ୍ତଂ କସ୍ଯଚିଦ୍ଧୃଦଯଂ କ୍ବଚିତ୍। ବେଦିତୁଂ ଶକ୍ଯତେ ନୂନଂ ତେନ ମାଂ ନାବବୁଧ୍ଯସେ ॥ 34 ॥ 4-28-34 (29533) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-28-35x (3117) ତତଃ ସହୈବ କନ୍ଯାଭିର୍ଦ୍ରୌପଦୀ ରାଜବେଶ୍ମ ତତ୍। ପ୍ରବିବେଶ ସୁଦେଷ୍ଣାଯାଃ ସମୀପମନସୂଯିନୀ ॥ 35 ॥ 4-28-35 (29534) ତାମବ୍ରବୀଦ୍ରାଜପତ୍ନୀ ବିରାଟବଚନାଦିଦମ୍ । ସୈରନ୍ଧ୍ରି ଗମ୍ଯତାଂ ଶୀଘ୍ରଂ ଯତ୍ର କାମଯସେ ଗତିମ୍ । ରାଜା ବିଭେତି ସୈରନ୍ଧ୍ରି ଗନ୍ଧର୍ବେଭ୍ଯଃ ପରାଭବାତ୍ ॥ 36 ॥ 4-28-36 (29535) ତ୍ବଂ ଚାପି ତରୁଣୀ ସୁଭ୍ରୂ ରୂପେଣାପ୍ରତିମା ଭୁବି । ଚିତ୍ତାନି ଚ ନୃଣାଂ ଭଦ୍ରେ ରକ୍ତାନି ସ୍ପର୍ଶଜେ ସୁଖେ ॥ 37 ॥ 4-28-37 (29536) ତସ୍ମାତ୍ତ୍ବତ୍ତୋ ଭଯଂ ମହ୍ଯଂ ରାଷ୍ଟ୍ରସ୍ଯ ନଗରସ୍ଯ ଚ। ଗଚ୍ଛାଦ୍ଯୈବ ଯଥେଷ୍ଟଂ ତ୍ବଂ ନଗରାଦ୍ଯତ୍ର ରଂସ୍ଯସେ ॥ 38 ॥ 4-28-38 (29537) ତ୍ବନ୍ନିମିତ୍ତଂ ଶୁଭେ ମହ୍ଯଂ ସର୍ବୋ ବନ୍ଧୁଜନୋ ହତଃ। ନୃଶଂସା ଖଲୁ ତେ ବୁଦ୍ଧିର୍ଭ୍ରାତୄଣାଂ ମେ କୃତୋ ବଧଃ ॥ 39 ॥ 4-28-39 (29538) ତସ୍ମାଦ୍ଗନ୍ଧର୍ବରାଜେଭ୍ଯୋ ଭଯମଦ୍ଯ ପ୍ରବର୍ତତେ। ଯଥେଷ୍ଟଂ ଗଚ୍ଛ ସୈରନ୍ଧ୍ରି ସ୍ବସ୍ତି ଚେହ ଯଥା ଭବେତ୍ ॥ 40 ॥ 4-28-40 (29539) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-28-41x (3118) ସୁଦେଷ୍ଣାଯା ବଚଃ ଶ୍ରୁତ୍ବା ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ଚେଦମବ୍ରବୀତ୍ । ତ୍ରଯୋଦଶାହମାତ୍ରଂ ତୁ ରାଜା କ୍ଷାମ୍ଯତୁ ଭାମିନି ॥ 41 ॥ 4-28-41 (29540) କୃତକୃତ୍ଯା ଅବିଷ୍ଯନ୍ତି ଗନ୍ଧର୍ବାସ୍ତେ ନ ସଂଶଯଃ । ତତୋ ମାମୁପନେଷ୍ଯନ୍ତି କରିଷ୍ଯନ୍ତି ଚ ତେ ପ୍ରିଯମ୍ ॥ 42 ॥ 4-28-42 (29541) ଧ୍ରୁବଂ ଚ ଶ୍ରେଯସା ରାଜା ଯୋକ୍ଷ୍ଯତେ ସହ ବାନ୍ଧବୈଃ । ରାଜ୍ଞଃ କୃତୋପକାରାଶ୍ଚ କୃତଜ୍ଞାଶ୍ଚ ସଦା ଶୁଭେ। ସାଧବଶ୍ଚ ବଲୋତ୍ସିକ୍ତାଃ କୃତପ୍ରତିକୃତେପ୍ସବଃ ॥ 43 ॥ 4-28-43 (29542) ଅର୍ଥିନୀ ମା ବ୍ରବୀତ୍ଯେଷା ଯଦ୍ବାତଦ୍ବେତି ଚିନ୍ତଯ। ଭରସ୍ବ ତଦହର୍ମାତ୍ରଂ ତତ୍ତେ ଶ୍ରେଯୋ ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 44 ॥ 4-28-44 (29543) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-28-45x (3119) ତସ୍ଯାସ୍ତଦ୍ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା କୈକେଯୀ ଦୁଃଖମୋହିତା। ଉବାଚ ଦ୍ରୌପଦୀମାର୍ତା ଭ୍ରାତୃବ୍ଯସନକର୍ଶିତା ॥ 45 ॥ 4-28-45 (29544) ବସ ଭଦ୍ରେ ଯଥେଷ୍ଟଂ ତ୍ବଂ ତ୍ବାମହଂ ଶରଣଂ ଗତା। ତ୍ରାଯସ୍ବ ମମ ଭର୍ତାରଂ ପୁତ୍ରାଂଶ୍ଚୈବ ବିଶେଷତଃ ॥ 46 ॥ 4-28-46 (29545) ଇତ୍ଯୁକ୍ତବା ରାଜଶାର୍ଦୂଲ ରାଜ୍ଞେ ସର୍ବଂ ନ୍ଯବେଦଯତ୍ । ତ୍ରିଂଶଦ୍ରାତ୍ରିମିମାଂ ଭୀରୁଃ କୃତକୃତ୍ଯା ନିବାସଯେ ॥ 47 ॥ 4-28-47 (29546) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି କୀଚକବଧପର୍ବଣି ଅଷ୍ଟାବିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 28 ॥

4-29-0 (29547) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-29-0x (3120) କୀଚକେ ତୁ ହତେ ରାଜା ବିରାଟଃ ପରବୀରହା। ଶୋକମାହାରଯତ୍ତୀବ୍ରଂ ସାମାତ୍ଯଃ ସପୁରୋହିତଃ ॥ 1 ॥ 4-29-1 (29548) କୀଚକସ୍ଯ ବଧଂ ଘୋରଂ ସାନୁଜସ୍ଯ ବିଶାଂପତେ । ଅତ୍ଯାହିତଂ ଚିନ୍ତଯିତ୍ବା ବ୍ଯସ୍ମଯନ୍ତ ପୃଥଗ୍ଜନାଃ ॥ 2 ॥ 4-29-2 (29549) ତସ୍ମିନ୍ପୁରେ ଜନପଦେ ଜଜଲ୍ପୁଶ୍ଚାପି ସର୍ବଶଃ । ବୀର୍ଯବାନ୍ଦଯିତୋ ରାଜ୍ଞୋ ଦର୍ପୋତ୍ସିକ୍ତଶ୍ଚ କୀଚକଃ ॥ 3 ॥ 4-29-3 (29550) ସାଂପରାଯେ ପରିକ୍ରୁଷ୍ଟୋ ବଲବାନ୍ଦୁର୍ଜଯୋ ରଣେ। ଆସୀତ୍ପ୍ରହର୍ତା ଶତ୍ରୂଣାଂ ଦାରଦର୍ଶୀ ଚ ଦୁର୍ମତିଃ । ସ ହତଃ କିଲ ଗନ୍ଧର୍ବୈଃ ସୈରନ୍ଧ୍ରୀକାରଣାନ୍ନିଶି ॥ 4 ॥ 4-29-4 (29551) ଇତ୍ଯଜଲ୍ପନ୍ମହାରାଜ କୀଚକସ୍ଯ ବିନାଶନମ୍ । ଦେଶେଦେଶେ ମନୁଷ୍ଯାଶ୍ଚ ବିସ୍ମିତଃ କୀଚକେ ହତେ ॥ 5 ॥ 4-29-5 (29552) ଅଥ ବୈଃ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରେଣ ପ୍ରଯୁକ୍ତା ଯେ ବହିଶ୍ଚରାଃ । ମୃଗଯିତ୍ବା ବହୂନ୍ଦେଶାନ୍ଗ୍ରାମାଂଶ୍ଚ ନଗରାଣି ଚ ॥ 6 ॥ 4-29-6 (29553) ସଂବିଧାଯ ଯଥାଽଽଦିଷ୍ଟଂ ଯଥାଦେଶଂ ପ୍ରଦର୍ଶକାଃ । କୃତସଂକେତନାଃ ସର୍ବେ ନ୍ଯବର୍ତନ୍ତ ପୁରଂ ତତଃ ॥ 7 ॥ 4-29-7 (29554) ଆଗମ୍ଯ ହାସ୍ତିନପୁରଂ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରମରିନ୍ଦମମ୍। ତତ୍ର ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତୁ ରାଜାନଂ କୌରବ୍ଯଂ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଜମ୍ ॥ 8 ॥ 4-29-8 (29555) ଦ୍ରୋଣକର୍ଣକୃପୈଃ ସାର୍ଧଂ ଭୀଷ୍ମେଣ ଚ ମହାତ୍ମନା। ସଂଗତଂ ଭ୍ରାତୃଭିଃ ସାର୍ଧଂ ତ୍ରିଗର୍ତୈଶ୍ଚ ମହାରଥୈଃ ॥ 9 ॥ 4-29-9 (29556) ପ୍ରଣମ୍ଯ ଶିରସା ଭୂମୌ ବର୍ଧଯିତ୍ବା ଜଯାଶିଷା। ଆସୀନଂ ସୂର୍ଯସଂକାଶେ କାଞ୍ଚନେ ପରମାସନେ ॥ 10 ॥ 4-29-10 (29557) ଉପାସ୍ଯମାନଂ ସଚିବୈର୍ମରୁଦ୍ଭିରିବ ବାସବମ୍ । ବିଦ୍ବଦ୍ଭିର୍ଗାଯକୈଃ ସାର୍ଧଂ କବିଭିଃ ସ୍ତୁତିପାଠକୈଃ ॥ 11 ॥ 4-29-11 (29558) ଅନେକୈରପି ରାଜନ୍ଯୈଃ ସେବିତଂ ସପରିଚ୍ଛଦୈଃ। ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ସଭାମଧ୍ଯେ ଆସୀନମିଦମବ୍ରୁବନ୍ ॥ 12 ॥ 4-29-12 (29559) କୃତୋଽସ୍ମାଭିଃ ପରୋ ଯତ୍ନସ୍ତେଷାମନ୍ବେଷଣେ ସଦା । ପାଣ୍ଡବାନାଂ ମନୁଷ୍ଯେନ୍ଦ୍ର ତସ୍ମିନ୍ମହତି କାନନେ ॥ 13 ॥ 4-29-13 (29560) ନିର୍ଜନେ ବ୍ଯାଲସଂକୀର୍ଣେ ନାନାଭ୍ରମରସଂକୁଲେ । ଲତାପ୍ରତାନଗହନେ ନାନାଗୁଲ୍ମସମାବୃତେ ॥ 14 ॥ 4-29-14 (29561) ନ ଚ ବିଦ୍ମୋ ଗତା ଯେନ ପାର୍ଥାଃ ସୁଦୃଢବିକ୍ରମାଃ । ମାର୍ଗମାଣାଃ ପଦନ୍ଯାସମାଶ୍ରମେଷୁ ବନେଷୁ ଚ ॥ 15 ॥ 4-29-15 (29562) ଗିରିକୂଟେଷୁ ତୁଙ୍ଗେଷୁ ନାନାଜନପଦେଷୁ ଚ। ଜନାକୀର୍ଣେଷୁ ଦେଶେଷୁ ଚତ୍ବରେଷୁ ପୁରେଷୁ ଚ ॥ 16 ॥ 4-29-16 (29563) ନରେନ୍ଦ୍ର ସହସା ନଷ୍ଟାନ୍ନୈବ ବିଦ୍ମ ଚ ପାଣ୍ଡବାନ୍। ଅତ୍ଯନ୍ତାଦର୍ଶନାନ୍ନଷ୍ଟା ଭଦ୍ରଂ ତୁଭ୍ଯଂ ନରର୍ଷଭ ॥ 17 ॥ 4-29-17 (29564) ଗିରୀଣାଂ କୂଟକୁଞ୍ଜେଷୁ କନ୍ଦରୋଦରସାନୁଷୁ। ନଦୀପ୍ରସ୍ରବଣେଷ୍ବେବ ହ୍ରଦେଷୁ ଚ ସରସ୍ସୁ ଚ॥ 18 ॥ 4-29-18 (29565) ଗହ୍ବରେଷୁ ଚ ଦୁର୍ଗେଷୁ ଗ୍ରାମେଷୂ ପବନେଷୁ ଚ। ଦୁର୍ବିଜ୍ଞେଯା ଗତିସ୍ତେଷାଂ ମୃଗ୍ଯତେଽସ୍ମାଭିରେବ ଚ ॥ ଗଜବ୍ଯାଘ୍ରସମୀପେଷୁ ସିଂହାନ୍ତେ ଶରଭାନ୍ତରେ ॥ 19 ॥ 4-29-19 (29566) ବତ୍ମନ୍ଯନ୍ବିଚ୍ଛମାନାସ୍ତୁ ରଥାନାଂ ରଥିସତ୍ତମ। କଂଚିତ୍କାଲଂ ମନୁଷ୍ଯେନ୍ଦ୍ର ସୂତାନନୁଗତା ବଯମ୍ ॥ 20 ॥ 4-29-20 (29567) ମୃଗଯିତ୍ବା ଯଥାନ୍ଯାଯଂ ବିଦିତାର୍ଥାଶ୍ଚ ତତ୍ବତଃ। ପ୍ରାପ୍ତା ଦ୍ବାରବତୀଂ ସୂତା ବିନା ପାର୍ଥୈଃ ପରଂତପ ॥ 21 ॥ 4-29-21 (29568) ନ ତତ୍ର କୃଷ୍ଣା ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପାଣ୍ଡବାଶ୍ଚ ମହାବ୍ରତାଃ। ନରଦେବ ଯଥୋଦ୍ଦିଷ୍ଟଂ ନ ଚ ବିଦ୍ମାତ୍ର ପାଣ୍ଡବାନ୍ ॥ 22 ॥ 4-29-22 (29569) ନିର୍ବୃତୋ ଭବ ନଷ୍ଟାସ୍ତେ ସ୍ବସ୍ଥୋ ଭବ ପରଂତପ । ସର୍ବଥୈବ ପ୍ରନଷ୍ଟାସ୍ତେ ନମସ୍ତେ ଭରତର୍ଷଭ ॥ 23 ॥ 4-29-23 (29570) ସର୍ବା ଚ ପୃଥିବୀ କୃତ୍ସ୍ନା ସଶୈଲବନକାନନା । ସରାଷ୍ଟ୍ରନଗରଗ୍ରାମା ପତ୍ତନୈଶ୍ଚ ସମନ୍ବିତା । ଅନ୍ବେଷିତା ଚ ସର୍ବତ୍ର ନ ଚ ପଶ୍ଯାମା ପାଣ୍ଡବାନ୍ ॥ 24 ॥ 4-29-24 (29571) ପୁନଃ ଶାଧି ମନୁଷ୍ଯେନ୍ଦ୍ର ଅତ ଊର୍ଧ୍ବଂ ବିଶାଂପତେ। ଅନ୍ବେଷଣେ ପାଣ୍ଡବାନାଂ ଭୂଯଃ କିଂ କରବାମହେ ॥ 25 ॥ 4-29-25 (29572) ଇମାଂ ଚ ନଃ ପ୍ରିଯାଂ ବୀର ବାଚଂ ଭଦ୍ରବତୀଂ ଶୃଣୁ ॥ 26 ॥ 4-29-26 (29573) ଯେନ ତ୍ରିଗର୍ତା ନିହତା ବଲେନ ବହୁଶୋ ନୃପ। ସୂତେନ ରାଜ୍ଞୋ ମତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ କୀଚକେନ ବଲୀଯସା। ସ ହତଃ ପତିତଃ ଶେତେ ଗନ୍ଧର୍ବୈର୍ନିଶି ଭାରତ ॥ 27 ॥ 4-29-27 (29574) ସ୍ଯାଲୋ ରାଜ୍ଞୋ ବିରାଟସ୍ଯ ସେନାପତିରୁଦାରଧୀଃ। ସୁଦେଷ୍ଣାଯାନୁଜଃ କ୍ରୂରଃ ଶୂରୋ ବୀରୋ ଗତବ୍ଯଥଃ ॥ 28 ॥ 4-29-28 (29575) ଉତ୍ସାହବାନ୍ମହାବୀର୍ଯୋ ନୀତିମାନ୍ବଲବାନପି । ଯୁଦ୍ଧଜ୍ଞୋ ରିପୁବୀର୍ଯଘ୍ନଃକ ସିଂହତୁଲ୍ଯପରାକ୍ରମଃ ॥ 29 ॥ 4-29-29 (29576) ପ୍ରଜାରକ୍ଷଣଦକ୍ଷଶ୍ଚ ଶତ୍ରୁଗ୍ରହଣଶକ୍ତିମାନ୍। ବିଜିତାରିର୍ମହାଯୁଦ୍ଧେ ପ୍ରଚଣ୍ଡୋ ମାନତତ୍ପରଃ ॥ 30 ॥ 4-29-30 (29577) ନରନାରୀମନୋହ୍ଲାଦୀ ଧୀରୋ ବାଗ୍ମୀ ରଣପ୍ରିଯଃ। ପୁଣ୍ଯକର୍ମାଽର୍ଥକାମାନାଂ ଭାଜନଂ ମନୁଜୋତ୍ତମଃ ॥ 31 ॥ 4-29-31 (29578) ସ ହତୋ ନିଶି ଗନ୍ଧୈର୍ବଃ ସ୍ତ୍ରୀନିମିତ୍ତଂ ନରାଧିପ। ଅମୃଷ୍ଯମାଣୋ ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା ନିଶୀଥେ ସହ ସୋଦରୈଃ । ସୁହୃଦଶ୍ଚାସ୍ଯ ନିହତା ଯୋଧାଶ୍ଚ ପ୍ରହରୈର୍ହତାଃ ॥ 32 ॥ 4-29-32 (29579) ଗନ୍ଧର୍ବାଣାଂ ଚ ମହିଷୀ କାଚିଦସ୍ତି ନିତମ୍ବିନୀ। ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ନାମ ତାଂ ଦୃପ୍ତୋ ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମାଽକାମଯଦ୍ବଲୀ ॥ 33 ॥ 4-29-33 (29580) ଇତ୍ଯେବଂ ଶ୍ରୁତମସ୍ମାଭିର୍ଗନ୍ଧର୍ବୈର୍ନିହତୋ ନିଶି ॥ 34 ॥ 4-29-34 (29581) ବାନ୍ଧବୈର୍ବହୁଭିଃ ସାର୍ଧଂ କୀଚକୋ ନିହତୋ ଯତଃ। ଅଦ୍ଯପ୍ରଭୃତି ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପାଣ୍ଡବାନ୍ବେଷଣଂ ପ୍ରତି। ଚାରାଂଶ୍ଚ ସର୍ବତଶ୍ଚର୍ତୁଂ ପ୍ରେଷଯେତି ମତିର୍ହି ନଃ ॥ 35 ॥ 4-29-35 (29582) ନିହତୋ ନିଶି ଗନ୍ଧର୍ବୈର୍ଦୁଷ୍ଟାତ୍ମା ଭ୍ରାତୃଭିଃ ସହ । ଏତାବଚ୍ଛ୍ରୁତମସ୍ମାଭିର୍ଭଦ୍ରଂ ତେଽସ୍ତୁ ନରାଧିପ ॥ 36 ॥ 4-29-36 (29583) ପ୍ରିଯମେତଦୁପଶ୍ରୁତ୍ଯ ଶତ୍ରୂଣାଂ ଚ ପରାଭବମ୍ । କୃତକୃତ୍ଯଶ୍ଚ କୌରବ୍ଯ ବିଧତ୍ସ୍ବ ଯଦନନ୍ତରମ୍ ॥ 37 ॥ ॥ 4-29-37 (29584) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗ୍ରୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଏକୋଽନତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 29 ॥

4-30-0 (29585) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-30-0x (3121) ତତୋ ଦୁର୍ଯୋଧନୋ ରାଜା ଶ୍ରୁତ୍ବା ତେଷାଂ ବଚସ୍ତଦା। ଚିରମନ୍ତର୍ମନା ଭୂତ୍ବା ଇଦମାହ ସଭାସଦଃ ॥ 1 ॥ 4-30-1 (29586) ଅଶକ୍ଯଂ ଖଲୁ କାର୍ଯସ୍ଯ ଗତିଂ ଜ୍ଞାତୁଂ ହି ତତ୍ବତଃ । ତସ୍ମାତ୍ସର୍ବେ ପରୀକ୍ଷଧ୍ବଂ କ୍ବନୁ ସ୍ଯୁଃ ପାଣ୍ଡବା ଗତାଃ ॥ 2 ॥ 4-30-2 (29587) ଅଲ୍ପାବଶିଷ୍ଟଃ କାଲସ୍ତୁ ଗତୋ ଭୂଯିଷ୍ଠ ଏବ ଚ। ତେଷାମଜ୍ଞାତଚର୍ଯାଯାମସ୍ମିନ୍ବର୍ଷେ ତ୍ରଯୋଦଶେ ॥ 3 ॥ 4-30-3 (29588) ଅପି ବର୍ଷସ୍ଯ ଶେଷଂ ତେ ହ୍ଯତୀଯୁରିହ ପାଣ୍ଡବାଃ। ନିବୃତ୍ତସମଯାସ୍ତେ ହି ସତ୍ଯବ୍ରତପରାଯଣାଃ ॥ 4 ॥ 4-30-4 (29589) କ୍ଷରନ୍ତ ଇବ ନାଗେନ୍ଦ୍ରାଃ ସର୍ବେ ହ୍ଯାଶୀବିଷୋପମାଃ । ଦୁଃଖାଦ୍ଭବେଯୁଃ ସଂରବ୍ଧାଃ କୌରବାନ୍ପ୍ରତି ତେ ଧ୍ରୁବମ୍ ॥ 5 ॥ 4-30-5 (29590) ବିଜ୍ଞାତବ୍ଯା ମନୁଷ୍ଯେନ୍ଦ୍ରାସ୍ତର୍କଯା ସୁପ୍ରଣୀତଯା। ନିପୁଣୈଶ୍ଚାରପୁରୁଷୈଃ ପ୍ରାଜ୍ଞୈର୍ଦକ୍ଷୈଃ ସୁସଂବୃତୈଃ ॥ 6 ॥ 4-30-6 (29591) ଅଜ୍ଞାତସମଯେ ଜ୍ଞାତାଃ କୃଚ୍ଛ୍ରରୂପସମାଶ୍ରିତାଃ। ପ୍ରବିଶେଯୁର୍ଜିତକ୍ରୋଧାସ୍ତାବଦେବ ପୁନର୍ବନମ୍ ॥ 7 ॥ 4-30-7 (29592) ତସ୍ମାତ୍କ୍ଷିପ୍ରଂ ବିଚିନ୍ବଧ୍ବଂ ଯଥା ଚାତ୍ଯନ୍ତମବ୍ଯଯମ୍। ରାଜ୍ଯଂ ନିର୍ଦ୍ବନ୍ଦ୍ବମବ୍ଯଗ୍ରଂ ନିଃସପତ୍ନଂ ଚିରଂ ଭବେତ୍ ॥ 8 ॥ 4-30-8 (29593) ଦୁର୍ଯୋଧନେନୈବମୁକ୍ତେ ବଚନେଽତୀବ ଦୁଃଖିନା। ତତଃ କର୍ଣୋଽବ୍ରବୀଦ୍ବାକ୍ଯଂ ସତ୍ଯଧର୍ମାର୍ଥସଂଯୁତମ୍ ॥ 9 ॥ 4-30-9 (29594) ଏତେ ପୁନର୍ନ ଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଅନ୍ଯେ ଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଭାରତ । ଶୀଘ୍ରବୃତ୍ତା ନରା ଯୋଗ୍ଯା ନିପୁଣାଶ୍ଛନ୍ନଚାରିଣଃ ॥ 10 ॥ 4-30-10 (29595) ଚରନ୍ତୁ ଦେଶାନ୍ବିବିଧାନ୍ସ୍ଫୀତାଞ୍ଜନପଦାକୁଲାନ୍ । ତତ୍ର ଗୋଷ୍ଠୀଷୁ ରମ୍ଯାସୁ ସିଦ୍ଧା ବ୍ରାହ୍ମଣରୂପିଣଃ ॥ 11 ॥ 4-30-11 (29596) ପରିବାହେଷୁ ତୀର୍ଥେଷୁ ବିବିଧେଷ୍ବାକରେଷୁ ଚ। ଅନ୍ବେଷ୍ଟବ୍ଯା ମନୁଷ୍ଯେନ୍ଦ୍ର ପାଣ୍ଡବାଶ୍ଛନ୍ନଚାରିଣଃ ॥ 12 ॥ 4-30-12 (29597) ନଦୀକୁଞ୍ଜେଷୁ ତୀର୍ଥେଷୁ ଗ୍ରାମେଷୁ ନଗରେଷୁ ଚ। ଆଶ୍ରମେଷୁ ଚ ରମ୍ଯେଷୁ ପର୍ବତେଷୁ ଗୁହାସୁ ଚ ॥ 13 ॥ 4-30-13 (29598) ବିଜ୍ଞାତବ୍ଯା ମନୁଷ୍ଯେନ୍ଦ୍ର ତର୍କଯା ସୁବିନୂତଯା । ବିବିଧୈସ୍ତତ୍ପରୈଃ ସମ୍ଯଙ୍ବିପୁଣୈସ୍ତଜ୍ଜ୍ଞସଂମତୈଃ ॥ 14 ॥ 4-30-14 (29599) ଅଥାଗ୍ରଜାନନ୍ତରଜୋ ଭ୍ରାତୁଃ ପ୍ରିଯହିତେ ରତଃ। ଜ୍ଯେଷ୍ଠଂ ଦୁଃଶାସନସ୍ତତ୍ର ଭ୍ରାତା ଭ୍ରାତରମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 15 ॥ 4-30-15 (29600) ଯେଷୁ ନଃ ପ୍ରତ୍ଯଯୋ ରାଜଂଶ୍ଚାରେଷୁ ମନୁଜାଧିପ। ତେ ଯାନ୍ତୁ ଦତ୍ତଦେଯା ବୈ ଭୂଯସ୍ତାନ୍ପରିମାର୍ଗିତୁମ୍ ॥ 16 ॥ 4-30-16 (29601) ଯଦାହ କର୍ଣୋ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ସର୍ବମେତଦବେକ୍ଷ୍ଯତାମ୍ । ଯଥୋଦ୍ଦିଷ୍ଟଂ ଚରାଃ ସର୍ବେ ମୃଗଯନ୍ତୁ ଯତସ୍ତତଃ ॥ 17 ॥ 4-30-17 (29602) ଘ୍ରାଣୈଃ ପଶ୍ଯନ୍ତି ପଶବୋ ବେଦୈରେବ ଦ୍ବିଜୋତ୍ତମାଃ। ଚାରୈଃ ପଶ୍ଯନ୍ତି ରାଜାନଶ୍ଚକ୍ଷୁର୍ଭ୍ଯାମିତରେ ଜନାଃ ॥ 18 ॥ 4-30-18 (29603) ଯଥୋକ୍ତାଶ୍ଚାରପୁରୁଷା ମୃଗଯନ୍ତୁ ପୁନଃପୁନଃ । ଏତେ ଚାନ୍ଯେ ଚ ବହବୋ ଦେଶାଂଶ୍ଚ ନଗରାଣି ଚ ॥ 19 ॥ 4-30-19 (29604) ନ ହି ତେଷାଂ ଗତିର୍ବାସଃ ପ୍ରବୃତ୍ତିର୍ବୋପଲଭ୍ଯତେ। ଅତ୍ଯନ୍ତଂ ବା ନିଗୂଢାସ୍ତେ ପାରଂ ବୋର୍ମିମତୋ ଗତାଃ ॥ 20 ॥ 4-30-20 (29605) ବ୍ଯାଲୈର୍ବାଽପି ମହାରଣ୍ଯେ ଭକ୍ଷିତାଃ ଶୂରମାନିନଃ। ଦ୍ବୀପଂ ବା ପରମଂ ପ୍ରାପ୍ତା ଗିରିଦୁର୍ଗବନେଷ୍ବପି ॥ 21 ॥ 4-30-21 (29606) ହୀନଦର୍ପା ନିରାଶାସ୍ତେ ଭକ୍ଷିତା ବାଽପି ରାକ୍ଷସୈଃ । ଅଥବା ବିଷମଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ବିନଷ୍ଟାଃ ଶାଶ୍ବତୀଃ ସମାଃ ॥ 22 ॥ 4-30-22 (29607) ତସ୍ମାନ୍ମାନସମବ୍ଯଗ୍ରଂ କୃତ୍ବାଽଽତ୍ମାନଂ ନିଯମ୍ଯ ଚ। କୁରୁ କାର୍ଯଂ ମହୋତ୍ସାହଂ ମନ୍ଯସେ ଯନ୍ନରାଧିପ ॥ 23 ॥ ॥ 4-30-23 (29608) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 30 ॥

4-31-0 (29609) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-31-0x (3122) ଅଥାଽବ୍ରବୀତ୍ସଭାମଧ୍ଯେ ଦ୍ରୋଣଃ ସୂକ୍ଷ୍ମାର୍ଥଦର୍ଶିବାନ୍। ନ ତାଦୃଶା ବିନଶ୍ଯନ୍ତି ନାପି ଯାନ୍ତି ପରାଭବମ୍ ॥ 1 ॥ 4-31-1 (29610) ଶୂରାଶ୍ଚ କୃତବିଦ୍ଯାଶ୍ଚ ବୁଦ୍ଧିମନ୍ତୋ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯାଃ। ଧର୍ମଜ୍ଞାଃ ସତ୍ଯସନ୍ଧାଶ୍ଚ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମନୁବ୍ରତାଃ ॥ 2 ॥ 4-31-2 (29611) ନୀତିଧର୍ମାର୍ଥତତ୍ବଜ୍ଞଂ ପିତୃବଚ୍ଚ ସମାହିତମ୍। ଧର୍ମେ ସ୍ଥିତଂ ସତ୍ଯଧୃତିଂ ଜ୍ଯେଷ୍ଠଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠାପଚାଯିନମ୍ ॥ 3 ॥ 4-31-3 (29612) ଅନୁବ୍ରତା ମହାତ୍ମାନୋ ଭ୍ରାତରୋ ଭ୍ରାତରଂ ପ୍ରିଯମ୍ । ଅଜାତଶତ୍ରୁଂ ଶ୍ରୀମନ୍ତଂ ସର୍ବଭ୍ରାତୄନନୁବ୍ରତମ୍ ॥ 4 ॥ 4-31-4 (29613) ତେଷାଂ ତଥାବିଧେଯାନାଂ ନିଭୃତାନାଂ ମହାତ୍ମନାମ୍ । କିମର୍ଥଂ ନୀତିମାନ୍ପ୍ରାଜ୍ଞଃ ଶ୍ରେଯୋ ନୈଷାଂ କରିଷ୍ଯତି ॥ 5 ॥ 4-31-5 (29614) ତସ୍ମାଦ୍ଯତ୍ନାତ୍ପରୀକ୍ଷଧ୍ବଂ ନ ତାବତ୍ସମଯୋ ଗତଃ। ନ ତେ ବିନାଶମୃଚ୍ଛେଯୁରିତି ମେ ନୈଷ୍ଠିକୀ ମତିଃ ॥ 6 ॥ 4-31-6 (29615) ଚିନ୍ତ୍ଯତାଂ ଚୈବ ଯତ୍କାର୍ଯଂ ତଚ୍ଚ କ୍ଷିପ୍ରମକାଲିକମ୍ । କ୍ରିଯତାଂ ସାଧୁ ସଂଚିନ୍ତ୍ଯ ବାସଶ୍ଚୈଷାଂ ପ୍ରଚିନ୍ତ୍ଯତାଂ ॥ 7 ॥ 4-31-7 (29616) ଯଥା ଚ ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରାଣାଂ ସର୍ବାର୍ଥେଷୁ ଧୃତାତ୍ମନାମ୍ । ପ୍ରବୃତ୍ତିରୁପଲଭ୍ଯେତ ତଥା ନୀତିର୍ବିଧୀଯତାମ୍ ॥ 8 ॥ 4-31-8 (29617) ସର୍ବୋପାଯୈର୍ଯତସ୍ବ ତ୍ବଂ ଯଥା ପଶ୍ଯସି ପାଣ୍ଡବାନ୍ । ଦୁର୍ଜ୍ଞେଯାଃ ଖଲୁ ଶୂରାସ୍ତେ ରକ୍ଷ୍ଯା ନିତ୍ଯଂ ଚ ଦୈବତୈଃ ॥ 9 ॥ 4-31-9 (29618) ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମା ମାନବାନ୍ପାର୍ଥଃ ସତ୍ଯବାନ୍ନୀତିମାଞ୍ଶୁଚିଃ । ତେଜୋରାଶିଭିରାପୂର୍ଣୋ ଦହେଦପି ଚ ଚକ୍ଷୁଷା ॥ 10 ॥ 4-31-10 (29619) ତସ୍ମାଦ୍ଯତ୍ନଶ୍ଚ କ୍ରିଯତାଂ ଭୂଯଶ୍ଚ ମୃଗଯାମହେ। ବ୍ରାହ୍ମଣୈଶ୍ଚାରକୈଃ ସିଦ୍ଧୈସ୍ତାପସୈର୍ନିପୁଣୈରପି ॥ 11 ॥ 4-31-11 (29620) ବିବିଧୈସ୍ତତ୍ପରୈଃ ସମ୍ଯଙ୍ବିର୍ଭୀକୈସ୍ତଜ୍ଜ୍ଞସଂମତୈଃ । ଅନ୍ବେଷ୍ଟବ୍ଯା ମନୁଷ୍ଯେନ୍ଦ୍ର ପାଣ୍ଡବାଶ୍ଛନ୍ନଚାରିଣଃ ॥ 12 ॥ 4-31-12 (29621) ତତଃ ଶାନ୍ତନବୋ ଧୀମାନ୍ଭାରତାନାଂ ପିତାମହଃ । ଶ୍ରୁତବାନ୍ଦେଶକାଲଜ୍ଞୋ ନୀତିମାଂଶ୍ଚ ମହାମତିଃ ॥ 13 ॥ 4-31-13 (29622) ତସ୍ମିନ୍ନୁପରତେ ବାକ୍ଯେ ଆଚାର୍ଯସ୍ଯ ମହାତ୍ମନଃ । ଅନନ୍ତରମୁବାଚେଦଂ ବାକ୍ଯଂ ହେତ୍ବର୍ଥସଂମିତମ୍ ॥ 14 ॥ 4-31-14 (29623) ଯୁଧିଷ୍ଠିରେ ସମାଯୁକ୍ତାଂ ଧର୍ମଜ୍ଞେ ଧର୍ମସଂହିତାମ୍। ପାଣ୍ଡବେ ନିତ୍ଯମବ୍ଯଗ୍ରାଂ ଗିରଂ ଭୀଷ୍ମଃ ସମାଦଦେ ॥ 15 ॥ 4-31-15 (29624) ଅସତ୍ସୁ ଦୁର୍ଲଭାଂ ନିତ୍ଯଂ ସତାଂ ଚାଭିମତାଂ ସଦ। ଭୀଷ୍ମସ୍ତ୍ବଭ୍ଯବଦତ୍ତତ୍ର ଗିରଂ ସାଧୁଭିରର୍ଚିତାମ୍ ॥ 16 ॥ 4-31-16 (29625) ଯଥା ନୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋଽବାଦୀଦାଚାର୍ଯଃ ସର୍ବଧର୍ମବିତ୍। ଶ୍ରୁତବୃତ୍ତୋପସଂପନ୍ନା ନାଶଂ ନାଯାନ୍ତି ପାଣ୍ଡବାଃ ॥ 17 ॥ 4-31-17 (29626) ସର୍ବଲକ୍ଷଣସଂପନ୍ନାଃ ସାଧୁବୃତ୍ତସମନ୍ବିତାଃ। ବୃଦ୍ଧାନୁଶାସନେ ଯତ୍ତାଃ ସତ୍ଯଧର୍ମପରାଯଣାଃ ॥ 18 ॥ 4-31-18 (29627) ସମଯଂ ସମଯଜ୍ଞାସ୍ତେ ପାଲଯନ୍ତଃ ଶୁଭବ୍ରତାଃ। ନ ବିଷୀଦନ୍ତି ତେ ପାର୍ଥା ଉଦ୍ବହନ୍ତଃ ସତାଂ ଧୁରମ୍ ॥ 19 ॥ 4-31-19 (29628) ତପସା ଚୈବ ଗୁପ୍ତାସ୍ତେ ସ୍ବବୀର୍ଯେଣ ଚ ପାଣ୍ଡବାଃ। ନ ନାଶମଭିଗଚ୍ଛେଯୁରିତି ମେ ନୈଷ୍ଠିକୀ ମତିଃ ॥ 20 ॥ 4-31-20 (29629) କ୍ଷତ୍ରଧର୍ମରତା ନିତ୍ଯଂ କେଶବାନୁଗତାଃ ସଦା। ପ୍ରବୀରପୁରୁଷାସ୍ତେ ବୈ ମହାତ୍ମାନୋ ମହାବଲାଃ ॥ 21 ॥ 4-31-21 (29630) ତତ୍ର ବୁଦ୍ଧିଂ ପ୍ରବକ୍ଷ୍ଯାମି ପାଣ୍ଡବାନ୍ବେଷଣେ ଶୃଣୁ। ନ ତୁ ନୀତିଃ ସୁନୀତସ୍ଯ ଶକ୍ଯତେ ବେଦିତୁଂ ପରୈଃ ॥ 22 ॥ 4-31-22 (29631) ଯତ୍ତୁ ଶକ୍ଯମିହାସ୍ମାଭିସ୍ତାନ୍ବୈ ସଂଚିନ୍ତ୍ଯ ପାଣ୍ଡବାନ୍। ବୁଦ୍ଧ୍ଯା ପ୍ରଣେତୁଂ ତତ୍ତେଽହଂ ପ୍ରବକ୍ଷ୍ଯାମି ନିବୋଧ ତତ୍ ॥ 23 ॥ 4-31-23 (29632) ନ ତ୍ବିଯଂ ସାଧୁ ବକ୍ତବ୍ଯା ତସ୍ଯ ନୀତିଃ କଥଂଚନ । ବୃଦ୍ଧାନୁଶାସନେ ତାତ ତିଷ୍ଠତଃ ସତ୍ଯଶୀଲିନଃ ॥ 24 ॥ 4-31-24 (29633) ଅଯୁକ୍ତଂ ତୁ ମଯା ବକ୍ତୁଂ ତୁଲ୍ଯା ମେ କୁରୁପାଣ୍ଡବାଃ। ନିବାସଂ ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରାଣାଂ ସଂଚିନ୍ତ୍ଯ ଚ ବଦାମ୍ଯହମ୍। ବହୁନା କିଂ ପ୍ରଲାପେନ ଯତୋ ଧର୍ମସ୍ତତୋ ଜଯଃ ॥ 25 ॥ 4-31-25 (29634) ଅବଶ୍ଯଂ ତୁ ନିଯୁକ୍ତେନ ସଭାମଧ୍ଯେ ବିବକ୍ଷତା। ଯଥାର୍ହମିହ ବକ୍ତବ୍ଯଂ ସର୍ବଥା ଧର୍ମଲିପ୍ସଯା ॥ 26 ॥ 4-31-26 (29635) ଯତ୍ର ନାହଂ ତଥା ମନ୍ଯେ ଯଥାଽନ୍ଯେ ମେନିରେ ଜନାଃ। ନିବାସଂ ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରାଣାଂ ଶୃଣୁଷ୍ବଂ ମନୁଜାଧିପ ॥ 27 ॥ 4-31-27 (29636) [ଭ୍ରାତୃଭିଃ ସହିତୋ ବୀରୈଃ କୃଷ୍ଣଯା ଚ ମହାଯଶାଃ। କିମର୍ଥଂ ସ ମହାରାଜୋ ନାତ୍ମଶ୍ରେଯୋ ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 28 ॥ 4-31-28 (29637) ପାଣ୍ଡବୋ ନିକୃତଃ ପୂର୍ବଂ ଯଥାବଦ୍ବିଦିତଂ ତବ। କ୍ଲେଶିତଶ୍ଚ ପୁରେ ନିତ୍ଯଂ ରାଜ୍ଯକାମୈଶ୍ଚ ସାଂପ୍ରତମ୍। ଛନ୍ନଶ୍ଚରତି ତସ୍ମାତ୍ସ ପ୍ରକୃତ୍ଯା ନୀତିମାନ୍ନୃପଃ ॥ 29 ॥ 4-31-29 (29638) ବର୍ଷମେକଂ ସୁସଂଚ୍ଛନ୍ନମୁଷ୍ଯ ବାସମନୁତ୍ତମମ୍। ଆଯାତି ଚୋଦଯେ କାଲେ କ୍ଷିପ୍ରଂ ଦକ୍ଷ୍ଯସି ପାଣ୍ଡବଂ ॥ 30 ॥ 4-31-30 (29639) ସୋଦରୈଃ ସହିତଂ ବୀରଂ ଦ୍ରୌପଦ୍ଯା ଚ ପରଂତପ। ସଂବିଧତ୍ସ୍ବ ମହାବାହୋ ଯଥା ନଃ ସ୍ଯାତ୍ସୁଖୋଦଯଃ ॥ 31 ॥ 4-31-31 (29640) ଯସ୍ମିନ୍ସ ରାଜା ବସତି ଚ୍ଛନ୍ନଃ ସତ୍ତ୍ବଭୃତାଂବରଃ। ଭବିଷ୍ଯନ୍ତି ନରାସ୍ତତ୍ର ରାଗମୋହବିବର୍ଜିତାଃ ॥ 32 ॥ 4-31-32 (29641) ନାଧଯୋ ହି ମହାରାଜ ନ ବ୍ଯାଧିଃ କ୍ଷତ୍ରିଯର୍ଷଭ]। ପୁରେ ଜନପଦେ ବାଽପି ଯତ୍ର ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 33 ॥ 4-31-33 (29642) ଦାନଶୀଲୋ ବଦାନ୍ଯଶ୍ଚ ନିଭୃତୋ ହ୍ରୀନିଷେବକଃ। ପ୍ରିଯବାକ୍ସତ୍ଯବାକ୍ଶୂରୋ ଧର୍ମଶୀଲୋ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯଃ। ହୃଷ୍ଟଃ ପୁଷ୍ଟଃ ଶୁଚିର୍ଦକ୍ଷୋ ଯତ୍ର ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 34 ॥ 4-31-34 (29643) ନାସୂଯକୋ ନ ଚାପୀର୍ଷ୍ଯୁର୍ନାଭିମାନୀ ନ ମତ୍ସରୀ। ଭବିଷ୍ଯତି ଜନସ୍ତତ୍ର ସ୍ବଯଂ ଧର୍ମମନୁବ୍ରତଃ ॥ 35 ॥ 4-31-35 (29644) ବ୍ରହ୍ମଘୋଷାଶ୍ଚ ଭୂଯାଂସଃ ପୁଣ୍ଯଶବ୍ଦାସ୍ତଥୈବ ଚ। କ୍ରତବଶ୍ଚ ଭବିଷ୍ଯନ୍ତି ଭୂଯାଂସୋ ଭୂରିଦକ୍ଷିଣାଃ ॥ 36 ॥ 4-31-36 (29645) ସଦା ଚ ତତ୍ର ପର୍ଜନ୍ଯଃ ସମ୍ଯଗ୍ବର୍ଷୀ ନ ସଂଶଯଃ । ସଂପନ୍ନସସ୍ଯା ଚ ମହୀ ଭବିଷ୍ଯତି ନିରାମଯା ॥ 37 ॥ 4-31-37 (29646) ରସବନ୍ତି ଚ ଧାନ୍ଯାନି ଗୁଣବନ୍ତି ଫଲାନି ଚ। ଗନ୍ଧବନ୍ତି ଚ ମାଲ୍ଯାନି ଶୁଭଶବ୍ଦା ଚ ଭାରତୀ ॥ 38 ॥ 4-31-38 (29647) ବାଯୁଶ୍ଚ ସୁଖସଂସ୍ପର୍ଶୋ ଯତ୍ର ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ । ନୀରୋଗାସ୍ତତ୍ର ବିଦ୍ଯନ୍ତେ ବଧବନ୍ଧା ନ ସନ୍ତି ଚ ॥ 39 ॥ 4-31-39 (29648) ନ ଚୋରା ନ ଚ ଦଣ୍ଡାଶ୍ଚ ନ ଚ ବାଧା ଭବନ୍ତ୍ଯୁତ। ନାଶକ୍ତା ନ ଚ ଦୁଷ୍ଟାଶ୍ଚ ଯତ୍ର ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 40 ॥ 4-31-40 (29649) ଭଯଂ ଚ ନାବିଶେତ୍ତତ୍ର ନିଷ୍ପ୍ରତୀପଂ ଚ ଦର୍ଶନମ୍। ବହୁକ୍ଷୀରାସ୍ତଥା ଗାବଃ ସୁପୁଷ୍ଟାଶ୍ଚ ସୁଦୋହନାଃ ॥ 41 ॥ 4-31-41 (29650) ପଯାଂସି ଦଧିସର୍ପୀଷି ରସବନ୍ତି ହିତାନି ଚ । ସଲିଲାନି ପ୍ରସନ୍ନାନି ସର୍ବେ ଭାବାଶ୍ଚ ଶୋଭନାଃ ॥ 42 ॥ 4-31-42 (29651) ଗୁଣବନ୍ତି ଚ ପାନାନି ଭୋଜ୍ଯାନି ବିବିଧାନି ଚ। ତତ୍ର ଦେଶେ ଭବିଷ୍ଯନ୍ତି ଯତ୍ର ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 43 ॥ 4-31-43 (29652) ରସାଃ ସ୍ପର୍ଶାଶ୍ଚ ଗନ୍ଧାଶ୍ଚ ଶବ୍ଦାଶ୍ଚାପି ଗୁଣାନ୍ବିତାଃ। ଦୃଶ୍ଯାନି ଚ ପ୍ରସନ୍ନାନି ଯତ୍ର ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 44 ॥ 4-31-44 (29653) ଧର୍ମାଶ୍ଚ ତତ୍ର ସର୍ବୈସ୍ତୁ ସେବିତାଶ୍ଚ ଦ୍ବିଜାତିଭିଃ। ସ୍ବୈଃସ୍ବୈର୍ଗୁଣୈଶ୍ଚ ସଂଯୁକ୍ତା କସ୍ମିନ୍ବର୍ଷେ ତ୍ରଯୋଦଶେ । ଦେଶେ ତସ୍ମିନ୍ଭବିଷ୍ଯନ୍ତି ତତ ପାଣ୍ଡବସଂଶ୍ରିତେ ॥ 45 ॥ 4-31-45 (29654) ସଂପ୍ରୀତିମାଞ୍ଜନସ୍ତତ୍ର ସଂତୁଷ୍ଟଃ ଶୁଚିରବ୍ଯଯଃ। ଦେବତାତିଥିଭୂଯାଂସ୍ତୁ ସର୍ବଭୂତାନୁରାଗବାନ୍ ॥ 46 ॥ 4-31-46 (29655) ଇଷ୍ଟଦାନମହୋତ୍ସାହା ନିତ୍ଯଂ ଧର୍ମପରାଯଣାଃ । ବ୍ଯକ୍ତବାକ୍ଯାସ୍ତତସ୍ତାତ ଶୁଭକଲ୍ଯାଣମଙ୍ଗଲାଃ ॥ 47 ॥ 4-31-47 (29656) ଶୁଭତ୍ବିଷଃ ଶୁଭେଚ୍ଛାଶ୍ଚ ନିତ୍ଯତୁଷ୍ଟାଃ ଶ୍ରିଯାଽନ୍ବିତାଃ । ଭବିଷ୍ଯନ୍ତି ଜନାସ୍ତତ୍ର ଯତ୍ର ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 48 ॥ 4-31-48 (29657) ନିତ୍ଯୋତ୍ସବପ୍ରମୁଦିତୋ ନିତ୍ଯହୃଷ୍ଟଃ ଶ୍ରିଯା ବୃତଃ। ଭବିଷ୍ଯତି ନିବାସୋଽଯଂ ଯତ୍ର ରାଜା ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 49 ॥ 4-31-49 (29658) ଧର୍ମଜ୍ଞଃ ସ ତୁ ଦୁର୍ଜ୍ଞେଯଃ ସର୍ବଜ୍ଞୈଶ୍ଚ ଦ୍ବିଜାତିଭିଃ। କିଂପୁନଃ ପ୍ରାକୃତୈସ୍ତାତ ପାର୍ଥୋ ବିଜ୍ଞାଯତେ କ୍ବଚିତ୍ ॥ 50 ॥ 4-31-50 (29659) ଯସ୍ମିନ୍ସତ୍ଯଂ ଧୃତିର୍ଦାନଂ ପରା ଶାନ୍ତିର୍ଧ୍ରୁବା କ୍ଷମା। ହ୍ରୀଃ ଶ୍ରୀଃ କୀର୍ତିଃ ପରଂ ତେଜ ଆନୃଶଂସ୍ଯମଥାର୍ଜବମ୍ ॥ 51 ॥ 4-31-51 (29660) ତସ୍ମାନ୍ନିବାସଃ ପାର୍ଥାନାଂ ଚିନ୍ତ୍ଯତାଂ ଯଦ୍ବ୍ରବୀମି ବଃ । ଗତିର୍ବା ପରମା ତତ୍ର ନୋତ୍ସହେ ବକ୍ତୁମନ୍ଯଥା ॥ 52 ॥ 4-31-52 (29661) ଏବମେତତ୍ତୁ ସଂଚିନ୍ତ୍ଯ ଯତ୍କୃତ୍ଯଂ ସାଧୁ ମନ୍ଯସେ। ତତ୍କ୍ଷିପ୍ରଂ କୁରୁ କୌରବ୍ଯ ଯଦ୍ଯେତଚ୍ଛ୍ରଦ୍ଦଧାସି ମେ। କୁଲସ୍ଯ ହି କ୍ଷମଂ ତାତ ଯଦହଂ ପ୍ରବ୍ରବୀମି ତେ ॥ 53 ॥ ॥ 4-31-53 (29662) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଏକତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 31 ॥

4-32-0 (29663) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-32-0x (3123) ତତଃ ଶାରଦ୍ବତୋ ବାକ୍ଯମିତ୍ଯୁବାଚ କୃତସ୍ତଦା। ଯୁକ୍ତଂ ପ୍ରାପ୍ତଂ ଚ ବୃଦ୍ଧେନ ପାଣ୍ଡବାନ୍ପ୍ରତି ଭାପିତମ୍ ॥ 1 ॥ 4-32-1 (29664) ଧର୍ମାର୍ଥସହିତଂ ଶ୍ଲକ୍ଷ୍ଣଂ ସର୍ବଂ ସତ୍ଯଂ ସହେତୁକମ୍। ତତ୍ରାନୁରୂପଂ ଭୀଷ୍ମସ୍ଯ ମମାପି ବଚନଂ ଶୃଣୁ ॥ 2 ॥ 4-32-2 (29665) ତେଷାଂ ଚୈବ ଗତିସ୍ତତ୍ର ର୍ନିବାସଶ୍ଚାନୁଚିନ୍ତ୍ଯତାମ୍ । ନୀତିର୍ବିଧୀଯତାଂ ତତ୍ର ସାଂପ୍ରତଂ ଯା ହିତା ଭବେତ୍ ॥ 3 ॥ 4-32-3 (29666) ନାବଜ୍ଞେଯୋ ରିପୁସ୍ତାତ ପ୍ରାକୃତୋଽପି ବୁଭୂଷତା। କିଂ ପୁନଃ ପାଣ୍ଡବାଃ ଶୂରା ବିଦ୍ବାଂସୋ ବଲିନସ୍ତଥା ॥ 4 ॥ 4-32-4 (29667) ତସ୍ମାତ୍ସତ୍ରଂ ପ୍ରବିଷ୍ଟେଷୁ ପାଣ୍ଡବେଷୁ ମହାତ୍ମସୁ । ଗୂଢଭାବେଷୁ ଛନ୍ନେଷୁ କାଲେ ଚୋଦଯମାଗତେ ॥ 5 ॥ 4-32-5 (29668) ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ରେ ପରରାଷ୍ଟ୍ରେ ଚ ଜ୍ଞାତବ୍ଯଂ ବଲମାତ୍ମନଃ । ଉଦଯଃ ପାଣ୍ଡବାନାଂ ଚ ପ୍ରାପ୍ତକାଲୋ ନ ସଂଶଯଃ ॥ 6 ॥ 4-32-6 (29669) ନିବୃତ୍ତସମଯାଃ ପାର୍ଥା ମହାତ୍ମାନୋ ମହାବଲାଃ । ମହୋତ୍ସାହା ଭବିଷ୍ଯନ୍ତି ପାଣ୍ଡବା ହ୍ଯମିତୌଜସଃ ॥ 7 ॥ 4-32-7 (29670) ତସ୍ମାଦ୍ବଲଂ ଚ କୋଶଂ ଚ ନାତିଶ୍ଚାପି ବିଧୀଯତାମ୍। ଯଥା କାଲୋଦଯେ ପ୍ରାପ୍ତେ ସମ୍ଯକ୍ ତୈଃ ସଂଦଧାମହେ ॥ 8 ॥ 4-32-8 (29671) ଯତ୍ର ଯନ୍ମନ୍ଯସେ ଶ୍ରେଯୋ ବୁଧ୍ଯସ୍ବ ବଲମାତ୍ମନଃ । ନିଯତଂ ସର୍ବମିତ୍ରେଷୁ ବଲବତ୍ସ୍ବବଲେଷୁ ଚ ॥ 9 ॥ 4-32-9 (29672) ସାରଂ ଫଲ୍ଗୁ ବଲଂ ଜ୍ଞାତ୍ବା ମଧ୍ଯସ୍ଥଂ ଚାପି ଭାରତ । ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ରପରରାଷ୍ଟ୍ରେଷୁ ଜ୍ଞାତବ୍ଯଂ ବଲମାତ୍ମନଃ ॥ 10 ॥ 4-32-10 (29673) ଅପ୍ରହୃଶଷ୍ଟଂ ପ୍ରାହୃଷ୍ଟଂ ବା ସଂଦଧାମ ତଥା ପରୈଃ । ସାମ୍ନା ଦାନେନ ଭେଦେନ ଦଣ୍ଡେନ ବଲିକର୍ମଣା ॥ 11 ॥ 4-32-11 (29674) ନ୍ଯାଯେନାକ୍ରମ୍ଯ ଚ ପରାନ୍ବଲାଚ୍ଚାନମ୍ଯ ଦୁର୍ବଲାନ୍ । ସାନ୍ତ୍ବଯିତ୍ବା ଚ ମିତ୍ରାଣି ବଲଂ ଚାଭାଷ୍ଯତାଂ ସୁଖମ୍ ॥ 12 ॥ 4-32-12 (29675) ସ୍ବକୋଶବଲସଂବୃଦ୍ଧଃ ସମ୍ଯକ୍ସିଦ୍ଧିମବାପ୍ସ୍ଯସି । ଯୋତ୍ସ୍ଯସେ ଚାପି ବଲିଭିରରିଭିଃ ପ୍ରତ୍ଯୁପସ୍ଥିତୈଃ। ଅନ୍ଯୈସ୍ତ୍ବଂ ପାଣ୍ଡବୈର୍ବାଽପି ହୀନୈଃ ସ୍ବବଲବାହନୈଃ ॥ 13 ॥ 4-32-13 (29676) ଏବଂ ସର୍ବଂ ବିନିଶ୍ଚିତ୍ଯ ବ୍ଯବହର୍ତାସି ନ୍ଯାଯତଃ। ଯଥାକାଲଂ ମନୁଷ୍ଯେନ୍ଦ୍ର ଚିରଂ ସୁଖମବାପ୍ସ୍ଯସି ॥ 14 ॥ 4-32-14 (29677) ଭୀଷ୍ମାଦ୍ରୋଣକୃପୈରୁକ୍ତେ କର୍ଣଦୁଃଶାସନାଦିଭିଃ। ତତୋ ଦୁର୍ଯୋଧନୋ ବାକ୍ଯଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ତେଷାଂ ମହାତ୍ମନାମ୍ । ମୁହୂର୍ତମନୁସଂଚିନ୍ତ୍ଯ ସଚିବାନିଦମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 15 ॥ 4-32-15 (29678) ଶ୍ରୁତମେତନ୍ମଯା ପୂର୍ବଂ କଥାସୁ ଜନସଂସଦି। ଧୀରାଣାଂ ଶାସ୍ତ୍ରବିଦୁଷାଂ ପ୍ରାଜ୍ଞାନାଂ ମତିନିଶ୍ଚଯେ । କୃତିନାଂ ସାରଫଲ୍ଗୁତ୍ବେ ଜାନାମି ନଯଚକ୍ଷୁଷା ॥ 16 ॥ 4-32-16 (29679) ସତ୍ବେ ବାହୁବଲେ ଧୈର୍ଯେ ପ୍ରାଣେ ଶାରୀରସଂଭବେ। ସାଂପ୍ରତଂ ମାନୁଷେ ଲୋକେ ସଦୈତ୍ଯନରରାକ୍ଷସେ ॥ 17 ॥ 4-32-17 (29680) ଚତ୍ବାରସ୍ତୁ ନରବ୍ଯାଘ୍ରା ବଲେ ଶକ୍ରୋପମା ଭୁବି। ଉତ୍ତମାଃ ପ୍ରାଣିନାଂ ତେଷାଂ ନାସ୍ତି କଶ୍ଚିଦ୍ବଲେ ମମଃ ॥ 18 ॥ 4-32-18 (29681) ବଲଦେବଶ୍ଚ ଭୀମଶ୍ଚ ମଦ୍ରରାଜଶ୍ଚ ବୀର୍ଯବାନ୍ । ଚତୁର୍ଥଃ କୀଚକସ୍ତେଷାଂ ପଞ୍ଚମଂ ନାନୁଶୁଶ୍ରୁମଃ ॥ 19 ॥ 4-32-19 (29682) ଅନ୍ଯୋନ୍ଯାନନ୍ତରବଲାଃ ପରସ୍ପରଜଯୈପିଣଃ। ବାହୂଯୁଦ୍ଧମଭୀପ୍ସନ୍ତୋ ନିତ୍ଯଂ ସଂରବ୍ଧମାନସାଃ ॥ 20 ॥ 4-32-20 (29683) ତେନାହମବଗଚ୍ଛାମି ପ୍ରତ୍ଯଯେନ ବୃକୋଦରମ୍। ମନସ୍ଯଭିନିବିଷ୍ଟଂ ମେ ବ୍ଯକ୍ତଂ ଜୀବନ୍ତି ପାଣ୍ଡବାଃ ॥ 21 ॥ 4-32-21 (29684) ତତ୍ରାହଂ କୀଚକଂ ମନ୍ଯେ ଭୀମସେନେନ ମାରିତମ୍। ସୈରନ୍ଧ୍ରୀଂ ଦ୍ରୌପଦୀଂ ମନ୍ଯେ ନାତ୍ର କାର୍ଯା ବିଚାରଣା ॥ 22 ॥ 4-32-22 (29685) ଶଙ୍କେ କୃଷ୍ଣାନିମିତ୍ତଂ ତୁ ଭୀମସେନେନ କୀଚକଃ। ଗନ୍ଧର୍ବବ୍ଯପଦେଶେନ ହତୋ ନିଶି ମହାବଲଃ ॥ 23 ॥ 4-32-23 (29686) କୋ ହି ଶକ୍ତଃ ପରୋ ଭୀମାତ୍କୀଚକଂ ହନ୍ତୁମୋଜସା । ଶସ୍ତ୍ରଂ ବିନା ବାହୁବଲାତ୍ତଥା ସର୍ବାଙ୍ଗଚୂର୍ଣନେ ॥ 24 ॥ 4-32-24 (29687) ମର୍ଦିତୁଂ ବା ତଥା ତୀବ୍ରଂ ଚର୍ମମାଂସାସ୍ଥିଚୂର୍ଣନମ୍ । ରୂପମନ୍ଯତ୍ସମାସ୍ଥାଯ ଭୀମସ୍ଯୈତଦ୍ବିଚେଷ୍ଟିତମ୍ ॥ 25 ॥ 4-32-25 (29688) ଧ୍ରୁବଂ କୃଷ୍ଣାନିମିତ୍ତଂ ତୁ ଭୀମସେନେନ ସୂତଜାଃ । ଗନ୍ଧର୍ବବ୍ଯପଦେଶେନ ହତା ନିଶି ନ ସଂଶଯଃ ॥ 26 ॥ 4-32-26 (29689) ପିତାମହେନ ଯେ ଚୋକ୍ତା ଦେଶସ୍ଯ ଚ ଜନସ୍ଯ ଚ। ଗୁଣାସ୍ତେ ମତ୍ସ୍ଯରାଷ୍ଟ୍ରେଷୁ ବହୁଶୋଽପି ମଯା ଶ୍ରୁତାଃ ॥ 27 ॥ 4-32-27 (29690) ବିରାଟନଗରେ ମନ୍ଯେ ପାଣ୍ଡବାଶ୍ଛନ୍ନଚାରିଣଃ। ନିବସନ୍ତି ପୁରେ ରମ୍ଯେ ତତ୍ର ଯାତ୍ରା ବିଧୀଯତାମ୍ ॥ 28 ॥ 4-32-28 (29691) ମତ୍ସ୍ଯରାଷ୍ଟ୍ରଂ ଗମିଷ୍ଯାମୋ ଗ୍ରହୀଷ୍ଯାମଶ୍ଚ ଗୋଧନମ୍। ଗୃହୀତେ ଗୋଧନେ ନୂନଂ ତେଽପି ଯୋତ୍ସ୍ଯନ୍ତି ପାଣ୍ଡବାଃ॥ 29 ॥ 4-32-29 (29692) ଅପୂର୍ଣେ ସମଯେ ଚାପି ଯଦି ପଶ୍ଯେମ ପାଣ୍ଡବାନ୍। ଦ୍ବାଦଶାନ୍ଯାନି ବର୍ଷାଣି ପ୍ରବେକ୍ଷ୍ଯନ୍ତି ପୁନର୍ବନମ୍ ॥ 30 ॥ 4-32-30 (29693) ତସ୍ମାଦନ୍ଯତରେଣାପି ଲାଭୋଽସ୍ମାକଂ ଭବିଷ୍ଯତି। କୋଶବୃଦ୍ଧିରିହାସ୍ମାକଂ ଶତ୍ରୂଣାଂ ନିଧନଂ ଭବେତ୍ ॥ 31 ॥ 4-32-31 (29694) କଥଂ ସୁଯୋଧନଂ ଗଚ୍ଛେଦ୍ଯୁଧିଷ୍ଠିରଭୃତଃ ପୁରା। ଏତଚ୍ଚାପି ବଦତ୍ଯେଷ ମାତ୍ସ୍ଯଃ ପରିଭବାନ୍ମଯି ॥ 32 ॥ 4-32-32 (29695) ତସ୍ମାତ୍କର୍ତବ୍ଯମେତଦ୍ବୈ ତତ୍ର ଯାତ୍ରା ବିଧୀଯତାମ୍। ଏତତ୍ସୁନୀତଂ ମନ୍ଯେଽହଂ ସର୍ବେଷାଂ ଯଦି ରୋଚତେ ॥ 33 ॥ 4-32-33 (29696) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-32-34x (3124) ତତୋ ରାଜା ତ୍ରିଗର୍ତାନାଂ ସୁଶର୍ମା ରଥଯୂଥପଃ। ପୂର୍ବମାଭାଷ୍ଯ କର୍ଣେନ ତଥା ଦୁଃଶାସନେନ ଚ। ପ୍ରାପ୍ତକାଲମିଦଂ ବାକ୍ଯମୁବାଚ ତ୍ବରିତୋ ବଲୀ ॥ 34 ॥ 4-32-34 (29697) ଅସକୃନ୍ନିକୃତଃ ପୂର୍ବଂ ମାତ୍ସ୍ଯସାଲ୍ବେଯକେକଯୈଃ । ସୂତେନୈବ ଚ ମାତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ କୀଚକେନ ପୁନଃ ପୁନଃ ॥ 35 ॥ 4-32-35 (29698) ବାଧିତୋ ବନ୍ଧୁଭିଃ ସାର୍ଧଂ ବଲାଦ୍ବଲବତା ବିଭୋ। ସ କର୍ଣମଭିବୀକ୍ଷ୍ଯାଥ ଦୁର୍ଯୋଧନମଭାଷତ ॥ 36 ॥ 4-32-36 (29699) ରାଷ୍ଟ୍ରଂ ମମାସକୃଦ୍ରାଜନ୍ରାଜ୍ଞା ମାତ୍ସ୍ଯେନ ବାଧିତମ୍ ॥ 37 ॥ 4-32-37 (29700) ପ୍ରଣେତା କୀଚକସ୍ତସ୍ଯ ବଲୋତ୍ସିକ୍ତୋଽଭବନ୍ପୁରା। ଅମର୍ଷୀ ଦୁର୍ଜଯୋ ଜେତା ପ୍ରଖ୍ଯାତବଲପୌରୁଷଃ । ସ ହତସ୍ତତ୍ର ଗନ୍ଧର୍ବୈଃ ପାପକର୍ମା ନୃଶଂସକୃତ୍ ॥ 38 ॥ 4-32-38 (29701) ତସ୍ମିନ୍ବିନିହତେ ରାଜନ୍ହୀନଦର୍ପୋ ନିରାଶ୍ରଯଃ। ଭବିଷ୍ଯତି ନିରୁତ୍ସାହୋ ବିରାଟ ଇତି ମେ ମତିଃ ॥ 39 ॥ 4-32-39 (29702) ତତ୍ର ଯାତ୍ରା ମମ ମତା ଯଦି ତେ ରୋଚତେଽନଘ। କୌରବାଣାଂ ଚ ସର୍ବେଷାଂ କର୍ଣସ୍ଯ ଚ ମହାତ୍ମନଃ ॥ 40 ॥ 4-32-40 (29703) ଏତତ୍କାର୍ଯମହଂ ମନ୍ଯେ ପରମାତ୍ଯଯିକଂ ମହତ୍। ରାଷ୍ଟ୍ରଂ ତସ୍ଯାଭିଯାସ୍ଯାମୋ ଧନଧାନ୍ଯସମାକୁଲମ୍ ॥ 41 ॥ 4-32-41 (29704) ଆଦଦାମୋଽସ୍ଯ ରତ୍ନାନି ବିବିଧାନି ବସୂନି ଚ। ଗ୍ରାମାନ୍ରାଷ୍ଟ୍ରାଣି ବା ତସ୍ଯ ହରିଷ୍ଯାମୋ ବିଭାଗଶଃ ॥ 42 ॥ 4-32-42 (29705) ଅଥବା ଗୋସହସ୍ରାଣି ବହୂନି ଶୁଭଦର୍ଶନ। ବିବିଧାନି ହରିଷ୍ଯାମଃ ପ୍ରତୀପୀଡ୍ଯ ପୁରଂ ବଲାତ୍ ॥ 43 ॥ 4-32-43 (29706) କୌରବୈଃ ସହ ସଂଗମଯ ତ୍ରିଗର୍ତୈଶ୍ଚ ବିଶାଂପତେ। ଗାସ୍ତସ୍ଯାପହରିଷ୍ଯାମଃ ସହ ସର୍ବୈର୍ମହାରଥୈଃ ॥ 44 ॥ 4-32-44 (29707) ସନ୍ଧିଂ ବା ତେନ କୃତ୍ବା ତୁ ନିବଧ୍ନୀମୋଽସ୍ଯ ପୌରୁଷମ୍। ହତ୍ବା ଚାସ୍ଯ ଚମୂଂ କୃତ୍ସ୍ନାଂ ବଶମେବାନଯାମହେ ॥ 45 ॥ 4-32-45 (29708) ତଂ ବଶେ ନ୍ଯାଯତଃ କୃତ୍ବା ସୁଖଂ ବତ୍ସ୍ଯାମହେ ବଯମ୍। ଭବତାଂ ବଲବୃଦ୍ଧିଶ୍ଚ ଭବିଷ୍ଯତି ନ ସଂଶଯଃ ॥ 46 ॥ 4-32-46 (29709) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-32-47x (3125) ତଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ବା ବଚନଂ ତସ୍ଯ କର୍ଣୋ ରାଜାନମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 47 ॥ 4-32-47 (29710) ସୂକ୍ତଂ ସୁଶର୍ମଣା ବାକ୍ଯଂ ପ୍ରାପ୍ତକାଲମିଦଂ ବଚଃ। ତସ୍ମାତ୍କ୍ଷିପ୍ରଂ ବିନିର୍ଯାମୋ ଯୋଜଯିତ୍ବା ବରୂଥିନୀଂ ॥ 48 ॥ 4-32-48 (29711) ଯଦେତତ୍ତେଽଭିରୁଚିତଂ ମମ ଚୈତଦ୍ଧି ରୋଚତେ। ପ୍ରବିଭଜ୍ଯ ଚ ସୈନ୍ଯାନି ଯଥା ବା ମନ୍ଯତେ ଭବାନ୍ ॥ 49 । 4-32-49 (29712) ପ୍ରଜ୍ଞାବାନ୍କୁଲବୃଦ୍ଧଶ୍ଚ ସର୍ବେଷାଂ ନଃ ପିତାମହଃ। ଆଚାର୍ଯଶ୍ଚ କୃପୋ ବିଦ୍ବାଞ୍ଶକୁନିଶ୍ଚାପି ସୌବଲଃ ॥ 50 ॥ 4-32-50 (29713) ମନ୍ଯନ୍ତେ ତେ ଯଥା ସର୍ବେ ତଥା ଯାତ୍ରା ବିଧୀଯତାମ୍। ସଂମନ୍ତ୍ର୍ଯ ଚାଶୁ ଗଚ୍ଛାମଃ ସାଧନାର୍ଥଂ ମହୀପତେ ॥ 51 ॥ 4-32-51 (29714) କିଂନୁ ନଃ ପାଣ୍ଡବୈଃ କାର୍ଯଂ ହୀନାର୍ଥବଲପୌରୁଷୈଃ। ଅତ୍ଯନ୍ତଂ ହି ପ୍ରନଷ୍ଟାସ୍ତେ ପ୍ରାପ୍ତା ବାଽପି ଯମକ୍ଷଯମ୍ ॥ 52 ॥ 4-32-52 (29715) ତଦ୍ଭବାଂଶ୍ଚତୁରଙ୍ଗେଣ ବଲେନ ମହତା ବୃତଃ। ବିରାଟନଗରଂ ଯାତୁ ସର୍ବସୈନ୍ଯେନ ଭାରତ। ଆଦାସ୍ଯାମୋଽଥ ଗାସ୍ତସ୍ଯ ବିବିଧାନି ବସୂନି ଚ ॥ 53 ॥ 4-32-53 (29716) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-32-54x (3126) ତତୋ ଦୁର୍ଯୋଧନୋ ରାଜା ବଚଃ ଶ୍ରୁତ୍ବା ତୁ ତସ୍ଯ ତତ୍। ବୈକର୍ତନସ୍ଯ କର୍ଣସ୍ଯ କ୍ଷିପ୍ରମାଜ୍ଞାପଯତ୍ସ୍ବଯମ୍। ଶାସନେ ନିତ୍ଯଯୁକ୍ତଂ ତୁ ଦୁଃଶାସନମନନ୍ତରମ୍ ॥ 54 ॥ 4-32-54 (29717) ଦୁର୍ଯୋଧନ ଉବାଚ। 4-32-55x (3127) ସହ ବୃଦ୍ଧୈସ୍ତୁ ସଂମନ୍ତ୍ର୍ଯ କ୍ଷିପ୍ରଂ ଯୋଜଯ ବାହିନୀମ୍। ଯଥୋଦ୍ଦେଶଂ ତୁ ଗଚ୍ଛାମଃ ସହିତାଃ ସର୍ବକୌରବୈଃ ॥ 55 ॥ 4-32-55 (29718) ସୁଶର୍ମା ତୁ ଯଥୋଦ୍ଦିଷ୍ଟଂ ଦେଶଂ ଯାତୁ ମହାରଥଃ। ତ୍ରିଗର୍ତୈଃ ସହିତଃ ସର୍ବୈଃ ପ୍ରଖ୍ଯାତବଲପୌରୁଷୈଃ। ପ୍ରାଗେବ ହି ସୁସଂଯତ୍ତୋ ବିରାଟନଗରଂ ପ୍ରତି ॥ 56 ॥ 4-32-56 (29719) ଜଘନ୍ଯତୋ ବଯଂ ତତ୍ର ଯାସ୍ଯାମୋ ଦିବସାନ୍ତରେ। ବିଷଯଂ ମତ୍ସ୍ଯରାଜସ୍ଯ ସୁସମୃଦ୍ଧଂ ସୁସଂହିତମ୍ ॥ 57 ॥ 4-32-57 (29720) ସୁଶର୍ମଣା ଗୃହୀତେ ତୁ ମତ୍ସ୍ଯରାଜସ୍ଯ ଗୋଧନେ। ବିରାଟଃ ସୈନ୍ଯମାଦାଯ ତ୍ରିଗର୍ତୈଃ ସହ ଯୋତ୍ସ୍ଯତି ॥ 58 ॥ 4-32-58 (29721) ଅପରଂ ଦିବସଂ ଗାସ୍ତୁ ତତ୍ର ଗୃହ୍ଣନ୍ତୁ କୌରବାଃ। ଗବାର୍ଥେ ପାଣ୍ଡବାସ୍ତତ୍ର ଯୋତ୍ସ୍ଯନ୍ତି କୁରୁଭିଃ ସହ ॥ 59 ॥ 4-32-59 (29722) ତଥା ଗତ୍ବା ଯଥୋଦ୍ଦେଶଂ ବିରାଟନଗରାନ୍ତିକେ। କ୍ଷିପ୍ରଂ ଗୋଷ୍ଠଂ ସମାସାଦ୍ଯ ଗୃହ୍ଣନ୍ତୁ ବିପୁଲଂ ଧନମ୍ ॥ 60 ॥ 4-32-60 (29723) ଗବାଂ ଶତସହସ୍ରାଣି ଶ୍ରୀମନ୍ତି ଗୁଣବନ୍ତି ଚ। ବଯମସ୍ଯ ନିଗୃହ୍ଣୀମୋ ଦ୍ବିଧା କୃତ୍ବା ଚ ବାହିନୀମ୍ ॥ 61 ॥ 4-32-61 (29724) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-32-62x (3128) ତେ ସ୍ମ ଗତ୍ବା ଯଥୋଦ୍ଦିଷ୍ଟଂ ଦେଶଂ ମତ୍ସ୍ଯମହୀପତେଃ। ସଂନଦ୍ଧା ରଥିନଃ ସର୍ବେ ସପତାକା ବଲୋତ୍କଟାଃ। ପ୍ରତିବୈରଂ ଚିକୀର୍ଷନ୍ତୋ ଗୋଷୁ ଗୃଦ୍ଧା ମହାବଲାଃ ॥ 62 ॥ 4-32-62 (29725) ଆଦତ୍ତ ଗାଃ ସୁଶର୍ମାଽଥ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷସ୍ଯ ଚାଷ୍ଟମୀମ୍ ॥ 63 ॥ 4-32-63 (29726) ଅପରେ ଦିବସେ ସର୍ବେ ରାଜନ୍ସଂଭୂଯ କୌରବାଃ। ନବମ୍ଯାଂ ତେ ନ୍ଯଗୃହ୍ଣନ୍ତ ଗୋକୁଲାନି ସହସ୍ରଶଃ। କୌରବାସ୍ତୁ ମହାବୀର୍ଯା ମତ୍ସ୍ଯାନାଂ ବିଷଯାନ୍ତରେ ॥ 64 ॥ ॥ 4-32-64 (29727) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଦ୍ବାତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 32 ॥

4-33-0 (29728) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-33-0x (3129) ତତସ୍ତେଷାଂ ମହାରାଜ ତତ୍ରୈବାମିତତେଜସାମ୍। ଛଦ୍ମଲିଙ୍ଗପ୍ରବିଷ୍ଟାନାଂ ପାଣ୍ଡବାନାଂ ମହାତ୍ମନାମ୍ ॥ 1 ॥ 4-33-1 (29729) ବ୍ଯତୀତଃ ସମଯଃ ସମ୍ଯଗ୍ବିରାଟନଗରେ ସତାମ୍। କୁର୍ବତାଂ ତସ୍ଯ କର୍ମାଣି ବୀରାଟସ୍ଯ ମହୀପତେଃ ॥ 2 ॥ 4-33-2 (29730) କୀଚକେ ତୁ ହତେ ରାଜା ବିରାଟଃ ପରବୀରହା। ପରାଂ ସଂଭାବନାଂ ଚକ୍ରେ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରେ ଯୁଧିଷ୍ଠିରେ ॥ 3 ॥ 4-33-3 (29731) ତତସ୍ତ୍ରଯୋଦଶସ୍ବାନ୍ତେ ତସ୍ଯ ବର୍ଷସ୍ଯ ଭାରତ। ଶୁଶର୍ମଣା ଗୃହୀତଂ ତୁ ଗୋଧନଂ ତରସା ବହୁ ॥ 4 ॥ 4-33-4 (29732) ତତଃ ଶବ୍ଦୋ ମହାନାସୀଦ୍ରେଣୁଶ୍ଚ ଦିବମସ୍ପୃଶତ୍। ଶଙ୍ଖଦୁନ୍ଦୁଭିଘୋଷଶ୍ଚ ଭେରୀଣାଂ ଚ ମହାସ୍ବନଃ। ଗବାଶ୍ବରଥନାଗାନାଂ ନିଶ୍ବନଶ୍ଚ ପଦାତିନାମ୍ ॥ 5 ॥ 4-33-5 (29733) ଏବଂ ତୈସ୍ତ୍ବଭିନିର୍ଯାଯ ମତ୍ସ୍ଯରାଜସ୍ଯ ଗୋଧନେ। ତ୍ରିଗର୍ତୈର୍ଗୃହ୍ଯମାଣେ ତୁ ଗୋପାଲାଃ ପ୍ରତ୍ଯଷେଧଯନ୍ ॥ 6 ॥ 4-33-6 (29734) ଅଥ ତ୍ରିଗର୍ତା ବହବଃ ପରିଗୃହ୍ଯ ଧନଂ ବହୁ । ପରିକ୍ଷିପ୍ଯ ହଯୈଃ ଶୀଘ୍ରୈ ରଥବ୍ରାତୈଶ୍ଚ ଭାରତ। ଗୋପାଲାନ୍ପ୍ରତ୍ଯଯୁଧ୍ଯନ୍ତ ରଣେ କୃତ୍ବା ଜଯେ ଧୃତିମ୍ ॥ 7 ॥ 4-33-7 (29735) ତେ ହନ୍ଯମାନା ବହୁଭିଃ ପ୍ରାସତୋମରପାଣିଭିଃ । ଗୋପାଲା ଗୋକୁଲେ ଭକ୍ତା ବାରଯାମାସୁରୋଜସା ॥ 8 ॥ 4-33-8 (29736) ପରଶ୍ବଥୈଶ୍ଚ ମୁସଲୈର୍ଭିଣ୍ଡିପାଲୈଶ୍ଚ ମୁଦ୍ଗରୈଃ। ଗୋପାଲାଃ କର୍ଷଣୈଶ୍ଚିତ୍ରୈର୍ଜଘ୍ନୁରଶ୍ବାନ୍ସମନ୍ତତଃ ॥ 9 ॥ 4-33-9 (29737) ତେ ହନ୍ଯମାନାଃ ସଂକ୍ରୁଦ୍ଧାସ୍ତ୍ରିଗର୍ତା ରଥଯୋଧିନଃ । ବିସୃଜ୍ଯ ଶରବର୍ଷଣି ଗୋପାନଦ୍ରାବଯନ୍ବଲାତ୍ ॥ 10 ॥ 4-33-10 (29738) ହନ୍ଯମାନେଷୁ ଗୋପେଷୁ ବିମୁଖେଷୁ ବିଶାଂପତେ। ତତୋ ଯୁବାନଃ ସଂଭୀତାଃ ଶ୍ବସନ୍ତୋ ରେଣୁଗୁଣ୍ଠିତାଃ ॥ 11 ॥ 4-33-11 (29739) ଜବେନ ମହତା ଚୈବ ଗୋପାଲାଃ ପୁରମାବ୍ରଜନ୍। ବିରାଟନଗରଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ନରା ରାଜାନମବ୍ରୁବନ୍ ॥ 12 ॥ 4-33-12 (29740) ସଭାଯାଂ ରାଜଶାର୍ଦୂଲମାସୀନଂ ପାଣ୍ଡବୈଃ ସହ। ଶୂରୈଃ ପରିବୃତଂ ଯୋଧୈଃ କୁଣ୍ଡଲାଙ୍ଗଦଧାରିଭିଃ ॥ 13 ॥ 4-33-13 (29741) ସଦ୍ଭିଶ୍ଚ ପଣ୍ଡିତୈଃ ସାର୍ଧଂ ମନ୍ତ୍ରିଭିଶ୍ଚାପି ସଂବୃତମ୍ । ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଶୀଘ୍ରଂ ତୁ ଗୋପାଲା ବିରାଟମିଦମବ୍ରବନ୍ ॥ 14 ॥ 4-33-14 (29742) ଅସ୍ମାନ୍ଯୁଧି ବିନିର୍ଜିତ୍ଯ ପରିଭୂଯ ସବାନ୍ଧବାନ୍। ଷଷ୍ଟିଂ ଗବାଂ ସହସ୍ରାଣି ତ୍ରିଗର୍ତାଃ କାଲଯନ୍ତି । ତା ନିବର୍ତଯ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ମା ନେଶୁଃ ପଶବସ୍ତବ ॥ 15 ॥ 4-33-15 (29743) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-33-16x (3130) ଶ୍ରୁତ୍ବା ତୁ ବଚନଂ ତେଷାଂ ଗୋପାଲାନାମରିଂଦମଃ। ସ ରାଜା ମହତୀଂ ସେନାଂ ମାତ୍ସ୍ଯାନାଂ ସମବାହଯତ୍। ରଥନାଗାଶ୍ବକଲିଲାଂ ପତ୍ତିଧ୍ବଜସମାକୁଲାମ୍ ॥ 16 ॥ 4-33-16 (29744) ରାଜାନୋ ରାଜପୁତ୍ରାଶ୍ଚ ତନୁତ୍ରାଣ୍ଯଥ ଭେଜିରେ। ଭାନୁମନ୍ତି ବିବାତାନି ସୂପସେବ୍ଯାନି ଭାଗଶଃ ॥ 17 ॥ 4-33-17 (29745) ପୃଥକ୍କାଞ୍ଚନସନ୍ନାହାନ୍ରଥେଷ୍ବଶ୍ବାନଯୋଜଯନ୍ । ଉତ୍କୃଷ୍ଯ ପାଶାନ୍ମୌର୍ବୀଣାଂ ଶୂରାଶ୍ଚାପେଷ୍ବଯୋଜଯନ୍ ॥ 18 ॥ 4-33-18 (29746) ଦୃଢମାଯସଗର୍ଭଂ ତୁ କବଚଂ ତପ୍ତକାଞ୍ଚନମ୍ । ବିରାଟସ୍ଯ ପ୍ରିଯୋ ଭ୍ରାତା ଶତାନୀକୋଽଭ୍ଯହାରଯତ୍ ॥ 19 ॥ 4-33-19 (29747) ସର୍ବଭାରସହଂ ବର୍ମ କଲ୍ଯାଣପଟଲଂ ଦୃଢମ୍। ଶତାନୀକାଦବରଜୋ ମଦିରାକ୍ଷୋଽଭ୍ଯହାରଯତ୍ ॥ 20 ॥ 4-33-20 (29748) ଉତ୍ସେଧେ ଯସ୍ଯ ପଦ୍ମାନି ଶତଂ ସୌଗନ୍ଧିକାନି ଚ। ମୃଷ୍ଟହାଟକପର୍ଯନ୍ତଂ ସୂର୍ଯଦତ୍ତୋଽଭ୍ଯହାରଯତ୍ ॥ 21 ॥ 4-33-21 (29749) ଦୃଢମାଯସଗର୍ଭଂ ଚ ଶ୍ବେତଂ ରୁକ୍ମପରିଷ୍କୃତମ୍। ବିରାଟସ୍ଯ ସୁତୋ ଜ୍ଯେଷ୍ଠୋ ବୀରଃ ଶଙ୍ଖୋଽଭ୍ଯହାରଯତ୍ ॥ 22 ॥ 4-33-22 (29750) ଶତସୂର୍ଯଂ ଶତାବର୍ତଂ ଶତବିନ୍ଦୁ ଶତାକ୍ଷିମତ୍। ଅଭେଦ୍ଯକଲ୍ପଂ ମତ୍ସ୍ଯାନାଂ ରାଜା କବଚମାହରତ୍ ॥ 23 ॥ 4-33-23 (29751) ତତୋ ନାନାତନୁତ୍ରାଣି ସ୍ବାନିସ୍ବାନି ମହାବଲାଃ। ଯୁଯୁତ୍ସବୋଽଭ୍ଯନହ୍ଯନ୍ତ ଦେବକଲ୍ପାଃ ପ୍ରହାରିଣଃ ॥ 24 ॥ 4-33-24 (29752) ସୋପସ୍କରେଷୁ ଶୁଭ୍ରେଷୁ ମହତ୍ସୁ ଚ ମହାରଥାଃ । ପୃଥକ୍କାଞ୍ଚନସନ୍ନାହାନ୍ରଥେଷ୍ବଶ୍ବାନଯୋଜଯନ୍ ॥ 25 ॥ 4-33-25 (29753) ସୂର୍ଯଚନ୍ଦ୍ରପ୍ରତୀକାଶେ ମଣିହେମବିଭୂଷିତେ। ମହାପ୍ରମାଣଂ ମତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ ଧ୍ବଜମୁଚ୍ଛ୍ରିଯତେ ରଥେ ॥ 26 ॥ 4-33-26 (29754) ଧ୍ବଜାନ୍ବହୁବିଧାକାରାନ୍ସୌବର୍ଣାନ୍ହେମମାଲିନଃ। ଯଥାସ୍ବଂ କ୍ଷତ୍ରିଯାଃ ଶୂରା ରଥେଷୁ ସମଯୋଜଯନ୍ ॥ 27 ॥ 4-33-27 (29755) ରଥେଷୁ ଯୁଜ୍ଯମାନେଷୁ କଙ୍କୋ ରାଜାନମବ୍ରବୀତ୍ । ମଯା ହ୍ଯସ୍ରଂ ଚତୁର୍ବର୍ଗମବାପ୍ତମୃଷିସତ୍ତମାତ୍ ॥ 28 ॥ 4-33-28 (29756) ଦଂଶିତୋ ରଥମାସ୍ଥାଯ ପଦଂ ନିର୍ଯାମ୍ଯହଂ ଗବାମ୍। ଅଯଂ ଚ ବଲବାଞ୍ଛରୋ ବଲଲୋ ଦୃଶ୍ଯତେଽନଘ ॥ 29 ॥ 4-33-29 (29757) ଗୋସଙ୍ଖ୍ଯମଶ୍ବବନ୍ଧଂ ଚ ସଂଯୋଜଯ ରଥେଷୁ ବୈଃ। ନୈତେନ ଜାତୁ ଯୁଧ୍ଦ୍ଯେଯୁର୍ଗବାର୍ଥମିତି ମେ ମତିଃ ॥ 30 ॥ 4-33-30 (29758) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-33-31x (3131) ଅଥ ମାତ୍ସ୍ଯୋଽବ୍ରବୀଦ୍ରାଜା ଶତାନୀକଂ ଜଘନ୍ଯଜମ୍। କଙ୍କଶ୍ଚ ବଲଲଃ ସୂଦୋ ଦାମଗ୍ରନ୍ଥିଶ୍ଚ ବୀର୍ଯବାନ୍ ॥ 31 ॥ 4-33-31 (29759) ତନ୍ତ୍ରିପାଲଶ୍ଚ ଗୋସଙ୍ଖ୍ଯୋ ଯଥା ତେ ପୁରୁଷର୍ଷଭାଃ । ଶୂରାଃ ସୁବୀରାଃ ପୁରୁଷା ନାଗରାଜବରୋପମାଃ । ଯୁଦ୍ଧ୍ଯେଯୁରିତି ମେ ବୁଦ୍ଧିର୍ବର୍ତତେ ନାତ୍ର ସଂଶଯଃ ॥ 32 ॥ 4-33-32 (29760) ଏତେପାମପି ଦୀଯନ୍ତାଂ ରଥା ଧ୍ବଜପତାକିନଃ। କବଚାନି ବିଚିତ୍ରାଣି ଦୃଢାନି ଚ ଲଘୂନି ଚ ॥ 33 ॥ 4-33-33 (29761) ପ୍ରତିମୁଞ୍ଚନ୍ତୁ ଗାତ୍ରେଷୁ ଦୀଯନ୍ତାମାଯୁଧାନି ଚ । ନେମେ ଜାତୁ ନ ଯୁଦ୍ଧ୍ଯ୍ରେଯୁରିତି ମେ ଧୀଯତେ ମତିଃ ॥ 34 ॥ 4-33-34 (29762) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-33-35x (3132) ତଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ବା ନୃପତେର୍ବାକ୍ଯଂ ଶୀଘ୍ରଂ ତ୍ବରିତମାନସଃ। ଶତାନୀକଃ ସ ପାର୍ଥଭ୍ଯୋ ରଥାନ୍ରାଜନ୍ସମାଦିଶତ୍ ॥ 35 ॥ 4-33-35 (29763) ସହଦେବାଯ ରାଜ୍ଞେ ଚ ଭୀମାଯ ନକୁଲାଯ ଚ। ତାନ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ସହସା ସୂତା ରାଜଭକ୍ତିପୁରସ୍କୃତାଃ ॥ 36 ॥ 4-33-36 (29764) ନିର୍ଦିଷ୍ଟା ନରଦେବେନ ରଥାଞ୍ଛୀଘ୍ରମଯୋଜଯନ୍। କବଚାନି ବିଚିତ୍ରାଣି ନବାନି ଚ ଦୃଢାନି ଚ॥ 37 ॥ 4-33-37 (29765) ବିରାଟଃ ପ୍ରଦଦୌ ଯାନି ତେଷାମକ୍ଲିଷ୍ଟକର୍ମଣାମ୍। ତାନ୍ଯାମୁଚ୍ଯ ଶରୀରେଷୁ ଦଂଶିତାସ୍ତେ ମହାରଥାଃ ॥ 38 ॥ 4-33-38 (29766) ତରସ୍ବିନଶ୍ଛନ୍ନରୂପାଃ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରବିଶାରଦାଃ । ରଥାନ୍ହେମପରିଷ୍କାରାନ୍ସମାସ୍ଥାଯ ମହାରଥାଃ। ପାଣ୍ଡବା ନିର୍ଯଯୁର୍ହୃଷ୍ଟା ଦଂଶିତା ରାଜସତ୍ତମ ॥ 39 ॥ 4-33-39 (29767) ବିରାଟମନ୍ବଯୁଃ ପଶ୍ଚାତ୍ସହିତାଃ କୁରୁପୁଙ୍ଗବାଃ। ଚତ୍ବାରୋ ଭ୍ରାତରଃ ଶୂରାଃ ପାଣ୍ଡବାଃ ସତ୍ଯବିକ୍ରମାଃ ॥ 40 ॥ 4-33-40 (29768) ଦୀର୍ଘାନାଂ ଚ ଦୃଢାନାଂ ଚ ଧନୁଷାଂ ତେ ଯଥାବଲମ୍। ଉତ୍କୃଷ୍ଯ ପାଶାନ୍ମୌର୍ବୀଣାଂ ବୀରାଶ୍ଚାପେଷ୍ବଯୋଜଯନ୍ ॥ 41 ॥ 4-33-41 (29769) ତତଃ ସୁବାସସଃ ସର୍ବେ ବୀରାଶ୍ଚନ୍ଦନରୂଷିତାଃ । ଚୋଦିତା ନରଦେବେନ କ୍ଷିପ୍ରମଶ୍ବାନଚୋଦଯନ୍ ॥ 42 ॥ 4-33-42 (29770) ତେ ହଯା ହେମସଂଚ୍ଛନ୍ନା ବୃହନ୍ତଃ ସାଧୁବାହିନଃ । ଚୋଦିତାଃ ପ୍ରତ୍ଯଦୃଶ୍ଯନ୍ତ ପତ୍ରିଣାମିବ ପଙ୍କ୍ତଯଃ ॥ 43 ॥ 4-33-43 (29771) ଭୀମରୂପାଶ୍ଚ ମାତଙ୍ଗାଃ ପ୍ରଭିନ୍ନକରଟାମୁଖାଃ। ସ୍ବାରୂଢା ଯୁଦ୍ଧକୁଶଲୈର୍ମହାମାତ୍ରାଧିରୋହିତାଃ ॥ 44 ॥ 4-33-44 (29772) କ୍ଷରନ୍ତ ଇବ ଜୀମୂତାଃ ସୁଦନ୍ତାଃ ଷାଷ୍ଟିହାଯନାଃ । ରାଜାନମନ୍ବଯୁଃ ପଶ୍ଚାତ୍କ୍ରାମନ୍ତ ଇବ ପର୍ବତାଃ ॥ 45 ॥ 4-33-45 (29773) ଦୃଢାଯୁଧଜନାକୀର୍ଣଂ ରଥାଶ୍ବଗଜସଂକୁଲମ୍ । ତଦ୍ବଲାଗ୍ରଂ ବିରାଟସ୍ଯ ଶକ୍ରସ୍ଯେବ ତଦା ବଭୌ ॥ 46 ॥ 4-33-46 (29774) ତଂ ପ୍ରଯାନ୍ତଂ ମହାରାଜ ନିନୀଷନ୍ତଂ ଗବାଂ ପଦମ୍। ବିଶାରଦାନାଂ ବୈଶ୍ଯାନାଂ ପ୍ରକୃଷ୍ଟାନାଂ ତଦା ନୃପ ॥ 47 ॥ 4-33-47 (29775) ବିଂଶତିସ୍ତୁ ସହସ୍ରାଣି ନରାଣାମନୁଯାଯିନାମ୍। ଅଷ୍ଟୌ ରଥସହସ୍ରାଣି ଦଶ ନାଗଶତାନି ଚ । ବିଂଶଚ୍ଚାଶ୍ବସହସ୍ରାଣି ମାତ୍ସ୍ଯାନାଂ ତ୍ବରିତଂ ଯଯୁଃ ॥ 48 ॥ 4-33-48 (29776) ତଦନୀକଂ ବିରାଟସ୍ଯ ଶୁଶୁଭେଽତୀବ ଭାରତ। ବସନ୍ତେ ବହୁପୁଷ୍ପାଢ୍ଯଂ କାନନଂ ଚିତ୍ରିତଂ ଯଥା ॥ 49 ॥ ॥ 4-33-49 (29777) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହାଣପର୍ବଣି ତ୍ରଯସ୍ତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 33 ॥

4-34-0 (29778) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-34-0x (3133) ନିର୍ଯାଯ ନଗରାଚ୍ଛୂରା ବ୍ଯୂଢାନୀକାଃ ପ୍ରହାରିଣଃ। ତ୍ରିଗର୍ତାନସ୍ପୃଶନ୍ମାତ୍ସ୍ଯାଃ ମୂର୍ଯେଽସ୍ତଂଗମିତେ ସତି ॥ 1 ॥ 4-34-1 (29779) ତେ ତ୍ରିଗର୍ତାଶ୍ଚ ମାତ୍ସ୍ଯାଶ୍ଚ ବ୍ଯୂଢାନୀକାଃ ପ୍ରହାରିଣଃ। ଅନ୍ଯୋନ୍ଯମଭିବର୍ତନ୍ତେ ଗୋଷୁ ଗୃଦ୍ଧା ମହାବଲାଃ ॥ 2 ॥ 4-34-2 (29780) ଭୀମାଶ୍ଚ ମତ୍ତମାତଙ୍ଗାସ୍ତୋମରାଙ୍କୁଶଚୋଦିତାଃ। ଗ୍ରାମଣୀଯୈଃ ସମାରୂଢାଃ କୁଶଲୈର୍ହସ୍ତିସାଦିଭିଃ ॥ 3 ॥ 4-34-3 (29781) ତେଷାଂ ସମାଗମୋ ଘୋରସ୍ତୁମୁଲୋ ରୋମହର୍ଷଣଃ। ଘ୍ନତାଂ ପରସ୍ପରଂ ରାଜନ୍ଯମରାଷ୍ଟ୍ରବିବର୍ଧନଃ ॥ 4 ॥ 4-34-4 (29782) ଦେବାସୁରସମୋ ରାଜନ୍ନାସୀତ୍ସୂର୍ଯେଽବଲମ୍ବତି । ପଦାତିରଥନାଗେନ୍ଦ୍ରହଯାରୋହବଲୌଘବାନ୍ ॥ 5 ॥ 4-34-5 (29783) ଅନ୍ଯୋନ୍ଯମଭ୍ଯାପତତାଂ ନିଘ୍ନତାଂ ଚେତରେତରମ୍ । ଉଦତିଷ୍ଠଦ୍ରଜୋ ଭୌମଂ ନ ପ୍ରାଜ୍ଞାଯତ କିଂଚନ ॥ 6 ॥ 4-34-6 (29784) ପକ୍ଷିଣଶ୍ଚାପତନ୍ଭୂମୌ ସୈନ୍ଯେନ ରଜସା ବୃତାଃ । ଇଷୁଭିର୍ବ୍ଯତିସର୍ପଦ୍ଭିରାଦିତ୍ଯୋଽନ୍ତରଧୀଯତ ॥ 7 ॥ 4-34-7 (29785) ଖଦ୍ଯୋତୈରିବ ସଂଯୁକ୍ତମନ୍ତରିକ୍ଷମଜାଯତ॥ 8 ॥ 4-34-8 (29786) ରୁକ୍ମପୃଷ୍ଠାନି ଚାପାନି ବିଚେରୁର୍ବିଦ୍ଯୁତୋ ଯଥା । ନର୍ଦତାଂ ଲୋକବୀରାଣାଂ ସବ୍ଯଂ ଦକ୍ଷିଣମସ୍ଯତାମ୍ ॥ 9 ॥ 4-34-9 (29787) ରଥା ରଥୈଃ ସମାଜଗ୍ମୁଃ ପତ୍ତଯଶ୍ଚ ପଦାତିଭିଃ । ସାଦିନଃ ସାଦିଭିର୍ଜଗ୍ମୁର୍ଗଜୈଶ୍ଚାପି ମହାଗଜାଃ ॥ 10 ॥ 4-34-10 (29788) ଅସିଭିଃ ପଟ୍ଟସୈଶ୍ଚାପି ଶକ୍ତିଭିସ୍ତୋମରୈରପି । ସଂରବ୍ଧାଃ ସମରେ ଯୋଧା ନିଜଘ୍ନୁରିତରେତରମ୍ ॥ 11 ॥ 4-34-11 (29789) ନିଘ୍ନନ୍ତଃ ସମରେଽନ୍ଯୋନ୍ଯଂ ହୃଷ୍ଟାଃ ପରିଘପାଣଯଃ । ନ ଶେକୁରତିସଂକ୍ରୁଦ୍ଧାଃ ଶୂରାଃ କର୍ତୁଂ ପରାଙ୍ଭୁଖମ୍ ॥ 12 ॥ 4-34-12 (29790) ରକ୍ତାଧରୋଷ୍ଠଂ ସୁନସଂ କ୍ଲୃପ୍ତଶ୍ମଶ୍ରୁ ସ୍ବଲଂକୃତମ୍। ଅଦୃଶ୍ଯତ ଶିରଶ୍ଛିନ୍ନଂ ରଜୋବିଧ୍ବସ୍ତକୁଣ୍ଡଲମ୍ ॥ 13 ॥ 4-34-13 (29791) ଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ତତ୍ର ଗାତ୍ରାଣି ବୀରୈଶ୍ଛିନ୍ନାନି ସର୍ବଶଃ । ସାଲସ୍କନ୍ଧନିକାଶାନି କ୍ଷତ୍ରିଯାଣା ମହାମୃଧେ ॥ 14 ॥ 4-34-14 (29792) ନାଗଭୋଗନିକାଶୈଶ୍ଚ ବାହୁଭିଶ୍ଚନ୍ଦନୋକ୍ଷିତୈଃ। ଆକୀର୍ଣା ବସୁଧା ତତ୍ର ଶିରୋଭିଶ୍ଚ ସକୁଣ୍ଡଲୈଃ ॥ 15 ॥ 4-34-15 (29793) ଯଥା ବା ବାସସୀ ଶ୍ଲକ୍ଷ୍ଣେ ମହାରଜତରଞ୍ଜିତେ। ବିଭ୍ରତୀ ଯୁବତୀ ଶ୍ଯାମା ତଦ୍ବଦ୍ଭାତି ବସୁନ୍ଧରା ॥ 16 ॥ 4-34-16 (29794) ଉପାଶାମ୍ଯଦ୍ରଜୋ ଭୌମଂ ରୁଧିରେଣ ପ୍ରବର୍ଷତା। କଶ୍ମଲଂ ପ୍ରାବିଶଦ୍ଧୋରଂ ନିର୍ମର୍ଯାଦମବର୍ତତ ॥ 17 ॥ 4-34-17 (29795) ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋଽପି ଧର୍ମାତ୍ମା ଭ୍ରାତୃଭିଃ ସହିତସ୍ତଦା। ବ୍ଯୂହଂ କୃତ୍ବା ବିରାଟସ୍ଯ ଅନ୍ବଯୁଧ୍ଯତ ପାଣ୍ଡବଃ ॥ 18 ॥ 4-34-18 (29796) ଆତ୍ମାନଂ ଶ୍ଯେନବତ୍କୃତ୍ବା ତୁଣ୍ଡମାସୀଦ୍ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ପକ୍ଷୌଂ ଯମୌ ଚ ଭବତଃ ପୁଚ୍ଛମାସୀଦ୍ବୃକୋଦରଃ ॥ 19 ॥ 4-34-19 (29797) ସହସ୍ରଂ ନ୍ଯହନତ୍ତତ୍ର କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ଭୀମସେନସ୍ତୁ ସଂକ୍ରୁଦ୍ଧଃ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରଃ । ଦ୍ବିସହସ୍ରଂ ରଥାନ୍ବୀରଃ ପରଲୋକଂ ପ୍ରବେଶଯତ୍ ॥ 20 ॥ 4-34-20 (29798) ନକୁଲସ୍ତ୍ରିଶତଂ ଜଘ୍ନେ ସହଦେବଶ୍ଚତୁଃଶତମ୍ । ଶତାନୀକଃ ଶତଂ ଜଘ୍ନେ ମଦିରାଶ୍ବଶ୍ଚତୁଃଶତମ୍ ॥ 21 ॥ 4-34-21 (29799) ପ୍ରହୃଷ୍ଟାଂ ମହତୀଂ ସେନାଂ ତ୍ରିଗର୍ତାନାଂ ମହାବଲୌ । ଆର୍ଚ୍ଛତାଂ ବହୁସଂରବ୍ଧୌ କେଶାକେଶି ରଥାରଥି ॥ 22 ॥ 4-34-22 (29800) ଲକ୍ଷଯିତ୍ବା ତ୍ରିଗର୍ତାନାଂ ତୌ ପ୍ରବିଷ୍ଟୌ ମହାଚମୂମ୍। ଜଗ୍ମତୁଃ ସୂର୍ଯଦତ୍ତଶ୍ଚ ବଲଲଶ୍ଚାପି ପୃଷ୍ଠତଃ ॥ 23 ॥ 4-34-23 (29801) ଶଙ୍ଖୋ ବିରାଟପୁତ୍ରଶ୍ଚ ମହେଷ୍ବାସୋ ମହାବଲଃ। ବିନିଘ୍ନନ୍ସମରେ ଶୂରାନ୍ପ୍ରବିବେଶ ମହାଚମୂମ୍ ॥ 24 ॥ 4-34-24 (29802) ବିରାଟସ୍ତତ୍ର ସଂଗ୍ରାମେ ହତ୍ବା ପଞ୍ଚଶତଂ ରଥାନ୍। କୁଞ୍ଜରାଣାଂ ଶତଂ ଚୈବ ସହସ୍ରଂ ବାଜିନାଂ ତଥା ॥ 25 ॥ 4-34-25 (29803) ଚରନ୍ସ ବିବିଧାନ୍ମାର୍ଗାନ୍ରଥେନ ରଥିନାଂବରଃ। ତ୍ରିଗର୍ତାନାଂ ସୁଶର୍ମାଣମାର୍ଚ୍ଛଦ୍ରୁକ୍ମରଥଂ ରଣେ ॥ 26 ॥ 4-34-26 (29804) ତୌ ତୁ ପ୍ରାହରତାଂ ତତ୍ର ମହେଷ୍ବାସୌ ମହାବଲୌ । ଅନ୍ଯୋନ୍ଯମଭିନିଘ୍ନନ୍ତୌ ଗୋଷୁ ଗୋବୃଷଭାବିବ ॥ 27 ॥ 4-34-27 (29805) ରାଜସିଂହୌ ସୁସଂରବ୍ଧୌ ବିରେଜତୁରମର୍ଷଣୌ। କୃତାସ୍ରୌ ନିଶିତୈର୍ବାଣୈରସିଶକ୍ତିପରଶ୍ବଥୈଃ ॥ 28 ॥ 4-34-28 (29806) ତତୋ ରଥାଭ୍ଯାଂ ରଥିନୌ ବ୍ଯତୀଯାତାଂ ସମନ୍ତତଃ । ଶରାନ୍ସସୃଜତୁଃ ଶୀଘ୍ରଂ ତୋଯଧାରା ଘନାବିବ ॥ 29 ॥ 4-34-29 (29807) ଅନ୍ଯୋନ୍ଯମଭିସଂରବ୍ଧୌ ଦନ୍ତାଭ୍ଯାମିବ କୁଞ୍ଜରୌ। କୃତାସ୍ତ୍ରୌ ନିଶିତୈର୍ବାଣୈର୍ଦାରଯାମାସତୂ ରଣେ ॥ 30 ॥ 4-34-30 (29808) ମାତ୍ସ୍ଯୋ ରାଜା ସୁଶର୍ମାଣଂ ବିବ୍ଯାଧ ନିଶିତୈଃ ଶରୈଃ । ପଞ୍ଚଭିଃ ପଞ୍ଚଭିର୍ବାଣୈର୍ବିବ୍ଯାଧ ଚତୁରୋ ହଯାନ୍ ॥ 31 ॥ 4-34-31 (29809) ଦ୍ବାଭ୍ଯାଂ ସୂତଂ ଚ ବିବ୍ଯାଧ କେତୁଂ ଚ ତ୍ରିଭିରାଶୁଗୈଃ । ତଥୈବ ମାତ୍ସ୍ଯରାଜଂ ତୁ ସୁଶର୍ମା ଯୁଦ୍ଧଦୁର୍ମଦଃ । ପଞ୍ଚାଶଦ୍ଭିଃ ଶିତୈର୍ବାଣୈବିବ୍ଯାଧ ପରମାସ୍ତ୍ରବିତ୍ ॥ 32 ॥ 4-34-32 (29810) ତଯୋର୍ବଲାନି ରାଜେନ୍ଦ୍ର ସମସ୍ତାନି ମହାରଣେ। ନାଜାନନ୍ତ ତଦାଽନ୍ଯୋନ୍ଯଂ ପ୍ରଦୋଷେ ରଜସା ବୃତେ ॥ 33 ॥ ॥ 4-34-33 (29811) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଚତୁସ୍ତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 34 ॥

4-35-0 (29812) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-35-0x (3134) ତମସାଽଭିପ୍ଲୁତେ ଲୋକେ ରଜସା ଚୈବ ଭାରତ। ବ୍ଯତିଷ୍ଠନ୍ତ ମୁହୂର୍ତଂ ତେ ବ୍ଯୂଢାନୀକାଃ ପ୍ରହାରିଣମ୍ ॥ 1 ॥ 4-35-1 (29813) ତତୋଽନ୍ଧକାରଂ ପ୍ରଣୁଦନ୍ନୁଦତିଷ୍ଠନ୍ନିଶାକରଃ। କୁର୍ବାଣୋ ବିମଲାଂ ରାତ୍ରିଂ ଦର୍ଶଯନ୍କ୍ଷତ୍ରିଯାନ୍ରଣେ ॥ 2 ॥ 4-35-2 (29814) ତତଃ ପ୍ରକାଶମାସାଦ୍ଯ ପୁନର୍ଯୁଦ୍ଧମବର୍ତତ। ଘୋରରୂପଂ ତଦା ତେଷାମବେକ୍ଷ୍ଯ ତୁ ପରସ୍ପରମ୍ ॥ 3 ॥ 4-35-3 (29815) ତଥୈବ ତେଷାଂ ତୁମୁଲାନି ତାନି କ୍ରୁଦ୍ଧାନି ଚାନ୍ଯୋନ୍ଯମଭିଦ୍ରବନ୍ତି। ଗଦାସିପଟ୍ଟୈଶ୍ଚ ପରଶ୍ବଥୈଶ୍ଚ ପ୍ରାସୈଶ୍ଚ ତୀକ୍ଷ୍ଣାଗ୍ରସୁଧୌତଧାରୈଃ ॥ 4 ॥ 4-35-4 (29816) ବଲଂ ତୁ ମାତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ ବଲେନ ରାଜା ସର୍ବଂ ତ୍ରିଗର୍ତାଧିପତିଃ ସୁଶର୍ମା। ପ୍ରମଥ୍ଯ ଜିତ୍ବା ଚ ନିପୀଡ୍ଯ ମତ୍ସ୍ଯାନ୍ବିରାଟମୋଜସ୍ବିନମଭ୍ଯଧାବତ୍ ॥ 5 ॥ 4-35-5 (29817) ମତ୍ତାବିବ ବୃଷୌ ତୌ ତୁ ଗଜାବିବ ମଦୋଦ୍ଧତୌ । ସିଂହାବିବ ଗଜଗ୍ରାହୌ ଶକ୍ରବୃତ୍ରାବିବୋଦ୍ଧତୌ ॥ 6 ॥ 4-35-6 (29818) ଉଭୌ ତୁଲ୍ଯବଲୋତ୍ସାହାବୁଭୌ ତୁଲ୍ଯପରାକ୍ରମୌ। ଉଭୌ ତୁଲ୍ଯାସ୍ରବିକ୍ଷେପାବୁଭୌ ଯୁଦ୍ଧବିଶାରଦୌ ॥ 7 ॥ 4-35-7 (29819) ତୌ ନିହତ୍ଯ ପୃଥଗ୍ଧୁର୍ଯାନୁଭଯୋଃ ପାର୍ଷ୍ଣିସାରଥୀ । ଆସ୍ତାଂ ତୁଲ୍ଯଧନୁର୍ଗ୍ରାହୌ କୃଷ୍ଣକଂସାବିବୋଦ୍ଧତୌ ॥ 8 ॥ 4-35-8 (29820) ତତଃ ସୁଶର୍ମା ତ୍ରୈଗର୍ତଃ ସହ ଭ୍ରାତ୍ରା ସୁବର୍ମଣା। ଅଭ୍ଯଦ୍ରବନ୍ମତ୍ସ୍ଯରାଜଂ ରଥବ୍ରାତେନ ସର୍ବଶଃ ॥ 9 ॥ 4-35-9 (29821) ତତୋ ରଥାଭ୍ଯାଂ ପ୍ରସ୍କନ୍ଦ୍ଯ ଭ୍ରାତରୌ କ୍ଷତ୍ରିଯର୍ଷଭୌ। ଗଦାପାଣୀ ସୁସଂରବ୍ଧୌ ସମଭ୍ଯଦ୍ରବତାଂ ଜବାତ୍ ॥ 10 ॥ 4-35-10 (29822) ସୁଶର୍ମା ପରବୀରଘ୍ନୋ ବଲବାନ୍ବୀର୍ଯବାନ୍ଗଦୀ। ବିରଥଂ ମତ୍ସ୍ଯରାଜାନଂ ଜୀବଗ୍ରାହମଥାଗ୍ରହୀତ୍ ॥ 11 ॥ 4-35-11 (29823) ତମୁନ୍ମଥ୍ଯ ସୁଶର୍ମା ତୁ ଯୁବତୀମିବ କାମୁକଃ। ସ୍ଯନ୍ଦନଂ ସ୍ବଂ ସମାରୋପ୍ଯ ପ୍ରଯଯୌ ଭୀମବିକ୍ରମଃ ॥ 12 ॥ 4-35-12 (29824) ତସ୍ମିନ୍ଗୃହୀତେ ବିରଥେ ବିରାଟେ ବଲବତ୍ତରେ। ବଲଂ ସର୍ବଂ ବିଭଗ୍ନଂ ତନ୍ନିରୁତ୍ସାହଂ ନିରାଶକମ୍ ॥ 13 ॥ 4-35-13 (29825) ପ୍ରାଦ୍ରବନ୍ତ ଭଯାନ୍ମାତ୍ସ୍ଯାସ୍ତ୍ରିଗର୍ତୈରର୍ଦିତା ରଣେ । ବିଦିକ୍ଷୁଃ ଦିକ୍ଷୁ ସର୍ବାସୁ ପଲାଯନ୍ତି ଚ ଯାନ୍ତି ଚ ॥ 14 ॥ 4-35-14 (29826) ତେଷୁ ବିଦ୍ରାଂବ୍ଯମାଣେଷୁ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ଅଭ୍ଯଭାଷତ ଧର୍ମାତ୍ମା ଭିମସେନମରିନ୍ଦମମ୍ ॥ 15 ॥ 4-35-15 (29827) ମାତ୍ସ୍ଯରାଜସ୍ତ୍ରିଗର୍ତେନ ପରାମୃଷ୍ଟଃ ସୁଶର୍ମଣା। ତଂ ମୋକ୍ଷଯ ମହାବାହୀ ମା ଗମଦ୍ଦ୍ବିଷତାଂ ବଶମ୍ ॥ 16 ॥ 4-35-16 (29828) ଭୀମସେନଃ ମହାବାହୋ ଗୃହୀତଂ ତୁ ସୁଶର୍ମଣା। ତ୍ରାଯସ୍ବ ମୋଚଯ କ୍ଷିପ୍ରମସ୍ମତ୍ପ୍ରୀତିକରଂ ନୃପମ୍ ॥ 17 ॥ 4-35-17 (29829) ଉଷିତାଃ ସ୍ମ ସୁଖଂ ସର୍ବେ ସର୍ବକାମୈଃ ସୁପୂଜିତାଃ। ଭୀମସେନ ତ୍ବଯା କାର୍ଯା ତସ୍ଯ ବାତସ୍ଯ ନିଷ୍କୃତିଃ ॥ 18 ॥ 4-35-18 (29830) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-35-19x (3135) ତଂ ତଥାବାଦିନଂ ତତ୍ର ଭୀମସେନୋ ମହାବଲଃ। ଅଭ୍ଯଭାଷତ ଦୁର୍ଧର୍ଷୋ ରଣମଧ୍ଯେ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍ ॥ 19 ॥ 4-35-19 (29831) ଅହମେନଂ ପରିତ୍ରାସ୍ଯେ ଶାସନାତ୍ତବ ପାର୍ଥିବ। ପଶ୍ଯେଦଂ ସୁମହତ୍କର୍ମ ଯୁଧ୍ଯତୋ ମମ ଶତ୍ରୁଭିଃ ॥ 20 ॥ 4-35-20 (29832) ସ୍ବବାହୁବଲମାଶ୍ରିତ୍ଯ ପରେଷାମସମଂ ରଣେ। ଏକାନ୍ତମାଶ୍ରିତୋ ରାଜଂସ୍ତିଷ୍ଠ ତ୍ବଂ ଭ୍ରାତୃଭିଃ ସହ ॥ 21 ॥ 4-35-21 (29833) ଅଯଂ ବୃକ୍ଷୋ ମହାଶାଖୋ ଗିରିମାତ୍ରୋ ବନସ୍ପତିଃ। ଅହମେନଂ ସମାରୁଜ୍ଯ ପୋଥଯିଷ୍ଯାମି ଶାତ୍ରବାନ୍ ॥ 22 ॥ 4-35-22 (29834) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-35-23x (3136) ତଂ ମତ୍ତମିବ ମାତଙ୍ଗଂ ବୀକ୍ଷମାଣଂ ବନସ୍ପତିମ୍। ଅବ୍ରବୀଦ୍ଭ୍ରାତରଂ ବୀରଂ ଧର୍ମରାଜୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 23 ॥ 4-35-23 (29835) ଭୀମ ମା ସାହସଂ କାର୍ଷୀସ୍ତିଷ୍ଠତ୍ବେଷ ବନସ୍ପତିଃ ॥ 24 ॥ 4-35-24 (29836) ମା ତ୍ବାଂ ବୃକ୍ଷେଣ କର୍ମାଣି କୁର୍ବନ୍ତମତିମାନୁଷମ୍ । ଜନାଃ ସମବବୁଧ୍ଯେରନ୍ଭୀମୋଽଯମିତି ଭାରତ ॥ 25 ॥ 4-35-25 (29837) ମା ଗ୍ରହୀସ୍ତ୍ବମିମଂ ବୃକ୍ଷଂ ସିଂହନାଦଂ ଚ ମା ନଦ। କର୍ମଣା ସିଂହନାଦେନ ବିଜ୍ଞାସ୍ଯନ୍ତି ଜନା ଧ୍ରୁବମ୍ ॥ 26 ॥ 4-35-26 (29838) ଇମଂ ବୃକ୍ଷଂ ଗୃହୀତ୍ବା ତ୍ବଂ ନେମାଂ ସେନାମଭିଦ୍ରବ । ବୃକ୍ଷଂ ଚ ତ୍ବାଂ ରୁଜନ୍ତଂ ବୈ ବିଜ୍ଞାସ୍ଯତି ଜନୋ ଧ୍ରୁବଂ ॥ 27 ॥ 4-35-27 (29839) ଅନ୍ଯଦେବାଯୁଧଂ ଗୃହ୍ଯ ପ୍ରତିପଦ୍ଯସ୍ବ ମାନୁଷମ୍। ଚାପଂ ବା ଯଦି ବା ଶକ୍ତିଂ ନିସ୍ତ୍ରିଂଶଂ ବା ପରଶ୍ବଥମ୍ ॥ 28 ॥ 4-35-28 (29840) ଯଦେବ ମାନୁଷଂ ଭୀମ ଭବେଦନ୍ଯୈରଲକ୍ଷିତମ୍ । ତଦେବାଯୁଧମାଦାଯ ମୋଚଯାଶୁ ମହୀତିମ୍ ॥ 29 ॥ 4-35-29 (29841) ଯମୌ ଚ ଚକ୍ରରକ୍ଷୌ ତେ ଭବିତାରୌ ମହାବଲୌ। ବ୍ଯାଯଚ୍ଛତସ୍ତେ ସମରେ ମତ୍ସ୍ଯରାଜଂ ପରୀପ୍ସ୍ରତଃ ॥ 30 ॥ 4-35-30 (29842) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-35-31x (3137) ଭ୍ରାତୁର୍ବଚନମାଦାଯ ଭୀମୋ ବୃକ୍ଷଂ ବିସୃଜ୍ଯ ଚ। ଚାପମାଦାଯ ସଂପ୍ରାପ୍ତୋ ରଥମାସ୍ଥାଯ ପାଣ୍ଡବଃ ॥ 31 ॥ 4-35-31 (29843) ବ୍ଯମୁଞ୍ଚଚ୍ଛରବର୍ଷାଣି ସତୋଯ ଇବ ତୋଯଦଃ । ତଂ ଭୀମୋ ଭୀମକର୍ମାଣଂ ଶୁଶର୍ମାଣମଥାଽଽଦ୍ରବତ୍ ॥ 32 ॥ 4-35-32 (29844) ବିରାଟମଭିବୀକ୍ଷ୍ଯୈନଂ ତିଷ୍ଠିତିଷ୍ଠେତି ଚାବଦତ୍ ॥ 33 ॥ 4-35-33 (29845) ସୁଶର୍ମା ଚିନ୍ତଯାମାସ କାଲାନ୍ତକଯମୋପମମ୍ । ତିଷ୍ଠତିଷ୍ଠେତି ଭାଷନ୍ତଂ ପୃଷ୍ଠତୋ ରଥପୁଙ୍ଗବଃ ॥ 34 ॥ 4-35-34 (29846) ପଶ୍ଯତାଂ ସୁମହତ୍କର୍ମ ମହଦ୍ଯୁଦ୍ଧମୁପସ୍ଥିତମ୍ । ପରାବୃତ୍ତୋ ଧନୁର୍ଗୃହ୍ଯ ସୁଶର୍ମା ଭ୍ରାତୃଭିଃ ସହ ॥ 35 ॥ 4-35-35 (29847) ନିମେଷାନ୍ତରମାତ୍ରେଣ ଭୀମସେନେନ ତେ ରଥାଃ । ରଥାନାଂ ଚ ଗଜାନାଂ ଚ ବାଜିନାଂ ଚ ସସାଦିନାଂ ॥ 36 ॥ 4-35-36 (29848) ସହସ୍ରଶତସଂଘାତାଃ ଶୂରାଣାମୁଗ୍ରଧନ୍ବିନାମ୍ । ପାତିତା ଭୀମସେନେନ ବିରାଟସ୍ଯ ସମୀପତଃ ॥ 37 ॥ 4-35-37 (29849) ପତ୍ତଯୋ ନିହତାସ୍ତେଷାଂ ଗଦାଂ ଗୃହ୍ଯ ମହାତ୍ମନା ॥ 38 ॥ 4-35-38 (29850) ତଦ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତାଦୃଶଂ ଯୁଦ୍ଧଂ ସୁଶର୍ମା ଯୁଦ୍ଧଦୁର୍ମଦଃ। ଚିନ୍ତଯାମାସ ମନସା କିଂ ଶେଷଂ ହି ବଲସ୍ଯ ମେ ॥ 39 ॥ 4-35-39 (29851) ଅପରୋ ଦୃଶ୍ଯତେ ସୈନ୍ଯେ ପୁରା ମଗ୍ନୋ ମହାବଲେ। ଆକର୍ଣପୂର୍ଣେନ ତଦା ଧନୁଷା ପ୍ରତ୍ଯଦୃଶ୍ଯତ ॥ 40 ॥ 4-35-40 (29852) ସୁଶର୍ମା ସାଯକାଂସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣାନ୍କ୍ଷିପତେ ଚ ପୁନଃପୁନଃ ॥ 41 ॥ 4-35-41 (29853) ତତଃ ସମସ୍ତାସ୍ତେ ସର୍ବେ ତୁରଗାନଭ୍ଯଚୋଦଯନ୍। ଦିବ୍ଯମସ୍ତ୍ରଂ ବିକୁର୍ବାଣାସ୍ତ୍ରିଗର୍ତାନ୍ପ୍ରତ୍ଯମର୍ଷଣାଃ ॥ 42 ॥ 4-35-42 (29854) ତାନ୍ନିବୃତ୍ତରଥାନ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପାଣ୍ଡବାସ୍ତାଂ ମହାଚମୂମ୍ । ବୈରାଟିଃ ପରମକ୍ରୁଦ୍ଧୋ ଯୁଯୁଧେ ପରମାଦ୍ଭୁତମ୍ ॥ 43 ॥ 4-35-43 (29855) ତ୍ରିଗର୍ତାଃ ସମଭିକ୍ରମ୍ଯ ଅଯୁଧ୍ଯନ୍ତ ଜଯୈଷିଣଃ। ତାନ୍ଭୀମସେନଃ ସଂକ୍ରୁଦ୍ଧଃ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରଃ । ବୈରାଟିଃ ପରମକ୍ରୁଦ୍ଧୋ ଯୁଯୁଧେ ପରମାଦ୍ଭୁତମ୍ ॥ 44 ॥ 4-35-44 (29856) ସହସ୍ରଂ ପ୍ରାହିଣୀଦ୍ରାଜା କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ନକୁଲଶ୍ଚାପି ସପ୍ତୈବ ଶତାନି ପ୍ରାହିଣୋଚ୍ଛରୈଃ ॥ 45 ॥ 4-35-45 (29857) ଶତାନି ତ୍ରୀଣି ଶୂରାଣାଂ ସହଦେବଃ ପ୍ରତାପବାନ୍ । ଯୁଧିଷ୍ଠିରସମାଦିଷ୍ଟୋ ନିଜଘ୍ନେ ପୁରୁଷର୍ଷଭଃ ॥ 46 ॥ 4-35-46 (29858) ପ୍ରବିଶ୍ଯ ମହତୀଂ ସେନାଂ ତ୍ରିଗର୍ତାନାଂ ମହାବଲଃ । କ୍ଷୋଭଯନ୍ସର୍ବଭୂତାନି ସିଂହଃ କ୍ଷୁଦ୍ରମୃଗାନିବ ॥ 47 ॥ 4-35-47 (29859) ତତୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋ ରାଜା ତ୍ବରମାଣୋ ମହାବଲଃ। ଅଭିଦ୍ରୁତ୍ଯ ସୁଶର୍ମାଣଂ ଶରୈରଭ୍ଯହନଦ୍ଧୃଶମ୍ ॥ 48 ॥ 4-35-48 (29860) ସୁଶର୍ମାଽପି ସୁସଂକ୍ରୁଦ୍ଧସ୍ତ୍ବରାଣୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍ । ଅବିଧ୍ଯଦ୍ଦଶଭିର୍ବାଣୈଶ୍ଚତୁର୍ଭିଶ୍ଚତୁରୋ ହଯାନ୍ ॥ 49 ॥ 4-35-49 (29861) ତତୋ ରାଜନ୍କ୍ଷିପ୍ରକାରୀ କୁନ୍ତୀଽପୁତ୍ରୋ ବୃକୋଦରଃ। ସମାସାଦ୍ଯ ସୁଶର୍ମାଣମଶ୍ବାଂସ୍ତସ୍ଯ ନ୍ଯପାତଯତ୍ ॥ 50 ॥ 4-35-50 (29862) ପୃଷ୍ଠଗୋଷୌ ଚ ତସ୍ଯାଥ ହତ୍ବା ପରମସାଯକୈଃ। ଅଥାସ୍ଯ ସାରଥିଂ କ୍ରୁଦ୍ଧୋ ରଥୋପସ୍ଥାଦପତଯତ୍ ॥ 51 ॥ 4-35-51 (29863) ଚକ୍ରରକ୍ଷସ୍ତୁ ଶୂରଶ୍ଚ ଶୋଣାଶ୍ବୋ ନାମ ନାମତଃ। ସ ଭଯାଦ୍ବିରଥଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତ୍ରୈଗର୍ତଂ ବ୍ଯାଜହାତ୍ତଦା ॥ 52 ॥ 4-35-52 (29864) ତତୋ ବିରାଟଃ ପ୍ରସ୍କନ୍ଦ୍ଯ ରଥାଦଥ ସୁଶର୍ମଣଃ। ଗଦାମସ୍ଯ ପରାମୃଶ୍ଯ ତମେବାଭ୍ଯହନଦ୍ବଲୀ ॥ 53 ॥ 4-35-53 (29865) ସ ଚଚାର ଗଦାପାଣିର୍ବୃଦ୍ଧୋଽପି ତରୁଣୋ ଯଥା ॥ 54 ॥ 4-35-54 (29866) ଭୀମସ୍ତୁ ଭୀମସଂକାଶୋ ରଥାତ୍ପ୍ରସ୍କନ୍ଦ୍ଯ ବୀର୍ଯବାନ୍ । ଉତ୍ପ୍ଲୁତ୍ଯ ଗତ୍ବା ବେଗେନ ତଦ୍ରଥେ ବିନିପତ୍ଯ ଚ। ସୁଶର୍ମଣଃ ଶିରୋଽଗୁହ୍ଣାତ୍ପୁନରାଶ୍ବାସ୍ଯ ଯୁଧ୍ଯତଃ ॥ 55 ॥ 4-35-55 (29867) ଅଗ୍ରାଦ୍ଗିରେର୍ବିନିକ୍ଷିପ୍ଯ ସିଂହଃ କ୍ଷୁଦ୍ରମୃଗଂ ଯଥା। ଊର୍ଧ୍ବମୁତ୍ପ୍ଲୃତ୍ଯ ମାର୍ଜାର ଆଖୋର୍ଯଦ୍ବଚ୍ଛିରୋ ରୁଷା ॥ 56 ॥ 4-35-56 (29868) ସମୁଦ୍ଯମ୍ଯ ତୁ ରୋଷାତ୍ତଂ ନିଷ୍ପିପେଷ ମହୀତଲେ। ଯଦା ମୂର୍ଧ୍ନି ମହାବାହୁଃ ପ୍ରାହରଦ୍ବିଲପିଷ୍ଯତଃ ॥ 57 ॥ 4-35-57 (29869) ତସ୍ଯ ଜାନୁ ଦଦୌ ଭୀମୋ ଜଘ୍ନେ ଚୈନମରତ୍ନିନା । ସ ମୋହମଗମଦ୍ରାଜା ପ୍ରହାରବରପୀଡିତଃ॥ 58 ॥ 4-35-58 (29870) ତସ୍ମିନ୍ବୀରେ ଗୃହୀତେ ତୁ ତ୍ରିଗର୍ତାନାଂ ମହାରଥେ। ଅଭଜ୍ଯତ ବଲଂ ସର୍ବଂ ତ୍ରିଗର୍ତାନାଂ ଭଯାତୁରମ୍ ॥ 59 ॥ 4-35-59 (29871) ନିବୃତ୍ଯ ଗାସ୍ତତଃ ସର୍ବାଃ ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରା ମହାରଥାଃ। ଅବଜିତ୍ଯ ସୁଶର୍ମାଣଂ ଧନଂ ଚାଦାଯ ସର୍ବଶଃ ॥ 60 ॥ 4-35-60 (29872) ସ୍ବବାହୁବଲସଂପନ୍ନା ହ୍ରୀନିଷେବା ଯତବ୍ରତାଃ। ବିରାଟସ୍ଯ ମହାତ୍ମାନଃ ପରିକ୍ଲେଶବିନାଶନାଃ। ସ୍ଥିତାଃ ସମକ୍ଷଂ ତେ ସର୍ବେ ତ୍ବଥ ଭୀମୋଽଭ୍ଯଭାଷତ ॥ 61 ॥ 4-35-61 (29873) ନାଯଂ ପାପସମାଚାରୋ ମତ୍ତୋ ଜୀବିତୁମର୍ହତି। କିଂନୁ ଶକ୍ଯଂ ମଯା କର୍ତୁଂ ଯଦ୍ରାଜା ସତତଂ ଘୃଣୀ । ଗଲେ ଗୃହୀତ୍ବା ରାଜାନମାନୀଯ ବିବଶଂ ବଶମ୍ ॥ 62 ॥ 4-35-62 (29874) ତତ ଏନଂ ବିଚେଷ୍ଟନ୍ତଂ ବଦ୍ଧ୍ବା ପାର୍ଥୋ ବୃକୋଦରଃ। ରଥମାରୋପଯାମାସ ବିସଂଜ୍ଞଂ ପାଂସୁଗୁଣ୍ଠିତମ୍ ॥ 63 ॥ 4-35-63 (29875) ଅଭ୍ଯେତ୍ଯ ରଣମଧ୍ଯସ୍ଥମଭ୍ଯଗଚ୍ଛଦ୍ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍ । ଦର୍ଶଯାମାସ ଭୀମସ୍ତୁ ସୁଶର୍ମାଣଂ ନରାଧିପମ୍ ॥ 64 ॥ 4-35-64 (29876) ପ୍ରୋବାଚ ପୁରୁଷବ୍ଯାଘ୍ରୋ ଭୀମମାହବଶୋଭିନମ୍ । ତଂ ରାଜା ପ୍ରାହସଦ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ମୁଚ୍ଯତାଂ ବୈ ନରାଧମଃ ॥ 65 ॥ 4-35-65 (29877) ଏବମୁକ୍ତୋଽବ୍ରବୀଦ୍ଭୀମଃ ସୁଶର୍ମାଣଂ ମହାବଲମ୍ । ଜୀବିତୁଂ ଚେଚ୍ଛସେ ମୂଢ ହେତୁଂ ମେ ଗଦତଃ ଶୃଣୁ ॥ 66 ॥ 4-35-66 (29878) ଦାସୋସ୍ମୀତି ତ୍ବଯା ବାଚ୍ଯଂ ସଂସତ୍ସୁ ଚ ସଭାସୁ ଚ । ଏବଂ ତେ ଜୀବିତଂ ଦଦ୍ଯାମେଷ ଯୁଦ୍ଧଜିତୋ ବିଧିଃ ॥ 67 ॥ 4-35-67 (29879) ତମୁବାଚ ତତୋ ଜ୍ଯେଷ୍ଠୋ ଭ୍ରାତା ସପ୍ରଣଯଂ ବଚଃ। ମୁଞ୍ଚମୁଞ୍ଚାଧମାଚାରଂ ପ୍ରମାଣଂ ଯଦି ତେ ବଯମ୍ ॥ 68 ॥ 4-35-68 (29880) ଦାସଭାବଂ ଗତୋ ହ୍ଯେଷ ବିରାଟସ୍ଯ ମହୀପତେଃ। ଅଦାସୋ ଗଚ୍ଛ ମୁକ୍ତୋସି ମୈବଂ କାର୍ଷୀଃ କଦାଚନ ॥ 69 ॥ 4-35-69 (29881) ଏବମୁକ୍ତେ ତୁ ସବ୍ରୀଡଃ ସୁଶର୍ମାଽସୀଦଧୋମୁଖଃ । ସ ମୁକ୍ତୋଽଭ୍ଯେତ୍ଯ ରାଜାନମଭିବାଦ୍ଯ ପ୍ରତସ୍ଥିବାନ୍ ॥ 70 ॥ 4-35-70 (29882) ବିସୃଜ୍ଯ ତୁ ସୁଶର୍ମାଣଂ ପାଣ୍ଡବାସ୍ତେ ହତଦ୍ବିଷଃ । ସ୍ବବାହୁବଲସଂପନ୍ନା ହୀନିଷେବା ଯତବ୍ରତାଃ । ସଂଗ୍ରାମଶିରସୋ ମଧ୍ଯେ ତାଂ ରାତ୍ରିଂ ସୁଖିନୋଽବସନ୍ ॥ 71 ॥ 4-35-71 (29883) ॥ ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ପଞ୍ଚତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 35 ॥

4-36-0 (29884) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-36-0x (3138) ତତୋ ବିରାଟଃ କୌନ୍ତେଯାନତିମାନୁଷବିକ୍ରମାନ୍। ଅର୍ଚଯାମାସ ବିତ୍ତେନ ମାନେନ ଚ ମହାରଥାନ୍। ବଚସା ଚୈବ ସାନ୍ତ୍ବେନ ସ୍ନେହେନ ଚ ମୁଦାଽନ୍ବିତଃ ॥ 1 ॥ 4-36-1 (29885) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-36-2x (3139) ଯଥୈବ ମମ ରତ୍ନାନି ଯୁଷ୍ମାକଂ ତାନି ବୈ ତଥା। କାର୍ଯଂ କୁରୁତ ତୈଃ ସର୍ବୈର୍ଯଥାକାମଂ ଯଥାସୁଖମ୍ ॥ 2 ॥ 4-36-2 (29886) ଦଦାମ୍ଯଲଂକୃତାଃ କନ୍ଯା ବସୂନି ବିବିଧାନି ଚ। ମନସା ଚାପ୍ଯଭିପ୍ରେତଂ ଯଦ୍ବଃ ଶତ୍ରୁନିବର୍ହଣାଃ ॥ 3 ॥ 4-36-3 (29887) ଯୁଷ୍ମାକଂ ବିକ୍ରମାଦଦ୍ଯ ମୁକ୍ତୋଽହଂ ସ୍ବସ୍ତିମାନିହ । ତସ୍ମାଦ୍ଭବନ୍ତୋ ମତ୍ସ୍ଯାନାମୀଶ୍ବରାଃ ସର୍ବ ଏବ ହି ॥ 4 ॥ 4-36-4 (29888) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-36-5x (3140) ତଂ ତଥାବାଦିନଂ ତତ୍ର କୌରବେଯାଃ ପୃଥକ୍ପୃଥକ୍। ଊଚୁଃ ପ୍ରହୃଷ୍ଟମନସୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରପୁରୋଗମାଃ ॥ 5 ॥ 4-36-5 (29889) ପ୍ରତିନନ୍ଦାମହେ ବାଚଂ ସର୍ବଥୈବ ବିଶାଂପତେ। ଏତାବତାଽଦ୍ଯ ପ୍ରୀତାଃସ୍ମୋ ଯତ୍ତ୍ବଂ ମୁକ୍ତୋସି ଶତ୍ରୁଭିଃ ॥ 6 ॥ 4-36-6 (29890) ଯତ୍ତ୍ବଂ ମୁକ୍ତୋସି ଶତ୍ରୁଭ୍ଯୋ ହ୍ଯେତତ୍କାର୍ଯଂ ହିତଂ ହି ନଃ । ନ କିଂଚିତ୍କାର୍ଯମସ୍ମାକଂ ନ ଧନଂ ମୃଗଯାମହେ ॥ 7 ॥ 4-36-7 (29891) ଅଥାବ୍ରବୀତ୍ପ୍ରୀତମନା ମାତ୍ସ୍ଯରାଜୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍। ନିର୍ଭରଃ ପ୍ରୀତିପୂରେଣ ହର୍ଷଗଦ୍ଗଦଯା ଗିରା ॥ 8 ॥ 4-36-8 (29892) ପୁନରେବ ମହାବାହୁର୍ବିରାଟୋ ରାଜସତ୍ତମଃ । ଏହି ତ୍ବାମଭିଷେକ୍ଷ୍ଯାମି ମତ୍ସ୍ଯରାଜସ୍ତୁ ନୋ ଭବାନ୍ ॥ 9 ॥ 4-36-9 (29893) ମନସା ଚାପ୍ଯଭିପ୍ରେତଂ ଯତ୍ତେ ଶତ୍ରୁନିବର୍ହଣ। ତତ୍ତେଽହଂ ସଂପ୍ରଦାସ୍ଯାମି ସର୍ବମର୍ହତି ନୋ ଭବାନ୍ ॥ 10 ॥ 4-36-10 (29894) ରତ୍ନାନି ଗାଃ ସୁବର୍ଣଂ ଚ ମଣିମୁକ୍ତମଥାପି ବା। ବୈଯାଘ୍ରପଦ୍ଯ ବିପ୍ରେନ୍ଦ୍ର ସର୍ବଥୈବ ନମୋସ୍ତୁ ତେ ॥ 11 ॥ 4-36-11 (29895) ତ୍ବତ୍କୃତେ ହ୍ଯଦ୍ଯ ପଶ୍ଯାମି ରାଜ୍ଯମାତ୍ମାନମେବ ଚ। ଯତଶ୍ଚ ଜାତଃ ସଂରମ୍ଭଃ ସ ଚ ଶତ୍ରୁର୍ବଶଂ ଗତଃ ॥ 12 ॥ 4-36-12 (29896) ତତୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋ ମାତ୍ସ୍ଯଂ ପୁନରେବାବ୍ରବୀଦ୍ବଚଃ। ପ୍ରତିନନ୍ଦାମି ତେ ବାଚଂ ମନୋଜ୍ଞାଂ ମାତ୍ସ୍ଯ ଭାଷିତାଂ ॥ 13 ॥ 4-36-13 (29897) ଆନୃଶଂସ୍ଯପରୋ ନିତ୍ଯଂ ସୁମୁଖଃ ସତତଂ ଭବାନ୍ । ପୁନରେବ ବିରାଟଶ୍ଚ ରାଜା କଙ୍କମଭାଷତ ॥ 14 ॥ 4-36-14 (29898) ଅହୋ ଶୂଦ୍ରସ୍ଯ କର୍ମାଣି ବଲଲସ୍ଯ ଦ୍ବିଜୋତ୍ତମ । ସୋହଂ ଶୂଦ୍ରେଣ ସଂଗ୍ରାମେ ବଲଲେନାଭିରକ୍ଷିତଃ ॥ 15 ॥ 4-36-15 (29899) ତ୍ବତ୍କୃତେ ସର୍ବମେବୈତଦୁପପନ୍ନଂ ମମାନଘ। ବରଂ ବୃଷ୍ଣୀଷ୍ବ ଭଦ୍ରଂ ତେ ବ୍ରୂହି କିଂ କରବାଣି ତେ ॥ 16 ॥ 4-36-16 (29900) ଦଦାମି ତେ ମହାପ୍ରୀତ୍ଯା ରତ୍ନାନ୍ଯୁଚ୍ଚାବଚାନ୍ଯହମ୍। ଶଯନାସନଯାନାନି କନ୍ଯାଶ୍ଚ ସମଲଂକୁତାଃ ॥ 17 ॥ 4-36-17 (29901) ହସ୍ତ୍ଯଶ୍ବରଥସଙ୍ଘାଶ୍ଚ ରାଷ୍ଟ୍ରାଣି ବିବିଧାନି ଚ। ଏତାନି ଚ ମମ ପ୍ରୀତ୍ଯା ପ୍ରତିଗୃହ୍ଣ ମମାନ୍ତିକେ ॥ 18 ॥ 4-36-18 (29902) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-36-19x (3141) ତଂ ତଥାବାଦିନଂ ତତ୍ର କୌରବ୍ଯଃ ପ୍ରତ୍ଯଭାଷତ। ଏଷୈବ ତୁ ମମ ପ୍ରୀତିର୍ଯତ୍ତ୍ବଂ ମୁକ୍ତୋସି ଶତ୍ରୁଭିଃ ॥ 19 ॥ 4-36-19 (29903) ପ୍ରତୀତଶ୍ଚେତ୍ପୁରଂ ତୁଷ୍ଟଃ ପ୍ରବିଶାଦ୍ଯ ପରଂତପ। ଦାରୈଃ ପୁତ୍ରୈଶ୍ଚ ସଂଶ୍ଲିଷ୍ଯ ସା ହି ପ୍ରୀତିର୍ମମାତୁଲା ॥ 20 ॥ 4-36-20 (29904) ସୁଶର୍ମାଣଂ ତୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ସଭୃତ୍ଯବଲବାହନମ୍ । ବିସର୍ଜଯ ନରଶ୍ରେଷ୍ଠଂ ବରମେତଦହଂ ବୃଣେ ॥ 21 ॥ 4-36-21 (29905) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-36-22x (3142) ଏବମୁକ୍ତେ ତୁ କଙ୍କେନ ବିରାଟୋ ରାଜସତ୍ତମଃ । ପ୍ରତ୍ଯୁବାଚ ତତଃ କଙ୍କଂ ସୁଶର୍ମା ଯାତୁ ଚେଷ୍ଟତଃ ॥ 22 ॥ 4-36-22 (29906) କଙ୍ଖ ଉବାଚ। 4-36-23x (3143) ଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଦୂତାସ୍ତ୍ବରିତା ନଗରଂ ତବ ପାର୍ଥିବ। ସୁହୃଦାଂ ପ୍ରିଯମାଖ୍ଯାତୁଂ ଘୋଷଯନ୍ତୁ ଚ ତେ ଜଯମ୍ ॥ 23 ॥ 4-36-23 (29907) ତତସ୍ତଦ୍ବଚନାନ୍ମାତ୍ସ୍ଯୋ ଦୂତାନ୍ରାଜା ସମାଦିଶତ୍। ଆଚକ୍ଷଧ୍ବଂ ପୁରଂ ସତ୍ବା ସଂଗ୍ରାମେ ବିଜଯଂ ମମ ॥ 24 ॥ 4-36-24 (29908) କୁମାର୍ଯଃ ସମଲଂକୃତ୍ଯ ପ୍ରଯାଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ମେ ପୁରାତ୍ । ବାଦିତ୍ରାଣି ଚ ସର୍ବାଣି ଗଣିକାଶ୍ଚ ସ୍ବଲଂକୃତାଃ । ପ୍ରତ୍ଯାଯାନ୍ତୁ ଚ ମେ ଶୀଘ୍ରଂ ନାଗରାଃ ସର୍ବ ଏବ ତେ ॥ 25 ॥ 4-36-25 (29909) ଏବମୁକ୍ତାସ୍ତଥା ଦୂତା ରାତ୍ରୌ ଯାତ୍ବା ତୁ କେବଲମ୍ । ତତୋଽନ୍ତରେ ଚାନୁଷିତା ଦୂତାଃ ଶୀଘ୍ରାନୁଯାଯିନଃ ॥ 26 ॥ 4-36-26 (29910) ନଗରଂ ପ୍ରାବିଶଂସ୍ତେ ବୈ ସୂର୍ଯେ ସମ୍ଯଗଥୋଦିତେ। ବିରାଟନଗରଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ଶୀଘ୍ରଂ ନାନ୍ଦୀମଘୋଷଯନ୍ । ପତାକୋଚ୍ଛ୍ରଯମାଲ୍ଯାଢ୍ଯଂ ପୁରମପ୍ରତିମଂ ଯଥା ॥ 27 ॥ ॥ 4-36-27 (29911) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଷଟ୍ତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 36 ॥

4-37-0 (29912) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-37-0x (3144) ଯାତେ ତ୍ରିଗର୍ତାନ୍ମାତ୍ସ୍ଯେ ତୁ ପଶୂଂସ୍ତାନ୍ବୈ ପରୀପ୍ସତି। ଦୁର୍ଯୋଧନଃ ସହାମାତ୍ଯୈର୍ବିରାଟ ପୁରମଭ୍ଯଗାତ୍ ॥ 1॥ 4-37-1 (29913) ଭୀଷ୍ମଦ୍ରୋଣୌ ଚ କର୍ଣଶ୍ଚ କୃପଶ୍ଚ ପରମାସ୍ତ୍ରବିତ୍ । ଦ୍ରୌଣିଶ୍ଚ ସୌବଲଶ୍ଚୈବ ତଥା ଦୁଃଶାସନଃ ଶଲଃ ॥ 2 ॥ 4-37-2 (29914) ବିବିଂଶତିର୍ବିକର୍ଣଶ୍ଚ ଚିତ୍ରସେନଶ୍ଚ ବୀର୍ଯବାନ୍ । ଦୁଃସହୋ ଦୁର୍ମୁଖଶ୍ଚୈବ ଏତେ ଚାନ୍ଯେ ମହାରଥାଃ ॥ 3 ॥ 4-37-3 (29915) ସର୍ବେ ମତ୍ସ୍ଯାନୁପାଗମ୍ଯ ବିରାଟସ୍ଯ ମହୀପତେଃ । ଗୋପାନ୍ବିଦ୍ରାବ୍ଯ ତରସା ଗୋଧନଂ ଜହ୍ରୁରୋଜସା ॥ 4 ॥ 4-37-4 (29916) ଗବାଂ ଶତସହସ୍ରାଣି କୁରବଃ କାଲଯନ୍ତି ଚ । ମହତା ରଥବଂଶେନ ପରିଗୃହ୍ଯ ସମନ୍ତତଃ ॥ 5 ॥ 4-37-5 (29917) ଗୋପାଲାନାଂ ତୁ ଘୋଷେଷୁ ହନ୍ଯତାଂ ତୈର୍ମହାରଥୈଃ । ଆରାବଃ ସୁମହାନାସୀତ୍ସଂପ୍ରହାରେ ଭଯଂକରେ ॥ 6 ॥ 4-37-6 (29918) ଗବାଧ୍ଯକ୍ଷସ୍ତୁ ସଂତ୍ରସ୍ତୋ ରଥମାସ୍ଥାଯ ସତ୍ବରଃ। ଜଗାମ ନଗରାଯୈବ ପରିକ୍ରୋଶଂସ୍ତଦାଽଽର୍ତବତ୍ ॥ 7 ॥ 4-37-7 (29919) ସ ପ୍ରବିଶ୍ଯ ପୁରଂ ରାଜ୍ଞୋ ନୃପବେଶ୍ମାଭ୍ଯଯାତ୍ତତଃ। ଅବତୀର୍ଯ ରଥାତ୍ତୂର୍ଣମାଖ୍ଯାତୁଂ ପ୍ରବିବେଶ ହ ॥ 8 ॥ 4-37-8 (29920) ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଭୂମିଂଜଯଂ ନାମ ପୁତ୍ରଂ ମାତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ ମାନିନମ୍ । ତସ୍ମୈ ଚ ସର୍ବମାଚଷ୍ଟ ରାଷ୍ଟ୍ରସ୍ଯ ପଶୁକର୍ଷଣମ୍ ॥ 9 ॥ 4-37-9 (29921) ଗବାଂ ଶତସହସ୍ରାଣି କୁରବଃ କାଲଯନ୍ତି ତେ। ପ୍ରତିଜେତୁଂ ସମୁତ୍ତିଷ୍ଠ ଗୋଧନଂ ରାଷ୍ଟ୍ରବର୍ଧନ ॥ 10 ॥ 4-37-10 (29922) ରାଜପୁତ୍ର ହିତପ୍ରେପ୍ସୁଃ କ୍ଷିପ୍ରଂ ନିର୍ଯାହି ବୈ ସ୍ବଯମ୍ । ତ୍ବାଂ ହି ମତ୍ସ୍ଯୋ ମହୀପାଲଃ ଶୂନ୍ଯପାଲମିହାକରୋତ୍ ॥ 11 ॥ 4-37-11 (29923) ତ୍ବାଂ ବୈ ପରିଷଦୋ ମଧ୍ଯେ ଶ୍ଲାଘତେ ସ ନରାଧିପଃ । ପୁତ୍ରୋ ମମାନୁରୂପଶ୍ଚ ଶୂରଶ୍ଚେତି କୁଲୋଦ୍ବହଃ ॥ 12 ॥ 4-37-12 (29924) ଇଷ୍ବସ୍ତ୍ରନିପୁଣୋ ଯୋଧଃ ସଦା ବୀରଶ୍ଚ ମେ ସୁତଃ। ସମର୍ଥଃ ସମରେ ଯୋଦ୍ଧୁଂ କୌରବୈଃ ସହ ତାଦୃଶୈ ॥ 13 ॥ 4-37-13 (29925) ତସ୍ଯ ତତ୍ସତ୍ଯମେବାସ୍ତୁ ମନୁଷ୍ଯେନ୍ଦ୍ରସ୍ଯ ଭାଷିତମ୍ । ଜଯଶ୍ଚ ନିଯତୋ ଯୁଦ୍ଧେ କୌରବାଶ୍ଚ ଧ୍ରୁବଂ ହତାଃ ॥ 14 ॥ 4-37-14 (29926) ଆବର୍ତଯ କୁରୂଞ୍ଜିତ୍ବା ପଶୂନ୍ପଶୁପତିର୍ଯଥା। ନିର୍ଦର୍ହଷାମନୀକାନି ଭୀମେନ ଶରତେଜସା ॥ 15 ॥ 4-37-15 (29927) ଧନୁଶ୍ଚ୍ଯୁତୈ ରୁକ୍ମପୁଙ୍ଖୈଶ୍ଚିତ୍ରୈଃ ସଂନତପର୍ବଭିଃ । ଦ୍ବିଷତାଂ ଭିନ୍ଧ୍ଯନୀକାନି ଗଜାନାମିବ ଯୂଥପଃ ॥ 16 ॥ 4-37-16 (29928) ପାଶୋପଧାନାଂ ଜ୍ଯାତନ୍ତ୍ରୀଂ ଚାପଦଣ୍ଡାଂ ମହାସ୍ବନାମ୍ । ଶରବର୍ଣାଂ ଧନୁର୍ବୀଣାଂ ଶତ୍ରୁମଧ୍ଯେ ପ୍ରବାଦଯ ॥ 17 ॥ 4-37-17 (29929) ନିର୍ଯାହି ନଗରାଚ୍ଛୀଘ୍ରଂ ରାଜପୁତ୍ର କିମାସ୍ଯତେ । ଶ୍ବେତାଃ କାଞ୍ଚନସଂନାହା ରଥେ ଯୁଜ୍ଯନ୍ତୁ ତେ ହଯାଃ । ଧ୍ବଜଂ ଚ ସିହଂ ସୌବର୍ଣମୁଚ୍ଛ୍ରଯସ୍ବ ତଥା ବିଭୋ ॥ 18 ॥ 4-37-18 (29930) ରୁକ୍ମପୁଙ୍ଖାଃ ପ୍ରସନ୍ନାଗ୍ରା ମୁକ୍ତା ହସ୍ତବତା ତ୍ବଯା। ଛାଦଯନ୍ତୁ ଶରାଃ ସୂର୍ଯଂ ରାଜ୍ଞମାଯୁର୍ନିରୋଧକାଃ ॥ 19 ॥ 4-37-19 (29931) ରଣେ ଜିତ୍ବା କୁରୂନ୍ସର୍ବାନ୍ବଜ୍ରପାଣିରିବାସୁରାନ୍ । ଯଶୋ ମହଦବାପ୍ଯ ତ୍ବଂ ପ୍ରବିରୋଦଂ ପୁରଂ ପୁନଃ ॥ 20 ॥ 4-37-20 (29932) ତ୍ବଂ ହି ରାଷ୍ଟ୍ରସ୍ଯ ପରମା ଗତିର୍ମାତ୍ସ୍ଯପତେଃ ସୁତଃ। ଗତିମନ୍ତୋ ଭବନ୍ତ୍ବଦ୍ଯ ସର୍ବେ ବିଷଯବାସିନଃ ॥ 21 ॥ 4-37-21 (29933) ଯଥା ହି ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରାଣାମର୍ଜୁନୋ ଜଯତାଂବରଃ । ଏବମେବ ଗତିର୍ନୂନଂ ଭବାନ୍ବିପଯବାସିନାମ୍ ॥ 22 ॥ ॥ 4-37-22 (29934) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ସପ୍ତତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 37 ॥

4-38-0 (29935) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-38-0x (3145) ମହାଜନସମକ୍ଷଂ ତୁ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ମଧ୍ଯେ ବିଶେଷତଃ । ଗବାଧ୍ଯକ୍ଷେଣ ସଂପ୍ରୋକ୍ତୋ ବିରାଟତନଯସ୍ତଦା ॥ 1 ॥ 4-38-1 (29936) ସ୍ତ୍ରୀମଧ୍ଯ ଉକ୍ତସ୍ତେନାସୌ ବାକ୍ଯଂ ତେଜଃପ୍ରବର୍ଧନମ୍। ଅନ୍ତଃପୁରେ ଶ୍ଲାଘମାନ ଇଦଂ ବଚନମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 2 ॥ 4-38-2 (29937) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-38-3x (3146) ଅଦ୍ଯାହମନୁଗଚ୍ଛେଯଂ ଦୃଢଧନ୍ବା ଗବାଂ ପଦମ୍। ଯଦି ମେ ସାରଥିଃ କଶ୍ଚିଦ୍ଭବେଦଶ୍ବେଷୁ କୋବିଦଃ ॥ 3 ॥ 4-38-3 (29938) ତମେବ ନାଧିଗଚ୍ଛାମି ଯୋ ମେ ଯନ୍ତା ସମୋ ଭବେତ୍ । ପଶ୍ଯଧ୍ବଂ ସାରଥିଂ ଶୀଘ୍ରଂ ମମ ଯୁକ୍ତଂ ପ୍ରଯାସ୍ଯତଃ ॥ 4 ॥ 4-38-4 (29939) ଅଷ୍ଟାବିଂଶତିରାତ୍ରଂ ବା ମାସଂ ବା ନୂନମନ୍ତତଃ । ଯତ୍ତଦାସୀନ୍ମହାଯୁଦ୍ଧଂ ତତ୍ର ମେ ସାରଥିର୍ହତଃ ॥ 5 ॥ 4-38-5 (29940) ଯଦ୍ଯହଂ ତ୍ବଧିଗଚ୍ଛେଯଂ ଯୋ ମେ ଯନ୍ତା ଭବେଦ୍ଯୁଧି । ତ୍ବରାବାନଦ୍ଯ ଯାସ୍ଯାମି ସମୁଚ୍ଛ୍ରିତମହାଧ୍ବଜଃ ॥ 6 ॥ 4-38-6 (29941) ବିଗାହ୍ଯ ତତ୍ପରାନୀକଂ ଗଜବାଜିରଥାକୁଲମ୍ । ଶସ୍ତ୍ରପ୍ରତାପାନ୍ନିର୍ବୀର୍ଯାନ୍କୁରୂଞ୍ଜିତ୍ବାଽଽନଯେ ପଶୂନ୍ ॥ 7 ॥ 4-38-7 (29942) ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ବିକର୍ଣଂ ଚ କର୍ଣଂ ବୈକର୍ତନଂ କୃପମ୍। ଦ୍ରୋଣଂ ଚ ସହ ପୁତ୍ରେଣ ମହେଷ୍ବାସାନ୍ସମାଗତାନ୍ ॥ 8 ॥ 4-38-8 (29943) ବିଦ୍ରାବଯିତ୍ବା ସଂଗ୍ରାମେ ଦାନବାନ୍ମଘବାନିବ । ଅନେନୈବ ମୁହୂର୍ତେନ ପୁନଃ ପ୍ରତ୍ଯାନଯେ ପଶୂନ୍ ॥ 9 ॥ 4-38-9 (29944) ଶୂନ୍ଯମାଜ୍ଞାଯ କୁରବଃ ପ୍ରଯାନ୍ତ୍ଯାଦାଯ ଗୋଧନମ୍ । କିଂ ନ ଶକ୍ଯଂ ଚ ତୈଃ କର୍ତୁଂ ଯଦହଂ ତତ୍ର ନାଭବମ୍ ॥ 10 ॥ 4-38-10 (29945) ପଶ୍ଯଯୁରଦ୍ଯ ମେ ବୀର୍ଯଂ କୁରବସ୍ତେ ସମାଗତାଃ । କିଂନୁ ପାର୍ଥୋଽର୍ଜୁନଃ ସାକ୍ଷାଦିତି ମଂସ୍ଯନ୍ତି ମାଂ ପରେ ॥ 11 ॥ 4-38-11 (29946) ବୈଶଂପଯାନ ଉବାଚ। 4-38-12x (3147) ତସ୍ଯ ତଦ୍ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ସ୍ତ୍ରୀଷୁ ଚାତ୍ମପ୍ରଶଂସନମ୍ । ନାମର୍ଷଯତ ପାଞ୍ଚାଲୀ ବୀଭତ୍ସୋଃ ପରିକୀର୍ତନମ୍ ॥ 12 ॥ 4-38-12 (29947) ଶ୍ରୁତ୍ବା ତଦର୍ଜୁନୋ ବାକ୍ଯମୁତ୍ତରେଣ ପ୍ରଭାଷିତମ୍। ଅତୀତସମଯେ କାଲେ ପ୍ରିଯାଂ ଭାର୍ଯାମଭାଷତ ॥ 13 ॥ 4-38-13 (29948) ଦ୍ରୁପଦସ୍ଯ ସୁତାଂ ରାଜ୍ଞଃ ପାଞ୍ଚାଲୀଂ ରୂପସଂମତାମ୍ । ସତ୍ଯାର୍ଜବଗୁଣୋପେତାଂ ଭର୍ତୁଃ ପ୍ରିଯହିତୈଷିଣୀମ୍ । ଉବାଚ ରହସି ପ୍ରୀତଃ କୃଷ୍ଣାଂ ସର୍ବାର୍ଥକୋବିଦଃ ॥ 14 ॥ 4-38-14 (29949) ଉତ୍ତରାଂ ବ୍ରୂହି ପାଞ୍ଚାଲି ଗତ୍ବା କ୍ଷିପ୍ରଂ ଶୁଚିସ୍ମିତେ ॥ 15 ॥ 4-38-15 (29950) ଇଯଂ କିଲ ପୁରା ଯୁଦ୍ଧେ ଖାଣ୍ଡବେ ସବ୍ଯସାଚିନଃ । ସାରଥିଃ ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରସ୍ଯ ପାର୍ଥସ୍ଯ ତୁ ବୃହନ୍ନଲା। ମହାଞ୍ଜଯୋ ଭବେଦ୍ଯୁଦ୍ଧେ ସା ଚେଦ୍ଯନ୍ତା ବୃହନ୍ନଲା ॥ 16 ॥ 4-38-16 (29951) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-38-17x (3148) ସା ଚୋଦିତା ତଦା ହ୍ଯେନ ହ୍ଯର୍ଜୁନେନ ଶୁଚିସ୍ମିତା। ପାଞ୍ଚାଲୀ ଚ ତଦାଽଽଗମ୍ଯ ଉତ୍ତରାଯା ନିବେଶନମ୍ ॥ 17 ॥ 4-38-17 (29952) ଜ୍ଞାତ୍ବା ତୁ ସମଯାନ୍ମୁକ୍ତଂ ଚନ୍ଦ୍ରଂ ରାହୁମୁଖାଦିବ । ଯୁଧିଷ୍ଠିରଂ ଧର୍ମପରଂ ସତ୍ଯାର୍ଜବପଥେ ସ୍ଥିତମ୍ ॥ 18 ॥ 4-38-18 (29953) ଅମର୍ଷଯନ୍ତୀ ତଦ୍ଦୁଃଖଂ କୃଷ୍ଣା କମଲଲୋଚନା। ଉତ୍ତରାମାହ ବଚନଂ ସଖୀମଧ୍ଯେ ବିଲାସିନୀମ୍ ॥ 19 ॥ 4-38-19 (29954) ଯୋଽଯଂ ଯୁବା ବାରଣଯୂଥପୋପମୋ ବୃହନ୍ନଲାଽସ୍ମୀତି ଜନୋଽଭ୍ଯଭାଷତ। ପୁରାଽପି ପାର୍ଥସ୍ଯ ସ ସାରଥିସ୍ତଦା ଧନୁର୍ଧରାଣାଂ ପ୍ରବରସ୍ଯ ମନ୍ଯେ ॥ 20 ॥ 4-38-20 (29955) ଏତେନ ବା ସାରଥିନା ତଦାଽର୍ଜୁନଃ ସଦେବଗନ୍ଧର୍ବମହାସୁରୋରଗାନ୍ । ସର୍ବାଣି ଭୂତାନ୍ଯଜଯସ୍ତସ ବୀର୍ଯବାନତର୍ପଯଚ୍ଚାପି ହିରଣ୍ଯରେତସମ୍ ॥ 21 ॥ 4-38-21 (29956) ଯଦସ୍ଯ ସଂସ୍ଥାମପି ତସ୍ଯ ସଂଯୁଗେ ଜାନାମି ବୀର୍ଯଂ ପରବୀରମଧ୍ଯଗମ୍ । ସଂଗୃହ୍ଯ ରଶ୍ମୀନପି ଚାସ୍ଯ ବୀର୍ଯବାନାଦାଯ ଚାପଂ ପ୍ରଯଯୌ ରଥେ ସ୍ଥିତଃ ॥ 22 ॥ 4-38-22 (29957) ନ ସର୍ବଭୂତାନି ନ ଦେବଦାନବା ନ ଚାପି ସର୍ବେ କୁରବଃ ସମାଗତାଃ। ଧନଂ ହରେଯୁସ୍ତବ ଜାତୁ ଧନ୍ବିନୋ ବୃହନ୍ନଲା ତୂତ୍ତରସାରଥିର୍ଯଦି ॥ 23 ॥ 4-38-23 (29958) ଧନୁଷ୍ଯନବମଶ୍ଚାସୀତ୍ତସ୍ଯ ଶିଷ୍ଯୋ ମହାତ୍ମନଃ । ସୁଦୃଷ୍ଟପୂର୍ବୋ ହି ମଯା ଚରନ୍ତ୍ଯା ପାଣ୍ଡବାଲଯେ ॥ 24 ॥ 4-38-24 (29959) ସ ଚାନେନ ସହାଯେନ ଖାଣ୍ଡବଂ ଚାଦହତ୍ପୁରା । ଅର୍ଜୁନସ୍ଯ ତଦାଽନେନ ସଂଗୃହୀତା ହଯୋତ୍ତମାଃ ॥ 25 ॥ 4-38-25 (29960) ତେନ ସାରଥିନା ପାର୍ଥଃ ସର୍ବଭୂତାନି ସର୍ବଶଃ। ଅଜଯତ୍ଖାଣ୍ଡବପ୍ରସ୍ଥେ ନ ହି ଯନ୍ତାଽସ୍ତି ତାଦୃଶଃ ॥ 26 ॥ 4-38-26 (29961) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-28-27x (3149) ତତଃ ସୈରନ୍ଧ୍ରିସହିତା ଉତ୍ତରା ଭ୍ରାତୁରବ୍ରବୀତ୍। ଅଭ୍ଯର୍ଥଯୈନାଂ ସାରଥ୍ଯେ ବୀର ଶୀଘ୍ରଂ ବୃହନ୍ନଲାମ୍ ॥ 27 ॥ 4-38-27 (29962) ଶିକ୍ଷିତୈଷା ହି ସାରଥ୍ଯେ ନର୍ତନେ ଗୀତବାଦିତେ । ସୈରନ୍ଧ୍ଯ୍ରାହ ମହାପ୍ରାଜ୍ଞା ସ୍ତୁବନ୍ତୀ ବୈ ବୃହନ୍ନଲାମ୍ ॥ 28 ॥ 4-38-28 (29963) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-38-29x (3150) ସୈରନ୍ଧ୍ରି ଜାନାସି ମମ ବ୍ରତଂ ହି କ୍ଲୀବେନ ପୁଂସା ନ ହି ସଂବଦାମ୍ଯହମ୍। ସୋହଂ ନ ଶକ୍ଷ୍ଯାମି ବୃହନ୍ନଲାଂ ଶୁଭେ ବକ୍ତୁଂ ସ୍ବଯଂ ଯଚ୍ଛ ହଯାନ୍ମମେତି ॥ 29 ॥ 4-38-29 (29964) ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯୁବାଚ। 4-38-30x (3151) ଭଯକାଲେ ତୁ ସଂପ୍ରାପ୍ତେ ନ ବ୍ରତଂ ନାବ୍ରତଂ ପୁନଃ। ଯଥା ଦୁଃଖଂ ପ୍ରତରତି କର୍ତୁଂ ଯୁକ୍ତଂ ଚରେଦ୍ବୁଧଃ । ଇତି ଧର୍ମବିଦଃ ପ୍ରାହୁସ୍ତସ୍ମାଦ୍ବାଚ୍ଯା ବୃହନ୍ନଲା ॥ 30 ॥ 4-38-30 (29965) ଯେଯଂ କୁମାରୀ ସୁଶ୍ରୋଣୀ ଭଗିନୀ ତେ ଯବୀଯସୀ। ଅସ୍ଯାସ୍ତୁ ବଚନଂ ବୀର କରିଷ୍ଯତି ନ ସଂଶଯଃ ॥ 31 ॥ 4-38-31 (29966) ଯଦି ତେ ସାରଥିଃ ସା ସ୍ଯାତ୍କୁରୂନ୍ସର୍ବାନ୍ନ ସଂଶଯଃ। ଜିତ୍ବା ଗାଶ୍ଚ ସମାଦାଯ ଧ୍ରୁବମାଗମନଂ ଭବେତ୍ ॥ 32 ॥ 4-38-32 (29967) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-38-33x (3152) ଏବମୁକ୍ତଃ ସ ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯା ଭଗିନୀଂ ପ୍ରତ୍ଯଭାଷତ। ଗଚ୍ଛ ତ୍ବମନବଦ୍ଯାଙ୍ଗି ତାମାନଯ ବୃହନ୍ନଲାମ୍ ॥ 33 ॥ 4-38-33 (29968) ସା ପ୍ରାଦ୍ରବତ୍କାଞ୍ଚନମାଲ୍ଯଧାରିଣୀ ଜ୍ଯେଷ୍ଠେନ ଭ୍ରାତ୍ରା ପ୍ରହିତା ଯଶସ୍ବିନୀ । ଭ୍ରାତୁର୍ନିଯୋଗଂ ତୁ ନିଶମ୍ଯ ସୁଭ୍ରୁଃ ଶୁଭାନନା ହାଟକବଜ୍ରଭୂଷିତା ॥ 34 ॥ 4-38-34 (29969) ସା ବଜ୍ରମୁକ୍ତାମଣିହେମକୁଣ୍ଡଲା ମୃଦୁକ୍ରମା ଭ୍ରାତୃନିଯୋଗଚୋଦିତା। ପ୍ରଦକ୍ଷିଣାବର୍ତତନୁଃ ଶିଖଣ୍ଡିନୀ ପଦ୍ମାନନା ପଦ୍ମଦଲାଯତାକ୍ଷୀ ॥ 35 ॥ 4-38-35 (29970) ତନ୍ବୀ ସମାଙ୍ଗୀ ମୃଦୁମନ୍ଦ୍ରଲୋଚନା ମାତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ ରାଜ୍ଞୋ ଦୁହିତା ବିଲାସିନୀ । ସା ନର୍ତନାଗାରମରାଲପକ୍ଷ୍ମା ଶତହ୍ରଦା ମେଘମିବାନ୍ବପଦ୍ଯତ ॥ 36 ॥ 4-38-36 (29971) ସା ନାଗନାସୋପମସଂହିତୋରୂରନିନ୍ଦିତା ବେଦିବିଲଗ୍ନମଧ୍ଯା। ଆସାଦ୍ଯ ତସ୍ଥୌ ବରମାଲ୍ଯଧାରିଣୀ ପାର୍ଥଂ ଶୁଭା ନାଗବଧୂରିବ ଦ୍ବିପମ୍ ॥ 37 ॥ 4-38-37 (29972) ତାମାଗତାମାଯତତାମ୍ରଲୋଚନାମବେକ୍ଷ୍ଯ ପାର୍ଥଃ ସମଯେଽଭ୍ଯଭାଷତ ॥ 38 ॥ 4-38-38 (29973) କିମାଗତା କାଞ୍ଚନମାଲ୍ଯଧାରିଣୀ ସୁଗାତ୍ରି କିଂଚିତ୍ତ୍ବରିତାଽସି ସୁଭ୍ରୁ । କିଂ ତେ ମୁଖଂ ସୁନ୍ଦରି ନ ପ୍ରସନ୍ନମାଚକ୍ଷ୍ବ ଶୀଘ୍ରଂ ମମ ଚାରୁହାସିନି ॥ 39 ॥ 4-38-39 (29974) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-38-40x (3153) ସା ବଜ୍ରବୈଡୂର୍ଯବିକାରକୁଣ୍ଡଲା ବିନିଦ୍ରପଦ୍ମୋତ୍ପଲପନ୍ନଗନ୍ଧିନୀ । ପ୍ରସନ୍ନତାରାଧିପସଂନିଭାନନା ପାର୍ଥେ କୁମାରୀ ବଚନଂ ବଭାଷେ ॥ 40 ॥ 4-38-40 (29975) ଉତ୍ତରୋବାଚ। 4-38-41x (3154) ହରନ୍ତି ବିତ୍ତଂ କୁରବାଃ ପିତୁର୍ମେ ଶତଂ ସହସ୍ରାଣି ଗବାଂ ବୃହନ୍ନଲେ। ସା ଭ୍ରାତୁରଶ୍ବାନ୍ମମ ସଂଯମସ୍ବ ପୁରା ପରେ ଦୂରତରଂ ହରନ୍ତି ଗାଃ ॥ 41 ॥ 4-38-41 (29976) ସୈରନ୍ଧ୍ରିରାଖ୍ଯାତି ବୃହନ୍ନଲେ ତ୍ବାଂ ସୁଶିକ୍ଷିତା ସଂଗ୍ରହଣେ ରଥାଶ୍ବଯୋଃ । ଅହଂ ମରିଷ୍ଯାମି ନ ମେଽତ୍ର ସଂଶଯୋ ମଯା ବୃତା ତତ୍ର ନ ଚେଦ୍ଗମିଷ୍ଯସି ॥ 42 ॥ 4-38-42 (29977) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-38-43x (3155) ତଥା ନିଯୁକ୍ତୋ ନରଦେବକନ୍ଯଯା ନରୋତ୍ତମଃ ପ୍ରୀତମନା ଧନଞ୍ଜଯଃ। ଉବାଚ ପାର୍ଥଃ ଶୁଭମନ୍ଦ୍ରଯା ଗିରା ଶୁଭାନନାଂ ଶୁକ୍ଲଦତୀଂ ଶୁଚିସ୍ମିତାମ୍ ॥ 43 ॥ 4-38-43 (29978) ଗଚ୍ଛାମି ଯତ୍ରେଚ୍ଛସି ଚାରୁହାସିନି ହୁତାଶନଂ ପ୍ରଜ୍ବଲିତଂ ବିଶାମି ବା। ଇଚ୍ଛାମି ତେଽହଂ ବରଗାତ୍ରି ଜୀବିତଂ କରୋମି କିଂ ତେ ପ୍ରିଯମଦ୍ଯ ସୁନ୍ଦରି। ନ ମତ୍କୃତେ ଦ୍ରକ୍ଷ୍ଯସି ତତ୍ପୁରଂ ପ୍ରିଯେ ବୈବସ୍ବତଂ ପ୍ରେତପତେର୍ମହାଭଯମ୍ ॥ 44 ॥ 4-38-44 (29979) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ । 4-38-45x (3156) ଏତାବଦୁକ୍ତ୍ବା କୁରୁବୀରପୁଙ୍ଗବୋ ବିଲାସିନୀଂ ଶୁକ୍ଲଦତୀଂ ଶୁଚିସ୍ମିତାମ୍। ବୃହନ୍ନଲାରୂପବିଭୂଷିତାନନୋ ବିରାଟପୁତ୍ରସ୍ଯ ସମୀପମାବ୍ରଜତ୍ ॥ 45 ॥ 4-38-45 (29980) ତଥା ବ୍ରଜନ୍ତଂ ବରଭୂଷଣୈର୍ବୃତଂ ମହାପ୍ରଭଂ ବାରଣଯୂଥପୋପମମ୍। ଗଜେନ୍ଦ୍ରବାହୁଂ କମଲାଯତେକ୍ଷଣଂ କବାଟବକ୍ଷସ୍ଥଲମୁନ୍ନତାଂସମ୍ ॥ 46 ॥ 4-38-46 (29981) ତମାଗତଂ ପାର୍ଥମମିତ୍ରକର୍ଶନଂ ମହାବଲଂ ନାଗମିବ ପ୍ରମାଥିନମ୍। ବୈରାଟିରାମନ୍ତ୍ର୍ଯ ତତୋ ବୃହନ୍ନଲାଂ ଗବାଂ ନିନୀଷନ୍ପଦମୁତ୍ତରୋଽବ୍ରବୀତ୍ ॥ 47 ॥ 4-38-47 (29982) ତମାବ୍ରଜନ୍ତଂ ତ୍ବରିତଂ ପ୍ରଭିନ୍ନମିବ କୁଞ୍ଜରମ୍। ଅନ୍ବଗଚ୍ଛଦ୍ବିଶାଲାକ୍ଷୀ ଗଜଂ ଗଜବଧୂରିବ ॥ 48 ॥ 4-38-48 (29983) ଦୂରାଦେବ ତୁ ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ରାଜପୁତ୍ରୋଽଭ୍ଯଭାଷତ । ତ୍ବଯା ସାରଥିନା ପାର୍ଥଃ ଖାଣ୍ଡବେଽଗ୍ନିମତର୍ପଯତ୍ ॥ 49 ॥ 4-38-49 (29984) ପୃଥିବୀଂ ଚାଜଯତ୍କୃତ୍ସ୍ନାଂ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଧନଞ୍ଜଯଃ। ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ତ୍ବାଂ ମମାଚଷ୍ଟ ସା ହି ଜାନାତି ପାଣ୍ଡବାନ୍ ॥ 50 ॥ 4-38-50 (29985) ଦେବେନ୍ଦ୍ରସାରଥିର୍ବୀରୋ ମାତଲିଃ ଖ୍ଯାତବିକ୍ରମଃ । ସୁମହୋ ଜାମଦଗ୍ନେଶ୍ଚ ବିଷ୍ଣୋର୍ଯନ୍ତା ଚ ଦାରୁକଃ ॥ 51 ॥ 4-38-51 (29986) ସୁମନ୍ତ୍ରୋ ବା ଦାଶରଥେଃ ସୂର୍ଯଯନ୍ତା ତଥାଽରୁଣଃ। ସର୍ବେ ସାରଥଯଃ ଖ୍ଯାତା ନ ବୃହନ୍ନଲଯା ସମାଃ ॥ 52 ॥ 4-38-52 (29987) ଇତ୍ଯୁକ୍ତୋଽହଂ ଚ ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯା ତେନ ତ୍ବାମାହ୍ବଯାମି ବୈ । ଆହୁତା ତ୍ବଂ ମଯା ସାର୍ଧଂ ଯୋଦ୍ଧୁଂ ଯାହି ବୃହନ୍ନଲେ ॥ 53 ॥ 4-38-53 (29988) ଦୂରାଦ୍ଦୂରତରଂ ଗାବୋ ଭବନ୍ତି କୁରୁଭିର୍ହୃତାଃ। ତଥୋକ୍ତା ପ୍ରତ୍ଯୁବାଚେଦଂ ରାଜପୁତ୍ରଂ ବୃହନ୍ନଲା ॥ 54 ॥ 4-38-54 (29989) କା ଶକ୍ତିର୍ମମ ସାରଥ୍ଯଂ କର୍ତୁଂ ସଂଗ୍ରାମମୂର୍ଧନି । ନୃତ୍ତଂ ବା ଯଦି ବା ଗୀତଂ ବାଦିତ୍ରଂ ବା ପୃଥଗ୍ବିଧମ୍ । ତତ୍କରିଷ୍ଯାମି ଭଦ୍ରଂ ତେ ସାରଥ୍ଯଂ ତୁ କୁତୋ ମମ ॥ 55 ॥ 4-38-55 (29990) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-38-56x (3157) ତ୍ବଂ ନର୍ତକୋ ବା ଯଦି ବାଽପି ଗାଯକଃ କ୍ଷିପ୍ରଂ ତନୁତ୍ରଂ ପରିଧତ୍ସ୍ବ ଭାନୁମତ୍। ଅଭୀକ୍ଷ୍ଣମାହୁସ୍ତବ କର୍ମ ପୌରୁଷଂ ସ୍ତ୍ରିଯଃ ପ୍ରଶଂସନ୍ତି ମମାଦ୍ଯ ଚାନ୍ତିକେ ॥ 56 ॥ 4-38-56 (29991) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-38-57x (3158) ଇତ୍ଯେବମୁକ୍ତ୍ବା ନୃପସୂନୁସତ୍ତମସ୍ତଦା ସ୍ମଯିତ୍ବାଽର୍ଜୁନମଭ୍ଯନନ୍ଦଯତ୍। ଅଥୋତ୍ତରଃ ପାରଶବଂ ଶତାକ୍ଷିମତ୍ସୁବର୍ଣଚିତ୍ରଂ ପରିଗୃହ୍ଯ ଭାନୁମତ୍ ॥ 57 ॥ 4-38-57 (29992) ବୃହନ୍ନଲାଯୈ ପ୍ରଦଦୌ ସ୍ବଯଂ ତଦା ବିରାଟପୁତ୍ରଃ ପରବୀରଘାତିନେ। ତଦାଜ୍ଞଯା ମାତ୍ସ୍ଯସୁତସ୍ଯ ବୀର୍ଯବାନକର୍ତୁକାମେବ ସମାଦଦେ ତଦା ॥ 58 ॥ 4-38-58 (29993) ବୃହନ୍ନଲୋବାଚ। 4-38-59x (3159) ଯଦ୍ଯସ୍ତି ଚ ରଣେ ଶୌର୍ଯଂ ଶକ୍ଯଃ ସ୍ଯାଦ୍ଦ୍ବିଷତାଂ ବଧଃ। ଅହଂ ତ୍ବାମଭିଗଚ୍ଛାମି ଯତ୍ର ତ୍ବଂ ଯାସି ତତ୍ର ଭୋ ॥ 59 ॥ 4-38-59 (29994) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-38-60x (3160) ତତଃ ସ ନର୍ମସଂଯୁକ୍ତମକରୋତ୍ପାଣ୍ଡବୋ ବହୁ। ଉତ୍ତରାଯାଃ ପ୍ରମୁଖତଃ ସର୍ବଂ ଜାନନ୍ନରିନ୍ଦମଃ ॥ 60 ॥ 4-38-60 (29995) ତମାଦଦାନଂ ପ୍ରମଦା ଜହାସିରେ ହ୍ଯଧୋମୁଖଂ ବୀରବରୋଽଭ୍ଯଧାରଯତ୍। ତତସ୍ତିରଶ୍ଚୀନକୃତଂ ସପତ୍ନହା ହ୍ଯଧୋମୁଖଂ କବଚମଥାଭ୍ଯକର୍ଷତ ॥ 61 ॥ 4-38-61 (29996) ସମ୍ଯକ୍ପ୍ରଜାନନ୍ନପି ସତ୍ଯବିକ୍ରମୋ ହ୍ଯଜ୍ଞାତବତ୍ସର୍ବକୁରୁପ୍ରବୀରଃ। ଊର୍ଧ୍ବଂ କ୍ଷିପନ୍ବୀରତରୋଽଭ୍ଯଧାରଯତ୍ପୁନଶ୍ଚ ଯନ୍ତା କବଚଂ ଧନଞ୍ଜଯଃ ॥ 62 ॥ 4-38-62 (29997) ଏବଂପ୍ରକାରାଣି ବହୂନି କୁର୍ବତି ତସ୍ମିନ୍କୁମାର୍ଯଃ ପ୍ରମଦା ଜହାସିରେ । ତଥାପି କୁର୍ବନ୍ତମମିତ୍ରକର୍ଶନଂ ନୈବୋତ୍ତରଃ ପର୍ଯଭବଦ୍ଧନଞ୍ଜଯମ୍ ॥ 63 ॥ 4-38-63 (29998) ତଂ ରାଜପୁତ୍ରଃ ସମନାହଯତ୍ସ୍ବଯଂ ଜାମ୍ବୂନଦାନ୍ତେନ ଶୁଭେନ ବର୍ମଣା। କୃଶାନୁତପ୍ତପ୍ରତିମେନ ଭାସ୍ବତା ଜାଜ୍ବଲ୍ଯମାନେନ ସହସ୍ରରଶ୍ମିନା ॥ 64 ॥ 4-38-64 (29999) ଅଥାସ୍ଯ ଶୀଘ୍ରଂ ପ୍ରସମୀକ୍ଷ୍ଯ ଭୋଜଯଦ୍ରଥେ ହଯାନ୍କାଞ୍ଚନଜାଲସଂବୃତାନ୍। ସୁବର୍ଣଜାଲାନ୍ତରଯୋକ୍ତଭୂଷଣଂ ସିଂହଂ ଚ ସୌବର୍ଣମୁପାଶ୍ରଯଦ୍ରଥେ ॥ 65 ॥ 4-38-65 (30000) ଧନୂଂଷି ଚ ବିଚିତ୍ରାଣି ବାଣାଂଶ୍ଚ ରୁଚିରାନ୍ବହୂନ୍। ଆଯୁଧାନି ଚ ବୈ ତତ୍ର ରଥୋପସ୍ଥେ ଚ ସ ନ୍ଯସତ୍ ॥ 66 ॥ 4-38-66 (30001) ଆରୁହ୍ଯ ପ୍ରଯଯୌ ବୀରଃ ସବୃହନ୍ନଲସାରଥିଃ। ଅଥୋତ୍ତରା ଚ କନ୍ଯାଶ୍ଚ ସ ଖ୍ଯଶ୍ଚୈବାବ୍ରୁବଂସ୍ତଦା ॥ 67 ॥ 4-38-67 (30002) ବୃହନ୍ନଲେ ଆନଯେଥା ବାସାଂସି ରୁଚିରାଣି ନଃ। ପାଞ୍ଚାଲିକାର୍ଥଂ ସୂକ୍ଷ୍ମାଣି ରତ୍ନାନି ବିବିଧାନି ଚ । ବିଜିତ୍ଯ ସଂଗ୍ରାମଗତାନ୍ଭୀଷ୍ମଦ୍ରୋଣମୁଖାନ୍କୁରୂନ୍ ॥ 68 ॥ 4-38-68 (30003) ଅଥ ତା ବ୍ରୁବତୀଃ କନ୍ଯାଃ ସହିତାଃ କୁରୁନନ୍ଦନଃ। ପ୍ରତ୍ଯୁବାଚ ହସନ୍ପାର୍ଥୋ ମେଘଦୁନ୍ଦୁଭିନିସ୍ବନଃ ॥ 69 ॥ 4-38-69 (30004) ଯଦ୍ଯୁତ୍ତରୋଽଯଂ ସଂଗ୍ରାମେ ବିଜେଷ୍ଯତି ମହାରଥାନ୍ । ଅଥାହରିଷ୍ଯେ ବାସାଂସି ସୂକ୍ଷ୍ମାଣ୍ଯାଭରଣାନି ଚ ॥ 70 ॥ 4-38-70 (30005) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-38-71x (3161) ଅଥୋତ୍ତରୋ ବର୍ମ ମହାପ୍ରଭାବଂ ସୁବର୍ଣବୈଡୂର୍ଯପରିଷ୍କୃତଂ ଶୁଭମ୍। ଆମୁଚ୍ଯ ବୀରଃ ପ୍ରଯଯୌ ରଥୋତ୍ତମଂ ଧନଞ୍ଜଯଂ ସାରଥିନଂ ପ୍ରଗୃହ୍ଯ ॥ 71 ॥ 4-38-71 (30006) ତମୁତ୍ତରଂ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ରଥୋତ୍ତମେ ସ୍ଥିତଂ ବୃହନ୍ନଲାଂ ଚୈବ ମହାଜନସ୍ତଦା। ସ୍ତ୍ରିଯଶ୍ଚ କନ୍ଯାଶ୍ଚ ଦ୍ବିଜାଶ୍ଚ ସୁବ୍ରତାଃ ପ୍ରଦକ୍ଷିଣଂ ମଙ୍ଗଲିନୋଽଭ୍ଯପୂଜଯନ୍ ॥ 72 ॥ 4-38-72 (30007) ଯଦର୍ଜୁନସ୍ଯର୍ଷଭତୁଲ୍ଯଗାମିନଃ ପୁରାଽଭବତ୍ଖାଣ୍ଡବଦାହମଙ୍ଗଲମ୍ । କୁରୂନ୍ସମାସାଦ୍ଯ ରଣେ ବୃହନ୍ନଲେ ସହୋତ୍ତରେଣାସ୍ତୁ ତବାଦ୍ଯ ମଙ୍ଗଲମ୍ ॥ 73 ॥ ॥ 4-38-73 (30008) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗ୍ରୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଅଷ୍ଟତ୍ରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 38 ॥

4-39-0 (30009) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-39-0x (3162) ସ ରାଜଧାନ୍ଯ ନିର୍ଯାଯ ବୈରାଟିରକୁତୋଭଯଃ। ପ୍ରଯାହୀତ୍ଯବ୍ରବୀତ୍ସୂତଂ ଯତ୍ର ତେ କୁରବୋ ଗତାଃ ॥ 1 ॥ 4-39-1 (30010) ସମବେତାନ୍କୁରୂନ୍ସର୍ବାଞ୍ଜିଗୀଷୂନବଜିତ୍ଯ ବୈ। ଗାଶ୍ଚୈତାଃ କ୍ଷିପ୍ରମାଦାଯ ପୁନରେଷ୍ଯାମ୍ଯହଂ ପୁରମ୍ ॥ 2 ॥ 4-39-2 (30011) ତତସ୍ତାଂଶ୍ଚୋଦଯାମାସ ସଦଶ୍ବାନ୍ପାଣ୍ଡୁନନ୍ଦନଃ ॥ 3 ॥ 4-39-3 (30012) ତେ ହଯା ନରସିଂହେନ ଚୋଦିତା ବାତରଂହସଃ। ଆଲିଖନ୍ତ ଇବାକାଶମୂହୁଃ କାଞ୍ଚନମାଲିନଃ ॥ 4 ॥ 4-39-4 (30013) ନାତିଦୂରମଥୋ ଗତ୍ବା ମାତ୍ସ୍ଯପୁତ୍ରଧନଞ୍ଜଯୌ । ଅବୈକ୍ଷେତାମବିତ୍ରସ୍ତୌ କୁରୂଣାଂ ବଲିନାଂ ବଲମ୍ ॥ 5 ॥ 4-39-5 (30014) ଶ୍ମଶାନମଭିତୋ ଗତ୍ବା ଶୂରୌ ଦଦୃଶତୁଃକୁରୂନ୍ ॥ 6 ॥ ତଦନୀକଂ ମହତ୍ତେଷାଂ ବିସ୍ତୃତଂ ସାଗରୋପମମ୍ । 4-39-6 (30015) ସର୍ପମାଣମିବାକାଶେ ବନଂ ବହୁଲପାଦପମ୍ ॥ 7 ॥ ଦଦୃଶେ ପାର୍ଥିବୋ ରେଣୁର୍ଜନିତସ୍ତେନ ସର୍ପତା। 4-39-7 (30016) ଦୃଷ୍ଟିପ୍ରଣାଶୋ ଭୂତାନାଂ ଦିବସ୍ପୃକ୍କୁରୁସତ୍ତମ ॥ 8 ॥ ତଦନୀକମଥୋ ବୀକ୍ଷ୍ଯ ଗଜାଶ୍ବରଥସଂକୁଲମ୍ । 4-39-8 (30017) କର୍ଣଦୁର୍ଯୋଧନକୃପୈର୍ଗୁପ୍ତଂ ଶାନ୍ତନବେନ ଚ । ଦ୍ରୋଣେନ ସହ ପୁତ୍ରେଣ ମହେଷ୍ବାସେନ ଧୀମତା ॥ 9 ॥ 4-39-9 (30018) ହୃଷ୍ଟରୋମା ଭଯୋଦ୍ବିଗ୍ନୋ ନିମୀଲ୍ଯ ସ୍ବଦୃଶୌ ତଦା। କମ୍ପମାନଶରୀରଶ୍ଚ ପାର୍ଥଂ ବୈରାଟିରବ୍ରବୀତ୍ ॥ 10 ॥ 4-39-10 (30019) ନୋତ୍ସହେ କୁରୁଭିର୍ଯୋଦ୍ଧୁଂ ରୋମହର୍ଷଂ ହି ପଶ୍ଯ ମେ। ବହୁପ୍ରବୀରମତ୍ଯୁଗ୍ରଂ ଦେବୈରପି ଦୁରାସଦମ୍। ପ୍ରତିଯୋଦ୍ଧୁଂ ନ ଶକ୍ନୋମି କୁରୁସୈନ୍ଯଂ ଭଯାନକମ୍ ॥ 11 ॥ 4-39-11 (30020) ନାଶଂସେ ଭାରତୀଂ ସେନାଂ ପ୍ରବେଷ୍ଟୁଂ ଭୀମକାର୍ମୁକାମ୍। ଦେବୈରପି ସହେନ୍ଦ୍ରେଣ ନ ଶକ୍ଯଂ କିଂପୁନର୍ନରୈଃ ॥ 12 ॥ 4-39-12 (30021) ରଥନାଗାଶ୍ବକଲିଲଂ ପତ୍ତିଧ୍ବଜସମାକୁଲମ୍ । ଦୃଷ୍ଟ୍ବୈବ ହି ପରାନୀକଂ ମନଃ ପ୍ରବ୍ଯଥତୀବ ମେ ॥ 13 ॥ 4-39-13 (30022) ଯତ୍ର ଦ୍ରୋଣଶ୍ଚ ଭୀଷ୍ମଶ୍ଚ କୃପଃ କର୍ଣୋ ବିବିଂଶତିଃ । ଅଶ୍ବତ୍ଥାମା ବିକର୍ଣଶ୍ଚ ସୋମଦତ୍ତଶ୍ଚ ବାହ୍ଲିକଃ । ଦୁର୍ଯୋଧନସ୍ତଥା ରାଜା ବୀରୋ ଦୁର୍ମର୍ଷଣଃ ପରଃ ॥ 14 ॥ 4-39-14 (30023) ନୀତିମନ୍ତୋ ମହେଷ୍ବାସାଃ ସର୍ବେ ଯୁଦ୍ଧବିଶାରଦାଃ । ମତ୍ତା ଇବ ମହାନାଗା ଯୁକ୍ତଧ୍ବଜପତାକିନଃ ॥ 15 ॥ 4-39-15 (30024) ନୀତିମନ୍ତୋ ମହେଷ୍ବାସାଃ ସର୍ବାର୍ଥକୃତନିଶ୍ଚଯାଃ । ତାଞ୍ଜେତୁଂ ସମରେ ଶୂରାନ୍ଦୁର୍ବୁଦ୍ଧିରହମାଗତଃ ॥ 16 ॥ 4-39-16 (30025) ଦୃଷ୍ଟ୍ବୈବ ହି କୁରୂନ୍ସର୍ବାନ୍ବ୍ଯୂଢାନୀକାନ୍ପ୍ରହାରିଣଃ । ହୃଷିତାନି ଚ ରୋମାଣି କଶ୍ମଲେନାହତଂ ମନଃ ॥ 17 ॥ 4-39-17 (30026) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-39-17x (3163) ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତୁ ମହତୀଂ ସେନାଂ କୁରୂଣାଂ ଦୃଢଧନ୍ବିନାମ୍। ପରିଦେବଯତେ ମନ୍ଦଃ ସକାଶେ ସବ୍ଯସାଚିନଃ ॥ 18 ॥ 4-39-18 (30027) ତ୍ରିଗର୍ତାନ୍ମେ ପିତା ଯାତଃ ଶୂନ୍ଯେ ବୈ ପ୍ରଣିଧାଯ ମାମ୍। ସର୍ବାଂ ସେନାମୁପାଦାଯ ନ ମେ ସନ୍ତୀହ ସୈନିକାଃ ॥ 19 ॥ 4-39-19 (30028) ଅହମେକୋ ବହୂନ୍ବାଲଃ କୃତାସ୍ତ୍ରାନକୃତଶ୍ରମଃ। ପ୍ରତିଯୋଦ୍ଧୁଂ ନ ଶକ୍ନୋତି ନିବର୍ତଯ ବୃହନ୍ନଲେ ॥ 20 ॥ 4-39-20 (30029) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-39-21x (3164) ତଂ ତଥା ବାଦିନଂ ତତ୍ର ବୀଭତ୍ସୁଃ ପ୍ରତ୍ଯଭାଷତ। ସଂପ୍ରହସ୍ଯ ପୁନସ୍ତଂ ବୈ ସର୍ବଲୋକମହାରଥଃ ॥ 21 ॥ 4-39-21 (30030) ଭଯେନ ଦୀନରୂପୋଽସି ଦ୍ବିଷତାଂ ହର୍ଷବର୍ଧନଃ । ନ ଚ ତାବତ୍କୃତଂ କିଂଚିତ୍ପରୈଃ କର୍ମ ରଣାଜିରେ ॥ 22 ॥ 4-39-22 (30031) ସ୍ବଯମେବ ଚ ମାମାତ୍ଥ ନଯ ମାଂ କୌରବାନ୍ପ୍ରତି । ସୋହଂ ତ୍ବାଂ ତତ୍ର ନେଷ୍ଯାମି ଯତ୍ରୈତେ ବହୁଲା ଧ୍ବଜାଃ ॥ 23 ॥ 4-39-23 (30032) ମଧ୍ଯମାମିଷଗୃଧ୍ରୂନାଂ କୁରୂଣାମାତତାଯିନାମ୍ । ନେଷ୍ଯାମି ତ୍ବାଂ ମହାବାହୋ ମା ତ୍ବଂ ହି ବିମନା ଭବ। ସମୁଦ୍ରମିବ ଗମ୍ଭୀରଂ କୁରୁସୈନ୍ଯମରିନ୍ଦମ ॥ 24 ॥ 4-39-24 (30033) ସ୍ତ୍ରୀସକାଶେ ପ୍ରତିଜ୍ଞାଯ ପୁରୁଷାଣାଂ ହି ଶୃଣ୍ବତାମ୍। ବିକତ୍ଥମାନୋ ନିର୍ଯାତ୍ବା ବ୍ରୂଷି କିଂ ନାତ୍ର ଯୁଦ୍ଧ୍ଯସେ ॥ 25 ॥ 4-39-25 (30034) ତଥା ସ୍ତ୍ରୀଷୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତ୍ଯ ପୌରୁଷଂ ପୁରୁଷେଷୁ ଚ। ରଥମାରୁହ୍ଯ ନିର୍ଯାତ୍ବା କିମର୍ଥଂ ନାବବୁଧ୍ଯସେ ॥ 26 ॥ 4-39-26 (30035) ନ ଚେଦ୍ବିଜିତ୍ଯ ଗାସ୍ତ୍ବଂ ହି ନଗରଂ ପ୍ରତିଯାସ୍ଯସି। ପ୍ରହସିଷ୍ଯନ୍ତି ବୀରାସ୍ତ୍ବାଂ ନରା ନାର୍ଯଶ୍ଚ ସଂଗତାଃ ॥ 27 ॥ 4-39-27 (30036) ଅହମପ୍ଯସ୍ମି ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯା ସ୍ତୁତଃ ସାରଥ୍ଯକର୍ମଣି । ନାହଂ ଶକ୍ନୋମ୍ଯନିର୍ଜିତ୍ଯ ଗାଃ ପ୍ରଯାତୁଂ ପୁରଂ ପ୍ରତି ॥ 28 ॥ 4-39-28 (30037) ସ୍ତୋତ୍ରେଣ ଚୈବ ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯାସ୍ତବ ବାକ୍ଯେନ ଚୋଦିତଃ । କଥଂ ନ ଯୁଦ୍ଧ୍ଯେଯମହଂ କୁରୂନେତାନ୍ସ୍ଥିରୋ ଭବ ॥ 29 ॥ 4-39-29 (30038) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-39-30x (3165) କାମଂ ହରନ୍ତୁ ମାତ୍ସ୍ଯାନାଂ ଭୂଯାଂସଃ କୁରବୋ ଧନମ୍। ପ୍ରହସନ୍ତୁ ଚ ମାଂ ନାର୍ଯୋ ନରା ବାଽପି ବୃହନ୍ନଲେ ॥ 30 ॥ 4-39-30 (30039) ସଂଗ୍ରାମେଣ ନ ମେ କାର୍ଯଂ ଗାବୋ ଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ଚାପି ମେ । ନଗରଂ ଚ ପ୍ରବେକ୍ଷ୍ଯାମି ପଶ୍ଯତସ୍ତେ ବୃହନ୍ନଲେ ॥ 31 ॥ 4-39-31 (30040) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-39-32x (3166) ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ପ୍ରାଦ୍ରବଦ୍ଭୀତୋ ରଥାତ୍ପ୍ରସ୍କନ୍ଦ୍ଯ କୁଣ୍ଡଲୀ। ତ୍ଯକ୍ତ୍ବା ମାନଂ ସୁସଂତ୍ରସ୍ତୋ ବିସୃଜ୍ଯ ସଶରଂ ଧନୁଃ ॥ 32 ॥ 4-39-32 (30041) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-39-33x (3167) ନୈଷ ଶୂରୈଃ ସ୍ମୃତୋ ଧର୍ମଃ କ୍ଷତ୍ରିଯସ୍ଯ ପଲାଯନମ୍। ଶ୍ରେଯୋ ହି ମରଣଂ ଯୁଦ୍ଧେ ନ ଭୀତସ୍ଯ ପଲାଯନମ୍ ॥ 33 ॥ 4-39-33 (30042) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-39-34x (3168) ଏବମୁକ୍ତ୍ବା ତୁ କୌରବ୍ଯଃ ସୋଽବପ୍ଲୁତ୍ଯ ରଥୋତ୍ତମାତ୍। ତମନ୍ବଧାବଦ୍ଧାବନ୍ତଂ ରାଜପୁତ୍ରଂ ଧନଞ୍ଜଯଃ । ଦୀର୍ଘାଂ ବେଣୀଂ ବିଧୂନ୍ବାନଃ ସାଧୁ ରକ୍ତେ ଚ ବାସସୀ ॥ 34 ॥ 4-39-34 (30043) ବିକ୍ରମନ୍ତଂ ପଦନ୍ଯାସୈର୍ନମଯନ୍ତଂ ଚ ଭୂତଲମ୍ । ବିଧୂଯ ବେଣୀଂ ଧାବନ୍ତମଜାନନ୍ତୋଽର୍ଜୁନଂ ତଦା। ସୈନିକାଃ ପ୍ରାହସନ୍କେଚିଦ୍ଯୋଷିଦ୍ରୂପମବେକ୍ଷ୍ଯ ତମ୍ ॥ 35 ॥ 4-39-35 (30044) ତଂ ଚ ଶୀଘ୍ରଂ ପ୍ରଧାବନ୍ତଂ ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ କୁରବୋଽବ୍ରୁବନ୍ । କୋଽଯଂ ଧାବତ୍ଯସଙ୍ଗେନ ପୂର୍ବଂ ମୁକ୍ତ୍ବା ରଥୋତ୍ତମମ୍ ॥ 36 ॥ 4-39-36 (30045) କ ଏଷ ବେଷସଂଚ୍ଛନ୍ନୋ ଭସ୍ମନେବ ହୁତାଶନଃ। କିଂଚିଦସ୍ଯ ଯଥା ପୁଂସଃ କିଂଚିଦସ୍ଯ ଯଥା ସ୍ତ୍ରିଯଃ ॥ 37 ॥ 4-39-37 (30046) ଇତ୍ଯେବଂ ସୈନିକାଃ ପ୍ରାହୁର୍ଦ୍ରୋଣସ୍ତାନିଦମବ୍ରବୀତ୍ । ଆଚାର୍ଯଃ କୁରୁପାଣ୍ଡୂନାଂ ମତୌ ଶୁକ୍ରାଙ୍ଗିରୋପମଃ ॥ 38 ॥ 4-39-38 (30047) କିଂ ବିଚାରେଣ ବଃ କାର୍ଯମେତେନାନୁସୃତେନ ବା। ଧାବନ୍ତମନୁଧାବଂଶ୍ଚ ନିର୍ଭଯୋ ଭଯବିପ୍ଲୁତମ୍ । ବେଣୀକଲାପଂ ନିର୍ଧୂଯ ପ୍ରବିଭାତି ନରର୍ଷଭଃ ॥ 39 ॥ 4-39-39 (30048) ଆକାରମର୍ଜୁନସ୍ଯେବ କ୍ଲୀବରୂପଂ ବିଭର୍ତି ଚ। ରୂପେଣ ପାର୍ଥସଦୃଶଃ ସ୍ତ୍ରୀବେଷସମଲଂକୃତଃ ॥ 40 ॥ 4-39-40 (30049) ତଦେବୈତଚ୍ଛିରୋଗ୍ରୀବଂ ତୌ ବାହୂ ପରିଘୋପମୌ । ତତ୍ତଦେବାସ୍ଯ ବିକ୍ରାନ୍ତଂ ନାଯମନ୍ଯୋ ଧନଞ୍ଜଯାତ୍ ॥ 41 ॥ 4-39-41 (30050) ଅମରେଷ୍ବିବ ଦେବେନ୍ଦ୍ରୋ ମନୁଷ୍ଯେଷୁ ଧନଞ୍ଜଯଃ। ଏକଃ କୋସ୍ମାନୁପାଯାଯାଦନ୍ଯୋ ଲୋକେ ଧନଞ୍ଜଯାତ୍ ॥ 42 ॥ 4-39-42 (30051) ଦ୍ରୋଣେନ ଚୈବମୁକ୍ତସ୍ତୁ କର୍ଣଃ ପ୍ରୋବାଚ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍। ଏକଃ ପୁତ୍ରୋ ବିରାଟସ୍ଯ ଶୂନ୍ଯେ ସଂନିହିତଃ ପୁରେ ॥ 43 ॥ 4-39-43 (30052) ସ ଏଷ କିଲ ନିର୍ଯାତୋ ବାଲଭାବାନ୍ନ ପୌରୁଷାତ୍। କ୍ଲୀବଂ ବୈ ସାରଥିଂ କୃତ୍ବା ନିର୍ଯାତୋ ନଗରାଦ୍ବହିଃ ॥ 44 ॥ 4-39-44 (30053) ଛନ୍ନଂ ସତ୍ରେଣ ବୈ ନୂନଂ ଜାନୀଧ୍ବଂ ଯାନ୍ତମର୍ଜୁନମ୍ । ତେ ହି ନଃ ପ୍ରତିସଂଯାତୁଂ ସଂଗ୍ରାମେ ନ ହି ଶକ୍ନୁଯୁଃ । କଥମେକତରସ୍ତେଷାଂ ସମସ୍ତାନ୍ଯୋଧଯେତ୍କୁରୂନ୍ ॥ 45 ॥ 4-39-45 (30054) ଉତ୍ତରଃ ସାରଥିଂ କୃତ୍ବା ନିର୍ଯାତୋ ନଗରାଦ୍ବହିଃ। ସ ନୋ ମନ୍ଯେ ଧ୍ବଜଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଭୀତ ଏଷ ପଲାଯତି ॥ 46 ॥ 4-39-46 (30055) କୃପ ଉବାଚ। 4-39-47x (3169) ନୂନଂ ତମେବ ଧାବନ୍ତଂ ଜିଘୃକ୍ଷତି ଧନଞ୍ଜଯଃ। ସାରଥିଂ ହ୍ଯୁତ୍ତରଂ କୃତ୍ବା ସ୍ବଯଂ ଯୋଦ୍ଧୁମିହେଚ୍ଛତି ॥ 47 ॥ 4-39-47 (30056) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-39-48x (3170) ଇତି ସ୍ମ କୁରବଃ ସର୍ବେ ବିମୃଶନ୍ତଃ ପୃଥକ୍ପୃଥକ୍। ନ ଚ ବ୍ଯବସିତୁଂ ବୀରା ଅର୍ଜୁନଂ ଶକ୍ନୁବନ୍ତି ତେ ॥ 48 ॥ 4-39-48 (30057) ଦୁର୍ଯୋଧନ ଉବାଚେଦଂ ସୈନିକାନ୍ରଥସତ୍ତମାନ୍ । ଅର୍ଜୁନୋ ବାସୁଦେବୋ ବା ରାମଃ ପ୍ରଦ୍ଯୁମ୍ନ ଏବ ବା। ତେ ହି ନଃ ପ୍ରତିସଂଯାତୁଂ ସଂଗ୍ରାମେ ନ ହି ଶକ୍ନୁଯୁଃ ॥ 49 ॥ 4-39-49 (30058) ଅନ୍ଯୋ ବୈ କ୍ଲୀବରୂପେଣ ଯଦ୍ଯାଗଚ୍ଛେଦ୍ଗବାଂ ପଦମ୍। ଶସ୍ତ୍ରୈସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣୈରର୍ପଯିତ୍ବା ପାତଯିଷ୍ଯାମି ଭୂତଲେ । କଥମେକତରସ୍ତେଷାଂ ସମସ୍ତାନ୍ଯୋଧଯେତ୍କୁରୂନ୍ ॥ 50 ॥ 4-39-50 (30059) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-39-51x (3171) ଛନ୍ନଂ ତଥା ତଂ ବେଷେଣ ପାଣ୍ଡବଂ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ସୈନିକାଃ। ଅର୍ଜୁନେତି ଚ ନେତ୍ଯେବ ନ ବ୍ଯବସ୍ଯନ୍ତି ତେ ପୁନଃ। ଇତି ସ୍ମ କୁରବଃ ସର୍ବେ ବିମୃଶନ୍ତଃ ପୁନଃ ପୁନଃ ॥ 51 ॥ 4-39-51 (30060) ଦୃଢେବଧୀ ମହାସତ୍ତ୍ବଃ ଶକ୍ରତୁଲ୍ଯପରାକ୍ରମଃ । ଅଦ୍ଯାଗଚ୍ଛତି ଚେଦ୍ଯୋଦ୍ଧୁଂ ସର୍ବଂ ସଂଶଯିତଂ ବଲମ୍ ॥ 52 ॥ 4-39-52 (30061) ନ ଚାପ୍ଯନ୍ଯତରଂ ତତ୍ର ବ୍ଯବସ୍ଯନ୍ତି ଧନଞ୍ଜଯାତ୍ ॥ 53 ॥ 4-39-53 (30062) ଉତ୍ତରଂ ତୁ ପ୍ରଧାବନ୍ତମନୁଦ୍ରୁତ୍ଯ ଧନଞ୍ଜଯଃ। ଗତ୍ବା ଶତପଦଂ ତୂର୍ଣଂ କେଶପକ୍ଷେ ପରାମୃଶତ୍ ॥ 54 ॥ 4-39-54 (30063) ମା ମା ଗୃହାଣ ଭଦ୍ରଂ ତେ ଦାସୋଽହଂ ତେ ବୃହନ୍ନଲେ। ଇତି ବାଦିନମେବାଶୁ ଧାବନ୍ତଂ ତରସାଽଗ୍ରହୀତ୍। ବିରାଟପୁତ୍ରଂ ବୀଭତ୍ସୁର୍ବଲବାନରିମର୍ଦନଃ ॥ 55 ॥ 4-39-55 (30064) ସୋଽର୍ଜୁନେନ ପରାମୃଷ୍ଟଃ ପର୍ଯଦେବଯଦାର୍ତବତ୍ । ବହୁଲଂ କୃପଣଂ ଚୈବ ବିତ୍ତଂ ପ୍ରାବେଦଯଦ୍ବହୁ ॥ 56 ॥ 4-39-56 (30065) ସୁବର୍ଣମଣିମୁକ୍ତାନାଂ ଯଦ୍ଯଦିଚ୍ଛସି ଦଦ୍ମି ତେ। ହସ୍ତିନୋଶ୍ବାନ୍ରଥାନ୍ଗାବଃ ସ୍ତ୍ରିଯଶ୍ଚ ସମଲଙ୍କୃତାଃ ॥ 57 ॥ 4-39-57 (30066) ଶାତକୁମ୍ଭସ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧସ୍ଯ ଶ୍ରେଷ୍ଠସ୍ଯ ରଜତସ୍ଯ ଚ। ଦଦାମି ଶତନିଷ୍କଂ ତେ ମୁଞ୍ଚ ମାଂ ତ୍ବଂ ବୃହନ୍ନଲେ ॥ 58 ॥ 4-39-58 (30067) ଷଷ୍ଟିଂ ସ୍ବଲଂକୃତାଃ କନ୍ଯା ଗ୍ରାମମେକଂ ଦଦାମି ତେ। ମୁଞ୍ଚ ମାଂ ତ୍ବଂ ଭୃଶଂ ଦୀନଂ ବିହ୍ବଲଂ ଭଯକମ୍ପିତମ୍ ॥ 59 ॥ 4-39-59 (30068) ମଣୀନଷ୍ଟୌ ଚ ବୈଡୂର୍ଯାନ୍ହେମବଦ୍ଧାନ୍ମହାପ୍ରଭାନ୍। ହେମଦଣ୍ଡପ୍ରତିଚ୍ଛନ୍ନଂ ରଥଂ ଯୁକ୍ତଂ ତୁ ବାଜିଭିଃ ॥ 60 ॥ 4-39-60 (30069) ମତ୍ତାଂଶ୍ଚ ଦଶ ମାତଙ୍ଗାନ୍ମୁଞ୍ଚ ମାଂ ତ୍ବଂ ବୃହନ୍ନଲେ । ଗମିଷ୍ଯାମି ପୁରଂ ଷଣ୍ଡ ଦ୍ରଷ୍ଟୁଂ ମାତରମଦ୍ଯ ତାମ୍ ॥ 61 ॥ 4-39-61 (30070) ଏକୋଽହମେବ ମେ ମାତୁଃ କୁମାରଃ କିଂ ବ୍ରୁବେ ତତଃ। ବିଧିରେବଂବିଧେ କାଲେ ତ୍ବଦ୍ବଶଂ କୁରୁତେ ହି ମାମ୍ ॥ 62 ॥ 4-39-62 (30071) ମାତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ ପୁତ୍ରୋ ବାଲୋଽହଂ ତେନ ଚାସ୍ମି ସୁପୋଷିତଃ। ମାତୃପାର୍ଶ୍ବଶଯାନୋଽହମସ୍ପୃଷ୍ଟାତପବାଯୁମାନ୍ ॥ 63 ॥ 4-39-63 (30072) ଅଦୃଷ୍ଟବାଲଯୁଦ୍ଧୋଽହଂ କୁତସ୍ତେ କୁରବଃ କୁତଃ। ମାତୃପାର୍ଶ୍ବଂ ଗମିଷ୍ଯାମି ମୁଞ୍ଚ ମାଂ ତ୍ବଂ ବୃହନ୍ନଲେ ॥ 64 ॥ 4-39-64 (30073) ପ୍ରଲଯାର୍ଣବସଂକାଶଂ ଦୃଶ୍ଯତେ କୌରବଂ ବଲମ୍ ॥ 65 ॥ 4-39-65 (30074) ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ମଧ୍ଯେଽହମଜ୍ଞାନାଦ୍ବୀର୍ଯଶୌର୍ଯାଙ୍କିତାଂ ଗିରମ୍। ଉକ୍ତୋ ଯୌବନଗର୍ବେଣ କୋ ଜେତୁଂ ଶକ୍ନୁଯାତ୍କୁରୂନ୍ । ଅମୁକ୍ତ୍ବା ମାଂ ଯଦି ନଯେର୍ମରିଷ୍ଯାମି ତବାଗ୍ରତଃ ॥ 66 ॥ 4-39-66 (30075) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-39-67x (3172) ଏବମାଦୀନି ବାକ୍ଯାନି ବିଲପନ୍ତମଚେତସମ୍। ପ୍ରସଭଂ ପୁରୁଷବ୍ଯାଘ୍ରୋ ରଥସ୍ଯାନ୍ତିକମାନଯତ୍ ॥ 67 ॥ 4-39-67 (30076) ଅଥୈନମବ୍ରବୀତ୍ପାର୍ଥୋ ଭଯାର୍ତଂ ନଷ୍ଟଚେତସମ୍ ॥ 68 ॥ 4-39-68 (30077) ଅହଂ ଯୋତ୍ସ୍ଯାମି କୌରବ୍ଯୈର୍ହଯାନ୍ସଂଯଚ୍ଛ ମେତି ମାମ୍ । ଆଦଦାନଃ କିମର୍ଥଂ ତ୍ବଂ ପଲାଯନପରୋଽଭବଃ ॥ 69 ॥ 4-39-69 (30078) ଯୁଧ୍ଯସ୍ବ କୌରବୈଃ ସାର୍ଧଂ ବିଜଯସ୍ତେ ଭବିଷ୍ଯତି। ଯସ୍ଯ ଯନ୍ତାସ୍ମ୍ଯହଂ ଯୁଦ୍ଧେ ସଂଯଚ୍ଛାମି ହଯୋତ୍ତମାନ୍। ରାଜ୍ଞୋ ବା ରାଜପୁତ୍ରସ୍ଯ ତସ୍ଯ ଯୁଦ୍ଧେ ଜଯୋ ଧ୍ରୁବମ୍ ॥ 70 ॥ 4-39-70 (30079) ସର୍ବଥୋତ୍ତର ଯୁଧ୍ଯସ୍ବ ଯନ୍ତ୍ରା ସହ ମଯା କୁରୂନ୍ । ଜିତ୍ବା ମହୀଂ ଯଶଃ ପ୍ରାପ୍ଯ ଭୋକ୍ଷ୍ଯସେ ସକଲାମିମାମ୍ ॥ 71 ॥ 4-39-71 (30080) ହତୋ ବା ପ୍ରାପ୍ସସେ ସ୍ବର୍ଗଂ ନ ଶ୍ରେଯସ୍ତେ ପଲାଯନମ୍ ॥ 72 ॥ 4-39-72 (30081) ଅଦ୍ଯ ସର୍ବାନ୍କୁରୂଞ୍ଜିତ୍ବା ଯଥା ଜଯମବାପ୍ସ୍ଯସି। ତଥାଽହଂ ପ୍ରଯତିଷ୍ଯେଽତ୍ର ସହାଯୋଽତ୍ର ମତୋ ହ୍ଯହମ୍ ॥ 73 ॥ 4-39-73 (30082) ଯଦି ନୋତ୍ସହସେ ଯୋଦ୍ଧୁଂ ଶତ୍ରୁଭିଃ ଶତ୍ରୁକର୍ଶନ। ଏହି ମେ ତ୍ବଂ ହଯାନ୍ଯଚ୍ଛ ଯୁଧ୍ଯମାନସ୍ଯ ଶତ୍ରୁଭିଃ ॥ 74 ॥ 4-39-74 (30083) ପ୍ରଯାହ୍ଯେତଦ୍ରଥାନୀକଂ ମଦ୍ବାହୁପରିରକ୍ଷିତଃ । ଅପ୍ରଧୃଷ୍ଯତମଂ ଘୋରଂ ଗୁପ୍ତଂ ଘୋରୈର୍ମହାରଥୈଃ । ମା ଭୈସ୍ତ୍ବଂ ରାଜପୁତ୍ରାଗ୍ର୍ଯ କ୍ଷତ୍ରିଯୋସି ପରଂତପ ॥ 75 ॥ 4-39-75 (30084) ଅହଂ ତୈଃ କୁରୁଭିର୍ଯୋତ୍ସ୍ଯେ ପ୍ରତ୍ଯାନେଷ୍ଯାମି ତେ ପଶୂନ୍ । ପ୍ରବିଶୈତଦ୍ରଥାନୀକମପ୍ରଧୃଷ୍ଯଂ ଦୁରାସଦମ୍ ॥ 76 ॥ 4-39-76 (30085) ଯନ୍ତା ଭବ ନରଶ୍ରେଷ୍ଠ ଯୋତ୍ସ୍ଯେଽହଂ କୁରୁଭିଃ ସହ। ଶୂରାନ୍ସମରଚଣ୍ଡାଂଶ୍ଚ ନଯିଷ୍ଯେ ଯମସାଦନମ୍ ॥ 77 ॥ 4-39-77 (30086) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-39-78x (3173) ଏବଂ ବ୍ରୁବାଣୋ ବୈରାଟିଂ ବୀଭତ୍ସୁରପରାଜିତଃ। ସମାଶ୍ବାସ୍ଯ ଭଯାର୍ତଂ ତମୁତ୍ତରଂ ଭରତର୍ଷଭଃ ॥ 78 ॥ 4-39-78 (30087) ଇତସ୍ତତୋ ବିବେଷ୍ଟନ୍ତମକାମଂ ଭଯପୀଡିତମ୍ । ରଥମାରୋପମାଯାସ ପାର୍ଥଃ ପରପୁରଂଜଯଃ ॥ 79 ॥ 4-39-79 (30088) ତମାରୋପ୍ଯ ରଥୋପସ୍ଥେ ବିଲପନ୍ତଂ ଧନଞ୍ଜଯଃ। ଗାଣ୍ଡୀବଂ ଧନୁରାଦାତୁମୁପାଯାତ୍ତାଂ ଶମୀଂ ପ୍ରତି। 4-39-80 (30089) ଉତ୍ତରଂ ତଂ ସମାଶ୍ବାସ୍ଯ କୃତ୍ବା ଯନ୍ତାରମର୍ଜୁନଃ ॥ 80 ॥ ॥ 4-39-81 (30090) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଏକୋନଚତ୍ବାରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 39 ॥

4-40-0 (30091) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-40-0x (3174) ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା କ୍ଲୀବରୂପେଣ ରଥସ୍ଥଂ ରଥିପୁଙ୍ଗବମ୍। ଶମୀମଭିମୁଖଂ ଯାନ୍ତଂ ରଥମାରୋପ୍ଯ ଚୋତ୍ତରମ୍ ॥ 4-40-1 (30092) ଦ୍ରୋଣଭୀଷ୍ମାଦଯଃ ଶୂରାଃ କୁରୂଣାଂ ରଥିସତ୍ତମାଃ । ବିତ୍ରସ୍ତମନସଶ୍ଚାସନ୍ଧନଞ୍ଜଯକୃତାଦ୍ଭଯାତ୍ ॥ 4-40-2 (30093) ତାନବେକ୍ଷ୍ଯ ହତୋତ୍ସାହାନୁତ୍ପାତାନପି ଚାଦ୍ଭୁତାନ୍। ଗୁରୁଃ ଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂଶ୍ରେଷ୍ଠୋ ଭାରଦ୍ବାଜୋଽଭ୍ଯଭାଷତ ॥ 4-40-3 (30094) ସ୍ବରାଶ୍ଚ ବାତାଃ ସଂଯାନ୍ତି ରୂକ୍ଷାଃ ପରୁଷନିସ୍ବନାଃ । ଭସ୍ମବର୍ଷପ୍ରକାଶେନ ତମସା ସଂବୃତଂ ନଭଃ ॥ 4-40-4 (30095) ରୂକ୍ଷବର୍ଣାଶ୍ଚ ଜଲଦା ଦୃଶ୍ଯନ୍ତେଽଦ୍ଭୁତଦର୍ଶନାଃ । ନିଃସରନ୍ତି ଚ କୋଶେଭ୍ଯଃ ଶସ୍ତ୍ରାଣି ବିବିଧାନି ଚ ॥ 4-40-5 (30096) ଶିବାଶ୍ଚ ବିନଦନ୍ତ୍ଯେତା ଦୀପ୍ତାଯାଂ ଦିଶି ଦାରୁଣାଃ । ହଯାଶ୍ଚାଶ୍ରୂଣି ମୁଞ୍ଚନ୍ତି ଧ୍ବଜାଃ କମ୍ପନ୍ତ୍ଯକମ୍ପିତାଃ ॥ 4-40-6 (30097) ଯାଦୃଶାନ୍ଯତ୍ର ଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ରୂପାଣି ବିବିଧାନି ଚ। ଯତ୍ତା ଭବନ୍ତସ୍ତିଷ୍ଠନ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧଂ ସ୍ଯାତ୍ସମୁପସ୍ଥିତମ୍ ॥ 4-40-7 (30098) ରକ୍ଷଧ୍ବମପି ରାଜାନଂ ବ୍ଯୂହଧ୍ବଂ ବାହିନୀମପି । ବୈଶସଂ ଚ ପ୍ରତୀକ୍ଷଧ୍ବଂ ରକ୍ଷଧ୍ବଂ ଚାପି ଗୋଧନମ୍ ॥ 4-40-8 (30099) ଏଷ ବୀରୋ ମହେଷ୍ବାସଃ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରଃ। ଆଗତଃ କ୍ଲୀବବେଷେଣ ପାର୍ଥୋ ନାସ୍ତ୍ଯତ୍ର ସଂଶଯଃ ॥ 4-40-9 (30100) ଏତାବଦୁକ୍ତ୍ବା ବଚନଂ ଭୀଷ୍ମମାଲୋକ୍ଯ ଚାବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-40-10 (30101) ନଦୀଜ ଲଙ୍କେଶବନାରିକେତୁର୍ନଗାହ୍ବଯୋ ନାମ ନଗାରିସୂନୁଃ । ଗତ୍ଯା ସୁରେଶଃ କ୍ବଚିଦଙ୍ଗନେବ ଗୁରୁର୍ବଭାଷେ ବଚନଂ ତଦାନୀମ୍ ॥ 4-40-11 (30102) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-40-12x (3175) ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ସଂଜ୍ଞଯା ଦ୍ରୋଣସ୍ତୂଷ୍ଣୀମାସୀଦ୍ବିଶାଂପତେ। ଭାରଦ୍ବାଜବଚଃ ଶ୍ରୁତ୍ବା ଗାଙ୍ଗେଯଃ ସଂଜ୍ଞଯାଽବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-40-12 (30103) ଅତୀତଂ ଚକ୍ରମସ୍ମାକଂ ବିଷଯାନ୍ତରମାଗତାଃ । ଅତୀତଃ ସମଯଶ୍ଚୋକ୍ତ ଅସ୍ମାଭିର୍ଯଃ ସଭାତଲେ। ନ ଭଯଂ ଶତ୍ରୁତଃ କାର୍ଯଂ ଶଙ୍କାଂ ତ୍ଯଜ ନରର୍ଷଭ ॥ 4-40-13 (30104) ଦେବବ୍ରତେନୈବମୁକ୍ତେ ବଚନେ ହିତକାରିଣା । ଦୁର୍ଯୋଧନମଥାଲୋକ୍ଯ ସଂଜ୍ଞଯା ଦ୍ରୋଣ ଅବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-40-14 (30105) ଏଷ ବୀରୋ ମହେଷ୍ବାସଃ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରଃ । ଆଗତଃ କ୍ଲୀବରୂପେଣ ପାର୍ଥୋ ନାସ୍ତ୍ଯତ୍ର ସଂଶଯଃ ॥ 4-40-15 (30106) ଏଷ ପାର୍ଥୋ ହି ବିକ୍ରାନ୍ତଃ ସବ୍ଯସାଚୀ ପରନ୍ତପଃ। ଯେ ଜେତାରୋ ମହୀପାନାମମୁନା କୁରବୋ ହତାଃ ॥ 4-40-16 (30107) ଯସ୍ମିଞ୍ଜାତେ ମହୀ କୃତ୍ସ୍ନା ନିର୍ଭରୋଚ୍ଛ୍ବାସିତାଽଭବତ୍। ଯେନ ମେ ଦକ୍ଷିଣା ଦତ୍ତା ବଦ୍ଧ୍ବା ଦ୍ରୁପଦମୋଜସା ॥ 4-40-17 (30108) ବିଦ୍ଧ୍ବା ବିଯଦ୍ଗତଂ ଲକ୍ଷ୍ଯଂ ବିନିର୍ଜିତ୍ଯ ଚ ପାର୍ଥିବାନ୍ । ନିର୍ଜିତା ଯେନ ପାଞ୍ଚାଲୀ ପୁରା ଯେନ ସ୍ବଯଂବରେ ॥ 4-40-18 (30109) ଖାଣ୍ଡବେ ଯେନ ସଂତୃପ୍ତୋ ବହ୍ନିର୍ଜିତ୍ବା ସୁରାସୁରାନ୍ । ପରିଣୀତା ସୁଭଦ୍ରା ଚ ଯେନ ନିର୍ଜିତ୍ଯ ଯାଦବାନ୍ ॥ 4-40-19 (30110) ନିର୍ଜିତୋ ଯେନ ଯୁଦ୍ଧେନ ତ୍ରିପୁରାରିଃ ସ୍ମରାର୍ଦନଃ ॥ 4-40-20 (30111) ଗତ୍ବା ତ୍ରିବିଷ୍ଟପଂ ଯେନ ଜିତେନ୍ଦ୍ରା ଦାନବା ଯୁଧି । ନିବାତକବଚା ରାଜନ୍ଦାନବାନାଂ ତ୍ରିକୋଟଯଃ। ନିର୍ଜିତାଃ କାଲକେଯାଶ୍ଚ ହିରଣ୍ଯପୁରବାସିନଃ ॥ 4-40-21 (30112) ଯେନ ତ୍ବଂ ମୋଚିତୋ ବଦ୍ଧଶ୍ଚିତ୍ରସେନେନ ତଦ୍ବନେ ॥ 4-40-22 (30113) ଯେନ ଗତ୍ବୋତ୍ତରଂ ମେରୋରାନିନାଯ ମହଦ୍ଧନମ୍ । ଯାଜିତୋ ଧର୍ମସୂନୁଶ୍ଚ ନୃପାନ୍ସର୍ବାନ୍ବିଜିତ୍ଯ ଚ ॥ 4-40-23 (30114) ଯସ୍ମିଞ୍ଶୌର୍ଯଂ ଚ ବୀର୍ଯଂ ଚ ତେଜୋ ଧୈର୍ଯଂ ପରାକ୍ରମଃ । ଔଦାର୍ଯଂ ଚୈବ ଗାମ୍ଭୀର୍ଯଂ ଶ୍ରୀର୍ହ୍ରୀର୍ଧର୍ମୋ ଦଯାଽଽର୍ଜବମ୍ । ଏବମାଦିଗୁଣୋପେତଃ ସୋଯଂ ପାର୍ଥୋ ନ ସଂଶଯଃ ॥ 4-40-24 (30115) ନାଜିତ୍ବା ବିନିବର୍ତେତ ସର୍ବାନପି ମରୁଦ୍ଗଣାନ୍ ॥ 4-40-25 (30116) କ୍ଲେଶିତଶ୍ଚ ବନେ ଶୂରୋ ବାସବେନ ଚ ଶିକ୍ଷିତଃ। ଅମର୍ଷବଶମାପନ୍ନୋ ଯୋତ୍ସ୍ଯତେ ନାତ୍ର ସଂଶଯଃ । ନ ହ୍ଯସ୍ଯ ପ୍ରତିଯୋଦ୍ଧାରମନ୍ଯଂ ପଶ୍ଯାମି କୌରବ ॥ 4-40-26 (30117) ମହାଦେବୋପି ପାର୍ଥେନ ଶ୍ରୂଯତେ ଯୁଦ୍ଧତୋଷିତଃ । କିରାତବେଷପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନୋ ଗିରୌ ହିମବତି ପ୍ରଭୁଃ ॥ 4-40-27 (30118) ଇତ୍ଯେବଂବାଦିନଂ ଦ୍ରୋଣଂ କର୍ଣଃ କ୍ରୁଦ୍ଧୋଽଭ୍ଯଭାଷତ ॥ 4-40-28 (30119) ସଦା ଭବାନ୍ଫଲ୍ଗୁନସ୍ଯ ଗୁଣାନସ୍ମାସୁ କତ୍ଥସେ। ନ ଚାର୍ଜୁନଃ କଲାପୂର୍ଣୋ ମମ ଦୁର୍ଯୋଧନସ୍ଯ ବା ॥ 4-40-29 (30120) ଦୁର୍ଯୋଧନ ଉବାଚ। 4-40-30x (3176) ଯଦ୍ଯେଷ ପାର୍ଥୋ ରାଧେଯ କୃତଂ କାର୍ଯଂ ଭବେନ୍ମମ । ଜ୍ଞାତାଃ ପୁନଶ୍ଚରିଷ୍ଯନ୍ତି ଦ୍ବାଦଶାନ୍ଯାଂଶ୍ଚ ବତ୍ସରାନ୍ ॥ 4-40-30 (30121) ଅଥବା କଶ୍ଚିଦେବାନ୍ଯଃ କ୍ଲୀବରୂପେଣ ଦେବରାଟ୍ । ଶରୈରେନଂ ସୁନିଶିତୈଃ ପାତଯିଷ୍ଯାମି ଭୂତଲେ ॥ 4-40-31 (30122) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-40-32x (3177) ତସ୍ମିନ୍ବଦତି ତାଂ ବାଚଂ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରେ ପରନ୍ତପେ। ଭୀଷ୍ମୋ ଦ୍ରୋଣଃ କୃପୋ ଦ୍ରୌଣିଃ ପୌରୁଷଂ ତଦପୂଜଯନ୍ ॥ 4-40-32 (30123) ତାଂ ଶମୀମଭିସଂଗମ୍ଯ ପାର୍ଥୋ ବୈରାଟିମବ୍ରବୀତ୍। ସୁଖସଂବର୍ଧିତଂ ପିତ୍ରା ସମରାଣାମକୋବିଦମ୍ ॥ 4-40-33 (30124) ଏହି ଭୂମିଂଜଯାରୁହ୍ଯ ବୈରାଟେ ମହତୀଂ ଶମୀମ୍। ସମାଦିଷ୍ଟୋ ମଯା କ୍ଷିପ୍ରଂ ଧନୁର୍ଗାଣ୍ଡୀବମାନଯ ॥ 4-40-34 (30125) ନେମାନୀଷ୍ବାସନାନୀହ ସୋଢୁଂ ଶକ୍ଷ୍ଯନ୍ତି ମେ ବଲମ୍ । ନାଲଂ ଭାରଂ ଗୁରୁଂ ଭେତ୍ତୁଂ କୁଞ୍ଜରଂ ବା ପ୍ରମର୍ଦିତୁମ୍ ॥ 4-40-35 (30126) ମମ ବା ବାହୁବିକ୍ଷେପଂ ଶତ୍ରୂନିହ ବିଜେଷ୍ଯତଃ। ନେଚ୍ଛାମି ତୈରହଂ କର୍ତୁଂ କର୍ମ ବୈଜଯିକଂ ତ୍ବିହ ॥ 4-40-36 (30127) ଅତିସୂକ୍ଷ୍ମାଣି ହ୍ରସ୍ବାନି ସର୍ବାଣି ଚ ମୃଦୂନି ଚ। ଆଯୁଧାନି ମହାବାହୋ ତବୈତାନି ମହାବଲ ॥ 4-40-37 (30128) ତସ୍ମାଦ୍ଭୂମିଂଜଯାରୁହ୍ଯ ଶମୀମେତାଂ ପଲାଶିନୀମ୍ । ଅସ୍ଯାଂ ହି ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରାଣାଂ ଧନୂଂଷି ନିହିତାତ୍ଯୁତ ॥ 4-40-38 (30129) ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯ ଭୀମସ୍ଯ ବୀଭତ୍ସୋର୍ଯମଯୋସ୍ତଥା । ଧ୍ବଜା ଶରାଶ୍ଚ ଶୂରାଣାଂ ଦିବ୍ଯାନି କବଚାନି ଚ ॥ 4-40-39 (30130) ଅତ୍ରୈବ ତୁ ମହାବୀର୍ଯଂ ଧନୁଃ ପାର୍ଥସ୍ଯ ଗାଣ୍ଡିବମ୍ । ଏକଂ ଶତସହସ୍ରେଣ ସଂମିତଂ ରାଷ୍ଟ୍ରବର୍ଧନମ୍ ॥ 4-40-40 (30131) ବ୍ଯାଯାମସହମତ୍ଯର୍ଥଂ ତୃଣରାଜସମଂ ମହତ୍ । ସର୍ବାଯୁଧମହାମାତ୍ରଂ ସର୍ବାରିକ୍ଷଯକାରକମ୍ ॥ 4-40-41 (30132) ସୁବର୍ଣବିକୃତଂ ଦିବ୍ଯଂ ଶ୍ଲକ୍ଷ୍ଣମାଯତମବ୍ରଣମ୍। ଅଲଂ ଭାରଂ ଗୁରୁଂ ସୋଢୁଂ ବାରୁଣଂ ଚ ସୁଦର୍ଶନମ୍ ॥ 4-40-42 (30133) ତାଦୃଶାନ୍ଯେବ ସର୍ବାଣି ବଲବନ୍ତି ଦୃଢାନି ଚ। ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯ ଭୀମସ୍ଯ ବୀଭତ୍ସୋର୍ଯମଯୋସ୍ତଥା । ପ୍ରଥିତାନି ବିଶିଷ୍ଟାନି ଦୁର୍ଦଶାନି ଭବନ୍ତ୍ଯୁତ ॥ 4-40-43 (30134) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-40-44x (3178) ଶରୀରମିହ ଚାସକ୍ତଂ ଶମ୍ଯାଂ ଶୁଷ୍କଂ ପୁରା କିଲ। ତଦହଂ ରାଜପୁତ୍ରଃ ସନ୍ସ୍ପୃଶେଯଂ ପାଣିନା କଥମ୍ ॥ 4-40-44 (30135) ନ ମାମେବଂବିଧଂ କର୍ମ କାରଯସ୍ବ ବୃହନ୍ନଲେ । କଥଂ ବା ଶକ୍ଯତେ କର୍ତୁଂ ବୁଦ୍ଧ୍ଯା ତ୍ବଂ ମନ୍ଯସେ କଥଂ ॥ 4-40-45 (30136) ନୈବଂବିଧଂ ମଯା ଯୁକ୍ତମାଲବ୍ଧୁଂ କ୍ଷତ୍ରଯୋନିନା । ମହତା ରାଜପୁତ୍ରେଣ ମନ୍ତ୍ରଯଜ୍ଞବିଦା ସତା ॥ 4-40-46 (30137) ସ୍ପୃଷ୍ଟବନ୍ତଂ ଶରୀରଂ ମାଂ ଶବବାହମିବାଶୁଚିମ୍। କଥଂ ବା ବ୍ଯବହାର୍ଯଂ ବୈ କୁର୍ବୀଥାସ୍ତ୍ବଂ ବୃହନ୍ନଲେ ॥ 4-40-47 (30138) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-40-48x (3179) ତମୁବାଚ ତତଃ ଶୂରଃ ପାର୍ଥଂ ପରପୁଂରଜଯଃ। ଦାଯାଦଂ ସର୍ବମତ୍ସ୍ଯାନାଂ କୁଲେ ଜାତଂ ବିଶାରଦମ୍ ॥ 4-40-48 (30139) ଜାନାମି ତ୍ବାଂ ମହାପ୍ରାଜ୍ଞ ଶୁଭଂ ଜାତ୍ଯା କୁଲେନ ଚ । କଥଂ ନୁ ପାପକଂ କର୍ମ ବ୍ରୂଯାଂ ତ୍ବାଽହଂ ପରନ୍ତପ ॥ 4-40-49 (30140) ବ୍ଯବହାର୍ଯଶ୍ଚ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଶୁଦ୍ଧଶ୍ଚୈବ ଭବିଷ୍ଯସି । ଧନୂଂଷ୍ଯେତାନି ମା ଭୈସ୍ତ୍ବଂ ଶରୀରଂ ନାତ୍ର ବିଦ୍ଯତେ ॥ 4-40-50 (30141) ଦାଯାଦଂ ମତ୍ସ୍ଯରାଜସ୍ଯ କୁଲେ ଜାତଂ ମନସ୍ବିନମ୍ । କଥଂ ବା ନନ୍ଦିତଂ କର୍ମ କାରଯେ ତ୍ବାଂ ନୃପାତ୍ମଜ ॥ 4-40-51 (30142) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-40-52x (3180) ଏବମୁକ୍ତଃ ସ ପାର୍ଥେନ ରଥାତ୍ପ୍ରସ୍କନ୍ଦ୍ଯ କୁଣ୍ଡଲୀ। ଆରୁରୋହ ଶମୀବୃକ୍ଷଂ ବୈରାଟିରବଶସ୍ତଦା ॥ 4-40-52 (30143) ତମନ୍ବଶାସଚ୍ଛତ୍ରୁଘ୍ନୋ ରଥେ ତିଷ୍ଠନ୍ଧନଞ୍ଜଯଃ । ଅବରୋପଯ ବୃକ୍ଷାଗ୍ରାଦ୍ଧନୂଂଷ୍ଯେତାନି ମାଚିରମ୍ ॥ 4-40-53 (30144) ସୋପହୃତ୍ଯ ମହାର୍ହାଣି ଧନୂଂଷି ପୃଥୁବକ୍ଷସାମ୍ । ପରିବେଷ୍ଟନପତ୍ରାଣି ବିମୁଚ୍ଯ ସମୁପାନଯତ୍ ॥ 4-40-54 (30145) ପରିବେଷ୍ଟନମେତେଷାଂ ସର୍ବଂ ମୁଞ୍ଚସ୍ବ ମାଚିରମ୍ । ତେଷାଂ ସଂନହନୀଯାନି ପରିମୁଚ୍ଯ ପରନ୍ତପଃ। ଅପଶ୍ଯତ୍ତତ୍ର ଗାଣ୍ଡୀବଂ ଚତୁର୍ଭିରପରୈଃ ସହ ॥ 4-40-55 (30146) ତେଷାଂ ବିମୁଚ୍ଯମାନାନାଂ ଧନୁଷାମର୍କବର୍ଚସାମ୍। ବିନିଶ୍ଚେରୁଃ ପ୍ରଭା ଦିବ୍ଯା ଗ୍ରହାଣାମୁଦଯେଷ୍ବିବ ॥ 4-40-56 (30147) ସ ତେଷାଂ ରୂପମାଲେକ୍ଯ ଭୋଗିନାମିବ ଦୃମ୍ଭତାମ୍ । ହୃଷ୍ଟରୋମା ଭଯୋଦ୍ବିଗ୍ରଃ ପ୍ରବେପିତତନୁସ୍ତଦା ॥ 4-40-57 (30148) ଅର୍ଜୁନେନ ସମାଶ୍ବସ୍ତଃ କିଂଚିଦ୍ଧୃଷ୍ଟୋ ନୃପାତ୍ମଜଃ। ତେଷାଂ ସଂଦର୍ଶନାଭ୍ଯାସଂ ସ୍ପର୍ଶାଭ୍ଯାସଂ ପୁନଃ ପୁନଃ ॥ 58 ॥ 4-40-58 (30149) ଆମୀଲ୍ଯ ପୁନରୁନ୍ମୀଲ୍ଯ ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ବାସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ବା ଚକାର ସଃ। ସମ୍ଯଗ୍ଘୁଣ୍ଟସ୍ତଦାଽଽଶ୍ବସ୍ତଃ କ୍ଷଣେନ ସମପଦ୍ଯତ ॥ 59 ॥ 4-40-59 (30150) ସଂସ୍ପୃଶ୍ଯ ତାନି ଚାପାନି ଭାନୁମନ୍ତି ବୃହନ୍ତି ଚ। ବୈରାଟିରର୍ଜୁନଂ ରାଜନ୍ନିଦଂ ବଚନମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 60 ॥ ॥ 4-40-60 (30151) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଚତ୍ବାରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 40 ॥

4-41-0 (30152) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-41-0x (3181) ସାରଥେ କିମିଦଂ ଦିବ୍ଯଂ ନାଗୋ ବା ଯଦି ବା ଧନୁଃ। ସୌବର୍ଣାନ୍ଯତ୍ର ପଦ୍ମାନି ଶତପତ୍ରାଣି ଭାଗଶଃ । କୁଶାଗ୍ନିପ୍ରତିତପ୍ତାନି ଭାନୁମନ୍ତି ବୃହନ୍ତି ଚ ॥ 4-41-1 (30153) ବିନ୍ଦବଶ୍ଚାତ୍ର ସୌବର୍ଣା ମଣିପ୍ରୋତାଃ ସମନ୍ତତଃ। ଶଶିସୂର୍ଯପ୍ରଭାଃ ପୃଷ୍ଠେ ଭାନ୍ତି ରୁକ୍ମପରିଷ୍କୃତାଃ ॥ 4-41-2 (30154) ପୁଷ୍ପାଣ୍ଯତ୍ର ସୁବର୍ଣାନି ଶତପତ୍ରାଣି ଭାଗଶଃ । ବିସ୍ମାପନୀଯରୂପଂ ଚ ଭୀମଂ ଭୀମପ୍ରଦର୍ଶନମ୍ ॥ 4-41-3 (30155) ନୀଲୋତ୍ପଲନିଭଂ କସ୍ଯ ଶାତକୁମ୍ଭପରିଷ୍କୃତମ୍। ଋଷଭା ଯସ୍ଯ ସୌବର୍ଣାଃ ପୃଷ୍ଠେ ତିଷ୍ଠନ୍ତି ଶୃଙ୍ଗିଣଃ ॥ 4-41-4 (30156) ତାଲପ୍ରମାଣଂ କସ୍ଯେଦଂ ମଣିରୁକ୍ମବିଭୂଷିତମ୍ ହାଟକସ୍ଯ ସୁବର୍ଣସ୍ଯ ଯସ୍ମିଞ୍ଶାଖାମୃଗା ଦଶ ॥ 4-41-5 (30157) ଦୁରାନମଂ ମହାଦୀର୍ଘଂ ସୁରୂପଂ ଦୁଷ୍ପ୍ରଧର୍ଷଣମ୍ । କସ୍ଯେଦମୀଦୃଶଂ ଚିତ୍ରଂ ଧନୁଃ ସର୍ବେ ଚ ଦଂଶିତାଃ ॥ 4-41-6 (30158) ଚନ୍ଦ୍ରାର୍କବିମଲାଭାସଃ ସୁରୂପାଃ ସୁପ୍ରଦର୍ଶନାଃ । ହଂସାଃ ପୃଷ୍ଠଂ ଶ୍ରିତା ଯସ୍ଯ କୁଶାଗ୍ନିପ୍ରତିମାର୍ଚିଷଃ । ଶାର୍ଙ୍ଗଗାଣ୍ଡୀବସଦୃଶଂ କସ୍ଯେଦଂ ସାରଥେ ଧନୁଃ ॥ 4-41-7 (30159) ଚତୁର୍ତଂ କାଞ୍ଚନବପୁର୍ଭାତି ବିଦ୍ଯୁଦ୍ଗଣୋପମମ୍। ନୀଲୋପଲିପ୍ତମଚ୍ଛିଦଂ ଜାତରୂପମଯଂ ଧନୁଃ । ମତ୍ସ୍ଯଶ୍ଚାସ୍ଯ ହିରଣ୍ଯସ୍ଯ ପୃଷ୍ଠେ ତିଷ୍ଠନ୍ତି ଦଂଶିତାଃ ॥ 4-41-8 (30160) ଶକ୍ରଚାପୋପମଂ ଦିବ୍ଯଂ କସ୍ଯେଦଂ ସାରଥେ ଧନୁଃ। ଉଚ୍ଛ୍ରିତଂ ଫଣିବଦ୍ଦିବ୍ଯଂ ସାରବତ୍ତ୍ବାଦ୍ଦୁରାନମମ୍ ॥ 4-41-9 (30161) ସହସ୍ରଗୋଧାଃ ସୌବର୍ଣା ଦ୍ବୀପିନଶ୍ଚ ଚତୁର୍ଦଶ । ବର୍ହିଣଶ୍ଚାତ୍ର ସୌବର୍ଣାଃ ଶତଚନ୍ଦ୍ରାର୍କଭୂଷିତାଃ। ଜାମ୍ବୂନଦବିଚିତ୍ରାଙ୍ଗଂ କସ୍ଯେଦଂ ପଞ୍ଚମଂ ଧନୁଃ ॥ 4-41-10 (30162) କସ୍ଯେମେ କ୍ଷୁରନାରାଚାଃ ସହସ୍ରଂ ଲୋମବାପିନଃ। ପ୍ରକ୍ଷିପ୍ତାସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣତୁଣ୍ଡାଗ୍ରା ଉପାସଙ୍ଗେ ହିରଣ୍ମଯେ ॥ 4-41-11 (30163) ହାରିଦ୍ରବର୍ଣାଃ କସ୍ଯେମେ ଶିତା ପଞ୍ଚଶତଂ ଶରାଃ। ଆଶୀବିଷସମସ୍ପର୍ଶାଃ ଶିତାଶ୍ଚାଜିଂହଗା ଦୃଢାଃ ॥ 4-41-12 (30164) ବିପାଠାଃ ପୃଥବଃ କସ୍ଯ ଗୃଧ୍ରପତ୍ରାର୍ଧବାଜିତାଃ। ବରାହକର୍ଣାସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣାଗ୍ରାଃ କସ୍ଯେମେ ରୁଚିରାଃ ଶରାଃ ॥ 4-41-13 (30165) ବଜ୍ରାଶନିସମସ୍ପର୍ଶା ବୈଶ୍ବାନରଶିଖାର୍ଚିଷଃ। ସୁବର୍ଣପୁଙ୍ଖାସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣାଗ୍ରାଃ କସ୍ଯ ସପ୍ତଶତଂ ଶରାଃ ॥ 4-41-14 (30166) କସ୍ଯାଯଂ ସାଯକୋ ଦୀର୍ଘୋ ଗବ୍ଯେ କୋଶେ ଚ ଦଂଶିତଃ। କସ୍ଯ ଦଣ୍ଡୋ ଦୃଢଃ ଶ୍ଲକ୍ଷ୍ଣୋ ରୁଚିରୋଽଯଂ ପ୍ରକାଶତେ ॥ 4-41-15 (30167) ବୈଯାଘ୍ରକୋଶଃ କସ୍ଯାଯଂ ଦିବ୍ଯଃ ଶଙ୍ଖୋ ମହାପ୍ରଭଃ । କସ୍ଯାର୍ଥମସଯଶ୍ଚୈତେ ପଞ୍ଚ ଶାର୍ଦୂଲଲକ୍ଷଣାଃ ॥ 4-41-16 (30168) କସ୍ଯାଯଂ ନିର୍ମଲଃ ଖଙ୍ଗୋ ଦ୍ବୀପିଚର୍ମନିବାସିତଃ। ନୀଲୋତ୍ପଲସବର୍ଣୋଽଯଂ କସ୍ଯ ଖଙ୍ଗଃ ପୃଥୁର୍ମହାନ୍ ॥ 4-41-17 (30169) ମୃଗେନ୍ଦ୍ରଚର୍ମାବସିତସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣଧାରଃ ସୁନିର୍ମଲଃ। ଋଷଭାଜିନକୋଶସ୍ତୁ କସ୍ଯ ଖଙ୍ଗୋ ମହାନଯମ୍ ॥ 4-41-18 (30170) ଯସ୍ଯାପିଧାନେ ଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ସୂର୍ଯାଃ ପଞ୍ଚ ପରିଷ୍କୃତାଃ। କସ୍ଯାଯଂ ବିପୁଲଃ ଖଙ୍ଗଃ ଶୃଙ୍ଗତ୍ସରୁମନୋହରଃ ॥ 4-41-19 (30171) ନିହିତଃ ପାର୍ଷତେ କୋଶେ ତୈଲଧୌତଃ ସମାହିତଃ। ପ୍ରମାଣବର୍ଣଯୁକ୍ତଶ୍ଚ କସ୍ଯ ଖଙ୍ଗୋ ମହାନଯମ୍। ଏତେନ ପ୍ରତିବିଦ୍ଧଃ ସଞ୍ଜୀବେତ୍କଶ୍ଚିନ୍ନ କୁଞ୍ଜରଃ ॥ 4-41-20 (30172) ନିର୍ଦିଶସ୍ବ ଯଥାମାର୍ଗଂ ମଯା ପୃଷ୍ଟା ବୃହନ୍ନଲେ। ବିସ୍ମଯୋ ମେ ପରୋ ଜାତୋ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ସର୍ବମିଦଂ ମହତ୍ ॥ ॥ 4-41-21 (30173) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଏକଚତ୍ବାରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 41 ॥

4-42-0 (30174) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-42-0x (3182) ଅତ୍ତରେଣୈବମୁକ୍ତସ୍ତୁ ପାର୍ଥୋ ବୈରାଟିମବ୍ରବୀତ୍। ମୃଦ୍ବ୍ଯା ପ୍ରତ୍ଯାଯଯନ୍ବାଚା ଭୀତଂ ଶଙ୍କାବଶଂ ଗତମ୍ ॥ 4-42-1 (30175) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-42-2x (3183) ଅତ୍ତ୍ବଯା ପ୍ରଥମଂ ପୃଷ୍ଟଂ ଶତ୍ରୁସେନାଙ୍ଗମର୍ଦନମ୍। ପାର୍ଥସ୍ଯେଦଂ ଧନୁର୍ଦିବ୍ଯଂ ଗାଣ୍ଡୀବମିତି ବିଶ୍ରୁତମ୍ ॥ 4-42-2 (30176) ଅଭେଦ୍ଯମଭଯଂ ଶ୍ରୀମଦ୍ଦିବ୍ଯମଚ୍ଛେଦ୍ଯମବ୍ରଣମ୍। ସର୍ବାଯୁଧମହାମାତ୍ରଂ ଶାତକୁମ୍ଭମଯଂ ଧନୁଃ ॥ 4-42-3 (30177) ଏତଚ୍ଛତସହସ୍ରେଣ ସଂମିତଂ ରାଷ୍ଟ୍ରବର୍ଧନମ୍ । ଦେବଦାନବଗନ୍ଧର୍ବୈଃ ପୂଜିତଂ ଶାଶ୍ବତୀଃ ସମାଃ ॥ 4-42-4 (30178) ଯେନ ଦେବାସୁରାନ୍ପାର୍ଥଃ ସର୍ବାନ୍ବିଷହତେ ରଣେ। ଏତଦ୍ବର୍ଷସହସ୍ରଂ ତୁ ବ୍ରହ୍ମା ପୂର୍ବମଧାରଯତ୍ ॥ 4-42-5 (30179) ଉମାପତିଶ୍ଚତୁଃଷଷ୍ଟିଂ ଶକ୍ରୋଽଶୀତିଂ ଚ ପଞ୍ଚ ଚ । ସୋମଃ ପଞ୍ଚସହସ୍ରାଣି ତଥା ଚ ବରୁଣଃ ଶତମ୍ ॥ 4-42-6 (30180) ତସ୍ମାଚ୍ଚ ବରୁଣାଦଗ୍ନିଃ ପ୍ରେମ୍ଣା ପ୍ରାହୃତ୍ଯ ତଚ୍ଛୁଭମ୍। ଅଗ୍ନିନା ପ୍ରାତିଭାବ୍ଯେନ ଦତ୍ତଂ ପାର୍ଥାଯ ଗାଣ୍ଡିବମ୍ । ପଞ୍ଚଷଷ୍ଟିଂ ଚ ବର୍ଷାଣି କୌନ୍ତେଯୋ ଧାରଯିଷ୍ଯତି ॥ 4-42-7 (30181) ଏବଂବୀର୍ଯଂ ମହାବେତେତଚ୍ଚ ଧନୁରୁତ୍ତମମ୍ । ନୀଲୋତ୍ପଲସମଂ ରାଜ୍ଞଃ କୌରବ୍ଯସ୍ଯ ମହାତ୍ମନଃ ॥ 4-42-8 (30182) ବିନ୍ଦବଶ୍ଚାତ୍ର ସୌବର୍ଣାଃ ପୃଷ୍ଠେ ସାଧୁନିଯୋଜିତାଃ । ବିଶ୍ରୁତଂ ଭୀମସେନସ୍ଯ ଜାତରୂପଗ୍ରହଂ ଦୃଢମ୍ ॥ 4-42-9 (30183) ସହସ୍ରଗୋଧାଃ ସୌବର୍ଣା ଦ୍ବୀପିନଶ୍ଚ ଚତୁର୍ଦଶ । ଋଷଭା ଯତ୍ର ସୌବର୍ଣାଃ ପୃଷ୍ଠେ ତିଷ୍ଠନ୍ତି ଶୃଙ୍ଗିଣଃ ॥ 4-42-10 (30184) ଯେନ ଭୀମୋଽଜଯତ୍କୃତ୍ସ୍ନାଂ ଦିଶଂ ପ୍ରାଚୀଂ ପରଂତପଃ। ପୃଷ୍ଠେ ବିଭକ୍ତାଃ ଶୋଭନ୍ତେ କୁଶାଗ୍ନିପ୍ରତିଦୀପିତାଃ ॥ 4-42-11 (30185) ପୂଜିତଂ ସୁରମର୍ତ୍ଯେଷୁ ପ୍ରଥିତଂ ଧନୁରୁତ୍ତମମ୍। ତାଲପ୍ରମାଣଂ ଭୀମସ୍ଯ ରତ୍ନରୁକ୍ମବିଭୂଷିତମ୍ ॥ 4-42-12 (30186) ଦୁରାନମଂ ମହଦ୍ଦୀର୍ଘଂ ସୁରୂପଂ ଦୁଷ୍ପ୍ରଧର୍ଷଣମ୍ । ବର୍ହିଣଶ୍ଚାତ୍ର ସୌବର୍ଣାଃ ଶତଚନ୍ଦ୍ରକଭୂଷଣାଃ ॥ 4-42-13 (30187) ନକୁଲସ୍ଯ ଧନୁସ୍ତ୍ବେତନ୍ମାଦ୍ରୀପୁତ୍ରସ୍ଯ ଧୀମତଃ। ଏତେନ ସଦୃଶଂ ଚିତ୍ରଂ ଧନୁରେତଦ୍ଯବୀଯସଃ। ହାରିଦ୍ରବର୍ଣଂ ରାଜ୍ଞସ୍ତୁ କୌରବ୍ଯସ୍ଯ ମହାତ୍ମନଃ ॥ 4-42-14 (30188) ବିପାଠା ଭୀମସେନସ୍ଯ ଗିରୀଣାମପି ଦାରଣାଃ । ସୁପ୍ରଭାଃ ସୁମହାକାଯାସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣାଗ୍ରାଃ ସୁତରାଂ ଦୃଢାଃ । ଭୀମେନ ପ୍ରହିତା ହ୍ଯେତେ ବାରଣାନାଂ ନିବାରଣାଃ ॥ 4-42-15 (30189) ସୁବର୍ଣଦଣ୍ଡରୁଚିରାଃ କାଲଦଣ୍ଡୋପମାଃ ଶୁଭାଃ । ନକୁଲସ୍ଯ ଶରା ହ୍ଯେତେ ବଜ୍ରାଶନିସମପ୍ରଭାଃ ॥ 4-42-16 (30190) ଯାଂଶ୍ଚ ତ୍ବଂ ପୃଚ୍ଛସେ ଦୀପ୍ତାନ୍ସମଧାରାନ୍ସମାହିତାନ୍। ବରାହକର୍ଣାସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣାଗ୍ରାଃ ସହଦେବସ୍ଯ ତେ ଶରାଃ ॥ 4-42-17 (30191) ଯସ୍ତ୍ବଯଂ ସାଯକୋ ଦୀର୍ଘୋ ଗବ୍ଯେ କୋଶେ ଚ ଦଂଶିତଃ। ପାର୍ଥସ୍ଯାଯଂ ମହାଘୋରଃ ସର୍ବଭାରସହୋ ମହାନ୍ ॥ 4-42-18 (30192) ଯସ୍ତ୍ବଯଂ ନିର୍ମଲଃ ଖଙ୍ଗୋ ଦ୍ବୀପିଚର୍ମଣି ଦଂଶିତଃ। ରାଜ୍ଞୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯାଯଂ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରସ୍ଯ ଧୀମତଃ । 4-42-19 (30193) ବୈଯାଘକୋଶୋ ଭୀମସ୍ଯ ପଞ୍ଚଶାର୍ଦୂଲଲକ୍ଷଣଃ । ବାରଣାନାଂ ସୁଦୃପ୍ତାନାଂ ଶିକ୍ଷିତଃ ସ୍କନ୍ଧଶାତନେ ॥ 4-42-20 (30194) ନୀଲୋତ୍ପଲସବର୍ଣାଭଃ ଖଙ୍ଗଃ ପାର୍ଥସ୍ଯ ଧୀମତଃ। ମୃଗେନ୍ଦ୍ରଚର୍ମପିହିତସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣଧାରଃ ସୁନିର୍ମଲଃ ॥ 4-42-21 (30195) ଦର୍ଶନୀଯଃ ସୁତୀକ୍ଷ୍ଣାଗ୍ରଃ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରସ୍ଯ ଧୀମତଃ । ଅର୍ଜୁନସ୍ଯୈଷ ନିସ୍ତ୍ରିଂଶଃ ପରସୈନ୍ଯାଗ୍ରଦୂଷଣଃ ॥ 4-42-22 (30196) ଯସ୍ତ୍ବଯଂ ପାର୍ଷତେ କୋଶେ ନିକ୍ଷିପ୍ତୋ ରୁଚିରତ୍ସରୁଃ ॥ ନକୁଲସ୍ଯୈଷ ନିସ୍ତ୍ରିଂଶୋ ବୈଶ୍ବାନରସମପ୍ରଭଃ ॥ 4-42-23 (30197) ଯସ୍ତ୍ବଯଂ ପିଙ୍ଗଲଃ ଖଙ୍ଗଶ୍ଚିତ୍ରୋ ମଣିମଯତ୍ସରୁଃ। ସହଦେବସ୍ଯ ଖଙ୍ଗୋଽଯଂ ଭାରସାହୋଽତିଦଂଶିତଃକ । ଭୀମସ୍ଯାଯଂ ମହାଦଣ୍ଡଃ ସର୍ବାମିତ୍ରବିନାଶନଃ ॥ 4-42-24 (30198) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-42-24x (3184) ଭେଦତୋ ହ୍ଯର୍ଜୁନସ୍ତୂର୍ଣଂ କଥଯାମାସ ତତ୍ତ୍ବତଃ । ଆଯୁଧାନି କଲାପାଂଶ୍ଚ ନିସ୍ତ୍ରିଂଶାଂଶ୍ଚାତୁଲପ୍ରଭାନ୍ ॥ ॥ 4-42-25 (30199) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଦ୍ବିଚତ୍ବାରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 42 ॥

4-43-0 (30200) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-43-0x (3185) ଏତସ୍ମିନ୍ନନ୍ତରେ ପାର୍ଥଂ ନ ମୂଢାତ୍ମା ବ୍ଯଜାନତ। ବିରାଟପୁତ୍ରଃ ପ୍ରଭୁଖେ ପପ୍ରଚ୍ଛ ପୁନରେବ ତମ୍ ॥ 4-43-1 (30201) ସୁବର୍ଣରୁଚିରାଣ୍ଯେଷାମାଯୁଧାନି ମହାତ୍ମନାମ୍ । ରୁଚିରାଣି ପ୍ରକାଶନ୍ତେ ପାର୍ଥାନାମାଶୁକାରିଣାମ୍ ॥ 4-43-2 (30202) କ୍ବନୁ ତେ ପାଣ୍ଡବାଃ ଶୂରାଃ ସଂଗ୍ରାମେଷ୍ବପରାଜିତାଃ। ଯେଷାମିମାନି ଦୀପ୍ତାନି ଶ୍ରିଯା ଦୀପ୍ଯନ୍ତି ଭାନ୍ତି ଚ। 4-43-3 (30203) କସ୍ମିନ୍ବସନ୍ତି ଦେଶେ ଚ ଧର୍ମଜ୍ଞା ବନ୍ଧୁବତ୍ସଲାଃ। କ୍ବ ଧର୍ମରାଜଃ କୌନ୍ତେଯୋ ଧର୍ମପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ॥ 4-43-4 (30204) ଧର୍ମଶୀଲଶ୍ଚ ଧର୍ମାତ୍ମା ଧର୍ମବାନ୍ଧର୍ମବିତ୍ସୁଧୀଃ । ଧର୍ମାଧ୍ଯକ୍ଷୋ ଧର୍ମପୁତ୍ରୋ ଧର୍ମଜ୍ଞୋ ଧର୍ମମୂର୍ତିମାନ୍ ॥ 4-43-5 (30205) ଧର୍ମନିଷ୍ଠୋ ଧର୍ମକର୍ତା ଧର୍ମଗୋପ୍ତା ସୁଧର୍ମକୃତ୍। ସତ୍ଯାର୍ଜବକ୍ଷମାଧାରୋ ଘୃଣୀ ଧର୍ମପରାଯଣଃ॥ 4-43-6 (30206) ଭୀମସେନାର୍ଜୁନୌ ଚାପି ସର୍ବେ ତେ ମାତୁଲା ମମ। ନକୁଲଃ ସହଦେବୋ ବା ସର୍ବାସ୍ତ୍ରକୁଶଲୌ ରଣେ॥ 4-43-7 (30207) ସର୍ବ ଏବ ମହାତ୍ମାନଃ ସର୍ବାମିତ୍ରବିନାଶନାଃ। ରାଜ୍ଯମକ୍ଷୈଃ ପରାଜିତ୍ଯ ନଃ ଶ୍ରୂଯନ୍ତେ ବନଂ ଗତାଃ ॥ 4-43-8 (30208) ଦ୍ରୌପଦୀ ଚାପି ପାଞ୍ଚାଲୀ ସ୍ତ୍ରୀରତ୍ନମିତି ମେ ଶ୍ରୁତା। ଜିତା ଚାକ୍ଷୈସ୍ତଦା କୃଷ୍ଣା ତାନେବାନ୍ବଗମଦ୍ବନେ ॥ 4-43-9 (30209) ଉତ୍ସୃଜ୍ଯ ରାଜ୍ଯଂ ଧର୍ମ୍ଯଂ ତେ ନଃ ଶ୍ରୂଯନ୍ତେ ବନଂ ଗତାଃ ॥ 4-43-10 (30210) ପାଣ୍ଡବାନ୍ଯଦି ଜାନୀଷେ କ୍ବନୁ ତେ ଧର୍ମଚାରିଣଃ । କ୍ବନୁ ବା ନିବସନ୍ତୀତି ସତ୍ଯଂ ବ୍ରୂହି ବୃହନ୍ନଲେ ॥ 4-43-11 (30211) କିମର୍ଥମାଗତାନ୍ଯତ୍ର ଶସ୍ତ୍ରାସ୍ତ୍ରାଣି ମହାତ୍ମନାମ୍। କଥଂ ଜ୍ଞାତାନି ଭବତା ତଥା ମେ ବ୍ରୂହି ଶୋଭନେ ॥ 4-43-12 (30212) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-43-13x (3186) ତତଃ ପ୍ରହସ୍ଯ ବୀଭତ୍ସୁଃ କୌନ୍ତେଯଃ ଶ୍ବେତବାହନଃ। ଉବାଚ ରାଜପୁତ୍ରଂ ତମୁତ୍ତରଂ ଶୃଣୁ ମେ ବଚଃ ॥ 4-43-13 (30213) ମା ଭୈସ୍ତ୍ବଂ ରାଜଶାର୍ଦୂଲ ସର୍ବଂ ତେ ବର୍ଣଯାମ୍ଯହମ୍ । ନାତ୍ର ଭେତବ୍ଯମଦ୍ଯାପି ରାଜପୁତ୍ର ଯଥାତଥା ॥ 4-43-14 (30214) ବଯଂ ତେ ପାଣ୍ଡବା ନାମ ବନବାସସ୍ଯ ପାରଗାଃ। ଅତୀତେ ଦ୍ବାଦଶେ ବର୍ଷେ ଚ୍ଛନ୍ନବାସମିହୋଷିତାଃ। ତସ୍ମାଦଶଙ୍କିତମନାଃ ଶୃଣୁଷ୍ବାବହିତୋତ୍ତର ॥ 4-43-15 (30215) ଅହମସ୍ମ୍ଯର୍ଜୁନୋ ନାମ କଙ୍କୋ ନାମ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ଭୀମସେନସ୍ତୁ ବଲଲଃ ପିତୁସ୍ତେ ରସପାଚକଃ। ଅଶ୍ବବନ୍ଧସ୍ତୁ ନକୁଲଃ ସହଦେବସ୍ତୁ ଗୋପତିଃ ॥ 4-43-16 (30216) ସୈରନ୍ଧ୍ରୀଂ ଦ୍ରୌପଦୀଂ ବିଦ୍ଧି ଯଦର୍ଥେ କୀଚକୋ ହତଃ। ଭୀମସେନେନ ଦୁର୍ବୃତ୍ତଃ ସହଭ୍ରାତୃଭିରାହବେ ॥ 4-43-17 (30217) ଶ୍ରୁତ୍ବୈତଦ୍ବଚନଂ ଜିଷ୍ଣୋର୍ବିସ୍ମଯସ୍ଫାରିତେକ୍ଷଣଃ । ପଶ୍ଯନ୍ନନିମିଷଃ ପାର୍ଥଂ ଶନୈର୍ବାଚମୁବାଚ ହ ॥ 4-43-18 (30218) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-43-19x (3187) ଦଶ ପାର୍ଥସ୍ଯ ନାମାନି ଶ୍ରୂଯନ୍ତେ ମେ କଥାସୁ ଚ। ପ୍ରବ୍ରୂଯାସ୍ତାନି ଯଦି ମେ ଶ୍ରଦ୍ଦଧ୍ଯାଂ ସର୍ବମେବ ତେ ॥ 4-43-19 (30219) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-43-20x (3188) ଅହଂ ତର୍ହି ତବାଚକ୍ଷେ ଦଶ ନାମାନି ତାନି ମେ। ବୈରାଟେ ଶୃଣୁ ତାନି ତ୍ବଂ ଯାନି ପୂର୍ବଂ ଶ୍ରୁତାନି ତେ। ଈଶାନୋ ବିଦଧେ ଦେବସ୍ତ୍ରିଦିବସ୍ଯେଶ୍ବରୋ ଦିବି ॥ 4-43-20 (30220) ଅର୍ଜୁନଃ ଫଲ୍ଗୁନୋ ଜିଷ୍ଣୁଃ କିରୀଟୀ ଶ୍ବେତବାହନଃ। ବୀଭତ୍ସୁର୍ବିଜଯଃ ପାର୍ଥଃ ସବ୍ଯସାଚୀ ଧନଞ୍ଜଯଃ। ଏତାନି ମମ ନାମାନି ସ୍ଥାପିତାନି ସୁରୋତ୍ତମୈଃ ॥ 4-43-21 (30221) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-43-22x (3189) ଗୁଣତୋ ଦଶ ନାମାନି ସମବେତାନି ପାଣ୍ଡବେ। ଚରନ୍ତି ଲୋକେ ଖ୍ଯାତାନି ବିଦିତାନି ମମାବଘ ॥ 4-43-22 (30222) କେନାସି ବିଜଯୋ ନାମ କେନାସି ଶ୍ବେତବାହନଃ। ସବ୍ଯସାଚୀ ଚ କେନାସି ଜିଷ୍ଣୁର୍ବୀଭତ୍ସୁରେବ ଚ ॥ 4-43-23 (30223) ଅର୍ଜୁନଃ ଫଲ୍ଗୁନଃ ପାର୍ଥଃ କିରୀଟୀ କେନ ସାରଥେ। ଧନଞ୍ଜଯଶ୍ଚ କେନାସି ଶୀଘ୍ରଂ ବଦ ବୃହନ୍ନଲେ ॥ 4-43-24 (30224) ଶ୍ରୁତା ମେ ତସ୍ଯ ବୀରସ୍ଯ କେବଲା ନାମହେତବଃ। ଇତସ୍ତତଶ୍ଚଲତ୍ଯେତନ୍ମନୋ ମେ ଚଞ୍ଚଲଂ ତ୍ବଯି। ଅର୍ଜୁନୋ ବା ଭବାନ୍ନେତି ବଦ ଶୀଘ୍ରଂ ବୃହନ୍ନଲେ ॥ 4-43-25 (30225) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-43-26x (3190) ସର୍ବାଞ୍ଜିତ୍ବା ଜନପଦାନ୍ଧନଂ ଚାଚ୍ଛିଦ୍ଯ ସର୍ବଶଃ। ମଧ୍ଯେ ଧନସ୍ଯ ତିଷ୍ଠନ୍ତଂ ତନ୍ମାମାହୁର୍ଧନଞ୍ଜଯମ୍ ॥ 4-43-26 (30226) ଅଭିପ୍ରଯାମି ସଂଗ୍ରାମେ ଯଦାଽହଂ ଯୁଦ୍ଧଦୁର୍ମଦାନ୍। ଅଜିତ୍ବା ନ ନିବିର୍ତେଯଂ ତେନ ବୈ ବିଜଯଂ ବିଦୁଃ ॥ 4-43-27 (30227) ଶ୍ବେତାଃ କାଞ୍ଚନସନ୍ନାହା ରଥେ ଯୁଜ୍ଯନ୍ତି ମେ ହଯାଃ। ଶତ୍ରୁଭିର୍ଯୁଧ୍ଯମାନସ୍ଯ ତେନାହଂ ଶ୍ବେତବାହନଃ ॥ 4-43-28 (30228) କିରୀଟଂ ସୂର୍ଯସଂକାଶଂ ଭ୍ରାଜତେ ମେ ଶିରୋଗତମ୍। ରଣମଧ୍ଯେ ରଥସ୍ଥସ୍ଯ ସୂର୍ଯପାବକସନ୍ନିଭମ୍ ॥ 4-43-29 (30229) ଅଚ୍ଛେଦ୍ଯଂ ରୁଚିରଂ ଚିତ୍ରଂ ଜାମ୍ବୂନଦପରିଷ୍କୃତମ୍। ଇନ୍ଦ୍ରଦତ୍ତମନାହାର୍ଯଂ ତେନାହୁର୍ମାଂ କିରୀଟିନମ୍ ॥ 4-43-30 (30230) ନ କୁର୍ଯାଂ କର୍ମ ବୀଭତ୍ସଂ ଯୁଧ୍ଯମାନଃ କଦାଚନ। ତେନ ଦେବମନୁଷ୍ଯେଷୁ ବୀଭତ୍ସୁରିତି ମାଂ ବିଦୁଃ ॥ 4-43-31 (30231) ଉଭୌ ମେ ତୁଲ୍ଯକର୍ମାଣୌ ଗାଣ୍ଡୀବସ୍ଯ ବିକର୍ଷଣେ। ଭୁଜୌ ମେ ଭବତଃ ସଙ୍ଖ୍ଯେ ପରସୈନ୍ଯବିନାଶିନୌ। ତଯୋଃ ସବ୍ଯୋଽଧିକସ୍ତସ୍ମାତ୍ସବ୍ଯସାଚୀତି ମାଂ ବିଦୁଃ ॥ 4-43-32 (30232) ପୃଥିବ୍ଯାଂ ସାଗରାନ୍ତାଯାଂ ବର୍ଣୋ ମେ ଦୁର୍ଲଭଃ ସମଃ। ଶୁଦ୍ଧତ୍ବାଦ୍ରୁପବତ୍ତ୍ବାଚ୍ଚ ତେନ ମାମାର୍ଜୁନଂ ବିଦୁଃ ॥ 4-43-33 (30233) ଉତ୍ତରାଭ୍ଯାଂ ତୁ ପୂର୍ବାଭ୍ଯାଂ ଫଲ୍ଗୁନୀଭ୍ଯାମହଂ ଦିବା । ଜାତୋ ହିମବତଃ ପୃଷ୍ଠେ ତେନ ମାଂ ଫଲ୍ଗୁନଂ ବିଦୁଃ ॥ 4-43-34 (30234) ଯୋ ମମାଙ୍ଗେ ବ୍ରଣଂ କୁର୍ଯାଦ୍ଧାତୁର୍ଜ୍ଯେଷ୍ଠସ୍ଯ ପଶ୍ଯତଃ। ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯ ରୁଧିରଂ ଦର୍ଶଯେଦ୍ବା କଦାଚନ । ପରାଭବମହଂ ତସ୍ଯ କୁଲେ କୁର୍ଯାଂ ନ ସଂଶଯଃ ॥ 4-43-35 (30235) ଯୋତ୍ସ୍ଯାମି ତୈରହଂ ସର୍ବୈର୍ନ ମେ ତେଭ୍ଯଃ ପରାଭବଃ। ତେନ ଦେବମନୁଷ୍ଯେଷୁ ଜିଷ୍ଣୁର୍ନାମାସ୍ମି ବିଶ୍ରୁତଃ ॥ 4-43-36 (30236) ମାତା ମମ ପୃଥା ନାମ ତେନ ମାଂ ପାର୍ଥମବ୍ରୁବନ୍ ॥ 4-43-37 (30237) ଦେବଦାନବଗନ୍ଧର୍ବପିଶାଚୋରଗରାକ୍ଷସାନ୍ । ଅହଂ ପୁରା ରଣେ ଜିତ୍ବା ଖାଣ୍ଡବେଽଗ୍ନିମତର୍ପଯମ୍ ॥ 4-43-38 (30238) ହୁତାଶନଂ ତର୍ପଯିତ୍ବା ସହିତଃ ଶାର୍ଙ୍ଗଧନ୍ବନା । [ ତ୍ରିବିଷ୍ଟପଗତୌ* ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପିତାମହମହେଶ୍ବରୌ॥ 4-43-39 (30239) ମୂର୍ଚ୍ଛଯା ପତିତଂ ଭୂମାବାଗତୌ ଦେବସତ୍ତମୌ । ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତୌ ବରଦୌ ଦେବୌ ସଂଜ୍ଞାଂ ଲବ୍ଧ୍ବୋତ୍ଥିତଃ ପୁନଃ ॥ 4-43-40 (30240) ମୂର୍ଧ୍ନା ହି ପ୍ରଣତଂ ଭୂମୌ ତୌ ଦେବୌ ବରଦୌ ବରୌ। କୃଷ୍ଣେତ୍ଯେକାଦଶଂ ନାମ ପ୍ରୀତ୍ଯା ମେ ଚକ୍ରତୁସ୍ତଦା। ତୁଷ୍ଟୌ ଚ ମମ ବୀର୍ଯେଣ କର୍ମଣା ଚାଭିରାଧିତୌ ॥ 4-43-41 (30241) ସର୍ବଦେବୈଃ ପରିବୃତୌ ଭୂଯୋ ମାଂ ସ୍ବଯମୂଚତୁଃ। ବରଂ ତାତ ବୃଣୀଷ୍ବେତି ଯଂ ପ୍ରାର୍ଥଯସି ପାଣ୍ଡବ ॥ 4-43-42 (30242) ତତୋଽହମସ୍ତ୍ରାଣ୍ଯଲଭଂ ଦିବ୍ଯାନି ଚ ଦୃଢାନି ଚ। ବ୍ରାହ୍ମଂ ପାଶୁପତଂ ଚୈବ ସ୍ଥୂଣାକର୍ଣଂ ଚ ଦୁର୍ଜଯମ୍ । ଐନ୍ଦ୍ରଂ ବାରୁଣମାଗ୍ନେଯଂ ବାଯବ୍ଯମଥ ବୈଷ୍ଣବମ୍ ॥ 4-43-43 (30243) ତତୋଽହମଜଯଂ ଭୂଯୋ ରଥେନୈନ୍ଦ୍ରେଣ ଦୁର୍ଜଯାନ୍। ମାତଲିଂ ସାରଥିଂ କୃତ୍ବା ନିବାତକବଚାନ୍ରଣେ । ଅବଧ୍ଯକବଚାଂନ୍ଦେବୈର୍ବରଦୃପ୍ତାନ୍ମହାସୁରାନ୍ ॥ 4-43-44 (30244) ତିସ୍ରଃ କୋଟୀର୍ଦାନବାନାଂ ସଂଯୁଗେଷ୍ବନିବର୍ତିନାମ୍। ଏକୋ ନିର୍ଜିତ୍ଯ ସଂଗ୍ରାମେ ଭୂଯୋ ଦେବାନତୋଷଯମ୍ ॥ 4-43-45 (30245) ତତୋ ମେ ଭଗବାନିନ୍ଦ୍ରଃ କିରୀଟମଦଦାତ୍ସ୍ବଯମ୍। ଦେବାଶ୍ଚ ଶଙ୍ଖମଦଦୁଃ ଶତ୍ରୁସୈନ୍ଯନିବାରଣମ୍ ॥ 4-43-46 (30246) ଅହଂ ପାରେ ସମୁଦ୍ରସ୍ଯ ହିରଣ୍ଯପୁରବାସିନାମ୍। ହତ୍ବା ଷଷ୍ଟିଂ ସହସ୍ରାଣି ଜଯଂ ସଂପ୍ରାପ୍ତବାନ୍ରଣେ ॥ 4-43-47 (30247) ଅସଂଭ୍ରାନ୍ତୋ ରଥେ ତିଷ୍ଠନ୍ସହସ୍ରେଷୁ ଶତେଷୁ ଚ। ଶତ୍ରୁମଧ୍ଯେ ଦୁରାଧର୍ଷୋ ନ ମୁହ୍ଯନ୍ତି ଚ ମେ ଦିଶଃ ॥ 4-43-48 (30248) ଅହଂ ଗନ୍ଧର୍ବରାଜେନ ହ୍ରିଯମାଣଂ ସୁଯୋଧନମ୍। ଭ୍ରାତୃଭିଃ ସହିତଂ ତାତ ଗନ୍ଧର୍ବୈଃ ସମରେ ଜିତମ୍। ଚତୁର୍ଦଶ ସହସ୍ରାଣି ହତ୍ବା ଚୈନମମୋଚଯମ୍ ॥ 4-43-49 (30249) ଏତାନି ମମ ନାମାନି ଯୋଽହନ୍ଯହନି କୀର୍ତଯେତ୍। ତଂ ନ ପଶ୍ଯନ୍ତି ସତ୍ତ୍ବାନି ନ ତଂ ନିଘ୍ନନ୍ତି ଶତ୍ରବଃ ॥ 4-43-50 (30250) ଅଦ୍ଯ ପଶ୍ଯ ମହାବାହୋ ମମ ବୀର୍ଯଂ ସୁଦୁଃସହମ୍। ମା ଭୈର୍ବିଗତସଂତ୍ରାସଃ କୁରୂନେତାନ୍ସମାଗତାନ୍ ॥ 4-43-51 (30251) ସୁଯୋଧନସ୍ଯ ମିଷତଃ କର୍ଣସ୍ଯ ଚ କୃପସ୍ଯ ଚ। ପିତାମହସ୍ଯ ଭୀଷ୍ମସ୍ଯ ଦ୍ରୌଣେର୍ଦ୍ରୋଣସ୍ଯ ଚ ସ୍ବଯମ୍। ସର୍ବାନେବ କୁରୂଞ୍ଜିତ୍ବା ପ୍ରତ୍ଯାନେଷ୍ଯାମି ତେ ପଶୂନ଼୍] ॥ ॥ 4-43-52 (30252) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ତ୍ରିଚତ୍ବାରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 43 ॥

4-44-0 (30253) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-44-0x (3191) ତତଃ ପାର୍ଥଂ ସ ବୈରାଟିଃ ପ୍ରାଞ୍ଜଲିସ୍ତ୍ବଭ୍ଯବାଦଯତ୍। ଅହଂ ଭୂମିଂଜଯୋ ନାମ ପ୍ରଣତୋସ୍ମି ଧନଂଜଯ ॥ 4-44-1 (30254) ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ତ୍ବାଂ ପାର୍ଥ ପଶ୍ଯାମି ସ୍ବାଗତଂ ତେ ଧନଂଜଯ । ଲୋହିତାକ୍ଷ ମହାବାହୋ ନାଗରାଜବରୋପମ ॥ 4-44-2 (30255) ଯଦଜ୍ଞାନାଦବୋଚଂ ତ୍ବାଂ ପ୍ରମାଦେନ ନରୋତ୍ତମ। ଅକୃତ୍ବା ହୃଦଯେ ସର୍ବଂ କ୍ଷନ୍ତୁମର୍ହସି ତନ୍ମମ ॥ 4-44-3 (30256) ଯତସ୍ତ୍ବଯା କୃତଂ ପୂର୍ବଂ ଚିତ୍ରଂ କର୍ମ ସୁଦୁଷ୍କରମ୍। ଅତୋ ଭଯଂ ବ୍ଯପେତଂ ମେ ପ୍ରୀତିଶ୍ଚ ପରମା ତ୍ବଯି ॥ 4-44-4 (30257) ଦାସୋଽହଂ ତେ ଭବିଷ୍ଯାମି ପଶ୍ଯ ମାମନୁକମ୍ପଯା ॥ 4-44-5 (30258) ଯା ପ୍ରତିଜ୍ଞା କୃତା ପୂର୍ବଂ ତବ ସାରଥ୍ଯକାରଣାତ୍। ସେଯଂ ପ୍ରତିଜ୍ଞା ପୂର୍ଣା ମେ ହର୍ଷଶ୍ଚାର୍ଜୁନ ଜାଯତେ ॥ 4-44-6 (30259) ଦେବେନ୍ଦ୍ରତନଯସ୍ଯେହ ସାରଥିଃ ସ୍ଯାଂ ମହାମୃଧେ । ଇତି ପୂର୍ବଂ କୃତାଽସ୍ମାଭିଃ ପ୍ରତିଜ୍ଞା ଯୁଦ୍ଧଦୁର୍ମଦ ॥ 4-44-7 (30260) ପ୍ରତିଜ୍ଞା ମମ ସଂପୂର୍ଣା ତବ ସାରଥ୍ଯକାରଣାତ୍ । ମନସ୍ସ୍ବାସ୍ଥ୍ଯଂ ଚ ମେ ଜାତଂ ଜାତଂ ଭାଗ୍ଯଂ ଚ ମେ ମହତ୍ ॥ 4-44-8 (30261) ଆସ୍ଥାଯ ବିପୁଲଂ ବୀର ରଥଂ ସାରଥିନା ମଯା। ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ଚ ଜିତ୍ବାଽଽଜୌ ନିବର୍ତଯ ପଶୂନ୍ମମ ॥ 4-44-9 (30262) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-44-10x (3192) ପ୍ରୀତୋସ୍ମି ରାଜପୁତ୍ରାଦ୍ଯ ନ ଭଯଂ ବିଦ୍ଯତେ ତବ। ସର୍ବାନ୍ନୁଦାମି ତେ ଶତ୍ରୂନ୍ରଣେ ରଣବିଶାରଦ ॥ 4-44-10 (30263) ସ୍ବସ୍ଥୋ ଭବ ମହାନ୍ଯୁଦ୍ଧେ ପଶ୍ଯ ମାଂ ଶତ୍ରୁଭିଃ ସହ । ଯୁଧ୍ଯମାନଂ ବିମର୍ଦେଽସ୍ମିନ୍କୁର୍ବାଣଂ ଭୈରବଂ ରବମ୍ ॥ 4-44-11 (30264) ଗାଣ୍ଡୀବଂ ଦେବଦତ୍ତଂ ଚ ଶରାନ୍କନକଭୂଷଣାନ୍। ଏତାନ୍ସର୍ବାନୁପାସଙ୍ଗାନ୍କ୍ଷିପ୍ରଂ ବଧ୍ନୀହି ମେ ରଥେ । ଏକଂ ଚାହର ନିସ୍ତ୍ରିଂଶଂ ଜାତରୂପପରିଷ୍କୃତମ୍ ॥ 4-44-12 (30265) ଅହଂ ବୈ କୁରୁଭିର୍ଯୋତ୍ସ୍ଯେ ମୋକ୍ଷଯିଷ୍ଯାମି ତେ ପଶୂନ୍ । ତୋଷଯିଷ୍ଯାମି ରାଜାନଂ ପ୍ରବେକ୍ଷ୍ଯାମି ପୁରଂ ପୁନଃ ॥ 4-44-13 (30266) ସଂକଲ୍ପାଗାଧପରିଧଂ ବାହୁପ୍ରାକାରତୋରଣମ୍। ତ୍ରିଦଣ୍ଡତୂଣସଂବାଧଂ ନୈକଧ୍ବଜସମାକୁଲମ୍ ॥ 4-44-14 (30267) ଜ୍ଯାକ୍ଷେପନିନଦାରାବଂ ନେମୀନିନଦଦୁନ୍ଦୁଭିଃ । ଶରଜାଲବିତାନାଢ୍ଯମାକ୍ଷ୍ବେଡିତମହାସ୍ବନମ୍ । ନଗରଂ ତେ ମଯା ଗୁପ୍ତଂ ରଥୋପସ୍ଥଂ ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 4-44-15 (30268) ଅଧିଷ୍ଠିତୋ ମଯା ସଙ୍ଖ୍ଯେ ରଥୋ ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବିନା । ଅଜଯ୍ଯଃ ଶତ୍ରୁସୈନ୍ଯାନାଂ ବୈରାଟେ ବ୍ଯେତୁ ତେ ଭଯମ୍ ॥ 4-44-16 (30269) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-44-17x (3193) ବହୁନା କିଂ ପ୍ରଲାପେନ ଶୃଣୁ ମେ ପରମଂ ବଚଃ। ନାହଂ ବିଭେମି କୌନ୍ତେଯ ସାକ୍ଷାଦପି ଶତକ୍ରତୋଃ ॥ 4-44-17 (30270) ଯମବାଯୁକୁବେରେଭ୍ଯୋ ଦ୍ରୋଣଭୀଷ୍ମଶତାଦପି । ବିଭେମି ନାହମେତେଭ୍ଯୋ ଜାନାମି ତ୍ବାଂ ସ୍ଥିରଂ ଯୁଧି । କେଶବେନାପି ସଂଗ୍ରାମେ ସାକ୍ଷାଦିନ୍ଦ୍ରେଣ ବା ସମମ୍ ॥ 4-44-18 (30271) ଇଦଂ ତୁ ଚିନ୍ତଯନ୍ନେବ ପରିମୁହ୍ଯାମି କେବଲମ୍। ନିଶ୍ଚଯଂ ନାଧିଗଚ୍ଛାମି ନାବଗଚ୍ଛାମି କିଂଚନ ॥ 4-44-19 (30272) ଏବଂ ବରାଙ୍ଗରୂପସ୍ଯ ଲକ୍ଷଣୈଃ ସୂଚିତସ୍ଯ ଚ। କେନ କର୍ମବିପାକେନ କ୍ଲୀବତ୍ବଂ ତ୍ବାମୁପାଗତମ୍ ॥ 4-44-20 (30273) ମନ୍ଯେ ତ୍ବାଂ କ୍ଲୀବରୂପେଣ ଚରନ୍ତଂ ଶୂଲପାଣିନମ୍। ଗନ୍ଧର୍ବରାଜପ୍ରତିମଂ ଦେବଂ ବାଽପି ଶତକ୍ରତୁମ୍ ॥ 4-44-21 (30274) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-44-22x (3194) ଭ୍ରାତୁର୍ନିଯୋଗାଞ୍ଜ୍ଯେଷ୍ଠସ୍ଯ ସଂବତ୍ସରମିଦଂ ବ୍ରତମ୍। ଚରାମି ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯଂ ବୈ ସତ୍ଯମେତଦ୍ବ୍ରବୀମି ତେ ॥ 4-44-22 (30275) ନାସ୍ମି କ୍ଲୀବୋ ମହାବାହୋ ପରବାନ୍ଧର୍ମସଂଯୁତଃ । ଉର୍ବଶୀଶାପସଂଭୂତଂ କ୍ଲୈବ୍ଯଂ ସମୁପସଂସ୍ଥିତମ୍ ॥ 4-44-23 (30276) ପୁରାଽହମାଜ୍ଞଯା ଭ୍ରାତୁର୍ଜ୍ଯେଷ୍ଠସ୍ଯାସ୍ମି ସୁରାଲଯମ୍। ପ୍ରାପ୍ତବାନୁର୍ବଶୀ ଦୃଷ୍ଟା ସୁଧର୍ମାଯାଂ ମଯା ତଦା ॥ 4-44-24 (30277) ନୃତ୍ଯନ୍ତୀଂ ପରମଂ ରୂପଂ ବିଭ୍ରତୀଂ ବଜ୍ରିସନ୍ନିଧୌ । ଅପଶ୍ଯଂ ତାମନିମିଷଂ କୂଟସ୍ଥାମନ୍ବଯସ୍ଯ ମେ॥ 4-44-25 (30278) ରାତ୍ରୌ ସମାଗତା ମହ୍ଯଂ ଶଯନଂ ରନ୍ତୁମିଚ୍ଛଯା। ଅହଂ ତାମଭିବାଦ୍ଯୈବ ମାତୃସତ୍କାରମାଚରମ୍ ॥ 4-44-26 (30279) ସା ଚ ମାମଶପତ୍କ୍ରୁଦ୍ଧା ଶିଖଣ୍ଡୀ ତ୍ବଂ ଭବେତି ବୈ। ଶ୍ରୁତ୍ବା ତମିନ୍ଦ୍ରୋ ମାମାହ ମା ଭୈସ୍ତ୍ବଂ ପାର୍ଥ ଷଣ୍ଡତା ॥ 4-44-27 (30280) ଉପକାରୋ ଭବେତ୍ତୁଭ୍ଯମଜ୍ଞାତବସତୌ ପୁରା। ଇତୀନ୍ଦ୍ରୋ ମାମନୁଗ୍ରାହ୍ଯ ତତଃ ପ୍ରେଷିତବାନ୍ବୃଷା ॥ 4-44-28 (30281) ତଦିଦଂ ସମନୁପ୍ରାପ୍ତଂ ବ୍ରତଂ ଚୀର୍ଣଂ ମଯାଽନଘ । ସମାପ୍ତବ୍ରତମୁତ୍ତୀର୍ଣଂ ବିଦ୍ଧି ମାଂ ତ୍ବଂ ନୃପାତ୍ମଜ ॥ 4-44-29 (30282) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-44-30x (3195) ପରମୋଽନୁଗ୍ରହୋ ମେଽଦ୍ଯ ଯତ୍ପ୍ରତର୍କୋ ନ ମେ ବୃଥା। ନ ହୀଦୃଶାଃ କ୍ଲୀବରୂପା ଭବନ୍ତି ତୁ ନରୋତ୍ତମାଃ ॥ 4-44-30 (30283) ସହାଯବାନସ୍ମି ରଣେ ଯୁଦ୍ଧ୍ଯେଯମମରୈରପି । ସାଧ୍ବସଂ ତତ୍ପ୍ରନଷ୍ଟଂ ମେ କିଂ କରୋମି ବ୍ରବୀହି ମେ ॥ 4-44-31 (30284) ଅହଂ ତେ ସଂଗ୍ରହୀଷ୍ଯାମି ହଯାଞ୍ଶତ୍ରୁନିର୍ବହଣ। ଶିକ୍ଷିତୋ ହ୍ଯସ୍ମି ସାରଥ୍ଯେ ନିଷ୍ଠିତଃ ପୁରୁଷର୍ଷଭ ॥ 4-44-32 (30285) ଦାରୁକୋ ବାସୁଦେବସ୍ଯ ଯଥା ଶକ୍ରସ୍ଯ ମାତଲିଃ। ତଥା ମାଂ ବିଦ୍ଧି ସାରଥ୍ଯେ ଶିକ୍ଷିତଂ ନରପୁଙ୍ଗବ ॥ 4-44-33 (30286) ଅଶ୍ବା ହ୍ଯେତେ ମହାବାହୋ ତବୈବାହବଦୁର୍ଜଯାଃ। ଯୋଗ୍ଯା ରଥବରେ ଯୁକ୍ତାଃ ପ୍ରାଣବନ୍ତୋ ଜିତଶ୍ରମାଃ ॥ 4-44-34 (30287) ଯସ୍ଯ ଯାତେନ ପଶ୍ଯନ୍ତି ଭୂମୌ କ୍ଷିପ୍ତଂ ପଦଂପଦମ୍। ଦକ୍ଷିଣାଂ ଯୋ ଧୁରଂ ବୋଢା ସୁଗ୍ରୀବୋଣ ସମୋ ହଯଃ ॥ 4-44-35 (30288) ଯୋଽଯଂ ହଯୋ ଧୁର୍ଯବରୋ ବାମାଂ ବହତି ଶୋଭନଃ। ତଂ ମନ୍ଯେ ମେଘପୁଷ୍ପସ୍ଯ ଜବେନ ସଦୃଶଂ ହଯମ୍ ॥ 4-44-36 (30289) ଯୋଽଯଂ ବହତି ବୈ ପାର୍ଷ୍ଣିଂ ଦକ୍ଷିଣାମଞ୍ଚିତୋଦ୍ଯତଃ । ବଲାହକାଦଭିମତସ୍ତେଜସା ବୀର୍ଯବତ୍ତରଃ ॥ 4-44-37 (30290) ଯୋଽଯଂ କାଞ୍ଚନସନ୍ନାହୋ ବାମଂ ବହତି ଶୋଭନଃ । ଧୁର୍ଯଂ ଶୈବ୍ଯସ୍ଯ ତଂ ମନ୍ଯେ ଜବେନ ବଲବତ୍ତରମ୍ ॥ 4-44-38 (30291) ତ୍ବାମେବାଯଂ ରଥୋ ବୋଢୁଂ ସଂଗ୍ରାମେଽର୍ହତି ଧନ୍ବିନମ୍ । ତ୍ବଂ ଚେ.. ରଥମାସ୍ଥାଯ ଯୋଦ୍ଧୁମର୍ହୋ ମତୋ ମମ। ଶର୍ବଶତ୍ରୁଭିରାଯାତୋ ଦେବରାଜ ଇବାସୁରୈଃ ॥ 4-44-39 (30292) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-44-40x (3196) ତତୋ ରଥାଦବସ୍କନ୍ଦ୍ଯ ବୀର୍ଯବାନରିମର୍ଦନଃ। ପ୍ରଣମ୍ଯ ଦେବାନ୍ଗାଣ୍ଡୀବମାଦାଯ ରୁରୁଚେ ଶ୍ରିଯା ॥ 4-44-40 (30293) ତତୋ ବିମୁଚ୍ଯ ବାହୁଭ୍ଯାଂ ସଙ୍ଖଚୂଡାନି ପାଣ୍ଡବଃ । ତୌ ଚ ଦୁନ୍ଦୁଭିସନ୍ନାଦୌ ପ୍ରତିବଦ୍ଧ୍ଯ ତଲାବୁଭୌ ॥ 4-44-41 (30294) ଇନ୍ଦ୍ରଦତ୍ତେ ଚ ତେ ଦିବ୍ଯେ ଉଦ୍ଧୃତ୍ଯାମୁଚ୍ଯ କୁଣ୍ଡଲେ । ଶ୍ଲକ୍ଷ୍ଣାନ୍କେଶାନ୍ମୃଦୂନ୍ସ୍ନିଗ୍ଧାଞ୍ଶ୍ବେତେନୋଦ୍ଗ୍ରଥ୍ଯ ବାସସା ॥ 4-44-42 (30295) ଅଥାସୌ ପ୍ରାଙ୍ମୁଖୋ ଭୂତ୍ବା ଶୁଚିଃ ପ୍ରଯତମାନସଃ। ଅଭିଦଧ୍ଯୌ ମହାବାହୁଃ ସର୍ବାସ୍ତ୍ରାଣି ରଥୋତ୍ତମେ ॥ 4-44-43 (30296) ଊଚୁଶ୍ଚ ପାର୍ଥଂ ସର୍ବାଣି ପ୍ରାଞ୍ଜଲୀନି ନୃପାତ୍ମଜମ୍। ଇମାନି ସ୍ମୋ ମହୋଦାର କିଙ୍କରାଣୀନ୍ଦ୍ରନନ୍ଦନ ॥ 4-44-44 (30297) ପ୍ରଣିପତ୍ଯ ତତଃ ପାର୍ଥଃ ସମାଲଭ୍ଯ ଚ ପାଣିନା। ସର୍ବାଣି ମାନସାନୀହ ଭବତେତ୍ଯଭ୍ଯଭାଷତ॥ 4-44-45 (30298) ପ୍ରତିଗୃହ୍ଯ ତତୋଽସ୍ତ୍ରାଣି ପ୍ରହ୍ଲଷ୍ଟବଦନୋଽଭବତ୍ । ଅଧିଜ୍ଯଂ ତରସା କୃତ୍ବା ଗାଣ୍ଡୀବଂ ବ୍ଯାକ୍ଷିପଦ୍ଧନୁଃ ॥ 4-44-46 (30299) ତସ୍ଯ ବିକ୍ଷିପ୍ଯମାଣସ୍ଯ ଧନୁଷୋଽଭୂନ୍ମହାସ୍ବନଃ । ଯଥା ଶୈଲସ୍ଯ ମହତଃ ଶୈଲାନାକ୍ଷିପ୍ଯ ଜଘ୍ରୁଷଃ ॥ 4-44-47 (30300) ସନିର୍ଘାତାଽଭବଦ୍ଭୂମିର୍ଦିକ୍ଷୁ ବାଯୁର୍ବବୌ ଭୃଶମ୍। ଭ୍ରାନ୍ତଦ୍ବିଜଂ ଖମଭବତ୍ପ୍ରାକମ୍ପନ୍ତ ମହାଦ୍ରୁମାଃ ॥ 4-44-48 (30301) ତଂ ଶବ୍ଦଂ କୁରବୋ ରାଜନ୍ବିସ୍ଫୋଟମଶନେରିବ। ତାର୍କ୍ଷ୍ଯଂ ଶବ୍ଦମିବ ଶ୍ରୁତ୍ବା ବିତ୍ରେସୁର୍ଦୀନମାନସାଃ ॥ 4-44-49 (30302) ଯଥେନ୍ଦ୍ରୋ ବ୍ଯାକ୍ଷିପଦ୍ଭୀମଂ ବିସ୍ଫୋଟମଶନେର୍ଭୁବି । ତଥାଽର୍ଜୁନୋ ଧନୁଃଶ୍ରେଷ୍ଠଂ ବାହୁଭ୍ଯାମାକ୍ଷିପଦ୍ବଲୀ ॥ 4-44-50 (30303) ମହାଶନିମହାଶବ୍ଦସଦୃଶୋ ଜ୍ଯାସ୍ବନୋ ମହାନ୍ । ଶତ୍ରୂନ୍ବୀରାଂଶ୍ଚ ସଂତର୍ଜ୍ଯ ନିଗ୍ରହସ୍ଥୋ ରଥେ ସ୍ଥିତଃ ॥ 4-44-51 (30304) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-44-52x (3197) ଏକସ୍ତ୍ବଂ ପାଣ୍ଡବଶ୍ରେଷ୍ଠ ବହୂନୋତାନ୍ମହାରଥାନ୍। କଥଂ ଜେଷ୍ଯସି ସଂଗ୍ରାମେ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରାସ୍ତ୍ରପାରଗାନ୍ ॥ 4-44-52 (30305) ଅସହାଯୋ।ସି କୋନ୍ତେଯ ସସହାଯାଶ୍ଚ କୌରବାଃ । ଅତ ଏବ ମହାବାହୋ ଭୀତସ୍ତିଷ୍ଠାମି ତେଽଗ୍ରତଃ ॥ 4-44-53 (30306) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-44-54x (3198) ଉବାଚ ପାର୍ଥୋ ମା ଭୈଷୀଃ ପ୍ରହସ୍ଯ ସ୍ବନବତ୍ତଦା ॥ 4-44-54 (30307) ଯୁଧ୍ଯମାନସ୍ଯ ମେ ବୀର ଗନ୍ଧର୍ବୈଃ ସୁମହାବଲୈଃ । ସହାଯୋ ଘୋଷଯାତ୍ରାଯାଂ କସ୍ତଦାସୀତ୍ସଖା ମମ ॥ 4-44-55 (30308) ତଥା ପ୍ରତିଭଯେ ତସ୍ମିନ୍ଦେବଦାନବସଂକୁଲେ। ଖାଣ୍ଡବେ ଯୁଧ୍ଯମାନସ୍ଯ କସ୍ତଦାସୀତ୍ସଖା ମମ ॥ 4-44-56 (30309) ନିବାତକବଚୈଃ ସାର୍ଧଂ ପୌଲୋମୈଶ୍ଚ ମହାବଲୈଃ । ଯୁଧ୍ଯତୋ ଦେବରାଜାର୍ଥେ କଃ ସହାଯସ୍ତଦାଽଭବତ୍ ॥ 4-44-57 (30310) ସ୍ବଯଂବରେ ତୁ ପାଞ୍ଚାଲ୍ଯା ରାଜଭିଃ ସହ ସଂଯୁଗେ। ଯୁଧ୍ଯତୋ ବହୁଭିସ୍ତାତ କଃ ସହାଯସ୍ତଦାଽଭବତ୍ ॥ 4-44-58 (30311) ଉପଜୀବ୍ଯ ଗୁରୁଂ ଦ୍ରୋଣଂ ଶୁକ୍ରଂ ବୈଶ୍ରବଣଂ ଯମମ୍। ବରୁଣଂ ପାବକଂ ଚୈବ କୃପଂ କୃଷ୍ଣଂ ଚ ମାଧବମ୍ । ପିନାକପାଣିନଂ ଚୈବ କଥମେତାନ୍ନ ଯୋଧଯେ ॥ 4-44-59 (30312) ରଥଂ ବାହଯ ମେ ଶୀଘ୍ରଂ ବ୍ଯେତୁ ତେ ମାନସୋ ଜ୍ବରଃ ॥ ॥ 4-44-60 (30313) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଚତୁଶ୍ଚତ୍ବାରିଂଶୋଽଧ୍ଯଯଃ ॥ 44 ॥

4-45-0 (30314) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-45-0x (3199) ଉତ୍ତରଂ ସାଂରଥିଂ କୃତ୍ବା ଶମୀଂ କୃତ୍ବା ପ୍ରଦକ୍ଷିଣମ୍। ଆଯୁଧଂ ସର୍ବମାଦାଯ ତତଃ ପ୍ରାଯାଦ୍ଧନଞ୍ଜଯଃ ॥ 4-45-1 (30315) ଧ୍ବଜଂ ଚ ସିଂହଂ ମାତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ ଭ୍ରାତୄଣାମାଯୁଧାନି ଚ। ପ୍ରଣିଧାଯ ଶମୀମଧ୍ଯେ ପ୍ରଯାତୁମୁପଚକ୍ରମେ ॥ 4-45-2 (30316) ତତଃ କାଞ୍ଚନଲାଙ୍ଗୂଲଂ ଧ୍ବଜଂ ବାନରଲକ୍ଷଣମ୍ । ଦିବ୍ଯଂ ମାଯାମଯଂ ଯୁକ୍ତଂ ବିହିତଂ ବିଶ୍ବକର୍ମଣା । ମନସା ଚିନ୍ତଯାମାସ ପ୍ରସାଦଂ ପାବକସ୍ଯ ଚ ॥ 4-45-3 (30317) ସ ଚ ତଚ୍ଚିନ୍ତିତଂ ଜ୍ଞାତ୍ବା ଧ୍ବଜେ ଭୂତାନ୍ଯଯୋଜଯତ୍। ରଥେ ବାନରମୁଚ୍ଛ୍ରିତ୍ଯ ଗାଣ୍ଡୀବଂ ବ୍ଯାକ୍ଷିପଦ୍ଧନୁଃ ॥ 4-45-4 (30318) ସପତାକଂ ବିଚିତ୍ରାଙ୍ଗଂ ସୋପାସଙ୍ଗଂ ମହାବଲମ୍। ଖାତ୍ପପାତ ରଥେ ତୂର୍ଣଂ ଦିବ୍ଯରୂପଂ ମନୋରମମ୍ ॥ 4-45-5 (30319) ରଥମାସ୍ଥାଯ ବୀଭତ୍ସୁଃ କୌନ୍ତେଯଃ ଶ୍ବେତବାହନଃ। ବଦ୍ଧାସିଃ ସତଲତ୍ରାଣଃ ପ୍ରଗୃହୀତଶରାସନଃ । ତତଃ ପ୍ରାଯାଦୁଦୀଚୀଂ ସ କପିପ୍ରବରକେତନଃ ॥ 4-45-6 (30320) ସୈନ୍ଯାଭ୍ଯାଶଂ ସ ସଂପ୍ରାପ୍ଯ ଗୃହୀତ୍ବା ଶଙ୍ଖମୁତ୍ତମମ୍ । ସ୍ବନବନ୍ତଂ ମହାଶବ୍ଦଂ ଦେବଦତ୍ତଂ ଧନଞ୍ଜଯଃ । ଶଶାଙ୍କରୂପଂ ବୀଭତ୍ସୁଃ ପ୍ରାଧ୍ମାପଯଦରିଂଦମଃ ॥ 4-45-7 (30321) [ ଶଶାଙ୍କକୁନ୍ଦଧବଲଂ ମୁଖେ ନିକ୍ଷିପ୍ଯ ବାସବିଃ । ଉଚ୍ଛ୍ବସଦ୍ଗଣ୍ଡଯୁଗଲଂ ସିରାଲ୍ଯାଚିତଫାଲକମ୍ ॥ 4-45-8 (30322) ଆରକ୍ତନିମ୍ନନଯନଂ ହ୍ରସ୍ବସ୍ଥୂଲଶିରୋଧରମ୍। ଅତିଶ୍ଲିଷ୍ଟୋଦରୋରସ୍କଂ ତିର୍ଯଗାନନଶୋଭିତମ୍ ॥ 4-45-9 (30323) ଯାବତ୍ସ୍ବଶକ୍ତିସାମଗ୍ର୍ଯଂ ତ୍ରୈଲୋକ୍ଯଂ କ୍ଷୋଭଯନ୍ନିବ । ମରୁଦ୍ଭିର୍ଦଶଭିଶ୍ଚୈବ ପ୍ରାଧ୍ମାପଯଦରିଂଦମଃ ]॥ 4-45-10 (30324) ଶଙ୍ଖଶବ୍ଦୋସ୍ଯ ସୋତ୍ଯର୍ଥଂ ଶ୍ରୂଯତେ କାଲମେଘବତ୍ ॥ 4-45-11 (30325) ତସ୍ଯ ଶଙ୍ଖସ୍ଯ ଶବ୍ଦେନ ଧନୁପୋ ନିସ୍ବନେନ ଚ। ବାନରସ୍ଯ ନିନାଦେନ ରଥନେମିସ୍ବନେନ ଚ। ଜଙ୍ଗମସ୍ଯ ଭଯଂ ଘୋରମକରୋତ୍ପାକଶାସନିଃ ॥ 4-45-12 (30326) ଶଙ୍ଖଶବ୍ଦେନ ପାର୍ଥସ୍ଯ ମୁଖେନାଶ୍ବାଃ ପତନ୍କ୍ଷିତୌ । ଉତ୍ତରଶ୍ଚାପି ସଂତ୍ରସ୍ଥୋ ରଥୋପସ୍ଥ ଉପାବିଶତ୍ ॥ 4-45-13 (30327) ଅଥାଶ୍ବାନ୍ରଶ୍ମିଭିଃ ପାର୍ଥଃ ସମୁଦ୍ଯମ୍ଯ ପରଂତପଃ । ଅଭ୍ରାଜତ ରଥୋପସ୍ଥେ ଭାନୁର୍ମେରାବିବୋତ୍ତରେ ॥ 4-45-14 (30328) ଶଙ୍ଖଘୋଷେଣ ବିତ୍ରସ୍ତଂ ଜ୍ଯାଘାତେନ ଚ ମୂର୍ଛିତମ୍ । ଉତ୍ତରଂ ସଂପରିଷ୍ବଜ୍ଯ ସମାଶ୍ବାସଯଦର୍ଜୁନଃ ॥ 4-45-15 (30329) ମା ଭୈସ୍ତ୍ବଂ ରାଜପୁତ୍ରାଗ୍ର୍ଯ କ୍ଷତ୍ରିଯୋସି ପରନ୍ତପ । କଥଂ ପୁରୁଷଶାର୍ଦୂଲ ଶତ୍ରୁମଧ୍ଯେ ବିଷୀଦସି ॥ 4-45-16 (30330) ଶ୍ରୁତାସ୍ତେ ଶଙ୍ଖଶବ୍ଦାଶ୍ଚ ଭେରୀଶବ୍ଦାଶ୍ଚ ସର୍ବଶଃ । କୁଞ୍ଜରାଣାଂ ଚ ନିନଦା ବ୍ଯୂଢାନୀକେଷୁ ନିତ୍ଯଶଃ ॥ 4-45-17 (30331) ସ ତ୍ବଂ କଥମିବାନେନ ଶଙ୍ଖଶବ୍ଦେନ ଭୀଷିତଃ । ବିପଣ୍ଣରୂପୋ ବିତ୍ରସ୍ତଃ ପୁରୁଷଃ ପ୍ରାକୃତୋ ଯଥା ॥ 4-45-18 (30332) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-45-19x (3200) ଶ୍ରୁତା ମେ ଶଙ୍ଖଶବ୍ଦାଶ୍ଚ ଭେରୀଶବ୍ଦାଶ୍ଚ ନିତ୍ଯଶଃ। କୁଞ୍ଜରାଣାଂ ଚ ନିନଦା ବ୍ଯୂଢାନୀକେଷୁ ତିଷ୍ଠତଃ ॥ 4-45-19 (30333) ନୈବଂବିଧାଃ ଶଙ୍ଖଶବ୍ଦାଃ ପୁରା ଜାତୁ ମଯା ଶ୍ରୁତାଃ। ଧ୍ବଜସ୍ଯ ଚାପି ରୂପଂ ମେ ଦୃଷ୍ଟପୂର୍ବଂ ନହୀଦୃଶମ୍ । ଧନୁଷଶ୍ଚାପି ଘୋଷଶ୍ଚ ଶ୍ରୁତପୂର୍ବୋ ନ ମେ କ୍ବଚିତ୍ ॥ 4-45-20 (30334) ଅସ୍ଯ ଶଙ୍ଖସ୍ଯ ଶବ୍ଦେନ ଧନୁଷୋ ନିସ୍ବନେନ ଚ। ଅମାନୁଷାଣାଂ ଶବ୍ଦେନ ଭୂତାନାଂ ନିସ୍ବସେନ ଚ। ରଥନେମିପ୍ରଣାଦେନ ମନୋ କମେ ମୁହ୍ଯତେ ଭୃଶମ୍ ॥ 4-45-21 (30335) ବ୍ଯାକୁଲାଶ୍ଚ ଦିଶଃ ସର୍ବା ହୃଦଯଂ ବ୍ଯଥତୀବ ଚ। ଧ୍ବଜେନ ପିହିତାଃ ସର୍ବା ଦିଶୋ ନ ପ୍ରତିଭାନ୍ତି ମେ। ଗାଣ୍ଡୀବସ୍ଯ ଚ ଶବ୍ଦେନ କର୍ଣୌ ମେ ବଧିରୀକୃତୌ ॥ 4-45-22 (30336) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-45-23x (3201) ପୁନର୍ଧ୍ବଜଂ ପୁନଃ ଶଙ୍ଖଂ ଧନୁଶ୍ଚୈବ ପୁନଃ ପୁନଃ । ସ ମୂଢଚେତା ବୈରାଟିରର୍ଜୁନଂ ସମୁଦୈକ୍ଷତ ॥ 4-45-23 (30337) ସ ମୁହୂର୍ତଂ ପ୍ରଯାତଂ ତୁ ପାର୍ଥୋ ବୈରାଟିମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-45-24 (30338) ସ୍ଥିରୋ ଭବ ମହାବାହୋ ସଂଜ୍ଞାଂ ଚାତ୍ମାନମାନଯ। ଏକାନ୍ତେ ରଥମାସ୍ଥାଯ ପଦ୍ଭ୍ଯାଂ ତ୍ବମବପୀଡ୍ଯ ଚ। ଦୃଢଂ ଚ ରଶ୍ମୀନ୍ସଂଯଚ୍ଛ ଶଙ୍ଖଂ ଧ୍ମାସ୍ଯାମ୍ଯହଂ ପୁନଃ ॥ 4-45-25 (30339) ଏବମୁକ୍ତ୍ବା ମହାବାହୁଃ ସବ୍ଯସାଚୀ ପରନ୍ତପଃ। ତତଃ ଶଙ୍ଖମୁପାଧ୍ମାସୀଦ୍ଦାରଯନ୍ନିବ ପର୍ବତାନ୍। ଗୁହା ଗିରୀଣାଂ ଚ ତଦା ଦିଶଃ ଶୈଲାଂସ୍ତଥୈବ ଚ ॥ 4-45-26 (30340) ଜ୍ଯାଘୋଷଂ ତଲଘୋଷଂ ଚ କୃତ୍ବା ଭୂତାନ୍ଯମୋହଯତ୍। ଉତ୍ତରଶ୍ଚାପି ସଂଲୀନୋ ରଥୋପସ୍ଥ ଉପାବିଶତ୍। ତଂ ସମାଶ୍ବାସଯାମାସ ପୁନରେବ ଧନଞ୍ଜଯଃ । 4-45-27 (30341) ତସ୍ଯ ଶଙ୍ଖସ୍ଯ ଶବ୍ଦେନ ରଥନେମିସ୍ବନେନ ଚ। ଗାଣ୍ଡୀବସ୍ଯ ଚ ଶବ୍ଦେନ ପୃଥିବୀ ସମକମ୍ପତ ॥ ॥ 4-45-28 (30342) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ପଞ୍ଚଚତ୍ବାରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 45 ॥

4-46-0 (30343) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-46-0x (3202) ଭାରଦ୍ବାଜସ୍ତତୋ ଦ୍ରୋଣଃ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରଃ। ରାଜାନଂ ଚାହ ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ଦୁର୍ଯୋଧନମରିଂଦମଃ ॥ 4-46-1 (30344) ଯଥା ରଥସ୍ଯ ନିର୍ଘୋଷୋ ଯଥା ଶଙ୍ଖ ଉଦୀର୍ଯତେ। କମ୍ପତେ ଚ ଯଥା ଭୂମିର୍ନୈଷୋନ୍ଯଃ ସବ୍ଯସାଚିନଃ ॥ 4-46-2 (30345) ଔତ୍ପାତିକମିଦଂ ରାଜନ୍ନିମିତ୍ତଂ ଭବତୀହ ନଃ। ନ ହି ପଶ୍ଯାମି ବିଜଯଂ ସୈନ୍ଯେଽସ୍ମାକଂ ପରନ୍ତପ ॥ 4-46-3 (30346) ଶସ୍ତ୍ରାଣି ନ ପ୍ରକାଶନ୍ତେ ନ ପ୍ରହୃଷ୍ଯନ୍ତି ବାହନାଃ । ଅଗ୍ନଯଶ୍ଚ ନ ଭାସନ୍ତେ ସୁସମିଦ୍ଧା ନ ଶୋଭନାଃ ॥ 4-46-4 (30347) ପ୍ରତ୍ଯାଦିତ୍ଯଂ ଚ ନଃ ସର୍ବେ ମୃଗା ଘୋରା ନଦନ୍ତି ଚ। ଶକୁନାଶ୍ଚାପସବ୍ଯାଶ୍ଚ ବେଦଯନ୍ତି ମହାଭଯମ୍ ॥ 4-46-5 (30348) ଗୋମାଯୁରେଷ ସୈନ୍ଯାନାଂ ରୁଦନ୍ମଧ୍ଯେନ ଧାବତି। ଚାଷା ନଦନ୍ତି ଚାକାଶେ ବେଦଯନ୍ତୋ ମହଦ୍ଭଯମ୍ ॥ 4-46-6 (30349) ଭବତାଂ ଚୈବ ରୋମାଣି ପ୍ରହୃଷ୍ଟାନୀବ ଲକ୍ଷଯେ ॥ 4-46-7 (30350) ଅନୁଷ୍ଣାଙ୍ଗାଶ୍ଚ ସଂସ୍ବିନ୍ନା ଜୃମ୍ଭନ୍ତେ ଚାପ୍ଯଭୀକ୍ଷ୍ଣଶଃ । ବିଷ୍କମ୍ଭନ୍ତି ଚ ମାତଙ୍ଗା ମୁଞ୍ଚନ୍ତ୍ଯଶ୍ରୂଣି ବାଜିନଃ । ସଦା ମୂତ୍ରଂ ପୁରୀଷଂ ଚ ଉତ୍ସୃଜନ୍ତି ପୁନଃ ପୁନଃ ॥ 4-46-8 (30351) ଲୋହିତାର୍ଦ୍ରା ଚ ପୃଥିବୀ ଦିଶଃ ସର୍ବାଃ ପ୍ରଧୂମିତାଃ । ନ ଚ ସୂର୍ଯଃ ପ୍ରତପତି ମହଦ୍ବେଦଯତେ ଭଯମ୍ ॥ 4-46-9 (30352) ହସ୍ତିନଶ୍ଚାପି ବିତ୍ରସ୍ତା ଯୋଧାଶ୍ଚାପି ବିତତ୍ରସୁଃ । ପରାଭୂତା ଚ ବଃ ସେନା ନ କଶ୍ଚିଦ୍ଯୋଦ୍ଭୁମିଚ୍ଛତି ॥ 4-46-10 (30353) ବିଷଣ୍ଣମୁଖଭୂଯିଷ୍ଠାଃ ସର୍ବେ ଯୋଧା ବିଚେତସଃ । ଦିଶଂ ତେ ଦକ୍ଷିଣାଂ ସର୍ବେ ବିପ୍ରେକ୍ଷନ୍ତେ ପୁନଃ ପୁନଃ ॥ 4-46-11 (30354) ମୃଗାଶ୍ଚ ପକ୍ଷିଣଶ୍ଚୈବ ସବ୍ଯମେବ ପତନ୍ତି ନଃ। ବାଦିତ୍ରୋଦ୍ଧୃଷ୍ଟଘୋଷାଶ୍ଚ ନ ଚ ଗାଢଂ ସ୍ବନନ୍ତି ଚ। ଧ୍ବଜାଗ୍ରେଷୁ ନିଲୀଯନ୍ତେ ବାଯସାସ୍ତନ୍ନ ଶୋଭନମ୍ ॥ 4-46-12 (30355) ଯଥା ମେଘସ୍ଯ ନିନଦୋ ଗମ୍ଭୀରସ୍ତୂର୍ଣମାଯତଃ। ଶ୍ରୂଯତେ ରଥନିର୍ଘୋଷୋ ନାଯମନ୍ଯୋ ଧନଞ୍ଜଯାତ୍ ॥ 4-46-13 (30356) ଅଶ୍ବାନାଂ ସ୍ବନତାଂ ଶବ୍ଦୋ ବହତାଂ ପାକଶାସନିମ୍ । ବାନରସ୍ଯ ରଥେ ଦିବ୍ଯୋ ନିସ୍ବନଃ ଶ୍ରୂଯତେ ମହାନ୍ ॥ 4-46-14 (30357) ଶଙ୍ଖଶବ୍ଦେନ ପାର୍ଥସ୍ଯ କର୍ଣୌ ମେ ବଧିରୀକୃତୌ । ସର୍ବସୈନ୍ଯଂ ଚ ବିତ୍ରସ୍ତଂ ନାଯମନ୍ଯୋ ଧନଞ୍ଜଯାତ୍ ॥ 4-46-15 (30358) ରାଜାନମଗ୍ରତଃ କୃତ୍ବା ଦୁର୍ଯୋଧନମରିନ୍ଦମମ୍। ଗାଃ ପ୍ରସ୍ଥାପ୍ଯ ଚ ତିଷ୍ଠାମୋ ବ୍ଯୂଢାନୀକାଃ ପ୍ରହାରିଣଃ । ପ୍ରବିଭଜ୍ଯ ତ୍ରିଧା ସେନାଂ ସମୁଚ୍ଛ୍ରିତ୍ଯ ଧ୍ବଜାନପି ॥ 4-46-16 (30359) ଶିତୈର୍ବାଣୈଃ ପ୍ରତାପ୍ଯେମାଂ ଚମୂମେଷ ଧନଞ୍ଜଯଃ। ମୂର୍ଧ୍ନି ସର୍ବନରେନ୍ଦ୍ରାଣାଂ ବାମପାଦଂ କରିଷ୍ଯତି ॥ 4-46-17 (30360) ନ ହ୍ଯେଷ ଶକ୍ଯୋ ବୀଭତ୍ସୁର୍ଜେତୁଂ ଦେବାସୁରୈରପି । ଦିକ୍ଷୁ ଗୁଲ୍ମା ନିବେଶ୍ଯନ୍ତାଂ ଯତ୍ତା ଯୋତ୍ସ୍ଯାମହେଽର୍ଜୁନ ॥ ॥ 4-46-18 (30361) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଷଟ୍ଚତ୍ବାରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 46 ॥

4-47-0 (30362) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-47-0x (3203) ତତୋ ଦୁର୍ଯୋଧନୋ ରାଜା ସମରେ ଭୀଷ୍ମମବ୍ରବୀତ୍। ଦ୍ରୋଣଂ ଚ ରଥିଶାର୍ଦୂଲଂ କୃପଂ ଚ ସୁମହାବଲମ୍ ॥ 4-47-1 (30363) ଉକ୍ତୋଽଯମର୍ଥ ଆଚାର୍ଯ ମଯା କର୍ଣେନ ଚାସକୃତ୍। ପୁନରେବ ଚ ବକ୍ଷ୍ଯାମି ନ ହି ତୃପ୍ଯାମି ତଦ୍ବ୍ରୁବନ୍ ॥ 4-47-2 (30364) ପରାଜିତୈର୍ବିବସ୍ତବ୍ଯଂ ତୈଶ୍ଚ ଦ୍ବାଦଶବତ୍ସରାନ୍ । ବନେ ଜନପଦେଽଜ୍ଞାତୈରେଷ ଏବ ପଣୋ ହି ନଃ ॥ 4-47-3 (30365) ତେଷାଂ ନ ତାବନ୍ନିର୍ବୃତ୍ତୋ ବତ୍ସରଃ ସ ତ୍ରଯୋଦଶଃ । ଅଜ୍ଞାତବାସେ ବୀଭତ୍ସୁରଥାସ୍ମାଭିଃ ପରିଶ୍ରୁତଃ॥ 4-47-4 (30366) ଅନିର୍ବୃତ୍ତେ ତୁ ନିର୍ବାସେ ଯଦି ବୀଭତ୍ସୁରାଗତଃ । ପୁନର୍ଦ୍ବାଦଶବର୍ଷାଣି ବନେ ବତ୍ସ୍ଯନ୍ତି ପାଣ୍ଡବାଃ ॥ 4-47-5 (30367) ଲୋଭାଦ୍ବା ତେ ନ ଜାନୀଯୁରସ୍ମାନ୍ବା ମୋହ ଆବିଶତ୍। ହୀନାତିରିକ୍ତମେତେଷାଂ ଭୀଷ୍ମୋ ବେଦିତୁମର୍ହତି॥ 4-47-6 (30368) ଅର୍ଥାନାଂ ହି ପୁନର୍ଦ୍ବୈଧେ ନିତ୍ଯଂ ଭବତି ସଂଶଯଃ । ଅନ୍ଯଥା ଚିନ୍ତିତୋ ହ୍ଯର୍ଥଃ ପୁନର୍ଭବତି ଚାନ୍ଯଥା ॥ 4-47-7 (30369) ଉତ୍ତରଂ ମାର୍ଗମାଣାନାଂ ମାତ୍ସ୍ଯସେନାଂ ଯୁଯୁତ୍ସତାମ୍ । ଯଦି ବୀଭତ୍ସୁରାଯାତଃ କିଂତୁ କୃତ୍ଯମତଃ ପରମ୍ ॥ 4-47-8 (30370) ତ୍ରିଗର୍ତାନାଂ କୃତଂ କାର୍ଯଂ ପାଣ୍ଡବାନାଂ ଚ ମାର୍ଗଣମ୍ । ବିପ୍ରକାରୈର୍ହି ମାତ୍ସ୍ଯେନ ସୁଶର୍ମା ବାଧିତ ପୁରା ॥ 4-47-9 (30371) ତେଷାଂ ଭଯାଭିପନ୍ନାନାଂ ବସ୍ତାନାଂ ତ୍ରାଣଭିଚ୍ଛତାମ୍ । ଅଭଯଂ ଯାଚମାନାନାଂ ତଦାଽସ୍ମାଭିଃ ପରିଶ୍ରୁତମ୍ ॥ 4-47-10 (30372) ପ୍ରଥମଂ ବୈର୍ଗ୍ରହୀତବ୍ଯଂ ମାତ୍ସ୍ଯାନାଂ ଗୋଧନଂ ମହତ୍। ଅଷ୍ଟମ୍ଯାଶ୍ଚାପରାହ୍ଣେ ତୁ ଇତି ନସ୍ତୈଃ ସମାହିତମ୍ ॥ 4-47-11 (30373) ନବମ୍ଯାଂ ପୁନରସ୍ମାଭିଃ ସୂର୍ଯସ୍ଯୋଦଯନଂ ପ୍ରତି। ଇମା ଗାବୋ ଗ୍ରହୀତବ୍ଯା ଯାତେ ମତ୍ସ୍ଯେ ଗବାଂପଦମ୍ ॥ 4-47-12 (30374) ଇତ୍ଯେବଂ ନିଶ୍ଚଯୋଽସ୍ମାକଂ ମନ୍ତ୍ରୋଽଭୂନ୍ନାଗସାହ୍ବଯେ । ପାଣ୍ଡବାନାଂ ପରିଜ୍ଞାନେ ସର୍ବେଷାଂ ନଃ ପରସ୍ପରମ୍ ॥ 4-47-13 (30375) ତେ ବା ଗାଶ୍ଚ ନଯିଷ୍ଯନ୍ତି ଯଦି ବା ସ୍ଯୁଃ ପରାଜିତାଃ। ଅସ୍ମାନ୍ବାଽପ୍ଯତିସନ୍ଧାଯ କୁର୍ଯୁର୍ମାତ୍ସ୍ଯେନ ସଂଗତିମ୍ ॥ 4-47-14 (30376) ଅଥବା ତାନୁପାଦାଯ ମାତ୍ସ୍ଯୋ ଜାନପଦୈଃ ସହ । ସର୍ବଥା ସେନଯା ସାର୍ଧମସ୍ମାନେଷ ଯୁଯୁତ୍ସତି ॥ 4-47-15 (30377) ତେଷାମେକୋ ମହାବୀର୍ଯଃ କଶ୍ଚିଦେବ ପୁନଃସରଃ। ଅସ୍ମାଞ୍ଜେତୁମିହାଯାତୋ ମାତ୍ସ୍ଯୋ ବାଽପି ସ୍ବଯଂ ଭବେତ୍ ॥ 4-47-16 (30378) ଯଦ୍ଯେଷ ରାଜା ମାତ୍ସ୍ଯାନାଂ ଯଦି ବୀଭତ୍ସୁରାଗତଃ । ସର୍ବୈର୍ଯୋଦ୍ଧବ୍ଯମସ୍ମାଭିରିତି ନଃ ସମଯଃ କୃତଃ ॥ 4-47-17 (30379) ଅଥ କସ୍ମାତ୍ଥିତା ହ୍ଯେତେ ରଥେଷୁ ରଥିସତ୍ତମାଃ । ଭୀଷ୍ମଦ୍ରୋଣକୃପାଃ କର୍ଣୋ ବିକର୍ଣୋ ଦ୍ରୌଣିରେବ ଚ। ସଂଭ୍ରାନ୍ତମନସଃ ସର୍ବେ ପ୍ରାପ୍ତେ ହ୍ଯସ୍ମିନ୍ଧନଞ୍ଜଯେ ॥ 4-47-18 (30380) ନାନ୍ଯତ୍ର ଯୁଦ୍ଧାଚ୍ଛ୍ରେଯୋସ୍ତି ତଥାଽଽତ୍ମା ପ୍ରଣିଧୀଯତାମ୍ । ସର୍ବଲୋକେନ ବା ଯୁଦ୍ଧଂ ଦେବୈର୍ବାଽସ୍ତୁ ସବାସବୈଃ ॥ 4-47-19 (30381) ଅନାଚ୍ଛିନ୍ନେ ଧନେଽସ୍ମାକମଥ ଶକ୍ରେଣ ବଜ୍ରିଣା। ଯମେନ ବାଽପି ସଂଗ୍ରାମେ କୋ ହାସ୍ତିନପୁରଂ ବ୍ରଜେତ୍ ॥ 4-47-20 (30382) ଶରୈରଭିପ୍ରଣୁନ୍ନାନାଂ ଭଗ୍ନାନାଂ ଗହନେ ବନେ । କୋ ହି ଜୀବେତ୍ପଦାତୀନାଂ ଭବେଦଶ୍ବେଷୁ ସଂଶଯଃ ॥ 4-47-21 (30383) ଆଚାର୍ଯଂ ପୃଷ୍ଠତଃ କୃତ୍ବା ତଥା ନୀତିର୍ବିଧୀଯତାମ୍ । ଜାନାମି ଚ ମତଂ ତେଷାମତସ୍ତ୍ରାସଯତୀବ ନଃ॥ 4-47-22 (30384) ଅର୍ଜୁନେ ଚାପି ସଂପ୍ରୀତିମଧିକାମୁପଲକ୍ଷଯେ । ତଥା ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ହି ବୀଭତ୍ସୁମୁପାଯାନ୍ତଂ ପ୍ରଶଂସତି । ଯଥା ସେନା ନ ଭଜ୍ଯେତ ତଥା ନୀତିର୍ବିଧୀଯତାମ୍ ॥ 4-47-23 (30385) ଅଦେଶିକା ହ୍ଯରଣ୍ଯେଽସ୍ମିନ୍କୃଚ୍ଛ୍ରେ ଶତ୍ରୁବଶଂ ଗତା। ଯଥା ନ ବିଭ୍ରମେତ୍ସେନା ତଥା ନୀତିର୍ବିଧୀଯତାମ୍ ॥ 4-47-24 (30386) ଅଶ୍ବାନାଂ ହେଷିତଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା କା ପ୍ରଶଂସା ଭବେତ୍ପରେ । ସ୍ଥାନେ ବାଽପି ବ୍ରଜନ୍ତୋ ବା ସଦା ହେଷନ୍ତି ବାଜିନଃ ॥ 4-47-25 (30387) ସଦା ଚ ବାଯବୋ ବାନ୍ତି ନିତ୍ଯଂ ବର୍ଷତି ବାସବଃ । ସ୍ତନଯିତ୍ନୋଶ୍ଚ ନିର୍ଘୋଷଃ ଶ୍ରୂଯତେ ବହୁଶସ୍ତଥା ॥ 4-47-26 (30388) ଭୀଷଯନ୍ପାଣ୍ଡବେଯେଭ୍ଯୋ ଭବାନ୍ସର୍ବାନିମାଞ୍ଜନାନ୍। ପ୍ରମୁଖେ ସର୍ବସୈନ୍ଯାନାମବଦ୍ଧଂ ବହୁ ଭାଷତେ ॥ 4-47-27 (30389) ଯଥୈବାଶ୍ବାନ୍ମାର୍ଗମାଣାସ୍ତାନେବାଭିପରୀପ୍ସବଃ । ହେଷିତାନୀବ ଶୃଣ୍ବନ୍ତି ତଦିଦଂ ଭବତସ୍ତଥା ॥ 4-47-28 (30390) କିମତ୍ର କାର୍ଯଂ ପାର୍ଥସ୍ଯ କଥଂ ବା ସ ପ୍ରଶସ୍ଯତେ। ଅନ୍ଯତ୍ର କାମାଦ୍ଦ୍ବେଷାଦ୍ବା ରୋଷାଦ୍ବାଽସ୍ମାସୁ କେବଲମ୍ ॥ 4-47-29 (30391) ଆଚାର୍ଯା ବୈ କାରୁଣିକାଃ ପ୍ରାଜ୍ଞାଶ୍ଚାପାଯଦର୍ଶିନଃ । ନୈତେ ମହାହବେ ଘୋରେ ସଂପ୍ରଷ୍ଟବ୍ଯାଃ କଥଂଚନ ॥ 4-47-30 (30392) ପ୍ରାସାଦେଷୁ ବିଚିତ୍ରେଷୁ ଗୋଷ୍ଠୀପାନାଶନେଷୁ ଚ। କଥା ବିଚିତ୍ରାଃ କୁର୍ବାଣାଃ ପଣ୍ଡିତାସ୍ତତ୍ର ସୋଭନଃ ॥ 4-47-31 (30393) ବହୂନ୍ଯାଶ୍ଚର୍ଯରୂପାଣି କୁର୍ବତେ ଜନସଂସଦି । ଇଷ୍ବସ୍ତ୍ରେ ଚାପସଂଧାନେ ପଣ୍ଡିତାସ୍ତତ୍ର ଶୋଭନାଃ ॥ 4-47-32 (30394) ପରେଷାଂ ବିବରଜ୍ଞାନେ ମନୁଷ୍ଯାଚରିତେଷୁ ଚ। ଅନ୍ନସଂସ୍କାରଦୋଷେଷୁ ପଣ୍ଡିତାସ୍ତତ୍ର ଶୋଭନାଃ ॥ 4-47-33 (30395) ପଣ୍ଡିତାନ୍ପୃଷ୍ଠତଃ କୃତ୍ବା ପରେଷାଂ ଗୁଣବାଦିନଃ । ବିଧୀଯତାଂ ତଥା ନୀତିର୍ଯଥା ବଧ୍ଯେତ ବୈ ପରଃ ॥ 4-47-34 (30396) ଗାବଶ୍ଚୈତାଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠନ୍ତାଂ ସେନାଂ ବ୍ଯୂହନ୍ତୁ ମାଚିରମ୍। ଆରକ୍ଷାଶ୍ଚ ବିଧୀଯନ୍ତାଂ ଯତ୍ର ଯୋତ୍ସ୍ଯାମହେ ପରୈଃ ॥ ॥ 4-47-35 (30397) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ସପ୍ତଚତ୍ବାରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 47 ॥

4-48-0 (30398) କର୍ଣ ଉବାଚ। 4-48-0x (3204) ସର୍ବାନାଯୁଷ୍ମତୋ ଭୀତାନ୍ସଂତ୍ରସ୍ତାନିବ ଲକ୍ଷଯେ। ଅଯୁଦ୍ଧମନସଶ୍ଚୈବ ସର୍ବାଂଶ୍ଚୈବାନବସ୍ଥିତାନ୍ ॥ 4-48-1 (30399) ଯଦ୍ଯେଷ ଜାମଦଗ୍ନ୍ଯୋ ବା ଯଦି ବେନ୍ଦ୍ରଃ ପୁରଂଦରଃ । ବାସୁଦେବେନ ସହିତୋ ଯଦି ବୀଭତ୍ସୁରାଗତଃ। ଅହମେନଂ ନିରୋତ୍ସ୍ଯାମି ବେଲେବ ବରୁଣାଲଯମ୍ ॥ 4-48-2 (30400) ରୁକ୍ମପୁଙ୍ଖାଃ ପ୍ରସନ୍ନାଗ୍ରା ମୁକ୍ତା ହସ୍ତବତା ମଯା। ଛାଦଯନ୍ତୁ ଶାରଃ ସୂର୍ଯଂ ପାର୍ଥସ୍ଯାଯୁର୍ନିରୋଧକାଃ ॥ 4-48-3 (30401) ମମ ଚାପପ୍ରମୁକ୍ତାନାଂ ଶରାଣାଂ ନତପର୍ବଣାମ୍ । ନିବୃତ୍ତିର୍ଗଚ୍ଛତାଂ ନାସ୍ତି ସର୍ପାଣାଂ ଶ୍ବସତାମିବ ॥ 4-48-4 (30402) ଶରାଣାଂ ପୁଙ୍ଖସକ୍ତାନାଂ ମୌର୍ବ୍ଯାଽଭିହତଯୋର୍ଭୃଶମ୍ । ଶ୍ରୂଯତେ ତଲଯୋଃ ଶବ୍ଦୋ ଭେର୍ଯୋରାହତଯୋରିବ ॥ 4-48-5 (30403) ଏକୈକଂ ଚତୁରଃ ପଞ୍ଚ କ୍ବଚିତ୍ପଷ୍ଟିଂ କ୍ବଚିଚ୍ଛତମ୍। ହତାନ୍ପଶ୍ଯତ ମାତ୍ସ୍ଯାନାମିଷୁଭିର୍ନିହତାନ୍ରଥାନ୍ ॥ 4-48-6 (30404) ମଦ୍ବାହୁମୁକ୍ତୈରିଷୁଭିସ୍ତୈଲଧୌତୈଃ ପତତ୍ରିଭିଃ । ଖଦ୍ଯୋତୈରିବ ସଂପୃକ୍ତମନ୍ତରିକ୍ଷଂ ବିରାଜତାମ୍ ॥ 4-48-7 (30405) ଧ୍ବଜାଗ୍ରାଦ୍ବାନରସ୍ତସ୍ଯ ଭଲ୍ଲେନାଭିହତୋ ମଯା। ଅଦ୍ଯୈବ ପତତାଂ ଭୂମୌ ବିନଦନ୍ଭୈରବାନ୍ରବାନ୍ ॥ 4-48-8 (30406) ଶତ୍ରୋର୍ମଯାଭିପନ୍ନାନାଂ ଭୂତାନାଂ ଧ୍ବଜବାସିନାମ୍ । ଦିଶଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠମାନାନାମସ୍ତୁ ଶବ୍ଦୋ ଦିବଂ ଗତଃ ॥ 4-48-9 (30407) କ୍ରୁଦ୍ଧେନାସ୍ତ୍ରଂ ମଯା ମୁକ୍ତଂ ନିର୍ଦହେତ୍ପୃଥିବୀମିମାମ୍ । ସ୍ଥିତଂ ସଂଗ୍ରାମଶିରସି ପାର୍ଥମେକାକିନଂ କିମୁ ॥ 4-48-10 (30408) ସମାହିତଶ୍ଚ ବୀଭତ୍ସୁର୍ବର୍ଷାଣ୍ଯଷ୍ଟୌ ଚ ପଞ୍ଚ ଚ । ଜାତସ୍ନେହଶ୍ଚ ଯୁଦ୍ଧସ୍ଯ ମଯି ସଂଦର୍ଶଯିଷ୍ଯତି ॥ 4-48-11 (30409) ପାତ୍ରୀଭୂତସ୍ତୁ କୌନ୍ତେଯୋ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଗୁଣବାନିବ । ଶରମାଲାଂ ସ ଗୃହ୍ଣାତୁ ମତ୍ପ୍ରସୃଷ୍ଟାଂ ସ୍ବଧାମିବ ॥ 4-48-12 (30410) ଏଷ ଚାପି ମହେଷ୍ବାସସ୍ତ୍ରିଷୁ ଲୋକେଷୁ ବିଶ୍ରୁତଃ । ଅହଂ ଚାପି ନରଶ୍ରେଷ୍ଠାଦର୍ଜୁନାନ୍ନାବମଃ କ୍ବଚିତ୍ ॥ 4-48-13 (30411) ମମ ହସ୍ତପ୍ରମୁକ୍ତାନାଂ ଶରାଣାଂ ନତପର୍ବଣାମ୍। ନିବୃତ୍ତିର୍ଗଚ୍ଛତାଂ ନାସ୍ତି ବୈଶ୍ବାନରଶିଖାର୍ଚିଷାମ୍ ॥ 4-48-14 (30412) ଇତଶ୍ଚେତଶ୍ଚ ମୁକ୍ତାନାଂ ଶରାଣାଂ ନତପର୍ବଣାମ୍ । ତୁଗୁଲଃ ଶ୍ରୂଯତାଂ ନାଦଃ ଷଟ୍ପଦାଂ ଗାଯତାମିବ ॥ 4-48-15 (30413) ଅନ୍ତରା ସଂପତଦ୍ଭିସ୍ତୁ ଗୃଧ୍ରପତ୍ରୈଃ ଶିଲାଶିତୈଃ । ଶଲଭାନାମିବାକାଶେ ଛାଯା ସଂପ୍ରତି ଦୃଶ୍ଯତାମ୍ ॥ 4-48-16 (30414) ଅଦ୍ଯ ମତ୍କାର୍ମୁକୋତ୍ସୃଷ୍ଟାଃ ଶିତାଃ ପାର୍ଥସ୍ଯ ମର୍ମଗାଃ। ଶରୀରମୁପସର୍ପନ୍ତୁ ବଲ୍ମୀକମିବ ପନ୍ନଗାଃ ॥ 4-48-17 (30415) ବର୍ହିବର୍ହିଣରାଜାନାଂ ବର୍ହିଣାଂ ବର୍ହିଣାମିବ । ପତତାଂ ପତତାଂ ଘୋଷଃ ପତତାଂ ପତତାମିବ ॥ 4-48-18 (30416) ଅଦ୍ଯ ତ୍ବହମୃଣାନ୍ମୋକ୍ଷ୍ଯେ ଯନ୍ମଯା ତତ୍ପ୍ରତିଶ୍ରୁତମ୍ । ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରସ୍ଯ ତତ୍କାଲେ ନିହତ୍ଯ ସମରେଽର୍ଜୁନମ୍ ॥ 4-48-19 (30417) ଇନ୍ଦ୍ରାଶନିସମସ୍ପର୍ଶଂ ମହେନ୍ଦ୍ରସମବିକ୍ରମମ୍। ଅର୍ଦଯିଷ୍ଯାମ୍ଯହଂ ପାର୍ଥମୁଲ୍କାଭିରିବ କୁଞ୍ଜରମ୍ ॥ 4-48-20 (30418) ଶରଜାଲମହାଜ୍ବାଲମସିଶକ୍ତିଗଦେନ୍ଧନମ୍ । ନିର୍ଦହନ୍ତମନୀକାନି ଶମଯିଷ୍ଯେଽର୍ଜୁନାନଲମ୍ ॥ 4-48-21 (30419) ରଥାଦତିରଥଂ ଲୋକେ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରମ୍ । ବିବଶଂ ପାର୍ଥମାଦାସ୍ଯେ ଗରୁତ୍ମାନିବ ପନ୍ନଗମ୍ ॥ 4-48-22 (30420) କ୍ଷୁଦ୍ରକୈର୍ବିବିଧୈର୍ଭଲ୍ଲୈର୍ନିପତଦ୍ଭିଶ୍ଚ ମାମକୈଃ । ସଂମୂଢଚେତାଃ କୌନ୍ତେଯଃ କର୍ତବ୍ଯଂ ନାଭିପଦ୍ଯତାମ୍ ॥ 4-48-23 (30421) ଅଦ୍ଯ ଦୁର୍ଯୋଧନସ୍ଯାହଂ ଶୋକଂ ହୃଦି ଚିରଂ ସ୍ଥିତମ୍ । ସମୂଲମପନେଷ୍ଯାମି ହରନ୍ପାର୍ଥଶିରଃ ଶରୈଃ ॥ 4-48-24 (30422) ଅଦ୍ଯ ମତ୍କାର୍ମୁକୋତ୍ସୃଷ୍ଟୈର୍ଭଲ୍ଲୈଶ୍ଚ ନତପର୍ବଭିଃ। ହତାଶ୍ବଂ ବିରଥଂ ପାର୍ଥଂ ପୌରୁଷେ ପର୍ଯବସ୍ଥିତମ୍ । ନିଶ୍ବସନ୍ତଂ ଯଥା ନାଗମଦ୍ଯ ପଶ୍ଯନ୍ତୁ କୌରବାଃ ॥ 4-48-25 (30423) ଜାମଦଗ୍ନ୍ଯାନ୍ମଯା ଲବ୍ଧଂ ଦିବ୍ଯାସ୍ରମୃଷିସତ୍ତମାତ୍। ତଦୁପାଶ୍ରିତ୍ଯ ବୀର୍ଯଂ ଚ ଯୁଧ୍ଯେଯମପି ବାସବମ୍ ॥ 4-48-26 (30424) ଧ୍ବଜାଗ୍ରେ ବାନରସ୍ତିଷ୍ଠନ୍ଭଲ୍ଲେନ ନିହତୋ ମଯା। ଅଦ୍ଯୈବ ପତତାଂ ଭୂମୌ ବିନଦନ୍ଭୈରବାନ୍ରବାନ୍ ॥ 4-48-27 (30425) କାମଂ ଗଚ୍ଛନ୍ତୁ କୁରବୋ ଗାଃ ପ୍ରଗୃହ୍ଯ ପରଂତପାଃ । ରଥେଷୁ ବାଽପି ତିଷ୍ଠନ୍ତୋ ଯୁଦ୍ଧଂ ପଶ୍ଯନ୍ତୁ ମାମକମ୍ ॥ ॥ 4-48-28 (30426) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମାହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଅଷ୍ଟଚତ୍ବାରିଂଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 48 ॥

4-49-0 (30427) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-49-0x (3205) ତସ୍ଯ ତଦ୍ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ନୀତିଶାସ୍ତ୍ରବିଶାରଦଃ। ଆଚାର୍ଯଃ କୁରୁବୀରାଣାଂ କୃପଃ ଶାରଦ୍ବତୋଽବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-49-1 (30428) ସଦୈବ ତବ ରାଧେଯ ଯୁଦ୍ଧେ କ୍ରୂରତରା ମତିଃ। ନାର୍ଥାନାଂ ପ୍ରକୃତିଂ ବେତ୍ସି ନାନୁବନ୍ଧମବେକ୍ଷସେ ॥ 4-49-2 (30429) ନଯା ହି ବହବଃ ସନ୍ତି ଶାସ୍ତ୍ରାଣ୍ଯାଶ୍ରିତ୍ଯ ଚିନ୍ତିତାଃ । ତେଷାଂ ଯୁଦ୍ଧଂ ସୁପାପିଷ୍ଠଂ ବେଦଯନ୍ତି ପୁରାବିଦଃ ॥ 4-49-3 (30430) ଦେଶକାଲେନ ସଂଯୁକ୍ତଂ ଯୁଦ୍ଧଂ ବିଜଯଦଂ ଭବେତ୍। ହୀନକାଲଂ ତଦେବେହ ଅନର୍ଥାଯୋପକଲ୍ପତେ ॥ 4-49-4 (30431) ଦେଶେ କାଲେ ଚ ବିକ୍ରାନ୍ତଂ କଲ୍ଯାଣାଯ ବିଧୀଯତେ। ଆନୁକୂଲ୍ଯେନ କାର୍ଯାଣାମୁତ୍ତରଂ ତୁ ବିଧୀଯତେ ॥ 4-49-5 (30432) ଭାରଂ ହି ରଥକାରସ୍ଯ ନ ବ୍ଯବସ୍ଯନ୍ତି ପଣ୍ଡିତାଃ। ପରିଚିନ୍ତ୍ଯ ତୁ ପାର୍ଥେନ ସଂନିପାତୋ ନ ନଃ କ୍ଷମଃ ॥ 4-49-6 (30433) ଏକୋ ହି ଶତ୍ରୂନ୍ସମରେ ସମର୍ଥଃ ପ୍ରତିବାଧିତୁମ୍ । ଏକଃ କୁରୂନଭ୍ଯରକ୍ଷଦେକଶ୍ଚାଗ୍ନିମତର୍ପଯତ୍ ॥ 4-49-7 (30434) ଏକଶ୍ଚ ପଞ୍ଚ ବର୍ଷାଣି ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯମଧାରଯତ୍ । ଏକଃ ସୁଭଦ୍ରାମାରୋପ୍ଯ ଦ୍ବୈରଥେ କୃଷ୍ଣମାହ୍ବଯମ୍ ॥ 4-49-8 (30435) ସୈନ୍ଧବଂ ବନବାସେ ତୁ ଜିତ୍ବା କୃଷ୍ଣାମଥାନଯତ୍ । ଏକଶ୍ଚ ପଞ୍ଚ ବର୍ଷାଣି ଶକ୍ରାଦସ୍ରାଣ୍ଯଶିକ୍ଷତ ॥ 4-49-9 (30436) ଏକଃ ସପତ୍ନାଞ୍ଜିତ୍ବା ତୁ କୁରୂଣାମକରୋଦ୍ଯଶଃ । ଏକୋ ଗନ୍ଧର୍ବରାଜାନଂ ଚିତ୍ରସେନମରିନ୍ଦମଃ । ବିଜିଗ୍ଯେ ତରସା ସଙ୍ଖ୍ଯେ ସେନାଂ ଚାସ୍ଯ ସୁଦୁର୍ଜଯାମ୍ ॥ 4-49-10 (30437) ପାଞ୍ଚାଲୀ ଶ୍ରୀମତୀ ପ୍ରାପ୍ତା କ୍ଷତ୍ରଂ ଜିତ୍ବା ସ୍ବଯଂବରେ । ଆଦାଯ ଗତବାନ୍ପାର୍ଥୋ ଭବାନ୍କ୍ବନୁ ଗତସ୍ତଦା ॥ 4-49-11 (30438) ତଥା ନିବାତକବଚାଃ କାଲକେଯାଶ୍ଚ ଦାନବାଃ । ଦୈବତୈରପ୍ଯବଧ୍ଯାସ୍ତେ ଏକେନ ଯୁଧି ପାତିତାଃ ॥ 4-49-12 (30439) ଏକେନ ହି ତ୍ବଯା କର୍ଣ କିଂ ନାମେହ କୃତଂ ପୁରା। ଏକୈକେନ ଯଥା ତେଷାଂ ଭୂମିପାଲା ବଶେ କୃତାଃ ॥ 4-49-13 (30440) ଇନ୍ଦ୍ରୋପି ହି ନ ପାର୍ଥେନ ସଂଯୁଗେ ଯୋଦ୍ଧୁମର୍ହତି । ଯସ୍ତେନାଶଂସତେ ଯୋଦ୍ଧୁଂ କର୍ତବ୍ଯଂ ତସ୍ଯ ଭେଷଜମ୍ ॥ 4-49-14 (30441) ଆଶୀବିଷସ୍ଯ କ୍ରୁଦ୍ଧସ୍ଯ ପାଣିମୁଦ୍ଯମ୍ଯ ଦକ୍ଷିଣମ୍। ଅବମୁଚ୍ଯ ପ୍ରଦେଶିନ୍ଯା ଦଂଷ୍ଟ୍ରାମାଦାତୁମିଚ୍ଛସି ॥ 4-49-15 (30442) ଅଥବା କୁଞ୍ଜରଂ ମତ୍ତମେକମେକଚରଂ ବନେ। ନିରଙ୍କୁଶଂ ସମାରୁହ୍ଯ ନଗରଂ ଯାତୁମିଚ୍ଛସି ॥ 4-49-16 (30443) ସମିଦ୍ଧଂ ପାବକଂ ଚାପି ଘୃତମେଦୋବସାହୁତମ୍। ଘୃତାକ୍ତଶ୍ଚୀରବାସାସ୍ତ୍ବଂ ମଧ୍ଯେନୋତ୍ସର୍ତୁମିଚ୍ଛସି ॥ 4-49-17 (30444) ଆତ୍ମାନଂ ଯଃ ସମାବଧ୍ଯ କଣ୍ଠେ ବଦ୍ଧ୍ବା ତଥା ଶିଲାମ୍ । ସମୁଦ୍ରଂ ପ୍ରତରେଦ୍ଦୋର୍ଭ୍ଯାଂ ତତ୍ର କିଂ କର୍ଣ ପୌରୁଷମ୍ ॥ 4-49-18 (30445) ଅକୃତାସ୍ତ୍ରଃ କୃତାସ୍ତ୍ରଂ ବୈ ବଲବନ୍ତଂ ସୁଦୁର୍ବଲଃ। ତାଦୃଶଂ କର୍ଣ ଯଃ ପାର୍ଥଂ ଯୋଦ୍ଧୁମିଚ୍ଛେତ୍ସ ଦୁର୍ମତିଃ ॥ 4-49-19 (30446) ଅସ୍ମାଭିରେବ ନିକୃତୋ ବର୍ଷାଣୀହ ତ୍ରଯୋଦଶ। ସିଂହଃ ପାଶବିନିର୍ମୁକ୍ତୋ ନ ନଃ ଶେଷଂ କରିଷ୍ଯତି ॥ 4-49-20 (30447) ଏକାନ୍ତେ ପାର୍ଥମାସୀନଂ କୂପେଽଗ୍ନିମିବ ସଂବୃତମ୍ । ଅଜ୍ଞାନାଦଭ୍ଯବସ୍କନ୍ଦ୍ଯ ପ୍ରାପ୍ତାଃ ସ୍ମୋ ଭଯମୁତ୍ତମମ୍ ॥ 4-49-21 (30448) ଉତ୍ସୃଷ୍ଟଂ ତୂଲରାଶୌ ତୁ ଏକୋଽଗ୍ନିଂ ଶମଯେତ୍କଥମ୍ । ସହ ଯୁଦ୍ଧ୍ଯାମହେ ପାର୍ଥମାଗତଂ ଯୁଦ୍ଧଦୁର୍ମଦମ୍ ॥ 4-49-22 (30449) ଯତ୍ତା ବଯଂ ପରାକ୍ରାନ୍ତା ବ୍ଯୂଢାନୀକାଃ ପ୍ରହାରିଣଃ। ଯୁଦ୍ଧାଯାବସ୍ଥିତଂ ପାର୍ଥମାଗତଂ ପାକଶାସନିମ୍ ॥ 4-49-23 (30450) ଯତ୍ତାଃ ସର୍ବେ ରଥଶ୍ରେଷ୍ଠଂ ପରିବାର୍ଯ ସମନ୍ତତଃ। ଷଡ୍ରଥାଃ ପରିକୀର୍ଯନ୍ତାଂ ବଜ୍ରପାଣିମିବାସୁରାଃ ॥ 4-49-24 (30451) ଦ୍ରୋଣୋ ଦୁର୍ଯୋଧନୋ ଭୀଷ୍ମୋ ଭବାନ୍ଦ୍ରୌଣିସ୍ତଥା ବଯମ୍। ସର୍ବେ ଯୁଦ୍ଧ୍ଯାମହେ ପାର୍ଥଂ କର୍ଣ ମା ସାହସଂ କୃଥାଃ ॥ 4-49-25 (30452) ନ ହ୍ଯସଂଗତ୍ଯ ସମରେ ପାର୍ଥଂ ଜେଷ୍ଯାମହେ ବଯମ୍। ସଂଗତ୍ଯ ସମରେ ପାର୍ଥଂ ସର୍ବେ ଜେଷ୍ଯମାହେ ବଯମ୍ ॥ 26 ॥ ॥ 4-49-26 (30453) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଏକୋନପଞ୍ଚାଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 49 ॥

4-50-0 (30454) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-50-0x (3206) କୃପସ୍ଯ ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା କର୍ଣୋ ରାଜନ୍ଯୁଧାଂପତିଃ । ପୁନଃ ପ୍ରୋବାଚ ସଂରବ୍ଧୋ ଗର୍ହଯନ୍ବ୍ରାହ୍ମଣଂ କୃପମ୍ ॥ 4-50-1 (30455) କର୍ଣ ଉବାଚ। 4-50-2x (3207) ଲକ୍ଷଯାମ୍ଯହମାଚାର୍ଯଂ ଭଯାଦ୍ଭକ୍ତିଂ ଗତଂ ରିପୌ । ଭୀତେନ ହି ନ ଯୋଦ୍ଧବ୍ଯମହଂ ଯୋତ୍ସ୍ଯେ ଧନଞ୍ଜଯମ୍ ॥ 2 ॥ 4-50-2 (30456) ନନୁ ବାରୁଣମାଗ୍ନେଯଂ ଯାମ୍ଯଂ ବାଯବ୍ଯମେବ ଚ। ଅସ୍ତ୍ରଂ ବ୍ରହ୍ମଶିରଶ୍ଚୈବ ସତ୍ବହୀନସ୍ଯ ତେ ବୃଥା ॥ 4-50-3 (30457) ମିତ୍ରକାର୍ଯଂ କୃତମିଦଂ ପିତାପୁତ୍ରୈର୍ମହାରଥୈଃ । ଭର୍ତୃପିଣ୍ଡଶ୍ଚ ନିର୍ବିଷ୍ଟୋ ଯଥେଷ୍ଟଂ ଗନ୍ତୁମର୍ହଥ ॥ 4-50-4 (30458) ଭିକ୍ଷାଂ ହରସ୍ବ ନିତ୍ଯଂ ତ୍ବଂ ଯଜ୍ଞାନନୁଚରସ୍ବ ଚ। ଆମନ୍ତ୍ରଣାନି ଭୁଙ୍କ୍ଷାଦ୍ଯ ମାଽସ୍ମାନ୍ଯୁଦ୍ଧେନ ଭୀଷଯ ॥ 4-50-5 (30459) ଭାର୍ଗବାସ୍ତ୍ରଂ ମଯା ମୁକ୍ତଂ ନିର୍ଦହେତ୍ପୃଥିବୀମିମାମ୍। କିଂ ପୁନଃ ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରାଣାମେକମର୍ଜୁନମାହବେ ॥ 4-50-6 (30460) ଆଗମିଷ୍ଯନ୍ତି ପଦବୀଂ ମାତ୍ସ୍ଯାଃ ପାଣ୍ଡବମାଶ୍ରିତାଃ । କୀଚକାନାଂ ତୁ ବଲିନାଂ ଶତ୍ରୁସେନାବମର୍ଦିନାମ୍ ॥ 4-50-7 (30461) ତାନହଂ ନିହନିଷ୍ଯାମି ଭବତା ଗମ୍ଯତାଂ ଗୃହମ୍ । କିଂ ବେଦବାଦିନାଂ କାର୍ଯଂ ପରସ୍ନେହାନୁଭାଷିଣାମ୍ ॥ 4-50-8 (30462) ତସ୍ଯ ତଦ୍ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ଅଶ୍ବତ୍ଥାମା ପ୍ରତାପବାନ୍ । ଉବାଚ ବଦତାଂଶ୍ରେଷ୍ଠୋ ଦୁର୍ଯୋଧନମବେକ୍ଷ୍ଯ ଚ ॥ 4-50-9 (30463) ନ ଚ ତାବଞ୍ଜିତା ଗାବୋ ନ ଚ ସୀମାନ୍ତରଂ ଗତାଃ। ନ ହାସ୍ତିନପୁରଂ ପ୍ରାପ୍ତାସ୍ତ୍ବଂ ଚ କର୍ଣ ବିକତ୍ଥସେ ॥ 4-50-10 (30464) ବହୂନି ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରାଣି ପଠନ୍ତି ଦ୍ବିଜସତ୍ତମାଃ । ତେଷୁ କିଂସ୍ବିଦିଦଂ ଦୃଷ୍ଟଂ ଦ୍ଯୂତେ ଜୀଯେତ ଯନ୍ନୃପଃ ॥ 4-50-11 (30465) ସଂଗ୍ରାମାନ୍ବିପୁଲାଞ୍ଜିତ୍ବା ଲବ୍ଧା ଚ ବିପୁଲଂ ଧନମ୍ । ବିଜିତ୍ଯ ଚ ମହୀଂ କୃତ୍ସ୍ନାଂ ନେହ କତ୍ଥନ୍ତି ପଣ୍ଡିତାଃ ॥ 4-50-12 (30466) ପଚତ୍ଯଗ୍ନିରବାକ୍ଯସ୍ତୁ ତୂଷ୍ଣୀଂ ଭାତି ଦିବାକରଃ । ତୂଷ୍ଣୀଂ ଧାରଯତେ ଲୋକାନ୍ବସୁଧା ସଚରାଚରାନ୍ ॥ 4-50-13 (30467) ଚାତୁର୍ବର୍ଣ୍ଯସ୍ଯ କର୍ମାଣି ବିହିତାନି ମହର୍ଷିଭିଃ । ଧନଂ ଯୈରଧିଗନ୍ତବ୍ଯଂ ଯଚ୍ଚ କୁର୍ବନ୍ନ ଦୁଷ୍ଯତି ॥ 4-50-14 (30468) ଅଧୀତ୍ଯ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ବେଦାନ୍ଯାଜଯେତ ଯଜେତ ବା । କ୍ଷତ୍ରିଯୋ ଧନମାହୃତ୍ଯ ଯଜେତୈବ ନ ଯାଜଯେତ୍ ॥ 4-50-15 (30469) ବୈଶ୍ଯୋଽଧିଗମ୍ଯ ବିତ୍ତାନି ବାର୍ତାକର୍ମାଣି କାରଯେତ୍॥ 4-50-16 (30470) ଶୂଦ୍ରଃ ଶୁଶ୍ରୂଷଣଂ କୁର୍ଯାତ୍ରିଷୁ ବର୍ଣେଷୁ ନିତ୍ଯଶଃ। ବନ୍ଦନାଯୋଗବିଧିଭିର୍ବୈତସୀଂ ବୃତ୍ତିମାଶ୍ରିତଃ ॥ 4-50-17 (30471) ବର୍ତମାନା ଯଥାଶାସ୍ତ୍ରଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ଚାପି ମହୀମିମାମ୍ । ପ୍ରକୁର୍ବନ୍ତି ମହାଭାଗା ଯଜ୍ଞାନ୍ସୁବିପୁଲାନପି ॥ 4-50-18 (30472) କା ଜାତିସ୍ତେଷୁ ସୂତେଯଂ କେଽପି ମନ୍ତ୍ରାଃ କ୍ରିଯାଶ୍ଚ କାଃ । କେଯଂ ବର୍ଣେଷୁ ଯା ରାଜ୍ଞୋ ବକ୍ତୃଭୋକ୍ତୃନିଯନ୍ତୃଷୁ ॥ 4-50-19 (30473) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-50-20x (3208) ଦୁର୍ଯୋଧନମଭିପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ କର୍ଣଂ ଚ କୁରୁସଂସାଦ। ଅଶ୍ବତ୍ଥାମା ଭୃଶଂ କ୍ରୁଦ୍ଧୋ ଦୁର୍ଯୋଧନମତର୍ଜଯତ୍ ॥ 4-50-20 (30474) ପ୍ରାପ୍ଯ ଦ୍ଯୂତେନ କୋ ରାଜ୍ଯଂ କ୍ଷତ୍ରିଯଃ ସ୍ତୋଷ୍ଟୁର୍ମହତି । ତଥା ନୃଶଂସରୂପୋଯଂ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରଶ୍ଚ ନିର୍ଘୃଣଃ ॥ 4-50-21 (30475) ତଥାଽଧିଗମ୍ଯ ବିତ୍ତାନି କୋ ବିକତ୍ଥେଦ୍ବିଚକ୍ଷଣଃ । ନିକୃତ୍ଯା ବଞ୍ଚନାଯୋଗୈଶ୍ଚରନ୍ବୈତଂସିକୋ ଯଥା ॥ 4-50-22 (30476) କତମଦ୍ଦ୍ବୈରଥଂ ଯୁଦ୍ଧଂ ଯତ୍ରାଜୈଷୀର୍ଧନଞ୍ଜଯମ୍। ନକୁଲଂ ସହଦେବଂ ବା ଧନଂ ଯେଷାଂ ତ୍ବଯା ହୃତମ୍ ॥ 4-50-23 (30477) ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋ ଜିତଃ କସ୍ମିନ୍ଭୀମଶ୍ଚ ବଲିନାଂବରଃ । ଇନ୍ଦ୍ରପ୍ରସ୍ଥଂ ତ୍ବଯା କସ୍ମିନ୍ସଂଗ୍ରାମେ ନିର୍ଜିତଂ ପୁରା ॥ 4-50-24 (30478) ତଥୈବ କତମଦ୍ଯୁଦ୍ଧଂ ଯସ୍ମିନ୍କୃଷ୍ଣା ଜିତା ତ୍ବଯା । ଏକବସ୍ତ୍ରା ସଭାଂ ନୀତା କ୍ଷୁଦ୍ରକର୍ମନ୍ରଜସ୍ବଲା ॥ 4-50-25 (30479) ମୂଲମେଷାଂ ମହତ୍କୃତ୍ତଂ ସାରାର୍ଥୀ ଚନ୍ଦନଂ ଯଥା। କ୍ଷୁଦ୍ରଂ କର୍ମ ସମାସ୍ଥାଯ ତତ୍ର କିଂ ବିଦୁରୋଽବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-50-26 (30480) ଯଥାଶକ୍ତି ମନୁଷ୍ଯାଣାମମର୍ଷଂ ଲକ୍ଷଯାମହେ। ଅନ୍ଯେଷାମପି ସତ୍ବାନାମପି କୀଟପିପୀଲିକୈଃ ॥ 4-50-27 (30481) ଦ୍ରୌପଦ୍ଯାଃ ସଂପରିକ୍ଲେଶଂ ନ କ୍ଷନ୍ତୁଂ ପାଣ୍ଡବୋଽର୍ହତି। କ୍ଷଯାଯ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାଣାଂ ପ୍ରାଦୁର୍ଭୂତୋ ଧନଞ୍ଜଯଃ ॥ 4-50-28 (30482) ତ୍ବଂ ପୁନଃ ପଣ୍ଡିତୋ ଭୂତ୍ବା ହ୍ଯାଚାର୍ଯଂ କ୍ଷେପ୍ତୁମିଚ୍ଛସି। ବୈରାନ୍ତକରଣୋ ଜିଷ୍ଣୁର୍ନ ନଃ ଶେଷଂ କରିଷ୍ଯତି ॥ 4-50-29 (30483) ନୈବ ଦେବା ନ ଗନ୍ଧର୍ବା ନାସୁରା ନ ଚ ରାକ୍ଷସାଃ। ଭଯାଦିହ ନ ଯୁଦ୍ଧ୍ଯେରନ୍ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରେଣ ଧୀମତା ॥ 4-50-30 (30484) ଯଂ ଯମେକୋପି ସଂକ୍ରୁଦ୍ଧଃ ସଂଗ୍ରାମେ ନିପତିଷ୍ଯତି । ବୃକ୍ଷଂ ଗରୁଡବଦ୍ବେଗାଦ୍ବିନିହତ୍ଯାନ୍ତମେଷ୍ଯତି ॥ 4-50-31 (30485) ତ୍ବତ୍ତୋ ବିଶିଷ୍ଟଂ ବୀର୍ଯେଣ ଧନୁଷ୍ଯମରରାଟ୍ସମମ୍ । ବାସୁଦେବସମଂ ଯୁଦ୍ଧେ ତଂ ପାର୍ଥଂ କୋ ନ ପୂଜଯେତ୍ ॥ 4-50-32 (30486) ଦେବଂ ଦୈବେନ ଯୁଦ୍ଧ୍ଯେତ ମାନୁପେଣ ଚ ମାନୁପମ୍ । ଅସ୍ତ୍ରଂ ହ୍ଯସ୍ତ୍ରେଣ ଯୋ ହନ୍ଯାତ୍କୋଽର୍ଜୁନେନ ସମଃ ପୁମାନ୍ ॥ 4-50-33 (30487) ପୁତ୍ରାଦନବମଃ ଶିଷ୍ଯ ଇତି ଧର୍ମବିଦୋ ବିଦୁଃ। ଏତେନାପି ନିମିତ୍ତେନ ପ୍ରିଯୋ ଦ୍ରୋଣସ୍ଯ ପାଣ୍ଡବଃ ॥ 4-50-34 (30488) ଯଥା ତ୍ବମକରୋର୍ଦ୍ଯୂତମିନ୍ଦ୍ରପ୍ରସ୍ଥଂ ଯଥାଽହରଃ । ଯଥାଽନୈଷୀଃ ସଭାଂ କୃଷ୍ଣାଂ ତଥା ଯୁଧ୍ଯସ୍ବ ପାଣ୍ଡବଂ ॥ 4-50-35 (30489) ଅଯଂ ତେ ମାତୁଲଃ ପ୍ରାଜ୍ଞଃ କ୍ଷତ୍ରଧର୍ମସ୍ଯ କୋବିଦଃ । ଦୁର୍ଦ୍ଯୂତଦେବୀ ଗାନ୍ଧାରଃ ଶକୁନିର୍ଯୁଦ୍ଧ୍ଯତାମିହ ॥ 4-50-36 (30490) ନାକ୍ଷାନ୍କ୍ଷିପତି ଗାଣ୍ଡୀବଂ ନ କୃତଂ ଦ୍ବାପରଂ ନ ଚ। ଜ୍ବଲତୋ ନିଶିତାନ୍ବାଣାଂସ୍ତାଂସ୍ତାନ୍କ୍ଷିପତି ଗାଣ୍ଡିବଂ ॥ 4-50-37 (30491) ନ ହି ଗାଣ୍ଡୀବନିର୍ମୁକ୍ତା ଗୃଧ୍ରପକ୍ଷାଃ ସୁତେଜନାଃ । ନାନ୍ତରେଷ୍ବବତିଷ୍ଠନ୍ତେ ଗିରୀଣାମପି ଦାରଣାଃ ॥ 4-50-38 (30492) ଅନ୍ତକଃ ପବନୋ ମୃତ୍ଯୁସ୍ତଥାଽଗ୍ନିର୍ବଡବାମୁଖଃ । କୁର୍ଯୁରେତେ କ୍ବଚିଚ୍ଛେଷଂ ନ ତୁ କ୍ରୁଦ୍ଧୋ ଧନଞ୍ଜଯଃ ॥ 4-50-39 (30493) ଯଥା ସଭାଯାଂ ଦ୍ଯୂତଂ ତ୍ବଂ ମାତୁଲେନ ମହାକରୋଃ । ତଥା ଯୁଦ୍ଧସ୍ବ ସଂଗ୍ରାମେ ସୌବଲେନ ସୁରକ୍ଷିତଃ ॥ 4-50-40 (30494) ଯୁଦ୍ଧ୍ଯତାଂ କାମମାଚାର୍ଯୋ ନାହଂ ଯୋତ୍ସ୍ଯେ ଧନଞ୍ଜଯମ୍ । ମତ୍ସ୍ଯୋ ହ୍ଯସ୍ମାଭିରାଯୋଧ୍ଯୋ ଯଦ୍ଯାଗଚ୍ଛେଦ୍ଗବାଂପଦମ୍ ॥ ॥ 4-50-41 (30495) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ପଞ୍ଚାଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 50 ॥

4-51-0 (30496) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-51-0x (3209) ତତଃ ଶାନ୍ତନବସ୍ତତ୍ର ଧର୍ମାର୍ଥକୁଶଲଂ ହିତମ୍ । ଦୁର୍ଯୋଧନମିଦଂ ବାକ୍ଯମବ୍ରବୀତ୍କୁରୁସଂସଦି ॥ 4-51-1 (30497) ସାଧୁ ପଶ୍ଯତି ବୈ ଦ୍ରୋଣଃ କୃପଃ ସାଧ୍ବନୁପଶ୍ଯତି । ଆଚାର୍ଯପୁତ୍ରଃ ସହଜଂ ନିଶ୍ଚିତଂ ସାଧୁ ଭାଷତେ ॥ 4-51-2 (30498) କର୍ଣସ୍ତୁ କ୍ଷତ୍ରଧର୍ମେଣ କେବଲଂ ଯୋଦ୍ଧୁମିଚ୍ଛତି। ଆଚାର୍ଯୋ ନାବମନ୍ତବ୍ଯଃ ପୁରୁଷେଣ ବିଜାନତା। ଦେଶକାଲୌ ତୁ ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ଯୋଦ୍ଧବ୍ଯମିତି ମେ ମତିଃ ॥ 4-51-3 (30499) ଯସ୍ଯ ସୂର୍ଯସମାଃ ପ଼ଞ୍ଚ ସପତ୍ନାଃ ସ୍ଯୁଃ ପ୍ରହାରିଣଃ। କଥମଭ୍ଯୁଦଯେ ତେଷାଂ ନ ପ୍ରମୁହ୍ଯେତ ପଣ୍ଡିତଃ ॥ 4-51-4 (30500) ସ୍ବାର୍ଥେ ସର୍ବେ ବିମୁହ୍ଯନ୍ତି ଯେଽପି ଧର୍ମବିଦୋ ଜନାଃ । ତସ୍ମାତ୍ତତ୍ବଂ ନ ଜାନାତି ଯତ୍ତୁ କାର୍ଯଂ ନରାଧିପଃ ॥ 4-51-5 (30501) ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୋପି ଦୁର୍ବୁଦ୍ଧିଃ ପଶ୍ଯନ୍ନପି ଧନଞ୍ଜଯମ୍ । ନୈବ ପଶ୍ଯତି ନାଘ୍ରାତି ମନ୍ଦଃ କ୍ରୋଧବଶଂ ଗତଃ ॥ 4-51-6 (30502) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-51-7x (3210) ଏବମୁକ୍ତ୍ବା ତୁ ରାଜାନଂ ପୁନର୍ଦ୍ରୌଣିମୁବାଚ ହ। ପ୍ରାଞ୍ଜଲିର୍ଭରତଶ୍ରେଷ୍ଠଃ ସାମ୍ନା ବୁଦ୍ଧିମତାଂବରଃ ॥ 4-51-7 (30503) କର୍ଣୋ ହି ଯଦବୋଚତ୍ତ୍ବାଂ ତେଜସ୍ସଂଜନନାଯ ତତ୍। ଆଚାର୍ଯପୁତ୍ରଃ କ୍ଷମତାଂ ମହତ୍କାର୍ଯମୁପସ୍ଥିତମ୍ ॥ 4-51-8 (30504) ନାଯଂ କାଲୋ ବିରୋଧସ୍ଯ କୌନ୍ତେଯେ ସମୁପସ୍ଥିତେ । କ୍ଷନ୍ତବ୍ଯଂ ଭବତା ସର୍ବମାଚାର୍ଯେଣ କୃପେଣ ଚ ॥ 4-51-9 (30505) ଭବତାଂ ହି କୃତାସ୍ତ୍ରତ୍ବଂ ଯଥାଽଽଦିତ୍ଯେ ପ୍ରଭା ତଥା । ଯଥା ଚନ୍ଦ୍ରମସୋ ଲକ୍ଷ୍ମୀଃ ସର୍ବଥା ନାପକୃଷ୍ଯତେ । ଏବଂ ଭବତ୍ସୁ ବ୍ରାହ୍ମଣ୍ଯଂ ବ୍ରହ୍ମାସ୍ତ୍ରଂ ଚ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତମ୍ ॥ 4-51-10 (30506) ଚତ୍ବାର ଏକତୋ ବେଦାଃ କ୍ଷାତ୍ରମେକତ୍ର ଦୃଶ୍ଯତେ। ନୈତତ୍ସମସ୍ତମୁଭଯଂ କସ୍ମିଂଶ୍ଚିଦନୁଶୁଶ୍ରୁମ। ଅନ୍ଯତ୍ର ଭାରତାଚାର୍ଯାତ୍ସୁପୁତ୍ରାଦିତି ମେ ମତିଃ ॥ 4-51-11 (30507) ବେଦାନ୍ତାଶ୍ଚ ପୁରାଣାନି ଇତିହାସଂ ପୁରାତନମ୍ । ଜାମଦଗ୍ନ୍ଯମୃତେ ରାଜନ୍କୋ ଦ୍ରୋଣାଦଧିକୋ ଭବେତ୍ ॥ 4-51-12 (30508) ବ୍ରହ୍ମାସ୍ତ୍ରଂ ଚୈବ ବେଦାଶ୍ଚ ନୈତଦନ୍ଯତ୍ର ଦୃଶ୍ଯତେ ॥ 4-51-13 (30509) ଆଚାର୍ଯପୁତ୍ରଃ କ୍ଷମତାଂ ନାଯଂ କାଲୋ ବିଭେଦନେ । ସର୍ବେ ସଂହତ୍ଯ ଯୁଦ୍ଧ୍ଯାମଃ ପାକଶାସନିମାଗତମ୍ ॥ 4-51-14 (30510) ବଲସ୍ଯ ବ୍ଯସନାନୀହ ଯାନ୍ଯୁକ୍ତାନି ମନୀଷିଭିଃ । ମୁଖ୍ଯୋ ଭେଦୋହି ତେଷାଂ ତୁ ପାପିଷ୍ଠୋ ବିଦୁଷାଂ ମତଃ ॥ 4-51-15 (30511) ଅଶ୍ବତ୍ଥାମୋବାଚ। 4-51-16x (3211) ନୈବଂ ନ୍ଯାଯ୍ଯମିଦଂ ବାଚ୍ଯମସ୍ମାକଂ ପୁରୁଷର୍ଷଭ । କିଂତୁ ରୋଷପରୀତେନ ଗୁରୁଣା ଭାଷିତା ଗୁଣାଃ ॥ 4-51-16 (30512) ଶତ୍ରୋରପି ଗୁଣା ଗ୍ରାହ୍ଯା ଦୋଷା ବାଚ୍ଯା ଗୁରୋରପି । ସର୍ବଥା ସର୍ବଯତ୍ନେନ ପୁତ୍ରେ ଶିଷ୍ଯେ ହିତଂ ବଦେତ୍ ॥ 4-51-17 (30513) ଆଚାର୍ଯ ଏଷ କ୍ଷମତାଂ ଶାନ୍ତିରତ୍ର ବିଧୀଯତାମ୍ । ଅଭିଦ୍ଯମାନେ ତୁ ଗୁରୌ ନିବୃତ୍ତଂ ରୋଷକାରିତମ୍ ॥ 4-51-18 (30514) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-51-19x (3212) ତତୋ ଦୁର୍ଯୋଧନୋ ଦ୍ରୋଣଂ କ୍ଷମଯାମାସ ଭାରତ। ସହ କର୍ଣେନ ଭୀଷ୍ମେଣ କୃପଂ ଚୈବ ମହାବଲମ୍ ॥ 4-51-19 (30515) ଦ୍ରୋଣ ଉବାଚ। 4-51-20x (3213) ଯଦେତତ୍ପ୍ରଥମଂ ବାକ୍ଯଂ ଭୀଷ୍ମଃ ଶାନ୍ତନବୋଽବ୍ରବୀତ୍। ତେନୈବାହଂ ପ୍ରସନ୍ନୋ ବୈ ପରମତ୍ର ବିଧୀଯତାମ୍ ॥ 4-51-20 (30516) ଯଥା ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ପାର୍ଥୋ ନୋପସର୍ପତି ସଂଗରେ। ସାହସାଦ୍ଯଦି ବା ମୋହାତ୍ତଥା ନୀତିର୍ବିଧୀଯତାମ୍ ॥ 4-51-21 (30517) ବନବାସେ ହ୍ଯନିର୍ବୃତ୍ତେ ଦର୍ଶଯେନ୍ନ ଧନଞ୍ଜଯଃ । ଧନଂ ଚାଲଭମାନୋଽତ୍ର ନାଦ୍ଯ ତତ୍କ୍ଷନ୍ତୁମର୍ହତି ॥ 4-51-22 (30518) ଯଥା ନାଯଂ ସମାଯୁଞ୍ଜ୍ଯାଦ୍ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରଂ କଥଂଚନ । ନ ଚ ସେନାଂ ପରାଜଯ୍ଯାତ୍ତଥା ନୀତିର୍ବିଧୀଯତାମ୍ ॥ 4-51-23 (30519) ଉକ୍ତଂ ଦୁର୍ଯୋଧନେନାପି ପୁରସ୍ତାଦ୍ବାକ୍ଯମୀଦୃଶମ୍ । ତଦନୁସ୍ମୃତ୍ଯ ଗାଙ୍ଗେଯ ଯଥାବଦ୍ବକ୍ତୁମର୍ହସି ॥ ॥ 4-51-24 (30520) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଏକପଞ୍ଚାଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 51 ॥

4-52-0 (30521) ଭୀଷ୍ମ ଉବାଚ। 4-52-0x (3214) କଲାଃ କାଷ୍ଠାଶ୍ଚ ଯୁଜ୍ଯନ୍ତେ ମୁହୂର୍ତାଶ୍ଚ ଦିନାନି ଚ। ଅର୍ଧମାସାଶ୍ଚ ମାସାଶ୍ଚ ନକ୍ଷତ୍ରାଣି ଗ୍ରହାସ୍ତଥା ॥ 4-52-1 (30522) ଋତବଶ୍ଚାପି ଯୁଜ୍ଯନ୍ତେ ତଥା ସଂବତ୍ସରା ଅପି। ଏବଂ କାଲବିଭାଗେନ କାଲଚକ୍ରଂ ପ୍ରବର୍ତତେ ॥ 4-52-2 (30523) ତେଷାଂ କାଲାତିରେକେଣ ଜ୍ଯୋତିଷାଂ ଚ ବ୍ଯତିକ୍ରମାତ୍। ପଞ୍ଚମେ ପଞ୍ଚମେ ବର୍ଷେ ଦ୍ବୌ ମାସାବଧିମାସକୌ ॥ 4-52-3 (30524) ଏଷାମଭ୍ଯଧିକା ମାସାଃ ପଞ୍ଚ ଚ ଦ୍ବାଦଶ କ୍ଷପାଃ । ତ୍ରଯୋଦଶାନାଂ ବର୍ଷାଣାମିତି ମେ ବର୍ତତେ ମତିଃ ॥ 4-52-4 (30525) ପୂର୍ବେଦ୍ଯୁରେବ ନିର୍ବୃତ୍ତସ୍ତତୋ ବୀଭତ୍ସୁରାଗତଃ ॥ 4-52-5 (30526) ସର୍ବଂ ଯଥାବଚ୍ଚରିତଂ ଯଦ୍ଯଦେଭିଃ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତମ୍। ଏବମେତଦ୍ଭ୍ରୁବଂ ଜ୍ଞାତ୍ବା ତତୋ ବୀଭତ୍ସୁରାଗତଃ ॥ 4-52-6 (30527) ସର୍ବେ ପଞ୍ଚ ମହାତ୍ମାନଃ ସର୍ବେ ଧର୍ମାର୍ଥକୋବିଦାଃ। ଯେଷାଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋ ରାଜା କସ୍ମାଦ୍ଧର୍ମେଽପରାଧ୍ନୁଯୁଃ ॥ 4-52-7 (30528) କାମାତ୍କ୍ରୋଧାଚ୍ଚ ଲୋଭାଚ୍ଚ କାମକ୍ରୋଧଭଯାଦପି । ସ୍ନେହାଦ୍ବା ଯଦି ବା ମୋହାଦ୍ଧର୍ମଂ ନାତ୍ଯେତି ଧର୍ମଜଃ ॥ 4-52-8 (30529) ଅଲୁବ୍ଧାଶ୍ଚୈବ କୌନ୍ତେଯାଃ କୃତବନ୍ତଶ୍ଚ ଦୁଷ୍କରମ୍। ନ ଚାପି କେବଲଂ ରାଜ୍ଯମିଚ୍ଛେଯୁସ୍ତେ ହ୍ଯଧର୍ମତଃ ॥ 4-52-9 (30530) ତଦୈବ ତେ ହି ବିକ୍ରାନ୍ତୁମୀଷୁଃ କୌରବନନ୍ଦନାଃ । ଧର୍ମପାଶନିବଦ୍ଧାସ୍ତୁ ନ ଚେଲୁଃ କ୍ଷତ୍ରିଯବ୍ରତାତ୍ ॥ 4-52-10 (30531) ଯଶ୍ଚାନୃତ ଇତି ଖ୍ଯାତଃ ସ ଚ ଗଚ୍ଛେତ୍ପରାଭବମ୍ । ବୃଣୁଯୁର୍ମାଣଂ ପାର୍ଥା ନାନୃତତ୍ବଂ କଥଂଚନ ॥ 4-52-11 (30532) ପ୍ରାପ୍ତେ ତୁ କାଲେ ସ୍ବାନର୍ଥାନ୍ନୋତ୍ସୃଜେଯୁର୍ନରର୍ଷଭାଃ । ଅପି ବଜ୍ରଭୃତା ଗୁପ୍ତାଂସ୍ତଥାବୀର୍ଯା ହି ପାଣ୍ଡବାଃ ॥ 4-52-12 (30533) ପ୍ରତିଯୁଦ୍ଧ୍ଯେମ ସମରେ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରମ୍ ॥ 4-52-13 (30534) ତସ୍ମାଦ୍ଯଦତ୍ର କଲ୍ଯାଣଂ ଲୋକେ ସଦ୍ଭିରନୁଷ୍ଠିତମ୍। ତତ୍ସଂବିଧୀଯତାଂ ଶୀଘ୍ରଂ ମା ବୋ ହ୍ଯର୍ଥୋଽଭ୍ଯଗାତ୍ପରମ୍ ॥ 4-52-14 (30535) ନ ହି ପଶ୍ଯାମି ସଂଗ୍ରାମେ କଦାଚିଦପି କୌରବ । ଏକାନ୍ତସିଦ୍ଧିଂ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ସଂପ୍ରାପ୍ତଶ୍ଚ ଧନଞ୍ଜଯଃ ॥ 4-52-15 (30536) ସଂପ୍ରବୃତ୍ତେ ତୁ ସଂଗ୍ରାମେ ଭାବାଭାବୌ ଜଯାଜଯୌ । ଅବଶ୍ଯମେକଂ ସ୍ପୃଶତୋ ଦୃଷ୍ଟମେତଦସଂଶଯମ୍ ॥ 4-52-16 (30537) ତସ୍ମାଦ୍ଯୁଦ୍ଧୋପଚରିତଂ କର୍ମ ବା ଧର୍ମସଂହିତମ୍ । କ୍ରିଯତାମାଶୁ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ସଂପ୍ରାପ୍ତଶ୍ଚ ଧନଞ୍ଜଯଃ ॥ 4-52-17 (30538) ଏକୋ ହି ସମରେ ପାର୍ଥଃ ପୃଥିବୀଂ ନିର୍ଦହେଚ୍ଛରୈଃ । ଭ୍ରାତୃଭିଃ ସହିତୋ ଭୂତ୍ବା କିଂ ପୁନଃ କୌରବାନ୍ରଣେ । ତସ୍ମାତ୍ସନ୍ଧିଂ କୁରୁଶ୍ରେଷ୍ଠ କୁରୁଷ୍ବ ଯଦି ମନ୍ଯସେ ॥ 4-52-18 (30539) ଦୁର୍ଯୋଧନ ଉବାଚ। 4-52-19x (3215) ନାହଂ ରାଜ୍ଯଂ ପ୍ରଦାସ୍ଯାମି ପାଣ୍ଡବେଭ୍ଯଃ ପିତାମହ। ଗ୍ରାମଂ ସେନାଂ ଚ ଦାସାଂଶ୍ଚ ସ୍ବଲ୍ପଂ ଦ୍ରବ୍ଯମପି ପ୍ରଭୋ । ଯୁଦ୍ଧୋପଚାରିକଂ ଯତ୍ତୁ ତତ୍ସର୍ବଂ ସଂବିଧୀଯତାମ୍ ॥ 4-52-19 (30540) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-52-20x (3216) ଭୀଷ୍ମସ୍ଯୋପରତେ ବାକ୍ଯେ ତଥା ଦୁର୍ଯୋଧନସ୍ଯ ଚ। ପ୍ରାପ୍ତମର୍ଥ୍ଯଂ ଚ ଯଦ୍ବାକ୍ଯଂ ଦ୍ରୋଣଶ୍ବାହ ଦ୍ବିଜୋତ୍ତମଃ ॥ 4-52-20 (30541) ଯତ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧୋପଚରିତଂ ଭବେଦ୍ବା ଧର୍ମସଂହିତମ୍। କସ୍ତ୍ବଯା ସଦୃଶୋ ଲୋକେ ଭୂଯସ୍ତ୍ବଂ ବକ୍ତୁମର୍ହସି ॥ 4-52-21 (30542) ଅତ୍ର ଯା ମାମିକା ବୁଦ୍ଧିଃ ଶ୍ରୂଯତାଂ ଯଦି ରୋଚତେ । ସର୍ବଥା ହି ମଯା ଶ୍ରେଯୋ ବକ୍ତବ୍ଯଂ କୁରୁନନ୍ଦନ ॥ 4-52-22 (30543) ରାଜା ବଲଚତୁର୍ଭାଗଂ କ୍ଷିପ୍ରମାଦାଯ ଗଚ୍ଛତୁ । ତତୋଽପରଶ୍ଚତୁର୍ଭାଗୋ ଗାଃ ସମାଦାଯ ଗଚ୍ଛତୁ । ବଯଂ ଚାର୍ଧେନ ସୈନ୍ଯସ୍ଯ ପ୍ରତିଯୋତ୍ସ୍ଯାମ ପାଣ୍ଡବମ୍ ॥ 4-52-23 (30544) ଅହଂ ଭୀଷ୍ମଶ୍ଚ କର୍ଣଶ୍ଚ ଅଶ୍ବତ୍ଥାମା କୃପସ୍ତଥା। ପ୍ରତିଯୋତ୍ସ୍ଯାମ ବୀଭତ୍ସୁମାଗତଂ କୃତନିଶ୍ଚଯମ୍ ॥ 4-52-24 (30545) ଏବଂ ରାଜା ସୁଗୁପ୍ତଃ ସ୍ଯାନ୍ନ କ୍ଲୈବ୍ଯଂ ଗନ୍ତୁମର୍ହତି । ମତ୍ସ୍ଯଂ ବା ପୁନରାଯାତମଥବାପି ଶତକ୍ରତୁମ୍ । ଅହମାବାରଯିଷ୍ଯାମି ବେଲେବ ମକରାଲଯମ୍ ॥ 4-52-25 (30546) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-52-26x (3217) ତଦ୍ବାକ୍ଯଂ ରୁରୁଚେ ତେଷାଂ ଦ୍ରୋଣେନୋକ୍ତଂ ମହାତ୍ମନା । ତଥାହି କୃତବାନ୍ରାଜା କୌରବାଣାମନନ୍ତରମ୍ ॥ 4-52-26 (30547) ଭୀଷ୍ମଃ ପ୍ରସ୍ଥାପ୍ଯ ରାଜାନଂ ଗୋଧନଂ ତଦନନ୍ତରମ୍ । ସେନାମୁଖ୍ଯାନ୍ବ୍ଯବସ୍ଥାପ୍ଯ ବ୍ଯୂହିତୁଂ ସଂପ୍ରଚକ୍ରମେ ॥ 4-52-27 (30548) ଦ୍ରୋଣସ୍ଯୋପରତେ ବାକ୍ଯେ ଭୀଷ୍ମଃ ପ୍ରୋବାଚ ବୁଦ୍ଧିମାନ୍। ଆଚାର୍ଯ ମଧ୍ଯେ ତିଷ୍ଠ ତ୍ବମଶ୍ବତ୍ଥାମା ତୁ ସବ୍ଯତଃ। କୃପଃ ଶାରଦ୍ବତୋ ଧୀମାନ୍ପାର୍ଶ୍ବଂ ରକ୍ଷତୁ ଦକ୍ଷିଣମ୍ ॥ 4-52-28 (30549) ବିକର୍ଣଶ୍ଚ ମହାବୀର୍ଯୋ ଦୁର୍ମୁଖଶ୍ଚ ପରନ୍ତପଃ। ଶକୁନିଃ ସୌବଲଶ୍ଚୈବ ଦୁଃସହଶ୍ଚ ମହାବଲଃ । ଦ୍ରୋଣସ୍ଯ ପାର୍ଶ୍ବମଜିତାଃ ପାଲଯନ୍ତୁ ମହାବଲାଃ ॥ 4-52-29 (30550) ଅଗ୍ରତଃ ସୂତପୁତ୍ରସ୍ତୁ କର୍ଣସ୍ତିଷ୍ଠତୁ ଦଂଶିତଃ। ଅହଂ ସର୍ବସ୍ଯ ସୈନ୍ଯସ୍ଯ ପଶ୍ଚାତ୍ସ୍ଥାସ୍ଯାମି ପାଲଯନ୍ ॥ 4-52-30 (30551) ସର୍ବେ ମହାରଥାଃ ଶୂରା ମହେଷ୍ବାସା ମହାବଲାଃ । ଯୁଦ୍ଧ୍ଯନ୍ତୁ ପାଣ୍ଡବଶ୍ରେଷ୍ଠମାଗତଂ ଯତ୍ନତୋ ଯୁଧି ॥ 4-52-31 (30552) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-52-32x (3218) ଅଭେଦ୍ଯଂ ପରସୈନ୍ଯାନାଂ ବ୍ଯୂହଂ ବ୍ଯୂହ୍ଯ କୁରୂତ୍ତମଃ । ବଜ୍ରଗର୍ଭଂ ବ୍ରୀହିମୁଖଂ ପଦ୍ମଚନ୍ଦ୍ରାର୍ଧମଣ୍ଡଲମ୍ ॥ 4-52-32 (30553) ତସ୍ଯ ବ୍ଯୂହସ୍ଯ ପଶ୍ଚାର୍ଧେ ଭୀଷ୍ମଶ୍ଚାଥୋଦ୍ଯତାଯୁଧଃ । ସୌବର୍ଣଂ ତାଲମୁଚ୍ଛ୍ରିତ୍ଯ ରଥେ ତିଷ୍ଠନ୍ନଶୋଭତ ॥ ॥ 4-52-33 (30554) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଦ୍ବିପଞ୍ଚାଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 52 ॥

4-53-0 (30555) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-53-0x (3219) ତତଃ ସୁଦର୍ଶନଂ ନାମ ପ୍ରାସାଦଂ ହରିବାହନଃ । ସର୍ବାନ୍ଦେବାନ୍ସମାରୋଷ୍ଯ ପ୍ରଯଯୋ ଯତ୍ର ପାଣ୍ଡବଃ ॥ 4-53-1 (30556) ସ୍ଥୂଣାରାଜିସହସ୍ରଂ ତୁ ଯତ୍ର ମଧ୍ଯେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତମ୍ । ତତ୍ର ସୂର୍ଯପଥେଽତିଷ୍ଠଦ୍ବିମଲା ମହତୀ ସଭା ॥ 4-53-2 (30557) ଆଦିତ୍ଯା ବସବୋ ରୁଦ୍ରା ଅଶ୍ବିନୌ ଚ ମରୁଦ୍ଗଣାଃ । ତତ୍ର ଶ୍ବେତାନି ଚକ୍ରାଣି କାଞ୍ଚନସ୍ଫାଟିକାନି ଚ ॥ 4-53-3 (30558) ତଥା ଚିତ୍ରାଣି ଛତ୍ରାଣି ଦିବ୍ଯରୂପାଣି ଭାରତ । ମଣିରତ୍ନବିଚିତ୍ରାଣି ନାନାରୂପାଣି ଭାଗଶଃ । ଆକାଶେ ସହ ଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ଭାନୁମନ୍ତି ଶୁଭାନି ଚ ॥ 4-53-4 (30559) ଅଗ୍ନେରିନ୍ଦ୍ରସ୍ଯ ସୋମସ୍ଯ ଯମସ୍ଯ ବରୁଣସ୍ଯ ଚ। ତଥା ଧାତୁର୍ବିଧାତୁଶ୍ଚ ମିତ୍ରସ୍ଯ ଧନଦସ୍ଯ ଚ। ରୁଦ୍ରସ୍ଯ ବିଷ୍ଣୋ ସବିତୁସ୍ତ୍ରିଦଶାନାଂ ତଥୈବ ଚ॥ 4-53-5 (30560) କାଞ୍ଚନାନି ଚ ଦାମାନି ବିବିଧାଶ୍ଚୋତ୍ତମସ୍ରଜଃ। ଦିବ୍ଯପୁଷ୍ପାଭିସବୀତାସ୍ତତ୍ର ଚିତ୍ରାଣି ଭେଜିରେ ॥ 4-53-6 (30561) ତସ୍ମିଂସ୍ତୁ ରାଜନ୍ପ୍ରାସାଦେ ଦିବ୍ଯରତ୍ନବିଭୂଷିତେ । ଦିବ୍ଯଗନ୍ଧସମାଯୁକ୍ତାଃ ସ୍ରଜୋ ଦିବ୍ଯାଶ୍ଚକାଶିରେ ॥ 4-53-7 (30562) ଦିବ୍ଯଶ୍ଚ ବାଯୁଃ ପ୍ରବବୌ ଗନ୍ଧମାଦାଯ ସର୍ବଶଃ । ଋତବଃ ପୁଷ୍ପମାଦାଯ ସମତିଷ୍ଠନ୍ତ ଭାରତ ॥ 4-53-8 (30563) ପ୍ରଜାନାଂ ପତଯଃ ସପ୍ତ ସପ୍ତ ଚୈବ ମହର୍ଷଭଃ। ତତ୍ର ଦେବର୍ଷଯଶ୍ଚୈବ ଦେବରାଜଂ ଦିବୌକସଃ । ଇନ୍ଦ୍ରେଣ ସହିତାଃ ସର୍ବେ ତ୍ରିଦଶାଶ୍ଚ ବ୍ଯବସ୍ଥିତାଃ ॥ 4-53-9 (30564) ନ ପଙ୍କୋ ନ ରଜସ୍ତତ୍ର ପ୍ରବିବେଶ କଥଂଚନ । ଆଦିତ୍ଯଶ୍ଚ ବିରୂକ୍ଷୋତ୍ର ନାତିବେଲମିବାତପତ୍ ॥ 4-53-10 (30565) ଦିବ୍ଯଗନ୍ଧଂ ସମାଦାଯ ବାଯୁସ୍ତତ୍ରାଭିଗଚ୍ଛତି। ଆକାଶଂ ଚ ଦିଶଃ ସର୍ବା ଦର୍ଶନୀଯମଦୃଶ୍ଯତ ॥ 4-53-11 (30566) ତତ୍ର ଦେବାଃ ସମାରୁହ୍ଯ ତଂ ଦିବ୍ଯଂ ସର୍ବତଃପ୍ରଭମ୍ । ଅମ୍ବରେ ବିମଲେଽତିଷ୍ଠନ୍ପ୍ରାସାଦଂ କାମଗାମିନମ୍ ॥ 4-53-12 (30567) ତତ୍ର ରାଜର୍ଷଯଶ୍ଚୈବ ସମାରୁହ୍ଯ ଦିବୌକସଃ । ଶ୍ବେତୋ ରାଜା ବସୁମନାସ୍ତଥା ଭଦ୍ରଃ ପ୍ରଦର୍ଶନଃ ॥ 4-53-13 (30568) ନୃଗୋ ଯଯାତିର୍ନହୁପୋ ମାନ୍ଧାତ ଭରତଃ କୁରୁଃ । ଅଷ୍ଟକଶ୍ଚ ଶିବିଶ୍ଚୋଭୌ ସ ଚ ରାଜା ପୁରୂରବାଃ ॥ 4-53-14 (30569) ଡମ୍ଭୋଦ୍ଭବଃ କାର୍ତବୀର୍ଯୋ ହ୍ଯର୍ଜୁନଃ ସଗରସ୍ତଥା। ଦିଲୀପଃ କେରଲଃ ପୂରୁଃ ଶର୍ଯାତିଃ ସୋମକସ୍ତଦା ॥ 4-53-15 (30570) ହରିଶ୍ଚନ୍ଦ୍ରଶ୍ଚ ତେଜସ୍ବୀ ରଘୁର୍ଦଶରଥସ୍ତଥା। ଭଗୀରଥଶ୍ଚ ରାଜର୍ଷିଃ ସର୍ବେ ଚ ଜନମେଜଯ॥ 4-53-16 (30571) ପାଣ୍ଡୁଶ୍ଚୈବ ମହାରାଜଶ୍ଚାମରବ୍ଯଜନୋଜ୍ଜ୍ବଲଃ। ଛତ୍ରେଣ ଧ୍ରିଯମାଣେନ ରାଜସୂଯଶ୍ରିଯା ବୃତଃ ॥ 4-53-17 (30572) ଏତେ ଚାନ୍ଯେ ଚ ବହବଃ ପୁଣ୍ଯଶୀଲାଃ ଶୁଚିବ୍ରତାଃ । କୀର୍ତିମନ୍ତୋ ମହାବୀର୍ଯାସ୍ତତ୍ରୈବାସନ୍ଦିବି ସ୍ଥିତାଃ ॥ 4-53-18 (30573) ଗଣାଶ୍ଚାପ୍ସରସାଂ ସର୍ବେ ଗନ୍ଧର୍ବାଶ୍ଚାପି ସର୍ବଶଃ । ଦୈତ୍ଯରାକ୍ଷସଯକ୍ଷାଶ୍ଚ ସୁପର୍ଣାଃ ପନ୍ନଗାସ୍ତଥା ॥ 4-53-19 (30574) ବାସବପ୍ରମୁଖାଃ ସର୍ବେ ଦେବାଶ୍ଚ ସଗଣେଶ୍ବରାଃ । ଆସଂସ୍ତତ୍ର ସମାରୂଢାଃ ସଂଗ୍ରାମଂ ତଂ ଦିଦୃକ୍ଷବଃ ॥ 4-53-20 (30575) 4-53-21 (30576) ଇତ୍ଯମ୍ବରେ ବ୍ଯବସ୍ଥାଯ ପ୍ରାସାଦସ୍ଥା ଦିବୌକସଃ । ଏକସ୍ଯ ଚ ବହୂନାଂ ଚ ଯୁଦ୍ଧଂ ଦ୍ରୁଷ୍ଟୁଂ ବ୍ଯବସ୍ଥିତାଃ ॥

4-54-0 (30577) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-54-0x (3220) ତଥା ବ୍ଯୂଢେଷ୍ବନୀକେଷୁ କୌରବେଯୈର୍ମହାରଥୈଃ । ଉପାଯାଦର୍ଜୁନଂସ୍ତୂର୍ଣଂ ରଥଘୋଷେଣ ନାଦଯନ୍ ॥ 4-54-1 (30578) ଦଦୃଶୁସ୍ତେ ଧ୍ବଜାଗ୍ରଂ ବୈ ଶୁଶ୍ରୁବୁଶ୍ଚ ରଥସ୍ବନମ୍ । ଦୋଧୂଯମାନସ୍ଯ ଭୃଶଂ ଗାଣ୍ଡୀବସ୍ଯ ଚ ନିସ୍ବନମ୍ ॥ 4-54-2 (30579) ତ୍ରିକୋଶମାତ୍ରଂ ଗତ୍ବା ତୁ ପାଣ୍ଡବଃ ଶ୍ବେତବାହନଃ । ସଂନାମୁଖମଭିପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ପାର୍ଥୋ ବୈରାଟିମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-54-3 (30580) ରାଜାନଂ ନାତ୍ର ପଶ୍ଯାମି ରଥାନୀକେ ବ୍ଯବସ୍ଥିତମ୍। ଦକ୍ଷିଣଂ ପକ୍ଷମାଦାଯ କୁରୁବୋ ଯାନ୍ତ୍ଯୁଦଙ୍ଭୁଂଖାଃ ॥ 4-54-4 (30581) ଉତ୍ସୃଜ୍ଯୈତଦ୍ରଥାନୀକଂ ମହେଷ୍ବାସାଭିରକ୍ଷିତମ୍। ଗବାଗ୍ରମଭିତୋ ଯାହି ଯାବତ୍ପଶ୍ଯାମି ମେ ରିପୁମ୍ ॥ 4-54-5 (30582) ଗବାଗ୍ରମଭିତୋ ଗତ୍ବା ଗାଶ୍ଚୈବାଶୁ ନିବର୍ତଯ । ଯାବଦେତେ ନିବର୍ତନ୍ତେ କୁରବୋ ଜବମାସ୍ଥିତାଃ । ତାବଦେବ ପଶୂନ୍ସର୍ବାନ୍ନିବର୍ତିଷ୍ଯେ ତବାଭିଭୋ ॥ 4-54-6 (30583) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-54-7x (3221) ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ସମରେ ପାର୍ଥୋ ବୈରାଟିମପରାଜିତଃ । ସବ୍ଯଂ ପକ୍ଷମନୁପ୍ରାପ୍ଯ ଜବେନାଶ୍ବାନଚୋଦଯତ୍ ॥ 4-54-7 (30584) ତତୋଽଭ୍ଯବାଦଯତ୍ପାର୍ଥୋ ଭୀଷ୍ମଂ ଶାନ୍ତନବଂ କୃପମ୍। ଦ୍ବାଭ୍ଯାଂଦ୍ବାଭ୍ଯାଂ ତଥାଽଽଚାର୍ଯଂ ଦ୍ରୋଣଂ ପ୍ରଥମତଃ କ୍ରମାତ୍ ॥ 4-54-8 (30585) ଦ୍ରୋଣଂ କୃପଂ ଚ ଭୀଷ୍ମଂ ଚ ପୃଷତ୍କୈରଭ୍ଯବାଦଯତ୍। ତତସ୍ତତ୍ସର୍ବମାଲୋକ୍ଯ ଦ୍ରୋଣୋ ବଚନମବ୍ରବୀତ୍॥ 4-54-9 (30586) ମହାରଥମନୁପ୍ରାପ୍ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବିନମ୍ । ନ କଶ୍ଚିଦ୍ଯୋଦ୍ଭିମିଚ୍ଛେତ ନ ଚ ଗୁପ୍ତଂ ସ୍ବଜୀବିତମ୍ । ଅଯଂ ବୀରଶ୍ଚ ଶୂରଶ୍ଚ ଦୁର୍ଧର୍ଷଶ୍ଚୈବ ସଂଯୁଗେ ॥ 4-54-10 (30587) ଏତଦ୍ଧ୍ବଜାଗ୍ରଂ ପାର୍ଥସ୍ଯ ଦୂରତଃ ପ୍ରତିଦୃଶ୍ଯତେ। ମେଘଃକ ସବିଦ୍ଯୁତ୍ସ୍ତନିତୋ ରୋରବୀତି ଚ ବାନରଃ ॥ 4-54-11 (30588) ଆସ୍ଥାଯ ଚ ରଥଂ ଯାତି ଗାଣ୍ଡୀବଂ ବିକ୍ଷିପନ୍ଧନୁଃ ॥ 4-54-12 (30589) ଅଶ୍ବାନାଂ ସ୍ତନତାଂ ଶବ୍ଦୋ ବହତାଂ ପାକଶାସନିମ୍। ରଥସ୍ଯାମ୍ବୁଧରସ୍ଯେବ ଶ୍ରୂଯତେ ଭୃଶଦାରୁଣଃ ॥ 4-54-13 (30590) ଦାରଯନ୍ନିବ ତେଜସ୍ବୀ ବସୁଧାଂ ବାସବାତ୍ମଜଃ । ଏଷ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ରଥାନୀକମସ୍ମାକମରିମର୍ଦନଃ। 4-54-14 (30591) ଶ୍ରୀମାନ୍ବଦାନ୍ଯୋ ଧୃତିମାନ୍ତତ୍କରୋତି ଚ ପାଣ୍ଡବଃ ॥ ଇମୌ ବାଣାବନୁପ୍ରାପ୍ତୌ ପାଦଯୋଃ ପ୍ରତ୍ଯୁପସ୍ଥିତୌ । 4-54-15 (30592) ରଥସ୍ଯାଗ୍ରେ ନିଖାତୌ ମେ ଚିତ୍ରପୁଙ୍ଖାବଜିହ୍ମଗୌ ॥ ଇମୌ ଚାପ୍ଯପରୌ ବାଣାବଭିତଃ କର୍ଣମୂଲଯୋଃ । 4-54-16 (30593) ସଂସ୍ପୃଶନ୍ତାବତିକ୍ରାନ୍ତୌ ପୃଷ୍ଟ୍ବେବାନାମଯଂ ଭୃଶମ୍ ॥ ଚିରଦୃଷ୍ଟୋଽଯମସ୍ମାଭିର୍ଧର୍ମଜ୍ଞୋ ବାନ୍ଧବପ୍ରିଯଃ । 4-54-17 (30594) ଅତୀବ ଜ୍ବଲତେ ଲକ୍ଷ୍ମ୍ଯା ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରଃ ପ୍ରତାପବାନ୍ ॥ ନିରୁଷ୍ଯ ଚ ବନେ ବାମଂ କୃତ୍ବା କର୍ମ ସୁଦୁଷ୍କରମ୍ । 4-54-18 (30595) ଅଭିବାଦଯତେ ପାର୍ଥଃ ପୂଜଯନ୍ମାମରିଂଦମଃ ॥ ଅମର୍ଷେଣ ହି ସଂପୂର୍ଣୋ ଦୁଃଖେନ ପ୍ରତିବୋଧିତଃ। 4-54-19 (30596) ଅଦ୍ଯେମାଂ ଭାରତୀଂ ସେନାମେକୋ ନାଶଯତେ ଧ୍ରୁବମ୍ ॥ ଦ୍ବ୍ଯଧିକଂ ଦଶମୁଷ୍ଯ ବତ୍ସରାଣାଂ ସ୍ବଜନେନାବିଦିତସ୍ତ୍ରଯୋଦଶଂ ଚ । 4-54-20 (30597) ଜ୍ବଲତେ ରଥମାସ୍ଥିତଃ କିରୀଟୀ ତମ ଇବ ରାତ୍ରିଜମଭ୍ଯୁଦସ୍ଯ ସୂର୍ଯଃ ॥ ରଥୀ ଶରୀ ଚାରୁମାଲୀ ନିଷଙ୍ଗୀ ଶଙ୍ଖୀ ପତାକୀ କବଚୀ କିରୀଟୀ। 4-54-21 (30598) ଖଙ୍ଗୀ ଚ ଧନ୍ବୀ ଚ ବିରାଜତେଽଯଂ ଶିଖୀବ ଯଜ୍ଞେଷୁ ଘୃତେନ ସିକ୍ତଃ ॥ ॥ 4-54-22 (30599) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଚତୁଃପଞ୍ଚାଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 54 ॥

4-55-0 (30600) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-55-0x (3222) ତମଦୂରମୁପାଯାନ୍ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପାଣ୍ଡବମର୍ଜୁନମ୍ । ନାରଯଃ ପ୍ରେକ୍ଷିତୁଂ ଶେକୁସ୍ତପନ୍ତଂ ହି ଯଥା ରବିମ୍ ॥ 4-55-1 (30601) ସ ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ରଥାନୀକଂ ପାର୍ଥଃ ସାରଥିମବ୍ରବୀତ୍ । ଇଷୁପାତମାତ୍ରେ ସେନାଯାଃ ସ୍ଥାପଯାଶ୍ବାନରିଂଦମ। ଯାବତ୍ସମୀକ୍ଷେ ବ୍ଯୂହେଽସ୍ମିନ୍ମମ ଶତ୍ରୁଂ ସୁଯୋଧନମ୍ ॥ 4-55-2 (30602) ରକ୍ତବୈଡୂର୍ଯବିକୃତଂ ମଣିପ୍ରବରଭୂଷିତମ୍ । ପରଂ ଜାନାମ୍ଯହଂ ତସ୍ଯ ଧ୍ବଜଂ ଦୂରାତ୍ସମୁଚ୍ଛ୍ରିତମ୍ ॥ 4-55-3 (30603) ଯଦ୍ଯେନମିହ ପଶ୍ଯାମି ଦୁର୍ବୁଦ୍ଧିମତିମାନିନମ୍ । ଯମାଯ ପ୍ରେଷଯିଷ୍ଯାମି ସହାଯଃ ସ୍ଯାଦ୍ଯଦୀଶ୍ବରଃ ॥ 4-55-4 (30604) ସର୍ବାନନ୍ଯାନନାଦୃତ୍ଯ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତମତିମାନିନମ୍ । ସିଂହଃ କ୍ଷୁଦ୍ରମୃଗସ୍ଯେବ ପତିଷ୍ଯେ ତସ୍ଯ ମୂର୍ଧନି ॥ 4-55-5 (30605) ହନିଷ୍ଯାମି ତମେବାଦ୍ଯ ଶରୈର୍ଗାଣ୍ଡୀବନିଃସୃତୈଃ । ତସ୍ମିନ୍ହତେ ଭବିଷ୍ଯନ୍ତି ସର୍ବ ଏବ ପରାଜିତାଃ ॥ 4-55-6 (30606) ଶରୈଶ୍ଚ ଶମଯିଷ୍ଯେଽହଂ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରଂ ସସୌବଲମ୍ । ଅସଭ୍ଯାନାଂ ଚ ବକ୍ତାରଂ କୁରୂଣାଂ କିଲ କିଲ୍ବିଷମ୍ ॥ 4-55-7 (30607) ରାଜାନଂ ନେହ ପଶ୍ଯାମି ନିରାପିଷମିଦଂ ବଲମ୍। ଅଭିଦ୍ରେବ ହ ରାଜାନଂ ବ୍ଯକ୍ତମିତ୍ଯତ୍ର ନିର୍ଭଯଃ ॥ 4-55-8 (30608) ଆସ୍ଥିତୋ ମଧ୍ଯମାଚାର୍ଯୋପ୍ଯଶ୍ବତ୍ଥାମାଽପ୍ଯନନ୍ତରମ୍। କୃପକର୍ଣୌ ପୁରସ୍ତାତ୍ତୁ ମହେଷ୍ବାସୌ ବ୍ଯବସ୍ଥିତୌ ॥ 4-55-9 (30609) ଭୂରିଶ୍ରବାଃ ସୋମଦତ୍ତୋ ବାହ୍ଲୀକଶ୍ଚ ଜଯଦ୍ରଥଃ । ଦକ୍ଷିଣଂ ପକ୍ଷମାଶ୍ରିତ୍ଯ ସ୍ଥିତା ଯୁଦ୍ଧବିଶାରଦାଃ ॥ 4-55-10 (30610) ସାଲ୍ବରାଜୋ ଦ୍ଯୁମତ୍ସେନୋ ବୃଷସେନଶ୍ଚ ସୌବଲଃ। ଦଶାର୍ଣଶ୍ଚୈବ କାଲିଙ୍ଗୋ ବାମଂ ପକ୍ଷଂ ସମାଶ୍ରିତଃ॥ 4-55-11 (30611) ପୃଷ୍ଠତଃ କୁରୁମୁଖ୍ଯଶ୍ଚ ଭୀଷ୍ମସ୍ତିଷ୍ଠତି ଦଂଶିତଃ। ସୋଽର୍ଧସୈନ୍ଯେନ ବଲବାନ୍ସର୍ବେଷାଂ ନଃ ପିତାମହଃ ॥ 4-55-12 (30612) ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ନ ପଶ୍ଯାମି କ୍ବ ନୁ ରାଜା ସ ତିଷ୍ଠତି। ଉତ୍ସୃଂଜ୍ଯୈତଦ୍ରଥାନୀକଂ ଯାହି ଯତ୍ର ସୁଯୋଧନଃ ॥ 4-55-13 (30613) ତଂ ହତ୍ବା ସଂନିବର୍ତିଷ୍ଯେ ଗାଃ ସ ଆଦାଯ ଗଚ୍ଛତି। ଗବାଗ୍ରମଭିତୋ ଯାହି ଯତ୍ର ରାଜା ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 4-55-14 (30614) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-55-15x (3223) ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ସମରେ ପାର୍ଥୋ ବୈରାଟିମପରାଜିତଃ। ସଂସ୍ପୃଶାନୋ ଧନୁର୍ଦିବ୍ଯଂ ତ୍ବରମାଣୋଽଗମତ୍ତଦା ॥ 4-55-15 (30615) ତତୋ ଭୀଷ୍ମୋଽବ୍ରବୀଦ୍ବାକ୍ଯଂ କୁରୁମଧ୍ଯେ ପରଂତପଃ। ଚିରଦୃଷ୍ଟୋଽଯମସ୍ମାଭିର୍ଧର୍ମଜ୍ଞୋ ବାନ୍ଧବପ୍ରିଯଃ । 4-55-16 (30616) ଅତୀବ ଜ୍ବଲତେ ଲକ୍ଷ୍ମ୍ଯା ପାକଶାସନିରାଗତଃ। ଏଷ ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ପାର୍ଥୋ ମାର୍ଗତେ ନିକୃତିଂ ସ୍ମରନ୍ ॥ 4-55-17 (30617) ସେନାମତ୍ଯର୍ଥମାଲୋକ୍ଯ ତ୍ବରତେ ଗ୍ରହଣେଽସ୍ଯ ଚ। ମୃଗଂ ସିଂହ ଇବାଦାତୁମୀକ୍ଷତେ ପାକଶାସନିଃ ॥ 4-55-18 (30618) ନୈଷୋଽନ୍ତରେଣ ରାଜାନଂ ବୀଭତ୍ସୁଃ ସ୍ଥାତୁମର୍ହତି। ତସ୍ଯ ପାର୍ଷ୍ଣି ଗ୍ରହୀଷ୍ଯାମୋ ଜବେନାଭିପ୍ରଧାବତଃ ॥ 4-55-19 (30619) ନ ହ୍ଯେନମଭିସଂକ୍ରୁଦ୍ଧମେକୋ ଯୁଦ୍ଧ୍ଯେତ ସଂଯୁଗେ। ଅନ୍ଯୋ ଦେବାନ୍ମହାଦେବାତ୍କୃଷ୍ଣାଦ୍ବା ଦେବକୀସୁତାତ୍। ଆଚାର୍ଯାଚ୍ଚ ସପୁତ୍ରାଦ୍ବା ଭାରଦ୍ବାଜାନ୍ମହାରଥାତ୍ ॥ 4-55-20 (30620) କିଂ ନୋ ଗାବଃ କରିଷ୍ଯନ୍ତି ଦ୍ରବ୍ଯଂ ବା ବିପୁଲଂ ତଥା। ଦୁର୍ଯୋଧନଃ ପାର୍ଥଗତଃ ପୁରା ପ୍ରାଣାନ୍ବିମୁଞ୍ଚତି ॥ 4-55-21 (30621) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-55-22x (3224) ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ସମରେ ଭୀଷ୍ମଃ ସେନଯା ସହ କୌରବଃ। ଅନ୍ବଧାବତ୍ତଦା ପାର୍ଥଂ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରସ୍ଯ ରକ୍ଷଣେ ॥ 4-55-22 (30622) ବିକ୍ରୋଶମାତ୍ରଂ ଯାତ୍ବା ତୁ ପାର୍ଥୋ ବୈରାଟିମବ୍ରବୀତ୍। ଇଷୁପାତମାତ୍ରେ ସେନାଯାଃ ସ୍ଥାପଯାଶ୍ବାନରିଂଦମ ॥ 4-55-23 (30623) ଏତଦଗ୍ରଂ ଗବାଂ ଦୃଷ୍ଟଂ ମନ୍ଦଂ ବାହଯ ସାରଥେ। ଯାହ୍ଯୁତ୍ତରେଣ ସେନାଯା ଗାଶ୍ଚୈବ ପ୍ରବିଭଜ୍ଯ ଚ ॥ 4-55-24 (30624) ପରିକ୍ଷିପ୍ଯ ଗବାଂ ଯୂଥମତ୍ର ଯୋତ୍ସ୍ଯେ ସୁଯୋଧନମ୍ । ଗଚ୍ଛନ୍ତି ସତ୍ବରା ଗାବଃ ସଗୋପାଃ ପରିମୋଚଯ ॥ 4-55-25 (30625) ତତ୍ର ଗତ୍ବା ପଶୂନ୍ବୀର ସଗୋପାନ୍ପରିମୋଚଯ। ଅନ୍ତରେଣ ଚ ସେନାଯାଃ ପ୍ରାଙ୍ମୁଖୋ ଗଚ୍ଛ ଚୋତ୍ତର ॥ 4-55-26 (30626) ଇମେ ତ୍ବତିରଥାଃ ସର୍ବେ ମମ ବୀର୍ଯପରାକ୍ରମମ୍। ପଶ୍ଯନ୍ତୁ କୁରବୋ ଯୁଦ୍ଧେ ମହେନ୍ଦ୍ରସ୍ଯେବ ଦାନବାଃ ॥ 4-55-27 (30627) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-55-28x (3225) ତତଃ ସ ରଥିନାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠୋ ନାମ ବିଶ୍ରାବ୍ଯ ଚାତ୍ମନଃ। ନିଶିତାଗ୍ରାଞ୍ଶରାଂସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣାନ୍ମୁମୋଚାଂତକସନ୍ନିଭାନ୍ ॥ 4-55-28 (30628) ଶଲଭୈରିବ ଚାକାଶଂ ଧାରାଭିରିବ ପର୍ବତମ୍। ନିରାବକାଶମଭବଚ୍ଛରୈଃ କ୍ଷିପ୍ତୈଃ କିରୀଟିନା ॥ 4-55-29 (30629) ବିକୀର୍ଯମାଣାସ୍ତୁ ଶରୈସ୍ତେ ଯୋଧା ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରିକାଃ। ଗାଶ୍ଚୈବ ନ ଚ ପଶ୍ଯନ୍ତି ପାର୍ଥମୁକ୍ତୈରଜିହ୍ମଗୈଃ ॥ 4-55-30 (30630) ସା ଚାପି ବହୁଲା ସେନା ପାର୍ଥବାଣାଭିପୀଡିତା। ନାପଶ୍ଯଦ୍ବିବୃତାଂ ଭୂମିଂ ନାନ୍ତରିକ୍ଷଂ ଦିଶୋପି ବା ॥ 4-55-31 (30631) ଅର୍ଜୁନସ୍ତୁ ତଦା ହୃଷ୍ଟୋ ଦର୍ଶଯନ୍ବୀର୍ଯମାତ୍ମନଃ। ପୀଡଯାମାସ ସୈନ୍ଯାନି ଗାଣ୍ଡୀବପ୍ରସୃତୈଃ ଶରୈଃ ॥ 4-55-32 (30632) ତେଷାଂ ନୈବାପଯାନେ ଚ ନାଭିଯାନେ ଭବନ୍ମତିଃ । ଶୀଘ୍ରତାମେବ ପାର୍ଥସ୍ଯ ପୂଜଯନ୍ତସ୍ତୁ ବିସ୍ମିତାଃ ॥ 4-55-33 (30633) ଚନ୍ଦ୍ରାବଦାତଂ ସାମୁଦ୍ରଂ କୁରୁସୈନ୍ଯଭଯଂକରମ୍। ତତଃ ଶଙ୍ଖମୁପାଧ୍ମାସୀଦ୍ଦ୍ବିଷତାଂ ରୋମହର୍ଷଣମ୍। ଜ୍ଯାଘୋଷଂ ତଲଘୋଷଂ ଚ କୃତ୍ବା ଭୂତାନ୍ଯମୋହଯତ୍ ॥ 4-55-34 (30634) ତସ୍ଯ ଶଙ୍ଖସ୍ଯ ଶବ୍ଦେନ ଧନୁଷୋ ନିସ୍ବନେନ ଚ। ଶବ୍ଦେନାମାନୁଷାଣାଂ ଚ ଭୂତାନାଂ ଧ୍ବଜବାସିନାମ୍ । ବିଯଦ୍ଗତାନାଂ ଦେବାନାଂ ମାନୁଷାଣାଂ ରବେଣ ଚ॥ 4-55-35 (30635) ଊର୍ଧ୍ବଂ ପୁଚ୍ଛଂ ବିଧୂନ୍ବାନା ହେମମାଣାଃ ସମନ୍ତତଃ । ଗାବଃ ସବତ୍ସାଃ ସଂତ୍ରସ୍ତା ନିବୃତ୍ତା ଦକ୍ଷିଣାଂ ଦିଶଂ ॥ 4-55-36 (30636) ତତଃ ସ ସମରେ ଶୂରୋ ବୀଭତ୍ସୁଃ ଶତ୍ରୁପୂଗହା। ଗୋପାଲାଂଶ୍ଚୋଦଯାମାସ ଗାବଶ୍ଚୋଦଯତେତି ଚ ॥ 4-55-37 (30637) ଉତ୍ତରଂ ଚାହ ବୀଭତ୍ସୁର୍ହର୍ଷଯନ୍ପାଣ୍ଡୁନନ୍ଦନଃ । ଗବାମଗ୍ରଂ ସମୀକ୍ଷସ୍ବ ଗଶ୍ଚୈବାଶୁ ନିବର୍ତଯ ॥ 4-55-38 (30638) ଯାବଦେତେ ନିବର୍ତନ୍ତେ କୁରବୋ ଜବମାସ୍ଥିତାଃ । ଯାହ୍ଯୁତ୍ତରେଣ ଗାଶ୍ଚୈତାଃ ସୈନ୍ଯାନାଂ ଚ ନୃପାତ୍ମଜ ॥ 4-55-39 (30639) ପଶ୍ଯନ୍ତୁ କୁରବଃ ସର୍ବେ ମମ ବୀର୍ଯପରାକ୍ରମମ୍ ॥ 4-55-40 (30640) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। ତେ ଲାଭମିବ ମନ୍ବାନାଃ କୁରବୋଽର୍ଜୁନମାହବ। 4-55-41x (3226) ଦୃଷ୍ଟବା ଯାନ୍ତମଦୂରସ୍ଥଂ କ୍ଷିପ୍ରମଭ୍ଯପତନ୍ରଥୈଃ ॥ ହସ୍ତ୍ଯଶ୍ବପରିବାରେଣ ମହତାଽଭିବିରାଜତା। 4-55-41 (30641) ଯୋଧୈଃ ପ୍ରାସାସିହସ୍ତୈଶ୍ଚ ଚାପବାଣୋଦ୍ଯତାଯୁଧୈଃ ॥ ତାନ୍ଯନୀକାନ୍ଯଶୋଭନ୍ତ କୁରୂଣାମାତତାଯିନାମ୍। 4-55-42 (30642) ସଂସର୍ପନ୍ତ ଇବାକାଶେ ବିଦ୍ଯୁତ୍ବନ୍ତୋ ବଲାହକାଃ ॥ ତାନି ଦୃଷ୍ଟ୍ବାଽପ୍ଯନୀକାନି ନିବର୍ତିତରଥାନି ଚ। 4-55-43 (30643) ପାର୍ଥୋଽପି ବାଯୁବଦ୍ଧୋରଂ ସୈନ୍ଯାଗ୍ରଂ ବ୍ଯଧୁନୋଚ୍ଛରୈଃ ॥ ତାଂ ଶତ୍ରୁସେନାଂ ତରସା ପ୍ରଣୁଦ୍ଯ ଗାଶ୍ଚାପି ଜିତ୍ବା ଧନୁଷା ପରେଣ। 4-55-44 (30644) ଦୁର୍ଯୋଧନାଯାଭିମୁଖଂ ପ୍ରଯାନ୍ତଂ କୁରୁପ୍ରବୀରାଃ ସହସାଽଭ୍ଯଗଚ୍ଛନ୍ ॥ ଗୋଷୁ ପ୍ରଯାତାସୁ ଜବେନ ମାତ୍ସ୍ଯାନ୍କିରୀଟିନଂ ପ୍ରୀତିଯୁତଂ ଚ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା। 4-55-45 (30645) ପଶୂନ୍ସମାଦାଯ ତତୋ ନିବୃତ୍ତା ଗୋପାଃ ସମସ୍ତାଃ ପ୍ରଯଯୁଶ୍ଚ ରାଷ୍ଟ୍ରମ୍ ॥ ॥ 4-55-46 (30646) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ପଞ୍ଚପଞ୍ଚାସୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 55 ॥

4-56-0 (30647) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-56-0x (3227) ତତସ୍ତ୍ରୀଣି ସହସ୍ରାଣି ରଥାନାଂ ଚ ଧନୁଷ୍ମତାମ୍। ଘୋରାଣି କୁରୁବୀରାଣାଂ ପର୍ଯକୀର୍ଯନ୍ତ ଭାରତ ॥ 4-56-1 (30648) କର୍ଣୋ ରଥସହସ୍ରେଣ ପ୍ରତ୍ଯଗୃହ୍ଣାଦ୍ଧନଞ୍ଜଯମ୍। ଭୀଷ୍ମଃ ଶାନ୍ତନବୋ ଧୀମାନ୍ସହସ୍ରେଣ ପୁରସ୍କୃତଃ ॥ 4-56-2 (30649) ତଥା ରଥସହସ୍ରେଣ ଭ୍ରାତୃଭିଃ ପରିବାରିତଃ। ପଶ୍ଚାଦ୍ଦୁର୍ଯୋଧନୋଽତିଷ୍ଠଦ୍ଯଶସା ଚ ଶ୍ରିଯା ଜ୍ବଲନ୍ ॥ 4-56-3 (30650) ଅତିଷ୍ଠନ୍ନିବକାଶେଷୁ ପାଦାତାଃ ସହ ବାଜିଭିଃ । ଭୀମରୂପାଶ୍ଚ ମାତଙ୍ଗାସ୍ତୋମରାଙ୍କୁଶଚୋଦିତାଃ ॥ 4-56-4 (30651) ତାନି ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ହ୍ଯନୀକାନି ବିତତାନି ମହାତ୍ମନାମ୍ । ବୈରାଟିମୁତ୍ତରଂ ତଂ ତୁ ପ୍ରତ୍ଯଭାଷତ ପାଣ୍ଡବଃ ॥ 4-56-5 (30652) ଜାମ୍ବୂନଦମଯୀ ବେଦୀ ଧ୍ବଜାଗ୍ରେ ଯସ୍ଯ ଦୃଶ୍ଯତେ। ଶୋଣାଶ୍ଚାଶ୍ବା ରଥେ ଯୁକ୍ତା ଦ୍ରୋଣ ଏଷ ପ୍ରକାଶତେ ॥ 4-56-6 (30653) ଆଚାର୍ଯୋ ନିପୁଣୋ ଧୀମାନ୍ବ୍ରହ୍ମବିଚ୍ଛୂରସତ୍ତମଃ। ଆହବେ ଚାପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦ୍ବୋ ଦୂରପାତୀ ମହାରଥଃ ॥ 4-56-7 (30654) ସୁପ୍ରସନ୍ନୋ ମହାବୀରଃ କୁରୁଷ୍ବୈନଂ ପ୍ରଦକ୍ଷିଣମ୍। ଅତ୍ରୈବ ଚାବିରୋଧେନ ଏଷ ଧର୍ମଃ ସନାତନଃ ॥ 4-56-8 (30655) ଯଦି ମେ ପ୍ରହରେଦ୍ଦ୍ରୋଣଃ ଶରୀରେ ମେ ପ୍ରହୃଷ୍ଯତଃ । ତତୋଽସ୍ମିନ୍ପ୍ରହରିଷ୍ଯାମି ନାନ୍ଯଥା ବୁଦ୍ଧିରସ୍ତି ମେ ॥ 4-56-9 (30656) ଭାରତାଚାର୍ଯମୁଖ୍ଯେନ ବ୍ରାହ୍ମଣେନ ମହାତ୍ମନା । ତେନ ମେ ଯୁଧ୍ଯମାନସ୍ଯ ମନ୍ଦଂ ବାହଯ ସାରଥେ ॥ 4-56-10 (30657) ଧ୍ବଜାଗ୍ରେ ସିଂହଲାଙ୍ଗୂଲୋ ଦିକ୍ଷୁ ସର୍ବାସୁ ଶୋଭତେ । ଭାରତାଚାର୍ଯପୁତ୍ରସ୍ତୁ ସୋଽଶ୍ବତ୍ଥାମା ବିରାଜତେ ॥ 4-56-11 (30658) ଧ୍ବଜାଗ୍ରଂ ଦୃଶ୍ଯତେ ଯତ୍ର ବାଲସୂର୍ଯସମପ୍ରଭମ୍ । ଦୁର୍ଜଯଃ ସର୍ବସୈନ୍ଯାନାଂ ଦେବୈରପି ସବାସବୈଃ । ତେନ ମେ ଯୁଧ୍ଯମାନସ୍ଯ ମନ୍ଦଂ ବାହଯ ସାରଥେ ॥ 4-56-12 (30659) ଧ୍ବଜାଗ୍ରେ ଗୋବୃଷୋ ଯସ୍ଯ କାଞ୍ଚନୋଽଭିବିରାଜତେ । ଆଚାର୍ଯବରମୁଖ୍ଯସ୍ତୁ କୃପ ଏଷ ମହାରଥଃ ॥ 4-56-13 (30660) ଦ୍ରୋଣେନ ଚ ସମୋ ବୀର୍ଯେ ପିତୁର୍ମେ ପରମଃ ସଖା। ତେନ ମେ ଯୁଧ୍ଯମାନସ୍ଯ ମନ୍ଦଂ ବାହଯ ସାରଥେ ॥ 4-56-14 (30661) ଯସ୍ଯ କାଞ୍ଚନକମ୍ବୂଭିର୍ହସ୍ତିକକ୍ଷ୍ଯାପରିଷ୍କୃତଃ। ଧ୍ବଜଃ ପ୍ରକାଶତେ ଦୂରାଦ୍ରଥେ ବିଦ୍ଯୁଦ୍ଗଣୋପମଃ ॥ 4-56-15 (30662) ଏଷ ବୈକର୍ତନଃ କର୍ଣଃ ପ୍ରତିମାନଂ ଧନୁଷ୍ମତାମ୍। ଦୃଢବୈରୀ ସଦାଽସ୍ମାକଂ ନିତ୍ଯଂ କଟୁକଭାଷଣଃ ॥ 4-56-16 (30663) ଯସ୍ଯାଶ୍ରଯବଲାଦେବ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରଃ ସସୌବଲଃ । ଅସ୍ମାନ୍ନିରସ୍ଯ ରାଜ୍ଯାଚ୍ଚ ପୁନରଦ୍ଯାପି ଯୋତ୍ସ୍ଯତି ॥ 4-56-17 (30664) ଏଷ ବୈ ସ୍ପର୍ଧତେ ନିତ୍ଯଂ ମଯା ସହ ସୁଦୁର୍ଜଯଃ । ଜାମଦଗ୍ନ୍ଯସ୍ଯ ରାମସ୍ଯ ଶିଷ୍ଯୋ ହ୍ଯେଷ ମହାରଥଃ ॥ 4-56-18 (30665) ସର୍ବାସ୍ତ୍ରକୁଶଲଃ କର୍ଣଃ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରଃ । ଯୁଦ୍ଧେଽପ୍ରତିମବୀର୍ଯଶ୍ଚ ଦୃଢବେଧୀ ପରାକ୍ରମୀ ॥ 4-56-19 (30666) ଅଦ୍ଯାହଂ ଯୁଦ୍ଧମେତେନ କରିଷ୍ଯେ ସୂତବନ୍ଧୁନା। ଦ୍ରଷ୍ଟା ତ୍ବମାବଯୋର୍ଯୁଦ୍ଧଂ ବଲିବାସବଯୋରିବ ॥ 4-56-20 (30667) ମହାରଥେନ ଶୂରେଣ ସୂତପୁତ୍ରେଣ ଧନ୍ବିନା। ତେନ ମେ ଯୁଧ୍ଯମାନସ୍ଯ ଶୀଘ୍ରଂ ବାହଯ ସାରଥେ ॥ 4-56-21 (30668) ଯସ୍ଯ ଚୈବ ରଥୋପସ୍ଥେ ନାଗୋ ମଣିମଯୋ ଧ୍ବଜଃ । ଏଷ ଦୁର୍ଯୋଧନସ୍ତତ୍ର କୌରବୋ ଯଶସା ବୃତଃ ॥ 4-56-22 (30669) ଲବ୍ଧଲକ୍ଷୋ ଦୃଢଂ ବେଧୀ ଲଘୁହସ୍ତଃ ପ୍ରତାପବାନ୍ । ତେନ ମେ ଯୁଧ୍ଯମାନସ୍ଯ ଶୀଘ୍ରଂ ବାହଯ ସାରଥେ ॥ 4-56-23 (30670) ଯସ୍ତୁ ଶ୍ବେତାବଦାତେନ ପଞ୍ଚତାଲେନ କେତୁନା । ବୈଡୂର୍ଯମଯଦଣ୍ଡେନ ତାଲବୃକ୍ଷେଣ ରାଜତେ ॥ 4-56-24 (30671) ହସ୍ତାବାପୀ ବୃହଦ୍ଧନ୍ବା ସେନାଂ ତିଷ୍ଠତି ହର୍ଷଯନ୍ । ରାମେଣ ଜାମଦଗ୍ନ୍ଯେନ ଦ୍ବୈରଥେନାଜିତଃ ପୁରା ॥ 4-56-25 (30672) ଶୀଘ୍ରଶ୍ଚ ଲଗୁବେଧୀ ଚ ଲଘୁହସ୍ତଃ ପ୍ରତାପବାନ୍ । ଏଷ ଶାନ୍ତନବୋ ଭୀଷ୍ମଃ ସର୍ବେଷାଂ ନଃ ପିତାମହଃ ॥ 4-56-26 (30673) କକୁଦଃ ସର୍ବସୈନ୍ଯାନାଂ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରଃ । ଜଯଶ୍ରିଯାଽବବଦ୍ଧସ୍ତୁ ସୁଯୋଧନବଶାନୁଗଃ । ପଶ୍ଚାଦେଷ ପ୍ରଯାତବ୍ଯୋ ନ ମେ ବିଘ୍ନକରୋ ଭବେତ୍ ॥ 4-56-27 (30674) ଇତ୍ଯେତାଂସ୍ତ୍ବରିତଃ ପାର୍ଥଃ କଥଯିତ୍ବା ତୁ ଚୋତ୍ତରେ। ରୂପତଶ୍ଚିହ୍ନତଶ୍ଚୈବ ଯୁଦ୍ଧାଯ ତ୍ବରତେ ପୁନଃ ॥ ॥ 4-56-28 (30675) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଷଟ୍ପଞ୍ଚାଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 56 ॥

4-57-0 (30676) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-57-0x (3228) ଅଶ୍ବତ୍ଥାମା ତତସ୍ତତ୍ର କର୍ଣଂ ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ବୀର୍ଯବାନ୍। ଉବାଚ ସ୍ମଯମାନୋଽସୌ ସୂତପୁତ୍ରମରିନ୍ଦମମ୍ ॥ 4-57-1 (30677) କର୍ଣ ଯସ୍ତ୍ବଂ ସଭାମଧ୍ଯେ ବହ୍ବବଦ୍ଧଂ ବିକତ୍ଥସେ। ନ ମେ ଯୁଧି ସମୋଽସ୍ତୀତି ତଦିଦଂ ପ୍ରତ୍ଯୁପସ୍ଥିତମ୍ ॥ 4-57-2 (30678) ଏଷୋଽନ୍ତକ ଇବ କ୍ରୁଦ୍ଧଃ ସର୍ବଭୂତାବମର୍ଦନଃ । ସଂଗ୍ରାମଶିରସୋ ମଧ୍ଯେ ଦୃମ୍ଭତେ କେସରୀ ଯଥା ॥ 4-57-3 (30679) ଶୂରୋସି ଯଦି ସଂଗ୍ରାମେ ଦର୍ଶଯସ୍ବ ସଭାଂ ବିନା ॥ 4-57-4 (30680) ଯଦ୍ଯଶକ୍ତୋସି ସଂଗ୍ରାମେ ପାର୍ଥେନାଦ୍ଭୁତକର୍ମଣା। ପୁନରେବ ସଭାଂ ଗତ୍ବା ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରେଣ ଧୀମତା। ମାତୁଲଂ ପରିଗୃହ୍ଯାଶୁ ମନ୍ତ୍ରଯସ୍ବ ଯଥାସୁଖମ୍ ॥ 4-57-5 (30681) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-57-6x (3229) ଏବମୁକ୍ତସ୍ତଥା କର୍ଣଃ କ୍ରୋଧାଦୁଦ୍ବୃତ୍ଯ ଲୋଚନେ। ଦ୍ରୋଣପୁତ୍ରମିଦଂ ବାକ୍ଯମୁବାଚ କୁରୁସନ୍ନିଧୌ ॥ 4-57-6 (30682) ନାହଂ ବିଭେମି ବୀଭତ୍ସୋର୍ନ କୃଷ୍ଣାଦ୍ଦେବକୀସୁତାତ୍ । ପାଣ୍ଡବେଭ୍ଯୋପି ସର୍ବେଭ୍ଯଃ କ୍ଷତ୍ରଧର୍ମମନୁବ୍ରତଃ ॥ 4-57-7 (30683) ସତ୍ବାଧିକାନାଂ ପୁଂସାଂ ତୁ ଧନୁର୍ବେଦୋପଜୀବିନାମ୍ । ଗର୍ଜତାଂ ଜାଯତେ ଦର୍ପଃ ସ୍ବରଶ୍ଚ ନ ବିଷୀଦତି ॥ 4-57-8 (30684) ପଶ୍ଯତ୍ବାଚାର୍ଯପୁତ୍ରୋ ମାମର୍ଜୁନେନାତିରଂହସା । ଯୁଧ୍ଯମାନଂ ସୁସଂଯୁକ୍ତଂ ଜଯୋ ବୈ ମଯ୍ଯବସ୍ଥିତଃ ॥ 4-57-9 (30685) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-57-10x (3230) ତତଃ ପ୍ରହସ୍ଯ ବୀଭତ୍ସୁଃ କୌନ୍ତେଯଃ ଶ୍ବେତବାହନଃ। ଦିବ୍ଯମସ୍ତ୍ରଂ ବିକୁର୍ବାଣଃ ପ୍ରତ୍ଯଯାଦ୍ରଥିସତ୍ତମଃ ॥ 4-57-10 (30686) ମହାତ୍ମାନଂ ମନ୍ଦବୁଦ୍ଧିର୍ନିଶ୍ବସନ୍ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଜଃ। ଉବାଚ ସ ମହାରାଜ ରାଜା ଦୁର୍ଯୋଧନସ୍ତଦା ॥ 4-57-11 (30687) ନ ବିଦ୍ମୋ ହ୍ଯର୍ଜୁନଂ ତତ୍ର ବସନ୍ତଂ ମତ୍ସ୍ଯବେଶ୍ମନି । ତେନେଦଂ କର୍ଣ ମତ୍ସ୍ଯାନାମଗ୍ରହୀଷ୍ମ ଧନଂ ବହୁ ॥ 4-57-12 (30688) ଏବଂ ଚେତ୍ତର୍ହି ଗଚ୍ଛାମୋ ବିସୃଜନ୍ତୋ ଧନଂ ବହୁ । ଅଯଶୋ ନାତିବର୍ତେତ ଲୋକଯୋରୁଭଯୋରପି ॥ 4-57-13 (30689) କିଂ ଚ ଯୁଦ୍ଧାତ୍ପରଂ ନାସ୍ତି କ୍ଷତ୍ରିଯାଣାଂ ସୁଖାବହମ୍। ତସ୍ମାତ୍ପାର୍ଥେନ ସଂଗ୍ରାମଂ କୁର୍ମହେ ନ ପଲାଯନମ୍ ॥ 4-57-14 (30690) ଏତାବଦୁକ୍ତ୍ବା ରାଜା ବୈ ହ୍ଯଭିଯାନମିଯେଷ ସଃ। ତଥା ଦଶସହସ୍ରାଣି ବୀରାଣାଂ ହି ଧନୁଷ୍ମତାମ୍ । ଅଭ୍ଯଦ୍ରବଂସ୍ତଦା ପାର୍ଥଂ ଶଲଭା ଇବ ପାବକମ୍ ॥ 4-57-15 (30691) ବର୍ମିତା ବାଜିନସ୍ତତ୍ର ସଂଭୃତାଶ୍ଚ ପଦାତିଭିଃ । ଭୀମରୂପାଶ୍ଚ ମାତଙ୍ଗାସ୍ତୋମରାଙ୍କୁଶପାଣିଭିଃ । 4-57-16 (30692) ଅଧିଷ୍ଠିତାଃ ସୁସଂଯତ୍ତୈର୍ହସ୍ତିଶିକ୍ଷାବିଶାରଦୈଃ। ଅଭ୍ଯଦ୍ରବନ୍ସୁସଂକ୍ରୁଦ୍ଧାଶ୍ଚାପହସ୍ତୋଦ୍ଯତାଯୁଧାଃ ॥ 4-57-17 (30693) ପଞ୍ଚ ଚୈନଂ ରଥୋଦଗ୍ରାସ୍ତ୍ବରିତାଃ ପର୍ଯବାରଯନ୍। ଦ୍ରୋଣୋ ଭୀଷ୍ମଶ୍ଚ କର୍ଣଶ୍ଚ କୁରୁରାଜଶ୍ଚ ବୀର୍ଯବାନ୍ ॥ 4-57-18 (30694) ଅଶ୍ବତ୍ଥାମା ମହାବାହୁର୍ଧନୁର୍ବେଦପରାଯଣଃ। ଇଷୂଂଶ୍ଚ ସମ୍ଯଗସ୍ଯନ୍ତୋ ଜୀମୂତା ଇବ ବାର୍ଷିକାଃ ॥ 4-57-19 (30695) ତେ ଲାଭମିବ ମନ୍ବାନାଃ ପ୍ରତ୍ଯଗୃହ୍ଣନ୍ଧନଂଜଯମ୍। ଶରୌଘାନଭିବର୍ଷନ୍ତୋ ନାଦଯନ୍ତୋ ଦିଶୋ ଦଶ ॥ 4-57-20 (30696) ତତଃ ପ୍ରହସ୍ଯ ବୀଭତ୍ସୁଃ କୌନ୍ତେଯଃ ଶ୍ବେତବାହନଃ। ଦିବ୍ଯମସ୍ତ୍ରଂ ପ୍ରକୁର୍ବାଣଃ ପ୍ରତ୍ଯଯାଦ୍ରଥିସତ୍ତମାନ୍ ॥ 4-57-21 (30697) ଯଥା ରଶ୍ମିଭିରାଦିତ୍ଯଃ ପ୍ରଚ୍ଛାଦଯତି ମେଦିନୀମ୍। ତଥା ଗାଣ୍ଡୀବନିର୍ମୁକ୍ତୈଃ ଶରୈରାଚ୍ଛାଦଯଦ୍ଦିଶଃ ॥ 4-57-22 (30698) ନ ରଥାନାଂ ନ ଚାଶ୍ବାନାଂ ନ ଧ୍ବଜାନାଂ ନ ବର୍ମିଣାମ୍। ଅତିବିଦ୍ଧୈଃ ଶିତୈର୍ବାଣୈରାସୀଦଦ୍ବ୍ଯଙ୍ଗୁଲିରନ୍ତରମ୍ ॥ 4-57-23 (30699) ଦୈବଯୋଗାଦ୍ଧି ପାର୍ଥସ୍ଯ ହଯାନାମୁତ୍ତରସ୍ଯ ଚ। ଶିକ୍ଷାବଲୋପପନ୍ନତ୍ବାଦସ୍ତ୍ରାଣାଂ ବୈ ପରିକ୍ରମାତ୍। ଧ୍ବଜଗାଣ୍ଡୀବଯୋଶ୍ଚାପି ଦୈବ୍ଯା ଶକ୍ତ୍ଯା ଚ ମାଯଯା ॥ 4-57-24 (30700) ଇତସ୍ତତଶ୍ଚ ସଂଯାନେ ଦୂରେ ବାଽପ୍ଯଥବାଽନ୍ତିକେ। ଦୁର୍ଗେ ବିଷମଜାତେ ବା ସ୍ଥଲେ ନିମ୍ନେ ତଥା କ୍ଷିତୌ। ନ ଚ ରୁଧ୍ଯେଦ୍ଗତିସ୍ତସ୍ଯ ରଥସ୍ଯ ମନସୋ ଯଥା ॥ 4-57-25 (30701) ସମରେଷୁ ତୁ ବିଦ୍ବାଂସସ୍ତସ୍ଯ ତାଂସ୍ତାନ୍ପରିକ୍ରମାନ୍। ବୀର୍ଯମତ୍ଯଦ୍ଭୁତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତଥା ପାର୍ଥସ୍ଯ ତଦ୍ବଲମ୍ । ତ୍ରେସୁରେବଂ ପରେ ଭୀତାଃ ପରାଙ୍ମୁଖରଥା ଅପି। 4-57-26 (30702) କାଲାଗ୍ନିମିବ ବୀଭତ୍ସୁଂ ନିର୍ଦହନ୍ତମିବ ପ୍ରଜାଃ । ନାରଯଃ ପ୍ରେକ୍ଷିତୁଂ ଶେକୁର୍ଜ୍ବଲନ୍ତମିବ ପାବକମ୍ ॥ 4-57-27 (30703) ତାନି ଭିନ୍ନାନ୍ଯନୀକାନି ରେଜୁରର୍ଜୁନମାର୍ଗଣୈଃ। ତିଗ୍ମାଂଶୋଶ୍ଚ ଘନାଭ୍ରାଣି ବ୍ଯାପ୍ତାନୀବ ଗଭସ୍ତିଭିଃ ॥ 4-57-28 (30704) ଅଶୋକାନା ବନାନୀବ ସଞ୍ଚିତୈଃ କୁସୁମୈଃ ଶୁଭୈଃ । ପାର୍ଥଃ ସଂରଞ୍ଜଯାମାସ ରୁଧିରେଣାକୁଲଂ ବଲମ୍ ॥ 4-57-29 (30705) ସହସ୍ରଶୋଽର୍ଜୁନଶରୈଶ୍ଛିନ୍ନାନ୍ଯୁଚ୍ଚାବଚାନି ଚ। ଛତ୍ରାଣି ଚ ପତାକାଶ୍ଚ ଖେଽଭ୍ଯୁବାହ ସଦାଗତିଃ ॥ 4-57-30 (30706) ଯେ ହ୍ଯର୍ଜୁନବଲତ୍ରସ୍ତାଃ ପରିପେତୁର୍ଦିଶୋ ଦଶ। ରଥାତ୍ତଂ ଦେଶମୁତ୍ସୃଜ୍ଯ ପାର୍ଥଚ୍ଛିନ୍ନଯୁଗା ହଯାଃ ॥ 4-57-31 (30707) ନିକୃତ୍ତପୂର୍ବଚରଣାସ୍ତେ ନିପେତୁଃ ଶିତୈଃ ଶରୈଃ। ଶିରୋଭିଃ ପ୍ରଥମଂ ଜଗ୍ମୁର୍ମେଦିନୀଂ ଜଘନୈର୍ହଯାଃ ॥ 4-57-32 (30708) ଚକ୍ଷୁର୍ନାସାବିଷାଣେଷୁ ଦନ୍ତବେଷ୍ଟେଷୁ ଚ ଦ୍ବିପାନ୍। ମର୍ମସ୍ବନ୍ଯେଷୁ ଚାହତ୍ଯ ତଥା ନିଘ୍ନନ୍ଗଜୋତ୍ତମାଃ ॥ 4-57-33 (30709) କୌରବାଣାଂ ଗଜାନାଂ ଚ ଶରୀରୈର୍ଗତଚେତସାମ୍ । କ୍ଷଣେନ ସଂବୃତା ଭୂମିର୍ମେଘୈରିବ ନଭସ୍ଥଲମ୍ ॥ 4-57-34 (30710) ଅସ୍ତ୍ରୈର୍ଦିବ୍ଯୈର୍ମହାବାହୁରର୍ଜୁନଃ ପ୍ରହସନ୍ନିବ । ବଡବାମୁଖସଂଭୂତଃ କାଲାଗ୍ନିରିବ ସଂବୃତଃ ॥ 4-57-35 (30711) ଯଥା ଯୁଗାନ୍ତସମଯେ ସର୍ବଂ ସ୍ଥାବରଜଙ୍ଗମମ୍ । କାଲପକ୍ବମଶେଷେଣ ଧକ୍ଷ୍ଯେଦୁଗ୍ରଶିଖଃ ଶିଖୀ ॥ 4-57-36 (30712) ତଦ୍ବତ୍ପାର୍ଥୋଽସ୍ରତେଜୋଭିର୍ଧନୁଷୋ ନିସ୍ବନେନ ଚ। ଦୈବାଦ୍ବୀର୍ଯାଚ୍ଚ ବୀଭତ୍ସୁସ୍ତସ୍ମିନ୍ଦୌର୍ଯୋଧନେ ବଲେ ॥ 4-57-37 (30713) ରଣେ ଶକ୍ତିମମିତ୍ରାଣାଂ ପ୍ରଣୀଯୋପନିନାଯ ସଃ। ଚେଷ୍ଟାଂ ପ୍ରାଯେଣ ଭୂତାନାଂ ରାତ୍ରିଃ ପ୍ରାଣଭୃତାମିବ ॥ 4-57-38 (30714) ସୋଽତୀଯାତ୍ସହସା ଶତ୍ରୂନ୍ସହସା ତେଽଭିପେଦିରେ । ଶୀଘ୍ରାଦୂରଂ ଦୃଢାମୋଘମସ୍ତ୍ରମସ୍ଯାତିମାନୁଷମ୍ । ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ତେ କୌରବା ଭୀତା ଅତିମାନୁଷବିକ୍ରମମ୍ ॥ 4-57-39 (30715) ଖଗପତ୍ରାଭିସଂବୀତୈଃ ଖାବିଷ୍ଟୈଃ ଖଗମୈରିବ। ଅର୍ଜୁନସ୍ଯ ଖମାବବ୍ରେ ଲୋହିତପ୍ରାଣପୈଃ ଖଗୈଃ ॥ 4-57-40 (30716) ଅର୍ଜୁନେନ ବିନିର୍ମୁକ୍ତାଃ ଶରା ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବନା । ତାର୍କ୍ଷ୍ଯବେଗା ଇବାକାଶେ ସସଞ୍ଜୁଃ ପରମର୍ମସୁ ॥ 4-57-41 (30717) ବର୍ମାଣି ସାରଥିଶ୍ଚୈବ ହେମଜାଲାନି ବାଜିନାମ୍ । କିରୀଟଂ ସୂର୍ଯସଂକାଶଂ ବୈଯାଘ୍ରମଥ ଚର୍ମ ଚ ॥ 4-57-42 (30718) ତତଃ ସର୍ବାଣି ଗାତ୍ରାଣି ରଥସ୍ଯ ଦ୍ବିଷତାଂ ଶରୈଃ । ନୀହାରେଣେବ ଭୂତାନି ଛନ୍ନାନୀହ ଚକାଶିରେ॥ 4-57-43 (30719) ସକୃଦେବ ନ ତଂ ଶେକୁଃ କଥମଭ୍ଯସିତୁଂ ପରେ । ଅନଭ୍ଯସ୍ତଃ ପୁନସ୍ତୈର୍ହି ରଥଃ ସୋଭିପପାତ ତାନ୍ ॥ 4-57-44 (30720) ତଚ୍ଛରା ଦ୍ବିଟ୍ଶରୀରେଷୁ ଯଥା ଚ ନ ସସଞ୍ଜିରେ । ଦ୍ବିଧାଽନୀକେଷୁ ବୀଭତ୍ସୋର୍ନ ସସଞ୍ଜ ରଥସ୍ତଥା ॥ 4-57-45 (30721) ସ ତଦ୍ଧି କ୍ଷୋଭଯାମାସ ବିଗାହ୍ଯାରିବଲଂ ରଥୀ। ଅନନ୍ତବେଗୋ ଭୁଜଗଃ କ୍ରୀଡନ୍ନିବ ମହାର୍ଣବେ ॥ 4-57-46 (30722) ଅସ୍ଯତୋ ନିତ୍ଯମତ୍ଯର୍ଥଂ ସର୍ବଘୋଷାଧିକସ୍ତଥା । ସଂନାଦଃ ଶ୍ରୂଯତେ ଭୂତୈର୍ଧନୁଷଶ୍ଚ କିରୀଟିନଃ ॥ 4-57-47 (30723) ସଂଚ୍ଛିନ୍ନାସ୍ତତ୍ର ମାତଙ୍ଗା ବାଣୈରଲ୍ପାନ୍ତରାନ୍ତରୈଃ। ସଂସ୍ଯୂତାସ୍ତତ୍ର ଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ମେଘା ଇବ ଗଭସ୍ତିଭିଃ ॥ 4-57-48 (30724) ଦିଶୋଽନୁଭ୍ରମତଃ ସର୍ବା ସବ୍ଯଦକ୍ଷିଣମସ୍ଯତଃ। ସତତଂ ଦୃଶ୍ଯତେ ଯୁଦ୍ଧେ ସାଯକାସନମଣ୍ଡଲମ୍ ॥ 4-57-49 (30725) ପତନ୍ତ୍ଯରୂପେଷୁ ଯଥା ଚକ୍ଷୂଂଷି ନ କଦାଚନ। ନାଲକ୍ଷ୍ଯେଷୁ ଶରାଃ ପେତୁସ୍ତସ୍ଯ ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବନଃ ॥ 4-57-50 (30726) ମହାଗଜସହସ୍ରସ୍ଯ ଯୁଗପନ୍ମୃଦ୍ଗତୋ ବନମ୍। କୌନ୍ତେଯରଥମାର୍ଗସ୍ତୁ ରଣେ ଘୋରତରୋଽଭବତ୍ ॥ 4-57-51 (30727) ନୂନଂ ପାର୍ଥଜଯୈଷିତ୍ବାଚ୍ଛକ୍ରଃ ସର୍ବାମରୈଃ ସହ। ହନ୍ତ୍ଯସ୍ମାନିତି ମନ୍ଯନ୍ତେ ପାର୍ଥେନୈବାର୍ଦିତାଃ ପରେ ॥ 4-57-52 (30728) ଘ୍ନନ୍ତମତ୍ଯର୍ଥମହିତାନ୍ସବ୍ଯସାଚିନମାହବେ। କାଲମର୍ଜୁନରୂପେଣ ଗ୍ରସନ୍ତମିବ ଚ ପ୍ରଜାଃ ॥ 4-57-53 (30729) କୁରୁସେନାଶରୀରାଣି ପାର୍ଥେନାନାହତାନ୍ଯପି । ପେତୁଃ ପାର୍ଥହତାନୀବ ପାର୍ଥକର୍ମାନୁଦର୍ଶନାତ୍ ॥ 4-57-54 (30730) ଓଷଧୀନାଂ ଶିରାଂସୀବ କାଲପକ୍ତିସମନ୍ବଯାତ୍। ଅବନେମୁଃ କୁରୂଣାଂ ହି ଶିରାଂସ୍ଯର୍ଜୁନଜାଦ୍ଭଯାତ୍ ॥ 4-57-55 (30731) ଚକାର ଚାର୍ଜୁନଃ କ୍ରୋଧାଦ୍ବିମୁଖାନ୍ରୁଷିତାନପି ॥ 4-57-56 (30732) ଅର୍ଜୁନେନାପି ଭିନ୍ନାନି ବଲାଗ୍ନାଣି ପୁନଃ କ୍ବଚିତ୍। ଚକ୍ରୁର୍ଲୋହିତଧାରାଭିର୍ଧରଣୀଂ ଲୋହିତୋତ୍ତରାମ୍ ॥ 4-57-57 (30733) ଲୋହିତେନାପି ସଂପୃକ୍ତୈଃ ପାଂସୁଭିଃ ପବନୋଦ୍ଧତୈଃ । ତେନୈବ ଚ ସମୁଦ୍ଧୂତୈଃ ସୂକ୍ଷ୍ମୈର୍ଲୋହିତବିନ୍ଦୁଭିଃ ॥ 4-57-58 (30734) ଲୋହିତାର୍ଦ୍ରୈଃ ପ୍ରହରଣୈଃ ପ୍ରଭଗ୍ନା ଲୋହିତୋକ୍ଷିତାଃ। ଲୋହିତେଷୁ ନିମଗ୍ନାସ୍ତେ ନିହତାଶ୍ଚ କିରୀଟିନା ॥ 4-57-59 (30735) ବଭୂବୁର୍ଲୋହିତାସ୍ତତ୍ର ଭୃଶମାଦିତ୍ଯରଶ୍ମଯଃ। ଆକାଶଂ ତତ୍କ୍ଷଣେନାସୀତ୍ସନ୍ଧ୍ଯାଭ୍ରମିବ ଲୋହିତଂ ॥ 4-57-60 (30736) ଅପ୍ଯସ୍ତଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ଚାଦିତ୍ଯୋ ନିବର୍ତେତ ନ ପାଣ୍ଡବଃ। ନିବର୍ତନ୍ତେ ନ ଜିତ୍ବାରିଂ ନିତ୍ଯଜଲ୍ପବିଚକ୍ଷଣାଃ ॥ 4-57-61 (30737) ତାନ୍ସର୍ବାନ୍ସମରେ ଶୂରାନ୍ପୌରୁଷେ ପର୍ଯବସ୍ଥିତାନ୍। ଦିବ୍ଯୈରସ୍ତ୍ରୈରମୋଘାତ୍ମା ସର୍ବାନାର୍ଚ୍ଛଦ୍ଧନୁର୍ଧରାନ୍ ॥ 4-57-62 (30738) ସ ତୁ ଦ୍ରୋଣଂ ତ୍ରିସପ୍ତତ୍ଯା ନାରାଚାନାଂ ସମାର୍ପଯତ୍। ଅଶୀତ୍ଯା ଶକୁନିଂ ଚୈବ ଦ୍ରୌଣିମପ୍ଯାଶୁ ସପ୍ତଭିଃ ॥ 4-57-63 (30739) ଦୁଃସହଂ ଦଶଭିର୍ବାଣୈରର୍ଜୁନଃ ସମବିଧ୍ଯତ । ଦୁଶ୍ଯାସନଂ ଦ୍ବାଦଶଭିଃ କୃପଂ ଶାରଦ୍ବତଂ ତ୍ରିଭିଃ। ଭୀଷ୍ମଂ ଶାନ୍ତନବଂ ଷଷ୍ଟ୍ଯା ପ୍ରତ୍ଯବିଧ୍ଯତ୍ସ୍ତନାନ୍ତରେ ॥ 4-57-64 (30740) ସ କର୍ଣଂ କର୍ଣିନାଽବିଧ୍ଯତ୍ପୀତେନ ନିଶିତେନ ଚ। ବାସବିର୍ଦ୍ବିଷତାଂ ମଧ୍ଯେ ବିବ୍ଯାଧ ପରମେଷୁଣା ॥ 4-57-65 (30741) ସ କର୍ଣଂ ସତନୁତ୍ରାଣଂ ନିର୍ଭିଦ୍ଯ ନିଶିତଃ ଶରଃ। ଅଗଚ୍ଛଦ୍ଦାନଯନ୍ଭୂମିଂ ଚୋଦିତୋ ଦୃଢଧନ୍ବନା ॥ 4-57-66 (30742) ତତୋଽସ୍ଯ ବାହାନ୍ବ୍ଯହନଚ୍ଚତୁର୍ଭିଶ୍ଚତୁରଃ କ୍ଷୁରୈଃ । ସାରଥେଶ୍ଚ ଶିରଃ କାଯାଦପାହରଦରିନ୍ଦମଃ । ଅର୍ଧଚନ୍ଦ୍ରେଣ ଚିଚ୍ଛେଦ ଚାପଂ ତସ୍ଯ କରେ ସ୍ଥିତମ୍ ॥ 4-57-67 (30743) ତସ୍ମିନ୍ବିଦ୍ଧେ ମହାଭାଗେ କର୍ଣେ ସର୍ବାସ୍ତ୍ରପାରଗେ। ହତାଶ୍ବସୂତେ ବିରଥେ ତତୋଽନୀକମଭଜ୍ଯତ ॥ ॥ 4-57-68 (30744) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ସପ୍ତପଞ୍ଚାଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 57 ॥

4-58-0 (30745) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-58-0x (3231) ତତ୍ପ୍ରଭଗ୍ନଂ ବଲଂ ସର୍ବଂ ବିପୁଲୌଘସ୍ବନଂ ତଥା। ଭୀଷ୍ମମାସାଦ୍ଯ ସଂତସ୍ଥୌ ବେଲାମିବ ମହୋଦଧିଃ ॥ 4-58-1 (30746) ତାନି ସର୍ବାଣି ଗାଙ୍ଗେଯଃ ସମାଶ୍ବାସ୍ଯ ପରଂତପଃ । ତତୋ ବ୍ଯୂହ୍ଯ ମହାବାହୁଃ ସମରେଷ୍ବପରାଜିତଃ ॥ 4-58-2 (30747) ରଥନାଗାଶ୍ବକଲିକଂ ଯୁଯୁଜେ ଯୁଦ୍ଧକୋବିଦଃ । ଅଭେଦ୍ଯଂ ପଂରସୈନ୍ଯାନାଂ ଶୂରୈରପି ସମୀକ୍ଷିତମ୍ ॥ 4-58-3 (30748) ଆଚାର୍ଯଦୁର୍ଯୋଧନସୂତପୁତ୍ରୈଃ କୃପେଣ ଭୀଷ୍ମେଣ ଚ ପାଲିତାନି। ଅବଧ୍ଯକଲ୍ପାନି ଦୁରାସଦାନି ରଥାଶ୍ବମାତଙ୍ଗସମାକୁଲାନି ଚ ॥ 4-58-4 (30749) ତେଷାମନୀକାନି କିରୀଟମାଲୀ ବ୍ଯୂଢାନି ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ବିପୁଲଧ୍ବଜାନି। ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବା ଦ୍ବିଷତାଂ ନିହନ୍ତା ବୈରାଟିମାମନ୍ତ୍ର୍ଯ ତତୋଽଭ୍ଯୁବାଚ ॥ 4-58-5 (30750) ସୁସଂଗୃହୀତୈରଥ ରଶ୍ମିଭିସ୍ତ୍ବଂ ହଯାନ୍ନିଯମ୍ଯ ପ୍ରସମୀକ୍ଷ୍ଯ ଯତ୍ତଃ। ସଂପ୍ରେଷଯାଶୁ ପ୍ରତିବୀରମେନଂ ବୈକର୍ତନଂ ଯୋଧଯିତୁଂ ବୃଣୋମି ॥ 4-58-6 (30751) ଯାଂ ହସ୍ତିକକ୍ଷ୍ଯାଂ ବହୁଧା ବିଚିତ୍ରାଂ ସ୍ତମ୍ଭେ ରଥେ ପଶ୍ଯସି ଦର୍ଶନୀଯାମ୍ । ବିବର୍ତମାନାଂ ଜ୍ବଲନପ୍ରକାଶାଂ ବୈକର୍ତନସ୍ଯୈତଦନୀକମଗ୍ର୍ଯମ୍ ॥ 4-58-7 (30752) ଏତେନ ଶୀଘ୍ରଂ ପ୍ରତିପାଦଯେମାନ୍ ଶ୍ବେତାନ୍ହଯାନ୍କାଞ୍ଚନଜାଲକକ୍ଷ୍ଯାନ୍ । ସର୍ବଂ ଜବଂ ତତ୍ର ବିଦର୍ଶଯିଷ୍ଯେ ହ୍ଯାସାଦଯୈତଦ୍ରଥବୀରବୃନ୍ଦମ୍ ॥ 4-58-8 (30753) ଗଜୋ ଗଜନେବ ହି ଯୋଦ୍ଧୁକାମୋ ମଯା ସଦା କାଙ୍କ୍ଷତି ସୂତପୁତ୍ରଃ । ତମେବ ମାଂ ପ୍ରାପଯ ସୂତପୁତ୍ରଂ ଦୁର୍ଯୋଧନୋପାଶ୍ରଯଜାତଦର୍ପମ୍ । ତଂ ପାତଯିଷ୍ଯାମି ରଥସ୍ଯ ମଧ୍ଯେ ସହସ୍ରନେତ୍ରୋଽଶନିନେବ ବୃତ୍ରମ୍ ॥ 4-58-9 (30754) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-58-10x (3232) ସ ତୈର୍ହଯୈର୍ଜାତଜବୈର୍ବୃହଦ୍ଭିଃ ପୁତ୍ରୋ ବିରାଟସ୍ଯ ହିରଣ୍ଯକକ୍ଷ୍ଯୈ । ବିଧ୍ବଂସଯଂସ୍ତଦ୍ରଥିନାମନୀକଂ ତତୋଽବହତ୍ପାଣ୍ଡବମାଜିମଧ୍ଯେ ॥ 4-58-10 (30755) ତମାପତନ୍ତଂ ପରମେଣ ତେଜସା ସମୀକ୍ଷ୍ଯ ବୈକର୍ତନମଭ୍ଯରକ୍ଷନ୍। ଅଭ୍ଯଦ୍ରବଂସ୍ତେ ରଥବୀରବୃନ୍ଦା ବ୍ଯାଘ୍ରେଣ ଚାକ୍ରାନ୍ତମିବର୍ଷଭଂ ରଣେ ॥ 4-58-11 (30756) ଚିତ୍ରାଙ୍ଗଦଶ୍ଚିତ୍ରରଥଶ୍ଚ ବୀରଃ ସଂଗ୍ରାମଜିଦ୍ଦୁଃସହଚିତ୍ରସେନୌ । ବିବିଂଶତିର୍ଦୁର୍ମୁଖଦୁର୍ଜଯୌ ଚ ବିକର୍ଣଦୁଃଶାସନସୌବଲାଶ୍ଚ। ଶୋଣୋ ନିଷେଧଶ୍ଚ ତମନ୍ବଯୁସ୍ତେ ବୈକର୍ତନଂ ଶୀଘ୍ରତରଂ ଯୁବାନଃ ॥ 4-58-12 (30757) ପୁତ୍ରା ଯଯୁସ୍ତେ ସହସୋଦରାଶ୍ଚ ବୈକର୍ତନଂ ପାର୍ଥଗତଂ ସମୀକ୍ଷ୍ଯ । ପ୍ରଗୃହ୍ଯ ଚାପାନି ମହାବଲା ରଣେ ଧନଂଜଯଂ ପର୍ଯକିରଞ୍ଶରାର୍ଚିଭିଃ ॥ 4-58-13 (30758) ତେଷାଂ ଧନୁର୍ଜ୍ଯାକୃତନୈକତନ୍ତ୍ରୀଂ ପ୍ରାସୋପବୀଣାଂ ଶରସଙ୍ଘକୋଣାମ୍। କରାଗ୍ରଯନ୍ତ୍ରାଂ ସ୍ଥିରଚାପଦଣ୍ଡାଂ ବୀଣାମୁପାବାଦଯଦାଶୁ ପାର୍ଥଃ ॥ 4-58-14 (30759) ତସ୍ମିଂସ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧେ ତୁମୁଲେ ପ୍ରବୃତ୍ତେ ପାର୍ଥଂ ବିକର୍ଣୋଽତିରଥଂ ରଥେନ । ବିପାଠବର୍ଷେଣ କୁରୁପ୍ରବୀରୋ ଭୀମେନ ଭୀମାନୁଜମାସସାଦ ॥ 4-58-15 (30760) ତତୋ ବିକର୍ଣସ୍ଯ ଧନୁର୍ବିକୃତ୍ଯ ଜାମ୍ବୁନଦେନୋପହିତଂ ଦୃଢଜ୍ଯମ୍। ନ୍ଯପାତଯତ୍ତଦ୍ଧ୍ବଜମସ୍ଯ ବିଦ୍ଧ୍ବା ଛିନ୍ନଧ୍ବଜଃ ସୋଽପ୍ଯପଯାଞ୍ଜବେନ ॥ 4-58-16 (30761) ତଂ ଶାତ୍ରବାଣାଂ ଗଣବାଧିତାରଂ କର୍ମାଣି କୁର୍ବାଣମମାନୁପାଣି। ଶତ୍ରୁଂତପୋ ବୈରମମୃଷ୍ଯମାଣଃ ସମାର୍ପଯତ୍କୂର୍ମନଖେନ ପାର୍ଥମ୍ ॥ 4-58-17 (30762) ସ ତେନ ରାଜ୍ଞାଽତିରଥେନ ବିଦ୍ଧୋ ବିଗାହମାନୋ ଧ୍ବଜିନୀଂ ପେରପାମ୍ । ଶତ୍ରୁଂତପଂ ପଞ୍ଚଭିରାଶୁ ବିଦ୍ଧ୍ବା ତତୋଽସ୍ଯ ସୂତଂ ଦଶଭିର୍ଜଘାନ ॥ 4-58-18 (30763) ତତଃ ସ ବିଦ୍ଧୋ ଭରତର୍ଷଭେଣ ବାଣେନ କାଯାବରଣାତିଗେନ । ଗତାସୁରାଜୌ ନିପପାତ ରାଜନ୍ନଗୋ ନଗାଗ୍ରାଦିବ ବାତରୁଗ୍ଣଃ ॥ 4-58-19 (30764) ରଥର୍ଷଭାସ୍ତେ ତୁ ରଥର୍ଷଭେଣ ବୀରା ରଣେ ବୀରତରେଣ ଭଗ୍ନାଃ । ଚକମ୍ପିରେ ବାତବଶେନ କାଲେ ପ୍ରକମ୍ପିତାନୀବ ମହାବନାନି ॥ 4-58-20 (30765) ହତାଶ୍ଚ ପାର୍ଥେନ ନରପ୍ରବୀରା ଭୂମୌ ଯୁବାନଃ ସୁଷ୍ରୁଷୁଃ ସୁବେଷାଃ । ବସୁପ୍ରଦା ବାସବତୁଲ୍ଯବୀର୍ଯାଃ ପରାଜିତା ବାସବଜେନ ସଙ୍ଖ୍ଯେ। ସୁବର୍ଣକାର୍ଷ୍ଣାଯସବର୍ଭନଦ୍ଧା ନାଗା ଯଥା ହୈମବତେ ପ୍ରବୃଦ୍ଧାଃ ॥ 4-58-21 (30766) ତଥା ସ ଶତ୍ରୂନ୍ସମରେ ବିନିଘ୍ନନ୍ ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବା ପୁରୁଷପ୍ରବୀରଃ। ଚଚାର ସଙ୍ଖ୍ଯେ ବିଦିଶୋ ଦିଶଶ୍ଚ ଦହନ୍ନିବାଗ୍ନିର୍ବନମାତପାନ୍ତେ ॥ 4-58-22 (30767) ସୁଜୀର୍ଣପର୍ଣାନି ଯଥା ବସନ୍ତେ ବିଶାତଯିତ୍ବା ତୁ ରଜୋ ନୁଦନ୍ଖେ। ତଥା ସପତ୍ନାନ୍ବିକିରନ୍କିରୀଟୀ ଚଚାର ସଙ୍ଖ୍ଯେଽତିରଥୋ ରଥେନ ॥ 4-58-23 (30768) ଶୋଣାଶ୍ବବାହସ୍ଯ ହଯାନ୍ନିହତ୍ଯ ବୈକର୍ତନଭ୍ରାତୁରଦୀନସତ୍ବଃ । ଏକେନ ସଂଗ୍ରାମଜିତଃ ଶରେଣ ଶିରୋ ଜହାରାଥ କିରୀଟମାଲୀ ॥ 4-58-24 (30769) ତସ୍ମିନ୍ହତେ ଭ୍ରାତରି ସୂତପୁତ୍ରୋ ବୈକର୍ତନୋ ବୀର୍ଯମଦପ୍ରତାପୀ । ପ୍ରଗୃହ୍ଯ ଦନ୍ତାବିବ ନାଗରାଜୋ ମହାବଲଃ ସିଂହମିବାଜଗାମ ॥ 4-58-25 (30770) ସ ପାଣ୍ଡବଂ ଦ୍ବାଦଶଭିଃ ପୃଷତ୍କୈର୍ବୈକର୍ତନଃ ପାର୍ଥମୁପାଜଘାନ୍ । ବିବ୍ଯାଧ ଗାତ୍ରେଷୁ ହଯାଂଶ୍ଚ ସର୍ବାନ୍ବିରାଟପୁତ୍ରଂ ଚ ଶରୈର୍ବିଜଘ୍ନେ ॥ 4-58-26 (30771) ତମାପତନ୍ତଂ ସମରେ କିରୀଟୀ ବୈକର୍ତନଂ ସର୍ବସମୃଦ୍ଧତେଜାଃ। ପ୍ରଚ୍ଛାଦଯାମାସ ମହାଧନୁଷ୍ମାନ୍ନ୍ଯଷେଧଯଚ୍ଛତ୍ରୁଗଣାଂଶ୍ଚ ବୀରଃ ॥ 4-58-27 (30772) ନିହତ୍ଯ କର୍ଣସ୍ଯ ତତଃ କିରୀଟୀ ପୁରଶ୍ଚରାଂଶ୍ଚାପି ଚ ପୃଷ୍ଠଗୋପାନ୍ । ସମୀପମଭ୍ଯାଗମଦପ୍ରମେଯୋ ବିତତ୍ଯ ପକ୍ଷୌ ଗରୁଡୋ ଯଥୋରଗମ୍ ॥ 4-58-28 (30773) ତାବୁତ୍ତମୌ ସର୍ବଧନୁର୍ଧରାଣାଂ ମହାବଲୌ ସର୍ବସପତ୍ନସାହୌ । କର୍ଣଂ ଚ ପାର୍ଥଂ ଚ ନିଶମ୍ଯ ଯୁଦ୍ଧେ ଦିଦୃକ୍ଷମାଣାଃ କୁରବୋଽବତସ୍ଥୁଃ ॥ 4-58-29 (30774) ତଂ ପାଣ୍ଡବଃ ସ୍ପଷ୍ଟମୁଦୀର୍ଣକୋପଂ କୃତାଗସଂ କର୍ଣମୁଦୀକ୍ଷ୍ଯ କୋପାତ୍। କ୍ଷଣେନ ସାଶ୍ବଂ ସରଥଂ ସସୂତମନ୍ତର୍ଦଧେ ମେଘ ଇବାତିବୃଷ୍ଟ୍ଯା ॥ 4-58-30 (30775) ତତଃ ସଯୁଗ୍ଯାଃ ସରଥାଃ ସନାଗା ଯୋଧା ବିନେଦୁର୍ଭରତର୍ଷଭାଣାମ୍। ଅନ୍ତର୍ହିତଂ ଭୀଷ୍ମମୁଖାଃ ସମୀକ୍ଷ୍ଯ କିରୀଟିନା କର୍ଣରଥଂ ପୃଷତ୍କୈଃ ॥ 4-58-31 (30776) ସ ଚାପି ତାନର୍ଜୁନବାହୁମୁକ୍ତାଞ୍ଶରାଞ୍ଶରୌଘୈଃ ପ୍ରତିହତ୍ଯ ତୂର୍ଣମ୍ । ବଭୌ ମହାତ୍ମା ସଧନୁଃ ସବାଣଃ ସବିଷ୍ଫୁଲିଙ୍ଗୋଽଗ୍ନିରିବାଥ କର୍ଣଃ ॥ 4-58-32 (30777) ତତସ୍ତୁ ଜଜ୍ଞେ କରତାଲଘୋଷଃ ସଶଙ୍ଖଭେରୀପଣବାକୁଲସ୍ତୁ। ପ୍ରକ୍ଷ୍ବେଲିତାସ୍ଫୋଟିତସିଂହନାଦୈର୍ବୈକର୍ତନଂ ପୂଜଯତାଂ କୁରୂଣାମ୍ ॥ 4-58-33 (30778) ଆଧୂତଲାଙ୍ଗୂଲମହାପତାକଂ ରଥୋତ୍ତମଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠତମଂ କୁରୂଣାମ୍। ତତଃ ସଗାଣ୍ଡୀବକୃତପ୍ରଣାଦଂ କିରୀଟିନଂ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ନନାଦ କର୍ଣଃ ॥ 4-58-34 (30779) ପାର୍ଥୋପି ବୈକର୍ତନମର୍ଦଯିତ୍ବା ସାଶ୍ବଂ ସକେତୁଂ ସରଥଂ ସସୂତମ୍। ନନାଦ ହର୍ଷାତ୍ସହସା କିରୀଟୀ ପିତାମହଂ ଦ୍ରୋଣକୃପୌ ଚ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ॥ 4-58-35 (30780) ସିଷେଚ ପାର୍ଥଂ ବହୁଭିଃ ଶରୌଘୈର୍ବୈକର୍ତନଃ ସଂଯତି ତୀକ୍ଷ୍ଣବେଗୈଃ । ବୈକର୍ତନଶ୍ଚାପି କିରୀଟମାଲୀ ପ୍ରଚ୍ଛାଦଯାମାସ ଶିତୈଃ ଶରୌଘୈଃ ॥ 4-58-36 (30781) ତଯୋରମୋଘନ୍ସୃଜତୋଃ ଶରୌଘାନସ୍ତ୍ରଜ୍ଞଯୋରାସ ମହାନ୍ବିମର୍ଦଃ। ରାହୁପ୍ରମୁକ୍ତାବିବ ଚନ୍ଦ୍ରସୂର୍ଯୌ କ୍ଷଣାନ୍ତରେଣାନୁଦଦର୍ଶ ଲୋକଃ ॥ 4-58-37 (30782) ହତାସ୍ତୁ ପାର୍ଥେନ ରଥପ୍ରବୀରା ଭୂମୌ ଯୁବାନଃ ସୁପୁପୁଃ ସୁକେଶାଃ । ସୁବର୍ଣଲୋହାଯସବର୍ମଗାତ୍ରା ବୃକ୍ଷା ଯଥା ହୈମବତେ ନିକୃତ୍ତାଃ ॥ 4-58-38 (30783) ତଥା ସ ଶତ୍ରୂନ୍ସମରେ ବିନିଘ୍ନନ୍ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବା ବ୍ଯଧମତ୍ସପତ୍ନାନ୍। ଚଚାର ସଙ୍ଖ୍ଯେ ବିଦିଶୋ ଦିଶଶ୍ଚ ଦହନ୍ନିବାଗ୍ନିର୍ବନମାତପାନ୍ତେ ॥ 4-58-39 (30784) ସୁଶୀର୍ଣପର୍ଣାନି ଯଥା ବସନ୍ତେ ବିଧୂନଯନ୍ବାଯୁରିବାଲ୍ପସାରାନ୍ । ତଥା ସପତ୍ନାନ୍ବିଧମନ୍କିରୀଟୀ ଚଚାର ସଙ୍ଖ୍ଯେଽତିରଥୋ ରଥେନ ॥ 4-58-40 (30785) ଶତ୍ରୂନିବେନ୍ଦ୍ରଃ ସମରେ କିରୀଟୀ ବିଦ୍ରାବଯଂସ୍ତଦ୍ରଥବୀରବୃନ୍ଦମ୍। ପ୍ରାଚ୍ଛାଦଯଚ୍ଚରୁକିରୀଟମାଲୀ ବରେଷୁଭିଃ ଶତ୍ରୁଗଣାନନେକାନ୍ ॥ 4-58-41 (30786) କର୍ଣଂ ତଦୋବାଚ କିରୀଟମାଲୀ ଶୂରଃ କୁରୂଣାଂ ପ୍ରବରୋଽଭିଗର୍ଜନ୍ ॥ 4-58-42 (30787) କର୍ଣ ଯସ୍ତ୍ବଂ ସଭାମଧ୍ଯେ ବହ୍ବବଦ୍ଧଂ ପ୍ରଭାଷସେ। ନ ମେ ଯୁଧି ସମୋସ୍ତୀତି ତଦିଦଂ ପ୍ରତ୍ଯୁପସ୍ଥିତମ୍ ॥ 4-58-43 (30788) ସଭାଯାଂ ପୌରୁଷଂ ପ୍ରୋଚ୍ଯ ଧର୍ମମୁତ୍ସୃଜ୍ଯ କେବଲମ୍। କର୍ତୁମିଚ୍ଛସି ଯତ୍କର୍ମ ତନ୍ମନ୍ଯେ ଦୁଷ୍କରଂ ତ୍ବଯା। 4-58-44 (30789) ଯତ୍ତ୍ବଯା କଥିତଂ ପୂର୍ବଂ ନାସ୍ତି ମତ୍ସମ ଇତ୍ଯପି। ତତ୍ସତ୍ଯଂ କୁରୁ ରାଧେଯ କୁରୁମଧ୍ଯେ ମଯା ସହ ॥ 4-58-45 (30790) ସଭାଯାଂ ଯସ୍ତୁ ପାଞ୍ଚାଲୀଂ କ୍ଲିଶ୍ଯମାନାଂ ତଦା ତ୍ବଯା । ଦୃଷ୍ଟବାନସ୍ମି ତସ୍ଯାଦ୍ଯ ଫଲମଶ୍ରୁହି କେବଲମ୍ ॥ 4-58-46 (30791) ଧର୍ମପାଶନିବଦ୍ଧେନ ଯନ୍ମଯା ମର୍ଷିତଂ ତବ। ତସ୍ଯ ପାପସ୍ଯ ରାଧେଯ ଫଲଂ ପ୍ରାପ୍ନୁହି ଦୁର୍ମତେ ॥ 4-58-47 (30792) ଏହି କର୍ଣ ମଯା ସାର୍ଧମିହାଦ୍ଯ କୁରୁ ବୈଶସମ୍। ପ୍ରେକ୍ଷକା କୁରବଃ ସନ୍ତୁ ସର୍ବେ ତେ ସହସୈନିକାଃ ॥ 4-58-48 (30793) ଇଦାନୀମେବ ତାବତ୍ତ୍ବମପଯାତୋ ରଣାନ୍ମମ। କସ୍ମାଜ୍ଜୀବସି ରାଧେଯ ନିହତସ୍ତ୍ବନୁଜସ୍ତବ ॥ 4-58-49 (30794) ଯୋ ଭ୍ରାତରଂ ପାତଯିତ୍ବା କସ୍ତ୍ଯକ୍ତ୍ବା ଚ ରଣାଜିରମ୍ । ତ୍ବଦନ୍ଯଃ ପୁରୁଷଃ ସତ୍ସୁ ବ୍ରୂଯାଦେବଂ ବ୍ଯବସ୍ଥିତଃ ॥ 4-58-50 (30795) କର୍ଣ ଉବାଚ। 4-58-51x (3233) ବ୍ରବୀଷି ବାଚା ଯତ୍ପାର୍ଥ କର୍ମଣା ତତ୍ସମାଚର। ବିଶେଷିତୋ ହି ତ୍ବଂ ବାଚା କର୍ମଣାପ୍ରତିମଂ ଭୁବି ॥ 4-58-51 (30796) ଯତ୍ତ୍ବଯା ମର୍ଷିତଂ ପୂର୍ବଂ ତଦଶକ୍ତେନ ମର୍ଷିତମ୍ । ଇତି ଗୃହ୍ଣୀମ ତେ ପାର୍ଥ ତମଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପରାକ୍ରମମ୍ ॥ 4-58-52 (30797) ଧର୍ମପାଶନିବଦ୍ଧେନ ଯତ୍ତ୍ବଯା ମର୍ଷିତଂ ପୁରା। ତଥୈବ ବଦ୍ଧମାତ୍ମାନମବଦ୍ଧ ଇତି ମନ୍ଯସେ ॥ 4-58-53 (30798) ନ ହି ତାବଦ୍ବନେ ବାସୋ ଯଥୋକ୍ତଂ ଚରିତସ୍ତ୍ବଯା । କ୍ଲିଷ୍ଟସ୍ତ୍ବମର୍ଥଲୋଭାତ୍ତୁ ସମଯଂ ଛେତ୍ତୁମିଚ୍ଛସି ॥ 4-58-54 (30799) ଯଦି ଚେନ୍ଦ୍ରଃ ସ୍ବଯଂ ପାର୍ଥ ତବ ଯୁଦ୍ଧ୍ଯେତ କାରଣାତ୍। ତଥାଽପିନ ବ୍ଯଥା କାଚିନ୍ମମ ସ୍ଯାଦ୍ବିକ୍ରମିଷ୍ଯତଃ ॥ 4-58-55 (30800) ଅଯଂ କୌନ୍ତେଯକାମସ୍ତେ ନଚିରାତ୍ସମୁପସ୍ଥିତଃ। ଯୋତ୍ସ୍ଯସେ ହି ମଯା ସାର୍ଧମତ୍ର ପଶ୍ଯାମି ତେ ବଲମ୍ ॥ 4-58-56 (30801) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-58-57x (3234) ଇତି କର୍ଣୋ ବ୍ରୁବନ୍ନେବ ବୀଭତ୍ସୁମପରାଜିତମ୍। ଅଭ୍ଯଯାଦ୍ବିସୃଜନ୍ବାଣାନ୍କାଯାବରଣଭେଦିନଃ ॥ 4-58-57 (30802) ପ୍ରତିଜଗ୍ରାହ ତାନ୍ପାର୍ଥଃ ପ୍ରୀଯମାଣୋ ମହାରଥଃ ॥ 4-58-58 (30803) ଶରବର୍ଷେଣ ମହତା ପର୍ଜନ୍ଯ ଇବ ବୃଷ୍ଟିମାନ୍। ଅଭୀଯାଯ ହି ବୀଭତ୍ସୁର୍ଗାଣ୍ଡୀବଂ ବିକ୍ଷିପନ୍ଧନୁଃ ॥ 4-58-59 (30804) ଜିଘାଂସୁଃ ସମରେ କର୍ଣଂ ବିସସର୍ଜ ଶରାନ୍ବହୂନ୍। ତାନ୍କର୍ଣଃ ପ୍ରତିଜଗ୍ରାହ ବାଯୁବେଗମିବାଚଲଃ ॥ 4-58-60 (30805) ତଯୋର୍ଦୈବାସୁରସମଃ ସନ୍ନିପାତୋଽଭବନ୍ମହାନ୍। କିରତୋଃ ଶରଜାଲାନି କୃତ୍ସ୍ନଂ ବ୍ଯୋମ ନିରନ୍ତରଂ ॥ 4-58-61 (30806) ଉତ୍ପେତୁର୍ମେଘଜାଲାନି ଘୋରରୂପାଣି ସର୍ବଶଃ । ବବର୍ଷ ଚ ରଜୋ ଭୌମଂ କର୍ଣପାର୍ଥସମାଗମେ ॥ 4-58-62 (30807) ନ ସ୍ମ ସୂର୍ଯଃ ପ୍ରତପତି ନ ଚ ବାତି ସମୀରଣଃ। ଶରପ୍ରଚ୍ଛାଦିତଂ ବ୍ଯୋମ ଛାଯାଭୂତମିବାଭବତ୍ ॥ 4-58-63 (30808) ଗାଣ୍ଡୀବସ୍ଯ ଚ ନିର୍ଘୋଷଃ କର୍ଣସ୍ଯ ଧନୁଷସ୍ତଥା। ଦହ୍ଯତାମିବ ବେଣୂନାମାସୀତ୍ପରମଦାରୁଣଃ ॥ 4-58-64 (30809) ଅର୍ଜୁନସ୍ତୁ ହଯାନ୍ନାଗାନ୍ରଥାଂଶ୍ଚ ବିନିପାତଯନ୍। କ୍ଷୋଭଯାମାସ ତତ୍ସୈନ୍ଯଂ କର୍ଣଂ ବିବ୍ଯାଧ ଚାସକୃତ୍ ॥ 4-58-65 (30810) ତତଃ ପାର୍ଥୋ ମହାବାହୁଃ କର୍ଣସ୍ଯ ଧନୁରଚ୍ଛିନତ୍। ଛିନ୍ନଧନ୍ବା ତତଃ କର୍ଣଃ ଶକ୍ତିଂ ଚିକ୍ଷେପ ବେଗବାନ୍ ତାଂ ଶକ୍ତିଂ ସମରେ ପାର୍ଥଶ୍ଚିଚ୍ଛେଦ ନିଶିତୈଃ ଶରୈଃ ॥ 4-58-66 (30811) ତତୋ ନିପେତୁର୍ବହୁଶୋ ରାଧେଯସ୍ଯ ପଦାନୁଗାଃ । ତାଂଶ୍ଚ ଗାଣ୍ଡୀବନିର୍ମୁକ୍ତୈଃ ପ୍ରାହିଣୋଦ୍ଯମସାଦନମ୍ ॥ 4-58-67 (30812) ଅଶେରତାବୃତ୍ଯ ମହୀଂ ସମଗ୍ରାଂ ପାର୍ଥେଷୁମାର୍ଗେ ନିହତା ଦ୍ବିପେନ୍ଦ୍ରାଃ । ହିରଣ୍ଯକକ୍ଷ୍ଯାଂ ଶରଜାଲଚିତ୍ରା ଯଥା ନଗାଃ ପାବକଜାଲନଦ୍ଧାଃ ॥ 4-58-68 (30813) ତଂ ଶତ୍ରୁସେନାଙ୍ଗନିବର୍ହଣାନି କର୍ମାଣି କୁର୍ବାଣମମାନୁଷାଣି । ବୈକର୍ତନଃ ପୂର୍ବମମୃଷ୍ଯମାଣଃ ସମାର୍ପଯଲ୍ଲକ୍ଷ୍ଯମିବାଶୁ ପାର୍ଥମ୍ ॥ 4-58-69 (30814) ତତଶ୍ଚତୁର୍ଭିସ୍ତୁରଗାନ୍ବିକୃଷ୍ଯ ବିବ୍ଯାଧ କର୍ଣୋଽଥ ଧନଂଜଯସ୍ଯ। ଷଙ୍ଭିଶ୍ଚ ସୂତଂ ଦଶଭିର୍ହଯାଂଶ୍ଚ ଷଷ୍ଟ୍ଯା ଚ ପାର୍ଥଂ ତ୍ରିଭିରସ୍ଯ କେତୁମ୍ ॥ 4-58-70 (30815) ସବିଷ୍ଫୁଲିଙ୍ଗୋଜ୍ଜ୍ବଲଭୀମଘୋଷଃ କୋପେନ୍ଧନଃ କେତୁଶିଖଃ ଶରାର୍ଚିଃ । କର୍ଣାଗ୍ନିରସ୍ତ୍ରାନିଲଭୀମବାତୋ ବଭୌ ଦିଧକ୍ଷନ୍ନିବ ପାର୍ଥକକ୍ଷମ୍ ॥ 4-58-71 (30816) ସ୍ବନେମିଶଙ୍ଖସ୍ବନଭୀମଘୋଷଶ୍ଚଲତ୍ପତାକୋଜ୍ଜ୍ବଲଭୀମବିଦ୍ଯୁତ୍। ପାର୍ଥାମ୍ବୁଦଃ ଶସ୍ତ୍ରଶରାମ୍ବୁଧାରଃ କର୍ଣାନଲଂ ସଂଶମଯାଂଚକାର ॥ 4-58-72 (30817) ତେନାତିବିଦ୍ଧଃ ସମରେ କିରୀଟୀ ପ୍ରବୋଧିତଃ ସିଂହ ଇବ ପ୍ରସୁପ୍ତଃ। ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବା ପ୍ରବରଃ କୁରୂଣାଂ ପ୍ରତତ୍ବରେ କର୍ଣବଧାଯ ଜିଷ୍ଣୁଃ ॥ 4-58-73 (30818) ସ ବ୍ରାହ୍ମମସ୍ତ୍ରଂ ସମରେ କିରୀଟୀ ପ୍ରାଦୁଶ୍ଚକାରାଦ୍ଭୁତବୀର୍ଯକର୍ମା । ସନ୍ତାପଯନ୍କର୍ଣରଥଂ ଶରୌଘୈର୍ଲୋକାନିମାନ୍ତ୍ସୂର୍ଯ ଇବାଂଶୁମାଲୀ ॥ 4-58-74 (30819) ସ ହସ୍ତିନେବାଭିହତୋ ଗଜେନ୍ଦ୍ରଃ ପ୍ରଗୃହ୍ଯ ଭଲ୍ଲାନ୍ନିଶିତାନ୍ନିଷଙ୍ଗାତ୍। ଆକର୍ଣପୂର୍ଣେ ତୁ ଧନୁର୍ବିକୃଷ୍ଯ ବିବ୍ଯାଧ ବାଣୈରଥ ସୂତପୁତ୍ରମ୍ ॥ 4-58-75 (30820) ଅଥାସ୍ଯ ବାହୂ ସଶିରୋ ଲଲାଟଂ ଗ୍ରୀବାମୁରଃ ସ୍କନ୍ଧଭୁଜାନ୍ତରଂ ଚ। କର୍ଣସ୍ଯ ପାର୍ଥୋ ଯୁଧି ନିର୍ବିଭେଦ ବଜ୍ରୈରିବାଦ୍ରିଂ ଭଗବାନ୍ମହେନ୍ଦ୍ରଃ ॥ 4-58-76 (30821) ସ ପାର୍ଥମୁକ୍ତାନବିଷହ୍ଯ ବାଣାନ୍ ଗଜୋ ଗଜେନେବ ଜିତସ୍ତରସ୍ବୀ। ବିହାଯ ସଂଗ୍ରାମଶିରୋପଯାତୋ ବୈକର୍ତନଃ ପାର୍ଥଶରାଭିତପ୍ତଃ ॥ 77 ॥ ॥ 4-58-77 (30822) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଅଷ୍ଟପଞ୍ଚାଶୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 58 ॥

4-59-0 (30823) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-59-0x (3235) ଜିତଂ ବୈକର୍ତନଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପାର୍ଥୋ ବୈରାଟିମବ୍ରବୀତ୍। ସ୍ଥିରୋ ଭବ ତ୍ବଂ ସଂଗ୍ରାମେ ଜଯୋଽସ୍ମାକଂ ନୃପାତ୍ମଜଃ ॥ 4-59-1 (30824) ଯାବଚ୍ଛଙ୍ଖମୁପାଧ୍ଯାସ୍ଯେ ଦ୍ବିଷତାଂ ରୋମହର୍ଷଣମ୍। ଅବିକ୍ଲବମସଂଭ୍ରାନ୍ତମବ୍ଯକ୍ତହୃଦଯେକ୍ଷଣମ୍। 4-59-2 (30825) ଯାହି ଶୀଘ୍ରଂ ଯତୋ ଦ୍ରୋଣୋ ମମାଚାର୍ଯୋ ରଣେ ସ୍ଥିତଃ ॥ ତଥା ସଂକ୍ରୀଡମାନସ୍ଯ ଅର୍ଜୁନସ୍ଯ ରଣାଜିରେ। 4-59-3 (30826) ବଲଂ ସତ୍ବଂ ଚ ତେଜଶ୍ଚ ଲାଘବଂ ଚ ବ୍ଯବର୍ଧତ ॥ ତଚ୍ଚାଦ୍ଭୁତମଭିପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ଭଯମୁତ୍ତରମାବିଶତ୍ ॥ 4-59-4 (30827) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-59-5x (3236) ଅସ୍ତ୍ରାଣାଂ ତବ ଦିବ୍ଯାନାଂ ଶରୌଘାନ୍କ୍ଷିପତଃ ଶିତାନ୍। ମନୋ ମେ ମୁହ୍ଯତେଽତ୍ଯର୍ଥଂ ତବ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପରାକ୍ରମମ୍ ॥ 4-59-5 (30828) ଦ୍ବୈଧୀଭୂତଂ ମନୋ ମହ୍ଯଂ ଭଯାଦ୍ଭରତସତ୍ତମ । ଅଦୃଷ୍ଟପୂର୍ବଂ ପଶ୍ଯାମି ତବ ଗାଣ୍ଡୀବନିସ୍ବନମ୍ ॥ 4-59-6 (30829) ତବ ବାହୁବଲଂ ଚୈବ ଧନୁଃ କର୍ଷଯତୋ ବହୁ। ତବ ତେଜୋ ଦୁରାଧର୍ଷଂ ଯଥା ବିଷ୍ଣୋସ୍ତ୍ରିବିକ୍ରମେ ॥ 4-59-7 (30830) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-59-8x (3237) ତମୁତ୍ତରଶ୍ଚିତ୍ରମବେକ୍ଷ୍ଯ ଗାଣ୍ଡିବଂ ଶରାଂଶ୍ଚ ମୁକ୍ତାନ୍ସହସା କିରୀଟିନା । ଭୀତୋଽବ୍ରବୀଦର୍ଜୁନମାଜିମଧ୍ଯେ ନାହଂ ତବାଶ୍ବାନ୍ବିଷହେ ନିଯନ୍ତୁମ୍ ॥ 4-59-8 (30831) ତମବ୍ରବୀତ୍କିଂଚିଦିବ ପ୍ରହସ୍ଯ ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବା ଦ୍ବିଷତାଂ ନିହନ୍ତା । ମଯା ସହାଯେନ କୁତୋଽସ୍ତି ତେ ଭଯଂ ପ୍ରେହ୍ଯୁତ୍ତରାଶ୍ବାନନୁମନ୍ତ୍ର୍ଯ ବାହଯ ॥ 4-59-9 (30832) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-59-10x (3238) ଆଶ୍ବାସିତସ୍ତେନ ଧନଂଜଯେନ ବୈରାଟିରଶ୍ବାନ୍ପ୍ରତୁତୋଦଯ ଶୀଘ୍ରମ୍। ଧନଂଜଯଶ୍ଚାପି ବିକୃଷ୍ଯ ଚାପଂ ବିଷ୍ଫାରଯାମାସ ମହେନ୍ଦ୍ରକଲ୍ପଃ ॥ 4-59-10 (30833) ଉତ୍ତରଂ ଚୈବ ବୀଭତ୍ସୁରବ୍ରବୀତ୍ପୁନରର୍ଜୁନଃ । ନ ଭେତବ୍ଯଂ ମଯା ସାର୍ଧଂ ତାତ ସଂଗ୍ରାମମୂର୍ଧନି ॥ 4-59-11 (30834) ରାଜପୁତ୍ରୋଽସି ତେ ଭଦ୍ରଂ କୁଲେ ମହତି ମାତ୍ସ୍ଯକେ। ଜାତସ୍ତ୍ବଂ କ୍ଷତ୍ରିଯକୁଲେ ନ ବିଷୀଦିତୁମର୍ହସି ॥ 4-59-12 (30835) ଧୃତିଂ କୃତ୍ବା ସୁବିପୁଲାଂ ରାଜପୁତ୍ର ରଥଂ ମମ। ଯୁଧ୍ଯମାନସ୍ଯ ସଂଗ୍ରାମେ ରାଜଭିଃ ସହ ବାହଯ ॥ 4-59-13 (30836) ଉକ୍ତ୍ବା ତମେବଂ ବୀଭତ୍ସୁରର୍ଜୁନଃ ପୁନରବ୍ରବୀତ୍। ପାଣ୍ଡବୋ ରଥିନାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠୋ ଭାରଦ୍ବାଜଂ ସମୀକ୍ଷ୍ଯ ତୁ ॥ 4-59-14 (30837) ଯତ୍ରୈଷା କାଞ୍ଚନୀ ବେଦିର୍ଦୃଶ୍ଯତେଽଗ୍ନିଶିଖୋପମା । ଉଚ୍ଛ୍ରିତା କାଞ୍ଚନେ ଦଣ୍ଡେ ପତାକାଭିରଲଂକୃତା ॥ 4-59-15 (30838) ତତ୍ର ମାଂ ବହ ଭଦ୍ରଂ ତେ ଦ୍ରୋଣଂ ଯୋତ୍ସ୍ଯାମି ସତ୍ତମମ୍। ଭାରଦ୍ବାଜେନ ଯୋତ୍ସ୍ଯେଽହମାଚାର୍ଯେଣ ମହାତ୍ମନା ॥ 4-59-16 (30839) ଅମୀ ଶୋଣାଃ ପ୍ରକାଶନ୍ତେ ତୁରଗାଃ ସାଧୁବାହିନଃ । ମୁକ୍ତା ରଥବରେ ତସ୍ଯ ସର୍ବଶିକ୍ଷାବିଶାରଦାଃ ॥ 4-59-17 (30840) ଯତୋ ରଥବରେ ଶୂରଃ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରଃ। ସ୍ନିଗ୍ଧବୈଡୂର୍ଯସଂକାଶସ୍ତାମ୍ରାକ୍ଷଃ ପ୍ରିଯଦର୍ଶନଃ ॥ 4-59-18 (30841) ଆଦିତ୍ଯ ଇବ ତେଜସ୍ବୀ ବଲବୀର୍ଯସମନ୍ବିତଃ। ସର୍ବଲୋକଧନୁଃଶ୍ରେଷ୍ଠଃ ସର୍ବଲୋକେଷୁ ପୂଜିତଃ। ଅଙ୍ଗିରୋଶନସୋସ୍ତୁଲ୍ଯୋ ନଯେ ବୁଦ୍ଧିମତାଂବରଃ ॥ 4-59-19 (30842) ଚତ୍ବାରୋ ନିଖିଲା ବେଦାଃ ସାଙ୍ଗୋପାଙ୍ଗାଃ ସଲକ୍ଷଣାଃ । ଧନୁର୍ବେଦଶ୍ଚ କାର୍ତ୍ସ୍ନ୍ଯେନ ବ୍ରାହ୍ମଂ ଚାସ୍ତ୍ରଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତମ୍ ॥ 4-59-20 (30843) ପୁରାଣମିତିହାସଶ୍ଚ ଅର୍ଥବିଦ୍ଯା ଚ ମାନବମ୍ । ଭାରଦ୍ବାଜେ ସମସ୍ତାନି ସର୍ବାଣ୍ଯେତାନି ସାଂପ୍ରତମ୍ ॥ 4-59-21 (30844) କ୍ଷମା ଦମଶ୍ଚ ସତ୍ଯଂ ଚ ତେଜୋ ମାର୍ଦବମାର୍ଜବମ୍ । ପ୍ରତିଷ୍ଠିତା ଗୁଣା ଯସ୍ମିନ୍ବହବୋ ଦ୍ବିଜସତ୍ତମେ ॥ 4-59-22 (30845) ଯସ୍ଯାହମିଷ୍ଟଃ ସତତଂ ମମ ଚେଷ୍ଟଃ ସଦା ଚ ସଃ। କ୍ଷତ୍ରଧର୍ମଂ ପୁରସ୍କୃତ୍ଯ ତେନ ଯୋତ୍ସ୍ଯେ ହି ସାଂପ୍ରତମ୍ ॥ 4-59-23 (30846) ଆଚାର୍ଯଂ ପ୍ରାପଯେଦାନୀଂ ମମୋତ୍ତର ମହାରଥମ୍। ଅପରଂ ପଶ୍ଯ ସଂଗ୍ରାମମଦ୍ଭୁତଂ ମମ ତସ୍ଯ ଚ॥ 4-59-24 (30847) ଉତ୍ତରସ୍ତ୍ବେବମୁକ୍ତୋଽଶ୍ବାଂଶ୍ଚୋଦଯାମାସ ତଂ ପ୍ରତି । ଆଜଗାମାର୍ଜୁନରଥୋ ଭାରଦ୍ବାଜରଥଂ ପ୍ରତି ॥ 4-59-25 (30848) ତମାପତନ୍ତଂ ବେଗେନ ପାଣ୍ଡବଂ ସରଥଂ ରଣେ। ଦ୍ରୋଣୋପ୍ଯଭ୍ଯଦ୍ରବତ୍ପାର୍ଥଂ ମତୋ ମତ୍ତମିବ ଦ୍ବିପମ୍ ॥ 4-59-26 (30849) ସ ତୁ ରୁକ୍ମରଥଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା କୌନ୍ତେଯଃ ସମଭିଦ୍ରୁତମ୍। ଆଚାର୍ଯଂ ତଂ ମହାବାହୁଃ ପ୍ରାଞ୍ଜଲିର୍ବାକ୍ଯମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-59-27 (30850) ଉଷିତାଃ ସ୍ମୋ ବନେ ବାସଂ ପ୍ରତିକର୍ମଚିକୀର୍ଷବଃ । କୋପଂ ନାର୍ହସି ନଃ କର୍ତୁଂ ସଦା ସମରଦୁର୍ଜଯ ॥ 4-59-28 (30851) ଅହଂ ତୁ ତାଡିତଃ ପୂର୍ବଂ ପ୍ରହରେଯଂ ତବାନଘ । ଇତି ମେ ବର୍ତତେ ବୁଦ୍ଧିସ୍ତଦ୍ଭବାନ୍କ୍ଷନ୍ତୁମର୍ହତି ॥ 4-59-29 (30852) ତତଃ ପ୍ରାଧ୍ମାପଯଚ୍ଛଙ୍ଖଂ ଭେରୀପଟହବାଦିତମ୍ । ବ୍ଯକ୍ଷୋଭତ ବଲଂ ସର୍ବମୁଦ୍ଧୂତମିବ ସାଗରମ୍ ॥ 4-59-30 (30853) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-59-31x (3239) ତତସ୍ତୁ ପ୍ରାହିଣୋଦ୍ଦ୍ରୋଣଃ ଶରାନଥ ସ ବିଂଶତିମ୍। ଅପ୍ରାପ୍ତାନେବ ତାନ୍ପାର୍ଥଶ୍ଚିଚ୍ଛେଦ କୃତହସ୍ତବାନ୍ ॥ 4-59-31 (30854) ତତଃ ଶରସହସ୍ରେଣ ରଥଂ ପାର୍ଥସ୍ଯ ବୀର୍ଯବାନ୍ । ଅବାକିରତ୍ତତୋ ଦ୍ରୋଣଃ ଶୀଘ୍ରହସ୍ତଂ ପ୍ରଦର୍ଶଯନ୍ ॥ 4-59-32 (30855) ଏବଂ ପ୍ରବବୃତେ ଯୁଦ୍ଧଂ ଭାରଜ୍ବାଜକିରୀଟିନୋଃ ॥ 4-59-33 (30856) ଅଶ୍ବାଞ୍ଶୋଣାନ୍ମହାବେଗାନ୍ହଂସବର୍ଣୈସ୍ତୁ ବାଜିଭିଃ । ମିଶ୍ରିତାନ୍ସମରେ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ବ୍ଯସ୍ମଯନ୍ତ ପୃଥଗ୍ଜନାଃ ॥ 4-59-34 (30857) ରଥଂ ରଥେନ ପାର୍ଥସ୍ଯ ସମାହତ୍ଯ ପରଂତପଃ । ହର୍ଷଯୁକ୍ତସ୍ତଦାଽଽଚାର୍ଯଃ ପ୍ରତ୍ଯଗୃହ୍ଣାତ୍ସ ପାଣ୍ଡବମ୍ ॥ 4-59-35 (30858) ସମାଶ୍ଲିଷ୍ଟାବିବାନ୍ଯୋନ୍ଯଂ ଦ୍ରୋଣପାଣ୍ଡବଯୋର୍ଧ୍ବଜୌ । ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପ୍ରାକମ୍ପତ ମୁହୁର୍ଭାରତାନାଂ ମହାଚମୂଃ ॥ 4-59-36 (30859) ତତ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧଂ ପ୍ରବବୃତେ ହ୍ଯାଚାର୍ଯସ୍ଯାର୍ଜୁନସ୍ଯ ଚ। ବିମୁଞ୍ଚତୋଃ ଶରାନୁଗ୍ରାନ୍ବିଶିଖାନ୍ଦୀପ୍ତତେଜସଃ ॥ 4-59-37 (30860) ତୌ ବୀରୌ ବୀର୍ଯସଂପନ୍ନୌ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ସମରମୂର୍ଧନି। ଆଚାର୍ଯଶିଷ୍ଯୌ ରଥିନୌ କୃତବୀର୍ଯୌ ତରସ୍ବିନୌ ॥ 4-59-38 (30861) ଉଭୌ ବିଶ୍ରୁତକର୍ମାଣାବୁଭୌ ଶ୍ରମଗତୌ ଜଯେ। ଉଭାବତିରଥୌ ଲୋକେ ହ୍ଯୁଭୌ ପରପୁଂରଜଯୌ। କ୍ଷିପନ୍ତୌ ଶରଜାଲାନି କ୍ଷତ୍ରିଯାନ୍ମୋହ ଆବିଶତ୍ ॥ 4-59-39 (30862) ବ୍ଯସ୍ମଯନ୍ତ ନରାଃ ସର୍ବେ ଦ୍ରୋଣାର୍ଜୁନସମାଗମେ। ନରାଣାଂ ବ୍ରୁବତାଂ ବାକ୍ଯଂ ଶ୍ରୂଯତେ ସ ମହାସ୍ବନଃ ॥ 4-59-40 (30863) ଦ୍ରୋଣଂ ହି ସମରେ କୋଽନ୍ଯୋ ଯୋଦ୍ଧୁମର୍ହତ୍ଯଥାର୍ଜୁନାତ୍। ରୌଦ୍ରଃ କ୍ଷତ୍ରିଯଧର୍ମୋଽଯଂ ଗୁରଂ ବୈ ଯଦଯୋଧଯତ୍ ॥ 4-59-41 (30864) ଇତ୍ଯବ୍ରୁବଞ୍ଜନାସ୍ତତ୍ର ସଂଗ୍ରାମଶିରସି ସ୍ଥିତାଃ । ତୌ ସମୀକ୍ଷ୍ଯ ତୁ ସଂରବ୍ଧୌ ସନ୍ନିକୃଷ୍ଟୌ ମହାରଥୌ ॥ 4-59-42 (30865) ଛାଦ୍ଯେତାଂ ଶରୌଘୈସ୍ତାବନ୍ଯୋନ୍ଯମୁପରାଜିତୌ । ସଂଯୁଗେ ସଂଚକାଶେତାଂ କାଲସୂର୍ଯାବିବୋଦିତୌ ॥ 4-59-43 (30866) ବିଷ୍ଫାର୍ଯ ଚ ମହାଚାପଂ ହେମପୃଷ୍ଠଂ ଦୁରାସଦମ୍। ସଂରବ୍ଧସ୍ତୁ ତଦା ଦ୍ରୋଣଃ ପ୍ରତ୍ଯଯୁଧ୍ଯତ ଫଲ୍ଗୁନମ୍ ॥ 4-59-44 (30867) ସ ସାଯକମଯୈର୍ଜାଲୈରର୍ଜୁନସ୍ଯ ରଥଂ ପ୍ରତି। ଭାନୁମଦ୍ଭିଃ ଶିଲାଧୌତୈର୍ବାଣୈଃ ପ୍ରାଚ୍ଛାଦଯଦ୍ଦିଶଃ ॥ 4-59-45 (30868) ଅର୍ଜୁନସ୍ତୁ ତଦା ଦ୍ରୋଣଂ ମହାବେଗୈର୍ମହାରଥଃ। ବିବ୍ଯାଧ ଶତଶୋ ବାଣୈର୍ଧାରାଭିରିବ ପର୍ବତମ୍ ॥ 4-59-46 (30869) କାଲମେଘ ଇବୋଷ୍ଣାନ୍ତେ ଫଲ୍ଗୁନଃ ସମବାକିରତ୍ ॥ 4-59-47 (30870) ତସ୍ଯ ଜାମ୍ବୂନଦମଯୈଶ୍ଚିତରୈଶ୍ଚାପଚ୍ଯୁତୈଃ ଶରୈଃ। ପ୍ରାଚ୍ଛାଦଯଦ୍ରଥଶ୍ରେଷ୍ଠଂ ଭାରଦ୍ବାଜୋଽର୍ଜୁନସ୍ଯ ବୈ ॥ 4-59-48 (30871) ତଥୈବ ଦିବ୍ଯଂ ଗାଣ୍ଡୀବଂ ଧନୁରାନମ୍ଯ ଚାର୍ଜୁନଃ । ଶତ୍ରୁଘ୍ନଂ ବେଗବତ୍ସୃଷ୍ଟଂ ଭାରସାଧନମୁତ୍ତମମ୍ ॥ 4-59-49 (30872) ଶୋଭତେ ସ୍ମ ମହାବାହୁର୍ଗାଣ୍ଡୀବଂ ବିକ୍ଷିପନ୍ଧନୁଃ। ଶରାଂଶ୍ଚ ବିସୃଜଂଶ୍ଚିତ୍ରାନ୍ସୁବର୍ଣବିକୃତାନ୍ବହୂନ୍ ॥ 4-59-50 (30873) ପ୍ରାଚ୍ଛାଦଯଦମେଯାତ୍ମା ଭାରଦ୍ବାଜରଥଂ ପ୍ରତି। ଦ୍ରୋଣଚାପବିନିର୍ମୁକ୍ତାନ୍ବାଣାନ୍ବାଣୈରବାରଯତ୍ ॥ 4-59-51 (30874) ସରଥୋଽପ୍ଯଚରତ୍ପାର୍ଥଃ ପ୍ରେକ୍ଷଣୀଯୋ ମହାରଥଃ । ଯୁଗପଦ୍ଦିକ୍ଷୁ ସର୍ବାସୁ ସର୍ବତୋଽସ୍ତ୍ରାଣ୍ଯବାସୃଜମ୍ ॥ 4-59-52 (30875) ଆଦଦାନଂ ଶରାନ୍ଘୋରାନ୍ସଂଦଧାନଂ ଚ ପାଣ୍ଡବମ୍ । ବିସୃଜନ୍ତଂ ଚ କ୍ରୌନ୍ତେଯଂ ନ ସ୍ମ ପଶ୍ଯନ୍ତି ଲାଘବାମ୍ ॥ 4-59-53 (30876) ଏକଚ୍ଛାଯମିବାକାଶଂ ବାଣୈଶ୍ଚକ୍ରେ ସମନ୍ତତଃ। ନାଦୃଶ୍ଯତ ତତୋ ଦ୍ରୋଣୋ ନୀହାରେଣେବ ପର୍ବତଃ ॥ 4-59-54 (30877) ମରୀଚିବିକଚସ୍ଯେବ ରାଜନ୍ଭାନୁମତୋ ବପୁଃ। ଆସୀତ୍ପାର୍ଥସ୍ଯ ସୁମହଦ୍ବପୁଃ ଶରଶତାର୍ଚିତମ୍ ॥ 4-59-55 (30878) କ୍ଷିପତଃ ଶରଜାଲାନି କୌନ୍ତେଯସ୍ଯ ମହାତ୍ମନଃ । ତାନ୍ବିଧୂଯ ଶରାନ୍ଘୋରାନ୍ଦ୍ରୋଣୋଽପି ସମିତିଂଜଯଃ । ବଭାସେ ତିମିରଂ ବ୍ଯୋମ୍ନି ବିଧୂଯ ସବିତା ଯଥା ॥ 4-59-56 (30879) ଅଗ୍ନିଚକ୍ରୋପମଂ ଘୋରଂ ମଣ୍ଡଲୀକୃତମାହବେ। ବିକୃଷ୍ଯ ସୁମହଚ୍ଚାପଂ ମେଘସ୍ତନିତନିସ୍ବନମ୍ । ଅସକୃତ୍ମୁଞ୍ଚତୋ ବାଣାନ୍ଦଦୃଶୁଃ କୁରବୋ ଯୁଧି ॥ 4-59-57 (30880) ଦିକ୍ଷୁ ସର୍ବାସୁ ବିପୁଲଃ ଶୁଶ୍ରୁବେଽଥ ଜନୈସ୍ତଦା। ଦ୍ରୋଣସ୍ଯାପି ଧନୁର୍ଘୋଷୋ ବିଦ୍ଯୁତ୍ସ୍ତନିତନିସ୍ବନଃ । ଅଭବଦ୍ବିସ୍ମଯକରଃ ସୈନ୍ଯାନାଂ ଭରତର୍ଷଭ ॥ 4-59-58 (30881) ତପ୍ତଜାମ୍ବୂନଦମଯୈର୍ଦୀପ୍ତୈରଗ୍ନିସମୈଃ ଶରୈଃ। ପ୍ରାଚ୍ଛାଦଯଦମେଯାତ୍ମା ଦିଶଃ ସୂର୍ଯସ୍ଯ ଚ ପ୍ରଭାମ୍ ॥ 4-59-59 (30882) ତତଃ କାଞ୍ଚନପଙ୍ଖାନାଂ ଶରାଣାଂ ନତପର୍ବଣାମ୍। ବିଯଦ୍ଗତାନାଂ ଚରତାଂ ଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ବହବୋ ବ୍ରଜାଃ ॥ 4-59-60 (30883) ଶରାସନାତ୍ତୁ ଦ୍ରୋଣସ୍ଯ ପ୍ରଭବନ୍ତି ସ୍ମ ସାଯକାଃ। ଏକୋ ଦୀର୍ଘ ଇବାଭାନ୍ତଃ ପ୍ରଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ମହାଶରାଃ । ଆକାଶେ ସମଦୃଶ୍ଯନ୍ତ ହଂସାନାମିବ ପଙ୍କ୍ତଯଃ ॥ 4-59-61 (30884) ଏବଂ ସୁବର୍ଣବିକୃତାନ୍ବିମୁଞ୍ଚନ୍ତୌ ଶରାନ୍ବହୂନ୍। ଆକାଶଂ ସଂବୃତଂ ବୀରାବୁଲ୍କାଭିରିବ ଚକ୍ରତୁଃ ॥ 4-59-62 (30885) ତଯୋଃ ଶରାଶ୍ଚ ବିବଭୁଃ କଙ୍କବର୍ହିଣବାସସଃ । ପଙ୍କ୍ତ୍ଯଃ ଶରଦି ମତ୍ତାନାଂ ସାରସାନାମିବାମ୍ବରେ ॥ 4-59-63 (30886) ତତ୍ତୁ ଯୁଦ୍ଧଂ ମହାଘୋରଂ ତଯୋଃ ସଂରବ୍ଧଯୋରଭୂତ୍। ଅତ୍ଯଦ୍ଭୁତମଚିନ୍ତ୍ଯଂ ଚ ବୃତ୍ରବାସବଯୋରିବ ॥ 4-59-64 (30887) ମହାଗଜାବିବାସାଦ୍ଯ ବିଷାଣାଗ୍ରୈଃ ପରସ୍ପରମ୍। ଶରୈଃ ପୂର୍ଣାଯତୋତ୍ସୃଷ୍ଟୈରନ୍ଯୋନ୍ଯମଭିଜଘ୍ନତୁଃ ॥ 4-59-65 (30888) ଅଥ ତ୍ବାଚାର୍ଯମୁଖ୍ଯେନ ଶରାନ୍ସୃଷ୍ଟାଞ୍ଶିଲାଶିତାନ୍। ଅବାରଯଚ୍ଛିତୈର୍ବାଣୈରର୍ଜୁନୋ ଜଯତାଂବରଃ ॥ 4-59-66 (30889) ଦର୍ଶଯନ୍ନୈନ୍ଦ୍ରମାତ୍ମାନମୁଗ୍ରମୁଗ୍ରୁପରାକ୍ରମଃ। ଇଷୁଭିସ୍ତୂର୍ଣମାକାଶଂ ବହୁଭିଶ୍ଚ ସମାବୃଣୋତ୍। 4-59-67 (30890) ଜିଘାଂସନ୍ତଂ ନରବ୍ଯାଘ୍ରମର୍ଜୁନଂ ଭୀମଦର୍ଶନମ୍ । ବିବ୍ଯାଧ ନିଶିତୈର୍ଦ୍ରୋଣଃ ଶରୈଃ ସନ୍ନତପର୍ବଭିଃ ॥ 4-59-68 (30891) ହୃଷ୍ଟଃ ସମଭବଦ୍ଦ୍ରୋଣୋ ରଣଶୌଣ୍ଡଃ ପ୍ରତାପବାନ୍ । ଅର୍ଜୁନେନ ସମଂ କ୍ରୀଡଞ୍ଶରୈଃ ସନ୍ନତପର୍ବଭିଃ ॥ 4-59-69 (30892) ତୌ ବ୍ଯଦାରଯତାଂ ଶୂରୌ ସନ୍ନଦ୍ଧୌ ରଣଶୋଭିନୌ । ଉଦୀରଯନ୍ତୌ ଦିବ୍ଯାନି ବ୍ରାହ୍ମାଦ୍ଯସ୍ତ୍ରାଣି ଭାଗଶଃ ॥ 4-59-70 (30893) ପାର୍ଥସ୍ତୁ ସମରେ ଶୂରୋ ଦର୍ଶଯନ୍ବୀର୍ଯମାତ୍ମନଃ। ସ ମହ୍ଯସ୍ତ୍ରୈର୍ମହାତ୍ମାନଂ ଦ୍ରୋଣଂ ପ୍ରାଚ୍ଛାଦଯଚ୍ଛରୈଃ ॥ 4-59-71 (30894) ଅସ୍ତ୍ରୈରସ୍ତ୍ରାଣି ସଂବାର୍ଯ ପାର୍ଥୋ ଦ୍ରୋଣମବାରଯତ୍ ॥ 4-59-72 (30895) ତଯୋରାସୀତ୍ସଂପ୍ରହାରଃ କ୍ରୁଦ୍ଧଯୋର୍ନରସିଂହଯୋଃ। ଅମୃଷ୍ଯମାଣଯୋଃ ସଙ୍ଖ୍ଯେ ବଲିବାସବଯୋରିବ ॥ 4-59-73 (30896) ଦର୍ଶଯେତାଂ ମହାସ୍ରାଣି ଭାରଦ୍ବାଜାର୍ଜୁନୌ ରଣେ ॥ 4-59-74 (30897) ଐନ୍ଦ୍ରଂ ବାଯବ୍ଯମାଗ୍ନେଯମସ୍ତ୍ରମସ୍ତ୍ରେଣ ପାଣ୍ଡବଃ । ମୁକ୍ତଂମୁକ୍ତଂ ଦ୍ରୋଣଚାପାଦ୍ଗ୍ରମତେ ସ୍ମ ପୁନଃ ପୁନଃ ॥ 4-59-75 (30898) ଏବଂ ଶୂରୌ ମହେଷ୍ବାସୌ ବିସୃଜନ୍ତୌ ଶିଲାଶିତାନ୍। ଏକଚ୍ଛାଯମକୁର୍ବାତାଂ ଗଗନଂ ଶରବୃଷ୍ଟିଭିଃ ॥ 4-59-76 (30899) ତତୋଽର୍ଜୁନେନ ମୁକ୍ତାନାଂ ପତତାଂ ଚ ଶରୀରିପୁ। ପର୍ବତେଷ୍ବିବ ବଜ୍ରାଣାଂ ଶରାଣାଂ ଶ୍ରୂଯତେ ସ୍ବନଃ ॥ 4-59-77 (30900) ତତୋ ନାଗା ରଥାଶ୍ବାଶ୍ଚ ସାଦିନଶ୍ଚ ବିଶାଂପତେ। ଶୋଣିତାକ୍ତାଶ୍ଚ ଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ପୁଷ୍ପିତା ଇବ କିଂଶୁକାଃ ॥ 4-59-78 (30901) ବାହୁଭିଶ୍ଚ ସକେଯୂରୈର୍ନିକୃତ୍ତୈଶ୍ଚ ମହାରଥୈଃ । ସୁବର୍ଣାଚିତ୍ରୈଃ କବଚୈର୍ଧ୍ବଜୈଶ୍ଚ ବିନିପାତିତୈଃ ॥ 4-59-79 (30902) ଯୋଧୈଶ୍ଚ ନିହତୈସ୍ତତ୍ର ପାର୍ଥବାଣାଭିପୀଡିତୈଃ। ବଲମାସୀତ୍ସୁସଂଭ୍ରାନ୍ତଂ ଦ୍ରୋଣାର୍ଜୁନସମାଗମେ ॥ 4-59-80 (30903) ବିଧୃନ୍ବାନୌ ତୁ ତୌ ବୀରୌ ଧନୁଷୀ ଭାରସାଧନେ। ପ୍ରାଚ୍ଛାଦଯେତାମନ୍ଯୋନ୍ଯଂ ଦିଧକ୍ଷନ୍ତୌ ବରେଷୁଭିଃ ॥ 4-59-81 (30904) ଅଥାନ୍ତରିକ୍ଷେ ନାଦୋଽଭୂଦ୍ଦ୍ରୋଣଂ ତତ୍ର ପ୍ରଶଂସତାମ୍ । ଦୁଷ୍କରଂ କୃତବାନ୍ଦ୍ରୋଣୋ ଯଦର୍ଜୁନମଯୋଧଯତ୍ ॥ 4-59-82 (30905) ପ୍ରମାଥିନଂ ମହାବୀର୍ଯଂ ଦୃଢମୁଷ୍ଟିଂ ଦୁରାସଦମ୍। ଜେତାରଂ ସର୍ବଦୈତ୍ଯାନାଂ ସର୍ବେଷାଂ ଚ ମହାରଥମ୍ ॥ 4-59-83 (30906) ଅବିଭ୍ରମଂ ଚ ଶିକ୍ଷାଂ ଚ ଲାଘବଂ ଦୂରପାତନମ୍ । ପାର୍ଥସ୍ଯ ସମରେ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଦ୍ରୋଣସ୍ଯାସୀଚ୍ଚ ବିସ୍ମଯଃ ॥ 4-59-84 (30907) ତତ୍ପ୍ରବୃତ୍ତଂ ଚିରଂ ଘୋରଂ ତଯୋର୍ଯୁଦ୍ଧଂ ମହାତ୍ମନୋଃ । ଅବର୍ତତ ମହାରୌଦ୍ରଂ ଲୋକସଂକ୍ଷୋଭକରକମ୍ ॥ 4-59-85 (30908) ଅଥ ଗାଣ୍ଡୀବମୁଦ୍ଯମ୍ଯ ଦିବ୍ଯଂ ଧନୁରମର୍ଷଣଃ । ବିଚକର୍ଷ ରଣେ ପାର୍ଥୋ ବାହୁଭ୍ଯାଂ ଭରତର୍ଷଭଃ ॥ 4-59-86 (30909) ତସ୍ଯ ବାଣମଯଂ ବର୍ଷେ ଶଲଭାନାମିବାଭବତ୍ । ନ ଚ ବାଣାନ୍ତରେ ତସ୍ଯ ବାଯୁଃ ଶକ୍ନୋତି ସର୍ପିତୁମ୍ ॥ 4-59-87 (30910) ଅଭୀକ୍ଷ୍ଣଂ ସଂଦଧାନସ୍ଯ ବାଣାନୁତ୍ସୃଜତସ୍ତଥା। ନାନ୍ତରଂ ଦଦୃଶେ କିଂଚିତ୍ପାର୍ଥସ୍ଯାପତତୋପୀ ଚ ॥ 4-59-88 (30911) ଯୁଦ୍ଧେ ତୁ କୃତଶୀଘ୍ରାସ୍ତ୍ରେ ବର୍ତମାନେ ସୁଦାରୁଣେ। ଶୀଘ୍ରାଚ୍ଛୀଘ୍ରତରଂ ପାର୍ଥଃ ଶରାନନ୍ଯାନୁଦୈରଯତ୍ ॥ 4-59-89 (30912) ତତଃ ଶରସହସ୍ରାଣି ଶରାଣାଂ ନତପର୍ବଣାମ୍। ଯୁଗପତ୍ପ୍ରାପତଂସ୍ତତ୍ର ଦ୍ରୋଣସ୍ଯ ରଥମନ୍ତିକାତ୍ ॥ 4-59-90 (30913) ବିକୀର୍ଯମାଣେ ଦ୍ରୋଣେ ତୁ ଶରୈର୍ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବନା ॥ ହାହାକାରୋ ମହାନାସୀତ୍ସୈନ୍ଯାନାଂ ଭରତର୍ଷଭ ॥ 4-59-91 (30914) ପାଣ୍ଡବସ୍ଯ ତୁ ଶୀଘ୍ରାସ୍ତ୍ରଂ ମଘବା ସମପୂଜଯତ୍। ଗନ୍ଧର୍ବାପ୍ସରସଶ୍ଚୈବ ଯେ ଚ ତତ୍ର ସମାଗତାଃ ॥ 4-59-92 (30915) ଦ୍ରୋଣଂ ଯୁଦ୍ଧାର୍ଣବେ ମଗ୍ନଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପୁତ୍ରଃ ପ୍ରତାପବାନ୍। ତତୋ ବୃନ୍ଦେନ ମହତା ରଥିନାଂ ରଥିଯୂଥପଃ । ଆଚାର୍ଯପୁତ୍ରସ୍ତୁ ଶରୈଃ ପାଣ୍ଡବଂ ପ୍ରତ୍ଯବାରଯତ୍ ॥ 4-59-93 (30916) ଅଶ୍ବତ୍ଥାମା ତୁ ତତ୍କର୍ମ ହୃଦଯେନ ମହାତ୍ମନଃ। ପୂଜଯାମାସ ପାର୍ଥସ୍ଯ କୋପଂ ଚାସ୍ଯ ତଦାଽକରୋତ୍ ॥ 4-59-94 (30917) ସ ଭନ୍ଯୁବଶମାପନ୍ନଃ ପାର୍ଥମଭ୍ଯଦ୍ରବଦ୍ରଣେ । କିରଞ୍ଶରସହସ୍ରାଣି ପର୍ଜନ୍ଯ ଇବ ବୃଷ୍ଟିମାନ୍ ॥ 4-59-95 (30918) ଆବୃତ୍ଯ ଚ ମହାବାହୁର୍ଯତୋ ଦ୍ରୋଣସ୍ତତୋଽଭବତ୍। ଅନ୍ତରଂ ପ୍ରଦଦୌ ପାର୍ଥୋ ଦ୍ରୋଣସ୍ଯ ବ୍ଯପସର୍ପିତୁମ୍ ॥ 4-59-96 (30919) ସ ତୁ ଲବ୍ଧାନ୍ତରସ୍ତୂର୍ଣମପାଯାଞ୍ଜବନୈର୍ହଯୈଃ । ଛିନ୍ନବର୍ମଧ୍ବଜରଥୋ ନିକୃତ୍ତଃ ପରମେଷୁଭିଃ ॥ 4-59-97 (30920) ପରାଜିତେ ତଦା ଦ୍ରୋଣେ ଦ୍ରୋଣପୁତ୍ରଃ ସମାଗତଃ। ସଦଣ୍ଡ ଇବ ରକ୍ତାକ୍ଷଃ କୃତାନ୍ତଃ ସମରେ ସ୍ଥିତଃ ॥ ॥ 4-59-98 (30921) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଏକୋନଷଷ୍ଟିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 59 ॥

4-60-0 (30922) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-60-0x (3240) ତଂ ପାର୍ଥଃ ପ୍ରତିଜଗ୍ରାହ ବାଯୁବେଗମିବାଚଲଃ। ଶରଜାଲେନ ମହତା ବର୍ଷମାଣ ଇବାମ୍ବୁଦଃ ॥ 4-60-1 (30923) ତଯୋର୍ଦେବାସୁରସମଃ ସନ୍ନିପାତୋ ମହାନଭୂତ୍ । କିରତୋଃ ଶରଜାଲାନି ବୃତ୍ରବାସବଯୋରିବ ॥ 4-60-2 (30924) ନ ସ୍ମ ସୂର୍ଯସ୍ତଦା ଭାତି ନ ଚ ବାତି ସମୀରଣଃ । ଶରଗାଢେ କୃତେ ବ୍ଯୋମ୍ନି ଛାଯାଭୂତମିବାଭବତ୍ ॥ 4-60-3 (30925) ମହାଂଶ୍ଚଟଚଟାଶବ୍ଦୋ ଯୋଧଯୋର୍ଯୁଧ୍ଯମାନଯୋଃ । ଦହ୍ଯତାମିବ ବେଣୂନାମାସୀତ୍ପରମଦାରୁଣଃ॥ 4-60-4 (30926) ହଯାଂସ୍ତସ୍ଯାର୍ଜୁନଃ ସଙ୍ଖ୍ଯେ କୃତବାନଲ୍ପତେଜସାଃ । ତେ ରାଜନ୍ନ ପ୍ରଜାନନ୍ତି ଦିଶଂ କାଂଚନ ମୋହିତାଃ ॥ 4-60-5 (30927) ତତୋ ଦ୍ରୌଣିର୍ମହାବୀର୍ଯଃ ପାର୍ଥସ୍ଯ ବିଚରିଷ୍ଯତଃ । ବିବରଂ ସୂକ୍ଷ୍ମମାଲୋକ୍ଯ ଜ୍ଯାଂ ନୁନୋଦ କ୍ଷୁରେଣ ସଃ ॥ 4-60-6 (30928) ତଦସ୍ଯାପୂଜଯନ୍ଦେବାଃ କର୍ମ ଦୃଷ୍ଟ୍ବାଽତିମାନୁଷମ୍ । ନ ଶକ୍ତୋଽନ୍ଯଃ ପୁମାନ୍ସ୍ଥାତୁମୃତେ ଦ୍ରୌଣେର୍ଧନଂଜଯମ୍ ॥ 4-60-7 (30929) ତତୋ ଦ୍ରୌଣିର୍ଧନୁର୍ବ୍ଯସ୍ଯ ବ୍ଯପକ୍ରମ୍ଯ ନରର୍ଷଭଃ । ପୁନରପ୍ଯଭ୍ଯହନ୍ପାର୍ଥଂ ହୃଦଯେ କଙ୍କପତ୍ରିଭିଃ । 4-60-8 (30930) ତତଃ ପାର୍ଥୋ ମହାବାହୁଃ ପ୍ରହସନ୍ସ୍ବନବତ୍ତଦା। ଯୋଜଯାମାସ ଚ ତଦା ମୌର୍ବ୍ଯା ଗାଣ୍ଡୀବମୋଜସା ॥ 4-60-9 (30931) ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଋଦ୍ଧମାଯାନ୍ତଂ ପ୍ରଭିନ୍ନମିବ କୁଞ୍ଜରମ୍ । ଋଦ୍ଧଃ ସମାହ୍ବଯାମାସ ଦ୍ରୌଣିର୍ଯୁଦ୍ଧାଯ ଭାରତ ॥ 4-60-10 (30932) ତତୋଽର୍ଧଚନ୍ଦ୍ରପାହୃତ୍ଯ ତେନ ପାର୍ଥଃ ସମାହତଃ । ଚିଚ୍ଛେଦ ତସ୍ଯ ଚାପଂ ଚ ସୂତଂ ଚାଶ୍ବଂ ଚ ତେଜସା । ବିବ୍ଯାଧ ନିଶିତୈଶ୍ଚାପି ଶରୈରାଶୀବିପୋପମୈଃ ॥ 4-60-11 (30933) ସୋଽନ୍ଯଂ ରଥଂ ସମାସ୍ଥାଯ ପ୍ରତ୍ଯାଯାଦ୍ରଥିପୁଙ୍ଗବଃ। ବାରଣେନେବ ମତ୍ତେନ ମତ୍ତୋ ବାରଣଯୂଥପଃ ॥ 4-60-12 (30934) ତତଃ ପ୍ରବବୃତେ ଯୁଦ୍ଧଂ ପୃଥିବ୍ଯାମେକବୀରଯୋଃ । ରଣମଧ୍ଯେ ଦ୍ବଯୋରେବ ସୁମହଦ୍ରୋମହର୍ଷଣମ୍ ॥ 4-60-13 (30935) ତୌ ବୀରୌ କୁରବଃ ସର୍ବେ ଦଦୃଶୁର୍ବିସ୍ମଯାନ୍ବିତାଃ। ଯୁଧ୍ଯମାନୌ ମହାତ୍ମାନୌ ଦ୍ବିରଦାବିବ ସଂଗତୌ ॥ 4-60-14 (30936) ତୌ ସମାଜଘ୍ନତୁର୍ବୀରୌ ପରସ୍ପରଜଯୈଷିଣୌ । ଶରୈ ରାଶୀବିଷାକାରୈର୍ଜ୍ବଲଦ୍ଭିରିବ ପାବକୈଃ ॥ 4-60-15 (30937) ଅକ୍ଷଯାବିଷୁଧୀ ଦିବ୍ଯୌ ପାଣ୍ଡବସ୍ଯ ମହାତ୍ମନଃ। ତେନ ପାର୍ଥୋ ରଣେ ଶୂରସ୍ତସ୍ଥୌ ଗିରିରିବାଚଲଃ ॥ 4-60-16 (30938) ଅଶ୍ବତ୍ଥାମ୍ନଃ ପୁନର୍ବାଣାଃ କ୍ଷିପ୍ରମଭ୍ଯସ୍ଯତୋ ରଣେ। ଜଗ୍ମୁଃ ପରିକ୍ଷଯଂ ଶୀଘ୍ରମଭୂତ୍ତେନାଧିକୋଽର୍ଜୁନଃ ॥ ॥ 4-60-17 (30939) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଷଷ୍ଟିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ 60 ॥

4-61-0 (30940) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-61-0x (3241) ଏତସ୍ମିନ୍ନନ୍ତରେ ତତ୍ର ମହାବୀର୍ଯପରାକ୍ରମଃ। ଆଜଗାମ ମହାବାହୁଃ କୃପଃ ଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରଃ । ଅର୍ଜୁନଂ ପ୍ରତିଯୋଦ୍ଧୁଂ ବୈ ଯୁଦ୍ଧକାମୋ ମହାରଥଃ। 4-61-1 (30941) ଅଥଂ ଦ୍ରୌଣେ ରଥଂ ତ୍ଯକ୍ତ୍ବା କୃପସ୍ଯ ରଥମୁତ୍ତମମ୍ । ଆଜଗାମାର୍ଜୁନସ୍ତୂର୍ଣଂ ସୂର୍ଯବୈଶ୍ବାନରପ୍ରଭମ୍ ॥ 4-61-2 (30942) ତୌ ବୀର ସୂର୍ଯସଂକାଶୌ ଯୋତ୍ସ୍ଯମାନୌ ମହାରଥୌ। ବାଷିକାବିବ ଜୀମୂତୌ ବ୍ଯରୋଚେତାଂ ବ୍ଯବସ୍ଥିତୌ ॥ 4-61-3 (30943) ଶ୍ରଗୃହ୍ଯ ଗାଣ୍ଡିବଂ ଲୋକେ ବିଶ୍ରୁତଂ ପୁନରର୍ଜୁନଃ। ଅଭ୍ଯଯାଦ୍ଭରତଶ୍ରେଷ୍ଠୋ ବିନିଘ୍ନଞ୍ଶରମାଲଯା ॥ 4-61-4 (30944) କୃପଶ୍ଚ ଧନୁରାଦାଯ ତଥୈବାର୍ଜୁନମଭ୍ଯଗାମ୍ ॥ 4-61-5 (30945) ପ୍ରଗୃହ୍ଯ ବଲବଚ୍ଚାପଂ ନାରାଚାନ୍ରକ୍ତଭୋଜନାନ୍। କୃପଃ ପାର୍ଥାଯ ଚିକ୍ଷେପ ଶଂତଶୋଽଥ ସହସ୍ରଶଃ ॥ 4-61-6 (30946) ଜୀମୂତ ଇବ ଧର୍ମାନ୍ତେ ଶରବର୍ପଂ ବିମୁଞ୍ଚତି । ନନ୍ଦଯନ୍ସୁହୃଦଃ ସର୍ବାନ୍ପ୍ରତ୍ଯଯୁଧ୍ଯତ ଫଲ୍ଗୁନମ୍ ॥ 4-61-7 (30947) ବିକୃଷ୍ଯ ବଲବଚ୍ଚାପଂ ପାଣ୍ଡବୋଽମିତବିକ୍ରମଃ। ଚଚାର ସମରେ ପାର୍ଥଶ୍ଚିତ୍ରମାର୍ଗାନ୍ବିଦର୍ଶଯନ୍ ॥ 4-61-8 (30948) ସର୍ବାଶ୍ଚୈବ ଦିଶୋ ବାଣୈଃ ପ୍ରଦିଶଶ୍ଚ ମହାବଲଃ । ଏକଚ୍ଛାଯମିବାକାଶଂ ସର୍ବତଃ କୃତବାନ୍ପ୍ରଭୁଃ ॥ 4-61-9 (30949) ପ୍ରାଚ୍ଛାଦଯଦମେଯାତ୍ମା ପାର୍ଥଃ ଶରଶତୈଃ କୃପମ୍ । ଉଦ୍ଗତଃ ସମରେ ମେଘୋ ଧାରାଭିରିବ ପର୍ବତମ୍ ॥ 4-61-10 (30950) ସ ଶରୈରର୍ପିତଃ ଋଦ୍ଧଃ ଶିତୈରଗ୍ନିଶିଖୋପମୈଃ । କୃପୋ ବଭୂବ ସମରେ ବିଧୂମୋଽଗ୍ନିରିବ ଜ୍ବଲଂମ୍ ॥ 4-61-11 (30951) ତତଃ ଶରସହସ୍ରେଣ ପାର୍ଥମପ୍ରତିମୌଜସମ୍ । ଅର୍ଦଯିତ୍ବା ମହାବାହୁର୍ନନାଦ ସମରେ କୃପଃ ॥ 4-61-12 (30952) ତତଃ କନକପୁଙ୍ଖେନ ଶରେଣ ନତପର୍ବଣା। ବିଭେଦ ସମରେ ପାର୍ଥଃ କୃପସ୍ଯ ଧ୍ବଜମୁତ୍ତମମ୍ ॥ 4-61-13 (30953) ତତଃ ପଶ୍ଚାନ୍ମହାତେଜା ନାରାଚାନ୍ସୂର୍ଯସନ୍ନିଭାନ୍ । ଜଗ୍ରାହ ସମରେ ପାର୍ଥୋ ଭୂଯୋ ବହୁଶିଲୀମୁଖାନ୍ ॥ 4-61-14 (30954) ତୈସ୍ତଦାତୀଂ ମହାବାହୁଃ କୃପସ୍ଯ ରଥରକ୍ଷିଣଃ । ଜଘାନ କ୍ଷତ୍ରିଯଶ୍ରେଷ୍ଠୋ ଯୁଧ୍ଯମାନାନ୍ମହାରଥାନ୍ ॥ 4-61-15 (30955) ଚନ୍ଦ୍ରକେତୁଃ ସୁକେତୁଶ୍ଚ ଚିତ୍ରାଶ୍ବୋ ମଣିମାଂସ୍ତଦ। ମୁଞ୍ଜମୌଲିଶ୍ଚ ବିକ୍ରାନ୍ତୋ ହେମବର୍ଣୋ ଭଯାବହଃ ॥ 4-61-16 (30956) ସୁରଥୋଽତିରଥଶ୍ଚୈବ ସୁପେଣୋଽରିଷ୍ଟ ଏବ ଚ। ନୃକେତୁଶ୍ଚ ସହାନୀକାସ୍ତେ ନିଷେଦୁର୍ଗତାସବଃ ॥ 4-61-17 (30957) ତାନ୍ନିହତ୍ଯ ତତଃ ପାର୍ଥୋ ନିମେପାଦିବ ଭାରତ । ପୁନରନ୍ଯାନ୍ସମାଧତ୍ତ ତ୍ରଯୋଦଶ ଶିଲୀମୁଖାନ୍ ॥ 4-61-18 (30958) ଅଥାସ୍ଯ ଯୁଗମେକେନ ଚତୁର୍ଭିଶ୍ଚତୁରୋ ହଯାନ୍। ଷଷ୍ଠେନ ତୁ ଶିରଃ ସଙ୍ଖ୍ଯେ କୃପସ୍ଯ ରଥସାରଥେଃ ॥ 4-61-19 (30959) ତ୍ରିଭିସ୍ତ୍ରିବେଣୁଂ ବଲବାନ୍ଦ୍ବାଭ୍ଯାମକ୍ଷଂ ମହାବଲଃ । ଦ୍ବାଦଶେନ ତୁ ଭଲ୍ଲେନ କୃପସ୍ଯ ସଶରଂ ଧନୁଃ ॥ 4-61-20 (30960) ଛିତ୍ତ୍ବା ବଜ୍ରନିକାଶେନ ଫଲ୍ଗୁନଃ ପ୍ରହସନ୍ନିବ। ତ୍ରଯୋଦଶେନେନ୍ଦ୍ରସମଃ ପ୍ରତ୍ଯବିଧ୍ଯତ୍ସ୍ତନାନ୍ତରେ ॥ 4-61-21 (30961) ସ ଛିନ୍ନଧନ୍ବା ବିରଥୋ ହତାଶ୍ବୋ ହତସାରଥିଃ । ଅଥ ଶକ୍ତିଂ ପରାମୃଶ୍ଯ ସୂର୍ଯବୈଶ୍ବାନରପ୍ରଭାମ୍ । ଚିକ୍ଷେପ ସହସା କ୍ରୁଦ୍ଧଃ ପାର୍ଥାଯାଦ୍ଭୁତକର୍ମଣେ ॥ 4-61-22 (30962) ତାମର୍ଜୁନସ୍ତଥାରୂପାଂ ଶକ୍ତିଂ ହେମପରିଷ୍କୃତାମ୍। ରୁରୋଧ ସାଯକୈସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣୈରର୍ଧଚନ୍ଦ୍ରମୁଖୈଶ୍ଚ ତାମ୍ ॥ 4-61-23 (30963) ଆପତନ୍ତୀଂ ମହୋଲ୍କାଭାଂ ଚିଚ୍ଛେଦ ଦଶଭିଃ ଶରୈଃ। ସାପତଦ୍ଦଶଧା ଭୂମୌ ପାର୍ଥେନ ନିହତା ଶରୈଃ ॥ 4-61-24 (30964) ଶକ୍ତ୍ଯାଂ ତୁ ବିନିକୃତ୍ତାଯାଂ ବିରଥଃ ଶରପୀଡିତଃ। ଗଦାପାଣିରବପ୍ଲୁତ୍ଯ ରଥାତ୍ତୂର୍ଣମମିତ୍ରହା। ଗଦାଂ ଚିକ୍ଷେପ ସହସା ପାର୍ଥାଯାମିତତେଜସେ ॥ 4-61-25 (30965) ସା ଚ ମୁକ୍ତା ଗଦା ଗୁର୍ବୀ ରୂପେଣାସ୍ଯ ପରିଷ୍କୃତା । ଅର୍ଜୁନସ୍ଯ ଶରୈର୍ନୁନ୍ନା ପ୍ରତିମାର୍ଗଂ ଜଗାମ ସା ॥ 4-61-26 (30966) ଅଥ ଖଙ୍ଗଂ ସମୁଦ୍ଧୃତ୍ଯ ଶତଚନ୍ଦ୍ରଂ ଚ ଭାନୁମତ୍। ଇଯେଷ ପାଣ୍ଡବଂ ହନ୍ତୁଂ କୃପୋ ଲଘୁପରାକ୍ରମଃ ॥ 4-61-27 (30967) ସ ଶରଦ୍ବତ୍ସୁତସ୍ତୂର୍ଣଂ ମହାଚାର୍ଯଃ ସୁଶିକ୍ଷିତଃ । ଖେଚରେବ ଚଚାରକୈଃ କ୍ରମାଚ୍ଚର୍ମାସିଧୃଗ୍ଭୁବି ॥ 4-61-28 (30968) ତତଃ କ୍ଷୁରପ୍ରୈଃ କୌନ୍ତେଯୋ ଦଶଭିଃ ଖଙ୍ଗଚର୍ମଣୀ । ନିମେଷାଦିବ ଚିଚ୍ଛେଦ ତଦଦ୍ଭୁତମିବାଭବତ୍ ॥ 4-61-29 (30969) ବିଷଣ୍ଣବଦମସ୍ତତ୍ର ବିନାଶାତ୍ଖଙ୍ଗଚର୍ମଣୋଃ। ଦନ୍ତୈର୍ଦନ୍ତଚ୍ଛଦାନ୍ଦଷ୍ଟ୍ବା ଚୁକୋପ ହୃଦି ଦୀର୍ଘବତ୍ ॥ 4-61-30 (30970) ଭବତ୍ବିତି ପୁନଶ୍ଚୋକ୍ତ୍ବା ଯୁଦ୍ଧାପଗମନୋଦ୍ଯତଃ। ଅଶ୍ବତ୍ଥାମ୍ନସ୍ତୁ ସ ରଥଂ କୃପଃ ସମଭିପୁପ୍ଲୁବେ। ସ୍ବସ୍ରୀଯସ୍ଯ ମହାତେଜା ଜଗ୍ରାହ ଚ ଧନୁଃ ପୁନଃ ॥ 4-61-31 (30971) ଏତସ୍ମିନ୍ନନ୍ତରେ କ୍ରୁଦ୍ଧୋ ଭୀଷ୍ମୋ ଦ୍ରୋଣମଥାବ୍ରବୀତ୍। ଦୃଷ୍ଟ୍ବା କୃପଂ ଫଲ୍ଗୁନେନ ପୀଡିତଂ ଚୋର୍ଜିତଂ ଚ ତମ୍ ॥ 4-61-32 (30972) ଏକୈକମସ୍ମାନ୍ସଂଗ୍ରାମେ ପରାଜଯତି ଫଲ୍ଗୁନଃ। ଅହଂ ଦ୍ରୋଣଶ୍ଚ କର୍ଣଶ୍ଚ ଦ୍ରୌଣିର୍ଗୌତମ ଏବ ଚ। ଅନ୍ଯେ ଚ ବହବଃ ଶୂରା ବଯଂ ଜେଷ୍ଯାମ ବାସବିମ୍ ॥ 4-61-33 (30973) ସମାଗମ୍ଯ ତତଃ ସର୍ବେ ଭୀଷ୍ମଦ୍ରୋଣମୁଖା ରଥାଃ। ଅର୍ଜୁନଂ ସହସା ଯୁକ୍ତାଃ ପ୍ରତ୍ଯଯୁଧ୍ଯନ୍ତ ଭାରତ ॥ 4-61-34 (30974) ସ ସାଯକମଯୈର୍ଜାଲୈଃ ସର୍ବତସ୍ତାନ୍ମହାରଥାନ୍। ପ୍ରାଚ୍ଛାଦଯଚ୍ଛରୌଘୈସ୍ତାନ୍ନୀହାର ଇବ ପର୍ବତାନ୍ ॥ 4-61-35 (30975) ନଦଦ୍ଭିଶ୍ଚ ମହାନାଗୈର୍ହେଷମାଣୈଶ୍ଚ ବାଜିଭିଃ । ଭେରୀଶଙ୍ଖନିନାଦୈଶ୍ଚ ସ ଶବ୍ଦସ୍ତୁମୁଲୋଽଭବତ୍ ॥ 4-61-36 (30976) ନାଗାଶ୍ବକାଯାନ୍ନିର୍ଭିଦ୍ଯ ଲୌହାନି କବଚାନି ଚ। ପାର୍ଥସ୍ଯ ଶରବର୍ଷାଣି ନ୍ଯପତଞ୍ଶତଶଃ କ୍ଷିତୌ ॥ 4-61-37 (30977) ତ୍ବରମାଣଃ ଶରାନସ୍ଯନ୍ପାଣ୍ଡବସ୍ତୁ ପ୍ରକାଶତେ। ମଧ୍ଯଂଦିନଗତୋଽର୍ଚିଷ୍ମାଞ୍ଛରଦୀବ ଦିବାକରଃ॥ 4-61-38 (30978) ଅବିଷହ୍ଯ ଶରାନ୍ସର୍ବେ ପାର୍ଥଚାପଚ୍ଯୁପାନ୍ରଣେ। ଉଦକ୍ପ୍ରଯାନ୍ତି ବିଧ୍ବସ୍ତା ରଥେଭ୍ଯୋ ରଥିନସ୍ତଦା। ସାଦିନଶ୍ଚାଶ୍ବପୃଷ୍ଠେଭ୍ଯୋ ଭୂମୌ ଚାପି ପଦାତଯଃ॥ 4-61-39 (30979) ଶରୈସ୍ତୁ ତାଡ୍ଯମାନାନାଂ କବଚାନାଂ ମହାତ୍ମନାମ୍। ତାମ୍ରରାଜତଲୌହାନାଂ ପ୍ରାଦୁରାସୀନ୍ମହାସ୍ବନଃ॥ 4-61-40 (30980) ଛନ୍ନମାଯୋଧନଂ ଜଜ୍ଞେ ଶରୀରୈର୍ଗତଚେତସାମ୍। ଶ୍ରାନ୍ତ୍ଯା ଗଲିତଶସ୍ତ୍ରାଣାଂ ପତତାମଶ୍ବସାଦିନାମ୍॥ 4-61-41 (30981) ଶୂନ୍ଯାନ୍କୁର୍ବନ୍ରଥୋପସ୍ଥାନ୍ମାନବୈରାସ୍ତୃଣୋନ୍ମହୀମ୍। ପ୍ରନୃତ୍ଯନ୍ନିବ ସଂଗ୍ରାମେ ଚାପହସ୍ତେ ଧନଂଜଯଃ॥ 4-61-42 (30982) ଶିରାଂସ୍ଯପାତଯତ୍ସଙ୍ଖ୍ଯେ କ୍ଷତ୍ରିଯାଣାଂ ନରର୍ଷଭଃ। ଶ୍ରୁତ୍ବା ଗାଣ୍ଡୀବନିର୍ଘୋଷଂ ବିଷ୍ଣୂଜିତମିବାଶନେ। ତ୍ରସ୍ତାନି ସର୍ବସୈନ୍ଯାନି ବ୍ଯଲୀଯନ୍ତ ଚ ଭାଗଶ॥ 4-61-43 (30983) କୁଣ୍ଡଲୋଷ୍ଣୀଷଧାରୀଣି ଜାତରୂପସ୍ରଜାନି ଚ। ପତିତାନି ସ୍ମ ଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ଶିରାଂସି କରଣମୂର୍ଧନି ॥ 4-61-44 (30984) ବିଶିଖୋନ୍ମଥିତୈର୍ଗାତ୍ରୈର୍ବାହୁଭିଶ୍ଚ ସକାର୍ମୁକୈଃ। ସହସ୍ତାଭରଣୈଶ୍ଚାନ୍ଯୈଃ ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନା ଭାତି ମେଦିନୀ ॥ 4-61-45 (30985) ଶିରସାଂ ପାତ୍ଯମାନାନାଂ ସମରେ ନିଶିତୈଃ ଶରୈଃ। ଅଶ୍ମବୃଷ୍ଟିରିବାକାଶାଦଭବଦ୍ଭରତର୍ଷଭ ॥ 4-61-46 (30986) ଦର୍ଶଯିତ୍ବା ତଦାଽଽତ୍ମାନଂ ରୌଦ୍ରଂ ରୌଦ୍ରପରାକ୍ରମଃ। ଜଘାନ ସମରେ ଶୂରାଞ୍ଛତଶୋଽଥ ସହସ୍ରଶଃ ॥ 4-61-47 (30987) ତଥାବରୁଦ୍ଧଶ୍ଚାରଣ୍ଯେ ଦଶବର୍ଷାଣି ତ୍ରୀଣି ଚ। କ୍ରୋଧାଗ୍ନିମୁତ୍ସସର୍ଜାଜୌ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରେଷୁ ପାଣ୍ଡବଃ ॥ 4-61-48 (30988) ତସ୍ଯ ତଦ୍ଦହତଃ ସୈନ୍ଯଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଚାସ୍ଯ ପରାକ୍ରମମ୍। ସର୍ବେ ଶାନ୍ତିପରା ଯୋଧା ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରସ୍ଯ ଭାରତ ॥ 4-61-49 (30989) ଯଥା ନଲବନଂ ନାଗଃ ପ୍ରଭିନ୍ନଃ ଷଷ୍ଟିହାଯନଃ। ଏବଂ ସର୍ବାନପାମୃଦ୍ରାଦର୍ଜୁନଃ ଶସ୍ତ୍ରତେଜସା ॥ 4-61-50 (30990) ବିଦ୍ରାବ୍ଯ ଚ ତତଃ ସୈନ୍ଯଂ ତ୍ରାସଯିତ୍ବା ମହାରଥାନ୍। ଅର୍ଜୁନୋ ଜଯତାଂଶ୍ରେଷ୍ଠଃ ପର୍ଯାବର୍ତତ ଭାରତ ॥ 4-61-51 (30991) ତସ୍ଯ ମାର୍ଗାନ୍ବିଚରତୋ ନିଘ୍ନତଶ୍ଚ ରଣାଜିରେ । ପ୍ରାବର୍ତତ ନଦୀ ଘୋରା ଶୋଣିତାନ୍ତ୍ରତରଙ୍ଗିଣୀ ॥ 4-61-52 (30992) ଅସ୍ଥିଶୈବାଲସଂବାଧାଂ ସଂଗ୍ରାମେ ପାର୍ଥନିର୍ମିତାମ୍ । ଶରଚାପପ୍ଲବାଂ ଘୋରାଂ ମାଂସଶୋଣିତକର୍ଦମାମ୍ ॥ 4-61-53 (30993) ରଥୋଡୁପାଂ ଚାନ୍ତ୍ରସର୍ପାଂ କେଶଶୈବାଲଶାଡ୍ବଲାମ୍। କରବାଲାସିପାଠୀନାଂ ଚାମରୋଷ୍ଣୀଷଫେନିଲାମ୍ ॥ 4-61-54 (30994) ଅଶ୍ବଗ୍ରୀବାମହାବର୍ତାଂ କବନ୍ଧଜଲମାନୁଷାମ୍। କାକକଙ୍କରୁତାଂ ତୀବ୍ରାଂ ସାରସକ୍ରୌଞ୍ଚନାଦିତାମ୍ ॥ 4-61-55 (30995) ସିଂହନାଦମହାନାଦାଂ ଶଙ୍ଖସ୍ବନମହାସ୍ବନାମ୍ । ବୀରୋତ୍ତମାଙ୍ଗପଦ୍ମାଢ୍ଯାଂ ଶରଚାପମହାନଲାମ୍ ॥ 4-61-56 (30996) ପଦାତିମତ୍ସ୍ଯକଲୁଷାଂ ଗଜଶୀର୍ଷକକଚ୍ଛପାମ୍। ଗୋମାଯୁଗସଂଘୁଷ୍ଟାଂ ମାଂସମଞ୍ଜାଭିକର୍ଦମାମ୍ ॥ 4-61-57 (30997) ପ୍ରାବର୍ତଯନ୍ନଦୀଂ ଘୋରାଂ ପିଶାଚଗଣସେବିତାମ୍ । ଅପାରାମନିବାସାଂ ଚ ରକ୍ତୋଦାଂ ସର୍ବତୋ ବୃତାମ୍ ॥ 4-61-58 (30998) ଅଭୀକ୍ଷ୍ଣମକରୋତ୍ପାର୍ଥୋ ନଦୀମୁତ୍ତମଶୋଣିତାମ୍। ଗଜବର୍ମମହାଦ୍ବୀପାମଶ୍ବଦେହମହାଶିଲାମ୍ ॥ 4-61-59 (30999) ପଦାତିଦେହସଂଘାଟାଂ ରଥାବଲିମହାତରୁମ୍। କେଶଶାଦ୍ବଲସଂଛନ୍ନାଂ ସୁତରାଂ ଭୀତିଦାଂ ନୃଣାମ୍ ॥ 4-61-60 (31000) ଅଗାଧରକ୍ତୋଦବହାଂ ଯମସାଗରଗାମିନୀମ୍। ଦୁସ୍ତରାଂ ଭୀରୁମର୍ତ୍ଯାନାଂ ଶୂରାଣାଂ ସୁତରାଂ ନୃପ। ପ୍ରାବର୍ତଯନ୍ନଦୀମେବଂ ଭୀଷଣାଂ ପାକଶାସନିଃ ॥ 4-61-61 (31001) ତସ୍ଯାଦଦାନସ୍ଯ ଶରାନ୍ସନ୍ଦଧାନସ୍ଯ ମୁଞ୍ଚତଃ। ବିକର୍ଷତଶ୍ଚ ଗାଣ୍ଡୀବଂ ନ କିଂଚିଦ୍ଦଦୃଶେଽନ୍ତରମ୍ ॥ ॥ 4-61-62 (31002) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଏକଷଷ୍ଟିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-62-0 (31003) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-62-0x (3242) ଏବଂ ବିଦ୍ରାବ୍ଯ ତତ୍ସୈନ୍ଯଂ ପାର୍ଥୋ ଭୀଷ୍ମମୁପାଦ୍ରବତ୍। ତ୍ରସ୍ତେଷୁ ସର୍ବସୈନ୍ଯେଷୁ କୌରବ୍ଯସ୍ଯ ମହାତ୍ମନଃ ॥ 4-62-1 (31004) ବାଣାନ୍ଧନୁଷି ସଂଧାଯ ଚତୁରଃ ପାକଶାସନିଃ। ଭୀଷ୍ମଂ ଚ ପ୍ରାହିଣୋଦ୍ଭୀତସ୍ତଂ ଦ୍ବାଭ୍ଯାମଭ୍ଯବାଦଯତ୍ ॥ 4-62-2 (31005) ତସ୍ଯ କର୍ଣାନ୍ତିକଂ ଗତ୍ବା ଦ୍ବାବବ୍ରୂତାଂ ଚ କୌଶଲମ୍ । ସୋଽପ୍ଯାଶୀରବଦଦ୍ଭୀଷ୍ମଃ କୌନ୍ତେଯୋ ଜଯତାମିତି ॥ 4-62-3 (31006) ନରସିଂହମୁପାଯାନ୍ତଂ ଜିଗୀଷନ୍ତଂ ପରାନ୍ରଣେ। ବୃଷସେନୋଽଭ୍ଯଯାତ୍ତୂର୍ଣଂ ଯୋଦ୍ଧୁକାମୋ ଧନଂଜଯମ୍ ॥ 4-62-4 (31007) ବୈକର୍ତନାତ୍ମଜୋ ବୀରଃ ସଂଗ୍ରାମେ ଲୋକବିଶ୍ରୁତଃ। ଶୌର୍ଯବୀର୍ଯାଦିଭିଃ କର୍ଣାଦ୍ବିମ୍ବାଦ୍ବିମ୍ବ ଇବୋଦ୍ଧୃତଃ ॥ 4-62-5 (31008) ଆତ୍ମନା ଯୁଧ୍ଯତସ୍ତସ୍ଯ ବୃଷସେନସ୍ଯ ପାଣ୍ଡବଃ । ମୁହୂର୍ତଂ ତସ୍ଯ ତଦ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ହସ୍ତଲାଘବପୌରୁଷେ। ତୁତୋଷ ଚ ତତଃ ପାର୍ଥୋ ବୃଷସେନପରାକ୍ରମମ୍ ॥ 4-62-6 (31009) ତସ୍ଯ ପାର୍ଥସ୍ତଦା କ୍ଷିପ୍ରଂ କ୍ଷୁରଧାରେଣ କାର୍ମୁକମ୍ । ନ୍ଯକୃନ୍ଯଦ୍ଗୃଧ୍ରପତ୍ରେଣ ଜାମ୍ବୂନଦପରିଷ୍କୃତମ୍ ॥ 4-62-7 (31010) ଅଥୈନଂ ପଞ୍ଚଭିର୍ଭୂଯଃ ପ୍ରତ୍ଯବିଧ୍ଯତ୍ସ୍ତନାନ୍ତରେ। ସ ପାର୍ଥବାଣାଭିହତୋ ରଥାତ୍ପ୍ରସ୍କନ୍ଦ୍ଯ ଦୁଦ୍ରୁବେ ॥ 4-62-8 (31011) ଦୁଃଶାସନୋ ବିକର୍ଣଶ୍ଚ ଶକୁନିଶ୍ଚ ବିବିଂଶତିଃ। ଆଯାନ୍ତଂ ଭୀମଧନ୍ବାନଂ ପର୍ଯକୀର୍ଯନ୍ତ ପାଣ୍ଡବମ୍ ॥ 4-62-9 (31012) ତେଷାଂ ପାର୍ଥୋ ରଣେ କ୍ରୁଦ୍ଧଃ ଶରୈଃ ସନ୍ନତପର୍ବଭିଃ । ଯୁଗଂ ଧ୍ବଜଂ ଶରାସଂ ଚ ଚିଚ୍ଛେଦ ତରସା ରଣେ ॥ 4-62-10 (31013) ତେ ନିକୃତ୍ତଧ୍ବଜାଃ ସର୍ବେ ଛିନ୍ନକାର୍ମୁକବେଷ୍ଟନାଃ । ରଣମଧ୍ଯାଦପଯଯୁଃ ପାର୍ଥବାଣାଭିପୀଡିତାଃ ॥ 4-62-11 (31014) ତତଃ ପ୍ରହସ୍ଯ ବୀଭତ୍ସୁର୍ବୈରାଟିମିଦମବ୍ରବୀତ୍ । ଏତଂ ମେ ପ୍ରାପଯେଦାନୀଂ ତାଲଂ ସୌବର୍ଣମୁଚ୍ଛ୍ରିତମ୍ ॥ 4-62-12 (31015) ମେଘମଧ୍ଯେ ଯଥା ବିଦ୍ଯୁଦୁଜ୍ଜ୍ବଲନ୍ତୀ ପୁନଃ ପୁନଃ । ଅସୌ ଶାନ୍ତନବୋ ଭୀଷ୍ମସ୍ତତ୍ର ଯାହି ପରଂତପ ॥ 4-62-13 (31016) ଅସ୍ରାଣି ତସ୍ଯ ଦିବ୍ଯାନି ଦର୍ଶଯିଷ୍ଯାମି ସଂଯୁଗେ। ଘୋରରୂପାଣି ଚିତ୍ରାଣି ଲଘୂନି ଚ ଗୁରୂଣି ଚ ॥ 4-62-14 (31017) ଅସ୍ମାକଂ ପୋଷକୋ ନିତ୍ଯମାବାଲ୍ଯାନ୍ମତ୍ସ୍ଯଭୂମିପ। ଶ୍ରେଯସ୍କାମୀ ସଦାଽସ୍ମାକଂ ଯୋଗକ୍ଷେମକରଃ ସଦା ॥ 4-62-15 (31018) ତସ୍ଯାଙ୍କେ ବିର୍ଧିତୋ ବାଲ୍ଯେ ତଦ୍ଯୋତ୍ସ୍ଯେଽନେନ ସାଂପ୍ରତମ୍। ଅସ୍ମାକଂ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାଣାଂ ଶମକାମୋ ଦିବାନିଶମ୍ ॥ 4-62-16 (31019) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-62-17 (31020) ତସ୍ଯ ତଦ୍ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ବୈରାଟିଃ ପାର୍ଥସାରଥିଃ। ବାହଯଚ୍ଚୋଦିତସ୍ତେନ ରଥଂ ଭୀଷ୍ମରଥଂ ପ୍ରତି ॥ 4-62-17 (31021) ତଂ ରଥଂ ଚୋଦିତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଫଲ୍ଗୁନସ୍ଯ ରଥୋତ୍ତମମ୍ । ବାଯୁନେବ ମହାମେଘଂ ସହସାଽଭିସମୀରିତମ୍। ତଂ ପ୍ରତ୍ଯଯାଚ୍ଚ ଗାଙ୍ଗେଯୋ ରଥେନାଦିତ୍ଯବର୍ଚସା ॥ 4-62-18 (31022) ଆଯାନ୍ତମର୍ଜୁନଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଭୀଷ୍ମଃ ପରପୁଂଜଯଃ। ପ୍ରତ୍ଯୁଞ୍ଜଗାମ ଯୁଦ୍ଧାର୍ଥୀ ମହର୍ଷଭମିବର୍ଷଭଃ ॥ 4-62-19 (31023) ତଥା ହି ଗୁପ୍ତ ଏତେଷାଂ ଦୁରାଧର୍ଷଃ ପିତାମହଃ । ହନ୍ଯମାନେଷୁ ଯୋଘେଷୁ ଧନଂଜଯମୁପାଦ୍ରବତ୍ ॥ 4-62-20 (31024) ପ୍ରଗୃହ୍ଯ କାର୍ମୁକଶ୍ରେଷ୍ଠଂ ଜାତରୂପପରିଷ୍କୃତମ୍ । ଶରାନାଦାଯ ତୀକ୍ଷ୍ଣାଗ୍ରାନ୍ମର୍ମଦେହପ୍ରମାଥିନଃ ॥ 4-62-21 (31025) ପାଣ୍ଡୁରେଣାତପତ୍ରେଣ ଧ୍ରିଯମାଣେନ ମୂର୍ଧନି । ଶୁଶୁଭେ ସ ନରବ୍ଯାଘ୍ରୋ ଗିରିଃ ସୂର୍ଯୋତ୍ତରେ ଯଥା ॥ 4-62-22 (31026) ପ୍ରାଧ୍ମାପ୍ଯ ଶଙ୍ଖଂ ଗାଙ୍ଗେଯୋ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାନ୍ପ୍ରହର୍ଷଯନ୍ । ପ୍ରଦକ୍ଷିଣମୁପାବୃତ୍ଯ ବୀଭତ୍ସୁଂ ପ୍ରତ୍ଯବାରଯତ୍ ॥ 4-62-23 (31027) ତମବେକ୍ଷ୍ଯ ସମାଯାନ୍ତଂ କୌନ୍ତେଯଃ ପରବୀରହା । ପ୍ରତ୍ଯଗୃହ୍ଣାଦମେଯାତ୍ମା ପ୍ରିଯାତିଥିମିବାଗତମ୍ । ଦେବଦତ୍ତଂ ମହାଶଙ୍ଖଂ ପ୍ରଦଧ୍ମୌ ଯୁଧି ବୀର୍ଯବାନ୍ ॥ 4-62-24 (31028) ତୌ ଶଙ୍ଖନାଦାବତ୍ଯର୍ଥଂ ଭୀଷ୍ମପାଣ୍ଡବଯୋସ୍ତଦା । ନାଦଯାମାସତୁର୍ଦ୍ଯାଂ ଚ ଖଂ ଚ ଭୂମିଂ ଚ ସର୍ବଶଃ ॥ 4-62-25 (31029) ଅନ୍ତରିକ୍ଷେ ଚ ଜଲ୍ପନ୍ତି ସର୍ବେ ଦେବାଃ ସବାସବାଃ । ଯଦର୍ଜୁନଃ କୁରୂନ୍ସର୍ବାନ୍ପ୍ରାକୃନ୍ତଚ୍ଛସ୍ରତେଜସା ॥ 4-62-26 (31030) କୁରୁଶ୍ରେଷ୍ଠାବିମୌ ବୀରୌ ରଣେ ଭୀଷ୍ମଧନଂଜଯୌ । ସର୍ବାସ୍ତ୍ରକୁଶଲୌ ବୀରାବପ୍ରମତ୍ତୌ ରଣେ ସଦା ॥ 4-62-27 (31031) ଉଭୌ ଦେବମନୁଷ୍ଯେଷୁ ବିଶ୍ରୁତୌ ସ୍ବପରାକ୍ରମୈଃ । ଉଭୌ ପରମସଂରବ୍ଧାବୁଭୌ ଦୀପ୍ତଧନୁର୍ଧରୌ ॥ 4-62-28 (31032) ସମାଗତୌ ନରବ୍ଯାଘ୍ରୌ ବ୍ଯାଘ୍ରାବିବ ତରସ୍ବିନୌ । ଉଭୌ ସଦୃଶକର୍ମାଣୌ ସୂର୍ଯସ୍ଯାଗ୍ନେଶ୍ଚ ଭାରତ ॥ 4-62-29 (31033) ବାସୁଦେବସ୍ଯ ସଦୃଶୌ କାର୍ତବୀର୍ଯସମାବୁଭୌ । ଉଭୌ ବିଶ୍ରୁତକର୍ମାଣାବୁଭୌ ଶୂରୌ ମହାବଲୌ । ସର୍ବାସ୍ତ୍ରବିଦୁଷାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠୌ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂ ବରୌ ॥ 4-62-30 (31034) ଅଗ୍ନେରିନ୍ଦ୍ରସ୍ଯ ସୋମସ୍ଯ ଯମସ୍ଯ ବରୁଣସ୍ଯ ଚ ॥ ଅନଯୋଃ ସଦୃଶଂ ବୀର୍ଯଂ ମିତ୍ରସ୍ଯ ବରୁଣସ୍ଯ ଚ ॥ 4-62-31 (31035) କୋ ବା କୁନ୍ତୀସୁତଂ ଯୁଦ୍ଧେ ଦ୍ବୈରଥେନୋପଯାସ୍ଯତି। ଋତେ ଶାନ୍ତନବାଦନ୍ଯଃ କ୍ଷତ୍ରିଯୋ ଭୁବି ବିଦ୍ଯତେ ॥ 4-62-32 (31036) ଇତି ସଂପୂଜଯାମାସୁର୍ଭୀଷ୍ମଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବାଽର୍ଜୁନଂ ଗତମ୍ । ତଂ ରଣେ ସଂପ୍ରହୃଷ୍ଯନ୍ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଦେବାଃ ସବାସବାଃ ॥ 4-62-33 (31037) ଅଥ ବହୁବିଧତୂର୍ଯଶଙ୍ଖଯୋଷୈର୍ବିବିଧରବୈଃ ସହ ସିଂହନାଦମିଶ୍ରୈଃ । କୁରୁବୃଷଭମପୂଜଯତ୍କୁରୂଣାଂ ବଲମମରାଧିପସୈନ୍ଯସପ୍ରଭଂ ତତ୍ ॥ ॥ 4-62-34 (31038) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଦ୍ବିଷଷ୍ଟିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-63-0 (31039) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-63-0x (3243) ତତୋ ଭୀଷ୍ମଃ ଶରାନଷ୍ଟୌ ଧ୍ବଜେ ପାର୍ଥସ୍ଯ ବୀର୍ଯବାନ୍। ସମାର୍ପଯନ୍ମହାବେଗାଜ୍ଜ୍ବଲତଃ ପନ୍ନଗାନିବ ॥ 4-63-1 (31040) ତେ ଧ୍ବଜଂ ପାଣ୍ଡୁପୁତ୍ରସ୍ଯ ସମାସାଦ୍ଯ ପତତ୍ରିଣଃ। ଧ୍ବଜସ୍ଥଂ କପିମାଜଘ୍ନୁଃ ଧ୍ବଜାଗ୍ରନିଲଯାଂଶ୍ଚ ତାନ୍ ॥ 4-63-2 (31041) ସାରଥିଂ ଚ ହଯାଂଶ୍ଚାସ୍ଯ ବିବ୍ଯାଧ ଦଶଭିଃ ଶରୈଃ । ଉରସ୍ଯତାଡଯତ୍ପାର୍ଥଂ ତ୍ରିଭିରେବାଯସୈଃ ଶରୈଃ ॥ 4-63-3 (31042) ତତୋଽର୍ଜୁନଃ ଶରୈସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣୈର୍ବିଦ୍ଧ୍ବା କୁରୁପିତାମହମ୍। ଧ୍ବଜଂ ଚ ସାରଥିଂ ଚାପି ବିବ୍ଯାଧ ଦଶଭିଃ ଶରୈଃ ॥ 4-63-4 (31043) ତଦ୍ଯୁଦ୍ଧମଭବଦ୍ଧୋରଂ ରୋମହର୍ଷଣମଦ୍ଭୁତମ୍। ଭୀଷ୍ମସ୍ଯ ସହ ପାର୍ଥେନ ବଲିବାସବଯୋରିବ ॥ 4-63-5 (31044) ସନ୍ତତଂ ଶରଜାଲାଭିରାକାଶଂ ସମପଦ୍ଯତ। ଅମ୍ବୁଦୈରିବ ଧାରାଭିସ୍ତଯୋଃ କାର୍ମୁକନିଃସୃତୈଃ ॥ 4-63-6 (31045) ଭଲ୍ଲୈର୍ଭଲ୍ଲାଃ ସମାହତ୍ଯ କୁରୁପାଣ୍ଡବଯୋ ରଣେ। ଅନ୍ତରିକ୍ଷେ ବ୍ଯରାଜନ୍ତ ଖଦ୍ଯୋତାଃ ପ୍ରାବୃଷୀବ ହି ॥ 4-63-7 (31046) ଅଗ୍ନିବକ୍ରୋପମଂ ଘୋରଂ ମଣ୍ଡଲୀକୃତମାହବେ । ଗାଣ୍ଡୀବମଭବଞ୍ଜିଷ୍ଣୋଃ ସବ୍ଯଂ ଦକ୍ଷିଣମସ୍ଯତଃ ॥ 4-63-8 (31047) ପର୍ବତଂ ବାରିଧାରାଭିଶ୍ଛାଦଯନ୍ନିବ ତୋଯଦଃ । ଅର୍ଜୁନଶ୍ଛାଦଯଦ୍ଭୀଷ୍ମଂ ଶରବର୍ଷୈରନେକଶଃ ॥ 4-63-9 (31048) ତାଂ ସମୁଦ୍ରମିବୋଦ୍ଧୂତାଂ ଶରବୃଷ୍ଟିଂ ସମୁଦ୍ଯତାମ୍ । ବ୍ଯଧମତ୍ସାଯକୈର୍ଭୀଷ୍ମଃ ସୋର୍ଜୁନଂ ଚ ନ୍ଯବାରଯତ୍ ॥ 4-63-10 (31049) ତତସ୍ତାନି ବିସୃଷ୍ଟାନି ଶରଜାଲାନି ସଙ୍ଘଶଃ। ଆହତାନି ବ୍ଯଶୀର୍ଯନ୍ତଂ ଅର୍ଜୁନସ୍ଯ ରଥଂ ପ୍ରତି ॥ 4-63-11 (31050) ତତଃ କନକପୁଙ୍ଖାଗ୍ରୈଃ ଶିତୈଃ ସଂନତପର୍ବଭିଃ । ପତଦ୍ଭିଃ ଖଗବାଜୈଶ୍ଚ ଦ୍ଯୌରାସୀତ୍ସଂବୃତା ଶରୈଃ ॥ 4-63-12 (31051) ତତଃ ପ୍ରାସୃଜଦୁଗ୍ରାଣି ଶରଜାଲାନି ପାଣ୍ଡବଃ। ତାବନ୍ତି ଶରଜାଲାନି ଭୀଷ୍ମଃ ପାର୍ଥାଯ ପ୍ରାହିଣୋତ୍ ॥ 4-63-13 (31052) ସାଶ୍ବଂ ସସୂତଂ ସରଥଂ ସ ପାର୍ଥଂ ସମାଚିନୋଦ୍ଭାରତୋ ବତ୍ସଦନ୍ତୈଃ । ପ୍ରଚ୍ଛାଦଯାମାସ ଦିଶଶ୍ଚ ସର୍ବା ନଭଶ୍ଚ ବାଣୈସ୍ତପନୀଯପୁଙ୍ଖୈଃ ॥ 4-63-14 (31053) ତତୋ ଦେବର୍ଷିଗନ୍ଧର୍ବାଃ ସାଧୁସାଧ୍ବିତ୍ଯପୂଜଯନ୍। ଦୁଷ୍କରଂ କୃତବାନ୍ଭୀଷ୍ମୋ ଯଦର୍ଜୁନମବାରଯତ୍ ॥ 4-63-15 (31054) ବଲବାନର୍ଜୁନୋ ଦକ୍ଷଃ କ୍ଷିପ୍ରକାରୀ ଚ ପାଣ୍ଡବଃ। କୋଽନ୍ଯଃ ସମର୍ଥଃ ପାର୍ଥସ୍ଯ ବେଗଂ ଧାରଯିତୁଂ ରଣେ ॥ 4-63-16 (31055) ଋତେ ଶାନ୍ତନବାଦ୍ଭୀଷ୍ମାତ୍କୃଷ୍ଣାଦ୍ବା ଦେବକୀସୁତାତ୍ । ଆଚାର୍ଯବରମୁଖ୍ଯାଦ୍ବା ଭାରଦ୍ବାଜାନ୍ମହାବଲାତ୍ ॥ 4-63-17 (31056) ଅସ୍ତ୍ରୈରସ୍ତ୍ରାଣି ସଂବାର୍ଯ କ୍ରୀଡତଃ ପୁରୁଷୋତ୍ତମୌ । ଚକ୍ଷୂଂଷି ସର୍ବଭୂତାନାଂ ମୋଦଯନ୍ତୌ ମହାବଲୌ ॥ 4-63-18 (31057) ପ୍ରାଜାପତ୍ଯଂ ତଥୈବୈନ୍ଦ୍ରମାଗ୍ନେଯଂ ଚ ସୁଦାରୁଣମ୍ । କୌବେରଂ ବାରୁଣଂ ଚୈବ ଯାମ୍ଯଂ ବାଯବ୍ଯମେବ ଚ । ପ୍ରଯୁଞ୍ଜାନୌ ମହାତ୍ମାନୌ ସମରେ ତୌ ବିରେଜତୁଃ ॥ 4-63-19 (31058) ବିସ୍ମିତାନ୍ଯଥ ଭୂତାନି ତୌ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ସଂଯୁଗେ ତଦା। ସାଧୁ ପାର୍ଥ ମହାବାହୋ ସାଧୁ ଭୀଷ୍ମେତି ଚାବ୍ରୁବନ୍ ॥ 4-63-20 (31059) ନୈତଦନ୍ଯୋ ମନୁଷ୍ଯେଷୁ ପ୍ରଦର୍ଶଯିତୁମାହବେ। ମହାସ୍ରାଣାଂ ସଂପ୍ରଯୋଗଂ ସମରେ ଭୀଷ୍ମପାର୍ଥଯୋଃ ॥ 4-63-21 (31060) ଏବଂ ସର୍ବାସ୍ତ୍ରବିଦୁଷୋରସ୍ତ୍ରଯୁଦ୍ଧମବର୍ତତ ॥ 4-63-22 (31061) ଅଥ ଜିଷ୍ଣୁରୁଦାବୃତ୍ଯ ଶିତଧାରେଣ କାର୍ମୁକମ୍ । ନ୍ଯକୃନ୍ତଦ୍ଗୃଧ୍ରପତ୍ରେଣ ଶାତକୁମ୍ଭପରିଷ୍କୃତମ୍ ॥ 4-63-23 (31062) ନିମେଷାନ୍ତରମାତ୍ରେଣ ଭୀଷ୍ମୋଽନ୍ଯତ୍କାର୍ମୁକଂ ରଣେ। ସମାଦାଯ ନରବ୍ଯାଘ୍ରଃ ସଜ୍ଯଂ ଚକ୍ରେ ମହାବଲଃ ॥ 4-63-24 (31063) ଶରାଂଶ୍ଚ ସୁବହୁନ୍କ୍ରୁଦ୍ଧୋ ମୁମୋଚାଶୁ ଧନଂଜଯେ । ଅର୍ଜୁନୋପି ଶରାଂସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣାନ୍ଭୀଷ୍ମାଯ ନିଶିତାନ୍ବହୂନ୍। ଚିକ୍ଷେପ ଚ ମହାତେଜାସ୍ତଥା ଭୀଷ୍ମଶ୍ଚ ପାଣ୍ଡବେ ॥ 4-63-25 (31064) ତଯୋର୍ଦିବ୍ଯାସ୍ତ୍ରବିଦୁଷୋରସ୍ଯତୋରନିଶଂ ଶରାନ୍ । ନ ବିଶେଷସ୍ତଦା ରାଜନ୍ଦୃଶ୍ଯତେ ସୁମହାତ୍ମନୋଃ ॥ 4-63-26 (31065) ଅଥାବୃଣୋଦ୍ଦଶ ଦିଶଃ ଶରୈରତିରଥସ୍ତଦା । କିରୀଟମାଲୀ କୌନ୍ତେଯଃ ଶୂରଂ ଶାନ୍ତନବଂ ତଥା ॥ 4-63-27 (31066) ଅତୀବ ପାଣ୍ଡବୋ ଭୀଷ୍ମଂ ଭୀଷ୍ମଶ୍ଚାତୀବ ପାଣ୍ଡବମ୍ । ବଭୂବ ତତ୍ର ସଙ୍ଘେଽସ୍ମିନ୍ଲୋକେ ରାଜଂସ୍ତଦଦ୍ଭୁତମ୍ ॥ 4-63-28 (31067) ପାଣ୍ଡବେନ ହତାଃ ଶୂରା ଭୀଷ୍ମସ୍ଯ ରଥରକ୍ଷିଣଃ। ଶେରତେ ସ୍ମ ମହାବାହୋ କୌନ୍ତେଯସ୍ଯାଭିତୋ ରଥମ୍ ॥ 4-63-29 (31068) ତତୋ ଗାଣ୍ଡୀବନିର୍ମୁକ୍ତା ନିରମିତ୍ରଂ ଚିକୀର୍ଷବଃ। ଅସକ୍ତାଃ ପୁଙ୍ଖସଂସକ୍ତାଃ ଶ୍ବେତବାହନପତ୍ରିଣଃ ॥ 4-63-30 (31069) ନିଷ୍ପତନ୍ତୋ ରଥାତ୍ତସ୍ଯ ଧୌତା ହୈରଣ୍ଯବାସସଃ। ଆକାଶେ ପ୍ରତ୍ଯଦୃଶ୍ଯନ୍ତ ହଂସାନାମିବ ପଙ୍କ୍ତଯଃ ॥ 4-63-31 (31070) ତସ୍ଯ ତଦ୍ଦିବ୍ଯମସ୍ତ୍ରଂ ହି ପ୍ରଗାଢଂ ଚିତ୍ରମସ୍ଯତଃ । ପ୍ରେକ୍ଷନ୍ତେ ସ୍ମାନ୍ତରିକ୍ଷସ୍ଥାଃ ସର୍ବେ ଦେବାଃ ସବାସବାଃ ॥ 4-63-32 (31071) ତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପରମପ୍ରୀତୋ ଗନ୍ଧର୍ବଶ୍ଚିତ୍ରମଦ୍ଭୁତମ୍ । ଶଶଂସ ଦେବରାଜାଯ ଚିତ୍ରସେନଃ ପ୍ରତାପବାନ୍ ॥ 4-63-33 (31072) ପଶ୍ଯେମାନରିନିର୍ଦାରାନ୍ସଂସକ୍ତାନିବ ଗଚ୍ଛତଃ । ଚିତ୍ରରୂପମିଦଂ ଜିଷ୍ଣୋର୍ଦିବ୍ଯମସ୍ତ୍ରମୁଦୀର୍ଯତଃ ॥ 4-63-34 (31073) ନେଦଂ ମନୁଷ୍ଯାଃ ଶ୍ରଦ୍ଦଧ୍ଯୁର୍ନ ହୀଦଂ ତେଷୁ ବିଦ୍ଯତେ। ସୌରାଣାଂ ଚ ମହାସ୍ରାଣାଂ ବିଚିତ୍ରୋଽଯଂ ସମାଗମଃ ॥ 4-63-35 (31074) ମଧ୍ଯନ୍ଦିନଗତଂ ସୂର୍ଯଂ ପ୍ରତପନ୍ତମିବାମ୍ବରେ । ନ ଶକ୍ନୁବନ୍ତି ସୈନ୍ଯାନି ପାଣ୍ଡବଂ ପ୍ରସମୀକ୍ଷିତୁମ୍ ॥ 4-63-36 (31075) ଉଭୌ ବିଶ୍ରୁତକର୍ମାଣାବୁଭୌ ଶୂରୌ ମହୀକ୍ଷିତାମ୍ । ଉଭୌ ବିଚିତ୍ରକର୍ମାଣାବୁଭୌ ଯୁଧି ଦୁରାସଦୌ ॥ 4-63-37 (31076) ଇତ୍ଯୁକ୍ତୋ ଦେବରାଜସ୍ତୁ ପାର୍ଥଭୀଷ୍ମସମାଗମମ୍। ପୂଜଯାମାସ ଦିବ୍ଯେନ ପୁଷ୍ପବର୍ଷେଣ ଭାରତ ॥ 4-63-39a[ଅଶ୍ବତ୍ଥାମା ତତୋଽଭ୍ଯେତ୍ଯ ଦ୍ରୁତଂ କର୍ଣମଭାଷତ । ଅହମେକୋ ହନିଷ୍ଯାମି ସମେତାନ୍ସର୍ବପାଣ୍ଡବାନ୍ ॥ 4-63-38 (31077) ଇତି କର୍ମ ସମକ୍ଷଂ ମେ ସଭାମଧ୍ଯେ ତ୍ବଯୋଦିତମ୍ । ନ ତୁ ତତ୍କୃତମେକସ୍ମାଦ୍ଭୀତୋ ଧାବସି ସୂତଜ ॥ 4-63-40 (31078) ବୈଚିତ୍ରବୀର୍ଯଜାଃ ସର୍ବେ ତ୍ବାମାଶ୍ରିତ୍ଯ ପୃଥାସୁତାନ୍ । ଜେତୁମିଚ୍ଛନ୍ତି ସଂଗ୍ରାମେ ଭବାନ୍ଯୁଧ୍ଯସ୍ବ ଫଲ୍ଗୁନମ୍ ॥ 4-63-41 (31079) ଅଶ୍ବତ୍ଥାମୋଦିତଂ ବାକ୍ଯଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ଦୁର୍ଯୋଧନସ୍ତଦା । ପ୍ରତ୍ଯୁବାଚ ରୁଷା ଦ୍ରୌଣିଂ କର୍ଣପ୍ରିଯଚିକୀର୍ଷଯା ॥ 4-63-42 (31080) ମା ମାନଭଙ୍ଗଂ ବିପ୍ରେନ୍ଦ୍ର କୁରୁ ବିଶ୍ରୁତକର୍ମଣଃ । ମାନଭଙ୍ଗେନ ରାଜ୍ଞାଂ ତୁ ବଲହାନିର୍ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 4-63-43 (31081) ଶୂରା ବଦନ୍ତି ସଂଗ୍ରାମେ ବାଚା କର୍ମାଣି କୁର୍ବତେ। ପରାକ୍ରମନ୍ତି ସଂଗ୍ରାମେ ସ୍ବସ୍ଯ ବୀର୍ଯାନୁସାରତଃ ॥ 4-63-44 (31082) ତସ୍ମାତ୍ତଂ ନାର୍ହତି ଭବାନ୍ଗର୍ହିତୁଂ ଶୂରସଂମତମ୍ । ରାଜ୍ଞୈବମୁକ୍ତଃ ସ ଦ୍ରୌଣିର୍ଗତରୋଷୋଽଭବତ୍ତଦା ॥] 4-63-45 (31083) ତତୋ ଭୀଷ୍ମଃ ଶାନ୍ତନବୋ ବାଣାନ୍ପାର୍ଶ୍ବେ ସମାର୍ପଯତ୍। ଅସ୍ଯତଃ ପ୍ରତିସନ୍ଧାଯ ବିବୃତଂ ସବ୍ଯସାଚିନଃ 4-63-46 (31084) ତତଃ ପ୍ରସହ୍ଯ ବୀଭତ୍ସୁଃ ପୃଥୁଧାରେଣ କାର୍ମୁକମ୍। ନ୍ଯକୃନ୍ତଦ୍ଗୃଧ୍ରପତ୍ରେଣ ଭୀଷ୍ମସ୍ଯାମିତତେଜସଃ ॥ 4-63-47 (31085) ଅଥୈନଂ ଦଶଭିଃ ପଶ୍ଚାତ୍ପ୍ରତ୍ଯବିଧ୍ଯତ୍ସ୍ତନାନ୍ତରେ। ଯତମାନଂ ପରାକ୍ରାନ୍ତଂ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଧନଞ୍ଜଯଃ ॥ 4-63-48 (31086) ସ ପୀଡିତୋ ମହାବାହୁର୍ଗୃହୀତ୍ବା ରଥକୂବରମ୍ । ଗୋଙ୍ଗେଯୋ ଯୁଧି ଦୁର୍ଧର୍ଷସ୍ତସ୍ଥୌ ଦୀପ ଇବାତୁରଃ ॥ 4-63-49 (31087) ତଂ ବିସଂଜ୍ଞମପୋବାହ ସଂଯନ୍ତା ରଥବାଜିନାମ୍ । ଉପଦେଶମନୁସ୍ମୃତ୍ଯ ରକ୍ଷମାଣୋ ମହାରଥମ୍ ॥ 4-63-50 (31088) ପରାକ୍ରମେ ଚ ଶୌର୍ଯେ ଚ ବୀର୍ଯେ ସତ୍ତ୍ବେ ବଲେ ରଣେ। ଶସ୍ତ୍ରାସ୍ତ୍ରେଷୁ ଚ ସର୍ବେଷୁ ଲାଘବେ ଦୂରପାତନେ ॥ 4-63-51 (31089) ଯସ୍ଯ ନାସ୍ତି ସମୋ ଲୋକେ ପିତୃଦତ୍ତବରଶ୍ଚ ଯଃ। ଜିତଶ୍ରମୋ ଜିତାରାତିର୍ନିସ୍ତନ୍ଦ୍ରିଃ ଖେଦବର୍ଜିତଃ । ଯଃ ସ୍ବେଚ୍ଛାମରଣଃ ଶୂରଃ ପିତୃଶୁଶ୍ରୂଷଣେ ରତଃ ॥ 4-63-52 (31090) ଦୁର୍ଯୋଧନହିତାର୍ଥାଯ ଯୁଦ୍ଧ୍ବା ପାର୍ଥେନ ସଂଗରେ। ପୃଥାସୁତହିତାର୍ଥାଯ ପରାଜିତ ଇବାଭବତ୍ ॥ ॥ 4-63-53 (31091) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ତ୍ରିଷଷ୍ଟିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-64-0 (31092) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-64-0x (3244) ଭୀଷ୍ମଂ ବିଜିତ୍ଯ ସଂଗ୍ରାମେ କୁରୂଣାଂ ମିଷତାଂ ରଣେ। ତତୋ ଯୁଦ୍ଧମନାଃ ପ୍ରାଯାତ୍ପାର୍ଥଃ ପଞ୍ଚ ମହାରଥାନ୍ ॥ 4-64-1 (31093) ଆଦଦାନଶ୍ଚ ନାରାଚାନ୍ବିମୃଶନ୍ନିଷୁଧୀ ଅପି। ସଂସ୍ପୃଶାନଶ୍ଚ ଗାଣ୍ଡୀବଂ ଭୂଯଃ କର୍ଣଂ ସମଭ୍ଯଗାମ୍ ॥ 4-64-2 (31094) ଦ୍ରୌଣିରୁବାଚ। 4-64-3x (3245) କର୍ଣ ଯତ୍ତତ୍ସଭାମଧ୍ଯେ ବହ୍ବବଦ୍ଧଂ ପ୍ରଭାଷସେ। ନ ମେ ଯୁଧି ସମୋଽସ୍ତୀତି ତଦିଦଂ ପ୍ରତ୍ଯୁପସ୍ଥିତମ୍ ॥ 4-64-3 (31095) ଏଷୋଽନ୍ତକ ଇବ କ୍ରୁଦ୍ଧଃ ସର୍ବଭୂତାବମର୍ଦନଃ। ଅଦୂରାତ୍ପ୍ରତ୍ଯୁପସ୍ଥାଯ ଜୃମ୍ଭତେ କେସରୀ ଯଥା। ନ ପଲାଯସ୍ବ ଶୂରଶ୍ଚେତ୍ସ୍ଥିତ୍ବା ଯୁଧ୍ଯସ୍ବ ଫଲ୍ଗୁନମ୍ ॥ 4-64-4 (31096) କର୍ଣ ଉବାଚ। 4-64-5x (3246) ନାହଂ ବିଭେମି ବୀଭତ୍ସୋଃ କୃଷ୍ଣାଦ୍ବା ଦେବକୀସୁତାତ୍ । ପାଣ୍ଡବେଭ୍ଯୋପି ସର୍ବେଭ୍ଯଃ କ୍ଷତ୍ରଧର୍ମମନୁବ୍ରତଃ ॥ 4-64-5 (31097) ସତ୍ବାଧିକାନାଂ ଶୂରାଣାଂ ଧନୁର୍ବେଦୋପଜୀବିନାମ୍ । ଦର୍ଶନାଞ୍ଜାଯତେ ଦର୍ପଃ ସ୍ବରଶ୍ଚ ନ ବିଷୀଦତି ॥ 4-64-6 (31098) ପଶ୍ଯତ୍ବାଚାର୍ଯପୁତ୍ରୋ ମାମର୍ଜୁନେନ ସମଂ ଯୁଧି। ଯୁଧ୍ଯମାନଂ ସୁସଂଯୁକ୍ତଂ ଦୈବଂ ତୁ ଦୁରତିକ୍ରମମ୍ ॥ 4-64-7 (31099) ଅଶ୍ବତ୍ଥାମୋବାଚ। 4-64-8x (3247) କୋ ଦୋଷଃ କର୍ଣ ଶୂରାଣାଂ ବାଚା ସାକଂ ହି ପୌରୁଷମ୍ । ବିଦ୍ଯତେ ଯଦି ତଲ୍ଲୋକେ ଗୁଣୋତ୍ତରମିହୋଚ୍ଯତେ ॥ 4-64-8 (31100) ଯୁବ୍ଯସ୍ବ ତ୍ବମଭୀଃ ପାର୍ଥଂ ପ୍ରପଲାଯସ୍ବ ମା ରଣାତ୍। ଉକ୍ତଂ ବଚଃ ସ୍ମରନ୍କର୍ଣ ନାହମିତ୍ଯାଦି ସଂଯୁଗେ ॥ 4-64-9 (31101) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-64-10x (3248) ତଂ ସମନ୍ତାଦ୍ରଥାଃ ପଞ୍ଚ ପରିବାର୍ଯ ଧନଞ୍ଜଯମ୍। ତ ଇଷୂନ୍ସମ୍ଯଗସ୍ଯନ୍ତୋ ମୁମୁକ୍ଷନ୍ତୋପି ଜୀବିତାତ୍ ॥ 4-64-10 (31102) ତେ ଲାଭମିବ ମନ୍ବାନାଃ କ୍ଷିପ୍ରମାର୍ଚ୍ଛନ୍ଧନଞ୍ଜଯମ୍। ଶରୌଘାନ୍ସମ୍ଯଗସ୍ଯନ୍ତୋ ଜୀମୂତା ଇବ ବାର୍ଷିକାଃ ॥ 4-64-11 (31103) ବହୁଭିର୍ନିଶିତୈର୍ବାଣୈର୍ବିବିଧୈର୍ଲୋମବାପିଭିଃ । ଆଦ୍ରବନ୍ପ୍ରତ୍ଯବସ୍ଥାଯ ପ୍ରତ୍ଯବିଧ୍ଯନ୍ଧନଞ୍ଜଯମ୍ ॥ 4-64-12 (31104) ତତଃ ପ୍ରହସ୍ଯ ବୀଭତ୍ସୁଃ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରଃ । ଦିବ୍ଯମସ୍ତ୍ରଂ ବିକୁର୍ବାଣଃ ପ୍ରତ୍ଯଯାଦ୍ରଥସତ୍ତମାନ୍ ॥ 4-64-13 (31105) ଯଥା ରଶ୍ମିଭିରାଦିତ୍ଯଃ ପ୍ରଚ୍ଛାଦଯତି ମେଦିନୀମ୍। ଏବଂ ଗାଣ୍ଡୀବନିର୍ମୁକ୍ତୈଃ ଶରୈଃ ପ୍ରାଚ୍ଛାଦଯଦ୍ଦିଶଃ ॥ 4-64-14 (31106) ନ ରଥାନାଂ ନ ନଗାନାଂ ନ ଧ୍ବଜାନାଂ ନ ବାଜିନାମ୍। ଅବିଦ୍ଧଂ ନିଶିତୈର୍ବାଣୈରାସୀଦ୍ଦ୍ଯୂଙ୍ଗୁଲମନ୍ତରମ୍ ॥ 4-64-15 (31107) ସର୍ବେ ଶାନ୍ତିପରା ଯୋଧାଃ ସ୍ବଚିତ୍ତଂ ନାଭିଜଝିରେ । ହସ୍ତିନୋଽଶ୍ବାଶ୍ଚ ବିତ୍ରସ୍ତା ବ୍ଯବଲୀଯନ୍ତ ଭାରତ ॥ 4-64-16 (31108) ଯଥା ନଲବନଂ ନାଗଃ ପ୍ରଭିନ୍ନଃ ଷାଷ୍ଟିହାଯନଃ । ଏବଂ ସର୍ବାନପାମୃଦ୍ଗାଦର୍ଜୁନଃ ଶସ୍ତ୍ରତେଜସା ॥ 4-64-17 (31109) ଗାଣ୍ଡୀବସ୍ଯ ତୁ ଘୋଷେଣ ପୃଥିବୀ ସମକମ୍ପତ। ମନାଂସି ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାଣାମପ୍ଯକୃନ୍ତଦ୍ଧନଞ୍ଜଯଃ ॥ 4-64-18 (31110) ତତୋ ବିଗାହ୍ଯ ସୈନ୍ଯାନାଂ ମଧ୍ଯଂ ଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରଃ । ସାରଥିଂ ସମରେ ଶୂରସ୍ତ୍ବଭ୍ଯଭାଷତ ବୀର୍ଯବାନ୍ ॥ 4-64-19 (31111) ସଂନିଯମ୍ଯ ହଯାନେତାନ୍ମନ୍ଦଂ ବାହଯ ସାରଥେ । ଆଚାର୍ଯପୁତ୍ରଂ ସମରେ ଯୋଧଯିଷ୍ଯେଽପରାଜିତମ୍ ॥ 4-64-20 (31112) ପୁରା ହ୍ଯେଷ ମଯା ଯୁକ୍ତଃ ସ ମେ ଭବତି ପୃଷ୍ଠତଃ ॥ ଏବମୁକ୍ତେଽର୍ଜୁନେନାସାବଶ୍ବତ୍ଥାମରଥଂ ପ୍ରତି। 4-64-21 (31113) ବିରାଟପୁତ୍ରୋ ଜବନାନ୍ଭୃଶମଶ୍ବାନଚୋଦଯତ୍ ॥ 4-64-22 (31114) କର୍ଣ ଉବାଚ। ଏଷୋପଯାତି ବୀଭତ୍ସୁର୍ବ୍ଯଥିତୋ ଗାଢବେଦନଃ। 4-64-23x (3249) ତଂ ତୁ ତତ୍ରୈବ ଯାସ୍ଯାମି ନାସୌ ମୁଚ୍ଯେତ ଜୀବିତାତ୍ ॥ 4-64-23 (31115) ଦ୍ରୋଣ ଉବାଚ। 4-64-24x (3250) ନାସୌ ଭଯେନ ନିର୍ଯାତୋ ମହାତ୍ମା ପାକଶାସନିଃ। ନୈବଂ ଭୀତା ନିବର୍ତନ୍ତେ ନ ପୁନର୍ଗାଢବେଦନାଃ ॥ 4-64-24 (31116) ଯଦ୍ଯେନମଭିସଂରବ୍ଧଂ ପୁନରେବାଭିଯାସ୍ଯସି। ବହୂନ୍ଯସ୍ତ୍ରାଣି ଜାନୀତେ ନ ପୁନର୍ମୋକ୍ଷ୍ଯତେ ଭବାନ୍ ॥ 4-64-25 (31117) ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ଦୁର୍ଯୋଧନୋ ମୁକ୍ତୋ ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ଗାବଃ ପଲାଯିତାଃ। ମୁକ୍ତୋ ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ଚ ସଂଗ୍ରାମେ କିଂ ରଣେନ କରିଷ୍ଯସି ॥ 4-64-26 (31118) କ୍ରୋଶମାତ୍ରମପାକ୍ରମ୍ଯ ବଲମନ୍ବାନଯାମହେ। ଅନ୍ବାଗତବଲାଃ ପାର୍ଥଂ ପୁନରେବାଭିଯାସ୍ଯଥ ॥ ॥ 4-64-27 (31119) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଚତୁଃଷଷ୍ଟିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-65-0 (31120) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-65-0x (3251) କର୍ଣଂ ପରାଜିତଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପାର୍ଥୋ ବୈରାଟିମବ୍ରବୀତ୍। ଏତଂ ମାଂ ପ୍ରାପଯେଦାନୀଂ ରଥବୃନ୍ଦଂ ପ୍ରହାରିଣାମ୍ ॥ 4-65-1 (31121) ଯତ୍ର ଶାନ୍ତନବୋ ଭୀଷ୍ମଃ ସର୍ବେଷାଂ ନଃ ପିତାମହଃ । ସୁଯୁଦ୍ଧଂ କାଙ୍କ୍ଷମାଣୋ ବୈ ରଥେ ତିଷ୍ଠତି ଦଂଶିତଃ ॥ 4-65-2 (31122) ତାଲୋ ବୈ କାଞ୍ଚନୋ ଯତ୍ର ବଜ୍ରବୈଡୂର୍ଯଭୂଷିତଃ । ଅତୀବ ସମରେ ଭାତି ମାତରିଶ୍ବପ୍ରକମ୍ପିତଃ ॥ 4-65-3 (31123) ଦାରୁଣଂ ପ୍ରହରିଷ୍ଯାମି ରଥବୃନ୍ଦାନି ଧନ୍ବିନାମ୍। ଆଦାସ୍ଯାମ୍ଯହମେତେଷାଂ ଧନୁର୍ଜ୍ଯାବେଷ୍ଟନାନି ଚ ॥ 4-65-4 (31124) ଅସ୍ଯନ୍ତଂ ଦିବ୍ଯମସ୍ତ୍ରାଣି ଚିତ୍ରମୁତ୍ତର ପଶ୍ଯସି ॥ 4-65-5 (31125) ଶତହ୍ରଦାଂ ଜୃମ୍ଭମାଣାଂ ମେଘସ୍ଥାଂ ପ୍ରାବୃଷୀବ ଚ। ସୁବର୍ଣପୃଷ୍ଠଂ ଗାଣ୍ଡୀବଂ ପଶ୍ଯନ୍ତୁ କୁରବୋ ମମ ॥ 4-65-6 (31126) ଦକ୍ଷିଣେନାଥ ବାମେନ କତମେନ ସ୍ବିଦସ୍ଯତି। ଇତି ମାଂ ଶତ୍ରବଃ ସର୍ବେ ନ ବିଜ୍ଞାସ୍ଯନ୍ତି ସାରଥେ ॥ 4-65-7 (31127) ଅସ୍ତ୍ରୋଦକାଂ ହଯାବର୍ତାଂ ନାଗନକ୍ରାଂ ରଥହ୍ରଦାମ୍। ନଦୀଂ ପ୍ରସ୍କନ୍ଦଯିଷ୍ଯାମି ପରଲୋକାପହାରିଣୀମ୍ ॥ 4-65-8 (31128) ପାଣିପାଦଶିରଃପୃଷ୍ଠବାହୁଶଙ୍ଖଚରାଚରମ୍। ବନଂ କୁରୂଣାଂ ଛେତ୍ସ୍ଯାମି ଭଲ୍ଲୈଃ ସନ୍ନତପର୍ବଭିଃ ॥ 4-65-9 (31129) ତୂଣୀଶଯାଃ ସୁପୁଙ୍ଖାଗ୍ରା ବିଶିଖା ଦୁନ୍ଦୁଭିସ୍ବନାଃ। ମଯା ପ୍ରମୁକ୍ତାଃ ସଂଗ୍ରାମେ କୁରୂନ୍ଧକ୍ଷ୍ଯନ୍ତି ସାଯକାଃ ॥ 4-65-10 (31130) ଧ୍ବଜବୃକ୍ଷଂ ଶରତୃଣଂ ନାଗାଶ୍ବଶ୍ବାପଦାକୁଲମ୍ । ରଥସିଂହଗଣୈର୍ଯୁକ୍ତଂ ଧନୁର୍ବଲ୍ଲିସମାକୁଲମ୍। ବନମାଦୀପଯିଷ୍ଯାମି କୁରୂଣାମସ୍ତ୍ରତେଜସା ॥ 4-65-11 (31131) ଜଯତୋ ଭାରତୀଂ ସେନାମେକସ୍ଯ ମମ ସଂଯୁଗେ। ଶତଂ ମାର୍ଗା ଭବିଷ୍ଯନ୍ତି ପାବକସ୍ଯେବ କାନନେ ॥ 4-65-12 (31132) ମଯା ଚକ୍ରମିବାବିଦ୍ଧଂ ସୈନ୍ଯଂ ଦ୍ରକ୍ଷ୍ଯସି କେବଲମ୍ । ତାନହଂ ରଥନୀଡେଭ୍ଯଃ ପରଲୋକାଯ ଶାତ୍ରବାନ୍। ଏକଃ ପ୍ରଦ୍ରାବଯିଷ୍ଯାମି ଚକ୍ରପାଣିରିବାସୁରାନ୍ ॥ 4-65-13 (31133) ଅସଂଭ୍ରାନ୍ତୋ ରଥେ ତିଷ୍ଠନ୍ସମେଷୁ ବିଷମେଷୁ ଚ। ମାର୍ଗମାବୃତ୍ଯ ତିଷ୍ଠନ୍ତମପି ଭେତ୍ସ୍ଯାମି ପର୍ବତମ୍ ॥ 4-65-14 (31134) ଅହମିନ୍ଦ୍ରସ୍ଯ ସଂଗ୍ରାମେ ଦ୍ବିଷତୋ ବଲଦର୍ପିତାନ୍। ମାତଲିଂ ସାରଥିଂ କୃତ୍ବା ନିବାତକବଚାନ୍ରଣେ । ହତବାନ୍ସର୍ବତଃ ସର୍ବାନ୍ଧାବତୋ ଯୁଧ୍ଯତସ୍ତଦା ॥ 4-65-15 (31135) ନିବାତକବଚାନ୍ହତ୍ବା ଗାଣ୍ଡୀବାସ୍ତ୍ରୈଃ ସହସ୍ରଶଃ । ପରଂ ପାରେ ସମୁଦ୍ରସ୍ଯ ହିରଣ୍ଯପୁରମାରୁଜମ୍ ॥ 4-65-16 (31136) ହତ୍ବା ଷଷ୍ଟିସହସ୍ରାଣି ରଥାନାମୁଗ୍ରଧନ୍ବିନାମ୍। ପୌଲୋମାନ୍କାଲକେଯାଂଶ୍ଚ ସମରେ ଭୃଶଦାରୁଣାନ୍ । ଅସୁରାନହନଂ ଘୋରାନ୍ରୌଦ୍ରେଣାସ୍ତ୍ରେଣ ସାରଥେ ॥ 4-65-17 (31137) ଅହମିନ୍ଦ୍ରାଦ୍ଦୃଢାଂ ମୁଷ୍ଟିଂ ବ୍ରହ୍ମଣଃ କ୍ଷିପ୍ରହସ୍ତତାମ୍ । ପ୍ରଗାଢନିପୁଣଂ ଚିତ୍ରମତିବୃଦ୍ଧଂ ପ୍ରଜାପତେଃ ॥ 4-65-18 (31138) ରୌଦ୍ରଂ ରୁଦ୍ରାଦହଂ ବେଦ୍ମି ବାରୁଣଂ ବରୁଣାଦପି । ସୌର୍ଯଂ ସୂର୍ଯାଦହଂ ବେଦ୍ମି ଯାମ୍ଯଂ ଦଣ୍ଡଧରାଦପି ॥ 4-65-19 (31139) ଅସ୍ତ୍ରମାଗ୍ନେଯମଗ୍ନେଶ୍ଚ ବାଯବ୍ଯଂ ମାତରିଶ୍ବନଃ। ଅନ୍ଯୈର୍ଦେବୈରହଂ ପ୍ରାପ୍ତଃ କୋ ମାଂ ବିଷହତେ ପୁମାନ୍ ॥ 4-65-20 (31140) ଅଦ୍ଯ ଗାଣ୍ଡୀବନିର୍ମୁକ୍ତୈଃଶରୌଘୈ ରୋମହର୍ଷଣୈଃ । କୁରୂଣାଂ ପାତଯିଷ୍ଯାମି ରଥବୃନ୍ଦାନି ଧନ୍ବିନାମ୍ ॥ 4-65-21 (31141) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-65-22x (3252) ଏବମାଶ୍ବାସିତସ୍ତେନ ବୈରାଟିଃ ସବ୍ଯସାଚିନା। ବ୍ଯଗାହତ ରଥାନୀକଂ ଭୀମଂ ଭୀଷ୍ମସ୍ଯ ବାଜିଭିଃ ॥ 4-65-22 (31142) ରଥିସିଂହମନାଧୃଷ୍ଯଂ ଜିଗୀଷନ୍ତଂ ପରାନ୍ରଣେ। ଅଭ୍ଯଧାବତ୍ତଦୈବୋଗ୍ରୋ ଜ୍ଯାଂ ବିକର୍ଷନ୍ଧନଞ୍ଜଯଃ ॥ 4-65-23 (31143) ଦୁଃଶାସନୋଽଭ୍ଯଯାତ୍ତୂର୍ଣମର୍ଜୁନଂ ଭରତର୍ଷଭଃ ॥ 4-65-24 (31144) ଅନ୍ଯେଽପି ଚିତ୍ରାଭରଣା ଯୁବାନୋ ମୃଷ୍ଟକୁଣ୍ଡଲାଃ । ଅଭ୍ଯଯୁର୍ଭୀମଧନ୍ବାନୋ ମୌବୀ ପର୍ଯସ୍ଯ ବାହୁଭିଃ ॥ 4-65-25 (31145) ଦୁଃଶାସନୋ ବିକର୍ଣଶ୍ଚ ବୃଷସେନୋ ବିବିଶତିଃ। ଅଭୀତା ଭୀମଧନ୍ବାନଂ ପାଣ୍ଡବଂ ପର୍ଯବାରଯନ୍ ॥ 4-65-26 (31146) ତସ୍ଯ ଦୁଃଶାସନଃ ଷଷ୍ଟିଂ ବାମପାର୍ଶ୍ବେ ସମାର୍ପଯତ୍। ଅସ୍ଯତଃ ପ୍ରତିସନ୍ଧାଯ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରସ୍ଯ ଧୀମତଃ ॥ 4-65-27 (31147) ପୁନଶ୍ଚୈବ ସ ଭଲ୍ଲେନ ବିଦ୍ଧ୍ବା ବୈରାଟିମୁତ୍ତରମ୍ । ଦ୍ବିତୀଯେନାର୍ଜୁନଂ ବୀରଂ ପ୍ରତ୍ଯବିଧ୍ଯତ୍ସ୍ତନାନ୍ତରେ ॥ 4-65-28 (31148) ତସ୍ଯ ଜିଷ୍ଣୁରୁଦାବୃତ୍ଯ କ୍ଷୁରଧାରେଣ କାର୍ମୁକମ୍। ପ୍ରାକୃନ୍ତଦ୍ଗୃଧ୍ରପତ୍ରେଣ ଜାତରୂପପରିଷ୍କୃତମ୍॥ 4-65-29 (31149) ଅଥୈନଂ ପଞ୍ଚଭିର୍ବାଣୈଃ ପ୍ରତ୍ଯବିଧ୍ଯତ୍ସ୍ତନାନ୍ତରେ। ସୋପଯାତୋ ରଥୋପସ୍ଥାତ୍ପାର୍ଥବାଣାଭିପୀଡିତଃ ॥ 4-65-30 (31150) ସର୍ବା ଦିଶଶ୍ଚାଭ୍ଯପତଦ୍ବୀଭତ୍ସୁରପାରାଜିତଃ। ତଂ ବିକର୍ଣଃ ଶରୈସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣୈର୍ଗୃଧ୍ରପକ୍ଷୈଃ ଶିଲାଶିତୈଃ। ବିବ୍ଯାଧ ପରବୀରଧ୍ନମର୍ଜୁନଂ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରଜଃ ॥ 4-65-31 (31151) ତତସ୍ତମପି କୌନ୍ତେଯଃ ଶରେଣ ନତପର୍ବଣା । ଲଲାଟେଽଭ୍ଯହନଦ୍ଗାଢଂ ସ ବିଦ୍ଧଃ ପ୍ରାଦ୍ରବଦ୍ଭଯାତ୍ ॥ 4-65-32 (31152) ତତଃ ପାର୍ଥମୁପାଦ୍ରୁତ୍ଯ ଦୁସ୍ସହଃ ସବିବିଂଶତିଃ। ଅବାକିରଚ୍ଛରୈସ୍ତୀକ୍ଷ୍ଣୈଃ ପରୀପ୍ସନ୍ଭ୍ରାତରଂ ରଣେ ॥ 4-65-33 (31153) ତାବୁଭୌ ଗୃଧ୍ରପତ୍ରାଭ୍ଯାଂ ନିଶିତାଭ୍ଯାଂ ଧନଞ୍ଜଯଃ। ବିବ୍ଯାଧ ଯୁଗପଦ୍ବ୍ଯଗ୍ରସ୍ତଯୋର୍ବାହାନସୂଦଯତ୍ ॥ 4-65-34 (31154) ତୌ ହତାଶ୍ବୌ ତୁ ବିଦ୍ଧାଙ୍ଗୌ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରାତ୍ମଜାବୁଭୌ । ଅଭିପତ୍ଯ ରଥୈରନ୍ଯୈରପନୀତୌ ପଦାନୁଗୈଃ ॥ 4-65-35 (31155) ବ୍ଯଦ୍ରାବଯଦଶେଷାଂଶ୍ଚ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରସୁତାଂସ୍ତଦା । ବିଦ୍ରାବ୍ଯ ଚ ରଣେ ପାର୍ଥୋ ରଣଭୂମିଂ ବ୍ଯରାଜଯତ୍ ॥ 4-65-36 (31156) କିରୀଟମାଲୀ କୌନ୍ତେଯୋ ଲବ୍ଧଲକ୍ଷଃ ପ୍ରତାପବାନ୍ । ପାତଯନ୍ନୁତ୍ତମାଙ୍ଗାନି ବାହୂଶ୍ଚ ପରିଘୋପମାନ୍ ॥ 4-65-37 (31157) ଅଶେରତ ମହାବୀରାଃ ଶତଶୋ ରୁକ୍ମମାଲିନଃ ॥ 4-65-38 (31158) କମଲଦିନକରେନ୍ଦୁସନ୍ନିଭୈଃ ସିତଦଶନୈଃ ସୁମୁଖାକ୍ଷିନାସିକୈଃ। ରୁଚିରମକରକୁଣ୍ଡଲୈର୍ମହୀ ପୁରୁଷଶିରୋଭିରଥାସ୍ତୃତା ବଭୌ ॥ 4-65-39 (31159) ସୁନସଂ ଚାରୁଦୀପ୍ତାଶ୍ଚଂ କ୍ଲୃପ୍ତଶ୍ମଶ୍ରୁ ସ୍ବଲଂକୃତମ୍ । ଅଦୃଶ୍ଯତ ଶିରଶ୍ଛିନ୍ନମନେକଂ ହେମକୁଣ୍ଡଲମ୍ ॥ 4-65-40 (31160) ଏବଂ ତତ୍ପ୍ରହତଂ ସୈନ୍ଯଂ ସମନ୍ତାତ୍ପ୍ରଦ୍ରୁତଂ ଭଯାତ୍॥ 4-65-41 (31161) ଅଥ ଦୁର୍ଯୋଧନଃ କର୍ଣଃ ସୌବଲଃ ଶକୁନିସ୍ତଦା। ଦ୍ରୋଣଶ୍ଚ ଦ୍ରୋଣପୁତ୍ରଶ୍ଚ କୃପଶ୍ଚାତିରଥୋ ରଣେ ॥ 4-65-42 (31162) ସହିତା ବିଜଯଂ ତତ୍ର ଯୋଧଯନ୍ତୋ ମହାରଥାଃ। ବିଷ୍ଫାରଯନ୍ତଶ୍ଚାପାନି ବଲବନ୍ତି ମହାବଲାଃ ॥ 4-65-43 (31163) ତତଃ କୀର୍ଣପତାକେନ ରଥେନାଦିତ୍ଯବର୍ଚସା। ପୁନରାବୃତ୍ଯ ମାର୍ଗସ୍ଥଂ ଦଦୃଶୁର୍ବାନରଧ୍ବଜମ୍ ॥ 4-65-44 (31164) ତେ ମହାସ୍ତ୍ରୈର୍ମହେଷ୍ବାସାଃ ପରିବାର୍ଯ ଧନଞ୍ଜଯମ୍। ଅଭ୍ଯବର୍ଷନ୍ସୁସଂକ୍ରୁଦ୍ଧା ମହାମେଘା ଇବାଚଲମ୍ ॥ 4-65-45 (31165) ଶରୌଘାନ୍ସମ୍ଯଗସ୍ଯନ୍ତୋ ଜୀମୂତା ଇବ ଶାରଦାଃ । ଯୁଦ୍ଧେ ତସ୍ଥୁର୍ମହାବୀର୍ଯାଃ ପ୍ରତପନ୍ତଃ କିରୀଟିନମ୍ ॥ 4-65-46 (31166) ଇଷୁଭିର୍ବହୁଭିସ୍ତୂର୍ଣଂ ନିଶିତୈର୍ଲୋମବାପିଭିଃ । ଅଦୂରାତ୍ପ୍ରତ୍ଯବସ୍ଥାଯ ପାଣ୍ଡବଂ ସମଯୋଧଯନ୍ ॥ 4-65-47 (31167) ତତଃ ପ୍ରହସ୍ଯ ବୀଭତ୍ସୁସ୍ତମୈନ୍ଦ୍ରଂ ପଞ୍ଚବାର୍ଷିକମ୍ । ଅସ୍ତ୍ରମାଦିତ୍ଯସଂକାଶଂ ଗାଣ୍ଡୀବେ ସମଯୋଜଯତ୍ ॥ 4-65-48 (31168) ନାକ୍ଷଣାଂ ନ ଚ ଚକ୍ରାଣାଂ ନ ରଥାନାଂ ନ ବାଜିନାମ୍ । ଅଙ୍ଗୁଲାଦ୍ଦବ୍ଯଙ୍ଗୁଲାଦ୍ବାପି ବିବୃତଂ ପ୍ରତ୍ଯଦୃଶ୍ଯତ ॥ 4-65-49 (31169) ଯଥା ରଶ୍ମିଭିରାଦିତ୍ଯୋ ବୃଣୁତେ ସର୍ବତୋ ଦିଶମ୍। ଏବଂ କିରୀଟିନା ମୁକ୍ତଂ ସର୍ବଂ ପ୍ରାଚ୍ଛାଦଯଞ୍ଜଗତ୍ ॥ 4-65-50 (31170) ଯଥା ବଲାହକେ ବିଦ୍ଯୁତ୍ପାବକୋ ବା ଶିଲୋଚ୍ଚଯେ। ତଥା ଗାଣ୍ଡୀବମଭବଚ୍ଚକ୍ରାଭୁଧମିବାତତମ୍ ॥ 4-65-51 (31171) ଯଥା ବର୍ଷତି ପର୍ଜନ୍ଯୋ ବିଦ୍ଯୁତ୍ପତତି ପର୍ବତେ। ବିସ୍ଫୂର୍ଜିତା ଦିଶଃ ସର୍ବା ଜ୍ବଲଦ୍ଗାଣ୍ଡୀବମାବୃଣୋତ୍॥ 4-65-52 (31172) ତ୍ରସ୍ତାଶ୍ଚ ରଥିନଃକ ସର୍ବେ ଚୈନ୍ଦ୍ରମସ୍ତ୍ରଂ ବିକୁର୍ବତି। ସର୍ବେ ଶାନ୍ତିପରା ଯୋଧାଃ ସ୍ବଚିତ୍ତଂ ନାଭିଜଝିରେ । ସହିତା ଦ୍ରୋଣଭୀଷ୍ମାଭ୍ଯାଂ ପ୍ରମୋହଗତଚେତନାଃ॥ 4-65-53 (31173) ତାନି ସର୍ବାଣି ସୈନ୍ଯାନି ଭଗ୍ନାନି ଭରତର୍ଷଭ । ପ୍ରାଦ୍ରବନ୍ତ ଦିଶଃ ସର୍ବା ଭଯାଦ୍ବୈ ସବ୍ଯସାଚିନଃ ॥ ॥ 4-65-54 (31174) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ପଞ୍ଚଷଷ୍ଟିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-66-0 (31175) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-66-0x (3253) ଦକ୍ଷିଣାମେବ ତୁ ଦିଶଂ ହଯାନୁତ୍ତର ବାହଯ। ପୁରା ସାର୍ଥୀ ଭବତ୍ଯେଷାମଯଂ ଶବ୍ଦୋଽତ୍ର ତିଷ୍ଠତାମ୍ ॥ 4-66-1 (31176) ଅଶ୍ଚତ୍ଥାମ୍ନଃ ପ୍ରତିରଥଂ ପ୍ରାଚୀମୁଦ୍ଯାହି ସାରଥେ । ଅଚିରାଦ୍ଦ୍ରଷ୍ଟୁମିଚ୍ଛାମି ଗୁରୁପୁତ୍ରଂ ଯଶସ୍ବିନମ୍ ॥ 4-66-2 (31177) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-66-3x (3254) ମୋହଯିତ୍ବା ତୁ ତାନ୍ସର୍ବାନ୍ଧନୁର୍ଘୋଷେଣ ପାଣ୍ଡବଃ। ପ୍ରସବ୍ଯଂ ଚୈବମାବୃତ୍ଯ କ୍ରୋଶାର୍ଧଂ ପ୍ରାଦ୍ରବତ୍ତଦା ॥ 4-66-3 (31178) ଯଥା ସତତଗୋ ବାଯୁଃ ସୁପର୍ଣଶ୍ଚାପି ଶୀଘ୍ରଗଃ । ତଥା ପାର୍ଥରଥଃ ଶୀଘ୍ରମାକାଶେ ପର୍ଯବର୍ତତ ॥ 4-66-4 (31179) ମୁହୂର୍ତୋପରତେ ଶବ୍ଦେ ପ୍ରତିଯାତେ ଧନଞ୍ଜଯେ । ହସ୍ତ୍ଯଶ୍ବରଥପାଦାତଂ ପୁରସ୍କୃତ୍ଯ ମହାରଥାଃ ॥ 4-66-5 (31180) ଦ୍ରୋଣଭୀଷ୍ମମୁଖାଃ ସର୍ବେ ସୈନ୍ଯାନାଂ ଜଘନେ ଯଯୁଃ। ଯତ୍ତାଃ ପାର୍ଥମପଶ୍ଯନ୍ତଃ ସହିତାଃ ଶରବିକ୍ଷତାଃ ॥ 4-66-6 (31181) ସୈନିକା ଊଚୁଃ । 4-66-7x (3255) ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ଦୁର୍ଯୋଧନୋ ମୁକ୍ତଃ ସୈନ୍ଯଂ ଭୂଯିଷ୍ଠମାଗତମ୍। କ୍ରୋଶମାତ୍ରମତିକ୍ରମ୍ଯ ବଲମନ୍ବାନଯାମହେ। ଯାତ ଯତ୍ର ବନଂ ଗୁଲ୍ମଂ ନଦୀମନ୍ବଶ୍ମକାଂ ପ୍ରତି ॥ 4-66-7 (31182) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-66-8x (3256) ଅଥ ଦୁର୍ଯୋଧନୋ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଭଗ୍ନଂ ସ୍ବଂ ବଲମାହବେ। ଅମୃଷ୍ଯମାଣଃ କ୍ରୋଧେନ ପ୍ରତିମାର୍ଗନ୍ଧନଞ୍ଜଯମ୍॥ 4-66-8 (31183) ନ୍ଯବର୍ତତ କୁରୁଶ୍ରେଷ୍ଠ ସ୍ବେନାନୀକେନ ସଂବୃତଃ । ବାର୍ଯମାଣୋ ଦୁରାଧର୍ଷୈର୍ଭୀଷ୍ମଦ୍ରୋଣକୃପୈର୍ଭୃଶମ୍ ॥ 4-66-9 (31184) ତତୋଽର୍ଜୁନଶ୍ଚିତ୍ରମୁଦାରବେଗଂ ସମୀକ୍ଷ୍ଯ ଗାଣ୍ଡୀବମୁବାଚ ବାକ୍ଯମ୍। ଭୋଗୀନ୍ଦ୍ରକଲ୍ପଂ ଭୁବନେଷୁ ରୂଢମଭେଦ୍ଯମଚ୍ଛେଦ୍ଯମଦାହ୍ଯମାଜୌ ॥ 4-66-10 (31185) ଇଦଂ ତ୍ବିଦାନୀମନଯଂ କୁରୂଣାଂ ଶିବଂ ଧନୁଃ ଶତ୍ରୁନିବର୍ହଣଂ ଚ। ଅତ୍ଯାଶୁଗଂ ବେଗବଦାଶୁକର୍ତୃ ଅବାରଣୀଯଂ ମହତେ ରଣାଯ॥ 4-66-11 (31186) ପ୍ରଦାରଣଂ ଶତ୍ରୁବରୂଥିନୀନାମନୀକଜିତ୍ସଂଯତି ବଜ୍ରକଲ୍ପମ୍। ବୈଧବ୍ଯଦଂ ଶତ୍ରୁନିତମ୍ବିନୀନାଂ ମୁଖପ୍ରଦଂ କୌରବବଂଶଜାନାମ୍ ॥ 4-66-12 (31187) ପ୍ରଯାହି ଯତ୍ରୈଷ ସୁଯୋଧନୋ ହି ତଂ ପାତଯିଷ୍ଯାମି ଶରୈଃ ସୁତୀକ୍ଷ୍ଣୈଃ । ଆଚାର୍ଯପୁତ୍ରଂ ଚ ସୁଯୋଧନଂ ଚ ପିତାମହଂ ସୂତସୁତଂ ଚ ସଙ୍ଖ୍ଯେ । ଦ୍ରୋଣଂ କୃପଂ ଚୈବ ନିବାର୍ଯ ସର୍ବାଞ୍ଶିରୋ ହରିଷ୍ଯାମି ସୁଯୋଧନସ୍ଯ ॥ 4-66-13 (31188) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-66-14x (3257) ତଦୁତ୍ତରଶ୍ଚିତ୍ରମୁଦାରବେଗଂ ଧନୁଶ୍ଚ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ନିଶିତାଞ୍ଶରାଂଶ୍ଚ। ଭୀତୋଽବ୍ରବୀଦର୍ଜୁନମାଜିମଧ୍ଯେ ନାହଂ ତବାଶ୍ବାନ୍ବିଷହେ ନିଯନ୍ତୁମ୍ ॥ 4-66-14 (31189) ତମବ୍ରବୀନ୍ମାତ୍ସ୍ଯସୁତଂ ପ୍ରହସ୍ଯ ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବା ଦ୍ବିଷତାଂ ନିହନ୍ତା । ମଯା ସହାଯେନ କୁତୋ ଭଯଂ ତେ ପ୍ରେହ୍ଯୁତ୍ତରାଶ୍ବାନୁପମନ୍ତ୍ରଯସ୍ବ ॥ 4-66-15 (31190) ଆଶ୍ବାସିତସ୍ତେନ ଧନଞ୍ଜଯେନ ବୈରାଟିରଶ୍ବାନତୁଦଞ୍ଜବେନ। ବିଷ୍ଫାରଯଂସ୍ତଦ୍ଧନୁରୁଗ୍ରବେଗଂ ଯୁଯୁତ୍ସମାନଃ ପୁନରେବ ଜିଷ୍ଣୁଃ ॥ 4-66-16 (31191) ଗାଣ୍ଡୀବଶବ୍ଦେନ ତୁ ତତ୍ରତତ୍ର ଭୂମୌ ନିଷେଦୁର୍ବହବୋଽତିବେଲମ୍। ଶଙ୍ଖସ୍ଯ ଶବ୍ଦେନ ତୁ ବାନରସ୍ଯ ଶବ୍ଦେନ ତେ ଯୋଧବରାଃ ସମନ୍ତାତ୍ ॥ 4-66-17 (31192) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-66-18x (3258) ଏଷୋଽତିମାନୀ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରପୁତ୍ରଃ ସେନାମୁଖେ ସର୍ବସମୃଦ୍ଧତେଜାଃ। ପରାଜଯଂ ନିତ୍ଯମମୃଷ୍ଯମାଣୋ ନିବର୍ତତେ ଯୁଦ୍ଧମନାଃ ପୁରସ୍ତାତ୍॥ 4-66-18 (31193) ତମେବ ଯାହି ପ୍ରସମୀକ୍ଷ୍ଯ ଯୁକ୍ତଃ ସୁଯୋଧନଂ ତତ୍ର ସହାନୁଜଂ ଚ ॥ 4-66-19 (31194) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-66-20x (3259) ତମାପତନ୍ତଂ ପ୍ରସମୀକ୍ଷ୍ଯ ସର୍ବେ କୁରୁପ୍ରବୀରାଃ ସହସାଽଭ୍ଯଗଚ୍ଛନ୍। ପ୍ରହସ୍ଯ ବୀରଃ ସ ତୁ ତାନତୀତ୍ଯ ଦୁର୍ଯୋଧନେ ଦ୍ବୌ ନିଚଖାନ ବାଣୌ ॥ 4-66-20 (31195) ତେନାର୍ଦିତୋ ନାଗ ଇବ ପ୍ରଭିନ୍ନଃ ପାର୍ଥେନ ବିଦ୍ଧୋ ଧୃତରାଷ୍ଟ୍ରପୁତ୍ରଃ । ଯୁଯୁତ୍ସମାନୋଽତିରଥେନ ସଙ୍ଖ୍ଯେ ସ୍ବଯଂ ବିଗୃହ୍ଯାର୍ଜୁନମାସସାଦ ॥ 4-66-21 (31196) ସ ଭୀମଧନ୍ବାନମୁଦଗ୍ରବେଗୋ ଧନଞ୍ଜଯଂ ଶତ୍ରୁଶତୈରଜେଯମ୍। ଆକର୍ଣପୂର୍ଣାଯତଚୋଦିତେନ ଭଲ୍ଲେନ ବିବ୍ଯାଧ ଲଲାଟମଧ୍ଯେ ॥ 4-66-22 (31197) ସ ତେନ ବାଣେନ ସମର୍ପିତେନ ଜାମ୍ବୂନଦାଭେନ ସୁସଂହିତେନ । ରରାଜ ପାର୍ଥୋ ରୁଧିରଂ କ୍ଷରନ୍ବୈ ଯଥୈକରଶ୍ମିର୍ଭଗବାନ୍ଦିବାର୍କଃ ॥ 4-66-23 (31198) ଅଥାସ୍ଯ ବାଣେନ ବିଦାରିତସ୍ଯ ପ୍ରାଦୁର୍ବଭୂବାସ୍ରମଜସ୍ରମୁଷ୍ଣମ୍। ସା ତସ୍ଯ ଜାମ୍ବୂନଦପୁଷ୍ପଚିତ୍ରା ମାଲେବ ଧାରାଽଭିବିରାଜତେ ସ୍ମ ॥ 4-66-24 (31199) ସ ତେନ ବାଣାଭିହତସ୍ତରସ୍ବୀ ଦୁଯୋଧନେନୋଦ୍ଧତମନ୍ଯୁବେଗଃ । ଶରାନୁପାଦାଯ ବିଷାଗ୍ନିକଲ୍ପାନ୍ବିବ୍ଯାଧ ରାଜାନମଦୀନସତ୍ବଃ ॥ 4-66-25 (31200) ଦୁର୍ଯୋଧନଶ୍ଚାପି ତମୁଗ୍ରତେଜାଃ ପାର୍ଥଶ୍ଚ ଦୁର୍ଯୋଧନମେକବୀରଃ । ଅନ୍ଯୋନ୍ଯମାଜୌ ପୁରୁଷପ୍ରବୀରୌ ସମ ସମାଜଘ୍ନତୁରାଜମୀଢୌ ॥ 4-66-26 (31201) ତତଃ ପ୍ରଭିନ୍ନେନ ମହାଗଜେନ ମହୀଧରାଭେନ ପୁନର୍ବିକର୍ଣଃ । ରଥୈଶ୍ଚତୁର୍ଭିର୍ଗଜପାଦରକ୍ଷୈଃ କୁନ୍ତୀସୁତଂ ପାଣ୍ଡବମଭ୍ଯଧାବତ୍ ॥ 4-66-27 (31202) ତମାପତନ୍ତଂ ତ୍ବରିତଂ ଗଜେନ୍ଦ୍ରଂ ଧନଞ୍ଜଯଃ କୁମ୍ଭଲଲାଟମଧ୍ଯେ। ଆକର୍ଣପୂର୍ଣେନ ଦୃଢାଯସେନ ବାଣେନ ବିବ୍ଯାଧ ଭୃଶଂ ତୁ ବୀରଃ ॥ 4-66-28 (31203) ପାର୍ଥେନ ସୃଷ୍ଟଃ ସ ତୁ ଗୃଧ୍ରପତ୍ରୋ ହ୍ଯାପୁଙ୍ଖଦେଶଂ ପ୍ରବିବେଶ ନାଗମ୍। ବିଦାର୍ଯ ଶୈଲପ୍ରବରପ୍ରକାଶଂ ଯଥାଽଶନିଃ ପର୍ବତମିନ୍ଦ୍ରସୃଷ୍ଟଃ ॥ 4-66-29 (31204) ଶରପ୍ରତପ୍ତଃ ସ ତୁ ନାଗରାଜଃ ପ୍ରବେପିତାଙ୍ଗୋ ବ୍ଯଥିତାନ୍ତରାତ୍ମା। ସଂସୀଦମାନୋ ନିପପାତ ଭୂମୌ ବଜ୍ରାହତଂ ଶୃଙ୍ଗମିବାଚଲସ୍ଯ ॥ 4-66-30 (31205) ନିପାତିତେ ଦନ୍ତିବରେ ପୃଥିବ୍ଯାଂ ତ୍ରାସାଦ୍ବିକର୍ଣଃ ସହସାଽବତୀର୍ଯ । ତୂର୍ଣଂ ପଦାନ୍ଯଷ୍ଟଶତାନି ଗତ୍ବା ବିବିଂଶତେଃ ସ୍ଯନ୍ଦନମାରୁରୋହ ॥ 4-66-31 (31206) ନିହତ୍ଯ ନାଗଂ ତୁ ଶରେଣ ତେନ ବଜ୍ରୋପମେନାଦ୍ରିବରପ୍ରକାଶମ୍। ତଥାବିଧେନୈବ ଶରେଣ ପାର୍ଥୋ ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ବକ୍ଷସି ନିର୍ବିଭେଦ ॥ 4-66-32 (31207) ହତେ ଗଜେ ରାଜନି ଚୈବ ଭିନ୍ନେ ଭଗ୍ନେ ବିକର୍ଣେ ଚ ସପାଦରକ୍ଷେ । ଗାଣ୍ଡୀବମୁକ୍ତୈର୍ବିଶିଖୈଃ ପ୍ରଭିନ୍ନାସ୍ତେ ଯୋଧମୁଖ୍ଯାଃ ସହସା ପ୍ରଜଗ୍ମୁଃ ॥ 4-66-33 (31208) ଦୃଷ୍ଟ୍ବୈବ ବାଣେନ ହତଂ ଚ ନାଗଂ ଯୋଧାଂଶ୍ଚ ସର୍ବାନ୍ନୃପତିର୍ନିରୀକ୍ଷ୍ଯ। ରଥଂ ସମାବୃତ୍ଯ କୁରଗ୍ନବୀରୋ ରଣାତ୍ପ୍ରଦୁଦ୍ରାବ ଯତୋ ନ ପାର୍ଥଃ ॥ 4-66-34 (31209) ତଂ ଭୀତରୂପଂ ତ୍ବରିତଂ ବ୍ରଜନ୍ତଂ ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ଶତ୍ରୁଗଣାବମର୍ଦୀ । ଅନ୍ବାହ୍ବଯଦ୍ଯୋଦ୍ଧୁମନାଃ କିରୀଟୀ ବାଣାଭିବିଦ୍ଧଂ ରୁଧିରଂ ବମନ୍ତମ୍ ॥ 4-66-35 (31210) ତସ୍ମିନ୍ମହେଷ୍ବାସବରେଽତିବିଦ୍ଧେ ଧନଞ୍ଜଯେନାପ୍ରତିମେନ ଯୁଦ୍ଧେ। ସର୍ବାଣି ସୈନ୍ଯାନି ଭଯାର୍ଦିତାନି ତ୍ରାସଂ ଯଯୁଃ ପାର୍ଥମୁଦୀକ୍ଷ୍ଯ ତାନି ॥ 4-66-36 (31211) ତତସ୍ତୁ ତେ ଶାନ୍ତିପରାଶ୍ଚ ସର୍ବେ ଦୃଷ୍ଟ୍ବାଽର୍ଜୁନଂ ନାଗମିବ ପ୍ରଭିନ୍ନମ୍। ଉଚ୍ଚୈର୍ନଦନ୍ତଂ ବଲମତ୍ତମାଜୌ ମଧ୍ଯେ ସ୍ଥିତଂ ସିଂହମିବର୍ଷଭାଣାମ୍ ॥ 4-66-37 (31212) ଗାଣ୍ଡୀବଶବ୍ଦେନ ତୁ ପାଣ୍ଡବସ୍ଯ ଯୋଧା ନିପେତୁଃ ସହସା ରଥେଭ୍ଯଃ। ଭଯାର୍ଦିତାଃ ପାର୍ଥଶରାଭିତପ୍ତାଃ ସିଂହାଭିପନ୍ନା ଇବ ବାରଣେନ୍ଦ୍ରାଃ ॥ 4-66-38 (31213) ସଂରକ୍ତନେତ୍ରଃ ପୁନରିନ୍ଦ୍ରକର୍ମା ବୈକର୍ତନଂ ଦ୍ବାଦଶଭିଃ ପୃଷତ୍କୈଃ। ବିତ୍ରାସ୍ଯ ତେଷାଂ ଦ୍ରବତାଂ ସମୈକ୍ଷଦ୍ଦୁଃଶାସନଂ ଚୈକରଥେନ ପାର୍ଥଃ ॥ 4-66-39 (31214) କର୍ଣୋଽବ୍ରବୀତ୍ପାର୍ଥଶରାଭିତପ୍ତୋ ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ଦୁଷ୍ପ୍ରସହଂ ଚ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା । ଦୃଷ୍ଟୋଽର୍ଜୁନୋଽଯଂ ପ୍ରତିଯାମ ଶୀଘ୍ରଂ ଶ୍ରେଯୋ ବିଧାସ୍ଯାମ ଇତୋ ଗତେନ ॥ 4-66-40 (31215) ମନ୍ଯେ ତ୍ବଯା ତାତ କୃତଂ ଚ କାର୍ଯଂ ଯଦର୍ଜୁନୋଽସ୍ମାଭିରିହାଦ୍ଯ ଦୃଷ୍ଟଃ । ଭୂଯୋ ବନଂ ଗଚ୍ଛତୁ ସବ୍ଯସାଚୀ ପଶ୍ଯାମି ପୂର୍ଣଂ ସମଯଂ ନ ତେଷାମ୍ ॥ 4-66-41 (31216) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-66-42x (3260) ଶରାର୍ଦିତାସ୍ତେ ଯୁଧି ପାଣ୍ଡବେନ ପ୍ରସସୁରନ୍ଯୋନ୍ଯମଥାହ୍ବଯନ୍ତଃ। କର୍ଣୋଽବ୍ରବୀଦାପତତ୍ଯେଷ ଜିଷ୍ଣୁର୍ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ସଂପରିବାର୍ଯ ଯାମଃ ॥ 4-66-42 (31217) ସର୍ବାସ୍ତ୍ରବିଦ୍ବାରଣଯୂଥପାଭଃ କାଲେ ପ୍ରହର୍ତା ଯୁଧି ଶାତ୍ରବାଣାମ୍। ଅଯଂ ଚ ପାର୍ଥଃ ପୁନରାଗତୋ ନୋ ମୂଲଂ ଚ ରକ୍ଷ୍ଯଂ ଭରତର୍ଷଭାଣାମ୍ ॥ 4-66-43 (31218) ସମୀକ୍ଷ୍ଯ ପାର୍ଥଂ ତରସାଽଽପତନ୍ତଂ ଦୁର୍ଯୋଧନଃ କାଲମିବାତ୍ତଶସ୍ତ୍ରମ୍ । ଭଯାର୍ତରୂପଃ ଶରଣଂ ପ୍ରପେଦେ ଦ୍ରୋଣଂ ଚ କର୍ଣଂ ଚ କୃପଂ ଚ ଭୀଷ୍ମମ୍ ॥ 4-66-44 (31219) ତଂ ଭୀତରୂପଂ ଶରଣଂ ବ୍ରଜନ୍ତଂ ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ଶତ୍ରୁସହୋ ନିଷଙ୍ଗୀ। ଇତ୍ଯବ୍ରବୀତ୍ପ୍ରୀତମନାଃ କିରୀଟୀ ବାଣାଭିତପ୍ତଂ ରୁଧିରଂ ବମନ୍ତମ୍ ॥ 4-66-45 (31220) ବିହାଯ କୀର୍ତିଂ ଚ ଯଶଶ୍ଚ ଲୋକେ ଯୁଦ୍ଧାତ୍ପରାବୃତ୍ଯ ପଲାଯସେ କିମ୍। ନ ନନ୍ଦଯିଷ୍ଯନ୍ତି ତବାହତାନି ତୂର୍ଯାଣି ଯୁଦ୍ଧାଦବରୋପିତସ୍ଯ॥ 4-66-46 (31221) ନ ଭୋକ୍ଷ୍ଯସେ ସୋଽଦ୍ଯ ମହୀଂ ସମଗ୍ରାଂ ଯାନାନି ବସ୍ତ୍ରାଣ୍ଯଥ ଭୋଜନାନି। କଲ୍ଯାଣଗନ୍ଧୀନି ଚ ଚନ୍ଦନାନି ଯୁଦ୍ଧାତ୍ପରାବୃତ୍ଯ ତୁ ଭୋକ୍ଷ୍ଯସେ କିମ୍ । ସୁବର୍ଣମାଲ୍ଯାନି ଚ କୁଣ୍ଡଲାନି ହାରାଂଶ୍ଚ ବୈଡୂର୍ଯକୃତୋପଧାନାନ୍ ॥ 4-66-47 (31222) ଚ୍ଯୁତରା ଯୁଦ୍ଧାନ୍ନ ତୁ ଶଙ୍ଖଶବ୍ଦାସ୍ତଥା ଭବିଷ୍ଯନ୍ତି ତବାଦ୍ଯ ପାପ। ନ ଭୋଗହେତୋର୍ବରଚନ୍ଦନଂ ଚ ସ୍ତ୍ରିଯଶ୍ଚ ମୁଖ୍ଯା ମଧୁରପ୍ରଲାପାଃ । ଯୁଦ୍ଧାତ୍ପ୍ରଯାତସ୍ଯ ନରେନ୍ଦ୍ରସୂନୋ ପରେ ଚ ଲୋକେ ଫଲିତା ନ ଚେହ ॥ 4-66-48 (31223) ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯାସ୍ମି ନିଦେଶକାରୀ ପାର୍ଥସ୍ତୃତୀଯୋ ଯୁଧି ଚ ସ୍ଥିରୋସ୍ମି। ତଦର୍ଥମାବୃତ୍ଯ ମୁଖଂ ପ୍ରଯଚ୍ଛନରେନ୍ଦ୍ରବୃତ୍ତଂ ସ୍ମର ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରଃ ॥ 4-66-49 (31224) ମୋଘଂ ତବୈତଦ୍ଭୁବି ନାମଧେଯଂ ଦୁର୍ଯୋଧନେତୀହ କୃତଂ ପୁରସ୍ତାତ୍। ଦୁର୍ଯୋଧନସ୍ତ୍ବଂ ପ୍ରଥିତୋସି ନାମ୍ନା ସୁଯୋଧନଃ ସନ୍ନିକୃତିପ୍ରଧାନଃ । 4-66-50 (31225) ନ ତେ ପୁରସ୍ତାଦଥ ପୃଷ୍ଠତୋ ବା ପଶ୍ଯାମି ଦୁର୍ଯୋଧନ ରକ୍ଷିତାରମ୍। ପରୀପ୍ସ ଯୁଦ୍ଧେନ କୁରୁପ୍ରବୀର ପ୍ରାଣାନ୍ମଯା ବାଣବଲାଭିତପ୍ତାନ୍ ॥ ॥ 4-66-51 (31226) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଷଟ୍ଷଷ୍ଟିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ । ଆହୂଯମାନସ୍ତୁ ସ ତେନ ସଙ୍ଖ୍ଯେ ମହାତ୍ମନା ବୈ ଧୃ ନିବର୍ତିତଶ୍ଚାପି ଗିରାଙ୍କୁଶେନ ଗଜୋ ମଦୋନ୍ମତ୍ତ ଇବାଙ୍କୁଶେନ ॥ 4-67-1 (31227) ସୋମୃଷ୍ଯମାଣୋ ବଚସାଽଭିମୃଷ୍ଟୋ ମହାରଥେନାତିରଥସ୍ତରସ୍ବୀ । ତତଃ ସ ପର୍ଯାବବୃତେ ରଥେନ ଭୋଗୀ ଯଥା ପାଦତଲାଭିମୃଷ୍ଟଃ ॥ 4-67-2 (31228) ତତୋ ଦୁର୍ଯୋଧନଃ କ୍ରୁଦ୍ଧୋ ବିକ୍ଷିପନ୍ଧନୁରୁତ୍ତମମ୍। ଧୃତିଂ କୃତ୍ବା ସୁବିପୁଲାଂ ପ୍ରତ୍ଯୁବାଚ ପନ଼ଞ୍ଜଯମ୍ ॥ 4-67-3 (31229) ସୋହମିନ୍ଦ୍ରାଦଭିକ୍ରୁଦ୍ଧାନ୍ନ ବିଭେମୀହ ଭାରତ । ଭୁକ୍ତ୍ବା ସୁବିପୁଲଂ ରାଜ୍ଯଂ ବିତ୍ତାନି ଚ ସୁଖାନି ଚ। କିମର୍ଥଂ ଯୁଦ୍ଧସମଯେ ପଲାପିଷ୍ଯେ ନରୋତ୍ତମ ॥ 4-67-4 (31230) ଏବମୁକ୍ତ୍ବା ମହାରାଜଃ ପ୍ରତ୍ଯଯୁଧ୍ଯତ ଭାରତ। ସଂନ୍ଯବର୍ତତ ଶୀଘ୍ରାଶ୍ବସ୍ତୋତ୍ରାର୍ଦିତ ଇବ ଦ୍ବିପଃ ॥ 4-67-5 (31231) ଆକ୍ରାନ୍ତଭୋଗସ୍ତେଜସ୍ବୀ ଧନୁର୍ବକ୍ର ଇବୋରଗଃ । ରଥଂ ରଥେନ ସଂଗମ୍ଯ ଯୋଧଯାମାସ ପାଣ୍ଡବମ୍ ॥ 4-67-6 (31232) ତଂ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ କର୍ଣଃ ପରିବର୍ତମାନଂ ନିବୃତ୍ଯ ସଂସ୍ତମ୍ଭିତସର୍ବଗାତ୍ରମ୍ । ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ଦକ୍ଷିଣତୋଽନ୍ବରକ୍ଷତ୍ପାର୍ଥାନ୍ମହାବାହୁରଧିଜ୍ଯଧନ୍ବା ॥ 4-67-7 (31233) ଗାନ୍ଧାରରାଜଃ ଶକୁନିର୍ନିବୃତ୍ଯ ଦ୍ରୌଣିଶ୍ଚ ସର୍ବାସ୍ତ୍ରବିଦାଂ ବରିଷ୍ଠଃ । ରରକ୍ଷତୁଃ କୌରବମଭ୍ଯୁପେତ୍ଯ ପାର୍ଥାନ୍ନୃବୀରୌ ଯୁଧି ସବ୍ଯତଶ୍ଚ ॥ 4-67-8 (31234) ଭୀଷ୍ମସ୍ତତଃ ଶାନ୍ତନବୋ ବିବୃତ୍ଯ ହିରଣ୍ଯକକ୍ଷ୍ଯାଂସ୍ତ୍ବରଯା ତୁରଂଗାନ୍। ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ପଶ୍ଚିମତୋ ରରକ୍ଷ ପାର୍ଥାନ୍ମହାବାହୁରଧିଜ୍ଯଧନ୍ବା ॥ 4-67-9 (31235) ଦ୍ରୋଣଃ କୃପଶ୍ଚୈବ ବିବିଂଶତିଶ୍ଚ ଦୁଃଶାସନଶ୍ଚୈବ ନିବୃତ୍ଯ ଶୀଘ୍ରମ୍। ସର୍ବେ ପୁରସ୍ତାତ୍ପ୍ରଣିଧାଯ ବାଣାନ୍ଦୁର୍ଯୋଧନାର୍ଥଂ ତ୍ବରିତାଽଭ୍ଯୁପେଯୁଃ ॥ 4-67-10 (31236) ସର୍ବାଣ୍ଯନୀକାନି ନିବର୍ତିତାନି ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ପୂର୍ଣୌଘନିଭାନି ପାର୍ଥଃ । ହଂସୋ ମହାମେଘମିବାପତନ୍ତଂ ଧନଞ୍ଜଯଃ ପ୍ରତ୍ଯପତତ୍ତରସ୍ବୀ ॥ 4-67-11 (31237) ତେ ସର୍ବତଃ ସଂପରିବାର୍ଯ ପାର୍ଥମସ୍ତ୍ରାଣି ଦିବ୍ଯାନି ସମାଦଦାନାଃ । ବବର୍ଷୁରଭ୍ଯେତ୍ଯ ଶରୈଃ ସମଗ୍ରୈର୍ମେଘା ଯଥା ଭୂଧରମମ୍ବୁବେଗୈଃ ॥ 4-67-12 (31238) ତତୋଽସ୍ରମସ୍ତ୍ରେଣ ନିବାର୍ଯ ତେଷାଂ ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବା କୁରୁପୁଙ୍ଗବାନାମ୍। ସଂମୋହନଂ ଶତ୍ରୁସହୋଽନ୍ଯଦସ୍ତ୍ରଂ ପ୍ରାଦୁଶ୍ଚକାରୈନ୍ଦ୍ରମବାରଣୀଯମ୍ ॥ 4-67-13 (31239) ତତୋ ଦିଶଶ୍ଚାନୁଦିଶୋ ନିବାର୍ଯ ଶରୈଃ ସୁଘୋରୈର୍ନିଶିତୈଃ ସୁପୁଙ୍ଖୈଃ। ଗାଣ୍ଡୀବଶବ୍ଦେନ ମନାଂସି ତେଷାଂ ମହାବଲଂ ପ୍ରବଥଯାଂଚକାର ॥ 4-67-14 (31240) ତତଃ ପୁନର୍ଭୀମରବଂ ନିଗୃହ୍ଯ ଦୋର୍ଭ୍ଯାଂ ମହାଶଙ୍ଖମୁଦାରଘୋଷମ୍। ବ୍ଯନାଦଯନ୍ସଂପ୍ରଦିଶୋ ଦିଶଃ ଖଂ ଭୁବଂ ଚ ପାର୍ଥୋ ଦ୍ବିଷତାଂ ନିହନ୍ତା ॥ 4-67-15 (31241) ସଂମୋହନାସ୍ତ୍ରପ୍ରଭବୈଃ ଶରୌଘୈର୍ବିନଷ୍ଟଦେହାଶ୍ଚ ନିପତ୍ଯ ଯୋଧାଃ । ନିଃସତ୍ବବେଗାଃ କୁରୁରାଜସୈନ୍ଯାଃ କୁଡଯୋପମାସ୍ତସ୍ଥୁରନୀହମାନାଃ ॥ 4-67-16 (31242) ତେ ଶଙ୍ଖନାଦେନ କୁରୁପ୍ରବୀରାଃ ସଂମୋହିତାଃ ପାର୍ଥସମୀରିତେନ । ଉତ୍ସୃଜ୍ଯ ଚାପାନି ଦୁରାସଦାନି ସର୍ବେ ତଦା ମୋହପରା ବଭୂବୁଃ ॥ 4-67-17 (31243) ତତୋ ବିସଂଜ୍ଞାନି ପରେଷୁ ପାର୍ଥଃ ସଂସ୍ମୃତ୍ଯ ସଂଦେଶମଥୋତ୍ତରାଯାଃ । ନିର୍ଯାହି ବାହାଦିତି ମାତ୍ସ୍ଯପୁତ୍ରମୁବାଚ ଯାବତ୍କୁରବୋ ବିସଂଜ୍ଞାଃ ॥ 4-67-18 (31244) ଆଚାର୍ଯଶାରଦ୍ବତଯୋଃ ସୁଶୁକ୍ଲେ କର୍ଣସ୍ଯ ପୀତଂ ରୁଚିରଂ ଚ ବସ୍ତ୍ରମ୍। ଦ୍ରୌଣେଶ୍ଚ ରାଜ୍ଞଶ୍ଚ ତଥୈବ ନୀଲେ ବସ୍ତ୍ରେ ସମାଦତ୍ସ୍ବ ନରପ୍ରବୀର ॥ 4-67-19 (31245) ଭୀଷ୍ମସ୍ଯ ସଂଜ୍ଞାଂ ତୁ ତଥୈବ ମନ୍ଯେ ଜାନାତି ମେଽସ୍ତ୍ରପ୍ରତିଘାତମେଷଃ। ଏତସ୍ଯ ବାହାନ୍କୁରୁ ସବ୍ଯତସ୍ତ୍ବମେବଂ ପ୍ରଯାତବ୍ଯମମୂଢସଂଜ୍ଞୈଃ ॥ 4-67-20 (31246) ରଶ୍ମୀନ୍ସମୁତ୍ସୃଜ୍ଯ ତତୋ ମହାତ୍ମା ରଥାଦବପ୍ଲୁତ୍ଯ ବିରାଟପୁତ୍ରଃ । ବସ୍ତ୍ରାଣ୍ଯୁପାଦାଯ ମହାରଥାନାଂ ନାନାବିଧାନ୍ଯଦ୍ଭୁତବର୍ଣକାନି ॥ 4-67-21 (31247) ମହାନ୍ତି ଚୀନାଂଶୁଦୁକୂଲକାନି ପଟ୍ଟାଂଶୁକାନି ବିବିଧାନି ମନୋଜ୍ଞକାନି । ହାରାଂଶ୍ଚ ରାଜ୍ଞାଂ ମଣିଭୂଷଣାନି ସୁବର୍ଣନିଷ୍କାଭରଣାନି ମାରିଷ ॥ 4-67-22 (31248) ମାଣିକ୍ଯବାହ୍ବଙ୍ଗଦକଙ୍କଣାନି ଅନ୍ଯାନି ରାଜ୍ଞାଂ ମଣିଭୂଷଣାନି। ବସ୍ତ୍ରାଣ୍ଯୁପାଦାଯ ମହାରଥାନାଂ ତୂର୍ଣଂ ପୁନଃ ଖଂ ରଥମାରୁରୋହ ॥ 4-67-23 (31249) ରାଜ୍ଞଶ୍ଚ ସର୍ବାନ୍କୃତସଂନିକାଶାନ୍ସଂମୋହନାସ୍ତ୍ରେଣ ବିସଂଜ୍ଞକଲ୍ପାନ୍ । ନାସାଗ୍ରବିନ୍ଯସ୍ତକରାଙ୍ଗୁଲୀକଃ ପାର୍ଥୋ ଜହାସ ସ୍ମଯମାନଚେତାଃ ॥ 4-67-24 (31250) ତତୋଽନ୍ବଶାତ୍ତାଂଶ୍ଚତୁରଃ ସଦଶ୍ବାନ୍ପୁତ୍ରୋ ବିରାଟସ୍ଯ ହିରଣ୍ଯକକ୍ଷ୍ଯାନ୍ । ତେ ତଦ୍ବ୍ଯତୀଯୁର୍ଦ୍ବିଷତାମନୀକଂ ଶ୍ବେତା ବହନ୍ତୋଽର୍ଜୁନମାଜିମଧ୍ଯାତ୍ ॥ 4-67-25 (31251) ତଥା ପ୍ରଯାନ୍ତଂ ପୁରୁଷପ୍ରବୀରଂ ଭୀଷ୍ମଃ ଶରୈରଭ୍ଯହନତ୍ତରସ୍ବୀ। ସ ଚାପି ଭୀଷ୍ମସ୍ଯ ହଯାନ୍ନିହତ୍ଯ ବିବ୍ଯାଧ ଭୀଷ୍ମଂ ଦଶଭିଃ ପୃଷତ୍କୈଃ ॥ 4-67-26 (31252) ତତୋଽର୍ଜୁନୋ ଭୀଷ୍ମମପାସ୍ଯ ଯୁଦ୍ଧେ ବିଦ୍ଧ୍ବାଽସ୍ଯ ଯନ୍ତାରମରିଷ୍ଟଧନ୍ବା। ତସ୍ଥୌ ବିମୁକ୍ତୋ ରଥବୃନ୍ଦମଧ୍ଯାଦ୍ରାହୁଂ ବିଦାର୍ଯେବ ସହସ୍ରରଶ୍ମିଃ ॥ 4-67-27 (31253) ଲବ୍ଧ୍ବା ତୁ ସଂଜ୍ଞାଂ ପୁରୁଷପ୍ରବୀରଃ ପାର୍ଥଂ ନିରୀକ୍ଷ୍ଯାଥ ମହେନ୍ଦ୍ରକଲ୍ପମ୍ । ରଣାତ୍ପ୍ରମୁକ୍ତଂ ପୁରୁଷପ୍ରବୀରଂ ସ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରସ୍ତ୍ବରିତୋ ବଭାଷେ ॥ 4-67-28 (31254) ଅଯଂ କଥଂଚିଦ୍ଭବତୋ ବିମୁକ୍ତସ୍ତଂ ବୈ ପ୍ରବଧ୍ନୀତ ଯଥା ନ ମୁଚ୍ଯେତ୍। ତମବ୍ରବୀଚ୍ଛାନ୍ତନବଃ ପ୍ରହସ୍ଯ କ୍ବ ତେ ଗତା ବୁଦ୍ଧିରଭୂତ୍କ୍କ ବୀର୍ଯମ୍ ॥ 4-67-29 (31255) ଶାନ୍ତିଂ ପରାଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ଯଥା ସ୍ଥିତସ୍ତ୍ବମୁତ୍ସୃଜ୍ଯ ବାଣାଂଶ୍ଚ ଧନୁଶ୍ଚ ଚିତ୍ରମ୍ । ନ ତ୍ବେବ ବୀଭତ୍ସୁରଲଂ ନୃଶଂସଂ କର୍ତୁଂ ନ ପାପେଽସ୍ଯ ମନୋ ନିବିଷ୍ଟମ୍ ॥ 4-67-30 (31256) ଜହ୍ଯାନ୍ନ ଧର୍ମଂ ତ୍ରିଦିବସ୍ଯ ହେତୋଃ ସର୍ବେ ତୁ ତସ୍ମାନ୍ନ ହତା ରଣେଽସ୍ମିନ୍। କ୍ଷିପ୍ରଂ କୁରୂନ୍ଯାହି କୁରୁପ୍ରବୀର ବିଜିତ୍ଯ ଗାଶ୍ଚ ପ୍ରତିଯାତୁ ପାର୍ଥଃ ॥ 4-67-31 (31257) ସଂମୋହନାସ୍ତ୍ରପ୍ରତିମୋହିତାଃ ସ୍ଥ ଯୂଯଂ ନ ଜାନୀଥ ଧନାପହାରମ୍। ପଶ୍ଯାମି ବସ୍ତ୍ରାଭରଣାନି ରାଜନ୍ବିରାଟପୁତ୍ରେଣ ସମାହୃତାନି ॥ 4-67-32 (31258) ନୃପେଷୁ ସର୍ବେଷୁ ଚ ମୋହିତେଷୁ ହନ୍ତୁଂ ଯଦୀଚ୍ଛେତ୍ସ ହନିଷ୍ଯତୀତି। ତଦା ତୁ ଧର୍ମାତ୍ମତଯା ନୃବୀରୋ ନ ଚାହନଦ୍ବୋ ବଲଭିତ୍ତନୂଜଃ ॥ 4-67-33 (31259) ଭାଗ୍ଯେନ ଯୁଷ୍ମାନବଧୀନ୍ନ ପାର୍ଥଃ ସଂଧିଂ କୁରୂଣାମନୁମନ୍ଯମାନଃ । ତଦ୍ଯାତ ଯୂଯଂ ସହସୈନିକୈସ୍ତୈର୍ହତାବଶିଷ୍ଟୈର୍ଗଜସାହ୍ବଯଂ ପୁରୁମ୍ ॥ 4-67-34 (31260) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-67-35x (3261) ଦୁର୍ଯୋଧନସ୍ତସ୍ଯ ନିଶମ୍ଯ ବାକ୍ଯଂ ପିତାମହସ୍ଯାତ୍ମହିତଂ ପ୍ରଶସ୍ଯ। ଅତୀତକାମୋ ଯୁଧି ସୋଽତ୍ଯମର୍ଷୀ ରାଜା ବିନିଶ୍ବସ୍ଯ ବଭୂବ ତୂଷ୍ଣୀମ୍ ॥ 4-67-35 (31261) ତଦ୍ଭୀଷ୍ମବାକ୍ଯଂ ହି ନିଶମ୍ଯ ସର୍ବେ ଧନଞ୍ଜଯାଗ୍ନିଂ ଚ ବିବର୍ଧମାନମ୍। ନିବର୍ତନାଯୈବ ମତିଂ ନିଦଧ୍ଯୁର୍ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ତଂ ପରିରକ୍ଷମାଣାଃ ॥ 4-67-36 (31262) ତାନ୍ପ୍ରସ୍ଥିତାନ୍ପ୍ରୀତମନାଃ ସମର୍ଥୋ ଧନଞ୍ଜଯଃ ସର୍ବକୁରୁପ୍ରବୀରଃ । ଆମନ୍ତ୍ର୍ଯ ବୀରୋଽନୁଯଯୌ ମୁହୂର୍ତଂ ଗାଣ୍ଡୀବଘୋଷେଣ ବିନଦ୍ଯ ଲୋକମ୍ ॥ 4-67-37 (31263) ତେଷାମନୀକାନି ନିରୀକ୍ଷ୍ଯ ପାର୍ଥୋ ବିକୀର୍ଣଯାନଧ୍ବଜକାର୍ମୁକାଣି। ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବା ପ୍ରହସନ୍କୁରୂଣାଂ ଶଙ୍ଖ ପ୍ରଦଧ୍ମୌ ବଲବାନ୍ବଲେନ ॥ 4-67-38 (31264) ତେ ଶଙ୍ଖଶବ୍ଦଂ ତୁମୁଲଂ ନିଶମ୍ଯ ଧ୍ବଜସ୍ଯ ଶବ୍ଦଂ ଚ ତତୋଽନ୍ତରିକ୍ଷେ। ଗାଣ୍ଡୀବଶବ୍ଦେନ ମୁହୁର୍ମୁହୁସ୍ତେ ଭୀତା ଯଯୁଃ ସର୍ବଧନଂ ବିହାଯ ॥ 4-67-39 (31265) ତାନର୍ଜୁନୋ ଦୂରତରଂ ବିଭଜ୍ଯ ଧନଂ ଚ ସର୍ବଂ ନିଖିଲଂ ନିବର୍ତ୍ଯ । ଆପୃଚ୍ଛ୍ଯ ତାନ୍ଦୂରମନୁପ୍ରଯାତ୍ବା ଧନଞ୍ଜଯସ୍ତତ୍ର କୁରୂନ୍ମହାତ୍ମା। ଗୁରୂଂଶ୍ଚ ସର୍ବାନଭିବାଦ୍ଯ ବାଣୈର୍ନ୍ଯବର୍ତତୋଦଗ୍ରମନାଃ ଶରୈଃ ସହ ॥ 4-67-40 (31266) ପିତାମହଂ ଶାନ୍ତନବଂ ମହାତ୍ମା ଦ୍ବାଭ୍ଯାଂ ଶରାଭ୍ଯାମଭିବାଦ୍ଯ ବୀରଃ। ଦ୍ରୋଣଂ କୃପଂ ଚୈବ କୁରୂଂଶ୍ଚ ମାନ୍ଯାଞ୍ଶରୈଶ୍ଚ ସର୍ବାନଭିବାଦ୍ଯ ସଙ୍ଖ୍ଯେ। ଦୁର୍ଯୋଧନସ୍ଯୋତ୍ତମରତ୍ନଚିତ୍ରଂ ଚିଚ୍ଛେଦ ପାର୍ଥୋ ମକୁଟଂ ଶରୌଘୈଃ ॥ 4-67-41 (31267) ଅରାଜବଂଶସ୍ଯ କିମର୍ଥମେତନ୍ନିତ୍ଯଂ ନ ଧାର୍ଯଂ ମକୁଟଂ ତ୍ବଯେତି। ସଂପାତିତଂ ଭୂମିତଲେ ସରତ୍ନଂ ପ୍ରୀତସ୍ତୁତୋ ମାତ୍ସ୍ଯସୁତୋ ବଭୂବ ॥ 4-67-42 (31268) ଧନଞ୍ଜଯଂ ନାଗମିବ ପ୍ରଭିନ୍ନଂ ବିଜିତ୍ଯ ଶତ୍ରୂନ୍ପରିବର୍ତମାନମ୍। ଗାସ୍ତା ବିଜିତ୍ଯାଭିମୁଖଂ ପ୍ରଯାନ୍ତଂ ନ ଶକ୍ନୁବନ୍ତଃ କୁରବଃ ପ୍ରଯାତାଃ ॥ 4-67-43 (31269) ଧନଞ୍ଜଯଂ ସିଂହମିବାତ୍ତଶସ୍ତ୍ରଂ ଗା ବୈ ବିଜିତ୍ଯାଭିମୁଖଂ ପ୍ରଯାନ୍ତମ୍ । ଉଦୀକ୍ଷିତୁଂ ପାର୍ଥିବାସ୍ତେ ନ ଶେକୁର୍ଯଥୈବ ମଧ୍ଯାହ୍ନଗତଂ ହି ସୂର୍ଯମ୍ ॥ 4-67-44 (31270) ରକ୍ତାନି ବାସାଂସି ଚ ତାନି ଗୃହ୍ଯ ରଣୋତ୍କଟୋ ନାଗ ଇବ ପ୍ରଭିନ୍ନଃ। ଜିତ୍ବା ଚ ବୈରାଟିମୁବାଚ ପାର୍ଥଃ ପ୍ରହୃଷ୍ଟରୂପୋ ରଥିନାଂ ବରିଷ୍ଠଃ ॥ 4-67-45 (31271) ଆବର୍ତଯାଶ୍ବାନ୍ପଶବୋ ଜିତାସ୍ତେ ଯାତାଃ ପରେ ପ୍ରୈହି ପୁରଂ ପ୍ରହୃଷ୍ଟଃ । ଉଦ୍ଧୁଷ୍ଯତାଂ ତେ ବିଜଯୋଽଦ୍ଯ ଶୀଘ୍ରଂ ଗାତ୍ରଂ ତୁ ତେ ସେବତୁ ମାଲ୍ଯଗନ୍ଧଃ । ମାତା ତୁ ତେ ନନ୍ଦତୁ ବାନ୍ଧବାଶ୍ଚ ତ୍ବାମଦ୍ଯ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ସମୁଦୀର୍ଣହର୍ଷମ୍ ॥ ॥ 4-67-46 (31272) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ସପ୍ତଷ୍ଟିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-68-0 (31273) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-68-0x (3262) ତତୋ ବିଜିତ୍ଯ ସଂଗ୍ରାମେ କୁରୁଗୋବୃଷଭେକ୍ଷଣଃ। ସମାନଯାମାସ ତଦା ବିରାଟସ୍ଯ ଧନଂ ମହତ୍ ॥ 4-68-1 (31274) ମତଷୁ ଚ ପ୍ରଭଗ୍ନେଷୁ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରେଷୁ ସର୍ବଶଃ। ବନାନ୍ନିଷ୍କ୍ରମ୍ଯ ଗହନାଦ୍ବହବଃ କୁରୁସୈନିକାଃ । ଭଯାତ୍ସଂତ୍ରସ୍ତମନସଃ ସମାଜଗ୍ମୁସ୍ତତସ୍ତତଃ ॥ 4-68-2 (31275) ମୁକ୍ତକେଶାଃ ପ୍ରଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ସ୍ଥିତାଃ ପ୍ରାଞ୍ଜଲଯସ୍ତଦା। କ୍ଷୁତ୍ପିଣସାପରିଶ୍ରାନ୍ତା ବିଦେଶସ୍ଥା ବିଚେତସଃ । ଊଚୁଃ ପ୍ରାଞ୍ଜଲଯଃ ସର୍ବେ ପାର୍ଥ କିଂ କରବାମହେ ॥ 4-68-3 (31276) ପ୍ରାଣାନନ୍ତର୍ମନୋଯାତାନ୍ପ୍ରଯାଚିଷ୍ଯାମହେ ବଯମ୍। ବଯଂ ଚାର୍ଜୁନ ତେ ଦାସା ହ୍ଯନୁରକ୍ଷ୍ଯା ହ୍ଯନାଥକାଃ ॥ 4-68-4 (31277) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-68-5x (3263) ଅନାଥାନ୍ଦୁଃଖିତାନ୍ଦୀନାନ୍କୃଶାନ୍ବୃଦ୍ଧାନ୍ପରାଜିତାନ୍। ନ୍ଯସ୍ତଶସ୍ତ୍ରାନ୍ନିରାଶାଂଶ୍ଚ ନାହଂ ହନ୍ମି କୃତାଞ୍ଜଲୀନ୍ ॥ 4-68-5 (31278) ଭବନ୍ତୋ ଯାନ୍ତୁ ବିସ୍ରବ୍ଧା ନିର୍ଭଯା ଅମୃତା ଯଥା। ମମ ପାଦରଜୋଲକ୍ଷ୍ମ୍ଯା ଜୀବନ୍ତୁ ସୁଚିରଂ ଭୁବି ॥ 4-68-6 (31279) ତସ୍ଯ ତାମଭଯାଂ ବାଚଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ଯୋଧାଃ ସମାଗତାଃ । ଆଯୁଃ କୀର୍ତିଯଶୋଭିସ୍ତେ ତମାଶୀର୍ଭିରବର୍ଧଯନ୍ ॥ 4-68-7 (31280) ତତୋ ନିବୃତ୍ତାଃ କୁରବୋ ଯଗ୍ନାଶ୍ଚ ଦିବମାସ୍ଥିତାଃ । ପ୍ରଯାତାଃ ସର୍ବତସ୍ତତ୍ର ନମସ୍କୃତ୍ଯ ଧନଞ୍ଜଯମ୍ ॥ 4-68-8 (31281) ଏବଂ ଦତ୍ତାଭଯାସ୍ତେନ ତତୋ ଯାତାଃ କୁରୂନ୍ପ୍ରତି ॥ 4-68-9 (31282) ସ କର୍ମ କୃତ୍ବା ପରମାର୍ଯକର୍ମା ନିହତ୍ଯ ଶତ୍ରୂନ୍ଦ୍ବିଷତାଂ ନିହନ୍ତା। ଯାତୋ ମହାମେଘ ଇବାତପାନ୍ତେ ବିଦ୍ରାବ୍ଯ ପାର୍ଥଃ କୁରୁସୈନ୍ଯମେକଃ ॥ 4-68-10 (31283) ତଂ ମାତ୍ସ୍ଯପୁତ୍ରଂ ଦ୍ବିଷତାଂ ନିହନ୍ତା ବଚୋଽବ୍ରବୀତ୍ସଂପରିଗୃହ୍ଯ ରାଜନ୍ ॥ 4-68-11 (31284) ପିତୁଃ ସକାଶେ ତବ ତାତ ସର୍ବେ ବସନ୍ତି ପାର୍ଥା ବିଦିତଂ ତ୍ବଯେତି। ତାନ୍ମାସ୍ମ ଶଂସୀର୍ନଗରଂ ପ୍ରବିଶ୍ଯ ଭୀତଃ ପ୍ରଣଶ୍ଯେତ୍ସ ଚ ମତ୍ସ୍ଯରାଜଃ ॥ 4-68-12 (31285) ମଯା ଜିତା ସା ଧ୍ବଜିନୀ କୁରୂଣାଂ ମଯା ହି ଗାବୋ ବିଜିତା ଦ୍ବିଷଦ୍ଭ୍ଯଃ । ଏବଂ ତୁ କାମଂ ନଗରଂ ପ୍ରବିଶ୍ଯ ତ୍ବମାତ୍ମନା କର୍ମ କୃତଂ ବ୍ରବୀହି ॥ 4-68-13 (31286) ର ଉବାଚ । 4-68-14x (3264) ଯତ୍ତେ କୃତଂ କର୍ମ ନ ବାରଣୀଯଂ ତତ୍କର୍ମ କର୍ତୁଂ ମମ ନାସ୍ତି ଶକ୍ତିଃ। ନ ତ୍ବାଂ ପ୍ରବକ୍ଷ୍ଯାମି ପିତୁଃ ସକାଶେ ଯାବନ୍ନ ମାଂ ବକ୍ଷ୍ଯସି ସବ୍ଯସାଚିନ୍ ॥ 4-68-14 (31287) ପାଯନ ଉବାଚ। 4-68-15x (3265) ସ ଶତ୍ରୁସେନାଂ ତରସା ବିଜିତ୍ଯ ଆଚ୍ଛିଦ୍ଯ ସର୍ବଂ ତୁ ଧନଂ କୁରୂଣାମ୍। ଶ୍ମଶାନମାଗମ୍ଯ ପୁନଃ ଶମୀଂ ତାମଭ୍ଯେତ୍ଯ ତସ୍ଥୌ ଶରବିକ୍ଷତାଙ୍ଗଃ ॥ 4-68-15 (31288) ତତଃ ସ ବହ୍ନିପ୍ରତିମୋ ମହାକପିଃ ସହୈବ ଭୂତୈର୍ଦିବମୁତ୍ପପାତ। ତଥା ଚ ମାଯା ବିହିତା ବଭୂବ ସା ଧ୍ବଜଂ ଚ ସିଂହଂ ଯୁଯୁଜେ ରଥେ ପୁନଃ ॥ 4-68-16 (31289) ନିଧାଯ ତଚ୍ଚାଯୁଧମାଜିମର୍ଦନଃ କୁରୂତ୍ତମାନାମିଷୁଧୀନ୍ଧ୍ବଜାଂସ୍ତଥା। ପ୍ରାଯାତ୍ସ ମାତ୍ସ୍ଯୋ ନଗରଂ ପ୍ରବେଷ୍ଟୁଂ କିରୀଟିନା ସାରଥିନା ମହାତ୍ମା ॥ 4-68-17 (31290) ପାର୍ଥଶ୍ଚ କୃତ୍ବା ପରମାର୍ଯକର୍ମ ନିହତ୍ଯ ଶତ୍ରୂନ୍ଦ୍ବିଷତାଂ ନିହନ୍ତା। ବିଧାଯ ଭୂଯଶ୍ଚ ତଥୈବ ବେଷଂ ଜଗ୍ରାହ ରଶ୍ମୀନ୍ପୁନରୁତ୍ତରସ୍ଯ। ବୃହନ୍ନଲାରୂପମଥୋ ବିଧାଯ ପ୍ରାଯାତ୍ଯ ମାତ୍ସ୍ଯୋ ନଗରଂ ପ୍ରବେଷ୍ଟୁମ୍ ॥ 4-68-18 (31291) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-68-19x (3266) ତତୋ ନିବୃତ୍ତାଃ କୁରବଃ ପ୍ରଭଗ୍ନାଃ ଶମମାସ୍ଥିତାଃ । ପରସ୍ପରମବେକ୍ଷ୍ଯୈବ ଜଗ୍ମୁସ୍ତେ ହୃତବାସସଃ ॥ 4-68-19 (31292) ପନ୍ଥାନମୁପସଂଗମ୍ଯ ଫଲ୍ଗୁନୋ ବାକ୍ଯମବ୍ରବୀତ୍। ରାଜପୁତ୍ର ପ୍ରପଦ୍ଯସ୍ବ ଧନାନୀମାନି ସର୍ବଶଃ। ଗୋକୁଲାନି ମହାବାହୋ ବୀରଗୋପାଲକୈଃ ସହ ॥ 4-68-20 (31293) ତତୋଽପରାହ୍ଣେ ଯାସ୍ଯାମୋ ବିରାଟନଗରଂ ପ୍ରତି। ଆଶ୍ବାସ୍ଯ ପାଯଯିତ୍ବା ଚ ପରିପ୍ଲାବ୍ଯ ଚ ବାଜିନଃ। 4-68-21 (31294) ଗଚ୍ଛନ୍ତୁ ତ୍ବରିତଂ ଦୂତା ଗୋପାଲାଃ ପ୍ରେଷିତାସ୍ତ୍ବଯା। ନଗରେ ପ୍ରିଯମାଖ୍ଯାତୁଂ ଘୋଷଯନ୍ତୁ ଚ ତେ ଜଯମ୍ ॥ 4-68-22 (31295) ଉତ୍ତରସ୍ତ୍ବରମାଣୋଽଥ ଦୂତାନାଜ୍ଞାପଯତ୍ତତଃ। ବଚନାଦର୍ଜୁନସ୍ଯୈବ ହ୍ଯାଚକ୍ଷଧ୍ବଂ ଜଯଂ ମମ ॥ 4-68-23 (31296) 4-68-24 (31297) ମଯା ଜିତା ସା ଧ୍ବଜିନୀ କୁରୁଣଂ ମଯା ଚ ଗାବୋ ବିଜିତା ଦ୍ବିଷଦ୍ଭ୍ଯଃ। ଏବଂ ତୁ କାମଂ ନଗରଂ ପ୍ରବିଶ୍ଯ ମଯାଽଽତ୍ମନା କର୍ମ କୃତଂ ବ୍ରବୀତ ॥

4-69-0 (31298) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-69-0x (3267) ସ ବିଜିତ୍ଯ ଧନଂ ଚାପି ବିରାଟୋ ବାହିନୀପତିଃ। ପ୍ରାବିଶନ୍ନଗରଂ ହୃଷ୍ଟଶ୍ଚତୁର୍ଭିଃ ସହ ପାଣ୍ଡବୈଃ ॥ 4-69-1 (31299) ଜିତ୍ବା ତ୍ରିଗର୍ତାନ୍ସଂଗ୍ରାମେ ଗାଶ୍ଚୈବାନାଯ୍ଯ କେବଲାଃ। ଅଶୋଭତ ମହାରାଜଃ ସହ ପାର୍ଥୈଃ ଶ୍ରିଯା ବୃତଃ ॥ 4-69-2 (31300) ତମାସନଗତ ବୀରଂ ସୁହୃଦାଂ ପ୍ରୀତିବର୍ଧନମ୍ । ତପତସ୍ଥୁଃ ପ୍ରକୃତଯଃ ସମନ୍ତାଦ୍ବ୍ରାହ୍ମଣୈଃ ସହ ॥ 4-69-3 (31301) ସଭାଜିତଃ ସଭାସଦ୍ଭିଃ ପ୍ରତିନନ୍ଦ୍ଯ ସ ମତ୍ସ୍ଯରାଟ୍ । ବିସର୍ଜଯାମାସ ତଦା ଦ୍ବିଜାଂଶ୍ଚ ପ୍ରକୃତୀସ୍ତଥା ॥ 4-69-4 (31302) ତତଃ ସ ରାଜା ମାତ୍ସ୍ଯାନାଂ ବିରାଟୋ ବାହିନୀପତିଃ। ପ୍ରବିଶ୍ଯାନ୍ତଃପୁରଂ ରମ୍ଯଂ ସ୍ତ୍ରୀଶତୈରୁପଶୋଭିତମ୍। ଉତ୍ତରଂ ତତ୍ର ନାପଶ୍ଯତ୍କ୍ବ ଯାତ ଇତି ଚାବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-69-5 (31303) ଆଚଖ୍ଯୁସ୍ତତ୍ର ସଂହୃଷ୍ଟାଃ ସ୍ତ୍ରିଯଃ କନ୍ଯାଶ୍ଚ ବେଶ୍ମନି। ଅନ୍ତଃପୁରଚରାଶ୍ଚୈବ କୁରୁଭିର୍ଗୋଧନଂ ହୃତମ୍ ॥ 4-69-6 (31304) ତାଞ୍ଜେତୁମଭିସଂରବ୍ଧ ଏକ ଏବାତିସାହସାତ୍ । ବୃହନ୍ନଲାସହାଯଶ୍ଚ ନିର୍ଯାତଃ ପୃଥିବୀଂଜଯଃ ॥ 4-69-7 (31305) ଉପଯାତାନତିରଥାନ୍ଦ୍ରୋଣଂ ଶାନ୍ତନବଂ କୃପମ୍। କର୍ଣଂ ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ଚୈବ ଦ୍ରୋଣପୁତ୍ରଂ ଚ ଷଡ୍ରଥାନ୍ ॥ 4-69-8 (31306) ତତୋ ବିରାଟଃ ପରମାଭିତପ୍ତଃ ପୁତ୍ରଂ ନିଶମ୍ଯୈକରଥେନ ଯାତମ୍। ବୃହନ୍ନଲାସାରଥିମାଜିମର୍ଦନଂ ପ୍ରୋବାଚ ସର୍ବାନଥ ମନ୍ତ୍ରିମୁଖ୍ଯାନ୍ ॥ 4-69-9 (31307) ଗବାଂ ଶତସହସ୍ରାଣି ଉଭିଭୂଯ ମମାତ୍ମଜମ୍। କୁସ୍ବଃ କାଲଯନ୍ତି ସ୍ମ ସର୍ବେ ଯୁଦ୍ଧବିଶାରଦାଃ ॥ 4-69-10 (31308) ତସ୍ମାଦ୍ଗଚ୍ଛତୁ ମେ ଯୋଧା ବଲେନ ମହତା ବୃତାଃ। ଉତ୍ତରସ୍ଯ ପରୀପ୍ସାର୍ଥଂ ଯେ ତ୍ରିଗର୍ତୈରବିକ୍ଷତାଃ ॥ 4-69-11 (31309) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-69-12x (3268) ହଯାଂଶ୍ଚ ନାଗାଂଶ୍ଚ ରଥାଂଶ୍ଚ ଶୀଘ୍ରଂ ବାଦିତ୍ରସଙ୍ଘାଂଶ୍ଚ ତତଃ ପ୍ରଭୂତାନ୍। ପ୍ରସ୍ଥାପଯାମାସ ସୁତସ୍ଯ ହେତୋ- ର୍ବିଚିତ୍ରଚିତ୍ରାଭରଣୋପପନ୍ନାନ୍ ॥ 4-69-12 (31310) ଏବଂ ସ ରାଜା ମାତ୍ସ୍ଯାନାଂ ମହାନକ୍ଷୋହିଣୀପତିଃ। ବ୍ଯାଦିଦେଶାଥ ସ କ୍ଷିପ୍ରଂ ବାହିନୀଂ ଚତୁରଙ୍ଗିଣୀମ୍ ॥ 4-69-13 (31311) କୁମାରମାଶୁ ଜାନୀତ ଯଦି ଜୀବତି ବା ନବା। ଯସ୍ଯ ଯନ୍ତା ଗତଃ ଷଣ୍ଡୋ ମନ୍ଯେଽହଂ ସ ନ ଜୀବତି ॥ 4-69-14 (31312) ତମବ୍ରବୀଦ୍ଧର୍ମସୁତୋ ବିରାଟ- ମାର୍ତଂ ବିଦିତ୍ବା କୁରୁଭିଃ ପ୍ରତପ୍ତମ୍। ବୃହନ୍ନଲା ସାରଥିଶ୍ଚେନ୍ନରେନ୍ଦ୍ର ପରେ ନ ନେଷ୍ଯନ୍ତି ତବାଦ୍ଯ ଗାଶ୍ଚ ॥ 4-69-15 (31313) ସର୍ବାନ୍ମହୀପାନ୍ସହିତାନ୍କୁରୂଂଶ୍ଚ ତଥୈବ ଦେବାସୁରନାଗଯକ୍ଷାନ୍। ଅଲଂ ବିଜେତୁଂ ସମରେ ସୁତସ୍ତେ ଅନୁଷ୍ଠିତଃ ସାରଥିନା ହି ତେନ ॥ 4-69-16 (31314) ସର୍ବଥା କୁରବଶ୍ଚାପି ଯେ ଚାନ୍ଯେ ବସୁଧାଧିପାଃ । ତ୍ରିଗର୍ତାନ୍ନିର୍ଜିତାଞ୍ଶ୍ରୁତ୍ବା ନ ସ୍ଥାସ୍ଯନ୍ତି କଥଂଚନ ॥ 4-69-17 (31315) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-69-18x (3269) ଅଥୋତ୍ତରେଣ ପ୍ରହିତା ଦୂତାସ୍ତେ ଶୀଘ୍ରଗାମିନଃ । ବିରାଟନଗରଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ଜଯଂ ପ୍ରାବେଦଯଂସ୍ତଦା ॥ 4-69-18 (31316) ରାଜାନଂ ବୃତମାଚଖ୍ଯୁର୍ମନ୍ତ୍ରିଭିର୍ଜଯମୁତ୍ତମମ୍ । ପରାଜଯଂ କୁରୂଣାଂ ଚ ଉପାଯାନ୍ତଂ ତଥୋତ୍ତରମ୍ ॥ 4-69-19 (31317) ସର୍ବା ବିନିର୍ଜିତା ଗାବଃ କୁରବଶ୍ଚ ପରାଜିତାଃ। ଉତ୍ତରଃ ସହ ସୂତେନ କୁଶଲୀ ଚ ପରଂତପଃ ॥ 4-69-20 (31318) କଙ୍କ ଉବାଚ। 4-69-21x (3270) ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ତେ ନିର୍ଜିତା ଗାବଃ କୁରବଶ୍ଚ ପରାଜିତାଃ। ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ତେ ବିଜଯୀ ପୁତ୍ରଃ ଶ୍ରୂଯତେ ପାର୍ଥିବର୍ଷଭଃ ॥ 4-69-21 (31319) ନାଦ୍ଭୁତଂ ତ୍ବିହ ମନ୍ଯେଽହଂ ଯତ୍ତେ ପୁତ୍ରୋଽଜଯତ୍କୁରୂନ୍। ଧ୍ରୁବ ଏବ ଜଯସ୍ତସ୍ଯ ଯସ୍ଯ ଯନ୍ତା ବୃହନ୍ନଲା॥ 4-69-22 (31320) ଦେବେନ୍ଦ୍ରସାରଥିଶ୍ଚୈବ ମାତଲିଃ ଖ୍ଯାତବିକ୍ରମଃ । କୃଷ୍ଣସ୍ଯ ସାରଥିଶ୍ଚୈବ ନ ବୃହନ୍ନଲଯା ସମୌ ॥ 4-69-23 (31321) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-69-24x (3271) ତତୋ ବିରାଟୋ ନୃପତିଃ ସଂପ୍ରହୃଷ୍ଟତନୂରୁହ। ଶ୍ରୁତ୍ବା ତୁ ବିଜଯଂ ତସ୍ଯ କୁମାରସ୍ଯାମିତୌଜସଃ। ସଂତୋଷଯିତ୍ବା ଦୂତାଂସ୍ତାନ୍ଧନରତ୍ନୈଶ୍ଚ ସର୍ବଶଃ ॥ 4-69-24 (31322) ଗତେ ତ୍ବନୁଜନେ ତସ୍ମିନ୍ଦୂତବାକ୍ଯଂ ନିଶମ୍ଯ ଚ। ଉତ୍ତରସ୍ଯ ଜଯାତ୍ପ୍ରୀତୋ ବିରାଟଃ ପ୍ରତ୍ଯଭାଷତ ॥ 4-69-25 (31323) ରାଜମାର୍ଗାଃ କ୍ରିଯନ୍ତାଂ ବୈ ପତାକାଭିରଲଂକୃତାଃ। ପୁଷ୍ପୋପହାରୈରର୍ଚ୍ଯତାଂ ଦେବତାଶ୍ଚାପି ସର୍ବଶଃ ॥ 4-69-26 (31324) କୁମାରା ଯୋଧମୁଖ୍ଯାଶ୍ଚ ଗଣିକାଶ୍ଚ ସ୍ବଲଂକୃତାଃ। ବାଦିତ୍ରାଣି ଚ ସର୍ବାଣି ପ୍ରତ୍ଯୁଦ୍ଯାନ୍ତୁ ସୁତଂ ମମ ॥ 4-69-27 (31325) ଭବନ୍ତୁ ତେ ଲବ୍ଧଜଯେ ସୁତେ ମେ ପୌରାଶ୍ଚ ମର୍ତ୍ଯାଶ୍ଚ ପରେ ଚ ନାର୍ଯଃ । ତେ ଶୁକ୍ଲବସ୍ତ୍ରାଃ ପ୍ରଭବନ୍ତୁ ମାର୍ଗେ ସୁଗନ୍ଧମାଲ୍ଯାଭରଣାଶ୍ଚ ନାର୍ଯଃ ॥ 4-69-28 (31326) ଭଜନ୍ତୁ ସର୍ବା ଗଣିକାଃ ସୁତଂ ମେ ନାର୍ଯଶ୍ଚ କନ୍ଯାଃ ସହସୈନିକାଶ୍ଚ । ସ୍ବଲଂକୃତାସ୍ତାଃ ସୁଭଗାଃ ସୁବେଷାଃ ପୁତ୍ରସ୍ଯ ପନ୍ଥାନମନୁବ୍ରଜନ୍ତୁ ॥ 4-69-29 (31327) ଘଣ୍ଟାପଣବକାଃ ଶୀଘ୍ରଂ ମତ୍ତମାରୁହ୍ଯ କୁଞ୍ଜରମ୍। ଶୃଙ୍ଗାଟକେଷୁ ସର୍ବେଷୁ ସମାଖ୍ଯାନ୍ତୁ ଜଯଂ ମମ୍॥ 4-69-30 (31328) ଉତ୍ତରା ଚ କୁମାରୀଭିର୍ବହ୍ବାଭରଣଭୂଷିତା। ସଖୀଂ ବିଜିତସଂଗ୍ରାମାଂ ପ୍ରତ୍ଯୁଦ୍ଯାତୁ ବୃହନ୍ନଲାମ୍ ॥ 4-69-31 (31329) ଶ୍ରୁତ୍ବା ତୁ ବଚନଂ ତସ୍ଯ ପାର୍ଥିବସ୍ଯ ମହାତ୍ମନ। ତଥୈବ ଚକ୍ରୁଃ ସଂହୃଷ୍ଟାଃ ପୌରାଃ ସ୍ବସ୍ତିକପାଣଯଃ ॥ 4-69-32 (31330) ମୂତାଶ୍ଚ ସର୍ବେ ସହମାଗଧାଶ୍ଚ ହୃଷ୍ଟା ବିରାଟସ୍ଯ ପୁରେ ଜନୌଘାଃ । ଭେର୍ଯଶ୍ଚ ତୂର୍ଯାଣି ଚ ବାରିଜାଶ୍ଚ ବେପୈଃ ପରାର୍ଧ୍ଯୈଃ ପ୍ରମଦାଜନାଶ୍ଚ ॥ 4-69-33 (31331) ବନ୍ଦିପ୍ରବାଦାଃ ପଣବାଦିକାଶ୍ଚ ତଥୈବ ବାଦ୍ଯାନି ଚ ବଂଶଶବ୍ଦାଃ । କାଂସ୍ଯଂ ସତାଲଂ ମଧୁରଂ ଚ ଗୀତ- ମାଦାଯ ନାର୍ଯୋ ନଗରାନ୍ନିରୀଯୁଃ ॥ 4-69-34 (31332) ପ୍ରତ୍ଯୁଦ୍ଯଯୁଃ ପୁତ୍ରମନନ୍ତବୀର୍ଯଂ ତେ ବ୍ରାହ୍ମଣାଃ ଶାନ୍ତିପରାଃ ପ୍ରଧାନାଃ । ସ୍ବାଧ୍ଯାଯବେଦାଧ୍ଯଯନକ୍ରମଜ୍ଞାଃ ସ୍ବସ୍ତିକ୍ରିଯାଗୀତଜପପ୍ରଧାନାଃ ॥ ॥ 4-69-35 (31333) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଏକୋନସପ୍ତତିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-70-0 (31334) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ । 4-70-0x (3272) ପ୍ରସ୍ଥାପ୍ଯ ସେନାଂ କନ୍ଯାଶ୍ଚ ଗଣିକାଶ୍ଚ ସ୍ବଲଂକୃତାଃ। ମତ୍ସ୍ଯରାଜୋ ମହାରାଜଃ ପ୍ରହୃଷ୍ଟ ଇଦମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-70-1 (31335) ବ୍ରିଗର୍ତାଃ କୁରବଃ ସର୍ବେ ସଂଗ୍ରାମେ ନିର୍ଜିତା ମଯା। ପ୍ରବିଶ୍ଯାନ୍ତଃପୁରଂ ହୃଷ୍ଟା ଦ୍ଯୂତଂ ଦୀବ୍ଯାମ ବ୍ରାହ୍ମଣ ॥ 4-70-2 (31336) ଅକ୍ଷାନାହର ସୈରନ୍ଧ୍ରି ଆସନଂ ଚୋପକଲ୍ପଯ। ଆଦାଯ ବ୍ଯଜନଂ ତ୍ବଂ ଚ ପାର୍ଶ୍ବତୋଽନନ୍ତରା ଭବ ॥ 4-70-3 (31337) ତଂ ତଥାବାଦିନଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ପାଣ୍ଡବଃ ପ୍ରତ୍ଯଭାପତ। ନ ଦେବିତବ୍ଯଂ ହୃଷ୍ଟେନ କିତବେନେତି ନଃ ଶ୍ରୁତମ୍ ॥ 4-70-4 (31338) ନ ତ୍ବାମଦ୍ଯ ମୁଦା ଯୁକ୍ତମହଂ ଦେବିତୁମୁତ୍ସହେ । ପ୍ରିଯଂ ତୁ ତେ ଚିକୀର୍ପାମି ବର୍ତତାଂ ଯଦି ରୋଚତେ। ଦ୍ଯୂତଂ କର୍ତୁଂ ନ ବାଞ୍ଛାମି ନରେନ୍ଦ୍ର ଜନସଂସଦି ॥ 4-70-5 (31339) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-70-6x (3273) ସ୍ତ୍ରିଯୋ ଗାବୋ ହିରଣ୍ଯଂ ଚ ଯଚ୍ଚାନ୍ଯଦ୍ବସୁ କିଂଚନ। ନ ମେ କିଂଚିତ୍ତ୍ବଯା କାର୍ଯମନ୍ତରେଣାପି ଦେବିତମ୍ ॥ 4-70-6 (31340) କଙ୍କ ଉବାଚ। 4-70-7x (3274) କିଂ ତେ ଦ୍ଯୂତେନ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ବହୁଦୋଷେଣ ମାନଦ। ଦେବନେ ବହବୋ ଦୋଷାସ୍ତସ୍ମାତ୍ତତ୍ପରିବର୍ଜଯେତ୍ ॥ 4-70-7 (31341) ଶ୍ରୁତୋ ବା ଯଦି ବା ଦୃଷ୍ଟୋ ଧର୍ମରାଜୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ । ସ ରାଜ୍ଯଂ ଧନମକ୍ଷଯ୍ଯଂ ପଣମେକମମନ୍ଯତ ॥ 4-70-8 (31342) କୃଷ୍ଣାଂ ଚ ଭାର୍ଯାଂ ଦଯିତାଂ ଭ୍ରାତୄଂଶ୍ଚ ତ୍ରିଦଶୋପମାନ୍। ନିଃସଂଶଯଂ ସ କିତବଃ ପଶ୍ଚାତ୍ତପ୍ଯତି ପାଣ୍ଡବଃ ॥ 4-70-9 (31343) ବିବିଧାନାଂ ଚ ରତ୍ନାନାଂ ଧନାନାଂ ଚ ପରାଜଯେ। ଅଭୀପ୍ସିତବିନାଶଶ୍ଚ ବାକ୍ପାରୁଷ୍ଯମନନ୍ତରମ୍ ॥ 4-70-10 (31344) ଅବିଶ୍ବାସ୍ଯଂ ବୁଧୈର୍ନିତ୍ଯମେକାହ୍ନା ଦ୍ରବ୍ଯନାଶନମ୍। ଦ୍ଯୂତେ ହାରିତବାନ୍ସର୍ବଂ ତସ୍ମାଦ୍ଦ୍ଯୂତଂ ନ ରୋଚଯେ ॥ 4-70-11 (31345) ଅଥବା ମନ୍ଯସେ ରାଜନ୍ଦୀବ୍ଯାବ ଯଦି ରୋଚତେ। ଏବମାଭାଷ୍ଯ ବାକ୍ଯୈସ୍ତୁ କ୍ରୀଡତସ୍ତୌ ନରୋତ୍ତମୌ ॥ 4-70-12 (31346) ପ୍ରବର୍ତମାନେ ଦ୍ଯୂତେ ତୁ ମାତ୍ସ୍ଯଃ ପାଣ୍ଡବମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-70-13 (31347) ପଶ୍ଯ ପୁତ୍ରେଣ ମେ ଯୁଦ୍ଧେ ତାଦୃଶାଃ କୁରବୋ ଜିତାଃ । କୁରବୋଽତିରଥାଃ ସର୍ବେ ଦେବୈରପି ସୁଦୁର୍ଜଯାଃ ॥ 4-70-14 (31348) ତତୋଽବ୍ରବୀଦ୍ଧର୍ମରାଜୋ ଦ୍ଯୂତେ ମାତ୍ସ୍ଯଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ତେ ବିଜିତା ଗାବଃ କୁରବଶ୍ଚ ପରାଜିତାଃ ॥ 4-70-15 (31349) ଅତ୍ଯଦ୍ଭୁତତମଂ ମନ୍ଯେ ଉତ୍ତରଶ୍ଚେତ୍କୂରୂଞ୍ଜଯେତ୍। ଯନ୍ତା ବୃହନ୍ନଲା ଯସ୍ଯ ସ କଥଂଚିଦ୍ବିଜେଷ୍ଯତେ ॥ 4-70-16 (31350) ତତୋ ବିରାଟଃ କ୍ଷୁଭିତୋ ମନ୍ଯୁନା ଚ ପରିପ୍ଲୁତଃ। ଉବାଚ ବଚନଂ କ୍ରୁଦ୍ଧଃ ପରିବ୍ରାଜମନନ୍ତରମ୍ ॥ 4-70-17 (31351) ତାଦୃଶେନ ତୁ ଯୋଧେନ ମହେଷ୍ବାସେନ ଧୀମତା। କୁରବୋ ନିର୍ଜିତା ଯୁଦ୍ଧେ ତତ୍ର କିଂ ବ୍ରାହ୍ମଣାଦ୍ଭୁତମ୍ ॥ 4-70-18 (31352) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ। 4-70-19x (3275) ସମଂ ଷଣ୍ଡେନ ମେ ପୁତ୍ରଂ ବ୍ରହ୍ମବନ୍ଧୋ ପ୍ରଶଂସସି। ବାଚ୍ଯାବାଚ୍ଯଂ ନ ଜାନୀଷେ ନୂନଂ ମାମବମନ୍ଯସେ ॥ 4-70-19 (31353) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-70-20x (3276) ସମଂ ଷଣ୍ଡେନ ମେ ପୁତ୍ରଂ ବ୍ରହ୍ମବନ୍ଧୋ ପ୍ରଶଂସସି। ବାଚ୍ଯାବାଚ୍ଯଂ ନ ଜାନୀଷେ ନୂନଂ ମାମବମନ୍ଯସେ ॥ 4-70-20 (31354) ପୁମାଂସୋ ବହବୋ ଦୃଷ୍ଟାଃ ସୂତାଶ୍ଚ ବହବୋ ମଯା। ବିକ୍ରମ୍ଯ ଯନ୍ତା ଯୋଦ୍ଧା ଚ ନ ମେ ଦୃଷ୍ଟଃ କଦାଚନ ॥ 4-70-21 (31355) ବିପ୍ରିଯଂ ନ ଚରେଦ୍ରାଜ୍ଞାମନୁକୂଲଂ ପ୍ରିଯଂ ବଦେତ୍। ଆଚରନ୍ବିପ୍ରିଯଂ ରାଜ୍ଞାଂ ନ ଜାତୁ ସୁଖମେଧତେ ॥ 4-70-22 (31356) ବଯସ୍ଯତ୍ବାତ୍ତୁ ତେ ସର୍ବମପରାଧମିମଂ କ୍ଷମେ। ନେଦୃଶୀଂ ପ୍ରବଦର୍ବାଚଂ ଯଦି ଜୀବିତୁମିଚ୍ଛସି ॥ 4-70-23 (31357) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-70-24x (3277) ତତୋଽବ୍ରବୀତ୍ପୁନଃ କଙ୍କଃ ପ୍ରହସ୍ଯ କୁରୁବର୍ଧନଃ । ବୃହନ୍ନଲାଯା ସଜେନ୍ଦ୍ର ଧୁଷ୍ଯତାଂ ନଗରେ ଜଯଃ ॥ 4-70-24 (31358) ଉତ୍ତରେଣ ତୁ ସାରଥ୍ଯଂ କୃତଂ ନୂନଂ ଭବିଷ୍ଯତି। ନିମିତ୍ତଂ କିଂଚିଦୁତ୍ପନ୍ନଂ ତର୍କଶ୍ଚାପି ଦୃଢୋ ମମ। ଯତୋ ଜାନାମି ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାନ୍ଯଥା ତଦ୍ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 4-70-25 (31359) କୁରବୋଽପି ମହାବୀର୍ଯା ଦେବୈରପି ସୁଦୁର୍ଜଯାଃ। ସସୋମବରୁଣାଦିତ୍ଯୈଃ ସଯକ୍ଷେଶହୁତାଶନୈଃ ॥ 4-70-26 (31360) ଯତ୍ର ଶାନ୍ତନବୋ ଭୀଷ୍ମୋ ଦ୍ରୋଣକର୍ଣୌ ସୁଦୁର୍ଜଯୌ। ଅଶ୍ବତ୍ଥାମା ବିକର୍ଣଶ୍ଚ ସୋମଦତ୍ତୋ ଜଯଦ୍ରଥଃ ॥ 4-70-27 (31361) ଭୂରିଶ୍ରବାଃ ଶଲୋ ଭୂରିର୍ଜଲସନ୍ଧିଶ୍ଚ ବୀର୍ଯବାନ୍। ଦୁର୍ଯୋଧନୋ ଦୁଷ୍ପ୍ରସହୋ ଦୁଃଶାସନବିବିଂଶତୀ ॥ 4-70-28 (31362) ବୃଷସେନୋଽଶ୍ବବେଗଶ୍ଚ ବାଯୁବେଗସୁବର୍ଚସୌ । ବାହ୍ଲୀକଃ ଶୂରସେନଶ୍ଚ ଯୁଯୁତ୍ସୁଶ୍ଚ ପରନ୍ତପଃ ॥ 4-70-29 (31363) ସୌବଲଃ ଶକୁନିଶ୍ଚୈବ ଦ୍ଯୁମତ୍ସେନଶ୍ଚ ସାଲ୍ବରାଟ୍ । ଅନ୍ଯେ ଚ ବହବଃ ଶୂରା ନାନାଜନପଦେଶ୍ବରାଃ ॥ 4-70-30 (31364) କୃପେଣାଚାର୍ଯମୁଖ୍ଯେନ ସହିତାଃ କୁରବୋ ନୃପାଃ। ସଞ୍ଜକାର୍ମୁକନିସ୍ତ୍ରିଂଶା ରଥିନୋ ରଥଯୂଥପାଃ। ଅନ୍ଯେ ଚୈବ ମହାବୀର୍ଯା ରାଜପୁତ୍ରା ମହାରଥାଃ ॥ 4-70-31 (31365) ମରୁଦ୍ଗଣୈଃ ପରିବୃତଃ ସାକ୍ଷାଦପି ପୁରଂଦରଃ । ତଦ୍ବଲଂ ନ ଜଯେତ୍କ୍ରୁଦ୍ଧୋ ଭୀଷ୍ମଦ୍ରୋଣାଦିଭିର୍ବୃତମ୍ ॥ 4-70-32 (31366) କସ୍ତଦ୍ବୃହନ୍ନଲାଦନ୍ଯୋ ମନୁଷ୍ଯଃ ପ୍ରତିଯୋତ୍ସ୍ଯତି। ଯସ୍ଯ ବାହୁବଲେ ତୁଲ୍ଯୋ ନ ଭବିଷ୍ଯତି କଶ୍ଚନ ॥ 4-70-33 (31367) ଅତୀବ ସମରଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ହର୍ଷୋ ଯସ୍ଯାଭିବର୍ଧତେ। କିମେବଂ ପୁରୁଷୋ ଲୋକୋ ଦିବି ବା ଭୁବି ବିଦ୍ଯତେ ॥ 4-70-34 (31368) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-70-35x (3278) ତେନ ସଂକ୍ଷୁଭିତୋ ରାଜା ଦୀର୍ଯମାଣେନ ଚେତସା । ଅବ୍ରବୀଦ୍ବଚନଂ କ୍ରୂରମଜାନନ୍ବୈ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍॥ 4-70-35 (31369) କଙ୍ଖ ମା ବ୍ରୂହି ମେ ବାକ୍ଯଂ ପ୍ରତିକୂଲଂ ଦ୍ବିଜୋତ୍ତମ । ବହୁଶଃ ପ୍ରତିଷିଦ୍ଧସ୍ତ୍ବଂ ନ ଚ ବାଚଂ ନିଯଚ୍ଛସି ॥ 4-70-36 (31370) ନିଯନ୍ତା ଚେନ୍ନ ବିଦ୍ଯେତ ନ କଶ୍ଚିଦ୍ଧର୍ମମାଚରେତ୍। ଇତି ପ୍ରକ୍ଷୁଭିତୋ ରାଜା ସୋଽକ୍ଷେଣାଭ୍ଯହନଦ୍ଭୃଶମ୍ ॥ 4-70-37 (31371) ତସ୍ଯ ତକ୍ଷକଭୋଗାଭଂ ବାହୁମୁତ୍କ୍ଷିପ୍ଯ ଦକ୍ଷିଣମ୍। ବିରାଟଃ ପ୍ରାହନତ୍କ୍ରୁଦ୍ଧଃ କର୍ଣମାଶ୍ରିତ୍ଯ ଦକ୍ଷିଣମ୍ ॥ 4-70-38 (31372) ମୁଖେ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଂ କୋପାନ୍ମୈବମିତ୍ଯବଭର୍ତ୍ସଯନ୍। ବଲବତ୍ପ୍ରତିବିଦ୍ଧସ୍ଯ ନସ୍ତଃ ଶୋଣିତମାସ୍ରବତ୍ ॥ 4-70-39 (31373) ଅକ୍ଷେଣାଭିହତୋ ରାଜା ବିରାଟେନ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ । ତୂଷ୍ଣୀମାସୀନ୍ମହାବାହୁଃ କୃଷ୍ଣାଂ ପଶ୍ଯନ୍ସୁଦୁଃଖିତାମ୍ ॥ 4-70-40 (31374) ତସ୍ଯ ରକ୍ତୋତ୍ପଲନିଭଂ ଶିରସଃ ଶୋଣିତଂ ତଦା। ପ୍ରାବର୍ତତ ମହାବାହୋରଭିଘାତାନ୍ମହାତ୍ମନଃ ॥ 4-70-41 (31375) ତଦପ୍ରାପ୍ତଂ ମହୀଂ ପାର୍ଥଃ ପାଣିଭ୍ଯାଂ ସମଧାରଯତ୍। ଅବୈକ୍ଷତ ଚ ଧର୍ମାତ୍ମା ଦ୍ରୌପଦୀଂ ପାର୍ଶ୍ବତଃ ସ୍ଥିତାମ୍ ॥ 4-70-42 (31376) ସା ବେଦନାମଭିଜ୍ଞାଯ ଭର୍ତୁଶ୍ଚିତ୍ତବଶାନୁଗା। ସା ବିଷଣ୍ଣା ଚ ଭୀତା ଚ କ୍ରୁଦ୍ଧା ଚ ଦ୍ରୁପଦାତ୍ମଜା ॥ 4-70-43 (31377) ବାଷ୍ପଂ ନିଯମ୍ଯ କୃଚ୍ଛ୍ରେଣ ଭର୍ତୁର୍ନିଃଶ୍ରେଯସୈଷିଣୀ । ଉତ୍ତରୀଯେଣ ସୂକ୍ଷ୍ମେଣ ତୂର୍ଣଂ ଜଗ୍ରାହ ଶୋଣିତମ୍ ॥ 4-70-44 (31378) ନିଗୃହ୍ଯ ରକ୍ତଂ ବସ୍ତ୍ରେଣ ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ଦୁଃଖମୋହିତା। ସୌବର୍ଣଂ ଗୃହ୍ଯ ଭୃଙ୍ଗାରଂ ଶୋଣିତଂ ତଦପାମୃଜତ୍ । ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ଯ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଦ୍ରୁପଦେନ୍ଦ୍ରସୁତା ତଦା ॥ 4-70-45 (31379) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-70-46x (3279) ସୈରନ୍ଧ୍ରି କିମିଦଂ ରକ୍ତମୁତ୍ତରୀଯେଣ ଗୃହ୍ଯତେ। କୋତ୍ର ହେତୁର୍ବିଶାଲାକ୍ଷି ତନ୍ମପ୍ରାଚକ୍ଷ୍ବ ତତ୍ବତଃ ॥ 4-70-46 (31380) ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯୁବାଚ। 4-70-47x (3280) ରକ୍ତବିନ୍ଦନି ଯାବନ୍ତି କଙ୍କସ୍ଯ ଧରଣୀତଲେ। ତାବଦ୍ବର୍ଷାଣି ରାଷ୍ଟ୍ରେ ତେ ଅନାବୃଷ୍ଟିର୍ଭବିଷ୍ଯତି॥ 4-70-47 (31381) ଏତନ୍ନିମିତ୍ତଂ ମାତ୍ସ୍ଯେନ୍ଦ୍ର କଙ୍କସ୍ଯ ରୁଧିରଂ ମଯା। ଗୃହୀତମୁତ୍ତରୀଯେଣ ବିନାଶୋ ମା ଭବେତ୍ତବ ॥ 4-70-48 (31382) ଯତୀଶଂ ଯୋ ବିହନ୍ଯେତ ତସ୍ଯାଯୁର୍ବିନଶିଷ୍ଯତି। ଯୋ ଯତୀଶଂ ନିଯମ୍ଯେତ ସହସ୍ରଂ ଯାତନା ଯମେ ॥ 4-70-49 (31383) ଯତୌ ରକ୍ତଂ ଦର୍ଶଯତି ଯାବତ୍ପାଂସୁରଗୃହ୍ଯତ। ତାବନ୍ତଃ ପିତୃଲୋକସ୍ଥାଃ ପିତରଃ ପ୍ରପତନ୍ତ୍ଯଧଃ ॥ 4-70-50 (31384) ଇତି ଜ୍ଞାତ୍ବା ବିରାଟେନ୍ଦ୍ର ଧୃତଂ ରକ୍ତଂ ଚ ବାସସା। ମଯା ତବ ହିତାର୍ଥାଯ ତ୍ବଯି ପ୍ରଣଯକାରଣାତ୍ ॥ ॥ 4-70-51 (31385) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ସପ୍ତତିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-71-0 (31386) ଜନମେଜଯ ଉବାଚ। 4-71-0x (3281) ଯୁଦ୍ଧଂ ତୁ ମାନୁଷଂ ଦ୍ରଷ୍ଟୁମାଗତାସ୍ତ୍ରିଦଶାଃ ପୁରା। କିମକୁର୍ବନ୍ତ ତେ ପଶ୍ଚାତ୍କଥଯସ୍ବ ମମାନଘ ॥ 4-71-1 (31387) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-71-2x (3282) ବାସବପ୍ରମୁଖାଃ ସର୍ବେ ଦେବାଃ ସର୍ଷିପୁରୋଗମାଃ। ଯକ୍ଷଗନ୍ଧର୍ବସଙ୍ଘାଶ୍ଚ ଗଣା ଅପ୍ସରସାଂ ତଥା ॥ 4-71-2 (31388) ଯୁଦ୍ଧଂ ତୁ ମାନୁଷଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା କୁରୂଣାଂ ଫଲ୍ଗୁନସ୍ଯ ଚ। ଏକସ୍ଯ ଚ ବହୂନାଂ ଚ ରୌଦ୍ରମତ୍ଯୁଗ୍ରଦର୍ଶନମ୍ ॥ 4-71-3 (31389) ଅସ୍ତ୍ରାଣାମଥ ଦିବ୍ଯାନାଂ ପ୍ରଯୋଗାନଥ ସଂଗ୍ରହାନ୍। ଲଘୁ ସୁଷ୍ଠୁ ଚ ଚିତ୍ରଂ ଚ କୃତୀନାଂ ଚ ପ୍ରଯତ୍ନତଃ ॥ 4-71-4 (31390) ଭୀଷ୍ମଂ ଶାରଦ୍ବତଂ ଦ୍ରୋଣଂ କର୍ଣଂ ଗାଣ୍ଡୀବଧନ୍ବନା। ଜିତାନନ୍ଯାନ୍ଭୂମିପାଲାନ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଜଗ୍ମୁର୍ଦିବୌକସଃ ॥ 4-71-5 (31391) ସର୍ବେ ତେ ପରିତୁଷ୍ଟାଶ୍ଚ ପ୍ରଶସ୍ଯ ଚ ମୁହୁର୍ମୁହୁଃ। ଅସଙ୍ଗତିନା ତେନ ବିମାନେନାଶୁଗାମିନା। ପ୍ରତିଜଗ୍ମୁରସଙ୍ଗାସ୍ତେ ତ୍ରିଦିବଂ ଚ ଦିବୌକସଃ ॥ 4-71-6 (31392) [*କୁରବୋ ନିର୍ଜିତାଃ ସର୍ବେ ଭୀଷ୍ମଦ୍ରୋଣକୃପାଦଯଃ। ଅଜଯ୍ଯାସ୍ତ୍ରିଦଶୈଃ ସର୍ବୈଃ ସେନ୍ଦ୍ରୈଃ ସର୍ବୈଃ ସୁରାସୁରୈଃ । ପାର୍ଥେନୈକେନ ସଂଗ୍ରାମେ ବିସ୍ମଯୋ ନୋ ମହାନହୋ ॥ 4-71-7 (31393) କସ୍ମିନ୍ମୁହୂର୍ତେ ସଂଜାତଃ କସ୍ଯ ଧର୍ମସ୍ଯ ବା ଫଲମ୍ ॥ 4-71-8 (31394) କିମାଶ୍ଚର୍ଯଂ ଫଲ୍ଗୁନେଽସ୍ମିନ୍ଯୋ ରୁଦ୍ରେଣ ନ୍ଯଯୋଧଯତ୍। ନିବାତକବଚାନାଜୌ ଯସ୍ତ୍ରିଂଶତ୍କୋଟିସଂମିତାନ୍ ॥ 4-71-9 (31395) ତସ୍ଯ ଚୈତତ୍କିମାଶ୍ଚର୍ଯଂ ସ୍ତୁବନ୍ତ ଇତି ତେ ସୁରାଃ । ଜଗ୍ମୁଃ ସୁରାଲଯଂ ହୃଷ୍ଟା ବିସ୍ମଯାବିଷ୍ଟଚେତସଃ ॥] 4-71-10 (31396) କୁରବୋଽର୍ଜୁନବାଣୈଶ୍ଚ ତାଡିତାଃ ଶରବିକ୍ଷତାଃ । କୁରୂନଭିମୁଖାଂ ଯାତାଃ ସମଗ୍ରବଲବାହନାଃ ॥ 4-71-11 (31397) ବିରାଟନଗରାଚ୍ଚୈବ ଗଜାଶ୍ବରଥସଂକୁଲାଃ । ଯୋଧୈଃ କ୍ଷତ୍ରିଯଦାଯାଦୈର୍ବଲବଦ୍ଭିରଧିଷ୍ଠିତାଃ ॥ 4-71-12 (31398) ବିରାଟପ୍ରହିତା ସେନା ନଗରାଚ୍ଛୀଘ୍ରଯାଯିନୀ । ଉତ୍ତରଂ ସହ ସୂତେନ ପ୍ରତ୍ଯଯାତ୍ତମରିନ୍ଦମମ୍ ॥ 4-71-13 (31399) ତସ୍ମିଂସ୍ତୂର୍ଯଶତାକୀର୍ଣେ ହସ୍ତ୍ଯଶ୍ଚରଥସଂକୁଲେ । ପ୍ରହର୍ଷଃ ସ୍ତ୍ରୀକୁମାରାଣାଂ ତୁମୁଲଃ ସମପଦ୍ଯତ ॥ 4-71-14 (31400) ଅର୍ଜୁନସ୍ତୁ ତତୋ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ସୈନ୍ଯରେଣୁଂ ସମୁତ୍ଥିତମ୍ । ସୈନ୍ଯଧ୍ବଜଂ ନିଶମ୍ଯାଥ ବୈରାଟିଂ ସମଭାଷତ॥ 4-71-15 (31401) ନଗରେ ତୁମୁଲଃ ଶବ୍ଦୋ ରେଣୁଶ୍ଚାକ୍ରମତେ ନଭଃ। କିଂନୁ ଖଲ୍ବପଯାତାସ୍ତେ କୁରବୋ ନଗରଂ ଗତାଃ ॥ 4-71-16 (31402) ତେ ଚୈବ ନିର୍ଜିତାଽସ୍ମାଭିର୍ମହେଷ୍ବାସାଃ ସୁତେଜସଃ । ଆମୁଞ୍ଚ କବଚଂ ବୀର ଚୋଦଯସ୍ବ ଚ ବାଜିନଃ । ଜବେନାଭିପ୍ରପଦ୍ଯସ୍ବ ବିରାଟନଗରଂ ପ୍ରତି ॥ 4-71-17 (31403) ନ ତାବତ୍ତଲନିର୍ଘୋଷଂ ଗାଣ୍ଡୀବସ୍ଯ ଚ ନିସ୍ବନମ୍ । ଧ୍ବଜଂ ବା ଦର୍ଶଯିଷ୍ଯାମି ଅଥବା ସ୍ବଜନୋ ଭବେତ୍ ॥ 4-71-18 (31404) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-71-19x (3283) ସେନାଗ୍ରମେତନ୍ମାତ୍ସ୍ଯାନାଂ ଗଣିକାଶ୍ଚ ସ୍ବଲଂକୃତାଃ। କନ୍ଯା ରଥେଷୁ ଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ଯୋଧା ବିବିଧବାସସଃ ॥ 4-71-19 (31405) ଉତ୍ତରାମତ୍ର ପଶ୍ଯାମି ସଖୀଭିଃ ପରିବାରିତାମ୍। ଅନୀକିନ୍ଯଃ ପ୍ରଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ହସ୍ତିନୋଶ୍ବାଶ୍ଚ ବର୍ମିତାଃ ॥ 4-71-20 (31406) ରଥିନଶ୍ଚ ପଦାତାଶ୍ଚ ବହବୋ ନ ଚ ଶସ୍ତ୍ରିଣଃ। ବିରାଟବଚନାତ୍ସର୍ବେ ସଂହୃଷ୍ଟାଃ ପ୍ରତିଭାନ୍ତି ମେ। ନ ଚ ମେଽତ୍ର ପ୍ରତୀଘାତଶ୍ଚିତ୍ତସ୍ଯ ସ୍ବଜନେ ଯଥା ॥ 4-71-21 (31407) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-71-22x (3284) ତତଃ ଶୀଘ୍ରଂ ସମାସାଦ୍ଯ ଉତ୍ତରଂ ସ୍ବଜନୋ ବହୁ। ପରସ୍ପରମମିତ୍ରଘ୍ନଂ ସସ୍ବଜେ ତଂ ସମାଗତମ୍ ॥ 4-71-22 (31408) ଜନା ଊଚୁଃ। 4-71-23x (3285) ପ୍ରୀତିମାନ୍ପୁରୁଷବ୍ଯାଘ୍ରୋ ହର୍ଷଯୁକ୍ତଃ ପୁନଃ ପୁନଃ । ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ଜଯସି ଭଦ୍ରଂ ତେ ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ସୂତୋ ବୃହନ୍ନଲାଃ। ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ସଂଗ୍ରାମମାଗମ୍ଯ ଭଯଂ ତବ ନ କିଂଚନ ॥ 4-71-23 (31409) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-71-24x (3286) ଅଜୈଷୀଦେଷ ଜାଞ୍ଜିଷ୍ଣୁଃ କୁରୂନେକରଥୋ ରଣେ। ଏତସ୍ଯକ ବାହୁବୀର୍ଯଂ ତଦ୍ଯେନ ଗାବୋ ଜିତା ମଯା। କୁରବୋ ନିର୍ଜିତା ଯସ୍ମାତ୍ସଗ୍ରାମେଽମିତତେଜସଃ ॥ 4-71-24 (31410) ଅକାର୍ଷୀଦେଷ ତତ୍କର୍ମ ଦେବପୁତ୍ରୋପମୋ ଯୁବା। ଏଷ ତତ୍ପୁରୁଷବ୍ଯାଘ୍ରୋ ବିକ୍ଷୋଭ୍ଯ କୁରୁମଣ୍ଡଲମ୍। ଗାବଃ ପ୍ରସହ୍ଯ ବିଜିତା ରଣେ ମାଂ ଚାଭ୍ଯପାଲଯତ୍ ॥ 4-71-25 (31411) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-71-26x (3287) ଉତ୍ତରସ୍ଯ ବଚଃ ଶ୍ରୁତ୍ବା ଶଂସମାନସ୍ଯ ଚାର୍ଜୁନମ୍। ଚୋଦିତା ରାଜପୁତ୍ରେଣ ଜଯଂ ମଙ୍ଗଲବାଦିନଃ ॥ 4-71-26 (31412) ତତୋ ଗନ୍ଧୈଶ୍ଚ ମାଲ୍ଯୈଶ୍ଚ ଧୂପୈଶ୍ଚ ବସୁସଂଭୃତୈଃ । କନ୍ଯାଃ ପାର୍ଥମମିତ୍ରଘ୍ନଂ କିରନ୍ତ୍ଯଃ ସମପୂଜଯନ୍ ॥ 4-71-27 (31413) ଆପୂର୍ଯମାଣୋ ମାଲ୍ଯୈଶ୍ଚ ଗନ୍ଧୈଶ୍ଚ ବିବିଧୈଃ ଶୁଭୈଃ । ସଂପୂଜ୍ଯମାନୋ ଲୋକେନ ନଗରଦ୍ବାରମାଗମତ୍ ॥ 4-71-28 (31414) ଭେର୍ଯଶ୍ଚ ତୂର୍ଯାଣି ଚ ବେଣବଶ୍ଚ ବିଚିତ୍ରବେଷାଃ ପ୍ରମଦାଜନାଶ୍ଚ। ପୁରୋ ବିରାଟସ୍ଯ ମହାବଲସ୍ଯ ନିଷ୍କ୍ରମ୍ଯ ଭୂମିଂଜଯମଭ୍ଯନନ୍ଦନମ୍ ॥ 4-71-29 (31415) ପ୍ରଶସ୍ଯମାନସ୍ତୁ ଜଯେନ ତତ୍ର ପୁତ୍ରୋ ବିରାଟସ୍ଯ ନ ହୃଷ୍ଯତି ସ୍ମ। ସଂଭାଷ୍ଯମାଣସ୍ତୁ ଜଯେନ ତତ୍ର ସୋଽନ୍ତର୍ମନାଃ ପାଣ୍ଡବମୀକ୍ଷମାଣଃ ॥ 4-71-30 (31416) ପୁତ୍ର୍ଯୈ ବିରାଟସ୍ଯ ତତୋ ବରାଣି ବସ୍ତ୍ରାଣ୍ଯଦାତ୍ପାଣ୍ଡୁସୁତଃ ସଖୀଭ୍ଯଃ। ସଭାଜଯଂଶ୍ଚାପି ସମାଗତାସ୍ତା ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ଜଯଂ ତଚ୍ଚ ବଲଂ କୁମାର୍ଯଃ ॥ ॥ 4-71-31 (31417) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଏକସପ୍ତତିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-72-0 (31418) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-72-0x (3288) ସଭାଜ୍ଯମାନଃ ପୌରୈଶ୍ଚ ସ୍ତ୍ରୀଭିର୍ଜାନପଦୈରପି। ଆସାଦ୍ଯାନ୍ତଃପୁରଦ୍ବାରଂ ପିତ୍ରେ ସଂପ୍ରତ୍ଯବେଦଯତ୍ ॥ 4-72-1 (31419) ତତୋ ଦ୍ବାଃସ୍ଥଃ ସମାସାଦ୍ଯ ପ୍ରଣିପତ୍ଯ କୃତାଞ୍ଜଲିଃ । ବର୍ଧଯିତ୍ବା ଜଯାଶୀର୍ଭିରିଦଂ ବଚନମବ୍ରବୀତ୍॥ 4-72-2 (31420) ରାଜନ୍ପୃଥୁଯଶସ୍ତୁଭ୍ଯଂ ଜିତ୍ବା ଶତ୍ରୂନ୍ସମାଗତଃ। ଉତ୍ତରଃ ସହ ସୂତେନ ଦ୍ବାରି ତିଷ୍ଠତି ବାରିତଃ ॥ 4-72-3 (31421) କୁମାରୋ ଯୋଧମୁଖ୍ଯୈସ୍ଚ ଗଣିକାଭିସ୍ଚ ସଂବୃତଃ । ପୌରଜାନପଦୈର୍ଯୁକ୍ତଃ ପୂଜ୍ଯମାନୋ ଜଯାଶିଷାଃ ॥ 4-72-4 (31422) ତତୋ ହୃଷ୍ଟୋ ମହୀପାଲଃ କ୍ଷତ୍ତାରମିଦମବ୍ରବୀତ୍ । ପ୍ରବେଶଯୋଭୌ ତୌ ତୂର୍ଣଂ ଦର୍ଶନେପ୍ସୁରହଂ ତଯୋଃ ॥ 4-72-5 (31423) କ୍ଷତ୍ତାରଂ କୁରୁରାଜସ୍ତୁ ଶନୈଃ କର୍ଣ ଉପାଜପତ୍। ଉତ୍ତରଃ ପ୍ରବିଶତ୍ବେକୋ ନ ପ୍ରବେଶ୍ଯା ବୃହନ୍ନଲାଃ॥ 4-72-6 (31424) ତସ୍ଯ ହି ମହାବାହୋର୍ବ୍ରତଂ ନିତ୍ଯଂ ମହାତ୍ମନଃ। ଯୋ ମମାଙ୍ଗେ ବ୍ରଣଂ କୁର୍ଯାଚ୍ଛୋଣିତଂ ବା ପ୍ରଦର୍ଶଯେତ୍। ଅନ୍ଯତ୍ର ସଂଗ୍ରାମଗତାନ୍ନ ସ ଜୀବେତ୍କଥଂଚନ ॥ 4-72-7 (31425) ବ୍ଯକ୍ତଂ ଭୃସଂ ସୁସଂକ୍ରୁଦ୍ଧୋ ମାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବୈବ ସଶୋଣିତମ୍। ବିରାଟମିହ ସାମାତ୍ଯଂ ହନ୍ଯାତ୍ସବଲାବାହନମ୍ ॥ 4-72-8 (31426) ଇନ୍ଦ୍ରଂ ବାପି କୁବେରଂ ବା ଯମଂ ବା ବରୁଣଂ ତଥା। ମମ ଶୋଣିତକର୍ତାରଂ ମୃଦ୍ଗୀଯାତ୍କିଂ ପୁନର୍ନରମ୍ ॥ 4-72-9 (31427) କ୍ଷଣମାତ୍ରଂ ତୁ ତତ୍ରୈବ ଦ୍ବାରି ତିଷ୍ଠତୁ ବୀର୍ଯବାନ୍ । ଇତି ପ୍ରୋବାଚ ଧର୍ମାତ୍ମା ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉଦାରଧୀଃ ॥ 4-72-10 (31428) ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା କ୍ଷମଯା ଯୁକ୍ତୋ ଧର୍ମରାଜୋ ଘୃଣାନ୍ବିତଃ। ସଭାଯାଂ ସହ ମାତ୍ସ୍ଯେନ ତୂଷ୍ଣୀମୁପବିବେଶ ହ ॥ 4-72-11 (31429) ତତୋ ରାଜସୁତୋ ଜ୍ଯେଷ୍ଠଃ ପ୍ରାବିଶତ୍ପୃଥିବୀଂଜଯଃ। ବବନ୍ଦେ ସ ପିତୁଃ ପାଦୌ କଙ୍କଂ ଚାପ୍ଯୁପତିଷ୍ଠତ ॥ 4-72-12 (31430) ପଶ୍ଯନ୍ଯୁଧିଷ୍ଠିରଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ଯା ବକ୍ରଯା ଚରଣୌ ପିତୁଃ। ଅଭିବାଦ୍ଯ ତତୋ ଦୃଷ୍ଟ୍ବା କଙ୍କସ୍ଯ ରୁଧିରପ୍ଲୁତମ୍ । ହୃଦଯେଽଦହ୍ଯତ ତଦା ମୃତ୍ଯୁଗ୍ରସ୍ତ ଇବୋତ୍ତରଃ ॥ 4-72-13 (31431) ତତୋ ରୁଧିରସିକ୍ତାଙ୍ଗମନେକାଗ୍ରମନାଗସମ୍। ଭୂମାବେକାନ୍ତ ଆସୀନଂ ସୈରନ୍ଧ୍ର୍ଯା ସମୁପାସିତମ୍। ତତଃ ପପ୍ରଚ୍ଛ ରାଜାନଂ ତ୍ବରମାଣ ଇବୋତ୍ତରଃ ॥ 4-72-14 (31432) କେନାଯଂ ତାଡିତଃ କଙ୍କଃ କେନ ପାପମିଦଂ କୃତମ୍। କୋ ବା ଜିଗମିଷୁର୍ମୃତ୍ଯୁଂ କେନ ସ୍ପୃଷ୍ଟଃ ପଦୋରଗଃ ॥ 4-72-15 (31433) ଶ୍ରୋତ୍ରିଯୋ ବ୍ରାହ୍ମଣଶ୍ରେଷ୍ଠ ଇନ୍ଦ୍ରାସନରତିକ୍ଷମଃ। ପୂଜନୀଯୋଽଭିବାଦ୍ଯଶ୍ଚ ନ ପ୍ରବାଧ୍ଯୋଽଯମୀଦୃଶଃ ॥ 4-72-16 (31434) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-72-17x (3289) ସ ପୁତ୍ରସ୍ଯ ବଚଃ ଶ୍ରୁତ୍ବା ବିରାଟୋ ରାଷ୍ଟ୍ରବର୍ଧନଃ। ପ୍ରତ୍ଯୁବାଚୋତ୍ତରଂ ବାକ୍ଯଂ ସାଧ୍ବସାଦ୍ଧ୍ବସ୍ତମାନସଃ ॥ 4-72-17 (31435) ପୁତ୍ର ତେ ବିଜଯଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ପ୍ରହୃଷ୍ଟୋଽହଂ ମୁଦା ଭୃଶମ୍। ଅକ୍ଷକ୍ରୀଡନଯାଽନେନ କାଲକ୍ଷେପମକାରିଷମ୍ ॥ 4-72-18 (31436) ତତ୍ରାଜଯତ୍କୁରୂନ୍ସର୍ବାନୁତ୍ତରୋ ରାଷ୍ଟ୍ରବର୍ଧନଃ। ଇତ୍ଯୁକ୍ତଂ ହି ମଯା ପୁତ୍ର ନେତି କଙ୍କୋ ବୃହନ୍ନଲା। ଅଜଯତ୍ସା କୁରୂନ୍ସର୍ବାନିତି ମାମବ୍ରବୀନ୍ମୁହୁଃ ॥ 4-72-19 (31437) ପ୍ରଶଂସିତେ ମଯା ପୁତ୍ର ବିଜଯେ ତବ ବିଶ୍ରୁତେ। ବୃହନ୍ନଲାଯା ବିଜଯଂ କଙ୍କୋଽସ୍ତୁବତ ବୈ ରୁଷା ॥ 4-72-20 (31438) ମଯା ପ୍ରଶସ୍ଯମାନେ ତୁ ତ୍ବଯି ପଣ୍ଡଂ ପ୍ରଶଂସତି। ବୃହନ୍ନଲାପ୍ରଶଂସାଭିରଭ୍ଯସୂଯମହଂ ତଦା। ତାଡିତୋଽଯଂ ମଯା ପୁତ୍ର ଦୁରାତ୍ମା ଶତ୍ରୁପକ୍ଷକୃତ୍ ॥ 4-72-21 (31439) ତାଡିତୋଽଯଂ ଯତିଃ କଙ୍କ ଇତ୍ଯୁକ୍ତଂ ତଦ୍ବଚୋତ୍ତରଃ। ଶ୍ରୁତ୍ବା ପିତୁର୍ଭୃଶଂ କ୍ରୁଦ୍ଧଃ ପିତରଂ ବାକ୍ଯମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-72-22 (31440) ଅକାର୍ଯଂ ତେ କୃତଂ ରାଜନ୍କ୍ଷିପ୍ରମେଷ ପ୍ରସାଦ୍ଯତାମ୍। ମା ତ୍ବା ବ୍ରହ୍ମବିଷଂ ଘୋରଂ ସମୂଲମୁପନିର୍ଦହେତ୍ ॥ 4-72-23 (31441) ଯାବନ୍ନ କ୍ଷଯମାଯାତି କୁଲଂ ସର୍ବମଶେଷନଃ। ସ୍ଫୀତଂ ବୃଦ୍ଧଂ ଚ ମାତ୍ସ୍ଯାନାମଯଂ ତାବତ୍ପ୍ରସାଦ୍ଯତାମ୍ ॥ 4-72-24 (31442) ପ୍ରଣମ୍ଯ ପାଦଯୋରସ୍ଯ ଦଣ୍ଡବତ୍କ୍ଷିତିମଣ୍ଡଲେ । ପ୍ରଗୃହ୍ଯ ପାଦୌ ପାଣିଭ୍ଯାମଯଂ ତାବତ୍ପ୍ରସାଦ୍ଯତାମ୍ ॥ 4-72-25 (31443) ଦକ୍ଷେଣ ପାଣିନା ସ୍ପୃଷ୍ଟ୍ବା ଶପେ ତ୍ବାଂ କ୍ଷପିତଂ ମଯା। ଇତି ଯାବଦ୍ବଦେତ୍କଙ୍ ଅଯଂ ତାବତ୍ପ୍ରସାଦ୍ଯତାମ୍ ॥ 4-72-26 (31444) ସ ପୁତ୍ରସ୍ଯ ବଚଃ ଶ୍ରୁତ୍ବା ବିରାଟଃ ସାଧ୍ବସାକୁଲଃ। କ୍ଷମଯାମାସ କୌନ୍ତେଯଂ ଛନ୍ନଂ ବ୍ରାହ୍ମଣବର୍ଚସା ॥ 4-72-27 (31445) କ୍ଷମଯନ୍ତଂ ତୁ ରାଜାନଂ ପାଣ୍ଡବଃ ପ୍ରତ୍ଯଭାଷତ। ଚିରଂ କ୍ଷାନ୍ତଂ ମଯା ରାଜନ୍ମନ୍ଯୁର୍ମମ ନ ବିଦ୍ଯତେ ॥ 4-72-28 (31446) ଯଦି ସ୍ମ ତତ୍ପତେଦ୍ଭୂମୌ ରୁଧିରଂ ମମ ପାର୍ଥିବ । ସରାଷ୍ଟ୍ରସ୍ତ୍ବମିହୋଚ୍ଛେଦମାପଦ୍ଯେଥା ନରର୍ଷଭ ॥ 4-72-29 (31447) ନ ଦୂଷଯାମି ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଯସ୍ତୁ ହନ୍ଯାଦଦୂଷକମ୍। ଫଲଂ ତସ୍ଯ ମହାରାଜ କ୍ଷିପ୍ରଂ ଦାରୁଣମାପ୍ନୁଯାତ୍ ॥ 4-72-30 (31448) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-72-31x (3290) ଶୋଣିତେ ତୁ ବ୍ଯତିକ୍ରାନ୍ତେ ପ୍ରବିବେଶ ବୃହନ୍ନଲା। ଅଭିବାଦ୍ଯ ମହାରାଜଂ କଙ୍କଂ ଚାପ୍ଯୁପତିଷ୍ଠତ ॥ 4-72-31 (31449) କ୍ଷମଯିତ୍ବା ତୁ କୌରବ୍ଯଂ ରଣାଦୁତ୍ତରମାଗତମ୍ । ପରିଷ୍ବଜ୍ଯ ଦୃଢଂ ରାଜା ପ୍ରବେଶ୍ଯ ଭବନୋତ୍ତମମ୍। ପ୍ରଶଶଂସ ତତୋ ମାତ୍ସ୍ଯଃ ଶୃଣ୍ବତଃ ସବ୍ଯସାଚିନଃ ॥ 4-72-32 (31450) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-72-33x (3291) ତ୍ବଯା ଦାଯାଦବାନସ୍ମି କୈକେଯୀନନ୍ଦିବର୍ଧନ। ତ୍ବଯା ମେ ସଦୃଶଃ ପୁତ୍ରୋ ନ ଭୂତୋ ନ ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 4-72-33 (31451) ପଦଂ ପଦସହସ୍ରେଣ ଯଶ୍ଚରନ୍ନାପରାଧ୍ନୁଯାତ୍। ତେନ କର୍ଣେନ ତେ ତାତ କଥମାସୀତ୍ସମାଗମଃ ॥ 4-72-34 (31452) ରଣେ ଯଂ ପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ସୀଦନ୍ତି ହୃତବୀର୍ଯପରାକ୍ରମାଃ। କୃପେନ ତେନ ତେ ତାତ କଥମାସୀତ୍ସମାଗମଃ ॥ 4-72-35 (31453) ଯସ୍ଯ ତଦ୍ବିଶ୍ରୁତଂ ଲୋକେ ମହଦ୍ବୃତ୍ତମନୁତ୍ତମମ୍ । ପିତୁଃ କୃତେ କୃତଂ ଘୋରଂ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ 4-72-36 (31454) ଯୋଽଯୋଧୀତ୍ସମରେ ରାମଂ ଜାମଦଗ୍ନ୍ଯଂ ପ୍ରତାପିନମ୍। ଭୀଷ୍ମୋସୌ ପୁରୁଷବ୍ଯାଘ୍ର ନ ଚ ଯୁଦ୍ଧେ ପରାଜିତଃ ॥ 4-72-37 (31455) ପରାକ୍ରମୀ ଚ ଦୁର୍ଧର୍ଷୋ ବିଦ୍ବାଞ୍ଶୂରୋ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯଃ। ଦୃଢବେଧୀ କ୍ଷିପ୍ରକାରୀ ବିଶ୍ରୁତଃ ସର୍ବକର୍ମସୁ ॥ 4-72-38 (31456) ତେନ ତେ ସହ ଭୀଷ୍ମେଣ କୁରୁବୃଦ୍ଧେନ ସଂଯୁଗେ । ଯୁଦ୍ଧମାସୀତ୍କଥଂ ତାତ ସର୍ବମେତଦ୍ବ୍ରବୀହି ମେ ॥ 4-72-39 (31457) ପର୍ବତଂ ଯୋ ବିନିର୍ଭିନ୍ଦ୍ଯାଦ୍ରାଜପୁତ୍ରୋ ବରେଷୁଭିଃ। ଦୁର୍ଯୋଧନେନ ତେ ତାତ କଥମାସୀତ୍ସମାଗମଃ ॥ 4-72-40 (31458) ଆଚାର୍ଯୋ ବୃଷ୍ଣିରୀରାଣାଂ ପାଞ୍ଚାଲାନାଂ ଚ ଯଃ ପ୍ରଭୁଃ। କୁରୂଣାଂ ପାଣ୍ଡବାନାଂ ଚ ସର୍ବକ୍ଷତ୍ରସ୍ଯ ଯୋ ଗୁରୁଃ ॥ 4-72-41 (31459) ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠଃ ସର୍ବଲୋକେଷୁ ବିଶ୍ରୁତଃ। ତେନ ଦ୍ରୋଣେନ ତେ ତାତ କଥମାସୀତ୍ସମାଗମଃ ॥ 4-72-42 (31460) ଆଚାର୍ଯପୁତ୍ରୋ ଯଃ ଶୂରୋ ଦ୍ରୋଣାଦନବମୋ ରଣେ। ତେନ ବୀରେଣ ତେ ତାତ କଥମାସୀତ୍ସମାଗମଃ ॥ 4-72-43 (31461) ସର୍ବେ ଚୈବ ମହାବୀର୍ଯା ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରଃ ମହାରଥାଃ । ତୈସ୍ତୈର୍ବୀରୈଶ୍ଚ ତେ ତାତ କଥମାସୀତ୍ସମାଗମଃ ॥ 4-72-44 (31462) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-72-45x (3292) ନ ମଯା ନିର୍ଜିତା ଗାବୋ ନ ମଯା କୁରବୋ ଜିତାଃ। କୃତଂ ଚ କର୍ମ ତତ୍ସର୍ବଂ ଦେବପୁତ୍ରେଣ କେନଚିତ୍ ॥ 4-72-45 (31463) ସ ହି ଭୀତଂ ଦ୍ରବନ୍ତଂ ମାଂ ଭୀଷ୍ମଦ୍ରୋଣମୁଖାନ୍କୁରୂନ୍। ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ବିଷଣ୍ଣଂ ସଂଗ୍ରାମେ ଦେବପୁତ୍ରୋ ନ୍ଯବାରଯତ୍ ॥ 4-72-46 (31464) ସ ହି ତିଷ୍ଠନ୍ରଥୋପସ୍ଥେ ବଜ୍ରପାଣିନିଭୋ ଯୁବା। ତେନ ତେ ନିର୍ଜିତା ଗାବସ୍ତେନ ତେ କୁରବୋ ଜିତାଃ॥ 4-72-47 (31465) ତସ୍ଯ ତତ୍କର୍ମ ବୀରସ୍ଯ ନ ମଯା ତାତ ତତ୍କୃତମ୍ । ସ ହି ଶାରଦ୍ବତଂ ଦ୍ରୋଣଂ ଦ୍ରୋଣପୁତ୍ରଂ ଚ ବୀର୍ଯବାନ୍ ।ଟ ସୂତପୁତ୍ରଂ ଚ ଭୀଷ୍ମଂ ଚ ଚକାର ବିମୁଖାଞ୍ଶରୈଃ ॥ 4-72-48 (31466) ଦୁର୍ଯୋଦନଂ ଚ ସମରେ ପ୍ରଭିନ୍ନମିବ କୁଞ୍ଜରମ୍। ପ୍ରଭଗ୍ନମବ୍ରବୀଦ୍ଭୀତଂ ରାଜପୁତ୍ରଂ ମହାବଲମ୍ ॥ 4-72-49 (31467) ନ ହାସ୍ତିନପୁରେ ତ୍ରାଣଂ ତବ ପଶ୍ଯାମି କିଂଚନ। ନ ହାସ୍ତିନପୁରେ ଭୋଗା ଭୋକ୍ତୁଂ ଶକ୍ଯାଃ ପଲାଯତା ॥ 4-72-50 (31468) ବ୍ଯାଯାମେନ ପରୀପ୍ସସ୍ବ ଜୀବିତଂ କୌରବାତ୍ମଜ । ନ ମୋକ୍ଷ୍ଯସେ ପଲାଯଂସ୍ତ୍ବଂ ଲୋକେ ଯୁଦ୍ଧମନା ଭବ। ପୃଥିବୀଂ ଭୋକ୍ଷ୍ଯସେ ଜିତ୍ବା ହତୋ ବା ସ୍ବର୍ଗମାପ୍ସ୍ଯସି ॥ 4-72-51 (31469) ସ ନିବୃତ୍ତୋ ନରବ୍ଯାଘ୍ରୋ ମୁଞ୍ଚନ୍ବଜ୍ରନିଭାଞ୍ଶରାନ୍। ସଚିବୈଃ ସଂବୃତୋ ରାଜା ଭୀଷ୍ମଦ୍ରୋଣକୃପାଦିଭିଃ । ତତୋ ମେ ରୋମହର୍ଷୋଽଭୂଦୂରୁସ୍ତମ୍ଭଶ୍ଚ ମେଽଭବତ୍ ॥ 4-72-52 (31470) ଯଦଭୂଦ୍ଧନସଂକାଶମନୀକଂ ବ୍ଯଧମଚ୍ଛରୈଃ। ତତ୍ପ୍ରପୁଦ୍ଯ ରଥାନୀକଂ ସିଂହଦର୍ପସମୋ ଯୁବା। ତାନ୍କୁରୁନ୍ଦ୍ରାବଯଦ୍ରାଜନ୍ରଣେ ନାଗ ଇବ ଶ୍ବସନ୍ ॥ 4-72-53 (31471) ଏକେନ ତେନ ଶୂରେଣ ଷଡ୍ରଥାଃ ପରିନିର୍ଜିତାଃ । ଶାର୍ଦୂଲେନେବ ମତ୍ତେନ ମୃଗାସ୍ତୃଣଚରା ଯଥା ॥ 4-72-54 (31472) ହଯାନାଂ ଚ ଗଜାନାଂ ଚ ଶୂରାଣାଂ ଚ ଧନୁଷ୍ମତାମ୍। ନିହତାନି ସହସ୍ରାଣି ଭଗ୍ନା ଚ କୁରୁବାହିନୀ ॥ 4-72-55 (31473) ସୂତପୁତ୍ରଂ ଶତୈର୍ବିଦ୍ଧ୍ବା ହଯାନ୍ହତ୍ବା ମହାରଥଃ । ଅସ୍ତ୍ରେଣ ମୋହଯିତ୍ବା ତଂ ରକ୍ତବସ୍ତ୍ରଂ ସମାଦଦେ ॥ 4-72-56 (31474) ଚତୁର୍ଭିଃ ପୁନରାନର୍ଚ୍ଛଦ୍ଭୀଷ୍ମଂ ଶାନ୍ତନବଂ ଶରୈଃ। ସ ତଂ ବିଦ୍ଧ୍ବା ହଯାଂଶ୍ଚାଶୁ ନାସ୍ଯ ବସ୍ତ୍ରଂ ସମାଦଦେ ॥ 4-72-57 (31475) ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ଚ ବଲବାନ୍ବାଣୈର୍ବିବ୍ଯାଧ ସପ୍ତଭିଃ। ତଂ ସ ବିଦ୍ଧ୍ବା ହଯାଂଶ୍ଚାସ୍ଯ ପୀତବସ୍ତ୍ରଂ ସମାଦଦେ ॥ 4-72-58 (31476) ଦ୍ରୋଣଂ କୃପଂ ଚ ବଲବାନ୍ସୋମଦତ୍ତଂ ଜଯଦ୍ରଥମ୍। ଭୂରିଶ୍ରବସମିନ୍ଦ୍ରାଭଂ ଶକୁନିଂ ଚ ମହାରଥମ୍ ॥ 4-72-59 (31477) ତ୍ରିଭିସ୍ତ୍ରିଭିଃ ସ ବିଦ୍ଧ୍ବା ତୁ ଦୁଃଶାସନମୁଖାନପି। ବିବିଧାନି ଚ ବସ୍ତ୍ରାଣି ମହାର୍ହାଣ୍ଯାଜହାର ସଃ ॥ 4-72-60 (31478) ଦ୍ବାଭ୍ଯାଂ ଶରାଭ୍ଯାଂ ବିଦ୍ଧ୍ବାଽଥ ତଥାଽଽଚାର୍ଯସୁତଂ ରଣେ। ଚାପଂ ଛିତ୍ତ୍ବା ବିକର୍ଣସ୍ଯ ନୀଲେ ଚାଦତ୍ତ ବାସସୀ ॥ 4-72-61 (31479) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-72-62x (3293) କ୍ବ ସ ବୀରୋ ମହାବାହୁର୍ଦେବପୁତ୍ରୋ ମହାଯଶାଃ। ଯୋ ମମାମୋଚଯତ୍ପୁତ୍ରଂ କୁରୁଭିର୍ଗ୍ରସ୍ତମାହବେ॥ 4-72-62 (31480) ଇଚ୍ଛାମି ତମମିତ୍ରଘ୍ନଂ ଦୁଷ୍ଟୁମର୍ଚିତୁମେବ ଚ। ଯେନ ମେ ତ୍ବଂ ଚ ଗାବଶ୍ଚ ମୋକ୍ଷିତା ଦେବସୂନୁନା ॥ 4-72-63 (31481) ତସ୍ମୈ ଦାସ୍ଯାମି ତାଂ ପୁତ୍ରୀଂ ଗ୍ରାମାଂଶ୍ଚୈବ ତୁ ହାଟକାନ୍। ସ୍ଫୁରିତଂ କଟିସୂତ୍ରଂ ଚ ସ୍ତ୍ରୀସହସ୍ରଶତାନି ଚ ॥ 4-72-64 (31482) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-72-65x (3294) ଅନ୍ତର୍ଧାନଂ ଗତସ୍ତାତ ଦେବପୁତ୍ରଃ ପ୍ରତାପବାନ୍। ଅଦ୍ଯ ଶ୍ବୋ ବା ପରଶ୍ବୋ ବା ମନ୍ଯେ ପ୍ରାଦୁର୍ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 4-72-65 (31483) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-72-66x (3295) ଏବମାଖ୍ଯାଯମାନସ୍ତୁ ଛନ୍ନଂ ସତ୍ରେଣ ପାଣ୍ଡବମ୍। ବସନ୍ତଂ ତଂ ତୁ ନାଜ୍ଞାସୀଦ୍ବିରାଟଃ ପାର୍ଥମର୍ଜୁନମ୍ ॥ 4-72-66 (31484) ତତଃ ପାର୍ଥୋଽଭ୍ଯନୁଜ୍ଞାତୋ ବିରାଟେନ ମହାତ୍ମନା। ସହ ପୁତ୍ରେଣ ମାତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ ମନ୍ତ୍ରଯିତ୍ବା ଧନଂଜଯଃ ॥ 4-72-67 (31485) ଇତ୍ଯେବଂ ବ୍ରୂହି ରାଜାନଂ ବିରାଟଂ ସମୁପସ୍ଥିତମ୍। ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ସହସା ପାର୍ଥଃ ପ୍ରବିଶ୍ଯାନ୍ତଃପୁରଂ ଶୁଭମ୍। ଦଦୌ ବସ୍ତ୍ରାଣି ରନ୍ତାନି ବିରାଟଦୁହିତୁଃ ସ୍ବଯମ୍ ॥ 4-72-68 (31486) ଉତ୍ତରା ତୁ ମହାର୍ହାଣି ବସ୍ତ୍ରାଣ୍ଯାଭରଣାନି ଚ। ପ୍ରଗୃହ୍ଯ ତାନି ସର୍ବାଣି ପ୍ରୀତା ସାନୁଚରାଽଭବତ୍ ॥ ॥ 4-72-69 (31487) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ଦ୍ବିସପ୍ତତିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-73-0 (31488) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-73-0x (3296) ପ୍ରଦାଯ ବସ୍ତ୍ରାଣି କିରୀଟମାଲୀ ବିରାଟଗେହେ ମୁଦିତଃ ସଖୀଭ୍ଯଃ । କୃତ୍ବା ମହର୍ତର୍ମ ତଦାଽଽଜିମଧ୍ଯେ ଦିଦୃକ୍ଷଯା ସୋଽଭିଜଗାମ ପାର୍ଥମ୍ ॥ 4-73-1 (31489) ତଂ ପ୍ରେକ୍ଷମାଣସ୍ତ୍ବଥ ଧର୍ମରାଜଂ ପପ୍ରଚ୍ଛ ପାର୍ଥୋଽଥ ସ ଭୀମସେନମ୍। କିଂ ଧର୍ମରାଜୋ ହି ଯଥାପୁରଂ ମାଂ ମୁଖଂ ପ୍ରତିଚ୍ଛାଦ୍ଯ ନ ଚାହ କିଂଚିତ୍ ॥ 4-73-2 (31490) ତମେବମୁକ୍ତ୍ବା ପରିଶଙ୍କମାନଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ବାଽର୍ଜୁନଂ ଭୀମସେନଂ ଚ ରାଜା। ତଦାଽବ୍ରବୀତ୍ତାବଭିବୀକ୍ଷ୍ଯ ରାଜ- ନ୍ଯୁଧିଷ୍ଠିରସ୍ତତ୍ପରିମୃଜ୍ଯ ରକ୍ତମ୍ ॥ 4-73-3 (31491) ଦୁରାତ୍ମନା ତ୍ବଯ୍ଯଭିପୂଜ୍ଯମାନେ ବିରାଟରାଜ୍ଞାଽଭିହତୋଽସ୍ମି ପାର୍ଥ । ତସ୍ମାତ୍ପ୍ରହାରାଦ୍ରୁଧିରସ୍ଯ ବିନ୍ଦୂ- ନ୍ପଶ୍ଯନ୍ନ ଚେମେ ପୃଥିବୀଂ ସ୍ପୃଶେଯୁଃ । ଇତି ପ୍ରତିଚ୍ଛାଦ୍ଯ ମୁଖଂ ତତୋଽହଂ ମନ୍ଯୁଂ ନିଯଚ୍ଛନ୍ନୁପବିଷ୍ଟ ଆସମ୍ ॥ 4-73-4 (31492) ଶୁଭାର୍ହ ରାଷ୍ଟ୍ରଂ ନ ଖିଲୀକୃତଂ ଭବେ- ଦ୍ବଯଂ ତୁ ଯସ୍ମିନ୍ସୁଖିନୋଽଭବାମ। କ୍ରୁଦ୍ଧେ ତୁ ବୀରେ ତ୍ବଯି ଚାପ୍ରତୀତେ ରାଜା ବିରାଟୋ ନ ଲଭେତ ଶର୍ମ ॥ 4-73-5 (31493) ଅଜାନତା ତେନ ଚ ଶୌର୍ଯମାଜୌ ଛନ୍ନସ୍ଯ ସତ୍ରେଣ ବଲଂ ଚ ପାର୍ଥ। ଇଦଂ ବିରାଟେନ ମଯି ପ୍ରଯୁକ୍ତଂ ତ୍ବାଂ ବୀକ୍ଷମାଣୋ ନ ଗତୋସ୍ମି ହର୍ଷମ୍ ॥ 4-73-6 (31494) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ 4-73-7x (3297) ତେନାପ୍ରମେଯେନ ମହାବଲେନ ତସ୍ମିଂସ୍ତଥୋକ୍ତେ ଶମମାସ୍ଥିତେନ। ତଂ ଭୀମସେନୋ ବଲବାନମର୍ଷୀ ଧନଂଜଯଂ କ୍ରୁଦ୍ଧମୁବାଚ ବାକ୍ଯମ୍ ॥ 4-73-7 (31495) ନ ପାର୍ଥ ନିତ୍ଯଂ କ୍ଷମକାଲମାହ ବୃହସ୍ପତିର୍ଜ୍ଞାନବତାଂ ବରିଷ୍ଠଃ । କ୍ଷମୀହ ସର୍ବୈଃ ପରିଭୂଯତେସୌ ଯଥା ଭୁଡଙ୍ଗୋ ବିଷବୀର୍ଯହୀନଃ ॥ 4-73-8 (31496) ବିରାଟମଦ୍ଯୈବ ନିହତ୍ଯ ଶୀଘ୍ରଂ ସପୁତ୍ରପୌତ୍ରଂ ସକୁଲଂ ସସୈନ୍ଯମ୍। ଯୋକ୍ଷ୍ଯାମହେ ଧର୍ମସୁତଂ ଚ ରାଜ୍ଯେ ଅଦ୍ଯୈବ ଶୀଘ୍ରଂ ତ୍ବରିରେଷ ମାତ୍ସ୍ଯଃ ॥ 4-73-9 (31497) ଅନେନ ପାଞ୍ଚାଲସୁତାଽଥ କୃଷ୍ଣା ଉପେକ୍ଷିତା କୀଚକେନାଭିଯୁକ୍ତା। ତସ୍ମାଦଯଂ ନାର୍ହତି ରାଜଶବ୍ଦଂ ରାଜା ଭବ ତ୍ବଂ ନୃପ ପାର୍ଥବୀର୍ଯାତ୍॥ 4-73-10 (31498) ରାଜା କୁରୂଣାଂ ଚ ଯୁଧିଷ୍ଠିରୋଽଯଂ ମାତ୍ସ୍ଯେଷୁ ରାଜା ଭବତୁ ପ୍ରବୀରଃ ତଂ ମାତ୍ସ୍ଯଦେହଂ ଶତଧା ଭିନଦ୍ମି ପୂର୍ଣୋଦକଂ କୁମ୍ଭମିବାଶ୍ମନୀହ ॥ 4-73-11 (31499) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-73-12x (3298) ଭବତଃ କ୍ଷମଯା ରାଜନ୍ତ୍ସର୍ବେ ଦୋଷାଶ୍ଚ ନୋଽଭବନ୍। ତଂ ମାତ୍ସ୍ଯଂ ସବଲଂ ହତ୍ବା ସପୁତ୍ରଜ୍ଞାତିବାନ୍ଧବମ୍। ପଶ୍ଚାଚ୍ଚୈବ କୁରୂନ୍ସର୍ବାନ୍ହନିଷ୍ଯାମି ନ ସଂଶଯଃ ॥ 4-73-12 (31500) ଭୀମସେନଶ୍ଚ ଯେ ଚାନ୍ଯେ ତଥୈବେତି ତମବ୍ରୁବନ୍ ॥ 4-73-13 (31501) ତମବ୍ରବୀଦ୍ଧର୍ମସୁତୋ ମହାତ୍ମା କ୍ଷମୀ ବଦାନ୍ଯଃ କୁପିତଂ ଚ ଭୀମମ୍। ନ ପ୍ରତ୍ଯୁପସ୍ଥାସ୍ଯତି ଚେତ୍ସଦାରଃ ପ୍ରସାଦନେ ସମ୍ଯଗଥାସ୍ତୁ ବଧ୍ଯଃ ॥ 4-73-14 (31502) ନ ହନ୍ତବ୍ଯୋ ଦୁରାତ୍ମାଽଯଂ ବିରାଟଶ୍ଚାପି ତେଽର୍ଜୁନ ॥ 4-73-15 (31503) ଶ୍ବଃ ପ୍ରଭାତେ ପ୍ରବେକ୍ଷ୍ଯାମଃ ସଭାଂ ସିଂହାସନେଷ୍ବପି। ରାଜବେଷେଣ ସଂଯୁକ୍ତାଃ ସ୍ଥାନମସ୍ବ ସ୍ବଲଂକୃତାଃ ॥ 4-73-16 (31504) ବିରାଟୋ ଯଦି ତତ୍ରସ୍ଥାନ୍ରାଜାଲଙ୍କାରଶୋଭିତାନ୍। ରାଜଲକ୍ଷଣସଂପନ୍ନାନ୍ଯଦି ତତ୍ର ନ ମଂସ୍ଯତେ। ପଶ୍ଚାଦ୍ଧନ୍ଯାମହେ ପାର୍ଥ ବିରାଟଂ ସହବାନ୍ଧବମ୍ ॥ 4-73-17 (31505) ଇତିକର୍ତବ୍ଯତାଂ ସର୍ବେ ମନ୍ତ୍ରଯିତ୍ବା ତୁ ପାଣ୍ଡବାଃ। ନ୍ଯବସଂଶ୍ଚୈବ ତାଂ ରାତ୍ରିଂ ଧର୍ମଜ୍ଞା ଧର୍ମବତ୍ସଲାଃ ॥ 4-73-18 (31506) ସହପୁତ୍ରେଣ ମାତ୍ସ୍ଯଃ ସ ସଂପ୍ରହୃଷ୍ଟୋ ନରାଧିପଃ । ତାଂ ରାତ୍ରିମବସତ୍ପ୍ରୀତଃ ସଂପ୍ରହୃଷ୍ଟେନ ଚେତସା ॥ ॥ 4-73-19 (31507) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ଗୋଗ୍ରହଣପର୍ବଣି ତ୍ରିସପ୍ତତିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। ତତୋ ଦ୍ବିତୀଯେ ଦିବସେ ଭ୍ରାତରଃ ପଞ୍ଚ ପାଣ୍ଡବାଃ। ସ୍ନାତାଃ ଶୁକ୍ଲାମ୍ବରଧରାଃ ସର୍ବେ ସୁଚରିତବ୍ରତାଃ ॥ 4-74-1 (31508) ଯୁଧିଷ୍ଠିରଂ ପୁରସ୍କୃତ୍ଯ ସର୍ବାଭରଣଭୂଷିତାଃ। ଅଭିପନ୍ନା ମହାଭାଗା ଭ୍ରାଜମାନା ମହାରଥାଃ ॥ 4-74-2 (31509) ବିରାଟସ୍ଯ ସଭାଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ଭୂମିପାଲାସନେଷୁ ତେ । ନିଷେଦୁଃ ପାବକପ୍ରଖ୍ଯାଃ ସତ୍ରେ ଧିଷ୍ଣ୍ଯେଷ୍ବିବାଗ୍ନଯଃ ॥ 4-74-3 (31510) ତେଷୁ ତତ୍ରୋପବିଷ୍ଟେଷୁ ବିରାଟଃ ପୃଥିବୀପତିଃ। ତସ୍ଯାଂ ରାତ୍ର୍ଯାଂ ବ୍ଯତୀତାଯାଂ ପ୍ରାତଃକୃତ୍ଯଂ ସମାପ୍ଯ ଚ ॥ 4-74-4 (31511) ଗୋସୁବର୍ଣାଦିକଂ ଦତ୍ତ୍ବା ବ୍ରାହ୍ମଣେଭ୍ଯୋ ଯଥାବିଧି । ଆଜଗାମ ସଭାଂ ରାଜା ଉତ୍ତରେଣ ସହ ପ୍ରଭୋ ॥ 4-74-5 (31512) ସ ତାନ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ମହାସତ୍ବାଞ୍ଜ୍ବଲତଃ ପାବକାନିବ। ରାଜବେଷାନୁପାଦାଯ ପାର୍ଥିବୋ ବିସ୍ମିତୋଽଭବତ୍। 4-74-6 (31513) କିମିଦଂ କୋ ବିଧିସ୍ତ୍ବେଷ ଭଯାର୍ତ ଇବ ପାର୍ଥିବଃ। ପୁରୁଷପ୍ରବରାନ୍ଦୃଷ୍ଟ୍ବା ବିଷାଦମଗମନ୍ନୃପଃ ॥ 4-74-7 (31514) ଅଥ ମାତ୍ସ୍ଯୋଽବ୍ରବୀତ୍କଙ୍ଖଂ ଦେବରାଜମିବ ସ୍ଥିତମ୍ । ମରୁଦ୍ଗଣୈରୁପାସୀନଂ ତ୍ରିଦଶାନାମିବେଶ୍ବରମ୍ ॥ 4-74-8 (31515) ସ କିଲାକ୍ଷନିବାପସ୍ତ୍ବଂ ସଭାସ୍ତାରୋ ମଯା କୃତଃ। ଅଥ ରାଜାସନେ କସ୍ମାଦୁପବିଷ୍ଟୋଽସ୍ଯଲଂକୃତଃ ॥ 4-74-9 (31516) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-74-10x (3299) ପରିହାସେଚ୍ଛଯା ରାଜ୍ଞୋ ବିରାଟସ୍ଯ ନିଶମ୍ଯ ତତ୍। ସ୍ମଯମାନୋଽବ୍ରବୀଦ୍ବାକ୍ଯମର୍ଜୁନଃ ପରବୀରହା ॥ 4-74-10 (31517) ଇନ୍ଦ୍ରସ୍ଯାର୍ଧାସନଂ ରାଜନ୍ନଯମାରୋଢୁମର୍ହତି। ବ୍ରହ୍ମଣ୍ଯଃ ଶ୍ରୁତବାଂସ୍ତ୍ଯାଗୀ ସର୍ବଲୋକାଭିପୂଜିତଃ ॥ 4-74-11 (31518) ଏଷ ବିଗ୍ରହବାନ୍ଧର୍ମ ଏଷ ବୀର୍ଯବତାଂ ବରଃ। ଏଷ ବୁଦ୍ଧ୍ଯାଧିକୋ ଲୋକେ ତପସାଂ ଚ ପରାଯଣମ୍ ॥ 4-74-12 (31519) ଏଷୋଽସ୍ତ୍ରଂ ବିବିଧଂ ବେତ୍ତି ତ୍ରୈଲୋକ୍ଯେ ସଚରାଚରେ। ନ ଚୈବାନ୍ଯଃ ପୁମାନ୍ବେତ୍ତି ନ ବେତ୍ସ୍ଯତି କଦାଚନ ॥ 4-74-13 (31520) ନ ଦେବା ନାସୁରାଃ କେଚିନ୍ନ ମନୁଷ୍ଯା ନ ରାକ୍ଷସାଃ। ଗନ୍ଧର୍ବଯକ୍ଷପ୍ରବରାଃ ସକିନ୍ନରମହୋରଗାଃ ॥ 4-74-14 (31521) ଦୀର୍ଘଦର୍ଶୀ ମହାତେଜାଃ ପାରୈଜାନପଦପ୍ରିଯଃ। ପାଣ୍ଡବାନାମତିରଥୋ ଯଜ୍ଞଧର୍ମପରୋ ବଶୀ ॥ 4-74-15 (31522) ମହର୍ଷିକଲ୍ପୋ ରାଜର୍ଷିଃ ସର୍ବଲୋକେଷୁ ବିଶ୍ରୁତଃ । ବଲବାନ୍ଧୃତିମାନ୍ଦକ୍ଷଃ ସତ୍ଯବାଦୀ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯଃ ॥ 4-74-16 (31523) ଧନୈଶ୍ଚ ସଂଚଯୈଶ୍ଚୈବ ଶକ୍ରବୈଶ୍ରବଣୋପମଃ । ଯଥା ମନୁର୍ମହାତେଜା ଲୋକାନାଂ ପରିରକ୍ଷିତା । ଏବମେବ ମହାତେଜାଃ ପ୍ରଜାନୁଗ୍ରହକାରକଃ ॥ 4-74-17 (31524) ଅଯଂ କୁରୂଣାମୃଷଭଃ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ । ଯସ୍ଯ କୀର୍ତିଃ ସ୍ଥିତା ଲୋକେ ସୂର୍ଯସ୍ଯେବୋଦ୍ଯତଃ ପ୍ରଭା ॥ 4-74-18 (31525) ସଂସରନ୍ତି ଦିଶଃ ସର୍ବା ଯଶସୋସ୍ଯ ଗଭସ୍ତଯଃ । ଉଦିତସ୍ଯେବ ସୂର୍ଯସ୍ଯ ତେଜସୋଽନୁଗଭସ୍ତଯଃ ॥ 4-74-19 (31526) ଏନଂ ତ୍ରିଂଶତ୍ସହସ୍ରାଣି କୁଞ୍ଜରାଣାଂ ତରସ୍ବିନାମ୍ । ଅନ୍ବଯୁଃ ପୃଷ୍ଠତୋ ରାଜନ୍ଯାବଦଧ୍ଯାବସତ୍କୁରୂନ୍ ॥ 4-74-20 (31527) ତ୍ରିଂଶଚ୍ଚୈବ ସହସ୍ରାଣି ରଥାନାଂ ରଥିନାଂ ବରମ୍। ସଦଶ୍ବୈରୁପସଂପନ୍ନାଃ ପୃଷ୍ଠତୋଽନୁଯଯୁସ୍ତଦା ॥ 4-74-21 (31528) ବାଜିନାଂ ଚ ଶତଂ ରାଜନ୍ତ୍ସହସ୍ରାଣ୍ଯଯୁତାନି ଚ। ଇମମଷ୍ଟଶତଂ ସୂତାଃ ସୁମୃଷ୍ଟମଣିକୁଣ୍ଡଲାଃ। ତୁଷ୍ଟୁବୁର୍ମାଗଧୈଃ ସାର୍ଧଂ ପୁରା ଶକ୍ରମିବର୍ଷଯଃ ॥ 4-74-22 (31529) ଇମଂ ନିତ୍ଯପୁମାତିଷ୍ଠନ୍କୁରବଃ କିଂକରାସ୍ତଦା। ସର୍ବେ ଚ ନୃପ ରାଜାନଂ ଧନେଶ୍ବରମିବାମରାଃ ॥ 4-74-23 (31530) ଏଷ ସର୍ବାନ୍ମହୀପାଲାନ୍କରମାହାରଯତ୍ତଦା। ବୈଶ୍ଯାନିବ ମହାରାଜ ବିବଶାନ୍ସ୍ବବଶାନପି ॥ 4-74-24 (31531) ଅଷ୍ଟାଶୀତିସହସ୍ରାଣି ସ୍ନାତକାନାଂ ମହାତ୍ମନାମ୍। ଉପଜୀବନ୍ତି ରାଜାନମେନଂ ସୁଚରିତବ୍ରତାଃ ॥ 4-74-25 (31532) ଏଷ ବୃଦ୍ଧାନନାଥାଂଶ୍ଚ ବ୍ଯଙ୍ଗାନ୍ପଙ୍ଗୂଶ୍ଚଂ ବାମନାନ୍ । ପୁତ୍ରବତ୍ପାଲଯାମାସ ପ୍ରଜାଧର୍ମେଣ ଚାଭିଭୂଃ ॥ 4-74-26 (31533) ଏଷ ଧର୍ମେ ଦମେ ଚୈବ ଦାନେ ସତ୍ଯେ ରତଃ ସଦା। ମହାପ୍ରସାଦୋ ବ୍ରହ୍ମଣ୍ଯଃ ସତ୍ଯବାଦୀ ଚ ପାର୍ଥିବଃ ॥ 4-74-27 (31534) ଶ୍ରୀମତ୍ସଂପତ୍ପ୍ରଭାବେନ ତପ୍ଯତେ ଯସ୍ଯ କୌରବଃ । ରଗଣଃ ସହ କର୍ଣେନ ସୌବଲେନ ଚ ବୀର୍ଯବାନ୍ ॥ 4-74-28 (31535) ଗୁଣା ନ ଶକ୍ଯାଃ ସଂଖ୍ଯାତୁମେତସ୍ଯୈବ ନରେଶ୍ବର। ଏଷ ଧର୍ମପରୋ ନିତ୍ଯମନୃଶଂସଃ ସୁଶୀଲବାନ୍ ॥ 4-74-29 (31536) ଏବଂ ଯୁକ୍ତୋ ମହାରାଜା ପାଣ୍ଡବଃ ପୁରୁଷର୍ଷଭଃ । କଥଂ ନାର୍ହତି ରାଜାର୍ହମାସନଂ ପୃଥିବୀପତିଃ ॥ ॥ 4-74-30 (31537) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ବୈବାହିକପର୍ବଣି ଚତୁଃସପ୍ତତିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-75-0 (31538) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-75-0x (3300) ଯଦ୍ଯେଷ ରାଜା କୌରବ୍ଯଃ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। କତମୋଽସ୍ଯାର୍ଜୁନୋ ଭ୍ରାତା ଭୀମଶ୍ଚ କତମୋ ବଲୀ ॥ 4-75-1 (31539) ନକୁଲଃ ସହଦେବୋ ବା ଦ୍ରୌପଦୀ ବା ଯଶସ୍ବିନୀ । ଯଦା ହ୍ଯକ୍ଷୈର୍ଜିତା ହ୍ଯେତେ ନାନ୍ତରା ଶ୍ରୂଯତେ କଥା ॥ 4-75-2 (31540) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-75-3x (3301) ଯ ଏଷ ବଲଲୋଽଭୂତ୍ତେ ସୂପକାରଶ୍ଚ ତେ ନୃପ। ଏଷ ଭୀମୋ ମହାଭାଗ ଭୀମବେଗପରାକ୍ରମଃ ॥ 4-75-3 (31541) ଏଷ କ୍ରୋଧବଶାନ୍ହତ୍ବା ପର୍ବତେ ଗନ୍ଧମାଦନେ। ସୌଗନ୍ଧିକାନି ପୁଷ୍ପାଣି କୃଷ୍ଣାର୍ଥେ ସମୁପାନଯତ୍ ॥ 4-75-4 (31542) ଗନ୍ଧର୍ବ ଏଷ ବୈ ହନ୍ତା କୀଚକାନାଂ ଦୁରାତ୍ମନାମ୍। ବ୍ଯାଘ୍ରାନୃକ୍ଷାନ୍ଗଜାଂଶ୍ଚୈବ ହତବାଂଶ୍ଚ ପୁରେ ତବ ॥ 4-75-5 (31543) ହିଡିମ୍ବଂ ଚ ବକଂ ଚୈବ କିର୍ମୀରଂ ଚ ଜଟାସୁରମ୍। ହତ୍ବା ନିଷ୍କଣ୍ଟକଂ ଚକ୍ରେ ଅରଣ୍ଯଂ ସର୍ବତଃ ଶୁଭମ୍ ॥ 4-75-6 (31544) ଯଶ୍ଚାସୀଦଶ୍ବବନ୍ଧସ୍ତେ ନକୁଲୋଽଯଂ ପରନ୍ତପ। ଗୋସଙ୍ଖ୍ଯଃ ସହଦେବଶ୍ଚ ମାଦ୍ରୀପୁତ୍ରୌ ମହାବଲୌ ॥ 4-75-7 (31545) ଶୃଙ୍ଗାରବେଷାରଣୌ ରୂପବନ୍ତୌ ମନସ୍ବିନୌ । ନାନାରଥସହସ୍ରାଣାଂ ସମର୍ଥୌ ଭରତର୍ଷଭୌ ॥ 4-75-8 (31546) ଏଷା ପଦ୍ମପଲାଶାକ୍ଷୀ ସୁମଧ୍ଯା ଚାରୁହାସିନୀ । ସୈରନ୍ଧ୍ରୀ ଦ୍ରୌପଦୀ ରାଜନ୍ଯକୃତେ କୀଚକା ହତାଃ ॥ 4-75-9 (31547) ଦ୍ରୁପଦସ୍ଯ ପ୍ରିଯା ପୁତ୍ରୀ ଧୃଷ୍ଟ୍ଯୁମ୍ନସ୍ଯ ଚାନୁଜା । ଅଗ୍ନିକୁଣ୍ଡାତ୍ସମୁଦ୍ଭୂତା ଦ୍ରୌପଦୀ ତ୍ବବଗମ୍ଯତାମ୍ ॥ 4-75-10 (31548) ଭୀମ ଉବାଚ। 4-75-11x (3302) ଅସ୍ତ୍ରଜ୍ଞୋ ଦୁର୍ଲଭଃ କଶ୍ଚିତ୍କେବଲଂ ପୃଥିବୀମନୁ। ଧନୁର୍ଭୃତାମତିଶ୍ରେଷ୍ଠଃ କୌନ୍ତେଯୋଯଂ ଧନଂଜଯଃ ॥ 4-75-11 (31549) ଏତେନ ଖାଣ୍ଡବଂ ତସ୍ଯ ହ୍ଯକାମସ୍ଯ ଶତକ୍ରତୋଃ। ଦଗ୍ଧଂ ନାଗବନଂ ଚୈବ ସହ ନାଗୈର୍ନରାଧିପ ॥ 4-75-12 (31550) ବର୍ଷଂ ଚ ଶରବର୍ଷେଣ ବାରିତଂ ଦୁର୍ଜଯେନ ବୈ। କରମାହାରିତାଃ ସର୍ବେ ପାର୍ଥିବାଃ ପୃଥିବୀତଲେ ॥ 4-75-13 (31551) ସ୍ତ୍ରୀବେଷଂ କୃତବାନେଷ ତବ ରାଜନ୍ନିବେଶନେ। ବୃହନ୍ନଲେତି ଯାମାହୁରର୍ଜୁନଂ ଜଯତାଂବରମ୍ ॥ 4-75-14 (31552) ଉଷିତାଃସ୍ମ ସୁଖଂ ସର୍ବେ ତବ ରାଜନ୍ନିବେଶନେ। ଅଜ୍ଞାତବାସେ ନିଭୃତା ଗର୍ଭବାସ ଇବ ପ୍ରଜାଃ ॥ 4-75-15 (31553) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-75-16x (3303) ଯଦାଽର୍ଜୁନେନ ତେ ବୀରାଃ କଥିତାଃ ପଞ୍ଚ ପାଣ୍ଡବାଃ। ପୁନରେବ ଚ ତାନ୍ପାର୍ଥାନ୍ଦର୍ଶଯାମାସ ଚୋତ୍ତରଃ ॥ 4-75-16 (31554) ଉତ୍ତର ଉବାଚ। 4-75-17x (3304) ଯ ଏଷ ଜାମ୍ବୂନଦଶୁଦ୍ଧଗୌର- ତନୁର୍ମହାନ୍ସିଂହ ଇବ ପ୍ରବଦ୍ଧଃ । ପ୍ରଚଣ୍ଡଘୋଣଃ ପୃଥୁଦୀର୍ଘନେତ୍ର- ସ୍ତାମ୍ରାଯତାକ୍ଷଃ କୁରୁରାଜ ଏଷଃ ॥ 4-75-17 (31555) ଅଯଂ ପୁନର୍ମତ୍ତଗଜେନ୍ଦ୍ରଗାମୀ ପ୍ରତପ୍ତଚାମୀକରଶୁଦ୍ଧଗୌରଃ। ପୃଥ୍ବାଯତାଂସୋ ଗୁରୁଦୀର୍ଘବାହୁ- ର୍ବୃକୋଦରଃ ପଶ୍ଯତ ପଶ୍ଯତୈନମ୍॥ 4-75-18 (31556) ଯସ୍ତ୍ବେବ ପାର୍ଶ୍ବେଽସ୍ଯ ମହାଧନୁଷ୍ମା- ଞ୍ଶ୍ଯାମୋ ଯୁବା ବାରଣଯୂଥପୋପମଃ । ସିଂହୋନ୍ନତାଂସୋ ଗଜରାଜଗାମୀ ପଦ୍ମାଯତାକ୍ଷୋଽର୍ଜୁନ ଏଷ ବୀରଃ ॥ 4-75-19 (31557) ରାଜ୍ଞଃ ସମୀପେ ପୁରୁଷୋତ୍ତମୌ ତୁ ଯମାବିମୌ ବିଷ୍ଣୁମହେନ୍ଦ୍ରକଲୌ। ମନୁଷ୍ଯଲୋକେ ସକଲେ ସମୋଽସ୍ତି ଯଯୋର୍ନ ରୂପେ ନ ବଲେ ନ ଶୀଲେ॥ 4-75-20 (31558) ଆଭ୍ଯାଂ ତୁ ପାର୍ଶ୍ବେ କନକୋତ୍ତମାଙ୍ଗୀ ଯୈଷା ପ୍ରଭା ମୂର୍ତିମତୀବ ଗୌରୀ। ନୀଲୋତ୍ପଲାଭା ସୁରଦେବତେବ କୃଷ୍ଣା ସ୍ଥିତା ମୂର୍ତିମତୀବ ଲକ୍ଷ୍ମୀଃ ॥ 4-75-21 (31559) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-75-22x (3305) ଏବଂ ନିବେଦ୍ଯ ତାନ୍ପାର୍ଥାନ୍ପାଣ୍ଡବାନ୍ପଞ୍ଚ ଭୂପତେଃ। ତତୋଽର୍ଜୁନସ୍ଯ ବୈରାଟିଃ କଥଯାମାସ ବିକ୍ରମମ୍ ॥ 4-75-22 (31560) ଅଯଂ ସ ଦ୍ବିଷତାଂ ମଧ୍ଯେ ମୃଗାଣାମିବ କେସରୀ। ଅଚରଦ୍ରଥବୃନ୍ଦେଷୁ ନିଘ୍ନଂସ୍ତେଷାଂ ପରାବରାନ୍ ॥ 4-75-23 (31561) ଅନେନ ବିଦ୍ଧା ମାତଙ୍ଗା ମହାମେଘୋପମାସ୍ତଦା। ହିରଣ୍ଯକକ୍ଷ୍ଯାଃ ସଂଗ୍ରାମେ ଦନ୍ତାଭ୍ଯାମଗମନ୍ମହୀମ୍ 4-75-24 (31562) ଅନେନ ବିଜିତା ଗାବୋ ନିର୍ଜିତାଃ କୁରବୋ ଯୁଧି। ଅସ୍ଯ ଶଙ୍ଖସ୍ଯ ଶବ୍ଦେନ କର୍ଣୌ ମେ ବଧିରୀକୃତୌ॥ 4-75-25 (31563) ଜାଯତେ ରୋମର୍ଷୋ ମେ ସଂସ୍ମୃତ୍ଯାସ୍ଯ ଧନୁର୍ଧ୍ବନିମ୍। ଧ୍ବଜସ୍ଯ ବାନରଂ ଭୂତୈରାକ୍ରୋଶନ୍ତଂ ସହାନୁଗୈଃ ॥ 4-75-26 (31564) ନାଦଦାନଂ ଶରାନ୍ଘୋରାନ୍ନ ମୁଞ୍ଚନ୍ତଂ ଶରୋତ୍କରାନ୍। ନ କାର୍ମୁକଂ ବିକର୍ଷନ୍ତମେନଂ ପଶ୍ଯାମି ସଂଯୁଗେ ॥ 4-75-27 (31565) ଏତଦ୍ଧନୁଃପ୍ରମୁକ୍ତାଶ୍ଚ ଶରାଃ ପୁଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖିନଃ । ନାଲକ୍ଷ୍ଯେଷୁ ରଣେ ପେତୁର୍ନାରାଚା ରକ୍ତଭୋଜନାଃ ॥ 4-75-28 (31566) ତୀକ୍ଷ୍ଣନାରାଚସଂକୃତ୍ତଶିରୋବାହୂରୁବକ୍ଷସାମ୍। କଲେବରାଣି ଦୃଶ୍ଯନ୍ତେ ଯୋଧାନାଂ ସାଶ୍ବସାଦିନାଂ ॥ 4-75-29 (31567) ଅନେନ ତଟିନୀ ତତ୍ର ଶୋଣିତାମ୍ବୁପ୍ରବାହିନୀ। ପ୍ରବର୍ତିତା ଭୀମରୂପା ଯାଂ ସ୍ମୃତ୍ବାଽଦ୍ଯାପି ମେ ମନଃ। ପ୍ରକମ୍ପତେ ଚଣ୍ଡବାଯୁକମ୍ପିତା କଦଲୀ ଯଥା ॥ 4-75-30 (31568) ଅନେନ ରାଜନ୍ବୀରେଣ ଭୀଷ୍ମଦ୍ରୋଣମୁଖା ରଥାଃ। ଦୁର୍ଯୋଧନେନ ସହିତା ନିର୍ଜିତା ଭୀମକର୍ମଣା ॥ 4-75-31 (31569) ଅଯଂ ଭୀତଂ ଦ୍ରବନ୍ତଂ ମାଂ ଦେବପୁତ୍ରୋ ନ୍ଯବାରଯତ୍। ଯସ୍ଯ ବାହୁବଲେନାସ୍ମି ଜୀବନ୍ପ୍ରତ୍ଯାଗତଃ ପୁରମ୍ ॥ 4-75-32 (31570) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-75-33x (3306) ତସ୍ଯ ତଦ୍ବଚନଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ମାତ୍ସ୍ଯରାଜଃ ପ୍ରତାପବାନ୍। ଧନଂଜଯଂ ପରିଷ୍ବଜ୍ଯ ପାଣ୍ଡବାନଥ ସର୍ବଶଃ ॥ 4-75-33 (31571) ଧର୍ମରାଜଂ ନମସ୍କୃତ୍ଯ ରାଜା ରାଜ୍ଯେଽଭିଷେଚିତମ୍। ନାତୃପ୍ଯଦ୍ଦର୍ଶନେ ତେଷାଂ ବିରାଟୋ ବାହିନୀପତିଃ ॥ 4-75-34 (31572) ସଂପ୍ରୀଯମାଣୋ ରାଜାନାଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମଥାବ୍ରବୀତ୍। ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ଭବନ୍ତଃ ସଂପ୍ରାପ୍ତାଃ ସର୍ବେ କୁଶଲିନୋ ବନାତ୍। ଦିଷ୍ଟ୍ଯା ବିଚରିତଂ କୃଚ୍ଛ୍ରମଜ୍ଞାତଂ ଚ ଦୁରାତ୍ମଭିଃ ॥ ଇଦଂ ରାଜ୍ଯଂ ଚ ବଃ ସର୍ବଂ ଯଚ୍ଚାପି ବସୁ କିଂଚନ । ବିଭକ୍ତମେତଦ୍ଭବତାଂ ନୋତ୍କଣ୍ଠାଂ କର୍ତୁମର୍ହଥ। ଅବିଭକ୍ତଂ ଭବଦ୍ଭିର୍ମେ ନ ସନ୍ଦେହୋ ନରାଧିପାଃ ॥ ॥ 4-75-35 (31573) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ବୈବାହିକପର୍ବଣି ପଞ୍ଚସପ୍ତତିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-76-0 (31574) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-76-0x (3307) ବିରାଟସ୍ଯ ବଚଃ ଶ୍ରୁତ୍ବା ପାର୍ଥିବସ୍ଯ ମହାତ୍ମନଃ। ଉତ୍ତରଃ ପ୍ରତ୍ଯୁବାଚେଦମଭିପନ୍ନୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରେ ॥ 4-76-1 (31575) ପ୍ରସାଦନଂ ପ୍ରାପ୍ତକାଲଂ ପାଣ୍ଡବସ୍ଯାଭିରୋଚଯେ। ତେଜସ୍ବୀ ବଲବାଞ୍ଶୂରୋ ରାଜରାଜେଶ୍ବରଃ ପ୍ରଭୁଃ ॥ 4-76-2 (31576) ଉତ୍ତରାଂ ଚ ସ୍ବସାରଂ ମେ ପାର୍ଥସ୍ଯାମିତ୍ରକର୍ଶନ। ପ୍ରଣିପତ୍ଯ ପ୍ରଯଚ୍ଛାମସ୍ତତଃ ଶିଷ୍ଟା ଭବାମହେ। 4-76-3 (31577) ବଯଂ ଚ ସର୍ବେ ସାମାତ୍ଯାଃ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍ । ପ୍ରସାଦ୍ଯାଭ୍ଯୁପତିଷ୍ଠାମୋ ରାଜନ୍କିଂ କରବାଗହେ ॥ 4-76-4 (31578) ରାଜଂସ୍ତ୍ବମସି ସଂଗ୍ରାମେ ଗୃହୀତସ୍ତେନ ମୋକ୍ଷିତଃ । ଏତେଷାଂ ବାହୁବୀର୍ଯେଣ ଗାବଶ୍ଚ ବିଜିତାସ୍ତ୍ବଯା ॥ 4-76-5 (31579) କୁରବୋ ନିର୍ଜିତା ଯସ୍ମାତ୍ସଂଗ୍ରାମେଽମିତତେଜସଃ । ଏଷ ତତ୍ସର୍ବମକରୋତ୍କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 4-76-6 (31580) ଅର୍ଚ୍ଯାଃ ପୂଜ୍ଯାଶ୍ଚ ମାନ୍ଯାଶ୍ଚ ପ୍ରତ୍ଯୁତ୍ଥେଯାଶ୍ଚ ପାଣ୍ଡବାଃ। ଅର୍ବାର୍ହାଶ୍ଚାଭିବାଦ୍ଯାଶ୍ଚ ପ୍ରାପ୍ତକାଲଂ ଚ ମେ ମତମ୍ ॥ 4-76-7 (31581) ପୂଜ୍ଯତାଂ ପୂଜନୀଯାଶ୍ଚ ମହାଭାଗାଶ୍ଚ ପାଣ୍ଡବାଃ। ନ ହ୍ଯେତେ କୁପିତା ଶେଷଂ କୁର୍ଯୁରାଶୀବିଷୋପମାଃ ॥ 4-76-8 (31582) ତସ୍ମାଚ୍ଛୀଘ୍ରଂ ପ୍ରପଦ୍ଯେମ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରଂ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍ । ପ୍ରସାଦଯାମ୍ଯହଂ ତତ୍ର ସହ ପାର୍ଥେର୍ମହାତ୍ମଭିଃ ॥ 4-76-9 (31583) ଉତ୍ତରାମଗ୍ରତଃ କୃତ୍ବା ଶିରଃସ୍ନାତାଂ କୃତାଞ୍ଜଲିଃ । ଜାନାମ୍ଯହମିଦଂ ସର୍ବମେଷାଂ ତୁ ବଲପୌରୁଷମ୍ । କୁଲେ ଚ ଜନ୍ମ ମହତି ଫଲ୍ଗୁନସ୍ଯ ଚ ବିକ୍ରମମ୍ ॥ 4-76-10 (31584) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-75-11x (3308) ଉତ୍ତରାତ୍ପାଣ୍ଡବାଞ୍ଶ୍ରୁତ୍ବା ବିରାଟୋ ରିପୁସୂଦନଃ। ଉତ୍ତରଂ ଚାପି ସଂପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ପ୍ରାପ୍ତକାଲମଚିନ୍ତଯତ୍ ॥ 4-76-11 (31585) ତତୋ ବିରାଟଃ ସାମାତ୍ଯଃ ସହପୁତ୍ରଃ ସବାନ୍ଧବଃ। ଉତ୍ତରାମଗ୍ରତଃ କୃତ୍ବା ଶିରଃସ୍ନାତାଂ କୃତାଞ୍ଜଲିଃ। ଭୂମୌ ନିପତିତସ୍ତୂର୍ଣଂ ପାଣ୍ଡବସ୍ଯ ସମୀପତଃ ॥ 4-76-12 (31586) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-76-13x (3309) ପ୍ରସୀଦତୁ ମହାରାଜୋ ଧର୍ମପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ପ୍ରଚ୍ଛନ୍ନରୂପବେଷତ୍ବାନ୍ନାଗ୍ନିର୍ଦୃଷ୍ଟସ୍ତୃଣୈର୍ବୃତଃ ॥ 4-76-13 (31587) ଶିରସାଽଭିପ୍ରପନ୍ନୋସ୍ମି ସପୁତ୍ରପରିଚାରକଃ ॥ 4-76-14 (31588) ଯଦସ୍ମାଭିରଜାନଦ୍ଭିରଧିକ୍ଷିପ୍ତୋ ମହୀପତିଃ । ଅବମତ୍ଯ କୃତଂ ସର୍ବମଜ୍ଞାନାତ୍ପ୍ରାକୃତେ ଯଥା। କ୍ଷନ୍ତୁମର୍ହସି ତତ୍ସର୍ବଂ ଧର୍ମଜ୍ଞୋ ଧର୍ମବତ୍ସଲ ॥ 4-76-15 (31589) ଯଦିଦଂ ମାମକଂ ରାଷ୍ଟ୍ରଂ ପୁରଂ ରାଜ୍ଯଂ ଚ ପାର୍ଥିବ । ସଦଣ୍ଡକୋଶଂ ବିସୃଜେ ତବ ବଶ୍ଯୋସ୍ମି ପାର୍ଥିବ । ବଯଂ ଚ ସର୍ବେ ସାମାତ୍ଯା ଭବନ୍ତଂ ଶରଣଂ ଗତାଃ ॥ 4-76-16 (31590) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-76-17x (3310) ତଂ ଧର୍ମରାଜଃ ପତିତଂ ମହୀତଲେ ସବନ୍ଧୁବର୍ଗଂ ପ୍ରସମୀକ୍ଷ୍ଯ ପାର୍ଥିବମ୍ । ଉବାଚ ବାକ୍ଯଂ ପରଲୋକଦର୍ଶନଃ ପ୍ରନଷ୍ଟମନ୍ଯୁର୍ଗତଶୋକମତ୍ସରଃ॥ 4-76-17 (31591) ନ ମେ ଭଯଂ ପାର୍ଥିବ ବିଦ୍ଯତେ ମଯି ପ୍ରତୀତରୂପୋସ୍ମ୍ଯନୁଚିନ୍ତ୍ଯ ମାନସମ୍। ଏତତ୍ତ୍ବଯା ସମ୍ଯଗିହୋପପାଦିତଂ ଦ୍ବିଜୈରମାତ୍ଯୈଃ ସଦୃଶୈଶ୍ଚ ପାଣ୍ଡିତୈଃ । ଇମାଂ ଚ କନ୍ଯାଂ ସମଲଂକୃତାଂ ଭୃଶଂ ସମୀକ୍ଷ୍ଯ ତୁଷ୍ଟୋସ୍ମି ନରେନ୍ଦ୍ରସତ୍ତମ ॥ 4-76-18 (31592) କ୍ଷାନ୍ତମେତନ୍ମହାବାହୋ ଯନ୍ମାଂ ବଦସି ପାର୍ଥିବ। ନ ଚୈବ କିଂଚିତ୍ପଶ୍ଯାମି ବିକୃତଂ ତେ ନରାଧିପ ॥ 4-76-19 (31593) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-76-20x (3311) ତତୋ ବିରାଟଃ ପରମାମିତୁଷ୍ଟଃ ସମେତ୍ଯ ରାଜ୍ଞା ସମଯଂ ଚକାର। ରାଜ୍ଯଂ ଚ ସର୍ବଂ ବିସସର୍ଜ ତସ୍ମୈ ସଦଣ୍ଡକୋଶଂ ସପୁରଂ ମହାତ୍ମା ॥ ॥ 4-76-20 (31594) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ବୈବାହିକପର୍ବଣି ଷଟ୍ସପ୍ତତିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-77-0 (31595) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-77-0x (3312) ଯଚ୍ଚ ବକ୍ଷ୍ଯାମ୍ଯହଂ ତେଽଦ୍ଯ ମା ଶଙ୍କେଥା ଯୁଧିଷ୍ଠିର। ଇଦଂ ସନଗରଂ ରାଷ୍ଟ୍ରଂ ସଜନଂ ସବଧୂଜନମ୍। ଯୁଷ୍ଯଭ୍ଯଂ ସଂପ୍ରଦାସ୍ଯାମି ଭୋକ୍ଷ୍ଯାମ୍ଯୁଚ୍ଛିଷ୍ଟମେବ ଚ ॥ 4-77-1 (31596) ଅହଂ ବଦ୍ଧଶ୍ଚିରଂ ରାଜନ୍ଭୁକ୍ତଭୋଗଶ୍ଚିରଂ ସୁଖମ୍। ରାଜ୍ଯଂ ଦତ୍ତ୍ବା ତୁ ଯୁଷ୍ମଭ୍ଯଂ ପ୍ରବ୍ରଜିଷ୍ଯାମି କାନନମ୍ ॥ 4-77-2 (31597) ଉତ୍ତରାଂ ପ୍ରତିଗୃହ୍ଣାତୁ ସବ୍ଯସାଚୀ ଧନଂଜଯଃ । ଅଯଂ ହ୍ଯୌପଯିକୋ ଭର୍ତା ତସ୍ଯାଃ ପୁରୁଷସତ୍ତମଃ ॥ 4-77-3 (31598) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-77-4x (3313) ଏବମୁକ୍ତୋ ଧର୍ମରାଜଃ ପାର୍ଥପୈକ୍ଷଦ୍ବନଂଜଯମ୍। ଈକ୍ଷିତଂ ଚାର୍ଜୁନୋ ଜ୍ଞାତ୍ବା ମାତ୍ସ୍ଯଂ ବଚନମବ୍ରବୀତ୍ ॥ 4-77-4 (31599) ବଯଂ ବନାନ୍ତରାତ୍ପ୍ରାପ୍ତା ନ ତେ ରାଜ୍ଯଂ ଗୃହାମହେ। କିଂତୁ ଦୁର୍ଯୋଧନାଦୀନାଂ ରାଜ୍ଞାଂ ରାଜ୍ଯଂ ଗୃହାମହେ ॥ 4-77-5 (31600) ପ୍ରତିଗୃହ୍ଣାମ୍ଯହଂ ରାଜନ୍ସ୍ରୁଷଂ ଦୁହିତରଂ ତବ। ଯୁକ୍ତୋ ହ୍ଯାବାଂ ହି ସଂବନ୍ଧୋ ମାତ୍ସ୍ଯଭାରତବଂଶଯୋଃ ॥ 4-77-6 (31601) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-77-7x (3314) କିମର୍ଥଂ ପାଣ୍ଡବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଭାର୍ଯାଂ ଦୁହିତରଂ ମମ। ପ୍ରତିଗ୍ରହୀତୁଂ ନେମାଂ ତ୍ବଂ ମଯା ଦତ୍ତମିହେଚ୍ଛସି ॥ 4-77-7 (31602) ଅର୍ଜୁନ ଉବାଚ। 4-77-8x (3315) ଅନ୍ତଃପୁରେଽହମୁଷିତଃ ସଦା ପଶ୍ଯନ୍ସୁତାଂ ତବ। ସହସ୍ଯଂ ଚ ପ୍ରକାଶଂ ଚ ବିଶ୍ବସ୍ତା ପିତୃବନ୍ମଯି ॥ 4-77-8 (31603) ପ୍ରିଯୋ ବହୁମତଶ୍ଚାହଂ ନର୍ତନେ ଗୀତବାଦିତେ। ଆଚାର୍ଯବଚ୍ଚ ମାଂ ନିତ୍ଯଂ ମନ୍ଯତେ ଦୁହିତା ତବ ॥ 4-77-9 (31604) ବଯସ୍ଯଯା ତଯା ରାଜନ୍ସହ ସଂବତ୍ସରୋଷିତଃ । ଅତିଶଙ୍କା ତତୋଽସ୍ଥାନେ ତବ ଲୋକସ୍ଯ ଚ ପ୍ରଭୋ ॥ 4-77-10 (31605) ତସ୍ମାଦାମନ୍ତ୍ରଯେ ତ୍ବାଽଦ୍ଯ ପୁତ୍ରାର୍ଥଂ ମେ ବିଶାଂପତେ। ସୁଦ୍ଧଂ ଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯଂ ମନ୍ଯେ ତସ୍ଯାଃ ଶୁଦ୍ଧିଃ କୃତା ମଯା ॥ 4-77-11 (31606) ସ୍ନୁଷାଯାଂ ଦୁହିତୁର୍ବାପି ପୁତ୍ରେ ଚାତ୍ମନି ବା ପୁନଃ । ଅତିଶଙ୍କାଂ ନ ପଶ୍ଯାମି ତେନ ଶୁଦ୍ଧିର୍ଭବିଷ୍ଯତି ॥ 4-77-12 (31607) ଅଭିଷଙ୍ଗାଦହଂ ଭୀତୋ ମିଥ୍ଯାଚାରାତ୍ପରଂତପ । ସ୍ରୁଷାର୍ଥମୁତ୍ତରାଂ ରାଜନ୍ପ୍ରତିଗୃହ୍ଣାମି ତେ ସୁତାମ୍ ॥ 4-77-13 (31608) ସ୍ବସ୍ତ୍ରୀଯୋ ବାସୁଦେବସ୍ଯ ସାକ୍ଷାଦ୍ଦେବସୁତୋ ଯଥା। ଦଯିତଶ୍ଚକ୍ରହସ୍ତସ୍ଯ ବଲବାନସ୍ତ୍ରକୋବିଦଃ ॥ 4-77-14 (31609) ଅଭିମନ୍ଯୁର୍ଗହାବାହୁଃ ପୁତ୍ରୋ ମମ ବିଶାଂପତେ । ଜାମାତା ତବ ଯୁକ୍ତୋ ବୈ ଭର୍ତା ଚ ଦୁହିତୁସ୍ତବ ॥ 4-77-15 (31610) ବିରାଟ ଉବାଚ। 4-77-16x (3316) ଉପପନ୍ନଂ କୁରୁଶ୍ରେଷ୍ଠେ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରେ ଧନଂଜଯେ। ସଦୈବ ଧର୍ମନିତ୍ଯଶ୍ଚ ଜ୍ଞାତଜ୍ଞାନଶ୍ଚ ପାଣ୍ଡବଃ ॥ 4-77-16 (31611) ଯତ୍କୃତ୍ଯଂ ମନ୍ଯସେ ପାର୍ଥ କ୍ରିଯତାଂ ତଦନନ୍ତରମ୍। ସର୍ବେ କାମାଃ ସମୃଦ୍ଧା ମେ ସଂବନ୍ଧୀ ଯସ୍ଯ ମେଽର୍ଜୁନଃ ॥ 4-77-17 (31612) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-77-18x (3317) ଏବଂ ବ୍ରୁବତି ରାଜେନ୍ଦ୍ରେ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ଅନ୍ବଜାନତ ସଂବନ୍ଧଂ ସମଯେ କୃଷ୍ଣମାତ୍ସ୍ଯଯୋଃ ॥ 4-77-18 (31613) ଦୂତାନ୍ସର୍ବେଷୁ ମିତ୍ରେଷୁ ବାସୁଦେବେ ଚ ଭାରତ। ପ୍ରେଷଯାମାସ କୌନ୍ତେଯୋ ବିରାଟଶ୍ଚ ମହୀପତିଃ । 4-77-19 (31614) ପ୍ରତିଗୃହ୍ଯ ସ୍ନୁଷାର୍ଥଂ ବୈ ଦର୍ଶଯନ୍ବ୍ରତମାତ୍ମନଃ । ଶୀଲଶୌଚସମାଚାରଂ ଲୋକସ୍ଯାବେଦ୍ଯ ଫଲ୍ଗୁନଃ ॥ 4-77-20 (31615) ଲୋକେ ବିଖ୍ଯାପ୍ଯ ମାହାତ୍ମ୍ଯଂ ଯଶଶ୍ଚ ସ ପରଂତପଃ । କୃତାର୍ଥଃ ଶୁଚିରବ୍ଯଗ୍ରସ୍ତୁଷ୍ଟିମାନଭବତ୍ତଦା ॥ 4-77-21 (31616) ଯୁଧିଷ୍ଠିର ଉବାଚ। 4-77-22x (3318) ରାଜନ୍ପ୍ରୀତୋସ୍ମି ଭଦ୍ରଂ ତେ ସଖା ମେଽସି ପରନ୍ତପ। ସୁଖମଧ୍ଯୁଷିତାଃ ସର୍ବେ ଅଜ୍ଞାତାସ୍ତ୍ବଯି ପାର୍ଥିବ ॥ 4-77-22 (31617) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-77-23x (3319) ବିରାଟନଗରେ ରାଜା ଧର୍ମାତ୍ମା ସଂଶିତବ୍ରତଃ । ପୂଜିତଶ୍ଚାଭିଷିକ୍ତଶ୍ଚ ରତ୍ନୈଶ୍ଚ ଶତଶୋର୍ଚିତଃ ॥ 4-77-23 (31618) ତଥା ବ୍ରୁବନ୍ତଂ ପ୍ରସମୀକ୍ଷ୍ଯ ରାଜା ପରଂ ପ୍ରହୃଷ୍ଟଃ ସ୍ବଜନେନ ତେନ। ସ୍ନେହାତ୍ପରିଷ୍ବଜ୍ଯ ନୃପୋ ଭୁଜାଭ୍ଯାଂ ଦଦୌ ମହାର୍ଥଂ କୁରୁପାଣ୍ଡବାନାମ୍ ॥ 4-77-24 (31619) ଯୁଦ୍ଧାତ୍ପ୍ରଯାତାଃ କୁରବୋ ହି ମାର୍ଗେ ସମେତ୍ଯ ସର୍ବେ ହିତମେବ ତତ୍ର। ଆଚାର୍ଯପୁତ୍ରଃ ଶକୁନିଶ୍ଚ ରାଜା ଦୁର୍ଯୋଧନଃ ସୂତପୁତ୍ରଶ୍ଚ କର୍ଣଃ। ସଂମନ୍ତ୍ର୍ଯ ରାଜନ୍ସହିତାଃ ସମର୍ଥାଃ ସମାଦିଶନ୍ଦୂତମଥୋ ସମଗ୍ରାଃ ॥ 4-77-25 (31620) ଯୁଧିଷ୍ଠିରଶ୍ଚାପି ସୁସଂଗ୍ରହୃଷ୍ଟୋ ଦୁର୍ଯୋଧନାଦ୍ଦୂତମପଶ୍ଯଦାଗତମ୍। ସ ଚାବ୍ରବୀଦ୍ଧର୍ମରାଜଂ ସମେତ୍ଯ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଂ ପାଣ୍ଡବମୁଗ୍ରବୀର୍ଯମ୍ ॥ 4-77-26 (31621) ଧନଞ୍ଜଯେନାସି ପୁନର୍ବନାଯ ପ୍ରବ୍ରାଜିତଃ ସମଯେ ତିଷ୍ଠ ପାର୍ଥଃ। ତ୍ରଯୋଦଶେ ହ୍ଯେବ କିରୀଟମାଲୀ ସଂବତ୍ସରେ ପାଣ୍ଡବେଯୋଽଦ୍ଯ ଦୃଷ୍ଟଃ ॥ 4-77-27 (31622) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-77-28x (3320) ତତୋଽବ୍ରବୀଦ୍ଧର୍ମସୁତଃ ପ୍ରହସ୍ଯ କ୍ଷିପ୍ରଂ ଗତ୍ବା ବ୍ରୂହି ସୁଯୋଧନଂ ତମ୍। ପିତାମହଃ ଶାନ୍ତନବୋ ବ୍ରବୀତୁ ପୂର୍ଣୋ ନ ପୂର୍ଣୋଽଦ୍ଯ ତ୍ରଯୋଦଶୋ ନଃ ॥ 4-77-28 (31623) ସଂବତ୍ସରାତ୍ତେ ତୁ ଧନଞ୍ଜଯେନ ବିଷ୍ଫାରିତଂ ଗାଣ୍ଡିବମାଜିମଧ୍ଯେ। ପୂର୍ଣୋ ନ ପୂର୍ଣୋ ନ ଇତି ବ୍ରବୀତୁ ଯଦସ୍ଯ ସତ୍ଯଂ ମମ ତତ୍ପ୍ରମାଣମ୍ ॥ 4-77-29 (31624) ତେନୈବମୁକ୍ତଃ ସ ନିବୃତ୍ଯ ଦୂତୋ ଦୁର୍ଯୋଧନଂ ପ୍ରାପ୍ଯ ଶଶଂସ ତତ୍ତ୍ବମ୍॥ 4-77-30 (31625) ସମେତ୍ଯ ଦୂତେନ ସ ରାଜପୁତ୍ରୋ ଦୁର୍ଯୋଧନୋ ମନ୍ତ୍ରଯାମାସ ତତ୍ର। ଭୀଷ୍ମେଣ କର୍ଣେନ କୃପେଣ ଚୈବ ଦ୍ରୋଣେନ ଭୂରିଶ୍ରବସା ଚ ସାର୍ଧମ୍ ॥ 4-77-31 (31626) ସଂମନ୍ତ୍ର୍ଯ ରାତ୍ରୌ ବହୁଭିଃ ସୁହୃଦ୍ଭି- ର୍ଭୀଷ୍ମୋଽବ୍ରବୀଦ୍ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରଂ ମହାତ୍ମା । ତୀର୍ଣପ୍ରତିଜ୍ଞେନ ଧନଂଜଯେନ ବିଷ୍ଫାରିତଂ ଗାଣ୍ଡିବମାଜିମଧ୍ଯେ ॥ 4-77-32 (31627) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-77-33x (3321) ନେଚ୍ଛନ୍ତ୍ଯସତ୍ଯେନ ସୁରେନ୍ଦ୍ରଲୋକଂ ପାଣ୍ଡୋଃ ସୁତା ବ୍ରହ୍ମଣଶ୍ଚାପି ଲୋକମ୍। ତଥ୍ଯଂ ଚ ତେ ପଥ୍ଯମହଂ ବ୍ରବୀମି ସ୍ବର୍ଗ୍ଯଂ ଯଶସ୍ଯଂ ପରଲୋକପଥ୍ଯମ୍ ॥ 4-77-33 (31628) କୁନ୍ତୀସୁତୈସ୍ତ୍ବଂ ସମୁପୈହି ସନ୍ଧିଂ ଭୁଙ୍କ୍ଷ୍ବ ସ୍ବରାଜ୍ଯଂ ସହ ପାଣ୍ଡବେଯୈଃ। ଯୁଧ୍ଯସ୍ବ ନୋଚେତ୍ସ୍ଥିରବୁଦ୍ଧିରାଜୌ କୁନ୍ତୀସୁତୈର୍ଯଦ୍ଯପି ରାଜ୍ଯମିଚ୍ଛେଃ ॥ 4-77-34 (31629) ଆନ୍ତଂ ନ ଶକ୍ଯଂ କପଟେନ ଭୋକ୍ତୁଂ ରାଜ୍ଯଂ ପରେଷାଂ ମହତାଂ ବଲୀନାମ୍। ଜିତ୍ବା ଶତ୍ରୂନ୍ଭୁଙ୍କ୍ଷ୍ବ ରାଜ୍ଯଂ ସମଗ୍ରଂ ହତୋ ଭବାନ୍ଭୋକ୍ଷ୍ଯତି ବଜ୍ରିଲୋକମ୍ ॥ 4-77-35 (31630) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-77-36x (3322) ତତଃ ସ ଭାଗୀରଥିସୂନୁବାକ୍ଯଂ ନିଶମ୍ଯ ଗାନ୍ଧାରିତନୂଦ୍ଭବୋ ନୃପଃ। ଉବାଚ ଭୀଷ୍ମଂ ପ୍ରମୁଖେ ଚ ପିତ୍ରୋ- ର୍ମହୀଂ ନ ଦଦ୍ଯାମଣୁମାତ୍ରିକାମପି। ନିହନ୍ମି ପାଣ୍ଡୂଦରସଂଭବାନ୍ବା ହତୋସ୍ମି ତୈର୍ବା ସୁରଲୋକମେମି ॥ 4-77-36 (31631) ତେ ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାଃ ସମଯଂ ନିଶମ୍ଯ ତୀର୍ଣପ୍ରତିଜ୍ଞସ୍ଯ ଧନଂଜଯସ୍ଯ ସଂଚିନ୍ତ୍ଯ ସର୍ବେ ସହିତାଃ ସୁହୃଦ୍ଭିଃ ସପାର୍ଥିବାଃ ସ୍ବାନି ଗୃହାଣି ଜଗ୍ମୁଃ ॥ ॥ 4-77-37 (31632) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ବିରାଟପର୍ବଣି ବୈବାହିକପର୍ବଣି ସପ୍ତସପ୍ତତିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥

4-78-0 (31633) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-78-0x (3323) ତତସ୍ତ୍ରଯୋଦଶେ ବର୍ଷେ ନିବୃତ୍ତେ ପଞ୍ଚ ପାଣ୍ଡବାଃ। ଉପପ୍ଲାବ୍ଯେ ବିରାଟସ୍ଯ ବାସଂ ଚକ୍ରୁଃ ପୁରୋତ୍ତମେ ॥ 4-78-1 (31634) ଦୂତାନ୍ମିତ୍ରେଷୁ ସର୍ବେଷୁ ଜ୍ଞାତିସଂବନ୍ଧିକେଷ୍ବପି। ପ୍ରେଷଯାମାସ କୌନ୍ତେଯୋ ବିରାଟଶ୍ଚ ମହୀପତିଃ ॥ 4-78-2 (31635) ତେଷୁ ତତ୍ରୋପବିଷ୍ଟେଷୁ ପ୍ରେଷିତେଷୁ ତତସ୍ତତଃ । ତତ୍ରାଗମନ୍ମହାବାହୁର୍ବନମାଲୀ ବଲାନୁଜଃ ॥ 4-78-3 (31636) ତସ୍ମିନ୍କାଲେ ନିଶମ୍ଯାଥ ଦୂତବାକ୍ଯଂ ଜନାର୍ଦନଃ। ଦଯିତଂ ସ୍ବସ୍ତ୍ରିଯଂ ପୁତ୍ରଂ ସୁଭଦ୍ରାଯାଃ ସୁମାନିତମ୍। ଅଭିମନ୍ଯୁଂ ସମାଦାଯ ରାମେଣ ସହିତସ୍ତଦା ॥ 4-78-4 (31637) ସର୍ବଯାଦବମୁଖ୍ଯୈଶ୍ଚ ସଂବୃତଃ ପରବୀରହା। ଶଙ୍ଖଦୁନ୍ଦୁଭିନିର୍ଘୋଷୈର୍ବିରାଟନଗରଂ ଯଯୌ ॥ 4-78-5 (31638) କୃତବର୍ମା ଚ ହାର୍ଦିକ୍ଯୋ ଯୁଯୁଧାନଶ୍ଚ ସାତ୍ଯକିଃ। ଅନାଧୃଷ୍ଟିସ୍ତଥାଽକ୍ରୂରଃ ସାଂବୋ ନିଶଠ ଏବ ଚ। ପ୍ରଦ୍ଯୁମ୍ନଶ୍ଚ ମହାବାହୁରୁଲ୍ମୁକଶ୍ଚ ମହାବଲଃ ॥ 4-78-6 (31639) ଅଭିମନ୍ଯୁମୁପାଦାଯ ସହ ମାତ୍ରା ପରନ୍ତପାଃ। କୃଷ୍ଣେନ ସହିତାଃ ସର୍ବେ ପାଣ୍ଡବାନ୍ଦ୍ରଷ୍ଟୁମାଗତାଃ ॥ 4-78-7 (31640) ଇନ୍ଦ୍ରସେନାଦଯଶ୍ଚୈବ ରଥୈସ୍ତୈଃ ସୁସମାହିତୈଃ । ଉପେଯୁଃ ସହିତାଃ ସର୍ବେ ପରିସଂବତ୍ସରୋଷିତାଃ ॥ 4-78-8 (31641) ଦଶନାଗସହସ୍ରାଣି ହଯାନାଂ ଦ୍ବିଗୁଣଂ ତଥା। ରଥାନାଂ ନିଯୁତଂ ପୂର୍ଣଂ ନିଖର୍ବଂ ଚ ପଦାତଯଃ ॥ 4-78-9 (31642) ବୃଷ୍ଣ୍ଯନ୍ଧକାଶ୍ଚ ଶତଶୋ ଭୋଜାଶ୍ଚ ପରମୌଜସଃ। ଅନ୍ଯୁର୍ବୃଷ୍ଣିଶାର୍ଦୂଲଂ ବାସୁଦେବଂ ମହାବଲମ୍ ॥ 4-78-10 (31643) ବାସୁଦେବଂ ତଥାଽଽଯାନ୍ତଂ ଶ୍ରୁତ୍ବା ପାଣ୍ଡୁସୁତାସ୍ତଦା। ମାତ୍ସ୍ଯେନ ସହିତାଃ ସର୍ବେ ପ୍ରତ୍ଯୁଦ୍ଯାତା ଜନାର୍ଦନମ୍ ॥ 4-78-11 (31644) ଶଙ୍ଖଦୁନ୍ଦୁଭିନିର୍ଘୋଷୈର୍ମଙ୍ଗଲୈଶ୍ଚ ଜନାର୍ଦନମ୍ । ବବନ୍ଦୁର୍ମୁଦିତାଃ ସର୍ବେ ପାଦଯୋସ୍ତସ୍ଯ ପାଣ୍ଡବାଃ। ମାତ୍ସ୍ଯେନ ସହିତାଃ ସର୍ବେ ଆନନ୍ଦାଶ୍ରୁପରିପ୍ଲୁତାଃ ॥ 4-78-12 (31645) ପାଣ୍ଡବା ଊଚୁଃ। 4-78-13x (3324) ତବ କୃଷ୍ଣ ପ୍ରସାଦାଦ୍ବୈ ବର୍ଷାଣ୍ଯେତାନି ସର୍ବଶଃ। ତ୍ରଯୋଦଶୋପି ଦାଶାର୍ହ ଯଥା ସ ସମଯଃ କୃତଃ ॥ 4-78-13 (31646) ଉଷିତାଃ ସ୍ମୋ ଜଗନ୍ନାଥ ତ୍ବଂ ନାଥୋ ନୋ ଜନାର୍ଦନ। ରକ୍ଷସ୍ବ ଦେବଦେବେଶ ତ୍ବାମାର୍ଯ ଶରଣଂ ଗତାଃ ॥ 4-78-14 (31647) ବୈଶମ୍ପାଯନ ଉବାଚ। 4-78-15x (3325) ତାନ୍ବନ୍ଦୂମାନାନ୍ସହସା ପରିଷ୍ବଜ୍ଯ ଜନାର୍ଦନଃ। ବିରାଟସ୍ଯ ସହାଯାଂସ୍ତାନ୍ସର୍ବଯାଦବସଂବୃତଃ॥ 4-78-15 (31648) ଯଥାର୍ହଂ ପୂଜଯାମାସ ମୁଦା ପରମଯା ଯୁତଃ। ବୃଷ୍ଣିବୀରାଶ୍ଚ ତାନ୍ସର୍ବାନ୍ଯଥାର୍ହଂ ପ୍ରତିପେଦିରେ ॥ 4-78-16 (31649) କୃଷ୍ଣା ଚ ଦେବକୀପୁତ୍ରଂ ବବନ୍ଦେ ପାଦଯୋସ୍ତଥା। ତାମୁଦ୍ଯମ୍ଯ ସୁକେଶାନ୍ତାଂ ନଯନେ ପରିମୃଜ୍ଯ ଚ । ଉବାଚ ବାକ୍ଯଂ ଦେବେଶଃ ସର୍ବଯାଦବସନ୍ନିଧୌ ॥ 4-78-17 (31650) ମା ଶୋକଂ କୁରୁ କଲ୍ଯାଣି ଧାର୍ତରାଷ୍ଟ୍ରାନ୍ସମାହିତାନ୍। ଅଚିରାଦ୍ଧାତଯିତ୍ବାଽହଂ ପାର୍ଥେନ ସହିତଃ କ୍ଷିତିମ୍ ॥ 4-78-18 (31651) ଯୁଧିଷ୍ଠିରାଯ ଦାସ୍ଯାମି ଯାତୁ ତେ ମାନସୋ ଜ୍ବରଃ। ଅଭିମନ୍ଯୁନା ଚ ପାର୍ଥେନରୌକ୍ମିଣେଯେନ ତେ ଶପେ ॥ 4-78-19 (31652) ସତ୍ଯମେତଦ୍ବଚୋ ମହ୍ଯମବୈହି ତ୍ବମନିନ୍ଦିତେ। ଇତ୍ଯୁକ୍ତ୍ବା ତାଂ ବିସୃଜ୍ଯାଥ ପ୍ରୀଯମାଣୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍। ଅନ୍ବାସ୍ତ ବୃଷ୍ଣିଶାର୍ଦୂଲଃ ସହ ବୃଷ୍ଣ୍ଯନ୍ଧକୈସ୍ତଥା ॥ 4-78-20 (31653) କାଶିରାଜଶ୍ଚ ଶୈବ୍ଯଶ୍ଚ ଭଜମାନୌ ଯୁଧିଷ୍ଠିରମ୍। ଅକ୍ଷୌହିଣୀଭ୍ଯାଂ ସହିତାବାଗତୌ ପୃଥିବୀପତୀ ॥ 4-78-21 (31654) ଅକ୍ଷୌହିଣୀଭିଃ ପାଞ୍ଚାଲସ୍ତିସୃଭିଶ୍ଚ ମହାବଲଃ। ଦ୍ରୌପଦ୍ଯାଶ୍ଚ ସୁତା ବୀରାଃ ଶିଖଣ୍ଡୀ ଚାପରାଜିତଃ ॥ 4-78-22 (31655) ଧୃଷ୍ଟଦ୍ଯୁମ୍ନଶ୍ଚ ଦୁର୍ଧର୍ଷଃ ସର୍ବଶସ୍ତ୍ରଭୃତାଂବରଃ। ଉପପ୍ଲାବ୍ଯଂ ଯଯୁଃ ଶୀଘ୍ରଂ ପାଣ୍ଡବାର୍ଥେ ମହାବଲାଃ ॥ 4-78-23 (31656) ତତଃ ଶତସହସ୍ରାଣି ପ୍ରଯୁତାନ୍ଯର୍ବୁଦାନି ଚ। ସମୀପମଭିବର୍ତନ୍ତେ ଯୋଧା ଯୌଧିଷ୍ଠିରଂ ବଲମ୍॥ 4-78-24 (31657) ସମୁଦ୍ରମିବ ଧର୍ମାନ୍ତେ ସ୍ରୋତଃଶ୍ରେଷ୍ଠାଃ ପୃଥକ୍ପୃଥକ୍। ଆପୂରଯନ୍ମହୀପାଲା ଯଜ୍ବାନୋ ଭୂରିଦକ୍ଷିଣୈଃ । ବେଦାବଭୃଥସଂପନ୍ନାଃ ଶୂରାଃ ସର୍ବେ ତନୁତ୍ଯଜଃ ॥ 4-78-25 (31658) ତାନାଗତାନଭିପ୍ରେକ୍ଷ୍ଯ ପାର୍ଥୋ ଜ୍ଞାନଭୃତାଂ ବରଃ। ପୂଜଯାମାସ ବିଧିବଦ୍ଯଥାର୍ହଂ ରାଜସତ୍ତମାନ୍॥ 4-78-26 (31659) ପାରିବର୍ହଂ ଦଦୌ କୃଷ୍ଣଃ ପାଣ୍ଡବାନାଂ ମହାତ୍ମନାମ୍। ସ୍ତ୍ରିଯୋ ବାସାଂସି ରତ୍ନାନି ପୃଥକ୍ପୃଥଗନେକଶଃ ॥ 4-78-27 (31660) ରାଜାନୋ ରାଜପୁତ୍ରାଶ୍ଚ ନିବୃତ୍ତେ ସମଯେ ତଥା। ଯଥାଂର୍ହ ପାଣ୍ଡବଶ୍ରେଷ୍ଠୈରବର୍ତନ୍ତାଭିପୂଜିତାଃ। ଆସନ୍ପ୍ରହୃଷ୍ଟମନସଃ ପାରିବର୍ହଂ ଦଦୁସ୍ତଦା ॥ 4-78-28 (31661) ସର୍ବେଷୁ ସମବେତେଷୁ ରାଜଭିର୍ବୃଷ୍ଣିଭିଃ ସହ। ବିବାହୋ ବିଧବଦ୍ରାଜନ୍ବବୃଧେ କୁରୁମାତ୍ସ୍ଯଯୋଃ॥ 4-78-29 (31662) ତତଃ ଶଙ୍ଖା ମୃଦଙ୍ଗାଶ୍ଚ ଗୋମୁଖା ଡିଣ୍ଡିମାସ୍ତଦା। ଅଭିମନ୍ଯୋର୍ବିବାହେ ତୁ ନେଦୁର୍ମାତ୍ସ୍ଯସ୍ଯ ବେଶ୍ମନି ॥ 4-78-30 (31663) ଉଚ୍ଚାବଚାନ୍ମୃଗାଞ୍ଜଘ୍ନୁର୍ମେଧ୍ଯାଂଶ୍ଚ ଶତଶସ୍ତଥା। ଭକ୍ଷ୍ଯାନ୍ନଭୋଜ୍ଯପାନାନି ପ୍ରଭୂତାନ୍ଯଭ୍ଯହାରଯନ୍ ॥ 4-78-31 (31664) ଗାଯନାଖ୍ଯାନଶୀଲାଶ୍ଚ ନଟା ବୈତାଲିକାସ୍ତଥା। ସ୍ତୁବନ୍ତସ୍ତାନୁପାତିଷ୍ଠନ୍ସୂତାଶ୍ଚ ସହ ମାଗଧୈଃ॥ 4-78-32 (31665) ସ୍ତ୍ରିଯୋ ବୃଦ୍ଧାସ୍ତରୁଣ୍ଯଶ୍ଚ ଉତ୍ସବେ ତସ୍ଯ ମଙ୍ଗଲେ। ଦ୍ରୌପଦ୍ଯନ୍ତଃପୁରେ ଚୈବ ବିରାଟସ୍ଯ ଗୃହେ ସ୍ତ୍ରିଯଃ ॥ 4-78-33 (31666) ସୁଦେଷ୍ଣାଂ ତୁ ପୁରସ୍କୃତ୍ଯ ମତ୍ସ୍ଯାନାମପି ଚ ସ୍ତ୍ରିଯଃ। ଆଜଗ୍ମୁଶ୍ଚାରୁପୀନାଙ୍ଗ୍ଯଃ ସୁମୃଷ୍ଟମଣିକୁଣ୍ଡଲାଃ॥ 4-78-34 (31667) ବର୍ଣୋପପନ୍ନାସ୍ତା ନାର୍ଯୋ ରୂପବନ୍ତଯଃ ସ୍ବଲଂକୃତାଃ। ସର୍ବାସାମଭବତ୍କୃଷ୍ଣା ରୂପେଣ ବପୁଷାଽଧିକା ॥ 4-78-35 (31668) ପରିବାର୍ଯୋତ୍ତରାଂ ଶ୍ଲାଘ୍ଯାଂ ରାଜପୁତ୍ରୀମଲଂକୃତାମ୍। ସୁତାମିବ ମହେନ୍ଦ୍ରସ୍ଯ ପୁରସ୍କୃତ୍ଯୋପତସ୍ଥିରେ ॥ 4-78-36 (31669) ଭୃଙ୍ଗାରୁଂ ତୁ ସମାଦାଯ ସୌବର୍ଣଂ ଜଲପୂରିତମ୍। ପାର୍ଥସ୍ଯ ହସ୍ତେ ସହସା ସୁତାମିନ୍ଦୀବରେକ୍ଷଣାମ୍। ସ୍ନୁଷାର୍ଥଂ ପ୍ରାକ୍ଷିପଦ୍ବାରି ବିରାଟୋ ବାହିନୀପତିଃ ॥ 4-78-37 (31670) ତାଂ ପ୍ରତ୍ଯଗୃହ୍ଣାକୌନ୍ତେଯଃ ସୁତସ୍ଯାର୍ଥେ ମହାମନାଃ । ସୌଭଦ୍ରାଶ୍ଚାନବଦ୍ଯାଙ୍ଗୋ ବିରାଟତନଯାଂ ତଦା ॥ 4-78-38 (31671) ତତ୍ରାତିଷ୍ଠଦ୍ଗୃହୀତ୍ବା ତୁ ରୂପମିନ୍ଦ୍ରାସ୍ଯ ଧାରଯନ୍। ସ୍ନୁଷାଂ ତାଂ ପରିଗୃହ୍ଣାନଃ କୁନ୍ତୀପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ ॥ 4-78-39 (31672) ଦ୍ରୁପଦଶ୍ଚ ବିରାଟଶ୍ଚ ଶିଖଣ୍ଡୀ ଚ ମହାବଲଃ । ଯୁଯୁଧାନଶ୍ଚ ଶୈବ୍ଯଶ୍ଚ ଧୃଷ୍ଟଦ୍ଯୁମ୍ନଶ୍ଚ ସାତ୍ଯକିଃ ॥ 4-78-40 (31673) ସପ୍ତୈତେଽକ୍ଷୌହିଣୀପାଲା ଯଜ୍ବାନୋ ଭୂରିଦକ୍ଷିଣାଃ । ପାଣ୍ଡବଂ ପରିବାର୍ଯୈତେ ନିବେଶଂ ଚକ୍ରିରେ ତଦା ॥ 4-78-41 (31674) ତତ୍ରସ୍ଥାଯାଂ ତୁ ସେନାଯାଂ ମାତ୍ସ୍ଯୋ ଧର୍ମଭୃତାଂବରଃ । ପ୍ରୀତୋ ଦୁହିତରଂ ଗୃହ୍ଯ ପ୍ରଦଦାବଭିମନ୍ଯବେ ॥ 4-78-42 (31675) ପ୍ରତିଗୃହ୍ଯୋତ୍ତରାଂ ପାର୍ଥଃ ପୁରସ୍କୃତ୍ଯ ଜନାର୍ଦନମ୍ । ବିବାହଂ କାରଯାମାସ ସୌଭଦ୍ରସ୍ଯ ମହାତ୍ମନଃ ॥ 4-78-43 (31676) ତତୋ ବିବାହୋ ବବୃଧେ ସ୍ଫୀତଃ ସର୍ବଗୁଣାନ୍ବିତଃ । ସୌଭଦ୍ରସ୍ଯାଦ୍ଭୁତଂ କର୍ମ ପିତୁସ୍ତବ ପିତୁସ୍ତଦା ॥ 4-78-44 (31677) ଧୌମ୍ଯଃ ଶିଷ୍ଯୈଃ ପରିବୃତୋ ଜୁହାବାଗ୍ନୌ ବିଧାନତଃ । ଅଗ୍ନିଂ ପ୍ରଦକ୍ଷିଣୀକୁର୍ବନ୍ସୌଭଦ୍ରଃ ପାଣିମଗ୍ରହୀତ୍ ॥ 4-78-45 (31678) ତତଃ ପାର୍ଥାଯ ସଂହୃଷ୍ଟୋ ମାତ୍ସ୍ଯରାଜୋ ଧନଂ ମହତ୍। ତସ୍ମୈ ଶତସହସ୍ରାଣି ହଯାନାଂ ବାତରଂହସାମ୍ ॥ 4-78-46 (31679) ଦ୍ବେ ଚ ନାଗଶତେ ମୁଖ୍ଯେ ଧନଂ ବହୁବିଧଂ ତଦା। ପ୍ରାଦାନ୍ମାତ୍ସ୍ଯପତିର୍ହୃଷ୍ଟଃ କନ୍ଯାଧନମନୁତ୍ତମମ୍ ॥ 4-78-47 (31680) ପାରିବର୍ହଂ ଚ ପାର୍ଥେଭ୍ଯଃ ପ୍ରଦଦୌ ମତ୍ସ୍ଯପୁଙ୍ଗବଃ । କୃଷ୍ଣେନ ସହ କୌନ୍ତେଯଃ ପ୍ରତ୍ଯଗୃହ୍ଣାତ୍ପ୍ରଭୂତବତ୍ ॥ 4-78-48 (31681) କୃତେ ବିବାହେ ତୁ ତଦା ଧର୍ମପୁତ୍ରୋ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ବ୍ରାହ୍ମଣେଭ୍ଯୋ ଦଦୌ ବିତ୍ତଂ ଯଦୁପାହରଦଚ୍ଯୁତଃ ॥ 4-78-49 (31682) ଗୋସହସ୍ରାଣି ବସ୍ତ୍ରାଣି ରତ୍ନାନି ବିବିଧାନି ଚ। ଭୂଷଣାନି ଚ ସର୍ବାଣି ଯାନାନି ଶଯନାନି ଚ ॥ 4-78-50 (31683) ନାଗରାନ୍ପ୍ରୀତିଭିର୍ଦିବ୍ଯୈସ୍ତର୍ପଯାମାସ ଭୂପତିଃ ॥ 4-78-51 (31684) ତନ୍ମହୋତ୍ସବସଂକାଶଂ ହୃଷ୍ଟପୁଷ୍ଟଜନାକୁଲମ୍। ନଗରଂ ମତ୍ସ୍ଯରାଜସ୍ଯ ଶୁଶୁଭେ ଭରତର୍ଷଭ ॥ 4-78-52 (31685) ପୁରୋହିତୈରମାତ୍ଯୈଶ୍ଚ ପୌରୈର୍ଜାନପଦୈଃ ସହ। ବିରାଟୋ ନୃପତିଃ ଶ୍ରୀମାନ୍ସୌଭଦ୍ରାଯାଭିମନ୍ଯବେ । ତାଂ ସୁତାମୁତ୍ତରାଂ ଦତ୍ତ୍ବା ମୁମୁଦେ ପରମଂ ତଦା ॥ 4-78-53 (31686) ଜନମେଜଯ ଉବାଚ। 4-78-54x (3326) ବୃତ୍ତେ ବିବାହେ ହୃଷ୍ଟାତ୍ମା ଯଦୁବାଚ ଯୁଧିଷ୍ଠିରଃ। ତତ୍ସର୍ବଂ କଥଯସ୍ବେହ କୃତବନ୍ତୋ ଯଦୁତ୍ତରମ୍ ॥ ॥ 4-78-54 (31687) ଇତି ଶ୍ରୀମନ୍ମହାଭାରତେ ଶତସାହସ୍ତ୍ରିକାଯାଂ ସଂହିତାଯାଂ ବୈଯାସିକ୍ଯାଂ ବିରାଟପର୍ବଣି ବୈବାହିକପର୍ବଣି ଅଷ୍ଟସପ୍ତତିତମୋଽଧ୍ଯାଯଃ ॥ ॥ ବୈବାହିକପର୍ବ ସମାପ୍ତମ୍ ॥ 5 ॥ ॥ ସମାପ୍ତଂ ଚ ବିରାଟପର୍ବ ॥ 4 ॥