॥ ਸ਼੍ਰੀਵੇਦਵ੍ਯਾਸਾਯ ਨਮਃ। ਨਾਰਾਯਣੰ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਨਰੰ ਚੈਵ ਨਰੋਤ੍ਤਮਮ੍। ਦੇਵੀਂ ਸਰਸ੍ਵਤੀਂ ਵ੍ਯਾਸੰ ਤਤੋ ਜਯਮੁਦੀਰਯੇਤ੍॥ 12-1-1 (80862) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੋਦਕੰ ਤੇ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਾਃ। ਵਿਦੁਰੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚ ਭਰਤਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ॥ 12-1-1x (6703) ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਸੁਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਨ੍ਯਵਸਨ੍ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਾਃ। ਸ਼ੌਚੰ ਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੋ ਮਾਸਚ੍ਚਾਤ੍ਰੰ ਬਹਿਃ ਪੁਰਾਤ੍॥ 12-1-2 (80863) ਕ੍ਰੁʼਤੋਦਕੰ ਤੁ ਰਾਜਾਨੰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍। ਅਭਿਜਗ੍ਮੁਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਿਦ੍ਧਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਾਃ॥ 12-1-3 (80864) ਦ੍ਵੈਪਾਯਨੋ ਨਾਰਦਸ਼੍ਚ ਦੇਵਲਸ਼੍ਚ ਮਹਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ। ਦੇਵਸ੍ਥਾਨਸ਼੍ਚ ਕਣ੍ਵਸ਼੍ਚ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਤਮਾਃ॥ 12-1-4 (80865) ਅਨ੍ਯੇ ਚ ਵੇਦਵਿਦ੍ਵਾਂਸਃ ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ। ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਾਃ ਸ੍ਨਾਤਕਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਃ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮਮ੍॥ 12-1-5 (80866) ਤੇ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪੂਜਿਤਾਸ਼੍ਚ ਯਥਾਵਿਧਿ। ਆਸਨੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਰ੍ਹੇਸ਼਼ੁ ਵਿਵਿਸ਼ੁਃ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਯਃ॥ 12-1-6 (80867) ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਤਤਃ ਪੂਜਾਂ ਤਤ੍ਕਾਲਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਂ ਤਦਾ। ਪਰ੍ਯੁਪਾਂਸਨ੍ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍॥ 12-1-7 (80868) ਪੁਣ੍ਯੇ ਭਾਗੀਰਥੀਤੀਰੇ ਸ਼ੋਕਵ੍ਯਾਕੁਲਚੇਤਸਮ੍। ਆਸ਼੍ਵਾਸਯਨ੍ਤੋ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ॥ 12-1-8 (80869) ਨਾਰਦਸ੍ਤ੍ਵਵ੍ਰਵੀਤ੍ਕਾਲੇ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍। ਸੰਭਾਸ਼਼੍ਯ ਮੁਨਿਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਦ੍ਵੈਪਾਯਨਾਦਿਭਿਃ॥ 12-1-9 (80870) ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 12-1-10x (6704) ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯੇਣ ਪ੍ਰਸਾਦਾਨ੍ਮਾਧਵਸ੍ਯ ਚ। ਜਿਤਾ ਸੇਯੰ ਮਹੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-1-10 (80871) ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਮੁਕ੍ਤਾਃ ਸ੍ਥ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾਦਸ੍ਮਾਲ੍ਲੋਕਭਯੰਕਰਾਤ੍। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਰਤਸ਼੍ਚਾਸਿ ਕਚ੍ਚਿਨ੍ਮੋਦਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ॥ 12-1-11 (80872) ਕਚ੍ਚਿਚ੍ਚ ਨਿਹਤਾਮਿਤ੍ਰਃ ਪ੍ਰੀਣਾਸਿ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਨ੍ਰੁʼਪ। ਕਚ੍ਚਿਚ੍ਛ੍ਰਿਯਮਿਮਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨ ਤ੍ਵਾਂ ਸ਼ੋਕਃ ਪ੍ਰਬਾਧਤੇ॥ 12-1-12 (80873) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-1-13x (6705) ਵਿਜਿਤੇਯੰ ਮਹੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਬਾਹੁਬਲਾਸ਼੍ਰਯਾਤ੍। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਬਲੇਨ ਚ॥ 12-1-13 (80874) ਇਦੰ ਤੁ ਮੇ ਮਹਦ੍ਦੁਃਖੰ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਨਿਤ੍ਯਦਾ। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਜ੍ਞਾਤਿਕ੍ਸ਼਼ਯਮਿਮੰ ਮਹਾਨ੍ਤੰ ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍॥ 12-1-14 (80875) ਸੌਭਦ੍ਰੰ ਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਂਸ਼੍ਚ ਘਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਸੁਤਾਨ੍ਪ੍ਰਿਯਾਨ੍। ਜਯੋ(ਅ)ਯਮਜਯਾਕਾਰੋ ਭਗਵਨ੍ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ॥ 12-1-15 (80876) ਕਿੰਨੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੀ ਵਧੂਰ੍ਮੇ ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍। ਦ੍ਵਾਰਕਾਵਾਸਿਨੀ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਿਤਃ ਪ੍ਰਤਿਗਤੰ ਹਰਿਮ੍॥ 12-1-16 (80877) ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਹਤਪੁਤ੍ਰੇਯੰ ਕ੍ਰੁʼਪਣਾ ਹਤਬਾਨ੍ਧਵਾ। ਅਸ੍ਮਤ੍ਪ੍ਰਿਯਹਿਤੇ ਯੁਕ੍ਤਾ ਭੂਯਃ ਪੀਡਯਤੀਵ ਮਾਮ੍॥ 12-1-17 (80878) ਇਦਮਨ੍ਯਚ੍ਚ ਭਗਵਨ੍ਯਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਾਰਦ। ਮਨ੍ਤ੍ਰਸੰਵਰਣੇਨਾਸ੍ਮਿ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਦੁਃਖੇਨ ਯੋਜਿਤਃ॥ 12-1-18 (80879) ਯਃ ਸ ਨਾਗਾਯੁਤਪ੍ਰਾਣੋ ਲੋਕੇ(ਅ)ਪ੍ਰਤਿਰਥੋ ਰਣੇ। ਸਿੰਹਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਗਾਮੀ ਚ ਜਿਤਕਾਸ਼ੀ ਯਤਵ੍ਰਤਃ॥ 12-1-19 (80880) ਆਸ਼੍ਰਯੋ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਮਾਨੀ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਪਰਾਕ੍ਰਮਃ। ਅਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਨਿਤ੍ਯਸੰਰਮ੍ਭੀ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਰਣੇਰਣੇ॥ 12-1-20 (80881) ਸ਼ੀਘ੍ਰਾਸ੍ਤ੍ਰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਯੋਧੀ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤੀ ਚਾਦ੍ਭੁਤਵਿਕ੍ਰਮਃ। ਗੂਢੋਤ੍ਪੰਨਃ ਸੁਤਃ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਭ੍ਰਾਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕਮਸੌ ਕਿਲ 12-1-21 (80882) ਤੋਯਕਰ੍ਮਣਿ ਤੰ ਕੁਨ੍ਤੀ ਕਥਯਾਮਾਸ ਮੇ ਤਦਾ। ਪੁਤ੍ਰੰ ਸਰ੍ਵਗੁਣੋਯੇਤੰ ਕਰ੍ਣੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤੰ ਜਲੇ ਪੁਰਾ॥ 12-1-22 (80883) ਮਞ੍ਜੂਸ਼਼ਾਯਾਂ ਸਮਾਧਾਯ ਗਙ੍ਗਾਸ੍ਰੋਤਸ੍ਯਮਜ੍ਜਯਤ੍। ਯੰ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰੰ ਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਰਾਧੇਯੰ ਚਾਭ੍ਯਮਨ੍ਯਤ॥ 12-1-23 (80884) ਸ ਸੂਰ੍ਯਪੁਤ੍ਰਃ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਯੈ ਭ੍ਰਾਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਚ ਮਾਤ੍ਰੁʼਤਃ। ਅਜਾਨਤਾ ਮਯਾ ਸਡ੍ਖ੍ਯੇ ਰਾਜ੍ਯਲੁਬ੍ਧੇਨ ਘਾਤਿਤਃ। ਤਨ੍ਮੇ ਦਹਤਿ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਤੂਲਰਾਸ਼ਿਮਿਵਾਨਲਃ॥ 12-1-24 (80885) ਨ ਹਿ ਤੰ ਵੇਦ ਪਾਰ੍ਥੋ(ਅ)ਪਿ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਸ਼੍ਵੇਤਵਾਹਨਃ। ਨਾਹੰ ਨ ਭੀਮੋ ਨ ਯਮੌ ਸ ਤ੍ਵਸ੍ਮਾਨ੍ਵੇਦ ਤਤ੍ਵਤਃ॥ 12-1-25 (80886) ਗਤਾ ਕਿਲ ਪ੍ਰੁʼਥਾ ਤਸ੍ਯ ਸਕਾਸ਼ਮਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਚੁਤਮ੍। ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਸ਼ਮਕਾਮਾ ਵੈ ਤ੍ਵੰ ਚ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਮੇਤ੍ਯਥ॥ 12-1-26 (80887) ਪ੍ਰੁʼਥਾਯਾ ਨ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਕਾਮਸ੍ਤੇਨ ਚਾਪਿ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ। ਅਤੀਵਾਨੁਚਿਤੰ ਮਾਤਰਵੋਚ ਇਤਿ ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-1-27 (80888) ਨ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸੰਤ੍ਯਕ੍ਤੁਮਹੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਰਣੇ। ਅਨਾਰ੍ਯਤ੍ਵੰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਤ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨਤ੍ਵੰ ਚ ਮੇ ਭਵੇਤ੍॥ 12-1-28 (80889) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਣ ਸਨ੍ਧਿੰ ਹਿ ਯਦਿ ਕੁਰ੍ਯਾਂ ਮਤੇ ਤਵ। ਭੀਤੋ ਰਣੇ ਸ਼੍ਵੇਤਵਾਹਾਦਿਤਿ ਮਾਂ ਮੰਸ੍ਯਤੇ ਜਨਃ॥ 12-1-29 (80890) ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਸਮਰੇ ਵਿਜਯੰ ਸਹਕੇਸ਼ਵਮ੍। ਸੰਧਾਸ੍ਯੇ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੇਣ ਪਸ਼੍ਚਾਦਿਤਿ ਚ ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-1-30 (80891) ਤਮਵੋਚਤ੍ਕਿਲ ਪ੍ਰੁʼਥਾ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰੁʼਥੁਲਵਕ੍ਸ਼਼ਸਮ੍। ਚਤੁਰ੍ਣਾਮਭਯੰ ਦੇਹਿ ਕਾਮੰ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਫਲ੍ਗੁਨਮ੍॥ 12-1-31 (80892) ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਾਤਰੰ ਧੀਮਾਨ੍ਵੇਪਮਾਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ। ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚਤੁਰੋ ਨ ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਸੁਤਾਨ੍॥ 12-1-32 (80893) ਪਞ੍ਚੈਵ ਹਿ ਸੁਤਾ ਦੇਵਿ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਵ ਧ੍ਰੁਵਾਃ। ਸਾਰ੍ਜੁਨਾ ਵਾ ਹਤੇ ਕਰ੍ਣੇ ਸਕਰ੍ਣਾ ਵਾ ਹਤੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੇ॥ 12-1-33 (80894) ਤੰ ਪੁਤ੍ਰਗ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਨੀ ਭੂਯੋ ਮਾਤਾ ਪੁਤ੍ਰਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਕੁਰ੍ਵੀਥਾ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ॥ 12-1-34 (80895) ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕਿਲ ਪ੍ਰੁʼਥਾ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯੋਪਯਯੌ ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍। ਸੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੇਨ ਹਤੋ ਵੀਰੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਭ੍ਰਾਤਾ ਸਹੋਦਰਃ॥ 12-1-35 (80896) ਨ ਚੈਵ ਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਃ ਪ੍ਰੁʼਥਾਯਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਾ ਮੁਨੇ। ਅਥ ਸ਼ੂਰੋ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਪਾਰ੍ਥੇਨਾਜੌ ਨਿਪਾਤਿਤਃ॥ 12-1-36 (80897) ਅਹੰ ਤ੍ਵਜ੍ਞਾਸਿਸ਼਼ੰ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਸ੍ਵਸੋਦਰ੍ਯੰ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ। ਪੂਰ੍ਵਜੰ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਕਰ੍ਣੰ ਪ੍ਰੁʼਥਾਯਾ ਵਚਨਾਤ੍ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-1-37 (80898) ਤੇਨ ਮੇ ਦੂਯਤੇ ਤੀਵ੍ਰੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਘਾਤਿਨਃ। ਕਰ੍ਣਾਰ੍ਜੁਨਸਹਾਯੋ(ਅ)ਹੰ ਜਯੇਯਮਪਿ ਵਾਸਵਮ੍॥ 12-1-38 (80899) ਸਭਾਯਾਂ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੈਰ੍ਦੁਰਾਤ੍ਮਭਿਃ। ਸਹਸੋਤ੍ਪਤਿਤਃ ਕ੍ਰੋਧਃ ਕਰ੍ਣੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ॥ 12-1-39 (80900) ਯਦਾ ਹ੍ਯਸ੍ਯ ਗਿਰੋ ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੋਮਿ ਕਟੁਕੋਦਯਾਃ। ਸਭਾਯਾਂ ਗਦਤੋ ਦ੍ਯੂਤੇ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਹਿਤੈਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-1-40 (80901) ਤਦਾ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ਮੇ ਰੋਸ਼਼ਃ ਪਾਦੌ ਤਸ੍ਯ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਹ। ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾ ਹਿ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੌ ਪਾਦੌ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯੇਤਿ ਮਤਿਰ੍ਮਮ॥ 12-1-41 (80902) ਸਾਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਹੇਤੁਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਾਯਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਚੈਵ ਹ। ਕਾਰਣੰ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮਿ ਕਥੰਚਿਦਪਿ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍॥ 12-1-42 (80903) ਕਥੰ ਨੁ ਤਸ੍ਯ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਚਕ੍ਰਮਗ੍ਰਸਤ੍। ਕਥੰ ਨੁ ਸ਼ਪ੍ਤੋ ਭ੍ਰਾਤਾ ਮੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਵਕ੍ਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਸਿ॥ 12-1-43 (80904) ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭਗਵੰਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਤਥਮ੍। ਭਵਾਨ੍ਹਿ ਸਰ੍ਵਵਿਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾਁਲ੍ਲੋਕੇ ਵੇਦ ਕ੍ਰੁʼਤਾਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ ॥ 12-1-44 (80905) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਥਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 1॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-1-1 ਕ੍ਰੁʼਤੋਦਕਾਸ੍ਤੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-1-2 ਤਤ੍ਰ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰੇ॥ 12-1-8 ਆਸ਼੍ਵਾਸਯਨ੍ਤਃ ਹੇਤੌ ਸ਼ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਰਤ੍ਯਯਃ। ਆਸ਼੍ਵਾਸਨਾਰ੍ਥੰ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸੰਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-1-16 ਵਧੂਃ ਕਨਿਸ਼਼੍ਠਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਾਰ੍ਯਾਤ੍ਵਾਤ੍ਸ੍ਨੁਸ਼਼ਾਭੂਤਾ। ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯੀ ਸੁਭਦ੍ਰਾ॥ 12-1-18 ਮਨ੍ਤ੍ਰਸੰਵਰਣੇਨ ਗੂਢੋਤ੍ਪੰਨਸ੍ਯਾਸ੍ਮਦ੍ਭਾਤੁਃ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯਾਪ੍ਰਕਾਸ਼ੇਨ॥ 12-1-20 ਅਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਪਰੋਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਾਸਹਿਸ਼਼੍ਣੁਃ। ਨਿਤ੍ਯਸੰਰਮ੍ਭੀ ਸਦਾ ਕ੍ਰੋਧਵਾਨ੍॥ 12-1-24 ਮਾਤ੍ਰੁʼਤਃ ਮਾਤ੍ਰੁʼਸੰਬਨ੍ਧੇਨ॥ 12-1-26 ਪਾਣ੍ਡਵਵਤ੍ ਤ੍ਵੰ ਚ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਭੇਤ੍ਯਵ੍ਰਵੀਦਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-1-27 ਕਾਮੋ(ਅ)ਭਿਲਸ਼਼ਿਤਮ੍॥ 12-1-32 ਵਧ੍ਯਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਬਹ੍ਯਾਨਿਤਿ ਥ. ਪਾਠਃo। ਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯਾਨ੍ਵਸ਼ਗਾਨ੍॥ 12-1-35 ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਕਰ੍ਣਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-1-43 ਚਕ੍ਰੰ ਰਥਚਕ੍ਰਮ੍॥ 12-1-44 ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਾਰ੍ਯਮ੍। ਅਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਾਰਣਮ੍॥

12-2-0 (80935) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-2-0x (6707) ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਤਦਾ ਨਾਰਦੋ ਵਦਤਾਂਵਰਃ। ਕਥਯਾਮਾਸ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾ ਸ਼ਪ੍ਤਃ ਸ ਸੂਤਜਃ॥ 12-2-1 (80936) ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 12-2-2x (6708) ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਥਾ ਵਦਸਿ ਭਾਰਤ। ਨ ਕਰ੍ਣਾਰ੍ਜੁਨਯੋਃ ਕਿੰਚਿਦਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯੰ ਭਵੇਦ੍ਰਣੇ॥ 12-2-2 (80937) ਗੁਹ੍ਯਮੇਤਤ੍ਤੁ ਦੇਵਾਨਾਂ ਕਥਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪ। ਤੰਨਿਬੋਧ ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਿਦੰ ਪੁਰਾ॥ 12-2-3 (80938) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਕਥੰ ਗਚ੍ਛੇਚ੍ਛਸ੍ਤ੍ਰਪੂਤਮਿਤਿ ਪ੍ਰਭੋ। ਸੰਘਰ੍ਸ਼਼ਜਨਨਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਨ੍ਯਾਗਰ੍ਭੋ ਵਿਸਰ੍ਜਿਤਃ॥ 12-2-4 (80939) ਸ ਬਾਲਸ੍ਤੇਜਸਾ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸੂਤਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵਮਾਗਤਃ। ਚਕਾਰਾਙ੍ਗਿਰਸਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੇ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦੰ ਗੁਰੌ ਤਵ॥ 12-2-5 (80940) ਸ ਬਲੰ ਭੀਮਸੇਨਸ੍ਯ ਫਲ੍ਗੁਨਸ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਲਾਘਵਮ੍। ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਚ ਤਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਯਮਯੋਰ੍ਵਿਨਯੰ ਤਥਾ॥ 12-2-6 (80941) ਸਖ੍ਯੰ ਚ ਵਾਸੁਦੇਵੇਨ ਬਾਲ੍ਯੇ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਃ। ਰਾਜਾਨਾਮਨੁਰਾਗੰ ਚ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨੋ ਵ੍ਯਦਹ੍ਯਤ॥ 12-2-7 (80942) ਸ ਸਖ੍ਯਮਗਮਦ੍ਬਾਲ੍ਯੇ ਰਾਜ੍ਞਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਚ। ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਭਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯਸੰਘ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਦੈਵਾਚ੍ਚਾਪਿ ਸ੍ਵਭਾਵਤਃ॥ 12-2-8 (80943) ਵਿਦ੍ਯਾਧਿਕਮਥਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦੇ ਧਨਞ੍ਜਯਮ੍। ਦ੍ਰੋਣੰ ਰਹਸ੍ਯੁਪਾਗਮ੍ਯ ਕਰ੍ਣੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-2-9 (80944) ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਵੇਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਸਰਹਸ੍ਯਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍। ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਸਮੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਭਵੇਯਮਿਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ॥ 12-2-10 (80945) ਸਮਃ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸ੍ਨੇਹਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਚ ਤਵ ਧ੍ਰੁਵਮ੍। ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾੰਨ ਮਾ ਬ੍ਰੂਯੁਰਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਾਃ॥ 12-2-11 (80946) ਦ੍ਰੋਣਸ੍ਤਥੋਕ੍ਤਃ ਕਰ੍ਣੇਨ ਸਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਃ ਫਲ੍ਗੁਨੰ ਪ੍ਰਤਿ। ਦੌਰਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਚੈਵ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਮੁਵਾਚ ਹ॥ 12-2-12 (80947) ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਿਦ੍ਯਾਦ੍ਯਥਾਵਚ੍ਚਰਿਤਵ੍ਰਤਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਵਾ ਤਪਸ੍ਵੀ ਯੋ ਨਾਨ੍ਯੋ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ਕਥੰਚਨ॥ 12-2-13 (80948) ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਙ੍ਗਿਰਸਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜ੍ਯ ਚ। ਜਗਾਮ ਸਹਸਾ ਰਾਜਨ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਪਰ੍ਵਤੰ ਪ੍ਰਤਿ॥ 12-2-14 (80949) ਸ ਤੁ ਰਾਮਮੁਪਾਗਮ੍ਯ ਸ਼ਿਰਸਾ(ਅ)ਭਿਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਚ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਾਰ੍ਗਵੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਗੌਰਵੇਣਾਭ੍ਯਵਨ੍ਦਤ॥ 12-2-15 (80950) ਰਾਮਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਗੋਤ੍ਰਾਦਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਉਸ਼਼੍ਯਤਾਂ ਸ੍ਵਾਗਤੰ ਚੇਤਿ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਂਸ਼੍ਚਾਭਵਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍॥ 12-2-16 (80951) ਤਤ੍ਰ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਵਸਤੋ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸੰਮਿਤੇ। ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੈਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੈਰ੍ਦੇਵੈਸ਼੍ਚਾਸੀਤ੍ਸਮਾਗਮਃ॥ 12-2-17 (80952) ਸ ਤਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਮਕਰੋਦ੍ਭ੍ਰੁʼਗੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਦ੍ਯਥਾਵਿਧਿ। ਪ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚਾਭਵਦਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਦੇਵਦਾਨਵਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍॥ 12-2-18 (80953) ਸ ਕਦਾਚਿਤ੍ਸਮੁਦ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਵਿਚਰੰਨਾਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਤਿਕੇ। ਏਕਃ ਖਙ੍ਗਧਨੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿਃ ਪਰਿਚਕ੍ਰਾਮ ਸੂਤਜਃ॥ 12-2-19 (80954) ਸੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਪ੍ਰਸਕ੍ਤਸ੍ਯ ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਃ। ਜਘਾਨਾਜ੍ਞਾਨਤਃ ਪਾਰ੍ਥ ਹੋਮਧੇਨੁਂ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ॥ 12-2-20 (80955) ਤਦਜ੍ਞਾਨਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਯ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍। ਕਰ੍ਣਃ ਪ੍ਰਸਾਦਯੰਸ਼੍ਚੈਨਮਿਦਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ॥ 12-2-21 (80956) ਅਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵੰ ਭਗਵਨ੍ਧੇਨੁਰੇਸ਼਼ਾ ਹਤਾ ਤਵ। ਮਯਾ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਮੇ ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵੇਤਿ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ॥ 12-2-22 (80957) ਤੰ ਸ ਵਿਪ੍ਰੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਵਾਚਾ ਨਿਰ੍ਭਰ੍ਤ੍ਸਯੰਨਿਵ। ਦੁਰਾਚਾਰ ਵਧਾਰ੍ਹਸ੍ਤ੍ਵੰ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਦੁਰ੍ਮਤੇ॥ 12-2-23 (80958) ਯੇਨ ਵਿਸ੍ਪਰ੍ਧਸੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਯਦਰ੍ਥੰ ਘਟਸੇ(ਅ)ਨਿਸ਼ਮ੍। ਯੁਧ੍ਯਤਸ੍ਤੇਨ ਤੇ ਪਾਪ ਭੂਮਿਸ਼੍ਚਕ੍ਰੰ ਗ੍ਰਸਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-2-24 (80959) ਤਤਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਮਹੀਗ੍ਰਸ੍ਤੇ ਮੂਰ੍ਧਾਨੰ ਤੇ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਤਃ। ਪਾਤਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਗਚ੍ਛ ਨਰਾਧਮ॥ 12-2-25 (80960) ਯਥੇਯੰ ਗੌਰ੍ਹਤਾ ਮੂਢ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਸ੍ਯ ਤ੍ਵਯਾ ਮਮ। ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਸ੍ਯੈਵ ਮੇ ਵਾਚਾ ਸ਼ਿਰਸ੍ਤੇ ਪਾਤਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-2-26 (80961) ਸ਼ਪ੍ਤਃ ਪ੍ਰਸਾਦਯਾਮਾਸ ਕਰ੍ਣਸ੍ਤੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਮ੍। ਗੋਭਿਰ੍ਧਨੈਸ਼੍ਚ ਰਤ੍ਨੈਸ਼੍ਚ ਸ ਚੈਨੰ ਪੁਨਰਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-2-27 (80962) ਨੇਦਮਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ(ਅ)ਪਿ ਕੇਵਲਮ੍। ਗਚ੍ਛ ਵਾ ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਵਾ ਯਦ੍ਵਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਯਤ੍ਤਤ੍ਸਮਾਚਰ॥ 12-2-28 (80963) ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨਾਥ ਕਰ੍ਣੋ ਦੈਨ੍ਯਾਦਧੋਮੁਖਃ। ਰਾਮਮਭ੍ਯਾਗਮਦ੍ਭੀਤਸ੍ਤਦੇਵ ਮਨਸਾ ਸ੍ਮਰਨ੍॥ ॥ 12-2-29 (80964) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਤੀਯੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 2॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-2-4 ਸੰਘਰ੍ਸ਼਼ਜਨਨੋ ਵੈਰਾਗ੍ਨ੍ਯੁਦ੍ਦੀਪਕਃ। ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਜਨਿਤਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦਿਤਿ ਟ.ਡ. ਪਾਠਃ। ਕਨ੍ਯਾਗਰ੍ਭੋ ਵਿਨਿਰ੍ਮਿਤ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਕਨ੍ਯਾਗਰ੍ਭੋ ਦੇਵੈਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਨਾਯ ਨਿਰ੍ਮਿਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-2-5 ਚਕਾਰਾ(ਅ)ਧੀਤਵਾਨ੍। ਅਙ੍ਗਿਰਸਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੇ ਦ੍ਰੋਣੇ॥ 12-2-8 ਦੈਵਾਦ੍ਦੇਵਾਨਾਂ ਸੰਕਲ੍ਪਾਤ੍॥ 12-2-10 ਰਹਸ੍ਯੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਨਵਿਧਿਰ੍ਨਿਵਰ੍ਤਨਮੁਪਸੰਹਾਰਸ੍ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਸਹਿਤੰ ਸਰਹਸ੍ਯਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍॥ 12-2-15 ਗੁਰੁਰੇਵ ਪਿਤੇਤ੍ਯਭਿਸੰਧਿਃ 12-2-19 ਸਮੁਦ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸਮੁਦ੍ਰਸਮੀਪੇ॥ 12-2-20 ਹੋਮਧੇਨੁਂ ਕਰ੍ਣਪਰ੍ਵੋਕ੍ਤਦਿਸ਼ਾ ਵਤ੍ਸਵਧ ਏਵਾਤ੍ਰ ਧੇਨੁਵਧੋ ਜ੍ਞੇਯਃ॥ 12-2-26 ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੇਨ ਤ੍ਵਯਾ ਮਮ। ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਸ੍ਯ ਤਥਾ(ਅ)ਰਾਤਿਰਿਤਿ ਝ. ਪਾਠ॥ 12-2-28 ਨੇਦੰ ਮਦ੍ਵਚਨੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ(ਅ)ਪਿ ਚਾਨ੍ਯਥਾ ਇਤਿ ਟ. ਪਾਠਃ॥

12-3-0 (80965) ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 12-3-0x (6709) ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯੇਣ ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਯੇਣ ਦਮੇਨ ਚ। ਤੁਤੋਸ਼਼ ਭ੍ਰੁʼਗੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੋ ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯਾ ਤਥਾ॥ 12-3-1 (80966) ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਮਹਾਤੇਜਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸਨਿਵਰ੍ਤਨਮ੍। ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਸੁਮਹਾਪ੍ਰਜ੍ਞਃ ਸ ਤਪਸ੍ਵੀ ਤਪਸ੍ਵਿਨੇ॥ 12-3-2 (80967) ਵਿਦਿਤਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤਤਃ ਕਰ੍ਣੋ ਰਮਮਾਣੋ(ਅ)(ਅ)ਸ਼੍ਰਮੇ ਭ੍ਰੁʼਗੋਃ। ਚਕਾਰ ਵੈ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦੇ ਯਤ੍ਨਮਦ੍ਭੁਤਵਿਕ੍ਰਮਃ॥ 12-3-3 (80968) ਤਤਃ ਕਦਾਚਿਦ੍ਰਾਮਸ੍ਤੁ ਚਰੰਨਾਸ਼੍ਰਮਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍। ਕਰ੍ਣੇਨ ਸਹਿਤੋ ਧੀਮਾਨੁਪਵਾਸੇਨ ਕਰ੍ਸ਼ਿਤਃ॥ 12-3-4 (80969) ਸੁਸ਼਼੍ਵਾਪ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਸ੍ਤੁ ਵਿਸ੍ਰਮ੍ਭੋਤ੍ਪੰਨਸੌਹ੍ਰੁʼਦਃ। ਤਸ੍ਯੋਤ੍ਸਙ੍ਗੇ ਸਮਾਧਾਯ ਸ਼ਿਰਃ ਕ੍ਲਾਨ੍ਤਮਨਾ ਗੁਰੁਃ॥ 12-3-5 (80970) ਅਥ ਕ੍ਰਿਮਿਃ ਸ਼੍ਲੇਸ਼਼੍ਮਮਯੋ ਮਾਂਸਸ਼ੋਣਿਤਭੋਜਨਃ। ਦਾਰੁਣੋ ਦਾਰੁਣਾਕਾਰਃ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯਾਭ੍ਯਾਸ਼ਮਾਗਤਃ॥ 12-3-6 (80971) ਸ ਤਸ੍ਯੋਰੁਮਥਾਸਾਦ੍ਯ ਬਿਭੇਦ ਰੁਧਿਰਾਸ਼ਨਃ। ਨ ਚੈਨਮਸ਼ਕਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤੁਂ ਵਕ੍ਤੁਂ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਗੁਰੋਰ੍ਭਯਾਤ੍॥ 12-3-7 (80972) ਸ ਦਸ਼੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਪਿ ਤਥਾ ਕ੍ਰੁʼਮਿਣਾ ਤੇਨ ਭਾਰਤ। ਗੁਰੋਃ ਪ੍ਰਬੋਧਨਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਤਮੁਪੈਕ੍ਸ਼਼ਤ ਸੂਰ੍ਯਜਃ॥ 12-3-8 (80973) ਕਰ੍ਣਸ੍ਤੁ ਵੇਦਨਾਂ ਧੈਰ੍ਯਾਦਸਹ੍ਯਾਂ ਵਿਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਤਾਮ੍। ਅਕਮ੍ਪਯੰਨਵ੍ਯਥਯਨ੍ਧਾਰਯਾਮਾਸ ਭਾਰ੍ਗਵਮ੍॥ 12-3-9 (80974) ਯਦਾ ਸ ਰੁਧਿਰੇਣਾਙ੍ਗੇ ਪਰਿਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਗੁਰੁਃ। ਤਦਾ(ਅ)ਬੁਧ੍ਯਤ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਸੰਰਬ੍ਧਸ਼੍ਚੈਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-3-10 (80975) ਅਹੋ(ਅ)ਸ੍ਮ੍ਯਸ਼ੁਚਿਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕਿਮਿਦੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤ੍ਵਯਾ। ਕਥਯਸ੍ਵ ਭਯੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯਾਥਾਤਥ੍ਯਮਿਦੰ ਮਮ॥ 12-3-11 (80976) ਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਣਸ੍ਤਦਾਚਸ਼਼੍ਟ ਕ੍ਰੁʼਮਿਣਾ ਪਰਿਭਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਦਦਰ੍ਸ਼ ਰਾਮਸ੍ਤੰ ਚਾਪਿ ਕ੍ਰੁʼਮਿੰ ਸੂਕਰਸੰਸ੍ਥਿਤਮ੍॥ 12-3-12 (80977) ਅਸ਼਼੍ਟਪਾਦੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸੂਚੀਭਿਃ ਪਰਿਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਰੋਮਭਿਃ ਸੰਨਿਰੁਦ੍ਧਾਙ੍ਗਮਲਰ੍ਕੰ ਨਾਮ ਨਾਮਤਃ॥ 12-3-13 (80978) ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਾਤ੍ਰੋ ਰਾਮੇਣ ਕਿਮਿਃ ਪ੍ਰਾਣਾਨਵਾਸ੍ਰੁʼਜਤ੍। ਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵਾਸ੍ਰੁʼਜਿ ਕ੍ਲਿੰਨਸ੍ਤਦਦ੍ਭੁਤਮਿਵਾਭਵਤ੍॥ 12-3-14 (80979) ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ੇ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਃ ਕਰਾਲਵਾਨ੍। ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ ਲੋਹਿਤਗ੍ਰੀਵਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਙ੍ਗੋ ਮੇਘਵਾਹਨਃ॥ 12-3-15 (80980) ਸ ਰਾਮੰ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਬਭਾਸ਼਼ੇ ਪੂਰ੍ਣਮਾਨਸਃ। ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇ ਭ੍ਰੁʼਗੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯੇ(ਅ)ਹੰ ਯਥਾਗਤਮ੍॥ 12-3-16 (80981) ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਨਰਕਾਦਸ੍ਮਾਦ੍ਭਵਤਾ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮ। ਭਦ੍ਰੰ ਚ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਸਿਦ੍ਧਿਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਿਯੰ ਮੇ ਭਵਤਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍ 12-3-17 (80982) ਤਮੁਵਾਚ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍। ਕਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕਸ੍ਮਾਚ੍ਚ ਨਰਕੰ ਪ੍ਰਤਿਪੰਨੋ ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਤਤ੍॥ 12-3-18 (80983) ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਹਮਾਸੰ ਪ੍ਰਾਗ੍ਦੰਸ਼ੋ ਨਾਮ ਮਹਾਸੁਰਃ। ਪੁਰਾ ਦੇਵਯੁਗੇ ਤਾਤ ਭ੍ਰੁʼਗੋਸ੍ਤੁ ਸਵਯਾ ਇਵ॥ 12-3-19 (80984) ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਭ੍ਰੁʼਗੋਃ ਸੁਦਯਿਤਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਮਪਹਰੰ ਬਲਾਤ੍। ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇਰਭਿਸ਼ਾਪੇਨ ਕ੍ਰਿਮਿਭੂਤੋ(ਅ)ਪਤੰ ਭੁਵਿ॥ 12-3-20 (80985) ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧਿ ਸ ਮਾਂ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ੍ਤਵ ਪੂਰ੍ਵਪਿਤਾਮਹਃ। ਮੂਤ੍ਰ ਸ਼੍ਲੇਸ਼਼੍ਮਾਸ਼ਨਃ ਪਾਯ ਨਿਰਯੰ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਸ੍ਯਸੇ॥ 12-3-21 (80986) ਸ਼ਾਪਸ੍ਯਾਨ੍ਤੋ ਭਵੇਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਿਤ੍ਯੇਵੰ ਤਮਥਾਬ੍ਰਵਮ੍। ਭਵਿਤਾ ਭਾਰ੍ਗਵਾਦ੍ਰਾਮਾਦਿੰਤਿ ਮਾਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭ੍ਰੁʼਗੁਃ॥ 12-3-22 (80987) ਸੋ(ਅ)ਹਮੇਨਾਂ ਗਤਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਯਥਾ ਨਕੁਸ਼ਲਸ੍ਤਥਾ। ਤ੍ਵਯਾ ਸਾਧੋ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਪਾਪਯੋਨਿਤਃ॥ 12-3-23 (80988) ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯਯੌ ਰਾਮੰ ਮਹਾਸੁਰਃ। ਰਾਮਃ ਕਰ੍ਣੰ ਤੁ ਸਕ੍ਰੋਧਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-3-24 (80989) ਅਤਿਦੁਃਖਮਿਦੰ ਮੂਢ ਨ ਜਾਤੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸਹੇਤ੍। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯੇਵ ਤੇ ਧੈਰ੍ਯੰ ਕਾਮਯਾ ਸਤ੍ਯਮੁਚ੍ਯਤਾਮ੍॥ 12-3-25 (80990) ਤਮੁਵਾਚ ਤਤਃ ਕਰ੍ਣਃ ਸ਼ਾਪਾਦ੍ਭੀਤਃ ਪ੍ਰਸਾਦਯਨ੍। ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਨ੍ਤਰੇ ਜਾਤੰ ਸੂਤੰ ਮਾਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ਭਾਰ੍ਗਵ॥ 12-3-26 (80991) ਰਾਧੇਯਃ ਕਰ੍ਣ ਇਤਿ ਮਾਂ ਪ੍ਰਵਦਨ੍ਤਿ ਜਨਾ ਭੁਵਿ। ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਕੁਰੁ ਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਸ੍ਤ੍ਰਲੁਬ੍ਧਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਗਵ॥ 12-3-27 (80992) ਪਿਤਾ ਗੁਰੁਰ੍ਨ ਸੰਦੇਹੋ ਵੇਦਵਿਦ੍ਯਾਪ੍ਰਦਃ ਪ੍ਰਭੁਃ। ਅਤੋ ਭਾਰ੍ਗਵ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਮਯਾ ਗੋਤ੍ਰੰ ਤਵਾਨ੍ਤਿਕੇ॥ 12-3-28 (80993) ਤਮੁਵਾਚ ਭ੍ਰੁʼਗੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸਰੋਪਃ ਪ੍ਰਦਹੰਨਿਵ। ਭੂਮੌ ਨਿਪਤਿਤੰ ਦੀਨੰ ਵੇਪਮਾਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਮ੍॥ 12-3-29 (80994) ਯਸ੍ਮਾਨ੍ਮਿਥ੍ਯਾਵਿਚੀਰ੍ਣੋ(ਅ)ਹਮਸ੍ਤ੍ਰਲੋਭਾਦਿਹ ਤ੍ਵਯਾ। ਤਸ੍ਮਾਦੇਤੰਨ ਤੇ ਮੂਢ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ੍ਯਤਿ॥ 12-3-30 (80995) ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਵਧਕਾਲਾਤ੍ਤੇ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਨ ਸਮੀਯੁਪਃ। ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਨ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਚਿਰੰ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤ੍ਕਦਾਚਨ॥ 12-3-31 (80996) ਗਚ੍ਛੇਦਾਨੀਂ ਨ ਤੇ ਸ੍ਥਾਨਮਨ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯੇਹ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਨ ਤ੍ਵਯਾ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਭਵਿਤਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਭੁਵਿ॥ 12-3-32 (80997) ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਰਾਮੇਣ ਨ੍ਯਾਯੇਨੋਪਜਗਾਮਹ। ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮੁਪਾਗਮ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਚਾਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ ॥ 12-3-33 (80998) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 3॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-3-1 ਦਭੇਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜਯੇਨ॥ 12-3-5 ਵਿਸ੍ਰਮ੍ਭੋ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ॥ 12-3-6 ਸ਼੍ਲੇਸ਼਼੍ਮਮੇਦੋਮਾਂਸੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-3-7 ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤੁਂ ਦੂਰੀਕਰ੍ਤੁਮ੍। ਭਯਾੰਨਿਦ੍ਰਾਭਙ੍ਗਭਯਾਤ੍॥ 12-3-8 ਪ੍ਰਬੋਧਨਾਸ਼ਙ੍ਕੀਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। 12-3-12 ਸੂਕਰਸ੍ਯੇਵ ਸੰਸ੍ਥਿਤੰ ਸੰਸ੍ਥਾਨੰ ਪਸ੍ਯ ਤਮ੍। ਸੂਕਰਸੰਨਿਭਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-3-13 ਸੂਚੀਭਿਰਿਵ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈ ਰੋਮਭਿਃ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਸੰਨਿਰੁਦ੍ਧਾਙ੍ਗੰ ਤ੍ਰਾਸੇਨ ਸੰਕੁਚਿਤਾਙ੍ਗੰ ਨਾਮ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਮ੍। ਨਾਮਤੋ ਨਾਮ੍ਰਾ॥ 12-3-14 ਅਸ੍ਰੁʼਜਿ ਸ਼ੋਣਿਤੇ॥ 12-3-19 ਯਾਸ੍ਕੋ ਨਾਮੇਤਿ ਡ. ਪਾਠਃ। ਪ੍ਰਸ੍ਤੋ ਨਾਮੇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ। ਦੇਵਯੁਗੇ ਸਤ੍ਯਯੁਗੇ॥ 12-3-23 ਨਕੁਸ਼ਲਃ ਅਭਦ੍ਰਃ॥ 12-3-25 ਕਾਮਯਾ ਸ੍ਵਰਸੇਨ। ਕਾਮਯੇ ਸਤ੍ਯਮੁਚ੍ਯਤਾਮਿਤਿ ਟ.ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-3-26 ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਯੋਰਨ੍ਤਰੇ ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਜਾਤਮ੍॥ 12-3-29 ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵੇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-3-30 ਤਸ੍ਮਾਦਿਤਿ। ਹੇਮੂਢ ਤੇ ਤਵ ਵਧਕਾਲਾਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ੍ਯਤੀਤਿ ਨ ਕਿੰਤੁ ਵਧਕਾਲਏਵ ਨ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ੍ਯਤਿ। ਕਾਲਾਨ੍ਤਰੇ ਤੁ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ੍ਯਤ੍ਯੇਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥ ਇਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-3-31 ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਾਦੌ ਸ਼ੂਰੇ ਤੇ ਪੁਰਤਃ ਸ੍ਥਿਤੇ ਸਮੀਯੁਸ਼਼ਃ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ। ਸਮਿਤ੍ਯਾਜਿਸਮਿਦ੍ਯੁਧ ਇਤਿ ਸੰਪੂਰ੍ਵਸ੍ਯ ਇਣੋ ਯੁਦ੍ਧਾਰ੍ਥਤ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍। ਚਿਰੰ ਮਰਣਾਵਧਿ ਨ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰਮ੍॥ 12-3-33 ਨ੍ਯਾਯੇਨਾਭਿਵਨ੍ਦਨਾਦਿਪੂਰ੍ਵਕੰ ਉਪਜਗਾਮ। ਇਸ਼਼੍ਟੰ ਦੇਸ਼ਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥

12-4-0 (80999) ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 12-4-0x (6710) ਕਰ੍ਣਸ੍ਤੁ ਸਮਵਾਪ੍ਯੈਵਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਭਾਰ੍ਗਵਨਨ੍ਦਨਾਤ੍। ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨ ਸਹਿਤੋ ਮੁਮੁਦੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-4-1 (81000) ਤਤਃ ਕਦਾਚਿਦਾਜਾਤਃ ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰੇ। ਕਲਿਙ੍ਗਵਿਸ਼਼ਯੇ ਰਾਜਨ੍ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਾਙ੍ਗਦਸ੍ਯ ਚ॥ 12-4-2 (81001) ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਰਾਜਪੁਰੰ ਨਾਮ ਨਗਰੰ ਤਤ੍ਰ ਭਾਰਤ। ਰਾਜਾਨਃ ਸ਼ਤਸ਼ਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕਨ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਸਮੁਪਾਗਮਨ੍॥ 12-4-3 (81002) ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸਮੇਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍। ਰਥੇਨ ਕਾਞ੍ਚਨਾਙ੍ਗੇਨ ਕਰ੍ਣੇਨ ਸਹਿਤੋ ਯਯੌ॥ 12-4-4 (81003) ਤਤਃ ਸ੍ਵਯੰਵਰੇ ਤਸ੍ਮਿੰਨਾਨਾਦੇਸ਼੍ਯਾ ਮਹਾਰਥਾਃ। ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਤਯਃ ਕਨ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮ॥ 12-4-5 (81004) ਸ਼ਿਸ਼ੁਪਾਲੋ ਜਰਾਸਨ੍ਧੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਕੋ ਵਕ੍ਰ ਏਵ ਚ। ਕਪੋਤਰੋਮਾ ਨੀਲਸ਼੍ਚ ਰੁਕ੍ਮੀ ਚ ਦ੍ਰੁʼਢਵਿਕ੍ਰਮਃ॥ 12-4-6 (81005) ਸ੍ਰੁʼਗਾਲਸ਼੍ਚ ਮਹਾਰਾਜਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਰਾਜ੍ਯਾਧਿਪਤਿਸ਼੍ਚ ਯਃ। ਵਿਸ਼ੋਕਃ ਸ਼ਤਧਨ੍ਵਾ ਚ ਭੋਜੋ ਵੀਰਸ਼੍ਚ ਨਾਮਤਃ॥ 12-4-7 (81006) ਏਤੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਬਹਵੋ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਦਿਸ਼ਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ। ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਸ਼੍ਚਾਰ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾਨਃ ਪ੍ਰਾਚ੍ਯੋਦੀਚ੍ਯਾਸ੍ਤਥੈਵ ਚ॥ 12-4-8 (81007) ਕਾਞ੍ਚਨਾਙ੍ਗਦਿਨਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਜਾਮ੍ਬੂਨਦਪ੍ਰਭਾਃ। ਸਰ੍ਵੇ ਭਾਸ੍ਵਰਦੇਹਾਸ਼੍ਚ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾ ਇਵ ਬਲੋਤ੍ਕਟਾਃ॥ 12-4-9 (81008) ਤਤਃ ਸਮੁਪਵਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਸੁ ਭਾਰਤ। ਵਿਵੇਸ਼ ਰਙ੍ਗੰ ਸਾ ਕਨ੍ਯਾ ਧਾਤ੍ਰੀਵਰ੍ਸ਼਼ਵਰਾਨ੍ਵਿਤਾ॥ 12-4-10 (81009) ਤਤਃ ਸੰਸ਼੍ਰਾਵ੍ਯਮਾਣੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਨਾਮਸੁ ਭਾਰਤ। ਅਤ੍ਯਕ੍ਰਾਮਦ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸਾ ਕਨ੍ਯਾ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨੀ॥ 12-4-11 (81010) ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤੁ ਕੌਰਵ੍ਯੋ ਨਾਮਰ੍ਸ਼਼ਯਤ ਲਙ੍ਘਨਮ੍। ਪ੍ਰਤ੍ਯਪੇਧਚ੍ਚ ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਮਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਨਰਾਧਿਪਾਨ੍॥ 12-4-12 (81011) ਸ ਵੀਰ੍ਯਮਦਮਤ੍ਤਤ੍ਵਾਦ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਦ੍ਰੋਣਾਵੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਃ। ਰਥਮਾਰੋਪ੍ਯ ਤਾਂ ਕਨ੍ਯਾਮਾਜੁਹਾਵ ਨਰਾਧਿਪਾਨ੍॥ 12-4-13 (81012) ਤਮਨ੍ਵਗਾਦ੍ਰਥੀ ਖਙ੍ਗੀ ਬਦ੍ਧਗੋਧਾਙ੍ਗੁਲਿਤ੍ਰਵਾਨ੍। ਕਰ੍ਣਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-4-14 (81013) ਤਤੋ ਵਿਮਰ੍ਦਃ ਸੁਮਹਾਨ੍ਰਾਜ੍ਞਾਮਾਸੀਦ੍ਯੁਯੁਤ੍ਸਤਾਮ੍। ਸੰਨਹ੍ਯਤਾਂ ਤਨੁਤ੍ਰਾਣਿ ਰਥਾਨ੍ਯੋਜਯਤਾਮਪਿ। 12-4-15 (81014) ਤੇ(ਅ)ਭ੍ਯਧਾਵਨ੍ਤ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਃ ਕਰ੍ਣਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਵੁਭੌ। ਸ਼ਰਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੋ ਮੇਘਾਃ ਪਰ੍ਵਤਯੋਰਿਵ॥ 12-4-16 (81015) ਕਰ੍ਣਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਮਾਪਤਤਾਮੇਕੈਕੇਨ ਸ਼ਰੇਣ ਹ। ਧਨੂਂਸ਼਼ਿ ਚ ਸ਼ਰਵ੍ਰਾਤਾਨ੍ਪਾਤਯਾਮਾਸ ਭੂਤਲੇ॥ 12-4-17 (81016) ਤਤੋ ਵਿਧਨੁਸ਼਼ਃ ਕਾਂਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਾਂਸ਼੍ਚਿਦੁਦ੍ਯਤਕਾਰ੍ਮੁਕਾਨ੍। ਕਾਂਸ਼੍ਚਿਦੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜਤੋ ਬਾਣਾਨ੍ਰਥਸ਼ਕ੍ਤਿਗਦਾਸ੍ਤਥਾ॥ 12-4-18 (81017) ਲਾਘਵਾਵ੍ਦ੍ਯਾਕੁਲੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਕਰ੍ਣਃ ਪ੍ਰਹਰਤਾਂ ਵਰਃ। ਹਤਸੂਤਾਂਸ਼੍ਚ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ਸ ਵਿਜਿਗ੍ਯੇ ਨਰਾਧਿਪਾਨ੍॥ 12-4-19 (81018) ਤੇ ਸ੍ਵਯੰ ਵਾਹਯਨ੍ਤੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਾਨ੍ਯਾਹਿ ਯਾਹੀਤਿ ਵਾਦਿਨਃ। ਵ੍ਯਪੇਯੁਸ੍ਤੇ ਰਣੰ ਹਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾਨੋ ਭਗ੍ਨਮਾਨਸਾਃ॥ 12-4-20 (81019) ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤੁ ਕਰ੍ਣੇਨ ਪਾਲ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਭ੍ਯਯਾਤ੍ਤਦਾ। ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਕਨ੍ਯਾਮੁਪਾਦਾਯ ਨਗਰੰ ਨਾਗਸਾਹ੍ਵਯਮ੍॥ ॥ 12-4-21 (81020) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਥੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 4॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-4-2 ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਦੇਸ਼ੇ॥ 12-4-6 ਭੀਸ਼਼੍ਮਕੋ ਬਕ ਏਵ ਚੇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-4-7 ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਾਧਿਪਤਿਸ਼੍ਚ ਯ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਪਾਠਃ। ਤ੍ਰੈਰਾਜ੍ਯੇਤਿ ਥ. ਪਾਠ॥ 12-4-10 ਵਰ੍ਸ਼਼ਵਰਃ ਸ਼਼ਣ੍ਢਃ॥ 12-4-17 ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਸਸ਼ਰਾਂਸ਼੍ਚਾਪਾਨਿਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-4-20 ਵ੍ਯਪੇਯੁਃ ਵ੍ਯਪਗਤਾਃ॥

12-5-0 (81021) ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 12-5-0x (6711) ਆਦਿਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਬਲੰ ਕਰ੍ਣੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਸ ਮਾਗਧਃ। ਆਹ੍ਵਯਦ੍ਦ੍ਵੈਰਥੇਨਾਜੌ ਜਰਾਸਨ੍ਧੋ ਮਹੀਪਤਿਃ॥ 12-5-1 (81022) ਤਯੋਃ ਸਮਭਵਦ੍ਯੁਦ੍ਧੰ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦੁਸ਼਼ੋਰ੍ਦ੍ਵਯੋਃ। ਯੁਧਿ ਨਾਨਾਪ੍ਰਹਰਣੈਰਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਭਿਵਰ੍ਸ਼਼ਤੋਃ॥ 12-5-2 (81023) ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਬਾਣੌ ਵਿਧਨੁਸ਼਼ੌ ਭਗ੍ਨਖਙ੍ਗੌ ਮਹੀਂ ਗਤੌ। ਬਾਹੁਭਿਃ ਸਮਸਜ੍ਜੇਤਾਮੁਭਾਵਤਿਬਲਾਨ੍ਵਿਤੌ॥ 12-5-3 (81024) [ਬਾਹੁਕਣ੍ਟਕਯੁਦ੍ਧੇਨ ਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਣੋ(ਅ)ਥ ਯੁਧ੍ਯਤਃ।] ਵਿਭੇਦੰ ਸੰਧਿੰ ਦੇਹਸ੍ਯ ਜਰਯਾ ਸ਼੍ਲੇਸ਼਼ਿਤਸ੍ਯ ਹਿ॥ 12-5-4 (81025) ਸ ਵਿਕਾਰੰ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰਾਤ੍ਮਨਃ। ਪ੍ਰੀਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕਰ੍ਣੰ ਵੈਰਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਦੂਰਤਃ॥ 12-5-5 (81026) ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਦਦੌ ਸ ਕਰ੍ਣਾਯ ਮਾਲਿਨੀਂ ਨਗਰੀਮਨੁ। ਅਙ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਨਰਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸ ਰਾਜਾ(ਅ)(ਅ)ਸੀਤ੍ਸਪਤ੍ਨਜਿਤ੍॥ 12-5-6 (81027) ਪਾਲਯਾਮਾਸ ਵਰ੍ਣਾਂਸ੍ਤੁ ਕਰ੍ਣਃ ਪਰਬਲਾਰ੍ਦਨਃ। ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਯਾਨੁਮਤੇ ਤਵਾਪਿ ਵਿਦਿਤੰ ਤਥਾ॥ 12-5-7 (81028) ਏਵੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਤਾਪੇਨ ਪ੍ਰਥਿਤਃ ਸੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੌ। ਤ੍ਵਦ੍ਧਿਤਾਰ੍ਥੰ ਸੁਰੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਵਰ੍ਮਕੁਣ੍ਡਲੇ॥ 12-5-8 (81029) ਸ ਦਿਵ੍ਯੇ ਸਹਜੇ ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਕੁਣ੍ਡਲੇ ਪਰਮਾਰ੍ਚਿਤੇ। ਸਹਜੰ ਕਵਚੰ ਚਾਪਿ ਮੋਹਿਤੋ ਦੇਵਮਾਯਯਾ॥ 12-5-9 (81030) ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਕੁਣ੍ਡਲਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਸਹਜੇਨ ਚ ਵਰ੍ਮਣਾ। ਨਿਹਤੋ ਵਿਜਯੇਨਾਜੌ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਪਸ਼੍ਯਤਃ॥ 12-5-10 (81031) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯਾਪਿ ਸ਼ਾਪੇਨ ਰਾਮਸ੍ਯ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਵਰਦਾਨੇਨ ਮਾਯਯਾ ਚ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੋਃ॥ 12-5-11 (81032) ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਵਮਾਨਾਤ੍ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਯਾਂ ਰਥਾਨਾਮਰ੍ਧਕੀਰ੍ਤਨਾਤ੍। ਸ਼ਲ੍ਯਤੇਜੋਵਧਾਚ੍ਚਾਪਿ ਵਾਸੁਦੇਵਨਯੇਨ ਚ। 12-5-12 (81033) ਰੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਯਮਸ੍ਯ ਵਰੁਣਸ੍ਯ ਚ। ਕੁਬੇਰਦ੍ਰੋਣਯੋਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਪਸ੍ਯ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-5-13 (81034) ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਯਾਦਾਯ ਯੁਧਿ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਨਾ। ਹਤੋ ਵੈਕਰ੍ਤਨਃ ਕਰ੍ਣੋ ਦਿਵਾਕਰਸਮਦ੍ਯੁਤਿਃ॥ 12-5-14 (81035) ਏਵੰ ਸ਼ਪ੍ਤਸ੍ਤਵ ਭ੍ਰਾਤਾ ਬਹੁਭਿਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਞ੍ਚਿਤਃ। ਨ ਸ਼ੋਚ੍ਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਯੁਦ੍ਧੇ ਹਿ ਨਿਧਨੰ ਗਤਃ॥ ॥ 12-5-15 (81036) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 5॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-5-4 ਬਾਹੁਕਣ੍ਟਕਯੁਦ੍ਧੇਨ ਬਾਹੁਕਣ੍ਟਕੰ ਕੇਤਕਪਤ੍ਰੰ ਤਦ੍ਵਦ੍ਯਤ੍ਰ ਬਲਿਨਾ ਦੁਰ੍ਬਲਸ੍ਯ ਸ਼ਰੀਰੰ ਪਾਟ੍ਯਤੇ ਤਦ੍ਵਾਹੁਕਣ੍ਟਕੰ ਨਾਮ ਯੁਦ੍ਧਮ੍॥ 12-5-5 ਵਿਕਾਰੰ ਪਾਟਨਰੂਪਮ੍॥ 12-5-7 ਪਾਲਯਾਮਾਸ ਚਮ੍ਪਾਂ ਚੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥

12-6-0 (81037) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-6-0x (6712) ਏਤਾਵਦੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਵਿਰਰਾਮ ਸ ਨਾਰਦਃ। ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤੁ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਦਧ੍ਯੌ ਸ਼ੋਕਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ॥ 12-6-1 (81038) ਤੰ ਦੀਨਮਨਸੰ ਵੀਰਮਧੋਵਦਨਮਾਤੁਰਮ੍। ਨਿਃਸ਼੍ਵਸਨ੍ਤੰ ਯਥਾ ਨਾਗੰ ਪਰ੍ਯਸ਼੍ਰੁਨਯਨੰ ਤਥਾ॥ 12-6-2 (81039) ਕੁਨ੍ਤੀ ਸ਼ੋਕਪਰੀਤਾਙ੍ਗੀ ਦੁਃਖੋਪਹਤਚੇਤਨਾ। ਅਬ੍ਰਵੀਨ੍ਮਧੁਰਾਭਾਸ਼਼ਾ ਕਾਲੇ ਵਚਨਮਰ੍ਥਵਤ੍॥ 12-6-3 (81040) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਨੈਨੰ ਸ਼ੋਚਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ। ਜਹਿ ਸ਼ੋਕੰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਚੇਦੰ ਵਚੋ ਮਮ॥ 12-6-4 (81041) ਯਾਚਿਤਃ ਸ ਮਯਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਭ੍ਰਾਤਾ ਜ੍ਞਾਪਯਿਤੁਂ ਤਵ। ਭਾਸ੍ਕਰੇਣ ਚ ਦੇਵੇਨ ਪਿਤ੍ਰਾ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ॥ 12-6-5 (81042) ਯਦ੍ਵਾਚ੍ਯੰ ਹਿਤਕਾਮੇਨ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਤਾ। ਤਥਾ ਦਿਵਾਕਰੇਣੋਕ੍ਤਃ ਸ੍ਵਪ੍ਨਾਨ੍ਤੇ ਮਮ ਚਾਗ੍ਰਤਃ॥ 12-6-6 (81043) ਨ ਚੈਨਮਸ਼ਕਦ੍ਭਾਨੁਰਹੰ ਵਾ ਸ੍ਨੇਹਕਾਰਣੈਃ। ਪੁਰਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਨੁਨੇਤੁਂ ਵਾ ਨੇਤੁਂ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯੇਕਤਾਂ ਤ੍ਵਯਾ॥ 12-6-7 (81044) ਤਤਃ ਕਾਲਪਰੀਤਃ ਸ ਵੈਰਸ੍ਯੋਦ੍ਧਰਣੇ ਰਤਃ। ਪ੍ਰਤੀਪਕਾਰੀ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਕਮਿਤਿ ਚੋਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਮਯਾ॥ 12-6-8 (81045) ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਤੁ ਮਾਤ੍ਰਾ ਬਾਸ਼਼੍ਪਾਕੁਲੇਕ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਉਵਾਚ ਵਾਕ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ੋਕਵ੍ਯਾਕੁਲਲੋਚਨਃ॥ 12-6-9 (81046) ਭਵਤ੍ਯਾ ਗੂਢਮਨ੍ਤ੍ਰਤ੍ਵਾਦ੍ਵਞ੍ਚਿਤਾਃ ਸ੍ਮ ਤਦਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍॥ 12-6-10 (81047) ਸ਼ਸ਼ਾਪ ਚ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਯੋਸ਼਼ਿਤਃ। ਨ ਗੁਹ੍ਯੰ ਧਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੀਤ੍ਯੇਵੰ ਦੁਃਖਸਮਨ੍ਵਿਤਃ॥ 12-6-11 (81048) ਸ ਰਾਜਾ ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸੰਬਨ੍ਧਿਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਤਦਾ। ਸ੍ਮਰੰਨੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨਹ੍ਰੁʼਦਯੋ ਬਭੂਵੋਦ੍ਵਿਗ੍ਨਚੇਤਨਃ॥ 12-6-12 (81049) ਤਤਃ ਸ਼ੋਕਪਰੀਤਾਤ੍ਮਾ ਸਧੂਮ ਇਵ ਪਾਵਕਃ। ਨਿਰ੍ਵੇਦਮਗਮਦ੍ਧੀਮਾਨ੍ਰਾਜ੍ਯੇ ਸੰਤਾਪਪੀਡਿਤਃ॥ ॥ 12-6-13 (81050) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 6॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-6-1 ਦਧ੍ਯੌ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਵਧਜੰ ਦੋਸ਼਼ੰ ਚਿਨ੍ਤਿਤਵਾਨ੍॥ 12-6-5 ਯਾਤਿਤਃ ਸ ਮਯਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰ੍ਯਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਯਾਤਿਤਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਸ੍ਤਵਤੁਭ੍ਯੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰ੍ਯੰ ਭ੍ਰਾਤੁਃ ਕਰ੍ਮ ਕਨਿਸ਼਼੍ਠਾਨਾਂ ਪਰਿਪਾਲਨੰ ਜ੍ਞਃਪਯਿਤੁਂ ਤ੍ਵਯਾ ਸੌਭ੍ਰਾਤ੍ਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਿਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯਮਿਤ੍ਯਭ੍ਯਰ੍ਥਿਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-6-7 ਪ੍ਰਤ੍ਯਨੁਨੇਤੁਂ ਸ਼ਯਯਿਤੁਮ੍॥ 12-6-8 ਕਾਲਪਰੀਤੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਗ੍ਰਸ੍ਤਃ। ਉਦ੍ਧਰਣੇ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼਼ਨਾਸ਼ੇਨੋਨ੍ਮੂਲਨੇ॥ 12-6-12 ਕਰ੍ਮਣਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠ੍ਯੌ॥ 12-6-13 ਨਿਰ੍ਵੇਦੰ ਰਾਜ੍ਯਾਦੌ ਵੈਰਾਗ੍ਯਮ੍॥

12-7-0 (81051) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-7-0x (6713) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ੋਕਵ੍ਯਾਕੁਲਚੇਤਨਃ। ਸ਼ੁਸ਼ੋਚ ਦੁਃਖਸੰਤਪ੍ਤਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਣੰ ਮਹਾਰਥਮ੍॥ 12-7-1 (81052) ਆਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਦੁਃਖਸ਼ੋਕਾਭ੍ਯਾਂ ਨਿਃਸ਼੍ਵਸੰਸ਼੍ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ। ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਰ੍ਜੁਨਮੁਵਾਚੇਦੰ ਵਚਨੰ ਸ਼ੋਕਕਰ੍ਸ਼ਿਤਃ॥ 12-7-2 (81053) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-7-3x (6714) ਯਦ੍ਭੈਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਚਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ੍ਯਨ੍ਧਕਪੁਰੇ ਵਯਮ੍। ਜ੍ਞਾਤੀੰਨਿਸ਼਼੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨੇਮਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮ ਦੁਰ੍ਗਤਿਮ੍॥ 12-7-3 (81054) ਅਮਿਤ੍ਰਾ ਨਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਰ੍ਥਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਰ੍ਥਾਃ ਕੁਰਵਃ ਕਿਲ। ਆਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ ਹਤ੍ਵਾ ਕਿੰ ਧਰ੍ਮਫਲਮਾਪ੍ਨੁਮਃ॥ 12-7-4 (81055) ਧਿਗਸ੍ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਮਾਚਾਰੰ ਧਿਗਸ੍ਤੁ ਬਲਮੌਰਸਮ੍। ਧਿਗਸ੍ਤੁ ਚਾਰ੍ਥੰ ਯੇਨੇਮਾਮਾਪਦੰ ਗਮਿਤਾ ਵਯਮ੍॥ 12-7-5 (81056) ਸਾਧੁ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਦਮਃ ਸ਼ੌਚਮਵਿਰੋਧੋ ਵਿਮਤ੍ਸਰਃ। ਅਹਿੰਸਾ ਸਤ੍ਯਵਚਨੰ ਨਿਤ੍ਯਾਨਿ ਵਨਚਾਰਿਣਾਮ੍॥ 12-7-6 (81057) ਵਯੰ ਤੁ ਲੋਭਾਨ੍ਮੋਹਾਚ੍ਚ ਦਮ੍ਭੰ ਮਾਨੰ ਚ ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾਃ। ਇਮਾਮਵਸ੍ਥਾਂ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਰਾਜ੍ਯਕ੍ਲੇਸ਼ਬੁਭੁਕ੍ਸ਼਼ਯਾ॥ 12-7-7 (81058) ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯਾਪਿ ਰਾਜ੍ਯੇਨ ਨਾਸ੍ਮਾਨ੍ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪ੍ਰਹਰ੍ਸ਼਼ਯੇਤ੍। ਬਾਨ੍ਧਵਾੰਨਿਹਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮਾਮਿਸ਼਼ੈਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-7-8 (81059) ਤੇ ਵਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਹੇਤੋਰਵਧ੍ਯਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤਲੇ। ਸੰਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਜੀਵਾਮੋ ਹੀਨਾਰ੍ਥਾ ਹਤਬਾਨ੍ਧਵਾਃ॥ 12-7-9 (81060) ਆਮਿਸ਼਼ੇ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਯਮਾਨਾਨਾਮਸ਼ੁਭੰ ਵੈ ਸ਼ੁਨਾਮਿਵ। ਆਮਿਸ਼਼ੰ ਚੈਵ ਨੋ ਨਸ਼਼੍ਟਮਾਮਿਸ਼਼ਸ੍ਯ ਚ ਭੋਜਿਨਾਮ੍॥ 12-7-10 (81061) ਨ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਸਕਲਯਾ ਨ ਸੁਵਰ੍ਣਸ੍ਯ ਰਾਸ਼ਿਭਿਃ। ਨ ਗਜਾਸ਼੍ਵੇਨ ਸਰ੍ਵੇਣ ਤੇ ਤ੍ਯਾਜ੍ਯਾ ਯ ਇਮੇ ਹਤਾਃ॥ 12-7-11 (81062) ਕਾਮਮਨ੍ਯੁਪਰੀਤਾਸ੍ਤੇ ਕ੍ਰੋਧਾਮਰ੍ਸ਼਼ਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ। ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਯਾਨੰ ਸਮਾਰੁਹ੍ਯ ਗਤਾ ਵੈਵਸ੍ਵਤਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍॥ 12-7-12 (81063) ਬਹੁਕਲ੍ਯਾਣਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤ ਈਹਨ੍ਤੇ ਪਿਤਰਃ ਸੁਤਾਨ੍। ਤਪਸਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਵਨ੍ਦਨੇਨ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਯਾ॥ 12-7-13 (81064) ਉਪਵਾਸੈਸ੍ਤਥੇਜ੍ਯਾਭਿਰ੍ਵ੍ਰਤਕੌਤੁਕਮਙ੍ਗਲੈਃ। ਲਭਨ੍ਤੇ ਮਾਤਰੋ ਗਰ੍ਭਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਮਾਸਾਨ੍ਦਸ਼ ਬਿਭ੍ਰਤਿ॥ 12-7-14 (81065) ਯਦਿ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰਜਾਯਨ੍ਤੇ ਜਾਤਾ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਵਾ ਯਦਿ। ਸੰਭਾਘਿਤਾ ਜਾਤਬਲਾ ਵਿਦਧ੍ਯੁਰ੍ਯਦਿ ਨਃ ਸੁਖਮ੍। ਇਹ ਚਾਮੁਤ੍ਰ ਚੈਵੇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਃ ਫਲਹੇਤਵਃ॥ 12-7-15 (81066) ਤਾਸਾਮਯੰ ਸਮੁਦ੍ਯੋਗੋ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਕੇਵਲੋ(ਅ)ਫਲਃ। ਯਦਾਸਾਂ ਨਿਹਤਾਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਯੁਵਾਨੋ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੁਣ੍ਡਲਾਃ॥ 12-7-16 (81067) ਅਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍ਭੋਗਾਨ੍ਰੁʼਣਾਨ੍ਯਨਪਹਾਯ ਚ। ਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯੋ ਦੇਵਤਾਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਗਤਾ ਵੈਯਸ੍ਵਤਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍॥ 12-7-17 (81068) ਯਦੈਸ਼਼ਾਮਮ੍ਬ ਪਿਤਰੌ ਜਾਤਕਰ੍ਮਕਰਾਵਿਹ। ਸੰਜਾਤਬਾਲਰੂਪੇਸ਼਼ੁ ਤਦੈਵ ਨਿਹਤਾ ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਃ॥ 12-7-18 (81069) ਸੰਯੁਕ੍ਤਾਃ ਕਾਮਮਨ੍ਯੁਭ੍ਯਾਂ ਕ੍ਰੋਧਾਮਰ੍ਸ਼਼ਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ। ਨ ਤੇ ਜਯਫਲੰ ਕਿੰਚਿਦ੍ਭੋਕ੍ਤਾਰੋ ਜਾਤੁ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍॥ 12-7-19 (81070) ਪਾਞ੍ਚਾਲਾਨਾਂ ਕੁਰੂਣਾਂ ਚ ਹਤਾ ਏਵ ਹਿ ਯੇ ਹਤਾਃ। ਨ ਸਕਾਮਾ ਵਯੰ ਤੇ ਚ ਨ ਚਾਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਨ ਤੈਰ੍ਜਿਤਮ੍॥ 12-7-20 (81071) ਨ ਤੈਰ੍ਭੁਕ੍ਤੇਯਮਵਨਿਰ੍ਨ ਨਾਰ੍ਯੋ ਗੀਤਵਾਦਿਤਮ੍। ਨਾਮਾਤ੍ਯਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਵਾਕ੍ਯੰ ਨ ਚ ਸ਼੍ਰੁਤਵਤਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍। ਨ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਪਰਾਰ੍ਧ੍ਯਾਨਿ ਨ ਭੂਰ੍ਨ ਦ੍ਰਵਿਣਾਗਮਃ॥ 12-7-21 (81072) ਨ ਚ ਧਰ੍ਮ੍ਯਾਨਿਮਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਾਮ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਃ। ਵਯਮੇਵਾਸ੍ਯ ਲੋਕਸ੍ਯ ਵਿਨਾਸ਼ੇ ਕਾਰਣੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰੀਤਿਸੰਯੁਤਾਃ॥ 12-7-22 (81073) ਸਦੈਵ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਪ੍ਰਜ੍ਞੋ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਾ ਵਿਦ੍ਵੇਸ਼਼ਜੀਵਨਃ। ਮਿਥ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸਤਤਮਸ੍ਮਾਸ੍ਵਨਪਰਾਧਿਸ਼਼ੁ॥ 12-7-23 (81074) ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਸ੍ਮਾਸੁ ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਵਰ੍ਣੋ ਹਰਿਣਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਃ। ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਸੌਬਲੇਨ ਨਿਵੇਦਿਤਃ॥ 12-7-24 (81075) ਤੰ ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਰਗ੍ਰੁʼਧ੍ਨੁਤ੍ਵਾਦਨੁਮੇਨੇ(ਅ)ਨਯੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍। ਅਨਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯੈਵ ਪਿਤਰੰ ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਵਿਦੁਰੰ ਤਥਾ॥ 12-7-25 (81076) ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਤ੍ਵਯੰ ਰਾਜਾ ਯਥੈਵਾਹੰ ਤਥਾ ਗਤਃ। ਅਨਿਯਮ੍ਯਾਸ਼ੁਚਿੰ ਲੁਬ੍ਧੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਕਾਮਵਸ਼ਾਨੁਗਮ੍॥ 12-7-26 (81077) ਯਸ਼ਸਃ ਪਤਿਤੋ ਦੀਪ੍ਤਾਦ੍ਧਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਸਹੋਦਰਾਨ੍। ਇਮੌ ਹਿ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਸ਼ੋਕਾਗ੍ਨੌ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਸ ਸੁਯੋਧਨਃ। ਅਸ੍ਮਤ੍ਪ੍ਰਦ੍ਵੇਸ਼਼ਸੰਤਪ੍ਤਃ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸਦੈਵ ਹ॥ 12-7-27 (81078) ਕੋ ਹਿ ਬਨ੍ਧੁਃ ਕੁਲੀਨਃ ਸੰਸ੍ਤਥਾ ਬ੍ਰੂਯਾਤ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨੇ। ਯਥਾ(ਅ)ਸਾਵਵਦਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸੰਨਿਧੌ॥ 12-7-28 (81079) ਆਤ੍ਮਨੋ ਹਿ ਵਯੰ ਦੋਸ਼਼ਾਦ੍ਵਿਨਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਃ ਸਮਾਃ। ਪ੍ਰਦਹਨ੍ਤੋ ਦਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾ ਭਾਸ੍ਵਰਾ ਇਵ ਤੇਜਸਾ॥ 12-7-29 (81080) ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਵੈਰਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ ਪ੍ਰਗ੍ਰਹੰ ਗਤਃ। ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਕ੍ਰੁʼਤੇ ਹ੍ਯੇਤਤ੍ਕੁਲੰ ਨੋ ਵਿਨਿਪਾਤਿਤਮ੍॥ 12-7-30 (81081) ਅਵਧ੍ਯਾਨਾਂ ਵਧੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਲੋਕੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਸ੍ਮ ਵਾਚ੍ਯਤਾਂ ॥ 12-7-31 (81082) ਕੁਲਸ੍ਯਾਸ੍ਯਾਨ੍ਤਕਰਣੰ ਦੁਰ੍ਮਤਿੰ ਪਾਪਪੂਰੁਸ਼਼ਮ੍। ਰਾਜਾ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼੍ਵਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਸ਼ੋਚਤਿ॥ 12-7-32 (81083) ਹਤਾਃ ਸ਼ੂਰਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਪੰ ਵਿਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਸੌ ਵਿਨਾਸ਼ਿਤਃ। ਹਤ੍ਵਾ ਨੋ ਵਿਗਤੋ ਮਨ੍ਯੁਃ ਸ਼ੋਕੋ ਮਾਂ ਦਾਰਯਤ੍ਯਯਮ੍॥ 12-7-33 (81084) ਧਨਞ੍ਜਯ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਪੰ ਕਲ੍ਯਾਣੇਨੋਪਹਨ੍ਯਤੇ। [ਖ੍ਯਾਪਨੇਨਾਨੁਤਾਪੇਨ ਦਾਨੇਨ ਤਪਸਾ(ਅ)ਪਿ ਵਾ। ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਤੀਰ੍ਥਗਮਨਾਚ੍ਛੁਤਿਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਜਪੇਨ ਵਾ॥] 12-7-34 (81085) ਤ੍ਯਾਗਵਾਂਸ਼੍ਚ ਪੁਨਃ ਪਾਪੰ ਨਾਲੰ ਕਰ੍ਤੁਮਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ। ਤ੍ਯਾਗਵਾਞ੍ਜਨ੍ਮਮਰਣੇ ਨਾਪ੍ਨੋਤੀਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰ੍ਯਤਃ। ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਰ੍ਤ੍ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮਤਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸੰਪਦ੍ਯਤੇ ਤਦਾ॥ 12-7-35 (81086) ਸ ਧਨਞ੍ਜਯ ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵੋ ਮੁਨਿਰ੍ਜ੍ਞਾਨਸਮਨ੍ਵਿਤਃ। ਵਨਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਵਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਰੰਤਪ॥ 12-7-36 (81087) ਨ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਤਮੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ। ਪਰਿਗ੍ਰਹਵਤਾ ਤਨ੍ਮੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮਰਿਸੂਦਨ॥ 12-7-37 (81088) ਮਯਾ ਨਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਪਾਪੰ ਹਿ ਪਰਿਗ੍ਰਹਮਭੀਪ੍ਸਤਾ। ਜਨ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਯਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਚ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਮਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ॥ 12-7-38 (81089) ਸ ਪਰਿਗ੍ਰਹਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸੁਖਾਨਿ ਚ। ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਵਿਸ਼ੋਕੋ ਨਿਰ੍ਮਮਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍। ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਧ੍ਵਮਿਮਾਮੁਰ੍ਵੀ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਾਂ ਨਿਹਤਕਣ੍ਟਕਾਮ੍। ਨ ਮਮਾਰ੍ਥੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਰਾਜ੍ਯੇਨ ਭੋਗੈਰ੍ਵਾ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ॥ 12-7-39 (81090) ਏਤਾਵਦੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਚਨੰ ਕੁਰੁਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਉਪਾਰਮਤ੍ਤਤਃ ਪਾਰ੍ਥਃ ਕਨੀਯਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ॥ ॥ 12-7-40 (81091) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 7॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-7-2 ਦੁਃਖੰ ਦੇਹੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦੀਨਾਂ ਤਾਪਃ। ਸ਼ੋਕਸ੍ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵੈਕਲ੍ਯਮ੍॥ 12-7-3 ਯਦ੍ਯਦਿ ਭੈਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਚੀਰ੍ਣੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਰ੍ਹਿ ਜ੍ਞਾਤਿਵਧਾਜ੍ਜਾਤਾ ਦੁਰ੍ਗਤਿਰ੍ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਸ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਲਿਙ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਲ੍ਰੁʼਙ੍ਕ੍ਰਿਯਾਤਿਪਤ੍ਤੌ॥ 12-7-8 ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਵਿਜਯੈਸ਼਼ਿਣ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-7-10 ਅਮਿਸ਼਼ੇ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਯਮਾਨਾਨਾਮਸ਼ੁਭੰ ਵੈ ਸ਼ੁਨਾਮਿਵ। ਆਮਿਸ਼਼ੰ ਚੈਵ ਨੋਹੀਸ਼਼੍ਟਮਾਮਿਸ਼਼ਸ੍ਯ ਵਿਵਰ੍ਜਨਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਆਮਿਸ਼਼ੇ ਰਾਜ੍ਯਨਿਮਿਤ੍ਤੇ। ਅਸ਼ੁਭੰ ਜ੍ਞਾਤਿਦ੍ਰੋਹਾਖ੍ਯਮ੍। ਸ਼ੁਨਾਮਿਵੇਤਰੇਸ਼਼ਾਂ ਭਵਤਿ ਨੋ ਹ੍ਯਸ੍ਮਾਕੰ ਤ੍ਵਾਮਿਸ਼਼ੰ ਚਾ(ਅ)(ਅ)ਮਿਸ਼਼ਸ੍ਯ ਵਿਵਰ੍ਜਨੰ ਚੇਤਿ ਦ੍ਵਯਮਪੀਸ਼਼੍ਟਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-7-11 ਬਨ੍ਧੂਨਾਮਰ੍ਥੇ ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਯਾਜ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-7-14 ਵ੍ਰਤਾਨਿ ਗੌਰੀਵ੍ਰਤਾਦੀਨਿ। ਕੌਤੁਕਾਨਿ ਦੁਰ੍ਗੋਤ੍ਸਵਾਦੀਨਿ। ਮਙ੍ਗਲਾਨਿ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਨਾਰਾਯਣਸ਼ਿਲਾਦੀਨਿ ਤੈਃ॥ 12-7-16 ਯਦਾ ਸੰਨਿਹਿਤਾਃ ਪੁਤ੍ਰਾ ਇਤਿ ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-7-17 ਅਨਪਹਾਯ ਅਪਰਿਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ। ਅਨਵਦਾਯੇਤਿ ਪਾਠੇ ਅਪਰਿਸ਼ੋਧ੍ਯ। ਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯ ਇਤਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠ੍ਯਰ੍ਥੇ ਚਤੁਰ੍ਥੀ॥ 12-7-18 ਅਰ੍ਜੁਨੇਨ ਸਹ ਵਦੰਨਪਿ ਸੰਨਿਹਿਤਾਂ ਮਾਤਰੰ ਸਮ੍ਬੋਧਯਤਿ ਹੇ ਅਮ੍ਬੇਤਿ। ਪਿਤਰੌ ਮਾਤਾਪਿਤਰੌ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੌ ਯਦੈਵ ਜਾਤਕਰ੍ਮਕਰੌ ਤਦੈਵ ਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯੋ ਹਤਾਃ॥ 12-7-19 ਨ ਤੇ ਜਨ੍ਮਫਲੰ ਕਿੰਚਿਦਿਤਿ ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-7-21 ਸ਼੍ਰੁਤਵਤਾਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਾਮ੍। ਰਤ੍ਨਾਨੀਤ੍ਯਾਦੌ ਭੁਕ੍ਤਾਨੀਤ੍ਯਾਦਿਰ੍ਯਥਾਲਿਙ੍ਗੰ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਨਾਮਾਤ੍ਯਸਮਿਤੌ ਕਥ੍ਯੰ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-7-24 ਹਰਿਣਃ ਪਾਣ੍ਡੁਰਃ। ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਰਿਤਿ ਡ.ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-7-27 ਪਾਪਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨੈਰਿਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-7-29 ਭਾਸ੍ਕਰਸ੍ਯੇਵ ਤੇਜਸੇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-7-30 ਪ੍ਰਗ੍ਰਹੰ ਦ੍ਰੁʼਢਬਨ੍ਧਨਮ੍। ਗਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ। ਨੋ(ਅ)ਤ੍ਮਾਭਿਃ॥ 12-7-33 ਵਿਸ਼਼ਯਃ ਆਪਿਸ਼਼ਮ੍। ਨੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕਮ੍। ਤਾਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਵਿਗਤਃ॥ 12-7-34 ਕਲ੍ਯਾਣੇਨੋਪਕਾਰੇਣ। ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਤ੍ਯਾਗੇਨ॥ 12-7-35 ਸ਼੍ਰੁਤਿਸ੍ਤ੍ਯਾਗੇਨੈਕੇ ਅਮ੍ਰੁʼਤਤ੍ਵਮਾਨਸ਼ੁਰਿਤਿ। ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਰ੍ਤ੍ਮਾ ਲਬ੍ਧਯੋਗਮਾਰ੍ਗਃ। ਤ੍ਯਾਗੇ ਯਦਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮਤਿਰਿਤਿ ਟ. ਡ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-7-37 ਨਹਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਡ. ਦ. ਪਾਠਃ। ਪਰਿਗ੍ਰਹਵਤਾ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥੇਨ ਨਹਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਃ॥

12-8-0 (81092) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-8-0x (6715) ਅਥਾਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚੇਦਮਧਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤ ਇਵਾਕ੍ਸ਼਼ਮੀ। ਅਭਿਨੀਤਤਰੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਦ੍ਰੁʼਢਵਾਦਪਰਾਕ੍ਰਮਃ॥ 12-8-1 (81093) ਦਰ੍ਸ਼ਯੰਨੈਨ੍ਦ੍ਰਿਰਾਤ੍ਮਾਨਮੁਗ੍ਰਮੁਗ੍ਰਪਰਾਕ੍ਰਮਃ। ਸ੍ਮਯਮਾਨੋ ਮਹਾਤੇਜਾਃ ਸ੍ਰੁʼਕ੍ਕਿਣੀ ਪਰਿਸੰਲਿਹਨ੍॥ 12-8-2 (81094) ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 12-8-3x (6716) ਅਹੋ ਦੁਃਖਮਹੋ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਮਹੋ ਵੈਕ੍ਲਵ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍। ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਕਰ੍ਮ ਤ੍ਯਜੇਥਾਃ ਸ਼੍ਰਿਯਮੁਤ੍ਤਮਾਮ੍॥ 12-8-3 (81095) ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਮਹੀਂ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਣੋਪਪਾਦਿਤਾਮ੍। ਹਤਾਮਿਤ੍ਰਃ ਕਥੰ ਸ ਤ੍ਵੰ ਤ੍ਯਜੇਥਾ ਬੁਦ੍ਧਿਲਾਘਵਾਤ੍॥ 12-8-4 (81096) ਕ੍ਲੀਬਸ੍ਯ ਹਿ ਕੁਤੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵਾ ਪੁਨਃ। ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਚ ਮਹੀਪਾਲਾਨਵਧੀਃ ਕ੍ਰੋਧਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਃ॥ 12-8-5 (81097) ਯੋ ਹ੍ਯਾਜਿਜੀਵਿਸ਼਼ੇਦ੍ਭੈਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕਰ੍ਮਣਾ ਨੈਵ ਕਸ੍ਯ ਚਿਤ੍। ਸਮਾਰਮ੍ਭਾਨ੍ਬੁਭੂਸ਼਼ੇਤ ਹਤਸ੍ਵਸ੍ਤਿਰਕਿਞ੍ਚਨਃ। ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਖ੍ਯਾਤੋ ਨ ਪੁਤ੍ਰਪਸ਼ੁਸੰਹਿਤਃ॥ 12-8-6 (81098) ਕਾਪਾਲੀਂ ਨ੍ਰੁʼਪ ਪਾਪਿਸ਼਼੍ਠਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਾਸਾਦ੍ਯ ਜੀਵਤਃ। ਸੰਤ੍ਯਜ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਤੇ ਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਕਿੰ ਵਦਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-8-7 (81099) ਸਰ੍ਵਾਰਮ੍ਭਾਨ੍ਸਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਹਤਸ੍ਵਸ੍ਤਿਰਕਿਞ੍ਚਨਃ। ਕਸ੍ਮਾਦਾਸ਼ੰਸਸੇ ਭੈਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚਰ੍ਤੁਂ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤਵਤ੍ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-8-8 (81100) ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜਕੁਲੇ ਜਾਤੋ ਜਿਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍। ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਾਵਖਿਲੌ ਹਿਤ੍ਵਾ ਵਨੰ ਮੌਢ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਸੇ॥ 12-8-9 (81101) ਯਦੀਮਾਨਿ ਹਵੀਂਸ਼਼ੀਹ ਵਿਮਥਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਸਾਧਵਃ। ਭਵਤਾ ਵਿਪ੍ਰਹੀਣਤ੍ਵਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਤ੍ਵਾਮੇਵ ਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਮ੍॥ 12-8-10 (81102) ਆਕਿਞ੍ਚਨ੍ਯੰ ਮੁਨੀਨਾਂ ਚ ਇਤਿ ਵੈ ਨਹੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਹ੍ਯਧਨੇ ਧਿਗਸ੍ਤ੍ਵਧਨਤਾਮਿਹ॥ 12-8-11 (81103) ਆਸ਼੍ਵਸ੍ਤਨ੍ਯਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਹਿ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਵੇਦ ਤਦ੍ਭਵਾਨ੍। ਯੰ ਤ੍ਵਿਮੰ ਧਰ੍ਮਮਿਤ੍ਯਾਹੁਰ੍ਧਨਾਦੇਸ਼਼ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-8-12 (81104) ਧਰ੍ਮੰ ਸ ਹਰਤੇ ਤਸ੍ਯ ਧਨੰ ਹਰਤਿ ਯਸ੍ਯ ਯਃ। ਹ੍ਰਿਯਮਾਣੇ ਧਨੇ ਰਾਜਨ੍ਵਯੰ ਕਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਮੇਮਹਿ॥ 12-8-13 (81105) ਅਭਿਸ਼ਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦਰਿਦ੍ਰੰ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਤਃ ਸ੍ਥਿਤਮ੍। ਦਾਰਿਦ੍ਰ੍ਯੰ ਪਾਤਕੰ ਲੋਕੇ ਕਸ੍ਤਚ੍ਛੰਸਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-8-14 (81106) ਪਤਿਤਃ ਸ਼ੋਚ੍ਯਤੇ ਰਾਜੰਨਿਰ੍ਧਨਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸ਼ੋਚ੍ਯਤੇ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮਿ ਪਤਿਤਸ੍ਯਾਧਨਸ੍ਯ ਚ॥ 12-8-15 (81107) ਅਰ੍ਥੇਭ੍ਯੋ ਹਿ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਭ੍ਯਃ ਸੰਭ੍ਰੁʼਤੇਭ੍ਯਸ੍ਤਤਸ੍ਤਤਃ। ਕ੍ਰਿਯਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪਰ੍ਵਤੇਭ੍ਯ ਇਵਾਪਗਾਃ॥ 12-8-16 (81108) ਅਰ੍ਥਾਦ੍ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਕਾਮਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ਼੍ਚੈਵ ਨਰਾਧਿਪ। ਪ੍ਰਾਣਯਾਤ੍ਰਾ(ਅ)ਪਿ ਲੋਕਸ੍ਯ ਵਿਨਾ ਹ੍ਯਰ੍ਥੰ ਨ ਸਿਧ੍ਦ੍ਯਤਿ॥ 12-8-17 (81109) ਅਰ੍ਥੇਨ ਹਿ ਵਿਹੀਨਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯਾਲ੍ਪਮੇਧਸਃ। ਵਿਚ੍ਛਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕ੍ਰਿਯਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਗ੍ਰੀਸ਼਼੍ਮੇ ਕੁਸਰਿਤੋ ਯਥਾ॥ 12-8-18 (81110) ਯਸ੍ਯਾਰ੍ਥਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਯਸ੍ਯਾਰ੍ਥਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ। ਯਸ੍ਯਾਰ੍ਥਾਃ ਸ ਪੁਮਾਁਲ੍ਲੋਕੇ ਯਸ੍ਯਾਰ੍ਥਾਃ ਸ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਃ॥ 12-8-19 (81111) ਅਧਨੇਨਾਰ੍ਥਕਾਮੇਨ ਨਾਰ੍ਥਃ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਵਿਧਿਤ੍ਸਿਤੁਮ੍। ਅਰ੍ਥੈਰਰ੍ਥਾ ਨਿਬਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਗਜੈਰਿਵ ਮਹਾਗਜਾਃ॥ 12-8-20 (81112) ਧਰ੍ਮਃ ਕਾਮਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ਼੍ਚ ਹਰ੍ਸ਼਼ਃ ਕ੍ਰੋਧਃ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਦਮਃ। ਅਰ੍ਥਾਦੇਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਨਰਾਧਿਪ॥ 12-8-21 (81113) ਧਨਾਤ੍ਕੁਲੰ ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਧਨਾਦ੍ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਧਤੇ। ਨਾਧਨਸ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਯਯੰ ਲੋਕੋ ਨ ਪਰਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ॥ 12-8-22 (81114) ਨਾਧਨੋ ਧਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਿ ਯਥਾਵਦਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ। ਧਨਾਦ੍ਧਿ ਧਰ੍ਮਃ ਸ੍ਰਵਤਿ ਸ਼ੈਲਾਦਭਿਨਦੀ ਯਥਾ॥ 12-8-23 (81115) ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਰ੍ਥਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਗਵਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਂਤਿਥਿਃ। ਸ ਵੈ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਨਾਮ ਨ ਸ਼ਰੀਰਕ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਃ॥ 12-8-24 (81116) ਅਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਪਸ਼੍ਯ ਦੇਵਾਸੁਰੰ ਯਥਾ। ਰਾਜਨ੍ਕਿਮਨ੍ਯਜ੍ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਵਧਾਦ੍ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੇਵਤਾਃ॥ 12-8-25 (81117) ਨ ਚੇਦ੍ਧਰ੍ਤਵ੍ਯਮਨ੍ਯਸ੍ਯ ਕਥੰ ਤਦ੍ਧਰ੍ਮਮਾਰਭੇਤ੍। ਏਤਾਵਾਨੇਵ ਵੇਦੇਸ਼਼ੁ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ਕਵਿਭਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-8-26 (81118) ਅਧ੍ਯੇਤਵ੍ਯਾ ਤ੍ਰਯੀ ਨਿਤ੍ਯੰ ਭਵਿਤਵ੍ਯੰ ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਾ। ਸਰ੍ਵਥਾ ਧਨਮਾਹਾਰ੍ਯੰ ਯਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੰ ਚਾਪਿ ਯਤ੍ਨਤਃ॥ 12-8-27 (81119) ਦ੍ਰੋਹਾਦ੍ਦੇਵੈਰਵਾਪ੍ਤਾਨਿ ਦਿਵਿ ਸ੍ਥਾਨਾਨਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਦ੍ਰੋਹਾਤ੍ਕਿਮਨ੍ਯਜ੍ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਯੇਨ ਦੇਵਤਾਃ॥ 12-8-28 (81120) ਇਤਿ ਦੇਵਾ ਵ੍ਯਵਸਿਤਾ ਵੇਦਵਾਦਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਃ। ਅਧੀਯਨ੍ਤੇ(ਅ)ਧ੍ਯਾਪਯਨ੍ਤੇ ਯਜਨ੍ਤੇ ਯਾਜਯਨ੍ਤਿ ਚ॥ 12-8-29 (81121) ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਤਦੇਵ ਤਚ੍ਛ੍ਰੇਯੋ ਯਦਪ੍ਯਾਦਦਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਤਃ। ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮੋ(ਅ)ਨਪਕ੍ਰੁʼਤੰ ਧਨੰ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕ੍ਵਚਿਦ੍ਵਯਮ੍॥ 12-8-30 (81122) ਏਵਮੇਵ ਹਿ ਰਾਜਾਨੋ ਯਜਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਮ੍। ਜਿਤ੍ਵਾ ਮਮੇਯੰ ਬ੍ਰੁਵਤੇ ਪੁਤ੍ਰਾ ਇਵ ਪਿਤ੍ਰੁʼਰ੍ਧਨਮ੍॥ 12-8-31 (81123) ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਯੋ(ਅ)ਪਿ ਤੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯਾ ਧਰ੍ਮੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਨਿਰੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-8-32 (81124) ਯਥੈਵ ਪੂਰ੍ਣਾਦੁਦਧੇਃ ਸ੍ਯਨ੍ਦਨ੍ਤ੍ਯਾਪੋ ਦਿਸ਼ੋ ਦਸ਼। ਏਵੰ ਰਾਜਕੁਲਾਦ੍ਵਿਤ੍ਤੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ 12-8-33 (81125) ਆਸੀਦਿਯੰ ਦਿਲੀਪਸ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਗਸ੍ਯ ਨਹੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਚ। ਅੰਬਰੀਪਸ੍ਯ ਮਾਨ੍ਧਾਤੁਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਸਾ ਤ੍ਵਯਿ ਸ੍ਥਿਤਾ॥ 12-8-34 (81126) ਸ ਤ੍ਵਾਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਯੋ ਯਜ੍ਞਃ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ। ਤੰ ਚੇੰਨ ਯਜਸੇ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਰਾਜ੍ਯਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਮ੍॥ 12-8-35 (81127) ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਰਾਜਾ(ਅ)ਸ਼੍ਵਮੇਧੇਨ ਯਜਤੇ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਵਤਾ। ਉਪੇਤ੍ਯ ਤਸ੍ਯਾਵਭ੍ਰੁʼਥੇ ਪੂਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-8-36 (81128) ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪੋ ਮਹਾਦੇਵਃ ਸਰ੍ਵਮੇਧੇ ਮਹਾਮਖੇ। ਜੁਹਾਵ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਤਥੈਵਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ॥ 12-8-37 (81129) ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੋ(ਅ)ਯੰ ਭੂਤਿਪਥੋ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਨ੍ਤਮਨੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ। ਮਹਾਜਨਪਥੰ ਗਨ੍ਤਾ ਮਾ ਰਾਜਨ੍ਕੁਪਥੰ ਗਮਃ॥ ॥ 12-8-38 (81130) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 8॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-8-1 ਦ੍ਰੁʼਢੌ ਯੁਕ੍ਤਿਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯੁਪੇਤੌ ਵਾਦਪਰਾਕ੍ਰਮਾਵੁਕ੍ਤਿਵਿਕ੍ਰਮੌ ਯਸ੍ਯ ਸ ਤਥਾ॥ 12-8-2 ਦਰ੍ਸ਼ਯੰਨੈਨ੍ਦ੍ਰਮਾਤ੍ਮਨਿਮਿਤਿ ਡ.ਥ.ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-8-5 ਕ੍ਲੀਬਸ੍ਯ ਸ੍ਵੀਯਵਧੇ ਕਾਤਰਸ੍ਯ। ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪਰਵਧੇ ਅਲਸਸ੍ਯ॥ 12-8-6 ਯਃ ਪੁਮਾਨ੍ਹਤਸ੍ਵਸ੍ਤਿਰ੍ਨਸ਼਼੍ਟਕਲ੍ਯਾਣਃ। ਅਕਿਞ੍ਚਨੋ ਦਰਿਦ੍ਰਃ। ਅਤਏਵ ਕਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਨ ਵਿਖ੍ਯਾਤਃ। ਪੁਤ੍ਰਪਸ਼ੁਸੰਹਿਤਃ ਪੁਤ੍ਰਾਦਿਭਿਰਾਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਨ ਭਵਤਿ। ਸ ਭੈਕ੍ਸ਼਼ੰ ਆਜਿਜੀਵਿਸ਼਼ੇਦੁਪਜੀਵਿਤੁਮਿਚ੍ਛੇਤ੍। ਸ ਕਰ੍ਮਣਾ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇਣ ਕਸ੍ਯਚਿਦਪਿ ਪਰਸ੍ਯ। ਸਮਾਰਭ੍ਯਨ੍ਤ ਇਤਿ ਸਮਾਰਮ੍ਭਾ ਅਰ੍ਥਾਸ੍ਤਾੰਨੈਵ ਬੁਭੂਸ਼਼ੇਤ ਨੈਵ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛੇਤ੍। ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਲ੍ਯਾਣਃ ਸੰਪੰਨਃ ਖ੍ਯਾਤਃ ਪੁਤ੍ਰਾਦ੍ਯਾਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇਣਾਰ੍ਥਾਂਲ੍ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਨਾਜਿਜੀਵਿਸ਼਼ੇਦ੍ਭੈਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕਰ੍ਮਣਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿਤ੍। ਸਮਾਰਮ੍ਭਾਦ੍ਵੁਭੂਸ਼਼ੇਤ ਹਤਸ੍ਵਸ੍ਤਿਰਕਿਞ੍ਚਨਃ। ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਪਾਠਃ। ਯੋ ਹ੍ਯਾਜਿਜੀਵਿਸ਼਼ੇਦ੍ਭੈਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕਰ੍ਮਣਾ ਨੈਵ ਕੇਨਚਿਤ੍। ਇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ। ਸਰ੍ਵਲੋਕੇਨ ਵਿਖ੍ਯਾਤੋ ਨ ਪੁਤ੍ਰਪਸ਼ੁਸੰਹਿਤਃ। ਕਾਪਾਲੀਂ ਨ੍ਰੁʼਪ ਪਾਪਿਸ਼਼੍ਠਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਾਸ੍ਥਾਯ ਜੀਵਤੀਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-8-7 ਕਾਪਾਲੀਂ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਪਾਤ੍ਰਵਤੀਮ੍। ਸੰਤ੍ਯਜ੍ਯਰਾਜ੍ਯਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਤ੍ਵਾਂ ਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਪ੍ਰਵਦਿਸ਼਼੍ਯਤੀਤਿ ਟ. ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-8-8 ਸਰ੍ਵਾਰਮ੍ਭਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਾਨ੍ਧਰ੍ਮਾਦੀਨ੍ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤਵਨ੍ਮੂਢਵਤ੍॥ 12-8-11 ਆਕਿਞ੍ਚਨ੍ਯੰ ਮੁਨੀਨਾਂ ਚ ਰਾਜ੍ਯਾਦਪ੍ਯਧਿਕੰ ਮਤਮਿਤਿ ਯਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਤਦੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਰਾਜਾ ਅਧਨਤਾਮਿਹ ਧਿਗਸ੍ਤ੍ਵਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਅਧਨੇ ਧਨਾਭਾਵੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਸਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਜੀਵਤੀਤਿ ਦਾਰਿਦ੍ਰ੍ਯੰ ਪਾਪਹੇਤੁਤ੍ਵਾੰਨਿਨ੍ਦਿਤਵਾਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਆਕਿਞ੍ਚਨ੍ਯਮਹੀਨਸ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵੇ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-8-25 ਯਤ੍ਤੂਕ੍ਤੰ ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਪਰਸ੍ਪਰੰ ਯੁਦ੍ਧੇ ਹਤਾਨਾਂ ਹਨ੍ਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਚ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਤਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਦੂਸ਼਼ਯਤਿ। ਅਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵੇਤ੍ਯਾਦਿਨਾ॥ 12-8-26 ਅਨ੍ਯਸ੍ਯ ਪਰਸ੍ਯ ਧਨੰ ਚੇੰਨ ਹਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤਤ੍ਤਰ੍ਹਿ ਰਾਜਾ ਕਥੰ ਧਰ੍ਮਮਾਚਰੇਤ੍। ਤਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਨ੍ਤਰਾਭਾਵਾੰਨ ਕਥੰਚਿਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-8-32 ਨਿਰੁਚ੍ਯਤੇ ਉਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤ੍ਵੇਨ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਤੇ॥ 12-8-33 ਸ੍ਯਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਨ੍ਤਿ॥

12-9-0 (81131) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-9-0x (6717) ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਤਾਵਦੇਕਾਗ੍ਰੋ ਮਨਃ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੇ(ਅ)ਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਿ। ਧਾਰਯੰਨਪਿ ਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰੋਚਤੇ ਵਚਨੰ ਮਮ॥ 12-9-1 (81132) ਸਾਰ੍ਥਗਮ੍ਯਮਹੰ ਮਾਰ੍ਗੰ ਨ ਜਾਤੁ ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਪੁਨਃ। ਗਚ੍ਛੇਯੰ ਤੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਹਿਤ੍ਵਾ ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਸੁਖਾਨ੍ਯੁਤ॥ 12-9-2 (81133) ਕ੍ਸ਼਼ੇਮ੍ਯਸ਼੍ਚੈਕਾਕਿਨਾ ਗਮ੍ਯਃ ਪਨ੍ਥਾ ਕੋਸ੍ਤੀਤਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ ਮਾਮ੍। ਅਥਵਾ ਨੇਚ੍ਛਸਿ ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੰਨਪਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-9-3 (81134) ਹਿਤ੍ਵਾ ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਸੁਖਾਚਾਰੰ ਤਪ੍ਯਮਾਨੋ ਮਹਤ੍ਤਪਃ। ਅਰਣ੍ਯੇ ਫਲਮੂਲਾਸ਼ੀ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮ੍ਰੁʼਗੈਃ ਸਹ॥ 12-9-4 (81135) ਜੁਹ੍ਵਾਨੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿੰ ਯਥਾਕਾਲਮੁਭੌ ਕਾਲਾਵੁਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍। ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਪਰਿਮਿਤਾਹਾਰਸ਼੍ਚਰ੍ਮਚੀਰਜਟਾਧਰਃ॥ 12-9-5 (81136) ਸ਼ੀਤਵਾਤਾਤਪਸਹਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸਾਸ਼੍ਰਮਕ੍ਸ਼਼ਮਃ। ਤਪਸਾ ਵਿਧਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਸ਼ਰੀਰਮੁਪਸ਼ੋਸ਼਼ਯਨ੍॥ 12-9-6 (81137) ਮਨਃਕਰ੍ਣਸੁਖਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣ੍ਵੰਨੁਚ੍ਚਾਵਚਾ ਗਿਰਃ। ਮੁਦਿਤਾਨਾਮਰਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨਦਤਾਂ ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍। 12-9-7 (81138) ਆਜਿਘ੍ਰਨ੍ਪੇਸ਼ਲਾਨ੍ਗਨ੍ਧਾਨ੍ਫੁਲ੍ਲਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵੀਰੁਧਾਮ੍॥ ਨਾਨਾਰੂਪਾਨ੍ਵਨੇ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਰਮਣੀਯਾਨ੍ਵਨੌਕਸਃ॥ 12-9-8 (81139) ਵਾਨਪ੍ਰਸ੍ਥਜਨਸ੍ਯਾਪਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਕੂਲਵਾਸਿਨਃ। ਨਾਪ੍ਰਿਯਾਣ੍ਯਾਚਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕਿੰਪੁਨਰ੍ਗ੍ਰਾਮਵਾਸਿਨਾਮ੍॥ 12-9-9 (81140) ਏਕਾਨ੍ਤਸ਼ੀਲੀ ਵਿਮ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ਪਕ੍ਵਾਪਕ੍ਵੇਨ ਵਰ੍ਤਯਨ੍। ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਵਨ੍ਯੇਨ ਵਾਗ੍ਭਿਰਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਤਰ੍ਪਯਨ੍॥ 12-9-10 (81141) ਏਵਮਾਰਣ੍ਯਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਮੁਗ੍ਰਮੁਗ੍ਰਤਰੰ ਵਿਧਿਮ੍। ਸੇਵਮਾਨਃ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਿਸ਼਼੍ਯੇ ਦੇਹਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਸਮਾਪਨਮ੍॥ 12-9-11 (81142) ਅਥਵੈਕੋ(ਅ)ਹਮੇਕਾਹਮੇਕੈਕਸ੍ਮਿਨ੍ਵਨਸ੍ਪਤੌ। ਚਰਨ੍ਭੈਕ੍ਸ਼਼ੰ ਮੁਨਿਰ੍ਮੁਣ੍ਡਃ ਕ੍ਸ਼਼ਪਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਕਲੇਵਰਮ੍॥ 12-9-12 (81143) ਪਾਂਸੁਭਿਃ ਸਮਭਿਚ੍ਛੰਨਃ ਸ਼ੂਨ੍ਯਾਗਾਰਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰਯਃ। ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਮੂਲਨਿਕੇਤੋ ਵਾ ਤ੍ਯਕ੍ਤਸਰ੍ਵਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯਃ॥ 12-9-13 (81144) ਨ ਸ਼ੋਚੰਨ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰਸ਼੍ਚ ਤੁਲ੍ਯਨਿਨ੍ਦਾਤ੍ਮਸੰਸ੍ਤੁਤਿਃ। ਨਿਰਾਸ਼ੀਰ੍ਨਿਰ੍ਮਮੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵੋ ਨਿਸ਼਼੍ਪਰਿਗ੍ਰਹਃ॥ 12-9-14 (81145) ਆਤ੍ਮਾਰਾਮਃ ਪ੍ਰਸੰਨਾਤ੍ਮਾ ਜਡਾਨ੍ਧਬਧਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤਿਃ। ਅਕੁਰ੍ਵਾਣਃ ਪਰੈਃ ਕਾਂਚਿਤ੍ਸੰਵਿਦੰ ਜਾਤੁ ਕੈਰਪਿ॥ 12-9-15 (81146) ਜਙ੍ਗਮਾਜਙ੍ਗਮਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਵਿਹਿੰਸੰਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਨ੍। ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸ੍ਥਾਃ ਸਮਃ ਪ੍ਰਾਣਭ੍ਰੁʼਤਃ ਪ੍ਰਤਿ॥ 12-9-16 (81147) ਨ ਚਾਪ੍ਯਵਹਸਨ੍ਕੰਚਿੰਨ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਭ੍ਰੁਕੁਟੀਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍। ਪ੍ਰਸੰਨਵਦਨੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਸੰਯਤਃ॥ 12-9-17 (81148) ਅਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਕਸ੍ਯਚਿਨ੍ਮਾਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜੰਨੇਵ ਕੇਨਚਿਤ੍। ਨ ਦੇਸ਼ੰ ਨ ਦਿਸ਼ੰ ਕਾਂਚਿਦ੍ਗਨ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ॥ 12-9-18 (81149) ਗਮਨੇ ਨਿਰਪੇਕ੍ਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਪਸ਼੍ਚਾਦਨਵਲੋਕਯਨ੍। ਰੁʼਜੁਃ ਪ੍ਰਣਿਹਿਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਸ੍ਤ੍ਰੀਸੰਸ੍ਥਾਪਰਿਵਰ੍ਜਕਃ॥ 12-9-19 (81150) ਸ੍ਵਭਾਵਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਯਾਤ੍ਯਗ੍ਰੇ ਪ੍ਰਭਵਨ੍ਤ੍ਯਸ਼ਨਾਨ੍ਯਪਿ। ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਾਨਿ ਚ ਵਿਰੁਦ੍ਧਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯਚਿਨ੍ਤਯਨ੍॥ 12-9-20 (81151) ਅਲ੍ਪੰ ਵਾ ਸ੍ਵਾਦੁ ਵਾ ਭੋਜ੍ਯੰ ਪੂਰ੍ਵਾਲਾਭੇਨ ਜਾਤੁਚਿਤ੍। ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਚਰਁਲ੍ਲਾਭਮਲਾਭੇ ਸਪ੍ਤ ਪੂਰਯਨ੍॥ 12-9-21 (81152) ਵਿਧੂਮੇ ਨ੍ਯਸ੍ਤਮੁਸਲੇ ਵ੍ਯਙ੍ਗਾਰੇ ਭੁਕ੍ਤਵਜ੍ਜਨੇ। ਅਤੀਤਪਾਤ੍ਰਸੰਚਾਰੇ ਕਾਲੇ ਵਿਗਤਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਕੇ॥ 12-9-22 (81153) ਏਕਕਾਲੰ ਚਰਨ੍ਭੈਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤ੍ਰੀਨਥ ਦ੍ਵੇ ਚ ਪਞ੍ਚ ਵਾ। ਸ੍ਨੇਹਪਾਸ਼ੰ ਵਿਮੁਚ੍ਯਾਹੰ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਹੀਮਿਮਾਮ੍॥ 12-9-23 (81154) ਅਲਾਭੇ ਸਤਿ ਵਾ ਲਾਭੇ ਸਮਦਰ੍ਸ਼ੀ ਮਹਾਤਪਾਃ। ਨ ਜਿਜੀਵਿਸ਼਼ੁਵਤ੍ਕਿੰਚਿੰਨ ਮੁਮੂਰ੍ਸ਼਼ੁਵਦਾਚਰਨ੍॥ 12-9-24 (81155) ਜੀਵਿਤੰ ਮਰਣੰ ਚੈਵ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦੰਨ ਚ ਦ੍ਵਿਪਨ੍। ਵਾਸ੍ਯੈਕੰ ਤਕ੍ਸ਼਼ਤੋ ਬਾਹੁਂ ਚਨ੍ਦਨੇਨੈਕਪੁਕ੍ਸ਼਼ਤਃ। ਨਾਕਲ੍ਯਾਣੰ ਨ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਚਿਨ੍ਤਯੰਨੁਭਯੋਸ੍ਤਯੋਃ॥ 12-9-25 (81156) ਯਾਃ ਕਾਸ਼੍ਚਿਜ੍ਜੀਵਤਾ ਸ਼ਕ੍ਯਾਃ ਕਰ੍ਤੁਮਭ੍ਯੁਦਯਕ੍ਰਿਯਾਃ। ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਾਃ ਸਮਭਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਨਿਮੇਸ਼਼ਾਦਿਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ॥ 12-9-26 (81157) ਤੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਮਸਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਤ੍ਯਕ੍ਤਸਰ੍ਵੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕ੍ਰਿਯਃ। ਅਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਸੰਕਲ੍ਪਃ ਸੁਨਿਰ੍ਣਿਕ੍ਤਾਤ੍ਮਕਲ੍ਮਪਃ॥ 12-9-27 (81158) ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਸਙ੍ਗੇਭ੍ਯੋ ਵ੍ਯਤੀਤਃ ਸਰ੍ਵਵਾਗੁਰਾਃ। ਨ ਵਸ਼ੇ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਸਧਰ੍ਮਾ ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵਨਃ॥ 12-9-28 (81159) ਵੀਤਰਾਗਸ਼੍ਚਰੰਨੇਵੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਮਾਨਸੀਮ੍। ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਹਿ ਮਹਤ੍ਪਾਪਮਜ੍ਞਾਨਾਦਸ੍ਮਿ ਕਾਰਿਤਃ॥ 12-9-29 (81160) ਕੁਸ਼ਲਾਕੁਸ਼ਲਾਨ੍ਯੇਕੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਮਾਨਵਾਃ। ਕਾਰ੍ਯਕਾਰਣਸੰਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਟੰ ਸ੍ਵਜਨੰ ਨਾਮ ਬ੍ਰਿਭ੍ਰਤਿ॥ 12-9-30 (81161) ਆਯੁਪੋ(ਅ)ਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਹਾਯੇਦੰ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਪ੍ਰਾਣੰ ਕਲੇਵਰਮ੍। ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਤਤ੍ਪਾਪੰ ਕਰ੍ਤੁਃ ਕਰ੍ਮਫਲੰ ਹਿ ਤਤ੍॥ 12-9-31 (81162) ਏਵੰ ਸੰਸਾਰਚਕ੍ਰੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਵ੍ਯਾਵਿਦ੍ਧੇ ਰਥਚਕ੍ਰਵਤ੍। ਸਮੇਤਿ ਭੂਤਗ੍ਰਾਮੋ(ਅ)ਯੰ ਭੂਤਗ੍ਰਾਮੇਣ ਕਾਰ੍ਯਵਾਨ੍॥ 12-9-32 (81163) ਜਨ੍ਮਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਜਰਾਵ੍ਯਾਧਿਵੇਦਨਾਭਿਰਭਿਦ੍ਰੁਤਮ੍। ਅਪਾਰਮਿਵ ਚਾਸ੍ਵਸ੍ਥੰ ਸੰਸਾਰੰ ਤ੍ਯਜਤਃ ਸੁਖਮ੍॥ 12-9-33 (81164) ਦਿਵਃ ਪਤਤ੍ਸੁ ਦੇਵੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਥਾਨੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਸ਼਼ੁ। ਕੋ ਹਿ ਨਾਮ ਭਵੇਨਾਰ੍ਥੀ ਭਵੇਤ੍ਕਾਰਣਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਤ੍॥ 12-9-34 (81165) ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਹਿ ਵਿਵਿਧੰ ਕਰ੍ਮ ਤਤ੍ਤਦ੍ਵਿਵਿਧਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਪਾਰ੍ਥਿਵੈਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਸ੍ਵਲ੍ਪੈਃ ਕਾਰਣੈਰੇਵ ਬਧ੍ਯਤੇ॥ 12-9-35 (81166) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਮੁਤਮਿਦੰ ਚਿਰਾਨ੍ਮਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍। ਤਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯੇ ਸ੍ਥਾਨਮਵ੍ਯਯੰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਧ੍ਰੁਵਮ੍॥ 12-9-36 (81167) ਏਤਯਾ ਸੰਤਤੰ ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਚਰੰਨੇਵੰਪ੍ਰਕਾਰਯਾ। ਜਨ੍ਮਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਜਰਾਵ੍ਯਾਧਿਵੇਦਨਾਭਿਰਭਿਦ੍ਰੁਤਮ੍। ਦੇਹੰ ਸੰਸ੍ਥਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਿਰ੍ਭਯੰ ਮਾਰ੍ਗਮਾਸ੍ਥਿਤਃ॥ ॥ 12-9-37 (81168) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਨਵਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 9॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-9-1 ਮੁਹੂਰ੍ਤੰ ਤਾਵਦੇਕਾਗ੍ਰੋ ਮਨਃ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੇ(ਅ)ਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਨਿ। ਧਾਰਯੰਨਪਿ ਤਚ੍ਛੁਤ੍ਵਾ ਰੋਚੇਤ ਵਚਨੰ ਮਮੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। 12-9-8 ਪੇਸ਼ਲਾਨ੍ਰਭ੍ਯਾਨ੍॥ 12-9-15 ਆਤ੍ਮਾਰਾਮਃ ਯੋਗੇਨਾਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵ ਰਮਮਾਣਃ। ਪ੍ਰਸੰਨਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧਸਤ੍ਵਃ। ਕੇਨਚਿੰਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਸੰਵਿਦੰ ਸੰਵਾਦਮਕੁਰ੍ਵਾਣਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਭਾਵਾਤ੍॥ 12-9-16 ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਨ੍ ਜੰਗਮਸ੍ਯ ਜਰਾਯੁਜਾਣ੍ਡਜਸ੍ਵੇਦਜਭੇਦੇਨ ਤ੍ਰੈਵਿਧ੍ਯਾਤ੍। ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰਾਣਭ੍ਰੁʼਤ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪੋਸ਼਼ਕਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਃ ਪ੍ਰਤਿ ਸਮ ਇਤ੍ਯਨ੍ਵਯਃ॥ 12-9-18 ਕੇਨਚਿਨ੍ਮਾਰ੍ਗੇਣ॥ 12-9-19 ਪ੍ਰਣਿਹਿਤੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਮੁਖਃ॥ 12-9-21 ਪੂਰ੍ਵਾਲਾਭੇਨ ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਮਿਨ੍ ਗ੍ਰੁʼਹੇ(ਅ)ਲਾਭੇਃ ਹੇਤੁਨਾ ਜਾਤੁ ਕਦਾਚਿਤ੍। ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਗ੍ਰੁʼਹੇਸ਼਼ੁ ਲਾਭੰ ਲਬ੍ਧਮੰਨੰ ਚਰਨ੍ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍॥ 12-9-22 ਭੈਕ੍ਸ਼਼ਕਾਲਮਾਹ ਵਿਧੂਮੇ ਇਤਿ। ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-9-23 ਤ੍ਰੀਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍॥ 12-9-24 ਜਿਜੀਵਿਸ਼਼ੁਵਦ੍ਧਨਾਦਿਸੰਗ੍ਰਹਮ੍। ਮੁਮੂਰ੍ਸ਼਼ੁਵਦੰਨਾਦਿਤ੍ਯਾਗਮ੍॥ 12-9-25 ਵਾਸੀ ਤਕ੍ਸ਼਼ਾਯੁਧੰ ਤਯਾ॥ 12-9-26 ਨਿਮੇਸ਼਼ੋਨ੍ਮੇਸ਼਼ਾਸ਼ਨਪਾਨਾਦਿਸ਼ਾਰੀਰਨਿਰ੍ਵਾਹਮਾਤ੍ਰਕਰ੍ਮਸ੍ਵਵਸ੍ਥਿਤ ਇਤਰ੍ਥਃ॥ 12-9-27 ਤੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਕਰ੍ਮਸੁ ਅਸਕ੍ਤਃ। ਅਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਸ਼ੀਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸੰਕਲ੍ਪੋ ਮਨਃ ਕ੍ਰਿਯਾਯੇਨ। ਦ੍ਰੁʼਢਮਨਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਸੁਨਿਰ੍ਣਿਕ੍ਤਾਤ੍ਮਕਲ੍ਮਸ਼਼ਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦੂਰੀਕ੍ਰੁʼਤਧੀਮਲਃ॥ 12-9-28 ਵਾਗੁਰਾਃ ਸ੍ਨੇਹਪਾਸ਼ਾਨ੍॥ 12-9-30 ਏਕੇ ਮੂਢਾਃ ਕਾਰ੍ਯਕਾਰਣਸੰਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਟੰ ਸ੍ਵਸੁਖੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇਨ ਸੰਲਗ੍ਨੰ ਸ੍ਤ੍ਰ੍ਯਾਦਿਕੰ ਬਿਭ੍ਰਤ੍ਯਾਤ੍ਮੋਪਕਾਰਕਤ੍ਵੇਨ ਪੁਸ਼਼੍ਣਨ੍ਤਿ। ਕੁਸ਼ਲਾਕੁਸ਼ਲਾਨ੍ਯੇਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਗਾਣਿ ਮਾਨਵਃ। ਕਾਰ੍ਯਕਾਰਣਸੰਸ਼੍ਲਿਯਃ ਸ੍ਵਜਨੰ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਇਤਿ ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-9-32 ਵ੍ਯਾਵਿਦ੍ਧੇ ਭ੍ਰਾਮ੍ਯਮਾਣੇ। ਸਮੇਤਿ ਸੰਯੋਗਮੇਤਿ॥ 12-9-35 ਵਿਵਿਧੰ ਸਾਮਾਦ੍ਯੁਪਾਯਵਤ੍ ਵਿਵਿਧਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਨਾਨਾਵਿਧਕਪਟਾਦਿਰੂਪੰ ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਲ੍ਪੈਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵੈਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਰਾਜਭਿਰ੍ਤ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਮਹਾਰਾਜੋ ਬਧ੍ਯਤੇ। ਕਾਰਣੈਃ ਸ੍ਵਾਪਮਾਨਾਦਿਭਿਰ੍ਹੇਤੁਭਿਃ ਬਹਵੋ ਮਿਲਿਤ੍ਵਾ ਏਕੰ ਮਹਾਨ੍ਤੰ ਘ੍ਨਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-9-36 ਯਸ੍ਮਾਦ੍ਦੁਃਖਮਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਣੁ ਚ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਤਸ੍ਮਾਤ੍। ਸ੍ਥਾਨੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਮ੍। ਅਵ੍ਯਯਮਪਕ੍ਸ਼਼ਯਸ਼ੂਨ੍ਯਮ੍। ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮਨਾਦਿ। ਧ੍ਰੁਵੰ ਸਦੈਕਰੂਪਮ੍॥ 12-9-37 ਸੰਸ੍ਥਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਮਾਪਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ॥

12-10-0 (80906) ਭੀਮ ਉਵਾਚ। 12-10-0x (6706) ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯੇਵ ਤੇ ਰਾਜਨ੍ਮਨ੍ਦਕਸ੍ਯਾਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਃ। ਅਨੁਵਾਕਹਤਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਨੈਸ਼਼ਾ ਤਤ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਨੀ॥ 12-10-1 (80907) ਆਲਸ੍ਯੇ ਕ੍ਰੁʼਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਨਸੂਯਤਃ। ਵਿਨਾਸ਼ੇ ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਕਿੰ ਫਲੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-10-2 (80908) ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ(ਅ)ਨੁਕਮ੍ਪਾ ਕਾਰੁਣ੍ਯਮਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਮਾਚਰਤੋ ਮਾਰ੍ਗਮਪਿ ਬਨ੍ਧੋਸ੍ਤ੍ਵਦਨ੍ਤਰੇ॥ 12-10-3 (80909) ਯਦੀਮਾਂ ਭਵਤੋ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਵਿਦ੍ਯਾਮ ਵਯਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਮ੍। ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਨੈਵ ਗ੍ਰਹੀਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਨ ਵਧਿਸ਼਼੍ਯਾਮ ਕੰਚਨ॥ 12-10-4 (80910) ਭੈਕ੍ਸ਼਼ਮੇਵਾਚਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯਾਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍। ਨ ਚੇਦੰ ਦਾਰੁਣੰ ਯੁਦ੍ਧਮਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਮ੍॥ 12-10-5 (80911) ਪ੍ਰਾਣਸ੍ਯਾੰਨਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵਮਿਤਿ ਵੈ ਕਵਯੋ ਵਿਦੁਃ। ਸ੍ਥਾਵਰੰ ਜਙ੍ਗਮੰ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਣਸ੍ਯ ਭੋਜਨਮ੍॥ 12-10-6 (80912) ਆਦਦਾਨਸ੍ਯ ਚੇਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਯੇ ਕੇਚਿਤ੍ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਨਃ। ਹਨ੍ਤਵ੍ਯਾਸ੍ਤ ਇਤਿ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਵਿਦੁਃ॥ 12-10-7 (80913) ਤੇ ਸਦੋਸ਼਼ਾ ਹਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਾਭਿਰੰਨਸ੍ਯ ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਨਃ। ਤਾਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਧਰ੍ਮੇਣ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਮਹੀਮਿਮਾਮ੍॥ 12-10-8 (80914) ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਖਾਤ੍ਵਾ ਕੂਪਮਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਚੋਦਕਮ੍। ਪਙ੍ਕਦਿਗ੍ਧੋ ਨਿਵਰ੍ਤੇਤ੍ ਕਰ੍ਮੇਦੰ ਨਸ੍ਤਥੋਪਮਮ੍॥ 12-10-9 (80915) ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਰੁਹ੍ਯ ਮਹਾਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਮਪਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤਤੋ ਮਧੁ। ਅਪ੍ਰਾਸ਼੍ਯ ਨਿਧਨੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਕਰ੍ਮੇਦੰ ਨਸ੍ਤਥੋਪਮਮ੍॥ 12-10-10 (80916) ਯਥਾ ਮਹਾਨ੍ਤਮਧ੍ਵਾਨਮਾਸ਼ਯਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਪਤਨ੍। ਸ ਨਿਰਾਸ਼ੋ ਨਿਵਰ੍ਤੇਤ ਕਰ੍ਮੈਤੰਨਸ੍ਤਥੋਪਮਮ੍॥ 12-10-11 (80917) ਯਥਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਘਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ। ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਘਾਤਯੇਤ੍ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਕਰ੍ਮੇਦੰ ਨਸ੍ਤਥੋਪਮਮ੍॥ 12-10-12 (80918) ਯਥਾੰਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤੋ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਨ ਭੁਞ੍ਜੀਯਾਦ੍ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ। ਕਾਮੀ ਚ ਕਾਮਿਨੀਂ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮੇਦੰ ਨਸ੍ਤਥੋਪਮਮ੍॥ 12-10-13 (80919) ਵਯਮੇਵਾਤ੍ਰ ਗਰ੍ਹ੍ਯਾ ਹਿ ਯਦ੍ਵਯੰ ਮਨ੍ਦਚੇਤਸਮ੍। ਤ੍ਵਾਂ ਰਾਜੰਨਨੁਗਚ੍ਛਾਮੋ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੋ(ਅ)ਯਮਿਤਿ ਭਾਰਤ॥ 12-10-14 (80920) ਵਯੰ ਹਿ ਬਾਹੁਬਲਿਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤਵਿਦ੍ਯਾ ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ। ਕ੍ਲੀਬਸ੍ਯ ਵਾਕ੍ਯੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਾਮੋ ਯਥੈਵਾਸ਼ਕ੍ਤਯਸ੍ਤਥਾ॥ 12-10-15 (80921) ਅਗਤੀਕਗਤੀਨਸ੍ਮਾੰਨਸ਼਼੍ਟਾਰ੍ਥਨਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਯੇ। ਕਥੰ ਵੈ ਨਾਨੁਪਸ਼੍ਯੇਯੁਰ੍ਜਨਾਃ ਪਸ਼੍ਯਤ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍॥ 12-10-16 (80922) ਆਪਤ੍ਕਾਲੇ ਹਿ ਸੰਨ੍ਯਾਸਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯ ਇਤਿ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ। ਜਰਯਾ(ਅ)ਭਿਪਰੀਤੇਨ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਰ੍ਵ੍ਯੰਸਿਤੇਨ ਵਾ॥ 12-10-17 (80923) ਤਸ੍ਮਾਦਿਹ ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞਾਸ੍ਤ੍ਯਾਗੰ ਨ ਪਰਿਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ। ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮੰ ਚੈਵ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ॥ 12-10-18 (80924) ਕਥੰ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਾਸ੍ਤੰਨਿਸ਼਼੍ਠਾਸ੍ਤਦੁਪਾਸ਼੍ਰਯਾਃ। ਤਦੇਵ ਨਿਨ੍ਦਾਂ ਭਾਸ਼਼ੇਯੁਰ੍ਧਾਤਾ ਤਤ੍ਰ ਨ ਗਰ੍ਹ੍ਯਤੇ॥ 12-10-19 (80925) ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵਿਹੀਨੈਰਧਨੈਰ੍ਨਾਸ੍ਤਿਕੈਃ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਮ੍। ਵੇਦਵਾਦਸ੍ਯ ਵਿਜ੍ਞਾਨੰ ਸਤ੍ਯਾਭਾਸਮਿਵਾਨ੍ਰੁʼਤ੍॥ 12-10-20 (80926) ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਤੁ ਮੌਨਮਾਸ੍ਥਾਯ ਬਿਭ੍ਰਤਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ। ਧਰ੍ਮਚ੍ਛਝ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਚ੍ਯਵਿਤੁਂ ਨ ਤੁ ਜੀਵਿਤੁਮ੍। 12-10-21 (80927) ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਪੁਨਰਰਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸੁਖਮੇਕੇਨ ਜੀਵਿਤੁਮ੍। ਅਬਿਭ੍ਰਤਾ ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਾਨ੍ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੀਨਤਿਥੀਨ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍॥ 12-10-22 (80928) ਨੇਮੇ ਮ੍ਰੁʼਗਾਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਜਿਤੋ ਨ ਵਰਾਹਾ ਨ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ। ਅਥਾਨ੍ਯੇਨ ਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ਪੁਣ੍ਯਮਾਹੁਰ੍ਨ ਤੇ ਜਨਾਃ॥ 12-10-23 (80929) ਯਦਿ ਸੰਨ੍ਯਾਸਤਃ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਰਾਜਾ ਕਸ਼੍ਚਿਦਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍। ਪਰ੍ਵਤਾਸ਼੍ਚ ਦੁਮਾਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੰ ਸਿਦ੍ਧਿਮਵਾਪ੍ਨੁਯੁਃ॥ 12-10-24 (80930) ਏਤੇ ਹਿ ਨਿਤ੍ਯਸੰਨ੍ਯਾਸਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਿਰੁਪਦ੍ਰਵਾਃ। ਅਪਰਿਗ੍ਰਹਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸਤਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਣਃ॥ 12-10-25 (80931) ਅਥ ਚੇਦਾਤ੍ਮਭਾਗ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨਾਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸਿਦ੍ਧਿਮਸ਼੍ਰ੍ਨੁਤੇ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਰ੍ਮੈਵ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਿਰਕਰ੍ਮਣਃ॥ 12-10-26 (80932) ਔਦਕਾਃ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਸ਼੍ਚੈਵ ਜਨ੍ਤਵਃ ਸਿਦ੍ਧਿਮਾਪ੍ਨੁਯੁਃ। ਤੇਸ਼਼ਾਮਾਤ੍ਮੈਵ ਭਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਨਾਨ੍ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-10-27 (80933) ਅਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਯਥਾ ਸ੍ਵੈਃ ਕਰ੍ਮਭਿਰ੍ਵ੍ਯਾਪ੍ਰੁʼਤੰ ਜਗਤ੍। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਰ੍ਮੈਵ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਨ੍ਪ੍ਰਸ੍ਤਿ ਸਿਦ੍ਧਿਰਕਰ੍ਮਣਃ॥ ॥ 12-10-28 (80934) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦਸ਼ਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 10॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-10-1 ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਵੇਦਪਾਠਕਸ੍ਯ ਮਨ੍ਦਤ੍ਵਾਦੇਵਾਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਜ੍ਞਾਸ਼ੂਨ੍ਯਸ੍ਯ। ਅਨੁਵਾਕੇਨ ਨਿਤ੍ਯਪਾਠੇਨ ਹਤਾ ਨਸ਼਼੍ਟਾ॥ 12-10-3 ਤ੍ਵਦਨ੍ਤਰੇ ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਤ੍ਰ॥ 12-10-6 ਪ੍ਰਾਣਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਣਵਤੋ ਬਲਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯੇਦੰ ਸਰ੍ਵਮੰਨਮਿਵਾੰਨੰ ਭੋਗ੍ਯਮ੍। ਭੋਜਨੰ ਭੁਜ੍ਯਤੇ ਪਾਲ੍ਯਤੇ ਇਤਿ ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤ੍ਯਾ ਪਾਲਨੀਯਮ੍॥ 12-10-8 ਹਤਾਸ੍ਮਾਭਿਰਿਤਿ ਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ। ਹਤ੍ਵਾ ਨਿਘ੍ਨਨ੍ ਤ੍ਵੰ। ਹਨ੍ਤੇਰਨ੍ਯੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਪਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਇਤਿ ਕ੍ਵਨਿਪ੍ ਅਨੁਨਾਸਿਕਲੋਪੋ ਹ੍ਰਸ੍ਵਸ੍ਯੇਤਿ ਤੁਕ੍। ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਨ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-10-9 ਤਥਾ ਤੇਨ ਪ੍ਰਕਾਰੇਣੋਪਮੀਯਤ ਇਤਿ ਤਥੋਪਮਮ੍॥ 12-10-11 ਪਤਨ੍ ਗਚ੍ਛਨ੍ 12-10-15 ਅਸ਼ਕ੍ਤਯਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿਹੀਨਾਃ॥ 12-10-16 ਅਗਤੀਕਗਤੀਨਨਾਥਰਕ੍ਸ਼਼ਕਾਨ੍। ਦੈਰ੍ਧ੍ਯਮਾਰ੍ਸ਼਼ਮ੍। ਏਤਤ੍ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਮਮ ਵਚਨੰ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਪਸ਼੍ਯਤ।ਯੁਕ੍ਤਮਯੁਕ੍ਤੰ ਵੇਤਿ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਯਤੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-10-17 ਵ੍ਯੰਸਿਤੇਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿੰਪ੍ਰਾਪਿਤੇਨ॥ 12-10-18 ਤ੍ਯਾਗੰ ਸੰਨ੍ਯਾਸਮ੍। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਮੌਣ੍ਡ੍ਯਾਦਿਕੰ ਨਿਸ਼਼ਿਦ੍ਧੰ ਤਸ੍ਯਾਚਰਣੇ ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮੋ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯੇਵੇਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-10-19 ਹਿੰਸਾਰ੍ਥਮੁਤ੍ਪੰਨਾ ਹਿੰਸ੍ਨਯੋਨੌ ਜਾਤਾਃ। ਹਿੰਸੈਕਜੀਵਨਾਸ੍ਤਦੇਵ ਤਸ੍ਯੈਵ ਹਿੰਸ੍ਨਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਨਿਨ੍ਦਾਂ ਕਥੰ ਭਾਸ਼਼ੇਯੁਃ। ਕਥੰ ਵਾ ਤਤ੍ਰ ਧਾਤਾ ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਸ੍ਨਸ਼਼੍ਟਾ ਨ ਗਰ੍ਹ੍ਯਤੇ ਨ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਤੇ। ਧਾਤ੍ਰੁʼਵਿਹਿਤਤ੍ਵਾਤ੍ਸਹਜਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ਨਾਸੌ ਧਰ੍ਮੋ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤਏਵ ਭੂਸ਼਼ਯੇਯੁਰ੍ਯੇ ਤੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਹ੍ਯਤ੍ਰ ਗਰ੍ਹ੍ਯਤੇ ਇਤਿ ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-10-20 ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਵਿਹੀਨੈਰਨਯੈਰ੍ਨਾਸ੍ਤਿਕੈਃ ਸੰਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਮ੍। ਵੇਦਾਭਾਸਮਿਵਾਜ੍ਞਾਨਮਿਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ। ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਤ੍ਰਯ੍ਯਾ ਵਿਦ੍ਯਯਾ ਵਿਹੀਨੈਃ। ਅਧਨੈਰ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਚ ਹੀਨੈਃ। ਇਦਮਨ੍ਰੁʼਤੰ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਮ੍। ਵੇਦਯਤੀਤਿ ਵੇਦੋ ਵਿਧਿਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਾਦੋ(ਅ)ਰ੍ਥਵਾਦਸ੍ਤਤ੍ਸੰਬਨ੍ਧਿ ਵਿਜ੍ਞਾਨੰ ਸੰਨ੍ਯਾਸਵਿਧਿਸ੍ਤੁਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਭਰਤਾਦਿਕੀਰ੍ਤਨੰ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਵਪੋਤ੍ਖਨਨਵਦਰ੍ਥਵਾਦੋ ਨਤੁ ਤਾਵਤਾ ਮੌਣ੍ਡ੍ਯੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯਾਧਿਕਾਰਃ ਸਿਧ੍ਯਤੀਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-10-21 ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਦੇਹਮਾਤ੍ਮਨਾ ਸ੍ਵੇਨੈਵ ਬਿਭ੍ਰਤਾ ਨਿਸ਼੍ਚਲੰ ਸ੍ਥਾਪਯਤਾ ਧਰ੍ਮਚ੍ਛਝ ਕਪਟਯੋਗੰ ਆਸ੍ਥਾਯ ਚ੍ਯਵਿਤੁਂ ਮਰ੍ਤੁਮੇਵ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਨ ਜੀਵਿਤੁਮ੍। ਕੇਵਲੰ ਪ੍ਰਣਿਧਾਨੇਨ ਸ਼ਰੀਰਨਾਸ਼ੋ ਭਵੇਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-10-26 ਆਤ੍ਮਭਾਗ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਵਸੰਪਤ੍ਸੁ ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਪਰਕਰ੍ਮਾਰ੍ਜਿਤੰ ਫਲਮ੍॥

12-11-0 (69053) ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 12-11-0x (5628) ਅਤ੍ਰੈਵੋਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਤਾਪਸੈਃ ਸਹ ਸੰਵਾਦੰ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-11-1 (69054) `ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਪੁਨਰਰਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸੁਖਮੇਤੇਨ ਜੀਵਿਤੁਮ੍।' ਕੇਚਿਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਵਨਮਭ੍ਯਾਗਮਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਃ। ਅਜਾਤਸ਼੍ਮਸ਼੍ਰਵੋ ਮਨ੍ਦਾਃ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾਃ ਪ੍ਰਵਵ੍ਰਜੁਃ॥ 12-11-2 (69055) ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਯਮਿਤਿ ਮਨ੍ਵਾਨਾਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਃ। ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚੈਵ ਤਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਨ੍ਵਕ੍ਰੁʼਪਾਯਤ॥ 12-11-3 (69056) ਸ ਤਾਨ੍ਬਭਾਸ਼਼ੇ ਮਘਵਾਨ੍ਪਕ੍ਸ਼਼ੀਭੂਤ੍ਵਾ ਹਿਰਣ੍ਮਯਃ। ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੈਸ੍ਤੁ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਿਘਸਾਸ਼ਿਭਿਃ॥ 12-11-4 (69057) ਪੁਣ੍ਯੰ ਭਵਤਿ ਕਰ੍ਮੈਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੰ ਚੈਵ ਜੀਵਿਤਮ੍। ਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥਾਸ੍ਤੇ ਗਤਿੰ ਮੁਖ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਕਰ੍ਮਪਰਾਯਣਾਃ॥ 12-11-5 (69058) ਰੁʼਸ਼਼ਯ ਊਚੁਃ। 12-11-6x (5629) ਅਹੋ ਬਤਾਯੰ ਸ਼ਕੁਨਿਰ੍ਵਿਘਸਾਸ਼ਾਨ੍ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਤਿ। ਅਸ੍ਮਾੰਨੂਨਮਯੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਵਯੰ ਚ ਵਿਘਸਾਸ਼ਿਨਃ॥ 12-11-6 (69059) ਸ਼ਕੁਨਿਰੁਵਾਚ। 12-11-7x (5630) ਨਾਹੰ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਮਿ ਪਙ੍ਕਦਿਗ੍ਧਾਨ੍ਰਜਸ੍ਵਲਾਨ੍। ਉਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟਭੋਜਿਨੋ ਮਨ੍ਦਾਨਨ੍ਯੇ ਵੈ ਵਿਘਸਾਸ਼ਿਨਃ॥ 12-11-7 (69060) ਰੁʼਸ਼਼ਯ ਊਚੁਃ। 12-11-8x (5631) ਇਦੰ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪਰਮਿਤਿ ਵਯਮੇਵਮਮੰਸ੍ਮਹਿ। ਸ਼ਕੁਨੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਯਚ੍ਛ੍ਰੇਯੋ ਵਯੰ ਤੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਮਹੇ॥ 12-11-8 (69061) ਸ਼ਕੁਨਿਰੁਵਾਚ। 12-11-9x (5632) ਯਦਿ ਮਾਂ ਨਾਭਿਸ਼ਙ੍ਕਧ੍ਵੰ ਵਿਭਜ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ। ਤਤੋ(ਅ)ਹੰ ਵਃ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਾਥਾਤਥ੍ਯੰ ਹਿਤੰ ਵਚਃ॥ 12-11-9 (69062) ਰੁʼਸ਼਼ਯ ਊਚੁਃ। 12-11-10x (5633) ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਮਸ੍ਤੇ ਵਚਸ੍ਤਾਤ ਪਨ੍ਥਾਨੋ ਵਿਦਿਤਾਸ੍ਤਵ। ਨਿਯੋਗੇ ਚੈਵ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਨ੍ਸ੍ਥਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮ ਸ਼ਾਧਿ ਨਃ॥ 12-11-10 (69063) ਸ਼ਕੁਨਿਰੁਵਾਚ। 12-11-11x (5634) ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਦਾਂ ਗੌਃ ਪ੍ਰਵਰਾ ਲੋਹਾਨਾਂ ਕਾਞ੍ਚਨੰ ਵਰਮ੍। ਸ਼ਬ੍ਦਾਨਾਂ ਪ੍ਰਵਰੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦ੍ਵਿਪਦਾਂ ਵਰਃ॥ 12-11-11 (69064) ਮਨ੍ਤ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਜਾਤਕਰ੍ਮਾਦਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਜੀਵਤੋ(ਅ)ਪਿ ਯਥਾਕਾਲੰ ਸ਼੍ਮਸ਼ਾਨਨਿਧਨਾਨ੍ਤਕਃ॥ 12-11-12 (69065) ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਵੈਦਿਕਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯਃ ਪਨ੍ਥਾਸ੍ਤ੍ਵਨੁਤ੍ਤਮਃ। ਅਥ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਮਨ੍ਤ੍ਰਸਿਦ੍ਧਾਨਿ ਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ। ਆਮ੍ਨਾਯਦ੍ਰੁʼਢਵਾਦੀਨਿ ਤਥਾ ਸਿਦ੍ਧਿਰਿਹੇਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-11-13 (69066) ਮਾਸਾਰ੍ਧਮਾਸਾ ਰੁʼਤਵ ਆਦਿਤ੍ਯਸ਼ਸ਼ਿਤਾਰਕਮ੍। ਗ੍ਰਸਨ੍ਤੇ ਕਰ੍ਮ ਭੂਤਾਨਿ ਤਦਿਦੰ ਕਰ੍ਮਸ਼ੰਸਿਨਾਮ੍॥ 12-11-14 (69067) ਸਿਦ੍ਧਿਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮਿਦੰ ਪੁਣ੍ਯਮਯਮੇਵਾਸ਼੍ਰਮੋ ਮਹਾਨ੍॥ 12-11-15 (69068) ਅਥ ਯੇ ਕਰ੍ਮ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਃ ਕਾਪਥੰ ਗਤਾਃ। ਮੂਢਾਨਾਮਰ੍ਥਹੀਨਾਨਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਮੇਨਸ੍ਤੁ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-11-16 (69069) ਦੇਵਵੰਸ਼ਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਵੰਸ਼ਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਵੰਸ਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਚਤਾਨ੍। ਸੰਤ੍ਯਜ੍ਯ ਮੂਢਾ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤਤੋ ਯਾਨ੍ਤ੍ਯਸ਼ੁਚੀਨ੍ਪਥਃ॥ 12-11-17 (69070) ਏਤਦ੍ਵੋ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਤਪੋਯੁਕ੍ਤੰ ਦਦਾਮੀਤ੍ਯ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਚੋਦਿਤਮ੍। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਦਧ੍ਯਾਵਸਤਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਤ੍ਵਮਿਹੋਚ੍ਯਤੇ॥ 12-11-18 (69071) ਦੇਵਵੰਸ਼ਾਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਵੰਸ਼ਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਵੰਸ਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਨ੍। ਸੰਵਿਭਜ੍ਯ ਗੁਰੋਸ਼੍ਚਰ੍ਯਾਂ ਤਦ੍ਵੈ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-11-19 (69072) ਦੇਵਾ ਵੈ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਿਭੂਤਿੰ ਪਰਮਾਂ ਗਤਾਃ। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯਮੁਦ੍ਵੋਢੁਂ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਪ੍ਰਬ੍ਰਵੀਮਿ ਵਃ॥ 12-11-20 (69073) ਤਪਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਹਿ ਮੂਲਮੇਤੰਨ ਸੰਸ਼ਯਃ। ਕੁਟੁਮ੍ਵਵਿਧਿਨਾ(ਅ)ਨੇਨ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ 12-11-21 (69074) ਏਤਦ੍ਵਿਦੁਸ੍ਤਪੋ ਵਿਪ੍ਰਾ ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵਾਤੀਤਾ ਵਿਮਤ੍ਸਰਾਃ। ਏਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਨਮਧ੍ਯੇ ਤੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਤਪ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-11-22 (69075) ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪਦੰ ਚੈਵ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਵਿਘਸਾਸ਼ਿਨਃ। ਸਾਯੰਪ੍ਰਾਤਰ੍ਵਿਭਜ੍ਯਾੰਨੰ ਸ੍ਵਕੁਟੁਮ੍ਬੇ ਯਥਾਵਿਧਿ॥ 12-11-23 (69076) ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਤਿਥਿਭ੍ਯੋ ਦੇਵੇਭ੍ਯਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯਃ ਸ੍ਵਜਨਾਯ ਚ। ਅਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਯੇ(ਅ)ਸ਼੍ਨਨ੍ਤਿ ਤਾਨਾਹੁਰ੍ਵਿਘਸਾਸ਼ਿਨਃ॥ 12-11-24 (69077) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮਾਸ੍ਥਾਯ ਸੁਵ੍ਰਤਾਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ। ਲੋਕਸ੍ਯ ਗੁਰਵੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਤੇ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਨੁਪਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-11-25 (69078) ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਵਿਮਤ੍ਸਰਾਃ। ਵਸਨ੍ਤਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਨ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਞ੍ਜਨਾ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਕਾਰਿਣਃ॥ 12-11-26 (69079) ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 12-11-27x (5635) ਤਤਸ੍ਤੇ ਤਦ੍ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤੰ ਹਿਤਮ੍। ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਨਾਸ੍ਤਿਕਮਤਿੰ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ॥ 12-11-27 (69080) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਮਪਿ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਧੈਰ੍ਯਮਾਲਮ੍ਬ੍ਯ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍। ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਹਤਾਮਿਤ੍ਰਾਂ ਨਰੋਤ੍ਤਮ॥ ॥ 12-11-28 (69081) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 11॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-11-4 ਵਿਘਸਾਸ਼ਿਭਿਃ ਮਹਾਯਜ੍ਞਾਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਭੋਜਿਭਿਃ॥ 12-11-6 ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਜ੍ਞਾਪਯਤਿ। ਵਿਘਸੰ ਸ਼ੀਰ੍ਣਤ੍ਰੁʼਣਪਰ੍ਣਫਲਾਦਿਕੰ ਤਦਦਨਸ਼ੀਲਾਸ੍ਤੁ ਵਯਮੇਵਾਤੋ ਵਿਘਸਾਸ਼ਿਨਿਃ ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸਃ ਸ੍ਮ ਇਤਿ ਮੇਨਿਰੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-11-7 ਪਙ੍ਕਦਿਗ੍ਧਾਨ੍ਰਜਸ੍ਵਲਾਨਿਤ੍ਯਾਗਨ੍ਤੁਕਸ੍ਵਾਭਾਵਿਕਦੋਸ਼਼ਯੁਕ੍ਤਤ੍ਵਮੁਕ੍ਤੰ ਕ੍ਰਮੇਣ। ਉਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਠਭੋਜਿਨ ਇਤਿ। ਪ੍ਰਾਯੇਣ ਸ਼ੀਰ੍ਣਤ੍ਰੁʼਣਮਰ੍ਣਫਲਾਨਿ ਮ੍ਰੁʼਗਕੀਟਪਕ੍ਸ਼਼੍ਯੁਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤਦ੍ਭੋਜਿਨਃ॥ 12-11-8 ਤੇ ਤਵ ਵਚ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-11-10 ਪਨ੍ਥਾਨਃ ਸ਼੍ਰੇਯੋਮਾਰ੍ਗਾਃ॥ 12-11-12 ਮਨ੍ਤ੍ਰੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰੋਕ੍ਤਸੰਸ੍ਕਾਰਃ॥ 12-11-15 ਈਹਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਤਦਿਦੰ ਕਰ੍ਮਸੰਜ੍ਞਿਤਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-11-22 ਏਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯਾਤ੍ ਅਨਨ੍ਤਰੰ ਵਨਮਧ੍ਯੇ ਤਪ ਉਚ੍ਯਤ ਇਤ੍ਯਨ੍ਵਯਃ॥ 12-11-25 ਅਨੁਪਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਨਿਃਸੰਸ਼ਯਾਃ॥

12-12-0 (69419) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-12-0x (5662) ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨਕੁਲੋ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਰਾਜਾਨਮਭਿਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਮ੍॥ 12-12-1 (69420) ਅਨੁਰੁਧ੍ਯ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਭ੍ਰਾਤੁਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਮਰਿੰਦਮ। ਵ੍ਯੂਢੋਰਸ੍ਕੋ ਮਹਾਬਾਹੁਸ੍ਤਾਮ੍ਰਾਸ੍ਯੋ ਮਿਤਭਾਸ਼਼ਿਤਾ॥ 12-12-2 (69421) ਨਕੁਲ ਉਵਾਚ। 12-12-3x (5663) ਵਿਸ਼ਾਖਯੂਪੇ ਦੇਵਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਗ੍ਨਯਸ਼੍ਚਿਤਾਃ। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਦ੍ਵਿ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇਵਾਃ ਕਰ੍ਮਫਲੇ ਸ੍ਥਿਤਾਃ॥ 12-12-3 (69422) ਅਨਾਸ੍ਤਿਕਾਨਾਂ ਭੂਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਣਦਾਃ ਪਿਤਰਸ਼੍ਚ ਯੇ। ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਕਰ੍ਮੈਵ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਵਿਧਿੰ ਪਸ਼੍ਯਸ੍ਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥ 12-12-4 (69423) ਵੇਦਵਾਦਾਪਵਿਦ੍ਧਾਸ੍ਤੁ ਤਾਨ੍ਵਿਦ੍ਧਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਨਾਸ੍ਤਿਕਾਨ੍। ਨ ਹਿ ਵੇਦੋਕ੍ਤਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਵਿਪ੍ਰਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ॥ 12-12-5 (69424) ਦੇਵਯਾਨੇਨ ਨਾਕਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਭਾਰਤ। ਅਤ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਾਨਯੰ ਸਰ੍ਵਾਨਿਤ੍ਯਾਹੁਰ੍ਵੇਦਮਿਸ਼੍ਚਯਾਃ॥ 12-12-6 (69425) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਸੰਪੰਨਾਸ੍ਤਾੰਨਿਬੋਧ ਨਰਾਧਿਪ। ਵਿਤ੍ਤਾਨਿ ਧਰ੍ਮਲਬ੍ਧਾਨਿ ਕ੍ਰਤੁਮੁਖ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਵਾਸ੍ਰੁʼਜਨ੍॥ 12-12-7 (69426) ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਸ ਮਹਾਰਾਜ ਸ ਵੈ ਤ੍ਯਾਗੀ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਨਰਃ॥ 12-12-8 (69427) ਅਨਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸੁਖਾਦਾਨੰ ਤਥੈਵੋਰ੍ਧ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ। ਆਤ੍ਮਤ੍ਯਾਗੀ ਮਹਾਰਾਜ ਸ ਤ੍ਯਾਗੀ ਤਾਪਸੋ ਮਤਃ॥ 12-12-9 (69428) ਅਨਿਕੇਤਃ ਪਰਿਪਤਨ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਮੂਲਾਸ਼੍ਰਯੋ ਮੁਨਿਃ। ਅਯਾਚਕਃ ਸਦਾਯੋਗੀ ਸ ਤ੍ਯਾਗੀ ਪਾਰ੍ਥ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਕਃ॥ 12-12-10 (69429) ਕ੍ਰੋਧਹਰ੍ਸ਼਼ਾਵਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪੈਸ਼ੁਨ੍ਯੰ ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ। ਵਿਪ੍ਰੋ ਵੇਦਾਨਧੀਤੇ ਯਃ ਸ ਤ੍ਯਾਗੀ ਗੁਰੁਪੂਜਕਃ॥ 12-12-11 (69430) ਆਸ਼੍ਰਮਾਂਸ੍ਤੁਲਯਾ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਾਨਾਹੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ। ਏਕਤਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਯੋ ਰਾਜਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਾਸ਼੍ਰਮ ਏਕਤਃ॥ 12-12-13aਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤੁਲਯਾ ਪਾਰ੍ਥ ਕਾਮੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਚ ਭਾਰਤ। ਅਯੰ ਪਨ੍ਥਾ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਪ੍ਰਿਯੰ ਲੋਕਵਿਦਾਂ ਗਤਿਃ॥ 12-12-12 (69431) ਇਤਿ ਯਃ ਕੁਰੁਤੇ ਭਾਵੰ ਸ ਤ੍ਯਾਗੀ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਨਰਃ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਵਨਮੇਤਿ ਵਿਮੂਢਵਤ੍॥ 12-12-14 (69432) ਯਦਾ ਕਾਮਾਨ੍ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਧਰ੍ਮਵੈਤੰਸਿਕੋ ਨਰਃ। ਅਥੈਨੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਪਾਸ਼ੇਨ ਕਣ੍ਠੇ ਬਧ੍ਨਾਤਿ ਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰਾਟ੍॥ 12-12-15 (69433) ਅਭਿਮਾਨਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਨੈਤਤ੍ਫਲਵਦੁਚ੍ਯਤੇ। ਤ੍ਯਾਗਯੁਕ੍ਤੰ ਮਹਾਰਾਜ ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਮਹਾਫਲਮ੍॥ 12-12-16 (69434) ਸ਼ਮੋ ਦਮਸ੍ਤਥਾ ਧੈਰ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯੰ ਸ਼ੌਚਮਥਾਰ੍ਜਵਮ੍। ਯਜ੍ਞੋ ਧ੍ਰੁʼਤਿਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਨਿਤ੍ਯਮਾਰ੍ਸ਼਼ੋ ਵਿਧਿਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-12-17 (69435) ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਾਤਿਥਿਕ੍ਰੁʼਤੇ ਸਮਾਰਮ੍ਭੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਸ਼ਸ੍ਯਤੇ। ਅਤ੍ਰੈਵ ਹਿ ਮਹਾਰਾਜ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਃ ਕੇਵਲੰ ਫਲਮ੍॥ 12-12-18 (69436) ਏਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਵਿਧੌ ਵਿਪ੍ਰਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤੇ। ਤ੍ਯਾਗਿਨਃ ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯੇਹ ਨੋਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍॥ 12-12-19 (69437) ਅਸ੍ਰੁʼਜਦ੍ਧਿ ਪ੍ਰਜਾ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਰਕਲ੍ਮਸ਼਼ਃ। ਮਾਂ ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਵਿਵਿਧਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ॥ 12-12-20 (69438) ਵੀਰੁਧਸ਼੍ਚੈਵ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਯਜ੍ਞਾਰ੍ਥੰ ਵੈ ਤਥੌਸ਼਼ਧੀਃ। ਪਸ਼ੂਂਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥਾ ਮੇਧ੍ਯਾਨ੍ਯਜ੍ਞਾਰ੍ਥਾਨਿ ਹਵੀਂਸ਼਼ਿ ਚ॥ 12-12-21 (69439) ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਾਸ਼੍ਰਮਿਣਸ੍ਤਚ੍ਚ ਯਜ੍ਞਕਰ੍ਮਾਵਿਰੋਧਿਤਮ੍। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯਮੇਵੇਹ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਦੁਰ੍ਲਭੰ ਤਥਾ॥ 12-12-22 (69440) ਤਤ੍ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਾ ਯੇ ਪਸ਼ੁਧਾਨ੍ਯਧਨਾਨ੍ਵਿਤਾਃ। ਨ ਯਜਨ੍ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਤੇਸ਼਼ੁ ਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਮ੍॥ 12-12-23 (69441) ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਯਜ੍ਞਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਜ੍ਞਾਨਯਜ੍ਞਾਸ੍ਤਥਾ ਪਰੇ। ਅਥਾਪਰੇ ਮਹਾਯਜ੍ਞਾਨ੍ਮਨਸ੍ਯੇਵ ਵਿਤਨ੍ਵਤੇ॥ 12-12-24 (69442) `ਇਦਮਨ੍ਯਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਵਿਦ੍ਵਦ੍ਭਿਃ ਕਥਿਤੰ ਮਮ। ਭੂਮਿਰਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚ ਵਾਯੁਸ਼੍ਚ ਨ ਚਾਪੋ ਨ ਦਿਵਾਕਰਃ॥ 12-12-25 (69443) ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣਿ ਨ ਚਨ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਨ ਦਿਸ਼ਃ ਕਾਲ ਏਵ ਚ। ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਸ਼੍ਚ ਰੂਪੰ ਚ ਨ ਗਨ੍ਧੋ ਨ ਰਸਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍॥ 12-12-26 (69444) ਨ ਚ ਸਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਮਾਣਾਨਿ ਯੈਃ ਪ੍ਰਮੇਯੰ ਪ੍ਰਸਾਧ੍ਯਤੇ। ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮਨੁਮਾਨੰ ਨ ਨੋਪਮਾਨਮਥਾਗਮਃ॥ 12-12-27 (69445) ਨਾਰ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿਰ੍ਨ ਚੈਤਿਹ੍ਯੰ ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤੋ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ। ਨ ਕ੍ਵਚਿੰਨਿਰ੍ਣਯੋ ਰਾਜੰਨ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮ ਏਵ ਚ॥ 12-12-28 (69446) ਤਿਰ੍ਯਕ੍ਵ ਸ੍ਥਾਵਰੰ ਚੈਵ ਨ ਦੇਵਾ ਨ ਚ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਃ। ਵਰ੍ਣਾਸ਼੍ਰਮਵਿਭਾਗਾਸ਼੍ਚ ਨ ਚ ਕਰ੍ਤਾ ਨ ਕਾਮਕ੍ਰੁʼਤ੍। ਨ ਚਾਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਵਿਭੂਤਿਸ਼੍ਚ ਨ ਚਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍॥ 12-12-29 (69447) ਤਮੋਭੂਤਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵਮਨਾਲੋਕੰ ਜਗੰਨ੍ਰੁʼਪ। ਨ ਚਾਤ੍ਮਾ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨੋਪਿ ਮਨਸਾ ਯੋਗਮਿਚ੍ਛਤਿ॥ 12-12-30 (69448) ਅਚੇਤਨੰ ਮਨਸ੍ਤ੍ਵਾਸੀਦਾਤ੍ਮਾ ਏਵ ਸਚੇਤਨਃ। ਈਸ਼੍ਵਰਸ਼੍ਚੇਤਨਸ੍ਤ੍ਵੇਕਸ੍ਤੇਨੇਦੰ ਗਹਨੀਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਚੇਤਨਾ ਰਾਜੰਨ ਚ ਦੇਹੇਨ ਯੋਜਿਤਾਃ॥ 12-12-31 (69449) ਤੇਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਰੁʼਜੋ ਨਾਮ ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਦੇਵਤਾਃ। ਚੈਤਨ੍ਯਮੀਸ਼੍ਵਰਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣ੍ਡੰ ਤੈਰ੍ਵਿਨਿਰ੍ਮਿਤਮ੍॥ 12-12-32 (69450) ਇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਰੁʼਜੰ ਯਜ੍ਞੰ ਨਿਰ੍ਮਿਤਃ ਪ੍ਰਪਿਤਾਮਹਃ। ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਸ੍ਤੇਨ ਸਮਾਰਬ੍ਧਾ ਪ੍ਰਸਾਦਾਦੀਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯ ਚ॥ 12-12-33 (69451) ਚੈਤਨ੍ਯਮੀਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯੇਦੰ ਸਚੇਤਨਮਿਦੰ ਜਗਤ੍। ਯੋਗੇਨ ਚ ਸਮਾਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਜਗਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਚ ਸ਼ੰਭੁਨਾ॥ 12-12-34 (69452) ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਕਾਮਸ਼੍ਚ ਉਕ੍ਤੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪਰਮੇਸ਼ਸ੍ਯ ਈਸ਼੍ਵਰੇਣ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ॥ 12-12-35 (69453) ਅਜ੍ਞੋ ਜਨ੍ਤੁਰਨੀਸ਼ਸ਼੍ਚ ਭਾਜਨੰ ਸੁਖਦੁਃਖਯੋਃ। ਈਸ਼੍ਵਰਪ੍ਰੇਰਿਤੋ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਵਾ ਸ਼੍ਵਭ੍ਰਮੇਵ ਵਾ॥ 12-12-36 (69454) ਪ੍ਰਧਾਨੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਚੈਵ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸਰ੍ਵਦੇਹਿਨਾਮ੍। ਮਨਸਾ ਵਿਸ਼਼ਯੈਸ਼੍ਚੈਵ ਚੇਤਨੇਨ ਪ੍ਰਚੋਦਿਤਾਃ। ਸੁਖਦੁਃਖੇਨ ਯੁਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕਰ੍ਮਭਿਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਚੋਦਿਤਾਃ॥ 12-12-37 (69455) ਵਰ੍ਣਾਸ਼੍ਰਮਵਿਭਾਗਾਸ਼੍ਚ ਈਸ਼੍ਵਰੇਣ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਾਃ। ਸਦੇਵਾਸੁਰਗਨ੍ਧਰ੍ਵੰ ਯੇਨੇਦੰ ਨਿਰ੍ਮਿਤੰ ਜਗਤ੍॥ 12-12-38 (69456) ਤ੍ਵੰ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਈਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯ ਵਸ਼ੇ ਸ੍ਥਿਤਾਃ। ਜੀਵਨ੍ਤੇ ਚ ਮ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਚ ਨ ਸ੍ਵਤਨ੍ਤ੍ਰਾਃ ਕਥੰਚਨ॥ 12-12-39 (69457) ਹਿਤ੍ਵਾਹਿਤ੍ਵਾ ਚ ਭੂਤਾਨਿ ਹਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਜਗਤ੍। ਯਜਨ੍ਤੇ ਕਰ੍ਮਣਾ ਦੇਵਾ ਨ ਸ ਪਾਪੇਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ॥ 12-12-40 (69458) ਹਿੰਸਾਤ੍ਮਕਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹਮੇਧਿਨਾਮ੍। ਦੇਵਤਾਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚ ਤੇ ਚ ਯਾਨ੍ਤਿ ਪਰਾਂ ਗਤਿਮ੍॥ 12-12-41 (69459) ਪਾਤਿਤਾਃ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ ਪੂਰ੍ਵ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਵਸੁਧਾਧਿਪੈਃ। ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਹਿਤਕਾਮੈਸ਼੍ਚ ਆਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚ ਹਿਤੈਸ਼਼ਿਭਿਃ। 12-12-42 (69460) ਯਦਿ ਤਤ੍ਰ ਭਵੇਤ੍ਪਾਪੰ ਕਥੰ ਤੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਾਸ੍ਥਿਤਾਃ। ਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਨਰਕੰ ਰਾਜਨ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿਤਾਃ ਪਾਪਕਰ੍ਮਭਿਃ॥' 12-12-43 (69461) ਏਵੰ ਮਨਃਸਮਾਧਾਨੰ ਮਾਰ੍ਗਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪ। ਦ੍ਵਿਜਾਤੇਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤਸ੍ਯ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਨ੍ਤਿ ਦਿਵੌਕਸਃ॥ 12-12-44 (69462) ਸ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸੰਹ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਤਤਸ੍ਤਤਃ। ਮਖੇਸ਼਼੍ਵਨਭਿਸਨ੍ਤ੍ਯਜ੍ਯ ਨਾਸ੍ਤਿਕ੍ਯਮਭਿਜਲ੍ਪਸਿ॥ 12-12-45 (69463) ਕੁਟੁਮ੍ਬਮਾਸ੍ਥਿਤੇ ਤ੍ਯਾਗੰ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਨਰਾਧਿਪ। ਰਾਜਸੂਯਾਸ਼੍ਵਮੇਧੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਮੇਧੇਸ਼਼ੁ ਵਾ ਪੁਨਃ॥ 12-12-46 (69464) ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਕ੍ਰਤਵਸ੍ਤਾਤ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰਭਿਪੂਜਿਤਾਃ। ਤੈਰ੍ਯਜਸ੍ਵ ਮਹੀਪਾਲ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਦੇਵਪਤਿਰ੍ਯਥਾ। 12-12-47 (69465) ਰਾਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਮਾਦਦੋਸ਼਼ੇਣ ਦਸ੍ਯੁਭਿਃ ਪਰਿਮੁਸ਼਼੍ਯਤਾਮ੍। ਅਸ਼ਰਣ੍ਯਃ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਯਃ ਸ ਰਾਜਾ ਕਲਿਰੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-12-48 (69466) ਅਸ਼੍ਵਾਨ੍ਗਾਸ਼੍ਚੈਵ ਦਾਸੀਸ਼੍ਚ ਕਰੇਣੂਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਗ੍ਰਾਮਾਞ੍ਜਨਪਦਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਾਣਿ ਚ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣਿ ਚ॥ 12-12-49 (69467) ਅਪ੍ਰਦਾਯ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭ੍ਯੋ ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਯਾਵਿਸ਼਼੍ਟਚੇਤਸਃ। ਵਯੰ ਤੇ ਰਾਜਕਲਯੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ॥ 12-12-50 (69468) ਅਦਾਤਾਰੋ(ਅ)ਸ਼ਰਣ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਰਾਜਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਭਾਗਿਨਃ। ਦੁਃਖਾਨਾਮੇਵ ਭੋਕ੍ਤਾਰੋ ਨ ਸੁਖਾਨਾਂ ਕਦਾਚਨ॥ 12-12-51 (69469) ਅਨਿਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਮਹਾਯਜ੍ਞੈਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚ ਪਿਤ੍ਰੁʼਸ੍ਵਧਾਮ੍। ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼੍ਵਨਭਿਸੰਪ੍ਲੁਤ੍ਯ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਚੇਤ੍ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-12-52 (69470) ਛਿੰਨਾਭ੍ਰਮਿਵ ਗਨ੍ਤਾਸਿ ਵਿਲਯੰ ਮਾਰੁਤੇਰਿਤਮ੍। ਲੋਕਯੋਰੁਭਯੋਰ੍ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟੋ ਹ੍ਯਨ੍ਤਰਾਲੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ॥ 12-12-53 (69471) ਅਨ੍ਤਰ੍ਬਹਿਸ਼੍ਚ ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਨ੍ਮਨੋਵ੍ਯਾਸਙ੍ਗਕਾਰਕਮ੍। ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਭਵੇਤ੍ਤ੍ਯਾਗੀ ਨ ਹਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ 12-12-54 (69472) ਏਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਵਿਧੌ ਵਿਪ੍ਰਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤੇ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਮਹਾਰਾਜ ਨੋਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍॥ 12-12-55 (69473) ਨਿਹਤ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੂਂਸ੍ਤਰਸਾ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਞ੍ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਯਥਾ ਦੈਤ੍ਯਬਲਾਨਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ। ਕਃ ਪਾਰ੍ਥ ਸ਼ੋਚੇੰਨਿਰਤਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇ ਪੂਰ੍ਵੈਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਜੁਸ਼਼੍ਟੇ॥ 12-12-56 (69474) ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੇਣ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਰਾਕ੍ਰਮੇਣ ਜਿਤ੍ਵਾ ਮਹੀਂ ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਦਾਯ। ਨਾਕਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੇ(ਅ)ਸਿ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ਗਨ੍ਤਾ ਨ ਸ਼ੋਚਿਤਵ੍ਯੰ ਭਵਤਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥ॥ ॥ 12-12-57 (69475) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 12॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-12-2 ਤਮ੍ਰਾਸ੍ਯੋ ਦੁਃਖੇਨ ਵਿਵਰ੍ਣਮੁਸ੍ਰਃ॥ 12-12-3 ਵਿਸ਼ਾਖਯੂਪੇ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇ। ਦੇਵਾਨਾਂ ਦੇਵੈਃ। ਅਗ੍ਨਯੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਸ੍ਥਾਪਨਾਰ੍ਥਾਨਿ ਸ੍ਥਣ੍ਡਿਲਾਨਿ। ਚਿਤਾ ਇਸ਼਼੍ਟਕਾਭੀ ਰਚਿਤਾ ਅਦ੍ਯਾਪਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ। ਤੇਨ ਦੇਵਤ੍ਵਮਪਿ ਕਰ੍ਮਫਲਮੇਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਵਿਸ਼ਾਲਯੂਪ ਇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-12-4 ਅਨਾਸ੍ਤਿਕਾਨਾਮਾਸ੍ਤਿਕ੍ਯਸ਼ੂਨ੍ਯਾਨਾਮਪਿ ਪ੍ਰਾਣਦਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਦ੍ਵਾਰਾ ਅੰਨਪ੍ਰਦਾਃ। ਵਿਧਿੰ ਅਗ੍ਨਿੰ ਵਾ ਅਕਾਮਯਤੇਤ੍ਯਾਦਿ ਅਗ੍ਨ੍ਯਾਦਿਭਾਵਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਸਾਧ੍ਯਤ੍ਵਜ੍ਞਾਪਕਮ੍। ਅਨਾਸ੍ਤਿਕਨਾਸ੍ਤਿਕਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਣਦਾ ਇਤਿ ਥ. ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-12-5 ਵੇਦਵਾਦਃ ਅਪਵਿਦ੍ਧਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤੋ ਯੈਸ੍ਤਾਨ੍॥ 12-12-6 ਦੇਵਯਾਨੇਨ ਮਾਰ੍ਗਣ। ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਮੁਪਰਿਭਾਗੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਅਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹਾਸ਼੍ਰਮਃ ਸਰ੍ਵਾਨਾਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ ਅਤਿ ਅਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਃ। ਤੇਭ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-12-7 ਤਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ ਗਤ੍ਵਾ ਨਿਬੋਧ ਬੁਧ੍ਯਸ੍ਵ। ਅਵਾਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ ਸਮਾਰ੍ਪਯਨ੍॥ 12-12-8 ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਜਿਤਚਿਤ੍ਤਃ॥ 12-12-9 ਸੁਖਾਦਾਨੰ ਗਾਰ੍ਹਥ੍ਯਸੁਖਭੋਗਮ੍। ਊਰ੍ਧ੍ਵੰ ਵਨਾਦੌ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੋ ਨਿਸ਼਼੍ਠਾਵਾਨ੍ ਸਨ੍ਯਃ ਆਤ੍ਮਤ੍ਯਾਗੀ ਦੇਹਤ੍ਯਾਗੀ॥ 12-12-10 ਪਰਿਪਤਨ੍ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਪਰ੍ਯਟਨ੍॥ 12-12-13 ਆਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਤਰੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗਏਵਾਸ੍ਤਿ ਨ ਕਾਮਃ। ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯੇ ਤੂਭਯਮਸ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮੇਵ ਮਾਰ੍ਗੋ ਗਤਿਸ਼੍ਚੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-12-15 ਧਰ੍ਮਵੈਤੰਸਿਕੋ ਧਰ੍ਮਧ੍ਵਜੀ॥ 12-12-16 ਤ੍ਯਾਗਯੁਕ੍ਤੰ ਅਭਿਮਾਨਤ੍ਯਾਗੋਪੇਤਮ੍॥ 12-12-17 ਆਰ੍ਸ਼਼ਃ ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਹਿਤਃ॥ 12-12-18 ਅਤ੍ਰ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯੇ॥ 12-12-19 ਇਹ ਵਿਧੌ। ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਨਿਸ਼਼੍ਠਾਵਤਃ॥ 12-12-48 ਪ੍ਰਮਾਦੋ ਰਾਜ੍ਯਾਕਰਣਮ੍। ਪਰਿਮੁਸ਼਼੍ਯਤਾਂ ਲੁਪ੍ਯਮਾਨਾਨਾਮ੍॥ 12-12-53 ਅਨ੍ਤਰਾਲੇ ਪਿਸ਼ਾਚਯੋਨੌ॥

12-13-0 (69886) ਸਹਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-13-0x (5708) ਨ ਬਾਹ੍ਯੰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਭਵਤਿ ਭਾਰਤ। ਸ਼ਾਰੀਰੰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਭਵਤਿ ਵਾ ਨ ਵਾ॥ 12-13-1 (69887) ਬਾਹ੍ਯਦ੍ਰਵ੍ਯਵਿਮੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਾਰੀਰੇਸ਼਼੍ਵਨੁਗ੍ਰੁʼਧ੍ਯਤਃ। ਯੋ ਧਰ੍ਮੋ ਯਤ੍ਸੁਖੰ ਵਾ ਸ੍ਯਾਦ੍ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਤਤ੍ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਨਃ॥ 12-13-2 (69888) ਸ਼ਾਰੀਰੰਦ੍ਰਵ੍ਯਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਨੁਸ਼ਾਸਤਃ। ਯੋ ਧਰ੍ਮੋ ਯਤ੍ਸੁਖੰ ਵਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਤਤ੍ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਨਃ॥ 12-13-3 (69889) ਦ੍ਵ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਸ੍ਤੁ ਭਵੇਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰੁਯਕ੍ਸ਼਼ਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍। ਮਮੇਤਿ ਦ੍ਵ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਨ ਮਮੇਤਿ ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍॥ 12-13-4 (69890) ਬ੍ਰਹ੍ਮਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੂ ਤਤੋ ਰਾਜੰਨਾਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤੌ। ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਮਾਨੌ ਭੂਤਾਨਿ ਯੋਜਯੇਤਾਮਸੰਸ਼ਯਮ੍॥ 12-13-5 (69891) ਅਵਿਨਾਸ਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਸਤ੍ਵਸ੍ਯ ਨਿਯਤੋ ਯਦਿ ਭਾਰਤ। ਹਿਤ੍ਵਾ ਸ਼ਰੀਰੰ ਭੂਤਾਨਾਂ ਨ ਹਿੰਸਾ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਸ੍ਯਤੇ॥ 12-13-6 (69892) ਅਥਾਪਿ ਚ ਸਹੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਃ ਸਤ੍ਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰਲਯਸ੍ਤਥਾ। ਨਸ਼਼੍ਟੇ ਸ਼ਰੀਰੇ ਨਸ਼਼੍ਟਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਚ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਰਿਯਾਪਥਃ॥ 12-13-7 (69893) ਤਸ੍ਮਾਦੇਕਾਨ੍ਤਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਪੂਰ੍ਵੈਃ ਪੂਰ੍ਵਤਰੈਸ਼੍ਚ ਯਃ। ਪਨ੍ਥਾ ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਃ ਸਦ੍ਭਿਃ ਸ ਨਿਸ਼਼ੇਵ੍ਯੋ ਵਿਜਾਨਤਾ॥ 12-13-8 (69894) `ਸ੍ਵਾਯੰਭੁਵੇਨ ਮਨੁਨਾ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੈਸ਼੍ਤਕ੍ਰਵਰ੍ਤਿਭਿਃ। ਯਦ੍ਯਯੰ ਹ੍ਯਧਮਃ ਪਨ੍ਥਾਃ ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਤੈਸ੍ਤੈਰ੍ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਃ॥ 12-13-9 (69895) ਕ੍ਰੁʼਤਤ੍ਰੇਤਾਦਿਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਗੁਣਵਨ੍ਤਿ ਚ ਭਾਰਤ। ਯੁਗਾਨਿ ਬਹੁਸ਼ਸ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਭੁਕ੍ਤੇਯਮਵਨੀ ਨ੍ਰੁʼਪ॥' 12-13-10 (69896) ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਸਹਸ੍ਥਾਵਰਜਙ੍ਗਮਾਮ੍। ਨ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਯੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ਕਿੰਫਲੰ ਤਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤੇ॥ 12-13-11 (69897) ਅਥਵਾ ਵਸਤੋ ਰਾਜਨ੍ਵਨੇ ਵਨ੍ਯੇਨ ਜੀਵਤਃ। ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਯਸ੍ਯ ਮਮਤਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਰਾਸ੍ਯੇ ਸ ਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-13-12 (69898) ਬਾਹ੍ਯਾਨ੍ਤਰਾਣਾਂ ਭੂਤਾਨਾਂ ਸ੍ਵਭਾਵੰ ਪਸ਼੍ਯ ਭਾਰਤ। ਯੇ ਤੁ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਦ੍ਭੂਤੰ ਮੁਚ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤੇ ਮਹਾਭਯਾਤ੍॥ 12-13-13 (69899) ਭਵਾਨ੍ਪਿਤਾ ਭਵਾਨ੍ਮਾਤਾ ਭਵਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤਾ ਭਵਾਨ੍ਗੁਰੁਃ। ਦੁਃਖਪ੍ਰਲਾਪਾਨਾਰ੍ਤਸ੍ਯ ਤਨ੍ਮੇ ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-13-14 (69900) ਤਥ੍ਯੰ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਤਥ੍ਯੰ ਯਨ੍ਮਯੈਤਤ੍ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍। ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਵਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ॥ ॥ 12-13-15 (69901) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 13॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-13-2 ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਤਤ੍ਤਥਾਸ੍ਤੁ ਨ ਇਤਿ ਡ.ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-13-4 ਮਮੇਤਿ ਸ੍ਵੀਕਾਰਃ ਨਮਮੇਤਿ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗਸ਼੍ਚ ਏਤੌ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੌ ਸੰਸਾਰਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯੋਰ੍ਮੂਲੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-13-7 ਸਤ੍ਵਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵਧਰ੍ਮਵਤ੍ਯਾ ਬੁਦ੍ਧੇਃ॥

12-14-0 (70431) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-14-0x (5742) ਅਵ੍ਯਾਹਰਤਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯੇ ਧਰ੍ਮਰਾਜੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ। ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਬ੍ਰੁਵਤਾਂ ਤਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਵੇਦਨਿਸ਼੍ਚਯਾਨ੍॥ 12-14-1 (70432) ਮਹਾਭਿਜਨਸੰਪੰਨਾ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ਯਾਯਤਲੋਚਨਾ। ਅਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਰਾਜਾਨੰ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਯੋਸ਼਼ਿਤਾਂ ਵਰਾ॥ 12-14-2 (70433) ਆਸੀਨਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੰ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਮ੍। ਸਿੰਹਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਰ੍ਵਾਰਣੈਰਿਵ ਯੂਥਪਮ੍॥ 12-14-3 (70434) ਅਭਿਮਾਨਵਤੀ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ। ਲਾਲਿਤਾ ਸਤਤੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਨਿਦਰ੍ਸ਼ਿਨੀ॥ 12-14-4 (70435) ਆਮਨ੍ਤ੍ਰਯਿਤ੍ਵਾ ਸੁਸ਼੍ਰੋਣੀ ਸਾਮ੍ਨਾ ਪਰਮਵਲ੍ਗੁਨਾ। ਭਰ੍ਤਾਰਮਭਿਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤਤੋ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-14-5 (70436) ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯੁਵਾਚ। 12-14-6x (5743) ਇਮੇ ਤੇ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਪਾਰ੍ਥ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ੍ਤੋਕਕਾ ਇਵ। ਵਾਵਾਸ਼੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਨ ਚੈਨਾਨਭਿਨਨ੍ਦਸੇ॥ 12-14-6 (70437) ਨਨ੍ਦਯੈਤਾਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਮਤ੍ਤਾਨਿਵ ਮਹਾਦ੍ਵਿਪਾਨ੍। ਉਪਪੰਨੇਨ ਵਾਕ੍ਯੇਨ ਸਤਤੰ ਦੁਃਖਭਾਗਿਨਃ॥ 12-14-7 (70438) ਕਥੰ ਦ੍ਵੈਤਵਨੇ ਰਾਜਨ੍ਪੂਰ੍ਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਵਚਃ। ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨੇਤਾਨ੍ਸ੍ਮ ਸਹਿਤਾਞ੍ਸ਼ੀਤਵਾਤਾਤਪਾਰ੍ਦਿਤਾਨ੍॥ 12-14-8 (70439) ਵਯੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੰ ਹਤ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਧੇ ਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮ ਮੇਦਿਨੀਮ੍। ਸੰਪੂਰ੍ਣਾਂ ਸਰ੍ਵਕਾਮਾਨਾਮਾਹਵੇ ਵਿਜਯੈਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-14-9 (70440) ਨ੍ਰੁʼਵੀਰਾਂਸ਼੍ਚ ਰਥਾਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਨਿਹਤ੍ਯ ਚ ਮਹਾਗਜਾਨ੍। ਸੰਸ੍ਤੀਰ੍ਯ ਚ ਰਥੈਰ੍ਭੂਮਿੰ ਸਸਾਦਿਭਿਰਰਿੰਦਮਾਃ॥ 12-14-10 (70441) ਯਜੇਭ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਯਜ੍ਞੈਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੈਰਾਪ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ। ਵਨਵਾਸਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦੁਃਖੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸੁਖਾਯ ਨਃ॥ 12-14-11 (70442) ਇਤ੍ਯੇਤਾਨੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵੰ ਸ੍ਵਯੰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰ। ਕਥਮਦ੍ਯ ਪੁਨਰ੍ਵੀਰ ਵਿਨਿਹੰਸਿ ਮਨਾਂਸਿ ਨਃ॥ 12-14-12 (70443) ਨ ਕ੍ਲੀਬੋ ਵਸੁਧਾਂ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਨ ਕ੍ਲੀਬੋ ਧਨਮਸ਼੍ਨੁਤੇ। ਨ ਕ੍ਲੀਬਸ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਪੁਤ੍ਰਾ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਃ ਪਙ੍ਕ ਇਵਾਸਤੇ॥ 12-14-13 (70444) ਨਾਦਣ੍ਡਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਭਾਤਿ ਨਾਦਣ੍ਡੋ ਭੂਮਿਮਸ਼੍ਨੁਤੇ। ਨਾਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜਾ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸੁਖੰ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ॥ 12-14-14 (70445) `ਸਦੇਵਾਸੁਰਗਨ੍ਘਰ੍ਵੈਰਪ੍ਸਰੋਭਿਰ੍ਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍। ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਭਿਰ੍ਗੁਹ੍ਯਕੈਰ੍ਨਾਗੈਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍॥ 12-14-15 (70446) ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੇਣ ਚ ਸੰਪੂਰ੍ਣੰ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਸ੍ਯਾਗਮੇਨ ਚ। ਦਣ੍ਡੇਨਾਭ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਜਗਦ੍ਭੋਗਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ॥ 12-14-16 (70447) ਸ੍ਵਾਯੰਭੁਵੰ ਮਹੀਪਾਲ ਆਗਮੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍। ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਵਿਦਿਤਸ਼੍ਚਾਯੰ ਤਵ ਚੈਵ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ॥ 12-14-17 (70448) ਅਰਾਜਕੇ ਹਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਸਰ੍ਵਤੋ ਵਿਦ੍ਰੁਤੇ ਭਯਾਤ੍। ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥਮਸ੍ਯ ਲੋਕਸ੍ਯ ਰਾਜਾਨਮਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ। ਮਹਾਕਾਯੰ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੰ ਪਾਲਨੇ ਜਗਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਮ੍॥ 12-14-18 (70449) ਅਨਿਲਾਗ੍ਨਿਯਮਾਰ੍ਕਾਣਾਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਵਰੁਣਸ੍ਯ ਚ। ਚਨ੍ਦ੍ਰਵਿਤ੍ਤੇਸ਼ਯੋਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾਤ੍ਰਾ ਨਿਰ੍ਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਃ॥ 12-14-19 (70450) ਯਸ੍ਮਾਦੇਸ਼਼ਾਂ ਸੁਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਸੰਭਵਤ੍ਯੰਸ਼ਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਤਸ੍ਮਾਦਭਿਭਵਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਤੇਜਸਾ॥ 12-14-20 (70451) ਤਪਤ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਵਚ੍ਚੈਵ ਚਕ੍ਸ਼਼ੂਂਸ਼਼ਿ ਚ ਮਨਾਂਸਿ ਚ। ਚ ਚੈਨੰ ਭੁਵਿ ਸ਼ਕ੍ਨੋਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦਪ੍ਯਭਿਵੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍॥ 12-14-21 (70452) ਸੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਭਵਤਿ ਵਾਯੁਸ਼੍ਚ ਸੋ(ਅ)ਰ੍ਕਃ ਸੋਮਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਰਾਟ੍। ਸ ਕੁਬੇਰਃ ਸ ਵਰੁਣਃ ਸ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍॥ 12-14-22 (70453) ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਯ ਦੇਵਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਃ ਸ਼ਰ੍ਵਸ੍ਯ ਚੈਵ ਹਿ। ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੇਜਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ 12-14-23 (70454) ਬਾਲੋ(ਅ)ਪਿ ਨਾਵਮਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯ ਇਤਿ ਭੂਮਿਪਃ। ਮਹਤੀ ਦੇਵਤਾ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ਾ ਨਰਰੂਪੇਣ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ 12-14-24 (70455) ਏਕਮੇਵ ਦਹਤ੍ਯਗ੍ਨਿਰ੍ਨਰੰ ਦੁਰੁਪਸਰ੍ਪਿਣਮ੍। ਕੁਲੰ ਦਹਤਿ ਰਾਜਾਗ੍ਨਿਃ ਸਪਸ਼ੁਦ੍ਰਵ੍ਯਸੰਚਯਮ੍॥ 12-14-25 (70456) ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਕੁਲੰ ਦਗ੍ਧੰ ਕ੍ਰੋਧੋਦ੍ਭੂਤੇਨ ਵਹ੍ਨਿਨਾ। ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮੇਤਲ੍ਲੋਕਸ੍ਯ ਸੰਸ਼ਯੋ ਹਿ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-14-26 (70457) ਕੁਲਜੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸੰਪੰਨੋ ਧਾਰ੍ਮਿਕਸ਼੍ਚ ਮਹੀਪਤਿਃ। ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਾਲਨੇ ਯੁਕ੍ਤਃ ਪੂਜ੍ਯਤੇ ਦੈਵਤੈਰਪਿ॥ 12-14-27 (70458) ਕਾਰ੍ਯੰ ਯੋ(ਅ)ਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਚ ਦੇਸ਼ਕਾਲੌ ਚ ਤਤ੍ਵਤਃ। ਕੁਰੁਤੇ ਧਰ੍ਮਸਿਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਵੈਸ਼੍ਵਰੂਪ੍ਯੰ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ॥ 12-14-28 (70459) ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦੇ ਪਝਾ ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਵਿਜਯਸ਼੍ਚ ਪਰਾਕ੍ਰਮੇ। ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਸ਼੍ਚ ਵਸਤਿ ਕ੍ਰੋਧੇ ਸਰ੍ਵਤੇਜੋਮਯੋ ਹਿ ਸਃ॥ 12-14-29 (70460) ਤੰ ਯਸ੍ਤੁ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਸੰਮੋਹਾਤ੍ਸ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ ਮਾਨਵਃ। ਤਸ੍ਯ ਹ੍ਯਾਸ਼ੁਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਰਾਜਾ(ਅ)ਪਿ ਕੁਰੁਤੇ ਮਨਃ॥ 12-14-30 (70461) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਯਦਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਸ ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ। ਅਨਿਸ਼਼੍ਟੰ ਚਾਪ੍ਯਨਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਤਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਨ ਵਿਚਾਲਯੇਤ੍॥ 12-14-31 (70462) ਤਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਗੋਪ੍ਤਾਰੰ ਧਰ੍ਮਮਾਤ੍ਮਜਮ੍॥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤੇਜੋਮਯੰ ਦਣ੍ਡਮਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਪੂਰ੍ਵਮੀਸ਼੍ਵਰਃ॥ 12-14-32 (70463) ਤਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭੂਤਾਨਿ ਸ੍ਥਾਵਰਾਣਿ ਚਰਾਣਿ ਚ। ਭਯਾਦ੍ਭੋਗਾਯ ਕਲ੍ਪਨ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮਾੰਨ ਵਿਚਲਨ੍ਤਿ ਚ॥ 12-14-33 (70464) ਦੇਸ਼ਕਾਲੌ ਚ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਚ ਕਾਰ੍ਯੰ ਚਾਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤਤ੍ਵਤਃ। ਯਥਾਰ੍ਹਤਃ ਸੰਪ੍ਰਣਯੇੰਨਰੇਸ਼਼੍ਵਨ੍ਯਾਯਵਰ੍ਤਿਸ਼਼ੁ॥ 12-14-34 (70465) ਸ ਰਾਜਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਦਣ੍ਡਃ ਸ ਨੇਤਾ ਸ਼ਾਸਿਤਾ ਚ ਸਃ। ਵਰ੍ਣਾਨਾਮਾਸ਼੍ਰਮਾਣਾਂ ਚ ਧਰ੍ਮਪ੍ਰਭੁਰਥਾਵ੍ਯਯਃ॥ 12-14-35 (70466) ਦਣ੍ਡਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਦਣ੍ਡ ਏਵਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਦਣ੍ਡਃ ਸੁਪ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡੰ ਧਰ੍ਮੰ ਵਿਦੁਰ੍ਬੁਧਾਃ॥ 12-14-36 (70467) ਸੁਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਧ੍ਰੁʼਤੋ ਦਣ੍ਡਃ ਸਰ੍ਵਾ ਰਞ੍ਜਯਤਿ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਅਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪ੍ਰਣੀਤਸ੍ਤੁ ਵਿਨਾਸ਼ਯਤਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-14-37 (70468) ਯਦਿ ਨ ਪ੍ਰਣਯੇਦ੍ਰਾਜਾ ਦਣ੍ਡੰ ਦਣ੍ਡ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ। ਜਲੇ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨਿਵਾਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਦੁਰ੍ਬਲਾਨ੍ਬਲਵਤ੍ਤਰਾਃ॥ 12-14-38 (70469) ਕਾਕੋ(ਅ)ਦ੍ਯਾਚ੍ਚ ਪੁਰੋਡਾਸ਼ੰ ਸ਼੍ਵਾ ਚੈਵਾਵਲਿਹੇਦ੍ਧਵਿਃ। ਸ੍ਵਾਮਿਤ੍ਵੰ ਨ ਕ੍ਵਚਿਚ੍ਚ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇਤਾਧਰੋਤ੍ਤਰਮ੍॥ 12-14-39 (70470) ਸਰ੍ਵੋ ਦਣ੍ਡਜਿਤੋ ਲੋਕੋ ਦੁਰ੍ਲਭਸ੍ਤੁ ਸ਼ੁਚਿਰ੍ਨਰਃ। ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਹਿ ਭਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਜਗਦ੍ਭੋਗਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ॥ 12-14-40 (70471) ਦੇਵਦਾਨਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸਿ ਪਤਗੋਰਗਾਃ। ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਭੋਗਾਯ ਕਲ੍ਪਨ੍ਤੇ ਦਣ੍ਡੇਨੈਵਾਭਿਪੀਡਿਤਾਃ॥ 12-14-41 (70472) ਦੂਸ਼਼੍ਯੇਯੁਃ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਸ਼੍ਚ ਭਿਦ੍ਯੇਰਨ੍ਸਰ੍ਵਸੇਤਵਃ। ਸਰ੍ਵਲੋਕਪ੍ਰਕੋਪਸ਼੍ਚ ਭਵੇਦ੍ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਵਿਭ੍ਰਮਾਤ੍॥ 12-14-42 (70473) ਯਤ੍ਰ ਸ਼੍ਯਾਮੋ ਲੋਹਿਤਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਦਣ੍ਡਸ਼੍ਚਰਤਿ ਪਾਪਹਾ। ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਨ ਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤਿ ਨੇਤਾ ਚੇਤ੍ਸਾਧੁ ਪਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-14-43 (70474) ਆਹੁਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਣੇਤਾਰੰ ਰਾਜਾਨੰ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਮ੍। ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਕਾਰਿਣੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਧਰ੍ਮਕਾਮਾਰ੍ਥਕੋਵਿਦਮ੍॥ 12-14-44 (70475) ਤੰ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਣਯਨ੍ਸਮ੍ਯਕ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਯਾਭਿਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ। ਕਾਮਾਤ੍ਮਵਿਸ਼਼ਯੀ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੋ ਦਣ੍ਡੇਨੈਵ ਨਿਹਨ੍ਯਤੇ॥ 12-14-45 (70476) ਦਣ੍ਡੋ ਹਿ ਸੁਮਹਾਤੇਜਾ ਦੁਰ੍ਧਰਸ਼੍ਚਾਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਭਿਃ। ਧਰ੍ਮਾਦ੍ਵਿਚਲਿਤੰ ਹਨ੍ਤਿ ਨ੍ਰੁʼਪਮੇਵ ਸਬਾਨ੍ਧਵਮ੍॥ 12-14-46 (70477) ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਗੰ ਚ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਚ ਲੋਕੰ ਚ ਸਚਰਾਚਰਮ੍। ਅਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਗਤਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਮੁਨੀਨ੍ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਹਿੰਸਤਿ॥ 12-14-47 (70478) ਸੋ(ਅ)ਸਹਾਯੇਨ ਮੂਢੇਨ ਲੁਬ੍ਧੇਨਾਕ੍ਰੁʼਤਬੁਦ੍ਧਿਨਾ। ਅਸ਼ਕ੍ਯੋ ਨ੍ਯਾਯਤੋ ਨੇਤੁਂ ਵਿਸ਼਼ਯਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸੇਵਤਾ॥ 12-14-48 (70479) ਸ਼ੁਚਿਨਾ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੇਨ ਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਨੁਸਾਰਿਣਾ। ਦਣ੍ਡਃ ਪ੍ਰਣੇਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਹਿ ਸੁਸਹਾਯੇਨ ਧੀਮਤਾ॥ 12-14-49 (70480) ਸ੍ਵਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਨ੍ਯਾਯਵਰ੍ਤੀ ਸ੍ਯਾਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦਣ੍ਡਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸ਼਼ੁ। ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਵਜਿਹ੍ਮਃ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਨ੍ਵਿਤਃ॥ 12-14-50 (70481) ਏਵੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤੁ ਸ਼ਿਲੋਞ੍ਛੇਨਾਪਿ ਜੀਵਤਃ। ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਯੇਤ ਯਸ਼ੋ ਲੋਕੇ ਤੈਲਬਿਨ੍ਦੁਰਿਵਾਮ੍ਭਸਿ॥ 12-14-51 (70482) ਅਤਸ੍ਤੁ ਵਿਪਰੀਤਸ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਰਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਨਃ। ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯੇਨ ਯਸ਼ੋ ਲੋਕੇ ਘ੍ਰੁʼਤਬਿਨ੍ਦੁਰਿਵਾਮ੍ਭਸਿ॥ 12-14-52 (70483) ਦੇਵਦੇਵੇਨ ਰੁਦ੍ਰੇਣ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਚ ਮਹੀਪਤੇ। ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਚੈਵ ਦੇਵੇਨ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ॥ 12-14-53 (70484) ਲੋਕਪਾਲੈਸ਼੍ਚ ਭੂਤੈਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੈਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ। ਧਰ੍ਮਾਦ੍ਵਿਚਲਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਨਿਪਾਤਿਤਾਃ। ਅਧਾਰ੍ਮਿਕਾ ਦੁਰਾਚਾਰਾਃ ਸਸੈਨ੍ਯਾ ਵਿਨਿਪਾਤਿਤਾਃ॥ 12-14-54 (70485) ਤਾੰਨਿਹਤ੍ਯ ਨ ਦੋਸ਼਼ਸ੍ਤੇ ਸ੍ਵਲ੍ਪੋ(ਅ)ਪਿ ਜਗਤੀਪਤੇ। ਛਲੇਨ ਮਾਯਯਾ ਵਾ(ਅ)ਥ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪ॥' 12-14-55 (70486) ਮਿਤ੍ਰਤਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਦਾਨਮਧ੍ਯਯਨੰ ਤਪਃ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯੈਵ ਧਰ੍ਮਃ ਸ੍ਯਾੰਨ ਰਾਜ੍ਞੋ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ॥ 12-14-56 (70487) ਅਸਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧਸ਼੍ਚ ਸਤਾਂ ਚ ਪਰਿਪਾਲਨਮ੍। ਏਸ਼਼ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਪਰੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸਮਰੇ ਚਾਪਲਾਯਨਮ੍॥ 12-14-57 (70488) ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਚ ਕ੍ਰੋਧਸ਼੍ਚ ਦਾਨਾਦਾਨੇ ਭਯਾਭਯੇ। ਨਿਗ੍ਰਹਾਨੁਗ੍ਰਹੌ ਚੋਭੌ ਸ ਵੈ ਧਰ੍ਮਵਿਦੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-14-58 (70489) ਨ ਸ਼੍ਰੁਤੇਨ ਨ ਦਾਨੇਨ ਨ ਸਾਂਤ੍ਵੇਨ ਨ ਚੇਜ੍ਯਯਾ। ਤ੍ਵਯੇਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਲਬ੍ਧਾ ਨ ਸੰਕੋਚੇਨ ਚਾਪ੍ਯੁਤ॥ 12-14-59 (70490) ਯਤ੍ਤਦ੍ਬਲਮਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਤਥਾ ਵੀਰਸਮੁਦ੍ਯਤਮ੍। ਹਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਵਰਥਸੰਪੰਨੰ ਤ੍ਰਿਭਿਰਙ੍ਗੈਰਨੁਤ੍ਤਮਮ੍॥ 12-14-60 (70491) ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਦ੍ਰੋਣਕਰ੍ਣਾਭ੍ਯਾਮਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮ੍ਨਾ ਕ੍ਰੁʼਪੇਣ ਚ। ਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਨਿਹਤੰ ਵੀਰ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍॥ 12-14-61 (70492) ਜਮ੍ਬੂਦ੍ਵੀਪੋ ਮਹਾਰਾਜ ਨਾਨਾਜਨਪਦੈਰ੍ਯੁਤਃ। ਤ੍ਵਯਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਦਣ੍ਡੇਨ ਮ੍ਰੁʼਦਿਤਃ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-14-62 (70493) ਜਮ੍ਬੂਦ੍ਵੀਪੇਨ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਕ੍ਰੌਞ੍ਚਦ੍ਵੀਪੋ ਨਰਾਧਿਪ। ਅਪਰੇਣ ਮਹਾਮੇਰੋਰ੍ਦਣ੍ਡੇਨ ਮ੍ਰੁʼਦਿਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ॥ 12-14-63 (70494) ਕ੍ਰੌਞ੍ਚਦ੍ਵੀਪੇਨ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਸ਼ਾਕਦ੍ਵੀਪੋ ਨਰਾਧਿਪ। ਪੂਰ੍ਵੇਣ ਤੁ ਮਹਾਮੇਰੋਰ੍ਦਣ੍ਡੇਨ ਮ੍ਰੁʼਦਿਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ॥ 12-14-64 (70495) ਉਤ੍ਤਰੇਣ ਮਹਾਮੇਰੋਃ ਸ਼ਾਕਦ੍ਵੀਪੇਨ ਸੰਮਿਤਃ। ਭਦ੍ਰਾਸ਼੍ਵਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਦਣ੍ਡੇਨ ਮ੍ਰੁʼਦਿਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ॥ 12-14-65 (70496) ਦ੍ਵੀਪਾਸ਼੍ਚ ਸਾਨ੍ਤਰਦ੍ਵੀਪਾ ਨਾਨਾਜਨਪਦਾਸ਼੍ਰਯਾਃ। ਵਿਗਾਹ੍ਯ ਸਾਗਰੰ ਵੀਰ ਦਣ੍ਡੇਨ ਮ੍ਰੁʼਦਿਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ॥ 12-14-66 (70497) ਏਤਾਨ੍ਯਪ੍ਰਤਿਮੇਯਾਨਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਭਾਰਤ। ਨ ਪ੍ਰੀਯਸੇ ਮਹਾਰਾਜ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨੋ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭਿਃ॥ 12-14-67 (70498) ਸ ਤ੍ਵੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨਿਮਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਨਨ੍ਦਸ੍ਵ ਭਾਰਤ। ਰੁʼਸ਼਼ਭਾਨਿਵ ਸੰਮਤ੍ਤਾਨ੍ਗਜੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨ੍ਗਰ੍ਜਿਤਾਨਿਵ॥ 12-14-68 (70499) ਅਮਰਪ੍ਰਤਿਮਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸਾਹਾਃ ਪਰੰਤਪਾਃ। ਏਕੈਕੋ(ਅ)ਪਿ ਸੁਖਾਯੈਸ਼਼ਾਂ ਮਮ ਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ॥ 12-14-69 (70500) ਕਿੰ ਪੁਨਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਪਤਯੋ ਮੇ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ। ਸਮਸ੍ਤਾਨੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣੀਵ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਨੇ॥ 12-14-70 (70501) ਅਨ੍ਰੁʼਤੰ ਨਾਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛ੍ਵਸ਼੍ਰੂਃ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਾ ਸਰ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਿਨੀ। ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪਾਞ੍ਚਾਲਿ ਸੁਖੇ ਧਾਸ੍ਯਤ੍ਯਨੁਤ੍ਤਮੇ॥ 12-14-71 (70502) ਇਤ੍ਵਾ ਰਾਜਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਬਹੂਨ੍ਯਾਸ਼ੁਪਰਾਕ੍ਰਮਃ। ਤਦ੍ਵ੍ਯਰ੍ਥੰ ਸੰਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਮੋਹਾਤ੍ਤਵ ਜਨਾਧਿਪ॥ 12-14-72 (70503) ਯੇਸ਼਼ਾਮੁਨ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ(ਅ)ਪ੍ਯਨੁਸਾਰਿਣਃ। ਤਵੋਨ੍ਮਾਦਾਨ੍ਮਹਾਰਾਜਸੋਨ੍ਮਾਦਾਃ ਸਰ੍ਵਪਾਣ੍ਡਵਾਃ॥ 12-14-73 (70504) ਯਦਿ ਹਿ ਸ੍ਯੁਰਨੁਨ੍ਮਤ੍ਤਾ ਭ੍ਰਾਤਰਸ੍ਤੇ ਨਰਾਧਿਪ। ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਂ ਨਾਸ੍ਤਿਕੈਃ ਸਾਰ੍ਧੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸੇਯੁਰ੍ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍॥ 12-14-74 (70505) ਕੁਰੁਤੇ ਮੂਢ ਏਵੰ ਹਿ ਯਃ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ। ਧੂਪੈਰਞ੍ਜਨਯੋਗੈਸ਼੍ਚ ਨਸ੍ਯਕਰ੍ਮਭਿਰੇਵ ਚ॥ 12-14-75 (70506) `ਉਨ੍ਮਤ੍ਤਿਰਪਨੇਤਵ੍ਯਾ ਤਵ ਰਾਜਨ੍ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ।' ਭੇਸ਼਼ਜੈਃ ਸ ਚਿਕਿਤ੍ਸ੍ਯਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯ ਉਨ੍ਮਾਰ੍ਗੇਣ ਗਚ੍ਛਤਿ॥ 12-14-76 (70507) ਸਾਹੰ ਸਰ੍ਵਾਧਮਾ ਲੋਕੇ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ। ਤਥਾ ਵਿਨਿਕ੍ਰੁʼਤਾ ਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਯਾ(ਅ)ਹਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਜੀਵਿਤੁਮ੍॥ 12-14-77 (70508) ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸੁਤਾ ਰਾਜੰਨਿਤ੍ਯਮੁਤ੍ਪਥਗਾਮਿਨਃ। ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਾਂ ਵਧੇ ਦੋਸ਼਼ੰ ਨਾਹੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍॥ 12-14-78 (70509) ਇਮਾਂਸ਼੍ਚੋਸ਼ਨਸਾ ਗੀਤਾਞ੍ਸ਼੍ਲੋਕਾਞ੍ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ ਨਰਾਧਿਪ॥ 12-14-79 (70510) ਆਤ੍ਮਹਨ੍ਤਾ(ਅ)ਰ੍ਥਹਨ੍ਤਾ ਚ ਬਨ੍ਧੁਹਨ੍ਤਾ ਵਿਸ਼਼ਪ੍ਰਦਃ। ਅਕਾਰਣੇਨ ਹਨ੍ਤਾ ਚ ਯਸ਼੍ਚ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਪਰਾਮ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍॥ 12-14-80 (70511) ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼਼ੰ ਵਧਮੇਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼਼ਣ੍ਣਾਮਪ੍ਯਾਤਤਾਯਿਨਾਮ੍। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਭਗਵਾਨ੍ਭਾਰ੍ਗਵਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ॥ 12-14-81 (70512) ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਂ ਰਾਜਨ੍ਸਤ੍ਪਥੇ ਵਰ੍ਤਿਨਾਮਪਿ। ਪ੍ਰਸਹ੍ਯਾਗਾਰਮਾਗਮ੍ਯ ਹਨ੍ਤਾਰੰ ਗਰਦੰ ਤਥਾ॥ 12-14-82 (70513) ਅਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਪੇਯਦਾਤਾਰਮਗ੍ਨਿਦੰ ਚ ਨਿਸ਼ਾਤਯੇਤ੍। ਮਾਰ੍ਗ ਏਸ਼਼ ਮਹੀਪਾਨਾਂ ਗੋਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵਧੇਸ਼਼ੁ ਚ॥ 12-14-83 (70514) ਕੇਸ਼ਗ੍ਰਹੇ ਚ ਨਾਰੀਣਾਮਪਿ ਯੁਧ੍ਯੇਤ੍ਪਿਤਾਮਹਮ੍। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਦੇਵਦੇਵੇਸ਼ੰ ਕਿੰ ਪੁਨਃ ਪਾਪਕਾਰਿਣਮ੍॥ 12-14-84 (70515) ਗੋਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਰ੍ਥੇ ਵ੍ਯਸਨੇ ਚ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋਪਮਰ੍ਦੇ ਸ੍ਵਸ਼ਰੀਰਹੇਤੋਃ। ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਚ ਵਿਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟਰੁਤਾਨਿ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਿਪ੍ਰੋ(ਅ)ਪਿ ਯੁਧ੍ਯੇਤ ਮਹਾਪ੍ਰਭਾਵਃ॥ 12-14-85 (70516) ਧਰ੍ਮਾਦ੍ਵਿਚਲਿਤੰ ਵਿਪ੍ਰੰ ਨਿਹਨ੍ਯਾਦਾਤਤਾਯਿਨਮ੍। ਤਸ੍ਯਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਵਧੰ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਮਨਸਾ(ਅ)ਪਿ ਨ ਚਿਨ੍ਤਯੇਤ੍॥ 12-14-86 (70517) ਗੋਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵਧੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਤ੍ਰਾਣਾਰ੍ਥਮੇਵ ਚ। ਨਿਹਨ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਵਿਪ੍ਰੰ ਸ੍ਵਕੁਟੁਮ੍ਬਸ੍ਯ ਚਾਪ੍ਤਯੇ॥ 12-14-87 (70518) ਤਸ੍ਕਰੇਣ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੇਨ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਚਲਿਤੇਨ ਚ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਬਨ੍ਧੁਃ ਪਰੰ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਯੁਧ੍ਯੇਦ੍ਵਿਪ੍ਰੇਣ ਸੰਯੁਗੇ॥ 12-14-88 (70519) ਆਤਤਾਯਿਨਮਾਯਾਨ੍ਤਮਪਿ ਵੇਦਾਨ੍ਤਪਾਰਗਮ੍। ਜਿਘਾਂਸਨ੍ਤੰ ਜਿਘਾਂਸੀਯਾੰਨ ਤੇਨ ਭ੍ਰੂਣਹਾ ਭਵੇਤ੍॥ 12-14-89 (70520) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਵੈਸ਼੍ਯਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰੋ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਜੋਪਿ ਵਾ। ਨ ਹਨ੍ਯਾਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤੰ ਤ੍ਰੁʼਣੇਨਾਪਿ ਕਦਾਚਨ॥ 12-14-90 (70521) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਯਾਵਗੁਰ੍ਯਾਦ੍ਯਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਗੁਰੁਤਰੰ ਮਹਤ੍। ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਤ੍ਰਿਸ਼ਤੰ ਪਾਪਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ॥ 12-14-91 (70522) ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਚ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਨਿਹਤ੍ਯ ਨਰਕੇ ਪਤੇਤ੍। ਤਸ੍ਮਾੰਨੈਵਾਵਗੁਰ੍ਯਾਦ੍ਧਿ ਨੈਵ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਨਿਪਾਤਯੇਤ੍॥ 12-14-92 (70523) ਸ਼ੋਣਿਤੰ ਯਾਵਤਃ ਪਾਂਸੂਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤੀਤਿ ਹਿ ਧਾਰਣਾ। ਤਾਵਤੀਃ ਸ ਸਮਾਃ ਪਾਪੋ ਨਰਕੇ ਪਰਿਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-14-93 (70524) ਤ੍ਵਗਸ੍ਥਿਭੇਦੰ ਵਿਪ੍ਰਸ੍ਯ ਯਃ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਕਾਰਯੇਤ ਵਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ ਸ ਤੁ ਵਿਜ੍ਞੇਯਃ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੀ ਨਰਾਧਮਃ॥ 12-14-94 (70525) ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਹਤ੍ਵਾ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਰੇਯੀਂ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀਮ੍। ਚਤੁਰ੍ਵਿਸ਼ਤਿਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਚਰੇਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਣੋ ਵ੍ਰਤਮ੍॥ 12-14-95 (70526) ਦ੍ਵਿਗੁਣਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯੇਯੰ ਸਰ੍ਵੈਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ। ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਮਕੁਰ੍ਵਾਣੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਙ੍ਕੰ ਵਿਪ੍ਰਵਾਸਯੇਤ੍॥ 12-14-96 (70527) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੰ ਵੈਸ਼੍ਯੰ ਸ਼ੂਦ੍ਰੰ ਵਾ ਘਾਤਯੇੰਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਘ੍ਨੰ ਤਸ੍ਕਰੰ ਚੈਵ ਮਾਭੂਦੇਵੰ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-14-97 (70528) ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਹਸ੍ਤੌ ਚ ਪਾਦੌ ਚ ਨਾਸਿਕੋਸ਼਼੍ਠੌ ਚ ਭੂਪਤਿਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਘ੍ਨੰ ਚੋਤ੍ਤਮੰ ਪਾਪੰ ਨੇਤ੍ਰੋਦ੍ਧਾਰੇਣ ਯੋਜਯੇਤ੍॥ 12-14-98 (70529) ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਯੈਵ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਦਣ੍ਡਸ੍ਤਦ੍ਵਦ੍ਰਾਜਨ੍ਯਵੈਸ਼੍ਯਯੋਃ। ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਮਕੁਰ੍ਵਾਣੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਤੁ ਪ੍ਰਵਾਸਯੇਤ੍॥ 12-14-99 (70530) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੰ ਵੈਸ਼੍ਯਸ਼ੂਦ੍ਰੌ ਚ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣੈਵ ਚ ਘਾਤਯੇਤ੍। ਬ੍ਰਹ੍ਮਘ੍ਨਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤ੍ਰਾਜਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਙ੍ਕਾਨ੍ਵਿਪ੍ਰਵਾਸਯੇਤ੍॥ 12-14-100 (70531) ਵਿਕਲੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਂਸ੍ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਣਾਂਸ਼੍ਚ ਚਣ੍ਡਾਲੈਃ ਸਹ ਵਾਸਯੇਤ੍। ਤੈਸ਼੍ਚ ਯਃ ਸੰਪਿਬੇਤ੍ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸ ਪਿਬਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ ਭਵੇਤ੍॥ 12-14-101 (70532) ਪ੍ਰੇਤਾਨਾਂ ਨ ਚ ਦੇਯਾਨਿ ਪਿਣ੍ਡਦਾਨਾਨਿ ਕੇਨਚਿਤ੍॥ 12-14-102 (70533) ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਰ੍ਣਾ ਵਿਰੂਪਾ ਚ ਨਿਰ੍ਣੀਤਾ ਲਮ੍ਬਮੂਰ੍ਧਜਾ। ਦੁਨੋਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕਰ੍ਤਾਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯੇਤਿ ਤਾਂ ਵਿਦੁਃ॥ 12-14-103 (70534) ਬ੍ਰਹ੍ਮਘ੍ਨੇਨ ਪਿਬਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਵਿਪ੍ਰਾ ਦੇਸ਼ਾਃ ਪੁਰਾਣਿ ਚ। ਅਚਿਰਾਦੇਵ ਪੀਡ੍ਯਨ੍ਤੇ ਦੁਰ੍ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਵ੍ਯਾਧਿਤਸ੍ਕਰੈਃ॥ 12-14-104 (70535) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਪਾਪਕਰ੍ਮਾਣੰ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਮਾਤਤਾਯਿਨਮ੍। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੰ ਵੈਸ਼੍ਯਸ਼ੂਦ੍ਰੌ ਚ ਨੇਤ੍ਰੋਦ੍ਧਾਰੇਣ ਯੋਜਯੇਤ੍॥ 12-14-105 (70536) ਦੁਰ੍ਬਲਾਨਾਂ ਬਲੰ ਰਾਜਾ ਬਲਿਨੋ ਯੇ ਚ ਸਾਧਵਃ। ਬਲਿਨਾਂ ਦੁਰ੍ਬਲਾਨਾਂ ਚ ਪਾਪਾਨਾਂ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯੁਰਿਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-14-106 (70537) ਸਦੋਸ਼਼ਮਪਿ ਯੋ ਹਨ੍ਯਾਦਸ਼੍ਰਾਵ੍ਯ ਜਗਤੀਪਤੇ। ਦੁਰ੍ਬਲੰ ਬਲਵਨ੍ਤੰ ਵਾ ਸ ਪਰਾਜਯਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-14-107 (70538) ਰਾਜਾਜ੍ਞਾਂ ਪ੍ਰਾਡ੍ਵਿਵਾਕੰ ਚ ਨੇਚ੍ਛੇਦ੍ਯਚ੍ਚਾਪਿ ਨਿਸ਼਼੍ਪਤੇਤ੍। ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਸਾਧੁਵਾਕ੍ਯੰ ਚ ਜਿਤੰ ਤਮਪਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼ੇਤ੍॥ 12-14-108 (70539) ਬਨ੍ਧਨਾੰਨਿਸ਼਼੍ਪਤੇਦ੍ਯਚ੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਭੂਰ੍ਨ ਦਦਾਤਿ ਚ। ਕੁਲਜਸ਼੍ਚ ਧਨਾਢ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ ਪਰਾਜਯਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-14-109 (70540) ਰਾਜਾਜ੍ਞਯਾ ਸਮਾਹੂਤੋ ਯੋ ਨ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸਭਾਂ ਨਰਃ। ਬਲਵਨ੍ਤਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਸਾਯੁਧਃ ਸ ਪਰਾਜਿਤਃ॥ 12-14-110 (70541) ਤੰ ਦਣ੍ਡੇਨ ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਮਹਾਸਾਹਸਿਕੰ ਨਰਮ੍। ਵਿਯੁਕ੍ਤਦੇਹਸਰ੍ਵਸ੍ਵੰ ਪਰਲੋਕੰ ਵਿਸਰ੍ਜਯੇਤ੍॥ 12-14-111 (70542) ਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯਾਪਿ ਨ ਦੇਯਾਨਿ ਪਿਣ੍ਡਦਾਨਾਨਿ ਕੇਨਚਿਤ੍। ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਦਣ੍ਡੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛੇਤ ਮਧ੍ਯਮੰ ਪੂਰ੍ਵਸਾਹਯਮ੍॥ 12-14-112 (70543) ਕੁਲਸ੍ਤ੍ਰੀਵ੍ਯਭਿਚਾਰੰ ਚ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਵਿਮਰ੍ਦਨਮ੍। ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਂ ਚ ਚੌਰ੍ਯੰ ਚ ਰਾਜਦ੍ਰੋਹੰ ਚ ਪਞ੍ਚਮਮ੍॥ 12-14-113 (70544) ਯੁਦ੍ਧਾਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਹਿੰਸਾਯਾਂ ਸੁਰਾਪਸ੍ਯ ਚ ਕੀਰ੍ਤਨੇ। ਮਹਾਨ੍ਤੰ ਗੁਰੁਤਲ੍ਪੇ ਚ ਮਿਤ੍ਰਦ੍ਰੋਹੇ ਚ ਪਾਤਕਮ੍॥ 12-14-114 (70545) ਨ ਕਥੰਚਿਦੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਮਹਾਸਾਹਸਿਕੰ ਨਰਮ੍। ਸਰ੍ਵਸ੍ਵਮਪਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਸ਼ੁ ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਣੈਰ੍ਵਿਯੋਜਯੇਤ੍॥ 12-14-115 (70546) ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਯੋ ਦਣ੍ਡਃ ਪ੍ਰਣੀਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਪੁਰਾ। ਮਹਾਸਾਹਸਿਕੰ ਵਿਪ੍ਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਙ੍ਕੰ ਵਿਪ੍ਰਵਾਸਯੇਤ੍॥ 12-14-116 (70547) ਸਾਹਸ੍ਰੋ ਵਾ ਭਵੇਦ੍ਦਣ੍ਡਃ ਕਾਞ੍ਚਨੋ ਦੇਹਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਿਯਾ। ਚਤੁਰ੍ਣਾਮਪਿ ਵਰ੍ਣਾਨਾਮੇਵਮਾਹੋਸ਼ਨਾ ਕਵਿਃ॥ 12-14-117 (70548) ਨਾਰੀਣਾਂ ਬਾਲਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਗੋਪਤੇਸ਼੍ਚ ਮਹਾਮਤਿਃ। ਪਾਪਾਨਾਂ ਦੁਰ੍ਵਿਨੀਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਤੰ ਚ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ। ਦਣ੍ਡਮਾਹ ਮਹਾਭਾਗ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਾਤਤਾਯਿਨਾਮ੍॥ 12-14-118 (70549) ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧੀਨਾਂ ਪਾਪਕਰ੍ਮੈਵ ਕ੍ਵੁਰ੍ਵਤਾਮ੍। ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਦਣ੍ਡੋ ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼਼ ਇਸ਼਼੍ਯਤੇ। ਸੌਬਲਸ੍ਯ ਚ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਚ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-14-119 (70550) ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਚੈਵ ਸ਼ੂਰਾਣਾਂ ਯਾ(ਅ)ਹੰ ਦ੍ਯੂਤੇ ਸਭਾਂ ਤਦਾ। ਰਜਸ੍ਵਲਾ ਸਮਾਨੀਤਾ ਭਵਤਾਂ ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪ। ਵਾਸਸੈਕੇਨ ਸੰਵੀਤਾ ਤਵ ਦੋਸ਼਼ੇਣ ਭੂਪਤੇ॥ 12-14-120 (70551) ਮਾਭੂਦ੍ਧਰ੍ਮਵਿਲੋਪਸ੍ਤੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਕੁਲਕ੍ਸ਼਼ਯਾਤ੍। ਕ੍ਰੋਧਾਗ੍ਨਿਨਾ ਤੁ ਦਗ੍ਧੰ ਚ ਸਪਸ਼ੁਦ੍ਰਵ੍ਯਸੰਚਯਮ੍॥ 12-14-121 (70552) ਸਾ(ਅ)ਹਮੇਵੰਵਿਧੰ ਦੁਃਖੰ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਤਵ ਹੇਤੁਨਾ। ਆਦਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਨ ਚ ਪ੍ਰਾਣੈਰ੍ਵਿਯੋਜਿਤਾ॥ 12-14-122 (70553) ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਦੇਵਦੇਵੇਨ ਜਗਤਃ ਕਾਲਹੇਤੁਨਾ। ਦਿਵਾਕਰੇਣ ਦੇਵੇਨ ਵਿਵਸ੍ਤ੍ਰਾ ਨ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਤਦਾ'॥ 12-14-123 (70554) ਏਤੇਸ਼਼ਾਂ ਯਤਮਾਨਾਨਾਂ ਨ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਵਚਨੰ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾ। ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਸਰ੍ਵਾਂ ਮਹੀਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕੁਰੁਸ਼਼ੇ ਸ੍ਵਯਮਾਪਦਮ੍॥ 12-14-124 (70555) ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਸ੍ਤਾਂ ਸੰਮਤੌ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ੍। ਮਾਂਧਾਤਾ ਚਾਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਰਾਜਸੇ॥ 12-14-125 (70556) ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਦੇਵੀਂ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਲਯਨ੍। ਸਪਰ੍ਵਤਵਨਦ੍ਵੀਪਾਂ ਮਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਮਨਾ ਭਵ॥ 12-14-126 (70557) ਯਜਸ੍ਵ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵਾਰੀਨ੍ਪ੍ਰਯਚ੍ਛ ਚ। ਧਨਾਨਿ ਭੋਗਾਨ੍ਵਾਸਾਂਸਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭ੍ਯੋ ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮ॥ ॥ 12-14-127 (70558) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 14॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-14-6 ਸ੍ਤੋਕਕਾਸ਼੍ਚਾਤਕਾ ਵਾਵਾਸ਼੍ਯਮਾਨਾਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ਕ੍ਰਨ੍ਦਨ੍ਤਃ॥ 12-14-7 ਉਪਪੰਨੇਨ ਯੁਕ੍ਤਿਯੁਕ੍ਤੇਨ॥ 12-14-9 ਸਰ੍ਵਕਾਮਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵੈਰਰ੍ਥੈਃ॥ 12-14-13 ਕ੍ਲੀਬੋ(ਅ)ਧੀਰਃ। ਅਵਿਪਾਲਾ ਇਵਾਸਤ ਇਤਿ. ਟ. ਡ. ਪਾਠਃ। ਵਤ੍ਸਪਾਲਾ ਇਵਾਸਤ ਇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-14-57 ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧੋ ਦਣ੍ਡੋ ਰਾਜ੍ਯਾੰਨਿਰ੍ਵਾਸਨੰ ਵਾ॥ 12-14-58 ਦਾਨੰ ਆਦਾਨੰ ਚ ਤੇ॥ 12-14-59 ਸੰਕੋਚੇਨ ਯਾਞ੍ਚਯਾ॥ 12-14-63 ਅਪਰੇਣ ਪਸ਼੍ਚਿਮਤਃ 12-14-64 ਕ੍ਰੌਞ੍ਚਦ੍ਵੀਪਾਦਿਵਸ਼ੀਕਰਣੰ ਸਿਦ੍ਧਦ੍ਵਾਰਾ ਰਾਜਸੂਯੇ॥ 12-14-73 ਸਰ੍ਵੇ ਤੇਪ੍ਯਵਮਾਨਿਤਾ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਦ. ਪਠਃ॥ 12-14-75 ਨਸ੍ਯਕਰ੍ਮ ਨਾਸਾਦ੍ਵਾਰਾ ਭੇਸ਼਼ਜਗ੍ਰਹਣਮ੍॥

12-15-0 (70933) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-15-0x (5791) ਯਾਜ੍ਞਸੇਨ੍ਯਾ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪੁਨਰੇਵਾਰ੍ਜੁਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਅਨੁਮਾਨ੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੰ ਭ੍ਰਾਤਰਮੀਸ਼੍ਵਰਮ੍॥ 12-15-1 (70934) ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 12-15-2x (5792) ਦਣ੍ਡਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਦਣ੍ਡ ਏਵਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਦਣ਼੍ਡਃ ਸੁਪ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡੰ ਧਰ੍ਮੰ ਵਿਦੁਰ੍ਬੁਧਾਃ॥ 12-15-2 (70935) ਦਣ੍ਡਃ ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਧਰ੍ਮੰ ਤਥੈਵਾਰ੍ਯੰ ਜਨਾਧਿਪ। ਕਾਮੰ ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਦਣ੍ਡਸ੍ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੋ ਦਣ੍ਡ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-15-3 (70936) ਦਣ੍ਡੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਧਾਨ੍ਯੰ ਧਨੰ ਦਣ੍ਡੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ। ਏਤਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾਨੁਪਾਦਾਯ ਸ੍ਵਭਾਵੰ ਪਸ਼੍ਯ ਲੌਕਿਕਮ੍॥ 12-15-4 (70937) ਰਾਜਦਣ੍ਡਭਯਾਦੇਕੇ ਨਰਾਃ ਪਾਪੰ ਨ ਕੁਰ੍ਵਤੇ। ਯਮਦਣ੍ਡਭਯਾਦੇਕੇ ਪਰਲੋਕਭਯਾਦਪਿ॥ 12-15-5 (70938) ਪਰਸ੍ਪਰਭਯਾਦੇਕੇ ਪਾਪਾਃ ਪਾਪੰ ਨ ਕੁਰ੍ਵਤੇ। ਏਵੰ ਸਾਂਸਿਦ੍ਧਿਕੇ ਲੋਕੇ ਸਰ੍ਵੰ ਦਣ੍ਡੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ 12-15-6 (70939) ਦਣ੍ਡਸ੍ਯੈਵ ਭਯਾਦੇਕੇ ਨ ਖਾਦਨ੍ਤਿ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍। ਅਨ੍ਧੇਤਮਸਿ ਮਜ੍ਜੇਯੁਰ੍ਯਦਿ ਦਣ੍ਡੋ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-15-7 (70940) ਯਸ੍ਮਾਦਦਾਨ੍ਤਾਨ੍ਦਮਯਤ੍ਯਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਦਣ੍ਡਯਤ੍ਯਪਿ। ਦਮਨਾਦ੍ਦਣ੍ਡਨਾਚ੍ਚੈਵ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦਣ੍ਡੰ ਵਿਦੁਰ੍ਬੁਧਾਃ॥ 12-15-8 (70941) ਵਾਚਿ ਦਣ੍ਡੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਭੁਜਾਰ੍ਪਣਮ੍। ਧਨਦਣ੍ਡਾਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾ ਨਿਰ੍ਦਣ੍ਡਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-15-9 (70942) ਅਸੰਮੋਹਾਯ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਨਾਮਰ੍ਥਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਯ ਚ। ਮਰ੍ਯਾਦਾ ਸ੍ਥਾਪਿਤਾ ਲੋਕੇ ਦਣ੍ਡਸੰਜ੍ਞਾ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ॥ 12-15-10 (70943) ਯਤ੍ਰ ਸ਼੍ਯਾਮੋ ਲੋਹਿਤਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਦਣ੍ਡਸ਼੍ਚਰਤਿ ਸੂਦ੍ਯਤਃ। ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਨ ਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤਿ ਨੇਤਾ ਚੇਤ੍ਸਾਧੁ ਪਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-15-11 (70944) ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਸ਼੍ਚ ਵਾਨਪ੍ਰਸ੍ਥਸ੍ਚ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਕਃ। ਦਣ੍ਡਸ੍ਯੈਵ ਭਯਾਦੇਤੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾ ਵਰ੍ਤ੍ਮਨਿ ਸ੍ਥਿਤਾਃ॥ 12-15-12 (70945) ਨਾਭੀਤੋ ਯਜਤੇ ਰਾਜੰਨਾਭੀਤੋ ਦਾਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ। ਨਾਭੀਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸਮਯੇ ਸ੍ਥਾਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ॥ 12-15-13 (70946) ਨਾਚ੍ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਪਰਮਰ੍ਮਾਣਿ ਨਾਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍। ਨਾਹਤ੍ਵਾ ਮਤ੍ਸ੍ਯਘਾਤੀਵ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਹਤੀਂ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍॥ 12-15-14 (70947) ਨਾਘ੍ਨਤਃ ਕੀਰ੍ਤਿਰਸ੍ਤੀਹ ਨ ਵਿਤ੍ਤੰ ਨ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਵਧੇਨੈਵ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ। `ਮਾਹੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਚ ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਲੇਭੇ ਲੋਕਾਨਾਂ ਚੇਸ਼੍ਵਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍॥' 12-15-15 (70948) ਯ ਏਵ ਦੇਵਾ ਹਨ੍ਤਾਰਸ੍ਤਾਁਲ੍ਲੋਕੋ(ਅ)ਰ੍ਚਯਤੇ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍। ਹਨ੍ਤਾਰੁਦ੍ਰਸ੍ਤਥਾਸ੍ਕਨ੍ਦਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਵਰੁਣੋ ਯਮਃ॥ 12-15-16 (70949) ਹਨ੍ਤਾ ਕਾਲਸ੍ਤਥਾ ਵਾਯੁਰ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋ ਰਵਿਃ। ਵਸਵੋ ਮਰੁਤਃ ਸਾਧ੍ਯਾ ਵਿਸ਼੍ਵੇਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ॥ 12-15-17 (70950) ਏਤਾਨ੍ਦੇਵਾੰਨਮਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਤਾਪਪ੍ਰਣਤਾ ਜਨਾਃ। ਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਨ ਧਾਤਾਰੰ ਨ ਪੂਸ਼਼ਾਣੰ ਕਥੰਚਨ॥ 12-15-18 (70951) ਮਧ੍ਯਸ੍ਥਾਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਦਾਨ੍ਤਾਞ੍ਸ਼ਮਪਰਾਯਣਾਨ੍। ਯਜਨ੍ਤੇ ਮਾਨਵਾਃ ਕੇਚਿਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ॥ 12-15-19 (70952) ਨ ਹਿ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਜੀਵਨ੍ਤੰ ਲੋਕੇ ਕੰਚਿਦਰ੍ਹਿਸਯਾ। ਸਤ੍ਵੈਃ ਸਤ੍ਵਾ ਹਿ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਦੁਰ੍ਬਲੈਰ੍ਬਲਵਤ੍ਤਰਾਃ॥ 12-15-20 (70953) ਨਕੁਲੋ ਮੂਸ਼਼ਿਕਾਨਤ੍ਤਿ ਬਿਡਾਲੋ ਨਕੁਲੰ ਤਥਾ। ਬਿਡਾਲਮਤ੍ਤਿ ਸ਼੍ਵਾ ਰਾਜਞ੍ਸ਼੍ਵਾਨੰ ਵ੍ਯਾਲਮ੍ਰੁʼਗਸ੍ਤਥਾ॥ 12-15-21 (70954) ਤਾਨਤ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯ ਧਰ੍ਮੋ ਯਥਾ ਗਤਃ। ਪ੍ਰਾਣਸ੍ਯਾੰਨਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਜਙ੍ਗਮੰ ਸ੍ਥਾਵਰੰ ਚ ਯਤ੍॥ 12-15-22 (70955) ਵਿਧਾਨੰ ਦੈਵਵਿਹਿਤੰ ਤਤ੍ਰ ਵਿਦ੍ਵਾੰਨ ਮੁਹ੍ਯਤਿ। ਯਥਾ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਥਾ ਭਵਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-15-23 (70956) ਵਿਨੀਤਕ੍ਰੋਧਹਰ੍ਸ਼਼ਾ ਹਿ ਮਨ੍ਦਾ ਵਨਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ। ਵਿਨਾ ਵਧੰ ਨ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤਾਪਸਾਃ ਪ੍ਰਾਣਯਾਪਨਮ੍॥ 12-15-24 (70957) ਉਦਕੇ ਬਹਵਃ ਪ੍ਰਾਣਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਚ ਫਲੇਸ਼਼ੁ ਚ। ਨ ਚ ਕਸ਼੍ਚਿੰਨ ਤਾਨ੍ਹਨ੍ਤਿ ਕਿਮਨ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰਾਣਯਾਪਨਮ੍॥ 12-15-25 (70958) ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਯੋਨੀਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਤਰ੍ਕਗਮ੍ਯਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿਤ੍। ਪਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣੋ(ਅ)ਪਿ ਨਿਪਾਤੇਨ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਕਨ੍ਧਪਰ੍ਯਯਃ॥ 12-15-26 (70959) ਗ੍ਰਾਮਾੰਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਮੁਨਯੋ ਵਿਗਤਕ੍ਰੋਧਮਤ੍ਸਰਾਃ। ਵਨੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਧਰ੍ਮਾਣੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਪਰਿਮੋਹਿਤਾਃ॥ 12-15-27 (70960) ਭੂਮਿੰ ਭਿਤ੍ਤ੍ਵੌਸ਼਼ਧੀਸ਼੍ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਦੀਨਣ੍ਡਜਾਨ੍ਪਸ਼ੂਨ੍। ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਸ੍ਤਨ੍ਵਯੇ ਯਜ੍ਞਾਂਸ੍ਤੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਚ॥ 12-15-28 (70961) ਦਣ੍ਡਨੀਤ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਣੀਤਾਯਾਂ ਸਰ੍ਵੇ ਸਿਧ੍ਯਨ੍ਤ੍ਯੁਪਕ੍ਰਮਾਃ। ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਤਤ੍ਰ ਮੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-15-29 (70962) ਦਣ੍ਡਸ਼੍ਚੇੰਨ ਭਵੇਲ੍ਲੋਕੇ ਵਿਨਸ਼੍ਯੇਯੁਰਿਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਜਲੇ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨਿਵਾਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਦੁਰ੍ਬਲਾਨ੍ਬਲਵਤ੍ਤਰਾਃ॥ 12-15-30 (70963) ਸਤ੍ਯੰ ਬਤੇਦੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਪੂਰ੍ਵਮੁਕ੍ਤੰ ਦਣ੍ਡਃ ਪ੍ਰਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਸਾਧੁਨੀਤਃ। ਪਸ਼੍ਯਾਗ੍ਨਯਃ ਪੂਤਿਮਾਂਸਸ੍ਯ ਭੀਤਾਃ ਸਨ੍ਤਰ੍ਜਿਤਾ ਦਣ੍ਡਭਯਾਜ੍ਜ੍ਵਲਨ੍ਤਿ॥ 12-15-31 (70964) ਅਨ੍ਧੰਤਮ ਇਵੇਦੰ ਸ੍ਯਾੰਨ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਯੇਤ ਕਿੰਚਨ। ਦਣ੍ਡਸ਼੍ਚੇੰਨ ਭਵੇਲ੍ਲੋਕੇ ਵਿਭਜਨ੍ਸਾਧ੍ਵਸਾਧੁਨੀ॥ 12-15-32 (70965) ਯੇ(ਅ)ਪਿ ਸੰਭਿੰਨਮਰ੍ਯਾਦਾ ਨਾਸ੍ਤਿਕਾ ਵੇਦਨਿਨ੍ਦਕਾਃ। ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਭੋਗਾਯ ਕਲ੍ਪਨ੍ਤੇ ਦਣ੍ਡੇਨਾਸ਼ੁ ਨਿਪੀਡਿਤਾਃ॥ 12-15-33 (70966) ਸਰ੍ਵੋ ਦਣ੍ਡਜਿਤੋ ਲੋਕੋ ਦੁਰ੍ਲਭੋ ਹਿ ਸ਼ੁਚਿਰ੍ਜਨਃ। ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਹਿ ਭਯਾਦ੍ਭੀਤੋ ਭੋਗਾਯੈਵ ਪ੍ਰਕਲ੍ਪਤੇ॥ 12-15-34 (70967) ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਪ੍ਰਮੋਦਾਯ ਸੁਨੀਤਿਕਰਣਾਯ ਚ। ਦਣ੍ਡੋ ਵਿਧਾਤ੍ਰਾ ਵਿਹਿਤੋ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌਂ ਭੁਵਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍॥ 12-15-35 (70968) ਯਦਿ ਦਣ੍ਡਾੰਨ ਵਿਭ੍ਯੇਯੁਰ੍ਵਯਾਂਸਿ ਸ਼੍ਵਾਪਦਾਨਿ ਚ। ਅਦ੍ਯੁਃ ਪਸ਼ੂਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਯਜ੍ਞਾਰ੍ਥਾਨਿ ਹਵੀਂਸ਼਼ਿ ਚ॥ 12-15-36 (70969) ਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰ੍ਯਧੀਯੀਤ ਨ ਕਾਲ੍ਯੰ ਦੁਹਤੇ ਚ ਗੌਃ। ਨ ਕਨ੍ਯੋਦ੍ਵਹਨੰ ਗਚ੍ਛੇਦ੍ਯਦਿ ਦਣ੍ਡੋ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-15-37 (70970) ਵਿਸ਼਼੍ਵਗ੍ਲੋਪਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਤ ਭਿਦ੍ਯੇਰਨ੍ਸਰ੍ਵਸੇਤਵਃ। ਮਮਤ੍ਵੰ ਨ ਪ੍ਰਜਾਨੀਯੁਰ੍ਯਦਿ ਦਣ੍ਡੋ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-15-38 (70971) ਨ ਸੰਵਤ੍ਸਰਸਤ੍ਰਾਣਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਯੁਰਕੁਤੋਭਯਾਃ। ਵਿਧਿਵਦ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਵਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਦਣ੍ਡੋ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-15-39 (70972) ਚਰੇਯੁਰ੍ਨਾਸ਼੍ਰਮੇ ਧਰ੍ਮੰ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਵਿਧਿਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ। ਨ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਯਦਿ ਦਣ੍ਡੋ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-15-40 (70973) ਨ ਚੋਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਨ ਬਲੀਵਰ੍ਦਾ ਨਾਸ਼੍ਵਾਸ਼੍ਵਤਰਗਰ੍ਦਭਾਃ। ਨ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਰ੍ਯਾਨਾਨਿ ਯਦਿ ਦਣ੍ਡੋ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-15-41 (70974) ਨ ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਾ ਵਚਨੰ ਕੁਰ੍ਯੁਰ੍ਨ ਬਾਲੋ ਜਾਤੁ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍। ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤ੍ਪਿਤੁਰ੍ਮਤੇ ਧਰ੍ਮੇ ਯਦਿ ਦਣ੍ਡੋ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-15-42 (70975) ਦਣ੍ਡੇ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਭਯੰ ਦਣ੍ਡੇ ਵਿਦੁਰ੍ਬੁਧਾਃ। ਦਣ੍ਡੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਚ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ॥ 12-15-43 (70976) ਨ ਤਤ੍ਰ ਕੂਟੰ ਪਾਪੰ ਵਾ ਵਞ੍ਚਨਾ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ। ਯਤ੍ਰ ਦਣ੍ਡਃ ਸੁਵਿਹਿਤਸ਼੍ਚਰਤ੍ਯਰਿਵਿਨਾਸ਼ਨਃ॥ 12-15-44 (70977) ਹਵਿਃ ਸ਼੍ਵਾ ਪ੍ਰਲਿਹੇਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦਣ੍ਡਸ਼੍ਚੇੰਨੋਦ੍ਯਤੋ ਭਵੇਤ੍। ਹਰੇਤ੍ਕਾਕਃ ਪੁਰੋਡਾਸ਼ੰ ਯਦਿ ਦਣ੍ਡੋ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-15-45 (70978) ਯਦੀਦੰ ਧਰ੍ਮਤੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਿਹਿਤੰ ਯਦ੍ਯਧਰ੍ਮਤਃ। ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਤਤ੍ਰ ਨ ਸ਼ੋਕੋ ਵੈ ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਭੋਗਾਨ੍ਯਜਸ੍ਵ ਚ॥ 12-15-46 (70979) ਸੁਖੇਨ ਧਰ੍ਮੰ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਤਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤਿ ਸ਼ੁਚਿਵਾਸਸਃ। ਸੰਵਸਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਿਯੈਰ੍ਦਾਰੈਰ੍ਭੁਞ੍ਜਾਨਾਸ਼੍ਚਾੰਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍॥ 12-15-47 (70980) ਅਰ੍ਥੇ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮਾਰਮ੍ਭਾਃ ਸਮਾਯਤ੍ਤਾ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ। ਸ ਚ ਦਣ੍ਡੇ ਸਮਾਯਤ੍ਤਃ ਪਸ਼੍ਯ ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਗੌਸ੍ਵਮ੍॥ 12-15-48 (70981) ਲੋਕਯਾਤ੍ਰਾਰ੍ਥਮੇਵੇਹ ਧਰ੍ਮਪ੍ਰਵਚਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਅਹਿੰਸਾ(ਅ)ਸਾਧੁਹਿੰਸੇਤਿ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਧਰ੍ਮਪਰਿਗ੍ਰਹਃ॥ 12-15-49 (70982) ਨਾਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਗੁਣਵਤ੍ਕਿੰਚਿੰਨ ਚਾਪ੍ਯਤ੍ਯਨ੍ਤਨਿਰ੍ਗੁਣਮ੍। ਉਭਯੰ ਸਰ੍ਵਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਸਾਧ੍ਵਸਾਧੁ ਚ॥ 12-15-50 (70983) ਪਸ਼ੂਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਣੰ ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਨਸ੍ਸੁ ਤਾਨ੍। ਵਹਨ੍ਤਿ ਬਹਵੋ ਭਾਰਾਨ੍ਬਧ੍ਨਨ੍ਤਿ ਦਮਯਨ੍ਤਿ ਚ॥ 12-15-51 (70984) ਏਵੰ ਪਰ੍ਯਾਕੁਲੇ ਲੋਕੇ ਵਿਤਥੈਰ੍ਜਰ੍ਝਰੀਕ੍ਰੁʼਤੇ। ਤੈਸ੍ਤੈਰ੍ਨ੍ਯਾਯੈਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਪੁਰਾਣੰ ਧਰ੍ਮਮਾਚਰ॥ 12-15-52 (70985) ਯਜ ਦੇਹਿ ਪ੍ਰਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ ਧਰ੍ਮੰ ਸਮਨੁਪਾਲਯ। ਅਮਿਤ੍ਰਾਞ੍ਜਹਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਪਰਿਪਾਲਯ॥ 12-15-53 (70986) ਮਾ ਚ ਤੇ ਨਿਘ੍ਨਤਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਭਵਤੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵ। ਨ ਤਤ੍ਰ ਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ੰ ਕਿੰਚਿਦ੍ਧਨ੍ਤੁਰ੍ਭਵਤਿ ਭਾਰਤ॥ 12-15-54 (70987) ਆਤਤਾਯੀ ਹਿ ਯੋ ਹਨ੍ਯਾਦਾਤਤਾਯਿਨਮਾਗਤਮ੍। ਨ ਤੇਨ ਭ੍ਰੂਣਹਾ ਸ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਨ੍ਯੁਸ੍ਤੰ ਮਨ੍ਯੁਮਾਰ੍ਚ੍ਛਤਿ॥ 12-15-55 (70988) ਅਵਧ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ। ਅਵਧ੍ਯੇ ਚਾਤ੍ਮਨਿ ਕਥੰ ਵਧ੍ਯੋ ਭਵਤਿ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍॥ 12-15-56 (70989) ਯਥਾ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ਼ਾਲਾਂ ਪੁਨਃ ਸੰਪ੍ਰਵਿਸ਼ੇੰਨਵਾਮ੍। ਏਵ ਜੀਵਃ ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਤਾਨਿਤਾਨਿ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ॥ 12-15-57 (70990) ਦੇਹਾਨ੍ਪੁਰਾਣਾਨੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਨਵਾਨ੍ਸੰਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ। ਏਵੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮੁਖੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਜਨਾ ਯੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ॥ ॥ 12-15-58 (70991) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 15॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-15-6 ਸੰਸਿਦ੍ਧਿਕੇ ਪਸ਼ੁਵਤ੍ ਦਣ੍ਡਾਰ੍ਹਸ੍ਵਭਾਵੇ॥ 12-15-8 ਦਮਯਤਿ ਤਾਡਨਾਦਿਨਾ। ਦਣ੍ਡਯਤਿ ਵਿਤ੍ਤਮਪਹਰਤਿ॥ 12-15-9 ਭੁਜ੍ਯਤ ਇਤਿ ਭੁਜੰ ਭਕ੍ਤੰ ਤਨ੍ਮਾਤ੍ਰਾਰ੍ਪਣੰ ਵੇਤਨਪ੍ਰਦਾਨਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-15-11 ਸ਼੍ਯਾਮਃ ਦ੍ਰੁʼਢਾਭਿਘਾਤੇਨ ਦਣ੍ਡ੍ਯਸ੍ਯਾਨ੍ਧ੍ਯਜਨਕਤ੍ਵਾਤ੍। ਲੋਹਿਤਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਦਣ੍ਡਯਿਤੁਃ ਕ੍ਰੋਧਾਤਿਸ਼ਯਾਤ੍। ਸੂਦ੍ਯਤਃ ਸੁਤਰਾਮੁਦ੍ਯਤਃ। ਸਾਧੁ ਯਥਾਪਰਾਧਮ੍॥ 12-15-20 ਸਤ੍ਵੈਃ ਸਤ੍ਵਾਨੀਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-15-21 ਵ੍ਯਾਲਮ੍ਰੁʼਗਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰਃ॥ 12-15-22 ਪਸ਼੍ਯ ਕਾਲੋ ਯਥਾ ਗਤ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਪਸ਼੍ਯ ਧਰ੍ਮੰ ਯਥਾਗਤਮਿਤਿ ਡ. ਤ. ਪਾਠਃ॥ 12-15-23 ਯਥਾਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਤੇਜੋ ਧ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਿਤ੍ਯਾਦ੍ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਵਭਾਵਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸਿ ਧਾਤ੍ਰਾ॥ 12-15-24 ਵਿਨੀਤਾਵਪਨੀਤੌ ਕ੍ਰੋਧਹਰ੍ਸ਼਼ੌ ਯੈਸ੍ਤੇ। ਮਨ੍ਦਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ। ਵਧੰ ਕਨ੍ਦਮੂਲਾਦਿਵਧਮ੍॥ 12-15-26 ਸ੍ਕਨ੍ਧਪਰ੍ਯਯੋ ਦੇਹਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ਃ॥ 12-15-29 ਦਣ੍ਡਯੁਕ੍ਤਾ ਨੀਤਿਰ੍ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਸ੍ਤਸ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਣੀਤਾਯਾਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤਾਯਾਮ੍॥ 12-15-30 ਅਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯੇਯੁਃ॥ 12-15-31 ਪਸ਼੍ਯਾਗ੍ਨਯਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਾਮ੍ਯੇਤਿ ਝ.ਪਾਠਃ। ਸੰਤਰ੍ਜਿਤਾਃ ਫੂਤ੍ਕਾਰੇਣ॥ 12-15-33 ਭੋਗਾਯ ਪਾਲਨਾਯ। ਮਰ੍ਯਾਦਾਯਾ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-15-36 ਹਨ੍ਯੁਃ ਪਸ਼ੂਨਿਤਿ ਟ. ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-15-37 ਨ ਕਲ੍ਯਾਣੀਂ ਦੁਹੇਤ ਗਾਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਕਲ੍ਯਾਣੀਮਪਤ੍ਯਵਤੀਂ ਨ ਦੁਹੇਤ ਲੋਕ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਉਦ੍ਵਹਨੰ ਨ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ ਕਿੰਤੁ ਵ੍ਯਭਿਚਰੇਦੇਵ॥ 12-15-38 ਵਿਸ਼੍ਵਲੋਪ ਇਤਿ ਟ. ਥ. ਪਾਠਃ। ਸੇਤਵੋ ਮਰ੍ਯਾਦਾਃ। ਮਮਤ੍ਵੰ ਪਰਿਚ੍ਛਿੰਨੰ ਨ ਜਾਨੀਯੁਃ। ਸਰ੍ਵਃ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਮਮਤ੍ਵੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਰਃ॥ 12-15-39 ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਯੁਰਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠੇਯੁਃ ॥ 12-15-42 ਨ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਦ੍ਯੁਵਤੀਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-15-46 ਯਦਿ ਦਣ੍ਡਵਤੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਿਹਿਤੰ ਯਦ੍ਯਧਰ੍ਮਤਃ। ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਤ੍ਰ ਨ ਕਾਰ੍ਯੰ ਚ ਇਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-15-47 ਸੰਵਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਃ ਫਲੈਦੀਨੈਰਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-15-51 ਨਸ੍ਮੁ ਨਾਸਿਕਾਸੁ। ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਮਸ੍ਤਕਮਿਤਿ ਪਾਠੇ ਮਸ੍ਤਕੰ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰ੍ਮਾਭੂਦਿਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-15-52 ਜਰ੍ਝਰੀਕ੍ਰੁʼਤੇ ਦਣ੍ਡੇਨ। ਤਦਭਾਵੇ ਭਾਰਵਹਨਾਦਿਕਾਰ੍ਯੰ ਨ ਸ੍ਯਾਦਤਃ ਪੁਰਾਣਮੇਵ ਧਰ੍ਮਮਾਚਰ। ਨਤ੍ਵਤ੍ਰ ਪ੍ਰਵਾਹਾਯਾਤੰ ਹਿੰਸਾਦਿਦੋਸ਼਼ਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵੇਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-15-54 ਮਨ੍ਯੁਰ੍ਦੈਨ੍ਯਮ੍॥ 12-15-55 ਆਤਤਾਯੀ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪਾਣਿਃ। ਮਨ੍ਯੁਃ ਕ੍ਰੋਧਃ। ਮਨ੍ਯੁਂ ਕ੍ਰੋਧਮਾਰ੍ਚ੍ਛਤਿ। ਆ ਸਰ੍ਵਤ ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ। ਮਨ੍ਯੁਃ ਕਰ੍ਤਾ ਨਾਹੰ ਕਰ੍ਤੇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤੇਸ੍ਤਤ੍ਰ ਨ ਭ੍ਰੂਣਹਾ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥

12-16-0 (71360) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-16-0x (5835) ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਭੀਮਸੇਨੋ(ਅ)ਤ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਧੈਰ੍ਯਮਾਸ੍ਥਾਯ ਤੰ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੰ ਭ੍ਰਾਤਾ ਭ੍ਰਾਤਰਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-16-1 (71361) ਰਾਜਨ੍ਵਿਦਿਤਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਸਿ ਨ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਵਿਦਿਤੰ ਭੁਵਿ। ਉਪਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਾਮ ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸਦੈਵ ਨ ਚ ਸ਼ਕ੍ਨੁਮਃ॥ 12-16-2 (71362) ਨ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮੀਤ੍ਯੇਵੰ ਮੇ ਮਨਸਿ ਸ੍ਥਿਤਮ੍। ਅਤਿਦੁਃਖਾਤ੍ਤੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੰਨਿਬੋਧ ਜਨਾਧਿਪ॥ 12-16-3 (71363) ਭਵਤਃ ਸੰਪ੍ਰਮੋਹੇਨ ਸਰ੍ਵੰ ਸੰਸ਼ਯਿਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਵਿਕ੍ਲਬਤ੍ਵੰ ਚ ਨਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਬਲਤ੍ਵੰ ਤਥੈਵ ਚ॥ 12-16-4 (71364) ਕਥੰ ਹਿ ਰਾਜਾ ਲੋਕਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਰਦਃ। ਮੋਹਮਾਪਦ੍ਯਸੇ ਦੈਨ੍ਯਾਦ੍ਯਥਾ ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਤਥਾ॥ 12-16-5 (71365) ਆਗਤਿਸ਼੍ਚ ਗਤਿਸ਼੍ਚੈਵ ਲੋਕਸ੍ਯ ਵਿਦਿਤਾ ਤਵ। ਆਯਤ੍ਯਾਂ ਚ ਤਦਾਤ੍ਵੇ ਚ ਨ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਵਿਦਿਤੰ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-16-6 (71366) ਏਵੰ ਗਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿ ਜਨਾਧਿਪ। ਹੇਤੁਮਾਤ੍ਰੰ ਤੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਮਿਹੈਕਮਨਾਃ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-16-7 (71367) ਦ੍ਵਿਵਿਧੋ ਜਾਯਤੇ ਵ੍ਯਾਧਿਃ ਸ਼ਾਰੀਰੋ ਮਾਨਸਸ੍ਤਥਾ। ਪਰਸ੍ਪਰੰ ਤਯੋਰ੍ਜਨ੍ਮ ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵੰ ਨੋਪਲਭ੍ਯਤੇ॥ 12-16-8 (71368) ਸ਼ਾਰੀਰਾਜ੍ਜਾਯਤੇ ਵ੍ਯਾਧਿਰ੍ਮਾਨਸੋ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ। ਮਾਨਸਾਜ੍ਜਾਯਤੇ ਵ੍ਯਾਧਿਃ ਸ਼ਾਰੀਰ ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ॥ 12-16-9 (71369) ਸ਼ਾਰੀਰਮਾਨਸੇ ਦੁਃਖੇ ਯੋ(ਅ)ਤੀਤੇ ਤ੍ਵਨੁਸ਼ੋਚਤਿ। ਦੁਃਖੇਨ ਲਭਤੇ ਦੁਃਖੰ ਦ੍ਵਾਵਨਰ੍ਥੌ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ॥ 12-16-10 (71370) ਸ਼ੀਤੋਸ਼਼੍ਣੇ ਚੈਵ ਵਾਯੁਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਯਃ ਸ਼ਾਰੀਰਜਾ ਗੁਣਾਃ। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਗੁਣਾਨਾਂ ਸਾਮ੍ਯੰ ਯਤ੍ਤਦਾਹੁਃ ਸ੍ਵਸ੍ਥਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-16-11 (71371) ਤੇਸ਼਼ਾਮਨ੍ਯਤਮੋਦ੍ਰੇਕੇ ਵਿਧਾਨਮੁਪਦਿਸ਼੍ਯਤੇ। ਉਸ਼਼੍ਣੇਨ ਬਾਧ੍ਯਤੇ ਸ਼ੀਤੰ ਸ਼ੀਤੇਨੋਸ਼਼੍ਣੰ ਪ੍ਰਬਾਧ੍ਯਤੇ। `ਉਭਾਭ੍ਯਾਂ ਬਾਧ੍ਯਤੇ ਵਾਯੁਰ੍ਵਿਧਾਨਮਿਦਮੁਚ੍ਯਤੇ॥' 12-16-12 (71372) ਸਤ੍ਵੰ ਰਜਸ੍ਤਯ ਇਤਿ ਮਾਨਸਾਃ ਸ੍ਯੁਸ੍ਤ੍ਰਯੋ ਗੁਣਾਃ। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਗੁਣਾਨਾਂ ਸਾਮ੍ਯੰ ਯਤ੍ਤਦਾਹੁਃ ਸ੍ਵਸ੍ਥਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-16-13 (71373) ਤੇਸ਼਼ਾਮਨ੍ਯਤਮੋਦ੍ਰੇਕੇ ਵਿਧਾਨਮੁਪਦਿਸ਼੍ਯਤੇ। ਹਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਬਾਧ੍ਯਤੇ ਸ਼ੋਕੋ ਹਰ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼ੋਕੇਨ ਬਾਧ੍ਯਤੇ। `ਉਭਾਭ੍ਯਾਂ ਬਾਧ੍ਯਤੇ ਮੋਹੋ ਵਿਧਾਨਮਿਦਮੁਚ੍ਯਤੇ॥' 12-16-14 (71374) ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸੁਖੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨੋ ਦੁਃਖਸ੍ਯ ਸ੍ਮਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ। ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦੁਃਖੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਃ ਸੁਖਸ੍ਯ ਸ੍ਮਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ॥ 12-16-15 (71375) ਸ ਤ੍ਵੰ ਨ ਦੁਃਖੀ ਦੁਃਖਸ੍ਯ ਨ ਸੁਖੀ ਚ ਸੁਖਸ੍ਯ ਚ। ਨਾਦੁਃਖੀ ਦੁਃਖਭਾਗਸ੍ਯ ਨਾਸੁਖੀ ਚ ਸੁਖਸ੍ਯ ਚ। ਸ੍ਮਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਕੌਰਵ੍ਯ ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਹਿ ਬਲਵਤ੍ਤਰਮ੍॥ 12-16-16 (71376) ਅਥਵਾ ਤੇ ਸ੍ਵਭਾਵੋ(ਅ)ਯੰ ਯੇਨ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ਤੁਸ਼਼੍ਯਸੇ। ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਭਾਗਤਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਮੇਕਵਸ੍ਤ੍ਰਾਂ ਰਜਸ੍ਵਲਾਮ੍। ਮਿਸ਼਼ਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਨ ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਮਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-16-17 (71377) ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜਨੰ ਚ ਨਗਰਾਦਜਿਨੈਸ਼੍ਚ ਵਿਵਾਸਨਮ੍। ਮਹਾਰਣ੍ਯਨਿਵਾਸਸ਼੍ਚ ਨ ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਮਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-16-18 (71378) ਜਟਾਸੁਰਾਤ੍ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਚਿਤ੍ਰਸੇਨੇਨ ਚਾਹਵਮ੍। ਸੈਨ੍ਧਵਾਚ੍ਚ ਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਕਥੰ ਵਿਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਵਾਨਸਿ॥ 12-16-19 (71379) ਪੁਨਰਜ੍ਞਾਤਚਰ੍ਯਾਯਾਂ ਕੀਚਕੇਨ ਪਦਾ ਵਧਮ੍। ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਕਥੰ ਵਿਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਵਾਨਸਿ॥ 12-16-20 (71380) ਯਚ੍ਚ ਤੇ ਦ੍ਰੋਣਭੀਸ਼਼੍ਮਾਭ੍ਯਾਂ ਯੁਦ੍ਧਮਾਸੀਦਰਿੰਦਮ੍। ਮਨਸੈਕੇਨ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯੰ ਤਤ੍ਤੇ ਯੁਦ੍ਧਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍॥ 12-16-21 (71381) ਯਤ੍ਰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸ਼ਰੈਃ ਕਾਰ੍ਯੰ ਨ ਮਿਤ੍ਰੈਰ੍ਨ ਚ ਬਨ੍ਧੁਭਿਃ। ਆਤ੍ਮਨੈਕੇਨ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯੰ ਤਤ੍ਤੇ ਯੁਦ੍ਧਮੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍॥ 12-16-22 (71382) ਤਸ੍ਮਿੰਨਨਿਰ੍ਜਿਤੇ ਯੁਦ੍ਧੇ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਯਦਿ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ। ਅਨ੍ਯੰ ਦੇਹੰ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯ ਤਤਸ੍ਤੈਰਿਹ ਯੋਤ੍ਸ੍ਯਸੇ॥ 12-16-23 (71383) `ਯੋ ਹ੍ਯਨਾਢ੍ਯਃ ਸ ਪਤਿਤਸ੍ਤਦੁਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤਦਲ੍ਪਕਮ੍। ਬਹ੍ਵਪਥ੍ਯੰ ਬਲਵਤੋ ਨ ਕਿੰਚਿਤ੍ਰਾਯਤੇ ਬਲਮ੍ ॥' 12-16-24 (71384) ਤਸ੍ਮਾਦਦ੍ਯੈਵ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਪਰਮਵ੍ਯਕ੍ਤਰੂਪਸ੍ਯ ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਃ॥ 12-16-25 (71385) ਤਸ੍ਮਿੰਨਨਿਰ੍ਜਿਤੇ ਯੁਦ੍ਧੇ ਕਾਮਵਸ੍ਥਾਂ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ। ਏਤਜ੍ਜਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਰਾਜ ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ॥ 12-16-26 (71386) ਏਤਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਭੂਤਾਨਾਮਾਗਤਿੰ ਗਤਿਮ੍। ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਸ਼ਾਧਿ ਰਾਜ੍ਯੰ ਯਥੋਚਿਤਮ੍॥ 12-16-27 (71387) ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਃ ਪਾਪੋ ਨਿਹਤਃ ਸਾਨੁਗੋ ਯੁਧਿ। ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਃ ਕੇਸ਼ਪਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਤੇ ਪਦਵੀਂ ਗਤਾਃ॥ 12-16-28 (71388) ਯਜਸ੍ਵ ਵਾਜਿਮੇਧੇਨ ਵਿਧਿਵਦ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਵਤਾ। ਵਯੰ ਤੇ ਕਿੰਕਰਾਃ ਪਾਰ੍ਥ ਵਾਸੁਦੇਵਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍॥ ॥ 12-16-29 (71389) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 16॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-16-2 ਨਚ ਸ਼ਕ੍ਨੁਮਃ। ਕਰ੍ਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-16-6 ਅਗਤਿਸ਼੍ਚ ਗਤਿਸ਼੍ਚੈਵੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਆਯਤ੍ਯਾਮੁਤ੍ਤਰਕਾਲੇ। ਤਦਾਤ੍ਵੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਕਾਲੇ ਅਗਤਿਰ੍ਦੁਰ੍ਮਾਗਃ। ਗਤਿਃ ਸਨ੍ਮਾਰ੍ਗ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-16-8 ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵੰ ਸ਼ਰੀਰੰ ਵਿਨਾ ਵ੍ਯਾਧਿਰ੍ਨਾਸ੍ਤਿ ਮਨੋਵਿਨਾ ਆਧਿਰ੍ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-16-11 ਸ਼ੀਤੋਸ਼਼੍ਣੇ ਕਫਪਿਤ੍ਤੇ। ਵਾਯੁਰ੍ਵਾਤਃ॥ 12-16-12 ਵਿਧਾਨੰ ਚਿਕਿਤ੍ਸਾ। ਉਸ਼਼੍ਣੇਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯੇਣ॥ 12-16-16 ਨ ਦੁਃਖੀ ਸੁਖਜਾਤਸ੍ਯ ਨ ਸੁਖੀ ਦੁਃਖਜਸ੍ਯ ਵਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-16-17 ਯੇਨ ਪਾਰ੍ਥਿਵ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਸੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-16-18 ਨ ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਮਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸੀਤ੍ਯਤ੍ਰ ਕਥਮਿਤਿ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੰ ਪਦਮਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯ ਯੋਜਨਾ॥ 12-16-22 ਯਤ੍ਰ ਨਾਭਿਸਰੈਰਿਤਿ ਦ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਨ ਅਭਿਸਰੈਰਿਤਿ ਛੇਦਃ॥ 12-16-23 ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਨਸਿ॥ 12-16-25 ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ। ਮਨੋਜਯਾਰ੍ਥੰ ਸੰਨਦ੍ਧੋ ਭਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-16-26 ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਨਸਿ ਕਾਮਵਸ੍ਥਾਮ੍। ਅਵਾਚ੍ਯਾਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਏਤਨ੍ਮਨਃ॥ 12-16-28 ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਤ੍ਵੰ ਪਦਵੀਂ ਗਤ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥

12-17-0 (71779) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-17-0x (5862) ਅਸੰਤੋਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਮਾਦਸ਼੍ਚ ਮਦੋ ਰਾਗੋ(ਅ)ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਤਾ। ਬਲੰ ਮੋਹੋ(ਅ)ਭਿਮਾਨਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯੁਦ੍ਵੇਗਸ਼੍ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-17-1 (71780) ਏਭਿਃ ਪਾਪ੍ਮਭਿਰਾਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਤ੍ਵਮਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਸੇ। ਨਿਰਾਮਿਸ਼਼ੋ ਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਃ ਸੁਸੁਖੀ ਭਵ॥ 12-17-2 (71781) ਯ ਇਮਾਮਖਿਲਾਂ ਭੂਮਿੰ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਦੇਕੋ ਮਹੀਪਤਿਃ। ਤਸ੍ਯਾਪ੍ਯੁਦਰਮੇਕੰ ਵੈ ਕਿਮਿਦੰ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਸਿ॥ 12-17-3 (71782) ਨਾਹ੍ਨਾ ਪੂਰਯਿਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਾਂ ਨ ਮਾਸੈਰ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਅਪੂਰ੍ਯਾਂ ਪੂਰਯੰਨਿਚ੍ਛਾਮਾਯੁਸ਼਼ਾ(ਅ)ਪਿ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੁਯਾਤ੍॥ 12-17-4 (71783) ਯਥੇਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਤ੍ਯਗ੍ਨਿਰਸਮਿਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ। ਅਲ੍ਪਾਹਾਰਤਯਾਗ੍ਨਿੰ ਤ੍ਵੰ ਸ਼ਮਯੌਦਰ੍ਯਮੁਤ੍ਥਿਤਮ੍॥ 12-17-5 (71784) ਆਤ੍ਮੋਦਰਕ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕਰੋਤਿ ਵਿਸ਼ਸੰ ਬਹੁ। ਜਯੋਦਰੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਤੇ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨਿਰ੍ਜਿਤਯਾ ਜਿਤਮ੍॥ 12-17-6 (71785) ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਨ੍ਕਾਮਭੋਗਾਂਸ੍ਤ੍ਵਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਚ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਸਿ। ਅਭੋਗਿਨੋ(ਅ)ਬਲਾਸ਼੍ਚੈਵ ਯਾਨ੍ਤਿ ਸ੍ਥਾਨਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍॥ 12-17-7 (71786) ਯੋਗਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਸ਼੍ਚ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੌ ਤ੍ਵਯਿ ਸ੍ਥਿਤੌ। ਮੁਚ੍ਯਸ੍ਵ ਮਹਤੋ ਭਾਰਾਤ੍ਤ੍ਯਾਗਮੇਵਾਭਿਸੰਸ਼੍ਰਯ॥ 12-17-8 (71787) ਏਕੋਦਰਕ੍ਰੁʼਤੇ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਃ ਕਰੋਤਿ ਵਿਸ਼ਸੰ ਬਹੁ। ਤਮਨ੍ਯੇ(ਅ)ਪ੍ਯੁਪਜੀਵਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਦਵੇਗਤਰਾ ਮ੍ਰੁʼਗਾਃ॥ 12-17-9 (71788) ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸੰਨ੍ਯਾਸੇ ਕੁਰੁਤੇ ਮਤਿਮ੍। ਨ ਚ ਤੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨਃ ਪਸ਼੍ਯ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤਰੰ ਯਥਾ॥ 12-17-10 (71789) ਪਤ੍ਰਾਹਾਰੈਰਸ਼੍ਮਕੁਟ੍ਟੈਰ੍ਦਨ੍ਤੋਲੂਖਲਿਕੈਸ੍ਤਥਾ। ਅਬ੍ਭਕ੍ਸ਼਼ੈਰ੍ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਤੇਰਯੰ ਨਰਕੋ ਜਿਤਃ॥ 12-17-11 (71790) ਯਸ੍ਤ੍ਵਿਮਾਂ ਵਸੁਧਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸੇਦਖਿਲਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਤੁਲ੍ਯਾਸ਼੍ਮਕਾਞ੍ਚਨੋ ਯਸ਼੍ਚ ਸ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੋ ਨ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ॥ 12-17-12 (71791) ਸੰਕਲ੍ਪੇਸ਼਼ੁ ਨਿਰਾਰਮ੍ਭੋ ਨਿਰਾਸ਼ੀਰ੍ਨਿਰ੍ਮਮੋ ਭਵ। ਅਸ਼ੋਕੰ ਸ੍ਥਾਨਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠ ਇਹ ਚਾਮੁਤ੍ਰ ਚਾਵ੍ਯਯਮ੍॥ 12-17-13 (71792) ਨਿਰਾਮਿਸ਼਼ਾ ਨ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਤ੍ਵਾਮਿਸ਼਼ੈਸ਼਼ਿਣਃ। ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯਾਮਿਸ਼਼ੰ ਸਰ੍ਵੰ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਵਾਦਾਤ੍ਪ੍ਰਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ॥ 12-17-14 (71793) ਪਨ੍ਥਾਨੌ ਪਿਤ੍ਰੁʼਯਾਨਸ਼੍ਚ ਦੇਵਯਾਨਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤੌ। ਈਜਾਨਾਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਯਾਨੇਨ ਦੇਵਯਾਨੇਨ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-17-15 (71794) ਤਪਸਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਯੇਣ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੇਨ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ। ਵਿਮੁਚ੍ਯ ਦੇਹਾਂਸ੍ਤੇ ਯਾਨ੍ਤਿ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਰਵਿਸ਼਼ਯੰ ਗਤਾਃ॥ 12-17-16 (71795) ਆਮਿਸ਼਼ੰ ਬਨ੍ਧਨੰ ਲੋਕੇ ਕਰ੍ਮੇਹੋਕ੍ਤੰ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਮਿਸ਼਼ਮ੍। ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਪਾਪਾਭ੍ਯਾਂ ਪਦਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਤਤ੍ਪਰਮ੍॥ 12-17-17 (71796) ਅਪਿ ਗਾਥਾਂ ਪੁਰਾ ਗੀਤਾਂ ਜਨਕੇਨ ਵਦਨ੍ਤ੍ਯੁਤ। ਨਿਰ੍ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵੇਨ ਵਿਮੁਕ੍ਤੇਨ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸਮਨੁਪਸ਼੍ਯਤਾ॥ 12-17-18 (71797) ਅਨਨ੍ਤੰ ਬਤ ਮੇ ਵਿਤ੍ਤੰ ਯਸ੍ਯ ਮੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਿੰਚਨ। ਮਿਥਿਲਾਯਾਂ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਾਯਾਂ ਨ ਮੇ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਦਹ੍ਯਤੇ॥ 12-17-19 (71798) ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪ੍ਰਾਸਾਦਮਾਰੁਹ੍ਯ ਨ ਸ਼ੋਚੇਚ੍ਛੋਚਤੋ ਜਨਾਨ੍। ਜਗਤੀਸ੍ਥੋ(ਅ)ਥਵਾ(ਅ)ਦ੍ਰਿਸ੍ਥੋ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਨਚੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ॥ 12-17-20 (71799) ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੰ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਯਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਸ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍। ਅਜ੍ਞਾਤਾਨਾਂ ਚ ਵਿਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਸੰਬੋਧਾਦ੍ਰੁਦ੍ਧਿਰੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-17-21 (71800) ਯਸ੍ਤੁ ਮਾਨੰ ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਬਹੁਮਾਨਮਿਯਾਤ੍ਸ ਵੈ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਭਾਵਪ੍ਰਭੂਤਾਨਾਂ ਵੈਦ੍ਯਾਨਾਂ ਭਾਵਿਤਾਤ੍ਮਨਾਮ੍॥ 12-17-22 (71801) ਯਦਾ ਭੂਤਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਭਾਵਮੇਕਸ੍ਥਮਨੁਪਸ਼੍ਯਤਿ। ਤਤ ਏਵ ਚ ਵਿਸ੍ਤਾਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸੰਪਦ੍ਯਤੇ ਤਦਾ॥ 12-17-23 (71802) ਤੇ ਜਨਾਸ੍ਤਾਂ ਗਤਿੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਨਾਵਿਦ੍ਵਾਂਸੋ(ਅ)ਲ੍ਪਚੇਤਸਃ। ਨਾਬੁਦ੍ਧਯੋ ਨਾਤਪਸਃ ਸਰ੍ਵੰ ਬੁਦ੍ਧੌ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ ॥ 12-17-24 (71803) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 17॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-17-5 ਇਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਃ॥ 12-17-6 ਵਿਸ਼ਸੰ ਵਿਸ਼ਸਨਮ੍॥ 12-17-7 ਅਬਲਾਸ੍ਤਪਃਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ॥ 12-17-8 ਅਲਬ੍ਧਲਾਭੋ ਯੋਗਃ। ਲਬ੍ਧਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਃ॥ 12-17-21 ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਯੋਗ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਚ॥ 12-17-22 ਯਸ੍ਤੁ ਵਾਚੰ ਵਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-17-24 ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਃ॥

12-18-0 (72208) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-18-0x (5909) ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂਭੂਤੰ ਤੁ ਰਾਜਾਨੰ ਪੁਨਰੇਵਾਰ੍ਜੁਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਸੰਤਪ੍ਤਃ ਸ਼ੋਕਦੁਃਖਾਭ੍ਯਾਂ ਰਾਜਵਾਕ੍ਸ਼ਲ੍ਯਪੀਡਿਤਃ॥ 12-18-1 (72209) ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 12-18-2x (5910) ਕਥਯਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਿਤਿਹਾਸਮਿਮੰ ਜਨਾਃ। ਵਿਦੇਹਰਾਜ੍ਞਃ ਸੰਵਾਦੰ ਭਾਰ੍ਯਯਾ ਸਹ ਭਾਰਤ॥ 12-18-2 (72210) ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਕ੍ਰੁʼਤਬੁਦ੍ਧਿੰ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰਮ੍। ਵਿਦੇਹਰਾਜਮਹੀਸ਼਼ੀ ਦੁਃਖਿਤਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ॥ 12-18-3 (72211) ਧਨਾਨ੍ਯਪਤ੍ਯੰ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ। ਪਨ੍ਥਾਨੰ ਪਾਵਨੰ ਹਿਤ੍ਵਾ ਜਨਕੋ ਮੌਢ੍ਯਮਾਸ੍ਥਿਤਃ॥ 12-18-4 (72212) ਤੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਪ੍ਰਿਯਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਭੈਕ੍ਸ਼਼ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਕਿੰਚਨਮ੍। ਧਾਨਾਮੁਸ਼਼੍ਟਿਮੁਪਾਸੀਨੰ ਨਿਰੀਹੰ ਗਤਮਤ੍ਸਰਮ੍॥ 12-18-5 (72213) ਤਮੁਵਾਚ ਸਮਾਮਤ੍ਯ ਭਰ੍ਤਾਰਮਕੁਤੋਭਯਮ੍। ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾ ਮਨਸ੍ਵਿਨੀ ਭਾਰ੍ਯਾ ਵਿਵਿਕ੍ਤੇ ਹੇਤੁਮਦ੍ਵਚਃ॥ 12-18-6 (72214) ਕਥਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸ੍ਵੰ ਧਨਧਾਨ੍ਯਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍। ਕਾਪਾਲੀਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਾਸ੍ਥਾਯ ਧਾਨ੍ਯਮੁਸ਼਼੍ਟਿਮੁਪਾਸਸੇ॥ 12-18-7 (72215) ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਾ ਚਾਨ੍ਯਥਾ ਤਵ। ਯਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਮਹਦੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸ੍ਵਲ੍ਪੇ ਲੁਭ੍ਯਸਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥ 12-18-8 (72216) ਨੈਤੇਨਾਤਿਥਯੋ ਰਾਜਨ੍ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਪਿਤਰਸ੍ਤਥਾ। ਅਦ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਭਰ੍ਤੁਂ ਮੋਘਸ੍ਤੇ(ਅ)ਯੰ ਪਰਿਸ਼੍ਰਮਃ॥ 12-18-9 (72217) ਦੇਵਤਾਤਿਥਿਭਿਸ਼੍ਚੈਵ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭਿਸ਼੍ਚੈਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ। ਸਰ੍ਵੈਰੇਤੈਃ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤਃ ਪਰਿਵ੍ਰਜਸਿ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਿਯਃ॥ 12-18-10 (72218) ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤ੍ਰੈਵਿਦ੍ਯਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ। ਭਰ੍ਤਾ ਭੂਤ੍ਵਾ ਚ ਲੋਕਸ੍ਯ ਸੋ(ਅ)ਦ੍ਯਾਨ੍ਯੈਰ੍ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਸਿ॥ 12-18-11 (72219) ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਹਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਾਂ ਤ੍ਵੰ ਸ਼੍ਵਵਤ੍ਸੰਪ੍ਰਤਿ ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ। ਅਪੁਤ੍ਰਾ ਜਨਨੀ ਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਚਾਪਤਿਸ੍ਤ੍ਵਯਾ॥ 12-18-12 (72220) ਆਸ਼੍ਰਿਤਾ ਧਰ੍ਮਕਾਮਾਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਤੇ। ਤ੍ਵਦਾਸ਼ਾਮਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਃ ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਃ ਫਲਹੇਤੁਕਾਃ॥ 12-18-13 (72221) ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵੰ ਵਿਫਲਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕੰ ਨੁ ਲੋਕੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ। ਰਾਜਨ੍ਸੰਸ਼ਯਿਤੇ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੇ ਪਰਤਨ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਦੇਹਿਸ਼਼ੁ॥ 12-18-14 (72222) ਨੈਵ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ ਨਾਪਰਃ ਪਾਪਕਰ੍ਮਣਃ। ਧਰ੍ਮ੍ਯਾਨ੍ਦਾਰਾਨ੍ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਯਸ੍ਤ੍ਵਮਿਚ੍ਛਸਿ ਜੀਵਿਤੁਮ੍॥ 12-18-15 (72223) ਸ੍ਰਜੋ ਗਨ੍ਧਾਨਲੰਕਾਰਾਨ੍ਵਾਸਾਂਸਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ। ਕਿਮਰ੍ਥਮਭਿਸੰਤ੍ਯਜ੍ਯ ਪਰਿਵ੍ਰਜਸਿ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਿਯਃ॥ 12-18-16 (72224) ਨਿਪਾਨੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਭੂਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵੰ ਪਾਵਨੰ ਮਹਤ। ਆਢ੍ਯੋ ਵਨਸ੍ਪਤਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਸੋਨ੍ਯਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਸੇ॥ 12-18-17 (72225) ਖਾਦਨ੍ਤਿ ਹਸ੍ਤਿਨੰ ਨ੍ਯਾਸੇ ਕ੍ਰਵ੍ਯਾਦਾ ਬਹਵੋ(ਅ)ਪ੍ਯੁਤ। ਬਹਵਃ ਕ੍ਰੁʼਮਯਸ਼੍ਚੈਵ ਕਿੰ ਪੁਨਸ੍ਤ੍ਵਾਮਨਰ੍ਥਕਮ੍॥ 12-18-18 (72226) ਯ ਇਮਾਂ ਕੁਣ੍ਡਿਕਾਂ ਭਿਨ੍ਦ੍ਯਾਨ੍ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਬ੍ਧੰ ਚ ਯੋ ਹਰੇਤ੍। ਵਾਸਸ਼੍ਚਾਪਿ ਹਰੇਤ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਥੰ ਤੇ ਮਾਨਸੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-18-19 (72227) ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਧਾਨਾਮੁਸ਼਼੍ਟਿਮਨੁਗ੍ਰਹਃ। ਯਦਨੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਕਿਮਿਦੰ ਮਮ ਦੀਯਤੇ॥ 12-18-20 (72228) ਧਾਨਾਮੁਸ਼਼੍ਟੇਰਿਹਾਰ੍ਥਸ਼੍ਚੇਤ੍ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ਤੇ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ। ਕਾ ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਤਵ ਕੋ ਮੇ ਤ੍ਵੰ ਕਸ਼੍ਚ ਤੇ ਮਯ੍ਯਨੁਗ੍ਰਹਃ॥ 12-18-21 (72229) ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਰਾਜਨ੍ਯਤ੍ਰ ਤੇ(ਅ)ਨੁਗ੍ਰਹੋ ਭਵੇਤ੍। ਪ੍ਰਾਸਾਦੇ ਸ਼ਯਨੰ ਯਾਨੰ ਵਾਸਾਂਸ੍ਯਾਭਰਣਾਨਿ ਚ॥ 12-18-22 (72230) ਸ਼੍ਰਿਯਾਂ ਨਿਰਾਸ਼ੈਰਧਨੇਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਮਿਤ੍ਰੈਰਕਿੰਚਨੈਃ। ਸੌਖਿਕੈਃ ਸੰਭ੍ਰੁʼਤੋ ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥਃ ਸ ਸੰਤ੍ਯਜਤਿ ਕਿੰਨੁ ਤੰ॥ 12-18-23 (72231) ਯੋ(ਅ)ਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਦਦ੍ਯਾਤ੍ਸਦੈਵ ਹਿ। ਤਯੋਸ੍ਤ੍ਵਮਨ੍ਤਰੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸ੍ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਕ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-18-24 (72232) ਸਦੈਵ ਯਾਚਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਤਥਾ ਦਮ੍ਭਾਨ੍ਵਿਤੇਸ਼਼ੁ ਚ। ਏਤੇਸ਼਼ੁ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਦਤ੍ਤਾ ਦਾਵਾਗ੍ਰਾਵਿਵ ਦੁਰ੍ਹੁਤਮ੍॥ 12-18-25 (72233) ਜਾਤਵੇਦਾ ਯਥਾ ਰਾਜੰਨਾਦਗ੍ਧ੍ਵੈਵੋਪਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ। ਸਦੈਵ ਯਾਚਮਾਨੋ ਵੈ ਤਥਾ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ ਨ ਦ੍ਵਿਜਃ॥ 12-18-26 (72234) ਸਤਾਂ ਵੈ ਦਦਤੋ(ਅ)ੰਨੰ ਚ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਧ੍ਰੁਵਾ। ਨ ਚੇਦ੍ਰਾਜਾ ਭਵੇਦ੍ਦਾਤਾ ਕੁਤਃ ਸ੍ਯੁਰ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-18-27 (72235) ਅੰਨਾਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਾ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਵਸ੍ਤਤ ਏਵ ਚ। ਅੰਨਾਤ੍ਪ੍ਰਾਣਃ ਪ੍ਰਭਵਤਿ ਅੰਨਦਃ ਪ੍ਰਾਣਦੋ ਭਵੇਤ੍॥ 12-18-28 (72236) ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਪਿ ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਾ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਾਨੇਵ ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾਃ। ਪ੍ਰਭਵੰ ਚ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਂ ਚ ਦਾਨ੍ਤਾ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤ ਆਸਤੇ॥ 12-18-29 (72237) ਤ੍ਯਾਗਾੰਨ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਕੰ ਵਿਨ੍ਦ੍ਯਾੰਨ ਮੌਢ੍ਯਾੰਨ ਚ ਯਾਚਨਾਤ੍। ਰੁʼਜੁਸ੍ਤੁ ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥੰ ਤ੍ਯਜਤਿ ਤੰ ਮੁਕ੍ਤੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਕਮ੍॥ 12-18-30 (72238) ਅਸਕ੍ਤਃ ਸ਼ਕ੍ਤਵਦ੍ਗਚ੍ਛੰਨਿਃ ਸਙ੍ਗੋ ਮੁਕ੍ਤਬਨ੍ਧਨਃ। ਸਮਃ ਸ਼ਤ੍ਰੌ ਚ ਮਿਤ੍ਰੇ ਚ ਸ ਵੈ ਮੁਕ੍ਤੋ ਮਹੀਪਤੇ॥ 12-18-31 (72239) ਪਰਿਵ੍ਰਜਨ੍ਤਿ ਦਾਨਾਰ੍ਥੰ ਮੁਣ੍ਡਾਃ ਕਾਸ਼਼ਾਯਵਾਸਸਃ। ਸਿਤਾ ਬਹੁਵਿਧੈਃ ਪਾਸ਼ੈਃ ਸੰਚਿਨ੍ਵਨ੍ਤੋ ਵ੍ਰੁʼਥਾਮਿਸ਼਼ਮ੍॥ 12-18-32 (72240) ਤ੍ਰਯੀਂ ਚ ਨਾਮਵਾਰ੍ਤਾਂ ਚ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਵ੍ਰਜਨ੍ਤਿ ਯੇ। ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਬ੍ਧੰ ਚ ਵਾਸਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤ੍ਯਬੁਦ੍ਧਯਃ॥ 12-18-33 (72241) ਅਨਿਸ਼਼੍ਕਸ਼਼ਾਯੇ ਕਾਸ਼਼ਾਯਮੀਹਾਰ੍ਥਮਿਤਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ਤਮ੍। ਧਰ੍ਮਧ੍ਵਜਾਨਾਂ ਮੁਣ੍ਡਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥਮਿਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ॥ 12-18-34 (72242) ਕਾਸ਼਼ਾਯੈਰਜਿਨੈਸ਼੍ਚੀਰੈਰ੍ਨਗ੍ਨਾਨ੍ਮੁਣ੍ਡਾਞ੍ਜਟਾਧਰਾਨ੍। ਬਿਭ੍ਰਤ੍ਸਾਧੂਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਜਯ ਲੋਕਾਞ੍ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ॥ 12-18-35 (72243) ਅਗ੍ਨ੍ਯਾਧੇਯਾਨਿ ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥੰ ਕ੍ਰਤੂਨਪਿ ਸੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਨ੍। ਦਦਾਤ੍ਯਹਰਹਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਕੋ ਨੁ ਧਰ੍ਮਰਤਸ੍ਤਤਃ॥ 12-18-36 (72244) ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 12-18-37x (5911) ਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞੋ ਜਨਕੋ ਰਾਜਾ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਨਿਤਿ ਗੀਯਤੇ। ਸੋ(ਅ)ਪ੍ਯਾਸੀਨ੍ਮੋਹਸੰਪੰਨੋ ਮਾ ਮੋਹਵਸ਼ਮਨ੍ਵਗਾਃ॥ 12-18-37 (72245) ਏਵੰ ਧਰ੍ਮਮਨੁਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਸਦਾ ਦਾਨਤਪਃ ਪਰਾਃ। ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਗੁਣੋਪੇਤਾਃ ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਃ॥ 12-18-38 (72246) ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਾਲਨੇ ਯੁਕ੍ਤਾ ਦਮਮੁਤ੍ਤਮਮਾਸ੍ਥਿਤਾਃ। ਇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਲੋਕਾਨਵਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮੋ ਗੁਰੁਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋਪਚਾਯਿਨਃ॥ 12-18-39 (72247) ਦੇਵਤਾਤਿਥਿਭੂਤਾਨਾਂ ਨਿਰ੍ਵਪਨ੍ਤੋ ਯਥਾਵਿਧਿ। ਸ੍ਥਾਨਮਿਸ਼਼੍ਟਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਾਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ॥ ॥ 12-18-40 (72248) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 18॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-18-5 ਧਾਨਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਵਾਃ। ਨਿਰੀਹੰ ਵਿਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮ੍॥ 12-18-8 ਸ੍ਵਲ੍ਪੇ ਮੁਹ੍ਯਸੀਤਿ ਦ.ਥ. ਪਾਠਃ। ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਤੇ ਤੇ ਵ੍ਰੁʼਥੇਤਿ ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-18-9 ਏਤੇਨ ਧਾਨਾਮੁਸ਼਼੍ਟਿਨਾ॥ 12-18-12 ਕੌਸਲ੍ਯਾ ਪਾਤਿਤਾ ਤ੍ਵਯੇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-18-13 ਫਲਹੇਤੁਕਾਃ ਫਲਾਰ੍ਥਿਨਃ॥ 12-18-17 ਨਿਪੀਯਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਸ੍ਵੇਚ੍ਛਯਾ ਗੋਭਿਰ੍ਜਲਮਿਤਿ ਨਿਪਾਨੰ ਆਹਾਵਃ। ਕੂਪੋਪਾਨ੍ਤਸ੍ਥਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਜਲਾਸ਼ਯ ਇਤਿਯਾਵਤ੍। ਤਥਾ ਆਢ੍ਯਃ ਫਲਵਾਨ੍॥ 12-18-18 ਹਸ੍ਤਿਨਮਪਿ ਨ੍ਯਾਸੇ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਸਤਿ ਕ੍ਰਵ੍ਯਾਦਾ ਮਾਂਸਾਦਾਃ ਖਾਦਨ੍ਤਿ। ਅਨਰ੍ਥਕੰ ਸਰ੍ਵਪੁਰੁਸ਼਼ਾਰ੍ਥਹੀਨਮ੍॥ 12-18-19 ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਬ੍ਧੰ ਤ੍ਰਿਦਣ੍ਡਮ੍॥ 12-18-20 ਅਨੁਗ੍ਰਹਃ ਅਨ੍ਵਗ੍ਰਹੀਃ। ਯਦਾਨੇਨ ਸਮੰ ਸਰ੍ਵੰ ਕਿਮਿਦੰ ਹ੍ਯਵਸੀਯਤੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਅਵਸੀਯਸੇ ਅਧ੍ਯਵਸ੍ਯਤਿ। ਅਨੇਨ ਧਾਨਾਮੁਸ਼਼੍ਟਿਨਾ ਸਰ੍ਵੰ ਰਾਜ੍ਯਾਦਿਕੰ ਸਮਮ੍। ਸਙ੍ਗਿਤ੍ਵਾਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਤ੍ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-18-23 ਸੌਖਿਕੈਃ ਸੰਭ੍ਰੁʼਤਾਨਰ੍ਥਾਨ੍ਯਃ ਸੰਤ੍ਯਜਤਿ ਕਿੰਨੁ ਤਤ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਸੌਖਿਕੈਃ ਪਰਮਮੁਖਾਰ੍ਥਿਭਿਃ ਸੰਨ੍ਯਾਸਿਭਿਃ। ਸੰਭ੍ਰੁʼਤਾਨਰ੍ਥਾਨ੍ ਕੁਣ੍ਡਿਕਾਦੀਨ੍ ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਯਃ ਸ੍ਵਯਮਪਿ ਤਥਾ ਕਰੋਤਿ ਸ ਕਿੰਨੁ ਤਦ੍ਰਾਜ੍ਯਾਦਿਕੰ ਤ੍ਯਜਤਿ। ਅਪਿਤੁ ਨੈਵ ਤ੍ਯਜਤਿ। ਕਿੰਤੂਚਿਤੰ ਪਰਿਗ੍ਰਹੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦੈਵੋਪਹਤਤ੍ਵਾਦਨੁਚਿਤੰ ਪਰਿਗ੍ਰਹਾਨ੍ਤਰਮੇਵ ਕਰੋਤੀਤ੍ਯਸਙ੍ਗਤ੍ਵਮਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਲਭਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-18-25 ਸਦੈਵ ਵਾਚਮਾਨਃ ਪਰਿਵ੍ਰਾਟ੍। ਸਦੈਵ ਯਾਚਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਸਤ੍ਸੁ (ਦਣ੍ਡ)ਡਮ੍ਭਵਿਵਰ੍ਜਿਸ਼਼ੁ ਇਤਿ ਟ.ਡ. ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-18-26 ਸਦੈਵ ਯਾਚਮਾਨੋ ਹਿ ਤਥਾ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਃ। ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-18-27 ਸਤਾਂ ਸੰਨ੍ਯਾਸਿਨਾਂ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਜੀਵਨਮ੍। ਸਤਾਂ ਚ ਵੇਦਾ ਅੰਨੰ ਚ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਧ੍ਰੁਵਾ। ਅੰਨਦਾਤਾ ਭਵੇਦ੍ਦਾਤਾ ਕੁਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ। ਇਤਿ ਟ.ਡ.ਥ.ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-18-32 ਪਰਿਵ੍ਰਜਨ੍ਤਿ ਯੇ(ਅ)ਨਰ੍ਥਾ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-18-34 ਅਨਿਸ਼਼੍ਕਸ਼਼ਾਯੇ ਰਾਗਾਦਿਦੋਸ਼਼ਵਰ੍ਜਨਾਭਾਵੇ। ਅਨਿਸ਼਼੍ਕਸ਼਼ਾਯਾਃ ਕਾਸ਼਼ਾਯਮਿਤਿ ਡ. ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥

12-19-0 (72492) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-19-0x (5954) ਵੇਦਾਹੰ ਤਾਤ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਅਪਰਾਣਿ ਪਰਾਣਿ ਚ। ਉਭਯੰ ਵੇਦਵਚਨੰ ਕੁਰੁ ਕਰ੍ਮ ਤ੍ਯਜੇਤਿ ਚ॥ 12-19-1 (72493) ਆਕੁਲਾਨਿ ਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਹੇਤੁਭਿਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਿਤਾਨਿ ਚ। ਨਿਸ਼੍ਚਯਸ਼੍ਚੈਵ ਯੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰੇ ਵੇਦਾਹੰ ਤੰ ਯਥਾਵਿਧਿ॥ 12-19-2 (72494) ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਕੇਵਲਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਜ੍ਞੋ ਵੀਰਵ੍ਰਤਸਮਨ੍ਵਿਤਃ। ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤੋ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਸਮਰ੍ਥਃ ਕਥੰਚਨ॥ 12-19-3 (72495) ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ੀ ਯੋ ਧਰ੍ਮਨਿਸ਼੍ਚਯਕੋਵਿਦਃ। ਤੇਨਾਪ੍ਯੇਵੰ ਨ ਵਾਚ੍ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਯਦਿ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਸਿ॥ 12-19-4 (72496) ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਸੌਹ੍ਰੁʼਦਮਾਸ੍ਥਾਯ ਯਦੁਕ੍ਤੰ ਵਚਨੰ ਤ੍ਵਯਾ। ਨ੍ਯਾਯ੍ਯੰ ਯੁਕ੍ਤੰ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਪ੍ਰੀਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤੇਨ ਤੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨ॥ 12-19-5 (72497) `ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਸਮੰ ਸਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਚੈਵ ਯਤ੍ਸਮਮ੍। ਵਾਸੁਦੇਵਸਮੰ ਚੈਵ ਨ ਭੂਤੰ ਨ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-19-6 (72498) ਤਥਾ ਤ੍ਵੰ ਯੋਧਮੁਖ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸਤ੍ਵੰ ਪਰਮਮਿਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-19-7 (72499) ਬਲਮਿਨ੍ਦ੍ਰੇ ਚ ਵਾਯੌ ਚ ਬਲੰ ਯਚ੍ਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨੇ। ਤਦ੍ਵਲੰ ਭੀਮਸੇਨੇ ਚ ਤ੍ਵਯਿ ਚਾਰ੍ਜੁਨਾ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-19-8 (72500) ਤ੍ਵਤ੍ਸਮਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਯੋਧੀ ਚ ਦੂਰਪਾਤੀ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਬਲਸੰਪੰਨਃ ਕੋ ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਸਮੋ ਨਰਃ॥ 12-19-9 (72501) ਯੁਦ੍ਧਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਨੈਪੁਣੇਸ਼਼ੁ ਚ। ਨ ਤ੍ਵਯਾ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਕਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-19-10 (72502) ਧਾਰ੍ਮਿਕੰ ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤੰ ਚ ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਮਯਾ। ਧਰ੍ਮਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੰ ਤੁ ਯਦ੍ਵਾਚ੍ਯੰ ਤਤ੍ਰ ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਤਰੰ ਤ੍ਵਯਾ। ਧਨਞ੍ਜਯ ਨ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧਿਮਤਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-19-11 (72503) ਯੁਦ੍ਧਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦੇਵ ਤ੍ਵੰ ਨ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ਸੇਵਿਤਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਸਮਾਸਵਿਸ੍ਤਰਵਿਦਾਂ ਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵੇਤ੍ਸਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍॥ 12-19-12 (72504) ਤਪਸ੍ਤ੍ਯਾਗੋ ਵਿਧਿਰਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸ੍ਤਾਤ ਧੀਮਤਾਮ੍। ਪਰਸ੍ਪਰੰ ਜ੍ਯਾਯ ਏਸ਼਼ਾਮਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੇਯਸੀ ਮਤਿਃ॥ 12-19-13 (72505) ਯਤ੍ਤ੍ਵੇਤਨ੍ਮਨ੍ਯਸੇ ਪਾਰ੍ਥ ਨ ਜ੍ਯਾਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਧਨਾਦਿਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਵਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ ਨੈਤਤ੍ਪ੍ਰਧਾਨਤਃ॥ 12-19-14 (72506) ਤਪਃ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਸ਼ੀਲਾ ਹਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਧਾਰ੍ਮਿਕਾ ਜਨਾਃ। ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ੍ਤਪਸਾ ਯੁਕ੍ਤਾ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਲੋਕਾਃ ਸਨਾਤਨਾਃ॥ 12-19-15 (72507) ਅਜਾਤਸ਼੍ਮਸ਼੍ਰਵੋ ਧੀਰਾਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਵਨਵਾਸਿਨਃ। ਅਰੁਣਾਃ ਕੇਤਵਸ਼੍ਚੈਵ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੇਨ ਦਿਵੰ ਗਤਾਃ॥ 12-19-16 (72508) ਉਤ੍ਤਰੇਣ ਤੁ ਪਨ੍ਥਾਨਮਾਰ੍ਯਾ ਵਿਸ਼਼ਯਨਿਗ੍ਰਹਾਤ੍। ਅਬੁਦ੍ਧਿਜੰ ਤਮਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਲੋਕਾਂਸ੍ਤ੍ਯਾਗਵਤਾਂ ਗਤਾਃ॥ 12-19-17 (72509) ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੇਨ ਤੁ ਪਨ੍ਥਾਨੰ ਯੰ ਭਾਸ੍ਵਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ। ਏਤੇ ਕ੍ਰਿਯਾਵਤਾਂ ਲੋਕਾ ਯੇ ਸ਼੍ਮਸ਼ਾਨਾਨਿ ਭੇਜਿਰੇ॥ 12-19-18 (72510) ਅਨਿਰ੍ਦੇਸ਼੍ਯਾ ਗਤਿਃ ਸਾ ਤੁ ਯਾਂ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਯਾਗਃ ਪ੍ਰਧਾਨੇਸ਼਼੍ਟਃ ਸ ਤੁ ਦੁਃਖੰ ਪ੍ਰਵੇਦਿਤੁਮ੍॥ 12-19-19 (72511) ਅਨੁਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤੁ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਕਵਯਃ ਸਮਵਸ੍ਥਿਤਾਃ। ਅਪੀਹ ਸ੍ਯਾਦਪੀਹ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸਾਰਾਸਾਰਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ॥ 12-19-20 (72512) ਵੇਦਵਾਦਾਨਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਾਰਣ੍ਯਕਾਨਿ ਚ। ਵਿਪਾਟ੍ਯ ਕਦਲੀਸ੍ਤਮ੍ਭੰ ਸਾਰੰ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ਿਰੇ ਨ ਤੇ॥ 12-19-21 (72513) ਅਥੈਕਾਨ੍ਤਵ੍ਯੁਦਾਸੇਨ ਸ਼ਰੀਰੇ ਪਾਞ੍ਚਭੌਤਿਕੇ। ਇਚ੍ਛਾਦ੍ਵੇਸ਼਼ਸਮਾਯੁਕ੍ਤਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰਿਙ੍ਗਿਤੈਃ॥ 12-19-22 (72514) ਅਗ੍ਰਾਹ੍ਯੰ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ ਸਤ੍ਵਮਨਿਰ੍ਦੇਸ਼੍ਯੰ ਚ ਤਦ੍ਗਿਰਾ। ਕਰ੍ਮਹੇਤੁਪੁਰਸ੍ਕਾਰੰ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਪਸ੍ਵਿਰ੍ਤਤੇ॥ 12-19-23 (72515) ਕਲ੍ਯਾਣਗੋਚਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਾਨੰ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚ। ਕਰ੍ਮਸੰਤਤਿਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸ੍ਯਾੰਨਿਰਾਲਮ੍ਬਨਃ ਸੁਖੀ॥ 12-19-24 (72516) ਅਸ੍ਮਿੰਨੇਵੰ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਗਮ੍ਯੇ ਮਾਰ੍ਗੇ ਸਦ੍ਭਿਰ੍ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤੇ। ਕਥਮਰ੍ਥਮਨਰ੍ਥਾਢ੍ਯਮਰ੍ਜੁਨ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਸਿ॥ 12-19-25 (72517) ਪੂਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦੋ(ਅ)ਪ੍ਯੇਵੰ ਜਨਾਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ। ਕ੍ਰਿਯਾਸੁ ਨਿਰਤਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਦਾਨੇ ਯਜ੍ਞੇ ਚ ਕਰ੍ਮਣਿ॥ 12-19-26 (72518) ਭਵਨ੍ਤਿ ਸੁਦੁਰਾਵਰ੍ਤਾ ਹੇਤੁਮਨ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਃ। ਦ੍ਰੁʼਢਪੂਰ੍ਵੇ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾ ਮੂਢਾ ਨੈਤਦਸ੍ਤੀਤਿ ਵਾਦਿਨਃ॥ 12-19-27 (72519) ਅਨ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯਾਵਮਨ੍ਤਾਰੋ ਵਕ੍ਤਾਰੋ ਜਨਸੰਸਦਿ। ਚਰਨ੍ਤਿ ਵਸੁਧਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਵਾਵਦੂਕਾ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਃ॥ 12-19-28 (72520) ਪਾਰ੍ਥ ਯੰਨ ਵਿਜਾਨੀਮਃ ਕਸ੍ਤਾਞ੍ਜ੍ਞਾਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਤਿ। ਏਵੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਃ ਸ਼੍ਰੁਤਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਹਾਨ੍ਤਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਤ੍ਤਮਾਃ॥ 12-19-29 (72521) ਤਪਸਾ ਮਹਦਾਪ੍ਨੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵੈ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਮਹਤ੍। ਤ੍ਯਾਗੇਨ ਸੁਖਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸਦਾ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ ॥ 12-19-30 (72522) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 19॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-19-1 ਅਪਰਾਣਿ ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ। ਪਰਾਣਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ॥ 12-19-2 ਅਮੂਲਾਨਿ ਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਹੇਤੁਭਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਿਤਾਨਿ ਚ। ਨਿਸ਼੍ਚਯਸ਼੍ਚੈਸ਼਼ ਯਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-19-3 ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਕੇਵਲਮਸ੍ਤ੍ਰਜ੍ਞ ਇਤਿ ਝ.ਪਾਠਃ॥ 12-19-11 ਤਤ੍ਰ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਤਰੰ ਦੁਰਵਗਾਹਮ੍॥ 12-19-16 ਅਰੁਣਾਃ ਕੇਤਵਃ ਰੁʼਸ਼਼ਿਪ੍ਰਭੇਦਾਃ। ਅਰਣ੍ਯੇ ਬਹਵਸ਼੍ਚੈਵੇਤਿ ਝ.ਪਾਠਃ॥ 12-19-21 ਆਰਣ੍ਯਕਾਨਿ ਵੇਦਾਨ੍ਤਾਨ੍॥ 12-19-24 ਮਨਸ੍ਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-19-26 ਪੂਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦਃ ਕਰ੍ਮਕਾਣ੍ਡਵਿਦੋ(ਅ)ਪਿ ਏਵਮਰ੍ਥਮਨਰ੍ਥਤ੍ਵੇਨ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਿਮੁਤ ਜ੍ਞਾਨਿਨਃ॥ 12-19-27 ਦੁਰਾਵਰ੍ਤਾਃ ਦੁਃਖੇਨਾਪਿ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤੰ ਗ੍ਰਾਹਯਿਤੁਮਸ਼ਕ੍ਯਾਃ। ਦ੍ਰੁʼਢਃ ਪੂਰ੍ਵਃ ਪ੍ਰਾਗ੍ਭਵੀਯਃ ਸੰਸ੍ਕਾਰੋ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ਦ੍ਰੁʼਢਪੂਰ੍ਵੇ। ਬਹੁਵ੍ਰੀਹਾਵਪ੍ਯਾਰ੍ਸ਼਼ੀ ਸਰ੍ਵਨਾਮਤਾ॥ 12-19-29 ਹੇ ਪਾਰ੍ਥ ਯਤ੍ ਯਾਨ੍ ਲੌਕਿਕਾਨਪ੍ਯਰ੍ਥਾੰਨ ਵਯੰ ਵਿਜਾਨੀਮਸ੍ਤਾਨ੍ ਇਤਰਃ ਕੋ ਜ੍ਞਾਤੁਮਰ੍ਹਤਿ। ਨ ਕੋਪਿ ਯਥਾ। ਏਵੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਅਪਿ ਅਸ੍ਮਾਕਮਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਦੁਰ੍ਜ੍ਞੇਯਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-19-30 ਮਹਦ੍ਵੈਰਾਗ੍ਯਮ੍। ਮਹਤ੍ਪਰੰਬ੍ਰਹ੍ਮ॥

12-20-0 (72944) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-20-0x (6044) ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਵਾਕ੍ਯਾਨ੍ਤਰੇ ਵਕ੍ਤਾ ਦੇਵਸ੍ਥਾਨੋ ਮਹਾਤਪਾਃ। ਅਭਿਨੀਤਤਰੰ ਵਾਕ੍ਯਮਿਤ੍ਯੁਵਾਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍॥ 12-20-1 (72945) ਦੇਵਸ੍ਥਾਨ ਉਵਾਚ। 12-20-2x (6045) ਯਦ੍ਵਚਃ ਫਲ੍ਗੁਨੇਨੋਕ੍ਤੰ ਨ ਜ੍ਯਾਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਧਨਾਦਿਤਿ। ਅਤ੍ਰ ਤੇ ਵਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਦੇਕਾਨ੍ਤਮਨਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-20-2 (72946) ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋ ਧਰ੍ਮੇਣ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਤੇ ਵਸੁਧਾ ਜਿਤਾ। ਤਾਂ ਜਿਤ੍ਵਾ ਚ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਰਾਜੰਨ ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-20-3 (72947) ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਦੀ ਹਿ ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਣੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੇਸ਼਼ਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾ। ਤਾਂ ਕ੍ਰਮੇਣ ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਥਾਵਜ੍ਜਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਾਰ੍ਥ ਮਹਾਯਜ੍ਞੈਰ੍ਯਜਸ੍ਵ ਬਹੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ॥ 12-20-4 (72948) ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਯਜ੍ਞਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਜ੍ਞਾਨਯਜ੍ਞਾਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਪਰੇ। ਕਰ੍ਮਨਿਸ਼਼੍ਠਾਸ਼੍ਚ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥਾਸ੍ਤਪੋਨਿਸ਼਼੍ਠਾਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥ 12-20-5 (72949) ਵੈਖਾਨਸਾਨਾਂ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਯਥਾ॥ 12-20-6 (72950) ਈਹੇਤ ਧਨਹੇਤੋਰ੍ਯਸ੍ਤਸ੍ਯਾਨੀਹਾ ਗਰੀਯਸੀ। ਭੂਯਾਨ੍ਦੋਸ਼਼ੋ ਹਿ ਵਰ੍ਧੇਤ ਯਸ੍ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਸਮਾਸ਼੍ਰਯੇਤ੍॥ 12-20-7 (72951) ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਚ ਧਨਸੰਹਾਰੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਵਿਧਿਕਾਰਣਾਤ੍। ਆਤ੍ਮਨਾ ਤ੍ਰੁʼਪਿਤੋ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਭ੍ਰੂਣਹਤ੍ਯਾਂ ਨ ਬੁਧ੍ਯਤੇ॥ 12-20-8 (72952) ਅਨਰ੍ਹਤੇ ਯਦ੍ਦਦਾਤਿ ਨ ਦਦਾਤਿ ਯਦਰ੍ਹਤੇ। ਅਰ੍ਹਾਨਰ੍ਹਾਪਰਿਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਦਾਨਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਪਿ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਃ॥ 12-20-9 (72953) ਯਜ੍ਞਾਯ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਧਨਾਨਿ ਧਾਤ੍ਰਾ ਯਜ੍ਞਾਦਿਸ਼਼੍ਟਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਚ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਜ੍ਞ ਏਵੋਪਯੋਜ੍ਯੰ ਧਨੰ ਤਤੋ(ਅ)ਨਨ੍ਤਰ ਏਵ ਕਾਮਃ॥ 12-20-10 (72954) ਯਜ੍ਞੈਰਿਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵਿਵਿਧੈ ਰਤ੍ਨਵਦ੍ਭਿ ਰ੍ਦੇਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਭ੍ਯਯਾਦ੍ਭੂਰਿਤੇਜਾਃ। ਤੇਨੇਨ੍ਦ੍ਰਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵਿਭ੍ਰਾਜਤੇ(ਅ)ਸੌ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯਜ੍ਞੇ ਸਰ੍ਵਮੇਵੋਪਯੋਜ੍ਯਮ੍॥ 12-20-11 (72955) ਮਹਾਦੇਵਃ ਸਰ੍ਵਯਜ੍ਞੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਹੁਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਦੇਵਦੇਵੋ ਬਭੂਵ। ਵਿਸ਼੍ਵਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ਵਿਸ਼਼੍ਟਭ੍ਯ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਾ ਵਿਰਾਜਤੇ ਦ੍ਯੁਤਿਮਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਵਾਸਾਃ॥ 12-20-12 (72956) ਆਵਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵੋ(ਅ)ਸੌ ਮਰੁਤ੍ਤੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਯੋ(ਅ)ਜਯਦ੍ਦੇਵਰਾਜਮ੍। ਯਜ੍ਞੇ ਯਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੀਃ ਸ੍ਵਯੰ ਸੰਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਭਾਣ੍ਡੰ ਕਾਞ੍ਚਨੰ ਸਰ੍ਵਮਾਸੀਤ੍॥ 12-20-13 (72957) ਹਰਿਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸ਼੍ਰੁਤਸ੍ਤੇ ਯਜ੍ਞੈਰਿਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪੁਣ੍ਯਭਾਗ੍ਵੀਤਸ਼ੋਕਃ। ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਯੋ(ਅ)ਜਯਨ੍ਮਾਨੁਸ਼਼ਃ ਸੰ ਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯਜ੍ਞੇ ਸਰ੍ਵਮੇਵੋਪਯੋਜ੍ਯਮ੍॥ ॥ 12-20-14 (72958) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 20॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-20-1 ਵਾਕ੍ਯਾਨ੍ਤਰੇ ਵਾਕ੍ਯਾਵਸਰੇ। ਅਭਿਨੀਤਤਰੰ ਯੁਕ੍ਤਿਮਤ੍ਤਰਮ੍॥ 12-20-4 ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਦੀ ਚਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮੀ॥ 12-20-5 ਕ੍ਰਮਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਯਤਿਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਵਾਨਪ੍ਰਸ੍ਥਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-20-7 ਧਨੰ ਹੇਤੁਃ ਕਾਰਣੰ ਯਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਾਦੇਰ੍ਯਜ੍ਞਾਦ੍ਯਰ੍ਥਮ੍ ਈਹੇਤ ਧਨੰ ਤਸ੍ਯਾਨੀਹੈਵ ਗਰੀਯਸੀ। ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਲਨਾਦ੍ਧਿ ਪਙ੍ਕਸ੍ਯ ਦੂਰਾਦਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨੰ ਵਰਮਿਤਿ ਨ੍ਯਾਯਾਤ੍ਤਮਿਮੰ ਪਰਧਰ੍ਮੰ ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯ ਉਪਾਸ਼੍ਰਯੇਤ ਸ ਦੂਸ਼਼੍ਯੇਤੇਤ੍ਯਾਹ ਭੂਯਾਨਿਤਿ॥ 12-20-10 ਯਜ੍ਞਾਰ੍ਥਮੇਵ ਆਜ੍ਞਪ੍ਤੋ ਵੇਦੇਨ॥ 12-20-13 ਭਾਣ੍ਡਮੁਪਕਰਣੰ ਪਾਤ੍ਰਾਦਿ॥

12-21-0 (73414) ਦੇਵਸ੍ਥਾਨ ਉਵਾਚ। 12-21-0x (6074) ਅਤ੍ਰੈਵੋਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਸਮਯੇ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਯਦੁਵਾਚ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ॥ 12-21-1 (73415) ਸੰਤੋਸ਼਼ੋ ਵੈ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸਮਃ ਸੰਤੋਸ਼਼ਃ ਪਰਮੰ ਸੁਖਮ੍। ਤੁਸ਼਼੍ਟੇਰ੍ਨ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪਰਤਃ ਸਾ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ 12-21-2 (73416) ਯਦਾ ਸੰਹਰਤੇ ਕਾਮਾਨ੍ਕੂਰ੍ਮੋ(ਅ)ਙ੍ਗਾਨੀਵ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਜ੍ਯੋਤਿਰਚਿਰਾਤ੍ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵ ਪ੍ਰਸੀਦਤਿ॥ 12-21-3 (73417) ਨ ਵਿਭੇਤਿ ਯਦਾ ਚਾਯੰ ਯਦਾ ਚਾਸ੍ਮਾੰਨ ਬਿਭ੍ਯਤਿ। ਕਾਮਦ੍ਵੇਸ਼਼ੌ ਚ ਜਯਤਿ ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਚ ਪਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-21-4 (73418) ਯਦਾ(ਅ)ਸੌ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਨ ਦ੍ਰੁਹ੍ਯਤਿ ਨ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਕਰ੍ਮਣਾ ਮਨਸਾ ਵਾਚਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸੰਪਦ੍ਯਤੇ ਤਦਾ॥ 12-21-5 (73419) ਏਵੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਭੂਤਾਨਿ ਤੰਤੰ ਧਰ੍ਮੰ ਤਥਾਤਥਾ। ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਾ ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਭਾਰਤ॥ 12-21-6 (73420) ਅਨ੍ਯੇ ਸਾਮ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਵ੍ਯਾਯਾਮਮਪਰੇ ਜਨਾਃ। ਨੈਕੰ ਨ ਚਾਪਰੰ ਕੇਚਿਦੁਭਯੰ ਚ ਤਥਾ(ਅ)ਪਰੇ॥ 12-21-7 (73421) ਯਜ੍ਞਮੇਕੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਸੰਨ੍ਯਾਸਮਪਰੇ ਜਨਾਃ। `ਨੈਕੰ ਨ ਚਾਪਰੰ ਕੇਚਿਦੁਭਯੰ ਚ ਤਥਾ(ਅ)ਪਰੇ॥' 12-21-8 (73422) ਦਾਨਮੇਕੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਕੇਚਿਚ੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹਮ੍। ਕੇਚਿਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਤ ਆਸਤੇ॥ 12-21-9 (73423) ਰਾਜ੍ਯਮੇਕੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਰਿਪਾਲਨਮ੍। ਹਤ੍ਵਾ ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਭਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਕੇਚਿਦੇਕਾਨ੍ਤਸ਼ੀਲਿਨਃ॥ 12-21-10 (73424) ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸਮਾਲੋਕ੍ਯ ਬੁਧਾਨਾਮੇਵ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ। ਅਦ੍ਰੋਹੇਣੈਵ ਭੂਤਾਨਾਂ ਯੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸ ਸਤਾਂ ਮਤਃ॥ 12-21-11 (73425) ਅਦ੍ਰੋਹਃ ਸਤ੍ਯਵਚਨੰ ਸੰਵਿਭਾਗੋ ਦਯਾ ਦਮਃ। ਪ੍ਰਜਨੰ ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਦਾਰੇਸ਼਼ੁ ਮਾਰ੍ਦਵੰ ਹੀਰਚਾਪਲਮ੍॥ 12-21-12 (73426) ਏਵੰ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਧਾਨੇਸ਼਼੍ਟੰ ਮਨੁਃ ਸ੍ਵਾਯੰਭੁਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਤਸ੍ਮਾਦੇਤਤ੍ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਯ॥ 12-21-13 (73427) ਯੋ ਹਿ ਰਾਜ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤਃ ਸ਼ਸ਼੍ਵਦ੍ਵਸ਼ੀ ਤੁਲ੍ਯਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਯਜ੍ਞਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਸ਼ੀ ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਤ੍॥ 12-21-14 (73428) ਅਸਾਧੁਨਿਗ੍ਰਹਰਤਃ ਸਾਧੂਨਾਂ ਪ੍ਰਗ੍ਰਹੇ ਰਤਃ। ਧਰ੍ਮਵਰ੍ਤ੍ਮਨਿ ਸੰਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਪ੍ਰਜਾ ਵਰ੍ਤੇਤ ਧਰ੍ਮਤਃ॥ 12-21-15 (73429) ਪੁਤ੍ਰਸੰਕ੍ਰਾਮਿਤਸ਼੍ਰੀਸ਼੍ਚ ਵਨੇ ਵਨ੍ਯੇਨ ਵਰ੍ਤਯੇਤ੍। ਵਿਧਾਨਮਾਸ਼੍ਰਮਾਣਾਂ ਵੈ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਕਰ੍ਮਾਣ੍ਯਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ॥ 12-21-16 (73430) ਯ ਏਵੰ ਵਰ੍ਤਤੇ ਰਾਜਨ੍ਸ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ। ਤਸ੍ਯਾਯੰ ਚ ਪਰਸ਼੍ਚੈਵ ਲੋਕਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸੰਫਲੋਦਯਃ॥ 12-21-17 (73431) ਨਿਰ੍ਵਾਣੰ ਹਿ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੰ ਬਹੁਵਿਘ੍ਨੰ ਚ ਮੇ ਮਤਮ੍॥ 12-21-18 (73432) ਏਵੰ ਧਰ੍ਮਮਨੁਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਃ ਸਤ੍ਯਦਾਨਤਪਃ ਪਰਾਃ। ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਗੁਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਃ॥ 12-21-19 (73433) ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਾਲਨੇ ਯੁਕ੍ਤਾ ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਤਮਮਾਸ੍ਥਿਤਾਃ। ਗੋਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਰ੍ਥੇ ਯੁਧ੍ਯਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਗਤਿਮਨੁਤ੍ਤਮਾਮ੍॥ 12-21-20 (73434) ਏਵੰ ਰੁਦ੍ਰਾਃ ਸਵਸਵਸ੍ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਦਿਤ੍ਯਾਃ ਪਰੰਤਪ। ਸਾਧ੍ਯਾ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਸਙ੍ਘਾਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਮੇਤੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ। ਅਪ੍ਰਮਤ੍ਤਾਸ੍ਤਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਪੁਣ੍ਯੈਃ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਃ॥ ॥ 12-21-21 (73435) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 21॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-21-3 ਯਦਾ ਪ੍ਰਸੀਦਤਿ ਤਦਾ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਃ ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤੀਤਿ ਪੂਰ੍ਵੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-21-7 ਸਾਮ ਪ੍ਰੀਤਿਮ੍। ਵ੍ਯਾਯਾਮੰ ਯਤ੍ਨਮ੍॥ 12-21-12 ਪ੍ਰਜਨੇ ਪੁਤ੍ਰੋਤ੍ਪਾਦਨਮ੍॥ 12-21-15 ਪ੍ਰਗ੍ਰਹੇ ਸੰਗ੍ਰਹੇ॥

12-22-0 (73905) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-22-0x (6097) ਅਸ੍ਮਿੰਨੇਵਾਨ੍ਤਰੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਪੁਨਰੇਵਾਰ੍ਜੁਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਨਿਰ੍ਵਿਣ੍ਣਮਨਸੰ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਮਿਦੰ ਭ੍ਰਾਤਰਮਚ੍ਯੁਤਮ੍॥ 12-22-1 (73906) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਮ੍। ਜਿਤ੍ਵਾ ਚਾਰੀੰਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਪ੍ਯਤੇ ਕਿੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਭਵਾਨ੍॥ 12-22-2 (73907) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਨਿਧਨੰ ਮਤਮ੍। ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਬਹੁਭਿਰ੍ਯਜ੍ਞੈਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਮਨੁਸ੍ਮਰ॥ 12-22-3 (73908) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਤਪਸ੍ਤ੍ਯਾਗਃ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਧਰ੍ਮਵਿਧਿਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਚ ਨਿਧਨੰ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਵਿਹਿਤੰ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-22-4 (73909) ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਧਰ੍ਮੋ ਮਹਾਰੌਦ੍ਰਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਨਿਤ੍ਯ ਇਤਿ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ। ਵਧਸ਼੍ਚ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕਾਲੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਸੰਯੁਗੇ॥ 12-22-5 (73910) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯਾਪਿ ਚੇਦ੍ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ ਵਰ੍ਤਤਃ। ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੰ ਜੀਵਿਤੰ ਲੋਕੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸੰਭਵਮ੍॥ 12-22-6 (73911) ਨ ਤ੍ਯਾਗੋ ਨ ਪੁਨਰ੍ਯਜ੍ਞੋ ਨ ਤਪੋ ਮਨੁਜੇਸ਼੍ਵਰ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਵਿਧੀਯਨ੍ਤੇ ਨ ਪਰਸ੍ਵੋਪਜੀਵਨਮ੍॥ 12-22-7 (73912) ਸ ਭਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਰਾਜਾ ਮਨੀਸ਼਼ੀ ਨਿਪੁਣੋ ਲੋਕੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪਰਾਵਰਃ॥ 12-22-8 (73913) ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸੰਤਾਪਜੰ ਸ਼ੋਕੰ ਦੰਸ਼ਿਤੋ ਭਵ ਕਰ੍ਮਣਿ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਵਜ੍ਰਸੰਨਿਭਮ੍॥ 12-22-9 (73914) ਜਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰੀਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯਮਕਣ੍ਟਕਮ੍। ਵਿਜਿਤਾਤ੍ਮਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਯਜ੍ਞਦਾਨਪਰੋ ਭਵ॥ 12-22-10 (73915) ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵੈ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪੁਤ੍ਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਕਰ੍ਮਣਾ(ਅ)ਭਵਤ੍। ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਪਾਪਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੀਨਾਂ ਜਘਾਨ ਨਵਤੀਰ੍ਨਵ॥ 12-22-11 (73916) ਤਚ੍ਚਾਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮ ਪੂਜ੍ਯੰ ਚ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯੰ ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ। ਤੇਨੇਨ੍ਦ੍ਰਤ੍ਵੰ ਸਮਾਪੇਦੇ ਦੇਵਾਨਾਮਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍॥ 12-22-12 (73917) ਸ ਤ੍ਵੰ ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਯਜਸ੍ਵ ਬਹੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ। ਯਥੈਵੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਚਿਰਾਯ ਵਿਗਤਜ੍ਵਰਃ॥ 12-22-13 (73918) ਮਾ ਤ੍ਵਮੇਵੰ ਗਤੇ ਕਿੰਚਿਚ੍ਛੋਚੇਥਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਗਤਾਸ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪੂਤਾਃ ਪਰਾਂ ਗਤਿਮ੍॥ 12-22-14 (73919) ਭਵਿਤਵ੍ਯੰ ਤਥਾ ਤਚ੍ਚ ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਹਿ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਮਤਿਵਰ੍ਤਿਤੁਮ੍॥ ॥ 12-22-15 (73920) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 22॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-22-1 ਅਚ੍ਯੁਤੰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍॥ 12-22-4 ਤ੍ਯਾਗਃ ਸੰਨ੍ਯਾਸਃ॥ 12-22-7 ਯਜ੍ਞ ਆਤ੍ਯਯਜ੍ਞਃ। ਸਮਾਧਿਰਿਤਿ ਯਾਵ੍ਨਤ੍॥ 12-22-9 ਦੰਸ਼ਿਤਃ ਸੰਨਦ੍ਧਃ॥ 12-22-11 ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਕਸ਼੍ਯਪਸ੍ਯ। ਨਵਤੀਰ੍ਨਵ ਦਸ਼ਾਧਿਕ ਸ਼ਤਾਸ਼਼੍ਟਕਮ੍॥ 12-22-12 ਇਨ੍ਦ੍ਰਤ੍ਵਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮ੍॥

12-23-0 (74413) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-23-0x (6156) ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਗੁਡਾਕੇਸ਼ੇਨ ਭਾਰਤ। ਨੋਵਾਚ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕੌਰਵ੍ਯਸ੍ਤਤੋ ਦ੍ਵੈਪਾਯਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-23-1 (74414) ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 12-23-2x (6157) ਬੀਭਤ੍ਸੋਰ੍ਵਚਨੰ ਸੌਮ੍ਯ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪਰੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯ ਆਸ਼੍ਰਮਃ॥ 12-23-2 (74415) ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਚਰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਯਥਾਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਯਥਾਵਿਧਿ। ਨ ਹਿ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਤਵਾਰਣ੍ਯੰ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-23-3 (74416) ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥੰ ਹਿ ਸਦਾ ਦੇਵਾਃ ਪਿਤਰੋ(ਅ)ਤਿਥਯਸ੍ਤਥਾ। ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚੈਵੋਪਜੀਵਨ੍ਤਿ ਤਾਨ੍ਭਰਸ੍ਵ ਮਹੀਪਤੇ॥ 12-23-4 (74417) ਵਯਾਂਸਿ ਪਸ਼ਵਸ਼੍ਚੈਵ ਭੂਤਾਨਿ ਚ ਜਨਾਧਿਪ। ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥੈਰੇਵ ਧਾਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਗ੍ਰੁʼਹਾਸ਼੍ਰਮੀ॥ 12-23-5 (74418) ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਚਤੁਰ੍ਣਾਮੇਤੇਸ਼਼ਾਮਾਸ਼੍ਰਮਾਣਾਂ ਦੁਰਾਚਰਃ। ਤੰ ਚਰਾਦ੍ਯ ਵਿਧਿੰ ਪਾਰ੍ਥ ਦੁਸ਼੍ਚਰੰ ਦੁਰ੍ਬਲੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੈਃ॥ 12-23-6 (74419) ਵੇਦਜ੍ਞਾਨੰ ਚ ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਤਪਸ਼੍ਚਾਚਰਿਤੰ ਮਹਤ੍। ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਧੁਰ੍ਯਵਦ੍ਵੋਦ੍ਦੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-23-7 (74420) ਤਪੋ ਯਜ੍ਞਸ੍ਤਥਾ ਵਿਦ੍ਯਾ ਭੈਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੰਯਮਃ। ਧ੍ਯਾਨੰ ਵਿਦ੍ਯਾ ਸਮੁਤ੍ਥਾਨੰ ਸੰਤੋਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਤਿ। ਤਥਾ ਹ੍ਯੇਕਾਨ੍ਤਸ਼ੀਲਤ੍ਵੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਦਾਨੰ ਚ ਸ਼ਕ੍ਤਿਤਃ॥ 12-23-8 (74421) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਚੇਸ਼਼੍ਟਾ ਸੰਸਿਦ੍ਧਿਕਾਰਿਕਾ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਤੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਵਾਪਿ ਵਿਦਿਤੰ ਪੁਨਃ॥ 12-23-9 (74422) ਯਜ੍ਞੋ ਵਿਦ੍ਯਾ ਸਮੁਤ੍ਥਾਨਮਸੰਤੋਸ਼਼ਃ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਤਿ। ਦਣ੍ਡਧਾਰਣਮੁਗ੍ਰਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਰਿਪਾਲਨਮ੍॥ 12-23-10 (74423) ਵੇਦਜ੍ਞਾਨੰ ਤਥਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਤਪਃ ਸੁਚਰਿਤੰ ਤਥਾ। ਦ੍ਰਵਿਣੋਪਾਰ੍ਜਨੰ ਭੂਰਿ ਪਾਤ੍ਰੇ ਚ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਮ੍॥ 12-23-11 (74424) ਏਤਾਨਿ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ। ਇਮੰ ਲੋਕਮਮੁਂ ਚੈਵ ਸਾਧਯਨ੍ਤੀਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍॥ 12-23-12 (74425) ਏਸ਼਼ਾਂ ਜ੍ਯਾਯਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਦਣ੍ਡਧਾਰਣਮੁਚ੍ਯਤੇ। ਬਲੰ ਹਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਬਲੇ ਦਣ੍ਡਃ ਸਮਾਹਿਤਃ॥ 12-23-13 (74426) ਏਤਾਸ਼੍ਚੇਸ਼਼੍ਟਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਰਾਜਨ੍ਸੰਸਿਦ੍ਧਿਕਾਰਿਕਾਃ। ਅਪਿ ਗਾਥਾਮਿਮਾਂ ਚਾਪਿ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰਗਾਯਤ॥ 12-23-14 (74427) ਭੂਮਿਰੇਤੌ ਨਿਗਿਰਤਿ ਸਰ੍ਪੋ ਬਿਲਸ਼ਯਾਨਿਵ। ਰਾਜਾਨੰ ਚਾਵਿਰੋਦ੍ਧਾਰੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਚਾਪ੍ਰਵਾਸਿਨਮ੍॥ 12-23-15 (74428) ਸੁਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ਼੍ਚਾਪਿ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਦਣ੍ਡਧਾਰਣਾਤ੍। ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨ੍ਪਰਮਾਂ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਾਚੇਤਸੋ ਯਥਾ॥ 12-23-16 (74429) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-23-17x (6158) ਭਗਵਨ੍ਕਰ੍ਮਣਾ ਕੇਨ ਸੁਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਵਸੁਧਾਧਿਪਃ। ਸੰਸਿਦ੍ਧਿੰ ਪਰਮਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍॥ 12-23-17 (74430) ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 12-23-18x (6159) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਸ਼ਙ੍ਖਸ਼੍ਚ ਲਿਖਿਤਸ਼੍ਚਾਸ੍ਤਾਂ ਭ੍ਰਾਤਰੌ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤੌ॥ 12-23-18 (74431) ਤਯੋਰਾਵਸਥਾਵਾਸ੍ਤਾਂ ਰਮਣੀਯੌ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍। ਨਿਤ੍ਯਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੈਰੁਪੇਤੌ ਬਾਹੁਦਾਮਨੁ॥ 12-23-19 (74432) ਤਤਃ ਕਦਾਚਿਲ੍ਲਿਖਿਤਃ ਸ਼ਙ੍ਖਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਮਾਗਤਃ। ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ(ਅ)ਥ ਸ਼ਙ੍ਖੋਪਿ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ(ਅ)ਭਵਦਾਸ਼੍ਰਮਾਤ੍॥ 12-23-20 (74433) ਸੋ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਭ੍ਰਾਤੁਸ਼੍ਚੰਕ੍ਰਮਁਲ੍ਲਿਖਿਤਸ੍ਤਦਾ। ਫਲਾਨਿ ਸ਼ਾਤਯਾਮਾਸ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪਰਿਣਤਾਨ੍ਯੁਤ॥ 12-23-21 (74434) ਤਾਨ੍ਯੁਪਾਦਾਯ ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧੋ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਸ ਦ੍ਵਿਜਃ। ਤਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਤ੍ਯੇਵ ਸ਼ਙ੍ਖੋ(ਅ)ਪ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਮਾਗਤਃ॥ 12-23-22 (74435) ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤੰ ਤੁ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਙ੍ਖੋ ਭ੍ਰਾਤਰਮਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਕੁਤਃ ਫਲਾਨ੍ਯਵਾਪ੍ਤਾਨਿ ਹੇਤੁਨਾ ਕੇਨ ਖਾਦਸਿ॥ 12-23-23 (74436) ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧਾਤਰੰ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਮੁਪਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਭਿਵਾਦ੍ਯ ਚ। ਇਤ ਏਵ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਨਿ ਮਯੇਤਿ ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ॥ 12-23-24 (74437) ਤਮਬ੍ਰਤੀਤ੍ਤਥਾ ਸ਼ਙ੍ਖਸ੍ਤੀਵ੍ਰਰੋਸ਼਼ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ। ਸ੍ਤੇਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਦੰ ਫਲਾਨ੍ਯਾਦਦਤਾ ਸ੍ਵਯਮ੍॥ 12-23-25 (74438) ਗਚ੍ਛ ਰਾਜਾਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮ ਕਥਯਸ੍ਵ ਵੈ। ਅਦਤ੍ਤਾਦਾਨਮੇਵੰ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸਤ੍ਤਮ॥ 12-23-26 (74439) ਸ੍ਤੇਨੰ ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਚ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮਨੁਪਾਲਯ। ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਧਾਰਯ ਚੋਰਸ੍ਯ ਮਮ ਦਣ੍ਡੰ ਨਰਾਧਿਪ॥ 12-23-27 (74440) ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਚਨਾਤ੍ਸੁਦ੍ਯੁਮ੍ਨ ਸ ਨਰਾਧਿਪਮ੍। ਅਭ੍ਯਗਚ੍ਛਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਲਿਖਿਤਃ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਃ॥ 12-23-28 (74441) ਸੁਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਤ੍ਵਨ੍ਤਪਾਲੇਭ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਲਿਖਿਤਮਾਗਤਮ੍। ਅਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍ਸਹਾਮਾਤ੍ਯਃ ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਮੇਵ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰਃ॥ 12-23-29 (74442) ਤਮਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਸ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ਤਮਮ੍। ਕਿਮਾਗਮਨਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਭਗਵਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਵ ਤਤ੍॥ 12-23-30 (74443) ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਸੁਦ੍ਯੁਮ੍ਨਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-23-31 (74444) ਅਨਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਗੁਰੁਣਾ ਫਲਾਨਿ ਮਨੁਜਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਨਿ ਮਹਾਰਾਜ ਤਤ੍ਰ ਮਾਂ ਸ਼ਾਧਿ ਮਾਚਿਰਮ੍॥ 12-23-32 (74445) ਸੁਦ੍ਯੁਮ੍ਨ ਉਵਾਚ। 12-23-33x (6160) ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਚੇਨ੍ਮਤੋ ਰਾਜਾ ਭਵਤੋ ਦਣ੍ਡਧਾਰਣੇ। ਅਨੁਜ੍ਞਾਯਾਮਪਿ ਤਥਾ ਹੇਤੁਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-23-33 (74446) ਸ ਭਵਾਨਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਃ ਸ਼ੁਚਿਕਰ੍ਮਾ ਮਹਾਵ੍ਰਤਃ। ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਾਮਾਨਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਹਿ ਤੇ ਵਚਃ॥ 12-23-34 (74447) ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 12-23-35x (6161) ਸੰਛਨ੍ਦ੍ਯਮਾਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ। ਨਾਨ੍ਯੰ ਸ ਵਰਯਾਮਾਸ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦਣ੍ਡਾਦ੍ਰੁʼਤੇ ਵਰਮ੍॥ 12-23-35 (74448) ਤਤਃ ਸ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲੋ ਲਿਖਿਤਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਕਰੌ ਪ੍ਰਚ੍ਛੇਦਯਾਮਾਸ ਧ੍ਰੁʼਤਦਣ੍ਡੋ ਜਗਾਮ ਸਃ॥ 12-23-36 (74449) ਸ ਗਤ੍ਵਾ ਭ੍ਰਾਤਰੰ ਸ਼ਙ੍ਖਮਾਰ੍ਤਰੂਪੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦਿਦਮ੍। ਧ੍ਰੁʼਤਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇਰ੍ਭਵਾਂਸ੍ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-23-37 (74450) ਸ਼ਙ੍ਖ ਉਵਾਚ। 12-23-38x (6162) ਨ ਕੁਪ੍ਯੇ ਤਵ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਨ ਤ੍ਵੰ ਦੂਸ਼਼ਯਸੇ ਮਮ। `ਸੁਨਿਰ੍ਮਲੰ ਕੁਲੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਸ੍ਮਿਞ੍ਜਗਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍।' ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੁ ਤੇ ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਸ੍ਤਤਸ੍ਤੇ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾ॥ 12-23-38 (74451) ਤ੍ਵੰ ਗਤ੍ਵਾ ਬਾਹੁਦਾਂ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਤਰ੍ਪਯਸ੍ਵ ਯਥਾਵਿਧਿ। ਦੇਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਂਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਚਾਧਰ੍ਮੇ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ॥ 12-23-39 (74452) `ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਂ ਸੁਰਾਪਾਨੰ ਸ੍ਤੇਯੰ ਗੁਰ੍ਵਙ੍ਗਨਾਗਮਮ੍।' ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਪਾਤਕਾਨ੍ਯਾਹੁਃ ਸੰਯੋਗੰ ਚੈਵ ਤੈਃ ਸਹ॥ 12-23-40 (74453) ਨ ਸ੍ਤੇਯਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਮਹਾਪਾਤਕਮਸ੍ਤਿ ਹਿ। ਜਗਤ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹਾਭਾਗ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਸਮੰ ਹਿ ਤਤ੍॥ 12-23-41 (74454) ਸਰ੍ਵਪਾਤਕਿਨਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਦਣ੍ਡਃ ਸ਼ਾਰੀਰ ਉਚ੍ਯਤੇ। ਤਸ੍ਕਰਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਨਾਨ੍ਯੋ ਦਣ੍ਡੋ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-23-42 (74455) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਵੈਸ਼੍ਯਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰੋ(ਅ)ਥਵਾ ਦ੍ਵਿਜ। ਸਰ੍ਵੇ ਕਾਮਕ੍ਰੁʼਤੇ ਪਾਪੇ ਹਨ੍ਤਵ੍ਯਾ ਨ ਵਿਚਾਰਣਾ॥ 12-23-43 (74456) ਰਾਜਭਿਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਦਣ੍ਡਾ ਵੈ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪਾਪਾਨਿ ਮਾਨਵਾਃ। ਨਿਰ੍ਮਲਾਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਾਯਾਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਃ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਿਨੋ ਯਥਾ॥ 12-23-44 (74457) ਉਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤੰ ਨਃ ਕੁਲੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਾਜ੍ਞਾਦਣ੍ਡੇ ਧ੍ਰੁʼਤੇ ਤ੍ਵਯਿ॥' 12-23-45 (74458) ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ਙ੍ਖਸ੍ਯ ਲਿਖਿਤਸ੍ਤਦਾ। ਅਵਗਾਹ੍ਯਾਪਗਾਂ ਪੁਣ੍ਯਾਮੁਦਕਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਚਕ੍ਰਮੇ॥ 12-23-46 (74459) ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸ੍ਤਾਂ ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕਰੌ ਜਲਜਸੰਨਿਭੌ। ਤਤਃ ਸ ਵਿਸ੍ਮਿਤੋ ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਤੌ ਕਰੌ॥ 12-23-47 (74460) ਤਤਸ੍ਤਮਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛਙ੍ਖਸ੍ਤਪਸੇਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਯਾ। ਮਾ ਚ ਤੇ(ਅ)ਵ ਵਿਸ਼ਙ੍ਕਾ ਭੂਦ੍ਦੈਵਮਤ੍ਰ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-23-48 (74461) ਲਿਖਿਤ ਉਵਾਚ। 12-23-49x (6163) ਕਿੰਤੁ ਨਾਹੰ ਤ੍ਵਯਾ ਪੂਤਃ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ। ਯਸ੍ਯ ਤੇ ਤਪਸੋ ਵੀਰ੍ਯਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ॥ 12-23-49 (74462) ਸ਼ਙ੍ਖ ਉਵਾਚ। 12-23-50x (6164) ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਯਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਨਾਹੰ ਦਣ੍ਡਧਰਸ੍ਤਵ। ਸ ਚ ਪੂਤੋ ਨਰਪਤਿਸ੍ਤ੍ਵੰ ਚਾਪਿ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ॥ 12-23-50 (74463) ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 12-23-51x (6165) ਸ ਰਾਜਾ ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਵੈ ਤੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ। ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨ੍ਪਰਮਾਂ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਾਚੇਤਸੋ ਯਥਾ॥ 12-23-51 (74464) ਏਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਰਿਪਾਲਨਮ੍। ਉਤ੍ਪਥੇਭ੍ਯੋ ਮਹਾਰਾਜ ਮਾ ਸ੍ਮ ਸ਼ੋਕੇ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ॥ 12-23-52 (74465) ਭ੍ਰਾਤੁਰਸ੍ਯ ਹਿਤੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਸਤ੍ਤਮ। ਦਣ੍ਡ ਏਵ ਹਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੋ ਨ ਮੁਣ੍ਡਨਮ੍॥ ॥ 12-23-53 (74466) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-23-2 ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯਃ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਸ੍ਯਾਯੰ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯਃ॥ 12-23-15 ਬਿਲਸ਼ਯਾਨ੍ਮੂਸ਼਼ਿਕਾਨ੍। ਅਪ੍ਰਵਾਸਿਨੰ ਗ੍ਰੁʼਹਾਦਿਸਙ੍ਗਿਨਮ੍। ਸਰ੍ਪੋ ਬਿਲਸ਼ਯਾਵਿਵੇਤਿ ਡ.ਥ.ਪਾਠਃ॥ 12-23-19 ਬਾਹੁਦਾਂ ਨਦੀਮਨੁ ਤਤ੍ਸਮੀਪੇ॥ 12-23-21 ਸ਼ਙ੍ਖਸ੍ਯ ਲਿਖਿਤਸ੍ਤਦੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-23-24 ਉਪਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਾਭਿਵਾਦ੍ਯ ਚੇਤਿ ਡ.ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-23-26 ਹੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸਤ੍ਤਮ ਮਯਾ ਅਦਤ੍ਤਾਦਾਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤ੍ਯਸ੍ਮੈ ਰਾਜ੍ਞੇ ਕਥਯਸ੍ਵੇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-23-29 ਅਨ੍ਤਪਾਲੇਭ੍ਯੋ ਦ੍ਵਾਰਪਾਲੇਭ੍ਯਃ॥ 12-23-31 ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇਤੀਤਿ ਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ॥ 12-23-32 ਅਨਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਯਦਤ੍ਤਾਨਿ। ਗੁਰੁਣਾ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ॥ 12-23-33 ਯਥਾ ਦਣ੍ਡਧਾਰਣੇ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਤਥਾ(ਅ)ਨੁਜ੍ਞਾਯਾਂ ਹੇਤੁਃ ਪ੍ਰਮਾਣਮ੍॥ 12-23-34 ਸ਼ੁਚਿਕਰ੍ਮਾ ਮਦਨੁਜ੍ਞਯੈਵ ਸ਼ੋਧਿਤਦੋਸ਼਼ਃ॥ 12-23-38 ਮਮ ਮਾਮ੍ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਮ੍॥ 12-23-46 ਉਦਕਸ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਯੋਜਨੰ ਆਚਮਨਾਦਿ ਕਰ੍ਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥

12-24-0 (75117) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-24-0x (6230) ਪੁਨਰੇਵ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਸ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਦ੍ਵੈਪਾਯਨੋ(ਅ)ਰ੍ਥਵਤ੍। ਅਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਕੌਨ੍ਤੇਯਮਿਦੰ ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-24-1 (75118) ਅਰਣ੍ਯੇ ਵਸਤਾਂ ਤਾਤ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਤੇ ਮਨਿਸ੍ਵਿਨਾਮ੍। ਮਨੋਰਥਾ ਮਹਾਰਾਜ ਯੇ ਤਤ੍ਰਾਸਨ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-24-2 (75119) ਤਾਨਿ ਮੇ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤੁ ਮਹਾਰਥਾਃ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪਾਰ੍ਥ ਯਯਾਤਿਰਿਵ ਨਾਹੁਸ਼਼ਃ॥ 12-24-3 (75120) ਅਰਣ੍ਯੇ ਦੁਃਖਵਸਤਿਰਨੁਭੂਤਾ ਤਪਸ੍ਵਿਭਿਃ। ਦੁਃਖਸ੍ਯਾਨ੍ਤੇ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸੁਖਾਨ੍ਯਨੁਭਵਨ੍ਤੁ ਵੈ॥ 12-24-4 (75121) ਧਰ੍ਮਮਰ੍ਥੰ ਚ ਕਾਮੰ ਚ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਭਾਰਤ। ਅਨੁਭੂਯ ਤਤਃ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਤਾ(ਅ)ਸਿ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ॥ 12-24-5 (75122) ਅਰ੍ਥਿਨਾਂ ਚ ਪਿਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਚ ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਚ ਭਾਰਤ। ਆਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯੰ ਗਚ੍ਛ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ॥ 12-24-6 (75123) ਸਰ੍ਵਮੇਧਾਸ਼੍ਚਮੇਧਾਭ੍ਯਾਂ ਯਜਸ੍ਵ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ। ਤਤਃ ਪਸ਼੍ਚਾਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪਰਾਂ ਗਤਿਮ੍॥ 12-24-7 (75124) ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕ੍ਰਤੁਭਿਃ ਸੰਯੋਜ੍ਯ ਬਹੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ। ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਕੀਰ੍ਤਿਮਤੁਲਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ॥ 12-24-8 (75125) ਵਿਝਸ੍ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਵਚਨੰ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ। ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵੈਵੰ ਯਥਾ ਕੁਰ੍ਵੰਨ ਧਰ੍ਮਾਚ੍ਚ੍ਯਵਸੇ ਨ੍ਰੁʼਪ॥ 12-24-9 (75126) ਆਦਦਾਨਸ੍ਯ ਵਿਜਯੰ ਵਿਗ੍ਰਹੰ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਸਮਾਨਧਰ੍ਮਕੁਸ਼ਲਾਃ ਸ੍ਥਾਪਯਨ੍ਤਿ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ॥ 12-24-10 (75127) `ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮਨੁਮਾਨੰ ਚ ਉਪਮਾਨੰ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਗਮਃ। ਅਰ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿਸ੍ਤਥੈਤਿਹ੍ਯੰ ਸੰਸ਼ਯੋ ਨਿਰ੍ਣਯਸ੍ਤਥਾ॥ 12-24-11 (75128) ਆਕਾਰ ਇਙ੍ਗਿਤੰ ਚੈਵ ਗਤਿਸ਼੍ਚੇਸ਼਼੍ਟਾ ਚ ਭਾਰਤ। ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾ ਚੈਵ ਹੇਤੁਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤੋਪਨਯਸ੍ਤਥਾ॥ 12-24-12 (75129) ਉਕ੍ਤਿਰ੍ਨਿਗਮਨੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਮੇਯੰ ਚ ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍। ਏਤਾਨਿ ਸਾਧਨਾਨ੍ਯਾਹੁਰ੍ਬਹੁਵਰ੍ਗਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਯੇ॥ 12-24-13 (75130) ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮਨੁਮਾਨੰ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਯੋਨਿਰੁਚ੍ਯਤੇ। ਪ੍ਰਮਾਣਜ੍ਞੋ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਨੋਤਿ ਦਣ੍ਡਯੋਨੌ ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਅਪ੍ਰਮਾਣਵਤਾ ਨੀਤੋ ਦਣ੍ਡੋ ਹਨ੍ਯਾਨ੍ਮਹੀਪਤਿਮ੍॥ 12-24-14 (75131) ਦੇਸ਼ਕਾਲਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ੀ ਯੋ ਦਸ੍ਯੂਨ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਜਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਸ੍ਥਾਯ ਯੁਜ੍ਯਤੇ ਨੈਨਸਾ ਹਿ ਸਃ॥ 12-24-15 (75132) ਆਦਾਯ ਬਲਿਸ਼਼ਙ੍ਭਾਗੰ ਯੋ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਨਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਤਤ੍ਪਾਪੰ ਚਤੁਰ੍ਥਾਂਸ਼ੇਨ ਭੂਮਿਪਃ॥ 12-24-16 (75133) ਨਿਬੋਧ ਚ ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਧਰ੍ਮਾੰਨ ਚ੍ਯਵਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਨਿਗ੍ਰਹਾਦ੍ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਮਨੁਰੁਦ੍ਧ੍ਯੰਨਪੇਤਭੀਃ। ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਾਵਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪਿਤੇਵ ਸਮਦਰ੍ਸ਼ਨਃ॥ 12-24-17 (75134) ਦੈਵੇਨਾਭ੍ਯਾਹਤੋ ਰਾਜਾ ਕਰ੍ਮਕਾਲੇ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ। ਨ ਸਾਧਯਤਿ ਯਤ੍ਕਰ੍ਮ ਨ ਤਤ੍ਰਾਹੁਰਤਿਕ੍ਰਮਮ੍॥ 12-24-18 (75135) ਤਰਸਾ ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵੰ ਵਾ ਨਿਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾ ਏਵ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ। ਪਾਪੈਃ ਸਹ ਨ ਸੰਦਧ੍ਯਾਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਚ ਕਾਰਯੇਤ੍॥ 12-24-19 (75136) ਸ਼ੂਰਾਸ਼੍ਚਾਰ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਕਾਰ੍ਯਾ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸਸ਼੍ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਗੋਮਿਨੋ ਧਨਿਨਸ਼੍ਚੈਵ ਪਰਿਪਾਲ੍ਯਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ॥ 12-24-20 (75137) ਵ੍ਯਵਾਹਰੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਃ। `ਪ੍ਰਮਾਣਜ੍ਞਾ ਮਹੀਪਾਲ ਨ੍ਯਾਯਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਵਲਮ੍ਬਿਨਃ॥ 12-24-21 (75138) ਵੇਦਾਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਦ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤਰ੍ਕਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਃ। ਮਨ੍ਤ੍ਰੇ ਚ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇ ਚ ਨਿਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯਾ ਵਿਜਾਨਤਾ॥ 12-24-22 (75139) ਤਰ੍ਕਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਾ ਚ ਯਾ। ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਕ੍ਰੁʼਤਾ ਚੈਵ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਮਪਿ ਸਾਧਯੇਤ੍॥ 12-24-23 (75140) ਨਿਯੋਜ੍ਯਾ ਵੇਦਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਾ ਯਜ੍ਞਕਰ੍ਮਸੁ ਪਾਰ੍ਤਿਵ। ਵੇਦਜ੍ਞਾ ਯੇ ਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਜ੍ਞਾਸ੍ਤੇ ਚ ਰਾਜਨ੍ਸੁਬੁਦ੍ਧਯਃ॥ 12-24-24 (75141) ਆਨ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਕੀਤ੍ਰਯੀਵਾਰ੍ਤਾਦਣ੍ਡਨੀਤਿਸ਼਼ੁ ਪਾਰਗਾਃ। ਤੇ ਤੁ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਚ ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਪਰੰ ਗਤਾਃ॥ ' 12-24-25 (75142) ਗੁਣਯੁਕ੍ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਨੈਕਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਃ॥ 12-24-26 (75143) ਅਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਦੁਰ੍ਵਿਨੀਤੋ ਮਾਨੀ ਸ੍ਤਬ੍ਧੋ(ਅ)ਭ੍ਯਸੂਯਕਃ। ਏਨਸਾ ਯੁਜ੍ਯਤੇ ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਦਾਨ੍ਤ ਇਤਿ ਚੋਚ੍ਯਤੇ॥ 12-24-27 (75144) ਯੇ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ ਹੀਯਨ੍ਤੇ ਦੈਵੇਨ੍ਰੁʼਭ੍ਯਾਹਤਾ ਨ੍ਰੁʼਪ। ਤਸ੍ਕਰੈਸ਼੍ਚਾਪਿ ਹੀਯਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵੰ ਤਦ੍ਰਾਜਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਮ੍॥ 12-24-28 (75145) ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤੇ ਸੁਨੀਤੇ ਚ ਸਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚੋਪਪਾਦਿਤੇ। ਪੌਰੁਸ਼਼ੇ ਕਰ੍ਮਣਿ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਧਰ੍ਮੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-24-29 (75146) ਵਿਚ੍ਛਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਮਾਰਬ੍ਧਾਃ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਚਾਪਿ ਦੈਵਤਃ। ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕਾਰੇ ਤੁ ਨੈਨਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮ੍॥ 12-24-30 (75147) ਅਤ੍ਰ ਤੇ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਵਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਕਥਾਮਿਮਾਮ੍। ਯਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਪੂਰ੍ਵਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਹਯਗ੍ਰੀਵਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵ॥ 12-24-31 (75148) ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਹਤਸ੍ਯਾਜੌ ਸ਼ੂਰਸ੍ਯਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਃ। ਅਸਹਾਯਸ੍ਯ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਨਿਰ੍ਜਿਤਸ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-24-32 (75149) ਯਤ੍ਕਰ੍ਮ ਵੈ ਨਿਗ੍ਰਹੇ ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਣਾਂ ਯੋਗਸ਼੍ਚਾਗ੍ਰ੍ਯਃ ਪਾਲਨੇ ਮਾਨਵਾਨਾਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਕੀਰ੍ਤਿ ਸ ਯੁਦ੍ਧਾ ਦ੍ਵਾਜਿਗ੍ਰੀਵੋ ਮੋਦਤੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ॥ 12-24-33 (75150) ਸੰਤ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਸਮਰੇਸ਼਼੍ਵਾਤਤਾਯੀ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਛਿੰਨੋ ਦਸ੍ਯੁਭਿਰ੍ਵਧ੍ਯਮਾਨਃ। ਅਸ਼੍ਵਗ੍ਰੀਵਃ ਕਰ੍ਮਸ਼ੀਲੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਸੰਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥੋ ਮੋਦਤੇ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ॥ 12-24-34 (75151) ਧਨੁਰ੍ਯੂਪੋ ਰਸ਼ਨਾ ਜ੍ਯਾ ਸ਼ਰਃ ਸ੍ਰੁ ਕ੍ਸ੍ਰੁਵਃ ਖਙ੍ਗੋ ਰੁਧਿਰੰ ਯਤ੍ਰ ਚਾਜ੍ਯਮ੍। ਰਥੋ ਵੇਦੀ ਕਾਮਜੋ ਯੁਦ੍ਧਮਗ੍ਨਿ ਸ਼੍ਚਾਤੁਰ੍ਹੋਤ੍ਰੰ ਚਤੁਰੋ ਵਾਜਿਮੁਖ੍ਯਾਃ॥ 12-24-35 (75152) ਹੁਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯਜ੍ਞਵਹ੍ਨਾਵਥਾਰੀ ਨ੍ਪਾਪਾਨ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਰਾਜਸਿੰਹਸ੍ਤਰਸ੍ਵੀ। ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਹੁਤ੍ਵਾ ਚਾਵਭ੍ਰੁʼਥੇ ਰਣੇ ਸ ਵਾਜਿਗ੍ਰੀਵੋ ਮੋਦਤੇ ਦੇਵਲੋਕੇ॥ 12-24-36 (75153) ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵੰ ਨਯੇਨ ਸੰਤ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਯਜ੍ਞਸ਼ੀਲੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ। ਸਰ੍ਵਾਂਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਵ੍ਯਾਪ੍ਯ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਾ ਮਨਸ੍ਵੀ ਵਾਜਿਗ੍ਰੀਵੋ ਮੋਦਤੇ ਦੇਵਲੋਕੇ॥ 12-24-37 (75154) ਦੈਵੀਂ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀਂ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿੰ ਯੋਗਨ੍ਯਾਸੈਃ ਪਾਲਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹੀਂ ਚ। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਵਾਜਿਗ੍ਰੀਵੋ ਮੋਦਤੇ ਦੇਵਲੋਕੇ॥ 12-24-38 (75155) ਵਿਦ੍ਵਾਂਸ੍ਤ੍ਯਾਗੀ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞ ਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਲੋਕੰ ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ। ਮੇਧਾਵਿਨਾਂ ਵਿਦੁਸ਼਼ਾਂ ਸੰਮਤਾਨਾਂ ਤਨੁਤ੍ਯਜਾਂ ਲੋਕਮਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਰਾਜਾ॥ 12-24-39 (75156) ਸਮ੍ਯਗ੍ਵੇਦਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਧੀਤ੍ਯ ਸਮ੍ਯਗ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਪਾਲਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾ। ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੰ ਸ੍ਥਾਪਯਿਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇ ਵਾਜਿਗ੍ਰੀਵੋ ਮੋਦਤੇ ਦੇਵਲੋਕੇ॥ 12-24-40 (75157) ਜਿਤ੍ਵਾ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾਨ੍ਪਾਲਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚ ਸੋਮੰ ਪੀਤ੍ਵਾ ਤਰ੍ਪਯਿਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਜਾਗ੍ਰ੍ਯਾਨ੍। ਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਦਣ੍ਡੰ ਧਾਰਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਯੁਦ੍ਧੇ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੇ ਮੋਦਤੇ ਦੇਵਲੋਕੇ॥ 12-24-41 (75158) ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਯਸ੍ਯ ਸ਼੍ਲਾਘਨੀਯੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸੋ(ਅ)ਰ੍ਹਯਨ੍ਤ੍ਯਰ੍ਹਣੀਯਮ੍। ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਜਿਤ੍ਵਾ ਵੀਰਲੋਕਾਨਵਾਪ੍ਯ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਪੁਣ੍ਯਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾ॥ ॥ 12-24-42 (75159) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 24॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-24-1 ਵਚਨੰ ਹਿੰਸਾਪ੍ਰਧਾਨਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੋ ਮੇ ਮਾਸ੍ਤ੍ਵਿਤ੍ਯੇਵੰਰੂਪਮ੍॥ 12-24-10 ਆਦਦਾਨਸ੍ਯ ਪਰਸ੍ਵਾਪਹਰ੍ਤੁਃ। ਸਮਾਨਧਰ੍ਮਃ ਅਵਿਸ਼਼ਮੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕੁਸ਼ਲਾਃ ਸ੍ਥਾਪਯਨ੍ਤਿ ਅਵਸ਼੍ਯਕਰ੍ਤਵ੍ਯਤਯਾ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪਯਨ੍ਤਿ॥ 12-24-15 ਮਰ੍ਸ਼਼ਯਤੇ ਦਸ੍ਯੂਨਪਿ ਨ ਹਨ੍ਤਿ। ਏਨਸਾ ਤਜ੍ਜੇਨ ਪਾਪੇਨ॥ 12-24-17 ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਨਿਗ੍ਰਹਾਦਤਿਲਙ੍ਘਨਾਜ੍ਜਾਤਾਦਧਰ੍ਮਾਦ੍ਧੇਤੋਸ਼੍ਰ੍ਯਵਤੇ। ਤਾਨਿ ਅਨੁਰੁਧ੍ਯੰਨਪੇਤਭੀਸ਼੍ਚ ਭਵਤਿ॥ 12-24-19 ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪਣ੍ਯੰ ਨ ਕਾਰਯੇਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-24-20 ਗੋਮਿਨੋ ਗੋਮਨ੍ਤਃ॥ 12-24-27 ਸ੍ਤਬ੍ਧੋ ਮਾਨ੍ਯਾਨਮਾਨਯਨ੍। ਅਭ੍ਯਸੂਯਕੋ ਗੁਣੇਸ਼਼ੁ ਦੋਸ਼਼ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਃ॥ 12-24-28 ਦੈਵੇਨ ਅਵਰ੍ਸ਼਼ਣਾਦਿਨਾ॥ 12-24-33 ਯਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-24-35 ਕਾਮਜਃ ਕ੍ਰੋਧੋ ਯੁਦ੍ਧਮੂਲਭੂਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਃ। ਚਾਤੁਰ੍ਹੋਤ੍ਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦ੍ਯਾਃ ਰੁʼਤ੍ਵਿਜਃ ਚਤੁਰਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰਃ॥ 12-24-37 ਸੰਤ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਹਕਾਰਃ॥ 12-24-38 ਯੋਗਃ ਕ੍ਰਿਯਾਯਾਮੁਤ੍ਸਾਹੋ ਨ੍ਯਾਸਾ ਅਭਿਮਾਨਤ੍ਯਾਗਾਸ੍ਤੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਾਂ ਦੈਵੀ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਯਜ੍ਞਾਦਿਕ੍ਰਿਯਾਮਨ੍ਯਦੀਯਾਂ ਮਾਨੁਸ਼਼ੀਂ ਚ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿੰ ਮਹੀਂ ਚ ਪਾਲਯਿਤ੍ਵੇਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸ੍ਵਯੰ ਚ ਯਜ੍ਞਸ਼ੀਲਃ॥ 12-24-39 ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਲੋਕਮਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ। ਤਨੁਤ੍ਯਜਾਂ ਪ੍ਰਯਾਗਾਦੌ॥

12-25-0 (65647) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-25-0x (5376) ਦ੍ਵੈਪਾਯਨਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕੁਪਿਤੇ ਚ ਧਨਞ੍ਜਯੇ। ਵ੍ਯਾਸਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ॥ 12-25-1 (65648) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-25-2x (5377) ਨ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮਿਦੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਨ ਭੋਗਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵਿਧਾਃ। ਪ੍ਰੀਣਯਨ੍ਤਿ ਮਨੋ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਸ਼ੋਕੋ ਮਾਂ ਦਾਰਯਤ੍ਯਯਮ੍॥ 12-25-2 (65649) ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵੀਰਵਿਹੀਨਾਨਾਮਪੁਤ੍ਰਾਣਾਂ ਚ ਯੋਸ਼਼ਿਤਾਮ੍। ਪਰਿਦੇਵਯਮਾਨਾਨਾਂ ਨ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿੰ ਮਨਸਾ ਲਭੇ॥ 12-25-3 (65650) ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚੇਦੰ ਵ੍ਯਾਸੋ ਯੋਗਵਿਦਾਂਵਰਃ। ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਵੇਦਪਾਰਗਃ॥ 12-25-4 (65651) ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 12-25-5x (5378) ਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ਲਭ੍ਯਤੇ ਚੇਜ੍ਯਯਾ ਵਾ ਨਾਪ੍ਯਸ੍ਤਿ ਦਾਤਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍। ਪਰ੍ਯਾਯਯੋਗਾਦ੍ਵਿਹਿਤੰ ਵਿਧਾਤ੍ਰਾ ਕਾਲੇਨ ਸਰ੍ਵੰ ਲਭਤੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਃ॥ 12-25-5 (65652) ਨ ਬੁਦ੍ਧਿਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ(ਅ)(ਅ)ਧ੍ਯਯਨੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਮਨੁਜੈਰਕਾਲੇ। ਮੂਰ੍ਖੋ(ਅ)ਪਿ ਚਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕਦਾਚਿਦਰ੍ਥਾ ਨ੍ਕਾਲੋ ਹਿ ਸਰ੍ਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਦਾਤਾ॥ 12-25-6 (65653) ਨ ਭੂਰਕਾਲੇਸ਼਼ੁ ਫਲੰ ਦਦਾਤਿ ਸ਼ਿਲ੍ਪਾਨਿ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਤਥੌਸ਼਼ਧਾਨਿ। ਤਾਨ੍ਯੇਵ ਕਾਲੇਨ ਸਮਾਹਿਤਾਨਿ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਰ੍ਧਨ੍ਤਿ ਚ ਭੂਤਿਕਾਲੇ॥ 12-25-7 (65654) ਕਾਲੇਨ ਸ਼ੀਘ੍ਰਾਃ ਪ੍ਰਵਹਨ੍ਤਿ ਵਾਤਾਃ ਕਾਲੇਨ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਜਲਦਾਨੁਪੈਤਿ। ਕਾਲੇਨ ਪਝੋਤ੍ਪਲਵਞ੍ਜਲੰ ਚ ਕਾਲੇਨ ਪੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਨੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਃ॥ 12-25-8 (65655) ਕਾਲੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਸ਼੍ਚ ਸਿਤਾਸ਼੍ਚ ਰਾਤ੍ਰ੍ਯਃ ਕਾਲੇਨ ਚਨ੍ਦ੍ਰਃ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਬਿਮ੍ਬਃ। ਨਾਕਾਲਤਃ ਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲੰ ਦ੍ਰੁਮਾਣਾਂ ਨਾਕਾਲਵੇਗਾਃ ਸਰਿਤੋ ਵਹਨ੍ਤਿ॥ 12-25-9 (65656) ਨਾਕਾਲਮਤ੍ਤਾਃ ਖਗਪੰਨਗਾਸ਼੍ਚ ਮ੍ਰੁʼਗਦ੍ਵਿਪਾਃ ਸ਼ੈਲਮ੍ਰੁʼਗਾਸ਼੍ਚ ਲੋਕੇ। ਨਾਕਾਲਤਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਭਵਨ੍ਤਿ ਗਰ੍ਭਾ ਨਾਯਨ੍ਤ੍ਯਕਾਲੇ ਸ਼ਿਸ਼ਿਰੋਸ਼਼੍ਣਵਰ੍ਸ਼਼ਾਃ॥ 12-25-10 (65657) ਨਾਕਾਲਤੋ ਮ੍ਰਿਯਤੇ ਜਾਯਤੇ ਵਾ ਨਾਕਾਲਤੋ ਵ੍ਯਾਹਰਤੇ ਚ ਬਾਲਃ। ਨਾਕਾਲਤੋ ਯੌਵਨਮਭ੍ਯੁਪੈਤਿ ਨਾਕਾਲਤੋ ਰੋਹਤਿ ਬੀਜਮੁਪ੍ਤਮ੍॥ 12-25-11 (65658) ਨਾਕਾਲਤੋ ਭਾਨੁਰੁਪੈਤਿ ਯੋਗੰ ਨਾਕਾਲਤੋ(ਅ)ਸ੍ਤੰ ਗਿਰਿਮਭ੍ਯੁਪੈਤਿ। ਨਾਕਾਲਤੋ ਵਰ੍ਧਤੇ ਹੀਯਤੇ ਚ ਚਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸਮੁਦ੍ਰੋ(ਅ)ਪਿ ਮਹੋਰ੍ਮਿਮਾਲੀ॥ 12-25-12 (65659) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਗੀਤੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸੇਨਜਿਤਾ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-25-13 (65660) ਸਰ੍ਵਾਨੇਵੈਸ਼਼ ਪਰ੍ਯਾਯੋ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਨ੍ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤਿ ਦੁਃਸਹਃ। ਕਾਲੇਨ ਪਰਿਪਕ੍ਵਾ ਹਿ ਮ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ॥ 12-25-14 (65661) ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚਾਨ੍ਯਾੰਨਰਾਨ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤਾਨਪ੍ਯਨ੍ਯੇ ਤਥਾ ਨਰਾਃ। ਸੰਜ੍ਞੈਸ਼਼ਾ ਲੌਕਿਕੀ ਰਾਜੰਨ ਹਿਨਸ੍ਤਿ ਨ ਹਨ੍ਯਤੇ॥ 12-25-15 (65662) ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਮਨ੍ਯਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿੰਨ ਹਨ੍ਤੀਤ੍ਯਪਿ ਚਾਪਰਃ। ਸ੍ਵਭਾਵਤਸ੍ਤੁ ਨਿਯਤੌ ਭੂਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਭਵਾਪ੍ਯਯੌ॥ 12-25-16 (65663) ਨਸ਼਼੍ਟੇ ਧਨੇ ਵਾ ਦਾਰੇ ਵਾ ਪੁਤ੍ਰੇ ਪਿਤਰਿ ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਤੇ। ਅਹੋ ਦੁਃਖਮਿਤਿ ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਦੁਃਖਸ੍ਯਾਪਚਿਤਿੰ ਚਰੇਤ੍॥ 12-25-17 (65664) ਸ ਕਿੰ ਸ਼ੋਚਸਿ ਮੂਢਃ ਸਞ੍ਸ਼ੋਚ੍ਯਾਨ੍ਕਿਮਨੁਸ਼ੋਚਸਿ। ਪਸ਼੍ਯ ਦੁਃਖੇਸ਼਼ੁ ਦੁਃਖਾਨਿ ਭਯੇਸ਼਼ੁ ਚ ਭਯਾਨ੍ਯਪਿ॥ 12-25-18 (65665) ਆਤ੍ਮਾ(ਅ)ਪਿ ਚਾਯੰ ਨ ਮਮ ਸਰ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਪਥਿਵੀ ਮਮ। ਯਥਾ ਮਮ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਮਿਤਿ ਪਸ਼੍ਯੰਨ ਮੁਹ੍ਯਤਿ॥ 12-25-19 (65666) ਸ਼ੋਕਸ੍ਥਾਨਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਹਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਥਾਨਸ਼ਤਾਨਿ ਚ। ਦਿਵਸੇਦਿਵਸੇ ਮੂਢਮਾਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਨ ਪਣ੍ਡਿਤਮ੍॥ 12-25-20 (65667) ਏਵਮੇਤਾਨਿ ਕਾਲੇਨ ਪ੍ਰਿਯਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯਾਣਿ ਭਾਗਸ਼ਃ। ਜੀਵੇਸ਼਼ੁ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਦੁਃਖਾਨਿ ਚ ਸੁਖਾਨਿ ਚ॥ 12-25-21 (65668) ਦੁਃਖਮੇਵਾਸ੍ਤਿ ਨ ਸੁਖੰ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਦੁਪਲਭ੍ਯਤੇ। ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਰ੍ਤਿਪ੍ਰਭਵੰ ਦੁਃਖੰ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਿਪ੍ਰਭਵੰ ਸੁਖਮ੍॥ 12-25-22 (65669) ਸੁਖਸ੍ਯਾਨਨ੍ਤਰੰ ਦੁਃਖੰ ਦੁਃਖਸ੍ਯਾਨਨ੍ਤਰੰ ਸੁਖਮ੍। ਨ ਨਿਤ੍ਯੰ ਲਭਤੇ ਦੁਃਖੰ ਨ ਨਿਤ੍ਯੰ ਲਭਤੇ ਸੁਖਮ੍॥ 12-25-23 (65670) ਸੁਖਮੇਵ ਹਿ ਦੁਃਖਾਨ੍ਤੰ ਕਦਾਚਿਦ੍ਦੁਃਖਤਃ ਸੁਖਮ੍। ਤਸ੍ਮਾਦੇਤਦ੍ਦ੍ਵਯੰ ਜਹ੍ਯਾਦ੍ਯ ਇਚ੍ਛੇਚ੍ਛਾਸ਼੍ਵਤੰ ਸੁਖਮ੍॥ 12-25-24 (65671) ਸੁਖਾਨ੍ਤਪ੍ਰਭਵੰ ਦੁਃਖੰ ਦੁਃਖਾਨ੍ਤਪ੍ਰਭਵੰ ਸੁਖਮ੍। ਯੰਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਭਵੇਚ੍ਛੋਕਸ੍ਤਾਪੋ ਵਾ ਦੁਃਖਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਃ। ਆਯਾਸੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਯਨ੍ਮੂਲਸ੍ਤਦੇਕਾਙ੍ਗਮਪਿ ਤ੍ਯਜੇਤ੍॥ 12-25-25 (65672) ਸੁਖੰ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਦੁਃਖੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਰਿਯਮ੍। ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮੁਪਾਸੀਤ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨਾਪਰਾਜਿਤਃ॥ 12-25-26 (65673) ਈਸ਼਼ਦਪ੍ਯਙ੍ਗ ਦਾਰਾਣਾਂ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਮਾਚਰਨ੍ਪ੍ਰਿਯਮ੍। ਤਤੋ ਜ੍ਞਾਸ੍ਯਸਿ ਕਃ ਕਸ੍ਯ ਕੇਨ ਵਾ ਕਥਮੇਵ ਚ॥ 12-25-27 (65674) ਯੇ ਚ ਮੂਢਤਮਾ ਲੋਕੇ ਯੇ ਚ ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਪਰੰ ਗਤਾਃ। ਤ ਏਵ ਸੁਖਮੇਧਨ੍ਤੇ ਮਧ੍ਯਮਃ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਤੇ ਜਨਃ॥ 12-25-28 (65675) ਇਤ੍ਯੰਨਵੀਨ੍ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਸ ਸੇਨਜਿਤ੍। ਪਰਾਵਰਜ੍ਞੋ ਲੋਕਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ਸੁਖਦੁਃਖਵਿਤ੍॥ 12-25-29 (65676) ਪਰਦੁਃਖੇਨ ਦੁਃਖੀ ਯੋ ਨ ਸ ਜਾਤੁ ਸੁਖੀ ਭਵੇਤ੍। ਦੁਃਖਾਨਾਂ ਹਿ ਕ੍ਸ਼਼ਯੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਜਾਯਤੇ ਹ੍ਯਪਰਾਤ੍ਪਰਮ੍॥ 12-25-30 (65677) ਸੁਖੰ ਚ ਦੁਃਖੰ ਚ ਭਵਾਭਵੌ ਚ ਲਾਭਾਲਾਭੌ ਮਰਣੰ ਜੀਵਿਤੰ ਚ। ਪਰ੍ਯਾਯਤਃ ਸਰ੍ਵਮਵਾਪ੍ਤੁਵਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਾੰਨ ਮੁਹ੍ਯੇੰਨ ਚ ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੇਤ੍॥ 12-25-31 (65678) ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸੰਯੁਗੇ ਧਰ੍ਮਮਾਹੁ ਰ੍ਯੋਗੰ ਰਾਜ੍ਯੇ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿੰ ਚ ਸਮ੍ਯਕ੍। ਵਿਤ੍ਤਤ੍ਯਾਗੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਚੈਵ ਯਜ੍ਞੇ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਾਨੰ ਪਾਵਨਾਨੀਤਿ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍॥ 12-25-32 (65679) ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵੰ ਨਯੇਨ ਸੰਤ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਯਜ੍ਞਸ਼ੀਲੋ ਮਹਾਤ੍ਮਾ। ਸਰ੍ਵਾਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਧਰ੍ਮਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾਵਲੋਕ ੰਨੂਧ੍ਵੰ ਦੇਹਾਨ੍ਮੋਦਤੇ ਦੇਵਲੋਕੇ॥ 12-25-33 (65680) ਜਿਤ੍ਵਾ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾਨ੍ਪਾਲਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸੋਮੰ ਪੀਤ੍ਵਾ ਵਰ੍ਧਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚ। ਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਦਣ੍ਡੰ ਧਾਰਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਾਯੁਰ੍ਮੋਦਤੇ ਦੇਵਲੋਕੇ॥ 12-25-34 (65681) `ਯਜਨ੍ਤਿ ਯਜ੍ਞਾਨ੍ਵਿਜਯਨ੍ਤਿ ਰਾਜ੍ਯੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਿਯਾਣਿ ਚੈਸ਼਼ਾਮ੍।' ਸਮ੍ਯਗ੍ਵੇਦਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣ੍ਯਧੀਤ੍ਯ ਸਮ੍ਯਗ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਪਾਲਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਰਾਜਾ। ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੰ ਸ੍ਥਾਪਯਿਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇ ਪੂਤਾਤ੍ਮਾ ਵੈ ਮੋਦਤੇ ਦੇਵਲੋਕੇ॥ 12-25-35 (65682) ਯਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨਮਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਥਸ੍ਯਾਪਿ ਮਾਨਵਾਃ। ਪੌਰਜਾਨਪਦਾਮਾਤ੍ਯਾਃ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ॥ ॥ 12-25-36 (65683) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ (*)॥ 25॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-25-1 ਕੁਪਿਤੇ ਰਾਜ੍ਯਕਾਰਣਾਤ੍॥ 12-25-3 ਵੀਰਵਿਹੀਨਾਨਾਂ ਪਤਿਹੀਨਾਨਾਮ੍॥ 12-25-5 ਨਲਭ੍ਯਤੇ ਵੀਰੋ ਹਤਵੀਰਾਭਿਰ੍ਵੀਰਪਤ੍ਨੀਭਿਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਨਾਪਿ ਤਾਭ੍ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪਤਿੰ ਦਾਤੁਂ ਸਮਰ੍ਥੋ(ਅ)ਸ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-25-7 ਨਾਭੂਤਿਕਾਲੇਸ਼਼੍ਵਿਤਿ ਝ.ਪਾਠਃ॥ 12-25-8 ਪੁਸ਼਼੍ਪ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-25-14 ਪਰ੍ਯਾਯਃ ਕਾਲਗਤਿਃ॥ 12-25-17 ਅਪਚਿਤਿੰ ਪ੍ਰਤੀਕਾਰਮ੍॥ 12-25-18 ਦੁਃਖੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ੋਕਜੇਸ਼਼ੁ ਮਨਸ੍ਤਾਪੇਸ਼਼ੁ। ਦੁਃਖਾਨਿ ਸ਼ਿਰਸ੍ਤਾਡਨਾਦੀਨਿ। ਦੁਃਖਾਦੇਰ੍ਦ੍ਵਿਗੁਣੀਕਰਣੰ ਮੂਢਕਾਰ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-25-21 ਯਾਨਿ ਪ੍ਰਿਯਾਣਿ ਤਾਨ੍ਯੇਵ ਕਾਲੇ ਦੁਃਖਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ। ਯਾਨਿ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯਾਣਿ ਤਾਨ੍ਯੇਵ ਸੁਖਾਨਿ॥ 12-25-22 ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ ਯਾ(ਅ)(ਅ)ਰ੍ਤਿਰਨਵਸ੍ਥਿਤਚਿਤ੍ਤਤਾ ਤਜ੍ਜੰ ਦੁਃਖਮ੍। ਦੁਃਖਸ੍ਯਾਰ੍ਤਿਰ੍ਵਿਨਾਸ਼ਸ੍ਤਜ੍ਜੰ ਸੁਖਮ੍॥ 12-25-25 ਦੁਃਖਮੂਰ੍ਛਿਤਃ ਦੁਃਖੇਨ ਵਰ੍ਧਿਤਃ। ਏਕਾਙ੍ਗਮਪਿ ਸਰ੍ਪਦਸ਼਼੍ਟਾਙ੍ਗੁਸ਼਼੍ਠਵਤ੍ ਤ੍ਯਜੇਤ੍॥ 12-25-27 ਕੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ਕਥੰ ਕੇਨ ਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ਕਸ੍ਯ ਸੰਬਨ੍ਧੀਤਿ ਜ੍ਞਾਸ੍ਯਤਿ॥ 12-25-31 ਭਵਾਭਵੌ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਨੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੇ॥ 12-25-33 ਸੰਤ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਨਿਰਹੰਕਾਰਃ॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Text

12-26-0 (75715) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-26-0x (6266) ਅਭਿਮਨ੍ਯੌ ਹਤੇ ਬਾਲੇ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਸ੍ਤਨਯੇਸ਼਼ੁ ਚ। ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨੇ ਵਿਰਾਟੇ ਚ ਦ੍ਰੁਪਦੇ ਚ ਮਹੀਪਤੌ॥ 12-26-1 (75716) ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਸੇਨੇ ਚ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੇ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕੇਤੌ ਤੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇ। ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਨਾਨਾਦੇਸ਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸੰਯੁਗੇ॥ 12-26-2 (75717) ਨ ਚ ਮੁਞ੍ਚਤਿ ਮਾਂ ਸ਼ੋਕੋ ਜ੍ਞਾਤਿਘਾਤਿਨਮਾਤੁਰਮ੍। ਰਾਜ੍ਯਕਾਮੁਕਮਤ੍ਯੁਗ੍ਰੰ ਸ੍ਵਵੰਸ਼ੋਚ੍ਛੇਦਕਾਰਿਣਮ੍॥ 12-26-3 (75718) ਯਸ੍ਯਾਙ੍ਕੇ ਕ੍ਰੀਡਮਾਨੇਨ ਮਯਾ ਵਿਪਰਿਵਰ੍ਤਿਤਮ੍। ਸ ਮਯਾ ਰਾਜ੍ਯਲੁਬ੍ਧੇਨ ਗਾਙ੍ਗੇਯੋ ਯੁਧਿ ਪਾਤਿਤਃ॥ 12-26-4 (75719) ਯਦਾ ਹ੍ਯੇਨੰ ਵਿਘੂਰ੍ਣਨ੍ਤੰ ਮਦਰ੍ਥੰ ਪਾਰ੍ਥਸਾਯਕੈਃ। ਤਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੰ ਯਥਾ ਵਜ੍ਰੈਃ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣੰ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਮ੍॥ 12-26-5 (75720) ਜੀਰ੍ਣਸਿੰਹਮਿਵ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਨਰਸਿੰਹੰ ਪਿਤਾਮਹਮ੍। ਕੀਰ੍ਯਮਾਣੰ ਸ਼ਰੈਰ੍ਦੀਪ੍ਤੈਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮੇ ਵ੍ਯਥਿਤੰ ਮਨਃ॥ 12-26-6 (75721) ਪ੍ਰਾਡ੍ਭੁਖੰ ਸੀਦਮਾਨੰ ਚ ਰਥਾਤ੍ਪਰਰਥਾਰੁਜਮ੍। ਘੂਰ੍ਣਮਾਨੰ ਯਥਾ ਸ਼ੈਲੰ ਤਦਾ ਮੇ ਕਸ਼੍ਮਲੋ(ਅ)ਭਵਤ੍॥ 12-26-7 (75722) ਯਃ ਸਵਾਣਧਨੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿਰ੍ਯੋਧਯਾਮਾਸ ਭਾਰ੍ਗਵਮ੍। ਬਹੂਨ੍ਯਹਾਨਿ ਕੌਰਵ੍ਯਃ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਮਹਾਮ੍ਰੁʼਧੇ॥ 12-26-8 (75723) ਸਮੇਤੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਵਾਰਾਣਸ੍ਯਾਂ ਨਦੀਸੁਤਃ। ਕਨ੍ਯਾਰ੍ਥਮਾਹ੍ਵਯਦ੍ਵੀਰੋ ਰਥੇਨੈਕੇਨ ਸੰਯੁਗੇ॥ 12-26-9 (75724) ਯੇਨ ਚੋਗ੍ਰਾਯੁਧੋ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਰਵਰ੍ਤੀ ਦੁਰਾਸਦਃ। ਦਗ੍ਧਸ਼੍ਚਾਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਤਾਪੇਨ ਸ ਮਯਾ ਯੁਧਿ ਪਾਤਿਤਃ॥ 12-26-10 (75725) ਸ੍ਵਯੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ ਪਾਞ੍ਚਾਲ੍ਯੰ ਯਃ ਸ਼ਿਖਣ੍ਡਿਨਮ੍। ਨ ਬਾਣੈਃ ਪਾਤਯਾਮਾਸ ਸੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨੇਨ ਨਿਪਾਤਿਤਃ॥ 12-26-11 (75726) ਯਦੈਨੰ ਪਤਿਤੰ ਭੂਮਾਵਪਸ਼੍ਯੰ ਰੁਧਿਰੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍। ਤਦੈਵਾਵਿਸ਼ਦਨ੍ਯੁਗ੍ਰੋ ਜ੍ਵਰੋ ਮਾਂ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮ॥ 12-26-12 (75727) ਯੇਨ ਸੰਵਰ੍ਧਿਤਾ ਬਾਲਾ ਯੇਨ ਸ੍ਮ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ। ਸ ਮਯਾ ਰਾਜ੍ਯਲੁਬ੍ਧੇਨ ਪਾਪੇਨ ਗੁਰੁਧਾਤਿਨਾ। ਅਲ੍ਪਕਾਲਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਮੂਢੇਨ ਪਾਤਿਤਃ॥ 12-26-13 (75728) ਆਚਾਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਃ ਸਰ੍ਵਪਾਰ੍ਥਿਵਪੂਜਿਤਃ। ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਰਣੇ ਮਿਥ੍ਯਾ ਪਾਪੇਨੋਕ੍ਤਃ ਸੁਤੰ ਪ੍ਰਤਿ॥ 12-26-14 (75729) ਤਨ੍ਮੇ ਦਹਤਿ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਯਨ੍ਮਾਂ ਗੁਰੁਰਭਾਸ਼਼ਤ। ਸਤ੍ਯਮਾਖ੍ਯਾਹਿ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵੰ ਯਦਿ ਜੀਵਤਿ ਮੇ ਸੁਤਃ॥ 12-26-15 (75730) ਸਤ੍ਯਮਾਮਰ੍ਸ਼ਯਨ੍ਵਿਪ੍ਰੋ ਮਯਿ ਤਤ੍ਪਰਿਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍। ਕੁਞ੍ਜਰੰ ਚਾਨ੍ਤਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਿਥ੍ਯੋਪਚਰਿਤੋ ਮਯਾ॥ 12-26-16 (75731) ਸੁਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਰਾਜ੍ਯਲੁਬ੍ਧੇਨ ਪਾਪੇਨ ਗੁਰੁਘਾਤਿਨਾ। ਸਤ੍ਯਕਞ੍ਚੁਕਮੁਨ੍ਮੁਚ੍ਯ ਮਯਾ ਸ ਗੁਰੁਰਾਹਵੇ॥ 12-26-17 (75732) ਅਸ਼੍ਵਤ੍ਥਾਮਾ ਹਤ ਇਤਿ ਨਿਰੁਕ੍ਤਃ ਕੁਞ੍ਜਰੇ ਹਤੇ। ਕਾਁਲ੍ਲੋਕਾਂਸ੍ਤੁ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍॥ 12-26-18 (75733) ਅਘਾਤਯੰ ਚ ਯਤ੍ਕਰ੍ਣੰ ਸਮਰੇਸ਼਼੍ਵਪਲਾਯਿਨਮ੍। ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਭ੍ਰਾਤਰਮਤ੍ਯੁਗ੍ਰਃ ਕੋ ਮਤ੍ਤਃ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਃ॥ 12-26-19 (75734) ਅਭਿਮਨ੍ਯੁਂ ਚ ਯਦ੍ਵਾਲੰ ਜਾਤੰ ਸਿੰਹਮਿਵਾਦ੍ਰਿਸ਼਼ੁ। ਪ੍ਰਾਵੇਸ਼ਯਮਹੰ ਲੁਬ੍ਧੋ ਵਾਹਿਨੀਂ ਦ੍ਰੋਣਪਾਲਿਤਾਮ੍॥ 12-26-20 (75735) ਤਦਾਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਵੀਭਤ੍ਸੁਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੋਮਿ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਚ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ੀ ਭ੍ਰੂਣਹਾ ਯਥਾ॥ 12-26-21 (75736) ਦ੍ਰੌਪਦੀਂ ਚਾਪ੍ਯਦੁਃਖਾਰ੍ਹਾਂ ਪਞ੍ਚਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਵਿਨਾਕ੍ਰੁʼਤਾਮ੍। ਸ਼ੋਚਾਮਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਹੀਨਾਂ ਪਞ੍ਚਭਿਃ ਪਰ੍ਵਤੈਰਿਵ॥ 12-26-22 (75737) ਸੋ(ਅ)ਹਮਾਗਸ੍ਕਰਃ ਪਾਪਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਨਾਸ਼ਕਾਰਕਃ। ਆਸੀਨ ਏਵਮੇਵੇਦੰ ਸ਼ੋਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਕਲੇਵਰਮ੍॥ 12-26-23 (75738) ਪ੍ਰਾਯੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਜਾਨੀਧ੍ਵਮਥ ਮਾਂ ਗੁਰੁਘਾਤਿਨਮ੍। ਜਾਤਿਸ਼਼੍ਵਨ੍ਯਾਸ੍ਵਪਿ ਯਥਾ ਨ ਭਵੇਯੰ ਕੁਲਾਨ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍॥ 12-26-24 (75739) ਨ ਭੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਨ ਚ ਪਾਨੀਯਮੁਪਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਕਥੰਚਨ। ਸ਼ੋਸ਼਼ਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਪ੍ਰਿਯਾਨ੍ਪ੍ਰਾਣਾਨਿਹਸ੍ਥੋ(ਅ)ਹੰ ਤਪੋਧਨਾਃ॥ 12-26-25 (75740) ਯਥੇਸ਼਼੍ਟੰ ਗਮ੍ਯਤਾਂ ਕਾਮਮਨੁਜਾਨੇ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਵਃ। ਸਰ੍ਵੇ ਮਾਮਨੁਜਾਨੀਤ ਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮੀਦੰ ਕਲੇਵਰਮ੍॥ 12-26-26 (75741) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਚਾ। 12-26-27x (6267) ਤਮੇਵੰਵਾਦਿਨੰ ਪਾਰ੍ਥੰ ਬਨ੍ਧੁਸ਼ੋਕੇਨ ਵਿਹ੍ਵਲਮ੍। ਮੈਵਮਿਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵ੍ਯਾਸੋ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਃ॥ 12-26-27 (75742) ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 12-26-28x (6268) ਅਤਿਵੇਲੰ ਮਹਾਰਾਜ ਨ ਸ਼ੋਕੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ। ਪੁਨਰੁਕ੍ਤੰ ਤੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦਿਸ਼਼੍ਟਮੇਤਦਿਤਿ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-26-28 (75743) ਸੰਯੋਗਾ ਵਿਪ੍ਰਯੋਗਾਸ਼੍ਚ ਜਾਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਧ੍ਰੁਵਮ੍। ਬੁਦ੍ਧੁਦਾ ਇਵ ਤੋਯੇਸ਼਼ੁ ਭਵਨ੍ਤਿ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਚ॥ 12-26-29 (75744) ਸਰ੍ਵੇ ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਨ੍ਤਾ ਨਿਚਯਾਃ ਪਤਨਾਨ੍ਤਾਃ ਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਯਾਃ। ਸੰਯੋਗਾ ਵਿਪ੍ਰਯੋਗਾਨ੍ਤਾ ਮਰਣਾਨ੍ਤੰ ਹਿ ਜੀਵਿਤਮ੍॥ 12-26-30 (75745) ਸੁਖੰ ਦੁਃਖਾਨ੍ਤਮਾਲਸ੍ਯੰ ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਦੁਃਖੰ ਸੁਖੋਦਯਮ੍। ਭੂਤਿਃ ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਹ੍ਰੀਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਿਃ ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ੇ ਵਸਤਿ ਨਾਲਸੇ॥ 12-26-31 (75746) ਨਾਲੰ ਸੁਖਾਯ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਨਾਲੇ ਦੁਃਖਾਯ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ। ਨ ਚ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਲਮਰ੍ਥੇਭ੍ਯੋ ਨ ਸੁਖੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਪ੍ਯਲੰ ਧਨਮ੍॥ 12-26-32 (75747) ਯਥਾ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਸਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਧਾਤ੍ਰਾ ਕਰ੍ਮਸੁ ਤਤ੍ਕ੍ਰਰੁ। ਅਤ ਏਵ ਹਿ ਸਿਦ੍ਧਿਸ੍ਤੇ ਨੇਸ਼ਸ੍ਤ੍ਵੰ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਨੋ ਨ੍ਰੁʼਪ॥ ॥ 12-26-33 (75748) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਙ੍ਵਿਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 26॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-26-2 ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਸੇਨੇ ਕਰ੍ਣੇ॥ 12-26-7 ਪਰਰਥਾਰੁਜੰ ਪਰਰਥਾਨਾਂ ਪੀਡਕਮ੍॥ 12-26-16 ਆਮਰ੍ਸ਼ਯੰਨਿਸ਼੍ਚਿਨ੍ਵਨ੍॥ 12-26-28 ਅਤਿਵੇਲਮਤ੍ਯਰ੍ਥਮ੍॥ 12-26-39 ਆਲਸ੍ਯੰ ਤਤ੍ਕਾਲੇ ਸੁਖਮਪਿ ਦੁਃਖਾਨ੍ਤਮ੍। ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਤਤ੍ਕਾਲੇ ਦੁਃਖਮਪਿ ਸੁਖੋਦਯਮ੍। ਭੂਤਿਃ ਅਣਿਮਾਦਿਃ॥

12-27-0 (65684) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-27-0x (5379) ਜ੍ਞਾਤਿਸ਼ੋਕਾਭਿਤਪ੍ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਣਾਨਿਸ਼਼੍ਟਾਂਸ੍ਤ੍ਯਜਿਸ਼਼੍ਯਤਃ। ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵ੍ਯਾਸਃ ਸ਼ੋਕਮਪਾਨੁਦਤ੍॥ 12-27-1 (65685) ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 12-27-2x (5380) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਭਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਅਸ਼੍ਮਗੀਤੰ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਤੰਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-27-2 (65686) ਅਸ਼੍ਮਾਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਵੈਦੇਹੋ ਜਨਕੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਸੰਸ਼ਯੰ ਪਰਿਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਦੁਃਖਸ਼ੋਕਸਮਨ੍ਵਿਤਃ॥ 12-27-3 (65687) ਜਨਕ ਉਵਾਚ। 12-27-4x (5381) ਆਗਮੇ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਪਾਯੇ ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਦ੍ਰਵਿਣਸ੍ਯ ਚ। ਨਰੇਣ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਵ੍ਯੰ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਕਥਮਿਚ੍ਛਤਾ॥ 12-27-4 (65688) ਅਸ਼੍ਮੋਵਾਚ। 12-27-5x (5382) ਉਤ੍ਪੰਨਮਿਮਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਨਰਸ੍ਯਾਨਨ੍ਤਰੰ ਤਤਃ। ਤਾਨਿਤਾਨ੍ਯਨੁਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਦੁਃਖਾਨਿ ਚ ਸੁਖਾਨਿ ਚ॥ 12-27-5 (65689) ਤੇਸ਼਼ਾਮਨ੍ਯਤਰਾਪਤ੍ਤੌ ਯਦ੍ਯਦੇਵੋਪਸੇਵਤੇ। ਤਦਸ੍ਯ ਚੇਤਨਾਮਾਸ਼ੁ ਹਰਤ੍ਯਭ੍ਰਮਿਵਾਨਿਲਃ॥ 12-27-6 (65690) ਅਭਿਜਾਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸਿਦ੍ਧੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਨਾਸ੍ਮਿ ਕੇਵਲਮਾਨੁਸ਼਼ਃ। ਇਤ੍ਯੇਭਿਰ੍ਹੇਤੁਭਿਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਭਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਪ੍ਰਸਿਚ੍ਯਤੇ॥ 12-27-7 (65691) ਸੰਪ੍ਰਸਕ੍ਤਮਨਾ ਭੋਗਾਨ੍ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਪਿਤ੍ਰੁʼਸੰਚਿਤਾਨ੍। ਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ੀਣਃ ਪਰਸ੍ਵਾਨਾਮਾਦਾਨੰ ਸਾਧੁ ਮਨ੍ਯਤੇ॥ 12-27-8 (65692) ਤਮਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਮਰ੍ਯਾਦਮਾਦਦਾਨਮਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍। ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨੋ ਲੁਬ੍ਧਾ ਮ੍ਰੁʼਗਮਿਵੇਸ਼਼ੁਭਿਃ॥ 12-27-9 (65693) ਯੇ ਚ ਵਿੰਸ਼ਤਿਵਰ੍ਸ਼਼ਾ ਵਾ ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਮਾਨਵਾਃ। ਪਰੇਣ ਤੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤਾੰਨ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥ 12-27-10 (65694) ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਰਮਦੁਃਖਾਨਾਂ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਭੈਸ਼਼ਜ੍ਯਮਾਚਰੇਤ੍। ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਾਣਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਸ੍ਤਤਸ੍ਤਤਃ॥ 12-27-11 (65695) ਮਾਨਸਾਨਾਂ ਪੁਨਰ੍ਯੋਨਿਰ੍ਦੁਃਖਾਨਾਂ ਚਿਤ੍ਤਵਿਭ੍ਰਮਃ। ਅਨਿਸ਼਼੍ਟੋਪਨਿਪਾਤੋ ਵਾ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੰ ਨੋਪਪਦ੍ਯਤੇ॥ 12-27-12 (65696) ਏਵਮੇਤਾਨਿ ਦੁਃਖਾਨਿ ਤਾਨਿ ਤਾਨੀਹ ਮਾਨਵਮ੍। ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਯੁਪਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤਥਾ ਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਜਾਨ੍ਯਪਿ॥ 12-27-13 (65697) ਜਰਾਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੂ ਹਿ ਭੂਤਾਨਾਂ ਖਾਦਿਤਾਰੌ ਵ੍ਰੁʼਕਾਵਿਵ। ਬਲਿਨਾਂ ਦੁਰ੍ਬਲਾਨਾਂ ਚ ਹ੍ਰਸ੍ਵਾਨਾਂ ਮਹਤਾਮਪਿ॥ 12-27-14 (65698) ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਜ੍ਜਾਤ੍ਵਤਿਕ੍ਰਾਮੇਜ੍ਜਰਾਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੂ ਹਿ ਮਾਨਵਃ। ਅਪਿ ਸਾਗਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤਾਂ ਵਿਜਿਤ੍ਯੇਮਾਂ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍॥ 12-27-15 (65699) ਸੁਖੰ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਦੁਃਖੰ ਭੂਤਾਨਾਂ ਪਰ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤਮ੍। ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵ੍ਯਮਵਸ਼ੈਃ ਸਰ੍ਵੰ ਪਰਿਹਾਰੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-27-16 (65700) ਪੂਰ੍ਵੇ ਵਯਸਿ ਮਧ੍ਯੇ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯੁਤ੍ਤਰੇ ਵਾ ਨਰਾਧਿਪ। ਅਵਰ੍ਜਨੀਯਾਸ੍ਤੇ(ਅ)ਰ੍ਥਾ ਵੈ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਯੇ ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ॥ 12-27-17 (65701) ਅਪ੍ਰਿਯੈਃ ਸਹ ਸੰਯੋਗੋ ਵਿਪ੍ਰਯੋਗਸ਼੍ਚ ਸੁਪ੍ਰਿਯੈਃ। ਅਰ੍ਥਾਨਰ੍ਥੌ ਸੁਖੰ ਦੁਃਖੰ ਵਿਧਾਨਮਨੁਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-27-18 (65702) ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਾਵਸ਼੍ਚ ਭੂਤਾਨਾਂ ਦੇਹਤ੍ਯਾਗਸ੍ਤਥੈਵ ਚ। ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਵ੍ਯਾਯਾਮਯੋਗਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਮੇਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ 12-27-19 (65703) ਗਨ੍ਧਵਰ੍ਣਰਸਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਸ੍ਵਭਾਵਤਃ। ਤਥੈਵ ਸੁਖਦੁਃਖਾਨਿ ਵਿਧਾਨਮਨੁਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-27-20 (65704) ਆਸਨੰ ਸ਼ਯਨੰ ਯਾਨਮੁਤ੍ਥਾਨੰ ਪਾਨਭੋਜਨਮ੍। ਨਿਯਤੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਕਾਲੇਨੈਵ ਭਵਤ੍ਯੁਤ॥ 12-27-21 (65705) ਵੈਦ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਾਤੁਰਾਃ ਸਨ੍ਤਿ ਬਲਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਦੁਰ੍ਬਲਾਃ। ਸ੍ਤ੍ਰੀਮਨ੍ਤਸ਼੍ਚਾਪਰੇ ਸ਼਼ਣ੍ਢਾ ਵਿਚਿਤ੍ਰਃ ਕਾਲਪਰ੍ਯਯਃ॥ 12-27-22 (65706) ਕੁਲੇ ਜਨ੍ਮ ਤਥਾ ਵੀਰ੍ਯਮਾਰੋਗ੍ਯੰ ਰੂਪਮੇਵ ਚ। ਸੌਭਾਗ੍ਯਮੁਪਭੋਗਸ਼੍ਚ ਭਵਿਤਵ੍ਯੇਨ ਲਭ੍ਯਤੇ॥ 12-27-23 (65707) ਸਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਸੁਬਹਵੋ ਦਰਿਦ੍ਰਾਣਾਮਨਿਚ੍ਛਤਾਮ੍। ਨਾਸ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਵਿਚਿਤ੍ਰੰ ਵਿਧਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍॥ 12-27-24 (65708) ਵ੍ਯਾਧਿਰਗ੍ਨਿਰ੍ਜਲੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਬੁਭੁਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚਾਪਦੋ ਵਿਸ਼਼ਮ। ਜ੍ਵਰਸ਼੍ਚ ਮਰਣੰ ਜਨ੍ਤੋਰੁਚ੍ਚਾਚ੍ਚ ਪਤਨੰ ਤਥਾ॥ 12-27-25 (65709) ਨਿਰ੍ਯਾਣੇ ਯਸ੍ਯ ਯਦ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸੇਤੁਨਾ। ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਨਾਪ੍ਯਤਿਕ੍ਰਾਮੰਨ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ(ਅ)ਥਵਾ ਪੁਨਃ। ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਚਾਪ੍ਯਤਿਕ੍ਰਾਮੰਨ ਨਿਗ੍ਰਾਹ੍ਯੋ(ਅ)ਥਵਾ ਪੁਨਃ॥ 12-27-26 (65710) ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਹਿ ਯੁਵੈਵੇਹ ਵਿਨਸ਼੍ਯਨ੍ਵਸੁਮਾੰਨਰਃ। ਦਰਿਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸ਼ਤਵਰ੍ਸ਼਼ੋ ਜਰਾਨ੍ਵਿਤਃ॥ 12-27-27 (65711) ਅਕਿਞ੍ਚਨਾਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚਿਰਜੀਵਿਨਃ। ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇ ਚ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾ ਵਿਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਤਙ੍ਗਵਤ੍॥ 12-27-28 (65712) ਪ੍ਰਾਯੇਣ ਸ਼੍ਰੀਮਤਾਂ ਲੋਕੇ ਭੋਕ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਦਰਿਦ੍ਰਾਣਾਂ ਤੁ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਕਾਸ਼਼੍ਠਮਸ਼੍ਮਾ ਹਿ ਜੀਰ੍ਯਤੇ॥ 12-27-29 (65713) ਅਹਮੇਤਤ੍ਕਰੋਮੀਤਿ ਮਨ੍ਯਤੇ ਕਾਲਨੋਦਿਤਃ। ਯਦ੍ਯਦਿਸ਼਼੍ਟਮਸੰਤੋਸ਼਼ਾਹੁਰਾਤ੍ਮਾ ਪਾਪਮਾਚਰੇਤ੍॥ 12-27-30 (65714) ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਪਾਨੰ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਾ ਨਿਨ੍ਦਿਤਾ ਬੁਧੈਃ। ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਸੰਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਃ॥ 12-27-31 (65715) ਇਤਿ ਕਾਲੇਨ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਾਨੀਪ੍ਸਿਤਾਨੀਪ੍ਸਿਤਾਨਿਹ। ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਨੋਪਲਭ੍ਯਤੇ॥ 12-27-32 (65716) ਵਾਯੁਮਾਕਾਸ਼ਮਗ੍ਨਿੰ ਚ ਚਨ੍ਦ੍ਰਾਦਿਤ੍ਯਾਵਹਃ ਕ੍ਸ਼਼ਪੇ। ਜ੍ਯੋਤੀਂਸ਼਼ਿ ਸਰਿਤਃ ਸ਼ੈਲਾਨ੍ਕਃ ਕਰੋਤਿ ਬਿਭਤਿੰ ਚ॥ 12-27-33 (65717) ਸ਼ੀਤਮੁਸ਼਼੍ਣੰ ਤਥਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਕਾਲੇਨ ਪਰਿਵਰ੍ਤਤੇ। ਏਵਮੇਵ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਸੁਖਦੁਃਖੇ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-27-34 (65718) ਨੌਸ਼਼ਧਾਨਿ ਨ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਨ ਹੋਮਾ ਨ ਪੁਨਰ੍ਜਪਾਃ। ਤ੍ਰਾਯਨ੍ਤੇ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਨੋਪੇਤੰ ਜਰਯਾ ਚਾਪਿ ਮਾਨਵਮ੍॥ 12-27-35 (65719) ਯਥਾ ਕਾਸ਼਼੍ਠੰ ਚ ਕਾਸ਼਼੍ਠੰ ਚ ਸਮੇਯਾਤਾਂ ਮਹੋਦਧੌ। ਸਮੇਤ੍ਯ ਚ ਵ੍ਯਪੇਯਾਤਾਂ ਤਦ੍ਵਦ੍ਭੂਤਸਮਾਗਮਃ॥ 12-27-36 (65720) ਯੇ ਚ ਨਿਸ਼਼੍ਪਰੁਸ਼਼ੈਰੁਕ੍ਤਗੀਤਵਾਦ੍ਯੈਰੁਪਸ੍ਥਿਤਾਃ। ਯੇ ਚਾਨਾਥਾਃ ਪਰਾੰਨਾਦਾਃ ਕਾਲਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਮਕ੍ਰਿਯਃ॥ 12-27-37 (65721) ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੁʼਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਪੁਤ੍ਰਦਾਰਸ਼ਤਾਨਿ ਚ। ਸੰਸਾਰੇਸ਼਼੍ਵਨੁਭੂਤਾਨਿ ਕਸ੍ਯ ਤੇ ਕਸ੍ਯ ਵਾ ਵਯਮ੍॥ 12-27-38 (65722) ਨੈਵਾਸ੍ਯ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਭਵਿਤਾ ਨਾਯੰ ਭਵਤਿ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍। ਪਥਿ ਸੰਗਤਮੇਵੇਦੰ ਦਾਰਬਨ੍ਧੁਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨੈਃ॥ 12-27-39 (65723) ਕ੍ਵਾਸੇ ਕ੍ਵ ਚ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕੋ(ਅ)ਨ੍ਵਹੰ ਕਿਮਿਹਾਸ੍ਥਿਤਃ। ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਕਿਮਨੁਸ਼ੋਚੇਯਮਿਤ੍ਯੇਵੰ ਸ੍ਥਾਪਯੇਨ੍ਮਨਃ॥ 12-27-40 (65724) ਅਨਿਤ੍ਯੇ ਪ੍ਰਿਯਸੰਵਾਸੇ ਸੰਸਾਰੇ ਚਕ੍ਰਵਦ੍ਗਤੌ। ਪਥਿ ਸੰਗਤਮੇਵੈਤਦ੍ਧਾਤਾ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਸਖਾ॥ 12-27-41 (65725) ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੂਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪਰਲੋਕੰ ਵਿਦੁਰ੍ਬੁਧਾਃ। ਆਗਮਾਂਸ੍ਤ੍ਵਨਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਤਵ੍ਯੰ ਬੁਭੂਸ਼਼ਤਾ॥ 12-27-42 (65726) ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੈਵਤ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮ੍ਯਾਣਿ ਚ ਸਮਾਚਰੇਤ੍। ਯਜੇਚ੍ਚ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਵਿਧਿਵਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੰ ਚਾਪ੍ਯੁਪਾਚਰੇਤ੍॥ 12-27-43 (65727) ਸੰਨਿਮਜ੍ਜੇਜ੍ਜਗਦਿਦੰ ਗਮ੍ਭੀਰੇ ਕਾਲਸਾਗਰੇ। ਜਰਾਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮਹਾਗ੍ਰਾਹੇ ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਦਵਬੁਧ੍ਯਤੇ॥ 12-27-44 (65728) ਆਯੁਰ੍ਵੇਦਮਧੀਯਾਨਾਃ ਕੇਵਲੰ ਸਪਰਿਗ੍ਰਹਾਃ। ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਬਹਵੋ ਵੈਦ੍ਯਾ ਵ੍ਯਾਧਿਭਿਃ ਸਮਬਿਪ੍ਲੁਤਾਃ॥ 12-27-45 (65729) ਤੇ ਪਿਬਨ੍ਤਃ ਕਸ਼਼ਾਯਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਪੀਸ਼਼ਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ। ਨ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮਤਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵੇਲਾਮਿਵ ਮਹੋਦਧਿਃ॥ 12-27-46 (65730) ਰਸਾਯਨਵਿਦਸ਼੍ਚੈਵ ਸੁਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਰਸਾਯਨਾਃ। ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਜਰਯਾ ਭਗ੍ਨਾ ਨਾਗਾ ਨਾਗੈਰਿਵੋਤ੍ਤਮੈਃ॥ 12-27-47 (65731) ਤਥੈਵ ਤਪਸੋਪੇਤਾਃ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਾਧ੍ਯਯਨੇ ਰਤਾਃ। ਦਾਤਾਰੋ ਯਜ੍ਞਸ਼ੀਲਾਸ਼੍ਚ ਨ ਤਰਨ੍ਤਿ ਜਰਾਨ੍ਤਕੌ॥ 12-27-48 (65732) ਨ ਹ੍ਯਹਾਨਿ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਨ ਮਾਸਾ ਨ ਪੁਨਃ ਸਮਾਃ। ਜਾਤਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਨ ਪੁਨਰ੍ਵੈ ਸਮਾਗਮਃ॥ 12-27-49 (65733) ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਵਿਪੁਲਮਧ੍ਵਾਨੰ ਕਾਲੇਨ ਧ੍ਰੁਵਮਧ੍ਰੁਵਃ। ਸ੍ਰੋਤਸੈਵ ਸਮਭ੍ਯੇਤਿ ਸਰ੍ਵਭੂਤਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍॥ 12-27-50 (65734) ਦੇਹੋ ਵਾ ਜੀਵਿਤਾਦ੍ਵ੍ਯੇਤਿ ਦੇਹੀ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯੇਤਿ ਦੇਹਤਃ। ਪਥਿ ਸੰਗਤਮੇਵੇਦੰ ਦਾਰੈਰਨ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਬਨ੍ਧੁਭਿਃ॥ 12-27-51 (65735) ਨਾਯਮਤ੍ਯਨ੍ਤਸੰਵਾਸੋ ਲਭ੍ਯਤੇ ਜਾਤੁ ਕੇਨਚਿਤ੍। ਅਪਿ ਸ੍ਵੇਨ ਸ਼ਰੀਰੇਣ ਕਿਮੁਤਾਨ੍ਯੇਨ ਕੇਨਚਿਤ੍॥ 12-27-52 (65736) ਕ੍ਵਨੁ ਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਪਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਵਨੁ ਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਪਿਤਾਮਹਾਃ। ਨ ਤ੍ਵੰ ਪਸ਼੍ਯਸਿ ਤਾਨਦ੍ਯ ਨ ਤ੍ਵਾਂ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ(ਅ)ਨਘ॥ 12-27-53 (65737) ਨ ਚੈਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਨਰਕਸ੍ਯ ਚ। ਆਗਮਸ੍ਤੁ ਸਤਾਂ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਤਮਿਹਾਚਰ॥ 12-27-54 (65738) ਚਰਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੋ ਹਿ ਪ੍ਰਜਾਯੇਤ ਯਜੇਤ ਚ। ਪਿਤ੍ਰੁʼਦੇਵਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਮਾਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯਾਦਨਸੂਯਕਃ॥ 12-27-55 (65739) ਸ ਯਜ੍ਞਸ਼ੀਲਃ ਪ੍ਰਜਨੇ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਾਗ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਪ੍ਰਵਿਭਕ੍ਤਭੈਕ੍ਸ਼਼ਃ। ਆਰਾਧਯੇਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਿਮੰ ਚ ਲੋਕੰ ਪਰੰ ਚ ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਹ੍ਰੁʼਦਯਵ੍ਯਲੀਕਮ੍॥ 12-27-56 (65740) ਸਮ੍ਯਕ੍ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਚਰਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਸ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਿ ਚਾਭ੍ਯਾਹਰਤੋ ਯਥਾਵਤ੍। ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਚਕ੍ਰਸ੍ਯ ਯਸ਼ੋ(ਅ)ਭਿਵਰ੍ਧਤੇ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਚਰਾਚਰੇਸ਼਼ੁ॥ 12-27-57 (65741) ਇਤ੍ਯੇਵਮਾਕਰ੍ਣ੍ਯ ਵਿਦੇਹਰਾਜੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸਮਗ੍ਰੰ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਹੇਤੁ। ਅਸ਼੍ਮਾਨਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧਿ ਰ੍ਯਯੌ ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਸ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿ ਸ਼ਾਨ੍ਤਸ਼ੋਕਃ॥ 12-27-58 (65742) ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪ੍ਯਦ੍ਯ ਵਿਮੁਚ੍ਯ ਸ਼ੋਕ ਮੁਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਸ਼ਕ੍ਰੋਪਮ ਹਰ੍ਸ਼਼ਮੇਹਿ। ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੇਣ ਧਰ੍ਮੇਣ ਮਹੀ ਜਿਤਾ ਤੇ ਤਾਂ ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤ ਮਾਵਮੰਸ੍ਥਾਃ॥ ॥ 12-27-59 (65743) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-27-1 ਪ੍ਰਾਣਾਨਭ੍ਯੁਤ੍ਸਿਸ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਤ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਸਿਸ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਤਃ ਤ੍ਯਕ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-27-5 ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਦੇਹਮ੍। ਉਤ੍ਪੰਨਮਨੁ ਅਨਨ੍ਤਰੰ ਅਵ੍ਯਵਧਾਨੇਨੈਵ॥ 12-27-7 ਪ੍ਰਸਿਚ੍ਯਤੇ ਕ੍ਲਿੰਨੰ ਸ਼੍ਲਥੰ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-27-8 ਭੋਗਾਨ੍ ਭੋਗ੍ਯਾਰ੍ਥਾਨ੍ ਧਨਾਦੀਨ੍ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਆਦਾਚੌਰ੍ਯੰ ਸਾਧੁ ਹਿਤਮ੍॥ 12-27-9 ਅਸਾਂਪ੍ਰਤਮਯੁਕ੍ਤਮ੍। ਲੁਬ੍ਧਾ ਵ੍ਯਾਧਾ॥ 12-27-10 ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤਾਤ੍ ਪਰੇਣ ਊਰ੍ਧ੍ਵਮ੍॥ 12-27-11 ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦਾਰਿਦ੍ਰ੍ਯੋਤ੍ਥਾਨਭੈਸ਼਼ਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤੀਕਾਰਮ੍॥ 12-27-13 ਸੰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਜਾਨਿ ਵਿਸ਼਼ਯਸਙ੍ਗਜਾਨਿ॥ 12-27-17 ਤੇ(ਅ)ਰ੍ਥਾ ਜਰਾਦਯਃ ਪਦਾਰ੍ਥਾਃ। ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ(ਅ)ਜਰਤ੍ਵਾਦਿਰੂਪੇਣ ਯੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਇਸ਼਼੍ਟਾਃ॥ 12-27-18 ਵਿਧਾਨਮਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮ੍॥ 12-27-19 ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਰ੍ਲਾਭੋ ਵ੍ਯਾਯਾਮਃ ਸ਼੍ਰਮਃ। ਅਲਾਭ ਇਤਿਯਾਵਤ੍। ਤਯੋਰ੍ਯੋਗਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੰ ਵਿਧਾਨਮਿਤ੍ਯਨੁਸ਼਼ਜ੍ਯਤੇ॥ 12-27-20 ਫਲਸ੍ਥਾ ਗਨ੍ਧਾਦਯੋ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪੂਰ੍ਵੇਪੂਰ੍ਵੇ ਉਤ੍ਤਰੇਉਤ੍ਤਰੇ ਉਪਯਾਨ੍ਤਿ ਤਥੈਵ ਸੁਖਾਦੀਨਿ ਅਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯੇਯਾਨਿ ਅਨੁਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਰ੍ਤਤੇ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍॥ 12-27-25 ਬੁਭੁਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯਃ॥ 12-27-31 ਪ੍ਰਸਙ੍ਗਾ ਯੁਦ੍ਧਵਿਵਾਦਾਦਯਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਦੌ॥ 12-27-37 ਉਪਸ੍ਥਿਤਾਃ ਸੇਵਿਤਾਃ। ਕਾਲੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਃ। ਯੇ ਚੈਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਿਰ੍ਗੀਤਵਾਦ੍ਯੈਰੁਪਸ੍ਥਿਤਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-27-38 ਸੰਸਾਰੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਯਤੀਤੇਸ਼਼ੁ ਤਾਨਿ ਤੇਸ਼਼ੁ ਤਦਾ ਤਦੇਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-27-40 ਸ੍ਥਾਪਯੇਦ੍ਵਿਚਾਰੇ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-27-47 ਨਾਗਾ ਗਜਾਃ। ਉਤ੍ਤਮੈਰ੍ਵਲਿਸ਼਼੍ਠੈਃ॥ 12-27-52 ਸੰਵਾਸਃ ਸਹਾਵਸ੍ਥਾਨਮ੍॥ 12-27-55 ਪ੍ਰਜਾਯੇਤ ਪੁਤ੍ਰਾਦੀਨੁਤ੍ਪਾਦਯੇਤ੍। ਆਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯਾਦ੍ਧੇਤੋਃ॥ 12-27-56 ਪ੍ਰਜਨੇ ਪ੍ਰਜੋਤ੍ਪਾਦਨੇ। ਹ੍ਰੁʼਦਯਵ੍ਯਲੀਕੰ ਹ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਥਮਪ੍ਰਿਯਮ੍॥

12-28-0 (65744) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-28-0x (5383) ਅਵ੍ਯਾਹਰਤਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰੇ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ। ਗੁਡਾਕੇਸ਼ੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਮਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ ਪਾਣ੍ਡਵਃ॥ 12-28-1 (65745) ਅਰ੍ਜੁਨ ਉਵਾਚ। 12-28-2x (5384) ਜ੍ਞਾਤਿਸ਼ੋਕਾਭਿਸੰਤਪ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰਃ ਪਰੰਤਪਃ। ਏਸ਼਼ ਸ਼ੋਕਾਰ੍ਣਵੇ ਮਗ੍ਨਸ੍ਤਮਾਸ਼੍ਵਾਸਯ ਮਾਧਵ॥ 12-28-2 (65746) ਸਰ੍ਵੇ ਸ੍ਮ ਤੇ ਸੰਸ਼ਯਿਤਾਃ ਪੁਨਰੇਵ ਜਨਾਰ੍ਦਨ। ਅਸ੍ਯ ਸ਼ੋਕੰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਪ੍ਰਣਾਸ਼ਯਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-28-3 (65747) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-28-4x (5385) ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਗੋਵਿਨ੍ਦੋ ਵਿਜਯੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ। ਪਰ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ਰਾਜਾਨੰ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੇਕ੍ਸ਼਼ਣੋ(ਅ)ਚ੍ਯੁਤਃ॥ 12-28-4 (65748) ਅਨਤਿਕ੍ਰਮਣੀਯੋ ਹਿ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਕੇਸ਼ਵਃ। ਬਾਲ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਗੋਵਿੰਦਃ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਚਾਭ੍ਯਧਿਕੋਰ੍ਜੁਨਾਤ੍॥ 12-28-5 (65749) ਸੰਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਭੁਜੰ ਚਨ੍ਦਨਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍। ਸ਼ੈਲਸ੍ਤਮ੍ਭੋਪਮੰ ਸ਼ੌਰਿਰੁਵਾਚਾਭਿਵਿਨੋਦਯਨ੍॥ 12-28-6 (65750) ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਵਦਨੰ ਤਸ੍ਯ ਸੁਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਚਾਰੁਲੋਚਨਮ੍। ਵ੍ਯਾਕੋਚਮਿਵ ਵਿਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟੰ ਪਝੰ ਸੂਰ੍ਯਵਿਬੋਧਿਤਮ੍॥ 12-28-7 (65751) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-28-8x (5386) ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸ਼ੋਕੰ ਤ੍ਵੰ ਗਾਤ੍ਰਸ਼ੋਸ਼਼ਣਮ੍। ਨ ਹਿ ਤੇ ਸੁਲਭਾ ਭੂਯੋ ਯੇ ਹਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਰਣਾਜਿਰੇ॥ 12-28-8 (65752) ਸ੍ਵਪ੍ਨਲਬ੍ਧਾ ਯਥਾ ਲਾਭਾ ਵਿਤਥਾਃ ਪ੍ਰਤਿਬੋਧਨੇ। ਤਥਾ ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਰਾਜਨ੍ਯੇ ਵ੍ਯਤੀਤਾ ਮਹਾਰਣੇ॥ 12-28-9 (65753) ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਯਭਿਮੁਖਾਃ ਸ਼ੂਰਾ ਨਿਹਤਾ ਰਣਸ਼ੋਭਿਨਃ। ਨੈਸ਼਼ਾਂ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ ਵਾ ਪਲਾਯਨ੍ਵਾ ਨਿਪਾਤਿਤਃ॥ 12-28-10 (65754) ਸਰ੍ਵੇ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਃ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਯੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਵੀਰਾ ਮਹਾਮ੍ਰੁʼਧੇ। ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪੂਤਾ ਦਿਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਨ ਤਾਞ੍ਛੋਚਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-28-11 (65755) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਰਤਾਃ ਸ਼ੂਰਾ ਵੇਦਵੇਦਾਙ੍ਗਪਾਰਗਾਃ। ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਵੀਰਗਤਿੰ ਪੁਣ੍ਯਾਂ ਤਾੰਨ ਸ਼ੋਚਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ। ਮ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਮਹਾਨੁਭਾਵਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੀਨ੍॥ 12-28-12 (65756) ਅਤ੍ਰੈਵੋਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੰ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ੋਕਾਰ੍ਤੰ ਯਥਾ(ਅ)ਯੰ ਨਾਰਦੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-28-13 (65757) ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 12-28-14x (5387) ਸੁਖਦੁਃਖੈਰਹੰ ਤ੍ਵੰ ਚ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ। ਅਵਿਮੁਕ੍ਤਾ ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਸ੍ਤਤ੍ਰ ਕਾ ਪਰਿਦੇਵਨਾ॥ 12-28-14 (65758) ਮਹਾਭਾਗ੍ਯੰ ਪੁਰਾ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਮਾਨੰ ਮਯਾ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ। ਗਚ੍ਛਾਵਧਾਨੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਤਤੋ ਦੁਃਖੰ ਪ੍ਰਹਾਸ੍ਯਸਿ॥ 12-28-15 (65759) ਮ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਮਹਾਨੁਭਾਵਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੀਨ੍। ਸ਼ਮਮਾਨਯ ਸੰਤਾਪੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਵਿਸ੍ਤਰਸ਼ਸ਼੍ਚ ਮੇ। ਕ੍ਰੂਰਗ੍ਰਹਾਭਿਸ਼ਮਨਮਾਯੁਰ੍ਵਰ੍ਧਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍॥ 12-28-16 (65760) ਅਗ੍ਰਿਮਾਣਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿਭੁਜਾਮੁਦਾਰੰ ਚ ਮਨੋਹਰਮ੍। ਆਵਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਮਰੁਤ੍ਤੰ ਚ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ॥ 12-28-17 (65761) ਯਸ੍ਯ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ਸਵਰੁਣਾ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਪੁਰੋਗਮਾਃ। ਦੇਵਾ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਰੁʼਜੋ ਰਾਜ੍ਞੋ ਯਜ੍ਞਮੀਯੁਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-28-18 (65762) ਯਃ ਸ੍ਪਰ੍ਧਾਮਾਨਯਚ੍ਛਕ੍ਰੰ ਦੇਵਰਾਜੰ ਪੁਰੰਦਰਮ੍। ਸ਼ਕ੍ਰਪ੍ਰਿਯੈਸ਼਼ੀ ਯੰ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਚਸ਼਼੍ਟ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ॥ 12-28-19 (65763) ਸੰਵਰ੍ਤੋ ਯਾਜਯਾਮਾਸ ਯੰ ਪੀਡਾਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇਃ॥ 12-28-20 (65764) ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਤਿ ਮਹੀਂ ਨ੍ਰੁʼਪਤੌ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ। ਅਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪਚ੍ਯਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਵਿਬਭੌ ਸਸ੍ਯਮਾਲਿਨੀ॥ 12-28-21 (65765) ਆਵਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸ੍ਯ ਵੈ ਸਤ੍ਰੇ ਵਿਸ਼੍ਵੇਦੇਵਾਃ ਸਭਾਸਦਃ। ਮਰੁਤਃ ਪਰਿਵੇਸ਼਼੍ਟਾਰਃ ਸਾਧ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਸਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-28-22 (65766) ਮਰੁਦ੍ਗਣ ਮਰੁਤ੍ਤਸ੍ਯ ਯਤ੍ਸੋਮਮਪਿਬੰਸ੍ਤਤਃ। ਦੇਵਾਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਨ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨਤ੍ਯਰਿਚ੍ਯਨ੍ਤ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਃ॥ 12-28-23 (65767) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-24 (65768) ਸੁਹੋਤ੍ਰੰ ਚ ਦ੍ਵਤਿਥਿਨੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ। ਯਸ੍ਮੇ ਹਿਰਣ੍ਯੰ ਵਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੇ ਮਘਵਾ ਪਰਿਵਤ੍ਸਰਮ੍॥ 12-28-25 (65769) ਸਤ੍ਯਨਾਮਾ ਵਸੁਮਤੀ ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਾਸੀਞ੍ਜਨਾਧਿਪਮ੍। ਹਿਰਣ੍ਯਮਵਹੰਨਦ੍ਯਸ੍ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਜਨਪਦੇਸ਼੍ਵਰੇ॥ 12-28-26 (65770) ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨ੍ਕਰ੍ਕਟਕਾੰਨਕ੍ਰਾਨ੍ਮਕਰਾਞ੍ਛਿੰਸ਼ੁਕਾਨਪਿ। ਨਦੀਸ਼਼੍ਵਵਾਸ੍ਰੁʼਜਦ੍ਰਾਜਨ੍ਮਘਵਾ ਲੋਕਪੂਜਿਤਃ॥ 12-28-27 (65771) ਹੈਰਣ੍ਯਾਨ੍ਪਾਤਿਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਕਰਕਚ੍ਛਪਾਨ੍। ਸਹਸ੍ਰਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਸ਼ਤਸ਼ਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਯਤ ਵੈਤਿਥਿਃ॥ 12-28-28 (65772) ਤਦ੍ਧਿਰਣ੍ਯਮਪਰ੍ਯਨ੍ਤਮਾਵ੍ਰੁʼਤੰ ਕੁਰੁਜਾਙ੍ਗਲੇ। ਈਜਾਨੋ ਵਿਤਤੇ ਯਜ੍ਞੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਃ ਸਮਾਰ੍ਪਯਤ੍॥ 12-28-29 (65773) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ। ਅਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮਯਜ੍ਵਾਨੰ ਸ਼੍ਵੈਤ੍ਯ ਸੰਸ਼ਾਮ੍ਯ ਮਾਸ਼ੁਚਃ॥ 12-28-30 (65774) ਅਙ੍ਗੰ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਰਥੰ ਚੈਵ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ। ਯਃ ਸਹਸ੍ਰੰ ਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼੍ਵੇਤਾਨਸ਼੍ਵਾਨਵਾਸ੍ਰੁʼਜਾਤ੍॥ 12-28-31 (65775) ਸਹਸ੍ਰੰ ਚ ਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਕਨ੍ਯਾ ਹਮਪਰਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਈਜਾਨੋ ਵਿਤਤੇ ਯਜ੍ਞੇ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਤ੍ਯਕਾਲਯਤ੍॥ 12-28-32 (65776) ਯਃ ਸਹਸ੍ਰੰ ਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਗਜਾਨਾਂ ਪਝਮਾਲਿਨਾਮ੍। ਈਜਾਨੋ ਵਿਤਤੇ ਯਜ੍ਞੇ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਤ੍ਯਕਾਲਯਤ੍॥ 12-28-33 (65777) ਸ਼ਤੰ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਣਾਂ ਹੇਮਮਾਲਿਨਾਮ੍। ਗਵਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਨੁਚਰੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਤ੍ਯਕਾਲਯਤ੍॥ 12-28-34 (65778) ਅਙ੍ਗਸ੍ਯ ਯਜਮਾਨਸ੍ਯ ਤਦਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਪਦੇ ਗਿਰੌ। ਅਮਾਦ੍ਯਦਿਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸੋਮੇਨ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਭਿਰ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ॥ 12-28-35 (65779) ਯਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ਼ਤਸਙ੍ਖ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵੈ ਪੁਰਾ। ਦੇਵਾਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਨ੍ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨਤ੍ਯਰਿਚ੍ਯਨ੍ਤ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਃ॥ 12-28-36 (65780) ਨ ਜਾਤੋ ਜਨਿਤਾ ਨਾਨ੍ਯਃ ਪੁਮਾਨ੍ਯਃ ਸੰਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਤਿ। ਯਦਙ੍ਗਃ ਪ੍ਰਦਦੌ ਵਿਤ੍ਤੰ ਸੋਮਸੰਸ੍ਥਾਸੁ ਸਪ੍ਤਸੁ॥ 12-28-37 (65781) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-38 (65782) ਸ਼ਿਬਿਮੌਸ਼ੀਨਰੰ ਚੈਵ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ। ਯ ਇਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸਰ੍ਵਾਂ ਚਰ੍ਮਵਤ੍ਸਮਵੇਸ਼਼੍ਟਯਤ੍॥ 12-28-39 (65783) ਮਹਤਾ ਰਥਘੋਸ਼਼ੇਣ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਨੁਨਾਦਯਨ੍। ਏਕਚ੍ਛਤ੍ਰਾਂ ਮਹੀਂ ਚਕ੍ਰੇ ਜੈਤ੍ਰੇਣੈਕਰਥੇਨ ਯਃ॥ 12-28-40 (65784) ਯਾਵਦਸ੍ਯ ਗਵਾਸ਼੍ਵੰ ਸ੍ਯਾਦਾਰਣ੍ਯੈਃ ਪਸ਼ੁਭਿਃ ਸਹ। ਤਾਵਤੀਃ ਪ੍ਰਦਦੌ ਗਾਃ ਸ ਸ਼ਿਬਿਰੌਸ਼ੀਨਰੋ(ਅ)ਧ੍ਵਰੇ॥ 12-28-41 (65785) ਨ ਵੋਢਾਰੰ ਧੁਰੰ ਤਸ੍ਯ ਕੰਚਿਨ੍ਮੇਨੇ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ। ਨ ਭੂਤੰ ਨ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਸਰ੍ਵਰਾਜਸੁ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ। ਅਨ੍ਯਤ੍ਰੌਸ਼ੀਨਰਾਚ੍ਛੈਬ੍ਯਾਦ੍ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਰਿਨ੍ਦ੍ਰਵਿਕ੍ਰਮਾਤ੍॥ 12-28-42 (65786) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-43 (65787) ਅਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮਯਜ੍ਵਾਨੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮਾ ਸ਼ੁਚਃ॥ 12-28-44 (65788) ਭਰਤੰ ਚੈਵ ਦੌਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ। ਸ਼ਾਕੁਨ੍ਤਲੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਭੂਰਿਦ੍ਰਵਿਣਤੇਜਸਮ੍॥ 12-28-45 (65789) ਯੋ(ਅ)ਬਧ੍ਨਾਤ੍ਰਿਸ਼ਤੰ ਚਾਸ਼੍ਵਾਨ੍ਦੇਵੇਭ੍ਯੋ ਯਮੁਨਾਮਨੁ। ਸਰਸ੍ਵਤੀਂ ਵਿੰਸ਼ਤਿੰ ਚ ਗਙ੍ਗਾਮਨੁ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼॥ 12-28-46 (65790) ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਸਹਸ੍ਰੇਣ ਰਾਜਸੂਯਸ਼ਤੇਨ ਚ। ਇਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ਸ ਮਹਾਤੇਜਾ ਦੌਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿਰ੍ਭਰਤਃ ਪੁਰਾ॥ 12-28-47 (65791) ਭਰਤਸ੍ਯ ਮਹਤ੍ਕਰ੍ਮ ਸਵਰਾਜਸੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ। ਸ੍ਵੰ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾ ਇਵ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਨਾਨੁਗਨ੍ਤੁਮਸ਼ਕ੍ਨੁਵਨ੍॥ 12-28-48 (65792) ਪਰੰ ਸਹਸ੍ਰਾਦ੍ਯੋ(ਅ)ਬਧ੍ਨਾਦ੍ਧਯਾਨ੍ਵੇਦੀਰ੍ਵਿਤਤ੍ਯ ਚ। ਸਹਸ੍ਰੰ ਯਤ੍ਰ ਪਝਾਨਾਂ ਕਣ੍ਵਾਯ ਭਰਤੋ ਦਦੌ॥ 12-28-49 (65793) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-50 (65794) ਰਾਮੰ ਦਾਸ਼ਰਥਿੰ ਚੈਵ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ। ਯੋ(ਅ)ਨ੍ਵਕਮ੍ਪਤ ਵੈ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜਾਃ ਪੁਤ੍ਰਾਨਿਵੌਰਸਾਨ੍॥ 12-28-51 (65795) ਨਾਧਨੋ ਯਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਨਾਨਰ੍ਥਃ ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਭਵੇਤ੍। ਸਰ੍ਵਸ੍ਯਾਸੀਤ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਸਮੋ ਰਾਮੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਯਦਨ੍ਵਸ਼ਾਤ੍॥ 12-28-52 (65796) ਕਾਲਵਰ੍ਸ਼਼ੀ ਚ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਃ ਸਸ੍ਯਾਨਿ ਸਮਪਾਦਯਤ੍। ਨਿਤ੍ਯੰ ਸੁਭਿਕ੍ਸ਼਼ਮੇਵਾਸੀਦ੍ਰਾਮੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਤਿ॥ 12-28-53 (65797) ਪ੍ਰਾਣਿਨੋ ਨਾਪ੍ਸੁ ਮਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨਾਨਰ੍ਥੇ ਪਾਵਕੋ(ਅ)ਦਹਤ੍। ਨ ਵ੍ਯਾਲਤੋ ਭਯੰ ਚਾਸੀਦ੍ਰਾਮੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਤਿ॥ 12-28-54 (65798) ਆਸਨ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਿਣ੍ਯਸ੍ਤਥਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਕਾਃ। ਅਰੋਗਾਃ ਸਰ੍ਵਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥਾ ਰਾਮੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਤਿ॥ 12-28-55 (65799) ਨਾਨ੍ਯੋਨ੍ਯੇਨ ਵਿਵਾਦੋ(ਅ)ਭੂਤ੍ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਮਪਿ ਕੁਤੋ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍। ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚਾਸਨ੍ਰਾਮੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਤਿ॥ 12-28-56 (65800) ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸਰ੍ਵਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥਾ ਨਿਰ੍ਭਯਾਃ ਸ੍ਵੈਰਚਾਰਿਣਃ। ਨਰਾਃ ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤਾਸ਼੍ਚਾਸਨ੍ਰਾਮੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਤਿ॥ 12-28-57 (65801) ਨਿਤ੍ਯਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪਾਦਪਾ ਨਿਰੁਪਦ੍ਰਵਾਃ। ਸਰ੍ਵਾ ਦ੍ਰੋਣਦੁਘਾ ਗਾਵੋ ਰਾਮੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਤਿ॥ 12-28-58 (65802) ਸ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਿ ਵਨੇ ਪ੍ਰੋਸ਼਼੍ਯ ਮਹਾਤਪਾਃ। ਦਸ਼ਾਸ਼੍ਵਮੇਧਾਞ੍ਜਾਰੂਥ੍ਯਾਨਾਜਹਾਰ ਨਿਰਰ੍ਗਲਾਨ੍॥ 12-28-59 (65803) ਯੁਵਾ ਸ਼੍ਯਾਮੋ ਲੋਹਿਤਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਮਾਤਙ੍ਗ ਇਵ ਯੂਥਪਃ। ਆਜਾਨੁਬਾਹੁਃ ਸੁਮੁਖਃ ਸਿੰਹਸ੍ਕਨ੍ਧੋ ਮਹਾਭੁਜਃ॥ 12-28-60 (65804) ਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤਾਨਿ ਚ। ਅਯੋਧ੍ਯਾਧਿਪਤਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਰਾਮੋ ਰਾਜ੍ਯਮਕਾਰਯਤ੍॥ 12-28-61 (65805) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ। ਅਯਜ੍ਵਾਨਮਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣ੍ਯੰ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-62 (65806) ਭਗੀਰਥੰ ਚ ਰਾਜਾਨੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ੍। ਯਸ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵਿਤਤੇ ਯਜ੍ਞੇ ਸੋਮੰ ਪੀਤ੍ਵਾ ਮਦੋਤ੍ਕਟਃ॥ 12-28-63 (65807) ਅਸੁਰਾਣਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਬਹੂਨਿ ਸੁਰਸਤ੍ਤਮਃ। ਅਜਯਦ੍ਵਾਹੁਵੀਰ੍ਯੇਣ ਭਗਵਾਨ੍ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ॥ 12-28-64 (65808) ਯਃ ਸਹਸ੍ਰੰ ਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਕਨ੍ਯਾ ਹੇਮਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਾਃ। ਈਜਾਨੋ ਵਿਤਤੇ ਯਜ੍ਞੇ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਤ੍ਯਕਾਲਯਤ੍॥ 12-28-65 (65809) ਸਰ੍ਵਾ ਰਥਗਤਾਃ ਕਨ੍ਯਾ ਰਥਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਚਤੁਰ੍ਯੁਜਃ। ਸ਼ਤੰਸ਼ਤੰ ਰਥੇ ਨਾਗਾਃ ਪਝਿਨੋ ਹੇਮਮਾਲਿਨਃ॥ 12-28-66 (65810) ਸਹਸ੍ਰਮਸ਼੍ਵਾ ਏਕੈਕੰ ਹਸ੍ਤਿਨੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ(ਅ)ਨ੍ਵਯੁਃ। ਗਵਾਂ ਸਹਸ੍ਰਮਸ਼੍ਵੇ(ਅ)ਸ਼੍ਵੇ ਸਹਸ੍ਰੰ ਗਵ੍ਯਜਾਵਿਕਮ੍॥ 12-28-67 (65811) ਉਪਹ੍ਵਰੇ ਨਿਵਸਤੋ ਯਸ੍ਯਾਙ੍ਕੇ ਨਿਸ਼਼ਸਾਦ ਹ। ਗਙ੍ਗਾ ਭਾਗੀਰਥੀ ਤਸ੍ਮਾਦੁਰ੍ਵਸ਼ੀ ਚਾਭਵਤ੍ਪੁਰਾ॥ 12-28-68 (65812) ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮਿਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਂ ਯਜਮਾਨੰ ਭਗੀਰਥਮ੍। ਤ੍ਰਿਲੋਕਪਥਗਾ ਗਙ੍ਗਾ ਦੁਹਿਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵਮੁਪੇਯੁਸ਼਼ੀ॥ 12-28-69 (65813) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-70 (65814) ਦਿਲੀਪੰ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ। ਪ੍ਰਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਭੂਰੀਣਿ ਕਥਯਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ॥ 12-28-71 (65815) ਯ ਇਮਾਂ ਵਸੁਸੰਪੂਰ੍ਣਾਂ ਵਸੁਧਾਂ ਵਸੁਧਾਧਿਪਃ। ਦਦੌ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਹਾਯਜ੍ਞੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਃ ਸਮਾਹਿਤਃ॥ 12-28-72 (65816) ਯਸ੍ਯੇਹ ਯਜਮਾਨਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞੇਯਜ੍ਞੇ ਪੁਰੋਹਿਤਃ। ਸਹਸ੍ਰੰ ਵਾਰਣਾਨ੍ਹੈਮਾਨ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਤ੍ਯਕਾਲਯਤ੍॥ 12-28-73 (65817) ਯਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞੇ ਮਹਾਨਾਸੀਦ੍ਯੂਪਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਹਿਰਣ੍ਮਯਃ। ਤੇ ਦੇਵਾਂ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਵਾਣਾਃ ਸ਼ਕ੍ਰਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾ ਉਪਾਸਤ॥ 12-28-74 (65818) ਚਸ਼਼ਾਲੇ ਯਸ੍ਯ ਸੌਵਰ੍ਣੇ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਯੂਪੇ ਹਿਰਣ੍ਮਯੇ। ਨਨ੍ਰੁʼਤੁਰ੍ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸ਼਼ਟ੍ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸਪ੍ਤਧਾ॥ 12-28-75 (65819) ਅਵਾਦਯਤ੍ਤਤ੍ਰ ਵੀਣਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਵਿਸ਼੍ਵਾਵਸੁਃ ਸ੍ਵਯਮ੍। ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨ੍ਯਮਨ੍ਯਨ੍ਤ ਮਮ ਵਾਦਯਤੀਤ੍ਯਯਮ੍॥ 12-28-76 (65820) ਏਤਦ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਦਿਲੀਪਸ੍ਯ ਰਾਜਾਨੋ ਨਾਨੁਚਕ੍ਰਿਰੇ। ਯਸ੍ਯੇਭਾ ਹੇਮਸੰਛੰਨਾਃ ਪਥਿ ਮਤ੍ਤਾਃ ਸ੍ਮ ਸ਼ੇਰਤੇ॥ 12-28-77 (65821) ਰਾਜਾਨੰ ਸ਼ਤਧਨ੍ਵਾਨੰ ਦਿਲੀਪੰ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਮ੍। ਯੇ(ਅ)ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਸੁਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਜਿਤੋ ਨਰਾਃ॥ 12-28-78 (65822) ਤ੍ਰਯਃ ਸ਼ਬ੍ਦਾ ਨ ਜੀਰ੍ਯਨ੍ਤੇ ਦਿਲੀਪਸ੍ਯ ਨਿਵੇਸ਼ਨੇ। ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਸ਼ਬ੍ਦਃ ਜ੍ਯਾਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਵੈ ਦੀਯਤਾਮਿਤਿ॥ 12-28-79 (65823) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-80 (65824) ਮਾਨ੍ਧਾਤਾਰੰ ਯੌਵਨਾਸ਼੍ਵੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ। ਯੰ ਦੇਵਾ ਮਰੁਤੋ ਗਰ੍ਭੰ ਪਿਤੁਃ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਾਦਪਾਹਰਨ੍॥ 12-28-81 (65825) ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋ ਯੁਵਨਾਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਜਠਰੇ ਯੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦਾਜ੍ਯੋਦ੍ਭਵਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਂਸ੍ਤ੍ਰਿਲੋਕਵਿਜਯੀ ਨ੍ਰੁʼਪਃ॥ 12-28-82 (65826) ਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਿਤੁਰੁਤ੍ਸਙ੍ਗੇ ਸ਼ਯਾਨੰ ਦੇਵਰੂਪਿਣਮ੍। ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ਦੇਵਾਃ ਕਮਯੰ ਧਾਸ੍ਯਤੀਤਿ ਵੈ॥ 12-28-83 (65827) ਮਾਮੇਵ ਧਾਸ੍ਯਤੀਤ੍ਯੇਵਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋ(ਅ)ਥਾਭ੍ਯੁਪਪਦ੍ਯਤ। ਮਾਂਧਾਤੇਤਿ ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਾਮ ਚਕ੍ਰੇ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ॥ 12-28-84 (65828) ਤਤਸ੍ਤੁ ਪਯਸੋ ਧਾਰਾਂ ਪੁਸ਼਼੍ਟਿਹੇਤੋਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਯੇ ਯੌਵਨਾਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਪਾਣਿਰਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਚਾਸ੍ਰਵਤ੍॥ 12-28-85 (65829) ਤੰ ਪਿਵਨ੍ਪਾਣਿਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਸ਼ਤਮਹ੍ਨਾ ਵ੍ਯਵਰ੍ਧਤ। ਸ ਆਸੀਦ੍ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਸਮੋ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਹੇਨ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ॥ 12-28-86 (65830) ਤਮਿਮੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਸਰ੍ਵਾ ਏਕਾਹ੍ਨਾ ਸਮਪਦ੍ਯਤ। ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸ਼ੂਰਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸਮੰ ਯੁਧਿ॥ 12-28-87 (65831) ਯਸ਼੍ਚਾਙ੍ਗਾਰੰ ਤੁ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਮਰੁਤ੍ਤਮਸਿਤੰ ਗਯਮ੍। ਅਙ੍ਗੰ ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਰਥੰ ਚੈਵ ਮਾਨ੍ਧਾਤਾ ਸਮਰੇ(ਅ)ਜਯਤ੍॥ 12-28-88 (65832) ਯੌਵਨਾਸ਼੍ਵੋ ਯਦਾਙ੍ਗਾਰੰ ਸਮਰੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯੁਧ੍ਯਤ। ਵਿਸ੍ਫਾਰੈਰ੍ਧਨੁਸ਼਼ੋ ਦੇਵਾ ਦ੍ਯੌਰਭੇਦੀਤਿ ਮੇਨਿਰੇ॥ 12-28-89 (65833) ਯਤ੍ਰ ਸੂਰ੍ਯ ਉਦੇਤਿ ਸ੍ਮ ਯਤ੍ਰ ਚ ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ। ਸਰ੍ਵੰ ਤਦ੍ਯੌਵਨਾਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਮਾਨ੍ਧਾਤੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-28-90 (65834) ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਸ਼ਤੇਨੇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਾਜਸੂਯਸ਼ਤੇਨ ਚ। ਅਦਦਦ੍ਰੋਹਿਤਾਨ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ॥ 12-28-91 (65835) ਹੈਰਣ੍ਯਾਨ੍ਯੋ ਜਨੋਤ੍ਸੇਧਾਨਾਯਤਾਨ੍ਦਸ਼ਯੋਜਨਮ੍। ਅਤਿਰਿਕ੍ਤਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭ੍ਯੋ ਵ੍ਯਭਜੰਸ੍ਤ੍ਵਿਤਰੇ ਜਨਾਃ॥ 12-28-92 (65836) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-93 (65837) ਯਯਾਤਿੰ ਨਾਹੁਸ਼਼ੰ ਚੈਵ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ। ਯ ਇਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਵਿਜਿਤ੍ਯ ਸਹਸਾਗਰਾਮ੍॥ 12-28-94 (65838) ਸ਼ਮ੍ਯਾਪਾਤੇਨਾਭ੍ਯਤੀਯਾਦ੍ਵੇਦੀਭਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਯਨ੍ਮਹੀਮ੍। ਈਜਾਨਃ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਮੁਖ੍ਯੈਃ ਪਰ੍ਯਗਚ੍ਛਦ੍ਵਸੁਨ੍ਧਰਾਮ੍॥ 12-28-95 (65839) ਇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਰਤੁਸਹਸ੍ਰੇਣ ਵਾਜਪੇਯਸ਼ਤੇਨ ਚ। ਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਵਿਪ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਂਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ ਕਾਞ੍ਚਨਪਰ੍ਵਤੈਃ॥ 12-28-96 (65840) ਵ੍ਯੂਢੇਨਾਸੁਰਯੁਦ੍ਧੇਨ ਹਤ੍ਵਾ ਦੈਤੇਯਦਾਨਵਾਨ੍। ਵ੍ਯਭਜਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਯਯਾਤਿਰ੍ਨਹੁਸ਼਼ਾਤ੍ਮਜਃ॥ 12-28-97 (65841) ਅਨ੍ਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਪੁਤ੍ਰਾੰਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯ ਯਦੁਦ੍ਰੁਹ੍ਯੁਪੁਰੋਗਮਾਨ੍। ਪੁਰੁਂ ਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਚ੍ਯਾਥ ਸਦਾਰਃ ਪ੍ਰਾਵਿਸ਼ਦ੍ਵਨਮ੍॥ 12-28-98 (65842) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-99 (65843) ਅਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ੰ ਚ ਨਾਭਾਗੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ। ਯੰ ਪ੍ਰਜਾ ਵਵ੍ਰਿਰੇ ਪੁਣ੍ਯੰ ਗੋਪ੍ਤਾਰੰ ਨ੍ਰੁʼਪਸਤ੍ਤਮਮ੍॥ 12-28-100 (65844) ਯਃ ਸਹਸ੍ਰੰ ਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾਮਯੁਤਯਾਜਿਨਾਮ੍। ਈਜਾਨੋ ਵਿਤਤੇ ਯਜ੍ਞੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਮਨ੍ਯਤ॥ 12-28-101 (65845) ਨੈਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵੇ ਜਨਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਚਾਪਰੇ। ਇਤ੍ਯਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ੰ ਨਾਭਾਗਿਮਨ੍ਵਮੋਦਨ੍ਤ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਃ॥ 12-28-102 (65846) ਸ਼ਤੰ ਰਾਜਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਤੰ ਰਾਜਸ਼ਤਾਨਿ ਚ। ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਸ਼੍ਵਮੇਧੈਰੀਜਾਨਾਸ੍ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਵਯੁਰ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਯਨਮ੍॥ 12-28-103 (65847) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-104 (65848) ਸ਼ਸ਼ਬਿਨ੍ਦੁਂ ਚੈਤ੍ਰਰਥੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ। ਯਸ੍ਯ ਭਾਰ੍ਯਾਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼ਤਮਾਸੀਨ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-28-105 (65849) ਸਹਸ੍ਰੰ ਤੁ ਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਯਸ੍ਯਾਸਞ੍ਸ਼ਾਸ਼ਬਿਨ੍ਦਵਾਃ। ਹਿਰਣ੍ਯਕਵਚਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਰ੍ਵੇ ਚੋਤ੍ਤਮਧਨ੍ਵਿਨਃ॥ 12-28-106 (65850) ਸ਼ਤੰ ਕਨ੍ਯਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਮੇਕੈਕੰ ਪ੍ਰੁʼਥਗਨ੍ਵਯੁਃ। ਕਨ੍ਯਾਂਕਨ੍ਯਾਂ ਸ਼ਤੰ ਨਾਗਾ ਨਾਗੰਨਾਗੰ ਸ਼ਤੰ ਰਥਾਃ॥ 12-28-107 (65851) ਰਥੇਰਥੇ ਸ਼ਤੰ ਚਾਸ਼੍ਵਾ ਦੇਸ਼ਜਾ ਹੇਮਮਾਲਿਨਃ। ਅਸ਼੍ਵੇਅਸ਼੍ਵੇ ਸ਼ਤੰ ਗਾਵੋ ਗਾਂਗਾਂ ਤਦ੍ਵਦਜਾਵਿਕਮ੍॥ 12-28-108 (65852) ਏਤਦ੍ਧਨਮਪਰ੍ਯਨ੍ਤਮਸ਼੍ਵਮੇਧੇ ਮਹਾਮਖੇ। ਸ਼ਸ਼ਬਿਨ੍ਦੁਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਹ੍ਯਮਨ੍ਯਤ॥ 12-28-109 (65853) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-110 (65854) ਗਯੰ ਚਾਧੂਰ੍ਤਰਜਸੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ। ਯਃ ਸ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤੰ ਰਾਜਾ ਹੁਤਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਸ਼ਨੋ(ਅ)ਭਵਤ੍॥ 12-28-111 (65855) ਯਸ੍ਮੈ ਵਹ੍ਨਿਰ੍ਵਰਾਨ੍ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਤਤੋ ਵਵ੍ਰੇ ਵਰਾਨ੍ਗਯਃ। ਦਦਤੋ ਮੇ ਕ੍ਸ਼਼ਯੋ ਮਾ ਭੂਦ੍ਧਰ੍ਮੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਚ ਵਰ੍ਧਤਾਮ੍॥ 12-28-112 (65856) ਮਨੋ ਮੇ ਰਭਤਾਂ ਸਤ੍ਯੇ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਧੁਤਾਸ਼ਨ। ਲੇਭੇ ਚ ਕਾਮਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਾਵਕਾਦਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍॥ 12-28-113 (65857) ਦਰ੍ਸ਼ੇਨ ਪੂਰ੍ਣਮਾਸੇਨ ਚਾਤੁਰ੍ਮਾਸ੍ਯੈਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ। ਅਯਜਦ੍ਧਯਮੇਧੇਨ ਸਹਸ੍ਰੰ ਪਰਿਵਤ੍ਸਰਾਨ੍॥ 12-28-114 (65858) ਸ਼ਤੰ ਗਵਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਤਮਸ਼੍ਵਸ਼ਤਾਨਿ ਚ। ਉਤ੍ਥਾਯੋਤ੍ਥਾਯ ਵੈ ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਸਹਸ੍ਰੰ ਪਰਿਵਤ੍ਸਰਾਨ੍॥ 12-28-115 (65859) ਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਸੋਮੇਨ ਦੇਵਾਨ੍ਵਿਤ੍ਤੈਰ੍ਦ੍ਵਿਜਾਨਪਿ। ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਸ੍ਵਧਾਭਿਃ ਕਾਮੈਸ਼੍ਚ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਸ੍ਵਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-28-116 (65860) ਸੌਵਰ੍ਣਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਦਸ਼ਵ੍ਯਾਮਾਂ ਦ੍ਵਿਰਾਯਤਾਮ੍। ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਦਦਦ੍ਰਾਜਾ ਵਾਜਿਮੇਧੇ ਮਹਾਕ੍ਰਤੌ॥ 12-28-117 (65861) ਯਾਵਤ੍ਯਃ ਸਿਕਤਾ ਰਾਜਨ੍ਗਙ੍ਗਾਯਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਤਾਵਤੀਰੇਵ ਗਾਃ ਪ੍ਰਾਦਾਦਾਧੂਰ੍ਤਰਜਸੋ ਗਯਃ॥ 12-28-118 (65862) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-119 (65863) ਰਨ੍ਤਿਦੇਵੰ ਚ ਸਾਂਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ। ਸਮ੍ਯਗਾਰਾਧ੍ਯ ਯਃ ਸ਼ਕ੍ਰਾਦ੍ਵਰੰ ਲੇਭੇ ਮਹਾਤਪਾਃ॥ 12-28-120 (65864) ਅੰਨੰ ਚ ਨੋ ਬਹੁ ਭਵੇਦਤਿਥੀਂਸ਼੍ਚ ਲਭੇਮਹਿ। ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਚ ਨੋ ਮਾ ਵ੍ਯਗਮਨ੍ਮਾ ਚ ਯਾਚਿਸ਼਼੍ਮ ਕੰਚਨ॥ 12-28-121 (65865) ਉਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤ ਪਸ਼ਵਃ ਸ੍ਵਯੰ ਤੰ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਮ੍। ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਾਰਣ੍ਯਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਰਨ੍ਤਿਦੇਵੰ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਮ੍॥ 12-28-122 (65866) ਮਹਾਨਦੀ ਚਰ੍ਮਰਾਸ਼ੇਰੁਤ੍ਕ੍ਲੇਦਾਤ੍ਸਸ੍ਰੁʼਜੇ ਯਤਃ। ਤਤਸ਼੍ਚਰ੍ਮਣ੍ਵਤੀਤ੍ਯੇਵੰ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾ ਸਾ ਮਹਾਨਦੀ॥ 12-28-123 (65867) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਦਦੌ ਨਿਸ਼਼੍ਕਾਨ੍ਸਦਸਿ ਪ੍ਰਤਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਤੁਭ੍ਯੰਤੁਭ੍ਯੰ ਨਿਸ਼਼੍ਕਮਿਤਿ ਯਦਾ ਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਤਿ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਾਃ॥ 12-28-124 (65868) ਸਹਸ੍ਰੰ ਤੁਭ੍ਯਮਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਸੰਪ੍ਰਪਦ੍ਯ ਤੇ॥ 12-28-125 (65869) ਅਨ੍ਵਾਹਾਰ੍ਯੋਪਕਰਣੰ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਪਕਰਣੰ ਚ ਯਤ੍। ਘਟਾਃ ਪਾਤ੍ਰ੍ਯਃ ਕਟਾਹਾਨਿ ਸ੍ਥਾਲ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪਿਠਰਾਣਿ ਚ। ਨਾਸੀਤ੍ਕਿੰਚਿਦਸੌਵਰ੍ਣੰ ਰਨ੍ਤਿਦੇਵਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ॥ 12-28-126 (65870) ਸਾਂਕ੍ਰੁʼਤੇ ਰਨ੍ਤਿਦੇਵਸ੍ਯ ਯਾਂ ਰਾਤ੍ਰਿਮਵਸਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇ। ਆਲਭ੍ਯਨ੍ਤ ਸ਼ਤੰ ਗਾਵਃ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਚ ਵਿੰਸ਼ਤਿਃ॥ 12-28-127 (65871) ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਮ ਸੂਦਾਃ ਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਤਿ ਸੁਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਾਃ। ਸੂਪੰ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਮਸ਼੍ਨੀਧ੍ਵੰ ਨਾਦ੍ਯ ਮਾਂਸੰ ਯਥਾ ਪੁਰਾ॥ 12-28-128 (65872) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-129 (65873) ਸਗਰੰ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ। ਐਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਮਤਿਮਾਨੁਸ਼਼ਵਿਕ੍ਰਮਮ੍॥ 12-28-130 (65874) ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਃ ਪੁਤ੍ਰਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਯੰ ਯਾਨ੍ਤਮਨੁਜਗ੍ਮਿਰੇ। ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਰਾਜੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤੇ ਵ੍ਯਭ੍ਰੇ ਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਗਣਾ ਇਵ॥ 12-28-131 (65875) ਏਕਚ੍ਛਤ੍ਰਾ ਮਹੀ ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਾਪਾਦਭਵਤ੍ਪੁਰਾ। ਯੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਮੇਧਸਹਸ੍ਰੇਣ ਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਦੇਵਤਾਃ॥ 12-28-132 (65876) ਯਃ ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਕਨਕਸ੍ਤਮ੍ਭੰ ਪ੍ਰਾਸਾਦੰ ਸਰ੍ਵਕਾਞ੍ਚਨਮ੍। ਪੂਰ੍ਣੰ ਪਝਦਲਾਕ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਸ਼ਯਨਸੰਕੁਲਮ੍॥ 12-28-133 (65877) ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭ੍ਯੋ(ਅ)ਨੁਰੂਪੇਭ੍ਯਃ ਕਾਮਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਬਹੂਨ੍। ਯਸ੍ਯਾਦੇਸ਼ੇਨ ਤਦ੍ਵਿਤ੍ਤੰ ਵ੍ਯਭਜਨ੍ਤ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ॥ 12-28-134 (65878) ਖਾਨਯਾਮਾਸ ਯਃ ਕੋਪਾਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸਾਗਰਾਙ੍ਕਿਤਾਮ੍। ਯਸ੍ਯ ਨਾਮ੍ਨਾ ਸਮੁਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਸਾਗਰਤ੍ਵਮੁਪਾਗਤਃ॥ 12-28-135 (65879) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-136 (65880) ਰਾਜਾਨੰ ਚ ਪ੍ਰੁʼਥੁਂ ਵੈਨ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ। ਯਮਭ੍ਯਸ਼਼ਿਞ੍ਚਨ੍ਸੰਭੂਯਃ ਮਹਾਰਣ੍ਯੇ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ॥ 12-28-137 (65881) ਪ੍ਰਥਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਵੈ ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥੁਰਿਤ੍ਯੇਵ ਸ਼ਬ੍ਦਿਤਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਤਾਦ੍ਯੋ ਵੈ ਤ੍ਰਾਯਤੀਤਿ ਸ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-28-138 (65882) ਪ੍ਰੁʼਥੁਂ ਵੈਨ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਰਕ੍ਤਾਸ੍ਮੇਤਿ ਯਦਬ੍ਰੁਵਨ੍। ਤਤੋ ਰਾਜੇਤਿ ਨਾਮਾਸ੍ਯ ਅਨੁਰਾਗਾਦਜਾਯਤ॥ 12-28-139 (65883) ਅਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪਚ੍ਯਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਪੁਟਕੇਪੁਟਕੇ ਮਧੁ। ਸਰ੍ਵਾ ਦ੍ਰੋਣਦੁਘਾ ਗਾਵੋ ਵੈਨ੍ਯਸ੍ਯਾਸਨ੍ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਤਃ॥ 12-28-140 (65884) ਅਰੋਗਾਃ ਸਰ੍ਵਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾ ਅਕੁਤੋਭਯਾਃ। ਯਥਾ(ਅ)ਭਿਕਾਮਮਵਸਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ਗ੍ਰੁʼਹੇਸ਼਼ੁ ਚ॥ 12-28-141 (65885) ਆਪਸ੍ਤਸ੍ਤਮ੍ਭਿਰੇ ਚਾਸ੍ਯ ਸਮੁਦ੍ਰਮਭਿਯਾਸ੍ਯਤਃ। ਸ਼ੈਲਾਸ਼੍ਚਾਪਾਦ੍ਵ੍ਯਦੀਰ੍ਯਨ੍ਤ ਧ੍ਵਜਭਙ੍ਗਸ਼੍ਚ ਨਾਭਵਤ੍॥ 12-28-142 (65886) ਹੈਰਣ੍ਯਾਂਸ੍ਤ੍ਰਿਨਰੋਤ੍ਸੇਧਾਨ੍ਪਰ੍ਵਤਾਨੇਕਵਿੰਸ਼ਤਿਮ੍। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਦਦੌ ਰਾਜਾ ਯੋਸ਼੍ਵਮੇਧੇ ਮਹਾਮਖੇ॥ 12-28-143 (65887) ਸ ਚੇਨ੍ਮਮਾਰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਤ੍ਰਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਤਪ੍ਯਥਾਃ॥ 12-28-144 (65888) ਕਿੰ ਵਾ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਧ੍ਯਾਯਸੇ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਤ੍ਵੰ ਨ ਮੇ ਰਾਜਨ੍ਵਾਚਿਮਮਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਪਿ। ਨ ਚੇਨ੍ਮੋਘੰ ਵਿਪ੍ਰਲਪ੍ਤੰ ਮਮੇਦੰ ਪਥ੍ਯੰ ਮੁਮੂਰ੍ਸ਼਼ੋਰਿਵ ਸੁਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਮ੍॥ 12-28-145 (65889) ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 12-28-146x (5388) ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਮਿ ਤੇ ਨਾਰਦ ਵਾਚਮੇਨਾਂ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਰ੍ਥਾਂ ਸ੍ਰਜਮਿਵ ਪੁਣ੍ਯਗਨ੍ਧਾਮ੍। ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਪੁਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਂ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਾ ਯੁਕ੍ਤਾਨਾਂ ਸ਼ੋਕਨਿਰ੍ਨਾਸ਼ਨਾਰ੍ਥਾਮ੍॥ 12-28-146 (65890) ਨ ਤੇ ਮੋਘੰ ਵਿਪ੍ਰਲਪ੍ਤੰ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵਾਹੰ ਨਾਰਦ ਤ੍ਵਾਂ ਵਿਸ਼ੋਕਃ। ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੇ ਤੇ ਵਚਨੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿ ੰਨ ਤੇ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਯਾਮ੍ਯਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯੇਵ ਪਾਨਾਤ੍॥ 12-28-147 (65891) ਅਮੋਘਦਰ੍ਸ਼ਿਨ੍ਮਮ ਚੇਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਸੰਤਾਪਦਗ੍ਧਸ੍ਯ ਵਿਭੋ ਪ੍ਰਕੁਰ੍ਯਾਃ। ਸੁਤਸ੍ਯ ਸੰਜੀਵਨਮਦ੍ਯ ਮੇ ਸ੍ਯਾ ਤ੍ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਸੁਤਸਙ੍ਗਮਾਪ੍ਨੁਯਾਮ੍॥ 12-28-148 (65892) ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 12-28-149x (5389) ਯਸ੍ਤੇ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸ਼ਯਿਤੋਯੰ ਵਿਜਾਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਣਸ਼਼੍ਠੀਵੀ ਯਮਦਾਤ੍ਪਰ੍ਵਤਸ੍ਤੇ। 12-28-149 (65893) ਪੁਨਸ੍ਤੰ ਤੇ ਪੁਤ੍ਰਮਹੰ ਦਦਾਮਿ ਹਿਰਣ੍ਯਨਾਭੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਬਸ੍ਰਿਣੰ ਚ॥ ॥ 12-28-149 (65894) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 28॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-28-3 ਤੇ ਵਯਮ੍॥ 12-28-4 ਪਰ੍ਯਵਰ੍ਤਤ ਅਭਿਮੁਖੋ(ਅ)ਭੂਤ੍॥ 12-28-6 ਭੁਜੰ ਰਾਜ੍ਞਃ। ਅਭਿਵਿਨਾਦਯਨ੍ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-28-7 ਵ੍ਯਾਕੋਚੰ ਵਿਕਸਿਤਮ੍॥ 12-28-8 ਹਤਾਃ ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ॥ 12-28-9 ਲਾਭਾਃ ਅਰ੍ਥਾਃ॥ 12-28-15 ਮਹਾਭਾਗ੍ਯੰ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਮ੍॥ 12-28-16 ਸ਼੍ਵੈਤ੍ਯਮਾਨਯ ਸੰਤਾਪਮਿਤਿ ਟ. ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-28-19 ਯਾਗੰ ਮਾਕੁਰ੍ਵਿਤਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਚਸ਼਼੍ਟ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਵਾਨ੍॥ 12-28-24 ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਤਰਃ ਚਤ੍ਵਾਰਿ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਨਵੈਰਾਗ੍ਯੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੀਖ੍ਯਾਨਿ ਭਦ੍ਰਾਣਿ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਸ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰਃ। ਤ੍ਵਯਾ ਅਵਧਿਭੂਤੇਨ ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ(ਅ)ਤਿਸ਼ਯੇਨ ਚਤੁਰ੍ਭਦ੍ਰ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-28-31 ਅਵਾਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ ਯਜ੍ਞਾਰ੍ਥਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍॥ 12-28-32 ਅਤ੍ਯਕਾਲਯਤ੍ ਦਤ੍ਤਵਾਨ੍॥ 12-28-55 ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਦ੍ਰੁʼਸ੍ਤ੍ਰਿਣ੍ਯਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ। ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਕਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ॥ 12-28-58 ਦ੍ਰੋਣਦੁਧਾਃ ਦ੍ਰੋਣਪਰਿਮਿਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰੰ ਦੁਹਨ੍ਤਿ ਤਾਃ॥ 12-28-59 ਜਾਰੂਥ੍ਯਾਨ੍ ਸ੍ਤੁਤ੍ਯਾਨ੍। ਤ੍ਰਿਗੁਣਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਨਿਤ੍ਯਨ੍ਯੇ। ਨਿਰਰ੍ਗਲਾਨਵਾਰਿਤਦ੍ਵਾਰਾਨ੍॥ 12-28-66 ਚਤੁਰ੍ਯੁਜਸ਼੍ਚਤੁਰਸ਼੍ਵਾਃ॥ 12-28-68 ਉਪਹ੍ਵਰੇ ਸਮੀਪੇ। ਅਙ੍ਕੇ ਊਰੌ ਨਿਸ਼਼ਸਾਦ ਆਸਾਂਚਕ੍ਰੇ। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯੋਗਾਤ੍ਸਾ ਉਰ੍ਵਸ਼ੀ ਊਰੌ ਵਾਸੋ ਯਸ੍ਯਾਃ ਸਾ ਇਤਿ ਯੋਗਾਤ੍। ਊਰ੍ਵਸੀਤ੍ਯਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤੇ ਹ੍ਰਸ੍ਵਤ੍ਵੰ ਵਰ੍ਣਵਿਪਰ੍ਯਯਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼ੋਦਰਾਦਿਤ੍ਵਾਤ੍ ਜ੍ਞੇਯਃ॥ 12-28-75 ਸਪ੍ਤਧਾ ਸਪ੍ਤਸ੍ਵਰਾਨੁਸਾਰੇਣਾਵਾਦਯਦਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-28-76 ਮਮ ਪੁਰਤ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਮਾਂ ਲਕ੍ਸ਼਼ੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-28-78 ਸ਼ਤਧਨ੍ਵਾਨੰ ਸ਼ਤੰ ਅਨਨ੍ਤਾਨ੍ ਸਹਤੇ ਧਨੁਰ੍ਯਸ੍ਯ ਤੰ ਸ਼ਤਧਨ੍ਵਾਨਮ੍। ਮਧ੍ਯਮਪਦਲੋਪੀ ਸਮਾਸਃ॥ 12-28-82 ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦਾਜ੍ਯੰ ਦਧਿਮਿਸ਼੍ਰਮਾਜ੍ਯੰ ਕਸ੍ਯਚਿਦਰ੍ਥੇ ਪੁਤ੍ਰੋਤ੍ਪਾਦਨਾਯ ਨਿਰ੍ਮਿਤੰ ਤਦ੍ਯੁਵਨਾਸ਼੍ਵੇਨ ਪੀਤੰ ਤਤ੍ ਰੇਤੋਰੁਧਿਰਯੋਗੰ ਵੇਨਾਪਿ ਤਦੁਦਰੇ ਗਰ੍ਭੋ(ਅ)ਭਵਤ੍। ਸ ਪਿਤੁਃ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੰ ਭਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਨਿਃਸਾਰਿਤੋ ਦੇਵੈਰਿਤ੍ਯਾਖ੍ਯਾਯਿਕਾਰ੍ਯੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਸੂਚਿਤਃ॥ 12-28-86 ਅਹ੍ਨਾ ਏਕੇਨ ਸ਼ਤੰ ਪਲਾਨਿ ਵ੍ਯਵਰ੍ਧਤ। ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਤੁਲ੍ਯਃ॥ 12-28-89 ਅਭੇਦਿ ਭਿੰਨਾ॥ 12-28-91 ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨ੍ ਹੈਰਣ੍ਯਾਨਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-28-95 ਸ਼ਮ੍ਯਾ ਸ੍ਥੂਲਬੁਧ੍ਨਃ ਕਾਸ਼਼੍ਠਦਣ੍ਡਃ ਸ ਬਲਵਤਾ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੋ ਯਾਵਦ੍ਦੂਰੰ ਪਤੇਤ੍ਤਾਵਾਨ੍ਦੇਸ਼ਃ ਸ਼ਮ੍ਯਾਪਾਤਃ। ਤਾਵਤਾਨ੍ਤਰੇਣ ਪੁਰਃ ਪੁਰੋ ਯਜ੍ਞਵੇਦੀਂ ਕੁਰ੍ਵਾਣੋ ਵਸੁਂਧਰਾਂ ਪਰ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍। ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਸਮੁਦ੍ਰਤੀਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-28-97 ਵ੍ਯਭਜਤ੍ਪੁਤ੍ਰੇਭ੍ਯੋ ਦਤ੍ਤਵਾਨ੍॥ 12-28-101 ਨ੍ਰੁʼਪਾਨ੍ਦਾਤ੍ਯੇ ਯੋਜਿਤਵਾਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-28-102 ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਃ ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯਯੁਕ੍ਤਾਃ॥ 12-28-103 ਸਰ੍ਵੇ ਰਾਜਾਨੋ(ਅ)ਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਵਿਪ੍ਰਦ੍ਵਾਸ੍ਯੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣਾ ਅਸ਼੍ਵਮੇਧਫਲਭਾਗਿਤ੍ਵਾਤ੍ਤਦ੍ਯਾਜਿਨਃ ਸਨ੍ਤਃ ਅਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯਾਦ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਯਨੰ ਅਨੁਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ ਅਯੁਰ੍ਗਤਾਃ। ਉਤ੍ਤਰਾਯਣਮਾਰ੍ਗੇਣ ਹਿਰਣ੍ਯਗਰ੍ਭਲੋਕ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-28-106 ਸ਼ਾਸ਼ਬਿਨ੍ਦਵਾਃ ਸ਼ਸ਼ਬਿਨ੍ਦੋਃ ਪੁਤ੍ਰਾਃ॥ 12-28-111 ਗਯੰ ਚਾਮੂਰ੍ਤਰਯਸਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-28-115 ਸ਼ਤਮਸ਼੍ਵਤਰਾਣਿ ਚੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-28-117 ਦਸ਼ਵ੍ਯਾਮਾਂ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦ੍ਧਸ੍ਤਵਿਸ੍ਤਾਰਾਂ ਦ੍ਵਿਰਾਯਤਾਂ ਸ਼ਤਹਸ੍ਤਦੀਰ੍ਘਾਮ੍॥ 12-28-122 ਉਪਾਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤ ਪਿਤ੍ਰੁʼਕਾਰ੍ਯੇ ਮਾਂ ਨਿਯੋਜਯੇਤਿ॥ 12-28-123 ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਾਰਿਤਾਨਾਂ ਪਸ਼ੂਨਾਂ ਚਰ੍ਮਰਾਸ਼ੇਃ। ਉਤ੍ਕ੍ਲੇਦਾਤ੍ ਸਾਰਦ੍ਰਵਾਤ੍॥ 12-28-126 ਪਿਠਰਾਣਿ ਵਿਤਤਮੁਖਾਨਿ ਪਾਤ੍ਰਾਣਿ॥ 12-28-128 ਨਾਦ੍ਯ ਮਾਂਸੰ ਪਸ਼ੁਮਾਤ੍ਰੋਪਯੋਗਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਗੁਕ੍ਤਤ੍ਵਾਤ੍॥ 12-28-130 ਐਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੰ ਇਕ੍ਸ਼਼੍ਵਾਕੁਵੰਸ਼ਜਮ੍॥ 12-28-134 ਆਦੇਸ਼ੇਨ ਆਜ੍ਞਯਾ ਤਦ੍ਵਿਤ੍ਤੰ ਸ੍ਵਰ੍ਣਪ੍ਰਾਸਾਦਰੂਪਮ੍॥ 12-28-137 ਵੈਨ੍ਯੰ ਵੇਨਪੁਤ੍ਰਮ੍। ਮਹਾਰਣ੍ਯੇ ਦਣ੍ਡਕਾਰਣ੍ਯੇ॥ 12-28-140 ਪੁਟਕੇਪੁਟਕੇ ਪਤ੍ਰੇਪਤ੍ਰੇ ਇਤਿ ਪ੍ਰਾਞ੍ਚਃ॥ 12-28-145 ਵਿਪ੍ਰਲਪ੍ਤੰ ਵਿਪ੍ਰਲਪਿਤਮ੍॥ 12-28-147 ਵਿਸ਼ੋਕੋ ਜਾਤ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥

12-29-0 (65895) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-29-0x (5390) ਸ ਕਥੰ ਕਾਞ੍ਚਨਸ਼਼੍ਠੀਵੀ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਸ੍ਯ ਸੁਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍। ਪਰ੍ਵਤੇਨ ਕਿਮਥੇ ਵਾ ਦਤ੍ਤਸ੍ਤੇਨ ਮਮਾਰ ਚ॥ 12-29-1 (65896) ਯਦਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਯੁਸ੍ਤਦਾ ਭਵਤਿ ਮਾਨਵਃ। ਕਥਮਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕੌਮਾਰਃ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਸ੍ਯ ਸੁਤੋ ਮ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-29-2 (65897) ਉਤਾਹੋ ਨਾਮਮਾਤ੍ਰੰ ਵੈ ਸੁਵਰ੍ਣਸ਼਼੍ਠੀਵਿਨੋ(ਅ)ਭਵਤ੍। ਕਥੰ ਵਾ ਕਾਞ੍ਚਨਸ਼਼੍ਠੀਵੀਤ੍ਯੇਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਵੇਦਿਤੁਮ੍॥ 12-29-3 (65898) ਸ਼੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਉਵਾਚ। 12-29-4x (5391) ਅਤ੍ਰ ਤੇ ਵਰ੍ਣਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਜਨੇਸ਼੍ਵਰ। ਨਾਰਦਃ ਪਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚੈਵ ਦ੍ਵਾਵ੍ਰੁʼਵੀ ਲੋਕਸਤ੍ਤਮੌ॥ 12-29-4 (65899) ਮਾਤੁਲੋ ਭਾਗਿਨੇਯਸ਼੍ਚ ਦੇਵਲੋਕਾਦਿਹਾਗਤੌ। ਵਿਹਰ੍ਤੁਕਾਮੌ ਸੰਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਪੁਰਾ ਵਿਭੋ॥ 12-29-5 (65900) ਹਵਿਃਪਵਿਤ੍ਰਭੋਜ੍ਯੇਨ ਦੇਵਭੋਜ੍ਯੇਨ ਚੈਵ ਹਿ। ਨਾਰਦੋ ਮਾਤੁਲਸ੍ਤਤ੍ਰ ਭਾਗਿਨੇਯਸ਼੍ਚ ਪਰ੍ਵਤਃ॥ 12-29-6 (65901) ਤਾਵੁਭੌ ਤਪਸੋਪੇਤਾਵਵਨੀਤਲਚਾਰਿਣੌ। ਭੁਞ੍ਜਾਨੌ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਨ੍ਭੋਗਾਨ੍ਯਥਾਵਤ੍ਪਰ੍ਯਧਾਵਤਾਮ੍॥ 12-29-7 (65902) ਪ੍ਰੀਤਿਮਨ੍ਤੌ ਮੁਦਾ ਯੁਕ੍ਤੌ ਸਮਯੰ ਚੈਵ ਚਕ੍ਰਤੁਃ। ਯੋ ਭਵੇਦ੍ਧ੍ਰੁʼਦਿ ਸੰਕਲ੍ਪਃ ਸ਼ੁਭੋ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਸ਼ੁਭਃ॥ 12-29-8 (65903) ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਯ ਚ ਆਖ੍ਯੇਯੋ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾ ਸ਼ਾਪੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਭਵੇਤ੍। ਤੌ ਤਥੇਤਿ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਯ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀ ਲੋਕਪੂਜਿਤੌ॥ 12-29-9 (65904) ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੰ ਸ਼੍ਵੈਤ੍ਯਮਭ੍ਯੇਤ੍ਯ ਰਾਜਾਨਮਿਦਮੂਚਤੁਃ। ਆਵਾਂ ਭਵਤਿ ਵਤ੍ਸ੍ਯਾਵਃ ਕੰਚਿਤ੍ਕਾਲੰ ਹਿਤਾਯ ਤੇ॥ 12-29-10 (65905) ਯਥਾਵਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਆਵਯੋਃ ਪ੍ਰਗੁਣੀਭਵ। ਤਥੇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਤੌ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਪਚਚਾਰ ਹ॥ 12-29-11 (65906) ਤਤਃ ਕਦਾਚਿਤ੍ਤੌ ਰਾਜਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੌ ਤਪੋਧਨੌ। ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਰਮਪ੍ਰੀਤਃ ਸੁਤੇਯੰ ਦੇਵਰੂਪਿਣੀ॥ 12-29-12 (65907) ਏਕੈਵ ਮਮ ਕਨ੍ਯੈਸ਼਼ਾ ਯੁਵਾਂ ਪਰਿਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯਾਨਵਦ੍ਯਾਙ੍ਗੀ ਸ਼ੀਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸਮਾਹਿਤਾ। ਸੁਕੁਮਾਰੀ ਕੁਮਾਰੀ ਚ ਪਝਕਿਞ੍ਜਲ੍ਕਸੁਪ੍ਰਭਾ॥ 12-29-13 (65908) ਪਰਮੰ ਸੌਮ੍ਯਮਿਤ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਰਾਜਾ ਸ਼ਸ਼ਾਸ ਤਾਮ੍। ਕਨ੍ਯੇ ਵਿਪ੍ਰਾਵੁਪਚਰ ਦੇਵਵਤ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਚ੍ਚ ਹ॥ 12-29-14 (65909) ਸਾ ਤੁ ਕਨ੍ਯਾ ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪਿਤਰੰ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣੀ। ਯਥਾਨਿਦੇਸ਼ੰ ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤੌ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਪਚਚਾਰ ਹ॥ 12-29-15 (65910) ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤੇਨੋਪਚਾਰੇਣ ਰੂਪੇਣਾਪ੍ਰਤਿਮੇਨ ਚ। ਨਾਰਦੰ ਹ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਸ੍ਤੂਰ੍ਣੰ ਸਹਸੈਵਾਭ੍ਯਪਦ੍ਯਤ॥ 12-29-16 (65911) ਵਵ੍ਰੁʼਧੇ ਹਿ ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਕਾਮੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਯਥਾ ਸ਼ੁਕ੍ਲਸ੍ਯ ਪਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੌ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ ਸ਼ਨੈਃ॥ 12-29-17 (65912) ਨ ਚ ਤੰ ਭਾਗਿਨੇਯਾਯ ਪਰ੍ਵਤਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ। ਸ਼ਸ਼ੰਸ ਮਨ੍ਮਥੰ ਤੀਵ੍ਰੰ ਵ੍ਰੀਡਮਾਨਃ ਸ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ 12-29-18 (65913) ਤਪਸਾ ਚੇਙ੍ਗਿਤੈਸ਼੍ਚੈਵ ਪਰ੍ਵਤੋ(ਅ)ਥ ਬੁਬੋਧ ਤਮ੍। ਕਾਮਾਰ੍ਤੰ ਨਾਰਦੰ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸ਼ਸ਼ਾਪੈਨੰ ਤਤੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍॥ 12-29-19 (65914) ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਮਯਮਵ੍ਯਗ੍ਰੋ ਭਵਾਨ੍ਵੈ ਸਹਿਤੋ ਮਯਾ। ਯੋ ਭਵੇਦ੍ਧ੍ਰੁʼਦਿ ਸੰਕਲ੍ਪਃ ਸ਼ੁਭੋ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਸ਼ੁਭਃ॥ 12-29-20 (65915) ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਯ ਸ ਆਖ੍ਯੇਯ ਇਤਿ ਤਦ੍ਵੈ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਭਵਤਾ ਵਚਨੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦੇਸ਼਼ ਸ਼ਪਾਮ੍ਯਹਮ੍॥ 12-29-21 (65916) ਨ ਹਿ ਕਾਮੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੰ ਭਵਾਨਾਚਸ਼਼੍ਟ ਮੇ ਪੁਰਾ। ਸੁਕੁਮਾਰ੍ਯਾਂ ਕੁਮਾਰ੍ਯਾਂ ਤੇ ਤਸ੍ਮਾੰਨੈਸ਼਼ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਮ੍ਯਹਮ੍॥ 12-29-22 (65917) ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਗੁਰੁਰ੍ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਤਪਸ੍ਵੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ਼੍ਚ ਸਨ੍। ਅਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਃ ਸਮਯਭ੍ਰੰਸ਼ਮਾਵਾਭ੍ਯਾਂ ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਮਿਥਃ॥ 12-29-23 (65918) ਸ਼ਪ੍ਸ੍ਯੇ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੁਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਭਵਨ੍ਤੰ ਤੰ ਨਿਬੋਧ ਮੇ॥ 12-29-24 (65919) ਸੁਕੁਮਾਰੀ ਚ ਤੇ ਭਾਰ੍ਯਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ। ਵਾਨਰਤ੍ਵੰ ਚ ਤੇ ਕਨ੍ਯਾ ਵਿਵਾਹਾਤ੍ਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਪ੍ਰਭੋ। ਸੰਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੇ ਸ੍ਵਰੂਪੇਣ ਵਿਨਾਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-29-25 (65920) ਸ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਤੁ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਨਾਰਦਃ ਪਰ੍ਵਤੰ ਤਥਾ। ਅਸ਼ਪਤ੍ਤਮਪਿ ਕ੍ਰੋਧਾਦ੍ਭਾਗਿਨੇਯੰ ਸ ਮਾਤੁਲਃ॥ 12-29-26 (65921) ਤਪਸਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਸਤ੍ਯੇਨ ਚ ਦਮੇਨ ਚ। ਯੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਨਿਤ੍ਯਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਨ ਵੈ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ॥ 12-29-27 (65922) ਤੌ ਤੁ ਸ਼ਾਵਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੌ ਪਰਸ੍ਪਰਮਮਰ੍ਸ਼਼ਣੌ। ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਮਤੁਹ੍ਰੁʼਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਵਿਵ ਗਜੋਤ੍ਤਮੌ॥ 12-29-28 (65923) ਪਰ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਵਿਚਚਾਰ ਮਹਾਮਤਿਃ। ਪੂਜ੍ਯਮਾਨੋ ਯਥਾਨ੍ਯਾਂਯੰ ਤੇਜਸਾ ਸ੍ਵੇਨ ਭਾਰਤ॥ 12-29-29 (65924) ਅਥ ਤਾਮਲਭਤ੍ਕਨ੍ਯਾਂ ਨਾਰਦਃ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਾਤ੍ਮਜਾਮ੍। ਧਰ੍ਮੇਣ ਵਿਪ੍ਰਪ੍ਰਵਰਃ ਸੁਕੁਮਾਰੀਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾਮ੍॥ 12-29-30 (65925) ਸਾ ਤੁ ਕਨ੍ਯਾ ਯਥਾਸ਼ਾਪੰ ਨਾਰਦੰ ਤੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਹ। ਪਾਣਿਗ੍ਰਹਣਮਨ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਨਿਯੋਗਾਦੇਵ ਨਾਰਦਮ੍॥ 12-29-31 (65926) ਸੁਕੁਮਾਰੀ ਚ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿ ਵਾਨਰਪ੍ਰਤਿਮਾਨਨਮ੍। ਨੈਵਾਵਮਨ੍ਯਤ ਤਦਾ ਪ੍ਰੀਤਿਮਤ੍ਯੇਵ ਚਾਭਵਤ੍॥ 12-29-32 (65927) ਉਪਤਸ੍ਥੇ ਚ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਨ ਚਾਨ੍ਯੰ ਮਨਸਾ(ਅ)ਪ੍ਯਗਾਤ੍। ਦੇਵੰ ਮੁਨੀਂ ਵਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਵਾ ਪਤਿਤ੍ਵੇ ਪਤਿਵਤ੍ਸਲਾ॥ 12-29-33 (65928) ਤਤਃ ਕਦਾਚਿਦ੍ਭਗਵਾਨ੍ਪਰ੍ਵਤੋ(ਅ)ਨੁਚਚਾਰ ਹ। ਵਨੰ ਵਿਰਹਿਤੰ ਕਿੰਚਿਤ੍ਤਤ੍ਰਾਪਸ਼੍ਯਤ੍ਸ ਨਾਰਦਮ੍॥ 12-29-34 (65929) ਤਤੋ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਨਾਰਦੰ ਪਰ੍ਵਤਸ੍ਤਦਾ। ਭਵਾਨ੍ਪ੍ਰਸਾਦੰ ਕੁਰੁਤਾਤ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਦੇਸ਼ਾਯ ਯੇ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-29-35 (65930) ਤਮੁਵਾਚ ਤਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਰ੍ਵਤੰ ਨਾਰਦਸ੍ਤਥਾ। ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਮੁਪਾਸੀਨੰ ਦੀਨੰ ਦੀਨਤਰਃ ਸ੍ਵਯਮ੍॥ 12-29-36 (65931) ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਥਮੰ ਸ਼ਪ੍ਤੋ ਵਾਨਰਸ੍ਤ੍ਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ। ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੇਨ ਮਯਾ ਪਸ਼੍ਚਾਚ੍ਛਪ੍ਤਸ੍ਤਵਮਪਿ ਮਤ੍ਸਰਾਤ੍॥ 12-29-37 (65932) ਅਦ੍ਯਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਵੈ ਵਾਸੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਨਾਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸੀਤਿ ਹ। ਤਵ ਨੈਤਦ੍ਵਿਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਥਾਨੇ ਹਿ ਮੇ ਭਵਾਨ੍॥ 12-29-38 (65933) ਨਿਵਰ੍ਤਯੇਤਾਂ ਤੌ ਸ਼ਾਪਾਵਨ੍ਯੋਨ੍ਯੇਨ ਤਦਾ ਮੁਨੀ॥ 12-29-39 (65934) ਸ਼੍ਰੀਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਤਦਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਾਰਦੰ ਦੇਵਰੂਪਿਣਮ੍। ਸੁਕੁਮਾਰੀ ਪ੍ਰਦੁਦ੍ਰਾਵ ਪਰਪੁਂਸਵਿਸ਼ਙ੍ਕਯਾ॥ 12-29-40 (65935) ਤਾਂ ਪਰ੍ਵਤਸ੍ਤਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਦ੍ਰਵਨ੍ਤੀਮਨਿਨ੍ਦਿਤਾਮ੍। ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਵ ਭਰ੍ਤੈਸ਼਼ ਨਾਤ੍ਰ ਕਾਰ੍ਯਾ ਵਿਚਾਰਣਾ॥ 12-29-41 (65936) ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ਪਰਮਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਨਾਰਦੋ ਭਗਵਾਨ੍ਪ੍ਰਭੁਃ। ਤਵੈਵਾਭੇਦ੍ਯਹ੍ਰੁʼਦਯੋ ਮਾ ਤੇ ਭੂਦਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-29-42 (65937) ਸਾਨੁਨੀਤਾ ਬਹੁਵਿਧੰ ਪਰ੍ਵਤੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ। ਸ਼ਾਪਦੋਸ਼਼ੰ ਚ ਤੰ ਭਰ੍ਤੁਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਮਾਗਤਾ। ਪਰ੍ਵਤੋ(ਅ)ਥ ਯਯੌ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਨਾਰਦੋ(ਅ)ਭ੍ਯਗਮਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍॥ 12-29-43 (65938) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-29-44x (5392) ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਕਰ੍ਤਾ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਨਾਰਦੋ ਭਗਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ। ਏਸ਼਼ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੇ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨਰੋਤ੍ਤਮ॥ ॥ 12-29-44 (65939) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 29॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-29-6 ਹਵਿਃ ਪਵਿਤ੍ਰਭੋਜ੍ਯੇਨ ਸ਼ਾਲ੍ਯੰਨੇਨ ਦੇਵਭੋਜ੍ਯੇਨ ਘ੍ਰੁʼਤੇਨ ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਹਰ੍ਤੁਕਾਮਾਵਿਤਿ ਪੂਰ੍ਵੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-29-11 ਪ੍ਰਗੁਣੀਭਵਾਨੁਕੂਲੋ ਭਵ॥ 12-29-13 ਸੁਕੁਮਾਰੀ ਨਾਮ੍ਰਾ॥ 12-29-14 ਸੌਮ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍॥ 12-29-20 ਸਮਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਭਵਾਨਵਸਦਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-29-22 ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਮਾਨਮ੍। ਤੇ ਤ੍ਵਾਮ੍॥

12-30-0 (65940) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-30-0x (5393) ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤੋ ਨਾਰਦੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ। ਭਗਵਞ੍ਛ੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਸੁਵਰ੍ਣਸ਼਼੍ਠੀਵਿਸੰਭਵਮ੍॥ 12-30-1 (65941) ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਸ ਮੁਨਿਰ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜੇਨ ਨਾਰਦਃ। ਆਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸੁਵਰ੍ਣਸ਼਼੍ਠੀਵਿਨੰ ਪ੍ਰਤਿ॥ 12-30-2 (65942) ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 12-30-3x (5394) ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਯਥਾ(ਅ)ਯੰ ਕੇਸ਼ਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਤੁ ਯਚ੍ਛੇਸ਼਼ੰ ਤਤ੍ਤੇ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਃ॥ 12-30-3 (65943) ਅਹੰ ਚ ਪਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚੈਵ ਸ੍ਵਸ੍ਰੀਯੋ ਮੇ ਮਹਾਪ੍ਨੁਨਿਃ। ਵਸ੍ਤੁਕਾਮਾਵਭਿਗਤੌ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੰ ਜਯਤਾਂ ਵਰਮ੍॥ 12-30-4 (65944) ਤਤ੍ਰਾਵਾਂ ਪੂਜਿਤੌ ਤੇਨ ਵਿਧਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ। ਸਰ੍ਵਕਾਮੈਃ ਸੁਵਿਹਿਤੌ ਨਿਵਸਾਵੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਵੇਸ਼੍ਮਨਿ॥ 12-30-5 (65945) ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਸੁ ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸੁ ਸਮਯੇ ਗਮਨਸ੍ਯ ਚ। ਪਰ੍ਵਤੋ ਮਾਮੁਵਾਚੇਦੰ ਕਾਲੇ ਵਚਨਮਰ੍ਥਵਤ੍॥ 12-30-6 (65946) ਆਵਾਮਸ੍ਯ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਪਰਮਪੂਜਿਤੌ। ਉਸ਼਼ਿਤੌ ਸਮਯੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਸ੍ਤਦ੍ਵਿਚਿਨ੍ਤਯ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍॥ 12-30-7 (65947) ਤਤੋ(ਅ)ਹਮਬ੍ਰੁਵੰ ਰਾਜਨ੍ਪਰ੍ਵਤੰ ਸੁਭਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍। ਸਰ੍ਵਮੇਤਤ੍ਤ੍ਵਯਿ ਵਿਭੋ ਭਾਗਿਨੇਯੋਪਪਦ੍ਯਤੇ॥ 12-30-8 (65948) ਵਰੇਣ ਚ੍ਛਨ੍ਦ੍ਯਤਾਂ ਰਾਜਾ ਲਭਤਾਂ ਯਦ੍ਯਦਿਚ੍ਛਤਿ। ਆਵਯੋਸ੍ਤਪਸਾ ਸਿਦ੍ਧਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤੁ ਯਦਿ ਮਨ੍ਯਸੇ॥ 12-30-9 (65949) ਤਤ ਆਹੂਯ ਰਾਜਾਨੰ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੰ ਜਯਤਾਂ ਵਰਮ੍। ਪਰ੍ਵਤੋ(ਅ)ਨੁਮਤੋ ਵਾਕ੍ਯਮੁਵਾਚ ਕੁਰੁਪੁਙ੍ਗਵ॥ 12-30-10 (65950) ਪ੍ਰੀਤੌ ਸ੍ਵੋ ਨ੍ਰੁʼਪ ਸਤ੍ਕਾਰੈਰ੍ਭਵਦਾਰ੍ਜਵਸੰਭ੍ਰੁʼਤੈਃ। ਆਵਾਭ੍ਯਾਮਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਵਰੰ ਨ੍ਰੁʼਵਰ ਚਿਨ੍ਤਯ॥ 12-30-11 (65951) ਦੇਵਾਨਾਮਵਿਹਿੰਸਾਯਾਂ ਨ ਭਵੇਨ੍ਮਾਨੁਸ਼਼ੇ ਕ੍ਸ਼਼ਮਮ੍। ਤਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਣ ਮਹਾਰਾਜ ਪੂਜਾਰ੍ਹੋ ਨੌ ਮਤੋ ਭਵਾਨ੍॥ 12-30-12 (65952) ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯ ਉਵਾਚ। 12-30-13x (5395) ਪ੍ਰੀਤੌ ਭਵਨ੍ਤੌ ਯਦਿ ਮੇ ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਤਾਵਤਾ ਮਮ। ਏਸ਼਼ ਏਵ ਪਰੋ ਲਾਭੋ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਮੇ ਮਹਾਫਲਃ॥ 12-30-13 (65953) ਤਮੇਵੰਵਾਦਿਨੰ ਭੂਯਃ ਪਰ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ। ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜਨ੍ਸੁਸੰਕਲ੍ਪੰ ਯਤ੍ਤੇ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਚਿਰੰ ਸ੍ਥਿਤਮ੍॥ 12-30-14 (65954) ਅਭੀਪ੍ਸਸਿ ਸੁਤੰ ਵੀਰੰ ਵੀਰ੍ਯਵਨ੍ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤਮ੍। ਆਯੁਸ਼਼੍ਮਤੰ ਮਹਾਭਾਗੰ ਦੇਵਰਾਜਸਮਦ੍ਯੁਤਿਮ੍॥ 12-30-15 (65955) ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਤੇ ਕਾਮੋ ਨ ਤ੍ਵਾਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਦੇਵਰਾਜਾਭਿਭੂਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਸੰਕਲ੍ਪੋ ਹ੍ਯੇ ਤੇ ਹ੍ਰੁʼਦਿ॥ 12-30-16 (65956) ਸੁਵਰ੍ਣਸ਼਼੍ਠੀਵਨਾਚ੍ਚੈਵ ਸ੍ਵਰ੍ਣਸ਼਼੍ਠੀਵੀ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ਼੍ਚ ਦੇਵਰਾਜਾਤ੍ਸ ਦੇਵਰਾਜਸਮਦ੍ਯੁਤਿਃ॥ 12-30-17 (65957) ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਪਰ੍ਵਤਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਪ੍ਰਸਾਦਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਨੈਤਦੇਵੰ ਭਵੇਦਿਤਿ॥ 12-30-18 (65958) ਆਯੁਸ਼਼੍ਮਾਨ੍ਮੇ ਭਵੇਤ੍ਪੁਤ੍ਰੋ ਭਵਤੋਸ੍ਤਪਸ ਮੁਨ। ਨ ਚ ਤੰ ਪਰ੍ਵਤਃ ਕਿੰਚਿਦੁਵਾਚੇਨ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ॥ 12-30-19 (65959) ਤਮਹੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਦੀਨਮਬ੍ਰਵੰ ਪੁਨਰੇਵ ਚ। ਸ੍ਮਰ੍ਤਵ੍ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਮਹਾਰਾਜ ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਸੁਤਮ੍॥ 12-30-20 (65960) ਅਹੰ ਤੇ ਦਯਿਤੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰੇਤਰਾਜਵਸ਼ੰ ਗਤਮ੍। ਪੁਨਰ੍ਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਤਦ੍ਰੂਪੰ ਮਾ ਸ਼ੁਚਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ॥ 12-30-21 (65961) ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਪ੍ਰਯਾਤੌ ਸ੍ਵੋ ਯਥੇਪ੍ਸਿਤਮ੍। ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਸ਼੍ਚ ਯਥਾਕਾਮੰ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਸ੍ਵਮਨ੍ਦਿਰਮ੍॥ 12-30-22 (65962) ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਸ੍ਯਾਥ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇਃ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਾਲਪਰ੍ਯਯੇ। ਜਜ੍ਞੇ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਸ੍ਤੇਜਸਾ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲੰਨਿਵ॥ 12-30-23 (65963) ਵਵ੍ਰੁʼਧੇ ਸ ਯਥਾਕਾਲੰ ਸਰਸੀਵ ਮਹੋਤ੍ਪਲਮ੍। ਬਭੂਵ ਕਾਞ੍ਚਨਸ਼਼੍ਠੀਵੀ ਯਥਾਰ੍ਥੰ ਨਾਮ ਤਸ੍ਯ ਤਤ੍॥ 12-30-24 (65964) ਤਦਦ੍ਭੁਤਤਮੰ ਲੋਕੇ ਪਪ੍ਰਥੇ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ। ਬੁਬੁਧੇ ਤਚ੍ਚ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵਰਦਾਨੰ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣੋਃ॥ 12-30-25 (65965) ਤਤਃ ਸ੍ਵਾਭਿਭਵਾਦ੍ਭੀਤੋ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਮਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ। ਕੁਮਾਰਸ੍ਯਾਨ੍ਤਰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ੀ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵਾਭ੍ਯਵਰ੍ਤਤ॥ 12-30-26 (65966) ਚੋਦਯਾਮਾਸ ਤਦ੍ਵਜ੍ਰੰ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਰੰ ਮੂਰ੍ਤਿਮਤ੍ਸ੍ਥ੍ਰਿਤਮ੍। ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਜਹੀਮੰ ਤ੍ਵੰ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਮਿਤਿ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-30-27 (65967) ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਕਿਲ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਮਾਮੇਸ਼਼ੋ(ਅ)ਭਿਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਸ੍ਯ ਸੁਤੋ ਵਜ੍ਰ ਯਥੈਨੰ ਪਰ੍ਵਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-30-28 (65968) ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਵਜ੍ਰਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯਃ। ਕੁਮਾਰਮਨ੍ਤਰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ੀ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯਤ॥ 12-30-29 (65969) ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯੋ(ਅ)ਪਿ ਸੁਤੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਦੇਵਰਾਜਸਮਦ੍ਯੁਤਿਮ੍। ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਾਨ੍ਤਃ ਪੁਰੋ ਰਾਜਾ ਵਨਨਿਤ੍ਯੋ ਬਭੂਵ ਹ॥ 12-30-30 (65970) ਤਤੋ ਭਾਗੀਰਥੀਤੀਰੇ ਕਦਾਚਿੰਨਿਰ੍ਜਨੇ ਵਨੇ। ਧਾਤ੍ਰੀਦ੍ਵਿਤੀਯੋ ਬਾਲਃ ਸ ਕ੍ਰੀਡਾਰ੍ਥੰ ਪਰ੍ਯਧਾਵਤ॥ 12-30-31 (65971) ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਸ਼਼ਕਦੇਸ਼ੀਯੋ ਬਾਲੋ ਨਾਗੇਨ੍ਦ੍ਰਵਿਕ੍ਰਮਃ। ਸਹਸੋਤ੍ਪਤਿਤੰ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਮਾਸਸਾਦ ਮਹਾਬਲਮ੍॥ 12-30-32 (65972) ਸ ਬਾਲਸ੍ਤੇਨ ਨਿਸ਼਼੍ਪਿਸ਼਼੍ਟੋ ਵੇਪਮਾਨੋ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਃ। ਵ੍ਯਸੁਃ ਪਪਾਤ ਮੇਦਿਨ੍ਯਾਂ ਤਤੋ ਧਾਤ੍ਰੀ ਵਿਚੁਕ੍ਰੁਸ਼ੇ॥ 12-30-33 (65973) ਹਤ੍ਵਾ ਤੁ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੰ ਸ ਤਤ੍ਰੈਵਾਨ੍ਤਰਧੀਯਤ। ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੋ ਦੇਵਰਾਜਸ੍ਯ ਮਾਯਯਾਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਸ੍ਤਦਾ॥ 12-30-34 (65974) ਧਾਤ੍ਰ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਨਿਨਦੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰੁਦਤ੍ਯਾਃ ਪਰਮਾਰ੍ਤਵਤ੍। ਅਭ੍ਯਧਾਵਤ ਤੰ ਦੇਸ਼ੰ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਮਹੀਪਤਿਃ॥ 12-30-35 (65975) ਸ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸ਼ਯਾਨੰ ਤੰ ਗਤਾਸੁਂ ਪੀਤਸ਼ੋਣਿਤਮ੍। ਕੁਮਾਰੰ ਵਿਗਤਾਨਨ੍ਦੰ ਨਿਸ਼ਾਕਰਮਿਵ ਚ੍ਯੁਤਮ੍॥ 12-30-36 (65976) ਸ ਤਮੁਤ੍ਸਙ੍ਗਮਾਰੋਪ੍ਯ ਪਰਿਪੀਡਿਤਵਕ੍ਸ਼਼ਸਮ੍। ਪੁਤ੍ਰੰ ਰੁਧਿਰਸੰਸਿਕ੍ਤੰ ਪਰ੍ਯਦੇਵਯਦਾਤੁਰਃ॥ 12-30-37 (65977) ਤਤਸ੍ਤਾ ਮਾਤਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਰੁਦਤ੍ਯਃ ਸ਼ੋਕਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਃ। ਅਭ੍ਯਧਾਵਨ੍ਤ ਤੰ ਦੇਸ਼ੰ ਯਤ੍ਰ ਰਾਜਾ ਸ ਸ੍ਰੁʼਞ੍ਜਯਃ॥ 12-30-38 (65978) ਤਤਃ ਸ ਰਾਜਾ ਸਸ੍ਮਾਰ ਮਾਮੇਵ ਗਤਮਾਨਸਃ। ਤਦਾ(ਅ)ਹੰ ਚਿਨ੍ਤਨੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਗਤਵਾਂਸ੍ਤਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍॥ 12-30-39 (65979) ਮਯੈਤਾਨਿ ਚ ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਸ਼੍ਰਾਵਿਤਃ ਸ਼ੋਕਲਾਲਸਃ। ਯਾਨਿ ਤੇ ਯਦੁਵੀਰੇਣ ਕਥਿਤਾਨਿ ਮਹੀਪਤੇ॥ 12-30-40 (65980) ਸੰਜੀਵਿਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਪੁਨਰ੍ਵਾਸਵਾਨੁਮਤੇ ਤਦਾ। ਭਵਿਤਵ੍ਯੰ ਤਥਾ ਤਚ੍ਚ ਨ ਤਚ੍ਛਕ੍ਯਮਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ॥ 12-30-41 (65981) ਤਤ ਊਰ੍ਧ੍ਵੰ ਕੁਮਾਰਸ੍ਤੁ ਸ੍ਵਰ੍ਣਸ਼਼੍ਠੀਵੀ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ। ਚਿਤ੍ਤੰ ਪ੍ਰਸਾਦਯਾਮਾਸ ਪਿਤ੍ਰੁʼਰ੍ਮਾਤੁਸ਼੍ਚ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍॥ 12-30-42 (65982) ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ ਪਿਤਰਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪ। ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਸ਼ਤਮੇਕੰ ਚ ਸਹਸ੍ਰੰ ਭੀਮਵਿਕ੍ਰਮਃ॥ 12-30-43 (65983) ਤਤ ਈਜੇ ਮਹਾਯਜ੍ਞੈਰ੍ਬਹੁਭਿਰ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ। ਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਪਿਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚੈਵ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ॥ 12-30-44 (65984) ਉਤ੍ਪਾਦ੍ਯ ਚ ਬਹੂਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਕੁਲਸਤਾਨਕਾਰਿਣਃ। ਕਾਲੇਨ ਮਹਤਾ ਰਾਜਨ੍ਕਾਲਧਰ੍ਮਮੁਪੇਯਿਵਾਨ੍॥ 12-30-45 (65985) ਸ ਤ੍ਵੰ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸੰਜਾਤੰ ਸ਼ੋਕਮੇਕੰ ਨਿਵਰ੍ਤਯ। ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਕੇਸ਼ਵਃ ਪ੍ਰਾਹ ਵ੍ਯਾਮਸ਼੍ਚ ਸੁਮਹਾਤਪਾਃ॥ 12-30-46 (65986) ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੰ ਰਾਜ੍ਯਮਾਸ੍ਥਾਯ ਧੁਰਮੁਦ੍ਵਹ। ਇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪੁਣ੍ਯੈਰ੍ਮਹਾਯਜ੍ਞੈਰਿਸ਼਼੍ਟੰ ਲੋਕਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ॥ ॥ 12-30-47 (65987) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 30॥*

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

* ਦ੍ਰੋਣਪਰ੍ਵਣਿ ਸ੍ਵਰ੍ਣਸ਼਼੍ਠੀਵਿਚਰਿਤਮਨ੍ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮਤ੍ਰ ਪਰ੍ਵਣਿਤ੍ਵਨ੍ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍। 12-30-7 ਸਾਂਪ੍ਰਤੰ ਕਲ੍ਯਾਣਮ੍॥ 12-30-12 ਨ ਭਵੇਨ੍ਮਾਨੁਸ਼਼ਕ੍ਸ਼਼ਯਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਯੇਨ ਦੇਵਪੀਡਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਨ ਭਵਤਿ ਤਤ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣੇਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-30-16 ਦੇਵਰਾਜਵਿਭੂਤ੍ਯਰ੍ਥਮਿਤਿ ਡ. ਪਾਠਃ॥

12-31-0 (65988) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-31-0x (5396) ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂਭੂਤੰ ਤੁ ਰਾਜਾਨੰ ਸ਼ੋਚਮਾਨੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍। ਤਪਸ੍ਵੀ ਧਰ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਦ੍ਵੈਪਾਯਨੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-31-1 (65989) ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 12-31-2x (5397) ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਾਲਨੰ ਧਰ੍ਮੋ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨ। ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਲੋਕਸ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਨੁਵਰ੍ਤ੍ਯਤਾਮ੍॥ 12-31-2 (65990) ਅਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਵ ਤਦ੍ਰਾਜਨ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੰ ਪਦਮ੍। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਤੁ ਯੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸ ਨਿਤ੍ਯੋ ਵੇਦਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ॥ 12-31-3 (65991) ਤਤ੍ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਪ੍ਰਮਾਣਾਨਾਂ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ॥ 12-31-4 (65992) ਤਥਾ ਯਃ ਪ੍ਰਤਿਹਨ੍ਤ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨੰ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਨਰਃ। ਸ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਵਿਨਿਗ੍ਰਾਹ੍ਯੋ ਲੋਕਯਾਤ੍ਰਾਵਿਘਾਤਕਃ॥ 12-31-5 (65993) ਪ੍ਰਮਾਣਮਪ੍ਰਮਾਣੰ ਯਃ ਕੁਰ੍ਯਾਨ੍ਮੋਹਵਸ਼ੰ ਗਤਃ। ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤਪਸ੍ਵੀ ਵਾ(ਅ)ਥ ਕਸ਼੍ਚਨ॥ 12-31-6 (65994) ਪਾਪਾਨ੍ਸਰ੍ਵੈਰੁਪਾਯੈਸ੍ਤਾੰਨਿਯਚ੍ਛੇਚ੍ਛਾਤਯੀਤ ਵਾ। ਅਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨੋ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਮ੍॥ 12-31-7 (65995) ਧਰ੍ਮੰ ਵਿਨਸ਼੍ਯਮਾਨੰ ਹਿ ਯੋ ਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਸ ਧਰ੍ਮਹਾ। ਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ਧਰ੍ਮਹਨ੍ਤਾਰੋ ਨਿਹਤਾਃ ਸਪਦਾਨੁਗਾਃ॥ 12-31-8 (65996) ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕਿੰਨੁ ਸ਼ੋਚਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਰਾਜਾ ਹਿ ਹਨ੍ਯਾਦ੍ਦਦ੍ਯਾਚ੍ਚ ਪ੍ਰਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਚ੍ਚ ਧਰ੍ਮਤਃ॥ 12-31-9 (65997) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-31-10x (5398) ਨ ਤੇ(ਅ)ਤਿਸ਼ਙ੍ਕੇ ਵਚਨੰ ਯਦ੍ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਤਪੋਧਨ। ਅਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ੋ ਹਿ ਤੇ ਧਰ੍ਮਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਵਿਦਾਂ ਵਰ॥ 12-31-10 (65998) ਮਯਾ ਤ੍ਵਵਧ੍ਯਾ ਬਹਵੋ ਘਾਤਿਤਾ ਰਾਜ੍ਯਕਾਰਣਾਤ੍। ਤਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਦਹਨ੍ਤਿ ਚ ਪਚਨ੍ਤਿ ਚ॥ 12-31-11 (65999) ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 12-31-12x (5399) ਈਸ਼੍ਵਰੋ ਵਾ ਭਵੇਤ੍ਕਰ੍ਤਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਭਾਰਤ। ਹਠੋ ਵਾ ਵਰ੍ਤਤੇ ਲੋਕੇ ਕਰ੍ਮਜੰ ਵਾ ਫਲੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-31-12 (66000) ਈਸ਼੍ਵਰੇਣ ਨਿਯੁਕ੍ਤੋ ਹਿ ਸਾਧ੍ਵਸਾਧੁ ਚ ਭਾਰਤ। ਕੁਰੁਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਰ੍ਮ ਫਲਮੀਸ਼੍ਵਰਗਾਮਿ ਤਤ੍॥ 12-31-13 (66001) ਯਥਾਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼੍ਛਿਨ੍ਦ੍ਯਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪਰਸ਼ੁਨਾ ਵਨੇ। ਛੇਤ੍ਤੁਰੇਵ ਭਵੇਤ੍ਪਾਪੰ ਪਰਸ਼ੋਰ੍ਨ ਕਥੰਚਨ॥ 12-31-14 (66002) ਅਥਵਾ ਤਦੁਪਾਦਾਨਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਕਰ੍ਮਣਃ ਫਲਮ੍। ਦਣ੍ਡਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਪੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਤੰਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-31-15 (66003) ਨ ਚੈਤਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਯਦਨ੍ਯੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਫਲਮ੍। ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਦਿਤਿ ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਚ ਈਸ਼੍ਵਰੇ ਤੰਨਿਵੇਸ਼ਯ॥ 12-31-16 (66004) ਅਥਾਪਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਰ੍ਤਾ ਕਰ੍ਮਣੋਃ ਸ਼ੁਭਪਾਪਯੋਃ। ਨ ਪਰੋ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਤਸ੍ਮਾਦੇਵਮਪ੍ਯਸ਼ੁਭੰ ਕੁਤਃ॥ 12-31-17 (66005) ਨ ਹਿ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕ੍ਵਚਿਦ੍ਰਾਜਨ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਪ੍ਰਤਿਨਿਵਰ੍ਤਤੇ। ਦਣ੍ਡਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਪੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਤੰਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-31-18 (66006) ਯਦਿ ਵਾ ਮਨ੍ਯਸੇ ਰਾਜਨ੍ਹਤਮੇਕੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍। ਏਵਮਪ੍ਯਸ਼ੁਭੰ ਕਰ੍ਮ ਨ ਭੂਤੰ ਨ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-31-19 (66007) ਅਥਾਭਿਪਤ੍ਤਿਰ੍ਲੋਕਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਯੋਃ। ਅਭਿਪੰਨਮਿਦੰ ਲੋਕੇ ਰਾਜ੍ਞਾਮੁਦ੍ਯਤਦਣ੍ਡਨਮ੍॥ 12-31-20 (66008) ਤਥਾਪਿ ਲੋਕੇ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਮਾਵਰ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ। ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਫਲੰ ਚੈਤੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤੀਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ॥ 12-31-21 (66009) ਏਵੰ ਪਸ਼੍ਯ ਸ਼ੁਭਾਦੇਸ਼ੰ ਕਰ੍ਮਣਸ੍ਤਤ੍ਫਲੰ ਧ੍ਰੁਵਮ੍। ਤ੍ਯਜ ਤ੍ਵੰ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਮੈਵੰ ਸ਼ੋਕੇ ਮਨਃ ਕ੍ਰੁʼਥਾ॥ 12-31-22 (66010) ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਸਾਪਵਾਦੇ(ਅ)ਪਿ ਭਾਰਤ। ਏਵਮਾਤ੍ਮਪਰਿਤ੍ਯਾਗਸ੍ਤਵ ਰਾਜੰਨ ਸ਼ੋਭਨਃ॥ 12-31-23 (66011) ਵਿਹਿਤਾਨਿ ਹਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਕਰ੍ਮਣਾਮ੍। ਸ਼ਰੀਰਵਾਂਸ੍ਤਾਨਿ ਕੁਰ੍ਯਾਦਸ਼ਰੀਰਃ ਪਰਾਭਵੇਤ੍॥ 12-31-24 (66012) ਤਦ੍ਰਾਜਞ੍ਜੀਵਮਾਨਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ। ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਮਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੁ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਤਪ੍ਤਾ(ਅ)ਸਿ ਭਾਰਤ॥ 12-31-25 (66013) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-31-26x (5400) ਹਤਾਃ ਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਪੌਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਪਿਤਰਸ੍ਤਥਾ। ਸ਼੍ਵਸ਼ੁਰਾ ਗੁਰਵਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾਤੁਲਾਸ਼੍ਚ ਪਿਤਾਮਹਾਃ॥ 12-31-26 (66014) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸੰਬਨ੍ਧਿਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤਥਾ। ਵਯਸ੍ਯਾ ਭਾਗਿਨੇਯਾਸ਼੍ਚ ਜ੍ਞਾਤਯਸ਼੍ਚ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-31-27 (66015) ਬਹਵਸ਼੍ਚ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਾ ਨਾਨਾਦੇਸ਼ਸਮਾਗਤਾਃ। ਘਾਤਿਤਾ ਰਾਜ੍ਯਲੁਬ੍ਧੇਨ ਮਯੈਕੇਨ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-31-28 (66016) ਤਾਂਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਹੰ ਹਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯਾਨ੍ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ। ਅਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸੋਮਪਾਨ੍ਵੀਰਾਨ੍ਕ੍ਰਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਤਪੋਧਨ॥ 12-31-29 (66017) ਦਹ੍ਯਾਮ੍ਯਨਿਸ਼ਮਦ੍ਯਾਪਿ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨਃ ਪੁਨ ਪੁਨਃ। ਹੀਨਾਂ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸਿੰਹੈਸ੍ਤੈਃ ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਿਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਮ੍॥ 12-31-30 (66018) ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਜ੍ਞਾਤਿਵਧੰ ਘੋਰੰ ਹਤਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤਸ਼ਃ ਪਰਾਨ੍। ਕੋਟਿਸ਼ਸ਼੍ਚ ਨਰਾਨਨ੍ਯਾਨ੍ਪਰਿਤਪ੍ਯੇ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-31-31 (66019) ਕਾ ਨੁ ਤਾਸਾਂ ਵਰਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਮਵਸ੍ਥਾ(ਅ)ਦ੍ਯ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਵਿਹੀਨਾਨਾਂ ਤੁ ਤਨਯੈਃ ਪਤਿਭਿਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਸ੍ਤਥਾ॥ 12-31-32 (66020) ਅਸ੍ਮਾਨਨ੍ਤਕਰਾਨ੍ਘੋਰਾਨ੍ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਿਸੰਹਤਾਨ੍। ਆਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਤ੍ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਦੀਨਾਃ ਪ੍ਰਪਤਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭੂਤਲੇ॥ 12-31-33 (66021) ਅਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਃ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਪਤੀਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਯੋਸ਼਼ਿਤਃ। ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਸਰ੍ਵਾਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਮਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍॥ 12-31-34 (66022) ਵਤ੍ਸਲਤ੍ਵਾਦ੍ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਤ੍ਰ ਯੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸੰਸਯਃ। ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਸੌਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾਚ੍ਚ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਵਧੰ ਵਯਮ੍॥ 12-31-35 (66023) ਤੇ ਵਯੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਹਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪਾਪਮਨਨ੍ਤਕਮ੍। ਨਕਰੇ ਨਿਪਤਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਹ੍ਯਧਃ ਸ਼ਿਰਸ ਏਵ ਹ॥ 12-31-36 (66024) ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਸ੍ਤਪਸੋਗ੍ਰੇਣ ਸਤ੍ਤਮ। ਆਸ਼੍ਰਮਾਣਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਤ੍ਵਮਥਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਪਿਤਾਮਹ॥ ॥ 12-31-37 (66025) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 31॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-31-7 ਸ਼ਾਤਯੀਤ ਮਾਰੇਯਤ੍॥ 12-31-11 ਮੇ ਮਾਮ੍॥ 12-31-12 ਨਾਪਰੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਲੋਕੇ ਕਰ੍ਮਜੰ ਵਾ ਫਲੰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ। ਇਤਿ ਡ.ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-31-15 ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ ਪਰਸ਼ੋਰੁਪਾਦਾਤਾ। ਏਵੰ ਤਰ੍ਹਿ ਵਿਨ ਪਰਸ਼ੋਰ੍ਦਣ੍ਡਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪਰਸ਼ੁਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਮੇਵ ਪਾਪੰ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਥਮਪ੍ਰਯੋਜ੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍। ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਉਪਾਦਾਤਰਿ ਤੰਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਤਸ੍ਯ ਜਘਨ੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍॥ 12-31-16 ਯਦਿ ਚੈਤੰਨੇਸ਼਼੍ਟੰ ਏਤਤ੍ਕਿੰ ਯਦਨ੍ਯੇਨ ਪ੍ਰਹਰ੍ਤ੍ਰਾ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਪੰ ਤਸ੍ਯ ਫਲੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਕਰ੍ਤਾ ਆਪ੍ਨੁਯਾਦਿਤਿ। ਤਰ੍ਹਿ ਜਘਨ੍ਯਪ੍ਰਯੋਜ੍ਯੇ ਤ੍ਵਯ੍ਯਪਿ ਪਾਪਾਭਾਵਾਦੀਸ਼੍ਵਰੇ ਏਵ ਤੰਨਿਵੇਸ਼ਯ॥ 12-31-18 ਯਤਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦਪਿ ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਦ੍ਵਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲੋ ਭੂਤ੍ਵਾਵਸ਼੍ਯੰਭਾਵਿਨਃ ਕਰ੍ਮਣਃ ਸਕਾਸ਼ਾੰਨ ਨਿਵਰ੍ਤਤੇ। ਦੈਵਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਲਙਘ੍ਯਤ੍ਵਾਦਿਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-31-20 ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਯੋਃ ਸੁਖ ਦੁਃਖਯੋਃ ਅਭਿਪਤ੍ਤਿਰੁਪਪਤ੍ਤਿਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਸਾਚ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਾਵਨ੍ਤਰੇਣ ਨ ਘਟਤੇ ਤੌਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੈਕਗਮ੍ਯਾਵਿਤਿ ਚੇਦ੍ਰਾਜ੍ਞਾਮੁਦ੍ਯਤਦਣ੍ਡਨਮੁਦ੍ਧਤਦਮਨੰ ਲੋਕੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਚੋਪਪੰਨਤਰਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-31-23 ਸਾਪਵਾਦੇ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯੇ(ਅ)ਪਿ॥

12-32-0 (66026) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-32-0x (5401) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵੈਪਾਯਨਸ੍ਤਦਾ। ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਨਿਪੁਣੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍॥ 12-32-1 (66027) ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 12-32-2x (5402) ਮਾ ਵਿਸ਼਼ਾਦੰ ਕ੍ਰੁʼਥਾ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਮਨੁਸ੍ਮਰਨ੍। ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਣ ਹਤਾ ਹ੍ਯੇਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-32-2 (66028) ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਾਃ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਚ ਮਬਦ੍ਯਸ਼ਃ। ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਤਵਿਧਿਸੰਯੁਕ੍ਤਾਃ ਕਾਲੇਨ ਨਿਧਨੰ ਗਤਾਃ॥ 12-32-3 (66029) ਨ੍ਰੁʼ ਤ੍ਵੰ ਹਨ੍ਤਾ ਨ ਭੀਮੋ(ਅ)ਯੰ ਨਾਰ੍ਜੁਨੋ ਨ ਯਮਾਵਪਿ। ਕਾਲਃ ਪਰ੍ਯਾਯਧਰ੍ਮੇਣ ਪ੍ਰਾਣਾਨਾਦਤ੍ਤ ਦੇਹਿਨਾਮ੍॥ 12-32-4 (66030) ਨ ਤਸ੍ਯ ਮਾਤਾਪਿਤਰੌ ਨਾਨੁਗ੍ਰਾਹ੍ਯੋ ਹਿ ਕਸ਼੍ਚਨ। ਕਰ੍ਮਸਾਕ੍ਸ਼਼ੀ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਯਸ੍ਤੇਨ ਕਾਲੇਨ ਸੰਹ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-32-5 (66031) ਹੇਤੁਮਾਤ੍ਰਮਿਦੰ ਤਸ੍ਯ ਵਿਹਿਤੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਯਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਭੂਤੈਰ੍ਭੂਤਾਨਿ ਤਦਸ੍ਮੈ ਰੂਪਮੈਸ਼੍ਵਰਮ੍॥ 12-32-6 (66032) ਕਰ੍ਮ ਮੂਰ੍ਤ੍ਯਾਤ੍ਮਕੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਸ਼ੁਭਪਾਪਯੋਃ। ਸੁਖਦੁਃਖਗੁਣੋਦਰ੍ਕੰ ਕਾਲੰ ਕਾਲਫਲਪ੍ਰਦਮ੍॥ 12-32-7 (66033) ਤੇਸ਼਼ਾਮਪਿ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਪਰਿਚਿਨ੍ਤਯ। ਵਿਨਾਸ਼ਹੇਤੁਕਾਨਿ ਤ੍ਵੰ ਯੈਸ੍ਤੈ ਕਾਲਵਸ਼ੰ ਗਤਾਃ॥ 12-32-8 (66034) ਆਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚ ਵਿਜਾਨੀਹਿ ਨਿਯਤਵ੍ਰਤਸ਼ੀਲਤਾਮ੍। ਯਦਾ ਤ੍ਵਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕਰ੍ਮ ਵਿਧਿਨਾ(ਅ)(ਅ)ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕਾਰਿਤਃ॥ 12-32-9 (66035) ਤ੍ਵਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਵ ਵਿਹਿਤੰ ਯਨ੍ਤ੍ਰੰ ਯਥਾ ਚੇਸ਼਼੍ਟਯਿਤੁਰ੍ਵਸ਼ੇ। ਕਰ੍ਮਣਾ ਕਾਲਯੁਕ੍ਤੇਨ ਤਥੇਦੰ ਭ੍ਰਾਮ੍ਯਤੇ ਜਗਤ੍॥ 12-32-10 (66036) ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਹਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੇਮਾਮੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਮਨਿਮਿਤ੍ਤਤਃ। ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ ਵਿਨਾਸ਼ੰ ਚ ਸ਼ੋਕਹਰ੍ਸ਼਼ਾਵਨਰ੍ਥਕੌ॥ 12-32-11 (66037) ਵ੍ਯਲੀਕਮਪਿ ਯਤ੍ਤ੍ਵਤ੍ਰ ਚਿਤ੍ਤਵੈਤੰਸਿਕੰ ਤਵ। ਤਦਰ੍ਥਮਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਤਦਾਚਰ॥ 12-32-12 (66038) ਇਦੰ ਤੁ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਪਾਰ੍ਥ ਯੁਦ੍ਧੇ ਦੇਵਾਸੁਰੇ ਪੁਰਾ। ਅਸੁਰਾ ਭ੍ਰਾਤਰੋ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਯਵੀਯਸਃ॥ 12-32-13 (66039) ਤੇਸ਼਼ਾਮਪਿ ਸ਼੍ਰੀਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਮਹਾਨਾਸੀਤ੍ਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਯਃ। ਯੁਦ੍ਧੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਦ੍ਵਾਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਭਵਤ੍ਕਿਲ॥ 12-32-14 (66040) ਏਕਾਰ੍ਣਵਾਂ ਮਹੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਰੁਧਿਰੇਣ ਪਰਿਪ੍ਲੁਤਾਮ੍। ਜਘ੍ਨੁਰ੍ਦੈਤ੍ਯਾਂਸ੍ਤਥਾ ਦੇਵਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਚਾਭਿਲੇਭਿਰੇ॥ 12-32-15 (66041) ਤਥੈਵ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਪਾਰਗਾਃ। ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾ ਦਾਨਵਾਨਾਂ ਵੈ ਸਾਹ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਦਰ੍ਪਮੋਹਿਤਾਃ॥ 12-32-16 (66042) ਸ਼ਾਲਾਵ੍ਰੁʼਕਾ ਇਤਿ ਖ੍ਯਾਤਾਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ। ਅਸ਼਼੍ਟਾਸ਼ੀਤਿਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਤੇ ਚਾਪਿ ਵਿਬੁਰ੍ਧੈਰ੍ਹਤਾਃ॥ 12-32-17 (66043) ਧਰ੍ਮਵ੍ਯੁਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਮਿਚ੍ਛਤੋ ਯੇ(ਅ)ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਕਾਃ। ਹਨ੍ਤਵ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾਨੋ ਦੇਵੈਰ੍ਦੈਤ੍ਯਾ ਇਵੋਲ੍ਵਣਾਃ॥ 12-32-18 (66044) ਏਕੰ ਹਤ੍ਵਾ ਯਦਿ ਕੁਲੇ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਸ੍ਯਾਦਨਾਮਯਮ੍। ਕੁਲੰ ਹਤ੍ਵਾ ਚ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਚ ਨ ਤਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਪਘਾਤਕਮ੍॥ 12-32-19 (66045) ਅਧਰ੍ਮਰੂਪੋ ਧਰ੍ਮੋ ਹਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦਸ੍ਤਿ ਨਰਾਧਿਪ। ਧਰ੍ਮਰੂਪੋ ਹ੍ਯਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਤਚ੍ਚ ਜ੍ਞੇਯੰ ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਾ॥ 12-32-20 (66046) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੰਸ੍ਤਮ੍ਭਯਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤਵਾਨਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਦੇਵੈਃ ਪੂਰ੍ਵਗਤੰ ਮਾਰ੍ਗਮਨੁਯਾਤੋ(ਅ)ਸਿ ਭਾਰਤ॥ 12-32-21 (66047) ਨ ਹੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਰਕੰ ਪਾਣ੍ਡਵਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨਾਸ਼੍ਵਾਸਯੈਤਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚ ਪਰੰਤਪ॥ 12-32-22 (66048) ਯੋ ਹਿ ਪਾਪਸਮਾਰਮ੍ਭੇ ਕਾਰ੍ਯੇ ਤਦ੍ਭਾਵਭਾਵਿਤਃ। ਕੁਰ੍ਵੰਨਪਿ ਤਥੈਵ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚ ਨਿਰਪਤ੍ਰਪਃ॥ 12-32-23 (66049) ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਤ੍ਕਲੁਸ਼਼ੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸਮਸ੍ਤਮਿਤਿ ਸ਼ਬ੍ਦਿਤਮ੍। ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਨ ਤਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਹ੍ਰਾਸੋ ਵਾ ਪਾਪਕਰ੍ਮਣਃ॥ 12-32-24 (66050) ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਸ਼ੁਕ੍ਲਾਭਿਜਾਤੀਯਃ ਪਰਦੋਸ਼਼ੇਣ ਕਾਰਿਤਃ। ਅਨਿਚ੍ਛਮਾਨਃ ਕਰ੍ਮੇਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚ ਪਰਿਤਪ੍ਯਸੇ॥ 12-32-25 (66051) ਅਸ਼੍ਵਮੇਧੋ ਮਹਾਯਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਮੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਤਮਾਹਰ ਮਹਾਰਾਜ ਵਿਪਾਪ੍ਮੈਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ॥ 12-32-26 (66052) ਮਰੁਦ੍ਭਿਃ ਸਹ ਜਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰੀਨ੍ਭਗਵਾਨ੍ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ। ਏਕੈਕੰ ਕ੍ਰਤੁਮਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ਼ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਃ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ॥ 12-32-27 (66053) ਧੂਤਪਾਪ੍ਮਾ ਜਿਤਸ੍ਵਰ੍ਗੋ ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸੁਖੋਦਯਾਨ੍। ਮਰੁਦ੍ਗਣੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਭਾਸਯਨ੍ਦਿਸ਼ਃ॥ 12-32-28 (66054) ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਲੋਕੇ ਮਹੀਯਨ੍ਤਮਪ੍ਸਰੋਭਿਃ ਸ਼ਚੀਪਤਿਮ੍। ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਨ੍ਤੇ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਵਿਬੁਧੇਸ਼੍ਵਰਮ੍॥ 12-32-29 (66055) ਸੇਯੰ ਤ੍ਵਾਮਨੁਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਵਿਕ੍ਰਮੇਣ ਵਸੁਂਧਰਾ। ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਸ਼੍ਚ ਮਹੀਪਾਲਾ ਵਿਕ੍ਰਮੇਣ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਨਧ॥ 12-32-30 (66056) ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪੁਰਾਣਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਿ ਗਤ੍ਵਾ ਰਾਜਨ੍ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਵ੍ਰੂʼਤਃ। ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਪੌਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵੇਸ੍ਵੇ ਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ੇਚਯ॥ 12-32-31 (66057) ਬਾਲਾਨਪਿ ਚ ਗਰ੍ਭਸ੍ਥਾਨ੍ਸਾਂਤ੍ਵੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍। ਰਞ੍ਜਯਨ੍ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੀਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪਰਿਪਾਹਿ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍॥ 12-32-32 (66058) ਕੁਮਾਰੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਕਨ੍ਯਾਸ੍ਤਤ੍ਰਾਭਿਸ਼਼ੇਚਯ। ਕਾਮਾਸ਼ਯੋ ਹਿ ਸ੍ਤ੍ਰੀਵਰ੍ਗਃ ਸ਼ੋਕਮੇਵੰ ਪ੍ਰਹਾਸ੍ਯਸਿ॥ 12-32-33 (66059) ਏਵਮਾਸ਼੍ਵਾਸਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ। ਯਜਸ੍ਵ ਵਾਜਿਮੇਧੇਨ ਯਥੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵਿਜਯੀ ਪੁਰਾ॥ 12-32-34 (66060) ਅਸ਼ੋਚ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਭਿਰ੍ਗਤਾ ਨਾਸ਼ੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਤਬਲਮੋਹਿਤਾਃ॥ 12-32-35 (66061) ਅਵਾਪ੍ਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਸ੍ਤੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਕਣ੍ਟਕਮ੍। ਰਕ੍ਸ਼਼ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯਭਾਵਿਕਃ॥ ॥ 12-32-36 (66062) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 32॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-32-3 ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਤਵਿਧਿਃ ਪਰਪ੍ਰਾਜਹਰਣੰ ਤੇਨ ਸੰਯੁਕ੍ਤਾਃ। ਸ੍ਵਾਪਰਾਧੇਨੈਵ ਹਤਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-32-6 ਇਦੰ ਯੁਕ੍ਸ਼਼ਮ੍। ਅਸ੍ਮੈ ਅਸ੍ਯ ਐਸ਼੍ਵਰੰ ਨਿਯਨ੍ਤ੍ਰੁʼਤ੍ਵਮ੍॥ 12-32-11 ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿਵਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ੋ(ਅ)ਪਿ ਯਾਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਿਕ ਏਵੇਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-32-12 ਚਿਤ੍ਤਵੈਤੰਸਿਕੰ ਚਿਤ੍ਤਬਨ੍ਧਨੰ ਤਦਰ੍ਥੰ ਤੰਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥਮ੍॥ 12-32-13 ਯਵੀਯਸਃ ਯਵੀਯਾਂਸਃ॥ 12-32-14 ਸਮੁਚ੍ਛ੍ਰਯੋ ਵਿਰੋਧਃ॥ 12-32-16 ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ਸੰਨਦ੍ਧਾਃ। ਸਾਹ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਸਾਹਾਯ੍ਯਾਰ੍ਥਮ੍॥ 12-32-19 ਤਤ੍ ਏਕਸ੍ਯ ਕੁਲਸ੍ਯ ਵਾ ਹਨਨੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਪਘਾਤਕਮ੍ ਧਰ੍ਮਨਾਸ਼ਕੰ ਨ ਭਵਤਿ॥ 12-32-23 ਤਦ੍ਭਾਵਭਾਵਿਤਃ ਪਾਪਭਾਵਨਾਂ ਗਤਃ। ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਪਾਪਮਿਤਿ ਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-32-24 ਤਸ੍ਯ ਅਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਾਪਿਨੋ ਨਿਰ੍ਲਜ੍ਜਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਵਾ ਤੇਨ ਪਾਪਹ੍ਰਾਸੋ ਵਾ ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-32-25 ਪਰਦੋਸ਼਼ੇਣ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਦੋਸ਼਼ੇਣ॥ 12-32-29 ਮਹੀਯਨ੍ਤੰ ਮਹੀਯਮਾਨਮ੍॥ 12-32-33 ਕਾਮਾਃ ਆਸ਼ੇਰਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਮਾਸ਼ਯਃ। ਪੂਰ੍ਣਕਾਮ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥

12-33-0 (66063) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-33-0x (5403) ਕਾਨਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇਹ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੀਯਤੇ ਨਰਃ। ਕਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਤਤ੍ਰ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-33-1 (66064) ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 12-33-2x (5404) ਅਕੁਰ੍ਵਨ੍ਵਿਹਿਤੰ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ਿਦ੍ਧਾਨਿ ਚਾਚਰਨ੍। ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੀਯਤੇ ਹ੍ਯੇਵੰ ਨਰੋ ਮਿਥ੍ਯਾ(ਅ)ਨੁਵਰ੍ਤਯਨ੍॥ 12-33-2 (66065) ਸੂਰ੍ਯੇਣਾਭ੍ਯੁਦਿਤੋ ਯਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਭਵਤ੍ਯੁਤ। ਤਥਾ ਸੂਰ੍ਯਾਭਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਃ ਕੁਨਖੀ ਸ਼੍ਯਾਵਦੰਨਪਿ॥ 12-33-3 (66066) ਪਰਿਵਿਤ੍ਤਿਃ ਪਰਿਵੇਤ੍ਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਜ੍ਯਾਯਾਸ਼੍ਚ ਦੂਸ਼਼ਕਃ। ਦਿਧਿਸ਼਼ੂਪਤਿਸ੍ਤਥਾ ਯਃ ਸ੍ਯਾਦਗ੍ਰੇਦਿਧਿਸ਼਼ੁਰੇਵ ਚ॥ 12-33-4 (66067) ਅਵਕੀਰ੍ਣੀ ਭਵੇਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਵਧਕਸ੍ਤਥਾ। ਅਤੀਰ੍ਥੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤ੍ਯਾਗੀ ਤੀਰ੍ਥੇ ਚਾਪ੍ਰਤਿਪਾਦਕਃ॥ 12-33-5 (66068) ਗ੍ਰਾਮਯਾਜੀ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਮਾਂਸਸ੍ਯ ਪਰਿਵਿਕ੍ਰਯੀ। ਯਸ਼੍ਚਾਗ੍ਨੀਨਪਵਿਧ੍ਯੇਤ ਤਥੈਵ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਕ੍ਰਯੀ॥ 12-33-6 (66069) ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਤ੍ਰੀਵਧਕੋ ਯਸ਼੍ਚ ਪੂਰ੍ਵਃ ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਤੁ ਗਰ੍ਹਿਤਃ। ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਪਸ਼ੁਸਮਾਲਮ੍ਭੀ ਵਨਦਾਹਸ੍ਯ ਕਾਰਕਃ॥ 12-33-7 (66070) ਅਨ੍ਰੁʼਤੇਨੋਪਵਰ੍ਤੀ ਚ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਦ੍ਧਾ ਗੁਰੋਸ੍ਤਥਾ। `ਸ੍ਵਦਤ੍ਤਸ੍ਯਾਪਹਰ੍ਤਾ ਚ ਪਰਦਤ੍ਤਨਿਰੋਧਕਃ॥ 12-33-8 (66071) ਵਾਗ੍ਦਤ੍ਤੰ ਚ ਮਨੋਦਤ੍ਤੰ ਧਾਰਾਦਤ੍ਤੰ ਚ ਯੋ ਹਰੇਤ੍। ਪਾਕਭੇਦੇਨ ਭੋਕ੍ਤਾ ਚ ਭੁਞ੍ਜਾਨਸ੍ਯਾਪ੍ਯਨਾਦਰਃ॥ 12-33-9 (66072) ਸ੍ਵਜਨੈਃ ਕਲਹੰ ਚੈਵ ਆਸ਼੍ਰਿਤਾਨਾਮਰਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ' ਏਤਾਨ੍ਯੇਨਾਂਸਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਵ੍ਯੁਤ੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤਸਮਯਸ਼੍ਚ ਯਃ॥ 12-33-10 (66073) ਅਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਤੁ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਨਿਬੋਧ ਮੇ। ਲੋਕਵੇਦਵਿਰੁਦ੍ਧਾਨਿ ਤਾਨ੍ਯੇਕਾਗ੍ਰਮਨਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-33-11 (66074) ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗਃ ਪਰਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਚ ਕ੍ਰਿਯਾ। ਅਯਾਜ੍ਯਯਾਜਨੰ ਚੈਵ ਤਥਾ(ਅ)ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯ ਭਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-33-12 (66075) ਸ਼ਰਣਾਗਤਸੰਤ੍ਯਾਗੋ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਸ੍ਯਾਭਰਣੰ ਤਥਾ। ਰਸਾਨਾਂ ਵਿਕ੍ਰਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯੋਨਿਵਧਸ੍ਤਥਾ॥ 12-33-13 (66076) ਆਧਾਨਾਦੀਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸ਼ਕ੍ਤਿਮਾੰਨ ਕਰੋਤਿ ਯਃ। ਅਪ੍ਰਯਚ੍ਛੰਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਨਿਤ੍ਯਦੇਯਾਨਿ ਭਾਰਤ॥ 12-33-14 (66077) ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਨਾਮਦਾਨੰ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਵਾਭਿਮਰ੍ਸ਼ਨਮ੍। ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਤਾਨ੍ਯਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਜਨਾਃ॥ 12-33-15 (66078) ਪਿਤ੍ਰਾ ਵਿਵਦਤੇ ਪੁਤ੍ਰੋ ਯਸ਼੍ਚ ਸ੍ਯਾਦ੍ਗੁਰੁਤਲ੍ਪਗਃ। ਅਪ੍ਰਜਾਯੰਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਭਵਤ੍ਯਧਾਰ੍ਮਿਕੋ ਨਰਃ॥ 12-33-16 (66079) ਉਕ੍ਤਾਨ੍ਯੇਤਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣੇਤਰੇਣ ਚ॥ 12-33-17 (66080) ਯਾਨਿ ਕੁਰ੍ਵੰਨਿਕੁਰ੍ਵੰਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੀਯਤੇ ਨਰਃ। ਏਤਾਨ੍ਯੇਵ ਤੁ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣਾਨਿ ਮਾਨਵੈਃ। ਯੇਸ਼਼ੁਯੇਸ਼਼ੁ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਨ ਲਿਪ੍ਯਨ੍ਤੇ(ਅ)ਥ ਤਾਞ੍ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-33-18 (66081) ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਮਾਯਾਨ੍ਤਮਪਿ ਵੇਦਾਨ੍ਤਗੰ ਰਣੇ। ਜਿਘਾਂਸਨ੍ਤੰ ਜਿਘਾਂਸੀਯਾੰਨ ਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ ਭਵੇਤ੍॥ 12-33-19 (66082) ਇਤਿ ਚਾਪ੍ਯਤ੍ਰ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਮਨ੍ਤ੍ਰੋ ਵੇਦੇਸ਼਼ੁ ਪਠ੍ਯਤੇ। ਵੇਦਪ੍ਰਮਾਣਵਿਹਿਤੰ ਧਰ੍ਮੰ ਚ ਪ੍ਰਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ॥ 12-33-20 (66083) ਅਪੇਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਦ੍ਯੋ ਹਨ੍ਯਾਦਾਤਤਾਯਿਨਮ੍। ਨ ਤੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ ਸ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਨ੍ਯੁਸ੍ਤਨ੍ਮਨ੍ਯੁਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ॥ 12-33-21 (66084) ਪ੍ਰਾਣਾਤ੍ਯਯੇ ਤਥਾ ਜ੍ਞਾਨਾਦਾਚਰਨ੍ਮਦਿਰਾਮਪਿ। ਆਦੇਸ਼ਿਤੋ ਧਰ੍ਮਪਰੈਃ ਪੁਨਃ ਸੰਸ੍ਕਾਰਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-33-22 (66085) ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਕੌਨ੍ਤੇਯਾਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਭਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਵਿਧਾਨੇਨ ਸਰ੍ਵਮੇਤੇਨ ਸ਼ੁਦ੍ਧ੍ਯਤਿ॥ 12-33-23 (66086) ਗੁਰੁਤਲ੍ਪੰ ਹਿ ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥੰ ਨ ਦੂਸ਼਼ਯਤਿ ਮਾਨਵਮ੍। ਉਦ੍ਦਾਲਕਃ ਸ਼੍ਵੇਤਕੇਤੁਂ ਜਨਯਾਮਾਸ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤਃ॥ 12-33-24 (66087) ਸ੍ਤੇਯੰ ਕੁਰ੍ਵੰਸ਼੍ਚ ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥਮਾਪਤ੍ਸੁ ਨ ਨਿਸ਼਼ਿਧ੍ਯਤੇ। ਬਹੁਸ਼ਃ ਕਾਮਕਾਰੇਣ ਨ ਚੇਦ੍ਯਃ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-33-25 (66088) ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਵੇਭ੍ਯ ਆਦਦਾਨੋ ਨ ਦੁਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਸ੍ਵਯਮਪ੍ਰਾਸ਼ਿਤਾ ਯਸ਼੍ਚ ਨ ਸ ਪਾਪੇਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ॥ 12-33-26 (66089) ਪ੍ਰਾਣਤ੍ਰਾਣੇ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤੰ ਵਾਚ੍ਯਮਾਤ੍ਮਨੋ ਵਾ ਪਰਸ੍ਯ ਚ। ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥੇ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਚੈਵ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਿਵਾਹਕਰਣੇਸ਼਼ੁ ਚ॥ 12-33-27 (66090) ਨਾਵਰ੍ਤਤੇ ਵ੍ਰਤੰ ਸ੍ਵਪ੍ਨੇ ਸ਼ੁਕ੍ਰਮੋਕ੍ਸ਼਼ੇ ਕਥੰਚਨ। ਆਜ੍ਯਹੋਮਃ ਸਮਿਦ੍ਧੇ(ਅ)ਗ੍ਨੌ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-33-28 (66091) ਪਾਰਿਵਿਤ੍ਤ੍ਯੰ ਤੁ ਪਤਿਤੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਤੇ ਤਥਾ। ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੇ ਪਾਰਦਾਰ੍ਯੰ ਚ ਤਦ੍ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਨ ਦੂਸ਼਼ਕਮ੍॥ 12-33-29 (66092) ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਪਸ਼ੁਸਮਾਲਮ੍ਭੰ ਨੈਵ ਕੁਰ੍ਯਾੰਨ ਕਾਰਯੇਤ੍। ਭ੍ਰਨੁਗ੍ਰਹਃ ਪਸ਼ੂਨਾਂ ਹਿ ਸੰਸ੍ਕਾਰੋ ਵਿਧਿਨੋਦਿਤਃ॥ 12-33-30 (66093) ਅਨਰ੍ਹੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਦਤ੍ਤਮਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਤੰਨ ਦੂਸ਼਼ਕਮ੍। ਸਤ੍ਕਾਰਾਣਾਂ ਤਥਾ ਤੀਰ੍ਥੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਮ੍॥ 12-33-31 (66094) ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾਸ੍ਤਥਾਪਚਾਰਿਣ੍ਯਾ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸ੍ਯਾਦਦੂਸ਼਼ਿਕਾ। ਅਪਿ ਸਾ ਪੂਯਤੇ ਤੇਨ ਨ ਤੁ ਭਰ੍ਤਾ ਪ੍ਰਦੁਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-33-32 (66095) ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤੁ ਸੋਮਸ੍ਯ ਵਿਕ੍ਰਯਃ ਸ੍ਯਾਦਦੋਸ਼਼ਵਾਨ੍। ਅਸਮਰ੍ਥਸ੍ਯ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਸ੍ਯ ਵਿਸਰ੍ਗਃ ਸ੍ਯਾਦਦੋਸ਼਼ਵਾਨ੍॥ 12-33-33 (66096) ਵਨਦਾਹੋ ਗਵਾਮਰ੍ਥੇ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੋ ਨ ਦੂਸ਼਼ਕਃ। ਉਕ੍ਤਾਨ੍ਯੇਤਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਯਾਨਿ ਕੁਰ੍ਵੰਨ ਦੁਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-33-34 (66097) ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣੈਵ ਭਾਰਤ। `ਯਾਨਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਰਃ ਪੂਤੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨਰਾਧਿਪ॥' ॥ 12-33-35 (66098) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 33॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-33-1 ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੀਯਤੇ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੇ(ਅ)ਧਿਕ੍ਰਿਯਤੇ॥ 12-33-2 ਮਿਥ੍ਯਾਨੁਵਰ੍ਤਯਨ੍ਕਾਪਟ੍ਯੰ ਚਰਨ੍॥ 12-33-4 ਅਨੂਢੇ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੇ ਊਢਵਾਨ੍ ਕਨਿਸ਼਼੍ਠਃ ਪਰਿਵੇਤ੍ਤਾ। ਪਰਿਵਿਤ੍ਤਿਃ ਪੂਰ੍ਵਜਃ। ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾਯਾਮਨੂਢਾਯਾਂ ਕਨਿਸ਼਼੍ਠਾਮੂਢਵਾਨਗ੍ਰੇਦਿਧਿਸ਼਼ੁਃ। ਦਿਧਿਸ਼਼ੂਪਤਿਸ੍ਤੁ ਕਨਿਸ਼਼੍ਠਾਵਿਵਾਹੋਤ੍ਤਰੰ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾਮੂਢਵਾਨ੍॥ 12-33-5 ਅਬਕੀਰ੍ਣਾਂ ਨਸ਼਼੍ਟਵ੍ਰਤਃ। ਅਤੀਰ੍ਥੇ ਅਪਾਤ੍ਰੇ ਤ੍ਯਾਗੀ ਦਾਤਾ॥ 12-33-6 ਅਪਵਿਧ੍ਯੇਤ ਤ੍ਯਜੇਤ੍। ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਕ੍ਰਯੀ ਭ੍ਰੁʼਤਕਾਧ੍ਯਾਪਕਃ॥ 12-33-14 ਨਿਤ੍ਯਦੇਯਾਨਿ ਗੋਗ੍ਰਾਸਾਦੀਨਿ॥ 12-33-16 ਅਪ੍ਰਜਾਯਨ੍ ਧਰ੍ਮਪਤ੍ਨ੍ਯਾਂ ਕਾਲੇ ਮੈਥੁਨਮਕੁਰ੍ਵਨ੍॥ 12-33-17 ਇਤਰੇਣ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪੇਣ॥ 12-33-19 ਜਿਘਾਂਸੀ ਹਨ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਾਵਾਨ੍। ਇਯਾਤ੍ ਗਚ੍ਛੇਤ੍॥ 12-33-20 ਮਨ੍ਤ੍ਰੋ ਮਨ੍ਯੁਰਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀੰਨਮੋਨਮ੍ ਇਤ੍ਯਾਦਿਰ੍ਮਨ੍ਯਵੇ ਸ੍ਵਾਹੇਤ੍ਯਨ੍ਤਃ॥ 12-33-21 ਮਨ੍ਯੁਃ ਕ੍ਰੋਧਃ ਤਨ੍ਮਨ੍ਯੁਂ ਸ਼ਤ੍ਰੋਃ ਕ੍ਰੋਧੰ ਪ੍ਰਤਿ ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕ੍ਰੋਧ ਏਵ ਤੰ ਪ੍ਰਤੀਪੀਭੂਯ ਪਰਸ਼ਰੀਰਦ੍ਵਾਰਾ ਹਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-33-22 ਆਦੇਸ਼ਿਤ ਉਪਦਿਸ਼਼੍ਟਃ॥ 12-33-24 ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥੰ ਗੁਰ੍ਵਾਜ੍ਞਯਾ॥ 12-33-26 ਸ੍ਵਯ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤੋ ਯਸ਼੍ਚ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-33-28 ਵ੍ਰਤੰ ਨਾਵਰ੍ਤਤੇ ਪੁਨਰੁਪਨਯਨੰ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਆਜ੍ਯਹੋਮਃ ਪੁਨਰ੍ਮਾਮੈਤ੍ਵਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮਿਤਿ ਮਨ੍ਤ੍ਰੇਣ॥ 12-33-29 ਵਤਿਪ੍ਤੇ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਭ੍ਰਾਤਰਿ। ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੇ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਮਪਿ ਰੇਤਃ ਸਿਞ੍ਚੇਤਿ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤੇ ਸਤਿ॥ 12-33-30 ਪਸ਼ੂਨਾਮਨੁਗ੍ਰਹਃ ਅਹਿੰਸਨੰ ਸੰਸ੍ਕਾਰਃ ਪਾਵਿਤ੍ਰ੍ਯਮਿਤ੍ਯਨ੍ਵਯਃ॥

12-34-0 (66099) ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 12-34-0x (5405) ਤਪਸਾ ਕਰ੍ਮਣਾ ਚੈਵ ਪ੍ਰਦਾਨੇਨ ਚ ਭਾਰਤ। ਪੁਨਾਤਿ ਪਾਪੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਪੂਤਸ਼੍ਚੇੰਨ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-34-1 (66100) ਏਕਕਾਲੰ ਤੁ ਭੁਞ੍ਜਾਨਸ਼੍ਚਰਨ੍ਭੈਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤ੍। ਕਪਾਲਪਾਣਿਃ ਖਟ੍ਵਾਙ੍ਗੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਸਦੋਤ੍ਥਿਤਃ॥ 12-34-2 (66101) ਅਨਸੂਯੁਰਧਃ ਸ਼ਾਯੀ ਕਰ੍ਮ ਲੋਕੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯਨ੍। ਪੂਰ੍ਣੈਰ੍ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਭਿਰ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ੈਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ ਵਿਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-34-3 (66102) ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਾ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਿਦੁਸ਼਼ਾਮਿਚ੍ਛਯਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਃ। ਪ੍ਰਾਸ੍ਯੇਦਾਤ੍ਮਾਨਮਗ੍ਨੌ ਵਾ ਸਮਿਦ੍ਧੇ ਤ੍ਰਿਰਵਾਕ੍ਸ਼ਿਰਾਃ॥ 12-34-4 (66103) ਜਪਨ੍ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਯਤਮੰ ਵੇਦੰ ਯੋਜਨਾਨਾਂ ਸ਼ਤੰ ਵ੍ਰਜੇਤ੍। ਸਰ੍ਵਸ੍ਵੰ ਵਾ ਵੇਦਵਿਦੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਯੋਪਪਾਦਯੇਤ੍॥ 12-34-5 (66104) ਧਨੰ ਵਾ ਜੀਵਨਾਯਾਲੰ ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਵਾ ਸਪਰਿਚ੍ਛਦਮ੍। ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਯਾ ਗੋਪ੍ਤਾ ਗੋਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਚ॥ 12-34-6 (66105) ਸ਼਼ਙ੍ਗਿਰ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ੈਃ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਭੋਜੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ ਪੂਯਤੇ ਨਰਃ। ਮਾਸੇਮਾਸੇ ਸਮਸ਼੍ਨੰਸ੍ਤੁ ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-34-7 (66106) ਸੰਵਤ੍ਸਰੇਣ ਮਾਸਾਸ਼ੀ ਪੂਯਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ। ਤਥੈਵੋਪਵਸਨ੍ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਵਲ੍ਪੇਨਾਪਿ ਪ੍ਰਪੂਯਤੇ॥ 12-34-8 (66107) ਕ੍ਰਤੁਨਾ ਚਾਸ਼੍ਵਮੇਧੇਨ ਪੂਯਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ। ਯੇ ਚਾਪ੍ਯਵਭ੍ਰੁʼਥਸ੍ਨਾਤਾਃ ਕੇਚਿਦੇਵੰਵਿਧਾ ਨਰਾਃ। ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਧੂਤਪਾਪ੍ਮਾਨੋ ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਾ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ॥ 12-34-9 (66108) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਰ੍ਥੇ ਹਤੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਯਾ॥ 12-34-10 (66109) ਗਵਾਂ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰੰ ਤੁ ਪਾਤ੍ਰੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯੇਤ੍। ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਾ ਵਿਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯੇਤ ਸਰ੍ਵਪਾਪੇਭ੍ਯ ਏਵ ਚ॥ 12-34-11 (66110) ਕਪਿਲਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਯੋ ਦਦ੍ਯਾਤ੍ਪਞ੍ਚਵਿੰਸ਼ਤਿਮ੍। ਦੋਗ੍ਧ੍ਰੀਣਾਂ ਸ ਚ ਪਾਪੇਭ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯੋ ਵਿਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-34-12 (66111) ਗੋਸਹਸ੍ਰੰ ਸਵਤ੍ਸਾਨਾਂ ਦੋਗ੍ਧ੍ਰੀਣਾਂ ਪ੍ਰਾਣਸੰਸ਼ਯੇ। ਸਾਧੁਭ੍ਯੋ ਵੈ ਦਰਿਦ੍ਰੇਭ੍ਯੋ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਮੁਚ੍ਯੇਤ ਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਾਤ੍॥ 12-34-13 (66112) ਸ਼ਤੰ ਵੈ ਯਸ੍ਤੁ ਕਾਮ੍ਭੋਜਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ। ਨਿਯਤੇਭ੍ਯੋ ਮਹੀਪਾਲ ਸ ਚ ਪਾਪਾਤ੍ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-34-14 (66113) ਮਨੋਰਥੰ ਤੁ ਯੋ ਦਦ੍ਯਾਦੇਕਸ੍ਮਾ ਅਪਿ ਭਾਰਤ। ਨ ਕੀਰ੍ਤਯੇਤ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਯਃ ਸ ਚ ਪਾਪਾਤ੍ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-34-15 (66114) ਸੁਰਾਪਾਨੰ ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਵਰ੍ਣਾਂ ਸੁਰਾਂ ਪਿਬੇਤ੍। ਸ ਪਾਵਯਤ੍ਯਥਾਤ੍ਮਾਨਮਿਹ ਲੋਕੇ ਪਰਤ੍ਰ ਚ॥ 12-34-16 (66115) ਮਰੁਪ੍ਰਪਾਤੰ ਪ੍ਰਪਤਞ੍ਜ੍ਵਲਨੰ ਵਾ ਸਮਾਵਿਸ਼ਨ੍। ਮਹਾਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਸਰ੍ਵਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ੈਃ॥ 12-34-17 (66116) ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸਵੇਨੇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੁਰਾਪੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪੁਨਃ। ਸਮਿਤਿੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਗਚ੍ਛੇਦਿਤਿ ਵੈ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ॥ 12-34-18 (66117) ਭੂਮਿਪ੍ਰਦਾਨੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਯਃ ਸੁਰਾਂ ਪੀਤ੍ਵਾ ਵਿਮਤ੍ਸਰਃ। ਪੁਨਰ੍ਨ ਚ ਪਿਬੇਦ੍ਰਾਜਨ੍ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸ ਚ ਸ਼ੁਧ੍ਯਤਿ॥ 12-34-19 (66118) ਗੁਰੁਤਲ੍ਪੀ ਸ਼ਿਲਾਂ ਤਪ੍ਤਾਮਾਯਸੀਮਭਿਸੰਵਿਸ਼ੇਤ੍। ਅਵਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਤ੍ਮਨਃ ਸ਼ੇਫੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜੇਦੂਰ੍ਧ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਨਃ॥ 12-34-20 (66119) ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਕਰ੍ਮਣੋ(ਅ)ਸ਼ੁਭਾਤ੍। ਕਰ੍ਮਭ੍ਯੋ ਵਿਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਨ੍ਤੇ ਯਤਾਃ ਸੰਵਤ੍ਸਰੰ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ॥ 12-34-21 (66120) ਮਹਾਵ੍ਰਤੰ ਚਰੇਦ੍ਯਸ੍ਤੁ ਦਦ੍ਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵਸ੍ਵਮੇਵ ਤੁ। ਗੁਰ੍ਵਰ੍ਥੇ ਵਾ ਹਤੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਸ ਮੁਚ੍ਯੇਤ੍ਕਰ੍ਮਣੋ(ਅ)ਸ਼ੁਭਾਤ੍॥ 12-34-22 (66121) ਅਨ੍ਰੁʼਤੇਨੋਪਵਰ੍ਤੀ ਚੇਤ੍ਪ੍ਰਤਿਰੋਦ੍ਧਾ ਗੁਰੋਸ੍ਤਥਾ। ਉਪਾਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯੰ ਤਸ੍ਮੈ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਾਪਾਤ੍ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-34-23 (66122) ਅਵਕੀਰ੍ਣਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਤੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਵ੍ਰਤੰ ਚਰੇਤ੍। ਗੋਚਰ੍ਮਵਾਸਾਃ ਸ਼਼ਣ੍ਮਾਸਾਂਸ੍ਤਥਾ ਮੁਚ੍ਯੇਤ ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਾਤ੍॥ 12-34-24 (66123) ਪਰਦਾਰੋਪਸੇਵੀ ਤੁ ਪਰਸ੍ਯਾਪਹਰਨ੍ਵਸੁ। ਸੰਵਤ੍ਸਰੰ ਵ੍ਰਤੀ ਭੂਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਮੁਚ੍ਯੇਤ ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਾਤ੍॥ 12-34-25 (66124) ਧਨੰ ਤੁ ਯਸ੍ਯਾਪਹਰੇਤ੍ਤਸ੍ਮੈ ਦਦ੍ਯਾਤ੍ਸਮੰ ਵਸੁ। ਵਿਵਿਧੇਨਾਭ੍ਯੁਪਾਯੇਨ ਤਦਾ ਮੁਚ੍ਯੇਤ ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਾਤ੍॥ 12-34-26 (66125) ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਦ੍ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਰਾਤ੍ਰੇਣ ਸੰਯਤਾਤ੍ਮਾ ਵ੍ਰਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ। ਪਰਿਵੇਤ੍ਤਾ ਭਵੇਤ੍ਪੂਤਃ ਪਰਿਵਿਤ੍ਤਿਸ੍ਤਥੈਵ ਚ॥ 12-34-27 (66126) ਨਿਵੇਸ਼੍ਯੰ ਤੁ ਪੁਨਸ੍ਤੇਨ ਭਵੇਤ੍ਤਾਰਯਤਾ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍। ਨ ਤੁ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਭਵੇਦ੍ਦੋਸ਼਼ੋ ਨ ਤੁ ਸਾ ਤੇਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ॥ 12-34-28 (66127) ਭੋਜਨੰ ਹ੍ਯਨ੍ਤਰਾਸ਼ੁਦ੍ਧੰ ਚਾਤੁਰ੍ਮਾਸ੍ਯੇ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਤੇਨ ਪ੍ਰਸ਼ੁਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਵਿਦੁਃ॥ 12-34-29 (66128) ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਤ੍ਵਾਸ਼ਙ੍ਕਿਤਾਃ ਪਾਪੇ ਨੋਪਗਮ੍ਯਾ ਵਿਜਾਨਤਾ। ਰਜਸਾ ਤਾ ਵਿਸ਼ੁਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਭਸ੍ਮਨਾ ਭਾਜਨੰ ਯਥਾ॥ 12-34-30 (66129) ਪਾਦਜੋਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟਕਾਂਸ੍ਯੰ ਯਦ੍ਗਵਾ ਘ੍ਰਾਤਮਥਾਪਿ ਵਾ। ਗਣ੍ਡੂਸ਼਼ੋਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟਮਪਿ ਵਾ ਵਿਸ਼ੁਧ੍ਯੇਦ੍ਦਸ਼ਭਿਸ੍ਤੁ ਤਤ੍॥ 12-34-31 (66130) ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਤ੍ਸਕਲੋ ਧਰ੍ਮੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਪਾਦੋਨ ਇਸ਼਼੍ਟੋ ਰਾਜਨ੍ਯੇ ਤਥਾ ਧਰ੍ਮੋ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-34-32 (66131) ਤਥਾ ਵੈਸ਼੍ਯੇ ਚ ਸ਼ੂਦ੍ਰੇ ਚ ਪਾਦਃ ਪਾਦੋ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਵਿਦ੍ਯਾਦੇਵੰਵਿਧਨੈਸ਼਼ਾਂ ਗੁਰੁਲਾਘਵਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍॥ 12-34-33 (66132) ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯੋਨਿਵਧੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਦ੍ਰੁਮਾਂਸ਼੍ਛਿਤ੍ਵੋਤ੍ਤਰਾਨ੍ਬਹੂਨ੍। ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੰ ਵਾਯੁਭਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਰ੍ਮ ਚ ਪ੍ਰਥਯੰਨਰਃ॥ 12-34-34 (66133) ਅਗਮ੍ਯਾਗਮਨੇ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਆਰ੍ਦ੍ਰਵਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਸ਼਼ਣ੍ਮਾਸਾਨ੍ਵਿਭਾਵ੍ਯੰ ਭਸ੍ਮਸ਼ਾਯਿਨਾ॥ 12-34-35 (66134) ਏਵਮੇਵ ਤੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਕਾਰ੍ਯਾਣਾਂ ਵਿਧਿਰ੍ਭਵੇਤ੍। ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋਕ੍ਤੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਾਗਮਹੇਤੁਭਿਃ॥ 12-34-36 (66135) ਸਾਵਿਤ੍ਰੀਮਪ੍ਯਧੀਯਾਨਃ ਸ਼ੁਚੌ ਦੇਸ਼ੇ ਮਿਤਾਸ਼ਨਃ। ਅਹਿੰਸੋ ਮਨ੍ਦਕੰ ਜਲ੍ਪਾਨ੍ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਸਰ੍ਵਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਾਤ੍॥ 12-34-37 (66136) ਅਹਃ ਸੁ ਸਤਤੰ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਦਭ੍ਯਾਕਾਸ਼ੰ ਨਿਸ਼ਾਃ ਸ੍ਵਪਨ੍। ਤ੍ਰਿਰਹ੍ਨਿ ਤ੍ਰਿਰ੍ਨਿਸ਼ਾਯਾਂ ਚ ਸਵਾਸਾ ਜਲਮਾਵਿਸ਼ੇਤ੍॥ 12-34-38 (66137) ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼ੂਦ੍ਰਪਤਿਤਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਾਭਿਭਾਸ਼਼ੇਦ੍ਬ੍ਰਤਾਨ੍ਵਿਤਃ। ਪਾਪਾਨ੍ਯਜ੍ਞਾਨਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮੁਚ੍ਯੇਦੇਵੰਵ੍ਰਤੋ ਦ੍ਵਿਜਃ॥ 12-34-39 (66138) ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਫਲੰ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਲਭਤੇ ਭੂਤਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਕਮ੍। ਅਤਿਰਿਚ੍ਯੇਤ੍ਤਯੋਰ੍ਯਸ੍ਤੁ ਤਤ੍ਕਰ੍ਤਾ ਲਭਤੇ ਫਲਮ੍॥ 12-34-40 (66139) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦਾਨੇਨ ਤਪਸਾ ਕਰ੍ਮਣਾ ਚ ਫਲੰ ਸ਼ੁਭਮ੍। ਵਰ੍ਧਯੇਦਸ਼ੁਭੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਦਤਿਰੇਕਵਾਨ੍॥ 12-34-41 (66140) ਕੁਰ੍ਯਾਚ੍ਛੁਭਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਪਾਪਕਰ੍ਮਣਾਮ੍। ਦਦ੍ਯਾੰਨਿਤ੍ਯੰ ਚ ਵਿਤ੍ਤਾਨਿ ਤਥਾ ਮੁਚ੍ਯੇਤ ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਾਤ੍॥ 12-34-42 (66141) ਅਨੁਰੂਪੰ ਹਿ ਪਾਪਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਮੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਮਹਾਪਾਤਕਵਰ੍ਜੰ ਤੁ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-34-43 (66142) ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਚਾਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਾਚ੍ਯਾਵਾਚ੍ਯੇ ਤਥੈਵ ਚ। ਅਜ੍ਞਾਨਜ੍ਞਾਨਯੋ ਰਾਜਨ੍ਵਿਹਿਤਾਨ੍ਯਨੁਜਾਨਤਃ॥ 12-34-44 (66143) ਜਾਨਤਾ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਪੰ ਗੁਰੁ ਸਰ੍ਵੰ ਭਵਤ੍ਯੁਤ। ਅਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਸ੍ਖਲਿਤੇ ਦੋਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-34-45 (66144) ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ਵਿਧਿਨਾ ਪਾਪੰ ਯਥੋਕ੍ਤੇਨ ਵ੍ਯਪੋਹਿਤੁਮ੍। ਆਸ੍ਤਿਕੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨੇ ਚ ਵਿਧਿਰੇਸ਼਼ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-34-46 (66145) ਨਾਸ੍ਤਿਕਾਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨੇਸ਼਼ੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਕਦਾਚਨ। ਦਮ੍ਭਦ੍ਵੇਸ਼਼ਪ੍ਰਧਾਨੇਸ਼਼ੁ ਵਿਧਿਰੇਸ਼਼ ਨ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-34-47 (66146) ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਚਾਰਸ਼੍ਚ ਦਿਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਭੂਤਾਂ ਵਰ। ਸੇਵਿਤਵ੍ਯੋ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯੇਹ ਚ ਹਿਤੇਪ੍ਸੁਨਾ॥ 12-34-48 (66147) ਸ ਰਾਜਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਪਾਪਾਤ੍ਤੇਨ ਪੂਰ੍ਣੇਨ ਹੇਤੁਨਾ। ਤ੍ਰਾਣਾਰ੍ਥੰ ਵਾ ਵਧੇ ਤੇਸ਼਼ਾਮਥਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਕਰ੍ਮਣਾ॥ 12-34-49 (66148) ਅਥਵਾ ਤੇ ਘ੍ਰੁʼਣਾ ਕਾਚਿਤ੍ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ। ਮਾ ਚੈਵਾਨਾਰ੍ਯਜੁਸ਼਼੍ਟੇਨ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਨਾ ਨਿਧਨੰ ਗਮਃ॥ 12-34-50 (66149) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-34-51x (5406) ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਭਗਵਤਾ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾ ਮੁਹੂਰ੍ਤੇਨ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਤਪੋਧਨਮ੍॥ ॥ 12-34-51 (66150) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 34॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-34-1 ਤਪਸਾ ਕਚ੍ਛ੍ਰਚਾਨ੍ਦ੍ਰਾਯਣਾਦਿਨਾ। ਕਰ੍ਮਣਾ ਯਜ੍ਞਾਦਿਨਾ ਪੁਨਾਰਿਸ਼ੋਧਯਤਿ॥ 12-34-3 ਕਰ੍ਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਹਤ੍ਯਾਮ੍॥ 12-34-5 ਅਵਾਕੂਸ਼ਿਰਾਃ ਯੰ ਕੰਚਿਦ੍ਵੇਦੰ ਜਪਨ੍ ਯੋਜਨਾਨਾਂ ਸ਼ਤੰ ਤ੍ਰਿਰ੍ਵ੍ਰਜੇਤ੍ ਸ਼ਤਤ੍ਰਯਯੋਜਨੰ ਪਦਚਾਰੇਣ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਯਾਂ ਵੇਦੰ ਜਪਨ੍ਮੁਚ੍ਯਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-34-7 ਕਚ੍ਛ੍ਰਭੋਜੀ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਰੀਤ੍ਯਾ ਭੁਞ੍ਜਾਨਃ॥ 12-34-17 ਮਰੁਪ੍ਰਪਾਤੰ ਨਿਰ੍ਜਲਦੇਸ਼ੇ ਪਰ੍ਵਤਾਗ੍ਰਾਤ੍ਪਤਨਮ੍। ਮਹਾਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨੰ ਕੇਦਾਰੇ ਹਿਮਵਦਾਹੋਰਣਮ੍॥ 12-34-18 ਨਿਸ਼਼੍ਪਾਪਃ ਸਨ੍ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਭਾਮਾਰੋਢੁਂ ਯੋਗ੍ਯੋ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-34-19 ਉਦਪਾਨੰ ਸ਼ਿਵੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਸੁਰਾਮਿਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-34-21 ਯਤਾਃ ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਹਾਰਵਿਹਾਰਾਃ॥ 12-34-22 ਮਹਾਵ੍ਰਤੰ ਮਾਸਮਾਤ੍ਰੰ ਜਲਸ੍ਯਾਪਿ ਤ੍ਯਾਗਃ॥ 12-34-24 ਖਰਚਰ੍ਮਵਾਸਾਃ ਸ਼਼ਣ੍ਮਾਸਾਨਿਤਿ ਡ.ਥ.ਪਾਠਃ॥ 12-34-28 ਤੇਨ ਕਨਿਸ਼਼੍ਠੇਨ ਨਿਵੇਸ਼੍ਯੰ ਵਿਵਾਹਾਨ੍ਤਰੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮ੍॥ 12-34-29 ਅਨ੍ਤਰਾਭੋਜਨੰ ਧਾਰਣਾਪਾਰਣਵ੍ਰਤੇਨ ਮਾਸਚਤੁਸ਼਼੍ਟ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਸ਼ੁਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਹਾਪਾਪਯੋਗੇ। ਭਾਜਨੰ ਤ੍ਵ੍ਰੁʼਤੁਨਾਸ਼ੁਦ੍ਧੰ ਚਾਤੁਰ੍ਮਾਸ੍ਯੰ ਵਿਧੀਯਤੇ ਇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ। ਭਾਜਨੰ ਪੂਤਿਨਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧਮਿਤਿ ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-34-31 ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਯ ਉਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟੰ ਕਾਂਸ੍ਯੰ ਪਾਤ੍ਰਮ੍। ਦਸ਼ਭਿਃ ਸ਼ੋਧਨੈਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧ੍ਯਤਿ। ਤਾਨਿ ਚ ਪਞ੍ਚਗਵ੍ਯੇਨ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਯੈਰ੍ਭਸ੍ਮਨਾਮ੍ਲੇਨ ਵਹ੍ਨਿਨੇਤਿ॥ 12-34-33 ਵਿਧੀਯਤੇ ਪਾਦਃ ਪਾਦੋ(ਅ)ਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਵੈਸ਼੍ਯਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਪਾਦਃ। ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਯ ਪਾਦਮਾਤ੍ਰਃ। ਧਰ੍ਮਃ ਸ਼ੌਚਾਦਿਃ॥ 12-34-36 ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਭੂਤੋ ਯ ਆਗਮਸ੍ਤਤ੍ਰੋਕ੍ਤੈਰ੍ਹੇਤੁਭਿਰ੍ਯਾਵਦੇਨ ਇਤ੍ਯਾਦ੍ਯੈਃ॥ 12-34-38 ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਦਿਤ੍ਯੁਪਵੇਸ਼ਨਾਦੇਰ੍ਵ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ। ਅਭ੍ਯਾਕਾਸ਼ੰ ਨਿਰਾਵਰਣੇ ਸ੍ਥਣ਼੍ਡਿਲਾਦੌ। ਅਨੁਰੂਪੰ ਹਿ ਪਾਪਸ੍ਯ ਅਭ੍ਯਾਕਾਸ਼ਮਿਤਿ ਟ. ਪਾਠਃ॥ 12-34-40 ਯਤ੍ਰ ਪੁਣ੍ਯੇ ਪਾਪੇ ਵਾਤਿਰਿਚ੍ਯੇਤ੍ ਯੋ(ਅ)ਧਿਕੋ ਭਵਤਿ ਸ ਇਤਰੇਣੇਤਰਦਭਿਭੂਯਾਤਿਰਿਕ੍ਤਸ੍ਯ ਫਲੰ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਅਤਿਰਿਚ੍ਯੇਤ ਯੋ ਯਤ੍ਰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥

12-35-0 (66151) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-35-0x (5407) ਕਿੰ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਚਾਪ੍ਯਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਕਿੰਚ ਦੇਯੰ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ। ਕਿੰਚ ਪਾਤ੍ਰਮਪਾਤ੍ਰੰ ਵਾ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-35-1 (66152) ਵ੍ਯਾਸ ਉਵਾਚ। 12-35-2x (5408) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਸਿਦ੍ਧਾਨਾਂ ਚੈਵ ਸੰਵਾਦੰ ਮਨੋਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਜਾਪਤੇਃ॥ 12-35-2 (66153) ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ੍ਤੁ ਵ੍ਰਤਪਰਾਃ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਪੁਰਾ ਵਿਭੁਮ੍। ਧਰ੍ਮੰ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛੁਰਾਸੀਨਮਾਦਿਕਾਲੇ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਮ੍॥ 12-35-3 (66154) ਕਥਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਕਥੰ ਦਾਨੰ ਗਮ੍ਯਾਗਮ੍ਯਾਃ ਕਥੰ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ। ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯੰ ਚ ਯਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼ੰਸ ਵੈ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਜਾਪਤੇ॥ 12-35-4 (66155) ਤੈਰੇਵਮੁਕ੍ਤੋ ਭਗਵਾਨ੍ਮਨੁਃ ਸ੍ਵਾਯੰਭੁਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਧ੍ਵੰ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮੰ ਵ੍ਯਾਸਸਮਾਸਤਃ॥ 12-35-5 (66156) ਅਨਾਦੇਸ਼ੇ ਜਪੋ ਹੋਮ ਉਪਵਾਸਸ੍ਤਥੈਵ ਚ। ਆਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨੰ ਪੁਣ੍ਯਨਦ੍ਯੋ ਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਪਰਾਃ॥ 12-35-6 (66157) ਅਨਾਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤਥੈਤਾਨਿ ਪੁਣ੍ਯਾਨਿ ਧਰਣੀਭ੍ਰੁʼਤਃ। ਸੁਵਰ੍ਣਪ੍ਰਾਸ਼ਨਮਪਿ ਰਤ੍ਨਾਦਿਸ੍ਨਾਨਮੇਵ ਚ॥ 12-35-7 (66158) ਦੇਵਸ੍ਥਾਨਾਭਿਗਮਨਮਾਜ੍ਯਪ੍ਰਾਸ਼ਨਮੇਵ ਚ। ਏਤਾਨਿ ਮੇਧ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤ੍ਯਾਸ਼ੁ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-35-8 (66159) ਨ ਗਰ੍ਵੇਣ ਭਵੇਤ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕਦਾਚਿਦਪਿ ਮਾਨਵਃ। ਦੀਰ੍ਘਮਾਯੁਰਥੇਚ੍ਛਨ੍ਹਿ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੰ ਚੋਸ਼਼੍ਣਪੋ ਭਵੇਤ੍॥ 12-35-9 (66160) ਅਦਤ੍ਤਸ੍ਯਾਨੁਪਾਦਾਨੰ ਦਾਨਮਧ੍ਯਯਨੰ ਤਪਃ। ਅਹਿੰਸਾ ਸਤ੍ਯਮਕ੍ਰੋਧੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-35-10 (66161) ਸ ਏਵ ਧਰ੍ਮਃ ਸੋ(ਅ)ਧਰ੍ਮੋ ਦੇਸ਼ਕਾਲੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ। ਆਦਾਨਮਨ੍ਰੁʼਤੰ ਹਿੰਸਾ ਧਰ੍ਮੋ ਹ੍ਯਾਤ੍ਯਨ੍ਤਿਕਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-35-11 (66162) ਦ੍ਵਿਵਿਧੌ ਚਾਪ੍ਯੁਭਾਵੇਤੌ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੌ ਵਿਜਾਨਤਾਮ੍। ਅਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਦ੍ਵੈਵਿਧ੍ਯੰ ਲੋਕਵੇਦਯੋਃ॥ 12-35-12 (66163) ਅਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਰਮਰ੍ਤ੍ਯਤ੍ਵੰ ਮਰ੍ਤ੍ਯਤ੍ਵੰ ਕਰ੍ਮਣਃ ਫਲਮ੍। ਅਸ਼ੁਭਸ੍ਯਾਸ਼ੁਭੰ ਵਿਦ੍ਯਾਚ੍ਛੁਭਸ੍ਯ ਸ਼ੁਭਮੇਵ ਚ। ਏਤਯੋਸ਼੍ਚੋਭਯੋਃ ਸ੍ਯਾਤਾਂ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਤਯਾ ਤਥਾ॥ 12-35-13 (66164) ਦੈਵੰ ਚ ਦੈਵਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਾਣਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਲਯਸ੍ਤਥਾ। ਅਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਾਪੂਰ੍ਵਕਰਣਾਦਸ਼ੁਭਾਨਾਂ ਸ਼ੁਭੰ ਫਲਮ੍॥ 12-35-14 (66165) ਊਰ੍ਧ੍ਵੰ ਭਵਤਿ ਸੰਦੇਹਾਦਿਹਾਦਿਸ਼਼੍ਟਾਰ੍ਥਮੇਵ ਚ। ਅਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਾਪੂਰ੍ਵਕਰਣਾਤ੍ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-35-15 (66166) ਕ੍ਰੋਧਮੋਹਕ੍ਰੁʼਤੇ ਚੈਵ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਾਗਮਹੇਤੁਭਿਃ। ਸ਼ਰੀਰਾਣਾਮੁਪਕ੍ਲੇਸ਼ੋ ਮਨਸਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯੇ। ਤਦੌਸ਼਼ਧੈਸ਼੍ਚ ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ॥ 12-35-16 (66167) ਉਪਵਾਸੇਨੈਕਰਾਤ੍ਰੰ ਦਣ੍ਡੋਤ੍ਸਰ੍ਗੇ ਨਰਾਧਿਪਃ। ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ੍ਯੇਦਾਤ੍ਮਸ਼ੁਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੰ ਤੁ ਪੁਰੋਹਿਤਃ॥ 12-35-17 (66168) ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਸ਼ੋਕੰ ਪ੍ਰਕੁਰ੍ਵਾਣੋ ਨ ਮ੍ਰਿਯੇਤ ਯਦਾ ਨਰਃ। ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਦਿਭਿਰੁਪਾਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰੰ ਤਤ੍ਰ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼ੇਤ੍॥ 12-35-18 (66169) ਜਾਤਿਸ਼੍ਰੇਣ੍ਯਧਿਵਾਸਾਨਾਂ ਕੁਲਧਰ੍ਮਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਨ੍। ਵਰ੍ਜਯਨ੍ਤਿ ਚ ਯੇ ਧਰ੍ਮੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-35-19 (66170) ਦਸ਼ ਵਾ ਵੇਦਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਜ੍ਞਾਸ੍ਤ੍ਰਯੋ ਵਾ ਧਰ੍ਮਪਾਠਕਾਃ। ਯਦ੍ਬ੍ਰੂਯੁਃ ਕਾਰ੍ਯ ਉਤ੍ਪੰਨੇ ਸ ਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਸੰਸ਼ਯੇ॥ 12-35-20 (66171) ਅਨੁਸ਼਼੍ਣਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਾ ਚੈਵ ਤਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਪਿਪੀਲਿਕਾਃ। ਸ਼੍ਲੇਸ਼਼੍ਮਾਤਕਸ੍ਤਥਾ ਵਿਪ੍ਰੈਰਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਵਿਸ਼਼ਮੇਵ ਚ॥ 12-35-21 (66172) ਅਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਃ ਸ਼ਕਲੈਰ੍ਯੇ ਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਃ। ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਤ੍ਕਚ੍ਛਪਾਦਨ੍ਯੋ ਮਣ੍ਡੂਕਾ ਜਲਜਾਸ਼੍ਚ ਯੇ॥ 12-35-22 (66173) ਭਾਸਾ ਹੰਸਾਃ ਸੁਪਰ੍ਣਾਸ਼੍ਚ ਚਕ੍ਰਵਾਕਾਃ ਪ੍ਲਵਾ ਬਕਾਃ। ਕਾਕੋ ਮਦ੍ਰੁਸ਼੍ਚ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਯੇਨੋਲੂਕਸ੍ਤਥੈਵ ਚ॥ 12-35-23 (66174) ਕ੍ਰਵ੍ਯਾਦਾ ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਿਣਃ ਸਰ੍ਵੇ ਚਤੁਸ਼਼੍ਪਾਤ੍ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ਼੍ਚ ਯੇ। ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚੋਭਯਤੋ ਦਨ੍ਤਾਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-35-24 (66175) ਏਡਕਾਸ਼੍ਚ ਮ੍ਰੁʼਗੋਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਸੂਕਰਾਣਾਂ ਗਵਾਮਪਿ। ਮਾਨੁਸ਼਼ੀਣਾਂ ਖਰੀਣਾਂ ਚ ਨ ਪਿਬੇਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪਯਃ॥ 12-35-25 (66176) ਪ੍ਰੇਤਾੰਨੰ ਸੂਤਕਾੰਨੰ ਚ ਯਚ੍ਚ ਕਿੰਚਿਦਨਿਰ੍ਦਸ਼ਮ੍। ਅਭੋਜ੍ਯੰ ਚਾਪ੍ਯਪੇਯੰ ਚ ਧੇਨੋਰ੍ਦੁਗ੍ਧਮਨਿਰ੍ਦਸ਼ਮ੍॥ 12-35-26 (66177) ਰਾਜਾੰਨੰ ਤੇਜ ਆਦਤ੍ਤੇ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾੰਨੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਰ੍ਚਸਮ੍। ਆਯੁਃ ਸੁਵਰ੍ਣਕਾਰਾੰਨਮਵੀਰਾਯਾਸ਼੍ਚ ਯੋਸ਼਼ਿਤਃ॥ 12-35-27 (66178) ਵਿਸ਼਼੍ਠਾ ਵਾਰ੍ਧੁਸ਼਼ਿਕਸ੍ਯਾੰਨੰ ਗਣਿਕਾੰਨਮਥੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍। ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੇ ਚੋਪਪਤਿੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਜਿਤਾੰਨੰ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-35-28 (66179) ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸ੍ਯ ਕਦਰ੍ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਰਤੁਵਿਕ੍ਰਯਿਕਸ੍ਯ ਚ। ਤਕ੍ਸ਼਼੍ਣਸ਼੍ਚਰ੍ਮਾਵਕਰ੍ਤੁਸ਼੍ਚ ਪੁਂਸ਼੍ਚਲ੍ਯਾ ਰਜਕਸ੍ਯ ਚ॥ 12-35-29 (66180) ਚਿਕਿਤ੍ਸਕਸ੍ਯ ਯਚ੍ਚਾੰਨਮਭੋਜ੍ਯੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ੍ਤਥਾ। ਗਣਗ੍ਰਾਮਾਭਿਸ਼ਸ੍ਤਾਨਾਂ ਰਙ੍ਗਸ੍ਤ੍ਰੀਜੀਵਿਨਾਂ ਤਥਾ॥ 12-35-30 (66181) ਪਰਿਵਿਤ੍ਤੀਨਾਮਪੁਂਸਾਂ ਚ ਬਨ੍ਦਿਦ੍ਯੂਤਵਿਦਾਂ ਤਥਾ। ਵਾਮਹਸ੍ਤਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਚਾੰਨੰ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕੰ ਪਰ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤੰ ਚ ਯਤ੍॥ 12-35-31 (66182) ਸੁਰਾਨੁਗਤਮੁਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟਮਭੋਜ੍ਯੰ ਸ਼ੇਸ਼਼ਿਤੰ ਚ ਯਤ੍। ਪਿਸ਼਼੍ਟਮਾਂਸੇਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼ਾਕਾਨਾਮਾਵਿਕਾਜਾਪਯਸ੍ਤਥਾ। ਸਕ੍ਤੁ ਧਾਨਾ ਕਰਮ੍ਭਾਸ਼੍ਚ ਨੋਪਭੋਗ੍ਯਾਸ਼੍ਚਿਰਸ੍ਥਿਤਾਃ॥ 12-35-32 (66183) ਪਾਯਸੰ ਕ੍ਰੁʼਸਰੰ ਮਾਂਸਮਪੂਪਾਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਅਪੇਯਾਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹਮੇਧਿਭਿਃ॥ 12-35-33 (66184) ਦੇਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਦੇਵਤਾਃ। ਪੂਜਯਿਤ੍ਵਾ ਤਤਃ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥੋ ਭੋਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-35-34 (66185) ਯਥਾ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਤੋ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਸ੍ਤਥੈਵ ਸ੍ਵੇ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਵਸੇਤ੍। ਏਵੰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਿਯੈਰ੍ਦਾਰੈਃ ਸੰਬਸਨ੍ਧਰ੍ਮਮਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍॥ 12-35-35 (66186) ਨ ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਯਸ਼ਸੇ ਦਾਨੰ ਨ ਭਯਾੰਨੋਪਕਾਰਿਣੇ। ਨ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਗੀਤਸ਼ੀਲੇਸ਼਼ੁ ਹਾਸਕੇਸ਼਼ੁ ਚ ਧਾਰ੍ਮਿਕਃ॥ 12-35-36 (66187) ਨ ਮਤ੍ਤੇ ਚੈਵ ਨੋਨ੍ਮਤ੍ਤੇ ਨ ਸ੍ਤੇਨੇ ਨ ਚ ਕੁਤ੍ਸਕੇ। ਨ ਵਾਗ੍ਘੀਨੇ ਵਿਵਰ੍ਣੇ ਵਾ ਨਾਙ੍ਗਹੀਨੇ ਨ ਵਾਮਨੇ॥ 12-35-37 (66188) ਨ ਦੁਰ੍ਜਨੇ ਦੌਸ਼਼੍ਕੁਲੇ ਵਾ ਵ੍ਰਤੈਰ੍ਯੋ ਵਾ ਨ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਨ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਮ੍ਰੁʼਤੇ ਦਾਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਰ੍ਜਿਤੇ॥ 12-35-38 (66189) ਅਸਮ੍ਯਚ੍ਕੈਵ ਯਦ੍ਦਤ੍ਤਮਸਮ੍ਯਕ੍ ਚ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹਃ। ਉਭਯੰ ਸ੍ਯਾਦਨਰ੍ਥਾਯ ਦਾਤੁਰਾਦਾਤੁਰੇਵ ਚ॥ 12-35-39 (66190) ਯਥਾ ਖਦਿਰਮਾਲਮ੍ਬ੍ਯ ਸ਼ਿਲਾਂ ਵਾਪ੍ਯਰ੍ਣਵੰ ਤਰਨ੍। ਮਞ੍ਜੇਤ ਮਞ੍ਜਤਸ੍ਤਦ੍ਵਦ੍ਦਾਤਾ ਯਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹੀ॥ 12-35-40 (66191) ਕਾਸ਼਼੍ਠੈਰਾਰ੍ਦ੍ਰੈਰ੍ਯਥਾ ਵਹ੍ਨਿਰੁਪਸ੍ਤੀਰ੍ਣੋ ਨ ਦੀਪ੍ਯਤੇ। ਤਪਃਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਚਾਰਿਤ੍ਰੈਰੇਵੰ ਹੀਨਃ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹੀ॥ 12-35-41 (66192) ਕਪਾਲੇ ਯਦ੍ਵਦਾਪਃ ਸ੍ਯੁਃ ਸ਼੍ਵਦ੍ਰੁʼਤੌ ਚ ਯਥਾ ਪਯਃ। ਆਸ਼੍ਰਯਸ੍ਥਾਨਦੋਸ਼਼ੇਣ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਹੀਨੇ ਤਥਾ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍॥ 12-35-42 (66193) ਨਿਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੋ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਯਃ ਸ੍ਯਾਦਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਜ੍ਞੋ(ਅ)ਨਸੂਯਕਃ। ਅਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾਤ੍ਪ੍ਰਦਾਤਵ੍ਯੰ ਹੀਨੇਸ਼਼੍ਵਵ੍ਰਤਿਕੇਸ਼਼ੁ ਚ॥ 12-35-43 (66194) ਨ ਵੈ ਦੇਯਮਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾਦ੍ਦੀਨਾਯਾਪਗੁਣਾਯ ਤੁ। ਆਪ੍ਤਾਚਰਿਤ ਇਤ੍ਯੇਵ ਧਰ੍ਮ ਇਤ੍ਯੇਵ ਵਾ ਪੁਨਃ॥ 12-35-44 (66195) ਨਿਸ਼਼੍ਕਾਰਣੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਦਤ੍ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਰ੍ਜਿਤੇ। ਨ ਫਲੇਤ੍ਪਾਤ੍ਰਦੋਸ਼਼ੇਣ ਨ ਚਾਤ੍ਰਾਸ੍ਤਿ ਵਿਚਾਰਣਾ॥ 12-35-45 (66196) ਯਥਾ ਦਾਰੁਮਯੋ ਹਸ੍ਤੀ ਯਥਾ ਚਰ੍ਮਮਯੋ ਮ੍ਰੁʼਗਃ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ਼੍ਚਾਨਧੀਯਾਨਸ੍ਤ੍ਰਯਸ੍ਤੇ ਨਾਮਧਾਰਕਾਃ॥ 12-35-46 (66197) ਯਥਾ ਸ਼਼ਣ੍ਢੋ(ਅ)ਫਲਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਯਥਾ ਗੌਰ੍ਗਵਿ ਚਾਫਲਾ। ਸ਼ਕੁਨਿਰ੍ਵਾਪ੍ਯਪਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ੍ਯਾੰਨਿਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤਥਾ॥ 12-35-47 (66198) ਗ੍ਰਾਮਸ੍ਥਾਨੰ ਯਥਾ ਸ਼ੂਨ੍ਯੰ ਯਥਾ ਕੂਪਸ਼੍ਚ ਨਿਰ੍ਜਲਃ। ਯਥਾ ਹੁਤਮਨਗ੍ਨੌ ਚ ਤਥੈਵ ਸ੍ਯਾੰਨਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤੌ॥ 12-35-48 (66199) ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਚ ਹਵ੍ਯਕਵ੍ਯਵਿਨਾਸ਼ਕਃ। ਸਰ੍ਵਥਾ(ਅ)ਰ੍ਥਹਰੋ ਮੂਰ੍ਖੋ ਨ ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-35-49 (66200) ਏਤਤ੍ਤੇ ਕਥਿਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਸਮਾਸੇਨ ਮਹਦ੍ਧ੍ਯੇਤਚ੍ਛ੍ਰੋਤਵ੍ਯੰ ਨਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ ॥ 12-35-50 (66201) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 35॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-35-3 ਪ੍ਰਜਾਪਤਿੰ ਮਨੁਮ੍॥ 12-35-4 ਕਥੰ ਪਾਤ੍ਰੰ ਦਾਨਮਧ੍ਯਯਨੰ ਤਪ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਕਥੰ ਕੇਨ ਪ੍ਰਕਾਰੇਣ। ਅੰਨਮਦਨੀਯੰ ਕਿੰਦ੍ਰਵ੍ਯਕ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-35-5 ਵ੍ਯਾਰੋ ਵਿਸ੍ਤਰਃ॥ 12-35-6 ਅਨਾਦੇਸ਼ੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤੋ(ਅ)ਨੁਕ੍ਤੇ ਦੋਸ਼਼ੇ। ਯਤ੍ਰ ਦੇਸ਼ੇ ਤਤ੍ਪਰਾਃ ਜਪਾਦਿਪਰਾਃ ਪ੍ਰਾਯਃ ਬਹੁਸ਼ਃ ਸਨ੍ਤਿ ਸੋ(ਅ)ਪਿ ਗਙ੍ਗਾਦਿਵਤ੍ਪਾਵਨ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-35-7 ਤਥਾ ਜਪਾਦਿਵਤ੍। ਪੁਣ੍ਯਾਨ੍ਯੇਤਾਨਿ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾਨਿ। ਧਰਣੀਭ੍ਰੁʼਤਃ ਪਰ੍ਵਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਗਿਰਿਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯਃ। ਆਦਿਪਦਾਤ੍ਸੁਵਰ੍ਣਸ੍ਨਾਨਾਦਿ। ਅਨਾਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਸਾਮਾਨ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-35-9 ਗਰ੍ਵੇਣ ਯੁਕ੍ਤੋ ਨ ਭਵੇਤ੍ ਪੂਜਾਂ ਨਾਵਗਣਯੇਤ੍। ਅਵਗਣਨੇ ਤੁ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰਮੁਸ਼਼੍ਣਪੋ ਭਵੇਦਿਤਿ ਤਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੰ ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-35-10 ਤਪ ਉਪਵਾਸਾਦਿ॥ 12-35-11 ਆਦਾਨੰ ਸ੍ਤੇਯਮ੍। ਪ੍ਰਾਣਾਤ੍ਯਯਾਦਾਵਧਰ੍ਮਸ੍ਯਾਪਿ ਸ੍ਤੇਯਾਦੇਰ੍ਧਰ੍ਮਤ੍ਵਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-35-12 ਵੈਦਿਕ੍ਯੌ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੀ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਤ੍ਵਾਮ੍ਰੁʼਤਤ੍ਵਪ੍ਰਦੇ। ਲੌਕਿਕ੍ਯੌ ਤੁ ਤੇ ਸ਼ੁਭੇ ਚੇਚ੍ਛੁਭਫਲੇ ਅਸ਼ੁਭੇ ਚੇਦਸ਼ੁਭਫਲੇ ਇਤ੍ਯਾਹ ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਦ੍ਵਿਵਿਧਾਵਿਤਿ॥ 12-35-13 ਏਤਯੋਰ੍ਲੌਕਿਕ੍ਯੋਃ। ਫਲੇ ਅਪਿ ਕਾਰਣਾਨੁਰੂਪੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-35-14 ਦੈਵਯੁਕ੍ਤੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੀਯੰ ਕਰ੍ਮ। ਪ੍ਰਾਣੋ ਜੀਵਨਮ੍। ਏਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚਤੁਰ੍ਣਾਮਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਾਪੂਰ੍ਵੰ ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਕ੍ਰਿਯਤੇ ਤਰ੍ਹ੍ਯਸ਼ੁਭਾਨੋ ਨੀਚਾਨਾਮਪਿ ਪੁਂਸਾਂ ਤਸ੍ਯ ਫਲੰ ਸ਼ੁਭੰ ਭਵਤਿ॥ 12-35-15 ਸਤ੍ਯਪਿ ਸੰਦੇਹੇ ਯਲ੍ਲੋਕਵਿਗਾਨਪਰਿਹਾਰਾਰ੍ਥੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨਿਤ੍ਯਾਦਿ ਯਚ੍ਚ ਕੇਵਲੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਰ੍ਥੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼੍ਯੇਨਾਦਿ ਤਤ੍ਰੋਭਯਤ੍ਰਾਪਿ॥ 12-35-16 ਕ੍ਰੋਧਾਦਿਨਾ ਯਨ੍ਮਨਸਃ ਪ੍ਰਿਯਮਪ੍ਰਿਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਾਗਮਹੇਤੁਭਿਃ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤੈਰ੍ਯਾਵਦੇਨ ਇਤ੍ਯਾਦ੍ਯੈਃ ਪ੍ਰਮਾਣੈਰ੍ਦੇਹਸ੍ਯ ਸ਼ੋਸ਼਼ਣਮੁਪਵਾਸਾਦਿਕੰ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮ੍। ਔਸ਼਼ਧੈਰ੍ਹਵਿਸ਼਼੍ਯਾਸ਼ਨੈਃ। ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਪਵਿਤ੍ਰਜਪੈਃ। ਚਾਦਨ੍ਯਦਪਿ। ਤੀਰ੍ਥਾਟਨਸ਼੍ਰਮਾਦਿਭਿਸ੍ਤਤ੍ਪਾਪੰ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤੀਤਿ ਸਾਰ੍ਧਮ੍॥ 12-35-18 ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਪੁਤ੍ਰਾਦਿਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤਮਾਤ੍ਮਵਧਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਨ ਮ੍ਰਿਯੇਤ ਚੇਤ੍ ਤ੍ਰਿਰਾਤ੍ਰਮੁਪਵਾਸੰ ਚਰੇਤ੍॥ 12-35-19 ਜਾਤਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਤ੍ਵਾਦਿਃ। ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਾਦੀਨਾਂ ਪਙ੍ਕ੍ਤਿਃ। ਅਧਿਵਾਸੋ ਜਨ੍ਭਭੂਮਿਃ। ਜਾਤ੍ਯਾਦਿਧਰ੍ਮਾਂਸ਼੍ਚ ਯੇ ਵਰ੍ਜਯਨ੍ਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਾਦਿ ਸ੍ਵਰੂਪੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-35-20 ਪਾਠਕਾਃ ਸ਼ੋਧਕਾਃ। ਕਾਰ੍ਯੇ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਦੋਸ਼਼ੇ॥ 12-35-25 ਏਡਕਾ ਮੇਸ਼਼ੀ॥ 12-35-26 ਅਭੋਜ੍ਯੰ ਪਾਯਸਾਦ੍ਯਨ੍ਤਰ੍ਗਤਮ੍॥ 12-35-27 ਅਵੀਰਾਯਾਃ ਪਤਿਪੁਤ੍ਰਹੀਨਾਯਾਃ॥ 12-35-28 ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੰ ਸ਼ੁਕ੍ਰਮ੍। ਗਣਿਕਾਦਿਤ੍ਰਯਾਣਾਮੰਨਮ੍॥ 12-35-29 ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸ੍ਯ ਅਗ੍ਨੀਸ਼਼ੋਮੀਯਵਪਾਹੋਮਾਤ੍ਪ੍ਰਾਙ੍ ਨ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯਮ੍। ਕਦਰ੍ਯੋ ਧਨਵ੍ਯਯਭਯਾਦ੍ਭੋਗਤ੍ਯਾਗਹੀਨਃ॥ 12-35-30 ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋ ਗ੍ਰਾਮਪਾਲਕਸ੍ਯ ਸੀਮਾਦਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋ ਵਾ॥ 12-35-31 ਵਾਦ੍ਯਮਾਨਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਚਾੰਨਮਿਤਿ ਟ.ਡ.ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-35-32 ਸ਼ੇਸ਼਼ਿਤੰ ਕੁਟੁਮ੍ਬਾਯਾ(ਅ)ਦਤ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍। ਧਾਨਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਵਾਃ। ਕਰਮ੍ਭਾ ਦਧਿਸਕ੍ਤਵਃ॥ 12-35-33 ਕ੍ਰੁʼਸਰੰ ਤਿਲਮਿਸ਼੍ਰ ਓਦਨਃ। ਵ੍ਰੁʼਥਾਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਦੇਵਤਾਦ੍ਯੁਦ੍ਦੇਸ਼ੰ ਵਿਨਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-35-36 ਹਾਸਕੇਸ਼਼ੁ ਪਰਿਹਾਸਪਰੇਸ਼਼ੁ ਭਾਣ੍ਡੇਸ਼਼ੁ॥ 12-35-37 ਵਾਗ੍ਧੀਨੇ ਮੂਕੇ ਮੂਰ੍ਖੇ ਵਾ॥ 12-35-42 ਸ਼੍ਵਦ੍ਰੁʼਤੌ ਸ਼ੁਨਕਚਰ੍ਮਮਯੇ ਕੋਸ਼ੇ॥ 12-35-43 ਅਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾਦ੍ਦਯਯਾ॥ 12-35-44 ਆਪ੍ਤਚਰਿਤ ਇਸ਼਼੍ਟਕਾਰੀਤਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਧਰ੍ਮਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵਾ ਨਿਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੇ ਨ ਦੇਯਮਿਤ੍ਯਾਹ ਨਵਾ ਇਤਿ॥ 12-35-45 ਨਿਸ਼਼੍ਕਾਰਣੰ ਨਿਸ਼਼੍ਫਲਮ੍॥ 12-35-48 ਨਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤੌ ਮੂਰ੍ਖੇ॥

12-36-0 (66202) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-36-0x (5409) ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭਗਵਨ੍ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਮਹਾਮੁਨੇ। ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ਯ ਚਾਖਿਲਾਨ੍॥ 12-36-1 (66203) ਆਪਤ੍ਸੁ ਚ ਯਥਾ ਨੀਤਿਃ ਪ੍ਰਣੇਤਵ੍ਯਾ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ। ਧਰ੍ਮ੍ਯਮਾਲਮ੍ਬ੍ਯ ਪਨ੍ਥਾਨੰ ਵਿਜਯੇਯੰ ਕਥੰ ਮਹੀਮ੍॥ 12-36-2 (66204) ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਕਥਾ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ਾ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਮਨ੍ਵਿਤਾ। ਕੌਤੂਹਲਾਨੁਪ੍ਰਵਣਾ ਹਰ੍ਸ਼਼ੰ ਜਨਯਤੀਵ ਮੇ॥ 12-36-3 (66205) ਧਰ੍ਮਚਰ੍ਯਾ ਚ ਰਾਜ੍ਯੰ ਚ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਵਿਰੁਧ੍ਯਤੇ। ਏਵੰ ਮੁਹ੍ਯਤਿ ਮੇ ਚੇਤਸ਼੍ਚਿਨ੍ਤਯਾਨਸ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ॥ 12-36-4 (66206) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-36-5x (5410) ਤਮੁਵਾਚ ਮਹਾਰਾਜ ਵ੍ਯਾਸੋ ਵੇਦਵਿਦਾਂ ਵਰਃ। ਨਾਰਦੰ ਸਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਰ੍ਵੰ ਜਾਨਨ੍ਪੁਰਾਤਨਮ੍॥ 12-36-5 (66207) ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ ਚੇਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਨਿਖਿਲੇਨ ਨਰਾਧਿਪ। ਪ੍ਰੇਹਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਕੁਰੁਪਿਤਾਮਹਮ੍॥ 12-36-6 (66208) ਸ ਤੇ ਧਰ੍ਮਰਹਸ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸੰਸ਼ਯਾਨ੍ਮਨਸਿ ਸ੍ਥਿਤਾਨ੍। ਛੇਤ੍ਤਾ ਭਾਗੀਰਥੀਪੁਤ੍ਰਃ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ 12-36-7 (66209) ਜਨਯਾਮਾਸ ਯੰ ਦੇਵੀ ਦਿਵ੍ਯਾ ਤ੍ਰਿਪਥਗਾ ਨਦੀ। ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਦਦਰ੍ਸ਼ ਯੋ ਦੇਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਪੁਰੋਗਮਾਨ੍॥ 12-36-8 (66210) ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਪੁਰੋਗਾਂਸ੍ਤੁ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੀਨਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ। ਤੋਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵੋਪਚਾਰੇਣ ਰਾਜਨੀਤਿਮਧੀਤਵਾਨ੍॥ 12-36-9 (66211) ਉਸ਼ਨਾ ਵੇਦ ਯਚ੍ਛਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਦੇਵਾਸੁਰਗੁਰੁਰ੍ਦ੍ਵਿਜਃ। ਸ ਚ ਧਰ੍ਮੰ ਸਵੈਯਾਖ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨ੍ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮਃ॥ 12-36-10 (66212) ਭਾਰ੍ਗਵਾਚ੍ਚ੍ਯਵਨਾਚ੍ਚਾਪਿ ਵੇਦਾਨਙ੍ਗੋਪਬ੍ਰੁʼਂਹਿਤਾਨ੍। ਪ੍ਰਤਿਪੇਦੇ ਮਹਾਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਾਚ੍ਚਰਿਤਵ੍ਰਤਃ॥ 12-36-11 (66213) ਪਿਤਾਮਹਸੁਤੰ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੰ ਕੁਮਾਰੰ ਦੀਪ੍ਤਤੇਜਸਮ੍। ਅਧ੍ਯਾਤ੍ਮਗਤਿਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਮੁਪਾਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਤ ਯਃ ਪੁਰਾ॥ 12-36-12 (66214) ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯਮੁਖਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਯਤਿਧਰ੍ਮਮਵਾਪ੍ਤਵਾਨ੍। ਰਾਮਾਦਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਕ੍ਰਾਚ੍ਚ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨ੍ਪੁਰੁਪਰ੍ਸ਼਼ਭਃ॥ 12-36-13 (66215) ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰਾਤ੍ਮੇਚ੍ਛਯਾ ਯਸ੍ਯ ਜਾਤਸ੍ਯ ਮਨੁਜੇਸ਼਼੍ਵਪਿ। ਤਥਾ(ਅ)ਨਪਤ੍ਯਸ੍ਯ ਸਤਃ ਪੁਣ੍ਯਲੋਕਾਦਿਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾਃ॥ 12-36-14 (66216) ਯਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਪੁਣ੍ਯਾ ਨਿਤ੍ਯਮਾਸਨ੍ਸ ਭਸਾਦਃ। ਯਸ੍ਯ ਨਾਵਿਦਿਤੰ ਕਿੰਚਿਜ੍ਜ੍ਞਾਨੰ ਜ੍ਞੇਯੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ॥ 12-36-15 (66217) ਸ ਤੇ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਤ੍। ਤਮਭ੍ਯੇਹਿ ਪੁਰਾ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਸ ਵਿਮੁਞ੍ਚਤਿ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ 12-36-16 (66218) ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਦੀਰ੍ਘਪ੍ਰਜ੍ਞੋ ਮਹਾਮਤਿਃ। ਉਵਾਚ ਵਦਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਵ੍ਯਾਸੰ ਸਤ੍ਯਵਤੀਸੁਤਮ੍॥ 12-36-17 (66219) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-36-18x (5411) ਵੈਸ਼ਸੰ ਸੁਮਹਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਰੋਮਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਆਗਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਨਾਸ਼ਕਾਰਕਃ॥ 12-36-18 (66220) ਘਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਤਮੇਵਾਜੌ ਛਲੇਨਾਜਿਹ੍ਨਯੋਧਿਨਮ੍। ਉਪਸੰਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਰ੍ਹਾਮਿ ਤਮਹੰ ਕੇਨ ਹੇਤੁਨਾ॥ 12-36-19 (66221) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-36-20x (5412) ਤਤਸ੍ਤੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਹਿਤੇਪ੍ਸਯਾ। ਪੁਨਰੇਵ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਯਦੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਚਃ॥ 12-36-20 (66222) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-36-21x (5413) ਨੇਦਾਨੀਮਤਿਨਿਰ੍ਬਨ੍ਧੰ ਸ਼ੋਕੇ ਤ੍ਵੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ। ਯਦਾਹ ਭਗਵਾਨ੍ਵ੍ਯਾਸਸ੍ਤਤ੍ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮ॥ 12-36-21 (66223) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਮਹਾਬਾਹੋ ਭ੍ਰਾਤਰਸ਼੍ਚ ਮਹੌਜਸਃ। ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਮਿਵ ਘਰ੍ਮਾਨ੍ਤੇ ਨਾਥਮਾਨਾ ਉਪਾਸਤੇ॥ 12-36-22 (66224) ਹਤਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਚੈਵ ਸਮਾਗਤਮ੍। ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਤੇ ਕੁਰੁਜਾਙ੍ਗਲਮ੍॥ 12-36-23 (66225) ਪ੍ਰਿਯਾਰ੍ਥਮਪਿ ਚੈਤੇਸ਼਼ਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍। ਨਿਯੋਗਾਦਸ੍ਯ ਚ ਗੁਰੋਰ੍ਵ੍ਯਾਸਸ੍ਯਾਮਿਤਤੇਜਸਃ॥ 12-36-24 (66226) ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਮਸ੍ਮਦਾਦੀਨਾਂ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਪਰੰਤਪ। ਕੁਰੁ ਪ੍ਰਿਯਮਮਿਤ੍ਰਘ੍ਨ ਲੋਕਸ੍ਯ ਚ ਹਿਤੰ ਕੁਰੁ॥ 12-36-25 (66227) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-36-26x (5414) ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਸ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਰਾਜਾ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨਃ। ਹਿਤਾਰ੍ਥੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਸਮੁਤ੍ਤਸ੍ਥੌ ਮਹਾਮਨਾਃ॥ 12-36-26 (66228) ਸੋ(ਅ)ਨੁਨੀਤੋ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਵਿਸ਼਼੍ਟਰਸ਼੍ਰਵਸਾ ਸ੍ਵਯਮ੍। ਦ੍ਵੈਪਾਯਨੇਨ ਚ ਤਥਾ ਦੇਵਸ੍ਥਾਨੇਨ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ॥ 12-36-27 (66229) ਏਤੈਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਬਹੁਭਿਰਨੁਨੀਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਵ੍ਯਜਹਾਨ੍ਮਾਨਸੰ ਦੁਃਖੰ ਸੰਤਾਪੰ ਚ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ॥ 12-36-28 (66230) ਸ਼੍ਰੁਤਵਾਕ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰੁਤਨਿਧਿਃ ਸ਼੍ਰੁਤਸ਼੍ਰਾਵ੍ਯਵਿਸ਼ਾਰਦਃ। ਵ੍ਯਵਸ੍ਯ ਮਨਸਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮਗਚ੍ਛਤ੍ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਃ॥ 12-36-29 (66231) ਸ ਤੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਰਾਜਾ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੈਰਿਵ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ। ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ੍ਵਪੁਰੰ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਹ॥ 12-36-30 (66232) ਪ੍ਰਵਿਵਿਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਸ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਅਰ੍ਚਯਾਮਾਸ ਦੇਵਾਂਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ਼੍ਚ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ॥ 12-36-31 (66233) ਤਤੋ ਨਵੰ ਰਥੰ ਸ਼ੁਭ੍ਰੰ ਕਮ੍ਬਲਾਜਿਨਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਯੁਕ੍ਤੰ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਭਿਸ੍ਤ੍ਵਸ਼੍ਚੈਃ ਪਾਣ਼੍ਡੁਰੈਃ ਸ਼ੁਭਲਕ੍ਸ਼਼ਣੈਃ॥ 12-36-32 (66234) ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਰਭ੍ਯਰ੍ਚਿਤੰ ਪਣ੍ਯੈਃ ਸ੍ਤੂਯਮਾਨਸ਼੍ਚ ਬਨ੍ਦਿਭਿਃ। ਆਰੁਰੋਹ ਯਥਾ ਦੇਵਃ ਸੋਮੋ(ਅ)ਮ੍ਰਤਮਯੰ ਯਥਮ੍॥ 12-36-33 (66235) ਜਗ੍ਰਾਹ ਰਸ਼੍ਮੀਨ੍ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਭੀਮੋ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਃ। ਅਰ੍ਜੁਨਃ ਪਾਣ੍ਡੁਰੰ ਛਤ੍ਰੰ ਧਾਰਯਾਮਾਸ ਭਾਨੁਮਤ੍॥ 12-36-34 (66236) ਧ੍ਰਿਯਮਾਣੰ ਚ ਤਚ੍ਛਤ੍ਰੰ ਪਾਣ੍ਡੁਰੰ ਰਾਜਮੂਰ੍ਧਨਿ। ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਤਾਰਕਾਰਾਜਃ ਸਿਤਾਭ੍ਰ ਇਵ ਚਾਮ੍ਬਰੇ॥ 12-36-35 (66237) ਚਾਮਰਵ੍ਯਜਨੇ ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਵੀਰੌ ਜਗ੍ਰੁʼਹਤੁਸ੍ਤਦਾ। ਚਨ੍ਦ੍ਰਰਸ਼੍ਮਿਪ੍ਰਯੇ ਸ਼ੁਭ੍ਰੇ ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰਾਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤੇ॥ 12-36-36 (66238) ਤੇ ਪਞ੍ਚ ਰਥਮਾਸ੍ਥਾਯ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਭੂਤਾਨੀਵ ਸਮਸ੍ਤਾਨਿ ਰਾਜਨ੍ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ਿਰੇ ਤਦਾ॥ 12-36-37 (66239) ਆਸ੍ਥਾਯ ਤੁ ਰਥੰ ਸ਼ੁਭ੍ਰੰ ਯੁਕ੍ਤਮਸ਼੍ਵੈਰ੍ਮਨੋਜਵੈਃ। ਅਨ੍ਵਯਾਤ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ ਰਾਜਨ੍ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਗ੍ਰਜਮ੍॥ 12-36-38 (66240) ਰਥੰ ਹੇਮਮਯੰ ਸ਼ੁਭ੍ਰੰ ਸ਼ੈਵ੍ਯਸੁਗ੍ਰੀਵਯਾਜਿਤਮ੍। ਸਹ ਸਾਤ੍ਯਕਿਨਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਸਮਾਸ੍ਥਾਯਾਨ੍ਵਯਾਤ੍ਕੁਰੂਨ੍॥ 12-36-39 (66241) ਨਰਯਾਨੇਨ ਤੁ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪਿਤਾ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਭਾਰਤ। ਅਗ੍ਰਤੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀਸਹਿਤੋ ਯਯੌ॥ 12-36-40 (66242) ਕੁਰੁਸ੍ਤ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚ ਤਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਕੁਨ੍ਤੀ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾ ਚ ਮਾਧਵੀ। ਯਾਨੈਰੁਚ੍ਚਾਵਚੈਰ੍ਜਗ੍ਮੁਰ੍ਵਿਦੁਰੇਣ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-36-41 (66243) ਤਤੋ ਰਥਾਸ਼੍ਚ ਬਹੁਲਾ ਨਾਗਾਸ਼੍ਵਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਪਾਦਾਤਾਸ਼੍ਚ ਹਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ਸਮਨੁਵ੍ਰਜਨ੍॥ 12-36-42 (66244) ਤਤੋ ਵੈਤਾਲਿਕੈਃ ਸੂਤੈਰ੍ਮਾਗਧੈਸ਼੍ਚ ਸੁਭਾਸ਼਼ਿਤੈਃ। ਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ ਯਯੌ ਰਾਜਾ ਨਗਰੰ ਨਾਗਸਾਹ੍ਵਯਮ੍॥ 12-36-43 (66245) ਤਤ੍ਪ੍ਰਯਾਣੰ ਮਾਹਬਾਹੋਰ੍ਬਭੂਵਾਪ੍ਰਤਿਮੰ ਭੁਵਿ। ਆਕੁਲਾਕੁਲਮੁਤ੍ਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੁਸ਼਼੍ਟਜਨਾਕੁਲਮ੍॥ 12-36-44 (66246) ਅਭਿਯਾਨੇ ਤੁ ਪਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਨਰੈਰ੍ਨਗਰਵਾਸਿਭਿਃ। ਨਗਰੰ ਰਾਜਮਾਰ੍ਗਾਸ਼੍ਚ ਯਥਾਵਤ੍ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-36-45 (66247) ਪਾਣ੍ਡੁਰੇਣ ਚ ਮਾਲ੍ਯੇਨ ਪਤਾਕਾਭਿਸ਼੍ਚ ਮੇਦਿਨੀ। ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਰਾਜਮਾਰ੍ਗੋ(ਅ)ਭੂਦ੍ਧੂਪਨੈਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਧੂਪਿਤਃ॥ 12-36-46 (66248) ਅਥ ਚੂਰ੍ਣੈਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਾਨਾਂ ਨਾਨਾਪੁਸ਼਼੍ਪਪ੍ਰਿਯਙ੍ਗੁਭਿਃ। ਮਾਲ੍ਯਦਾਮਭਿਰਾਸਕ੍ਤੈ ਰਾਜਵੇਸ਼੍ਮਾਭਿਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-36-47 (66249) ਕੁਮ੍ਭਾਸ਼੍ਚ ਨਗਰਦ੍ਵਾਰਿ ਵਾਰਿਪੂਰ੍ਣਾ ਨਵਾ ਦ੍ਰੁʼਢਾਃ। ਸਿਤਾਃ ਸੁਮਨਸੋ ਗੌਰਾਃ ਸ੍ਥਾਪਿਤਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਹ॥ 12-36-48 (66250) ਤਥਾ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦ੍ਵਾਰੰ ਨਗਰੰ ਪਾਣ੍ਡੁਨਨ੍ਦਨਃ। ਸ੍ਤੂਯਮਾਨਃ ਸ਼ੁਭੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯੈਃ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ॥ ॥ 12-36-49 (66251) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 36॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-36-3 ਕੌਤੂਹਲੇਨ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗੇਨਾ(ਅ)ਨੁਪ੍ਰਵਣਾ ਅਭਿਮੁਖਾ॥ 12-36-6 ਪ੍ਰੇਹਿ ਪ੍ਰਯਾਹਿ॥ 12-36-10 ਯਚ੍ਚ ਦੇਵਗੁਰੁਰ੍ਦ੍ਰਿਜ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਸਵੈਯਾਖ੍ਯੰ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਸਹਿਤਮ੍॥ 12-36-16 ਵਿਮੁਞ੍ਚਤਿ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤਤਃ ਪੁਰਾ॥ 12-36-18 ਵੈਸ਼ਸੰ ਵਿਨਾਸ਼ਮ੍॥ 12-36-22 ਨਾਥਮਾਨਾਃ ਯਾਚਮਾਨਾਃ। ਉਪਾਸਤ ਇਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰਤ੍ਰਾਪਿ ਯੋਜ੍ਯਮ੍॥ 12-36-27 ਵਿਸ਼਼੍ਟਰਸ਼੍ਰਵਸਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ॥ 12-36-28 ਸੰਤਾਪੰ ਸ਼ਾਰੀਰੰ ਤਾਪਮ੍॥ 12-36-29 ਵਾਕ੍ਯਾਨਿ ਵੇਦਾਵਯਵਾਃ। ਨਿਧਿਸ੍ਤਦਰ੍ਥਵਿਚਾਰਗ੍ਰਨ੍ਥੋ ਮੀਮਾਂਸਾ। ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਸ਼੍ਰਾਵ੍ਯੰ ਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਦਿ। ਵ੍ਯਵਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਰ੍ਥੰ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ॥ 12-36-33 ਅਮ੍ਰੁʼਤਮਯੰ ਦੇਵਤਾਮਯਮ੍॥ 12-36-38 ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੁਤ੍ਰਃ॥ 12-36-46 ਮੇਦਿਨੀ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤੇਤ੍ਯਨੁਸ਼਼ਜ੍ਯਤੇ। ਧੂਪਨੈਃ ਅਗਰੁਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਭਿਰ੍ਧੂਪਦ੍ਰਵ੍ਯੈਃ॥

12-37-0 (66252) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-37-0x (5415) ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਨੇ ਤੁ ਪਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਜਨਾਨਾਂ ਪੁਰਵਾਸਿਨਾਮ੍। ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੂਣਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸਮਾਜਗ੍ਮੁਃ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ॥ 12-37-1 (66253) ਸ ਰਾਜਮਾਰ੍ਗਃ ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਚਤ੍ਵਰਃ। ਯਥਾ ਚਨ੍ਦ੍ਰੋਦਯੇ ਰਾਜਨ੍ਵਰ੍ਧਮਾਨੋ ਮਹੋਦਧਿਃ॥ 12-37-2 (66254) ਗ੍ਰੁʼਹਾਣਿ ਰਾਜਮਾਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਰਤ੍ਨਵਨ੍ਤਿ ਮਹਾਨ੍ਤਿ ਚ। ਪ੍ਰਾਕਮ੍ਪਨ੍ਤੀਵ ਭਾਰੇਣ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਪੂਰ੍ਣਾਨਿ ਭਾਰਤ॥ 12-37-3 (66255) ਤਾਃ ਸ਼ਨੈਰਿਵ ਸਵ੍ਰੀਡੰ ਪ੍ਰਸ਼ਸ਼ੰਸੁਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍। ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨੌ ਚੈਵ ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੌ॥ 12-37-4 (66256) ਧਨ੍ਯਾ ਤ੍ਵਮਸਿ ਪਾਞ੍ਚਾਲਿ ਯਾ ਤ੍ਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸਤ੍ਤਮਾਨ੍। ਉਪਤਿਸ਼਼੍ਠਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਮਿਵ ਗੌਤਮੀ॥ 12-37-5 (66257) ਤਵ ਕਰ੍ਮਾਣ੍ਯਮੋਘਾਨਿ ਵ੍ਰਤਚਰ੍ਯਾ ਚ ਭਾਮਿਨਿ। ਇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰਸ਼ਸ਼ੰਸੁਸ੍ਤਦਾ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ॥ 12-37-6 (66258) ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਵਚਨੈਸ੍ਤਾਸਾਂ ਮਿਥਃ ਸ਼ਬ੍ਦੈਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ। ਪ੍ਰੀਤਿਜੈਸ਼੍ਚ ਤਦਾ ਸ਼ਬ੍ਦੈਃ ਪੁਰਮਾਸੀਤ੍ਸਮਾਕੁਲਮ੍॥ 12-37-7 (66259) ਤਮਤੀਤ੍ਯ ਯਥਾਯੁਕ੍ਤੰ ਰਾਜਮਾਰ੍ਗੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਅਲੰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼ੋਭਮਾਨਮੁਪਾਪਾਦ੍ਰਾਜਵੇਸ਼੍ਮ ਹ॥ 12-37-8 (66260) ਤਤਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਯਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪੌਰਾ ਜਾਨਪਦਾਸ੍ਤਦਾ। ਊਚੁਃ ਕਰ੍ਣਸੁਖਾ ਵਾਚਃ ਸਮੁਪੇਤ੍ਯ ਤਤਸ੍ਤਤਃ॥ 12-37-9 (66261) ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਜਯਸਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ਼ਤ੍ਰੂਞ੍ਛਤ੍ਰੁਨਿਸ਼਼ੂਦਨ। ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮੇਣ ਚ ਬਲੇਨ ਚ॥ 12-37-10 (66262) ਭਵ ਨਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਹਾਰਾਜ ਰਾਜੇਹ ਸ਼ਰਦਾਂ ਸ਼ਤਮ੍। ਪ੍ਰਜਾਃ ਪਾਲਯ ਧਰ੍ਮੇਣ ਯਥੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਤ੍ਰਿਦਿਵੰ ਤਥਾ॥ 12-37-11 (66263) ਏਵੰ ਰਾਜਕੁਲਦ੍ਵਾਰਿ ਮਙ੍ਗਲੈਰਭਿਪੂਜਿਤਃ। ਆਸ਼ੀਰ੍ਵਾਦਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜੈਰੁਕ੍ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸਮਨ੍ਤਤਃ॥ 12-37-12 (66264) ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਭਵਨੰ ਰਾਜਾ ਦੇਵਰਾਜਗ੍ਰੁʼਹੋਪਮਮ੍। ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਿਜਯਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਰਥਾਤ੍ਪਸ਼੍ਚਾਦਵਾਤਰਤ੍॥ 12-37-13 (66265) ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰੰ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਦੈਵਤਾਨ੍ਯਭਿਗਮ੍ਯ ਚ। ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਰਤ੍ਨੈਸ਼੍ਚ ਗਨ੍ਧਮਾਲ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-37-14 (66266) ਨਿਸ਼੍ਚਕ੍ਰਾਮ ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਪੁਨਰੇਵ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ। ਦਦਰ੍ਸ਼ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਸੋ(ਅ)ਭਿਰੂਪਾਨਵਸ੍ਥਿਤਾਨ੍॥ 12-37-15 (66267) ਸ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਦਾ ਵਿਪ੍ਰੈਰਾਸ਼ੀਰ੍ਵਾਦਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ੁਭਿਃ। ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਵਿਮਲਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਤਾਰਾਗਣਵ੍ਰੁʼਤੋ ਯਥਾ॥ 12-37-16 (66268) ਤਾਂਸ੍ਤੁ ਵੈ ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਕੌਨ੍ਤੇਯੋ ਵਿਧਿਵਦ੍ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍। ਸੁਮਨੋਮੋਦਕੈ ਰਤ੍ਨੈਰ੍ਹਿਰਣ੍ਯੇਨ ਚ ਭੂਰਿਣਾ। ਗੋਭਿਰ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਵਿਵਿਧੈਸ਼੍ਚ ਕਿਮਿਚ੍ਛਕੈਃ॥ 12-37-17 (66269) ਧੌਮ੍ਯੰ ਗੁਰੁਂ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੰ ਪਿਤਰਮੇਵ ਚ। `ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਸਭਾਂ ਰਾਜਾ ਸੁਧਰ੍ਮਾਂ ਵਾਸਵੋ ਯਥਾ॥' 12-37-18 (66270) ਤਤਃ ਪੁਣ੍ਯਾਹਘੋਸ਼਼ੋ(ਅ)ਭੂਦ੍ਦਿਵੰ ਸ੍ਤਬ੍ਧ੍ਵੇਵ ਭਾਰਤ। ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿਜਨਨਃ ਪੁਣ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਸੁਖਾਵਹਃ॥ 12-37-19 (66271) ਹੰਸਵੰਨੇਦੁਸ਼਼ਾਂ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਂ ਤਤ੍ਰ ਭਾਰਤੀ। ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਵੇ ਵੇਦਵਿਦੁਸ਼਼ਾਂ ਪੁਸ਼਼੍ਕਲਾਰ੍ਥਪਦਾਕ੍ਸ਼਼ਰਾ॥ 12-37-20 (66272) ਤਤੋ ਦੁਨ੍ਦੁਭਿਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ਃ ਸ਼ਙ੍ਖਾਨਾਂ ਚ ਮਨੋਰਮਃ। ਜਯੰ ਪ੍ਰਵਦਤਾਂ ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਵਨਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰਭੂੰਨ੍ਰੁʼਪ॥ 12-37-21 (66273) ਨਿਃਸ਼ਬ੍ਦੇ ਚ ਸ੍ਥਿਤੇ ਤਤ੍ਰ ਤਤੋ ਵਿਪ੍ਰਜਨੇ ਪੁਨਃ। ਰਾਜਾਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚ੍ਛਝਾ ਚਾਰ੍ਵਾਕੋ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-37-22 (66274) ਤਤ੍ਰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸਖਾ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਰੂਪੇਣ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ। ਸਾਙ੍ਖ੍ਯਃ ਸ਼ਿਖੀ ਤ੍ਰਿਦਣ੍ਡੀ ਚ ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਵਿਗਤਸਾਧ੍ਵਸਃ॥ 12-37-23 (66275) ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸਰ੍ਵੈਸ੍ਤਥਾ ਵਿਪ੍ਰੈਰਾਸ਼ੀਰ੍ਵਾਦਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ੁਭਿਃ। ਪਰਸ੍ਸਹਸ੍ਰੈ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਪੋਨਿਯਮਸੰਸ੍ਥਿਤੈਃ॥ 12-37-24 (66276) ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਟਃ ਪਾਪਮਾਸ਼ੰਸੁਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍। ਅਨਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯੈਵ ਤਾਨ੍ਵਿਪ੍ਰਾਂਸ੍ਤਮੁਵਾਚ ਮਹੀਪਤਿਮ੍॥ 12-37-25 (66277) ਚਾਰ੍ਵਾਕ ਉਵਾਚ। 12-37-26x (5416) ਇਮੇ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਦ੍ਵਿਜਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮਾਰੋਪ੍ਯ ਵਚੋ ਮਯਿ। ਧਿਗ੍ਭਵਨ੍ਤੰ ਕੁਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਜ੍ਞਾਤਿਘਾਤਿਨਮਸ੍ਤੁ ਵੈ॥ 12-37-26 (66278) ਕਿੰ ਤੇ ਰਾਜ੍ਯੇਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇਮੰ ਜ੍ਞਾਤਿਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯਮ੍। ਘਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਗੁਰੂਂਸ਼੍ਚੈਵ ਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨ ਜੀਵਿਤਮ੍॥ 12-37-27 (66279) ਇਤਿ ਤੇ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਾਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਯ ਦੁਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਃ। ਵਿਵ੍ਯਥੁਸ਼੍ਚੁਕ੍ਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਚੈਵ ਤਸ੍ਯ ਵਾਕ੍ਯਪ੍ਰਧਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ॥ 12-37-28 (66280) ਤਤਸ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ ਚ ਰਾਜਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਵ੍ਰੀਡਿਤਾਃ ਪਰਮੋਦ੍ਵਿਗ੍ਰਾਸ੍ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਮਾਸਨ੍ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ॥ 12-37-29 (66281) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-37-30x (5417) ਪ੍ਰਸੀਦਨ੍ਤੁ ਭਵਨ੍ਤੋ ਮੇ ਪ੍ਰਣਤਸ੍ਯਾਭਿਯਾਚਤਃ। ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਸੰਨਵ੍ਯਸਨਿਨੰ ਨ ਮਾਂ ਧਿਕ੍ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਥ॥ 12-37-30 (66282) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-37-31x (5418) ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਾਣਾਸ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ। ਊਚੁਰ੍ਨੈਸ਼਼ ਦ੍ਵਿਜੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕਮਨ੍ਯਸ੍ਤੁ ਤਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥ 12-37-31 (66283) ਜਜ੍ਞੁਸ਼੍ਚੈਨੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਸ੍ਤਤਸ੍ਤੰ ਜ੍ਞਾਨਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਵੇਦਵਿਦ੍ਵਾਂਸਸ੍ਤਪੋਭਿਰ੍ਵਿਮਲੀਕ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-37-32 (66284) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਊਚੁਃ। 12-37-33x (5419) ਏਸ਼਼ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸਖਾ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ। ਪਰਿਵ੍ਰਾਜਕਰੂਪੇਣ ਹਿਤੰ ਤਸ੍ਯ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਤਿ॥ 12-37-33 (66285) ਨ ਵਯੰ ਬ੍ਰੂਮ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਨ੍ਵ੍ਯੇਤੁ ਤੇ ਭਯਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍। ਉਪਤਿਸ਼਼੍ਠਤੁ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਭਵਨ੍ਤੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ॥ 12-37-34 (66286) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-37-35x (5420) ਤਤਸ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਹੁਂਕਾਰੈਃ ਕ੍ਰੋਧਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤਾਃ। ਨਿਰ੍ਭਰ੍ਤ੍ਸਯਨ੍ਤਃ ਸ਼ੁਚਯੋ ਨਿਜਘ੍ਨੁਃ ਪਾਪਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਮ੍॥ 12-37-35 (66287) ਸ ਪਪਾਤ ਵਿਨਿਰ੍ਦਗ੍ਧਸ੍ਤੇਜਸਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਾਮ੍। ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਾਸ਼ਨਿਨਿਰ੍ਦਗ੍ਧਃ ਪਾਦਪੋ(ਅ)ਙ੍ਕੁਰਵਾਨਿਵ॥ 12-37-36 (66288) ਪੂਜਿਤਾਸ਼੍ਚ ਯਯੁਰ੍ਵਿਪ੍ਰਾ ਰਾਜਾਨਮਭਿਨਨ੍ਦ੍ਯ ਤਮ੍। ਰਾਜਾ ਚ ਹਰ੍ਸ਼਼ਮਾਪੇਦੇ ਪਾਣ੍ਡਵਃ ਸਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨਃ॥ ॥ 12-37-37 (66289) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 37॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-37-3 ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਿਃ॥ 12-37-15 ਅਭਿਰੂਪਾਨ੍ਮਙ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਪਾਣੀਨ੍॥ 12-37-17 ਕਿਮਿਚ੍ਛਸਿ ਕਿਮਿਚ੍ਛਸੀਤਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦ੍ਭਿਰ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਰ੍ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਗੋਵਸ੍ਤ੍ਰਾਦਿਦ੍ਰਵ੍ਯੈਰ੍ਨਿਮਨ੍ਤ੍ਰਯਦ੍ਭਿਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-37-19 ਸ੍ਤਬ੍ਧ੍ਧਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਯ॥ 12-37-23 ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼ਿਖੀਤਿ ਝ.ਪਾਠਃ॥ 12-37-30 ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਸੰਨਾਃ ਸਮੀਪਸ੍ਥਾਃ ਵ੍ਯਸਨਿਨਸ਼੍ਚਿਰਦੁਃਖਿਨੋ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾਦਯੋ ਯਸ੍ਯ ਤਮ੍। ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾਦਿਦੁਃਖਪਰਿਹਾਰਾਰ੍ਥੰ ਮਮੇਦੰ ਰਾਜ੍ਯਕਰਣੰ ਨਤੁ ਸ੍ਵਸੁਖਾਰ੍ਥਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-37-32 ਜਜ੍ਞੁਰ੍ਜ੍ਞਾਤਵਨ੍ਤਃ॥ 12-37-33 ਚਾਰ੍ਵਾਕੋ ਨਾਮ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥

12-38-0 (66290) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-38-0x (5421) ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਤੁ ਰਾਜਾਨੰ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੇ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ। ਉਵਾਚ ਦੇਵਕੀਪੁਤ੍ਰਃ ਸਰ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ੀ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ॥ 12-38-1 (66291) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-38-2x (5422) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤਾਤ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਨਰ੍ਚਨੀਯਾਃ ਸਦਾ ਮਮ। ਏਤੇ ਭੂਮਿਚਰਾ ਦੇਵਾ ਵਾਗ੍ਵਿਸ਼਼ਾਃ ਸੁਪ੍ਰਸਾਦਕਾਃ॥ 12-38-2 (66292) ਪੁਰਾ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੇ ਰਾਜੰਸ਼੍ਚਾਰ੍ਵਾਕੋ ਨਾਮ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ। ਤਪਸ੍ਤੇਪੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਬਦਰ੍ਯਾਂ ਬਹੁਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕਮ੍॥ 12-38-3 (66293) ਵਰੇਣ ਚ੍ਛਨ੍ਦ੍ਯਮਾਨਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਚ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ। ਅਭਯੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਭ੍ਯੋ ਵਰਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤ॥ 12-38-4 (66294) ਦ੍ਵਿਜਾਵਮਾਨਾਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਦਾਦ੍ਵਰਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍। ਅਭਯੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਭ੍ਯੋ ਦਦੌ ਤਸ੍ਮੈ ਜਗਤ੍ਪਤਿਃ॥ 12-38-5 (66295) ਸ ਤੁ ਲਬ੍ਧਵਰਃ ਪਾਪੋ ਦੇਵਾਨਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮਃ। ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸ੍ਤਾਪਯਾਮਾਸ ਤੀਵ੍ਰਕਰ੍ਮਾ ਮਹਾਬਲਃ॥ 12-38-6 (66296) ਤਤੋ ਦੇਵਾਃ ਸਮੇਤਾਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣਮਿਦਮਬ੍ਰੁਵਨ੍। ਵਧਾਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਸ੍ਤਸ੍ਯ ਬਲਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤਦਾ॥ 12-38-7 (66297) ਤਾਨੁਵਾਚ ਤਤੋ ਦੇਵੋ ਵਿਹਿਤੰ ਤਤ੍ਰ ਵੈ ਮਯਾ। ਯਥਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਭਵਿਤਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰਚਿਰਣੇਤਿ ਭਾਰਤ॥ 12-38-8 (66298) ਰਾਜਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੋ ਨਾਮ ਸਖਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਭਵਿਤਾ ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ। ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਨੇਹਾਵਬਦ੍ਧੋ(ਅ)ਸੌ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਵਮੰਸ੍ਯਤੇ॥ 12-38-9 (66299) ਤਤ੍ਰੈਨੰ ਰੁਸ਼਼ਿਤਾ ਵਿਪ੍ਰਾ ਵਿਪ੍ਰਕਾਰਪ੍ਰਧਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ। ਧਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਾਗ੍ਬਲਾਃ ਪਾਪੰ ਤਤੋ ਨਾਸ਼ੰ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-38-10 (66300) ਸ ਏਸ਼਼ ਨਿਹਤਃ ਸ਼ੇਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡੇਨ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਃ। ਚਾਰ੍ਵਾਕੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਮਾ ਸ਼ੁਚੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-38-11 (66301) ਹਤਾਸ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ ਜ੍ਞਾਤਯਸ੍ਤਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ। ਸ੍ਵਰ੍ਗਤਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਵੀਰਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਪੁਙ੍ਗਵਾਃ॥ 12-38-12 (66302) ਸ ਤ੍ਵਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਮਾ ਤੇ ਭੂਦ੍ਵੁਦ੍ਧਿਰਨ੍ਯਥਾ। ਸ਼ਤ੍ਰੂਞ੍ਜਹਿ ਪ੍ਰਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ ਦ੍ਵਿਜਾਂਸ਼੍ਚ ਪਰਿਪੂਜਯ॥ ॥ 12-38-13 (66303) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 38॥

12-39-0 (66304) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-39-0x (5423) ਤਤਃ ਕੁਨ੍ਤੀਸੁਤੋ ਰਾਜਾ ਗਤਮਨ੍ਯੁਰ੍ਗਤਜ੍ਵਰਃ। ਕਾਞ੍ਚਨੇ ਪ੍ਰਾਡ੍ਭੁਖੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨ੍ਯਸ਼਼ੀਦਤ੍ਪਰਮਾਸਨੇ॥ 12-39-1 (66305) ਤਮੇਵਾਭਿਮੁਖੌ ਪੀਠੇ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤੇ ਕਾਞ੍ਚਨੇ ਸ਼ੁਭੇ। ਸਾਤ੍ਯਕਿਰ੍ਵਾਸੁਦੇਵਸ਼੍ਚ ਨਿਸ਼਼ੀਦਤੁਰਰਿੰਦਮੌ॥ 12-39-2 (66306) ਮਧ੍ਯੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੁ ਰਾਜਾਨੰ ਭੀਮਸੇਨਾਰ੍ਜੁਨਾਵੁਭੌ। ਨਿਸ਼਼ੀਦਤੁਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੌ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯੋਰ੍ਮਣਿਪੀਠਯੋਃ॥ 12-39-3 (66307) ਦਾਨ੍ਤੇ ਸ਼ਯ੍ਯਾਸਨੇ ਸ਼ੁਭ੍ਰੇ ਜਾਮ੍ਬੂਨਦਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤੇ। ਪ੍ਰੁʼਥਾ(ਅ)ਪਿ ਸਹਦੇਵੇਨ ਸਹਾਸ੍ਤੇ ਨਕੁਲੇਨ ਚ॥ 12-39-4 (66308) ਸੁਧਰ੍ਮਾ ਵਿਦੁਰੋ ਧੌਮ੍ਯੋ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਕੌਰਵਃ। ਨਿਸ਼਼ੇਦੁਰ੍ਜ੍ਵਲਨਾਕਾਰੇਸ਼਼੍ਵਾਸਨੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍॥ 12-39-5 (66309) ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਃ ਸਞ੍ਜਯਸ਼੍ਚੈਵ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀ ਚ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੀ। ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਯਤੋ ਰਾਜਾ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮਾਵਿਸ਼ਨ੍॥ 12-39-6 (66310) ਤਤ੍ਰੋਪਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸ਼੍ਵੇਤਾਃ ਸੁਮਨਸੋ(ਅ)ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤ੍। ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਕਾਨਕ੍ਸ਼਼ਤਾਨ੍ਭੂਮਿੰ ਸੁਵਰ੍ਣੰ ਰਜਤੰ ਮਣੀਨ੍॥ 12-39-7 (66311) ਤਤਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਯਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪੁਰੋਹਿਤਮ੍। ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜਾਨਮਾਦਾਯ ਬਹੁਮਙ੍ਗਲਮ੍॥ 12-39-8 (66312) ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਚ ਸੁਵਰ੍ਣੰ ਚ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ। ਆਭਿਸ਼਼ੇਚਨਿਕੰ ਭਾਣ੍ਡੰ ਸਰ੍ਵਸੰਭਾਰਸੰਭ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-39-9 (66313) ਕਾਞ੍ਚਨੌਦੁਮ੍ਬਰਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਰਾਜਤਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਯਾਃ। ਪੂਰ੍ਣਕੁਮ੍ਭਾਃ ਸੁਮਨਸੋ ਲਾਜਾ ਬਰ੍ਹੀਸ਼਼ਿ ਗੋਰਸਾਃ॥ 12-39-10 (66314) ਸ਼ਮੀਪਿਪ੍ਪਲਪਾਲਾਸ਼ਸਮਿਧੋ ਮਧੁਸਰ੍ਪਿਸ਼਼ੀ। ਸ੍ਰੁਵ ਔਦੁਮ੍ਬਰਃ ਸ਼ਙ੍ਖਸ੍ਤਥਾ ਹੇਮਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਃ॥ 12-39-11 (66315) ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੇਣਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਧੌਮ੍ਯਃ ਪੁਰੋਹਿਤਃ। ਪ੍ਰਾਗੁਦਕ੍ਪ੍ਰਵਣੇ ਵੇਦੀਂ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨੋਪਲਿਖ੍ਯ ਚ॥ 12-39-12 (66316) ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਚਰ੍ਮੋਤ੍ਤਰੇ ਸ਼ੁਕ੍ਲੇ ਸਰ੍ਵਤੋਭਦ੍ਰ ਆਸਨੇ। ਦ੍ਰੁʼਢਪਾਦਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਨੇ ਹੁਤਾਸ਼ਨਸਮਤ੍ਵਿਪਿ॥ 12-39-13 (66317) ਉਪਵੇਸ਼੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਂ ਚ ਦ੍ਰੁਪਦਾਤ੍ਮਜਾਮ੍। ਜੁਹਾਵ ਪਾਵਕੰ ਧੀਮਾਨ੍ਵਿਧਿਮਨ੍ਤ੍ਰਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-39-14 (66318) ਤਤ ਉਤ੍ਥਾਯ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਃ ਸ਼ਙ੍ਖਮਾਦਾਯ ਪੂਰਿਤਮ੍। ਅਭ੍ਯਸ਼਼ਿਞ੍ਚਤ੍ਪਤਿੰ ਪ੍ਰੁʼਥ੍ਵ੍ਯਾਃ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍। ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਯਸ੍ਤਥਾ॥ 12-39-15 (66319) ਅਨੁਜ੍ਞਾਤੋ(ਅ)ਥ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇਨ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ ਪਾਣ੍ਡਵਃ। ਪਾਞ੍ਚਜਨ੍ਯਾਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾ(ਅ)ਮ੍ਰੁʼਤਮੁਖੋ(ਅ)ਭਵਤ੍॥ 12-39-16 (66320) ਤਤੋ(ਅ)ਨੁਵਾਦਯਾਮਾਸੁਃ ਪਣਵਾਨਕਦੁਨ੍ਦੁਭੀਨ੍॥ 12-39-17 (66321) ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ(ਅ)ਪਿ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਜਗ੍ਰਾਹ ਧਰ੍ਮਤਃ। ਪੂਜਯਾਮਾਸ ਤਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਿਧਿਵਦ੍ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-39-18 (66322) ਤਤੋ ਨਿਸ਼਼੍ਕਸਹਸ੍ਰੇਣ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਵਾਚਯਨ੍। ਵੇਦਾਧ੍ਯਯਨਸੰਪੰਨਾਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਿਸ਼ੀਲਸਮਨ੍ਵਿਤਾਨ੍॥ 12-39-19 (66323) ਤੇ ਪ੍ਰੀਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਰਾਜਨ੍ਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯੂਚੁਰ੍ਜਯਮੇਵ ਚ। ਹੰਸਾ ਇਵ ਚ ਨਰ੍ਦਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ਼ੰਸੁਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍॥ 12-39-20 (66324) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਜਯਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਸਿ ਵਿਕ੍ਰਮੇਣ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ॥ 12-39-21 (66325) ਦਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾ ਚ ਭੀਮਸੇਨਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ। ਤ੍ਵੰ ਚਾਪਿ ਕੁਸ਼ਲੀ ਰਾਜਨ੍ਮਾਦ੍ਰੀਪੁਤ੍ਰੌ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੌ॥ 12-39-22 (66326) ਮੁਕ੍ਤਾ ਵੀਰਕ੍ਸ਼਼ਯਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੰਗ੍ਰਾਮਾਦ੍ਵਿਜਿਤਦ੍ਵਿਸ਼਼ਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੁਤ੍ਤਰਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਕੁਰੁ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਭਾਰਤ॥ 12-39-23 (66327) ਤਤਃ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ(ਅ)ਰ੍ਚਿਤਃ ਸਦ੍ਭਿਰ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਪ੍ਰਤਿਪੇਦੇ ਮਹਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਃ ਸਹ ਭਾਰਤ॥ ॥ 12-39-24 (66328) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 39॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-39-1 ਗਤਮਨ੍ਯੁਰ੍ਵੀਤਦੈਨ੍ਯਃ। ਗਤਜ੍ਵਰੋ ਵੀਤਸ਼ੋਕਃ॥ 12-39-2 ਨਿਸ਼਼ੀਦਤੁਰਿਤਿ ਨਿਸ਼਼ੇਦਤੁਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥੇ ਆਰ੍ਸ਼਼ਮ੍॥ 12-39-4 ਦਾਨ੍ਤੇ ਗਜਦਨ੍ਤਮਯੇ॥ 12-39-5 ਸੁਧਰ੍ਮਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਪੁਰੋਹਿਤਃ॥ 12-39-7 ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਕਾਨ੍ਸਰ੍ਵਤੋਭਦ੍ਰਾਦ੍ਯਙ੍ਕਿਤਾਨਿ ਦੇਵਤਾਪੀਠਾਨਿ॥ 12-39-9 ਭਾਣ੍ਡੰ ਉਪਕਰਣਮ੍॥ 12-39-10 ਔਦੁਮ੍ਬਰਾਸ੍ਤਾਮ੍ਰਮਯਾਃ॥ 12-39-11 ਉਦੁਮ੍ਬਰਕਾਸ਼਼੍ਟਮਯਃ ਸ੍ਰੁਵਃ॥ 12-39-16 ਅਮ੍ਰੁʼਤਮੁਖਃ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਦਰ੍ਸ਼ਨੀਯਃ॥

12-40-0 (66329) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-40-0x (5424) ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੀਨਾਂ ਚ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਦੇਸ਼ਕਾਲੋਪਬ੍ਰੁʼਂਹਿਤਮ੍। ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਰਾਜਾ(ਅ)ਥੋਤ੍ਤਰੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ॥ 12-40-1 (66330) ਧਨ੍ਯਾਃ ਪਾਣ੍ਡੁਸੁਤਾ ਨੂਨੰ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪੁਙ੍ਗਵਾਃ। ਤਥ੍ਯਾਨ੍ਵਾਪ੍ਯਥਵਾ(ਅ)ਤਥ੍ਯਾਨ੍ਗੁਣਾਨਾਹੁਃ ਸਮਾਗਤਾਃ॥ 12-40-2 (66331) ਅਨੁਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾ ਵਯੰ ਨੂਨੰ ਭਵਤਾਮਿਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ। ਯਦੇਵੰ ਗੁਣਸੰਪੰਨਾਨਸ੍ਮਾਨ੍ਬ੍ਰੂਥ ਵਿਮਤ੍ਸਰਾਃ॥ 12-40-3 (66332) ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹਾਰਾਜਃ ਪਿਤਾ ਨੋ ਦੈਵਤੰ ਪਰਮ੍। ਸ਼ਾਸਨੇ(ਅ)ਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯੇ ਚੈਵ ਸ੍ਥੇਯੰ ਮਤ੍ਪ੍ਰਿਯਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ॥ 12-40-4 (66333) ਏਤਦਰ੍ਥੰ ਹਿ ਜੀਵਾਮਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਜ੍ਞਾਤਿਵਧੰ ਮਹਤ੍। ਅਸ੍ਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਮਯਾ ਨਿਤ੍ਯਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਣਾ॥ 12-40-5 (66334) ਯਦਿ ਚਾਹਮਨੁਗ੍ਰਾਹ੍ਯੋ ਭਵਤਾਂ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਤਥਾ। ਧ੍ਰੁʼਤਰਾ ਯਥਾਪੂਰ੍ਵੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਵਰ੍ਤਿਤੁਮਰ੍ਹਥ॥ 12-40-6 (66335) ਏਸ਼਼ ਨਾਥੋ ਹਿ ਜਗਤੋ ਭਵਤਾਂ ਚ ਮਯਾ ਸਹ। ਅਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਚ॥ 12-40-7 (66336) ਏਤਨ੍ਮਨਸਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਭਵਦ੍ਭਿਰ੍ਵਚਨੰ ਮਮ। ਅਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯਾਥ ਤਾਨ੍ਰਾਜਾ ਯਥੇਸ਼਼੍ਟੰ ਗਮ੍ਯਤਾਮਿਤਿ॥ 12-40-8 (66337) ਪੌਰਜਾਨਪਦਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਿਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਃ। ਯੌਵਰਾਜ੍ਯੇਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯੰ ਭੀਮਸੇਨਮਯੋਜਯਤ੍॥ 12-40-9 (66338) ਮਨ੍ਤ੍ਰੇ ਚ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇ ਚੈਵ ਸ਼਼ਾਙ੍ਗੁਣ੍ਯਸ੍ਯ ਚ ਚਿਨ੍ਤਨੇ। ਵਿਦੁਰੰ ਬੁਦ੍ਧਿਸੰਪੰਨੰ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨ੍ਸ ਸਮਾਦਿਸ਼ਤ੍॥ 12-40-10 (66339) ਕ੍ਰੁʼਤਾਕ੍ਰੁʼਤਪਰਿਜ੍ਞਾਨੇ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਯਵ੍ਯਯਚਿਨ੍ਤਨੇ। ਸੰਜਯੰ ਯੋਜਯਾਮਾਸ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਸਰ੍ਵਗੁਣੈਰ੍ਯੁਤਮ੍॥ 12-40-11 (66340) ਬਲਸ੍ਯ ਪਰਿਮਾਣੇ ਚ ਭਕ੍ਤਵੇਤਨਯੋਸ੍ਤਥਾ। ਨਕੁਲੰ ਵ੍ਯਾਦਿਸ਼ਦ੍ਰਾਜਾ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਚਾਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਣੇ॥ 12-40-12 (66341) ਪਰਚਕ੍ਰੋਪਰੋਧੇ ਚ ਦ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾਨਾਂ ਚਾਵਮਰ੍ਦਨੇ। ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਮਹਾਰਾਜ ਫਲ੍ਗੁਨੰ ਵ੍ਯਾਦਿਦੇਸ਼ ਹ॥ 12-40-13 (66342) ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਂ ਦੇਵਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਚੈਵ ਹ। ਧੌਮ੍ਯੰ ਪੁਰੋਧਸਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਸਮਾਦਿਸ਼ਤ੍॥ 12-40-14 (66343) ਸਹਦੇਵੰ ਸਮੀਪਸ੍ਥੰ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਸਮਾਦਿਸ਼ਤ੍। ਤਨੇ ਗੋਪ੍ਯੋ ਹਿ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਸਰ੍ਵਾਵਸ੍ਥੋ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ॥ 12-40-15 (66344) ਯਾਨ੍ਯਾਨਮਨ੍ਯਦ੍ਯੋਗ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਯੇਸ਼਼ੁ ਯੇਸ਼਼੍ਵਿਹ ਕਰ੍ਮਸੁ। ਤਾਂਸ੍ਤਾਂਸ੍ਤੇਸ਼਼੍ਵੇਵ ਯੁਯੁਜੇ ਪ੍ਰੀਯਮਾਣੋ ਮਹੀਪਤਿਃ॥ 12-40-16 (66345) ਵਿਦੁਰੰ ਸੰਜਯੰ ਚੈਵ ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਂ ਚ ਮਹਾਮਤਿਮ੍। ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਰਵੀਰਘ੍ਨੋ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਧਰ੍ਮਵਤ੍ਸਲਃ॥ 12-40-17 (66346) ਉਤ੍ਥਾਯੋਤ੍ਥਾਯ ਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ ਪਿਤੁਰ੍ਮਮ। ਸਰ੍ਵੰ ਭਵਦ੍ਭਿਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਪ੍ਰਮਤ੍ਤੈਰ੍ਯਥਾ ਮਮ॥ 12-40-18 (66347) ਪੌਰਜਾਨਪਦਾਨਾਂ ਚ ਯਾਨਿ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ। ਰਾਜਾਨੰ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਤਾਨਿ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਧਰ੍ਮਤਃ॥ ॥ 12-40-19 (66348) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 40॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-40-18 ਯਤ੍ ਅਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਚ੍ਚ ਭਵਦ੍ਭਿਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਅਪ੍ਰਮਤ੍ਤੈਸ੍ਤਥਾਮਯੇਤਿ ਟ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-40-19 ਤਾਨਿ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾਨੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥

12-41-0 (66349) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-41-0x (5425) ਤਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਰਾਜਾ ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਯੇ ਹਤਾ ਯੁਧਿ। ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧਾਨਿ ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਗੁਦਾਰਧੀਃ॥ 12-41-1 (66350) ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਦਦੌ ਰਾਜਾ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਮੌਰ੍ਧ੍ਵਦੇਹਿਕਮ੍। ਸਰ੍ਵਕਾਮਗੁਣੋਪੇਤਮੰਨੰ ਗਾਸ਼੍ਚ ਧਨਾਨਿ ਚ। ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਚ ਵਿਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਮਹਾਰ੍ਹਾਣਿ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ॥ 12-41-2 (66351) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤੁ ਦ੍ਰੋਣਸ੍ਯ ਕਰ੍ਣਸ੍ਯ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਦ੍ਯੁਮ੍ਨਾਭਿਮਨ੍ਯੁਭ੍ਯਾਂ ਹੇਡਿਮ੍ਬਸ੍ਯ ਚ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਃ॥ 12-41-3 (66352) ਵਿਰਾਟਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤੀਨਾਂ ਚ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਮੁਪਕਾਰਿਣਾਮ੍। ਦ੍ਰੁਪਦਦ੍ਰੌਪਦੇਯਾਨਾਂ ਦ੍ਰੌਪਦ੍ਯਾ ਸਹਿਤੋ ਦਦੌ॥ 12-41-4 (66353) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰੁʼਥਗੇਕੈਕਮੁਦ੍ਦਿਸ਼ਨ੍। ਧਨੈ ਰਤ੍ਨੈਸ਼੍ਚ ਗੋਭਿਸ਼੍ਚ ਵਸ੍ਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਸਮਤਰ੍ਪਯਤ੍॥ 12-41-5 (66354) ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲਾ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨਃ। ਉਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯੋਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਚਕ੍ਰੇ ਰਾਜੌਰ੍ਧ੍ਵਦੇਹਿਕਮ੍॥ 12-41-6 (66355) ਸਭਾਃ ਪ੍ਰਪਾਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾਸ੍ਤਟਾਕਾਨਿ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵਃ। ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਕਾਰਯਾਮਾਸ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੌਰ੍ਧ੍ਵਦੇਹਿਕਮ੍॥ 12-41-7 (66356) ਸ ਤੇਸ਼਼ਾਮਨ੍ਰੁʼਣੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਗਤ੍ਵਾ ਲੋਕੇਸ਼਼੍ਵਵਾਚ੍ਯਤਾਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਲਯਨ੍॥ 12-41-8 (66357) ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਯਥਾਪੂਰ੍ਵੰ ਗਾਨ੍ਧਾਰੀਂ ਵਿਦੁਰੰ ਤਥਾ। ਸਰ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਕੌਰਵਾਨ੍ਮਾਨ੍ਯਾਨ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਸਮਪੂਜਯਤ੍॥ 12-41-9 (66358) ਯਾਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਕਾਸ਼੍ਚਿਦ੍ਧਤਵੀਰਾ ਹਤਾਤ੍ਮਜਾਃ॥ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਾਃ ਕੌਰਵੋ ਰਾਜਾ ਸੰਪੂਜ੍ਯਾਪਾਲਾਯਦ੍ਧ੍ਰੁʼਣੀ॥ 12-41-10 (66359) ਦੀਨਾਨ੍ਧਕ੍ਰੁʼਪਣਾਨਾਂ ਚ ਗ੍ਰੁʼਹਾਚ੍ਛਾਦਨਭੋਜਨੈਃ। ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਪਰੋ ਰਾਜਾ ਚਕਾਰਾਨੁਗ੍ਰਹੰ ਪ੍ਰਭੁਃ॥ 12-41-11 (66360) ਸ ਵਿਜਿਤ੍ਯ ਮਹੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਮਾਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵੈਰਿਸ਼਼ੁ। ਨਿਃਸਪਤ੍ਨਃ ਸੁਖੀ ਰਾਜਾ ਵਿਜਹਾਰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ॥ ॥ 12-41-12 (66361) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 41॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-41-10 ਸੰਪੂਜ੍ਯਾਪਾਲਯਤ੍ਪ੍ਰਜਾ ਇਤਿ ਡ.ਥ. ਪਾਠਃ॥

12-42-0 (66362) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-42-0x (5426) ਅਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤੋ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹੰ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ਮੁਵਾਚ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਸ਼ੁਚਿਃ॥ 12-42-1 (66363) ਤਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਨਯੇਨ ਨ ਬਲੇਨ ਚ। ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਚ ਯਦੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਤਥਾ ਵਿਕ੍ਰਮਣੇਨ ਚ॥ 12-42-2 (66364) ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮਿਦੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੰ ਮਯਾ। ਨਮਸ੍ਤੇ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ ਪੁਨਃ ਪੁਨਰਰਿੰਦਮ॥ 12-42-3 (66365) ਤ੍ਵਾਮੇਕਮਾਹੁਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਤ੍ਵਾਮਾਹੁਃ ਸਾਤ੍ਵਤਾਂ ਪਤਿਮ੍। ਨਾਮਭਿਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਬਹੁਵਿਧੈਃ ਸ੍ਤੁਵਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਯਤਾ ਦ੍ਵਿਜਾਃ॥ 12-42-4 (66366) ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮੰਨਮਸ੍ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਵਿਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਨ੍ਵਿਸ਼੍ਵਸੰਭਵ। ਵਿਸ਼਼੍ਣੋ ਜਿਸ਼਼੍ਣੋ ਹਰੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਵੈਕੁਣ੍ਠ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ॥ 12-42-5 (66367) ਅਦਿਤ੍ਯਾਃ ਸਪ੍ਤਧਾ ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਪੁਰਾਣੋ ਗਰ੍ਭਤਾਂ ਗਤਃ। ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਨਿਗਰ੍ਭਸ੍ਤ੍ਵਮੇਵੈਕਸ੍ਤ੍ਰਿਯੁਗੰ ਤ੍ਵਾਂ ਵਦਨ੍ਤ੍ਯਪਿ॥ 12-42-6 (66368) ਸ਼ੁਚਿਸ਼੍ਰਵਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ੋ ਘ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਚਿਰ੍ਹੰਸ ਉਚ੍ਯਤੇ। ਤ੍ਰਿਚਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਸ਼ੰਭੁਰੇਕਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵਿਭੁਰ੍ਦਾਮੋਦਰੋ(ਅ)ਪਿ ਚ॥ 12-42-7 (66369) ਵਰਾਹੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਭਾਨੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਸ੍ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਲਕ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਅਨੀਕਸਾਹਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ਼ਿਪਿਵਿਸ਼਼੍ਟ ਉਰੁਕ੍ਰਮਃ॥ 12-42-8 (66370) ਵਰਿਸ਼਼੍ਠ ਉਗ੍ਰਸੇਨਾਨੀਃ ਸਤ੍ਯੋ ਵਾਜਸਨਿਰ੍ਗੁਹਃ। ਅਚ੍ਯੁਤਸ਼੍ਚ੍ਯਾਵਨੋ(ਅ)ਰੀਣਾਂ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਃ॥ 12-42-9 (66371) ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਧਰ੍ਮਸ੍ਤ੍ਵਮੇਵਾਦਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦਰ੍ਭੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਕਪਿਃ। ਸਿਨ੍ਧੁਰ੍ਵਿਧੂਰ੍ਮਿਸ੍ਤ੍ਰਿਕਕੁਪ੍ ਤ੍ਰਿਧਾਮਾ ਤ੍ਰਿਵ੍ਰੁʼਦਚ੍ਯੁਤਃ॥ 12-42-10 (66372) ਸਮ੍ਰਾਡ੍ ਵਿਰਾਟ੍ ਸ੍ਵਰਾਟ੍ ਚੈਵ ਸ੍ਵਰਾਡ੍ਭੂਤਮਯੋ ਭਵਃ। ਵਿਭੂਰ੍ਭੂਰਤਿਭੂਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵਰ੍ਤ੍ਮਾ ਤ੍ਵਮੇਵ ਚ॥ 12-42-11 (66373) ਸ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟਕ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਸ਼਼ਜਾਵਰ੍ਤਃ ਕਪਿਲਸ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਵਾਮਨਃ। ਯਜ੍ਞੋ ਧ੍ਰੁਵਃ ਪਤਙ੍ਗਸ਼੍ਚ ਜਯਤ੍ਸੇਨਸ੍ਤ੍ਵਮੁਚ੍ਯਸੇ॥ 12-42-12 (66374) ਸ਼ਿਖਣ੍ਡੀ ਨਹੁਸ਼਼ੋ ਬਭ੍ਰੁਰ੍ਦਿਵਿਸ੍ਪ੍ਰੁʼਕ੍ ਤ੍ਵੰ ਪੁਨਰ੍ਵਸੁਃ। ਸੁਬਭ੍ਰੂ ਰੁਕ੍ਮਯਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਸੁਸ਼਼ੇਣੋ ਦੁਨ੍ਦੁਭਿਸ੍ਤਥਾ॥ 12-42-13 (66375) ਗਭਸ੍ਤਿਨੇਮਿਃ ਸ਼੍ਰੀਪਝਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਃ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਮਧਾਰਣਃ। ਰੁʼਭੁਰ੍ਵਿਭੁਃ ਸਰ੍ਵਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਸ੍ਤ੍ਵ ਧਰਿਤ੍ਰੀ ਚ ਪਠ੍ਯਸੇ॥ 12-42-14 (66376) ਅਮ੍ਭੋਨਿਧਿਸ੍ਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤ੍ਵੰ ਪਵਿਤ੍ਰੰ ਧਾਮ ਧਾਮਵਿਤ੍। ਹਿਰਣ੍ਯਗਰ੍ਭਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸ੍ਵਧਾ ਸ੍ਵਾਹਾ ਚ ਕੇਸ਼ਵਃ॥ 12-42-15 (66377) ਯੋਨਿਸ੍ਤ੍ਵਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਲਯਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤ੍ਵਮੇਵੇਦੰ ਸ੍ਰੁʼਜਸਿ ਵਿਸ਼੍ਵਮਗ੍ਰੇ। ਵਿਸ਼੍ਵੰ ਚੇਦੰ ਤ੍ਵਦ੍ਵਸ਼ੇ ਵਿਸ਼੍ਵਯੋਨੇ ਨਮੋਸ੍ਤੁ ਤੇ ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗਚਕ੍ਰਾਸਿਪਾਣੇ॥ 12-42-16 (66378) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-42-17x (5427) ਏਵੰ ਸ੍ਤੁਤੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜੇਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਸਭਾਮਧ੍ਯੇ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨ੍ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਕ੍ਸ਼਼ਃ। ਤਮਭ੍ਯਨਨ੍ਦਦ੍ਭਾਰਤੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਲਾਭਿ ਰ੍ਵਾਗ੍ਭਿਰ੍ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੰ ਪਾਣ੍ਡਵੰ ਯਾਦਵਾਗ੍ਰ੍ਯਃ॥ 12-42-17 (66379) `ਏਤੰਨਾਮਸ਼ਤੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜੇਨ ਕੀਰ੍ਤਿਤਮ੍। ਯਃ ਪਠੇਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁਯਾਦ੍ਵਾਪਿ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ॥' ॥ 12-42-18 (66380) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 42॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-42-6 ਸਪ੍ਤਧਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣ੍ਵਾਖ੍ਯ ਆਦਿਤ੍ਯੋ ਵਾਮਨਸ਼੍ਚੇਤਿ ਦ੍ਵੇਧਾ ਅਦਿਤ੍ਯਾਮੇਵ ਜਨ੍ਮ। ਤਤੋ(ਅ)ਦਿਤੇ ਰੂਪਾਨ੍ਤਰੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਨਿਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰਮਾਤ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਨਿਗਰ੍ਭਃ ਪਰਸ਼ੁਰਾਮਃ ਦਾਸ਼ਰਧੀਰਾਮਃ ਯਾਦਵੌ ਰਾਮਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੌ ਚੇਤਿ। ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਗਰ੍ਭੇਸ਼਼ੁ ਏਕਏਵ ਤ੍ਵਮ੍। ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਤਾਦਿਸ਼਼ੁ ਯੁਗੇਸ਼਼ੁ ਭਵੰ ਤ੍ਰਿਯੁਗਮ੍। ਆਦਿਤ੍ਯਾਃ ਸਪ੍ਤਰਾਤ੍ਰੰ ਤ੍ਵਾ ਪੁਰਾਣੇ ਧਰ੍ਮਤੋ ਗਤਃ। ਇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-42-7 ਨ੍ਰੁʼਚਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਸ਼ੰਭੁਰਿਤਿ ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-42-8 ਵਰੁਣੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਹਿਦ੍ਭਾਨੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਣ ਇਤਿ ਥ.ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-42-9 ਵਾਚਿਸ਼਼੍ਠ ਉਗ੍ਰਸੇਨਾਨੀਰਿਤਿ ਡ. ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ। ਸੰਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਵਿਭੁਰਿਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-42-10 ਤ੍ਰਿਕਕੁਪ੍ ਊਰ੍ਧ੍ਵਵਰ੍ਤ੍ਮਾ ਤ੍ਵਮੇਵੇਤਿ ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥

12-43-0 (66381) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-43-0x (5428) ਤਤੋ ਵਿਸਰ੍ਜਯਾਮਾਸ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੀਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਵਿਵਿਸ਼ੁਸ਼੍ਚਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਾ ਯਥਾਸ੍ਵਾਨਿ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣਿ ਤੇ॥ 12-43-1 (66382) ਤਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਰਾਜਾ ਭੀਮੰ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍। ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯੰਨਬ੍ਰਵੀਚ੍ਛ੍ਰੀਮਾਨਰ੍ਜੁਨੰ ਯਮਜੌ ਤਥਾ॥ 12-43-2 (66383) ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਰ੍ਵਿਵਿਧੈਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤਦੇਹਾ ਮਹਾਰਣੇ। ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾ ਭਵਨ੍ਤਃ ਸੁਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤਾਪਿਤਾਃ ਸ਼ੋਕਮਨ੍ਯੁਭਿਃ॥ 12-43-3 (66384) ਅਰਣ੍ਯੇ ਦੁਃਖਵਸਤਿਰ੍ਮਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ। ਭਵਦ੍ਭਿਰਨੁਭੂਤਾ ਹਿ ਯਥਾ ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ੈਸ੍ਤਥਾ॥ 12-43-4 (66385) ਯਥਾਸੁਖੰ ਯਥਾਜੋਸ਼਼ੰ ਜਯੋ(ਅ)ਯਮਨੁਭੂਯਤਾਮ੍। ਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾਁਲ੍ਲਬ੍ਧਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਞ੍ਸ਼੍ਵਃ ਸਮੇਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਵਃ ਪੁਨਃ॥ 12-43-5 (66386) ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਗ੍ਰੁʼਹੰ ਪ੍ਰਾਸਾਦੈਰੁਪਸ਼ੋਭਿਤਮ੍। ਬਹੁਰਤ੍ਨਸਮਾਕੀਰ੍ਣੰ ਦਾਸੀਦਾਸਸਮਾਕੁਲਮ੍॥ 12-43-6 (66387) ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤੰ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰਾ ਦਤ੍ਤੰ ਵ੍ਰੁʼਕੋਦਰਃ। ਪ੍ਰਤਿਪੇਦੇ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਮਨ੍ਦਿਰੰ ਮਘਵਾਨਿਵ॥ 12-43-7 (66388) ਯਥਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਗ੍ਰੁʼਹੰ ਤਥਾ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਸ੍ਯ ਤੁ। ਪ੍ਰਾਸਾਦਭਾਲਾਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਹੇਮਤੋਰਣਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍॥ 12-43-8 (66389) ਦਾਸੀਦਾਸਸੁਸੰਪੂਰ੍ਣੰ ਪ੍ਰਭੂਤਧਨਧਾਨ੍ਯਵਤ੍। ਪ੍ਰਤਿਪੇਦੇ ਮਹਾਬਾਹੁਰਰ੍ਜੁਨੋ ਰਾਜਸ਼ਾਸਨਾਤ੍॥ 12-43-9 (66390) ਦੁਰ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਣਸ੍ਯ ਭਵਨੰ ਦੁਃਸ਼ਾਸਨਗ੍ਰੁʼਹਾਦ੍ਵਰਮ੍। ਕੁਬੇਰਭਵਨਪ੍ਰਖ੍ਯੰ ਮਣਿਹੇਮਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍॥ 12-43-10 (66391) ਨਕੁਲਾਯ ਵਰਾਰ੍ਹਾਯ ਕਰ੍ਸ਼ਿਤਾਯ ਮਹਾਵਨੇ। ਦਦੌ ਪ੍ਰੀਤੋ ਮਹਾਰਾਜ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ॥ 12-43-11 (66392) ਦੁਰ੍ਮੁਖਸ੍ਯ ਚ ਵੇਸ਼੍ਮਾਗ੍ਰ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ਕਨਕਭੂਸ਼਼ਣਮ੍। ਪੂਰ੍ਣਪਝਦਲਾਕ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਸ਼ਯਨਸੰਕੁਲਮ੍॥ 12-43-12 (66393) ਪ੍ਰਦਦੌ ਸਹਦੇਵਾਯ ਸੰਤਤੰ ਪ੍ਰਿਯਕਾਰਿਣੇ। ਮੁਮੁਦੇ ਤਚ੍ਚ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ(ਅ)ਸੌ ਕੈਲਾਸੰ ਧਨਦੋ ਯਥਾ॥ 12-43-13 (66394) ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਰ੍ਵਿਦੁਰਸ਼੍ਚੈਵ ਸਞ੍ਜਯਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ। ਸੁਧਰ੍ਮਾ ਚੈਵ ਧੌਮ੍ਯਸ਼੍ਚ ਯਥਾ ਸ੍ਵਾਞ੍ਜਗ੍ਮੁਰਾਲਯਾਨ੍॥ 12-43-14 (66395) ਸਹ ਸਾਤ੍ਯਕਿਨਾ ਸ਼ੌਰਿਰਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍। ਵਿਵੇਸ਼ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਗਿਰਿਗੁਹਾਮਿਵ॥ 12-43-15 (66396) ਤਤ੍ਰ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾੰਨਪਾਨੈਸ੍ਤੇ ਮੁਦਿਤਾਃ ਸੁਸੁਖੋਸ਼਼ਿਤਾਃ। ਸੁਖਪ੍ਰਬਦ੍ਧਾ ਰਾਜਾਨਮੁਪਤਸ੍ਥੁਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍॥ ॥ 12-43-16 (66397) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 43॥

12-44-0 (66398) ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 12-44-0x (5429) ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਮਹਾਬਾਹੁਰ੍ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਯਦਨ੍ਯਦਕਰੋਦ੍ਵਿਪ੍ਰ ਤਨ੍ਮੇ ਵਕ੍ਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਸਿ॥ 12-44-1 (66399) ਭਗਵਾਨ੍ਵਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਸ੍ਯ ਪਰੋ ਗੁਰੁਃ। ਰੁʼਸ਼਼ੇ ਯਦਕਰੋਦ੍ਵੀਰਸ੍ਤਚ੍ਚ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-44-2 (66400) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-44-3x (5430) ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਮਾਨੰ ਮਯਾ(ਅ)ਨਘ। ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯਦਕੁਰ੍ਵਤ ਪਾਣ੍ਡਵਾਃ॥ 12-44-3 (66401) ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਮਹਾਰਾਜ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਵਰ੍ਣਾਨ੍ਸੰਸ੍ਥਾਪਯਾਮਾਸ ਨਯੇਨ ਵਿਨਯੇਨ ਚ॥ 12-44-4 (66402) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰੰ ਚ ਸ੍ਨਾਤਕਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍। ਸਹਸ੍ਰਨਿਸ਼਼੍ਕੈਰੇਕੈਕੰ ਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਪਾਣ੍ਡਵਃ॥ 12-44-5 (66403) ਤਥਾ(ਅ)ਨੁਜੀਵਿਨੋ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨ੍ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾਨਤਿਥੀਨਪਿ। ਕਾਮੈਃ ਸੰਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਂਸ੍ਤਾਰ੍ਕਿਕਾਨਪਿ॥ 12-44-6 (66404) ਪੁਰੋਹਿਤਾਯ ਧੌਮ੍ਯਾਯ ਪ੍ਰਾਦਾਦਯੁਤਸ਼ਃ ਸ ਗਾਃ। ਧਨੰ ਸੁਵਰ੍ਣੰ ਰਜਤੰ ਵਾਸਾਂਸਿ ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਯਪਿ॥ 12-44-7 (66405) ਕ੍ਰੁʼਪਾਯ ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਤ੍ਤਮਤਰ੍ਪਯਤ੍। ਵਿਦੁਰਾਯ ਚ ਰਾਜਾ(ਅ)ਸੌ ਪੂਜਾਂ ਚਕ੍ਰੇ ਯਤਵ੍ਰਤਃ॥ 12-44-8 (66406) ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾੰਨਪਾਨੈਰ੍ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਵਾਸੋਭਿਃ ਸ਼ਯਨਾਸਨੈਃ। ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸੰਤੋਪਯਾਮਾਸ ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾਨ੍ਦਦਤਾਂ ਵਰਃ॥ 12-44-9 (66407) ਲਬ੍ਧਪ੍ਰਸ਼ਮਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ। ਯੁਯੁਤ੍ਸੋਰ੍ਧਾਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੂਜਾਂ ਚਕ੍ਰੇ ਮਹਾਯੇਸ਼ਾਃ॥ 12-44-10 (66408) ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਯ ਤਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਗਾਨ੍ਧਾਰ੍ਯੈ ਵਿਦੁਰਾਯ ਚ। ਨਿਵੇਦ੍ਯ ਸੁਸ੍ਥਵਦ੍ਰਾਜਾ ਸੁਖਮਾਸ੍ਤੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ॥ 12-44-11 (66409) ਤਥਾ ਸਰ੍ਵੰ ਸ ਨਗਰੰ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨਮਭ੍ਯਗਚ੍ਛਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ॥ 12-44-12 (66410) ਤਤੋ ਮਹਤਿ ਪਰ੍ਯਙ੍ਕੇ ਮਣਿਕਾਞ੍ਚਨਭੂਸ਼਼ਿਤੇ। ਦਦਰ੍ਸ਼ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਾਸੀਨੰ ਨੀਲੰ ਮੇਰਾਵਿਵਾਮ੍ਬੁਦਮ੍॥ 12-44-13 (66411) ਜਾਜ੍ਵਲ੍ਯਮਾਨੰ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਦਿਵ੍ਯਾਭਰਣਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍। ਪੀਤਕੌਸ਼ੇਯਵਸਨੰ ਹੇਮ੍ਨੇਵੋਪਗਤ ਮਣਿਮ੍॥ 12-44-14 (66412) ਕੌਸ੍ਤੁਭੇਨੋਰਸਿਸ੍ਥੇਨ ਮਣਿਨਾ(ਅ)ਭਿਵਿਰਾਜਿਤਮ੍। ਉਦ੍ਯਤੇਵੋਦਯੰ ਸ਼ੈਲੰ ਸੂਰ੍ਯੇਣਾਭਿਵਿਰਾਜਿਤਮ੍॥ 12-44-15 (66413) ਨੌਪਮ੍ਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਤਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਕਿੰਚਨ॥ 12-44-16 (66414) ਸੋ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸਤ੍ਤਮਮ੍। ਉਵਾਚ ਮਧੁਰੰ ਰਾਜਾ ਸ੍ਮਿਤਪੂਰ੍ਵਮਿਦੰ ਤਦਾ॥ 12-44-17 (66415) ਸੁਖੇਨ ਤੇ ਨਿਸ਼ਾ ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਵ੍ਯੁਸ਼਼੍ਟਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਤਾਂ ਵਰ। ਕਚ੍ਚਿਜ੍ਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਪ੍ਰਸੰਨਾਨਿ ਤਵਾਚ੍ਯੁਤ॥ 12-44-18 (66416) ਤਥੈਵੋਪਸ਼੍ਰਿਤਾ ਦੇਵੀ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਤਾਂ ਵਰ। ਵਯੰ ਰਾਜ੍ਯਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਚ ਵਸ਼ੇ ਸ੍ਥਿਤਾ॥ 12-44-19 (66417) ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਭਗਵੰਸ੍ਤ੍ਰਿਲੋਕਗਤਿਵਿਕ੍ਰਮ। ਜਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਯਸ਼ਸ਼੍ਚਾਗ੍ਰ੍ਯੰ ਨ ਚ ਧਰ੍ਮਚ੍ਯੁਤਾ ਵਯਮ੍॥ 12-44-20 (66418) ਤੰ ਤਥਾ ਭਾਸ਼਼ਮਾਣੰ ਤੁ ਧਰ੍ਮਰਾਜਮਰਿੰਦਮਮ੍। ਨੋਵਾਚ ਭਗਵਾਨ੍ਕਿੰਚਿਦ੍ਧ੍ਯਾਨਮੇਵਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯਤ॥ ॥ 12-44-21 (66419) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 44॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-44-10 ਲਬ੍ਧਪ੍ਰਸ਼ਮਨੰ ਲਬ੍ਧਸ੍ਯ ਧਨਾਦੇਃ ਯਥੋਚਿਤਮੰਸ਼ਤਃ ਪਾਤ੍ਰੇ ਸਮਰ੍ਪਣੇਨ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਕਮ੍॥

12-45-0 (66420) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-45-0x (5431) ਕਿਮਿਦੰ ਪਰਮਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਧ੍ਯਾਯਸ੍ਯਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮ। ਕਚ੍ਚਿਲ੍ਲੋਕਤ੍ਰਯਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਲੋਕਪਰਾਯਣ॥ 12-45-1 (66421) `ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਮਨਸ਼੍ਚੈਵ ਬੁਦ੍ਧੌ ਸੰਵੇਸ਼ਿਤਾਨਿ ਤੇ'। ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਧ੍ਯਾਨਮਾਰ੍ਗੰ ਤ੍ਵਮਾਲਮ੍ਬ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਅਪਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਯਤੋ ਜੀਵਸ੍ਤੇਨ ਮੇ ਵਿਸ੍ਮਿਤੰ ਮਨਃ॥ 12-45-2 (66422) ਨਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤੋ ਹਿ ਵਾਯੁਸ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਕਰ੍ਮਾ ਸ਼ਰੀਰਗਃ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਚ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਮਨਸਿ ਸ੍ਥਾਪਿਤਾਨਿ ਤੇ॥ 12-45-3 (66423) ਵਾਕ੍ਚ ਸਤ੍ਵੰ ਚ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਬੁਦ੍ਧੌ ਸੰਵੇਸ਼ਿਤਾਨਿ ਤੇ। ਸਰ੍ਵੇ ਚੈਵ ਗੁਣਾ ਦੇਵਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞੇ ਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ਿਤਾਃ॥ 12-45-4 (66424) ਨੇਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਤਵ ਰੋਮਾਣਿ ਸ੍ਥਿਰਾ ਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤਥਾ ਮਨਃ। ਕਾਸ਼਼੍ਠਕੁਡ੍ਯਸ਼ਿਲਾਭੂਤੋ ਨਿਰੀਹਸ਼੍ਚਾਸਿ ਮਾਧਵ॥ 12-45-5 (66425) ਯਥਾ ਦੀਪੋ ਨਿਵਾਤਸ੍ਥੋ ਨਿਰਿਙ੍ਗੋ ਜ੍ਵਲਤੇ(ਅ)ਚ੍ਯੁਤ। ਤਥਾ(ਅ)ਸਿ ਭਗਵਨ੍ਦੇਨ ਨਿਸ਼੍ਚਲੋ ਯੋਗਨਿਸ਼੍ਚਯਾਤ੍॥ 12-45-6 (66426) ਯਦਿ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਾਮਿ ਨ ਰਹਸ੍ਯੰ ਚ ਤੇ ਯਦਿ। ਛਿਨ੍ਧਿ ਮੇ ਸੰਸ਼ਯੰ ਦੇਵ ਪ੍ਰਪੰਨਾਯਾਭਿਯਾਚਤੇ॥ 12-45-7 (66427) ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਕਰ੍ਤਾ ਵਿਕਰ੍ਤਾ ਚ ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਰਸ਼੍ਚਾਕ੍ਸ਼਼ਰਸ਼੍ਚ ਹ। ਅਨਾਦਿਨਿਧਨੋ ਹ੍ਯਾਦ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਮੇਕਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮ॥ 12-45-8 (66428) ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਪੰਨਾਯ ਭਕ੍ਤਾਯ ਸ਼ਿਰਸਾ ਪ੍ਰਣਤਾਯ ਚ। ਧ੍ਯਾਨਸ੍ਯਾਸ੍ਯ ਯਥਾਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰ॥ 12-45-9 (66429) ਤਤਃ ਸ੍ਵਗੋਚਰੇ ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਮਨੋਬੁਦ੍ਧੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਚ। ਸ੍ਮਿਤਪੂਰ੍ਵਮੁਵਾਚੇਦੰ ਭਗਵਾਨ੍ਵਾਸਵਾਨੁਜਃ॥ 12-45-10 (66430) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-45-11x (5432) ਸ਼ਰਤਲ੍ਪਗਤੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਾਮ੍ਯੰਨਿਵ ਹੁਤਾਸ਼ਨਃ। ਮਾਂ ਧ੍ਯਾਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਸ੍ਤਤੋ ਮੇ ਤਦ੍ਗਤੰ ਮਨਃ॥ 12-45-11 (66431) ਯਸ੍ਯ ਜ੍ਯਾਤਲਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ੰ ਵਿਸ੍ਫੂਰ੍ਜਿਤਮਿਵਾਸ਼ਨੇਃ। ਨ ਸਹੇਦ੍ਦੇਵਰਾਜੋ(ਅ)ਪਿ ਤਮਸ੍ਮਿ ਮਨਸਾ ਗਤਃ॥ 12-45-12 (66432) ਯੇਨਾਭਿਜਿਤ੍ਯ ਤਰਸਾ ਸਮਸ੍ਤੰ ਰਾਜਮਣ੍ਡਲਮ੍। ਊਢਾਸ੍ਤਿਸ੍ਰਃ ਪੁਰਾ ਕਨ੍ਯਾਸ੍ਤਮਸ੍ਮਿ ਮਨਸਾ ਗਤਃ॥ 12-45-13 (66433) ਤ੍ਰਯੋਵਿੰਸ਼ਤਿਰਾਤ੍ਰੰ ਯੋ ਯੋਧਯਾਮਾਸ ਭਾਰ੍ਗਵਮ੍। ਨ ਚ ਰਾਮੇਣ ਨਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਸ੍ਤਮਸ੍ਮਿ ਮਨਸਾ ਗਤਃ॥ 12-45-14 (66434) ਯੰ ਗਙ੍ਗਾ ਗਰ੍ਭਵਿਧਿਨਾ ਧਾਰਯਾਮਾਸ ਭਾਰਤਮ੍। ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੰ ਤੰ ਤਾਤ ਗਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਮਨਸਾ ਨ੍ਰੁʼਪ॥ 12-45-15 (66435) ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਰਾਣਿ ਮਹਾਤੇਜਾ ਯੋ ਧਾਰਯਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍। ਸਾਙ੍ਗਾਂਸ਼੍ਚ ਚਤੁਰੋ ਵੇਦਾਂਸ੍ਤਮਸ੍ਮਿ ਮਨਸਾ ਗਤਃ॥ 12-45-16 (66436) ਰਾਮਸ੍ਯ ਦਯਿਤੰ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਆਧਾਰੰ ਸਰ੍ਵ੍ਰਵਿਦ੍ਯਾਨਾਂ ਤਮਸ੍ਮਿ ਮਨਸਾ ਗਤਃ॥ 12-45-17 (66437) `ਏਕੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਾਮੰ ਮਨਃ ਸੰਯਮ੍ਯ ਮੇਧਯਾ। ਸ਼ਰਣੰ ਮਾਮੁਪਾਗਚ੍ਛਤ੍ਤਤੋ ਮੇ ਤਦ੍ਗਤੰ ਮਨਃ॥ ' 12-45-18 (66438) ਸ ਹਿ ਭੂਤੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਚ੍ਚ ਭਵਚ੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਵੇਤ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਵਿਦਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਤਮਸ੍ਮਿ ਮਨਸਾ ਗਤਃ॥ 12-45-19 (66439) ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਮਹਾਤ੍ਮਨਿ। ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਹੀ ਪਾਰ੍ਥ ਨਸ਼਼੍ਟਚਨ੍ਦ੍ਰੇਵ ਸ਼ਰ੍ਵਰੀ॥ 12-45-20 (66440) ਤਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਭੀਮਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍। ਅਭਿਗਮ੍ਯੋਪਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ ਯਤ੍ਤੇ ਮਨੋਗਤਮ੍॥ 12-45-21 (66441) ਚਾਤੁਰ੍ਵਿਦ੍ਯੰ ਚਾਤੁਰ੍ਹੋਤ੍ਰੰ ਚਾਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮ੍ਯਮੇਵ ਚ। ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਂਸ਼੍ਚਿ ਨਿਖਿਲਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੈਨੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ॥ 12-45-22 (66442) ਤਸ੍ਮਿੰਨਸ੍ਤਮਿਤੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਧੁਂਰਧਰੇ। ਜ੍ਞਾਨਾਨ੍ਯਲ੍ਪੀਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਚੋਦਯਾਮ੍ਯਹਮ੍॥ 12-45-23 (66443) ਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਤਥ੍ਯੰ ਵਚਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍। ਸਾਸ਼੍ਰੁਕਣ੍ਠਃ ਸ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮੁਵਾਚ ਹ॥ 12-45-24 (66444) ਯਦ੍ਭਵਾਨਾਹ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਵੰ ਪ੍ਰਤਿ ਮਾਧਵ। ਤਥਾ ਤੰਨਾਤ੍ਰ ਸੰਦੇਹੋ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਮਮ ਮਾਧਵ॥ 12-45-25 (66445) ਮਹਾਭਾਗ੍ਯੰ ਚ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼੍ਚ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ। ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਮਯਾ ਕਥਯਤਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍॥ 12-45-26 (66446) ਭਵਾਂਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਤਾ ਲੋਕਾਨਾਂ ਯਦ੍ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਯਰਿਸੂਦਨ। ਤਥਾ ਤਦ੍ਰਨਭਿਧ੍ਯੇਯੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਯਾਦਵਨਨ੍ਦਨ॥ 12-45-27 (66447) ਯਦਿ ਤ੍ਵਨੁਗ੍ਰਹਵਤੀ ਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤੇ ਮਯਿ ਮਾਧਵ। ਤ੍ਵਾਮਗ੍ਰਤਃ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਯਾਸ੍ਯਾਮਹੇ ਵਯਮ੍॥ 12-45-28 (66448) ਆਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਭਗਵਤ੍ਯਰ੍ਕੇ ਸ ਹਿ ਲੋਕਾਨ੍ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਤ੍ਵਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਮਹਾਬਾਹੋ ਤਸ੍ਮਾਦਰ੍ਹਤਿ ਕੌਰਵਃ॥ 12-45-29 (66449) ਤਵ ਹ੍ਯਾਦ੍ਯਸ੍ਯ ਦੇਵਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਰਸ੍ਯੈਵਾਕ੍ਸ਼਼ਰਸ੍ਯ ਚ। ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਲਾਭਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਮਯੋ ਨਿਧਿਃ॥ 12-45-30 (66450) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-45-31x (5433) ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੈਵੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਮਧੁਸੂਦਨਃ। ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਸ੍ਥੰ ਸਾਤ੍ਯਕਿੰ ਪ੍ਰਾਹ ਰਥੋ ਮੇ ਯੁਜ੍ਯਤਾਮਿਤਿ॥ 12-45-31 (66451) ਸਾਤ੍ਯਕਿਸ੍ਤ੍ਵਾਸ਼ੁ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਯ ਸਮੀਪਤਃ। ਦਾਰੁਕੰ ਪ੍ਰਾਹ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਯੁਜ੍ਯਤਾਂ ਰਥ ਇਤ੍ਯੁਤ॥ 12-45-32 (66452) ਸ ਸਾਤ੍ਯਕੇਰਾਸ਼ੁ ਵਚੋ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਰਥੋਤ੍ਤਮੰ ਕਾਞ੍ਚਨਭੂਸ਼਼ਿਤਾਙ੍ਗਮ੍। ਮਸਾਰਗਲ੍ਵਰ੍ਕਮਯੈਰ੍ਵਿਭਙ੍ਗੈ ਰ੍ਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤੰ ਹੇਮਨਿਬਦ੍ਧਚਕ੍ਰਮ੍॥ 12-45-33 (66453) ਦਿਵਾਕਰਾਂਸ਼ੁਪ੍ਰਭਮਾਸ਼ੁਗਾਮਿਨੰ ਵਿਚਿਤ੍ਰਨਾਨਾਮਣਿਭੂਸ਼਼ਿਤਾਨ੍ਤਰਮ੍। ਨਵੋਦਿਤੰ ਸੂਰ੍ਯਮਿਵ ਪ੍ਰਤਾਪਿਨੰ ਵਿਚਿਤ੍ਰਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਧ੍ਵਜਿਨੰ ਪਤਾਕਿਨਮ੍॥ 12-45-34 (66454) ਸੁਗ੍ਰੀਵਸ਼ੈਬ੍ਯਪ੍ਰਪ੍ਨੁਖੈਰ੍ਵਰਾਸ਼੍ਵੈ ਰ੍ਮਨੋਜਵੈਃ ਕਾਞ੍ਚਨਭੂਸ਼਼ਿਤਾਙ੍ਗੈਃ। ਸੰਯੁਕ੍ਤਮਾਵੇਦਯਦਚ੍ਯੁਤਾਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਦਾਰੁਕੋ ਰਾਜਸਿੰਹ॥ ॥ 12-45-35 (66455) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪ੍ਰਞ੍ਚਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 45॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-45-2 ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਜਾਗ੍ਰਤ੍ਸ੍ਵਪ੍ਨਸੁਸ਼਼ੁਪ੍ਤਿਭ੍ਯਃ ਪਰਮ੍। ਅਪਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਯਤੋ ਦੇਵ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-45-3 ਪਞ੍ਚਕਰ੍ਮਾ ਪ੍ਰਾਣਨਾਦਿਕਾਰੀ॥ 12-45-4 ਸਤ੍ਵੰ ਮਨਃ। ਵਾਗੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਨੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਚ ਬੁਦ੍ਧੌ ਮਹਤ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵੇ। ਗੁਣਾਃ ਸ਼ਬ੍ਦਾਦਿਗੁਣਭਾਜੋ ਦੇਵਾਃ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਾਦੀਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ॥ 12-45-5 ਨੇਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਨ ਕਮ੍ਪਨ੍ਤੇ। ਨਿਰੀਹੋ ਨਿਸ਼੍ਚੇਸ਼਼੍ਟਃ॥ 12-45-6 ਨਿਰਿਙ੍ਗਃ ਅਚਲਃ॥ 12-45-10 ਗੋਚਰੇ ਸ੍ਵਸ੍ਵਸ੍ਥਾਨੇ॥ 12-45-11 ਧ੍ਯਾਤਿ ਧ੍ਯਾਯਤਿ॥ 12-45-22 ਚਤਸ੍ਰੋ ਵਿਦ੍ਯਾਃ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮਮੋਕ੍ਸ਼਼ਵਿਦ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਸਾਧਾਰਣਾਃ ਚਾਤੁਰ੍ਹੋਤ੍ਰੰ ਤ੍ਰੈਵਰ੍ਣਿਕਾਨਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਧਰ੍ਮੋ ਯਜ੍ਞਾਦਿਃ॥ 12-45-27 ਅਨਭਿਧ੍ਯੇਯੰ ਅਵਿਚਾਰਣੀਯਮ੍॥ 12-45-33 ਮਸਾਰਗਲ੍ਵਰ੍ਕਮਯੈਰ੍ਵਿਭਙ੍ਗੈਃ ਮਸਾਰੋ ਮਰਕਤਮਣਿਃ ਗਲੁਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਕਾਨ੍ਤਃ ਅਰ੍ਕਃ ਸੂਰ੍ਯਕਾਨ੍ਤਃ ਤਨ੍ਮਯੈਃ ਵਿਭਙ੍ਗੈਃ ਵਿਸ੍ਤਰੈਃ॥

12-46-0 (66456) ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 12-46-0x (5434) ਸ਼ਰਤਲ੍ਪੇ ਸ਼ਯਾਨਸ੍ਤੁ ਭਰਤਾਨਾਂ ਪਿਤਾਮਹਃ। ਕਥਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍ਦੇਹੰ ਕੰ ਚ ਯੋਗਮਧਾਰਯਤ੍॥ 12-46-1 (66457) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-46-2x (5435) ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵਾਵਹਿਤੋ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ੁਚਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਸਮਾਹਿਤਃ। ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਕੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਦੇਹੋਤ੍ਸਰ੍ਗੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-46-2 (66458) ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਾਤ੍ਰੇ ਤ੍ਵਯਨਮੁਤ੍ਤਰੇਣ ਦਿਵਾਕਰੇ। `ਸ਼ੁਕ੍ਲਪਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਚਾਸ਼਼੍ਟਭ੍ਯਾਂ ਮਾਘਮਾਸਸ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥ 12-46-3 (66459) ਪ੍ਰਾਜਾਪਤ੍ਯੇ ਚ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇ ਮਧ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਦਿਵਾਕਰੇ।' ਸਮਾਵੇਸ਼ਯਦਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਤ੍ਯੇਵ ਸਮਾਹਿਤਃ॥ 12-46-4 (66460) ਵਿਕੀਰ੍ਣਾਂਸ਼ੁਰਿਵਾਦਿਤ੍ਯੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਰਸ਼ਤੈਸ਼੍ਚਿਤਃ। ਸ਼ੁਸ਼ੁਭੇ ਪਰਯਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਤ੍ਤਮੈਃ॥ 12-46-5 (66461) ਵ੍ਯਾਸੇਨ ਦੇਵਸ਼੍ਰਵਸਾ ਨਾਰਦੇਨ ਸੁਰਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾ। ਦੇਵਸ੍ਥਾਨੇਨ ਵਾਤ੍ਸ੍ਯੇਨ ਤਥਾ(ਅ)ਸ਼੍ਮਕਸੁਮਨ੍ਤੁਨਾ॥ 12-46-6 (66462) ਤਥਾ ਜੈਮਿਨਿਨਾ ਚੈਵ ਪੈਲੇਨ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ। ਸ਼ਾਣ੍ਡਿਲ੍ਯਦੇਵਲਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਮੈਤ੍ਰੇਯੇਣ ਚ ਧੀਮਤਾ॥ 12-46-7 (66463) ਅਸਿਤੇਨ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠੇਨ ਕੌਸ਼ਿਕੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ। ਹਾਰਿਤਲੋਮਸ਼ਾਭ੍ਯਾਂ ਚ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਰੇਯੇਣ ਧੀਮਤਾ॥ 12-46-8 (66464) [ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸ਼੍ਚ ਸ਼ੁਕ੍ਰਸ਼੍ਚ ਚ੍ਯਵਨਸ਼੍ਚ ਮਹਾਮੁਨਿਃ। ਸਨਤ੍ਕੁਮਾਰਃ ਕਪਿਲੋ ਚਾਲ੍ਮੀਕਿਸ੍ਤੁਮ੍ਬੁਰੁਃ ਕੁਰੁਃ॥ 12-46-9 (66465) ਮੌਦ੍ਗਲ੍ਯੋ ਭਾਰ੍ਗਵੋ ਰਾਮਸ੍ਤ੍ਰੁʼਣਬਿਨ੍ਦੁਰ੍ਮਹਾਮੁਨਿਃ। ਪਿਪ੍ਪਲਾਦੋ(ਅ)ਥ ਵਾਯੁਸ਼੍ਚ ਸਵਰ੍ਤਃ ਪੁਲਹਃ ਕਚਃ॥ 12-46-10 (66466) ਕਾਸ਼੍ਯਪਸ਼੍ਚ ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰਤੁਰ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪਰਾਸ਼ਰਃ। ਮਰੀਚਿਰਙ੍ਗਿਰਾਃ ਕਾਸ਼੍ਯੋ ਗੌਤਮੋ ਗਾਲਵੋ ਮੁਨਿਃ॥ 12-46-11 (66467) ਧੌਮ੍ਯੋ ਵਿਭਾਣ੍ਡੋ ਮਾਣ੍ਡਵ੍ਯੋਧੌਮ੍ਰਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਨੁਭੌਤਿਕਃ। ਉਲੂਕਃ ਪਰਮੋ ਵਿਪ੍ਰੋ ਮਾਰ੍ਕਣ੍ਡੇਯੋ ਮਹਾਮੁਨਿਃ। ਭਾਸ੍ਕਰਿਃ ਪੂਰਣਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਃ ਸੂਤਃ ਪਰਮਧਾਰ੍ਮਿਕਃ॥ 12-46-12 (66468) ਏਤੈਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੈਰ੍ਮੁਨਿਗਣੈਰ੍ਮਹਾਭਾਗੈਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ। ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਦਮਸ਼ਮੋਪੇਤੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰ ਇਵ ਗ੍ਰਹੈਃ॥ 12-46-13 (66469) ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਤੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਃ ਕਰ੍ਮਣਾ ਮਨਸਾ ਗਿਰਾ। ਸ਼ਰਤਲ੍ਪਗਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਪ੍ਰਦਧ੍ਯੌ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਸ਼ੁਚਿਃ॥ 12-46-14 (66470) ਸ੍ਵਰੇਣ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪੁਸ਼਼੍ਟੇਨ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਵ ਮਧੁਸੂਦਨਮ੍। ਯੋਗੇਸ਼੍ਵਰੰ ਪਝਨਾਭੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਜਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਜਗਤ੍ਪਤਿਮ੍। `ਅਨਾਦਿਨਿਧਨੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮਾਤ੍ਮਯੋਨਿੰ ਸਨਾਤਨਮ੍॥' 12-46-15 (66471) ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਪੁਟੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਵਾਗ੍ਵਿਦਾਂ ਪ੍ਰਵਰਃ ਪ੍ਰਭੁਃ॥ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਪਰਮਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਵਾਸੁਦੇਵਮਥਾਸ੍ਤੁਵਤ੍॥ 12-46-16 (66472) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-46-17x (5436) ਆਰਿਰਾਧਯਿਸ਼਼ੁਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਵਾਚੰ ਜਿਗਦਿਸ਼਼ਾਮਿ ਯਾਮ੍। ਤਯਾ ਵ੍ਯਾਸਸਮਾਸਿਨ੍ਯਾ ਪ੍ਰੀਯਤਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ॥ 12-46-17 (66473) ਸ਼ੁਚਿੰ ਸ਼ੁਚਿਪਦੰ ਹੰਸੰ ਤਤ੍ਪਰੰ ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠਿਨਮ੍। ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਤੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਮ੍॥ 12-46-18 (66474) ਅਨਾਦ੍ਯਨ੍ਤੰ ਪਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨ ਦੇਵਾ ਨਰ੍ਸ਼਼ਯੋ ਵਿਦੁਃ। ਏਕੋ(ਅ)ਯੰ ਵੇਦ ਭਗਵਾਨ੍ਧਾਤਾ ਨਾਰਾਯਣੋ ਹਰਿਃ॥ 12-46-19 (66475) ਨਾਰਾਯਣਾਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਗਣਾਸ੍ਤਥਾ ਸਿਦ੍ਧਮਹੋਰਗਾਃ। ਦੇਵਾ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚੈਵ ਯੰ ਵਿਦੁਰ੍ਦੁਃਖਭੇਸ਼਼ਜਮ੍॥ 12-46-20 (66476) ਦੇਵਦਾਨਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਪੰਨਗਾਃ। ਯੰ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਕੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਕੁਤੋ ਵਾ ਭਗਵਾਨਿਤਿ॥ 12-46-21 (66477) `ਯਮਾਹੁਰ੍ਜਗਤਃ ਕੋਸ਼ੰ ਯਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚ ਨਿਹਿਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਯਸ੍ਮਿਁਲ੍ਲੋਕਾਃ ਸ੍ਫੁਰਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਜਾਲੇ ਸ਼ਕੁਨਯੋ ਯਥਾ॥' 12-46-22 (66478) ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਸ਼੍ਵਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਚ ਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਚ। ਗੁਣਭੂਤਾਨਿ ਭੂਤੇਸ਼ੇ ਸੂਤ੍ਰੇ ਮਣਿਗਣਾ ਇਵ॥ 12-46-23 (66479) `ਯੰ ਚ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤਾਰੰ ਜਗਤਸ੍ਤਸ੍ਥੁਸ਼਼ਾਂ ਪਤਿਮ੍ ਵਦਨ੍ਤਿ ਜਗਤੋ(ਅ)ਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਮਧ੍ਯਾਤ੍ਮਪਰਿਚਿਨ੍ਤਕਾਃ॥ ' 12-46-24 (66480) ਯਸ੍ਮਿੰਨਿਤ੍ਯੇ ਤਤੇ ਤਨ੍ਤੌ ਦ੍ਰੁʼਢੇ ਸ੍ਰਗਿਵ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ। ਸਦਸਦ੍ਗ੍ਰਥਿਤੰ ਵਿਸ਼੍ਵੰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਙ੍ਗੇ ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਣਿ॥ 12-46-25 (66481) ਹਰਿੰ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਿਰਸੰ ਸਹਸ੍ਰਚਰਣੇਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਸਹਸ੍ਰਬਾਹੁਮਕੁਟੰ ਸਹਸ੍ਰਵਦਨੋਜ੍ਜ੍ਵਲਮ੍॥ 12-46-26 (66482) ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਨਾਰਾਯਣੰ ਦੇਵੰ ਯੰ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਪਰਾਯਣਮ੍। ਅਣੀਯਸਾਮਣੀਯਾਂਸੰ ਸ੍ਥਵਿਸ਼਼੍ਠੰ ਚ ਸ੍ਥਵੀਯਸਾਮ੍। ਗਰੀਯਸਾਂ ਗਰਿਸ਼਼੍ਠੰ ਚ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਚ ਸ਼੍ਰੇਯਸਾਮਪਿ॥ 12-46-27 (66483) ਚੰ ਵਾਕੇਸ਼਼੍ਵਨੁਵਾਕੇਸ਼਼ੁ ਨਿਸ਼਼ਤ੍ਸੂਪਨਿਸ਼਼ਤ੍ਸੁ ਚ। ਗ੍ਰੁʼਣਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਯਕਰ੍ਮਾਣੰ ਸਤ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸਾਮਸੁ॥ 12-46-28 (66484) ਚਤੁਰ੍ਭਿਸ਼੍ਚਤੁਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸਤ੍ਵਸ੍ਥੰ ਸਾਤ੍ਵਤਾਂ ਪਤਿਮ੍। ਯੰ ਦਿਵ੍ਯੈਰ੍ਦੇਵਮਰ੍ਚਨ੍ਤਿ ਗੁਹ੍ਯੈਃ ਪਰਮਨਾਮਭਿਃ॥ 12-46-29 (66485) [ਯਸ੍ਮਿੰਨਿਤ੍ਯੰ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤੰ ਯਦਙ੍ਗੇਸ਼਼੍ਵਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ। ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵਵਿਤ੍ਸਰ੍ਵਃ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਭਾਵਨਃ॥ ] 12-46-30 (66486) ਯੰ ਦੇਵੰ ਦੇਵਕੀ ਦੇਵੀ ਵਸੁਦੇਵਾਦਜੀਜਨਤ੍। ਭੌਮਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋ ਗੁਪ੍ਤ੍ਯੈ ਦੀਪ੍ਤਮਗ੍ਨਿਮਿਵਾਰਣਿਃ॥ 12-46-31 (66487) ਯਮਨਨ੍ਯੋ ਵ੍ਯਪੇਤਾਸ਼ੀਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਵੀਤਕਲ੍ਮਸ਼਼ਮ੍। ਇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਨਨ੍ਤ੍ਯਾਯ ਗੋਵਿਨ੍ਦੰ ਪਸ਼੍ਯਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਿ॥ 12-46-32 (66488) `ਅਪ੍ਰਤਰ੍ਕ੍ਯਮਵਿਜ੍ਞੇਯੰ ਹਰਿੰ ਨਾਰਾਯਣੰ ਵਿਭੁਮ੍।' ਅਤਿਵਾਯ੍ਵਿਨ੍ਦ੍ਰਕਰ੍ਮਾਣਮਤਿਸੂਰ੍ਯਾਗ੍ਨਿਤੇਜਸਮ੍। ਅਤਿਬੁਦ੍ਧੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਤ੍ਮਾਨੰ ਤੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਮ੍॥ 12-46-33 (66489) ਪੁਰਾਣੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਯੁਗਾਦਿਸ਼਼ੁ। ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਸੰਕਰ੍ਸ਼਼ਣੰ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਤਮੁਪਾਸ੍ਯਮੁਪਾਸ੍ਮਹੇ॥ 12-46-34 (66490) ਯਮੇਕੰ ਬਹੁਧਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭੂਤਮਧੋਕ੍ਸ਼਼ਜਮ੍। ਨਾਨ੍ਯਭਕ੍ਤਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਵਨ੍ਤੋ ਯਜਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਕਾਮਦਮ੍॥ 12-46-35 (66491) ਰੁʼਤਮੇਕਾਕ੍ਸ਼਼ਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਯਤ੍ਤਤ੍ਸਦਸਤਃ ਪਰਮ੍। ਅਨਾਦਿਮਧ੍ਯਪਰ੍ਯਨ੍ਤੰ ਨ ਦੇਵਾ ਨਰ੍ਸ਼਼ਯੋ ਵਿਦੁਃ॥ 12-46-36 (66492) ਯੰ ਸੁਰਾਸੁਰਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾ ਰੁʼਸ਼਼ਿਮਹੋਰਗਾਃ। ਪ੍ਰਯਤਾ ਨਿਤ੍ਯਮਰ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਰਮੰ ਸੁਖਭੇਸ਼਼ਜਮ੍॥ 12-46-37 (66493) ਅਨਾਦਿਨਿਧਨੰ ਦੇਵਮਾਤ੍ਮਯੋਨਿੰ ਸਨਾਤਨਮ੍। ਅਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਨਭਿਜ੍ਞੇਯੰ ਹਰਿੰ ਨਾਰਾਯਣੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍॥ 12-46-38 (66494) ਅਥ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਤਵਰਾਜਃ॥ 12-46-39x (5437) ਹਿਰਣ੍ਯਵਰ੍ਣੰ ਯੰ ਗਰ੍ਭਮਦਿਤਿਰ੍ਦੈਤ੍ਯਨਾਸ਼ਨਮ੍। ਏਕੰ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਧਾ ਜਜ੍ਞੇ ਤਸ੍ਮੈ ਸੂਰ੍ਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-39 (66495) ਸ਼ੁਕ੍ਲੇ ਦੇਵਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਤਰ੍ਪਯਤ੍ਯਮ੍ਰੁʼਤੇਨ ਯਃ। ਯਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾ ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂ ਤਸ੍ਮੈ ਸੋਮਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-40 (66496) `ਹੁਤਾਸ਼ਨਮੁਖੈਰ੍ਦੇਵੈਰ੍ਧਾਰ੍ਯਤੇ ਸਕਲੰ ਜਗਤ੍। ਹਵਿਃ ਪ੍ਰਥਮਭੋਕ੍ਤਾ ਯਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਹੋਤ੍ਰਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ ' 12-46-41 (66497) ਮਹਤਸ੍ਤਮਸਃ ਪਾਰੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਹ੍ਯਤਿਤੇਜਸਮ੍। ਯੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮਤ੍ਯੇਤਿ ਤਸ੍ਮੈ ਜ੍ਞੇਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-42 (66498) ਯੰ ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤੰ ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਯੁਕ੍ਥੇ ਯਮਗ੍ਨੌ ਯੰ ਮਹਾਧ੍ਵਰੇ। ਯੰ ਵਿਪ੍ਰਸਙ੍ਘਾ ਗਾਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮੈ ਵੇਦਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-43 (66499) ਪਾਦਾਙ੍ਗੰ ਸੰਧਿਪਰ੍ਵਾਣੰ ਸ੍ਵਰਵ੍ਯਞ੍ਜਨਭੂਸ਼਼ਿਤਮ੍। ਯਮਾਹੁਰਕ੍ਸ਼਼ਰੰ ਵਿਪ੍ਰਾਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਵਾਗਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-44 (66500) [ਯਜ੍ਞਾਙ੍ਗੋ ਯੋ ਵਰਾਹੋ ਵੈ ਭੂਤ੍ਵਾ ਗਾਮੁਜ੍ਜਹਾਰਹ। ਲੋਕਤ੍ਰਯਹਿਤਾਰ੍ਥਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਵੀਰ੍ਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥] 12-46-45 (66501) ਰੁʼਗ੍ਯਜੁਃਸਾਮਧਾਮਾਨੰ ਦਸ਼ਾਰ੍ਧਹਵਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤਿਮ੍। ਯੰ ਸਪ੍ਤਤਨ੍ਤੁਂ ਤਨ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮੈ ਯਜ੍ਞਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-46 (66502) [ਚਤੁਰ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਚਤੁਰ੍ਭਿਸ਼੍ਚ ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਪਞ੍ਚਭਿਰੇਵ ਚ। ਹੂਯਤੇ ਚ ਪੁਨਰ੍ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਤਸ੍ਮੈ ਹੋਮਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥] 12-46-47 (66503) ਯਃ ਸੁਪਰ੍ਣੋ ਯਜੁਰ੍ਨਾਮ ਚ੍ਛਨ੍ਦੋਗਾਤ੍ਰਸ੍ਤ੍ਰਿਵ੍ਰੁʼਚ੍ਛਿਰਾਃ। ਰਥਨ੍ਤਰਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਪਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਸ੍ਤੋਤ੍ਰਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-48 (66504) ਯਃ ਸਹਸ੍ਰਸਵੇ ਸਤ੍ਰੇ ਜਜ੍ਞੇ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਰੁʼਜਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਃ। ਹਿਰਣ੍ਯਪਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼ਕੁਨਿਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-49 (66505) ਯਸ਼੍ਚਿਨੋਤਿ ਸਤਾਂ ਸੇਤੁਮ੍ਰੁʼਤੇਨਾਮ੍ਰੁʼਤਯੋਨਿਨਾ। ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਵ੍ਯਵਹਾਰਾਙ੍ਗੈਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਸਤ੍ਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-50 (66506) ਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਧਰ੍ਮਚਰਣਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਧਰ੍ਮਫਲੈਸ਼਼ਿਣਃ। ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਧਰ੍ਮੈਃ ਸਮਰ੍ਚਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮੈ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-51 (66507) [ਯਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਸੂਯਨ੍ਤੇ ਹ੍ਯਨਙ੍ਗਾਤ੍ਮਾਙ੍ਗਦੇਹਿਨਃ। ਉਨ੍ਮਾਦਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਤਸ੍ਮੈ ਕਾਮਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥] 12-46-52 (66508) ਯੰ ਤੰ ਵ੍ਯਕ੍ਤਸ੍ਥਮਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਵਿਚਿਨ੍ਵਨ੍ਤਿ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ। ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਜ੍ਞਮਾਸੀਨੰ ਤਸ੍ਮੈ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-53 (66509) ਯੰ ਦ੍ਰੁʼਗਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਸ੍ਥੰ ਵ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਭਿਰ੍ਗੁਣੈਃ। ਪ੍ਰਾਹੁਃ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ੰਸਾਙ੍ਖ੍ਯਾਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਸਾਙ੍ਖ੍ਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-54 (66510) ਯੰ ਵਿਨਿਦ੍ਰਾ ਜਿਤਸ਼੍ਵਾਸਾਃ ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਃ। ਜ੍ਯੋਤਿਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੁਞ੍ਜਾਨਾਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਯੋਗਾਤ੍ਮੇਨ ਨਮਃ॥ 12-46-55 (66511) ਅਪੁਣ੍ਯਪੁਣ੍ਯੋਪਰਮੇ ਯੰ ਪੁਨਰ੍ਭਵਨਿਰ੍ਭਯਾਃ। ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਃ ਸੰਨ੍ਯਾਸਿਨੋ ਯਾਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮੈ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-56 (66512) ਯਸ੍ਯਾਗ੍ਰਿਰਾਸ੍ਯੰ ਦ੍ਯੌਰ੍ਮੂਰ੍ਧਾ ਖੰ ਨਾਭਿਸ਼੍ਚਰਣੌ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿਃ। ਸੂਰ੍ਯਸ਼੍ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਦਿਸ਼ਃ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੰ ਤਸ੍ਮੈ ਲੋਕਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-57 (66513) ਯੁਗੇਸ਼਼੍ਵਾਵਰ੍ਤਤੇ ਯੋਂ(ਅ)ਸ਼ੈਰ੍ਮਾਸਰ੍ਤ੍ਵਯਨਹਾਯਨੈਃ। ਸਰ੍ਗਪ੍ਰਲਯਯੋਃ ਕਰ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮੈ ਕਾਲਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-58 (66514) ਯੋ(ਅ)ਸੌ ਯੁਗਸਹਸ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਾਰ੍ਚਿਰ੍ਵਿਭਾਵਸੁਃ। ਸੰਭਕ੍ਸ਼਼ਯਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਤਸ੍ਮੈ ਘੋਰਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-59 (66515) ਸੰਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚੈਕਾਰ੍ਣਵੰ ਜਗਤ੍। ਬਾਲਃ ਸ੍ਵਪਿਤਿ ਯਸ਼੍ਚੈਕਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਮਾਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-60 (66516) ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਿਰਸੇ ਤਸ੍ਮੈ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਯਾਮਿਤਾਤ੍ਮਨੇ। ਚਤੁਃਸਮੁਦ੍ਰਪਯਸਿ ਯੋਗਨਿਦ੍ਰਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-61 (66517) ਅਜਸ੍ਯ ਨਾਭਾਵਧ੍ਯੇਕੰ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਸ਼੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍। ਪੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਤਸ੍ਮੈ ਪਝਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-62 (66518) ਯਸ੍ਯ ਕੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਜੀਮੂਤਾ ਨਦ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਾਙ੍ਗਸੰਧਿਸ਼਼ੁ। ਕੁਕ੍ਸ਼਼ੌ ਸਮੁਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਤੋਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-63 (66519) ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਗਾਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਗਪ੍ਰਲਯਵਿਕ੍ਰਿਯਾਃ। ਯਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਲੀਯਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਮੈ ਹੇਤ੍ਵਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-64 (66520) [ਯੋ ਨਿਸ਼਼ਣ੍ਣੋ ਭਵੇਦ੍ਰਾਤ੍ਰੌ ਦਿਵਾ ਭਵਤਿ ਵਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ। ਇਸ਼਼੍ਟਾਨਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਚ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਤਸ੍ਮੈ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥] 12-46-65 (66521) ਅਕਾਰ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥਮੁਦ੍ਯਤਃ। ਵੈਕੁਣ੍ਠਸ੍ਯ ਹਿ ਤਦ੍ਰੂਪੰ ਤਸ੍ਮੈ ਕਾਰ੍ਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-66 (66522) ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵਕ੍ਤੰ ਭੁਜੌ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮੂਰੂਦਰੰ ਵਿਸ਼ਃ। ਪਾਦੌ ਯਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਸ੍ਤਸ੍ਮੈਵਰ੍ਣਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-67 (66523) ਅੰਨਪਾਨੇਨ੍ਧਨਮਯੋ ਰਸਪ੍ਰਾਣਵਿਵਰ੍ਧਨਃ। ਯੋ ਧਾਰਯਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਤਸ੍ਮੈ ਪ੍ਰਾਣਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-68 (66524) [ਪ੍ਰਾਣਾਨਾਂ ਧਾਰਣਾਰ੍ਥਾਯ ਯੋ(ਅ)ੰਨੰ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਮ੍। ਅਨ੍ਤਰ੍ਭੂਤਃ ਪਚਤ੍ਯਗ੍ਨਿਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਪਾਕਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ ] 12-46-69 (66525) ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾਨਾਂ ਯੰ ਤੰ ਵੈਸ਼਼ਯਿਕੈਰ੍ਗੁਣੈਃ। ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਵਿਸ਼਼ਯਗੋਪ੍ਤਾਰੰ ਤਸ੍ਮੈ ਗੋਪ੍ਤ੍ਰਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-70 (66526) ਅਪ੍ਰਮੇਯਸ਼ਰੀਰਾਯ ਸਰ੍ਵਤੋ ਬੁਦ੍ਧਿਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ੇ। ਅਪਾਰਪਰਿਮਾਣਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਦਿਵ੍ਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-71 (66527) ਪਰਃ ਕਾਲਾਤ੍ਪਰੋ ਯਜ੍ਞਾਤ੍ਪਰਃ ਸਦਸਤਸ਼੍ਚ ਯਃ। ਅਨਾਦਿਰਾਦਿਰ੍ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਤਸ੍ਮੈ ਵਿਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-72 (66528) ਵੈਦ੍ਯੁਤੋ ਜਾਠਰਸ਼੍ਚੈਵ ਪਾਵਕਃ ਸ਼ੁਚਿਰੇਵ ਚ। ਦਹਨਃ ਸਰ੍ਵਭਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਤਸ੍ਮੈ ਵਹ੍ਨ੍ਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-73 (66529) ਰਸਾਤਲਗਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਰ੍ਨਨਨ੍ਤੋ ਭਗਵਾਨ੍ਪ੍ਰਭੁਃ। ਜਗਦ੍ਧਾਰਯਤੇ ਯੋ(ਅ)ਸੌ ਤਸ੍ਮੈ ਸ਼ੇਸ਼਼ਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-74 (66530) ਜ੍ਵਲਨਾਰ੍ਕੇਨ੍ਦੁਤਾਰਾਣਾਂ ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼਼ਾਂ ਦਿਵ੍ਯਮੂਰ੍ਤਿਨਾਮ੍। ਯਸ੍ਤੇਜਯਤਿ ਤੇਜਾਂਸਿ ਤਸ੍ਮੈ ਤੇਜਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-75 (66531) ਆਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨਮਿਦੰ ਜ੍ਞਾਨੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਪਞ੍ਚਸ੍ਵਵਸ੍ਥਿਤਮ੍। ਯੰ ਜ੍ਞਾਨੇਨਾਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮੈ ਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-76 (66532) ਸਾਙ੍ਖ੍ਯੈਰ੍ਯੋਗੈਰ੍ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਸਾਧ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ। ਯਸ੍ਯ ਤੁ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਤਤ੍ਵੰ ਤਸ੍ਮੈ ਗੁਹ੍ਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-77 (66533) ਜਟਿਨੇ ਦਣ੍ਡਿਨੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਲਮ੍ਬੋਦਰਸ਼ਰੀਰਿਣੇ। ਕਮਣ੍ਡਲੁਨਿਸ਼਼ਙ੍ਗਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-78 (66534) [ਸ਼ੂਲਿਨੇ ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਸ਼ਾਯ ਤ੍ਰ੍ਯਮ੍ਬਕਾਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨੇ। ਭਸ੍ਮਦਿਗ੍ਧੋਰ੍ਧ੍ਵਲਿਙ੍ਗਾਯ ਤਸ੍ਮਾ ਰੁਦ੍ਰਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-79 (66535) ਚਨ੍ਦ੍ਰਾਰ੍ਧਕ੍ਰੁʼਤਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਾਯ ਵ੍ਯਾਲਯਜ੍ਞੋਪਵੀਤਿਨੇ। ਪਿਨਾਕਸ਼ੂਲਹਸ੍ਤਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਉਗ੍ਰਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥] 12-46-80 (66536) ਯੋ ਜਾਤੋ ਵਸੁਦੇਵੇਨ ਦੇਵਕ੍ਯਾਂ ਯਦੁਨਨ੍ਦਨਃ। ਸ਼ਙ੍ਖਚਕ੍ਰਗਦਾਪਾਣਿਰ੍ਵਾਸੁਦੇਵਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-81 (66537) ਸ਼ਿਰਃਕਪਾਲਮਾਲਾਯ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਚਰ੍ਮਨਿਵਾਸਿਨੇ। ਭਸ੍ਮਦਿਗ੍ਧਸ਼ਰੀਰਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਰੁਦ੍ਰਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-82 (66538) ਯੋ ਮੋਹਯਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਪਾਸ਼ਾਨੁਬਨ੍ਧਨੈਃ। ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਰ੍ਥਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਮੋਹਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-83 (66539) ਚੈਤਨ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਤੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਾਣਿਹ੍ਰੁʼਦਿ ਸ੍ਥਿਤਮ੍। ਸਰ੍ਵਾਤੀਤਤਰੰ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੰ ਤਸ੍ਮੈ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-84 (66540) ਪਞ੍ਚਭੂਤਾਤ੍ਮਭੂਤਾਯ ਭੂਤਾਦਿਨਿਧਨਾਯ ਚ। ਅਕ੍ਰੋਧਦ੍ਰੋਹਮੋਹਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-85 (66541) ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਤਃ ਸਰ੍ਵੰ ਯਃ ਸਰ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚ ਯਃ। ਯਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਮਯੋ ਦੇਵਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-86 (66542) ਯਃ ਸ਼ੇਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਪਰ੍ਯਙ੍ਕੇ ਦਿਵ੍ਯਨਾਗਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤੇ। ਫਣਾਸਹਸ੍ਰਰਚਿਤੇ ਤਸ੍ਮੈ ਨਿਦ੍ਰਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-87 (66543) ਵਿਸ਼੍ਵੇ ਚ ਮਰੁਤਸ਼੍ਚੈਵ ਰੁਦ੍ਰਾਦਿਤ੍ਯਾਸ਼੍ਵਿਨਾਵਪਿ। ਵਸਵਃ ਸਿਦ੍ਧਸਾਧ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਮੈ ਦੇਵਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-88 (66544) ਅਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਹੰਕਾਰੋ ਮਨੋਬੁਦ੍ਧੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਚ। ਤਨ੍ਮਾਤ੍ਰਾਣਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਮੈ ਤਤ੍ਵਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-89 (66545) ਭੂਤੰ ਭਵ੍ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਚ੍ਚ ਭੂਤਾਦਿਪ੍ਰਭਵਾਵ੍ਯਯਃ। ਯੋ(ਅ)ਗ੍ਰਜਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਤਸ੍ਮੈ ਭੂਤਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-90 (66546) ਯੰ ਹਿ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੰ ਵਿਚਿਨ੍ਵਨ੍ਤਿ ਪਰੰ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਵਿਦੋ ਜਨਾਃ। ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਤ੍ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੰ ਚ ਯਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਸ੍ਮੈ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-91 (66547) ਮਤ੍ਸ੍ਯੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਵਿਰਿਞ੍ਚਾਯ ਯੇਨ ਵੇਦਾਃ ਸਮਾਹ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਰਸਾਤਲਗਤਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਤਸ੍ਮੈ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-92 (66548) ਮਨ੍ਦਰਾਦ੍ਰਿਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤੋ ਯੇਨ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਹ੍ਯਮ੍ਰੁʼਤਮਨ੍ਥਨੇ। ਅਤਿਕਰ੍ਕਸ਼ਦੇਹਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਕੂਰ੍ਮਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-93 (66549) ਵਾਰਾਹੰ ਰੂਪਮਾਸ੍ਥਾਯ ਮਹੀਂ ਸਵਨਪਰ੍ਵਤਾਮ੍। ਉਦ੍ਧਰਤ੍ਯੇਕਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਤਸ੍ਮੈ ਕ੍ਰੋਡਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-94 (66550) ਨਾਰਸਿੰਹਵਪੁਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਲੋਕਭਯੰਕਰਮ੍। ਹਿਰਣ੍ਯਕਸ਼ਿਪੁਂ ਜਘ੍ਨੇ ਤਸ੍ਮੈ ਸਿੰਹਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-95 (66551) ਪਿਙ੍ਗੇਕ੍ਸ਼਼ਣਸਟੰ ਯਸ੍ਯ ਰੂਪੰ ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨਖੈਰ੍ਯੁਤਮ੍। ਦਾਨਵੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨ੍ਤਕਰਣੰ ਤਸ੍ਮੈ ਦ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-96 (66552) ਯੰ ਨ ਦੇਵਾ ਨ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾ ਨ ਦੈਤ੍ਯਾ ਨ ਚ ਦਾਨਵਾਃ। ਤਤ੍ਵਤੋ ਹਿ ਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮੈ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥] ਵਾਮਨੰ ਰੂਪਮਾਸ੍ਥਾਯ ਬਲਿੰ ਸੰਯਮ੍ਯ ਮਾਯਯਾ। ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੰ ਕ੍ਰਾਨ੍ਤਵਾਨ੍ਯਸ੍ਤੁ ਤਸ੍ਮੈ ਕ੍ਰਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-97 (66553) ਜਮਦਗ੍ਨਿਸੁਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਰਾਮਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ। ਮਹੀਂ ਨਿਃਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਂ ਚਕ੍ਰੇ ਤਸ੍ਮੈ ਰਾਮਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-98 (66554) ਤ੍ਰਿਃਸਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੋ ਯਸ਼੍ਚੈਕੋ ਧਰ੍ਮੇ ਵ੍ਯੁਤ੍ਕ੍ਰਾਨ੍ਤਿਗੌਰਵਾਤ੍। ਜਘਾਨ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਨ੍ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਤਸ੍ਮੈ ਕ੍ਰੋਧਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-99 (66555) [ਵਿਭਜ੍ਯ ਪਞ੍ਚਧਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਵਾਯੁਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਸ਼ਰੀਰਗਃ। ਯਸ਼੍ਚੇਸ਼਼੍ਟਯਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਤਸ੍ਮੈ ਵਾਯ੍ਵਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥] 12-46-100 (66556) ਰਾਮੋ ਦਸ਼ਿਰਥਿਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਪੁਲਸ੍ਤ੍ਯਕੁਲਨਨ੍ਦਨਮ੍। ਜਘਾਨ ਰਾਵਣੰ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਤਸ੍ਮੈ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-101 (66557) ਯੋ ਹਲੀ ਮੁਸਲੀ ਸ਼੍ਰੀਮਾੰਨੀਲਾਮ੍ਬਰਧਰਃ ਸ੍ਥਿਤਃ। ਰਾਮਾਯ ਰੌਹਿਣੇਯਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਭੋਗਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-102 (66558) ਸ਼ਙ੍ਖਿਨੇ ਚਕ੍ਰਿਣੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗਿਣੇ ਪੀਤਵਾਸਸੇ। ਵਨਮਾਲਾਧਰਾਯੈਵ ਤਸ੍ਮੈ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-103 (66559) ਵਸੁਦੇਵਸੁਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਕ੍ਰੀਡਿਤੋ ਨਨ੍ਦਗੋਕੁਲੇ। ਕੰਸਸ੍ਯ ਨਿਧਨਾਰ੍ਥਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਕ੍ਰੀਡਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-104 (66560) ਵਾਸੁਦੇਵਤ੍ਵਮਾਗਮ੍ਯ ਯਦੋਰ੍ਵੰਸ਼ਸਮੁਦ੍ਭਵਃ। ਭੂਭਾਰਹਰਣੰ ਚਕ੍ਰੇ ਤਸ੍ਮੈ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-105 (66561) ਸਾਰਥ੍ਯਮਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯਾਜੌ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਗੀਤਾਮ੍ਰੁʼਤੰ ਦਦੌ। ਲੋਕਤ੍ਰਯੋਪਕਾਰਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-106 (66562) ਦਾਨਵਾਂਸ੍ਤੁ ਵਸ਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪੁਨਰ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਵਮਾਗਤਃ। ਸਰ੍ਗਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਰ੍ਥਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਬੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-107 (66563) ਹਨਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਕਲੌ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਂਸ੍ਤੁਰਗਵਾਹਨਃ। ਧਰ੍ਮਸੰਸ੍ਥਾਪਕੋ ਯਸ੍ਤੁ ਤਸ੍ਮੈ ਕਲ੍ਕ੍ਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-108 (66564) ਤਾਰਾਨ੍ਵਯੇ ਕਾਲਨੇਮਿੰ ਹਤ੍ਵਾ ਦਾਨਵਪੁਙ੍ਗਵਮ੍। ਦਦੌ ਰਾਜ੍ਯੰ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਾਯ ਤਸ੍ਮੈ ਸਾਙ੍ਖ੍ਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-109 (66565) ਯਃ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਦੇਹੇ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਭੂਤੋ ਹ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ। ਅਕ੍ਸ਼਼ਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ਰਮਾਣਾਨਾਂ ਤਸ੍ਮੈ ਸਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-110 (66566) ਨਮੋਸ੍ਤੁ ਤੇ ਮਹਾਦੇਵ ਨਮਸ੍ਤੇ ਭਕ੍ਤਵਤ੍ਸਲ। ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯ ਨਮਸ੍ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਸੀਦ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰ॥ 12-46-111 (66567) ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਵ੍ਯਕ੍ਤਰੂਪੇਣ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਭੋ। ਨਾਰਾਯਣੰ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍॥ 12-46-112 (66568) ਹਿਰਣ੍ਯਨਾਭ ਯਜ੍ਞਾਙ੍ਗਮਮ੍ਰੁʼਤੰ ਵਿਸ਼੍ਵਤੋਮੁਖਮ੍। ਸਰ੍ਵਦਾ ਸਰ੍ਵਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨਾਸ੍ਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਮਮਙ੍ਗਲਮ੍॥ 12-46-113 (66569) ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਹ੍ਰੁʼਦਿਸ੍ਥੋ ਦੇਵੇਸ਼ੋ ਮਙ੍ਗਲਾਯਤਨੰ ਹਰਿਃ। ਮਙ੍ਗਲ ਭਗਵਾਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਮਙ੍ਗਲੰ ਮਧੁਸੂਦਨਃ॥ 12-46-114 (66570) ਮਙ੍ਗਲੰ ਪੁਣ਼੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਮਙ੍ਗਲੰ ਗਰੁਡਧ੍ਵਜਃ। ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮੰਨਮਸ੍ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਵਿਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਨ੍ਵਿਸ਼੍ਵਸੰਭਵ॥ 12-46-115 (66571) ਅਪਵਰ੍ਗਸ੍ਥਭੂਤਾਨਾਂ ਪਞ੍ਚਾਨਾਂ ਪਰਮਾਸ੍ਥਿਤ। ਨਮਸ੍ਤੇ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਮਸ੍ਤੇ ਪਰਤਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ॥ 12-46-116 (66572) ਨਮਸ੍ਤੇ ਦਿਕ੍ਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਾਸੁ ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਸਰ੍ਵਪਰਾਯਣਮ੍। ਨਮਸ੍ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੋ ਤ੍ਯੇਕਾਨਾਂ ਪ੍ਰਭਵਾਵ੍ਯਯ॥ 12-46-117 (66573) ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਕਰ੍ਤਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਃ ਸੰਹਰ੍ਤਾ ਚਾਪਰਾਜਿਤਃ। ਤੇਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਭਾਵਾਨ੍ਹਿ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁਵਰ੍ਤ੍ਮਸੁ॥ 12-46-118 (66574) ਤਚ੍ਚ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤਤ੍ਵੇਨ ਯਤ੍ਤੇ ਰੂਪੰ ਸਨਾਤਨਮ੍। ਦਿਵੰ ਤੇ ਸ਼ਿਰਸਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਪਦ੍ਭ੍ਯਾਂ ਦੇਵੀ ਵਸੁਂਧਰਾ। ਵਿਕ੍ਰਮੇਣ ਤ੍ਰਯੋ ਲੋਕਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਸਿ ਸਨਾਤਨਃ॥ 12-46-119 (66575) [ਦਿਸ਼ੋ ਭੁਜਾ ਰਵਿਸ਼੍ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਵੀਰ੍ਯੇ ਸ਼ੁਕ੍ਰਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ। ਸਪ੍ਤਮਾਰ੍ਗਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਸ੍ਤੇ ਵਾਯੋਰਮਿਤਤੇਜਸਃ॥] 12-46-120 (66576) ਵ੍ਯਕ੍ਤਾਵ੍ਯਕ੍ਤਸ੍ਵਰੂਪੇਣ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਭੋ। ਅਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਰੂਪੰ ਵ੍ਯਕ੍ਤਮੇਤਚ੍ਚਰਾਚਰਮ੍॥ 12-46-121 (66577) ਅਤਸੀਪੁਸ਼਼੍ਪਸੰਕਾਸ਼ੰ ਪੀਤਵਾਸਸਮਚ੍ਯੁਤਮ੍। ਯੇ ਨਮਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਗੋਵਿਨ੍ਦੰ ਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਭਯਮ੍॥ 12-46-122 (66578) [ਏਕੋ(ਅ)ਪਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਪ੍ਰਣਾਮੋ ਦਸ਼ਾਸ਼੍ਵਮੇਧਾਵਭ੍ਰੁʼਥੇਨ ਤੁਲ੍ਯਃ। ਦਸ਼ਾਸ਼੍ਵਮੇਧੀ ਪੁਨਰੇਤਿ ਜਨ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਪ੍ਰਣਾਮੀ ਨ ਪੁਨਰ੍ਭਵਾਯ॥ 12-46-123 (66579) ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਵ੍ਰਤਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਨੁਸ੍ਮਰਨ੍ਤੋ ਰਾਤ੍ਰੌ ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਪੁਨਰੁਤ੍ਥਿਤਾ ਯੇ। ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਦੇਹਾਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਮਾਜ੍ਯੰ ਯਥਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਹੁਤੰ ਹੁਤਾਸ਼ੇ॥ 12-46-124 (66580) ਨਮੋ ਨਰਕਸੰਤ੍ਰਾਸਰਕ੍ਸ਼਼ਾਮਣ੍ਡਲਕਾਰਿਣੇ। ਸੰਸਾਰਨਿਮ੍ਨਗਾਵਰ੍ਤਤਰਿਕਾਸ਼਼੍ਠਾਯ ਵਿਸ਼਼੍ਣਵੇ॥ 12-46-125 (66581) ਨਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਦੇਵਾਯ ਗੋਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਹਿਤਾਯ ਚ। ਜਗਦ੍ਧਿਤਾਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯ ਗੋਵਿਨ੍ਦਾਯ ਨਮੋਨਮਃ॥ 12-46-126 (66582) ਪ੍ਰਾਣਕਾਨ੍ਤਾਰਪਾਥੇਯੰ ਸੰਸਾਰੋਚ੍ਛੇਦਭੇਸ਼਼ਜਮ੍। ਦੁਃਖਸ਼ੋਕਪਰਿਤ੍ਰਾਣੰ ਹਰਿਰਿਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਦ੍ਵਯਮ੍॥] 12-46-127 (66583) ਨਾਰਾਯਣਪਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨਾਰਾਯਣਪਰੰ ਤਪਃ। ਨਾਰਾਯਣਪਰੰ ਸਤ੍ਯੰ ਨਾਰਾਯਣਪਰੰ ਪਰਮ੍॥ 12-46-128 (66584) ਯਥਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮਯੰ ਸਤ੍ਯੰ ਯਥਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮਯੰ ਹਵਿਃ। ਤਥਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮਯੰ ਸਰ੍ਵੰ ਪਾਪ੍ਮਾ ਨੇ ਨਸ਼੍ਯਤਾਂ ਤਥਾ॥ 12-46-129 (66585) ਤਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਵਰਾਹਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰਮਿਤਤੇਜਸਃ। ਪ੍ਰਣਾਮੰ ਯੇ(ਅ)ਪਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਮਪਿ ਨਮੋਨਮਃ॥ 12-46-130 (66586) ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਪੰਨਾਯ ਭਕ੍ਤਾਯ ਗਤਿਮਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਜਿਗੀਸ਼਼ਵੇ। ਯਚ੍ਛ੍ਰੇਯਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ ਤਦ੍ਧ੍ਯਾਯਸ੍ਵ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮ॥ 12-46-131 (66587) ਇਤਿ ਵਿਦ੍ਯਾਤਪੋਯੋਨਿਰਯੋਨਿਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰੀਡਿਤਃ। ਵਾਗ੍ਯਜ੍ਞੇਨਾਰ੍ਚਿਤੋ ਦੇਵਃ ਪ੍ਰੀਯਤਾਂ ਮੇ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ॥ 12-46-132 (66588) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-46-133x (5438) ਏਤਾਵਦੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਵਚਨੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਤਦ੍ਰਤਮਾਨਸਃ। ਨਮ ਇਤ੍ਯੇਵ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯ ਪ੍ਰਣਾਮਮਕਰੋਤ੍ਤਦਾ॥ 12-46-133 (66589) ਤਸ੍ਮਿੰਨੁਪਰਤੇ ਵਾਕ੍ਯੇ ਤਤਸ੍ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਃ। ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਵਾਗ੍ਭਿਰ੍ਵਾਸ਼਼੍ਪਗਲਾਸ੍ਤਮਾਨਰ੍ਚੁਰ੍ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਮ੍॥ 12-46-134 (66590) ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਵਿਪ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਃ ਕੇਸ਼ਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਮ੍। ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਚ ਸ਼ਨਕੈਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਸ਼ਸ਼ੰਸੁਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ॥ 12-46-135 (66591) ਅਧਿਗਮ੍ਯ ਤੁ ਯੋਗੇਨ ਭਕ੍ਤਿੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਮਾਧਵਃ। ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਜ੍ਞਾਨੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਯਯੌ ਹਰਿਃ॥ 12-46-136 (66592) ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਭਕ੍ਤਿਯੋਗੰ ਤੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ। ਸਹਸੋਤ੍ਥਾਯ ਤੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਯਾਨਮੇਵਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯਤ॥ 12-46-137 (66593) ਕੇਸ਼ਵਃ ਸਾਤ੍ਯਕਿਸ਼੍ਚੈਵ ਰਥੇਨਕੇਨ ਜਗ੍ਮਤੁਃ। ਅਪਰੇਣ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੌ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਧਨਞ੍ਜਯੌ॥ 12-46-138 (66594) ਭੀਮਸੇਨੋ ਯਮੌ ਚੋਭੌ ਰਥਮੇਕੰ ਸਮਾਸ੍ਥਿਤਾਃ। ਕ੍ਰੁʼਪੋ ਯੁਯੁਤ੍ਸੁਃ ਸੂਤਸ਼੍ਚ ਸਞ੍ਜਯਸ਼੍ਚਾਪਰੰ ਰਥਮ੍॥ 12-46-139 (66595) ਤੇ ਰਥੈਰ੍ਨਗਰਾਕਾਰੈਃ ਪ੍ਰਯਾਤਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ। ਨੇਮਿਘੋਸ਼਼ੇਣ ਮਹਤਾ ਕਮ੍ਪਯਨ੍ਤੇ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍॥ 12-46-140 (66596) ਤਤੋ ਗਿਰਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵਰਸ੍ਤਵੇਰਿਤਾਂ ਦ੍ਵਿਜੇਰਿਤਾਃ ਪਥਿਸ਼਼ੁ ਮਨਾਕ੍ ਸ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਵੇ। ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿੰ ਪ੍ਰਣਤਮਥਾਪਰੰ ਜਨੰ ਸ ਕੇਸ਼ਿਹਾ ਮੁਦਿਤਮਨਾਸ੍ਥਨਨ੍ਦਤ॥ 12-46-141 (66597) ਇਤਿ ਸ੍ਮਰਨ੍ਪਠਤਿ ਚ ਸ਼ਾਰ੍ਙ੍ਗਧਨ੍ਵਨਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤੁ ਵਾ ਯਦੁਕੁਲਨਨ੍ਦਨਸ੍ਤਵਮ੍। ਸ ਚਕ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤ੍ਪ੍ਰਤਿਹਤਸਰ੍ਵਾਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ੋ ਜਨਾਰ੍ਦਨੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਤਿ ਦੇਹਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ॥ 12-46-142 (66598) ਯੰ ਯੋਗਿਨਃ ਪ੍ਰਾਣਵਿਯੋਗਕਾਲੇ ਯਤ੍ਨੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇ ਵਿਨਿਵੇਸ਼ਯਨ੍ਤਿ। ਸ ਤੰ ਪੁਰਸ੍ਤਾਦ੍ਧਰਿਮੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ ਪ੍ਰਾਣਾਞ੍ਜਹੌ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਫਲੋ ਹਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ॥ 12-46-143 (66599) ਸ੍ਵਵਰਾਜਃ ਸਮਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਯੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰਦ੍ਭੁਤਕਰ੍ਮਣਃ। ਗਾਙ੍ਗੇਯੇਨ ਪੁਰਾ ਗੀਤੋ ਮਹਾਪਾਤਕਨਾਸ਼ਨਃ॥ 12-46-144 (66600) ਇਮੰ ਨਰਃ ਸ੍ਤਵਰਾਜੰ ਮੁਮੁਕ੍ਸ਼਼ੁਃ ਪਠਞ੍ਸ਼ੁਚਿਃ ਕਲੁਸ਼਼ਿਤਕਲ੍ਮਸ਼਼ਾਪਹਮ੍। ਅਤੀਤ੍ਯ ਲੋਕਾਨ੍ਮਲਿਨਃ ਸਮਾਮਤਾ ਨ੍ਪਦੰ ਸ ਗਚ੍ਛਤ੍ਯਮ੍ਰੁʼਤੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ॥ ॥ 12-46-145 (66601) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-46-17 ਜਿਗਦਿਸ਼਼ਾਮਿ ਵਕ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ। ਵ੍ਯਾਸਸਮਾਸਿਨ੍ਯਾ ਵਿਸ੍ਤਰਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਵਤ੍ਯਾ॥ 12-46-25 ਸਦਸਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਕਾਰਣੰ ਚ ਵਿਸ਼੍ਵੰ ਕਰ੍ਮ ਯਸ੍ਮਾਤ੍॥ 12-46-28 ਵਾਕੇਸ਼਼ੁ ਮਨ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸਾਮਾਨ੍ਯਤਃ ਕਰ੍ਮਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕੇਸ਼਼ੁ। ਅਨੁਵਾਕੇਸ਼਼ੁ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਵਿਵਰਣਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵਾਕ੍ਯੇਸ਼਼ੁ। ਨਿਸ਼਼ਤ੍ਸੁ ਕਰ੍ਮਾਙ੍ਗਾਦ੍ਯਵਬਦ੍ਧਦੇਵਤਾਦਿਜ੍ਞਾਨਵਾਕ੍ਯੇਸ਼਼ੁ। ਉਪਨਿਸ਼਼ਤ੍ਸੁ ਕੇਵਲਾਤ੍ਮਜ੍ਞਾਪਕਵਾਕ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰੁʼਣਨ੍ਤਿ ਧ੍ਯਾਯਨ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਯਮਬਾਧਿਤਮ੍। ਸਤ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਬਾਧਿਤਾਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ। ਸਾਮਸੁ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਸਾਮਾਦਿਸ਼਼ੁ॥ 12-46-29 ਚਤੁਰ੍ਭਿਰ੍ਨਾਮਭਿਰ੍ਵਾਸੁਦੇਵਸਕਰ੍ਸ਼਼ਣਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਰਾਨਿਰੁਦ੍ਧਰੂਪੈਃ॥ 12-46-30 ਨਿਤ੍ਯੰ ਤਪਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸ੍ਤਦ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍। ਯਤ੍ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਤਪ੍ਤੰ ਸਦ੍ਯਦ੍ਯਸ੍ਮਾਦਙ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਚਿਤ੍ਤੇਸ਼਼੍ਵਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਉਪਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਯਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਾ ਤੰ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯੇ ਇਤਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਯਚ੍ਛਬ੍ਦਸੰਬਦ੍ਧਾਨਾਂ ਪ੍ਰਥਮੇਨਾਨ੍ਵਯਃ। ਈਸ਼੍ਵਲਰਾਰ੍ਥਮਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸ੍ਵਚਿਤ੍ਤਸ਼ੁਦ੍ਧਿਦ੍ਵਾਰਾਸ੍ਵਾਰ੍ਥਏਵ ਭਵਤੀਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-46-31 ਭੌਮੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵੇਦਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯਜ੍ਞਾਸ਼੍ਚ॥ 12-46-32 ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸਰ੍ਵੇਸ਼੍ਵਰਮਾਤ੍ਮਨਿ ਹਾਰ੍ਦਾਕਾਸ਼ੇ ਇਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯੋਗੇਨ ਪਸ਼੍ਯਤਿ। ਆਨਨ੍ਤ੍ਯਾਯ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਯ॥ 12-46-34 ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੀਤਕਲ੍ਪਾਦਿਵਿਸ਼਼ਯੇ। ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪੂਰ੍ਣੰ ਸਰ੍ਵਮਸ੍ਮਿੰਨਤੀਤਮਸ੍ਤ੍ਯੇਵੇਤਿ ਯੋਗਾਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ ਇਤਿ ਨਾਮ। ਯੁਗਾਦਿਸ਼਼ੁ ਯੁਗਾਰਮ੍ਭੇਸ਼਼ੁ। ਬ੍ਰੁʼਂਹਕਤ੍ਵਾਤ੍ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਰੇਨੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇਤ੍ਯਾਹੁਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਸਮ੍ਯਕ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਣਾਦਯੰ ਸੰਕਰ੍ਸ਼਼ਣ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ॥ 12-46-35 ਨਾਨ੍ਯਭਕ੍ਤਾ ਅਨਨ੍ਯਭਕ੍ਤਾਃ॥ 12-46-39 ਹਿਰਣ੍ਯਗਰ੍ਭਮਿਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ। ਜਜ੍ਞੇ ਜਨਯਾਮਾਸ॥ 12-46-43 ਉਕ੍ਥੇ ਬਹ੍ਵ੍ਰੁʼਚਾਃ। ਅਗ੍ਨੌ ਚਯਨੇ(ਅ)ਧ੍ਵਰ੍ਯਵਃ॥ 12-46-47 ਚਤੁਰ੍ਭਿਰਿਤਿ। ਆਸ਼੍ਰਾਵਯੇਤਿ ਚਤੁਰਕ੍ਸ਼਼ਰੰ ਅਸ੍ਤੁ ਸ਼੍ਰੌਸ਼਼ਿਡਿਤਿ ਚਤੁਰਕ੍ਸ਼਼ਰੰ ਯਜੇਤਿ ਦ੍ਵ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰੰ ਯੇ ਯਜਾਮਹੇ ਇਤਿ ਪਞ੍ਚਾਕ੍ਸ਼਼ਰੰ ਦ੍ਵ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰੋ ਵਸ਼਼ਟ੍ਕਾਰ ਇਤਿ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਰੈਰ੍ਯੋ ਹੂਯਤੇ ਤਸ੍ਮੈ ਹੋਮਾਤ੍ਮਨੇ ਨਮਃ॥ 12-46-49 ਯਃ ਸਹਸ੍ਰਸਮੇ ਸਤ੍ਰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਸਹਸ੍ਰਸਮੇ ਸਹਸ੍ਰਸੰ ਵਤ੍ਸਰੇ ਸਤ੍ਰੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-46-54 ਯੰ ਤ੍ਰਿਧਾਤ੍ਮਾਨਮਿਤਿ ਝ.ਪਾਠਃ॥

12-47-0 (66602) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-47-0x (5439) ਤਤਃ ਸ ਚ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਃ ਸ ਚ ਰਾਜਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਕ੍ਰੁʼਪਾਦਯਸ਼੍ਚ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਚਤ੍ਵਾਰਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚ ਤੇ॥ 12-47-1 (66603) ਰਥੈਸ੍ਤੈਰ੍ਨਗਰਪ੍ਰਖ੍ਯੈਃ ਪਤਾਕਾਧ੍ਵਜਸ਼ੋਭਿਤੈਃ। ਯਯੁਰਾਸ਼ੁ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਵਾਜਿਭਿਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਗਾਮਿਭਿਃ॥ 12-47-2 (66604) ਤੇ(ਅ)ਵਤੀਰ੍ਯ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਕੇਸ਼ਮਢਜ੍ਜਾਸ੍ਥਿਸੰਕੁਲੇ। ਦੇਹਨ੍ਯਾਸਃ ਕ੍ਰੁʼਂਤੋ ਯਤ੍ਰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੈਸ੍ਤੈਰ੍ਮਹਾਰਥੈਃ॥ 12-47-3 (66605) ਗਜਾਸ਼੍ਵਦੇਹਾਸ੍ਥਿਚਯੈਃ ਪਰ੍ਵਤੈਰਿਵ ਸੰਚਿਤਮ੍। ਨਰਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਕਪਾਲੈਸ਼੍ਚ ਹੰਸੈਰਿਵ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-47-4 (66606) ਚਿਤਾਸਹਸ੍ਰੈਰ੍ਨਿਚਿਤੰ ਵਰ੍ਮਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਸਮਾਕੁਲਮ੍। ਆਪਾਨਭੂਮਿੰ ਕਾਲਸ੍ਯ ਤਦਾ ਭੁਕ੍ਤੋਜ੍ਝਿਤਾਮਿਵ॥ 12-47-5 (66607) ਭੂਤਸਙ੍ਘਾਨੁਚਰਿਤੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੋਗਣਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਮ੍। ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਯਯੁਰਾਸ਼ੁ ਮਹਾਰਥਾਃ॥ 12-47-6 (66608) ਗਚ੍ਛੰਨੇਵ ਮਹਾਬਾਹੁਃ ਸਰ੍ਵੰ ਯਾਦਵਨਨ੍ਦਨਃ। ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਯ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਵਿਕ੍ਰਮਮ੍॥ 12-47-7 (66609) ਅਮੀ ਰਾਮਹ੍ਰਦਾਃ ਪਞ੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਪਾਰ੍ਥ ਦੂਰਤਃ। ਯੇਸ਼਼ੁ ਸੰਤਰ੍ਪਯਾਮਾਸ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ਼ੋਣਿਤੈਃ॥ 12-47-8 (66610) ਤ੍ਰਿਃਸਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੋ ਵਸੁਧਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਿਃਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਂ ਪ੍ਰਭੁਃ। ਇਹੇਦਾਨੀਂ ਤਤੋ ਰਾਮਃ ਕਰ੍ਮਣੋ ਵਿਰਰਾਮ ਹ॥ 12-47-9 (66611) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-47-10x (5440) ਤ੍ਰਿਃਸਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਨਿਃਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਪੁਰਾ। ਰਾਮੇਣੇਤਿ ਯਦਾਤ੍ਥ ਤ੍ਵਮਤ੍ਰ ਮੇ ਸੰਸ਼ਯੋ ਮਹਾਨ੍॥ 12-47-10 (66612) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਬੀਜੰ ਯਥਾ ਦਗ੍ਧੰ ਰਾਮੇਣ ਯਦੁਪੁਙ੍ਗਵ। ਕਥੰ ਭੂਯਃ ਸਮੁਤ੍ਯਤ੍ਤਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯਾਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮ॥ 12-47-11 (66613) ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ ਭਗਵਤਾ ਰਾਮੇਣ ਯਦੁਪੁਙ੍ਗਵ। ਕਥਮੁਤ੍ਸਾਦਿਤ੍ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਕਥਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਗਤੰ ਪੁਨਃ॥ 12-47-12 (66614) ਮਹਤਾ ਰਥਯੁਦ੍ਧੇਨ ਕੋਟਿਸ਼ਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਹਤਾਃ। ਤਥਾ(ਅ)ਭੂਚ੍ਚ ਮਹੀ ਕੀਰ੍ਣਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੈਰ੍ਵਦਤਾਂ ਵਰ॥ 12-47-13 (66615) ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਭਾਰ੍ਗਵੇਣੇਦੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮੁਤ੍ਸਾਦਿਤੰ ਪੁਰਾ। ਰਾਮੇਣ ਯਦੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੇ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ॥ 12-47-14 (66616) ਏਤਨ੍ਮੇ ਛਿਨ੍ਧਿ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਸੰਸ਼ਯੰ ਤਾਰ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਕੇਤਨ। ਆਗਮੋ ਹਿ ਪਰਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ ਨੋ ਵਾਸਵਾਨੁਜ॥ 12-47-15 (66617) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-47-16x (5441) ਤਤੋ ਵ੍ਰਜੰਨੇਵ ਗਦਾਗ੍ਰਜਃ ਪ੍ਰਭੁਃ ਸ਼ਸ਼ੰਸ ਤਸ੍ਮੈ ਨਿਖਿਲੇਨ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ। ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਯਾਪ੍ਰਤਿਮੌਜਸੇ ਤਦਾ ਯਥਾ(ਅ)ਭਵਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸੰਕੁਲਾ ਮਹੀ॥ ॥ 12-47-16 (66618) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 47॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-47-15 ਆਗਮੋ ਵੇਦਃ। ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਤ੍ਵਦ੍ਵਚਨਾਤ੍ਰੋ ਪਰਃ ਨਾਧਿਕਃ॥

12-48-0 (66619) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-48-0x (5442) ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਰਾਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਵੋ ਯੋ ਮਯਾ ਸ਼੍ਰੁਤਃ। ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਕਥਯਤਾਂ ਕਾਰਣੰ ਤਸ੍ਯ ਜਨ੍ਮ ਚ॥ 12-48-1 (66620) ਯਥਾ ਚ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯੇਨ ਕੋਟਿਸ਼ਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਹਤਾਃ। ਉਦ੍ਭੂਤਾ ਰਾਜਵੰਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਯੇ ਭੂਯੋ ਭਾਰਤੇ ਹਤਾਃ॥ 12-48-2 (66621) ਜਹ੍ਨੋਰਜਸ੍ਤੁ ਤਨਯੋ ਬਲਾਕਾਸ਼੍ਚਸ੍ਤੁ ਤਤ੍ਸੁਤਃ। ਕੁਸ਼ਿਕੋ ਨਾਮ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹੀਪਤੇ॥ 12-48-3 (66622) ਅਗ੍ਰ੍ਯੰ ਤਪਃ ਸਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਮੋ ਭੁਵਿ। ਪੁਤ੍ਰੰ ਲਭੇਯਮਜਿਤੰ ਤ੍ਰਿਲੋਕੇਸ਼੍ਵਰਮਿਤ੍ਯੁਤ॥ 12-48-4 (66623) ਤਮੁਗ੍ਰਤਪਸੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪੁਰੰਦਰਃ। ਸਮਰ੍ਥੰ ਪੁਤ੍ਰਜਨਨੇ ਸ੍ਵਯਮੇਵੈਤ੍ਯ ਭਾਰਤ॥ 12-48-5 (66624) ਪੁਤ੍ਰਤ੍ਵਮਗਮਦ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਲੋਕੇਸ਼੍ਵਰੇਸ਼੍ਵਰਃ। ਗਾਧਿਰ੍ਨਾਮਾਭਵਤ੍ਪੁਤ੍ਰਃ ਕੌਸ਼ਿਕਃ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ॥ 12-48-6 (66625) ਤਸ੍ਯ ਕਨ੍ਯਾ(ਅ)ਭਵਦ੍ਰਾਜੰਨਾਮ੍ਨਾ ਸਤ੍ਯਵਤੀ ਪ੍ਰਭੋ। ਤਾਂ ਗਾਧਿਰ੍ਭ੍ਰੁʼਗੁਪੁਤ੍ਰਾਯ ਰੁʼਚੀਕਾਯ ਦਦੌ ਪ੍ਰਭੁਃ॥ 12-48-7 (66626) ਤਤਸ੍ਤਯਾ ਹਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਭਾਰ੍ਗਵਃ ਕੁਰੁਨਦਨਃ। ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਸ਼੍ਰਪਯਾਮਾਸ ਚਰੁਂ ਗਾਧੇਸ੍ਤਥੈਵ ਚ॥ 12-48-8 (66627) ਆਹੂਯ ਚਾਹ ਤਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਮ੍ਰੁʼਚੀਕੋ ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਤਦਾ। ਉਪਯੋਜ੍ਯਸ਼੍ਚਰੁਰਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਮਾਤ੍ਰਾ(ਅ)ਪ੍ਯਯੰ ਤਵ॥ 12-48-9 (66628) ਤਸ੍ਯਾ ਜਨਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ਪੁਤ੍ਰੋ ਦੀਪ੍ਤਿਮਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭਃ। ਅਜਯ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੈਰ੍ਲੋਕੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭਸੂਦਨਃ॥ 12-48-10 (66629) ਤਵਾਪਿ ਪੁਤ੍ਰੰ ਕਲ੍ਯਾਣਿ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਨ੍ਤੰ ਸ਼ਮਾਤ੍ਮਕਮ੍। ਤਪੋਨ੍ਵਿਤੰ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਚਰੁਰੇਸ਼਼ ਵਿਧਾਸ੍ਯਤਿ॥ 12-48-11 (66630) ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਸਰ੍ਚੀਕੋ ਭ੍ਰੁʼਗੁਨਨ੍ਦਨਃ। ਤਪਸ੍ਯਭਿਰਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਞ੍ਜਗਾਮਾਰਣ੍ਯਮੇਵ ਹਿ॥ 12-48-12 (66631) ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਪਰੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਗਾਧਿਃ ਸਦਾਰਃ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਰੁʼਚੀਕਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪ੍ਰਤਿ॥ 12-48-13 (66632) ਚਰੁਦ੍ਵਯੰ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਤੁ ਰਾਜਨ੍ਸਤ੍ਯਵਤੀ ਤਦਾ। ਭਰ੍ਤ੍ਰਾ ਦਤ੍ਤੰ ਪ੍ਰਸੰਨੇਨ ਮਾਤ੍ਰੇ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍॥ 12-48-14 (66633) ਮਾਤਾ ਤੁ ਤਸ੍ਯਾਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਦੁਹਿਤ੍ਰੇ ਸ੍ਵੰ ਚਰੁਂ ਦਦੌ। ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਰੁਮਥਾਜ੍ਞਾਤਮਾਤ੍ਮਸੰਸ੍ਥੰ ਚਕਾਰ ਹ॥ 12-48-15 (66634) ਅਥ ਸਤ੍ਯਵਤੀ ਗਰ੍ਭੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਨ੍ਤਕਰੰ ਤਦਾ। ਧਾਰਯਾਮਾਸ ਦੀਪ੍ਤੇਨ ਵਪੁਸ਼਼ਾ ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍॥ 12-48-16 (66635) ਤਾਮ੍ਰੁʼਚੀਕਸ੍ਤਦਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਧ੍ਯਾਨਯੋਗੇਨ ਭਾਰਤ। ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਭ੍ਰੁʼਗੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਃ ਸ੍ਵਾਂ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਦੇਵਰੂਪਿਣੀਮ੍॥ 12-48-17 (66636) ਮਾਤ੍ਰਾ(ਅ)ਸਿ ਵ੍ਯੰਸਿਤਾ ਭਦ੍ਰੇ ਚਰੁਵ੍ਯਤ੍ਯਾਸਹੇਤੁਨਾ। ਤਸ੍ਮਾਜ੍ਜਨਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ਪੁਤ੍ਰਃ ਕ੍ਰੂਰਕਰ੍ਮਾ(ਅ)ਤ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਣਃ। `ਜਨਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਮਾਤਾ ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੰ ਤਪੋਧਨਮ੍॥' 12-48-18 (66637) ਵਿਸ਼੍ਵੰ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸੁਮਹਚ੍ਚਰੌ ਤਵ ਸਮਾਹਿਤਮ੍। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਚ ਸਕਲੰ ਤਵ ਮਾਤ੍ਰੇ ਸਮਰ੍ਪਿਤਮ੍॥ 12-48-19 (66638) ਵਿਪਰ੍ਯਯੇਣ ਤੇ ਭਦ੍ਰੇ ਨੈਤਦੇਵੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਮਾਤੁਸ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭੂਯਾਤ੍ਤਵ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਸੁਤਃ॥ 12-48-20 (66639) ਸੈਵਮੁਕ੍ਤਾ ਮਹਾਭਾਗਾ ਭਰ੍ਤ੍ਰਾ ਸਤ੍ਯਵਤੀ ਤਦਾ। ਪਪਾਤ ਸ਼ਿਰਸਾ ਤਸ੍ਮੈ ਵੇਪਨ੍ਤੀ ਚਾਬ੍ਰਵੀਦਿਦਮ੍॥ 12-48-21 (66640) ਨਾਰ੍ਹੋ(ਅ)ਸਿ ਭਗਵੰਨਦ੍ਯ ਵਕ੍ਤੁਮੇਵੰਵਿਧੰ ਵਚਃ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਪਸ਼ਦੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੀਤਿ ਹਿ ਮਾਂ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-48-22 (66641) ਰੁʼਚੀਕ ਉਵਾਚ। 12-48-23x (5443) ਨੈਸ਼਼ ਸੰਕਲ੍ਪਿਤਃ ਕਾਮੋ ਮਯਾ ਭਦ੍ਰੇ ਤਥਾ ਤ੍ਵਯਿ। ਉਗ੍ਰਕਰ੍ਮਾ ਭਵੇਤ੍ਪੁਤ੍ਰਸ਼੍ਚਰੁਵ੍ਯਤ੍ਯਾਸਹੇਤੁਨਾ॥ 12-48-23 (66642) ਸਤ੍ਯਵਤ੍ਯੁਵਾਚ। 12-48-24x (5444) ਇਚ੍ਛਁਲ੍ਲੋਕਾਨਪਿ ਮੁਨੇ ਸ੍ਰੁʼਜੇਥਾਃ ਕਿੰ ਪੁਨਃ ਸੁਤਮ੍। ਸ਼ਮਾਤ੍ਮਕਮ੍ਰੁʼਜੁਂ ਪੁਤ੍ਰੰ ਦਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਮੇ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-48-24 (66643) ਰੁʼਚੀਕ ਉਵਾਚ। 12-48-25x (5445) ਨੋਕ੍ਤਪੂਰ੍ਵੰ ਮਯਾ ਭਦ੍ਰੇ ਸ੍ਵੈਰੇਸ਼਼੍ਵਪ੍ਯਨ੍ਰੁʼਤੰ ਵਚਃ। ਕਿਮੁਤਾਗ੍ਨਿੰ ਸਮਾਧਾਯ ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਚ੍ਚਰੁਸਾਧਨੇ॥ 12-48-25 (66644) [ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮੇਤਤ੍ਪੁਰਾ ਭਦ੍ਰੇ ਜ੍ਞਾਤੰ ਚ ਤਪਸਾ ਮਯਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੰ ਹਿ ਸਕਲੰ ਪਿਤੁਸ੍ਤਵ ਕੁਲੰ ਭਵੇਤ੍॥] 12-48-26 (66645) ਸਤ੍ਯਵਤ੍ਯੁਵਾਚ। 12-48-27x (5446) ਕਾਮਮੇਵੰ ਭਵੇਤ੍ਪੌਤ੍ਰੋ ਮਾਮੈਵੰ ਤਨਯਃ ਪ੍ਰਭੋ। ਸ਼ਮਾਤ੍ਮਕਮ੍ਰੁʼਜੁਂ ਪੁਤ੍ਰੰ ਲਭੇਯੰ ਜਪਤਾਂ ਵਰ॥ 12-48-27 (66646) ਰੁʼਚੀਕ ਉਵਾਚ। 12-48-28x (5447) ਪੁਤ੍ਰੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੋ ਮੇ ਪੌਤ੍ਰੇ ਚ ਵਰਵਰ੍ਣਿਨਿ। ਯਥਾ ਤ੍ਵਯੋਕ੍ਤੰ ਵਚਨੰ ਤਥਾ ਭਦ੍ਰੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-48-28 (66647) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-48-29x (5448) ਤਤਃ ਸਤ੍ਯਵਤੀ ਪੁਤ੍ਰੰ ਜਨਯਾਮਾਸ ਭਾਰ੍ਗਵਮ੍। ਤਪਸ੍ਯਭਿਰਤੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤੰ ਜਮਦਗ੍ਨਿੰ ਯਤਵ੍ਰਤਮ੍॥ 12-48-29 (66648) ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰੰ ਚ ਦਾਯਾਦੰ ਗਾਧਿਃ ਕੁਸ਼ਿਕਨਨ੍ਦਨਃ। ਪ੍ਰਾਪ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਸਮਿਤੰ ਵਿਸ਼੍ਵੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਯੁਤਮ੍॥ 12-48-30 (66649) ਰੁʼਚੀਕੋ ਜਨਯਾਮਾਸ ਜਮਦਗ੍ਨਿੰ ਤਪੋਨਿਧਿਮ੍। ਸੋ(ਅ)ਪਿ ਪੁਤ੍ਰੰ ਹ੍ਯਜਨਯਜ੍ਜਮਦਗ੍ਨਿਃ ਸੁਦਾਰੁਣਮ੍॥ 12-48-31 (66650) ਸਰ੍ਵਵਿਦ੍ਯਾਨ੍ਤਗੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦਸ੍ਯ ਪਾਰਗਮ੍। ਰਾਮੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਹਨ੍ਤਾਰੰ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਮਿਵ ਪਾਵਕਮ੍॥ 12-48-32 (66651) [ਤੇਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਮਹਾਦੇਵੰ ਪਰ੍ਵਤੇ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੇ। ਅਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਵਰਯਾਮਾਸ ਪਰਸ਼ੁਂ ਚਾਤਿਤੇਜਸਮ੍॥ 12-48-33 (66652) ਸ ਤੇਨਾਕੁਣ੍ਠਧਾਰੇਣ ਜ੍ਵਲਿਤਾਨਲਵਰ੍ਚਸਾ। ਕੁਠਾਰੇਣਾਪ੍ਰਮੇਯੇਣ ਲੋਕੇਸ਼਼੍ਵਪ੍ਰਤਿਮੋ(ਅ)ਭਵਤ੍॥] 12-48-34 (66653) ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕਾਲੇ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤਵੀਰ੍ਯਾਤ੍ਮਜੋ ਬਲੀ। ਅਰ੍ਜੁਨੋ ਨਾਮ ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਹੈਹਯਾਧਿਪਃ॥ 12-48-35 (66654) ਦਤ੍ਤਾਤ੍ਰੇਯਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਰਾਜਾ ਬਾਹੁਸਹਸ੍ਰਵਾਨ੍। ਚਕ੍ਰਵਰ੍ਤੀ ਮਹਾਤੇਜਾ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਮਾਸ਼੍ਵਮੇਧਿਕੇ॥ 12-48-36 (66655) ਦਦੌ ਸ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਸਰ੍ਵਾਂ ਸਪ੍ਤਦ੍ਵੀਪਾਂ ਸਪਰ੍ਵਤਾਮ੍। ਸਬਾਹ੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਬਲੇਨਾਜੌ ਜਿਤ੍ਵਾ ਪਰਮਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ 12-48-37 (66656) ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਤੇਨ ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਭਾਨੁਨਾ। ਸਹਸ੍ਤ੍ਰਬਾਹੁਰ੍ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਦਾਦ੍ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਮਥਾਗ੍ਨਯੇ॥ 12-48-38 (66657) ਗ੍ਰਾਮਾਨ੍ਪੁਰਾਣਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਿ ਘੋਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਤੁ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍। ਜਜ੍ਵਾਲ ਤਸ੍ਯ ਵਾਣੇਦ੍ਧਚਿਤ੍ਰਭਾਨੁਰ੍ਦਿਧਕ੍ਸ਼਼ਯਾ॥ 12-48-39 (66658) ਸ ਤਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਵੇਣ ਮਹੌਜਸਃ। ਦਦਾਹ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ੈਲਾਨਪਿ ਧਰਾਮਪਿ॥ 12-48-40 (66659) ਸ ਸ਼ੂਨ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਮਾਰਣ੍ਯਮਾਪਵਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਦਦਾਹ ਪਵਨੇਨੇਦ੍ਧਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਭਾਨੁਃ ਸਹੈਹਯਃ॥ 12-48-41 (66660) ਆਪਵਸ੍ਤੰ ਤਤੋ ਰੋਸ਼਼ਾਚ੍ਛਸ਼ਾਪਾਰ੍ਜੁਨਮਚ੍ਯੁਤ। ਦਗ੍ਧੇ ਸ਼੍ਰਮੇ ਮਹਾਬਾਹੋ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯੇਣ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍॥ 12-48-42 (66661) ਤ੍ਵਯਾ ਨ ਵਰ੍ਜਿਤੰ ਯਸ੍ਮਾਨ੍ਮਮੇਦੰ ਹਿ ਮਹਦ੍ਵਨਮ੍। ਦਗ੍ਧੰ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਣੇ ਰਾਮੋ ਬਾਹੂਂਸ੍ਤੇ ਚ੍ਛੇਤ੍ਸ੍ਯਤੇ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨ॥ 12-48-43 (66662) ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਤੁ ਮਹਾਤੇਜਾ ਬਲੀ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼ਮਾਤ੍ਮਕਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ਼ਰਣ੍ਯਸ਼੍ਚ ਦਾਤਾ ਸ਼ੂਰਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ। ਨਾਚਿਨ੍ਤਯਤ੍ਤਦਾ ਸ਼ਾਪੰ ਤੇਨ ਦਤ੍ਤੰ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ॥ 12-48-44 (66663) ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਾਃ ਸੁਬਲਿਨਃ ਸ਼ਾਪੇਨਾਸਨ੍ਪਿਤੁਰ੍ਵਧੇ। ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਵਲਿਪ੍ਤਾ ਵੈ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾਸ਼੍ਚੈਵ ਨਿਤ੍ਯਦਾ॥ 12-48-45 (66664) ਜਮਦਗ੍ਨੇਸ੍ਤੁ ਧੇਨ੍ਵਾਸ੍ਤੇ ਵਤ੍ਸਮਾਨਿਨ੍ਯੁਰਚ੍ਯੁਤ। ਅਜ੍ਞਾਤੰ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਹੈਹਯੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ॥ 12-48-46 (66665) ਤੰਨਿਮਿਤ੍ਤਮਭੂਦ੍ਯੁਦ੍ਧੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨੇਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਬਾਹੂਨ੍ਸ ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਰੁਸ਼਼ਿਤੋ(ਅ)ਨਘ॥ 12-48-47 (66666) ਤੰ ਭ੍ਰਮਨ੍ਤੰ ਤਤੋ ਵਤ੍ਸੰ ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਃ ਸ੍ਵਮਾਸ਼੍ਰਮਮ੍। ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਨਯਤ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤੇਸ਼਼ਾਮਨ੍ਤਃ ਪੁਰਾਤ੍ਪ੍ਰਭੁਃ॥ 12-48-48 (66667) ਅਰ੍ਜੁਨਸ੍ਯ ਸੁਤਾਸ੍ਤੇ ਤੁ ਸੰਭੂਯਾਬੁਦ੍ਧਯਸ੍ਤਦਾ। ਗਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼੍ਰਮਮਸੰਬੁਦ੍ਧਾ ਜਮਦਗ੍ਨੇਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਅਪਾਤਯਨ੍ਤ ਭਲ੍ਲਾਗ੍ਰੈਃ ਸ਼ਿਰਃ ਕਾਯਾੰਨਰਾਧਿਪ॥ 12-48-49 (66668) ਸਮਿਤ੍ਕੁਸ਼ਾਰ੍ਥੰ ਰਾਮਸ੍ਯ ਨਿਰ੍ਯਾਤਸ੍ਯ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨਃ। `ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਰਾਮਮਾਤੁਸ਼੍ਚ ਤਥੈਵਾਸ਼੍ਰਮਵਾਸਿਨਾਮ੍॥ 12-48-50 (66669) ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਮਸ੍ਤਮਰ੍ਥੰ ਚ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਕਾਲਾਨਲੋਪਮਃ। ਧਨੁਰ੍ਵੇਦੇ(ਅ)ਦ੍ਵਿਤੀਯੋ ਹਿ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-48-51 (66670) ਚਨ੍ਦ੍ਰਬਿਮ੍ਬਾਰ੍ਧਸੰਕਾਸ਼ੰ ਪਰਸ਼ੁਂ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਭਾਰ੍ਗਵਃ।' ਤਤਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਧਾਮਰ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਰਾਮਃ ਪਰਮਮਨ੍ਯੁਮਾਨ੍। ਨਿਃਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਂ ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਮਹੀਂ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਮਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਤ॥ 12-48-52 (66671) ਤਤਃ ਸ ਭ੍ਰੁʼਗੁਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਃ ਕਾਰ੍ਤਵੀਰ੍ਯਸ੍ਯ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍। ਵਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਨਿਜਘਾਨਾਸ਼ੁ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਪੌਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-48-53 (66672) ਸ ਹੈਹਯਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਹਤ੍ਵਾ ਪਰਮਮਨ੍ਯੁਮਾਨ੍। ਮਹੀਂ ਸਾਗਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤਾਂ ਚਕਾਰ ਰੁਧਿਰੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਮ੍॥ 12-48-54 (66673) ਸ ਤਥਾ ਸੁਮਹਾਤੇਜਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਿਃਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਂ ਮਹੀਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਪਯਾ ਪਰਯਾ(ਅ)(ਅ)ਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਵਨਮੇਵ ਜਗਾਮ ਹ॥ 12-48-55 (66674) ਤਤੋ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਸਮਤੀਤੇਸ਼਼ੁ ਕੇਸ਼਼ੁਚਿਤ੍। ਕੋਪੰ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਕੋਪਨਃ ਪ੍ਰਭੁਃ॥ 12-48-56 (66675) ਵਿਸ਼੍ਵਾਮਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪੌਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਰੈਭ੍ਯਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਤਪਾਃ। ਪਰਾਵਸੁਰ੍ਮਹਾਰਾਜ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਹ ਜਨਸੰਸਦਿ॥ 12-48-57 (66676) ਯੇ ਤੇ ਯਯਾਤਿਪਤਨੇ ਯਜ੍ਞੇ ਸਨ੍ਤਃ ਸਮਾਗਤਾਃ। ਪ੍ਰਤਰ੍ਦਨਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਯੋ ਰਾਮ ਕਿੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਨ ਤੇ॥ 12-48-58 (66677) ਮਿਥ੍ਯਾਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞੋ ਰਾਮ ਤ੍ਵੰ ਕਤ੍ਥਸੇ ਜਨਸੰਸਦਿ। ਭਯਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਵੀਰਾਣਾਂ ਪਰ੍ਵਤੰ ਸਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਃ॥ 12-48-59 (66678) ਸਾ ਪੁਨਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ਼ਤੈਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਸਰ੍ਵਤਃ ਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤਾ। ਪਰਾਵਸੋਰ੍ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਜਗ੍ਰਾਹ ਭਾਰ੍ਗਵਃ॥ 12-48-60 (66679) ਤਤੋ ਯੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਰਾਜਞ੍ਸ਼ਤਸ਼ਸ੍ਤੇਨ ਵਰ੍ਜਿਤਾਃ। ਤੇ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਯੋ(ਅ)ਭਵਨ੍॥ 12-48-61 (66680) ਸ ਪੁਨਸ੍ਤਾਞ੍ਜਘਾਨਾਸ਼ੁ ਬਾਲਾਨਪਿ ਨਰਾਧਿਪ। ਗਰ੍ਭਸ੍ਥੈਸ੍ਤੁ ਮਹੀ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਾ ਪੁਨਰੇਵਾਭਵਤ੍ਤਦਾ॥ 12-48-62 (66681) ਜਾਤੰਜਾਤੰ ਸ ਗਰ੍ਭੰ ਤੁ ਪੁਨਰੇਵ ਜਘਾਨ ਹ। ਅਰਕ੍ਸ਼਼ੰਸ਼੍ਚ ਸੁਤਾਨ੍ਕਾਂਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਦਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਯੋਸ਼਼ਿਤਃ॥ 12-48-63 (66682) ਤ੍ਰਿਃਸਪ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨਿਃਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਂ ਪ੍ਰਭੁਃ। ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਸ਼੍ਵਮੇਧਾਨ੍ਤੇ ਕਸ਼੍ਯਪਾਯਾਦਦਤ੍ਤਤਃ॥ 12-48-64 (66683) ਸ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਸ਼ੇਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਕਰੇਣੋਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਕਸ਼੍ਯਪਃ। ਸ੍ਰੁਕ੍ਪ੍ਰਗ੍ਰਹਵਤਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤਤੋ ਵਾਕ੍ਯਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-48-65 (66684) ਗਚ੍ਛ ਪਾਰੰ ਸਮੁਦ੍ਰਸ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ੍ਯ ਮਹਾਮੁਨੇ। ਨ ਤੇ ਮਦ੍ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਰਾਮ ਵਸ੍ਤਵ੍ਯਮਿਹ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍॥ 12-48-66 (66685) `ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਦਤ੍ਤਾ ਵਾਜਿਮੇਧੇ ਮਮ ਤ੍ਵਯਾ। ਪੁਨਰਸ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਹਿ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਦਾਤੁਮਨੀਸ਼੍ਵਰਃ॥' 12-48-67 (66686) ਤਤਃ ਸ਼ੂਰ੍ਪਾਕਰੰ ਦੇਸ਼ੰ ਸਾਗਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਿਰ੍ਮਮੇ। ਸੰਤ੍ਰਾਸਾਜ੍ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਸੋ(ਅ)ਪਰਾਨ੍ਤਮਹੀਤਲਮ੍॥ 12-48-68 (66687) ਕਸ਼੍ਯਪਸ੍ਤਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸੰਸ੍ਥਾਂ ਵੈ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸੁਮਹਦ੍ਵਨਮ੍॥ 12-48-69 (66688) ਤਤਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਵੈਸ਼੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਯਥਾ ਸ੍ਵੈਰਪ੍ਰਚਾਰਿਣਃ। ਅਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਦ੍ਵਿਜਾਗ੍ਰ੍ਯਾਣਾਂ ਦਾਰੇਸ਼਼ੁ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-48-70 (66689) ਅਰਾਜਕੇ ਜੀਵਲੋਕੇ ਦੁਰ੍ਬਲਾ ਬਲਵਤ੍ਤਰੈਃ। ਵਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨ ਹਿ ਵਿਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਭੁਤ੍ਵੰ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ਤਦਾ॥ 12-48-71 (66690) `ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚੋਤ੍ਪਥਗਾਮਿਨਃ। ਪਰਸ੍ਪਰੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਘਾਤਯਨ੍ਤ੍ਯਪਥਸ੍ਥਿਤਾਃ॥ 12-48-72 (66691) ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪਾਸ਼਼ਣ਼੍ਡਤ੍ਵੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ। ਚੌਰਿਕਾਨ੍ਰੁʼਤਮਾਯਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਚੈਵ ਪ੍ਰਕੁਰ੍ਵਤੇ॥ 12-48-73 (66692) ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸ੍ਥਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼੍ਰਮਨਿਵਾਸਿਨਃ। ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਸਤ੍ਪਥਸੰਸ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾ ਯੇ ਚੈਵ ਧਾਰ੍ਮਿਕਾਃ॥ 12-48-74 (66693) ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਘਾਤਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਦੁਰਾਚਾਰਾਃ ਸੁਨਿਰ੍ਭਯਾਃ। ਯਜ੍ਞਾਧ੍ਯਯਨਸ਼ੀਲਾਂਸ਼੍ਚ ਆਸ਼੍ਰਮਸ੍ਥਾਂਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਨਿਃ॥ 12-48-75 (66694) ਗੋਬਾਲਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਨਾਰੀਣਾਂ ਨਾਸ਼ੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਚਾਪਰੇ। ਆਨ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਕੀ ਤ੍ਰਯੀ ਵਾਰ੍ਤਾ ਨ ਚ ਨੀਤਿਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-48-76 (66695) ਵ੍ਰਾਤ੍ਯਤਾਂ ਸਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾ ਬਹਵੋ ਹਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ। ਅਧਰੋਤ੍ਤਰਾਪਚਾਰੇਣ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਭੂਤਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ ' 12-48-77 (66696) ਤਤਃ ਕਾਲੇਨ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਪੀਡ੍ਯਮਾਨਾ ਦੁਰਾਤ੍ਮਭਿਃ। ਵਿਪਰ੍ਯਯੇਣ ਤੇਨਾਸ਼ੁ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਪਸਾਤਲਮ੍। ਅਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ ਵਿਧਿਵਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੈਰ੍ਧਰ੍ਮਰਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ॥ 12-48-78 (66697) ਤਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦ੍ਰਵਤੀਂ ਤਤ੍ਰ ਸੰਤ੍ਰਾਸਾਤ੍ਸ ਮਹਾਮਨਾਃ। ਊਰੁਣਾ ਧਾਰਯਾਮਾਸ ਕਸ਼੍ਯਪਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਤਤਃ। ਨਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤੀਂ ਤਤੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤੇਨੋਰ੍ਵੀਤਿ ਮਹੀ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾ॥ 12-48-79 (66698) ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਰ੍ਥੰ ਸਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਯਯਾਚੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਤਦਾ। ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਕਸ਼੍ਯਪੰ ਦੇਵੀ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਨ੍ਬਾਹੁਸ਼ਾਲਿਨਃ॥ 12-48-80 (66699) ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯੁਵਾਚ। 12-48-81x (5449) ਸਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਮਯਾ ਗੁਪ੍ਤਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਪੁਙ੍ਗਵਾਃ। ਹੈਹਯਾਨਾਂ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾਸ੍ਤੇ ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੁ ਮਾਂ ਮੁਨੇ॥ 12-48-81 (66700) ਅਸ੍ਤਿ ਪੌਰਵਦਾਯਾਦੋ ਵਿਦੂਰਥਸੁਤਃ ਪ੍ਰਭੋ। ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੈਃ ਸੰਵਰ੍ਧਿਤੋ ਵਿਪ੍ਰ ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵਤ੍ਯਥ ਪਰ੍ਵਤੇ॥ 12-48-82 (66701) ਤਥਾ(ਅ)ਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੇਨ ਯਜ੍ਵਨਾਥਾਮਿਤੌਜਸਾ। ਪਰਾਸ਼ਰੇਣ ਦਾਯਾਦਃ ਸੌਦਾਸਸ੍ਯਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ॥ 12-48-83 (66702) ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੁਰੁਤੇ ਸ਼ੂਦ੍ਰਵਤ੍ਤਸ੍ਯ ਸ ਦ੍ਵਿਜਃ। ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮੇਤ੍ਯਭਿਖ੍ਯਾਤਃ ਸ ਮਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ॥ 12-48-84 (66703) ਸ਼ਿਬਿਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਤੇਜਾ ਗੋਪਤਿਰ੍ਨਾਮ ਨਾਮਤਃ। ਵਨੇ ਸੰਵਰ੍ਧਿਤੋ ਗੋਭਿਃ ਸੋ(ਅ)ਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤੁ ਮਾਂ ਮੁਨੇ॥ 12-48-85 (66704) ਪ੍ਰਤਰ੍ਦਨਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਵਤ੍ਸੋ ਨਾਮ ਮਹਾਬਲਃ। ਵਤ੍ਸੈਃ ਸੰਵਰ੍ਧਿਤੋ ਗੋਸ਼਼੍ਠੇ ਸ ਮਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ॥ 12-48-86 (66705) ਦਧਿਵਾਹਨਪੁਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਪੌਤ੍ਰੋ ਦਿਵਿਰਥਸ੍ਯ ਚ। ਅਙ੍ਗਃ ਸ ਗੌਤਮੇਨਾਸੀਦ੍ਗਙ੍ਗਾਕੂਲੇ(ਅ)ਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ॥ 12-48-87 (66706) ਬ੍ਰੁʼਹਦ੍ਰਥੋ ਮਹਾਤੇਜਾ ਭੂਰਿਭੂਤਿਪਰਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਗੋਲਾਙ੍ਗੂਲੈਰ੍ਮਹਾਭਾਗੋ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਕੂਟੇ(ਅ)ਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ॥ 12-48-88 (66707) ਮਰੁਤ੍ਤਸ੍ਯਾਨ੍ਵਵਾਯੇ ਚ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਤ੍ਮਜਾਃ। ਮਰੁਤ੍ਪਤਿਸਮਾ ਵੀਰ੍ਯੇ ਸਮੁਦ੍ਰੇਣਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ॥ 12-48-89 (66708) ਏਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਦਾਯਾਦਾਸ੍ਤਤ੍ਰਤਤ੍ਰ ਪਰਿਸ਼੍ਰੁਤਾਃ। ਵ੍ਯੋਕਾਰਹੇਮਕਾਰਾਦਿਜਾਤਿੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ॥ 12-48-90 (66709) ਯਦਿ ਮਾਮਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਤਤਃ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਾਮਿ ਨਿਸ਼੍ਚਲਾ। ਏਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਿਤਰਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥੈਵ ਚ ਪਿਤਾਮਹਾਃ॥ 12-48-91 (66710) ਮਦਰ੍ਥੰ ਨਿਹਤਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਰਾਮੇਣਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਾ। ਤੇਸ਼਼ਾਮਪਚਿਤਿਸ਼੍ਚੈਵ ਮਯਾ ਕਾਰ੍ਯਾ ਮਹਾਮੁਨੇ॥ 12-48-92 (66711) ਨ ਹ੍ਯਹੰ ਕਾਮਯੇ ਨਿਤ੍ਯਮਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਵਰ੍ਤਮਾਨੇਨ ਵਰ੍ਤੇਯੰ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸੰਵਿਧੀਯਤਾਮ੍॥ 12-48-93 (66712) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-48-94x (5450) ਤਤਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਸਮਾਨੀਯ ਕਸ਼੍ਯਪਃ। ਅਭ੍ਯਸ਼਼ਿਞ੍ਚਨ੍ਮਹੀਪਾਲਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਨ੍ਵੀਰ੍ਯਸੰਮਤਾਨ੍॥ 12-48-94 (66713) ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਪੌਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਵੰਸ਼ਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ। ਏਵਮੇਤਤ੍ਪੁਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਯਨ੍ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸਿ ਪਾਣ਼੍ਡਵ॥ 12-48-95 (66714) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-48-96x (5451) ਏਵੰ ਬ੍ਰੁਵੰਸ੍ਤੰ ਚ ਯਦੁਪ੍ਰਵੀਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਮ੍। ਰਥੇਨ ਤੇਨਾਸ਼ੁ ਯਯੌ ਯਥਾ(ਅ)ਰ੍ਕੋ ਵਿਸ਼ਨ੍ਪ੍ਰਭਾਭਿਰ੍ਭਗਵਾਂਸ੍ਤ੍ਰਿਲੋਕੀਮ੍॥ ॥ 12-48-96 (66715) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 48॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-48-2 ਭਾਰਤੇ ਭਾਰਤਸੰਗ੍ਰਾਮੇ॥ 12-48-5 ਸ੍ਵਯਮੇਵਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯਤੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-48-8 ਗਾਧੇਃ ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਤਸ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪੁਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਚਰੁਂ ਚਰੁਦ੍ਵਯਮ੍॥ 12-48-9 ਉਪਯੋਜ੍ਯਃ ਭੋਜ੍ਯਃ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯਃ॥ 12-48-18 ਵ੍ਯੰਸਿਤਾ ਵਞ੍ਚਿਤਾ॥ 12-48-38 ਚਿਤ੍ਰਭਾਨੁਨਾ ਅਗ੍ਨਿਨਾ॥ 12-48-41 ਆਪਵਸ੍ਯ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯ॥ 12-48-42 ਸ਼੍ਰਮੇ ਆਸ਼੍ਰਮੇ॥ 12-48-45 ਪਿਤੁਰ੍ਵਧੇ ਵਧਨਿਮਿਤ੍ਤਮਾਸਨ੍॥ 12-48-46 ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਤਿ ਪਾਠੇ ਸ਼ਾਪਾਦੇਵ ਹੇਤੋਃ॥ 12-48-60 ਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਾ। ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਜਗ੍ਰਾਹ ਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਮਨ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍॥ 12-48-61 ਵਰ੍ਜਿਤਾਃ ਅਹ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-48-68 ਸ਼ੂਰ੍ਪਾਰਕਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥। 12-48-79 ਧ੍ਰੁʼਤਾ ਤੇਨੋਰੁਣਾ ਯੇਨ ਤੇਨੋਰ੍ਵੀਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-48-84 ਦ੍ਵਿਜਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਪਿ॥ 12-48-92 ਅਪਚਿਤਿਃ ਆਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਪੂਜਾ॥ 12-48-93 ਨਿਤ੍ਯਮਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇਨ ਧਰ੍ਮਾਤਿਕ੍ਰਮਿਣਾ॥

12-49-0 (66716) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-49-0x (5452) ਤਤੋ ਰਾਮਸ੍ਯ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਪਰਮੰ ਗਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍॥ 12-49-1 (66717) ਅਹੋ ਰਾਮਸ੍ਯ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯੇਵ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਵਿਕ੍ਰਮੋ ਵਸੁਧਾ ਯੇਨ ਕ੍ਰੋਧਾੰਨਿਃਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾ॥ 12-49-2 (66718) ਗੋਭਿਃ ਸਮੁਦ੍ਰੇਣ ਤਥਾ ਗੋਲਾਙ੍ਗੂਲਰ੍ਕ੍ਸ਼਼ਵਾਨਰੈਃ। ਗੁਪ੍ਤਾ ਰਾਮਭਯੋਦ੍ਵਿਗ੍ਨਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਕੁਲੋਦ੍ਵਹਾਃ॥ 12-49-3 (66719) ਅਹੋ ਧਨ੍ਯੋ ਨ੍ਰੁʼਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਸਮਾਗ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਨਰਾ ਭੁਵਿ। ਯਤ੍ਰ ਕਰ੍ਮੇਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਦ੍ਵਿਜਾਗ੍ਰ੍ਯੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤਮਚ੍ਯੁਤ॥ 12-49-4 (66720) ਕਥਯਨ੍ਤੌ ਕਥਾਂ ਤਾਤ ਤਾਵਚ੍ਯੁਤਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੌ। ਜਗ੍ਮਤੁਰ੍ਯਤ੍ਰ ਗਾਙ੍ਗੇਯਃ ਸ਼ਰਤਲ੍ਪਗਤਃ ਪ੍ਰਭੁਃ॥ 12-49-5 (66721) ਤਤਸ੍ਤੇ ਦਦ੍ਰੁʼਸ਼ੁਰ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਸ਼ਰਪ੍ਰਸ੍ਤਰਸ਼ਾਯਿਨਮ੍। ਸ੍ਵਰਸ਼੍ਮਿਮਾਲਾਸੰਵੀਤੰ ਸਾਯੰਸੂਰ੍ਯਸਮਪ੍ਰਭਮ੍॥ 12-49-6 (66722) ਉਪਾਸ੍ਯਮਾਨੰ ਮੁਨਿਭਿਰ੍ਦੇਵੈਰਿਵ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਮ੍। ਦੇਸ਼ੇ ਪਰਮਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠੇ ਨਦੀਮੋਘਵਤੀਮਨੁ॥ 12-49-7 (66723) ਦੂਰਾਦੇਵ ਤਮਾਲੋਕ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ ਰਾਜਾ ਚ ਧਰ੍ਮਜਃ। ਚਤ੍ਵਾਰਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤੇ ਚ ਸ਼ਾਰਦ੍ਵਤਾਦਯਃ॥ 12-49-8 (66724) ਅਵਮ੍ਕਨ੍ਦ੍ਯਾਥ ਵਾਹੇਭ੍ਯਃ ਸੰਯਮ੍ਯ ਪ੍ਰਚਲੰ ਮਨਃ। ਏਕੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਾਮਮੁਪਤਮ੍ਥੁਰ੍ਮਹਾਮੁਨੀਨ੍॥ 12-49-9 (66725) ਅਭਿਵਾਦ੍ਯ ਤੁ ਗੋਵਿਨ੍ਦਃ ਸਾਤ੍ਯਕਿਸ੍ਤੇ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ। ਵ੍ਯਾਸਾਦੀਸ੍ਤਾਨ੍ਰੁʼਪੀਨ੍ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਗਾਙ੍ਗੇਯਮੁਪਤਸ੍ਥਿਰੇ॥ 12-49-10 (66726) ਤਪੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿ ਤਤਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਯਦੁਪੁਙ੍ਗਵਃ। ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨਿਪੇਦੁਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ॥ 12-49-11 (66727) ਤਤੋ ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਸ਼ਾਮ੍ਯਮਾਨਮਿਵਾਨਲਮ੍। ਕਿੰਚਿਦ੍ਦੀਨਮਨਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਮਿਤਿਹੋਵਾਚ ਕੇਸ਼ਵਃ॥ 12-49-12 (66728) ਕਚ੍ਚਿਜ੍ਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਪ੍ਰਸੰਨਾਨਿ ਯਥਾਪੁਰਮ੍। ਕਚ੍ਚਿੰਨ ਵ੍ਯਾਕੁਲਾ ਚੈਵ ਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤੇ ਵਦਤਾਂ ਵਰ॥ 12-49-13 (66729) ਸ਼ਰਾਭਿਘਾਤਦੁਃਖਾਰ੍ਤੰ ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਗਾਤ੍ਰੰ ਨ ਦੂਯਤੇ। ਮਾਨਸਾਦਪਿ ਦੁਃਖਾਦ੍ਧਿ ਸ਼ਾਰੀਰੰ ਬਲਵਤ੍ਤਰਮ੍॥ 12-49-14 (66730) ਵਰਦਾਨਾਤ੍ਪਿਤੁਃ ਕਾਮੰ ਛਨ੍ਦਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰਸਿ ਪ੍ਰਭੋ। ਸ਼ਨ੍ਤਨੋਰ੍ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਨ ਤ੍ਵੇਤਦਿਹ ਕਾਰਣਮ੍॥ 12-49-15 (66731) ਸੁਮੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੋ(ਅ)ਪਿ ਤੁ ਦੇਹੇ ਵੈ ਸ਼ਲ੍ਯੋ ਜਨਯਤੇ ਰੁਜਮ੍। ਕਿੰਪੁਨਃ ਸ਼ਰਸੰਘਾਤੈਸ਼੍ਚਿਤਸ੍ਯ ਤਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥ 12-49-16 (66732) ਕਾਮੰ ਨੈਤਤ੍ਤਵਾਖ੍ਯੇਯੰ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਪ੍ਰਭਵਾਪ੍ਯਯੌ। ਭਵਾਨੁਪਦਿਸ਼ੇਚ੍ਛ੍ਰੇਯੋ ਦੇਵਾਨਾਮਪਿ ਭਾਰਤ॥ 12-49-17 (66733) ਯਚ੍ਚ ਭੂਤੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਭਵਚ੍ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਸਰ੍ਵੰ ਤਜ੍ਜ੍ਞਾਨਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਯ ਤਵ ਪਾਣਾਵਿਵਾਹਿਤਮ੍॥ 12-49-18 (66734) ਸੰਸਾਰਸ੍ਯੇਹ ਭੂਤਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਚ ਫਲੋਦਯਃ। ਵਿਦਿਤਸ੍ਤੇ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਧਰ੍ਮਮਯੋ ਨਿਧਿਃ॥ 12-49-19 (66735) ਤ੍ਵ, ਹਿ ਰਾਜ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤੰ ਸ੍ਫੀਤੇ ਸਮਗ੍ਰਾਙ੍ਗਮਰੋਗਿਣਮ੍। ਸ੍ਤ੍ਰੀਸਹਸ੍ਰੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮੀਵੋਰ੍ਧ੍ਵਰੇਤਸਮ੍॥ 12-49-20 (66736) ਰੁʼਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵਾਦ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮ੍। ਸਤ੍ਯਧਰ੍ਮਾਨ੍ਮਹਾਵੀਰ੍ਯਾਚ੍ਛੂਰਾਦ੍ਧਰ੍ਮੈਕਤਤ੍ਪਰਾਤ੍॥ 12-49-21 (66737) ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮਾਵਾਰ੍ਯ ਤਪਸਾ ਸ਼ਰਸੰਸ੍ਤਰਸ਼ਾਯਿਨਃ। ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਪ੍ਰਭਵੰ ਕੰਚਿੰਨ ਚ ਤਾਤਾਨੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ॥ 12-49-22 (66738) ਸਤ੍ਯੇ ਤਪਸਿ ਦਾਨੇ ਚ ਯਜ੍ਞਾਧਿਕਰਣੇ ਤਥਾ। ਧਨੁਰ੍ਵੇਦੇ ਚ ਵੇਦੇ ਚ ਨਿਤ੍ਯੰ ਚੈਵਾਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਣੇ॥ 12-49-23 (66739) ਅਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਸ਼ੁਚਿੰ ਦਾਨ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਹਿਤੇ ਰਤਮ੍। ਮਹਾਰਥੰ ਤ੍ਵਤ੍ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਨ ਕੰਚਿਦਨੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ॥ 12-49-24 (66740) ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਦੇਵਾਨ੍ਸਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਨਸੁਰਾਨ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍। ਸ਼ਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੇਕਰਥੇਨੈਵ ਵਿਜੇਤੁਂ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-49-25 (66741) ਸ ਤ੍ਵੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਸੂਨਾਂ ਵਾਸਵੋਪਮਃ। ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਿਪ੍ਰੈਃ ਸਮਾਖ੍ਯਾਤੋ ਨਵਮੋ(ਅ)ਨਵਮੋ ਗੁਣੈਃ॥ 12-49-26 (66742) ਅਹੰ ਚ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸ੍ਵਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸਤ੍ਤਮ। ਤ੍ਰਿਦਸ਼ੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ॥ 12-49-27 (66743) ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨ ਚ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁਤਃ। ਭਵਤੋ ਹਿ ਗੁਣੈਸ੍ਤੁਲ੍ਯਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍॥ 12-49-28 (66744) ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਸਰ੍ਵਗੁਣੈ ਰਾਜਨ੍ਦੇਵਾਨਪ੍ਯਤਿਰਿਚ੍ਯਸੇ॥ 12-49-29 (66745) ਤਪਸਾ ਹਿ ਭਵਾਞ੍ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਲੋਕਾਂਸ਼੍ਚਰਾਚਰਾਨ੍। ਕਿੰਪੁਨਸ਼੍ਚਾਤ੍ਮਨੋ ਲੋਕਾਨੁਤ੍ਤਮਾਨੁਤ੍ਤਮੈਰ੍ਗੁਣੈਃ॥ 12-49-30 (66746) ਤਦਸ੍ਯ ਤਪ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇਨ ਵੈ। ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸ਼ੋਕੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਵ੍ਯਪਾਨੁਦ॥ 12-49-31 (66747) ਯੇ ਹਿ ਧਰ੍ਮਾਃ ਸਮਾਖ੍ਯਾਤਾਸ਼੍ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ਯ ਭਾਰਤ। ਚਾਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮ੍ਯਸੰਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ ਵਿਦਿਤਾਸ੍ਤਵ॥ 12-49-32 (66748) ਚਾਤੁਰ੍ਵਿਦ੍ਯੇ ਚ ਯੇ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚਾਤੁਰ੍ਹੋਤ੍ਰੇ ਚ ਭਾਰਤ। ਯੋਗੇ ਸਾਙ੍ਖ੍ਯੇ ਚ ਨਿਯਤਾ ਯੇ ਚ ਧਰ੍ਮਾਃ ਸਨਾਤਨਾਃ॥ 12-49-33 (66749) ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ਯ ਯਸ਼੍ਚੋਕ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਸ੍ਮ ਵਿਰੁਧ੍ਯਤੇ। ਸੇਵ੍ਯਮਾਨਃ ਸਵੈਯਾਖ੍ਯੋ ਗਾਙ੍ਗੇਯ ਵਿਦਿਤਸ੍ਤਵ॥ 12-49-34 (66750) ਪ੍ਰਤਿਲੋਮਪ੍ਰਸੂਤਾਨਾਂ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਨਾਂ ਚੈਵ ਯਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ। ਦੇਸ਼ਜਾਤਿਕੁਲਾਨਾਂ ਚ ਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਧਰ੍ਮਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। 12-49-35 (66751) ਵੇਦੋਕ੍ਤੋ ਯਸ਼੍ਚ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੋਕ੍ਤਃ ਸਦੈਵ ਵਿਦਿਤਸ੍ਤਵ। `ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸ ਚਾਪਿ ਵਿਦਿਤਸ੍ਤਵ॥' 12-49-36 (66752) ਇਤਿਹਾਸਪੁਰਾਣਾਰ੍ਥਾਃ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਵਿਦਿਤਾਸ੍ਤਵ। ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਚ ਸਕਲੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਮਨਸਿ ਤੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍॥ 12-49-37 (66753) ਯੇ ਚ ਕੇਚਨ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਨਰ੍ਥਾਃ ਸੰਸ਼ਯਕਾਰਕਾਃ। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਛੇਤ੍ਤਾ ਨਾਸ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਤ੍ਵਦਨ੍ਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਃ॥ 12-49-38 (66754) ਸ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਸ੍ਯ ਮਨਃਸਮੁਤ੍ਥਿਤੰ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ਼ੋਕੰ ਵ੍ਯਪਕਰ੍ਸ਼਼ ਮੇਧਯਾ। ਭਵਦ੍ਵਿਧਾ ਹ੍ਯੁਤ੍ਤਮਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਵਿਸ੍ਤਰਾ ਵਿਮੁਹ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਜਨਸ੍ਯ ਸ਼ਾਨ੍ਤਯੇ॥ ॥ 12-49-39 (66755) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 49॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-49-1 ਅਵਸ੍ਕਨ੍ਦ੍ਯਾਵਰੁਹ੍ਯ ਵਾਹੇਭ੍ਯਃ॥ 12-49-11 ਯਦੁਪੁਂਗਵੋ ਨਿਪਸਾਦੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਤਤੋ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੰ ਤਥਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਯਦੁਕੌਰਵਾਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-49-12 ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਆਲੋਚ੍ਯ॥ 12-49-15 ਛਨ੍ਦਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਃ ਇਚ੍ਛਾਮਰਣਃ। ਨਤ੍ਵੇਤਦਿਹ ਕਾਰਣਮਿਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-49-20 ਨਹਿ ਰਾਜ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤਮਿਤਿ ਟ.ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-49-21 ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਦ੍ਰੁʼਤੇ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮਾਵਾਰ੍ਯ ਸ੍ਥਿਤੰ ਕਮਪਿ ਨ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮੇਤਿ ਦ੍ਵਯੋਃ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-49-26 ਵਸੂਨਾਮਸ਼਼੍ਟਾਨਾਮੰਸ਼ੇਰ੍ਘਟਿਤੋ ਨਵਮਃ ਗੁਣੈਰਨਵਮਸ਼੍ਚ॥

12-50-0 (66756) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-50-0x (5453) ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਚਨੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ। ਕਿੰਚਿਦੁੰਨਾਮ੍ਯ ਵਦਨੰ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-50-1 (66757) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-50-2x (5454) ਨਮਸ੍ਤੇ ਭਗਵਨ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਲੋਕਾਨਾਂ ਪ੍ਰਭਵਾਪ੍ਯਯ। ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਕਰ੍ਤਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ ਸੰਹਰ੍ਤਾ ਚਾਪਰਾਜਿਤਃ॥ 12-50-2 (66758) ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮੰਨਮਸ੍ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਵਿਸ਼੍ਵਾਤ੍ਮਨ੍ਵਿਸ਼੍ਵਸੰਭਵ। ਅਪਵਰ੍ਗਸ੍ਥ ਭੂਤਾਨਾਂ ਪਞ੍ਚਾਨਾਂ ਪਰਤਃ ਸ੍ਥਿਤ॥ 12-50-3 (66759) ਨਮਸ੍ਤੇ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਨਮਸ੍ਤੇ ਪਰਤਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ। ਯੋਗੇਸ਼੍ਵਰ ਨਮਸ੍ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਸਰ੍ਵਪਰਾਯਣਃ॥ 12-50-4 (66760) ਮਤ੍ਸੰਸ਼੍ਰਿਤੰ ਯਦਾਤ੍ਥ ਤ੍ਵੰ ਵਚਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸਤ੍ਤਮ। ਤੇਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਦਿਵ੍ਯਾਨ੍ਭਾਵਾਂਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਚ ਵਰ੍ਤ੍ਮਸੁ॥ 12-50-5 (66761) ਤਚ੍ਚ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤਤ੍ਵੇਨ ਯਤ੍ਤੇ ਰੂਪੰ ਸਨਾਤਨਮ੍। ਸਪ੍ਤ ਮਾਰ੍ਗਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾਸ੍ਤੇ ਵਾਯੋਰਮਿਤਤੇਜਸਃ॥ 12-50-6 (66762) ਦਿਵੰ ਤੇ ਸ਼ਿਰਸਾ ਵ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਪਭ੍ਦ੍ਯਾਂ ਦੇਵੀ ਵਸੁਂਧਰਾ। ਦਿਸ਼ੋ ਭੁਜਾ ਰਵਿਸ਼੍ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਵੀਰ੍ਯੇ ਸ਼ੁਕ੍ਰਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ॥ 12-50-7 (66763) ਅਤਸੀਪੁਸ਼਼੍ਪਸੰਕਾਸ਼ੰ ਪੀਤਵਾਸਸਮਚ੍ਯੁਤਮ੍। ਵਪੁਰ੍ਹ੍ਯਨੁਮਿਮੀਮਸ੍ਤੇ ਮੇਘਸ੍ਯੇਵ ਸਵਿਦ੍ਯੁਤਃ॥ 12-50-8 (66764) ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਪੰਨਾਯ ਭਕ੍ਤਾਯ ਗਤਿਮਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਜਿਗੀਸ਼਼ਵੇ। ਯਚ੍ਛ੍ਰੇਯਃ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਕ੍ਸ਼਼ ਤਦ੍ਧ੍ਯਾਯਸ੍ਵ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮ॥ 12-50-9 (66765) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-50-10x (5455) ਯਤਃ ਖਲੁ ਪਰਾ ਭਕ੍ਤਿਰ੍ਮਯਿ ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਤਤੋ ਮਯਾ ਵਪੁਰ੍ਦਿਵ੍ਯੰ ਤਵ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਿਤਮ੍॥ 12-50-10 (66766) ਨ ਹ੍ਯਭਕ੍ਤਾਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭਕ੍ਤਾਯਾਨ੍ਰੁʼਜਵੇ ਨ ਚ। ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮ੍ਯਹਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਨ ਚਾਦਾਨ੍ਤਾਯ ਭਾਰਤ॥ 12-50-11 (66767) ਭਵਾਂਸ੍ਤੁ ਮਮ ਭਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਨਿਤ੍ਯੰ ਚਾਰ੍ਜਵਮਾਸ੍ਥਿਤਃ। ਦਮੇ ਤਪਸਿ ਸਤ੍ਯੇ ਚ ਦਾਨੇ ਚ ਨਿਰਤਃ ਸ਼ੁਚਿਃ॥ 12-50-12 (66768) ਅਰ੍ਹਸ੍ਤ੍ਵੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਮਾਂ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਤਪਸਾ ਸ੍ਵੇਨ ਪਾਰ੍ਥਿਵ। ਤਵ ਹ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤਾ ਲੋਕਾ ਯੇਭ੍ਯੋ ਨਾਵਰ੍ਤਤੇ ਪੁਨਃ॥ 12-50-13 (66769) ਪਞ੍ਚਾਸ਼ਤੰ ਸ਼਼ਟ੍ ਚ ਕੁਰੁਪ੍ਰਵੀਰ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਦਿਨਾਨਾਂ ਤਵ ਜੀਵਿਤਸ੍ਯ। ਤਤਃ ਸ਼ੁਭੈਃ ਕਰ੍ਮਫਲੋਦਯੈਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਸੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਵਿਮੁਚ੍ਯ ਦੇਹਮ੍॥ 12-50-14 (66770) ਏਤੇ ਹਿ ਦੇਵਾ ਵਸਵੋ ਵਿਮਾਨਾ ਨ੍ਯਾਸ੍ਥਾਯ ਸਰ੍ਵੇ ਜ੍ਵਲਿਤਾਗ੍ਨਿਕਲ੍ਪਾਃ। ਅਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਾਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਯਨ੍ਤਿ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਂ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਨ੍ਤਮੁਦਕ੍ਪਤਙ੍ਗਾਮ੍॥ 12-50-15 (66771) ਵ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਾਤ੍ਰੇ ਭਗਵਤ੍ਯੁਦੀਚੀਂ ਸੂਰ੍ਯੇ ਜਗਤ੍ਕਾਲਵਸ਼ੰ ਪ੍ਰਪੰਨੇ। ਗਨ੍ਤਾਸਿ ਲੋਕਾਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਪ੍ਰਵੀਰ ਨਾਵਰ੍ਤਤੇ ਯਾਨੁਪਲਭ੍ਯ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍॥ 12-50-16 (66772) ਅਮੁਂ ਚ ਲੋਕੰ ਤ੍ਵਯਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਯਾਤੇ ਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਪਰਾਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍। ਅਤਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵੇ ਤਵ ਸੰਨਿਕਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸਮਾਗਤਾ ਧਰ੍ਮਵਿਵੇਚਨਾਯ॥ 12-50-17 (66773) ਤਜ੍ਜ੍ਞਾਤਿਸ਼ੋਕੋਪਹਤਸ਼੍ਰੁਤਾਯ ਸਤ੍ਯਾਭਿਸਨ੍ਧਾਯ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਯ। ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਸ਼਼ਿ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਮਾਧਿਯੁਕ੍ਤੰ ਸਤ੍ਯੰ ਵਚੋ(ਅ)ਸ੍ਯਾਪਨੁਦੇਚ੍ਛੁਚੰ ਯਤ੍॥ ॥ 12-50-18 (66774) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 50॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-50-4 ਯੋਗੀਸ਼੍ਵਰੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-50-14 ਪਞ੍ਚਾਸ਼ਤੰ ਸ਼਼ਟ੍ਚੇਤਿ। ਤਵ ਜੀਵਿਤਸੰਬਨ੍ਧਿਨਾਂ ਦਿਨਾਨਾਂ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਪਞ੍ਚਸ਼਼ਟ੍ ਚ ਪਞ੍ਚਵਾਰਮਾਵਰ੍ਤਿਤਾਃ ਸ਼਼ਡਿਤਿ ਰੀਤ੍ਯਾ ਤ੍ਰਿਁਸ਼ਦਿਤਿ ਜ੍ਞੇਯਮ੍। ਤਾਵਦੇਵ ਆਸ਼ਤੰ ਸ਼ਤਾਵਧਿ। ਯਦ੍ਦਿਨਾਨਾਂ ਸ਼ਤੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਤਤ੍ਰਿੰਸ਼ਤਾਪਿ ਕਰ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਅਸ਼਼੍ਟਪਞ੍ਚਾਸ਼ਤੰ ਰਾਤ੍ਰ੍ਯਃ ਸ਼ਯਾਨਸ੍ਯਾਦ੍ਯ ਮੇ ਗਤਾ ਇਤਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਰਿਸ਼ਦਤਃ ਪਰੰ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਿੰਸ਼ਤਿਰਿਤਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਵ੍ਯਤੀਤਾਃ। ਤਥਾਹਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ੍ਯ ਸ਼ਰਤਲ੍ਪਸ਼ਯਨਾਨਨ੍ਤਰਮਸ਼਼੍ਠੌ ਦਿਨਾਨਿ ਯੁਦ੍ਧਮ੍। ਤਤੋ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਾਸ਼ੌਚੰ ਯੁਯੁਤ੍ਸੋਃ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਦਿਨਾਨਿ। ਤੇਨ ਸਹ ਪੁਰੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮਪਿ ਤਾਵਨ੍ਤਿ ਦਿਨਾਨਿ ਗਤਾਨਿ। ਪਞ੍ਚਵਿੰਸ਼ੇ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧਦਾਨਮ੍। ਸ਼਼ਙ੍ਵਿੰਸ਼ੇ ਪੁਰਪ੍ਰਵੇਸ਼ਃ। ਸਪ੍ਤਵਿੰਸ਼ੇ ਰਾਜ੍ਯਾਭਿਸ਼਼ੇਕਃ। ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਿੰਸ਼ੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਸਾਂਤ੍ਵਨਮਾਭ੍ਯੁਦਯਿਕੰ ਦਾਨੰ ਚ। ਊਨਤ੍ਰਿੰਸ਼ੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰਪ੍ਰਤ੍ਯਾਗਮਨੰ ਤਦ੍ਦਿਨਮਾਰਭ੍ਯ ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦ੍ਦਿਨਾਨਿ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨੀਤਿ ਜ੍ਞੇਯਮ੍॥ 12-50-15 ਪਤੰਗਃ ਸੂਰ੍ਯਃ 12-50-16 ਕਾਲਵਸ਼ੰ ਜਗਤ੍। ਪ੍ਰਪੰਨੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥

12-51-0 (66775) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-51-0x (5456) ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤੰ ਹਿਤਮ੍। ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ॥ 12-51-1 (66776) ਲੋਕਨਾਥ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ਼ਿਵ ਨਾਰਾਯਣਾਚ੍ਯੁਤ। ਤਵ ਵਾਕ੍ਯਮੁਪਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਹਰ੍ਸ਼਼ੇਣਾਸ੍ਮਿ ਪਰਿਪ੍ਲੁਤਃ॥ 12-51-2 (66777) ਕਿੰਚਾਹਮਭਿਧਾਸ੍ਯਾਮਿ ਵਾਕ੍ਪਤੇ ਤਵ ਸੰਨਿਧੌ। ਯਦਾ ਵਾਚੋਗਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਤਵ ਵਾਚਿ ਸਮਾਹਿਤਮ੍॥ 12-51-3 (66778) ਯਚ੍ਚ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਲੋਕੇ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਚ ਯਤ੍। ਤ੍ਵਤ੍ਤਸ੍ਤੰਨਿਃ ਸ੍ਰੁʼਤੰ ਦੇਵ ਲੋਕੇ ਬੁਦ੍ਧਿਮਤੋ ਹਿਤੇ॥ 12-51-4 (66779) ਕਥਯੇਦ੍ਦੇਵਲੋਕੰ ਯੋ ਦੇਵਰਾਜਸਮੀਪਤਃ। ਧਰ੍ਮਕਾਮਾਰ੍ਥਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਸੋ(ਅ)ਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰੂਯਾਤ੍ਤਵਾਗ੍ਰਤਃ॥ 12-51-5 (66780) ਸ਼ਰਾਭਿਤਾਪਾਦ੍ਵ੍ਯਥਿਤੰ ਮਨੋ ਮੇ ਮਧੁਸੂਦਨ। ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਚਾਵਸੀਦਨ੍ਤਿ ਨ ਚ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪ੍ਰਸੀਦਤਿ॥ 12-51-6 (66781) ਨ ਚ ਮੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਕਾਚਿਦਸ੍ਤਿ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਿਤੁਮ੍। ਪੀਡ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਵਿਪਾਨਲਸਮੈਃ ਸ਼ਰੈਃ॥ 12-51-7 (66782) ਬਲੰ ਮੇ ਪ੍ਰਜਹਾਤੀਵ ਪ੍ਰਾਣਾਃ ਸਤ੍ਵਰਯਨ੍ਤਿ ਚ। ਮਰ੍ਮਾਣਿ ਪਰਿਤਪ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭ੍ਰਾਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਤਥਾ ਹ੍ਯਹਮ੍॥ 12-51-8 (66783) ਦੌਰ੍ਬਲ੍ਯਾਤ੍ਸਜ੍ਜਤੇ ਵਾਙ੍ਭੇ ਸ ਕਥੰ ਵਕ੍ਤੁਮੁਤ੍ਸਹੇ। ਸਾਧੁ ਮੇ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਸੀਦਸ੍ਵ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਕੁਲਵਰ੍ਧਨ॥ 12-51-9 (66784) ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਸ੍ਵ ਮਹਾਬਾਹੋ ਨ ਬ੍ਰੂਯਾਂ ਕਿੰਚਿਦਚ੍ਯੁਤ॥ ਤ੍ਵਤ੍ਸੰਨਿਧੌ ਚ ਸੀਦੇਦ੍ਧਿ ਵਾਚਸ੍ਪਤਿਰਪਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍॥ 12-51-10 (66785) ਨ ਦਿਸ਼ਃ ਸੰਪ੍ਰਜਾਨਾਮਿ ਨਾਕਾਸ਼ੰ ਨ ਚ ਮੇਦਿਨੀਮ੍। ਕੇਵਲੰ ਤਵ ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਤਿਸ਼਼੍ਠਾਮਿ ਮਧੁਸੂਦਨ॥ 12-51-11 (66786) ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਭਵਾਂਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮਰਾਜਸ੍ਯ ਯਦ੍ਧਿਤਮ੍। ਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਵਾਸ਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਾਗਮਾਨਾਂ ਤ੍ਵਮਾਗਮਃ॥ 12-51-12 (66787) ਕਥੰ ਤ੍ਵਯਿ ਸ੍ਥਿਤੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੇ ਲੋਕਕਰ੍ਤਰਿ। ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਯਾਨ੍ਮਦ੍ਵਿਧਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਗੁਰੌ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯ ਇਵ ਸ੍ਥਿਤੇ॥ 12-51-13 (66788) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-51-14x (5457) ਉਪਪੰਨਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਧੁਰਨ੍ਧਰੇ। ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੇ ਮਹਾਸਤ੍ਵੇ ਸ੍ਥਿਰੇ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਨਿ॥ 12-51-14 (66789) ਯਚ੍ਚ ਮਾਮਾਤ੍ਥ ਗਾਙ੍ਗੇਯ ਬਾਣਘਾਤਰੁਜੰ ਪ੍ਰਤਿ। ਗ੍ਰੁʼਹਾਣਾਤ੍ਰ ਵਰੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਮਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-51-15 (66790) ਨ ਤੇ ਗ੍ਲਾਨਿਰ੍ਨ ਤੇ ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਾ ਨ ਤਾਪੋ ਨ ਚ ਤੇ ਰੁਜਾ। ਪ੍ਰਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਗਾਙ੍ਗੇਯ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸੇ ਨ ਚਾਪ੍ਯੁਤ॥ 12-51-16 (66791) ਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਚ ਸਮਗ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ(ਅ)ਨਘ। ਨ ਚ ਤੇ ਕ੍ਵਚਿਦਾਸਤ੍ਤਿਰ੍ਬੁਦ੍ਧੇਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-51-17 (66792) ਸਤ੍ਵਸ੍ਥੰ ਚ ਮਨੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਤਵ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਰਜਸ੍ਤਮੋਭ੍ਯਾਂ ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੰ ਘਨੈਰ੍ਮੁਕ੍ਤ ਇਵੋਡੁਰਾਟ੍॥ 12-51-18 (66793) ਯਦ੍ਯਚ੍ਚ ਧਰ੍ਮਸੰਯੁਕ੍ਤਮਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤਮਥਾਪਿ ਚ। ਚਿਨ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਤਤ੍ਰਾਗ੍ਰ੍ਯਾ ਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤਵ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-51-19 (66794) ਇਮੰ ਚ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਭੂਤਗ੍ਰਾਮੰ ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਮ੍। ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਦਿਵ੍ਯੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯਮਿਤਵਿਕ੍ਰਮ॥ 12-51-20 (66795) ਚਤੁਰ੍ਵਿਧੰ ਪ੍ਰਜਾਜਾਲੰ ਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਜ੍ਞਾਨਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ। ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਜਲੇ ਮੀਨ ਇਵਾਮਲੇ॥ 12-51-21 (66796) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-51-22x (5458) ਤਤਸ੍ਤੇ ਵ੍ਯਾਸਸਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ। ਰੁʼਗ੍ਯਜੁਃਸਾਮਸਹਿਤੈਰ੍ਵਚੋਭਿਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮਾਰ੍ਚਯਨ੍॥ 12-51-22 (66797) ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਤਵੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਪੁਸ਼਼੍ਪਵਰ੍ਸ਼਼ੰ ਨ ਭਸ੍ਤਲਾਤ੍। ਪਪਾਤ ਯਤ੍ਰ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯਃ ਸਗਾਙ੍ਗੇਯਃ ਸਪਾਣ੍ਡਵਃ॥ 12-51-23 (66798) ਵਾਦਿਤ੍ਰਾਣਿ ਚ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਜਗੁਸ਼੍ਚਾਪ੍ਸਰਸਾਂ ਗਣਾਃ। ਨ ਚਾਹਿਤਮਨਿਸ਼਼੍ਟੰ ਚ ਕਿੰਚਿਤ੍ਤਤ੍ਰ ਵ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ॥ 12-51-24 (66799) ਵਵੌ ਸ਼ਿਵਃ ਸੁਖੋ ਵਾਯੁਃ ਸਰ੍ਵਗਨ੍ਧਵਹਃ ਸ਼ੁਚਿਃ। ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਯਾਂ ਦਿਸ਼ਿਸ਼ਨ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਾਵਦਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-51-25 (66800) ਤਤੋ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਦ੍ਭਗਵਾਨ੍ਸਹਸ੍ਰਾਂਸ਼ੁਰ੍ਦਿਵਾਕਰਃ। ਦਹਨ੍ਵਨਮਿਵੈਕਾਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਚ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ॥ 12-51-26 (66801) ਤਤੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਮੁਤ੍ਥਾਯ ਜਨਾਰ੍ਦਨਮ੍। ਭੀਸ਼਼੍ਮਮਾਮਨ੍ਤ੍ਰਯਾਂਚਕ੍ਰੂ ਰਾਜਾਨੰ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮ੍॥ 12-51-27 (66802) ਤਤਃ ਪ੍ਰਣਾਮਮਕਰੋਤ੍ਕੇਸ਼ਵਃ ਸਹਪਾਣ੍ਡਵਃ। ਸਾਤ੍ਯਕਿਃ ਸ਼ਞ੍ਜਯਸ਼੍ਚੈਵ ਸ ਚ ਸ਼ਾਰਦ੍ਵਤਃ ਕ੍ਰੁʼਪਃ॥ 12-51-28 (66803) ਤਤਸ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮਨਿਰਤਾਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਤੈਰਭਿਪੂਜਿਤਾਃ। ਸ਼੍ਵਃ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਾਮ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯਥੇਸ਼਼੍ਟੰ ਤ੍ਵਰਿਤਾ ਯਯੁਃ॥ 12-51-29 (66804) ਤਥੈਵਾਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਕੇਸ਼ਵਃ ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤਥਾ। ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮੁਪਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਰਥਾਨਾਰੁਰੁਹੁਃ ਸ਼ੁਭਾਨ੍॥ 12-51-30 (66805) ਤਤੋ ਰਥੈਃ ਕਾਞ੍ਚਨਚਿਤ੍ਰਕੂਬਰੈ ਰ੍ਮਹੀਧਰਾਭੈਃ ਸਮਦੈਸ਼੍ਚ ਦਨ੍ਤਿਭਿਃ। ਹਯੈਃ ਸੁਪਰ੍ਣੈਰਿਵ ਚਾਸ਼ੁਗਾਮਿਭਿਃ ਪਦਾਤਿਭਿਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਸ਼ਰਾਸਨਾਦਿਭਿਃ॥ 12-51-31 (66806) ਯਯੌ ਰਥਾਨਾਂ ਪੁਰਤੋ ਹਿ ਸਾ ਚਮੂ ਸ੍ਤਥੈਵ ਪਸ਼੍ਚਾਦਤਿਮਾਤ੍ਰਸਾਰਿਣੀ। ਪੁਰਸ਼੍ਚ ਪਸ਼੍ਚਾਚ੍ਚ ਯਥਾ ਮਹਾਨਦੀ ਤਮ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਵਨ੍ਤੰ ਗਿਰਿਮੇਤ੍ਯ ਨਰ੍ਮਦਾ॥ 12-51-32 (66807) ਤਤਃ ਪੁਰਸ੍ਤਾਦ੍ਭਗਵਾੰਨਿਸ਼ਾਕਰਃ। ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਸ੍ਤਾਮਭਿਹਰ੍ਸ਼਼ਯੰਸ਼੍ਚਮੂਮ੍। ਦਿਵਾਕਰਾਪੀਤਰਸਾ ਮਹੌਸ਼਼ਧੀਃ ਪੁਨਃ ਸ੍ਵਕੇਨੈਵ ਗੁਣੇਨ ਯੋਜਯਨ੍॥ 12-51-33 (66808) ਤਤਃ ਪੁਰੰ ਸੁਰਪੁਰਸੰਮਿਤਦ੍ਯੁਤਿ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਤੇ ਯਦੁਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਪਾਣ੍ਡਵਾਸ੍ਤਦਾ। ਯਥੋਚਿਤਾਨ੍ਭਵਨਵਰਾਨ੍ਸਮਾਵਿਸ਼ਨ੍ ਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਵਿਤਾ ਮ੍ਰੁʼਗਪਤਯੋ ਗੁਹਾ ਇਵ॥ ॥ 12-51-34 (66809) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 51॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-51-3 ਵਾਚੋਗਤੰ ਵਾਚਾਂ ਵਿਸ਼਼ਯਃ ਸਰ੍ਵੋ(ਅ)ਪਿ ਤਵ ਵਾਚਿ ਵੇਦੇ॥ 12-51-4 ਹਿਤੇ ਪ੍ਰਿਯੇ। ਲੋਕੇ ਦੇਵਲੋਕੇ ਇਹ ਪਰਤ੍ਰ ਚ। ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਰੈਕਾਲਿਕਮ੍। ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ ਨਿਃਸ੍ਰੁʼਤਮਿਤਿ ਉਕ੍ਤੇਰ੍ਥੇ ਹੇਤੁਰੁਕ੍ਤਃ॥ 12-51-12 ਆਗਮਾਨਾਂ ਸਮਾਗਮਮਿਤਿ ਟ. ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-51-17 ਆਸਤ੍ਤਿਰਵਸੰਨਤਾ॥

12-52-0 (66810) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-52-0x (5459) ਤਤਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਭਵਨੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯੇ ਮਧੁਸੂਦਨਃ। ਯਾਮਮਾਤ੍ਰਾਵਸ਼ੇਸ਼਼ਾਯਾਂ ਯਾਮਿਨ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਬੁਧ੍ਯਤ॥ 12-52-1 (66811) ਸ ਧ੍ਯਾਨਪਥਮਾਵਿਸ਼੍ਯ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਮਾਧਵਃ। ਅਵਲੋਕ੍ਯ ਤਤਃ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਦਧ੍ਯੌ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਨਾਤਨਮ੍॥ 12-52-2 (66812) ਸੂਤਾਃ ਸ੍ਤੁਤਿਪੁਰਾਣਜ੍ਞਾ ਰਕ੍ਤਕਣ੍ਠਾਃ ਸੁਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ। ਅਸ੍ਤੁਵਨ੍ਵਿਸ਼੍ਵਕਰ੍ਮਾਣੰ ਵਾਸੁਦੇਵੰ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਮ੍॥ 12-52-3 (66813) ਪਠਨ੍ਤਿ ਪਾਣਿਸ੍ਵਨਿਕਾਸ੍ਤਥਾ ਗਾਯਨ੍ਤਿ ਗਾਯਨਾਃ। ਸ਼ਙ੍ਖਾਨਥ ਮ੍ਰੁʼਦਙ੍ਗਾਂਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਵਾਦ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ॥ 12-52-4 (66814) ਵੀਣਾਪਣਵਵੇਣੂਨਾਂ ਸ੍ਵਨਸ਼੍ਚਾਤਿਮਨੋਰਮਃ। ਸਹਾਸ ਇਵ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਵੇ ਤਸ੍ਯ ਵੇਸ਼੍ਮਨਿ॥ 12-52-5 (66815) ਤਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਯਾਪਿ ਰਾਜ੍ਞੋ ਮਙ੍ਗਲਸੰਹਿਤਾਃ। ਉਚ੍ਚੇਰੁਰ੍ਮਧੁਰਾ ਵਾਚੋ ਗੀਤਵਾਦਿਤ੍ਰਬ੍ਰੁʼਂਹਿਤਾਃ॥ 12-52-6 (66816) ਤਤ ਉਤ੍ਥਾਯ ਦਾਸ਼ਾਰ੍ਹਃ ਸ੍ਨਾਤਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰਚ੍ਯੁਤਃ। ਜਪ੍ਤ੍ਵਾ ਗੁਹ੍ਯੰ ਮਹਾਬਾਹੁਰਗ੍ਨੀਨਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਤਸ੍ਥਿਵਾਨ੍॥ 12-52-7 (66817) ਤਤਃ ਸਹਸ੍ਰੰ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਚਤੁਰ੍ਵੇਦਵਿਦਾਂ ਤਥਾ। ਗਵਾਂ ਸਹਸ੍ਰੇਣੈਕੈਕੰ ਵਾਚਯਾਮਾਸ ਮਾਧਵਃ॥ 12-52-8 (66818) ਮਙ੍ਗਲਾਲਮ੍ਭਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਆਤ੍ਮਾਨਮਵਲੋਕ੍ਯ ਚ। ਆਦਰ੍ਸ਼ੇ ਵਿਮਲੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਤਤਃ ਸਾਤ੍ਯਕਿਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-52-9 (66819) ਗਚ੍ਛ ਸ਼ੈਨੇਯ ਜਾਨੀਹਿ ਗਤ੍ਵਾ ਰਾਜਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍। ਅਪਿ ਸਞ੍ਜੋ ਮਹਾਤੇਜਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ॥ 12-52-10 (66820) ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਵਚਨਾਤ੍ਸਾਤ੍ਯੰਕਿਸ੍ਤ੍ਵਰਿਤੋ ਯਯੌ। ਉਪਗਮ੍ਯ ਚ ਰਾਜਾਨੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਮਭਾਸ਼਼ਤ॥ 12-52-11 (66821) ਯੁਕ੍ਤੋ ਰਥਵਰੋ ਰਾਜਨ੍ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ। ਸਮੀਪਮਾਪਗੇਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਯਾਸ੍ਯਤਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨਃ॥ 12-52-12 (66822) ਭਵਤ੍ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ(ਅ)ਸੌ ਧਰ੍ਮਰਾਜ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ। ਯਦਤ੍ਰਾਨਨ੍ਤਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਤਦ੍ਭਵਾਨ੍ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-52-13 (66823) ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਯੁਜ੍ਯਤਾਂ ਮੇ ਰਥਵਰਃ ਫਲ੍ਗੁਨਾਪ੍ਰਤਿਮਦ੍ਯੁਤੇ॥ 12-52-14 (66824) ਨ ਸੈਨਿਕੈਸ਼੍ਚ ਯਾਤਵ੍ਯੰ ਯਾਸ੍ਯਾਮੋ ਵਯਮੇਵ ਹਿ। ਨ ਚ ਪੀਡਯਿਤਵ੍ਯੋ ਮੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ॥ 12-52-15 (66825) ਅਤਃ ਪੁਰਃਸਰਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤੁ ਧਨਞ੍ਜਯ। ਅਦ੍ਯਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਗਾਙ੍ਗੇਯਃ ਪਰੰ ਗੁਹ੍ਯੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਅਤੋ ਨੇਚ੍ਛਾਮਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਜਨਸਮਾਗਮਮ੍॥ 12-52-16 (66826) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-52-17x (5460) ਸ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮਥਾਜ੍ਞਾਯ ਕੁਨ੍ਤੀਪੁਤ੍ਰੋ ਧਨਞ੍ਜਯਃ। ਯੁਕ੍ਤੰ ਰਥਵਰੰ ਤਸ੍ਮਾ ਆਚਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਃ॥ 12-52-17 (66827) ਤਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੋ ਰਾਜਾ ਯਮੌ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਾਵਪਿ। ਭੂਤਾਨੀਵ ਸਮਸ੍ਤਾਨਿ ਯਯੁਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍॥ 12-52-18 (66828) ਆਗਚ੍ਛਤ੍ਸ੍ਵਥ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੋ(ਅ)ਪਿ ਪਾਣ੍ਡਵੇਸ਼਼ੁ ਮਹਾਤ੍ਮਸੁ। ਸ਼ੈਨੇਯਸਹਿਤੋ ਧੀਮਾਨ੍ਰਥਮੇਵਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯਤ॥ 12-52-19 (66829) ਰਥਸ੍ਥਾਃ ਸੰਵਿਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੁਖਾਂ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਸ਼ਰ੍ਵਰੀਮ੍। ਮੇਘਘੋਸ਼਼ੈ ਰਥਵਰੈਃ ਪ੍ਰਯਯੁਸ੍ਤੇ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ॥ 12-52-20 (66830) ਬਲਾਹਕੰ ਮੇਘਪੁਸ਼਼੍ਪੰ ਸ਼ੈਬ੍ਯੰ ਸੁਗ੍ਰੀਵਮੇਵਚ। ਦਾਰੁਕਸ਼੍ਚੋਦਯਾਮਾਸ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਵਾਜਿਨਃ॥ 12-52-21 (66831) ਤੇ ਹਯਾ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਦਾਰੁਕੇਣ ਪ੍ਰਚੋਦਿਤਾਃ। ਗਾਂ ਖੁਰਾਗ੍ਰੈਸ੍ਤਥਾ ਰਾਜਁਲ੍ਲਿਖਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਯਯੁਸ੍ਤਦਾ॥ 12-52-22 (66832) ਤੇ ਗ੍ਰਸਨ੍ਤ ਇਵਾਕਾਸ਼ੰ ਵੇਗਵਨ੍ਤੋ ਮਹਾਬਲਾਃ। ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ੍ਯ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮਵਾਤਰਨ੍॥ 12-52-23 (66833) ਤਤੋ ਯਯੁਰ੍ਯਤ੍ਰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਸ਼ਰਤਲ੍ਪਗਤਃ ਪ੍ਰਭੁਃ। ਆਸ੍ਤੇ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ਸਾਰ੍ਧ੍ਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਦੇਵਗਣੈਰ੍ਯਥਾ॥ 12-52-24 (66834) ਤਤੋ(ਅ)ਵਤੀਰ੍ਯ ਗੋਵਿਨ੍ਦੋ ਰਥਾਤ੍ਸ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਭੀਮੋ ਗਾਣ੍ਡੀਵਧਨ੍ਵਾ ਚ ਯਮੌ ਸਾਤ੍ਯਕਿਰੇਵ ਚ। ਰੁʼਸ਼਼ੀਨਭ੍ਯਰ੍ਚਯਾਮਾਸੁਃ ਕਰਾਨੁਦ੍ਯਮ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਨ੍॥ 12-52-25 (66835) ਸ ਤੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤੋ ਰਾਜਾ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੈਰਿਵ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ। ਅਭ੍ਯਾਜਗਾਮ ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣਮਿਵ ਵਾਸਵਃ॥ 12-52-26 (66836) ਸ਼ਰਤਲ੍ਪੇ ਸ਼ਯਾਨੰ ਤਮਾਦਿਤ੍ਯੰ ਪਤਿਤੰ ਯਥਾ। ਸ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਮਹਾਬਾਹੁਂ ਭਯਾਚ੍ਚਾਗਤਸਾਧ੍ਵਸਃ॥ ॥ 12-52-27 (66837) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 52॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-52-9 ਮਙ੍ਗਲਾਨਾਂ ਗਵਾਦੀਨਾਮਾਲਮ੍ਭਨੰ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਮ੍॥ 12-52-27 ਆਗਤਸਾਧ੍ਵਸਃ ਭਯਜਨ੍ਯਕਮ੍ਪਾਦਿਮਾਨ੍॥

12-53-0 (66838) ਜਨਮੇਜਯ ਉਵਾਚ। 12-53-0x (5461) ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਨਿ ਮਹਾਵੀਰ੍ਯੇ ਸਤ੍ਯਸਨ੍ਧੇ ਜਿਤਾਤ੍ਮਨਿ। ਦੇਵਵ੍ਰਤੇ ਮਹਾਭਾਗੇ ਸ਼ਰਤਲ੍ਪਗਤੇ(ਅ)ਚ੍ਯੁਤੇ॥ 12-53-1 (66839) ਸ਼ਯਾਨੇ ਵੀਰਸ਼ਯਨੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਸ਼ਨ੍ਤਨੁਨਨ੍ਦਨੇ। ਗਾਙ੍ਗੇਯੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੇ ਪਾਣ੍ਡਵੈਃ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਿਤੇ॥ 12-53-2 (66840) ਕਾਃ ਕਥਾਃ ਸਮਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵੀਰਸਮਾਗਮੇ। ਹਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਸੈਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਤਨ੍ਮੇ ਸ਼ੰਸ ਮਹਾਮੁਨੇ॥ 12-53-3 (66841) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-53-4x (5462) ਸ਼ਰਤਲ੍ਪਗਤੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇ ਕੌਰਵਾਣਾਂ ਪਿਤਾਮਹੇ। ਆਜਗ੍ਮੁਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਸਿਦ੍ਧਾ ਨਾਰਦਪ੍ਰਮੁਖਾ ਨ੍ਰੁʼਪ॥ 12-53-4 (66842) ਹਤਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾਨੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਪੁਰੋਗਮਾਃ। ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ਼੍ਚ ਭੀਮਾਰ੍ਜੁਨਯਮਾਸ੍ਤਥਾ॥ 12-53-5 (66843) ਤੇ(ਅ)ਭਿਗਮ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੋ ਭਰਤਾਨਾਂ ਪਿਤਾਮਹਮ੍। ਅਨ੍ਵਸ਼ੋਚਨ੍ਤ ਗਾਙ੍ਗੇਯਮਾਦਿਤ੍ਯੰ ਪਤਿਤੰ ਯਥਾ॥ 12-53-6 (66844) ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਵ ਚ ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਨਾਰਦੋ ਦੇਵਦਰ੍ਸ਼ਨਃ। ਉਵਾਚ ਪਾਣ੍ਡਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਹਤਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਂਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨ੍॥ 12-53-7 (66845) ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲੰ ਸਮਾਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮੋ(ਅ)ਯਮਨੁਯੁਜ੍ਯਤਾਮ੍। ਅਸ੍ਤਮੇਤਿ ਹਿ ਗਾਙ੍ਗੇਯੋ ਭਾਨੁਮਾਨਿਵ ਭਾਰਤ॥ 12-53-8 (66846) ਅਯੰ ਪ੍ਰਾਣਾਨੁਤ੍ਸਿਸ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੁਸ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਭ੍ਯਨੁਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਨ੍ਹਿ ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਧਰ੍ਮਾਂਸ਼੍ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ਯ ਵੇਤ੍ਤ੍ਯਯਮ੍॥ 12-53-9 (66847) ਏਸ਼਼ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਪਰਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਤਨੁਂ ਤ੍ਯਜਨ੍। ਤੰ ਸ਼ੀਘ੍ਰਮਨੁਯੁਞ੍ਜੀਧ੍ਵੰ ਸੰਸ਼ਯਾਨ੍ਮਨਸਿ ਸ੍ਥਿਤਾਨ੍॥ 12-53-10 (66848) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-53-11x (5463) ਏਵਮੁਕ੍ਤੇ ਨਾਰਦੇਨ ਭੀਸ਼਼੍ਮਮੀਯੁਰ੍ਨਰਾਧਿਪਾਃ। ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਚਾਸ਼ਕ੍ਰੁਵਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਾਂਚਕ੍ਰੁਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍॥ 12-53-11 (66849) ਅਥੋਵਾਚ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ੰ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਨਾਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਦ੍ਦੇਵਕੀਪੁਤ੍ਰ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਪਿਤਾਮਹਮ੍॥ 12-53-12 (66850) ਪ੍ਰਵ੍ਯਾਹਰ ਯਦੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤ੍ਵਮਗ੍ਰੇ ਮਧੁਸੂਦਨ। ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਨਸ੍ਤਾਤ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਵਿਦੁਤ੍ਤਮਃ॥ 12-53-13 (66851) ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪਾਣ੍ਡਵੇਨ ਭਗਵਾਨ੍ਕੇਸ਼ਵਸ੍ਤਦਾ। ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਵ੍ਯਾਹਾਰਯਦਚ੍ਯੁਤਃ॥ 12-53-14 (66852) ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਸੁਖੇਨ ਰਜਨੀ ਵ੍ਯੁਸ਼਼੍ਟਾ ਤੇ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ। ਵਿਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਕਚ੍ਚਿਚ੍ਚੋਪਸ੍ਥਿਤਾ ਤਵ॥ 12-53-15 (66853) ਕਚ੍ਚਿਜ੍ਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਪ੍ਰਤਿਭਾਨ੍ਤਿ ਚ ਤੇ(ਅ)ਨਘ। ਨ ਗ੍ਲਾਯਤੇ ਚ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਨ ਚ ਤੇ ਵ੍ਯਾਕੁਲੰ ਮਨਃ॥ 12-53-16 (66854) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-53-17x (5464) ਦਾਹੋ ਮੋਹਃ ਸ਼੍ਰਮਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਲਮੋ ਗ੍ਲਾਨਿਸ੍ਤਥਾ ਰੁਜਾ। ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਸਦ੍ਯੋ ਵ੍ਯਪਗਤਾਨਿ ਮੇ॥ 12-53-17 (66855) ਯਚ੍ਚ ਭੂਤੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਚ੍ਚ ਭਵਚ੍ਚ ਪਰਮਦ੍ਯੁਤੇ। ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਨੁਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਪਾਣੌ ਫਲਮਿਵਾਹਿਤਮ੍॥ 12-53-18 (66856) ਵੇਦੋਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਯੇ ਧਰ੍ਮਾ ਵੇਦਾਨ੍ਤਾਧਿਗਤਾਸ਼੍ਚ ਯੇ। ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸੰਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵਰਦਾਨਾਤ੍ਤਵਾਚ੍ਯੁਤ॥ 12-53-19 (66857) ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੈਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮੋ ਯਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਃ ਸ ਚ ਮੇ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਵਰ੍ਤਤੇ। ਦੇਸ਼ਜਾਤਿਕੁਲਾਨਾਂ ਚ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨ॥ 12-53-20 (66858) ਚਤੁਰ੍ਸ਼਼੍ਵਾਸ਼੍ਰਮਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥਃ ਸ ਚ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਸ੍ਥਿਤਃ। ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਂਸ਼੍ਚ ਸਕਲਾਨਵਗਚ੍ਛਾਮਿ ਕੇਸ਼ਵ॥ 12-53-21 (66859) ਯਚ੍ਚ ਯਤ੍ਰ ਚ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤਦ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਜਨਾਰ੍ਦਨ। ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਧਿ ਸ਼ੁਭਾ ਮਨੋ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰਾਵਿਸ਼ਤ੍॥ 12-53-22 (66860) ਯੁਵੇਵਾਸ੍ਮਿ ਸਮਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਦਨੁਧ੍ਯਾਨਬ੍ਰੁʼਂਹਿਤਃ। ਵਕ੍ਤੁਂ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਸਮਰ੍ਥੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਜ੍ਜਨਾਰ੍ਦਨ॥ 12-53-23 (66861) ਸ੍ਵਯੰ ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਤੁ ਭਵਾਞ੍ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨ ਪ੍ਰਾਹ ਪਾਣ੍ਡਵਮ੍। ਕਿੰ ਤੇ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਚਾਤ੍ਰ ਤਦਾਸ਼ੁ ਵਦ ਮਾਧਵ॥ 12-53-24 (66862) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-53-25x (5465) ਯਸ਼ਸਃ ਸ਼੍ਰੇਯਸਸ਼੍ਚੈਵ ਮੂਲ ਮਾਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ਕੌਰਵ। ਮਤ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਭਿਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਭਾਵਾਃ ਸਦਸਦਾਤ੍ਮਕਾਃ॥ 12-53-25 (66863) ਸ਼ੀਤਾਂਸ਼ੁਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੇ ਲੋਕੇ ਕੋ ਵਿਸ੍ਮਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਤਥੈਵ ਯਸ਼ਸਾ ਪੂਰ੍ਣੇ ਮਯਿ ਕੋ ਵਿਸ੍ਮਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-53-26 (66864) ਆਧੇਯੰ ਤੁ ਮਯਾ ਭੂਯੋ ਯਸ਼ਸ੍ਤਵ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇ। ਤਤੋ ਮੇ ਵਿਪੁਲਾ ਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤ੍ਵਯਿ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਸਮਾਹਿਤਾ॥ 12-53-27 (66865) ਯਾਵਦ੍ਧਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਪ੍ਰੁʼਥ੍ਵੀਯੰ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤਿ ਧ੍ਰੁਵਾ। ਤਾਵਤ੍ਤਵਾਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਲੋਕਾਨਨੁਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-53-28 (66866) ਯਚ੍ਚ ਤ੍ਵੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਪਾਣ੍ਡਵਾਯਾਨੁਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੇ। ਵੇਦਪ੍ਰਵਾਦ ਇਵ ਤੇ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤੇ ਵਸੁਧਾਤਲੇ॥ 12-53-29 (66867) ਯਸ਼੍ਚੈਤੇਨ ਪ੍ਰਮਾਣੇਨ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ। ਸ ਫਲੰ ਸਰ੍ਵਪੁਣ੍ਯਾਨਾਂ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚਾਨੁਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-53-30 (66868) ਏਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਰਣਾਦ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਮਤਿਰ੍ਦਿਵ੍ਯਾ ਮਯਾ ਹਿ ਤੇ। ਦਤ੍ਤਾ ਯਸ਼ੋ ਵਿਪ੍ਰਥਯੇਤ੍ਕਥੰ ਭੂਯਸ੍ਤਵੇਤਿ ਹ॥ 12-53-31 (66869) ਯਾਵਦ੍ਧਿ ਪ੍ਰਥਤੇ ਲੋਕੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਯਸ਼ੋ ਭੁਵਿ। ਤਾਵਤ੍ਤਸ੍ਯਾਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਭਵਤੀਤਿ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾ॥ 12-53-32 (66870) ਰਾਜਾਨੋ ਹਤਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਰਾਜੰਨਭਿਤ ਆਸਤੇ। ਧਰ੍ਮਾਨਨੁਯੁਯੁਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਸ੍ਤੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਭਾਰਤ॥ 12-53-33 (66871) ਭਵਾਨ੍ਹਿ ਵਯਸਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਃ ਸ਼੍ਰੁਤਾਚਾਰਸਮਨ੍ਵਿਤਃ। ਕੁਸ਼ਲੋ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਪਰਾਸ਼੍ਚ ਯੇ॥ 12-53-34 (66872) ਜਨ੍ਮਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਤੇ ਕਿੰਚਿਦ੍ਵ੍ਰੂʼਜਿਨੰ ਨ ਦਦਰ੍ਸ਼ ਹ। ਜ੍ਞਾਤਾਰੰ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਤ੍ਵਾਂ ਵਿਦੁਃ ਸਰ੍ਵਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ॥ 12-53-35 (66873) ਤੇਭ੍ਯਃ ਪਿਤੇਵ ਪੁਤ੍ਰੇਭ੍ਯੋ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਰੰ ਨਯਮ੍। ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚੈਵ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਯਾ ਨਿਤ੍ਯਮੁਪਾਸਿਤਾਃ॥ 12-53-36 (66874) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਮੇਵੇਦੰ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਵਸ਼੍ਯਮਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ। ਧਰ੍ਮੰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਮਾਣੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਨ ਸਤਾ ਪੁਨਃ॥ 12-53-37 (66875) ਵਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਵਿਦੁਸ਼਼ਾ ਚੇਤਿ ਧਰ੍ਮਮਾਹੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ। ਅਪ੍ਰਤਿਬ੍ਰੁਵਤਃ ਕਸ਼਼੍ਟੋ ਦੋਸ਼਼ੋ ਹਿ ਭਵਿਤਾ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-53-38 (66876) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪੁਤ੍ਰੈਸ਼੍ਚ ਪੌਤ੍ਰੇਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਸਨਾਤਨਾਨ੍। ਵਿਦ੍ਵਞ੍ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ ॥ 12-53-39 (66877) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 53॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-53-8 ਅਨੁਯੁਜ੍ਯਤਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਯਤਾਮ੍॥ 12-53-32 ਯਸ਼ਃ ਪਰਚਿਤ੍ਤਚਮਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਜਨਕੋ ਗੁਣੌਧਃ। ਕੀਰ੍ਤਿਃ ਸਾਧੁਤਯਾ(ਅ)ਨ੍ਯੈਃ ਕਥਨਮ੍॥ 12-53-33 ਅਨੁਯੁਯੁਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਃ॥

12-54-0 (66878) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-54-0x (5466) ਅਥਾਵ੍ਰਵੀਨ੍ਮਹਾਤੇਜਾ ਵਾਕ੍ਯੰ ਕੌਰਵਨਨ੍ਦਨਃ। ਹਨ੍ਤ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦ੍ਰੁʼਢੇ ਵਾਙ੍ਭਨਸੀ ਮਮ॥ 12-54-1 (66879) ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਗੋਵਿਨ੍ਦ ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਹ੍ਯਸਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਃ। ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਸ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਮਾਂ ਧਰ੍ਮਾਨਨੁਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੁ। ਏਵੰ ਪ੍ਰੀਤੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਚਾਖਿਲਾਨ੍॥ 12-54-2 (66880) ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਭੇ ਜਾਤੇ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਨਿ ਮਹਾਤ੍ਮਨਿ। ਅਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੰਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਃ॥ 12-54-3 (66881) ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਦੀਪ੍ਤਯਸ਼ਸਾਂ ਕੁਰੂਣਾਂ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਾਮ੍। ਯਸ੍ਯ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸਮਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸ ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਃ॥ 12-54-4 (66882) ਧ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਦਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਨਿਤ੍ਯਦਾ। ਯਸ੍ਮਿੰਨੋਜਸ਼੍ਚ ਤੇਜਸ਼੍ਚ ਸ ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਃ॥ 12-54-5 (66883) ਸੰਬਨ੍ਧਿਨੋ(ਅ)ਤਿਥੀਨ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨ੍ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਯੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍। ਸੰਮਾਨਯਤਿ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੁ ਪਾਣ਼੍ਡਵਃ॥ 12-54-6 (66884) ਸਤ੍ਯੰ ਦਾਨੰ ਤਪਃ ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਸੰਭ੍ਰਮਃ। ਯਸ੍ਮਿੰਨੇਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਸ ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਃ॥ 12-54-7 (66885) ਯੋ ਨ ਕਾਮਾੰਨ ਸੰਰਮ੍ਭਾੰਨ ਭਯਾੰਨਾਰ੍ਥਕਾਰਣਾਤ੍। ਕੁਰ੍ਯਾਦਧਰ੍ਮੰ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸ ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਃ॥ 12-54-8 (66886) ਸਤ੍ਯਨਿਤ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਨਿਤ੍ਯੋ ਜ੍ਞਾਨਨਿਤ੍ਯੋ(ਅ)ਤਿਥਿਪ੍ਰਿਯਃ। ਯੋ ਦਦਾਤਿ ਸਤਾਂ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਃ॥ 12-54-9 (66887) ਇਜ੍ਯਾਧ੍ਯਯਨਨਿਤ੍ਯਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਨਿਰਤਃ ਸਦਾ। ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਃ ਸ਼੍ਰੁਤਰਹਸ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵਃ॥ 12-54-10 (66888) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-54-11x (5467) ਲਜ੍ਜਯਾ ਪਰਯੋਪੇਤੋ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਅਭਿਸ਼ਾਪਭਯਾਦ੍ਭੀਤੋ ਭਵਨ੍ਤੰ ਨੋਪਸਰ੍ਪਤਿ॥ 12-54-11 (66889) ਲੋਕਸ੍ਯ ਕਦਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਲੋਕਨਾਥੋ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ। ਅਭਿਸ਼ਾਪਭਯਾਦ੍ਭੀਤੋ ਭਵਨ੍ਤੰ ਨੋਪਸਰ੍ਪਤਿ॥ 12-54-12 (66890) ਪੂਜ੍ਯਾਨ੍ਮਾਨ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਭਕ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਗੁਰੂਨ੍ਸੰਬਨ੍ਧਿਬਾਨ੍ਧਵਾਨ੍। ਅਰ੍ਘਾਰ੍ਹਾਨਿਸ਼਼ੁਭਿਰ੍ਭਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਭਵਨ੍ਤੰ ਨੋਪਸਰ੍ਪਤਿ॥ 12-54-13 (66891) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-54-14x (5468) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਯਥਾ ਧਰ੍ਮੋ ਦਾਨਮਧ੍ਯਯਨੰ ਤਪਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਤਥਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਸਮਰੇ ਦੇਹਪਾਤਨਮ੍॥ 12-54-14 (66892) ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਪਿਤਾਮਹਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਗੁਰੂਨ੍ਸੰਬਨ੍ਧਿਬਾਨ੍ਧਵਾਨ੍। ਮਿਥ੍ਯਾਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਯਃ ਸਖ੍ਯੇ ਨਿਹਨ੍ਯਾਦ੍ਧਰ੍ਮ ਏਵ ਸਃ॥ 12-54-15 (66893) ਸਮਯਤ੍ਯਾਗਿਨੋ ਲੁਬ੍ਧਾਨ੍ਗੁਰੂਨਪਿ ਚ ਕੇਸ਼ਵ। ਨਿਹਨ੍ਤਿ ਸਮਰੇ ਪਾਪਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਯਃ ਸ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ 12-54-16 (66894) ਯੋ ਲੋਭਾੰਨ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਧਰ੍ਮਸੇਤੁਂ ਸਨਾਤਨਮ੍। ਨਿਹਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਤੰ ਸਮਰੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਵੈ ਸ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ 12-54-17 (66895) ਲੋਹਿਤੋਦਾਂ ਕੇਸ਼ਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਗਜਸ਼ੈਲਾਂ ਧ੍ਵਜਦ੍ਰੁਮਾਮ੍। ਮਹੀਂ ਕਰੋਤਿ ਯੁਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਯਃ ਸ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ 12-54-18 (66896) ਆਹੂਤੇਨ ਰਣੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਬਨ੍ਧੁਨਾ। ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯੰ ਚ ਲੋਕ੍ਯੰ ਚ ਯੁਦ੍ਧੰ ਹਿ ਮਨੁਰਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-54-19 (66897) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-54-20x (5469) ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਭੀਸ਼਼੍ਮੇਣ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਵਿਨੀਤਵਦੁਪਾਗਮ੍ਯ ਤਸ੍ਥੈ ਸੰਦਰ੍ਸ਼ਨੇ(ਅ)ਗ੍ਰਤਃ॥ 12-54-20 (66898) ਅਥਾਸ੍ਯ ਪਾਦੌ ਜਗ੍ਰਾਹ ਭੀਸ਼਼੍ਮਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਨਨ੍ਦ ਤਮ੍। ਮੂਰ੍ਧ੍ਨਿੰ ਚੈਨਮੁਪਾਘ੍ਰਾਯ ਨਿਸ਼਼ੀਦੇਤ੍ਯਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਦਾ॥ 12-54-21 (66899) ਤਮੁਵਾਚਾਥ ਗਾਙ੍ਗੇਯੋ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਃ ਸਰ੍ਵਧਨ੍ਵਿਨਾਮ੍। ਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ ਤਾਤ ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧੰ ਮਾ ਭੈਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ॥ ॥ 12-54-22 (66900) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 54॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-54-2 ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਮਨ੍ਤਰਾਤ੍ਮਾਸਿ। ਤੇਨ ਮਮਾਭਿਪ੍ਰਾਯੰ ਵੇਤ੍ਸੀਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-54-11 ਅਭਿਸ਼ਾਪੋ ਲੋਕਗਰ੍ਹ੍ਯਤਾ॥

12-55-0 (66901) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-55-0x (5470) ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਕੇਸ਼ਮਭਿਵਾਦ੍ਯ ਪਿਤਾਮਹਮ੍। ਅਨੁਮਾਨ੍ਯ ਗੁਰੂਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ॥ 12-55-1 (66902) ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਵੈ ਪਰਮੋ ਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਵਿਦੁਃ। ਮਹਾਨ੍ਤਮੇਤੰ ਭਾਰੰ ਚ ਮਨ੍ਯੇ ਤਦ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥ 12-55-2 (66903) ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਨ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਕਥਯਸ੍ਯ ਪਿਤਾਮਹ। ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਜੀਵਲੋਕਸ੍ਯ ਰਾਜਧਰ੍ਮਃ ਪਰਾਯਣਮ੍॥ 12-55-3 (66904) ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੋ ਹਿ ਸਮਾਸਕ੍ਤੋ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਕੌਰਵ। ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਵਿਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟਃ ਸਕਲੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਸਮਾਹਿਤਃ॥ 12-55-4 (66905) ਯਥਾ ਹਿ ਰਸ਼੍ਮਯੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਰਦਸ੍ਯਾਙ੍ਕੁਸ਼ੋ ਯਥਾ। ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਧਰ੍ਮੋ ਲੋਕਸ੍ਯ ਤਥਾ ਪ੍ਰਗ੍ਰਹਣੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-55-5 (66906) ਅਤ੍ਰ ਵੈ ਸੰਪ੍ਰਮੂਢੇ ਤੁ ਧਰ੍ਮੇ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਸੇਵਿਤੇ। ਲੋਕਸ੍ਯ ਸੰਸ੍ਥਾ ਨ ਭਵੇਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਚ ਵ੍ਯਾਕੁਲੀਭਵੇਤ੍॥ 12-55-6 (66907) ਉਦਯਨ੍ਹਿ ਯਥਾ ਸੂਰ੍ਯੋ ਨਾਸ਼ਯਤ੍ਯਸ਼ੁਭੰ ਤਮਃ। ਰਾਜਧਰ੍ਮਸ੍ਤਥਾ ਲੋਕ੍ਯਾਮਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤ੍ਯਸ਼ੁਭਾਂ ਗਤਿਮ੍॥ 12-55-7 (66908) ਤਦਗ੍ਰੇ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਨ੍ਹਿ ਮਦਰ੍ਥੇ ਤ੍ਵੰ ਪਿਤਾਮਹ। ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਧਰ੍ਮਭੂਤਾਂ ਵਰਃ॥ 12-55-8 (66909) ਆਗਮਸ਼੍ਚ ਪਰਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਨਃ ਪਰਨ੍ਤਪ। ਭਵਨ੍ਤੰ ਹਿ ਪਰੰ ਬੁਦ੍ਧੌ ਵਾਸੁਦੇਵੋ(ਅ)ਭਿਮਨ੍ਯਤੇ॥ 12-55-9 (66910) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-55-10x (5471) ਨਮੋ ਧਰ੍ਮਾਯ ਮਹਤੇ ਨਮਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯ ਵੇਧਸੇ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਨ੍॥ 12-55-10 (66911) ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਮਤ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਨ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਨਿਰੁਚ੍ਯਮਾਨਾੰਨਿਯਤੋ ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਦਪਿ ਵਾਞ੍ਛਸਿ॥ 12-55-11 (66912) ਆਦਾਵੇਵ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਰਾਜ੍ਞਾ ਰਞ੍ਜਨਮਿਚ੍ਛਤਾ। ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਂ ਚ ਵਰ੍ਤਿਤਵ੍ਯੰ ਯਥਾਵਿਧਿ॥ 12-55-12 (66913) ਦੈਵਤਾਨ੍ਯਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ਼੍ਚ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ। ਆਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯੰ ਯਾਤਿ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਲੋਕੇਨ ਚ ਸਮਰ੍ਚ੍ਯਤੇ॥ 12-55-13 (66914) ਉਤ੍ਥਾਨੇਨ ਸਦਾ ਪੁਤ੍ਰ ਪ੍ਰਯਤੇਥਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਨ ਹ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਮ੍ਰੁʼਤੇ ਦੈਵੰ ਰਾਜ੍ਞਾਮਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਸਾਧਯੇਤ੍॥ 12-55-14 (66915) ਸਾਧਾਰਣੰ ਦ੍ਵਯੰ ਹ੍ਯੇਤਦ੍ਦੈਵਮੁਤ੍ਥਾਨਮੇਵ ਚ। ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਹਿ ਪਰੰ ਮਨ੍ਯੇ ਦੈਵੰ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਮੁਹ੍ਯਤੇ॥ 12-55-15 (66916) ਵਿਪੰਨੇ ਚ ਸਮਾਰਮ੍ਭੇ ਸਨ੍ਤਾਪੰ ਮਾ ਸ੍ਮ ਵੈ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ। ਘਟੇਤੈਵੰ ਸਦਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾਨੰ ਰਾਜ੍ਞਾਮੇਸ਼਼ ਪਰੋ ਨਯਃ॥ 12-55-16 (66917) ਨ ਹਿ ਸਤ੍ਯਾਦ੍ਰੁʼਤੇ ਕਿੰਚਿਦ੍ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਵੈ ਸਿਦ੍ਧਿਕਾਰਕਮ੍। ਸਤ੍ਯੇ ਹਿ ਰਾਜਾ ਨਿਰਤਃ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚੇਹ ਚ ਨਨ੍ਦਤਿ॥ 12-55-17 (66918) ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਮਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਤ੍ਯਮੇਵ ਪਰੰ ਧਨਮ੍। ਤਥਾ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਪਰੰ ਸਤ੍ਯਾੰਨਾਨ੍ਯਦ੍ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਕਾਰਣਮ੍॥ 12-55-18 (66919) ਗੁਣਵਾਞ੍ਸ਼ੀਲਵਾਨ੍ਦਾਨ੍ਤੋ ਮ੍ਰੁʼਦੁਦਣ੍ਡੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ। ਸੁਦਰ੍ਸ਼ਃ ਸ੍ਥੂਲਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ਼੍ਚ ਨ ਭ੍ਰਸ਼੍ਯੇਤ ਸਦਾ ਸ਼੍ਰਿਯਃ॥ 12-55-19 (66920) ਆਰ੍ਜਵੰ ਸਰ੍ਵਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸ਼੍ਰਯੇਥਾਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ। ਪੁਨਰ੍ਨਯਵਿਚਾਰੇਣ ਤ੍ਰਯੀਸੰਵਰਣੇਨ ਚ। `ਆਰ੍ਜਵੇਨ ਸਮਾਯੁਕ੍ਤਾ ਮੋਦਨ੍ਤੇ ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਦਿਵਿ॥' 12-55-20 (66921) ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਹਿ ਰਾਜਾ ਸਤਤੰ ਲਙ੍ਘ੍ਯੋ ਭਵਤਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਚ੍ਚੋਦ੍ਵਿਜਤੇ ਲੋਕਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦੁਭਯਮਾਚਰੇਤ੍॥ 12-55-21 (66922) ਅਦਣ੍ਡ੍ਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤੇ ਪੁਤ੍ਰ ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਸ੍ਯੁਰ੍ਦਦਤਾਂ ਵਰ। ਭੂਤਮੇਤਤ੍ਪਰੰ ਲੋਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨਾਮ ਪਾਣ੍ਡਵ॥ 12-55-22 (66923) ਮਨੁਨਾ ਚਾਤ੍ਰ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਗੀਤੌ ਸ਼੍ਲੋਕੌ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ। ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਕੌਰਵ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਤੌ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-55-23 (66924) ਅਭ੍ਦ੍ਯੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮਸ਼੍ਮਨੋ ਲੋਹਮੁਤ੍ਥਿਤਮ੍। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਗੰ ਤੇਜਃ ਸ੍ਵਾਸੁ ਯੋਨਿਸ਼਼ੁ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ॥ 12-55-24 (66925) ਅਯੋ ਹਨ੍ਤਿ ਯਦਾ(ਅ)ਸ਼੍ਮਾਨਮਗ੍ਨਿਰਾਪੋ ਨਿਹਨ੍ਤਿ ਚ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਤਦਾ ਸੀਦਨ੍ਤਿ ਤੇ ਤ੍ਰਯਃ॥ 12-55-25 (66926) ਏਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਹਾਰਾਜ ਨਮਸ੍ਯਾ ਏਵ ਤੇ ਦ੍ਵਿਜਾਃ। ਭੌਮੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਧਾਰਯਨ੍ਤਿ ਸ਼ਮਾਨ੍ਵਿਤਾਃ॥ 12-55-26 (66927) ਏਵੰ ਚੈਵ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਲੋਕਯਾਤ੍ਰਾਵਿਘਾਤਕਾਃ। ਨਿਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾ ਏਵ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ੍ਤੇ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ॥ 12-55-27 (66928) ਸ਼੍ਲੋਕੌ ਚੋਸ਼ਨਸਾ ਗੀਤੌ ਪੁਰਾ ਤਾਤ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਣਾ। ਤੌ ਨਿਵੋਧ ਮਹਾਰਾਜ ਤ੍ਵਮੇਕਾਗ੍ਰਮਨਾ ਨ੍ਰੁʼਪ॥ 12-55-28 (66929) ਉਦ੍ਯਮ੍ਯ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਮਾਯਾਨ੍ਤਮਪਿ ਵੇਦਾਨ੍ਤਗੰ ਰਣੇ। ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਤ੍ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਣ ਧਰ੍ਮਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ੀ ਨਰਾਧਿਪਃ॥ 12-55-29 (66930) ਵਿਨਸ਼੍ਯਮਾਨੰ ਧਰ੍ਮੰ ਹਿ ਯੋ(ਅ)ਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਸ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍। ਨ ਤੇਨ ਧਰ੍ਮਹਾ ਸ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਨ੍ਯੁਸ੍ਤਨ੍ਮਨ੍ਯੁਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ॥ 12-55-30 (66931) ਏਵੰ ਚੈਵ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਏਵ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ। ਸਾਪਰਾਧਾਨਪਿ ਹਿ ਤਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਤੇ ਸਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜੇਤ੍॥ 12-55-31 (66932) ਅਭਿਸ਼ਸ੍ਤਮਪਿ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਪੀਡਯੇੰਨ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਘ੍ਨੇ ਗੁਰੁਤਲ੍ਪੇ ਚ ਭ੍ਰੂਣਹਤ੍ਯੇ ਤਥੈਵ ਚ॥ 12-55-32 (66933) ਰਾਜਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟੇ ਚ ਵਿਪ੍ਰਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਤੇ ਵਿਵਾਸਨਮ੍। ਵਿਧੀਯਤੇ ਨ ਸ਼ਾਰੀਰੰ ਭਯਮੇਸ਼਼ਾਂ ਕਦਾਚਨ॥ 12-55-33 (66934) ਦਯਿਤਾਸ਼੍ਚ ਨਰਾਸ੍ਤੇ ਸ੍ਯੁਰ੍ਭਕ੍ਤਿਮਨ੍ਤੋ ਦ੍ਵਿਜੇਸ਼਼ੁ ਯੇ। ਨ ਸ਼ੋਕਃ ਪਰਮਾ ਤੁਸ਼਼੍ਟੀ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਭਵਤਿ ਸੰਚਯਾਤ੍॥ 12-55-34 (66935) ਦੁਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼਼ਟ੍ਸੁ ਯੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾਃ। ਸਰ੍ਵਦੁਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਰਦੁਰ੍ਗੰ ਸੁਦੁਰ੍ਗਮਮ੍॥ 12-55-35 (66936) ਤਸ੍ਮਾੰਨਿਤ੍ਯੰ ਦਯਾ ਕਾਰ੍ਯਾ ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੇ ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਾ। ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸਤ੍ਯਵਾਕ੍ਚੈਵ ਰਾਜਾ ਰਞ੍ਜਯਤਿ ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-55-36 (66937) ਨ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤੇਨ ਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਭਾਵ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸਤ੍ਤਮ। ਅਧਰ੍ਮੋ ਹਿ ਮ੍ਰੁʼਦ੍ ਰਾਜਾ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਾਨਿਵ ਕੁਞ੍ਜਰਃ॥ 12-55-37 (66938) ਵਾਰ੍ਹਸ੍ਪਤ੍ਯੇ ਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਚ ਸ਼੍ਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਨਿਯਤਃ ਪ੍ਰਭੋ। ਅਸ੍ਮਿੰਨਰ੍ਥੇ ਨਿਗਦਿਤਸ੍ਤਨ੍ਮੇ ਨਿਗਦਤਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-55-38 (66939) ਕ੍ਸ਼਼ਮਮਾਣੰ ਨ੍ਰੁʼਪੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਨੀਚਃ ਪਰਿਭਵੇਞ੍ਜਨਃ। ਹਸ੍ਤਿਯਨ੍ਤਾ ਗਜਸ੍ਯੇਵ ਸ਼ਿਰ ਏਵਾਰੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ਤਿ॥ 12-55-39 (66940) ਤਸ੍ਮਾੰਨੈਵ ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਭਵੇੰਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਵਸਨ੍ਤੇ(ਅ)ਰ੍ਕ ਇਵ ਸ਼੍ਰੀਮਾੰਨ ਸ਼ੀਤੋ ਨ ਚ ਘਰ੍ਮਦਃ॥ 12-55-40 (66941) ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਣਾਨੁਮਾਨੇਨ ਤਥੌਪਮ੍ਯਾਗਮੈਰਪਿ। ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਮਹਾਰਾਜ ਸ੍ਵੇ ਪਰੇ ਚੈਵ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ॥ 12-55-41 (66942) ਵ੍ਯਸਨਾਨਿ ਚ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਤ੍ਯਜੇਥਾ ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣ। ਨਚੈਤਾਨਿ ਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜੀਥਾਃ ਸਙ੍ਗੰ ਤੁ ਪਰਿਵਰ੍ਜਯ॥ 12-55-42 (66943) ਵ੍ਯਸਨੀ ਯਸ੍ਤੁ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਪਰਿਭੂਤੋ ਭਵਤ੍ਯੁਤ। ਉਦ੍ਵੇਜਯਤਿ ਲੋਕੰ ਚ ਯੋ(ਅ)ਤਿਦ੍ਵੇਸ਼਼ੀ ਮਹੀਪਤਿਃ॥ 12-55-43 (66944) ਭਵਿਤਵ੍ਯੰ ਸਦਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਗਰ੍ਭਿਣੀਸਹਧਰ੍ਮਿਣਾ। ਕਾਰਣੰ ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਯੇਨੇਦਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-55-44 (66945) ਯਥਾ ਹਿ ਗਰ੍ਭਿਣੀ ਹਿਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਮਨਸੋ(ਅ)ਨੁਗਮ੍। ਗਰ੍ਭਸ੍ਯ ਹਿਤਮਾਧਤ੍ਤੇ ਤਥਾ ਰਾਜ੍ਞਾ(ਅ)ਪ੍ਯਸੰਸ਼ਯਮ੍॥ 12-55-45 (66946) ਵਰ੍ਤਿਤਵ੍ਯੰ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸਦਾ ਧਰ੍ਮਾਨੁਵਰ੍ਤਿਨਾ। ਸ੍ਵੰ ਪ੍ਰਿਯੰ ਤੁ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਯਦ੍ਯਲ੍ਲੋਕਹਿਤੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-55-46 (66947) ਨ ਸਨ੍ਤ੍ਯਾਜ੍ਯੰ ਚ ਤੇ ਧੈਰ੍ਯੰ ਕਦਾਚਿਦਪਿ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਧੀਰਸ੍ਯ ਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਨ ਹ੍ਯਾਜ੍ਞਾ ਪ੍ਰਤਿਹਨ੍ਯਤੇ॥ 12-55-47 (66948) ਪਰਿਹਾਸਸ਼੍ਚ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਸ੍ਤੇ ਨਾਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਵਦਤਾਂ ਵਰ। ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਦੋਸ਼਼ਮਤ੍ਰ ਹਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-55-48 (66949) ਅਵਮਨ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਸਹਰ੍ਸ਼਼ਮੁਪਜੀਵਿਨਃ। ਸ੍ਵੇ ਸ੍ਥਾਨੇ ਨ ਚ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਲਙ੍ਘ੍ਯਨ੍ਤਿ ਚ ਤਦ੍ਵਚਃ॥ 12-55-49 (66950) ਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ ਵਿਕਲ੍ਪਨ੍ਤੇ ਗੁਹ੍ਯੰ ਚਾਪ੍ਯਨੁਯੁਞ੍ਜਤੇ। ਅਯਾਚ੍ਯੰ ਚੈਵ ਯਾਚਨ੍ਤੇ ਭੋਜ੍ਯਾਨ੍ਯਾਹਾਰਯਨ੍ਤਿ ਚ॥ 12-55-50 (66951) ਕ੍ਰੁਥ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੀਪ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭੂਮਿਪਾਯਾਧਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ। ਉਤ੍ਕੋਚੈਰ੍ਵਞ੍ਚਨਾਭਿਸ਼੍ਚ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚਾਸ੍ਯ ਤੇ॥ 12-55-51 (66952) ਜਰ੍ਝਰੰ ਚਾਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼ਯੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਤਿਰੂਪਕੈਃ। ਸ੍ਤ੍ਰੀਰਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚ ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਤੁਲ੍ਯਵੇਸ਼਼ਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਚ॥ 12-55-52 (66953) ਵਾਨ੍ਤੰ ਨਿਸ਼਼੍ਠੀਵਨੰ ਚੈਵ ਕੁਰ੍ਵਤੇ ਚਾਸ੍ਯ ਸੰਨਿਧੌ। ਨਿਰ੍ਲਜ੍ਜਾ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਵ੍ਯਾਹਰਨ੍ਤਿ ਚ ਤਦ੍ਵਚਃ॥ 12-55-53 (66954) ਹਯੰ ਵਾ ਦਨ੍ਤਿਨੰ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਰਥੰ ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਸੰਮਤਮ੍। ਅਧਿਰੋਹਨ੍ਤ੍ਯਵਜ੍ਞਾਯ ਸਹਰ੍ਸ਼਼ਾਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇ ਮ੍ਰੁʼਦੌ॥ 12-55-54 (66955) ਇਦੰ ਤੇ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਰਾਜੰਨਿਦੰ ਤੇ ਦੁਰ੍ਵਿਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍। ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰੁਵਤੇ ਪਰਿਪਦ੍ਗਤਾਃ॥ 12-55-55 (66956) ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੇ ਚਾਸ੍ਮਿਨ੍ਹਸਨ੍ਤ੍ਯੇਵ ਨ ਚ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪੂਜਿਤਾਃ। ਸਙ੍ਘਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ੀਲਾਸ਼੍ਚ ਤਦਾ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਨ੍ਯੋਨ੍ਯਕਾਰਣਾਤ੍॥ 12-55-56 (66957) ਵਿਸ੍ਰੰਸਯਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਚ ਵਿਵ੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ਤਿ ਚ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਲੀਲਯਾ ਚੈਵ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਸਾਵਜ੍ਞਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਾਸਨਮ੍॥ 12-55-57 (66958) ਅਲਙ੍ਕਾਰਾਣਿ ਭੋਜ੍ਯੰ ਚ ਤਥਾ ਸ੍ਨਾਨਾਨੁਲੇਪਨੇ। ਹੇਲਯਾਨਾ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸ੍ਵਸ੍ਥਾਸ੍ਤਸ੍ਯੋਪਭੁਞ੍ਜਯੇ॥ 12-55-58 (66959) ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ ਸ੍ਵਾਨਧੀਕਾਰਾਨ੍ਸਨ੍ਤ੍ਯਜਨ੍ਤੇ ਚ ਭਾਰਤ। ਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਪਰਿਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਰਾਜਦੇਯੰ ਹਰਨ੍ਤਿ ਚ॥ 12-55-59 (66960) ਕ੍ਰੀਡਿਤੁਂ ਤੇਨ ਚੇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਸੂਤ੍ਰੇਣੇਵ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ। ਅਸ੍ਮਤ੍ਪ੍ਰਣੇਯੋ ਰਾਜੇਤਿ ਲੋਕਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਵਦਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥ 12-55-60 (66961) ਏਤੇ ਚੈਵਾਪਰੇ ਚੈਵ ਦੋਸ਼਼ਾਃ ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ। ਨ੍ਰੁʼਪਤੌ ਮਾਰ੍ਦਵੋਪੇਤੇ ਹਰ੍ਸ਼਼ੁਲੇ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ ॥ 12-55-61 (66962) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 55॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-55-2 ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨਾਤ੍ਮਕਃ ਪਰਮਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ। ਏਤੰ ਧਰ੍ਮੰ ਭਾਰੰ ਦੁਵੇਹੰ ਮਨ੍ਯੇ॥ 12-55-5 ਪ੍ਰਗ੍ਰਹਣੰ ਨਿਯਨ੍ਤ੍ਰਣਮ੍॥ 12-55-6 ਸੰਸ੍ਥਾ ਮਰ੍ਯਾਦਾਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾ॥ 12-55-8 ਅਗ੍ਰੇ ਇਤਰੇਭ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮੇਭ੍ਯਃ ਪੂਰ੍ਵਮ੍॥ 12-55-9 ਪਰਃ ਆਗਮਃ ਪਰੰ ਰਹਸ੍ਯਮ੍। ਨਃ ਅਸ੍ਮਾਕੰ ਤ੍ਵਤ੍ਤਏਵ ਵਿਹਿਤਮਸ੍ਤੁ॥ 12-55-18 ਸਤ੍ਯਾੰਨਾਨ੍ਯਦਾਸ਼੍ਵਾਸਕਾਰਮਿਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-55-19 ਸ੍ਥੂਲਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਃ ਬਹੁਪ੍ਰਦਃ॥ 12-55-26 ਭੌਮੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵੇਦਾਨ੍ ਯਜ੍ਞਾਂਸ਼੍ਚ॥ 12-55-29 ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਣ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੋਦ੍ਯਮਨੇਨ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਦੇਵ ਨਤੁ ਹਨ੍ਯਾਤ੍॥ 12-55-30 ਵਿਨਸ਼੍ਯਮਾਨਮਾਤਤਾਯਿਦੋਸ਼਼ਾਤ੍। ਤੇਨ ਜਾਤਤਾਯਿਨਿਗ੍ਰਹੇਣ॥ 12-55-32 ਅਭਿਸ਼ਸ੍ਤੰ ਸਤਾ(ਅ)ਸਤਾ ਵਾ ਦੋਸ਼਼ੇਣ ਯੁਕ੍ਤੰ ਤਥਾਖ੍ਯਾਪਿਤਮ੍॥ 12-55-33 ਸ਼ਾਰੀਰੰ ਕਸ਼ਾਘਾਤਾਦਿਜਮ੍॥ 12-55-35 ਸ਼਼ਟ੍ਸੁ ਮਰੁਜਲਪ੍ਰੁʼਥ੍ਵੀਵਨਪਰ੍ਵਤਨਸ੍ਮਵੇਸ਼਼ੁ॥ 12-55-37 ਅਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਵਿਰੋਧੀ॥ 12-55-39 ਗਜਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਮਮਾਣਸ੍ਯ॥ 12-55-42 ਵ੍ਯਸਨਾਨਿ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਦੀਨਿ॥ 12-55-46 ਪ੍ਰਿਯਮਿਸ਼਼੍ਟਮ੍॥ 12-55-47 ਨ ਭਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍। ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤੇ ਤ੍ਵਯਾ॥ 12-55-52 ਪ੍ਰਤਿਰੂਪਕੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਰਿਮੈਃ ਸ਼ਾਸਨਪਤ੍ਰੈਃ। ਵਿਸ਼਼ਯੰ ਦੇਸ਼ਮ੍। ਜਰ੍ਝਰੰ ਨਿਃਸਾਰਮ੍। ਸ੍ਤ੍ਰੀਰਕ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਃਪੁਰੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਃ॥ 12-55-54 ਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਹਰ੍ਸ਼਼ੁਲੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਹਰ੍ਸ਼਼ੁਲੇ ਪਰਿਹਾਸਸ਼ੀਲੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-55-57 ਵਿਸ੍ਰੰਸਯਨ੍ਤਿ ਭੇਦਯਨ੍ਤਿ॥ 12-55-58 ਸ੍ਵਸ੍ਥਾਃ ਨਿਰ੍ਭਯਾਃ॥ 12-55-59 ਰਾਜਦੇਯੰ ਰਾਜਭਾਗਮ੍॥

12-56-0 (66963) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-56-0x (5472) ਨਿਤ੍ਯੋਦ੍ਯੁਕ੍ਤੇਨ ਵੈ ਰਾਜ੍ਞਾ ਭਵਿਤਵ੍ਯੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ ਨ ਰਾਜਾ ਹਿ ਨਾਰੀਵੋਦ੍ਯਮਵਰ੍ਜਿਤਃ॥ 12-56-1 (66964) ਭਗਵਾਨੁਸ਼ਨਾ ਚਾਹ ਸ਼੍ਲੋਕਮਤ੍ਰ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ। ਤਦਿਹੈਕਮਨਾ ਰਾਜਨ੍ਗਦਤਸ੍ਤੰ ਨਿਬੋਧ ਮੇ॥ 12-56-2 (66965) ਦ੍ਵਾਵਿਮੌ ਗ੍ਰਸਤੇ ਭੂਮਿਃ ਸਰ੍ਪੋ ਬਿਲਸ਼ਯਾਨਿਵ। ਰਾਜਾਨੰ ਚਾਵਿਰੋਦ੍ਧਾਰੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਚਾਪ੍ਰਵਾਸਿਨਮ੍॥ 12-56-3 (66966) ਤਦੇਤੰਨਰਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਤ੍ਵੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ। ਸਨ੍ਧੇਯਾਨਭਿਸਨ੍ਧਤ੍ਸ੍ਵ ਵਿਰੋਧ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਰੋਧਯ॥ 12-56-4 (66967) ਸਪ੍ਤਾਙ੍ਗਸ੍ਯ ਚ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਵਿਪਰੀਤੰ ਯ ਆਚਰੇਤ੍। ਗੁਰੁਰ੍ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਮਿਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤਿਹਨ੍ਤਵ੍ਯ ਏਵ ਸਃ॥ 12-56-5 (66968) ਮਰੁਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ਰਾਜ੍ਞਾ ਵੈ ਗੀਤਃ ਸ਼੍ਲੋਕਃ ਪੁਰਾਤਨਃ। ਰਾਜ੍ਯਾਧਿਕਾਰੇ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਮਤਃ ਪੁਰਾ॥ 12-56-6 (66969) ਗੁਰੋਰਪ੍ਯਵਲਿਪ੍ਤਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯਮਜਾਨਤਃ। ਉਤ੍ਪਥੰ ਪ੍ਰਤਿਪੰਨਸ੍ਯ ਪਰਿਤ੍ਯਾਗੋ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-56-7 (66970) ਬਾਹੋਃ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਰਾਜ੍ਞਾ ਚ ਸਗਰੇਣ ਚ ਧੀਮਤਾ। ਅਸਮਞ੍ਜਃ ਸੁਤੋ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਃ ਪੌਰਹਿਤੈਸ਼਼ਿਣਾ॥ 12-56-8 (66971) ਅਸਮਞ੍ਜਃ ਸਰਯ੍ਵਾਂ ਸ ਪੌਰਾਣਾਂ ਬਾਲਕਾੰਨ੍ਰੁʼਪ। ਨ੍ਯਮਜ੍ਜਯਦਤਃ ਪਿਤ੍ਰਾ ਨਿਰ੍ਭਰ੍ਤ੍ਸ੍ਯ ਸ ਵਿਵਾਸਿਤਃ॥ 12-56-9 (66972) ਰੁʼਸ਼਼ਿਣੋਦ੍ਦਾਲਕੇਨਾਪਿ ਸ਼੍ਵੇਤਕੇਤੁਰ੍ਮਹਾਤਪਾਃ। ਮਿਥ੍ਯਾ ਵਿਪ੍ਰਾਨੁਪਚਰਨ੍ਸਨ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤੋ ਦਯਿਤਃ ਸੁਤਃ॥ 12-56-10 (66973) ਲੋਕਰਞ੍ਜਨਮੇਵਾਤ੍ਰ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ। ਸਤ੍ਯਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚੈਵ ਵ੍ਯਵਹਾਰਸ੍ਯ ਚਾਰ੍ਜਵਮ੍॥ 12-56-11 (66974) ਨ ਹਿੰਸ੍ਯਾਤ੍ਪਰਵਿਤ੍ਤਾਨਿ ਦੇਯੰ ਕਾਲੇ ਚ ਦਾਪਯੇਤ੍। ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਸਤ੍ਯਵਾਕ੍ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪੋ ਨ ਚਲਤੇ ਪਥਃ॥ 12-56-12 (66975) ਗੁਪ੍ਤਮਨ੍ਤ੍ਰੋ ਜਿਤਕ੍ਰੋਧਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਃ। ਧਰ੍ਮੇ ਚਾਰ੍ਥੇ ਚ ਕਾਮੇ ਚ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੇ ਚ ਸਤਤੰ ਰਤਃ॥ 12-56-13 (66976) ਤ੍ਰਯ੍ਯਾ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਮਨ੍ਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾ ਭਵਿਤੁਰ੍ਮਹਤਿ। ਵ੍ਰੁʼਜਿਨੰ ਚ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਨਾਨ੍ਯਚ੍ਚਾਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ਪਰਮ੍॥ 12-56-14 (66977) ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਚ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵ੍ਯਾ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ। ਧਰ੍ਮਸੰਕਰਰਕ੍ਸ਼਼ਾ ਚ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ॥ 12-56-15 (66978) ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਚ੍ਚ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਨ ਚਾਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਚ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍। ਸ਼਼ਾਙ੍ਗੁਣ੍ਯਗੁਣਦੋਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਨਿਤ੍ਯੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ(ਅ)ਵਲੋਕਯੇਤ੍॥ 12-56-16 (66979) ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ੀ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ। ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੇ ਵਿਦਿਤਾਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਯੁਕ੍ਤਾਚਾਰਪਥਸ਼੍ਚ ਯਃ॥ 12-56-17 (66980) ਕੋਸ਼ਸ੍ਯੋਪਾਰ੍ਜਨਰਤਿਰ੍ਯਮਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋਪਮਃ। ਵੇਤ੍ਤਾ ਚ ਦਸ਼ਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਸ੍ਥਾਨਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਕ੍ਸ਼਼ਯਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-56-18 (66981) ਅਭ੍ਰੁʼਤਾਨਾਂ ਭਵੇਦ੍ਭਰ੍ਤਾ ਭ੍ਰੁʼਤਾਨਾਮਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਕਃ। ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਸੁਭੁਖਸ਼੍ਚ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਮਿਤਪੂਰ੍ਵਾਭਿਭਾਸ਼਼ਿਤਾ॥ 12-56-19 (66982) ਉਪਾਸਿਤਾ ---- ਜਿਤਤਨ੍ਦ੍ਰਿਰਲੋਲੁਪਃ। ਸਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਸ੍ਥਿਤਮਤਿਃ ਸਤਾਂ ਹ੍ਯਾਚਾਰਦਰ੍ਸ਼ਨਃ॥ 12-56-20 (66983) ਨ ਚਾਦਦੀਤ ਵਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਤਾਂ ਹਸ੍ਤਾਤ੍ਕਦਾਚਨ। ਅਸਭ੍ਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਮਾਦਾਯ ਸਭ੍ਦ੍ਯਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਯੇਤ੍॥ 12-56-21 (66984) ਸ੍ਵਯੰ ਪ੍ਰਹਰ੍ਤਾ ਦਾਤਾ ਚ ਵਸ਼੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਵਸ਼੍ਯਸਾਧਨਃ। ਕਾਲੇ ਦਾਤਾ ਚ ਭੋਕ੍ਤਾ ਚ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਚਾਰਸ੍ਤਥੈਵ ਚ॥ 12-56-22 (66985) ਸ਼ੂਰਾਨ੍ਭਕ੍ਤਾਨਸੰਹਾਰ੍ਯਾਨ੍ਕੁਲੇ ਜਾਤਾਨਰੋਗਿਣਃ। ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਞ੍ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਭਿਸੰਬਨ੍ਧਾਨ੍ਮਾਨਿਨੋ(ਅ)ਨਵਮਾਨਿਨਃ॥ 12-56-23 (66986) ਵਿਦ੍ਯਾਵਿਦੋ ਲੋਕਵਿਦਃ ਪਰਲੋਕਾਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਕਾਨ੍। ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਨਿਰਤਾਨ੍ਸਾਧੂਨਚਲਾਨਚਲਾਨਿਵ। 12-56-24 (66987) ਸਹਾਯਾਨ੍ਸਤਤੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਰਾਜਾ ਭੂਤਿਪਰਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍। ਤੈਸ਼੍ਚ ਤੁਲ੍ਯੋ ਭਵੇਦ੍ਭੋਗੈਸ਼੍ਛਤ੍ਰਮਾਤ੍ਰਾਜ੍ਞਯਾ(ਅ)ਧਿਕਃ॥ 12-56-25 (66988) ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾ ਚ ਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ਾ ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਭਵੇਤ੍ਸਮਾ। ਏਵੰ ਕੁਰ੍ਵੰਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਹਿ ਨ ਖੇਦਮਿਹ ਵਿਨ੍ਦਤਿ॥ 12-56-26 (66989) ਸਰ੍ਵਾਭਿਸ਼ਙ੍ਕੀ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਹਰੋ ਭਵੇਤ੍। ਸ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਨ੍ਰੁʼਰ੍ਜੁਰ੍ਲੁਬ੍ਧਃ ਸ੍ਵਜਨੇਨੈਵ ਬਾਧ੍ਯਤੇ॥ 12-56-27 (66990) ਸ਼ੁਚਿਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲੋ ਲੋਕਸ੍ਯਾਨੁਗ੍ਰਹੇ ਰਤਃ। ਨ ਪਤਤ੍ਯਰਿਭਿਰ੍ਗ੍ਰਸ੍ਤਃ ਪਤਿਤਸ਼੍ਚਾਧਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ 12-56-28 (66991) ਅਕ੍ਰੋਧਨੋ ਹ੍ਯਵ੍ਯਸਨੀ ਮ੍ਰੁʼਦੁਦਣ੍ਡੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ। ਰਾਜਾ ਭਵਤਿ ਭੂਤਾਨਾਂ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯੋ ਹਿਮਵਾਨਿਵ॥ 12-56-29 (66992) ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਨ੍ਯਾਯਗੁਣੋਪੇਤਃ ਪਰਰਨ੍ਧ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਲਾਲਸਃ। ਸੁਦਰ੍ਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਨਯਾਪਨਯਵਿਤ੍ਤਥਾ॥ 12-56-30 (66993) ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਕਾਰੀ ਜਿਤਕ੍ਰੋਧਃ ਸੁਪ੍ਰਸਾਦੋ ਮਹਾਮਨਾਃ। ਅਰੋਗਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਕ੍ਰਿਯਾਵਾਨਵਿਕਤ੍ਥਨਃ॥ 12-56-31 (66994) ਆਰਬ੍ਧਾਨ੍ਯੇਵ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਨ ਪਰ੍ਯਵਸਿਤਾਨ੍ਯਪਿ। ਯਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ॥ 12-56-32 (66995) ਪੁਤ੍ਰਾ ਇਵ ਪਿਤੁਰ੍ਗੇਹੇ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਯਸ੍ਯ ਮਾਨਵਾਃ। ਨਿਰ੍ਭਯਾ ਵਿਚਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ॥ 12-56-33 (66996) ਅਗੂਢਵਿਭਵਾ ਯਸ੍ਯ ਪੌਰਾ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਨਿਵਾਸਿਨਃ। ਨਯਾਪਨਯਵੇਤ੍ਤਾਰਃ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ॥ 12-56-34 (66997) ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਨਿਰਤਾ ਯਸ੍ਯ ਜਨਾ ਵਿਸ਼਼ਯਵਾਸਿਨਃ। ਅਸਙ੍ਘਾਤਰਤਾ ਦਾਨ੍ਤਾਃ ਪਾਲ੍ਯਮਾਨਾ ਯਥਾਵਿਧਿ॥ 12-56-35 (66998) ਵਸ਼੍ਯਾ ਯਤ੍ਤਾ ਵਿਨੀਤਾਸ਼੍ਚ ਨ ਚ ਸਙ੍ਘਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ੀਲਿਨਃ। ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਦਾਨਰੁਚਯੋ ਨਰਾ ਯਸ੍ਯ ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ॥ 12-56-36 (66999) ਨ ਯਸ੍ਯ ਕੂਟੰ ਕਪਟੰ ਨ ਮਾਯਾ ਨ ਚ ਮਤ੍ਸਰਃ। ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਭੂਮਿਪਾਲਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ॥ 12-56-37 (67000) ਯਃ ਸਤ੍ਕਰੋਤਿ ਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਪਰਹਿਤੇ ਰਤਃ। ਸਤਾਂ ਵਰ੍ਤ੍ਮਾਨੁਗਸ੍ਤ੍ਯਾਗੀ ਸ ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-56-38 (67001) ਯਸ੍ਯ ਚਾਰਾਸ਼੍ਚ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਨਿਤ੍ਯੰ ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਤਾਕ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਨ ਜ੍ਞਾਯਨ੍ਤੇ ਹਿ ਰਿਪੁਭਿਃ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜ੍ਯਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-56-39 (67002) ਸ਼੍ਲੋਕਦ੍ਵਯੰ ਪੁਰਾ ਗੀਤੰ ਭਾਰ੍ਗਵੇਣ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ। ਆਖ੍ਯਾਤੇ ਰਾਜਚਰਿਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਪ੍ਰਤਿ ਭਾਰਤ॥ 12-56-40 (67003) ਰਾਜਾਨੰ ਪ੍ਰਥਮੰ ਵਿਨ੍ਦੇਤ੍ਤਤੋ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਤਤੋ ਧਨਮ੍। ਰਾਜਨ੍ਯਸਤਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਕੁਤੋ ਭਾਰ੍ਯਾ ਕੁਤੋ ਧਨੰ॥ 12-56-41 (67004) ਤਦ੍ਰਾਜ੍ਯੇ ਰਾਜ੍ਯਕਾਮਾਨਾਂ ਨਾਨ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ। ਰੁʼਤੇ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਵਿਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾ ਲੋਕਸ੍ਯ ਧਾਰਿਣੀ॥ 12-56-42 (67005) ਪ੍ਰਾਚੇਤਸੇਨ ਮਨੁਨਾ ਸ਼੍ਲੋਕੌ ਚੇਮਾਵੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤੌ। ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਾਵਿਹੈਕਮਨਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-56-43 (67006) ਸ਼਼ਡੇਤਾਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਜਹ੍ਯਾਦ੍ਭਿੰਨਾਂ ਨਾਵਮਿਵਾਰ੍ਣਵੇ। ਅਪ੍ਰਵਕ੍ਤਾਰਮਾਚਾਰ੍ਯਮਨਧੀਯਾਨਮ੍ਰੁʼਤ੍ਵਿਜਮ੍॥ 12-56-44 (67007) ਅਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਰੰ ਰਾਜਾਨੰ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਚਾਪ੍ਰਿਯਵਾਦਿਨੀਮ੍। ਗ੍ਰਾਮਕਾਮੰ ਚ ਗੋਪਾਲੰ ਵਨਕਾਮੰ ਚ ਨਾਪਿਤਮ੍॥ ॥ 12-56-45 (67008) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 56॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-56-3 ਅਪ੍ਰਵਾਸਿਨੰ ਵੇਦਾਧ੍ਯਯਨਾਰ੍ਥਮ੍॥ 12-56-5 ਸਪ੍ਤ ਸ੍ਵਾਮ੍ਯਮਾਤ੍ਯਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਕੋਸ਼ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਦੁਰ੍ਗਬਲਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਯਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਸਪ੍ਤਾਙ੍ਗਸ੍ਯ॥ 12-56-12 ਨ ਹਿੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਕਰਾਰ੍ਥੰ ਧਾਨ੍ਯਾਨਿ ਰੁਦ੍ਧਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾਦਿਨਾ ਨ ਨਾਸ਼ਯਤ੍। ਦੇਯ---ਨਮ੍॥ 12-56-14 ਵ੍ਰੁʼਜਿਨੰ ਸੰਕਟੰ ਅਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ ਮਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯਾਗੋਪਨਾਦਨ੍ਯੰਨਾਸ੍ਤਿ॥ 12-56-15 ਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਸੰਕਰੋਵ੍ਯਤ੍ਯਯਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾ ਧਰ੍ਮਸੰਕਰਰਕ੍ਸ਼਼ਾ॥ 12-56-16 ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍। ਚਾਤ੍ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਦਪ੍ਯਾਪ੍ਤੇਸ਼਼ੁ। ਤੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਅਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍॥ 12-56-23 ਸ਼ੂਰਾਨ੍ਸਹਾਯਾਨ੍ ਕੁਰ੍ਯਾਦਿਤਿ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੇਨਾਨ੍ਵਯਃ। ਅਸੰਹਾਰ੍ਯਾਨ੍ਪਰੈਰਪ੍ਰਤਾਰ੍ਯਾਨ੍। ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਭਿਸੰਬਨ੍ਧਾਨ੍ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਪਰਿਵਾਰਾਨ੍। ਅਨਵਮਾਨਿਨਃ ਅਵਮਾਨੰ ਪਰਸ੍ਯਾਕੁਰ੍ਵਤਃ॥ 12-56-24 ਅਚਲਾਨ੍ ਸ੍ਥਿਰਾਨ੍ ਅਚਲਾਨਿਵਪਰ੍ਵਤਾਨਿਵ॥ 12-56-25 ਛਤ੍ਰਮਾਤ੍ਰੇਣ ਸਹਿਤਾ ਯਾ ਆਜ੍ਞਾ ਇਦਮਿਤ੍ਥੰ ਕੁਰੁਇਦੰ ਨੇਤਿ ਤਯਾਧਿਕਃ। ਅਨ੍ਯਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼ੂਰੈਃ ਸਮਾਨੰ ਭੁਞ੍ਜੀਤ॥ 12-56-32 ਸੁਪਰ੍ਯਵਸਿਤਾਨਿ ਚ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-56-35 ਅਸੰਘਾਤਰਤਾਃ ਸੰਘਾਤੇ ਸ਼ਰੀਰੇ ਪ੍ਰੀਤਿਮਨ੍ਤੋ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਕਿੰਤੁ ਤਤ੍ਸਾਧ੍ਯੇ ਧਰ੍ਮੇ ਏਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-56-36 ਸੰਘਰ੍ਸ਼਼ਃ ਪਰਾਭਿਭਵਸ੍ਤਚ੍ਛੀਲਿਨੋ ਨ॥ 12-56-37 ਕੂਟੰ ਦਮ੍ਭਃ। ਕਪਟਮਨ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਮਤ੍ਸਰਃ ਪਰੋਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਾਸਹਿਸ਼਼੍ਣੁਤ੍ਵਮ੍॥ 12-56-38 ਜ੍ਞੇਯੇ ਪਰਹਿਤੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਜ੍ਞੇਯਃ ਪੌਰਹਿਤੇ ਇਤਿ ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ। ਰਾਜ੍ਯਮਰ੍ਹਤੀਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਜ੍ਞਾਨਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਪਣ੍ਡਿਤਾਨ੍॥ 12-56-39 ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਅਪ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਾ ਇਵੇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤਾਕ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-56-41 ਪ੍ਰਥਮੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਅਸਤ੍ਯਸ਼ੁਭੇ॥

12-57-0 (67009) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-57-0x (5473) ਏਤਤ੍ਤੇ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਨਵਨੀਤੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰ੍ਹਿ ਭਗਵਾੰਨਾਨ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਤਿ॥ 12-57-1 (67010) ਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਭਗਵਾਨ੍ਕਾਵ੍ਯਸ਼੍ਚੈਵ ਮਹਾਤਪਾਃ। ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੋ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਪ੍ਰਾਚੇਤਸੋ ਮਨੁਃ॥ 12-57-2 (67011) ਭਰਦ੍ਵਾਜਸ਼੍ਚ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਥਾ ਗੌਰਸ਼ਿਰਾ ਮੁਨਿਃ। ਰਾਜਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਣੇਤਾਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਃ॥ 12-57-3 (67012) ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਮੇਵ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮੰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰ। ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਰਾਜੀਵਤਾਮ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ ਸਾਧਨੰ ਚਾਤ੍ਰ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-57-4 (67013) ਚਾਰਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਣਿਧਿਸ਼੍ਚੈਵ ਕਾਲੇ ਦਾਨਮਮਤ੍ਸਰਃ। ਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਦਾਨੰ ਨ ਚਾਦਾਨਮਯੋਗੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-57-5 (67014) ਸਤਾਂ ਸੰਗ੍ਰਹਣੰ ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਸਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜਾਹਿਤਮ੍। ਅਨਾਰ੍ਜਵੈਰਾਰ੍ਜਵੈਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੁਪਕ੍ਸ਼਼ਾਵਿਵਰ੍ਧਨਮ੍॥ 12-57-6 (67015) ਕੇਤਨਾਨਾਂ ਚ ਜੀਰ੍ਣਾਨਾਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਾ ਚੈਵ ਸੀਦਤਾਮ੍। ਦ੍ਵਿਵਿਧਸ੍ਯ ਚ ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਪ੍ਰਯੋਗਃ ਕਾਲਚੋਦਿਤਃ॥ 12-57-7 (67016) ਸਾਧੂਨਾਮਪਰਿਤ੍ਯਾਗਃ ਕੁਲੀਨਾਨਾਂ ਚ ਧਾਰਣਮ੍। ਨਿਚਯਸ਼੍ਚ ਨਿਚੇਯਾਨਾਂ ਸੇਵਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਤਾਮਪਿ॥ 12-57-8 (67017) ਬਲਾਨਾਂ ਹਰ੍ਸ਼਼ਣੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਖੇਦਃ ਕੋਸ਼ਸ੍ਯ ਤਥੈਵ ਚ ਵਿਵਰ੍ਧਨਮ੍॥ 12-57-9 (67018) ਪੁਰਗੁਪ੍ਤਿਰਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਪੌਰਸੰਘਾਤਭੇਦਨਮ੍। ਅਰਿਮਧ੍ਯਸ੍ਥਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਯਥਾਵਚ੍ਚਾਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-57-10 (67019) ਉਪਜਾਪਸ਼੍ਚ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਮਾਤ੍ਮਨਃ ਪੁਰਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍। ਅਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਸ੍ਵਯੰ ਚੈਵ ਪਰਸ੍ਯਾਸ਼੍ਵਾਸਨੰ ਤਥਾ॥ 12-57-11 (67020) ਨੀਤਿਵਰ੍ਤ੍ਮਾਨੁਸਾਰੇਣ ਨਿਤ੍ਯਮੁਤ੍ਥਾਨਮੇਵ ਚ। ਰਿਪੂਣਾਮਨਵਜ੍ਞਾਨੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਚਾਨਾਰ੍ਯਵਰ੍ਜਨਮ੍॥ 12-57-12 (67021) ਉਤ੍ਥਾਨੰ ਹਿ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰਭਾਸ਼਼ਤ। ਰਾਜਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਯਨ੍ਮੂਲੰ ਸ਼੍ਲੋਕਾਂਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਨਿਬੋਧ ਮੇ॥ 12-57-13 (67022) ਉਤ੍ਥਾਨੇਨਾਮ੍ਰੁʼਤੰ ਲਬ੍ਧਮੁਤ੍ਥਾਨੇਨਾਸੁਰਾ ਹਤਾਃ। ਉਤ੍ਥਾਨੇਨ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਸ਼੍ਰੈਸ਼਼੍ਠ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਦਿਵੀਹ ਚ॥ 12-57-14 (67023) ਉਤ੍ਥਾਨਧੀਰਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਵਾਗ੍ਧੀਰਾਨਧਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ। ਉਤ੍ਥਾਨਵੀਰਾਨ੍ਵਾਗ੍ਵੀਰਾ ਰਮਯਨ੍ਤ ਉਪਾਸਤੇ॥ 12-57-15 (67024) ਉਤ੍ਥਾਨਹੀਨੋ ਰਾਜਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨਪਿ ਨਿਤ੍ਯਸ਼ਃ। ਪ੍ਰਧਰ੍ਸ਼਼ਣੀਯਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਭੁਜਙ੍ਗ ਇਵ ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼਼ਃ॥ 12-57-16 (67025) ਨ ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰਵਜ੍ਞੇਯੋ ਦੁਰ੍ਬਲੋ(ਅ)ਪਿ ਬਲੀਯਸਾ। ਅਲ੍ਪੋ(ਅ)ਪਿ ਹਿ ਦਹਤ੍ਯਗ੍ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼਼ਮਲ੍ਪੰ ਹਿਨਸ੍ਤਿ ਚ॥ 12-57-17 (67026) ਏਕਾਙ੍ਗੇਨਾਪਿ ਸੰਭੂਤਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਦੁਰ੍ਗਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਃ। ਸਰ੍ਵੰ ਤਾਪਯਤੇ ਦੇਸ਼ਮਪਿ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਨਃ॥ 12-57-18 (67027) ਰਾਜ੍ਞੋ ਰਹਸ੍ਯੰ ਯਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਜਯਾਰ੍ਥੇ ਲੋਕਸੰਗ੍ਰਹਃ। ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਯਚ੍ਚਾਸ੍ਯ ਜਿਹ੍ਨੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਾਰਣਾਰ੍ਥੰ ਚ ਯਦ੍ਭਵੇਤ੍॥ 12-57-19 (67028) ਯਚ੍ਚਾਸ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯੰ ਵ੍ਰੁʼਜਿਨੰ ਮਾਰ੍ਦਵੇਨੈਵ ਧਾਰ੍ਯਤੇ। ਰਞ੍ਜਨਾਰ੍ਥੰ ਚ ਲੋਕਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਾਮਾਚਰੇਤ੍ਕ੍ਰਿਯਾਮ੍॥ 12-57-20 (67029) ਰਾਜ੍ਯੰ ਹਿ ਸੁਮਹਤ੍ਤਤ੍ਰ ਦੁਰ੍ਧਾਰ੍ਯਮਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਭਿਃ। ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਦੁਨਾ ਵੋਦੁਮਾਘਾਤਸ੍ਥਾਨਮੁਲ੍ਵਣਮ੍॥ 12-57-21 (67030) ਰਾਜ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਾਮਿਸ਼਼ੰ ਨਿਤ੍ਯਮਾਰ੍ਜਵੇਨੈਵ ਧਾਰ੍ਯਤੇ। ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮਿਸ਼੍ਰੇਣ ਸਤਤੰ ਵਰ੍ਤਿਤਵ੍ਯੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-57-22 (67031) ਯਦ੍ਯਪ੍ਯਸ੍ਯ ਵਿਪਕ੍ਤਿਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਸ੍ਯ ਵੈ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਸੋਪ੍ਯਸ੍ਯ ਵਿਪੁਲੋ ਧਰ੍ਮ ਏਵੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਹਿ ਭੂਮਿਪਾਃ॥ 12-57-23 (67032) ਏਸ਼਼ ਤੇ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਲੇਸ਼ਃ ਸਮਨੁਵਰ੍ਣਿਤਃ। ਭੂਯਸ੍ਤੇ ਯਤ੍ਰ ਸੰਦੇਹਸ੍ਤਦ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ॥ 12-57-24 (67033) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-57-25x (5474) ਤਤੋ ਵ੍ਯਾਸਸ਼੍ਚ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵਸ੍ਥਾਨੋ(ਅ)ਸ਼੍ਮ ਏਵ ਚ। ਵਾਸੁਦੇਵਃ ਕ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਚੈਵ ਸਾਤ੍ਯਕਿਃ ਸਞ੍ਜਯਸ੍ਤਥਾ॥ 12-57-25 (67034) ਸਾਧੁਸਾਧ੍ਵਿਤਿ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਘੁਸ਼਼੍ਯਮਾਣੈਰਿਵਾਨਨੈਃ। ਅਸ੍ਤੁਵੰਸ਼੍ਚ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਮ੍॥ 12-57-26 (67035) ਤਤੋ ਦੀਨਮਨਾ ਭੀਸ਼਼੍ਮਮੁਵਾਚ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨਃ। ਨੇਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਮਸ਼੍ਰੁਪੂਰ੍ਣਾਭ੍ਯਾਂ ਪਾਦੌ ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਨੈਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍॥ 12-57-27 (67036) ਸ਼੍ਵ ਇਦਾਨੀਂ ਸ੍ਵਸੰਦੇਹੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਿਤਾਮਹ। ਉਪੈਤਿ ਸਵਿਤਾ ਹ੍ਯਸ੍ਤੰ ਰਸਮਾਪੀਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮ੍॥ 12-57-28 (67037) ਤਤੋ ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਭਿਵਾਦ੍ਯ ਕੇਸ਼ਵਃ। ਕ੍ਰੁʼਪਸ਼੍ਚ ਤੇ ਚੈਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਦਯਃ। ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮਹਾਨਦੀਸੁਤੰ ਤਤੋ ਰਥਾਨਾਰੁਰੁਹੁਰ੍ਮੁਦਾਨ੍ਵਿਤਾਃ॥ 12-57-29 (67038) ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦ੍ਵਤੀਂ ਚਾਪ੍ਯਵਗਾਹ੍ਯ ਸੁਵ੍ਰਤਾਃ। ਕ੍ਰੁʼਤੋਦਕਾਰ੍ਥਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਜਪ੍ਯਮਙ੍ਗਲਾਃ। ਉਪਾਸ੍ਯ ਸੰਧ੍ਯਾਂ ਵਿਧਿਵਤ੍ਪਰੰਤਪਾ ਸ੍ਤਤਃ ਪੁਰੰ ਤੇ ਵਿਵਿਸ਼ੁਰ੍ਗਜਾਹ੍ਵਯਮ੍॥ ॥ 12-57-30 (67039) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 57॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-57-1 ਏਤਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਨਵਨੀਤੰ ਨਵਨੀਤਵਤ੍ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਸਾਰਮ੍। ਨ੍ਯਾਯ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਤੀਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-57-5 ਚਾਰੋ ਗੁਪ੍ਤਸ੍ਪਸ਼ਃ। ਪ੍ਰਣਿਧਿਃ ਪ੍ਰਕਟਸ੍ਪਸ਼ਃ। ਦਾਨੰ ਭਕ੍ਤਵੇਤਨਯੋਃ ਯੁਕ੍ਤੇਰਾਦਾਨਮ੍। ਅਯੋਗੇਨਾਨੁਪਾਯੇਨ ਆਦਾਨੰ ਕਰਗ੍ਰਹਣੰ ਨਚ॥ 12-57-7 ਕੇਤਨਾਨਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹਾਦੀਨਾਮ੍। ਦ੍ਵਿਵਿਧਸ੍ਯ ਸ਼ਾਰੀਰਦਣ੍ਡੋ(ਅ)ਰ੍ਥਦਣ੍ਡਸ਼੍ਚੇਤਿ ਭੇਦਾਤ੍॥ 12-57-8 ਨਿਚੇਯਾਨਾਂ ਸੰਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾਣਾਂ ਧਾਨ੍ਯਾਦੀਨਾਂ ਨਿਚਯਃ ਸੰਗ੍ਰਹਃ॥ 12-57-10 ਅਵਿਸ਼੍ਵਾਸੋ ਯਾਮਿਕਾਦੀਨਾਮਪਿ॥ 12-57-11 ਅਵਿਸ਼੍ਵਾਸੋ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਮੇਵ॥ 12-57-12 ਉਤ੍ਥਾਨਮੁਦ੍ਯੋਗਃ। ਅਨਾਰ੍ਯੰ ਹੀਨਕਰ੍ਮ ਕਦਰ੍ਯਤ੍ਵਾਦਿ ਤਦ੍ਵਰ੍ਜਨਮ੍॥ 12-57-15 ਵਾਗ੍ਵੀਰਾਨ੍ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨ੍। ਉਤ੍ਥਾਨਮੇਵ ਮਹਤ੍ਪਾਣ਼੍ਡਿਤ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-57-18 ਏਕਾਙ੍ਗੇਨ ਹਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਵਰਥਪਾਦਾਤਾਨਾਮਨ੍ਯਤਮੇਨਾਪਿ ਸੰਭੂਤਃ ਸੰਪੰਨਃ। ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਨਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਤਃ॥ 12-57-21 ਅਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਭਿਃ ਕ੍ਰੂਰੈਃ॥ 12-57-22 ਮਿਸ਼੍ਰੇਣ ਕ੍ਰੌਰ੍ਯਮਾਰ੍ਦਵਾਭ੍ਯਾਮ੍॥ 12-57-28 ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਪਿਤਾਮਹ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥

12-58-0 (67040) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-58-0x (5475) ਤਤਃ ਕਲ੍ਯੰ ਸਮੁਤ੍ਥਾਯ ਕ੍ਰੁʼਤਪੂਰ੍ਵਾਹ੍ਣਿਕਕ੍ਰਿਯਾਃ। ਯਯੁਸ੍ਤੇ ਨਗਰਾਕਾਰੈਃ ਰਥੈਃ ਪਾਣ੍ਡਵਯਾਦਵਾਃ॥ 12-58-1 (67041) ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯ ਕੁਰੁਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਭੀਸ਼਼੍ਮਮਾਸਾਦ੍ਯ ਚਾਨਘਮ੍। ਸੁਖਾਂ ਚ ਰਜਨੀਂ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਗਾਙ੍ਗੇਯੰ ਰਥਿਨਾਂ ਵਰਮ੍॥ 12-58-2 (67042) ਵ੍ਯਾਸਾਦੀਨਭਿਵਾਦ੍ਯਰ੍ਸ਼਼ੀਨ੍ਸਰ੍ਵੈਸ੍ਤੈਸ਼੍ਚਾਭਿਨਨ੍ਦਿਤਾਃ। ਨਿਸ਼਼ੇਦੁਰਭਿਤੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਸਮਨ੍ਤਤਃ॥ 12-58-3 (67043) ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਮਹਾਤੇਜਾ ਧਰ੍ਮਪੁਤ੍ਰੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ। ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮੰ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜ੍ਯ ਯਥਾਵਿਧਿ॥ 12-58-4 (67044) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-58-5x (5476) ਯ ਏਸ਼਼ ਰਾਜਨ੍ਰਾਜੇਤਿ ਸ਼ਬ੍ਦਸ਼੍ਚਰਤਿ ਭਾਰਤ। ਕਥਮੇਸ਼਼ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਸ੍ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-58-5 (67045) ਤੁਲ੍ਯਪਾਣਿਭੁਜਗ੍ਰੀਵਸ੍ਤੁਲ੍ਯਬੁਦ੍ਧੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਤ੍ਮਕਃ। ਤੁਲ੍ਯਦੁਃਖਸੁਖਾਤ੍ਮਾ ਚ ਤੁਲ੍ਯਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਮੁਖੋਦਰਃ॥ 12-58-6 (67046) ਤੁਲ੍ਯਸ਼ੁਕ੍ਰਾਸ੍ਥਿਮਜ੍ਜਾ ਚ ਤੁਲ੍ਯਮਾਂਸਾਸ੍ਰੁʼਗੇਵ ਚ। ਨੇਃਸ਼੍ਵਾਸੋਚ੍ਛ੍ਵਾਸਤੁਲ੍ਯਸ਼੍ਚ ਤੁਲ੍ਯਪ੍ਰਾਣਸ਼ਰੀਰਵਾਨ੍॥ 12-58-7 (67047) ਸਮਾਨਜਨ੍ਮਮਰਣਃ ਸਮਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਗੁਣੈਰ੍ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍। ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਬੁਦ੍ਧੀਞ੍ਸ਼ੂਰਾਂਸ਼੍ਚ ਕਥਮੇਕੋ(ਅ)ਧਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ 12-58-8 (67048) ਕਥਮੇਕੋ ਮਹੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਸ਼ੂਰਵੀਰਾਰ੍ਯਸੰਕੁਲਮ੍। ਰਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਯਪਿ ਚ ਲੋਕਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦਮਭਿਵਾਞ੍ਛਤਿ॥ 12-58-9 (67049) ਏਕਸ੍ਯ ਤੁ ਪ੍ਰਸਾਦੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੋ ਲੋਕਃ ਪ੍ਰਸੀਦਤਿ। ਵ੍ਯਾਕੁਲੇ ਚਾਕੁਲਃ ਸਰ੍ਵੋ ਭਵਤੀਤਿ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਃ॥ 12-58-10 (67050) ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ ਹਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਤਨ੍ਮੇ ਯਥਾਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਵਦਤਾਂ ਵਰ॥ 12-58-11 (67051) ਨੈਤਤ੍ਕਾਰਣਮਤ੍ਯਲ੍ਪੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ। ਯਦੇਕਸ੍ਮਿਞ੍ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਦੇਵਵਦ੍ਯਾਤਿ ਸੰਨਤਿਮ੍॥ 12-58-12 (67052) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-58-13x (5477) ਨਿਯਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਸਰ੍ਵਮਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ। ਯਥਾ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਮਾਦੌ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੇ(ਅ)ਭਵਤ੍॥ 12-58-13 (67053) ਨੈਵ ਰਾਜ੍ਯੰ ਨ ਰਾਜਾ(ਅ)(ਅ)ਸੀੰਨ ਚ ਦਣ੍ਡੋ ਨ ਦਾਣ੍ਡਿਕਃ। ਧਰ੍ਮੇਣੈਵ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍॥ 12-58-14 (67054) ਪਾਲ੍ਯਮਾਨਾਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਨਰਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਭਾਰਤ। ਦੈਨ੍ਯੰ ਪਰਮੁਪਾਜਗ੍ਮੁਸ੍ਤਤਸ੍ਤਾਨ੍ਮੋਹ ਆਵਿਸ਼ਤ੍॥ 12-58-15 (67055) ਤੇ ਮੋਹਵਸ਼ਮਾਪੰਨਾ ਮਨੁਜਾ ਮਨੁਜਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਵਿਮੋਹਾਚ੍ਚ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਮਨੀਨਸ਼ਤ੍॥ 12-58-16 (67056) ਨਸ਼਼੍ਟਾਯਾਂ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤੌ ਚ ਮੋਹਵਸ਼੍ਯਾ ਨਰਾਸ੍ਤਦਾ। ਲੋਭਸ੍ਯ ਵਸ਼ਮਾਪੰਨਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ॥ 12-58-17 (67057) ਅਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਯਾਭਿਮਰ੍ਸ਼ੰ ਤੁ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੋ ਮਨੁਜਾਸ੍ਤਤਃ। ਕਾਮੋ ਨਾਮਾਪਰਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ ਵੈ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-58-18 (67058) ਤਾਂਸ੍ਤੁ ਕਾਮਵਸ਼ੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਨ੍ਰਾਗੋ ਨਾਮਾਭਿਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤ੍। ਰਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਨਾਭ੍ਯਜਾਨਨ੍ਤ ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-58-19 (67059) ਅਗਮ੍ਯਾਗਮਨੰ ਚੈਵ ਵਾਚ੍ਯਾਵਾਚ੍ਯੰ ਤਥੈਵ ਚ। ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਚਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਦੋਸ਼਼ਾਦੋਸ਼਼ੰ ਚ ਨਾਤ੍ਯਜਨ੍॥ 12-58-20 (67060) ਵਿਪ੍ਲੁਤੇ ਨਰਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਨਨਾਸ਼ ਹ। ਨਾਸ਼ਾਚ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋ ਰਾਜਨ੍ਧਰ੍ਮੋ ਨਾਸ਼ਮਥਾਗਮਤ੍॥ 12-58-21 (67061) ਨਸ਼਼੍ਟੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਦੇਵਾਸ੍ਤ੍ਰਾਸਮਥਾਗਮਨ੍। ਤੇ ਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਨਰਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਸ਼ਰਣੰ ਯਯੁਃ॥ 12-58-22 (67062) ਪ੍ਰਪਦ੍ਯ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਤੇ ਦੇਵੰ ਲੋਕਪਿਤਾਮਹਮ੍। ਊਚੁਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਦੁਃਖਵੇਗਸਮਾਹਤਾਃ॥ 12-58-23 (67063) ਭਗਵੰਨਰਲੋਕਸ੍ਥੰ ਗ੍ਰਸ੍ਤੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਨਾਤਨਮ੍। ਲੋਭਮੋਹਾਦਿਭਿਰ੍ਭਾਵੈਸ੍ਤਤੋ ਨੋ ਭਯਮਾਵਿਸ਼ਤ੍॥ 12-58-24 (67064) ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਣਾਸ਼ੇਨ ਧਰ੍ਮੋ ਵ੍ਯਨਸ਼ਦੀਸ਼੍ਚਰ। ਤਤਸ੍ਤੁ ਸਮਤਾਂ ਯਾਤਾ ਮਰ੍ਤ੍ਯੈਸ੍ਤ੍ਰਿਭੁਵਨੇਸ਼੍ਵਰਾਃ॥ 12-58-25 (67065) ਅਧੋਰ੍ਭਿਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਤੁ ਵਯੰ ਭੌਮਾਸ੍ਤੂਰ੍ਧ੍ਵਪ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ਿਣਃ। ਕ੍ਰਿਯਾਵ੍ਯੁਪਰਮਾਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤਤੋ(ਅ)ਗਚ੍ਛਾਮ ਸੰਸ਼ਯਮ੍॥ 12-58-26 (67066) ਅਤ੍ਰ ਨਿਃਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਯੰਨਸ੍ਤਦ੍ਧ੍ਯਾਯਸ੍ਵ ਪਿਤਾਮਹ। ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਤ੍ਸਮੁਤ੍ਥੋਸੌ ਪ੍ਰਭਾਵੋ ਨੋ ਭਵਤ੍ਵਯਮ੍॥ 12-58-27 (67067) ਤਾਨੁਵਾਚ ਸੁਰਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸ੍ਵਯੰਭੂਰ੍ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਤਃ। ਸ਼੍ਰੇਯੋ(ਅ)ਹੰ ਚਿਨ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿਵ੍ਯੇਤੁ ਵੋ ਭੀਃ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮਾਃ॥ 12-58-28 (67068) ਤਤੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼ਤੰ ਚਕ੍ਰੇ ਸ੍ਵਬੁਦ੍ਧਿਜਮ੍। ਯਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਥੈਵਾਰ੍ਥਃ ਕਾਮਸ਼੍ਚੈਵਾਨੁਵਰ੍ਣਿਤਃ॥ 12-58-29 (67069) ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗ ਇਤਿ ਵਿਖ੍ਯਾਤੋ ਗਣ ਏਵ ਸ੍ਵਯੰਭੁਵਾ। ਚਤੁਰ੍ਥੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ ਇਤ੍ਯੇਵ ਪ੍ਰੁʼਥਗਰ੍ਥਃ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਗੁਣਃ॥ 12-58-30 (67070) ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੋ(ਅ)ਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਃ ਸਤ੍ਵੰ ਰਜਸ੍ਤਮਃ। ਸ੍ਥਾਨੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚੈਵ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਸ਼੍ਚੈਵ ਦਣ੍ਡਜਃ॥ 12-58-31 (67071) ਆਤ੍ਮਾਦੇਸ਼ਸ਼੍ਚ ਕਾਲਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯੁਪਾਯਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਮੇਵ ਚ। ਸਹਾਯਾਃ ਕਾਰਣੰ ਚੈਵ ਸ਼਼ਡ੍ਵਰ੍ਗੋ ਨੀਤਿਜਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-58-32 (67072) ਤ੍ਰਯੀ ਚਾਨ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਿਕੀ ਚੈਵ ਵਾਰ੍ਤਾ ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਸ਼੍ਚ ਵਿਪੁਲਾ ਵਿਦ੍ਯਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਿਤਾਃ॥ 12-58-33 (67073) ਅਮਾਤ੍ਯਲਿਪ੍ਸਾ ਪ੍ਰਣਿਧੀ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਚਾਰਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧੋਪਾਯਃ ਪ੍ਰਣਿਧਿਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵਿਧਃ॥ 12-58-34 (67074) ਸਾਮਭੇਦਃ ਪ੍ਰਦਾਨੰ ਚ ਤਤੋ ਦਣ੍ਡਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵ। ਉਪੇਕ੍ਸ਼਼ਾ ਪਞ੍ਚਮੀ ਚਾਤ੍ਰ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਸਮੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਾ॥ 12-58-35 (67075) ਮਨ੍ਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਣਿਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਭੇਦਾਰ੍ਥ ਏਵ ਚ। ਵਿਭ੍ਰਮਸ਼੍ਚੈਵ ਮਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਸਿਦ੍ਧ੍ਯੋਸ਼੍ਚ ਯਤ੍ਫਲਮ੍॥ 12-58-36 (67076) ਸੰਧਿਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਿਵਿਧਾਭਿਖ੍ਯੋ ਹੀਨੋ ਮਧ੍ਯਸ੍ਤਥੋਤ੍ਤਮਃ। ਭਯਸਤ੍ਕਾਰਵਿਤ੍ਤਾਖ੍ਯੰ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਪਰਿਵਰ੍ਣਿਤਮ੍॥ 12-58-37 (67077) ਯਾਤ੍ਰਾਕਾਲਾਸ਼੍ਚ ਚਤ੍ਵਾਰਸ੍ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਚ ਵਿਸ੍ਤਰਃ। ਵਿਜਯੋ ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਤਥਾਰ੍ਥਵਿਜਯਸ਼੍ਚ ਹ॥ 12-58-38 (67078) ਆਸੁਰਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਜਯਃ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਪਰਿਵਰ੍ਣਿਤਃ। ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਵਿਧੰ ਚਾਤ੍ਰ ਵਰ੍ਣਿਤਮ੍॥ 12-58-39 (67079) ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਸ਼੍ਚਾਪ੍ਰਕਾਸ਼ਸ਼੍ਚ ਦਣ਼੍ਡੋ(ਅ)ਥ ਪਰਿਸ਼ਬ੍ਦਿਤਃ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਵਿਧਸ੍ਤਤ੍ਰ ਗੁਹ੍ਯਸ਼੍ਚ ਬਹੁਵਿਸ੍ਤਰਃ॥ 12-58-40 (67080) ਰਥਾ ਨਾਗਾ ਹਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪਾਦਾਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਵਿਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਨਾਵਸ਼੍ਚਰਾਸ਼੍ਚੈਵ ਦੇਸ਼ਿਕਾ ਇਤਿ ਚਾਸ਼਼੍ਟਮਃ। ਅਙ੍ਗਾਨ੍ਯੇਤਾਨਿ ਕੌਰਵ੍ਯ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਨਿ ਬਲਸ੍ਯ ਤੁ॥ 12-58-41 (67081) ਜਙ੍ਗਮਾਜਙ੍ਗਮਾਸ਼੍ਚੋਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚੂਰ੍ਣਯੋਗਾ ਵਿਸ਼਼ਾਦਯਃ। ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੇ ਚਾਭ੍ਯਵਹਾਰ੍ਯੇ ਚਾਪ੍ਯੁਪਾਂਸ਼ੁਰ੍ਵਿਵਿਧਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-58-42 (67082) `ਕ੍ਰੀਡਾਪੂਰ੍ਵੇ ਰਣੇ ਦ੍ਯੂਤੇ ਵਿਸ੍ਰਮ੍ਭਣਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍। ਉਕ੍ਤੰ ਕੈਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯੇਤਦੁਪਾਯੋ ਨਵਮੋ ਬੁਧੈਃ॥ 12-58-43 (67083) ਉਪੇਕ੍ਸ਼਼ਾ ਸਰ੍ਵਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਣਾਂ ਕਰਣੇਸ਼਼ੁ ਚ। ਅਨਿਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਸਮੁਤ੍ਥਾਨੇ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੋ ਨਸ਼੍ਯਤੇ ਯਯਾ॥ 12-58-44 (67084) ਇਨ੍ਦ੍ਰਜਾਲਾਦਿਕਾ ਮਾਯਾ ਵਾਜੀਵਨਕੁਸ਼ੀਲਵੈਃ। ਸੁਨਿਮਿਤ੍ਤੈਦੁਰ੍ਨਿਮਿਤ੍ਤੈਰੁਤ੍ਪਾਤੈਸ਼੍ਚ ਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍॥ 12-58-45 (67085) ਡਮ੍ਭੋ ਲਿਙ੍ਗੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੁਵਰ੍ਗੇ ਪ੍ਰਯੁਜ੍ਯਤੇ। ਸ਼ਾਠ੍ਯੰ ਨਿਸ਼੍ਚੇਸ਼਼੍ਟਤਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਦੋਸ਼਼ਪ੍ਰਦੂਸ਼਼ਿਕਾ॥' 12-58-46 (67086) ਅਰਿਰ੍ਮਿਤ੍ਰ ਉਦਾਸੀਨ ਇਤ੍ਯੇਤੇ(ਅ)ਪ੍ਯਨੁਵਰ੍ਣਿਤਾਃ। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਮਾਰ੍ਗਗੁਣਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥਾ ਭੂਮਿਗੁਣਾਸ਼੍ਚ ਹ। ਆਤ੍ਮਰਕ੍ਸ਼਼ਣਮਾਸ਼੍ਵਾਸਃ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਨਾਂ ਚਾਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-58-47 (67087) ਕਲ੍ਪਨਾ ਵਿਵਿਧਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨ੍ਰੁʼਨਾਗਰਥਵਾਜਿਨਾਮ੍। ਵ੍ਯੂਹਾਸ਼੍ਚ ਵਿਵਿਧਾਭਿਖ੍ਯਾ ਵਿਚਿਤ੍ਰੰ ਯੁਦ੍ਧਕੌਸ਼ਲਮ੍॥ 12-58-48 (67088) ਉਤ੍ਪਾਤਾਸ਼੍ਚ ਨਿਪਾਤਾਸ਼੍ਚ ਸੁਯੁਦ੍ਧੰ ਸੁਪਲਾਯਿਤਮ੍। ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਪਾਲਨੰ ਜ੍ਞਾਨੰ ਤਥੈਵ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-58-49 (67089) ਬਲਵ੍ਯਸਨਯੁਕ੍ਤੰ ਚ ਤਥੈਵ ਬਲਹਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਪੀਡਾ ਚਾਪਦਕਾਲਸ਼੍ਚ ਭਯਕਾਲਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ॥ 12-58-50 (67090) ਤਥਾਖ੍ਯਾਤਵਿਧਾਨੰ ਚ ਯੋਗਃ ਸੰਚਾਰ ਏਵ ਚ। ਚੋਰੈਰਾਟਵਿਕੈਸ਼੍ਚੋਗ੍ਰੈਃ ਪਰਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੀਡਨਮ੍॥ 12-58-51 (67091) ਅਗ੍ਨਿਦੈਰ੍ਗਰਦੈਸ਼੍ਚੇਵ ਪ੍ਰਤਿਰੂਪਕਕਾਰਕੈਃ। ਸ਼੍ਰੇਣਿਮੁਖ੍ਯੋਪਜਾਪੇਨ ਵੀਰੁਧਸ਼੍ਛੇਦਨੇਨ ਚ॥ 12-58-52 (67092) ਦੂਸ਼਼ਣੇਨ ਚ ਨਾਗਾਨਾਮਾਤਙ੍ਕਜਨਨੇਨ ਚ। ਆਰਾਧਨੇਨ ਭਕ੍ਤਸ੍ਯ ਪਤ੍ਯੁਸ਼੍ਚੋਪਗ੍ਰਹੇਣ ਚ॥ 12-58-53 (67093) ਸਪ੍ਤਾਙ੍ਗਸ੍ਯ ਚ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਹ੍ਰਾਸਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਸਮੀਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਦੂਤਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਯੋਗਸ਼੍ਚ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਵਿਵਰ੍ਧਨਮ੍॥ 12-58-54 (67094) ਅਰਿਮਧ੍ਯਸ੍ਥਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸਮ੍ਯਕ੍ਚੋਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚਨਮ੍। ਅਵਮਰ੍ਦਃ ਪ੍ਰਤੀਘਾਤਸ੍ਤਥੈਵ ਚ ਬਲੀਯਸਾਮ੍॥ 12-58-55 (67095) ਵ੍ਯਵਹਾਰਃ ਸੁਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਕਣ੍ਟਕਸ਼ੋਧਨਮ੍। ਸ਼੍ਰਮੋ ਵ੍ਯਾਯਾਮਯੋਗਸ਼੍ਚ ਯੋਗਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਸਞ੍ਚਯਃ॥ 12-58-56 (67096) ਅਭ੍ਰੁʼਤਾਨਾਂ ਚ ਭਰਣੰ ਭ੍ਰੁʼਤਾਨਾਂ ਚਾਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਅਨ੍ਤਕਾਲੇ ਪ੍ਰਦਾਨੰ ਚ ਵ੍ਯਸਨੇ ਚਾਪ੍ਰਸਙ੍ਗਿਤਾ॥ 12-58-57 (67097) ਤਥਾ ਰਾਜਗੁਣਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸੇਨਾਪਤਿਗੁਣਾਸ਼੍ਚ ਹ। ਕਰਣਸ੍ਯ ਚ ਕਰ੍ਤੁਸ਼੍ਚ ਗੁਣਦੋਸ਼਼ਾਸ੍ਤਥੈਵ ਚ॥ 12-58-58 (67098) ਦੁਸ਼਼੍ਟੇਙ੍ਗਿਤੰ ਚ ਵਿਵਿਧੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸ਼੍ਚੈਵਾਨੁਵਰ੍ਤਿਨਾਮ੍। ਸ਼ਙ੍ਕਿਤਤ੍ਵੰ ਚ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਪ੍ਰਮਾਦਸ੍ਯ ਚ ਵਰ੍ਜਨਮ੍॥ 12-58-59 (67099) ਅਲਬ੍ਧਲਿਪ੍ਸਾ ਲਬ੍ਧਸ੍ਯ ਤਥੈਵ ਚ ਵਿਵਰ੍ਧਨਮ੍। ਪ੍ਰਦਾਨੰ ਚ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਯ ਪਾਤ੍ਰੇਭ੍ਯੋ ਵਿਧਿਵਤ੍ਤਥਾ॥ 12-58-60 (67100) ਵਿਸਰ੍ਗੋ(ਅ)ਰ੍ਥਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਮਰ੍ਥਾਰ੍ਥੰ ਕਾਮਹੇਤੁਕਮ੍। ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਵ੍ਯਸਨਾਘਾਤੇ ਤਥੈਵਾਤ੍ਰਾਨੁਵਰ੍ਣਿਤਮ੍॥ 12-58-61 (67101) ਕ੍ਰੋਧਜਾਨਿ ਤਤੋਗ੍ਰਾਣਿ ਕਾਮਜਾਨਿ ਤਥੈਵ ਚ। ਦਸ਼ੋਕ੍ਤਾਨਿ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਵ੍ਯਸਨਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਚੈਵ ਹ॥ 12-58-62 (67102) ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਕ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਤਥਾ ਪਾਨੰ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਕਾਮਜਾਨ੍ਯਾਹੁਰਾਚਾਰ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਨੀਹ ਸ੍ਵਯੰਭੁਵਾ॥ 12-58-63 (67103) ਵਾਕ੍ਪਾਰੁਸ਼਼੍ਯੰ ਤਥੋਗ੍ਰਤ੍ਵ ਦਣ੍ਡਪਾਰੁਸ਼਼੍ਯਮੇਵ ਚ। ਆਤ੍ਮਨੋ ਨਿਗ੍ਰਹਸ੍ਤ੍ਯਾਗੋ ਹ੍ਯਰ੍ਥਦੂਸ਼਼ਣਮੇਵ ਚ॥ 12-58-64 (67104) ਯਨ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਯੇਵ ਕ੍ਰਿਯਾਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਵਰ੍ਣਿਤਾਃ। ਅਵਮਰ੍ਦਃ ਪ੍ਰਤੀਘਾਤਃ ਕੇਤਨਾਨਾਂ ਚ ਭਞ੍ਜਨਮ੍॥ 12-58-65 (67105) ਚੈਤ੍ਯਦ੍ਰੁਮਾਵਮਰ੍ਦਸ਼੍ਚ ਰੋਧਃ ਕਰ੍ਮਾਨ੍ਤਨਾਸ਼ਨਮ੍। ਅਪਸ੍ਕਰੋ(ਅ)ਥ ਵਮਨੰ ਤਥੋਪਾਸ੍ਯਾ ਚ ਵਰ੍ਣਿਤਾ॥ 12-58-66 (67106) ਪਣਵਾਨਕਸ਼ਙ੍ਖਾਨਾਂ ਭੇਰੀਣਾਂ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਉਪਾਰ੍ਜਨੰ ਚ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਾਂ ਪਰਮਰ੍ਮ ਚ ਤਾਨਿ ਸ਼਼ਟ੍॥ 12-58-67 (67107) ਲਬ੍ਧਸ੍ਯ ਚ ਪ੍ਰਸ਼ਮਨੰ ਸਤਾਂ ਚੈਵਾਭਿਪੂਜਨਮ੍। ਵਿਦ੍ਵਦ੍ਭਿਰੇਕੀਭਾਵਸ਼੍ਚ ਜਪਹੋਮਵਿਧਿਜ੍ਞਤਾ॥ 12-58-68 (67108) ਮਙ੍ਗਲਾਲਮ੍ਭਨੰ ਚੈਵ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਯਾ। ਆਹਾਰਯੋਜਨੰ ਚੈਵ ਨਿਤ੍ਯਮਾਸ੍ਤਿਕ੍ਯਮੇਵ ਚ॥ 12-58-69 (67109) ਏਕੇਨ ਚ ਯਥੋਤ੍ਥੇਯੰ ਸਤ੍ਯਤ੍ਵੰ ਮਧੁਰਾ ਗਿਰਃ। ਉਤ੍ਤਮਾਨਾਂ ਸਮਾਜਾਨਾਂ ਕ੍ਰਿਯਾਃ ਕੇਤਨਜਾਸ੍ਤਥਾ॥ 12-58-70 (67110) ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਧਿਕਰਣੇਸ਼਼੍ਵਥ। ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਰ੍ਭਰਤਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਨਿਤ੍ਯੰ ਚੈਵਾਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-58-71 (67111) ਅਦਣ੍ਡ੍ਯਤ੍ਵੰ ਚ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਦਣ਼੍ਡਨਿਪਾਤਨਮ੍। ਅਨੁਜੀਵਿ ਸ੍ਵਜਾਤਿਭ੍ਯੋ ਗੁਣੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਮੁਦ੍ਭਵਃ॥ 12-58-72 (67112) ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚੈਵ ਪੌਰਾਣਾਂ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਵਿਵਰ੍ਧਨਮ੍। ਮਣ੍ਡਲਸ੍ਥਾ ਚ ਯਾ ਚਿਨ੍ਤਾ ਰਾਜਨ੍ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਰਾਜਿਕਾ॥ 12-58-73 (67113) ਦ੍ਵਿਸਪ੍ਤਤਿਮਤਿਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਯਾ ਚ ਸ੍ਵਯੰਭੁਵਾ। ਦੇਸ਼ਜਾਤਿਕੁਲਾਨਾਂ ਚ ਧਰ੍ਮਾਃ ਸਮਨੁਵਰ੍ਣਿਤਾਃ॥ 12-58-74 (67114) ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਕਾਮਸ਼੍ਚ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰਾਨੁਵਰ੍ਣਿਤਾਃ। ਉਪਾਯਾਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥਲਿਪ੍ਸਾ ਚ ਵਿਵਿਧਾ ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-58-75 (67115) ਮੂਲਕਰ੍ਮਕ੍ਰਿਯਾ ਚਾਤ੍ਰ ਮਾਯਾਯੋਗਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਣਿਤਃ। ਦੂਸ਼਼ਣੰ ਸ੍ਰੋਤਸਾਂ ਚੈਵ ਵਰ੍ਣਿਤੰ ਚ ਸ੍ਥਿਰਾਮ੍ਭਸਾਮ੍॥ 12-58-76 (67116) ਯੈਰ੍ਯੈਰੁਪਾਯੈਰ੍ਲੋਕਸ੍ਤੁ ਨ ਚਲੇਦਾਰ੍ਯਵਰ੍ਤ੍ਮਨਃ। ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ(ਅ)ਭਿਵਰ੍ਣਿਤਮ੍॥ 12-58-77 (67117) ਏਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੁਭੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਤਤਃ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਪ੍ਰਭੁਃ। ਦੇਵਾਨੁਵਾਚ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸਰ੍ਵਾਞ੍ਛਕ੍ਰਪੁਰੋਗਮਾਨ੍॥ 12-58-78 (67118) ਉਪਕਾਰਾਯ ਲੋਕਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਸ੍ਥਾਪਨਾਯ ਚ। ਨਵਨੀਤੰ ਸਰਸ੍ਵਤ੍ਯਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰੇਸ਼਼ਾ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਿਤਾ॥ 12-58-79 (67119) ਦਣ੍ਡੇਨ ਸਹਿਤਾ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ਾ ਲੋਕਰਕ੍ਸ਼਼ਣਕਾਰਿਕਾ। ਨਿਗ੍ਰਹਾਨੁਗ੍ਰਹਰਤਾ ਲੋਕਾਨਨੁਚਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-58-80 (67120) ਦਣ੍ਡੇਨ ਨੀਯਤੇ ਚੇਦੰ ਦਣ੍ਡੰ ਨਯਤਿ ਵਾ ਪੁਨਃ। ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਰਿਤਿਖ੍ਯਾਤਾ ਤ੍ਰੀਁਲ੍ਲੋਕਾਨਵਪਤ੍ਸ੍ਯਤੇ॥ 12-58-81 (67121) ਪਾਙ੍ਗੁਣ੍ਯਗੁਣਸਾਰੈਸ਼਼ਾ ਸ੍ਥਾਸ੍ਯਤ੍ਯਗ੍ਰੇ ਮਹਾਤ੍ਮਸੁ। ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਸਕਲਾ ਹ੍ਯਤ੍ਰ ਸ਼ਬ੍ਦਿਤਾਃ॥ 12-58-82 (67122) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-58-83x (5478) ਤਤਸ੍ਤਾਂ ਭਗਵਾੰਨੀਤਿੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਜਗ੍ਰਾਹ ਸ਼ੰਕਰਃ। ਬਹੁਰੂਪੋ ਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼ਿਵਃ ਸ੍ਥਾਣੁਰੁਮਾਪਤਿਃ॥ 12-58-83 (67123) ਅਨਾਦਿਨਿਧਨੋ ਦੇਵਸ਼੍ਚੈਤਨ੍ਯਾਦਿਸਮਨ੍ਵਿਤਃ। ਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਚ ਵਸ਼ੇ ਯਸ੍ਯ ਤਾਰਕਾਦੀਨ੍ਯਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ॥ 12-58-84 (67124) ਅਣਿਮਾਦਿਗੁਣੋਪੇਤਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਨ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਰਿਮਮ੍। ਤੁਸ਼਼੍ਟ੍ਯਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਲਲਾਟਾਦੁਤ੍ਥਿਤਃ ਪ੍ਰਭੁਃ॥ 12-58-85 (67125) ਅਰੁਦਤ੍ਸਸ੍ਵਨੰ ਘੋਰੰ ਜਗਤਃ ਪ੍ਰਭੁਰਵ੍ਯਯਃ। ਜਾਯਮਾਨਃ ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਰੇ ਪੁਤ੍ਰਃ ਪਿਤਰਿ ਚੈਵ ਹਿ॥ 12-58-86 (67126) ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਰੁʼਜੇ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣ੍ਡੰ ਯੇਨ ਨਿਰ੍ਮਿਤਮ੍। ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਹਿਰਣ੍ਮਯੋ ਹੰਸਃ ਸ਼ਕੁਨਿਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ॥ 12-58-87 (67127) ਕਰ੍ਤਾ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਲੋਕਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਲੋਕਪਿਤਾਮਹਃ। ਸ ਦੇਵਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਮਹਾਦੇਵਃ ਸਨਾਤਨਃ। ਅਸੰਖ੍ਯਾਤਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਰੁਦ੍ਰਾਣਾਂ ਸ੍ਥਾਨਮਵ੍ਯਯਮ੍॥ 12-58-88 (67128) ਯੁਗਾਨਾਮਾਯੁਸ਼਼ੋ ਹ੍ਰਾਸੰ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਭਗਵਾਞ੍ਸ਼ਿਵਃ। ਸੰਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਤਤਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮਹਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-58-89 (67129) ਵੈਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ਮਿਤਿ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਤਦਿਨ੍ਦ੍ਰਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤ। ਦਸ਼ਾਧ੍ਯਾਯਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੋ ਮਹਾਤਪਾਃ॥ 12-58-90 (67130) ਮਘਵਾਨਪਿ ਤਚ੍ਛਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਦੇਵਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਾਤ੍। ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਹਿਤਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛਨ੍ਸੰਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਪੁਰੰਦਰਃ॥ 12-58-91 (67131) ਸਹਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਪਞ੍ਚਭਿਸ੍ਤਾਤ ਯਦੁਕ੍ਤੰ ਬਾਹੁਦਨ੍ਤਕਮ੍। ਅਧ੍ਯਾਯਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਤ੍ਰੈਸ੍ਤੁ ਤ੍ਰਿਭਿਰੇਵ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ। ਸੰਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪੇਸ਼੍ਵਰੋ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਬਾਰ੍ਹਸ੍ਪਤ੍ਯੰ ਯਦੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-58-92 (67132) ਅਧ੍ਯਾਯਾਨਾਂ ਸਹਸ੍ਰੇਣ ਕਾਵ੍ਯਃ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਮਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਤਚ੍ਛਾਸ੍ਤ੍ਰਮਮਿਤਪ੍ਰਜ੍ਞੋ ਯੋਗਾਚਾਰ੍ਯੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ॥ 12-58-93 (67133) ਏਵੰ ਲੋਕਾਨੁਰੋਧੇਨ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮੇਤਨ੍ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ। ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਮਾਯੁਰ੍ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਲੋਕਾਨਾਂ ਹ੍ਰਾਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ॥ 12-58-94 (67134) ਅਥ ਦੇਵਾਃ ਸਮਾਗਮ੍ਯ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮੂਚੁਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਮ੍। ਏਕੋ ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਹਤਿ ਮਰ੍ਤ੍ਯੇਭ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰੈਸ਼਼੍ਠ੍ਯ ਵੈ ਤੰ ਸਮਾਦਿਸ਼॥ 12-58-95 (67135) ਤਤਃ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵੋ ਨਾਰਾਯਣਃ ਪ੍ਰਭੁਃ। ਤੈਜਸੰ ਵੈ ਵਿਰਜਸੰ ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਰੁʼਜਨ੍ਮਾਨਸੰ ਸੁਤਮ੍॥ 12-58-96 (67136) ਵਿਰਜਾਸ੍ਤੁ ਮਹਾਭਾਗਃ ਪ੍ਰਭੁਤ੍ਵੰ ਭੁਵਿ ਨੈਚ੍ਛਤ। ਨ੍ਯਾਸਾਯੈਵਾਭਵਦ੍ਵੁਦ੍ਧਿਃ ਪ੍ਰਣੀਤਾ ਤਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵ॥ 12-58-97 (67137) ਕੀਰ੍ਤਿਮਾਂਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਭੂਤ੍ਸੋ(ਅ)ਪਿ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਧਿਕੋ(ਅ)ਭਵਤ੍। ਕਰ੍ਦਮਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤੁ ਸੁਤਃ ਸੋ(ਅ)ਪ੍ਯਤਪ੍ਯਨ੍ਮਹਤ੍ਤਪਃ॥ 12-58-98 (67138) ਪ੍ਰਜਾਪਤੇਃ ਕਰ੍ਦਮਸ੍ਯ ਤ੍ਵਨਙ੍ਗੋ ਨਾਮ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍। ਪ੍ਰਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤਾ ਸਾਧੁਰ੍ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਵਿਸ਼ਾਰਦਃ॥ 12-58-99 (67139) ਅਨਙ੍ਗਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਤਿਬਲੋ ਨੀਤਿਮਾਨਭਿਗਮ੍ਯ ਵੈ। ਪ੍ਰਤਿਪੇਦੇ ਮਹਾਰਾਜ੍ਯਮਥੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਵਸ਼ੋ(ਅ)ਭਵਤ੍॥ 12-58-100 (67140) `ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨਾਰੀਂ ਮਹਾਭਾਗਾਂ ਰੂਪਿਣੀਂ ਕਾਮਮੋਹਿਤਃ। ਸੌਭਾਗ੍ਯੇਨ ਚ ਸੰਪੰਨਾਂ ਗੁਣੈਸ਼੍ਚਾਨੁਤ੍ਤਮਾਂ ਸਤੀਮ੍'॥ 12-58-101 (67141) ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਸ੍ਤੁ ਦੁਹਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਸੁਨੀਥਾ ਨਾਮ ਨਾਮਤਃ। ਪ੍ਰਖ੍ਯਾਤਾ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਯਾ ਸਾ ਵੇਨਮਜੀਜਨਤ੍॥ 12-58-102 (67142) ਤੰ ਪ੍ਰਜਾਸੁ ਵਿਧਰ੍ਮਾਣੰ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼਼ਵਸ਼ਾਨੁਗਮ੍। ਮਨ੍ਤ੍ਰਪੂਤੈਃ ਕੁਸ਼ੈਰ੍ਜਘ੍ਨੁਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਃ॥ 12-58-103 (67143) ਮਮਨ੍ਥੁਰ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਚੋਰੁਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ੍ਤਸ੍ਯ ਭਾਰਤ। ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤੋ ਜਜ੍ਞੇ ਹ੍ਰਸ੍ਵਕਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਸ਼ੁਚਿਃ॥ 12-58-104 (67144) ਦਗ੍ਧਸ੍ਥੂਣਾਪ੍ਰਤੀਕਾਸ਼ੋ ਰਕ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮੂਰ੍ਧਜਃ। ਨਿਸ਼਼ੀਦੇਤ੍ਯੇਵਮੂਚੁਸ੍ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਃ॥ 12-58-105 (67145) ਤਸ੍ਮਾੰਨਿਸ਼਼ਾਦਾਃ ਸੰਭੂਤਾਃ ਕ੍ਰੂਰਾਃ ਸ਼ੈਲਵਨਾਸ਼੍ਰਯਾਃ। ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਵਿਨ੍ਧ੍ਯਨਿਲਯਾ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਃ ਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ॥ 12-58-106 (67146) ਭੂਯੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਪਾਣਿੰ ਮਮਨ੍ਥੁਸ੍ਤੇ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਃ। ਤਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ ਉਤ੍ਪੰਨੋ ਰੁਪੇਣੇਨ੍ਦ੍ਰ ਇਵਾਪਰਃ॥ 12-58-107 (67147) ਕਵਚੀ ਬਦ੍ਧਨਿਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਃ ਸਸ਼ਰਃ ਸਸ਼ਰਾਸਨਃ। ਵੇਦਵੇਦਾਙ੍ਗਵਿਚ੍ਚੈਵ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦੇ ਚ ਪਾਰਗਃ॥ 12-58-108 (67148) ਤੰ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਃ ਸਕਲਾ ਸ਼੍ਰਿਤਾ ਰਾਜੰਨਰੋਤ੍ਤਮਮ੍। ਤਤਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਵੈਨ੍ਯੋ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਸ੍ਤਾਨੁਵਾਚ ਹ॥ 12-58-109 (67149) ਸੁਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਾ ਮੇ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਧਰਰ੍ਮਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਨੀ। ਅਨਯਾ ਕਿੰ ਮਯਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਨ੍ਮੇ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਸ਼ੰਸਤ॥ 12-58-110 (67150) ਯਨ੍ਮਾਂ ਭਵਨ੍ਤੋ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਾਰ੍ਯਮਰ੍ਥਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍। ਤਦਹੰ ਵਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਾਤ੍ਰ ਕਾਰ੍ਯਾ ਵਿਚਾਰਣਾ॥ 12-58-111 (67151) ਤਮੂਚੁਸ੍ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਾਸ੍ਤੇ ਤੇ ਚੈਵ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਯਃ। ਨਿਯਤੋ ਯਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮੋ ਵੈ ਤਮਸ਼ਙ੍ਕਃ ਸਮਾਚਰ॥ 12-58-112 (67152) ਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯੇ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਸਮਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਜਨ੍ਤੁਸ਼਼ੁ। ਕਾਮੰ ਕ੍ਰੋਧੰ ਚ ਲੋਭੰ ਚ ਮਾਨੰ ਚੋਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਦੂਰਤਃ॥ 12-58-113 (67153) ਯਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਵਿਚਲੇਲ੍ਲੋਕੇ ਕਸ਼੍ਚਨ ਮਾਨਵਃ। ਨਿਗ੍ਰਾਹ੍ਯਸ੍ਤੇ ਸ੍ਵਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਸ਼ਸ਼੍ਵਦ੍ਧਰ੍ਮਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਤਾ॥ 12-58-114 (67154) ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਚਾਧਿਰੋਹਸ੍ਵ ਮਨਸਾ ਕਰ੍ਮਣਾ ਗਿਰਾ। ਪਾਲਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਭੌਮੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਇਤ੍ਯੇਵ ਚਾਸਕ੍ਰੁʼਤ੍॥ 12-58-115 (67155) ਯਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਵ੍ਯਪਾਸ਼੍ਰਯਃ। ਤਮਸ਼ਙ੍ਕਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ੍ਵਵਸ਼ੋ ਨ ਕਦਾਚਨ॥ 12-58-116 (67156) ਅਦਣ੍ਡ੍ਯਾ ਮੇ ਦ੍ਵਿਜਾਸ਼੍ਚੇਤਿ ਪ੍ਰਤਿਜਾਨੀਸ਼਼੍ਵ ਚਾਭਿਭੋ। ਲੋਕੰ ਚ ਸੰਕਰਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਤ੍ਰਾਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਪਰੰਤਪ॥ 12-58-117 (67157) ਵੈਨ੍ਯਸ੍ਤਤਸ੍ਤਾਨੁਵਾਚ ਦੇਵਾਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਪੁਰੋਗਮਾਨ੍। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਮੇ ਸਹਾਯਾਸ਼੍ਚੇਦੇਵਮਸ੍ਤੁ ਸੁਰਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ॥ 12-58-118 (67158) ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਵੈਨ੍ਯਸ੍ਤੁ ਤੈਰੁਕ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਭਿਃ। ਪੁਰੋਧਾਸ਼੍ਚਾਭਵਤ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ੁਕ੍ਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਮਯੋ ਨਿਧਿਃ॥ 12-58-119 (67159) ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣੋ ਵਾਲਖਿਲ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸਾਰਸ੍ਵਤ੍ਯੋ ਗਣਸ੍ਤਥਾ। ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਭਗਵਾਨ੍ਗਰ੍ਗਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸਾਂਵਤ੍ਸਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍॥ 12-58-120 (67160) ਆਤ੍ਮਨਾ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਮ ਇਤ੍ਯੇਵ ਸ਼੍ਰੁਤਿਰੇਸ਼਼ਾਂ ਪਰਾ ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ। ਉਤ੍ਪੰਨੌ ਬਨ੍ਦਿਨੌ ਚਾਸ੍ਯ ਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵੌ ਸੂਤਮਾਗਧੌ॥ 12-58-121 (67161) ਤਯੋ ਪ੍ਰੀਤੋ ਦਦੌ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰੁʼਥੁਰ੍ਵੈਨ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍। ਅਨੂਪਦੇਸ਼ੰ ਸੂਤਾਯ ਮਗਧੰ ਮਾਗਧਾਯ ਚ॥ 12-58-122 (67162) ਸਮਤਾਂ ਵਸੁਧਾਯਾਸ਼੍ਚ ਸ ਸਮ੍ਯਗੁਦਪਾਦਯਤ੍। ਵੈਸ਼਼ਮ੍ਯੰ ਹਿ ਪਰੰ ਭੂਮੇਰਿਤਿ ਨਃ ਪਰਮਾ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ॥ 12-58-123 (67163) ਮਨ੍ਵਨ੍ਤਰੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼਼ਮਾ ਜਾਯਤੇ ਮਹੀ। ਉਜ੍ਜਹਾਰ ਤਤੋ ਵੈਨ੍ਯਃ ਸ਼ਿਲਾਜਾਲਾਨ੍ਸਮਨ੍ਤਤਃ॥ 12-58-124 (67164) ਧਨੁਸ਼਼੍ਕੋਟ੍ਯਾ ਮਹਾਰਾਜ ਤੇਨ ਸ਼ੈਲਾ ਵਿਮਰ੍ਦਿਤਾਃ। ਸ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਚ ਦੇਵੇਨ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਵਿਬੁਧੈਃ ਸਹ। ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲ੍ਯੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਚਾਭਿਸ਼਼ੇਚਿਤਃ॥ 12-58-125 (67165) ਤੰ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਭੇਜੇ ਰਤ੍ਨਾਨ੍ਯਾਦਾਯ ਪਾਣ਼੍ਡਵ। ਸਾਗਰਃ ਸਰਿਤਾਂ ਭਰ੍ਤਾ ਹਿਮਵਾਂਸ਼੍ਚਾਚਲੋਤ੍ਤਮਃ॥ 12-58-126 (67166) ਸ਼ਕ੍ਰਸ਼੍ਚ ਧਨਮਕ੍ਸ਼਼ਯ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਤਸ੍ਮੈ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਰੁਕ੍ਮੰ ਚਾਪਿ ਮਹਾਮੇਰੁਃ ਸ੍ਵਯੰ ਕਨਕਪਰ੍ਵਤਃ॥ 12-58-127 (67167) ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਭਰ੍ਤਾ ਚ ਭਗਵਾੰਨਰਵਾਹਨਃ। ਧਰ੍ਮੇ ਚਾਰ੍ਥੇ ਚ ਕਾਮੇ ਚ ਸਮਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਦਦੌ ਧਨਮ੍॥ 12-58-128 (67168) ਹਯਾ ਰਥਾਸ਼੍ਚ ਨਾਗਾਸ਼੍ਚ ਕੋਟਿਸ਼ਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਸ੍ਤਥਾ। ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਬਭੂਵੁਰ੍ਵੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵ॥ 12-58-129 (67169) ਨ ਜਰਾ ਨ ਚ ਦੁਰ੍ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੰ ਨਾਧਯੋ ਵ੍ਯਾਧਯਃ ਕੁਤਃ। ਸਰੀਸ੍ਰੁʼਪੇਭ੍ਯਃ ਸ੍ਤੇਨੇਭ੍ਯੋ ਨ ਚਾਨ੍ਯੇਭ੍ਯਃ ਕਦਾਚਨ। ਭਯਮਾਸੀਤ੍ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਸਸ੍ਯਮਾਲਿਨੀ॥ 12-58-130 (67170) ਆਪਸ੍ਤਸ੍ਤਮ੍ਭਿਰੇ ਚਾਸ੍ਯ ਸਮੁਦ੍ਰਮਭਿਯਾਸ੍ਯਤਃ। ਪਰ੍ਵਤਾਸ਼੍ਚ ਦਦੁਰ੍ਮਾਰ੍ਗੰ ਧ੍ਵਜਭਙ੍ਗਸ਼੍ਚ ਨਾਭਵਤ੍॥ 12-58-131 (67171) ਤੇਨੇਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਦੁਗ੍ਧਾ ਸਸ੍ਯਾਨਿ ਦਸ਼ ਸਪ੍ਤ ਚ। ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਨਾਗਾਨਾਮੀਪ੍ਸਿਤੰ ਯਸ੍ਯ ਯਸ੍ਯ ਯਤ੍॥ 12-58-132 (67172) ਤੇਨ ਧਰ੍ਮੋਤ੍ਤਰਸ਼੍ਚਾਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤੋ ਲੋਕੋ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ। ਰਞ੍ਜਿਤਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤੇਨ ਰਾਜੇਤਿ ਸ਼ਬ੍ਦ੍ਯਤੇ॥ 12-58-133 (67173) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤਤ੍ਰਾਣਾਤ੍ਤਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯ ਉਚ੍ਯਤੇ। ਪ੍ਰਥਿਤਾ ਧਰ੍ਮਤਸ਼੍ਚੇਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਸਾਧੁਭਿਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾ॥ 12-58-134 (67174) ਸ੍ਥਾਪਨੰ ਚਾਕਰੋਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸਨਾਤਨਃ। ਨਾਤਿਵਰ੍ਤਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਾਮਿਤਿ ਭਾਰਤ॥ 12-58-135 (67175) ਤਤਃ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਾਵਿਵੇਸ਼ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮ੍। ਦੇਵਵੰਨਰਦੇਵਾਨਾਂ ਨਮਤੀਦੰ ਜਗਤ੍ਤਤਃ॥ 12-58-136 (67176) ਦਣ੍ਡਨੀਤ੍ਯਾ ਚ ਸਤਤੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਰੰ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰਮ੍। ਨਾਧਰ੍ਸ਼਼ਯੇਤ੍ਤਥਾ ਕਸ਼੍ਚਿਚ੍ਚਾਰਨਿਸ਼਼੍ਪਨ੍ਦਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍॥ 12-58-137 (67177) ਸ਼ੁਭੰ ਹਿ ਕਰ੍ਮ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ਼ੁਭਤ੍ਵਾਯੋਪਕਲ੍ਪਤੇ। ਆਤ੍ਮਨਾ ਕਰਣੈਸ਼੍ਚੈਵ ਸਮਸ੍ਯੇਹ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ॥ 12-58-138 (67178) ਕੋ ਹੇਤੁਰ੍ਯਦ੍ਵਸ਼ੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਲ੍ਲੋਕੋ ਦੈਵਾਦ੍ਰੁʼਤੇ ਗੁਣਾਤ੍॥ 12-58-139 (67179) ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰ੍ਲਲਾਟਾਤ੍ਕਮਲੰ ਸੌਵਰ੍ਣਮਭਵਤ੍ਤਦਾ। ਸ਼੍ਰਿਯਃ ਸਕਾਸ਼ਾਦਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਜਾਤੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਅਥ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਥੈਵਾਰ੍ਥਃ ਸ਼੍ਰੀਸ਼੍ਚ ਰਾਜ੍ਯੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾ॥ 12-58-141 (67181) ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਚ੍ਚੈਵ ਸ੍ਵਰ੍ਲੋਕਾਦੇਤ੍ਯ ਮੇਦਿਨੀਮ੍। ਪਾਰ੍ਥਿਵੋ ਜਾਯਤੇ ਤਾਤ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਵਿਸ਼ਾਰਦਃ॥ 12-58-142 (67182) ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੇਨ ਚ ਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਵੈਸ਼਼੍ਣਵੇਨ ਨਰੋ ਭੁਵਿ। ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਭਵਤਿ ਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਚਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ॥ 12-58-143 (67183) ਸ੍ਥਾਪਿਤੰ ਚ ਤਤੋ ਦੇਵੈਰ੍ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਦਤਿਵਰ੍ਤਤੇ। ਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਯੇਕਸ੍ਯ ਚ ਵਸ਼ੇ ਤੰ ਚੈਵਾਨੁਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-58-144 (67184) ਸ਼ੁਭੰ ਹਿ ਕਰ੍ਮ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ਼ੁਭਤ੍ਵਾਯੋਪਕਲ੍ਪਤੇ। ਤੁਲ੍ਯਸ੍ਯੈਕਸ੍ਯ ਯੇਨਾਯੰ ਲੋਕੋ ਵਚਸਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ 12-58-145 (67185) ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਵੈ ਮੁਖਮਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੀਤ੍ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵੋ ਵਸ਼ਾਨੁਗਃ। ਸੁਭਗੰ ਚਾਰ੍ਥਵਨ੍ਤੰ ਚ ਰੂਪਵਨ੍ਤੰ ਚ ਪਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-58-146 (67186) ਮਹਤ੍ਤ੍ਵਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਨੀਤਿਰ੍ਵਿਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾ। ਨਯਸ਼੍ਚਾਰਸ਼੍ਚ ਵਿਪੁਲੋ ਯੇਨ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਤਤਮ੍॥ 12-58-147 (67187) ਆਗਮਸ਼੍ਚ ਪੁਰਾਣਾਨਾਂ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚ ਸੰਭਵਃ। ਤੀਰ੍ਥਵੰਸ਼ਸ਼੍ਚ ਵੰਸ਼ਸ਼੍ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-58-148 (67188) ਸਕਲੰ ਚਾਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮ੍ਯੰ ਚਾਤੁਰ੍ਹੋਤ੍ਰੰ ਤਥੈਵ ਚ। ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੰ ਤਥੈਵਾਤ੍ਰ ਚਾਤੁਰ੍ਵਿਦ੍ਯੰ ਚ ਕੀਰ੍ਤਿਮ੍॥ 12-58-149 (67189) ਇਤਿਹਾਸੋਪਵੇਦਾਸ਼੍ਚ ਨ੍ਯਾਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਣਿਤਃ। ਤਪੋ ਜ੍ਞਾਨਮਰ੍ਹਿਸਾ ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਦਾਨਮਮਤ੍ਸਰਃ॥ 12-58-150 (67190) ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੋਪਸੇਵਾ ਦਾਨੰ ਚ ਸ਼ੌਚਮੁਤ੍ਥਾਨਮੇਵ ਚ। ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨੁਕਮ੍ਪਾ ਚ ਸਰ੍ਵਮਤ੍ਰੋਪਵਰ੍ਣਿਤਮ੍॥ 12-58-151 (67191) ਭੁਵਿ ਵਾਚੋਗਤੰ ਯਚ੍ਚ ਤਚ੍ਚ ਸਰ੍ਵੰ ਸਮਰ੍ਪਿਤਮ੍। ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪੈਤਾਮਹੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-58-152 (67192) ਤਤੋ ਜਗਤਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਤਤੰ ਸ਼ਬ੍ਦਿਤੰ ਬੁਧੈਃ। ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਨਰਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਤੁਲ੍ਯਾ ਇਤਿ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ॥ 12-58-153 (67193) ਏਤਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਮਹਤ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿ ਰਾਜਸੁ। ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕਿਮਨ੍ਯਦਿਹ ਵਰ੍ਤਤੇ॥ ॥ 12-58-154 (67194) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਪਞ੍ਚਾਸ਼ੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 58॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-58-1 ਕਲ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਤਃ॥ 12-58-5 ਆਨੁਸ਼਼ਤ੍ਵੇ ਸਮਾਨੇ(ਅ)ਪਿ ਕਿੰਨਿਮਿਤ੍ਤੇਯੰ ਏਕਸ੍ਮਿੰਨਿਗ੍ਰਾਹਨੁਗ੍ਰਹਸ਼ਕ੍ਤਿਰਿਤਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ਯ ਇਤ੍ਯਾਦਿਨਾ॥ 12-58-14 ਦਣ੍ਡਃ ਦਮਨਮ੍। ਦਾਣ੍ਡਿਕੋ ਦਣ੍ਡਪ੍ਰਣੇਤਾ॥ 12-58-15 ਮੋਹੋ ਵੈਚਿਤ੍ਯਮ੍॥ 12-58-16 ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਵਿਮੋਹਾਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਲੋਪਾਤ੍॥ 12-58-20 ਨਾਤ੍ਯਜਨ੍ਦੁਸ਼਼੍ਟਮਦੁਸ਼਼੍ਟੰ ਚ ਸਰ੍ਵੰ ਸ੍ਵੀਚਕ੍ਰੁਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-58-21 ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵੇਦਃ। ਧਰ੍ਮੋ ਯਜ੍ਞਃ॥ 12-58-25 ਮਰ੍ਤ੍ਯੈਃ ਸਮਤਾਂ ਯਾਤਾਃ ਸ੍ਮ। ਸ੍ਵਾਹਾਦ੍ਯਭਾਵੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਾਃ ਸ੍ਮ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-58-26 ਹਵਿਰ੍ਧਾਰਾਭਿਰੂਰ੍ਧ੍ਵਪ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ਿਣਃ। ਤਤਸ਼੍ਚਾੰਨਾਭਾਵਾੰਨਸ਼੍ਯਾਮ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-58-30 ਪ੍ਰੁʼਥਗਰ੍ਥਃ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਫਲਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਵਿਪਰੀਤਫਲਃ। ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਗੁਣਃ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਸਾਧਨਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਵਿਪਰੀਤਸਾਧਨਃ॥ 12-58-31 ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੋ ਧਰ੍ਮਾਦਿਰਨ੍ਯੋ ਨਿਸ਼਼੍ਕਾਮਃ। ਧਰ੍ਮਾਦੇਰ੍ਭੇਦਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਵਾਦਿਗੁਣਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯਨਿਮਿਤ੍ਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਦਣ੍ਡਾਤ੍ਸ੍ਥਾਨੰ ਸਾਮ੍ਯੰ ਵਣਿਜਾਂ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਨਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚੋਰਾਣਾਂ ਚ ਭਵਤੀਤ੍ਯਾਹਾਰ੍ਧੇਨ ਸ੍ਥਾਨਮਿਤਿ॥ 12-58-32 ਨੀਤਿਜਾਨ੍ਸ਼਼ਙ੍ਗੁਣਾਨਾਹ ਆਤ੍ਮੇਤਿ। ਆਤ੍ਮਾਚਿਤ੍ਤਮ੍। ਨੀਤਿਬਲਾਤ੍ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਚਿਤ੍ਤੰ ਦੁਃਸ੍ਥਿਤਮਪਿ ਸੁਸ੍ਥਿਤੰ ਭਵਤਿ। ਕੁਦੇਸ਼ੋ(ਅ)ਪਿ ਸੁਦੇਸ਼ੋ ਭਵਤਿ। ਕਲਿਰਪਿ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵਤਿ। ਉਪਾਯਾਃ ਸਾਧਨਾਨਿ। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਿਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍। ਸਹਾਯਾਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਦਯਃ॥ 12-58-33 ਤ੍ਰਯੀ ਕਰ੍ਮਕਾਣ੍ਡਃ। ਆਨ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਿਕੀ ਜ੍ਞਾਨਕਾਣ੍ਡਃ। ਵਾਰ੍ਤਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਵਾਣਿਜ੍ਯਾਦਿਜੀਵਿਕਾਕਾਣ੍ਡਃ। ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਃ ਪਾਲਨਵਿਦ੍ਯਾ। ਏਤੇ ਧਰ੍ਮਾਦਯਸ੍ਤਤ੍ਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤਸ਼ਤਸਹਸ੍ਰਾਧ੍ਯਾਯੇ ਦਰ੍ਸ਼ਿਤਾਃ॥ 12-58-34 ਪ੍ਰਣਿਧਿਰ੍ਗੁਪ੍ਤਸ਼੍ਚਾਰਃ। ਸਚ ਚਾਰੋ ਵਿਵਿਧੋਪਾਯਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰ੍ਯਾਦਿਵੇਸ਼਼ਧਾਰੀ। ਏਕੈਕਸ੍ਮਿਨ੍ਸ੍ਥਾਨੇ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵੇਸ਼਼ਃ॥ 12-58-35 ਸਾਮਾਦਿਚਤੁਸ਼਼੍ਟਯਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਾ ਚ ਪਞ੍ਚਮੀਤ੍ਯੁਪਾਯਾਃ॥ 12-58-36 ਵਿਭ੍ਰਮੋ ਭੇਦਾਰ੍ਥੇ॥ 12-58-37 ਭਯੇਨ ਸੰਧਿਰ੍ਹੀਨਃ। ਸਤ੍ਕਾਰੇਣ ਮਧ੍ਯਮਃ। ਵਿਤ੍ਤਗ੍ਰਹਣੇਨੋਤ੍ਤਮਃ। ਤਨ੍ਤ੍ਰਯੰ ਸੰਧਿਕਾਰਣੰ ਵਰ੍ਣਿਤਮ੍॥ 12-58-38 ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਮਿਤ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਃ ਕੋਸ਼ਸੰਚਯਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਮਿਤ੍ਰਨਾਸ਼ਃ ਕੋਸ਼ਹਾਨਿਸ਼੍ਚ ਪਰਸ੍ਯੇਤਿ॥ 12-58-39 ਆਸੁਰੋ ਵਿਜਯਃ ਸੌਪ੍ਤਿਕੇ ਗਤਃ। ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਗੋ(ਅ)ਮਾਤ੍ਯਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਦੁਰ੍ਗਾਣਿ ਬਲੰ ਕੋਸ਼ਸ਼੍ਚ ਪਞ੍ਚਮਃ। ਤ੍ਰਿਵਿਧਮੁਤ੍ਤਮਮਧ੍ਯਮਾਧਮਭੇਦੇਨ॥ 12-58-40 ਦਣ੍ਡਃ ਸੇਨਾ॥ 12-58-41 ਵਿਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾ ਭਾਰਵਾਹਾਃ। ਚਰਾਸ਼੍ਚਾਰਾਃ। ਦੇਸ਼ਿਕਾ ਉਪਦੇਸ਼਼੍ਟਾਰੋ ਗੁਰਵਃ॥ 12-58-42 ਜੰਗਮਾ ਮਹਾਵ੍ਰੁʼਸ਼੍ਚਿਕਾਦਿਜਾਃ। ਅਜੰਗਮਾਃ ਰਕ੍ਤਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਿਕਾਦਯਃ। ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੇ ਵਸ੍ਰਾਦੌ। ਅਭ੍ਯਵਹਾਰ੍ਯੇ(ਅ)ੰਨਾਦੌ। ਉਪਾਂਸ਼ਰਭਿਚਾਰਾਦਿਰਿਤਿ ਵਿਵਿਧੋ ਵਿਸ਼਼ਯੋਗਰੂਪੋ ਦਣ੍ਡਃ॥ 12-58-47 ਮਾਰ੍ਗੇਗੁਣਾਃ ਗ੍ਰਹਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਦਿਮਾਰ੍ਗਗੁਣਾਃ। ਭੂਮਿਗੁਣਾਸ਼੍ਚਤੁਰਸ਼ੀਤਿਭੂਵਲਾਨਿ ਯਾਮਲੋਕ੍ਤਾਨਿ। ਆਤ੍ਮਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਨ੍ਤ੍ਰਾਦਿਨਾ। ਸਰ੍ਗਾਣਾਂ ਚਾਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-58-48 ਕਲ੍ਪਨਾਃ ਬਲਪੁਸ਼਼੍ਟਿਕਰਾ ਯੋਗਾਃ। ਵਿਵਿਧਾਭਿਖ੍ਯਾਸ਼੍ਚਕ੍ਰਵ੍ਯੂਹਕ੍ਰੌਞ੍ਚਵ੍ਯੂਹਾਦਿਨਾਨਾਨਾਮਾਨਃ॥ 12-58-49 ਉਤ੍ਪਾਤਾ- ਗ੍ਰਹਯੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਧੂਮਕੇਤ੍ਵਾਦਯਸ਼੍ਚ। ਨਿਪਾਤਾਃ ਉਲ੍ਕਾਪਾਤਭੂਮਿਕਮ੍ਪਾਦਯਃ। ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਪਾਲਨੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੀਕਰਣਮ੍। ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਪਾਲਨੰ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-58-50 ਆਪਦਾਂ ਸਮੂਹ ਆਪਦੰ ਤਸ੍ਯ ਕਾਲ ਆਪਦਕਾਲਃ॥ 12-58-51 ਆਖ੍ਯਾਤਮਭਿਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਦੁਨ੍ਦੁਭਿਸ਼਼੍ਵਨਿਨਾ ਪ੍ਰਯਾਣਾਦਿਕਥਨਮ੍। ਯੋਗਃ ਪਤਾਕਾਦਿਮਨ੍ਤ੍ਰਣਾਦਿ। ਤਯੋਃ ਸੰਚਾਰਃ ਸ਼੍ਰਵਣਦਰ੍ਸ਼ਨਾਭ੍ਯਾਂ ਪਰਮੋਹਨਮ੍। ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਤਤ੍ਰ ਉਕ੍ਤਮਿਤਿ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਯੋਜ੍ਯਮ੍॥ 12-58-52 ਗਰਦੈਃ ਵਿਸ਼਼ਦੈਃ ਪ੍ਰਤਿਰੂਪਕੰ ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਤਤ੍ਕਾਰਕੈਸ੍ਤਦ੍ਦ੍ਵਾਰਾ ਕਾਰ੍ਮਣਕਾਰਿਭਿਃ ਕੌਲਿਕੈਃ। ਸ਼੍ਰੇਣਿਮੁਖ੍ਯਾਃ ਬਲਾਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਦਯਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਮੁਪਜਾਪੋ ਭੇਦਨੰ ਤੇਨ। ਵੀਰੁਧਸ਼੍ਛੇਦਨੇਨ ਧਾਨ੍ਯਾਦ੍ਯੁਚ੍ਛੇਦੇਨ॥ 12-58-53 ਨਾਗਾਨਾਂ ਦੂਸ਼਼ਣੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਤਨ੍ਤ੍ਰੌਸ਼਼ਧਾਦਿਨਾ ਤੇਨ ਪਰਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਪੀਡਨਮੁਕ੍ਤਮਿਤਿ ਪ੍ਰਪੂਰ੍ਵੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-58-56 ਕਣ੍ਟਕਸ਼ੋਧਨੰ ਖਲਾਨਾਮੁਨ੍ਮੂਲਨਮ੍। ਸ਼੍ਰਮੋ ਮਲ੍ਲਕ੍ਰੀਡਾ। ਵ੍ਯਾਯਾਮਯੋਗਃ ਆਯੁਧਪ੍ਰਯੋਗਾਭ੍ਯਾਸਃ॥ 12-58-57 ਅਰ੍ਥਸ੍ਯ ਕਾਲੇ ਦਾਨੇ ਚ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਅਪ੍ਰਸਙ੍ਗਿਤਾ ਅਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-58-58 ਰਾਜਗੁਣਾਃ ਉਤ੍ਥਾਨਾਦਯਃ॥ 12-58-60 ਪਾਤ੍ਰੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਦਾਨੰ ਪ੍ਰਥਮਮ੍॥ 12-58-61 ਵਿਸਰ੍ਗੋ ਦਾਨੰ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਯਜ੍ਞਾਰ੍ਥੰ ਦ੍ਵਿਤੀਯਮ੍। ਕਾਮ੍ਯੰ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯਮ੍। ਵ੍ਯਸਨਾਧਾਤੇ ਚਤੁਰ੍ਥਮ੍॥ 12-58-65 ਅਵਮਰ੍ਦਃ ਪਰਚਕ੍ਰੇਣ ਦੇਸ਼ਾਦੇਃ ਪੀਡਨਮ੍॥ 12-58-67 ਤਾਨਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ ਮਣਯਃ ਪਸ਼ਵਃ ਪ੍ਰੁʼਥ੍ਵੀ ਵਾਸੋ ਦਾਸ੍ਯਾਦਿ ਕਾਞ੍ਚਨਮਿਤਿ॥ 12-58-69 ਮਙ੍ਗਲੰ ਸ੍ਵਰ੍ਣਾਦਿਕੰ ਤਸ੍ਯਾਲਮ੍ਭਨੰ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਃ। ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਯਾ ਅਲੰਕਰਣਮ੍॥ 12-58-70 ਏਕਸ੍ਯਾਪ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਪ੍ਰਕਾਰਃ। ਕੇਤਨਜਾਃ ਗ੍ਰੁʼਹਜਾਃ। ਕ੍ਰਿਯਾਃ ਧ੍ਵਜਾਰੋਹਣਾਦ੍ਯਾਃ॥ 12-58-71 ਅਧਿਕਰਣੇਸ਼਼ੁ ਜਨੋਪਵੇਸ਼ਨਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ ਚਤ੍ਵਰਾਦਿਸ਼਼ੁ॥ 12-58-72 ਜਾਤਿਤੋ ਗੁਣਤਸ਼੍ਚ ਸਮੁਦ੍ਭਵੋ ਮਾਨ੍ਯਤ੍ਵਮ੍॥ 12-58-73 ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਨਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸਮੂਹੋ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਰਾਜਿਕਾ। ਮਧ੍ਯਸ੍ਥਸ੍ਯ ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ੋਸ਼੍ਰਤੁਰ੍ਦਿਕ੍ਸ਼਼ੁ ਚਤ੍ਵਾਰੋ(ਅ)ਰਯਸ੍ਤੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਪਰੇ ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਤੇਭ੍ਯਃ ਪਰੇ ਚਤ੍ਵਾਰ ਉਦਾਸੀਨਾ ਇਤਿ॥ 12-58-75 ਹੇ ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣ॥ 12-58-76 ਮੂਲਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੋਸ਼ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਕਰਾਣਿ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਾਦੀਨਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਰਿਯਾ ਕਰਣਪ੍ਰਕਾਰਃ॥ 12-58-81 ਨੀਯਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਰ੍ਥਫਲਾਯ ਇਦੰ ਜਗਤ੍ ਦਣ੍ਡੰ ਨਯਤਿ ਪ੍ਰਣਯਤਿ ਅਨਯਾ ਯਾ ਚੇਤਿ ਵਾ॥ 12-58-89 ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਾਯੁਸ਼਼ਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਸੰਚਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍॥ 12-58-90 ਵੈਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਬਾਹੁਦਨ੍ਤਕੰ ਬਾਰ੍ਹਸ੍ਪਤ੍ਯਮਿਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰੋਤ੍ਤਰਸੰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਦਣ੍ਡਨੀਤਿਗ੍ਰਨ੍ਥਨਾਮਾਨਿ॥ 12-58-98 ਪਞ੍ਚਾਦਿਗੋ(ਅ)ਭਵਦਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਪਞ੍ਚਾਤਿਗਃ ਵਿਸ਼਼ਯਾਤਿਗਃ ਮੁਕ੍ਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-58-99 ਅਨਙ੍ਗਇਤ੍ਯਙ੍ਗਸ੍ਯੈਵ ਨਾਮਾਨ੍ਤਰਮ੍॥ 12-58-120 ਸਾਂਵਤ੍ਸਰੋ ਜ੍ਯੌਤਿਸ਼਼ਿਕਃ॥ 12-58-121 ਆਤ੍ਮਨਾ ਸ੍ਵਸ਼ਰੀਰੇਣ ਸਹਾਸ਼਼੍ਟਮਃ ਪ੍ਰੁʼਥੁਰ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਃ ਸਕਾਸ਼ਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤਥਾਹਿ- ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਪ੍ਰਥਮਃ। ਵਿਰਜਾ ਦ੍ਵਿਤੀਯਃ। ਕੀਰ੍ਤਿਮਾਂਸ੍ਤ੍ਰੁʼਤੀਯਃ। ਕਦਮਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਥਃ। ਅਨਙ੍ਗਃ ਪਞ੍ਚਮਃ। ਅਤਿਬਲਃ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠਃ। ਵੇਨਃ ਸਪ੍ਤਮਃ। ਪ੍ਰੁʼਥੁਰਸ਼਼੍ਟਮ ਇਤਿ॥ 12-58-134 ਪ੍ਰਥਿਤਾਵਨਤਾ ਚੇਤਿ ਵਿਗ੍ਰਹੇ ਵਰ੍ਣਲੋਪਵਿਕਾਰਾਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ॥ 12-58-135 ਸ੍ਥਾਪਨੰ ਮਰ੍ਯਾਦਾਮ੍॥ 12-58-136 ਤਪਸਾ ਭਗਵਾਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਾਵਿਵੇਸ਼ ਚ ਭੂਮਿਪਮ੍। ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-58-138 ਚਾਰਾਣਾਂ ਨਿਸ਼਼੍ਪਨ੍ਦਃ ਸੰਚਾਰਸ੍ਤਦ੍ਦ੍ਵਾਰਾ ਯਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਲੋਕਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਕਰ੍ਮੇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-58-139 ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਭੂਮਿਪਮਾਵਿਵੇਸ਼ੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਤਤ੍ਰੋਪਪਤ੍ਤਿਃ ਕ ਇਤ੍ਯਰ੍ਧੇਨ॥ 12-58-144 ਸ੍ਥਾਪਨਾਮਥ ਚੇਦ੍ਦੇਵੀਂ ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਦਤਿਵਰ੍ਤਤ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-58-145 ਤੁਲ੍ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਤਾਦ੍ਯਵਯਵੈਃ ਸਮਸ੍ਯ॥ 12-58-147 ਦਣ੍ਡਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਾਦੇਵ ਲੋਕੇ ਨੀਤ੍ਯਾਦਿਕੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-58-148 ਆਗਮਾਦਿਕੰ ਚਾਤ੍ਰ ਗ੍ਰਨ੍ਥੇ ਕੀਰ੍ਤਿਤਮ੍॥

12-59-0 (67195) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-59-0x (5479) ਤਤਃ ਪੁਨਃ ਸ ਗਾਙ੍ਗੇਯਮਭਿਵਾਦ੍ਯ ਪਿਤਾਮਹਮ੍। ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰ੍ਨਿਯਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪਰ੍ਯਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ॥ 12-59-1 (67196) ਕੇ ਧਰ੍ਮਾਃ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ਯ ਕੇ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍। ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਾਣਾਂ ਚ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਚ ਕੇ ਮਤਾਃ॥ 12-59-2 (67197) ਕੇਨ ਵੈ ਵਰ੍ਧਤੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਰਾਜਾ ਕੇਨ ਵਿਵਰ੍ਧਤੇ। ਕੇਨ ਪੌਰਾਸ਼੍ਚ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-59-3 (67198) ਕੋਸ਼ੰ ਦਣ੍ਡੰ ਚ ਦੁਰ੍ਗੰ ਚ ਸਹਾਯਾਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਸ੍ਤਥਾ। ਰੁʼਤ੍ਵਿਕ੍ਪੁਰੋਹਿਤਾਚਾਰ੍ਯਾਨ੍ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨ੍ਵਰ੍ਜਯੇੰਨ੍ਰੁʼਪਃ॥ 12-59-4 (67199) ਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਵਸਿਤਵ੍ਯੰ ਸ੍ਯਾਦ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਕਸ੍ਯਾਂਚਿਦਾਪਦਿ। ਕੁਤੋ ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਾ ਦ੍ਰੁʼਢੰ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ੍ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-59-5 (67200) `ਦ੍ਵੈਧੀਭਾਵੇ ਚ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਸ਼ਪਥਃ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਭਵੇਤ੍। ਅਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਫਲੰ ਯਚ੍ਚ ਸ਼ਪਥਸ੍ਯ ਵਿਲਙ੍ਘਨੇ॥ 12-59-6 (67201) ਸਰ੍ਵਮੇਤਦ੍ਯਥਾਤਤ੍ਵੰ ਵ੍ਯਵਹਾਰੰ ਚ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍। ਸਮਾਸਵ੍ਯਾਸਯੋਗੇਨ ਕਥਯਸ੍ਵ ਪਿਤਾਮਹ॥' 12-59-7 (67202) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-59-8x (5480) ਨਮੋ ਧਰ੍ਮਾਯ ਮਹਤੇ ਨਮਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯ ਵੇਧਸੇ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਨ੍॥ 12-59-8 (67203) ਅਕ੍ਰੋਧਃ ਸਤ੍ਯਵਚਨੰ ਸੰਵਿਭਾਗਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਪ੍ਰਜਨੰ ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਦਾਰੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ੌਚਮਦ੍ਰੋਹ ਏਵ ਚ॥ 12-59-9 (67204) ਆਰ੍ਜਵੰ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਭਰਣੰ ਤ ਏਤੇ ਸਾਰ੍ਵਵਰ੍ਣਿਕਾਃ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਤੁ ਯੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੰ ਤੇ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕੇਵਲਮ੍॥ 12-59-10 (67205) ਦਮਮੇਵ ਮਹਾਰਾਜ ਧਰ੍ਮਮਾਹੁਃ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਪਨੰ ਚੈਵ ਤਤ੍ਰ ਕਰ੍ਮ ਸਮਾਪ੍ਯਤੇ॥ 12-59-11 (67206) ਤੰ ਚੇਦ੍ਦ੍ਵਿਜਮੁਪਾਗਚ੍ਛੇਦ੍ਵਰ੍ਤਮਾਨੰ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਣਿ। ਅਕੁਰ੍ਵਾਣੰ ਵਿਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸ਼ਾਨ੍ਤੰ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਤਰ੍ਪਿਤਮ੍॥ 12-59-12 (67207) ਕੁਰ੍ਵੀਤਾਪਤ੍ਯਸੰਤਾਨਮਥੋ ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਯਜੇਤ ਚ। ਸੰਵਿਭਜ੍ਯ ਚ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਧਨੰ ਸਦ੍ਭਿਰੀਤੀਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-59-13 (67208) ਪਰਿਨਿਸ਼਼੍ਠਿਤਕਾਰ੍ਯਸ੍ਤੁ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੇਨੈਵ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਃ। ਕੁਰ੍ਯਾਦਨ੍ਯੰਨ ਵਾ ਕੁਰ੍ਯਾਨ੍ਮੈਤ੍ਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-59-14 (67209) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯਾਪਿ ਯੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੰ ਤੇ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭਾਰਤ। ਦਦ੍ਯਾਦ੍ਰਾਜਾ ਨ ਯਾਚੇਤ ਯਜੇਤ ਨ ਚ ਯਾਜਯੇਤ੍॥ 12-59-15 (67210) ਨਾਧ੍ਯਾਪਯੇਦਧੀਯੀਤ ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚ ਪਰਿਪਾਲਯੇਤ੍। ਨਿਤ੍ਯੋਦ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਦਸ੍ਯੁਵਦੇ ਰਣੇ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਪਰਾਕ੍ਰਮਮ੍॥ 12-59-16 (67211) ਯੇ ਤੁ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰੀਜਾਨਾਃ ਸ਼੍ਰੁਤਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਭੂਮਿਪਾਃ। ਯ ਏਵਾਹਵਜੇਤਾਰਸ੍ਤ ਏਸ਼਼ਾਂ ਲੋਕਜਿਤ੍ਤਮਾਃ॥ 12-59-17 (67212) ਅਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤੇਨ ਦੇਹੇਨ ਸਮਰਾਦ੍ਯੋ ਨਿਵਰ੍ਤਤੇ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਨਾਸ੍ਯ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਵਿਦਃ॥ 12-59-18 (67213) ਏਵੰ ਹਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਬਨ੍ਧੂਨਾਂ ਧਰ੍ਮਮਾਹੁਃ ਪ੍ਰਧਾਨਤਃ। ਨਾਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤਮੰ ਕਿੰਚਿਦਨ੍ਯਦ੍ਦਸ੍ਯੁਨਿਬਰ੍ਹਣਾਤ੍॥ 12-59-19 (67214) ਦਾਨਮਧ੍ਯਯਨੰ ਯਜ੍ਞੋ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੋ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਮੀਪ੍ਸਤਾ॥ 12-59-20 (67215) ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼੍ਵਵਸ੍ਥਾਪ੍ਯਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਮਹੀਪਤਿਃ। ਧਰ੍ਮੇਣ ਸਰ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਿ ਸ਼ਮਨਿਸ਼਼੍ਠਾਨਿ ਕਾਰਯੇਤ੍॥ 12-59-21 (67216) ਪਰਿਨਿਸ਼਼੍ਠਿਤਕਾਰ੍ਯਸ੍ਤੁ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਪਰਿਪਾਲਨਾਤ੍। ਕੁਰ੍ਯਾਦਨ੍ਯੰਨ ਵਾ ਕੁਰ੍ਯਾਦੈਨ੍ਦ੍ਰੋ ਰਾਜਨ੍ਯ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-59-22 (67217) ਵੈਸ਼੍ਯਸ੍ਯਾਪਿ ਹਿ ਯੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੰ ਤੇ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍। ਦਾਨਮਧ੍ਯਯਨੰ ਯਜ੍ਞਃ ਸ਼ੌਚੇਨ ਧਨਸੰਚਯਃ॥ 12-59-23 (67218) ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਤ੍ਪਾਲਯੇਦ੍ਵੈਸ਼੍ਯੋ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਸ਼ੂਨਿਹ। ਵਿਕਰ੍ਮ ਤਦ੍ਭਵੇਦਨ੍ਯਤ੍ਕਰ੍ਮ ਯਤ੍ਸ ਸਮਾਚਰੇਤ੍॥ 12-59-24 (67219) ਰਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਸ ਹਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵੈ ਮਹਤ੍ਸੁਖਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍। ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਰ੍ਹਿ ਵੈਸ਼੍ਯਾਯ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪਰਿਦਦੌ ਪਸ਼ੂਨ੍॥ 12-59-25 (67220) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਯ ਚ ਰਾਜ੍ਞੇ ਚ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪਰਿਦਦੇ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਤਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਚ੍ਚ ਤਸ੍ਯੋਪਜੀਵਨਮ੍॥ 12-59-26 (67221) ਪਣ੍ਣਾਮੇਕਾਂ ਪਿਬੇਦ੍ਧੇਨੁਂ ਸ਼ਤਾਚ੍ਚ ਮਿਥੁਨੰ ਹਰੇਤ੍। ਲਯੇ ਚ ਸਪ੍ਤਮੋ ਭਾਗਸ੍ਤਥਾ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇ ਕਲਾ ਖੁਰੇ॥ 12-59-27 (67222) ਸਸ੍ਯਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵਬੀਜਾਨਾਮੇਸ਼਼ਾ ਸਾਂਵਤ੍ਸਰੀ ਭ੍ਰੁʼਤਿਃ॥ 12-59-28 (67223) ਨ ਚ ਵੈਸ਼੍ਯਸ੍ਯ ਕਾਮਃ ਸ੍ਯਾੰਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਯੰ ਪਸ਼ੂਨਿਤਿ। ਵੈਸ਼੍ਯੇ ਚੇਚ੍ਛਤਿ ਨਾਨ੍ਯੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵ੍ਯਾਃ ਕਥੰਚਨ॥ 12-59-29 (67224) ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਯਾਪਿ ਹਿ ਯੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੰ ਤੇ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭਾਰਤ। ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਰ੍ਹਿ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਦਾਸੰ ਸ਼ੂਦ੍ਰਮਕਲ੍ਪਯਤ੍॥ 12-59-30 (67225) ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛੂਦ੍ਰਸ੍ਯ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਪਰਿਚਰ੍ਯਾ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣਾਚ੍ਚੈਵ ਮਹਤ੍ਸੁਖਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍॥ 12-59-31 (67226) ਸ਼ੂਦ੍ਰ ਏਤਾਨ੍ਪਰਿਚਰੇਤ੍ਰੀਨ੍ਵਰ੍ਣਾਨਨਸੂਯਕਃ। ਸੰਚਯਾਂਸ਼੍ਚ ਨ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਜਾਤੁ ਸ਼ੂਦ੍ਰਃ ਕਥੰਚਨ॥ 12-59-32 (67227) ਪਾਪੀਯਾਨ੍ਹਿ ਧਨੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਵਸ਼ੇ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਗਰੀਯਸਃ। ਰਾਜ੍ਞਾ ਵਾ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਤਃ ਕਾਮੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਧਾਰ੍ਮਿਕਃ॥ 12-59-33 (67228) ਤਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਚ੍ਚ ਤਸ੍ਯੋਪਜੀਵਨਮ੍। ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਭਰਣੀਯੋ ਹਿ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਸ਼ੂਦ੍ਰ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-59-34 (67229) ਛਤ੍ਰੰ ਵੇਸ਼਼੍ਟਨਮੌਸ਼ੀਰਮੁਪਾਨਦ੍ਵ੍ਯਜਨਾਨਿ ਚ। ਯਾਤਯਾਮਾਨਿ ਦੇਯਾਨਿ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਯ ਪਰਿਚਾਰਿਣੇ॥ 12-59-35 (67230) ਅਧਾਰ੍ਯਾਣਿ ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣਾਨਿ ਵਸਨਾਨਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਭਿਃ। ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਯੈਵ ਪ੍ਰਦੇਯਾਨਿ ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਧਨੰ ਹਿ ਤਤ੍॥ 12-59-36 (67231) ਯੰਚ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂ ਸ਼ੂਦ੍ਰਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਰਾਵ੍ਰਜੇਤ੍। ਕਲ੍ਪ੍ਯਾਂ ਤੇਨ ਤੁ ਤਸ੍ਯਾਹੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਜਨਾਃ॥ 12-59-37 (67232) ਦੇਯਃ ਪਿਣ੍ਡੋ(ਅ)ਨਪਤ੍ਯਾਯ ਭਰ੍ਤਵ੍ਯੌ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਦੁਰ੍ਬਲੌ। ਸ਼ੂਦ੍ਰੇਣ ਤੁ ਨ ਹਾਤਵ੍ਯੋ ਭਰ੍ਤਾ ਕਸ੍ਯਾਂਚਿਦਾਪਦਿ॥ 12-59-38 (67233) ਅਤਿਰੇਕੇਣ ਭਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਭਰ੍ਤਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ਯੇ। ਨ ਹਿ ਸ੍ਵਮਸ੍ਤਿ ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਯ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਹਾਰ੍ਯਧਨੋ ਹਿ ਸਃ॥ 12-59-39 (67234) ਉਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਯਜ੍ਞਸ੍ਤ੍ਰਯ੍ਯੇਵ ਭਾਰਤ। ਸ੍ਵਾਹਾਕਾਰਵਸ਼਼ਟ੍ਕਾਰੌ ਮਨ੍ਤ੍ਰਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰੇ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-59-40 (67235) ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛੂਦ੍ਰਃ ਪਾਕਯਜ੍ਞੈਯਜੇਤਾਵ੍ਰਤਵਾਨ੍ਸ੍ਵਯਮ੍। ਪੂਰ੍ਣਪਾਤ੍ਰਮਯੀਮਾਹੁਃ ਪਾਕਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍॥ 12-59-41 (67236) ਸ਼ੂਦ੍ਰਃ ਪੈਜਵਨੋ ਨਾਮ ਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼ਤੰ ਦਦੌ। ਐਨ੍ਦ੍ਰਾਗ੍ਨੇਨ ਵਿਧਾਨੇਨ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍॥ 12-59-42 (67237) ਯਤੋ ਹਿ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਯਜ੍ਞਸ੍ਤਸ੍ਯੈਵ ਭਾਰਤ॥ 12-59-43 (67238) ਅਗ੍ਰੇ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਯਜ੍ਞੋ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਦੈਵਤੰ ਹਿ ਮਹਚ੍ਛ੍ਰਦ੍ਧਾ ਪਵਿਤ੍ਰੰ ਯਜਤਾਂ ਚ ਯਤ੍। ਦੈਵਤੰ ਹਿ ਪਰੰ ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਸ੍ਵੇਨਸ੍ਵੇਨ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍॥ 12-59-44 (67239) ਅਯਜੰਨਿਹ ਸਤ੍ਰੈਸ੍ਤੇ ਤੈਸ੍ਤੈਃ ਕਾਮੈਃ ਸਮਾਹਿਤਾਃ। ਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰੇਵ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਃ॥ 12-59-45 (67240) ਦੇਵਾਨਾਮਪਿ ਯੇ ਦੇਵਾ ਯਦ੍ਬ੍ਰੂਯੁਸ੍ਤੇ ਪਰੰ ਹਿਤਮ੍। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਰ੍ਣੈਃ ਸਰ੍ਵਯਜ੍ਞਾਃ ਸੰਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨ ਕਾਮ੍ਯਯਾ॥ 12-59-46 (67241) ਰੁʼਗ੍ਯਜੁਃ ਸਾਮਵਿਤ੍ਪੂਜ੍ਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਯਾਦ੍ਦੇਵਵਦ੍ਦ੍ਵਿਜਃ। ਅਨ੍ਰੁʼਗ੍ਯਜੁਰਸਾਮਾ ਚ ਪ੍ਰਾਜਾਪਤ੍ਯ ਉਪਦ੍ਰਵਃ। ਯਜ੍ਞੋ ਮਨੀਸ਼਼ਯਾ ਤਾਤ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ॥ 12-59-47 (67242) ਨਾਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਕ੍ਰੁʼਤੋ ਦੇਵਾ ਈਹਨ੍ਤੇ ਨੇਤਰੇ ਜਨਾਃ। ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਯਜ੍ਞੋ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-59-48 (67243) ਸ੍ਵੰ ਦੈਵਤੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸ੍ਵੇਨ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਰਾਨ੍ਵਰ੍ਣਾਨਯਜੰਨੈਵਮਾਸੀਤ੍। ਅਧਰੋ ਵਿਤਾਨਸ੍ਤ੍ਵਥ ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਨ੍॥ 12-59-49 (67244) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਰ੍ਣਾ ਰੁʼਜਵੋ ਜ੍ਞਾਤਿਵਰ੍ਣਾਃ ਸੰਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਯ ਵਿਕਾਰ ਏਵ। ਏਕੰ ਸਾਮ ਯਜੁਰੇਕਮ੍ਰੁʼਗੇਕਾ ਵਿਪ੍ਰਸ਼੍ਵੈਕੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯੇ ਤੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ॥ 12-59-50 (67245) ਅਤ੍ਰ ਗਾਥਾ ਯਜ੍ਞਗੀਤਾਃ ਕੀਰ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਵਿਦਃ। ਵੈਖਾਨਸਾਨਾਂ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮੁਨੀਨਾਂ ਯਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਤਾਮ੍॥ 12-59-51 (67246) ਉਦਿਤੇ(ਅ)ਨੁਦਿਤੇ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ। ਵਹ੍ਨਿੰ ਜੁਹੋਤਿ ਧਰ੍ਮੇਣ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਵੈ ਕਾਰਣੰ ਮਹਤ੍॥ 12-59-52 (67247) ਯਤ੍ਸ੍ਕੰਨਮਸ੍ਯ ਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵੰ ਯਦਸ੍ਕੰਨੰ ਤਦੁਤ੍ਤਰਮ੍। ਬਹੂਨਿ ਯਜ੍ਞਰੂਪਾਣਿ ਨਾਨਾਕਰ੍ਮਫਲਾਨਿ ਚ॥ 12-59-53 (67248) ਤਾਨਿ ਯਃ ਸੰਪ੍ਰਜਾਨਾਤਿ ਜ੍ਞਾਨਨਿਸ਼੍ਚਯਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ। ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯੋਪੇਤਃ ਸ ਯਸ਼਼੍ਟੁਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਰ੍ਹਤਿ॥ 12-59-54 (67249) ਸ੍ਤੇਨੋ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਪਾਪੋ ਯਦਿ ਵਾ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਃ। ਯਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ਯਜ੍ਞੰ ਯਃ ਸਾਧੁਮੇਵ ਵਦਨ੍ਤਿ ਤਮ੍॥ 12-59-55 (67250) ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ੍ਤੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਸਾਧੁ ਚੈਤਦਸੰਸ਼ਯਮ੍। ਸਰ੍ਵਥਾ ਸਰ੍ਵਦਾ ਵਰ੍ਣੈਰ੍ਯਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਮਿਤਿ ਨਿਰ੍ਣਯਃ॥ 12-59-56 (67251) ਨ ਹਿ ਯਜ੍ਞਸਮੰ ਕਿੰਚਿਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਯਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਾਹੁਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣਾਨਸੂਯਤਾ। ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਪਵਿਤ੍ਰਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਯਥੇਚ੍ਛਯਾ॥ ॥ 12-59-57 (67252) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 59॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-59-2 ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਅਨੁਲੋਮਵਿਲੋਮਜਾਦੀਨਾਮ੍। ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ਯ ਯੇ ਆਸ਼੍ਰਮਾਃ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਚਤ੍ਵਾਰ ਆਸ਼੍ਰਮਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਤ੍ਰਯੋ ਵੈਸ਼੍ਯਸ੍ਯ ਦ੍ਵੌ ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਯੈਕ ਇਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਮ੍॥ 12-59-11 ਤਤ੍ਰਾਧ੍ਯਯਨੇ। ਤਾਵਤੈਵ ਨੈਸ਼਼੍ਠਿਕਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੋ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-59-12 ਸ੍ਵਯਮੁਪਾਗਤੇ ਵਿਤ੍ਤੇ ਦਾਰਕ੍ਰਿਯਾਪੂਰ੍ਵਕੰ ਅਪਤ੍ਯਸੰਤਾਨਮਿਚ੍ਛੇਤ੍ਸ ਇਤ੍ਯਾਹ ਦ੍ਵਾਭ੍ਯਾਂ ਤੰ ਚੇਦਿਤਿ॥ 12-59-27 ਸ਼਼ਣ੍ਣਾਂ ਧੇਨੂਨਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਕੋ ਵੈਸ਼੍ਯ ਏਕਸ੍ਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰੰ ਸ੍ਵਵੇਤਨੰ ਹਰੇਤ੍। ਸ਼ਤਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਕੋ ਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਏਕੰ ਗੋਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਮਿਥੁਨੰ ਵੇਤਨੰ ਹਰੇਤ੍। ਲਬ੍ਧਾਚ੍ਚ ਸਪ੍ਤਮੰ ਭਾਗਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਵਾਣਿਜ੍ਯੇ ਤੁ ਲਬ੍ਧਾਤ੍ਸਪ੍ਤਮੰ ਭਾਗੰ ਧਨਿਕਾਦ੍ਧਰੇਤ੍। ਗਵਯਾਦਿਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਵਾਣਿਜ੍ਯੇ ਲਾਭਾਤ੍ਸਪ੍ਤਮਮੇਵ। ਖੁਰੇ ਪਸ਼ੁਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਖੁਰੇ ਮਹਾਮੂਲ੍ਯੇ ਕਲਾ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ੋ ਭਾਗ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-59-28 ਏਵੰ ਸਸ੍ਯਾਨਾਮਪਿ ਸਪ੍ਤਮਮੇਵਾਂਸ਼ੰ ਹਰੇਤ੍॥ 12-59-33 ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਸੰਚਯਾਨਿਤ੍ਯਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-59-35 ਯਾਤਯਾਮਾਨਿ ਭੁਕ੍ਤਭੋਗਾਨਿ ਜੀਰ੍ਣਾਨੀਤਿਯਾਵਤ੍॥ 12-59-37 ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਯੰ ਕੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਤਿ। ਤੇਨ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਨਾ॥ 12-59-39 ਅਤਿਰੇਕੇਣ ਸ੍ਵਕੁਟੁਮ੍ਬਪੋਸ਼਼ਣਾਦਾਧਿਕ੍ਯੇਨ। ਭਰ੍ਤਾ ਪੋਸ਼਼੍ਟਾ॥ 12-59-41 ਪਾਕਯਜ੍ਞੈਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਯਜ੍ਞੈਃ। ਅਵ੍ਰਤਵਾਨ੍ ਸ਼੍ਰੌਤਵ੍ਰਤੋਪਾਯਹੀਨਃ॥ 12-59-42 ਸਹਸ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼ਤੰ ਲਕ੍ਸ਼਼ੰ ਪੂਰ੍ਣਪਾਤ੍ਰਾਣਿ। ਸ਼ੂਦ੍ਰਃ ਪੈਲਵਨੋ ਨਾਮੇਤਿ ਡ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-59-43 ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਤ੍ਰੈਵਰ੍ਣਿਕਾਨਾਂ ਯੋ ਯਜ੍ਞਃ ਸ ਤਸ੍ਯੈਵ ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਯੈਵ ਭਵਤਿ ਤਸ੍ਯ ਤਤ੍ਸੇਵਕਤ੍ਵਾਤ੍॥ 12-59-45 ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਃ ਸੰਤਾਨਾਨਿ ਤੇਨ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਜਤ੍ਵਾਦਸ੍ਤ੍ਯੇਵ ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਯਾਪਿ ਯਜ੍ਞੇ(ਅ)ਧਿਕਾਰ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-59-46 ਯਦ੍ਬ੍ਰੂਯੁਸ੍ਤੇ ਤਤ੍ਤੇ ਤਵ ਪਰੰ ਹਿਤਮ੍। ਵਰ੍ਣੈਃ ਸਸ਼ੂਦ੍ਰੈਃ। ਸਰ੍ਵਯਜ੍ਞਾਃ ਸ਼੍ਰੌਤਾਃ ਸ੍ਮਾਰ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਨ ਕਾਮ੍ਯਯਾ ਸ੍ਵਭਾਵਾਤ੍ਸੰਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਨ੍ਤ ਇਤਿ ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਯੋਪਸੰਹਾਰਃ॥ 12-59-47 ਦ੍ਵਿਜਸ੍ਤ੍ਰੈਵਰ੍ਣਿਕਃ ਪੂਜ੍ਯਃ। ਸ਼ੂਦ੍ਰੇਣ ਉਪਦ੍ਰਵਤੀਤਿ ਤਤ੍ਸਮੀਪਗਾਮਿਤ੍ਵਾਦੁਪਦ੍ਰਵੋ ਦਾਸਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਃ ਸ ਵੇਦਹੀਨੋ(ਅ)ਪਿ ਪ੍ਰਾਜਾਪਤ੍ਯਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਦੇਵਤਾਕਃ। ਯਥਾਗ੍ਨੇਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਐਨ੍ਦ੍ਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਤਦ੍ਵਤ੍। ਤਥਾਚ ਮਾਨਸੇ ਦੇਵਤੋਦ੍ਦੇਸ਼ੇਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਯਾਗਾਤ੍ਮਕੇ ਯਜ੍ਞੇ ਸਰ੍ਵੇ ਵਰ੍ਣਾ ਅਧਿਕ੍ਰਿਯਨ੍ਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-59-48 ਅਸ੍ਯ ਮਾਨਸਯਜ੍ਞਕਰ੍ਤੁਰ੍ਦੇਵਾ ਇਤਰੇ ਜਨਾਸ਼੍ਚ ਨ ਈਹਨ੍ਤੇ ਇਤਿ ਨ ਅਪਿਤੁ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਪੂਤਤ੍ਵਾਤ੍ਸਰ੍ਵੇਪ੍ਯਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞੇ ਭਾਗੰ ਕਾਮਯਨ੍ਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-59-49 ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤ੍ਰਯਾਣਾਮਪਿ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਸ੍ਵਮਸਾਧਾਰਣੰ ਦੈਵਤਮਤਃ ਕਾਰਣਾਤ੍ਤੇ ਯਾਗੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਨ੍ਤਏਵ॥ 12-59-50 ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਪਿ ਵਰ੍ਣਾ ਰੁʼਜਵਃ ਸਾਧਵਏਵ ਯਜ੍ਞਸੰਯੋਗਾਤ੍। ਏਵੰ ਧਰ੍ਮਸਾਮ੍ਯੇ(ਅ)ਪਿ ਜ੍ਞਾਤਿਸਾਮ੍ਯੰ ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਾਸ਼ੰਕ੍ਯਾਹ। ਜ੍ਞਾਤਿਵਰ੍ਮਾ ਅਪਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਵੈਸ਼੍ਯਸ਼ੂਦ੍ਰਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯੈਵ ਵਿਕਾਰੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਦਿਕਨ੍ਯਾਸੂਤ੍ਪੰਨੇ ਮੂਰ੍ਧਾਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤਾਦੌ ਸੰਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਨ੍ਤਏਵ। ਤੇਨ ਧਰ੍ਮਤੋ ਜਨ੍ਮਤਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਵਰ੍ਣਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਇਤਿ ਸ੍ਥਿਤਮ੍। ਤਤ੍ਰ ਹੇਤੁਮਾਹ ਏਕ ਇਤਿ। ਤੇਸ਼਼ੁ ਤਤ੍ਤ੍ਵਨਿਸ਼੍ਚਯੇ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੇ ਏਕੋ ਵਿਪ੍ਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਪ੍ਰਥਮੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਜਾਤਃ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸੰਤਤਿਤ੍ਵਾਤ੍ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਪ੍ਯੇਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਃ। ਏਕੰ ਸਾਮੇਤਿ। ਅਕਾਰੋ ਵੈ ਸਰ੍ਵਾ ਵਾਕ੍ਸੈਸ਼਼ਾ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੋਸ਼਼੍ਮਭਿਰ੍ਵ੍ਯਜ੍ਯਮਾਨਾ ਬਹ੍ਨੀ ਨਾਨਾਰੂਪਾ ਭਵਤੀਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤੇਰੇਕਮਕਾਰਰੂਪਮੇਵਾਕ੍ਸ਼਼ਰੰ ਯਥਾ ਸਾਮਾਦਿਰੂਪੰ ਤਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦਿਰੂਪਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਰ੍ਣਾਦ੍ਵਹਵੋ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਃ ਸੰਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਯ ਵਿਪਾਕ ਏਸ਼਼ਃ। ਏਕੰ ਸਾਮ ਯਜੁਰੇਕਮ੍ਰੁʼਗੇਕਾ ਵਿਪ੍ਰਸ਼੍ਚੈਕੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-59-51 ਯਜ੍ਞਗੀਤਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਗੀਤਾਃ॥ 12-59-53 ਬਹ੍ਵ੍ਰੁʼਚਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਕਮਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਮੁਕ੍ਤਮ੍। ਤਤ੍ਰ ਮਾਰੁਤੰ ਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਦਮਾਨਮਿਤਿ ਸ੍ਕੰਨਮਪਿ ਮਰੁਦ੍ਦੈਵਤ੍ਯੰ ਭਵਤੀਤਿ ਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵਮਾਦ੍ਯਮਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰੰ ਯਦਸ੍ਕੰਨੰ ਯਥਾਵਿਧਿਹੁਤਮੁਤ੍ਤਰ ਸਰ੍ਵੋਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮ੍॥ ਬਹੂਨੀਤਿ ਰੌਦ੍ਰਾਦੀਨਿ॥ 12-59-54 ਤਾਨਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਾ(ਅ)ਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਰੂਪਾਣਿ॥ 12-59-55 ਯਜ੍ਞੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਮ੍। ਯਸ਼਼੍ਟੁਂ ਯਜ੍ਞਦਾਨਾਦਿਨਾ ਆਰਾਧਿਤੁਮ੍॥ 12-59-57 ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਪਵਿਤ੍ਰੰ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਯਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਮਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ। ਆਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥

12-60-0 (80753) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-60-0x (6684) ਆਸ਼੍ਰਮਾਣਾਂ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮ। ਚਤੁਰ੍ਣਾਮਪਿ ਨਾਮਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-60-1 (80754) ਵਾਨਪ੍ਰਸ੍ਥੰ ਭੈਕ੍ਸ਼਼ਚਰ੍ਯੰ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯੰ ਚ ਮਹਾਸ਼੍ਰਮਮ੍। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪ੍ਰਾਹੁਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੇਰਿਤਮ੍॥ 12-60-2 (80755) ਚੂਡਾਕਰਣਸੰਸ੍ਕਾਰੰ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਤ੍ਵਮਵਾਪ੍ਯ ਚ। ਆਧਾਨਾਦੀਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵੇਦਾਨਧੀਤ੍ਯ ਚ॥ 12-60-3 (80756) ਸਦਾਰੋ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਦਾਰੋ ਵਾ ਵਿਨੀਤਃ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ। ਵਾਨਪ੍ਰਸ੍ਥਾਸ਼੍ਰਮੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ ਗ੍ਰੁʼਹਾਸ਼੍ਰਮਾਤ੍॥ 12-60-4 (80757) ਤਤ੍ਰਾਰਣ੍ਯਕਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸਮਧੀਤ੍ਯ ਸ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍। ਊਰ੍ਧ੍ਵਰੇਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾ ਹਿਤ੍ਵਾ ਗਚ੍ਛਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਸਾਤ੍ਮਤਾਮ੍॥ 12-60-5 (80758) ਏਤਾਨ੍ਯੇਵ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਮੁਨੀਨਾਮੂਰ੍ਧ੍ਵਰੇਤਸਾਮ੍। ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾਨੀਹ ਵਿਪ੍ਰੇਣ ਰਾਜੰਨਾਦੌ ਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਾ॥ 12-60-6 (80759) ਚਰਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ। ਭੈਕ੍ਸ਼਼ਚਰ੍ਯਾਸ੍ਵਧੀਕਾਰਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੋ ਦੇਹਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣੇ॥ 12-60-7 (80760) ਯਤ੍ਰਾਸ੍ਤਮਿਤਸ਼ਾਯੀ ਸ੍ਯਾੰਨਿਰਗ੍ਨਿਰਨਿਕੇਤਨਃ। ਯਥੋਪਲਬ੍ਧਜੀਵੀ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮੁਨਿਰ੍ਦਾਨ੍ਤੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ॥ 12-60-8 (80761) ਨਿਰਾਸ਼ੀਰ੍ਨਿਰ੍ਨਮਸ੍ਕਾਰੋ ਨਿਰ੍ਭੋਗੋ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰਵਾਨ੍। ਵਿਪ੍ਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਸਾਤ੍ਮਤਾਮ੍॥ 12-60-9 (80762) ਅਧੀਤ੍ਯ ਵੇਦਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਸਰ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਃ ਸੰਤਾਨਮੁਤ੍ਪਾਦ੍ਯ ਸੁਖਾਨਿ ਭੁਕ੍ਤ੍ਵਾ। ਸਮਾਹਿਤਃ ਪ੍ਰਚਰੇਦ੍ਦੁਸ਼੍ਚਰੰ ਤੰ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯਧਰ੍ਮੰ ਮੁਨਿਧਰ੍ਮਜੁਸ਼਼੍ਟਮ੍॥ 12-60-10 (80763) ਸ੍ਵਦਾਰਤੁਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤ੍ਵ੍ਰੁʼਤੁਕਾਲਗਾਮੀ ਨਿਯੋਗਸੇਵੀ ਨ ਸ਼ਠੋ ਨ ਜਿਹ੍ਨਃ। ਮਿਤਾਸ਼ਨੋ ਦੇਵਰਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਃ ਸਤ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਦੁਸ਼੍ਚਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਾਨ੍॥ 12-60-11 (80764) ਦਾਨ੍ਤੋ ਵਿਧੇਯੋ ਹਵ੍ਯਕਵ੍ਯਾਪ੍ਰਮਤ੍ਤੋ ਹ੍ਯੰਨਸ੍ਯ ਦਾਤਾ ਸਤਤੰ ਦ੍ਵਿਜੇਭ੍ਯਃ। ਅਮਤ੍ਸਰੀ ਸਰ੍ਵਲਿਙ੍ਗਪ੍ਰਦਾਤਾ ਵੈਤਾਨਨਿਤ੍ਯਸ਼੍ਚ ਗ੍ਰੁʼਹਾਸ਼੍ਰਮੀ ਸ੍ਯਾਤ੍॥ 12-60-12 (80765) ਅਥਾਤ੍ਰ ਨਾਰਾਯਣਗੀਤਮਾਹੁ ਰ੍ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਯਸ੍ਤਾਤ ਮਹਾਨੁਭਾਵਾਃ। ਮਹਾਰ੍ਥਮਤ੍ਯਨ੍ਤਤਪਃ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੰ ਤਦੁਚ੍ਯਮਾਨੰ ਹਿ ਮਯਾ ਨਿਬੋਧ॥ 12-60-13 (80766) ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਜਵੰ ਚਾਤਿਥਿਪੂਜਨੰ ਚ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਥਾਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਰਤਿਃ ਸ੍ਵਦਾਰੈਃ। ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਵ੍ਯਾਨਿ ਸੁਖਾਨਿ ਲੋਕੇ ਹ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਪਰੇ ਚੈਵ ਮਤੰ ਮਮੈਤਤ੍॥ 12-60-14 (80767) ਭਰਣੰ ਪੁਤ੍ਰਦਾਰਾਣਾਂ ਵੇਦਾਨਾਂ ਚਾਨੁਪਾਲਨਮ੍। ਸੇਵਤਾਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਵਦਨ੍ਤਿ ਪਰਮਰ੍ਸ਼਼ਯਃ॥ 12-60-15 (80768) ਏਵੰ ਹਿ ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯਜ੍ਞਸ਼ੀਲੋ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯਮਧ੍ਯਾਵਸਤੇ ਯਥਾਵਤ੍। ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਪ੍ਰਤਿਗਾਹ੍ਯ ਸਮ੍ਯ ਕ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧੰ ਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ ਸਃ॥ 12-60-16 (80769) ਤਸ੍ਯ ਦੇਹੰ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਇਸ਼਼੍ਟਕਾਮਾਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਮਤਾਃ। ਆਨਨ੍ਤ੍ਯਾਯੋਪਕਲ੍ਪਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਤੋਕ੍ਸ਼਼ਿਸ਼ਿਰੋਮੁਖਾਃ॥ 12-60-17 (80770) ਵਸੰਨੇਕੋ ਜਪੰਨੇਕਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵੇਦਾਨ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਏਕਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਚਾਚਾਰ੍ਯੇ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਰ੍ਮਲਪਙ੍ਕਵਾਨ੍॥ 12-60-18 (80771) ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਵ੍ਰਤੀ ਨਿਤ੍ਯੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾਪਰੋ ਵਸ਼ੀ। `ਗੁਰੁਚ੍ਛਾਯਾਨੁਗੋ ਨਿਤ੍ਯਮਧੀਯਾਨਃ ਸੁਯਨ੍ਤ੍ਰਿਤਃ।' ਅਵਿਚਾਲ੍ਯਵ੍ਰਤੋਪੇਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਵਸੇਤ੍ਸਦਾ॥ 12-60-19 (80772) ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਂ ਸਤਤੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਗੁਰੋਃ ਸੰਪ੍ਰਣਮੇਤ ਚ। ਸ਼਼ਟ੍ਕਰ੍ਮਸ੍ਵਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਨ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-60-20 (80773) ਨਾਚਰਤ੍ਯਧਿਕਾਰੇਣ ਸੇਵੇਤ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤੋ ਨ ਚ। ਏਸ਼਼ੋ(ਅ)(ਅ)ਸ਼੍ਰਮਪਦਸ੍ਤਾਤ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਣ ਇਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ ॥ 12-60-21 (80774) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 60॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-60-2 ਕ੍ਰਮੋ ਨ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ। ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-60-5 ਅਕ੍ਸ਼਼ਰਸਾਮ੍ਯਤਮਿਤਿ ਟ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-60-6 ਏਤਾਨਿ ਦ੍ਵਿਜਤ੍ਵਾਵਾਪ੍ਤ੍ਯਾਦੀਨਿ॥ 12-60-7 ਮਧ੍ਯਮਮਾਸ਼੍ਰਮਦ੍ਵਯਮਨਿਤ੍ਯਮਿਤ੍ਯਾਹ ਚਰਿਤੇਤਿ॥ 12-60-11 ਸ਼ਠੋ ਧੂਰ੍ਤਃ। ਜਿਹ੍ਨਃ ਕੁਟਿਲਃ॥ 12-60-12 ਵਿਧੇਯਃ ਗੁਰੁਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਜ੍ਞਾਪਾਲਕਃ। ਅਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ ਅਵਹਿਤਃ। ਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯੋ ਲਿਙ੍ਗਯੁਕ੍ਤੇਭ੍ਯ ਆਸ਼੍ਰਮੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਦਾਤਾ(ਅ)ੰਨਾਦੇਃ। ਲਿਙ੍ਗਪ੍ਰਦਾਤੇਤਿ ਮਧ੍ਯਮਪਦਲੋਪੀ ਸਮਾਸਃ। ਵੈਤਾਨੰ ਸ਼੍ਰੌਤਕਰ੍ਮ ਤਤ੍ਰ ਨਿਤ੍ਯਃ॥ 12-60-17 ਕਾਮਾਃ ਅਕ੍ਸ਼਼ਯਾ ਇਤਿ ਚ੍ਛੇਦਃ। ਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ। ਸਰ੍ਵਤੋਕ੍ਸ਼਼ਿਸ਼ਿਰੋਮੁਖਾ ਇਤ੍ਯਨੇਨ ਯਤ੍ਰਯ ਦੇਸ਼ੇ ਕਾਲੇ ਵਾ ਯੋਗ੍ਯੰ ਸੰਕਲ੍ਪਯਤਿ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸਦ੍ਯ ਉਪਤਿਸ਼਼੍ਠਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥

12-61-0 (80775) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-61-0x (6685) ਪੁਨਃ ਸ਼ਿਵਾਨ੍ਮਹੋਦਰ੍ਕਾਨਹਿੰਸ੍ਰਾਂਲ੍ਲੋਕਸੰਮਤਾਨ੍। ਬ੍ਰੂਹਿ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਸੁਖੋਪਾਯਾਨ੍ਮਦ੍ਵਿਧਾਨਾਂ ਸੁਖਾਵਹਾਨ੍॥ 12-61-1 (80776) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-61-2x (6686) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਤੁ ਚਤ੍ਵਾਰਸ੍ਤ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮਾ ਵਿਹਿਤਾਃ ਪ੍ਰਭੋ। ਵਰ੍ਣਾਸ੍ਤਾੰਨਾਨੁਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤ੍ਰਯੋ ਭਾਰਤਸਤ੍ਤਮ॥ 12-61-2 (80777) ਉਕ੍ਤਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਬਹੂਨਿ ਰਾਜ ਨ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯਾਣਿ ਰਾਜਨ੍ਯਪਰਾਯਣਾਨਿ। ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਵਿਧੌ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾਨਿ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੇ ਹਿ ਸਰ੍ਵੰ ਵਿਹਿਤੰ ਯਥਾਵਤ੍॥ 12-61-3 (80778) ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਾਣਿ ਵੈਸ਼੍ਯਾਨਿ ਚ ਸੇਵਮਾਨਃ ਸ਼ੌਦ੍ਰਾਣਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸਤ੍। ਅਸ੍ਮਿਁਲ੍ਲੋਕੇ ਨਿਨ੍ਦਿਤੋ ਮਨ੍ਦਚੇਤਾਃ। ਪਰੇ ਚ ਲੋਕੇ ਨਿਰਯੰ ਪ੍ਰਯਾਤਿ॥ 12-61-4 (80779) ਯਾ ਸੰਜ੍ਞਾ ਵਿਹਿਤਾ ਲੋਕੇ ਦਾਸੇ ਸ਼ੁਨਿ ਵ੍ਰੁʼਕੇ ਪਸ਼ੌ। ਵਿਕਰ੍ਮਣਿ ਸ੍ਥਿਤੇ ਵਿਪ੍ਰੇ ਤਾਂ ਸੰਜ੍ਞਾਂ ਕੁਰੁ ਪਾਣ੍ਡਵ॥ 12-61-5 (80780) ਸ਼਼ਟ੍ਕਰ੍ਮਸੰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਯ ਆਸ਼੍ਰਮੇਸ਼਼ੁ ਚਤੁਰ੍ਸ਼਼੍ਵਪਿ। ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਪਪੰਨਸ੍ਯ ਤਦ੍ਭੂਤਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-61-6 (80781) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਤਪਸ੍ਯਭਿਰਤਸ੍ਯ ਚ। ਨਿਰਾਸ਼ਿਸ਼਼ੋ ਵਦਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਲੋਕਾ ਹ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਸੰਜ੍ਞਿਤਾਃ॥ 12-61-7 (80782) ਯੋ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਕੁਰੁਤੇ ਕਰ੍ਮ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਯੇਨ ਯਤ੍ਰ ਚ। ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇਨੈਵ ਸਗੁਣੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ॥ 12-61-8 (80783) ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਵਣਿਕ੍ਤ੍ਵੇਨ ਜੀਵਸੰਜੀਵਨੇਨ ਚ। ਵੇਤ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਤ੍ਮਗੁਣਿਤੇਨ ਚ॥ 12-61-9 (80784) ਕਾਲਸੰਚੋਦਿਤਃ ਕਾਲੇ ਕਾਲਪਰ੍ਯਾਯਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ। ਉਤ੍ਤਮਾਧਮਮਧ੍ਯਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੁਰੁਤੇ(ਅ)ਵਸ਼ਃ॥ 12-61-10 (80785) ਅਨ੍ਤਵਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਦਾਨਾਨਿ ਪਰੰ ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਕਰਾਣਿ ਚ। ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਵਿਹਿਤੋ ਲੋਕੋ ਹ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਃ ਸਰ੍ਵਤੋਮੁਖਃ॥ ॥ 12-61-11 (80786) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 61॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-61-6 ਸ਼਼ਟ੍ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਪ੍ਰਾਣਾਯਾਮਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹਾਰੋ ਧ੍ਯਾਨੰ ਧਾਰਣਾ ਤਰ੍ਕ ਸਮਾਧਿਰਿਤਿ। ਇਜ੍ਯਾਦੀਨਾਮਾਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਤਰੇਸ਼਼੍ਵਯੋਗਾਤ੍। ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਹਿੰਸਾ॥ 12-61-7 ਤਪਸਿ ਵਿਚਾਰੇ। ਅਕ੍ਸ਼਼ਰਸੰਜ੍ਞਿਤਾਃ ਅਕ੍ਸ਼਼ਯਾਃ॥ 12-61-8 ਯਃ ਪੁਮਾਨ੍ਯਸ੍ਮਿੰਨਵਸ੍ਥਾਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇ ਯਤ੍ਰ ਦੇਸ਼ੇ ਕਾਲੇ ਵਾ ਯੇਨ ਫਲੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਯਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕਰੋਤਿ ਸਾਧ੍ਵਸਾਧੁ ਵਾ ਤਤ੍ਸਕਲੰ ਲੋਭਾਚ੍ਚਿਰਾਭ੍ਯਾਸਾਚ੍ਚ ਸਗੁਣਮੇਵੇਤਿ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ ਨਤ੍ਵਿਦੰ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਮਿਤਿ ਤਤੋ ਵਿਰਜ੍ਯਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-61-9 ਜੀਵੈ ਸੰਜੀਵਨੰ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਜੀਵਿਤ੍ਵੰ ਤੇਨ। ਵ੍ਰੁʼਭ੍ਦ੍ਯਾਦਿਭਿਃ ਸਮਾਨਮਿਤਿ ਹੇਤ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਉਕ੍ਤਹੇਤੋਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-61-10 ਕਾਲੇਨ ਪਰ੍ਯੇਤ੍ਯਾਵਿਰ੍ਭਵਤੀਤਿ ਕਾਲਪਰ੍ਯਾਯਃ ਪ੍ਰਾਗ੍ਭਵੀਯੋ ਵਾਸਨਾਸਮੂਹਸ੍ਤੇਨ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ॥

12-62-0 (67253) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-62-0x (5481) ਜ੍ਯਾਕਰ੍ਸ਼਼ਣੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਨਿਵਰ੍ਹਣੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਪਿਰ੍ਵਣਿਜ੍ਯਾ ਪਸ਼ੁਪਾਲਨੰ ਚ। ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਣੰ ਚਾਪਿ ਤਥਾ(ਅ)ਰ੍ਥਹੇਤੋ ਰਕਾਰ੍ਯਮੇਤਤ੍ਪਰਮੰ ਦ੍ਵਿਜਸ੍ਯ॥ 12-62-1 (67254) ਸੇਵ੍ਯੰ ਤੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸ਼਼ਟ੍ਕਰ੍ਮ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥੇਨ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਾ। ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਸ੍ਯ ਚਾਰਣ੍ਯੇ ਵਾਸੋ ਵਿਪ੍ਰਸ੍ਯ ਸ਼ਸ੍ਯਤੇ॥ 12-62-2 (67255) ਰਾਜਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਧਨੰ ਜੀਵਨੰ ਚ ਵਣਿਜ੍ਯਯਾ। ਕੌਟਿਲ੍ਯੰ ਕੌਲਟੇਯੰ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਵਿਗਰ੍ਹਿਤਮ੍॥ 12-62-3 (67256) ਸ਼ੂਦ੍ਰੋ ਰਾਜਨ੍ਭਵਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁ ਰ੍ਦੁਸ਼੍ਚਾਰਿਤ੍ਰੋ ਯਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਦਪੇਤਃ। ਵ੍ਰੁʼਪਲੀਪਤਿਃ ਪਿਸ਼ੁਨੋ ਨਰ੍ਤਨਸ਼੍ਚ। ਗ੍ਰਾਮਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯੋ ਯਸ਼੍ਚ ਭਵੇਦ੍ਵਿਕਰ੍ਮਾ॥ 12-62-4 (67257) `ਏਵੰਵਿਧੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕੌਰਵੇਨ੍ਦ੍ਰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਪੇਤੋ ਯੋ ਭਵੇਨ੍ਮਨ੍ਦਚੇਤਾਃ। ' ਜਪਨ੍ਵੇਦਾਨਜਪੰਸ਼੍ਚਾਪਿ ਰਾਜਨ੍ ਸਮਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰੈਰ੍ਦਾਸਵਚ੍ਚਾਪਿ ਭੋਜ੍ਯਃ। ਏਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ੂਦ੍ਰਸਮਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਰਾਜੰਨੇਤਾਨ੍ਵਰ੍ਜਯੇਦ੍ਦੇਵਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇ॥ 12-62-5 (67258) ਨਿਰ੍ਮਰ੍ਯਾਦੇ ਵਾਕ੍ਛਠੇ ਕ੍ਰੂਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੌ। ਹਿੰਸਾਕਾਮੇ ਤ੍ਯਕ੍ਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਵਧਰ੍ਮੋ। ਹਵ੍ਯੰ ਕਵ੍ਯੰ ਯਾਨਿ ਚਾਨ੍ਯਾਨਿ ਰਾਜਨ੍ ਦੇਯਾਨ੍ਯਦੇਯਾਨਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਨ੍॥ 12-62-6 (67259) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮੋ ਵਿਹਿਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਦਮਃ ਸ਼ੌਚੰ ਚਾਰ੍ਜਵੰ ਚਾਪਿ ਰਾਜਨ੍। ਤਥਾ ਵਿਪ੍ਰਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਪੁਰਾ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਸੰਨਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ॥ 12-62-7 (67260) ਯਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਦਾਨ੍ਤਃ ਸੋਮਪਾਸ਼੍ਚਾਰ੍ਯਸ਼ੀਲਃ ਸਾਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਸਹੋ ਨਿਰਾਸ਼ੀਃ। ਰੁʼਜੁਰ੍ਮ੍ਰੁʼਦੁਰਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਾਨ੍ ਸ ਵੈ ਵਿਪ੍ਰੋ ਨੇਤਰਃ ਪਾਪਕਰ੍ਮਾ॥ 12-62-8 (67261) ਵਿਪ੍ਰੰ ਵੈਸ਼੍ਯੰ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੰ ਚ ਰਾਜਨ੍ ਲੋਕਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾ ਧਰ੍ਮਕਾਮਾਃ। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਰ੍ਣਾਞ੍ਜਾਤਿਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਸਕ੍ਤਾ ਞ੍ਜੇਤੁਂ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਨੇਚ੍ਛਤਿ ਪਾਣ੍ਡੁਪੁਤ੍ਰ॥ 12-62-9 (67262) ਲੋਕਸ਼੍ਚਾਯੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਨ ਸ੍ਯਾ ਚ੍ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੰ ਵੇਦਵਾਦਾਸ਼੍ਚ ਨ ਸ੍ਯੁਃ। ਸਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚੇਜ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਲੋਕਕ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚ ਸਦ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਚਾਸ਼੍ਰਮਾਸ਼੍ਚੈਵ ਨ ਸ੍ਯੁਃ॥ 12-62-10 (67263) ਯਚ੍ਚ ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਵਰ੍ਣਾਨਾਮਿਚ੍ਛੇਦਾਸ਼੍ਰਮਸੇਵਨਮ੍। ਕਰ੍ਤੁਮਾਸ਼੍ਰਮਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਂਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਾਞ੍ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਪਾਣ੍ਡਵ॥ 12-62-11 (67264) ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੋਃ ਕ੍ਰੁʼਤਕਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਸੰਤਾਨਕਰ੍ਮਣਃ। ਅਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਰਾਜਾਨੰ ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ੍ਯ ਜਗਤੀਪਤੇ॥ 12-62-12 (67265) ਅਲ੍ਪਾਨ੍ਤਰਗਤਸ੍ਯਾਪਿ ਦੇਸ਼ਧਰ੍ਮਗਤਸ੍ਯ ਵਾ। ਆਸ਼੍ਰਮਾ ਵਿਹਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਰ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾ ਨਿਰਾਸ਼ਿਸ਼਼ਮ੍॥ 12-62-13 (67266) ਭੈਕ੍ਸ਼਼ਚਰ੍ਯਾਂ ਨਚੈਵਾਹੁਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਧਰ੍ਮਵਾਦਿਨਃ। ਤਥਾ ਵੈਸ਼੍ਯਸ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਚੈਵ ਹਿ॥ 12-62-14 (67267) ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ ਵਯੋਤੀਤੋ ਰਾਜ੍ਞਃ ਕ੍ਰੁʼਤਪਰਿਸ਼੍ਰਮਃ। ਵੈਸ਼੍ਯੋ ਗਚ੍ਛੇਦਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪੇਣਾਸ਼੍ਰਮਸੰਸ਼੍ਰਯਮ੍॥ 12-62-15 (67268) ਵੇਦਾਨਧੀਤ੍ਯ ਧਰ੍ਮੇਣ ਰਾਜਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਚਾਨਘ। ਸੰਤਾਨਾਦੀਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੋਮੰ ਨਿਸ਼਼ੇਵ੍ਯ ਚ॥ 12-62-16 (67269) ਪਾਲਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਵਦਤਾਂਵਰ। ਰਾਜਸੂਯਾਸ਼੍ਵਮੇਧਾਦੀਨ੍ਮਖਾਨਨ੍ਯਾਂਸ੍ਤਥੈਵ ਚ॥ 12-62-17 (67270) ਆਨਯਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਵਿਪ੍ਰੇਭ੍ਯੋ ਦਤ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ। ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਵਿਜਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤਥਾ(ਅ)ਲ੍ਪੰ ਯਦਿ ਵਾ ਬਹੁ॥ 12-62-18 (67271) ਸ੍ਥਾਪਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਰਾਜ੍ਯੇ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਅਨ੍ਯਗੋਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੰ ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-62-19 (67272) ਅਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਪਿਤ੍ਰੂʼਞ੍ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧੈਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਯਜ੍ਞੈਰ੍ਯਥਾਵਿਧਿ। ਦੇਵਾਨ੍ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਵੇਦੈਰਰ੍ਚਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਯਤ੍ਨਤਃ॥ 12-62-20 (67273) ਅਨ੍ਤਕਾਲੇ ਚ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਯ ਇਚ੍ਛੇਦਾਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਤਰਮ੍। ਸੋਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਾਨ੍ਰਾਜਨ੍ਗਤ੍ਵਾ ਸਿਦ੍ਧਿਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍॥ 12-62-21 (67274) ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਤ੍ਵੇਨ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਭੈਕ੍ਸ਼਼੍ਯਚਰ੍ਯਾਦ੍ਯਸੇਵਯਾ। ਅਪੇਤਗ੍ਰੁʼਹਧਰ੍ਮਾਪਿ ਚਰੇਜ੍ਜੀਵਿਤਕਾਮ੍ਯਯਾ॥ 12-62-22 (67275) ਨ ਚੈਤੰਨੈਸ਼਼੍ਠਿਕੰ ਕਰ੍ਮ ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਭੂਰਿਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣ। ਚਤੁਰ੍ਣਾਂ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਪ੍ਰਾਹੁਰਾਸ਼੍ਰਮਵਾਸਿਨਾਮ੍॥ 12-62-23 (67276) ਬਾਹ੍ਵਾਯਤ੍ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੈਰ੍ਮਾਨਵਾਨਾਂ ਲੋਕਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਧਰ੍ਮਮਾਸੇਵਮਾਨੈਃ। ਸਰ੍ਵੇ ਧਰ੍ਮਾਃ ਸੋਪਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮੰ ਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਮਿ॥ 12-62-24 (67277) ਯਥਾ ਰਾਜਨ੍ਹਸ੍ਤਿਪਦੇ ਪਦਾਨਿ ਸੰਲੀਯਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਸਤ੍ਵੋਦ੍ਭਵਾਨਿ। ਏਵੰ ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ ਸਰ੍ਵਾਵਸ੍ਥਾਨ੍ਸੰਪ੍ਰਲੀਨਾੰਨਿਬੋਧ॥ 12-62-25 (67278) ਅਲ੍ਪਾਸ਼੍ਰਯਾਨਲ੍ਪਫਲਾਨ੍ਵਦਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਾਨਨ੍ਯਾਨ੍ਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਃ। ਮਹਾਸ਼੍ਰਯੰ ਬਹੁਕਲ੍ਯਾਣਰੂਪੰ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੰ ਧਰ੍ਮੰ ਨੇਤਰੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰਾਰ੍ਯਾਃ॥ 12-62-26 (67279) ਸਰ੍ਵੇ ਧਰ੍ਮਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪ੍ਰਧਾਨਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਰ੍ਣਾਃ ਪਾਲ੍ਯਮਾਨਾ ਭਵਨ੍ਤਿ। ਸਰ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਾਗੋ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜੰ ਸ੍ਤ੍ਯਾਗੰ ਧਰ੍ਮੰ ਚਾਹੁਰਗ੍ਰ੍ਯੰ ਪੁਰਾਣਮ੍॥ 12-62-27 (67280) ਮਜ੍ਜੇਤ੍ਰਯੀ ਦਣ੍ਡਨੀਤੌ ਹਤਾਯਾਂ ਸਰ੍ਵੇ ਧਰ੍ਮਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਯੇਯੁਰ੍ਵਿਰੁਦ੍ਧਾਃ। ਸਰ੍ਵੇ ਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਚਾਸ਼੍ਰਮਾਣਾਂ ਹਤਾਃ ਸ੍ਯੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੇ ਨਸ਼਼੍ਟੇ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇ ਪੁਰਾਣੇ॥ 12-62-28 (67281) ਸਰ੍ਵੇ ਭੋਗਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਚੋਕ੍ਤਾਃ। ਸਰ੍ਵਾ ਵਿਦ੍ਯਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਲੋਕਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਾਃ॥ 12-62-29 (67282) `ਸਰ੍ਵੇ ਧਰ੍ਮਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭੋਗਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਨ੍।' ਸਰ੍ਵੇ ਯੋਗਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਚੋਕ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਧਰ੍ਮਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਾਃ। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮੋ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਦ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੋ ਨਾਨ੍ਯੋ ਲੋਕੇ ਵਿਦ੍ਯਤੇ(ਅ)ਜਾਤਸ਼ਤ੍ਰੋ॥ 12-62-30 (67283) ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਤਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੇ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ। ਭਵਨ੍ਤਿ ਜੀਵਲੋਕਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ॥ 12-62-31 (67284) ਯਥਾ ਜੀਵਾਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤੈਰ੍ਵਧ੍ਯਮਾਨਾ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਰੁਤੀਨਾਮੁਪਪੀਡਨਾਯ। ਏਵੰ ਧਰ੍ਮਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮੈਰ੍ਵਿਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸੰਚਿਨ੍ਵਨ੍ਤੋ ਨਾਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮ੍॥ ॥ 12-62-32 (67285) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 62॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-62-3 ਕੌਟਿਲ੍ਯਮਨਾਰ੍ਜਵਮ੍। ਕੌਲਟੇਯੰ ਕੁਲਟਾਪ੍ਰਧਾਨੰ ਜਾਰਕਰ੍ਮ। ਕੁਸੀਦੰ ਚ ਵਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਕੁਸੀਦੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਜੀਵਿਕਾਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-62-5 ਰਾਜਪ੍ਰੇਸ਼਼੍ਯਾਦਿਰ੍ਵੇਦਾਨ੍ ਜਪੰਨਜਪਨ੍ਵਾ ਸ਼ੂਦ੍ਰਇਵ ਪਙ੍ਕ੍ਤੇਰ੍ਵਹਿਰ੍ਭੋਜਨੀਯ ਏਵੇਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-62-11 ਯੋ ਰਾਜਾ ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਵੈਸ਼੍ਯਸ਼ੂਦ੍ਰਾਣਾਂ ਸ੍ਵਰਾਜ੍ਯੇ ਆਸ਼੍ਰਮਧਰ੍ਮਸੇਵਨੰ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਇਚ੍ਛੇਤ੍ ਤੇਨਾਵਸ਼੍ਯਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯਾਨ੍ਧਰ੍ਮਾਞ੍ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-62-12 ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੋਰ੍ਵੇਦਾਨ੍ਤੇਸ਼਼੍ਵਨਧਿਕਾਰਾਤ੍ਪੁਰਾਣਦ੍ਵਾਰਾ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛੋਃ। ਕ੍ਰੁʼਤਕਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਯਾਵਚ੍ਛਰੀਰਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੰ ਸੇਵਿਤਤ੍ਰੈਵਰ੍ਣ੍ਯਸ੍ਯ॥ 12-62-13 ਅਲ੍ਪਾਨ੍ਤਰਗਤਸ੍ਯ ਆਚਾਰਨਿਸ਼਼੍ਠਯਾ ਤ੍ਰੈਵਰ੍ਣਿਕਸਮਸ੍ਯ ਆਸ਼੍ਰਮਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵਿਹਿਤਾਃ। ਸ਼ੂਦ੍ਰੋ(ਅ)ਪਿ ਨੈਸ਼਼੍ਠਿਕੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਵਾਨਪ੍ਰਸ੍ਥੰ ਵਾ ਸਕਲਵਿਕ੍ਸ਼਼ੇਪਕਕਰ੍ਮਤ੍ਯਾਗਰੂਪੰ ਸੰਨ੍ਯਾਸੰ ਵਾ(ਅ)ਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠੇਦੇਵ। ਨਿਰਾਸ਼ਿਸ਼਼ੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਦਾਨ੍ਤ੍ਯਾਦਿਕਲ੍ਯਾਣਗੁਣਰਹਿਤਮ੍॥ 12-62-22 ਅਪੇਤਗ੍ਰੁʼਹਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਪੀਤਿ ਖ. ਪਾਠਃ॥

12-63-0 (80787) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-63-0x (6687) ਚਾਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮ੍ਯਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਚ ਯਤਿਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਲੋਕਵੇਦੋਤ੍ਤਰਾਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇ ਸਮਾਹਿਤਾਃ॥ 12-63-1 (80788) ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਤਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੇ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ। ਨਿਰਾਸ਼ਿਸ਼਼ੋ ਜੀਵਲੋਕਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤੇ॥ 12-63-2 (80789) ਅਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਬਹੁਫਲੰ ਧਰ੍ਮਮਾਸ਼੍ਰਮਵਾਸਿਨਾਮ੍। ਪ੍ਰਰੂਪਯਨ੍ਤਿ ਤਦ੍ਭਾਵਮਾਗਮੈਰੇਵ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍॥ 12-63-3 (80790) ਅਪਰੇ ਵਚਨੈਃ ਪੁਣ੍ਯੈਰ੍ਵਾਦਿਨੋ ਲੋਕਨਿਸ਼੍ਚਯੇ। ਅਨਿਸ਼੍ਚਯਜ੍ਞਾ ਧਰ੍ਮਾਣਾਮਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤੇ ਪਰੇ ਰਤਾਃ॥ 12-63-4 (80791) ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਫਲਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਮਾਤ੍ਮਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਕਮਚ੍ਛਲਮ੍। ਸਰ੍ਵਲੋਕਹਿਤੰ ਧਰ੍ਮੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ 12-63-5 (80792) ਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਰਮੇ(ਅ)ਧ੍ਯਵਸਿਨਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਯਥਾ ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਸੰਖ੍ਯਾਤੋਪਸ਼੍ਰੁਤਿਃ ਪੁਰਾ। ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼੍ਵਨੁਮਤਾ ਲੋਕਾਃ ਸੁਚਰਿਤੈਃ ਸਹ॥ 12-63-6 (80793) ਉਦਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਤੇ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਯਥਾ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਮਹੌਜਸਮ੍। ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼੍ਵਰੰ ਦੇਵੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮੰ ਨਾਰਾਯਣੰ ਪੁਰਾ। ਜਗ੍ਮੁਃ ਸੁਬਹੁਸ਼ਃ ਸ਼ੂਰਾ ਰਾਜਾਨੋ ਦਣ੍ਡਨੀਤਯੇ॥ 12-63-7 (80794) ਏਕੈਕਮਾਤ੍ਮਨਃ ਕਰ੍ਮ ਤੁਲਯਿਤ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪੁਰਾ। ਜਾਨਃ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਨ੍ਤ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਵਚਨੇ ਸ੍ਥਿਤਾਃ॥ 12-63-8 (80795) ਸਾਧ੍ਯਾ ਦੇਵਾ ਵਸਵਸ਼੍ਚਾਸ਼੍ਵਿਨੌ ਚ ਰੁਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼੍ਵੇ ਮਰੁਤਾਂ ਗਣਾਸ਼੍ਚ। ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਪੁਰਾ ਹ੍ਯਾਦਿਦੇਵੇਨ ਦੇਵਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੇ ਧਰ੍ਮੇ ਵਰ੍ਤਯਨ੍ਤੇ ਚ ਸਿਦ੍ਧਾਃ॥ 12-63-9 (80796) ਅਤ੍ਰ ਤੇ ਵਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਧਰ੍ਮਮਰ੍ਥਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯੇ। ਨਿਰ੍ਮਰ੍ਯਾਦੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨੇ ਦਾਨਵੈਕਾਰ੍ਣਵੇ ਪੁਰਾ॥ 12-63-10 (80797) ਬਭੂਵ ਰਾਜਾ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਮਾਨ੍ਧਾਤਾ ਨਾਮ ਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍। ਪੁਰਾ ਵਸੁਮਤੀਪਾਲੋ ਯਜ੍ਞੰ ਚਕ੍ਰੇ ਦਿਦ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਯਾ॥ 12-63-11 (80798) ਅਨਾਦਿਮਧ੍ਯਨਿਧਨੰ ਦੇਵੰ ਨਾਰਾਯਣੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍। ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਮਾਨ੍ਧਾਤਾ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਮ੍॥ 12-63-12 (80799) ਜਗਾਮ ਸ਼ਿਰਸਾ ਪਾਦੌ ਯਜ੍ਞੇ ਵਿਸ਼਼੍ਣੋਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਤੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੂ ਰੂਪਮਾਸ੍ਥਾਯ ਵਾਸਵਮ੍॥ 12-63-13 (80800) ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸਦ੍ਭਿਰਰ੍ਚਯਾਮਾਸ ਤੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍। ਤਸ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸਙ੍ਘਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਚੈਵ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਸੰਵਾਦੋ(ਅ)ਯੰ ਮਹਾਨਾਸੀਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਪ੍ਰਤਿ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਮ੍॥ 12-63-14 (80801) ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-63-15x (6688) ਕਿਮਿਸ਼਼੍ਯਸੇ ਧਰ੍ਮਭੂਤਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠ ਯੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਕਾਮੋ(ਅ)ਸਿ ਤਮਪ੍ਰਮੇਯਮ੍। ਅਨਨ੍ਤਮਾਯਾਮਿਤਮਨ੍ਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੰ ਨਾਰਾਯਣੰ ਹ੍ਯਾਦਿਦੇਵੰ ਪੁਰਾਣਮ੍॥ 12-63-15 (80802) ਨਾਸੌ ਦੇਵੋ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪੋ ਮਯਾ(ਅ)ਪਿ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ ਯੇ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਕਾਮਾਸ੍ਤਵ ਰਾਜਨ੍ਹ੍ਰੁʼਦਿਸ੍ਥਾ ਦਾਸ੍ਯੇ ਚੈਤਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਮਰ੍ਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਾ॥ 12-63-16 (80803) ਸਤ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤੋ ਧਰ੍ਮਪਰੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ ਸ਼ੂਰੋ ਦ੍ਰੁʼਢਪ੍ਰੀਤਿਰਤਃ ਸੁਰਾਣਾਮ੍। ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਚੋਤ੍ਤਮਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ ਚ ਤਤਸ੍ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਦਝਿ ਵਰਾਨ੍ਯਥੇਸ਼਼੍ਟਮ੍॥ 12-63-17 (80804) ਮਾਨ੍ਧਾਤੋਵਾਚ। 12-63-18x (6689) ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਭਗਵੰਨਾਦਿਦੇਵੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਸ਼ਿਰਸਾ ਸੰਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ। ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਕਾਮਾਨ੍ਧਰ੍ਮਕਾਮੋ ਹ੍ਯਰਣ੍ਯ ਮਿਚ੍ਛੇ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਤ੍ਪਥੰ ਸਾਧੁਜੁਸ਼਼੍ਟਮ੍॥ 12-63-18 (80805) ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਾਦ੍ਧਰ੍ਮਾਦ੍ਵਿਪੁਲਾਦਪ੍ਰਮੇਯਾ ਸ਼੍ਲੋਕਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਸ੍ਥਾਪਿਤੰ ਸ੍ਵੰ ਯਸ਼ਸ਼੍ਚ। ਧਰ੍ਮੋ ਯੋ(ਅ)ਸਾਵਾਦਿਦੇਵਾਤ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਲੋਕਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਤੰ ਨ ਜਾਨਾਮਿ ਕਰ੍ਤੁਮ੍॥ 12-63-19 (80806) ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-63-20x (6690) ਅਸੈਨਿਕਾ ਧਰ੍ਮਪਰਾਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮੇ ਪਰਾਂ ਗਤਿੰ ਨ ਨਯਨ੍ਤੇ ਹ੍ਯਯੁਕ੍ਤਮ੍। ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੋ ਧਰ੍ਮੋ ਹ੍ਯਾਦਿਦੇਵਾਤ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਪਸ਼੍ਚਾਦਨ੍ਯੇ ਸ਼ੇਸ਼਼ਭੂਤਾਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਃ॥ 12-63-20 (80807) ਸ਼ੇਸ਼਼ਾਃ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਹ੍ਯਨ੍ਤਵਨ੍ਤੋ ਹ੍ਯਨਨ੍ਤਾਃ ਸਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਧਰ੍ਮਾ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਃ। ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਧਰ੍ਮੇ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਾਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੰ ਧਰ੍ਮੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਤਮੰ ਵਦਨ੍ਤਿ॥ 12-63-21 (80808) ਕਰ੍ਮਣਾ ਵੈ ਪੁਰਾ ਦੇਵਾ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚਾਮਿਤੌਜਸਃ। ਤ੍ਰਾਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯਾਰੀਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ॥ 12-63-22 (80809) ਯਦਿ ਹ੍ਯਸੌ ਭਗਵੰਨਾਹਨਿਸ਼਼੍ਯ ਦ੍ਰਿਪੂ ਸਰ੍ਵਾਨਸੁਰਾਨਪ੍ਰਮੇਯਃ। ਨ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਨੈਵ ਲੋਕਾਦਿਕਰ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਚਾਦਿਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਚ ਨ ਸ੍ਯੁਃ॥ 12-63-23 (80810) ਇਮਾਮੁਰ੍ਵੀ ਨਾਜਯਦ੍ਵਿਕ੍ਰਮੇਣ ਦੇਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸਾਸੁਰਾਮਾਦਿਦੇਵਃ। ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੰ ਚਾਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮ੍ਯਧਰ੍ਮਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਨ ਸ੍ਯੁਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ਾਤ੍॥ 12-63-24 (80811) ਨਸ਼਼੍ਟਾ ਧਰ੍ਮਾਃ ਸ਼ਤਧਾ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਸ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੇਣ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ। ਯੁਗੇਯੁਗੇ ਹ੍ਯਾਦਿਧਰ੍ਮਾਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਲੋਕਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੰ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਧਰ੍ਮੰ ਵਦਨ੍ਤਿ॥ 12-63-25 (80812) ਆਤ੍ਮਤ੍ਯਾਗਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨੁਕਮ੍ਪਾ ਲੋਕਜ੍ਞਾਨੰ ਪਾਲਨੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚ। ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਾਨਾਂ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਪੀਡਿਤਾਨਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੇ ਧਰ੍ਮੇ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨਾਮ੍॥ 12-63-26 (80813) ਨਿਰ੍ਮਰ੍ਯਾਦਾਃ ਕਾਮਮਨ੍ਯੁਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਭੀਤਾ ਰਾਜ੍ਞੋ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਾਪਮ੍। ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੇ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਪਪੰਨਾਃ ਸਾਧ੍ਵਾਚਾਰਾਃ ਸਾਧੁਧਰ੍ਮੰ ਵਦਨ੍ਤਿ॥ 12-63-27 (80814) ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ਪਾਲ੍ਯਮਾਨਾਨਿ ਧਰ੍ਮਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵੈਃ। ਲੋਕੇ ਭੂਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਚਰਨ੍ਤੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-63-28 (80815) ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਪਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੰ ਲੋਕਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸਨਾਤਨਮ੍। ਸ਼ਸ਼੍ਵਦਕ੍ਸ਼਼ਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤਮਕ੍ਸ਼਼ਰੰ ਸਰ੍ਵਤੋਮੁਖਮ੍॥ ॥ 12-63-29 (80816) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 63॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-63-1 ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਲੋਕਾਲੋਕੋਤ੍ਤਰਾਸ਼੍ਚੈਵ ਧਰ੍ਮਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੇ ਸਮਰ੍ਪਿਤਾ ਇਤਿ ਟ. ਡ.ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-63-3 ਬਹੁਦ੍ਵਾਰਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-63-4 ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤੇ ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਨ੍ਤੋ ਯਸ੍ਯ ਤਸ੍ਮਿਨ੍॥ 12-63-5 ਸੁਖਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-63-6 ਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਰਮੇ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯੇ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਉਪਸ਼੍ਰੁਤਿਰਨ੍ਤਰ੍ਭਾਵਃ ਸੰਖ੍ਯਾ ਪ੍ਰਕਟਾ। ਤਥਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮੈਃ ਸਹ ਲੋਕਾ ਅਨ੍ਤਰ੍ਭੂਤਾਃ। ਅਨੁਲੋਮਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮੋ ਲੋਕੇ ਸੁਚਰਿਤੈਰਿਹੇਤਿ ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-63-8 ਆਸ਼੍ਰਮੰ ਆਸ਼੍ਰਮਵਿਹਿਤੰ ਤੁਲਯਿਤ੍ਵਾ ਕਿੰ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਜੋ ਧਰ੍ਮੋ ਮਹਾਨ੍ ਉਤ ਆਸ਼੍ਰਮਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਸੰਦਿਹ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਵਚਨੇ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮ੍॥ 12-63-13 ਵਾਸਯੰ ਐਨ੍ਦ੍ਰੰ ਰੂਪਮ੍॥ 12-63-20 ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਸੈਨਿਕਾ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ ਅਸੈਨਿਕਾਃ ਅਰਾਜਾਨਃ ਯੁਕ੍ਤੰ ਅਭਿਨਿਵੇਸ਼ਸ਼ੂਨ੍ਯੰ ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਹੇਲਯੈਵ ਨ ਨਯਨ੍ਤੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਸ਼ੇਸ਼਼ਭੂਤਾਃ ਅਙ੍ਗਭੂਤਾਃ॥ 12-63-26 ਆਤ੍ਮਤ੍ਯਾਗੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਮਰਣਮ੍ 12-63-29 ਅਕ੍ਸ਼਼ਰਪਰ੍ਯਨ੍ਤੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਵਸਾਨਮ੍॥

12-64-0 (67286) ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-64-0x (5482) ਏਵੰਵੀਰ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਪਪੰਨਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮਃ। ਪਾਲ੍ਯੋ ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਭਿਰ੍ਲੋਕਪਾਲੈਰੁਦਾਰੈ ਰ੍ਵਿਪਰ੍ਯਯੇ ਸ੍ਯਾਦਭਵਃ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮ੍। 12-64-1 (67287) ਭੂਸਸ੍ਕਾਰੰ ਧਰ੍ਮਸੰਸ੍ਕਾਰਯੋਗ੍ਯੰ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾਚਰ੍ਯਾਂ ਪਾਲਨੰ ਚ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮ੍। ਵਿਦ੍ਯਾਦ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨੁਕਮ੍ਪਾ ਦੇਹਤ੍ਯਾਗੰ ਚਾਹਵੇ ਧਰ੍ਮਮਗ੍ਰ੍ਯਮ੍॥ 12-64-2 (67288) ਤ੍ਯਾਗੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਮੁਨਯੋ ਵੈ ਵਦਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਯਚ੍ਛਰੀਰੰ ਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ। ਨਿਤ੍ਯੰ ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤੇ ਭੂਮਿਪਾਲਾ ਯਥੈਤੇ॥ 12-64-3 (67289) ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯਾ ਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯਾ ਵਾ ਪਰਸ੍ਪਰਾਃ ਸੰਹਨਨਾਦ੍ਵਦਨ੍ਤਿ। ਨਿਤ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ। ਚਰੇਦੇਕੋ ਹ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੰ ਧਰ੍ਮਕਾਮਃ॥ 12-64-4 (67290) ਸਾਮਾਨ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯੇ ਵਰ੍ਜਯੰਨੈਵ ਯਤ੍ਨਾਤ੍। ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੰ ਸ੍ਥਾਪਨਾਤ੍ਪਾਲਨਾਚ੍ਚ ਤੈਸ੍ਤੈਰ੍ਯੋਗੈਰ੍ਨਿਯਮੈਰੌਸ਼਼ਧੈਸ਼੍ਚ॥ 12-64-5 (67291) ਸਰ੍ਵੋਦ੍ਯੋਗੈਰਾਸ਼੍ਰਮੰ ਧਰ੍ਮਮਾਹੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੋਪਪੰਨਮ੍। ਵੰਸ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮੰ ਯੇਨ ਚਰਨ੍ਤਿ ਵਰ੍ਣਾ ਸ੍ਤਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਧਰ੍ਮਾਨਨ੍ਯਥਾਰ੍ਥਾਨ੍ਵਦਨ੍ਤਿ॥ 12-64-6 (67292) ਨੇਰ੍ਮਰ੍ਯਾਦਾੰਨਿਤ੍ਯਮਰ੍ਥੇ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਾ ਨਾਹੁਸ੍ਤਾਨ੍ਵੈ ਪਸ਼ੁਭੂਤਾਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਨ੍। ਯਥਾ ਨੀਤਿੰ ਗਮਯਤ੍ਯਰ੍ਥਯੋਗਾ ਚ੍ਛ੍ਰੇਯਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦਾਸ਼੍ਰਮਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਃ॥ 12-64-7 (67293) ਤ੍ਰੈਵਿਦ੍ਯਾਨਾਂ ਯਾ ਗਤਿਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਯੇ ਚੈਵੋਕ੍ਤਾਃ ਸ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਮ੍। ਏਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯਾਹੁਰਗ੍ਰ੍ਯ ਮਨ੍ਯਤ੍ਕੁਰ੍ਵਞ੍ਛੂਦ੍ਰਵਚ੍ਛਸ੍ਤ੍ਰਵਧ੍ਯਃ॥ 12-64-8 (67294) ਚਾਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮ੍ਯਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਚ ਵੇਦਵਾਦਾਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨਾਨੁਗਨ੍ਤਵ੍ਯਾ ਨਾਨ੍ਯੋ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ਕਦਾਚਨ॥ 12-64-9 (67295) ਅਨ੍ਯਥਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਨ ਸਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਕਲ੍ਪ੍ਯਤੇ। ਕਰ੍ਮਣਾ ਵਰ੍ਧਤੇ ਧਰ੍ਮੋ ਯਥਾ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਥੈਵ ਸਃ॥ 12-64-10 (67296) ਯੋ ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥਿਤੋ ਵਿਪ੍ਰੋ ਨ ਸ ਸਨ੍ਮਾਨਮਰ੍ਹਤਿ। ਕਰ੍ਮ ਸ੍ਵਮਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜਾਨਮਵਿਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯੰ ਹਿ ਤੰ ਵਿਦੁਃ॥ 12-64-11 (67297) ਏਤੇ ਵਰ੍ਣਾਃ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮੈਸ਼੍ਚ ਹੀਨਾ ਉਤ੍ਕ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੈਰੇਵ ਧਰ੍ਮਾਃ। ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾ ਨ ਚਾਨ੍ਯੇ ਵੀਰ੍ਯਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾ ਮਤਾ ਮੇ॥ 12-64-12 (67298) ਮਾਨ੍ਧਾਤੋਵਾਚ। 12-64-13x (5483) ਯਵਨਾਃ ਕਿਰਾਤਾ ਗਾਨ੍ਧਾਰਾਸ਼੍ਚੀਨਾਃ ਸ਼ਬਰਬਰ੍ਬਰਾਃ। ਸ਼ਕਾਸ੍ਤੁਸ਼਼ਾਰਾਃ ਕਙ੍ਕਾਸ਼੍ਚ ਪਲ੍ਲਵਾਸ਼੍ਚਾਨ੍ਧ੍ਰਮਦ੍ਰਕਾਃ॥ 12-64-13 (67299) ਉਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਃ ਪੁਲਿਨ੍ਦਾ ਆਰਟ੍ਟਾਃ ਕਾਚਾ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਪ੍ਰਸੂਤਾਸ਼੍ਚ ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਮਾਨਵਾਃ॥ 12-64-14 (67300) ਕਥੰ ਧਰ੍ਮਾਂਸ਼੍ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਵਿਸ਼਼ਯਵਾਸਿਨਃ। ਮਦ੍ਵਿਧੈਸ਼੍ਚ ਕਥੰ ਸ੍ਥਾਪ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਵੈ ਦਸ੍ਯੁਜੀਵਿਨਃ॥ 12-64-15 (67301) ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਮਘਵੰਸ੍ਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ। ਤ੍ਵੰ ਬਨ੍ਧੁਭੂਤੋ ਹ੍ਯਸ੍ਮਾਕੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰ॥ 12-64-16 (67302) ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-64-17x (5484) ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਰ੍ਹਿ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਸਰ੍ਵਦਸ੍ਯੁਭਿਃ। ਆਚਾਰ੍ਯਗੁਰੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਤਥੈਵਾਸ਼੍ਰਮਵਾਸਿਨਾਮ੍॥ 12-64-17 (67303) ਭੂਮਿਪਾਨਾਂ ਚ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਸਰ੍ਵਦਸ੍ਯੁਭਿਃ। ਦੇਸ਼ਧਰ੍ਮਕ੍ਰਿਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਧਰ੍ਮੋ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-64-18 (67304) ਪਿਤ੍ਰੁʼਯਜ੍ਞਾਸ੍ਤਥਾ ਕੂਪਾਃ ਪ੍ਰਪਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਯਨਾਨਿ ਚ। ਦਾਨਾਨਿ ਚ ਯਥਾਕਾਲੰ ਦਾਤਵ੍ਯਾਨਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਸ਼਼ੁ॥ 12-64-19 (67305) ਅਹਿੰਸਾ ਸਤ੍ਯਮਕ੍ਰੋਧੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਦਾਯਾਨੁਪਾਲਨਮ੍। ਭਰਣੰ ਪੁਤ੍ਰਦਾਰਾਣਾਂ ਸ਼ੌਚਮਦ੍ਰੋਹ ਏਵ ਚ॥ 12-64-20 (67306) ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਸਰ੍ਵਯਜ੍ਞਾਨਾਂ ਦਾਤਵ੍ਯਾ ਧਰ੍ਮਮਿਚ੍ਛਤਾ। ਪਾਕਯਜ੍ਞਾ ਮਹਾਰ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਦਾਤਵ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਦਸ੍ਯੁਭਿਃ॥ 12-64-21 (67307) ਏਤਾਨ੍ਯੇਵੰਪ੍ਰਕਾਰਾਣਿ ਵਿਹਿਤਾਨਿ ਪੁਰਾ(ਅ)ਨਘ। ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾਨੀਹ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥ 12-64-22 (67308) ਮਾਨ੍ਧਾਤੋਵਾਚ। 12-64-23x (5485) ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇ ਲੋਕੇ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਦਸ੍ਯਵਃ। ਲਿਙ੍ਗਾਨ੍ਤਰੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾ ਆਸ਼੍ਰਮੇਸ਼਼ੁ ਤਥੈਵ ਚ॥ 12-64-23 (67309) ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-64-24x (5486) ਵਿਨਸ਼਼੍ਟਾਯਾਂ ਦਣ੍ਡਨੀਤ੍ਯਾਂ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇ ਵਿਨਾਕ੍ਰੁʼਤੇ। ਸੰਪ੍ਰਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਰਾਜਦੌਰਾਤ੍ਮ੍ਯਤੋ(ਅ)ਨਘ॥ 12-64-24 (67310) ਅਸਙ੍ਖ੍ਯਾਤਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਵੋ ਲਿਙ੍ਗਿਨਸ੍ਤਥਾ। ਆਸ਼੍ਰਮਾਣਾਂ ਵਿਕਲ੍ਪਾਸ਼੍ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਵੈਕ੍ਰੁʼਤੇ ਯੁਗੇ॥ 12-64-25 (67311) ਅਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਾਨਾਃ ਪੁਰਾਣਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਨਰਾਃ। ਉਤ੍ਪਥੰ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕਾਮਮਨ੍ਯੁਸਮੀਰਿਤਾਃ॥ 12-64-26 (67312) ਯਦਾ ਨਿਵਰ੍ਤ੍ਯਤੇ ਪਾਪੋ ਦਣ੍ਡਨੀਤ੍ਯਾ ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ। ਤਦਾ ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਚਲਤੇ ਸੰਭੂਤਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਃ ਪੁਰਾ॥ 12-64-27 (67313) ਸਰ੍ਵਲੋਕਗੁਰੁਂ ਚੈਵ ਰਾਜਾਨੰ ਯੋ(ਅ)ਵਮਨ੍ਯਤੇ। ਨ ਤਸ੍ਯ ਦਤ੍ਤੰ ਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਫਲਤਿ ਕ੍ਵਚਿਤ੍॥ 12-64-28 (67314) ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਣਾਮਧਿਪਤਿੰ ਦੇਵਭੂਤੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਮ੍। ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਬਹੁਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮਕਾਮੰ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰਮ੍॥ 12-64-29 (67315) ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਰ੍ਹਿ ਭਗਵਾਨ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਮਸ੍ਰੁʼਜਜ੍ਜਗਤ੍। ਸ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮਿਚ੍ਛਤਿ॥ 12-64-30 (67316) ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਯ ਹਿ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਯਃ ਸ੍ਮਰਤੇ ਗਤਿਮ੍। ਸ ਮੇ ਮਾਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪੂਜ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ॥ 12-64-31 (67317) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-64-32x (5487) ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਮਰੁਦ੍ਗਣਵ੍ਰੁʼਤਃ ਪ੍ਰਭੁਃ। ਜਗਾਮ ਭਵਨੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਕ੍ਸ਼਼ਰੰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਪਰਮ੍॥ 12-64-32 (67318) ਏਵੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤੇ ਧਰ੍ਮੇ ਪੁਰਾ ਸੁਚਰਿਤੇ(ਅ)ਨਘ। ਕਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮਤਿਵਰ੍ਤੇਤ ਚੇਤਨਾਵਾਨ੍ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਃ॥ 12-64-33 (67319) ਅਨ੍ਯਾਯੇਨ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਿ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਿ ਤਥੈਵ ਚ। ਅਨ੍ਤਰਾ ਵਿਲਯੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਪਥਿ ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਃ॥ 12-64-34 (67320) ਆਦੌ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤੇ ਚਕ੍ਰੇ ਤਥੈਵਾਦਿਪਰਾਯਣੇ। ਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸੰਵਿਜਾਨਾਮਿ ਤੇ(ਅ)ਨਘ॥ ॥ 12-64-35 (67321) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 64॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-64-2 ਭੂਸੰਸ੍ਕਾਰੰ ਭੁਵਃ ਸੰਪੰਨਸਸ੍ਯਤ੍ਵਮ੍। ਰਾਜਸੰਸ੍ਕਾਰਯੋਗਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਰਾਜਸੰਸ੍ਕਾਰੋ ਤਜਸੂਯਾਦਿਰਰ੍ਥਃ॥ 12-64-5 ਨਿਯਮੈਰੌਰਸੈਸ਼੍ਚੇਤਿ ਝ.ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਔਰਸੈਃ ਪੌਰੁਸ਼਼ੈਃ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-64-6 ਯੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ। ਅਨ੍ਯਥਾਰ੍ਥਾੰਨਿਸ਼਼੍ਪ੍ਰਯੋਜਨਾਨ੍ ਵਦਨ੍ਤਿ॥ 12-64-7 ਨਿਰ੍ਮਰ੍ਯਾਦੇ ਨਿਤ੍ਯਮਰ੍ਥੇ ਵਿਨਸ਼਼੍ਟੇ ਨ ਰ੍ਮਚਿਨ੍ਤਾ ਪਸ਼ੁਭੂਤੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇ। ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-64-8 ਯਾ ਗਤਿਰ੍ਯਜ੍ਞਾਦਿਃ ਆਸ਼੍ਰਮਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਏਤਦ੍ਦ੍ਵਯਮ੍॥ 12-64-10 ਕਰ੍ਮਣਾ ਤ੍ਯਜ੍ਯਤੇ ਧਰ੍ਮੋ ਯਥੈਵ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਥੈਵ ਸਃ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-64-12 ਉਤ੍ਕ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾ ਉਤ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਾਪਣੀਯਾ॥ 12-64-15 ਦਸ੍ਯੁਜੀਵਿਨੋ ਦਸ੍ਯੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਜੀਵਿਨਃ॥ 12-64-26 ਪਰਮਾ ਗਤੀਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-64-31 ਗਤਿੰ ਫਲਮ੍॥ 12-64-35 ਆਦਿਪਰਾਯਣੇ ਪੂਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਰਣਭੂਤੇ ਵਰ੍ਤਸ੍ਵ। ਤੇ ਤ੍ਵਾਮ੍॥

12-65-0 (67322) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-65-0x (5488) ਸ਼੍ਰੁਤਾ ਮੇ ਕਥਿਤਾਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਮਾਨਵਾਸ਼੍ਰਮਾਃ। ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਮੇਸ਼਼ਾਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤੋ ਮੇ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-65-1 (67323) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-65-2x (5489) ਵਿਦਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵੇਹ ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਯਥਾ ਮਮ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਿਦਿਤਾਃ ਸਾਧੁਸੰਮਤਾਃ॥ 12-65-2 (67324) ਯਤ੍ਤੁ ਲਿਙ੍ਗਾਨ੍ਤਰਗਤੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਸੇ ਮਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਧਰ੍ਮੰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤੰਨਿਬੋਧ ਨਰਾਧਿਪ। 12-65-3 (67325) ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਤਾਨਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਵਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਸਾਧ੍ਵਾਚਾਰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਾਂ ਚਾਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮ੍ਯਕਰ੍ਮਣਾਮ੍॥ 12-65-4 (67326) ਅਕਾਮਦ੍ਵੇਸ਼਼ਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਦਣ਼੍ਡਨੀਤ੍ਯਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਸਮਦਰ੍ਸ਼ੀ ਚ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਭੈਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-5 (67327) ਵੇਤ੍ਤਿ ਦਾਨੰ ਵਿਸਰ੍ਗੰ ਚ ਵਿਗ੍ਰਹਾਨੁਗ੍ਰਹੌ ਤਥਾ। ਯਥੋਕ੍ਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਧੀਰਸ਼੍ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-6 (67328) ਅਰ੍ਹਾਨ੍ਪੂਜਯਤੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸੰਵਿਭਾਗੇਨ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਸਰ੍ਵਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਭੈਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-7 (67329) ਜ੍ਞਾਤਿਸੰਬਨ੍ਧਿਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਵ੍ਯਾਪੰਨਾਨਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਸਮਭ੍ਯੁਦ੍ਧਰਮਾਣਸ੍ਯ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-8 (67330) ਲੋਕਮੁਖ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸਤ੍ਕਾਰੰ ਲਿਙ੍ਗਿਮੁਖ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਚਾਸਕ੍ਰੁʼਤ੍। ਕੁਰ੍ਵਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਵਨ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-9 (67331) ਆਹ੍ਨਿਕੰ ਪਿਤ੍ਰੁʼਯਜ੍ਞਾਂਸ਼੍ਚ ਭੂਤਯਜ੍ਞਾਨ੍ਸਮਾਨੁਸ਼਼ਾਨ੍। ਕੁਰ੍ਵਤਃ ਪਾਰ੍ਥ ਵਿਪੁਲਾਨ੍ਵਨ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-10 (67332) ਸੰਵਿਭਾਗੇਨ ਭੂਤਾਨਾਮਤਿਥੀਨਾਂ ਤਥਾ(ਅ)ਰ੍ਚਨਾਤ੍। ਦੇਵਯਜ੍ਞੈਸ਼੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਵਨ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-11 (67333) ਮਰ੍ਦਨੰ ਪਰਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਰ੍ਥੰ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮ। ਕੁਰ੍ਵਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਵਨ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-12 (67334) ਪਾਲਨਾਤ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਸ੍ਵਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪਰਿਪਾਲਨਾਤ੍। ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾ ਬਹੁਵਿਧਾ ਰਾਜਨ੍ਸਤ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-13 (67335) ਵੇਦਾਧ੍ਯਯਨਨਿਤ੍ਯਤ੍ਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ(ਅ)ਥਾਚਾਰ੍ਯਪੂਜਨਮ੍। ਤਥੋਪਾਧ੍ਯਾਯਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-14 (67336) ਆਹ੍ਨਿਕਾਞ੍ਜਪਮਾਨਸ੍ਯ ਦੇਵਾਨ੍ਪੂਜਯਤਃ ਸਦਾ। ਧਰ੍ਮੇਣ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-15 (67337) ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਵਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਵੇਤਿ ਯਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਃ। ਪ੍ਰਾਣਦ੍ਯੂਤੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-16 (67338) ਅਜਿਹ੍ਨਮਸ਼ਠੰ ਮਾਰ੍ਗੰ ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਭਾਰਤ। ਸਰ੍ਵਦਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-17 (67339) ਵਾਨਪ੍ਰਸ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਵਿਪ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਤ੍ਰੈਵਿਦ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਚ ਭਾਰਤ। ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾਨ੍ਵਿਪੁਲਾਨ੍ਵਨ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-18 (67340) ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼੍ਵਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ੰ ਕੁਰ੍ਵਤਸ੍ਤਵ ਭਾਰਤ। ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਯ ਨਿਯਤਃ ਪੁਣ੍ਯਸੰਚਯਃ॥ 12-65-19 (67341) ਬਾਲਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਰ੍ਵਾਵਸ੍ਥੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਅਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਕ੍ਰਿਯਾ ਪਾਰ੍ਥ ਧਰ੍ਮ ਏਸ਼਼ ਸਨਾਤਨਃ॥ 12-65-20 (67342) ਬਲਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇਸ਼਼ੁ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਪਰਿਤ੍ਰਾਣੰ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ। ਸ਼ਰਣਾਗਤੇਸ਼਼ੁ ਕੌਰਵ੍ਯ ਪਰੰ ਕਾਰੁਣ੍ਯਮਾਚਰ॥ 12-65-21 (67343) ਚਰਾਚਰਾਣਾਂ ਭੂਤਾਨਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚਾਪਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਯਥਾਰ੍ਹਪੂਜਾਂ ਚ ਤਥਾ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯਮਾਵਸੇਤ੍॥ 12-65-22 (67344) ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਾਨੁਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਪਤ੍ਨੀਨਾਂ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਪੁਤ੍ਰਨਪ੍ਤ੍ਰੁʼਣਾਮ੍। ਨਿਗ੍ਰਹਾਨੁਗ੍ਰਹੌ ਪਾਰ੍ਥ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯਮਮਿਤੰ ਤਪਃ॥ 12-65-23 (67345) ਸਾਧੂਨਾਮਰ੍ਚਨੀਯਾਨਾਂ ਪੂਜਾਸੁ ਵਿਦਿਤਾਤ੍ਮਨਾਮ੍। ਪਾਲਨੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਗ੍ਰੁʼਹਾਸ਼੍ਰਮਪਦੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-24 (67346) ਆਸ਼੍ਰਮਸ੍ਥਾਨਿ ਭੂਤਾਨਿ ਯਸ੍ਯ ਵੇਸ਼੍ਮਨਿ ਭਾਰਤ। ਭੁਞ੍ਜਤੇ ਵਿਪੁਲੰ ਭੋਜ੍ਯੰ ਤਦ੍ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-65-25 (67347) ਯਃ ਸ੍ਥਿਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਧਰ੍ਮੇ ਧਾਤ੍ਰਾ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇ ਯਥਾਰ੍ਥਵਤ੍। ਆਸ਼੍ਰਮਾਣਾਂ ਹਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤ੍ਯਨਾਮਯਮ੍॥ 12-65-26 (67348) ਯਸ੍ਮਿੰਨ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਗੁਣਾਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਸਦਾ। ਆਸ਼੍ਰਮਸ੍ਥੰ ਤਮਪ੍ਯਾਹੁਰ੍ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-65-27 (67349) ਸ੍ਥਾਨਮਾਨੰ ਕੁਲੇਮਾਨੰ ਵਯੋਮਾਨੰ ਤਥੈਵ ਚ। ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਵਸਤਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਹ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੇਸ਼਼ੁ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-65-28 (67350) ਦੇਸ਼ਧਰ੍ਮਾਂਸ਼੍ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕੁਲਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਥੈਵ ਚ। ਪਾਲਯਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਰਾਜਾ ਸਰ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮੀ ਭਵੇਤ੍॥ 12-65-29 (67351) ਕਾਲੇ ਵਿਭੂਤਿੰ ਭੂਤਾਨਾਮੁਪਹਾਰਾਂਸ੍ਤਥੈਵ ਚ। ਅਰ੍ਹਯਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸਾਧੂਨਾਮਾਸ਼੍ਰਮੇ ਵਸੇਤ੍॥ 12-65-30 (67352) ਦੇਸ਼ਧਰ੍ਮਗਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਯੋ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ। ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਰਾਜਾ ਭਵਤਿ ਸੋਸ਼੍ਰਮੀ॥ 12-65-31 (67353) ਯੇ ਧਰ੍ਮਕੁਸ਼ਲਾ ਲੋਕੇ ਧਰ੍ਮੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ। ਪਾਲਿਤਾ ਯਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਪਾਦਾਂਸ਼ਸ੍ਤਸ੍ਯ ਭੂਪਤੇਃ॥ 12-65-32 (67354) ਧਰ੍ਮਾਰਾਮਾਨ੍ਧਰ੍ਮਪਰਾਨ੍ਯੇ ਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਨ੍। ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਾਪੰ ਹਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-65-33 (67355) ਯੇ ਚ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਸਹਾਯਾਃ ਸ੍ਯੁਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਤੇ ਚੈਵਾਂਸ਼ਹਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਧਰ੍ਮੇ ਪਰਕ੍ਰੁʼਤੇ(ਅ)ਨਘ॥ 12-65-34 (67356) ਸਰ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮਪਦੇ(ਅ)ਪ੍ਯਾਹੁਰ੍ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯੰ ਦੀਪ੍ਤਨਿਰ੍ਣਯਮ੍। ਪਾਵਨੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਯਦ੍ਵਯੰ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸ੍ਮਹੇ॥ 12-65-35 (67357) ਆਤ੍ਮੋਪਮਸ੍ਤੁ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਯੋ ਵੈ ਭਵਤਿ ਮਾਨਵਃ। ਨ੍ਯਸ੍ਤਦਣ੍ਡੋ ਜਿਤਕ੍ਰੋਧਃ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯੇਹ ਲਭਤੇ ਸੁਖਮ੍॥ 12-65-36 (67358) ਧਰ੍ਮੋਚ੍ਛ੍ਰਿਤਾ ਸਤ੍ਯਜਲਾ ਸ਼ੀਲਯਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਦਮਧ੍ਵਜਾ। ਤ੍ਯਾਗਵਾਤਾਧ੍ਵਗਾ ਸ਼ੀਘ੍ਰਾ ਨੌਸ੍ਤਯਾ ਸਨ੍ਤਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-65-37 (67359) ਯਦਾ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤਃ ਕਾਮੋ ਨਾਸ੍ਯ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਸ੍ਥਿਤਃ। ਯਦਾ ਸਤ੍ਯਾਨ੍ਵਿਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੈਸ੍ਤਦਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਸਮ ਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-65-38 (67360) ਸੁਪ੍ਰਸੰਨਸ੍ਤੁ ਭਾਵੇਨ ਯੋਗੇਨ ਚ ਨਰਾਧਿਪ। ਧਰ੍ਮੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਪਾਲਨੇ ਰਤਃ॥ 12-65-39 (67361) ਵੇਦਾਧ੍ਯਯਨਸ਼ੀਲਾਨਾਂ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਸਾਧੁਕਰ੍ਮਣਾਮ੍। ਪਾਲਨੇ ਯਤ੍ਨਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਚਾਨਘ॥ 12-65-40 (67362) ਵਨੇ ਚਰਨ੍ਤਿ ਯੇ ਧਰ੍ਮਮਾਸ਼੍ਰਮੇਸ਼਼ੁ ਚ ਭਾਰਤ। ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ਤਚ੍ਛਤਗੁਣੰ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ॥ 12-65-41 (67363) ਏਸ਼਼ ਤੇ ਵਿਵਿਧੋ ਧਰ੍ਮਃ ਪਾਣ੍ਡਵਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕੀਰ੍ਤਿਤਃ। ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਤ੍ਵਮੇਨੰ ਵੈ ਪੂਰ੍ਵੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਸਨਾਤਨਮ੍॥ 12-65-42 (67364) ਚਾਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮ੍ਯਮੈਕਾਗ੍ਰ੍ਯੰ ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੰ ਚ ਪਾਣ੍ਡਵੰ। ਧਰ੍ਮੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਪਾਲਨੇ ਰਤਃ॥ ॥ 12-65-43 (67365) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 65॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-65-4 ਏਤਾਨਿ ਚਾਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮ੍ਯਕਾਰਿਣਾਂ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਸਤਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਸ਼਼੍ਵੇਵ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-65-5 ਭੈਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਃ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਮ੍॥ 12-65-6 ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਸ਼੍ਰਮੋ ਗਾਰ੍ਹਸ੍ਥ੍ਯਮ੍॥ 12-65-7 ਭੈਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਃ ਸੰਨ੍ਯਾਸਃ॥ 12-65-8 ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਰਮੋ ਵੈਖਾਨਸਃ॥ 12-65-12 ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਰ੍ਥੰ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਰ੍ਥਮ੍॥ 12-65-13 ਸਤ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਮਃ॥ 12-65-15 ਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਰਮਃ ਯਤ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮਃ॥ 12-65-19 ਸਰ੍ਵਾਵਸ੍ਥੰ ਪਦੰ ਭਵੇਤ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-65-31 ਸੋਸ਼੍ਰਮੀ ਸਃ ਆਸ਼੍ਰਮੀ ਸਰ੍ਵਾਸ਼੍ਰਮਫਲਭਾਗਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-65-37 ਧਰ੍ਮੇ ਸ੍ਥਿਤਾ ਸਤ੍ਵਵੀਰ੍ਯਾ ਧਰ੍ਮਸੇਤੁਵਟਾਰਕਾ। ਤ੍ਯਾਗਵਾਤਾਧ੍ਵਗਾਸ਼ੀਘ੍ਰਾ ਨੌਸ੍ਤੰ ਸਨ੍ਤਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਸੇਤੁਃ ਸਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸੈਵ ਵਟਾਰਕਾ ਬਨ੍ਧਨਰਜ੍ਜੁਰ੍ਯਤ੍ਰੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥

12-66-0 (67366) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-66-0x (5490) ਚਾਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮ੍ਯਮੁਕ੍ਤੰ ਤੇ ਚਾਤੁਰ੍ਵਣ੍ਯੰ ਤਥੈਵ ਚ। ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤਮੰ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-66-1 (67367) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-66-2x (5491) ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤਮੰ ਰਾਜ੍ਞ ਏਵਾਭਿਸ਼਼ੇਚਨਮ੍। ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਰਮਬਲੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਦਸ੍ਯਵੋ(ਅ)ਭਿਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥ 12-66-2 (67368) ਅਰਾਜਕੇਸ਼਼ੁ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਵ੍ਯਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ। ਪਰਸ੍ਪਰੰ ਚ ਖਾਦਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਥਾ ਧਿਗਰਾਜਕਮ੍॥ 12-66-3 (67369) ਇਨ੍ਦ੍ਰਮੇਵ ਪ੍ਰਣਮਤੇ ਯਦ੍ਰਾਜਾਨਮਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ। ਯਥੈਵੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਤਥਾ ਰਾਜਾ ਸੰਪੂਜ੍ਯੋ ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਤਾ॥ 12-66-4 (67370) ਨਾਰਾਜਕੇਸ਼਼ੁ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਵਸ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਵੈਦਿਕਮ੍। ਨਾਰਾਜਕੇਸ਼਼ੁ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਹਵ੍ਯੰ ਵਹਤਿ ਪਾਵਕਃ॥ 12-66-5 (67371) ਅਥ ਚੇਦਧਿਵੇਰ੍ਤੇਤ ਰਾਜ੍ਯਾਰ੍ਥੀ ਬਲਵਤ੍ਤਰਃ। ਅਰਾਜਕਾਣਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਿ ਹਤਵੀਰਾਣਿ ਵਾ ਪੁਨਃ॥ 12-66-6 (67372) ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦ੍ਗਮ੍ਯਾਭਿਪੂਜ੍ਯਃ ਸ੍ਯਾਦੇਤਦਤ੍ਰ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਮ੍। ਨ ਹਿ ਰਾਜ੍ਯਾਤ੍ਪਾਪਤਰਮਸ੍ਤਿ ਕਿੰਚਿਦਰਾਜਕਾਤ੍॥ 12-66-7 (67373) ਸ ਚੇਤ੍ਸਮਨੁਪਸ਼੍ਯੇਤ ਸਮਗ੍ਰੰ ਕੁਸ਼ਲੰ ਭਵੇਤ੍। ਬਲਵਾਨ੍ਹਿ ਪ੍ਰਕੁਪਿਤਃ ਕੁਰ੍ਯਾੰਨਿਃ ਸ਼ੇਸ਼਼ਤਾਮਪਿ॥ 12-66-8 (67374) ਭੂਯਾਂਸੰ ਲਭਤੇ ਕ੍ਲੇਸ਼ੰ ਯਾ ਗੌਰ੍ਭਵਤਿ ਦੁਰ੍ਦੁਹਾ। ਅਥ ਯਾ ਸੁਦੁਹਾ ਰਾਜੰਨੈਵ ਤਾਂ ਵਿਤੁਦਨ੍ਤ੍ਯਪਿ॥ 12-66-9 (67375) ਯਦਤਪ੍ਤੰ ਪ੍ਰਣਮਤੇ ਨ ਤਤ੍ਸੰਤਾਪਯਨ੍ਤ੍ਯੁਤ। ਯਤ੍ਸ੍ਵਯੰ ਨਮਤੇ ਦਾਰੁ ਨ ਤਤ੍ਸੰਨਾਮਯਨ੍ਤ੍ਯਪਿ॥ 12-66-10 (67376) ਏਤਯੋਪਮਯਾ ਧੀਰਃ ਸੰਨਮੇਤ ਬਲੀਯਸੇ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਾਯ ਸ ਪ੍ਰਣਮਤੇ ਨਮਤੇ ਯੋ ਬਲੀਯਸੇ॥ 12-66-11 (67377) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜੈਵ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਸਤਤੰ ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਤਾ। ਨ ਧਨਾਰ੍ਥੋ ਨ ਦਾਰਾਰ੍ਥਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਯੇਸ਼਼ਾਮਰਾਜਕਮ੍॥ 12-66-12 (67378) ਪ੍ਰੀਯਤੇ ਹਿ ਹਰਨ੍ਪਾਪਃ ਪਰਵਿਤ੍ਤਮਰਾਜਕੇ। ਯਦਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਤਦ੍ਧਰਨ੍ਤ੍ਯਨ੍ਯੇ ਤਦਾ ਰਾਜਾਨਮਿਚ੍ਛਤਿ॥ 12-66-13 (67379) ਪਾਪਾ ਹ੍ਯਪਿ ਤਦਾ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਨ ਲਭਨ੍ਤੇ ਕਦਾਚਨ। ਏਕਸ੍ਯ ਹਿ ਦ੍ਵੌ ਹਰਤੋ ਦ੍ਵਯੋਸ਼੍ਚ ਬਹਵੋ(ਅ)ਪਰੇ॥ 12-66-14 (67380) ਅਦਾਸਃ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਦਾਸੋ ਹ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਚ ਬਲਾਤ੍ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ। ਏਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਰਣਾਦ੍ਦੇਵਾਃ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਾਨ੍ਪ੍ਰਚਕ੍ਰਿਰੇ॥ 12-66-15 (67381) ਰਾਜਾ ਚੇੰਨ ਭਵੇਲ੍ਲੋਕੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਦਣ੍ਡਧਾਰਕਃ। ਜਲੇ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨਿਵਾਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਨ੍ਦੁਰ੍ਬਲੰ ਬਲਵਤ੍ਤਰਾਃ॥ 12-66-16 (67382) ਅਰਾਜਕਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਵਿਨੇਸ਼ੁਰਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍। ਪਰਸ੍ਪਰੰ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤੋ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾ ਇਵ ਜਲੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨ੍॥ 12-66-17 (67383) ਸਮੇਤ੍ਯ ਤਾਸ੍ਤਤਸ਼੍ਚਕ੍ਰੁਃ ਸਮਯਾਨਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍। ਵਾਕ੍ਸ਼ੂਰੋ ਦਣ੍ਡਪਰੁਸ਼਼ੋ ਯਸ਼੍ਚ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪਾਰਦਾਰਿਕਃ॥ 12-66-18 (67384) ਯਸ਼੍ਚ ਨਃ ਸਮਯੰ ਭਿਨ੍ਦ੍ਯਾਤ੍ਤ੍ਯਾਜ੍ਯਾ ਨਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਇਤਿ। ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਰ੍ਥੰ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਵਰ੍ਣਾਨਾਮਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ। ਤਾਸ੍ਤਥਾ ਸਮਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਮਯੇਨਾਵਤਸ੍ਥਿਰੇ॥ 12-66-19 (67385) ਸਹਿਤਾਸ੍ਤਾਸ੍ਤਦਾ ਜਗ੍ਮੁਰਸੁਖਾਰ੍ਤਾਃ ਪਿਤਾਮਹਮ੍। ਅਨੀਸ਼੍ਵਰਾ ਵਿਨਸ਼੍ਯਾਮੋ ਭਗਵੰਨੀਸ਼੍ਵਰੰ ਦਿਸ਼॥ 12-66-20 (67386) ਯੰ ਪੂਜਯੇਮ ਸੰਭੂਯ ਯਸ਼੍ਚ ਨਃ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਯੇਤ੍। ਤਾਭ੍ਯੋ ਮਨੁਂ ਵ੍ਯਾਦਿਦੇਸ਼ ਮਨੁਰ੍ਨਾਭਿਨਨਨ੍ਦ ਤਾਃ॥ 12-66-21 (67387) ਮਨੁਰੁਵਾਚ। 12-66-22x (5492) ਬਿਭੇਮਿ ਕਰ੍ਮਣਃ ਪਾਪਾਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਹਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍। ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਮਿਥ੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਨਿਤ੍ਯਦਾ॥ 12-66-22 (67388) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-66-23x (5493) ਤਮਬ੍ਰੁਵਨ੍ਪ੍ਰਜਾ ਮਾ ਭੈਰ੍ਵਿਧਾਸ੍ਯਾਮੋ ਧਨੰ ਤਵ। ਪਸ਼ੂਨਾਮਥ ਪਞ੍ਚਾਂਸ਼ੰ ਧਰਣ੍ਯਸ੍ਯ ਤਥੈਵ ਚ॥ 12-66-23 (67389) ਧਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਦਸ਼ਮੰ ਭਾਗੰ ਦਾਸ੍ਯਾਮਃ ਕੋਸ਼ਵਰ੍ਧਨਮ੍। ਕਨ੍ਯਾਂ ਸ਼ੁਲ੍ਕੇ ਚਾਰੁਰੂਪਾਂ ਵਿਵਾਹੇਸ਼਼ੂਦ੍ਯਤਾਸੁ ਚ॥ 12-66-24 (67390) ਮੁਖ੍ਯੇਨ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪਤ੍ਰੇਣ ਯੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਧਾਨਤਃ। ਭਵਨ੍ਤੰ ਤੇ(ਅ)ਨੁਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਮਿਵ ਦੇਵਤਾਃ॥ 12-66-25 (67391) ਸ ਤ੍ਵੰ ਜਾਤਬਲੋ ਰਾਜਨ੍ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਧਰ੍ਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ੍। ਸੁਖੇ ਧਾਸ੍ਯਸਿ ਨਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕੁਬੇਰ ਇਵ ਨੈਰ੍ਰੁʼਤਾਨ੍॥ 12-66-26 (67392) ਯੰ ਚ ਧਰ੍ਮੰ ਚਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਜਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ। ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਤ੍ਵਤ੍ਸੰਸ੍ਥੰ ਨੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-66-27 (67393) ਤੇਨ ਧਰ੍ਮੇਣ ਮਹਤਾ ਸੁਖੰ ਲਬ੍ਧੇਨ ਭਾਵਿਤਃ। ਪਾਹ੍ਯਸ੍ਮਾਨ੍ਸਰ੍ਵਤੋ ਰਾਜਨ੍ਦੇਵਾਨਿਵ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ॥ 12-66-28 (67394) ਵਿਜਯਾਯ ਹਿ ਨਿਰ੍ਯਾਹਿ ਪ੍ਰਤਪਤ੍ਰਸ਼੍ਮਿਵਾਨਿਵ। ਮਾਨੰ ਵਿਧਮ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਧਰ੍ਮੰ ਜਨਯ ਨਃ ਸਦਾ॥ 12-66-29 (67395) ਸ ਨਿਰ੍ਯਯੌ ਮਹਾਤੇਜਾ ਬਲੇਨ ਮਹਤਾ ਵ੍ਰੁʼਤਃ। ਮਹਾਭਿਜਨਸੰਪੰਨਸ੍ਤੇਜਸਾ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲੰਨਿਵ॥ 12-66-30 (67396) ਤਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਹਤ੍ਵੰ ਤੇ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯੇਵ ਦੇਵਤਾਃ। ਅਪਤਤ੍ਰਸਿਰੇ ਸਰ੍ਵੇ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇ ਚ ਦਦੁਰ੍ਮਨਃ। `ਵਰ੍ਣਿਨਸ਼੍ਚਾਸ਼੍ਰਮਾਸ਼੍ਚੈਵ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਦਸ੍ਯਵਃ॥' 12-66-31 (67397) ਤਤੋ ਮਹੀਂ ਪਰਿਯਯੌ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯ ਇਵ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਮਾਨ੍। ਸ਼ਮਯਨ੍ਸਰ੍ਵਤਃ ਪਾਪਾਨ੍ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ ਚ ਯੋਜਯਨ੍॥ 12-66-32 (67398) ਏਵੰ ਯੇ ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛੇਯੁਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਂ ਮਾਨਵਾਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍। ਕੁਰ੍ਯੂ ਰਾਜਾਨਮੇਵਾਗ੍ਰੇ ਪ੍ਰਜਾਨੁਗ੍ਰਹਕਾਰਣਾਤ੍॥ 12-66-33 (67399) ਨਮਸ੍ਯੇਰੰਸ਼੍ਚ ਤੰ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾ ਇਵ ਗੁਰੁਂ ਸਦਾ। ਦੇਵਾ ਇਵ ਚ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਨਰਾ ਰਾਜਾਨਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍॥ 12-66-34 (67400) ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਵਜਨੇਨੇਹ ਪਰੋ(ਅ)ਪਿ ਬਹੁਮਨ੍ਯਤੇ। ਸ੍ਵਜਨੇਨ ਤ੍ਵਵਜ੍ਞਾਤੰ ਪਰੇ ਪਰਿਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥ 12-66-35 (67401) ਰਾਜ੍ਞਃ ਪਰੈਃ ਪਰਿਭਵਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਸੁਖਾਵਹਃ। ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛਤ੍ਰੰ ਚ ਪਤ੍ਰੰ ਚ ਵਾਸਾਂਸ੍ਯਾਭਰਣਾਨਿ ਚ॥ 12-66-36 (67402) ਭੋਜਨਾਨ੍ਯਥ ਪਾਨਾਨਿ ਰਾਜ੍ਞੇ ਦਦ੍ਯੁਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਣਿ ਚ। ਆਸਨਾਨਿ ਚ ਸ਼ਯ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੋਪਕਰਣਾਨਿ ਚ॥ 12-66-37 (67403) ਗੋਪ੍ਤਾ ਚਾਸ੍ਯ ਦੁਰਾਧਰ੍ਸ਼਼ਃ ਸ੍ਮਿਤਪੂਰ੍ਵਾਭਿਭਾਸ਼਼ਿਤਾ। ਆਭਾਸ਼਼ਿਤਸ਼੍ਚ ਮਧੁਰੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਭਾਸ਼਼ੇਤ ਮਾਨਵਾਨ੍॥ 12-66-38 (67404) ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞੋ ਦ੍ਰੁʼਢਭਕ੍ਤਿਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸੰਵਿਭਾਗੀ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ। ਈਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਪ੍ਰਤਿਵੀਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਮ੍ਰੁʼਦੁ ਵਲ੍ਗੁ ਚ ਚਰ੍ਜੁ ਚ॥ ॥ 12-66-39 (67405) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 66॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-66-4 ਇਨ੍ਦ੍ਰਮੇਵ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਣੁਤੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-66-12 ਧਨਾਦੇਰਰ੍ਥ ਉਪਭੋਗਃ॥ 12-66-18 ਵਾਕ੍ਸ਼ੂਰੋ ਨਿਸ਼਼੍ਟੁਰਭਾਸ਼਼ੀ। ਦਣ੍ਡਪਰੁਸ਼਼ ਉਗ੍ਰਦਣ੍ਡਃ॥ 12-66-23 ਕਰ੍ਤ੍ਰੂʼਨੇਨੋ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-66-24 ਵਿਵਾਹੇਸੂਦ੍ਯਤਾਸੁ ਕਨ੍ਯਾਸੁ ਸ਼ੁਲ੍ਕੇ ਮੌਲ੍ਯਪ੍ਰਸੰਗੇ ਸਤਿ ਸੁਰੂਪਾਂ ਕਨ੍ਯਾਂ ਤੁਭ੍ਯੰ ਦਾਸ੍ਯਾਮ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-66-25 ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪਤ੍ਰੇਣ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਵਾਹਨੇਨ ਚ। ਪ੍ਰਧਾਨਤਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਟਾਃ। ਪ੍ਰਥਮਾਰ੍ਥੇ ਤਸਿਃ॥ 12-66-29 ਮਾਨੰ ਦਰ੍ਪਮ੍। ਵਿਧਮ ਨਾਸ਼ਯ॥ 12-66-31 ਅਪਤਤ੍ਰਸਿਰੇ ਤ੍ਰਾਸੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ॥

12-67-0 (67406) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-67-0x (5494) ਕਿਮਾਹੁਰ੍ਦੈਵਤੰ ਵਿਪ੍ਰਾ ਰਾਜਾਨੰ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਮਧਿਪਤਿੰ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-67-1 (67407) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-67-2x (5495) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿੰ ਵਸੁਮਨਾ ਯਥਾ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਭਾਰਤ॥ 12-67-2 (67408) ਰਾਜਾ ਵਸੁਮਨਾ ਨਾਮ ਕੌਸਲ੍ਯੋ ਧੀਮਤਾਂ ਵਰਃ। ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿ ਕਿਲ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞੰ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਮ੍॥ 12-67-3 (67409) ਸਰ੍ਵੰ ਵੈਨਯਿਕੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਿਨਯਜ੍ਞੋ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਮ੍। ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਨਨ੍ਤਰੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਵਿਧਿਪੂਰ੍ਵਕਮ੍॥ 12-67-4 (67410) ਵਿਧਿੰ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਰਾਜਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਲੋਕਹਿਤੇ ਰਤਃ। ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਸੁਖਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛਨ੍ਧਰ੍ਮਸ਼ੀਲੰ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਮ੍॥ 12-67-5 (67411) ਕੇਨ ਭੂਤਾਨਿ ਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕੇਨ ਵਾ। ਕਮਰ੍ਚਨ੍ਤੋ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਸੁਖਮਵ੍ਯਯਮਾਪ੍ਨੁਯੁਃ॥ `ਏਤਨ੍ਮੇ ਸ਼ੰਸ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਧਰ੍ਮਕਾਮਾਰ੍ਥਸੰਸ਼ਯਮ੍'॥ 12-67-6 (67412) ਏਵੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕੌਸਲ੍ਯੇਨਾਮਿਤੌਜਸਾ। ਰਾਜਸਤ੍ਕਾਰਮਵ੍ਯਗ੍ਰੋ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਚ ਵਿਵਰ੍ਧਨਮ੍। ਦਣ੍ਡਨੀਤਿੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਸ਼ਸ਼ੰਸਾਸ੍ਮੈ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ॥ 12-67-7 (67413) ਰਾਜਮੂਲੋ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਧਰ੍ਮੋ ਲੋਕਸ੍ਯ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ। ਪ੍ਰਜਾ ਰਾਜਭਯਾਦੇਵ ਨ ਖਾਦਨ੍ਤਿ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍॥ 12-67-8 (67414) ਰਾਜਾ ਹ੍ਯੇਵਾਖਿਲੰ ਲੋਕੰ ਸਮੁਦੀਰ੍ਣੰ ਸਮੁਤ੍ਸੁਕਮ੍। ਪ੍ਰਸਾਦਯਤਿ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ ਚ ਵਿਰਾਜਤੇ॥ 12-67-9 (67415) ਯਥਾ ਹ੍ਯਨੁਦਯੇ ਰਾਜਨ੍ਭੂਤਾਨਿ ਸ਼ਸ਼ਿਸੂਰ੍ਯਯੋਃ। ਅਨ੍ਧੇ ਤਮਸਿ ਮਜ੍ਜੇਯੁਰਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍॥ 12-67-10 (67416) ਯਥਾ ਹ੍ਯਨੁਦਕੇ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾ ਨਿਰਾਕ੍ਰਨ੍ਦੇ ਵਿਹਙ੍ਗਮਾਃ। ਵਿਹਰੇਯੁਰ੍ਯਥਾਕਾਮੰ ਵਿਹਿੰਸਨ੍ਤਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ॥ 12-67-11 (67417) ਵਿਮਥ੍ਯਾਤਿਕ੍ਰਮੇਰੰਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯਾਪਿ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍। ਅਭਾਵਮਚਿਰੇਣੈਵ ਗਚ੍ਛੇਯੁਰ੍ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-67-12 (67418) ਏਵਮੇਵ ਵਿਨਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਵਿਨਸ਼੍ਯੇਯੁਰਿਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਅਨ੍ਧੇ ਤਮਸਿ ਮਜ੍ਜੇਯੁਰਗੋਪਾਃ ਪਸ਼ਵੋ ਯਥਾ॥ 12-67-13 (67419) ਹਰੇਯੁਰ੍ਬਲਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਦੁਰ੍ਬਲਾਨਾਂ ਪਰਿਗ੍ਰਹਾਨ੍। ਹਨ੍ਯੁਰ੍ਵ੍ਯਾਯਚ੍ਛਮਾਨਾਂਸ਼੍ਚ ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-14 (67420) ਮਮੇਦਮਿਤਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਨ ਭਵੇਤ੍ਸ੍ਵਪਰਿਗ੍ਰਹਃ। ਨ ਦਾਰਾ ਨ ਚ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸ੍ਯਾੰਨ ਧਨੰ ਨ ਪਰਿਗ੍ਰਹਃ। ਵਿਸ਼਼੍ਵਗ੍ਲੋਪਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਤ ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-15 (67421) ਯਾਨੰ ਵਸ੍ਤ੍ਰਮਲਙ੍ਕਾਰਾਨ੍ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ। ਹਰੇਯੁਃ ਸਹਸਾ ਪਾਪਾ ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-16 (67422) ਪਤੇਦ੍ਬਹੁਵਿਧੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਬਹੁਧਾ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਸ਼਼ੁ। ਅਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-17 (67423) ਮਾਤਰੰ ਪਿਤਰੰ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਮਾਚਾਰ੍ਯਮਤਿਥਿੰ ਗੁਰੁਮ੍। ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਨੀਯੁਰਪਿ ਹਿੰਸ੍ਯੁਰ੍ਵਾ ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-18 (67424) `ਅਨ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੋਸ਼ਤੋ ਹਿੰਸ੍ਯੁਰ੍ਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਦਸ੍ਯੁਵਦ੍ਭਵੇਤ੍।' ਵਧਬਨ੍ਧਪਰਿਕ੍ਲੇਸ਼ੋ ਨਿਤ੍ਯਮਰ੍ਥਵਤਾਂ ਭਵੇਤ੍। ਮਮਤ੍ਵੰ ਚ ਨ ਵਿਨ੍ਦੇਯੁਰ੍ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-19 (67425) ਅਨ੍ਤਾਸ਼੍ਚਾਕਾਲ ਏਵ ਸ੍ਯੁਰ੍ਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਦਸ੍ਯੁਸਾਦ੍ਭਵੇਤ੍। ਪਤੇਦ੍ਬਹੁਵਿਧੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-20 (67426) ਨ ਯੋਨਿਦੋਸ਼਼ੋ ਵਰ੍ਤੇਤ ਨ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਨ ਵਣਿਕ੍ਪਥਃ। ਮਜ੍ਜੇਦ੍ਧਰ੍ਮਸ੍ਤ੍ਰਯੀ ਨ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-21 (67427) ਨ ਯਜ੍ਞਾਃ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਯੁਰ੍ਵਿਧਿਵਤ੍ਸ੍ਵਾਪ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਃ। ਨ ਵਿਵਾਹਾਃ ਸਮਾਜੋ ਵਾ ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-22 (67428) ਨ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਃ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਰੰਨ ਮਥ੍ਯੇਰੰਸ਼੍ਚ ਗਰ੍ਗਰਾਃ। ਘੋਸ਼਼ਾਃ ਪ੍ਰਣਾਸ਼ੰ ਗਚ੍ਛੇਯੁਰ੍ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-23 (67429) ਤ੍ਰਸ੍ਤਮੁਦ੍ਵਿਗ੍ਨਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਹਾਹਾਭੂਤਮਚੇਤਨਮ੍। ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਵਿਨਸ਼ੇਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-24 (67430) ਨ ਸੰਵਤ੍ਸਰਸਤ੍ਰਾਣਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਯੁਰਕੁਤੋਭਯਾਃ। ਵਿਧਿਵਦ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਵਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-25 (67431) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚਤੁਰੋ ਵੇਦਾੰਨਾਧੀਯੀਰੰਸ੍ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ। ਵਿਦ੍ਯਾਸ੍ਨਾਤਾ ਵ੍ਰਤਸ੍ਨਾਤਾ ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-26 (67432) ਨ ਭਵੇਦ੍ਧਰ੍ਮਸੰਸੇਵੀ ਮੋਹਵਿਪ੍ਰਹਤੋ ਜਨਃ। ਹਰ੍ਤਾ ਸ੍ਵਚ੍ਛੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਗਚ੍ਛੇਦ੍ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-27 (67433) ਹਸ੍ਤਾਦ੍ਧਸ੍ਤੰ ਪਰਿਮੁਸ਼਼ੇਦ੍ਭਿਦ੍ਯੇਰਨ੍ਸਰ੍ਵਸੇਤਵਃ। ਭਯਾਰ੍ਤੰ ਵਿਦ੍ਰਵੇਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-28 (67434) ਅਨਯਾਃ ਸੰਪ੍ਰਵਪਰ੍ਤੇਰਨ੍ਭਵੇਦ੍ਵੈ ਵਰ੍ਣਸਙ੍ਕਰਃ। ਦੁਰ੍ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਿਸ਼ੇਦ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-67-29 (67435) ਵਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਹਿ ਯਥਾਕਾਮੰ ਗ੍ਰੁʼਹਦ੍ਵਾਰਾਣਿ ਸ਼ੇਰਤੇ। ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਮਨ੍ਤਾਦਕੁਤੋਭਯਾਃ॥ 12-67-30 (67436) ਨਾਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੰ ਸਹਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕੁਤੋ ਵਾ ਹਸ੍ਤਲਾਘਵਮ੍। ਯਦਿ ਰਾਜਾ ਨ ਸਮ੍ਯਗ੍ਗਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਯਤ੍ਯਪਿ ਧਾਰ੍ਮਿਕਃ॥ 12-67-31 (67437) ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚਾਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਮਾਰ੍ਗੰ ਸਰ੍ਵਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਸ਼਼ਿਤਾਃ। ਨਿਰ੍ਭਯਾਃ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਯਦਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਭੂਮਿਪਃ॥ 12-67-32 (67438) ਧਰ੍ਮਮੇਵ ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨ ਹਿੰਸਨ੍ਤਿ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍। ਅਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ਚਾਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਯਦਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਭੂਮਿਪਃ॥ 12-67-33 (67439) ਯਜਨ੍ਤੇ ਚ ਮਹਾਯਜ੍ਞੈਸ੍ਤ੍ਰਯੋ ਵਰ੍ਣਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਵਿਧੈਃ। ਯੁਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚਾਧੀਯਤੇ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਯਦਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਭੂਮਿਪਃ॥ 12-67-34 (67440) ਵਾਰ੍ਤਾਮੂਲੋ ਹ੍ਯਯੰ ਲੋਕਸ੍ਤਯਾ ਵੈ ਧਾਰ੍ਯਤੇ ਸਦਾ। ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਵਰ੍ਤਤੇ ਸਮ੍ਯਗ੍ਯਦਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਭੂਮਿਪਃ॥ 12-67-35 (67441) ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਧੁਰੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਮਾਦਾਯ ਵਹਤਿ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਮਹਤਾ ਬਲਯੋਗੇਨ ਤਦਾ ਲੋਕਃ ਪ੍ਰਸੀਦਯਿ॥ 12-67-36 (67442) ਯਸ੍ਯਾਭਾਵੇਨ ਭੂਤਾਨਾਮਭਾਵਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸਮਨ੍ਤਤਃ। ਭਾਵੇ ਚ ਭਾਵੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਸ੍ਤੰ ਨ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜਯੇਤ੍॥ 12-67-37 (67443) ਤਸ੍ਯ ਯੋ ਵਹਤੇ ਭਾਰੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸੁਖਾਵਹਮ੍। ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਪ੍ਰਿਯਹਿਤੇ ਰਾਜ੍ਞ ਉਭੌ ਲੋਕਾਵਿਮੌ ਜਯੇਤ੍॥ 12-67-38 (67444) ਯਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਪਾਪੰ ਮਨਸਾ(ਅ)ਪ੍ਯਨੁਚਿਨ੍ਤਯੇਤ੍। ਅਸੰਸ਼ਯਮਿਹ ਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯਾਪਿ ਨਰਕੰ ਵ੍ਰਜੇਤ੍॥ 12-67-39 (67445) ਨ ਹਿ ਜਾਤ੍ਵਵਮਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯ ਇਤਿ ਭੂਮਿਪਃ। ਮਹਤੀ ਦੇਵਤਾ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ਾ ਨਰਰੂਪੇਣ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ 12-67-40 (67446) ਕੁਰੁਤੇ ਪਞ੍ਚਰੂਪਾਣਿ ਕਾਲਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਯਃ ਸਦਾ। ਭਵਤ੍ਯਗ੍ਨਿਸ੍ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਦਿਤ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋ ਯਮਃ॥ 12-67-41 (67447) ਯਦਾ ਹ੍ਯਾਸੀਦਤਃ ਪਾਪਾਨ੍ਦਹਤ੍ਯੁਗ੍ਰੇਣ ਤੇਜਸਾ। ਮਿਥ੍ਯੋਪਚਰਿਤੋ ਰਾਜਾ ਤਦਾ ਭਵਤਿ ਪਾਵਕਃ॥ 12-67-42 (67448) ਯਦਾ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਚਾਰੇਣ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਭੂਮਿਪਃ। ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵ੍ਰਜਤਿ ਤਦਾ ਭਵਤਿ ਭਾਸ੍ਕਰਃ॥ 12-67-43 (67449) ਅਸ਼ੁਚੀਂਸ਼੍ਚ ਯਦਾ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋਤਿ ਸ਼ਤਸ਼ੋ ਨਰਾਨ੍। ਸਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਾਨ੍ਸਾਮਾਤ੍ਯਾਂਸ੍ਤਦਾ ਭਵਤਿ ਸੋਨ੍ਤਕਃ॥ 12-67-44 (67450) ਯਦਾ ਤ੍ਵਧਾਰ੍ਮਿਕਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈਰ੍ਦਣ਼੍ਡੈਰ੍ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ। ਧਾਰ੍ਮਿਕਾਂਸ਼੍ਚਾਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਭਵਤ੍ਯਥ ਯਮਸ੍ਤਦਾ॥ 12-67-45 (67451) ਯਦਾ ਤੁ ਧਨਧਾਰਾਭਿਸ੍ਤਰ੍ਪਯਤ੍ਯੁਪਕਾਰਿਣਃ। ਆਚ੍ਛਿਨਤ੍ਤਿ ਚ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨ੍ਯਪਕਾਰਿਣਾਂ॥ 12-67-46 (67452) ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਦਦਾਤਿ ਕਸ੍ਮੈਚਿਤ੍ਕਸ੍ਮਾਚ੍ਚਿਦਪਕਰ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਤਦਾ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋ ਰਾਜਾ ਲੋਕੇ ਭਵਤਿ ਭੂਮਿਪਃ॥ 12-67-47 (67453) ਨਾਸ੍ਯਾਪਵਾਦੇ ਸ੍ਥਾਤਵ੍ਯੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ੇਣਾਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਾ। ਧਰ੍ਮਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤਾ ਲੋਕੇ ਈਸ਼੍ਵਰਸ੍ਯਾਨਸੂਯਤਾ॥ 12-67-48 (67454) ਨ ਹਿ ਰਾਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਤੀਪਾਨਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਸੁਖਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍। ਪੁਤ੍ਰੋ ਭ੍ਰਾਤਾ ਵਯਸ੍ਯੋ ਵਾ ਯਦ੍ਯਪ੍ਯਾਤ੍ਮਸਮੋ ਭਵੇਤ੍॥ 12-67-49 (67455) ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਗਤਿਃ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਜ੍ਵਲਿਤੋ(ਅ)ਨਿਲਸਾਰਥਿਃ। ਨ ਤੁ ਰਾਜ੍ਞਾ(ਅ)ਭਿਪੰਨਸ੍ਯ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਕ੍ਵਚਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-67-50 (67456) ਤਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਣਿ ਦੂਰਤਃ ਪਰਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍। ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਰਿਵ ਜੁਗੁਪ੍ਸੇਤ ਰਾਜਸ੍ਵਹਰਣਾੰਨਰਃ॥ 12-67-51 (67457) ਵਧ੍ਯੇਤਭਿਮ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍ਸਦ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਗਃ ਕੂਟਮਿਵ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਨ੍। ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਮਿਵ ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦ੍ਰਾਜਸ੍ਵਮਿਹ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍॥ 12-67-52 (67458) ਮਹਾਨ੍ਤੰ ਨਰਕੰ ਘੋਰਮਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਮਚੇਤਸਃ। ਪਤਨ੍ਤਿ ਚਿਰਰਾਤ੍ਰਾਯ ਰਾਜਵਿਤ੍ਤਾਪਹਾਰਿਣਃ॥ 12-67-53 (67459) ਰਾਜਾ ਭੋਜੋ ਵਿਰਾਟ੍ ਸਮ੍ਰਾਟ੍ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਭੂਪਤਿਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਯ ਏਭਿਃ ਸ੍ਤੂਯਤੇ ਸ਼ਬ੍ਦੈਃ ਕਸ੍ਤੰ ਨਾਰ੍ਚਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-67-54 (67460) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਬੁਭੂਸ਼਼ੁਰ੍ਨਿਯਤੋ ਜਿਤਾਤ੍ਮਾ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ। ਮੇਧਾਵੀ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਾਨ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸੰਸ਼੍ਰਯੇਤ੍ ਮਹੀਪਤਿਮ੍॥ 12-67-55 (67461) ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਮਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰੰ ਦ੍ਰੁʼਢਭਕ੍ਤਿੰ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍। ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਥਿਤੰ ਸ੍ਥਾਨੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣੰ ਪੂਜਯੇੰਨ੍ਰੁʼਪਃ॥ 12-67-56 (67462) ਦ੍ਰੁʼਢਭਕ੍ਤਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੰ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍। ਸ਼ੂਰਮਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਕਰ੍ਮਾਣੰ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧੰ ਜਨਮਾਸ਼੍ਰਯੇਤ੍॥ 12-67-57 (67463) ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਗਲ੍ਭੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਕਰੋਤਿ ਰਾਜਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਬ੍ਰੁʼਂਹਯਤੇ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਮ੍। ਰਾਜਾਭਿਪੰਨਸ੍ਯ ਕੁਤਃ ਸੁਖਾਨਿ ਰਾਜਾ(ਅ)ਭ੍ਯੁਪੇਤੰ ਸੁਖਿਨੰ ਕਰੋਤਿ॥ 12-67-58 (67464) `ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪ੍ਰਥਮੰ ਸ਼ਰੀਰੰ ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚ ਰਾਜ੍ਞੋ(ਅ)ਪ੍ਰਤਿਮੰ ਸ਼ਰੀਰਮ੍। ਰਾਜ੍ਞਾ ਵਿਹੀਨਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤਿ ਦੇਸ਼ਾ ਦੇਸ਼ੈਰ੍ਵਿਹੀਨਾ ਨ ਨ੍ਰੁʼਪਾ ਭਵਨ੍ਤਿ॥' 12-67-59 (67465) ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਗਰੀਯੋ ਗਤਿਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾ ਸੁਖਮੁਤ੍ਤਮੰ ਚ। ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾ ਲੋਕਮਿਮੰ ਪਰੰ ਚ ਜਯਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ॥ 12-67-60 (67466) ਨਰਾਧਿਪਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯ ਮੇਦਿਨੀਂ ਦਮੇਨ ਸਤ੍ਯੇਨ ਚ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦੇਨ। ਮਹਦ੍ਭਿਰਿਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਮਹਾਯਸ਼ਾ ਸ੍ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪੇ ਸ੍ਥਾਨਮੁਪੈਤਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍॥ 12-67-61 (67467) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-67-62x (5496) ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਙ੍ਗਿਰਸਾ ਕੌਸਲ੍ਯੋ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ। ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਵੀਰਃ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍॥ ॥ 12-67-62 (67468) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 67॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-67-4 ਵੈਨਯਿਕੰ ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਾਭਿਵਾਦਨਾਦਿਕਮ੍। ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤੋ(ਅ)ਨਨ੍ਤਰਃ। ਸਮੀਪੇ ਭੂਤ੍ਵਾਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-67-11 ਅਨੁਦਕੇ ਅਲ੍ਪੋਦਕੇ। ਨਿਰਾਕ੍ਰਨ੍ਦੇ ਹਿੰਸ੍ਰਭਯਰਹਿਤੇ॥ 12-67-14 ਵ੍ਯਾਯਚ੍ਛਮਾਨਾਨ੍ਸ੍ਵੰਸ੍ਵਮਰ੍ਥੰ ਅਦਾਤ੍ਰੂʼਨ੍॥ 12-67-15 ਵਿਸ਼਼੍ਵਕ੍ਸਰ੍ਵਤਃ ਲੋਪਃ ਅਰ੍ਥਾਨਾਂ ਲੁਮ੍ਪਨਮ੍॥ 12-67-18 ਅਨ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੋਸ਼ਤ ਇਤਿ ਦ.ਪਾਠਃ॥ 12-67-21 ਯੋਨਿਦੋਸ਼਼ਃ ਵ੍ਯਭਿਚਾਰੇ ਵਿਗਾਨਮ੍॥ 12-67-23 ਨ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਰਨ੍ ਨ ਰੇਤਃ ਸਿਞ੍ਚੇਰਨ੍। ਗਰ੍ਗਰਾਃ ਦਧਿਮਨ੍ਥਨਪਾਤ੍ਰਾਣਿ॥ 12-67-28 ਹਸ੍ਤਾਦ੍ਧਸ੍ਤੰ ਹਸ੍ਤਸ੍ਥਮਪਿ ਚੋਰਾ ਹਰੇਯੁਃ॥ 12-67-30 ਵਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਉਦ੍ਧਾਟ੍ਯ॥ 12-67-31 ਹਸ੍ਤਲਾਘਵੰ ਤਤ੍ਸਾਧ੍ਯੰ ਤਾਡਨਮ੍। ਅਕ੍ਰੁਸ਼਼੍ਟੰ ਗਾਲਨੰ ਵਾ ਕੁਤੋ ਨ ਸਹਤੇ। ਅਪਿਤੁ ਅਨਾਯਕਤ੍ਵਾਤ੍ਸਹਤ ਏਵ। ਗਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥ੍ਵੀਮ੍॥ 12-67-32 ਅਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਅਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਅਪਿ॥ 12-67-35 ਤ੍ਰਯ੍ਯਾ ਵੈ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਵਾਰ੍ਤਾ ਜੀਵਿਕਾ ਤਨ੍ਮੂਲਃ। ਤ੍ਰਯ੍ਯਾ ਚ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਦਿਹੇਤੁਤਯਾ ਤ੍ਰਾਯਤੇ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਸਰ੍ਵੰ ਤ੍ਰਯੀ ਵਾਰ੍ਤਾਦਿਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-67-42 ਆਸੀਦਤਃ ਸਮੀਪਸ੍ਥਾਨ੍। ਮਿਥ੍ਯੋਪਚਰਿਤੋ ਵਞ੍ਚਿਤਃ॥ 12-67-48 ਤਸ੍ਯੋਪਦੇਸ਼ੇ ਸ੍ਥਾਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਟ.ਡ.ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-67-50 ਅਭਿਪੰਨਸ੍ਯ ਤਿਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ॥ 12-67-52 ਕੂਟੰ ਮਾਰਣਯਨ੍ਤ੍ਰਮ੍॥ 12-67-54 ਭੋਜਃ ਸੁਖਾਨਾਂ ਭੋਜਯਿਤਾ॥ 12-67-55 ਬੁਭੂਸ਼਼ੁਰ੍ਭਵਿਤੁਮਿਚ੍ਛੁਃ॥ 12-67-58 ਨਿਸ਼਼ਿਦ੍ਧਜਨਮਾਸ਼੍ਰਯੇਦਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਨਿਸ਼਼ਿਦ੍ਧਾ ਜਨਾ ਯੇਨ ਤਮ੍। ਅਹਮੇਕੰ ਏਵੇਦੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਕਿਮੇਤੈਰਿਤਿ ਵਾਦਿਨਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-67-60 ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾ ਰਾਜਾਨਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥

12-68-0 (67469) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-68-0x (5497) ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯਮਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ। ਕਥੰ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯੋ ਜਨਪਦਃ ਕਥੰ ਵਧ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ॥ 12-68-1 (67470) ਕਥੰ ਚਾਰਾਨ੍ਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜੀਤ ਵਰ੍ਣਾਨ੍ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਯੇਤ੍ਕਥਮ੍। ਕਥੰ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨ੍ਕਥੰ ਦਾਰਾਨ੍ਕਥੰ ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ॥ 12-68-2 (67471) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-68-2x (5498) ਰਾਜਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵਾਵਹਿਤੋ(ਅ)ਖਿਲਮ੍। ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਨਾਦੌ ਪਾਰ੍ਥਿਵਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਵਾ॥ 12-68-3 (67472) ਆਤ੍ਮਾ ਜੇਯਃ ਸਦਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਤਤੋ ਜੇਯਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ। ਅਜਿਤਾਤ੍ਮਾ ਨਰਪਤਿਰ੍ਵਿਜਯੇਤ ਕਥੰ ਰਿਪੂਨ੍॥ 12-68-4 (67473) ਏਤਾਵਾਨਾਤ੍ਮਵਿਜਯਃ ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਗਵਿਨਿਗ੍ਰਹਃ। ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਨਰਪਤਿਰ੍ਬਾਧਿਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਨੁਯਾਦ੍ਰਿਪੁਨ੍॥ 12-68-5 (67474) ਨ੍ਯਸੇਤ ਗੁਲ੍ਮਾਨ੍ਦੁਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਸਨ੍ਧੌ ਚ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ। ਨਗਰੋਪਵਨੇ ਚੈਵ ਪੁਰੋਦ੍ਯਾਨੇ ਤਥੈਵ ਚ॥ 12-68-6 (67475) ਸੰਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਪੁਟੇਸ਼਼ੁ ਨਗਰਸ੍ਯ ਚ। ਮਧ੍ਯੇ ਚ ਨਰਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਤਥਾ ਰਾਜਨਿਵੇਸ਼ਨੇ॥ 12-68-7 (67476) ਪ੍ਰਣਿਰ੍ਧੀਸ਼੍ਚ ਤਤਃ ਕੁਰ੍ਯਾਜ੍ਜਡਾਨ੍ਧਬਧਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤੀਨ੍। ਪੁਂਸਃ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਨ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸਾਸ਼੍ਰਮਕ੍ਸ਼਼ਮਾਨ੍॥ 12-68-8 (67477) ਅਮਾਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਮਿਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਤ੍ਰਿਵਿਧੇਸ਼਼ੁ ਚ। ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰਣਿਦਧ੍ਯਾਤ੍ਸਮਾਹਿਤਃ॥ 12-68-9 (67478) ਪੁਰੇ ਜਨਪਦੇ ਚੈਵ ਤਥਾ ਸਾਮਨ੍ਤਰਾਜਸੁ। ਯਥਾ ਨ ਵਿਦ੍ਯੁਰਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਪ੍ਰਣਿਧੇਯਾਸ੍ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ॥ 12-68-10 (67479) ਚਾਰਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਹਿਤਾਨ੍ਪਰੇਣ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਆਪਣੇਸ਼਼ੁ ਵਿਹਾਰੇਸ਼਼ੁ ਸਮਵਾਯੇਸ਼਼ੁ ਵੀਥਿਸ਼਼ੁ॥ 12-68-11 (67480) ਆਰਾਮੇਸ਼਼ੁ ਤਥੋਦ੍ਯਾਨੇ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਾਂ ਸਮਾਗਮੇ। ਵੇਸ਼ੇਸ਼਼ੁ ਚਤ੍ਵਰੇ ਚੈਵ ਸਭਾਸ੍ਵਾਵਸਥੇਸ਼਼ੁ ਚ॥ 12-68-12 (67481) ਏਵੰ ਵਿਹਨ੍ਯਾਚ੍ਚਾਰੇਣ ਪਰਚਾਰੰ ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਚਾਰੇ ਚ ਵਿਹਤੇ ਸਰ੍ਵੰ ਹਤੰ ਭਵਤਿ ਭਾਰਤ॥ 12-68-13 (67482) ਯਦਾ ਤੁ ਹੀਨੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯਾਦਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ। ਅਮਾਤ੍ਯੈਃ ਸਹ ਸੰਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਸਨ੍ਧਿੰ ਬਲੀਯਸਾ॥ 12-68-14 (67483) `ਵਿਦ੍ਵਾਂਸਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਸ਼੍ਚ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਃ। ਦਣ੍ਡਨੀਤੌ ਤੁ ਨਿਸ਼਼੍ਪੰਨਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤੇ॥ 12-68-15 (67484) ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਤਤ੍ਵਵਿਤ੍। ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਤ ਭੂਪਾਲਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੰ ਨੀਤਿਕੋਵਿਦਮ੍। ਵੈਸ਼੍ਯਸ਼ੂਦ੍ਰੌ ਤਥਾ ਭੂਯਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਜ੍ਞੌ ਹਿਤਕਾਰਿਣੌ॥ ' 12-68-16 (67485) ਅਜ੍ਞਾਯਮਾਨੇ ਹੀਨਤ੍ਵੇ ਸਨ੍ਧਿੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਪਰੇਣ ਵੈ। ਲਿਪ੍ਸੁਰ੍ਵਾ ਕੰਚਿਦੇਵਾਰ੍ਥੰ ਤ੍ਵਰਮਾਣੋ ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਃ॥ 12-68-17 (67486) ਗੁਣਵਨ੍ਤੋ ਮਹੋਤ੍ਸਾਹਾ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਃ ਸਾਧਵਸ਼੍ਚ ਯੇ। ਸਨ੍ਦਧੀਤ ਨ੍ਰੁʼਪਸ੍ਤੈਸ਼੍ਚ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਲਯਨ੍॥ 12-68-18 (67487) ਉਚ੍ਛਿਦ੍ਯਮਾਨਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾ ਮਹਾਮਤਿਃ। ਪੂਰ੍ਵਾਪਕਾਰਿਣੋ ਹਨ੍ਯਾਲ੍ਲੋਕਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-68-19 (67488) ਯੋ ਨੋਪਕਰ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਨੋਤਿ ਨਾਪਕਰ੍ਤੁਂ ਮਹੀਪਤਿਃ। ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਰੂਪਸ਼੍ਚੋਦ੍ਧਰ੍ਤੁਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਭਵੇਤ੍॥ 12-68-20 (67489) ਯਾਤ੍ਰਾਂ ਯਾਯਾਦਵਿਜ੍ਞਾਤਮਨਾਕ੍ਰਨ੍ਦਮਨਨ੍ਤਰਮ੍। ਵ੍ਯਾਸਕ੍ਤੰ ਚ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੰ ਚ ਦੁਰ੍ਬਲੰ ਚ ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਃ॥ 12-68-21 (67490) ਯਾਤ੍ਰਾਮਾਜ੍ਞਾਪਯੇਦ੍ਵੀਰਃ ਕਲ੍ਯਃ ਪੁਸ਼਼੍ਟਬਲਃ ਸੁਖੀ। ਪੂਰ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਿਧਾਨੰ ਚ ਯਾਤ੍ਰਾਯਾਂ ਨਗਰੇ ਤਥਾ॥ 12-68-22 (67491) ਨ ਚ ਪਸ਼੍ਯੋ ਭਵੇਦਸ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਪੋ ਯਸ਼੍ਚਾਤਿਵੀਰ੍ਯਵਾਨ੍। ਹੀਨਸ਼੍ਚ ਬਲਵੀਰ੍ਯਾਭ੍ਯਾਂ ਕਰ੍ਸ਼਼ਯੰਸ੍ਤਤ੍ਪਰੋ ਵਸੇਤ੍॥ 12-68-23 (67492) ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਚ ਪੀਡਯੇਤ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਗ੍ਨਿਵਿਸ਼਼ਮੂਰ੍ਚ੍ਛਨੈਃ। ਅਮਾਤ੍ਯਵਲ੍ਲਭਾਨਾਂ ਚ ਵਿਵਾਦਾਂਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕਾਰਯੇਤ੍॥ 12-68-24 (67493) ਵਰ੍ਜਨੀਯੰ ਸਦਾ ਯੁਦ੍ਧੰ ਰਾਜ੍ਯਕਾਮੇਨ ਧੀਮਤਾ। ਉਪਾਯੈਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਰਾਦਾਨਮਰ੍ਥਸ੍ਯਾਹ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ॥ 12-68-25 (67494) ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇਨ ਤੁ ਪ੍ਰਦਾਨੇਨ ਭੇਦੇਨ ਚ ਨਰਾਧਿਪ। ਯਮਰ੍ਥੰ ਸ਼ਕ੍ਨੁਯਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਂ ਤੇਨ ਤੁਸ਼਼੍ਯੇਤ ਪਣ੍ਡਿਤਃ॥ 12-68-26 (67495) ਆਦਦੀਤ ਬਲਿੰ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਜਾਭ੍ਯਃ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ। ਸ਼਼ਙ੍ਭਾਗਮਮਿਤਪ੍ਰਜ੍ਞਸ੍ਤਾਸਾਮੇਵਾਭਿਗੁਪ੍ਤਯੇ॥ 12-68-27 (67496) ਦਸ਼ਾਧਰ੍ਮਗਤੇਭ੍ਯੋ ਯਦ੍ਵਸੁ ਬਹ੍ਵਲ੍ਪਮੇਵ ਵਾ। ਤੰਨਾਦਦੀਤ ਸਹਸਾ ਪੌਰਾਣਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਯ ਵੈ॥ 12-68-28 (67497) ਯਥਾ ਪੁਤ੍ਰਾਸ੍ਤਥਾ ਪੌਰਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ। ਭਕ੍ਤਿਸ਼੍ਚੈਸ਼਼ੁ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਵ੍ਯਵਹਾਰਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨੇ॥ 12-68-29 (67498) ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਚੈਵ ਨ੍ਯਸੇਦ੍ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ। ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਸ਼਼ੁ ਸਤਤੰ ਤਤ੍ਰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ 12-68-30 (67499) ਆਕਰੇ ਲਵਣੇ ਸ਼ੁਲ੍ਕੇ ਤਰੇ ਨਾਗਬਲੇ ਤਥਾ। ਨ੍ਯਸੇਦਮਾਤ੍ਯਾੰਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਸ੍ਵਾਪ੍ਤਾਨ੍ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨ੍ਹਿਤਾਨ੍॥ 12-68-31 (67500) ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਣ੍ਡਧਰੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍। ਨ੍ਰੁʼਪਸ੍ਯ ਸਤਤੰ ਦਣ੍ਡਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ॥ 12-68-32 (67501) ਵੇਦਵੇਦਾਙ੍ਗਵਿਤ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸੁਤਪਸ੍ਵੀ ਨ੍ਰੁʼਪੋ ਭਵੇਤ੍। ਦਾਨਸ਼ੀਲਸ਼੍ਚ ਸਤਤੰ ਯਜ੍ਞਸ਼ੀਲਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ॥ 12-68-33 (67502) ਏਤੇ ਗੁਣਾਃ ਸਮਸ੍ਤਾਃ ਸ੍ਯੁਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਸ੍ਯ ਸਤਤੰ ਸ੍ਥਿਰਾਃ। ਵ੍ਯਵਹਾਰਸ੍ਯ ਲੋਪੇਨ ਕੁਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਃ ਕੁਤੋ ਯਸ਼ਃ॥ 12-68-34 (67503) ਯਦਾ ਤੁ ਪੀਡਿਤੋ ਰਾਜਾ ਭਵੇਦ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਬਲੀਯਸਾ। [ਤਦਾਭਿਸੰਸ਼੍ਰਯੇਦ੍ਦੁਰ੍ਗੰ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ॥ 12-68-35 (67504) ਵਿਧਾਵਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਵਿਧਾਨਮੁਪਕਲ੍ਪਯੇਤ੍। ਸਾਮਭੇਦਾਨ੍ਵਿਰੋਧਾਰ੍ਥੰ ਵਿਧਾਨਮੁਪਕਲ੍ਪਯੇਤ੍॥] 12-68-36 (67505) `ਤ੍ਰਿਧਾ ਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਵਿਧਾਨਮੁਪਕਲ੍ਪਯੇਤ੍।' ਘੋਸ਼਼ਾੰਨ੍ਯਸੇਤ ਮਾਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰਾਮਾਨੁਤ੍ਥਾਪਯੇਦਪਿ। ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਯੇਚ੍ਚ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਞ੍ਸ਼ਾਖਾਨਗਰਕੇਸ਼਼੍ਵਪਿ॥ 12-68-37 (67506) ਯੇ ਗੁਪ੍ਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਦੁਰ੍ਗਾਸ਼੍ਚ ਦੇਸ਼ਾਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਯੇਤ੍। ਧਨਿਨੋ ਬਲਮੁਖ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਿਤ੍ਵਾ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ॥ 12-68-38 (67507) ਸਸ੍ਯਾਭਿਹਾਰੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਨਰਾਧਿਪਃ। ਅਸੰਭਵੇ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਸ੍ਯ ਦਾਹਯੇਦਗ੍ਨਿਨਾ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍॥ 12-68-39 (67508) ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਸ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸਸ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਤ੍ਰੋਰੁਪਜਪੇੰਨਰਾਨ੍। ਵਿਨਾਸ਼ਯੇਦ੍ਵਾ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਬਲੇਨਾਥ ਸ੍ਵਕੇਨ ਵੈ॥ 12-68-40 (67509) ਨਦੀਮਾਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਚ ਤਥਾ ਸੰਕ੍ਰਮਾਨਵਸਾਦਯੇਤ੍। ਜਲੰ ਵਿਸ੍ਰਾਵਯੇਤ੍ਸਰ੍ਵਮਵਿਸ੍ਰਾਵ੍ਯੰ ਚ ਦੂਸ਼਼ਯੇਤ੍॥ 12-68-41 (67510) ਤਦਾਤ੍ਵੇਨਾਯਤੀਭਿਸ਼੍ਚ ਨਿਵਸੇਦ੍ਭੂਮ੍ਯਨਨ੍ਤਰਮ੍। ਪ੍ਰਤਿਘਾਤੰ ਪਰਸ੍ਯਾਜੌ ਯੁਦ੍ਧਕਾਲੇ(ਅ)ਪ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ॥ 12-68-42 (67511) ਦੁਰ੍ਗਾਣਾਂ ਚਾਭਿਤੋ ਰਾਜਾ ਮੂਲਚ੍ਛੇਦੰ ਪ੍ਰਕਾਰਯੇਤ੍। ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਚੈਤ੍ਯਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਵਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍॥ 12-68-43 (67512) ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਚ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਸ਼ਾਖਾਂ ਪ੍ਰਚ੍ਛੇਦਯੇਤ੍ਤਥਾ। ਚੈਤ੍ਯਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵਥਾ ਤ੍ਯਾਜ੍ਯਮਪਿ ਪਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪਾਤਨਮ੍॥ 12-68-44 (67513) `ਦੇਵਾਨਾਮਾਸ਼੍ਰਯਾਸ਼੍ਚੈਤ੍ਯਾ ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਭੋਗਿਨਾਮ੍। ਪਿਸ਼ਾਚਪੰਨਗਾਨਾਂ ਚ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਾਮਪਿ। ਰੌਦ੍ਰਾਣਾਂ ਚੈਵ ਭੂਤਾਨਾਂ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਾਨ੍ਪਰਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍॥ 12-68-45 (67514) ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਹਿ ਨਿਕੁਮ੍ਭੇਨ ਸੌਦਾਸਸ੍ਯ ਬਲੰ ਹਤਮ੍। ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਗਣੇਸ਼ੇਨ ਵਾਰਾਣਸ੍ਯਾਂ ਨਰਾਧਿਪ॥ ' 12-68-46 (67515) ਪ੍ਰਗਣ੍ਡੀਃ ਕਾਰਯੇਤ੍ਸਮ੍ਯਗਾਕਾਸ਼ਜਨਨੀਸ੍ਤਦਾ। ਆਪੂਰਯੇਚ੍ਚ ਪਰਿਖਾਂ ਸ੍ਥਾਣੁਨਕ੍ਰਝਸ਼਼ਾਕੁਲਾਮ੍॥ 12-68-47 (67516) ਸਙ੍ਕਟਦ੍ਵਾਰਕਾਣਿ ਸ੍ਯੁਰੁਚ੍ਛ੍ਵਾਸਾਰ੍ਥੰ ਪੁਰਸ੍ਯ ਚ। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਦ੍ਵਾਰਵਦ੍ਗੁਪ੍ਤਿਃ ਕਾਰ੍ਯਾ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ ਭਵੇਤ੍॥ 12-68-48 (67517) ਦ੍ਵਾਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ਗੁਰੂਣ੍ਯੇਵ ਯਨ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸ੍ਥਾਪਯੇਤ੍ਸਦਾ। ਆਰਾਪਯੇਚ੍ਛਤਘ੍ਨੀਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਾਧੀਨਾਨਿ ਚ ਕਾਰਯੇਤ੍॥ 12-68-49 (67518) ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਨਿ ਚਾਭਿਹਾਰ੍ਯਾਣਿ ਤਥਾ ਕੂਪਾਂਸ਼੍ਚ ਖਾਨਯੇਤ੍। ਸੰਸ਼ੋਧਯੇਤ੍ਤਥਾ ਕੂਪਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਪੂਰ੍ਵਪਯੋਰ੍ਥਿਭਿਃ॥ 12-68-50 (67519) ਤ੍ਰੁʼਣਚ੍ਛੰਨਾਨਿ ਵੇਸ਼੍ਮਾਨਿ ਪਙ੍ਕੇਨਾਥ ਪ੍ਰਲੇਪਯੇਤ੍। ਨਿਰ੍ਹਰੇਚ੍ਚ ਤ੍ਰੁʼਣੰ ਮਾਸਿ ਚੈਤ੍ਰੇ ਵਹ੍ਨਿਭਯਾਤ੍ਪੁਰਾ॥ 12-68-51 (67520) ਨਕ੍ਤਮੇਵ ਚ ਭਕ੍ਤਾਨਿ ਪਾਚਯੇਤ ਨਰਾਧਿਪਃ। ਨ ਦਿਵਾ ਜ੍ਵਾਲਯੇਦਗ੍ਨਿੰ ਵਰ੍ਜਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਿਕਮ੍॥ 12-68-52 (67521) `ਯਥਾਸੰਭਵਸ਼ੈਲਾਨਿ ਚੈਸ਼਼੍ਟਕਾਨਿ ਚ ਕਾਰਯੇਤ੍। ਮ੍ਰੁʼਣ੍ਮਯਾਨਿ ਚ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਦੇਸ਼ੰ ਬਲਾਬਲਮ੍॥ ' 12-68-53 (67522) ਕਰ੍ਮਾਰਾਰਿਸ਼਼੍ਟਸ਼ਾਲਾਸੁ ਜ੍ਵਲੇਦਗ੍ਨਿਃ ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ। ਗ੍ਰੁʼਹਾਣਿ ਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼੍ਯਾਨ੍ਤਰ੍ਵਿਧੇਯਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਧੁਤਾਸ਼ਨਃ॥ 12-68-54 (67523) ਮਹਾਦਣ੍ਡਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਸ੍ਯਾਗ੍ਨਿਰ੍ਵੈ ਦਿਵਾ ਭਵੇਤ੍। ਪ੍ਰਘੋਸ਼਼ਯੇਦਥੈਵੰ ਚ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਰ੍ਥੰ ਪੁਰਸ੍ਯ ਚ॥ 12-68-55 (67524) ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਕਾਂਸ਼੍ਚਾਕ੍ਰਿਕਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਲੀਬੋਨ੍ਮਤ੍ਤਾਨ੍ਕੁਸ਼ੀਲਵਾਨ੍। ਬਾਹ੍ਯਾਨ੍ਕੁਰ੍ਯਾੰਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਦੋਸ਼਼ਾਯ ਸ੍ਯੁਰ੍ਹਿ ਤੇ ਸ਼ਠਾਃ॥ 12-68-56 (67525) ਚਤ੍ਵਰੇਸ਼਼੍ਵਥ ਤੀਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਸਭਾਸ੍ਵਾਵਸਥੇਸ਼਼ੁ ਚ। ਯਥਾਰ੍ਥਵਰ੍ਣੰ ਪ੍ਰਣਿਧਿੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ॥ 12-68-57 (67526) ਵਿਸ਼ਾਲਾਨ੍ਰਾਜਮਾਰ੍ਗਾਂਸ਼੍ਚ ਕਾਰਯੇਤ ਨਰਾਧਿਪਃ। ਪ੍ਰਪਾਸ਼੍ਚ ਵਿਪਣੀਸ਼੍ਚੈਵ ਯਥੋਦ੍ਦੇਸ਼ੰ ਸਮਾਦਿਸ਼ੇਤ੍॥ 12-68-58 (67527) ਭਾਣ੍ਡਾਗਾਰਾਯੁਧਾਗਾਰਾਨ੍ਧਾਨ੍ਯਾਗਾਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਅਸ਼੍ਵਾਗਾਰਾਨ੍ਗਜਾਗਾਰਾਨ੍ਬਲਾਧਿਕਰਣਾਨਿ ਚ॥ 12-68-59 (67528) ਪਰਿਖਾਸ਼੍ਚੈਵ ਕੌਰਵ੍ਯ ਪ੍ਰਤੋਲੀਸਙ੍ਕਟਾਨਿ ਚ। ਨ ਜਾਤੁ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪਸ਼੍ਯੇਤ ਗੁਹ੍ਯਮੇਤਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-68-60 (67529) ਅਰ੍ਥਸੰਨਿਚਯੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਰਾਜਾ ਪਰਬਲਾਰ੍ਦਿਤਃ। ਤੈਲੰ ਮਧੁ ਘ੍ਰੁʼਤੰ ਸਸ੍ਯਮੌਸ਼਼ਧਾਨਿ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-68-61 (67530) ਅਙ੍ਗਾਰਕੁਸ਼ਮੁਞ੍ਜਾਨਾਂ ਪਲਾਸ਼ਸ਼ਰਵਰ੍ਣਿਨਾਮ੍। ਯਵਸੇਨ੍ਧਨਦਿਗ੍ਧਾਨਾਂ ਕਾਰਯੇਤ ਚ ਸੰਚਯਾਨ੍॥ 12-68-62 (67531) ਆਯੁਧਾਨਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਪ੍ਰਾਸਚਰ੍ਮਣਾਮ੍। ਸੰਚਯਾਨੇਵਮਾਦੀਨਾਂ ਕਾਰਯੇਤ ਨਰਾਧਿਪਃ॥ 12-68-63 (67532) ਔਸ਼਼ਧਾਨਿ ਚ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਮੂਲਾਨਿ ਚ ਫਲਾਨਿ ਚ। ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਂਸ਼੍ਚ ਵੈਦ੍ਯਾਨ੍ਵੈ ਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਦ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਠਃ॥ 12-68-64 (67533) ਨਟਾਂਸ਼੍ਚ ਨਰ੍ਤਕਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਮਲ੍ਲਾਨ੍ਮਾਯਾਵਿਨਸ੍ਤਥਾ। ਸ਼ੋਭਯੇਯੁਃ ਪੁਰਵਰੰ ਮੋਦਯੇਯੁਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-68-65 (67534) ਯਤਃ ਸ਼ਙ੍ਕਾ ਭਵੇਚ੍ਚਾਪਿ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤੋ(ਅ)ਥਾਪਿ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਃ। ਪੌਰੇਭ੍ਯੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਰ੍ਵਾਪਿ ਸ੍ਵਾਧੀਨਾਨ੍ਕਾਰਯੇਤ ਤਾਨ੍॥ 12-68-66 (67535) ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਰਾਜਾ ਤਾਨ੍ਪੂਜਯੇਦ੍ਧਨਸੰਚਯੈਃ। ਮਾਨਨੇਨ ਯਥਾਰ੍ਹੇਣ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇਨ ਵਿਵਿਧੇਨ ਚ॥ 12-68-67 (67536) ਨਿਰ੍ਵੇਦਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਪਰੰ ਹਤ੍ਵਾ ਵਾ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ। ਗਤਾਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯੋ ਭਵੇਦ੍ਰਾਜਾ ਯਥਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਿਤਮ੍॥ 12-68-68 (67537) ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਪ੍ਤੈਵ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਣਿ ਤਾਨਿ ਚੈਵ ਨਿਬੋਧ ਮੇ। ਆਤ੍ਮਾ(ਅ)ਮਾਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਕੋਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਦਣ੍ਡੋ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਚੈਵ ਹਿ॥ 12-68-69 (67538) ਤਥਾ ਜਨਪਦਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪੁਰੰ ਚ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ। ਏਤਤ੍ਸਪ੍ਤਾਤ੍ਮਕੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪਰਿਪਾਲ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਤਃ॥ 12-68-70 (67539) ਸ਼਼ਾਙ੍ਗੁਣ੍ਯੰ ਚ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੰ ਚ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਪਰਮੰ ਤਥਾ। ਯੋ ਵੇਤ੍ਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਸ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਮਾਮ੍॥ 12-68-71 (67540) ਸ਼਼ਾਙ੍ਗੁਣ੍ਯਮਿਤਿ ਯਤ੍ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਤੰਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਸਨ੍ਧਾਯਾਸਨਮਿਤ੍ਯੇਵ ਯਾਤ੍ਰਾਸਨ੍ਧਾਨਮੇਵ ਚ॥ 12-68-72 (67541) ਵਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਸਨਮਿਤ੍ਯੇਵ ਯਾਤ੍ਰਾਂ ਸੰਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚ। ਦ੍ਵੈਧੀਭਾਵਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸੰਸ਼੍ਰਯੋ(ਅ)ਥ ਪਰਸ੍ਯ ਚ॥ 12-68-73 (67542) ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਸ਼੍ਚਾਪਿ ਯਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਸ੍ਤਮਿਹੈਕਮਨਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ। ਕ੍ਸ਼਼ਯਃ ਸ੍ਥਾਨੰ ਚ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਃ ਪਰਮਸ੍ਤਥਾ॥ 12-68-74 (67543) `ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਕਾਮਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੋ ਵੈ ਸਨਾਤਨਃ। ਮਨ੍ਤ੍ਰਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼੍ਚ ਉਤ੍ਸਾਹਸ਼੍ਚੈਵ ਤਾਨ੍ਤ੍ਰਿਕਃ। ਸ਼ਕ੍ਤਿਤ੍ਰਯੰ ਸਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਚ ਤਤ੍ਪਰਮ੍॥ 12-68-75 (67544) ਕਾਰ੍ਯੰ ਚ ਕਾਰਣੰ ਚੈਵ ਕਰ੍ਤਾ ਚ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਃ। ਏਤਤ੍ਪਰਤਰੰ ਵਿਦ੍ਯਾਨ੍ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਾਦਪਿ ਭਾਰਤ। ਸਰ੍ਵੇਪਾਂ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਰਾਜਨ੍ਯਸ੍ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਃ ਸਨਾਤਨਃ॥ 12-68-76 (67545) ਸਤ੍ਵੰ ਰਜਸ੍ਤਮਸ਼੍ਚੈਵ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਕਰਣੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਤੇਨਾਤ੍ਯਨ੍ਤਵਿਮੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਮੁਕ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-68-77 (67546) ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਥਾ ਨਾਸ਼ੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ ਇਤ੍ਯਭਿਧੀਯਤੇ। ਤੇਨ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਪਰਸ਼੍ਚੈਵ ਦੇਵਦੇਵਃ ਪਿਤਾਮਹਃ। ਤੁਸ਼਼੍ਟ੍ਯਰ੍ਥਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਮਾਹ ਪਿਤਾਮਹਃ॥ 12-68-78 (67547) ਜਗਤੋ ਲੌਕਿਕੀ ਯਾਤ੍ਰਾ ਯਤ੍ਰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾ।' ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਰ੍ਥਸ਼੍ਚੈਵ ਕਾਮਸ਼੍ਚ ਸੇਵਿਤਵ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਕਾਲਤਃ॥ 12-68-79 (67548) `ਸੇਵਾ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਸਤਤੰ ਭੂਰਿਵਤ੍ਸਰੈਃ। ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਰ੍ਨਰਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਤਨ੍ਮੂਲਾਃ ਸਰ੍ਵਥਾ ਕ੍ਰਿਯਾਃ॥' 12-68-80 (67549) ਧਰ੍ਮੇਣ ਚ ਮਹੀਪਾਲਸ਼੍ਚਿਰੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਮੇਦਿਨੀਮ੍। `ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਧਾਰ੍ਮਿਕੋ ਰਾਜਾ ਸ ਵਿਪੰਨੋ(ਅ)ਪਿ ਭੂਪਤਿਃ। ਅਰ੍ਥਕਾਮਵਿਹੀਨੋ(ਅ)ਪਿ ਚਿਰੰ ਪਾਲਯਤੇ ਮਹੀਮ੍॥' 12-68-81 (67550) ਅਸ੍ਮਿੰਨਰ੍ਥੇ ਹਿ ਦ੍ਵੌ ਸ਼੍ਲੋਕੌ ਗੀਤਾਵਙ੍ਗਿਰਸਾ ਸ੍ਵਯਮ੍। ਯਾਦਵੀਪੁਤ੍ਰ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਤਾਵਪਿ॥ 12-68-82 (67551) ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਧਰ੍ਮੇਣ ਸਮ੍ਯਕ੍ਸੰਪਾਲ੍ਯ ਮੇਦਿਨੀਮ੍। ਪਾਲਯਿਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਪੌਰਾਨ੍ਪਰਤ੍ਰ ਸੁਖਮੇਧਤੇ॥ 12-68-83 (67552) ਕਿੰ ਤਸ੍ਯ ਤਪਸਾ ਰਾਜ੍ਞਃ ਕਿੰਚ ਤਸ੍ਯਾਧ੍ਵਰੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤੈਃ। ਸੁਪਾਲਿਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾ ਯਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਦੇਵ ਸਃ॥ 12-68-84 (67553) ਸ਼੍ਲੋਕਾਸ਼੍ਚੋਸ਼ਨਸਾ ਗੀਤਾਸ੍ਤਾੰਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਦਣ੍ਡਨੀਤੇਸ਼੍ਚ ਯਨ੍ਮੂਲੰ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਚ ਭੂਪਤੇ॥ 12-68-85 (67554) ਭਾਰ੍ਗਵਾਙ੍ਗਿਰਸੰ ਕਰ੍ਮ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਾਙ੍ਗੰ ਚ ਯਦ੍ਬਲਮ੍। ਵਿਸ਼਼ੰ ਮਾਯਾ ਚ ਦੈਵੰ ਚ ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਚਾਤ੍ਮਸਿਦ੍ਧਯੇ॥ 12-68-86 (67555) ਪ੍ਰਾਗੁਦਕ੍ਪ੍ਰਵਣੰ ਦੁਰ੍ਗੰ ਸਮਾਸਾਦ੍ਯ ਮਹੀਪਤਿਃ। ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਤ੍ਰਯਸੰਪੂਰ੍ਣਮੁਪਾਦਾਯ ਤਮੁਦ੍ਵਹੇਤ੍॥ 12-68-87 (67556) ਸ਼਼ਟ੍ਪਞ੍ਚ ਚ ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਦਸ਼ ਚਾਸ਼਼੍ਟੌ ਚ ਭੂਪਤਿਃ। ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੈਰ੍ਦਸ਼ਭਿਰ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸੁਰੈਰਪਿ ਨ ਜੀਰ੍ਯਤੇ॥ 12-68-88 (67557) ਨ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਤ ਸ੍ਤ੍ਰੀਣਾਂ ਮੂਰ੍ਖਜਨਸ੍ਯ ਚ। ਦੈਵੋਪਹਤਬੁਦ੍ਧੀਨਾਂ ਯੇ ਚ ਵੇਦੈਰ੍ਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਃ। ਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਯਾਦ੍ਰਾਜਾ ਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਰਾਙ੍ਭੁਖੀ॥ 12-68-89 (67558) ਸ੍ਤ੍ਰੀਪ੍ਰਧਾਨਾਨਿ ਰਾਜ੍ਯਾਨਿ ਵਿਦ੍ਵਦ੍ਭਿਰ੍ਵਰ੍ਜਿਤਾਨਿ ਚ। ਮੂਰ੍ਖਾਮਾਤ੍ਯਾਗ੍ਨਿਤਪ੍ਤਾਨਿ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਜਲਬਿਨ੍ਦੁਵਤ੍॥ 12-68-90 (67559) ਵਿਦ੍ਵਾਂਸਃ ਪ੍ਰਥਿਤਾ ਯੇ ਚ ਯੇ ਚਾਪ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ। ਬੁਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਾਣਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਯਾੰਨ੍ਰੁʼਪਃ॥ 12-68-91 (67560) ਦੈਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕਾਰੰ ਚ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੰ ਚ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ। ਦੈਵਤਾਨਿ ਚ ਵਿਪ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ ਵਿਜਯੀ ਭਵੇਤ੍॥' ॥ 12-68-92 (67561) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 68॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-68-3 ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਨ ਪ੍ਰੁʼਥੁਵੰਸ਼੍ਯੇਨ ਰਾਜ੍ਞਾ। ਪਾਰ੍ਥਿਵਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੇਨ ਵਾ ਵਿਜਾਤੀਯੇਨਾਪਿ ਤਤ੍ਕਾਰ੍ਯਕਾਰਿਣਾ॥ 12-68-4 ਆਤ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਮ੍॥ 12-68-5 ਪਞ੍ਚਵਰ੍ਗਃ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਾਦਿਃ॥ 12-68-6 ਗੁਲ੍ਮਾਨ੍ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ਪਤ੍ਤੀਨ੍। ਸੰਧੌ ਸੀਮਾਨ੍ਤੇ॥ 12-68-7 ਸੰਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ ਕੋਸ਼਼੍ਠਪਾਲਾਦ੍ਯੁਪਵੇਸ਼ਨਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ। ਮਧ੍ਯੇ(ਅ)ਨ੍ਤਃ ਪੁਰੇ॥ 12-68-8 ਪ੍ਰਣਿਧੀਨ੍ ਚਾਰਾਨ੍॥ 12-68-11 ਵਿਹਾਰੇਸ਼਼ੁ ਯੂਨਾਂ ਮਲ੍ਲਕ੍ਰੀਡਾਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ॥ 12-68-12 ਸਭਾਸੁ ਰਾਜਸੰਸਤ੍ਸੁ। ਆਵਸਥੇਸ਼਼ੁ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਮਹਤਾਂ ਗ੍ਰੁʼਹੇਸ਼਼ੁ॥ 12-68-13 ਏਵੰ ਵਿਚਿਨੁਯਾਦ੍ਰਾਜਾ ਪਰਚਾਰੰ ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਚਾਰੇ ਹਿ ਵਿਦਿਤੇ ਪੂਰ੍ਵੰ ਹਿਤੰ ਭਵਤਿ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਵਿਚਿਨੁਯਾਤ੍ ਅਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਯਾਤ੍ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-68-18 ਤੈਰ੍ਦ੍ਵਾਰਭੂਤੈਃ ਤਾਨ੍ਦ੍ਵਾਰੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਬਲਵਦ੍ਭਿਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪੈਃ ਸਹ ਸੰਧਿੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍॥ 12-68-19 ਪੂਰ੍ਵਾਪਕਾਰਿਣਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾ ਇਤਿ ਅਪਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਦਯਯਾਨੁਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਃ॥ 12-68-21 ਅਵਿਜ੍ਞਾਤੰ ਕ੍ਰਿਯਾਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਣਮਿਦਮ੍। ਅਨਾਕਨ੍ਦੰ ਮਿਤ੍ਰਹੀਨਮ੍। ਅਨਨ੍ਤਰੰ ਬਨ੍ਧੁਜਨਹੀਨਮ੍। ਵ੍ਯਾਸਕ੍ਤੰ ਅਨ੍ਯੇਨ ਯੁਦ੍ਧੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣਮ੍। ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੰ ਅਨਵਹਿਤਮ੍। ਯਾਤ੍ਰਾਯਾਂ ਯਦਿ ਵਿਜ੍ਞਾਤਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਯਾਤ੍ਰਾਯਾਂ ਯਦਿ ਇਚ੍ਛਾਸ੍ਯਾਤ੍ਤਰ੍ਹਿ ਦੁਰ੍ਬਲਤ੍ਵਾਦਿਨਾ ਵਿਜ੍ਞਾਤੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਪ੍ਰਤਿ ਯਾਤ੍ਰਾਮਾਜ੍ਞਾਪਯੇਦਿਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-68-22 ਵਿਧਾਨੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਦਿਸਾਮਗ੍ਰੀਸੰਪਾਦਨਮ੍ ॥ 12-68-23 ਕਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ ਵੀਰ੍ਯਵਨ੍ਤੰ। ਤਤ੍ਪਰਃ ਕਰ੍ਸ਼਼ਣਪਰਃ॥ 12-68-28 ਦਸ਼ਧਰ੍ਮਗਤੇਭ੍ਯ ਇਤਿ। ਤਦਾਦਦੀਤ ਸਹਸੇਤਿ ਚ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਦਸ਼ਧਰ੍ਮਗਤਾਃ ਮਤ੍ਤੋਨ੍ਮਤ੍ਤਾਦਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-68-29 ਭਕ੍ਤਿਃ ਸ੍ਵੀਯਤ੍ਵੇਨ ਸ੍ਨੇਹਃ॥ 12-68-30 ਸੂਤੰ ਚ ਵਿਨ੍ਯਸੇਦ੍ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਨਮ੍। ਇਤਿ ਟ.ਡ.ਥ.ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-68-31 ਆਕਰੇ ਸ੍ਵਰ੍ਣਾਦ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਸ੍ਥਾਨੇ। ਲਵਣੇ ਤਦੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਸ੍ਥਾਨੇ। ਸ਼ੁਲ੍ਕੇ ਧਾਨ੍ਯਾਦਿਵਿਕ੍ਰਯਸ੍ਥਾਨੇ। ਤਰੇ ਨਦੀਸੰਤਰਣੇ। ਨਾਗਬਲੇ ਹਸ੍ਤਿਯੂਥੇ॥ 12-68-37 ਘੋਸ਼਼ਾਨ੍ ਵਨਸ੍ਥਾਨ੍ਮਾਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਪਥੇਸ਼਼ੁ ਨ੍ਯਸੇਤ੍॥ 12-68-40 ਉਪਜਪੇਤ੍ ਭੇਦਯਿਤ੍ਵਾ ਤਦ੍ਦ੍ਵਾਰਾ ਦਾਹਯੇਤ੍॥ 12-68-41 ਸੰਕ੍ਰਮਾਨ੍ ਅਵਤਰਣਾਰ੍ਥਾਨ੍ਸੇਤਨ੍। ਜਲੰ ਤਟਾਕਾਦਿਸ੍ਥੰ ਵਿਸ੍ਰਾਵਯੇਤ੍। ਤਦਯੋਗ੍ਯੰ ਵਾਪੀਕੂਪਾਦਿਸ੍ਥੰ ਦੂਸ਼਼ਯੇਤ੍ ਵਿਸ਼਼ਾਦਿਨਾ ਨਾਸ਼ਯੇਤ੍॥ 12-68-42 ਤਦਾਤ੍ਵੇਨ ਵਰ੍ਤਮਾਨਕਾਲੇ ਆਯਤੀਭਿਃ ਉਤ੍ਤਰਕਾਲੇਸ਼਼ੁ ਚ। ਅਪਵਰ੍ਗੇ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯਾ। ਸਰ੍ਵਦਾ ਆਜੌ ਪਰਸ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੋਃ ਪ੍ਰਤਿਘਾਤੰ ਹਨ੍ਤਾਰੰ ਭੂਮ੍ਯਨਨ੍ਤਰੰ ਨਿਕਟਦੇਸ਼ਵਾਸਿਨੰ ਤਚ੍ਛਤ੍ਰੁਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯਨਿਵਸੇਤ੍॥ 12-68-47 ਪ੍ਰਗਣ੍ਡੀਰ੍ਦੁਰ੍ਗਪ੍ਰਾਕਾਰਭਿਤ੍ਤੌ ਸ਼ੂਰਾਣਾਮੁਪਵੇਸ਼ਨਸ੍ਥਾਨਾਨਿ। ਆਕਾਸ਼ਜਨਨੀਸ੍ਤਤ੍ਰੈਵੈਕਪਕ੍ਸ਼਼ਾਯਾਂ ਭਿਤ੍ਤੌ ਤਤ੍ਰਤ੍ਯਾਨਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਭੂਤਾਯਾਂ ਬਾਹ੍ਯਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਨਾਰ੍ਥਾਨਿ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਚ੍ਛਿਦ੍ਰਾਣਿ ਯਦ੍ਦ੍ਵਾਰਾ ਆਗ੍ਨੇਯਾਸ੍ਤ੍ਰਗੁਲਿਕਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਯਨ੍ਤੇ। ਸ੍ਥਾਣਵਃ ਸਸ਼ੂਲਾਃ। ਪ੍ਰਕੁਣ੍ਠੀਃ ਕਾਰਯੇਤ੍ ਇਤਿ ਡ.ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-68-48 ਸੰਕਟਦ੍ਵਾਰਕਾਣਿ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਦ੍ਵਾਰਾਣਿ। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਦ੍ਵਾਰਵਤ੍ ਗੁਪ੍ਤਿਃ ਕਾਰ੍ਯਾ। ਕੁਲਿਕਦ੍ਵਾਰਕਾਣਿ ਸ੍ਯੁਃ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-68-54 ਕਰ੍ਮਾਰੋ ਲੋਹਕਾਰਾਦਿਃ। ਅਨ੍ਤਰ੍ਵਿਧੇਯਃ ਆਚ੍ਛਾਦਿਤਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ॥ 12-68-55 ਮਹਾਦਣ੍ਡੋ ਵਧਃ॥ 12-68-56 ਚਾਕ੍ਰਿਕਾਨ੍ ਸ਼ਾਕਟਿਕਾਨ੍। ਕੁਸ਼ੀਲਵਾਨ੍ ਫਾਲਲੇਖਾਨ੍॥ 12-68-62 ਵਰ੍ਣਿਨਾਂ ਲੇਖਕਾਨਾਮ੍। ਯਵਸੰ ਧਾਸਃ। ਦਿਗ੍ਧਾਨਾਂ ਵਿਸ਼਼ਾਕ੍ਤਵਾਣਾਨਾਮ੍॥ 12-68-64 ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਨ੍ ਵਿਸ਼਼ਸ਼ਲ੍ਯਰੋਗਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਹਰਾਨ੍॥ 12-68-72 ਸਨ੍ਧਾਯਾਸਨੰ ਸਨ੍ਧਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਵਸ੍ਥਿਤਿਃ। ਯਾਤ੍ਰਾਸਨ੍ਧਾਨੰ ਯਾਨਮ੍॥ 12-68-73 ਯਾਤ੍ਰਾਂ ਸੰਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾ(ਅ)(ਅ)ਸਨੰ ਸ਼ਤ੍ਰੋਰ੍ਭਯਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਾਰ੍ਥੰ ਯਾਨੰ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼੍ਯ ਸ੍ਵਸ੍ਥਾਨੇ(ਅ)ਵਸ੍ਥਾਨਮ੍। ਦ੍ਵੈਧੀਭਾਵ ਉਭਯਤ੍ਰ ਸੰਧਿਕਰਣਮ੍॥

12-69-0 (67562) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-69-0x (5499) ਦਣ਼੍ਡਨੀਤਿਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾ ਚ ਸਮਸ੍ਤੌ ਤਾਵੁਭਾਵਪਿ। ਤਤ੍ਰ ਕਿੰ ਕੁਰ੍ਵਤਃ ਸਿਦ੍ਧਿਸ੍ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-69-1 (67563) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-69-2x (5500) ਮਾਹਾਤ੍ਮ੍ਯੰ ਦਣ੍ਡਨੀਤ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਸਾਧ੍ਯੰ ਸ਼ਬ੍ਦੈਃ ਸਹੇਤੁਕੈਃ। ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਸ਼ੰਸਤੋ ਰਾਜਨ੍ਯਥਾਵਦਿਹ ਭਾਰਤ॥ 12-69-2 (67564) ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੰ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ। ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾ ਸ੍ਵਾਮਿਨਾ ਸਮ੍ਯਗਧਰ੍ਮੇਭ੍ਯੋ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ॥ 12-69-3 (67565) ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੇ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸ੍ਥੇ ਮਰ੍ਯਾਦਾਨਾਮਸੰਕਰੇ। ਦਣ਼੍ਡਨੀਤਿਕ੍ਰੁʼਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੇ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਕੁਤੋਭਯੇ॥ 12-69-4 (67566) ਸੋਮੇ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਵਯੋ ਵਰ੍ਣਾ ਯਥਾਵਿਧਿ। ਤਸ੍ਮਾਦੇਵ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਸੁਖੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਸਮਾਹਿਤਮ੍॥ 12-69-5 (67567) ਕਾਲੋ ਵਾ ਕਾਰਣੰ ਰਾਜ੍ਞੋ ਰਾਜਾ ਵਾ ਕਾਲਕਾਰਣਮ੍। ਇਤਿ ਤੇ ਸੰਸ਼ਯੋ ਮਾਭੂਦ੍ਰਾਜਾ ਕਾਲਸ੍ਯ ਕਾਰਣਮ੍॥ 12-69-6 (67568) ਦਣ੍ਡਨੀਤ੍ਯਾਂ ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਸਮ੍ਯਕ੍ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਵਰ੍ਤਤੇ। ਤਦਾ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੰ ਨਾਮ ਕਾਲਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-69-7 (67569) ਭਵੇਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗੇ ਧਰ੍ਮੋ ਨਾਧਰ੍ਮੋ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍। ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਨਾਧਰ੍ਮੇ ਰਮਤੇ ਮਨਃ॥ 12-69-8 (67570) ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮਾਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ। ਵੈਦਿਕਾਨਿ ਚ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ਗੁਣਾਨ੍ਯੁਤ॥ 12-69-9 (67571) ਰੁʼਤਵਸ਼੍ਚ ਸੁਖਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ ਨਿਰਾਮਯਾਃ। ਪ੍ਰਸੀਦਨ੍ਤਿ ਨਰਾਣਾਂ ਚ ਸ੍ਵਰਵਰ੍ਣਮਨਾਂਸਿ ਚ॥ 12-69-10 (67572) ਵ੍ਯਾਧਯੋ ਨ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਨਾਲ੍ਪਾਯੁਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਨਰਃ। ਵਿਧਵਾ ਨ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੋ ਨਾਤ੍ਰ ਜਾਯਤੇ॥ 12-69-11 (67573) ਅਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪਚ੍ਯਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੋਸ਼਼ਧਯਸ੍ਤਥਾ। ਤ੍ਵਕ੍ਪਤ੍ਰਫਲਮੂਲਾਨਿ ਵੀਰ੍ਯਵਨ੍ਤਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਚ॥ 12-69-12 (67574) ਨਾਧਰ੍ਮੋ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਤਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮ ਏਵ ਤੁ ਕੇਵਲਮ੍। ਇਤਿ ਕਾਰ੍ਤਯੁਗਾਨੇਤਾਨ੍ਗੁਣਾਨ੍ਵਿਦ੍ਧਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-69-13 (67575) ਦਣ੍ਡਨੀਤ੍ਯਾ ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਤ੍ਰੀਨੰਸ਼ਾਨਨੁਵਰ੍ਤਤੇ। ਚਤੁਰ੍ਥਮੰਸ਼ਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਤਦਾ ਤ੍ਰੇਤਾ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-69-14 (67576) ਅਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਚਤੁਰ੍ਥਾਂਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੀਨੰਸ਼ਾਨਨੁਵਰ੍ਤਤੇ। ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਪਚ੍ਯੈਵ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੋਸ਼਼ਧਯਸ੍ਤਥਾ॥ 12-69-15 (67577) ਅਰ੍ਧੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਨੀਤ੍ਯਰ੍ਧਮਨੁਵਰ੍ਤਤੇ। ਤਤਸ੍ਤੁ ਦ੍ਵਾਪਰੰ ਨਾਮ ਸ ਕਾਲਃ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-69-16 (67578) ਅਸ਼ੁਭਸ੍ਯ ਯਦਾ ਤ੍ਵਰ੍ਧੰ ਦ੍ਵਾਵੰਸ਼ਾਵਨੁਵਰ੍ਤਤੇ। ਕੁਸ਼਼੍ਟਪਚ੍ਯੈਵ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਭਵਤ੍ਯਰ੍ਧਫਲਾ ਤਥਾ॥ 12-69-17 (67579) ਦਣ੍ਡਨੀਤਿੰ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਯਦਾ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਭੂਮਿਪਃ। ਪ੍ਰਜਾਃ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਨਾਤ੍ਯਯੋਗੇਨ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਤ ਤਦਾ ਕਲਿਃ॥ 12-69-18 (67580) ਕਲਾਵਧਰ੍ਮੋ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੋ ਧਰ੍ਮੋ ਭਵਤਿ ਨ ਕ੍ਵਚਿਤ੍। ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਚ੍ਚ੍ਯਵਤੇ ਮਨਃ॥ 12-69-19 (67581) ਸ਼ੂਦ੍ਰਾ ਭੈਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਪਰਿਚਰ੍ਯਯਾ। ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ਸ਼੍ਚ ਵਰ੍ਤਤੇ ਵਰ੍ਣਸੰਕਰਃ॥ 12-69-20 (67582) ਵੈਦਿਕਾਨਿ ਚ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਿਗੁਣਾਨ੍ਯੁਤ। ਰੁʼਤਵੋ ਨ ਸੁਖਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਾਮਯਿਨਸ੍ਤਥਾ॥ 12-69-21 (67583) ਹ੍ਰਸਨ੍ਤ ਚ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਸ੍ਵਰਵਰ੍ਣਮਨਾਂਸ੍ਯੁਤ। ਵ੍ਯਾਧਯਸ਼੍ਚ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਮ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਚਾਸ਼ਤਾਯੁਸ਼਼ਃ॥ 12-69-22 (67584) ਵਿਧਵਾਸ਼੍ਚ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾ ਜਾਯਤੇ ਪ੍ਰਜਾ। ਕ੍ਵਚਿਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍ਸਸ੍ਯੰ ਪ੍ਰਰੋਹਤਿ॥ 12-69-23 (67585) ਰਸਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਯਦਾ ਨੇਚ੍ਛਤਿ ਭੂਮਿਪਃ। ਪ੍ਰਜਾਃ ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਂ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਣ਼੍ਡਨੀਤਿਸਮਾਹਿਤਃ॥ 12-69-24 (67586) ਰਾਜਾ ਕ੍ਰੁʼਤਯੁਗਸ੍ਰਸ਼਼੍ਟਾ ਤ੍ਰੇਤਾਯਾ ਦ੍ਵਾਪਰਸ੍ਯ ਚ। ਯੁਗਸ੍ਯ ਚ ਚਤੁਰ੍ਥਸ੍ਯ ਰਾਜਾ ਭਵਤਿ ਕਾਰਣਮ੍॥ 12-69-25 (67587) ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਕਰਣਾਦ੍ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਤ੍ਯਨ੍ਤਮਸ਼੍ਨੁਤੇ। ਤ੍ਰੇਤਾਯਾਃ ਕਰਣਾਦ੍ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਨਾਤ੍ਯਨ੍ਤਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-69-26 (67588) ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨਾਦ੍ਦ੍ਵਾਪਰਸ੍ਯ ਯਥਾਭਾਗਮੁਪਾਸ਼੍ਨੁਤੇ। ਕਲੇਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨਾਦ੍ਰਾਜਾ ਪਾਪਮਤ੍ਯਨ੍ਤਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-69-27 (67589) ਤਤੋ ਵਸਤਿ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰ੍ਮਾ ਨਰਕੇ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਃ ਸਮਾਃ। ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਕਲ੍ਮਸ਼਼ੇ ਮਗ੍ਨੋ(ਅ)ਕੀਰ੍ਤਿ ਪਾਪੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ॥ 12-69-28 (67590) ਦਣ੍ਡਨੀਤਿੰ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਣ ਵਿਜਾਨਤਾ। ਲਿਪ੍ਸਿਤਵ੍ਯਮਲਭ੍ਯੰ ਚ ਲਬ੍ਧੰ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਭਾਰਤ। `ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮਾਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ॥' 12-69-29 (67591) ਲੋਕਸ੍ਯ ਸੀਮਨ੍ਤਕਰੀ ਮਰ੍ਯਾਦਾ ਲੋਕਪਾਵਨੀ। ਸਮ੍ਯਙ੍ਗੀਤਾ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਰ੍ਯਥਾ ਮਾਤਾ ਯਥਾ ਪਿਤਾ॥ 12-69-30 (67592) ਯਸ੍ਯਾਂ ਭਵਨ੍ਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਧਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਏਸ਼਼ ਏਵ ਪਰੋ ਧਰ੍ਮੋ ਯਦ੍ਰਾਜਾ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਮਾਨ੍॥ 12-69-31 (67593) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕੌਰਵ੍ਯ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪ੍ਰਜਾਃ ਪਾਲਯ ਨੀਤਿਮਾਨ੍। ਏਵੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਜੇਤਾਸਿ ਦੁਰ੍ਜਯਮ੍॥ ॥ 12-69-32 (67594) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 69॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-69-3 ਅਧਰ੍ਮੇਭ੍ਯ ਇਤਿ ਪ਼ਞ੍ਚਮੀ॥ 3॥ 12-69-11 ਕਪਣੋ ਨ ਤ੍ਵਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-69-18 ਅਯੋਗੇਨ ਅਨੁਪ੍ਰਾਯੇਨ॥ 12-69-20 ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ਾਚ੍ਚੇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-69-30 ਸੀਮਨ੍ਤਕਰੀ ਤ੍ਰ੍ਯਵਸ੍ਯਾਪਿਕਾ॥

12-70-0 (67595) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-70-0x (5501) ਕ੍ਤੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਕ੍ਸ਼਼ ਵਰ੍ਤਮਾਨੋ ਮਹੀਪਤਿਃ। ਸੁਖੇਨਾਰ੍ਯਾਨ੍ਤੁਸੁਖੋਦਰ੍ਕਾਨਿਹ ਚ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚਾਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-70-1 (67596) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-70-2x (5502) ਇਤ੍ਥੰ ਗੁਣਾਨਾਂ ਸ਼਼ਟ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੀ ਸ਼਼ਟ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦ੍ਗੁਣਸੰਯੁਤਾ। ਯਾਨ੍ਗੁਣਾਂਸ੍ਤੁ ਗੁਣੋਪੇਤਃ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਗੁਣਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍॥ 12-70-2 (67597) ਚਰੇਦ੍ਧਰ੍ਮਾਨਕਟੁਕੋ ਮੁਞ੍ਚੇਤ੍ਸ੍ਨੇਹੰ ਨ ਚਾਸ੍ਤਿਕਃ। ਅਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਸ਼੍ਚਰੇਦਰ੍ਥੰ ਚਰੇਤ੍ਕਾਮਮਨੁਦ੍ਧਤਃ॥ 12-70-3 (67598) ਪ੍ਰਿਯੰ ਬ੍ਰੂਯਾਦਕ੍ਰੁʼਪਣਃ ਸ਼ੂਰਃ ਸ੍ਯਾਦਵਿਕਤ੍ਥਨਃ। ਦਾਤਾ ਨਾਪਾਤ੍ਰਵਰ੍ਸ਼਼ੀ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਗਲ੍ਭਃ ਸ੍ਯਾਦਨਿਸ਼਼੍ਠੁਰਃ॥ 12-70-4 (67599) ਸੰਦਧੀਤ ਨ ਚਾਨਾਰ੍ਯੈਰ੍ਵਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਚ੍ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਃ। ਨਾਨਾਪ੍ਤੈਸ਼੍ਚਾਰਯੇਚ੍ਚਾਰੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮਪੀਡਯਾ॥ 12-70-5 (67600) ਅਰ੍ਥੰ ਬ੍ਰੂਯਾੰਨ ਚਾਸਤ੍ਸੁ ਗੁਣਾਨ੍ਬ੍ਰੂਯਾੰਨ ਚਾਤ੍ਮਨਃ। ਆਦਦ੍ਯਾੰਨ ਚ ਸਾਧੁਭ੍ਯੋ ਨਾਸਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਮਾਸ਼੍ਰਯੇਤ੍॥ 12-70-6 (67601) ਨਾਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਨਯੇਦ੍ਦਣ੍ਡੰ ਨ ਚ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯੇਤ੍। ਵਿਸ੍ਰੁʼਜੇੰਨ ਚ ਲੁਬ੍ਧੇਭ੍ਯੋ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇੰਨਾਪਕਾਰਿਸ਼਼ੁ॥ 12-70-7 (67602) ਅਨੀਰ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਗੁਪ੍ਤਦਾਰਃ ਸ੍ਯਾਚ੍ਚੋਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ੍ਯਾਦਘ੍ਰੁʼਣੀ ਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਸੇਵੇਤ ਨਾਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਭੁਞ੍ਜੀਤ ਨਾਹਿਤਮ੍॥ 12-70-8 (67603) ਅਸ੍ਤਬ੍ਧਃ ਪੂਜਯਨ੍ਮਾਨ੍ਯਾਨ੍ਗੁਰੂਨ੍ਸੇਵੇਦਮਾਯਯਾ। ਅਰ੍ਚੇਦ੍ਦੇਵਾਨਦਮ੍ਭੇਨ ਸ਼੍ਰਿਯਮਿਚ੍ਛੇਦਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸਿਤਾਮ੍॥ 12-70-9 (67604) ਸੇਵੇਤ ਪ੍ਰਣਯੰ ਹਿਤ੍ਵਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ੍ਯਾੰਨ ਤ੍ਵਕਾਲਵਿਤ੍। ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯੇੰਨ ਚ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਯ ਅਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੰਨ ਚਾਕ੍ਸ਼਼ਿਪੇਤ੍॥ 12-70-10 (67605) ਪ੍ਰਹਰੇੰਨ ਤ੍ਵਵਿਜ੍ਞਾਯ ਹਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂੰਨ ਸ਼ੋਚਯੇਤ੍। ਕ੍ਰੋਧੰ ਕੁਰ੍ਯਾੰਨ ਚਾਕਸ੍ਮਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਦੁਃ ਸ੍ਯਾੰਨਾਪਕਾਰਿਸ਼਼ੁ॥ 12-70-11 (67606) ਏਵੰ ਚਰਸ੍ਵ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਥੋ ਯਦਿ ਸ਼੍ਰੇਯ ਇਹੇਚ੍ਛਸਿ। ਅਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਨਰਪਤਿਰ੍ਭਯਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਯਨੁਤ੍ਤਮਮ੍॥ 12-70-12 (67607) ਇਤਿ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਗੁਣਾਨੇਤਾਨ੍ਯਥੋਕ੍ਤਾਨ੍ਯੋ(ਅ)ਨੁਵਰ੍ਤਤੇ। ਅਨੁਭੂਯੇਹ ਭਦ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਮਹੀਯਤੇ॥ 12-70-13 (67608) ਵੈਸ਼ਮ੍ਪਾਯਨ ਉਵਾਚ। 12-70-14x (5503) 12-70-14 (67609) ਇਦੰ ਵਚਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵਸ੍ਯ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਵਾ ਨ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮੁਖ੍ਯਸੰਵ੍ਰੁʼਤਃ। ਤਦਾ ਵਵਨ੍ਦੇ ਚ ਪਿਤਾਮਹੰ ਨ੍ਰੁʼਪੋ ਯਥੋਕ੍ਤਮੇਤਚ੍ਚ ਚਕਾਰ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-70-2 ਸ਼਼ਟ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੀ ਸ਼਼ਟ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਤ੍ਸੰਖ੍ਯਾਕਾ॥ 12-70-5 ਵਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾੰਨ ਬਨ੍ਧੁਭਿਃ। ਨਾਭਕ੍ਤੰ ਚਾਰਯੇਚ੍ਚਾਰੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਅਭਕ੍ਤੰ ਅਲ੍ਪਾੰਨੰ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-70-8 ਚੋਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਃ॥ 12-70-11 ਨ ਸ਼ੋਚਯੇਤ੍ ਸ਼ਤ੍ਰੁਬਨ੍ਧੂਨਾਂ ਸ਼ੋਕੰ ਅਪਨੁਦੇਤ੍॥ 12-70-12 ਅਨੁਤ੍ਤਮੰ ਮਹਤ੍ਤਰਮ੍॥

12-71-0 (67610) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-71-0x (5504) ਕਥੰ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ੰਨਾਧਿਬਨ੍ਧੇਨ ਯੁਜ੍ਯਤੇ। ਧਰ੍ਮੇ ਚ ਨਾਪਰਾਧ੍ਨੋਤਿ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-71-1 (67611) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-71-2x (5505) ਸਮਾਸੇਨੈਵ ਤੇ ਰਾਜਨ੍ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਨ੍। ਵਿਸ੍ਤਰੇਣੈਵ ਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਨ ਜਾਤ੍ਵਨ੍ਤਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍॥ 12-71-2 (67612) ਧਰ੍ਮਨਿਸ਼਼੍ਠਾਞ੍ਸ਼੍ਰੁਤਵਤੋ ਦੇਵਵ੍ਰਤਸਮਾਹਿਤਾਨ੍। ਅਰ੍ਚਿਤਾਨ੍ਵਾਸਯੇਥਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਗੁਣਵਤੋ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍॥ 12-71-3 (67613) ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਥਾਯੋਪਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਚਰਣਾਵਭਿਵਾਦ੍ਯ ਚ। ਅਥ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਕੁਰ੍ਵੀਥਾਃ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਸਪੁਰੋਹਿਤਃ॥ 12-71-4 (67614) ਧਰ੍ਮਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤ੍ਯ ਮਙ੍ਗਲਾਨਿ ਪ੍ਰਯੁਜ੍ਯ ਚ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਵਾਚਯੇਥਾਸ੍ਤ੍ਵਮਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਜਯਾਸ਼ਿਸ਼਼ਃ॥ 12-71-5 (67615) ਆਰ੍ਜਵੇਨ ਚ ਸੰਪੰਨੋ ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਚ ਭਾਰਤ। ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਤ੍ਕਾਮਕ੍ਰੋਧੌ ਚ ਵਰ੍ਜਯੇਤ੍॥ 12-71-6 (67616) ਕਾਮਕ੍ਰੋਧੌ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥੰ ਰਾਜਾ(ਅ)ਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ। ਨ ਸ ਧਰ੍ਮੰ ਨ ਚਾਪ੍ਯਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਬਾਲਿਸ਼ਃ॥ 12-71-7 (67617) ਮਾ ਸ੍ਮ ਲੁਬ੍ਧਾਂਸ਼੍ਚ ਮੂਰ੍ਖਾਂਸ਼੍ਚ ਕਾਮਾਰ੍ਥੇ ਚ ਪ੍ਰਯੂਯੁਜਃ। ਅਲੁਬ੍ਧਾਨ੍ਬੁਦ੍ਧਿਸੰਪੰਨਾਨ੍ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ ਯੋਜਯੇਤ੍॥ 12-71-8 (67618) ਮੂਰ੍ਖੋ ਹ੍ਯਧਿਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਕਾਰ੍ਯਾਣਾਮਵਿਸ਼ਾਰਦਃ। ਪ੍ਰਜਾਃ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਨਾਤ੍ਯਯੋਗੇਨ ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਸਮਨ੍ਵਿਤਃ॥ 12-71-9 (67619) ਬਲਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੇਨ ਸ਼ੁਲ੍ਕੇਨ ਦਣ੍ਡੇਨਾਥਾਪਰਾਧਿਨਾਮ੍। ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਨੀਤੇਨ ਲਿਪ੍ਸੇਥਾ ਵੇਤਨੇਨ ਧਨਾਗਮਮ੍॥ 12-71-10 (67620) ਦਾਪਯਿਤ੍ਵਾ ਕਰੰ ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਨੀਤ੍ਯਾ ਯਥਾਵਿਧਿ। ਤਥੈਤੰ ਕਲ੍ਪਯੇਦ੍ਰਾਜਾ ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ॥ 12-71-11 (67621) ਗੋਪਾਯਿਤਾਰੰ ਦਾਤਾਰੰ ਧਰ੍ਮਨਿਤ੍ਯਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਮ੍। ਅਕਾਮਦ੍ਵੇਸ਼਼ਸੰਯੁਕ੍ਤਮਨੁਰਜ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ॥ 12-71-12 (67622) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮੇਣ ਲਾਭੇਨ ਲਿਪ੍ਸੇਥਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਧਨਾਗਮਮ੍। ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਾਵਧ੍ਰੁਵੌ ਤਸ੍ਯ ਯੋ ਨ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਪਰੋ ਭਵੇਤ੍॥ 12-71-13 (67623) ਅਪਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਧਨੋ ਰਾਜਾ ਸੰਚਯੰ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਸ੍ਥਾਨੇ ਚਾਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਿਤ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-71-14 (67624) ਅਰ੍ਥਮੂਲੋ(ਅ)ਪਿ ਹਿੰਸਾਂ ਚ ਕੁਰੁਤੇ ਸ੍ਵਯਮਾਤ੍ਮਨਃ। ਕਰੈਰਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੈਰ੍ਹਿ ਮੋਹਾਤ੍ਸੰਪੀਡਯਨ੍ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-71-15 (67625) ਊਧਸ਼੍ਛਿਨ੍ਦ੍ਯਾਤ੍ਤੁ ਯੋ ਧੇਨ੍ਵਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਾਰ੍ਥੀ ਨ ਲਭੇਤ੍ਪਯਃ। ਏਵੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਯੋਗੇਨ ਪੀਡਿਤੰ ਨ ਵਿਵਰ੍ਧਤੇ॥ 12-71-16 (67626) `ਯਵਸੋਦਕਮਾਦਾਯ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇਨ ਵਿਨਯੇਨ ਚ।' ਯੋ ਹਿ ਦੋਗ੍ਧ੍ਰੀਮੁਪਾਸ੍ਤੇ ਚ ਸ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਪਯਃ। ਏਵੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮੁਪਾਯੇਨ ਭੁਞ੍ਜਾਨੋ ਲਭਤੇ ਫਲਮ੍॥ 12-71-17 (67627) ਅਥ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮੁਪਾਯੇਨ ਭੁਜ੍ਯਮਾਨੰ ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍। ਜਨਯਤ੍ਯਤੁਲਾਂ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕੋਸ਼ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-71-18 (67628) ਦੋਗ੍ਧ੍ਰੀ ਧਾਨ੍ਯੰ ਹਿਰਣ੍ਯੰ ਚ ਮਹੀ ਰਾਜਾ ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ। ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਵੇਭ੍ਯਃ ਪਰੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾ ਮਾਤਾ ਯਥਾ ਪਯਃ॥ 12-71-19 (67629) ਮਾਲਾਕਾਰੋਪਮੋ ਰਾਜਨ੍ਭਵ ਮਾ(ਅ)(ਅ)ਙ੍ਗਾਰਿਕੋਪਮਃ। ਤਥਾਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚਿਰੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਭੋਕ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਪਾਲਯਨ੍॥ 12-71-20 (67630) ਪਰਚਕ੍ਰਾਭਿਯਾਨੇਨ ਯਦਿ ਤੇ ਸ੍ਯਾਦ੍ਧਨਕ੍ਸ਼਼ਯਃ। ਅਥ ਸਾਮ੍ਨੈਵ ਲਿਪ੍ਸੇਥਾ ਧਨਮਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਯਤ੍॥ 12-71-21 (67631) ਮਾ ਸ੍ਮ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਧਨਸ੍ਥੰ ਪ੍ਰਚਲੇਨ੍ਮਨਃ। ਅਨ੍ਤ੍ਯਾਯਾਮਪ੍ਯਵਸ੍ਥਾਯਾਂ ਕਿਮੁ ਸ੍ਫੀਤਸ੍ਯ ਭਾਰਤ॥ 12-71-22 (67632) ਧਨਾਨਿ ਤੇਭ੍ਯੋ ਦਦ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤਿ ਯਥਾਰ੍ਹਤਃ। ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ੰਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਦੁਰ੍ਜਯਮ੍॥ 12-71-23 (67633) ਏਵੰ ਧਰ੍ਮ੍ਯੇਣ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪਰਿਪਾਲਯ। ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਯਸ਼ੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ॥ 12-71-24 (67634) ਧਰ੍ਮੇਣ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਪ੍ਰਜਾਃ ਪਾਲਯ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਯਥਾਯੁਕ੍ਤੋ ਨਾਧਿਬਨ੍ਧੇਨ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ॥ 12-71-25 (67635) ਏਸ਼਼ ਏਵ ਪਰੋ ਧਰ੍ਮੋ ਯਦ੍ਰਾਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਭੂਤਾਨਾਂ ਹਿ ਯਦਾ ਧਰ੍ਮੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਪਰਮਾ ਦਯਾ॥ 12-71-26 (67636) ਤਸ੍ਮਾਦੇਵੰ ਪਰੰ ਧਰ੍ਮੰ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮਕੋਵਿਦਾਃ। ਯੋ ਰਾਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਯੁਕ੍ਤੋ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਕੁਰੁਤੇ ਦਯਾਮ੍॥ 12-71-27 (67637) ਯਦਹ੍ਨਾ ਕੁਰੁਤੇ ਪਾਪਮਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਭਯਤਃ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਰਾਜਾ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰੇਣ ਤਸ੍ਯਾਨ੍ਤਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ॥ 12-71-28 (67638) ਯਦਹ੍ਨਾ ਕੁਰੁਤੇ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਲਯਨ੍। ਦਸ਼ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਤਸ੍ਯ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਫਲੰ ਦਿਵਿ॥ 12-71-29 (67639) ਸ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟਿਃ ਸ੍ਵਧੀਤਿਃ ਸੁਤਪਾ ਲੋਕਾਞ੍ਜਯਤਿ ਯਾਵਤਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਤਾਨਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਲਯਨ੍॥ 12-71-30 (67640) ਏਵੰ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਪਰਿਪਾਲਯ। ਤਤਃ ਪੁਣ੍ਯਫਲੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਨਾਨੁਬਨ੍ਧੇਨ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ॥ 12-71-31 (67641) ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਸੁਮਹਤੀਂ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਅਸੰਭਵਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਣਾਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਾਮਰਾਜਸੁ॥ 12-71-32 (67642) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜੈਵ ਨਾਨ੍ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਯੋ ਧਰ੍ਮਫਲਮਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍। ਸ ਰਾਜ੍ਯੰ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਰਿਪਾਲਯ। ਇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਤਰ੍ਪਯ ਸੋਮੇਨ ਕਾਮੈਸ਼੍ਚ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਜਨਾਨ੍॥ ॥ 12-71-33 (67643) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 71॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-71-1 ਬਹ੍ਵੀਨਾਂ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਰਿਪਾਲਨ ਕਥੰ ਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਚਿਨ੍ਤਾ ਆਧਿਃ ਸ ਏਵ ਬਨ੍ਧਸ੍ਤੇਨ ਨ ਯੁਜ੍ਯਤੇ॥ 12-71-9 ਅਯੋਗੇਨ ਯੋਗ ਇਸ਼਼੍ਟਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਸ੍ਤਦਭਾਵੇਨ॥ 12-71-10 ਬਲੀ ਰਾਜਦੇਯੰ ਤਦੇਵ ਸਸ੍ਯਾਦੇਃ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੰਸ਼ਸ੍ਤੇਨ ਬਲਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੇਨ। ਵੇਤਨੇਨ ਪਥਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੈਰ੍ਵਣਿਗ੍ਭਿਰ੍ਯਦ੍ਦਤ੍ਤੰ ਤਦ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਵੇਤਨੰ ਸੇਵਾਧਨਮ੍॥ 12-71-11 ਧਾਨ੍ਯਾਦੇਃ ਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠਾਂਸ਼ੇ ਹ੍ਰੁʼਤੇ ਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਯਦਿ ਵਾਰ੍ਸ਼਼ਿਕੋ ਗ੍ਰਾਸੋ ਨ ਭਵੇਤ੍ਤਦਾ ਰਾਜੈਵ ਤਾਸਾਂ ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਕਲ੍ਪਯੇਦਿਤ੍ਯਾਹ ਦਾਪਯਿਤ੍ਵੇਤਿ॥ 12-71-19 ਦੋਗ੍ਧ੍ਰੀ ਪੂਰਯਿਤ੍ਰੀ॥ 12-71-20 ਆਙ੍ਗਾਰਿਕ ਇਙ੍ਗਾਲਕਰ੍ਤਾ॥ 12-71-25 ਯਥਾਯੁਕ੍ਤ ਉਕ੍ਤੇਨ ਪ੍ਰਕਾਰੇਣਾ(ਅ)ਵਹਿਤਃ॥ 12-71-27 ਯੋ ਦਯਾਂ ਕੁਰੁਤੇ ਤੰ ਧਰ੍ਮੰ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਇਤਿ ਯੋਜਨਾ॥ 12-71-28 ਅਨ੍ਤੰ ਯਾਤਨਾਭੋਗਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਮ੍॥ 12-71-30 ਸ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟਿਃ ਸ੍ਵਧੀਤਿਃ ਸੁਤਪਾ ਇਤਿ ਕ੍ਰਮੇਣ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਵਾਨਪ੍ਰਸ੍ਥਧਰ੍ਮਾਨ੍ਸਮ੍ਯਗਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍॥

12-72-0 (67644) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-72-0x (5506) `ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਰਾਜਾ ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯਵਿਚਾਰਣੇ। ਕ੍ਸ਼਼ਮਃ ਕਰ੍ਤੁਂ ਸਮਰ੍ਥੋ ਵਾ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥' 12-72-1 (67645) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-72-2x (5507) ਯ ਏਵ ਤੁ ਸਤੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦਸਤਸ਼੍ਚ ਨਿਵਰ੍ਤਯੇਤ੍। ਸ ਏਵ ਰਾਜ੍ਞਾ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਰਾਜਨ੍ਰਾਜਪੁਰੋਹਿਤਃ॥ 12-72-2 (67646) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਪੁਰੂਰਵਸ ਐਲਸ੍ਯ ਸੰਵਾਦੰ ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵਨਾ॥ 12-72-3 (67647) ਪੁਰੂਰਵਾ ਉਵਾਚ। 12-72-4x (5508) ਕੁਤਃ ਸ੍ਵਿਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਜਾਤੋ ਵਰ੍ਣਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਕੁਤਸ੍ਤ੍ਰਯਃ। ਕਸ੍ਮਾਚ੍ਚ ਭਵਤਿ ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸ੍ਤਨ੍ਮੇ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-72-4 (67648) ਮਾਤਰਿਸ਼੍ਵੋਵਾਚ। 12-72-5x (5509) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮੁਖਤਃ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ। ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ ਊਰੁਭ੍ਯਾਂ ਵੈਸ਼੍ਯ ਏਵ ਚ॥ 12-72-5 (67649) ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਪਰਿਚਰ੍ਯਾਰ੍ਯੰ ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਵਰ੍ਣਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਥਃ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤੁ ਪਭ੍ਦ੍ਯਾਂ ਸ਼ੂਦ੍ਰੋ ਵਿਨਿਰ੍ਮਿਤਃ॥ 12-72-6 (67650) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਜਾਯਮਾਨੋ ਹਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮਨੁਜਾਯਤੇ। ਈਸ਼੍ਵਰਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮਕੋਸ਼ਸ੍ਯ ਗੁਪ੍ਤਯੇ॥ 12-72-7 (67651) `ਸਰ੍ਵਸ੍ਵੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯੇਦੰ ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਦਿਹ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ। ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤੰ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੰ ਚ ਜਗਤ੍ਯਸ੍ਮਿੰਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜ॥' 12-72-8 (67652) ਤਤਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾ ਯਨ੍ਤਾਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੰ ਦਣ੍ਡਧਾਰਣੇ। ਦ੍ਵਿਤੀਯੰ ਵਰ੍ਣਮਕਰੋਤ੍ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਨੁਗੁਪ੍ਤਯੇ॥ 12-72-9 (67653) ਵੈਸ਼੍ਯਸ੍ਤੁ ਧਨਧਾਨ੍ਯੇਨ ਤ੍ਰੀਨ੍ਵਰ੍ਣਾਨ੍ਬਿਭ੍ਰੁʼਯਾਦਿਮਾਨ੍। ਸ਼ੂਦ੍ਰੋ ਹ੍ਯੇਤਾਨ੍ਪਰਿਚਰੇਦਿਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੁਸ਼ਾਸਨਮ੍॥ 12-72-10 (67654) ਐਲ ਉਵਾਚ। 12-72-11x (5510) ਦ੍ਵਿਜਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਬਨ੍ਧੋਰ੍ਵਾ ਕਸ੍ਯੇਯੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਭਵੇਤ੍। ਧਰ੍ਮਤਃ ਸਹ ਵਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਾਯੋ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਮੇ॥ 12-72-11 (67655) ਵਾਯੁਰੁਵਾਚ। 12-72-12x (5511) ਵਿਪ੍ਰਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਮੇਵੈਤਦ੍ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਜ੍ਜਗਤੀਗਤਮ੍। `ਧਨੰ ਧਾਨ੍ਯੰ ਹਿਰਣ੍ਯੰ ਚ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵਾਹਨਮ੍॥ 12-72-12 (67656) ਮਙ੍ਗਲੰ ਚ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੰ ਚ ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਦਪਿ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ' ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੇਨਾਭਿਜਨੇਨੇਹ ਤਦ੍ਧਰ੍ਮਕੁਸ਼ਲਾ ਵਿਦੁਃ॥ 12-72-13 (67657) ਸ੍ਵਮੇਵ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਸ੍ਵੰ ਵਸ੍ਤੇ ਸ੍ਵੰ ਦਦਾਤਿ ਚ। ਗੁਰੁਰ੍ਹਿ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਸ਼੍ਚ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਃ॥ 12-72-14 (67658) ਪਤ੍ਯਭਾਵੇ ਯਥੈਵ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਦੇਵਰੰ ਕੁਰੁਤੇ ਪਤਿਮ੍। `ਆਨਨ੍ਤਰ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਕੁਰੁਤੇ ਪਤਿਮ੍।' ਏਸ਼਼ ਤੇ ਪ੍ਰਥਮਃ ਕਲ੍ਪ ਆਪਦ੍ਯਨ੍ਯੋ ਭਵੇਦਤਃ॥ 12-72-15 (67659) ਯਦਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਪਰੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਧਰ੍ਮਤਃ ਪਰਿਮਾਰ੍ਗਸਿ। ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਜ੍ਜਯਸੇ ਭੂਮਿੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਯ ਨਿਵੇਦਯ॥ 12-72-16 (67660) ਸ਼੍ਰੁਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋਪਪੰਨਾਯ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਯ ਤਪਸ੍ਵਿਨੇ। ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਪਰਿਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾਯ ਯੋ ਨ ਵਿਤ੍ਤਪਰੋ ਭਵੇਤ੍॥ 12-72-17 (67661) ਯੋ ਰਾਜਾਨੰ ਨਯੇਦ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸਰ੍ਵਤਃ ਪਰਿਪੂਰ੍ਣਯਾ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹਿ ਕੁਲੇ ਜਾਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞੋ ਵਿਨੀਤਵਾਨ੍॥ 12-72-18 (67662) ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨਯਤਿ ਰਾਜਾਨੰ ਬ੍ਰੁਵੰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਾਂ ਸਰਸ੍ਵਤੀਮ੍। ਰਾਜਾ ਚਰਤਿ ਯੰ ਧਰ੍ਮੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਿਤਮ੍॥ 12-72-19 (67663) ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਰਨਹੰਵਾਦੀ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਵ੍ਰਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ। ਤਾਵਤਾ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚਿਰੰ ਯਸ਼ਸਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ 12-72-20 (67664) ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਭਾਗੀ ਰਾਜਪੁਰੋਹਿਤਃ। ਏਵਮੇਵ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾ ਰਾਜਾਨਮਭਿਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾਃ॥ 12-72-21 (67665) `ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਚ ਸਵਿਦ੍ਵਾਂਸੰ ਰਾਜਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਪਸ਼੍ਚਿਤਮ੍।' ਸਮ੍ਯਗ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸ੍ਥਾ ਨ ਕੁਤਸ਼੍ਚਿਦ੍ਭਯਾਨ੍ਵਿਤਾਃ॥ 12-72-22 (67666) ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਚਰਨ੍ਤਿ ਯੰ ਧਰ੍ਮੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਾਧ੍ਵਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ। ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਰਾਜਾ ਭਾਗੰ ਤੁ ਵਿਨ੍ਦਤਿ॥ 12-72-23 (67667) ਦੇਵਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਃ ਪਿਤਰੋ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵੋਰਗਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਃ। ਯਜ੍ਞਮੇਵੋਪਜੀਵਨ੍ਤਿ ਨਾਸ੍ਤਿ ਯਸ਼਼੍ਟਾ ਹ੍ਯਰਾਜਕੇ॥ 12-72-24 (67668) ਇਤੋ ਦਤ੍ਤੇਨ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਦੇਵਤਾਃ ਪਿਤਰਸ੍ਤਥਾ। ਰਾਜਨ੍ਯੇਵਾਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਃ॥ 12-72-25 (67669) ਛਾਯਾਯਾਮਪ੍ਸੁ ਵਾਯੌ ਚ ਸੁਖਮੁਸ਼਼੍ਣੇ(ਅ)ਧਿਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਗ੍ਨੌ ਵਾਸਸਿ ਸੂਰ੍ਯੇ ਚ ਸੁਖੰ ਸ਼ੀਤੇ(ਅ)ਧਿਗਚ੍ਛਤਿ। ਸ਼ਬ੍ਦੇ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੇ ਰਸੇ ਰੂਪੇ ਗਨ੍ਧੇ ਚ ਰਮਤੇ ਮਨਃ॥ 12-72-26 (67670) ਤੇਸ਼਼ੁ ਭੋਗੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਨ ਭੀਤੋ ਲਭਤੇ ਸੁਖਮ੍। ਅਭਯਸ੍ਯ ਹਿ ਯੋ ਦਾਤਾ ਤਸ੍ਯੈਵ ਸੁਮਹਤ੍ਫਲਮ੍॥ 12-72-27 (67671) ਨ ਹਿ ਪ੍ਰਾਣਸਮੰ ਦਾਨੰ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਰਾਜਾ ਯਮੋ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮੋ ਰਾਜਾ ਤਥੈਵ ਚ। ਰਾਜਾ ਬਿਭਰ੍ਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਧ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ ॥ 12-72-28 (67672) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 72॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-72-2 ਨਿਵਰ੍ਤਯੇਦ੍ਰਾਜ੍ਯਾਦ੍ਦੂਰੀਕਾਰਯੇਤ੍॥

12-73-0 (67673) ` ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-73-0x (5512) ਰਾਜ੍ਞਾ ਪੁਰੋਹਿਤਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਵਰ੍ਣਤੋ ਭਵੇਤ੍। ਪੁਰੋਧਾ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਕਥਯਸ੍ਵ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-73-1 (67674) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-73-2x (5513) ਗੌਰੋ ਵਾ ਲੋਹਿਤੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਸ਼੍ਯਾਮੋ ਵਾ ਨੀਰੁਜਃ ਸੁਖੀ। ਅਕ੍ਰੋਧਨੋ ਹ੍ਯਚਪਲਃ ਸਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ॥' 12-73-2 (67675) ਰਾਜ੍ਞਾ ਪੁਰੋਹਿਤਃ ਕਾਰ੍ਯੋ ਭਵੇਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਃ। ਉਭੌ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਾਵਪ੍ਰਮੇਯਾਵਨਨ੍ਤਰਮ੍॥ 12-73-3 (67676) ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਰਾਜਨ੍ਪੁਰੋਹਿਤਃ। `ਤੇਸ਼਼ਾਮਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਕਾਮਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚੇਤਿ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਃ॥ 12-73-4 (67677) ਸ਼੍ਲੋਕਾਸ਼੍ਚੋਸ਼ਨਸਾ ਗੀਤਾਸ੍ਤਾੰਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਉਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟਃ ਸ ਭਵੇਦ੍ਰਾਜਾ ਯਸ੍ਯ ਨਾਸ੍ਤਿ ਪੁਰੋਹਿਤਃ॥ 12-73-5 (67678) ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮਸੁਰਾਣਾਂ ਚ ਪਿਸ਼ਾਚੋਰਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍। ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਚ ਭਵੇਦ੍ਵਧ੍ਯੋ ਯਸ੍ਯ ਨਾਸ੍ਤਿ ਪੁਰੋਹਿਤਃ॥ 12-73-6 (67679) ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਕੁਰ੍ਵੀਤਾਥਰ੍ਵਣੋ ਦ੍ਵਿਜਃ। ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚਾਥਰ੍ਵਵੇਦੇਨ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕਾਰਯੇਤ੍॥ 12-73-7 (67680) ਬ੍ਰੂਯਾਦ੍ਗਰ੍ਹ੍ਯਾਣਿ ਸਤਤੰ ਮਹੋਤ੍ਪਾਤਾਨ੍ਯਘਾਨਿ ਚ। ਇਸ਼਼੍ਟਮਙ੍ਗਲਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਤਃ ਪੁਰਿਕਾਣਿ ਚ॥ 12-73-8 (67681) ਗੀਤਨ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਧਿਕਾਰੇਸ਼਼ੁ ਸੰਮਤੇਸ਼਼ੁ ਮਹੀਪਤੇਃ। ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਕਰਣੀਯੰ ਵੈ ਵੈਸ਼੍ਵਦੇਵਬਲਿਸ੍ਤਥਾ॥ 12-73-9 (67682) ਪਕ੍ਸ਼਼ਸੰਧਿਸ਼਼ੁ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਮਹਾਸ਼ਾਨ੍ਤਿੰ ਪੁਰੋਹਿਤਃ। ਰੌਦ੍ਰਹੋਮਸਹਸ੍ਰੰ ਚ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਿਯੰ ਹਿਤਮ੍॥ 12-73-10 (67683) ਰਾਜ੍ਞਃ ਪਾਪਮਲਾਃ ਸਪ੍ਤ ਯਾਨ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ ਪੁਰੋਹਿਤਃ। ਅਮਾਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਕੁਕਰ੍ਮਾਣੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਕਾਃ॥ 12-73-11 (67684) ਚੌਰ੍ਯਮਵ੍ਯਵਹਾਰਸ਼੍ਚ ਵ੍ਯਵਹਾਰੋਪਸੇਵਿਨਾਮ੍। ਅਦਣ੍ਡ੍ਯਦਣ੍ਡਨੰ ਚੈਵ ਦਣ੍ਡ੍ਯਾਨਾਂ ਚਾਪ੍ਯਦਣ੍ਡਨਮ੍॥ 12-73-12 (67685) ਹਿੰਸਾ ਚਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾਦ੍ਰਾਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਮਲ ਉਚ੍ਯਤੇ। ਕੁਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਸ੍ਤੁ ਪ੍ਰਜਾਨਾਸ਼ਃ ਸਪ੍ਤਮਸ੍ਤੁ ਮਹਾਮਲਃ॥ 12-73-13 (67686) ਰੌਦ੍ਰੈਰ੍ਹੋਮੈਰ੍ਮਹਾਸ਼ਾਨ੍ਤ੍ਯਾ ਘ੍ਰੁʼਤਕਮ੍ਬਲਕਰ੍ਮਣਾ। ਭ੍ਰੁʼਗ੍ਵਙ੍ਗਿਰੋਵਿਧਿਜ੍ਞੋ ਵੈ ਪੁਰੋਧਾ ਨਿਰ੍ਣੁਦੇ ਮਲਾਤ੍॥ 12-73-14 (67687) ਏਤਾਨ੍ਹਿਤ੍ਵਾ ਦਿਵੰ ਯਾਤਿ ਰਾਜਾ ਸਪ੍ਤ ਮਹਾਮਲਾਨ੍। ਸਾਮਾਤ੍ਯਃ ਸਪੁਰੋਧਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਾਲਨੇ ਰਤਃ॥ 12-73-15 (67688) ਏਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਕੌਰਵ੍ਯ ਪੌਰੋਹਿਤ੍ਯੇ ਮਹਾਮਤੇ। ਸ਼੍ਲੋਕਾਨਾਹ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਗੁਰੁਰ੍ਦੇਵੋ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ॥ 12-73-16 (67689) ਤਾੰਨਿਬੋਧ ਮਹੀਪਾਲ ਮਹਾਭਾਗ ਹਿਤਾਞ੍ਸ਼ੁਭਾਨ੍। ਰੁʼਗ੍ਵੇਦੇ ਸਾਮਵੇਦੇ ਚ ਯਜੁਰ੍ਵੇਦੇ ਚ ਵਾਜਿਨਾਮ੍॥ 12-73-17 (67690) ਨ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ ਭੂਭ੍ਰੁʼਤਾਮ੍। ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਕੰ ਪੌਸ਼਼੍ਟਿਕੰ ਚੈਵ ਅਰਿਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਚ ਸ਼ਾਤਨਮ੍॥ 12-73-18 (67691) ਸ਼ਪ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਯਾਜ੍ਞਵਲ੍ਕ੍ਯੇਨ ਯਜ੍ਞਾਨਾਂ ਹਿਤਮੀਹਤਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਾਨਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਸੰਮਤੇ ਵਿਭੋਃ॥ 12-73-19 (67692) ਬਹ੍ਵ੍ਰੁʼਚੰ ਸਾਮਗੰ ਚੈਵ ਵਾਜਿਨੰ ਚ ਵਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍। ਬਹ੍ਵ੍ਰੁʼਚੋ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਨਾਸ਼ਾਯ ਰਾਜਨਾਸ਼ਾਯ ਸਾਮਗਃ। ਅਧ੍ਵਰ੍ਯੁਰ੍ਬਲਨਾਸ਼ਾਯ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੋ ਵਾਜਸਨੇਯਕਃ॥ 12-73-20 (67693) ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਨ੍ਵਾਜਸਨੇਯਕਾਨ੍। ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਕੇ ਪੌਸ਼਼੍ਟਿਕੇ ਚੈਵ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕਰ੍ਮਣਿ ਵਰ੍ਜਯੇਤ੍॥ 12-73-21 (67694) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਯ ਮਹੀਪਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਥਾ ਨ ਵਿਰੋਧਿਨਃ। ਵੇਦਾਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰ ਇਤ੍ਯੇਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯੇ ਚ ਤਦ੍ਵਿਦੁਃ॥ 12-73-22 (67695) ਪੌਰੋਹਿਤ੍ਯੇ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਤੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ਼੍ਚ ਮਹੀਪਤੇਃ। ਜਾਤ੍ਯਾ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤਤ੍ਰਾਣੰ ਕਰੋਤਿ ਯਃ॥ 12-73-23 (67696) ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯਬਹਿਸ਼਼੍ਠੋ(ਅ)ਪਿ ਸ ਏਵ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ। ਭਾਰ੍ਗਵਾਙ੍ਗਿਰਸੈਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੈਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕਰ੍ਮ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-73-24 (67697) ਵੈਤਾਨੰ ਕਰ੍ਮ ਯਚ੍ਚੈਵ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਕਰ੍ਮ ਚ ਯਤ੍ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨਾਂ ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਤੁ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-73-25 (67698) ਰਾਜਧਰ੍ਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਾਂ ਹਿਤਾਰ੍ਥੰ ਤ੍ਰੀਮਿ ਕਾਰਯੇਤ੍। ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਕੰ ਪੌਸ਼਼੍ਟਿਕੰ ਚੈਵ ਤਥਾ(ਅ)ਭਿਚਰਣੰ ਚ ਯਤ੍॥ 12-73-26 (67699) ਅਗ੍ਨਿਸ਼਼੍ਟੋਮਮੁਖੈਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਦੂਸ਼਼ਿਤਾ ਭੂਪਕਰ੍ਮਭਿਃ। ਨ ਸਮ੍ਯਕ੍ਫਲਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਯੇ ਯਜਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ॥ 12-73-27 (67700) ਪੌਰੋਹਿਤ੍ਯੰ ਤੁ ਕੁਰ੍ਵਾਣਾ ਨਾਸ਼ੰ ਯਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭੂਭ੍ਰੁʼਤਾਮ੍। ਯਜ੍ਞਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੁਰ੍ਵਾਣਾ ਰੁʼਤ੍ਵਿਜਸ੍ਤੁ ਵਿਰੋਧਿਨਃ॥ 12-73-28 (67701) ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪੌਰੋਹਿਤ੍ਯੇ ਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਃ। ਤਦਭਾਵੇ ਚ ਪਾਰਕ੍ਯੰ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਰਾਜਕਰ੍ਮਸੁ॥ 12-73-29 (67702) ਰੁʼਸ਼਼ਿਣਾ ਯਾਜ੍ਞਵਲ੍ਕ੍ਯੇਨ ਤਤ੍ਤਥਾ ਨ ਤਦਨ੍ਯਥਾ। ਭਾਰ੍ਗਵਾਙ੍ਗਿਰਸਾਂ ਵੇਦੇ ਕ੍ਰੁʼਤਵਿਦ੍ਯਃ ਸ਼਼ਡਙ੍ਗਵਿਤ੍॥ 12-73-30 (67703) ਯਜ੍ਞਕਰ੍ਮਵਿਧਿਜ੍ਞਸ੍ਤੁ ਵਿਧਿਜ੍ਞਃ ਪੌਸ਼਼੍ਟਿਕੇਸ਼਼ੁ ਚ। ਅਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ਵਿਕਲ੍ਪਾਨਾਂ ਵਿਧਿਜ੍ਞਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਕਰ੍ਮਣਾਮ੍॥ 12-73-31 (67704) ਸਰ੍ਵਰੋਗਵਿਹੀਨਸ਼੍ਚ ਸੰਯਤਃ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ। ਸ਼੍ਵਿਤ੍ਰਕੁਸ਼਼੍ਠਕ੍ਸ਼਼ਯਕ੍ਸ਼਼ੀਣੈਰ੍ਗ੍ਰਹਾਪਸ੍ਮਾਰਦੂਸ਼਼ਿਤੈਃ॥ 12-73-32 (67705) ਅਸ਼ਸ੍ਤੈਰ੍ਵਾਤਦੁਸ਼਼੍ਟੈਸ਼੍ਚ ਦੂਰਸ੍ਥੈਃ ਸੰਵਦੇੰਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਰੋਗਿਣੰ ਰੁʼਤ੍ਵਿਜੰ ਚੈਵ ਵਰ੍ਜਯੇਚ੍ਚ ਪੁਰੋਹਿਤਮ੍॥ 12-73-33 (67706) ਨਚਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਯੇਨ ਪੌਰੋਹਿਤ੍ਯੰ ਕਦਾਚਨ। ਯਸ੍ਯ ਯਾਜ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚੈਵ ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਤੋ ਯਥਾ॥ 12-73-34 (67707) ਯੁਦ੍ਧੇ ਪਰਾਜਿਤਸ਼੍ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਵਰ੍ਜਯੇੰਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯਾਨੁਕੂਲ੍ਯੇਨ ਯਃ ਸੰਜਾਤੋ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰਃ॥ 12-73-35 (67708) ਰਾਜਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਨੀਤਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਪੁਰੋਹਿਤਃ। ਅਧਨ੍ਯਾਨਾਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਾਮੁਤ੍ਪਾਤਾਨਾਮਥਾਰ੍ਥਵਿਤ੍॥ 12-73-36 (67709) ਸ਼ਤ੍ਰੁਪਕ੍ਸ਼਼ਕ੍ਸ਼਼ਯਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਪੁਰੋਹਿਤਃ। ਵਾਜਿਨੰ ਤਦਭਾਵੇ ਚ ਚਰਕਾਧ੍ਵਰ੍ਯਵਾਨਪਿ॥ 12-73-37 (67710) ਬਹ੍ਵ੍ਰੁʼਚੰ ਸਾਮਗੰ ਚੈਵ ਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਰਮਾਨ੍। ਕ੍ਰੁʼਤਿਨੋ(ਅ)ਥਰ੍ਵਣੋ ਵੇਦੇ ਸ੍ਥਾਪਯੇਤ੍ਤੁ ਪੁਰੋਹਿਤਾਨ੍॥ 12-73-38 (67711) ਹਿੰਸਾਲਿਙ੍ਗਾ ਹਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾ ਵੈਤਾਨਿਕੈਰ੍ਦ੍ਵਿਜੈਃ। ਨ ਤਾਨੁਚ੍ਚਾਰਯੇਤ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰਧਰ੍ਮਵਿਰੋਧਿਨਃ॥ 12-73-39 (67712) ਪ੍ਰਜਾਗੁਣਾਃ ਪੁਰੋਧਾਸ਼੍ਚ ਪੁਰੋਹਿਤਗੁਣਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ।' ਰਾਜਾ ਵੈ ਸਗੁਣੋ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਕੁਸ਼ਲੰ ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-73-40 (67713) ਉਭੌ ਪ੍ਰਜਾ ਵਰ੍ਧਯਤੋ ਦੇਵਾਨ੍ਪੂਰ੍ਵਾਪਰਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍। ਯੌ ਭਵੇਤਾਂ ਸ੍ਥਿਤੌ ਧਰ੍ਮੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧੇਯੌ ਸੁਤਪਸ੍ਵਿਨੌ॥ 12-73-41 (67714) ਪਰਸ੍ਪਰਸ੍ਯ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੌ ਵਿਹਿਤੌ ਸਮਚੇਤਸੌ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਮਾਨਾਤ੍ਪ੍ਰਜਾ ਸੁਖਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍॥ 12-73-42 (67715) ਵਿਮਾਨਨਾਤ੍ਤਯੋਰੇਵ ਪ੍ਰਜਾ ਨਸ਼੍ਯੇਯੁਰੇਵ ਹਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਹਿ ਸਰ੍ਵਾਸਾਂ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਮੂਲਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-73-43 (67716) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਐਲਕਸ਼੍ਯਪਸੰਵਾਦੰ ਤੰ ਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-73-44 (67717) ਐਲ ਉਵਾਚ। 12-73-45x (5514) ਯਦਾ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪ੍ਰਜਹਾਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਯਦਾ ਵਾ ਪ੍ਰਜਹਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮ। ਅਨ੍ਵਗ੍ਬਲੰ ਕਤਮੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਭਜਨ੍ਤੇ ਤਥਾ ਬਲੰ ਕਤਮੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਧ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ॥ 12-73-45 (67718) ਕਸ਼੍ਯਪ ਉਵਾਚ। 12-73-46x (5515) ਦ੍ਵਿਧਾ ਹਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਭਵਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਯਤ੍ਰ ਵਿਰੁਧ੍ਯਤੀਹ। ਅਨ੍ਵਗ੍ਬਲੰ ਦਸ੍ਯਵਸ੍ਤਦ੍ਭਜਨ੍ਤੇ ਤਥਾ ਵਰ੍ਣੰ ਤਤ੍ਰ ਵਿਦਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਃ॥ 12-73-46 (67719) ਨੈਸ਼਼ਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਚ ਵਰ੍ਧਤੇ ਨੋਤ ਪੁਤ੍ਰਾ ਨ ਗਰ੍ਗਰੋ ਮਥ੍ਯਤੇ ਨੋ ਜਯਨ੍ਤੇ। ਨੈਸ਼਼ਾਂ ਪੁਤ੍ਰਾ ਦੇਵਮਧੀਯਤੇ ਚ ਯਦਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਸੰਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ॥ 12-73-47 (67720) ਨੈਸ਼਼ਾਮਰ੍ਥੋ ਵਰ੍ਧਤੇ ਜਾਤੁ ਗੇਹੇ ਨਾਧੀਯਤੇ ਤਤ੍ਪ੍ਰਜਾ ਨੋ ਯਜਨ੍ਤੇ। ਅਪਧ੍ਵਸ੍ਤਾ ਦਸ੍ਯੁਭੂਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਯੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਸੰਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ॥ 12-73-48 (67721) ਏਤੌ ਹਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸੰਯੁਕ੍ਤਾਵਿਤਰੇਤਰਧਾਰਣੇ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਵੈ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋ ਯੋਨਿਰ੍ਯੋਨਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਃ॥ 12-73-49 (67722) ਉਭਾਵੇਤੌ ਨਿਤ੍ਯਮਭਿਪ੍ਰਪੰਨੌ ਸੰਪ੍ਰਾਪਤੁਰ੍ਮਹਤੀਂ ਸੰਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਮ੍। ਤਯੋਃ ਸਨ੍ਧਿਰ੍ਭਿਦ੍ਯਤੇ ਚੇਤ੍ਪੁਰਾਣ ਸ੍ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੰ ਭਵਤਿ ਹਿ ਸੰਪ੍ਰਮੂਢਮ੍॥ 12-73-50 (67723) ਨਾਤ੍ਰ ਪਾਰੰ ਲਭਤੇ ਪਾਰਗਾਮੀ ਮਹੋਦਧੌ ਨੌਰਿਵ ਸੰਪ੍ਰਭਿੰਨਾ। ਚਾਤੁਰ੍ਵਣ੍ਯੰ ਭਵਤਿ ਹਿ ਸੰਪ੍ਰਮੂਢੰ ਪ੍ਰਜਾਸ੍ਤਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਯਸੰਸ੍ਥਾ ਭਵਨ੍ਤਿ॥ 12-73-51 (67724) ਬ੍ਰਹ੍ਮਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੋ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੋ ਮਧੁ ਹੇਮ ਚ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਅਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਃ ਸਤਤਮਸ਼੍ਰੁ ਪਾਪੰ ਚ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ॥ 12-73-52 (67725) ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਚਰਣਾਦਪੇਤੋ ਯਦਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਤ੍ਰਾਣਮਿਚ੍ਛੇਤ੍। ਆਸ਼੍ਚਰ੍ਯਤੋ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ਤਤ੍ਰ ਦੇਵ ਸ੍ਤਤ੍ਰਾਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਭਾਸ਼੍ਚਾਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ॥ 12-73-53 (67726) ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਹਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਪਾਪਃ ਸਭਾਯਾਂ ਯਤ੍ਰ ਲਭਤੇ ਸਾਧੁਵਾਦਮ੍। ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਕਾਸ਼ੇ ਨ ਵਿਭੇਤਿ ਚਾਪਿ ਤਤੋ ਭਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ॥ 12-73-54 (67727) ਪਾਪੈਃ ਪਾਪੇ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੇ(ਅ)ਤਿਵੇਲੰ ਤਤੋ ਰੁਦ੍ਰੋ ਜਾਯਤੇ ਦੇਵ ਏਸ਼਼ਃ। ਪਾਪੈਃ ਪਾਪਾਃ ਸੰਜਨਯਨ੍ਤਿ ਰੁਦ੍ਰੰ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸਾਧ੍ਵਸਾਧੂਨ੍ਹਿਨਸ੍ਤਿ॥ 12-73-55 (67728) ਐਲ ਉਵਾਚ। 12-73-56x (5516) ਕੁਤੋ ਰੁਦ੍ਰਃ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਰੁਦ੍ਰਃ ਸਤ੍ਵੈਃ ਸਤ੍ਵੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਵਧ੍ਯਮਾਨਮ੍। ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਕਸ਼੍ਯਪ ਮੇ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਯਤੋ ਰੁਦ੍ਰੋ ਜਾਯਤੇ ਦੇਵ ਏਸ਼਼ਃ॥ 12-73-56 (67729) ਕਸ਼੍ਯਪ ਉਵਾਚ। 12-73-57x (5517) ਆਤ੍ਮਾ ਰੁਦ੍ਰੋ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇ ਮਾਨਵਾਨਾਂ ਸ੍ਵੰ ਸ੍ਵੰ ਦੇਹੰ ਪਰਦੇਹੰ ਚ ਹਨ੍ਤਿ। ਵਾਤੋਤ੍ਪਾਤੈਃ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਰੁਦ੍ਰਮਾਹੁ ਰ੍ਦੇਵੰ ਜੀਮੂਤੈਃ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਰੂਪਮਸ੍ਯ॥ 12-73-57 (67730) ਐਲ ਉਵਾਚ। 12-73-58x (5518) ਨ ਵੈ ਵਾਤਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿ ੰਨ ਜੀਮੂਤੋ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਃ। ਤਥਾ ਯੁਕ੍ਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਕਾਮਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਦ੍ਵਧ੍ਯਤੇ ਮੁਹ੍ਯਤੇ ਚ॥ 12-73-58 (67731) ਕਸ਼੍ਯਪ ਉਵਾਚ। 12-73-59x (5519) ਯਥੈਕਗੇਹਾਜ੍ਜਾਤਵੇਦਾਃ ਪ੍ਰਦੀਪ੍ਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਗ੍ਰਾਮੰ ਦਹਤੇ ਚ ਤ੍ਵਰਾਵਾਨ੍। ਵਿਮੋਹਨੰ ਕੁਰੁਤੇ ਦੇਵ ਏਪ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪੈਃ॥ 12-73-59 (67732) ਐਲ ਉਵਾਚ। 12-73-60x (5520) ਯਦਿ ਦਣ੍ਡਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤੇ(ਅ)ਪੁਣ੍ਯਪਾਪੰ ਪਾਪੰ ਪਾਪੇ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਤ੍। ਕਸ੍ਯ ਹੇਤੋਃ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਨਾਮ ਕੁਰ੍ਯਾ ਦ੍ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਾ ਕਸ੍ਯ ਹੇਤੋਰ੍ਨ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍॥ 12-73-60 (67733) ਕਸ਼੍ਯਪ ਉਵਾਚ। 12-73-61x (5521) ਅਸੰਤ੍ਯਾਗਾਤ੍ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤਾਮਪਾਪਾਂ ਸ੍ਤੁਲ੍ਯੋ ਦਣ੍ਡਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤੇ ਮਿਸ਼੍ਰਭਾਵਾਤ੍। ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕੇਣਾਰ੍ਦ੍ਰੰ ਦਹ੍ਯਤੇ ਮਿਸ਼੍ਰਭਾਵਾ ੰਨ ਮਿਸ਼੍ਰਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਃ ਕਥੰਚਿਤ੍॥ 12-73-61 (67734) ਐਲ ਉਵਾਚ। 12-73-62x (5522) ਸਾਧ੍ਵਸਾਧੂਨ੍ਧਾਰਯਤੀਹ ਭੂਮਿਃ ਸਾਧ੍ਵਸਾਧੂਂਸ੍ਤਾਪਯਤੀਹ ਸੂਰ੍ਯਃ। ਸਾਧ੍ਵਸਾਧੂਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਵਾਤੀਹ ਵਾਯੁ ਰਾਪਸ੍ਤਥਾ ਸਾਧ੍ਵਸਾਧੂਨ੍ਵਹਨ੍ਤਿ॥ 12-73-62 (67735) ਕਸ਼੍ਯਪ ਉਵਾਚ। 12-73-63x (5523) ਏਵਮਸ੍ਮਿਨ੍ਵਰ੍ਤਤੇ ਲੋਕ ਏਸ਼਼ ਨਾਮੁਤ੍ਰੈਵੰ ਵਰ੍ਤਤੇ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰ। ਪ੍ਰੇਤ੍ਯੈਤਯੋਰਨ੍ਤਰਾਵਾਨ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੋ ਯੋ ਵੈ ਪੁਣ੍ਯੰ ਚਰਤੇ ਯਸ਼੍ਚ ਪਾਪਮ੍॥ 12-73-63 (67736) ਪੁਣ੍ਯਸ੍ਯ ਲੋਕੋ ਮਧੁਮਾਨ੍ਘ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਚਿ ਰ੍ਹਿਰਣ੍ਯਜ੍ਯੋਤਿਰਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਨਾਭਿਃ। ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਮੋਦਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਨ ਤਤ੍ਰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਨ ਜਰਾ ਨੋਤ ਦੁਃਖਮ੍॥ 12-73-64 (67737) ਪਾਪਸ੍ਯ ਲੋਕੋ ਨਿਰਯੋ(ਅ)ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਦੁਃਖੰ ਸ਼ੋਕਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਮੇਵ। ਤਤ੍ਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸ਼ੋਚਤਿ ਪਾਪਕਰ੍ਮਾ ਵਹ੍ਵੀਃ ਸਮਾਃ ਪ੍ਰਤਪੰਨਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਃ॥ 12-73-65 (67738) ਮਿਥੋਭੇਦਾਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਪ੍ਰਜਾ ਦੁਃਖੰ ਦੁਃਸਹੰ ਚਾਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ। ਏਵੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਕਾਰ੍ਯ ਏਵੇਹ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਨੈਕਵਿਦ੍ਯੋ ਨ੍ਰੁʼਪੇਣ॥ 12-73-66 (67739) ਤੰ ਚੈਵ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾਭਿਸ਼਼ਿਞ੍ਚੇਤ੍ਤਥਾ ਧਰ੍ਮੋ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਅਗ੍ਰੰ ਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯੈਵੇਹ ਧਰ੍ਮਤਃ॥ 12-73-67 (67740) ਪੂਰ੍ਵੰ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰਿਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦੋ ਵਿਦੁਃ। ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠੇਨਾਭਿਜਨੇਨਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਯਦੁਤ੍ਤਮਮ੍॥ 12-73-68 (67741) ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮਾਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪੂਜ੍ਯਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਤਾਗ੍ਰਭੁਕ੍। ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਚ ਨਿਵੇਦ੍ਯੰ ਤਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ॥ 12-73-69 (67742) ਅਵਸ਼੍ਯਮੇਤਤ੍ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਬਲਵਤਾ(ਅ)ਪਿ ਹਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵਰ੍ਧਯਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਵਰ੍ਧਤੇ। ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਚਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਵਾਮੀ ਰਾਜ੍ਞਃ ਪੁਰੋਹਿਤਃ॥ ॥ 12-73-70 (67743) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 73॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-73-14 ਨਿਰ੍ਣੁਦੇ ਮੋਚਯੇਤ੍। ਰਾਜਾਨਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-73-46 ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼ। ਤਤ੍ਰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇ ਸਨ੍ਤਃ ਵਰ੍ਣੰ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਮਵਮਨ੍ਤਾ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਜਾਤੀਯੋ(ਅ)ਯੰ ਰਾਜੇਤ੍ਯਨੁਮਾਨਾਜ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਯਥੋਕ੍ਤੰਭੋਗੇਨ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਕਰ੍ਮ ਕਰ੍ਮਣਾ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਜਨਿਰਿਤਿ। ਤਥਾ ਬਲੰ ਤਦ੍ਭਿਯਨ੍ਤੇ ਚ ਸਨ੍ਤ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-73-50 ਅਭਿਪ੍ਰਪੰਨੌ ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ਼ਰਣੌ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ਼ਰਣੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਤਪਸ੍ਯਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ਼ਰਣੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਜਯਤੀਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-73-52 ਮਧੁ ਸੁਖਮ੍। ਅਸ਼੍ਰੁ ਦੁਃਖਮ੍। ਪਾਪੰ ਨਰਕਮ੍॥ 12-73-53 ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਜਾਤਿਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਣਾਦਪੇਤਤ੍ਵਾਦਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਵੇਦਾਧ੍ਯਯਨਸ਼ੂਨ੍ਯਃ ਸਨ੍ ਤ੍ਰਾਣੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਇਚ੍ਛੇਤ੍ਤਦਾ ਦੇਵਸ੍ਤਤ੍ਰ ਆਸ਼੍ਚਰ੍ਯਤੋ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਃ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਦੁਰ੍ਲਭਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-73-55 ਰੁਦ੍ਰੋ ਹਿੰਸ੍ਰਃ। ਦੇਵੋ ਰਾਜਾ। ਰੁਦ੍ਰੰ ਕਲਿਮ੍॥ 12-73-57 ਮਾਨਵਾਨਾਂ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇ ਯ ਆਤ੍ਮਾ ਜੀਵੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਸ ਏਵ ਰੁਦ੍ਰਃ ਸੰਹਰ੍ਤਾ ਭਵਤਿ। ਨਨੁ ਕੁਤਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਸ੍ਯਾਤ੍ਮਨੋ ਰੁਦ੍ਰਤ੍ਵਮਤ ਆਹ ਵਾਤੇਤਿ। ਯਥਾ ਉਤ੍ਪਾਤਵਾਤ ਆਕਾਸ਼ੋਤ੍ਥ ਆਕਾਸ਼ੋਤ੍ਥਾਂ ਮੇਘਦੇਵਤਾਮਿਤਸ੍ਤਤੋ ਨਯਤਿ ਗਰ੍ਜਯਤਿ ਵਿਦ੍ਯੁਦਸ਼ਨਿਵਾਰੀਣਿ ਚ ਤਤ ਆਵਿਰ੍ਭਾਵਯਤ੍ਯੇਵਮਾਤ੍ਮੋਤ੍ਥਿਤਾਃ ਕਾਪ੍ਨਕ੍ਰੋਧਾਦਯਃ ਸਰ੍ਵੰ ਹਿੰਸ੍ਰੰ ਕਾਰਯਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-73-58 ਯਥਾ ਆਕਾਸ਼ੇਨ ਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤਤਃ ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਭੂਤਾਃ ਵਾਤੋ ਮੇਘਾਸ਼੍ਚ ਮੇਘਪ੍ਰਵਰ੍ਤਕਦੇਵਤਾ ਚ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਜ੍ਞਾਨੇਨ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਨੈਵੰ ਜੀਵੋ ਵਾ ਤਦਭਿਭਾਵਕਃ ਕਾਮਾਦਿਰ੍ਵਾ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਕਿੰਤ੍ਵਾਤ੍ਮਨ੍ਯੇਵ ਵਹ੍ਯੌਸ਼਼੍ਣ੍ਯਵਤ੍ਕਾਮਦ੍ਵੇਸ਼਼ੌ ਵਰ੍ਤੇਤੇ ਤੌ ਚੈਤਸ੍ਯ ਸੰਬਨ੍ਧਕੌ ਮੋਹਕੋ ਚ ਭਵਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-73-59 ਯਥਾ(ਅ)ਲ੍ਪੋ(ਅ)ਪਿ ਵਹ੍ਨਿਰਧਿਕਮਧਿਕੰ ਕਾਸ਼਼੍ਠਭਾਰਮੁਪਾਰੁਹ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਗ੍ਰਾਮੰ ਦਹਤਿ ਤਤ੍ਰ ਨ ਕੇਵਲੰ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਨਾਂ ਦਾਹਕਤ੍ਵੰ ਨਾਪਿ ਕਾਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ਯਨੁਪਾਰੂਢਸ੍ਯਾਗ੍ਨੇਃ ਕਿੰਤੁ ਤਦੁਭਯਸੰਘਾਤਸ੍ਯੈਵ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਵਿਵੇਕੇ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੇ ਵਹ੍ਨੇਰੇਵੋਪਾਧ੍ਯਾਵੇਸ਼ਾਦ੍ਦਾਹਕਤ੍ਵਮ੍। ਏਵਮਾਤ੍ਮਾਨਮਾਰੁਹ੍ਯਾਹੰਕਾਰਵਹ੍ਨਿਃ ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਾਦਿਵਾਤੈਰੁਦ੍ਦੀਪਿਤੋ ਰੁਦ੍ਰਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ॥ 12-73-60 ਅਪੁਣ੍ਯਪਾਪਮਪ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨੰ ਯਦਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਤ੍ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੇ ਪਾਪੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤੇ ਸਤਿ ਦਣ੍ਡਃ ਪਾਪੰ ਦਣ੍ਡਾਤ੍ਮਕੰ ਪਾਪੰ ਗਾਲਨਤਾਡਨਾਦਿ ਦੁਃਖੰ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ਤੇ ਮੋਹਾਦਿਤਿ ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਤਰ੍ਹਿ ਪੁਣ੍ਯਕਰਣੰ ਪਾਪਵਰ੍ਜਨੰ ਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਚੋਦਿਤੰ ਵ੍ਰੁʼਥੈਵ ਸ੍ਯਾਤ੍॥ 12-73-67 ਤੰ ਪੁਰੋਹਿਤੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਰਾਜ੍ਯੇ(ਅ)ਭਿਸ਼਼ਿਞ੍ਚੇਤ੍॥ 12-73-70 ਏਵੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਪੂਜ੍ਯਾ ਵੈ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਸਦਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥

12-74-0 (67744) `ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-74-0x (5524) ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੰ ਕਥਿਤੰ ਤੇ ਪਿਤਾਮਹ। ਪੁਰੋਹਿਤਪ੍ਰਭਾਵਸ਼੍ਚ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚ ਪੁਰੋਧਸਃ॥ 12-74-1 (67745) ਇਦਾਨੀਂ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਵਿਨਿਰ੍ਣਯਮ੍। ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਹਿ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਕਾਰਣੰ ਜਗਤਃ ਪਰਮ੍। ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮੋ ਹਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਤਾਭ੍ਯਾਮਾਯਤ੍ਤ ਏਵ ਚ॥' 12-74-2 (67746) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-74-3x (5525) ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮੋ ਹਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਰਾਜਨ੍ਯਾਯਤ੍ਤ ਉਚ੍ਯਤੇ। ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮੋ ਹਿ ਰਾਜ੍ਞੋ ਹਿ ਸਮਾਯਤ੍ਤਃ ਪੁਰੋਹਿਤੇ॥ 12-74-3 (67747) ਯਤ੍ਰਾਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਭਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਸ਼ਮਯਤ੍ਯੁਤ। ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਚ ਰਾਜਾ ਬਾਹੁਭ੍ਯਾਂ ਤਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਸੁਖਮੇਧਤੇ॥ 12-74-4 (67748) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਮੁਚੁਕੁਨ੍ਦਸ੍ਯ ਸੰਵਾਦੰ ਰਾਜ੍ਞੋ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣਸ੍ਯ ਚ॥ 12-74-5 (67749) ਮੁਚੁਕੁਨ੍ਦੋ ਵਿਜਿਤ੍ਯੇਮਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਤਿਃ। ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨਃ ਸ ਬਲਮਭ੍ਯਯਾਦਲਕਾਧਿਪਮ੍॥ 12-74-6 (67750) ਤਤੋ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋ ਰਾਜਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਤਦਾ। ਤੇ ਬਲਾਨ੍ਯਵਮ੍ਰੁʼਦ੍ਗਨ੍ਤ ਮੁਚੁਕੁਨ੍ਦਸ੍ਯ ਨੈਰ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-74-7 (67751) ਸ ਹਨ੍ਯਮਾਨੇ ਸੈਨ੍ਯੇ ਸ੍ਵੇ ਮੁਚੁਕੁਨ੍ਦੋ ਨਰਾਧਿਪਃ। ਗਰ੍ਹਯਾਮਾਸ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸੰ ਪੁਰੋਹਿਤਮਰਿਨ੍ਦਮਃ॥ 12-74-8 (67752) ਤਤ ਉਗ੍ਰੰ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤ੍ਵਾ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠੋ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍ਤਮਃ। ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸ੍ਯੁਪਾਵਧੀਤ੍ਤਤ੍ਰ ਪਨ੍ਥਾਨੰ ਚਾਪ੍ਯਵਿਨ੍ਦਤ॥ 12-74-9 (67753) ਤਤੋ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋ ਰਾਜਾ ਮੁਚੁਕੁਨ੍ਦਮਗਰ੍ਹਯਤ੍। ਵਧ੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਸੈਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਚਨੰ ਚੇਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-74-10 (67754) ਧਨਦ ਉਵਾਚ। 12-74-11x (5526) ਬਲਵਨ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਪੂਰ੍ਵੇ ਰਾਜਾਨਃ ਸਪੁਰੋਹਿਤਾਃ। ਨ ਚੈਵੰ ਸਮਵਰ੍ਤਨ੍ਤ ਯਥਾ ਤ੍ਵਮਿਵ ਵਰ੍ਤਸੇ॥ 12-74-11 (67755) ਤੇ ਖਲ੍ਵਪਿ ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਬਲਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਭੂਮਿਪਾਃ। ਆਗਮ੍ਯ ਪਰ੍ਯੁਪਾਸਨ੍ਤੇ ਮਾਮੀਸ਼ੰ ਸੁਖਦੁਃਖਯੋਃ॥ 12-74-12 (67756) ਯਦ੍ਯਸ੍ਤਿ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯੰ ਤੇ ਤਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ। ਕਿੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਬਲੇਨ ਤ੍ਵਮਤਿਮਾਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਸੇ॥ 12-74-13 (67757) ਮੁਚੁਕੁਨ੍ਦਸ੍ਤਤਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਧਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍। ਨ੍ਯਾਯਪੂਰ੍ਵਮਸੰਲਬ੍ਧਮਸੰਭ੍ਰਾਨ੍ਤਮਿਦੰ ਵਚਃ॥ 12-74-14 (67758) ਬ੍ਰਹ੍ਮਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮਿਦੰ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮੇਕਯੋਨਿ ਸ੍ਵਯੰਭੁਵਾ। ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਬਲਵਿਧਾਨੰ ਚ ਤਲ੍ਲੋਕੰ ਪਰਿਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-74-15 (67759) ਤਪੋਮਨ੍ਤ੍ਰਬਲੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍। ਅਸ੍ਰਬਾਹੁਬਲੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ 12-74-16 (67760) ਤਾਭ੍ਯਾਂ ਸੰਭੂਯ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਰਿਪਾਲਨਮ੍। ਤਥਾ ਚ ਮਾਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੰ ਕਿੰ ਗਰ੍ਹਸ੍ਯਲਕਾਧਿਪ॥ 12-74-17 (67761) ਤਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋ ਰਾਜਾਨੰ ਸਪੁਰੋਹਿਤਮ੍। ਨਾਹੰ ਰਾਜ੍ਯਮਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਕਸ੍ਮੈਚਿਦ੍ਵਿਦਧਾਮ੍ਯੁਤ॥ 12-74-18 (67762) ਨਾਚ੍ਛਿਨ੍ਦੇ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਮਿਤਿ ਜਾਨੀਹਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਮਦ੍ਦਤ੍ਤਾਮਖਿਲਾਮਿਮਾਮ੍। [ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਮੁਚੁਕੁਨ੍ਦੋ ਮਹੀਪਤਿਃ॥] 12-74-19 (67763) ਨਾਹੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਭਵਦ੍ਦਤ੍ਤੰ ਭੋਕ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ। ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯਾਰ੍ਜਿਤੰ ਰਾਜ੍ਯਮਸ਼੍ਨੀਯਾਮਿਤਿ ਕਾਮਯੇ॥ 12-74-20 (67764) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-74-21x (5527) ਤਤੋ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋ ਰਾਜਾ ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਪਰਮੰ ਯਯੌ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇ ਸ੍ਥਿਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮੁਚੁਕੁਨ੍ਦਮਰਿਨ੍ਦਮਮ੍॥ 12-74-21 (67765) ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਮੁਚੁਕੁਨ੍ਦਃ ਸੋਨ੍ਵਸ਼ਾਸਦ੍ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍। ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯਾਰ੍ਜਿਤਾਂ ਸਮ੍ਯਕ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਮਨੁਵ੍ਰਤਃ॥ 12-74-22 (67766) ਏਵੰ ਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਦ੍ਰਾਜਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੂਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ। ਸ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਵਿਜਿਤਾਮੁਵੀਂ ਯਸ਼ਸ਼੍ਚ ਮਹਦਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-74-23 (67767) ਨਿਤ੍ਯੋਦਕੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸ੍ਯਾੰਨਿਤ੍ਯਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ। ਤਯੋਰ੍ਹਿ ਸਰ੍ਵਮਾਯਤ੍ਤੰ ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਜ੍ਜਗਤੀਗਤਮ੍॥ 12-74-24 (67768) ਯਸ਼ਸ਼੍ਚ ਤੇਜਸ਼੍ਵ ਮਹੀਂ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਰਾਜਨ੍ਵਿਪੁਲਾਂ ਚ ਕੀਰ੍ਤਿਮ੍। ਪ੍ਰਧਾਨਧਰ੍ਮੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਨਿਯਚ੍ਛ ਤਥਾ ਚ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਚਤੁਰ੍ਥਮੰਸ਼ਮ੍॥ ॥ 12-74-25 (67769) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਃਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 74॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-74-7 ਅਸ੍ਰੁʼਜਦਤਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍। ਆਜ੍ਞਾਪਿਤਵਾਨਿਤਿ ਯਾਵਤ੍॥ 12-74-11 ਤ੍ਵਯਾ ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ॥ 12-74-25 ਨਿਯਚ੍ਛ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ।

12-75-0 (67770) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-75-0x (5528) ਯਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਮਹੀਪਾਲੋ ਵਿਵਰ੍ਧਯਤਿ ਮਾਨਵਾਨ੍। ਪੁਣ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਲੋਕਾਞ੍ਜਯਤਿ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-75-1 (67771) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-75-2x (5529) ਦਾਨਸ਼ੀਲੋ ਭਵੇਦ੍ਰਾਜਾ ਯਜ੍ਞਸ਼ੀਲਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ। ਉਪਵਾਸਤਪਃ ਸ਼ੀਲਃ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਾਲਨੇ ਰਤਃ॥ 12-75-2 (67772) ਸਰ੍ਵਾਸ਼੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਜਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਲਯਨ੍। ਉਤ੍ਥਾਨੇਨ ਪ੍ਰਦਾਨੇਨ ਪੂਜਯੇਚ੍ਚਾਪਿ ਧਾਰ੍ਮਿਕਾਨ੍॥ 12-75-3 (67773) ਰਾਜ੍ਞਾ ਹਿ ਪੂਜਿਤੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਪੂਜ੍ਯਤੇ। ਯਦ੍ਯਦਾਚਰਤੇ ਰਾਜਾ ਤਤ੍ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਸ੍ਮ ਰੋਚਤੇ॥ 12-75-4 (67774) ਨਿਤ੍ਯਮੁਦ੍ਯਤਦਣ੍ਡਸ਼੍ਚ ਭਵੇਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰਿਵਾਰਿਸ਼਼ੁ। ਨਿਹਨ੍ਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵਤੋ ਦਸ੍ਯੂੰਨ ਰਾਜ੍ਞੋ ਦਸ੍ਯੁਸ਼਼ੁ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ॥ 12-75-5 (67775) ਯੰ ਹਿ ਧਰ੍ਮੰ ਚਰਨ੍ਤੀਹ ਪ੍ਰਜਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ। ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਰਾਜਾ ਭਾਗੰ ਚ ਵਿਨ੍ਦਤਿ॥ 12-75-6 (67776) ਯਦਧੀਤੇ ਯਦ੍ਦਦਾਤਿ ਯਞ੍ਜੁਹੋਤਿ ਯਦਰ੍ਚਤਿ। ਰਾਜਾ ਚਤੁਰ੍ਥਭਾਕ੍ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਲਯਨ੍॥ 12-75-7 (67777) ਯਦ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ(ਅ)ਕੁਸ਼ਲੰ ਕਿੰਚਿਦ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਯਤਃ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਤਸ੍ਯ ਪਾਪਸ੍ਯ ਰਾਜਾ ਭਾਰਤ ਵਿਨ੍ਦਤਿ॥ 12-75-8 (67778) ਅਪ੍ਯਾਹੁਃ ਸਰ੍ਵਮੇਵੇਤਿ ਭੂਯੋ(ਅ)ਰ੍ਧਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ। ਕਰ੍ਮਣਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੋ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤਵਾਗਪਿ॥ 12-75-9 (67779) ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਤ੍ਕਿਲ੍ਬਿਪਾਦ੍ਰਾਜਾ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਯੇਨ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ। ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹਰ੍ਤੁਮਸ਼ਕ੍ਯੰ ਸ੍ਯਾਦ੍ਧਨੰ ਚੋਰੈਰ੍ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਯਦਿ। ਤਤ੍ਸ੍ਵਕੋਸ਼ਾਤ੍ਪ੍ਰਦੇਯੰ ਸ੍ਯਾਦਸ਼ਕ੍ਤੇਨੋਪਜੀਵਤਃ॥ 12-75-10 (67780) ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣੈਃ ਸਦਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਵੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯਥਾ। ਨ ਸ੍ਥੇਯੰ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਤੇਨ ਯੋ(ਅ)ਪਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਸ਼਼ੁ॥ 12-75-11 (67781) ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਵੇ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੇ ਤੁ ਸਰ੍ਵੰ ਭਵਤਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਸਾਦੇ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ ਭਵੇੰਨ੍ਰੁʼਪਃ॥ 12-75-12 (67782) ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਮਿਵ ਭੂਤਾਨਿ ਮਹਾਦ੍ਰੁਮਮਿਵ ਦ੍ਵਿਜਾਃ। ਨਰਾਸ੍ਤਮੁਪਜੀਵਨ੍ਤਿ ਨ੍ਰੁʼਪੰ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਸਾਧਕਮ੍॥ 12-75-13 (67783) ਨ ਹਿ ਕਾਮਾਤ੍ਮਨਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਤਤੰ ਸ਼ਠਬੁਦ੍ਧਿਨਾ। ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਨੇਨਾਤਿਲੁਬ੍ਧੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਪਾਲਯਿਤੁਂ ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-75-14 (67784) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-75-15x (5530) ਨਾਹੰ ਰਾਜ੍ਯਸੁਖਾਨ੍ਵੇਸ਼਼ੀ ਰਾਜ੍ਯਮਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਪਿ ਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਰੋਚਯੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-75-15 (67785) ਤਦਲ ਮਮ ਰਾਜ੍ਯੇਨ ਯਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਵਨਮੇਵ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਯਾ॥ 12-75-16 (67786) ਤਤ੍ਰ ਮੇਧ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਰਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨ੍ਯਸ੍ਤਦਣ੍ਡੋ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ। ਧਰ੍ਮਮਾਰਾਧਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮੁਨਿਰ੍ਮੂਲਫਲਾਸ਼ਨਃ॥ 12-75-17 (67787) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-75-18x (5531) ਵੇਦਾਹੰ ਤਵ ਯਾ ਬੁਦ੍ਧਿਰਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੇ(ਅ)ਗੁਣੈਵ ਸਾ। ਨ ਚ ਨਿਤ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਰਾਜ੍ਯਮੁਪਾਸਿਤੁਮ੍॥ 12-75-18 (67788) ਸਦੈਵ ਤ੍ਵਾਂ ਮ੍ਰੁʼਦੁਪ੍ਰਜ੍ਞਮਤ੍ਯਾਰ੍ਯਮਤਿਧਾਰ੍ਮਿਕਮ੍। ਕ੍ਲੀਬੰ ਧਰ੍ਮਘ੍ਰੁʼਣਾਯੁਕ੍ਤੰ ਨ ਲੋਕੋ ਬਹੁਮਨ੍ਯਤੇ॥ 12-75-19 (67789) ਰਾਜਧਰ੍ਮਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੋਚਿਤਮ੍। ਨੈਤਦ੍ਰਾਜ੍ਞਾਮਥੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਸ੍ਥਾਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ॥ 12-75-20 (67790) ਨ ਹਿ ਵੈਕ੍ਲਵ੍ਯਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਮਿਹਾਸ੍ਥਿਤਃ। ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨਸੰਭੂਤੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਫਲੰ ਹ੍ਯਸਿ॥ 12-75-21 (67791) ਨ ਹ੍ਯੇਤਾਮਾਸ਼ਿਸ਼਼ੰ ਪਾਣ੍ਡੁਰ੍ਨ ਚ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ। `ਵਿਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੋ ਨਰਾਧਿਪਃ॥ 12-75-22 (67792) ਸ਼ਨ੍ਤਨੁਸ਼੍ਚ ਮਹੀਪਾਲਃ ਸਰ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਪੂਜਿਤਃ।' ਤਵੈਤਾਂ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਤਾਂ ਤਾਤ ਯਥਾ ਚਰਸਿ ਮੇਧਯਾ॥ 12-75-23 (67793) ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਬਲੰ ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਪਿਤਾ ਤਵ ਸਦਾ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਮਹਤ੍ਤ੍ਵੰ ਬਲਮੌਦਾਰ੍ਯੰ ਭਵਤਃ ਕੁਨ੍ਤ੍ਯਯਾਚਤ॥ 12-75-24 (67794) ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਵਾਹਾ ਸ੍ਵਧਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਚੋਭੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ਦੈਵਤੇ। ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਾਸ਼ਾਸਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਿਤਰੋ ਦੈਵਤਾਨਿ ਚ॥ 12-75-25 (67795) ਦਾਨਮਧ੍ਯਯਨੰ ਯਜ੍ਞੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਪਰਿਪਾਲਨਮ੍। ਧਰ੍ਮ੍ਯਮੇਤਦਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਵਾ ਜਨ੍ਮਨੈਵਾਭ੍ਯਜਾਯਥਾਃ॥ 12-75-26 (67796) ਕੁਲੇ ਧੁਰਿ ਚ ਯੁਕ੍ਤਾਨਾਂ ਵਹਤਾਂ ਭਾਰਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍। ਸੀਦਤਾਮਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਕੀਰ੍ਤਿਰ੍ਨ ਪਰਿਹੀਯਤੇ॥ 12-75-27 (67797) ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਵਿਨੀਤੋ ਯੋ ਵਹਤ੍ਯਸ੍ਖਲਿਤੋ ਹਿ ਸਃ। ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼਼ਕਰ੍ਮਵਚਨਾਤ੍ਸਿਦ੍ਧਿਃ ਕਰ੍ਮਣ ਏਵ ਸਾ॥ 12-75-28 (67798) ਨੈਕਾਨ੍ਤੇ ਵਿਨਿਪਾਤੇ(ਅ)ਪਿ ਵਿਹਰੇਦਿਹ ਕਸ਼੍ਚਨ। ਧਰ੍ਮੀ ਗ੍ਰੁʼਹੀ ਵਾ ਰਾਜਾ ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰ੍ਯਥਵਾ ਦ੍ਵਿਜਃ॥ 12-75-29 (67799) ਅਲ੍ਪੰ ਹਿ ਸਾਰਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਯਤ੍ਕਰ੍ਮੋਦਾਰਮੇਵ ਤਤ੍। ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਵਾਕ੍ਰੁʼਤਾਚ੍ਛ੍ਰੇਯੋ ਨ ਪਾਪੀਯੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਣਃ॥ 12-75-30 (67800) ਯਦਾ ਕੁਲੀਨੋ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤ੍ਯੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮ੍। ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮਸ੍ਤਦਾ ਰਾਜ੍ਞਃ ਕੁਸ਼ਲਾਯੈਵ ਕਲ੍ਪਤੇ॥ 12-75-31 (67801) ਦਾਨੇਨਾਨ੍ਯੰ ਬਲੇਨਾਨ੍ਯਮਨ੍ਯੰ ਸੂਨ੍ਰੁʼਤਯਾ ਗਿਰਾ। ਸਰ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੇਹ ਧਾਰ੍ਮਿਕਃ॥ 12-75-32 (67802) ਯੰ ਹਿ ਵੈਦ੍ਯਾਃ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾ ਹ੍ਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਭਯਪੀਡਿਤਾਃ। ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਃ ਕੋ(ਅ)ਭ੍ਯਧਿਕਸ੍ਤਤਃ॥ 12-75-33 (67803) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-75-34x (5532) ਕਿੰ ਨ੍ਵਤਃ ਪਰਮੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯੰ ਕਾ ਤਤਃ ਪ੍ਰੀਤਿਰੁਤ੍ਤਮਾ। ਕਿੰ ਤਤਃ ਪਰਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਯਦਿ ਪਸ਼੍ਯਸਿ॥ 12-75-34 (67804) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-75-35x (5533) ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਭਯਾਰ੍ਦਿਤਾਃ ਸਨ੍ਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਸ ਸ੍ਵਰ੍ਗਜਿਤ੍ਤਮੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਸਤ੍ਯਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ॥ 12-75-35 (67805) ਤ੍ਵਮੇਵ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਂਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕੁਰੂਣਾਂ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ। ਭਵ ਰਾਜਾ ਜਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਸਤੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਾ(ਅ)ਸਤੋ ਜਹਿ॥ 12-75-36 (67806) ਅਨੁ ਤ੍ਵਾਂ ਤਾਤ ਜੀਵਨ੍ਤੁ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਸਾਧੁਭਿਃ ਸਹ। ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਮਿਵ ਭੂਤਾਨਿ ਸ੍ਵਾਦੁਦ੍ਰੁਮਮਿਵ ਦ੍ਵਿਜਾਃ॥ 12-75-37 (67807) ਧ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਸ਼ੂਰੰ ਪ੍ਰਹਰ੍ਤਾਰਮਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍। ਵਤ੍ਸਲੰ ਸੰਵਿਭਕ੍ਤਾਰਮੁਪਜੀਵਨ੍ਤੁ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ॥ ॥ 12-75-38 (67808) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 75॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-75-5 ਨ ਕਾਮਾਤ੍ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮੇਦਿਤਿ ਝ.ਪਾਠਃ॥ 12-75-7 ਯਦਧੀਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦਿਃ॥ 12-75-10 ਅਸ਼ਕ੍ਤੇਨ ਰਾਜ੍ਞਾ ਉਪਜੀਵਤਃ ਧਨੋਪਜੀਵਿਨੋ ਵਣਿਜਾਦੇਃ॥ 12-75-32 ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਦ੍ਵਸ਼ੀਕੁਰ੍ਯਾਤ੍॥

12-76-0 (67809) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-76-0x (5534) ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਣ੍ਯਪਰੇ ਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤਥੈਵਾਨ੍ਯੇ ਵਿਕਰ੍ਮਣਿ। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-76-1 (67810) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-76-2x (5535) ਵਿਦ੍ਯਾਲਕ੍ਸ਼਼ਣਸੰਪੰਨਾਃ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਾਮ੍ਨਾਯਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ। ਏਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮਾ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਾਃ॥ 12-76-2 (67811) ਰੁʼਤ੍ਵਿਗਾਚਾਰ੍ਯਸੰਪੰਨਾਃ ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸ੍ਵਵਸ੍ਥਿਤਾਃ। ਏਤੇ ਦੇਵਸਮਾ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥ 12-76-3 (67812) `ਗੋ(ਅ)ਜਾਵਿਮਹਿਸ਼਼ਾਣਾਂ ਚ ਬਡਵਾਨਾਂ ਚ ਪੋਸ਼਼ਕਾਃ। ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਾਨ੍ਵੈਸ਼੍ਯਾਨ੍ਸੰਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ॥ 12-76-4 (67813) ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਕਾਮਾ ਯੇ ਚਾਪਿ ਸਾਮਿਪਾ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਭਾਰਤ। ਨਿਗ੍ਰਹਾਨੁਗ੍ਰਹਰਤਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਨ੍ਵਿਦੁਃ॥ 12-76-5 (67814) ਅਸ਼੍ਵਾਰੋਹਾ ਗਜਾਰੋਹਾ ਰਥਿਨੋ(ਅ)ਥ ਪਦਾਤਯਃ। ਏਤੇ ਵੈਸ਼੍ਯਸਮਾ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥ 12-76-6 (67815) ਜਨ੍ਮਕਰ੍ਮਵਿਹੀਨਾ ਯੇ ਕਦਰ੍ਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧਵਃ। ਏਤੇ ਸ਼ੂਦ੍ਰਸਮਾ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥ 12-76-7 (67816) ਅਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਏਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਚਾਨਾਹਿਤਾਗ੍ਨਯਃ। ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਧਾਰ੍ਮਿਕੋ ਰਾਜਾ ਬਲਿੰ ਵਿਸ਼਼੍ਟਿੰ ਚ ਕਾਰਯੇਤ੍॥ 12-76-8 (67817) ਆਹ੍ਵਾਯਕਾ ਦੇਵਲਕਾ ਨਾਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾ ਗ੍ਰਾਮਯਾਜਕਾਃ। ਏਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚਾਣ੍ਡਾਲਾ ਮਹਾਪਥਿਕਪਞ੍ਚਮਾਃ॥ 12-76-9 (67818) [ਰੁʼਤ੍ਵਿਕ੍ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਦੂਤੋ ਵਾਰ੍ਤਾਨੁਕਰ੍ਸ਼਼ਕਃ। ਏਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸਮਾ ਰਾਜਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥] 12-76-10 (67819) `ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਦੇਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਯੇ ਕੇਚਿਤ੍ਪਾਪੈਰਧ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤਾ ਨਰੈਃ। ਗਤ੍ਵਾ ਤੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਚਣ੍ਡਾਲਃ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚੇਹ ਚ॥ 12-76-11 (67820) ਵ੍ਰਾਤ੍ਯਾਨ੍ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਯਾਜਯਿਤ੍ਵਾ ਦ੍ਵਿਜਾਧਮਃ। ਅਕੀਰ੍ਤਿਮਿਹ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨਰਕੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ॥ 12-76-12 (67821) ਮਹਾਵ੍ਰੁʼਨ੍ਦਸਮੁਦ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਪਰ੍ਯਾਯੇਣੈਕਵਿੰਸ਼ਤਿਮ੍। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਰੁʼਗ੍ਯਜੁਃ ਸਾਮ੍ਨਾਂ ਮੂਢਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੁ ਵਿਪ੍ਲਵਮ੍॥ 12-76-13 (67822) ਕਲ੍ਪਮੇਕੰ ਕ੍ਰੁʼਮਿਸ੍ਥੋ(ਅ)ਥ ਨਾਨਾਵਿਸ਼਼੍ਠਾਸੁ ਜਾਯਤੇ। ਵ੍ਰਾਤ੍ਯੇ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛੇ ਤਥਾ ਸ਼ੂਦ੍ਰੇ ਤਸ੍ਕਰੇ ਪਤ੍ਤਿਤੇ(ਅ)ਸ਼ੁਚੌ॥ 12-76-14 (67823) ਕੁਦੇਸ਼ੇ ਚ ਸੁਰਾਪੇ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਘ੍ਨੇ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲੀਪਤੌ। ਅਨਧੀਤੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਭੁਞ੍ਜਾਨੇ ਯਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਵਾ॥ 12-76-15 (67824) ਵਾਲਸ੍ਤ੍ਰੀਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਹਨ੍ਤੁਸ਼੍ਚ ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਰ੍ਗੁਰੋਸ੍ਤਥਾ। ਮਿਤ੍ਰਦ੍ਰੁਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨੇ ਚ ਗੋਘ੍ਨੇ ਚੈਵ ਕਥੰਚਨ॥ 12-76-16 (67825) ਪੁਤ੍ਰਘਾਤਿਨਿ ਸ਼ਤ੍ਰੌ ਚ ਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਦ੍ਯਾਜਯੇਦ੍ਦ੍ਵਿਜਃ। ਸ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਪ੍ਲਵਃ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਭਿਃ ਸਨਾਤਨੈਃ॥ 12-76-17 (67826) ਯਦਿ ਵਿਪ੍ਰੋ ਵਿਦੇਸ਼ਸ੍ਥਸ੍ਤੀਰ੍ਥਯਾਤ੍ਰਾਂ ਗਤੋ(ਅ)ਪਿ ਵਾ। ਯਦਿ ਭੀਤਃ ਪ੍ਰਪੰਨੋ ਵਾ ਕੁਦੇਸ਼ੰ ਸ਼ੌਚਵਰ੍ਜਿਤਮ੍॥ 12-76-18 (67827) ਸੁਸਯਤਃ ਸ਼ੁਚਿਰ੍ਭੁਤ੍ਵਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਨੁਚ੍ਚਾਰਯੇਦ੍ਦ੍ਵਿਜਃ। ਆਰ੍ਤਸ਼੍ਚੋਚ੍ਚਾਰਯੇਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਮਾਰ੍ਤਤ੍ਰਾਣਪਰੋ(ਅ)ਥਵਾ। ਹੀਨੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜਾਨੋ ਨਾਸੌ ਵਿਪ੍ਲਾਵਕਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-76-19 (67828) ਕ੍ਰੂਰਕਰ੍ਮਾ ਵਿਕਰ੍ਮਾ ਵਾ ਕਰ੍ਮਭਿਰ੍ਵਞ੍ਚਿਤੋ(ਅ)ਥਵਾ। ਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਤ੍ਤਰਤੇ ਪਾਪੰ ਸ਼ੀਲਵਾਨ੍ਸਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ॥ ' 12-76-20 (67829) ਏਤੇਭ੍ਯੋ ਬਲਿਮਾਦਦ੍ਯਾਦ੍ਧੀਨਕੋਸ਼ੋ ਮਹੀਪਤਿਃ। ਰੁʼਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਦੇਵਕਲ੍ਪੇਭ੍ਯ ਏਵ ਚ॥ 12-76-21 (67830) ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਵਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਵਾਮੀ ਰਾਜੇਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਚ ਯੇਕੇਚਿਦ੍ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ। `ਪ੍ਰਾਗੁਕ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨੁਕ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਾਨ੍ਦਾਪਯੇਤ੍ਕਰਾਨ੍' 12-76-22 (67831) ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਨੋਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਵਿਪ੍ਰਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਕਥੰਚਨ। ਨਿਯਮ੍ਯਾਃ ਸੰਵਿਭਜ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਨੁਗ੍ਰਹਕਾਮ੍ਯਯਾ॥ 12-76-23 (67832) ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਮ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸ੍ਤੇਨੋ ਭਵਤਿ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਃ। ਰਾਜ੍ਞ ਏਵਾਪਰਾਧੰ ਤੰ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਦ੍ਵਿਦੋ ਜਨਾਃ॥ 12-76-24 (67833) ਅਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਯੋ ਭਵੇਤ੍ਸ੍ਤੇਨੋ ਵੇਦਵਿਤ੍ਸ੍ਨਾਤਕਸ੍ਤਥਾ। ਰਾਜਨ੍ਸ ਰਾਜ੍ਞਾ ਭਰ੍ਤਵ੍ਯ ਇਤਿ ਵੇਦਵਿਦੋ ਵਿਦੁਃ॥ 12-76-25 (67834) ਸ ਚੇੰਨਾਪਿ ਨਿਵਰ੍ਤੇਤ ਕ੍ਰੁʼਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਪਰਨ੍ਤਪ। ਤਤੋ ਨਿਰ੍ਵਾਸਨੀਯਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦੇਸ਼ਾਤ੍ਸਬਾਨ੍ਧਵਃ॥ 12-76-26 (67835) `ਯਜ੍ਞਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮਪੈਸ਼ੁਨ੍ਯਮਰ੍ਹਿਸਾ(ਅ)ਤਿਥਿਪੂਜਨਮ੍। ਦਮਃ ਸਤ੍ਯੰ ਤਪੋ ਦਾਨਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥' ॥ 12-76-27 (67836) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 76॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-76-3 ਰੁʼਗ੍ਯਜੁਃਸਾਮਸੰਪੰਨਾਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-76-7 ਜਨ੍ਮਕਰ੍ਮਜਨ੍ਮੋਚਿਤਕਰ੍ਮ ਤੇਨ ਵਿਹੀਨਾਃ॥ 12-76-8 ਬਲਿੰ ਕਰਵਾਨਮ੍। ਵਿਸ਼਼੍ਟਿੰਵਿਨਾ ਵੇਤਨੰ ਰਾਜਸੇਵਾਮ੍॥ 12-76-9 ਆਹ੍ਵਾਯਕਾ ਧਰ੍ਮਾਧਿਕਾਰਿਣਃ। ਦੇਵਲਕਾ ਵੇਤਨੇਨ ਦੇਵਪੂਜਾਕਰ੍ਤਾਰਃ। ਮਹਾਪਥਿਕਃ ਸਮੁਦ੍ਰੇ ਨੌਯਾਨੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍। ਯਦ੍ਵਾ ਮਹਾਪਥਿ ਸ਼ੁਲ੍ਕਗ੍ਰਾਹਕਃ॥

12-77-0 (67837) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-77-0x (5536) ਕੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਭਵਤੇ ਰਾਜਾ ਵਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਕਯਾ ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਵਰ੍ਤੇਤ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-77-1 (67838) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-77-2x (5537) ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਵਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਵਾਮੀ ਰਾਜੇਤਿ ਵੈਦਿਕਮ੍। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਚ ਯੇ ਕੇਚਿਦ੍ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥ 12-77-2 (67839) ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਨੋਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਵਿਪ੍ਰਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਕਥੰਚਨ। ਇਤਿ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਪੁਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਭਿਜਲ੍ਪਨ੍ਤਿ ਸਾਧਵਃ॥ 12-77-3 (67840) ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਮ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸ੍ਤੇਨੋ ਭਵਤਿ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਃ। ਰਾਜ੍ਞ ਏਵਾਪਰਾਧੰ ਤੰ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ੰ ਨ੍ਰੁʼਪ॥ 12-77-4 (67841) ਅਭਿਸ਼ਸ੍ਤਮਿਵਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਨ੍ਵਪਾਲਯਨ੍॥ 12-77-5 (67842) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਗੀਤੰ ਕੇਕਯਰਾਜੇਨ ਹਿਯਮਾਣੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾ॥ 12-77-6 (67843) ਕੇਕਯਾਨਾਮਧਿਪਤਿੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੋ ਜਗ੍ਰਾਹ ਦਾਰੁਣਮ੍। ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੇਨਾਨ੍ਵਿਤੰ ਰਾਜੰਨਰਣ੍ਯੇ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਮ੍॥ 12-77-7 (67844) ਰਾਜੋਵਾਚ। 12-77-8x (5538) ਨ ਮੇ ਸ੍ਤੇਨੋ ਜਨਪਦੇ ਨ ਕਦਰ੍ਯੋ ਨ ਮਦ੍ਯਪਃ। ਨਾਨਾਹਿਤਾਗ੍ਨਿਰ੍ਨਾਯਜ੍ਵਾ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-8 (67845) ਨ ਚ ਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਵਿਦ੍ਵਾੰਨਾਵ੍ਰਤੀ ਨਾਪ੍ਯਸੋਮਪਃ। ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਰ੍ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਮਹ੍ਯੰ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-9 (67846) ਨਾਨਾਪ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਯਜਨ੍ਤੇ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਮਮ। ਨਾਧੀਤੇ ਚਾਵ੍ਰਤੀ ਕਸ਼੍ਚਿਨ੍ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-10 (67847) ਅਧ੍ਯਾਪਯਨ੍ਤ੍ਯਧੀਯਨ੍ਤੇ ਯਜਨ੍ਤੇ ਯਾਜਯਨ੍ਤਿ ਚ। ਦਦਤਿ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ਸ਼਼ਟ੍ਸੁ ਕਰ੍ਮਸ੍ਵਵਸ੍ਥਿਤਾਃ॥ 12-77-11 (67848) ਪੂਜਿਤਾਃ ਸੰਵਿਭਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਮ੍ਰੁʼਦਵਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਮੇ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-12 (67849) ਨ ਯਾਚਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਯਧਰ੍ਮਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ। ਨਾਧ੍ਯਾਪਯਨ੍ਤ੍ਯਧੀਯਨ੍ਤੇ ਯਜਨ੍ਤੇ ਯਾਜਯਨ੍ਤਿ ਨ॥ 12-77-13 (67850) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗ੍ਰਾਮੇਸ਼਼੍ਵਪਲਾਯਿਨਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਮੇ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-14 (67851) ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਗੋਰਕ੍ਸ਼਼ਵਾਣਿਜ੍ਯਮੁਪਜੀਵਨ੍ਤ੍ਯਮਾਯਯਾ। ਅਪ੍ਰਮਤ੍ਤਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਵਨ੍ਤਃ ਸੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ॥ 12-77-15 (67852) ਸੰਵਿਭਾਗੰ ਦਮੰ ਸ਼ੌਚੰ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦੰ ਚ ਵ੍ਯਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ। ਮਮ ਵੈਸ਼੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-16 (67853) ਤ੍ਰੀਨ੍ਵਰ੍ਣਾਨੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੇ ਯਥਾਵਦਨਸੂਯਕਾਃ। ਮਮ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਃ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-17 (67854) ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਨਾਥਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਦੁਰ੍ਬਲਾਤੁਰਯੋਸ਼਼ਿਤਾਮ੍। ਸੰਵਿਭਕ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-18 (67855) ਕੁਲਾਨੁਰੂਪਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਨਾਂ ਯਥਾਵਿਧਿ। ਅਵ੍ਯੁਚ੍ਛੇਤ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-19 (67856) ਤਪਸ੍ਵਿਨੋ ਮੇ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਪੂਜਿਤਾਃ ਪਰਿਪਾਲਿਤਾਃ। ਸੰਵਿਭਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-20 (67857) ਨਾਸੰਵਿਭਜ੍ਯ ਭੋਕ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਨ ਵਿਸ਼ਾਮਿ ਪਰਸ੍ਤ੍ਰਿਯਮ੍। ਸ੍ਵਤਨ੍ਤ੍ਰੋ ਜਾਤੁ ਨ ਕ੍ਰੀਡੇ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-21 (67858) ਨਾਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਾਵਾਨ੍ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯਵਾਨ੍। ਅਨ੍ਰੁʼਤ੍ਵਿਜਾ ਹੁਤੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-22 (67859) `ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਮਯਾ ਸਰ੍ਵੰ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਥੇਨਾਪਿ ਕਾਰ੍ਯਵਤ੍। ਨਾਹੰ ਵ੍ਯੁਤ੍ਕ੍ਰਾਮਿਤਃ ਸਤ੍ਯਾਨ੍ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ ' 12-77-23 (67860) ਨਾਵਜਾਨਾਮ੍ਯਹੰ ਵੈਦ੍ਯਾੰਨ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾੰਨ ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ। ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਸ੍ਵਪਤਿ ਜਾਗਰ੍ਮਿ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-24 (67861) `ਸ਼ੁਕ੍ਲਕਰ੍ਮਾਸ੍ਮਿ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਨ ਦੁਰ੍ਗਤਿਭਯੰ ਮਮ। ਧਰ੍ਮਚਾਰੀ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਥਸ਼੍ਚ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥' 12-77-25 (67862) ਵੇਦਾਧ੍ਯਯਨਸੰਪੰਨਸ੍ਤਪਸ੍ਵੀ ਸਤ੍ਯਧਰ੍ਮਵਿਤ੍। ਸ੍ਵਾਮੀ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਧੀਮਾਨ੍ਮਮ ਪੁਰੋਹਿਤਃ॥ 12-77-26 (67863) ਦਾਨੇਨ ਦਿਵ੍ਯਾਨਭਿਵਾਞ੍ਛਾਮਿ ਲੋਕਾਨ੍ ਸਤ੍ਯੇਨਾਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਚ ਗੁਪ੍ਤ੍ਯਾ। ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਯਾ ਚਾਪਿ ਗੁਰੂਨੁਪੈਮਿ ਨ ਮੇ ਭਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਭ੍ਯਃ॥ 12-77-27 (67864) ਨ ਮੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਵਿਧਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁ ਰ੍ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕਿਤਵੋ ਨੋਤ ਚੋਰਃ। ਨਾਯਾਜ੍ਯਯਾਜੀ ਨ ਚ ਪਾਪਕਰ੍ਮਾ ਨ ਮੇ ਭਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੇਭ੍ਯਃ॥ 12-77-28 (67865) ਨ ਮੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਰਨਿਰ੍ਭਿੰਨੰ ਗਾਤ੍ਰੇ ਵ੍ਦ੍ਯਙ੍ਗੁਲਮਨ੍ਤਰਮ੍। ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-29 (67866) ਗੋਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ ਯਜ੍ਞੇਭ੍ਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਯਨੰ ਮਮ। ਆਸ਼ਾਸਤੇ ਜਨਾ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਮਾ ਮਮਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ॥ 12-77-30 (67867) ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸ ਉਵਾਚ। 12-77-31x (5539) `ਨਾਰੀਣਾਂ ਵ੍ਯਭਿਚਾਰਾਚ੍ਚ ਅਨ੍ਯਾਯਾਚ੍ਚ ਮਹੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਮ੍। ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਕਰ੍ਮਦੋਸ਼਼ਾਚ੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਜਾਯਤੇ ਭਯਮ੍॥ 12-77-31 (67868) ਅਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰ੍ਮਾਰਕੋ ਦੋਸ਼਼ਃ ਸਤਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਭਯਾਨਿ ਚ। ਵਿਗ੍ਰਹਸ਼੍ਚ ਸਦਾ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਦੇਸ਼ੇ ਭਵਤਿ ਦਾਰੁਣਃ॥ 12-77-32 (67869) ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ਃਪਿਸ਼ਾਚੇਭ੍ਯੋ ਨਾਸੁਰੇਭ੍ਯਃ ਕਥੰਚਨ। ਭਯਮੁਤ੍ਪਦ੍ਯਤੇ ਤਤ੍ਰ ਯਤ੍ਰ ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਸੁਸੰਯਤਾਃ॥ 12-77-33 (67870) ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਪ੍ਸਰਸਃ ਸਿਦ੍ਧਾਃ ਪੰਨਗਾਸ਼੍ਚ ਸਰੀਸ੍ਰੁʼਪਾਃ। ਮਾਨਵਾੰਨ ਜਿਘਾਂਸਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਰ ਨਾਰ੍ਯਃ ਪਤਿਵ੍ਰਤਾਃ॥ 12-77-34 (67871) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਵੈਸ਼੍ਯਾ ਯਤ੍ਰ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਧਾਰ੍ਮਿਕਾਃ। ਨਾ(ਅ)ਨਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਭਯੰ ਤਤ੍ਰ ਨ ਦੁਰ੍ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੰ ਨ ਵਿਭ੍ਰਮਃ॥ 12-77-35 (67872) ਧਾਰ੍ਮਿਕੋ ਯਤ੍ਰ ਭੂਪਾਲੋ ਨ ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਤਿ ਪਰਾਭਵਃ। ਉਤ੍ਪਾਤਾ ਨ ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਨ ਦਿਵ੍ਯਾ ਨ ਚ ਮਾਨੁਸ਼਼ਾਃ॥ 12-77-36 (67873) ਯਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਵਵਸ੍ਥਾਸੁ ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸੇ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ ਕੈਕੇਯ ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਵ੍ਰਜਾਮ੍ਯਹਮ੍॥ 12-77-37 (67874) ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਗੋਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਕੇਕਯ। ਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ੋ(ਅ)ਭ੍ਯੋ ਭਯੰ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕੁਤ ਏਵ ਤੁ ਪਾਤਕਮ੍॥ 12-77-38 (67875) ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਪੁਰੋਗਮਾ ਵਿਪ੍ਰਾ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪਰੰ ਬਲਮ੍। ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਸ੍ਤਥਾ ਵਿਪ੍ਰਾਸ੍ਤੇ ਵੈ ਸ੍ਵਰ੍ਗਜਿਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਾਃ॥ 12-77-39 (67876) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-77-40x (5540) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦ੍ਵਿਜਾਤੀਨ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਤੇ ਹਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ। ਆਸ਼ੀਰੇਸ਼਼ਾਂ ਭਵੇਦ੍ਰਾਜਨ੍ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤਾਮ੍॥ 12-77-40 (67877) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ। ਨਿਯਮ੍ਯਾਃ ਸੰਵਿਭਜ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਨੁਗ੍ਰਹਕਾਰਣਾਤ੍॥ 12-77-41 (67878) ਏਵੰ ਯੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਰਾਜਾ ਪੌਰਜਾਨਪਦੇਸ਼਼੍ਵਿਹ। ਅਨੁਭੂਯੇਹ ਭਦ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤੀਨ੍ਦ੍ਰਸਲੋਕਤਾਮ੍॥ ॥ 12-77-42 (67879) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 77॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-77-8 ਮਾਮਕਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਭਃ ਇਤਿ ਟ. ਡ.ਥ. ਪਾਠਃ। ਮਾਮਕਾਨ੍ਤਰਮਾਵਿਸ਼ਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-77-27 ਨ ਪਾਪਕਾਰੀ ਨ ਚ ਪਾਪਵਕ੍ਤਾ ਇਤਿ ਟ.ਡ.ਥ.ਦ. ਪਾਠਃ॥

12-78-0 (80817) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-78-0x (6691) ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮੇਣ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਾਪਤ੍ਸੁ ਭਾਰਤ। ਕਥੰਚਿਦ੍ਵੈਸ਼੍ਯਧਰ੍ਮੇਣ ਜੀਵੇਦ੍ਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਨ ਵਾ॥ 12-78-1 (80818) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-78-2x (6692) ਅਸ਼ਕ੍ਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੇਣ ਵੈਸ਼੍ਯਧਰ੍ਮੇਣ ਵਰ੍ਤਯੇਤ੍। ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਗੋਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਸ੍ਥਾਯ ਵ੍ਯਸਨੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯੇ॥ 12-78-2 (80819) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-78-3x (6693) ਕਾਨਿ ਪਣ੍ਯਾਨਿ ਵਿਕ੍ਰੀਣਨ੍ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕਾੰਨ ਹੀਯਤੇ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵੈਸ਼੍ਯਧਰ੍ਮੇਣ ਵਰ੍ਤਯਨ੍ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-78-3 (80820) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-78-4x (6694) ਸੁਰਾਲਵਣਮਿਤ੍ਯੇਤਤ੍ਤਿਲਾਨ੍ਕੇਸਰਿਣਃ ਪਸ਼ੂਨ੍। ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਾਨ੍ਮਧੁ ਮਾਂਸੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਾੰਨੰ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-78-4 (80821) ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਵਵਸ੍ਥਾਸ੍ਵੇਤਾਨਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪਰਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍। ਏਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਕ੍ਰਯਾਤ੍ਤਾਤ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਨਰਕੇ ਪਤੇਤ੍॥ 12-78-5 (80822) ਅਜੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਵਰੁਣੋ ਮੇਸ਼਼ਃ ਸੂਰ੍ਯੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਵਿਰਾਟ੍। ਧੇਨੁਰ੍ਯਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਸੋਮਸ਼੍ਚ ਨ ਵਿਕ੍ਰੇਯਾਃ ਕਥੰਚਨ॥ 12-78-6 (80823) ਪਕ੍ਵੇਨਾਮਸ੍ਯ ਨਿਮਯੰ ਨ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਸਾਧਵਃ। ਨਿਮਯੇਤ੍ਪਕ੍ਵਮਾਮੇਨ ਭੋਜਨਾਰ੍ਥਾਯ ਭਾਰਤ॥ 12-78-7 (80824) ਵਯੰ ਸਿਦ੍ਧਮਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਮੋ ਭਵਾਨ੍ਸਾਧਯਤਾਮਿਦਮ੍। ਏਵੰ ਸੰਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਮਯੰ ਨਾਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਕਥੰਚਨ॥ 12-78-8 (80825) ਅਤ੍ਰ ਤੇ ਵਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾ ਕਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ। ਵ੍ਯਵਹਾਰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਾਂ ਤੰਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-78-9 (80826) ਭਵਤੇ(ਅ)ਹੰ ਦਦਾਨੀਦੰ ਭਵਾਨੇਤਤ੍ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤੁ। ਉਚਿਤੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਬਲਾਤ੍ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-78-10 (80827) ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਵ੍ਯਵਹਾਰਾਃ ਪੁਰਾਤਨਃ। ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਮਿਤਰੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਸਾਧੁ ਚੈਤਦਸੰਸ਼ਯਮ੍॥ 12-78-11 (80828) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-78-12x (6695) ਅਥ ਤਾਤ ਯਦਾ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਮਾਦਦਤੇ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਵ੍ਯੁਤ੍ਕ੍ਰਮਨ੍ਤੇ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਭ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ੀਯਤੇ ਬਲਮ੍॥ 12-78-12 (80829) ਤਦਾ ਤ੍ਰਾਤਾ ਤੁ ਕੋ ਨੁ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕੋ ਧਰ੍ਮਃ ਕਿੰ ਪਰਾਯਣਮ੍। ਏਤੰ ਮੇ ਸੰਸ਼ਯੰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-78-13 (80830) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-78-14x (6696) ਦਾਨੇਨ ਤਪਸਾ ਯਜ੍ਞੈਦਦ੍ਰੋਹੇਣ ਦਮੇਨ ਚ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪ੍ਰਮੁਖਾ ਵਰ੍ਣਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਮਿਚ੍ਛੇਯੁਰਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-78-14 (80831) ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਯੇ ਵੇਦਬਲਿਨਸ੍ਤ ਉਤ੍ਥਾਯ ਸਮਨ੍ਤਤਃ। ਰਾਜ੍ਞੋ ਬਲੰ ਵਰ੍ਧਯੇਯੁਰ੍ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯੇਵ ਦੇਵਤਾਃ॥ 12-78-15 (80832) ਰਾਜ੍ਞੋ ਹਿ ਕ੍ਸ਼਼ੀਯਮਾਣਸ੍ਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵਾਹੁਃ ਪਰਾਯਣਮ੍। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਬਲੇਨੈਵ ਸਮੁਤ੍ਥੇਯੰ ਵਿਜਾਨਤਾ॥ 12-78-16 (80833) ਯਦਾ ਤੁ ਵਿਜਯੀ ਰਾਜਾ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ(ਅ)ਭਿਸਨ੍ਦਧੇਤ੍। ਤਦਾ ਵਰ੍ਣਾ ਯਥਾਧਰ੍ਮੰ ਨਿਵਿਸ਼ੇਯੁਃ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ॥ 12-78-17 (80834) ਉਨ੍ਮਰ੍ਯਾਦੇ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਤੁ ਦਸ੍ਯੁਭਿਃ ਸੰਕਰੇ ਕ੍ਰੁʼਤੇ। ਸਰ੍ਵੇ ਵਰ੍ਣਾ ਨ ਦੁਸ਼਼੍ਯੇਯੁਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਵਨ੍ਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-78-18 (80835) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-78-19x (6697) ਅਥ ਚੇਤ੍ਸਰ੍ਵਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਦੁਸ਼਼੍ਯੇਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਪ੍ਰਤਿ। ਕਸ੍ਤਤ੍ਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ੍ਤ੍ਰਾਤਾ ਕੋ ਧਰ੍ਮਃ ਕਿੰ ਪਰਾਯਣਮ੍॥ 12-78-19 (80836) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-78-20x (6698) ਤਪਸਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਚ ਬਲੇਨ ਚ। ਅਮਾਯਯਾ ਮਾਯਯਾ ਚ ਨਿਯਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਤਦਾ ਭਵੇਤ੍॥ 12-78-20 (80837) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯਾਤਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮੈਵ ਸੰਨਿਯਨ੍ਤ੍ਰੁʼ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸੰਭਵਮ੍॥ 12-78-21 (80838) ਅਭ੍ਦ੍ਯੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮਸ਼੍ਮਨੋ ਲੋਹਮੁਤ੍ਥਿਤਮ੍। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰਗੰ ਤੇਜਃ ਸ੍ਵਸ੍ਵਯੋਨਿਸ਼਼ੁ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ॥ 12-78-22 (80839) ਯਦਾ ਛਿਨਤ੍ਤ੍ਯਯੋ(ਅ)ਸ਼੍ਮਾਨਮਗ੍ਨਿਸ਼੍ਚਾਪੋ(ਅ)ਭਿਹਨ੍ਤਿ ਚ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਤਦਾ ਸ਼ਾਮ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ ਤ੍ਰਯਃ॥ 12-78-23 (80840) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਿ ਸ਼ਾਮ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਸਮੁਦੀਰ੍ਣਾਨ੍ਯਜੇਯਾਨਿ ਤੇਜਾਂਸਿ ਚ ਬਲਾਨਿ ਚ॥ 12-78-24 (80841) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-78-25x (6699) ਬ੍ਰਹ੍ਮਵੀਰ੍ਯੇ ਮ੍ਰੁʼਦੂਭੂਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਵੀਰ੍ਯੇ ਚ ਦੁਰ੍ਬਲੇ। ਦੁਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਭਾਰਤ॥ 12-78-25 (80842) ਯੇ ਤਤ੍ਰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਜੀਵਿਤਮਾਤ੍ਮਨਃ। `ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਲੋਕਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਕੇ॥ 12-78-26 (80843) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-78-27x (6700) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਮਾਤ੍ਮਾਨਮੇਵ ਚ। ਮਨਸ੍ਵਿਨੋ ਮਨ੍ਯੁਮਨ੍ਤਃ ਪੁਣ੍ਯਾਁਲ੍ਲੋਕਾਨ੍ਵ੍ਰਜਨ੍ਤ੍ਯਮੀ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਰ੍ਥੰ ਹਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਗ੍ਰਹਣਭਿਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-78-27 (80844) ਅਤਿਸ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟਮਧੀਤਾਨਾਂ ਲੋਕਾਨਤਿਤਪਸ੍ਵਿਨਾਮ੍। ਅਨਾਸ਼ਕਾਗ੍ਨ੍ਯਾਹਿਤਾਨਾਂ ਸ਼ੂਰਾ ਯਾਨ੍ਤਿ ਪਰਾਂ ਗਤਿਮ੍॥ 12-78-28 (80845) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੰਨ ਦੁਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਏਸ਼਼ ਏਵਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤ੍ਯਾਗੋ ਨਾਨ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮੰ ਵਿਦੁਰ੍ਜਨਾ॥ 12-78-29 (80846) ਤੇਭ੍ਯੋ ਨਮਸ਼੍ਚ ਭਦ੍ਰੰ ਚ ਯੇ ਸ਼ਰੀਰਾਣਿ ਜੁਹ੍ਵਤਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਦ੍ਵਿਪੋ ਜਿਘਾਂਸਨ੍ਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਨੋ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਸਲੋਕਤਾ॥ 12-78-30 (80847) ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਜਿਤਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯਾਨ੍ਵੀਰਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਮਨੁਰਵ੍ਰਵੀਤ੍। ਯਥਾ(ਅ)ਸ਼੍ਵਮੇਧਾਵਭ੍ਰੁʼਥੇ ਸ੍ਨਾਤਾਃ ਪੂਤਾ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ। ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥਾ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਹਤਾ ਰਣੇ॥ 12-78-31 (80848) ਭਵਤ੍ਯਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮੋ ਹਿ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਧਰ੍ਮੋ ਭਵਤ੍ਯੁਤ। ਕਾਰਣਾਦ੍ਦੇਸ਼ਕਾਲਸ੍ਯ ਦੇਸ਼ਃ ਕਾਲਃ ਸ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ॥ 12-78-32 (80849) ਮੈਤ੍ਰਾਃ ਕ੍ਰੂਰਾਣਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੋ ਜਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮੁਤ੍ਤਮਮ੍। ਧਰ੍ਮ੍ਯਾਃ ਪਾਪਾਨਿ ਕੁਰ੍ਵਾਣਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍॥ 12-78-33 (80850) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਕਾਲੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੰਨ ਦੁਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਆਤ੍ਮਤ੍ਰਾਣੇ ਦਸ੍ਯੁਦੋਸ਼਼ੇ ਸਰ੍ਵਸ੍ਵਹਰਣੇ ਤਥਾ॥ 12-78-34 (80851) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-78-35x (6701) ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਥਿਤੇ ਦਸ੍ਯੁਬਲੇ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਰ੍ਥੇ ਵਰ੍ਣਸਙ੍ਕਰੇ। ਸੰਪ੍ਰਮੂਢੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਣੇਸ਼਼ੁ ਯਦਨ੍ਯੋ(ਅ)ਭਿਭਵੇਦ੍ਵਲੀ॥ 12-78-35 (80852) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯਦਿ ਵਾ ਵੈਸ਼੍ਯਃ ਸ਼ੂਦ੍ਰੋ ਵਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ। ਦਸ੍ਯੁਭ੍ਯੋ ਯਃ ਪ੍ਰਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦ੍ਦਣ੍ਡੰ ਧਰ੍ਮੇਣ ਧਾਰਯੇਤ੍॥ 12-78-36 (80853) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-78-37x (6702) ਕਾਰ੍ਯੰ ਕੁਰ੍ਯਾੰਨ ਵਾ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਸ ਵਾਰ੍ਯੋ ਵਾ ਭਵੇੰਨ ਵਾ। ਨ ਸ੍ਮ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਵ੍ਯਮਨ੍ਯਤ੍ਰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਬਨ੍ਧੁਤਃ॥ 12-78-37 (80854) ਅਪਾਰੇ ਯੋ ਭਵੇਤ੍ਪਾਰਮਪ੍ਲਵੇਃ ਯਃ ਪ੍ਲਵੋ ਭਵੇਤ੍। ਸ਼ੂਦ੍ਰੋ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਨ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਥਾ ਮਾਨਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-78-38 (80855) ਯਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਨਰਾ ਰਾਜਨ੍ਵਰ੍ਤਯੇਯੁਰ੍ਯਥਾਸੁਖਮ੍। ਅਨਾਥਾਸ੍ਤਪ੍ਯਮਾਨਾਸ਼੍ਚ ਦਸ੍ਯੁਭਿਃ ਪਰਿਪੀਡਿਤਾਃ॥ 12-78-39 (80856) ਤਮੇਵ ਪੂਜਯੇਯੁਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਸ੍ਵਮਿਵ ਬਾਨ੍ਧਵਮ੍। ਯਹਦ੍ਧ੍ਯਭੀਸ਼਼੍ਟੰ ਕੌਰਵ੍ਯ ਕਰ੍ਤਾ ਸਨ੍ਮਾਨਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-78-40 (80857) ਕਿਮਨਡੁਹਾ ਯੋ ਨ ਵਹੇਤ੍ਕਿੰ ਧੇਨ੍ਵਾ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਦੁਗ੍ਧਯਾ। ਬਨ੍ਧ੍ਯਯਾ ਭਾਰ੍ਯਯਾ ਕੋ(ਅ)ਰ੍ਥਃ ਕੋ(ਅ)ਰ੍ਥੋ ਰਾਜ੍ਞਾ(ਅ)ਪ੍ਯਰਕ੍ਸ਼਼ਤਾ॥ 12-78-41 (80858) ਯਥਾ ਦਾਰੁਮਯੋ ਹਸ੍ਤੀ ਯਥਾ ਚਰ੍ਮਮਯੋ ਮ੍ਰੁʼਗਃ। ਯਥਾ ਹ੍ਯਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਪਥਿ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਯਥੋਪਰਮ੍॥ 12-78-42 (80859) ਯਥਾ ਵਿਪ੍ਰੋ(ਅ)ਨਧੀਯਾਨੋ ਰਾਜਾ ਯਸ਼੍ਚ ਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ। ਮੇਘੋ ਨ ਵਰ੍ਸ਼਼ਤੇ ਯਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਨਿਰਰ੍ਥਕਾਃ॥ 12-78-43 (80860) ਨਿਤ੍ਯੰ ਯਸ੍ਤੁ ਸਤੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦਸਤਸ਼੍ਚ ਨਿਵਰ੍ਤਯੇਤ੍। ਸ ਏਵ ਰਾਜਾ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਤੇਨ ਸਰ੍ਵਮਿਦੰ ਧ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ ॥ 12-78-44 (80861) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਸਪ੍ਤਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 78॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-78-4 ਕੇਸਰਿਣਃ ਅਸ਼੍ਵਾਨ੍। ਪਸ਼ੂਨ੍ਗੋਜਾਵਿਮਹਿਸ਼਼ਾਦੀਨ੍। ਕ੍ਰੁʼਤਾੰਨੰ ਪਕ੍ਵਮੰਨਮ੍॥ 12-78-6 ਵਿਰਾਟ੍ ਅੰਨਮ੍॥ 12-78-7 ਪਕ੍ਵੇਨਾਮਸ੍ਯ ਵਿਨਿਮਯੇ ਪਕ੍ਵਦੋ ਦੁਸ਼਼੍ਯਤਿ ਨਤ੍ਵਾਮਦ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-78-8 ਇਦਮਪ੍ਯਪਵਦਤਿ ਵਯਮਿਤਿ। ਨਿਮਯਮ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-78-19 ਕਸ੍ਤਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤ੍ਰਾਤੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-78-29 ਏਵਮੇਵਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤ੍ਯਾਗਾੰਨਾਨ੍ਯੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-78-30 ਨੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕਮ੍॥ 12-78-33 ਮੈਤ੍ਰਾ ਉਤ੍ਤਙ੍ਕਪਰਾਸ਼ਰਾਦਯਃ। ਕ੍ਰੂਰਾਣਿ ਸਰ੍ਪਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸਤ੍ਰਾਦੀਨਿ। ਧਰ੍ਮ੍ਯਾ ਧਰ੍ਮਾਦਨਪੇਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ। ਪਾਪਾਨਿ ਪਰਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਵਮਰ੍ਦਾਦੀਨਿ। ਅਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਤ੍ਵੇਨ ਉਦਾਹਰਣਦ੍ਵਯਮੁਕ੍ਤਮ੍। ਇਦਮੇਵਾ(ਅ)ਰ੍ਹਿਸਾਖ੍ਯਧਰ੍ਮਾਸ਼੍ਰਯੇ(ਅ)ਧਰ੍ਮਰੂਪਮਪਿ ਭਵਤੀਤਿ ਜ੍ਞੇਯਮ੍॥ 12-78-41 ਕਿੰ ਤੈਰ੍ਯੇ(ਅ)ਨਡੁਹੋ ਨੋਹ੍ਯਾਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-78-42 ਯਦਾਹ੍ਯਨਰ੍ਥਃ ਸ਼਼ਣ੍ਢੋ ਵਾ ਪਾਰ੍ਥ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥

12-79-0 (67880) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-79-0x (5541) ਕ੍ਵ ਸਮਰ੍ਥਾਃ ਕਥੰਸ਼ੀਲਾ ਰੁʼਤ੍ਵਿਜਃ ਸ੍ਯੁਃ ਪਿਤਾਮਹ। ਕਥੰਵਿਧਾਸ਼੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਦ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਵਦਤਾਂ ਵਰ॥ 12-79-1 (67881) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-79-2x (5542) ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਮਪਰਾ ਰਾਜਨ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਸ੍ਯ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਛਨ੍ਦਃ ਸਾਮਾਦਿ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤਮੇਵਚ॥ 12-79-2 (67882) ਯੇ ਤ੍ਵੇਕਰਤਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਧੀਰਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਿਯਵਾਦਿਨਃ। ਪਰਸ੍ਪਰਸ੍ਯ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਸਮਨ੍ਤਾਤ੍ਸਮਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ॥ 12-79-3 (67883) ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯਵਾਕ੍ਯਮਹਿੰਸਾ ਦਮ ਆਰ੍ਜਵਮ੍। ਅਦ੍ਰੋਹੋ(ਅ)ਨਭਿਮਾਨਸ਼੍ਚ ਹ੍ਰੀਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾ ਦਮਃ ਸ਼ਮਃ॥ 12-79-4 (67884) `ਯਸ੍ਮਿੰਨੇਤਾਨਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ ਪੁਰੋਹਿਤ ਉਚ੍ਯਤੇ।' ਧੀਮਾਨ੍ਸਤ੍ਯਧ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਦਾਨ੍ਤੋ ਭੂਤਾਨਾਮਵਿਹਿੰਸਕਃ। ਅਕਾਮਦ੍ਵੇਸ਼਼ਸੰਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲੈਃ ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ॥ 12-79-5 (67885) ਅਹਿੰਸਕੋ ਜ੍ਞਾਨਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਃ ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸਨਮਰ੍ਹਤਿ। ਏਤੇ ਮਹਰ੍ਤ੍ਵਿਜਸ੍ਤਾਤ ਸਰ੍ਵੇ ਮਾਨ੍ਯਾ ਯਥਾਰ੍ਹਤਃ॥ 12-79-6 (67886) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-79-7x (5543) ਯਦਿਦੰ ਵੇਦਵਚਨੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਸੁ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਇਦੰ ਦੇਯਮਿਦੰ ਦੇਯੰ ਨ ਕ੍ਵਚਿਵ੍ਦ੍ਯਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ॥ 12-79-7 (67887) ਦੇਯੰ ਪ੍ਰਤਿਧਨੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਪਦ੍ਧਰ੍ਮਾ ਨ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਃ। ਆਜ੍ਞਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਘੋਰੇ ਯੰ ਨ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਸਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ॥ 12-79-8 (67888) ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਮਾਲਮ੍ਬ੍ਯ ਯਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯੇਸ਼਼ਾ ਵੈਦਿਕੀ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ। ਮਿਥ੍ਯੋਪੇਤਸ੍ਯ ਯਜ੍ਞਸ੍ਯ ਕਿਮੁ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-79-9 (67889) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-79-10x (5544) ਨ ਵੇਦਾਨਾਂ ਪਰਿਭਵਾੰਨ ਸ਼ਾਠ੍ਯੇਨ ਨ ਮਾਯਯਾ। ਕਸ਼੍ਚਿਨ੍ਮਹਦਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਮਾ ਤੇ ਭੂਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਰੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ॥ 12-79-10 (67890) ਯਜ੍ਞਾਙ੍ਗੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਤਾਤ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਪਰਿਬ੍ਰੁʼਂਹਣਮ੍। ਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਹੀਨਾਸ੍ਤਾਰਯਨ੍ਤਿ ਕਥੰਚਨ॥ 12-79-11 (67891) ਸ਼ਕ੍ਤਿਸ੍ਤੁ ਪੂਰ੍ਣਪਾਤ੍ਰੇਣ ਸੰਮਿਤਾ ਨਾਵਮਾ ਭਵੇਤ੍। ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਤਾਤ ਯਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੰ ਤ੍ਰਿਭਿਰ੍ਵਰ੍ਣੈਰ੍ਥਥਾਬਲਮ੍॥ 12-79-12 (67892) ਸੋਮੋ ਰਾਜਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਮਿਤ੍ਯੇਸ਼਼ਾ ਵੈਦਿਕੀ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ। ਤੰ ਚ ਵਿਕ੍ਰੇਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨ ਤਥਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਿਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-79-13 (67893) ਤੇਨ ਕ੍ਰੀਤੇਨ ਧਰ੍ਮੇਣ ਤਤੋ ਯਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਤਾਯਤੇ। ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਧਰ੍ਮਮਾਖ੍ਯਾਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਧਰ੍ਮਕੋਵਿਦੈਃ॥ 12-79-14 (67894) ਪੁਮਾਨ੍ਯਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਸੋਮਸ਼੍ਚ ਨ੍ਯਾਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਯਦਾ ਭਵੇਤ੍। ਅਨ੍ਯਾਯਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਨ ਪਰਸ੍ਯ ਨ ਚਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-79-15 (67895) ਸ਼ਰੀਰੰ ਯਜ੍ਞਪਾਤ੍ਰਾਣਿ ਇਤ੍ਯੇਸ਼਼ਾ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ। ਤਾਨਿ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਣੀਤਾਨਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍॥ 12-79-16 (67896) ਤਪੋ ਯਜ੍ਞਾਦਪਿ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮਿਤ੍ਯੇਸ਼਼ਾ ਪਰਮਾ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ। ਤਤ੍ਤੇ ਤਪਃ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵਿਦ੍ਵੰਸ੍ਤਦਪਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-79-17 (67897) ਅਹਿੰਸਾ ਸਤ੍ਯਵਚਨਮਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਦਮੋ ਘ੍ਰੁʼਣਾ। ਏਤਤ੍ਤਪੋ ਵਿਦੁਰ੍ਧੀਰਾ ਨ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਸ਼ੋਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-79-18 (67898) ਅਪ੍ਰਾਮਾਣ੍ਯੰ ਚ ਵੇਦਾਨਾਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਚਾਤਿਲਙ੍ਘਨਮ੍। ਅਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾ ਚ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਤਦ੍ਵੈ ਨਾਸ਼ਨਮਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-79-19 (67899) ਨਿਬੋਧ ਦਸ਼ਹੋਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਵਿਧਾਨੰ ਪਾਰ੍ਥ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍। ਚਿਤ੍ਤਿਃ ਸ੍ਰੁਕ੍ ਚਿਤ੍ਤਮਾਜ੍ਯੰ ਚ ਪਵਿਤ੍ਰੰ ਜ੍ਞਾਨਮੁਤ੍ਤਮਮ੍। `ਨ ਸ਼ਾਠ੍ਯੰ ਨ ਚ ਜਿਹ੍ਯਤ੍ਵੰ ਕਾਲੋ ਦੇਸ਼ਸ਼੍ਚ ਤੇ ਦਸ਼॥' 12-79-20 (67900) ਸਰ੍ਵੰ ਦਿਹ੍ਨੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਪਦਮਾਰ੍ਜਵੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪਦਮ੍। ਏਤਾਵਾਞ੍ਜ੍ਞਾਨਵਿਸ਼਼ਯਃ ਕਿੰ ਪ੍ਰਲਾਪਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ ॥ 12-79-21 (67901) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਾਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 79॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-79-2 ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਕਪੌਸ਼਼੍ਟਿਕਾਦਿਕਰ੍ਮਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ੁਦ੍ਧ੍ਯਾਖ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਮ ਰੁʼਤ੍ਵਿਗ੍ਭਿਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-79-5 ਤ੍ਰਿਭਿਃ ਸ਼੍ਰੁਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਵਸ਼ੈਃ। ਸ਼ੁਕ੍ਲੈਨਿੰਰ੍ਦੋਸ਼਼ੈਃ॥ 12-79-7 ਇਦੰ ਦੇਯਮਿਦੰ ਦੇਯਮਿਤਿ ਯਦਿਦੰ ਵੇਦਵਚਨਮਿਤਿ ਇਤਿ ਸ਼ਬ੍ਦਾਧ੍ਯਾਹਾਰੇਣ ਯੋਜ੍ਯਮ੍। ਵ੍ਯਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ। ਅਲ੍ਪੇ(ਅ)ਪ੍ਯਪਚ੍ਛੇਦਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਸ੍ਵਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਬਿਧਾਨਾਦੁਤ੍ਤਰਕ੍ਰਤੁਕਲਾਪਲੋਪਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇਃ॥ 12-79-9 ਗੋਃਸ੍ਥਾਨੇ ਚਰੁਮਾਤ੍ਰਦਾਨਰੂਪੋ(ਅ)ਨੁਕਲ੍ਪੋਮਿਥ੍ਯਾਚਾਰਸ੍ਤਦੁਪੇਤੋ ਯਜ੍ਞਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾਪਿਨਿ ਸੰਪੂਰ੍ਯਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-79-21 ਜਿਹ੍ਨੰ ਸ਼ਾਠ੍ਯਮ੍। ਆਰ੍ਜਵੰ ਅਵਕ੍ਰਤ੍ਵਮ੍॥

12-80-0 (67902) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-80-0x (5545) ਯਦਪ੍ਯਲ੍ਪਤਰੰ ਕਰ੍ਮ ਤਦਪ੍ਯੇਕੇਨ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍। ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣਾਸਹਾਯੇਨ ਕਿਮੁ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-80-1 (67903) ਕਿੰਸ਼ੀਲਃ ਕਿੰਸਮਾਚਾਰੋ ਰਾਜ੍ਞੋ ਯਃ ਸਚਿਵੋ ਭਵੇਤ੍। ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਦ੍ਰਾਜਾ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਨ ਚ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍॥ 12-80-2 (67904) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-80-3x (5546) ਚਤੁਰ੍ਵਿਧਾਨਿ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਰਾਜਨ੍ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ। ਸਹਾਰ੍ਥੋ ਭਜਃ ਨਿਸ਼੍ਚ ਸਹਜਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਰਿਮਸ੍ਤਥਾ॥ 12-80-3 (67905) ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਮੰ ਮਿਤ੍ਰੰ ਸ ਤੁ ਨੈਕਸ੍ਯ ਨ ਦ੍ਵਯੋਃ। ਯਤੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਤੋ ਵਾ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਧ੍ਯਸ੍ਥੋ ਵਾ ਤਤੋ ਭਵੇਤ੍॥ 12-80-4 (67906) ਯੋ ਯਸ੍ਯਾਰ੍ਥੋ ਨ ਰੋਚੇਤ ਨ ਤੰ ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯੇਤ। `ਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਨਾਸ੍ਤਿ ਤ੍ਵਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਚ ਭਾਰਤ। ਉਪਕਾਰਾਦ੍ਭਵੇਨ੍ਮਿਤ੍ਰਮਪਕਾਰਾਦ੍ਭਵੇਦਰਿਃ॥ 12-80-5 (67907) ਯਸ੍ਯੈਵ ਹਿ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯ ਨਰੋ ਮਰਣਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਯ ਪਰ੍ਯਾਗਤੇ ਕਾਲੇ ਪੁਨਰ੍ਜੀਵਿਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ॥ 12-80-6 (67908) ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੇਣ ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤਿ ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ਵਃ। ਚਤੁਰ੍ਣਾਂ ਮਧ੍ਯਮੌ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੌ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼ਙ੍ਕ੍ਯੌ ਤਥਾ(ਅ)ਪਰੌ। ਸਰ੍ਵੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼ਙ੍ਕਿਤਵ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕਾਰ੍ਯਮਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-80-7 (67909) ਨ ਹਿ ਰਾਜ੍ਞਾ ਪ੍ਰਮਾਦੋ ਵੈ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਮਿਤ੍ਰਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ। ਪ੍ਰਮਾਦਿਨੰ ਹਿ ਰਾਜਾਨੰ ਲੋਕਾਃ ਪਰਿਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥ 12-80-8 (67910) ਅਸਾਧੁਃ ਸਾਧੁਤਾਮੇਤਿ ਸਾਧੁਰ੍ਭਵਤਿ ਦਾਰੁਣਃ। ਅਰਿਸ਼੍ਚ ਮਿਤ੍ਰੰ ਭਵਤਿ ਮਿਤ੍ਰੰ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਦੁਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-80-9 (67911) ਅਨਿਤ੍ਯਚਿਤ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕੋ ਜਾਤੁ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਧਾਨੰ ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤਤ੍ਸਮਾਚਰੇਤ੍॥ 12-80-10 (67912) ਏਕਾਨ੍ਤੇਨ ਹਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੋ ਕਰ੍ਮਾਰ੍ਥਨਾਸ਼ਕਃ। ਅਵਿਸ਼੍ਵਾਸਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਨਾਪਿ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-80-11 (67913) ਅਕਾਲਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੋ(ਅ)ਵਿਸ਼੍ਵਸਨ੍ਹਿ ਵਿਪਦ੍ਯਤੇ। ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਕਰੋਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਮਿਚ੍ਛਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਜੀਵਤਿ॥ 12-80-12 (67914) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਸ਼੍ਵਸਿਤਵ੍ਯੰ ਚ ਸ਼ਙ੍ਕਿਤਵ੍ਯੰ ਚ ਕੇਸ਼਼ੁਚਿਤ੍। ਏਸ਼਼ਾ ਨੀਤਿਗਤਿਸ੍ਤਾਤ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਸ਼੍ਚੈਸ਼਼ਾ ਸਨਾਤਨੀ॥ 12-80-13 (67915) ਯੰ ਮਨ੍ਯੇਤ ਮਮਾਭਾਵਾਦਿਮਮਰ੍ਥਾਗਮਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍। ਨਿਤ੍ਯੰ ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛਙ੍ਕਿਤਵ੍ਯਮਮਿਤ੍ਰੰ ਤੰ ਵਿਦੁਰ੍ਬੁਧਾਃ॥ 12-80-14 (67916) ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਾਦਪ੍ਯੁਦਕੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮਨ੍ਯਸ੍ਯ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਨ ਤਤ੍ਰਾਨਿਚ੍ਛਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਭਿਦ੍ਯੇਰਨ੍ਸਰ੍ਵਸੇਤਵਃ॥ 12-80-15 (67917) ਤਥੈਵਾਤ੍ਯੁਦਕਾਦ੍ਭੀਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਭੇਦਨਮਿਚ੍ਛਤਿ। ਯਮੇਵੰਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ਤਮਮਿਤ੍ਰੰ ਵਿਦੁਰ੍ਬੁਧਾਃ॥ 12-80-16 (67918) ਯਸ੍ਤੁ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਨ ਤਪ੍ਯੇਤ ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਦੀਨਤਰੋ ਭਵੇਤ੍। ਏਤਦੁਤ੍ਤਮਮਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਭਿਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ॥ 12-80-17 (67919) ਯਨ੍ਮਨ੍ਯੇਤ ਮਮਾਭਾਵਾਦਸ੍ਯਾਭਾਵੋ ਭਵੇਦਿਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਯਥਾ ਪਿਤਰੀ ਵੈ ਤਥਾ॥ 12-80-18 (67920) ਤੰ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਵਰ੍ਤਮਾਨੰ ਚ ਸਰ੍ਵਤਃ ਪਰਿਬ੍ਰੁʼਂਹਯੇਤ੍। ਨਿਤ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤਾਦ੍ਵਾਰਯਤਿ ਯੋ ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਕਰ੍ਮਸੁ॥ 12-80-19 (67921) ਕ੍ਸ਼਼ਤਾਦ੍ਭੀਤੰ ਵਿਜਾਨੀਯਾਦੁਤ੍ਤਮੰ ਮਿਤ੍ਰਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਯੇ ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਯਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਤੇ ਤਸ੍ਯ ਰਿਪਵਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-80-20 (67922) ਵ੍ਯਸਨਾੰਨਿਤ੍ਯਭੀਤੋ ਯਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾ ਯੋ ਨ ਦੁਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਯਤ੍ਸ੍ਯਾਦੇਵੰਵਿਧੰ ਮਿਤ੍ਰੰ ਤਦਾਤ੍ਮਸਮਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-80-21 (67923) ਰੂਪਵਰ੍ਣਸ੍ਵਰੋਪੇਤਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ੁਰਨਸੂਯਕਃ। ਕੁਲੀਨਃ ਸ਼ੀਲਸੰਪੰਨਃ ਸ ਤੇ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਨਨ੍ਤਰਃ॥ 12-80-22 (67924) ਮੇਧਾਵੀ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਮਾਨ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਚਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯਵਾਨ੍। ਯੋ ਮਾਨਿਤੋ(ਅ)ਮਾਨਿਤੋ ਵਾ ਨ ਸਨ੍ਤੁਸ਼਼੍ਯੇਤ੍ਕਥੰਚਨ॥ 12-80-23 (67925) ਰੁʼਤ੍ਵਿਗ੍ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਚਾਰ੍ਯਃ ਸਖਾ ਵਾ(ਅ)ਤ੍ਯੰਤਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਵਸੇਦਮਾਤ੍ਯਸ੍ਤੇ ਸ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪਰਮਪੂਜਿਤਃ॥ 12-80-24 (67926) ਸੰਵਿਦ੍ਯਾਃ ਪਰਮੰ ਮਿਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਚਾਰ੍ਥਧਰ੍ਮਯੋਃ। ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਸ੍ਤੇ ਭਵੇਤ੍ਤਤ੍ਰ ਯਥਾ ਪਿਤਰਿ ਵੈ ਤਥਾ॥ 12-80-25 (67927) ਨੈਵ ਦ੍ਵੌ ਨ ਤ੍ਰਯਃ ਕਾਰ੍ਯਾ ਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੇਰਨ੍ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍। ਏਕਾਰ੍ਥੇ ਹੇਤੁਭੂਤਾਨਾਂ ਭੇਦੋ ਭਵਤਿ ਸਰ੍ਵਦਾ॥ 12-80-26 (67928) ਕੀਰ੍ਤਿਪ੍ਰਧਾਨੋ ਯਸ੍ਤ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸਮਯੇ ਸ੍ਥਿਤਃ। ਸਮਰ੍ਥਾਨ੍ਯਸ਼੍ਚ ਨ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਿ ਨਾਨਰ੍ਥਾਨ੍ਕੁਰੁਤੇ ਚ ਯਃ॥ 12-80-27 (67929) ਯੋ ਨ ਕਾਮਾਦ੍ਭਯਾਲ੍ਲੋਭਾਤ੍ਕ੍ਰੋਧਾਦ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜੇਤ੍। ਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਵਚਨਃ ਸ ਤੇ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਨਨ੍ਤਰਃ॥ 12-80-28 (67930) ਕੁਲੀਨਃ ਸ਼ੀਲਸੰਪੰਨਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ੁਰਵਿਕਤ੍ਥਨਃ। ਸ਼ੂਰਸ਼੍ਚਾਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਵਿਸ਼ਾਰਦਃ॥ 12-80-29 (67931) ਏਤੇ ਹ੍ਯਮਾਤ੍ਯਾਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਸ੍ਵਵਸ੍ਥਿਤਾਃ। ਪੂਜਿਤਾਃ ਸੰਬਿਭਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਸੁਸਹਾਯਾਃ ਸ੍ਵਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ॥ 12-80-30 (67932) ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਪ੍ਰੇਤੇ ਵਿਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਤਿਰੂਪੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ। ਯੁਕ੍ਤਾ ਮਹਤ੍ਸੁ ਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸ੍ਯੁਤ੍ਪਾਦਯਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥ 12-80-31 (67933) ਏਤੇ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਸ੍ਪਰ੍ਧਮਾਨਾ ਮਿਥਃ ਸਦਾ। ਅਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਚੈਵਾਰ੍ਥਮਾਚਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍॥ 12-80-32 (67934) ਜ੍ਞਾਤਿਭ੍ਯੋ ਬਿਭਿਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਰਿਵ ਯਤਸ੍ਤਦਾ। ਉਪਰਾਜੇਵ ਰਾਜਰ੍ਧਿ ਜ੍ਞਾਤਿਰ੍ਨ ਸਹਤੇ ਸਦਾ॥ 12-80-33 (67935) ਰੁʼਜੋਰ੍ਮ੍ਰੁʼਦੋਰ੍ਵਦਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਹ੍ਰੀਮਤਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ। ਨਾਨ੍ਯੋ ਜ੍ਞਾਤੇਰ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਿਨਾਸ਼ਮਭਿਨਨ੍ਦਤਿ॥ 12-80-34 (67936) ਅਜ੍ਞਾਤਯੋ(ਅ)ਪ੍ਯਸੁਖਦਾ ਜ੍ਞਾਤਯੋ(ਅ)ਪਿ ਸੁਖਾਵਹਾਃ। ਅਜ੍ਞਾਤਿਮਨ੍ਤੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪਰੇ ਚਾਭਿਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥ 12-80-35 (67937) ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਨਰੈਰਨ੍ਯੈਰ੍ਜ੍ਞਾਤਿਰੇਵ ਪਰਾਯਣਮ੍। ਨਾਨ੍ਯੋ ਨਿਕਾਰੰ ਸਹਤੇ ਜ੍ਞਾਤਿਰ੍ਜ੍ਞਾਤੇਃ ਕਦਾਚਨ॥ 12-80-36 (67938) ਆਤ੍ਮਾਨਮੇਵ ਜਾਨਾਤਿ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤੰ ਬਾਨ੍ਧਵੈਪਰਿ। ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਨ੍ਤਿ ਗੁਣਾਸ਼੍ਚੈਵ ਨੈਰ੍ਗੁਣ੍ਯੰ ਚੈਵ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-80-37 (67939) ਨਾਜ੍ਞਾਤਿਰਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਨਾਜ੍ਞਾਤਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਸ਼੍ਨੁਤੇ। ਉਭਯੰ ਜ੍ਞਾਤਿਵਰ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਸਾਧ੍ਵਸਾਧੁ ਚ॥ 12-80-38 (67940) ਸੰਮਾਨਯੇਤ੍ਪੂਜਯੇਚ੍ਚ ਵਾਚਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਚ ਕਰ੍ਮਣਾ। ਕੁਰ੍ਯਾਚ੍ਚ ਪ੍ਰਿਯਮੇਤੇਭ੍ਯੋ ਨਾਪ੍ਰਿਯੰ ਕਿੰਚਿਦ ਚਰੇਤ੍॥ 12-80-39 (67941) ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਵਦਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤੇਤ ਸਰ੍ਵਦਾ ਨ ਹਿ ਦੋਸ਼਼ੋ ਗੁਣੋ ਵੇਤਿ ਨਿਰੂਪ੍ਯਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ॥ 12-80-40 (67942) ਅਸ੍ਯੈਵੰ ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯਾਪ੍ਰਮਾਦਿਨਃ। ਅਮਿਤ੍ਰਾਃ ਸੰਪ੍ਰਸੀਦਨ੍ਤਿ ਤਤੋ ਮਿਤ੍ਰੰ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯਪਿ॥ 12-80-41 (67943) ਯ ਏਵੰ ਵਰ੍ਤਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਜ੍ਞਾਤਿਸੰਬਨ੍ਧਿਮਣ੍ਡਲੇ। ਮਿਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਮਿਤ੍ਰੇ ਮਧ੍ਯਸ੍ਥੇ ਚਿਰੰ ਯਸ਼ਸਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ ॥ 12-80-42 (67944) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 80॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-80-3 ਸਹਾਰ੍ਥਃ ਅਯੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰੁਭਾਥ੍ਯਾਮੁਨ੍ਮੂਲਨੀਯਃ ਅਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਯੰ ਉਭਾਭ੍ਯਾਂ ਵਿਭਜ੍ਯ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਮਿਤਿੰ ਪਣਪੂਰ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਭਜਮਾਨਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹਕ੍ਰਮਾਗਤਃ ਸਹਜਃ ਮਾਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰੀਯਾਦਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਰਿਮੋ ਧਨਾਦਿਨਾ ਆਵਰ੍ਜਿਤਃ॥ 12-80-7 ਸਰ੍ਵੇ ਪਞ੍ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕਾਰ੍ਯਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਮਪਿ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਮਾਤ੍ਯਨਿਗ੍ਰਹਾਦਿਕੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਪਞ੍ਚਾਨਾਮਪਿ ਸਮਕ੍ਸ਼਼ੰ ਨ ਕੁਰ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-80-14 ਮਮਾਭਾਵਾਤ੍ ਮਯਿ ਮ੍ਰੁʼਤੇ ਅਰ੍ਥਾਗਮਃ ਇਮੰ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼ੇਤ੍ ਇਤਿ ਯੰ ਮਨ੍ਯੇਤ ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛਙ੍ਕਿਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-80-18 ਯਤ੍ ਮਿਤ੍ਰੰ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼ॥ 12-80-28 ਪ੍ਰਤ੍ਯਨਨ੍ਤਰਃ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧਿਃ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹਤਿਯਾਵਤ੍॥ 12-80-30 ਸ੍ਯਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ ਸੁਪ੍ਤੁਭਕ੍ਤਿੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇ॥ 12-80-31 ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮਪ੍ਰਤਿਕਞ੍ਚੁਕੰ ਯਥਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਥਾ ਵਿਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾ ਅਧਿਕ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਪ੍ਰਤਿਰੂਪੇਸ਼਼੍ਵਨੁਰੂਪੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸ੍ਵਾਯਵ੍ਯਯਸਕਲਨਾਦਿਸ਼਼ੁ। ਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਪਰਾਮਿਭਵਾਦਿਸ਼਼ੁ॥ 12-80-33 ਉਪਰਾਜਾ ਸਮੀਭਵਰ੍ਤੀ ਸਾਮਨ੍ਤਃ॥ 12-80-36 ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਲਙ੍ਘਿਤਸ੍ਯ ਲਙ੍ਘਿਤਸ੍ਯ॥ 12-80-37 ਬਾਨ੍ਧਵੈਃ ਸੰਬਨ੍ਧਿਭਿਰ੍ਨਿਕ੍ਰੁʼਤੇ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਤਜ੍ਜ੍ਞਾਤਿਃ ਆਤ੍ਮਾਨਮੇਵ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤੰ ਜਾਨਾਤਿ। ਤੇਸ਼਼ੁ ਜ੍ਞਾਤਿਸ਼਼ੁ॥ 12-80-41 ਤਥਾ ਮਿਤ੍ਰੀਭਵਨ੍ਤ੍ਯਪੀਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥

12-81-0 (67945) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-81-0x (5547) ਏਵਮਗ੍ਰਾਹ੍ਯਕੇ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਜ੍ਞਾਤਿਸੰਬਨ੍ਧਿਮਣ੍ਡਲੇ। ਮਿਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਮਿਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਚ ਕਥੰ ਭਾਵੋ ਵਿਭਾਵ੍ਯਤੇ॥ 12-81-1 (67946) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-81-2x (5548) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਸੰਵਾਦੰ ਵਾਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਮਹਰ੍ਸ਼਼ੇਰ੍ਨਾਰਦਸ੍ਯ ਚ॥ 12-81-2 (67947) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-81-3x (5549) ਨਾਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਪਰਰ੍ਮ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਨਾਰਦਾਰ੍ਹਤਿ ਵੇਦਿਤੁਮ੍। ਅਪਣ੍ਡਿਤੋ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਵਾਪ੍ਯਨਾਤ੍ਮਵਾਨ੍॥ 12-81-3 (67948) ਸ ਤੇ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਮਾਸ੍ਥਾਯ ਕਿੰਚਿਦ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਾਰਦ। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਚ ਤੇ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸੰਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇ ਤ੍ਰਿਦਿਵਙ੍ਗਮ॥ 12-81-4 (67949) ਦਾਸ੍ਯਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਵਾਦੇਨ ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਵੈ ਕਰੋਮ੍ਯਹਮ੍। ਅਰ੍ਧੰਭੋਕ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਭੋਗਾਨਾਂ ਵਾਗ੍ਦੁਰੁਕ੍ਤਾਨਿ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਮੇ॥ 12-81-5 (67950) ਅਰਣੀਮਗ੍ਨਿਕਾਮੋ ਵਾ ਮਥ੍ਨਾਤਿ ਦਹ੍ਰੁʼਯੰ ਮਮ। ਵਾਚਾ ਦੁਰੁਕ੍ਤੰ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਤਨ੍ਮਾਂ ਦਹਤਿ ਨਿਤ੍ਯਦਾ॥ 12-81-6 (67951) ਬਲੰ ਸਙ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਣੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸੌਕੁਮਾਰ੍ਯੰ ਪੁਨਰ੍ਗਦੇ। ਰੂਪੇਣ ਮਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਸੋ(ਅ)ਸਹਾਯੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਨਾਰਦ॥ 12-81-7 (67952) ਅਨ੍ਯੇ ਹਿ ਸੁਮਹਾਭਾਗਾ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਦੁਰਾਸਦਾਃ। ਨਿਤ੍ਯੋਤ੍ਥਾਨੇਨ ਸੰਪੰਨਾ ਨਾਰਦਾਨ੍ਧਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ॥ 12-81-8 (67953) ਯਸ੍ਯ ਨ ਸ੍ਯੁਰ੍ਨ ਵੈ ਸ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਯੁਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਮੇਵ ਤਤ੍। ਦ੍ਵਯੋਰੇਨੰ ਪ੍ਰਚਰਤੋਰ੍ਵ੍ਰੁʼਣੋਮ੍ਯੇਕਰਤੰ ਨ ਚ॥ 12-81-9 (67954) ਸ੍ਯਾਤਾਂ ਯਸ੍ਯਾਹੁਕਾਕ੍ਰੂਰੌ ਕਿੰ ਨੁ ਦੁਃਖਤਰੰ ਤਤਃ। ਯਸ੍ਯ ਚਾਪਿ ਨ ਤੌ ਸ੍ਯਾਤਾਂ ਕਿੰ ਨੁ ਦੁਃਖਤਰੰ ਤਤਃ॥ 12-81-10 (67955) ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਕਿਤ੍ਨਵਮਾਤੇਵ ਦ੍ਵਯੋਰਪਿ ਮਹਾਮੁਨੇ। ਨੈਕਸ੍ਯ ਜਯਮਾਸ਼ੰਸੇ ਦ੍ਵਿਤੀਯਸ੍ਯ ਪਰਾਜਯਮ੍॥ 12-81-11 (67956) ਮਮੈਵੰ ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਨਾਰਦੋਭਯਦਰ੍ਸ਼ਨਾਤ੍। ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਯਚ੍ਛ੍ਰੇਯੋ ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਮਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤਥਾ॥ 12-81-12 (67957) ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 12-81-13x (5550) ਆਪਦੋ ਦ੍ਵਿਵਿਧਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਬਾਹ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਮ੍ਯਨ੍ਤਰਾਸ਼੍ਚ ਹ। ਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਾਰ੍ਸ਼਼੍ਣੇਯ ਸ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤਾ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਯਤਃ॥ 12-81-13 (67958) ਸੇਯਮਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰਾ ਤੁਭ੍ਯਮਾਪਤ੍ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਜਾ। ਅਕ੍ਰੂਰਭੋਜਪ੍ਰਭਵਾ ਸਰ੍ਵੇ ਹ੍ਯੇਤੇ ਤਦਨ੍ਵਯਃ॥ 12-81-14 (67959) ਅਰ੍ਥਹੇਤੋਰ੍ਹਿ ਕਾਮਾਦ੍ਵਾ ਵੀਰਬੀਭਤ੍ਸਯਾ(ਅ)ਪਿ ਵਾ। ਆਤ੍ਮਨਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਨ੍ਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤਮ੍॥ 12-81-15 (67960) ਕ੍ਰੁʼਤਮੂਲਮਿਦਾਨੀਂ ਤਦ੍ਰਾਜਸ਼ਬ੍ਦਸਹਾਯਵਤ੍। ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਪੁਨਰਾਦਾਤੁਂ ਵਾਨ੍ਤਮੰਨਮਿਵ ਸ੍ਵਯਮ੍॥ 12-81-16 (67961) ਬਭ੍ਰੂਗ੍ਰਸੇਨਤੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਨਾਪ੍ਨੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਕਥੰਚਨ। ਜ੍ਞਾਤਿਭੇਦਭਯਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤ੍ਵਯਾ ਚਾਪਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ॥ 12-81-17 (67962) ਤਚ੍ਚ ਸਿਧ੍ਯੇਤ੍ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਰ੍ਮ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍। ਮਹਾਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਵ੍ਯਯੋ ਵਾ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ੋ ਵਾ ਪੁਨਰ੍ਭਵੇਤ੍॥ 12-81-18 (67963) ਅਨਾਯਸੇਨ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਮ੍ਰੁʼਦੁਨਾ ਹ੍ਰੁʼਦਯਚ੍ਛਿਦਾ। ਜਿਹ੍ਵਾਮੁਦ੍ਧਰ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪਰਿਮ੍ਰੁʼਦਜ੍ਯਾਨੁਮ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਚ॥ 12-81-19 (67964) ਵਾਸੁਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-81-20x (5551) ਅਨਾਯਸੰ ਮੁਨੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਮ੍ਰੁʼਦੁ ਵਿਦ੍ਯਾਮਹੰ ਕਥਮ੍। ਯੇਨੈਸ਼਼ਾਮੁਦ੍ਧਰੇ ਜਿਹ੍ਵਾਂ ਪਰਿਮ੍ਰੁʼਜ੍ਯਾਨੁਮ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਚ॥ 12-81-20 (67965) ਨਾਰਦ ਉਵਾਚ। 12-81-21x (5552) ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ(ਅ)ੰਨਦਾਨੰ ਸਤਤੰ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਾ(ਅ)(ਅ)ਰ੍ਜਵਮਾਰ੍ਦਵਮ੍। ਯਥਾਰ੍ਹਪ੍ਰਤਿਪੂਜਾ ਚ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਮੇਤਦਨਾਯਸਮ੍॥ 12-81-21 (67966) ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਂ ਵਕ੍ਤੁਕਾਮਾਨਾਂ ਕਟੁਕਾਨਿ ਲਧੂਨਿ ਚ। ਗਿਰਾ ਤ੍ਵੰ ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਵਾਚੰ ਸ਼ਮਯਸ੍ਯ ਮਨਾਂਸਿ ਚ॥ 12-81-22 (67967) ਨਾਮਹਾਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਸ਼੍ਚਿੰਨਾਨਾਤ੍ਮਾ ਨਾਸਹਾਯਵਾਨ੍। ਮਹਤੀਂ ਧੁਰਮਾਦਾਯ ਸਮੁਦ੍ਯਮ੍ਯੋਰਸਾ ਵਹੇਤ੍॥ 12-81-23 (67968) ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਗੁਰੁਂ ਭਾਰਮਨਙ੍ਵਾਨ੍ਵਹਤੇ ਸਮੇ। ਦੁਰ੍ਗੇ ਪ੍ਰਤੀਤਃ ਸੁਗਵੋ ਭਾਰੰ ਵਹਤਿ ਦੁਰ੍ਵਹਮ੍॥ 12-81-24 (67969) ਭੇਦਾਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ਃ ਸਙ੍ਘਾਨਾਂ ਸਙ੍ਘਮੁਖ੍ਯੋ(ਅ)ਸਿ ਕੇਸ਼ਵ। ਯਥਾ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਨੋਤ੍ਸੀਦੇਦਯੰ ਸਙ੍ਘਸ੍ਤਥਾ ਕੁਰੁ॥ 12-81-25 (67970) ਨਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਬੁਦ੍ਧਿਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤਿਭ੍ਯਾਂ ਨਾਨ੍ਯਤ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਗ੍ਰਹਾਤ੍। ਨਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਧਨਸਨ੍ਤ੍ਯਾਗਾਦ੍ਗੁਣਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੇ(ਅ)ਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ॥ 12-81-26 (67971) ਧਨ੍ਯੰ ਯਸ਼ਸ੍ਯਮਾਯੁਸ਼਼੍ਵੰ ਸ੍ਵਪਕ੍ਸ਼਼ੋਦ੍ਭਾਵਨੰ ਸਦਾ। ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਮਵਿਨਾਸ਼ਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਥਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣ ਤਥਾ ਕੁਰੁ॥ 12-81-27 (67972) ਆਯਤ੍ਯਾਂ ਚ ਤਦਾਤ੍ਵੇ ਚ ਨ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਵਿਦਿਤੰ ਪ੍ਰਭੋ। ਸ਼਼ਾਙ੍ਗੁਣ੍ਯਸ੍ਯ ਵਿਧਾਨੇਨ ਯਾਤ੍ਰਾ ਯਾਨਵਿਧੌ ਤਥਾ॥ 12-81-28 (67973) ਯਾਦਵਾਃ ਕੁਕੁਰਾ ਭੋਜਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਚਾਨ੍ਧਕਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਃ। ਤ੍ਵਯ੍ਯਾਯਤ੍ਤਾ ਮਹਾਬਾਹੋ ਲੋਕਾ ਲੋਕੇਸ਼੍ਵਰਾਸ਼੍ਚ ਯੇ॥ 12-81-29 (67974) ਉਪਾਸਨ੍ਤੇ ਹਿ ਤ੍ਵਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਮਾਧਵ। ਤ੍ਵੰ ਗੁਰੁਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਤ੍ਵੰ ਪਰਾਂ ਗਤਿਮ੍॥ 12-81-30 (67975) ਤ੍ਵਾਮਾਸਾਦ੍ਯ ਯਦੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਮੇਧਨ੍ਤੇ ਵਾਦਵਾਃ ਸੁਖਮ੍॥ ॥ 12-81-31 (67976) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 81॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-81-1 ਅਗ੍ਰਾਹ੍ਯਕੇ ਵਸ਼ੀਕਰ੍ਤੁਮਸ਼ਕ੍ਯੇ॥ 12-81-6 ਵਾਸ਼ਬ੍ਦ ਇਵਾਰ੍ਥਃ॥ 12-81-9 ਤੇ ਯਸ੍ਯ ਪਕ੍ਸ਼਼ੇ ਨ ਸ੍ਯੁਃ ਸ ਨਸ੍ਯਾੰਨਸ਼੍ਯੇਦੇਵ। ਯਸ੍ਯ ਪਕ੍ਸ਼਼ੇ ਤੇ ਸ੍ਯੁਸ੍ਤਤ੍ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-81-11 ਕਿਤਵਮਾਤੇਵ ਕਿਤਵਯੋਰ੍ਦ੍ਯੂਤਕਾਰਿਣੋਰੇਕਾ ਮਾਤੇਵ॥ 12-81-13 ਅਨ੍ਯਤਃ ਬਾਹ੍ਯਾਃ ਆਪਦਃ ਸ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਜ੍ਞਾਤਿਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਅਨ੍ਤਰਾ ਆਪਦਃ॥ 12-81-14 ਏਤੇ ਸੰਕਰ੍ਸ਼਼ਣਾਦਯਃ। ਤਦਨ੍ਵਥਾ ਅਕ੍ਰੂਰਾਨ੍ਵਯਾਃ॥ 12-81-15 ਤਤ੍ਰ ਹੇਤੁਰਰ੍ਥੇਤਿ। ਤਤ੍ਸ੍ਨੇਹਪ੍ਰਭਵਾ ਇਯੰ ਤਵ ਆਪਦਿਤਿ ਸਾਰ੍ਧਃ। ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਜੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਤਦ੍ਵਿਵ੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਆਤ੍ਮਨੇਤਿ ਸਾਰ੍ਧੇਨ। ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਆਹੁਕੇ॥ 12-81-16 ਜ੍ਞਾਤਿਸ਼ਬ੍ਦੰ ਸਹਾਯਵਨ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮੂਲੰ ਯਤੋ ਜ੍ਞਾਤਿਸ਼ਬ੍ਦੰ ਜ੍ਞਾਤਿਤ੍ਵਾਦਨੁਚ੍ਛੇਦਨੀਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-81-18 ਤਚ੍ਚ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਪੁਨਰਾਦਾਨੰ ਚ॥

12-82-0 (67977) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-82-0x (5553) ਏਸ਼਼ਾ ਪ੍ਰਥਮਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਂ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਭਾਰਤ। ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਵੇਦਯੇਦਰ੍ਥੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਃ ਸ ਮਾਨਵਃ॥ 12-82-1 (67978) ਹ੍ਰਿਯਮਾਣਮਮਾਤ੍ਯੇਨ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਭ੍ਰੁʼਤਃ। ਯੋ ਰਾਜਕੋਸ਼ੰ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਮਾਚਕ੍ਸ਼਼ੀਤ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-82-2 (67979) ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯਮਸ੍ਯ ਚ ਰਹੋ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ਼੍ਚਾਮਾਤ੍ਯਤੋ ਭਵੇਤ੍। ਅਮਾਤ੍ਯਾ ਹ੍ਯਪਹਰ੍ਤਾਰੋ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ॥ 12-82-3 (67980) ਰਾਜਕੋਸ਼ਸ੍ਯ ਗੋਪ੍ਤਾਰੰ ਰਾਜਕੋਸ਼ਵਿਲੋਪਕਾਃ। ਸਮੇਤ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇ ਬਾਧਨ੍ਤੇ ਸ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤ੍ਯਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ॥ 12-82-4 (67981) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਮੁਨਿਃ ਕਾਲਕਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੀਯਃ ਕੌਸਲ੍ਯੰ ਯਦੁਵਾਚ ਹ॥ 12-82-5 (67982) ਕੋਸਲਾਨਾਮਾਧਿਪਤ੍ਯੰ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਦਰ੍ਸ਼ਿਨਮ੍। ਮੁਨਿਃ ਕਾਲਕਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੀਯ ਆਜਗੋਮੇਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍॥ 12-82-6 (67983) ਸ ਕਾਕੰ ਪਞ੍ਜਰੇ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਵਿਸ਼਼ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ। ਸਰ੍ਵੰ ਪਰ੍ਯਚਰਦ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥੀ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ॥ 12-82-7 (67984) ਅਧੀਯੇ ਵਾਯਸੀਂ ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਮਮ ਵਾਯਸਾਃ। ਅਨਾਗਤਮਤੀਤੰ ਚ ਯਚ੍ਚ ਸੰਪ੍ਰਤਿ ਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-82-8 (67985) ਇਤਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਪਰਿਪਤਨ੍ਬਹੁਭਿਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਃ ਸਹ। ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਰਾਜਯੁਕ੍ਤਾਨਾਂ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਰਿਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨ੍॥ 12-82-9 (67986) ਸ ਬੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਤਸ੍ਯ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਵ੍ਯਵਸਾਯੰ ਹਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਰਾਜਯੁਕ੍ਤਾਪਚਾਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਤਤਸ੍ਤਤਃ॥ 12-82-10 (67987) ਤਤਃ ਸ ਕਾਕਮਾਦਾਯ ਰਾਜਾਨੰ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਾਗਮਤ੍। ਸਰ੍ਵਜ੍ਞੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਵਚਨੰ ਬ੍ਰੁਵਾਣਃ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਃ॥ 12-82-11 (67988) ਸ ਸ੍ਮ ਕੌਸਲ੍ਯਮਾਗਮ੍ਯ ਰਾਜਾਮਾਤ੍ਯਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਪ੍ਰਾਹ ਕਾਕਸ੍ਯ ਵਚਨਾਦਮੁਤ੍ਰੇਦੰ ਤ੍ਵਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-82-12 (67989) ਅਸੌ ਚਾਸੌ ਚ ਜਾਨੀਤੇ ਰਾਜਕੇਸ਼ਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਹ੍ਰੁʼਤਃ। ਏਵਮਾਖ੍ਯਾਤਿ ਕਾਕੋ(ਅ)ਯੰ ਤਚ੍ਛੀਘ੍ਰਮਨੁਗਮ੍ਯਤਾਮ੍॥ 12-82-13 (67990) ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯਾਨਪਿ ਸ ਪ੍ਰਾਹ ਰਾਜਕੋਸ਼ਹਰਾਂਸ੍ਤਦਾ। ਨ ਚਾਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਕਿੰਚਿਦਨ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍॥ 12-82-14 (67991) ਤੇਨ ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਰਾਜਯੁਕ੍ਤਾਃ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ। ਤਮਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸੁਪ੍ਤੰ ਤੁ ਨਿਸ਼ਿ ਕਾਕਮਪੋਥਯਨ੍॥ 12-82-15 (67992) ਵਾਯਸੰ ਤੁ ਵਿਨਿਰ੍ਭਿੰਨੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਾਣੇਨ ਪਞ੍ਜਰੇ। ਪੂਰ੍ਵਾਹ੍ਣੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਦਰ੍ਸ਼ਿਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-82-16 (67993) ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਾਮਭਯੰ ਯਾਚੇ ਪ੍ਰਭੁਂ ਪ੍ਰਾਣਧਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍। ਅਨੁਜ੍ਞਾਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਬ੍ਰੂਯਾਂ ਵਚਨੰ ਭਵਤੋ ਹਿਤਮ੍॥ 12-82-17 (67994) ਮਿਤ੍ਰਾਰ੍ਥਮਭਿਸੰਤਪ੍ਤੋ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨਾ(ਅ)(ਅ)ਗਤਃ। ਹ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਹਿ ਮਹਾਰ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਵਿਕ੍ਰਮਤ੍ਯਪਿ॥ 12-82-18 (67995) ਸੰਬੁਬੋਧਯਿਸ਼਼ੁਰ੍ਮਿਤ੍ਰੰ ਸਦਸ਼੍ਵਮਿਵ ਸਾਰਥਿਃ। ਅਤਿਮਨ੍ਯੁਪ੍ਰਸਕ੍ਤੋ ਹਿ ਪ੍ਰਸਹ੍ਯ ਹਿਤਕਾਰਣਾਤ੍॥ 12-82-19 (67996) ਤਥਾਵਿਧਸ੍ਯ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਸੰਵਿਜਾਨਤਾ। ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਿਚ੍ਛਤਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਬੁਭੂਸ਼਼ਤਾ॥ 12-82-20 (67997) ਤੰ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚੇਦੰ ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਨ੍ਮਾਂ ਭਵਾਨ੍ਵਦੇਤ੍। ਕਸ੍ਮਾਦਹੰ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ਮੇਯਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੰਨਾਤ੍ਮਨੋ ਹਿਤਮ੍॥ 12-82-21 (67998) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਪ੍ਰਤਿਜਾਨੇ ਤੇ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਯਦਿਹੇਚ੍ਛਸਿ। ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਹਿ ਤੇ ਵਾਕ੍ਯੰ ਯਨ੍ਮਾਂ ਵਿਪ੍ਰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ॥ 12-82-22 (67999) ਮੁਨਿਰੁਵਾਚ। 12-82-23x (5554) ਵਿਦ੍ਵਾੰਨਯਾਨਪਾਯਾਂਸ਼੍ਚ ਭਯਾਖ੍ਯਾਤ੍ਰੂʼਨ੍ਭਯਾਨਿ ਚ। ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਸਮਾਖ੍ਯਾਤੁਂ ਭਵਤੋ(ਅ)ਨ੍ਤਿਕਮਾਗਤਃ॥ 12-82-23 (68000) ਪ੍ਰਾਗੇਵੋਕ੍ਤੰ ਤੁ ਦੋਸ਼਼ੋ(ਅ)ਯਮਾਚਾਰ੍ਯੈਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਸੇਵਨਮ੍। ਅਗਤੇਃ ਕੁਗਤਿਰ੍ਹ੍ਯੇਸ਼਼ਾ ਯਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਹਜੀਵਿਕਾ॥ 12-82-24 (68001) ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੈਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਯਾਹੁਃ ਸੰਗਮੰ ਯਸ੍ਯ ਰਾਜਭਿਃ। ਬਹੁਮਿਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾਨੋ ਬਹ੍ਵਭਿਤ੍ਰਾਸ੍ਤਥੈਵ ਚ॥ 12-82-25 (68002) ਤੇਭ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯ ਏਵਾਹੁਰ੍ਭਯੰ ਰਾਜੋਪਜੀਵਿਨਾਮ੍। ਤਥਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਰਾਜਤੋ ਰਾਜਨ੍ਮੁਹੁਰ੍ਤਾਦਾਗਤੰ ਭਯਮ੍॥ 12-82-26 (68003) ਨੈਕਾਨ੍ਤੇਨਾਪ੍ਰਮਾਦੋ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਕਰ੍ਤੁਂ ਮਹੀਪਤੌ। ਨ ਤੁ ਪ੍ਰਮਾਦਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਕਥੰਚਿਦ੍ਭੂਤਿਮਿਚ੍ਛਤਾ॥ 12-82-27 (68004) ਪ੍ਰਮਾਦਾਤ੍ਸ੍ਖਲਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸ੍ਖਲਤੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਜੀਵਿਤਮ੍। ਅਗ੍ਨਿੰ ਦੀਪ੍ਤਮਿਵਾਸੀਦੇਦ੍ਰਾਜਾਨਪ੍ਨੁਪਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ॥ 12-82-28 (68005) ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਮਿਵ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੰ ਪ੍ਰਭੁਂ ਪ੍ਰਾਣਧਨੇਸ਼੍ਵਰਮ੍। ਯਤ੍ਨੇਨੋਪਚਰੇੰਨਿਤ੍ਯੰ ਨਾਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਮਾਨਵਃ॥ 12-82-29 (68006) ਦੁਰ੍ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤਾਚ੍ਛਙ੍ਕਮਾਨੋ ਦੁਃਸ੍ਥਿਤਾਦ੍ਦੁਰਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਾਤ੍। ਦੁਰਾਸਦਾਦ੍ਦੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਜਿਨਾਦਿਙ੍ਗਿਤਾਦ੍ਧ੍ਯਾਯਿਤਾਦਪਿ॥ 12-82-30 (68007) ਦੇਵਤੇਵ ਹਿ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਾਨ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਸਾਦਿਤਃ। ਵੈਸ਼੍ਵਾਨਰ ਇਵ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਃ ਸਮੂਲਮਪਿ ਨਿਰ੍ਦਹੇਤ੍॥ 12-82-31 (68008) ਇਤਿ ਰਾਜਨ੍ਯਮਃ ਪ੍ਰਾਹ ਵਰ੍ਤਤੇ ਚ ਤਥੈਵ ਤਤ੍। ਅਥ ਭੂਯਾਂਸਮੇਵਾਰ੍ਥੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ॥ 12-82-32 (68009) ਦਦਾਤ੍ਯਤ੍ਮਦ੍ਵਿਧੋ(ਅ)(ਅ)ਮਾਤ੍ਯੋ ਬੁਦ੍ਧਿਸਾਹਾਯ੍ਯਮਾਪਦਿ। ਵਾਯਸਸ੍ਤ੍ਵੇਸ਼਼ ਮੇ ਰਾਜੰਨਨ੍ਤਕਾਯਾਭਿਸੰਹਿਤਃ॥ 12-82-33 (68010) ਨ ਚ ਮੇ(ਅ)ਤ੍ਰ ਭਵਾਨ੍ਗਰ੍ਹ੍ਯੋ ਨ ਚ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਭਵਾਨ੍ਪ੍ਰਿਯਃ। ਹਿਤਾਹਿਤਾਂਸ੍ਤੁ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯੇਥਾ ਮਾਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ਮਤਿਰ੍ਭਵ॥ 12-82-34 (68011) ਯੇ ਤ੍ਵਾਦਾਨਪਰਾ ਏਵ ਵਸਨ੍ਤਿ ਭਵਤੋ ਗ੍ਰੁʼਹੇ। ਅਭੂਤਿਕਾਮਾ ਭੂਤਾਨਾਂ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਰ੍ਮੇ(ਅ)ਭਿਸੰਹਿਤਮ੍॥ 12-82-35 (68012) ਯੋ ਵਾ ਭਵਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ੇਨ ਰਾਜ੍ਯਮਿਚ੍ਛਤ੍ਯਨਨ੍ਤਰਮ੍। ਆਨ੍ਤਰੈਰਾਭੇਸੰਧਾਯ ਰਾਜਨ੍ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਤਿ ਨਾਨ੍ਯਥਾ॥ 12-82-36 (68013) ਤੇਸ਼਼ਾਮਹੰ ਭਯਾਦ੍ਰਾਜਨ੍ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਨ੍ਯਮਾਸ਼੍ਰਮਮ੍। ਤੈਰ੍ਹਿ ਮੇ ਸੰਧਿਤੋ ਬਾਣਃ ਕਾਕੇ ਨਿਪਤਿਤਃ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-82-37 (68014) ਛਝਨਾ ਮਮ ਕਾਕਸ਼੍ਚ ਗਮਿਤੋ ਯਮਸਾਦਨਮ੍। ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਹ੍ਯੇਤਨ੍ਮਯਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤਪੋਦੀਰ੍ਘੇਨ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ॥ 12-82-38 (68015) ਬਹੁਨਕ੍ਰਝਸ਼਼ਗ੍ਰਾਹਾਂ ਤਿਮਿੰਗਿਲਗਣੈਰ੍ਯੁਤਾਮ੍। ਕਾਕੇਨ ਵਾਲਿਸ਼ੇਨੇਮਾਮਤਾਰ੍ਸ਼਼ਮਹਮਾਪਗਾਮ੍॥ 12-82-39 (68016) ਸ੍ਥਾਣ੍ਵਸ਼੍ਮਕਣ੍ਟਕਵਰ੍ਤੀਂ ਸਿੰਹ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਸਮਾਕੁਲਾਮ੍। ਦੁਰਾਸਦਾਂ ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਸਹਾਂ ਗੁਹਾਂ ਹੈਮਵਤੀਮਿਵ। 12-82-40 (68017) ਅਗ੍ਨਿਨਾ ਤਾਮਸੰ ਦੁਰ੍ਗੰ ਨੌਭਿਰਾਪ੍ਯੰ ਚ ਗਮ੍ਯਤੇ। ਰਾਜਦੁਰ੍ਗਾਵਤਰਣੇ ਨੋਪਾਯੰ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਵਿਦੁਃ॥ 12-82-41 (68018) ਗਹਨੰ ਭਵਤੋ ਰਾਜ੍ਯਮਨ੍ਧਕਾਰੰ ਤਮੋਨ੍ਵਿਤਮ੍। ਨੇਹ ਵਿਸ਼੍ਵਸਿਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਭਵਤਾ(ਅ)ਪਿ ਕੁਤੋ ਮਯਾ॥ 12-82-42 (68019) ਅਤੋ ਨਾਯੰ ਸ਼ੁਭੋ ਵਾਸਸ੍ਤੁਲ੍ਯੇ ਸਦਸਤੀ ਇਹ। ਵਧੋ ਹ੍ਯੇਵਾਤ੍ਰ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੇ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਨ ਚ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-82-43 (68020) ਨ੍ਯਾਯਤੋ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਘਾਤਃ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੇ ਨ ਕਥਨਮ੍। ਨੇਹ ਯੁਕ੍ਤੰ ਸ੍ਥਿਰੰ ਸ੍ਥਾਤੁਂ ਜਵੇਨੈਵਾਵ੍ਰਜੇਦ੍ਵੁਧਃ॥ 12-82-44 (68021) ਸੀਤਾ ਨਾਮ ਨਦੀ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਲਵੋ ਯਸ੍ਯਾਂ ਨਿਮਜ੍ਜਤਿ। ਤਯੋਪਮਾਮਿਮਾਂ ਮਨ੍ਯੇ ਵਾਗੁਰਾਂ ਸਰ੍ਵਧਾਤਿਨੀਮ੍॥ 12-82-45 (68022) ਮਧੁਪ੍ਰਪਾਤੋ ਹਿ ਭਵਾਨ੍ਭੋਜਨੰ ਵਿਸ਼਼ਸੰਯੁਤਮ੍। ਅਸਤਾਮਿਵ ਤੇ ਭਾਵੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਨ ਸਤਾਮਿਵ॥ 12-82-46 (68023) ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ੈਃ ਪਰਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਕੂਪਸ੍ਤ੍ਵਮਸਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥ 12-82-47 (68024) ਦੁਰ੍ਗਤੀਰ੍ਥਾ ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਕੂਲਾ ਕਾਵੇਰੀ ਚੋਰਸੰਯੁਤਾ। ਨਦੀ ਮਧੁਰਪਾਨੀਯਾ ਯਥਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤਥਾ ਭਵਾਨ੍। ਸ਼੍ਵਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਗੋਮਾਯੁਯੁਤੋ ਰਾਜਹੰਸਸਮੋ ਹ੍ਯਸਿ॥ 12-82-48 (68025) ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਮਹਾਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੰ ਕਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸੰਵਰ੍ਧਤੇ ਮਹਾਨ੍। ਤਤਸ੍ਤੰ ਸੰਵ੍ਰੁʼਣੋਤ੍ਯੇਵ ਤਮਤੀਤ੍ਯ ਚ ਵਰ੍ਧਤੇ॥ 12-82-49 (68026) ਤੇਨੈਵੋਗ੍ਰੇਨ੍ਧਨੇਨੈਨੰ ਦਾਵੋ ਦਹਤਿ ਦਾਰੁਣਃ। ਤਥੋਪਮਾ ਹ੍ਯਮਾਤ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਰਾਜੰਸ੍ਤਾਨ੍ਪਰਿਸ਼ੋਧਯ॥ 12-82-50 (68027) ਤ੍ਵਯਾ ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਰਾਜਨ੍ਭਵਤਾ ਪਰਿਪਾਲਿਤਾਃ। ਭਵਨ੍ਤੰ ਪਰ੍ਯਵਜ੍ਞਾਯ ਜਿਘਾਂਸਨ੍ਤਿ ਭਵਤ੍ਪ੍ਰਿਯਮ੍॥ 12-82-51 (68028) ਉਸ਼਼ਿਤੰ ਸ਼ਙ੍ਕਮਾਨੇਨ ਪ੍ਰਮਾਦੰ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤਾ। ਅਨ੍ਤਃ ਸਰ੍ਪ ਇਵਾਗਾਰੇ ਵੀਰਪਤ੍ਨ੍ਯਾ ਇਵਾਲਯੇ। ਸ਼ੀਲੰ ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨੇਨ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਾਹਸਜੀਵਿਨਃ॥ 12-82-52 (68029) ਕਚ੍ਚਿਜ੍ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਰਾਜਾ ਕਚ੍ਚਿਦਸ੍ਯਾਨ੍ਤਰਾ ਜਿਤਾਃ। ਕਚ੍ਚਿਦੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਿਯੋ ਰਾਜਾ ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਿਯਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-82-53 (68030) ਵਿਜਿਜ੍ਞਾਸੁਰਿਹ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਤਵਾਹੰ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ। ਤਸ੍ਯ ਮੇ ਰੋਚਤੇ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤਸ੍ਯੇਵ ਭੋਜਨਮ੍॥ 12-82-54 (68031) ਅਮਾਤ੍ਯਾ ਮੇ ਨ ਰੋਚਨ੍ਤੇ ਵਿਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਯਥੋਦਕਮ੍। ਭਵਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਕ੍ਰੁʼਦਿਤ੍ਯੇਵੰ ਮਯਿ ਤੇ ਦੋਸ਼਼ਮਾਦਧਨ੍। ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਕਾਰਣੰ ਨਾਨ੍ਯਦਿਤਿ ਮੇ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-82-55 (68032) ਨ ਹਿ ਤੇਸ਼਼ਾਮਹੰ ਦ੍ਰੋਗ੍ਧਾ ਤਤ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦ੍ਰੋਹਵਦ੍ਗਤਮ੍। ਅਰੇਰ੍ਹਿ ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਾਦ੍ਭੇਯੰ ਭਗ੍ਨਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਾਦਿਵੋਰਗਾਤ੍॥ 12-82-56 (68033) ਰਾਜੋਵਾਚ। 12-82-57x (5555) ਭੂਯਸਾ ਪਰਿਹਾਰੇਣ ਸਤ੍ਕਾਰੇਣ ਚ ਭੂਯਸਾ। ਪੂਜਿਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਭੂਯੋ ਵਸ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਮਮ॥ 12-82-57 (68034) ਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਨੇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਤੇ ਨ ਵਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਮੇ ਗ੍ਰੁʼਹੇ। ਭਵਤੈਵ ਹਿ ਤਜ੍ਜ੍ਞੇਯੰ ਯਤ੍ਤਦੇਸ਼਼ਾਮਨਨ੍ਤਰਮ੍॥ 12-82-58 (68035) ਯਥਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸੁਧ੍ਰੁʼਤੋ ਦਣ੍ਡੋ ਯਥਾ ਚ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਤਥਾ ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਭਗਵਞ੍ਸ਼੍ਰੇਯਸੇ ਵਿਨਿਯੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਮਾਮ੍॥ 12-82-59 (68036) ਮੁਨਿਰੁਵਾਚ। 12-82-60x (5556) ਅਦਰ੍ਸ਼ਯੰਨਿਮੰ ਦੋਸ਼਼ਮੇਕੈਕੰ ਦੁਰ੍ਬਲੰ ਕੁਰੁ। ਤਤਃ ਕਾਰਣਮਾਜ੍ਞਾਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਜਹਿ। ਏਕਦੋਸ਼਼ਾ ਹਿ ਬਹਵੋ ਮ੍ਰੁʼਦ੍ਗੀਯੁਰਪਿ ਕਣ੍ਟਕਾਨ੍॥ 12-82-60 (68037) `ਅਰ੍ਥੇ ਸਰ੍ਵੰ ਜਗਦ੍ਵਦ੍ਧਮਰ੍ਥੇਨੈਵ ਨਿਬਧ੍ਯਤੇ। ਅਰ੍ਥੇ ਦਰ੍ਪੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਤਸ੍ਮਾਦਰ੍ਥੰ ਵਿਰੋਚਯ॥ 12-82-61 (68038) ਏਕੇਨੈਕਸ੍ਯ ਦੋਸ਼਼ੇਣ ਤਦ੍ਵਿਰੁਦ੍ਧੰ ਪ੍ਰਚੋਦਯ। ਸ ਤਸ੍ਯ ਦੋਸ਼਼ਾਨੁਦ੍ਭਾਵ੍ਯ ਤਸ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਗ੍ਰਾਹਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-82-62 (68039) ਸਾਮਪੂਰ੍ਵੰ ਚ ਕੇਸ਼਼ਾਂਚਿਦ੍ਭੇਦੇਨ ਚ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍। ਵੈਰੰ ਕਾਰਯ ਭੂਪਾਲ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਦਣ੍ਡੰ ਪ੍ਰਚੋਦਯ॥ 12-82-63 (68040) ਬਿਲ੍ਵੇਨ ਚ ਯਥਾ ਬਿਲ੍ਵਮਾਕਾਰੰ ਛਾਦ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍। ਅਸ਼ੁਦ੍ਧੰ ਸਚਿਵੰ ਰਾਜੰਨਸ਼ੁਦ੍ਧੇਨੈਵ ਨਾਸ਼ਯ॥' 12-82-64 (68041) ਮਨ੍ਤ੍ਰਭੇਦਭਯਾਦ੍ਰਾਜੰਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ॥ 12-82-65 (68042) ਵਯੰ ਤੁ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨਾਮ ਮ੍ਰੁʼਦੁਦਣ੍ਡਾਃ ਕ੍ਰੁʼਪਾਲਵਃ। ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਚੇਚ੍ਛਾਮ ਭਵਤਃ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਃ॥ 12-82-66 (68043) ਰਾਜੰਨਾਤ੍ਮਾਨਮਾਚਕ੍ਸ਼਼ੇ ਸੰਬਨ੍ਧੀ ਭਵਤੋ ਹ੍ਯਹਮ੍। ਮੁਨਿਃ ਕਾਲਕਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੀਯ ਇਤ੍ਯੇਵਮਭਿਸੰਜ੍ਞਿਤਃ। ਪਿਤੁਃ ਸਖਾ ਚ ਭਵਤਃ ਸੰਮਤਃ ਸਤ੍ਯਸੰਗਰਃ॥ 12-82-67 (68044) ਵ੍ਯਾਪੰਨੇ ਭਵਤੋ ਰਾਜ੍ਯੇ ਰਾਜਨ੍ਪਿਤਰਿ ਸੰਸ੍ਥਿਤੇ। ਸਰ੍ਵਕਾਮਾਨ੍ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਤਪਸ੍ਤਪ੍ਤੰ ਤਦਾ ਮਯਾ॥ 12-82-68 (68045) ਸ੍ਨੇਹਾਤ੍ਤ੍ਵਾਂ ਤੁ ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯੇਤਨ੍ਮਾ ਭੂਯੋ ਵਿਭ੍ਰੋ ਦਿਤਿ॥ 12-82-69 (68046) ਉਭੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਦੁਃਖਸੁਖੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ। ਰਾਜ੍ਯੇਨਾਮਾਤ੍ਯਸੰਸ੍ਥੇਨ ਕਥੰ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਮਾਦ੍ਯਸਿ॥ 12-82-70 (68047) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-82-71x (5557) ਤਤੋ ਰਾਜਕੁਲੇ ਨਾਨ੍ਦੀ ਸੰਜਜ੍ਞੇ ਭੂਯਸਾ ਪੁਨਃ। ਪੁਰੋਹਿਤਕੁਲੇ ਚੈਵ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਰ੍ਸ਼਼ਭੇ॥ 12-82-71 (68048) ਏਕਚ੍ਛਤ੍ਰਾਂ ਮਹੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕੌਸਲ੍ਯਾਯ ਯਸ਼ਸ੍ਵਿਨੇ। ਮੁਨਿਃ ਕਾਲਕਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੀਯ ਈਜੇ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰੁਤ੍ਤਮੈਃ॥ 12-82-72 (68049) ਹਿਤੰ ਤਦ੍ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕੌਸਲ੍ਯੋ(ਅ)ਪ੍ਯਜਯਨ੍ਮਹੀਮ੍। ਤਥਾ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਰਾਜਾ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਤੇਨ ਭਾਰਤ॥ ॥ 12-82-73 (68050) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵ੍ਯਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 82॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-82-7 ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥਾ ਅਮਾਤ੍ਯਦੋਸ਼਼ਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ਰਾਜਾਨੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਯਿਤੁਕਾਮਃ॥ 12-82-9 ਪਰਿਪਤਨ੍ਪਰਿਤੋ ਭ੍ਰਮਨ੍। ਰਾਜਯੁਕ੍ਤਾਨਾਂ ਰਾਜ੍ਞਾ ਤੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਨਿਯੁਕ੍ਤਾਨਾਮ੍। ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਵਾਮਿਦ੍ਰਵ੍ਯਾਪਹਾਰਰੂਪੰ ਵਾਪਮ੍॥ 12-82-12 ਰਾਜਾਨਮਾਗਮ੍ਯ ਤਤ੍ਸਮਕ੍ਸ਼਼ਮੇਵਾਮਾਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਹ। ਅਮੁਤ੍ਰਸ੍ਥਾਨੇ ਤ੍ਵਯਾ ਇਦੰ ਧਨਚੌਰ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤਿ॥ 12-82-13 ਅਨੁਗਮ੍ਯਤਾਂ ਆਲੋਚ੍ਯਤਾਮ੍॥ 12-82-18,19 ਹ੍ਰਿਯਨ੍ਤ ਇਤਿ ਮਿਤ੍ਰੰ ਤ੍ਵਾਂ ਸੰਬੁਬੋਧਯਿਪੁਰਾਗਤ ਇਤਿ ਸ਼੍ਲੋਕਦ੍ਵਯਭੇਕਾਨ੍ਵਯਮ੍॥ 12-82-23 ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਪਾਪਾਨਪਾਪਾਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਤਸ੍ਤੇ ਭਯਾਨਿ ਚੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-82-29 ਨਾਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਮਤ੍ਵਾ ਜੀਵਨਾਸ਼ੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-82-35 ਆਦਾਨਪਰਾਃ ਕੋਸ਼ਲੋਪ੍ਤਾਰਃ। ਮੇ ਮਯਿ। ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਰਭਿਸੰਹਿਤਮਭਿਸੰਧਿਰ੍ਵੈਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਮਦੀਯਕਾਕਹਨਨਾਦਿਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-82-36 ਆਨ੍ਤਰੈਃ ਸੂਦਾਦਿਭਿਃ ਅਭਿਸੰਧਾਯਾ(ਅ)ੰਨਦੌ ਵਿਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਪ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤਿ ਸ੍ਨੇਹੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ। ਤੇਸ਼਼ਾਮਭੀਪ੍ਸਿਤੋ ਭਵਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ਃ ਸਿਧ੍ਯਤਿ ਚਾ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਨ ਸਿਧ੍ਯਤਿ ਵ। ਆਯੁਃਸ਼ੇਸ਼਼ੇ ਸਤੀਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-82-37 ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤ੍ਵਦ੍ਵੈਰਿਣਾਮ੍ ॥ 12-82-39 ਇਮਾਂ ਰਾਜਨੀਤਿਨਦੀਮ੍। ਨਕ੍ਰਾਦਿਤੁਲ੍ਯੈਰਧਿਕਾਰਿਪੁਰੁਸ਼਼ੈਰ੍ਵ੍ਯਾਪ੍ਤਾਮ੍। ਬਾਲਿਸ਼ੇਨ ਸ੍ਵਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਂ ਸੰਪਾਦਯਤਾ ਵਿਰੁਦ੍ਧਲਕ੍ਸ਼਼ਣਯਾ ਤਨ੍ਮਰਣਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-82-41 ਅਗ੍ਨਿਨਾ ਦੀਪੇਨ ਆਪ੍ਯੰ ਜਲਰੂਪਮ੍॥ 12-82-42 ਗਹਨੰ ਕਪਟਮ੍। ਅਨ੍ਧਕਾਰਮਿਵ ਤਮੋਨ੍ਵਿਤੰ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਦਰ੍ਸ਼ਨਸ਼ੂਨ੍ਯਮ੍॥ 12-82-52 ਉਸ਼਼ਿਤੰ ਮਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-82-53 ਜਿਜ੍ਞਾਸਾਮੇਵਾਹ ਕਚ੍ਚਿਦਿਤਿ॥ 12-82-54 ਰੋਚਤੇ ਭਵਾਨਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-82-56 ਭੇਯੰ ਭੇਤਵ੍ਯਮ੍। ਭਗ੍ਨਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਾਤ੍ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਭਙ੍ਗੇਨ ਕੋਪਿਤਾਤ੍॥ 12-82-60 ਤੇਸ਼਼ਾਮਕਸ੍ਮਾਤ੍ ਯੁਗਪਚ੍ਚ ਵਧੇ ਦੋਸ਼਼ਮਾਹ ਏਕੇਤਿ। ਸੰਹਤਾਃ ਕਣ੍ਟਕਾਨਪਿ ਮ੍ਰੁʼਦ੍ਰੀਯੁਃ ਕਿਮੁਤ ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਦੂਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-82-68 ਪਿਤਰਿ ਤ੍ਵਦੀਯੇ ਸੰਸ੍ਥਿਤੇ ਮ੍ਰੁʼਤੇ॥ 12-82-69 ਵਿਭ੍ਰਮੇਤ੍ ਅਨਾਪ੍ਤੇਸ਼਼੍ਵਾਪ੍ਤਬੁਦ੍ਧਿੰ ਭਵਾਨ੍ਮਾਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਤ੍॥ 12-82-71 ਨਾਨ੍ਦੀ ਮਙ੍ਗਲਪਾਠਃ। ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਿ ਵ੍ਰੁʼਤੇ ਸਤਿ॥ 12-82-72 ਕੌਸਲ੍ਯਾਯ ਕੌਸਲ੍ਯਾਰ੍ਥੇ॥

12-83-0 (68051) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-83-0x (5558) ਸਭਾਸਦਃ ਸਹਾਯਾਸ਼੍ਚ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ। ਪਰਿਚ੍ਛਦਾਸ੍ਤਥਾ(ਅ)ਮਾਤ੍ਯਾਃ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ ਸ੍ਯੁਃ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-83-1 (68052) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-83-2x (5559) ਹ੍ਰੀਨਿਸ਼਼ੇਵਾਸ੍ਤਥਾ ਦਾਨ੍ਤਾਃ ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਜਵਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ। ਸ਼ਕ੍ਤਾਃ ਕਥਯਿਤੁਂ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤੇ ਤਵ ਸ੍ਯੁਃ ਸਭਾਸਦਃ॥ 12-83-2 (68053) ਅਮਾਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਤਿਸ਼ੂਰਾਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਃ। ਸੁਸੰਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਚ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਮਹੋਤ੍ਸਾਹਾਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਮਸੁ॥ 12-83-3 (68054) ਏਤਾਨ੍ਸਹਾਯਾਁਲ੍ਲਿਪ੍ਸੇਥਾਃ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਵਾਪਤ੍ਸੁ ਭਾਰਤ॥ 12-83-4 (68055) ਕੁਲੀਨਃ ਪੂਜਿਤੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਨ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਨਿਗੂਹਤਿ। ਪ੍ਰਸੰਨਮਪ੍ਰਸੰਨੰ ਵਾ ਪੀਡਿਤੰ ਹਤਮੇਵ ਵਾ। ਆਵਰ੍ਤਯਤਿ ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਤਦੇਵ ਹ੍ਯਨੁਪਾਲਿਤਮ੍॥ 12-83-5 (68056) ਕੁਲੀਨਾ ਦੇਸ਼ਜਾਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਰੂਪਵਨ੍ਤੋ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਃ। ਪ੍ਰਗਲ੍ਭਾਸ਼੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ਤਵ ਸ੍ਯੁਃ ਪਰਿਚ੍ਛਦਾਃ॥ 12-83-6 (68057) ਦੌਸ਼਼੍ਕੁਲੇਯਾਸ਼੍ਚ ਲੁਬ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾ ਨਿਰਪਤ੍ਰਪਾਃ। ਤੇ ਤ੍ਵਾਂ ਤਾਤ ਨਿਸ਼਼ੇਵੇਯੁਰ੍ਯਾਵਦਾਰ੍ਦ੍ਰਕਪਾਣਯਃ॥ 12-83-7 (68058) ਕੁਲੀਨਾਞ੍ਸ਼ੀਲਸੰਪੰਨਾਨਿਙ੍ਗਿਤਜ੍ਞਾਨਨਿਸ਼਼੍ਠੁਰਾਨ੍। ਦੇਸ਼ਕਾਲਵਿਧਾਨਜ੍ਞਾਨ੍ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਕਾਰ੍ਯਹਿਤੈਪਿਣਃ। ਨਿਤ੍ਯਮਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਾ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਃ॥ 12-83-8 (68059) ਅਰ੍ਥਮਾਨਾਰ੍ਘਸਤ੍ਕਾਰੈਰ੍ਭੋਗੈਰੁਚ੍ਚਾਵਚੈਃ ਪ੍ਰਿਯੈਃ। ਯਾਨਰ੍ਥਭਾਜੋ ਮਨ੍ਯੇਥਾਸ੍ਤੇਤੇ ਸ੍ਯੁਃ ਸੁਖਭਾਗਿਨਃ॥ 12-83-9 (68060) ਅਭਿੰਨਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸਃ ਸਦ੍ਵ੍ਰੂʼਤ੍ਤਾਸ਼੍ਚਰਿਤਵ੍ਰਤਾਃ। ਨਤ੍ਵਾਂ ਨਿਤ੍ਯਾਰ੍ਥਿਨੋ ਜਹ੍ਯੁਰਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦਿਨਃ॥ 12-83-10 (68061) ਅਨਾਰ੍ਯਾ ਯੇ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮਯੰ ਮਨ੍ਦਚੇਤਸਃ। ਤੇਭ੍ਯਃ ਪਰਿਜੁਗੁਪ੍ਸੇਥਾ ਯੇ ਚਾਪਿ ਸਮਯਚ੍ਯੁਤਾਃ॥ 12-83-11 (68062) ਨੈਕਮਿਚ੍ਛੇਦ੍ਗਣੰ ਹਿਤ੍ਵਾ ਸ੍ਯਾਚ੍ਚੇਦਨ੍ਯਤਰਗ੍ਰਹਃ। ਯਸ੍ਤ੍ਵੇਕੋ ਬਹੁਭਿਃ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨ੍ਕਾਮੰ ਤੇਨ ਗਣੰ ਤ੍ਯਜੇਤ੍॥ 12-83-12 (68063) ਸ਼੍ਰੇਯਸੋ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚੈਤਦ੍ਵਿਕ੍ਰਮੋ ਯਸ੍ਯ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ। ਕੀਰ੍ਤਿਪ੍ਰਧਾਨੋ ਯਸ਼੍ਚ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸਮਯੇ ਯਸ਼੍ਚ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ 12-83-13 (68064) ਸਮਰ੍ਥਾਨ੍ਪੂਜਯੇਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਨਾਸ੍ਪਰ੍ਧ੍ਯੈਃ ਸ੍ਪਰ੍ਧਤੇ ਚ ਯਃ। ਨ ਚ ਕਾਮਾਦ੍ਭਯਾਤ੍ਕ੍ਰੋਧਾਲ੍ਲੋਭਾਦ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜੇਤ੍॥ 12-83-14 (68065) ਅਮਾਨੀ ਅਤ੍ਯਵਾਕ੍ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਜਿਤਾਤ੍ਮਾ ਮਾਨਸੰਯੁਤਃ। ਸ ਤੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਸਹਾਯਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸਰ੍ਵਾਵਸ੍ਥਾਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ॥ 12-83-15 (68066) ਕੁਲੀਨਃ ਕੁਲਸੰਪੰਨਸ੍ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਦਸ਼ ਆਤ੍ਮਵਾਨ੍। ਸ਼ੂਰਃ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਃ ਸਤ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰੇਯਸਃ ਪਾਰ੍ਥ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-83-16 (68067) ਤਸ੍ਯੈਵੰ ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਵਿਜਾਨਤਃ। ਅਮਿਤ੍ਰਾਃ ਸੰਪ੍ਰਸੀਦਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਮਿਤ੍ਰੀਭਵਨ੍ਤ੍ਯਪਿ॥ 12-83-17 (68068) ਅਤ ਊਰ੍ਧ੍ਵਮਮਾਤ੍ਯਾਨਾਂ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਗੁਣਾਗੁਣਮ੍। ਸੰਯਤਾਤ੍ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞੋ ਭੂਤਿਕਾਮਸ਼੍ਚ ਭੂਮਿਪਃ॥ 12-83-18 (68069) ਸੰਬਨ੍ਧਿਪੁਰੁਸ਼਼ੈਰਾਪ੍ਤੈਰਭਿਜਾਤੈਃ ਸ੍ਵਦੇਸ਼ਜੈਃ। ਅਹਾਰ੍ਯੈਰਵ੍ਯਭੀਚਾਰੈਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ਸੁਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੈਃ॥ 12-83-19 (68070) ਯੌਨਾਃ ਸ਼੍ਰੌਤਾਸ੍ਤਥਾ ਮੌਲਾਸ੍ਤਥੈਵਾਪ੍ਯਨਹੰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਭੂਤਿਕਾਮੇਨ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣ ਬੁਭੂਪਤਾ॥ 12-83-20 (68071) ਏਸ਼਼ਾਂ ਵੈਨਯਿਕੀ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼ੋਭਨਾ। ਤੇਜੋ ਧੈਰ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸ਼ੌਚਮਨੁਰਾਗਃ ਸ੍ਥਿਤਿਰ੍ਧ੍ਰੁʼਤਿਃ॥ 12-83-21 (68072) ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਚ ਗੁਣਾੰਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰੌਢਭਾਵਾਨ੍ਧੁਰੰਧਰਾਨ੍। ਪਞ੍ਚੋਪਧਾਵ੍ਯਤੀਤਾਂਸ਼੍ਚ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਰਾਜਾ(ਅ)ਰ੍ਥਕਾਰਿਣਃ॥ 12-83-22 (68073) ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਵਚਨਾਨ੍ਵੀਰਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਵਿਸ਼ਾਰਦਾਨ੍। ਕੁਲੀਨਾਨ੍ਸਤ੍ਵਸੰਪੰਨਾਨਿਙ੍ਗਿਤਜ੍ਞਾਨਨਿਸ਼਼੍ਠੁਰਾਨ੍॥ 12-83-23 (68074) ਦੇਸ਼ਕਾਲਵਿਧਾਨਜ੍ਞਾਨ੍ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਕਾਰ੍ਯਹਿਤੈਸ਼਼ਿਣਃ। ਨਿਤ੍ਯਮਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਨ੍ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਃ॥ 12-83-24 (68075) ਹੀਨਤੇਜੋਭਿਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨੈਵ ਜਾਤੁ ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਤਿ। ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਜਨਯਤ੍ਯੇਵ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ ਸੰਸ਼ਯਮ੍॥ 12-83-25 (68076) ਏਵਮਲ੍ਪਸ਼੍ਰੁਤੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰੀ ਕਲ੍ਯਾਣਾਭਿਜਨੋ(ਅ)ਪ੍ਯੁਤ। ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਨਾਲੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍॥ 12-83-26 (68077) ਤਥੈਵਾਨਭਿਜਾਤੋ(ਅ)ਪਿ ਕਾਮਮਸ੍ਤੁ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਃ। ਅਨਾਯਕ ਇਵਾਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਮੁਹ੍ਯਤ੍ਯੂਹ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ॥ 12-83-27 (68078) ਯੋ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਸ੍ਥਿਰਸੰਕਲ੍ਪੋ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨਾਗਤਾਗਮਃ। 12-83-28bਉਪਾਯਜ੍ਞੋ(ਅ)ਪਿ ਨਾਲੰ ਸ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਾਪਯਿਤੁਂ ਚਿਰਮ੍॥ 12-83-28 (68079) ਕੇਵਲਾਤ੍ਪੁਨਰਾਦਾਨਾਤ੍ਕਰ੍ਮਣੋ ਨੋਪਪਦ੍ਯਤੇ। ਪਰਾਮਰ੍ਸ਼ੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਣਾਮਸ਼੍ਰੁਤਸ੍ਯੇਹ ਦੁਰ੍ਮਤੇਃ॥ 12-83-29 (68080) ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣ੍ਯਨਨੁਰਕ੍ਤੇ ਤੁ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੋ ਨੋਪਪਦ੍ਯਤੇ। ਤਸ੍ਮਾਦਨਨੁਰਕ੍ਤਾਯ ਨੈਵ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯੇਤ੍॥ 12-83-30 (68081) ਵ੍ਯਥਯੇਦ੍ਧਿ ਸ ਰਾਜਾਨੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ ਸਹਿਤੋ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਜੁਃ। ਮਾਰੁਤੋਪਹਿਤਚ੍ਛਿਦ੍ਰੈਃ ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਗ੍ਨਿਰਿਵ ਦ੍ਰੁਮਮ੍॥ 12-83-31 (68082) ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਚੈਕਦਾ ਸ੍ਵਾਮੀ ਸ੍ਥਾਨਾਚ੍ਚੈਵਾਪਕਰ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਵਾਚਾ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤਿ ਸੰਰਬ੍ਧਃ ਪੁਨਃ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਪ੍ਰਸੀਦਤਿ॥ 12-83-32 (68083) ਤਾਨਿਤਾਨ੍ਯਨੁਰਕ੍ਤੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯਾਨਿ ਹਿ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍। ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਾਂ ਚ ਭਵੇਤ੍ਕ੍ਰੋਧੋ ਵਿਸ੍ਫੂਰ੍ਜਿਤਮਿਵਾਸ਼ਨੇਃ॥ 12-83-33 (68084) ਯਸ੍ਤੁ ਸੰਹਰਤੇ ਤਾਨਿ ਭਰ੍ਤੁਃ ਪ੍ਰਿਯਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਯਾ। ਸਮਾਨਸੁਖਦੁਃਖੰ ਤੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਦਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਮਾਨਵਮ੍॥ 12-83-34 (68085) ਅਨ੍ਰੁʼਜੁਸ੍ਤ੍ਵਨੁਰਕ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਸੰਪੰਨਸ਼੍ਚੇਤਰੈਰ੍ਗੁਣੈਃ। ਰਾਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਯੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-83-35 (68086) ਯੋ(ਅ)ਮਿਤ੍ਰੈਃ ਸਹ ਸੰਬਦ੍ਧੋ ਨ ਪਰਾਨ੍ਬਹੁਮਨ੍ਯਤੇ। ਅਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਜ੍ਞੇਯੋ ਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-83-36 (68087) ਅਵਿਦ੍ਵਾਨਸ਼ੁਚਿਃ ਸ੍ਤਬ੍ਧਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸੇਵੀ ਵਿਕਤ੍ਥਨਃ। ਅਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਕ੍ਰੋਧਨੋ ਲੁਬ੍ਧੋ ਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-83-37 (68088) ਆਗਨ੍ਤੁਸ਼੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਕਾਮਮਸ੍ਤੁ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਃ। ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸੰਵਿਭਕ੍ਤੋ ਵਾ ਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-83-38 (68089) ਵਿਧਰ੍ਮਤੋ ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਃ ਪਿਤਾ ਯਸ੍ਯਾਭਵਤ੍ਪੁਰਾ। ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸ੍ਥਾਪਿਤਃ ਸੋ(ਅ)ਪਿ ਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-83-39 (68090) ਯਃ ਸ੍ਵਲ੍ਪੇਨਾਪਿ ਕਾਰ੍ਯੇਣ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਕ੍ਸ਼਼ਾਰਿਤੋ ਭਵੇਤ੍। ਪੁਨਰਨ੍ਯੈਰ੍ਗੁਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਨ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-83-40 (68091) ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਮੇਧਾਵੀ ਬੁਧੋ ਜਾਨਪਦਃ ਸ਼ੁਚਿਃ। ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ ਯਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਃ ਸ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-83-41 (68092) ਜ੍ਞਾਨਵਿਜ੍ਞਾਨਸੰਪੰਨਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਜ੍ਞਃ ਪਰਾਤ੍ਮਨੋਃ। ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਤ੍ਮਸਮੋ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-83-42 (68093) ਸਤ੍ਯਵਾਕ੍ਸ਼ੀਲਸੰਪੰਨੋ ਗਨ੍ਭੀਰਃ ਸਤ੍ਰਪੋ ਮ੍ਰੁʼਦੁਃ। ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੋ ਯਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-83-43 (68094) ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਃ ਸੰਮਤਃ ਸਦ੍ਭਿਃ ਸ਼ੌਟੀਰੋ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯਪਾਪਕਃ। ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਤ੍ਕਾਲਵਿਚ੍ਛੂਰਃ ਸ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-83-44 (68095) ਸਰ੍ਵਲੋਕਮਿਮੰ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇਨ ਕੁਰੁਤੇ ਵਸ਼ਮ੍। ਤਸ੍ਮੈ ਮਨ੍ਤ੍ਰਃ ਪ੍ਰਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯੋ ਦਣ੍ਡਮਾਧਿਤ੍ਸਤਾ ਨ੍ਰੁʼਪ॥ 12-83-45 (68096) ਪੌਰਜਾਨਪਦਾ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਧਰ੍ਮਤੋ ਗਤਾਃ। ਯੋਦ੍ਧਾ ਨਯਵਿਪਸ਼੍ਚਿਚ੍ਚ ਸ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-83-46 (68097) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਗੁਣੈਰੇਤੈਰੁਪਪੰਨਾਃ ਸੁਪੂਜਿਤਾਃ। ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਜ੍ਞਾਃ ਸ੍ਯੁਖ੍ਯਵਰਾ ਮਹਦੀਪ੍ਸਵਃ॥ 12-83-47 (68098) ਸ੍ਵਾਸੁ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਸ਼਼ੁ ਚ੍ਛਿਦ੍ਰੰ ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇਰਨ੍ਪਰਸ੍ਯ ਚ। ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਾਂ ਮਨ੍ਤ੍ਰਮੂਲੰ ਹਿ ਰਾਜ੍ਞੋ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਵਿਵਰ੍ਧਤੇ॥ 12-83-48 (68099) ਨਾਸ੍ਯ ਚ੍ਛਿਦ੍ਰੰ ਪਰਃ ਪਸ਼੍ਯੇਚ੍ਛਿਦ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਰਮਨ੍ਵਿਯਾਤ੍। ਗੂਹੇਤ੍ਕੂਰ੍ਮ ਇਵਾਙਗਾਨਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦ੍ਵਿਵਰਮਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-83-49 (68100) ਮਨ੍ਤ੍ਰਗ੍ਰਾਹਾ ਹਿ ਰਾਜਸ੍ਯ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣੋ ਯੇ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ। ਮਨ੍ਤ੍ਰਸੰਹਨਨੋ ਰਾਜਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਙ੍ਗਾਨੀਤਰੇ ਜਨ੍ਗਃ॥ 12-83-50 (68101) ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਣਿਧਿਮੂਲੰ ਹਿ ਮਨ੍ਤ੍ਰਸਾਰੰ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ। ਸ੍ਵਾਮਿਨੰ ਤ੍ਵਨੁਵਰ੍ਨ੍ਤਤੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥਮਿਹ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਃ॥ 12-83-51 (68102) ਸੰਵਿਨੀਯਮਦਕ੍ਰੋਧੌ ਮਾਨਮੀਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾਂ ਚ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਞ੍ਚੋਪਧਾਤੀਤੈਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਯੇਤ੍ਸਹ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ॥ 12-83-52 (68103) ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਤ੍ਰਿਵਿਧੰ ਵਿਮਰ੍ਸ਼ੰ ਵਿਬੁਧ੍ਯ ਚਿਤ੍ਤੰ ਵਿਨਿਵੇਸ਼੍ਯ ਤਤ੍ਰ। ਸ੍ਵਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਤੰ ਪਰਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਚ ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਯੇਦੁਤ੍ਤਰਮਨ੍ਤ੍ਰਕਾਲੇ॥ 12-83-53 (68104) ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮਜ੍ਞਮੁਪੇਤ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇ ਦ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਗੁਰੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮੁਤ੍ਤਰਾਰ੍ਥਮ੍। ਨਿਸ਼਼੍ਠਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਤੇਨ ਯਦਾ ਸਹਃ ਸ੍ਯਾ ਤ੍ਤੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਮਾਰ੍ਗੰ ਪ੍ਰਣਯੇਦਸਕ੍ਤਃ॥ 12-83-54 (68105) ਏਵੰ ਸਦਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਿਤਤ੍ਰ੍ਯਮਾਹੁ ਰ੍ਯੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰਤਤ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਥਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਜ੍ਞਾਃ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਮੇਵੰ ਪ੍ਰਣਯੇਤ੍ਸਦੈਵ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਜਾਸੰਗ੍ਰਹਣੇ ਸਮਰ੍ਥਮ੍॥ 12-83-55 (68106) ਨ ਵਾਮਨਾਃ ਕੁਬ੍ਜਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਨ ਖਞ੍ਜਾ ਨਾਨ੍ਧਾ ਜਡਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਚ ਨਪੁਂਸਕਾਸ਼੍ਚ। ਨ ਚਾਤ੍ਰ ਤਿਰ੍ਯਕ੍ਚ ਪੁਰੋ ਨ ਪਸ਼੍ਚਾ ੰਨੋਰ੍ਧ੍ਵੰ ਨ ਚਾਧਃ ਪ੍ਰਪਰੇਤ੍ਕਥੰਚਿਤ੍॥ 12-83-56 (68107) ਆਰੁਹ੍ਯ ਵਾ ਵੇਸ਼੍ਮ ਤਥੈਵ ਸ਼ੂਨ੍ਯੰ ਸ੍ਥਲੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੰ ਕੁਸ਼ਕਾਸ਼ਹੀਨਮ੍। ਵਾਗਙ੍ਗਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਪਰਿਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾ ਨ੍ਸੰਮਨ੍ਤ੍ਰਯੇਤ੍ਕਾਰ੍ਯਮਹੀਨਕਾਲਮ੍॥ ॥ 12-83-57 (68108) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰ੍ਯਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 83॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-83-1 ਸਭਾਸਦਃ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਿਰ੍ਣਾਯਕਾ। ਸਹਾਯਾਃ ਯੁਦ੍ਧਾਦਾਵੁਪਯੋਗਿਨਃ। ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਹਿਤਕਰ੍ਤਾਰਃ। ਪਰਿਚ੍ਛਦਾਃ ਸੇਨਾਨ੍ਯਾਦਯਃ॥ 12-83-2 ਕ੍ਰਮੇਣੈਸ਼਼ਾਂ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਨ੍ਯਾਹ ਹੀਤਿ। ਕਥਯਿਤੁਂ ਨ੍ਯਾਯਾਨ੍ਯਾਯੌ ਵਕ੍ਤੁਮ੍ ਹੀਨਿਸ਼਼ੇਧਾਸ੍ਤਥਾ ਦਾਨ੍ਤਾਃ ਸਤ੍ਯਲਜ੍ਜਾਸਮਨ੍ਵਿਤਾਃ ਇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-83-5 ਸੁਲ੍ਦਮਾਹ ਸਾਰ੍ਧੇਨ ਕੁਲੀਨ ਇਤਿ॥ 12-83-7 ਯਾਵਦਾਰ੍ਦ੍ਰਕਪਾਣਯਃ। ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕਹਸ੍ਤਾਸ੍ਤੁ ਸਦ੍ਯੋ ਵਿਕ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤੇ ਤ੍ਵਾਂ ਜਾਤੁ ਨ ਸੇਵੇਯੁਰ੍ਯਾਵਤੇ ਸ੍ਵਙ੍ਗਪਾਣਯਃ। ਇਤਿ ਡ. ਥ.ਪਾਠਃ॥ 12-83-9 ਅਰ੍ਥੋ ਧਨਮ੍। ਮਾਨਃ ਸਨ੍ਮਾਨਃ। ਅਰ੍ਧੋ ਵਸ੍ਰਾਦਿਦਾਨਮ੍। ਸਤ੍ਕਾਰ ਆਦਰਃ। ਯਾਨ੍ਪ੍ਰਿਯਾਨ੍ਮਨ੍ਯੇਥਾਤ੍ਤੇ(ਅ)ਰ੍ਥਭਾਜਃ ਸੁਖਭਾਗਿਨਸ਼੍ਚ ਸ੍ਯੁਃ॥ 12-83-11 ਸਮਯੰ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਮਯਦਾਮ੍। ਜੁਗੁਪ੍ਸੇਥਾਃ ਰਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ॥ 12-83-12 ਅਨ੍ਯਤਰਗ੍ਰਹਃ ਗਣੈਕਯੋਰੇਕ੍ਤਰਸ੍ਯ ਗ੍ਰਾਣਪ੍ਰਸਙ੍ਗ। ਏਕਸ਼੍ਚੇਦ੍ਗੁਣੀ ਤਦਾ ਗਣੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ ਏਵ ਗ੍ਰਾਹ॥ 12-83-13 ਸ਼੍ਰੇਯਸਃ ਸਾਧੋਃ॥ 12-83-14 ਸਤ੍ਯਃ ਸਤ੍ਯਵਾਨ੍॥ 12-83-18 ਭੂਮਿਪਃ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ੇਤੇਤਿ ਯੋਜਨਾ॥ 12-83-19 ਅਭਿਜਾਤੈਃ ਕੁਲੀਨੈਃ। ਅਹਾਰ੍ਯੈਃ ਧਨਾਦਿਨਾ ਵਸ਼ੀਕਰ੍ਤੁਮਸ਼ਕ੍ਯੈਃ। ਸੰਬਨ੍ਧਿਪੁਰੁਸ਼਼ੈਰ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸੰਬਨ੍ਧੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਃ॥ 12-83-20 ਯੌਨਾ ਉਤ੍ਤਮਯੋਨਯਃ। ਮੌਲਾਃ ਪਰੰਪਰਾਗਤਾਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾਃ। ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-83-21 ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ਪੂਰ੍ਵਕਰ੍ਮਜਃ ਸੰਸ੍ਕਾਰਃ। ਤੇਜਃ ਪਰਾਭਿਭਵਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਮ੍। ਸ੍ਥਿਤਿਰਵ੍ਯਭਿਚਾਰਿਤਾ। ਧ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਧਾਰਣਸਮਾਰ੍ਥ੍ਯਮ੍॥ 12-83-22 ਪਞ੍ਚ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣ ਇਤਿ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੇਨਾਨ੍ਵਯਃ। ਉਪਧਾ ਚ੍ਛਲੰ ਤਦ੍ਵ੍ਯਤੀਤਾਨ੍॥ 12-83-23 ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ੍ਯ ਵਿਵਿਤ੍ਸਿਤਸ੍ਯਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਨਿਰ੍ਵਾਹਕੰ ਵਚਨੰ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤਾਨ੍॥ 12-83-25 ਹੀਨਤੇਜਸਾ ਮਿਤ੍ਰੇਣਾਭਿਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸੰਬਦ੍ਧਃ। ਨ ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਤਿ ਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾਕਰ੍ਤਵ੍ਯੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਨੋਤਿ॥ 12-83-28 ਪ੍ਰਾਪਯਿਤੁਂ ਸਮਾਪਯਿਤੁਮ੍॥ 12-83-29 ਆਰਮ੍ਭਸ਼ੂਰੋ(ਅ)ਪਿ ਮੂਰ੍ਖਃ ਕਰ੍ਮਣਃ ਫਲਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਾਨ੍ ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੋਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-83-32 ਅਨੁਰਕ੍ਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮਾਹ ਸ਼ਿਭਿਃ ਸੰਕ੍ਰੁਦ੍ਧ ਇਤ੍ਯਾਦਿਭਿਃ॥ 12-83-38 ਆਗਨ੍ਤੁਰ੍ਨੂਤਨਃ। ਸੋ(ਅ)ਪ੍ਯ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-83-39 ਵਿਧਰ੍ਮਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਾਯੇਨ॥ 12-83-40 ਆਕ੍ਸ਼਼ਾਰਿਤੋ ਧਨਗ੍ਰਹਣੇਨ ਰਿਕ੍ਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-83-41 ਜਾਨਪਦਃ ਸ੍ਵਦੇਸ਼ਜਃ॥ 12-83-42 ਪਰਸ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੋਃ ਆਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੀਃ ਸ੍ਵਾਮ੍ਯਮਾਤ੍ਯਾਦਿਕਾ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਜ੍ਞਃ॥ 12-83-43 ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਗੋਪਨਸਮਰ੍ਥਃ॥ 12-83-44 ਸ਼ੌਟੀਰਃ ਪ੍ਰਗਲ੍ਭਃ। ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯਵਦ੍ਧੇਯੰ ਪਾਪੰ ਯਸ੍ਯ ਸ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯਪਾਪਕਃ॥ 12-83-45 ਆਧਿਤ੍ਸਤਾ ਆਧਾਤੁਚ੍ਛਿਤਾ॥ 12-83-47 ਪਞ੍ਚਾਨਾਮਭਾਵੇ ਤ੍ਰਯੋ ਵਾ ਕਾਰ੍ਯਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-83-49 ਵਿਵਰੰ ਛਿਦ੍ਰਮ੍ ॥ 12-83-50 ਮਨ੍ਤ੍ਰਸੰਹਨਨੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਕਵਚਃ॥ 12-83-52 ਉਪਵਾਸ਼੍ਛਲਾਨਿ। ਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ॥ 12-83-56 ਅਤ੍ਰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਥਾਨੇ॥

12-84-0 (68109) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-84-0x (5560) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇਸ਼੍ਚ ਸੰਵਾਦੰ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-84-1 (68110) ਸ਼ਕ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-84-2x (5561) ਕਿੰਸ੍ਵਿਦੇਕਪਢੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸਮ੍ਯਗਾਚਰਨ੍। ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਯਸ਼ਸ਼੍ਚੈਵਾਪ੍ਨੁਯਾਨ੍ਮਹਤ੍॥ 12-84-2 (68111) ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿ ਉਵਾਚ। 12-84-3x (5562) ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਮੇਕਪਦੰ ਸ਼ਕ੍ਰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸਮ੍ਯਗਾਚਰਨ੍। ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਯਸ਼ਸ਼੍ਚੈਵਾਪ੍ਨੁਯਾਨ੍ਮਹਤ੍॥ 12-84-3 (68112) ਏਤਦੇਕਪਦੰ ਸ਼ਕ੍ਰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸੁਖਾਵਹਮ੍। ਆਚਰਨ੍ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਿਯੋ ਭਵਤਿ ਸਰ੍ਵਦਾ॥ 12-84-4 (68113) ਯੋ ਹਿ ਨਾਭਾਸ਼਼ਤੇ ਕਿੰਚਿਤ੍ਸਰ੍ਵਦਾ ਭੁਕੁਟੀਮੁਖਃ। ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯੋ ਭਵਤਿ ਭੂਤਾਨਾਂ ਸ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਮਿਹ ਨਾਚਰਨ੍॥ 12-84-5 (68114) ਯਸ੍ਤੁ ਸਰ੍ਵਮਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵਾਭਿਭਾਸ਼਼ਤੇ। ਸ੍ਮਿਤਪੂਰ੍ਵਾਭਿਭਾਸ਼਼ੀ ਚ ਤਸ੍ਯ ਲੋਕਃ ਪ੍ਰਸੀਦਤਿ॥ 12-84-6 (68115) ਦਾਨਮੇਵ ਹਿ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇਨਾਨਭਿਜਲ੍ਪਿਤਮ੍। ਨ ਪ੍ਰੀਣਯਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਨਿਰ੍ਵ੍ਯਞ੍ਜਨਮਿਵਾਸ਼ਨਮ੍॥ 12-84-7 (68116) ਆਦਦੰਨਪਿ ਭੂਤਾਨਾਂ ਮਧੁਰਾਮੀਰਯਨ੍ਗਿਰਮ੍। ਸਰ੍ਵਲੋਕਮਿਮੰ ਸ਼ਕ੍ਰ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇਵ ਕੁਰੁਤੇ ਵਸ਼ੇ॥ 12-84-8 (68117) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਦਣ੍ਡਮਾਧਿਤ੍ਸਤਾ(ਅ)ਪਿ ਹਿ। ਪ੍ਰੀਤਿੰ ਚ ਜਨਯਤ੍ਯੇਵੰ ਨ ਚਾਸ੍ਯੋਦ੍ਵਿਜਤੇ ਜਨਃ॥ 12-84-9 (68118) ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਹਿ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਸ੍ਯ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਸ੍ਯ ਮਧੁਰਸ੍ਯ ਚ। ਸਮ੍ਯਗਾਸੇਵ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯ ਤੁਲ੍ਯੰ ਜਾਤੁ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-84-10 (68119) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-84-11x (5563) ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਥਾ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਪੁਰੋਧਸਾ। ਤਥਾ ਤ੍ਵਮਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਮ੍ਯਗੇਤਤ੍ਸਮਾਚਰ॥ ॥ 12-84-11 (68120) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 84॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-84-1 ਅਤ੍ਰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਮੂਲਭੂਤੇ ਪ੍ਰਜਾਸੰਗ੍ਰਹਣੇ ਵਿਸ਼਼ਯੇ॥ 12-84-2 ਏਕਪਦੰ ਯਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵੇ ਗੁਣਾਃ ਅਨ੍ਤਰ੍ਭਵਨ੍ਤਿ ਤਦੇਵ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਵਸ੍ਤੁ। ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਸੰਮਤਮ੍॥ 12-84-3 ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੰ ਨਿਸ਼਼੍ਕਪਟੰ ਪ੍ਰਿਯਵਚਨਮ੍॥ 12-84-5 ਨਾਭਾਸ਼਼ਤੇ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਮਾਸ੍ਤੇ। ਨਾਚਰਨ੍ ਅਨਾਚਰਨ੍॥

12-85-0 (68121) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-85-0x (5564) ਕਥੰਸ੍ਵਿਦਿਹ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪਾਲਯਨ੍ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਪ੍ਰੈਤਿ ਧਰ੍ਮੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਕੀਰ੍ਤਿਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਮ੍॥ 12-85-1 (68122) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-85-2x (5565) ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਸ਼ੁਦ੍ਧੇਨ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨਤਤ੍ਪਰਃ। ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਧਰ੍ਮੰ ਚ ਕੀਰ੍ਤਿ ਚ ਲੋਕਾਨਾਪ੍ਨੋਤ੍ਯਸੌ ਸ਼ੁਚਿਃ॥ 12-85-2 (68123) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-85-3x (5566) ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਵ੍ਯਵਹਾਰੰ ਤੁ ਕੈਸ਼੍ਚ ਵ੍ਯਵਹਰੇੰਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਏਤਤ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਯਥਾਵਦ੍ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-85-3 (68124) ਯੇ ਚੈਵ ਪੂਰ੍ਵਕਥਿਤਾ ਗੁਣਾਸ੍ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਤਿ। ਨੈਕਸ੍ਮਿਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਹ੍ਯੇਤੇ ਵਿਦ੍ਯਨ੍ਤ ਇਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ॥ 12-85-4 (68125) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-85-5x (5567) ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਯਥਾ ਵਦਸਿ ਬੁਦ੍ਧਿਮਨ੍। ਦੁਰ੍ਲਭਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦੇਭਿਰ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਗੁਣੈਃ ਸ਼ੁਭੈਃ॥ 12-85-5 (68126) ਕਿੰਤੁ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਤਃ ਸ਼ੀਲੰ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨੇਹ ਦੁਰ੍ਲਭਮ੍। ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੁ ਯਥਾ(ਅ)ਮਾਤ੍ਯਾਨ੍ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ॥ 12-85-6 (68127) ਚਤੁਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਵੈਦ੍ਯਾਨ੍ਪ੍ਰਗਲ੍ਭਾਨ੍ਸ੍ਨਾਤਕਾਞ੍ਸ਼ੁਚੀਨ੍। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਨ੍ਦਸ਼ ਚਾਸ਼਼੍ਟੌ ਚ ਬਲਿਨਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪਾਣਿਨਃ॥ 12-85-7 (68128) ਵੈਸ਼੍ਯਾਨ੍ਵਿਤ੍ਤੇਨ ਸੰਪੰਨਾਨੇਕਵਿੰਸ਼ਤਿਸਙ੍ਖ੍ਯਯਾ। ਤ੍ਰੀਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਨ੍ਵਿਨੀਤਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼ੁਚੀਨ੍ਕਰ੍ਮਣਿ ਪੂਰ੍ਵਕੇ॥ 12-85-8 (68129) ਅਸ਼਼੍ਟਾਭਿਸ਼੍ਚ ਗੁਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਸੂਤੰ ਪੌਰਾਣਿਕੰ ਤਥਾ। ਪਞ੍ਚਾਸ਼ਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਵਯਸੰ ਪ੍ਰਗਲ੍ਭਮਨਸੂਯਕਮ੍॥ 12-85-9 (68130) ਸ਼੍ਰੁਤਿਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਸਮਾਯੁਕ੍ਤੰ ਵਿਨੀਤੰ ਸਮਦਰ੍ਸ਼ਿਨਮ੍। ਕਾਰ੍ਯੇ ਵਿਵਦਮਾਨਾਨਾਂ ਸ਼ਕ੍ਤਮਰ੍ਥੇਸ਼਼੍ਵਲੋਲੁਪਮ੍॥ 12-85-10 (68131) ਵਰ੍ਜਿਤੰ ਚੈਵ ਵ੍ਯਸਨੈਃ ਸੁਘੋਰੈਃ ਸਪ੍ਤਭਿਰ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍। ਅਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਰਾਜੋਪਧਾਰਯੇਤ੍॥ 12-85-11 (68132) ਤਤਃ ਸੰਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯੇਦ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੀਯਾਯ ਚ ਦਰ੍ਸ਼ਯੇਤ੍। ਅਨੇਨ ਵ੍ਯਵਹਾਰੇਣ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਦਾ॥ 12-85-12 (68133) ਨ ਚਾਪਿ ਗੂਢੰ ਦ੍ਰਵ੍ਯੰ ਤੇ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯੰ ਕਾਰ੍ਯੋਪਘਾਤਕਮ੍। ਕਾਰ੍ਯੇ ਖਲੁ ਵਿਪੰਨੇ ਤ੍ਵਾਂ ਯੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੰ ਚ ਪੀਡਯੇਤ੍॥ 12-85-13 (68134) ਵਿਦ੍ਰਵੇਚ੍ਚੈਵ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਤੇ ਸ਼੍ਯੇਨਾਤ੍ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਗਣਾ ਇਵ। ਪਰਿਸ੍ਰਵੇਚ੍ਚ ਸਤਤੰ ਨੌਰ੍ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣੇਵ ਸਾਗਰੇ॥ 12-85-14 (68135) ਪ੍ਰਜਾਃ ਪਾਲਯਤੋ(ਅ)ਸਮ੍ਯਗਧਰ੍ਮੇਣੇਹ ਭੂਪਤੇਃ। ਹਾਰ੍ਦੰ ਭਯੰ ਸੰਭਵਤਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗਸ਼੍ਚਸ੍ਯ ਵਿਰੁਧ੍ਯਤੇ॥ 12-85-15 (68136) ਅਥ ਯੋ ਧਰ੍ਮਤਃ ਪਾਤਿ ਰਾਜਾ(ਅ)ਮਾਤ੍ਯੋ(ਅ)ਥਵਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਜਃ। ਧਰ੍ਮਾਸਨੇ ਸੰਨਿਯੁਕ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਮੂਲੇ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-85-16 (68137) `ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਯਾਤਿ ਮਹੀਪਾਲੋ ਨਿਯੁਕ੍ਤੈਃ ਸਚਿਵੈਃ ਸਹ।' ਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਧਿਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਸਮ੍ਯਗਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਾਨੁਗਾਃ। ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਪੁਰਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯਾਨ੍ਤ੍ਯਧਃ ਸਹ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ॥ 12-85-17 (68138) ਬਲਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਾਂ ਵਲਿਭਿਃ ਕ੍ਰੁʼਪਣੰ ਬਹੁਜਲ੍ਪਤਾਮ੍। ਨਾਥੋ ਵੈ ਭੂਮਿਪੋ ਨਿਤ੍ਯਮਨਾਥਾਨਾਂ ਨ੍ਰੁʼਣਾਂ ਭਵੇਤ੍॥ 12-85-18 (68139) ਤਤਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਬਲੰ ਸਾਧੁ ਦ੍ਵੈਧਵਾਦਕ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍। ਅਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਕਮਨਾਥੰ ਵਾ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਤਦ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ॥ 12-85-19 (68140) ਅਪਰਾਧਾਨੁਰੂਪੰ ਚ ਦਣ੍ਡੰ ਪਾਪੇਸ਼਼ੁ ਧਾਰਯੇਤ੍। ਵਿਯੋਜਯੇਦ੍ਧਨੈਰ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਧਨਾਨਥ ਬਨ੍ਧਨੈਃ॥ 12-85-20 (68141) ਵਿਨਯੇਚ੍ਚਾਪਿ ਦੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਹਾਰੈਰਪਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ। ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇਨੋਪਪ੍ਰਦਾਨੇਨ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਂਸ਼੍ਚ ਪਰਿਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-85-21 (68142) ਰਾਜ੍ਞੋ ਵਧੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ੇਦ੍ਯਸ੍ਤਸ੍ਯ ਚਿਤ੍ਰੋ ਵਧੋ ਭਵੇਤ੍। ਆਦੀਪਕਸ੍ਯ ਸ੍ਤੇਨਸ੍ਯ ਵਰ੍ਣਸੰਕਰਿਕਸ੍ਯ ਚ॥ 12-85-22 (68143) ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਣਯਤੋ ਦਣ੍ਡੰ ਭੂਮਿਪਸ੍ਯ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ। ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਵਾ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮ ਏਵ ਹਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਃ॥ 12-85-23 (68144) ਕਾਮਕਾਰੇਣ ਦਣ੍ਡੰ ਤੁ ਯਃ ਕੁਰ੍ਯਾਦਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਸ ਇਹਾਕੀਰ੍ਤਿਸੰਯੁਕ੍ਤੋ ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਨਰਕਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ॥ 12-85-24 (68145) ਨ ਪਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਵਾਦੇਨ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਦਣ੍ਡਮਰ੍ਪਯੇਤ੍। ਆਗਮਾਨੁਗਮੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬਧ੍ਨੀਯਾਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯੀਤ ਵਾ॥ 12-85-25 (68146) ਨ ਤੁ ਹਨ੍ਯਾੰਨ੍ਰੁʼਪੋ ਜਾਤੁ ਦੂਤੰ ਕਸ੍ਯਾਂਚਿਦਾਪਦਿ। ਦੂਤਸ੍ਯ ਹਨ੍ਤਾ ਨਿਰਯਮਾਵਿਸ਼ੇਤ੍ਸਚਿਵੈਃ ਸਹ॥ 12-85-26 (68147) ਯਥੋਕ੍ਤਵਾਦਿਨੰ ਦੂਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਰਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਯੋ ਹਨ੍ਯਾਤ੍ਪਿਤਰਸ੍ਤਸ੍ਯ ਭ੍ਰੂਣਹਤ੍ਯਾਮਵਾਪ੍ਨੁਯੁਃ॥ 12-85-27 (68148) ਕੁਲੀਨਃ ਸ਼ੀਲਸੰਪੰਨੋ ਵਾਗ੍ਮੀ ਦਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਿਯੰਵਦਃ। ਯਥੋਕ੍ਤਵਾਦੀਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਿਮਾਨ੍ਦੂਤਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸਪ੍ਤਭਿਰ੍ਗੁਣੈਃ॥ 12-85-28 (68149) ਏਤੈਰੇਵ ਗੁਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤੀਹਾਰੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ। ਸ਼ਿਰੋਰਕ੍ਸ਼਼ਸ਼੍ਚ ਭਵਤਿ ਗੁਣੈਰੇਤੈਃ ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ॥ 12-85-29 (68150) ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਃ ਸਾਂਧਿਵਿਗ੍ਰਹਿਕੋ ਭਵੇਤ੍। ਮਤਿਮਾਨ੍ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਾਨ੍ਹ੍ਰੀਮਾਨ੍ਰਹਸ੍ਯਵਿਨਿਗੂਹਿਤਾ॥ 12-85-30 (68151) ਕੁਲੀਨਃ ਸਤ੍ਵਸੰਪੰਨਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲੋ(ਅ)ਮਾਤ੍ਯਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ। ਏਤੈਰੇਵ ਗੁਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤਥਾ ਸੇਨਾਪਤਿਰ੍ਭਵੇਤ੍॥ 12-85-31 (68152) ਵ੍ਯੂਹਯਨ੍ਤ੍ਰਾਯੁਧਾਨਾਂ ਚ ਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞੋ ਵਿਕ੍ਰਮਾਨ੍ਵਿਤਃ। ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ੀਤੋਸ਼਼੍ਣਵਾਤਾਨਾਂ ਸਹਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਪਰਰਨ੍ਧ੍ਰਵਿਤ੍॥ 12-85-32 (68153) ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਯੇਤ੍ਪਰਾਂਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਚ੍ਚ ਨ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍। ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਹਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੋ ਨ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ॥ 12-85-33 (68154) ਏਤਚ੍ਛਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਤੁ ਮਯਾ(ਅ)(ਅ)ਖ੍ਯਾਤੰ ਤਵਾਨਘ। ਅਵਿਸ਼੍ਵਾਸੋ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਗੁਹ੍ਯੰ ਪਰਮਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ ॥ 12-85-34 (68155) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 85॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-85-2 ਸ਼ੁਦ੍ਧੇਨ ਪਕ੍ਸ਼਼ਪਾਤਹੀਨੇਨ॥ 12-85-3 ਵ੍ਯਵਹਰੇਤ੍ ਨਿਰ੍ਣਯੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍॥ 12-85-8 ਪੂਰ੍ਵਕੇ ਨਿਤ੍ਯੇ॥ 12-85-9 ਅਸ਼਼੍ਟਾਭਿਰ੍ਗੁਣੈਃ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾ ਸ਼੍ਰਵਣੰ ਗ੍ਰਹਣੰ ਧਾਰਣਮੂਹਨਮਪੋਹਨੰ ਵਿਜ੍ਞਾਨੰ ਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਾਨੰ ਚੇਤਿ ਤੈਃ॥ 12-85-11 ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ ਪਾਨਮਿਤਿ ਚਤੁਰ੍ਭਿਃ ਕਾਸਜੈਃ। ਦਣ੍ਡਪਾਤਨੰ ਵਾਕ੍ਯਾਰੁਸ਼਼੍ਯੰ ਅਰ੍ਥਦੂਸ਼਼ਣਮਿਤਿ ਤ੍ਰਿਭਿਃ ਕ੍ਰੋਧਜੈਰਿਤਿ ਸਪ੍ਤਭਿਃ। ਅਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਚਤੁਸ਼਼੍ਟਯੰ ਸ਼ੂਦ੍ਰਤ੍ਰਯੰ ਸੂਤਸ਼੍ਚੇਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਮ੍॥ 12-85-12 ਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾਃ॥ 12-85-13 ਗੂਢੰ ਨ੍ਯਾਸਾਪਹਾਰਾਦਿਕੰ ਤੇ ਤ੍ਵਯਾ ਨ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਮ੍॥ 12-85-14 ਪਰਿਸ੍ਰਵੇਤ੍ ਮਨ੍ਦੰ ਮਨ੍ਦਮਨ੍ਯਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍॥ 12-85-16 ਧਰ੍ਮਮੂਲੇ ਰਾਜ੍ਯੇ॥ 12-85-10 ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਸ੍ਤਪ੍ਤਪਰਸ਼ੁਗ੍ਰਹਣਾਦਿਨਾਂ ਤਤ੍ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਿਤਿ॥ 12-85-20 ਵਿਯੋਜਦ੍ਧਵੈਰ੍ਲੁਬ੍ਧਾਨ੍ਦਰਿਦ੍ਰਾਨ੍ਵਧਬਨ੍ਧਨੈਰਿਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-85-22 ਚਿਤ੍ਰੋ(ਅ)ਨੇਕਧਾ। ਆਦੀਪਕਸ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹਾਦਿਦਾਹਕਤ੍ਯ॥ 12-85-23 ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਯਥਾਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਵਹਿਤਸ੍ਯ॥ 12-85-29 ਪ੍ਰਤੀਲ੍ਪਿ ਦ੍ਵਾਰਪਾਲਃ। ਸ਼ਿਰੋਰਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼ਿਰਾਂਸੀਵ ਸ਼ਿਰਾਂਸਿ ਦੁਰ੍ਗਨਗਰਾਦੀਨਿ ਪ੍ਰਧਾਨਸ੍ਥਾਨਾਨਿ ਤਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਕਰ੍ਤਾ॥ 12-85-31 ਏਤੈਰ੍ਧਰ੍ਮੇਤ੍ਯਾਦਿਭਿਰਮਾਤ੍ਯਗੁਣੈਃ॥ 12-85-32 ਵ੍ਯੂਹਃ ਸੇਨਾਯਾ ਨਿਵੇਸ਼ਨਪ੍ਰਕਾਰਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਯਨ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਧਨੁਰਾਦੀਨਿ॥

12-86-0 (68156) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-86-0x (5568) ਕਥੰਵਿਧੰ ਪੁਰੰ ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਯਮਾਵਸ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ। ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਾ ਕਾਰਯਿਤ੍ਵਾ ਵਾ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-86-1 (68157) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-86-2x (5569) ਵਸ੍ਤਵ੍ਯੰ ਯਤ੍ਰ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸਪੁਤ੍ਰਜ੍ਞਾਤਿਬਨ੍ਧੁਨਾ। ਨ੍ਯਾਯ੍ਯੰ ਚ ਪਰਿਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਗੁਪ੍ਤਿੰ ਚ ਭਾਰਤ॥ 12-86-2 (68158) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇ ਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦੁਰ੍ਗਕਰ੍ਮ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ। ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਥਾ ਵਿਧਾਤਵ੍ਯਮਨੁਸ਼਼੍ਠੇਯੰ ਚ ਯਤ੍ਨਤਃ॥ 12-86-3 (68159) ਸ਼਼ਙ੍ਵਿਧੰ ਦੁਰ੍ਗਮਾਸ੍ਥਾਯ ਪੁਰਾਣ੍ਯਥ ਨਿਵੇਸ਼ਯੇਤ੍। ਸਰ੍ਵਸੰਪਤ੍ਪ੍ਰਧਾਨੰ ਚ ਬਾਹੁਲ੍ਯੰ ਚਾਪਿ ਸੰਭਵੇਤ੍॥ 12-86-4 (68160) ਧਨ੍ਵਦੁਰ੍ਗੰ ਮਹੀਦੁਰ੍ਗੰ ਗਿਰਿਦੁਰ੍ਗੰ ਤਥੈਵ ਚ। ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਦੁਰ੍ਗੰ ਮ੍ਰੁʼਦ੍ਦੁਰ੍ਗੰ ਵਨਦੁਰ੍ਗੰ ਚ ਤਾਨਿ ਸ਼਼ਟ੍॥ 12-86-5 (68161) ਯਤ੍ਪੁਰੰ ਦੁਰ੍ਗਸੰਪੰਨੰ ਧਾਨ੍ਯਾਯੁਧਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍। ਦ੍ਰੁʼਢਪ੍ਰਾਕਾਰਪਰਿਖੰ ਹਸ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਵਰਥਸੰਕੁਲਮ੍॥ 12-86-6 (68162) ਵਿਦ੍ਵਾਂਸਃ ਸ਼ਿਲ੍ਪਿਨੋ ਯਤ੍ਰ ਨਿਚਯਾਸ਼੍ਚ ਸੁਸੰਚਿਤਾਃ। ਧਾਰ੍ਮਿਕਸ਼੍ਚ ਜਨੋ ਯਤ੍ਰ ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮੁਤ੍ਤਮਮਾਸ੍ਥਿਤਃ॥ 12-86-7 (68163) ਊਰ੍ਜਸ੍ਵਿਨਰਨਾਗਾਸ਼੍ਵੰ ਚਤ੍ਵਰਾਪਣਸ਼ੋਭਿਤਮ੍। ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਵ੍ਯਵਹਾਰੰ ਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਮਕੁਤੋਭਯਮ੍॥ 12-86-8 (68164) ਸੁਪ੍ਰਭੰ ਸਾਨੁਨਾਦੰ ਚ ਸੁਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍। ਸ਼ੂਰਾਢ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਸੰਪੂਰ੍ਣੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਘੋਸ਼਼ਾਨੁਨਾਦਿਤਮ੍॥ 12-86-9 (68165) ਸਮਾਜੋਤ੍ਸਵਸੰਪੰਨੰ ਸਦਾਪੂਜਿਤਦੈਵਤਮ੍। ਵਸ਼੍ਯਾਮਾਤ੍ਯਬਲੋ ਰਾਜਾ ਤਤ੍ਪੁਰੰ ਸ੍ਵਯਮਾਵਿਸ਼ੇਤ੍॥ 12-86-10 (68166) ਤਤ੍ਰ ਕੋਸ਼ੰ ਬਲੰ ਮਿਤ੍ਰੰ ਵ੍ਯਵਹਾਰੰ ਚ ਵਰ੍ਧਯੇਤ੍। ਪੁਰੇ ਜਨਪਦੇ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵਦੋਸ਼਼ਾੰਨਿਵਰ੍ਤਯੇਤ੍॥ 12-86-11 (68167) ਭਾਣ੍ਡਾਗਾਰਾਯੁਧਾਗਾਰੰ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨਾਭਿਵਰ੍ਧਯੇਤ੍। ਨਿਚਯਾਨ੍ਵਰ੍ਧਯੇਤ੍ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਥਾ ਯਨ੍ਤ੍ਰਕਟੰਕਟਾਨ੍॥ 12-86-12 (68168) ਕਾਸ਼਼੍ਠਲੋਹਤੁਸ਼਼ਾਙ੍ਗਾਰਦਾਰੁਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਾਸ੍ਥਿਵੈਣਵਾਨ੍। ਮਜ੍ਜਾਸ੍ਨੇਹਵਸਾਕ੍ਸ਼਼ੌਦ੍ਰਮੌਸ਼਼ਧਗ੍ਰਾਮਮੇਵ ਚ॥ 12-86-13 (68169) ਸ਼ਣੰ ਸਰ੍ਜਰਸੰ ਧਾਨ੍ਯਮਾਯੁਧਾਨਿ ਸ਼ਰਾਂਸ੍ਤਥਾ। ਚਰ੍ਮ ਸ੍ਨਾਯੁਂ ਤਥਾ ਵੇਤ੍ਰੰ ਮੁਞ੍ਜਵਲ੍ਵਜਦੰਧ੍ਵਨਾਨ੍॥ 12-86-14 (68170) ਆਸ਼ਯਾਸ਼੍ਚੋਦਪਾਨਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਭੂਤਸਲਿਲਾਕਰਾਃ। ਨਿਰੋਦ੍ਧਵ੍ਯਾਃ ਸਦਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਕ੍ਸ਼਼ੀਰਿਣਸ਼੍ਚ ਮਹੀਰੁਹਾਃ॥ 12-86-15 (68171) ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਆਚਾਰ੍ਯਰ੍ਤ੍ਵਿਕ੍ਪੁਰੋਹਿਤਾਃ। ਮਹੇਸ਼਼੍ਵਾਸਾਃ ਸ੍ਥਪਤਯਃ ਸਾਂਵਤ੍ਸਰਚਿਕਿਤ੍ਸਕਾਃ॥ 12-86-16 (68172) ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਮੇਧਾਵਿਨੋ ਦਾਨ੍ਤਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸ਼ੂਰਾ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਾਃ। ਕੁਲੀਨਾਃ ਸਤ੍ਵਸੰਪੰਨਾ ਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ॥ 12-86-17 (68173) ਪੂਜਯੇਦ੍ਧਾਰ੍ਮਿਕਾਨ੍ਰਾਜਾ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਦਧਾਰ੍ਮੇਕਾਨ੍। ਨਿਯੁਞ੍ਜ੍ਯਾਚ੍ਚ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨ੍ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ॥ 12-86-18 (68174) ਬਾਹ੍ਯਮਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰੰ ਚੈਵ ਪੌਰਜਾਨਪਦੰ ਤਥਾ। ਚਾਰੈਃ ਸੁਵਿਦਿਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤਤਃ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਯੋਜਯੇਤ੍॥ 12-86-19 (68175) ਚਰਾਨ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਚ ਕੋਸ਼ੰ ਚ ਦਣ੍ਡੰ ਚੈਵ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ। ਅਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤ੍ਸ੍ਵਯੰ ਰਾਜਾ ਸਰ੍ਵੰ ਹ੍ਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ 12-86-20 (68176) ਉਦਾਸੀਨਾਰਿਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍। ਪੁਰੇ ਜਨਪਦੇ ਚੈਵ ਜ੍ਞਾਤਵ੍ਯੰ ਚਾਰਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ॥ 12-86-21 (68177) ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਧਾਤਵ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਮੇਵਾਪ੍ਰਮਾਦਤਃ। ਭਕ੍ਤਾਨ੍ਪੂਜਯਤਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਸ਼੍ਚ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਤਾ॥ 12-86-22 (68178) ਯਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੰ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਦਾਤਵ੍ਯੰ ਚਾਪ੍ਯਪੀਡਯਾ। ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਨ ਕਾਰ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਬਾਧਕਮ੍॥ 12-86-23 (68179) ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਨਾਥਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਵਿਧਵਾਨਾਂ ਚ ਯੋਸ਼਼ਿਤਾਮ੍। ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਚ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਪ੍ਰਕਲ੍ਪਯੇਤ੍॥ 12-86-24 (68180) ਆਸ਼੍ਰਮੇਸ਼਼ੁ ਯਥਾਕਾਲੰ ਚੈਲਭਾਜਨਭੋਜਨਮ੍। ਸਦੈਵੋਪਹਰੇਦ੍ਰਾਜਾ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਯਾਭ੍ਯਰ੍ਚ੍ਯ ਮਾਨ੍ਯ ਚ॥ 12-86-25 (68181) ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸਰ੍ਵਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਤਾਪਸੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮੇਵ ਚ। ਨਿਵੇਦਯੇਤ੍ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤ੍ਪ੍ਰਹ੍ਵਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਦਾ॥ 12-86-26 (68182) ` ਤੇ ਕਸ੍ਯਾਂਚਿਦਵਸ੍ਥਾਯਾਂ ਸ਼ਰਣੰ ਸ਼ਰਣਾਰ੍ਥਿਨੇ। ਰਾਜ੍ਞੇ ਦਦ੍ਯੁਰ੍ਯਥਾਕਾਮੰ ਤਾਪਸਾਃ ਸ਼ੰਸਿਤਵ੍ਰਤਾਃ॥' 12-86-27 (68183) ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਤ੍ਯਾਗਿਨੰ ਰਾਜਾ ਕੁਲੇ ਜਾਤੰ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਮ੍। ਪੂਜਯੇਤ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਯਨਾਸਨਭੋਜਨੈਃ॥ 12-86-28 (68184) ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਰਾਜਾ ਕਸ੍ਯਾਂਚਿਦਾਪਦਿ। ਤਾਪਸੇਸ਼਼ੁ ਹਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਮਪਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਯਵਃ॥ 12-86-29 (68185) ਤਸ੍ਮਿੰਨਿਧੀਨਾਦਧੀਤ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਦਦੀਤ ਚ। ਨ ਚਾਪ੍ਯਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਸੇਵੇਤ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵਾ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜਯੇਤ੍॥ 12-86-30 (68186) ਅਨ੍ਯਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਸ੍ਵਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਰਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਚਾਪਰਃ। ਅਟਵੀਸ਼਼ੁ ਪਰਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਸਾਮਨ੍ਤਨਗਰੇਸ਼਼੍ਵਪਿ॥ 12-86-31 (68187) ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਤ੍ਕਾਰਮਾਨਾਭ੍ਯਾਂ ਸੰਵਿਭਾਗਾਂਸ਼੍ਚ ਕਾਰਯੇਤ੍। ਪਰਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਟਵੀਸ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਯਥਾ ਸ੍ਵਵਿਸ਼਼ਯੇ ਤਥਾ॥ 12-86-32 (68188) ਤੇ ਕਸ੍ਯਾਂਚਿਦਵਸ੍ਥਾਯਾਂ ਸ਼ਰਣੰ ਸ਼ਰਣਾਰ੍ਥਿਨੇ। ਰਾਜ੍ਞੇ ਦਦ੍ਯੁਰ੍ਥਥਾਕਾਮੰ ਤਾਪਸਾਃ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਾਃ॥ 12-86-33 (68189) ਏਸ਼਼ ਤੇ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੋਦ੍ਦੇਸ਼ਃ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪੇਣ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਃ। ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਨਗਰੇ ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਯਮਾਵਸ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ ॥ 12-86-34 (68190) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਡਸ਼ੀਤਿਮਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 86॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-86-5 ਧਨ੍ਵਾ ਨਿਰ੍ਜਲਦੇਸ਼ਸ੍ਤਦੇਵ ਪਰਿਤਸ਼੍ਚ ਦੁਰ੍ਗੰ ਧਨ੍ਵਦੁਰ੍ਗਮ੍। ਮਹੀਦੁਰ੍ਗੰ ਕੋਟਃ॥ 12-86-9 ਸਾਨੁਨਾਦੰ ਮੀਤਵਾਦਿਤ੍ਰਧ੍ਵਨਿਮਤ੍॥ 12-86-12 ਨਿਚਯਾਨ੍ ਧਾਨ੍ਯਾਦਿਸੰਗ੍ਰਹਾਨ੍। ਤਥਾ ਯਨ੍ਤ੍ਰਾਲਯਾਯੁਧਾਨ੍। ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-86-14 ਦੰਧ੍ਵਨਾਨ੍ ਧ੍ਵਨਿਮਤੋ ਨਿਃਸਾਣਾਦੀਨ੍। ਬਨ੍ਧਨਾਨਿਤਿ ਪਾਠਾਨ੍ਤਰੇ ਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਰ੍ਥਃ॥ 12-86-15 ਆਸ਼ਯਾਃ ਨਿਪਾਨਾਨਿ। ਉਦਪਾਨਾਃ ਕੂਪਾਃ। ਨਿਰੋਦ੍ਧਵ੍ਯਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੀਯਾਃ॥ 12-86-17 ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਗ੍ਰਨ੍ਥਾਰ੍ਥਗ੍ਰਹਣਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਮ੍। ਮੇਧਾ ਊਹਾਪੋਹਕੌਸ਼ਲਮ੍॥ 12-86-20 ਅਤੁਤਿਸ਼਼੍ਠੇਦਾਲੋਚਯੇਤ੍॥ 12-86-22 ਵਿਧਾਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮ੍॥ 12-86-26 ਤਾਪਸੇ ਤਪਸ੍ਵਿਜਨੇ॥ 12-86-29 ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਨਾਧਿਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਯਵ ਇਤਿ ਡ.ਥ. ਪਾਠਃ॥। 12-86-30 ਨਿਧੀਨ੍ ਧਨਭਾਣ੍ਡਾਨਿ। ਅਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਨ ਸੇਵੇਤ੍। ਦਸ੍ਯੂਨਾਂ ਤਤ੍ਸੂਚਨੇ ਤਪਸ੍ਵਿਨਾਸ਼ਾਪਤ੍ਤੇਃ ਨ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜਯੇਚ੍ਚ॥ 12-86-31 ਅਨ੍ਯਸ੍ਤਾਪਸਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਸਖਿਤ੍ਵੇਨ ਸੰਪਾਦਨੀਯਃ॥ 12-86-32 ਤੇਸ਼਼ੁ ਤਤ੍ਤਤ੍ਸ੍ਥਾਨਸ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਤਾਪਸੇਸ਼਼ੁ॥

12-87-0 (68191) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-87-0x (5570) ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਗੁਪ੍ਤਿੰ ਚ ਮੇ ਰਾਜਨ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯੈਵ ਤੁ ਸੰਗ੍ਰਹਮ੍। ਸਮ੍ਯਗ੍ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨਾਯ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-87-1 (68192) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-87-2x (5571) ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਗੁਪ੍ਤਿੰ ਚ ਤੇ ਸਮ੍ਯਗ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯੈਵ ਤੁ ਸੰਗ੍ਰਹਮ੍। ਹਨ੍ਤ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮੇਕਮਨਾਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-87-2 (68193) ਗ੍ਰਾਮਸ੍ਯਾਧਿਪਤਿਃ ਕਾਰ੍ਯੋ ਦਸ਼ਗ੍ਰਾਮਪਤਿਸ੍ਤਥਾ। ਵਿੰਸ਼ਤਿਤ੍ਰਿੰਸ਼ਤੀਸ਼ੰ ਚ ਸਹਸ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਕਾਰਯੇਤ੍॥ 12-87-3 (68194) ਗ੍ਰਾਮੇਯਾਨ੍ਗ੍ਰਾਮਦੋਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਗ੍ਰਾਮਿਕਃ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵੇਯੇਤ੍। ਤਾਨਾਚਕ੍ਸ਼਼ੀਤ ਦਸ਼ਿਨੇ ਦਸ਼ਿਕੋ ਵਿੰਸ਼ਿਨੇ ਪੁਨਃ॥ 12-87-4 (68195) ਵਿੰਸ਼ਾਧਿਪਸ੍ਤੁ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਜਾਨਪਦੇ ਜਨੇ। ਗ੍ਰਾਮਾਣਾਂ ਸ਼ਤਪਾਲਾਯ ਸਰ੍ਵਮੇਵ ਨਿਵੇਦਯੇਤ੍॥ 12-87-5 (68196) ਯਾਨਿ ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਾਣਿ ਭੋਜ੍ਯਾਨਿ ਗ੍ਰਾਮਿਕਸ੍ਤਾਨ੍ਯੁਪਾਸ਼੍ਨਿਯਾ। ਦਸ਼ਪਸ੍ਤੇਨ ਭਰ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਤੇਨਾਪਿ ਦ੍ਵਿਗੁਣਾਧਿਪਃ॥ 12-87-6 (68197) ਗ੍ਰਾਮੰ ਗ੍ਰਾਮਸ਼ਤਾਧ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੋ ਭੋਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ਸਤ੍ਕੁਰਃ। ਮਹਾਨ੍ਤੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸੁਸ੍ਫੀਤੰ ਜਨਸੰਕੁਲਮ੍। ਤਤ੍ਰ ਹ੍ਯਨੇਕਪਾਯਤ੍ਤੰ ਰਾਜ੍ਞੋ ਭਵਤਿ ਭਾਰਤ॥ 12-87-7 (68198) ਸ਼ਾਖਾਨਗਰਮਰ੍ਹਸ੍ਤੁ ਸਹਸ੍ਰਪਤਿਰੁਤ੍ਤਮਃ। ਧਾਨ੍ਯਹੈਰਣ੍ਯਭੋਗੇਨ ਭੋਕ੍ਤੁਂ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੀਯਸੰਗਤਃ॥ 12-87-8 (68199) ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸੰਗ੍ਰਾਮਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਾਮਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਚ ਤੇਸ਼਼ੁ ਯਤ੍। ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਸਚਿਵਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤਤ੍ਪਸ਼੍ਯੇਦਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ॥ 12-87-9 (68200) ਨਗਰੇਨਗਰੇ ਵਾ ਸ੍ਯਾਦੇਕਃ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਚਿਨ੍ਤਕਃ। ਉਚ੍ਚੈਃ ਸ੍ਥਾਨੇ ਘੋਰਰੂਪੋ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣਾਮਿਵ ਗ੍ਰਹਃ॥ 12-87-10 (68201) ਭਵੇਤ੍ਸ ਤਾਨ੍ਪਰਿਕ੍ਰਾਮੇਤ੍ਸਰ੍ਵਾਨੇਵ ਸਭਾਸਦਃ। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਪਰਿਣਯੇਤ੍ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਤਚ੍ਚਰਃ॥ 12-87-11 (68202) ਜਿਘਾਂਸਵਃ ਪਾਪਕਾਮਾਃ ਪਰਸ੍ਵਾਦਾਯਿਨਃ ਸ਼ਠਾਃ। ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਭ੍ਯਧਿਕ੍ਰੁʼਤਾ ਨਾਮ ਤੇਭ੍ਯੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦਿਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-87-12 (68203) ਵਿਕ੍ਰਯੰ ਕ੍ਰਯਮਧ੍ਵਾਨੰ ਭਕ੍ਤੰ ਚ ਸਪਰਿਵ੍ਯਯਮ੍। ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਚ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਵਣਿਜਾਂ ਕਾਰਯੇਤ੍ਕਰਾਨ੍॥ 12-87-13 (68204) ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿੰ ਦਾਨਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਚ ਸ਼ਿਲ੍ਪੰ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਚਾਸਕ੍ਰੁʼਤ੍। ਸ਼ਿਲ੍ਪੰ ਪ੍ਰਤਿ ਕਰਾਨੇਵੰ ਸ਼ਿਲ੍ਪਿਨਃ ਪ੍ਰਤਿ ਕਾਰਯੇਤ੍॥ 12-87-14 (68205) ਉਚ੍ਚਾਵਚਕਰਨ੍ਯਾਯਾਃ ਪੂਰ੍ਵਰਾਜ੍ਞਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਯਥਾਯਥਾ ਨ ਸੀਦੇਰੰਸ੍ਤਥਾ ਕੁਰ੍ਯਾਨ੍ਮਹੀਪਤਿਃ॥ 12-87-15 (68206) ਫਲੰ ਕਰ੍ਮ ਚ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਕਲ੍ਪਯੇਤ੍। ਫਲੰ ਕਰ੍ਮ ਚ ਨਿਰ੍ਹੇਤੁ ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-87-16 (68207) ਯਥਾ ਰਾਜਾ ਚ ਕਰ੍ਤਾ ਚ ਸ੍ਯਾਤਾਂ ਕਰ੍ਮਣਿ ਭਾਗਿਨੌ। ਸੰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਤੁ ਤਥਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਪ੍ਰਣੇਯਾਃ ਸਤਤੰ ਕਰਾਃ॥ 12-87-17 (68208) ਨੋਚ੍ਛਿਦ੍ਯਾਹਾਤ੍ਮਨੋ ਮੂਲੰ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਚਾਪਿ ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਯਾ। ਈਹਾਦ੍ਵਾਰਾਣਿ ਸੰਰੁਧ੍ਯ ਰਾਜਾ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਦਰ੍ਸ਼ਨਃ॥ 12-87-18 (68209) ਪ੍ਰਦ੍ਵਿਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਖ੍ਯਾਤੰ ਰਾਜਾਨਮਤਿਖਾਦਿਨਮ੍। ਪ੍ਰਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਕੁਤਃ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤੋ ਲਭਤੇ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍॥ 12-87-19 (68210) ਵਤ੍ਸੌਪਮ੍ਯੇਨ ਦੋਗ੍ਧਵ੍ਯੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਕ੍ਸ਼਼ੀਣਬੁਦ੍ਧਿਨਾ। ਭ੍ਰੁʼਤੋ ਵਤ੍ਸੋ ਜਾਤਬਲਃ ਸ਼਼ੀਡਾਂ ਸਹਤਿ ਭਾਰਤ॥ 12-87-20 (68211) ਨ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰੁਤੇ ਵਤ੍ਸੋ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਦੁਗ੍ਧੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਪ੍ਯਾਤਿਦੁਗ੍ਧੰ ਹਿ ਨ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰੁਤੇ ਮਹਤ੍॥ 12-87-21 (68212) ਯੋ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਸ੍ਵਯੰ ਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਸੰਜਾਤਮੁਪਜੀਵਨ੍ਸ ਲਭਤੇ ਸੁਮਹਤ੍ਫਲਮ੍॥ 12-87-22 (68213) ਆਪਦਰ੍ਥੰ ਚ ਨਿਚਯਾਤ੍ਰਾਜਾਨੋ ਹਿ ਚਿਚਿਨ੍ਵਤੇ। ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਚ ਕੋਸ਼ਭੂਤੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕੋਸ਼ੋ ਵੇਸ਼੍ਮਗਤਸ੍ਤਥਾ॥ 12-87-23 (68214) ਪੌਰਜਾਨਪਦਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸੰਸ਼੍ਰਿਤੋਸ਼਼ਾਸ਼੍ਰਿਤਾਂਸ੍ਤਥਾ। ਯਥਾਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਨੁਕਮ੍ਪੇਤ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸ੍ਵਲ੍ਪਧਨਾਨਪਿ॥ 12-87-24 (68215) ਬਾਹ੍ਯੰ ਜਨੰ ਭੇਦਯਿਤ੍ਵਾ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯੋ ਮਧ੍ਯਮਃ ਸੁਖਮ੍। ਏਵੰ ਨਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਕੁਪ੍ਯਨ੍ਤਿ ਜਨਾਃ ਸੁਖਿਤਦੁਃ ਖਿਤਾਃ॥ 12-87-25 (68216) ਪ੍ਰਾਮੇਵ ਤੁ ਧਨਾਦਾਨਮਨੁਭਾਸ਼਼੍ਯ ਤਤਃ ਪੁਨਃ। ਸੰਨਿਪਤ੍ਯ ਸ੍ਵਵਿਸ਼਼ਯੇ ਭਯੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਯੇਤ੍॥ 12-87-26 (68217) ਇਯਮਾਪਤ੍ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਾ ਪਰਚਕ੍ਰਭਯੰ ਮਹਤ੍। ਅਪਿ ਚਾਨ੍ਤਾਯ ਕਲ੍ਪਨ੍ਤੇ ਵੇਣੋਰਿਵ ਫਲਾਗਮਾਃ॥ 12-87-27 (68218) ਅਰਯੋ ਮੇ ਸਮੁਤ੍ਥਾਯ ਬਹੁਭਿਰ੍ਦਸ੍ਯੁਭਿਃ ਸਹ। ਇਦਮਾਤ੍ਮਵਧਾਯੈਵ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਬਾਧਿਤੁਮ੍। 12-87-28 (68219) ਅਸ੍ਯਾਮਾਪਦਿ ਘੋਰਾਯਾਂ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਦਾਰੁਣੇ ਭਯੇ। ਪਰਿਤ੍ਰਾਣਾਯ ਭਵਤਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਧਨਾਨਿ ਵਃ॥ 12-87-29 (68220) ਪ੍ਰਤਿਦਾਸ੍ਯੇ ਚ ਭਵਤਾਂ ਸਰ੍ਵੰ ਚਾਹੰ ਭਯਕ੍ਸ਼਼ਯੇ। ਨਾਰਯਃ ਪ੍ਰਤਿਦਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਯਦ੍ਧਰੇਯੁਰ੍ਬਲਾਦਿਤਃ॥ 12-87-30 (68221) ਕਲਤ੍ਰਮਾਦਿਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵੰ ਵੋ ਵਿਨਸ਼ੇਦਿਤਿ। ਸ਼ਰੀਰਪੁਤ੍ਰਦਾਰਾਰ੍ਥਮਰ੍ਥਸੰਚਯ ਇਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-87-31 (68222) ਨਨ੍ਦਾਮਿ ਵਃ ਪ੍ਰਭਾਵੇਣ ਪੁਤ੍ਰਾਣਾਮਿਵ ਚੋਦਯੇ। ਯਖਾਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯੁਪਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਮਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯਾਪੀਡਯਾ ਚ ਵਃ॥ 12-87-32 (68223) ਆਪਤ੍ਸ੍ਵੇਵ ਨਿਵੋਢਵ੍ਯੰ ਭਵਦ੍ਭਿਃ ਸੰਗਤੈਰਿਹ। ਨ ਵਃ ਪ੍ਰਿਯਤਰੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਧਨੰ ਕਸ੍ਯਾਂਚਿਦਾਪਦਿ॥ 12-87-33 (68224) ਇਤਿ ਵਾਚਾ ਮਧੁਰਯਾ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਯਾ ਸੋਪਚਾਰਯਾ। ਸ੍ਵਰਸ਼੍ਮੀਨਭ੍ਯਵਸ੍ਰੁʼਜੇਦ੍ਯੋਗਮਾਧਾਯ ਕਾਲਵਿਤ੍॥ 12-87-34 (68225) ਪ੍ਰਚਾਰੰ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਭਰਣੰ ਵ੍ਯਯੰ ਸੰਗ੍ਰਾਮਤੋ ਭਯਮ੍। ਯੋਗਕ੍ਸ਼਼ੇਣੰ ਚ ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਗੋਮਿਨਃ ਕਾਰਯੇਤ੍ਕਰਮ੍॥ 12-87-35 (68226) ਉਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ ਹਿ ਨਸ਼੍ਯੇਯੁਰ੍ਗੋਮਿਨੋ(ਅ)ਰਣ੍ਯਵਾਸਿਨਃ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਮ੍ਰੁʼਦੁਪੂਰ੍ਵੰ ਸਮਾਚਰੇਤ੍॥ 12-87-36 (68227) ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਨੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਦਾਨਮਵਸ੍ਥਾ ਚਾਪ੍ਯਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਸ਼ਃ। ਗੋਮਿਨਾਂ ਪਾਰ੍ਥ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਸੰਵਿਭਾਗਃ ਪ੍ਰਿਯਾਣਿ ਚ॥ 12-87-37 (68228) ਅਜਸ੍ਰਮੁਪਯੋਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਫਲੰ ਗੋਮਿਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ। ਪ੍ਰਭਾਵਯਨ੍ਤਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਚ ਵ੍ਯਵਹਾਰੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਤਥਾ॥ 12-87-38 (68229) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਗੋਮਿਸ਼਼ੁ ਯਤ੍ਨੇਨ ਪ੍ਰੀਤਿੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਦਯਾਵਾਨਪ੍ਰਮਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਕਰਾਨ੍ਸੰਪ੍ਰਣਯਨ੍ਮ੍ਰੁʼਦੂਨ੍॥ 12-87-39 (68230) ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਚਰਣੰ ਸੁਲਭੰ ਨਾਮ ਗੋਮਿਸ਼਼ੁ। ਨ ਹ੍ਯਤਃ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕਿੰਚਿਦ੍ਧਨਮਸ੍ਤਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ ॥ 12-87-40 (68231) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਾਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 87॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-87-3 ਦਸ਼ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਾਸ੍ਤਥਾ ਪਰਃ। ਦ੍ਵਿਗੁਣਾਯਾਃ ਸ਼ਤਸ੍ਯੈਵਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-87-13 ਕਾਰਯੇਤ੍ ਦਾਪਯੇਤ੍॥ 12-87-16 ਫਲੰ ਧਾਨ੍ਯਧਨਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾਦਿ। ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਨੁਰੂਪਃ ਕਰਃ ਕਲ੍ਪ੍ਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-87-18 ਆਤ੍ਮਨੋ ਮੂਲੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮ੍। ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਮੂਲੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਾਦਿ। ਈਹਾ ਲੋਭਃ॥ 12-87-19 ਅਤਿਖਾਦਿਨੰ ਬਹੁਭਕ੍ਸ਼਼ਮ੍॥ 12-87-24 ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ। ਉਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ਵ੍ਯਵਹਿਤਾਃ॥ 12-87-25 ਆਟਵੀਕੋ ਦਸ੍ਯੁਸਙ੍ਘੋ ਬਾਹ੍ਯਜਨਸ੍ਤੰ ਯਯਮੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਧ੍ਵਮਿਤਿ ਭੇਦਯਿਤ੍ਵਾ ਮਧ੍ਯਮੋ ਗ੍ਰਾਮੀਣਜਨੋ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਤਤੋ ਬਹੁਲੰ ਧਨਮਾਦਦ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-87-26 ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਕਾਰਮਾਹ ਪ੍ਰਾਗਿਤਿ। ਚੋਰਨਿਗ੍ਰਹਾਰ੍ਥੰ ਕਟਕਬਨ੍ਧਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਤਦਰ੍ਥੰ ਧਨਮਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮਿਤਿ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਆਭਾਸ਼਼੍ਯ ਸੂਚਨਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤਤਃ ਸੰਨਿਪਤ੍ਯ ਤੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼ੁ ਗ੍ਰਾਮੇਸ਼਼ੁ ਗਤ੍ਵਾ ਭਯੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯੇਤ੍॥ 12-87-33 ਆਪਤ੍ਸ੍ਵੇਵ ਚ ਵੋਢਵ੍ਯੰ ਭਵਦ੍ਭਿਃ ਪੁਙ੍ਗਵੈਰਿਵੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-87-34 ਸ੍ਵਰਸ਼੍ਮੀਨ੍ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਰਸ਼੍ਮਿਭੂਤਾਨ੍ ਅਧਿਕਾਰਿਣਃ ਪ੍ਰਜਾਸੁ ਧਨਮੁਦ੍ਗੁਹੀਤੁਂ ਅਭ੍ਯਵਸ੍ਰੁʼਜੇਤ੍ਪ੍ਰੇਰਯੇਤ੍। ਯੋਗੰ ਧਨਗ੍ਰਹਣੋਪਾਯਮ੍॥ 12-87-35 ਗੋਮਿਨਃ ਵੈਸ਼੍ਯਾਨ੍। ਸੰਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸੰਦਰ੍ਸ਼ਯਿਤ੍ਵਾ॥

12-88-0 (68232) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-88-0x (5572) ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਸਮਰ੍ਥੋ(ਅ)ਪਿ ਕੋਸ਼ਾਰ੍ਥੀ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਹਾਮਤੇ। ਕਥੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਤ ਕਰਸ੍ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-88-1 (68233) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-88-2x (5573) ਯਥਾਦੇਸ਼ੰ ਯਥਾਕਾਲੰ ਯਥਾਬੁਦ੍ਧਿ ਯਥਾਬਲਮ੍। ਅਨੁਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਜਾ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੀ ਤਦ੍ਧਿਤੇ ਰਤਃ॥ 12-88-2 (68234) ਯਥਾ ਤਾਸਾਂ ਚ ਮਨ੍ਯੇਤ ਸ਼੍ਰੇਯ ਆਤ੍ਮਨ ਏਵ ਚ। ਤਥਾ ਧਰ੍ਮਾਣਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਰਾਜਾ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਯੇਤ੍॥ 12-88-3 (68235) ਮਧੁਦੋਹੰ ਦੁਹੇਦ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਭ੍ਰਮਰਾੰਨ ਪ੍ਰਪਾਤਯੇਤ੍। ਵਤ੍ਸਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ੀ ਦੁਹੇਚ੍ਚੈਵ ਸ੍ਤਨਾਂਸ਼੍ਚ ਨ ਵਿਕੁਟ੍ਟਯੇਤ੍॥ 12-88-4 (68236) ਜਲੌਕਾਵਤ੍ਪਿਬੇਦ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਮ੍ਰੁʼਦੁਨੈਵ ਨਰਾਧਿਪਃ। ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੀਵ ਚ ਹਰੇਤ੍ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਸੰਦਸ਼ੇੰਨ ਚ ਪੀਡਯੇਤ੍॥ 12-88-5 (68237) ਯਥਾ ਸ਼ਲ੍ਯਕਵਾਨਾਖੁਃ ਪਦੰ ਧੂਨਯਤੇ ਸਦਾ। ਅਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੇਨਾਭ੍ਯੁਪਾਯੇਨ ਤਥਾ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਸਮਾਪਿਬੇਤ੍॥ 12-88-6 (68238) ਅਲ੍ਪੇਨਾਲ੍ਪੇਨ ਦੇਯੇਨ ਵਰ੍ਧਮਾਨੰ ਪ੍ਰਦਾਪਯੇਤ੍। ਤਤੋ ਭੂਯਸ੍ਤਤੋ ਭੂਯਃ ਕ੍ਰਮਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਸਮਾਚਰੇਤ੍॥ 12-88-7 (68239) ਦਮਯੰਨਿਵ ਦਮ੍ਯਾਨਿ ਸ਼ਸ਼੍ਵਦ੍ਭਾਰੰ ਵਿਵਰ੍ਧਯੇਤ੍। ਮ੍ਰੁʼਦੁਪੂਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਪਾਸ਼ਾਨਭ੍ਯਵਹਾਰਯੇਤ੍॥ 12-88-8 (68240) ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਪਾਸ਼ਾਵਕੀਰ੍ਣਾਸ੍ਤੇ ਨ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੁਰ੍ਦਮਾਃ। ਉਚਿਤੇਨੈਵ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਯਤ੍ਨਤਃ॥ 12-88-9 (68241) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵਸਮਾਰਮ੍ਭੋ ਦੁਰ੍ਲਭਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਤਿ। ਯਥਾ ਮੁਖ੍ਯਾਨ੍ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਿਤ੍ਵਾ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯਾ ਇਤਰੇ ਜਨਾਃ॥ 12-88-10 (68242) ਤਤਸ੍ਤਾਨ੍ਭੇਦਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਪਰਸ੍ਪਰਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਨ੍। ਭੁਞ੍ਜੀਤ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯੰਸ਼੍ਚੈਵ ਯਥਾਸੁਖਮਯਤ੍ਨਤਃ॥ 12-88-11 (68243) ਨ ਚਾਸ੍ਥਾਨੇ ਨ ਚਾਕਾਲੇ ਕਰਾਂਸ੍ਤੇਭ੍ਯੋ ਨਿਪਾਤਯੇਤ੍। ਆਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯੇਣ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇਨ ਯਥਾਕਾਲੰ ਯਥਾਵਿਧਿ॥ 12-88-12 (68244) ਉਪਾਯਾਨ੍ਪ੍ਰਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯੇਤਾੰਨ ਮੇ ਮਾਯਾ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ। ਅਨੁਪਾਯੇਨ ਦਮਯਨ੍ਪ੍ਰਕੋਪਯਤਿ ਵਾਜਿਨਃ॥ 12-88-13 (68245) ਪਾਨਾਗਾਰਨਿਵੋਸ਼ਾਸ਼੍ਚ ਵੇਸ਼੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਾਪਣਿਕਾਸ੍ਤਥਾ। ਕੁਸ਼ੀਲਵਾਃ ਸਕਿਤਵਾ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਕੇਚਿਦੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ॥ 12-88-14 (68246) ਨਿਯਮ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵ ਏਵੈਤੇ ਯੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯੋਪਘਾਤਕਾਃ। ਏਤੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ(ਅ)ਭਿਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੋ ਬਾਧਨ੍ਤੇ ਭਦ੍ਰਿਕਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-88-15 (68247) ਨ ਕੇਨਚਿਦ੍ਯਾਚਿਤਵ੍ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਿੰਚਿਦਨਾਪਦਿ। ਇਤਿ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾ ਭੂਤਾਨਾਂ ਪੁਰਸ੍ਤਾਨ੍ਮਨੁਨਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾ॥ 12-88-16 (68248) ਸਰ੍ਵੇ ਤਥਾ(ਅ)ਨੁਜੀਵੇਯੁਰ੍ਨ ਕੁਰ੍ਯੁਃ ਕਰ੍ਮ ਚੇਦਿਹ। ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਇਮੇ ਲੋਕਾ ਨ ਭਵੇਯੁਰਸੰਸ਼ਯਮ੍॥ 12-88-17 (68249) ਪ੍ਰਭੁਰ੍ਨਿਯਮਨੇ ਰਾਜਾ ਯ ਏਤਾੰਨ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ। ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਸ ਤਸ੍ਯ ਪਾਪਸ੍ਯ ਚਤੁਰ੍ਭਾਗਮਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ॥ 12-88-18 (68250) ਭੋਕ੍ਤਾ ਤਸ੍ਯ ਤੁ ਪਾਪਸ੍ਯ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਯਥਾਤਥਾ। ਨਿਯਨ੍ਤਵ੍ਯਾਃ ਸਦਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਪਾਪਾ ਯੇ ਸ੍ਯੁਰ੍ਨਰਾਧਿਪ॥ 12-88-19 (68251) ਕ੍ਰੁʼਤਪਾਪਸ੍ਤ੍ਵਸੌ ਰਾਜਾ ਯ ਏਤਾੰਨ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ। ਤਥਾ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਚਤੁਰ੍ਭਾਗਮੁਪਾਸ਼੍ਨੁਤੇ। 12-88-20 (68252) ਸ੍ਥਾਨਾਨ੍ਯੇਤਾਨਿ ਸੰਯਮ੍ਯ ਪ੍ਰਸਙ੍ਗੋ ਭੂਤਿਨਾਸ਼ਨਃ। ਕਾਮੇ ਪ੍ਰਸਕ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਿਮਕਾਰ੍ਯੰ ਵਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍॥ 12-88-21 (68253) ਮਦ੍ਯਮਾਂਸਪਰਸ੍ਵਾਨਿ ਤਥਾ ਦਾਰਧਨਾਨਿ ਚ। ਆਹਰੇਦ੍ਰਾਗਵਸ਼ਗਸ੍ਤਥਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਯੇਤ੍॥ 12-88-22 (68254) ਆਪਦ੍ਯੇਵ ਤੁ ਯਾਚਨ੍ਤੇ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਨਾਸ੍ਤਿ ਪਰਿਗ੍ਰਹਃ। ਦਾਤਵ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਤਸ੍ਤੇਭ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾਦ੍ਭਯਾੰਨ ਤੁ॥ 12-88-23 (68255) ਮਾ ਤੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਯਾਚਨਕਾ ਭਵੇਯੁਰ੍ਮਾ ਚ ਦਸ੍ਯਵਃ। ਉਪਾਦਾਤਾਰ ਏਵੈਤੇ ਨੈਤੇ ਭੂਤਸ੍ਯ ਭਾਵਕਾਃ॥ 12-88-24 (68256) ਯੇ ਭੂਤਾਨ੍ਯਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ਵਰ੍ਧਯਨ੍ਤਿ ਚ ਯੇ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਤੇਤੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤਾਂ ਮਾ ਭੂਤਾਨਾਂ ਪ੍ਰਬਾਧਕਾਃ॥ 12-88-25 (68257) ਦਣ੍ਡ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਚ ਮਹਾਰਾਜ ਧਨਾਦਾਨਪ੍ਰਯੋਜਕਾਃ। ਪ੍ਰਯੋਗੰ ਕਾਰਯੇਥਾਸ੍ਤੇ ਯਥਾ ਦਦ੍ਯੁਃ ਕਰਾਂਸ੍ਤਥਾ॥ 12-88-26 (68258) ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਗੋਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਵਾਣਿਜ੍ਯੰ ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਦੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍। ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਃ ਕਾਰਯੇਤ੍ਕਰ੍ਮ ਬਹੁਭਿਃ ਕਰ੍ਮਭੇਦਤਃ॥ 12-88-27 (68259) ਨਰਸ਼੍ਚੇਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਗੋਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਵਾਣਿਜ੍ਯੰ ਚਾਪ੍ਯਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਃ। ਸੰਸ਼ਯੰ ਲਭਤੇ ਕਿੰਚਿਤ੍ਤੇਨ ਰਾਜਾ ਵਿਗਰ੍ਹ੍ਯਤੇ॥ 12-88-28 (68260) ਧਨਿਨਃ ਪੂਜਯੇੰਨਿਤ੍ਯੰ ਪਾਨਾਚ੍ਛਾਦਨਭੋਜਨੈਃ। ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਧ੍ਵੰ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਹ ਮਯੇਤਿ ਵੈ॥ 12-88-29 (68261) ਅਙ੍ਗਮੇਤਨ੍ਮਹਦ੍ਰਾਜ੍ਯੇ ਧਨਿਨੋ ਨਾਮ ਭਾਰਤ। ਕਕੁਦੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਧਨਸ੍ਥੋ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-88-30 (68262) ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸ਼ੂਰੋ ਧਨਸ੍ਥਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਾਮੀ ਧਾਰ੍ਮਿਕ ਏਵ ਚ। ਤਪਸ੍ਵੀ ਸਤ੍ਯਵਾਦੀ ਚ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ॥ 12-88-31 (68263) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨ੍ਭਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ। ਸਤ੍ਯਮਾਰ੍ਜਵਮਕ੍ਰੋਧਮਾਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੰ ਚ ਪਾਲਯ॥ 12-88-32 (68264) ਏਵੰ ਦਣ੍ਡੰ ਚ ਕੋਸ਼ੰ ਚ ਮਿਤ੍ਰੰ ਭੂਮਿੰ ਚ ਲਪ੍ਸ੍ਯਸਿ। ਸਤ੍ਯਾਰ੍ਜਵਪਰੋ ਰਾਜਨ੍ਮਿਤ੍ਰਕੋਸ਼ਬਲਾਨ੍ਵਿਤਃ॥ ॥ 12-88-33 (68265) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਸ਼ੀਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 88॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-88-4 ਭ੍ਰਮਰਾ ਇਵ ਪਾਦਪਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-88-6 ਸ਼ਲ੍ਯਕਵਾਂਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਤੁਣ੍ਡ ਆਖੁਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਸਹਿ ਨਿਦ੍ਰਿਤਸ੍ਯ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯ ਪਾਦਤਲਸ੍ਥੰ ਮਾਂਸਮਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੇਨੈਵੋਪਾਯੇਨ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਤਿ। ਯਥਾ ਵਿਲੇਖਕਃ ਕਰ੍ਣਮਾਖੁਃ ਪਾਦਤ੍ਵਚੰ ਯਥੇਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-88-8 ਦਮ੍ਯਾਨਿ ਵਤ੍ਸਤਰਕੁਲਾਨਿ ਯਥਾ ਕ੍ਰਮੇਣ ਦਮਯੇਤਦ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਜਾ ਅਪੀਤ੍ਯਾਹ ਦਮਯੰਨਿਵੇਤਿ। ਅਭ੍ਯਵ ਹਾਰਯੇਦ੍ਵਾਹਯੇਤ੍॥ 12-88-9 ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸਦ੍ਯਃ ਪਾਸ਼ਾਵਕੀਰ੍ਣਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਨਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ। ਯਤੋ ਦੁਰ੍ਦਮਾ ਅਥ ਉਚਿਤੇਨ ਕ੍ਰਮੇਣ ਤੇ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯਾ ਦਮ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚ। ਅਸਤ੍ਪਾਸ਼ਾਵਕੀਰ੍ਣਾਸ੍ਤੇ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੀਹ ਦੁਰ੍ਮਦਾਃ। ਇਤਿ ਡ.ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-88-10 ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਤੀਤ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਪੁਰੁਸ਼਼ਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-88-11 ਤਤੋ ਮੁਖ੍ਯਦ੍ਵਾਰਾ ਤਾਨਿਤਰਾਨ੍ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਨ੍ਵੋਦੁਮਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍। ਤਤਸ੍ਤਾਨ੍ਭੋਜਯਿਤ੍ਵਾਤ ਪਰਸ੍ਪਰਵਿਵਰ੍ਜਿਤਾਨ੍। ਇਤਿ ਥ.ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-88-14 ਮਦ੍ਯਸ਼ਾਲਾਃ ਸੰਦੇਸ਼ਹਰਾਃ ਕੁਟ੍ਟਨ੍ਯਃ। ਕੁਤ੍ਸਿਤੇਨ ਸ਼ੀਲੇਨ ਵਾਨ੍ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮੰ ਹਿੰਸਨ੍ਤਿ ਵਾ ਕੁਸ਼ੀਲ ਵਾ ਵਿਟਾਃ। ਕਿਤਮਾ ਦ੍ਯੂਤਕਾਰਾਸ਼੍ਚ ਨਿ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾ ਇਤ੍ਯਾਹ ਪਾਨੇਤਿ॥ 12-88-15 ਭਦ੍ਰਿਕਾਃ ਕਲ੍ਯਾਣਃ॥ 12-88-16 ਯਾਚਿਤਵ੍ਯਃ ਦਤ੍ਤਮ੍ਰੁʼਣੰ ਕਰੰ ਵੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-88-17 ਅਨੁਜਾਵੇਯੁਰਨੁਸਰੇਯੁਃ। ਅਨ੍ਯਥਾ ਦੋਸ਼਼ਮਾਹ ਨੇਤਿ॥ 12-88-20 ਤਥਾ ਤਥਾਭੂਤਃ ਨਿਯਚ੍ਛੰਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-88-21 ਸ੍ਥਾਨਾਨਿ ਮਦ੍ਯਾਦੀਨਾਮ੍॥ 12-88-22 ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਜ੍ਞਾਂ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਯੇਤ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਯੇਤ੍॥ 12-88-28 ਸੰਸ਼ਯੰ ਚੋਰੇਭ੍ਯੋ ਰਾਜਕੀਯੇਭ੍ਯੋ ਵਾ ਭਯਾਤ੍॥

12-89-0 (68266) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-89-0x (5574) ਵਨਸ੍ਪਤੀਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਫਲਾੰਨ ਚ੍ਛਿਨ੍ਦ੍ਯੁਰ੍ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਤਵ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਮੂਲਫਲੰ ਧਰ੍ਮਮਾਹੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-89-1 (68267) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਤਿਰਿਕ੍ਤੰ ਚ ਭੁਞ੍ਜੀਰੰਨਿਤਰੇ ਜਨਾਃ। ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਪਰੋਧੇਨ ਹਰੇਦਨ੍ਯਃ ਕਥੰਚਨ॥ 12-89-2 (68268) ਵਿਪ੍ਰਸ਼੍ਚੇਤ੍ਤ੍ਯਾਗਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠੇਦਾਖ੍ਯਾਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਕਰ੍ਸ਼ਿਤਃ। ਪਰਿਕਲ੍ਯਾਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸਦਾਰਸ੍ਯ ਨਰਾਧਿਪ॥ 12-89-3 (68269) ਸ ਚੇੰਨੋਪਨਿਵਰ੍ਤੇਤ ਵਾਚ੍ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸੰਸਦਿ। ਕਸ੍ਮਿੰਨਿਦਾਨੀਂ ਮਰ੍ਯਾਦਾਮਯੰ ਲੋਕਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-89-4 (68270) ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਨਿਵਰ੍ਤੇਤ ਨ ਚੇਤ੍ਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਤਃ ਪਰਮ੍। ਪੂਰ੍ਵੰ ਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਮੇਤਤ੍ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍॥ 12-89-5 (68271) ਆਹੁਰੇਤਜ੍ਜਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨ ਚੈਤਚ੍ਛ੍ਰਦ੍ਦਧਾਮ੍ਯਹਮ੍। ਨਿਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਭਵੇਦ੍ਭੋਗੈਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਚ ਤਦਾ ਚਰੇਤ੍॥ 12-89-6 (68272) ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਗੋਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਵਾਣਿਜ੍ਯੰ ਲੋਕਾਨਾਮਿਹ ਜੀਵਨਮ੍। ਊਰ੍ਧ੍ਵੰ ਚੈਵ ਤ੍ਰਯੀ ਵਿਦ੍ਯਾ ਸਾ ਭੂਤਾਨ੍ਭਾਵਯਤ੍ਯੁਤ॥ 12-89-7 (68273) ਤਸ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਪਤਮਾਨਾਯਾਂ ਯੇ ਸ੍ਯੁਸ੍ਤਤ੍ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਨਃ। ਦਸ੍ਯਵਸ੍ਤਦ੍ਵਧਾਯੇਹ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਮਥਾਸ੍ਰੁʼਜਤ੍॥ 12-89-8 (68274) ਸ਼ਤ੍ਰੂਞ੍ਜਯ ਪ੍ਰਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ ਯਜਸ੍ਵ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪ। ਯੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਸਮਰੇ ਵੀਰੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਕੌਰਵਨਨ੍ਦਨ॥ 12-89-9 (68275) ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਨ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਰਾਜਾ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ। ਯੇ ਕੇਚਿਤ੍ਤਾੰਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਤੈਰਰ੍ਥੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਨ॥ 12-89-10 (68276) ਸਦੈਵ ਰਾਜ੍ਞਾ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਤਸ੍ਯਾਦ੍ਧੇਤੋਰ੍ਹਿ ਭੁਞ੍ਜੀਤ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਨੇਵ ਮਾਨਵਃ॥ 12-89-11 (68277) ਆਨ੍ਤਰੇਭ੍ਯਃ ਪਰਾਨ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਪਰੇਭ੍ਯਃ ਪੁਨਰਾਨ੍ਤਰਾਨ੍। ਪਰਾਨ੍ਪਰੇਭ੍ਯਃ ਸ੍ਵਾਨ੍ਖੇਭ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਪਾਲਯ ਨਿਤ੍ਯਦਾ॥ 12-89-12 (68278) ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸਰ੍ਵਤੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਰਾਜਨ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਮੇਦਿਨੀਮ੍। ਆਤ੍ਮਮੂਲਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵਮਾਹੁਰ੍ਵੈ ਵਿਦੁਸ਼਼ੋ ਜਨਾਃ॥ 12-89-13 (68279) ਕਿੰ ਛਿਦ੍ਰੰ ਕੋਨੁ ਸਙ੍ਗੋ ਮੇ ਕਿੰਵਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਵਿਨਿਪਾਤਿਤਮ੍। ਕੁਤੋ ਮਾਮਾਸ਼੍ਰਯੇਦ੍ਦੋਸ਼਼ ਇਤਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਿਚਿਨ੍ਤਯੇਤ੍॥ 12-89-14 (68280) ਅਤੀਤਦਿਵਸੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਨ ਵਾ ਪੁਨਃ। ਗੁਪ੍ਤੈਸ਼੍ਚਾਰੈਰਨੁਮਤੈਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਨੁਸਾਰਯੇਤ੍॥ 12-89-15 (68281) ਜਾਨੀਤ ਯਦਿ ਮੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਨ ਵਾ ਪੁਨਃ। ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਰੋਚੇਜ੍ਜਨਪਦੇ ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਚ ਮੇ ਵਸ਼ਃ॥ 12-89-16 (68282) ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਨਾਂ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਤਾਂ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇਸ਼਼੍ਵਪਲਾਯਿਨਾਮ੍। ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਤੁ ਯੇ(ਅ)ਨੁਜੀਵਨ੍ਤਿ ਯੇ ਤੁ ਰਾਜ੍ਞੋ(ਅ)ਨੁਜੀਵਿਨਃ॥ 12-89-17 (68283) ਅਮਾਤ੍ਯਾਨਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਮਧ੍ਯਸ੍ਥਾਨਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਯੇ ਚ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭਿਪ੍ਰਸ਼ੰਸੇਯੁਰ੍ਨਿਨ੍ਦੇਯੁਰਥਵਾ ਪੁਨਃ॥ 12-89-18 (68284) ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਸੁਪਰਿਣੀਤਾਂਸ੍ਤਾਨ੍ਕਾਰਯੇਥਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਏਕਾਨ੍ਤੇਨ ਹਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਤਾਤ ਰੋਚਿਤੁਮ੍। ਮਿਤ੍ਰਾਮਿਤ੍ਰਮਥੋ ਮਧ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ॥ 12-89-19 (68285) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-89-20x (5575) ਤੁਲ੍ਯਬਾਹੁਬਲਾਨਾਂ ਚ ਤੁਲ੍ਯਾਨਾਂ ਚ ਗੁਣੈਰਪਿ। ਕਥੰ ਸ੍ਯਾਦਧਿਕਃ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸ ਚ ਭੁਞ੍ਜੀਤ ਮਾਨਵਾਨ੍॥ 12-89-20 (68286) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-89-21x (5576) ਯਚ੍ਚਰਾ ਹ੍ਯਚਰਾਨਦ੍ਯੁਰਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਨ੍ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਿਣਸ੍ਤਥਾ। ਆਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਾ ਇਵ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾ ਭੁਜਙ੍ਗਾਨ੍ਭੁਜਗਾ ਇਵ॥ 12-89-21 (68287) ਏਤੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚਾਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸਦਾ ਸ਼ਤ੍ਰੋਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਭਾਰੁਣ੍ਡਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਹ੍ਯੇਤੇ ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਮਾਦਤਃ॥ 12-89-22 (68288) ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਤੇ ਵਣਿਜੋ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਨੋਦ੍ਵਿਜਨ੍ਤਿ ਕਰਾਰ੍ਦਿਤਾਃ। ਕ੍ਰੀਣਨ੍ਤੋ ਬਹੁਨਾ(ਅ)ਲ੍ਪੇਨ ਕਾਨ੍ਤਾਰਕ੍ਰੁʼਤਵਿਸ਼੍ਰਮਾਃ॥ 12-89-23 (68289) ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਕਰਾ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਨ ਜਹਤ੍ਯਤਿਪੀਡਿਤਾਃ। ਯੇ ਬਹਨ੍ਤਿ ਧੁਰੰ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਤੇ ਭਰਨ੍ਤੀਤਰਾਨਪਿ॥ 12-89-24 (68290) `ਆਲਸ੍ਯੇਨ ਹ੍ਰੁʼਤਃ ਪਾਦਃ ਪਾਦਃ ਪਾਸ਼਼ਣ਼੍ਡਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ। ਰਾਜਾਨੰ ਸੇਵਤੇ ਪਾਦਃ ਪਾਦਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਃ॥ 12-89-25 (68291) ਏਕਪਾਦੰ ਤ੍ਰਯਃ ਪਾਦਾ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤਿ ਦਿਨੇਦਿਨੇ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਯਤ੍ਨੇਨ ਪਾਦੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ ' 12-89-26 (68292) ਇਤੋ ਦਤ੍ਤੇਨ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਦੇਵਾਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਗਣਾਸ੍ਤਥਾ। ਮਾਨੁਸ਼਼ੋਰਗਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸਿ ਵਯਾਂਸਿ ਪਸ਼ਵਸ੍ਤਥਾ॥ 12-89-27 (68293) ਏਸ਼਼ਾ ਤੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਗੁਪ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ। ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੋਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯੈਤਮੇਵਾਰ੍ਥੰ ਭੂਯੋ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪਾ--ਵ॥ ॥ 12-89-28 (68294) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 89॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-89-1 ਮੂਲਫਲੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਸ੍ਵਮਿਤਿ ਧਰ੍ਮਮਾਹੁਰਤੋ ਨ ਚ੍ਛਿਨ੍ਦ੍ਯੁਃ॥ 12-89-3 ਤ੍ਯਾਗੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ॥ 12-89-6 ਭੋਗਾਰ੍ਥੀ ਚੇਦ੍ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਤ੍ਯਜਤਿ ਤਦਾ ਭੋਗੈਰਪਿ ਨਿਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯਃ। ਅਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਚੇਤਦਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾਪਿ ਨਿਮਨ੍ਤ੍ਰ੍ਯ ਇਤ੍ਯਾਹ ਆਹੁਰਿਤਿ॥ 12-89-7 ਊਰ੍ਧ੍ਵੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮ੍॥ 12-89-11 ਲੋਕਾਤ੍ ਲੋਕਹਿਤਾਰ੍ਥੰ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯਮ੍। ਭਯੁਧ੍ਯਾਂਖਾਰਾਨਿਤਿ ਚਾਰ੍ਥਃ॥ 12-89-13 ਵਿਦੁਸ਼਼ੋ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸਃ॥ 12-89-14 ਰਾਜ੍ਞੋ ਵ੍ਯਸਗੀਤ੍ਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-89-19 ਸੁਪਰਿਣੀਤਾਨ੍ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ 12-89-21 ਅਲਵਾਨੇਪ ਦੁਰ੍ਬਲੰ ਭੁਜ੍ਜੀਤ ਤੁਲ੍ਯਾਤ੍ਤੁ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਚ੍ਛਲੇਨ ਚ ਤੰ ਭੁਜ੍ਜੀਤੇਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰਮਾਹ ਯਦਿ ਆਦਿਨਾ॥ 12-89-22 ਭਾਰੁਣ੍ਡਃ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਃ॥

12-90-0 (68295) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-90-0x (5577) ਆਨਙ੍ਗਿਰਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਾਨੁਚਧ੍ਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਤਮਃ। ਮਾਨ੍ਧਾਤ੍ਰੇ ਯੌਵਨਾਸ਼੍ਚਾਯ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨਭ੍ਯਭਾਸ਼਼ਤ॥ 12-90-1 (68296) ਸ ਯਥਾ(ਅ)ਨੁਸ਼ਸ਼ਾਸੈਜਮੁਚਧ੍ਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਤਮਃ। ਤਤ੍ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਸੰਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਿਖਿਲੇਨ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-90-2 (68297) ਉਚਥ੍ਯ ਉਵਾਚ। 12-90-3x (5578) ਧਰ੍ਮਾਮ ਰਾਜਾ ਭਵਤਿ ਨ ਕਾਮਕਰਣਾਯ ਤੁ। ਮਾਨ੍ਯਾਤਰਭਿਜਾਨੀਹਿ ਰਾਜਾ ਲੋਕਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ॥ 12-90-3 (68298) ਰਾਜਾ ਚਰਤਿ ਚੇਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਦੇਵਤ੍ਵਾਯੈਵ ਕਲ੍ਪਤੇ। ਸ ਚੇਦਧਰ੍ਮੰ ਚਰਤਿ ਨਰਕਾਯੈਵ ਗਚ੍ਛਤਿ॥ 12-90-4 (68299) ਧਰ੍ਮੇ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਧਰ੍ਮੋ ਰਾਜਨਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਾਤਿ। ਤੰ ਰਾਜਾ ਸਾਧੁ ਯਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਸ ਰਾਜਾ ਸ਼੍ਰਿਯਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-90-5 (68300) ਰਾਜਾਪਰਾਧਾਨ੍ਮਾਨ੍ਧਾਤਰ੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਵਾਨ੍ਪਾਪ ਉਚ੍ਯਤੇ। ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਗਰ੍ਹਾਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮੋ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਚੋਚ੍ਯਤੇ॥ 12-90-6 (68301) ਅਧਰ੍ਮੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾਨਾਮਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਃ ਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ। ਤਦੇਵ ਮਙ੍ਗਲੰ ਲੋਕਃ ਸਰ੍ਵਃ ਸਮਨੁਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-90-7 (68302) ਉਚ੍ਛਿਦ੍ਯਤੇ ਧਰ੍ਮਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਧਰ੍ਮੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਮਹਾਨ੍। ਭਯਮਾਹੁਰ੍ਦਿਵਾਰਾਤ੍ਰੰ ਯਦਾ ਪਾਪਾ ਨ ਵਾਰ੍ਯਤੇ॥ 12-90-8 (68303) ਇਦੰ ਮਮ ਇਦੰ ਨੇਤਿ ਸਾਧੂਨਾਂ ਤਾਤ ਧਰ੍ਮਤਃ। ਨ ਵੈ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾ ਭਵਤਿ ਯਦਾ ਪਾਪੋ ਨ ਵਾਰ੍ਯਤੇ॥ 12-90-9 (68304) ਨੈਵ ਭਾਰ੍ਯਾ ਨ ਪਸ਼ਵੋ ਨ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਨ ਨਿਵੇਸ਼ਨਮ੍। ਸੰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯੇਤ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਯਦਾ ਪਾਪਬਲੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-90-10 (68305) ਦੇਵਾਃ ਪੂਜਾਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਨ ਸ੍ਵਧਾਂ ਪਿਤਰਸ੍ਤਦਾ। ਨ ਪੂਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਹ੍ਯਤਿਥਯੋ ਯਦਾ ਪਾਪੋ ਨ ਵਾਰ੍ਯਤੇ॥ 12-90-11 (68306) ਨ ਵੇਦਾਨਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਵ੍ਰਤਵਨ੍ਤੋ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ। ਨ ਯਜ੍ਞਾਂਸ੍ਤਨ੍ਵਤੇ ਵਿਪ੍ਰਾ ਯਦਾ ਪਾਪੋ ਨ ਵਾਰ੍ਯਤੇ॥ 12-90-12 (68307) ਵਧ੍ਯਾਨਾਮਿਵ ਸਤ੍ਵਾਨਾਂ ਮਨੋ ਭਵਤਿ ਵਿਹ੍ਵਲਮ੍। ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਮਹਾਰਾਜ ਯਦਾ ਪਾਪੋ ਨ ਵਾਰ੍ਯਤੇ॥ 12-90-13 (68308) ਉਭੌ ਲੋਕਾਵਭਿਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਰਾਜਾਨਮਸ੍ਰੁʼਜੰਸ੍ਤਥਾ। ਮੁਨਯੋ(ਅ)ਥ ਮਹਦ੍ਭੂਤਮਯੰ ਧਰ੍ਮੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-90-14 (68309) ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਧਰ੍ਮੋ ਵਿਰਾਜੇਤ ਤੰ ਰਾਜਾਨੰ ਪ੍ਰਚਕ੍ਸ਼਼ਤੇ। ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਲੀਯਤੇ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੰ ਦੇਵਾ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲੰ ਵਿਦੁਃ॥ 12-90-15 (68310) ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੋ ਹਿ ਭਗਵਾਨ੍ਧਰ੍ਮੋ ਯਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕੁਰੁਤੇ ਲਯਮ੍। ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲੰ ਤੰ ਵੀਵਦੁਰ੍ਦੇਵਾਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਨ ਲੋਪਯੇਤ੍॥ 12-90-16 (68311) ਧਰ੍ਮੇ ਵਰ੍ਧਤਿ ਵਰ੍ਧਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਦਾ। ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਹ੍ਰਸਤਿ ਹੀਯਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਵਿਵਰ੍ਧਯੇਤ੍॥ 12-90-17 (68312) ਧਨਾਨਿ ਸ੍ਪੌਤਿ ਧਰ੍ਮੋ ਹਿ ਧਾਰਣਾਦ੍ਵੇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ। ਮਾਨਵਾਨ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ ਸੀਮਾਨ੍ਤਕਰਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-90-18 (68313) ਪ੍ਰਭਵਾਰ੍ਥੰਮਹਿ ਭੂਤਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮਃ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਸ੍ਵਯੰਭੁਵਾ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਧਯੇਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਜਾਨੁਗ੍ਰਹਕਾਰਣਾਤ੍॥ 12-90-19 (68314) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਿ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਧਰ੍ਮਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਤਰਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ। ਸ ਰਾਜਾਯਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਸਾਧੁਕ੍ਰੁʼਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-90-20 (68315) ਕਾਮਕ੍ਰੋਧਾਵਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਨੁਪਾਲਯੇਤ੍। ਧਰ੍ਮਃ ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਕਰਤਮੋ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ॥ 12-90-21 (68316) ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਯੋਨਿਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਾਨ੍ਪੂਜਯੇਤ੍ਸਦਾ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਚ ਮਾਨ੍ਧਾਤਃ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਕਾਮਾਨਮਤ੍ਸਰੀ॥ 12-90-22 (68317) ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਹ੍ਯਕਾਮਕਰਣਾਦ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸੰਜਾਯਤੇ ਭਯਮ੍। ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਨ ਚ ਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਤਥਾ(ਅ)ਮਿਤ੍ਰੀਭਵਨ੍ਤ੍ਯਪਿ॥ 12-90-23 (68318) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਂ ਸਦਾਸੂਯਨ੍ਬਾਲ੍ਯਾਦ੍ਵੈਰੋਚਨਿਰ੍ਬਲਿਃ। ਅਥਾਸ੍ਮਾਚ੍ਛ੍ਰੀਰਪਾਕ੍ਰਾਮਦ੍ਯਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਨਾਸੀਤ੍ਪ੍ਰਤਾਪਿਨੀ॥ 12-90-24 (68319) ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦਪਾਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸਾ(ਅ)ਗਚ੍ਛਤ੍ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਮ੍। ਅਥ ਸੋ(ਅ)ਨ੍ਵਤਪਤ੍ਪਸ਼੍ਚਾਚ੍ਛ੍ਰਿਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪੁਰੰਦਰੇ॥ 12-90-25 (68320) ਏਤਤ੍ਫਲਮਸੂਯਾਯਾ ਅਭਿਮਾਨਸ੍ਯ ਚਾਭਿਭੋ। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਬੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਮਾਨ੍ਧਾਤਰ੍ਮਾ ਤ੍ਵਾਂ ਜਹ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਤਾਪਿਨੀ॥ 12-90-26 (68321) ਦਰ੍ਪੋਨਾਮ ਸ਼੍ਰਿਯਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਜਜ੍ਞੇ(ਅ)ਧਰ੍ਮਾਦਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ। ਤੇਨ ਦੇਵਾਸੁਰਾ ਰਾਜੰਨੀਤਾਃ ਸੁਬਹਵੋ(ਅ)ਵ੍ਯਯਮ੍॥ 12-90-27 (68322) ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਬਹਵਸ੍ਤਥਾ ਬੁਧ੍ਯਸ੍ਵ ਪਾਰ੍ਥਿਵ। ਰਾਜਾ ਭਵਤਿ ਤੰ ਜਿਤ੍ਵਾ ਦਾਸਸ੍ਤੇਨ ਪਰਾਜਿਤਃ॥ 12-90-28 (68323) ਸ ਯਥਾ ਦਰ੍ਪਸਹਿਤਮਧਰ੍ਮੰ ਨਾਨੁਸੇਵਤੇ। ਤਥਾ ਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਮਾਨ੍ਧਾਤਸ਼੍ਚਿਰੰ ਚੇਤ੍ਸ੍ਥਾਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ॥ 12-90-29 (68324) ਮਤ੍ਤਾਤ੍ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਾਤ੍ਪੌਗਣ੍ਡਾਦੁਨ੍ਮਤ੍ਤਾਚ੍ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ। ਨਿਨ੍ਦਿਤਾਚ੍ਚਾਸਦਾਚਾਰਾਦ੍ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਚਾਪਿ ਸੇਵਨਾਤ੍॥ 12-90-30 (68325) ਨਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਦਮਾਤ੍ਯਾਚ੍ਚ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭ੍ਯਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ। ਪਰ੍ਵਤਾਦ੍ਵਿਸ਼਼ਮਾਦ੍ਦੁਰ੍ਗਾਦ੍ਧਸ੍ਤਿਨੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਾਤ੍ਸਰੀਸ੍ਰੁʼਪਾਤ੍॥ 12-90-31 (68326) ਏਤੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਨਿਤ੍ਯਯੁਕ੍ਤਃ ਸ੍ਯਾੰਨਕ੍ਤੰ ਚਰ੍ਯਾਂ ਚ ਵਰ੍ਜਯੇਤ੍। ਅਤ੍ਯਾਸ਼ਾਂ ਚਾਭਿਮਾਨੰ ਚ ਦਮ੍ਭੰ ਕ੍ਰੋਧੰ ਚ ਵਰ੍ਜਯੇਤ੍॥ 12-90-32 (68327) ਅਵਿਜ੍ਞਾਤਾਸੁ ਚ ਸ੍ਤ੍ਰੀਸ਼਼ੁ ਕ੍ਲੀਬਾਸੁ ਸ੍ਵੈਰਿਣੀਸ਼਼ੁ ਚ। ਪਰਭਾਰ੍ਯਾਸੁ ਕਨ੍ਯਾਸੁ ਨਾਚਰੇਨ੍ਮੈਥੁਨੰ ਨ੍ਰੁʼਪ॥ 12-90-33 (68328) ਕੁਲੇਸ਼਼ੁ ਪਾਪਰਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸਿ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਵਰ੍ਣਸੰਕਰਾਤ੍। ਅਪੁਮਾਂਸੋ(ਅ)ਙ੍ਗਹੀਨਾਸ਼੍ਚ ਸ੍ਥੂਲਜਿਹ੍ਵਾ ਵਿਚੇਤਸਃ॥ 12-90-34 (68329) ਏਤੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਮਾਦ੍ਯਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣੰ ਵਰ੍ਤਿਤਵ੍ਯੰ ਪ੍ਰਜਾਹਿਤੇ॥ 12-90-35 (68330) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਸ੍ਯ ਦੋਸ਼਼ਃ ਸੰਜਾਯਤੇ ਮਹਾਨ੍। ਅਧਰ੍ਮਾਃ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਜਾਸੰਕਰਕਾਰਕਾਃ॥ 12-90-36 (68331) ਅਸ਼ੀਤੇ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਸ਼ੀਤੰ ਸ਼ੀਤੇ ਸ਼ੀਤੰ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਅਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਰਤਿਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਸ਼੍ਚ ਵ੍ਯਾਧਿਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਾਵਿਸ਼ੇਤ੍ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-90-37 (68332) ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣ੍ਯੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਗ੍ਰਹਾ ਘੋਰਾਸ੍ਤਥਾਗਤੇ। ਉਤ੍ਪਾਤਾਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਬਹਵੋ ਰਾਜਨਾਸ਼ਨਾਃ॥ 12-90-38 (68333) ਅਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਤ੍ਮਾ ਯੋ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ੀਯਨ੍ਤੇ ਤਤਃ ਸੋ(ਅ)ਨੁ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-90-39 (68334) ਦ੍ਵਾਵਾਦਦਾਤੇ ਹ੍ਯੇਕਸ੍ਯ ਦ੍ਵਯੋਃ ਸੁਬਹਵੋ(ਅ)ਪਰੇ। ਕੁਮਾਰ੍ਯਃ ਸੰਪ੍ਰਲੁਪ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਦਾਹੁਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਦੂਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-90-40 (68335) ਮਮੈਤਦਿਤਿ ਨੈਤਚ੍ਚ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ। ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮੰ ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਮਾਦਮਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤ॥ ॥ 12-90-41 (68336) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 90॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-90-1 ਅਙ੍ਗਿਰਾਃ ਆਙ੍ਗਿਰਸਾਃ॥ 12-90-12 ਨ ਭਾਰ੍ਯਾਮਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-90-15 ਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮਪਾਲਃ॥ 12-90-16 ਕੁਰੁਤੇ ਹ੍ਯਲਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਅਲੰ ਵਾਰਣਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤੇਨ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੰ ਲੁਨਾਤਿ ਚ੍ਛਿਨਤ੍ਤੀਤਿ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਲ ਇਤਿ ਯੋਗੋ ਦਰ੍ਸ਼ਿਤਃ॥ 12-90-18 ਧਰ੍ਮਪਦਸ੍ਯ ਦ੍ਵੇਧਾ ਵ੍ਯੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਮਾਹ ਧਨਾਨੀਤਿ। ਧਾਰਣਾਦ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਃ। ਸੀਮਾਨ੍ਤਕਰਃ ਯਾਵਤ੍ਪਾਪੰ ਤਾਵਦ੍ਯਾਤਨਾਕਰ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-90-28 ਤੰ ਦਰ੍ਪਮ੍॥ 12-90-30 ਪੌਗਣ੍ਡਾਦ੍ਵਾਲਕਾਦਜ੍ਞਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਕਦਮ੍ਯਾਸ਼ਾਦੁਦਾਵਰ੍ਤਾਦ੍ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਚਾਪੀਤਿ ਟ. ਪਾਠਃ॥ 12-90-32 ਅਨਿਤ੍ਯਯੁਕ੍ਤਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ ਨਿਤ੍ਯਮਯੁਕ੍ਤਃ ਸ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਏਕਚਰ੍ਯਾਂ ਚ ਵਰ੍ਜਯੇਦਿਤਿ ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-90-34 ਅਪੁਮਾਂਸਃ ਕ੍ਲੀਬਾਃ। ਸ੍ਥੂਲਜਿਹ੍ਵਾ ਮੂਕਾਃ॥ 12-90-38 ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣਿ ਧੂਮਕੇਤ੍ਵਾਦਯਃ॥ 12-90-40 ਏਕਸ੍ਯ ਧਨੰ ਦ੍ਵਾਵਾਦਦਾਤੇ ਆਚ੍ਛਿਦ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਤਃ॥

12-91-0 (68337) ਉਚਥ੍ਯ ਉਵਾਚ। 12-91-0x (5579) ਕਾਲਵਰ੍ਸ਼਼ੀ ਚ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਚਾਰੀ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ। ਸੰਪਦ੍ਯਦੇਸ਼਼ਾ ਭਵਤਿ ਸਾ ਬਿਭਰ੍ਤਿ ਸੁਖੰ ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-91-1 (68338) ਯੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਨਿਰ੍ਹਰ੍ਤੁਂ ਵਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਰਜਕੋ ਮਲਮ੍। ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵਾ ਸ਼ੋਧਯਿਤੁਂ ਯਥਾ ਨਾਸ੍ਤਿ ਤਥੈਵ ਸਃ॥ 12-91-2 (68339) ਏਵਮੇਤਦ੍ਦ੍ਵਿਜੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਵਿਸ਼ਾਂ ਤਥਾ। ਸ਼ੂਦ੍ਰਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਥੋ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਨਾਨਾਕਰ੍ਮਸ੍ਵਵਸ੍ਥਿਤਃ॥ 12-91-3 (68340) ਕਰ੍ਮ ਸ਼ੂਦ੍ਰੇ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਵੈਸ਼੍ਯੇ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਸ਼੍ਚ ਰਾਜਨਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੰ ਤਪੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਃ ਸਤ੍ਯੰ ਚਾਪਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤਿਸ਼਼ੁ॥ 12-91-4 (68341) ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਵੇਦ ਪਾਤ੍ਰਾਣਾਮਿਵ ਸ਼ੋਧਨਮ੍। ਸ਼ੀਲਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਵਿਨਿਰ੍ਹਰ੍ਤੁਂ ਸ ਪਿਤਾ ਸ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ॥ 12-91-5 (68342) ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤ੍ਰੇਤਾ ਦ੍ਵਾਪਰਸ਼੍ਚ ਕਲਿਸ਼੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਰਾਜਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਰਾਜੈਵ ਯੁਗਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-91-6 (68343) ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੰ ਤਥਾ ਵੇਦਾਸ਼੍ਚਾਤੁਰਾਸ਼੍ਰਮ੍ਯਮੇਵ ਚ। ਸਰ੍ਵਮੇਤਤ੍ਪ੍ਰਮੁਹ੍ਯੇਤ ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਮਾਦ੍ਯਤਿ॥ 12-91-7 (68344) ਅਗ੍ਨਿਤ੍ਰੇਤਾ ਤ੍ਰਯੀ ਵਿਦ੍ਯਾ ਯਜ੍ਞਾਸ਼੍ਚ ਸਹਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਃ। ਸਰ੍ਵ ਏਵ ਪ੍ਰਮੁਹ੍ਯਨ੍ਤੇ ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਮਾਦ੍ਯਤਿ॥ 12-91-8 (68345) ਰਾਜੈਵ ਕਰ੍ਤਾ ਭੂਤਾਨਾਂ ਰਾਜੈਵ ਚ ਵਿਨਾਸ਼ਕਃ। ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਯਃ ਸ ਕਰ੍ਤਾ ਸ੍ਯਾਦਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਵਿਨਾਸ਼ਕਃ॥ 12-91-9 (68346) ਰਾਜ੍ਞੋ ਭਾਰ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪੁਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤਥਾ। ਸਮੇਤ੍ਯ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਮਾਦ੍ਯਤਿ॥ 12-91-10 (68347) ਹਸ੍ਤਿਨੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਾਸ਼੍ਚ ਗਾਵਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯੁਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਸ਼੍ਵਤਰਗਰ੍ਦਭਾਃ। ਅਧਰ੍ਮਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਤੌ ਸਰ੍ਵੇ ਸੀਦਨ੍ਤਿ ਜਨ੍ਤਵਃ॥ 12-91-11 (68348) [ਦੁਰ੍ਬਲਾਰ੍ਥੰ ਬਲੰ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਧਾਤ੍ਰਾ ਮਾਨ੍ਧਾਤਰੁਚ੍ਯਤੇ। ਅਬਲੰ ਤੁ ਮਹਦ੍ਭੂਤੰ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ 12-91-12 (68349) ਯਸ਼੍ਚ ਭੂਤੰ ਸੰਭਜਤੇ ਯੇ ਚ ਭੂਤਾਸ੍ਤਦਨ੍ਵਯਾਃ। ਅਧਰ੍ਮਸ੍ਥੇ ਹਿ ਨ੍ਰੁʼਪਤੌ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥] 12-91-13 (68350) ਦੁਰ੍ਬਲਸ੍ਯ ਚ ਯਚ੍ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਮੁਨੇਰਾਸ਼ੀਵਿਸ਼਼ਸ੍ਯ ਚ। ਅਵਿਸ਼਼ਹ੍ਯਤਮੰ ਮਨ੍ਯੇ ਮਾ ਸ੍ਮ ਦੁਰ੍ਬਲਮਾਸਦਃ॥ 12-91-14 (68351) ਦੁਰ੍ਬਲਾਂਸ੍ਤਾਤ ਮਨ੍ਯੇਥਾ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵਾਵਿਮਾਨਿ ਤਾਨ੍। ਮਾ ਤ੍ਵਾਂ ਦੁਰ੍ਬਲਚਕ੍ਸ਼਼ੂਂਸ਼਼ਿ ਪ੍ਰਦਹੇਯੁਃ ਸਬਾਨ੍ਧਵਮ੍॥ 12-91-15 (68352) ਨ ਹਿ ਦੁਰ੍ਬਲਦਗ੍ਧਸ੍ਯ ਕੁਲੇ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਰੋਹਤਿ। ਆਮੂਲੰ ਨਿਰ੍ਦਹਨ੍ਤ੍ਯੇਵ ਮਾ ਸ੍ਮ ਦੁਰ੍ਬਲਮਾਸਦ॥ 12-91-16 (68353) ਅਬਲੰ ਵੈ ਬਲਾਚ੍ਛ੍ਰੇਯੋ ਯਚ੍ਚਾਤਿਬਲਵਦ੍ਬਲਮ੍। ਬਲਸ੍ਯਾਬਲਦਗ੍ਧਸ੍ਯ ਨ ਕਿੰਚਿਤਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-91-17 (68354) ਵਿਮਾਨਿਤੋ ਹਤਃ ਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤ੍ਰਾਤਾਰੰ ਚੇੰਨ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤੇ। ਅਮਾਨੁਸ਼਼ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਦਣ੍ਡੋ ਹਨ੍ਤਿ ਨਰਾਧਿਪਮ੍॥ 12-91-18 (68355) ਮਾ ਸ੍ਮ ਤਾਤ ਬਲਸ੍ਥਸ੍ਤ੍ਵੰ ਭੁਞ੍ਜੀਥਾ ਦੁਰ੍ਬਲੰ ਜਨਮ੍। ਮਾ ਤ੍ਵਾਂ ਦੁਰ੍ਬਲਚਕ੍ਸ਼਼ੂਂਸ਼਼ਿ ਦਹਨ੍ਤ੍ਵਗ੍ਨਿਰਿਵਾਸ਼ਯਮ੍॥ 12-91-19 (68356) ਯਾਨਿ ਮਿਥ੍ਯਾਭਿਸ਼ਸ੍ਤਾਨਾਂ ਪਤਨ੍ਤ੍ਯਸ਼੍ਰੂਣਿ ਰੋਦਤਾਮ੍। ਤਾਨਿ ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਪਸ਼ੂਨ੍ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਮਿਥ੍ਯਾਭਿਸ਼ੰਸਿਨਾਂ॥ 12-91-20 (68357) ਯਦਿ ਨਾਤ੍ਮਨਿ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਨ ਚੇਤ੍ਪੌਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਨਪ੍ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ। ਨ ਹਿ ਪਾਪੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਸਦ੍ਯਃ ਫਲਤਿ ਗੌਰਿਬ॥ 12-91-21 (68358) ਯਤ੍ਰਾਬਲੋ ਵਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤ੍ਰਾਤਾਰੰ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਤਿ। ਮਹਾਨ੍ਦੈਵਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਤ੍ਰ ਦਣ੍ਡਃ ਪਤਤਿ ਦਾਰੁਣਃ॥ 12-91-22 (68359) ਯੁਕ੍ਤਾ ਯਦਾ ਜਾਨਪਦਾ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਇਵ। ਅਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਰੂਪੇਣ ਰਾਜਾਨੰ ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ॥ 12-91-23 (68360) ਰਾਜ੍ਞੋ ਯਦਾ ਜਨਪਦੇ ਬਹਵੋ ਰਾਜਪੂਰੁਸ਼਼ਾਃ। ਅਨਯੇਨੋਪਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤਦ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ੰ ਮਹਤ੍॥ 12-91-24 (68361) ਯਦਾ ਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਨਯੇਦਰ੍ਥਾਨ੍ਕਾਮਾਦਰ੍ਥਵਸ਼ੇਨ ਵਾ। ਕ੍ਰੁʼਪਣੰ ਯਾਚਮਾਨਾਨਾਂ ਤਦ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਵੈਸ਼ਸੰ ਮਹਤ੍॥ 12-91-25 (68362) ਮਹਾਨ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੋ ਜਾਯਤੇ ਵਰ੍ਧਤੇ ਚ ਤੰ ਚੈਵ ਭੂਤਾਨਿ ਸਮਾਸ਼੍ਰਯਨ੍ਤਿ। ਯਦਾ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਸ਼੍ਛਿਦ੍ਯਤੇ ਦਹ੍ਯਤੇ ਚ ਤਦਾਸ਼੍ਰਯਾ ਅਨਿਕੇਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ॥ 12-91-26 (68363) ਯਦਾ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਧਰ੍ਮਮਗ੍ਰ੍ਯੰ ਚਰਨ੍ਤਿ ਸੰਸ੍ਕਾਰੰ ਕਾ ਰਾਜਗੁਣੰ ਬ੍ਰੁਵਾਣਾਃ। ਤੈਸ਼੍ਚਾਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਰਿਤੋ ਧਰ੍ਮਮੋਹਾ ਤ੍ਤੂਪ ਜਹ੍ਯਾਤ੍ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚ॥ 12-91-27 (68364) ਯਤ੍ਰ ਪਾਪਾ ਜ੍ਞਾਯਮਾਨਾਸ਼੍ਚਰਨ੍ਤਿ ਸਭਾਂ ਕਲਿਰ੍ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਤਤ੍ਰ ਰਾਜ੍ਞਃ। ਯਤ੍ਰ ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਨਰਾੰਨ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਨ ਤਦ੍ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਰ੍ਧਤੇ ਭੂਮਿਪਸ੍ਯ॥ 12-91-28 (68365) ਯਸ਼੍ਚਾਮਾਤ੍ਯਾਨ੍ਮਾਨਯਿਤ੍ਵਾ ਯਥਾ ਹਿ ਮਨ੍ਤ੍ਰੇ ਚ ਯੁਦ੍ਧੇ ਚ ਨ੍ਰੁʼਪੋ(ਅ)ਨੁਯੁਞ੍ਜ੍ਯਾਤ੍। ਬਿਬਰ੍ਧਤੇ ਤਸ੍ਯ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਨ੍ਰੁʼਪਸ੍ਯ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਮਹੀਂ ਚਾਪ੍ਯਖਿਲਾਂ ਚਿਰਾਯ॥ 12-91-29 (68366) ਅਤ੍ਰਾਪਿ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਵਾਚੰ ਚੈਵ ਸੁਭਾਸ਼਼ਿਤਾਮ੍। ਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪੂਜਯਨ੍ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤ੍ਯਨੁਤ੍ਤਮਮ੍॥ 12-91-30 (68367) ਸੰਵਿਭਜ੍ਯ ਯਦਾ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਨਚਾਨ੍ਯਾਨਵਮਨ੍ਯਤੇ। ਨਿਹਨ੍ਤਿ ਬਲਿਨੰ ਦ੍ਰੁʼਪ੍ਤੰ ਸ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-91-31 (68368) ਤ੍ਰਾਯਤੇ ਹਿ ਯਦਾ ਸਰ੍ਵੰ ਵਾਚਾ ਕਾਯੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ। ਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯਾਪਿ ਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੇਚ੍ਚ ਸ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-91-32 (68369) ਸੰਵਿਭਜ੍ਯ ਯਦਾ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਦੁਰ੍ਬਲਾੰਨਰਾਨ੍। ਤਦਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਬਲਿਨਃ ਸ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-91-33 (68370) ਯਦਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਿ ਯਦਾ ਦਸ੍ਯੂਨਪੋਹਤਿ। ਯਦਾ ਜਯਤਿ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਸ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-91-34 (68371) ਪਾਪਮਾਚਰਤੋ ਯਤ੍ਰ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੇਨ ਵਾ। ਪ੍ਰਿਯਸ੍ਯਾਪਿ ਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੇਤ ਸ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-91-35 (68372) ਯਦਾ ਸਾਰਣਿਕਾਨ੍ਰਾਜਾ ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਭਿਨਤ੍ਤਿ ਨ ਚ ਮਰ੍ਯਾਦਾਂ ਸ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-91-36 (68373) ਯਦਾਪ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਰ੍ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਯਜਤੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਯਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਃ। ਕਾਮਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਵਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-91-37 (68374) ਕ੍ਰੁʼਪਣਾਨਾਥਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਯਦਾ(ਅ)ਸ਼੍ਰੁ ਪਰਿਮਾਰ੍ਜਤਿ। ਹਰ੍ਸ਼਼ੰ ਸੰਜਨਯੰਨ੍ਰੂʼਣਾਂ ਸ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-91-38 (68375) ਵਿਵਰ੍ਧਯਤਿ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਤਥਾ(ਅ)ਰੀਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਕਰ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਸੰਪੂਜਯਤਿ ਸਾਧੂਂਸ਼੍ਚ ਸ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-91-39 (68376) ਸਤ੍ਯੰ ਪਾਲਯਤਿ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਭੂਮਿੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ। ਪੂਜਯੇਦਤਿਥੀਨ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨ੍ਸ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-91-40 (68377) ਨਿਗ੍ਰਹਾਨੁਗ੍ਰਹੌ ਚੋਭੌ ਯਤ੍ਰ ਸ੍ਯਾਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੌ। ਅਸ੍ਮਿਁਲ੍ਲੋਕੇ ਪਰੇ ਚੈਵ ਰਾਜਾ ਸ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਤੇ ਫਲਮ੍॥ 12-91-41 (68378) ਯਮੋ ਰਾਜਾ ਧਾਰ੍ਮਿਕਾਣਾਂ ਮਾਨ੍ਧਾਤਃ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰਃ। ਸੰਯਚ੍ਛਨ੍ਯਮਵਤ੍ਪ੍ਰਾਣਾਨਸੰਯਚ੍ਛੰਸ੍ਤੁ ਪਾਵਕਃ॥ 12-91-42 (68379) ਰੁʼਤ੍ਵਿਕ੍ਪੁਰੋਹਿਤਾਚਾਰ੍ਯਾਨ੍ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਵਮਤ੍ਯ ਚ। ਯਦਾ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਸ ਰਾਜ੍ਞੋ ਧਰ੍ਮ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-91-43 (68380) ਯਮੋ ਯਚ੍ਛਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਵਾਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ। ਤਥਾ ਰਾਜ੍ਞਾ(ਅ)ਨੁਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਯਨ੍ਤਵ੍ਯਾ ਵਿਧਿਵਤ੍ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-91-44 (68381) ਸਹਸ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਰਾਜਾ ਹਿ ਸਰ੍ਵਥੈਵੋਪਮੀਯਤੇ। ਸ ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਚ ਯੰ ਧਰ੍ਮ ਸ ਧਰ੍ਮਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-91-45 (68382) ਅਪ੍ਰਮਾਦੇਨ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ੇਥਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਧ੍ਰੁʼਤਿੰ ਮਤਿਮ੍। ਭੂਤਾਨਾਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵਜਿਜ੍ਞਾਸਾ ਸਾਧ੍ਵਸਾਧੁ ਚ ਸਰ੍ਵਦਾ॥ 12-91-46 (68383) ਸੰਗ੍ਰਹਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਦਾਨੰ ਚ ਮਧੁਰਾ ਚ ਵਾਕ੍। ਪੌਰਜਾਨਪਦਾਸ਼੍ਚੈਵ ਗੋਪ੍ਤਵ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਪ੍ਰਜਾ ਯਥਾ॥ 12-91-47 (68384) ਨ ਜਾਤ੍ਵਦਕ੍ਸ਼਼ੋ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸ਼ਕ੍ਨੋਤਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍। ਭਾਰੋ ਹਿ ਸੁਮਹਾਂਸ੍ਤਾਤ ਰਾਜ੍ਯੰ ਨਾਮ ਸੁਦੁਰ੍ਵਹਮ੍॥ 12-91-48 (68385) ਤਦ੍ਦਣ੍ਡਵਿੰਨ੍ਰੁʼਪਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸ਼ੂਰਃ ਸ਼ਕ੍ਨੋਤਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍। ਨ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਯਮਦਣ੍ਡੇਨ ਕ੍ਲੀਬੇਨਾਬੁਦ੍ਧਿਨਾ(ਅ)ਪਿ ਵਾ॥ 12-91-49 (68386) ਅਭਿਰੂਪੈਃ ਕੁਲੇ ਜਾਤੈਰ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ੈਰ੍ਭਕ੍ਤੈਰ੍ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤੈਃ। ਸਰ੍ਵੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ੇਥਾਸ੍ਤਾਪਸਾਸ਼੍ਰਮਿਣਾਮਪਿ॥ 12-91-50 (68387) ਅਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮੰ ਵੇਤ੍ਸ੍ਯਸਿ ਵੈ ਪਰਮ੍। ਸ੍ਵਦੇਸ਼ੇ ਪਰਦੇਸ਼ੇ ਵਾ ਨ ਤੇ ਧਰ੍ਮੋ ਵਿਨਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-91-51 (68388) ਧਰ੍ਮੇਚਾਰ੍ਥੇ ਚ ਕਾਮੇ ਚ ਧਰ੍ਮ ਏਵੋਤ੍ਤਰੋ ਭਵੇਤ੍। ਅਸ੍ਮਿੰਲ੍ਲੋਕੇ ਪਰੇ ਚੈਵ ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਸੁਖਮੇਧਤੇ॥ 12-91-52 (68389) ਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ ਦਾਰਾਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਃ ਪਰਿਪੂਜਿਤਾਃ। ਸੰਗ੍ਰਹਸ਼੍ਚੈਵ ਭੂਤਾਨਾਂ ਦਾਨੰ ਚ ਮਧੁਰਾ ਚ ਵਾਕ੍॥ 12-91-53 (68390) ਅਪ੍ਰਮਾਦਸ਼੍ਚ ਸ਼ੌਚੰ ਚ ਰਾਜ੍ਞੋ ਭੂਤਿਕਰੰ ਮਹਤ੍। ਏਤੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚੈਵ ਮਾਨ੍ਧਾਤਃ ਸਤਤੰ ਮਾ ਪ੍ਰਮਾਦਿਥਾਃ॥ 12-91-54 (68391) ਅਪ੍ਰਮਤ੍ਤੋ ਭਵੇਦ੍ਰਾਜਾ ਛਿਦ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ੀ ਪਰਾਤ੍ਮਨੋਃ। ਨਾਸ੍ਯ ਚ੍ਛਿਦ੍ਰੰ ਪਰਃ ਪਸ਼੍ਯੇਚ੍ਛਿਦ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਰਮਨ੍ਵਿਯਾਤ੍॥ 12-91-55 (68392) ਏਤਦ੍ਵ੍ਰੂʼਤ੍ਤੰ ਵਾਸਵਸ੍ਯ ਯਮਸ੍ਯ ਵਰੁਣਸ੍ਯ ਚ। ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਪ੍ਯਨੁਪਾਲਯ॥ 12-91-56 (68393) ਤਤ੍ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਮਹਾਰਾਜ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਸੇਵਿਤਮ੍। ਆਤਿਸ਼਼੍ਠ ਦਿਵ੍ਯੰ ਪਨ੍ਥਾਨਮਹ੍ਨਾਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-91-57 (68394) ਧਰ੍ਮਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਹਿ ਰਾਜਾਨੰ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚੇਹ ਚ ਭਾਰਤ। ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਪਿਤ੍ਰੁʼਗਨ੍ਧਰ੍ਵਾਃ ਕੀਰ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਮਹੌਜਸਃ॥ 12-91-58 (68395) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-91-59x (5580) ਸ ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ ਮਾਨ੍ਧਾਤਾ ਤੇਨੋਚਥ੍ਯੇਨ ਭਾਰਤ। ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨਵਿਸ਼ਙ੍ਕਸ਼੍ਚ ਏਕਃ ਪ੍ਰਾਪ ਚ ਮੇਦਿਨੀਮ੍॥ 12-91-59 (68396) ਭਵਾਨਪਿ ਤਥਾ ਸਮ੍ਯਙ੍ਭਾਨ੍ਧਾਤੇਵ ਮਹੀਪਤੇ। ਧਰ੍ਮੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਹੀਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਸ੍ਥਾਨਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ॥ ॥ 12-91-60 (68397) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 91॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-91-3 ਦ੍ਵਿਜਾਦੀਨਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਨ੍ਛੂਦ੍ਰੋ ਵਾ ਨਾਨਾਕਰ੍ਮਸ੍ਵਵਸ੍ਥਿਤਃ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਚ੍ਯੁਤੋ ਮੂਢਃ ਏਵੰ ਰਜਕਤੁਲ੍ਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-91-8 ਅਗ੍ਨਿਤ੍ਰੇਤਾ ਵਹ੍ਨਿਤ੍ਰਯਮ੍॥ 12-91-12 ਅਬਲਸ੍ਯ ਪਾਲਨਾਨ੍ਮਹਤ੍ਪੁਣ੍ਯਮਪਾਲਨਾਚ੍ਚ ਮਹਤ੍ਪਾਪਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। 12-91-13 ਭੂਤੰ ਦੁਰ੍ਬਲੰ ਸੰਭਜਤੇ(ਅ)ੰਨਾਦਿਨਾ ਸੇਵਤੇ। ਤਦਨ੍ਵਯਾਃ ਦਾਤ੍ਰੁʼਸੰਬਨ੍ਧਿਨਃ॥ 12-91-21 ਯਦਿ ਆਤ੍ਮਨਿ ਫਲੰ ਪਾਪ ਨ ਫਲਤਿ ਤਰ੍ਹਿ ਪੁਤ੍ਰਾਦਿਸ਼਼ੁ ਫਲਤਿ ਨਤੁ ਸਦ੍ਯਃ ਫਲਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-91-22 ਮੋਹਾਦ੍ਦੈਵਕ੍ਰੁʼਤ ਇਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-91-25 ਨਯੇਤ੍ ਅਪਹਰੇਤ੍॥ 12-91-27 ਮਹਾਨਿਤਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦਾਰ੍ਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਤਿਕਮਾਹ ਯਦੇਤਿ। ਯਦਾ ਧਰ੍ਮੰ ਚਰਤਿ ਤਦਾ ਰਾਜਾ ਵਰ੍ਧਤ ਇਤਿ ਭਾਵਃ। ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚਾਪਯਾਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੰ ਬ੍ਰੁਵਾਣਾ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-91-28 ਯਦਾ ਰਾਜ੍ਰਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤਿ ਨਰਾਨਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਂਸ੍ਤਦਾ ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਰ੍ਧਤੇ ਭੂਮਿਪਸ੍ਯੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-91-31 ਨਾਮਾਤ੍ਯਾਨਵਮਨ੍ਯਤ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-91-33 ਸੰਵਿਭਜ੍ਯ ਯਦਾ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਰ੍ਯਦਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵ। ਦੁਰ੍ਬਲਾਨਾਂ ਬਲੰ ਚੈਵੇਤਿ ਟ. ਡ.ਛ. ਪਾਠਃ॥ 12-91-36 ਸਾਰਣਿਕਾਨ੍ ਪ੍ਰਸਾਰਿਣੀਪ੍ਰਧਾਨਾਨ੍ਵਣਿਜਃ॥ 12-91-42 ਧਾਰ੍ਮਿਕਾਣੰ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰੋ(ਅ)ਨੁਗ੍ਰਾਹਕਃ। ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਸੰਯਚ੍ਛਨ੍ਭਵੇਤ੍। ਅਨਿਯਚ੍ਛੰਸ੍ਤੁ ਪਾਵਕਃ ਸ੍ਵਾਸ਼੍ਰਯਦਾਹੀ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-91-50 ਅਮਿਰੂਪੈਰਮਾਤ੍ਯੈਃ ਸਹੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-91-54 ਪ੍ਰਮਾਦਿਥਾਃ ਪ੍ਰਮਾਦ੍ਯੇਸ਼਼ਾਃ॥

12-92-0 (68398) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-92-0x (5581) ਕਥੰ ਧਰ੍ਮੇ ਸ੍ਥਾਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਰਾਜਾ ਵਰ੍ਤੇਤ ਭਾਰਤ। ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵਾਂ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-92-1 (68399) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-92-2x (5582) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਗੀਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਵਾਮਦੇਵੇਨ ਧੀਮਤਾ॥ 12-92-2 (68400) ਰਾਜਾ ਵਸੁਮਨਾ ਨਾਮ ਕੌਸਲ੍ਯੋ ਬਲਵਾਞ੍ਸ਼ੁਚਿਃ। ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿ ਪਰਿਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਵਾਮਦੇਵੰ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍॥ 12-92-3 (68401) ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯੈਰ੍ਭਗਵੰਨਨੁਸ਼ਾਧਿ ਮਾਮ੍। ਯੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਵੈ ਤਿਸ਼਼੍ਠੰਨ ਚ੍ਯਵੇਯੰ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਤਃ॥ 12-92-4 (68402) ਤਮਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧਾਮਦੇਵਸ੍ਤੇਜਸ੍ਵੀ ਤਪਤਾਂ ਵਰਃ। ਹੇਮਵਰ੍ਣੰ ਸੁਖਾਸੀਨੰ ਯਯਾਤਿਮਿਵ ਨਾਹੁਸ਼਼ਮ੍॥ 12-92-5 (68403) ਵਾਮਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-92-6x (5583) ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਨੁਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਨ ਧਰ੍ਮਾਦ੍ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਪਰਮ੍। ਧਰ੍ਮੇ ਸ੍ਥਿਤਾ ਹਿ ਰਾਜਾਨੋ ਜਯਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਿਨਾਮ੍॥ 12-92-6 (68404) ਅਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧੇਃ ਪਰੰ ਧਰ੍ਮੰ ਮਨ੍ਯਤੇ ਯੋ ਮਹੀਪਤਿਃ। ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਾਂ ਚ ਕੁਰੁਤੇ ਬ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਸ ਧਰ੍ਮੇਣ ਵਿਰਾਜਤੇ॥ 12-92-7 (68405) ਅਧਰ੍ਮਦਰ੍ਸ਼ੀ ਯੋ ਰਾਜਾ ਬਲਾਦੇਵ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ। ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵਾਪਯਾਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਦੁਭੌ ਪ੍ਰਥਮਮਧ੍ਯਮੌ॥ 12-92-8 (68406) ਅਸਤ੍ਪਾਪਿਸ਼਼੍ਠਸਚਿਵੋ ਵਧ੍ਯੋ ਲੋਕਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਹਾ। ਸਹੈਵ ਪਰਿਵਾਰੇਣ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵਾਵਸੀਦਤਿ॥ 12-92-9 (68407) ਅਰ੍ਥਾਨਾਮਨਨੁਸ਼਼੍ਠਾਤਾ ਕਾਮਚਾਰੀ ਵਿਕਤ੍ਥਨਃ। ਅਪਿ ਸਰ੍ਵਾਂ ਮਹੀਂ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-92-10 (68408) ਅਥਾਦਦਾਨਃ ਕਲ੍ਯਾਣਮਨਸੂਯੁਰ੍ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ। ਵਰ੍ਧਤੇ ਮਤਿਮਾਨ੍ਰਾਜਾ ਸ੍ਰੋਤੋਭਿਰਿਵ ਸਾਗਰਃ॥ 12-92-11 (68409) ਨ ਪੂਰ੍ਣੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਮਨ੍ਯੇਤ ਧਰ੍ਮਤਃ ਕਾਮਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਤਃ। ਬੁਦ੍ਧਿਤੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸਤਤੰ ਵਸੁਧਾਧਿਪ॥ 12-92-12 (68410) ਏਤੇਸ਼਼੍ਵੇਵ ਹਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਲੋਕਯਾਤ੍ਰਾ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾ। ਏਤਾਨਿ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਁਲ੍ਲਭਤੇ ਯਸ਼ਃ ਕੀਰ੍ਤਿ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-92-13 (68411) ਏਵੰ ਯੋ ਧਰ੍ਮਸੰਰਮ੍ਭੀ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਪਰਿਚਿਨ੍ਤਕਃ। ਅਰ੍ਥਾਨ੍ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਰਭਤੇ ਸ ਧ੍ਰੁਵੰ ਮਹਦਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-92-14 (68412) ਅਦਾਤਾ ਹ੍ਯਨਭਿਸ੍ਨੇਹੋ ਦਣ਼੍ਡੇਨਾਵਰ੍ਤਯਨ੍ਪ੍ਰਜਾਃ। ਸਾਹਸਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੀ ਰਾਜਾ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-92-15 (68413) ਅਥ ਪਾਪੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਨ ਚ ਪਸ਼੍ਯਤ੍ਯਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍। ਅਕੀਰ੍ਤ੍ਯਾ(ਅ)ਭਿਸਮਾਯੁਕ੍ਤੋ ਭੂਯੋ ਨਰਕਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-92-16 (68414) ਤਤੋ ਨ ਯਾਚਿਤੁਰ੍ਦਾਤੁਃ ਸ਼ੁਕ੍ਲਸ੍ਯ ਰਸਵੇਦਿਨਃ। ਵ੍ਯਸਨੰ ਸ੍ਵਮਿਵੋਤ੍ਪੰਨੰ ਵਿਜਿਘਾਂਸਨ੍ਤਿ ਮਾਨਵਾਃ॥ 12-92-17 (68415) ਯਸ੍ਯ ਨਾਸ੍ਤਿ ਗੁਰੁਰ੍ਧਰ੍ਮੇ ਨ ਚਾਨ੍ਯਾਨਪਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ। ਸੁਖਤਨ੍ਤ੍ਰੋ(ਅ)ਰ੍ਥਲਾਭੇਸ਼਼ੁ ਨ ਚਿਰੰ ਸੁਖਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-92-18 (68416) ਗੁਰੁਪ੍ਰਧਾਨੋ ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਵਯਮਰ੍ਥਾਨਵੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ। ਧਰ੍ਮਪ੍ਰਧਾਨੋ ਲਾਭੇਸ਼਼ੁ ਸ ਚਿਰੰ ਸੁਖਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ ॥ 12-92-19 (68417) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਮਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਿਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 92॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-92-8 ਉਭੌ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ॥ 12-92-9 ਅਸਨ੍ਤੋ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਃ॥ 12-92-13 ਏਤੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮਾਦਿਸ਼਼ੁ॥

12-93-0 (68418) ਵਾਮਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-93-0x (5584) ਯਤ੍ਰਾਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਣਯਤੇ ਦੁਰ੍ਬਲੇ ਬਲਵਤ੍ਤਰਃ। ਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮੁਪਜੀਵਨ੍ਤਿ ਯੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ਤਦਨ੍ਵਯਾਃ॥ 12-93-1 (68419) ਰਾਜਾਨਮਨੁਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਤੰ ਪਾਪਾਭਿਪ੍ਰਵਰ੍ਤਕਮ੍। ਅਵਿਨੀਤਮਨੁਸ਼਼੍ਯੰ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-93-2 (68420) ਯਦ੍ਵ੍ਰੂʼਤ੍ਤਮੁਪਜੀਵਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਸ੍ਥਸ੍ਯ ਮਾਨਵਾਃ। ਤਦੇਵ ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥਸ੍ਯ ਸ੍ਵਜਨੋ(ਅ)ਪਿ ਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-93-3 (68421) ਸਾਹਸਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਰ੍ਯਤ੍ਰ ਕਿੰਚਿਦੁਲ੍ਵਣਮਾਚਰੇਤ੍। ਅਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਲਕ੍ਸ਼਼ਣੋ ਰਾਜਾ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-93-4 (68422) ਸਦ੍ਵ੍ਰੂʼਤ੍ਤਾਚਰਿਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਨਾਨੁਵਰ੍ਤਤੇ। ਜਿਤਾਨਾਮਜਿਤਾਨਾਂ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਾਦਪੈਤਿ ਸਃ॥ 12-93-5 (68423) ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਨ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤਕਲ੍ਯਾਣੰ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿੰ ਰਣੇ। ਯੋ ਨ ਨਯਤੇ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਾਦਪੈਤਿ ਸਃ॥ 12-93-6 (68424) ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਆਤ੍ਸੁਸੁਖੋ ਰਾਜਾ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਤਾਰਣਮਾਪਦਿ। ਪ੍ਰਿਯੋ ਅਤਿ ਭੂਤਾਨਾਂ ਨ ਚ ਵਿਭ੍ਰਸ਼੍ਯਤੇ ਸ਼੍ਰਿਯਃ॥ 12-93-7 (68425) ਅਪ੍ਰਿਯੰ ਯਸ੍ਯ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਭੂਯਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯੰ ਚਰੇਤ੍। ਅਚਿਰੇਣ ਪ੍ਰਿਯਃ ਸ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯੋ(ਅ)ਪ੍ਰਿਯੇ ਪ੍ਰਿਯਮਾਚਰੇਤ੍॥ 12-93-8 (68426) ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਵਾਦੰ ਪਰਿਹਰੇਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਿਯਮਯਾਚਿਤਃ। ਨ ਕਾਮਾੰਨ ਚ ਸੰਰਮ੍ਭਾੰਨ ਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾਦ੍ਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜੇਤ੍॥ 12-93-9 (68427) `ਅਮਾਯਯੈਵ ਵਰ੍ਤੇਤ ਨ ਚ ਸਤ੍ਯੰ ਤ੍ਯਜੇਦ੍ਬੁਧਃ। ਦਮੰ ਧਰ੍ਮੰ ਚ ਸ਼ੀਲੰ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਜਾਹਿਤਮ੍॥' 12-93-10 (68428) ਨਾਪਤ੍ਰਪੇਤ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੇਸ਼਼ੁ ਨਾਭਿਭਾਵਿਗਿਰੰ ਸ੍ਰੁʼਜੇਤ੍। ਨ ਤ੍ਵਰੇਤ ਨ ਚਾਸੂਯੇਤ੍ਤਥਾ ਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤੇ ਪਰਃ॥ 12-93-11 (68429) ਪ੍ਰਿਯੇ ਨਾਤਿਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯੇਦਪ੍ਰਿਯੇ ਨ ਚ ਸੰਜ੍ਵਰੇਤ੍। ਨ ਤਪ੍ਯੇਦਰ੍ਥਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਜਾਹਿਤਮਨੁਸ੍ਮਰਨ੍॥ 12-93-12 (68430) ਯਃ ਪ੍ਰਿਯੰ ਕੁਰੁਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਗੁਣਤੋ ਵਸੁਧਾਧਿਪਃ। ਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਸਿਦ੍ਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਨ ਚ ਸੰਤ੍ਯਜ੍ਯਤੇ ਸ਼੍ਰਿਯਾ॥ 12-93-13 (68431) ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲੇਭ੍ਯੋ ਵਰ੍ਤਮਾਨਮਨੁਪ੍ਰਿਯੇ। ਭਕ੍ਤੰ ਭਜੇਤ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸ੍ਤਦ੍ਵੈ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸਤਾਮਿਹ॥ 12-93-14 (68432) ਅਪ੍ਰਕੀਰ੍ਣੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਾਮਮਤ੍ਯਨ੍ਤਾਨੁਗਤੰ ਸ਼ੁਚਿਮ੍। ਸ਼ਕ੍ਤੰ ਚੈਵਾਨੁਰਕ੍ਤੰ ਚ ਯੁਞ੍ਜ੍ਯਾਨ੍ਮਹਤਿ ਕਰ੍ਮਣਿ॥ 12-93-15 (68433) `ਸ਼੍ਰੇਯਸੋ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚੈਤਦ੍ਵਿਕ੍ਰਮੋ ਯਤ੍ਰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ। ਕੀਰ੍ਤਿਪ੍ਰਧਾਨੋ ਯਸ਼੍ਚ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸਮਯੇ ਯਸ਼੍ਚ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ। ਸਮਰ੍ਥਾਨ੍ਪੂਜਯੇਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਨ ਚ ਸ੍ਪਰ੍ਧੇਤ ਯਸ਼੍ਚਤੈਃ॥ 12-93-16 (68434) ਏਵਮੇਤੈਰ੍ਗੁਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਯੋ(ਅ)ਨੁਰਜ੍ਯਤਿ ਭੂਮਿਪਮ੍। ਭਰ੍ਤੁਰਰ੍ਥੇਸ਼਼੍ਵਪ੍ਰਮਤ੍ਤੰ ਨਿਯੁਞ੍ਜ੍ਯਾਦਰ੍ਥਕਰ੍ਮਣਿ॥ 12-93-17 (68435) ਮੂਢਮੈਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕੰ ਲੁਬ੍ਧਮਨਾਰ੍ਯਚਰਿਤੰ ਸ਼ਠਮ੍। ਅਨਤੀਤੋਪਧੰ ਹਿੰਸ੍ਰੰ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਮ੍॥ 12-93-18 (68436) ਤ੍ਯਕ੍ਤੋਪਾਤ੍ਤੰ ਮਦ੍ਯਰਤੰ ਦ੍ਯੂਤਸ੍ਤ੍ਰੀਮ੍ਰੁʼਗਯਾਪਰਮ੍। ਕਾਰ੍ਯੇ ਮਹਤਿ ਯੁਞ੍ਜਾਨੋ ਹੀਯਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਃ ਸ਼੍ਰਿਯਾ॥ 12-93-19 (68437) ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਤ੍ਮਾ ਚ ਯੋ ਰਾਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਨ੍ਯਸ਼੍ਚਾਨੁਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਪ੍ਰਜਾਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਯ ਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਸੁਖੰ ਚ ਮਹਦਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-93-20 (68438) ਯੇ ਕੇਚਿਦ੍ਭੂਮਿਪਤਯਃ ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਾਨਨ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼ਯੇਤ੍। ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਰਨਭਿਖ੍ਯਾਤੈਸ੍ਤੇਨ ਰਾਜਾ ਨ ਰਿਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-93-21 (68439) ਅਪਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਬਲਸ੍ਥਸ੍ਵ ਦੂਰਸ੍ਥੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਨਾਸ਼੍ਵਸੇਤ੍। ਸ਼੍ਯੇਨਾਭਿਪਤਨੈਰੇਤੇ ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਮਾਦ੍ਯਤਃ॥ 12-93-22 (68440) ਦ੍ਰੁʼਢਮੂਲਸ੍ਤ੍ਵਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਬਲਮਾਤ੍ਮਨਃ। ਅਬਲਾਨਭਿਯੁਞ੍ਜੀਤ ਨ ਤੁ ਯੇ ਬਲਵਤ੍ਤਰਾਃ॥ 12-93-23 (68441) ਵਿਕ੍ਰਮੇਣ ਮਹੀਂ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਲਯੇਤ੍। ਆਹਵੇ ਨਿਧਨੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮਪਰਾਯਣਃ॥ 12-93-24 (68442) ਮਰਣਾਨ੍ਤਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਨੇਹ ਕਿੰਚਿਦਨਾਮਯਮ੍। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮੇ ਸ੍ਥਿਤੋ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮੇਮ ਪਾਲਯੇਤ੍॥ 12-93-25 (68443) ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਧਿਕਰਣੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਤਥਾ ਧਰ੍ਮਾਨੁਸ਼ਾਸਨਮ੍। ਮਨ੍ਤ੍ਰਚਿਨ੍ਤਾ ਸੁਖੰ ਕਾਲੇ ਪਞ੍ਚਭਿਰ੍ਵਰ੍ਧਤੇ ਮਹੀ॥ 12-93-26 (68444) ਏਤਾਨਿ ਯਸ੍ਯ ਗੁਪ੍ਤਾਨਿ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ। ਸਤਤੰ ਵਰ੍ਤਮਾਨੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਰਾਜਾ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਮਹੀਮਿਮਾਮ੍॥ 12-93-27 (68445) ਨੈਤਾਨ੍ਯੇਕੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯਾਨਿ ਸਾਤਤ੍ਯੇਨਾਨੁਵੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍। ਏਤੇਸ਼਼੍ਵਾਪ੍ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾਪ੍ਯ ਰਾਜਾ ਭੁਙ੍ਕ੍ਤੇ ਚਿਰੰ ਮਹੀਮ੍॥ 12-93-28 (68446) ਦਾਤਾਰੰ ਸੰਵਿਭਕ੍ਤਾਰੰ ਮਾਰ੍ਦਵੋਪਗਤੰ ਸ਼ੁਚਿਮ੍। ਅਸੰਤ੍ਯਕ੍ਤਮਨੁਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਤੰ ਜਨਾਃ ਕੁਰ੍ਵਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍॥ 12-93-29 (68447) ਯਸ੍ਤੁ ਨੈਃਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਜ੍ਞਾਨੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ। ਆਤ੍ਮਨੋ ਮਤਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਤੰ ਲੋਕੋ(ਅ)ਨੁਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-93-30 (68448) ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥਕਾਮਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਪ੍ਰਾਤਿਕੂਲ੍ਯਾੰਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ। ਸ਼੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲਾਨਿ ਸਰ੍ਵਦਾ ਵਿਮਨਾ ਇਵ॥ 12-93-31 (68449) ਅਗ੍ਰਾਮ੍ਯਚਰਿਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਯੋ ਨ ਸੇਵੇਤ ਨਿਤ੍ਯਦਾ। ਜਿਤਾਨਾਮਜਿਤਾਨਾਂ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਾਦਪੈਤਿ ਸਃ॥ 12-93-32 (68450) [ਨਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਦਮਾਤ੍ਯਾਚ੍ਚ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭ੍ਯਸ਼੍ਚੈਵ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ। ਪਰ੍ਵਤਾਦ੍ਵਿਸ਼਼ਮਾਦ੍ਦੁਰ੍ਗਾਦ੍ਧਸ੍ਤਿਨੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਾਤ੍ਸਰੀਸ੍ਰੁʼਪਾਤ੍। ਏਤੇਭ੍ਯੋ ਨਿਤ੍ਯਯੁਕ੍ਤਃ ਸਨ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦਾਤ੍ਮਾਨਮੇਵ ਤੁ॥] 12-93-33 (68451) ਮੁਖ੍ਯਾਨਮਾਤ੍ਯਾਨ੍ਯੋ ਹਿਤ੍ਵਾ ਨਿਹੀਨਾਨ੍ਕੁਰੁਤੇ ਪ੍ਰਿਯਾਨ੍। ਸ ਵੈ ਵ੍ਯਸਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਸਾਧੁਮਾਰ੍ਗੰ ਨ ਵਿਨ੍ਦਤਿ॥ 12-93-34 (68452) ਯਃ ਕਲ੍ਯਾਣਗੁਣਾਞ੍ਜ੍ਞਾਤੀਨ੍ਪ੍ਰਦ੍ਵੇਸ਼਼ਾੰਨੋ ਬੁਭੂਸ਼਼ਤਿ। ਅਦ੍ਰੁʼਢਾਤ੍ਮਾ ਦ੍ਰੁʼਢਕ੍ਰੋਧਃ ਨਾਸ੍ਯਾਰ੍ਥੋ ਵਸਤੇ(ਅ)ਨ੍ਤਿਕੇ॥ 12-93-35 (68453) ਅਥ ਯੋ ਗੁਣਸੰਪੰਨਾਨ੍ਹ੍ਰੁʼਦਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਿਯਾਨਪਿ। ਪ੍ਰਿਯੇਣ ਕੁਰੁਤੇ ਵਸ਼੍ਯਾਂਸ਼੍ਚਿਰੰ ਯਸ਼ਸਿ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ 12-93-36 (68454) ਨਾਕਾਲੇ ਪ੍ਰਣਯੇਦਰ੍ਥਾੰਨਾਪ੍ਰਿਯੇ ਜਾਤੁ ਸੰਜ੍ਵਰੇਤ੍। ਪ੍ਰਿਯੇ ਨਾਤਿਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤੁਸ਼਼੍ਯੇਦ੍ਯੁਞ੍ਜੀਤਾਰੋਗ੍ਯਕਰ੍ਮਣਿ॥ 12-93-37 (68455) ਕੇ ਵਾ(ਅ)ਨੁਰਕ੍ਤਾ ਰਾਜਾਨਃ ਕੇ ਭਯਾਤ੍ਸਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ। ਮਧ੍ਯਸ੍ਥਦੋਸ਼਼ਾਃ ਕੇ ਚੈਸ਼਼ਾਮਿਤਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਿਚਿਨ੍ਤਯੇਤ੍॥ 12-93-38 (68456) ਨ ਜਾਤੁ ਬਲਵਾਨ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਦੁਰ੍ਬਲੇ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍ਕ੍ਵਚਿਤ੍। ਭਾਰੁਣ੍ਡਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਹ੍ਯੇਤੇ ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਮਾਦ੍ਯਤਃ॥ 12-93-39 (68457) ਅਪਿ ਸਰ੍ਵਗੁਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਪ੍ਰਿਯਵਾਦਿਨ। ਅਭਿਦ੍ਰੁਹ੍ਯਤਿ ਪਾਪਾਤ੍ਮਾ ਨ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਜ੍ਜਨਾਨ੍॥ 12-93-40 (68458) ਏਤਦ੍ਰਾਜੋਪਨਿਸ਼਼ਦੰ ਯਯਾਤਿਃ ਸ੍ਮਾਹ ਨਾਹੁਸ਼਼ਃ। ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਵਿਸ਼਼ਯੇ ਯੁਕ੍ਤੋ ਹਨ੍ਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਸਵਾਸਵਾਨ੍॥ ॥ 12-93-41 (68459) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 93॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-93-1 ਯਤ੍ਰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ। ਪ੍ਰਣਯਤੇ ਆਰੋਪਯਤਿ॥ 12-93-2 ਅਨੁਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯੇ॥ 12-93-3 ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਃ। ਵਿਸ਼਼ਮਃ ਕੁਮਾਰ੍ਗਃ॥ 12-93-5 ਜਿਤ੍ਤਾਨਾਮਾਪੰਨਾਨਾਮ੍। ਅਜਿਤਾਨਾਂ ਸ੍ਵਸ੍ਥਾਨਾਮ੍॥ 12-93-6 ਕ੍ਰੁʼਤਕਲ੍ਯਾਣੰ ਪ੍ਰਾਗੁਪਕਾਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵਨ੍ਤਮ੍॥ 12-93-12 ਪ੍ਰਿਯੰ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਦੀਨਾਮ੍॥ 12-93-17 ਅਨੁਰਜ੍ਯਤ੍ਯਨੁਰਞ੍ਜਯਤਿ। ਏਵਮੇਵ ਗੁਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਯੋ ਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਭੂਮਿਪਮ੍। ਭਰ੍ਤੁਰਰ੍ਥੇਸ਼਼੍ਵਸੂਯਨ੍ਤੰ ਨ ਤੰ ਯੁਞ੍ਜੀਤ ਕਰ੍ਮਣਿ ਇਤਿ ਡ.ਥ.ਪਾਠਃ॥ 12-93-21 ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਸ਼੍ਚਾਰੈਃ। ਅਨਭਿਖ੍ਯਾਤੈਃ ਸ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਚਾਵਿਦਿਤੈਃ॥ 12-93-26 ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਧਿਕਰਣੰ ਦੁਰ੍ਗਾਦਿ। ਸੁਖੰ ਸੁਖਪ੍ਰਦਾਨਮ੍॥ 12-93-27 ਗੁਪ੍ਤਾਨਿ ਮੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਨਿ॥ 12-93-32 ਅਗ੍ਰਾਮ੍ਯੈਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਦ੍ਭਿਃ। ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਲਾਭੋਪਾਯਮ੍॥ 12-93-41 ਰਾਜੋਪਨਿਸ਼਼ਦੰ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਰਹਸ੍ਯਵਿਦ੍ਯਾਮ੍॥

12-94-0 (68460) ਵਾਮਦੇਵ ਉਵਾਚ। 12-94-0x (5585) ਅਯੁਦ੍ਧੇਨੈਵ ਵਿਜਯੰ ਵਰ੍ਧਯੇਦ੍ਵਸੁਧਾਧਿਪਃ। ਜਘਨ੍ਯਮਾਹੁਰ੍ਵਿਜਯੰ ਯੁਦ੍ਧੇਨ ਚ ਨਰਾਧਿਪ॥ 12-94-1 (68461) ਨ ਚਾਪ੍ਯਲਬ੍ਧੰ ਲਿਪ੍ਸੇਤ ਮੂਲੇ ਨਾਤਿਦ੍ਰੁʼਢੇ ਸਤਿ। ਨ ਹਿ ਦੁਰ੍ਬਲਮੂਲਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ ਲਾਭੋ ਵਿਵਰ੍ਧਤੇ॥ 12-94-2 (68462) ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਫੀਤੋ ਜਨਪਦਃ ਸੰਪੰਨਪ੍ਰਿਯਰਾਜਕਃ। ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਃ ਪੁਸ਼਼੍ਟਸਚਿਵੋ ਦ੍ਰੁʼਢਮੂਲਃ ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ॥ 12-94-3 (68463) ਯਸ੍ਯ ਯੋਧਾਃ ਸੁਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ੍ਵਨੁਰਕ੍ਤਾਃ ਸੁਪੂਜਿਤਾਃ। ਅਲ੍ਪੇਨਾਪਿ ਸ ਦਣ੍ਡੇਨ ਮਹੀਂ ਜਯਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ॥ 12-94-4 (68464) `ਦਣ੍ਡੋ ਹਿ ਬਲਵਾਨ੍ਯਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਸਾਮ ਪ੍ਰਯੁਜ੍ਯਤੇ। ਪ੍ਰਦਾਨੰ ਸਾਮਪੂਰ੍ਵੰ ਚ ਭੇਦਮੂਲੰ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ॥ 12-94-5 (68465) ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਵਿਫਲੰ ਕਰ੍ਮ ਯਦਾ ਪਸ਼੍ਯੇਤ ਭੂਮਿਪਃ। ਰਨ੍ਧ੍ਰੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਦਣ੍ਡੰ ਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜੀਤਾਵਿਚਾਰਯਨ੍॥ 12-94-6 (68466) ਅਭਿਭੂਤੋ ਯਦਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਰ੍ਬਲਵਤ੍ਤਰੈਃ। ਉਪੇਕ੍ਸ਼਼ਾ ਤਤ੍ਰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਵਧ੍ਯਤਾ ਬਲਿਨਾਂ ਬਲਮ੍॥ 12-94-7 (68467) ਦੁਰ੍ਬਲੋ ਹਿ ਮਹੀਪਾਲੋ ਯਦਾ ਭਵਤਿ ਭਾਰਤ। ਉਪੇਕ੍ਸ਼਼ਾ ਤਤ੍ਰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਚਤੁਰ੍ਣਾਮਵਿਰੋਧੀਨਿ। ਉਪਾਯਃ ਪਞ੍ਚਮਃ ਸੋ(ਅ)ਪਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਬਲਵਤ੍ਤਰਃ॥ 12-94-8 (68468) ਭਾਰ੍ਗਵੇਣ ਚ ਗੀਤਾਨਾਂ ਸ਼੍ਲੋਕਾਨਾਂ ਕੋਸਲਾਧਿਪ। ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਤਤ੍ਵੰ ਤਤ੍ਵਜ੍ਞ ਤਤ੍ਵਤਸ੍ਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-94-9 (68469) ਯਦਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਃਪਿਸ਼ਾਚੇਨ ਹਨ੍ਯਤੇ ਯਤ੍ਰਕੁਤ੍ਰਚਿਤ੍। ਉਪੇਕ੍ਸ਼਼ਾ ਤਤ੍ਰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਵਾਚ੍ਯਤਾਂ ਬਲਿਨਾਂ ਬਲਮ੍॥ 12-94-10 (68470) ਦੁਰ੍ਬਲੋ(ਅ)ਪਿ ਮਹੀਪਾਲ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਸ਼ਤ੍ਰੁਮੁਦ੍ਧਰੇਤ੍। ਪਾਦਲਗ੍ਨੰ ਕਰਸ੍ਥੇਨ ਕਣ੍ਟਕੇਨੈਵ ਕਣ੍ਟਕਮ੍॥ 12-94-11 (68471) ਸ਼ਠਾਨਾਂ ਉਚਿਵਾਨਾਂ ਚ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਨਾਂ ਚ ਮਹੀਪਤੇ। ਏਸ਼਼ ਉਕ੍ਤ ਉਪਾਯਾਨਾਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਾ ਬਲਵਤ੍ਤਮ॥ 12-94-12 (68472) ਅਸ਼੍ਮਨਾ ਨਾਸ਼ਯੇਲ੍ਲੋਹੰ ਲੋਹੇਨਾਸ਼੍ਮਾਨਮੇਵ ਤੁ। ਬਿਲ੍ਵਾਨਿ ਵਾ ਪਰੈਰ੍ਬਿਲ੍ਵੈਰ੍ਮ੍ਲੇਚ੍ਛੈਰ੍ਮ੍ਲੇਚ੍ਛਾਨ੍ਪ੍ਰਸਾਦਯੇਤ੍॥ 12-94-13 (68473) ਦਾਸਾਨਾਂ ਚ ਪ੍ਰਦ੍ਰੁʼਪ੍ਤਾਨਾਮੇਤਦੇਵ ਹਿ ਕਾਰਯੇਤ੍। ਚਣ੍ਡਾਲਮ੍ਲੇਚ੍ਛਜਾਤੀਨਾਂ ਦਣ੍ਡੇਨੈਵ ਨਿਵਾਰਣਮ੍। ਸ਼ਠਾਨਾਂ ਦੁਰ੍ਵਿਨੀਤੈਸ਼੍ਚ ਪੂਰ੍ਵਮੁਕ੍ਤੰ ਸਮਾਚਰੇਤ੍॥ 12-94-14 (68474) ਅਨ੍ਤ੍ਯਾਃ ਸ਼ਠਾਸ਼੍ਚ ਸਚਿਵਾਸ੍ਤਥਾ ਕੁਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦਯਃ। ਉਪਾਯੈਃ ਪਞ੍ਚਭਿਃ ਸਾਧ੍ਯਾਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਵਰ੍ਗਵਿਰੋਧਿਨਃ॥ 12-94-15 (68475) ਪੌਰਜਾਨਪਦਾ ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਵਨੁਰਕ੍ਤਾ ਅਪੀਡਿਤਾਃ। ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਕਰ੍ਮਕਰਾ ਹ੍ਯੇਤੇ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਵਿਰੋਧਿਨਃ॥ 12-94-16 (68476) ਦੁਰ੍ਵਿਨੀਤਾ ਵਿਨੀਤਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਸਾਧ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਤਃ। ਚਣ੍ਡਾਲਮ੍ਲੇਚ੍ਛਜਾਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪਾਸ਼਼ਣ੍ਡਾਸ਼੍ਚ ਵਿਕਰ੍ਮਿਣਃ। ਬਲਿਨਸ਼੍ਚਾਸ਼੍ਰਮਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤਥਾ ਗਾਯਕਨਰ੍ਤਕਾਃ॥' 12-94-17 (68477) ਪੌਰਜਾਨਪਦਾ ਯਸ੍ਯ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਚ ਦਯਾਲਵਃ। ਸਧਨਾ ਧਾਨ੍ਯਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਢਮੂਲਃ ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ॥ 12-94-18 (68478) ਪ੍ਰਤਾਪਕਾਲਮਧਿਕੰ ਯਦਾ ਮਨ੍ਯੇਤ ਚਾਤ੍ਮਨਃ। ਤਦਾ ਲਿਪ੍ਸੇਤ ਮੇਧਾਵੀ ਪਰਭੂਮਿਧਨਾਨ੍ਯੁਤ॥ 12-94-19 (68479) ਭੋਗੇਸ਼਼ੂਦਯਮਾਨਸ੍ਯ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਚ ਦਯਾਵਤਃ। ਵਰ੍ਧਤੇ ਤ੍ਵਰਮਾਣਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼ਯੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-94-20 (68480) ਤਕ੍ਸ਼਼ੇਦਾਤ੍ਮਾਨਮੇਵੰ ਸ ਵਨੰ ਪਰਸ਼ੁਨਾ ਯਥਾ। ਯਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਰ੍ਤਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਮਿਥ੍ਯਾ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-94-21 (68481) ਨੈਵ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਨ੍ਤੋ ਹੀਯਨ੍ਤੇ ਰਾਜ੍ਞੋ ਨਿਤ੍ਯਮਨਿਘ੍ਨਤਃ। ਕ੍ਰੋਧੰ ਨਿਹਨ੍ਤੁਂ ਯੋ ਵੇਦ ਤਸ੍ਯ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਾ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-94-22 (68482) ਯਦਾਰ੍ਯਜਨਵਿਦ੍ਵਿਸ਼਼੍ਟੰ ਕਰ੍ਮ ਤੰਨਾਚਰੇਦ੍ਬੁਧਃ। ਯਤ੍ਕਲ੍ਯਾਣਮਭਿਧ੍ਯਾਯੇਤ੍ਤਤ੍ਰਾਤ੍ਮਾਨੰ ਨਿਯੋਜਯੇਤ੍॥ 12-94-23 (68483) ਨੈਵਮਨ੍ਯੇ(ਅ)ਵਜਾਨਨ੍ਤਿ ਨਾਤ੍ਮਨਾ ਪਰਿਤਪ੍ਯਤੇ। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਯੋ ਰਾਜਾ ਸੁਖਾਨ੍ਯਨੁਬੁਭੂਸ਼਼ਤਿ॥ 12-94-24 (68484) ਇਦੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਤੇ ਯੋ ਮਹੀਪਤਿਃ। ਉਭੌ ਲੋਕੌ ਵਿਨਿਰ੍ਜਿਤ੍ਯ ਵਿਜਯੇ ਸੰਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ॥ 12-94-25 (68485) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-94-26x (5586) ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਵਾਮਦੇਵੇਨ ਸਰ੍ਵੰ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਵਾੰਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਤਥਾ ਕੁਰ੍ਵੰਸ੍ਤ੍ਵਮਪ੍ਯੇਤੌ ਲੋਕੌਜੇਤਾ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ ॥ 12-94-26 (68486) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 94॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-94-2 ਨਾਤਿਦ੍ਰੁʼਢੇ ਅਨਤਿਦ੍ਰੁʼਢੇ॥ 12-94-4 ਦਣ੍ਡੇਨ ਸੈਨ੍ਯੇਨ॥ 12-94-24 ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਪਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਕਾਰ੍ਸ੍ਤ੍ਨ੍ਯੇਨ ਨ ਸਮਾਪਯੇਤ੍। ਸਮਾਪਿਤੇ ਤੁ ਪਰੋ(ਅ)ਵਮ੍ਰੁʼਨ੍ਯਤੇ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਚ ਤਾਪੋ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-94-26 ਨ੍ਰੁʼਪੋ ਵਸੁਮਨਾਃ॥

12-95-0 (68487) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-95-0x (5587) ਅਥ ਯੋ ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ੇਤ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੰ ਯੁਧਿ। ਕਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਿਜਯੇ ਧਰ੍ਮੋ ਹ੍ਯੇਤੰ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ॥ 12-95-1 (68488) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-95-2x (5588) ਸਸਹਾਯੋ(ਅ)ਸਹਾਯੋ ਵਾ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਾਗਮ੍ਯ ਭੂਮਿਪਃ। ਬ੍ਰੂਯਾਦਹੰ ਯੋ ਰਾਜੇਤਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਚ ਵਃ ਸਦਾ॥ 12-95-2 (68489) ਮਮ ਧਰ੍ਮਬਲਿੰ ਦਤ੍ਤ ਕਿੰਵਾ ਮਾਂ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਸ੍ਯਥ। ਤੇ ਚੋਕ੍ਤਮਾਗਤੰ ਤਤ੍ਰ ਘ੍ਰੁʼਣੀਯੁਃ ਕੁਸ਼ਲੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-95-3 (68490) ਤੇ ਚੇਦਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਵਿਰੁਧ੍ਯੇਰਨ੍ਕਥੰਚਨ। ਸਰ੍ਵੋਪਾਯੈਰ੍ਨਿਯਨ੍ਤਵ੍ਯਾ ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥਾ ਨਰਾਧਿਪ॥ 12-95-4 (68491) ਅਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੰ ਮਤ੍ਵਾ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤ੍ਯਥਾਪਰਃ। ਤ੍ਰਾਣਾਯਾਪ੍ਯਸਮਰ੍ਥੰ ਤੰ ਮਨ੍ਯਮਾਨਮਤੀਵ ਚ॥ 12-95-5 (68492) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-95-6x (5589) ਅਥਃ ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਰਾਜਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਾਵ੍ਰਜੇਤ੍। ਕਥੰ ਸੰਪ੍ਰਤਿਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯਸ੍ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-95-6 (68493) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-95-7x (5590) ਨਾਸੰਨਹ੍ਯੋ ਨਾਕਵਚੋ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਰਣੇ। ਏਕ ਏਕੇਨ ਭਾਵ੍ਯਸ਼੍ਚ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜੇਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪਾਮਿ ਚ॥ 12-95-7 (68494) ਸ ਚੇਤ੍ਸੰਨਦ੍ਧ ਆਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸੰਨਦ੍ਧਵ੍ਯੰ ਤਤੋ ਭਵੇਤ੍। ਸ ਚੇਤ੍ਸਸੈਨ੍ਯ ਆਗਚ੍ਛੇਤ੍ਸਸੈਨ੍ਯਸ੍ਤਮਥਾਹ੍ਵਯੇਤ੍॥ 12-95-8 (68495) ਸ ਚੇੰਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਯੁਧ੍ਯੇਤ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਪ੍ਰਤਿਯੋਧਯੇਤ੍। ਅਥ ਚੇਦ੍ਧਰ੍ਮਤੋ ਯੁਧ੍ਯੇਦ੍ਧਰ੍ਮੇਣੈਵ ਨਿਵਾਰਯੇਤ੍॥ 12-95-9 (68496) ਨਾਸ਼੍ਵੇਨ ਰਥਿਨੰ ਯਾਯਾਦੁਦਿਯਾਦ੍ਰਥਿਨੰ ਰਥੀ। ਵ੍ਯਸਨੇ ਨ ਪ੍ਰਹਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਨ ਭੀਤਾਯ ਜਿਤਾਯ ਚ॥ 12-95-10 (68497) ਨੇਸ਼਼ੁਰ੍ਲਿਪ੍ਤੋ ਨ ਕਰ੍ਣੀ ਸ੍ਯਾਦਸਤਾਮੇਤਦਾਯੁਧਮ੍। ਯਥਾਰ੍ਥਮੇਵ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯੰ ਨ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧ੍ਯੇਤ ਜਿਘਾਂਸਤਃ॥ 12-95-11 (68498) `ਨਾਸ੍ਤ੍ਯੇਕਸ੍ਯ ਗਜੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਗਜਸ਼੍ਚੇਕਸ੍ਯ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਨ ਪਦਾਤਿਰ੍ਗਜੰ ਯੁਧ੍ਯੇੰਨ ਗਤੇਨ ਪਦਾਤਿਨਮ੍॥ 12-95-12 (68499) ਹਸ੍ਤਿਨਾ ਯੋਧਯੇੰਨਾਗੰ ਕਦਾਚਿਚ੍ਛਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਹਯਃ। ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਬਲਸੰਪੰਨਃ ਕਾਮੰ ਯੁਧ੍ਯੇਤ ਸਰ੍ਵਦਾ। ਨਾਗੇ ਭੂਮੌ ਸਮੇ ਚੈਵ ਰਥੇਨਾਸ਼੍ਵੇਨ ਵਾ ਪੁਨਃ॥ 12-95-13 (68500) ਰਾਮਰਾਵਣਯੋਰ੍ਯੁਦ੍ਧੇ ਹਰਯੋ ਵੈ ਪਦਾਤਯਃ। ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮਣਸ਼੍ਚ ਮਹਾਭਾਗਸ੍ਤਥਾ ਰਾਜਨ੍ਵਿਭੀਸ਼਼ਣਃ॥ 12-95-14 (68501) ਰਾਵਣਸ੍ਯਾਨ੍ਤਕਾਲੇ ਚ ਰਥੇਨੈਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਰਾਧਵਃ। ਨਿਜਘਾਨ ਦੁਰਾਚਾਰੰ ਰਾਵਣੰ ਪਾਪਕਾਰਿਣਮ੍॥ 12-95-15 (68502) ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਬਲਸੰਪੰਨੇ ਸਰ੍ਵਮੇਤਦ੍ਵਿਧੀਯਤੇ। ਦੇਵਾਸੁਰੇਸ਼਼ੁ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮੇਤਤ੍ਪੁਰਾਤਨੈਃ॥' 12-95-16 (68503) [ਸਾਧੂਨਾਂ ਤੁ ਯਦਾ ਭੇਦਾਤ੍ਸਾਧੁਸ਼੍ਚੇਦ੍ਵ੍ਯਸਨੀ ਭਵੇਤ੍।] ਨਿਸ਼਼੍ਪ੍ਰਾਣੋ ਨਾਭਿਹਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਨਾਨਪਤ੍ਯਃ ਕਥੰਚਨ। ਭਗ੍ਨਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੋ ਵਿਪੰਨਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਜ੍ਯੋ ਹਤਵਾਹਨਃ। 12-95-17 (68504) ਚਿਕਿਤ੍ਸ੍ਯਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਵਵਿਸ਼਼ਯੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੋ ਵਾ ਸ੍ਵਗ੍ਰੁʼਹੇ ਭਵੇਤ੍। ਨਿਰ੍ਵ੍ਰਣਸ਼੍ਚ ਸ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯ ਏਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ॥ 12-95-18 (68505) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮੇਣ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯਮਿਤਿ ਸ੍ਵਾਯੰਭੁਵੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵਾਤ੍। ਸਤ੍ਸੁ ਨਿਤ੍ਯਃ ਸਤਾਂ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤਮਾਸ੍ਥਾਯ ਨ ਨਾਸ਼ਯੇਤ੍॥ 12-95-19 (68506) ਯੋ ਵੈ ਜਯਤ੍ਯਧਰ੍ਮੇਣ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਧਰ੍ਮਸੰਗਰਃ। ਆਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ ਹਨ੍ਤਿ ਪਾਪੋ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਜੀਵਨਃ॥ 12-95-20 (68507) ਕਰ੍ਮ ਚੈਤਦਸਾਧੂਨਾਂ ਸਾਧੂਨ੍ਯੋ(ਅ)ਸਾਧੁਨਾ ਜਯੇਤ੍। ਧਰ੍ਮੇਣ ਨਿਧਨੰ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨ ਜਯਃ ਪਾਪਕਰ੍ਮਣਾ॥ 12-95-21 (68508) ਨਾਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਰਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਸਦ੍ਯਃ ਫਲਤਿ ਗੌਰਿਵ। ਮੂਲਾਨਿ ਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਖਾਸ਼੍ਚ ਦਹਨ੍ਸਮਧਿਗਚ੍ਛਤੇ॥ 12-95-22 (68509) ਪਾਪੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵਿਤ੍ਤੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਪਾਪਃ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਸ ਵਰ੍ਧਮਾਨਸ੍ਤੇਨੈਵ ਪਾਪਃ ਪਾਪੇ ਪ੍ਰਸਜ੍ਜਤਿ॥ 12-95-23 (68510) ਨ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਸ੍ਤੀਤਿ ਮਨ੍ਵਾਨਃ ਸ਼ੁਚੀਨਵਹਸੰਨਿਵ। ਅਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਸ਼੍ਚ ਭਵੇਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ਮੁਪਗਚ੍ਛਤਿ ਸ ਬਦ੍ਧੋ ਵਾਰੁਣੈਃ ਪਾਸ਼ੈਰਮਰ੍ਤ੍ਯੈਰਵਮਨ੍ਯਤੇ। 12-95-24 (68511) ਮਹਾਦ੍ਰੁʼਤਿਰਿਵਾਧ੍ਮਾਤਃ ਸ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤੇਨੈਵ ਵਰ੍ਧਤੇ। ਤਤਃ ਸਮੂਲੋ ਹ੍ਰਿਯਤੇ ਨਦੀਕੂਲਾਦਿਵ ਦ੍ਰੁਮਾ॥ 12-95-25 (68512) ਅਥੈਨਮਭਿਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਭਿੰਨੰ ਕੁਮ੍ਭਮਿਵਾਸ਼੍ਯਾਨਿ। ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮੇਣ ਵਿਜਯੰ ਕੋਸ਼ੰ ਲਿਪ੍ਸੇਤ ਭੂਮਿਪਃ॥ ॥ 12-95-26 (68513) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 95॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-95-2 ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਪਰਕੀਯਮ੍॥ 12-95-5 ਤ੍ਰਾਣਾਯਾਪ੍ਯਸਮਰ੍ਥੰ ਪਰੰ ਚਾਤੀਵ ਮਨ੍ਯਮਾਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਮਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ(ਅ)ਪਰੋ ਹੀਨੋ(ਅ)ਪਿ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ॥ 12-95-11 ਲਿਪ੍ਤੋ ਵਿਵਦਿਗ੍ਧਃ। ਕਰ੍ਣੀ ਰੁʼਜੁਃ ਪ੍ਰਤੀਪਕਣ੍ਟਕਃ॥ 12-95-25 ਮਹਾਦ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਮਹਾਂਸ਼੍ਚਰ੍ਮਕੋਸ਼ਃ। ਆਧ੍ਮਾਤੋ ਵਾਯੁਨਾ ਪੂਰਿਤਃ॥

12-96-0 (68514) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-96-0x (5591) ਨਾਧਰ੍ਮੇਣ ਮਹੀਂ ਜੇਤੁਂ ਲਿਪ੍ਸੇਤ ਜਗਤੀਪਤਿਃ। ਅਧਰ੍ਮਵਿਜਯੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਕੋ ਨੁ ਮਨ੍ਯੇਤ ਭੂਮਿਪਃ॥ 12-96-1 (68515) ਅਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤੋ ਵਿਜਯੋ ਹ੍ਯਧ੍ਰੁਵੋ(ਅ)ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯ ਏਵ ਚ। ਪਾਤਯਤ੍ਯੇਵ ਰਾਜਾਨੰ ਮਹੀਂ ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-96-2 (68516) ਵਿਸ਼ੀਰ੍ਣਕਵਚੰ ਚੈਵ ਤਵਾਸ੍ਮੀਤਿ ਚ ਵਾਦਿਨਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿੰ ਨ੍ਯਸ੍ਤਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ ਨ ਵਿਹਿੰਸਯੇਤ੍॥ 12-96-3 (68517) ਬਲੇਨ ਵਿਜਿਤੋ ਯਸ਼੍ਚ ਨ ਤੰ ਯੁਧ੍ਯੇਤ ਭੂਮਿਪਃ। ਸੰਵਤ੍ਸਰੰ ਵਿਪ੍ਰਣਯੇਤ੍ਤਸ੍ਮਾਜ੍ਜਾਤਃ ਪੁਨਰ੍ਭਵੇਤ੍॥ 12-96-4 (68518) ਨਾਰ੍ਵਾਕ੍ਸੰਵਤ੍ਸਰਾਤ੍ਕਨ੍ਯਾ ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾ ਵਿਕ੍ਰਮਾਹ੍ਰੁʼਤਾ। ਏਵਮੇਵ ਧਨੰ ਸਰ੍ਵੰ ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਤ੍ਸਹਸਾ ਹ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-96-5 (68519) ਨ ਤੁ ਵਧ੍ਯੇ ਧਨੰ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਤ੍ਪਿਬੇਯੁਰ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਃ ਪਯਃ। ਯੁਞ੍ਜੀਰੰਨਪ੍ਯਨਡੁਹਃ ਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਵਾ ਪੁਨਰ੍ਭਵੇਤ੍॥ 12-96-6 (68520) ਰਾਜ੍ਞਾ ਰਾਜੈਵ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯਸ੍ਤਥਾ ਧਰ੍ਮੋ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਨਾਨ੍ਯੋ ਰਾਜਾਨਮਭ੍ਯਸ੍ਯੇਦਰਾਜਨ੍ਯਃ ਕਥੰਚਨ॥ 12-96-7 (68521) ਅਨੀਕਯੋਃ ਸੰਹਤਯੋਰ੍ਯਦੀਯਾਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰਾ। ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਮਿਚ੍ਛੰਨੁਭਯਤੋ ਨ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯੰ ਤਦਾ ਭਵੇਤ੍॥ 12-96-8 (68522) ਮਰ੍ਯਾਦਾਂ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਂ ਭਿਨ੍ਦ੍ਯਾਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਯੋ(ਅ)ਭਿਲਙ੍ਘਯੇਤ੍। ਅਥ ਚੇਲ੍ਲਙ੍ਘਯੇਦੇਵ ਮਰ੍ਯਾਦਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਬ੍ਰੁਵਃ। ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਪਤਦੂਰ੍ਧ੍ਵੰ ਸ੍ਯਾਦਨਾਦੇਯਸ਼੍ਚ ਸੰਸਦਿ॥ 12-96-9 (68523) ਯਸ੍ਤੁ ਧਰ੍ਮਵਿਲੋਪੇਨ ਮਰ੍ਯਾਦਾਭੇਦਨੇਨ ਚ। ਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਨਾਨੁਵਰ੍ਤੇਤ ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ੁਰ੍ਮਹੀਪਤਿਃ॥ 12-96-10 (68524) ਧਰ੍ਮਲਬ੍ਧਾਦ੍ਧਿ ਵਿਜਯਾਲ੍ਲਾਭਃ ਕੋ(ਅ)ਭ੍ਯਧਿਕੋ ਭਵੇਤ੍॥ 12-96-11 (68525) ਸਹਸਾ ਨ੍ਯਾਯ੍ਯਭੂਤਾਨਿ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਪ੍ਰਸਾਦਯੇਤ੍। ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇਨ ਭੋਗਦਾਨੇਨ ਸ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਪਰਮੋ ਨਯਃ॥ 12-96-12 (68526) ਭੁਜ੍ਯਮਾਨਾ ਹ੍ਯਭੋਗੇਨ ਸ੍ਵਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਦਭਿਤਾਪਿਤਾਃ। ਅਮਿਤ੍ਰਾਨ੍ਪਰ੍ਯੁਪਾਸੀਰਨ੍ਵ੍ਯਸਨੌਘਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-96-13 (68527) ਅਮਿਤ੍ਰੋਪਗ੍ਰਹੰ ਚਾਸ੍ਯ ਤੇ ਕੁਰ੍ਯੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਾਪਦਿ। ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸਰ੍ਵਤੋ ਰਾਜਨ੍ਰਾਜਵ੍ਯਸਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-96-14 (68528) ਨਾਮਿਤ੍ਰੋ ਵਿਨਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਨਾਤਿਚ੍ਛੇਦ੍ਯਃ ਕਥੰਚਨ। ਜੀਵਿਤੰ ਹ੍ਯਪ੍ਯਤਿਚ੍ਛਿੰਨਃ ਸੰਤ੍ਯਜੇਦੇਕਦਾ ਨਰਃ॥ 12-96-15 (68529) ਅਲ੍ਪੇਨਾਪਿ ਚ ਸੰਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਯਤੇ ਨਾਪਰਾਧਿਤਃ। ਸ਼ੁਦ੍ਧੰ ਜੀਵਿਤਮੇਵਾਪਿ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਬਹੁਮਨ੍ਯਤੇ॥ 12-96-16 (68530) ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਫੀਤੋ ਜਨਪਦਃ ਸੰਪੰਨਃ ਪ੍ਰਿਯਰਾਜਕਃ। ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਸਚਿਵੋ ਦ੍ਰੁʼਢਮੂਲਃ ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ॥ 12-96-17 (68531) ਰੁʼਤ੍ਵਿਕ੍ਪੁਰੋਹਿਤਾਚਾਰ੍ਯਾ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਸ਼੍ਰੁਤਸਤ੍ਤਮਾਃ। ਪੂਜਾਰ੍ਹਾਃ ਪੂਜਿਤਾ ਯਸ੍ਯ ਸ ਵੈ ਲੋਕਵਿਦੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-96-18 (68532) ਏਤੇਨੈਵ ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਮਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮਃ। ਅਨ੍ਯੇ(ਅ)ਪਿ ਚੈਵ ਵਿਜਯੰ ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ॥ 12-96-19 (68533) ਭੂਮਿਵਰ੍ਜੰ ਧਨੰ ਰਾਜਾ ਜਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜਨ੍ਮਹਾਹਵੇ। ਅਪਿ ਚਾੰਨੋਸ਼਼ਧੀਃ ਸ਼ਸ਼੍ਵਦਾਜਹਾਰ ਪ੍ਰਤਰ੍ਦਨਃ॥ 12-96-20 (68534) ਅਗ੍ਰਿਹੋਤ੍ਰਾਗ੍ਨਿਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਚ ਹਵਿਰ੍ਭੋਜਨਮੇਵ ਚ। ਆਜਹਾਰ ਦਿਵੋਦਾਸਸ੍ਤਤੋ ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍॥ 12-96-21 (68535) ਸਰਾਜਕਾਨਿ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਿ ਨਾਭਾਗੋ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਂ ਦਦੌ। ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਸ੍ਵਾਚ੍ਚ ਤਾਪਸਾਰ੍ਥਾਚ੍ਚ ਭਾਰਤ॥ 12-96-22 (68536) ਉਚ੍ਚਾਵਚਾਨਿ ਵਿਤ੍ਤਾਨਿ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਨਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਆਸਨ੍ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਪੁਰਾਣਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵੰ ਤਨ੍ਮਮ ਰੋਚਤੇ॥ 12-96-23 (68537) ਸਰ੍ਵਵਿਦ੍ਯਾਤਿਰੇਕੇਣ ਜਯਮਿਚ੍ਛੇਨ੍ਮਹੀਪਤਿਃ। ਨ ਮਾਯਯਾ ਨ ਦਮ੍ਭੇਨ ਯ ਇਚ੍ਛੇਦ੍ਭੂਤਿਮਾਤ੍ਮਨਃ॥ ॥ 12-96-24 (68538) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਣ੍ਣਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 96॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-96-4 --ਣਯੇਦ੍ਦਾਸੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਵਦੇਤਿ ਤੰ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਯੇਤ੍। ਤਤਃ ਸੰਵਤ੍ਸਰਾਦੂਧ੍ਵਰਾ ਏਵਾ(ਅ)ਬ੍ਰੁਵੰਨਪਿ ਤਤੋ ਜਾਤੋ ਜੇਤੁਃ ਪੁਤ੍ਰਏਵ ਭਵੇਤ੍। ਤਤਸ਼੍ਚ ਮੋਕ੍ਤਵ੍ਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-96-5 ਨਸ਼੍ਵ ਸੰਵਤ੍ਸਰੰ ਕਨ੍ਯਾਃ ਸ੍ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾਃ ਸਹਸਾਹ੍ਰੁʼਤਾਃ ਇਤਿ ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-96-7 ਅਭ੍ਯਸ੍ਯੇਦਭਿਮੁਖੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪੇਤ੍॥ 12-96-9 ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਬ੍ਰੁਵਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਧਮਃ॥ 12-96-10 ਅਸੰਖ੍ਯੇਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਸ਼਼ੁ ਨ ਗਣਨੀਯਃ॥ 12-96-14 ਅਮਿਤ੍ਰੋਪਗ੍ਰਹੰ ਤਦ੍ਵੈਰਿਣਾਮਾਨੁਕੂਲ੍ਯਮ੍। ਤੇ ਬਲਾਦ੍ਭੁਜ੍ਯਮਾਨਾਃ॥ 12-96-15 ਵਿਨਿਕਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਵਞ੍ਚਯਿਤਵ੍ਯਃ॥ 12-96-21 ਅਗ੍ਨਿਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਯਜ੍ਞਾਙ੍ਗਭੂਤੰ ਹਵਿਃ। ਭੋਜਨੰ ਸਿਦ੍ਧਾੰਨਮ੍। ਏਤੰਨ ਹਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੋ ਵਞ੍ਚਿਤਃ॥ 12-96-23 ਰਾਜ੍ਞਾ ਸਰ੍ਵੰ ਹਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥

12-97-0 (68539) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-97-0x (5592) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਾਦ੍ਧਿ ਪਾਪੀਯਾੰਨ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਨਰਾਧਿਪ। ਅਪਯਾਨੇ ਚ ਯੁਦ੍ਧੇ ਚ ਰਾਜਾ ਹਨ੍ਤਿ ਮਹਾਜਨਮ੍॥ 12-97-1 (68540) ਅਥ ਸ੍ਮ ਕਰ੍ਮਣਾ ਕੇਨ ਲੋਕਾਞ੍ਜਯਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ। ਵਿਦ੍ਵਞ੍ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨਾਯ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-97-2 (68541) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-97-3x (5593) ਨਿਗ੍ਰਹੇਣ ਚ ਪਾਪਾਨਾਂ ਸਾਧੂਨਾਂ ਸੰਗ੍ਰਹੇਣ ਚ। ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਦਾਨੈਸ਼੍ਚ ਰਾਜਾਨੋ ਭਵਨ੍ਤਿ ਸ਼ੁਚਯੋ(ਅ)ਮਲਾਃ॥ 12-97-3 (68542) ਉਪਰੁਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨੋ ਭੂਤਾਨਿ ਵਿਜਯਾਰ੍ਥਿਨਃ। ਤ ਏਵ ਵਿਜਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਵਰ੍ਧਯਨ੍ਤਿ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-97-4 (68543) ਅਪਵਿਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਾਪਾਨਿ ਦਾਨਯਜ੍ਞਤਪੋਬਲੈਃ। ਅਨੁਗ੍ਰਹੇਣ ਭੂਤਾਨਾਂ ਪੁਣ੍ਯਮੇਸ਼਼ਾਂ ਵਿਵਰ੍ਧਤੇ॥ 12-97-5 (68544) ਯਥੈਵ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਨਿਰ੍ਯਾਤਾ ਨਿਰ੍ਯਾਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮੇਵ ਚ। ਹਿਨਸ੍ਤਿ ਧਾਨ੍ਯਕਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਨ ਚ ਧਾਨ੍ਯੰ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-97-6 (68545) ਏਵੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੋ ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਵਧ੍ਯਾਨਨੇਕਧਾ। ਤਸ੍ਯੈਸ਼਼ਾ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਭੂਤਾਨਾਂ ਭਾਵਨੰ ਪੁਨਃ॥ 12-97-7 (68546) ਯੋ ਭੂਤਾਨਿ ਸਦਾ(ਅ)ਨਰ੍ਥਾਦ੍ਵਧਾਤ੍ਕ੍ਲੇਸ਼ਾਚ੍ਚ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਦਸ੍ਯੁਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਾਣਦਾਨਾਤ੍ਸ ਧਨਦਃ ਸੁਖਦੋ ਵਿਰਾਟ੍॥ 12-97-8 (68547) ਸ ਸਰ੍ਵਯਜ੍ਞਾਰੀਜਾਨੋ ਰਾਜਾ(ਅ)ਥਾਭਯਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ। ਅਨੁਭੂਯੇਹ ਭਦ੍ਰਾਣਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤੀਨ੍ਦ੍ਰਸਲੋਕਤਾਮ੍॥ 12-97-9 (68548) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਰ੍ਥੇ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨੇ ਯੋ(ਅ)ਭਿਨਿਸ਼਼੍ਪਤ੍ਯ ਯੁਧ੍ਯਤਿ। ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਯੂਪਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਸ ਯਜ੍ਞੋ(ਅ)ਨਨ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-97-10 (68549) ਅਭੀਤੋ ਵਿਕਿਰਞ੍ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸ਼ਰਾਂਸ੍ਤਥਾ। ਨ ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਃ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਭੁਵਿ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਿੰਚਨ॥ 12-97-11 (68550) ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਯਾਵਨ੍ਤਿ ਤ੍ਵਚੰ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸੰਯੁਗੇ। ਤਾਵਤਃ ਸੋ(ਅ)ਸ਼੍ਨੁਤੇ ਲੋਕਾਨ੍ਸਰ੍ਵਕਾਮਦੁਹੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਨ੍॥ 12-97-12 (68551) ਯਦਸ੍ਯ ਰੁਧਿਰੰ ਗਾਤ੍ਰਾਦਾਹਵੇ ਸੰਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ। ਸਹ ਤੇਨੈਵ ਸ੍ਰਾਵੇਣ ਸਰ੍ਵਪਾਪੈਃ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-97-13 (68552) ਯਾਨਿ ਦੁਃਖਾਨਿ ਸਹਤੇ ਪ੍ਰਾਣਾਨਾਮਤਿਪਾਤਨੇ। ਨ ਤਪੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਤਤੋ ਭੂਯ ਇਤਿ ਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਵਿਦੁਃ॥ 12-97-14 (68553) ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ ਭੀਰਵਃ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮਪੂਰੁਸ਼਼ਾਃ। ਸ਼ੂਰਾਚ੍ਛਰਣਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਃ ਪਰ੍ਜਨ੍ਯਾਦਿਵ ਜੀਵਨਮ੍॥ 12-97-15 (68554) ਯਦਿ ਸ਼ੂਰੰ ਤਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੇ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ੇਰਨ੍ਯਥਾ ਭਯੇ। ਪ੍ਰਤਿਰੂਪੰ ਜਨਾਃ ਕੁਰ੍ਯੁਰ੍ਨ ਚ ਤਦ੍ਵਰ੍ਤਤੇ ਤਥਾ॥ 12-97-16 (68555) ਯਦਿ ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤਮਾਜ੍ਞਾਯ ਨਮਸ੍ਕੁਰ੍ਯੁਃ ਸਦੈਵ ਤਮ੍। ਯੁਕ੍ਤੰ ਨ੍ਯਾਯ੍ਯੰ ਚ ਕੁਰ੍ਯੁਸ੍ਤੇ ਨ ਚ ਤਦ੍ਵਰ੍ਤਤੇ ਤਥਾ॥ 12-97-17 (68556) ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਣਾਂ ਸਮਾਨਾਨਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਮਹਦਨ੍ਤਰਮ੍। ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ(ਅ)ਨੀਕਵੇਲਾਯਾਮੁਤ੍ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਪਤਤ੍ਸੁ ਚ॥ 12-97-18 (68557) ਪਤਤ੍ਯਭਿਮੁਖੰ ਸ਼ੂਰਃ ਪਰਾਨ੍ਭੀਰੁਃ ਪਲਾਯਤੇ। ਆਸ੍ਥਾਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗ੍ਯਮਧ੍ਵਾਨੰ ਸਹਾਯਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਮੇ ਤ੍ਯਜਨ੍॥ 12-97-19 (68558) ਮਾ ਸ੍ਮ ਤਾਂਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਂਸ੍ਤਾਤ ਜਨਿਸ਼਼੍ਟਾ(ਅ)ਧਰ੍ਮਪੂਰੁਸ਼਼ਾਨ੍॥ 12-97-20 (68559) ਯੇ ਸਹਾਯਾਨ੍ਰਣੇ ਹਿਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿਮਨ੍ਤੋ ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍ਯਯੁਃ। ਅਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇਭ੍ਯਃ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਦੇਵਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਪੁਰੋਗਮਾਃ॥ 12-97-21 (68560) ਤ੍ਯਾਗੇਨ ਯਃ ਸਹਾਯਾਨਾਂ ਸ੍ਵਾਨ੍ਪ੍ਰਾਣਾਂਸ੍ਤ੍ਰਾਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ। ਤੰ ਹਨ੍ਯੁਃ ਕਾਸ਼਼੍ਠਲੋਹੈਰ੍ਵਾ ਦਹੇਯੁਰ੍ਵਾ ਕਟਾਗ੍ਨਿਨਾ। ਪਸ਼ੁਵਨ੍ਮਾਰਯੇਯੁਰ੍ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾ ਯੇ ਸ੍ਯੁਰੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ॥ 12-97-22 (68561) ਅਧਰ੍ਮਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯੈਸ਼਼ ਯਚ੍ਛਯ੍ਯਾਮਰਣੰ ਭਵੇਤ੍। ਵਿਸ੍ਰੁʼਜਞ੍ਸ਼੍ਲੇਸ਼਼੍ਮਪਿਤ੍ਤਾਨਿ ਕ੍ਰੁʼਪਣੰ ਪਰਿਦੇਵਯਨ੍॥ 12-97-23 (68562) ਅਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤੇਨ ਦੇਹੇਨ ਪ੍ਰਲਯੰ ਯੋ(ਅ)ਧਿਗਚ੍ਛਤਿ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਨਾਸ੍ਯ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਵਿਦਃ॥ 12-97-24 (68563) ਨ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਮਰਣੰ ਤਾਤ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ। ਸ਼ੌਣ੍ਡੀਰਾਣਾਮਸ਼ੌਣ੍ਡੀਰ੍ਯਮਧਰ੍ਮੰ ਕ੍ਰੁʼਪਣੰ ਚ ਤਤ੍॥ 12-97-25 (68564) ਇਦੰ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਮਹੋ ਦੁਃਖੰ ਪਾਪੀਯ ਇਤਿ ਨਿਸ਼਼੍ਟਨਨ੍। ਪ੍ਰਤਿਧ੍ਵਸ੍ਤਮੁਖਃ ਪੂਤਿਰਮਾਤ੍ਯਾਨਨੁਸ਼ੋਚਯਨ੍॥ 12-97-26 (68565) ਅਰੋਗਾਣਾਂ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਯਤੇ ਮੁਹੁਰ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮਪੀਚ੍ਛਤਿ। ਵੀਰੋ ਦ੍ਰੁʼਪ੍ਤੋ ਮਨਸ੍ਵੀ ਚ ਨੇਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-97-27 (68566) ਰਣੇਸ਼਼ੁ ਕਦਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਭਿਃ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜਿਤ। ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਰਭਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਮੁਤ੍ਯੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-97-28 (68567) ਸ਼ੂਰੋ ਹਿ ਸਤ੍ਵਮਨ੍ਯੁਭ੍ਯਾਮਾਵਿਸ਼਼੍ਟੋ ਯੁਧ੍ਯਤੇ ਮਸ਼ਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਮਾਨਾਨਿ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਪਰੈਰ੍ਨੈਵਾਵਬੁਧ੍ਯਤੇ॥ 12-97-29 (68568) ਸ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਨਿਧਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੰ ਲੋਕਪੂਜਿਤਮ੍। ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਵਿਪੁਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯੈਤਿ ਸਲੋਕਤਾਮ੍॥ 12-97-30 (68569) ਸਰ੍ਵੋਪਾਯੈ ਰਣਮੁਖਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠੰਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਜੀਵਿਤਃ। ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤੀਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਸਾਲੋਕ੍ਯੰ ਸ਼ੂਰਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਮਦਰ੍ਸ਼ਯਨ੍॥ 12-97-31 (68570) ਯਤ੍ਰਯਤ੍ਰ ਹਤਃ ਸ਼ੂਰਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਃ ਪਰਿਵਾਰਿਤਃ। ਅਕ੍ਸ਼਼ਯਾਂਲ੍ਲਭਤੇ ਲੋਕਾਨ੍ਯਦਿ ਦੈਨ੍ਯੰ ਨ ਸੇਵਤੇ॥ ॥ 12-97-32 (68571) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 97॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-97-1 ਮਹਾਜਨੰ ਕਟਕਾਸ਼੍ਰਿਤੰ ਵੈਸ਼੍ਯਾਦਿਜਨਮ੍॥ 12-97-2 ਕੇਨ ਤਦ੍ਵਧਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਪੁਣ੍ਯਫਲਮਾਪ੍ਨੋਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-97-4 ਉਪਰੁਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਪੀਡਯਨ੍ਤਿ॥ 12-97-5 ਅਪਵਿਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੂਰੀਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ॥ 12-97-6 ਨਿਰ੍ਯਾਤਾ ਤ੍ਰੁʼਣਾਦ੍ਯਪਨਯੇਨ ਸ਼ੋਧਕਃ। ਕਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤ੍ਰੁʼਣੰ। ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਨਿਰ੍ਵਾਹੋ ਨਿਰ੍ਦਹੇਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਮੇਕਦਾ ਇਤਿ ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-97-7 ਭਾਵਨੰ ਵਰ੍ਧਨਮ੍। ਪਾਵਨੰ ਮਹਦਿਤਿ ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-97-10 ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਦੇਹਯੂਪੰ ਯਜ੍ਞਸ੍ਤਮ੍ਭੰ ਉਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਉਚ੍ਛ੍ਰਿਤ੍ਯ। ਯਜ੍ਞੋ ਯੁਦ੍ਧਯਜ੍ਞਃ॥ 12-97-18 ਅਨੀਕਵੇਲਾਯਾਂ ਅਨੀਕਾਨਾਂ ਸੰਘਟ੍ਟਕਾਲੇ॥ 12-97-19 ਵਿਸ਼਼ਮੇ ਪ੍ਰਾਣਸੰਕਟੇ ਤ੍ਯਜਨ੍ ਭੀਰੁਰਿਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-97-22 ਤੇ ਤ੍ਰੁʼਣਮਯੇ ਕਟੇ ਬਦ੍ਧ੍ਵਾ ਦਹਨੰ ਕਟਾਗ੍ਨਿਨਾ ਦਾਹਃ॥ 12-97-25 ਸ਼ੌਣ਼੍ਡੀਰਾਣਾਂ ਸ਼ੂਰਤ੍ਵਾਭਿਮਾਨਵਤਾਮ੍॥ 12-97-26 ਨਿਸ਼਼੍ਟਨਞ੍ਸ਼ਬ੍ਦੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍। ਪੂਤਿਃ ਦੁਰ੍ਗਨ੍ਧਿਃ। ਅਮਾਤ੍ਯਾਨ੍ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍॥

12-98-0 (68572) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-98-0x (5594) ਕੇ ਲੋਕਾ ਯੁਧ੍ਯਮਾਨਾਨਾਂ ਸ਼ੂਰਾਣਾਮਨਿਵਰ੍ਤਿਨਾਮ੍। ਭਵਨ੍ਤਿ ਨਿਧਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-98-1 (68573) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-98-2x (5595) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਅਮ੍ਬਰੀਪਸ੍ਯ ਸੰਵਾਦਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-98-2 (68574) ਅਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ੋ ਹਿ ਨਾਭਾਗਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਮ੍। ਦਦਰ੍ਸ਼ ਸੁਰ--ਕਸ੍ਥੰ ਸ਼ਕ੍ਰੇਣ ਸਚਿਵੈਃ ਸਹ॥ 12-98-3 (68575) ਸਰ੍ਵਤੇਜੋਮਯੰ ਦਿਵ੍ਯੰ ਵਿਮਾਨਵਰਮਾਸ੍ਥਿਤਮ੍। ਉ---ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਸੇਨਾਪਤਿੰ ਸ਼ੁਭਮ੍॥ 12-98-4 (68576) ਸ ਦਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾਪਰਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੰ ਸੇਨਾਪਤਿਮੁਦਾਰਧੀਃ। `ਸ਼ੂਰਸ੍ਥਾਨਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਸੁਦੇਵੰ ਨਾਮ ਨਾਮਤਃ।' ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਵਿਸ੍ਮਿਤਃ ਪ੍ਰਾਹ ਵਾਸਵਮ੍॥ 12-98-5 (68577) ਅਮ੍ਬਰੀਪ ਉਵਾਚ। 12-98-6x (5596) ਸਾਗਰਾਨ੍ਤਾਂ ਮਹੀਂ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾਮਨੁਸ਼ਾਸ੍ਯ ਯਥਾਵਿਧਿ। ਚਾਤੁਰ੍ਵਰ੍ਣ੍ਯੇ ਯਥਾਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਕਾਮ੍ਯਯਾ॥ 12-98-6 (68578) ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੇਣ ਘੋਰੇਣ ਗੁਰ੍ਵਾਚਾਰੇਣ ਸੇਵਯਾ। ਵੇਦਾਨਧੀਤ੍ਯ ਧਰ੍ਮੇਣ ਰਾਜਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਚ ਕੇਵਲਮ੍॥ 12-98-7 (68579) ਅਤਿਥੀਨੰਨਪਾਨੇਨ ਪਿਤ੍ਰੂʼਂਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਧਯਾ ਤਥਾ। ਰੁʼਸ਼਼ੀਨ੍ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾਭਿਰ੍ਦੇਵਾਨ੍ਯਜ੍ਞੈਰਨੁਤ੍ਤਮੈਃ॥ 12-98-8 (68580) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧ--ਸ੍ਥਿਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਯਥਾਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਯਥਾਵਿਧਿ। ਉਦੀਕ੍ਸ਼਼ਮਾਣਃ ਪ੍ਰੁʼਤਨਾਂ ਜਯਾਮਿ ਯੁਧਿ ਵਾਸਵ॥ 12-98-9 (68581) ਦੇ--ਜ ਸੁਦੇਵੋ(ਅ)ਯੰ ਮਮ ਸੇਨਾਪਤਿਃ ਪੁਰਾ। ਆਸਾਦ੍ਯੋਧਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਕਸ੍ਮਾਦਤੀਵ ਮਾਮ੍। ਵਿਮਾਨੰ ਸੂਰ੍ਯਸਙ੍ਕਾਸ਼ਮਾਸ੍ਥਿਤੋ ਮੋਦਤੇ ਦਿਵਿ॥ 12-98-10 (68582) ਅਨੇਨ ਰੁʼਤੁਭਿਰ੍ਮੁਖ੍ਯੈਰ੍ਨੇਸ਼਼੍ਟੰ ਨਾਪਿ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ। ਤਰ੍ਪਿਤਾ ਵਿਧਿਵਚ੍ਛਕ੍ਰ ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਕਸ੍ਮਾਦਤੀਤ੍ਯ ਮਾਮ੍॥ 12-98-11 (68583) ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਦੇਵੈਃ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਮ੍। 12-98-12 (68584) ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। `ਯਦਨੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਰ੍ਮ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤੇ ਮਹੀਪਤੇ। ਪੁਰਾ ਪਾਲਯਤਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਧਰ੍ਮਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪ॥ 12-98-12x (5597) ਸ਼ਤ੍ਰਵੋ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਯੇ ਤਵਾਹਿਤਕਾਰਿਣਃ। ਸੰਯਮੋ ਵਿਯਮਸ਼੍ਚੈਵ ਸੁਯਮਸ਼੍ਚ ਨਹਾਬਲਃ॥ 12-98-13 (68585) ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾ ਦੁਰ੍ਜਯਾ ਲੋਕੇ ਤ੍ਰਯਸ੍ਤੇ ਯੁਦ੍ਧਦੁਰ੍ਮਦਾਃ। ਪੁਤ੍ਰਾਸ੍ਤੇ ਸ਼ਤਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗਸ੍ਯ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਸ੍ਯ ਮਹੀਪਤੇਃ॥ 12-98-14 (68586) ਤਥਾ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਸ਼ੁਭੇ ਕਾਲੇ ਤਵ ਯਜ੍ਞੰ ਵਿਤਨ੍ਵਤਃ। ਅਸ਼੍ਵਮੇਧੰ ਮਹਾਯਾਗੰ ਦੇਵਾਨਾਂ ਹਿਤਕਾਮ੍ਯਯਾ॥ 12-98-15 (68587) ਤਸ੍ਯ ਤੇ ਖਲੁ ਵਿਘ੍ਨਾਰ੍ਥਮਾਗਤਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਸ੍ਤ੍ਰਯਃ। ਕੋਟੀਸ਼ਤਪਰੀਵਾਰਾਂ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨਾਂ ਮਹਾਚਮੂਮ੍। ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਤਤਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਜਾ ਵਨ੍ਦੀਕ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤਵ॥ 12-98-16 (68588) ਵਿਹ੍ਵਲਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਚ ਤਵ ਸੈਨਿਕਾਃ। ਨਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤੁ ਯਚ੍ਚਾਸੀਤ੍ਸੁਦੇਵਃ ਸੈਨ੍ਯਨਾਯਕਃ॥ 12-98-17 (68589) ਤਤ੍ਰਾਮਾਤ੍ਯਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਨਿਰਸ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵਕਰ੍ਮਸੁ। ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਚੋ ਭੂਯਃ ਸੋਪਧੰ ਵਸੁਧਾਧਿਪਃ॥ 12-98-18 (68590) ਸਰ੍ਵਸੈਨ੍ਯਸਮਾਯੁਕ੍ਤਃ ਸੁਦੇਵਃ ਪ੍ਰੇਰਿਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨਾਂ ਵਧਾਰ੍ਥਾਯ ਦੁਰ੍ਜਯਾਨਾਂ ਨਰਾਧਿਪ॥ 12-98-19 (68591) ਨਾਜਿਤ੍ਵਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸੀਂ ਸੇਨਾਂ ਪੁਨਰਾਗਮਨੰ ਤਵ। ਬਨ੍ਦੀਮੋਕ੍ਸ਼਼ਮਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਚ ਨ ਚਾਗਮਨਮਿਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-98-20 (68592) ਸੁਦੇਵਸ੍ਤਦ੍ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਸ੍ਥਾਨਮਕਰੋੰਨ੍ਰੁʼਪ। ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸ ਤੰ ਦੇਸ਼ੰ ਯਤ੍ਰ ਬਨ੍ਦੀਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-98-21 (68593) ਪਸ਼੍ਯਤਿ ਸ੍ਮ ਮਹਾਘੋਰਾਂ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨਾਂ ਮਹਾਚਮੂਮ੍। ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੁਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਸੁਦੇਵੋ ਵਾਹਿਨੀਪਤਿਃ॥ 12-98-22 (68594) ਨੇਯੰ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਚਮੂਰ੍ਜੇਤੁਮਪਿ ਸੇਨ੍ਦ੍ਰੈਃ ਸੁਰਾਸੁਰੈਃ। ਨਾਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ਃ ਕਲਾਮੇਕਾਮੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਪਯਿਤੁਂ ਕ੍ਸ਼਼ਮਃ। ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਬਲਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠਃ ਕਿਮਹੰ ਪੁਨਰੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ॥ 12-98-23 (68595) ਤਤਃ ਸੇਨਾਂ ਪੁਨਃ ਸਰ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰੇਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵ। ਯਤ੍ਰ ਤ੍ਵੰ ਸਚਿਵੈਃ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ ਸੋਪਧੈਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪ॥ 12-98-24 (68596) ਤਤੋ ਰੁਦ੍ਰੰ ਮਹਾਦੇਵੰ ਪ੍ਰਪੰਨੋ ਜਗਤਃ ਪਤਿਮ੍। ਸ਼੍ਮਸ਼ਾਨਨਿਲਯੰ ਦੇਵੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਵ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਧ੍ਵਜਮ੍॥ 12-98-25 (68597) ਸ੍ਤੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸਮਾਦਾਯ ਸ੍ਵਸ਼ਿਰਸ਼੍ਛੇਤ੍ਤੁਮੁਦ੍ਯਤਃ॥ 12-98-26 (68598) ਕਾਰੁਣ੍ਯਾਦ੍ਦੇਵਦੇਵੇਨ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ। ਸ ਪਾਣਿਃ ਸਹ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚੇਦਮੁਵਾਚ ਹ॥ 12-98-27 (68599) ਕਿਮਿਦੰ ਸਾਹਸੰ ਪੁਤ੍ਰ ਕੁਰ੍ਤਕਾਮੋ ਵਦਸ੍ਵ ਮੇ। ਸ ਉਵਾਚ ਮਹਾਦੇਵੰ ਸ਼ਿਰਸਾ ਤ੍ਵਵਨੀਂ ਗਤਃ॥ 12-98-28 (68600) ਭਗਵਨ੍ਵਾਹਿਨੀਮੇਨਾਂ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨਾਂ ਸੁਰੇਸ਼੍ਵਰ। ਅਸ਼ਕ੍ਤੋ(ਅ)ਹੰ ਰਣੇ ਜੇਤੁਂ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਜੀਵਿਤਮ੍। ਗਤਿਰ੍ਭਵ ਮਹਾਦੇਵ ਮਮਾਰ੍ਤਸ੍ਯ ਜਗਤ੍ਪਤੇ॥ 12-98-29 (68601) ਨਾਗਨ੍ਤਵ੍ਯਮਜਿਤ੍ਵਾ ਚ ਮਾਮਾਹ ਜਗਤੀਪਤਿਃ। ਅਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ੋ ਮਹਾਦੇਵ ਕ੍ਸ਼਼ਾਰਿਤਃ ਸਚਿਵੈਃ ਸਹ॥ 12-98-30 (68602) ਤਮੁਵਾਚ ਮਹਾਦੇਵਃ ਸੁਦੇਵੰ ਪਤਿਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤੌ। ਅਧੋਮੁਖੰ ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸਤ੍ਵਾਨਾਂ ਹਿਤਕਾਮ੍ਯਯਾ॥ 12-98-31 (68603) ਧਨੁਰ੍ਵੇਦੰ ਸਮਾਹੂਯ ਸਗਣੰ ਸਹਵਿਗ੍ਰਹਮ੍। ਰਥਨਾਗਾਸ਼੍ਵਕਲਿਲੰ ਦਿਵ੍ਯਾਸ੍ਤ੍ਰਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-98-32 (68604) ਰਥੰ ਚ ਸੁਮਹਾਭਾਗੰ ਯੇਨ ਤਨ੍ਤ੍ਰਿਪੁਰੰ ਹਤਮ੍। ਧਨੁਃ ਪਿਨਾਕੰ ਖਙ੍ਗੰ ਚ ਰੌਦ੍ਰਮਸ੍ਤ੍ਰੰ ਚ ਸ਼ੰਕਰਃ। ਨਿਜਘਾਨਾਸੁਰਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਯੇਨ ਦੇਵਸ੍ਤ੍ਰਿਯਮ੍ਬਕਃ॥ 12-98-33 (68605) ਉਵਾਚ ਚ ਮਹਾਦੇਵਃ ਸੁਦੇਵੰ ਵਾਹਿਨੀਪਤਿਮ੍। ਰਥਾਦਸ੍ਮਾਤ੍ਸੁਦੇਵ ਤ੍ਵੰ ਦੁਰ੍ਜਯਃ ਸ ਸੁਰਾਸੁਰੈਃ॥ 12-98-34 (68606) ਮਾਯਯਾ ਮੋਹਿਤੋ ਭੂਮੌ ਨ ਪਦੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ। ਰਥਸ੍ਥਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਞ੍ਜੇਸ਼਼੍ਯਸਿ ਤ੍ਵੰ ਸਦਾਨਵਾਨ੍॥ 12-98-35 (68607) ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਸ਼੍ਚ ਪਿਸ਼ਾਚਾਸ਼੍ਚ ਨ ਸ਼ਕ੍ਤਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍। ਰਥੰ ਸੂਰ੍ਯਸਹਸ੍ਰਾਭੰ ਕਿਮੁ ਯੋਦ੍ਧੁਂ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ॥ 12-98-36 (68608) ਸ ਜਿਤ੍ਵਾ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬਨ੍ਦੀਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਘਾਤਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਬਾਹੁਯੁਦ੍ਧੇ ਤ੍ਵਯੰ ਹਤਃ। ਵਿਯਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਭੂਪਾਲ ਵਿਯਮਸ਼੍ਚ ਨਿਪਾਤਿਤਃ॥' 12-98-37 (68609) ਤਸ੍ਯ ਵਿਕ੍ਰਮਤਸ੍ਤਾਤ ਸੁਦੇਵਸ੍ਯ ਬਭੂਵ ਹ। ਸੰਗ੍ਰਾਮਯਜ੍ਞਃ ਸੁਮਹਾਨ੍ਯਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੋ ਯੁਧ੍ਯਤੇ ਨਰਃ॥ 12-98-38 (68610) ਸੰਨਦ੍ਧੋ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਸਰ੍ਵੋ ਯੋਧਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਚਮੂਮੁਖਮ੍। ਯੁਦ੍ਧਯਜ੍ਞਾਧਿਕਾਰਸ੍ਥੋ ਭਵਤੀਤਿ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਃ॥ 12-98-39 (68611) ਅਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ ਉਵਾਚ। 12-98-40x (5598) ਕਾਨਿ ਯਜ੍ਞੇ ਹਵੀਂਸ਼਼੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਕਿਮਾਜ੍ਯੰ ਕਾ ਚ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ। ਰੁʼਤ੍ਵਿਜਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਕ੍ਰੇ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਸ੍ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੋ॥ 12-98-40 (68612) ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-98-41x (5599) ਰੁʼਤ੍ਵਿਜਃ ਕੁਞ੍ਜਰਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਵਾਜਿਨੋ(ਅ)ਧ੍ਵਰ੍ਯਵਸ੍ਤਥਾ। ਹਵੀਂਸ਼਼ਿ ਪਰਮਾਂਸਾਨਿ ਰੁਧਿਰੰ ਤ੍ਵਾਜ੍ਯਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-98-41 (68613) ਸ਼੍ਰੁʼਗਾਲਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਕਾਕੋਲਾਃ ਸਦਸ੍ਯਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਪਨ੍ਤ੍ਰਿਣਃ। ਆਜ੍ਯਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਪਿਬਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਹਵਿਃ ਪ੍ਰਾਸ਼੍ਨਨ੍ਤਿ ਚਾਧ੍ਵਰੇ॥ 12-98-42 (68614) ਪ੍ਰਾਸਤੋਮਰਸੰਘਾਤਾਃ ਖਙ੍ਗਸ਼ਕ੍ਤਿਪਰਸ਼੍ਵਥਾਃ। ਜ੍ਵਲਨ੍ਤੋ ਨਿਸ਼ਿਤਾਃ ਪੀਤਾਃ ਸ੍ਰੁਚਸ੍ਤਸ੍ਯਾਥ ਸਤ੍ਰਿਣਃ॥ 12-98-43 (68615) ਚਾਪਵੇਗਾਯਤਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਃ ਪਰਕਾਯਾਵਭੇਦਨਃ। ਰੁʼਜੁਃ ਸੁਨਿਸ਼ਿਤਃ ਪੀਤਃ ਸਾਯਕਸ਼੍ਚ ਸ੍ਰੁਵੋ ਮ--॥ 12-98-44 (68616) ਦ੍ਵੀਪਿਚਰ੍ਮਾਵਨਦ੍ਧਸ਼੍ਚ ਨਾਗਦਨ੍ਤਕ੍ਰੁʼਤਤ੍ਸਰੁਃ। ਹਸ੍ਤਿਹਸ੍ਤਹਰਃ ਖਙ੍ਗਃ ਸ੍ਫਯੋ ਭਵੇਤ੍ਤਸ੍ਯ ਸੰਯੁਗੇ॥ 12-98-45 (68617) ਜ੍ਵਲਿਤੈਰ੍ਨਿਸ਼ਿਤੈਃ ਪ੍ਰਾਸਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਸਪਰਸ਼੍ਵਥੈਃ। ਸ਼ੈਕ੍ਯਾਯਸਮਯੈਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੈਰਭਿਘਾਤੋ ਭਵੇਦ੍ਵਸੁ॥ 12-98-46 (68618) [ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਸਮਯਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਮਭਿਜਾਤੋਦ੍ਭਵੰ ਬਹੁ।] ਆਵੇਧਾਦ੍ਯਚ੍ਚ ਰੁਧਿਰੰ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਸ੍ਰਵਤੇ ਭੁਵਿ। ਸਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਪੂਰ੍ਣਾਹੁਤਿਰ੍ਹੋਤ੍ਰੈਃ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਸਰ੍ਵਕਾਮਧੁਕ੍॥ 12-98-47 (68619) ਛਿਨ੍ਧਿ ਭਿਨ੍ਧੀਤਿ ਯਃ ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਵਾਹਿਨੀਮੁਖੇ। ਸਾਮਾਨਿ ਸਾਮਗਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਗਾਯਨ੍ਤਿ ਯਮਸਾਦਨੇ॥ 12-98-48 (68620) ਹਵਿਰ੍ਧਾਨੰ ਤੁ ਤਸ੍ਯਾਹੁਃ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਵਾਹਿਨੀਮੁਖਮ੍॥ 12-98-49 (68621) ਕੁਞ੍ਜਰਾਣਾਂ ਹਯਾਨਾਂ ਚ ਵਰ੍ਮਿਣਾਂ ਚ ਸਮੁਚ੍ਚਯ। ਅਗ੍ਨਿਃ ਸ਼੍ਯੇਨਚਿਤੋ ਨਾਮ ਯਜ੍ਞੇ ਤਸ੍ਯ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-98-50 (68622) ਉਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ ਕਬਨ੍ਧੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਸਹਸ੍ਰੇ ਪਤਿਤੇ ਤੁ ਯਃ। ਸ ਯੂਪਸ੍ਤਸ੍ਯ ਸ਼ੂਰਸ੍ਯ ਖਾਦਿਰੋ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਰਿਰੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-98-51 (68623) ਇਡੋਪਹੂਤਾਃ ਕ੍ਰੋਸ਼ਨ੍ਤਿ ਕੁਞ੍ਜਰਾਸ੍ਤ੍ਵਙ੍ਕੁਸ਼ੇਰਿਤਾਃ। ਜ੍ਯਾਘੁਸ਼਼੍ਟਤਲਤਾਲੇਨ ਵਸ਼਼ਟ੍ਕਾਰੇਣ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥ 12-98-52 (68624) ਉਦ੍ਗਾਤਾ ਤਤ੍ਰ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਤ੍ਰਿਸਾਮਾ ਦੁਨ੍ਦੁਭਿਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਵੇ ਹ੍ਰਿਯਮਾਣੇ ਤੁ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਯੁਦ੍ਧੇ ਪ੍ਰਿਯਾਂ ਤਨੁਮ੍। ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਯੂਪਮੁਚ੍ਛ੍ਰਿਤ੍ਯ ਸ ਯਜ੍ਞੋ(ਅ)ਨਨ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-98-53 (68625) ਭਰ੍ਤੁਰਰ੍ਥੇ ਚ ਯਃ ਸ਼ੂਰੋ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਾਮੇਦ੍ਵਾਹਿਨੀਮੁਖਾਤ੍। ਨ ਭਯਾਦ੍ਵਿਨਿਵਰ੍ਤੇਤ ਤਸ੍ਯ ਲੋਕਾ ਯਥਾ ਮਮ॥ 12-98-54 (68626) ਦ੍ਵੀਪਿਚਰ੍ਮਾਵ੍ਰੁʼਤੈਃ ਖਙ੍ਗੈਰ੍ਬਾਹੁਭਿਃ ਪਰਿਘੋਪਮੈਃ। ਯਸ੍ਯ ਵੇਦਿਰੁਪਸ੍ਤੀਰ੍ਣਾ ਤਸ੍ਯ ਲੋਕਾ ਯਥਾ ਮਮ॥ 12-98-55 (68627) ਯਸ੍ਤੁ ਨਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਕੰਚਿਤ੍ਸਹਾਯੰ ਵਿਸ਼਼ਮੇ ਸ੍ਥਿਤਃ। ਵਿਗਾਹ੍ਯ ਵਾਹਿਨੀਮਧ੍ਯੰ ਤਸ੍ਯ ਲੋਕਾ ਯਥਾ ਮਮ॥ 12-98-56 (68628) ਯਸ੍ਯ ਸ਼ੋਣਿਤਸੰਘਟ੍ਟਾ ਭੇਰੀਮਣ੍ਡੂਕਕਚ੍ਛਪਾ। ਵੀਰਾਸ੍ਥਿਸ਼ਰ੍ਕਰਾ ਦੁਰ੍ਗਾ ਮਾਂਸਸ਼ੋਣਿਤਕਰ੍ਦਮਾ॥ 12-98-57 (68629) ਅਸਿਚਰ੍ਮਪ੍ਲਵਾ ਘੋਰਾ ਕੇਸ਼ਸ਼ੈਵਲਸ਼ਾਦ੍ਵਲਾ। ਅਸ਼੍ਵਨਾਗਰਥੈਸ਼੍ਚੈਵ ਸੰਛਿੰਨੈਃ ਕ੍ਰੁʼਤਸੰਕ੍ਰਮਾ॥ 12-98-58 (68630) ਪਤਾਕਾਧ੍ਵਜਵਾਨੀਰਾ ਹਤਵਾਹਨਵਾਰਣਾ। ਸ਼ੋਣਿਤੋਦਕਸੰਪੂਰ੍ਣਾ ਦੁਸ੍ਤਰਾ ਪਾਰਗੈਰ੍ਨਰੈਃ॥ 12-98-59 (68631) ਰਹਤਨਾਗਮਹਾਨਕ੍ਰਾ ਪਰਲੋਕਵਹਾ(ਅ)ਸ਼ਿਵਾ। ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਖਙ੍ਗਮਹਾਮੀਨਾ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਕਙ੍ਕਬਲਪ੍ਲਵਾ॥ 12-98-60 (68632) ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਦਾਨੁਚਰਿਤਾ ਭੀਰੂਣਾਂ ਕਸ਼੍ਮਲਾਵਹਾ। ਨਦੀ ਯੋਧਸ੍ਯ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਤਦਸ੍ਯਾਵਭ੍ਰੁʼਥੰ ਨ੍ਰੁʼਪ॥ 12-98-61 (68633) ਵੇਦਿਰ੍ਯਸ੍ਯ ਤ੍ਵਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼ਿਰੋਭਿਰ੍ਵ੍ਯਵਕੀਰ੍ਯਤੇ। ਅਸ਼੍ਵਸ੍ਕਨ੍ਧੈਰ੍ਗਜਸ੍ਕਨ੍ਧੈਸ੍ਤਸ੍ਯ ਲੋਕਾ ਯਥਾ ਮਮ॥ 12-98-62 (68634) ਪਤ੍ਨੀ ਸ਼ਾਲਾਕ੍ਰੁʼਤਾ ਯਸ੍ਯ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਵਾਹਿਨੀਮੁਖਮ੍। ਹਵਿਰ੍ਧਾਨੰ ਸ੍ਵਵਾਹਿਨ੍ਯਾਸ੍ਤਦਸ੍ਯਾਹੁਰ੍ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-98-63 (68635) ਸਦਸ੍ਯਾ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ ਯੋਧਾ ਆਗ੍ਨੀਧ੍ਰਸ਼੍ਚੋਤ੍ਤਰਾਂ ਦਿਸ਼ਮ੍। ਸ਼ਤ੍ਰੁਸੇਨਾ ਅਲਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਨਦੂਰਤਃ॥ 12-98-64 (68636) ਯਸ੍ਯ ਭਯਤੋ ਵ੍ਯੂਹੇ ਭਵਤ੍ਯਾਕਾਸ਼ਮਗ੍ਰਤਃ। ਸਾਸ੍ਯ ਵੇਦਿਸ੍ਤਦਾ ਯਜ੍ਞੈਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਵ੍ਯੂਹਾਸ੍ਤ੍ਰਯੋ(ਅ)ਗ੍ਨਯਃ॥ 12-98-65 (68637) ਯਸ੍ਤੁ ਯੋਧਃ ਪਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਃ ਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤੋ ਹਨ੍ਯਤੇ ਪਰੈਃ। ਅਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਃ ਸ ਨਰਕੰ ਯਾਤਿ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-98-66 (68638) ਯਸ੍ਯ ਸ਼ੋਣਿਤਵੇਗੇਣ ਵੇਦਿਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸੰਪਰਿਪ੍ਲੁਤਾ। ਕੇਸ਼ਮਾਂਸਾਸ੍ਥਿਸੰਪੂਰ੍ਣਾ ਸ ਗਚ੍ਛੇਤ੍ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍॥ 12-98-67 (68639) ਯਸ੍ਤੁ ਸੇਨਾਪਤਿੰ ਹਤ੍ਵਾ ਤਦ੍ਯਾਨਮਧਿਰੋਹਤਿ। ਸ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਵਿਕ੍ਰਮਕ੍ਰਾਮੀ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸਮਃ ਪ੍ਰਭੁਃ॥ 12-98-68 (68640) ਨਾਯਕੰ ਤਤ੍ਕੁਮਾਰੰ ਵਾ ਯੋ ਵਾ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਤ੍ਰ ਪੂਜਿਤਃ। ਜੀਵਗ੍ਰਾਹੰ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਤਸ੍ਯ ਲੋਕਾ ਯਥਾ ਮਮ॥ 12-98-69 (68641) ਆਹਵੇ ਤੁ ਹਤੰ ਸ਼ੂਰੰ ਨ ਸ਼ੋਚੇਤ ਕਥੰਚਨ। ਅਸ਼ੋਚ੍ਯੋ ਹਿ ਹਤਃ ਸ਼ੂਰਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ॥ 12-98-70 (68642) ਨ ਹ੍ਯੰਨੰ ਨੋਦਕੰ ਤਸ੍ਯ ਨ ਸ੍ਨਾਨੰ ਨਾਪ੍ਯਸ਼ੌਚਕਮ੍। ਹਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਯ ਲੋਕਾਞ੍ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵ ਮੇ॥ 12-98-71 (68643) ਵਰਾਪ੍ਸਰਃ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ੂਰਮਤ੍ਯੋਧਨੇ ਹਤਮ੍। ਤ੍ਵਰਮਾਣਾਨਿ ਧਾਵਨ੍ਤਿ ਮਮ ਭਰ੍ਤਾ ਭਵੇਦਿਤਿ॥ 12-98-72 (68644) ਏਤਤ੍ਤਪਸ਼੍ਚ ਪੁਣ੍ਯੰ ਚ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚੈਵ ਸਨਾਤਨਃ। ਚਤ੍ਵਾਰਸ਼੍ਚਾਸ਼੍ਰਮਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਯੋ ਯੁਦ੍ਧੇ ਨ ਪਲਾਯਤੇ॥ 12-98-73 (68645) ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਬਾਲੌ ਨ ਹਨ੍ਤਵ੍ਯੌ ਨ ਚ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਨੈਵ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ। ਤ੍ਰੁʼਣਪੂਰ੍ਣਮੁਖਸ਼੍ਚੈਵ ਤਵਾਸ੍ਮੀਤਿ ਚ ਯੋ ਵਦੇਤ੍॥ 12-98-74 (68646) ਅਹੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰੰ ਬਲੰ ਪਾਕੰ ਮਹਾਕਾਯੰ ਵਿਰੋਚਨਮ੍। ਦੁਰਾਵਾਰੰ ਚ ਨਮੁਚਿੰ ਸ਼ਤਮਾਯੰ ਚ ਸ਼ਮ੍ਬਰਮ੍॥ 12-98-75 (68647) ਵਿਪ੍ਰਚਿਤ੍ਤਿੰ ਚ ਦੈਤੇਯੰ ਦਨੋਃ ਪੁਤ੍ਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਪ੍ਰਹ੍ਵਾਦੰ ਚ ਨਿਹਤ੍ਯਾਜੌ ਤਤੋ ਦੇਵਾਧਿਪੋ(ਅ)ਭਵਮ੍॥ 12-98-76 (68648) ਇਤ੍ਯੇਤਚ੍ਛਕ੍ਰਵਚਨੰ ਨਿਸ਼ਮ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜ੍ਯ ਚ। ਯੋਧਾਨਾਮਾਤ੍ਮਨਃ ਸਿਦ੍ਧਿਮਮ੍ਬਰੀਸ਼਼ੋ(ਅ)ਭਿਪੰਨਵਾਨ੍॥ ॥ 12-98-77 (68649) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਨਵਤਿਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 98॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-98-3 ਨਾਭਾਗਿਃ ਨਾਭਾਗਪੁਤ੍ਰਃ॥ 12-98-38 ਯਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ(ਅ)ਪਿ ਯੁਧ੍ਯਤੇ ਨਰਸ੍ਤਸ੍ਯਾਪ੍ਯਯੰ ਚ ਯਜ੍ਞੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ॥ 12-98-43 ਪੀਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਾਰਪਾਨੀਯੇਨ ਸੰਭਾਵਿਤਾਃ॥ 12-98-45 ਸ੍ਫ੍ਯਃ ਯਾਗੀਯੋਪਕਰਣਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-98-46 ਸ਼ੈਕ੍ਯਾਯਸਮਯੈਃ ਸਰ੍ਵਲੋਹਮਯੈਃ। ਵਸੁ ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਦ੍ਯਜ੍ਞਿਯੰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍॥ 12-98-49 ਹਵਿਧਾਨੰ ਹਵਿਸ਼਼ਃ ਸ੍ਥਾਪ ਨਸ੍ਥਲਮ੍॥ 12-98-64 ਸਦਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰਯੋਧਾਗ੍ਨਿਰਾਗ੍ਨੀਧ੍ਰਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰਾਥ ਦਿਕ੍। ਇਤਿ ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-98-68 ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸਵਃ ਕ੍ਰਤੁਃ ਇਤਿ ਡ.ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-98-69 ਨਾਯਕੰ ਵਾ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਵੇਤਿ ਡ.ਦ.ਪਾਠਃ॥

12-99-0 (68650) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-99-0x (5600) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮ-ਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਪ੍ਰਤਰ੍ਦਨੋ ਮੈਥਿਲਸ਼੍ਚ ਸੰਗ੍ਰਾਮੰ ਯਤ੍ਰ ਚਕ੍ਰਤੁਃ॥ 12-99-1 (68651) ਯਜ੍ਞੋਪਵੀਤੀ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਜਨਕੋ ਮਿਥਿਲਾਧਿਪਃ। ਯੋਧਾਨੁਦ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਯਾਮਾਸ ਤੰਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-99-2 (68652) ਜਨਕੋ ਮੈਥਿਲੋ ਰਾਜਾ ਮਹਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵਤਤ੍ਤ੍ਵਵਿਤ੍। ਯੋਧਾਨਾਂ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਨਰਕਮੇਵ ਚ॥ 12-99-3 (68653) ਅਭੀਰੂਣਾਮਿਮੇ ਲੋਕਾ ਭਾਸ੍ਵਨ੍ਤੋ ਹਨ੍ਤ ਪਸ਼੍ਯਤ। ਪੂਰ੍ਣਾ ਗਨ੍ਧਰ੍ਵਕਨ੍ਯਾਭਿਃ ਸਰ੍ਵਕਾਮਦੁਹੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਃ॥ 12-99-4 (68654) ਇਮੇ ਪਲਾਯਮਾਨਾਨਾਂ ਨਰਕਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤਾਃ। ਅਕੀਰ੍ਤਿਃ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀ ਚੈਵ ਯਤਿਤਵ੍ਯਮਨਨ੍ਤਰਮ੍॥ 12-99-5 (68655) ਤਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਰੀਨ੍ਵਿਜਯਤ ਭੂਤ੍ਵਾ ਸੰਤ੍ਯਾਗਬੁਦ੍ਧਯਃ। ਨਰਕਸ੍ਯਾਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਸ੍ਯ ਮਾ ਭੂਤ ਵਸ਼ਵਰ੍ਤਿਨਃ॥ 12-99-6 (68656) ਤ੍ਯਾਗਮੂਲੰ ਹਿ ਸ਼ੂਰਾਣਾਂ ਸ੍ਵਰ੍ਗਦ੍ਵਾਰਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍। ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਨਾ ਯੋਧਾਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯ॥ 12-99-7 (68657) ਅਜਯਨ੍ਤ ਰਣੇ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਹਰ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤੋ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰਮ੍। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ਮਨਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਥਾਤਵ੍ਯੰ ਰਣਮੂਰ੍ਧਨਿ॥ 12-99-8 (68658) ਗਜਾਨਾਂ ਰਥਿਨੋ ਮਧ੍ਯੇ ਰਥਾਨਾਮਨੁਸਾਦਿਨਃ। ਸਾਦਿਨਾਮਨ੍ਤਰੇ ਸ੍ਥਾਪ੍ਯੰ ਪਾਦਾਤਮਪਿ ਦੰਸ਼ਿਤਮ੍॥ 12-99-9 (68659) ਯ ਏਵੰ ਵ੍ਯੂਹਤੇ ਰਾਜਾ ਸ ਨਿਤ੍ਯੰ ਜਯਤੇ ਰਿਪੂਨ੍। ਤਸ੍ਮਦਿਤਦ੍ਵਿਧਾਤਵ੍ਯੰ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-99-10 (68660) ਸ੍ਵਰ੍ਗੇ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਃ ਸੁਯੁਦ੍ਧੇਨਾਤਿਮਨ੍ਯਵਃ। ਕ੍ਸ਼਼ੋਭਯੇਯੁਰਨੀਕਾਨਿ ਸਾਗਰੰ ਮਕਰਾ ਯਥਾ॥ 12-99-11 (68661) ਹਰ੍ਸ਼਼ਯੇਯੁਰ੍ਵਿਸ਼਼ਣ੍ਣਾਂਸ਼੍ਚ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪ੍ਯ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਭੂਮਿੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਯੁਰ੍ਭਗ੍ਨਾੰਨਾਤ੍ਯਨੁਸਾਰਯੇਤ੍॥ 12-99-12 (68662) ਪੁਨਰਾਵਰ੍ਤਮਾਨਾਨਾਂ ਨਿਰਾਸ਼ਾਨਾਂ ਚ ਜੀਵਿਤੇ। ਵੇਗਃ ਸੁਦੁਃਸਹੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤਸ੍ਮਾੰਨਾਤ੍ਯਨੁਸਾਰਯੇਤ੍॥ 12-99-13 (68663) ਨ ਹਿ ਪ੍ਰਹਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸ਼ੂਰਾਃ ਪ੍ਰਦ੍ਰਵਤੋ ਭਯਾਤ੍। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਲਾਯਮਾਨਾਨਾਂ ਕੁਰ੍ਯਾੰਨਾਤ੍ਯਨੁਸਾਰਣਮ੍॥ 12-99-14 (68664) ਚਰਾਣਾਮਚਰਾ ਹ੍ਯੰਨਮਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾ ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਿਣਾਮਪਿ। ਅਪਾਣਯਃ ਪਾਣਿਮਤਾਮੰਨੰ ਸ਼ੂਰਸ੍ਯ ਕਾਤਰਾਃ॥ 12-99-15 (68665) ਸਮਾਨਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੋਦਰਪਾਣਿਪਾਦਾਃ ਪਸ਼੍ਚਾਚ੍ਛਰੰ ਭੀਰਵੋ(ਅ)ਨੁਵ੍ਰਜਨ੍ਤਿ। ਅਤੋ ਭਯਾਰ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਭੂਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਞ੍ਜਲੀਨੁਪਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਸ਼ੂਰਾਨ੍॥ 12-99-16 (68666) ਸ਼ੂਰਬਾਹੁਸ਼਼ੁ ਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਲਮ੍ਬਤੇ ਪੁਤ੍ਰਵਤ੍ਸਦ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ੂਰਃ ਸੰਮਾਨਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-99-17 (68667) ਨ ਹਿ ਸ਼ੌਰ੍ਯਾਤ੍ਪਰੰ ਕਿੰਚਿਨ੍ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਸ਼ੂਰਃ ਸਰ੍ਵੰ ਪਾਲਯਤਿ ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼ੂਰੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ ॥ 12-99-18 (68668) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 99॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-99-1 ਅਤ੍ਰ ਸ਼ੂਰਪ੍ਰੋਤ੍ਸਾਹਨੇ ਵਿਸ਼਼ਯੇ॥ 12-99-3 ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਯੋਗਬਲੇਨ॥ 12-99-5 ਪਤਿਤਵ੍ਯਮਨਨ੍ਤਰਮਿਤਿ ਡ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-99-9 ਗਜਾਨਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਰਥਿਨਃ ਸ੍ਥਾਪ੍ਯਾਃ॥ 12-99-12 ਨਾਤ੍ਯਨੁਸਾਰੇਯਾਤਿਦ੍ਰਾਵਯੇਤ੍ ਪਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਭਯਾਤ੍॥ 12-99-13 ਤਦੇਵਾਹ ਪੁਨਰਿਤਿ॥

12-100-0 (68669) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-100-0x (5601) ਯਥਾ ਜਯਾਰ੍ਥਿਨਃ ਸੇਨਾਂ ਨਯਨ੍ਤਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਈਸ਼਼ਦ੍ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਪੀਡ੍ਯਾਪਿ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-100-1 (68670) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-100-2x (5602) ਸਨ੍ਤ੍ਯੇਵ ਹਿ ਸ੍ਥਿਤਾ ਧਰ੍ਮ ਉਪਪਤ੍ਤ੍ਯਾ ਤਥਾ ਪਰੇ। ਸਾਧ੍ਵਾਚਾਰਤਯਾ ਕੇਚਿਤ੍ਤਥੈਵੌਪਯਿਕਾਦਪਿ॥ 12-100-2 (68671) ਉਪਾਯਧਰ੍ਮਾਨ੍ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸੰਸਿਦ੍ਧਾਨਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਯੇ। ਨਿਰ੍ਮਰ੍ਯਾਦਾ ਦਸ੍ਯਵਸ੍ਤੁ ਭਵਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਨਃ॥ 12-100-3 (68672) ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਤਿਵਿਘਾਤਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮ੍ਯਥ ਨੈਗਮਮ੍। ਕਾਰ੍ਯਾਣਾਂ ਸੰਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਤਾਨੁਪਾਯਾੰਨਿਬੋਧ ਮੇ॥ 12-100-4 (68673) ਉਭੇ ਪ੍ਰਜ੍ਞੇ ਵੇਦਿਤਵ੍ਯੇ ਰੁʼਜ੍ਵੀ ਵਕ੍ਰਾ ਚ ਭਾਰਤ। ਜਾਨਨ੍ਵਕ੍ਰਾਂ ਨ ਸੇਵੇਤ ਪ੍ਰਤਿਬਾਧੇਤ ਚਾਗਤਾਮ੍॥ 12-100-5 (68674) ਅਮਿਤ੍ਰਾ ਏਵ ਰਾਜਾਨੰ ਭੇਦੇਨੋਪਚਰਨ੍ਤ੍ਯੁਤ। ਤਾਂ ਰਾਜਾ ਵਿਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਜਾਨਨ੍ਯਥਾ(ਅ)ਮਿਤ੍ਰਾਨ੍ਪ੍ਰਬਾਧਤੇ॥ 12-100-6 (68675) ਗਜਾਨਾਂ ਪਾਰ੍ਥ ਵਰ੍ਮਾਣਿ ਗੋਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾਜਗਰਾਣਿ ਚ। ਸ਼ਲ੍ਯਕਣ੍ਟਕਲੋਹਾਨਿ ਤਨੁਤ੍ਰਾਣਿ ਮਤਾਨਿ ਚ॥ 12-100-7 (68676) ਸ਼ਾਤਪੀਤਾਨਿ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸੰਨਾਹਾਃ ਪੀਤਲੋਹਕਾਃ। ਨਾਨਾਰਞ੍ਜਨਰਕ੍ਤਾਃ ਸ੍ਯੁਃ ਪਤਾਕਾਃ ਕੇਤਵਸ਼੍ਚ ਹ॥ 12-100-8 (68677) ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਸ੍ਤੋਮਰਾਃ ਖਙ੍ਗਾ ਨਿਸ਼ਿਤਾਸ਼੍ਚ ਪਰਸ਼੍ਵਥਾਃ। ਫਲਕਾਨ੍ਯਥ ਚਰ੍ਮਾਣਿ ਪ੍ਰਤਿਕਲ੍ਪ੍ਯਾਨ੍ਯਨੇਕਸ਼ਃ॥ 12-100-9 (68678) ਅਭਿਨੀਤਾਨਿ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਯੋਧਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਾਃ। ਚੈਤ੍ਰੇ ਵਾ ਮਾਰ੍ਗਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ੇ ਵਾ ਸੇਨਾਯੋਗਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ॥ 12-100-10 (68679) ਪਕ੍ਵਸਸ੍ਯਾ ਹਿ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਭਵਤ੍ਯਮ੍ਬੁਮਤੀ ਤਦਾ। ਨੈਵਾਤਿਸ਼ੀਤੋ ਨਾਤ੍ਯੁਸ਼਼੍ਣਃ ਕਾਲੋ ਭਵਤਿ ਭਾਰਤ॥ 12-100-11 (68680) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤਦਾ ਯੋਜਯੇਤ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਵ੍ਯਸਨੇ(ਅ)ਥਵਾ। ਏਤੇ ਹਿ ਯੋਗਾਃ ਸੇਨਾਯਾਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਾਃ ਪਰਬਾਧਨੇ॥ 12-100-12 (68681) ਜਲਵਾਂਸ੍ਤ੍ਰੁʼਣਵਾਨ੍ਮਾਰ੍ਗਃ ਸਮੋ ਗਮ੍ਯਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ। ਚਾਰੈਃ ਸੁਵਿਦਿਤਾਭ੍ਯਾਸਃ ਕੁਸ਼ਲੈਰ੍ਵਨਗੋਚਰੈਃ॥ 12-100-13 (68682) ਨ ਹ੍ਯਰਣ੍ਯਾਨਿ ਸ਼ਕ੍ਯਨ੍ਤੇ ਗਨ੍ਤੁਂ ਮ੍ਰੁʼਗਗਣੈਰਿਵ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੇਨਾਸੁ ਤਾਨੇਵ ਯੋਜਯਨ੍ਤਿ ਜਯਾਰ੍ਥਿਨਃ॥ 12-100-14 (68683) [ਅਗ੍ਰਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਨੀਕੰ ਸ਼ਕ੍ਤੰ ਚਾਪਿ ਕੁਲੋਦ੍ਭਵਮ੍।] ਆਵਾਸਸ੍ਤੋਯਵਾਨ੍ਮਾਰ੍ਗਃ ਪਰ੍ਯਾਕਾਸ਼ਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ॥ 12-100-15 (68684) ਪੋਸ਼਼ਾਮਪਸਰ੍ਪਾਣਾਂ ਪ੍ਰਤਿਘਾਤਸ੍ਤਥਾ ਭਵੇਤ੍। ਆਕਾਸ਼ੰ ਹਿ ਵਨਾਭ੍ਯਾਸ਼ੇ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਗੁਣਵਤ੍ਤਰਮ੍॥ 12-100-16 (68685) ਬਹੁਭਿਰ੍ਗੁਣਜਾਤੈਸ਼੍ਚ ਯੇ ਯੁਦ੍ਧਕੁਸ਼ਲਾ ਜਨਾਃ। [ਉਪਨ੍ਯਾਸੋ ਭਵੇਤ੍ਤਤ੍ਰ ਬਲਾਨਾਂ ਨਾਤਿਦੂਰਤਃ॥] 12-100-17 (68686) ਉਪਨ੍ਯਾਸੋ(ਅ)ਪਸਰ੍ਪਾਣਾਂ ਪਦਾਤੀਨਾਂ ਚ ਗੂਹਨਮ੍। ਹਤਸ਼ਤ੍ਰੁਪ੍ਰਤੀਘਾਤਮਾਪਦਰ੍ਥੰ ਪਰਾਯਣਮ੍॥ 12-100-18 (68687) ਸਪ੍ਤਰ੍ਪੀਨ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਯੁਧ੍ਯੇਯੁਰਚਲਾ ਇਵ। ਅਨੇਨ ਵਿਧਿਨਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂਞ੍ਜਿਗੀਸ਼਼ੇਤਾਪਿ ਦੁਰ੍ਜਯਾਨ੍॥ 12-100-19 (68688) ਯਤੋ ਵਾਯੁਰ੍ਯਤਃ ਸੂਰ੍ਯੋ ਯਤਃ ਸੋਮਸ੍ਤਤੋ ਜਯਃ। ਪੂਰ੍ਵੰਪੂਰ੍ਵੰ ਜ੍ਯਾਯ ਏਸ਼਼ਾਂ ਸੰਨਿਪਾਤੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-100-20 (68689) ਅਕਰ੍ਦ -ਮਨੁਦਕਾਮਮਰ੍ਯਾਦਾਮਲੋਸ਼਼੍ਟਕਾਮ੍। ਅਸ਼੍ਵਭੂਮਿੰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਯੇ ਯੁਦ੍ਧਕੁਸ਼ਲਾ ਜਨਾਃ॥ 12-100-21 (68690) ਸਮਾ ਨਿਰੁਦਕਾਕਾਸ਼ਾ ਰਥਭੂਮਿਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ। ਨੀਚਦ੍ਰੁਮਾ ਮਹਾਕਕ੍ਸ਼਼ਾ ਸੋਦਕਾ ਹਸ੍ਤਿਯੋਧਿਨਾਮ੍॥ 12-100-22 (68691) ਬਹੁਦੁਰ੍ਗਾ ਮਹਾਕਕ੍ਸ਼਼ਾ ਵੇਣੁਵੇਤ੍ਰਤਿਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾ। ਪਦਾਤੀਨਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਭੂਮਿਃ ਪਰ੍ਵਤੋਪਵਨਾਨਿ ਚ॥ 12-100-23 (68692) ਪਦਾਤਿਬਹੁਲਾ ਸੇਨਾ ਦ੍ਰੁʼਢਾ ਭਵਤਿ ਭਾਰਤ। ਰਥਾਸ਼੍ਵਬਹੁਲਾ ਸੇਨਾ ਸੁਦਿਨੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ॥ 12-100-24 (68693) ਪਦਾਤਿਨਾਗਬਹੁਲਾ ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਟ੍ਕਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ। ਗੁਣਾਨੇਤਾਨ੍ਪ੍ਰਸੰਖ੍ਯਾਯ ਦੇਸ਼ਕਾਲੌ ਪ੍ਰਯੋਜਯੇਤ੍॥ 12-100-25 (68694) ਏਵੰ ਸੰਚਿਨ੍ਤ੍ਯ ਯੋ ਯਾਤਿ ਤਿਥਿਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਪੂਜਿਤਃ। ਵਿਜਯੰ ਲਭਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸੇਨਾਂ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਯੋਜਯਨ੍॥ 12-100-26 (68695) ਪ੍ਰਸੁਪ੍ਤਾਂਸ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਤਾਞ੍ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਾਨ੍ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਣਾੰਨਾਭਿਘਾਤਯੇਤ੍। ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰਯਾਣੇ ਚਲਨੇ ਪਾਨਭੋਜਨਕਾਲਯੋਃ। ਅਤਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾਨ੍ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾੰਨਿਹਤਾਨ੍ਪ੍ਰਤਨੂਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍॥ 12-100-27 (68696) ਅਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਰਮ੍ਭਾਨੁਪਨ੍ਯਾਸਾਤ੍ਪ੍ਰਤਾਪਿਤਾਨ੍। ਬਹਿਸ਼੍ਵਰਾਨੁਪਨ੍ਯਾਸਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਵੇਸ਼੍ਮਾਨੁਸਾਰਿਣਃ॥ 12-100-28 (68697) ਪਾਰਮ੍ਪਰ੍ਯਾਗਤੇ ਦ੍ਵਾਰੇ ਯੇ ਕੇਚਿਦਨੁਵਰ੍ਤਿਨਃ। ਪਰਿਚਰ੍ਯਾਪਰੋਦ੍ਧਾਰੋ ਯੇ ਚ ਕੇਚਨ ਵਲ੍ਗਿਨਃ॥ 12-100-29 (68698) ਅਨੀਕੰ ਯੇ ਵਿਭਿਦਨ੍ਤਿ ਭਿੰਨੰ ਸੰਸ੍ਥਾਪਯਨ੍ਤਿ ਚ। ਸਮਾਨਾਸ਼ਨਪਾਨਾਸ੍ਤੇ ਕਾਰ੍ਯਾ ਦ੍ਵਿਗੁਣਵੇਤਨਾਃ॥ 12-100-30 (68699) `ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਰੰ ਚ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਕਰ੍ਮ ਚਾਨੁਤ੍ਤਮੰ ਸ਼ੁਭਮ੍। ਸਮਾਨਦੇਹਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੇ ਕਾਰ੍ਯਾ ਦ੍ਵਿਗੁਣਵੇਤਨਾਃ। ਤ੍ਰਿਗੁਣੰ ਚਤੁਰ੍ਗੁਣੰ ਚੈਵ ਵੇਤਨੰ ਤੇਸ਼਼ੁ ਕਾਰਯੇਤ੍॥' 12-100-31 (68700) ਦਸ਼ਾਧਿਪਤਯਃ ਕਾਰ੍ਯਾਃ ਸ਼ਤਾਧਿਪਤਯਸ੍ਤਥਾ। ਤਤਃ ਸਹਸ੍ਰਾਧਿਪਤਿੰ ਕੁਰ੍ਯਾਚ੍ਛੂਰਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਮ੍॥ 12-100-32 (68701) ਯਥਾ ਮੁਖ੍ਯਾਨ੍ਸੰਨਿਪਾਤ੍ਯ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਾਃ ਸੰਸ਼ਯਾਮਹੇ। ਯਥਾ ਜਯਾਰ੍ਥੰ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਨ ਜਹ੍ਯਾਮ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍॥ 12-100-33 (68702) ਇਹੈਵ ਤੇ ਨਿਵਰ੍ਤਨ੍ਤਾਂ ਯੇ ਚ ਕੇਚਨ ਭੀਰਵਃ। ਨ ਘਾਤਯੇਯੁਃ ਪ੍ਰਦਰੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣਾਸ੍ਤੁਮੁਲੇ ਸਤਿ॥ 12-100-34 (68703) [ਨ ਸੰਨਿਪਾਤੇ ਪ੍ਰਦਰੰ ਵਧੰ ਵਾ ਕੁਰ੍ਯੁਰੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ॥] ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਚ ਸ੍ਵਪਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਪਾਲਯਨ੍ਹਨ੍ਤਿ ਸੰਯੁਗੇ॥ 12-100-35 (68704) ਅਰ੍ਥਨਾਸ਼ੋ ਵਧੋ(ਅ)ਕੀਰ੍ਤਿਰਯਸ਼ਸ਼੍ਚ ਪਲਾਯਨੇ। ਅਮਨੋਜ੍ਞਾ(ਅ)ਸੁਖਾ ਵਾਚਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਪਲਾਯਤਃ॥ 12-100-36 (68705) ਪ੍ਰਤਿਧ੍ਵਸ੍ਤੋਸ਼਼੍ਠਦਨ੍ਤਸ੍ਯ ਨ੍ਯਸ੍ਤਸਰ੍ਵਾਯੁਧਸ੍ਯ ਚ। `ਹਿਤ੍ਵਾ ਪਲਾਯਮਾਨਸ੍ਯ ਸਹਾਯਾਨ੍ਪ੍ਰਾਣਸੰਸ਼ਯੇ।' ਅਮਿਤ੍ਰੈਰਵਰੁਦ੍ਧਸ੍ਯ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਮਸ੍ਤੁ ਨਃ ਸਦਾ॥ 12-100-37 (68706) ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਪਸਦਾ ਹ੍ਯੇਤੇ ਯੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ਪਰਾਙ੍ਭੁਖਾਃ। ਰਾਸ਼ਿਵਰ੍ਧਨਮਾਤ੍ਰਾਸ੍ਤੇ ਨੈਵ ਤੇ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਨੋ ਇਹ॥ 12-100-38 (68707) ਅਮਿਤ੍ਰਾ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਨਸਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦ੍ਯਾਨ੍ਤਿ ਪਲਾਯਿਨਮ੍। ਜਯਿਨਸ੍ਤੁ ਨਰਾਸ੍ਤਾਤ ਮਙ੍ਗਲੈਰ੍ਵਨ੍ਦਨੇਨ ਚ॥ 12-100-39 (68708) ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਮ ਵ੍ਯਸਨੇ ਰਾਜੰਨਨੁਮੋਦਨ੍ਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ। ਤਦਸਹ੍ਯਤਰੰ ਦੁਃਖੰ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਰਣਾਦਪਿ॥ 12-100-40 (68709) ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਜਾਨੀਤ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਮੂਲੰ ਸਰ੍ਵਸੁਖਸ੍ਯ ਚ। ਯਾ ਭੀਰੂਣਾਂ ਪਰਾਖ੍ਯਾਤਿਃ ਸ਼ੂਰਸ੍ਤਾਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ॥ 12-100-41 (68710) ਤੇ ਵਯੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਃ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇ ਤ੍ਯਕ੍ਤਜੀਵਿਤਾਃ। ਜਯਨ੍ਤੋ ਵਧ੍ਯਮਾਨਾ ਵਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਮ ਚ ਸਦ੍ਗਤਿਮ੍॥ 12-100-42 (68711) ਏਵੰ ਸੰਸ਼ਪ੍ਤਸ਼ਪਥਾਃ ਸਮਭਿਤ੍ਯਕ੍ਤਜੀਵਿਤਾਃ। ਅਮਿਤ੍ਰਵਾਹਿਨੀਂ ਵੀਰਾਃ ਪ੍ਰਤਿਗਾਹਨ੍ਤ੍ਯਭੀਰਵਃ॥ 12-100-43 (68712) ਅਗ੍ਰਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ(ਅ)ਨੀਕਮਸਿਚਰ੍ਮਵਤਾਂ ਭਵੇਤ੍। ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤਃ ਸ਼ਕਟਾਨੀਕੰ ਕਲਤ੍ਰੰ ਮਧ੍ਯਤਸ੍ਤਥਾ॥ 12-100-44 (68713) ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਤਿਘਾਤਾਰ੍ਥੰ ਪਦਾਤੀਨਾਂ ਚ ਗੂਹਨਮ੍। ਅਪਿ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪੁਰੇ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾ ਭਵੇਯੁਰ੍ਯੇ ਪੁਰੋਗਮਾਃ॥ 12-100-45 (68714) ਯੇ ਪੁਰਸ੍ਤਾਦਭਿਮਤਾਃ ਸਤ੍ਵਵਨ੍ਤੋ ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ। ਤੇ ਪੂਰ੍ਵਮਭਿਵਰ੍ਤੇਰੰਸ਼੍ਚੈਤਾਨੇਵੇਤਰੇ ਜਨਾਃ॥ 12-100-46 (68715) ਅਪਿ ਚੋਦ੍ਧਰ੍ਸ਼਼ਣੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਭੀਰੂਣਾਮਪਿ ਯਤ੍ਨਤਃ। ਸ੍ਕਨ੍ਧਦਰ੍ਸ਼ਨਮਾਤ੍ਰਾਤ੍ਤੁ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਯੁਰ੍ਵਾ ਸਮੀਪਤਃ॥ 12-100-47 (68716) ਸੰਹਤਾਨ੍ਯੋਧਯੇਦਲ੍ਪਾਨ੍ਕਾਮੰ ਵਿਸ੍ਤਾਰਯੇਦ੍ਬਹੂਨ੍। ਸੂਚੀਮੁਖਮਨੀਕੰ ਸ੍ਯਾਦਲ੍ਪਾਨਾਂ ਬਹੁਭਿਃ ਸਹ॥ 12-100-48 (68717) ਸੰਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੇ ਨਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇ ਵਾ ਸਤ੍ਯੰ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਬਾਹੂਨ੍ਕ੍ਰੋਸ਼ੇਤ ਹਨ੍ਤ ਭਗ੍ਨਾਃ ਪਰੇ ਇਤਿ॥ 12-100-49 (68718) ਆਗਤੰ ਮੇ ਮਿਤ੍ਰਬਲੰ ਪ੍ਰਹਰਧ੍ਵਮਭੀਤਵਤ੍। ਸਤ੍ਵਵਨ੍ਤੋ ਨਿਧਾਵੇਯੁਃ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੋ ਭੈਰਵਾਨ੍ਰਵਾਨ੍॥ 12-100-50 (68719) ਕ੍ਸ਼਼੍ਵੇਡਾਃ ਕਿਲਕਿਲਾਸ਼ਬ੍ਦਾਃ ਕ੍ਰਕਚਾ ਗੋਵਿਸ਼਼ਾਣਿਕਾਃ। ਭੇਰੀਮ੍ਰੁʼਦਙ੍ਗਪਣਵਾੰਨਾਦਯੇਯੁਸ਼੍ਚ ਜਰ੍ਝਰਾਨ੍॥ ॥ 12-100-51 (68720) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 100॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-100-4 ਨੈਗਮੰ ਵੇਦੋਕ੍ਤਮੁਪਾਯਮ੍॥ 12-100-5 ਵਕ੍ਰਾਂ ਵਕ੍ਰਯੈਵ ਨਾਸ਼ਯੇਤ੍॥ 12-100-6 ਅਮਿਤ੍ਰਾਨਿਵ ਤਾਂ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਪ੍ਰਬਾਧਤੇ ਬਾਧੇਤ॥ 12-100-7 ਗਜਾਨਾਂ ਵਰ੍ਮਾਣਿ ਵਾਣਘਾਤਤ੍ਰਾਣਾਨਿ। ਗਵਾਦੀਨਾਂ ਸ਼ਲ੍ਯਾਦੀਨਿ॥ 12-100-21 ਅਮਰ੍ਯਾਦਾਂ ਸੇਤੁਪ੍ਰਾਕਾਰਾਦਿਹੀਨਾਮ੍॥ 12-100-24 ਸੁਦਿਨੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਵਰ੍ਜਿਤਦਿਨੇਸ਼਼ੁ॥ 12-100-25 ਪ੍ਰਸੰਖ੍ਯਾਯ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਿਚਾਰ੍ਯ॥ 12-100-26 ਤਿਥੌ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੇ ਚ ਪੂਜਿਤ ਆਸ਼ੀਰ੍ਭਿਰ੍ਯੋਜਿਤਃ॥ 12-100-28 ਉਪਨ੍ਯਾਸਾਤ੍ਸੁਰੁਙ੍ਗਾਦਿਗੁਪ੍ਤੋਪਾਯਾਤ੍। ਬਹਿਸ੍ਤ੍ਰੁʼਣਾਦ੍ਯਰ੍ਥੰ ਚਰਤੋ ਬਹਿਸ਼੍ਚਰਾਨਲ੍ਪਾਨ੍। ਉਪਨ੍ਯਾਸਾਨ੍ ਤ੍ਰੁʼਣਾਹ੍ਯਾਹਰ੍ਤ੍ਰੂʼਨ੍॥ 12-100-29 ਤਾੰਨਾਭਿਘਾਤਯੇਦਿਤਿ ਪ੍ਰਪੂਰ੍ਵੇਣ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-100-30 ਅਨੀਕੰ ਪਰਕੀਯਮ੍॥ 12-100-33 ਸੰਨਿਪਾਤ੍ਯੈਕੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ॥ 12-100-35 ਪ੍ਰਦਰੰ ਭਙ੍ਗਮ੍। ਵਧੰ ਵਾ ਸ੍ਵੀਯਾਨਾਮ੍॥ 12-100-37 ਨੋ(ਅ)ਸ੍ਮਤ੍ਸੰਬਨ੍ਧਿਨਾਂ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਨਾਸ਼ਾਦਿਕਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਪੂਰ੍ਵੇਣ ਸਹ ਦ੍ਵਯੋਃ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥ 12-100-38 ਰਾਸ਼ਿਰ੍ਯੋਧਸੰਖ੍ਯਾਸ਼ਰੀਰੰ ਵਾ ਤਸ੍ਯ ਵਰ੍ਧਨਾਃ। ਵ੍ਰੁʼਥਾਜਨ੍ਮਾਨ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-100-39 ਪਲਾਯਿਨੰ ਜਯਿਨਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਦ੍ਯਾਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਤਦਸਹ੍ਯਤਰਮਿਤ੍ਯਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-100-44 ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਣਾਮ੍। ਵਿਭਕ੍ਤਿਲੋਪ ਆਰ੍ਸ਼਼ਃ॥ 12-100-47 ਸ੍ਕਨ੍ਧਃ ਸਮੂਹਃ। ਸਮੂਹਮਾਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਵਾ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਯੁਃ॥ 12-100-48 ਸੰਹਤਾਨਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ ਸ੍ਵਾਨ੍ਪਰੈਃ ਸਹ ਯੋਧਯੇਤ੍ਸੇਨਾਪਤਿਃ॥

12-101-0 (68721) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-101-0x (5603) ਕਿੰਸ਼ੀਲਾਃ ਕਿੰਸਮੁਤ੍ਥਾਨਾਃ ਕਥੰਰੂਪਾਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ। ਕਿੰਸੰਨਾਹਾਃ ਕਥੰਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਾ ਜਨਾਃ ਸ੍ਯੁਃ ਸੰਯੁਗੇ ਨ੍ਰੁʼਪਾਃ॥ 12-101-1 (68722) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-101-2x (5604) ਯਥਾਚਰਿਤਮੇਵਾਤ੍ਰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਪਤ੍ਰੰ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਆਚਾਰਾਦ੍ਧੀਹ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਤਥਾ ਕਰ੍ਮਸੁ ਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-101-2 (68723) ਗਾਨ੍ਧਾਰਾਃ ਸਿਨ੍ਧੁਸੌਵੀਰਾ ਨਖਰਪ੍ਰਾਸਯੋਧਿਨਃ। ਅਭੀਰਵਃ ਸੁਬਲਿਨਸ੍ਤਦ੍ਵਲੰ ਸਰ੍ਵਪਾਰਗਮ੍॥ 12-101-3 (68724) ਸਰ੍ਵਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਕੁਸ਼ਲਾਃ ਸਤ੍ਵਵਨ੍ਤੋ ਹ੍ਯੁਸ਼ੀਨਰਾਃ। ਪ੍ਰਾਚ੍ਯਾ ਮਾਤਙ੍ਗਯੁਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਕੁਸ਼ਲਾਃ ਕੂਟਯੋਧਿਨਃ॥ 12-101-4 (68725) ਤਥਾ ਯਵਨਕਾਮ੍ਭੋਜਾ ਮਧੁਰਾਮਭਿਤਸ਼੍ਚ ਯੇ। ਏਤੇ(ਅ)ਸ਼੍ਵਯੁਦ੍ਧਕੁਸ਼ਲਾ ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤ੍ਯਾ(ਅ)ਸਿਚਰ੍ਮਿਣਃ। ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸ਼ੂਰਾ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਮਹਾਸਤ੍ਵਾ ਮਹਾਬਲਾਃ॥ 12-101-5 (68726) ਆਵਨ੍ਤਿਕਾ ਮਹਾਸ਼ੂਰਾਸ਼੍ਚਤੁਰਙ੍ਗੇ ਚ ਮਾਲਵਾਃ। ਏਕੋ(ਅ)ਪਿ ਹਿ ਸਹਸ੍ਰਸ੍ਯ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤ੍ਯਭਿਮੁਖੋ ਰਣੇ॥ 12-101-6 (68727) ਪ੍ਰਾਯੋ ਦੇਸ਼ਾਃ ਸਮੁਦ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਾ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਾਨਿ ਤੁ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-101-7 (68728) ਸਿੰਹਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਵਾਙ੍ਗੇਤ੍ਰਾਃ ਸਿੰਹਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਗਾਮਿਨਃ। ਪਾਰਾਵਤਕੁਲਿਙ੍ਗਾਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ੂਰਾਃ ਪ੍ਰਮਾਥਿਨਃ। 12-101-8 (68729) ਮ੍ਰੁʼਗਸ੍ਵਰਾ ਦ੍ਵੀਪਿਨੇਤ੍ਰਾ ਰੁʼਸ਼਼ਭਾਕ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਤਥਾ ਪਰੇ। ਪ੍ਰਮਾਥਿਨਸ਼੍ਚ ਮਨ੍ਦ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੋਧਨਾਃ ਕਿਙ੍ਕਿਣੀਸ੍ਵਨਾਃ॥ 12-101-9 (68730) ਮੇਘਸ੍ਵਨਾਃ ਕ੍ਰੂਰਮੁਖਾਃ ਕੇਚਿਚ੍ਚ ਕਲਨਿਸ੍ਵਨਾਃ। ਜਿਹ੍ਮਨਾਸਾਗ੍ਰਜਿਹ੍ਵਾਸ਼੍ਚ ਦੂਰਗਾ ਦੂਰਪਾਤਿਨਃ॥ 12-101-10 (68731) ਬਿਡਾਲਕੁਬ੍ਜਾਃ ਸ੍ਤਬ੍ਧਾਕ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਤਨੁਕੇਸ਼ਾਸ੍ਤਨੁਤ੍ਵਚਃ। ਸ਼ੀਘ੍ਰਾਸ਼੍ਚਪਲਚਿਤ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ਦੁਰਾਸਦਾਃ॥ 12-101-11 (68732) ਗੌਰਾ ਨਿਮੀਲਿਤਾਃ ਕੇਚਿਨ੍ਮ੍ਰੁʼਦੁਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਯਸ੍ਤਥਾ। ਤੁਰਙ੍ਗਗਤਿਨਿਰ੍ਘੋਸ਼਼ਾਸ੍ਤੇ ਨਰਾਃ ਪਾਰਯਿਸ਼਼੍ਣਵਃ॥ 12-101-12 (68733) ਸੁਸੰਹਤਾਃ ਪ੍ਰਤਨਵੋ ਵ੍ਯੂਢੋਰਸ੍ਕਾਃ ਸੁਸੰਸ੍ਥਿਤਾਃ। ਪ੍ਰਵਾਦਿਤੇਸ਼਼ੁ ਕੁਪ੍ਯਨ੍ਤਿ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਲਦ੍ਦੇਸ਼਼ੁ ਚ॥ 12-101-13 (68734) ਗਮ੍ਭੀਰਾਕ੍ਸ਼਼ਾ ਨਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਪਿਙ੍ਗਾਕ੍ਸ਼਼ਾ ਭ੍ਰੁਕੁਟੀਮੁਖਾਃ। ਨਕੁਲਾਕ੍ਸ਼਼ਾਸ੍ਤਥਾ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ੂਰਾਸ੍ਤਨੁਤ੍ਯਜਃ॥ 12-101-14 (68735) ਜਿਹ੍ਨਾਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਪ੍ਰਲਲਾਟਾਸ਼੍ਚ ਨਿਰ੍ਮਾਂਸਹਨਵੋ(ਅ)ਵ੍ਯਥਾਃ। ਵਕ੍ਰਬਾਹ੍ਵਙ੍ਗੁਲੀਸਕ੍ਥਾਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਧਮਨਿਸੰਤਤਾਃ॥ 12-101-15 (68736) ਪ੍ਰਵਿਸ਼ਨ੍ਤਿ ਚ ਵੇਗੇਨ ਸਾਂਪਰਾਯੇ ਹ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ। ਵਾਰਣਾ ਇਵ ਸੰਮਤ੍ਤਾਸ੍ਤੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ਦੁਰਾਸਦਾਃ॥ 12-101-16 (68737) ਦੀਪ੍ਤਸ੍ਫੁਟਿਤਕੇਸ਼ਾਨ੍ਤਾਃ ਸ੍ਥੂਲਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਹਨੂਮੁਖਾਃ। ਉੰਨਤਾਂਸਾਃ ਪ੍ਰੁʼਥੁਗ੍ਰੀਵਾ ਵਿਕਟਾਃ ਸ੍ਥੂਲਪਿਣ੍ਡਿਕਾਃ॥ 12-101-17 (68738) ਉਦ੍ਬਨ੍ਧਾ ਇਵ ਸੁਗ੍ਰੀਵਾ ਵਿਨਤਾਵਿਹਗਾ ਇਵ। ਪਿਣ੍ਡਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਾਤਿਵਕ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼ਦੰਸ਼ਮੁਖਾਸ੍ਤਥਾ॥ 12-101-18 (68739) ਅਗ੍ਰਸ੍ਵਰਾ ਮਨ੍ਯੁਮਨ੍ਤੋ ਯੁਦ੍ਧੇਸ਼਼੍ਵਾਰਾਵਸਾਰਿਣਃ। ਅਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾ(ਅ)ਵਲਿਪ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਘੋਰਾ ਰੌਦ੍ਰਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ॥ 12-101-19 (68740) ਤ੍ਯਕ੍ਤਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਰ੍ਵ ਏਤੇ ਉਦਗ੍ਰਾ ਹ੍ਯਨਿਵਰ੍ਤਿਨਃ। ਪੁਰਸ੍ਕਾਰ੍ਯਾਃ ਸਦਾ ਸੈਨ੍ਯੇ ਹਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚਾਪਿ ਤੇ॥ 12-101-20 (68741) ਅਧਾਰ੍ਮਿਕਾ ਭਿੰਨਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਃ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇਨੈਸ਼਼ਾਂ ਪਰਾਭਵਃ। ਏਵਮੇਵ ਪ੍ਰਦੂਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਰਾਜ੍ਞੋ(ਅ)ਪ੍ਯੇਤੇ ਹ੍ਯਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਸ਼ਃ॥ ॥ 12-101-21 (68742) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 101॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-101-2 ਆਚਰਿਤੰ ਕੁਲਦੇਸ਼ਾਚਾਰਾਗਤਮ੍। ਪਤ੍ਰੰ ਵਾਹਨਮ੍॥ 12-101-5 ਦਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਤ੍ਯਾ ਅਸਿਚਰ੍ਮਿਣ ਇਤਿ ਚ੍ਛੇਦਃ॥ 12-101-8 ਕੁਲਿਙ੍ਗਾਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਕੁਲਿਙ੍ਗਃ ਸਰ੍ਪਃ॥ 12-101-10 ਜਿਹ੍ਮਨਾਃ ਸਾਨੁਜਙ੍ਘਾਸ਼੍ਚੇਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-101-15 ਪ੍ਰਲਲਾਟਾਃ ਉੰਨਤਕਪਾਲਾਃ॥ 12-101-17 ਦੀਪ੍ਤਃ ਪਿਙ੍ਗਲਃ। ਪਿਣ੍ਡਿਕਾਃ ਜਾਨੁਨੋਰਧਃ ਪਸ਼੍ਚਾਦ੍ਭਾਗਾਃ॥ 12-101-18 ਸੁਗ੍ਰੀਵਾ ਵਾਸੁਦੇਵਾਸ਼੍ਵਾਃ। ਵਿਨਤਾਵਿਹਗਾਃ ਗਣ੍ਡਾਃ। ਪਿਣ਼੍ਡਸ਼ੀਰ੍ਸ਼਼ਾਃ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ਼ਿਰਸਃ। ਅਤਿਵਕ੍ਰਾਃ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਣਮੁਖਾਃ। ਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ ਸਮਾਸੋ ਵਾ॥ 12-101-21 ਏਵਮੇਵ ਪ੍ਰਕੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥

12-102-0 (68743) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-102-0x (5605) ਜਯਿਨ੍ਯਾਃ ਕਾਨਿ ਰੂਪਾਣਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਪ੍ਰੁʼਤਨਾਯਾਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਾਨਿ ਤਾਨਿ ਚੇਚ੍ਛਾਮਿ ਵੇਦਿਤੁਮ੍॥ 12-102-1 (68744) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-102-2x (5606) ਜਯਿਨ੍ਯਾ ਯਾਨਿ ਰੂਪਾਣਿ ਭਵਨ੍ਤਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਪ੍ਰੁʼਤਨਾਯਾਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਾਨਿ ਤਾਨਿ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-102-2 (68745) ਦੈਵੇ ਪੂਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਕੁਪਿਤੇ ਮਾਨੁਸ਼਼ੇ ਕਾਲਚੋਦਿਤੇ। ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਵ ਅ(ਅ)ਨੁਪਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਜ੍ਞਾਨਦੀਰ੍ਘੇਣ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ॥ 12-102-3 (68746) ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਵਿਧਿੰ ਚਾਤ੍ਰ ਜਪਹੋਮਾਂਸ਼੍ਚ ਤਦ੍ਵਿਦਃ। ਮਙ੍ਗਲ ਨਿ ਚ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਸ਼ਮਯਨ੍ਤ੍ਯਹਿਤਾਨਿ ਚ॥ 12-102-4 (68747) ਉਦੀਣਾਨਸੋ ਯੋਧਾ ਵਾਹਨਾਨਿ ਚ ਭਾਰਤ। ਯਸ੍ਯਾਂ ਭਵਨ੍ਤਿ ਸੇਨਾਯਾਂ ਧ੍ਰੁਵੰ ਤਸ੍ਯਾ ਜਯੋ ਭਵੇਤ੍॥ 12-102-5 (68748) ਅਨ੍ਵੇਵ ਵਾਯਵੋ ਯਾਨ੍ਤਿ ਤਥੈਵੇਨ੍ਦ੍ਰਧਨੂਂਸ਼਼ਿ ਚ। ਅਨੁਪ੍ਲਵਨ੍ਤੇ ਮੇਘਾਸ਼੍ਚ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਦਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਰਸ਼੍ਮਯਃ॥ 12-102-6 (68749) ਗੋਮਾਯਵਸ਼੍ਚਾਤੁਲੋਮਬਲਾ ਗ੍ਰੁʼਧ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਅਰ੍ਹਯੇਯੁਰ੍ਯਦਾ ਸੇਨਾਂ ਤਦਾ ਸਿਦ੍ਧਿਰਨੁਤ੍ਤਮਾ॥ 12-102-7 (68750) ਪ੍ਰਸੰਨਭਾਃ ਪਾਵਕਸ਼੍ਚੋਰ੍ਧ੍ਵਰਸ਼੍ਮਿਃ ਪ੍ਰਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਵਰ੍ਤਸ਼ਿਖੋ ਵਿਧੂਮਃ। ਪੁਣ੍ਯਾ ਗਨ੍ਧਾਸ਼੍ਚਾਹੁਤੀਨਾਂ ਭਵਨ੍ਤਿ ਜਯਸ੍ਯੈਤਦ੍ਭਾਵਿਨੋ ਰੂਪਮਾਹੁਃ॥ 12-102-8 (68751) ਗਮ੍ਭੀਰਸ਼ਬ੍ਦਾਸ਼੍ਚ ਮਹਾਸ੍ਵਨਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਙ੍ਖ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਭੇਰ੍ਯਸ਼੍ਚ ਨਦਨ੍ਤਿ ਯਤ੍ਰ। ਯੁਯੁਤ੍ਸਵਸ਼੍ਚਾਪ੍ਰਤੀਪਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਜਯਸ੍ਯੈਤਦ੍ਭਾਵਿਨੋ ਰੂਪਮਾਹੁਃ॥ 12-102-9 (68752) ਇਸ਼਼੍ਟਾ ਮ੍ਰੁʼਗਾਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਤੋ ਵਾਮਤਸ਼੍ਚ ਸੰਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਾਨਾਂ ਚ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਾਂ ਚ। ਜਿਘਾਂਸਤਾਂ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਃ ਸਿਦ੍ਧਿਮਾਹੁ ਰ੍ਯੇ ਤ੍ਵਗ੍ਰਤਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧਯਨ੍ਤਿ॥ 12-102-10 (68753) ਮਾਙ੍ਗਲ੍ਯਸ਼ਬ੍ਦਾਞ੍ਸ਼ਕੁਨਾ ਵਦਨ੍ਤਿ ਹੰਸਾਃ ਕ੍ਰੌਞ੍ਚਾਃ ਸ਼ਤਪਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਚਾਸ਼਼ਾਃ। ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਯੋਧਾਃ ਸਤ੍ਵਵਨ੍ਤੋ ਭਵਨ੍ਤਿ ਜਯਸ੍ਯੈਤਦ੍ਭਾਵਿਨੋ ਰੂਪਮਾਹੁਃ॥ 12-102-11 (68754) ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਰ੍ਯਨ੍ਤ੍ਰੈਃ ਕਵਚੈਃ ਕੇਤੁਭਿਸ਼੍ਚ ਸੁਭਾਨੁਭਿਰ੍ਮੁਖਵਰ੍ਣੈਸ਼੍ਚ ਯੂਨਾਮ੍। ਭ੍ਰਾਜਿਸ਼਼੍ਮਤੀ ਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਤਿਵੀਕ੍ਸ਼਼ਣੀਯਾ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚਮੂਸ੍ਤੇ(ਅ)ਭਿਭਵਨ੍ਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍॥ 12-102-12 (68755) ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਵਸ਼੍ਚਾਨਭਿਮਾਨਿਨਸ਼੍ਚ ਪਰਸ੍ਪਰੰ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਮਾਸ੍ਥਿਤਾਸ਼੍ਚ। ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਯੋਧਾਃ ਸ਼ੌਰ੍ਯਮਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਾਸ਼੍ਚ ਜਯਸ੍ਯੈਤਦ੍ਭਾਵਿਨੋ ਰੁਪਮਾਹੁਃ॥ 12-102-13 (68756) ਸ਼ਬ੍ਦਾਃ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਸ੍ਤਥਾ ਗਨ੍ਧਾ ਵਿਚਰਨ੍ਤਿ ਮਨਃ ਪ੍ਰਿਯਾਃ। ਧੈਰ੍ਯੰ ਚਾਵਿਸ਼ਤੇ ਯੋਧਾਨ੍ਵਿਜਯਸ੍ਯ ਮੁਖੰ ਚ ਤਤ੍॥ 12-102-14 (68757) ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਵਾਮਃ ਪ੍ਰਸ੍ਥਿਤਸ੍ਯ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ਪ੍ਰਵਿਵਿਕ੍ਸ਼਼ਤਃ। ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਸੰਸਾਧਯਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਪੁਰਸ੍ਤਾਚ੍ਚ ਨਿਸ਼਼ੇਧਤਿ॥ 12-102-15 (68758) ਸੰਹਤ੍ਯ ਮਹਤੀਂ ਸੇਨਾਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਸਾਮ੍ਨੈਵ ਵਰ੍ਤਯੇਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਸਤੇਥਾਸ੍ਤਤੋ ਯੁਧਿ॥ 12-102-16 (68759) ਜਘਨ੍ਯ ਏਸ਼਼ ਵਿਜਯੋ ਯਦ੍ਯੁਦ੍ਧੇ ਸਾਮਭਾਸ਼਼ਣਮ੍। ਯਾਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਿਕੋ ਯੁਧਿ ਜਯੋ ਦੈਵੇਨੇਤਿ ਵਿਚਾਰਣਮ੍॥ 12-102-17 (68760) ਆਪਗੇਵ ਮਹਾਵੇਗਾ ਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਇਵ ਮਹਾਮ੍ਰੁʼਗਾਃ। ਦੁਰ੍ਨਿਵਾਰ੍ਯਤਮਾ ਚੈਵ ਪ੍ਰਭਗ੍ਨਾ ਮਹਤੀ ਚਮੂਃ॥ 12-102-18 (68761) ਭਗ੍ਨਾ ਇਤ੍ਯੇਵ ਭਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਵਿਦ੍ਵਾਂਸੋ(ਅ)ਪਿ ਨ ਕਾਰਣਮ੍। ਉਦਾਰਸਾਰਾ ਮਹਤੀ ਰੁਰੁਸੰਘੋਪਮਾ ਚਮੂਃ॥ 12-102-19 (68762) ਪਰਸ੍ਪਰਜ੍ਞਾਃ ਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤਪ੍ਰਾਣਾਃ ਸੁਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾਃ। ਅਪਿ ਪਞ੍ਚਤ੍ਰਤੈ ਸ਼ੂਰਾ ਨਿਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਪਰਵਾਹਿਨੀਮ੍॥ 12-102-20 (68763) ਅਪਿ ਵਾ ਪਞ੍ਚਸ਼਼ਟ੍ਸਪ੍ਤਸੰਹਿਤਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਨਿਸ਼੍ਚਯਾਃ। ਕ੍ਲਲੀਨਾਃ ਪੂਜਿਤਾਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਿਜਯਨ੍ਤੀਹ ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਨ੍॥ 12-102-21 (68764) ਸੰਨਿਪਾਤੋ ਨ ਮਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ਸ਼ਕ੍ਯੇ ਸਤਿ ਕਥੰਚਨ। ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਭੇਦਪ੍ਰਦਾਨਾਨਾਂ ਯੁਦ੍ਧਮੁਤ੍ਤਰਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-102-22 (68765) ਸੰਸਰ੍ਪੇਣ ਹਿ ਸੇਨਾਯਾ ਭਯੰ ਭੀਰੂਨ੍ਪ੍ਰਬਾਧਤੇ। ਵਜ੍ਰਾਦਿਯ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲਿਤਾਦਿਯੰ ਸ੍ਵਿਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਪਯਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-102-23 (68766) ਅਮਿਪ੍ਰਯਾਤਾਂ ਸਮਿਤਿੰ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਯੇ ਪ੍ਰਤਿਯਾਨ੍ਤ੍ਯਥ। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਗਾਤ੍ਰਾਣਿ ਯੋਧਾਨਾਂ ਵਿਵਯਸ੍ਯ ਚ॥ 12-102-24 (68767) ਵਿਸ਼਼ਯੋ ਵ੍ਯਥਤੇ ਰਾਜਨ੍ਸਰ੍ਵਃ ਸਸ੍ਥਾਣੁਜਙ੍ਗਮਃ। ਅਸ੍ਤ੍ਰਪ੍ਰਤਾਪਤਪ੍ਤਾਨਾਂ ਮਜ੍ਜਾਃ ਸੀਦਨ੍ਤਿ ਦੇਹਿਨਾਮ੍॥ 12-102-25 (68768) ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੰ ਕ੍ਰੂਰਮਿਸ਼੍ਰੰ ਪ੍ਰਣੇਤਵ੍ਯੰ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ। ਸੰਪੀਡ੍ਯਮਾਨਾ ਹਿ ਪਰੈਰ੍ਯੋਗਮਾਯਾਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਤਃ॥ 12-102-26 (68769) ਆਨ੍ਤਰਾਣਾਂ ਚ ਭੇਦਾਰ੍ਥੰ ਚਰਾਨਭ੍ਯਵਚਾਰਯੇਤ੍। ਯਸ਼੍ਚ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪਰੋ ਰਾਜਾ ਤੇਨ ਸੰਧਿਃ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ॥ 12-102-27 (68770) ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਯਾਨ੍ਯਥਾ ਪੀਡਾ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਕਰ੍ਤੁਂ ਤਥਾਵਿਧਾ। ਯਥਾ ਸਾਰ੍ਧਮਮਿਤ੍ਰੇਣ ਸਰ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰਤਿਬਾਧਨਮ੍॥ 12-102-28 (68771) ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਵੈ ਸਾਧੁਮਾਯਾਤਿ ਨ ਹ੍ਯਸਾਧੂਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸਦਾ। ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਯਾਸ਼੍ਚਾਕ੍ਸ਼਼ਮਾਯਾਸ਼੍ਚ ਪਾਰ੍ਥ ਵਿਦ੍ਧਿ ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍॥ 12-102-29 (68772) ਵਿਜਿਤ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਮਮਾਣਸ੍ਯ ਯਸ਼ੋ ਰਾਜ੍ਞੋ ਵਿਵਰ੍ਧਤੇ। ਮਹਾਪਰਾਧੇ ਹ੍ਯਪ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਸ਼੍ਵਸਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ॥ 12-102-30 (68773) ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕਰ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਸਾਧ੍ਵੀਤਿ ਸ਼ਾਮ੍ਬਰਾਃ। ਅਸੰਤਪ੍ਤੰ ਤੁ ਯਦ੍ਦਾਰੁ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਤਿ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਪੁਨਃ॥ 12-102-31 (68774) ਨੈਤਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤ੍ਯਾਚਾਰ੍ਯਾ ਨ ਚੈਤਤ੍ਸਾਧੁ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍। ਅਕ੍ਰੋਧੇਨਾਵਿਨਾਸ਼ੇਨ ਨਿਯਨ੍ਤਵ੍ਯਾਃ ਸ੍ਵਪੁਤ੍ਰਵਤ੍॥ 12-102-32 (68775) ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯੋ ਭਵਤਿ ਭੂਤਾਨਾਮੁਗ੍ਰੋ ਰਾਜਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਮ੍ਰੁʼਦੁਮਪ੍ਯਵਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਮਾਦੁਭਯਭਾਗ੍ਭਵੇਤ੍॥ 12-102-33 (68776) ਪ੍ਰਹਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਪ੍ਰਿਯੰ ਬ੍ਰੂਯਾਤ੍ਪ੍ਰਹਰੰਨਪਿ ਭਾਰਤ। ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਚ ਪ੍ਰਿਯੰ ਬ੍ਰੂਯਾਚ੍ਛੋਚੰਨਿਵ ਰੁਦੰਨਿਵ॥ 12-102-34 (68777) ਨ ਮੇ ਪ੍ਰਿਯਾ ਯੇ ਸ੍ਮ ਹਤਾਃ ਸੰਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ ਪਰੇ(ਅ)ਪਿ ਚ। ਨ ਚ ਕਤ੍ਥਨਮੇਵਾਗ੍ਰ੍ਯਮੁਚ੍ਯਮਾਨੰ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ॥ 12-102-35 (68778) ਅਹੋ ਜੀਵਿਤਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇੰਨੇਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਵਧਮਰ੍ਹਤਿ। ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਾਃ ਸੁਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਸੰਗ੍ਰਾਮੇਸ਼਼੍ਵਪਲਾਯਿਨਃ॥ 12-102-36 (68779) ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਮਾਪ੍ਰਿਯੰ ਤੇਨ ਯੇਨਾਯੰ ਨਿਹਤੋ ਮ੍ਰੁʼਧੇ। ਇਤਿ ਵਾਚਾ ਵਦਨ੍ਹਨ੍ਤ੍ਰੁʼਨ੍ਪੂਜਯੇਤ ਰਹੋਗਤਃ॥ 12-102-37 (68780) ਹਨ੍ਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਚ ਹਤਾਨਾਂ ਚ ਪੂਜਾਂ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਯਥਾਰ੍ਥਤਃ। ਕ੍ਰੋਸ਼ੇਦ੍ਬਾਹੁਂ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਪਿ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਞ੍ਜਨਸੰਗ੍ਰਹਮ੍॥ 12-102-38 (68781) ਏਵੰ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਵਵਸ੍ਥਾਸੁ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵੰ ਸਮਾਚਰੇਤ੍। ਪ੍ਰਿਯੋ ਭਵਤਿ ਭੂਤਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ ਵੀਤਭੀਰ੍ਨ੍ਰੁʼਪਃ॥ 12-102-39 (68782) ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਚਾਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਿ ਭਾਰਤ। ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਃ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ ਭੋਕ੍ਤੁਂ ਯਥਾਕਾਲੰ ਸਮੁਤ੍ਥਿਤਃ॥ 12-102-40 (68783) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਯੇਦ੍ਰਾਜਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨ੍ਯਮਾਯਯਾ। ਸਰ੍ਵਤਃ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ੇਚ੍ਚ ਯੋ ਮਹੀਂ ਭੋਕ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ॥ ॥ 12-102-41 (68784) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 102॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-102-15 ਸ਼ਬ੍ਦਃ ਕਾਕਸ੍ਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-102-22 ਸੰਨਿਪਾਤੋ ਯੁਦ੍ਧਮ੍॥ 12-102-24 ਸੰਨਿਤਿ ਯੁਦ੍ਧਮ੍। ਸ੍ਯਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸ੍ਤਿਦ੍ਯਨ੍ਤਿ॥ 12-102-25 ਵਿਧਯੋ ਦੇਸ਼ਃ॥ 12-102-26 ਯੋਗੰ ਸਮ੍ਵਿਮ੍॥ 12-102-27 ਆਨ੍ਤਰਾਣਾਂ ਸ਼ਤ੍ਰੋਃ ਸਦ੍ਧੀਨਾਮ੍। ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛਤ੍ਰੋਃ ਪਰਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਤੇਨ ਸਨ੍ਧਿੰ ਚ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍॥ 12-102-29 ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਵੈ ਸਾਧ੍ਵਮਾਯਾਨਾਂ ਨਹਿ ਸਾਧੁ ਸਦਾ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ ਇਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-102-30 ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਿ॥ 12-102-31 ਅਸੰਤਾਪ੍ਯ ਰੁʼਜੂਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵੰਸ਼ਾਦਿ ਪੁਨਰ੍ਵਕ੍ਰੀਭਵਤ੍ਯਰ੍ਥਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਸੰਤਾਪ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਂ ਕੁਰ੍ਯਾਦਿਤਿ ਸ਼ਮ੍ਬਰਸ੍ਯ ਦੈਤ੍ਯਸ੍ਯ ਮਤਮ੍॥ 12-102-32 ਸ੍ਵਮਤਮਾਹ ਨੈਤਦਿਤਿ॥ 12-102-40 ਵਿਸ੍ਵਸ੍ਤੋ ਜਨਃ॥

12-103-0 (68785) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-103-0x (5607) ਕਥੰ ਮ੍ਰੁʼਦੌ ਕਥੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੇ ਮਹਾਪਕ੍ਸ਼਼ੇ ਚ ਭਾਰਤ। ਅਰੌ ਵਰ੍ਤੇਤ ਨ੍ਰੁʼਪਤਿਸ੍ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-103-1 (68786) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-103-2x (5608) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇਸ਼੍ਚ ਸੰਵਾਦਮਿਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-103-2 (68787) ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿੰ ਦੇਵਪਤਿਰਭਿਵਾਦ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ। ਉਪਸੰਗਮ੍ਯ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਵਾਸਵਃ ਪਰਵੀਰਹਾ॥ 12-103-3 (68788) ਅਹਿਤੇਸ਼਼ੁ ਕਥੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਯਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਃ। ਅਸਮੁਛਿਦ੍ਯ ਚੈਵੈਤਾੰਨਿਯਚ੍ਛੇਯਮੁਪਾਯਤਃ॥ 12-103-4 (68789) ਸੇਨਯੋਰ੍ਥ੍ਯਤਿਸ਼਼ਙ੍ਗੇ ਚ ਜਯਃ ਸਾਧਾਰਣੋ ਭਵੇਤ੍। ਕਿੰ ਕੁਰ੍ਵਾਣੰ ਨ ਮਾਂ ਜਹ੍ਯਾਜ੍ਜ੍ਵਲਿਤਾ ਸ਼੍ਰੀਃ ਪ੍ਰਤਾਪਿਨੀ॥ 12-103-5 (68790) ਤਤੋ ਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮਾਨਾਂ ਕੁਸ਼ਲਃ ਪ੍ਰਤਿਭਾਨਵਾਨ੍। ਰਾਜਧਰ੍ਮਵਿਧਾਨਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਪੁਰੰਦਰਮ੍॥ 12-103-6 (68791) ਨ ਜਾ ਕਲਹੇਨੇਚ੍ਛੇੰਨਿਯਨ੍ਤੁਮਪਕਾਰਿਣਃ। ਬਾਲੈਰ ਸਵਿਤੰ ਹ੍ਯੇਤਦ੍ਯਦਮਰ੍ਸ਼਼ੋ ਯਦਕ੍ਸ਼਼ਮਾ॥ 12-103-7 (68792) ਨ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਵਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਕਾਰ੍ਯੋ ਵਧਮਸ੍ਯਾਭਿਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤਾ॥ 12-103-8 (68793) ਕ੍ਰੋਧੰ ਭਯੰ ਚ ਹਰ੍ਸ਼਼ੰ ਚ ਨਿਯਮ੍ਯ ਸ੍ਵਯਮਾਤ੍ਮਨਿ। ਅਮਿਤ੍ਰ ਪਸੇਵੇਤ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਵਦਵਿਸ਼੍ਵਸਨ੍॥ 12-103-9 (68794) ਪ੍ਰਿਯਮੇਵ ਵਦੇੰਨਿਤ੍ਯੰ ਨਾਪ੍ਰਿਯੰ ਕਿੰਚਿਦਾਚਰੇਤ੍। ਵਿਰਮੇਚ੍ਛੁਸ਼਼੍ਕਵੈਰੇਭ੍ਯਃ ਕਰ੍ਣਜਾਪੰ ਚ ਵਰ੍ਜਯੇਤ੍॥ 12-103-10 (68795) ਯਥਾ ਵੈਤੰਸਿਕੋ ਯੁਕ੍ਤੋ ਦ੍ਵਿਜਾਨਾਂ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਸ੍ਵਰਃ। ਤਾਨ੍ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ਕੁਰੁਤੇ ਵਸ਼੍ਯਾਂਸ੍ਤਥਾਯੁਕ੍ਤੋ ਮਹੀਪਤਿਃ। ਵਸ਼ੰ ਚੋਪਨਯੇਚ੍ਛਤ੍ਰੂੰਨਿਹਨ੍ਯਾਚ੍ਚ ਪੁਂਰਦਰ॥ 12-103-11 (68796) ਨ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਰਿਭੂਯਾਰੀਨ੍ਸੁਖੰ ਸ੍ਵਪਿਤਿ ਵਾਸਵ। ਜਾਗਰ੍ਤ੍ਯੇਵ ਹਿ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਸੰਕਰੇ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਿਵੋਤ੍ਥਿਤਃ॥ 12-103-12 (68797) ਨ ਸੰਨਿਪਾਤਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਸਾਮਾਨ੍ਯੇ ਵਿਜਯੇ ਸਤਿ। ਵਿਸ਼੍ਵਾਸ੍ਯੈਵੋਪਸੰਨਮ੍ਯੋ ਵਸ਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਰਿਪੁਃ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-103-13 (68798) ਸੰਪ੍ਰਧਾਰ੍ਯ ਸਹਾਮਾਤ੍ਯੈਰ੍ਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਭਿਰ੍ਮਹਾਤ੍ਮਭਿਃ। ਉਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੋ ਵਿਜ੍ਞਾਤੋ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨਾਪਰਾਜਿਤਃ। ਅਥਾਸ੍ਯ ਪ੍ਰਹਰੇਤ੍ਕਾਲੇ ਵਿਧੇਰ੍ਵਿਤ੍ਤਲਿਤੋ ਯਦਾ॥ 12-103-14 (68799) ਦਣ੍ਡੰ ਚ ਦੂਸ਼਼ਯੇਦਸ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼਼ੈਰਾਪ੍ਤਕਾਰਿਭਿਃ॥ 12-103-15 (68800) ਆਦਿਮਧ੍ਯਾਵਸਾਨਜ੍ਞਾਨ੍ਪ੍ਰਚ੍ਛੰਨੰ ਚ ਵਿਚਾਰਯੇਤ੍। ਬਲਾਨਿ ਦੂਸ਼਼ਯੇਦਸ੍ਯ ਜਾਨੰਨੇਵ ਪ੍ਰਮਾਣਤਃ॥ 12-103-16 (68801) ਭੇਦੇਨੋਪਪ੍ਰਦਾਨੇਨ ਸੰਸ੍ਰੁʼਜੇਦੌਸ਼਼ਧੈਸ੍ਤਥਾ। ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਖਲੁ ਸੰਸਰ੍ਗੰ ਰੋਚਯੇਦਰਿਭਿਃ ਸਹ॥ 12-103-17 (68802) ਦੀਰ੍ਘਕਾਲਮਪੀਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਤ ਨਿਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾ ਏਵ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ। ਕਾਲਕਾਙ੍ਗੀ ਚ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸੰਨੁਪਾਸੀਤ ਸ਼ਚੀਪਤੇ॥ 12-103-18 (68803) ਤਥਾ ਪ੍ਰਿਯੰ ਚ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਯਥਾ ਵਿਸ੍ਰਮ੍ਭਮਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍। ਨ ਸਦ੍ਯੋ(ਅ)ਰੀਨ੍ਵਿਹਨ੍ਯਾਚ੍ਚ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੋ ਵਿਜਯੋ ਧ੍ਰੁਵਃ। ਭੂਯਃ ਸ਼ਲ੍ਯੰ ਘਟਯਤਿ ਨਵੰ ਚ ਕੁਰੁਤੇ ਵ੍ਰਣਮ੍॥ 12-103-19 (68804) ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਚ ਪ੍ਰਹਰੇਤ੍ਕਾਲੇ ਨ ਚ ਸੰਵਰ੍ਤਤੇ ਪੁਨਃ। ਹਨ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਯ ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯ ਰਿਪੂਨ੍ਪ੍ਰਤਿ॥ 12-103-20 (68805) ਯੰ ਹਿ ਕਾਲੋ ਵ੍ਯਤਿਕ੍ਰਾਮੇਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਕਾਲਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਮ੍। ਦੁਰ੍ਲਭਃ ਸ ਪੁਨਸ੍ਤੇਨ ਕਾਲਃ ਕਰ੍ਮ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਤਾ॥ 12-103-21 (68806) ਔਜਸ੍ਯੰ ਜਨਯੇਦੇਵ ਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਸਾਧੁਸੰਮਤਮ੍। ਕਾਲੇਨ ਸਾਧਯੇਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਮਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਨ ਹਿ ਪੀਡਯੇਤ੍॥ 12-103-22 (68807) ਵਿਹਾਯ ਕਾਮੰ ਕ੍ਰੋਧੰ ਚ ਤਥਾ(ਅ)ਹੰਕਾਰਮੇਵ ਚ। ਯੁਕ੍ਤੋ ਵਿਵਰਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛੇਦਹਿਤਾਨਾਂ ਸਦਾ ਨ੍ਰੁʼਪਃ॥ 12-103-23 (68808) ਮਾਰ੍ਦਵੰ ਦਣ੍ਡ ਆਲਸ੍ਯੰ ਪ੍ਰਮਾਦਸ਼੍ਚ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮ। ਮਾਯਾਃ ਸੁਵਿਹਿਤਾਃ ਸ਼ਕ੍ਰ ਸ਼ਾਤਯਨ੍ਤ੍ਯਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-103-24 (68809) ਨਿਹਤ੍ਯੈਤਾਨਿ ਚਤ੍ਵਾਰਿ ਮਾਯਾਂ ਪ੍ਰਤਿਵਿਧਾਯ ਚ। ਤਤਃ ਸ਼ਕ੍ਨੋਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਂ ਪ੍ਰਹਰ੍ਤੁਮਵਿਚਾਰਯਨ੍॥ 12-103-25 (68810) ਯਦੇਵੈਤੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯੇਤ ਗੁਹ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਚਰੇਤ੍। ਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਤਿਵਾ ਗੁਹ੍ਯੰ ਮਿਥੋ ਵਿਸ਼੍ਰਾਵਯਨ੍ਤ੍ਯਪਿ॥ 12-103-26 (68811) ਅਸ਼ਕ੍ਯਮਿਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਾ ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯੈਃ ਸੰਵਿਦੰ ਚਰੇਤ੍। ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡਮਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਣੀਮ੍॥ 12-103-27 (68812) ਭੇਦੰ ਚ ਪ੍ਰਥਮੰ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਦਣ੍ਡੰ ਤਥੈਵ ਚ। ਕਾਲੇ ਪ੍ਰਯੋਜਯੇਦ੍ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਦਾਤਦਾ॥ 12-103-28 (68813) ਪ੍ਰਣਿਪਾਤੰ ਚ ਗਚ੍ਛੇਤ ਕਾਲੇ ਸ਼ਤ੍ਰੋਰ੍ਬਲੀਯਸਃ। ਯੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਯ ਵਧਮਨ੍ਵਿਚ੍ਛੇਦਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਮਾਦ੍ਯਤਃ॥ 12-103-29 (68814) ਪ੍ਰਣਿਪਾਤੇਨ ਦਾਨੇਨ ਵਾਚਾ ਮਧੁਰਯਾ ਬ੍ਰੁਵਨ੍। ਅਮਿਤ੍ਰਮੁਪਸੇਵੇਤ ਨ ਚ ਜਾਤੁ ਵਿਸ਼ਙ੍ਕਯੇਤ੍॥ 12-103-30 (68815) ਸ੍ਥਾਨਾਨਿ ਸ਼ਙ੍ਕਿਤਾਨਾਂ ਚ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਵਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍। ਨ ਚ ਤੇਸ਼਼੍ਵਾਸ਼੍ਵਸੇਦ੍ਰਾਜਾ ਜਾਗ੍ਰਤੀਹ ਨਿਰਾਕ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-103-31 (68816) ਨ ਹ੍ਯਤੋ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਕਰ੍ਮ ਕਿੰਚਿਦਸ੍ਤਿ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮ। ਯਥਾ ਵਿਵਿਧਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਾਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮਮਰਾਧਿਪ॥ 12-103-32 (68817) ਤਥਾ ਵਿਵਿਧਸ਼ੀਲਾਨਾਮਪਿ ਸੰਭਵ ਉਚ੍ਯਤੇ। ਪ੍ਰਯਤੇਦ੍ਯੋਗਮਾਸ੍ਥਾਯ ਮਿਤ੍ਰਾਮਿਤ੍ਰਾਨਧਾਰਯਨ੍॥ 12-103-33 (68818) ਮ੍ਰੁʼਦੁਮਪ੍ਯਵਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਦੁਦ੍ਵਿਜਤੇ ਜਨਃ। ਮਾਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੋ ਮਾ ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਭੂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੋ ਭਵ ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਭਵ॥ 12-103-34 (68819) ਯਥਾ ਵਪ੍ਰੇ ਵੇਗਵਤਿ ਸਰ੍ਵਤਃ ਸੰਪ੍ਲਤੋਦਕੇ। ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਿਚਰਣਾਦ੍ਵਾਧਸ੍ਤਥਾ ਰਾਜ੍ਯੰ ਪ੍ਰਮਾਦ੍ਯਤਃ॥ 12-103-35 (68820) ਨ ਬਹੂਨੁਪਰੁਧ੍ਯੇਤ ਯੌਗਪਦ੍ਯੇਨ ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਨ੍। ਸਾਮ੍ਨਾ ਦਾਨੇਨ ਭੇਦੇਨ ਦਣ੍ਡੇਨ ਚ ਪੁਰੰਦਰ॥ 12-103-36 (68821) ਏਕੈਕਮੇਸ਼਼ਾਂ ਨਿਸ਼਼੍ਪਿਸ਼਼੍ਯ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਨਿਪੁਣੰ ਚਰੇਤ੍। ਨ ਤੁ ਸ਼ਕ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਮੇਧਾਵੀ ਸਰ੍ਵਾਨੇਵਾਚਰੇਦ੍ਬੁਧਃ॥ 12-103-37 (68822) ਯਦਾ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਹਤੀ ਸੇਨਾ ਹਯਨਾਗਰਥਾਕੁਲਾ। ਪਦਾਤਿਯਨ੍ਤ੍ਰਬਹੁਲਾ ਅਨੁਰਕ੍ਤਾ ਸ਼਼ਡਙ੍ਗਿਨੀ॥ 12-103-38 (68823) ਯਦਾ ਬਹੁਵਿਧਾਂ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਮਨ੍ਯੇਤ ਪ੍ਰਤਿਯੋਗਤਃ। ਤਦਾ ਵਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪ੍ਰਹਰੇਦ੍ਦਸ੍ਯੂਨਾਮਵਿਚਾਰਯਨ੍॥ 12-103-39 (68824) ਨ ਸਾਮ ਦਣ੍ਡੋਪਨਿਸ਼਼ਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ ਨ ਮਾਰ੍ਦਵੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸ਼਼ੁ ਯਾਤ੍ਰਿਕੰ ਸਦਾ। ਨ ਸਸ੍ਯਘਾਤੋ ਨ ਚ ਸੰਕਰਕ੍ਰਿਯਾ ਨ ਚਾਪਿ ਭੂਯਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੇਰ੍ਵਿਚਾਰਣਾ॥ 12-103-40 (68825) ਮਾਯਾਵਿਭੇਦਾਨੁਪਸਰ੍ਜਨਾਨਿ ਵਾਚੰ ਤਥੈਵ ਪ੍ਰਥਮੰ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤ੍। ਆਪ੍ਤੈਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੈਰੁਪਚਾਰਯੇਤ ਪੁਰੇਸ਼਼ੁ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ਸੰਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾਨ੍॥ 12-103-41 (68826) ਪੁਰਾ(ਅ)ਪਿ ਚੈਤਾਨਨੁਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਭੂਮਿਪਾਃ ਪੁਰੇਸ਼਼ੁ ਭੋਗਾਨਖਿਲਾਞ੍ਜਯਨ੍ਤਿ ਪੁਰੇਸ਼਼ੁ ਨੀਤਿੰ ਵਿਹਿਤਾਂ ਯਥਾਵਿਧਿ ਪ੍ਰਯੋਜਯਨ੍ਤੋ ਬਲਵ੍ਰੁʼਤ੍ਰਸੂਦਨ॥ 12-103-42 (68827) ਪ੍ਰਦਾਯ ਗੂਢਾਨਿ ਵਸੂਨਿ ਨਾਮ ਪ੍ਰਚ੍ਛਿਦ੍ਯ ਭੋਗਾਨਪਹਾਯ ਚ ਸ੍ਵਾਨ੍। ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ੍ਵਦੋਸ਼਼ੈਰਿਤਿ ਕੀਰ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾ ਪੁਰੇਸ਼਼ੁ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ਯੋਜਯਨ੍ਤਿ॥ 12-103-43 (68828) ਤਥੈਵ ਚਾਨ੍ਯੈਰਪਿ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵੇਦਿਭਿਃ ਸ੍ਵਲੰਕ੍ਰੁʼਤੈਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਧਾਨਲਿਙ੍ਗਿਤੈਃ। ਸੁਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੈਰ੍ਭਾਸ਼਼੍ਯਕਥਾਵਿਸ਼ਾਰਦੈਃ ਪਰੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਮੁਪਧਾਰਯੇਚ੍ਚ॥ 12-103-44 (68829) ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-103-45x (5609) ਕਾਨਿ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਦੁਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਭਵਨ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ। ਕਥੰ ਦੁਸ਼਼੍ਟੰ ਵਿਜਾਨੀਯਾਦੇਤਤ੍ਪੁਸ਼਼੍ਟੋ ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ॥ 12-103-45 (68830) ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰੁਵਾਚ। 12-103-46x (5610) ਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ਮਗੁਣਾਨਾਹ ਸਦ੍ਰੁਣਾਨਭ੍ਯਸੂਯਤਿ। ਪਰੈਰ੍ਵਾ ਕੀਰ੍ਤ੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਮਾਸ੍ਤੇ ਪਰਾਙ੍ਭੁਖਃ॥ 12-103-46 (68831) ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂਭਾਵੇ(ਅ)ਪਿ ਵਿਜ੍ਞੇਯੰ ਨ ਚੇਦ੍ਭਵਤਿ ਕਾਰਣਮ੍। ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਚੋਸ਼਼੍ਠਸੰਦੰਸ਼ੰ ਸ਼ਿਰਸਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਕਮ੍ਪਨਮ੍॥ 12-103-47 (68832) ਕਰੋਤ੍ਯਭੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਭਾਸ਼਼ਤੇ। ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਦ੍ਵਿਕੁਰੁਤੇ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਾ ਨਾਭਿਭਾਸ਼਼ਤੇ॥ 12-103-48 (68833) ਪ੍ਰੁʼਥਗੇਤ੍ਯ ਸਮਸ਼੍ਨਾਤਿ ਨੇਦਮਦ੍ਯ ਯਥਾਵਿਧਿ। ਆਸਨੇ ਸ਼ਯਨੇ ਯਾਨੇ ਭਾਵਾ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ॥ 12-103-49 (68834) ਆਰ੍ਤਿਰਾਰ੍ਤੇ ਪ੍ਰਿਯੇ ਪ੍ਰੀਤਿਰੇਤਾਵਨ੍ਮਿਤ੍ਰਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਵਿਪਰੀਤੰ ਤੁ ਬੋਦ੍ਧਵ੍ਯਮਰਿਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮੇਵ ਤਤ੍॥ 12-103-50 (68835) ਏਤਾਨ੍ਯੇਵ ਯਥੋਕ੍ਤਾਨਿ ਬੁਧ੍ਯੇਥਾਸ੍ਤ੍ਰਿਦਸ਼ਾਧਿਪ। ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਣਾਂ ਪ੍ਰਦੁਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਸ੍ਵਭਾਵੋ ਬਲਵਤ੍ਤਰਃ॥ 12-103-51 (68836) ਇਤਿ ਦੁਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਵਿਜ੍ਞਾਨਮੁਕ੍ਤੰ ਤੇ ਸੁਤਸਤ੍ਤਮ। ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਤ੍ਤ੍ਵਾਰ੍ਥੰ ਯਥਾਵਦਮਰੇਸ਼੍ਵਰਃ॥ 12-103-52 (68837) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ 12-103-53x (5611) ਸ ਤਦ੍ਵਚਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਨਿਬਰ੍ਹਣੇ ਰਤ ਸ੍ਤਥਾ ਚਕਾਰਾਵਿਤਥੰ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇਃ। ਚਚਾਰ ਕਾਲੇ ਵਿਜਯਾਯ ਚਾਰਿਹਾ ਵਸ਼ੰ ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨਨਯਤ੍ਪੁਰੰਦਰਃ॥ ॥ 12-103-53 (68838) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 103॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-103-5 ਵ੍ਯਤਿਸ਼਼ਙ੍ਗੇ ਮਿਸ਼੍ਰਣੇ ਯੁਦ੍ਧੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਸਾਧਾਰਣੋ(ਅ)ਨਿਯਤਃ॥ 12-103-6 ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਗੁਰੁਃ॥ 12-103-7 ਵਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਸਾਵਧਾਨਃ॥ 12-103-11 ਵਿਤਸਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਬਨ੍ਧਨੋਪਾਯਸ੍ਤਦੁਪਜੀਵੀ ਵੈਤੰਸਿਕਃ॥ 12-103-12 ਸ੍ਵਪਿਤਿ ਮਹੀਪਤਿਰਿਤ੍ਯਨੁਕਰ੍ਸ਼਼ਃ॥ 12-103-13 ਸਾਮਾਨ੍ਯੇ ਅਨਿਸ਼੍ਚਿਤੇ॥ 12-103-14 ਪ੍ਰਹਰੇਤ੍ਕਾਲੇ ਕਿੰਚਿਦ੍ਵਿਚਲਿਤੇ ਪਦੇ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-103-15 ਕਿੰਚਾਸ੍ਯ ਦਣ੍ਡੰ ਸੇਨਾਂ ਚ ਭੇਦੇਨ ਦੂਸ਼਼ਯੇਤ੍ਸਃ॥ 12-103-17 ਔਸ਼਼ਧੈਰ੍ਵਿਸ਼਼ਾਦਿਭਿਃ॥ 12-103-20 ਰਿਪੂਨ੍ਪ੍ਰਤਿ ਹਨ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਯ॥ 12-103-25 ਚਤ੍ਵਾਰਿ ਮਾਰ੍ਦਵਾਦੀਨਿ॥ 12-103-26 ਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ॥ 12-103-27 ਅਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਦੂਰਸ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਣ੍ਡੰ ਪੁਰੋਹਿਤਦ੍ਵਾਰਮਭਿਚਾਰੰ ਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜਯਾਤ੍। ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤ੍ਰੌ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਣੀਮਪਿ ਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜ੍ਯਾਤ੍॥ 12-103-32 ਵਿਵਿਧਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਾਂ ਅਸ੍ਥਿਰਾਣਾਮ੍॥ 12-103-35 ਵੇਗਵਤਿ ਪੂਰੇ ਸਤਿ ਵਪ੍ਰੇ ਤਟੇ ਵਿਚਰਣਾਦ੍ਵਿਦਾਰਣਾਦ੍ਵਾਧ ਇਤਿ ਯੋਜਨਾ॥ 12-103-38 ਸ਼਼ਡਙ੍ਗਿਨੀ ਰਥਤੁਰਗਮਾਤਙ੍ਗਪਦਾਤਿਕੋਸ਼ਵਣਿਕ੍ਪਥਵਤੀ॥ 12-103-39 ਵਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪ੍ਰਕਟੀਭੂਯ। ਦਸ੍ਯੂਨਾਂ ਦਸ੍ਯੂਨ੍॥ 12-103-40 ਬਲਵਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰੌ ਸਾਮ ਨ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ ਕਿੰ ਤਰ੍ਹਿ ਦਣ੍ਡੋਪਨਿਸ਼਼ਤ੍ ਰਹਸ੍ਯਦਣ੍ਡਃ। ਅਤ ਏਵ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸ਼਼ੁ ਮਾਰ੍ਦਵੰ ਪਾਰ੍ਯਨ੍ਤਿਕੰ ਨ ਕਾਰ੍ਯਮ੍। ਨਾਪਿ ਯਾਤ੍ਰਿਕੰ ਸਦਾ ਕਾਰ੍ਯਮ੍। ਜਯਸ੍ਯਾਨਿ ਯਤਤ੍ਵਾਤ੍। ਯਾਤ੍ਰਾਯਾਂ ਹਿ ਸਸ੍ਯਾਨਾਂ ਘਾਤਃ। ਸੰਕਰਕ੍ਰਿਯਾ ਵਿਸ਼਼ਾਦਿਨਾ ਜਲਾਦੀਨਾਂ ਨਾਸ਼ਨਮ੍। ਭੂਯਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੇ ਸਪ੍ਤਵਿਧਾਯਾਃ ਵਿਚਾਰਣਾ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਪਟਪੂਰ੍ਵਕੋ ਦਣ੍ਡਏਵ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-103-41 ਮਾਯਾਵਿਭੇਦਾੰਨਾਨਾਵਿਧਾ ਮਾਯਾਃ ਪ੍ਰਯੁਞ੍ਜੀਤ। ਤਤ ਉਪਸਰ੍ਜਨਾਨਿ ਪਰਸ੍ਪਰਮਿਤਰੇਸ਼਼ਾਂ ਸ਼ਤ੍ਰੂਣਾਮੁਤ੍ਥਾਪਨਾਦੀਨਿ॥ 12-103-42 ਏਤਾਨ੍ ਸ਼ਤ੍ਰੂਨ੍ਪੁਰੇਸ਼਼ੁ ਤਤ੍ਤਤ੍ਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ ਅਨੁਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਭੋਗਾਂਸ੍ਤਦੀਯਾਨ੍ ਜਯਨ੍ਤਿ। ਨੀਤਿੰ ਪੁਰੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਵੀਯਤੇਸ਼਼ੁ॥ 12-103-43 ਅਨੁਸਰਣਭੇਵਾਹ ਪ੍ਰਦਾਯੇਤਿ। ਏਤੇ ਨ ਮਮਾਮਾਤ੍ਯਾਃ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਃ ਮਾਂ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾਨ੍ਤਾਰੰ ਪ੍ਰਤਿਗਤਾ ਇਤਿ ਲੋਕਮੁਖਾਤ੍ਕੀਰ੍ਤਯਿਤ੍ਵਾ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਪੁਰੇਸ਼਼ੁ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਚ ਤਾਨ੍ਯੋ ਜਯਨ੍ਤਿ॥ 12-103-44 ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਮਿਵ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਂ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਕਾਰਿਣੀਂ ਦੇਵਤਾਮ॥ 12-103-47 ਤਚ੍ਚੇਦ੍ਭਵਤਿ ਕਾਰਣਮਿਤਿ ਥ.ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-103-48 ਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਸੰਸਰ੍ਗਮ੍। ਅਸੰਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਪਰਇਵ ਭਾਸ਼਼ਤੇ॥

12-104-0 (68839) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-104-0x (5612) ਧਾਰ੍ਮਿਕੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾਨਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਰਾਜਾਮਾਤ੍ਯੈਃ ਪ੍ਰਬਾਧਿਤਃ। ਚ੍ਯੁਤਃ ਕੋਸ਼ਾਚ੍ਚ ਦਣ੍ਡਾਚ੍ਚ ਸੁਖਮਿਚ੍ਛਨ੍ਕਥੰ ਚਰੇਤ੍॥ 12-104-1 (68840) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-104-2x (5613) ਅਤ੍ਰਾਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਦਰ੍ਸ਼ੀਯ ਇਤਿਹਾਸੋ(ਅ)ਨੁਗੀਯਤੇ। ਤਤ੍ਤੇ(ਅ)ਹ ਸੰਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੰਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-104-2 (68841) ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਦਰ੍ਸ਼ੀ ਨ੍ਰੁʼਪਸੁਤੋ ਯਤ੍ਰ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਬਲਃ ਪੁਰਾ। ਮੁਨਿੰ ਕਾਲਕਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੀਯਮਾਜਮਾਮੇਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍। ਤੰ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛਾਨੁਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਮਾਪਦਮਾਸ੍ਥਿਤਃ॥ 12-104-3 (68842) ਅਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਮਾਗੀ ਪੁਰੁਸ਼਼ ਈਹਮਾਨਃ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ। ਅਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਮਦ੍ਵਿਧੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਕਿੰ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-104-4 (68843) ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਮਰਣਾਦ੍ਦੈਨ੍ਯਾਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਪਰਸੰਸ਼੍ਰਯਾਤ੍। ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਚਾਚਾਰਾਤ੍ਤਨ੍ਮਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਸਤ੍ਤਮ॥ 12-104-5 (68844) ਵ੍ਯਾਧਿਨਾਂ ਚਾਭਿਪੰਨਸ੍ਯ ਮਾਨਸੇਨੇਤਰੇਣ ਵਾ। ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਃ ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞਸ੍ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਧਃ ਸ਼ਰਣੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-104-6 (68845) ਨਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯ ਹਿ ਨਰਃ ਕਾਮਾੰਨਿਯਮ੍ਯ ਸੁਖਮੇਧਤੇ। ਤ੍ਵਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰੀਤਿੰ ਚ ਸ਼ੋਕੰ ਚ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਯੰ ਵਸੁ॥ 12-104-7 (68846) ਸੁਖਮਰ੍ਥਾਸ਼੍ਰਯੰ ਯੇਸ਼਼ਾਮਨੁਸ਼ੋਚਾਮਿ ਤਾਨਹਮ੍। ਮਮ ਹ੍ਯਰ੍ਥਾਃ ਸੁਬਹਵੋ ਨਸ਼਼੍ਟਾਃ ਸ੍ਵਪ੍ਨਗਤਾ ਇਵ॥ 12-104-8 (68847) ਦੁਸ਼਼੍ਕਰੰ ਬਤ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਮਹਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾਂਸ੍ਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ ਯੇ। ਵਯੰ ਤ੍ਵੇਤਾਨ੍ਪਰਿਤ੍ਯਕ੍ਤੁਮਸਤੋ(ਅ)ਪਿ ਨ ਸ਼ਕ੍ਨੁਮਃ॥ 12-104-9 (68848) ਇਮਾਮਵਸ੍ਥਾਂ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਦੀਨਮਾਰ੍ਤੰ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਚ੍ਯੁਤਮ੍। ਯਦਨ੍ਯਤ੍ਸੁਖਮਸ੍ਤੀਹ ਤਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਨੁਸ਼ਾਧਿ ਮਾਮ੍॥ 12-104-10 (68849) ਕੌਸਲ੍ਯੇਨੈਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੇਣ ਧੀਮਤਾ। ਮੁਨਿਃ ਕਾਲਕਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੀਯਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ॥ 12-104-11 (68850) ਪੁਰਸ੍ਤਾਦੇਵ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰਿਯੰ ਕਾਰ੍ਯਾ ਵਿਜਾਨਤਃ। ਅਨਿਤ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਮੇਵੈਤਦਹੰ ਚ ਮਮ ਚਾਸ੍ਤਿ ਯਤ੍॥ 12-104-12 (68851) ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਨ੍ਮਨ੍ਯਸੇ(ਅ)ਸ੍ਤੀਤਿ ਸਰ੍ਵੰ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਵਿਦ੍ਧਿ ਤਤ੍। ਏਵੰ ਨ ਵ੍ਯਥਤੇ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਮਪ੍ਯਾਪਦੰ ਗਤਃ॥ 12-104-13 (68852) ਯਦ੍ਧਿ ਭੂਤੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਚ੍ਚ ਧ੍ਰੁਵੰ ਤੰਨ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਏਵੰ ਵਿਦਿਤਵੇਦ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਮਨਰ੍ਥੇਭ੍ਯਃ ਪ੍ਰਮੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ॥ 12-104-14 (68853) ਯੇ ਚ ਪੂਰ੍ਵਸਮਾਰਮ੍ਭਾ ਯੇ ਚ ਪੂਰ੍ਵਤਰੇ ਪਰੇ। ਸਰ੍ਵੰ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ ਤੇ ਚੈਵ ਤਜ੍ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਕੋ ਨੁ ਸੰਜ੍ਵਰੇਤ੍॥ 12-104-15 (68854) ਭੂਤ੍ਵਾ ਚ ਨ ਭਵਤ੍ਯੇਤਦਭੂਤ੍ਵਾ ਚ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਸ਼ੋਕੇ ਨ ਹ੍ਯਸ੍ਤਿ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੰ ਸ਼ੋਚੇਤ ਸ ਕਥੰ ਨਰਃ॥ 12-104-16 (68855) ਕ੍ਵਨੁ ਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਪਿਤਾ ਰਾਜਨ੍ਕ੍ਵਨੁ ਤੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਪਿਤਾਮਹਃ। ਨ ਤ੍ਵੰ ਪਸ਼੍ਯਸਿ ਤਾਨਦ੍ਯ ਨ ਤ੍ਵਾਂ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਵਾ॥ 12-104-17 (68856) ਆਤ੍ਮਨੋ(ਅ)ਧ੍ਰੁਵਤਾਂ ਪਸ਼੍ਯੰਸ੍ਤਾਂਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕਿਮਨੁਸ਼ੋਚਸਿ। ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਚੈਵਾਨੁਬੁਦ੍ਧ੍ਯਸ੍ਵ ਧ੍ਰੁਵੰ ਹਿ ਨ ਚ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-104-18 (68857) ਅਹੰ ਚ ਤ੍ਵੰ ਚ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਸ਼ਤ੍ਰਵਸ਼੍ਚ ਤੇ। ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਨ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਾਮਃ ਸਰ੍ਵੰ ਚ ਨ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-104-19 (68858) ਯੇ ਤੁ ਵਿੰਸ਼ਤਿਵਰ੍ਸ਼਼ਾ ਵੈ ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਮਾਨਵਾਃ। ਅਰ੍ਵਾਗੇਵ ਹਿ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਮਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ਼ਰਚ੍ਛਤਾਤ੍॥ 12-104-20 (68859) ਅਪਿ ਚੇਨ੍ਮਹਤੋ ਵਿਤ੍ਤਾੰਨ ਪ੍ਰਮੁਚ੍ਯਤੇ ਪੂਰੁਸ਼਼ਃ। ਨੈਤਨ੍ਮਮੇਤਿ ਤਨ੍ਮਤ੍ਵਾ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਪ੍ਰਿਯਮਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-104-21 (68860) ਅਨਾਗਤੰ ਯੰਨ ਮਮੇਤਿ ਵਿਦ੍ਯਾ ਦਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਯੰਨ ਮਮੇਤਿ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍। ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਬਲੀਯ ਇਤਿ ਮਨ੍ਯਮਾਨਾ ਸ੍ਤੇ ਪਣ੍ਡਿਤਾਸ੍ਤਤ੍ਸਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਾਹੁਃ॥ 12-104-22 (68861) ਅਨਾਢ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਜੀਵਨ੍ਤਿ ਰਾਜ੍ਯੰ ਚਾਪ੍ਯਨੁਸ਼ਾਸਤੇ। ਬੁਦ੍ਧਿਪੌਰੁਸ਼਼ਸੰਪੰਨਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਤੁਲ੍ਯਾਧਿਕਾ ਜਨਾਃ॥ 12-104-23 (68862) ਨ ਚ ਤ੍ਵਮਿਵ ਸ਼ੋਚਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤ੍ਵਮਪਿ ਮਾ ਸ਼ੁਚਃ। ਕਿੰ ਨ ਤ੍ਵੰ ਤੈਰ੍ਨਰੈਃ ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸ੍ਤੁਲ੍ਯੋ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧਿਪੌਰੁਸ਼਼ੈਃ॥ 12-104-24 (68863) ਰਾਜੋਵਾਚ। 12-104-25x (5614) ਯਾਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਿਕੰ ਸਰ੍ਵਮਾਸੀਤ੍ਤਦ੍ਰਾਜ੍ਯਮਿਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯੇ। ਹ੍ਰਿਯਤੇ ਸਰ੍ਵਮੇਵੇਦੰ ਕਾਲੇਨ ਮਹਤਾ ਦ੍ਵਿਜ॥ 12-104-25 (68864) ਤਸ੍ਯੈਵ ਹ੍ਰਿਯਮਾਣਸ੍ਯ ਸ੍ਰੋਤਸੇਵ ਤਪੋਧਨ। ਫਲਮੇਤਤ੍ਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਯਥਾਲਬ੍ਧੇਨ ਵਰ੍ਤਯਨ੍॥ 12-104-26 (68865) ਮੁਨਿਰੁਵਾਚ। 12-104-27x (5615) ਅਨਾਗਤਮਤੀਤੰ ਚ ਯਾਥਾਤਥ੍ਯਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਾਤ੍। ਨਾਨੁਸ਼ੋਚੇਤ ਕੌਸਲ੍ਯ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਤਥਾ ਭਵ॥ 12-104-27 (68866) ਅਵਾਪ੍ਯਾਨ੍ਕਾਮਯੰਨਰ੍ਥਾੰਨਾਨਵਾਪ੍ਯਾਨ੍ਕਦਾਚਨ। ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਪੰਨਾਨਨੁਭਵਨ੍ਮਾ ਸ਼ੁਚਸ੍ਤ੍ਵਮਨਾਗਤਾਨ੍॥ 12-104-28 (68867) ਯਥਾਲਬ੍ਧੋਪਪੰਨਾਰ੍ਥੈਸ੍ਤਥਾ ਕੌਸਲ੍ਯ ਰੰਸ੍ਯਸੇ। ਕਚ੍ਚਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਸ੍ਵਭਾਵੇਨ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਹੀਨੋ ਨ ਸ਼ੋਚਸਿ॥ 12-104-29 (68868) ਪੁਰਸ੍ਤਾਦ੍ਭੂਤਪੂਰ੍ਵਤ੍ਵਾਦ੍ਧੀਨਭੋਗ੍ਯੋ ਹਿ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ। ਧਾਤਾਰੰ ਗਰ੍ਹਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਲਬ੍ਧਾਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-104-30 (68869) ਅਨਰ੍ਹਾਨਪਿ ਚੈਵਾਨ੍ਯਾਨ੍ਮਨ੍ਯਤੇ ਸ਼੍ਰੀਮਤੋ ਜਨਾਨ੍। ਏਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਰਣਾਦੇਤਦ੍ਦੁਃਖੰ ਭੂਯੋ(ਅ)ਨੁਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-104-31 (68870) ਈਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾਭਿਮਾਨਸੰਪੰਨਾ ਰਾਜਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਮਾਨਿਨਃ। ਕਚ੍ਚਿਤ੍ਤ੍ਵੰ ਨ ਤਥਾ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਮਤ੍ਸਰੀ ਕੋਸਲਾਧਿਪ॥ 12-104-32 (68871) ਸਹਸ੍ਵ ਸ਼੍ਰਿਯਮਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਯਦ੍ਯਪਿ ਤ੍ਵਯਿ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸਾ। ਅਨ੍ਯਤ੍ਰਾਪਿ ਸਤੀਂ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਂ ਕੁਸ਼ਲਾ ਭੁਞ੍ਜਤੇ ਨਰਾਃ। ਅਭਿਨਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਦਤੇ ਦੇਹੀ ਸ਼੍ਰੀਭੂਤਸ਼੍ਚ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਜ੍ਜਨਾਤ੍॥ 12-104-33 (68872) ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਚ ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰੰ ਚ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾ ਧਰ੍ਮਚਾਰਿਣਃ। ਤ੍ਯਾਗਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਧੀਰਾਃ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਤ੍ਯਜਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥ 12-104-34 (68873) `ਤ੍ਯਕ੍ਤੰ ਸ੍ਵਾਯੰਭੁਵੇ ਵੰਸ਼ੇ ਸ਼ੁਭੇਨ ਭਰਤੇਨ ਚ। ਨਾਨਾਰਤ੍ਨਸਮਾਕੀਰ੍ਣੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸ੍ਫੀਤਮਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍॥ 12-104-35 (68874) ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯੈਰ੍ਭੂਮਿਪਾਲੈਸ਼੍ਚ ਤ੍ਯਕ੍ਤੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਮਹੋਦਯਮ੍। ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਾਜ੍ਯਾਨਿ ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਵਨੇ ਵਨ੍ਯਫਲਾਸ਼ਿਨਃ। ਗਤਾਸ਼੍ਚ ਤਪਸਃ ਪਾਰੰ ਦੁਃਖਸ੍ਯਾਨ੍ਤੰ ਚ ਭੂਮਿਪਾ॥ 12-104-36 (68875) ਬਹੁਸੰਕੁਸੁਕੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵਿਧਿਤ੍ਸਾਸਾਧਨੇਨ ਚ। ਤਥਾਨ੍ਯੇ ਸੰਤ੍ਯਜਨ੍ਤ੍ਯੇਵ ਮਤ੍ਵਾ ਪਰਮਦੁਰ੍ਲਭਮ੍॥ 12-104-37 (68876) ਤ੍ਵੰ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਰੂਪਃ ਸਨ੍ਕ੍ਰੁʼਪਣੰ ਪਰਿਤਪ੍ਯਸੇ। ਅਕਾਮ੍ਯਾਨ੍ਕਾਮਯਾਨੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾਨ੍ਪਰਾਧੀਨਾਨੁਪਦ੍ਰਵਾਨ੍॥ 12-104-38 (68877) ਤਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿਮਨੁਵਿਜ੍ਞਾਯ ਤ੍ਵਮੇਵੈਨਾਨ੍ਪਰਿਤ੍ਯਜ। ਅਨਰ੍ਥਾਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥਰੂਪੇਣ ਹ੍ਯਰ੍ਥਾਸ਼੍ਚਾਨਰ੍ਥਰੂਪਿਣਃ॥ 12-104-39 (68878) ਅਰ੍ਥਾਯੈਵ ਹਿ ਕੇਸ਼਼ਾਂਚਿਦ੍ਧਨਨਾਸ਼ਾ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੁਤ। ਅਨਿਤ੍ਯੰ ਤਤ੍ਸੁਖੰ ਮਤ੍ਵਾ ਸ਼੍ਰਿਯਮਨ੍ਯੇ ਨ ਲਿਪ੍ਸਤੇ॥ 12-104-40 (68879) ਰਮਮਾਣਃ ਸ਼੍ਰਿਯਾ ਕਸ਼੍ਚਿੰਨਾਨ੍ਯਚ੍ਛ੍ਰੇਯੋ(ਅ)ਭਿਮਨ੍ਯਤੇ। ਤਥਾ ਤਸ੍ਯੇਹਮਾਨਸ੍ਯ ਸੰਰਮ੍ਭੋ(ਅ)ਪਿ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-104-41 (68880) ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਲ੍ਲਬ੍ਧਮਭਿਪ੍ਰੇਤੰ ਯਥਾ ਕੌਸਲ੍ਯ ਨਸ਼੍ਯਤਿ। ਤਦਾ ਨਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਸੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾਤ੍ਪਰਿਭਗ੍ਨਕ੍ਰਮੋ ਨਰਃ॥ 12-104-42 (68881) `ਅਨਿਤ੍ਯਾਂ ਤਾਂ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਮਤ੍ਵਾ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਵਾ ਕਃ ਪਰੀਪ੍ਸਤਿ॥' 12-104-43 (68882) ਧਰ੍ਮਮੇਕੇ(ਅ)ਭਿਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕਲ੍ਯਾਣਾਭਿਜਨਾ ਨਰਾਃ। ਪਰਤ੍ਰ ਸੁਖਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯੇਯੁਸ਼੍ਚ ਲੌਕਿਕਾਤ੍॥ 12-104-44 (68883) ਜੀਵਿਤੰ ਸੰਤ੍ਯਜਨ੍ਤ੍ਯੇਕੇ ਧਨਲੋਭਪਰਾ ਨਰਾਃ। ਨ ਜੀਵਿਤਾਰ੍ਥੰ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾ ਹਿ ਧਨਾਦ੍ਰੁʼਤੇ॥ 12-104-45 (68884) ਪਸ਼੍ਯ ਚੈਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਰੁʼਪਣਤਾਂ ਪਸ਼੍ਯ ਚੈਸ਼਼ਾਮਬੁਦ੍ਧਿਤਾਮ੍। ਅਧ੍ਰੁਵੇ ਜੀਵਿਤੇ ਮੋਹਾਦਰ੍ਥਤ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ॥ 12-104-46 (68885) ਸੰਚਯੇ ਚ ਵਿਨਾਸ਼ਾਨ੍ਤੇ ਮਰਣਾਨ੍ਤੇ ਚ ਜੀਵਿਤੇ। ਸੰਯੋਗੇ ਚ ਵਿਯੋਗਾਨ੍ਤੇ ਕੋਨੁ ਵਿਪ੍ਰਣਯੇਨ੍ਮਨਃ॥ 12-104-47 (68886) ਧਨੰ ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਰਾਜਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਵਾ ਪੁਨਰ੍ਧਨਮ੍। ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਪ੍ਰਜਹਾਤ੍ਯੇਵ ਤਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਕੋਨੁ ਸੰਜ੍ਵਰੇਤ੍॥ 12-104-48 (68887) ਅਨ੍ਯਤ੍ਰੋਪਨਤਾ ਹ੍ਯਾਪਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਤੋਸ਼਼ਯਤ੍ਯੁਤ। ਤੇਨ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿੰ ਨ ਲਭਤੇ ਨਾਹਮੇਵੇਤਿ ਕਾਰਣਾਤ੍॥' 12-104-49 (68888) ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਮਪਿ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਸ਼੍ਚ ਧਨਾਨਿ ਚ। ਪਸ਼੍ਯ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਣਾਂ ਤੁਲ੍ਯਾਮਾਪਦਮਾਤ੍ਮਨਃ। ਨਿਯਚ੍ਛ ਯਚ੍ਛ ਸੰਯਚ੍ਛ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਮਨਸ੍ਤਥਾ॥ 12-104-50 (68889) ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਦ੍ਧਾ ਨ ਚਾਪ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਦੁਰ੍ਬਲੇਸ਼਼੍ਵਹਿਤੇਸ਼਼ੁ ਚ॥ 12-104-51 (68890) ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਭਾਵੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਯਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼੍ਵਸੰਭਵੇ। ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤੋ ਵਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਧੋ ਨਾਨੁਸ਼ੋਚਤਿ॥ 12-104-52 (68891) ਅਲ੍ਪਮਿਚ੍ਛੰਨਚਪਲੋ ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਦਾਨ੍ਤਃ ਸੁਸੰਸ੍ਥਿਤਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰ੍ਯੋਪਪੰਨਸ਼੍ਚ ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਧੋ ਨੈਵ ਮੁਹ੍ਯਤਿ॥ 12-104-53 (68892) ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਜਾਲ੍ਮੀਂ ਕਾਪਾਲੀਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮੇਸ਼਼ਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ। ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਪਾਪਿਸ਼਼੍ਠਾਂ ਦੁਃਖਾਂ ਕਾਪੁਰੁਸ਼਼ੋਚਿਤਾਮ੍॥ 12-104-54 (68893) ਅਪਿ ਮੂਲਫਲਾਹਾਰੋ ਰਮਸ੍ਵੈਕੋ ਮਹਾਵਨੇ। ਵਾਗ੍ਯਤਃ ਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਤ੍ਮਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤਦਯਾਨ੍ਵਿਤਃ॥ 12-104-55 (68894) ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਯੈਤਦੀਸ਼਼ਾਦਨ੍ਤੇਨ ਹਸ੍ਤਿਨਾ। ਯਦੇਕੋ ਰਮਤੇ(ਅ)ਰਣ੍ਯੇ ਯਚ੍ਚਾਪ੍ਯਲ੍ਪੇਨ ਤੁਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-104-56 (68895) ਮਹਾਹ੍ਰਦਃ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੁਭਿਤ ਆਤ੍ਮਨੈਵ ਪ੍ਰਸੀਦਤਿ। `ਏਵੰ ਨਰਃ ਸ੍ਵਤ੍ਮਾਨੈਵ ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਸੀਦਤਿ॥' 12-104-57 (68896) ਏਤਦੇਵੰ ਗਤਸ੍ਯਾਹੰ ਸੁਖੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕੇਵਲਮ੍। ਅਸੰਭਵੇ ਸ਼੍ਰਿਯੋ ਰਾਜਨ੍ਹੀਨਸ੍ਯ ਸਚਿਵਾਦਿਭਿਃ। ਦੈਵੇ ਪ੍ਰਤਿਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟੇ ਚ ਕਿੰ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਮਨ੍ਯਤੇ ਭਵਾਨ੍॥ ॥ 12-104-58 (68897) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 104॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-104-4 ਭਾਗੀ ਭਾਗਾਰ੍ਹਃ। ਈਹਮਾਨੋ ਯਤਮਾਨਃ॥ 12-104-6 ਇਤਰੇਣ ਸ਼ਾਰੀਰੇਣ॥ 12-104-7 ਨਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯ ਵਿਰਜ੍ਯ। ਕਾਮਾਦ੍ਵਿਸ਼਼ਯਭੋਗਾਤ੍। ਬੁਦ੍ਧਿਮਯੰ ਵਸੁ ਜ੍ਞਾਨਰੂਪੰ ਧਨਮ੍॥ 12-104-12 ਇਯੰ ਨਿਰ੍ਵਿਦ੍ਯਤੀਤਿ ਸ਼੍ਲੋਕੇਨ ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ। ਅਹੰ ਚ ਯਚ੍ਚ ਮਮਾ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯੇਤਤ੍ਸਰ੍ਵਮਨਿਤ੍ਯਮਿਤਿ ਜਾਨਤਸ੍ਤੇ ਤ੍ਵਯਾ॥ 12-104-13 ਨਾਸ੍ਤਿ ਤੁਚ੍ਛਤ੍ਵਾਤ੍॥ 12-104-22 ਤੰਨਿਰ੍ਮਮਤ੍ਵਮ੍॥ 12-104-25 ਯਾਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਿਕਮਯਤ੍ਨਾਦਾਗਤਮ੍॥ 12-104-26 ਏਤਚ੍ਛੋਕਾਖ੍ਯੰ ਫਲੰ ਯਥਾਲਬ੍ਧੇਨ ਵਰ੍ਤਯਨ੍ ਜੀਵੰਨਪਿ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ। ਯਾਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਿਕਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ੇਨ ਜੀਵਨਾਲੋਪੇ(ਅ)ਪਿ ਸ਼ੋਕੋ ਨ ਨਸ਼੍ਯਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-104-30 ਨ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਤੇ ਤੈਰ੍ਨ ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-104-33 ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਸ਼ਤ੍ਰੌ। ਕੁਸ਼ਲਾ ਨਿਰ੍ਮਤ੍ਸਰਾਃ। ਅਭਿਨਿਸ਼਼੍ਯਦਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਤਿ॥ 12-104-37 ਵਿਧਿਤ੍ਸਾ ਕ੍ਰਿਯਾਣਾਮਨੁਪਰਮਸ੍ਤੇਨ ਸਾਧਨੇਨ ਚ ਸੰਕੁਸੁਕਮਸ੍ਥਿਰਮ੍॥ 12-104-38 ਉਪਦ੍ਰਵਾਨਸ੍ਥਿਰਾਨ੍॥ 12-104-39 ਅਰ੍ਥਰੂਪੇਣ ਭਾਸਮਾਨਾਃ॥ 12-104-40 ਆਦ੍ਯਸ੍ਯੋਦਾਹਰਣੰ ਅਰ੍ਥਾਯੇਤਿ॥ 12-104-41 ਦ੍ਵਿਤੀਯਸ੍ਯੋਦਾਹਰਣ ਰਮਮਾਣ ਇਤਿ॥ 12-104-42 ਪਰਿਭਗ੍ਨਕਮੋ ਨਸ਼਼੍ਟਾਰਮ੍ਭਃ॥ 12-104-47 ਵਿਪ੍ਰਣਯੇਦ੍ਦਦ੍ਯਾਤ੍॥ 12-104-50 ਨਿਯਮ੍ਯ ਸਰ੍ਵੰ ਸਙ੍ਗੰ ਚ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-104-52 ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਭਾਗ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਯਪਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਸੰਭਵੇ ਇਤਿ ਟ.ਥ. ਪਾਠਃ॥

12-105-0 (68898) ਮੁਨਿਰੁਵਾਚ। 12-105-0x (5616) ਅਥ ਚੇਤ੍ਪੌਰੁਸ਼਼ੰ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਤ੍ਮਨਿ ਪਸ਼੍ਯਸਿ। ਬ੍ਰਵੀਮ੍ਯਹੰ ਤੁ ਤੇ ਨੀਤਿੰ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਯੇ॥ 12-105-1 (68899) ਤਾਂ ਚਚ੍ਛਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ੍ਯਨੁਸ਼਼੍ਠਾਤੁਂ ਕਰ੍ਮ ਚੈਵ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ। ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਸਰ੍ਵਮਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣ ਯਤ੍ਤੇ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ॥ 12-105-2 (68900) ਆਚਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਚੇਤ੍ਕਰ੍ਮ ਮਹਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾਨਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ। ਰਾਜ੍ਯੰ ਵਾ ਰਾਜ੍ਯਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਵਾ ਮਹਤੀਂ ਵਾ ਪੁਨਃ ਸ਼੍ਰਿਯਮ੍। ਯਦ੍ਯੇਤਦ੍ਰੋਚਤੇ ਰਾਜਨ੍ਪੁਨਰ੍ਬ੍ਰੂਹਿ ਬ੍ਰਵੀਮਿ ਤੇ॥ 12-105-3 (68901) ਰਾਜੋਵਾਚ। 12-105-4x (5617) ਬ੍ਰਵੀਤੁ ਭਗਵਾੰਨੀਤਿਮਭਿਪੰਨੋ(ਅ)ਸ੍ਮ੍ਯਧੀਹਿ ਭੋ। ਅਮੋਘ ਏਵ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਤ੍ਵਯਾ ਸਹ ਸਮਾਗਮਃ॥ 12-105-4 (68902) ਮੁਨਿਰੁਵਾਚ। 12-105-5x (5618) ਹਿਤ੍ਵਾ ਮਾਨੰ ਚ ਦਮ੍ਭੰ ਚ ਕ੍ਰੋਧੰ ਹਰ੍ਸ਼਼ ਭਯੰ ਤਥਾ। ਪ੍ਰਤ੍ਯਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸੇਵਸ੍ਵ ਪ੍ਰਣਿਪਤ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ। ਤਮੁਤ੍ਤਮੇਨ ਸ਼ੌਚੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ਚਾਵਧਾਰਯ॥ 12-105-5 (68903) ਦਾਤੁਮਰ੍ਹਤਿ ਤੇ ਵਿਤ੍ਤੰ ਵੈਦੇਹਃ ਸਤ੍ਯਵਿਕ੍ਰਮਃ। ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਗ੍ਰਹੰ ਚ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ॥ 12-105-6 (68904) ਤਤਃ ਸਹਾਯਾਨ੍ਸੋਤ੍ਸਾਹਾਁਲ੍ਲਪ੍ਸ੍ਯਸੇ(ਅ)ਵ੍ਯਸਨਾਞ੍ਸ਼ੁਚੀਨ੍। ਵਰ੍ਤਮਾਨਃ ਸ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਵੈ ਸੰਯਤਾਤ੍ਮਾ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ। ਅਭ੍ਯੁਦ੍ਧਰਤਿ ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪ੍ਰਸਾਦਯਤਿ ਚ ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-105-7 (68905) ਤੇਨੈਵ ਤ੍ਵੰ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਤਾ ਸ਼੍ਰੀਮਤਾ ਚਾਪਿ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਗਤ੍ਵਾ ਚ ਗ੍ਰਹਣੰ ਮਹਤ੍॥ 12-105-8 (68906) ਤਤਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਬਲੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਯਿਤ੍ਵਾ ਸੁਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਮ੍। ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇਨ ਭੇਦਯਿਤ੍ਵਾ(ਅ)ਰੀਨ੍ਬਿਲ੍ਵੰ ਬਿਲ੍ਵੇਨ ਸ਼ਾਤਯ। ਪਰੈਰ੍ਵਾ ਸੰਵਿਦੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬਲਮਪ੍ਯਸ੍ਯ ਘਾਤਯ॥ 12-105-9 (68907) ਅਲਭ੍ਯਾ ਯੇ ਸ਼ੁਭਾ ਭਾਵਾਃ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਸ਼੍ਚਾਚ੍ਛਾਦਨਾਨਿ ਚ। ਸ਼ਯ੍ਯਾਸਨਾਨਿ ਯਾਨਾਨਿ ਮਹਾਰ੍ਹਾਣਿ ਗ੍ਰੁʼਹਾਣਿ ਚ॥ 12-105-10 (68908) ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣੋ ਮ੍ਰੁʼਗਜਾਤਾਨਿ ਰਸਗਨ੍ਧਾਃ ਫਲਾਨਿ ਚ। ਤੇਸ਼਼੍ਵੇਵ ਸਜ੍ਜਯੇਥਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਯਥਾ ਨਸ਼੍ਯੇਤ੍ਸ੍ਵਯੰ ਪਰਃ॥ 12-105-11 (68909) ਯਦ੍ਯੇਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਦ੍ਧਵ੍ਯੋ ਯਦ੍ਯੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਣਮਰ੍ਹਤਿ। `ਸਦੈਵ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਵਿਦੁਸ਼਼ਾ ਹਿਤਮਿਚ੍ਛਤਾ।' ਨ ਜਾਤੁ ਵਿਵ੍ਰੁʼਤਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਸੁਨਯਮਿਚ੍ਛਤਾ॥ 12-105-12 (68910) ਵਸਸ੍ਵ ਪੁਰਮਾਮਿਤ੍ਰੰ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਮਿਤ੍ਰਸੰਮਤਃ। ਭਜਸ੍ਵ ਸ਼੍ਵੇਤਕਾਕੀਯੈਰ੍ਮਿਤ੍ਰਧਰ੍ਮਮਨਥੈਕੈਃ॥ 12-105-13 (68911) ਆਰਮ੍ਭਾਂਸ਼੍ਚਾਸ੍ਯ ਮਹਤੋ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਾਨ੍ਸੰਪ੍ਰਯੋਜਯ। ਨਦੀਬਨ੍ਧਵਿਭੇਦਾਂਸ਼੍ਚ ਬਲਵਦ੍ਭਿਰ੍ਵਿਰੁਧ੍ਯਤਾਮ੍॥ 12-105-14 (68912) ਉਦ੍ਯਾਨਾਨਿ ਮਹਾਰ੍ਹਾਣਿ ਸ਼ਯਨਾਨ੍ਯਾਸਨਾਨਿ ਚ। ਪ੍ਰੀਤਿਭੋਗਮੁਖੇਨੈਵ ਕੋਸ਼ਮਸ੍ਯ ਵਿਰੋਚਯ॥ 12-105-15 (68913) ਯਜ੍ਞਦਾਨੇ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾਸ੍ਮੈ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਨੁਵਰ੍ਤਯ। ਤੇ ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਿਯੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਚ੍ਛੇਤ੍ਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਵ੍ਰੁʼਕਾ ਇਵ॥ 12-105-16 (68914) ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਪੁਣ੍ਯਸ਼ੀਲਾਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪਰਮਾਂ ਗਤਿਮ੍। ਤ੍ਰਿਵਿਸ਼਼੍ਟਪੇ ਪੁਣ੍ਯਤਮੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਮ੍॥ 12-105-17 (68915) ਕੋਸ਼ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਤ੍ਵਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਵਸ਼ੰ ਕੌਸਲ੍ਯ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਉਭਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮੇ ਚਾਧਰ੍ਮ ਏਵ ਚ॥ 12-105-18 (68916) ਫਲਾਰ੍ਥਮੂਲਮੁਚ੍ਛਿਦ੍ਯਾਤ੍ਤੇਨ ਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ। ਨ ਚਾਸ੍ਮੈ ਮਾਨੁਸ਼਼ੰ ਕਰ੍ਮ ਦੈਵਪ੍ਰਸ੍ਯੋਪਵਰ੍ਣਯ॥ 12-105-19 (68917) ਅਸੰਸ਼ਯੰ ਦੈਵਪਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ। ਯਾਜਯੈਨੰ ਵਿਸ਼੍ਵਜਿਤਾ ਸਰ੍ਵਸ੍ਵੇਨ ਵਿਯੁਜ੍ਯਤਾਮ੍॥ 12-105-20 (68918) ਤਤੋ ਗਚ੍ਛਤ੍ਯਸਿਦ੍ਧਾਰ੍ਥਃ ਪੀਡਯਾਨੋ ਮਹਾਜਨਮ੍। ਤ੍ਯਾਗਧਰ੍ਮਵਿਦੰ ਪੁਣ੍ਯੰ ਕੰਚਿਦਸ੍ਯੋਪਵਰ੍ਣਯ॥ 12-105-21 (68919) ਅਪਿ ਤ੍ਯਾਗੰ ਬੁਭੂਸ਼਼ੇਤ ਕਚ੍ਚਿਦ੍ਗਚ੍ਛੇਦਨਾਮਯਮ੍। ਸਿਦ੍ਧੇਨੌਸ਼਼ਧਿਯੋਗੇਨ ਸਰ੍ਵਸ਼ਤ੍ਰੁਵਿਨਾਸ਼ਿਨਾ। ਗਜਾਨਸ਼੍ਵਾਨ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਕੈਰੁਪਘਾਤਯ॥ 12-105-22 (68920) ਏਤੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਚ ਬਹਵੋ ਦਮ੍ਭਯੋਗਾਃ ਸੁਚਿਨ੍ਤਿਤਾਃ। ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਵਿਪਹਤਾ ਕਰ੍ਤੁਂ ਨ ਕ੍ਲੀਬੇਨ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜ॥ ॥ 12-105-23 (68921) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 105॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-105-4 ਅਭਿਪੰਨੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਪੌਰੁਸ਼਼ੇਣੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-105-6 ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਮ੍॥ 12-105-7 ਸ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ ਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇ॥ 12-105-8 ਗ੍ਰਹਣੰ ਆਦਰਮ੍॥ 12-105-13 ਸ਼੍ਵੇਤਕਾਕੀਯੈਃ ਸ਼੍ਵਾ ਚ ਏਤਸ਼੍ਚ ਕਾਕਸ਼੍ਚ ਤੇਸ਼਼ਾਮਿਤਿ ਧਰ੍ਮਾਃ। ਕ੍ਰਮੇਣ ਨਿਤ੍ਯੰ ਜਾਗਰੂਕਤ੍ਵਭਯਚਕਿਤਤ੍ਵਪਰੇਙ੍ਗਿਤਜ੍ਞਤ੍ਵਾਨਿ ਤੈਃ ਉਪਾਯੈਃ ਮਿਤ੍ਰਧਰ੍ਮੰ ਭਜਸ੍ਵ। ਸ਼੍ਵੇਤ ਇਤ੍ਯਤ੍ਰੋਮਾਡੋਸ਼੍ਚੇਤਿ ਪਰਰੂਪਮ੍। ਏਤੋ ਮ੍ਰੁʼਗਃ॥ 12-105-14 ਨਦੀਵਚ੍ਚ ਵਿਰੋਧਾਂਸ਼੍ਚੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਆਰਮ੍ਭਾਨ੍ਵਿਰੋਧਾਂਸ਼੍ਚ ਮਹਾਨਦੀਵਦ੍ਦੁਸ੍ਤਰਾਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-105-18 ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਾਭ੍ਯਾਂ ਕੋਸ਼ਕ੍ਸ਼਼ਯੇ ਸਤਿ॥ 12-105-19 ਫਲਸ੍ਯ ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਦੇਃ ਅਰ੍ਥਸ੍ਯ ਜਯਾਦੇਃ ਮੂਲਕਾਰਣੰ ਕੋਸ਼ਃ॥

12-106-0 (68922) ਰਾਜੋਵਾਚ। 12-106-0x (5619) ਨ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਨ ਦਮ੍ਭੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮੰਨਿਚ੍ਛਾਮਿ ਜੀਵਿਤੁਮ੍। ਨਾਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤਾਨਿਚ੍ਛੇਯਮਰ੍ਥਾਨ੍ਸੁਮਹਤੋ(ਅ)ਪ੍ਯਹਮ੍॥ 12-106-1 (68923) ਪੁਰਸ੍ਤਾਦੇਵ ਭਗਵਨ੍ਮਯੈਤਦਪਵਰ੍ਜਿਤਮ੍। ਯੇਨ ਪਾਪੰ ਨ ਸ਼ਙ੍ਕੇਤ ਯਦ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨੰ ਹਿਤੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-106-2 (68924) ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੇਨ ਧਰ੍ਮੇਣ ਲੋਕੇ ਹ੍ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਜਿਜੀਵਿਸ਼਼ੁਃ। ਨਾਹਮੇਤਦਲੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਨੈਤਨ੍ਮਯ੍ਯੁਪਪਦ੍ਯਤੇ॥ 12-106-3 (68925) ਮੁਨਿਰੁਵਾਚ। 12-106-4x (5620) ਉਪਪੰਨਸ੍ਤ੍ਵਮੇਤੇਨ ਯਥਾ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯ ਭਾਸ਼਼ਸੇ। ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਹ੍ਯੁਪਪੰਨੋ(ਅ)ਸਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਚਾਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਃ॥ 12-106-4 (68926) ਉਭਯੋਰੇਵ ਸਾਹ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਯਤਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤਵ ਤਸ੍ਯ ਚ। ਸੰਸ਼੍ਲੇਸ਼਼ੰ ਵਾ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੰ ਹ੍ਯਨਪਾਯਿਨਮ੍॥ 12-106-5 (68927) ਤ੍ਵਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਹਿ ਕੁਲੇ ਜਾਤਭਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੰ ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤਮ੍। ਅਮਾਤ੍ਯੰ ਕੋ ਨ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਰਾਜ੍ਯਪ੍ਰਣਯਕੋਵਿਦਮ੍॥ 12-106-6 (68928) ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਵ੍ਰਾਜਿਤੋ ਰਾਜ੍ਯਾਦ੍ਵ੍ਯਸਨੰ ਚੋਤ੍ਤਮੰ ਗਤਃ। ਆਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸ੍ਯੇਨ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਚ੍ਛਸਿ ਜੀਵਿਤੁਮ੍॥ 12-106-7 (68929) ਆਗਨ੍ਤਾ ਮਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਤਾਤ ਵੈਦੇਹਃ ਸਤ੍ਯਸੰਗਰਃ। ਅਥਾਹੰ ਤੰ ਨਿਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤਤ੍ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ਯਸੰਸ਼ਯਮ੍॥ 12-106-8 (68930) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-106-9x (5621) ਤਤ ਆਹੂਯ ਵੈਦੇਹੰ ਮੁਨਿਰ੍ਵਚਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਅਯੰ ਰਾਜਕੁਲੇ ਜਾਤੋ ਵਿਦਿਤਾਭ੍ਯਨ੍ਤਰੋ ਮਮ॥ 12-106-9 (68931) ਆਦਰ੍ਸ਼ ਇਵ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਸ਼ਾਰਦਸ਼੍ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾ ਯਥਾ। ਨਾਸ੍ਮਿਨ੍ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਵ੍ਰੁʼਜਿਨੰ ਸਰ੍ਵਤੋ ਮੇ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ॥ 12-106-10 (68932) ਤੇਨ ਤੇ ਸੰਧਿਰੇਵਾਸ੍ਤੁ ਵਿਸ਼੍ਵਸਾਸ੍ਮਿਨ੍ਯਥਾ ਮਯਿ। ਨ ਰਾਜ੍ਯਮਨਮਾਤ੍ਯੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤੁਮਮਿਤ੍ਰਹਨ੍॥ 12-106-11 (68933) ਅਮਾਤ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਏਵ ਸ੍ਯਾਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਸੰਪੰਨ ਏਵ ਵਾ। ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਚੈਵ ਭਯੰ ਰਾਜ੍ਞਃ ਪਸ਼੍ਯ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਯੋਜਨਮ੍॥ 12-106-12 (68934) ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਨਾਂ ਕ੍ਵਚਿਲ੍ਲੋਕੇ ਨਾਨ੍ਯਾਸ੍ਤਿ ਗਤਿਰੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ। ਤਦਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਸਤਾਂ ਮਾਰ੍ਗਮਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਃ। ਅਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਸ੍ਤ੍ਵੇਵੈਸ਼਼ ਤ੍ਵਯਾ ਧਰ੍ਮਪੁਰੋਗਮਃ॥ 12-106-13 (68935) ਸੰਸੇਵ੍ਯਮਾਨਃ ਸ਼ਤ੍ਰੂਂਸ੍ਤੇ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਨ੍ਮਹਤੋ ਗਣਾਨ੍॥ 12-106-14 (68936) ਯਦ੍ਯਯੰ ਪ੍ਰਤਿਯੁਦ੍ਧ੍ਯੇਤ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਤਤ੍। ਜਿਗੀਸ਼਼ਮਾਣਸ੍ਤ੍ਵਾਂ ਯੁਦ੍ਧੇ ਪਿਤ੍ਰੁʼਪੈਤਾਮਹੇ ਪਦੇ॥ 12-106-15 (68937) ਤ੍ਵੰ ਅਪਿ ਪ੍ਰਤਿਯੁਦ੍ਧ੍ਯੇਥਾ ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ੁਰ੍ਵ੍ਰਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ। ਅਯੁਦ੍ਧ੍ਵੈਵ ਨਿਯੋਗਾਨ੍ਮੇ ਵਸ਼ੇ ਕੁਰੁ ਹਿਤੇ ਸ੍ਥਿਤਃ॥ 12-106-16 (68938) ਸ ਤ੍ਵੰ ਧਰ੍ਮਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਹਿਤ੍ਵਾ ਲੋਭਮਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍। ਨ ਚ ਕਾਮਾੰਨ ਚ ਦ੍ਰੋਹਾਤ੍ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਹਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-106-17 (68939) ਨੈਵ ਨਿਤ੍ਯੰ ਜਯਸ੍ਤਾਤ ਨੈਵ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪਰਾਜਯਃ। ਤਸ੍ਮਾਜ੍ਜਯਸ਼੍ਚ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯੋ ਭੋਕ੍ਤਵ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪਰਾਜਯਃ॥ 12-106-18 (68940) ਆਤ੍ਮਨ੍ਯਪਿ ਚ ਸੰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਾਵ੍ਰੁʼਭੌ ਜਯਪਰਾਜਯੌ। ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼਼ਕਾਰਿਣਾਂ ਤਾਤ ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼਼ਕਰਣਾਦ੍ਭਯਮ੍॥ 12-106-19 (68941) ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚੇਦੰ ਵਚਨੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਰ੍ਸ਼਼ਭਮ੍। ਪ੍ਰਤਿਪੂਜ੍ਯਾਭਿਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪੂਜਾਰ੍ਹਮਨੁਮਾਨ੍ਯ ਚ॥ 12-106-20 (68942) ਯਥਾ ਬ੍ਰੂਯਾਨ੍ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਯਥਾ ਬ੍ਰੂਯਾਨ੍ਮਹਾਸ਼੍ਰੁਤਃ। ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਕਾਮੋ ਯਥਾ ਬ੍ਰੂਯਾਦੁਭਯੋਰੇਵ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਮ੍॥ 12-106-21 (68943) ਯਦ੍ਯਦ੍ਵਚਨਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਚ ਤਤ੍ਤਥਾ। ਏਤਦ੍ਧਿ ਪਰਮੰ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਨ ਮੇ(ਅ)ਤ੍ਰਾਸ੍ਤਿ ਵਿਚਾਰਣਾ॥ 12-106-22 (68944) ਤਤਃ ਕੌਸਲ੍ਯਮਾਹੂਯ ਮੈਥਿਲੋ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਧਰ੍ਮਤੋ ਬੁਦ੍ਧਿਤਸ਼੍ਚੈਵ ਬਲੇਨ ਚ ਜਿਤੰ ਮਯਾ॥ 12-106-23 (68945) ਅਹੰ ਤ੍ਵਯਾ ਚਾਤ੍ਮਗੁਣੈਰ੍ਜਿਤਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸਤ੍ਤਮ। ਆਤ੍ਮਾਨਮਨਵਜ੍ਞਾਯ ਜਿਤਵਦ੍ਵਰ੍ਤਤਾਂ ਭਵਾਨ੍॥ 12-106-24 (68946) ਨਾਵਮਨ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਨਾਵਮਨ੍ਯੇ ਚ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍। ਨਾਵਮਨ੍ਯੇ ਜਯਾਮੀਤਿ ਜਿਤਵਦ੍ਵਰ੍ਤਤਾਂ ਭਵਾਨ੍॥ 12-106-25 (68947) ਯਥਾਵਤ੍ਪੂਜਿਤੋ ਰਾਜਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਗਨ੍ਤਾਸਿ ਮੇ ਗ੍ਰੁʼਹਾਤ੍। ਤਤਃ ਸੰਪੂਜ੍ਯ ਤੌ ਵਿਪ੍ਰੰ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੌ ਜਗ੍ਮਤੁਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹਾਨ੍॥ 12-106-26 (68948) ਵੈਦੇਹਸ੍ਤ੍ਵਥ ਕੌਸਲ੍ਯੰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹਮਞ੍ਜਸਾ। ਪ੍ਰਾਦ੍ਯਾਰ੍ਧ੍ਯਮਧੁਪਰ੍ਕੈਸ੍ਤੰ ਪੂਜਾਰ੍ਹੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪੂਜਯਤ੍॥ 12-106-27 (68949) ਦਦੌ ਦੁਹਿਤਰੰ ਚਾਸ੍ਮੈ ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ। ਏਸ਼਼ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਪਰੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸਮੌ ਜਯਪਰਾਜਯੌ॥ ॥ 12-106-28 (68950) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼਼ਡਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 106॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-106-5 ਤਸ੍ਯ ਵਿਦੇਹਸ੍ਯ॥ 12-106-6 ਤ੍ਵਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾ ਰਾਜਾਨੰ ਲਬ੍ਧ੍ਵਾ ਅਮਾਤ੍ਯਕਰ੍ਮ ਕੋ ਨ ਕੁਰ੍ਵੀਤਾ(ਅ)ਪਿਤੁ ਸਰ੍ਵੋ(ਅ)ਪਿ ਮਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਕੁਰ੍ਵੀਤੈਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-106-7 ਉਤ੍ਤਮੰ ਮਹ੍ਰੁʼਤ੍॥ 12-106-14 ਗਣਾਞ੍ਸ਼ਤ੍ਰੁਸਙ੍ਘਾਨ੍॥ 12-106-17 ਅਸਾਂਪ੍ਰਤਮਨੁਚਿਤਮ੍॥ 12-106-24 ਜਿਤਵਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਜਯਇਵ॥

12-107-0 (68951) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-107-0x (5622) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਵਿਸ਼ਾਂ ਸ਼ੂਦ੍ਰਾਣਾਂ ਚ ਪਰੰਤਪ। ਧਰ੍ਮਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਚ ਵਿਤ੍ਤੰ ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯੁਪਾਯਾਃ ਫਲਾਨਿ ਚ॥ 12-107-1 (68952) ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਚ ਕੋਸ਼ੰ ਚ ਕੋਸ਼ਸੰਚਯਨੰ ਜਯਃ। ਅਮਾਤ੍ਯਗੁਣਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੀਨਾਂ ਚ ਵਰ੍ਧਨਮ੍॥ 12-107-2 (68953) ਸ਼਼ਾਙ੍ਗੁਣ੍ਯਗੁਣਕਲ੍ਪਸ਼੍ਚ ਸੇਨਾਨੀਤਿਸ੍ਤਥੈਵ ਚ। ਦੁਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਚ ਪਰਿਜ੍ਞਾਨਮਦੁਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਚ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-107-3 (68954) ਸਮਹੀਨਾਧਿਕਾਨਾਂ ਚ ਯਥਾਵਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚ ਯਤ੍। ਮਧ੍ਯਮਸ੍ਯ ਚ ਤੁਸ਼਼੍ਟ੍ਯਰ੍ਥੰ ਯਥਾ ਸ੍ਥੇਯੰ ਵਿਵਰ੍ਧਤਾ॥ 12-107-4 (68955) ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਗ੍ਰਹਣਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਯਥਾ ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਕੀਰ੍ਤਿਤਮ੍। ਲਘੁਨਾ(ਅ)ਦੇਸ਼ਰੂਪੇਣ ਗ੍ਰਨ੍ਥਯੋਗੇਨ ਭਾਰਤ॥ 12-107-5 (68956) ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ੋਸ੍ਤਥਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮੁਕ੍ਤੰ ਚੈਵ ਤਥੈਵ ਤੇ। ਗਣਾਨਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਮਤਿਮਤਾਂ ਵਰ॥ 12-107-6 (68957) ਯਥਾ ਗਣਾਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਨ ਭਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਚ ਭਾਰਤ। ਅਰੀਂਸ਼੍ਚ ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਚ॥ 12-107-7 (68958) ਭੇਦਮੂਲੋ ਵਿਨਾਸ਼ੋ ਹਿ ਗਣਾਨਾਮੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇ। ਮਨ੍ਤ੍ਰਸੰਵਰਣੰ ਦੁਃਖੰ ਬਹੂਨਾਮਿਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ॥ 12-107-8 (68959) ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਨਿਖਿਲੇਨ ਪਰੰਤਪ। ਯਥਾ ਚ ਤੇ ਨ ਭਿਦ੍ਯੇਰੰਸ੍ਤਚ੍ਚ ਮੇ ਵਦ ਭਾਰਤ॥ 12-107-9 (68960) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-107-10x (5623) ਗਣਾਨਾਂ ਚ ਕੁਲਾਨਾਂ ਚ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ। ਵੈਰਸੰਦੀਪਨਾਵੇਤੌ ਲੋਭਾਮਰ੍ਸ਼਼ੌ ਨਰਾਧਿਪ॥ 12-107-10 (68961) ਲੋਭਮੇਕੋ ਹਿ ਵ੍ਰੁʼਣੁਤੇ ਤਤੋ(ਅ)ਮਰ੍ਸ਼਼ਮਨਨ੍ਤਰਮ੍। ਤਤੋ ਹ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ਸੰਯੁਕ੍ਤਾਵਨ੍ਯੋਨ੍ਯਜਨਿਤਾਸ਼ਯੌ॥ 12-107-11 (68962) ਚਾਰਮਨ੍ਤ੍ਰਬਲਾਦਾਨੈਃ ਸਾਮਦਾਨਵਿਭੇਦਨੈਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਯਵ੍ਯਯਭਯੋਪਾਯੈਃ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੀਤਰੇਤਰਮ੍॥ 12-107-12 (68963) ਤਤ੍ਰਾਦਾਨੇਨ ਭਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਗਣਾਃ ਸੰਘਾਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਯਃ। ਭਿੰਨਾ ਵਿਮਨਸਃ ਸਰ੍ਵੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਰਿਵਸ਼ੰ ਭਯਾਤ੍॥ 12-107-13 (68964) ਭੇਦੇ ਗਣਾ ਵਿਨਸ਼੍ਯੁਰ੍ਹਿ ਭਿੰਨਾਸ੍ਤੁ ਸੁਜਯਾਃ ਪਰੈਃ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੰਘਾਤਯੋਗੇਨ ਪ੍ਰਯਤੇਰਨ੍ਗਣਾਃ ਸਦਾ॥ 12-107-14 (68965) ਅਰ੍ਥਾਸ਼੍ਚੈਵਾਧਿਗਮ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸੰਘਾਤਬਲਪੌਰੁਸ਼਼ੈਃ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਾਸ਼੍ਚ ਮੈਤ੍ਰੀਂ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤੇਸ਼਼ੁ ਸੰਘਾਤਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸ਼਼ੁ॥ 12-107-15 (68966) ਜ੍ਞਾਨਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਃ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਨ੍ਤਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍। ਵਿਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਭਿਸੰਧਾਨਾਃ ਸੁਖਮੇਧਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-107-16 (68967) ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਾਨ੍ਵ੍ਯਵਹਾਰਾਂਸ਼੍ਚ ਸ੍ਥਾਪਯਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਤਃ। ਯਥਾਵਤ੍ਪ੍ਰਤਿਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੋ ਵਿਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਗਣੋਤ੍ਤਮਾਃ॥ 12-107-17 (68968) ਪੁਤ੍ਰਾਨ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼੰਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤੋ ਵਿਨਯਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਤਾਨ੍ਸਦਾ। ਵਿਨੀਤਾਂਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤੋ ਵਿਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਗਣੋਤ੍ਤਮਾਃ॥ 12-107-18 (68969) ਚਾਰਮਨ੍ਤ੍ਰਵਿਧਾਨੇਸ਼਼ੁ ਕੋਸ਼ਸੰਨਿਚਯੇਸ਼਼ੁ ਚ। ਨਿਤ੍ਯਯੁਕ੍ਤਾ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਤੋ ਗਣਾਃ॥ 12-107-19 (68970) ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਂਸ਼੍ਚਾਰਾਨ੍ਮਹੋਤ੍ਸਾਹਾਨ੍ਕਰ੍ਮਸੁ ਸ੍ਥਿਰਪੌਰੁਸ਼਼ਾਨ੍। ਮਾਨਯਨ੍ਤਃ ਸਦਾ ਯੁਕ੍ਤਾ ਵਿਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਗਣਾ ਨ੍ਰੁʼਪ॥ 12-107-20 (68971) ਦ੍ਰਵ੍ਯਵਨ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸ਼ੂਰਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਜ੍ਞਾਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਪਾਰਗਾਃ। ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਸ੍ਵਾਪਤ੍ਸੁ ਸੰਮੂਢਾਨ੍ਗਣਾਃ ਸੰਤਾਰਯਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-107-21 (68972) ਕ੍ਰੋਧੋ ਭੇਦੋ ਭਯੰ ਦਣ੍ਡਃ ਕਰ੍ਸ਼਼ਣੰ ਨਿਗ੍ਰਹੋ ਵਧਃ। ਨਯਤ੍ਯਰਿਵਸ਼ੰ ਸਦ੍ਯੋ ਗਣਾਨ੍ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ॥ 12-107-22 (68973) ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮਾਨਯਿਤਵ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਗਣਮੁਖ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਧਾਨਤਃ। ਲੋਕਯਾਤ੍ਰਾ ਸਮਾਯਤ੍ਤਾ ਭੂਯਸੀ ਤੇਸ਼਼ੁ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥ 12-107-23 (68974) ਮਨ੍ਤ੍ਰਗੁਪ੍ਤਿਃ ਪ੍ਰਧਾਨੇਸ਼਼ੁ ਚਾਰਸ਼੍ਚਾਮਿਤ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ਣ। ਨ ਗਣਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਸ਼ੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਰ੍ਹਨ੍ਤਿ ਭਾਰਤ॥ 12-107-24 (68975) ਗਣਮੁਖ੍ਯੈਸ੍ਤੁ ਸੰਭੂਯ ਕਾਰ੍ਯੰ ਗਣਹਿਤੰ ਮਿਥਃ॥ 12-107-25 (68976) ਪ੍ਰੁʼਥਗ੍ਗਣਸ੍ਯ ਭਿੰਨਸ੍ਯ ਵਿਤਤਸ੍ਯ ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ। ਅਰ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਸੀਦਨ੍ਤਿ ਤਥਾ(ਅ)ਨਰ੍ਥਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵ॥ 12-107-26 (68977) ਤੇਸ਼਼ਾਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯਭਿੰਨਾਨਾਂ ਸ੍ਵਸ਼ਕ੍ਤਿਮਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਾਮ੍। ਨਿਗ੍ਰਹਃ ਪਣ੍ਡਿਤੈਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਪ੍ਰਧਾਨਤਃ॥ 12-107-27 (68978) ਕੁਲੇਸ਼਼ੁ ਕਲਹਾ ਜਾਤਾਃ ਕੁਲਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੈਰੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ। ਗੋਤ੍ਰਸ੍ਯ ਨਾਸ਼ੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਗਣਭੇਦਸ੍ਯ ਕਾਰਕਮ੍॥ 12-107-28 (68979) ਆਭ੍ਯਨ੍ਤਰੰ ਭਯੰ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਸਾਰੰ ਬਾਹ੍ਯਤੋ ਭਯਮ੍। ਆਭ੍ਯਨ੍ਤਰੰ ਭਯੰ ਰਾਜਨ੍ਸਦ੍ਯੋ ਮੂਲਾਨਿ ਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਤਿ॥ 12-107-29 (68980) ਅਕਸ੍ਮਾਤ੍ਕ੍ਰੋਧਮੋਹਾਭ੍ਯਾਂ ਲੋਭਾਦ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਸ੍ਵਭਾਵਜਾਤ੍। ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਨਾਭਿਭਾਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਤਤ੍ਪਰਾਭਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-107-30 (68981) ਜਾਤ੍ਯਾ ਚ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਕੁਲੇਨ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਸ੍ਤਥ। ਨ ਚੋਦ੍ਯੋਗੇਨ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵਾ ਰੂਪਦ੍ਰਵ੍ਯੇਣ ਵਾ ਪੁਨਃ॥ 12-107-31 (68982) ਭੇਦਾਚ੍ਚੈਵ ਪ੍ਰਦਾਨਾਚ੍ਚ ਨਾਮ੍ਯਨ੍ਤੇ ਰਿਪੁਭਿਰ੍ਗਣਾਃ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੰਘਾਤਮੇਵਾਹੁਰ੍ਗਣਾਨਾਂ ਸ਼ਰਣੰ ਮਹਤ੍॥ ॥ 12-107-32 (68983) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਾਧਿਕਸਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 107॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-107-5 ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਸ੍ਯ ਗ੍ਰਹਣੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਜੀਵਿਕਾ ਚ। ਲਧੁਨਾ ਸੁਗਮੇਨ। ਆਦੇਸ਼ਰੂਪੇਣੋਪਦੇਸ਼ਾਤ੍ਮਕੇਨ॥ 12-107-6 ਗਣਾਨਾਂ ਸ਼ੂਰਜਨਸ੍ਤੇਮਾਨਾਮ੍॥ 12-107-11 ਏਕੋ ਰਾਜਾ ਲੋਭੰ ਵ੍ਰੁʼਣੁਤੇ। ਗਣਸ੍ਤਦਾ(ਅ)ਸ੍ਮਭ੍ਯੰ ਨ ਦਦਾਤੀ ਤ੍ਯਮਰ੍ਸ਼਼ੰ ਵ੍ਰੁʼਣੁਤੇ॥ 12-107-12 ਇਤਰੇਤਰੰ ਗਣਾ ਰਾਜਾਨਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ॥ 12-107-14 ਸੰਘਾਤਯੋਗੇਨੈਕਮਤ੍ਯਪ੍ਰਯੋਗੇਣ॥

12-108-0 (68984) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ 12-108-0x (5624) ਮਹਾਨਯੰ ਧਰ੍ਮਪਥੋ ਬਹੁਸ਼ਾਖਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ। ਕਿੰਸ੍ਵਿਦੇਵੇਹ ਧਰ੍ਮਾਣਾਮਨੁਸ਼਼੍ਠੇਯਤਮੰ ਮਤਮ੍॥ 12-108-1 (68985) ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਗਰੀਯੋ ਭਵਤੋ ਮਤਮ੍। ਯਥਾ(ਅ)ਹੰ ਪਰਮੰ ਧਰ੍ਮਮਿਹ ਚ ਪ੍ਰੇਤ੍ਯ ਚਾਪ੍ਨੁਯਾਮ੍॥ 12-108-2 (68986) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-108-3x (5625) ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਰ੍ਗੁਰੂਣਾਂ ਚ ਪੂਜਾ ਬਹੁਮਤਾ ਮਮ। ਅਤ੍ਰ ਵਰ੍ਤੰਨਰੋ ਲੋਕਾਨ੍ਯਸ਼ਸ਼੍ਚ ਮਹਦਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-108-3 (68987) ਯਦੇਤੇ ਹ੍ਯਨੁਜਾਨੀਯੁਃ ਕਰ੍ਮ ਤਾਤ ਸੁਪੂਜਿਤਾਃ। ਧਰ੍ਮੰ ਧਰ੍ਮਵਿਰੁਦ੍ਧੰ ਵਾ ਤਤ੍ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-108-4 (68988) ਨ ਤੈਰਭ੍ਯਨਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਧਰ੍ਮਮਨ੍ਯੰ ਸਮਾਚਰੇਤ੍। ਯੰ ਮੇ ਤੇ(ਅ)ਭ੍ਯਨੁਜਾਨੀਯੁਃ ਸ ਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ॥ 12-108-5 (68989) ਏਤ ਏਵ ਤ੍ਰਯੋ ਲੋਕਾ ਏਤ ਏਵਾਸ਼੍ਰਮਾਸ੍ਤ੍ਰਯਃ। ਏਤ ਏਵ ਤ੍ਰਯੋ ਵੇਦਾ ਏਤ ਏਵ ਤ੍ਰਯੋ(ਅ)ਗ੍ਨਯਃ॥ 12-108-6 (68990) ਪਿਤਾਵੈ ਗਾਰ੍ਹਪਤ੍ਯੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਮਾਤਾ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰ੍ਦਕ੍ਸ਼਼ਣਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ। ਗੁਰੁ ਵਨੀਯਸ੍ਤੁ ਸਾ(ਅ)ਗ੍ਨਿਤ੍ਰੇਤਾ ਗਰੀਯਸੀ॥ 12-108-7 (68991) ਤ੍ਰਿਸ਼਼੍ਵਪ੍ਰਮਾਦ੍ਯੰਨੇਤੇਸ਼਼ੁ ਤ੍ਰੀਲ੍ਲੋਁਕਾਨਪਿ ਜੇਸ਼਼੍ਯਸਿ। ਪਿਤ੍ਰੁʼਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਤ੍ਵਿਮੰ ਲੋਕੰ ਮਾਤ੍ਰੁʼਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਤਥਾ ਪਰਮ੍॥ 12-108-8 (68992) ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੰ ਗੁਰੋਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਨਿਯਮੇਨ ਤਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ। ਸ--ਗੇਤੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ॥ 12-108-9 (68993) ਯਸ਼ਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਧਰ੍ਮੰ ਚ ਸੁਮਹਾਫਲਮ੍। ਨੈਤਾਨਤਿਸ਼ਯੀਥਾਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨਾਤ੍ਯਸ਼੍ਨੀਥਾ ਨ ਦੂਸ਼਼ਯੇਃ॥ 12-108-10 (68994) ਹਿਯੰ ਪਰਿਚਰੇਸ਼੍ਚੈਵ ਤਦ੍ਵੈ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤਮੁਤ੍ਤਮਮ੍। ਕੀਰ੍ਤਿ ਪੁਣ੍ਯੰ ਯਸ਼ੋ ਲੋਕਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਤ੍ਵੰ ਜਨਾਧਿਪ॥ 12-108-11 (68995) ਸਰ੍ਵੇ ਤਸ੍ਯਾਦ੍ਰੁʼਤਾ ਲੋਕਾ ਯਸ੍ਯੈਤੇ ਤ੍ਰਯ ਆਦ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਅਨਾਦ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤੁ ਯਸ੍ਯੈਤੇ ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਤਸ੍ਯਾਫਲਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਃ॥ 12-108-12 (68996) ਨ ਚਾਯੰ ਨ ਪਰੋ ਲੋਕੋ ਨ ਯਸ਼ਸ੍ਤਸ੍ਯ ਭਾਰਤ। ਅਮਾਨਿਤਾ ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਯਸ੍ਯੈਤੇ ਗੁਰਵਸ੍ਤ੍ਰਯਃ॥ 12-108-13 (68997) ਨ ਚਾਸ੍ਮਿੰਨ ਪਰੇ ਲੋਕੇ ਯਸ਼ਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤੇ। ਯਚ੍ਚਾਨ੍ਯਦਪਿ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਪਾਰਤ੍ਰੰ ਸਮੁਦਾਹ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-108-14 (68998) ਤੇਭ੍ਯ ਏਵ ਹਿ ਯਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਯੰਨਿਸ੍ਰੁʼਜਾਮ੍ਯਹਮ੍। ਤਦਾਸੀਨ੍ਮੇ ਸ਼ਤਗੁਣੰ ਸਹਸ੍ਰਗੁਣਮੇਵ ਚ। ਤਸ੍ਮਾਨ੍ਮੇ ਸੰਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ੍ਤੇ ਤ੍ਰਯੋ ਲੋਕਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-108-15 (68999) ਦਸ਼ੈਵ ਤੁ ਸਦਾ(ਅ)(ਅ)ਚਾਰ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਾਨਧਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ। ਦਸ਼ਾਚਾਰ੍ਯਾਨੁਪਾਧ੍ਯਾਯ ਉਪਾਧ੍ਯਾਯਾਨ੍ਪਿਤਾ ਦਸ਼॥ 12-108-16 (69000) ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍ਦਸ਼ ਤੁ ਮਾਤੈਕਾ ਸਰ੍ਵਾਂ ਵਾ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਮਪਿ। ਗੁਰੁਤ੍ਵੇਨਾਭਿਭਵਤਿ ਨਾਸ੍ਤਿ ਮਾਤ੍ਰੁʼਸਮੋ ਗੁਰੁਃ॥ 12-108-17 (69001) ਗੁਰੁਰ੍ਗਰੀਯਾਨ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਤੋ ਮਾਤ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚੇਤਿ ਮੇ ਮਤਿਃ। ਉਭੌ ਹਿ ਮਾਤਾਪਿਤਰੌ ਜਨ੍ਮਨ੍ਯੇਵੋਪਯੁਜ੍ਯਤਃ॥ 12-108-18 (69002) ਸ਼ਰੀਰਮੇਤੌ ਸ੍ਰੁʼਜਤਃ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਚ ਭਾਰਤ। ਆਚਾਰ੍ਯਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ ਯਾ ਜਾਤਿਃ ਸਾਸਮ੍ਯਗਜਰਾਮਰਾ॥ 12-108-19 (69003) ਅਵਧ੍ਯਾ ਹਿ ਸਦਾ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਚਾਪ੍ਯੁਪਚਾਰਿਣੌ॥ 12-108-20 (69004) ਨ ਸ ਦੁਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਨ ਚ ਤੇ ਦੂਸ਼਼ਯਨ੍ਤਿ ਤਮ੍। ਧਰ੍ਮਾਯ ਯਤਮਾਨਾਨਾਂ ਵਿਦੁਰ੍ਦੇਵਾਃ ਸਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ॥ 12-108-21 (69005) ਯ ਆਵ੍ਰੁʼਣੋਤ੍ਯਵਿਤਥੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ਰੁʼਤੰ ਬ੍ਰੁਵੰਨਮ੍ਰੁʼਤੰ ਸੰਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍। ਤੰ ਮਨ੍ਯੇਥਾਃ ਪਿਤਰੰ ਮਾਤਰੰ ਚ ਤਸ੍ਮੈ ਨ ਦ੍ਰੁਹ੍ਯੇਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮਸ੍ਯ ਜਾਨਨ੍॥ 12-108-22 (69006) ਵਿਦ੍ਯਾਂ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਯੇ ਗੁਰੁਂ ਨਾਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤੇ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਪੰਨਾ ਮਨਸਾ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵਾ। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਾਪੰ ਭ੍ਰੂਣਹਤ੍ਯਾਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਨਾਨ੍ਯਸ੍ਤੇਭ੍ਯਃ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤਿ ਲੋਕੇ। ਯਥੈਵ ਤੇ ਗੁਰੁਭਿਰ੍ਭਾਵਨੀਯਾ ਸ੍ਤਥੈਵ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਗੁਰਵੋ(ਅ)ਭ੍ਯਰ੍ਚਨੀਯਾਃ॥ 12-108-23 (69007) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪੂਜਯਿਤਵ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਸੰਵਿਭਜ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਯਤ੍ਨਤਃ। ਗੁਰਵੋ(ਅ)ਰ੍ਚਯਿਤਵ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪੁਰਾਣੰ ਧਰ੍ਮਮਿਚ੍ਛਤਾ॥ 12-108-24 (69008) ਯੇਨ ਪ੍ਰੀਣਨ੍ਤਿ ਪਿਤਰਸ੍ਤੇਨ ਪ੍ਰੀਤਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ। ਪ੍ਰੀਣਾਤਿ ਜਨਨੀਯੇਨ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਤੇਨ ਪੂਜਿਤਾ॥ 12-108-25 (69009) ਯੇਨ ਪ੍ਰੀਣਾਤ੍ਯੁਪਾਧ੍ਯਾਯਸ੍ਤੇਨ ਸ੍ਯਾਦ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਪੂਜਿਤਮ੍। ਮਾਤ੍ਰੁʼਤਃ ਪਿਤ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚੈਵ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪੂਜ੍ਯਤਮੋ ਗੁਰੁਃ॥ 12-108-26 (69010) ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ਼੍ਚ ਹਿ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੀਯਨ੍ਤੇ ਪਿਤ੍ਰੁʼਭਿਃ ਸਹ। ਪੂਜ੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਗੁਰੁਸ਼਼ੁ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪੂਜ੍ਯਤਮੋ ਗੁਰੁਃ॥ 12-108-27 (69011) ਕੇਨਚਿੰਨ ਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਹ੍ਯਵਜ੍ਞੇਯੋ ਗੁਰੁਰ੍ਭਵੇਤ੍। ਨ ਚ ਮਾਤਾ ਨ ਚ ਪਿਤੋ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਗੁਰੁਃ॥ 12-108-28 (69012) ਨ ਤੇ(ਅ)ਵਮਾਨਮਰ੍ਹਨ੍ਤਿ ਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਦੂਸ਼਼ਯੇਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਗੁਰੂਣਾਮੇਵ ਸਤ੍ਕਾਰੰ ਵਿਦੁਰ੍ਦੇਵਾਃ ਸਹਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ॥ 12-108-29 (69013) ਉਪਾਧ੍ਯਾਯੰ ਪਿਤਰੰ ਮਾਤਰੰ ਚ ਯੇ ਵਿਦ੍ਰੁਹ੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਨਸਾ ਕਰ੍ਮਣਾ ਵਾ। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਪਾਪੰ ਭ੍ਰੂਣਹਤ੍ਯਾਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤਸ੍ਮਾੰਨਾਨ੍ਯਃ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤਿ ਲੋਕੇ॥ 12-108-30 (69014) ਭ੍ਰੁʼਤੋ ਭਰ੍ਤਾਰੰ ਯੋ ਨ ਵਿਭਿਰ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸ੍ਵਯੋਨਿਜਃ ਪਿਤਰੰ ਮਾਤਰੰ ਚ। ਤਸ੍ਯ ਪਾਪੰ ਭ੍ਰੂਣਹਤ੍ਯਾਵਿਸ਼਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤਸ੍ਮਾੰਨਾਨ੍ਯਃ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਦਸ੍ਤਿ ਲੋਕੇ॥ 12-108-31 (69015) ਮਿਤ੍ਰਦ੍ਰੁਹਃ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨਸ੍ਯ ਸ੍ਤ੍ਰੀਘ੍ਨਸ੍ਯ ਪਿਸ਼ੁਨਸ੍ਯ ਚ। ਚਤੁਰ੍ਣਾਮਪਿ ਚੈਤੇਸ਼਼ਾਂ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਨਾਨੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ੍॥ 12-108-32 (69016) ਏਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਮਨੁਨਿਰ੍ਦੇਸ਼ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਯਤ੍ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇਣੇਹ ਕਿੰਚਿਤ੍। ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੇਯੋ ਨਾਨ੍ਯਦਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਧਰ੍ਮਾਨਨੁਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਤਦੁਕ੍ਤਮ੍॥ ॥ 12-108-33 (69017) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 108॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-108-8 ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਪੂਜ੍ਯਾ॥ 12-108-21 ਤਤ੍ ਵਧ੍ਯਾਨਾਮਪਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਅਵਧੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ। ਤੇ ਆਰਾਧਿਨੋ(ਅ)ਪਿ ਪਿਤ੍ਰੁʼਮਾਤ੍ਰੁʼਗੁਰਵਃ ਅਵਧੇਨ ਨੈਨੰ ਦੂਸ਼਼ਯਨ੍ਤਿ। ਰਾਜ੍ਯ ਹਿ ਵਧ੍ਯਾਨਾਮਵਧੇ ਦੁਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤਦ੍ਵੰਨਾਤ੍ਰੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਧਰ੍ਮਾਯ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਨਾਮਪਿ ਪਿਤ੍ਰਾਦੀਨਾਂ ਪਾਲਨਾਯ ਯਤਮਾਨਾਨਾਂ ਯਤਮਾਨਾਨ੍ਦੇਵਾ ਅਪ੍ਯਨੁਗ੍ਰਾਹ੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਵਿਦੁਃ॥ 12-108-22 ਆਵ੍ਰੁʼਣੋਤਿ ਅਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ। ਕਰ੍ਮਣਾ ਪ੍ਰਵਚਨੇਨ। ਰੁʼਤੰ ਵੇਦਮ੍॥ 12-108-32 ਸ੍ਤ੍ਰੀਘ੍ਨਸ੍ਯ ਗੁਰੁਧਾਤਿਨਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-108-33 ਅਨੁਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਕੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ। ਏਤਤ੍ਸਾਰਭੂਤਮ੍॥

12-109-0 (69018) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-109-0x (5626) ਕਥੰ ਧਰ੍ਮੇ ਸ੍ਥਾਤੁਮਿਚ੍ਛੰਨਰੋ ਵਰ੍ਤੇਤ ਭਾਰਤ। ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਜਿਜ੍ਞਾਸਮਾਨਾਯ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-109-1 (69019) ਸਤ੍ਯੰ ਚੈਵਾਨ੍ਰੁʼਤੰ ਚੋਭੇ ਲੋਕਾਨਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਃ। ਤਯੋਃ ਕਿਮਾਚਰੇਦ੍ਰਾਜਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਧਰ੍ਮਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ॥ 12-109-2 (69020) ਕਿੰਸ੍ਵਿਤ੍ਸਤ੍ਯੰ ਕਿਮਨ੍ਰੁʼਤੰ ਕਿੰਸ੍ਵਿਦ੍ਧਰ੍ਮ੍ਯੰ ਸਨਾਤਨਮ੍। ਕਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ ਵਦੇਤ੍ਸਤ੍ਯੰ ਕਸ੍ਮਿਨ੍ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਨ੍ਰੁʼਤੰ ਵਦੇਤ੍॥ 12-109-3 (69021) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-109-4x (5627) ਸਤ੍ਯਸ੍ਯ ਵਚਨੰ ਸਾਧੁ ਨ ਸਤ੍ਯਾਦ੍ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਪਰਮ੍। ਯਤ੍ਤੁ ਲੋਕੇ ਸੁਦੁਰ੍ਜ੍ਞੇਯੰ ਤਤ੍ਤੇ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭਾਰਤ॥ 12-109-4 (69022) ਭਵੇਤ੍ਸਤ੍ਯੰ ਨ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯੰ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਮਨ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍। ਯਤ੍ਰਾਨ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍ਸਤ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯੰ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਨ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-109-5 (69023) ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਵਰ੍ਧਤੇ ਪਾਪੋ ਯਤ੍ਰ ਸਤ੍ਯਮਨਿਸ਼੍ਚਿਤਮ੍। ਸਤ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਤੇ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਤਤੋ ਭਵਤਿ ਧਰ੍ਮਵਿ॥ 12-109-6 (69024) ਅਪ੍ਯਨਾਰ੍ਯੋ(ਅ)ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਪ੍ਯਤਿਦਾਰੁਣਃ। ਸੁਮਹਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯੰ ਬਲਾਕੋ(ਅ)ਨ੍ਧਵਧਾਦਿਵ॥ 12-109-7 (69025) ਕਿਮਾਸ਼੍ਚਰ੍ਯੰ ਚ ਯਨ੍ਮੂਢੋ ਧਰ੍ਮਕਾਮੋ(ਅ)ਪ੍ਯਧਰ੍ਮਵਿਤ੍। ਸੁਮਹਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਪੁਣ੍ਯੰ ਗਙ੍ਗਾਯਾਮਿਵ ਕੌਸ਼ਿਕਃ॥ 12-109-8 (69026) ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ(ਅ)ਯਮਨੁਪ੍ਰਸ਼੍ਨੋ ਯਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਃ ਸੁਦੁਰ੍ਵਿਦਃ। ਦੁਸ਼਼੍ਕਾਰੰ ਚਾਪਿ ਸੰਖ੍ਯਾਤੁਂ ਤਰ੍ਕੇਣਾਤ੍ਰ ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਤਿ॥ 12-109-9 (69027) ਪ੍ਰਭਵਾਰ੍ਥਾਯ ਭੂਤਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮਪ੍ਰਵਚਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਯਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਭਵਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ॥ 12-109-10 (69028) `ਅਹਿੰਸਾ ਸਤ੍ਯਮਕ੍ਰੋਧਸ੍ਤਪੋ ਦਾਨੰ ਦਮੋ ਮਤਿਃ। ਅਨਸੂਯਾ(ਅ)ਪ੍ਯਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਮਨੀਰ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਸ਼ੀਲਮੇਵ ਚ॥ 12-109-11 (69029) ਏਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕਥਿਤੰ ਪਰਮੇਸ਼਼੍ਠਿਨਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਦੇਵਦੇਵੇਨ ਅਯੰ ਚੈਵ ਸਨਾਤਨਃ॥ 12-109-12 (69030) ਅਸ੍ਮਿਨ੍ਧਰ੍ਮੇ ਸ੍ਥਿਤੋ ਰਾਜੰਨਰੋ ਭਦ੍ਰਾਣਿ ਪਸ਼੍ਯਤਿ। ਸ਼੍ਰੌਤੋ ਵਧਾਤ੍ਮਕੋ ਧਰ੍ਮ ਅਹਿੰਸਾਪਰਮਾਰ੍ਥਿਕਃ॥' 12-109-13 (69031) ਧਾਰਣਾਦ੍ਧਰ੍ਮਮਿਤ੍ਯਾਹੁਰ੍ਧਰ੍ਮੇਣ ਵਿਧ੍ਰੁʼਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਯਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਧਾਰਣਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਃ॥ 12-109-14 (69032) ਅਹਿੰਸਾਰ੍ਥਾਯ ਭੂਤਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮਪ੍ਰਵਚਨੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਯਃ ਸ੍ਯਾਦਹਿੰਸਾਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ॥ 12-109-15 (69033) ਸ਼੍ਰੁਤਿੰ ਧਰ੍ਮੰ ਵਦਨ੍ਤ੍ਯਨ੍ਯੇ ਮਾਨਾਨ੍ਯਾਹੁਃ ਪਰੇ ਜਨਾਃ। ਨ ਚ ਤੰ ਸ੍ਵਭ੍ਯਸੂਯਾਮੋ ਨ ਹਿ ਸਰ੍ਵੰ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-109-16 (69034) ਯੇ(ਅ)ਨ੍ਯਾਯੇਨ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤੋ ਧਨਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍। ਤੇਭ੍ਯਸ੍ਤੁ ਨ ਤਦਾਖ੍ਯੇਯੰ ਸ ਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ॥ 12-109-17 (69035) ਅਕੂਜਨੇਨ ਚੇਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੋ ਨਾਵਕੂਜੇਤ੍ਕਥੰਚਨ। ਅਵਸ਼੍ਯੰ ਕੂਜਿਤਵ੍ਯੰ ਵਾ ਸ਼ਙ੍ਕੇਰਨ੍ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਕੂਜਨਾਤ੍॥ 12-109-18 (69036) `ਯੇ(ਅ)ਨ੍ਯੇ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਨ੍ਰੁʼਤੰ ਕੁਰ੍ਯੁਃ ਕੁਰ੍ਯਾਦੇਵ ਵਿਚਾਰਣਮ੍। ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਤਤ੍ਰਾਨ੍ਰੁʼਤੰ ਵਕ੍ਤੁਂ ਸਤ੍ਯਾਦਿਤਿ ਵਿਚਾਰਿਤਮ੍॥ 12-109-19 (69037) ਅਕ੍ਸ਼਼ਯਾਦ੍ਯੋ ਵਧੰ ਰਾਜਨ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦੇਵਾਵਿਚਾਰਯਨ੍। ਅਬੁਧ੍ਵਾ(ਅ)ਨੁਸ਼ਯੇ ਦੋਸ਼਼ੰ ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਤਚ੍ਚਾਨ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-109-20 (69038) ਨ ਸ੍ਤੇਨਃ ਸਹ ਸੰਬਨ੍ਧਾਨ੍ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਸ਼ਪਥਾਦਪਿ।' ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਤਤ੍ਰਾਨ੍ਰੁʼਤੰ ਵਕ੍ਤੁਂ ਸਤ੍ਯਾਦਿਤਿ ਹਿ ਧਾਰਣਾ॥ 12-109-21 (69039) ਯਃ ਪਾਪੈਃ ਸਹ ਸੰਬਨ੍ਧਾਨ੍ਮੁਚ੍ਯਤੇ ਸ਼ਪਥਾਦਪਿ। ਨ ਚ ਤੇਭ੍ਯੋ ਧਨੰ ਦਦ੍ਯਾਚ੍ਛਕ੍ਯੇ ਸਤਿ ਕਥੰਚਨ। ਪਾਪੇਭ੍ਯੋ ਹਿ ਧਨੰ ਦਤ੍ਤੰ ਦਾਤਾਰਮਪਿ ਪੀਡਯੇਤ੍॥ 12-109-22 (69040) ਸ੍ਵਸ਼ਰੀਰੋਪਰੋਧੇਨ ਧਨਮਾਦਾਤੁਮਿਚ੍ਛਤਃ। ਸਤ੍ਯਸੰਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਯਦ੍ਬ੍ਰੂਯੁਃ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ ਕ੍ਵਚਿਤ੍। ਅਨੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰ ਤਦ੍ਵਾਚ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵੇ ਤੇ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤਵਾਦਿਨਃ॥ 12-109-23 (69041) ਪ੍ਰਾਣਾਤ੍ਯਯੇ ਵਿਵਾਹੇ ਚ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯਮਨ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍। ਅਰ੍ਥਸ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਰ੍ਥਾਯ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਧਰ੍ਮਕਾਰਣਾਤ੍॥ 12-109-24 (69042) ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਸਿਦ੍ਧਿਮਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੰਨ ਚ ਸ੍ਯਾਦ੍ਧਰ੍ਮਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਕਃ। ਪ੍ਰਤਿਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯ ਨ ਦਾਤਵ੍ਯੰ ਸ਼੍ਵਃ ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਤੁ ਬਲਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-109-25 (69043) ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਧਰ੍ਮਸਮਯਾਤ੍ਪ੍ਰਚ੍ਯੁਤੋ ਧਰ੍ਮਜੀਵਨਃ। ਦਣ੍ਡੇਨੈਵ ਸ ਹਨ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਤੰ ਪਨ੍ਥਾਨੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ॥ 12-109-26 (69044) ਚ੍ਯੁਤਃ ਸਦੈਵ ਧਰ੍ਮੇਭ੍ਯੋ ਧਨਵਾਨ੍ਧਰ੍ਮਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ। ਕਥੰ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਤਮਿਚ੍ਛੇਦੁਪਜੀਵਿਤੁਮ੍॥ 12-109-27 (69045) ਸਰ੍ਵੋਪਾਯੈਰ੍ਨਿਯਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ਪਾਪੋ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤਿਜੀਵਨਃ। ਧਨਮਿਤ੍ਯੇਵ ਪਾਪਾਨਾਂ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਿਹ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ॥ 12-109-28 (69046) ਅਵਿਵਾਹ੍ਯਾ ਹ੍ਯਸੰਭੋਜ੍ਯਾ ਨਿਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਨਿਰਯੰ ਗਤਾਃ। ਚ੍ਯੁਤਾ ਦੇਵਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਭ੍ਯੋ ਯਥਾ ਪ੍ਰੇਤਾਸ੍ਤਥੈਵ ਤੇ। [ਨਿਰ੍ਯਜ੍ਞਾਸ੍ਤਪਸਾ ਹੀਨਾ ਮਾ ਸ੍ਮ ਤੈਃ ਸਹ ਸੰਗਮਃ॥] 12-109-29 (69047) ਧਨਾਦਾਨਾਦ੍ਦੁਃਖਤਰੰ ਜੀਵਿਤਾ ਧਿਕ੍ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍। ਇਦੰ ਤੇ ਰੋਚਤਾਂ ਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਵਾਚ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨਤਃ॥ 12-109-30 (69048) ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਦਸ੍ਤਿ ਪਾਪਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮ ਇਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ। ਤਥਾਵਿਧੰ ਚ ਯੋ ਹਨ੍ਯਾੰਨ ਸ ਪਾਪੇਨ ਲਿਪ੍ਯਤੇ॥ 12-109-31 (69049) ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਣਾ ਹਤੰ ਹਨ੍ਤਿ ਹਤ ਏਵ ਸ ਹਨ੍ਯਤੇ। ਤੇਸ਼਼ੁ ਯਃ ਸਮਯੰ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਹਤਬੁਦ੍ਧਿਸ਼਼ੁ॥ 12-109-32 (69050) ਯਥਾ ਕਾਕਾਸ੍ਤਥੈਵ ਸ਼੍ਵਾ ਤਥੈਵੋਪਧਿਜੀਵਨਃ। ਊਰ੍ਧ੍ਵੰ ਦੇਹਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤੇ ਭਵਨ੍ਤ੍ਯੇਤਾਸੁ ਯੋਨਿਸ਼਼ੁ॥ 12-109-33 (69051) ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਯਥਾ ਵਰ੍ਤਤਿ ਯੋ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯ ਸ੍ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਥਾ ਵਰ੍ਤਿਤਵ੍ਯੰ ਸ ਧਰ੍ਮਃ। ਮਾਯਾਚਾਰੋ ਮਾਯਯਾ ਬਾਧਿਤਵ੍ਯਃ ਸਾਧ੍ਵਾਚਾਰਃ ਸਾਧੁਨੈਵਾਭ੍ਯੁਪੇਯਃ॥ ॥ 12-109-34 (69052) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਨਵਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 109॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-109-6 ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਸਤ੍ਯਾਨ੍ਰੁʼਤਯੋਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਜਾਨਨ੍। ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਬਧ੍ਯਤੇ ਬਾਲ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-109-7 ਅਨ੍ਧਸ੍ਯ ਘ੍ਨਾਣਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਃ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਾਣਿਵਧਾਯੋਦ੍ਯਤਸ੍ਯ ਵਧਾਦੂਲਾਕੋ ਵ੍ਯਾਧੋ ਹਿੰਸ੍ਰਸ੍ਵਭਾਵੋ(ਅ)ਪਿ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਜਗਾਮੇਤਿ ਕਰ੍ਣਪਰ੍ਵਕਥਾਨੁਸੰਧੇਯਾ॥ 12-109-8 ਮੂਢਃ ਕਰ੍ਣਪਰ੍ਵੋਕ੍ਤਃ ਸਤ੍ਯਵਾਦੀਚੋਰੇਭ੍ਯਃ ਸਤ੍ਯਵਚਨਾਭਿਮਾਨਿਤ੍ਵਾਨ੍ਮਾਰ੍ਗਮੁਪਦਿਸ਼੍ਯ ਕਾਰ੍ਪਟਿਕਾਨ੍ਘਾਤਿਤਵਾਨ੍। ਅਸੌ ਧਰ੍ਮਵਿੰਨੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਕੌਸ਼ਿਕ ਉਲੂਕੋ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰੇ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ ਸਰ੍ਪਿਣ੍ਯਾ ਸ੍ਥਾਪਿਤਾਨ੍ਯਣ੍ਡਾਨਿ ਭਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਮਹਤ੍ਪੁਣ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ। ਤਦਭੇਦਨੇ ਤੁ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਵਿਵਾਣਾਂ ਸਰ੍ਪਾਣਾਂ ਵ੍ਰੁʼਭ੍ਦ੍ਯਾ ਸਦ੍ਯੋ ਲੋਕਨਾਸ਼ਸੰਭਵੇਤ੍। ਸੁਮਹਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਪਾਪੰ ਇਤਿ ਡ. ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-109-9 ਅਤ੍ਰ ਧਗਲਕ੍ਸ਼਼ਣੇ। ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਿਨੋਤਿ॥ 12-109-10 ਪ੍ਰਭਵੇ(ਅ)ਭ੍ਯੁਦਯਃ॥ 12-109-16 ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਃ ਸਰ੍ਵੋ ਧਰ੍ਮ ਇਤ੍ਯਪਿ ਨ। ਸ਼੍ਯੇਨਾਦੇਰ੍ਧਰ੍ਮਤ੍ਵਾਭਾਵਾਤ੍ ਸਰ੍ਵੰਸ਼੍ਯੇਨਾਦ੍ਯਤਿ ਨਹਿ ਵਿਧੀਯਤੇ ਧਰ੍ਮਤ੍ਵੇਨ ਨ ਚੋਦ੍ਯਤੇ॥ 12-109-17 ਧਨਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਯਚਿ ਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-109-21 ਵੋਰੇਸ਼਼ੁ ਧਨਿਕੰ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਸੁ ਨ ਵਦੇਤ੍। ਵਦਤੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਭਾਵੇ ਨ ਵੇਝੀਤਿ ਸ਼ਪਥਪੂਰ੍ਵਕਮਪਿ ਵਦੇਤ੍। ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਸ੍ਥਲੇ(ਅ)ਨ੍ਰੁʼਤੇ ਦੋਸ਼਼ੋ ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-109-22 ਤੇਭ੍ਯਃ ਸ੍ਤੇਨੇਭ੍ਯਃ॥ 12-109-29 ਮਾ ਸੰਗਮਃ ਸਙ੍ਗੰ ਮਾ ਕਾਰ੍ਸ਼਼ੀਃ॥ 12-109-32 ਸਮਯੰ ਏਤਾਨ੍ਹਨਿਧ੍ਯਾਮੀਤਿ ਵ੍ਰਤੰ ਯਸ਼੍ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ ਸ ਕੁਰ੍ਵੀਤ੍। ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨਾਂ ਵਧੇ ਪੁਣ੍ਯਮਸ੍ਤੀਤਿ ਭਾਵਃ॥

12-110-0 (69082) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-110-0x (5636) ਕ੍ਲਿਸ਼੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਤੈਸ੍ਤੈਰ੍ਭਾਵੈਃ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍। ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰੇਦ੍ਯੇਨ ਤਨ੍ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-110-1 (69083) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-110-2x (5637) ਆਸ਼੍ਰਮੇਸ਼਼ੁ ਯਥੋਕ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਯੇ ਦ੍ਵਿਜਾਤਯਃ। ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਸੰਯਤਾਤ੍ਮਾਨੋ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-2 (69084) ਯੇ ਦਮ੍ਭਾੰਨਾਚਰਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸ਼੍ਚ ਸੰਯਤਾ। ਵਿਸ਼਼ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-3 (69085) ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹੁਰ੍ਨੋਚ੍ਯਮਾਨਾ ਯੇ ਨ ਹਿੰਸਨ੍ਤਿ ਚ ਹਿੰਸਿਤਾਃ। ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨ ਯਾਚਨ੍ਤੇ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-4 (69086) ਵਾਸਯਨ੍ਤ੍ਯਤਿਥੀੰਨਿਤ੍ਯੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਯੇ ਚਾਨਸੂਯਕਾਃ। ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਸ਼ੀਲਾਸ਼੍ਚ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-5 (69087) ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਸ਼੍ਚ ਯੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮਕੋਵਿਦਾਃ। ਵਰ੍ਜਯਨ੍ਤਿ ਦਿਵਾਸ੍ਵਪ੍ਨੰ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-6 (69088) ਯੇ ਵਾ ਪਾਪੰ ਨ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਕਰ੍ਮਣਾ ਮਨਸਾ ਗਿਰਾ। ਨਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਦਣ੍ਡਾ ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-7 (69089) ਯੇ ਨ ਲੋਭਾੰਨਯਨ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥਾਨ੍ਰਾਜਾਨੋ ਰਜਸਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਾਃ। ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-8 (69090) ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਦਾਰੇਸ਼਼ੁ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਨ੍ਯਾਯਲਬ੍ਧੇਸ਼਼੍ਵ੍ਰੁʼਤਾਵ੍ਰੁʼਤੌ। ਅਗ੍ਨਿਹੋਤ੍ਰਪਰਾਃ ਸਨ੍ਤੋ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-9 (69091) ਆਹਵੇਸ਼਼ੁ ਚ ਯੇ ਸ਼ੂਰਾਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਭਯਮ੍। ਧਰ੍ਮੇਣ ਜਯਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-10 (69092) ਯੇ ਵਦਨ੍ਤੀਹ ਸਤ੍ਯਾਨਿ ਪ੍ਰਾਣਤ੍ਯਾਗੇ(ਅ)ਪ੍ਯੁਪਸ੍ਥਿਤੇ। ਪ੍ਰਮਾਣਭੂਤਾ ਭੂਤਾਨਾਂ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-11 (69093) ਕਰ੍ਮਾਣ੍ਯਕੁਤ੍ਸਨਾਰ੍ਥਾਨਿ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਵਾਚਸ਼੍ਚ ਸੂਨ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਯੇਸ਼਼ਾਮਰ੍ਥਾਸ਼੍ਚ ਸਾਧ੍ਵਰ੍ਥਾ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ। 12-110-12 (69094) ਅਨਧ੍ਯਾਯੇਸ਼਼ੁ ਯੇ ਵਿਪ੍ਰਾਃ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯੰ ਨੈਵ ਕੁਰ੍ਵਤੇ। ਤਪੋਨਿਸ਼਼੍ਠਾਃ ਸੁਤਪਸੋ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-13 (69095) ਯੇ ਤਪਸ਼੍ਚ ਤਪਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੌਮਾਰਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਣਃ। ਵਿਦ੍ਯਾ ਵੇਦਵ੍ਰਤਸ੍ਨਾਤਾ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-14 (69096) ਯੇ ਚ ਸੰਸ਼ਾਨ੍ਤਰਜਸਃ ਸੰਸ਼ਾਨ੍ਤਤਮਸਸ਼੍ਚ ਯੇ। ਸਤ੍ਵੇ ਸ੍ਥਿਤਾ ਮਹਾਭਾਗਾ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-15 (69097) ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਰਸਤਿ ਨ ਤ੍ਰਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍। ਯੇਸ਼਼ਾਮਾਤ੍ਮਸਮੋ ਲੋਕੋ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-16 (69098) ਪਰਸ਼੍ਰਿਯਾ ਨ ਤਪ੍ਯਨ੍ਤਿ ਯੇ ਸਨ੍ਤਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਾਃ। ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਾਦੰਨਾੰਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-17 (69099) ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਦੇਵਾੰਨਮਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਾਂਸ਼੍ਚ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਤੇ। ਯੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਾਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-18 (69100) ਯੇ ਨ ਮਾਨਿਤ੍ਵਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਮਾਨਯਨ੍ਤਿ ਚ ਯੇ ਪਰਾਨ੍। ਮਾਨ੍ਯਮਾਨਾੰਨਮਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-19 (69101) ਯੇ ਚ ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧਾਨਿ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਤਿਥ੍ਯਾਂਤਿਥ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਜਾਰ੍ਥਿਨਃ। ਸੁਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧੇਨ ਮਨਸਾ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-20 (69102) ਯੇ ਕ੍ਰੋਧੰ ਸੰਨਿਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਨ੍ਸੰਸ਼ਮਯਨ੍ਤਿ ਚ। ਨ ਚ ਰੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-21 (69103) ਮਧੁ ਮਾਂਸੰ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਰ੍ਜਯਨ੍ਤੀਹ ਮਾਨਵਾਃ। ਜਨ੍ਮਪ੍ਰਭ੍ਰੁʼਤਿ ਮਦ੍ਯੰ ਚ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-22 (69104) ਯਾਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਭੋਜਨੰ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸੰਤਾਨਾਰ੍ਥੰ ਚ ਮੈਥੁਨਮ੍। ਵਾਕ੍ ਸਤ੍ਯਵਚਨਾਰ੍ਥੰ ਚ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-23 (69105) ਈਸ਼੍ਵਰੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਜਗਤਃ ਪ੍ਰਭਵਾਪ੍ਯਯਮ੍। ਭਕ੍ਤਾ ਨਾਰਾਯਣੰ ਦੇਵੰ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-24 (69106) ਯ ਏਸ਼਼ ਪਝਰਕ੍ਤਾਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪੀਤਵਾਸਾ ਮਹਾਭੁਜਃ। ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਤਾ ਚ ਮਿਤ੍ਰੰ ਚ ਸੰਬਨ੍ਧੀ ਚ ਤਵਾਚ੍ਯੁਤ॥ 12-110-25 (69107) ਯ ਇਮਾਨ੍ਸਕਲਾਁਲ੍ਲੋਕਾਂਸ਼੍ਚਰ੍ਮਵਤ੍ਪਰਿਵੇਸ਼਼੍ਟਯੇਤ੍। ਇਚ੍ਛਨ੍ਪ੍ਰਭੁਰਚਿਨ੍ਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਗੋਵਿਨ੍ਦਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ॥ 12-110-26 (69108) ਸ੍ਥਿਤਃ ਪ੍ਰਿਯਹਿਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ ਏਸ਼਼ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋਤ੍ਤਮਃ। ਰਾਜੰਸ੍ਤਵ ਯਦੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਵੈਕੁਣ੍ਠਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭਃ॥ 12-110-27 (69109) ਯ ਏਨੰ ਸੰਸ਼੍ਰਯਨ੍ਤੀਹ ਭਕ੍ਤ੍ਯਾ ਨਾਰਾਯਣੰ ਹਰਿਮ੍। ਤੇ ਤਰਨ੍ਤੀਹ ਦੁਰ੍ਗਾਣਿ ਨ ਚਾਤ੍ਰਾਸ੍ਤਿ ਵਿਚਾਰਣਾ॥ 12-110-28 (69110) ` ਅਸ੍ਮਿੰਨਰ੍ਪਿਤਕਰ੍ਮਾਣਃ ਸਰ੍ਵਭਾਵੇਨ ਭਾਰਤ। ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣੇ ਕਮਲਪਤ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੇ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ। 12-110-29 (69111) ਲੋਕਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥਮੁਤ੍ਪੰਨਮਦਿਤ੍ਯਾਂ ਕਸ਼੍ਯਪਾਤ੍ਮਜਮ੍। ਦੇਵਮਿਨ੍ਦ੍ਰੰ ਨਮਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-30 (69112) ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਣੰ ਲੋਕਕਰ੍ਤਾਰੰ ਯੇ ਨਮਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਪਤਿਮ੍। ਯਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੰ ਕ੍ਰਤੁਭਿਰ੍ਦੇਵੰ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-31 (69113) ਯੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸ਼ੰਭੁਸ਼੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਲੋਕਪਿਤਾਮਹਃ। ਸ੍ਤੁਵਨ੍ਤਿ ਵਿਵਿਧੈਃ ਸ੍ਤੋਤ੍ਰੈਰ੍ਦੇਵਦੇਵੰ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਮ੍। ਸਮਰ੍ਚਯਨ੍ਤਿ ਯੇ ਸ਼ਸ਼੍ਵਦ੍ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥' 12-110-32 (69114) ਦੁਰ੍ਗਾਤਿਤਰਣੰ ਯੇ ਚ ਪਠਨ੍ਤਿ ਸ਼੍ਰਾਵਯਨ੍ਤਿ ਚ। ਕਥਯਨ੍ਤਿ ਚ ਵਿਪ੍ਰੇਭ੍ਯੋ ਦੁਰ੍ਗਾਣ੍ਯਤਿਤਰਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-110-33 (69115) ਇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਸਮੁਦ੍ਦੇਸ਼ਃ ਕੀਰ੍ਤਿਤਸ੍ਤੇ ਮਯਾ(ਅ)ਨਘ। ਤਰਤੇ ਯੇਨ ਦੁਰ੍ਗਾਣਿ ਪਰਤ੍ਰੇਹ ਚ ਮਾਨਵਃ॥ ॥ 12-110-34 (69116) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 110॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-110-1 ਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ---। ਦੁਰ੍ਗਾਣਿ ਦੁਸ੍ਤਰਾਣਿ॥ 12-110-3 ਵਿਸ਼਼ਯਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਯਾਰ੍ਥਾਨਿ --॥ 12-110-4 ਉਚ੍ਯਮਾਨਾਃ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਮਾਨਾਃ॥ 12-110-8 ਰਜਸਾਨ੍ਵਿਤਾਃ ਸਨ੍ਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾੰਨ ਨਯਨ੍ਤਿ ਨ ਹਰਸ੍ਤਿ॥ 12-110-23 ਯਾਤ੍ਰਾਰ੍ਥ ਜੀਵਨਾਰ੍ਥਮ੍॥ 12-110-34 ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਸਮੁਦ੍ਦੇਸ਼ਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਲੇਸ਼ਃ॥

12-111-0 (69117) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-111-0x (5638) ਅਸੌਮ੍ਯਾਃ ਸੌਮ੍ਯਰੂਪੇਣ ਸੌਮ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਸੌਮ੍ਯਰੂਪਿਣਃ। ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਂਸ੍ਤਾਤ ਕਥੰ ਵਿਦ੍ਯਾਮਹੇ ਵਯਮ੍॥ 12-111-1 (69118) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-111-2x (5639) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਗੋਮਾਯੁਸੰਵਾਦੰ ਤੰ ਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-111-2 (69119) ਪੁਰਿਕਾਯਾਂ ਪੁਰਿ ਪੁਰਾ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ਯਾਂ ਪੌਰਿਕੋ ਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਪਰਰਿੰਸਾਪਰਃ ਕ੍ਰੂਰੋ ਬਭੂਵ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਧਮਃ॥ 12-111-3 (69120) ਸ ਤ੍ਵਾਯੁਸ਼਼ਿ ਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ੀਣੇ ਜਗਾਮਾਨੀਪ੍ਸਿਤਾਂ ਗਤਿਮ੍। ਗੋਮਾਯੁਤ੍ਵੰ ਚ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਦੂਸ਼਼ਿਤਃ ਪੂਰ੍ਵਕਰ੍ਮਣਾ॥ 12-111-4 (69121) ਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪੂਰ੍ਵਜਾਤਿੰ ਸ੍ਵਾਂ ਨਿਰ੍ਵੇਦੰ ਪਰਮੰ ਗਤਃ। ਨ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਨ੍ਤਿ ਮਾਂਸਾਨਿ ਪਰੈਰੁਪਹ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਯਪਿ॥ 12-111-5 (69122) ਅਹਿੰਸਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਸਤ੍ਯਵਾਕ੍ ਸੁਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤਃ। ਚਕਾਰ ਚ ਯਥਾਕਾਲਮਾਹਾਰੰ ਪਤਿਤੈਃ ਫਲੈਃ॥ 12-111-6 (69123) `ਪਰ੍ਣਹਾਰਃ ਕਦਾਚਿਚ੍ਚ ਨਿਯਮਵ੍ਰਤਵਾਨਪਿ। ਕਦਾ ਚਦੁਦਕੇਨਾਪਿ ਵਰ੍ਤਯੰਨ ਤੁ ਯਨ੍ਤ੍ਰਿਤਃ॥' 12-111-7 (69124) ਸ਼੍ਮਸ਼ਾਨੇ ਤਸ੍ਯ ਚਾਵਾਸੋ ਗੋਮਾਯੋਃ ਸੰਮਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍। ਜਨ੍ਮਭੂਮ੍ਯਨੁਰੋਧਾਚ੍ਚ ਨਾਨ੍ਯੰ ਵਾ ਸਮਰੋਚਯਤ੍॥ 12-111-8 (69125) ਤਸ੍ਯ ਸ਼ੌਚਮਮ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਸ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਸਹਜਾਤਯਃ। ਚਾਲਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਮ ਤਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਵਚਨੈਃ ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਯੋਤ੍ਤਰੈਃ॥ 12-111-9 (69126) ਵਸਨ੍ਪਿਤ੍ਰੁʼਵਨੇ ਰੌਦ੍ਰੇ ਸ਼ੌਚੰ ਲਮ੍ਭਿਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ। ਇਯੰ ਵਿਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਸ੍ਤੇ ਯਦਾ ਤ੍ਵੰ ਪਿਸ਼ਿਤਾਸ਼ਨਃ॥ 12-111-10 (69127) ਤਤ੍ਸਮਾਨੋ ਭਵਾਤ੍ਸਮਾਭਿਰ੍ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਦਾਸ੍ਯਾਮਹੇ ਵਯਮ੍। ਭੁਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਸ਼ੌਚੰ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਯਦ੍ਧਿ ਭੁਕ੍ਤੰ ਤਦਸ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-111-11 (69128) ਇਤਿ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਵਾਚ ਸਮਾਹਿਤਃ। ਮਧੁਰੈਃ ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਿਤੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯੈਰ੍ਹੇਤੁਮਦ੍ਭਿਰਨਿਸ਼਼੍ਠੁਰੈਃ॥ 12-111-12 (69129) ਅਪ੍ਰਮਾਣਾ ਪ੍ਰਸੂਤਿਰ੍ਮੇ ਸ਼ੀਲਤਃ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਕੁਲਮ੍। ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਾਮਿ ਚ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮ ਯੇਨ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਯਤੇ ਯਸ਼ਃ॥ 12-111-13 (69130) ਸ਼੍ਮਸ਼ਾਨੇ ਯਦਿ ਮੇ ਵਾਸਃ ਸਮਾਧਿਰ੍ਮੇ ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯਤਾਮ੍। ਆਤ੍ਮਾ ਫਲਤਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਨਾਸ਼੍ਰਮੋ ਧਰ੍ਮਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-111-14 (69131) ਆਸ਼੍ਰਮੇ ਯੋ ਦ੍ਵਿਜੰ ਹਨ੍ਯਾਦ੍ਦਾਨੰ ਦਦ੍ਯਾਦਨਾਸ਼੍ਰਮੇ। ਕਿੰਤੁ ਤਤ੍ਪਾਤਕੰ ਨ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਦ੍ਵਾ ਦਾਨੰ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਭਵੇਤ੍॥ 12-111-15 (69132) ਭਵਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਲੋਭੇਨ ਕੇਵਲੰ ਭਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਰਤਾਃ। ਅਨੁਬਨ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਯੇ ਦੋਸ਼਼ਾਸ੍ਤਾੰਨ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਮੋਹਿਤਾਃ॥ 12-111-16 (69133) ਅਪ੍ਰਤ੍ਯਯਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਗਰ੍ਹ੍ਯਾਮਰ੍ਥਾਪਨਯਦੂਸ਼਼ਿਤਾਮ੍। ਇਹ ਚਾਮੁਤ੍ਰ ਚਾਨਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਨ ਰੋਚਯੇ॥ 12-111-17 (69134) ਤੰ ਸ਼ੁਚਿੰ ਪਣ੍ਡਿਤੰ ਮਤ੍ਵਾ ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਃ ਖ੍ਯਾਤਵਿਕ੍ਰਮਃ। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਂ ਪੂਜਾਂ ਸਾਚਿਵ੍ਯੇ(ਅ)ਵਰਯਤ੍ਸ੍ਵਯਮ੍॥ 12-111-18 (69135) ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਉਵਾਚ। 12-111-19x (5640) ਸੌਮ੍ਯ ਵਿਜ੍ਞਾਤਰੂਪਸ੍ਤ੍ਵੰ ਗਚ੍ਛ ਯਾਤ੍ਰਾਂ ਮਯਾ ਸਹ। ਵ੍ਰਿਯਨ੍ਤਾਮੀਪ੍ਸਿਤਾ ਭੋਗਾਃ ਪਰਿਹਾਰ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਪੁਸ਼਼੍ਕਲਾਃ॥ 12-111-19 (69136) ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾ ਇਤਿ ਵਯੰ ਖ੍ਯਾਤਾ ਭਵਨ੍ਤੰ ਜ੍ਞਾਪਯਾਮਹੇ। ਮ੍ਰੁʼਦੁਪੂਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਤ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰੇਯਸ਼੍ਚਾਧਿਗਮਿਸ਼਼੍ਯਸਿ॥ 12-111-20 (69137) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-111-21x (5641) ਅਥੰ ਸੰਪੂਜ੍ਯ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਗੋਮਾਯੁਃ ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਿਤੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਬਭਾਸ਼਼ੇ ਕਿੰਚਿਦਾਨਤਃ॥ 12-111-21 (69138) ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਮ੍ਰੁʼਗਰਾਜੈਤਤ੍ਤਵ ਵਾਕ੍ਯੰ ਮਦਨ੍ਤਰੇ। ਯਤ੍ਸਹਾਯਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਯਸੇ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕੁਸ਼ਲਾਞ੍ਸ਼ੁਚੀਨ੍॥ 12-111-22 (69139) ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਹ੍ਯਨਮਾਤ੍ਯੇਨ ਮਹਤ੍ਤ੍ਵਮਨੁਸ਼ਾਸਿਤੁਮ੍। ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਮਾਤ੍ਯੇਨ ਵਾ ਵੀਰ ਸ਼ਰੀਰਪਰਿਪਨ੍ਥਿਨਾ॥ 12-111-23 (69140) ਸਹਾਯਾਨਨੁਰਕ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਨਯਜ੍ਞਾਨੁਪਸੰਹਿਤਾਨ੍। ਪਰਸ੍ਪਰਮਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ੂਨਲੋਲੁਪਾਤ੍॥ 12-111-24 (69141) ਅਨਤੀਤੋਪਦਾਨ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਨ੍ਹਿਤੇ ਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ। ਪੂਜਯੇਥਾ ਮਹਾਭਾਗ ਯਥਾ ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਨ੍ਯਥਾ ਪਿਤ੍ਰੂʼਨ੍॥ 12-111-25 (69142) ਨ ਤ੍ਵੇਵ ਮਮ ਸੰਤੋਸ਼਼ਾਦ੍ਰੋਚਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਾਧਿਪ। ਨ ਕਾਮਯੇ ਸੁਖਾਨ੍ਭੋਗਾਨੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਵਾ ਤ੍ਵਦਾਸ਼੍ਰਯਮ੍॥ 12-111-26 (69143) ਨ ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਹਿ ਮੇ ਸ਼ੀਲੰ ਤਵ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੈਃ ਪੁਰਾਤਨੈਃ। ਤੇ ਤ੍ਯਾਂ ਵਿਭੇਦਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਦੁਃਖਸ਼ੀਲਾ ਮਦਨ੍ਤਰੇ॥ 12-111-27 (69144) ਸੰਸ਼੍ਰਯਃ ਸ਼੍ਲਾਘਨੀਯਸ੍ਤ੍ਵਮਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਮਪਿ ਭਾਸ੍ਵਤਾਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਾ ਸੁਮਹਾਭਾਗਃ ਪਾਪਕੇਸ਼਼੍ਵਪ੍ਯਦਾਰੁਣਃ॥ 12-111-28 (69145) ਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ੀ ਮਹੋਤ੍ਸਾਹਃ ਸ੍ਥੂਲਲਕ੍ਸ਼਼ੋ ਮਹਾਬਲਃ। ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਚਾਮੋਘਕਰ੍ਤਾ(ਅ)ਸਿ ਭਾਗ੍ਯੈਸ਼੍ਚ ਸਮਲੰਕ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-111-29 (69146) ਕਿੰਤੁ ਸ੍ਵੇਨਾਸ੍ਮਿ ਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟੋ ਦੁਃਖਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰਨੁਸ਼਼੍ਠਿਤਾ। ਸੇਵਾਯਾਂ ਚਾਪਿ ਨਾਭਿਜ੍ਞਃ ਸ੍ਵਚ੍ਛਨ੍ਦੇਨ ਵਨੇਚਰਃ॥ 12-111-30 (69147) ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋਪਕ੍ਰੋਸ਼ਦੋਸ਼਼ਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਸੰਸ਼੍ਰਯਵਾਸਿਨਾਮ੍। ਵਨਚਰ੍ਯਾ ਤੁ ਨਿਃਸਙ੍ਗਾ ਨਿਰ੍ਭਯਾ ਵਿਰਵਗ੍ਰਹਾ॥ 12-111-31 (69148) ਨ੍ਰੁʼਪੇਣ ਹਿਯਮਾਣਸ੍ਯ ਯਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਭਯੰ ਹ੍ਰੁʼਦਿ। ਨ ਤਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਤੁਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਵਨੇ ਮੂਲਫਲਾਸ਼ਿਨਾਮ੍॥ 12-111-32 (69149) ਪਾਨੀਯੰ ਵਾ ਨਿਰਾਯਾਸੰ ਸ੍ਵਾਦ੍ਵੰਨੰ ਵਾ ਗੁਣੋਤ੍ਤਰਮ੍। ਵਿਚਾਰ੍ਯ ਖਲੁ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਤਤ੍ਸੁਖੰ ਯਤ੍ਰ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ॥ 12-111-33 (69150) ਅਪਰਾਧੈਰ੍ਨ ਤਾਵਨ੍ਤੋ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾ ਨਰਾਧਿਪੈਃ। ਅਪਜਾਤੈਰ੍ਯਥਾ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਦੂਸ਼਼ਿਤਾਃ ਨਿਧਨੰ ਗਤਾਃ॥ 12-111-34 (69151) ਯਦਿ ਵਾ ਤਨ੍ਮਮਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰ ਯਦਿ ਮਨ੍ਯਸੇ। ਸਮਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਵਰ੍ਤਿਤਵ੍ਯੰ ਯਥਾਵਿਧਿ॥ 12-111-35 (69152) ਮਦੀਯਾ ਮਾਨਨੀਯਾਸ੍ਤੇ ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯੰ ਚ ਹਿਤੰ ਵਚਃ। ਕਲ੍ਪਿਤਾ ਯਾ ਚ ਮੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਃ ਸਾ ਭਵੇਤ੍ਤ੍ਵਯਿ ਸੁਸ੍ਥਿਰਾ॥ 12-111-36 (69153) ਨ ------- ਸਚਿਵੈਃ ਸਹ ਕਰ੍ਹਿਚਿਤ੍। ਤੀਤਿਮਨ੍ਤਃ ਪਰੀਪ੍ਸਨ੍ਤੋ ਵ੍ਰੁʼਥਾ ਬ੍ਰੂਯੁਃ ਪਰੇ ਮਯਿ॥ 12-111-37 (69154) ਏਕ ਏਕੇਨ ਸੰਗਮ੍ਯ ਰਹੋ ਬ੍ਰੂਯਾਂ ਹਿਤੰ ਵਚਃ। ਨਚ ਤੇ ਸ਼ਾਤਿਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਸ਼਼੍ਟਤ੍ਰ੍ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਹਿਤਾਹਿਤੇ॥ 12-111-38 (69155) --- --- ਪਸ਼੍ਚਾਚ੍ਚ ਨ ਹਿੰਸ੍ਯਾਃ ਸਚਿਵਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ। ਮਦੀਯਾਨਾਂ ਚ ਕੁਪਿਤੋ ਮਾ ਤ੍ਵੰ ਦਣ੍ਡੰ ਨਿਪਾਤਯੇਃ॥ 12-111-39 (69156) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-111-40x (5642) ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਤੇਨਾਸੌ ਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣਾਭਿਪੂਜਿਤਃ। ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨ੍ਮਤਿਸਾਚਿਵ੍ਯੰ ਗੋਮਾਯੁਰ੍ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਚੋਦਿਤਃ॥ 12-111-40 (69157) ਤੰ ਤਥਾ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯੁਜ੍ਯਮਾਨੰ ਚ ਕਰ੍ਮਸੁ। ਪ੍ਰਾਦ੍ਵਿਸ਼਼ਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਸੰਘਾਤਾਃ ਪੂਰ੍ਵਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਮੁਹੁਰ੍ਮੁਹੁਃ॥ 12-111-41 (69158) ਮਿਤ੍ਰਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਚ ਗੋਮਾਯੁਂ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼੍ਯ ਚ। ਦੋਸ਼਼ੇਸ਼਼ੁ ਸਮਯਾੰਨੇਤੁਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਸ਼ੁਭਬੁਦ੍ਧਯਃ॥ 12-111-42 (69159) ਅਨ੍ਯਥਾ ਹ੍ਯੁਸ਼਼ਿਤਾਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਪਰਦ੍ਰਵ੍ਯਾਪਹਾਰਿਣਃ। ਅਸ਼ਕ੍ਤਾਃ ਕਿੰਚਿਦਾਹਰ੍ਤੁਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯੰ ਗੋਮਾਯੁਯਨ੍ਤ੍ਰਿਤਾਃ॥ 12-111-43 (69160) ਵ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨੰ ਚਾਤ੍ਰ ਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਦ੍ਭਿਃ ਕਥਾਭਿਃ ਪ੍ਰਤਿਲੋਭ੍ਯਤੇ। ਧਨੇਨ ਮਹਤਾ ਚੈਵ ਬੁਦ੍ਧਿਰਸ੍ਯ ਵਿਲੋਭ੍ਯਤੇ॥ 12-111-44 (69161) ਨ ਚਾਪਿ ਸ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵੈਰ੍ਯਾਚ੍ਚਚਾਲ ਹ। ਅਥਾਸ੍ਯ ਸਮਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵਿਨਾਸ਼ਾਯ ਸ੍ਥਿਤਾਃ ਪਰੇ॥ 12-111-45 (69162) ਈਪ੍ਸਿਤੰ ਤੁ ਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਮਾਂਸੰ ਯਤ੍ਤਤ੍ਰ ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਅਪਨੀਯ ਸ੍ਵਯੰ ਤਦ੍ਧਿ ਤੈਰ੍ਨ੍ਯਸ੍ਤੰ ਤਸ੍ਯ ਵੇਸ਼੍ਮਨਿ॥ 12-111-46 (69163) ਯਦਰ੍ਥੰ ਚਾਪ੍ਯਪਹ੍ਰੁʼਤੰ ਯੇਨ ਤਚ੍ਚੈਵ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਤਮ੍। ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਵਿਦਿਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਕਾਰਣਾਰ੍ਥੰ ਚ ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍॥ 12-111-47 (69164) ਸਮਯੋ(ਅ)ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤੇਨ ਸਾਚਿਵ੍ਯਮੁਪਗਚ੍ਛਤਾ। ਨੋਪਘਾਤਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯੋ ਰਾਜਨ੍ਮੈਤ੍ਰੀਮਿਹੇਚ੍ਛਤਾ `ਇਤਿ ਤਸ੍ਯ ਚ ਮਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸ੍ਥਿਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਤਦੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍॥ 12-111-48 (69165) [ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤਸ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਭੋਕ੍ਤੁਮਭ੍ਯੁਤ੍ਥਿਤਸ੍ਯ ਚ] ਭੋਜਨੇ ਚੋਪਹਰ੍ਤਵ੍ਯੇ ਤਨ੍ਮਾਂਸੰ ਨਹ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ। ਮ੍ਰੁʼਗਰਾਜੇਨ ਚਾਜ੍ਞਪ੍ਤੰ ਮ੍ਰੁʼਗ੍ਯਤਾਂ ਚੋਰ ਇਤ੍ਯੁਤ॥ 12-111-49 (69166) ਕ੍ਰੁʼਤਕੈਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤਨ੍ਮਾਂਸੰ ਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰਾਯ ਨਿਵੇਦਿਤਮ੍। ਸਚਿਵੇਨਾਪਨੀਤੰ ਤੇ ਵਿਦੁਸ਼਼ਾ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਮਾਨਿਨਾ॥ 12-111-50 (69167) ਸਰੋਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵਧ ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਗੋਮਾਯੁਚਾਪਲਮ੍। ਬਭੂਵਾਮਰ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਰਾਜਾ ਵਧੰ ਚਾਸ੍ਯ ਵ੍ਯਰੋਚਯਤ੍॥ 12-111-51 (69168) ਛਿਦ੍ਰੰ ਤੁ ਤਸ੍ਯ ਤਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰੋਚੁਸ੍ਤੇ ਪੂਰ੍ਵਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਃ। ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਸੋ(ਅ)ਸ੍ਮਾਕੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਭਙ੍ਗੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ। ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯੈਵੰ ਪੁਨਸ੍ਤਸ੍ਯ ਤੇ ਤਤ੍ਕਰ੍ਮਣ੍ਯਵਰ੍ਤਯਨ੍॥ 12-111-52 (69169) ਇਦੰ ਤਸ੍ਯੇਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕਰ੍ਮ ਕਿੰ ਤੇਨ ਨ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍। ਸ਼੍ਰੁਤਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਾਮਿਨਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਨੈਵ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ॥ 12-111-53 (69170) ਵਾਙ੍ਭਾਤ੍ਰੇਣੈਵ ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਃ ਸ੍ਵਭਾਵੇਨ ਤੁ ਦਾਰੁਣਃ। ਧਰ੍ਮਚ੍ਛਝਾ ਹ੍ਯਯੰ ਪਾਪੋ ਵ੍ਰੁʼਥਾਚਾਰਪਰਿਗ੍ਰਹਃ॥ 12-111-54 (69171) ਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਭੋਜਨਾਦ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵ੍ਰਤੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰੁʼਤਵਾਞ੍ਸ਼੍ਰਮਮ੍। ਯਦਿ ਵਿਪ੍ਰਤ੍ਯਯੋ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਤਦਿਦੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮ੍ ਤੇ॥ 12-111-55 (69172) ਤਨ੍ਮਾਂਸੰ ਤੈਸ਼੍ਚ ਗੋਮਾਯੋਸ੍ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਦਾਸ਼ੁ ਢੌਕਿਤਮ੍॥ 12-111-56 (69173) ਮਾਂਸਾਪਨਯਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਤਦ੍ਵਚਃ। ਆਜ੍ਞਾਪਯਾਮਾਸ ਤਦਾ ਗੋਮਾਯੁਰ੍ਵਧ੍ਯਤਾਮਿਤਿ॥ 12-111-57 (69174) ਗੋਮਾਯੋਰ੍ਵ੍ਯਸਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਜਨਨੀ ਤਤਃ। ਮ੍ਰੁʼਗਰਾਜੰ ਹਿਤੈਰ੍ਵਾਕ੍ਯੈਃ ਸੰਬੋਧਯਿਤੁਮਾਗਮਤ੍॥ 12-111-58 (69175) ਪੁਤ੍ਰ ਨੈਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯੰ ਕਪਟਾਰਮ੍ਭਸੰਯੁਤਮ੍। ਕਰ੍ਮ ਸੰਘਰ੍ਸ਼਼ਜੈਰ੍ਦੋਸ਼਼ੈਰ੍ਦੁਸ਼਼੍ਯੇਤਾਸ਼ੁਚਿਭਿਃ ਸੁਚਿਃ॥ 12-111-59 (69176) ਨੋਚ੍ਛ੍ਰਿਤੰ ਸਹਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਯਾ ਵੈਰਕਾਰਿਕਾ। ਸ਼ੁਚੇਰਪਿ ਹਿ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਦੋਸ਼਼ ਏਵ ਨਿਪਾਤ੍ਯਤੇ॥ 12-111-60 (69177) [ਮੁਨੇਰਪਿ ਵਨਸ੍ਥਸ੍ਯ ਸ੍ਵਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਕੁਰ੍ਵਤਃ ਉਤ੍ਪਾਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤ੍ਰਯਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਾ ਮਿਤ੍ਰੋਦਾਸੀਨਸ਼ਤ੍ਰਵਃ॥] 12-111-61 (69178) ਲੁਬ੍ਧਾਨਾਂ ਸ਼ੁਚਯੋ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯਾਃ ਕਾਤਰਾਣਾਂ ਤਰਸ੍ਵਿਨਃ। ਮੂਰ੍ਖਾਣਾਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯਾ ਦਰਿਦ੍ਰਾਣਾਂ ਮਹਾਧਨਾਃ। ਅਧਾਰ੍ਮਿਕਾਣਾਂ ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠਾ ਵਿਰੂਪਾਣਾਂ ਸੁਰੂਪਿਣਃ॥ 12-111-62 (69179) ਬਹ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਮੂਰ੍ਖਾ ਲੁਬ੍ਧਾ ਮਾਯੋਪਜੀਵਿਨਃ। ਆਹੁਂਰ੍ਦੋਸ਼਼ਮਦੋਸ਼਼ਸ੍ਯ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਮਤੇਰਪਿ॥ 12-111-63 (69180) ਸੁਨ੍ਯ੍ਰਸ੍ਤੰ ਤੇ ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਮਾਂਸੰ ਯਦਦ੍ਯਾਪਹ੍ਰੁʼਤੰ ਤਵ। ਨੇਚਤੇ ਦੀਯਮਾਨੰ ਚ ਸਾਧੁ ਤਾਵਦ੍ਵਿਧੀਯਤਾਮ੍॥ 12-111-64 (69181) ਅਸਯਾਃ ਸਤ੍ਯਸੰਕਾਸ਼ਾਃ ਸਤ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਸਤ੍ਯਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ। ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਵਿਵਿਧਾ ਭਾਵਾਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਯੁਕ੍ਤੰ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-111-65 (69182) ਤਲਵਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਵ੍ਯੋਮ ਖਦ੍ਯੋਤੋ ਹਵ੍ਯਵਾਡਿਵ। ਨ ਚੈਵਾਸ੍ਤਿ ਤਲੰ ਵ੍ਯੋਮ੍ਨਿ ਖਦ੍ਯੋਤੇ ਨ ਹੁਤਾਸ਼ਨਃ॥ 12-111-66 (69183) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਪਿ ਯੁਕ੍ਤੋ ਹ੍ਯਰ੍ਥਃ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍। ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਜ੍ਞਾਪਯੰਨਰ੍ਥਾੰਨ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਪਰਿਤਪ੍ਯਤੇ॥ 12-111-67 (69184) ਨ ਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮਿਦੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਯਤ੍ਪ੍ਰਭੁਰ੍ਘਾਤਯੇਤ੍ਪਰਮ੍। ਸ਼੍ਲਾਘਨੀਯਾ ਯਸ਼ਸ੍ਯਾ ਚ ਲੋਕੇ ਪ੍ਰਭਵਤਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ॥ 12-111-68 (69185) ਸ੍ਥਾਪਿਤੋ(ਅ)ਯੰ ਤ੍ਵਯਾ ਪੁਤ੍ਰ ਸਾਮਨ੍ਤੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ। ਦੁਃਖੇਨਾਸਾਦ੍ਯਤੇ ਪਾਤ੍ਰੰ ਧਾਰ੍ਯਤਾਮੇਸ਼਼ ਤੇ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍॥ 12-111-69 (69186) ਦੂਸ਼਼ਿਤੰ ਪਰਦੋਸ਼਼ੈਰ੍ਹਿ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਤੇ ਯੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ ਸ਼ੁਚਿਮ੍। ਸ੍ਵਯੰ ਸੰਦੂਸ਼਼ਿਤਾਮਾਤ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-111-70 (69187) ਏਤਸ੍ਮਾਦਰਿਸੰਘਾਤਾਦ੍ਗੋਮਾਯੋਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦਾਗਤਃ। ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਤੇਨ ਚਾਖ੍ਯਾਤੰ ਯਥੈਤਤ੍ਕਪਟੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-111-71 (69188) ਤਤੋ ਵਿਜ੍ਞਾਤਚਾਰਿਤ੍ਰਃ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ। ਪਰਿਸ਼਼੍ਵਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸਸ੍ਨੇਹੰ ਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ॥ 12-111-72 (69189) ਅਨੁਜ੍ਞਾਯ ਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰੰ ਤੁ ਗੋਮਾਯੁਰ੍ਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਤ੍। ਤੇਨਾਮਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਸੰਤਪ੍ਤਃ ਪ੍ਰਾਯਮਾਸਿਤੁਮੈਚ੍ਛਤ॥ 12-111-73 (69190) ਗੋਮਾਯੁਂ ਤੁ ਸ ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਃ ਸ੍ਨੇਹਾਤ੍ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਤਲੋਚਨਃ। ਨ੍ਯਵਾਰਯਤ੍ਸ ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠੰ ਪੂਜਯਾ ਪ੍ਰਤਿਪੂਜਯਨ੍॥ 12-111-74 (69191) ਤੰ ਸ ਗੋਮਾਯੁਰਾਲੋਕ੍ਯ ਸ੍ਨੇਹਾਦਾਗਤਸੰਭ੍ਰਮਃ। ਬਭਾਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰਣਤੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਬਾਸ਼਼੍ਪਗਦ੍ਗਦਯਾ ਗਿਰਾ॥ 12-111-75 (69192) ਪੂਜਿਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤ੍ਵਯਾ ਪੂਰ੍ਵੰ ਪਸ਼੍ਚਾਚ੍ਚੈਵ ਵਿਮਾਨਿਤਃ। ਪਰੇਸ਼਼ਾਮਾਸ੍ਪਦੰ ਨੀਤੋ ਵਸ੍ਤੁਂ ਨਾਰ੍ਹਾਮ੍ਯਹੰ ਤ੍ਵਯਿ॥ 12-111-76 (69193) ਅਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟਾਸ਼੍ਚ੍ਯੁਤਾਃ ਸ੍ਥਾਨਾਨ੍ਮਾਨਾਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਵਰੋਪਿਤਾਃ। ਸ੍ਵਯੰ ਚੋਪਦ੍ਰੁਤਾ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਯੇ ਚਾਪ੍ਯੁਪਹਿਤਾਃ ਪਰੈਃ॥ 12-111-77 (69194) ਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ੀਣਾਸ਼੍ਚ ਲੁਬ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾ ਭੀਤਾਃ ਪ੍ਰਤਾਰਿਤਾਃ। ਹ੍ਰੁʼਤਸ੍ਵਾ ਮਾਨਿਨੋ ਯੇ ਚ ਤ੍ਯਕ੍ਤੋਪਾਤ੍ਤਾ ਮਹੇਪ੍ਸਵਃ॥ 12-111-78 (69195) ਸੰਲਾਲਿਤਾਸ਼੍ਚ ਯੇ ਕੇਚਿਦ੍ਵ੍ਯਸਨੌਘਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ। ਅਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤਾਃ ਸੋਹਪ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ(ਅ)ਪਰਸਾਧਨਾਃ॥ 12-111-79 (69196) ਅਵਮਾਨੇਨ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਸ੍ਥਾਪਿਤਸ੍ਯ ਚ ਮੇ ਪੁਨਃ। ਕਥੰ ਯਾਸ੍ਯਸਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਮਹਮੇਸ਼਼੍ਵਾਮਿ ਵਾ ਕਥਮ੍॥ 12-111-80 (69197) ਸਮਰ੍ਥ ਇਤਿ ਸੰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਸ੍ਥਾਪਯਿਤ੍ਵਾ ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ। ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚ ਸਮਯੰ ਭਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਹਮਵਮਾਨਿਤਃ॥ 12-111-81 (69198) ਪ੍ਰਥਮੰ ਯਃ ਸਮਾਖ੍ਯਾਤਃ ਸ਼ੀਲਵਾਨਿਤਿ ਸੰਸਦਿ। ਨ ਵਾਚ੍ਯੰ ਤਸ੍ਯ ਵੈਗੁਣ੍ਯੰ ਪ੍ਰਤਿਜ੍ਞਾਂ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤਾ॥ 12-111-82 (69199) ਏਵੰ ਚਾਵਮਤਸ੍ਯੇਹ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਮੇ ਨ ਯਾਸ੍ਯਸਿ। ਤ੍ਵਯਿ ਚਾਪੇਤਵਿਸ਼੍ਵਾਸੇ ਮਮੋਦ੍ਵੇਗੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-111-83 (69200) ਸ਼ਙ੍ਕਿਤਸ੍ਤ੍ਵਮਹੰ ਭੀਤਃ ਪਰੇ ਚ੍ਛਿਦ੍ਰਾਨੁਸਾਰਿਣਃ। ਅਸ੍ਤ੍ਰਿਗ੍ਧਾਸ਼੍ਚੈਵ ਦੁਸ੍ਤੋਸ਼਼ਾਃ ਕਰ੍ਮ ਚੈਤਦ੍ਬਹੁਚ੍ਛਲਮ੍॥ 12-111-84 (69201) ਦੁਃਖੇਨ ਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਯਤੇ ਭਿੰਨੰ ਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਟੰ ਦੁਃਖੇਨ ਭਿਦ੍ਯਤੇ। ਭਿੰਨਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਟੇ ਤੁ ਯਾ ਪ੍ਰੀਤਿਰ੍ਨ ਸਾ ਸ੍ਨੇਹੇਨ ਵਰ੍ਧਤੇ॥ 12-111-85 (69202) ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਵ ਹਿਤੇ ਭਰ੍ਤੁਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਨ ਪਰਾਤ੍ਮਨਃ। ਕਾਰ੍ਯਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ਾ ਹਿ ਵਰ੍ਨ੍ਤਤੇ ਭਾਵਸ੍ਤ੍ਰਿਗ੍ਧਾਃ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਾਃ॥ 12-111-86 (69203) ਸੁਦੁਃਖੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਜ੍ਞਾਨੰ ਚਿਤ੍ਤੰ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚਲਾਚਲਮ੍। ਸਮਰ੍ਥੋ ਵਾਪ੍ਯਸ਼ਙ੍ਕੋ ਵਾ ਸ਼ਤੇਸ਼਼੍ਵੇਕੋ(ਅ)ਧਿਗਮ੍ਯਤੇ॥ 12-111-87 (69204) ਅਕਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਯਾ ਨ੍ਰੂʼਣਾਮਕਸ੍ਮਾਚ੍ਚਾਪਕਰ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭੇ ਮਹਤ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਪ੍ਰਹਰ੍ਤੁਂ ਬੁਦ੍ਧਿਲਾਘਵਮ੍॥ 12-111-88 (69205) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-111-89x (5643) ਏਵੰਵਿਧੰ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਕਾਮਾਰ੍ਥਹੇਤੁਮਤ੍। ਪ੍ਰਸਾਦਯਿਤ੍ਵਾ ਰਾਜਾਨੰ ਗੋਮਾਯੁਰ੍ਵਨਮਭ੍ਯਗਾਤ੍॥ 12-111-89 (69206) ਅਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਾਨੁਨਯੰ ਤਸ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਗੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਚ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍। ਗੋਮਾਯੁਃ ਪ੍ਰਾਯਮਾਸੀਨਸ੍ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦੇਹੰ ਦਿਵੰ ਯਯੌ॥ ॥ 12-111-90 (69207) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਾਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 111॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-111-10 ਵਿਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਰ੍ਵਿਪਰੀਤਾ ਬੁਦ੍ਧਿਃ॥ 12-111-16 ਅਨੁਬਨ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਪਰਿਣਾਮੇਸ਼਼ੁ॥ 12-111-17 ਅਪ੍ਰਤ੍ਯਯੋ(ਅ)ਸੰਤੋਸ਼਼ਸ੍ਤੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤਾਮ੍। ਅਰ੍ਥਾਪਨਯੋ ਧਰ੍ਮਹਾਨਿਃ॥ 12-111-19 ਯਾਤ੍ਰਾਂ ਰਾਜਕਾਰ੍ਯੰ ਗਚ੍ਛ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਹਿ। ਪਰਿਹਾਰ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਨੀਪ੍ਸਿਤਾਃ॥ 12-111-20 ਜ੍ਞਾਪਯਾਮਹੇ ਸੂਚਯਾਮਹੇ॥ 12-111-22 ਮਦਨ੍ਤਰੇ ਮੰਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍॥ 12-111-23 ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਮ੍। ਰਾਜ੍ਞੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-111-26 -- ----- -- ਸਨ੍ਤੋਸ਼ਦਿਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-111-27 ਯੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਯੋਗੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਤਿ। ਦੁਃਖਸ਼ੀਲਾ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ॥ 12-111-29 ਸ੍ਥੂਲਲਕ੍ਸ਼਼ੋ ਬਹੁਪ੍ਰਦਃ॥ 12-111-31 ਉਪਕ੍ਰੋਧੋ ਨਿਨ੍ਦਾ ਤਜ੍ਜਾ ਦੋਸ਼਼ਾ ਉਪਕ੍ਰੋਸ਼ਦੋਸ਼਼ਾਃ ਸਨ੍ਤਿ॥ 12-111-33 ਯਤ੍ਰ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸੁਖੰ ਤਤ੍ਖਲੁ ਸੁਖੰ ਸ੍ਵਰ੍ਗੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ। ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸੁਸ੍ਥਿਤਿਰਿਤਿ ਵਾ॥ 12-111-34 ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਦਣ੍ਡਃ॥ 12-111-46 ਤਸ੍ਯ ਗੋਮਾਯੋਰ੍ਵੇਸ਼੍ਮਨਿ॥ 12-111-47 ਤਸ੍ਯ ਗੋਮਾਯੋਃ। ਕਾਰਣਾਰ੍ਥੰ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਬਨ੍ਧਵਿਚ੍ਛੇਦੋ ਭਵਤ੍ਵਿਤਿ ਹੇਤੋਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-111-51 ਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਤ੍ਵਥ ਇਤਿ ਟ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-111-55 ਵਿਪ੍ਰਤ੍ਯਯੋ(ਅ)ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ॥ 12-111-56 ਗੋਮਾਯੋਰ੍ਗ੍ਰੁʼਹੇ ਢੌਕੀਤੰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਿਤੰ ਮਾਂਸੰ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸੁਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਦੇਵ ਦਰ੍ਸ਼ਿਤੰ ਇਤਿ ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-111-58 ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਸ੍ਯ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-111-59 ਸੰਘਰ੍ਸ਼਼ਜੈਃ ਸ੍ਪਰ੍ਧੋਤ੍ਥੈਃ॥ 12-111-60 ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਯਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਕਰ੍ਮ॥ 12-111-66 ਤਲਵਤ੍ ਅਵਾਙ੍ਭੁਸ੍ਵਕਟਾਹਗਰ੍ਭਵਤ੍॥ 12-111-68 ਪ੍ਰਭਵਤਾਂ ਪ੍ਰਭੂਣਾਮ੍॥ 12-111-71 ਗੋਮਾਯੋਸ਼੍ਚਾਰਃ॥ 12-111-73 ਪ੍ਰਾਯੰ ਮਰਣਾਰ੍ਥਮੁਪਵੇਸ਼ਨੰ ਆਸਿਤੁਂ ਆਚਰਿਤੁਮ੍॥ 12-111-76 ਵਕ੍ਤੁਂ ਨਾਰ੍ਹੋਸ੍ਮ੍ਯਹੰ ਤ੍ਵਯਾ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-111-79 ਅਪਰਸਾਸ਼੍ਚ ਅਧਨਾਸ਼੍ਚੇਤਿ ਅਪਰਸਾਧਨਾਃ। ਪ੍ਰੀਤਿਸ਼ੂਨ੍ਯਾ ਨਿਰ੍ਘਨਾਸ਼੍ਚੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-111-84 ਛਿਦ੍ਰਾਨੁਦਰ੍ਸ਼ਿਨਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-111-87 ਪੁਰੁਸ਼਼ਜ੍ਞਾਨੰ ਸੁਦੁਃਖੰ ਦੁਰ੍ਲਭੰ ਯਤ ਏਸ਼਼ਾਂ ਨ੍ਰੁʼਪਾਣਾਂ ਚਿਤ੍ਤੰ ਚਲਾਚਲਮਸ੍ਥਿਰੰ ਗਮ੍ਯਤੇ ਜ੍ਞਾਯਤੇ ਸੁਪੁਰੁਸ਼਼ਜ੍ਞਾਨੰ ਦੁਰ੍ਧਟਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-111-88 ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਯਾ ਮਹੀਕਰਣੰ ਬੁਦ੍ਧੇਰ੍ਲਾਘਵੰ ਤੁਚ੍ਛਤ੍ਵਮੇਵ ਹੇਤੁਃ॥ 12-111-89 ਪ੍ਰਸਾਦਯਿਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਸਾਦ੍ਯ॥ 12-111-90 ਅਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਅਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ॥

12-112-0 (69208) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-112-0x (5644) ਕਿੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵੇਨ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਕਿੰਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੁਖੀ ਭਵੇਤ੍। ਤਨ੍ਮਮਾਚਕ੍ਸ਼਼੍ਵ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰ॥ 12-112-1 (69209) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-112-2x (5645) ਹਨ੍ਤ ਤੇ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਕਾਰ੍ਯੈਕਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍। ਯਥਾ ਰਾਜ੍ਞੇਹ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਯਚ੍ਚ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੁਖੀ ਭਵੇਤ੍॥ 12-112-2 (69210) ਨਚੈਵੰ ਵਰ੍ਤਿਤਵ੍ਯੰ ਸ੍ਮ ਯਥੇਦਮਨੁਸ਼ੁਸ਼੍ਰੁਮ੍। ਉਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਤੁ ਮਹਦ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਤੰਨਿਬੋਧ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-112-3 (69211) ਜਾਤਿਸ੍ਮਰੋ ਮਹਾਨੁਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਕੁਲੋਦ੍ਭਵਃ। ਤਪਃ ਸੁਮਹਦਾਤਿਸ਼਼੍ਠਦਰਣ੍ਯੇ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤਃ॥ 12-112-4 (69212) ਤਪਸਸ੍ਤਸ੍ਯ ਚਾਨ੍ਤੇ(ਅ)ਥ ਪ੍ਰੀਤਿਮਾਨਭਵਦ੍ਵਿਭੁਃ। ਵਰੇਣ ਚ੍ਛਨ੍ਦਯਾਮਾਸ ਤਤਸ਼੍ਚੈਨੰ ਪਿਤਾਮਹਃ॥ 12-112-5 (69213) ਉਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-112-6x (5646) ਭਗਵੰਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਨ੍ਮੇ ਦੀਰ੍ਘਾ ਗ੍ਰੀਵਾ ਭਵੇਦਿਯਮ੍। ਯੋਜਨਾਨਾਂ ਸ਼ਤੰ ਸਾਗ੍ਰਮਿਚ੍ਛੇਯੰ ਚਾਰਿਤੁਂ ਵਿਭੋ॥ 12-112-6 (69214) ਏਵਮਸ੍ਵਿਤਿ ਚੋਕ੍ਤਃ ਸ ਵਰਦੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ। ਪ੍ਰਤਿਲਭ੍ਯ ਵਰੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਯਯਾਵੁਸ਼਼੍ਟ੍ਰਃ ਸ੍ਵਕੰ ਵਨਮ੍॥ 12-112-7 (69215) ਸ ਚਕਾਰ ਤਦਾ(ਅ)(ਅ)ਲਸ੍ਯੰ ਵਰਦਾਨਾਤ੍ਸੁਦੁਰ੍ਮਤਿਃ। ਨ ਚੈਚ੍ਛਚ੍ਚਿਰਤੁਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ਕਾਲਮੋਹਿਤਃ॥ 12-112-8 (69216) ਸ ਕਦਾਚਿਤ੍ਪ੍ਰਸਾਰ੍ਯੈਵ ਤਾਂ ਗ੍ਰੀਵਾਂ ਸ਼ਤਯੋਜਨਾਮ੍। ਚਚਾਰ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਹ੍ਰੁʼਦਯੋ ਵਾਤਸ਼੍ਚਾਗਾਤ੍ਤਤੋ ਮਹਾਨ੍॥ 12-112-9 (69217) ਸ ਗੁਹਾਯਾਂ ਸ਼ਿਰੋਗ੍ਰੀਵਾਂ ਨਿਧਾਯ ਪਸ਼ੁਰਾਤ੍ਮਨਃ। ਆਸ੍ਤੇ ਵਰ੍ਸ਼਼ਮਥਾਭ੍ਯਾਗਾਤ੍ਸੁਮਹਤ੍ਪ੍ਲਾਵਯਜ੍ਜਗਤ੍॥ 12-112-10 (69218) ਅਥ ਸ਼ੀਤਪਰੀਤਾਙ੍ਗੋ ਜਮ੍ਬੁਕਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਚ੍ਛ੍ਰਮਾਨ੍ਵਿਤਃ। ਸਦਾਰਸ੍ਤਾਂ ਗੁਹਾਮਾਸ਼ੁ ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਜਲਾਰ੍ਦਿਤਃ॥ 12-112-11 (69219) ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਾਂਸਜੀਵੀ ਤੁ ਸੁਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਚ੍ਛ੍ਰਮਾਨ੍ਵਿਤਃ॥ ਅਭਕ੍ਸ਼਼ਯਤ੍ਤਤੋ ਗ੍ਰੀਵਾਮੁਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-112-12 (69220) ਯਦਾ ਤ੍ਵਬੁਧ੍ਯਤਾਤ੍ਮਾਨੰ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੰ ਸ ਵੈ ਪਸ਼ੁ। ਤਦਾ ਸੰਕੋਚਨੇ ਯਤ੍ਨਮਕਰੋਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਦੁਃਖਿਤਃ॥ 12-112-13 (69221) ਯਾਵਦੂਰ੍ਧ੍ਵਮਧਸ਼੍ਚੈਵ ਗ੍ਰੀਵਾਂ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਿਪਤੇ ਪਸ਼ੁਃ। ਤਾਵਤ੍ਤੇਨ ਸਦਾਰੇਣ ਜਮ੍ਬੁਕੇਨ ਸ ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ॥ 12-112-14 (69222) ਸ ਹਤ੍ਵਾ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਤਮੁਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਜਮ੍ਬੁਕਸ੍ਤਦਾ। ਵਿਗਤੇ ਵਾਤਵਰ੍ਪੇ ਤੁ ਨਿਸ਼੍ਚਕ੍ਰਾਮ ਗੁਹੋਦਰਾਤ੍॥ 12-112-15 (69223) ਏਵੰ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਨਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮੁਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਨਿਧਨੰ ਤਦਾ। ਆਲਸ੍ਯਸ੍ਯ ਕ੍ਰਮਾਤ੍ਪਸ਼੍ਯ ਮਹਾਨ੍ਤੰ ਦੋਸ਼਼ਮਾਗਤਮ੍॥ 12-112-16 (69224) ਤ੍ਵਮਪ੍ਯੇਵੰਵਿਧੰ ਹਿਤ੍ਵਾ ਯੋਗੇਨ ਨਿਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ। ਵਰ੍ਤਸ੍ਵ ਬੁਦ੍ਧਿਮੂਲੰ ਤੁ ਵਿਜਯੰ ਮਨੁਰਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-112-17 (69225) ਬੁਦ੍ਧਿਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਨਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਬਾਹੁਮਧ੍ਯਾਨਿ ਭਾਰਤ। ਤਾਨਿ ਜਙ੍ਘਾਜਘਨ੍ਯਾਨਿ ਭਾਰਪ੍ਰਤ੍ਯਵਰਾਣਿ ਚ॥ 12-112-18 (69226) ਰਾਜ੍ਯੰ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਦਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਯ ਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਚ। [ਆਰ੍ਤਸ੍ਯ ਬੁਦ੍ਧਿਮੂਲੰ ਹਿ ਵਿਜਯੰ ਮਨੁਰਬ੍ਰਵੀਤ੍।] ਗੁਪ੍ਤੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੁਤਵਤਃ ਸੁਸਹਾਯਸ੍ਯ ਚਾਨਘ॥ 12-112-19 (69227) `ਅਸਹਾਯਵਤੋ ਹ੍ਯਰ੍ਥਾ ਨ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਕਦਾਚਨ।' ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸਹਾਯਸ੍ਯ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੀਹ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਸਹਾਯਯੁਕ੍ਤੇਨ ਮਹੀ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤੁਮ੍॥ 12-112-20 (69228) ਇਦੰ ਹਿ ਸਦ੍ਭਿਃ ਕਥਿਤੰ ਵਿਧਿਜ੍ਞੈਃ ਪੁਰਾ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਤਿਮਪ੍ਰਭਾਵਃ। ਮਯਾ(ਅ)ਪਿ ਚੋਕ੍ਤੰ ਤਵ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਤ੍ਵਮਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ ਪ੍ਰਚਰਸ੍ਵ ਰਾਜਨ੍॥ ॥ 12-112-21 (69229) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 112॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-112-8 ਚਰਿਤੁਂ ਭਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਮ੍॥ 12-112-17 ਯੋਗੇਨੋਪਾਯੇਨ। ਏਵੰਵਿਧਮਾਲਸ੍ਯਮ੍॥ 12-112-18 ਬਾਹੂਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਸ਼ੈਰ੍ਯਮ੍। ਜਙ੍ਘੋਪਲਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਪਾਦਵਿਹਰਣਮ੍। ਭਾਰੋ ਭਾਰਵਹਨਮ੍॥

12-113-0 (69230) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-113-0x (5647) ਰਾਜਾ ਰਾਜ੍ਯਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਦੁਰ੍ਬਲੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਅਮਿਤ੍ਰਸ੍ਯਾਤਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਯ ਕਥੰ ਤਿਸ਼਼੍ਠੇਦਸਾਧਨਃ॥ 12-113-1 (69231) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-113-2x (5648) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਸਰਿਤਾਂ ਚੈਵ ਸੰਵਾਦੰ ਸਾਗਰਸ੍ਯ ਚ ਭਾਰਤ॥ 12-113-2 (69232) ਸੁਰਾਰਿਨਿਲਯਃ ਸ਼ਸ਼੍ਵਤ੍ਸਾਗਰਃ ਸਰਿਤਾਂ ਪਤਿਃ। ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਸਰਿਤਃ ਸਰ੍ਵਾਃ ਸੰਸ਼ਯੰ ਜਾਤਮਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-113-3 (69233) ਸਾਗਰ ਉਵਾਚ। 12-113-4x (5649) ਸਮੂਲਸ਼ਾਖਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਨਿਹਤਾਨ੍ਕ੍ਵਾਪਿ ਨੋ ਦ੍ਰੁਮਾਨ੍। ਯੁਸ਼਼੍ਮਾਭਿਰਿਹ ਪੂਰ੍ਣਾਭਿਰਨ੍ਯਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਨ ਵੇਤਸਾਨ੍॥ 12-113-4 (69234) ਅ-ਪਕਾਯਸ਼੍ਚਾਲ੍ਪਸਾਰੋ ਵੇਤਸਃ ਕੂਲਜਸ਼੍ਚ ਯਃ। ਅਜ੍ਞਯਾ ਵਾ ਨਾਨੀਤਃ ਕਿੰ ਚ ਵਾ ਤੇਨ ਵਃ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-113-5 (69235) ਤਦਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਸਰ੍ਵਾਸਾਮੇਵ ਵੋ ਮਤਮ੍। ਯਥਾ ਚੇਮਾਨਿ ਕੂਲਾਨਿ ਹਿਤ੍ਵਾ ਨਾਯਾਤਿ ਵੇਤਸਃ॥ 12-113-6 (69236) ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਹ ਨਦੀ ਗਙ੍ਗਾ ਵਾਕ੍ਯਮੁਤ੍ਤਰਮਰ੍ਥਵਤ੍। ਹੇਤੁਮਦ੍ਗ੍ਰਾਹਕੰ ਚੈਵ ਸਾਗਰੰ ਸਰਿਤਾਂ ਪਤਿਮ੍॥ 12-113-7 (69237) ਗਙ੍ਗੋਵਾਚ। 12-113-8x (5650) ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਯਥਾਸ੍ਥਾਨੰ ਨਗਾ ਹ੍ਯੇਕਨਿਕੇਤਨਾਃ। ਤਤਸ੍ਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਸ੍ਥਾਨੰ ਪ੍ਰਾਤਿਲੋਮ੍ਯਾੰਨ ਵੇਤਸਃ॥ 12-113-8 (69238) ਵੇਤਸੋ ਵੇਗਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਨਮਤਿ ਨਾਪਰੇ। ਸ ਚ ਵੇਗੇ ਹ੍ਯਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਸ੍ਥਾਨਮਾਪਦ੍ਯਤੇ ਪੁਨਃ॥ 12-113-9 (69239) ਕਾਲਜ੍ਞਃ ਸਮਯਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਸਦਾਵਸ਼੍ਯਸ਼੍ਚ ਨੋ ਦ੍ਰੁਮਃ। ਅਨੁਲੋਮਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਤਸ੍ਤਬ੍ਧਸ੍ਤੇਨ ਤ੍ਵਾਂ ਨੈਤਿ ਵੇਤਸਃ॥ 12-113-10 (69240) ਮਾਰੁਤੋਦਕਵੇਗੇਨ ਯੇ ਨਮਨ੍ਤ੍ਯੁੰਨਮਨ੍ਤਿ ਚ। ਓਸ਼਼ਧ੍ਯਃ ਪਾਦਪਾ ਗੁਲ੍ਮਾ ਨ ਤੇ ਯਾਨ੍ਤਿ ਪਰਾਭਵਮ੍॥ 12-113-11 (69241) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-113-12x (5651) ਯੋ ਹਿ ਸ਼ਤ੍ਰੋਰ੍ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭੋਰ੍ਬਨ੍ਧਵਿਨਾਸ਼ਨੇ। ਪੂਰ੍ਵੰ ਨ ਸਹਤੇ ਵੇਗੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-113-12 (69242) ਸਾਰਾਸਾਰੰ ਬਲੰ ਵੀਰ੍ਯਮਾਤ੍ਮਨੋ ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਸ਼੍ਚ ਯਃ। ਜਾਨਨ੍ਵਿਚਰਤਿ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਨ ਸ ਯਾਤਿ ਪਰਾਭਵਮ੍॥ 12-113-13 (69243) ਏਵਮੇਵ ਯਦਾ ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਮਨ੍ਯਤੇ ਵਿਪੁਲੰ ਬਲਮ੍। ਸੰਸ਼੍ਰਯੇਦ੍ਵੈਤਸੀਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮੇਤਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ ॥ 12-113-14 (69244) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 113॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-113-4 ਨਿਹਤਾਨੁਨ੍ਮੂਲਿਤਾਨ੍। ਕਾਯਿਨ ਇਤਿ ਪਾਠੇ ਮਹਾਸ਼ਰੀਰਾਨ੍। ਅਨ੍ਯਾਨਲ੍ਪਸ਼ਰੀਰਾਨ੍ਵੇਤਸਾਨ੍ ਨ ਹਤਾਨ੍ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ॥ 12-113-5 ਅਵਜ੍ਞਾਯ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਵਾ ਇਤਿ ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-113-8 ਏਕਨਿਕੇਤਨਾਃ ਸ੍ਤਬ੍ਧਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਪ੍ਰਾਤਿਲੋਮ੍ਯਾਦਸ੍ਮਾਕੰ ਪ੍ਰਾਤਿਕੂਲ੍ਯਾਤ੍॥ 12-113-14 ਵੈਤਸੀਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਸ੍ਤਬ੍ਧਤ੍ਵਮ੍॥

12-114-0 (69245) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-114-0x (5652) ਵਿਦ੍ਵਾਨ੍ਮੂਢਪ੍ਰਗਲ੍ਭੇਨ ਮ੍ਰੁʼਦੁਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੇਨ ਭਾਰਤ। ਆਕ੍ਰੁਸ਼੍ਯਮਾਨਃ ਸਦਸਿ ਕਥੰ ਕੁਰ੍ਯਾਦਰਿੰਦਮ੍॥ 12-114-1 (69246) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-114-2x (5653) ਸ਼੍ਰੂਯਤਾਂ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਪਾਲ ਯਥੈ(ਅ)ਸ਼਼ੋਰ੍ਥੋ(ਅ)ਵਗਮ੍ਯਤੇ। ਸਦਾ ਸਚੇਤਾਃ ਸਹਤੇ ਨਰਸ੍ਯੇਹਾਲ੍ਪਚੇਤਸਃ॥ 12-114-2 (69247) ਆਕ੍ਰੁਸ਼੍ਯ ਦੂਸ਼਼੍ਯਮਾਣਸ਼੍ਚ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤਸ੍ਯ ਵਿਨ੍ਦਤਿ। ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚਾਤ੍ਮਨੋ ਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਪ੍ਰਮਾਰ੍ਜਤਿ॥ 12-114-3 (69248) ਗਰ੍ਹਿਤੰ ਤਮੁਪੇਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਵਾਸ਼੍ਯਮਾਨਮਿਵਾਤੁਰਮ੍। ਲੋਕੇ ਵਿਦ੍ਵੇਸ਼਼ਮਾਪੰਨੋ ਨਿਸ਼਼੍ਫਲੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਤੇ॥ 12-114-4 (69249) ਇਤਿ ਸੰਸ਼੍ਲਾਘਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਤੇਨ ਪਾਪੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ। ਇਦਮੁਕ੍ਤੋ ਮਯਾ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਸਰ੍ਵਤੋ ਜਨਸੰਸਦਿ। ਸ ਤਤ੍ਰ ਵ੍ਰੀਡਿਤਃ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕੋ ਮ੍ਰੁʼਤਕਲ੍ਪੋ(ਅ)ਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ॥ 12-114-5 (69250) ਸ਼੍ਲਾਘੰਨਸ਼੍ਲਾਘਨੀਯੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ਨਿਰਪਤ੍ਰਪਃ। ਉਪੇਕ੍ਸ਼਼ਿਤਵ੍ਯੋ ਦਾਨ੍ਤੇਨ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਧਮਃ॥ 12-114-6 (69251) ਯਦ੍ਯਦ੍ਬ੍ਰੂਯਾਦਲ੍ਪਮਤਿਸ੍ਤਤ੍ਤਦਸ੍ਯ ਸਹੇਤ੍ਤਦਾ॥ 12-114-7 (69252) ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਹਿ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਵਾ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਵਾ ਕਿੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਵਨੇ ਕਾਕ ਇਵਾਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਵਾਸ਼੍ਯਮਾਨੋ ਨਿਰਰ੍ਥਕਮ੍॥ 12-114-8 (69253) ਯਦਿ ਵਾਗ੍ਭਿਃ ਪ੍ਰਯੋਗਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਯੋਜ੍ਯਃ ਪਾਪਕਰ੍ਮਣਾ। ਵਾਗੇਵਾਰ੍ਥੋ ਭਵੇਤ੍ਤਸ੍ਯ ਨ ਹ੍ਯੇਵਾਰ੍ਥੋ ਜਿਘਾਂਸਤਃ॥ 12-114-9 (69254) ਨਿਸ਼਼ੇਕੰ ਵੈ ਪਰਸ੍ਯਾਸਾਵਾਚਸ਼਼੍ਟੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਚੇਸ਼਼੍ਟਯਾ। ਮਯੂਰ ਇਵ ਕੌਪੀਨੰ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਸੰਦਰ੍ਸ਼ਯੰਨਿਵ॥ 12-114-10 (69255) ਯਸ੍ਯਾਵਾਚ੍ਯੰ ਨ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿੰਨਾਕਾਰ੍ਯੰ ਚਾਪਿ ਕਿੰਚਨ। ਵਾਚੰ ਤੇਨ ਨ ਸੰਦਧ੍ਯਾਚ੍ਛੁਚਿਃ ਸੰਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਕਰ੍ਮਣਾ॥ 12-114-11 (69256) ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੰ ਗੁਣਵਾਦੀ ਯਃ ਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤੁ ਵਿਨਿਨ੍ਦਕਃ। ਸ ਮਾਨਵਃ ਸ਼੍ਵਵਲ੍ਲੋਕੇ ਨਸ਼਼੍ਟਲੋਕਪਰਾਯਣਃ॥ 12-114-12 (69257) ਤਾਦ੍ਰੁʼਗ੍ਦਿਨਸ਼ਤੰ ਚਾਪਿ ਯਦ੍ਦਦਾਤਿ ਜੁਹੋਤਿ ਚ। ਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ੇਣਾਪਵਾਦੇਨ ਤੰ ਨਾਸ਼ਯਤਿ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍॥ 12-114-13 (69258) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਨਰਃ ਸਦ੍ਯਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਪਾਪਚੇਤਸਮ੍। ਵਰ੍ਜਯੇਨ੍ਮਤਿਮਾਨ੍ਵਰ੍ਜ੍ਯੰ ਸਾਰਮੇਯਾਮਿਸ਼਼ੰ ਯਥਾ॥ 12-114-14 (69259) ਪਰਿਵਾਦੰ ਬ੍ਰੁਵਾਣੋ ਹਿ ਦੁਰਾਤ੍ਮਾ ਵੈ ਮਹਾਜਨੇ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯਤਿ ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਸ੍ਵਾਨ੍ਸਰ੍ਪਃ ਫਣਮਿਵੋੰਨਤਮ੍॥ 12-114-15 (69260) ਤੰ ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਣਿ ਕੁਰ੍ਵਾਣੰ ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਤੁਂ ਯ ਇਚ੍ਛਤਿ। ਭਸ੍ਮਕੂਟ ਇਵਾਬੁਦ੍ਧਿਃ ਖਰੋ ਰਜਸਿ ਮਜ੍ਜਤਿ॥ 12-114-16 (69261) ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਸਾਲਾਵ੍ਰੁʼਕਮਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤੰ ਜਨਾਪਵਾਦੇ ਸਤਤੰ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਮ੍। ਮਾਤਙ੍ਗਮੁਨ੍ਮਤ੍ਤਮਿਵੋੰਨਦਨ੍ਤੰ ਤ੍ਯਜੇਤ ਤੰ ਸ਼੍ਵਾਨਮਿਵਾਤਿਰੌਦ੍ਰਮ੍॥ 12-114-17 (69262) ਅਨਾਰ੍ਯਜੁਸ਼਼੍ਟੇ ਪਥਿ ਵਰ੍ਤਮਾਨੰ ਦਮਾਦਪੇਤੰ ਵਿਨਯਾਚ੍ਚ ਪਾਪਮ੍। ਅਰਿਵ੍ਰਤੰ ਨਿਤ੍ਯਮਭੂਤਿਕਾਮੰ ਧਿਗਸ੍ਤੁ ਤੰ ਪਾਪਮਤਿੰ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਮ੍॥ 12-114-18 (69263) ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਚ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤ੍ਵਥ ਭੂਯ ਏਵ ਨਿਸ਼ਾਮ੍ਯ ਮਾਭੂਸ੍ਤ੍ਵਮਥਾਰ੍ਤਰੂਪਃ। ਉਚ੍ਚਸ੍ਯ ਨੀਚੇਨ ਹਿ ਸੰਪ੍ਰਯੋਗੰ ਵਿਗਰ੍ਹਯਨ੍ਤਿ ਸ੍ਥਿਰਬੁਦ੍ਧਯੋ ਯੇ॥ 12-114-19 (69264) ਕ੍ਰੁਦ੍ਧੋ ਦਸ਼ੇਦ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਚ ਤਾਡਯੇਦ੍ਵਾ ਸ ਪਾਂਸੁਭਿਰ੍ਵਾ ਵਿਕਿਰੇਤ੍ਤੁਸ਼਼ੈਰ੍ਵਾ। ਵਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਦਨ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਭੀਸ਼਼ਯੇਦ੍ਵਾ ਸਿਦ੍ਧੰ ਹਿ ਮੂਢੇ ਕੁਪਿਤੇ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੇ॥ 12-114-20 (69265) ਵਿਗਰ੍ਹਣਾਂ ਨਾ(ਅ)ਪਿ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਂ ਸਹੇਤ ਯਃ ਸੰਸਦਿ ਦੁਰ੍ਜਨਾਨਾਮ੍। ਪਠੇਦਿਦੰ ਚਾਪਿ ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਸਦਾ ਨ ਵਾਙ੍ਭਯੰ ਸ ਲਭਤਿ ਕਿੰਚਿਦਪ੍ਰਿਯਮ੍॥ ॥ 12-114-21 (69266) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 114॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-114-1 ਮੂਢਸ਼੍ਚਾਸੌ ਪ੍ਰਗਲ੍ਭਸ਼੍ਚ ਤੇਨ॥ 12-114-2 ਸਹਤੇ ਦੁਰੁਕ੍ਤਮ੍॥ 12-114-3 ਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਤਿਤਿਕ੍ਸ਼਼ੁਃ॥ 12-114-4 ਵਾਸ਼੍ਯਮਾਨੰ ਰਟਨ੍ਤਮ੍॥ 12-114-9 ਯਥਾ ਵਾਚਾ ਹਤੋ ਨ ਹਨ੍ਯਤੇ ਏਵੰ ਵਾਚਾ ਦੂਸ਼਼ਿਤੋ ਨ ਦੁਸ਼਼੍ਯਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-114-10 ਸ ਏਵੰ ਵਦਨ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨ ਕ੍ਰਿਯਯਾ ਚੇਸ਼਼੍ਟਯਾ ਵਾਗਾਦਿਵ੍ਯਾਪਾਰੇਣ ਚ ਲਿਙ੍ਗੇਨ ਨਿਸ਼਼ੇਕੰ ਸ੍ਵਮਾਤਰਿ ਰੇਤਃ ਸੇਕੰ ਪਰਸ੍ਯ ਪਰੇਣ ਪਿਤੁਰਨ੍ਯੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤ੍ਯਾਚਸ਼਼੍ਟੇ ਵ੍ਯਕ੍ਤੰ ਕਥਯਤਿ। ਕੌਪੀਨੰ ਗੁਹ੍ਯਪ੍ਰਦੇਸ਼ੰ ਸੰਦਰ੍ਸ਼ਯੰਨਿਵ ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਮਯੂਰੋ ਯਥਾ ਸ਼੍ਲਾਘਤੇ ਸਮ੍ਯਙ੍ਨ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਮੀਤਿ ਮਨ੍ਯਤੇ ਨਤੁ ਮਮ ਗੁਹ੍ਯੰ ਲੋਕਾਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਤ੍ਰਪਤੇ ਏਵੰ ਸ੍ਵਲੋਪਿ ਮਯਾ ਸ ਮਹਾਨਮੁਕਸਭਾਯਾਂ ਦੁਰੁਕ੍ਤਮੁਕ੍ਤ ਇਤਿ ਸ਼੍ਲਾਘਤੇ ਨਤ੍ਵਨੇਨ ਮਮ ਮਾਤੁਰ੍ਦੋਸ਼਼ਃ ਸ੍ਪਸ਼਼੍ਟੀਕ੍ਰਿਯਤੇ ਮਯੈਵੇਤਿ ਨ ਤ੍ਰਪਤੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-114-11 ਮਯੂਰ ਇਵ ਕਾਲੀਨੰ ਇਤਿ ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ। ਸੰਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਜਨ੍ਮਨਾ ਇਤਿ ਟ.ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-114-13 ਤਾਦ੍ਰੁʼਕ੍ਪੁਮਾਨ੍॥ 12-114-14 ਸਾਰਮੇਯਾਮਿਸ਼਼ੰ ਸ਼ੁਨੋਮਾਂਸਮ੍॥ 12-114-15 ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ ਜਾਰਜਤ੍ਵਾਦੀਨ੍॥ 12-114-16 ਭਸ੍ਮਕੂਟੇ ਭਸ੍ਮਰਾਸ਼ੌ ਸ੍ਵਰ ਇਵਾਬੁਦ੍ਧਿਃ ਰਜਸਿ ਦੁਃਖੇ ਨਿਮਜ੍ਜਤਿ॥ 12-114-17 ਸਾਲਾਵ੍ਰੁʼਕੰ ਸ਼੍ਵਾਨਮੇਵ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਤ੍ਵੇਨ ਲੋਕੇ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-114-20 ਕੁਦ੍ਧੋ ਦਸ਼ਾਰ੍ਧੇਨ ਹਿ ਤਾਡਯੇਦ੍ਵਾ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਦਸ਼ਾਰ੍ਧੇਨ ਸੰਵ੍ਰੁʼਤਾਙ੍ਗੁਲਿਪਞ੍ਚਕੇਨ ਪਾਣਿਨੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਇਦੰ ਸਰ੍ਵੰ ਕੁਪਿਤਮੂਢੇ ਸਿਦ੍ਧਮੇਵ॥

12-115-0 (69267) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-115-0x (5654) ਪਿਤਾਮਹ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਸੰਸ਼ਯੋ ਮੇ ਮਹਾਨਯਮ੍। ਸੰਛੇਤ੍ਤਵ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਰਾਜਨ੍ਭਵਾਨ੍ਕੁਲਕਰੋ ਹਿ ਨਃ॥ 12-115-1 (69268) ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਣਾਮਯੰ ਤਾਤ ਦੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨਾਂ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾਮ੍। ਕਥਿਤੋ ਵਾਕ੍ਯਸੰਚਾਰਸ੍ਤਤੋ ਵਿਜ੍ਞਾਪਯਾਮਿ ਤੇ॥ 12-115-2 (69269) ਯਦ੍ਧਿਤੰ ਰਾਜ੍ਯਤਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਕੁਲਸ੍ਯ ਚ ਸੁਖੋਦਯਮ੍। ਅਯਤ੍ਯਾਂ ਚ ਤਦਾਤ੍ਵੇ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ੇਮਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਕਰੰ ਚ ਤਤ੍॥ 12-115-3 (69270) ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਾਭਿਰਾਮੰ ਚ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਕਰੰ ਚ ਯਤ੍। ਅੰਨਪਾਨੇ ਸ਼ਰੀਰੇ ਚ ਹਿਤੰ ਯਤ੍ਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ॥ 12-115-4 (69271) ਅਭਿਸ਼਼ਿਕ੍ਤੋ ਹਿ ਯੋ ਰਾਜਾ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਥੋ ਮਿਤ੍ਰਸੰਵ੍ਰੁʼਤ। ਸਮੁਹ੍ਰੁʼਤ੍ਸਮੁਪੇਤੋ ਵਾ ਸ ਕਥੰ ਰਞ੍ਜਯੇਤ੍ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-115-5 (69272) ਯੋ ਹ੍ਯਸਤ੍ਪ੍ਰਗ੍ਰਹਰਤਿਃ ਸ੍ਨੇਹਰਾਗਬਲਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਮਨੀਸ਼ਤ੍ਵਾਦਸਜ੍ਜਨਬੁਭੂਸ਼਼ਕਃ॥ 12-115-6 (69273) ਤਸ੍ਯ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਵਿਮੁਖਤਾਂ ਯਾਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵੇ ਕੁਲੋਦ੍ਗਤਾਃ। ਨ ਚ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਬਲੈਰਰ੍ਥੈਃ ਸ ਰਾਜਾ ਸੰਪ੍ਰਯੁਜ੍ਯਤੇ॥ 12-115-7 (69274) ਏਤਨ੍ਮੇ ਚਿਨ੍ਤਯਾਨਸ੍ਯ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਨ੍ਦਿਵਾਨਿਸ਼ਮ੍। ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸਮੋ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਭਵਾਞ੍ਸ਼ੰਸਿਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-115-8 (69275) ਸ਼ਾਸਤਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਤ੍ਵੰ ਨਃ ਕੁਲਹਿਤੇ ਰਤਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਤਾ ਚੈਕੋ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਯੋ ਨਃ ਸ਼ੰਸਤਿ ਸਰ੍ਵਦਾ॥ 12-115-9 (69276) ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਕੁਲਹਿਤੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਰਾਜ੍ਯਹਿਤੋਦਯਮ੍। ਅਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯਾਵ੍ਯਯਸ੍ਯੇਵ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਃ ਸ੍ਵਪ੍ਸ੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਸੁਖਮ੍॥ 12-115-10 (69277) ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਾਃ ਸੰਨਿਕਰ੍ਸ਼਼ਸ੍ਥਾ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਗੁਣਾਨ੍ਵਿਤਾਃ। ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੈਃ ਕਿੰ ਕੁਲੀਨੈਰ੍ਵਾ ਸਹ ਯਾਤ੍ਰਾ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-115-11 (69278) ਨ ਹ੍ਯੇਕੋ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਰਹਿਤੋ ਰਾਜਾ ਭਵਤਿ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ। ਰਾਜ੍ਯੰ ਚੇਦੰ ਜਨਃ ਸਰ੍ਵਸ੍ਤਤ੍ਕੁਲੀਨਃ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਤਿ॥ 12-115-12 (69279) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-115-13x (5655) ਨ ਚ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ੍ਤੁਂ ਰਾਜ੍ਯੰ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਯਮੇਕੇਨ ਭਾਰਤ॥ 12-115-13 (69280) ਅਸਹਾਯਵਤਾ ਤਾਤ ਨੈਵਾਰ੍ਥਾਃ ਕੇਚਿਦਪ੍ਯੁਤ। ਲਬ੍ਧੁਂ ਲਬ੍ਧਾ ਹ੍ਯਪਿ ਸਦਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਂ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-115-14 (69281) ਯਸ੍ਯ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਜਨਃ ਸਰ੍ਵੋ ਜ੍ਞਾਨਵਿਜ੍ਞਾਨਕੋਵਿਦਃ। ਹਿਤੈਸ਼਼ੀ ਕੁਲਜਃ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਃ ਸ ਰਾਜ੍ਯਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-115-15 (69282) ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣੋ ਯਸ੍ਯ ਕੁਲਜਾ ਅਸੰਹਾਰ੍ਯਾਃ ਸਹੋਸ਼਼ਿਤਾਃ। ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਰ੍ਮਤਿਮਾਪ੍ਸਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਪਥਜ੍ਞਾਨਕੋਵਿਦਾਃ॥ 12-115-16 (69283) ਅਨਾਗਤਵਿਧਾਤਾਰਃ ਕਾਲਜ੍ਞਾਨਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ। ਅਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤਮਸ਼ੋਚਨ੍ਤਃ ਸ ਰਾਜ੍ਯਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-115-17 (69284) ਸਮਦੁਃਖਸੁਖਾ ਯਸ੍ਯ ਸਹਾਯਾਃ ਪ੍ਰਿਯਕਾਰਿਣਃ। ਅਰ੍ਥਚਿਨ੍ਤਾਪਰਾਃ ਸਭ੍ਯਾਃ ਸ ਰਾਜ੍ਯਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-115-18 (69285) ਯਸ੍ਯ ਨਾਰ੍ਤੋ ਜਨਪਦਃ ਸੰਨਿਕਰ੍ਸ਼਼ਗਤਃ ਸਦਾ। ਅਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਃ ਸਤ੍ਪਥਾਲਮ੍ਬੀ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜ੍ਯਭਾਗ੍ਭਵੇਤ੍॥ 12-115-19 (69286) ਕੋਸ਼ੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਪਟਲੰ ਯਸ੍ਯ ਕੋਸ਼ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਕਰੈਰ੍ਨਰੈਃ। ਆਪ੍ਤੈਸ੍ਤੁਸ਼਼੍ਟੈਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੈਸ਼੍ਚ ਧਾਰ੍ਯਤੇ ਸ ਨ੍ਰੁʼਪੋਤ੍ਤਮਃ॥ 12-115-20 (69287) ਕੋਸ਼਼੍ਠਾਗਾਰਮਸੰਹਾਰ੍ਯੈਰਾਪ੍ਤੈਃ ਸੰਚਯਤਤ੍ਪਰੈਃ। ਪਾਤ੍ਰਭੂਤੈਰਲੁਬ੍ਧੈਸ਼੍ਚ ਪਾਲ੍ਯਮਾਨੰ ਗੁਣੀ ਭਵੇਤ੍॥ 12-115-21 (69288) ਵ੍ਯਵਹਾਰਸ਼੍ਚ ਨਗਰੇ ਯਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਫਲੋਦਯਃ। ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਸ਼ਙ੍ਖਲਿਖਿਤਃ ਸ ਧਰ੍ਮਫਲਭਾਙ੍ ਨ੍ਰੁʼਪਃ॥ 12-115-22 (69289) ਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਮਨੁਸ਼਼੍ਯਸ਼੍ਚ ਯੋ ਰਾਜਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮਵਿਤ੍। ਸ਼਼ਙ੍ਭਾਗੰ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਾਤਿ ਸ ਧਰ੍ਮਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ ॥ 12-115-23 (69290) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 115॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-115-2 ਅਯੰ ਨਿਨ੍ਦਾਰੂਪਃ॥ 12-115-3 ਹਿਨੰ ਅਨਿਨ੍ਦ੍ਯਮ੍। ਆਯਤ੍ਯਾਂ ਉਤ੍ਤਰਕਾਲੇ। ਤਦਾਤ੍ਵੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਾਕਲੇ॥ 12-115-5 ਮਿਤ੍ਰਸੁਹ੍ਰੁʼਦੌ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਕਾਰਮਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਨਪੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਚੋਪਕਰ੍ਤਾਰੌ ਤਦ੍ਵਾਨ੍। ਸਮੁਪੇਤਃ ਸ਼ੌਰ੍ਯਾਦਿਨੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-115-7 ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਬਲਪ੍ਰਾਪ੍ਯੈਰਰ੍ਥੈਰ੍ਧਨਾਦਿਭਿਃ॥ 12-115-14 ਲਬ੍ਧੁਂ ਲਬ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਇਤਿੰ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-115-16 ਅਸੰਹਾਰ੍ਯਾਃ ਉਤ੍ਕੋਚਾਦਿਨਾ ਅਭੇਦ੍ਯਾਃ॥ 12-115-21 ਕੋਸ਼਼੍ਠਾਗਾਰੰ ਧਾਨ੍ਯਾਦਿਸਾਮਗ੍ਰੀਗ੍ਰੁʼਹਮ੍। ਗੁਣੀਭਵੇਤ੍ ਬਹੁਗੁਣਿਭਾਵੰ ਗਚ੍ਛੇਤ੍॥ 12-115-22 ਵ੍ਯਵਹਾਰਃ ਅਰ੍ਥਿਪ੍ਰਤ੍ਯਰ੍ਥਿਨੋਰ੍ਵਿਵਾਦੇ ਨਿਰ੍ਣਯਃ। ਸ਼ਙ੍ਖਲਿਖਿਤ ਇਤਿ। ਯਥਾ ਫਲਮਾਤ੍ਰਸ੍ਤੇਨੇ ਸ਼ਙ੍ਖੇਨ ਲਿਖਿਤਸ੍ਯ ਹਸ੍ਤਚ੍ਛੇਦੋ ਰਾਜਾਨੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼ੇਧਯਿਤ੍ਵਾ ਕਾਰਿਤਸ੍ਤਦ੍ਵਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥

12-116-0 (69291) `ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-116-0x (5656) ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਕੁਲਜਾ ਯਤ੍ਰ ਸਹਾਯਾਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਸ੍ਯ ਤੁ। ਅਕੁਲੀਨਾਸ਼੍ਚ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਨ ਵਾ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ੍॥' 12-116-1 (69292) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-116-2x (5657) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਪਰੰ ਲੋਕੇ ਸਜ੍ਜਨਾਚਰਿਤੰ ਸਦਾ॥ 12-116-2 (69293) ਅਸ੍ਯੈਵਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਯਚ੍ਛ੍ਰੁਤੰ ਮੇ ਤਪੋਵਨੇ। ਜਾਮਦਗ੍ਨ੍ਯਸ੍ਯ ਰਾਮਸ੍ਯ ਯਦੁਕ੍ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮੈਃ॥ 12-116-3 (69294) ਵਨੇ ਮਹਤਿ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਦਮਨੁਸ਼਼੍ਯਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤੇ। ਰੁʼਸ਼਼ਿਰ੍ਮੂਲਫਲਾਹਾਰੋ ਨਿਯਤੋ ਨਿਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ॥ 12-116-4 (69295) ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾਦਮਪਰਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਃ ਸ੍ਵਾਧ੍ਯਾਯਪਰਮਃ ਸ਼ੁਚਿਃ। ਉਪਵਾਸਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾ ਸਤਤੰ ਸਤ੍ਪਥੇ ਸ੍ਥਿਤਃ॥ 12-116-5 (69296) ਤਸ੍ਯ ਸੰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਸਦ੍ਭਾਵਮੁਪਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਧੀਮਤਃ। ਸਰ੍ਵੇ ਸਤ੍ਵਾਃ ਸਮੀਪਸ੍ਥਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਵਨਚਾਰਿਣਃ॥ 12-116-6 (69297) ਸਿੰਹਾ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾਃ ਸਸ਼ਰਭਾ ਮਤ੍ਤਾਸ਼੍ਚੈਵ ਮਹਾਗਜਾਃ। ਦ੍ਵੀਪਿਨਃ ਖਙ੍ਗਭਲ੍ਲੂਕਾ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਭੀਮਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ॥ 12-116-7 (69298) ਤੇ ਸੁਖਪ੍ਰਸ਼੍ਨਦਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਨ੍ਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤਜਾਸ਼ਨਾਃ। ਤਸ੍ਯਰ੍ਸ਼਼ੇਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਵਚ੍ਚੈਵ ਚਿਤ੍ਤਜ੍ਞਾਃ ਪ੍ਰਿਯਕਾਰਿਣਃ॥ 12-116-8 (69299) ਉਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਤੇ ਸੁਖਪ੍ਰਸ਼੍ਨੰ ਸਰ੍ਵੇ ਯਾਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸੁਖਮ੍। ਗ੍ਰਾਮ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵੇਕਃ ਪਸ਼ੁਸ੍ਤਤ੍ਰ ਨਾਜਹਾਤ੍ਸ ਮਹਾਮੁਨਿਮ੍॥ 12-116-9 (69300) ਭਕ੍ਤੋ(ਅ)ਨੁਰਕ੍ਤਃ ਸਤਤਮੁਪਵਾਸਕ੍ਰੁʼਸ਼ੋ(ਅ)ਬਲਃ। ਫਲਮੂਲੋਤ੍ਤਰਾਹਾਰਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਃ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਕ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਯਥਾ॥ 12-116-10 (69301) ਤਸ੍ਯਰ੍ਸ਼਼ੇਰੁਪਵਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਪਾਦਮੂਲੇ ਮਹਾਮਤੇਃ। ਮਨੁਸ਼਼੍ਯਵਦ੍ਗਤੋ ਭਾਵੰ ਸ੍ਨੇਹਬਦ੍ਧੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍॥ 12-116-11 (69302) ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਯਾਨ੍ਮਹਾਰੌਦ੍ਰੋ ਦ੍ਵੀਪੀ ਕ੍ਸ਼਼ਤਜਭੋਜਨਃ। ਸ਼੍ਵਾਰ੍ਥਮਤ੍ਯਰ੍ਥਮੁਦ੍ਧੁਸ਼਼੍ਟਃ ਕ੍ਰੂਰਃ ਕਾਲਇਵਾਨ੍ਤਕਃ॥ 12-116-12 (69303) ਲੇਲਿਹ੍ਯਮਾਨਸ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਤਃ ਪੁਚ੍ਛਾਸ੍ਫੋਟਨਤਤ੍ਪਰਃ। ਵ੍ਯਾਦਿਤਾਸ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾਃ ਭੁਗ੍ਨਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਾਨਸ੍ਤਦਾਮਿਸ਼਼ਮ੍॥ 12-116-13 (69304) ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੰ ਕ੍ਰੂਰਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਜੀਵਿਤਾਰ੍ਥੀ ਨਰਾਧਿਪ। ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਸ਼੍ਵਾ ਮੁਨਿੰ ਤਤ੍ਰ ਤਚ੍ਛ੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ॥ 12-116-14 (69305) ਸ਼੍ਵਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਭਗਵੰਨੇਸ਼਼ ਦ੍ਵੀਪੀ ਮਾਂ ਹਨ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ। ਤ੍ਵਤ੍ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਭਯੰ ਨ ਸ੍ਯਾਦਸ੍ਮਾਨ੍ਮਮ ਮਹਾਮੁਨੇ। [ਤਥਾ ਕੁਰੁ ਮਹਾਬਾਹੋ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-116-15 (69306) ਸ ਮੁਨਿਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਭਾਵਜ੍ਞੋ ਭਯਕਾਰਣਮ੍। ਰੁਤਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਸਤ੍ਵਾਨਾਂ ਤਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਸਮਨ੍ਵਿਤਃ॥] 12-116-16 (69307) ਮੁਨਿਰੁਵਾਚ। 12-116-17x (5658) ਨ ਭਯੰ ਦ੍ਵੀਪਿਨਃ ਕਾਰ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਤਸ੍ਤੇ ਕਥੰਚਨ। ਏਸ਼਼ ਸ਼੍ਵਰੂਪਰਹਿਤੋ ਦ੍ਵੀਪੀ ਭਵਸਿ ਪੁਤ੍ਰਕ॥ 12-116-17 (69308) ਤਤਃ ਸ਼੍ਵਾ ਦ੍ਵੀਪਿਤਾਂ ਨੀਤੋ ਜਾਮ੍ਬੂਨਦਨਿਭਾਕ੍ਰੁʼਤਿ। ਚਿਤ੍ਰਾਙ੍ਗੋ ਵਿਸ੍ਫੁਰਦ੍ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਵਨੇ ਵਸਤਿ ਨਿਰ੍ਭਯਃ॥ 12-116-18 (69309) ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸੰਮੁਖੇ ਦ੍ਵੀਪੀ ਆਤ੍ਮਨਃ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਪਸ਼ੁਮ੍। ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਸ੍ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਸਮਪਦ੍ਯਤ॥ 12-116-19 (69310) ਤਤੋ(ਅ)ਭ੍ਯਯਾਨ੍ਮਹਾਰੌਦ੍ਰੋ ਵ੍ਯਾਦਿਤਾਸ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾਨ੍ਵਿਃ। ਦ੍ਵੀਪਿਨੰ ਲੇਲਿਹਨ੍ਵਕ੍ਰੰ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਰੁਧਿਰਲਾਲਸਃ॥ 12-116-20 (69311) ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾ ਭੁਗ੍ਨੰ ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਿਣੰ ਵਨਚਾਰਿਣਮ੍। ਦ੍ਵੀਪਿ ਜੀਵਿਤਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਸ਼ਰਣਮੇਯਿਵਾਨ੍॥ 12-116-21 (69312) ਤਤਃ ਸੰਵਾਸਜੰ ਸ੍ਨੇਹਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਣਾ ਕੁਰ੍ਵਤਾ ਤਦਾ। ਸ ਦ੍ਵੀਪੀ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਤਾਂ ਨੀਤੋ ਰਿਪੁਭ੍ਯੋ ਬਲਵਤ੍ਤਰਃ॥ 12-116-22 (69313) ਤਤੋ(ਅ)ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ ਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲੋ ਨਾਭ੍ਯਘ੍ਨਤ੍ਤੰ ਵਿਸ਼ਾਂਪਤੇ। ਸ ਤੁ ਸ਼੍ਚਾ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਬਲਵਾਨ੍ਪਿਸ਼ਿਤਾਸ਼ਨਃ॥ 12-116-23 (69314) ਨ ਮੂਲਫਲਭੋਗੇਸ਼਼ੁ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਹਾਮਪ੍ਯਕਰੋਤ੍ਤਦਾ। ਯਥਾ ਮ੍ਰੁʼਗਪਤਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਵਨੌਕਸਃ। ਤਥੈਵ ਸ ਮਹਾਰਾਜ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਃ ਸਮਭਵਤ੍ਤਦਾ॥ ॥ 12-116-24 (69315) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ੋਡਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 116॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-116-2 ਅਤ੍ਰ ਉਤ੍ਤਮਾਧਮਮਧ੍ਯਮਸ੍ਥਾਨੇਸ਼਼ੁ ਕ੍ਰਮਾਤ੍ ਤਏਵ ਯੋਜ੍ਯਾ ਨਤੁ ਉਚ੍ਚਸ੍ਥਾਨੇ ਨੀਚੋ ਨਿਯੋਜ੍ਯ ਇਤ੍ਯਸ੍ਮਿਤ੍ਰਰ੍ਥੇ॥ 12-116-3 ਅਸ੍ਯੈਵ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਸ੍ਯ॥ 12-116-6 ਸਤ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਾਣਿਨਃ॥ 12-116-8 ਸੁਖਪ੍ਰਸ਼੍ਨਦਾਃ ਸੁਖਿਨਃ ਸ੍ਥ ਇਤਿ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰੰ ਸੁਖਿਨਃ ਸ੍ਮਃ ਇਤਿ ਤਤ੍ਪ੍ਰਦਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-116-11 ਭਾਵੰ ਚਿਤ੍ਤਮ੍॥ 12-116-13 ਸੁਧਾਮਤ੍ਤਃ ਇਤਿ ਡ.ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-116-17 ਦ੍ਵੀਪਿਨੋ ਦ੍ਵੀਪਿਰੂਪਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਤਃ॥ 12-116-21 ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾਭੁਗ੍ਨੰ ਪੀਡਿਤਮ੍॥

12-117-0 (69316) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-117-0x (5659) ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਸ਼੍ਵੋਟਜਮੂਲਸ੍ਥਸ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਃ ਸੁਪ੍ਤੋ ਹਤੈਰ੍ਮ੍ਰੁʼਗੈਃ। ਨਾਗਭਾਗਾਤ੍ਤਮੁਦ੍ਦੇਸ਼ੰ ਮਤ੍ਤੋ ਮੇਘ ਇਵੋਤ੍ਥਿਤਃ॥ 12-117-1 (69317) ਪ੍ਰ--ਕਰਟਃ ਪ੍ਰਾਂਸ਼ੁਃ ਪਝੀ ਵਿਤਤਕੁਮ੍ਭਕਃ। ਸੁ--ਣੋ ਮਹਾਕਾਯੋ ਮੇਘਗਮ੍ਭੀਰਨਿਃ ਸ੍ਵਨਃ॥ 12-117-2 (69318) ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਕੁਞ੍ਜਰੰ ਮਤ੍ਤਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਬਲਗਰ੍ਵਿਤਮ੍। ਵ੍ਯਾ ਹਸ੍ਤਿਭਯਾਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤਸ੍ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਸ਼ਰਣੰ ਯਯੌ॥ 12-117-3 (69319) ਤਤੋ(ਅ)ਨਯਤ੍ਕੁਞ੍ਜਰਤ੍ਵੰ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਃ। ਮਹਮੇਘੋਪਮੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ ਭੀਤੋ ਹ੍ਯਭਵਦ੍ਗਜਃ॥ 12-117-4 (69320) ਤਤਃ ਕਮਲਸ਼਼ਣ਼੍ਡਾਨਿ ਸਲ੍ਲਕੀਗਹਨਾਨਿ ਚ। ਵ੍ਯ--ਰਤ੍ਸ ਮੁਦਾਯੁਕ੍ਤਃ ਪਝਰੇਣੁਵਿਭੂਸ਼਼ਿਤਃ॥ 12-117-5 (69321) ਕਦਚਿਦ੍ਦਮਮਾਣਸ੍ਯ ਹਸ੍ਤਿਨਃ ਸੰਮੁਖੰ ਤਦਾ। ਰੁʼਸ਼਼ੇਸ੍ਤਸ੍ਯੋਟਸ੍ਥਸ੍ਯ ਕਾਲੋ(ਅ)ਗਚ੍ਛਦ੍ਦਿਵਾਨਿਸ਼ਮ੍॥ 12-117-6 (69322) ਅਥਾਜਗਾਮ ਤੰ ਦੇਸ਼ੰ ਕੇਸਰੀ ਕੇਸਰਾਰੁਣਃ। ਗਿਨ੍ਵਿਨ੍ਦਰਜੋ ਭੀਮਃ ਸਿੰਹੋ ਨਾਗਕੁਲਾਨ੍ਤਕਃ॥ 12-117-7 (69323) ਤੰ--- ਸਿੰਹਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਨਾਗਃ ਸਿੰਹਭਯਾਰ੍ਦਿਤਃ। ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਸ਼ਰਣਮਾਪੇਦੇ ਵੇਪਮਾਨੋ ਭਯਾਤੁਰਃ॥ 12-117-8 (69324) ਸ ਤ-ਃ ਸਿੰਹਤਾਂ ਨੀਤੋ ਗਜੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਮੁਨਿਨਾ ਤਦਾ। ਤੰ ਚ ਨਾਗਣਯਤ੍ਸਿੰਹੰ ਤੁਲ੍ਯਜਾਤਿਸਮਨ੍ਵਯਾਤ੍॥ 12-117-9 (69325) ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਸੋ(ਅ)ਭਵਤ੍ਸਿੰਹੋ ਵਨ੍ਯੋ ਹਿੰਸੰਨਵਾਗ੍ਬਲਃ। ਸ ਚਾਸ਼੍ਰਪੇ(ਅ)ਵਸਤ੍ਸਿੰਹਸ੍ਤਸ੍ਮਿੰਨੇਵ ਸੁਖੀ ਵਨੇ॥ 12-117-10 (69326) ਨ ਚਾਨ੍ਯੇ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਪਸ਼ਵਸ੍ਤਪੋਵਨਸਮੀਪਤਃ। ਵ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਨ੍ਤ ਤਦਾ ਤ੍ਰਸ੍ਤਾ ਜੀਵਿਤਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਸ੍ਤਥਾ॥ 12-117-11 (69327) ਕਦਾਚਿਤ੍ਕਾਲਯੋਗੇਨ ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਾਣਿਵਿਹਿੰਸਕਃ। ਬਲਵਾਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤਜਾਹਾਰੋ ਨਾਨਾਸਤ੍ਵਭਯੰਕਰਃ॥ 12-117-12 (69328) ਅਸ਼਼੍ਟਪਾਦਰ੍ਧ੍ਵਨਯਨਃ ਸ਼ਰਭੋ ਵਨਗੋਚਰਃ। ਤੰ ਸਿੰਹੰ ਹਨ੍ਤੁਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਮੁਨੇਸ੍ਤਸ੍ਯ ਨਿਵੇਸ਼ਨੇ॥ 12-117-13 (69329) `ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼ਰਭੰ ਯਾਨ੍ਤੰ ਸਿੰਹਃ ਪਰਭਯਾਨ੍ਵਿਤਃ। ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਸ਼ਰਣਮਾਪੇਦੇ ਵੇਪਮਾਨਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਞ੍ਜਲਿਃ॥' 12-117-14 (69330) ਸੰ ਮੁਨਿਃ ਸ਼ਰਭੰ ਚਕ੍ਰੇ ਬਲੋਤ੍ਕਟਮਰਿੰਦਮ। ਤਤਃ ਸ ਸ਼ਰਭੋ ਵਨ੍ਯੋ ਮੁਨੇਃ ਸ਼ਰਭਮਗ੍ਰਤਃ। ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਬਲਿਨਮਤ੍ਯੁਗ੍ਰੰ ਦ੍ਰੁਤੰ ਸੰਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਦ੍ਵਨਮ੍॥ 12-117-15 (69331) ਸ ਏਵੰ ਸ਼ਰਭਸ੍ਥਾਨੇ ਨ੍ਯਸ੍ਤੋ ਵੈ ਮੁਨਿਨਾ ਤਦਾ। ਮੁਨੇਃ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਗਤੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼ਰਭਃ ਸੁਖਮਾਪ੍ਤਵਾਨ੍॥ 12-117-16 (69332) ਤਤਃ ਸ਼ਰਭਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮ੍ਰੁʼਗਗਣਾ ਵਨਾਤ੍। ਦਿਸ਼ਃ ਸੰਪ੍ਰਾਦ੍ਰਵਤ੍ਰਾਜਨ੍ਭਯਾਜ੍ਜੀਵਿਤਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-117-17 (69333) ਸ਼ਰਭੋ(ਅ)ਪ੍ਯਤਿਸੰਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਣਿਵਧੇ ਰਤਃ। ਫਲਮੂਲਾਸ਼ਨੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਨੈਚ੍ਛਤ੍ਸ ਪਿਸ਼ਿਤਾਸ਼ਨਃ॥ 12-117-18 (69334) ਤਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਸਮਾਚਾਰੋ ਬਲੇਨ ਚ ਸਮਨ੍ਵਿਤਃ। ਇਯੇਸ਼਼ ਤੰ ਮੁਨਿੰ ਹਨ੍ਤੁਮਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍ਵਯਃ॥ 12-117-19 (69335) `ਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਚ ਤਦਾ ਸ਼ਰਭਃ ਸ਼੍ਵਾਨਪੂਰ੍ਵਕਃ॥ 12-117-20 (69336) ਅਸ੍ਯ ਪ੍ਰਭਾਵਾਤ੍ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਵਾਙ੍ਭਾਤ੍ਰੇਣੈਵ ਕੇਵਲਮ੍। ਸ਼ਰਭਤ੍ਵੰ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਪ੍ਰਾਪੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਭਯੰਕਰਮ੍॥ 12-117-21 (69337) ਅਨ੍ਯੇ(ਅ)ਪ੍ਯਤ੍ਰ ਭਯਤ੍ਰਸ੍ਤਾਃ ਸਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਵਾ ਭਯਾਰ੍ਦਿਤਾਃ। ਮੁਨਿਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਜੀਵਨ੍ਤੋ ਮ੍ਰੁʼਗਾਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਗਣਾਸ੍ਤਥਾ॥ 12-117-22 (69338) ਤੇਸ਼਼ਾਮਪਿ ਕਦਾਚਿਚ੍ਚ ਸ਼ਰਭਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ। ਸਰ੍ਵਸਤ੍ਵੋਤ੍ਤਮੰ ਲੋਕੇ ਬਲੰ ਯਤ੍ਰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ 12-117-23 (69339) ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮਪ੍ਯਯੰ ਦਦ੍ਯਾਤ੍ਕਦਾਚਿਦ੍ਗਾਰੁਡੰ ਬਲਮ੍॥ 12-117-24 (69340) ਯਾਵਦਨ੍ਯਸ੍ਯ ਸੰਪ੍ਰੀਤਃ ਕਾਰੁਣ੍ਯੰ ਤੁ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ। ਨ ਦਦਾਤਿ ਬਲੰ ਤੁਸ਼਼੍ਟਃ ਸਤ੍ਵਸ੍ਯਾਨ੍ਯਸ੍ਯ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍॥ 12-117-25 (69341) ਤਾਵਦੇਨਮਹੰ ਵਿਪ੍ਰੰ ਵਧਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਚ ਸ਼ੀਘ੍ਰਤਃ। ਸ੍ਥਾਤੁਂ ਮਯਾ ਸ਼ਕ੍ਯਮਿਹ ਮੁਨਿਘਾਤਾੰਨ ਸੰਸ਼ਯਃ॥' 12-117-26 (69342) ਤਤਸ੍ਤੇਨ ਤਪਃਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਵਿਦਿਤੋ ਜ੍ਞਾਨਚਕ੍ਸ਼਼ੁਸ਼਼ਾ। ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਚ ਮੁਨਿਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਸ੍ਤਤਃ ਸ਼ਾਪੰ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਵਾਨ੍॥ 12-117-27 (69343) `ਅਹਮਗ੍ਨਿਪ੍ਰਭੋ ਨਾਮ ਮੁਨਿਰ੍ਭ੍ਰੁʼਗੁਕੁਲਾਨ੍ਵਯਃ। ਮਨਸਾ ਨਿਰ੍ਦਹੇਯੰ ਚ ਜਗਤ੍ਸੰਧਾਰਯਾਮਿ ਚ॥ 12-117-28 (69344) ਮਮ ਵਸ਼੍ਯੰ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਦੇਵਾ ਯਚ੍ਚ ਚਰਾਚਰਮ੍। ਸਨ੍ਤਿ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਯੇ ਭੀਤਾਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੰ ਨ ਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ ਯੇ। ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਚ੍ਚਲਿਤਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਵਾਙ੍ਭਾਤ੍ਰੇਣਾਪਿ ਨਿਰ੍ਦਹੇ॥ 12-117-29 (69345) ਕਿਮਙ੍ਗ ਤ੍ਵੰ ਮਯਾ ਨੀਤਃ ਸ਼ਰਭਤ੍ਵਮਨਾਮਯਮ੍। ਕ੍ਰੂਰਃ ਸ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਹੀਨਸ਼੍ਚਾਸ਼ੁਚਿਰੇਵ ਚ॥' 12-117-30 (69346) ਸ਼੍ਵਾ ਤ੍ਵੰ ਦ੍ਵੀਪਿਤ੍ਵਮਾਪੰਨੋ ਦ੍ਵੀਪੀ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਤ੍ਵਮਾਗਤਃ। ਵ੍ਯਾਘ੍ਰਾੰਨਾਗੋ ਮਦਪਟੁਰ੍ਨਾਗਃ ਸਿੰਹਤ੍ਵਮਾਗਤਃ॥ 12-117-31 (69347) ਸਿੰਹਸ੍ਤ੍ਵੰ ਬਲਮਾਪੰਨੋ ਭੂਯਃ ਸ਼ਰਭਤਾਂ ਗਤਃ। ਮਯਾ ਸ੍ਨੇਹਪਰੀਤੇਨ ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨ ਕੁਲਾਨ੍ਵਯਃ॥ 12-117-32 (69348) ਯਸ੍ਮਾਦੇਵਮਪਾਪੰ ਮਾਂ ਪਾਪ ਹਿੰਸਿਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸ੍ਵਯੋਨਿਮਾਪੰਨਃ ਪੁਨਃ ਸ਼੍ਵਾਨੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ॥ 12-117-33 (69349) ਤਤੋ ਮੁਨਿਜਨਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਾ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਬੁਧਃ। ਰੁʼਸ਼਼ਿਣਾ ਸ਼ਰਭਃ ਸ਼ਪ੍ਤਸ੍ਤਦ੍ਰੂਪੰ ਪੁਨਰਾਪ੍ਤਵਾਨ੍॥ ॥ 12-117-34 (69350) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 117॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-117-1 ਮ੍ਰੁʼਗੈਸ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਃ॥ 12-117-9 ਸਮਨ੍ਵਯਾਤ੍ਸੰਬਨ੍ਧਾਤ੍॥ 12-117-19 ਤਤੋ ਰੁਧਿਰਤਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਬਲਿਨਾ ਸ਼ਰਭੋ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-117-31 ਮਦਪਟੁਃ ਪ੍ਰਵਹਨ੍ਮਦਃ॥ 12-117-32 ਵਿਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਵਿਵਿਧੇਨ ਰੂਪੇਣ ਤ੍ਵੰ ਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ। ਨ ਤੁ ਤ੍ਵੰ ਕੁਲਾਨ੍ਵਯਃ। ਤੇਨ ਤੇਨ ਕੁਲੇਨਾਨ੍ਵਯਃ ਸੰਬਨ੍ਧੋ ਯਸ੍ਯ ਸ ਕੁਲਾਨ੍ਵਯਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਸ੍ਤ੍ਵੰ ਨ ਭਵਸਿ॥ 12-117-33 ਸ਼੍ਵੈਵ ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸੀਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥

12-118-0 (69351) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-118-0x (5660) ਸ ਸ਼੍ਵਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਮਾਪੰਨਃ ਪਰੰ ਦੈਨ੍ਯਮੁਪਾਗਮਤ੍। ਰੁʼਸ਼਼ਿਣਾ ਹੁਂਕ੍ਰੁʼਤਃ ਪਾਪਸ੍ਤਪੋਵਨਬਹਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-118-1 (69352) ਏਵੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਮਤਿਮਤਾ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਸ਼ੀਲਸ਼ੌਚਤਾਮ੍। ਆਰ੍ਜਵੰ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਸਤ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਕੁਲੰ ਦਮਮ੍॥ 12-118-2 (69353) ਅਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ੰ ਬਲੰ ਵੀਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਭਾਵੰ ਪ੍ਰਸ਼ਮੰ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਮ੍। ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਯੇਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣੋ ਯੋਗ੍ਯਾਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਥਾਪ੍ਯਾਃ ਸੁਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ॥ 12-118-3 (69354) ਨਾਸ਼਼ਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮਹੀਪਾਲਃ ਪ੍ਰਕਰ੍ਤੁਂ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਮਰ੍ਹਤਿ। ਅਕੁਲੀਨਨਰਾਕੀਰ੍ਣੋ ਨ ਰਾਜਾ ਸੁਖਮੇਧਤੇ॥ 12-118-4 (69355) ਕੁਲਜਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤੋ ਰਾਜੰਸ੍ਤਤ੍ਕੁਲੀਨਤਯਾ ਸਦਾ। ਨ ਪਾਪੇ ਕੁਰੁਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਪ੍ਯਨਾਗਸਿ॥ 12-118-5 (69356) ਅਕੁਲੀਨਸ੍ਤੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸਾਧੁਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯਾਤ੍। ਦੁਰ੍ਲਭੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਤਾਂ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਨਿਨ੍ਦਿਤਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਤਾਂ ਵ੍ਰਜੇਤ੍॥ 12-118-6 (69357) `ਕਾਕਃ ਸ਼੍ਵਾਨੋ(ਅ)ਕੁਲੀਨਸ਼੍ਚ ਬਿਡਾਲਃ ਸਰ੍ਪ ਏਵ ਚ। ਅਕੁਲੀਨਾ ਚ ਯਾ ਨਾਰੀ ਤੁਲ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਪਰਿਕੀਰ੍ਤਿਤਾਃ॥ 12-118-7 (69358) ਲੋਕਪਾਲਾਃ ਸਦੋਦ੍ਵਿਗ੍ਨਾਃ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤ੍ਯਕੁਲਜਾਨ੍ਯਥਾ। ਨਾਰੀਂ ਵਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਵਾ(ਅ)ਥ ਸ਼ੀਲੰ ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਕਾਰਣਮ੍॥ 12-118-8 (69359) ਦੁਸ਼਼੍ਕੁਲੀਨਾ ਚ ਯਾ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਸ੍ਯਾਦ੍ਦੁਸ਼਼੍ਕੁਲੀਨਸ਼੍ਚ ਯਃ ਪੁਮ। ਅਹਿੰਸਾਸ਼ੀਲਸੰਯੋਗਾਦ੍ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਾ(ਅ)(ਅ)ਕੁਲਤਾਂ ਵ੍ਰਜੇਤ੍॥ 12-118-9 (69360) ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਤਿ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼੍ਲੋਕਾਨਾਹ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ। ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਮਹੀਪਾਲ ਹ੍ਰੁʼਦਿ ਤਾਂਸ਼੍ਚ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ॥ 12-118-10 (69361) ਅਸਿਤੰ ਸਿਤਕਰ੍ਮਾਣੰ ਯਥਾ ਦਾਨ੍ਤੰ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍। ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਸ੍ਥਮਪਿ ਚਣ੍ਡਾਲੰ ਤੰ ਦੇਵਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵਿਦੁਃ॥ 12-118-11 (69362) ਯਦਿ ਘਾਤਯਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਪਾਪਸਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਜਾਹਿਤਃ। ਸਰ੍ਵਸਤ੍ਵਹਿਤਾਰ੍ਥਾਯ ਨ ਤੇਨਾਸੌ ਵਿਹਿੰਸਕਃ॥ 12-118-12 (69363) ਦ੍ਵੀਪਿਨੰ ਸ਼ਰਭੰ ਸਿੰਹੰ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੰ ਕੁਞ੍ਜਰਮੇਵ ਚ। ਮਹਿਸ਼਼ੰ ਚ ਵਰਾਹੰ ਚ ਸੂਕਰੰ ਸ਼੍ਵਾਨਪੰਨਗਾਨ੍॥ 12-118-13 (69364) ਗੋਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਹਿਤਾਰ੍ਥਾਯ ਬਾਲਸ੍ਤ੍ਰੀਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਯ ਚ। ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਤੁਰਪਰਿਤ੍ਰਾਣੇ ਯੋ ਹਿਨਸ੍ਤਿ ਸ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ 12-118-14 (69365) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪਾਪਕਰ੍ਮਾ ਚ ਮ੍ਲੇਚ੍ਛੋ ਵਾ ਧਾਰ੍ਮਿਕਃ ਸ਼ੁ ਵਃ। ਸ਼੍ਰੇਯਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਭਵੇਨ੍ਮ੍ਲੇਚ੍ਛੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਪਾਪਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਃ॥ 12-118-15 (69366) ਦੁਸ਼਼੍ਕੁਲੀਨਃ ਕੁਲੀਨੋ ਵਾ ਯਃ ਕਸ਼੍ਚਿਚ੍ਛੀਲਵਾੰਨਰਃ। ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿੰ ਤਸ੍ਯ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਸ੍ਥਿਰਾਂ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਸ੍ਥਿਰਾਮ੍॥ 12-118-16 (69367) ਸ਼ੀਲੰ ਵਾ(ਅ)ਨੁਤ੍ਤਮੰ ਕਰ੍ਮ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਰਾਜਾ ਸਮਾਹਿਤਃ। ਨਿਯੁਞ੍ਜੀਤ ਮਹੀਪਾਲੋ ਦੁਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਪਾਪਕਰ੍ਮਸੁ॥' 12-118-17 (69368) ਕੁਲੀਨੰ ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਜ੍ਞਾਨਵਿਜ੍ਞਾਨਕੋਵਿਦਮ੍। ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞੰ ਸਹਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਦੇਸ਼ਜੰ ਤਥਾ॥ 12-118-18 (69369) ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞੰ ਬਲਵਨ੍ਤੰ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤੰ ਦਾਨ੍ਤੰ ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍। ਅਲੁਬ੍ਧੰ ਲਬ੍ਧਸੰਤੁਸ਼਼੍ਟੰ ਸ੍ਵਾਮਿਮਿਤ੍ਰਬੁਭੂਸ਼਼ਕਮ੍॥ 12-118-19 (69370) ਸਚਿਵੰ ਦੇਸ਼ਕਾਲਜ੍ਞੰ ਸਰ੍ਵਸੰਗ੍ਰਹਣੇ ਰਤਮ੍। ਸੰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਯੁਕ੍ਤਵਚਨੰ ਹਿਤੈਸ਼਼ਿਣਮਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤਮ੍॥ 12-118-20 (69371) ਯੁਕ੍ਤਾਚਾਰੰ ਸ੍ਵਵਿਸ਼਼ਯੇ ਸੰਧਿਵਿਗ੍ਰਹਕੋਵਿਦਮ੍। ਸ਼ਸ੍ਤੰ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਵੇਤ੍ਤਾਰੰ ਪੌਰਜਾਨਪਦਪ੍ਰਿਯਮ੍॥ 12-118-21 (69372) ਸੇਨਾਵ੍ਯੂਹਨਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞੰ ਬਲਹਰ੍ਸ਼਼ਣਕੋਵਿਦਮ੍। ਇਙ੍ਗਿਤਾਕਰਾਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞੰ ਯਾਤ੍ਰਾਸੇਨਾਵਿਸ਼ਾਰਦਮ੍॥ 12-118-22 (69373) ਹਸ੍ਤਿਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਾਸ਼੍ਵਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਮਹੰਕਾਰਵਿਵਰ੍ਜਿਤਮ੍। ਪ੍ਰਗਲ੍ਭੰ ਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਦਾਨ੍ਤੰ ਬਲਿਨੰ ਯੁਕ੍ਤਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣਮ੍॥ 12-118-23 (69374) ਚੌਕ੍ਸ਼਼ੰ ਚੌਕ੍ਸ਼਼ਜਨਾਕੀਰ੍ਣੰ ਸੁਵੇਸ਼਼ੰ ਸੁਖਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍। ਨਾਯਕੰ ਨੀਤਿਕੁਸ਼ਲੰ ਗੁਣੈਃ ਸ਼਼ਙ੍ਭਿਃ ਸਮਨ੍ਵਿਤਮ੍॥ 12-118-24 (69375) ਅਸ੍ਤਬ੍ਧੰ ਪ੍ਰਸ਼੍ਰਿਤੰ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਮ੍ਰੁʼਦੁਵਾਦਿਨਮੇਵ ਚ। ਧੀਰੰ ਮਹਰ੍ਦ੍ਧਿ ਚ ਦੇਸ਼ਕਾਲੋਪਪਾਦਕਮ੍॥ 12-118-25 (69376) ਸਚਿ ਯਃ ਪ੍ਰਕੁਰੁਤੇ ਨ ਚੈਨਮਵਮਨ੍ਯਤੇ। ਤਸ੍ਯ ਵਿਸ੍ਤੀਰ੍ਯਤੇ ਰਾਜ੍ਯੰ ਜ੍ਯੋਤ੍ਸ੍ਨਾ ਗ੍ਰਹਪਤੇਰਿਵ॥ 12-118-26 (69377) ਏਤੈਰੇਵ ਗੁਣੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਰਦਃ। ਏਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਪਰਮਃ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨਤਤ੍ਪਰਃ॥ 12-118-27 (69378) ਧੀਰੋ ਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਸ਼ੁਚਿਃ ਸ਼ੀਘ੍ਰਃ ਕਾਲੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕਾਰਵਿਤ੍। ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਃ ਸ਼੍ਰੁਤਵਾਞ੍ਸ਼੍ਰੋਤਾ ਊਹਾਪੋਹਵਿਸ਼ਾਰਦਃ॥ 12-118-28 (69379) ਮੇਧਾਵੀ ਧਾਰਣਾਯੁਕ੍ਤੋ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੋਪਪਾਦਕਃ। ਦਾਨ੍ਤਃ ਸਦਾ ਪ੍ਰਿਯਾਭਾਸ਼਼ੀ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਾਂਸ਼੍ਚ ਵਿਪਰ੍ਯਯੇ॥ 12-118-29 (69380) ਨਾਤਿਚ੍ਛੇਤ੍ਤਾ ਸ੍ਵਯੰਕਾਰੀ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਲੁਃ ਸੁਖਦਰ੍ਸ਼ਨਃ। ਆਰ੍ਤਹਸ੍ਤਪ੍ਰਦੋ ਨਿਤ੍ਯਮਾਪ੍ਤਾਮਾਤ੍ਯੋ ਨਯੇ ਰਤਃ॥ 12-118-30 (69381) ਨਾਹੰਵਾਦੀ ਨਨਿਰ੍ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵੋ ਨਯਤ੍ਕਿੰਚਨਕਾਰਕਃ। ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਕਰ੍ਮਣ੍ਯਮੋਘਾਨਾਂ ਕਰ੍ਤਾ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਜਨਪ੍ਰਿਯਃ॥ 12-118-31 (69382) ਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਜਨੋ(ਅ)ਸ੍ਤਬ੍ਧਃ ਪ੍ਰਸੰਨਵਦਨਃ ਸਦਾ। ਤ੍ਰਾਤਾ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਜਨਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ੀ ਨ ਕ੍ਰੋਧੀ ਸੁਮਹਾਮਨਾਃ॥ 12-118-32 (69383) ਯੁਕ੍ਤਦਣ੍ਡੋ ਨ ਨਿਰ੍ਦਣ੍ਡੋ ਧਰ੍ਮਕਾਰ੍ਯਾਨੁਸ਼ਾਸਨਃ। ਚਾਰਨੇਤ੍ਰਃ ਪ੍ਰਜਾਵੇਕ੍ਸ਼਼ੀ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕੁਸ਼ਲਃ ਸਦਾ॥ 12-118-33 (69384) ਰਾਜਾ ਗੁਣਸ਼ਤਾਕੀਰ੍ਣ ਏਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਭਵੇਤ੍। ਯੋਧਾਸ਼੍ਚੈਵ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਰ੍ਵੈਰ੍ਗੁਣਗਣੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-118-34 (69385) ਅਨ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯਾਃ ਸੁਪੁਰੁਸ਼਼ਾਃ ਸਹਾਯਾ ਰਾਜ੍ਯਧਾਰਣੇ। ਨ ਵਿਮਾਨਯਿਤਵ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਰਾਜ੍ਞਾ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਭੀਪ੍ਸਤਾ॥ 12-118-35 (69386) ਯੋਧਾਃ ਸਮਰਸ਼ੌਣ੍ਡੀਰਾਃ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਾਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੋਵਿਦਾਃ। ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਸਮਾਯੁਕ੍ਤਾਃ ਪਦਾਤਿਜਨਸੰਵ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-118-36 (69387) ਅਰ੍ਥਮਾਨਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਸ਼੍ਚ ਰਥਚਰ੍ਯਾਵਿਸ਼ਾਰਦਾਃ। ਇਸ਼਼੍ਵਸ੍ਤ੍ਰਕੁਸ਼ਲਾ ਯਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯੇਯੰ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇਰ੍ਮਹੀ॥ 12-118-37 (69388) `ਜ੍ਞਾਤੀਨਾਮਨਵਜ੍ਞਾਨੰ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਸ਼਼੍ਵਸ਼ਠਤਾ ਤਥਾ। ਨੈਪੁਣੰ ਚਾਰ੍ਥਚਰ੍ਯਾਸੁ ਯਸ੍ਯੈਤੇ ਤਸ੍ਯ ਸਾ ਮਹੀ॥ 12-118-38 (69389) ਆਲਸ੍ਯੰ ਚੈਵ ਨਿਦ੍ਰਾ ਚ ਵ੍ਯਸਨਾਨ੍ਯਤਿਹਾਸ੍ਯਤਾ। ਯਸ੍ਤੈਤਾਨਿ ਨ ਵਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਯੈਵ ਸੁਚਿਰੰ ਮਹੀ॥ 12-118-39 (69390) ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸੇਵੀ ਮਹੋਤ੍ਸਾਹੋ ਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਚੈਵ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾ। ਧਰ੍ਮਚਰ੍ਯਾਃ ਸਦਾ ਯਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯੇਯੰ ਸੁਚਿਰੰ ਮਹੀ॥ 12-118-40 (69391) ਨੀਤਿਵਰ੍ਤ੍ਮਾਨੁਸਰਣੰ ਨਿਤ੍ਯਮੁਤ੍ਥਾਨਮੇਵ ਚ। ਰਿਪੂਣਾਮਨਵਜ੍ਞਾਨੰ ਤਸ੍ਯੇਯੰ ਸੁਚਿਰੰ ਮਹੀ॥ 12-118-41 (69392) ਉਤ੍ਥਾਨੰ ਚੈਵ ਦੈਵੰ ਚ ਤਯੋਰ੍ਨਾਨਾਤ੍ਵਮੇਵ ਚ॥ ਮਨੁਨਾ ਵਰ੍ਣਿਤੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਤਦੇਵ ਹਿ॥ 12-118-42 (69393) ਉਤ੍ਥਾਨੰ ਹਿ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰਭਾਸ਼਼ਤ। ਨਯਾਨਯਵਿਧਾਨਜ੍ਞਃ ਸਦਾ ਭਵ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ॥ 12-118-43 (69394) ਦੁਰ੍ਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਛਿਦ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ੀ ਯਃ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਮੁਪਕਾਰਵਾਨ੍। ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਵਿਚ੍ਚ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਸ ਰਾਜ੍ਯਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ ' 12-118-44 (69395) ਸਰ੍ਵਸੰਗ੍ਰਹਣੇ ਯੁਕ੍ਤੋ ਨ੍ਰੁʼਪੋ ਭਵਤਿ ਯਃ ਸਦਾ। ਉਤ੍ਥਾਨਸ਼ੀਲੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰਾਢ੍ਯਃ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ॥ 12-118-45 (69396) ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਚਾਸ਼੍ਵਸਹਸ੍ਰੇਣ ਵੀਰਾਰੋਹੇਣ ਭਾਰਤ। ਸੰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਣ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਜੇਤੁਂ ਵਸੁਂਧਰਾ॥ ॥ 12-118-46 (69397) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ਾਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 118॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-118-6 ਅਕੁਲੀਨਸ੍ਤੁ ਨਿਨ੍ਦਾਮਾਤ੍ਰੇਣ ਸ਼ਤ੍ਰੁਤਾਂ ਵ੍ਰਜੇਤ੍। ਸਾਧੁਸੰਸ਼੍ਰਸ਼੍ਚਾਦਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-118-19 ਸ੍ਵਾਮਿਨੋ ਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਬੁਭੂਸ਼਼ਕੰ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਲਿਪ੍ਸੁਮ੍॥ 12-118-20 ਸਰ੍ਵਸੰਗ੍ਰਹਣੇ ਪ੍ਰਾਣਿਮਾਤ੍ਰਰਞ੍ਜਨੇ॥ 12-118-24 ਚੌਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸ਼ੁਦ੍ਧਮ੍॥ 12-118-28 ਮਰ੍ਸ਼਼ੀ ਕ੍ਸ਼਼ਮੀ॥ 12-118-29 ਵਿਪਰ੍ਯਯੇ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਤਿ ਅਪਕਾਰਿਣਿ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਵਾਨ੍॥ 12-118-31 ਨਨਿਰ੍ਦ੍ਵਨ੍ਦ੍ਵੋ ਨਨਿਸ਼਼੍ਪਰਿਗ੍ਰਹਃ॥ 12-118-33 ਚਾਰਨੇਤ੍ਰਃ ਪਰਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ੀ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-118-37 ਅਭਯਾ ਗਜਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠਸ੍ਥਾਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥

12-119-0 (69398) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-119-0x (5661) ਏਵੰ ਗੁਣਯੁਤਾਨ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨ੍ਸ੍ਵੇਸ੍ਵੇ ਸ੍ਥਾਨੇ ਨਰਾਧਿਪਃ। ਨਿਯੋਜਯਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸ ਰਾਜ੍ਯਫਲਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-119-1 (69399) ਨ ਵਾ ਸ੍ਵਸ੍ਥਾਨਮੁਤ੍ਕ੍ਰਮ੍ਯ ਪ੍ਰਮਾਣਮਪਿ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਆਰੋਪ੍ਯ ਚਾਪਿ ਸ੍ਵਸ੍ਥਾਨਮੁਤ੍ਕ੍ਰਮ੍ਯਾਨ੍ਯਤ੍ਪ੍ਰਪਦ੍ਯਤੇ॥ 12-119-2 (69400) ਸ੍ਵਜਾਤਿਗੁਣਸੰਪੰਨਾਃ ਸ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼੍ਵਵਸ੍ਥਿਤਾਃ। ਪ੍ਰਕਰ੍ਤਵ੍ਯਾ ਹ੍ਯਮਾਤ੍ਯਾਸ੍ਤੁ ਨਾਸ੍ਥਾਨੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਯਾ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾ॥ 12-119-3 (69401) ਅਨੁਰੂਪਾਣਿ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇਭ੍ਯੋ ਯਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ। ਸ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਗੁਣਸੰਪੰਨੰ ਰਾਜਾ ਫਲਮੁਪਾਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-119-4 (69402) ਸ਼ਰਭਃ ਸ਼ਰਭਸ੍ਥਾਨੇ ਸਿੰਹਃ ਸਿੰਹ ਇਵੋਤ੍ਥਿਤਃ। ਵ੍ਯਾਘ੍ਰੋ ਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਇਵ ਸ੍ਥਾਪ੍ਯੋ ਦ੍ਵੀਪੀ ਦ੍ਵੀਪੀ ਯਥਾ ਤਥਾ॥ 12-119-5 (69403) ਕਰ੍ਮਸ੍ਵਿਹਾਨੁਰੂਪੇਸ਼਼ੁ ਨ੍ਯਸ੍ਯਾ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਯਥਾਵਿਧਿ। ਪ੍ਰਤਿਲੋਮੰ ਨ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਸ੍ਤੇ ਸ੍ਥਾਪ੍ਯਾਃ ਕਰ੍ਮਫਲੈਸ਼਼ਿਣਾ॥ 12-119-6 (69404) ਯਃ ਪ੍ਰਮਾਣਮਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਲੋਮੰ ਨਰਾਧਿਪਃ। ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨ੍ਸ੍ਥਾਪਯਤੇ(ਅ)ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਨ ਸ ਰਞ੍ਜਯਤੇ ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-119-7 (69405) ਨ ਬਾਲਿਸ਼ਾ ਨ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾ ਨਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਨਾਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਃ। ਨਾਕੁਲੀਨਾ ਜਨਾਃ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇ ਸ੍ਥਾਪ੍ਯਾ ਰਾਜ੍ਞਾ ਗੁਣੈਸ਼਼ਿਣਾ॥ 12-119-8 (69406) ਸਾਧਵਃ ਕੁਲਜਾਃ ਸ਼ੂਰਾ ਜ੍ਞਾਨਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਨਸੂਯਕਾਃ। ਅਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾਃ ਸ਼ੁਚਯੋ ਦਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸ੍ਯੁਰ੍ਨਰਾਃ ਪਾਰਿਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵਕਾਃ॥ 12-119-9 (69407) ਉਦ੍ਭੂਤਾਸ੍ਤਤ੍ਪਰਾਃ ਸ਼ਾਨ੍ਤਾਸ਼੍ਚੌਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਜਾਃ ਸ਼ੁਭਾਃ। ਸ੍ਵੇਸ੍ਵੇ ਸ੍ਥਾਨੇ(ਅ)ਨੁਪਾਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤੇ ਸ੍ਯੂ ਰਾਜ੍ਞੋ ਬਹਿਸ਼੍ਚਰਾਃ॥ 12-119-10 (69408) ਸਿੰਹਸ੍ਯ ਸਤਤੰ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇ ਸਿੰਹ ਏਵ ਜਨੋ ਭਵੇਤ੍। ਅਸਿੰਹਃ ਸਿੰਹਸਹਿਤਃ ਸਿੰਹਵਲ੍ਲਭਤੇ ਫਲਮ੍॥ 12-119-11 (69409) ਯਸ੍ਤੁ ਸਿੰਹਃ ਸ਼੍ਵਭਿਃ ਕੀਰ੍ਣਃ ਸਿੰਹਕਰ੍ਮਫਲੇ ਰਤਃ। ਨ ਸ ਸਿੰਹਫਲੰ ਭੋਕ੍ਤੁਂ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਸ਼੍ਵਭਿਰੁਪਾਸਿਤਃ॥ 12-119-12 (69410) ਏਵ ਮੇਤੈਰ੍ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸ਼ੂਰੈਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੈਰ੍ਬਹੁਸ਼੍ਰੁਤੈਃ। ਕੁਲੀਨੈਃ ਸਹ ਸ਼ਕ੍ਯੇਤ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਾ ਜੇਤੁਂ ਵਸੁਂਧਰਾ॥ 12-119-13 (69411) ਨਾਵੈਦ੍ਯੋ ਨਾਨ੍ਰੁʼਜੁਃ ਪਾਰ੍ਸ਼੍ਵੇ ਨਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਨਾ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ। ਸੰਗ੍ਰਾਹ੍ਯੋ ਵਸੁਧਾਪਾਲੈਰ੍ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਵਤਾਂ ਵਰ॥ 12-119-14 (69412) ਵਾਣਵਦ੍ਵਿਸ੍ਰੁʼਤਾ ਯਾਨ੍ਤਿ ਸ੍ਵਾਮਿਕਾਰ੍ਯਪਰਾ ਨਰਾਃ। ਯੇ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਹਿਤਾਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੰ ਸਦਾ ਚਰੇਤ੍॥ 12-119-15 (69413) ਕੋਸ਼ਸ਼੍ਚ ਸਤਤੰ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯੋ ਯਤ੍ਨਮਾਸ੍ਥਾਯ ਰਾਜਭਿਃ। ਕੋਸ਼ਮੂਲਾ ਹਿ ਰਾਜਾਨਃ ਕੋਸ਼ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਕਰੋ ਭਵੇਤ੍॥ 12-119-16 (69414) ਕੋਸ਼਼੍ਠਾਗਾਰੰ ਚ ਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਫੀਤੰ ਧਾਨ੍ਯੈਃ ਸੁਸੰਚਿਤੈਃ। ਸਦਾ ਤ੍ਵੰ ਸਤ੍ਸੁ ਸੰਨ੍ਯਸ੍ਤਧਨਧਾਨ੍ਯਪਕੋ ਭਵ। 12-119-17 (69415) ਨਿਤ੍ਯਯੁਕ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ਭ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਭਵਨ੍ਤੁ ਰਣਕੋਵਿਦਾਃ। ਵਾਜਿਨਾਂ ਚ ਪ੍ਰਯੋਗੇਸ਼਼ੁ ਵੈਸ਼ਾਰਦ੍ਯਮਿਹੇਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-119-18 (69416) ਜ੍ਞਾਤਿਬਨ੍ਧੁਜਨਾਵੇਕ੍ਸ਼਼ੀ ਮਿਤ੍ਰਸੰਬਨ੍ਧਿਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਪੌਰਕਾਰ੍ਯਹਿਤਾਨ੍ਵੇਕ੍ਸ਼਼ਈ ਭਵ ਕੌਰਵਨਨ੍ਦਨ॥ 12-119-19 (69417) ਏਸ਼਼ਾ ਤੇ ਨੈਸ਼਼੍ਠਿਕੀ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਚਾਭਿਹਿਤਾ ਮਸ਼਼ਾ। ਸ਼੍ਵਾਤੇ ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਤਾਤ ਕਿੰ ਭੂਯਃ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ॥ ॥ 12-119-20 (69418) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 119॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-119-1 ਏਵੰ ਨੀਚਾਨਨੀਚੇ ਨੈਵ ਯੋਜਯੇਤ੍॥ 12-119-7 ਅਬੁਦ੍ਧਿਰਿਤਿ ਚ੍ਛੇਦਃ॥ 12-119-10 ਬਹਿਸ਼੍ਚਰਾਃ ਪ੍ਰਾਣਾ ਇਵੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-119-15 ਵਿਸ੍ਰੁʼਤਾਃ ਅਪਰਾਵਰ੍ਤਿਨਃ॥

12-120-0 (69476) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-120-0x (5664) ਰਾਜਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਨ੍ਯਨੇਕਾਨਿ ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾਨਿ ਭਾਰਤ। ਪੂਰ੍ਵੈਃ ਪੂਰ੍ਵਨਿਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਵੇਦਿਭਿਃ॥ 12-120-1 (69477) ਤਦੇਵ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣੋਕ੍ਤੰ ਪੂਰ੍ਵਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸਤਾਂ ਮਤਮ੍। ਪ੍ਰਣੇਯੰ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਹਿ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-120-2 (69478) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-120-3x (5665) ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਮਿਤਿ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੰ ਪਰੰ ਮਤਮ੍। ਤਦ੍ਯਥਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮਹੀਪਤੇ॥ 12-120-3 (69479) ਯਥਾ ਬਰ੍ਹਾਣਿ ਚਿਤ੍ਰਾਣਿ ਬਿਭਰ੍ਤਿ ਭੁਜਗਾਸ਼ਨਃ। ਤਥਾ ਬਹੁਵਿਧੰ ਰਾਜਾ ਰੂਪੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ੍ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ 12-120-4 (69480) ਤੈਕ੍ਸ਼਼੍ਣ੍ਯੰ ਜਿਹ੍ਨਤ੍ਵਮਾਦਾਨੰ ਸਤ੍ਯਮਾਰ੍ਜਵਮੇਵ ਚ। ਮਧ੍ਯਸ੍ਥਾਃ ਸਤ੍ਵਮਾਤਿਸ਼਼੍ਠੰਸ੍ਤਥਾ ਵੈ ਸੁਖਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਿ॥ 12-120-5 (69481) ਯਸ੍ਮਿੰਨਰ੍ਥੇ ਯਥੈਵ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਦੂਰ੍ਣੰ ਰੂਪਮਾਦਿਸ਼ੇਤ੍। ਬਹੁਰੂਪਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ ਹਿ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੋ(ਅ)ਪ੍ਯਰ੍ਥੋ ਨ ਸੀਦਤਿ॥ 12-120-6 (69482) ਨਿਤ੍ਯੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮਨ੍ਤ੍ਰਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਥਾ ਮੂਕਃ ਸ਼ਰਚ੍ਛਿਖੀ। ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਕ੍ਸ਼਼ਰਗਤਃ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਭਵੇਚ੍ਛਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਰਦਃ॥ 12-120-7 (69483) ਆਯਵ੍ਯਯੇਸ਼਼ੁ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ੍ਯਾਜ੍ਜਲਸ੍ਰਵਣੇਸ਼਼੍ਵਿਵ। ਸ਼ੈਲਾਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ੋਦਕਾਨੀਵ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਸਮਾਸ਼੍ਰਯੇਤ੍। ਆਤ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਹਿ ਸਦਾ ਰਾਜਾ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਧਰ੍ਮਧ੍ਵਜੋਤ੍ਤਮਮ੍॥ 12-120-8 (69484) ਨਿਤ੍ਯਮੁਦ੍ਯਤਦਣ੍ਡਃ ਸ੍ਯਾਦਾਚਾਰੇ ਚਾਪ੍ਰਮਾਦਵਾਨ੍। ਲੋਕੇ ਚਾਯਵ੍ਯਯੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਮਿਵਾਵ੍ਰਜੇਤ੍॥ 12-120-9 (69485) ਆਜ੍ਞਾਵਾਨ੍ਸ੍ਯਾਤ੍ਸ੍ਵਯੂਥ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਭੌਮਾਨਿ ਚਰਣੈਃ ਕਿਰਨ੍। ਜਤਿਪਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪਰਿਸ੍ਪਨ੍ਦੇਤ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ੇਦ੍ਵੈਕਲ੍ਯਮਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-120-10 (69486) ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਵਿਵ੍ਰੁʼਣੁਯਾਚ੍ਛਤ੍ਰੋਃ ਪਰਪਕ੍ਸ਼਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਸੂਦਯੇਤ੍। ਕ ਨਨੇਸ਼਼੍ਵਿਵ ਪੁਸ਼਼੍ਪਾਣਿ ਬਹਿਰਰ੍ਥਾਨ੍ਸਮਾਚਰੇਤ੍॥ 12-120-11 (69487) ਉਚ੍ਛ੍ਰਿਤਾਨਾਸ਼੍ਰਯੇਤ੍ਸ੍ਫੂਤਾੰਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਨਚਲੋਪਮਾਨ੍। ਸ਼੍ਰਯੇਚ੍ਛਾਯਾਮਿਵ ਜ੍ਞਾਤਿੰ ਗੁਪ੍ਤੰ ਸ਼ਰਣਮਾਸ਼੍ਰਯੇਤ੍॥ 12-120-12 (69488) ਪ੍ਰਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਵਾਸਿਤਗ੍ਰੀਵੋ ਮਾਦ੍ਯੇਤ ਨਿਸ਼ਿ ਨਿਰ੍ਜਨੇ। ਮਾਯੂਰੇਣ ਗੁਣੇਨੈਵ ਸ੍ਤ੍ਰੀਭਿਰਾਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਸ਼੍ਚਰੇਤ੍॥ 12-120-13 (69489) ਨ ਜਹ੍ਯਾਚ੍ਚ ਤਨੁਤ੍ਰਾਣੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾ। ਚਾਰਭੂਮਿਸ਼਼੍ਵਿਵ ਤਤਾਨ੍ਪਾਸ਼ਾਂਸ਼੍ਚ ਪਰਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍॥ 12-120-14 (69490) ਪ੍ਰਣਯੇਦ੍ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਤਾਂ ਭੂਮਿੰ ਪ੍ਰਣਸ਼੍ਯੇਦ੍ਗ੍ਰਹਣੇ ਪੁਨਃ। `ਏਵੰ ਮਯੂਰਧਰ੍ਮੇਣ ਵਰ੍ਤਯਨ੍ਸਤਤੰ ਨਰਃ।' ਹਨ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾਨਤਿਵਿਸ਼਼ਾਂਸ੍ਤਾਞ੍ਜਿਹ੍ਮਗਤਯੋ(ਅ)ਹਿਤਾਃ॥ 12-120-15 (69491) ਨਾਸੂਯੇਚ੍ਚਾਵਗਰ੍ਹ੍ਯਾਣਿ ਸੰਨਿਵਾਸਾੰਨਿਵਾਸਯੇਤ੍। ਸਦਾ ਬਰ੍ਹਿਸਮੰ ਕਾਮੰ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮਾਚਰੇਤ੍। ਸਰ੍ਵਤਸ਼੍ਚਾਦਦੇਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਂ ਪਤਙ੍ਗੰ ਗਹਨੇਸ਼਼੍ਵਿਵ॥ 12-120-16 (69492) ਏਵੰ ਮਯੂਰਵਦ੍ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਰਾਜ੍ਯੰ ਪਰਿਪਾਲਯੇਤ੍। ਆਤ੍ਮਬੁਦ੍ਧਿਕਰੀਂ ਨੀਤਿੰ ਵਿਦਧੀਤ ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਃ॥ 12-120-17 (69493) ਆਤ੍ਮਸੰਯਮਨੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਪਰਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵਿਚਾਰਣਾਮ੍। ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਚਾਤ੍ਮਗੁਣਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਰੇਤਚ੍ਛਾਸ੍ਤ੍ਰਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍॥ 12-120-18 (69494) ਪਰੰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਯੇਤ੍ਸਾਮ੍ਨਾ ਸ੍ਵਸ਼ਕ੍ਤਿੰ ਚੋਪਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇਤ੍। ਆਤ੍ਮਨਃ ਪਰਿਮਰ੍ਸ਼ੇਨ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਵਿਚਾਰਯੇਤ੍॥ 12-120-19 (69495) ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯੋਗਮਤਿਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯਪ੍ਰਯੋਜਨਕਃ। ਨਿਗੂਢਬੁਦ੍ਧੇਰ੍ਧੀਰਸ੍ਯ ਵਕ੍ਤਵ੍ਯੇ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤੇ ਤਥਾ॥ 12-120-20 (69496) ਸੰਨਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਂ ਕਥਾਂ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਯਦਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ। ਸ੍ਵਭਾਵਮੇਸ਼਼੍ਯਤੇ ਤਪ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਾਯਸਮਿਵੋਦਕੇ॥ 12-120-21 (69497) ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੀਤ ਸਤ੍ਯਾਨਿ ਸਰ੍ਵਾਣ੍ਯੇਵ ਮਹੀਪਤਿਃ। ਆਗਮੈਰੁਪਦਿਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਚੈਵ ਪਰਸ੍ਯ ਚ॥ 12-120-22 (69498) ਮ੍ਰੁʼਦੁਂ ਕ੍ਰੂਰੰ ਤਥਾ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਸ਼ੂਰੰ ਚਾਰ੍ਥਵਿਧਾਨਵਿਤ੍। ਸ੍ਵਕਰ੍ਮਣਿ ਨਿਯੁਞ੍ਜੀਤ ਯੇ ਚਾਨ੍ਯੇ ਵਚਨਾਧਿਕਾਃ॥ 12-120-23 (69499) ਅਪ੍ਯਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਨਿ ਯੁਕ੍ਤਾਨਿ ਸ੍ਵਾਨੁਰੂਪੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ। ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਾਨਨੁਵਰ੍ਤੇਤ ਸ੍ਵਰਾਂਸ੍ਤਨ੍ਤ੍ਰੀਰਿਵਾਯਤਾਃ॥ 12-120-24 (69500) ਧਰ੍ਮਾਣਾਮਵਿਰੋਧੇਨ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਿਯਮਾਚਰੇਤ੍। ਮਮਾਯਮਿਤਿ ਰਾਜਾ ਯਃ ਸਪਰ੍ਵਤ ਇਵਾਚਲਃ॥ 12-120-25 (69501) ਵ੍ਯਵਹਾਰੰ ਸਮਾਧਾਯ ਸੂਰ੍ਯੋ ਰਸ਼੍ਮੀਨਿਵਾਯਤਾਨ੍। ਧਰ੍ਮਮੇਵਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਤੁਲ੍ਯੇ ਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯੇ॥ 12-120-26 (69502) ਕੁਲਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਦੇਸ਼ਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਦੁਭਾਸ਼਼ਿਣਃ। ਮਧ੍ਯੇ ਵਯਸਿ ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਹਿਤੇ ਯੁਕ੍ਤਾਞ੍ਜਿਤਕ੍ਲਮਾਨ੍॥ 12-120-27 (69503) ਅਲੁਬ੍ਧਾਞ੍ਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਨ੍ਦਾਨ੍ਤਾਨ੍ਧਰ੍ਮੇਸ਼਼ੁ ਪਰਿਨਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਨ੍। ਸ੍ਥਾਪਯੇਤ੍ਸਰ੍ਵਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਾ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਰਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ॥ 12-120-28 (69504) ਏਤੇਨ ਚ ਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਮਾਗਤਿੰ ਗਤਿਮ੍। ਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸਮਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠੇਨ ਤੁਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚਾਰੈਃ ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-120-29 (69505) ਅਮੋਘਕ੍ਰੋਧਹਰ੍ਸ਼ਸ੍ਯ ਸ੍ਵਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ(ਅ)ਨੁਦਰ੍ਸ਼ਿਨਾਃ। ਆਤ੍ਮਪ੍ਰਤ੍ਯਯਕੋਸ਼ਸ੍ਯ ਵਸੁਦੈਵ ਵਸੁਂਧਰਾ॥ 12-120-30 (69506) ਵ੍ਯਕ੍ਤਸ਼੍ਚਾਨੁਗ੍ਰਹੋ ਯਸ੍ਯ ਯਥੋਕ੍ਤਸ਼੍ਚਾਪਿ ਨਿਗ੍ਰਹਃ। ਗੁਪ੍ਤਾਤ੍ਮਾ ਗੁਪ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਸ ਰਾਜਾ ਰਾਜਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ 12-120-31 (69507) ਨਿਤ੍ਯੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਗੋਭਿਃ ਸੂਰ੍ਯ ਇਵਾਤਪਨ੍। ਚਾਰਾਂਸ਼੍ਚਾਨੁਚਰਾਨ੍ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ਤਥਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸ੍ਵਯੰ ਚਰੇਤ੍॥ 12-120-32 (69508) ਕਾਲਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮੁਪਾਦਦ੍ਯਾੰਨਾਰ੍ਥੰ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਸੂਚਯੇਤ੍। ਅਹਨ੍ਯਹਨਿ ਸੰਦੁਹ੍ਯਾਨ੍ਮਹੀਂ ਗਾਮਿਵ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍॥ 12-120-33 (69509) ਯਥਾਕ੍ਰਮੇਣ ਪੁਸ਼਼੍ਪੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚਿਨੋਤਿ ਮਧੁ ਸ਼਼ਟ੍ਪਦਃ। ਤਥਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੁਪਾਦਾਯ ਰਾਜਾ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਸੰਚਯਮ੍॥ 12-120-34 (69510) ਯਦ੍ਧਿ ਗੁਪ੍ਤਾਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤਦ੍ਵਿਤ੍ਤੰ ਧਰ੍ਮਕਾਮਯੋਃ। ਸੰਚਯਾੰਨ ਵਿਸਰ੍ਗੀ ਸ੍ਯਾਦ੍ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦਾਤ੍ਮਵਾਨ੍॥ 12-120-35 (69511) ਨਾਰ੍ਥਮਲ੍ਪੰ ਪਰਿਭਵੇੰਨਾਵਮਨ੍ਯੇਤ ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਨ੍। ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ(ਅ)ਨੁਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਨ ਚਾਬੁਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍॥ 12-120-36 (69512) ਧ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਸੰਯਮੋ ਬੁਦ੍ਧਿਰਾਤ੍ਮਾ ਧੈਰ੍ਯੰ ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਦੇਸ਼ਕਾਲਾਪ੍ਰਮਾਦਃ। ਅਲ੍ਪਸ੍ਯ ਵਾ ਮਹਤੋ ਵਾ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧੌ ਧਨਸ੍ਯੈਤਾਨ੍ਯਸ਼਼੍ਟ ਸਮਿੰਧਨਾਨਿ॥ 12-120-37 (69513) ਅਗ੍ਨਿਸ੍ਤੋਕੋ ਵਰ੍ਧਤੇ(ਅ)ਪ੍ਯਾਜ੍ਯਸਿਕ੍ਤੋ ਬੀਜੰ ਚੈਕੰ ਬਹੁਸਹਸ੍ਰਮੇਤਿ। ਕ੍ਸ਼਼ਯੋਦਯੌ ਵਿਪੁਲੌ ਸੰਨਿਯਮ੍ਯੌ ਤਸ੍ਮਾਦਲ੍ਪੰ ਨਾਵਮਨ੍ਯੇਤ ਵਿਤ੍ਤਮ੍॥ 12-120-38 (69514) ਬਾਲੋ(ਅ)ਪ੍ਯਬਾਲਃ ਸ੍ਥਵਿਰੋ ਰਿਪੁਰ੍ਯਃ। ਸਦਾ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਨਿਹਨ੍ਯਾਤ੍। ਕਾਲੇਨਾਨ੍ਯਸ੍ਤਸ੍ਯ ਮੂਲੰ ਹਰੇਤ੍ ਕਾਲਜ੍ਞਾਨੰ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਨਾ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠਮ੍॥ 12-120-39 (69515) ਹਰੇਤ੍ਕੀਰ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਮਸ੍ਯੋਪਰੁਨ੍ਧ੍ਯਾ ਦਰ੍ਥੇ ਵਿਘ੍ਨੰ ਵੀਰ੍ਯਮਸ੍ਯੋਪਹਨ੍ਯਾਤ੍। ਰਿਪੁਰ੍ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟਾ ਦੁਰ੍ਬਲੋ ਵਾ ਬਲੀ ਵਾ ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛਤ੍ਰੋਰ੍ਨੈਵ ਬਿਭ੍ਯੇਦ੍ਯਥਾਤ੍ਮਾ॥ 12-120-40 (69516) ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਸ਼ਤ੍ਰੋਃ ਸੰਚਯੰ ਪਾਲਨੰ ਵਾ ਉਭਾਵਰ੍ਥੌ ਸਹਿਤੌ ਧਰ੍ਮਕਾਮੌ। ਤਤਸ਼੍ਚਾਨ੍ਯਨ੍ਮਤਿਮਾਨ੍ਸੰਦਧੀਤ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੰ ਸ਼੍ਰਯੇਤ॥ 12-120-41 (69517) ਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਦੀਪ੍ਤਾ ਬਲਵਨ੍ਤੰ ਹਿਨਸ੍ਤਿ ਬਲੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਪਾਲ੍ਯਤੇ ਵਰ੍ਧਮਾਨਮ੍। ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸੀਦਤੇ ਪੀਡ੍ਯਮਾਨੋ ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵੰ ਕਰ੍ਮ ਯਤ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਮ੍॥ 12-120-42 (69518) ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਕਾਮਾਨ੍ਕਾਮਯਾਨੋ ਹਿ ਧੀਰਃ ਸਤ੍ਵੇਨਾਲ੍ਪੇਨਾਪ੍ਨੁਤੇ ਹੀਨਦੋਸ਼਼ਃ। ਯਸ਼੍ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਤੇ(ਅ)ਰ੍ਥ੍ਯਮਾਨੈਃ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪਾਤ੍ਰੰ ਪੂਰਯਤੇ ਚ ਨਾਲ੍ਪਮ੍॥ 12-120-43 (69519) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਃ ਪ੍ਰਜਾਸੁ ਮੂਲੰ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾਃ ਸਰ੍ਵਸ਼ੋ ਹ੍ਯਾਦਦੀਤ। ਦੀਰ੍ਘੰ ਕਾਲੰ ਹ੍ਯਪਿ ਸੰਪੀਡ੍ਯਮਾਨੋ ਵ੍ਯੁਸ਼਼੍ਯਾਤ੍ਸੰਪਦ੍ਵ੍ਯਵਸਾਯੇਨ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ॥ 12-120-44 (69520) ਵਿਦ੍ਯਾ ਤਪੋ ਵਾ ਵਿਪੁਲੰ ਧਨੰ ਵਾ ਸਰ੍ਵੰ ਹ੍ਯੇਤਦ੍ਵ੍ਯਵਸਾਯੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯਮ੍। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯਤ੍ਤੰ ਨਿਵਸਤਿ ਦੇਹਵਤ੍ਸੁ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਦ੍ਯਾਦ੍ਵ੍ਯਵਸਾਯੰ ਪ੍ਰਭੂਤਮ੍॥ 12-120-45 (69521) ਯਤ੍ਰਾਸਤੇ ਮਤਿਮਨ੍ਤੋ ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਯਤ੍ਰ ਸਰਸ੍ਵਤੀ ਚ। ਵਸਨ੍ਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਚ ਯਤ੍ਰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਦ੍ਵਾੰਨਾਵਮਨ੍ਯੇਤ ਦੇਹਮ੍॥ 12-120-46 (69522) ਲੁਬ੍ਧੰ ਹਨ੍ਯਾਤ੍ਸੰਪ੍ਰਦਾਨਾਦ੍ਧਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਲੁਬ੍ਧਸ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਿੰ ਪਰਵਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਨੈਤਿ। ਸਰ੍ਵੋ ਲੁਬ੍ਧਃ ਸਰ੍ਵਗੁਣੋਪਭੋਗੋ ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥੈਰ੍ਹੀਨੋ ਧਰ੍ਮਕਾਮੌ ਜਹਾਤਿ॥ 12-120-47 (69523) ਧਨੰ ਭੋਗੰ ਪੁਤ੍ਰਦਾਰੰ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਸਰ੍ਵੰ ਲੁਬ੍ਧਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਤੇ ਪਰੇਸ਼਼ਾਮ੍। ਲੁਬ੍ਧੇ ਦੋਸ਼਼ਾਃ ਸੰਭਵਨ੍ਤੀਹ ਸਰ੍ਵੇ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰਾਜਾ ਨ ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਤ੍ ਲੁਬ੍ਧਮ੍॥ 12-120-48 (69524) ਸੰਦਰ੍ਸ਼ਨੇਨ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਜਘਨ੍ਯਮਪਿ ਚੋਦਯੇਤ੍। ਆਰਮ੍ਭਾਨ੍ਦ੍ਵਿਸ਼਼ਤਾਂ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਾਂਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਸੂਦਯੇਤ੍॥ 12-120-49 (69525) ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਵਿਤੇਸ਼਼ੁ ਵਿਜ੍ਞਾਤਾ ਮਨ੍ਤ੍ਰਗੁਪ੍ਤਿੰਸ਼੍ਚ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਆਪ੍ਤੋ ਰਾਜਨ੍ਕੁਲੀਨਸ਼੍ਚ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੋ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸੰਗ੍ਰਹੇ॥ 12-120-50 (69526) ਵਿਵਿਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤਾੰਨਰਦੇਵਧਰ੍ਮਾ ਨੁਕ੍ਤਾਨ੍ਸਮਾਸੇਨ ਨਿਬੋਧ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ। ਇਮਾਨ੍ਵਿਦਧ੍ਯਾਦਨੁਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਯੋ ਵੈ ਰਾਜਾ ਮਹੀਂ ਪਾਲਯਿਤੁਂ ਸ ਸ਼ਕ੍ਤਃ॥ 12-120-51 (69527) ਸੁਨੀਤਿਜੰ ਯਸ੍ਯ ਵਿਧਾਨਜੰ ਸੁਖੰ ਧਰ੍ਮਪ੍ਰਣੀਤੰ ਵਿਧਿਵਤ੍ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧ੍ਯਤਿ। ਨ ਨਿਨ੍ਦ੍ਯਤੇ ਤਸ੍ਯ ਗਤਿਰ੍ਮਹੀਪਤੇ ਸ ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਰਾਜ੍ਯਸੁਖੰ ਹ੍ਯਨੁਤ੍ਤਮਮ੍॥ 12-120-52 (69528) ਧਨੈਰ੍ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਮਤਿਸ਼ੀਲਪੂਜਿਤਾ ਨ੍ਗੁਣੋਪਪੰਨਾਨ੍ਯੁਧਿ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਿਕ੍ਰਮਾਨ੍। ਗੁਣੇਸ਼਼ੁ ਯੁਕ੍ਤਾਨਚਿਰਾਦਿਵਾਤ੍ਮਵਾਂ ਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਭਿਸੰਧਾਯ ਨਿਹਨ੍ਤਿ ਸ਼ਾਤ੍ਰਵਾਨ੍॥ 12-120-53 (69529) ਪਸ਼੍ਯੇਦੁਪਾਯਾਨ੍ਵਿਵਿਧੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਸੁ ਨ ਚਾਨੁਪਾਯੇਨ ਮਤਿੰ ਨਿਵੇਸ਼ਯੇਤ੍। ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਵਿਪੁਲੰ ਯਸ਼ੋ ਧਨੰ ਨ ਦੋਸ਼਼ਦਰ੍ਸ਼ੀ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਸਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-120-54 (69530) ਪ੍ਰੀਤਿਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਵਿਨਿਵਰ੍ਤਨੰ ਚ ਸੁਹ੍ਰੁʼਸੁ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਵਿਚਾਰ੍ਯ ਚੋਭਯੋਃ। ਯਦੇਵ ਮਿਤ੍ਰੰ ਗੁਰੁਭਾਰਮਾਵਹੇ ਤ੍ਤਦੇਵ ਸੁਸ੍ਨਿਗ੍ਧਮੁਦਾਹਰੇਦ੍ਬੁਧਃ॥ 12-120-55 (69531) ਏਤਾਨ੍ਮਯੋਕ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚਰ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾ ੰਨ੍ਰੁʼਣਾਂ ਚ ਗੁਪ੍ਤੌ ਮਤਿਮਾਦਧਤ੍ਸ੍ਵ। ਅਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ ਪੁਣ੍ਯਫਲੰ ਸੁਖੇਨ ਸਰ੍ਵੋ ਹਿ ਲੋਕੋ ਨ੍ਰੁʼਪ ਧਰ੍ਮਮੂਲਃ॥ ॥ 12-120-56 (69532) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 120॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-120-2 ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਰਾਜਧਰ੍ਮਵਿਦਾਂ ਮਤੰ ਯਦ੍ਵਿਸ੍ਤਰੇਣੋਕ੍ਤੰ ਤਦੇਵ ਪ੍ਰਣੇਯੰ ਪ੍ਰਕਰ੍ਸ਼਼ੇਣ ਨੇਤੁਂ ਵੋਢੁ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਪ੍ਰਣਯੰ ਰਾਜਧਰ੍ਮਾਣਾਮਿਤਿ ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-120-4 ਬਰ੍ਹਾਣਿ ਪਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍। ਭੁਜਗਾਸ਼ਨੋ ਮਯੂਰਃ॥ 12-120-5 ਤੈਕ੍ਸ਼਼੍ਣ੍ਯੰ ਕ੍ਰੂਰਤ੍ਵਮ੍। ਜਿਹ੍ਮਤ੍ਵੰ ਕੋਟਿਲ੍ਯਮ੍॥ 12-120-6 ਯਸ੍ਮਿੰੰਨਰ੍ਥੇ ਦਣ੍ਡੇ(ਅ)ਨੁਗ੍ਰਹੇ ਵਾ। ਰੂਪਮਾਦਿਸ਼ੇਦ੍ਦਰ੍ਸ਼ਯੇਤ੍॥ 12-120-7 ਸ਼ਰਚ੍ਛਿਸ੍ਵੀ ਸ਼ਰਤ੍ਕਾਲਮਯੂਰਃ॥ 12-120-8 ਯੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਵਹਿਤਃ ਸ੍ਯਾਤ੍। ਵਰ੍ਸ਼਼ੋਦਕਾਨਿ ਵ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਯਾ ਜਨਿਤਾਨਿ ਮਹਾਨਦੀਜਲਾਨਿ। ਅਰ੍ਥਕਾਮਃ ਸ਼ਿਖਾਂ ਰਾਜਾ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਧਰ੍ਮਧ੍ਵਜੋਪਮਾਮ੍ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਸ਼ਿਖਾਂ ਯੋਗ੍ਯਲਿਙ੍ਗੰ ਕ੍ਰੂਰਤ੍ਵਾਦਿਕੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਯੇਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-120-9 ਲੋਕੇ ਚਾਯਵ੍ਯਯੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਵ੍ਰੁʼਹਦ੍ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਮਿਵਾਸ੍ਰਵਦਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਬ੍ਰੁʼਹਨ੍ਤੋ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਾ ਯਤ੍ਰ ਤਦ੍ਵ੍ਰੁʼਹਦ੍ਵਕ੍ਸ਼਼ੰ ਤਾਲਵਨਮ੍। ਆਸ੍ਰਵਤ੍ ਰਸੰ ਪ੍ਰਸ੍ਰਵਤ੍। ਯਥਾ ਰਸਗ੍ਰਾਹੀ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇ ਏਵ ਪ੍ਰਹ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਰਸੰ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਤਿ ਨਤੁ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਸ੍ਨਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਚ੍ਛੇਦੇਨੇਕ੍ਸ਼਼ੁਕਾਣ੍ਡਾਦਿਵਤ੍ਤਤੋ ਰਸੰ ਜਿਘ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਏਵੰ ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਾਯਵ੍ਯਯੌ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤਾ ਜੀਵਯੰਸ੍ਤਾਭ੍ਯੋ ਧਨਰਸਮਾਦਦ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-120-10 ਭੌਮਾਨਿ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਸਸ੍ਯਾਨਿ ਚਰਣੈਰਸ਼੍ਵਾਦਿਗਮਨੈਃ ਕਿਰਨ੍ ਨਾਸ਼ਯੰਨਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-120-13 ਅਸਿਤਗ੍ਰੀਵੋ ਮਯੂਰਃ॥ 12-120-14 ਚਾਰੈਰ੍ਦਰ੍ਸ਼ਿਤਾਸੁ ਭੂਮਿਸ਼਼ੁ ਧਾਤ੍ਰੀਸੌਵਿਦਲ੍ਲਸੂਪਕਾਰਾਦਿਸ਼਼ੁ ਪਰੈਰ੍ਭੇਦਿਤੇਸ਼਼ੁ ਤਤਾਨ੍ਵਿਸ਼਼ਾਦੀਨ੍ਪਾਸ਼ਾਨ੍॥ 12-120-15 ਪਾਸ਼ਜ੍ਞਾਨੇ ਸਤਿ ਤਾਂ ਕਪਟਭੂਮਿੰ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪ੍ਰਣਯੇਤ੍ਪ੍ਰਾਪਯੇਤ੍ਤਦਾਨਸ਼੍ਯੇਦੇਵ। ਵਾਸ਼ਬ੍ਦ ਏਵਾਰ੍ਥੇ॥ 12-120-16 ਸੰਨਿਵਾਸਾਨ੍ਦ੍ਰੁʼਢਮੂਲਾਨ੍ਪਕ੍ਸ਼਼ਾ ਨਮਾਤ੍ਯਾਦੀਨ੍ ਸ਼ੂਰਾਂਸ਼੍ਚ ਵਾਸਯੇਤ੍ਸ੍ਥਾਪਯੇਤ੍। ਬਰ੍ਹਿਸਮੰ ਮਯੂਰਤੁਲ੍ਯੰ ਕਾਮੰ ਯਥੇਸ਼਼੍ਟੰ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਤਾਂ ਕ੍ਰਿਯਾਂ ਪਕ੍ਸ਼਼ਾਣਾਂ ਵਿਸ੍ਫਾਰਣਮਾਚਰੇਤ੍। ਪਤਙ੍ਗੰ ਸ਼ਲਭਸਮੂਹੋ ਯਥਾ ਗਹਨੇਸ਼਼ੁ ਪਤਤਿ ਗਹਨੰ ਚ ਨਿਸ਼਼੍ਪੰਨੰ ਕਰੋਤਿ ਏਵੰ ਸੰਭੂਯ ਸ਼ਤ੍ਰੂਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਪਤਿਤਵ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-120-18 ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਆਤ੍ਮਨਃ ਸੰਯਮਨੰ ਇਤ੍ਥਮੇਵ ਕਰ੍ਤੁਂ ਯੁਕ੍ਤੰ ਨਿਯਮੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍। ਪਰਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਚ ਤਤ੍ਰੈਵਾਰ੍ਥੇ ਸੰਵਾਦਿਤਯਾ ਤਸ੍ਯਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਵਿਚਾਰਣੰ ਦ੍ਰੁʼਢਤਰੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ਕਾਰ੍ਯਃ। ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਤ੍ਥਧਿਯਾ ਆਤ੍ਮਗੁਣਸ੍ਯ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਨਿਸ਼੍ਚਯਹੇਤੋਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਰ੍ਭਵਤਿ। ਏਤਦੇਵ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਪ੍ਰਯੋਜਨੰ ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ੋਦਕ੍ਸ਼਼ਮਤਾ ਬੁਦ੍ਧੇਰਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-120-19 ਆਤ੍ਮਨਃ ਸ੍ਵਸ੍ਯ ਪਰਿਮਰ੍ਸ਼ੇਨ ਸਰ੍ਵਤੋ(ਅ)ਤੀਤਾਨਾਗਤਵਿਚਾਰੇਣ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਕਾਰ੍ਯਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਊਹਾਪੋਹਕੌਸ਼ਲਰੂਪਯਾ ਮੇਧਯਾ ਵਿਚਾਰਯੇਤ੍ਸਾਧਕਬਾਧਕਭੂਮੌ ਸੰਚਾਰਯੇਤ੍॥ 12-120-21 ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸਮੋ(ਅ)ਪਿ ਸਨ੍ ਯਦਿ ਨਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਂ ਕਥਾਂ ਨਿਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਤ੍ਵਵਾਦੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਤਰ੍ਹਿ ਸਦ੍ਯਏਵ ਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਸ੍ਵਭਾਵੰ ਸ੍ਵਾਸ੍ਥ੍ਯੰ ਏਸ਼਼੍ਯਤੇ। ਉਦਕੇ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੰ ਤਪ੍ਤਾਯਸੰ ਸ਼ੈਤ੍ਯਮਿਵ॥ 12-120-33 ਨ ਅਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਸੂਚਯੇਤ੍ ਅਰ੍ਥਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਂ ਨ ਜ੍ਞਾਪਯੇਤ੍॥ 12-120-35 ਸੰਚਯਾੰਨ ਵਿਸਰ੍ਗੀ ਸ੍ਯਾਤ੍। ਕੋਸ਼ਾਦ੍ਧਨੰ ਨ ਦਦ੍ਯਾਦਪਿਤੂਪਰ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤਮੇਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-120-37 ਆਤ੍ਮਾ ਦੇਹਃ। ਦੇਸ਼ੇ ਕਾਲੇ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਰਮਾਦ ਇਤ੍ਯੇਕਮ੍॥ 12-120-39 ਅਬਾਲਃ ਅਹੀਨਃ। ਅਨ੍ਯਃ ਸੰਪੰਨਃ॥ 12-120-41 ਧਰ੍ਮਕਾਮੌ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸੰਦਧੀਤ ਸੰਧਿੰ ਵਾ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍। ਅਨ੍ਯਤ੍ ਵਿਗ੍ਰਹਾਦਿਕੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍॥ 12-120-42 ਵਰ੍ਧਮਾਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ੀਯਮਾਣਮ੍॥ 12-120-43 ਅਲ੍ਪੇਨਾਪਿ ਸਤ੍ਵੇਨ ਬਲੇਨ। ਅਰ੍ਥ੍ਯਮਾਨੈਰ੍ਯੁਕ੍ਤਮ੍। ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਤੇ। ਲੁਬ੍ਧੋ ਦ੍ਰੁʼਪ੍ਤਸ਼੍ਚ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪਾਤ੍ਰੰ ਨ ਪੂਰਯਤੇ ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੇਯੋ(ਅ)ਪਸਰ੍ਪਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-120-44 ਪ੍ਰਗ੍ਰੁʼਹੀਤਃ ਸ੍ਰਿਗ੍ਧਃ। ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮ੍ਯਾਃ ਮੂਲੰ ਅਰ੍ਥੰ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਾਭ੍ਯਃ ਸੰਪੀਢ੍ਯਮਾਨਃ ਸੰਪੀਡ੍ਯਨ੍॥ 12-120-45 ਵ੍ਯਵਸ ਯੇਨ ਉਦ੍ਯੋਗੇਨ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ ਲਭੇਤ੍॥ 12-120-46 ਅਨੁਦ੍ਯੋਗੇਨ ਜਨ੍ਮ ਨ ਨਾਸ਼੍ਯੇਦਿਤ੍ਯਾਹ ਯਤ੍ਰੇਤਿ॥ 12-120-47 ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਚ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਾਪੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਧਨੰ ਉਤ੍ਕੋਚਰੂਪਮ੍॥ 12-120-52 ਵਿਧਾਨਜੰ ਦੈਵਪ੍ਰਾਪ੍ਤਮ੍॥ 12-120-53 ਗੁਣੋਪਪੰਨਾਞ੍ਸ਼ੌਰ੍ਯਾਦਿਯੁਕ੍ਤਾਨ੍। ਗੁਣੇਸ਼਼ੁ ਸੰਧਿਵਿਗ੍ਰਹਾਦਿਸ਼਼ੁ ਆਤ੍ਮਵਾਨਪ੍ਰਮਤ੍ਤਃ॥ 12-120-54 ਦੋਸ਼਼ਦਰ੍ਸ਼ੀ ਨਿਰ੍ਦੋਸ਼਼ਸ਼਼੍ਵੇਪੀਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-120-55 ਉਦਾਹਰੇਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ੰਸੇਤ੍॥ 12-120-56 ਚਰਾਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠ। ਆਦਧਤ੍ਸ੍ਵ ਆਧਤ੍ਸ੍ਵਾ। ਦਧ ਧਾਰਣੇ ਇਤ੍ਯਸ੍ਯ ਰੂਪਮ੍॥

12-121-0 (69533) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-121-0x (5666) ਅਯੰ ਪਿਤਾਮਹੇਨੋਕ੍ਤੋ ਰਾਜਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ। ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਸ਼੍ਚ ਮਹਾਦਣ੍ਡੋ ਦਣ੍ਡੇ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ 12-121-1 (69534) ਦੇਵਤਾਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਂ ਚ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਂ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍। ਯਕ੍ਸ਼਼ਰਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪਿਸ਼ਾਚਾਨਾਂ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਨਾਂ ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ॥ 12-121-2 (69535) ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਾਣਿਨਾਂ ਲੋਕੇ ਤਿਰ੍ਯਕ੍ਸ਼਼੍ਵਪਿ ਨਿਵਾਸਿਨਾਮ੍। ਸਰ੍ਵਸ੍ਯਾਪਿ ਮਹਾਤੇਜਾ ਦਣ੍ਡਃ ਸ਼੍ਰੇਯਾਨਿਤਿ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-121-3 (69536) ਇਤ੍ਯੇਤਦੁਕ੍ਤੰ ਭਵਤਾ ਦਣ੍ਡੇ ਵੈ ਸਚਰਾਚਰਮ੍। ਪਸ਼੍ਯਤਾਂ ਲੋਕ ਆਯਤ੍ਤੰ ਸਸੁਰਾਸੁਰਮਾਨੁਸ਼਼ਮ੍। ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-121-4 (69537) ਕੋ ਦਣ੍ਡਃ ਕੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਦਣ੍ਡਃ ਕਿੰਰੂਪਃ ਕਿੰਪਰਾਯਣਃ। ਕਿਮਾਤ੍ਮਕਃ ਕਥੰਭੂਤਃ ਕਤਿਮੂਰ੍ਤਿਃ ਕਥੰ ਪ੍ਰਭੁਃ॥ 12-121-5 (69538) ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਚ ਕਥੰ ਦਣ੍ਡਃ ਪ੍ਰਜਾਸੁ ਵਿਹਿਤਾਤ੍ਮਕਃ। ਕਸ਼੍ਚ ਪੂਰ੍ਵਾਪਰਮਿਦੰ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲਯਨ੍॥ 12-121-6 (69539) ਕਸ਼੍ਚ ਵਿਜ੍ਞਾਯਤੇ ਪੂਰ੍ਵਃ ਕੋ ਵਰੋ ਦਣ੍ਡਸੰਜ੍ਞਿਤਃ। ਕਿੰਸੰਸ੍ਥਸ਼੍ਚਾਭਵਦ੍ਦਣ੍ਡਃ ਕਾ ਚਾਸ੍ਯ ਗਤਿਰਿਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-121-7 (69540) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-121-8x (5667) ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਕੌਰਵ੍ਯ ਯੋ ਦਣ੍ਡੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰੋ ਯਥਾ ਚ ਸਃ। ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਹਿ ਸਰ੍ਵਮਾਯਤ੍ਤੰ ਸ ਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਕੇਵਲਃ॥ 12-121-8 (69541) ਧਰ੍ਮਸ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਮਹਾਰਾਜ ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਇਤੀਸ਼਼੍ਯਤੇ। ਤਸ੍ਯ ਲੋਪਃ ਕਥੰ ਨ ਸ੍ਯਾਲ੍ਲੋਕੇਸ਼਼੍ਵਿਹ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-121-9 (69542) ਇਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਵ੍ਯਵਾਹਰਸ੍ਯ ਵ੍ਯਵਹਾਰਤ੍ਵਮਿਸ਼਼੍ਯਤੇ। ਅਪਿ ਚੈਤਤ੍ਪੁਰਾ ਰਾਜਨ੍ਮਨੁਨਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਮਾਦਿਤਃ॥ 12-121-10 (69543) ਸੁਪ੍ਰਣੀਤੇਨ ਦਣ੍ਡੇਨ ਪ੍ਰਿਯਾਪ੍ਰਿਯਸਮਾਤ੍ਮਨਾ। ਪ੍ਰਜਾ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਯਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਧਰ੍ਮ ਏਵ ਸ ਕੇਵਲਃ॥ 12-121-11 (69544) ਯਥੋਕ੍ਤਮੇਤਦ੍ਵਚਨੰ ਪ੍ਰਾਗੇਵ ਮਨੁਨਾ ਪੁਰਾ। ਯਨ੍ਮਯੋਕ੍ਤੰ ਵਸਿਸ਼਼੍ਠੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣੋ ਵਚਨੰ ਮਹਤ੍॥ 12-121-12 (69545) ਪ੍ਰਾਗਿਦੰ ਵਚਨੰ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਮਤਃ ਪ੍ਰਾਗ੍ਵਚਨੰ ਵਿਦੁਃ। ਵ੍ਯਵਹਾਰਸ੍ਯ ਚਾਖ੍ਯਾਨਾਦ੍ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਇਹੋਚ੍ਯਤੇ॥ 12-121-13 (69546) ਦਣ੍ਡਾਨ੍ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਃ ਸਤਤੰ ਸੁਪ੍ਰਣੀਤਾਤ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ। ਦੈਵੰ ਹਿ ਪਰਮੋ ਦਣ੍ਡੋ ਰੂਪਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਿਵੋਤ੍ਥਿਤਃ॥ 12-121-14 (69547) ਨੀਲੋਤ੍ਪਲਦਲਸ਼੍ਯਾਮਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਦੰਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਭੁਜਃ। ਅਸ਼਼੍ਟਪਾੰਨੈਕਨਯਨਃ ਸ਼ਙ੍ਕੁਕਰ੍ਣੋਰ੍ਧ੍ਵਰੋਮਵਾਨ੍॥ 12-121-15 (69548) ਜਟੀ ਦ੍ਵਿਜਿਹ੍ਵਸ੍ਤਾਮ੍ਰਾਸ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਗਰਾਜਤਨੁਚ੍ਛਦਃ। ਏਤਦ੍ਰੂਪੰ ਬਿਭਰ੍ਤ੍ਯੁਗ੍ਰੰ ਦਣ੍ਡੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਦੁਰਾਸਦਃ॥ 12-121-16 (69549) ਅਸਿਰ੍ਧਨੁਰ੍ਗਦਾ ਸ਼ਕ੍ਤਿਸ੍ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲੰ ਮੁਦ੍ਗਰਃ ਸ਼ਰਃ। ਮੁਸਲੰ ਪਰਸ਼ੁਸ਼੍ਚਕ੍ਰੰ ਪ੍ਰਾਸਦਣ੍ਡਰ੍ਸ਼਼੍ਟਿਤੋਮਰਾਃ॥ 12-121-17 (69550) ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਹਰਣੀਯਾਨਿ ਯਾਨਿ ਯਾਨੀਹ ਕਾਨਿਚਿਤ੍। ਦਣ੍ਡ ਏਵ ਸ ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਾ ਲੋਕੇ ਚਰਤਿ ਮੂਰ੍ਤਿਮਾਨ੍॥ 12-121-18 (69551) ਭਿਨ੍ਦੰਸ਼੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਰੁਜਨ੍ਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਨ੍ਦਾਰਯਨ੍ਪਾਟਯੰਸ੍ਤਥਾ। ਘਾਤਯੰਨਭਿਧਾਵੰਸ਼੍ਚ ਦਣ੍ਡ ਏਵ ਚਰਤ੍ਯੁਤ॥ 12-121-19 (69552) ਅਸਿਰ੍ਵਿਸ਼ਸਨੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਵਰ੍ਮਾ ਦੁਰਾਸਦਃ। ਸ਼੍ਰੀਗਰ੍ਭੋ ਵਿਜਯਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਵ੍ਯਵਹਾਰਃ ਪ੍ਰਜਾਗਰਃ॥ 12-121-20 (69553) ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਨ੍ਤ੍ਰਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਪ੍ਰਵਚਨੰ ਪਰਮ੍। ਧਰ੍ਮਪਾਲੋ(ਅ)ਕ੍ਸ਼਼ਰੋ ਗੋਪਃ ਸਤ੍ਯਗੋ ਨਿਤ੍ਯਗੋ ਗ੍ਰੁʼਹਃ॥ 12-121-21 (69554) ਅਸਙ੍ਗੋ ਰੁਦ੍ਰਤਨਯੋ ਮਨੁਰ੍ਜ੍ਯੇਸ਼਼੍ਠਃ ਸ਼ਿਵੰਕਰਃ। ਨਾਮਾਨ੍ਯੇਤਾਨਿ ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਕੀਰ੍ਤਿਤਾਨਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-121-22 (69555) ਦਣ੍ਡੋ ਹਿ ਭਗਵਾਨ੍ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਯਜ੍ਞੋ ਨਾਰਾਯਣਃ ਪ੍ਰਭੁਃ। ਸ਼ਸ਼੍ਵਦ੍ਰੁਪੰ ਮਹਦ੍ਬਿਭ੍ਰਨ੍ਮਹਾਤ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-121-23 (69556) ਤਥੋਕ੍ਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਨ੍ਯੇਤਿ ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਮੀਰ੍ਨੀਤਿਃ ਸਰਸ੍ਵਤੀ। ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਰ੍ਜਗਦ੍ਧਾਤ੍ਰੀ ਦਣ੍ਡੋ ਹਿ ਬਹੁਵਿਗ੍ਰਹਃ॥ 12-121-24 (69557) ਅਰ੍ਥਾਨਰ੍ਥੌ ਸੁਖੰ ਦੁਃਖੰ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੌ ਬਲਾਬਲੇ। ਦੌਰ੍ਭਾਗ੍ਯੰ ਭਾਗਧੇਯੰ ਚ ਪੁਣ੍ਯਾਪੁਣ੍ਯੇ ਗੁਣਾਗੁਣੌ॥ 12-121-25 (69558) ਕਾਮਾਕਾਮਾਵ੍ਰੁʼਤੁਰ੍ਮਾਸਃ ਸ਼ਰ੍ਵਰੀ ਦਿਵਸਃ ਕ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਅਪ੍ਰਮਾਦਃ ਪ੍ਰਮਾਦਸ਼੍ਚ ਹਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ੋਕੌ ਸ਼ਮੋ ਦਮਃ॥ 12-121-26 (69559) ਦੈਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕਾਰਸ਼੍ਚ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਮੋਕ੍ਸ਼਼ੌ ਭਯਾਭਯੇ। ਹਿੰਸਾਹਿੰਸੇ ਤਪੋ ਯਜ੍ਞਃ ਸੰਯਮੋ(ਅ)ਥ ਵਿਸ਼਼ਾਮ੍ਰੁʼਤੇ॥ 12-121-27 (69560) ਅਨ੍ਤਸ਼੍ਚਾਦਿਸ਼੍ਚ ਮਧ੍ਯੰ ਚ ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਾਂ ਚ ਪ੍ਰਪਞ੍ਚਨਮ੍। ਮਦਃ ਪ੍ਰਮੋਦੋ ਦਰ੍ਪਸ਼੍ਚ ਦਮ੍ਭੋ ਧੈਰ੍ਯੰ ਨਯਾਨਯੌ॥ 12-121-28 (69561) ਅਸ਼ਕ੍ਤਿਃ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰਿਤ੍ਯੇਵੰ ਮਾਨਸ੍ਤਮ੍ਭੌ ਵ੍ਯਯਾਵ੍ਯਯੌ। ਵਿਨਯਸ਼੍ਚ ਵਿਸਰ੍ਗਸ਼੍ਚ ਕਾਲਾਕਾਲੌ ਚ ਕੌਰਵ॥ 12-121-29 (69562) ਅਨ੍ਰੁʼਤੰ ਚਾਜ੍ਞਤਾ ਸਤ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਸ਼੍ਰਦ੍ਧੇ ਤਥੈਵ ਚ। ਕ੍ਲੀਬਤਾ ਵ੍ਯਵਸਾਯਸ਼੍ਚ ਲਾਭਾਲਾਭੌ ਜਯਾਜਯੌ॥ 12-121-30 (69563) ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਤਾ ਮ੍ਰੁʼਦੁਤਾਤ੍ਯੁਗ੍ਰਮਾਗਮਾਨਾਗਮੌ ਤਥਾ। ਵਿਰੋਧਸ਼੍ਚਾਵਿਰੋਧਸ਼੍ਚ ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯੇ ਬਲਾਬਲੇ॥ 12-121-31 (69564) ਅਸੂਯਾ ਚਾਨਸੂਯਾ ਚ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੌ ਤਥੈਵ ਚ। ਅਪਤ੍ਰਪਾਨਪਤ੍ਰਪੇ ਹ੍ਰੀਸ਼੍ਚ ਸੰਪਦ੍ਵਿਪਚ੍ਚ ਹ॥ 12-121-32 (69565) ਤੇਜਃ ਕਰ੍ਮਾਣਿ ਪਾਣ੍ਡਿਤ੍ਯੰ ਵਾਕ੍ਸ਼ਕ੍ਤਿਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਤਤ੍ਵਤਾ। ਏਵੰ ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਞ੍ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਬਹੁਰੂਪਤਾ॥ 12-121-33 (69566) ਨ ਸ੍ਯਾਦ੍ਯਦੀਹ ਦਣ੍ਡੋ ਵੈ ਪ੍ਰਮਥੇਯੁਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍। ਭਯਾਦ੍ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਨਾਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਘ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚੈਵ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-121-34 (69567) ਦਣ੍ਡੇਨ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣਾ ਹਿ ਰਾਜੰਨਹਰਹਃ ਪ੍ਰਜਾਃ। ਰਾਜਾਨੰ ਵਰ੍ਧਯਨ੍ਤੀਹ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦਣ੍ਡਃ ਪਰਾਯਣਮ੍॥ 12-121-35 (69568) ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪਯਤੇ ਨਿਤ੍ਯਮਿਮੰ ਲੋਕੰ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ। ਸਤ੍ਯੇ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤੋ ਧਰ੍ਮੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼੍ਵਵਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ॥ 12-121-36 (69569) ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤਾ ਦ੍ਵਿਜਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਦੇਵਯੁਕ੍ਤਾ ਭਵਨ੍ਤਿ ਚ। ਬਭੂਵ ਯਜ੍ਞੋ ਦੇਵੇਭ੍ਯੋ ਯਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰੀਣਾਤਿ ਦੇਵਤਾਃ॥ 12-121-37 (69570) ਪ੍ਰੀਤਾਸ਼੍ਚ ਦੇਵਤਾ ਲੋਕਮਿਨ੍ਦ੍ਰੇ ਪ੍ਰਤਿਦਦਤ੍ਯੁਤ। ਅਤ੍ਰੰ ਦਦਾਤਿ ਸ਼ਕ੍ਰਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੰਨਿਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-121-38 (69571) ਪ੍ਰਾਣਾਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਨਿਤ੍ਯਮੰਨੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾਃ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰਜਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੇ ਦਣ੍ਡੋ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਤਾਸੁ ਚ॥ 12-121-39 (69572) ਏਵੰਪ੍ਨਯੋਜਨਸ਼੍ਚੈਵ ਦਣ੍ਡਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਤਾਂ ਗਤਃ। ਰਕ੍ਸ਼਼ਪ੍ਰਜਾਃ ਸ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਵਵਹਿਤੋਕ੍ਸ਼਼ਰਃ॥ 12-121-40 (69573) ਈਸ਼੍ਵਰਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਾਣਃ ਸਤ੍ਵੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ। ਭੂਤਾਤ੍ਮਾ ਜੀਵ ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਨਾਮਭਿਃ ਪ੍ਰੋਚ੍ਯਤੇ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਭਿਃ॥ 12-121-41 (69574) ਅਦਦਦ੍ਦਣ੍ਡਮੇਵਾਸ੍ਮੈ ਧ੍ਰੁʼਤਮੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯਮੇਵ ਚ। ਬਲੇ ਨਯਸ਼੍ਚ ਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਸਦਾ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾਤ੍ਮਕਃ॥ 12-121-42 (69575) ਕੁਲੰ ਬਹੁਧਨਾਮਾਤ੍ਯਾਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਬਲਾਨਿ ਤੁ। ਆਹਾਰ੍ਯਮਸ਼਼੍ਟਕੈਰ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯੈਰ੍ਬਲਮਨ੍ਯਦ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-121-43 (69576) ਹਸ੍ਤਿਨੋ(ਅ)ਸ਼੍ਵਾ ਰਥਾਃ ਪਤ੍ਤਿਰ੍ਨਾਵੋ ਵਿਸ਼਼੍ਟਿਸ੍ਤਥੈਵ ਚ। ਦੇਸ਼ਿਕਾਸ਼੍ਚਾਦਿਕਾਸ਼੍ਚੈਵ ਤਦਸ਼਼੍ਟਾਙ੍ਗੰ ਬਲੰ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-121-44 (69577) ਅਥ ਚਾਙ੍ਗਸ੍ਯ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਰਥਿਨੋ ਹਸ੍ਤਿਯਾਯਿਨਃ। ਅਸ਼੍ਵਾਰੋਹਾਃ ਪਦਾਤਾਸ਼੍ਚ ਮਨ੍ਤ੍ਰਿਣੋ ਰਸਦਾਸ਼੍ਚ ਯੇ॥ 12-121-45 (69578) ਭਿਕ੍ਸ਼਼ੁਕਾਃ ਪ੍ਰਾਡ੍ਵਿਵਾਕਾਸ਼੍ਚ ਮੌਹੂਰ੍ਤਾ ਦੈਵਚਿਨ੍ਤਕਾਃ। ਕੋਸ਼ੋ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਧਾਨ੍ਯੰ ਚ ਸਰ੍ਵੋਪਕਰਣਾਨਿ ਚ॥ 12-121-46 (69579) ਸਪ੍ਤਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿ ਚਾਸ਼਼੍ਟਾਙ੍ਗੰ ਸ਼ਰੀਰਮਿਹ ਤੰ ਵਿਦੁਃ। ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਦਣ੍ਡਮੇਵਾਙ੍ਗੰ ਦਣ੍ਡਃ ਪ੍ਰਭਵ ਏਵ ਚ॥ 12-121-47 (69580) ਈਸ਼੍ਵਰੇਣ ਪ੍ਰਸੰਨੇਨ ਕਾਰਣਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਚ। ਦਣ੍ਡੋ ਦਤ੍ਤਃ ਸਦਾ ਗੋਪ੍ਤਾ ਦਣ੍ਡੋ ਹੀਦੰ ਸਨਾਤਨਮ੍॥ 12-121-48 (69581) ਰਾਜਾ ਪੂਜ੍ਯਤਮੋ ਨਾਨ੍ਯੋ ਯਥਾ ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼ਿਤਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਲੋਕਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਸ੍ਥਾਪਨਾਯ ਚ॥ 12-121-49 (69582) ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਰਤ੍ਯਯ ਉਤ੍ਪੰਨੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰਸ੍ਤਥਾਵਿਧਃ। ਤਸ੍ਯਾਦ੍ਯ ਸਹਿਤੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਰਤ੍ਯਯਲਕ੍ਸ਼਼ਣਃ॥ 12-121-50 (69583) ਵ੍ਯਵਹਾਰਸ੍ਤੁ ਵੇਦਾਤ੍ਮਾ ਵੇਦਪ੍ਰਤ੍ਯਯ ਉਚ੍ਯਤੇ। ਮੌਲਸ਼੍ਚ ਨਰਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਤਥਾ(ਅ)ਪਰਃ॥ 12-121-51 (69584) ਉਕ੍ਤੋ ਯਸ਼੍ਚਾਪਿ ਦਣ੍ਡੋ(ਅ)ਸੌ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਰਤ੍ਯਯਲਕ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਜ੍ਞੇਯੋ ਨਃ ਸ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਥੋ ਦਣ੍ਡਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯ ਏਵ ਚ॥ 12-121-52 (69585) ਦਣ੍ਡਪ੍ਰਤ੍ਯਯਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਪਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰਾਤ੍ਮਕਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ। ਵ੍ਯਵਹਾਰਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤੋ ਯਸ਼੍ਚ ਸ ਵੇਦਵਿਸ਼਼ਯਾਤ੍ਮਕਃ॥ 12-121-53 (69586) ਯਸ਼੍ਚ ਵੇਦਪ੍ਰਸੂਤਾਤ੍ਮਾ ਸ ਧਰ੍ਮੋ ਗੁਣਦਰ੍ਸ਼ਨਃ। ਧਰ੍ਮਪ੍ਰਤ੍ਯਯ ਉਦ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟੋ ਯਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਃ ਕ੍ਰੁʼਤਾਤ੍ਮਭਿਃ॥ 12-121-54 (69587) ਵ੍ਯਵਹਾਰਃ ਪ੍ਰਜਾਗੋਪ੍ਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਤ੍ਰੀਨ੍ਧਾਰਯਤਿ ਲੋਕਾਨ੍ਵੈ ਸਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਭੂਤਿਵਰ੍ਧਨਃ॥ 12-121-55 (69588) ਯਸ਼੍ਚ ਦਣ੍ਡਃ ਸ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰਃ ਸਨਾਤਨਃ। ਵ੍ਯਵਹਾਰਸ਼੍ਚ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਯਃ ਸ ਵੇਦ ਇਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ॥ 12-121-56 (69589) ਯਸ਼੍ਚ ਵੇਦਃ ਸ ਵੈ ਧਰ੍ਮੋ ਯਸ਼੍ਚ ਧਰ੍ਮਃ ਸ ਸਤ੍ਪਥਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪਿਤਾਮਹਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਭਗਵਾਂਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ॥ 12-121-57 (69590) ਲੋਕਾਨਾਂ ਸ ਹਿ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸਸੁਰਾਸੁਰਰਕ੍ਸ਼਼ਸਾਮ੍। ਸ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੋਰਗਵਤਾਂ ਕਰ੍ਤਾ ਚੈਵ ਸ ਭੂਤਕ੍ਰੁʼਤ੍॥ 12-121-58 (69591) ਤਤੋ ਨੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰੋ(ਅ)ਯੰ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਰਤ੍ਯਯਲਕ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਤਸ੍ਮਾਦਿਦਮਵੋਚਾਮ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਿਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍॥ 12-121-59 (69592) ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਚ ਭ੍ਰਾਤਾ ਚ ਭਾਰ੍ਯਾ ਚੈਵ ਪੁਰੋਹਿਤਃ। ਨਾਦਣ੍ਡ੍ਯੋ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਰਾਜ੍ਞੋ ਯਃ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਣ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ ॥ 12-121-60 (69593) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 121॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-121-11 ਪ੍ਰਜਾਰਕ੍ਸ਼਼ਕਤ੍ਵਾਦ੍ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਏਵ ਧਰ੍ਮਪਦਵਾਚ੍ਯੋ(ਅ)ਪੀਤ੍ਯਾਹ ਸੁਪ੍ਰਣੀਤੇਨੇਤਿ॥ 12-121-12 ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਏਵ ਵਚਨੰ ਮਨੁਮੁਖਾਚ੍ਛ੍ਰੁਤਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-121-13 ਦਣ੍ਡਏਵ ਉਕ੍ਤਵਚਨਾਦ੍ਧਰ੍ਮਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਵ੍ਯਵਹਾਰਸ਼ਬ੍ਦੇਨ ਚੋਚ੍ਯਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਪ੍ਰਾਗ੍ਵਚਨੰ ਧਰ੍ਮਵਚਨਮ੍॥ 12-121-16 ਏਵੰ ਵ੍ਯਵਹਾਰਰੂਪਿਣੋ ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਰੂਪਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਧਰ੍ਮਾਖ੍ਯਦਣ੍ਡਰੂਪਮਾਹ। ਤਾਮ੍ਰਾਸ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਗਰਾਜਤਨੁਚ੍ਛਦ ਇਤਿ। ਤਾਮ੍ਰੋ ਵਹ੍ਨਿਰੇਵਾਹਨਵਨੀਯਾਦਿਰਾਸ੍ਯੰ ਯਸ੍ਯ ਸ ਤਥਾ। ਮ੍ਰੁʼਗਰਾਜਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਮ੍ਰੁʼਗਸ੍ਤਤ੍ਸੰਬਨ੍ਧਿਚਰ੍ਮ ਤਨੁਚ੍ਛਦਃ ਸ਼ਰੀਰਾਚ੍ਛਾਦਕੰ ਪ੍ਰਾਵਰਣਮਸ੍ਯ। ਏਤੇਨ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾਪ੍ਰਧਾਨੋ ਯਜ੍ਞ ਉਕ੍ਤਃ। ਏਤਚ੍ਚ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਦਾਨੋਪਵਾਸਹੋਮਾਦੀਨਾਮੁਪਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-121-23 ਮੁਖ੍ਯੰ ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਰੂਪਮਾਹ ਦਣ੍ਡੋ ਹੀਤਿ॥ 12-121-24 ਤਤ੍ਪਤ੍ਨ੍ਯਾ ਰੂਪਮਾਹ ਤਥੇਤਿ। ਦਣ੍ਡੇਨ ਸਹਿਤਾ ਨੀਤਿਰ੍ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਃ॥ 12-121-25 ਕਿੰਪਰਾਯਣਮਿਤ੍ਯਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰੰ ਅਰ੍ਥਾਨਰ੍ਥਾਵਿਤ੍ਯਾਦਿ॥ 12-121-36 ਕਿਮਾਤ੍ਮਕਃ ਕਥੰਭੂਤਃ ਕਥੰਮੂਰ੍ਤਿਰਿਤਿਪ੍ਰਸ਼੍ਨਤ੍ਰਯਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰਮਾਹ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪਯਤਇਤਿ। ਲੋਕਪਾਲਨਾਤ੍ਮਕਃ ਸਤ੍ਯਪਕ੍ਸ਼਼ਪਾਤੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮੂਰ੍ਤਿਸ੍ਵਰੂਪ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-121-37 ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਭੂਰ੍ਤਿਤ੍ਵੰ ਵਿਵ੍ਰੁʼਣ੍ਵਨ੍ ਕਥੰ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਇਤ੍ਯਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰਮਾਹ ਧਰ੍ਮਯੁਕ੍ਤਾ ਇਤ੍ਯਾਦਿਨਾ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮੂਰ੍ਤਿਰ੍ਦਣ੍ਡੋ ਯਜ੍ਞਾਦਿਦ੍ਵਾਰਾੰਨਸ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿਹੇਤੁਤਯਾ ਭੂਤਾਨਿ ਪਾਲਯਨ੍ ਜਾਗਰ੍ਤੀਤਿ ਸ਼੍ਲੋਕਤ੍ਰਯਾਰ੍ਥਃ॥ 12-121-42 ਅਦਦਦੀਸ਼੍ਵਰ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਅਸ੍ਮੈ ਰਾਜ੍ਞੇ। ਦਣ੍ਡੰ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਮ੍। ਅਤਏਵਾਯੰ ਬਲੇਨ ਸੰਯੁਕ੍ਤਃ ਪਞ੍ਚਵਿਧ ਆਤ੍ਮਾ ਯਸ੍ਯ ਸ ਤਥਾ। ਧਰ੍ਮਵ੍ਯਵਹਾਰਦਣ੍ਡੇਸ਼੍ਵਰਜੀਵਰੂਪੇਣ ਪਞ੍ਚਪ੍ਰਕਾਰਾਤ੍ਮਕੋ ਰਾਜਾ। ਬਲੰ ਨਥੈਸ਼੍ਚ ਸੰਯੁਕ੍ਤੰ ਸਦਾ ਪਞ੍ਚਵਿਧਾਤ੍ਮਕਮਿਤਿ ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-121-43 ਬਹੁਧਨਸਹਿਤਾ ਅਮਾਤ੍ਯਾ ਬਹੁਧਨਾਮਾਤ੍ਯਾਃ। ਬਲਾਨਿ ਤੁ ਤੇਜਓਜਃ ਸਹ ਆਖ੍ਯਾਨਿ ਦੇਹੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਬੁਦ੍ਧਿਸਮਾਰ੍ਥ੍ਯਾਨਿ। ਅਸ਼਼੍ਟਕੈਰਸ਼਼੍ਟਸੰਖ੍ਯਾਕੈਰਨਨ੍ਤਰਸ਼੍ਲੋਕੇ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਮਾਣੈਰ੍ਹਸ੍ਤ੍ਯਾਦਿਭਿਰਾਹਾਰ੍ਯਮਾਰ੍ਜਨੀਯਮ੍। ਅਨ੍ਯਦ੍ਵਲੰ ਕੋਸ਼ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਰੂਪਮ੍॥ 12-121-45 ਅਙ੍ਗਸ੍ਯ ਸੈਨ੍ਯਸ੍ਯ ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਯ ਸੰਨਦ੍ਧਸ੍ਯ ਰਥਾਦਿਕੰ ਸ਼ਰੀਰੰ ਵਿਦੁਰਿਤਿ ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੇਨਾਨ੍ਵਯਃ। ਰਸਦਾਃ ਵੈਦ੍ਯਾਃ। 12-121-46 ਪ੍ਰਾਡ੍ਵਿਵਾਕਾਃ ਵਿਵਦਮਾਨਯੋਰ੍ਦ੍ਵਯੋਃ ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਵੇਤ੍ਤਾਰਃ॥ 12-121-47 ਦਣ੍ਡੰ ਸੈਨ੍ਯਮ੍। ਦਣ੍ਡਃ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਃ॥ 12-121-48 ਦਣ੍ਡੋ ਦਣ੍ਡਾਦੀਨਮ੍॥ 12-121-50 ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਰਤ੍ਯਯਃ ਭਰ੍ਤਾਰੌ ਦ੍ਵੌ ਵਿਵਦਮਾਨੌ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯਃ ਕਾਰਣੰ ਯਸ੍ਯ ਸ ਤਥਾ ਵਾਦਿਪ੍ਰਤਿਵਾਦਿਭ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਿਤੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰਃ। ਤਯੋਰਨ੍ਯਤਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯੋ(ਅ)ਭ੍ਯੁਪਗਮੋ ਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਯਸ੍ਯ ਸ ਭਰ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਰਤ੍ਯਯਲਕ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਅਨ੍ਯਤਰਪਰਾਜਯਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਸਹਿਤੋ ਹਿਤਮਿਸ਼਼੍ਟੰ ਤੇਨ ਯੁਕ੍ਤਃ ਸਹਿਤਃ। ਅਨ੍ਯਤਰਜਯਾਵਹ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-121-51 ਵੇਦਾਤ੍ਮਾ ਵੇਦੋਕ੍ਤੋ ਦੋਸ਼਼ਃ ਪਾਰਦਾਰ੍ਯਾਦਿਸ੍ਤੰਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਪਰਿਸ਼਼ਦੰ ਪ੍ਰਤਿਗਤਸ਼੍ਚੇਤ੍ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਾਤ੍ਮਕੋ ਵੇਦਹੇਤੁਕ ਏਵ ਦਣ੍ਡਃ। ਮੌਲਃ ਕੁਲਾਚਾਰਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੋ ਯੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰਸ੍ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਕ੍ਤੋ ਦਣ੍ਡਃ। ਤਥਾਚ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦਾਮਨੁਕ੍ਰਮਣੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਾਨਾਂ ਸਮਯਃ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਵੇਦਾਸ਼੍ਚੇਤਿ॥ 12-121-52 ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਦਣ੍ਡਾਨਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਆਦ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਧੀਨ ਇਤ੍ਯਾਹ। ਉਕ੍ਤ ਇਤਿ। ਨਃ ਅਸ੍ਮਾਭਿਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੈਰ੍ਦਣ੍ਡੋ(ਅ)ਪਿ ਜ੍ਞੇਯਃ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯੋ(ਅ)ਪਿ ਜ੍ਞੇਯਃ॥ 12-121-53 ਅਸ੍ਯਾਪਿ ਵੇਦਮੂਲਤ੍ਵਮਾਹ ਦਣ੍ਡ ਇਤਿ। ਵਿਵਿਧੋ(ਅ)ਵਹਾਰਃ ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਪਰਪਕ੍ਸ਼਼ਕ੍ਸ਼਼ੇਪੇਣ ਸ੍ਵਪਕ੍ਸ਼਼ਸਾਧਨੰ ਵ੍ਯਵਹਾਰਸ੍ਤਦਾਤ੍ਮਕੋ ਨ੍ਯਾਯਃ ਸ ਯਦ੍ਯਪਿ ਦਣ੍ਡਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਤਥਾਪਿ ਸ ਵ੍ਯਵਹਾਰਪਦਾਰ੍ਥੋ ਮਨ੍ਵਾਦਿਭਿਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ। ਅਤਃ ਸੋ(ਅ)ਪਿ ਵੈਦਿਕਪ੍ਰਣੀਤਤ੍ਵਾਦ੍ਵੇਦਵਿਸ਼਼ਯਾਤ੍ਮਕੋ ਵੇਦਾਰ੍ਥਗੋਚਰੋ(ਅ)ਸ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-121-54 ਉਦ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟੋ ਮਮ ਪਾਰਦਾਰ੍ਯਜੇਨਾਧਰ੍ਮੇਣ ਧਰ੍ਮਲੋਪੋ ਮਾਭੂਦਿਤਿ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਾਪਵਤ੍ਯੁਦ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟਃ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਰੂਪੋ ਦਣ੍ਡੋ ਧਰ੍ਮ ਏਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-121-60 ਯੋ ਰਾਜਾ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮੇਣ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਤਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞ ਇਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧਃ॥

12-122-0 (69594) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-122-0x (5668) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਅਙ੍ਗੇਸ਼਼ੁ ਰਾਜਾ ਦ੍ਯੁਤਿਮਾਨ੍ਵਸੁਹੋਮ ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਃ॥ 12-122-1 (69595) ਸ ਰਾਜਾ ਧਰ੍ਮਵਿੰਨਿਤ੍ਯੰ ਸਹ ਪਤ੍ਨ੍ਯਾ ਮਹਾਤਪਾਃ। ਮੁਞ੍ਜਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠੰ ਜਗਾਮਾਥ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਗਣਸੇਵਿਤਮ੍। 12-122-2 (69596) ਤਤ੍ਰ ਸ਼੍ਰੁʼਙ੍ਗੇ ਹਿਮਵਤੋ ਵਸਤਿੰ ਸਮੁਪਾਗਮਤ੍। ਯਤ੍ਰ ਮੁਞ੍ਜਵਟੇ ਰਾਮੋ ਜਟਾਹਰਣਮਾਦਿਸ਼ਤ੍॥ 12-122-3 (69597) ਤਦਾਦਿ ਚ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਃ ਸੰਸ਼ਿਤਵ੍ਰਤੈਃ। ਮੁਞ੍ਜਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਠ ਇਤਿ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਃ ਸ ਦੇਸ਼ੋ ਰੁਦ੍ਰਸੇਵਿਤਃ॥ 12-122-4 (69598) ਸ ਤਤ੍ਰ ਬਹੁਭਿਰ੍ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤਦਾ ਸ਼੍ਰੁਤਿਮਯੈਰ੍ਗੁਣੈਃ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਾਮਨੁਮਤੋ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ਿਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ(ਅ)ਭਵਤ੍॥ 12-122-5 (69599) ਤੰ ਕਦਾਚਿਦਦੀਨਾਤ੍ਮਾ ਸਖਾ ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯ ਮਾਨਿਤਃ। ਅਭ੍ਯਗਚ੍ਛਨ੍ਮਹੀਪਾਲੋ ਮਾਨ੍ਧਾਤਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਕਰ੍ਸ਼ਨਃ॥ 12-122-6 (69600) ਸੋਪਸ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤੁ ਮਾਨ੍ਧਾਤਾ ਵਸੁਹੋਮੰ ਨਰਾਧਿਪਮ੍। ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਤਪਸੰ ਵਿਨਯੇਨੋਪਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ॥ 12-122-7 (69601) ਵਸੁਹੋਮੋ(ਅ)ਪਿ ਰਾਜ੍ਞੋ ਵੈ ਗਾਮਰ੍ਧ੍ਯੰ ਚ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍। ਸਪ੍ਤਾਙ੍ਗਸ੍ਯ ਤੁ ਰਾਜ੍ਯਸ੍ਯ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਕੁਸ਼ਲਾਵ੍ਯਯੌ॥ 12-122-8 (69602) ਸਦ੍ਭਿਰਾਚਰਿਤੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਯਥਾਵਦਨੁਯਾਯਿਨਮ੍। ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਸੁਹੋਮਸ੍ਤੰ ਰਾਜਨ੍ਕਿੰ ਕਰਵਾਣਿ ਤੇ॥ 12-122-9 (69603) ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪਰਮਪ੍ਰੀਤੋ ਮਾਨ੍ਧਾਤਾ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮਃ। ਵਸੁਹੋਮੰ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਮਾਸੀਨੰ ਕੁਰੁਨਨ੍ਦਨ॥ 12-122-10 (69604) ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤੇਰ੍ਮਤੰ ਰਾਜੰਨਘੀਤੰ ਸਕਲੰ ਤ੍ਵਯਾ। ਤਥੈਵੌਸ਼ਨਸੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਵਿਜ੍ਞਾਤੰ ਤੇ ਨਰੋਤ੍ਤਮ॥ 12-122-11 (69605) ਤਦਹੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਦਣ੍ਡ ਉਤ੍ਪਦ੍ਯਤੇ ਕਥਮ੍। ਕਿੰ ਵਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਪੂਰ੍ਵੰ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਕਿੰ ਵਾ ਪਰਮਮੁਚ੍ਯਤੇ॥ 12-122-12 (69606) ਕਥੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸੰਸ੍ਥਸ਼੍ਚ ਦਣ੍ਡਃ ਸੰਪ੍ਰਤ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ। ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਤਦ੍ਯਥਾਤਤ੍ਵੰ ਦਦਾਮ੍ਯਾਚਾਰ੍ਯਵੇਤਨਮ੍॥ 12-122-13 (69607) ਵਸੁਹੋਮ ਉਵਾਚ। 12-122-14x (5669) ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਰਾਜਨ੍ਯਥਾ ਦਣ੍ਡਃ ਸੰਭੂਤੋ ਲੋਕਸੰਗ੍ਰਹਃ। ਪ੍ਰਜਾਵਿਨਯਰਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਸਨਾਤਨਃ॥ 12-122-14 (69608) ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਯਿਯਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਭਗਵਾਨ੍ਸਰ੍ਵਲੋਕਪਿਤਾਮਹਃ। ਰੁʼਤ੍ਵਿਜੰ ਨਾਤ੍ਮਨਸ੍ਤੁਲ੍ਯੰ ਦਦਰ੍ਸ਼ੇਤਿ ਹਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍॥ 12-122-15 (69609) ਸ ਗਰ੍ਭੰ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵੋ ਬਹੁਵਰ੍ਸ਼਼ਾਣ੍ਯਧਾਰਯਤ੍। ਅਥ ਪੂਰ੍ਣੇ ਸਹਸ੍ਰੇ ਤੁ ਸ ਗਰ੍ਭਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਵਤੋ(ਅ)ਪਤਤ੍॥ 12-122-16 (69610) ਸ ਕ੍ਸ਼਼ੁਪੋ ਨਾਮ ਸੰਭੂਤਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਰਰਿੰਦਮ੍। ਰੁʼਤ੍ਵਿਗਾਸੀਨ੍ਮਹਾਰਾਜ ਯਜ੍ਞੇ ਤਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-122-17 (69611) ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਰੇ ਤੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਇਸ਼਼੍ਟਰੂਪਪ੍ਰਚਾਰਤ੍ਵਾਦ੍ਦਣ੍ਡਃ ਸੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍॥ 12-122-18 (69612) ਤਸ੍ਮਿੰਨਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੇ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਸੰਕਰੋ(ਅ)ਭਵਤ੍। ਨੈਵ ਕਾਰ੍ਯੰ ਨ ਵਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਭੋਜ੍ਯਾਭੋਜ੍ਯੰ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-122-19 (69613) ਪੇਯਾਪੇਯੇ ਕੁਤਃ ਸਿਦ੍ਧਿਰ੍ਹਿਸਨ੍ਤਿ ਚ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍। ਗਮ੍ਯਾਗਮ੍ਯੰ ਤਦਾ ਨਾਸੀਤ੍ਸ੍ਵੰ ਪਰਸ੍ਵੰ ਚ ਵੈ ਸਮਮ੍॥ 12-122-20 (69614) ਪਰਸ੍ਪਰੰ ਵਿਲੁਮ੍ਪਨ੍ਤਿ ਸਾਰਮੇਯਾ ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਮਿਸ਼਼ਮ੍। ਅਬਲਾਨ੍ਬਲਿਨੋ ਜਘ੍ਨੁਰ੍ਨਿਰ੍ਮਰ੍ਯਾਦੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-122-21 (69615) ਤਤਃ ਪਿਤਾਮਹੋ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਂ ਭਗਵਨ੍ਤੰ ਸਨਾਤਨਮ੍। ਸੰਪੂਜ੍ਯ ਵਰਦੰ ਦੇਵੰ ਮਹਾਦੇਵਮਥਾਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-122-22 (69616) ਅਤ੍ਰ ਤ੍ਵਮਨੁਕਮ੍ਪਾਂ ਵੈ ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਸ਼ਙ੍ਕਰ। ਅਯੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਃ ਸਖਾ ਤੁਭ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ॥ 12-122-23 (69617) `ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਸਰ੍ਵਵਿਧਾਨਜ੍ਞਃ ਸਤ੍ਵਾਨਾਂ ਤ੍ਵੰ ਗਤਿਃ ਪਰਾ।' ਸੰਕਰੋ ਨ ਭਵੇਦਤ੍ਰ ਯਥਾ ਤਦ੍ਵੈ ਵਿਧੀਯਤਾਮ੍॥ 12-122-24 (69618) ਤਤਃ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਤਦਾ ਸ਼ੂਲਵਰਾਯੁਧਃ। ` ਦੇਵਦੇਵੋ ਮਹਾਦੇਵਃ ਕਾਰਣੰ ਜਗਤਃ ਪਰਮ੍॥ 12-122-25 (69619) ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਸ਼਼੍ਣ੍ਵਿਨ੍ਦ੍ਰਸਹਿਤਃ ਸਰ੍ਵੈਸ਼੍ਚ ਸਸੁਰਾਸੁਰੈਃ। ਲੋਕਸਨ੍ਧਾਰਣਾਰ੍ਥੰ ਚ ਲੋਕਸੰਕਰਨਾਸ਼ਨਮ੍।' ਆਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਾਨਾ ਦਣ੍ਡੰ ਸਸ੍ਰੁʼਜੇ ਦੇਵਸਤ੍ਤਮਃ॥ 12-122-26 (69620) ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਚ ਧਰ੍ਮਚਰਣਾੰਨੀਤਿੰ ਦੇਵੀਂ ਸਰਸ੍ਵਤੀਮ੍। ਅਸ੍ਰੁʼਜਦ੍ਦਣ੍ਡਨੀਤਿੰ ਵੈ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਾਮ੍॥ 12-122-27 (69621) `ਯਥਾ(ਅ)ਸੌ ਨੀਯਤੇ ਦਣ੍ਡਃ ਸਤਤੰ ਪਾਪਕਾਰਿਸ਼਼ੁ। ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਨਯਨਾਤ੍ਸਾ ਹਿ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਰਿਹੋਚ੍ਯਤੇ॥' 12-122-28 (69622) ਭੂਯਃ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਚਿਰੰ ਸ਼ੂਲਘਰਃ ਪ੍ਰਭੁਃ। `ਅਸ੍ਰੁʼਜਤ੍ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਮਹਾਦੇਵੋ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ॥ 12-122-29 (69623) ਦਣ੍ਡਨੀਤੇਃ ਪ੍ਰਯੋਗਾਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਮਾਣਾਨਿ ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਵਿਦ੍ਯਾਸ਼੍ਚਤਸ੍ਰਃ ਕੂਟਸ੍ਥਾਸ੍ਤਾਸਾਂ ਭੇਦਵਿਕਲ੍ਪਨਾਃ॥ 12-122-30 (69624) ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਵੇਦਾਸ਼੍ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਮੀਮਾਂਸਾ ਨ੍ਯਾਯਵਿਸ੍ਤਰਃ। ਪੁਰਾਣੰ ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਚ ਵਿਦ੍ਯਾ ਹ੍ਯੇਤਾਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼॥ 12-122-31 (69625) ਆਯੁਰ੍ਵੇਦੋ ਧਨੁਰ੍ਵੇਦੋ ਗਾਨ੍ਧਰ੍ਵਸ਼੍ਚੇਤਿ ਤੇ ਤ੍ਰਯਃ। ਅਰ੍ਥਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਚਤੁਰ੍ਥੰ ਤੁ ਵਿਦ੍ਯਾ ਹ੍ਯਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ੈਵ ਤੁ॥ 12-122-32 (69626) ਦਸ਼ ਚਾਸ਼਼੍ਟੌ ਚ ਵਿਖ੍ਯਾਤਾ ਏਤਾ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਸੰਹਿਤਾਃ। ਏਤਾਸਾਮੇਵ ਵਿਦ੍ਯਾਨਾਂ ਵ੍ਯਾਸਮਾਹ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ॥ 12-122-33 (69627) ਸ਼ਤਾਨਿ ਤ੍ਰੀਣਿ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਮਹਾਤਨ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸਪ੍ਤਤਿਮ੍। ਵ੍ਯਾਸ ਏਵ ਤੁ ਵਿਦ੍ਯਾਨਾਂ ਮਹਾਦੇਵੇਨ ਕੀਰ੍ਤਿਤਃ॥ 12-122-34 (69628) ਤਨ੍ਤ੍ਰੰ ਪਾਸ਼ੁਪਤੰ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਰਾਤ੍ਰੰ ਚ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍। ਯੋਗਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਚ ਸਾਙ੍ਖ੍ਯੰ ਚ ਤਨ੍ਤ੍ਰੰ ਲੋਕਾਯਤੰ ਤਥਾ॥ 12-122-35 (69629) ਤਨ੍ਤ੍ਰੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤੁਲਾ ਨਾਮ ਤਰ੍ਕਵਿਦ੍ਯਾ ਦਿਵੌਕਸਾਮ੍। ਸੁਖਦੁਃਖਾਰ੍ਥਜਿਜ੍ਞਾਸਾ ਕਾਰਣੰ ਚੇਤਿ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਮ੍॥ 12-122-36 (69630) ਤਰ੍ਕਵਿਦ੍ਯਾਸ੍ਤਥਾ ਚਾਸ਼਼੍ਟੌ ਸ ਚੋਕ੍ਤੋ ਨ੍ਯਾਯਵਿਸ੍ਤਰਃ। ਦਸ਼ ਚਾਸ਼਼੍ਟੌ ਚ ਵਿਜ੍ਞੇਯਾਃ ਪੌਰਾਣਾ ਯਜ੍ਞਸੰਹਿਤਾਃ॥ 12-122-37 (69631) ਪੁਰਾਣਾਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਣੀਤਾਸ਼੍ਚ ਤਾਵਦੇਵੇਹ ਸੰਹਿਤਾਃ। ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਤਦ੍ਵਚ੍ਚ ਏਕਾਰ੍ਥਾਨਿ ਚ ਨਾਨ੍ਯਥਾ॥ 12-122-38 (69632) ਏਕਾਰ੍ਥਾਨਿ ਪੁਰਾਣਾਨਿ ਵੇਦਾਸ਼੍ਚੈਕਾਰ੍ਯਸੰਹਿਤਾਃ। ਨਾਨਾਰ੍ਥਾਨਿ ਚ ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਤਤਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ੰਕਰਃ॥ 12-122-39 (69633) ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵਃ ਕਾਲਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਯਾਨਿ ਚ। ਚਤੁਃਸ਼਼ਸ਼਼੍ਟਿਪ੍ਰਮਾਣਾਨਿ ਆਯੁਰ੍ਵੇਦੰ ਚ ਸੋਤ੍ਤਰਮ੍॥ 12-122-40 (69634) ਅਸ਼਼੍ਟਾਦਸ਼ਵਿਕਲ੍ਪਾਂ ਤਾਂ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿੰ ਚ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤੀਮ੍। ਗਾਨ੍ਧਰ੍ਵਮਿਤਿਹਾਸੰ ਚ ਨਾਨਾਵਿਸ੍ਤਰਮੁਕ੍ਤਵਾਨ੍॥ 12-122-41 (69635) ਇਤ੍ਯੇਤਾਃ ਸ਼ੰਕਰਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਵਿਦ੍ਯਾਃ ਸ਼ਬ੍ਦਾਰ੍ਥਸੰਹਿਤਾਃ। ਪੁਨਰ੍ਭੇਦਸਹਸ੍ਰੰ ਤੁ ਤਾਸਾਮੇਵ ਤੁ ਵਿਸ੍ਤਰਃ॥ 12-122-42 (69636) ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਦੇਵਗਨ੍ਧਰ੍ਵੈਃ ਸਵਿਕਲ੍ਪਃ ਸਵਿਸ੍ਤਰਃ। ਸ਼ਸ਼੍ਵਦਭ੍ਯਸ੍ਯਤੇ ਲੋਕੇ ਵੇਦ ਏਵ ਤੁ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-122-43 (69637) ਵੇਦਾਸ਼੍ਚਤਸ੍ਰਃ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤਾ ਵੇਦਵਾਦਾਸ਼੍ਚ ਤੇ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾਃ। ਏਤਾਸਾਂ ਪਾਰਗੋ ਯਸ਼੍ਚ ਸ ਚੋਕ੍ਤੋ ਵੇਦਪਾਰਗਃ॥ 12-122-44 (69638) ਵੇਦਾਨਾਂ ਪਾਰਗੋ ਰੁਦ੍ਰੋ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰੋ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਃ। ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਸ੍ਵਾਯੰਭੁਵਸ਼੍ਚੈਵ ਮਨੁਃ ਪਰਮਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ 12-122-45 (69639) ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਪਰਮੋ ਦੇਵਃ ਸਦਾ ਸਰ੍ਵੈਃ ਸੁਰਾਸੁਰੈਃ। ਸਰ੍ਵਸ੍ਯਾਨੁਗ੍ਰਹਾਚ੍ਚੈਵ ਵ੍ਯਾਸੋ ਵੈ ਵੇਦਪਾਰਗਃ॥ 12-122-46 (69640) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-122-47x (5670) ਅਹੰ ਸ਼ਾਨ੍ਤਨਵੋ ਭੀਸ਼਼੍ਮਃ ਪ੍ਰਸਾਦਾਨ੍ਮਾਧਵਸ੍ਯ ਚ। ਸ਼ੰਕਰਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸਾਦਾਚ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਸ਼੍ਚ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ। ਵੇਦਪਾਰਗ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਯਾਜ੍ਞਵਲ੍ਕ੍ਯਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ॥ 12-122-47 (69641) ਕਲ੍ਪੇਕਲ੍ਪੇ ਮਹਾਭਾਗੈਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਦਰ੍ਸ਼ਿਭਿਃ। ਰੁʼਸ਼਼ਿਪੁਤ੍ਰੈਰ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਗਣੈਰ੍ਭਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਿਸ਼੍ਰਕੈਰਪਿ॥ 12-122-48 (69642) ਸ਼ਿਵੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਾ ਚੈਵ ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਨਾ ਚ ਵਿਕਲ੍ਪਿਤਾਃ। ਆਦਿਕਲ੍ਪੇ ਪੁਨਸ਼੍ਚੈਵ ਭਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸਾਧੁਭਿਃ ਪੁਨਃ॥ 12-122-49 (69643) ਇਦਾਨੀਮਪਿ ਵਿਦ੍ਵਦ੍ਭਿਰ੍ਭਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਚ ਵਿਕਲ੍ਪਕੈਃ। ਪੂਰ੍ਵਜਨ੍ਮਾਨੁਸਾਰੇਣ ਬਹੁਧੇਯੰ ਸਰਸ੍ਵਤੀ॥ 12-122-50 (69644) ਭੂਯਃ ਸ ਭਗਵਾਨ੍ਧ੍ਯਾਤ੍ਵਾ ਚਿਰੰ ਸ਼ੂਲਵਰਾਯੁਧਃ।' ਤਸ੍ਯਤਸ੍ਯ ਨਿਕਾਯਸ੍ਯ ਚਕਾਰੈਕੈਕਮੀਸ਼੍ਵਰਮ੍॥ 12-122-51 (69645) ਦੇਵਾਨਾਮੀਸ਼੍ਵਰੰ ਚਕ੍ਰੇ ਦੈਵੰ ਦਸ਼ਸ਼ਤੇਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍। ਯਮੰ ਵੈਵਸ੍ਵਤੰ ਚਾਪਿ ਪਿਤ੍ਰੂʼਣਾਮਕਰੋਤ੍ਪਤਿਮ੍॥ 12-122-52 (69646) ਅਪਾਂ ਰਾਜ੍ਯੇ ਸੁਰਾਣਾਂ ਚ ਵਿਦਧੇ ਵਰੁਣੰ ਪ੍ਰਭੁਮ੍। ਧਨਾਨਾਂ ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਸਾਨਾਂ ਚ ਕੁਵੇਰਮਪਿ ਚੇਸ਼੍ਵਰਮ੍॥ 12-122-53 (69647) ਪਰ੍ਵਤਾਨਾਂ ਪਤਿੰ ਮੇਰੁਂ ਸਰਿਤਾਂ ਚ ਮਹੋਦਧਿਮ੍। ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਂ ਪ੍ਰਾਣੇਸ਼੍ਵਰਮਥੋ ਤੇਜਸਾਂ ਚ ਹੁਤਾਸ਼ਨਮ੍॥ 12-122-54 (69648) ਰੁਦ੍ਰਾਣਾਮਪਿ ਚੇਸ਼ਾਨੰ ਗੋਪ੍ਤਾਰੰ ਵਿਦਧੇ ਪ੍ਰਭੁਃ। ਮਹਾਤ੍ਮਾਨੰ ਮਹਾਦੇਵੰ ਵਿਸ਼ਾਲਾਕ੍ਸ਼਼ੰ ਸਨਾਤਨਮ੍॥ 12-122-55 (69649) `ਦਸ਼ ਚੈਕਸ਼੍ਚ ਯੇ ਰੁਦ੍ਰਾਸ੍ਤਸ੍ਯੈਤੇ ਮੂਰ੍ਤਿਸੰਭਵਾਃ। ਨਾਨਾਰੂਪਧਰੋ ਦੇਵਃ ਸ ਏਵ ਭਗਵਾਞ੍ਸ਼ਿਵਃ॥' 12-122-56 (69650) ਵਸਿਸ਼਼੍ਠਮੀਸ਼ੰ ਵਿਪ੍ਰਾਣਾਂ ਵਸੂਨਾਂ ਜਾਤਵੇਦਸਮ੍। ਤੇਜਸਾਂ ਭਾਸ੍ਕਰੰ ਚਕ੍ਰੇ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਨਿਸ਼ਾਕਰਮ੍॥ 12-122-57 (69651) ਵੀਰੁਧਾਂ ਵਸੁਮਨ੍ਤੰ ਚ ਭੂਤਾਨਾਂ ਚ ਪ੍ਰਭੁਂ ਵਰਮ੍। ਕੁਮਾਰੰ ਦ੍ਵਾਦਸ਼ਭੁਜੰ ਸ੍ਕਨ੍ਦੰ ਰਾਜਾਨਮਾਦਿਸ਼ਤ੍॥ 12-122-58 (69652) ਕਾਲੰ ਸਰ੍ਵੇਸ਼ਮਕਰੋਤ੍ਸੰਹਾਰਵਿਨਯਾਤ੍ਮਕਮ੍। ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੋਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਵਿਭਾਗਸ੍ਯ ਦੁਃਖਸ੍ਯ ਚ ਸੁਖਸ੍ਯ ਚ॥ 12-122-59 (69653) ਈਸ਼੍ਵਰੋ ਦੇਵਦੇਵਸ੍ਤੁ ਰਾਜਰਾਜੋ ਨਰਾਧਿਪਃ। ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮੇਵ ਰੁਦ੍ਰਾਣਾਂ ਸ਼ੂਲਪਾਣਿਰਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ॥ 12-122-60 (69654) `ਈਸ਼੍ਵਰਸ਼੍ਚੇਤਨਃ ਕਰ੍ਤਾ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕਾਰਣੰ ਸ਼ਿਵਃ। ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰ੍ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸ਼ਸ਼ੀ ਸੂਰ੍ਯਃ ਸ਼ਕ੍ਰੋ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਸਾਨ੍ਵਯਾਃ॥ 12-122-61 (69655) ਸ੍ਰੁʼਜਤੇ ਗ੍ਰਸਤੇ ਚੈਤਤ੍ਤਮੋਭੂਤਮਿਦੰ ਯਥਾ। ਅਪ੍ਰਜ੍ਞਾਤੰ ਜਗਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਦਾ ਹ੍ਯੇਕੋ ਮਹੇਸ਼੍ਵਰਃ॥ ' 12-122-62 (69656) ਤਮੇਨੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪੁਤ੍ਰਮਨੁਜਾਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਪੰ ਦਦੌ। ਪ੍ਰਜਾਨਾਮਧਿਪੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਮਪਿ॥ 12-122-63 (69657) ਮਹਾਦੇਵਸ੍ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਯਜ੍ਞੇ ਸਮਾਹਿਤਃ। ਦਣ਼੍ਡੰ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਗੋਪ੍ਤਾਰੰ ਵਿਸ਼਼੍ਣਵੇ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦਦੌ॥ 12-122-64 (69658) ਵਿਸ਼਼੍ਣੁਰਙ੍ਗਿਰਸੇ ਪ੍ਰਾਦਾਦਙ੍ਗਿਰਾ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਃ। ਪ੍ਰਾਦਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰਮਰੀਚਿਭ੍ਯਾ ਮਰੀਚਿਰ੍ਭ੍ਰੁʼਗਵੇ ਦਦੌ॥ 12-122-65 (69659) ਭ੍ਰੁʼਗੁਰ੍ਦਦਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭ੍ਯਸ੍ਤੁ ਦਣ੍ਡੰ ਧਰ੍ਮਸਮਾਹਿਤਮ੍। ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਲੋਕਪਾਲੇਭ੍ਯੋ ਲੋਕਪਾਲਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਪਾਯ ਚ॥ 12-122-66 (69660) ਕ੍ਸ਼਼ੁਪਸ੍ਤੁ ਮਨਵੇ ਪ੍ਰਾਦਾਦਾਦਿਤ੍ਯਤਨਯਾਯ ਚ। ਪੁਤ੍ਰੇਭ੍ਯਃ ਸ਼੍ਰਾਦ੍ਧਦੇਵਸ੍ਤੁ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਰਣਾਤ੍॥ 12-122-67 (69661) ਵਿਭਜ੍ਯ ਦਣ਼੍ਡਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੋ ਦਣ੍ਡੇ ਤੁ ਨਯਮਿਚ੍ਛਤਾ। ਦੁਰ੍ਵਾਚਾ ਨਿਗ੍ਰਹੋ ਦਣ੍ਡੋ ਹਿਰਣ੍ਯੰ ਬਾਹ੍ਯਤਃ ਕ੍ਰਿਯਾ॥ 12-122-68 (69662) ਵ੍ਯਙ੍ਗਤ੍ਵੰ ਚ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਵਧੋ ਵਾ(ਅ)ਨਲ੍ਪਕਾਰਣਾਤ੍। ਸ਼ਰੀਰਪੀਡਾ ਕਾਰ੍ਯਾ ਤੁ ਸ੍ਵਦੇਸ਼ਾਚ੍ਚ ਵਿਵਾਸਨਮ੍॥ 12-122-69 (69663) ਤੰ ਦਦੌ ਸੂਰ੍ਯਪੁਤ੍ਰਾਯ ਮਨਵੇ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍ਮਕਮ੍। ਆਨੁਪੂਰ੍ਵ੍ਯਾਚ੍ਚ ਦਣ੍ਡੋ(ਅ)ਯੰ ਪ੍ਰਜਾ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਪਾਲਯਨ੍॥ 12-122-70 (69664) ਇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਭਗਵਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਾਦਗ੍ਨਿਰ੍ਵਿਭਾਵਸੁਃ। ਅਗ੍ਨੇਰ੍ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਵਰੁਣੋ ਵਰੁਣਾਚ੍ਚ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ॥ 12-122-71 (69665) ਪ੍ਰਜਾਪਤੇਸ੍ਤਤੋ ਧਰ੍ਮੋ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਵਿਨਯਾਤ੍ਮਕਃ। ਧਰ੍ਮਾਚ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਵ੍ਯਵਸਾਯਃ ਸਨਾਤਨਃ॥ 12-122-72 (69666) ਵ੍ਯਵਸਾਯਾਤ੍ਤਤਸ੍ਤੇਜੋ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਪਰਿਪਾਲਯਤ੍। ਓਸ਼਼ਧ੍ਯਸ੍ਤੇਜਸਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦੋਸ਼਼ਧੀਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪਰ੍ਵਤਾਃ॥ 12-122-73 (69667) ਪਰ੍ਵਤੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਰਸੋ ਰਸਗੁਣਾਤ੍ਤਥਾ। ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਨਿਰ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਦੇਵੀ ਜ੍ਯੋਤੀਂਸ਼਼ਿ ਨਿਰ੍ਰੁʼਤੀਮਨੁ॥ 12-122-74 (69668) ਵੇਦਾਃ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਾ ਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਭ੍ਯਸ੍ਤਤੋ ਹਯਸ਼ਿਰਾਃ ਪ੍ਰਭੁਃ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਤਸ੍ਮਾਜ੍ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਪ੍ਰਭੁਰਵ੍ਯਯਃ॥ 12-122-75 (69669) ਪਿਤਾਮਹਾਨ੍ਮਹਾਦੇਵੋ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਭਗਵਾਞ੍ਸ਼ਿਵਃ। ਵਿਸ਼੍ਵੇਦੇਵਾਃ ਸ਼ਿਵਾਚ੍ਚਾਪਿ ਵਿਸ਼੍ਵੇਭ੍ਯ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ੍ਤਥਾ॥ 12-122-76 (69670) ਰੁʼਸ਼਼ਿਭ੍ਯੋ ਭਗਵਾਨ੍ਸੋਮਃ ਸੋਮਾਦ੍ਦੇਵਾਃ ਸਨਾਤਨਾਃ। ਦੇਵੇਭ੍ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਲੋਕੇ ਜਾਗ੍ਰਤੀਤ੍ਯੁਪਧਾਰਯ॥ 12-122-77 (69671) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਰਾਜਨ੍ਯਾ ਲੋਕਾਨ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਨ੍ਤਿ ਧਰ੍ਮਤਾਃ। ਸ੍ਥਾਵਰੰ ਜਙ੍ਗਮੰ ਚੈਵ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਭ੍ਯਃ ਸਨਾਤਨਮ੍॥ 12-122-78 (69672) ਪ੍ਰਜਾ ਜਾਗ੍ਰਤਿ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਦਣ੍ਡੋ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਤਾਸੁ ਚ। ਸਰ੍ਵਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਕੋ ਦਣ਼੍ਡਃ ਪਿਤਾਮਹਸੁਤਃ ਪ੍ਰਭੁਃ॥ 12-122-79 (69673) ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਕਾਲਃ ਪੂਰ੍ਵੰ ਚ ਮਧ੍ਯੇ ਚਾਨ੍ਤੇ ਚ ਭਾਰਤ। ਈਸ਼ਃ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਕਾਲੋ ਹਿ ਮਹਾਦੇਵਃ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ॥ 12-122-80 (69674) ਦੇਵਦੇਵਃ ਸ਼ਿਵਃ ਸਰ੍ਵੋ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਸਤਤੰ ਪ੍ਰਭੁਃ। ਕਪਰ੍ਦੀ ਸ਼ੰਕਰੋ ਰੁਦ੍ਰੋ ਭਵਃ ਸ੍ਥਾਣੁਰੁਮਾਪਤਿਃ॥ 12-122-81 (69675) ਇਤ੍ਯੇਸ਼਼ ਦਣ੍ਡੋ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਸ੍ਤਥੌਸ਼਼ਧ੍ਯਸ੍ਤਥਾਪਰੇ। ਭੂਮਿਪਾਲੋ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਵਰ੍ਤੇਤਾਨੇਨ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ 12-122-82 (69676) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-122-83x (5671) ਇਤੀਦੰ ਵਸੁਹੋਮਸ੍ਯ ਯੋ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਵਾਞ੍ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਯਾਨ੍ਮਤਮ੍। ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਤ ਸ ਲੋਕਾਨਾਪ੍ਨੁਯਾੰਨ੍ਰੁʼਪਃ॥ 12-122-83 (69677) ਇਤਿ ਤੇ ਸਰ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤੰ ਯੋ ਦਣ੍ਡੋ ਮਨੁਜਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਨਿਯਨ੍ਤਾ ਸਰ੍ਵਲੋਕਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਕ੍ਰਾਨ੍ਤਸ੍ਯ ਭਾਰਤ॥ 12-122-84 (69678) `ਵਸੁਹੋਮਾਚ੍ਛ੍ਰੁਤੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਮਾਨ੍ਧਾਤ੍ਰਾ ਭੂਭ੍ਰੁʼਤਾ ਪੁਰਾ। ਮਯਾਪਿ ਕਥਿਤੰ ਰਾਜੰਨਾਖ੍ਯਾਨੰ ਪ੍ਰਥਿਤੰ ਮਯਾ॥' ॥ 12-122-85 (69679) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 122॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-122-1 ਅਤ੍ਰ ਦਣ੍ਡੋਤ੍ਪਤ੍ਤੌ ਵਿਸ਼਼ਯੇ॥ 12-122-13 ਆਚਾਰ੍ਯਵੇਤਨੰ ਗੁਰੁਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾਮ੍॥ 12-122-15 ਯਿਯਕ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਯਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛੁਃ॥ 12-122-16 ਸਗਰ੍ਭੰ ਸ਼ਿਰਸਾ ਦੇਵਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਕ੍ਸ਼਼ੁਵਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਤਵਤਃ॥ 12-122-18 ਅਸ਼਼੍ਟੰ ਰੂਪੰ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾਪਰਿਗ੍ਰਹਃ ਪ੍ਰਜਾਨਿਯਨ੍ਤਾ ਦੀਕ੍ਸ਼਼ਾਂ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟ ਇਤਿ ਨਿਯਮਨਰੂਪੋ ਦਣ੍ਡੋ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੋ(ਅ)ਭਵਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-122-59 ਕਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਕੇਸ਼ਵ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਵਿਨਯੋ ਵਿਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਃ। ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਵਿਭਾਗਾ ਯਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਯਮਃ ਕਰ੍ਮ ਚ। ਰੋਗੋ(ਅ)ਪਥ੍ਯਾਸ਼ਨਪ੍ਰਯੋਜਕੋ ਰਾਗੋ ਯਮਃ ਕਰ੍ਮ ਚੇਤਿ ਵਾ॥ 12-122-68 ਵਿਭਜ੍ਯ ਨ੍ਯਾਯੰ ਨ੍ਯਾਯਾਭਾਸੰ ਚ ਵਿਵਿਚ੍ਯ। ਦੁਸ਼਼੍ਟਨਿਗ੍ਰਹ ਏਵ ਦਣ੍ਡਸ੍ਯ ਮੁਖ੍ਯੰ ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍। ਹਿਰਣ੍ਯਾਦਿਗ੍ਰਹਣੰ ਤੁ ਲੋਕਾਨਾਂ ਬਿਭੀਸ਼਼ਿਕਾਰ੍ਥੰ ਨਤੁ ਕੋਸ਼ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-122-69 ਵਿਵਾਸਨੰ ਸ੍ਵਦੇਸ਼ਾਦ੍ਦੂਰੀਕਰਣਾਮ੍॥ 12-122-73 ਓਸ਼਼ਧੀਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਪਾਦਪਾਃ ਇਤਿ ਟ. ਪਾਠਃ॥ 12-122-74 ਪਾਦਪੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚ ਜਾਗਰ੍ਤਿ ਇਤਿ ਟ. ਪਾਠਃ॥

12-123-0 (69680) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-123-0x (5672) ਤਾਤ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮਾਨਾਂ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍। ਲੋਕਯਾਤ੍ਰਾ ਹਿ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਤ੍ਰਿਸ਼਼੍ਵੇਤੇਸ਼਼ੁ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਾ॥ 12-123-1 (69681) ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮਾਃ ਕਿੰਮੂਲਾਃ ਪ੍ਰਭਵਃ ਪ੍ਰਲਯਸ਼੍ਚ ਕਃ। ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਚਾਨੁਸ਼਼ਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਚ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍॥ 12-123-2 (69682) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-123-3x (5673) ਯ ਏਤੇ ਸ੍ਯੁਃ ਸੁਮਨਸੋ ਲੋਕਸੰਸ੍ਥਾਰ੍ਥਨਿਸ਼੍ਚਯੇ। ਕਾਮਪ੍ਰਭਵਸੰਸ੍ਥਾਸੁ ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਚ ਤ੍ਰਯਸ੍ਤਦਾ॥ 12-123-3 (69683) ਧਰ੍ਮਮੂਲੋ(ਅ)ਰ੍ਥ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਕਾਮੋ(ਅ)ਰ੍ਥਫਲਮੁਚ੍ਯਤੇ। ਸੰਕਲ੍ਪਮੂਲਾਸ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਸੰਕਲ੍ਪੋ ਵਿਸ਼਼ਯਾਤ੍ਮਕਃ॥ 12-123-4 (69684) ਵਿਸ਼਼ਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਸਰ੍ਵ ਆਹਾਰਸਿਦ੍ਧਯੇ। ਮੂਲਮੇਤਨ੍ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼ ਉਚ੍ਯਤੇ॥ 12-123-5 (69685) ਧਰ੍ਮਃ ਸ਼ਰੀਰਸੰਗੁਪ੍ਤਿਰ੍ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸ਼੍ਚਾਰ੍ਥ ਇਸ਼਼੍ਯਤੇ। ਕਾਮੋ ਰਤਿਫਲਸ਼੍ਚਾਤ੍ਰ ਸਰ੍ਵੇ ਰਤਿਫਲਾਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਾਃ॥ 12-123-6 (69686) ਸੰਨਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਂਸ਼੍ਚਰੇਦੇਤਾੰਨ ਚੈਤਾਨ੍ਮਨਸਾ ਤ੍ਯਜੇਤ੍। ਵਿਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤਪਸਾ ਸਰ੍ਵਾਨ੍ਧਰ੍ਮਾਦੀਨ੍ਕਾਮਨੈਸ਼਼੍ਠਿਕਾਨ੍॥ 12-123-7 (69687) ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਉਦਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍। [ਕਰ੍ਮਣਾ ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵੇਣ ਭਵਤ੍ਯਰ੍ਥੋ ਨ ਵਾ ਪੁਨਃ॥] 12-123-8 (69688) ਅਰ੍ਥਾਰ੍ਥਮਨ੍ਯਦ੍ਭਵਤਿ ਵਿਪਰੀਤਮਥਾਪਰਮ੍। ਅਨਰ੍ਥਾਰ੍ਥਮਵਾਪ੍ਯਾਰ੍ਥਮਨ੍ਯਤ੍ਰਾਦ੍ਯੋਪਕਾਰਕਮ੍।] ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਬੁਦ੍ਧ ਇਹਾਰ੍ਥੇਨ ਤਦਹ੍ਨਾ ਤੁ ਨਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਯਾ॥ 12-123-9 (69689) ਅਪਧ੍ਯਾਨਮਲੋ ਧਰ੍ਮੋ ਮਲੋ(ਅ)ਰ੍ਥਸ੍ਯ ਨਿਗੂਹਨਮ੍। ਸੰਪ੍ਰਮੋਹਮਲਃ ਕਾਮੋ ਭੂਯਸ੍ਤਦ੍ਗੁਣਵਰ੍ਧਿਤਃ॥ 12-123-10 (69690) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਅਰਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਚ ਸੰਵਾਦੰ ਕਾਮਨ੍ਦਸ੍ਯ ਚ ਭਾਰਤ॥ 12-123-11 (69691) ਕਾਮਨ੍ਦਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਮਾਸੀਨਮਭਿਵਾਦ੍ਯ ਨਰਾਧਿਪਃ। ਆਙ੍ਗੋਰਿਸ਼਼੍ਠੋ(ਅ)ਥ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਮਯਮਵ੍ਯਯਮ੍॥ 12-123-12 (69692) ਯਃ ਪਾਪੰ ਕੁਰੁਤੇ ਰਾਜਾ ਕਾਮਮੋਹਬਲਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਸੰਨਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯਰ੍ਸ਼਼ੇ ਕਿੰ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪਾਪਪ੍ਰਣਾਸ਼ਨਮ੍॥ 12-123-13 (69693) ਅਧਰ੍ਮੰ ਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਚ ਯੋ ਮੋਹਾਦਾਚਰੇੰਨਰਃ। ਤੰ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਥਿਤੰ ਲੋਕੇ ਕਥੰ ਰਾਜਾ ਨਿਵਰ੍ਤਯੇਤ੍॥ 12-123-14 (69694) ਕਾਮਨ੍ਦ ਉਵਾਚ। 12-123-15x (5674) ਯੋ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਪਰਿਤ੍ਯਜ੍ਯ ਕਾਮਮੇਵਾਨੁਵਰ੍ਤਤੇ। ਸ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਪਰਿਤ੍ਯਾਗਾਤ੍ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਾਸ਼ਮਿਹਾਰ੍ਚ੍ਛਤਿ॥ 12-123-15 (69695) ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਨਾਸ਼ਾਤ੍ਮਕੋ ਮੋਹਸ੍ਤਥਾ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਨਾਸ਼ਕਃ। ਤਸ੍ਮਾੰਨਾਸ੍ਤਿਕਤਾ ਚੈਵ ਦੁਰਾਚਾਰਸ਼੍ਚ ਜਾਯਤੇ॥ 12-123-16 (69696) ਦੁਰਾਚਾਰਾਨ੍ਯਦਾ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਦੁਸ਼਼੍ਟਾੰਨ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਦੁਦ੍ਵਿਜਤੇ ਲੋਕਃ ਸਰ੍ਪਾਦ੍ਵੇਸ਼੍ਮਗਤਾਦਿਵ॥ 12-123-17 (69697) ਤੰ ਪ੍ਰਜਾ ਨਾਨੁਰਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨ ਵਿਪ੍ਰਾ ਨ ਚ ਸਾਧਵਃ। ਤਤਃ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਤਥਾ ਵਧ੍ਯਤ੍ਵਮੇਵ ਚ॥ 12-123-18 (69698) ਅਪਧ੍ਵਸ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਵਮਤੋ ਦੁਃਖੰ ਜੀਵਤਿ ਜੀਵਿਤਮ੍। ਜੀਵਤੇ ਯਦਪਧ੍ਵਸ੍ਤਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧੰ ਮਰਣਮੇਵ ਤਤ੍॥ 12-123-19 (69699) ਅਤ੍ਰੈਤਦਾਹੁਰਾਚਾਰ੍ਯਾਃ ਪਾਪਸ੍ਯ ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਮ੍। ਸੇਵਿਤਵ੍ਯਾ ਤ੍ਰਯੀ ਵਿਦ੍ਯਾ ਸਤ੍ਕਾਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਚ॥ 12-123-20 (69700) ਮਹਾਮਨਾ ਭਵੇਦ੍ਧਰ੍ਮੇ ਵਿਵਹੇਚ੍ਚ ਮਹਾਕੁਲੇ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਂਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸੇਵੇਤ ਕ੍ਸ਼਼ਮਾਯੁਕ੍ਤਾਨ੍ਮਨਸ੍ਵਿਨਃ॥ 12-123-21 (69701) ਜਪੇਦੁਦਕਸ਼ੀਲਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਸੁਮੁਖੋ ਨ ਚ ਨਾਸ੍ਤਿਕਃ। ਧਰ੍ਮਾਨ੍ਵਿਤਾਨ੍ਸੰਪ੍ਰਵਿਸ਼ੇਦ੍ਬਹਿਃ ਪ੍ਲੁਤ੍ਯੈਵ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-123-22 (69702) ਪ੍ਰਸਾਦਯੇਨ੍ਮਧੁਰਯਾ ਵਾਚਾ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਥ ਕਰ੍ਮਣਾ। ਇਤ੍ਯਸ੍ਤੀਤਿ ਵਦੇੰਨਿਤ੍ਯੰ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਕੀਰ੍ਤਯਨ੍ਗੁਣਾਨ੍॥ 12-123-23 (69703) ਅਪਾਪੋ ਹ੍ਯੇਵਮਾਚਾਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਬਹੁਮਤੋ ਭਵੇਤ੍। ਪਾਪਾਨ੍ਯਪਿ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਣਿ ਸ਼ਮਯੇੰਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-123-24 (69704) ਗੁਰਵੋ ਹਿ ਪਰੰ ਧਰ੍ਮੰ ਯੰ ਬ੍ਰੂਯੁਸ੍ਤੰ ਤਥਾ ਕੁਰੁ। ਗੁਰੂਣਾਂ ਹਿ ਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਵੈ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪਰਮਵਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ॥ ॥ 12-123-25 (69705) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯੋਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 123॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-123-2 ਕਿੰਮੂਲਾਃ ਕਿਮੁਦ੍ਦਿਸ਼੍ਯ ਕ੍ਰਿਯਨ੍ਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਪ੍ਰਭਵਤ੍ਯਸ੍ਮਾਦਿਤਿ ਪ੍ਰਭਵਃ। ਕਿਮੇਸ਼਼ਾਮੁਤ੍ਪਤ੍ਤਿਸ੍ਥਾਨਮ੍। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਾਹਿਤ੍ਯੰ ਕਥੰ ਪ੍ਰੁʼਥਕ੍ਪ੍ਰੁʼਥਕਵਚ ਕਥਮਿਤਿ ਚਤ੍ਵਾਰਃ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਾਃ॥ 12-123-3 ਸੂਚੀਕਟਾਹਨ੍ਯਾਯੇਨ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮਾਨਾਂ ਸਾਹਿਤ੍ਯਮਾਹ ਯ ਇਤਿ। ਤੇ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮਾਸ੍ਤ੍ਰਯੋ(ਅ)ਪਿ ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਯੁਗਪਦੁਤ੍ਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ॥ 12-123-7 ਸ੍ਵਰ੍ਗਾਦਿਕੰ ਬਾਹ੍ਯੰ ਫਲੰ ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਤਦਰ੍ਥਾ ਏਤੇ ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਃ। ਆਤ੍ਮਜ੍ਞਾਨਰੂਪੰ ਫਲੰ ਤੁ ਸੰਨਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਤਦਰ੍ਥਾ ਏਤੇ ਸੰਨਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤਾਂਸ਼੍ਚਰੇਤ੍ ਸੇਵੇਤ। ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਸ਼ੁਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੋ(ਅ)ਰ੍ਥੋ ਨਿਸ਼਼੍ਕਾਮਕਰ੍ਮਾਰ੍ਥਃ ਕਾਮੋ ਦੇਹਧਾਰਣਮਾਤ੍ਰਾਰ੍ਥਃ ਇਤ੍ਯੇਵਮੇਤੇ ਸੇਵ੍ਯਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਧਰ੍ਮਾਦੀਨ੍ਕਾਮਨੈਸ਼਼੍ਠਿਕਾਨ੍ਕਾਮਾਨ੍ਤਾਨ੍ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕਾਮਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਨਪਿ ਮਨਸਾਪਿ ਨ ਤ੍ਯਜੇਤ੍ਕਿਮੁਤ ਸ੍ਵਰੂਪੇਣ ਨ ਤ੍ਯਜੇਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਕਥੰ ਤਰ੍ਹ੍ਯੇਤਾਂਸ੍ਤ੍ਯਜੇਦਿਤ੍ਯਾਹ ਤਪਸਾ ਵਿਮੁਕ੍ਤ ਇਤਿ। ਵਿਚਾਰੇਣੈਵ ਤੇਭ੍ਯੋ ਵਿਮੁਕ੍ਤੋ ਭਵੇਤ੍। ਸਙ੍ਗਫਲਤ੍ਯਾਗਪੂਰ੍ਵਕੰ ਧਰ੍ਮਾਦੀਨਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠੇਦਿਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-123-8 ਅਸ੍ਮਾਤ੍ਕਰ੍ਮਣ ਇਦੰ ਫਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯੇ ਇਤਿ ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵੰ ਕ੍ਰੁʼਤੇਨਾਪਿ ਕਰ੍ਮਣਾਰ੍ਥਃ ਕਦਾਚਿਦ੍ਭਵਤਿ ਕਦਾਚਿੰਨੇਤਿ ਵ੍ਯਭਿਚਾਰਃ॥ 12-123-9 ਅਰ੍ਥਾਰ੍ਥੰ ਧਰ੍ਮਾਦਪਿ ਅਨ੍ਯਤ੍ ਸੇਵਾਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਯਾਦਿਕੰ ਭਵਤੀਤਿ ਨ ਧਰ੍ਮੈਕਲਭ੍ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥੰ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਾਰ੍ਥੰ ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਕਾਰ੍ਯਃ। ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ ਵਿਪਰੀਤਮਪਿ ਅਪਰੰ ਮਤਮਸ੍ਤਿ ਕੇਚਿਦ੍ਧਠੇਨੈਵਾਰ੍ਥੋ ਭਵਤਿ ਸ੍ਵਭਾਵੇਨ ਵਾ ਦੈਵੇਨ ਵੇਤਿ ਮਨ੍ਯਤ ਇਤਿ ਤਦਰ੍ਥਮਲੰ ਧਰ੍ਮੇਣੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਏਵੰ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯਾਰ੍ਥਹੇਤੁਤ੍ਵੰ ਦੂਰੀਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਰ੍ਥਸ੍ਯਾਪਿ ਧਰ੍ਮਹੇਤੁਤ੍ਵੰ ਦੂਸ਼਼ਯਤਿ। ਅਰ੍ਥਮਵਾਪ੍ਯਾ(ਅ)ਪਿ ਜਗਦਨਰ੍ਥਾਰ੍ਥਮਪਾਯਾਰ੍ਥੰ ਭਵਤਿ। ਤਥਾਹਿ ਧਨਮਤ੍ਤਃ ਸਰ੍ਵੰ ਪਾਪੰ ਕਰੋਤੀਤਿ ਨਾਰ੍ਥੇਨ ਧਰ੍ਮੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯਾਸ੍ਤਿ। ਅਰ੍ਥੰ ਵਿਨਾਪਿ ਧਰ੍ਮੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਰਸ੍ਤੀਤ੍ਯਾਹਾਨ੍ਯਤ੍ਰਾਦ੍ਯੋਪਕਾਰਕਮ੍। ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੇ ਤ੍ਰਲ੍। ਅਨ੍ਯਤ੍ਰਾਨ੍ਯਦੇਵੋਪਵਾਸਵ੍ਰਤਾਦਿਕੰ ਆਦ੍ਯਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯੋਪਕਾਰਕੰ ਵਰ੍ਧਕੰ ਭਵਤਿ॥ 12-123-10 ਅਪਧ੍ਯਾਨੰ ਫਲਾਭਿਸਨ੍ਧਿਃ। ਨਿਗੂਹਨੰ ਦਾਨਭੋਗਯੋਰਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਮ੍॥ 12-123-13 ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਸੰਨਸ੍ਯ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਤਪ੍ਤਸ੍ਯ॥ 12-123-20 ਏਵੰ ਨਿਨ੍ਦਿਤਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਾਹ ਅਤ੍ਰੇਤਿ॥ 12-123-23 ਤਵਾਸ੍ਮੀਤਿ ਵਦੇੰਨਿਤ੍ਯੰ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥

12-124-0 (69706) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-124-0x (5675) ਇਮੇ ਜਨਾ ਮਨੁਸ਼਼੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਸਦਾ ਭੁਵਿ। ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਸ਼ੀਲਮੇਵਾਦੌ ਤਤੋ ਮੇ ਸੰਸ਼ਯੋ ਮਹਾਨ੍॥ 12-124-1 (69707) ਯਦਿ ਤਚ੍ਛਕ੍ਯਮਸ੍ਮਾਭਿਰ੍ਜ੍ਞਾਤੁਂ ਧਰ੍ਮਭੂਤਾਂ ਵਰ। ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਥੈਤਦੁਪਲਭ੍ਯਤੇ॥ 12-124-2 (69708) ਕਥੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਤੇ ਸ਼ੀਲੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭਾਰਤ। ਕਿੰਲਕ੍ਸ਼਼ਣੰ ਚ ਤਤ੍ਪ੍ਰੋਕ੍ਤੰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇ ਵਦਤਾਂ ਵਰ॥ 12-124-3 (69709) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-124-4x (5676) ਪੁਰਾ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨੇਨੇਹ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਯ ਮਾਨਦ। ਆਖ੍ਯਾਤੰ ਤਪ੍ਯਮਾਨੇਨ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਵਾਗਤਾਮ੍॥ 12-124-4 (69710) ਇਨ੍ਦ੍ਰਪ੍ਰਸ੍ਥੇ ਮਹਾਰਾਜ ਤਵ ਸਭ੍ਰਾਤ੍ਰੁʼਕਸ੍ਯ ਹ। ਸਭਾਯਾਂ ਚਾਪਹਸਨੰ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਭਾਰਤ॥ 12-124-5 (69711) ਭਵਤਸ੍ਤਾਂ ਸਭਾਂ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਚਾਪ੍ਯਨੁਤ੍ਤਮਾਮ੍। ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤਦਾ ਦੀਨਃ ਸਰ੍ਵੰ ਪਿਤ੍ਰੇ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍॥ 12-124-6 (69712) ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਹਿ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ਼੍ਚ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਵਚਸ੍ਤਦਾ। ਅਬ੍ਰਵੀਤ੍ਕਰ੍ਣਸਹਿਤੰ ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਮਿਦੰ ਵਚਃ॥ 12-124-7 (69713) ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-124-8x (5677) ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਤਪ੍ਯਸੇ ਪੁਤ੍ਰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ। ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵਾਮਨੁਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯਦਿ ਸਮ੍ਯਗ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-124-8 (69714) ਯਦਾ ਤ੍ਵਾਂ ਮਹਦੈਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਪਰਪੁਰੰਜਯ। ਕਿੰਕਰਾ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਸਰ੍ਵੇ ਮਿਤ੍ਰਸੰਬਨ੍ਧਿਬਾਨ੍ਧਵਾਃ॥ 12-124-9 (69715) ਆਚ੍ਛਾਦਯਸਿ ਪ੍ਰਾਵਾਰਾਨਸ਼੍ਨਾਸਿ ਪਿਸ਼ਿਤੌਦਨਮ੍। ਆਜਾਨੇਯਾ ਵਹਨ੍ਤਿ ਤ੍ਵਾਂ ਕਸ੍ਮਾਚ੍ਛੇਚਸਿ ਪੁਤ੍ਰਕ॥ 12-124-10 (69716) ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 12-124-11x (5678) ਦਸ਼ ਤਾਤ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸ੍ਨਾਤਕਾਨਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍। ਭੁਞ੍ਜਤੇ ਰੁਕ੍ਮਪਾਤ੍ਰੀਭਿਰ੍ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਨਿਵੇਸ਼ਨੇ॥ 12-124-11 (69717) ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਤਾਂ ਸਭਾਂ ਦਿਵ੍ਯਪੁਸ਼਼੍ਪਫਲਾਨ੍ਵਿਤਾਮ੍। ਅਸ਼੍ਵਾਂਸ੍ਤਿਤ੍ਤਿਰਕਲ੍ਮਾਸ਼਼ਾਨ੍ਰਤ੍ਨਾਨਿ ਵਿਵਿਧਾਨਿ ਚ॥ 12-124-12 (69718) ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਾਂ ਪਾਣ੍ਡਵੇਯਾਨਾਮ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਿਨ੍ਦ੍ਰੋਪਮਾਂ ਸ਼ੁਭਾਮ੍। ਅਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸੁਮਹਤੀਮਨੁਸ਼ੋਚਾਮਿ ਮਾਨਦ॥ 12-124-13 (69719) ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-124-14x (5679) ਯਦੀਚ੍ਛਸਿ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਤਾਤ ਯਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ਸਾ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇ। ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਵਾ ਨਰਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਸ਼ੀਲਵਾਨ੍ਭਵ ਪੁਤ੍ਰਕ॥ 12-124-14 (69720) ਸ਼ੀਲੇਨ ਹਿ ਤ੍ਰਯੋ ਲੋਕਾਃ ਸ਼ਕ੍ਯਾ ਜੇਤੁਂ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ। ਨ ਹਿ ਕਿੰਚਿਦਸਾਧ੍ਯੰਵੈ ਲੋਕੇ ਸ਼ੀਲਵਤਾਂ ਸਤਾਮ੍॥ 12-124-15 (69721) ਏਕਰਾਤ੍ਰੇਣ ਮਾਨ੍ਧਾਤਾ ਤ੍ਰ੍ਯਹੇਣ ਜਨਮੇਜਯਃ। ਸਪ੍ਤਰਾਤ੍ਰੇਣ ਨਾਭਾਗਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਂ ਪ੍ਰਤਿਪੇਦਿਵਾਨ੍॥ 12-124-16 (69722) ਏਤੇ ਹਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸ਼ੀਲਵਨ੍ਤੋ ਯਸ਼ੋਨ੍ਵਿਤਾਃ। ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਗੁਣਕ੍ਰੀਤਾ ਵਸੁਧਾ ਸ੍ਵਯਮਾਗਤਾ॥ 12-124-17 (69723) ਦੁਰ੍ਯੋਧਨ ਉਵਾਚ। 12-124-18x (5680) ਕਥੰ ਤਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਤੇ ਸ਼ੀਲੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਭਾਰਤ। ਯੇਨ ਸ਼ੀਲੇਨ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਵ ਵਸੁਂਧਰਾਮ੍॥ 12-124-18 (69724) ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-124-19x (5681) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਨਾਰਦੇਨ ਪੁਰਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਸ਼ੀਲਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਭਾਰਤ॥ 12-124-19 (69725) ਪ੍ਰਾ--ਦੇਨ ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਰਾਜ੍ਯੰ ਮਹੇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਸ਼---ਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਦੈਤ੍ਯੇਨ ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੰ ਚ ਵਸ਼ੇ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-124-20 (69726) ਤ--ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿੰ ਸ਼ਕ੍ਰਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤਃ। ਤਮੁਵਾਚ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸ਼੍ਰੇਯ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਵੇਦਿਤੁਮ੍॥ 12-124-21 (69727) ਤਤੋ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਜ੍ਞਾਨੰ ਨੈਸ਼੍ਰੇਯਸੰ ਪਰਮ੍। ਕਥਯਾਮਾਸ ਭਗਵਾਨ੍ਦੇਵੇਨ੍ਦ੍ਰਾਯ ਕੁਰੂਦ੍ਵਹ॥ 12-124-22 (69728) ਏਤਾਵਚ੍ਛ੍ਰੇਯ ਇਤ੍ਯੇਵ ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰਭਾਸ਼਼ਤ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਸ੍ਤੁ ਭੂਯਃ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਕੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੋ ਭਵੇਦਿਤਿ॥ 12-124-23 (69729) ਬ੍ਰੁʼਹਸ੍ਪਤਿਰੁਵਾਚ। 12-124-24x (5682) ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਮਹਾਂਸ੍ਤਾਤ ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਤਤ੍ਰਾਗਮਯ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਭੂਯ ਏਵ ਸੁਰੋਤ੍ਤਮ॥ 12-124-24 (69730) ਆਤ੍ਮਨਸ੍ਤੁ ਤਤਃ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਭਾਰ੍ਗਵਃ ਸੁਮਹਾਯਸ਼ਾਃ। ਜ੍ਞਾਨਮਾਗਮਯਤ੍ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਪੁਨਃ ਸ ਪਰਮਦ੍ਯੁਤਿਃ॥ 12-124-25 (69731) ਤੇਨਾਪਿ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਭਾਰ੍ਗਵੇਣ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ। ਸ਼੍ਰੇਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤੀਤਿ ਪਰੰ ਭੂਯਃ ਸ਼ੁਕ੍ਰਮਾਹ ਸ਼ਤਕ੍ਰਤੁਃ॥ 12-124-26 (69732) ਭਾਰ੍ਗਵਸ੍ਤ੍ਵਾਹ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਜ੍ਞਾਨਮਸ੍ਤਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ੇਣੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੋ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਸੋ(ਅ)ਭਵਤ੍॥ 12-124-27 (69733) ਸ ਤਤ੍ਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦੰ ਪਾਕਸ਼ਾਸਨਃ। ਸ੍ਤੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰੋਵਾਚ ਮੇਧਾਵੀ ਸ਼੍ਰੇਯ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਵੇਦਿਤੁਮ੍॥ 12-124-28 (69734) ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰਵੀਦ੍ਵਿਪ੍ਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਣੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮ। ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਰਾਜ੍ਯਸਕ੍ਤਸ੍ਯ ਤਤੋ ਨੋਪਦਿਸ਼ਾਮਿ ਤੇ॥ 12-124-29 (69735) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰਵੀਦ੍ਰਾਜਨ੍ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ ਕ੍ਸ਼਼ਣੋ ਭਵੇਤ੍। ਤਦੋਪਾਦੇਸ਼਼੍ਟੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਯਦਿ ਕਾਰ੍ਯਾਨ੍ਤਰੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-124-30 (69736) ਤਤਃ ਪ੍ਰੀਤੋ(ਅ)ਭਵਦ੍ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਹ੍ਵਾਦੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਃ। ਤਥੇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਦਦੌ ਕਾਲੇ ਜ੍ਞਾਨਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਦ੍ਵਿਜੇ ਤਦਾ॥ 12-124-31 (69737) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ(ਅ)ਪਿ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਗੁਰੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮਨੁਤ੍ਤਮਾਮ੍। ਚਕਾਰ ਸਰ੍ਵਭਾਵੇਨ ਯਦ੍ਯਚ੍ਚ ਮਨਸੇਚ੍ਛਤਿ॥ 12-124-32 (69738) ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਤੇਨ ਬਹੁਸ਼ਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੰ ਕਥਮਰਿੰਦਮ੍। ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯਰਾਜ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਕਾਰਣੰ ਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ। [ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦੋ(ਅ)ਪਿ ਮਹਾਰਾਜ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥] 12-124-33 (69739) ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਉਵਾਚ। 12-124-34x (5683) ਨਾਸੂਯਾਮਿ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍ਵਿਪ੍ਰ ਰਾਜਾਸ੍ਮੀਤਿ ਕਥੰਚਨ। ਕਾਮ੍ਯਾਨਿ ਵਦਤਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸੰਯਚ੍ਛਾਮਿ ਵਹਾਮਿ ਚ॥ 12-124-34 (69740) ਤੇ ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧਾਃ ਪ੍ਰਭਾਸ਼਼ਨ੍ਤੇ ਸੰਯਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਚ ਮਾਂ ਸਦਾ। ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਕਾਰ੍ਯਪਥੇ ਯੁਕ੍ਤੰ ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ੁਮਨਹੰਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-124-35 (69741) ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਜਿਤਕ੍ਰੋਧੰ ਨਿਯਤੰ ਸੰਯਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਮ੍। ਸਮਾਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਜ੍ਞਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ੌਦ੍ਰੰ ਮਧ੍ਵਿਵ ਮਕ੍ਸ਼਼ਿਕਾਃ॥ 12-124-36 (69742) ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਵਾਗਗ੍ਰਵਿਦ੍ਯਾਨਾਂ ਰਸਾਨਾਮਵਲੇਹਿਤਾ। ਸ੍ਵਜਾਤ੍ਯਾਨਧਿਤਿਸ਼਼੍ਠਾਮਿ ਨਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਾਣੀਵ ਚਨ੍ਦ੍ਰਮਾਃ॥ 12-124-37 (69743) ਏਤਤ੍ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮਮ੍ਰੁʼਤਮੇਤਚ੍ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰਨੁਤ੍ਤਮਮ੍। ਯਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮੁਖੇ ਹਵ੍ਯਮੇਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-124-38 (69744) ਏਤਾਵਚ੍ਛੇਯ ਇਤ੍ਯਾਹ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਾਦਿਨਮ੍। ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਿਤਸ੍ਤੇਨ ਤਦਾ ਦੈਤ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-124-39 (69745) ਯਥਾਵਦ੍ਗੁਰੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਤੇ ਪ੍ਰੀਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ। ਵਰੰ ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਪ੍ਰਦਾਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-124-40 (69746) ਕ੍ਰੁʼਤਮਿਤ੍ਯੇਵ ਦੈਤ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਮੁਵਾਚ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ। ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪ੍ਰੀਤੋ ਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤਾਂ ਵਰ ਇਤ੍ਯੁਤ॥ 12-124-41 (69747) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਉਵਾਚ। 12-124-42x (5684) ਯਦਿ ਰਾਜਨ੍ਪ੍ਰਸੰਨਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਮ ਚੇਦਿਚ੍ਛਸਿ ਪ੍ਰਿਯਮ੍। ਭਵਤਃ ਸ਼ੀਲਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਮੇਸ਼਼ ਵਰੋ ਮਮ॥ 12-124-42 (69748) ਤਤਃ ਪ੍ਰੀਤਸ੍ਤੁ ਦੈਤ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰੋ ਭਯਮਸ੍ਯਾਭਵਨ੍ਮਹਤ੍। ਵਰੇ ਪ੍ਰਦਿਸ਼਼੍ਟੇ ਵਿਪ੍ਰੇਣ ਨਾਲ੍ਪਚੇਤਾਯਮਿਤ੍ਯੁਤ॥ 12-124-43 (69749) ਏਵਮਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ ਸ ਪ੍ਰਾਹ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦੋ ਵਿਸ੍ਮਿਤਸ੍ਤਦਾ। ਉਪਾਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤੁ ਵਿਪ੍ਰਾਯ ਵਰੰ ਦੁਃਖਾਨ੍ਵਿਤੋ(ਅ)ਭਵਤ੍॥ 12-124-44 (69750) ਦਤ੍ਤੇ ਵਰੇ ਗਤੇ ਵਿਪ੍ਰੇ ਚਿਨ੍ਤਾ(ਅ)ਸੀਨ੍ਮਹਤੀ ਤਦਾ। ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਸ੍ਯ ਮਹਾਰਾਜ ਨਿਸ਼੍ਚਯੰ ਨ ਚ ਜਗ੍ਮਿਵਾਨ੍॥ 12-124-45 (69751) ਤਸ੍ਯ ਚਿਨ੍ਤਯਤਸ੍ਤਾਵਚ੍ਛਾਯਾਭੂਤੰ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤੇਃ। ਤੇਜੋਵਿਗ੍ਰਹਵਤ੍ਤਾਤ ਸ਼ਰੀਰਮਜਹਾਤ੍ਤਦਾ॥ 12-124-46 (69752) ਤਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍ਮਹਾਰਾਜਃ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਃ ਕੋ ਭਵਾਨਿਤਿ। ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਹ ਤੰ ਤੁ ਸ਼ੀਲੋਸ੍ਮਿ ਤ੍ਯਕ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਾਮ੍ਯਹੰ ਤ੍ਵਯਾ॥ 12-124-47 (69753) ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮੇ ਰਾਜਨ੍ਵਤ੍ਸ੍ਯਾਮ੍ਯਹਮਰਿੰਦਮ। ਯੋ(ਅ)ਸੌ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤ੍ਵਮਾਗਮ੍ਯ ਤ੍ਵਯਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸਮਾਹਿਤਃ। ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨ੍ਤਰ੍ਹਿਤੰ ਤਦ੍ਵੈ ਸ਼ਕ੍ਰੰ ਚਾਨ੍ਵਾਵਿਸ਼ਤ੍ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-124-48 (69754) ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੇਜਸਿ ਯਾਤੇ ਤੁ ਤਾਦ੍ਰੁʼਗ੍ਰੂਪਸ੍ਤਤੋਪਰਃ। ਸ਼ਰੀਰਾੰਨਿਃ ਸ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਕੋ ਭਵਾਨਿਤਿ ਸੋਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-124-49 (69755) ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਮਾਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ਯਤ੍ਰਾਸੌ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮਃ। ਤਤ੍ਰ ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਦੈਤ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰ ਯਤਃ ਸ਼ੀਲੰ ਤਤੋ ਹ੍ਯਹਮ੍॥ 12-124-50 (69756) ਤਤੋ(ਅ)ਪਰੋ ਮਹਾਰਾਜ ਪ੍ਰਜ੍ਵਲੰਨਿਵ ਤੇਜਸਾ। ਸ਼ਰੀਰਾੰਨਿਃ ਸ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-124-51 (69757) ਕੋ ਭਵਾਨਿਤਿ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚ ਤਮਾਹ ਸ ਮਹਾਦ੍ਯੁਤਿਃ। ਸਤ੍ਯੰ ਵਿਦ੍ਧ੍ਯਸੁਰੇਨ੍ਦ੍ਰਾਦ੍ਯ ਪ੍ਰਯਾਸ੍ਯੇ ਧਰ੍ਮਮਨ੍ਵਹਮ੍॥ 12-124-52 (69758) ਤਸ੍ਮਿੰਨਨੁਗਤੇ ਧਰ੍ਮੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਪਰਃ। ਨਿਸ਼੍ਚਕ੍ਰਾਮ ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚਾਹ ਮਹਾਤਪਾਃ॥ 12-124-53 (69759) ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦ ਮਾਂ ਵਿਦ੍ਧਿ ਯਤਃ ਸਤ੍ਯੰ ਤਤੋ ਹ੍ਯਹਮ੍। ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਗਤੇ ਮਹਾਸ਼੍ਵੇਤਾ ਸ਼ਰੀਰਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਨਿਰ੍ਯਯੌ॥ 12-124-54 (69760) ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਚਾਹ ਬਲੰ ਵਿਦ੍ਧਿ ਯਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮਹੰ ਤਤਃ। ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਯਯੌ ਤਤ੍ਰ ਯਤੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਨਰਾਧਿਪ॥ 12-124-55 (69761) ਤਤਃ ਪ੍ਰਭਾਮਯੀ ਦੇਵੀ ਸ਼ਰੀਰਾਤ੍ਤਸ੍ਯ ਨਿਰ੍ਯਯੌ। ਤਾਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਸ ਦੈਤ੍ਯੇਨ੍ਦ੍ਰਃ ਸਾ ਸ਼੍ਰੀਰਿਤ੍ਯੇਨਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-124-56 (69762) ਉਸ਼਼ਿਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਸੁਖੰ ਨਿਤ੍ਯੰ ਤ੍ਵਯਿ ਸਤ੍ਯਪਰਾਕ੍ਰਮ। ਤ੍ਵਯਾ ਯੁਕ੍ਤਾ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਬਲੰ ਹ੍ਯਨੁਗਤਾ ਹ੍ਯਹਮ੍॥ 12-124-57 (69763) ਤਤੋ ਭਯੰ ਪ੍ਰਾਦੁਰਾਸੀਤ੍ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਸ੍ਯ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ। ਅਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ ਚ ਤਾਂ ਭੂਯਃ ਕ੍ਵ ਯਾਸਿ ਕਮਲਾਲਯੇ॥ 12-124-58 (69764) ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਸਤ੍ਯਵ੍ਰਤਾ ਦੇਵੀ ਲੋਕਸ੍ਯ ਪਰਮੇਸ਼੍ਵਰੀ। ਕਸ਼੍ਚਾਸੌ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਵੇਦਿਤੁਮ੍॥ 12-124-59 (69765) ਸ਼੍ਰੀਰੁਵਾਚ। 12-124-60x (5685) ਸ ਸ਼ਕ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਯਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਤਸ਼੍ਚੈਵੋਪਸ਼ਿਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ। ਤ੍ਰੈਲੋਕ੍ਯੇ ਤੇ ਯਦਸ਼੍ਵਰ੍ਯੰ ਤਤ੍ਤੇਨਾਪਹ੍ਰੁʼਤੰ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-124-60 (69766) ਸ਼ੀਲੇਨ ਹਿ ਤ੍ਰਯੋ ਲੋਕਾਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਧਰ੍ਮਜ੍ਞ ਨਿਰ੍ਜਿਤਾਃ। ਤਦ੍ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਸੁਰੇਨ੍ਦ੍ਰੇਣ ਤਵ ਸ਼ੀਲੰ ਹ੍ਰੁʼਤੰ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-124-61 (69767) ਧਰ੍ਮਃ ਸਤ੍ਯੰ ਤਥਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਬਲੰ ਚੈਵ ਤਥਾ(ਅ)ਪ੍ਯਹਮ੍। ਸ਼ੀਲਮੂਲਾ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਸਦਾ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-124-62 (69768) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-124-63x (5686) ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਗਤਾ ਸ਼੍ਰੀਸ੍ਤੁ ਤੇ ਚ ਸਰ੍ਵੇ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਦੁਰ੍ਯੋਧਨਸ੍ਤੁ ਪਿਤਰੰ ਭੂਯ ਏਵਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਤਦਾ॥ 12-124-63 (69769) ਸ਼ੀਲਸ੍ਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਵੇਤ੍ਤੁਂ ਕੌਰਵਨਨ੍ਦਨ। ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਤੇ ਚ ਯਥਾ ਸ਼ੀਲੰ ਤੰ ਚੋਪਾਯੰ ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ॥ 12-124-64 (69770) ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-124-65x (5687) ਸੋਪਾਯੰ ਪੂਰ੍ਵਮੁਦ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟੰ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦੇਨ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ। ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਤਸ੍ਤੁ ਸ਼ੀਲਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿੰ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ॥ 12-124-65 (69771) ਅਦ੍ਰੋਹਃ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਕਰ੍ਮਣਾ ਮਨਸਾ ਗਿਰਾ। ਅਨੁਗ੍ਰਹਸ਼੍ਚ ਦਾਨੰ ਚ ਸ਼ੀਲਮੇਤਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ॥ 12-124-66 (69772) ਯਦਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਹਿਤੰ ਨ ਸ੍ਯਾਦਾਤ੍ਮਨਃ ਕਰ੍ਮ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍। ਅਪਤ੍ਰਪੇਤ ਵਾ ਯੇਨ ਨ ਤਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਕਥੰਚਨ॥ 12-124-67 (69773) ਤਤ੍ਤੁ ਕਰ੍ਮ ਤਥਾ ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਯੇਨ ਸ਼੍ਲਾਧ੍ਯੇਤ ਸੰਸਦਿ। ਸ਼ੀਲੰ ਸਮਾਸੇਨੈਤਤ੍ਤੇ ਕਥਿਤੰ ਕੁਰੁਸਤ੍ਤਮ॥ 12-124-68 (69774) ਯਦ੍ਯਪ੍ਯਸ਼ੀਲਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਕ੍ਵਚਿਤ੍। ਨ ਭੁਞ੍ਜਤੇ ਚਿਰੰ ਤਾਤ ਸਮੂਲਾਸ਼੍ਚ ਪਤਨ੍ਤਿ ਤੇ॥ 12-124-69 (69775) ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰ ਉਵਾਚ। 12-124-70x (5688) ਏਤਦ੍ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਸ਼ੀਲਵਾਨ੍ਭਵ ਪੁਤ੍ਰਕ। ਯਦੀਚ੍ਛਸਿ ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਤਾਤ ਸੁਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਂ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰਾਤ੍। `ਅਧਿਕਾਂ ਚਾਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸ਼ੀਲਵਾਨ੍ਭਵਾ॥' 12-124-70 (69776) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-124-71x (5689) ਏਤਤ੍ਕਥਿਤਵਾਨ੍ਪੁਤ੍ਰੇ ਧ੍ਰੁʼਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋ ਮਹੀਪਤਿਃ। ਏਤਤ੍ਕੁਰੁਸ਼਼੍ਵ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਸਿ ਤਤ੍ਫਲਮ੍॥ ॥ 12-124-71 (69777) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਰ੍ਵਿਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 124॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-124-1 ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਕਾਰਣਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-124-8 ਯਦਿ ਸਮ੍ਯਗ੍ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਸਾਤਿ ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-124-13 ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੀਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-124-22 ਨੈਸ਼੍ਰੇਯਚਸੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੋਪਯੋਗਿ॥ 12-124-23 ਕੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਨੈਸ਼੍ਰੇਯਸਾਦਪਿ ਕਿੰਸ਼੍ਰੇਯ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-124-37 ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਾਭਿਰ੍ਮਧੁਮਕ੍ਸ਼਼ਿਕਾਭਿਰ੍ਨਿਰ੍ਮਿਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੌਦ੍ਰੰ ਮਧੁ। ਤਤ੍ਰ ਮਕ੍ਸ਼਼ਿਕਾਮਧ੍ਵਿਵ ਮਾਂ ਤੇ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਵਾਗਗ੍ਰਵਿਦ੍ਯਾਨਾਂ ਵਾਗਗ੍ਰੇ ਏਵੰ ਨਤੁ ਪੁਸ੍ਤਕੇ ਵਿਦ੍ਯਾ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਤੇਸ਼਼ਾਮ੍। ਸੋ(ਅ)ਹੰ ਵਾਗਨ੍ਤ੍ਯਪੁਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਮਧੂਨਾਂ ਪਰਿਲੇਹਿਤੇਤਿ ਡ. ਪਾਠਃ॥ 12-124-43 ਵਿਪ੍ਰੇਣ ਵਿਪ੍ਰਾਯ। ਚੇਤਾਯਮਿਤਿ ਸੰਧਿਰਾਰ੍ਸ਼਼ਃ॥ 12-124-46 ਤੇਜੋਵਿਗ੍ਰਹਵਤ੍ ਤੇਜੋਮਯਸ਼ਰੀਰੰ ਸ਼ੀਲਮ੍॥ 12-124-64 ਸ਼ੀਲੰ ਸਮਧਿਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਥ. ਪਾਠਃ॥

12-125-0 (69778) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-125-0x (5690) ਸ਼ੀਲੰ ਪ੍ਰਧਾਨੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਕਥਿਤੰ ਤੇ ਪਿਤਾਮਹ। ਕਥਮਾਸ਼ਾ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਾ ਕਾ ਚ ਸਾ ਤਦ੍ਵਦਸ੍ਵ ਮੇ॥ 12-125-1 (69779) ਸੰਸ਼ਯੋ ਮੇ ਮਹਾਨੇਸ਼਼ ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਃ ਪਿਤਾਮਹ। ਛੇਤ੍ਤਾ ਚ ਤਸ੍ਯ ਨਾਨ੍ਯੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਪਰਪੁਰੰਜਯ॥ 12-125-2 (69780) ਪਿਤਾਮਹਾਸ਼ਾ ਮਹਤੀ ਮਮਾਸੀਦ੍ਧਿ ਸੁਯੋਧਨੇ। ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਯੁਦ੍ਧੇ ਤੁ ਤਦ੍ਯੁਕ੍ਤੰ ਤਤ੍ਕਰ੍ਤਾ(ਅ)ਯਮਿਤਿ ਪ੍ਰਭੋ॥ 12-125-3 (69781) ਸਰ੍ਵਸ੍ਯਾਸ਼ਾ ਸੁਮਹਤੀ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯੋਪਜਾਯਤੇ। ਸ੍ਯਾਂ ਵਿਹਨ੍ਯਮਾਨਾਯਾਂ ਦੁਃਖੋ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਨ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-125-4 (69782) (ਅ)ਹੰ ਹਤਾਸ਼ੋ ਦੁਰ੍ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤੇਨ ਦੁਰਾਤ੍ਮਨਾ। ਰ੍ਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪਸ਼੍ਯ ਮਨ੍ਦਾਤ੍ਮਤਾਂ ਮਮ॥ 12-125-5 (69783) ਆਸ਼ਾਂ ਬ੍ਰੁʼਹਤ੍ਤਰੀਂ ਮਨ੍ਯੇ ਪਰ੍ਵਤਾਦਪਿ ਸਦ੍ਰੁਮਾਤ੍। ਆਕਾਸ਼ਾਦਪਿ ਵਾ ਰਾਜੰਨਪ੍ਰਮੇਯਾ(ਅ)ਥਵਾ ਪੁਨਃ॥ 12-125-6 (69784) ਏਸ਼਼ਾ ਚੈਵ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਦੁਰ੍ਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯਾ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਾ। ਦੁਰ੍ਲਭਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਕਿਮਨ੍ਯਦ੍ਦੁਰ੍ਲਭੰ ਤਤਃ॥ 12-125-7 (69785) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-125-8x (5691) ਅਤ੍ਰ ਤੇ ਵਰ੍ਤਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਨਿਬੋਧ ਮੇ। ਇਤਿਹਾਸੰ ਸੁਮਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭਸ੍ਯ ਚ॥ 12-125-8 (69786) ਸੁਮਿਤ੍ਰੋ ਨਾਮ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਹੈਹਯੋ ਮ੍ਰੁʼਗਯਾਂ ਗਤਃ। ਸਸਾਰ ਚ ਮ੍ਰੁʼਗੰ ਵਿਦ੍ਧ੍ਵਾ ਬਾਣੇਨਾਨਤਪਰ੍ਵਣਾ॥ 12-125-9 (69787) ਸ ਮ੍ਰੁʼਗੋ ਬਾਣਮਾਦਾਯ ਯਯਾਵਤਿਪਰਾਕ੍ਰਮਃ। ਸ ਚ ਰਾਜਾ ਬਲੀ ਤੂਰ੍ਣੰ ਸਸਾਰ ਮ੍ਰੁʼਗਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍॥ 12-125-10 (69788) ਤਤੋ ਨਿਮ੍ਨੰ ਸ੍ਥਲੰ ਚੈਵ ਸਮ੍ਰੁʼਗੋ(ਅ)ਦ੍ਰਵਦਾਸ਼ੁਗਃ। ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਸਮੇਨ ਸ ਪਥਾ(ਅ)ਗਮਤ੍॥ 12-125-11 (69789) ਤਤਃ ਸ ਰਾਜਾ ਤਾਰੁਣ੍ਯਾਦੌਰਸਨ ਬਲੇਨ ਚ। ਚਚਾਰ ਬਾਣਾਸਨਭ੍ਰੁʼਤ੍ਸਖਙ੍ਗੋ ਹੰਸਵਤ੍ਤਦਾ॥ 12-125-12 (69790) ਤਤੋ ਨਦਾੰਨਦੀਸ਼੍ਚੈਵ ਪਲ੍ਵਲਾਨਿ ਵਨਾਨਿ ਚ। ਅਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯਾਭ੍ਯਤਿਕ੍ਰਮ੍ਯ ਸਸਾਰੈਕੋ ਵਨੇਚਰਃ॥ 12-125-13 (69791) ਸ ਤੁ ਤਾਵਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗੋ ਰਾਜੰਨਾਸਾਦ੍ਯਾਸਾਦ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮ੍। ਪੁਨਰਭ੍ਯੇਤਿ ਜਵਨੋ ਜਵੇਨ ਮਹਤਾ ਤਤਃ॥ 12-125-14 (69792) ਸ ਤਸ੍ਯ ਬਾਣੈਰ੍ਬਹੁਭਿਃ ਸਮਭ੍ਯਸ੍ਤੋ ਵਨੇਚਰਃ। ਪ੍ਰਕ੍ਰੀਡੰਨਿਵ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪੁਨਰਭ੍ਯੇਤਿ ਚਾਨ੍ਤਿਕਮ੍॥ 12-125-15 (69793) ਪੁਨਸ਼੍ਚ ਜਵਮਾਸ੍ਥਾਯ ਜਵਨੋ ਮ੍ਰੁʼਗਯੂਥਪਃ। [ਅਤੀਤ੍ਯਾਤੀਤ੍ਯ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਪੁਨਰਭ੍ਯੇਤਿ ਚਾਨ੍ਤਿਕਮ੍॥] 12-125-16 (69794) ਤਸ੍ਯ ਮਰ੍ਮਚ੍ਛਿਦੰ ਘੋਰੰ ਸੁਮਿਤ੍ਰੋ(ਅ)ਮਿਤ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ਨਃ। ਸਮਾਦਾਯ ਸ਼ਰੰ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਕਾਰ੍ਮੁਕਾੰਨਿਰਵਾਸਯਤ੍॥ 12-125-17 (69795) [ਤਤੋ ਗਵ੍ਯੂਤਿਮਾਤ੍ਰੇਣ ਮ੍ਰੁʼਗਯੂਥਪਯੂਥਪਃ।] ਤਸ੍ਯ ਬਾਣਪਥੰ ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਥਿਵਾਨ੍ਪ੍ਰਹਸੰਨਿਵ॥ 12-125-18 (69796) ਤਸ੍ਮਿੰਨਿਪਤਿਤੇ ਬਾਣੇ ਭੂਮੌ ਜ੍ਵਲਿਤਤੇਜਸਿ। ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਮ੍ਰੁʼਗੋ(ਅ)ਰਣ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਗੰ ਰਾਜਾ(ਅ)ਪ੍ਯਭਿਦ੍ਰਵਤ੍॥ ॥ 12-125-19 (69797) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 125॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-125-3 ਯੁਕ੍ਤੰ ਯੁਦ੍ਧੰ ਵਿਨੈਵ ਰਾਜ੍ਯਾਰ੍ਧਦਾਨਮ੍। ਕਰ੍ਤਾ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-125-7 ਦੁਰ੍ਲਭਾ ਦੁਰ੍ਜਯਾ॥ 12-125-12 ਬਾਣਾਸਨਭ੍ਰੁʼਦ੍ਧਨੁਰ੍ਧਰਃ॥ 12-125-15 ਸਮਭ੍ਯਸ੍ਤੋ ਬਿਦ੍ਧਃ॥

12-126-0 (69798) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-126-0x (5692) ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯ ਚ ਮਹਾਰਣ੍ਯੰ ਤਾਪਸਾਨਾਮਥਾਸ਼੍ਰਮਮ੍। ਆਸਸਾਦ ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਸ਼੍ਚੋਪਾਵਿਸ਼ਤ੍ਤਦਾ॥ 12-126-1 (69799) ਤੰ ਕਾਰ੍ਮੁਕਧਰੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਸ਼੍ਰਮਾਰ੍ਤੰ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤੰ ਤਦਾ। ਸਮੇਤ੍ਯ ਰੁʼਸ਼਼ਯਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਪੂਜਾਂ ਚਕ੍ਰੁਰ੍ਯਥਾਵਿਧਿ॥ 12-126-2 (69800) ਸ ਪੂਜਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਭਿਰ੍ਦਤ੍ਤਾਂ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਨਰਾਧਿਪਃ। ਅਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤ੍ਤਾਪਸਾਨ੍ਸਰ੍ਵਾਂਸ੍ਤਪੋਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਨੁਤ੍ਤਮਾਮ੍॥ 12-126-3 (69801) ਤੇ ਤਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ ਵਚਨੰ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਤਪੋਧਨਾਃ। ਰੁʼਸ਼਼ਯੋ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲਮਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੰਸ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍॥ 12-126-4 (69802) ਕੇਨ ਭਦ੍ਰਮੁਖਾਰ੍ਥੇਨ ਤਪੋਵਨਮੁਪਾਗਤਃ। ਪਦਾਤਿਰ੍ਬਦ੍ਧਨਿਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ੋ ਧਨ੍ਵੀ ਬਾਣੀ ਨਰੇਸ਼੍ਵਰ॥ 12-126-5 (69803) ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮਹੇ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਕੁਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਸਿ ਮਾਨਦ। ਕਸ੍ਮਿਨ੍ਕੁਲੇ ਤੁ ਜਾਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਕਿੰਨਾਮਾ ਚਾਸਿ ਬ੍ਰੂਹਿ ਨਃ॥ 12-126-6 (69804) ਤਤਃ ਸ ਰਾਜਾ ਸਰ੍ਵੇਭ੍ਯੋ ਦ੍ਵਿਜੇਭ੍ਯਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਆਚਖ੍ਯੌ ਤਦ੍ਯਥਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਪਰਿਚਰ੍ਯਾਂ ਚ ਭਾਰਤ॥ 12-126-7 (69805) ਹੈਹਯਾਨਾਂ ਕੁਲੇ ਜਾਤਃ ਸੁਮਿਤ੍ਰੋ(ਅ)ਮਿਤ੍ਰਕਰ੍ਸ਼ਨਃ। ਚਰਾਮਿ ਮ੍ਰੁʼਗਯੂਥਾਨਿ ਨਿਘ੍ਰਨ੍ਬਾਣੈਃ ਸਹਸ੍ਰਸ਼ਃ॥ 12-126-8 (69806) ਬਲੇਨ ਮਹਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਸਾਮਾਤ੍ਯਃ ਸਾਵਰੋਧਕਃ। ਮ੍ਰੁʼਗਸ੍ਤੁ ਵਿਦ੍ਧੋ ਬਾਣੇਨ ਮਯਾ ਸਰਤਿ ਸ਼ਲ੍ਯਵਾਨ੍॥ 12-126-9 (69807) ਤੰ ਦ੍ਰਵਨ੍ਤਮਨੁਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਵਨਮੇਤਦ੍ਯਦ੍ਰੁʼਚ੍ਛਯਾ। ਭਵਤ੍ਸਕਾਸ਼ੰ ਨਸ਼਼੍ਟਸ਼੍ਰੀਰ੍ਹਤਾਸ਼ਃ ਸ਼੍ਰਮਕਰ੍ਸ਼ਿਤਃ॥ 12-126-10 (69808) ਕਿੰਨੁ ਦੁਃਖਮਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਦ੍ਵੈ ਯਦਹੰ ਸ਼੍ਰਮਕਰ੍ਸ਼ਿਤਃ। ਭਵਤਾਮਾਸ਼੍ਰਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ ਹਤਾਸ਼ੋ ਭ੍ਰਸ਼਼੍ਟਲਕ੍ਸ਼਼ਣਃ॥ 12-126-11 (69809) ਨ ਰਾਜਲਕ੍ਸ਼਼ਣਤ੍ਯਾਗਃ ਪੁਨਰਸ੍ਯ ਤਪੋਧਨਾਃ। ਦੁਃਖੰ ਕਰੋਤਿ ਮੇ ਤੀਵ੍ਰੰ ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼ਾ ਵਿਹਤਾ ਮਮ॥ 12-126-12 (69810) ਹਿਮਵਾਨ੍ਵਾ ਮਹਾਸ਼ੈਲਃ ਸਮੁਦ੍ਰੋ ਵਾ ਮਹੋਦਧਿਃ। ਮਹਤ੍ਤ੍ਵਾੰਨਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯੇਤਾਂ ਰੋਦਸ੍ਯੋਰਨ੍ਤਰੰ ਯਥਾ॥ 12-126-13 (69811) ਆਸ਼ਾਯਾਸ੍ਤਪਸਿ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾਸ੍ਤਥਾ ਨਾਨ੍ਤਮਹੰ ਗਤਃ। ਭਵਤਾਂ ਵਿਦਿਤੰ ਸਰ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਾ ਹਿ ਤਪੋਧਨਾਃ॥ 12-126-14 (69812) ਭਵਨ੍ਤਃ ਸੁਮਹਾਭਾਗਾਸ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਾਮਿ ਸੰਸ਼ਯਮ੍। ਆਸ਼ਾਵਾਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਯਃ ਸ੍ਯਾਦਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਮਥਾਪਿ ਵਾ॥ 12-126-15 (69813) ਕਿੰਨੁ ਜ੍ਯਾਯਸ੍ਤਰੰ ਲੋਕੇ ਮਹਤ੍ਤ੍ਵੇ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਵਃ। ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਕਿਮਿਹ ਦੁਰ੍ਲਭਮ੍॥ 12-126-16 (69814) ਯਦਿ ਗੁਹ੍ਯੰ ਨ ਵੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਤਦਾ ਪ੍ਰਬ੍ਰੂਤ ਮਾ ਚਿਰਮ੍। ਨ ਹਿ ਗੁਹ੍ਯਤਮੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਦ੍ਵਿਜਪੁਙ੍ਗਵਾਃ॥ 12-126-17 (69815) ਭਵਤ੍ਤਪੋਵਿਘਾਤੋ ਵਾ ਯੇਨ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਿਰਮੇ ਤਤਃ। ਯਦਿ ਵਾ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਕਥਾਯੋਗੋ ਯੋ(ਅ)ਯੰ ਪ੍ਰਸ਼੍ਨੋ ਮਯੇਰਿਤਃ॥ 12-126-18 (69816) ਏਤਤ੍ਕਾਰਣਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ। ਭਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਤਪੋਨਿਤ੍ਯਾ ਬ੍ਰੂਯੁਰੇਤਤ੍ਸਮਾਹਿਤਾਃ॥ ॥ 12-126-19 (69817) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਙ੍ਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 126॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-126-5 ਹੇ ਭਦ੍ਰਮੁਖ॥ 12-126-12 ਆਸ਼ਾ ਮ੍ਰੁʼਗਾਸ਼ਾ॥ 12-126-13 ਹਿਮਵਾਨੁਚ੍ਚਤ੍ਵੇਨ ਮਹੋਦਧਿਰ੍ਵਿਤਤਤ੍ਵੇਨ ਚ ਗਗਨਾਨ੍ਤੰ ਨਾਨ੍ਵਪਦ੍ਯੇਤਾਮ੍। ਤਸ੍ਯ ਤਤੋ(ਅ)ਪ੍ਯੁਚ੍ਚਤ੍ਵਾਦ੍ਵਿਤਤਤ੍ਵਾਚ੍ਚ॥ 12-126-15 ਆਸ਼ਾਵਾਨ੍ ਆਸ਼ਾਯਾ ਮਹਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਤਦ੍ਵਤੋ(ਅ)ਪਿ ਮਹਤ੍ਤ੍ਵਮਨ੍ਤਰਿਕ੍ਸ਼਼ਵਤ੍॥ 12-126-17 ਯਦ੍ਯਗੁਹ੍ਯੰ ਤਪੋਨਿਤ੍ਯੰ ਮਮ ਬ੍ਰੂਤੇਹ ਮਾਚਿਰਮਿਤਿ ਥ.ਦ.ਪਾਠਃ॥

12-127-0 (69818) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-127-0x (5693) ਤਤਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਮੇਤਾਨਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀਣਾਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਸਤ੍ਤਮਃ। ਰੁʼਸ਼਼ਭੋ ਨਾਮ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਵਿਸ੍ਮਯੰਨਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-127-1 (69819) ਪੁਰਾ(ਅ)ਹੰ ਰਾਜਸ਼ਾਰ੍ਦੂਲ ਤੀਰ੍ਥਾਨ੍ਯਨੁਚਰਨ੍ਪ੍ਰਭੋ। ਸਮਾਸਾਦਿਤਵਾਨ੍ਦਿਵ੍ਯੰ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਸ਼੍ਰਮਮ੍॥ 12-127-2 (69820) ਯਤ੍ਰ ਸਾ ਬਦਰੀ ਰਮ੍ਯਾ ਸਰੋ ਵੈਹਾਯਸੰ ਤਥਾ। ਯਤ੍ਰ ਚਾਸ਼੍ਵਸ਼ਿਰਾ ਰਾਜਨ੍ਵੇਦਾਨ੍ਪਠਤਿ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤਾਨ੍॥ 12-127-3 (69821) ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸਰਸਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਵਿਧਿਵਤ੍ਤਰ੍ਪਣੰ ਪੁਰਾ। ਪਿਤ੍ਰੁʼਣਾਂ ਦੇਵਤਾਨਾਂ ਚ ਤਤੋਸ਼੍ਰਮਮਿਯਾਂ ਤਦਾ॥ 12-127-4 (69822) ਰਮਾਤੇ ਯਤ੍ਰ ਤੌ ਨਿਤ੍ਯੰ ਨਰਨਾਰਾਯਣਾਵ੍ਰੁʼਸ਼਼ੀ। ਅਦੂਰਾਦਾਸ਼੍ਰਮਾਤ੍ਕਿੰਚਿਦ੍ਵਾਸਾਰ੍ਥਮਗਮੰ ਤਦਾ॥ 12-127-5 (69823) ਅਤ੍ਰ ਚੀਰਾਜਿਨਧਰੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਮੁਚ੍ਚਮਤੀਵ ਚ। ਅਦ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਤਨੁਂ ਨਾਮ ਤਪੋਨਿਧਿਮ੍॥ 12-127-6 (69824) ਅਨ੍ਯੈਰ੍ਨਰੈਰ੍ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਪੁਸ਼਼ਾ(ਅ)ਪ੍ਰਤਿਮੰ ਤਦਾ। ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਤਾ ਚਾਪਿ ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੇ ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀ ਮਯਾ॥ 12-127-7 (69825) ਸ਼ਰੀਰਮਪਿ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਨੁ ਕਾਨਿਸ਼਼੍ਠਿਕਾਸਮਮ੍। ਗ੍ਰੀਵਾ ਬਾਹੂ ਤਥਾ ਪਾਦੌ ਕੇਸ਼ਾਸ਼੍ਚਾਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾਃ॥ 12-127-8 (69826) ਸ਼ਿਰਃ ਕਾਯਾਨੁਰੂਪੰ ਚ ਕਰ੍ਣੌ ਨੇਤ੍ਰੇ ਤਥੈਵ ਚ। ਤਸ੍ਯ ਵਾਕ੍ਚੈਵ ਚੇਸ਼਼੍ਟਾ ਚ ਸਾਮਾਨ੍ਯੇ ਰਾਜਸਤ੍ਤਮ॥ 12-127-9 (69827) ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ(ਅ)ਹੰ ਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵਿਪ੍ਰੰ ਭੀਤਃ ਪਰਮਦੁਰ੍ਮਨਾਃ। ਪਾਦੌ ਤਸ੍ਯਾਭਿਵਾਦ੍ਯਾਥ ਸ੍ਥਿਤਃ ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਰਗ੍ਰਤਃ॥ 12-127-10 (69828) ਨਿਵੇਦ੍ਯ ਨਾਮਗੋਤ੍ਰੇ ਚ ਤਥਾ ਕਾਰ੍ਯੰ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਪ੍ਰਦਿਸ਼਼੍ਟੇ ਚਾਸਨੇ ਤੇਨ ਸ਼ਨੈਰਹਮੁਪਾਵਿਸ਼ਮ੍॥ 12-127-11 (69829) ਤਤਃ ਸ ਕਥਯਾਮਾਸ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸਹਿਤਾਃ ਕਥਾਃ। ਰੁʼਸ਼਼ਿਮਧ੍ਯੇ ਮਹਾਰਾਜ ਤਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ॥ 12-127-12 (69830) ਤ--ਸ੍ਤੁ ਕਥਯਤ੍ਯੇਵ ਰਾਜਾ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨਃ। ਉਪਯਾਜ੍ਜਵਨੈਰਸ਼੍ਵੈਃ ਸਬਲਃ ਸਾਵਰੋਧਨਃ॥ 12-127-13 (69831) ਸ੍ਮਰਮ੍ਪੁਤ੍ਰਮਰਣ੍ਯੇ ਵੈ ਨਸ਼਼੍ਟੰ ਪਰਮਦੁਰ੍ਮਨਾਃ। ਭੂਵਿਦ੍ਯੁਮ੍ਨਪਿਤਾ ਸ਼੍ਰੀਮਾਨ੍ਵੀਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨੋ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ॥ 12-127-14 (69832) ਇਹ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਤੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਦ੍ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮੀਹੇਤਿ ਭਾਰਤ। ਏਵਮਾਸ਼ਾਕ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਰਾਜਾ ਚਰਨ੍ਵਨਮਿਦੰ ਪੁਰਾ॥ 12-127-15 (69833) ਦੁਰ੍ਲਭਃ ਸ ਮਯਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਂ ਭੂਯ ਏਵ ਚ ਧਾਰ੍ਮਿਕ। ਏਕਃ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਹਾਰਣ੍ਯੇ ਨਸ਼਼੍ਟ ਇਤ੍ਯਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਦਾ॥ 12-127-16 (69834) ਨ ਸ ਸ਼ਕ੍ਯੋ ਮਯਾ ਦ੍ਰਸ਼਼੍ਟੁਮਾਸ਼ਾ ਚ ਮਹਤੀ ਮਮ। ਤਯਾ ਪਰੀਤਗਾਤ੍ਰੋ(ਅ)ਹੰ ਮੁਮੂਰ੍ਸ਼਼ੁਰ੍ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-127-17 (69835) ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤੁ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਨੁਰ੍ਮੁਨਿਵਰੋਤ੍ਤਮਃ। ਅਵਾਕ੍ਸ਼ਿਰਾ ਧ੍ਯਾਨਪਰੋ ਮੁਹੂਰ੍ਤਮਿਵ ਤਸ੍ਥਿਵਾਨ੍॥ 12-127-18 (69836) ਤਮਨੁਧ੍ਯਾਨ੍ਤਮਾਲਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਰਾਜਾ ਪਰਮਦੁਰ੍ਮਨਾਃ। ਉਵਾਚ ਵਾਕ੍ਯੰ ਦੀਨਾਤ੍ਮਾ ਮਨ੍ਦਮਨ੍ਦਮਿਵਾਸਕ੍ਰੁʼਤ੍॥ 12-127-19 (69837) ਦੁਰ੍ਲਭੰ ਕਿੰਨੁ ਦੇਵਰ੍ਸ਼਼ੇ ਆਸ਼ਾਯਾਸ਼੍ਚੈਵ ਕਿੰ ਮਹਤ੍। ਬ੍ਰਵੀਤੁ ਭਗਵਾਨੇਤਦ੍ਯਦਿ ਗੁਹ੍ਯੰ ਨ ਚੇਤ੍ਤਦਾ॥ 12-127-20 (69838) ਤਨੁਰੁਵਾਚ। 12-127-21x (5694) ਮਹਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਭਗਵਾਂਸ੍ਤੇਨ ਪੂਰ੍ਵਮਾਸੀਦ੍ਵਿਮਾਨਿਤਃ। ਬਾਲਿਸ਼ਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਸ੍ਥਾਯ ਮਨ੍ਦਭਾਗ੍ਯਤਯਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਃ। ਅਰ੍ਥਯਨ੍ਕੁਸ਼ਲੰ ਰਾਜਨ੍ਕਾਞ੍ਚਨੰ ਵਲ੍ਕਲਾਨਿ ਚ॥ 12-127-21 (69839) [ਅਵਜ੍ਞਾਪੂਰ੍ਵਕੇਨਾਪਿ ਨ ਸੰਪਾਦਿਤਵਾਂਸ੍ਤਤਃ।] ਨਿਰ੍ਵਿਣ੍ਣਃ ਸ ਤੁ ਵਿਪ੍ਰਰ੍ਸ਼਼ਿਰ੍ਨਿਰਾਸ਼ਃ ਸਮਪਦ੍ਯਤ॥ 12-127-22 (69840) ਏਵਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਭਿਵਾਦ੍ਯਾਥ ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਲੋਕਪੂਜਿਤਮ੍। ਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤੋ(ਅ)ਵਸੀਦਦ੍ਧਰ੍ਮਾਤ੍ਮਾ ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਨਰਸਤ੍ਤਮ॥ 12-127-23 (69841) ਅਰ੍ਧ੍ਯੰ ਤਤਃ ਸਮਾਨੀਯ ਪਾਦ੍ਯੰ ਚੈਵ ਮਹਾਯਸ਼ਾਃ। ਆਰਣ੍ਯੇਨੈਵ ਵਿਧਿਨਾ ਰਾਜ੍ਞੇ ਸਰ੍ਵੰ ਨ੍ਯਵੇਦਯਤ੍॥ 12-127-24 (69842) ਤਤਸ੍ਤਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਯਃ ਸਰ੍ਵੇ ਪਰਿਵਾਰ੍ਯ ਨਰਰ੍ਸ਼਼ਭਮ੍। ਉਪਾਵਿਸ਼ਨ੍ਪੁਰਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਸਪ੍ਤਰ੍ਸ਼਼ਯ ਇਵ ਧ੍ਰੁਵਮ੍॥ 12-127-25 (69843) ਅਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛੰਸ਼੍ਚੈਵ ਤਤ੍ਰੈਨੰ ਰਾਜਾਨਮਪਰਾਜਿਤਮ੍। ਪ੍ਰਯੋਜਨਮਿਦੰ ਸਰ੍ਵਮਾਸ਼੍ਰਮਸ੍ਯ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ਨੇ॥ ॥ 12-127-26 (69844) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 127॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-127-3 ਵੈਹਾਯਸੰ ਵਿਹਾਯਸਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤ੍ਯਾ ਮਨ੍ਦਾਕਿਨ੍ਯਾ ਵੈਹਾਯਸ੍ਯਾ ਇਦੰ ਵੈਹਾਯਸਮ੍॥ 12-127-4 ਤਤੋਸ਼੍ਰਮੰ ਤਤ ਆਸ਼੍ਰਮੰ ਮਣ੍ਡਪੰ ਇਯਾਂ ਗਤਵਾਮਹ॥ 12-127-5 ਰੇਮਾਤੇ ਰਜਸਾ ਯਤ੍ਰੇਤਿ ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-127-7 ਵਪੁਯਾ(ਅ)ਸ਼਼੍ਟਗੁਣਾਨ੍ਵਿਤਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-127-21 ਤੇਨ ਤਵ ਪੁਤ੍ਰੇਣ ਭੂਰਿਦ੍ਯੁਮ੍ਰੇਨ॥ 12-127-23 ਏਵੰ ਮੁਨਿਨਾ ਉਕ੍ਤਃ ਵੀਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਃ ਅਵਸੀਦਤ੍ ਨਸ਼਼੍ਟਪ੍ਰਾਯੋ(ਅ)ਭੂਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-127-26 ਏਵੰ ਮੁਨਿਨਾ ਰਾਜਪੂਜਾਨਨ੍ਤਰੰ ਆਗਤਾਃ ਕਿਮਰ੍ਥੰ ਆਸ਼੍ਰਮੇ ਤ੍ਵੰ ਪ੍ਰਵਿਸ਼਼੍ਟ ੋ(ਅ)ਸੀਤ੍ਯ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਨ੍॥

12-128-0 (69845) ਰਾਜੋਵਚਾ। 12-128-0x (5695) ਵੀਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨ ਇਤਿ ਖ੍ਯਾਤੋ ਰਾਜਾ(ਅ)ਹੰ ਦਿਕ੍ਸ਼਼ੁ ਵਿਸ਼੍ਰੁਤਃ। ਭੂਰਿਦ੍ਯੁਮ੍ਨੰ ਸੁਤੰ ਨਸ਼਼੍ਟਮਨ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟੁਂ ਵਨਮਾਗਤਃ॥ 12-128-1 (69846) ਏਕਃ ਪੁਤ੍ਰਃ ਸ ਵਿਪ੍ਰਾਗ੍ਰ੍ਯ ਬਾਲ ਏਵ ਚ ਸੋ(ਅ)ਨਘਃ। ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਵਨੇ ਚਾਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤਮਨ੍ਵੇਸ਼਼੍ਟੁਂ ਚਰਾਮ੍ਯਹਮ੍॥ 12-128-2 (69847) ਰੁʼਸ਼਼ਭ ਉਵਾਚ। 12-128-3x (5696) ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤੇ ਤੇਨ ਵਚਨੇ ਰਾਜ੍ਞਾ ਮੁਨਿਰਧੋਮੁਖਃ। ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਮੇਵਾਭਵਤ੍ਤਤ੍ਰ ਨ ਚ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਕ੍ਤਵਾੰਨ੍ਰੁʼਪਮ੍॥ 12-128-3 (69848) ਸ ਹਿ ਤੇਨ ਪੁਰਾ ਵਿਪ੍ਰੋ ਰਾਜ੍ਞਾ ਨਾਤ੍ਯਰ੍ਥਮਾਨਿਤਃ। ਆਸ਼ਾਕ੍ਰੁʼਤਸ਼੍ਚ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਤਪੋ ਦੀਰ੍ਘੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤਃ॥ 12-128-4 (69849) ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰਹਮਹੰ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਨ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਕਥੰਚਨ। ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਚੈਵ ਵਰ੍ਣਾਨਾਮਿਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਧਿਯੰ ਤਦਾ॥ 12-128-5 (69850) ਆਸ਼ਾ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੰ ਬਾਲਮਾਲਾਪਯਤਿ ਤਸ੍ਥੂਸ਼਼ੀ। ਤਾਮਹੰ ਵ੍ਯਪਨੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਇਤਿ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਃ। [ਵੀਰਦ੍ਯੁਮ੍ਨਸ੍ਤੁ ਤੰ ਭੂਯਃ ਪਪ੍ਰਚ੍ਛ ਮੁਨਿਸਤ੍ਤਮਮ੍॥] 12-128-6 (69851) ਰਾਜੋਵਾਚ। 12-128-7x (5697) ਆਸ਼ਾਯਾਃ ਕਿੰਚ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੰ ਵੈ ਕਿੰਚੇਹ ਭੁਵਿ ਦੁਰ੍ਲਭਮ੍। ਬ੍ਰਵੀਤੁ ਭਗਵਾਨੇਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਦਰ੍ਸ਼ਿਵਾਨ੍॥ 12-128-7 (69852) ਰੁʼਸ਼਼ਭ ਉਵਾਚ। 12-128-8x (5698) ਤਤਃ ਸੰਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਸ੍ਮਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯੰਨਿਵਾਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਰਾਜਾਨੰ ਭਗਵਾਨ੍ਵਿਪ੍ਰਸ੍ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਤਨੁਸ੍ਤਦਾ॥ 12-128-8 (69853) ਰੁʼਸ਼਼ਿਰੁਵਾਚ। 12-128-9x (5699) ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਤ੍ਵੇਨ ਸਮੰ ਰਾਜੰਨਾਸ਼ਾਯਾ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪ। ਤਸ੍ਯਾ ਵੈ ਦੁਰ੍ਲਭਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤਃ ਪਾਰ੍ਥਿਵੋ ਮਯਾ॥ 12-128-9 (69854) ਰਾਜੋਵਾਚ। 12-128-10x (5700) ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਕ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਮਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਨ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤੇ ਵਚਨਾਤ੍ਤਵ। ਦੁਰ੍ਲਭਤ੍ਵੰ ਚ ਤਸ੍ਯੈਵ ਵੇਦਵਾਕ੍ਯਮਿਵਾਦ੍ਵਿਜੇ॥ 12-128-10 (69855) ਸੰਸ਼ਯਸ੍ਤੁ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਸੰਜਾਤੋ ਹ੍ਰੁʼਦਯੇ ਮਮ। ਤਨ੍ਮੁਨੇ ਮਮ ਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਵਕ੍ਤੁਮਰ੍ਹਸਿ ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛਤਃ॥ 12-128-11 (69856) ਤ੍ਵਤ੍ਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਤਰੰ ਕਿੰਨੁ ਬ੍ਰਵੀਤੁ ਭਗਵਾਨਿਦਮ੍। ਯਦਿ ਗੁਹ੍ਯੰ ਨ ਤੇ ਵਿਪ੍ਰ ਲੋਕੇ ਕਿੰਚੇਹ ਦੁਰ੍ਲਭਮ੍॥ 12-128-12 (69857) ਕ੍ਰੁʼਸ਼ ਉਵਾਚ। 12-128-13x (5701) ਦੁਰ੍ਲਭੋ(ਅ)ਪ੍ਯਥਵਾ ਨਾਸ੍ਤਿ ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥੀ ਧ੍ਰੁʼਤਿਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍। ਸ ਦੁਰ੍ਲਭਤਰਸ੍ਤਾਤ ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥਿਨੰ ਨਾਵਮਨ੍ਯਤੇ॥ 12-128-13 (69858) ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਨੋਪਕ੍ਰਿਯਤੇ ਪਰੰ ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਯਥਾਰ੍ਥਤਃ। ਯਾ ਸਕ੍ਤਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼ੁ ਸਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼ਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਤਰੀ ਮਯਾ॥ 12-128-14 (69859) ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨੇਸ਼਼ੁ ਚ ਯਾ ਸਕ੍ਤਾ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੇਸ਼਼੍ਵਲਸੇਸ਼਼ੁ ਚ। ਅਪਕਾਰਿਸ਼਼ੁ ਚਾਸਕ੍ਤਾ ਸਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼ਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਤਰੀ ਮਯਾ॥ 12-128-15 (69860) ਏਕਪੁਤ੍ਰਃ ਪਿਤਾ ਪੁਤ੍ਰੇ ਨਸ਼਼੍ਟੇ ਵਾ ਪ੍ਰੋਸ਼਼ਿਤੇ(ਅ)ਪਿ ਵਾ। ਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਯੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਸਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼ਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਤਰੀ ਮਤਾ॥ 12-128-16 (69861) ਪ੍ਰਸਵੇ ਚੈਵ ਨਾਰੀਣਾਂ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਾਂ ਪੁਤ੍ਰਕਾਰਿਤਾ। ਤਥਾ ਨਰੇਨ੍ਦ੍ਰ ਧਨਿਨਾਂ ਸਾ(ਅ)ਸ਼ਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਤਰੀ ਮਤਾ॥ 12-128-17 (69862) ਪ੍ਰਦਾਨਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਣੀਨਾਂ ਚ ਕਨ੍ਯਾਨਾਂ ਵਯਸਿ ਸ੍ਥਿਤੇ। ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਕਥਾਸ੍ਤਥਾਯੁਕ੍ਤਾਃ ਸਾ(ਅ)(ਅ)ਸ਼ਾ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਤਰੀ ਮਤਾ॥ 12-128-18 (69863) ਏਤਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਤੋ ਰਾਜਨ੍ਸ ਰਾਜਾ ਸਾਵਰੋਧਨਃ। ਸੰਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯ ਪਾਦੌ ਸ਼ਿਰਸਾ ਨਿਪਪਾਤ ਦ੍ਵਿਜਰ੍ਸ਼਼ਭੇ॥ 12-128-19 (69864) ਰਾਜੋਵਾਚ। 12-128-20x (5702) ਪ੍ਰਸਾਦਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਭਗਵਨ੍ਪੁਤ੍ਰੇਣੇਚ੍ਛਾਮਿ ਸੰਗਮਮ੍। ਯਦੇਤਦੁਕ੍ਤੰ ਭਵਤਾ ਸੰਪ੍ਰਤਿ ਦ੍ਵਿਜਸਤ੍ਤਮ। ਵ੍ਰੁʼਣੀਸ਼਼੍ਵ ਚ ਵਰਾਨ੍ਵਿਪ੍ਰ ਯਾਨਿਚ੍ਛਸਿ ਯਥਾਵਿਧਿ। ਅਬ੍ਰਵੀਚ੍ਚੈਵ ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯੰ ਰਾਜਾ ਰਾਜੀਵਲੋਚਨਃ॥ 12-128-20 (69865) ਸਤ੍ਯਮੇਤਤ੍ਤ੍ਵਯਾ ਵਿਪ੍ਰ ਯਥੋਕ੍ਤੰ ਨਾਨ੍ਯਥਾ ਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਾ॥ 12-128-21 (69866) ਤਤਃ ਪ੍ਰਹਸ੍ਯ ਭਗਵਾਂਸ੍ਤਨੁਰ੍ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂ ਵਰਃ। ਪੁਤ੍ਰਮਸ੍ਯਾਨਯਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਤਪਸਾ ਚ ਸ਼੍ਰੁਤੇਨ ਚ॥ 12-128-22 (69867) ਸ ਸਮਾਨੀਯ ਤਤ੍ਪੁਤ੍ਰੰ ਤਮੁਪਾਲਭ੍ਯ ਪਾਰ੍ਥਿਵਮ੍। ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਦਰ੍ਸ਼ਯਾਮਾਸ ਧਰ੍ਮੰ ਧਰ੍ਮਭ੍ਰੁʼਤਾਂਵਰਃ॥ 12-128-23 (69868) ਸ ਦਰ੍ਸ਼ਯਿਤ੍ਵਾ ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਦਿਵ੍ਯਮਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍। ਵਿਪਾਪ੍ਮਾ ਵਿਗਤਕ੍ਰੋਧਸ਼੍ਚਚਾਰ ਵਨਮਨ੍ਤਿਕਾਤ੍॥ 12-128-24 (69869) ਏਤਦ੍ਰੂʼਸ਼਼੍ਟੰ ਮਯਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਵਚਨੰ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍। ਆਸ਼ਾਮਪਨਯ ਤ੍ਵਾਸ਼ੁ ਤਤਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼ਤਰੀਮਿਮਾਮ੍॥ 12-128-25 (69870) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-128-26x (5703) ਸ ਤਥੋਕ੍ਤਸ੍ਤਦਾ ਰਾਜੰਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ਭੇਣ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾ। ਸੁਮਿਤ੍ਰੋ(ਅ)ਪਾਨਯਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਾਸ਼ਾਂ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਤਰੀਂ ਤਤਃ॥ 12-128-26 (69871) ਏਵੰ ਤ੍ਵਮਪਿ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਾਣੀਮਿਮਾਂ ਮਮ। ਸ੍ਥਿਰੋ ਭਵ ਮਹਾਰਾਜ ਹਿਮਵਾਨਿਵ ਨਿਸ਼੍ਚਲਃ॥ 12-128-27 (69872) ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਚ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਚ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਤੇਸ਼਼੍ਵਿਹ। ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਮਮ ਮਹਾਰਾਜ ਨ ਸੰਤਪ੍ਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਸਿ॥ ॥ 12-128-28 (69873) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਾਵਿੰਸ਼ਤ੍ਯਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 128॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-128-4 ਆਸ਼ਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਹਤਃ। ਕ੍ਰੁʼ ਹਿੰਸਾਯਾਮਿਤ੍ਯਸ੍ਯ ਰੂਪਮ੍॥ 12-128-9 ਆਸ਼ਾਯਾਃ ਆਸ਼ਾਵਤਃ ਸਮੰ ਅਨ੍ਯਤ੍ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਤ੍ਵੇਨ ਸਮੰ ਕਿਮਪਿ ਨਾਸ੍ਤਿ ਤਸ੍ਯਾਃ ਤਦ੍ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਰ੍ਥਸ੍ਯ॥ 12-128-10 ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾਕ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਯ ਆਸ਼ਾਜਿਤਃ ਸ ਕ੍ਰੁʼਸ਼ਃ। ਯੇਨਾਸ਼ਾ ਜਿਤਾ ਸ ਪੁਸ਼਼੍ਟ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਤਸ੍ਯੈਵ ਆਸ਼ਾਵਿਸ਼਼ਯਸ੍ਯੈਵ॥ 12-128-14 ਆਦਰੇਣਾਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਦਰ੍ਸ਼੍ਯ ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥਿਨੰ ਨੋਪਕੁਰੁਤੇ ਤਤ੍ਰ ਯਾ ਆਸ਼ਾ ਸਾ ਅਤਿਕ੍ਰੁʼਸ਼ਾ। ਮਯਾ ਮਤ੍ਤਃ। ਦੀਨਤ੍ਵਸੰਪਾਦਕਤ੍ਵ॥ 12-128-18 ਤਥਾਯੁਕ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਦਾਨੰ ਸ੍ਥਿਤਮਿਤਿ ਸ਼ਬ੍ਦਯੁਕ੍ਤਾਃ॥ 12-128-23 ਉਪਾਲਭ੍ਯ ਤਤ੍ਰਾਪਰਾਧੰ ਸ੍ਥਾਪਯਿਤ੍ਵਾ॥ 12-128-28 ਮਮ ਮਤ੍ਤਃ॥

12-129-0 (69874) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-129-0x (5704) ਨਾਮ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯੇਵ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਿਰ੍ਮਮਾਸ੍ਤਿ ਬ੍ਰੁਵਤਿ ਤ੍ਵਯਿ। [ਯਥਾਹਿ ਸ੍ਵਾਤ੍ਮਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸ੍ਥਸ੍ਤਥਾ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਭਾਰਤ॥] 12-129-1 (69875) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਥਯ ਭੂਯੋ(ਅ)ਪਿ ਤ੍ਵੰ ਮਮੇਹ ਪਿਤਾਮਹ। [ਨ ਹਿ ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਿਮਹੰ ਯਾਮਿ ਪਿਬਨ੍ਧਰ੍ਮਾਮ੍ਰੁʼਤੰ ਹਿ ਤੇ॥] 12-129-2 (69876) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-129-2x (5705) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਗੌਤਮਸ੍ਯ ਚ ਸੰਵਾਦੰ ਯਮਸ੍ਯ ਚ ਮਹਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-129-3 (69877) ਪਾਰਿਯਾਤ੍ਰੰ ਗਿਰਿੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਗੌਤਮਸ੍ਯਾਸ਼੍ਰਮੋ ਮਹਾਨ੍। ਵਸਤੇ ਗੌਤਮੋ ਯਤ੍ਰ ਤਪਸਾ ਦਗ੍ਧਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਃ॥ 12-129-4 (69878) ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਿੰ ਵਰ੍ਸ਼਼ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਸੋ(ਅ)ਤਪ੍ਯਦ੍ਗੌਤਮਸ੍ਤਪਃ। ਤਮੁਗ੍ਰਤਪਸਾ ਯੁਕ੍ਤੰ ਭਾਵਿਤੰ ਸੁਮਹਾਮੁਨਿਮ੍॥ 12-129-5 (69879) ਉਪਯਾਤੋ ਨਰਵ੍ਯਾਘ੍ਰ ਲੋਕਪਾਲੋ ਯਮਸ੍ਤਦਾ। ਤਮਪਸ਼੍ਯਤ੍ਸੁਤਪਸਮ੍ਰੁʼਸ਼਼ਿੰ ਵੈ ਗੌਤਮੰ ਤਦਾ॥ 12-129-6 (69880) ਸ ਤੰ ਵਿਦਿਤ੍ਵਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰ੍ਸ਼਼ਿਯੇਮਮਾਗਤਮੋਜਸਾ। ਪ੍ਰਾਞ੍ਜਲਿਃ ਪ੍ਰਣਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਉਪਸ੍ਰੁʼਪ੍ਤਸ੍ਤਪੋਧਨਃ॥ 12-129-7 (69881) ਤੰ ਧਰ੍ਮਰਾਜੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵੈਵ ਨਮਸ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਦ੍ਵਿਜੋਤ੍ਤਮਮ੍। ਨ੍ਯਮਨ੍ਤ੍ਰਯਤ ਧਰ੍ਮੇਣ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਕਿਮਿਤਿ ਬ੍ਰੁਵਨ੍॥ 12-129-8 (69882) ਗੌਤਮ ਉਵਾਚ। 12-129-9x (5706) ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੁʼਭ੍ਯਾਮਾਨ੍ਰੁʼਣ੍ਯੰ ਕਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍। ਕਥੰ ਚ ਲੋਕਾਨਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਦੁਰ੍ਲਭਾਞ੍ਸ਼ੁਭਾਨ੍॥ 12-129-9 (69883) ਯਮ ਉਵਾਚ। 12-129-10x (5707) ਤਪਃ ਸ਼ੌਚਵਤਾ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸਤ੍ਯਧਰ੍ਮਰਤੇਨ ਚ। ਮਾਤਾਪਿਤ੍ਰੋਰਹਰਹਃ ਪੂਜਨੰ ਕਾਰ੍ਯਮਞ੍ਜਸਾ॥ 12-129-10 (69884) ਅਸ਼੍ਵਮੇਧੈਸ਼੍ਚ ਯਸ਼਼੍ਟਵ੍ਯੰ ਬਹੁਭਿਃ ਸ੍ਵਾਪ੍ਤਦਕ੍ਸ਼਼ਿਣੈਃ। ਤੇਨ ਲੋਕਾਨਵਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ(ਅ)ਦ੍ਭੁਤਦਰ੍ਸ਼ਨਾਨ੍॥ ॥ 12-129-11 (69885) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 129॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-129-1 ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਿਰਲੰਭਾਵਸ੍ਤ੍ਰੁʼਪ੍ਤਿਰਿਤਿ ਯਾਵਤ੍॥ 12-129-8 ਨ੍ਯਮਨ੍ਤ੍ਰਯਤ ਤੰ ਸੁਮੁਖੀਕ੍ਰੁʼਤਵਾਨ੍॥ 12-129-11 ਅਸ਼੍ਵਮੇਧੈਰਿਤਿ ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਮਾਤ੍ਰਸ੍ਯੋਪਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥

12-130-0 (69902) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-130-0x (5709) ਤ੍ਰੈਃ ਪ੍ਰਹੀਯਮਾਣਸ੍ਯ ਬਹ੍ਵਮਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਕਾ ਗਤਿਃ। -- ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੀਣਕੋਸ਼ਸ੍ਯ ਬਲਹੀਨਸ੍ਯ ਭਾਰਤ॥ 12-130-1 (69903) --ਮਾਤ੍ਯਸਹਾਯਸ੍ਯ ਸ਼੍ਰੁਤਮਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਤਃ। ਜ੍ਯਾਤ੍ਪ੍ਰਚ੍ਯਵਮਾਨਸ੍ਯ ਗਤਿਮਨ੍ਯਾਮਪਸ਼੍ਯਤਃ॥ 12-130-2 (69904) ਪਰਚਕ੍ਰਾਭਿਯਾਤਸ੍ਯ ਪਰਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਣਿ ਮ੍ਰੁʼਦ੍ਗਤਃ। ਵਿਗ੍ਰਹੇ ਵਰ੍ਤਮਾਨਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਬਲਸ੍ਯ ਬਲੀਯਸਾ॥ 12-130-3 (69905) ਅਸੰਵਿਹਿਤਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਸ੍ਯ ਦੇਸ਼ਕਾਲਾਵਜਾਨਤਃ। ਅਪ੍ਰਾਪ੍ਯੰ ਚ ਭਵੇਤ੍ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੰ ਭੇਦੋ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਤਿਪੀਡਨਾਤ੍। 12-130-4 (69906) ਜੀਵਿਤੰ ਤ੍ਵਰ੍ਥਹੇਤੋਰ੍ਵਾ ਤਤ੍ਰ ਕਿੰ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍॥ 12-130-5 (69907) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। ਗੁਹ੍ਯਾਂ ਮਾ ਧਰ੍ਮਮਪ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੀਰਤੀਵ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। 12-130-6x (5710) ਪ੍ਰਵਕ੍ਤੁਂ ਨੋਤ੍ਸਹੇ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਧਰ੍ਮਮੇਤੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ ਧਰ੍ਮੋ ਹ੍ਯਣੀਯਾਨ੍ਵਚਨਾਦ੍ਵੁਦ੍ਧੇਸ਼੍ਚ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵੌਪਮ੍ਯੰ ਸਦਾਚਾਰੈਃ ਸਾਧੁਰ੍ਭਵਤਿ ਸ ਕ੍ਵਚਿਤ੍॥ 12-130-6 (69908) ਕਰ੍ਮਣਾ ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵੇਣ ਭਵਤ੍ਯਾਢ੍ਯੇ ਨ ਵਾ ਪੁਨਃ। ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ(ਅ)ਯਮਨੁਪ੍ਰਸ਼੍ਨਸ੍ਤਦ੍ਧ੍ਯਾਯਸ੍ਵ ਸ੍ਵਯਾ ਧਿਯਾ॥ 12-130-7 (69909) ਉਪਾਯੰ ਧਰ੍ਮਬਹੁਲੰ ਯਾਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਭਾਰਤ। ਨਾਹਮੇਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ੇ ਧਰ੍ਮੇ ਬੁਭੂਸ਼਼ੇ ਧਰ੍ਮਕਾਰਣਾਤ੍॥ 12-130-8 (69910) ਦੁਃਖਾਦਾਨ ਇਹ ਹ੍ਯੇਸ਼਼ ਸ੍ਯਾਤ੍ਤੁ ਪਸ਼੍ਚਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮੋ ਮਮ। ਅਭਿਗਮ੍ਯ ਮਤੀਨਾਂ ਹਿ ਸਰ੍ਵਾਸਾਮੇਵ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍॥ 12-130-9 (69911) ਯਥਾਯਥਾ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ। ਤਥਾਤਥਾ ਵਿਜਾਨਾਤਿ ਵਿਜ੍ਞਾਨੰ ਚਾਸ੍ਯ ਰੋਚਤੇ॥ 12-130-10 (69912) ਅਵਿਜ੍ਞਾਨਾਦਯੋਗੋ ਹਿ ਪੁਰੁਸ਼਼ਸ੍ਯੋਪਜਾਯਤੇ। ਵਿਜ੍ਞਾਨਾਦਪਿ ਯੋਗਸ਼੍ਚ ਯੋਗੋ ਭੂਤਿਕਰਃ ਪਰਃ॥ 12-130-11 (69913) ਅਸ਼ਙ੍ਕਮਾਨੋ ਵਚਨਮਨਸੂਯੁਰਿਦੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ। ਰਾਜ੍ਞਃ ਕੋਸ਼ਕ੍ਸ਼਼ਯਾਦੇਵ ਜਾਯਤੇ ਬਲਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯਃ॥ 12-130-12 (69914) ਕੋਸ਼ੰ ਸੰਜਨਯੇਦ੍ਰਾਜਾ ਨਿਤ੍ਯਮੇਭ੍ਯੋ ਯਥਾਬਲਮ੍। ਕਾਲੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯਾਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਦੇਸ਼਼ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍॥ 12-130-13 (69915) ਉਪਾਯਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੈਨੰ ਪੂਰ੍ਵੈਰਾਚਰਿਤੰ ਜਨੈਃ। ਅਨ੍ਯੋ ਧਰ੍ਮਃ ਸਮਰ੍ਥਾਨਾਮਾਪਤ੍ਸ੍ਵਲ੍ਪਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ॥ 12-130-14 (69916) ਪ੍ਰਕਾਰ੍ਯੰ ਪ੍ਰੋਚ੍ਯਤੇ ਧਰ੍ਮੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਧਰ੍ਮੇ ਗਰੀਯਸੀ। ਧਰ੍ਮੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਨ ਬਲੀਯਾੰਨਿਸ਼਼ੀਦਤਿ॥ 12-130-15 (69917) ਯਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮਸ੍ਯੋਪਚਿਤਿਰੇਕਾਨ੍ਤੇਨ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਤਸ੍ਮਾਦਾਪਦ੍ਯਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਪਿ ਸ਼੍ਰੂਯਤੇ ਧਰ੍ਮਲਕ੍ਸ਼਼ਣਃ॥ 12-130-16 (69918) ਅਧਰ੍ਮੋ ਜਾਯਤੇ ਤਸ੍ਮਿੰਨਿਤਿ ਵੈ ਕਵਯੋ ਵਿਦੁਃ। ਅਨਨ੍ਤਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਤਤ੍ਰ ਕਿੰ ਵਿਚਿਕਿਤ੍ਸ੍ਯਤੇ॥ 12-130-17 (69919) ਯਥਾਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮੋ ਨ ਗ੍ਲਾਯੇੰਨੇਯਾਚ੍ਛਤ੍ਰੁਵਸ਼ੰ ਯਥਾ। ਤਤ੍ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮਿਹੇਤ੍ਯਾਹੁਰ੍ਨਾਤ੍ਮਾਨਮਵਸਾਦਯੇਤ੍॥ 12-130-18 (69920) ਸਰ੍ਵਾਤ੍ਮਨੈਵ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਨ ਪਰਸ੍ਯ ਨ ਚਾਤ੍ਮਨਃ। ਸਰ੍ਵੋਪਾਯੈਰੁਜ੍ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ੇਦਾਤ੍ਮਾਨਮਿਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ॥ 12-130-19 (69921) ਤਤ੍ਰ ਧਰ੍ਮਵਿਦਸ੍ਤਾਤ ਨਿਸ਼੍ਚਯੋ ਧਰ੍ਮਨੈਪੁਣੈਃ। ਉਦ੍ਯਮੰ ਜੀਵਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਰੇ ਬਾਹੁਵੀਰ੍ਯਾਦਿਤਿ ਸ਼੍ਰੁਤਿਃ॥ 12-130-20 (69922) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਸੰਰੋਧੇ ਕਸ੍ਯ ਨਾਦਾਤੁਮਰ੍ਹਤਿ। ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਤਾਪਸਸ੍ਵਾਚ੍ਚ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਿਯਸ੍ਵਾਚ੍ਚ ਭਾਰਤ॥ 12-130-21 (69923) ਯਥਾ ਵੈ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਸੀਦੰਨਯਾਜ੍ਯਮਪਿ ਯਾਜਯੇਤ੍। ਅਭੋਜ੍ਯਮਪਿ ਚਾਸ਼੍ਨੀਯਾਤ੍ਤਤ੍ਰੇਦੰ ਨਾਤ੍ਰ ਸੰਸ਼ਯਃ॥ 12-130-22 (69924) ਪੀਡਿਤਸ੍ਯ ਕਿਮਦ੍ਵਾਰਮੁਤ੍ਪਥੇਨਾਰ੍ਦਿਤਸ੍ਯ ਚ। ਅਦ੍ਵਾਰਤਃ ਪ੍ਰਦ੍ਰਵਤਿ ਯਥਾ ਭਵਤਿ ਪੀਡਿਤਃ॥ 12-130-23 (69925) ਤਸ੍ਯ ਕੋਸ਼ਬਲਗ੍ਲਾਨ੍ਯਾਂ ਸਰ੍ਵਲੋਕਪਰਾਭਵਃ। ਭੈਕ੍ਸ਼਼ਚਰ੍ਯਾ ਨ ਵਿਹਿਤਾ ਨ ਚ ਵਿਟ੍ਸ਼ੂਦ੍ਰਜੀਵਿਕਾ॥ 12-130-24 (69926) ਸ੍ਵਧਰ੍ਮਾਨਨ੍ਤਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਯਾ(ਅ)ਨ੍ਯਾਮਨੁਪਜੀਵਤਃ। ਜਹਤਃ ਪ੍ਰਥਮੰ ਕਲ੍ਪਮਨੁਕਲ੍ਪੇਨ ਜੀਵਨਮ੍॥ 12-130-25 (69927) ਆਪਦ੍ਗਤੇਨ ਧਰ੍ਮਾਣਾਮਨ੍ਯਾਯੇਨੋਪਜੀਵਨਮ੍। ਅਪਿ ਹ੍ਯੇਤਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸ਼਼ੁ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੰ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ਯੇ॥ 12-130-26 (69928) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇ ਸੰਸ਼ਯਃ ਕਸ੍ਮਾਦਿਤ੍ਯੇਤ੍ਨਿਸ਼੍ਚਿਤੰ ਸਦਾ। ਆਦਦੀਤ ਵਿਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੇਭ੍ਯੋ ਨਾਵਸੀਦੇਤ੍ਕਥੰਚਨ॥ 12-130-27 (69929) ਆਰ੍ਤਾਨਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤਾਰੰ ਚ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੰ ਵਿਦੁਃ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੰਰਕ੍ਸ਼਼ਤਾ ਕਾਰ੍ਯਮਾਦਾਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਬਨ੍ਧੁਨਾ॥ 12-130-28 (69930) ਅਨ੍ਯਤ੍ਰਾਪਿ ਵਿਹਿੰਸਾਯਾ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਨੇਹਾਸ੍ਤਿ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍। ਅਪ੍ਯਰਣ੍ਯਸਮੁਤ੍ਥਸ੍ਯ ਏਕਸ੍ਯ ਚਰਤੋ ਮੁਨੇਃ॥ 12-130-29 (69931) ਨ ਸ਼ਙ੍ਖਲਿਖਿਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿੰ ਸ਼ਕ੍ਯਮਾਸ੍ਥਾਯ ਜੀਵਿਤੁਮ੍। ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ ਕੁਰੁਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਪ੍ਰਜਾਪਾਲਨਮੀਪ੍ਸਤਾ॥ 12-130-30 (69932) ਪਰਸ੍ਪਰਾਭਿਹਰਣੰ ਰਾਜ੍ਞਾ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਚਾਪਦਿ। ਨਿਤ੍ਯਮੇਵ ਹਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮੇਸ਼਼ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ॥ 12-130-31 (69933) ਰਾਜਾ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਯਥਾਪਤ੍ਸੁ ਦ੍ਰਵ੍ਯੌਧੈਃ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇਣ ਰਾਜਾ ਵ੍ਯਸਨੇ ਪਰਿਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸ੍ਤਥਾ ਭਵੇਤ੍॥ 12-130-32 (69934) ਕੋਸ਼ੰ ਦਣ਼੍ਡੰ ਬਲੰ ਮਿਤ੍ਰੰ ਯਦਨ੍ਯਦਪਿ ਸੰਚਿਤਮ੍। ਨ ਕੁਰ੍ਵੀਤਾਨ੍ਤਰੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੇ ਰਾਜਾ ਪਰਿਗਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾ॥ 12-130-33 (69935) ਬੀਜੰ ਭਕ੍ਤੇਨ ਸੰਪਾਦ੍ਯਮਿਤਿ ਧਰ੍ਮਵਿਦੋ ਵਿਦੁਃ। ਅਤ੍ਰੈਤਚ੍ਛਮ੍ਬਰਸ੍ਯਾਹੁਰ੍ਮਹਾਮਾਯਸ੍ਯ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍॥ 12-130-34 (69936) ਧਿਕ੍ਤਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤੰ ਰਾਜ੍ਞੋ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਯਸ੍ਯਾਵਸੀਦਤਿ। ਅਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾਨ੍ਯਮਨੁਸ਼਼੍ਯੋ(ਅ)ਪਿ ਯੋ ਵੈਦੇਸ਼ਿਕ ਇਤ੍ਯਪਿ॥ 12-130-35 (69937) ਰਾਜ੍ਞਃ ਕੋਸ਼ਬਲੰ ਮੂਲੰ ਕੋਸ਼ਮੂਲੰ ਪੁਨਰ੍ਬਲਮ੍। ਤਨ੍ਮੂਲੰ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਧਰ੍ਮਮੂਲਾਃ ਪੁਨਃ ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-130-36 (69938) ਨਾਨ੍ਯਾਨਪੀਡਯਿਤ੍ਵੇਹ ਕੋਸ਼ਃ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਕੁਤੋ ਬਲਮ੍। ਤਦਰ੍ਥੰ ਪੀਡਯਿਤ੍ਵਾ ਚ ਨ ਦੋਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-130-37 (69939) ਅਕਾਰ੍ਯਮਪਿ ਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਯਜ੍ਞਕਰ੍ਮਸੁ। ਏਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਰਣੇ ਰਾਜਾ ਨ ਦੋਸ਼਼ੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-130-38 (69940) ਅਰ੍ਥਾਰ੍ਥਮਨ੍ਯਦ੍ਭਵਤਿ ਵਿਪਰੀਤਮਥਾਪਰਮ੍। ਅਨਰ੍ਥਾਰ੍ਥਮਥਾਪ੍ਯਨ੍ਯਤ੍ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਹ੍ਯਰ੍ਥਕਾਰਣਮ੍। ਏਵੰ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਸੰਪ੍ਰਪਸ਼੍ਯੇਨ੍ਮੇਧਾਵੀ ਕਾਰ੍ਯਨਿਸ਼੍ਚਯਮ੍॥ 12-130-39 (69941) ਯਜ੍ਞਾਰ੍ਥਮਨ੍ਯਦ੍ਭਵਤਿ ਯਜ੍ਞੋ(ਅ)ਨ੍ਯਾਰ੍ਥਸ੍ਤਥਾਃ ਪਰਃ। ਯਜ੍ਞਸ੍ਵਾਰ੍ਥਾਰ੍ਥਮੇਵਾਨ੍ਯਤ੍ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਯਜ੍ਞਸਾਧਕਮ੍॥ 12-130-40 (69942) ਉਪਮਾਮਤ੍ਰ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਧਰ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਨੀਮ੍॥ 12-130-41 (69943) ਯੂਪੰ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਯਜ੍ਞਾਰ੍ਥੰ ਤਤ੍ਰ ਯੇ ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਃ। ਦ੍ਰੁਮਾਃ ਕੇਚਨ ਸਾਮਨ੍ਤਾ ਧ੍ਰੁਵੰ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਤਾਨਪਿ॥ 12-130-42 (69944) ਤੇ ਚਾਪਿ ਨਿਪਤਨ੍ਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਾੰਨਿਘ੍ਨਨ੍ਤ੍ਯਪਿ ਵਨਸ੍ਪਤੀਨ੍। ਏਵੰ ਕੋਸ਼ਸ੍ਯ ਮਹਤੋ ਯੇ ਨਰਾਃ ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਨਃ। ਤਾਨਹਤ੍ਵਾ ਨ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸਿਦ੍ਧਿਮਤ੍ਰ ਪਰੰਤਪ॥ 12-130-43 (69945) ਧਨੇਨ ਜਯਤੇ ਲੋਕਮਿਮੰ ਚਾਮੁਂ ਚ ਭਾਰਤ। ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਧਰ੍ਮਵਚਨੰ ਯਥਾ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਧਨਸ੍ਤਥਾ॥ 12-130-44 (69946) ਸਰ੍ਵੋਪਾਯੈਰਾਦਦੀਤ ਧਨੰ ਯਜ੍ਞਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍। ਨ ਤੁਲ੍ਯਦੋਸ਼਼ਃ ਸ੍ਯਾਦੇਵੰ ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਭਾਰਤ॥ 12-130-45 (69947) ਨੋਭੌ ਸਭਵਤੋ ਰਾਜਨ੍ਕਥੰਚਿਦਪਿ ਭਾਰਤ। ਨ ਹ੍ਯਰਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਧਨਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਨਹੰ ਕ੍ਵਚਿਤ੍॥ 12-130-46 (69948) ਯਦਿਦੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਵਿਤ੍ਤੰ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮਿਹ ਕਿੰਚਨ। ਮਮੇਦੰ ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਮੇਦੰ ਸ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯੇਵੰ ਮਨ੍ਯਤੇ ਜਨਃ॥ 12-130-47 (69949) ਨ ਚ ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਮੋ ਧਰ੍ਮਃ ਕਸ਼੍ਚਿਦਸ੍ਤਿ ਕਥੰਚਨ। ਧਰ੍ਮਃ ਸੰਸ਼ਬ੍ਦਿਤੋ ਰਾਜ੍ਞਾਮਾਪਦਰ੍ਥਸ੍ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਥਾ॥ 12-130-48 (69950) ਜ੍ਞਾਨੇਨ ਕਰ੍ਮਣਾ ਚਾਨ੍ਯੇ ਤਪਨ੍ਤ੍ਯਨ੍ਯੇ ਤਪਸ੍ਵਿਨਃ। ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇਣ ਚੈਵਾਨ੍ਯੇ ਚਿਨ੍ਵਨ੍ਤਿ ਧਨਸੰਚਯਾਨ੍॥ 12-130-49 (69951) ਅਧਨੰ ਦੁਰ੍ਬਲੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਧਨੇਨ ਬਲਵਾਨ੍ਭਵੇਤ੍। ਸਰ੍ਵੰ ਬਲਵਤਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯੰ ਸਰ੍ਵੰ ਤਰਤਿ ਕੋਸ਼ਵਾਨ੍॥ 12-130-50 (69952) ਕੋਸ਼ੋ ਧਰ੍ਮਸ਼੍ਚ ਕਾਮਸ਼੍ਚ ਪਰਲੋਕਸ੍ਤਥਾ ਹ੍ਯਯਮ੍। ਤੰ ਧਰ੍ਮੇਣ ਵਿਲਿਪ੍ਸੇਤ ਨਾਧਰ੍ਮੇਣ ਕਦਾਚਨ॥ ॥ 12-130-51 (69953)

ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਤਸਾਹਸ੍ਤ੍ਰਿਕਾਯਾਂ ਸੰਹਿਤਾਯਾਂ ਵੈਯਾਸਿਕ੍ਯਾਂ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 130॥ ਸਮਾਪ੍ਤੰ ਚ ਰਾਜਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵ ॥ 1॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-130-2 ਸਰ੍ਵਤਃ ਸਰ੍ਵੈਃ॥ 12-130-3 ਪਰਸ੍ਯ ਚਕ੍ਰੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਭਿਯਾਤਸ੍ਯ। ਬਲੀਯਸਾ ਸਾਰ੍ਧਮ੍॥ 12-130-4 ਅਸੰਵਿਹਿਤਮਸਮ੍ਯਗ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਯੇਨ ਤਸ੍ਯ। ਅਤਿਪੀਡਨਾਤ੍ ਪਰਕੀਯਾਮਾਤ੍ਯਾਦੀਨਾਂ ਭੇਦੋ(ਅ)ਪ੍ਯਪ੍ਰਾਪ੍ਯਃ॥ 12-130-5 ਮਾ ਮਾਮਪ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੀਃ ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾਨਸਿ। ਗੁਹ੍ਯੰ ਧਰ੍ਮਜ ਮਾ ਪ੍ਰਾਕ੍ਸ਼਼ੀਰਤੀਵ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਅਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਨੋਤ੍ਸੰਹੇ ਵਕ੍ਤੁਂ ਧਰ੍ਮਮੇਤੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-130-6 ਵਚਨਾਚ੍ਛਾਸ੍ਤ੍ਰਾਤ੍॥ 12-130-8 ਯਾਤ੍ਰਾਰ੍ਥੰ ਰਾਜ੍ਞਾਂ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਿਰ੍ਵਾਹਾਰ੍ਥਮ੍। ਬੁਭੂਸ਼਼ੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਾਮਿ॥ 12-130-9 ਏਸ਼਼ ਉਪਾਯੋ ਦੁਃਖਾਦਾਨਃ ਅਜਾਨਾਂ ਦੁਃਖੇਨਾ(ਅ)(ਅ)ਦੀਯਤੇਙ੍ਗੀਕ੍ਰਿਯਤੇ॥ 12-130-11 ਅਯੋਗ ਉਪਾਯਾਭਾਵਃ॥ 12-130-13 ਅਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਤ੍ ਪ੍ਰਾਕ੍ਕਰ੍ਸ਼਼ਿਤਾਃ ਪ੍ਰਜਾ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-130-14 ਉਪਾਯਧਰ੍ਮਮੁਪਧਰ੍ਮਮ੍। ਅਮੁਖ੍ਯਧਰ੍ਮਮਿਤਿਯਾਵਤ੍॥ 12-130-17 ਅਨਨ੍ਤਰੰ ਆਪੰਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯੁਤ੍ਤਰੰ ਤਤ੍ਰ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤਾਧਰ੍ਮੇ ਕਿੰ ਵਿਚਿਕਿਤ੍ਸ੍ਯਤੇ ਪ੍ਰਾਯਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਾਦਿਕੰ ਕਰਾਗ੍ਰਹਣਾਦਿਕੰ ਚ ਵਿਧੀਯਤੇ ਦੋਸ਼਼ਪਰਿਹਾਰਾਰ੍ਥਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-130-19 ਧਰ੍ਮਸ੍ਯੇਤਿ ਕਰ੍ਮਣਿਸ਼਼ਸ਼਼੍ਠੀ। ਪਰਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮੰ ਨੋਜ੍ਜਿਹੀ ਰ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਾਪ੍ਯਾਤ੍ਮਨੋ ਧਰ੍ਮਮੁਜ੍ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ੇਦਪਿ ਤੁ ਆਤ੍ਮਾਨ ਮੇਵ ਉਜ੍ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ੇਤ੍। ਸ੍ਵਪਰਧਰ੍ਮਲੋਪੇ(ਅ)ਪ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮੇਵੋਦ੍ਧਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛੇਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-130-30 ਸ਼ਙ੍ਖੇਲਲਾਟਾਸ੍ਥ੍ਨਿ ਛਿਖਿਤਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਮ੍। ਦਿਸ਼਼੍ਟਮਾਤ੍ਰਾਲਮ੍ਬਿਨਾ ਰਾਜ੍ਞ ਜੀਵਿਤੰ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਮ੍॥ 12-130-33 ਅਨ੍ਤਰੰ ਦੂਰਤਃ॥ 12-130-34 ਬੀਜਭਕ੍ਤੇਨ ਸੰਪਾਦਿਤੰ ਚੇਦਗ੍ਰੇ ਭਕ੍ਤਦੌਰ੍ਵਲ੍ਯੰ ਯਥਾਭਵਤਿ ਏਵਮਤ੍ਯਧੇ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਜਾਭਿਰ੍ਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੋ ਨਸ਼੍ਯਤਿ। ਨਸ਼਼੍ਟੇ ਚ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਸਰ੍ਵਾਃ ਪ੍ਰਜਾ ਅਪਿ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਏਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵਾਰ੍ਧੋਕ੍ਤੰ ਦਰ੍ਸ਼ਨੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮ੍॥ 12-130-35 ਅਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤ੍ਯਾ ਜੀਵਿਕਾਯਾ ਅਭਾਵੇਨ ਯਸ੍ਯ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੰ ਅਵਸੀਦਤਿ ਯੋ ਵਾ ਅਮਨੁਸ਼਼੍ਯਃ ਯੋ ਵਾ ਵੈਦੇਸ਼ਿਕੋ ਦੇਸ਼ਾਨ੍ਤਰੋਪਜੀਵੀ ਤਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ ਜੀਵੀਤੰ ਧਿਕ੍॥ 12-130-36 ਰਾਜ੍ਞੋ ਮੂਲੰ ਕੋਸ਼ੋ ਬਲੰ ਚ। ਕੋਸ਼ੋ ਬਲਸ੍ਯ ਮੂਲ ਤਦ੍ਬਲੰ ਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਮੂਲਮ੍। ਅਤਃ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਮੂਲਭੂਤੰ ਕੋਸ਼ੰ ਵਰ੍ਧਯੇਤ੍॥ 12-130-39 ਅਨ੍ਯਤ੍ ਆਪਦਿ ਪ੍ਰਜਾਪੀਡਨਮਪ੍ਯਰ੍ਥਾਰ੍ਥੰ ਭਵਤਿ। ਅ ਅਪੀਡਨੰ ਵਿਪਰੀਤੰ ਅਨਰ੍ਥਾਰ੍ਥੰ ਭਵਤਿ। ਯਦਪ੍ਯਨ੍ਯਤ੍ ਅਨਰ੍ਥਾਰ੍ਥੰ ਅਰ੍ਥਾਭਾਵਾਰ੍ਥੰ ਕੁਞ੍ਜਰਪਾਲਾਦਿ ਭਵਤਿ ਤਦੇਵੇਹਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਕਾਰਣੰ ਉਤ੍ਪਾਦਕੰ ਭਵਤਿ॥ 12-130-40 ਯਥਾ ਪਸ਼੍ਵਾਦਿਕੰ ਯਜ੍ਞਾਰ੍ਥੰ ਯਜ੍ਞਸ਼੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਸੰਸ੍ਕਾਰਾਰ੍ਥਃ। ਪਸ਼੍ਵਾਦਿਕੰ ਯਜ੍ਞਃ ਸੰਸ੍ਕਾਰਸ਼੍ਚੇਤਿ ਤ੍ਰਯੰ ਅਰ੍ਥਾਰ੍ਥੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਭਵਤਿ। ਏਵੰ ਦਣ਼੍ਡਃ ਕੋਸ਼ਾਰ੍ਥੰ ਕੋਸ਼ੋ ਬਲਾਰ੍ਥੰ ਬਲੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਪਰਾਭਵਾਰ੍ਥਮ੍। ਕੋਸ਼ੋ ਬਲੰ ਜਯਸ਼੍ਚੇਤਿ ਤ੍ਰਯੰ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਪੁਸ਼਼੍ਟ੍ਯਰ੍ਥਮਿਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-130-42 ਸਾਮਨ੍ਤਾਃ ਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼਼ਭੂਤਾਃ॥ 12-130-44 ਯਥਾ ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਧਨਸ੍ਤਥੇਤਿ ਜੀਵਨ੍ਮ੍ਰੁʼਤਤ੍ਵਮਧਨਸ੍ਯੋਕ੍ਤਮ੍॥ 12-130-45 ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਿਹਿਤਨਿਸ਼਼ਿਦ੍ਧੇਸ਼਼ੁ ਆਪਦਿ ਪ੍ਰਜਾਪੀਡਨੰ ਵਿਹਿਤੰ ਤਦੇਵਾਨਾਪਦਿ ਨਿਸ਼਼ਿਦ੍ਧੰ। ਤਥਾਭੂਤੇਸ਼਼੍ਵਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਤੁਲ੍ਯਦੋਸ਼਼ੋ ਨ ਸ੍ਯਾਦ੍ਦੇਸ਼ਕਾਲਾਨੁਸਾਰੇਣ ਕਾਰ੍ਯਮਪ੍ਯਕਾਰ੍ਯੰ ਭਵਤ੍ਯਕਾਰ੍ਯਮਪਿ ਕਾਰ੍ਯੰ ਭਵਤਿ ਤਤ੍ਰ ਵਿਪਰੀਤੰ ਨ ਪ੍ਰਤਿਪਦ੍ਯੇਤੇਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-130-46 ਉਭੌ ਧਨਸੰਗ੍ਰਹਤ੍ਯਾਗਾਵੇਕਸ੍ਮਿਨ੍ਪੁਰੁਸ਼਼ੇ ਨ ਸੰਭਵਤਃ॥ 12-130-47 ਅਨ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਤ੍ਯਾਗਾਰ੍ਥਸੰਭਵਮਾਹ ਯਦਿਦਮਿਤਿ॥ 12-130-48 ਨ ਚ ਰਾਜ੍ਯਸਮੋ ਧਰ੍ਮ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਅਨਾਪਦ੍ਯੇਵ ਰਾਜ੍ਞੋ ਬਹੁਕਰਾਦਾਨੰ ਪਾਪਮੂਲਮਾਪਦਿ ਤੁ ਨ ਤਤ੍ਤਥਾ ਭਵਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥

12-131-0 (69954) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-131-0x (5711) ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਸ੍ਯ ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਾਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਸ੍ਯ ਬਨ੍ਧੁਸ਼਼ੁ। ਪਰਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤਮੁਖ੍ਯਸ੍ਯ ਦੁਸ਼਼੍ਟਮਨ੍ਤ੍ਰਸ੍ਯ ਭਾਰਤ॥ 12-131-1 (69955) ਵਿਰਕ੍ਤਰਾਜ੍ਯਪੌਰਸ੍ਯ ਨਿਰ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਨਿਚਯਸ੍ਯ ਚ। ਅਸੰਭਾਵਿਤਮਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਭਿੰਨਾਮਾਤ੍ਯਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਤਃ॥ 12-131-2 (69956) ਪਰਚਕ੍ਰਾਭਿਯਾਤਸ੍ਯ ਦੁਰ੍ਬਲਸ੍ਯ ਬਲੀਯਸਾ। ਆਪੰਨਚੇਤਸੋ ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯਮਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-131-3 (69957) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-131-4x (5712) ਬਾਹ੍ਯਸ਼੍ਚੇਦ੍ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ੁਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਕੁਸ਼ਲਃ ਸ਼ੁਚਿਃ। ਜਵੇਨ ਸਨ੍ਧਿੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਪੂਰ੍ਵੰ ਪੂਰ੍ਵੰ ਵਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯੇਤ੍॥ 12-131-4 (69958) [ਯੋ(ਅ)ਧਰ੍ਮਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ੁਃ ਸ੍ਯਾਦ੍ਬਲਵਾਨ੍ਪਾਪਨਿਸ਼੍ਚਯਃ।] ਆਤ੍ਮਨਃ ਸੰਨਿਰੋਧੇਨ ਸਨ੍ਧਿੰ ਤੇਨਾਪਿ ਰੋਚਯੇਤ੍॥ 12-131-5 (69959) ਅਪਾਸ੍ਯ ਰਾਜਧਾਨੀਂ ਵਾ ਤਰੇਦਨ੍ਯੇਨ ਵਾ(ਅ)(ਅ)ਪਦਮ੍। ਤਦ੍ਭਾਵਭਾਵੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਿ ਜੀਵਨ੍ਪੁਨਰੁਪਾਰ੍ਜਯੇਤ੍॥ 12-131-6 (69960) ਯਾਸ੍ਤੁ ਕੋਸ਼ਬਲਤ੍ਯਾਗਾਚ੍ਛਕ੍ਯਾਸ੍ਤਰਿਤੁਮਾਪਦਃ। ਕਸ੍ਤਤ੍ਰਾਧਿਕਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਸੰਤ੍ਯਜੇਦਰ੍ਥਧਰ੍ਮਵਿਤ੍॥ 12-131-7 (69961) ਅਪਰਾਧਾਜ੍ਜੁਗੁਪ੍ਸੇਤ ਕਾ ਸਪਤ੍ਨਧਨੇ ਦਯਾ। ਨ ਤ੍ਵੇਵਾਤ੍ਮਾ ਪ੍ਰਦਾਤਵ੍ਯਃ ਸ਼ਕ੍ਯੇ ਸਤਿ ਕਥੰਚਨ॥ 12-131-8 (69962) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-131-9x (5713) ਆਭ੍ਯਨ੍ਤਰੇ ਚ ਕੁਪਿਤੇ ਬਾਹ੍ਯੇ ਚੋਪਨਿਪੀਡਿਤੇ। ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੇ ਕੋਸ਼ੇ ਸ਼੍ਰੁਤੇ ਮਨ੍ਤ੍ਰੇ ਕਿੰ ਕਾਰ੍ਯਮਵਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਤੇ॥ 12-131-9 (69963) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-131-10x (5714) ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਵਾ ਸਨ੍ਧਿਕਾਮਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਵਾ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਵਿਕ੍ਰਮ। ਯਦਾ(ਅ)ਪਨਯਨੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮੇਤਦ੍ਵੈ ਸਾਂਪਰਾਯਿਕਮ੍॥ 12-131-10 (69964) ਅਨੁਰਕ੍ਤੇਨ ਪੁਸ਼਼੍ਟੇਨ ਹ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੇਨ ਜਗਤੀਪਤਿਃ। ਅਲ੍ਪੇਨਾਪਿ ਸ੍ਵਸੈਨ੍ਯੇਨ ਭੂਮਿੰ ਜਯਤਿ ਭੂਮਿਪਃ॥ 12-131-11 (69965) ਹਤੋ ਵਾ ਦਿਵਮਾਰੋਹੇਦ੍ਧਤ੍ਵਾ ਚ ਸੁਖਮਾਵਹੇਤ੍। ਯੁਦ੍ਧੇ ਹਿ ਸੰਤ੍ਯਜਨ੍ਪ੍ਰਾਣਾਞ੍ਸ਼ਕ੍ਰਸ੍ਯੈਤਿ ਸਲੋਕਤਾਮ੍॥ 12-131-12 (69966) ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਗਸੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਦੁਤ੍ਵੰ ਗਨ੍ਤੁਮੇਵ ਚ। ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਦ੍ਵਿਨਯੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਸੰਜਹ੍ਯਾਦ੍ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯੁਪਾਨਹੌ॥ 12-131-13 (69967) ਅਪਚਿਕ੍ਰਮਿਸ਼਼ੁਃ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸੇਨਾਂ ਸ੍ਵਾਂ ਪਰਿਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍। ਵਿਲਙ੍ਘਯਿਤ੍ਵਾ ਸਤ੍ਰੇਣ ਤਤਃ ਸ੍ਵਯਮੁਪਕ੍ਰਮੇਤ੍॥ ॥ 12-131-14 (69968) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਆਪਦ੍ਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 131॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-131-1 ਸਾਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਸ੍ਯ ਬਨ੍ਧੁਕ੍ਸ਼਼ਯਭਯਾਤ੍ ਯੋਦ੍ਧੁਮਨਿਚ੍ਛਤਃ। ਪਰਿਸ਼ਙ੍ਕਿਤਮੁਖ੍ਯਸ੍ਯ ਅਮਾਤ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਸ਼ਙ੍ਕਾਵਤਃ॥ 12-131-2 ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਭਾਵਾਦੇਵ ਨ ਸੰਭਾਵਿਤਾਨਿ ਆਵਰ੍ਜਿਤਾਨਿ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਯੇਨ ਤਸ੍ਯ ਭਿੰਨਾਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਰ੍ਦਦੀ ਕ੍ਰੁʼਤਾ ਅਮਾਤ੍ਯਾ ਯਸ੍ਯ॥ 12-131-3 ਬਲੀਯਸਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਣਾ ਆਪੰਨੰ ਵਾਕ੍ਰੁ ਲੀਕ੍ਰੁʼਤੰ ਚੇਤੋ ਯਸ੍ਯ॥ 12-131-4 ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਯੇਤ੍ ਸਾਮ੍ਨੈਵੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-131-5 ਅਧਰ੍ਮਪ੍ਰਧਾਨੋ ਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ੁਰਧਰ੍ਮਵਿਜਿਗੀਸ਼਼ੁਃ॥ 12-131-7 ਦੁਸ਼਼੍ਟਤਮੇ ਤੁ ਰਾਜ੍ਯਧਨੰ ਤ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾ ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦਿਤ੍ਯਾਹ ਯਾਸ੍ਤ੍ਵਿਤਿ। ਯਾਸ੍ਤੁ ਸ੍ਯੁਃ ਕੇਵਲਤ੍ਯਾਗਾਦਿਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-131-9 ਆਭ੍ਯਨ੍ਤਰੇ(ਅ)ਮਾਤ੍ਯਾਦੌ ਬਾਹ੍ਯੋਦੁਰ੍ਗਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਦੌ॥ 12-131-10 ਧਰ੍ਮਿਸ਼਼੍ਠੇ ਬਾਹ੍ਯੇ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸੰਧਿਃ। ਅਧਰ੍ਮਿ ਤੁ --- ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ। ਯਦਾ ਤ੍ਵੇਵੰ ਤਦਾ ਅਪਨਯਨੰ ਸ਼ਤ੍ਰੋ----। ਅਥਵਾ ਸਾਂਪਰਾਯਿਕੰ ਧਰ੍ਮਯੁਦ੍ਧੇਨ ਮਰਣੇ ਪਰ-- ਕਹਿਤੰ ਭਵਤਿ॥ 12-131-13 ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਤ੍ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਪ੍ਰਾਪਯ੍ਯ ਵਿਕ੍ਯੰ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ ਮ੍ਰੁʼਦੁਰ੍ਭਵੇਤ੍। ਨਤੁ ਯੁਦ੍ਧਮੇਵ ਹਠੇਨ ਸ਼੍ਰਯੇਤ੍॥

12-132-0 (69969) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-132-0x (5715) ਹੀਨੇ ਪਰਮਕੇ ਧਰ੍ਮੇ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਤਿਲਙ੍ਘਨੇ। ਸਰ੍ਵਸ੍ਮਿਨ੍ਦਸ੍ਯੁਸਾਦ੍ਭੂਤੇ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵ੍ਯਾਮੁਪਜੀਵਨੇ॥ 12-132-1 (69970) ਕੇਨ ਸ੍ਵਿਦ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਜੀਵੇਜ੍ਜਘਨ੍ਯੇ ਕਾਲ ਆਗਤੇ। ਅਸੰਤ੍ਯਜਨ੍ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਾਨਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਾਤ੍ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-132-2 (69971) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-132-3x (5716) ਵਿਜ੍ਞਾਨਬਲਮਾਸ੍ਥਾਯ ਜੀਵਿਤਵ੍ਯੰ ਤਥਾ ਗਤੇ। ਸਰ੍ਵੰ ਸਾਧ੍ਵਰ੍ਥਮੇਵੇਦਮਸਾਧ੍ਵਰ੍ਥੰ ਨ ਕਿੰਚਨ॥ 12-132-3 (69972) ਅਸਾਧੁਭ੍ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥਮਾਦਾਯ ਸਾਧੁਭ੍ਯੋ ਯਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ। ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸੰਕ੍ਰਮੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਧਰ੍ਮਕ੍ਰੁʼਦੇਵ ਸਃ॥ 12-132-4 (69973) ਅਰੋਸ਼਼ੇਣਾਤ੍ਮਨੋ ਰਾਜਨ੍ਰਾਜ੍ਯੇ ਸ੍ਥਿਤਿਮਕੋਪਯਨ੍। ਅਦਤ੍ਤਮਪ੍ਯਾਦਦੀਤ੍ ਭ੍ਰਾਤੁਰ੍ਵਿਤ੍ਤੰ ਮਮੇਤਿ ਵਾ॥ 12-132-5 (69974) ਵਿਜ੍ਞਾਨਬਲਪੂਤੋ ਯੋ ਵਰ੍ਤਤੇ ਨਿਨ੍ਦਿਤੇਸ਼਼੍ਵਪਿ। ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਵਿਜ੍ਞਾਨਵਾਨ੍ਧੀਰਃ ਕਸ੍ਤੰ ਵਕ੍ਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਤਿ॥ 12-132-6 (69975) ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਬਹੁਕ੍ਰੁʼਤਾ ਬੁਦ੍ਧਿਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਮਨ੍ਯਾ ਨ ਰੋਚਤੇ। ਯਜਸਾ ਤੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਬਲਵਨ੍ਤੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-132-7 (69976) ਯਦੈਵ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਜਨਸ੍ਤਦਨੁਵਰ੍ਤਤੇ। ਯਦੈਵਮਧ੍ਯਾਸੇਵਨ੍ਤੇ ਮੇਧ੍ਰਾਵੀ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਯਥੋਤ੍ਤਰਮ੍॥ 12-132-8 (69977) ਰੁʼਤ੍ਵਿਕ੍ਪੁਰੋਹਿਤਾਚਾਰ੍ਯਾਨ੍ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਨਭਿਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਨ੍। ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਘਾਤਯੀਤ ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਘਾਤਯਨ੍॥ 12-132-9 (69978) ਏਤਤ੍ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਲੋਕਸ੍ਯ ਚਕ੍ਸ਼਼ੁਰੇਤਤ੍ਸਾਤਨਮ੍। ਤਤ੍ਪ੍ਰਮਾਣੋ(ਅ)ਵਗਾਹੇਤ ਤੇਨ ਤਤ੍ਸਾਧ੍ਵਸਾਧੁ ਵਾ॥ 12-132-10 (69979) ਹਵੋ ਗ੍ਰਾਮਵਾਸ੍ਤਵ੍ਯਾ ਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਬ੍ਰੂਯੁਃ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍। ਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਚਨਾਦ੍ਰਾਜਾ ਸਤ੍ਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਧਾਤਯੀਤ ਵਾ॥ 12-132-11 (69980) ਨ ਵਾਚ੍ਯਃ ਪਰਿਵਾਦੋ ਵੈ ਨ ਸ਼੍ਰੋਤਵ੍ਯਃ ਕਥੰਚਨ। ਕਰ੍ਣੌ ਤਤ੍ਰ ਪਿਧਾਤਵ੍ਯੌ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਵਾ ਤਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯਤਃ॥ 12-132-12 (69981) ਨ ਸਤਾਂ ਸ਼ੀਲਮੇਤਦ੍ਵੈ ਪਰਿਵਾਦੋ ਨ ਪੈਸ਼ੁਨਮ੍। ਗੁਣਾਨਾਮੇਵ ਵਕ੍ਤਾਰਃ ਸਨ੍ਤੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ 12-132-13 (69982) ਯਥਾ ਸਮਧੁਰੌ ਦਮ੍ਯੌ ਸੁਦਾਨ੍ਤੌ ਸਾਧੁਵਾਹਿਨੌ। ਧੁਰਮੁਦ੍ਯਮ੍ਯ ਵਹਤਸ੍ਤਥਾ ਵਰ੍ਤੇਤ ਵੈ ਨ੍ਰੁʼਪਃ॥ 12-132-14 (69983) ਯਥਾਯਥਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਬਹਵਃ ਸਹਾਯਾਃ ਸ੍ਯੁਸ੍ਤਥਾ ਚਰੇਤ੍। ਆਚਾਰਮੇਵ ਮਨ੍ਯਨ੍ਤੇ ਗਰੀਯੋ ਧਰ੍ਮਲਕ੍ਸ਼਼ਣਮ੍॥ 12-132-15 (69984) ਅਪਰੇ ਨੈਵਮਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਯੇ ਸ਼ਙ੍ਖਲਿਖਿੰਤਪ੍ਰਿਯਾਃ। ਅਰ੍ਥੇ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣੇ(ਅ)ਥਵਾ ਲੁਬ੍ਧਾਸ੍ਤੇ ਬ੍ਰੂਯੁਰ੍ਵਾਕ੍ਯਮੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ਮ੍॥ 12-132-16 (69985) ਆਰ੍ਸ਼਼ਮਸ਼਼੍ਯਤ੍ਰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥਸ੍ਯ ਪਾਤਨਮ੍। ਨ ਚਾਰ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਕਿੰਚਿਤ੍ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਕ੍ਵਚਿਤ੍॥ 12-132-17 (69986) ਦੇਵਾ ਹ੍ਯਪਿ ਵਿਕਰ੍ਮਸ੍ਥੰ ਘਾਤਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾਧਮਮ੍। ਵ੍ਯਾਜੇਨ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਵਿਤ੍ਤੰ ਹਿ ਧਰ੍ਮਤਃ ਪਰਿਹੀਯਤੇ॥ 12-132-18 (69987) ਸਰ੍ਵਤਃ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ ਸਦ੍ਭਿਰ੍ਭੂਤਿਪ੍ਰਵਰਕਾਰਣੈਃ। ਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤੋ ਯੋ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੰ ਵ੍ਯਵਸ੍ਯਤਿ॥ 12-132-19 (69988) ਯਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਗੁਣਸੰਪੰਨੰ ਧਰ੍ਮੰ ਵੇਦ ਸ ਧਰ੍ਮਵਿਤ੍। ਅਹੇਰਿਵ ਹਿ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਪਦੰ ਦੁਃਖੰ ਗਵੇਸ਼਼ਿਤੁਮ੍॥ 12-132-20 (69989) ਯਥਾ ਮ੍ਰੁʼਗਸ੍ਯ ਵਿਦ੍ਧਸ੍ਯ ਮ੍ਰੁʼਗਵ੍ਯਾਧਃ ਪਦੰ ਨਯੇਤ੍। ਲਕ੍ਸ਼਼ੇਦ੍ਰੁਧਿਰਪਾਤੇਨ ਤਥਾ ਧਰ੍ਮਪਦੰ ਨਯੇਤ੍॥ 12-132-21 (69990) ਯਥਾ ਸਮ੍ਯਗ੍ਵਿਤੇਨ ਪਥਾ ਗਨ੍ਤਵ੍ਯਮਪ੍ਯੁਤ। ਰਾਜਰ੍ਸ਼਼ੀਣਾਂ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਮੇਤਦੇਵੰ ਗਚ੍ਛ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ॥ ॥ 12-132-22 (69991) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਆਪਦ੍ਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਦ੍ਵਾਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 132॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-132-1 ਹੀਨੇ ਧਰ੍ਮੇ ਰਾਜ੍ਞਾਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਪਰਮਕੇ ਸਰ੍ਵੋਪਾਯੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਇਤ੍ਯਸ੍ਮਿ੍॥ 12-132-2 ਜਘਨ੍ਯੇ ਆਪਦ੍ਬਹੂਲੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਃ ਕੇਨ ਜੀਦਤ੍ਯਸ੍ਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੰ ਕਥੰ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-132-3 ਸਾਧ੍ਵਰ੍ਥੰ ਸਤਾਨਮ੍॥ 12-132-4 ਸੰਕ੍ਰਮਮਾਗਮਨਮਾਰ੍ਗਮ੍॥ 12-132-5 ਸ੍ਥਿਤਿੰ ਪਾਲਨਧਰ੍ਮਮ੍। ਸ੍ਯਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਰਾਜ੍ਞੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਾਲਨਾਰ੍ਥੰ ਸਰ੍ਵਸ੍ਵਹਰਣੇ(ਅ)ਪਿ ਦੋਸ਼਼ੋ ਨਾਸ੍ਤੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-132-6 ਵਕ੍ਤੁਂ ਨਿਨ੍ਦਿਤੁਮ੍॥ 12-132-9 ਅਨ੍ਤ੍ਯਾਪਦ੍ਯਪਿ ਰੁʼਤ੍ਵਿਧਨਵਤੋ(ਅ)ਪਿ ਨ ਘਾਤਯੀਤ ਧਨਹਰਣੇਨ ਹਿੰਸ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਪੁਰੋਹਿਤਾਚਾਰ੍ਯੈ- ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੈਰਪਿ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਨਾ(ਅ)ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਯਾਦੋਸ਼਼ਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੋਤਿ ਯਾਜਯੰਨਿਤਿ ਟ. ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-132-11 ਸ੍ਤਵ੍ਯਾ ਗ੍ਰਾਮਵਾਸਿਨਃ॥ 12-132-16 ਏਵੰ ਤ੍ਵਿਗਾਦੀਨਾਮਦਡ- ਲਿਖਿਤਸ੍ਯ ਭ੍ਰਾਤੁਰਪਿ ਹਸ੍ਤਚ੍ਛੇਦਃ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਤਾਦ੍ਰੁʼਸ਼ਧਰ੍ਮਪਰਾ॥ 12-132-19 ਸਦ੍ਭਿਰ੍ਮਨ੍ਵਾਦਿਭਿਃ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਭੂਤਿਪ੍ਰਵਰਕਾਰਣੈਃ ਭੂਤਿਪ੍ਰਵਰਾ ਈਸ਼੍ਵਰਾਃ ਕਾਰਣਾਨਿ ਪਾਰਮ੍ਪਰ੍ਯਾਗਤਾਨਿ ਕੁਲਦੇਸ਼ਗ੍ਰਾਮਾਦਿਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹੀਤਾਨਿ ਤੈਰਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੈਃ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਮਨ੍ਵਾਦਿਭਿਰਨੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟੈਰਾਦ੍ਰੁʼਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ। ਹ੍ਰੁʼਦਯੇਨਾਭ੍ਯਨੁਜ੍ਞਾਤਃ ਹੇਤੁਦ੍ਵਯਾਭਾਵੇ(ਅ)ਪਿ ਸ੍ਵਯੰ ਚ ਯੋ ਧਰ੍ਮਤ੍ਵੇਨ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਃ॥ 12-132-20 ਚਤ੍ਵਾਰੋ ਗੁਣਾਃ ਆਨ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼ਿਕੀ ਤ੍ਰਯੀ ਵਾਰ੍ਤਾ ਦਣ੍ਡਨੀਤਿਸ਼੍ਚੇਤਿ। ਯ ਏਸ਼਼ਾਮਵਿਰੁਦ੍ਧਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਗੁਣਸੰਪੰਨਃ॥ 12-132-21 ਪਦੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਲਕ੍ਸ਼਼ੇਲ੍ਲਕ੍ਸ਼਼ਯੇਤ੍। ਨਯੇਤ੍ ਅਨ੍ਯਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪਯੇਤ੍। ਯੁਕ੍ਤ੍ਯੇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥

12-133-0 (69992) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-133-0x (5717) ਸ੍ਵਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਤ੍ਪਰਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰਾਚ੍ਚ ਕੋਸ਼ੰ ਸੰਜਨਯੇੰਨ੍ਰੁʼਪਃ। ਕੋਸ਼ਾਦ੍ਧਿ ਧਰ੍ਮਃ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਰਾਜ੍ਯਮੂਲੰ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-133-1 (69993) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੰਜਨਯੇਤ੍ਕੋਸ਼ੰ ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪਰਿਪਾਲਯੇਤ੍। ਪਰਿਪਾਲ੍ਯਾਨੁਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣੀਯਾਦੇਵ ਧਰ੍ਮਃ ਸਨਾਤਨਃ॥ 12-133-2 (69994) ਸ ਕੋਸ਼ਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਭਾਵੇਨ ਨ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸੇਨ ਜਾਯਤੇ। ਮਧ੍ਯਮੰ ਪਦਮਾਸ੍ਥਾਯ ਕੋਸ਼ਸੰਗ੍ਰਹਣੰ ਚਰੇਤ੍॥ 12-133-3 (69995) ਅਬਲਸ੍ਯ ਕੁਤਃ ਕੋਸ਼ੋ ਹ੍ਯਕੋਸ਼ਸ੍ਯ ਕੁਤੋ ਬਲਮ੍। ਅਬਲਸ੍ਯ ਕੁਤੋ ਰਾਜ੍ਯਮਰਾਜ੍ਯੇ ਸ਼੍ਰੀਰ੍ਭਵੇਤ੍ਕੁਤਃ॥ 12-133-4 (69996) ਉਚ੍ਚੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਃ ਸ਼੍ਰਿਯੋ ਹਾਨਿਰ੍ਯਥੈਵ ਮਰਣੰ ਤਥਾ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕੋਸ਼ੰ ਬਲੰ ਮਿਤ੍ਰਮਥ ਰਾਜਾ ਵਿਵਰ੍ਧਯੇਤ੍॥ 12-133-5 (69997) ਹੀਨਕੋਸ਼ੰ ਹਿ ਰਾਜਾਨਮਵਮਨ੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ। ਨ ਚਾਸ੍ਯਾਲ੍ਪੇ ਤੁਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਕਰ੍ਮਣਾ(ਅ)ਪ੍ਯੁਤ੍ਸਹਨ੍ਤਿ ਚ॥ 12-133-6 (69998) ਸ਼੍ਰਿਯੋ ਹਿ ਕਾਰਣਾਦ੍ਰਾਜਾ ਸਤ੍ਕ੍ਰਿਯਾਂ ਲਭਤੇ ਪਰਾਮ੍। ਸਾ(ਅ)ਸ੍ਯ ਗੂਹਤਿ ਪਾਪਾਨਿ ਵਾਸੋ ਗੁਹ੍ਯਮਿਵ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾਃ॥ 12-133-7 (69999) ਰੁʼਦ੍ਧਿਮਸ੍ਯਾਨੁਤਪ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪੁਰਾ ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਾ ਨਰਾਃ। ਸਾਲਾਵ੍ਰੁʼਕਾ ਇਵਾਜਸ੍ਨੰ ਜਿਘਾਂਸੂਨੇਵ ਵਿਨ੍ਦਤਿ। ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ਸ੍ਯ ਕੁਤੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਸੁਖੰ ਭਰਤਸਤ੍ਤਮ॥ 12-133-8 (70000) ਉਦ੍ਯਚ੍ਛੇਦੇਵ ਨ ਗ੍ਲਾਯੇਦੁਦ੍ਯਮੋ ਹ੍ਯੇਵ ਪੌਰੁਸ਼਼ਮ੍। ਅਪ੍ਯਪਰ੍ਵਣਿ ਭਜ੍ਯੇਤ ਨ ਨਮੇਤੇਹ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍॥ 12-133-9 (70001) ਅਪ੍ਯਰਣ੍ਯੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਚਰੇਨ੍ਮ੍ਰੁʼਗਗਣੈਃ ਸਹ। ਨ ਤ੍ਵੇਵੋਦ੍ਰਿਕ੍ਤਮਰ੍ਯਾਦੈਰ੍ਦਸ੍ਯੁਭਿਃ ਸਹਿਤਸ਼੍ਚਰੇਤ੍॥ 12-133-10 (70002) ਦਸ੍ਯੂਨਾਂ ਸੁਲਭਾ ਸੇਨਾ ਰੌਦ੍ਰਕਰ੍ਮਸੁ ਭਾਰਤ। ਏਕਾਨ੍ਤਤੋ ਹ੍ਯਮਰ੍ਯਾਦਾਤ੍ਸਰ੍ਵੋ(ਅ)ਪ੍ਯੁਦ੍ਵਿਜਤੇ ਜਨਃ॥ 12-133-11 (70003) ਦਸ੍ਯਵੋ(ਅ)ਪ੍ਯਭਿਸ਼ਙ੍ਕਨ੍ਤੇ ਨਿਰਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਕਾਰਿਣਃ॥ 12-133-12 (70004) ਸ੍ਥਾਪਯੇਦੇਵ ਮਰ੍ਯਾਦਾਂ ਜਨਚਿਤ੍ਤਪ੍ਰਸਾਦਿਨੀਮ੍। ਅਲ੍ਪਾਪ੍ਯਰ੍ਥੇਸ਼਼ੁ ਮਰ੍ਯਾਦਾ ਲੋਕੇ ਭਵਤਿ ਪੂਜਿਤਾ॥ 12-133-13 (70005) ਨਾਯੰ ਲੋਕੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਨ ਪਰ ਇਤਿ ਵ੍ਯਵਸਿਤੋ ਜਨਃ। ਨਾਲੰ ਗਨ੍ਤੁਮਿਹਾਸ਼੍ਵਾਸੰ ਨਾਸ੍ਤਿਕ੍ਯਭਯਸ਼ਙ੍ਕਿਤੈਃ॥ 12-133-14 (70006) ਯਥਾ ਸਦ੍ਭਿਃ ਪਰਾਦਾਨਮਹਿੰਸਾ ਦਸ੍ਯੁਭਿਸ੍ਤਥਾ। ਅਨੁਰਜ੍ਯਨ੍ਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਸਮਰ੍ਯਾਦੇਸ਼਼ੁ ਦਸ੍ਯੁਸ਼਼ੁ॥ 12-133-15 (70007) ਅਯੁਧ੍ਯਮਾਨਸ੍ਯਾਦਾਨੰ ਦਾਰਾਮਰ੍ਸ਼ਃ ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨਤਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਵਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਚਾਦਾਨੰ ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼਼ਕਰਣੰ ਤਥਾ॥ 12-133-16 (70008) ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਮੋਸ਼਼ਃ ਪਥਿਸ੍ਥਾਨੰ ਸਾਧੁਸ਼਼੍ਵੇਵ ਵਿਗਰ੍ਹਿਤਮ੍। ਸਦੋਸ਼਼ ਏਵ ਭਵਤਿ ਦਸ੍ਯੁਰੇਤਾਨਿ ਵਰ੍ਜਯੇਤ੍॥ 12-133-17 (70009) ਅਭਿਸੰਦਧਤੇ ਯੇ ਚ ਵਿਨਾਸ਼ਾਯਾਸ੍ਯ ਭਾਰਤ। ਸਸ਼ੇਸ਼਼ਮੇਵੋਪਲਭ੍ਯ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੀਤਿ ਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯਃ॥ 12-133-18 (70010) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਸ੍ਵਾਧੀਨਮਪਿ ਦਸ੍ਯੁਭਿਃ। ਨ ਬਲਸ੍ਥੋ(ਅ)ਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਾਨਿ ਸਮਾਚਰੇਤ੍॥ 12-133-19 (70011) ਸਸ਼ੇਸ਼਼ਕਾਰਿਣਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸ਼ੇਸ਼਼ੰ ਪਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼਼ਕਾਰਿਣੋ ਨਿਤ੍ਯੰ ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼਼ਕਰਣਾਦ੍ਭਯਮ੍॥ ॥ 12-133-20 (70012) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਆਪਦ੍ਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 133॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-133-5 ਉਚ੍ਚੈਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਃ ਮਹਤਃ॥ 12-133-7 ਵਾਸਃ ਪਾਪਮਿਵ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-133-8 ਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਾਃ ਸਾਲਾਵ੍ਰੁʼਕਵਤ੍ ਜਿਘਾਂਸੂਨੇਵ ਵਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਆਸ਼੍ਰਯਨ੍ਤਿ ਕਪਟੇਨ ਹਨ੍ਤੁਮ੍। ਆਰ੍ਸ਼਼ੋ ਵਚਨਵ੍ਯਤ੍ਯਯਃ॥ 12-133-10 ਦਸ੍ਯੁਭਿਃ ਦਸ੍ਯੁਪ੍ਰਾਯੈਰਮਾਤ੍ਯੈਃ॥ 12-133-11 ਅਤ੍ਯਨ੍ਤਾਪੰਨਸ੍ਯ ਵਨਸ੍ਥਾ ਦਸ੍ਯਵੋ(ਅ)ਪਿ ਕਾਰ੍ਯਕਰਾ ਇਤ੍ਯਾਹ ਦਸ੍ਯੂਨਾਮਿਤਿ। ਦਸ੍ਯੂਨਾਂ ਸੁਲਭਾਂ ਸੇਨਾਂ ਰੌਦ੍ਰਕਰ੍ਮਸੁ ਕਾਰਯੇਦਿਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ। ਤੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਸਤ੍ਯੇਨ ਮਾਰ੍ਦਵੇਨ ਚ ਸ੍ਥੇਯਮਿਤ੍ਯਾਹ ਏਕਾਨ੍ਤਤ ਇਤਿ॥ 12-133-14 ਜਨਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤਃ। ਅਲੰ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤੰ ਯੁਕ੍ਤਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-133-15 ਸਦ੍ਭਿਰ੍ਦਸ੍ਯੁਭਿਃ ਪਰਾਦਾਨੰ ਪਰਸ੍ਵਹਰਣਮਪਿ ਕ੍ਰੁʼਤ ਅਹਿੰਸਾ ਭਵਤਿ ਤਥਾ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇ ਇਤ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-133-16 ਨਿਃਸ਼ੇਸ਼਼ਕਰਣੰ ਸਰ੍ਵਹਰਣਮ੍॥ 12-133-17 ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਾ ਕਨ੍ਯਾਯਾਃ ਮੋਸ਼਼ਸ਼੍ਚੌਰ੍ਯਮ੍॥ 12-133-19 ਯਸ੍ਮਾਦੇਵੰ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ ਸਸ਼ੇਸ਼਼ਭੇਪਰਲੁਮ੍ਪਨੰ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਮ੍॥ 12-133-20 ਯੋ ਯਥਾ ਕਰੋਤਿ ਤਥੈਵ ਪ੍ਰਜਾ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤੀਤ੍ਯਾਹ ਸਸ਼ੇਸ਼਼ੇਤਿ॥

12-134-0 (70013) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-134-0x (5718) `ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍।' ਅਤ੍ਰ ਕਾਮਨ੍ਦਵਚਨੰ ਕੀਰ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਵਿਦਃ। ਪ੍ਰਤ੍ਯਕ੍ਸ਼਼ਾਵੇਵ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥੌ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯ ਵਿਜਾਨਤਃ॥ 12-134-1 (70014) ਤੌ ਤੁ ਨ ਵ੍ਯਵਧਾਤਵ੍ਯੌ ਪਰੋਕ੍ਸ਼਼ਾ ਧਰ੍ਮਯਾਤਨਾ। ਅਧਰ੍ਮੋ ਧਰ੍ਮ ਇਤ੍ਯੇਤਦ੍ਯਥਾ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ਫਲੰ ਤਥਾ॥ 12-134-2 (70015) ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਫਲੇ ਜਾਤੁ ਦਦਰ੍ਸ਼ੇਹ ਨ ਕਸ਼੍ਚਨ। ਵੁਭੂਸ਼਼ੇਦ੍ਬਲਮੇਵੈਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਬਲਵਤੋ ਵਸ਼ੇ॥ 12-134-3 (70016) ਸ਼੍ਰਿਯੰ ਬਲਮਮਾਤ੍ਯਾਂਸ਼੍ਚ ਬਲਵਾਨਿਹ ਵਿਨ੍ਦਤਿ। ਯੋ ਹ੍ਯਨਾਢ੍ਯਃ ਸ ਪਤਿਤਸ੍ਤਦੁਚ੍ਛਿਸ਼਼੍ਟੰ ਯਦਲ੍ਪਕਮ੍॥ 12-134-4 (70017) ਬਹ੍ਵਪਥ੍ਯੇ ਬਲਵਤਿ ਨ ਕਿੰਚਿਤ੍ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਭਯਾਤ੍। ਉਭੌ ਸਤ੍ਯਾਧਿਕਾਰੌ ਤੌ ਤ੍ਰਾਯੇਤੇ ਮਹਤੋ ਭਯਾਤ੍॥ 12-134-5 (70018) ਅਤਿ ਧਰ੍ਮਾਦ੍ਬਲੰ ਮਨ੍ਯੇ ਬਲਾਦ੍ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ। ਬਲੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤੋ ਧਰ੍ਮੋ ਧਰਣ੍ਯਾਮਿਵ ਜੰਗਮਃ॥ 12-134-6 (70019) ਧੂਮੋ ਵਾਯੋਰਿਵ ਵਸ਼ੇ ਬਲੰ ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਨੁਵਰ੍ਤਤੇ। ਅਨੀਸ਼੍ਵਰੋ ਬਲੰ ਧਰ੍ਮੋ ਦ੍ਰੁਮੰ ਵਲ੍ਲੀਵ ਸੰਸ਼੍ਰਿਤਾ॥ 12-134-7 (70020) ਵਸ਼ੇ ਬਲਵਤਾਂ ਧਰ੍ਮਃ ਸੁਖੰ ਭੋਗਵਤਾਮਿਵ। ਨਾਸ੍ਤ੍ਯਸਾਧ੍ਯੰ ਬਲਵਤਾਂ ਸਰ੍ਵੰ ਬਲਵਤਾ ਜਿਤਮ੍॥ 12-134-8 (70021) ਦੁਰਾਚਾਰਃ ਕ੍ਸ਼਼ੀਣਬਲਃ ਪਰਿਮਾਣੰ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਥ ਤਸ੍ਮਾਦੁਦ੍ਵਿਜਤੇ ਸਰ੍ਵੋ ਲੋਕੋ ਵ੍ਰੁʼਕਾਦਿਵ॥ 12-134-9 (70022) ਅਪਧ੍ਵਸ੍ਤੋ ਹ੍ਯਵਮਤੋ ਦੁਃਖੰ ਜੀਵਤਿ ਜੀਵਿਤਮ੍। ਜੀਵਿਤੰ ਯਦਧਿਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਤੰ ਯਥੈਵ ਮਰਣੰ ਤਥਾ॥ 12-134-10 (70023) ਯਦੇਵਮਾਹੁਃ ਪਾਪੇਨ ਚਾਰਿਤ੍ਰੇਣ ਵਿਵਕ੍ਸ਼਼ਿਤਮ੍। ਸੁਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤਪ੍ਯਤੇ ਤੇਨ ਵਾਕ੍ਸ਼ਲ੍ਯੇਨ ਪਰਿਕ੍ਸ਼਼ਤਃ॥ 12-134-11 (70024) ਅਤ੍ਰੈਤਦਾਹੁਰਾਚਾਰ੍ਯਾਃ ਪਾਪਸ੍ਯ ਪਰਿਮੋਕ੍ਸ਼਼ਣੇ। ਤ੍ਰਯੀਂ ਵਿਦ੍ਯਾਮੁਪਾਸੀਤ ਤਥੋਪਾਸੀਤ ਵੈ ਦ੍ਵਿਜਾਨ੍॥ 12-134-12 (70025) ਪ੍ਰਸਾਦਯੇਨ੍ਮਧੁਰਯਾ ਵਾਚਾ ਚਾਪ੍ਯਥ ਕਰ੍ਮਣਾ। ਮਹਾਮਨਾਸ਼੍ਚੈਵ ਭਵੇਦ੍ਵਿਵਹੇਚ੍ਚ ਮਹਾਕੁਲੇ॥ 12-134-13 (70026) ਇਤ੍ਯਸ੍ਤੀਤਿ ਵਦੇਦੇਵ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਕੀਰ੍ਤਯੇਦ੍ਗੁਣਾਨ੍। ਜਪੇਦੁਦਕਸ਼ੀਲਃ ਸ੍ਯਾਤ੍ਪੇਸ਼ਲੋ ਨਾਤਿਜਲ੍ਪਕਃ॥ 12-134-14 (70027) ਬ੍ਰਹ੍ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰੰ ਸੰਪ੍ਰਵਿਸ਼ੇਦ੍ਬਹੁ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੁਦੁਸ਼਼੍ਕਰਮ੍। ਉਚ੍ਯਮਾਨੋ ਹਿ ਲੋਕੇਨ ਬਹੁ ਤਤ੍ਤਦਚਿਨ੍ਤਯਨ੍॥ 12-134-15 (70028) ਉਪਪ੍ਰਾਪ੍ਯੈਵਮਾਚਾਰੰ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਬਹੁਮਤੋ ਭਵੇਤ੍। ਸੁਖੰ ਚ ਵਿਤ੍ਤੰ ਭੁਞ੍ਜੀਤ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇਨੈਕੇਨ ਗੋਪਯੇਤ੍॥ 12-134-16 (70029) `ਅਪਿ ਤੇਭ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਗਾਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਨਯੇਚ੍ਚ ਸਤਤੰ ਵਨੇ। ਯਸ੍ਮਿੰਨ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਯੁਭੋਜਨਸ਼ਙ੍ਕਯਾ।' ਲੋਕੇ ਚ ਲਭਤੇ ਪੂਜਾਂ ਪਰਤ੍ਰੇਹ ਮਹਤ੍ਫਲਮ੍॥ ॥ 12-134-17 (70030) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਆਪਦ੍ਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਚਤੁਸ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 134॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-134-2 ਯਥਾ ਵ੍ਰੁʼਕਪਦੰਸ੍ਥੇਤਿ ਝ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-134-6 ਅਤਿ ਅਤਿਸ਼ਯਿਤਮ੍॥ 12-134-10 ਅਪਧ੍ਵਸ੍ਤਃ ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਾਚ੍ਚ੍ਯੁਤਃ॥ 12-134-12 ਅਤ੍ਰਾਧਰ੍ਮੇਣ ਧਨਾਰ੍ਜਨੇ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਸਤਿ॥

12-135-0 (70031) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-135-0x (5719) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਯਥਾ ਦਸ੍ਯੁਃ ਸਮਰ੍ਯਾਦੋ ਦਸ੍ਯੁਤ੍ਵਾਤ੍ਸਿਦ੍ਧਿਮਾਪ੍ਤਵਾਨ੍॥ 12-135-1 (70032) ਪ੍ਰਹਰ੍ਤਾ ਮਤਿਮਾਞ੍ਸ਼ੂਰਃ ਸ਼੍ਰੁਤਵਾਨ੍ਸੁਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਵਾਨ੍। ਅਕ੍ਸ਼਼ੰਨਾਸ਼੍ਰਮਿਣਾਂ ਧਰ੍ਮੰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਣ੍ਯੋ ਗੁਰੁਪੂਜਕਃ॥ 12-135-2 (70033) ਅਨਿਸ਼਼ਾਦ੍ਯਾਂ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਜ੍ਜਾਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਾਨੁਪਾਲਕਃ। ਕਾਪਚ੍ਯੋ ਨਾਮ ਨੈਸ਼਼ਾਦਿਰ੍ਦਸ੍ਯੁਤ੍ਵਾਤ੍ਸਿਦ੍ਧਿਮਾਪ੍ਤਵਾਨ੍॥ 12-135-3 (70034) ਅਰਣ੍ਯੇ ਸਾਯੰ ਪੂਰ੍ਵਾਹ੍ਣੇ ਮ੍ਰੁʼਗਯੂਥਪ੍ਰਕੋਪਿਤਾ। ਵੇਧਿਜ੍ਞੋ ਮ੍ਰੁʼਗਜਾਤੀਨਾਂ ਨੈਸ਼਼ਾਦਾਨਾਂ ਚ ਕੋਵਿਦਃ॥ 12-135-4 (70035) ਸਰ੍ਵਕਾਨਨਦੇਸ਼ਜ੍ਞਃ ਪਾਰਿਯਾਤ੍ਰਚਰਃ ਸਦਾ। ਧਰ੍ਮਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਵਰ੍ਣਾਨਾਮਮੋਘੇਸ਼਼ੁਰ੍ਦ੍ਰੁʼਢਾਯੁਧਃ॥ 12-135-5 (70036) ਅਪ੍ਯਨੇਕਸ਼ਤਾਂ ਸੇਨਾਮੇਕ ਏਵ ਜਿਗਾਯ ਸਃ। ਸ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਾਵਮ੍ਬਪਿਤਰੌ ਮਹਾਰਣ੍ਯੇ(ਅ)ਭ੍ਯਪੂਜਯਤ੍॥ 12-135-6 (70037) ਮਧੁਮਾਂਸੈਰ੍ਮੂਲਫਲੈਰੰਨੈਰੁਚ੍ਚਾਵਚੈਰਪਿ। ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਭੋਜਯਾਮਾਸ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪਰਿਚਚਾਰ ਹ॥ 12-135-7 (70038) ਆਰਣ੍ਯਕਾਨ੍ਪ੍ਰਵ੍ਰਜਿਤਾਨ੍ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਪਰਿਪਾਲਯਨ੍। ਅਪਿ ਤੇਭ੍ਯੋ ਮ੍ਰੁʼਗਾਨ੍ਹਤ੍ਵਾ ਨਿਨਾਯ ਸਤਤੰ ਵਨੇ॥ 12-135-8 (70039) ਯੇ(ਅ)ਸ੍ਮਾੰਨ ਪ੍ਰਤਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਯੁਭੋਜਨਸ਼ਙ੍ਕਯਾ। ਤੇਸ਼਼ਾਮਾਸਜ੍ਯ ਗੇਹੇਸ਼਼ੁ ਕਲ੍ਯ ਏਵ ਸ ਗਚ੍ਛਤਿ॥ 12-135-9 (70040) ਤੰ ਬਹੂਨਿ ਸਹਸ੍ਰਾਣਿ ਗ੍ਰਾਮਣੀਤ੍ਵੇ(ਅ)ਭਿਵਵ੍ਰਿਰੇ। ਨਿਰ੍ਮਰ੍ਯਾਦਾਨਿ ਦਸ੍ਯੂਨਾਂ ਨਿਰਨੁਕ੍ਰੋਸ਼ਵਰ੍ਤਿਨਾਮ੍॥ 12-135-10 (70041) ਦਸ੍ਯਵ ਊਚੁਃ। 12-135-11x (5720) ਮੁਹੂਰ੍ਤਦੇਸ਼ਕਾਲਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸ਼ੂਰੋ ਦ੍ਰੁʼਢਵ੍ਰਤਃ। ਗ੍ਰਾਮਣੀਰ੍ਭਵ ਨੋ ਮੁਖ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵੇਪਾਮੇਵ ਸੰਮਤਃ॥ 12-135-11 (70042) ਯਥਾਯਥਾ ਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸਿ ਨਃ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਸ੍ਤਥਾਤਥਾ। ਪਾਲਯਾਸ੍ਮਾਨ੍ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਯਥਾ ਮਾਤਾ ਯਥਾ ਪਿਤਾ॥ 12-135-12 (70043) ਕਾਪਚ੍ਯ ਉਵਾਚ। 12-135-13x (5721) ਮਾ ਵਧੀਸ੍ਤ੍ਵੰ ਸ੍ਤ੍ਰਿਯੰ ਭੀਰੁਂ ਮਾ ਸ਼ਿਸ਼ੁਂ ਮਾ ਤਪਸ੍ਵਿਨਮ੍। ਨਾਯੁਧ੍ਯਮਾਨੋ ਹਨ੍ਤਵ੍ਯੋ ਨ ਚ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾ ਬਲਾਤ੍ਸ੍ਤ੍ਰਿਯਃ॥ 12-135-13 (70044) ਸਰ੍ਵਥਾ ਸ੍ਤ੍ਰੀ ਨ ਹਨ੍ਤਵ੍ਯਾ ਸਰ੍ਵਸਤ੍ਵੇਸ਼਼ੁ ਬੁਧ੍ਯਤ। ਨਿਤ੍ਯੰ ਗੋਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਯੋਦ੍ਧਵ੍ਯੰ ਚ ਤਦਰ੍ਥਤਃ॥ 12-135-14 (70045) ਸਤ੍ਯੰ ਚ ਨਾਪਿ ਹਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਸਾਰਵਿਘ੍ਨੰ ਚ ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ। ਪੂਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਯਤ੍ਰ ਦੇਵਾਸ਼੍ਚ ਪਿਤਰੋ(ਅ)ਤਿਥਯਸ਼੍ਚ ਹ॥ 12-135-15 (70046) ਸਰ੍ਵਭੂਤੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਵਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਮਰ੍ਹਤਿ। ਕਾਰ੍ਯਾ ਚਾਪਚਿਤਿਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਸਰ੍ਵਸ੍ਵੇਨਾਪਿ ਭਾਵਯੇਤ੍॥ 12-135-16 (70047) ਯਸ੍ਯ ਤ੍ਵੇਤੇ ਸੰਪ੍ਰਦੁਸ਼਼੍ਟਾਸ੍ਤਸ੍ਯ ਵਿਦ੍ਯਾਤ੍ਪਰਾਭਵਮ੍। ਨ ਤਸ੍ਯ ਤ੍ਰਿਸ਼਼ੁ ਲੋਕੇਸ਼਼ੁ ਤ੍ਰਾਤਾ ਭਵਤਿ ਕਸ੍ਚਨ॥ 12-135-17 (70048) ਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨ੍ਪਰਿਭਵੇਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ੰ ਚਾਪਿ ਰੋਚਯੇਤ੍। ਸੂਰ੍ਯੋਦਯ ਇਵ ਧ੍ਵਾਨ੍ਤੇ ਧ੍ਰੁਵੰ ਤਸ੍ਯ ਪਰਾਭਵਃ॥ 12-135-18 (70049) ਇਹੈਵ ਫਲਮਾਸੀਨਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਯੇਯੇ ਨੋ ਨ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਾਂਸ੍ਤਾਂਸ੍ਤੇਨਾਭਿਯਾਸ੍ਯਸਿ॥ 12-135-19 (70050) ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਰ੍ਥੰ ਵਿਹਿਤੋ ਦਣ੍ਡੋ ਨ ਵਧਾਰ੍ਥੰ ਵਿਧੀਯਤੇ। ਯੇ ਚ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਪ੍ਰਬਾਧਨ੍ਤੇ ਧਰ੍ਮਸ੍ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਵਧਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ॥ 12-135-20 (70051) ਯੇ ਚ ਰਾਸ਼਼੍ਟ੍ਰੋਪਰੋਧੇਨ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਕੇਚਨ। ਤਾਨੇਵਾਨੁਮ੍ਰਿਯੇਰੰਸ੍ਤੇ ਕੁਣਪੰ ਕ੍ਰੁʼਮਯੋ ਯਥਾ॥ 12-135-21 (70052) ਯੇ ਪੁਨਰ੍ਧਰ੍ਮਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਣ ਵਰ੍ਤੇਰੰਨਿਹ ਦਸ੍ਯਵਃ। ਅਪਿ ਤੇ ਦਸ੍ਯਵੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸਿਦ੍ਧਿਮਵਾਪ੍ਨੁਯੁਃ। 12-135-22 (70053) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-135-23x (5722) ਤੇ ਸਰ੍ਵਮੇਵਾਨੁਚਕ੍ਰੁਃ ਕਾਪਚ੍ਯਸ੍ਯਾਨੁਸ਼ਾਸਨਮ੍। ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਚ ਲੇਭਿਰੇ ਸਰ੍ਵੇ ਪਾਪੇਭ੍ਯਸ਼੍ਚਾਪ੍ਯੁਪਾਰਮਨ੍॥ 12-135-23 (70054) ਕਾਪਚ੍ਯਃ ਕਰ੍ਮਣਾ ਤੇਨ ਮਹਤੀਂ ਸਿਦ੍ਧਿਮਾਪ੍ਤਵਾਨ੍। ਸਾਧੂਨਾਮਾਚਰਨ੍ਕ੍ਸ਼਼ੇਮੰ ਦਸ੍ਯੂਨ੍ਪਾਪਾੰਨਿਵਰ੍ਤਯਨ੍॥ 12-135-24 (70055) ਇਦੰ ਕਾਪਚ੍ਯਚਰਿਤੰ ਯੋ ਨਿਤ੍ਯਮਨੁਚਿਨ੍ਤਯੇਤ੍। ਨਾਰਣ੍ਯੇਭ੍ਯੋ(ਅ)ਪਿ ਭੂਤੇਭ੍ਯੋ ਭਯਮ੍ਰੁʼਚ੍ਛੇਤ੍ਕਥੰਚਨ॥ 12-135-25 (70056) ਨ ਭਯੰ ਤਸ੍ਯ ਮਰ੍ਤ੍ਯੇਭ੍ਯੋ ਨਾਮਰ੍ਤ੍ਯੇਭ੍ਯਃ ਕਥੰਚਨ। ਨ ਸਤੋ ਨਾਸਤੋ ਰਾਜਨ੍ਸ ਹ੍ਯਰਣ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਗੋਪਤਿਃ॥ ॥ 12-135-26 (70057) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਆਪਦ੍ਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਪਞ੍ਚਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 135॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-135-3 ਕਾਯਵ੍ਯੋ ਨਾਮੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਕਾਪਵ੍ਯੋ ਨਾਮੇਤਿ ਟ. ਪਾਠਃ। ਕਾਸ਼੍ਯਪੋ ਨਾਮੇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ॥ 12-135-4 ਨਿਪਾਤਾਨਾਂ ਚ ਕੋਵਿਦ ਇਤਿ ਡ. ਥ. ਧ. ਪਾਠਃ॥ 12-135-5 ਪਾਰਿਯਾਤ੍ਰਃ ਪਰ੍ਵਤਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-135-9 ਆਸਜ੍ਯ ਕ੍ਵਚਿੰਨਿਧਾਯ। ਕਲ੍ਯੇ ਪ੍ਰਾਤਃ॥ 12-135-13 ਮਾਵਧੀਸ੍ਤ੍ਵਮਿਤ੍ਯੇਕਵਚਨੰ ਗਣਾਭਿਪ੍ਰਾਯੇਣ॥ 12-135-14 ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣੰ ਚਿਨ੍ਤਨੀਯਮ੍॥ 12-135-15 ਸਾਰੋ ਵਿਵਾਹਾਦਿਕਾਰ੍ਯੰ ਤਤ੍ਰ ਵਿਘ੍ਨੰ ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ। ਸਸ੍ਯੰ ਚ ਨੋਪਹਨ੍ਤਵ੍ਯੰ ਸੀਰਵਿਘ੍ਨੰ ਚ ਮਾ ਕ੍ਰੁʼਥਾਃ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-135-16 ਅਪਚਿਤਿਃ ਪੂਜਾ॥ 12-135-18 ਧ੍ਵਾਨ੍ਤੇ ਧ੍ਵਾਨ੍ਤਸ੍ਯ॥ 12-135-19 ਯੇ ਯੇ ਵਣਿਜਃ। ਨਃ ਅਸ੍ਮਭ੍ਯਮ੍॥ 12-135-20 ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਟ੍ਯਰ੍ਥੰ ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਨਾਂ ਸ਼ਾਸਨਾਰ੍ਥਮ੍॥

12-136-0 (70058) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-136-0x (5723) ਅਤ੍ਰ ਗਾਥਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਗੀਤਾਃ ਕੀਰ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਵਿਦਃ। ਯੇਨ ਮਾਰ੍ਗੇਣ ਰਾਜਾਨਃ ਕੋਸ਼ੰ ਸੰਜਨਯਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥ 12-136-1 (70059) ਨ ਧਨੰ ਯਜ੍ਞਸ਼ੀਲਾਨਾਂ ਹਾਰ੍ਯੰ ਦੇਵਸ੍ਵਮੇਵ ਚ। ਦਸ੍ਯੂਨਾਂ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੋ ਹਰ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ॥ 12-136-2 (70060) ਇਮਾਃ ਪ੍ਰਜਾਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਾਣਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਹਨ੍ਯਾਸ਼੍ਚ ਭਾਰਤ। ਥਨੰ ਹਿ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯਸ੍ਯੇਹ ਦ੍ਵਿਤੀਯਸ੍ਯ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-136-3 (70061) ਤਦਸ੍ਯ ਸ੍ਯਾਦ੍ਬਲਾਰ੍ਥੰ ਵਾ ਧਨੰ ਯਜ੍ਞਾਰ੍ਥਮੇਵ ਵਾ। ਅਭੋਜ੍ਯਾਸ਼੍ਚੌਸ਼਼ਧੀਸ਼੍ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਭੋਜ੍ਯਾ ਏਵ ਪਚਨ੍ਤ੍ਯੁਤ॥ 12-136-4 (70062) ਯੋ ਵੈ ਨ ਦੇਵਾੰਨ ਪਿਤ੍ਰੁʼੰਨ ਮਰ੍ਤ੍ਯਾਨ੍ਹਵਿਸ਼਼ਾ(ਅ)ਰ੍ਚਤਿ। ਅਨਰ੍ਥਕੰ ਧਨੰ ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਧਮੇਵਿਦੋ ਜਨਾਃ॥ 12-136-5 (70063) ਹਰੇਤ੍ਤਦ੍ਦ੍ਰਵਿਣੰ ਰਾਜਨ੍ਧਾਰ੍ਮਿਕਃ ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀਤਿਃ। ਨ ਹਿ ਨ ਪ੍ਰੀਣਯੇਲ੍ਲੋਕਾੰਨ ਲੋਕੇ ਗਰ੍ਹਤੇ ਨ੍ਰੁʼਪਮ੍॥ 12-136-6 (70064) ਅਸਾਧੁਭ੍ਯੋ(ਅ)ਰ੍ਥਮਾਦਾਯ ਸਾਧੁਭ੍ਯੋ ਯਃ ਪ੍ਰਯਚ੍ਛਤਿ। ਆਤ੍ਮਾਨੰ ਸੰਕ੍ਰਮੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਮਨ੍ਯੇ ਧਰ੍ਮਵਿਦੇਵ ਸਃ॥ 12-136-7 (70065) [ਤਥਾਤਥਾ ਜਯੇਲ੍ਲੋਕਾਞ੍ਸ਼ਕ੍ਤ੍ਯਾ ਚੈਵ ਯਥਾਯਥਾ।] ਔਦ੍ਭਿਦਾ ਜਨ੍ਤਵੋ ਯਦ੍ਵਚ੍ਛ੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਵਾਜੋ ਯਥਾਤਥਾ॥ 12-136-8 (70066) ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਤ੍ਸੰਭਵਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਯਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਜਾਯਤੇ। ਯਥੈਵ ਦੰਸ਼ਮਸ਼ਕੰ ਯਥਾ ਕੀਟਪਿਪੀਲਿਕਮ੍॥ 12-136-9 (70067) ਸੈਵ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਹਿ ਯਜ੍ਞੇਸ਼਼ੁ ਯਥਾ ਧਰ੍ਮੋ ਵਿਧੀਯਤੇ॥ 12-136-10 (70068) ਯਥਾ ਹ੍ਯਕਸ੍ਮਾਦ੍ਭਵਤਿ ਭੂਮੌ ਪਾਂਸੁਸ੍ਤ੍ਰੁʼਣੋਲਪਮ੍। ਤਥੈਵੇਹ ਭਵੇਦ੍ਧਰ੍ਮਃ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਃ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਤਰਃ ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤਃ॥ ॥ 12-136-11 (70069) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਆਪਦ੍ਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸ਼਼ਟ੍ਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 136॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-136-4 ਔਸ਼਼ਧੀਸ਼੍ਛਿਤ੍ਤ੍ਵਾ ਤਾਭਿਰਿਨ੍ਧਨੀਕ੍ਰੁʼਤਾਭਿਰ੍ਭੋਜ੍ਯਾ ਵ੍ਰੀਹ੍ਯਾਦ੍ਯਾਃ। ਦੁਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ ਹਿੰਸਿਤ੍ਵਾ ਸਾਧੂਨ੍ਪਾਲਯੇਦਿਤਿ ਭਾਵਃ॥

12-137-0 (70070) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-137-0x (5724) ਅਨਾਗਤਵਿਧਾਤਾ ਚ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਪੰਨਮਤਿਸ਼੍ਚ ਯਃ। ਦ੍ਵਾਵੇਤੌ ਸੁਖਮੇਧੇਤੇ ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰੀ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-137-1 (70071) ਅਤ੍ਰੈਵ ਚੇਦਮਵ੍ਯਗ੍ਰੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣ੍ਵਾਖ੍ਯਾਨਮਨੁਤ੍ਤਮਮ੍। ਦ੍ਰੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯੇ॥ 12-137-2 (70072) ਨਾਤਿਗਾਧੇ ਜਲਸ੍ਥਾਨੇ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਃ ਕੁਸ਼ਲਾਸ੍ਤ੍ਰਯਃ। ਪ੍ਰਭੂਤਮਤ੍ਸ੍ਯੇ ਕੌਨ੍ਤੇਯ ਬਭੂਵੁਃ ਸਹਚਾਰਿਣਃ॥ 12-137-3 (70073) ਤਤ੍ਰੈਕਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲਜ੍ਞੋ ਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ੀ ਤਥਾ(ਅ)ਪਰਃ। ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰਸ਼੍ਚ ਤਤ੍ਰੈਕਸ੍ਤ੍ਰਯਾਣਾਂ ਜਲਚਾਰਿਣਾਮ੍॥ 12-137-4 (70074) ਕ੍ਰਦਾਚਿਤ੍ਤਜ੍ਜਲਸ੍ਥਾਨੰ ਮਤ੍ਸ੍ਯਬਨ੍ਧਾਃ ਸਮਨ੍ਤਤਃ। ਸ੍ਰਾਵਯਾਮਾਸੁਰਥੋ ਨਿਮ੍ਨੇਸ਼਼ੁ ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਮੁਖੈਃ॥ 12-137-5 (70075) ਕ੍ਸ਼਼ੀਯਮਾਣੰ ਤਦ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਜਲਸ੍ਥਾਨੰ ਭਯਾਗਮੇ। ਅਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ੀ ਤੁ ਤਾਵੁਭੌ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੌ ਤਦਾ॥ 12-137-6 (70076) ਜ੍ਞਯਮਾਪਤ੍ਸਮੁਤ੍ਪੰਨਾ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਸਲਿਲੌਕਸਾਮ੍। ਸ਼ੀਘ੍ਰਮਨ੍ਯਤ੍ਰ ਗਚ੍ਛਾਮਃ ਪਨ੍ਥਾ ਯਾਵੰਨ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-137-7 (70077) ਅਨਾਗਤਮਨਰ੍ਥੰ ਹਿ ਸੁਨਯੈਰ੍ਯਃ ਪ੍ਰਬਾਧਤੇ। ਸ ਨ ਸੰਸ਼ਯਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਤਥਾ(ਅ)ਨ੍ਯਤ੍ਰ ਵ੍ਰਜਾਮਹੇ॥ 12-137-8 (70078) ਸ਼ੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਯਸ੍ਤਤ੍ਰ ਸੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍ਸਮ੍ਯਗੁਸ਼਼੍ਯਤਾਮ੍। ਨ ਤੁ ਕਾਰ੍ਯਾ ਤ੍ਵਰਾ ਤਾਵਦਿਤਿ ਮੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤਾ ਮਤਿਃ॥ 12-137-9 (70079) ਅਥ ਸੰਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਜ੍ਞਸ੍ਤ੍ਵਬ੍ਰਵੀਦ੍ਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ਿਨਮ੍। ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਨ ਮੇ ਕਿੰਚਿੰਨ੍ਯਾਯਤਃ ਪਰਿਹਾਸ੍ਯਤੇ॥ 12-137-10 (70080) ਏਵਪ੍ਨੁਕ੍ਤੋ ਨਿਰਾਕ੍ਰਾਮਦ੍ਦੀਰ੍ਘਦਰ੍ਸ਼ੀ ਮਹਾਮਤਿਃ। ਅਗਾਮ ਸ੍ਰੋਤਸੈਕੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰੰ ਸਲਿਲਾਸ਼ਯਮ੍॥ 12-137-11 (70081) ਤਤਃ ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਤਤੋਯੰ ਤੰ ਪ੍ਰਸਮੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਜਲਾਸ਼ਯਮ੍। ਬਬਨ੍ਧੁਰ੍ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਯੋਗੈਰ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨ੍ਮਤ੍ਸ੍ਯੋਪਜੀਵਿਨਃ॥ 12-137-12 (70082) ਵਿਲੋਡ੍ਯਮਾਨੇ ਤਸ੍ਮਿੰਸ੍ਤੁ ਸ੍ਰੁਤਤੋਯੇ ਜਲਾਸ਼ਯੇ। ਅਗਚ੍ਛਦ੍ਗ੍ਰਹਣੰ ਤਤ੍ਰ ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰਃ ਸਹਾਪਰੈ----॥ 12-137-13 (70083) ਉਦ੍ਦਾਨੰ ਕ੍ਰਿਯਮਾਣੰ ਤੁ ਮਤ੍ਸ੍ਯਾਨਾਂ ------। ਪ੍ਰਵਿਸ਼੍ਯਾਨ੍ਤਰਮਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਮਗ੍ਰਸਤ੍ਪ੍ਰਤਿ-------॥ 12-137-14 (70084) ਗ੍ਰਸ੍ਤਮੇਵ ਤਦੁਦ੍ਦਾਨੰ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤ੍ਵਾ----ਸਃ। ਸਰ੍ਵਾਨੇਵ ਚ ਤਾਂਸ੍ਤਤ੍ਰ ਤੇ ਵਿ--- ਇਤਿ॥ 12-137-15 (70085) ਤਤਃ ਪ੍ਰਕ੍ਸ਼਼ਾਲ੍ਯਮਾਨੇਸ਼਼ੁ ਮਤ੍ਸ੍ਯੇਸ਼਼ੁ ਵਿਪੁਲੇ ਜਲੇ। ਤ੍ਵਕ੍ਤ੍ਵਾ ਰਜ੍ਜੁਂ ਪ੍ਰਮੁਕ੍ਤੋਸੌ ਸ਼ੀਘ੍ਰੰ ਸੰਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਮਾਨ੍॥ 12-137-16 (70086) ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰਸ੍ਤੁ ਮਨ੍ਦਾਤ੍ਮਾ ਹੀਨੇਯੁਦ੍ਧਿਰਚੇਤਨਃ। ਮਰਣੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਵਾਨ੍ਮੂਢੋ ਯਥੈਵੋਪਹਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਃ॥ 12-137-17 (70087) ਏਵੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਤਮੰ ਕਾਲੰ ਯੋ ਮੋਹਾੰਨਾਵਬੁਧ੍ਯਤੇ। ਸ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ ਵੈ ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰੋ ਯਥਾ ਝਸ਼਼ਃ॥ 12-137-18 (70088) ਆਦੌ ਨ ਕੁਰੁਤੇ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਕੁਸ਼ਲੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਯਃ ਪੁਮਾਨ੍। ਸ ਹਿ ਸੰਸ਼ਯਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਯਥਾ ਸੰਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਮਾਨ੍॥ 12-137-19 (70089) ਅਨਾਗਤਵਿਧਾਤਾ ਚ ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਤ੍ਪੰਨਮਤਿਸ਼੍ਚ ਯਃ। ਦ੍ਵਾਵੇਤੌ ਸੁਖਮੇਧੇਤੇ ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰੀ ਵਿਨਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-137-20 (70090) ਕਾਸ਼਼੍ਠਾ ਕਲਾ ਮੁਹੂਰ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਦਿਨਰਾਤ੍ਰ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਣਾ ਲਵਾਃ। ਮਾਸਾਃ ਪਕ੍ਸ਼਼ਾਃ ਸ਼਼ਡ੍ਰੁʼਤਵਃ ਕਾਲਃ ਸੰਵਤ੍ਸਰਾਣਿ ਚ॥ 12-137-21 (70091) ਪ੍ਰੁʼਥਿਵੀ ਦੇਸ਼ ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਃ ਸ ਚ ਕਾਲੋ ਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ। ਅਭਿਪ੍ਰੇਤਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧ੍ਯਰ੍ਥੰ ਦੂਰਤੋ ਨ੍ਯਾਯਤਸ੍ਤਥਾ॥ 12-137-22 (70092) ਏਤੌ ਧਰ੍ਮਾਰ੍ਥਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਚਰ੍ਸ਼਼ਿਭਿਃ। ਪ੍ਰਧਾਨਾਵਿਤਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼਼੍ਟੌ ਕਾਮੇ ਚਾਭਿਮਤੌ ਨ੍ਰੁʼਣਾਮ੍॥ 12-137-23 (70093) ਪਰੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯਕਾਰੀ ਯੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਸ ਸਮ੍ਯਗੁਪਪਾਦਯੇਤ੍। ਦੇਸ਼ਕਾਲਾਵਭਿਪ੍ਰੇਤੌ ਤੋਭ੍ਯਾਂ ਫਲਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍॥ ॥ 12-137-24 (70094) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਆਪਦ੍ਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਸਪ੍ਤਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 137॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-137-4 ਤਤ੍ਰੈਕੋ ਦੀਰ੍ਘਕਾਲਜ੍ਞ ਉਤ੍ਪੰਨਪ੍ਰਤਿਭੋ(ਅ)ਪਰਃ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-137-5 ਵਿਵਿਧੈਰ੍ਮੁਖੈਰ੍ਜਲਨਿਰ੍ਗਮਨਮਾਰ੍ਗੈਃ॥ 12-137-11 ਸਲਿਲਾਸ਼ਯੰ ਜਲਾਸ਼ਯਾਨ੍ਤਰਮ੍॥ 12-137-14 ਉਦ੍ਦਾਨੰ ਗ੍ਰਥਨੰ ਅਗ੍ਰਸਤ੍ ਗ੍ਰਥਨਸੂਤ੍ਰੰ ਮੁਖੇਨ ਜਗ੍ਰਾਹੇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-137-15 ਸਚ ਮਤ੍ਸ੍ਯਃ ਤਥੈਵ ਗ੍ਰੁʼਹੀਤਵਦੇਵ ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਤੇ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-137-21 ਕਾਲਸ੍ਯ ਦੇਸ਼ਸ੍ਯ ਚ ਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮਤਾਂ ਅਵਹਿਤੋ ਜਾਨੀਯਾਦਿਤਿ ਸ਼੍ਲੋਕਦ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ॥ 12-137-23 ਏਤੌ ਦੇਸ਼ਕਾਲੌ॥

12-138-0 (70095) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-138-0x (5725) ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਕਥਿਤਾ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠਾ ਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਅਨਾਗਤਾ ਤਥੋਤ੍ਪੰਨਾ ਦੀਰ੍ਘਸੂਤ੍ਰਾ ਵਿਨਾਸ਼ਿਨੀ॥ 12-138-1 (70096) ਤਦਿਚ੍ਛਾਮਿ ਪਰਾਂ ਬੁਦ੍ਧਿੰ ਸ਼੍ਰੋਤੁਂ ਤੇ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਯਥਾ ਰਾਜਾ ਨ ਮੁਹ੍ਯੇਤ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਃ ਪਰਿਪੀਡਿਤਃ॥ 12-138-2 (70097) ------ਯਾਜ੍ਞੰ ਸਰ੍ਵਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਰਦਮ੍। ਪ੍ਰੁʼਚ੍ਛ------- ਤਨ੍ਮੇ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-138-3 (70098) ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਬਹੁ------ਥਾ ਮੁਚ੍ਯੇਤ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ। ਏਤਦਿਚ੍ਛਾਮ੍ਯ------ਰ੍ਵਮੇਵ ਯਥਾਵਿਧਿ॥ 12-138-4 (70099) ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥੰ ਹਿ ਰਾਜਾ----ਤ੍ਰਵਃ ਪਰਿਪਨ੍ਥਿਨਃ। ਬਹਵੋ(ਅ)ਪ੍ਯੇਕਮੁਦ੍ਧਰ੍ਤੁਂ ਯਤਨ੍ਤੇ ਪੂਰ੍ਵਤਾਪਿਤਾਃ॥ 12-138-5 (70100) ਸਰ੍ਵਤਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥ੍ਯਮਾਨੇਨ ਦਰ੍ਬਲੇਨ ਮਹਾਬਲੈਃ। ਏਕੇਨੈਵਾਸਹਾਯੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਸ੍ਥਾਤੁਂ ਭਵੇਤ੍ਕਥਮ੍॥ 12-138-6 (70101) ਕਥੰ ਮਿਤ੍ਰਮਰਿੰ ਚਾਪਿ ਵਿਨ੍ਦੇਤ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ। ਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਵ੍ਯੰ ਕਥੰ ਚਾਤ੍ਰ ਸ਼ਤ੍ਰੋਰ੍ਮਿਤ੍ਰਸ੍ਯ ਚਾਨ੍ਤਰੇ॥ 12-138-7 (70102) ਅਜਾਤਲਕ੍ਸ਼਼ਣੇ ਰਾਜੰਨਮਿਤ੍ਰੇ ਮਿਤ੍ਰਤਾਂ ਗਤੇ। ਕਥੰ ਨੁ ਪੁਰੁਸ਼਼ਃ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਕਿੰ ਵਾ ਸੁਖੀ ਭਵੇਤ੍॥ 12-138-8 (70103) ਵਿਗ੍ਰਹੰ ਕੇਨ ਵਾ ਕੁਰ੍ਯਾਤ੍ਸੰਧਿੰ ਵਾ ਕੇਨ ਯੋਜਯੇਤ੍। ਕਥੰ ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਮਧ੍ਯਸ੍ਥੋ ਵਰ੍ਤੇਤ ਬਲਵਾਨਪਿ॥ 12-138-9 (70104) ਏਤਦ੍ਧੈ ਸਰ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਨਾਂ ਪਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਨਰਾਧਿਪ। ਨੈਤਸ੍ਯ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਵਕ੍ਤਾ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਸ਼੍ਰੋਤਾ ਵਾ(ਅ)ਪਿ ਸੁਦੁਰ੍ਲਭਃ॥ 12-138-10 (70105) ਰੁʼਤੇ ਪਿਤਾਮਹਾਦ੍ਭੀਸ਼਼੍ਮਾਤ੍ਸਤ੍ਯਸੰਧਾਜ੍ਜਿਤੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਤ੍। ਤਦਨ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮਹਾਭਾਗ ਸਰ੍ਵਮੇਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ॥ 12-138-11 (70106) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-138-12x (5726) ਤ੍ਵਦ੍ਯੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਯਮਨੁਪ੍ਰਸ਼੍ਨੋ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਗੁਣੋਦਯਃ। ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਮੇ ਪੁਤ੍ਰ ਕਾਰ੍ਤ੍ਸ੍ਨ੍ਯੇਨ ਗੁਹ੍ਯਮਾਪਤ੍ਸੁ ਭਾਰਤ॥ 12-138-12 (70107) ਅਮਿਤ੍ਰੋ ਮਿਤ੍ਰਤਾਂ ਯਾਤਿ ਮਿਤ੍ਰੰ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਦੁਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਯੋਗਾਤ੍ਕਾਰ੍ਯਾਣਾਮਨਿਤ੍ਯਾ ਹਿ ਸਦਾ ਗਤਿਃ॥ 12-138-13 (70108) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਸ਼੍ਵਸਿਤਵ੍ਯੰ ਚ ਵਿਗ੍ਰਹੰ ਚ ਸਮਾਚਰੇਤ੍। ਦੇਸ਼ੰ ਕਾਲੰ ਚ ਵਿਜ੍ਞਾਯ ਕਾਰ੍ਯਾਕਾਰ੍ਯਵਿਨਿਸ਼੍ਚਯੇ॥ 12-138-14 (70109) ਸੰਧਾਤਵ੍ਯੰ ਬੁਧੈਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਵ੍ਯਵਸ੍ਯ ਚ ਹਿਤਾਰ੍ਥਿਭਿਃ। ਅਮਿਤ੍ਰੈਰਪਿ ਸੰਧੇਯੰ ਪ੍ਰਾਣਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾ ਹਿ ਭਾਰਤ॥ 12-138-15 (70110) ਯੋ ਹ੍ਯਮਿਤ੍ਰੈਰ੍ਨਰੈਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਨ ਸੰਦਧ੍ਯਾਦਪਣ੍ਡਿਤਃ। ਨ ਸੋਰ੍ਥੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍ਕਿੰਚਿਤ੍ਫਲਾਨ੍ਯਪਿ ਚ ਭਾਰਤ॥ 12-138-16 (70111) ਯਸ੍ਤ੍ਵਮਿਤ੍ਰੇਣ ਸੰਧਤ੍ਤੇ ਮਿਤ੍ਰੇਣ ਚ ਵਿਰੁਧ੍ਯਤੇ। ਅਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤਿੰ ਸਮਾਲੋਕ੍ਯ ਸੁਮਹਦ੍ਵਿਨ੍ਦਤੇ ਫਲਮ੍॥ 12-138-17 (70112) ਅਤ੍ਰਾਪ੍ਯੁਦਾਹਰਨ੍ਤੀਮਮਿਤਿਹਾਸੰ ਪੁਰਾਤਨਮ੍। ਮਾਰ੍ਜਾਰਸ੍ਯ ਚ ਸੰਵਾਦੰ ਨ੍ਯਗ੍ਰੋਧੇ ਮੂਸ਼਼ਿਕਸ੍ਯ ਚ॥ 12-138-18 (70113) ਵਨੇ ਮਹਤਿ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿੰਨ੍ਯਗ੍ਰੋਧਃ ਸੁਮਹਾਨਭੂਤ੍। ਲਤਾਜਾਲਪਰਿਚ੍ਛੰਨੋ ਨਾਨਾਦ੍ਵਿਜਗਣਾਯੁਤਃ॥ 12-138-19 (70114) ਸ੍ਕਨ੍ਧਵਾਨ੍ਮੇਘਸੰਕਾਸ਼ਃ ਸ਼ੀਤਚ੍ਛਾਯੋ ਮਨੋਰਮਃ। ਅਰਣ੍ਯਮਭਿਤੋ ਜਾਤਸ੍ਤਰੁਰ੍ਵ੍ਯਾਲਮ੍ਰੁʼਗਾਯੁਤਃ॥ 12-138-20 (70115) ਤਸ੍ਯ ਮੂਲਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ਼ਤਮੁਖੰ ਬਿਲਮ੍। ਵਸਤਿ ਸ੍ਮ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਪਲਿਤੋ ਨਾਮ ਮੂਸ਼਼ਿਕਃ॥ 12-138-21 (70116) ਸ਼ਾਖਾਂ ਤਸ੍ਯ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਵਸਤਿ ਸ੍ਮ ਸੁਖੰ ਤਦਾ। ਲੋਮਸ਼ੋ ਨਾਮ ਮਾਰ੍ਜਾਰਃ ਸਰ੍ਵਸਤ੍ਵਾਵਸਾਦਕਃ॥ 12-138-22 (70117) ਤਤ੍ਰ ਤ੍ਵਾਗਤ੍ਯ ਚਣ੍ਡਾਲੋ ਹ੍ਯਰਣ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਕੇਤਨਃ। ਯੁਯੋਜ ਯਨ੍ਤ੍ਰਮੁਨ੍ਮਾਥੰ ਨਿਤ੍ਯਮਸ੍ਤੰਗਤੇ ਰਵੌ॥ 12-138-23 (70118) ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਨਾਯੁਮਯਾਨ੍ਪਾਸ਼ਾਨ੍ਯਥਾਵਤ੍ਸੰਵਿਧਾਯ ਸਃ। ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਗਤ੍ਵਾ ਸੁਖੰ ਸ਼ੇਤੇ ਪ੍ਰਭਾਤਾਮੇਤਿ ਸ਼ਰ੍ਵਰੀਮ੍॥ 12-138-24 (70119) ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਮ ਨਿਤ੍ਯੰ ਬਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨਕ੍ਤੰ ਬਹੁਵਿਧਾ ਮ੍ਰੁʼਗਾਃ। ਕਦਾਚਿਦਤ੍ਰ ਮਾਰ੍ਜਾਰਃ ਸੰਪ੍ਰਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਵ੍ਯਬਧ੍ਯਤ॥ 12-138-25 (70120) ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਬਦ੍ਧੇ ਮਹਾਪ੍ਰਾਣੇ ਸ਼ਤ੍ਰੌ ਨਿਤ੍ਯਾਤਤਾਯਿਨਿ। ਤੰ ਕਾਲੰ ਪਲਿਤੋ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਪ੍ਰਚਚਾਰ ਸੁਨਿਰ੍ਭਯਃ॥ 12-138-26 (70121) ਤੇਨਾਨੁਚਰਤਾ ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਵਤੇ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਚਾਰਿਣਾ। ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਗਯਮਾਣੇ ਨਚਿਰਾਦ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਮਾਮਿਸ਼਼ਮ੍॥ 12-138-27 (70122) ਸ ਤਮੁਨ੍ਮਾਥਮਾਰੁਹ੍ਯ ਤਦਾਮਿਸ਼਼ਮਭਕ੍ਸ਼਼ਯਤ੍। ਤਸ੍ਯੋਪਰਿ ਸਪਤ੍ਨਸ੍ਯ ਬਦ੍ਧਸ੍ਯ ਮਨਸਾ ਹਸਨ੍॥ 12-138-28 (70123) ਆਮਿਸ਼਼ੇ ਤੁ ਪ੍ਰਸਕ੍ਤਃ ਸ ਕਦਾਚਿਤਵਲੋਕਯਨ੍। ਅਪਸ਼੍ਯਦਪਰੰ ਘੋਰਮਾਤ੍ਮਨੋ ਰਿਪੁਮਾਗਤਮ੍॥ 12-138-29 (70124) ਸ਼ਰਪ੍ਰਸੂਨਸੰਕਾਸ਼ੰ ਮਹੀਵਿਵਰਸ਼ਾਯਿਨਮ੍। ਸਕੁਲੰ ਹਰਿਕੰ ਨਾਮ ਚਪਲੰ ਤਾਮ੍ਰਲੋਚਨਮ੍॥ 12-138-30 (70125) ਤਨ ਮੂਸ਼਼ਿਕਗਨ੍ਧੇਨ ਤ੍ਵਰਮਾਣ ਉਪਾਗਤਮ੍। ਸਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਲੇਲਿਹਨ੍ਵਕ੍ਰੰ ਭੂਮਾਵੂਰ੍ਧ੍ਵਮੁਖਃ ਸ੍ਥਿਤਃ॥ 12-138-31 (70126) --ਾਖਾਗਤਮਰਿੰ ਚਾਨ੍ਯਮਪਸ਼੍ਯਤ੍ਕੋਟਰਾਲਯਮ੍। ਸੂਲਕੰ ਚਨ੍ਦ੍ਰਕੰ ਨਾਮ ਵਕ੍ਰਤੁਣ੍ਡੰ ਦੁਰਾਸਦਮ੍॥ 12-138-32 (70127) ਪਤਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼ਯੰ ਤਸ੍ਯ ਨਕੁਲੋਲੂਕਯੋਸ੍ਤਥਾ। ਯਥਾਸ੍ਯਾਸੀਦਿਯੰ ਚਿਨ੍ਤਾ ਤਤ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਸ੍ਯ ਮਹਦ੍ਭਯਮ੍॥ 12-138-33 (70128) ਪਪਦ੍ਯਸ੍ਯਾਂ ਸੁਕਸ਼਼੍ਟਾਯਾਂ ਮਰਣੇ ਸਮੁਪਸ੍ਥਿਤੇ। ਮਨ੍ਤਾਦ੍ਭਯ ਉਤ੍ਪੰਨੇ ਕਥੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਮਨੀਸ਼਼ਿਣਾ॥ 12-138-34 (70129) ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਤੋ ਰੁਦ੍ਧਃ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਭਯਕਰ੍ਸ਼ਿਤਃ। ਭਵਦ੍ਭਯਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤਸ਼੍ਚਕ੍ਰੇ ਚ ਪਰਮਾਂ ਮਤਿਮ੍॥ 12-138-35 (70130) ਆਪਦ੍ਵਿਨਾਸ਼ਭੂਯਿਸ਼਼੍ਠੰ ਸ਼ਙ੍ਕਨੀਯੰ ਹਿ ਜੀਵਿਤਮ੍। ਮਨ੍ਤਾਤ੍ਸੰਸ਼ਯਃ ਸੋ(ਅ)ਯੰ ਤਸ੍ਮਾਦਾਪਦੁਪਸ੍ਥਿਤਾ॥ 12-138-36 (70131) ਗਤੰ ਹਿ ਸਹਸਾ ਭੂਮਿੰ ਨਕੁਲੋ ਮਾਮਵਾਪ੍ਨੁਯਾਤ੍। ਉਲੂਕਸ਼੍ਚੇਹ ਤਿਸ਼਼੍ਠਨ੍ਤੰ ਮਾਰ੍ਜਾਰਃ ਪਾਸ਼ਸੰਕ੍ਸ਼਼ਯਾਤ੍॥ 12-138-37 (70132) ਨ ਤ੍ਵੇਵਾਸ੍ਮਦ੍ਵਿਧਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸੰਮੋਹੰ ਗਨ੍ਤੁਮਰ੍ਹਤਿ। ਰਿਸ਼਼੍ਯੇ ਜੀਵਿਤੇ ਯਤ੍ਨੰ ਯਾਵਦੁਚ੍ਛ੍ਵਾਸਨਿਗ੍ਰਹਾਤ੍॥ 12-138-38 (70133) ਨ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ(ਅ)ਨ੍ਵਿਤਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਸ਼ਾਰਦਃ। ਨਿਮਜ੍ਜਤ੍ਯਾਪਦੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਮਹਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਾਨਵਾਪ੍ਯ ਹ॥ 12-138-39 (70134) ਨ ਤ੍ਵਨ੍ਯਾਮਿਹ ਮਾਰ੍ਜਾਰਾਦ੍ਗਤਿੰ ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍। ਵਿਸ਼਼ਮਸ੍ਥੋ ਹ੍ਯਯੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਚਾਸ੍ਯ ਮਹਨ੍ਮਯਾ॥ 12-138-40 (70135) ਜੀਵਿਤਾਰ੍ਥੀ ਕਥੰ ਤ੍ਵਦ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤਸ੍ਤ੍ਰਿਭਿਃ। ਪ੍ਰਾਣਹੇਤੋਰਿਮੰ ਮਿਤ੍ਰੰ ਮਾਰ੍ਜਾਰੰ ਸੰਸ਼੍ਰਯਾਮਿ ਵੈ॥ 12-138-41 (70136) ਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੰ ਸਮਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਹਿਤਮਸ੍ਯੋਪਵਰ੍ਣਯੇ। ਯੇਨੇਮੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸੰਘਾਤੰ ਮਤਿਪੂਰ੍ਵੇਣ ਵਞ੍ਚਯੇ॥ 12-138-42 (70137) ਅਯਮਤ੍ਯਨ੍ਤਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਮੇ ਵੈਸ਼਼ਮ੍ਯੰ ਪਰਮੰ ਗਤਃ। ਮੂਢੋ ਗ੍ਰਾਹਯਿਤੁਂ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੰ ਸੰਗਤ੍ਯਾ ਯਦਿ ਸ਼ਕ੍ਯਤੇ॥ 12-138-43 (70138) ਕਦਾਜਿਦ੍ਵ੍ਯਸਨੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਸੰਧਿੰ ਕੁਰ੍ਯਾਨ੍ਮਯਾ ਸਹ॥ 12-138-44 (70139) ਬਲਿਨਾ ਸੰਨਿਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੋਰਪਿ ਪਰਿਗ੍ਰਹਃ। ਕਾਰ੍ਯ ਇਤ੍ਯਾਹੁਰਾਚਾਰ੍ਯਾ ਵਿਸ਼਼ਮੇ ਜੀਵਿਤਾਰ੍ਥਿਨਾ॥ 12-138-45 (70140) ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੋ ਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਨ ਚ ਮਿਤ੍ਰਮਪਣ੍ਡਿਤਃ। ਅਮਿਤ੍ਰੇ ਖਲੁ ਮਾਰ੍ਜਾਰੇ ਜੀਵਿਤੰ ਸੰਪ੍ਰਤਿਸ਼਼੍ਠਿਤਮ੍॥ 12-138-46 (70141) ਤਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੈ ਸੰਪ੍ਰਵਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਹੇਤੁਮਾਤ੍ਮਾਭਿਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ। ਅਪੀਜਾਨੀਮਯੰ ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਸੰਗਤ੍ਯਾ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਭਵੇਤ੍॥ 12-138-47 (70142) ਏਵੰ ਵਿਚਿਨ੍ਤਯਾਮਾਸ ਮੂਸ਼਼ਿਕਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਚੇਸ਼਼੍ਟਿਤਮ੍॥ 12-138-48 (70143) ਤਤੋ(ਅ)ਰ੍ਥਗਤਿਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਃ ਸੰਧਿਵਿਗ੍ਰਹਕਾਲਵਿਤ੍। ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਪੂਰ੍ਵਮਿਦੰ ਵਾਕ੍ਯੰ ਮਾਰ੍ਜਾਰੰ ਮੂਸ਼਼ਿਕੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-138-49 (70144) ਸੌਹ੍ਰੁʼਦੇਨਾਭਿਭਾਸ਼਼ੇ ਤ੍ਵਾਂ ਕਚ੍ਚਿਨ੍ਮਾਰ੍ਜਾਰ ਜੀਵਸੇ। ਜੀਵਿਤੰ ਹਿ ਤਵੇਚ੍ਛਾਮਿ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਸਾਧਾਰਣੰ ਹਿ ਨੌ॥ 12-138-50 (70145) ਨ ਤੇ ਸੌਮ੍ਯ ਭਯੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਜੀਵਿਸ਼਼੍ਯਸਿ ਯਥਾ ਪੁਰਾ। ਅਹੰ ਤ੍ਵਾਮੁਦ੍ਧਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਪ੍ਰਾਣਾਞ੍ਜਹ੍ਯਾਂ ਹਿ ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤੇ॥ 12-138-51 (70146) ਅਸ੍ਤਿ ਕਸ਼੍ਚਿਦੁਪਾਯੋ(ਅ)ਤ੍ਰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਲ ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ। ਯੇਨ ਸ਼ਕ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਃ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਂ ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਤਥਾ ਮਯਾ॥ 12-138-52 (70147) ਮਯਾ(ਅ)ਪ੍ਯੁਪਾਯੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ(ਅ)ਯੰ ਵਿਚਾਰ੍ਯ ਮਤਿਮਾਤ੍ਮਨਃ। ਆਤ੍ਮਾਰ੍ਥੰ ਚ ਤ੍ਵਦਰ੍ਥੰ ਚ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਸਾਧਾਰਣਾਂ ਹਿ ਨੌ॥ 12-138-53 (70148) ਇਦੰ ਹਿ ਨਕੁਲੋਲੂਕੰ ਪਾਪਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਹਿ ਸੰਸ੍ਥਿਤਮ੍। ਨ ਧਰ੍ਸ਼਼ਯਤਿ ਮਾਰ੍ਜਾਰ ਤੇਨ ਤੇ ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਸਾਂਪ੍ਰਤਮ੍॥ 12-138-54 (70149) ਕੂਜੰਸ਼੍ਚਪਲਨੇਤ੍ਰੋ(ਅ)ਯੰ ਕੌਸ਼ਿਕੋ ਮਾਂ ਨਿਰੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ। ਨਗਸ਼ਾਖਾਗ੍ਰਗਃ ਪਾਪਸ੍ਤਸ੍ਯਾਹੰ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮੁਦ੍ਵਿਜੇ॥ 12-138-55 (70150) ਸਤਾਂ ਸਾਪ੍ਤਪਦੰ ਮੈਤ੍ਰੰ ਸ ਸਖਾ ਮੇ(ਅ)ਸਿ ਪਣ੍ਡਿਤਃ। ਸਾਹਾਯ੍ਯਕੰ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਾਸ੍ਤਿ ਤੇ ਪ੍ਰਾਣਤੋ ਭਯਮ੍॥ 12-138-56 (70151) ਨ ਹਿ ਸ਼ਕ੍ਤੋ(ਅ)ਸਿ ਮਾਰ੍ਜਾਰ ਪਾਸ਼ੰ ਛੇਤ੍ਤੁਂ ਮਯਾ ਵਿਨਾ। ਅਹੰ ਛੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਪਾਸ਼ਾਂਸ੍ਤੇ ਯਦਿ ਮਾਂ ਤ੍ਵੰ ਨ ਹਿੰਸਸਿ॥ 12-138-57 (70152) ਤ੍ਵਮਾਸ਼੍ਰਿਤੋ ਦ੍ਰੁਮਸ੍ਯਾਗ੍ਰੰ ਮੂਲੰ ਤ੍ਵਹਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਃ। ਚਿਰੋਸ਼਼ਿਤਾਵੁਭਾਵਾਵਾਂ ਵ੍ਰੁʼਕ੍ਸ਼਼ੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਵਿਦਿਤੰ ਚ ਤੇ॥ 12-138-58 (70153) ਯਸ੍ਮਿੰਨਾਸ਼੍ਵਾਸਤੇ ਕਸ਼੍ਚਿਦ੍ਯਸ਼੍ਚ ਨਾਸ਼੍ਵਸਿਤਿ ਕ੍ਵਚਿਤ੍। ਨ ਤੌ ਧੀਰਾਃ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਯਮੁਦ੍ਵਿਗ੍ਰਮਾਨਸੌ॥ 12-138-59 (70154) ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਵਿਵਰ੍ਧਤਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਸੰਗਤਮਸ੍ਤੁ ਨੌ। ਕਾਲਾਤੀਤਮਿਹਾਰ੍ਥੰ ਹਿ ਨ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਃ॥ 12-138-60 (70155) ਅਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤਿਮਿਮਾਂ ਤਤ੍ਰ ਯਥਾਭੂਤਾਂ ਨਿਸ਼ਾਮਯ। ਤਵ ਜੀਵਿਤਮਿਚ੍ਛਾਮਿ ਤ੍ਵੰ ਮਮੇਚ੍ਛਸਿ ਜੀਵਿਤਮ੍॥ 12-138-61 (70156) ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਰਤਿ ਕਾਸ਼਼੍ਠੇਨ ਸੁਗਮ੍ਭੀਰਾਂ ਮਹਾਨਦੀਮ੍। ਸ ਤਾਰਯਤਿ ਤਤ੍ਕਾਸ਼਼੍ਠੰ ਸ ਚ ਕਾਸ਼਼੍ਠੇਨ ਤਾਰ੍ਯਤੇ॥ 12-138-62 (70157) ਈਦ੍ਰੁʼਸ਼ੋ ਨੌ ਕ੍ਰਿਯਾਯੋਗੋ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ ਸੁਵਿਸ੍ਤਰਃ। ਅਹੰ ਤ੍ਵਾਂ ਤਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਮਾਂ ਚ ਤ੍ਵੰ ਤਾਰਯਿਸ਼਼੍ਯਸਿ॥ 12-138-63 (70158) ਏਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਪਲਿਤਸ੍ਤਮਰ੍ਥਮੁਭਯੋਰ੍ਹਿਤਮ੍। ਹੇਤੁਮਦ੍ਗ੍ਰਹਣੀਯੰ ਚ ਕਾਲਾਪੇਕ੍ਸ਼਼ੀ ਵ੍ਯਤਿਸ਼਼੍ਠਤ॥ 12-138-64 (70159) ਅਥ ਸੁਵ੍ਯਾਹ੍ਰੁʼਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤਸ੍ਯ ਸ਼ਤ੍ਰੋਰ੍ਵਿਚਕ੍ਸ਼਼ਣਃ। ਹੇਤੁਮਦ੍ਗ੍ਰਹਣੀਯਾਰ੍ਥੰ ਮਾਰ੍ਜਾਰੋ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-138-65 (70160) ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ੍ਵਾਕ੍ਯਸੰਪੰਨਸ੍ਤਦ੍ਵਾਕ੍ਯਮਨੁਵਰ੍ਤਯਨ੍। ਸ੍ਵਾਮਵਸ੍ਥਾਂ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯੈਨੰ ਸਾਮ੍ਨੈਵ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪੂਜਯਤ੍॥ 12-138-66 (70161) ਤਤਸ੍ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣਾਗ੍ਰਦਸ਼ਨੋ ਮਣਿਵੈਦੂਰ੍ਯਲੋਚਨਃ। ਮੂਸ਼਼ਿਕੰ ਮਨ੍ਦਮੁਦ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮਾਰ੍ਜਾਰੋ ਲੋਮਸ਼ੋ(ਅ)ਬ੍ਰਬੀਤ੍॥ 12-138-67 (70162) ਨਨ੍ਦਾਮਿ ਸੌਮ੍ਯ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਯੋ ਮਾਂ ਜੀਵਿਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ। ਸ਼੍ਰੇਯਸ਼੍ਚ ਯਦਿ ਜਾਨੀਸ਼਼ੇ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਮਾ ਵਿਚਾਰਯ॥ 12-138-68 (70163) ਅਹੰ ਹਿ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ਮਾਪੰਨਸ੍ਤ੍ਵਮਾਪੰਨਤਰੋ ਮਯਾ। ਦ੍ਵਯੋਰਾਪੰਨਯੋਃ ਸਨ੍ਧਿਃ ਕ੍ਰਿਯਤਾਂ ਮਾ ਚਿਰਾਯ ਚ॥ 12-138-69 (70164) ਵਿਧਤ੍ਸ੍ਵ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕਾਲੰ ਯਤ੍ਕਾਰ੍ਥੰ ਸਿਧ੍ਯਤੁ ਚਾਵਯੋਃ। ਮਯਿ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਦ੍ਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤੇ ਨ ਵਿਨਙ੍ਕ੍ਸ਼਼੍ਯਤਿ ਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-138-70 (70165) ਨ੍ਯਸ੍ਤਮਾਨੋਸ੍ਮਿ ਭਕ੍ਤੋਸ੍ਮਿ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਦ੍ਧਿਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਤਥਾ। ਤਥਾ ਨਿਦੇਸ਼ਵਰ੍ਤੀ ਚ ਭਵਨ੍ਤੰ ਸ਼ਰਣੰ ਗਤਃ॥ 12-138-71 (70166) ਇਤ੍ਯੇਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪਲਿਤੋ ਮਾਰ੍ਜਾਰੰ ਵਸ਼ਮਾਗਤਮ੍। ਵਾਕ੍ਯੰ ਹਿਤਮੁਵਾਚੇਦਮਭਿਜਾਤਾਰ੍ਥਮਰ੍ਥਵਿਤ੍॥ 12-138-72 (70167) ਉਦਾਰੰ ਯਦ੍ਭਵਾਨਾਹ ਨੈਤਚ੍ਚਿਤ੍ਰੰ ਭਵਦ੍ਵਿਧੇ। ਵਿਹਿਤੋ ਯਸ੍ਤੁ ਮਾਰ੍ਗੋ ਮੇ ਹਿਤਾਰ੍ਥੰ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਤੰ ਮਮ॥ 12-138-73 (70168) ਅਹੰ ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਨੁਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਕੁਲਾਨ੍ਮੇ ਮਹਦ੍ਭਯਮ੍। ਤ੍ਰਾਯਸ੍ਵ ਮਾਂ ਮਾ ਵਧੀਸ਼੍ਚ ਸ਼ਕ੍ਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤਵ ਰਕ੍ਸ਼਼ਣੇ॥ 12-138-74 (70169) ਉਲੂਕਾਚ੍ਚੈਵ ਮਾਂ ਰਕ੍ਸ਼਼ ਕ੍ਸ਼਼ੁਦ੍ਰਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਯਤੇ ਹਿ ਮਾਮ੍। ਅਹੰ ਛੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਪਾਸ਼ਾਨ੍ਸਖੇ ਸਤ੍ਯੇਨੇ ਤੇ ਸ਼ਪੇ॥ 12-138-75 (70170) ਤਦ੍ਵਚਃ ਸੰਗਤੰ ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਲੋਮਸ਼ੋ ਯੁਕ੍ਤਮਰ੍ਥਵਤ੍। ਹਰ੍ਸ਼਼ਾਦੁਦ੍ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਪਲਿਤੰ ਸ੍ਵਾਗਤੇਨਾਭ੍ਯਪੂਜਯਤ੍॥ 12-138-76 (70171) ਤੰ ਸੰਪੂਜ੍ਯਾਥ ਪਲਿਤੰ ਮਾਰ੍ਜਾਰਃ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦੇ ਸ੍ਥਿਤਮ੍। ਸ ਵਿਚਿਨ੍ਤ੍ਯਾਬ੍ਰਵੀਦ੍ਧੀਰਃ ਪ੍ਰੀਤਸ੍ਤ੍ਵਰਿਤ ਏਵ ਚ॥ 12-138-77 (70172) ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰਮਾਗਚ੍ਛ ਭਦ੍ਰੰ ਤੇ ਤ੍ਵੰ ਮੇ ਪ੍ਰਾਣਸਮਃ ਸਖਾ। ਤਵ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਪ੍ਰਸਾਦਾਦ੍ਧਿ ਪ੍ਰਿਯੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਜੀਵਿਤਮ੍॥ 12-138-78 (70173) ਯਦ੍ਯਦੇਵੰਗਤੇਨਾਦ੍ਯ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਮਯਾ ਤਵ। ਤਦਾਜ੍ਞਾਪਸ੍ਯ ਕਰ੍ਤਾਸ੍ਮਿ ਸਿਦ੍ਧਿਰੇਵਾਸ੍ਤੁ ਨੌ ਸਖੇ॥ 12-138-79 (70174) ਅਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇ ਸੰਸ਼ਯਾਨ੍ਮੁਕ੍ਤਃ ਸਮਿਤ੍ਰਗਣਬਾਨ੍ਧਵਃ। ਸਰ੍ਵਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਕਰ੍ਤਾ(ਅ)ਹੰ ਪ੍ਰਿਯਾਣਿ ਚ ਹਿਤਾਨਿ ਚ॥ 12-138-80 (70175) ਮੁਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਵ੍ਯਸਨਾਦਸ੍ਮਾਤ੍ਸੌਮ੍ਯਾਹਮਪਿ ਨਾਮ ਤੇ। ਪ੍ਰੀਤਿਮੁਤ੍ਪਾਦਯੇਯੰ ਨ ਪ੍ਰਤਿਕਰ੍ਤੁਂ ਚ ਸ਼ਕ੍ਨੁਯਾਮ੍॥ 12-138-81 (70176) ਪ੍ਰਤ੍ਯੁਪਕੁਰ੍ਵਨ੍ਬਹ੍ਵਪਿ ਨ ਭਾਤਿ ਪੂਰ੍ਵੋਪਕਾਰਿਣਾ ਤੁਲ੍ਯਃ। ਏਕਃ ਕਰੋਤਿ ਹਿ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਨਿਸ਼਼੍ਕਾਰਣਮੇਵ ਕੁਰੁਤੇ(ਅ)ਨ੍ਯਃ॥ 12-138-82 (70177) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-138-83x (5727) ਏਵਮਾਸ਼੍ਵਾਸਿਤੋ ਬਿਦ੍ਵਾਨ੍ਮਾਰ੍ਜਾਰੇਣ ਸ ਮੂਸ਼਼ਿਕਃ। ਪ੍ਰਵਿਵੇਸ਼ ਸੁਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧਃ ਸਮ੍ਯਗਙ੍ਗੀਚਕਾਰ ਹ॥ 12-138-83 (70178) ਗ੍ਰਾਹਯਿਤ੍ਵਾ ਤੁ ਤੰ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੰ ਮਾਰ੍ਜਾਰੰ ਮੂਸ਼਼ਿਕਸ੍ਤਥਾ। ਮਾਰ੍ਜਾਰੋਰਸਿ ਵਿਸ੍ਰਬ੍ਧਃ ਸੁਸ਼਼੍ਵਾਪ ਪਿਤ੍ਰੁʼਮਾਤ੍ਰੁʼਵਤ੍॥ 12-138-84 (70179) ਨਿਲੀਨੰ ਤਸ੍ਯ ਗਾਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਮਾਰ੍ਜਾਰਸ੍ਯਾਥ ਮੂਸ਼਼ਿਕਮ੍। ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੌ ਨਕੁਲੋਲੂਕੌ ਨਿਰਾਸ਼ੌ ਪ੍ਰਤ੍ਯਪਦ੍ਯਤਾਮ੍॥ 12-138-85 (70180) ਤਥੈਵ ਤੌ ਸੁਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤੌ ਦ੍ਰੁʼਢਮਾਗਤਤਨ੍ਦ੍ਰਿਤੌ। ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤਯੋਃ ਪਰਾਂ ਪ੍ਰੀਤਿੰ ਵਿਸ੍ਮਯੰ ਪਰਮੰ ਗਤੌ॥ 12-138-86 (70181) ਬਲਿਨੌ ਮਤਿਮਨ੍ਤੌ ਚ ਸੁਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੌ ਚਾਪ੍ਯੁਪਾਸਿਤੌ। ਅਸ਼ਕ੍ਤੌ ਤੁ ਨਯਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੰਪ੍ਰਧਰ੍ਸ਼਼ਯਿਤੁਂ ਬਲਾਤ੍॥ 12-138-87 (70182) ਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੰ ਕ੍ਰੁʼਤਸੰਧੀ ਤੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਾਰ੍ਜਾਰਮੂਸ਼਼ਿਕੌ। ਉਲੂਕਨਕੁਲੌ ਤੂਰ੍ਣੰ ਜਗ੍ਮਤੁਸ੍ਤੌ ਸ੍ਵਮਾਲਯਮ੍॥ 12-138-88 (70183) ਲੀਨਃ ਸ ਤਸ੍ਯ ਗਾਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪਲਿਤੋ ਦੇਸ਼ਕਾਲਵਿਤ੍। ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਪਾਸ਼ਾੰਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਕਾਲਾਕਾਙ੍ਕ੍ਸ਼਼ੀ ਸ਼ਨੈਃ ਸ਼ਨੈਃ॥ 12-138-89 (70184) ਅਥ ਬਨ੍ਧਪਰਿਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟੋ ਮਾਰ੍ਜਾਰੋ ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਮੂਸ਼਼ਿਕਮ੍। ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੰ ਵੈ ਤਦਾ ਪਾਸ਼ਾਨਤ੍ਵਰਨ੍ਤੰ ਤ੍ਵਰਾਨ੍ਵਿਤਃ॥ 12-138-90 (70185) ਤਮਤ੍ਵਰਨ੍ਤੰ ਪਲਿਤੰ ਪਾਸ਼ਾਨਾਂ ਛੇਦਨੇ ਤਦਾ। ਸੰਚੋਦਯਿਤੁਮਾਰੇਭੇ ਮਾਰ੍ਜਾਰੋ ਮੂਸ਼਼ਿਕੰ ਤਤਃ॥ 12-138-91 (70186) ਕਿੰ ਸੌਮ੍ਯ ਨਾਤਿਤ੍ਵਰਸੇ ਕਿੰ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੋ(ਅ)ਵਮਨ੍ਯਸੇ। ਛਿਨ੍ਧਿ ਪਾਸ਼ਾਨਮਿਤ੍ਰਘ੍ਨ ਪੁਰਾ ਸ਼੍ਵਪਚ ਏਤਿ ਸਃ॥ 12-138-92 (70187) ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵਰਤਾ(ਅ)ਨੇਨ ਮਤਿਮਾਨ੍ਪਲਿਤੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍। ਮਾਰ੍ਜਾਰਮਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਜ੍ਞੰ ਤਥ੍ਯਮਾਤ੍ਮਹਿਤੰ ਵਚਃ॥ 12-138-93 (70188) ਤੂਸ਼਼੍ਣੀਂ ਭਵ ਨ ਤੇ ਸੌਮ੍ਯ ਤ੍ਵਰਾ ਕਾਰ੍ਯਾ ਨ ਸੰਭ੍ਰਮਃ। ਵਯਮੇਵਾਤ੍ਰ ਕਾਲਜ੍ਞਾ ਨ ਕਾਲਃ ਪਰਿਹਾਸ੍ਯਤੇ॥ 12-138-94 (70189) ਅਕਾਲੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਮਾਰਬ੍ਧੰ ਕਰ੍ਤੁਰ੍ਨਾਰ੍ਥਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ। ਤਦੇਵ ਕਾਲ ਆਰਬ੍ਧੰ ਮਹਤੇ(ਅ)ਰ੍ਥਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ॥ 12-138-95 (70190) ਅਕਾਲੇ ਵਿਪ੍ਰਮੁਕ੍ਤਾਨ੍ਮੇ ਤ੍ਵਤ੍ਤ ਏਵ ਭਯੰ ਭਵੇਤ੍। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਕਾਲੰ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼਼ਸ੍ਵ ਕਿਮਿਤਿ ਤ੍ਵਰਸੇ ਸਖੇ॥ 12-138-96 (70191) ਯਾਵਤ੍ਪਸ਼੍ਯਾਮਿ ਚਣ੍ਡਾਲਮਾਯਾਨ੍ਤੰ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪਾਣਿਨਮ੍। ਤਤਸ਼੍ਛੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮਿ ਤੇ ਪਾਸ਼ਾਨ੍ਪ੍ਰਾਪ੍ਤੇ ਸਾਧਾਰਣੇ ਭਯੇ॥ 12-138-97 (70192) ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ ਪ੍ਰਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤ੍ਵੰ ਤਰੁਮੇਵਾਧਿਰੋਕ੍ਸ਼਼੍ਯਸੇ। ਨ ਹਿ ਤੇ ਜੀਵਿਤਾਦਨ੍ਯਤ੍ਕਿੰਚਿਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-138-98 (70193) ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ(ਅ)ਪਿ ਚ ਤਤਾ ਦਿਵਾਕੀਰ੍ਤਿਭਯਾਰ੍ਦਿਤਃ। ਮਮ ਨ ਗ੍ਰਹਣੇ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਪਲਾਯਨਪਰਾਯਣਃ॥' 12-138-99 (70194) ਤਤੋ ਭਵਤ੍ਯਪਕ੍ਰਾਨ੍ਤੇ ਤ੍ਰਸ੍ਤੇ ਭੀਤੇ ਚ ਲੁਬ੍ਧਕਾਤ੍। ਅਹੰ ਬਿਲੰ ਪ੍ਰਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਭਵਾਞ੍ਸ਼ਾਖਾਂ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-138-100 (70195) ਏਵਮੁਕ੍ਤਸ੍ਤੁ ਮਾਰ੍ਜਾਰੋ ਮੂਸ਼਼ਿਕੇਣਾਤ੍ਮਨੋ ਹਿਤਮ੍। ਵਚਨੰ ਵਾਕ੍ਯਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞੋ ਜੀਵਿਤਾਰ੍ਥੀ ਮਹਾਮਤਿਃ॥ 12-138-101 (70196) ਅਥਾਤ੍ਮਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇ ਤ੍ਵਰਿਤਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਾਰ੍ਥਿਤਮਾਚਰਨ੍। ਉਵਾਚ ਲੋਮਸ਼ੋ ਵਾਕ੍ਯੰ ਮੂਸ਼਼ਿਕੰ ਚਿਰਕਾਰਿਣਾਮ੍॥ 12-138-102 (70197) ਨਹ੍ਯੇਵੰ ਮਿਤ੍ਰਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਪ੍ਰੀਤ੍ਯਾ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਸਾਧਵਃ॥ 12-138-103 (70198) ਯਥਾ ਤ੍ਵੰ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਿਤਃ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਤ੍ਤ੍ਵਰਮਾਣੇਨ ਵੈ ਮਯਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਤ੍ਵਰਮਾਣੇਨ ਤ੍ਵਯਾ ਕਾਰ੍ਯਮਿਦੰ ਮਮ। ਯਤ੍ਨੰ ਕੁਰੁ ਮਹਾਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਯਥਾ ਸ੍ਵਸ੍ਤ੍ਯਾਵਯੋਰ੍ਭਵੇਤ੍॥ 12-138-104 (70199) ਅਥਵਾ ਪੂਰ੍ਵਵੈਰੰ ਤ੍ਵੰ ਸ੍ਮਰਨ੍ਕਾਲੰ ਜਿਹੀਰ੍ਸ਼਼ਸਿ। ਪਸ਼੍ਯ ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਕਰ੍ਮੰਸ੍ਤ੍ਵੰ ਵ੍ਯਕ੍ਤਮਾਯੁਃਕ੍ਸ਼਼ਯੋ ਮਮ॥ 12-138-105 (70200) ਯਦਿ ਕਿੰਚਿਨ੍ਮਯਾ(ਅ)ਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਪੁਰਸ੍ਤਾਦ੍ਦੁਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਨ ਤਨ੍ਮਨਸਿ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਕ੍ਸ਼਼ਾਮਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਪ੍ਰਸੀਦ ਮੇ॥ 12-138-106 (70201) ਤਮੇਵੰਵਾਦਿਨੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਵਿਦ੍ਬੁਦ੍ਧਿਸਤ੍ਤਮਃ। ਉਵਾਚੇਦੰ ਵਚਃ ਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠੰ ਮਾਰ੍ਜਾਰੰ ਮੂਸ਼਼ਿਕਸ੍ਤਦਾ॥ 12-138-107 (70202) ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਮੇ ਤਵ ਮਾਰ੍ਜਾਰ ਸ੍ਵਮਰ੍ਥੰ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਤਃ। ਮਮਾਪਿ ਤ੍ਵੰ ਵਿਜਾਨਾਸਿ ਸ੍ਵਮਰ੍ਥੰ ਪਰਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਣਤਃ॥ 12-138-108 (70203) ਯਨ੍ਮਿਤ੍ਰੰ ਭੀਤਵਤ੍ਸਾਧ੍ਯੰ ਯਸ੍ਮਿਨ੍ਮਿਤ੍ਰੇ ਭਯੰ ਹਿਤਮ੍। ਆਰਕ੍ਸ਼਼ਿਤੰ ਤਤਃ ਕਾਰ੍ਯੰ ਪਾਣਿਃ ਸਰ੍ਪਮੁਖਾਦਿਵ॥ 12-138-109 (70204) ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਬਲਵਤਾ ਸੰਧਿਮਾਤ੍ਮਾਨੰ ਯੋ ਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ। ਅਪਥ੍ਯਮਿਵ ਤਦ੍ਭੁਕ੍ਤੰ ਤਸ੍ਯਾਰ੍ਥਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ॥ 12-138-110 (70205) ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਸ੍ਯਚਿਨ੍ਮਿਤ੍ਰੰ ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਰਿਪੁਃ। ਅਰ੍ਥਤਸ੍ਤੁ ਨਿਬਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਰਿਪਵਸ੍ਤਥਾ॥ 12-138-111 (70206) ਅਰ੍ਥੈਰਰ੍ਥਾ ਨਿਬਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਗਜੈਰਿਵ ਮਹਾਗਜਾਃ। ਨ ਚ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਕਾਰ੍ਯੇ ਕਰ੍ਤਾਰੰ ਸਮਵੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਸਾਵਸ਼ੇਸ਼਼ਾਣਿ ਕਾਰਯੇਤ੍॥ 12-138-112 (70207) ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਕਾਲੇ(ਅ)ਪਿ ਚ ਭਵਾਨ੍ਦਿਵਾਕੀਰ੍ਤਿਭਯਾਰ੍ਦਿਤਃ। ਮਮ ਨ ਗ੍ਰਹਣੇ ਸ਼ਕ੍ਤਃ ਪਲਾਯਪਰਾਯਣਃ॥ 12-138-113 (70208) ਛਿੰਨੰ ਤੁ ਤਨ੍ਤੁਬਾਹੁਲ੍ਯੰ ਤਨ੍ਤੁਰੇਕੋ(ਅ)ਵਸ਼ੇਸ਼਼ਿਤਃ। ਛੇਤ੍ਸ੍ਯਾਮ੍ਯਹੰ ਤਮਪ੍ਯਾਸ਼ੁ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤੋ ਭਵ ਲੋਮਸ਼॥ 12-138-114 (70209) ਤਯੋਃ ਸੰਵਦਤੋਰੇਵੰ ਤਥੈਵਾਪੰਨਯੋਰ੍ਦ੍ਵਯੋਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਯੰ ਜਗਾਮ ਸਾ ਰਾਤ੍ਰਿਰ੍ਲੋਮਸ਼ੰ ਤ੍ਵਾਗਮਦ੍ਭਯਮ੍॥ 12-138-115 (70210) ਤਤਃ ਪ੍ਰਭਾਤਸਮਯੇ ਵਿਕਟਃ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਪਿਙ੍ਗਲਃ। ਸ੍ਥੂਲਸ੍ਫਿਗ੍ਵਿਕ੍ਰੁʼਤੋ ਰੂਕ੍ਸ਼਼ਃ ਸ਼੍ਵਯੂਥਪਰਿਵਾਰਿਤਃ॥ 12-138-116 (70211) ਸ਼ਙ੍ਕੁਕਰ੍ਣੋ ਮਹਾਵਕ੍ਰਃ ਖਨਿਤ੍ਰੀ ਘੋਰਦਰ੍ਸ਼ਨਃ। ਪਰਿਘੋ ਨਾਮ ਚਣ੍ਡਾਲਃ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰਪਾਣਿਰਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤ॥ 12-138-117 (70212) ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਯਮਦੂਤਾਭੰ ਮਾਰ੍ਜਾਰਸ੍ਤ੍ਰਸ੍ਤਚੇਤਨਃ। ਉਵਾਚ ਪਲਿਤੰ ਭੀਤਃ ਕਿਮਿਦਾਨੀਂ ਕਰਿਸ਼਼੍ਯਸਿ॥ 12-138-118 (70213) ਤਥੈਵ ਚ ਸੁਸੰਤ੍ਰਸ੍ਤੌ ਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਘੋਰਸੰਕੁਲਮ੍। ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨ ਨਕੁਲੋਲੂਕੌ ਨੈਰਾਸ਼੍ਯਮੁਪਜਗ੍ਮਤੁਃ॥ 12-138-119 (70214) ਬਲਿਨੌ ਮਤਿਮਨ੍ਤੌ ਚ ਸੰਘਾਤੰ ਚਾਪ੍ਯੁਪਾਗਤੌ। ਅਸ਼ਕ੍ਤੌ ਸੁਨਯਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੰਪ੍ਰਧਰ੍ਸ਼਼ਯਿਤੁਂ ਬਲਾਤ੍॥ 12-138-120 (70215) ਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਕ੍ਰੁʼਤਸੰਧੀ ਤੌ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਮਾਰ੍ਜਾਰਮੂਸ਼਼ਿਕੌ। ਉਲੂਕਨਕੁਲੌ ਤੂਰ੍ਣੰ ਜਗ੍ਮਤੁਃ ਸ੍ਵੰਸ੍ਵਮਾਲਯਮ੍॥ 12-138-121 (70216) ਤਤਸ਼੍ਚਿਚ੍ਛੇਦ ਤੰ ਤਨ੍ਤੁਂ ਮਾਰ੍ਜਾਰਸ੍ਯ ਸ ਮੂਸ਼਼ਿਕਃ। ਵਿਪ੍ਰਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਥ ਮਾਰ੍ਜਾਰਸ੍ਤਮੇਵਾਭ੍ਯਪਤਦ੍ਦੁਮਮ੍॥ 12-138-122 (70217) ਸ ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੰਭ੍ਰਮਾਨ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਮੁਕ੍ਤੋ ਘੋਰੇਣ ਸਤ੍ਰੁਣਾ। ਬਿਲੰ ਵਿਵੇਸ਼ ਪਲਿਤਃ ਸ਼ਾਖਾਂ ਲੇਭੇ ਸ ਲੋਮਸ਼ਃ॥ 12-138-123 (70218) ਉਨ੍ਮਾਥਮਪ੍ਯੁਪਾਦਾਯ ਚਣ੍ਡਾਲੋ ਵੀਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਸਰ੍ਵਸ਼ਃ। ਵਿਹਤਾਸ਼ਃ ਕ੍ਸ਼਼ਣੇਨੈਵ ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਦੇਸ਼ਾਦਪਾਕ੍ਰਮਤ੍। ਜਗਾਮ ਸ ਸ੍ਵਭਵਨੰ ਚਣ੍ਡਾਲੋ ਭਰਤਰ੍ਸ਼਼ਭ॥ 12-138-124 (70219) ਤਤਸ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਭਾਨ੍ਮੁਕ੍ਤੋ ਦੁਰ੍ਲਭੰ ਪ੍ਰਾਪ੍ਯ ਜੀਵਿਤਮ੍। ਬਿਲਸ੍ਥੰ ਪਾਦਪਾਗ੍ਰਸ੍ਥਃ ਪਲਿਤੰ ਲੋਮਸ਼ੋ(ਅ)ਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-138-125 (70220) ਅਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸੰਵਿਦੰ ਕਾਂਚਿਤ੍ਸਹਸਾ ਤ੍ਵਮਪਸ੍ਰੁਤਃ। ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਃ ਕ੍ਰੁʼਤਕਲ੍ਯਾਣਃ ਕਚ੍ਚਿਨ੍ਮਾਂ ਨਾਭਿਸ਼ਙ੍ਕਸੇ॥ 12-138-126 (70221) ਗਤ੍ਵਾ ਚ ਮਮ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ ਚ ਮਮ ਜੀਵਿਤਮ੍। ਮਿਤ੍ਰੋਪਭੋਗਸਮਯੇ ਕਿੰ ਹਿ ਮਾਂ ਨੋਪਸਰ੍ਪਸਿ॥ 12-138-127 (70222) ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਹਿ ਪੂਰ੍ਵੰ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਯਃ ਪਸ਼੍ਚਾੰਨਾਨੁਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ। ਨ ਸ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਲਭਤੇ ਕ੍ਰੁʼਚ੍ਛ੍ਰਾਤ੍ਸ੍ਵਾਪਤ੍ਸੁ ਦੁਰ੍ਮਤਿਃ॥ 12-138-128 (70223) ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੋ(ਅ)ਹੰ ਤ੍ਵਯਾ ਮਿਤ੍ਰ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਾਦਾਤ੍ਮਾਨਃ ਸਖੇ। ਸ ਮਾਂ ਮਿਤ੍ਰਤ੍ਵਮਾਪੰਨਮੁਪਭੋਕ੍ਤੁਂ ਤ੍ਵਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-138-129 (70224) ਯਾਨਿ ਮੇ ਸਨ੍ਤਿ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਯੇ ਚ ਮੇ ਸਨ੍ਤਿ ਬਾਨ੍ਧਵਾਃ। ਸਰ੍ਵੇ ਤ੍ਵਾਂ ਪੂਜਯਿਸ਼਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਸ਼ਿਸ਼਼੍ਯਾ ਗੁਰੁਮਿਵ ਪ੍ਰਿਯਮ੍॥ 12-138-130 (70225) ਅਹੰ ਚ ਪੂਜਯਿਸ਼਼੍ਯੇ ਤ੍ਵਾਂ ਸਮਿਤ੍ਰਗਣਬਾਨ੍ਧਵਮ੍। ਜੀਵਿਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਦਾਤਾਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਃ ਕੋ ਨ ਪੂਜਯੇਤ੍॥ 12-138-131 (70226) ਈਸ਼੍ਵਰੋ ਮੇ ਭਵਾਨਸ੍ਤੁ ਸ਼ਰੀਰਸ੍ਯ ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਯ ਚ। ਅਰ੍ਥਾਨਾਂ ਚੈਵ ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਮਨੁਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਚ ਮੇ ਭਵ॥ 12-138-132 (70227) ਅਮਾਤ੍ਯੋ ਮੇ ਭਵ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਪਿਤੇਵੇਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਧਿ ਮਾਮ੍। ਨ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਭਯਮਸ੍ਮਤ੍ਤੋ ਜੀਵਿਤੇਨਾਤ੍ਮਨਃ ਸ਼ਪੇ॥ 12-138-133 (70228) ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਤ੍ਵਮੁਸ਼ਨਾ ਸਾਕ੍ਸ਼਼ਾਦ੍ਬਲੇਨਾਧਿਕ੍ਰੁʼਤਾ ਵਯਮ੍। ਤ੍ਵੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰਬਲਯੁਕ੍ਤੋ ਹਿ ਦਦ੍ਯਾ ਵਿਜਯਮੇਵ ਮੇ॥ 12-138-134 (70229) ਏਵਮੁਕ੍ਤਃ ਪਰੰ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੰ ਮਾਰ੍ਜਾਰੇਣ ਸ ਮੂਸ਼਼ਿਕਃ। ਉਵਾਚ ਪਰਮਾਰ੍ਥਜ੍ਞਃ ਸ਼੍ਲਕ੍ਸ਼਼੍ਣਮਾਤ੍ਮਹਿਤੰ ਵਚਃ॥ 12-138-135 (70230) ਯਦ੍ਭਵਾਨਾਹ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਮਯਾ ਤੇ ਲੋਮਸ਼ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍। ਮਮਾਪਿ ਤਾਵਦ੍ਬ੍ਰੁਵਤਃ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ ਯਤ੍ਪ੍ਰਤਿਭਾਤਿ ਮੇ॥ 12-138-136 (70231) ਵੇਦਿਤਵ੍ਯਾਨਿ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਬੋਦ੍ਧਵ੍ਯਾਸ਼੍ਚਾਪਿ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ। ਏਤਤ੍ਸੁਸੂਕ੍ਸ਼਼੍ਮੰ ਲੋਕੇ(ਅ)ਸ੍ਮਿਨ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਸੰਮਤੈਃ॥ 12-138-137 (70232) ਸ਼ਤ੍ਰੁਰੂਪਾ ਹਿ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦੋ ਮਿਤ੍ਰਰੂਪਾਸ਼੍ਚ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ। ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਿਤਾਸ੍ਤੇ ਨ ਬੁਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਰਾਗਲੋਭਵਸ਼ੰ ਗਤਾਃ॥ 12-138-138 (70233) ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਸੌਮ੍ਯਾਨਿ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਕ੍ਰੋਧਨਾਸ਼੍ਚੈਵ ਸ਼ਤ੍ਰਵਃ। ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਿਤਾਸ੍ਤੇ ਨ ਬੁਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਰਾਗਲੋਭਵਸ਼ੰਗਤਾਃ॥ 12-138-139 (70234) ਨਾਸ੍ਤਿ ਜਾਤ੍ਯਾ ਰਿਪੁਰ੍ਨਾਮ ਮਿਤ੍ਰੰ ਨਾਮ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਯੋਗਾਜ੍ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਰਿਪਵਸ੍ਤਥਾ॥ 12-138-140 (70235) ਯੋ ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਜੀਵਤਿ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੇ ਪਸ਼੍ਯੇਤ੍ਪੀਡਾਂ ਨ ਜੀਵਤਿ। ਸ ਤਸ੍ਯ ਮਿਤ੍ਰੰ ਤਾਵਤ੍ਸ੍ਯਃਦ੍ਯਾਵੰਨ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਿਪਰ੍ਯਯਃ॥ 12-138-141 (70236) ਨਾਸ੍ਤਿ ਮੈਤ੍ਰੀ ਸ੍ਥਿਰਾ ਨਾਮ ਨ ਚ ਧ੍ਰੁਵਮਸੌਹ੍ਰੁʼਦਮ੍। ਅਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ(ਅ)ਨੁਜਾਯਨ੍ਤੇ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਰਿਪਵਸ੍ਤਥਾ॥ 12-138-142 (70237) ਮਿਤ੍ਰੰ ਚ ਸ਼ਤ੍ਰੁਤਾਮੇਤਿ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਾਲਪਰ੍ਯਯੇ। ਸ਼ਤ੍ਰੁਸ਼੍ਚ ਮਿਤ੍ਰਤਾਮੇਤਿ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥੋ ਹਿ ਬਲਵਤ੍ਤਰਃ॥ 12-138-143 (70238) ਯੋ ਵਿਸ਼੍ਵਸਿਤਿ ਮਿਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸਿਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸ਼਼ੁ। ਅਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤਿਮਵਿਜ੍ਞਾਯ ਚਲਿਤੰ ਤਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤਮ੍॥ 12-138-144 (70239) ਮਿਤ੍ਰੇ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਸ਼ਤ੍ਰੌ ਤਸ੍ਯਾਪਿ ਚਲਿਤਾ ਮਤਿਃ। ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਦਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੇ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੇ ਨਾਤਿਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍। ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਦ੍ਭਯਮੁਤ੍ਪੰਨਮਪਿ ਮੂਲਾਨਿ ਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਤਿ॥ 12-138-145 (70240) ਅਰ੍ਥਯੁਕ੍ਤ੍ਯਾ ਹਿ ਜਾਯਨ੍ਤੇ ਪਿਤਾ ਮਾਤਾ ਸੁਤਸ੍ਤਥਾ। ਮਾਤੁਲਾ ਭਾਗਿਨੇਯਾਸ਼੍ਚ ਤਥਾ ਸੰਬਨ੍ਧਿਬਾਨ੍ਧਵਾਃ॥ 12-138-146 (70241) ਪੁਤ੍ਰੰ ਹਿ ਮਾਤਾਪਿਤਰੌ ਤ੍ਯਜਤਃ ਪਤਿਤੰ ਪ੍ਰਿਯਮ੍। ਲੋਕੋ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਪਸ਼੍ਯ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਸ੍ਯ ਸਾਰਤਾਮ੍॥ 12-138-147 (70242) ਸਾਮਾਨ੍ਯਾ ਨਿਸ਼਼੍ਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞ ਯੋ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਸਮਨ੍ਤਰਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਗਯਤੇ ਕਰ੍ਤੁਂ ਸੁਖੋਪਾਯਮਸੰਸ਼ਯਮ੍॥ 12-138-148 (70243) ਅਸ੍ਮਿੰਨਿਲਯ ਏਵੰ ਤ੍ਵੰ ਨ੍ਯਗ੍ਰੋਧਾਦਵਤਾਰਿਤਃ। ਪੂਰ੍ਵੰ ਨਿਵਿਸ਼਼੍ਟਮੁਨ੍ਮਾਥੰ ਚਪਲਨ੍ਵਾੰਨ ਬੁਦ੍ਧਵਾਨ੍॥ 12-138-149 (70244) ਆਤ੍ਮਨਸ਼੍ਚਪਲੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਕੁਤੋ(ਅ)ਨ੍ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵਾਣਿ ਕਾਰ੍ਯਾਣਿ ਚਪਲੋ ਹਨ੍ਤ੍ਯਸੰਸ਼ਯਮ੍॥ 12-138-150 (70245) ਬ੍ਰਵੀਸ਼਼ਿ ਮਧੁਰੰ ਯਚ੍ਚ ਪ੍ਰਿਯੋ ਮੇ(ਅ)ਦ੍ਯ ਭਵਾਨਿਤਿ। ਤਨ੍ਮਿਥ੍ਯਾਕਾਰਣੰ ਸਰ੍ਵੰ ਵਿਸ੍ਤਰੇਣਾਪਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-138-151 (70246) ਕਾਰਣਾਤ੍ਪ੍ਰਿਯਤਾਮੇਤਿ ਦ੍ਵੇਸ਼਼੍ਯੋ ਭਵਤਿ ਕਾਰਣਾਤ੍। ਅਰ੍ਥਾਰ੍ਥੀ ਜੀਵਲੋਕੋ(ਅ)ਯੰ ਨ ਕਸ਼੍ਚਿਤ੍ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍ਪ੍ਰਿਯਃ॥ 12-138-152 (70247) ਸਖ੍ਯੰ ਸੋਦਰ੍ਯਯੋਰ੍ਭ੍ਰਾਤ੍ਰੋਦਰ੍ਪੰਤ੍ਯੋਰ੍ਵਾ ਪਰਸ੍ਪਰਮ੍। ਕਸ੍ਯਚਿੰਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਪ੍ਰੀਤਿੰ ਨਿਸ਼਼੍ਕਾਰਣਾਮਿਹ॥ 12-138-153 (70248) ਯਦ੍ਯਪਿ ਭ੍ਰਾਤਰਃ ਕ੍ਰੁਦ੍ਧਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਵਾ ਕਾਰਣਾਨ੍ਤਰੇ। ਸ੍ਵਭਾਵਤਸ੍ਤੇ ਪ੍ਰੀਯਨ੍ਤੇ ਨੇਤਰਃ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤੋ ਜਨਃ॥ 12-138-154 (70249) ਪ੍ਰਿਯੋ ਭਵਤਿ ਦਾਨੇਨ ਪ੍ਰਿਯਵਾਦੇਨ ਚਾਪਰਃ। ਮਨ੍ਤ੍ਰਹੋਮਜਪੈਰਨ੍ਯਃ ਕਾਰ੍ਯਾਰ੍ਥੇ ਪ੍ਰੀਯਤੇ ਜਨਃ॥ 12-138-155 (70250) ਉਤ੍ਪੰਨਾ ਕਾਰਣਾਤ੍ਪ੍ਰੀਤਿਰਾਸੀੰਨੌ ਕਾਰਣਾਨ੍ਤਰੇ। ਪ੍ਰਧ੍ਵਸ੍ਤੇ ਕਾਰਣਸ੍ਥਾਨੇ ਸਾ ਪ੍ਰੀਤਿਰ੍ਨਾਭਿਵਰ੍ਤਤੇ॥ 12-138-156 (70251) ਕਿੰਨੁ ਤਤ੍ਕਾਰਣੰ ਮਨ੍ਯੇ ਯੇਨਾਹੰ ਭਵਤਃ ਪ੍ਰਿਯਃ। ਅਨ੍ਯਤ੍ਰਾਭ੍ਯਵਹਾਰਾਰ੍ਥਾਤ੍ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਚ ਬੁਧਾ ਵਯਮ੍॥ 12-138-157 (70252) ਕਾਲੋ ਹੇਤੁਂ ਵਿਕੁਰੁਤੇ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਸ੍ਤਮਨੁਵਰ੍ਤਤੇ। ਸ੍ਵਾਰ੍ਧੰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ(ਅ)ਭਿਜਾਨਾਤਿ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੰ ਲੋਕੋ(ਅ)ਨੁਵਰ੍ਤਤੇ। ਨ ਤ੍ਵੀਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਤ੍ਵਯਾ ਵਾਚ੍ਯੰ ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਪਣ੍ਡਿਤਃ॥ 12-138-158 (70253) ਨ ਕਾਲੋ ਹਿ ਸਮਰ੍ਥਸ੍ਯ ਸ੍ਨੇਹਹੇਤੁਰਯੰ ਤਵ। ਤਸ੍ਮਾੰਨਾਹੰ ਚਲੇ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਾਤ੍ਸੁਸ੍ਥਿਤਃ ਸੰਧਿਵਿਗ੍ਰਹੇ॥ 12-138-159 (70254) ਅਭ੍ਰਾਣਾਮਿਵ ਰੁਪਾਣਿ ਵਿਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ ਪਦੇਪਦੇ। ਅਦ੍ਯੈਵ ਹਿ ਰਿਪੁਰ੍ਭੂਤ੍ਵਾ ਪੁਨਰਦ੍ਯੈਵ ਮੇ ਸੁਹ੍ਰੁʼਤ੍। ਪੁਨਸ਼੍ਚ ਰਿਪੁਰਦ੍ਯੈਵ ਯੁਕ੍ਤੀਨਾਂ ਪਸ਼੍ਯ ਚਾਪਲਮ੍॥ 12-138-160 (70255) ਆਸੀਨ੍ਮੈਤ੍ਰੀ ਤੁ ਤਾਵੰਨੌ ਯਾਵਦ੍ਧੇਤੁਰਭੂਤ੍ਪੁਰਾ। ਸਾਗਤਾ ਸਹ ਤੇਨੈਵ ਕਾਲਯੁਕ੍ਤੇਨ ਹੇਤੁਨਾ॥ 12-138-161 (70256) ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਮੇ(ਅ)ਤ੍ਯਨ੍ਤਤਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਾਨ੍ਮਿਤ੍ਰਤਾਂ ਗਤਃ। ਤਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਮਭਿਨਿਰ੍ਵਰ੍ਤ੍ਯ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁʼਤਿਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਤਾਂ ਗਤਾ॥ 12-138-162 (70257) ਸੋ(ਅ)ਹਮੇਵੰ ਪ੍ਰਣੀਤਾਨਿ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਤਃ। ਪ੍ਰਾਵਿਸ਼ੇਯੰ ਕਥੰ ਪਾਸ਼ੰ ਤ੍ਵਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਤਦ੍ਬ੍ਰਵੀਹਿ ਮੇ॥ 12-138-163 (70258) ਤ੍ਵਦ੍ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਵਿਮੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਹੰ ਮਦ੍ਵੀਰ੍ਯੇਣ ਤਥਾ ਭਵਾਨ੍। ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਾਨੁਗ੍ਰਹੇ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਭੂਯਃ ਸਮਾਗਮਃ॥ 12-138-164 (70259) ਤ੍ਵੰ ਹਿ ਸੌਮ੍ਯ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੋ(ਅ)ਦ੍ਯ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਾਰ੍ਥਾਸ੍ਤਥਾ ਵਯਮ੍। ਨ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤ੍ਯਦ੍ਯ ਮਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੰ ਕਿੰਚਿਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਭਕ੍ਸ਼਼ਣਾਤ੍॥ 12-138-165 (70260) ਅਹਮੰਨੰ ਭਵਾਨ੍ਭੋਕ੍ਤਾ ਦੁਰ੍ਬਲੋ(ਅ)ਹੰ ਭਵਾਨ੍ਬਲੀ। ਨਾਵਯੋਰ੍ਵਿਦ੍ਯਤੇ ਸੰਧਿਰ੍ਵਿਯੁਕ੍ਤੇ ਵਿਸ਼਼ਮੇ ਬਲੇ॥ 12-138-166 (70261) ਸ ਮਨ੍ਯੇ(ਅ)ਹੰ ਤਵ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਂ ਯਨ੍ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਾਤ੍ਪ੍ਰਤ੍ਯਨਨ੍ਤਰਮ੍। ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਗਯਤੇ ਨੂਨੰ ਸੁਖੋਪਾਯਮਸੰਸ਼ਯਮ੍॥ 12-138-167 (70262) --ਰ੍ਥੀ ਹ੍ਯੇਵ ਸੁਵ੍ਯਕ੍ਤੋ ਵਿਮੁਕ੍ਤਃ ਪ੍ਰਸ੍ਰੁʼਤਃ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਾ। ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਜਾਂ ਮਤਿਮਾਸ੍ਥਾਯ ਪ੍ਰਾਤਰਾਸ਼ਮਿਹੇਚ੍ਛਸਿ॥ 12-138-168 (70263) ਜਾਨਾਮਿ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤੰ ਚ ਤ੍ਵਾਮਾਹਾਰਸਮਯਸ਼੍ਚ ਤੇ। ਸ ਤ੍ਵੰ ਮਾਮਭਿਸੰਧਾਯ ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਗਯਸੇ ਪੁਨਃ॥ 12-138-169 (70264) ਕਿੰਚਾਤ੍ਰ ਪੁਤ੍ਰਦਾਰਾਰ੍ਥੰ ਯਦ੍ਵਾਣੀਂ ਸ੍ਰੁʼਜਸੇ ਮਯਿ। ਸ਼ੁਸ਼੍ਰੂਸ਼਼ਾਂ ਯਤਸੇ ਕਰ੍ਤੁਂ ਸਖੇ ਮਮ ਤਤ੍ਕ੍ਸ਼਼ਮਮ੍॥ 12-138-170 (70265) ਤ੍ਵਯਾ ਮਾਂ ਸਹਿਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪ੍ਰਿਯਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਸੁਤਾਸ਼੍ਚ ਯੇ। ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਤੇ ਮਾਂ ਨ ਖਾਦੇਯੁਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਵਾ ਪ੍ਰਣਯਿਨਿ ਤ੍ਵਯਿ॥ 12-138-171 (70266) ਨਾਹੰ ਤ੍ਵਯਾ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੇ ਹੇਤੁਸਮਾਗਮੇ। ਸ਼ਿਵੰ ਧ੍ਯਾਯਸ੍ਵ ਮੇ(ਅ)ਤ੍ਰਸ੍ਥਃ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸ੍ਮਰਸੇ ਯਦਿ॥ 12-138-172 (70267) ਸ਼ਤ੍ਰੋਰੰਨਾਦ੍ਯਭੂਤਃ ਸਨ੍ਕ੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਸ੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ੁਧਿਤਸ੍ਯ ਚ। ਭਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਮ੍ਰੁʼਗਯਮਾਣਸ੍ਯ ਕਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਵਿਸ਼਼ਯੰ ਵ੍ਰਜੇਤ੍॥ 12-138-173 (70268) ਸ੍ਵਸ੍ਤਿ ਤੇ(ਅ)ਸ੍ਤੁ ਗਮਿਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਦੂਰਾਦਪਿ ਤਵੋਦ੍ਵਿਜੇ। [ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੰ ਵਾ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤੰ ਵਾ ਏਤਦੇਵ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਭਵੇਤ੍॥] 12-138-174 (70269) ਨਾਹੰ ਤ੍ਵਯਾ ਸਮੇਸ਼਼੍ਯਾਮਿ ਨਿਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਭਵ ਲੋਮਸ਼। ਬਲਵਤ੍ਸੰਨਿਕਰ੍ਸ਼਼ੋ ਹਿ ਨ ਕਦਾਚਿਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ॥ 12-138-175 (70270) ਯਦਿ ਤ੍ਵੰ ਸੁਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵੇਤ੍ਸਿ ਤਤ੍ਸਖ੍ਯਮਨੁਸਾਰਯ। ਪ੍ਰਸ਼ਾਨ੍ਤਾਦਪਿ ਹਿ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾਦ੍ਭੇਤਵ੍ਯੰ ਬਲਿਨਃ ਸਦਾ॥ 12-138-176 (70271) ਯਦਿ ਤ੍ਵਰ੍ਥੇਨ ਤੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਬ੍ਰੂਹਿ ਕਿੰ ਕਰਵਾਣਿ ਤੇ। ਕਾਮੰ ਸਰ੍ਵੰ ਪ੍ਰਦਾਸ੍ਯਾਮਿ ਨ ਤ੍ਵਾਤ੍ਮਾਨੰ ਕਥੰਚਨ॥ 12-138-177 (70272) ਆਤ੍ਮਾਰ੍ਥੇ ਸੰਤਤਿਸ੍ਤ੍ਯਾਜ੍ਯਾ ਰਾਜ੍ਯੰ ਰਤ੍ਨੰ ਧਨਾਨਿ ਚ। ਅਪਿ ਸਰ੍ਵਸ੍ਵਮੁਤ੍ਸ੍ਰੁʼਜ੍ਯ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਦਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਵਾਨ੍॥ 12-138-178 (70273) ਐਸ਼੍ਵਰ੍ਯਧਨਰਤ੍ਨਾਨਾਂ ਪ੍ਰਤ੍ਯਮਿਤ੍ਰੇ(ਅ)ਪਿ ਵਰ੍ਤਤਾਮ੍। ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਾ ਹਿ ਪੁਨਰਾਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤਿਰ੍ਜੀਵਤਾਮਿਤਿ ਨਃ ਸ਼੍ਰੁਤਮ੍॥ 12-138-179 (70274) ਨ ਤ੍ਵਾਤ੍ਮਨਃ ਸੰਪ੍ਰਦਾਨੰ ਧਨਰਤ੍ਨਵਦਿਸ਼਼੍ਯਤੇ। ਆਤ੍ਮਾ ਹਿ ਸਰ੍ਵਦਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯੋ ਦਾਰੈਰਪਿ ਧਨੈਰਪਿ॥ 12-138-180 (70275) ਆਤ੍ਮਰਕ੍ਸ਼਼ਣਤਨ੍ਤ੍ਰਾਣਾਂ ਸੁਪਰੀਕ੍ਸ਼਼ਿਤਕਾਰਿਣਾਮ੍। ਆਪਦੋ ਨੋਪਪਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਪੁਰੁਸ਼਼ਾਣਾਂ ਸ੍ਵਦੋਸ਼਼ਜਾਃ॥ 12-138-181 (70276) ਸ਼ਤ੍ਰੁਂ ਸਮ੍ਯਗਵਿਜ੍ਞਾਤੋ ਵਿਪ੍ਰਿਯੋ ਹ੍ਯਬਲੀਯਸਾ। `ਸ਼ਙ੍ਕਨੀਯਃ ਸ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਪ੍ਰਿਯਮਪ੍ਯਾਚਰਨ੍ਸਦਾ॥ 12-138-182 (70277) ਕੁਲਜਾਨਾਂ ਸੁਮਿਤ੍ਰਾਣਾਂ ਧਾਰ੍ਮਿਕਾਣਾਂ ਮਹਾਤ੍ਮਨਾਮ੍।' ਨ ਤੇਸ਼਼ਾਂ ਚਾਲ੍ਯਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਕ੍ਰੁʼਤਿਸ਼੍ਚਯਾ॥ 12-138-183 (70278) ਇਤ੍ਯਭਿਵ੍ਯਕ੍ਤਮੇਵਾਸੌ ਪਲਿਤੇਨਾਪਹਾਸਿਤਃ। ਮਾਰ੍ਜਾਰੋ ਵ੍ਰੀਡਿਤੋ ਭੂਤ੍ਵਾ ਮੂਸ਼਼ਿਕੰ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-138-184 (70279) ਸਤ੍ਯੰ ਸ਼ਪੇ ਤ੍ਵਯਾ(ਅ)ਹੰ ਵੈ ਮਿਤ੍ਰਦ੍ਰੋਹੋ ਵਿਗਰ੍ਹਿਤਃ। ਸੰਮਨ੍ਯੇ(ਅ)ਹੰ ਤਵ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਂ ਯਸ੍ਤ੍ਵੰ ਮਮ ਹਿਤੇ ਰਤਃ॥ 12-138-185 (70280) ਉਕ੍ਤਵਾਨਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵੇਨ ਮਯਾ ਸੰਭਿੰਨਦਰ੍ਸ਼ਨਃ। ਨ ਤੁ ਮਾਮਨ੍ਯਥਾ ਸਾਧੋ ਤ੍ਵੰ ਗ੍ਰਹੀਤੁਮਿਹਾਰ੍ਹਸਿ॥ 12-138-186 (70281) ਪ੍ਰਾਣਪ੍ਰਦਾਨਜੰ ਤ੍ਵਤ੍ਤੋ ਮਯਿ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਮਾਗਤਮ੍। ਧਰ੍ਮਜ੍ਞੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਗੁਣਜ੍ਞੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞੋਸ੍ਮਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ॥ 12-138-187 (70282) ਮਿਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਵਤ੍ਸਲਸ਼੍ਚਾਸ੍ਮਿ ਤ੍ਵਦ੍ਭਕ੍ਤਸ਼੍ਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ। ਤ੍ਵੰ ਮਾਮੇਵੰਗਤੇ ਸਾਧੋ ਨ ਵਾਚਯਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-138-188 (70283) ਤ੍ਵਯਾ ਹਿ ਵਾਚ੍ਯਮਾਨੋ(ਅ)ਹੰ ਜਹ੍ਯਾਂ ਪ੍ਰਾਣਾਨ੍ਸਬਾਨ੍ਧਵਃ। ਧਿਕ੍ਸ਼ਬ੍ਦੋ ਹਿ ਬੁਧੈਰ੍ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟੋ ਮਦ੍ਵਿਧੇਸ਼਼ੁ ਮਨਸ੍ਵਿਸ਼਼ੁ। ਪਤਨੰ ਧਰ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞ ਨ ਮੇ ਸ਼ਙ੍ਕਿਤੁਮਰ੍ਹਸਿ॥ 12-138-189 (70284) ਇਤਿ ਸੰਸ੍ਤੂਯਮਾਨੋ(ਅ)ਪਿ ਮਾਰ੍ਜਾਰੇਣ ਸ ਮੂਸ਼਼ਿਕਃ। ਮਨਸਾ ਭਾਵਗਮ੍ਭੀਰੰ ਮਾਰ੍ਜਾਰਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-138-190 (70285) ਸਾਧੁਰ੍ਭਵਾਨ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੋ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਪ੍ਰਿਯੇ ਚ ਨ ਚ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇ। ਸੰਸ੍ਤਵੈਰ੍ਵਾ ਧਨੌਘੈਰ੍ਵਾ ਨਾਹੰ ਸ਼ਕ੍ਯਃ ਪੁਨਸ੍ਤ੍ਵਯਾ॥ 12-138-191 (70286) ਨ ਹ੍ਯਮਿਤ੍ਰਵਸ਼ੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਾ ਨਿਸ਼਼੍ਕਾਰਣੰ ਸਖੇ। ਅਸ੍ਮਿੰਨਰ੍ਥੇ ਚ ਗਾਥੇ ਦ੍ਵੇ ਨਿਬੋਧੋਸ਼ਨਸਾ ਕ੍ਰੁʼਤੇ॥ 12-138-192 (70287) ਸ਼ਤ੍ਰੁਸਾਧਾਰਣੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਧਿੰ ਬਲੀਯਸਾ। ਸਮਾਹਿਤਸ਼੍ਚਰੇਦ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਸ਼੍ਚ ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍॥ 12-138-193 (70288) ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਦਵਸ਼੍ਵਸ੍ਤੇ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੇ ਨਾਤਿਵਿਸ਼੍ਚਸੇਤ੍। ਨਿਤ੍ਯੰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਯੇਦਨ੍ਯਾਨ੍ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਤੁ ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍॥ 12-138-194 (70289) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵਾਸ੍ਵਵਸ੍ਥਾਸੁ ਰਕ੍ਸ਼਼ੇਜ੍ਜੀਵਿਤਮਾਤ੍ਮਨਃ। ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਿ ਸੰਤਤਿਸ਼੍ਚੈਵ ਸਰ੍ਵੰ ਭਵਤਿ ਜੀਵਤਾਮ੍॥ 12-138-195 (70290) ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪੋ ਨੀਤਿਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਣਾਮਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਪਰੋ ਮਤਃ। ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ ਤਸ੍ਮਾਦਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਪੁਸ਼਼੍ਕਲੰ ਹਿਤਮਾਤ੍ਮਨਃ॥ 12-138-196 (70291) ਵਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਨ ਹ੍ਯਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਾਃ ਸ਼ਤ੍ਰੁਰ੍ਭਿਰ੍ਦੁਰ੍ਬਲਾ ਅਪਿ। ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਾਸ੍ਤੇਸ਼਼ੁ ਵਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਬਲਵਨ੍ਤੋ(ਅ)ਪਿ ਸ਼ਤ੍ਰੁਭਿਃ॥ 12-138-197 (70292) ਤ੍ਵਦ੍ਵਿਧੇਭ੍ਯੋ ਮਯਾ ਹ੍ਯਾਤ੍ਮਾ ਰਕ੍ਸ਼਼੍ਯੋ ਮਾਰ੍ਜਾਰ ਸਰ੍ਵਦਾ। ਰਕ੍ਸ਼਼ ਤ੍ਵਮਪਿ ਚਾਤ੍ਮਾਨੰ ਚਣ੍ਡਾਲਾਜ੍ਜਾਤਿਕਿਲ੍ਬਿਸ਼਼ਾਤ੍॥ 12-138-198 (70293) ਸ ਤਸ੍ਯ ਬ੍ਰੁਵਤਸ੍ਤ੍ਵੇਵੰ ਸੰਤ੍ਰਾਸਾਜ੍ਜਾਤਸਾਧ੍ਵਸਃ। ਕਥਾਂ ਹਿਤ੍ਵਾ ਜਵੇਨਾਸ਼ੁ ਮਾਰ੍ਜਾਰਃ ਪ੍ਰਯਯੌ ਤਤਃ॥ 12-138-199 (70294) ਤਤਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞੋ ਬੁਦ੍ਧਿਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਮਾਤ੍ਮਨਃ। ਵਿਸ਼੍ਰਾਵ੍ਯ ਪਲਿਤਃ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ ਬਿਲਮਨ੍ਯਜ੍ਜਗਾਮ ਹ॥ 12-138-200 (70295) ਏਵੰ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਵਤਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਦੁਰ੍ਬਲੇਨ ਮਹਾਬਲਾਃ। ਏਕੇਨ ਬਹਵੋ(ਅ)ਮਿਤ੍ਰਾਃ ਪਲਿਤੇਨਾਭਿਸੰਧਿਤਾਃ॥ 12-138-201 (70296) ਅਰਿਣਾਪਿ ਸਮਰ੍ਥੇਨ ਸਨ੍ਧਿੰ ਕੁਰ੍ਵੀਤ ਪਣ੍ਡਿਤਃ। ਮੂਸ਼਼ਿਕਸ਼੍ਚ ਬਿਡਾਲਸ਼੍ਚ ਮੁਕ੍ਤਾਵਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸੰਸ਼੍ਰਯਾਤ੍॥ 12-138-202 (70297) ਇਤ੍ਯੇਵੰ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਮਯਾ ਮਾਰ੍ਗੋ ਨਿਦਰ੍ਸ਼ਿਤਃ। ਵਿਸ੍ਤਰੇਣ ਮਹਾਰਾਜ ਸੰਕ੍ਸ਼਼ੇਪਮਪਿ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-138-203 (70298) ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰੌ ਤੁ ਚਕ੍ਰਤੁਃ ਪ੍ਰੀਤਿਮੁਤ੍ਤਮਾਮ੍। ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਭਿਸੰਧਾਤੁਂ ਸੰਬਭੂਵ ਤਯੋਰ੍ਮਤਿਃ॥ 12-138-204 (70299) ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞੋ(ਅ)ਭਿਸੰਧਤ੍ਤੇ ਸਮ੍ਯਗ੍ਬੁਦ੍ਧਿਬਲਾਸ਼੍ਰਯਾਤ੍। ਅਭਿਸੰਧੀਯਤੇ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਪ੍ਰਮਾਦਾਦਪਿ ਵਾ ਬੁਧੈਃ॥ 12-138-205 (70300) ਤਸ੍ਮਾਦਭੀਤਵਦ੍ਭੀਤੋ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਵਦਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍। ਨ ਹ੍ਯਪ੍ਰਮਤ੍ਤਸ਼੍ਚਲਤਿ ਚਲਿਤੋ(ਅ)ਵਾ ਨ ਨਸ਼੍ਯਤਿ॥ 12-138-206 (70301) ਕਾਲੇ ਹਿ ਰਿਪੁਣਾ ਸੰਧਿਃ ਕਾਲੇ ਮਿਤ੍ਰੇਣ ਵਿਗ੍ਰਹਃ। ਕਾਰ੍ਯ ਇਤ੍ਯੇਵ ਤਤ੍ਵਜ੍ਞਾਃ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਨਿਤ੍ਯੰ ਨਰਾਧਿਪ॥ 12-138-207 (70302) ਏਤਜ੍ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰ੍ਥਮਭਿਗਮ੍ਯ ਚ। ਅਭਿਯੁਕ੍ਤੋ(ਅ)ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਸ਼੍ਚ ਪ੍ਰਾਗ੍ਭਯਾਦ੍ਭੀਤਵਚ੍ਚਰੇਤ੍॥ 12-138-208 (70303) ਭੀਤਵਤ੍ਸੰਹਿਤਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਪ੍ਰਤਿਸੰਧਿਸ੍ਤਥੈਵ ਚ। ਭਯਾਦੁਤ੍ਪਦ੍ਯਤੇ ਬੁਦ੍ਧਿਰਪ੍ਰਮਤ੍ਤਾਭਿਯੋਗਜਾ॥ 12-138-209 (70304) ਨ ਭਯੰ ਜਾਯਤੇ ਰਾਜਨ੍ਭੀਤਸ੍ਯਾਨਾਗਤੇ ਭਯੇ। ਅਭੀਤਸ੍ਯ ਚ ਵਿਸ੍ਰਮ੍ਭਾਤ੍ਸੁਮਹਜ੍ਜਾਯਤੇ ਭਯਮ੍॥ 12-138-210 (70305) ਨ ਭੀਰੁਰਿਤਿ ਚਾਤ੍ਯਨ੍ਤੰ ਮਨ੍ਤ੍ਰੋ ਦੇਯਃ ਕਥੰਚਨ। ਅਵਿਜ੍ਞਾਨਾਦ੍ਧਿ ਵਿਜ੍ਞਾਨੇ ਗਚ੍ਛੇਦਾਸ੍ਪਦਦਰ੍ਸ਼ਨਾਮ੍॥ 12-138-211 (70306) ਤਸ੍ਮਾਦਭੀਤਵਦ੍ਭੀਤੋ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤਵਦਵਿਸ਼੍ਵਸਨ੍। ਕਾਰ੍ਯਾਣਾਂ ਗੁਰੁਤਾਂ ਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਨਾਦ੍ਰੁʼਤੰ ਕਿੰਚਿਦਾਚਰੇਤ੍॥ 12-138-212 (70307) ਏਵਮੇਤਨ੍ਮਯਾ ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਮਿਤਿਹਾਸੰ ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ। ਸ਼੍ਰੁਤ੍ਵਾ ਤ੍ਵੰ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦਾਂ ਮਧ੍ਯੇ ਯਥਾਵਤ੍ਸਮੁਦਾਚਰ॥ 12-138-213 (70308) ਉਪਲਭ੍ਯ ਮਤਿੰ ਚਾਗ੍ਰ੍ਯਾਮਰਿਮਿਤ੍ਰਾਨ੍ਤਰੰ ਤਥਾ। ਸੰਧਿਵਿਗ੍ਰਹਕਾਲੌ ਚ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ੋਪਾਯੰ ਤਥਾ(ਅ)(ਅ)ਪਦਿ॥ 12-138-214 (70309) ਸ਼ਤ੍ਰੁਸਾਧਾਰਣੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯੇ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸਨ੍ਧਿੰ ਬਲੀਯਸਾ। ਸਮਾਗਤਸ਼੍ਚਰੇਦ੍ਬੁਦ੍ਧ੍ਯਾ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥੋ ਨ ਚ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍॥ 12-138-215 (70310) ਅਵਿਰੁਦ੍ਧਾਂ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗੇਣ ਨੀਤਿਮੇਤਾਂ ਮਹੀਪਤੇ। ਅਭ੍ਯੁਤ੍ਤਿਸ਼਼੍ਠ ਸ਼੍ਰੁਤਾਤ੍ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਭੂਯਃ ਸੰਰਞ੍ਜਯਨ੍ਪ੍ਰਜਾਃ॥ 12-138-216 (70311) ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੈਸ਼੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਸਾਰ੍ਧੰ ਯਾਤ੍ਰਾ ਭਵਤੁ ਪਾਣ੍ਡਵ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦ੍ਧਿ ਪਰੰ ਸ਼੍ਰੇਯੋ ਦਿਵਿ ਚੇਹ ਚ ਭਾਰਤ॥ 12-138-217 (70312) ਏਤੇ ਧਰ੍ਮਸ੍ਯ ਵੇਤ੍ਤਾਰਃ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਾਃ ਸਤਤੰ ਪ੍ਰਭੋ। ਪੂਜਿਤਾਃ ਸ਼ੁਭਕਰ੍ਤਾਰਃ ਪੂਜਯੈਨਾਞ੍ਜਾਧਿਪ॥ 12-138-218 (70313) ਰਾਜ੍ਯੰ ਸ਼੍ਰੇਯਃ ਪਰੰ ਰਾਜਨ੍ਯਸ਼ਸ਼੍ਚ ਮਹਦਾਪ੍ਸ੍ਯਸੇ। ਕੁਲਸ੍ਯ ਸੰਤਤਿੰ ਚੈਵ ਯਥਾਨ੍ਯਾਯੰ ਯਥਾਕ੍ਰਮਮ੍॥ 12-138-219 (70314) ਸ਼੍ਰੁਤੰ ਚ ਤੇ ਭਾਰਤ ਸੰਧਿਵਿਗ੍ਰਹੰ ਵਿਭਾਵਿਤੰ ਬੁਦ੍ਧਿਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਕਾਰਿਤਮ੍। ਤਥਾ ਤ੍ਵਵੇਕ੍ਸ਼਼੍ਯ ਕ੍ਸ਼਼ਿਤਿਪੇਨ ਸਰ੍ਵਦਾ ਨਿਸ਼਼ੇਵਿਤਵ੍ਯੰ ਨ੍ਰੁʼਪ ਸ਼ਤ੍ਰੁਮਣ੍ਡਲਮ੍॥ ॥ 12-138-220 (70315) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਆਪਦ੍ਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਅਸ਼਼੍ਟਤ੍ਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 138॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-138-5 ਉਦ੍ਧਰ੍ਤੁਮੁਨ੍ਮੂਲਯਿਤੁਮ੍॥ 12-138-6 ਸਰ੍ਵਤਃ ਸਰ੍ਵਦਿਕ੍ਸ੍ਥੈਃ ਪ੍ਰਾਰ੍ਥ੍ਯਮਾਨੇਨ ਪ੍ਰਸਿਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-138-9 ਪ੍ਰਾਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਰਿਮਮਿਤ੍ਰਯੋਰ੍ਮਧ੍ਯੇ ਕੇਨ ਸਨ੍ਧਿਃ ਕਰ੍ਤਵ੍ਯਃ ਕੇਨ ਵਾ ਵੈਰਮ੍॥ 12-138-18 ਵ੍ਯਵਸ੍ਯ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ੍ਯ ਅਤ੍ਰ ਪੂਰ੍ਵਸ਼੍ਲੋਕੋਕ੍ਤੇ(ਅ)ਰ੍ਥੇ॥ 12-138-20 ਵੈਰਾਜ੍ਯਮਭਿਤੇ ਜਾਤ ਇਤਿ ਟ. ਡ. ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-138-23 ਉਨ੍ਮਾਥੰ ਕੂਟਯਨ੍ਤ੍ਰੰ ਪਸ਼ੁਮ੍ਰੁʼਗਪਕ੍ਸ਼਼ਿਬਨ੍ਧਨਮ੍॥ 12-138-26 ਪਲਿਤੋ ਮੂਸ਼਼ਿਕਃ॥ 12-138-28 ਤਦਾਮਿਸ਼਼ੰ ਤਸ੍ਯ ਉਨ੍ਮਾਥੇ ਧ੍ਰੁʼਤਮਾਮਿਸ਼਼ਮ੍। ਸਪਤ੍ਨਸ੍ਯ ਸਪਤ੍ਨੰ ਬਦ੍ਧੰ ਅਨਾਦ੍ਰੁʼਤ੍ਯ॥ 12-138-30 ਸ਼ਰਸ੍ਤ੍ਰੁʼਣਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ ਸ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਸੂਨੰ ਪੁਸ਼਼੍ਪਮ੍॥ 12-138-51 ਯਦਿ ਮਾਂ ਨ ਜਿਘਾਂਸਸਿ ਇਤਿ ਝ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-138-105 ਸ੍ਮਰਨ੍ਕਾਲੰ ਚਿਕੀਰ੍ਸ਼਼ਸੀਤਿ ਥ. ਦ. ਪਾਠਃ॥ 12-138-160 ਪੁਨਰਦ੍ਯੈਵ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਮਿਤਿ ਥ. ਦ. ਧ. ਪਾਠਃ॥

12-139-0 (70316) ਯੁਧਿਸ਼਼੍ਠਿਰ ਉਵਾਚ। 12-139-0x (5728) ਉਕ੍ਤੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰੋ ਮਹਾਬਾਹੋ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸ਼ਤ੍ਰੁਸ਼਼ੁ। ਕਥੰ ਹਿ ਰਾਜਾ ਵਰ੍ਤੇਤ ਯਦਿ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਨਾਸ਼੍ਵਸੇਤ੍॥ 12-139-1 (70317) ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਦ੍ਧਿ ਪਰੰ ਰਾਜਨ੍ਰਾਜ੍ਞਾਮੁਤ੍ਪਦ੍ਯਤੇ ਭਯਮ੍। ਕਥੰ ਹਿ ਨਾਸ਼੍ਵਸਨ੍ਰਾਜਾ ਸ਼ਤ੍ਰੂਞ੍ਜਯਤਿ ਪਾਰ੍ਥਿਵਃ॥ 12-139-2 (70318) ਏਤਨ੍ਮੇ ਸੰਸ਼ਯੰ ਛਿਨ੍ਧਿ ਮਨੋ ਮੇ ਸੰਪ੍ਰਮੁਹ੍ਯਤਿ। ਅਵਿਸ਼੍ਵਾਸੇ ਕਥਾਮੇਤਾਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤ੍ਯ ਪਿਤਾਮਹ॥ 12-139-3 (70319) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-139-4x (5729) ਸ਼੍ਰੁʼਣੁਸ਼਼੍ਵ ਰਾਜਨ੍ਯੋ ਵ੍ਰੁʼਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਨਿਵੇਸ਼ਨੇ। ਪੂਜਨ੍ਯਾ ਸਹ ਸੰਵਾਦੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਸ੍ਯ ਭੂਪਤੇਃ॥ 12-139-4 (70320) ਕਾਮ੍ਪਿਲ੍ਯੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਸ੍ਯ ਤ੍ਵਨ੍ਤਃ ਪੁਰਨਿਵਾਸਿਨੀ। ਪੂਜੀ ਨਾਮ ਸ਼ਕੁਨਿਰ੍ਦੀਰ੍ਘਕਾਲੰ ਸਹੋਪਿਤਾ। 12-139-5 (70321) ਰੁਦਜ੍ਞਾ ਸਰ੍ਵਭੂਤਾਨਾਂ ਯਥਾ ਵੈ ਜੀਵਜੀਵਕਃ। ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਾ ਸਰ੍ਵਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਾ ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਯੋਨਿੰ ਗਤਾ(ਅ)ਪਿ ਸ॥ 12-139-6 (70322) ਅਭਿਪ੍ਰਜਾਤਾ ਸਾ ਤਤ੍ਰ ਪੁਤ੍ਰਮੇਕੰ ਸੁਵਰ੍ਚਸਮ੍। ਸਮਕਾਲੰ ਚ ਰਾਜ੍ਞੋ(ਅ)ਪਿ ਦੇਵ੍ਯਾਂ ਪੁਤ੍ਰੋ ਵ੍ਯਜਾਯਤ॥ 12-139-7 (70323) ਤਯੋਰਰ੍ਥੇ ਕ੍ਰੁʼਤਜ੍ਞਾ ਤੁ ਖੇਚਰੀ ਪੂਜਨੀ ਸਦਾ। ਸਮਦ੍ਰਤੀਰੰ ਸਾ ਗਤ੍ਵਾ ਆਜਹਾਰ ਫਲਦ੍ਵਯਮ੍॥ 12-139-8 (70324) ਅਸ਼਼੍ਟ੍ਯਰ੍ਥੰ ਚ ਸ੍ਵਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਸ੍ਯ ਚੈਵ ਹ। ਲਮੇਕੰ ਸੁਤਾਯਾਦਾਦ੍ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਾਯ ਚਾਪਰਮ੍॥ 12-139-9 (70325) ---ਮ੍ਰੁʼਤਾਸ੍ਯਾਦਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਬਲਤੇਜੋਭਿਵਰ੍ਧਨਮ੍। [ਆਦਾਯਾਦਾਯ ਸੈਵਾਸ਼ੁ ਤਯੋਃ ਪ੍ਰਾਦਾਤ੍ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ॥] 12-139-10 (70326) ਤਤੋ(ਅ)ਗਚ੍ਛਤ੍ਪਰਾਂ ਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਿੰ ਰਾਜਪੁਤ੍ਰਃ ਫਲਾਸ਼ਨਾਤ੍। ਤਤਃ ਸ ਧਾਤ੍ਰ੍ਯਾ ਕਕ੍ਸ਼਼ੇਣ ਉਹ੍ਯਮਾਨੋ ਨ੍ਰੁʼਪਾਤ੍ਮਜਃ॥ 12-139-11 (70327) ਦਦਰ੍ਸ਼ ਤੰ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਸੁਤੰ ਬਾਲ੍ਯਾਦਾਗਤ੍ਯ ਬਾਲਕਃ। ਤਤੋ ਬਾਲ੍ਯਾਚ੍ਚ ਯਤ੍ਨੇਨ ਤੇਨਾਕ੍ਰੀਡਤ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਾ॥ 12-139-12 (70328) ਸ਼ੂਨ੍ਯੇ ਚ ਤਮੁਪਾਦਾਯ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣੰ ਸਮਜਾਤਕਮ੍। ਹਤ੍ਵਾ ਤਤਃ ਸ ਰਾਜੇਨ੍ਦ੍ਰ ਧਾਤ੍ਰ੍ਯਾ ਹਸ੍ਤਮੁਪਾਗਤਃ॥ 12-139-13 (70329) ਅਥ ਸਾ ਪੂਜਨੀ ਰਾਜੰਨਾਗਮਤ੍ਫਲਹਾਰਿਣੀ। ਅਪਸ਼੍ਯੰਨਿਹਤੰ ਪੁਤ੍ਰੰ ਤੇਨ ਬਾਲੇਨ ਭੂਤਲੇ॥ 12-139-14 (70330) ਬਾਸ਼਼੍ਪਪੂਰ੍ਣਮੁਖੀ ਦੀਨਾ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਤੰ ਪਤਿਤੰ ਸੁਤਮ੍। ਪੂਜਨੀ ਦੁਃਖਸੰਤਪ੍ਤਾ ਰੁਦਨ੍ਤੀ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-139-15 (70331) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇ ਸੰਗਤੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਨ ਪ੍ਰੀਤਿਰ੍ਨ ਚ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦਮ੍। ਕਾਰਣੇ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍ਤ੍ਯੇਤੇ ਕ੍ਰੁʼਤਾਰ੍ਥਾਃ ਸੰਤ੍ਯਜਨ੍ਤਿ ਚ॥ 12-139-16 (70332) ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਸ਼਼ੁ ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਕਾਰ੍ਯਃ ਸਰ੍ਵਾਪਕਾਰਿਸ਼਼ੁ। ਅਪਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾਪਿ ਸਤਤੰ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍ਤਿ ਨਿਰਰ੍ਥਕਮ੍॥ 12-139-17 (70333) ਇਯਮਸ੍ਯ ਕਰੋਮ੍ਯਦ੍ਯ ਸਦ੍ਰੁʼਸ਼ੀਂ ਵੈਰਯਾਤਨਾਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਤਘ੍ਨਸ੍ਯ ਨ੍ਰੁʼਸ਼ੰਸਸ੍ਯ ਭ੍ਰੁʼਸ਼ੰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਘਾਤਿਨਃ॥ 12-139-18 (70334) ਸਹਸੰਜਾਤਵ੍ਰੁʼਦ੍ਧਸ੍ਯ ਤਥੈਵ ਸਹਭੋਜਿਨਃ। ਸ਼ਰਣ੍ਯਸ੍ਯ ਵਧਸ਼੍ਚੈਵ ਤ੍ਰਿਵਿਧੰ ਤਸ੍ਯ ਕਿਲ੍ਵਿਸ਼਼ਮ੍॥ 12-139-19 (70335) ਇਤ੍ਯੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਚਰਣਾਭ੍ਯਾਂ ਤੁ ਨੇਤ੍ਰੇ ਨ੍ਰੁʼਪਸੁਤਸ੍ਯ ਸਾ। ਹ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਸ੍ਵਸ੍ਥਾ ਤਤ ਇਦੰ ਪੂਜਨੀ ਵਾਕ੍ਯਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-139-20 (70336) ਇਚ੍ਛਯੇਹ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪਾਪੰ ਸਦ੍ਯ ਏਵੋਪਸਰ੍ਪਤਿ। ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰੁʼਤੰ ਯੇਸ਼਼ਾਂ ਨ ਨਸ਼੍ਯਤਿ ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਮ੍॥ 12-139-21 (70337) ਪਾਪੰ ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕਿੰਚਿਦ੍ਯਦਿ ਤਸ੍ਮਿੰਨ ਦ੍ਰੁʼਸ਼੍ਯਤੇ। ਨਿਪਾਤ੍ਯਤੇ(ਅ)ਸ੍ਯ ਪੁਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਪੌਤ੍ਰੇਸ਼਼੍ਵਪਿ ਚ ਨਪ੍ਨ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ॥ 12-139-22 (70338) ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਃ ਸੁਤੰ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟ੍ਵਾ ਪੂਜਨ੍ਯਾ ਹ੍ਰੁʼਤਲੋਚਨਮ੍। ਕ੍ਰੁʼਤਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰੁʼਤੰ ਮਤ੍ਵਾ ਪੂਜਨੀਮਿਦਮਬ੍ਰਵੀਤ੍॥ 12-139-23 (70339) ਅਸ੍ਤਿ ਵੈ ਕ੍ਰੁʼਤਮਸ੍ਮਾਭਿਰਸ੍ਤਿ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤ੍ਵਯਾ। ਉਭਯੰ ਤਤ੍ਸਮੀਭੂਤੰ ਵਸ ਪੂਜਨਿ ਮਾ ਗਮਃ॥ 12-139-24 (70340) ਪੂਜਨ੍ਯੁਵਾਚ। 12-139-25x (5730) ਸਕ੍ਰੁʼਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਾਪਰਾਧਸ੍ਯ ਤਤ੍ਰੈਵ ਪਰਿਲਮ੍ਬਤਃ। ਨ ਤਦ੍ਬੁਧਾਃ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਨ੍ਤਿ ਸ਼੍ਰੇਯਸ੍ਤਤ੍ਰਾਪਸਰ੍ਪਣਮ੍॥ 12-139-25 (70341) ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇ ਪ੍ਰਯੁਕ੍ਤੇ ਵਿਵ੍ਰੁʼਤੇ ਵੈਰੇ ਚੈਵ ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍। ਕ੍ਸ਼਼ਿਪ੍ਰੰ ਸ ਹਨ੍ਯਤੇ ਮੂਢੋ ਨ ਹਿ ਵੈਰੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਮ੍ਯਤਿ॥ 12-139-26 (70342) ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰਾਣਾਂ ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰੰ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ। ਪੁਤ੍ਰਪੌਤ੍ਰਵਿਨਾਸ਼ੇ ਚ ਪਰਲੋਕੰ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ॥ 12-139-27 (70343) ਸਰ੍ਵੇਸ਼਼ਾਂ ਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰਾਣਾਮਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਸੁਖਾਵਹਃ। ਏਕਾਨ੍ਤਤੋ ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਕਾਰ੍ਯੋ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਘਾਤਕੇ॥ 12-139-28 (70344) ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਦਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੇ ਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੇ ਨਾਤਿਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍। ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਦ੍ਭਯਮੁਤ੍ਪੰਨਮਪਿ ਮੂਲੰ ਨਿਕ੍ਰੁʼਨ੍ਤਤਿ। ਕਾਮੰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਯੇਦਨ੍ਯਾਨ੍ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਚ ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਤ੍॥ 12-139-29 (70345) ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਬਾਨ੍ਧਵਾਨਾਂ ਵਰਿਸ਼਼੍ਠੌ ਭਾਰ੍ਯਾ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਬੀਜਮਾਤ੍ਰੰ ਤੁ ਪੁਤ੍ਰਃ। ਭ੍ਰਾਤਾ ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਕ੍ਲਿੰਨਪਾਣਿਰ੍ਵਯਸ੍ਯ ਆਤ੍ਮਾ ਹ੍ਯੇਕਃ ਸੁਖਦੁਃਖਸ੍ਯ ਭੋਕ੍ਤਾ॥ 12-139-30 (70346) ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰਾਣਾਂ ਨ ਸੰਧਿਰੁਪਪਦ੍ਯਤੇ। ਸ ਚ ਹੇਤੁਰਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੋ ਯਦਰ੍ਥਮਹਮਾਵਸਮ੍॥ 12-139-31 (70347) ਪੂਜਿਤਸ੍ਯਾਰ੍ਥਮਾਨਾਭ੍ਯਾਂ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੰ ਪੂਰ੍ਵਾਪਕਾਰਿਣਃ। ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਭਵਤ੍ਯਵਿਸ਼੍ਵਸ੍ਤੰ ਕਰ੍ਮ ਤ੍ਰਾਸਯਤੇ ਬਲਾਤ੍॥ 12-139-32 (70348) ਪੂਰ੍ਵੰ ਸੰਮਾਨਨਾ ਯਤ੍ਰ ਪਸ਼੍ਚਾਚ੍ਚੈਵ ਵਿਮਾਨਨਾ। ਜਹ੍ਯਾਤ੍ਸ ਸਤ੍ਵਵਾਨ੍ਵਾਸੰ ਸੰਮਾਨਿਤਵਿਮਾਨਿਤਃ॥ 12-139-33 (70349) ਉਸ਼਼ਿਤਾ(ਅ)ਸ੍ਮਿ ਤਵਾਗਾਰੇ ਦੀਰ੍ਘਕਾਲਮਹਿੰਸਿਤਾ। ਤਦਿਦੰ ਵੈਰਮੁਤ੍ਪੰਨੰ ਸੁਖਮਾਸ੍ਖ ਵ੍ਰਜਾਮ੍ਯਹਮ੍॥ 12-139-34 (70350) ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤ ਉਵਾਚ। 12-139-35x (5731) ਯਃ ਕ੍ਰੁʼਤੇ ਪ੍ਰਤਿਕੁਰ੍ਯਾਦ੍ਵੈ ਨ ਸ ਤਤ੍ਰਾਪਰਾਧ੍ਨੁਯਾਤ੍। ਅਨ੍ਰੁʼਣਸ੍ਤੇਨ ਭਵਤਿ ਵਸ ਪੂਜਨਿ ਮਾਗਮਃ॥ 12-139-35 (70351) ਪੂਜਨ੍ਯੁਵਾਚ। 12-139-36x (5732) ਨ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਤੁ ਕਰ੍ਤੁਸ਼੍ਚ ਸਖ੍ਯੰ ਸੰਧੀਯਤੇ ਪੁਨਃ। ਹ੍ਰੁʼਦਯੰ ਤਤ੍ਰ ਜਾਨਾਤਿ ਕਰ੍ਤੁਸ਼੍ਚੈਵ ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਚ॥ 12-139-36 (70352) ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤ ਉਵਾਚ। 12-139-37x (5733) ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯ ਚੈਵ ਕਰ੍ਤੁਸ਼੍ਚ ਸਖ੍ਯੰ ਸੰਧੀਯਤੇ ਪੁਨਃ। ਵੈਰਸ੍ਯੋਪਸ਼ਮੋ ਦ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਟਃ ਪਾਪੰ ਨੋਪਾਸ਼੍ਨੁਤੇ ਪੁਨਃ॥ 12-139-37 (70353) ਪੂਜਨ੍ਯੁਵਾਚ। 12-139-38x (5734) ਨਾਸ੍ਤਿ ਵੈਰਮਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤੰ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਿਤੋ(ਅ)ਸ੍ਮੀਤਿ ਨਾਸ਼੍ਵਸੇਤ੍। ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਦ੍ਬਧ੍ਯਤੇ ਲੋਕਸ੍ਤਸ੍ਮਾਚ੍ਛ੍ਰੇਯੋਪ੍ਯਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍॥ 12-139-38 (70354) ਤਰਸਾ ਯੇ ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਸੁਨਿਸਿਤੈਰਪਿ। ਸਾਮ੍ਨਾ ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਤੇ ਗਜਾ ਇਵ ਕਰੇਣੁਭਿਃ॥ 12-139-39 (70355) ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤ ਉਵਾਚ। 12-139-40x (5735) ਸੰਵਾਸਾਜ੍ਜਾਯਤੇ ਸ੍ਨੇਹੋ ਜੀਵਿਤਾਨ੍ਤਕਰੇਸ਼਼੍ਵਪਿ। ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਯ ਹਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਸ਼੍ਵਾਨਸ਼੍ਵਪਚਯੋਰਿਵ॥ 12-139-40 (70356) ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰਾਣਾਂ ਸੰਵਾਸਾਨ੍ਮ੍ਰੁʼਦੁਤਾਂ ਗਤਮ੍। ਨੈਵ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ ਤਦ੍ਵੈਰੰ ਪੁਸ਼਼੍ਕਰਸ੍ਥਮਿਵੋਦਕਮ੍॥ 12-139-41 (70357) ਪੂਜਨ੍ਯੁਵਾਚ। 12-139-42x (5736) ਵੈਰੰ ਪਞ੍ਚਸਮੁਤ੍ਥਾਨੰ ਤਚ੍ਚ ਬੁਧ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਃ। ਸ੍ਤ੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਤੰ ਵਾਸ੍ਤੁਜੰ ਵਾਗ੍ਜੰ ਸ੍ਵਸਪਤ੍ਨਾਪਰਾਧਜਮ੍॥ 12-139-42 (70358) ਤਤ੍ਰ ਦਾਤਾ ਨ ਹਨ੍ਤਵ੍ਯਃ ਕ੍ਸ਼਼ਤ੍ਰਿਯੇਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ਤਃ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੰ ਵਾ(ਅ)ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੰ ਵਾ ਬੁਦ੍ਧ੍ਵਾ ਦੋਸ਼਼ਬਲਾਬਲਮ੍॥ 12-139-43 (70359) ਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰੇ ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਕਾਰ੍ਯਸ੍ਤ੍ਵਿਹ ਸੁਹ੍ਰੁʼਦ੍ਯਪਿ। ਪ੍ਰਚ੍ਛੰਨੰ ਤਿਸ਼਼੍ਠਤੇ ਵੈਰੰ ਗੂਢੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਿਵ ਦਾਰੁਸ਼਼ੁ॥ 12-139-44 (70360) ਨ ਵਿਤ੍ਤੇਨ ਨ ਪਾਰੁਸ਼਼੍ਯੈਰ੍ਨ ਚ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵੇਨ ਚ ਸ਼੍ਰੁਤੈਃ। ਵੈਰਾਗ੍ਨਿਃ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤੇ ਰਾਜੰਨਿਮਗ੍ਨੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਿਵਾਰ੍ਣਵੇ॥ 12-139-45 (70361) ਨ ਹਿ ਵੈਰਾਗ੍ਨਿਰੁਦ੍ਧੂਤਃ ਕਰ੍ਮ ਚਾਪ੍ਯਪਰਾਧਜਮ੍। ਸ਼ਾਮ੍ਯਤ੍ਯਦਗ੍ਧ੍ਵਾ ਨ੍ਰੁʼਪਤੇ ਵਿਨਾ ਹ੍ਯੇਕਤਰਕ੍ਸ਼਼ਯਾਤ੍॥ 12-139-46 (70362) ਸਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਸ੍ਯਾਰ੍ਥਾਮਨਾਭ੍ਯਾਂ ਤਤ੍ਰ ਪੂਰ੍ਵਾਪਕਾਰਿਣਃ। ਨੈਵ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਰ੍ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਕਰ੍ਮਣਾ ਜਾਯਤੇ ਬਲਾਤ੍॥ 12-139-47 (70363) ਨੈਵਾਪਕਾਰੇ ਕਸ੍ਮਿੰਸ਼੍ਚਿਦਹੰ ਤ੍ਵਯਿ ਤਥਾ ਭਵਾਨ੍। ਉਸ਼਼ਿਤਾਵਾ(ਅ)ਪਿ ਚਕ੍ਰਿਤੰ ਨੇਦਾਨੀਂ ਵਿਸ਼੍ਵਸਾਮ੍ਯਹਮ੍॥ 12-139-48 (70364) ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤ ਉਵਾਚ। 12-139-49x (5737) ਕਾਲੇਨ ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤਥੈਵ ਵਿਵਿਧਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਃ ਕਾਲੇਨੈਵ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਨ੍ਤੇ ਕਃ ਕਸ੍ਯੇਤ੍ਯਪਰਾਧ੍ਯਤਿ॥ 12-139-49 (70365) ਤੁਲ੍ਯੰ ਚੋਭੇ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤੇਤੇ ਮਰਣੰ ਜਨ੍ਮ ਚੈਵ ਹਿ। ਕਾਰ੍ਯਤੇ ਚੈਵ ਕਾਲੇਨ ਤੰਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਨ ਜੀਵਤਿ॥ 12-139-50 (70366) ਬਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਯੁਗਪਤ੍ਕੇਚਿਦੇਕੈਕੰ ਚਾਪਰੇ ਤਥਾ। ਕਾਲੋ ਦਹਤਿ ਭੂਤਾਨਿ ਸੰਪ੍ਰਾਪ੍ਤੋ(ਅ)ਗ੍ਨਿਰਿਵੇਨ੍ਧਨਮ੍॥ 12-139-51 (70367) ਨਾਹੰ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਨੈਵ ਤ੍ਵਭਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਕਾਰਣੰ ਸ਼ੁਭੇ। ਕਾਲੋ ਨਿਤ੍ਯਮੁਪਾਦਤ੍ਤੇ ਸੁਖੰ ਦੁਃਖੰ ਚ ਦੇਹਿਨਾਮ੍॥ 12-139-52 (70368) ਏਵੰ ਵਸੇਹ ਸੰਨੇਹਾ ਯਥਾਕਾਮਮਹਿੰਸਿਤਾ। ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤਤ੍ਤੁ ਮੇ ਕ੍ਸ਼਼ਾਨ੍ਤੰ ਤ੍ਵੰ ਚ ਵੈ ਕ੍ਸ਼਼ਮ ਪੂਜਨਿ॥ 12-139-53 (70369) ਪੂਜਨ੍ਯੁਵਾਚ। 12-139-54x (5738) ਯਦਿ ਕਾਲਃ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਤੇ ਨ ਵੈਰੰ ਕਸ੍ਯਚਿਦ੍ਭਵੇਤ੍। ਕਸ੍ਮਾਦਪਚਿਤਿੰ ਯਾਨ੍ਤਿ ਬਾਨ੍ਧਵਾ ਬਾਨ੍ਧਵੇ ਹਤੇ॥ 12-139-54 (70370) ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਦੇਵਾਸੁਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਮਭਿਜਘ੍ਨਿਰੇ। ਯਦਿ ਕਾਲੇਨ ਨਿਰ੍ਯਾਣੰ ਸੁਖਦੁਃਖੇ ਭਵਾਭਵੌ॥ 12-139-55 (70371) ਭਿਸ਼਼ਜੋ ਭੈਸ਼਼ਜੰ ਕਰ੍ਤੁਂ ਕਸ੍ਮਾਦਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਰੋਗਿਣਃ। ਯਦਿ ਕਾਲੇਨ ਪਚ੍ਯਨ੍ਤੇ ਭੇਸ਼਼ਜੈਃ ਕਿੰ ਪ੍ਰਯੋਜਨਮ੍॥ 12-139-56 (70372) ਪ੍ਰਲਾਪਃ ਸੁਮਹਾਨ੍ਕਸ੍ਮਾਤ੍ਕ੍ਰਿਯਤੇ ਸ਼ੋਕਮੂਰ੍ਚ੍ਛਿਤੈਃ। ਯਦਿ ਕਾਲਃ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਤੇ ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ॥ 12-139-57 (70373) ਤਵ ਪੁਤ੍ਰੋ ਮਮਾਪਤ੍ਯੰ ਹਤਵਾਨ੍ਹਿੰਸਿਤੋ ਮਯਾ। ਅਨਨ੍ਤਰੰ ਤ੍ਵਯਾਹੰ ਚ ਬਾਧਿਤਵ੍ਯਾ ਮਹੀਪਤੇ॥ 12-139-58 (70374) ਅਹੰ ਹਿ ਪੁਤ੍ਰਸ਼ੋਕੇਨ ਕ੍ਰੁʼਤਪਾਪਾ ਤਵਾਤ੍ਮਜੇ। ਤਥਾ ਤ੍ਵਯਾ ਪ੍ਰਹਰ੍ਤਵ੍ਯੰ ਮਯਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵੰ ਚ ਮੇ ਸ਼੍ਰੁʼਣੁ॥ 12-139-59 (70375) ਭਕ੍ਸ਼਼ਾਰ੍ਥੰ ਕ੍ਰੀਡਨਾਰ੍ਥੰ ਚ ਨਰਾ ਵਾਞ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਣਃ। ਤ੍ਰੁʼਤੀਯੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸੰਯੋਗੋ ਵਧਬਨ੍ਧਾਦ੍ਰੁʼਤੇ ਕ੍ਸ਼਼ਮਃ॥ 12-139-60 (70376) ਵਧਬਨ੍ਧਭਯਾਦੇਕੇ ਮੋਕ੍ਸ਼਼ਤਨ੍ਤ੍ਰਮੁਪਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ। ਜਨੀਮਰਣਜੰ ਦੁਃਖੰ ਪ੍ਰਾਹੁਰ੍ਵੇਦਵਿਦੋ ਜਨਾਃ॥ 12-139-61 (70377) ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਦਯਿਤਾਃ ਪ੍ਰਾਣਾਃ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਦਯਿਤਾਃ ਸੁਤਾਃ। ਦੁਃਖਾਦੁਦ੍ਵਿਜਤੇ ਸਰ੍ਵੰ ਸਰ੍ਵਸ੍ਯ ਸੁਖਮੀਪ੍ਸਿਤਮ੍॥ 12-139-62 (70378) ਦੁਃਖੰ ਜਰਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤ ਦੁਃਖਮਰ੍ਥਵਿਪਰ੍ਯਯਃ। ਦੁਃਖੰ ਚਾਨਿਸ਼਼੍ਟਸੰਵਾਸੋ ਦੁਃਖਮਿਸ਼਼੍ਟਵਿਯੋਜਨਮ੍॥ 12-139-63 (70379) ਵੈਰਬਨ੍ਧਕ੍ਰੁʼਤੰ ਦੁਃਖੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਤੰ ਸਹ ਤਥਾ। ਦੁਃਖੰ ਦੁਃਖੇਨ ਸਤਤੰ ਵਿਵਰ੍ਧਤਿ---- ਧਿਪ॥ 12-139-64 (70380) ਨ ਦੁਃਖੰ ਪਰਦੁਃਖੇ ਵੈ ਕੇਚਿਦਾਹੁਰ----ਯਃ। ਯੋ ਦੁਃਖੰ ਨਾਭਿਜਾਨਾਤਿ ਸ ਜਲ੍ਪਤਿ ਮਾਹਾਜਨੇ॥ 12-139-65 (70381) ਯਸ੍ਤੁ ਸ਼ੋਚਤਿ ਦੁਃਖਾਰ੍ਤਾਃ ਸ ਕਥੰ ਵਕ੍ਤਮੁਤ੍ਸਹੇਤ। ਰਸਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਦੁਃਖਸ੍ਯ ਯਥਾ(ਅ)(ਅ)ਤ੍ਮਨਿ ਤਥਾ ਪਰੇ॥ 12-139-66 (70382) `ਭਿੰਨਾ ਸ਼੍ਲਿਸ਼਼੍ਟਾ ਨ ਸਜ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ਼ਸ੍ਤ੍ਰੈਃ ਸੁਨਿਸ਼ਿਤੈਰਪਿ।' ਸਾਮ੍ਨਾ ਤੇ(ਅ)ਪਿ ਨਿਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯਨ੍ਤੇ ਗਜਾ ਇਵ ਕਰੇਣੁਭਿਃ॥ 12-139-67 (70383) ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤੰ ਤੇ ਮਯਾ ਰਾਜੰਸ੍ਤ੍ਵਯਾ ਚ ਮਮ ਯਤ੍ਕ੍ਰੁʼਤਮ੍। ਨ ਤਦ੍ਵਰ੍ਸ਼਼ਸ਼ਤੈਃ ਸ਼ਕ੍ਯੰ ਵ੍ਯਪੋਹਿਤੁਮਰਿੰਦਮ੍॥ 12-139-68 (70384) ਆਵਯੋਃ ਕ੍ਰੁʼਤਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯੰ ਤਸ੍ਯ ਸੰਧਿਰ੍ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ। ਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾਸ੍ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਵਾ ਹਿ ਤੇ ਪੁਤ੍ਰੰ ਨਵੰ ਵੈਰੰ ਭਵਿਸ਼਼੍ਯਤਿ॥ 12-139-69 (70385) ਵੈਰਮਨ੍ਤਿਕਮਾਸਾਦ੍ਯ ਯਃ ਪ੍ਰੀਤਿੰ ਕਰ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ। ਮ੍ਰੁʼਣ੍ਮਯਸ੍ਯੇਵ ਭਗ੍ਨਸ੍ਯ ਤਸ੍ਯ ਸੰਧਿਰ੍ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ॥ 12-139-70 (70386) ਨਿਸ਼੍ਚਯਃ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੇਸ਼਼ੁ ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਸੁਖੋਦਯਃ। ਉਸ਼ਨਾ ਚੈਵ ਗਾਥੇ ਦ੍ਵੇ ਪ੍ਰਹ੍ਲਾਦਾਯਾਬ੍ਰਵੀਤ੍ਪੁਰਾ॥ 12-139-71 (70387) ਯੇ ਵੈਰਿਣਃ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਤੇ ਸਤ੍ਯੇ ਸਤ੍ਯੇਤਰੇ(ਅ)ਪਿ ਵਾ। ਵਧ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਾ ਹਿ ਮਧੁ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕਤ੍ਰੁʼਣੈਰਿਵ॥ 12-139-72 (70388) ਨ ਹਿ ਵੈਰਾਣਿ ਸ਼ਾਮ੍ਯਨ੍ਤਿ ਕੁਲੇਸ਼਼੍ਵਾਦਸ਼ਮਾਦ੍ਯੁਗਾਤ੍। ਆਖ੍ਯਾਤਾਰਸ਼੍ਚ ਵਿਦ੍ਯਨ੍ਤੇ ਕੁਲੇ ਚੇਜ੍ਜਾਯਤੇ ਪੁਮਾਨ੍॥ 12-139-73 (70389) ਉਪਗ੍ਰੁʼਹ੍ਯ ਤੁ ਵੈਰਾਣਿ ਸਾਨ੍ਤ੍ਵਯਨ੍ਤਿ ਨਰਾਧਿਪਾਃ। ਅਥੈਨੰ ਪ੍ਰਤਿਹਿੰਸਨ੍ਤਿ ਪੂਰ੍ਣੰ ਘਟਮਿਵਾਸ਼੍ਮਨਿ॥ 12-139-74 (70390) ਸਦਾ ਨ ਵਿਸ਼੍ਵਸੇਦ੍ਰਾਜਨ੍ਪਾਪੰ ਕ੍ਰੁʼਤ੍ਵੇਹ ਕਸ੍ਯਚਿਤ੍। ਅਪਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਪਰੇਸ਼਼ਾਂ ਹਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਦ੍ਦੁਃਖਮਸ਼੍ਨੁਤੇ॥ 12-139-75 (70391) ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤ ਉਵਾਚ। 12-139-76x (5739) ਨਾਵਿਸ਼੍ਵਾਸਾਚ੍ਚਿਨੋਤ੍ਯਰ੍ਥਮੀਹਤੇ ਚਾਪਿ ਕਿੰਚਨ। ਭਯਾਤ੍ਤ੍ਵੇਕਤਰੰ ਮਿਤ੍ਰੰ ਕ੍ਰੁʼਤਕ੍ਰੁʼਤ੍ਯਾ ਭਵਤ੍ਵਿਹ॥ 12-139-76 (70392) ਪੂਜਨ੍ਯੁਵਾਚ। 12-139-77x (5740) ਯਸ੍ਯੇਹ ਵ੍ਰਣਿਨੌ ਪਾਦੌ ਪਭ੍ਦ੍ਯਾਂ ਚ ਪਰਿਧਾਵਤਃ। ਕ੍ਸ਼਼ਿਣ੍ਯੇਤੇ ਤਸ੍ਯ ਤੌ ਪਾਦੌ ਸੁਗੁਪ੍ਤਮਪਿ ਧਾਵਤਃ॥ 12-139-77 (70393) ਨੇਤ੍ਰਾਭ੍ਯਾਂ ਸਰੁਜਾਭ੍ਯਾਂ ਯਃ ਪ੍ਰਤਿਵਾਤਮੁਦੀਕ੍ਸ਼਼ਤੇ। ਤਸ੍ਯ ਵਾਯੁਰੁਜਾ(ਅ)ਤ੍ਯਰ੍ਥੰ ਨੇਤ੍ਰਯੋਰ੍ਭਵਤਿ ਧ੍ਰੁਵਮ੍॥ 12-139-78 (70394) ਦੁਸ਼਼੍ਟੰ ਪਨ੍ਥਾਨਮਾਸਾਦ੍ਯ ਯੋ ਮੋਹਾਦਭਿਪਦ੍ਯਤੇ। ਆਤ੍ਮਨੋ ਬਲਮਜ੍ਞਾਤ੍ਵਾ ਤਦਨ੍ਤੰ ਤਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤਮ੍॥ 12-139-79 (70395) ਯਸ੍ਤੁ ਵਰ੍ਸ਼਼ਮਵਿਜ੍ਞਾਯ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਕਰ੍ਸ਼਼ਤਿ ਕਰ੍ਸ਼਼ਕਃ। ਹੀਨਃ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕਾਰੇਣ ਤਸ੍ਯ ਵੈ ਨਾਪ੍ਨੁਤੇ ਫਲਮ੍॥ 12-139-80 (70396) ਯਸ੍ਤੁ ਤਿਕ੍ਤੰ ਕਸ਼਼ਾਯੰ ਵਾ ਸ੍ਵਾਦੁ ਵਾ ਮਧੁਰੰ ਹਿਤਮ੍। ਆਹਾਰੰ ਕੁਰੁਤੇ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸੋ(ਅ)ਮ੍ਰੁʼਤਤ੍ਵਾਯ ਕਲ੍ਪਤੇ॥ 12-139-81 (70397) ਪਥ੍ਯੰ ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਤੁ ਯੋ ਮੋਹਾਦ੍ਦੁਸ਼਼੍ਟਮਸ਼੍ਨਾਤਿ ਭੋਜਨਮ੍। ਪਰਿਣਾਮਮਵਿਜ੍ਞਾਯ ਤਦਨ੍ਤੰ ਤਸ੍ਯ ਜੀਵਿਤਮ੍॥ 12-139-82 (70398) ਦੈਵੰ ਪੁਰੁਸ਼਼ਕਾਰਸ਼੍ਚ ਸ੍ਥਿਤਾਵਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸੰਸ਼੍ਰਯਾਤ੍। ਉਦਾਤ੍ਤੰ ਕਰ੍ਮ ਵੈ ਤਤ੍ਰ ਦੈਵੰ ਕ੍ਲੀਬਾ ਉਪਾਸਤੇ॥ 12-139-83 (70399) ਕਰ੍ਮ ਚਾਤ੍ਮਹਿਤੰ ਕਾਰ੍ਯੰ ਤੀਕ੍ਸ਼਼੍ਣੰ ਵਾ ਯਦਿ ਵਾ ਮ੍ਰੁʼਦੁ। ਗ੍ਰਸ੍ਯਤੇ(ਅ)ਕਰ੍ਮਸ਼ੀਲਸ੍ਤੁ ਸਦਾ(ਅ)ਨਰ੍ਥੈਰਕਿੰਚਨਃ॥ 12-139-84 (70400) ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸੰਸ਼ਯਿਤਵ੍ਯੇ(ਅ)ਰ੍ਥੇ ਕਾਰ੍ਯ ਏਵ ਪਰਾਕ੍ਰਮਃ। ਸਰ੍ਵਸ੍ਵਮਪਿ ਸੰਤ੍ਯਜ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਮਾਤ੍ਮਹਿਤੰ ਨਰੈਃ॥ 12-139-85 (70401) ਵਿਦ੍ਯਾ ਸ਼ੌਚੰ ਚ ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੰ ਚ ਬਲੰ ਸ਼ੌਰ੍ਯੰ ਚ ਪਞ੍ਚਮਮ੍। ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸਹਜਾਨ੍ਯਾਹੁਰ੍ਵਰ੍ਤਯਨ੍ਤੀਹ ਯੈਰ੍ਬੁਧਾਃ॥ 12-139-86 (70402) ਨਿਵੇਸ਼ਨੰ ਚ ਕੁਪ੍ਯੰ ਚ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰੰ ਭਾਰ੍ਯਾਂ ਸੁਹ੍ਰੁʼਜ੍ਜਨਮ੍। ਏਤਾਨ੍ਯੁਪਚਿਤਾਨ੍ਯਾਹੁਃ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਲਭਤੇ ਪੁਮਾਨ੍॥ 12-139-87 (70403) ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਰਮਤੇ ਪ੍ਰਾਜ੍ਞਃ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਚ ਵਿਰੋਚਤੇ। ਨ ਵਿਭੀਸ਼਼ਯਤੇ ਕਿੰਚਿਦ੍ਭੀਸ਼਼ਿਤੋ ਨ ਬਿਭੇਤਿ ਚ॥ 12-139-88 (70404) ਨਿਤ੍ਯੰ ਬੁਦ੍ਧਿਮਤੋ(ਅ)ਪ੍ਯਰ੍ਥਃ ਸ੍ਵਲ੍ਪਕੋ(ਅ)ਪਿ ਵਿਵਰ੍ਧਤੇ। ਦਾਕ੍ਸ਼਼੍ਯੇਣ ਕੁਰ੍ਵਤਾਂ ਕਰ੍ਮੰ ਸੰਯਮਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਤਿਸ਼਼੍ਠਤਿ॥ 12-139-89 (70405) ਗ੍ਰੁʼਹਸ੍ਨੇਹਾਵਬਦ੍ਧਾਨਾਂ ਨਰਾਣਾਮਲ੍ਪਮੇਧਸਾਮ੍। ਕੁਸ੍ਤ੍ਰੀ ਖਾਦਤਿ ਮਾਂਸਾਨਿ ਮਾਘਮਾਂ ਸੇਗਵਾ ਇਵ॥ 12-139-90 (70406) ਗ੍ਰੁʼਹੰ ਕ੍ਸ਼਼ੇਤ੍ਰਾਣਿ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਸ੍ਵਦੇਸ਼ ਇਤਿ ਚਾਪਰੇ। ਇਤ੍ਯੇਵਮਵਸੀਦਨ੍ਤਿ ਨਰਾ ਬੁਦ੍ਧਿਵਿਪਰ੍ਯਯੇ॥ 12-139-91 (70407) ਉਤ੍ਪਥਾਚ੍ਚ ਵਿਮਾਨਾਚ੍ਚ ਦੇਸ਼ਾਦ੍ਦੁਰ੍ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਪੀਡਿਤਾਤ੍। ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਵਸਤਿੰ ਗਚ੍ਛੇਦ੍ਵਸੇਦ੍ਵਾ ਨਿਤ੍ਯਮਾਨਿਤਃ॥ 12-139-92 (70408) ਤਸ੍ਮਾਦਨ੍ਯਤ੍ਰ ਯਾਸ੍ਯਾਮਿ ਵਸ੍ਤੁਂ ਨਾਹਮਿਹੋਤ੍ਸਹੇ। ਕ੍ਰੁʼਤਮੇਤਦਨਾਹਾਰ੍ਯੰ ਤਵ ਪੁਤ੍ਰੇ ਚ ਪਾਰ੍ਥਿਵ॥ 12-139-93 (70409) ਕੁਭਾਰ੍ਯਾਂ ਚ ਕੁਪੁਤ੍ਰੰ ਚ ਕੁਰਾਜਾਨੰ ਕੁਸੌਹ੍ਰੁʼਦਮ੍। ਕੁਸੰਬਨ੍ਧੰ ਕੁਦੇਸ਼ੰ ਚ ਦੂਰਤਃ ਪਰਿਵਰ੍ਜਯੇਤ੍॥ 12-139-94 (70410) ਕੁਮਿਤ੍ਰੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਕੁਭਾਰ੍ਯਾਯਾਂ ਕੁਤੋ ਰਤਿਃ। ਕੁਰਾਜ੍ਯੇ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਿਰ੍ਨਾਸ੍ਤਿ ਕੁਦੇਸ਼ੇ ਨਾਸ੍ਤਿ ਜੀਵਿਕਾ॥ 12-139-95 (70411) ਕੁਪੁਤ੍ਰੇ ਸੌਹ੍ਰੁʼਦੰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਯਮਸ੍ਥਿਰਸੌਹ੍ਰੁʼਦਮ੍। ਅਵਮਾਨਃ ਕੁਂਸਬਨ੍ਧੇ ਭਵਤ੍ਯਰ੍ਥਵਿਪਰ੍ਯਯੇ॥ 12-139-96 (70412) ਸਾ ਭਾਰ੍ਯਾ ਯਾ ਪ੍ਰਿਯੰ ਬ੍ਰੂਤੇ ਸ ਪੁਤ੍ਰੋ ਯਤ੍ਰ ਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁʼਤਿਃ। ਤਨ੍ਮਿਤ੍ਰੰ ਯਤ੍ਰ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸਃ ਸ ਦੇਸ਼ੋ ਯਤ੍ਰ ਜੀਵਤਿ॥ 12-139-97 (70413) ਯਤ੍ਰ ਨਾਸ੍ਤਿ ਬਲਾਤ੍ਕਾਰਃ ਸ ਰਾਜਾ ਤੀਵ੍ਰਸ਼ਾਸਨਃ। ਸ ਚ ਯੌਨਾਭਿਸੰਬਨ੍ਧੋ ਯਃ ਸਤੋ(ਅ)ਪਿ ਬੁਭੂਸ਼਼ਤਿ॥ 12-139-98 (70414) ਭਾਰ੍ਯਾ ਦੇਸ਼ੋ(ਅ)ਥ ਮਿਤ੍ਰਾਣਿ ਪੁਤ੍ਰਸੰਬਨ੍ਧਿਬਾਨ੍ਧਵਾਃ। ਏਤੇ ਸਰ੍ਵੇ ਗੁਣਵਤਿ ਧਰ੍ਮਨੇਤ੍ਰੇ ਮਹੀਪਤੌ॥ 12-139-99 (70415) ਅਧਰ੍ਮਜ੍ਞਸ੍ਯ ਵਿਸ਼਼ਯੇ ਪ੍ਰਜਾ ਨਸ਼੍ਯਨ੍ਤਿ ਨਿਗ੍ਰਹਾਤ੍। ਰਾਜਾ ਮੂਲੰ ਤ੍ਰਿਵਰ੍ਗਸ੍ਯ ਅਪ੍ਰਮਤ੍ਤੋ(ਅ)ਨੁਪਾਲਯਨ੍॥ 12-139-100 (70416) ਬਲਿਸ਼਼ਙ੍ਭਾਗਮੁਦ੍ਧ੍ਰੁʼਤ੍ਯ ਫਲੰ ਸਮੁਪਯੋਜਯੇਤ੍। ਨ ਰਕ੍ਸ਼਼ਤਿ ਪ੍ਰਜਾਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਯਃ ਸ ਪਾਰ੍ਥਿਵਤਸ੍ਕਰਃ॥ 12-139-101 (70417) ਦਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭਯੰ ਯਃ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਰਾਜਾ ਨ ਤਤ੍ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਕੁਰੁਤੇ(ਅ)ਰ੍ਥਲੋਭਾਤ੍। ਸ ਸਰ੍ਵਲੋਕਾਦੁਪਲਭ੍ਯ ਪਾਪ ਮਧਰ੍ਮਬੁਦ੍ਧਿਰ੍ਨਿਰਯੰ ਪ੍ਰਯਾਤਿ॥ 12-139-102 (70418) ਦਤ੍ਤ੍ਵਾ(ਅ)ਭਯੰ ਸ੍ਵਯੰ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਮਾਣੰ ਕੁਰੁਤੇ ਯਦਿ। ਸ ਸਰ੍ਵੰ ਸੁਖਮਾਪ੍ਨੋਤਿ ਪ੍ਰਜਾ ਧਰ੍ਮੇਣ ਪਾਲਯਨ੍॥ 12-139-103 (70419) ਪਿਤਾ ਭ੍ਰਾਤਾ ਗੁਰੁਃ ਸ਼ਾਸ੍ਤਾ ਵਹ੍ਨਿਰ੍ਵੈਸ਼੍ਰਵਣੋ ਯਮਃ। ਸਪ੍ਤ ਰਾਜ੍ਞੋ ਗੁਣਾਨੇਤਾਨ੍ਮਨੁਰਾਹ ਪ੍ਰਜਾਪਤਿਃ॥ 12-139-104 (70420) ਪਿਤਾ ਹਿ ਰਾਜਾ ਲੋਕਸ੍ਯ ਪ੍ਰਜਾਨਾਂ ਯੋ(ਅ)ਨੁਕਮ੍ਪਿਤਾ। ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਮਿਥ੍ਯਾਪਨੀਤੇ ਹਿ ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਭਵਤਿ ਮਾਨਵਃ॥ 12-139-105 (70421) ਸੰਭਾਵਯਤਿ ਮਾਤੇਵ ਦੀਨਮਪ੍ਯੁਪਪਦ੍ਯਤੇ। ਦਹਤ੍ਯਗ੍ਨਿਰਿਵਾਨਿਸ਼਼੍ਟਾਨ੍ਯਮਯਤ੍ਯਹਿਤਾਂਸ੍ਤਦਾ॥ 12-139-106 (70422) ਇਸ਼਼੍ਟੇਸ਼਼ੁ ਵਿਸ੍ਰੁʼਜੰਨਰ੍ਥਾਨ੍ਕੁਬੇਰ ਇਵ ਕਾਮਦਃ। ਗੁਰੁਰ੍ਧਰ੍ਮੋਪਦੇ--- ਗੋਪ੍ਤਾ ਚ ਪਰਿਪਾਲਨਾਤ੍॥ 12-139-107 (70423) ਯਸ੍ਤੁ ਰਞ੍ਜਯਤੇ ---- ਪੌਰਜਾਨਪਦਾਨ੍ਗੁਣੈਃ। ਨ ਤਸ੍ਯ ਭ੍ਰਸ਼੍ਯਤੇ---ਜ੍ਯੰ ਗੁਣਧਰ੍ਮਾਨੁਪਾਲਨਾਤ੍॥ 12-139-108 (70424) ਯਃ ਸਮ੍ਯਕ੍ਪ੍ਰਤਿ---ਹ੍ਣਾਤਿ ਪੌਰਜਾਨਪਦਾਰ੍ਚਨਮ੍। ਸ ਸੁਖੰ ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼਼ਤੇ ਰਾਜਾ ਇਹ ਲੋਕੇ ਪਰਤ੍ਰ ਚ॥ 12-139-109 (70425) ਨਿਤ੍ਯੋਦ੍ਵਿਗ੍ਨਾਃ ਪ੍ਰਜਾ ਯਸ੍ਯ ਕਰੁਭਾਰਪ੍ਰਪੀਡਿਤਾਃ। ਅਨਰ੍ਥੈਰ੍ਵਿਪ੍ਰਲੁਪ੍ਯਨ੍ਤੇ ਸ ਗਚ੍ਛਤਿ ਪਰਾਭਵਮ੍॥ 12-139-110 (70426) ਪ੍ਰਜਾ ਯਸ੍ਯ ਵਿਵਰ੍ਧਨ੍ਤੇ ਸਰਸੀਵ ਮਹੋਤ੍ਪਲਮ੍। ਸ ਰਾਜਾ ਸਰ੍ਵਸੁਖਦਃ ਸ੍ਵਰ੍ਗਲੋਕੇ ਮਹੀਯਤੇ॥ 12-139-111 (70427) ਬਲਿਨਾ ਵਿਗ੍ਰਹੋ ਰਾਜੰਨ ਕਦਾਚਿਤ੍ਪ੍ਰਸ਼ਸ੍ਯਤੇ। ਬਲਿਨਾ ਵਿਗ੍ਰਹੀ ਤਸ੍ਯ ਕੁਤੋ ਰਾਜ੍ਯੰ ਕੁਤਃ ਸੁਖਮ੍॥ 12-139-112 (70428) ਭੀਸ਼਼੍ਮ ਉਵਾਚ। 12-139-113x (5741) ਸੈਵਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ਸ਼ਕੁਨਿਕਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੰ ਨਰਾਧਿਪਮ੍। ਰਾਜਾਨੰ ਸਮਨੁਜ੍ਞਾਪ੍ਯ ਜਗਾਮਾਭੀਪ੍ਸਿਤਾਂ ਦਿਸ਼ਮ੍॥ 12-139-113 (70429) ਏਤਤ੍ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਸ੍ਯ ਪੂਜਨ੍ਯਾ ਸਹ ਭਾਸ਼਼ਿਤਮ੍। ਮਯੋਕ੍ਤੰ ਭਰਤਸ਼੍ਰੇਸ਼਼੍ਠ ਕਿਮਨ੍ਯਚ੍ਛ੍ਰੋਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ॥ ॥ 12-139-114 (70430) ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਮਨ੍ਮਹਾਭਾਰਤੇ ਸ਼ਾਨ੍ਤਿਪਰ੍ਵਣਿ ਆਪਦ੍ਧਰ੍ਮਪਰ੍ਵਣਿ ਏਕੋਨਚਤ੍ਵਾਰਿੰਸ਼ਦਧਿਕਸ਼ਤਤਮੋ(ਅ)ਧ੍ਯਾਯਃ॥ 139॥

Mahabharata - Shanti Parva - Chapter Footnotes

12-139-6 ਜੀਵਜੀਵਕਃ ਸ਼ਾਕੁਨਿਕਃ। ਜੀਵਜੀਵਕ ਇਤਿ ਪਕ੍ਸ਼਼ਿਵਿਸ਼ੇਸ਼਼ ਇਤ੍ਯਨ੍ਯੇ॥ 12-139-7 ਅਭਿਪ੍ਰਜਾਤਾ ਪ੍ਰਸੂਤਵਤੀ। ਦੇਵ੍ਯਾਂ ਰਾਜਭਾਰ੍ਯਾਯਾਮ੍॥ 12-139-13 ਸਮਜਾਤਕੰ ਸਮਾਨਵਯਸਮ੍॥ 12-139-21 ਇਚ੍ਛਯਾ ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵਕਮ੍। ਉਪਸਰ੍ਪਤਿ ਫਲਰੂਪੇਣ ਕਰ੍ਤਾਰਮ੍॥ 12-139-22 ਪਾਪਮਪਰਾਧਕ੍ਰੁʼਤਮੇਨਃ॥ 12-139-24 ਮਾਗਮਃ ਮਾਸ੍ਮਗਮਃ॥ 12-139-25 ਪਰਿਲਮ੍ਬਤਃ ਵਿਸ਼੍ਵਾਸੰ ਕੁਰ੍ਵਤਃ॥ 12-139-27 ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ ਮ੍ਰੁʼਤ੍ਯੁਰ੍ਨਾਸ਼ਯਤਿ। ਤਤੋ ਨਸ਼਼੍ਟਸੰਤਤਿਤ੍ਵਾਤ੍ਪਰਲੋਕੰ ਚ ਨਿਯਚ੍ਛਤਿ॥ 12-139-30 ਭਾਰ੍ਯਾ ਜਰੇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਜਰਾ ਵੀਰ੍ਯਹਰਤ੍ਵਾਤ੍। ਬੀਜਮਾਤ੍ਰੰ ਪ੍ਰਸਵਰੂਪਤ੍ਵਾਤ੍। ਸ਼ਤ੍ਰੁਃ ਰਿਕ੍ਯਹਰਤ੍ਵਾਤ੍। ਕ੍ਲਿੰਨਪਾਣਿਃ ਉਪਕ੍ਰਿਯਮਾਣਃ। ਧਨਾਦਿਨਾ ਪੂਜ੍ਯਮਾਨਮੇਵ ਮਿਤ੍ਰੰ ਨਾਨ੍ਯਦਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-139-31 ਹੇਤੁਃ ਪੁਤ੍ਰਰਕ੍ਸ਼਼ਾ ਸ੍ਨੇਹੋ ਵਾ॥ 12-139-32 ਕਰ੍ਮ ਸ੍ਵਕ੍ਰੁʼਤਮ੍॥ 12-139-36 ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯਸ੍ਯਾਪਕਾਰਮੁਭਾਵਪਿ ਨਿਤ੍ਯੰ ਸ੍ਮਰਤ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-139-39 ਨ ਸ਼ਕ੍ਯਨ੍ਤੇ ਜੇਤੁਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-139-40 ਸ਼੍ਵਪਚਸ਼੍ਚਣ੍ਡਾਲਃ। ਸ਼੍ਵਮਾਂਸਾਹਾਰੋ(ਅ)ਪਿ ਸ਼ੁਨਾ ਸਹ ਸਖ੍ਯਮੇਤਿ॥ 12-139-42 ਵੈਰੰ ਸ੍ਤ੍ਰੀਕ੍ਰੁʼਤੰ ਕ੍ਰੁʼਸ਼਼੍ਣਸ਼ਿਸ਼ੁਪਾਲਯੋਃ ਵਾਸ੍ਤੁ ਗ੍ਰੁʼਂਹਾਦਿਕੰ ਸ੍ਥਾਨੰ ਤਜ੍ਜੰ ਕੌਰਵਪਾਣ੍ਡਵਾਨਾਮ੍। ਵਾਗ੍ਜੰ ਦ੍ਰੋਣਦ੍ਰੁਪਦਯੋਃ। ਸਾਪੰਨੰ ਜਾਤਿਵੈਰੰ ਮੂਸ਼਼ਕਮਾਰ੍ਜਾਰਯੋਃ। ਅਪਰਾਧਜੰ ਆਵਯੋਃ॥ 12-139-43 ਕ੍ਰੁʼਤਵੈਰੋ(ਅ)ਪਿ ਦਾਤਾ(ਅ)ਰ੍ਥਾਦਿਨਾ ਮਾਨਯਿਤਾ ਅਰ੍ਥਾਸ਼ਾਵਤ ਰਾਜ੍ਞਾ ਨ ਹਨ੍ਤਵ੍ਯਃ॥ 12-139-46 ਵੈਰਾਗ੍ਨਿਃ ਅਦਗ੍ਧ੍ਵਾ ਨ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤ੍ਯਪਰਾਧਜੰ ਕਰ੍ਮ ਏਕਤਰਕ੍ਸ਼਼ਯਾਦ੍ਵਿਨਾ ਨ ਸ਼ਾਮ੍ਯਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ॥ 12-139-50 ਕਾਰ੍ਯਤੇ ਜਾਯਤੇ। ਤੰਨਿਮਿਤ੍ਤੰ ਕਾਲਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍। ਨ ਜੀਵਤਿ ਮ੍ਰਿਯਤੇ॥ 12-139-53 ਕ੍ਸ਼਼ਮ ਕ੍ਸ਼਼ਮਸ੍ਵ॥ 12-139-57 ਕਸ੍ਮਾਦ੍ਧਰ੍ਮੋ(ਅ)ਸ੍ਤਿ ਕਰ੍ਤ੍ਰੁʼਸ਼਼ੁ। ਤਦਾ ਵਿਧਿਨਿਸ਼਼ੇਧਕਥਾ ਵ੍ਯਰ੍ਥਾ ਸ੍ਯਾਦਿਤਿ ਭਾਵਃ॥ 12-139-67 ਭਿੰਨਕਮਾ ਨ ਸਜ੍ਯਨ੍ਤ ਇਤਿ ਧ. ਪਾਠਃ॥ 12-139-72 ਵੈਰਿਣੋ ਵਾਕ੍ਯੇ ਇਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ। ਸ਼ਤ੍ਰੁਣਾ ਦਰ੍ਸ਼ਿਤੰ ਪੁਰਃਸ੍ਥਿਤੰ ਮਧੁ ਸ਼੍ਰਦ੍ਦਧਾਨਾਃ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕਤ੍ਰੁʼਣੈਸ਼੍ਛੰਨੇ ਪ੍ਰਪਾਤੇ ਯਥਾ ਪਤਨ੍ਤਿ ਤਦ੍ਵਦੇਤੇ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-139-76 ਸਰ੍ਵਥਾ(ਅ)ਨਾਸ਼੍ਵਾਸੇ ਨ੍ਰੁʼਣਾਂ ਜੀਵਨਮੇਵ ਨ ਸ੍ਯਾਦਿਤ੍ਯਾਹ ਨੇਤਿ॥ 12-139-82 ਪਰਿਮਾਣਮਵਿਜ੍ਞਾਯ ਇਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਟਃ॥ 12-139-85 ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਸਰ੍ਵੰ ਵ੍ਯਪੋਹ੍ਯਾਰ੍ਥਮਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-139-87 ਕੁਪ੍ਯੰ ਤਾਮ੍ਰਾਦਿ। ਚਾਦਕੁਪ੍ਯੰ ਸ੍ਵਰ੍ਣਰਤ੍ਨਾਦਿ। ਉਪਹਿਤਾਨ੍ਯਾਹੁਰਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ। ਤਤ੍ਰ ਉਪਹਿਤਾਨਿ ਉਪਧਿਮਿਤ੍ਰਾਣੀਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-139-88 ਕਿੰਚਿਤ੍ਤਮਿਤਿ ਸ਼ੇਸ਼਼ਃ॥ 12-139-90 ਖਾਦਤਿ। ਸ੍ਵਾਪਰਾਧੈਸ੍ਤੰ ਸੰਤਾਪਯਤਿ ਸ਼ੁਸ਼਼੍ਕੰ ਕਰੋਤਿ। ਮਾਘਮਾਂ ਕਰ੍ਕਟੀਮ੍। ਸੇਗਵਾਸ੍ਤਦਪਤ੍ਯਾਨਿ। ਕਰ੍ਕਟ੍ਯਾ ਨਾਸ਼ਹੇਤੁਰ੍ਗਰ੍ਭ ਏਵੇਤਿ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਮ੍॥ 12-139-92 ਉਤ੍ਪਤੇਤ੍ਸਹਜਾਦ੍ਦੇਸ਼ਾਦ੍ਵ੍ਯਾਧਿਦੁਰ੍ਭਿਕ੍ਸ਼਼ਪੀਡਿਤਾਦਿਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ॥ 12-139-93 ਮੇ ਮਯਾ। ਅਨਾਹਾਰ੍ਯੰ ਅਪਰਿਹਾਰ੍ਯਮਿਤ੍ਯਰ੍ਥਃ॥ 12-139-98 ਭੀਰੇਵ ਨਾਸ੍ਤਿ ਸੰਬਨ੍ਧੋ ਦਰਿਦ੍ਰੰ ਯੋ ਬੁਭੂਸ਼਼ਤਿ ਇਤਿ ਝ. ਪਾਠਃ ਤਤ੍ਰ ਯਤ੍ਰ ਦੇਸ਼ੇ ਬਲਾਤ੍ਕਾਰੋ ਨਾਸ੍ਤਿ ਤਤ੍ਰ ਭੀਰੇ ਵਨਾਸ੍ਤਿ। ਯੋ ਰਾਜਾ ਦਰਿਦ੍ਰੰ ਜਨੰ ਬੁਭੂਸ਼਼ਤਿ ਪਾਲਯਿਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ ਸ ਏਵ ਤੇਨ ਸਹ ਪਾਲ੍ਯਪਾਲਕਭਾਵਲਕ੍ਸ਼਼ਣਃ ਸੰਬਨ੍ਧ ਇਤਿ ਯੋਜ੍ਯਮ੍। ਯੰ ਜਨੋ(ਅ)ਪਿ ਬੁਭੂਸ਼਼ਤਿ ਇਤਿ ਡ. ਥ. ਪਾਠਃ॥ 12-139-99 ਧਰ੍ਮਨੇਤ੍ਰੋ ਧਰ੍ਮਨੇਤਾ॥ 12-139-101 ਸਮੁਪਯੋਜਯੇਤ੍ ਭਕ੍ਸ਼਼ਯੇਤ੍॥ 12-139-102 ਅਭਯਮਿਤਿ ਚ੍ਛੇਦਃ॥ 12-139-106 ਸੰਭਾਵਯਤਿ ਇਸ਼਼੍ਟੰ ਚਿਨ੍ਤਯਤਿ। ਉਪਪਦ੍ਯਤੇ ਪਾਲਯਤਿ॥