%@@1 % File name : mbhK07.itx %-------------------------------------------- % Text title : 7 droNaparva % Author : Veda Vyasa % Language : sanskrit % Subject : /hindu/philosohphy/religion % Description/comments : Mahabharata - Southern Recension - Kumbhaghonam Edition % Based on the `Southern Recension' of the MahAbhArata, edited by Krishnacharya % 1906-1914 % Transliterated by : Prof. Shrinivasa Varakhedi >worked on this with the % support of his research team members, Prof. K. V. Ramakrishnamacharyulu, Prof. % Amba Kulakarni, Prof. Prahladachar, members of MSP Bangalore and many others % Proofread by : % Latest update : October 13, 2013 % Send corrections to : sanskrit at cheerful dot c om % % Special Instructions : i1h.hdr,ijag.inc,itrans.sty,multicol.sty,iarticle.sty % Transliteration scheme: ITRANS 5.3 % Site access : http://sanskritdocuments.org/ %----------------------------------------------------- % The text is prepared by volunteers and is to be used for personal study % and research. The file is not to be copied or reposted for promotion of % any website or individuals or for commercial purpose without permission. % Please help to maintain respect for volunteer spirit. %@@1 %-------------------------------------------------------- \documentstyle[11pt,multicol,itrans]{article} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitwide \parindent=50pt \let\usedvng=\Largedvng % for 1 column \pagenumbering{itrans} \def\engtitle#1{\hrule\medskip\centerline{\LARGE #1}} \def\itxtitle#1{\medskip\centerline{\LARGEdvng #1}\medskip\hrule} \def\endtitles{\medskip\obeyspaceslines} %% \begin{document} \engtitle{.. 7. droNaparva Kumbhaghonam Edition ..}## \itxtitle{.. 7\. droNaparva ..}##\endtitles ## \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 001 .. shrIH .. 7\.1\. adhyAyaH 1 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## dhR^itarAShTreNa sa~njayaMprati bhIpmapAtAnantarIyakaduryodhanAdivR^ittAntaprashnaH .. 1 .. sa~njayena yodhAnAM sharaNatvena karNAhvAne kathite dhR^itarAShTrasya karNavR^ittAntaprashnaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-1\-0 (44647) shrIvedavyAsAya namaH. 7\-1\-0x (4256) nArAyaNaM namaskR^itya naraM chaiva narottamam . devIM sarasvatIM vyAsaM tato jayamudIrayet .. 7\-1\-1 (44648) janamejaya uvAcha. 7\-1\-1x (4257) tamapratimasatvaujobalavIryaparAkramam . hataM devavrataM shrutvA pA~nchAlyena shikhaNDinA .. 7\-1\-1 (44649) dhR^itarAShTrastato rAjA shokavyAkUlalochanaH . kimacheShTata viprarShe hate pitAx vIryavAn .. 7\-1\-2 (44650) tasya putro hi bhagavAnbhIShbhadroNamukhai rathaiH . pamajitya maheShvAsAnpANDava rAjyamichChati .. 7\-1\-3 (44651) tasminhA tu bhagavankatau sarvadhanuShmatAm . yadacheShTata kauravastanme brUhi tapaudhana .. 7\-1\-4 (44652) vaishampAyana uvAcha. 7\-1\-5x (4258) nihataM pitaraM shrutvA dhR^itarAShTro janAdhipaH . lebhe na shAntiM kauravyashchintAshaukaparAyaNaH .. 7\-1\-5 (44653) tatva chintayato duHkhamanishaM pArthivasya tat . AjagAma vishuddhAtmA punargAvalgaNistadA .. 7\-1\-6 (44654) `vyAsaprasAdAdvij~nAya sarvaM vR^ittAntamuttamam . sainikAnAM cha sarveShAM senayorubhayostadA'.. 7\-1\-7 (44655) shibirAtsa~njayaM prAptaM nishi nAgAhvayaM puram . Abhvikeyo mAhAraja dhR^itarAShTro.anvapR^ichChata .. 7\-1\-8 (44656) shrutvA bhIShmasya nidhanamaprahR^iShTamanA bhR^isham . putrANAM jayamAkA~NkShanvilalApAturo yathA .. 7\-1\-9 (44657) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-1\-10x (4259) saMshochya tu mahAtmAnaM bhIShmaM bhImaparAkramam . kimakArShuHparaM tAta kuravaH kAlachoditAH .. 7\-1\-10 (44658) tasminvinihate shUre durAdharShe mahAtmani . kiM nu svitkuravo.akArShurnimagnAH shokasAgare .. 7\-1\-11 (44659) tadudIrNaM mahatsainyaM trailokyasyApi sa~njaya . bhayamutpAdayettIvraM pANDavAnAM mahAtmanAm .. 7\-1\-12 (44660) ko hi dauryodhane sainye pumAnAsInmahArathaH . yaM prApya samare vIrA na trasyanti mahAbhaye .. 7\-1\-13 (44661) devavrate tu nihate kurUNAmR^iShabhe tadA . kimakArShurnR^ipatayastanmamAchakShva sa~njayA .. 7\-1\-14 (44662) sa~njaya uvAcha. 7\-1\-15x (4260) shR^iNu rAjannekamanA vachanaM bruvato mama . yatte putrAstadAkArShurhate devavrate mR^idhe .. 7\-1\-15 (44663) nihate tu tadA bhIShme rAjansatyaparAkrame . tAvakAH pANDaveyAshcha prAdhyAyanta pR^ithakpR^ithak .. 7\-1\-16 (44664) vismitAshcha prahR^iShTAshcha kShatradharmaM nishAmya te . svadharmaM nindamAnAste pramipatya mahAtmane .. 7\-1\-17 (44665) shayanaM kalpayAmAsurbhIShmAyAmitakarmaNe . sopadhAnaM naravyAghra sharaiH sannataparvabhiH .. 7\-1\-18 (44666) vidhAya rakShAM bhIShmAya samAbhAShya parasparam . anumAnya cha gA~NgeyaM kR^itvA chApi pradakShiNam .. 7\-1\-19 (44667) krodhasaMraktanayanAH samavetya parasparam . punaryuddhAya nirjagmuH kShatriyAH kAlachoditAH .. 7\-1\-20 (44668) tatastUryaninAdaishcha bherINAM ninadena cha . tAvakAnAmanIkAni pareShAM cha viniryayuH .. 7\-1\-21 (44669) vyAvR^itte.aryamNi rAjendra patite jAhnavIsute . amarpavashamApannAH kAlopahatachetasaH .. 7\-1\-22 (44670) anAdR^itya vachaH pathyaM gA~Ngeyasya mahAtmanaH . niryayurbharatashreShTAH shastrANyAdAya satvarAH .. 7\-1\-23 (44671) mohAttava saputrasya vadhAchChAntanavasya cha . kauravA mnR^ityunA.a.ahUtAH sahitAH sarvarAjabhiH .. 7\-1\-24 (44672) ajAvaya ivAgopA vane shvApadasaMkule . `karNakarNeti chAkranda~nCheShA bhArata pArthivAH'. bhR^ishamudvignamanaso hInA devavratena te .. 7\-1\-25 (44673) patite bharatashreShThe babhUva kuruvAhinI . dyaurivApetanakShatrA hInaM khamiva vAyunA .. 7\-1\-26 (44674) vipannasasyeva mahI vAkchaivAsaMskR^itA yathA . AsurIva yathA senA nigR^ihIte nR^ipe valau .. 7\-1\-27 (44675) vidhaveva vArArohA shuShkatoyeva nimnagA . vR^ikairiva vane ruddhA pR^ipatI hatayUthapA .. 7\-1\-28 (44676) sharabhA.a.ahatasiMheva mahatI girikandarA . sA senA bharatashreShThe patite jAhnavIsute .. 7\-1\-29 (44677) viShvagvAtAhatishubdhA naurivAsInmahArNave . valibhiH pANDavairvIrairlabdhalakShairbhR^ishArditA .. 7\-1\-30 (44678) sA tadAsIdbhR^ishaM senA vyAkulAshvarathadvipA . vipannabhUyiShThanarA kR^ipaNA dhvastamAnasA .. 7\-1\-31 (44679) tasyAM trastA nR^ipatayaH sainikAshcha pR^ithagvidhAH . pAtAla iva majjanto hInA devavratena te. 7\-1\-32 (44680) karNasya kuravo.asmArShuH sa hi devavratopamaH . sarvashastrabhR^itAM shreShThaM rochamAnamivAtithim .. 7\-1\-33 (44681) bandhumApadgatasyeva tamevopAgamanmanaH . chukrushuH karmakarNeti tatra bhArata pArthivAH .. 7\-1\-34 (44682) rAdheyaM hitamasmAkaM sUtaputraM tanutyajam . sa hi nAbudhyata tadA dashAhAni mahAyashAH .. 7\-1\-35 (44683) sAmAtyabandhuH karNo vai tamAnayata mAchiram . bhIShNeNa hi mahAbAhuH sarvakShatrasya pashyataH .. 7\-1\-36 (44684) ratheShu gaNyamAneShu balavikramashAliShu . sha~NkhyAto.ardharathaH karNo dviguNaH sannararShabhaH .. 7\-1\-37 (44685) rathAtirakShasa~NkhyAyAM yo.agraNIH shUrasambhataH . sAsurAnapi deveshAnraNe yo yoddhumR^itsahet .. 7\-1\-38 (44686) sa tu tenaiva kopena rAjangA~NgeyamuktavAn . tvayi jIkate kauravya nAhaM yotsye kadAchana. 7\-1\-39 (44687) tvayA tu pANDaveyeShu nihateShu mahAmR^idhe . duryodhanamanuj~nApya vanaM yAsyAmi kaurava .. 7\-1\-40 (44688) hate vA tvayi pArthaistu yudhi svargamupeyuShi . hantAsmyekarathenaiva kR^itsnAnvAnmanyase rathA .. 7\-1\-41 (44689) evamuktvA mahAbAhurdashAhAnyeka eva sa . nAyudhyata tataH karNaH putrasya tava saMyate .. 7\-1\-42 (44690) bhIShmaH samaravikrAntaH pANDaveyasya bhArata . jaghAna samare yodhAnasa~NkhyeyaparAkramaH .. 7\-1\-43 (44691) tasmiMstu nihate shUre satyasandhe mahaujasi . tvatsutAH varNamasmArpustartukAmA iva plavam .. 7\-1\-44 (44692) tAvakAstava putrAshcha sahitAH sarvarAjabhiH . hA karNa iti chAkrandankAlo.ayamiti abravan .. 7\-1\-45 (44693) evaM te sma hi rAdheyaM sUtaputraM nata##xxxx## chukrushuH sahitA yodhA##xxxxxxxxxxx## .. 7\-1\-46 (44694) jAmadagnyAbhyanuj~nAtamastre durvArapauruSham . agamanno manaH karNaM bandhumAtyayikeShviva .. 7\-1\-47 (44695) sa hi shakto raNe rAja~nstrAtumasmAnmahAbhayAt .. tridashAniva govindaH satataM sumahAbhayAt .. 7\-1\-48 (44696) vaishampAyana uvAcha. 7\-1\-49x (4261) tathA tu sa~njayaM karNaM kIrtayantaM punaH punaH . AshIviShavaduchChvasya dhR^itarAShTro.abravIdidam .. 7\-1\-49 (44697) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-1\-50x (4262) yattadvaikartanaM karNamagamadvo manastadA . upyarakShatsa rAdheyaH sUtaputrastanutyajaH .. 7\-1\-50 (44698) api tanna mR^iShAkArShItkachchitsatyaparAkramaH . sambhAntAnAM tadArtAnAM trastAnAM trANamichChatAM .. 7\-1\-51 (44699) api tatpUrayAMchakre dhanurdharavaro yudhi . yattadvinihate bhIShme kauravANAmapAkR^itam .. 7\-1\-52 (44700) tatkhaNDaM pUrayankarNaH pareShAmAdadhadbhayam . sa hi vai puruShavyAghro loke sa~njaya kathyate .. 7\-1\-53 (44701) 7\-1\-54 (44702) ArtAnAM bAndhavAnAM cha krandatAM cha visheShataH . parityajya raNe prANAMstattrANArthaM cha sharma cha . kR^itavAnmama putrANAM jayAshAM saphalAmapi .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-1\-1 satyaM ##xxx## mahatyapi duHkhakAraNe vaikalyarAhityam . ojo xxmaM valaxxxvalaM sharIradArDhyam. 5\-1\- 5\-1\- 5\-1\- 5\-1\- 5\-1\- 5\-1\- 5\-1\- 5\-1\- 5\-1\- 5\-1\- 5\-1\- \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 002 .. shrIH .. 7\.2\. adhyAyaH 2 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## karNena pANDavochChedanapUrvakaM duryodhanAya rAjyadAnaM pratij~nAya yuddhAyAbhiyAnam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-2\-0 (44703) sa~njaya uvAcha. 7\-2\-0x (4263) hataM bhIShmamathAdhirathirviditvA bhinnAM nAvaM vAridhAvatyagAdhe . sodaryavadvyasanAtsUtaputraH saMtArayiShyaMstava putrasya senAm .. 7\-2\-1 (44704) shrutvA tu karNaH puruShendramachyutaM nipAtitaM shAntanavaM mahAratham . athopayAyAtsahasArikarShaNo dhanurdharANAM pravarastadA nR^ipa .. 7\-2\-2 (44705) hate tu rathasattame parairnimajjatIM nAvamivArNave kurUn . piteva putrAMstvarito.abhyayAttataH santArayiShyaMstava putrasya senAm .. 7\-2\-3 (44706) sammR^ijya divyaM dhanurAtatajyaM sa rAmadattaM ripusa~NghahantA . bANAMshcha kAlAnalavAyukalpAnullAlayanvAkyamidaM babhAShe. 7\-2\-4 (44707) karNa uvAcha . yasmindhR^itirbuddhiparAkramaujaH satyaM smR^itirvIraguNAshcha sarve . astrANi divyAnyatha saMnatihrIH priyA cha vAganasUyA cha bhIShme .. 7\-2\-4x (4264) sadA kR^itaj~ne dvijashatrughAtake sanAtanaM chandramasIva lakShmIH . sa chetprashAntaH paravIrahantA manye hatAneva cha sarvavIrAn .. 7\-2\-5 (44708) neha dhruvaM ki~Nchana jAtu vidyate . loke hyasminkarmaNo.anityayogAt . sUryodaye ko hi vimuktasa~Nshayo bhAvaM kurvItAryamahAvrate hate .. 7\-2\-6 (44709) vasuprabhAve vasuvIryasaMbhave gate vasUneva vasuMdharAdhipe . vasUni putrAMshcha vasuMdharAM tathA kurUMshcha shochadhvamimAM cha vAhinIm .. 7\-2\-7 (44710) sa~njaya uvAcha. 7\-1\-8x (4265) mahAprabhAve varade nipAtite lokeshvare shAstari chAmitaujasi . parAjiteShu bharateShu durmanAH karNo bhR^ishaM nyashvasadashru vartayan .. 7\-2\-8 (44711) idaM cha rAdheyavacho nishamya sutAshcha rAjaMstava sainikAshcha ha . parasparaM chukrushurArtijaM muhustadAshru netrairmumuchushcha shabdavat .. 7\-2\-9 (44712) pravartamAne tu punarmahAhave vigAhyamAnAsu chamUShu pArthivaiH . athAbravIddharShakaraM tadA vacho ratharpabhAnsarvamahAratharShabhaH .. 7\-2\-10 (44713) jagatyanitye satataM pradhAvati prachintayannasthiramadya lakShaye . bhavatsu tiShThatsviha pAtito mR^idhe niriprakAshaH kurupu~NgavaH katham .. 7\-2\-11 (44714) nipAtite shAntanave mahArathe divAkare bhUtalamAsthite yathA . na pArthivAH soDhumalaM dhanaMjayaM giripravoDhAramivAnilaM drumAH .. 7\-2\-12 (44715) hatapradhAnaM tvidamArtarUpaM parairhatotsAhamanAthamadya vai . maryA kukhNAM paripAlyamAhave balaM yathA tena mahAtmanA tathA .. 7\-2\-13 (44716) samAhite chAtmani bhAramIdR^ishaM jagattathA.anityamidaM cha lakShaye . nipAtitaM chAhavashauNDamAhakhe kathaM nu kuryAmahamIdR^ishe bhayam .. 7\-2\-14 (44717) ahaM tu tAnkuruvR^iShabhAnajihmagaiH praveshayanyamasadanaM charanraNe . yashaH paraM jagati vibhAvya vartitA parairhato bhuvi shayitAthavA punaH .. 7\-2\-15 (44718) yudhiShThiro dhR^itimatisatyasatvavAn vR^ikodaro gajashatatulyavikramaH . tathArjunastridashavarAtmajo yuvA na tadbalaM sujayamihAmarairapi .. 7\-2\-16 (44719) yamau raNe yatra yamopamau bale sasAtyakiryatra cha devakIsutaH . na tadbalaM kApuruSho.abhyupeyivAnnivartate bhR^ityumukhAdivAsubhR^it .. 7\-2\-17 (44720) tapo.abhyudIrNaM tapasaiva bAdhyate balaM balenaiva tathA manasvibhiH . manashcha me shatrunivAraNe dhruM svarakShaNe chAchalavadvyavasthitam .. 7\-2\-18 (44721) evaM chaiShAM bAdhamAnaH prabhAvaM gatvaivAhaM tA~njayAmyadya sUta . mitradroho marShaNIyo na me.ayaM bhagne sainye yaH sameyAtsa mitram .. 7\-2\-19 (44722) kartAsmyetatsatpuruShAryakarma tyaktvA prANAnanuyAsyAmi bhIShmam . sarvAnsa~Nkhye shatrusha~NghAnhaniShye hatastairvA vIralokaM prapatsye .. 7\-2\-20 (44723) saMprAkruShTe ruditastrIkumAre parAhate pauruShe dhArtarAShTre . mayA kR^ityamiti jAnAmi sUta tasmAdrAj~nastvadya shatrUnvijeShye .. 7\-2\-21 (44724) kurUnrakShanpANDuputrA~njighAMsaMstyaktvA prANAnghorarUpe raNe.asmin . sarvAnsa~Nkhye shatrusa~NghAnnihatya dAsyAmyahaM dharma##xxxxxxxx## 7\-2\-22 (44725) nibadhyatAM me kavachaM vichitraM haimaM shubhraM maNiratnAvabhAsi . shirastrANaM chArkasamAnabhAsaM dhanuH sharAMshchAgnivipAhikalpAn .. 7\-2\-23 (44726) upAsa~NgAnpoDasha yojayantu dhanUmpi divyAni tathA.a.aharantu . asIMshcha shaktIshcha gadAshcha gurvIH sha~NkhaM cha jAmbUnadachitranAlam .. 7\-2\-24 (44727) imAM raukmIM nAgakakShyAM vichitrAM dhvajaM jaitraM divyamindIvarA~Nkam . shlakShNairvastrairvipramR^ijyAnayantu chitrAM mAlAM chArubaddhAM salAjAm .. 7\-2\-25 (44728) ashvAnagryAnpANDurAbhraprakAshAn puShTAnsnAtAnmantrapUtAbhiradbhiH . taptairbhANDaiH kA~nchanairabhyupetAn shIghrA~nshIghraM sUtaputrAnayasva .. 7\-2\-26 (44729) rathaM chAgryaM hemamAlAvanaddhaM ratnaishchitraM sUryachandraprakAshaiH . dravyairyuktaM samprahAropapannairbAhairyuktaM tUrNamAvartayasva .. 7\-2\-27 (44730) chitrANi chApAni cha vegavanti jyAshchottamAH sannahanopapannAH . tUNAMshcha pUrNAnmahataH sharANAmAsAdya gAtrAvaraNAni chaiva .. 7\-2\-28 (44731) prAyAtrikaM chAnayatAshu sarvaM pUrNaM kAntyA vIrakAMsyAM cha haimam . AnIya mAlAmavabadhya chA~Nge pravAdayantvAshu jayAya bherIH .. 7\-2\-29 (44732) prayAhi mUtAshu yataH kirITI vR^ikodaro dharmasuto yamau cha . tAnvA haniShyAmi sametya sa~Nkhye bhIShmo yathaiShyAmi hato dviShadbhiH .. 7\-2\-30 (44733) yasminrAjA satyadhR^itiryudhiShThiraH samAsthito bhImasenArjunau cha . vAsudevaH sAtyakiH sR^iMjayAshcha manye balaM tadajayyaM mahIpaiH .. 7\-2\-31 (44734) taM chenmR^ityuH sarvaharo.abhirakShetsadA.apramattaH samare kirITinam . tathApi hantAsmi sametya sa~Nkhye yAsyAmi vA bhIShmamukho yamAya .. 7\-2\-32 (44735) na tvevAhaM na gamiShyAmi teShAM madhye sharANAM tatra chAhaM bravImi . mitradruho durbalabhaktayo ye pApAtmAno na mamaite sahAyAH .. 7\-2\-33 (44736) sa~njaya uvAcha. 7\-2\-34x (4266) samR^iddhimantaM rathamuttamaM dR^iDhaM sakUbaraM hemapariShkR^itaM shubham . patAkinaM vAtajavairhayottamairyuktaM samAsthAya yayau jayAya .. 7\-2\-34 (44737) sampUjyamAnaH kurubhirmahAtmA ratharShabho devagaNairyathendraH . yayau tadAyodhanamugradhanvA yatrAvasAnaM bharatarShabhasya .. 7\-2\-35 (44738) varUthinA mahatA sadhvajena suvarNamuktAmaNiratnamAlinA . sadashvayuktena rathena karNo meghasvanenArka ivAmitaujAH .. 7\-2\-36 (44739) hutAshanAbhaH sa hutAshanaprabhe shubhaH shubhe vai svarathe dhanurdharaH . sthito rarAjAdhirathirmahArathaH svayaM vimAne surarADivAsthitaH .. .. 7\-2\-37 (44740) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi dvitIyo.adhyAyaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-2\-1 5\-2\- 5\-2\- 5\-2\- 5\-2\- 5\-2\- 5\-2\- 5\-2\- 5\-2\- 5\-2\- 5\-2\- 5\-2\- \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 003 .. shrIH .. 7\.3\. adhyAyaH 3 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## karNena bhIShmametya yuddhAnaj~nAyAchanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-1\-0 (44741) sa~njaya uvAcha. 7\-1\-0x (4267) sharavalpe mahAtmAnaM shayAnamamitaujasam . mahAshatasamUMhana samudramiva shoShitam .. 7\-1\-1 (44742) dR^iShTvA pitAmahaM bhIShmaM sarvakShatrAntakaM gurum . divyairastrairmaheShvAsaM pAtitaM savyasAchinA . jayANA tava putrANAM saMbhagnA sharma varma cha .. 7\-1\-2 (44743) apAxNAmiva dvIpamagAdhe gAdhamichChatAm . stotamA yAmuneneva sharaugheNa pariplutam .. 7\-1\-3 (44744) mahAntamiva mainAkamahAryaM bhuvi pAtitam . ta##xxx##yutamivAdityaM shakrasyevAmR^itaM hR^itam .. 7\-1\-4 (44745) shatakratubhivAchintyaM purA vR^itreNA nirjitam . mahonaM sarvasainyasya yudhi bhIShmaM nipAtitam .. 7\-1\-5 (44746) kakudaM sarvasainyAnAM lakShma sarvadhanuShmatAm . dhanantayasharairvyAptaM pitaraM te mahAvratam. 7\-1\-6 (44747) taM vIrashayane vIraM shayAnaM puruSharpabham . bhIShmamAdhirathirdR^iShTvA bharatAnAM pitAmaham .. 7\-1\-7 (44748) praskandya sa rathAttUrNaM shokamohapariplutaH . `padybhAmeva jagAmArto bAShpavyAkulalochanaH'.. abhivAdyA~njaliM baddhvA vandamAno.abhyabhAShata .. 7\-1\-8 (44749) karNo.ahamasmi bhadraM te vada mAmabhi bhArata . puNyayA kShemayA vAchA chakShuShA chAvalokaya .. 7\-1\-9 (44750) na nUnaM sukR^itasyeha phalaM kashchitsamashnute . yatra dharmaparo vR^iddhaH shete bhuvi bhavAniha .. 7\-1\-10 (44751) koshasa~nchayane mantre vyUhe praharaNeShu cha . nAhamanyaM prapashyAmi kurUNAM kurupu~Ngava .. 7\-1\-11 (44752) buddhyA vishuddhayA yukto yaH kurUMstArayedbhayAt . yodhAMstvamapluve hitvA pitulokaM gamiShyasi .. 7\-1\-12 (44753) adyaprabhR^iti sa~NkruddhA vyAghrA iva mR^igakShayam . pANDavA bharatashreShTha kariShyanti kurukShayam .. 7\-1\-13 (44754) adya gANDIvadhopeNa vIryaj~nAH savyasAchinaH . kuravaH santrasiShyanti vajraghoShAdivAsurAH .. 7\-1\-14 (44755) adya gANDIvamuktAnAmashanInAmiva ##xxx##H . trAsayiShyati bANAnAM kurUnanyAMshcha pathixx 7\-1\-15 (44756) samiddho.agniryathA vIra mahAjvAlo drumAnda##xxx##t . dhArtarAShTrAH idhakShyanti tathA bANAH kirITixx 7\-1\-16 (44757) yena yena prasarato vAyvagnI sahitau vane . tena tena pradahato bhUrigulmatR^iNadrumAn .. 7\-1\-17 (44758) yAdR^isho.agniH samudbhUtastAdR^ikpArtho na saMshayaH . yathA vAyurnaravyAghra tathA kR^iShNo saMshayaH .. 7\-1\-18 (44759) xxdataH pA~nchajanyasya rasato gANDivasya cha . shrutvA sarvANi sainyAni trAsaM yAsyanti bhArata. 7\-1\-19 (44760) kapidhvajasyotpatato rathasyAmitrakarshinaH . shabdaM soDhuM na shakShyanti tvAmR^ite vIra pArthivAH .. 7\-1\-20 (44761) ko hyarjunaM yodhayituM tvadanyaH pArthivo.arhati . yasya divyAni karmANi pravadanti manIShiNaH. 7\-1\-21 (44762) amAnuShaishcha saMgrAmaM tryambakeNa mahAtmanA . tasmAchchaiva varaM prApto duShprApashchAkR^itAtmabhiH .. 7\-1\-22 (44763) ko.anyaH shakto raNe jetuM pUrvaM yo na jitastvayA . jito yena raNe rAmo bhavatA vIryashAlinA. 7\-1\-23 (44764) kShatriyAntakaro ghoro devadAnavadarpahA . `sopyadyAbhihataH shete sharaiH protaH shikhaNDinA .. 7\-1\-24 (44765) tamadyAhaM pANDavaM yuddhashauNDamamR^iShyamANo bhavatA chAnushiShTaH . AshIviShaM haShTiharaM sughoraM shUraM shakShyAmyastrabalAnnihantum .. .. 7\-1\-25 (44766) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi tR^itIyo.adhyAyaH .. 3 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-1\-6 kakudaM shreShTham 5\-1\-19 ##xxx##taH shabdaM kurvataH .. 5\-1\-22 amAnuShairnivAtakavachAdibhiH .. 5\-1\-3 tR^itIyo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 004 .. shrIH .. 7\.4\. adhyAyaH 4 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhIShmAnuj~nAtasya karNasya yuddhAyA.a.agamanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-1\-0 (44767) sa~njaya uvAcha. 7\-1\-0x (4268) tasya lAlapyamAnasya kuruvR^iddhaH pitAmahaH . deshakAlochitaM vAkyamabravItprItamAnasaH .. 7\-1\-1 (44768) bhIShma uvAcha. 7\-1\-2x (4269) samudra iva sindhUnAM jyotiShAmiva bhAskaraH . satyasya cha yathA santo bIjAnAmiva chorvarA .. 7\-1\-2 (44769) parjanya iva bhUtAnAM pratiShThA suhR^idAM bhavAn . bAndhavAstvA.anujIvantu svAduvR^ikShamivANDajAH .. 7\-1\-3 (44770) mAnahA bhava shatrUNAM mitrANAM nandivardhanaH . kauravANAM bhava gatiryathA viShNurdivaukasAm .. 7\-1\-4 (44771) svabAhubalavIryeNa dhArtarAShTrapriyaiShiNA . karNa rAjapuraM gatvA kAmbhojA nirjitAstvayA .. 7\-1\-5 (44772) girivrajagatAshchApi nagnajitpramukhA nR^ipAH . ambaShThAshcha videhAshcha gAndhArAshcha jitAstvayA .. 7\-1\-6 (44773) himavaddurganilayAH kirAtA raNakarkashAH . duryodhanasya vashagAstvayA karNa purA kR^itAH .. 7\-1\-7 (44774) utkalA mekalAH pauNDrAH kali~NgAndhrAshcha saMyuge . niShAdAshcha trigartAshcha bAhlIkAshcha jitAstvayA 7\-1\-8 (44775) tatratatra cha saMgrAme duryodhanahitaiShiNA . bahavashcha jitAH karNa tvayA vIrA mahaujasA .. 7\-1\-9 (44776) yathA duryodhanasyAtaH saj~nAtikulabAndhavaH . tathA tvamapi sarveShAM kauravANAM gatirbhava .. 7\-1\-10 (44777) shiveshanAbhivadAmi tvAM gachCha yudhyasva shatrubhiH . anushAsya kurUnsarvAndhatsva duryodhane jayam .. 7\-1\-11 (44778) bhavAnpautrasamo.asmAkaM yathA duryodhanastathA . tavApi dharmataH sarve yathA tasya vayaM tathA .. 7\-1\-12 (44779) yaunAtsambandhakAlloke vishiShTaM sa~NgataM satAm . sadbhiH sa~NgamamichChanti tasmAtprAj~nAH parairapi .. 7\-1\-13 (44780) sa satyasa~Ngaro bhUtvA mamedamiti nishchitaH . kurUNAM pAlaya balaM yathA duryodhanastathA .. 7\-1\-14 (44781) `yathA cha kuravo yuddhe yodhayanti sma pANDavAn . tathA karNa tvayA kAryaM duryodhanahitaiShiNA'.. 7\-1\-15 (44782) nishamya vachanaM tasya charaNAvabhivAdya cha . yayau vaikartanaH karNastUrNamAyodhanaM prati .. 7\-1\-16 (44783) so.abhivIkShya naraughANAM sthAnamapratimaM mahat . vyUDhapraharaNoraskaM sainyaM tatsamabR^iMhayat .. 7\-1\-17 (44784) hR^iShitAH kuravaH sarve duryodhanapurogamAH . upAgataM mahAbAhuM sarvAnIkapuraHsaram .. 7\-1\-18 (44785) 7\-1\-19 (44786) karNaM dR^iShTvA mahAtmAnaM yuddhAya samupasthitam . kShveDitAsphoTitaravaiH siMhanAdaravairapi . dhanuHshabdaishcha vividhaiH kuravaH samapUjayan .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-1\-3 arthapatiH pradhAnasvAmI .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 005 .. shrIH .. 7\.5\. adhyAyaH 5 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## duryodhanapR^iShTena karNena tamprati droNasya sainApatyakaraNavidhAnam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-1\-0 (44787) sa~njaya uvAcha. 7\-1\-0x (4270) rathasthaM puruShavyAghraM dR^iShTA karNamavasthitam . hR^iShTo duryodhano rAjannidaM vachanamabravIt .. 7\-1\-1 (44788) sanAthamiva manye.ahaM bhavatA pAlitaM balam . atra kiM nu samarthaM yaddhitaM tatsampradhAryatAm .. 7\-1\-2 (44789) karNa uvAcha. 7\-1\-3x (4271) brUhi naH puruShavyAghra tvaM hi prAj~natamo nR^iShu . yathA chArthapatiH kR^ityaM pashyate na tathetaraH .. 7\-1\-3 (44790) te sma sarve tava vachaH shrotukAmA nareshvara . nAnyAyyaM hi bhavAnvAkyaM brUyAditi matirmama .. 7\-1\-4 (44791) duryodhana uvAcha. 7\-1\-5x (4272) bhIShmaH senApraNetA.a.asIdvayasA vikrameNa cha . shrutena chopasampannaH sarvairyodhagaNaistathA .. 7\-1\-5 (44792) tenAtiyashasA karNa ghnatA shatrugaNAnmama . suyuddhena dashAhAni pAlitAH smo mahAtmanA .. 7\-1\-6 (44793) tasminnasukaraM karma kR^itavatyAsthite divam . kaM tu senApraNetAraM manyase tadanantaram .. 7\-1\-7 (44794) na vinA nAyakaM senA muhUrtamapi tiShThati . `AhaveShu visheSheNa bhraShTanetreShvivA~njanam.' AhaveShvAhavashreShTha netR^ihIneva naurjale .. 7\-1\-8 (44795) yathA hyakarNadhArA nau rathashchAsArathiryathA . dravedyatheShTaM tadvatsyAdR^ite senApatiM balam .. 7\-1\-9 (44796) adeshiko yathA sArthaH sarvaH kR^ichChraM samR^ichChati . anAyakA tathA senA sarvAndoShAnsamarchChati .. 7\-1\-10 (44797) sa bhAvanvIkShya sarveShu mAmakeShu mahAtmasu . pashya senApatiM yuktamanu shAntanavAdiha .. 7\-1\-11 (44798) yaM hi senAprametAraM bhavAnvakShyati saMyuge . taM vayaM sahitAH sarve kariShyAmo na saMshayaH. 7\-1\-12 (44799) karNa uvAcha. 7\-1\-13x (4273) sarva eva mahAtmAna ime puruShasattamAH . senApatitvamarhanti nAtra kAryA vichAraNA .. 7\-1\-13 (44800) kulasaMhananaj~nAnairbalavikramabuddhibhiH . yuktAH shrutaj~nA dhImanta AhaveShvanivartinaH .. 7\-1\-14 (44801) yugapanna tu te shakyAH kartuM sarve puraHsarAH . eka eva tu kartavyo yasminvaisheShikA guNAH .. 7\-1\-15 (44802) anyonyaspardhinAM hyeShAM yadyekaM tvaM kariShyasi . sheShA vimanaso vyaktaM na yotsyanti hitAstava .. 7\-1\-16 (44803) ayaM cha sarvayodhAnAmAchAryaH sthivaro guruH . yuktaH senApatiH kartuM droNaH shastrabhR^itAM varaH .. 7\-1\-17 (44804) ko hi tiShThati durdharShe droNe shastrabhR^itAM vare . senApatiHsyAdanyosmAchChukrA~NgirasadarshanAt .. 7\-1\-18 (44805) na cha so.apyasti te yodhaH sarvarAjasu bhArata . droNaM yaH samare yAntamanuyAsyati saMyuge .. 7\-1\-19 (44806) eSha senApraNetR^INAmeSha shastrabhR^itAmapi . eSha buddhimatAM chaiva shreShTho rAjangurustava .. 7\-1\-20 (44807) evaM duryodhanAchAryamAshu senApatiM kuru . jigIShanto surAnsa~Nkhye kArtikeyamivAmarAH .. .. 7\-1\-21 (44808) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi pa~nchamo.adhyAyaH .. 5 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-1\-8 netA karNadhAraH .. 5\-1\-10 adeshiko.agresararahitaH. 5\-1\-14 saMhananaM sharIram. . 5\-1\-18 shukrA~NgirasadarshanAchChukrabR^ihaspatitulyAt. 5\-1\-5 pa~nchamo.adhyAyaH. . \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 006 .. shrIH .. 7\.6\. adhyAyaH 6 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## duryodhanena droNamprati sainApatyasvIkAraprArthanA .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-1\-0 (44809) sa~njaya uvAcha. 7\-1\-0x (4274) karNasya vachanaM shrutvA rAjA duryodhanastadA . senAmadhyagataM droNamidaM vachanamabravIt .. 7\-1\-1 (44810) duryodhana uvAcha. 7\-1\-2x (4275) varNashraiShThyAtkulotpattyA shrutena vayasA dhiyA . vIryAddAkShyAdadhR^iShyatvAdarthaj~nAnAnnayAjjayAt .. 7\-1\-2 (44811) tapasA cha kR^itaj~natvAdvR^iddhaH sarvaguNairapi . yukto bhavatsashro goptA rAj~nAmanyo na vidyate .. 7\-1\-3 (44812) sa bhavAnpAtu naH sarvAndevAniva shatakratuH . bhavannetrAH parA~njetumichChAmo dvijasattama .. 7\-1\-4 (44813) rudrANAmiva kApAlirvasUnAmiva pAvakaH . kubera iva yakShANAM marutAmiva vAsavaH .. 7\-1\-5 (44814) vasiShTha iva viprANAM tejasAmiva bhAskaraH . pitR^INAmiva dharmendro yAdasAmiva chAmburAT .. 7\-1\-6 (44815) nakShatrANAmiva shashI ditijAnAmivoshanAH . `sarveShAmiva lokAnAM vishvasya cha yathA kShayaH'.. 7\-1\-7 (44816) vishvotpattisthitilaye shreShTho nArAyaNaH prabhuH . evaM senApraNetR^INAM mama senApatirbhava .. 7\-1\-8 (44817) akShauhiNyo dashaikA cha vashagAH santu te.anagha . tAbhiH shatrUnprativyUhya jahIndro dAnavAniva .. 7\-1\-9 (44818) prayAtu no bhavAnagre devAnAmiva pAvakiH . anuyAsyAmahe tvA.a.ajau saurabheyA ivarShabham .. 7\-1\-10 (44819) ugradhanvA maheShvAso divyaM viShphArayandhanuH . dR^iShTvA bhavantaM sa~NgrAme nArjunaH prahariShyati .. 7\-1\-11 (44820) dhruvaM yudhiShThiraM sa~Nkhye sAnubandhaM sabAndhavam . jeShyAmi puruShavyAghra bhavAnsenApatiryadi .. 7\-1\-12 (44821) sa~njaya uvAcha. 7\-1\-13x (4276) evamukte tato droNaM jayetyUchurnarAdhipAH . siMhanAdena mahatA harShayantastavAtmajam .. 7\-1\-13 (44822) sainikAshcha mudA yuktA vardhayanti dvijottamam . duryodhanaM puraskR^itya prArthayanto mahadyashaH . duryodhanaM tato rAjandroNo vachanamabravIt .. .. 7\-1\-14 (44823) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi ShaShTho.adhyAyaH .. 6 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-1\-4 bhavAnnesraM tenA yeShAM te .. 5\-1\-6 dharmendro yamaH . amburAT varuNaH .. 5\-1\-10 pAvakiH skandaH .. 5\-1\-6 ShaShTo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 007 .. shrIH .. 7\.7\. adhyAyaH 7 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## duryodhanena droNasya sainApatye.abhiShechanam .. 1 .. droNayuddhavarNanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-1\-0 (44824) droNa uvAcha. 7\-1\-0x (4277) vedaM ShaDa~NgaM vedAhamarthavidyAM cha mAnavIm . traiyyambakamatheShvastraM shastrANi vividhAni cha .. 7\-1\-1 (44825) ye chApyuktA mayi guNA bhavadbhirjayakA~NkShibhiH . chikIrShustAnahaM sarvAnyodhayiShyAmi pANDavAn .. 7\-1\-2 (44826) pArShataM tu raNe rAjanna haniShye katha~nchana . sa hi sR^iShTo vadhArthAya mamaiva puruSharShabhaH .. 7\-1\-3 (44827) yodhayiShyAmi sainyAni nAshayansarvasomakAn . na cha mAM pANDavA yuddhe yodhayiShyanti harShitAH .. 7\-1\-4 (44828) sa~njaya uvAcha. 7\-1\-5x (4278) sa evamabhyanuj~nAtashchakre senApatiM tataH . droNaM tava suto rAjanvidhidR^iShTena karmaNA .. 7\-1\-5 (44829) athAbhiShiShichurdroNaM duryodhanamukhA nR^ipAH . `svastivAdaravaishchAnyaiH shlakShNaishchAnyairmanoramaiH'. sainApatye yathA skandaM purA shakramukhAH surAH .. 7\-1\-6 (44830) tato vAditraghoSheNa sha~NkhAnAM cha mahAsvanaiH . prAdurAsItkR^ite droNe harShaH senApatau tadA .. 7\-1\-7 (44831) tataH puNyAhaghoSheNa sAshIrvAdasvanena cha . saMstavairgItashabdaishcha sUtamAgadhabandinAm .. 7\-1\-8 (44832) jayashabdairdvijAgryANAM subhagAnartitaistathA . satkR^itya vidhinA droNaM menire pANDavA~njitAn .. 7\-1\-9 (44833) sa~njaya uvAcha. 7\-1\-10x (4279) sainApatyaM tu saMprApya bhAradvAjo mahArathaH . yuyutsurvyUhya sainyAni prAyAttava sutaiH saha .. 7\-1\-10 (44834) saindhavashcha kali~Ngashcha vikarNashcha tavAtmajaH . dakShiNaM pArshvamAsthAya samatiShThanta daMshitAH .. 7\-1\-11 (44835) prapakShaH shakunisteShAM pravarairhayasAdibhiH . yayau gAndhArakaiH sArdhaM vimalaprAsayodhibhiH .. 7\-1\-12 (44836) kR^ipashcha kR^itavarmA cha chitraseno viviMshatiH . duHshAsanamukhA yattAH savyaM pakShamapAlayan .. 7\-1\-13 (44837) teShAM prapakShAH kAmbhojAH sudakShiNapussarAH . yayurashchairmahAvegaiH shakAshcha yavanaiH saha .. 7\-1\-14 (44838) madrAstrigartAH sAmbaShThAH pratIchyodIchyamAlavAH . shibayaH shUrasenAshcha shUdrAshcha maladaiH saha .. 7\-1\-15 (44839) sauvIrAH kitavAH prAchyA dAkShiNAtyAshcha sarvashaH . navAtmajaM puraskR^itya sUtaputrasya pR^iShThataH .. 7\-1\-16 (44840) harShayantaH svasainyAni yayustava sutaiH saha . pravaraH sarvayodhAnAM baleShu balamAdadham .. 7\-1\-17 (44841) yayau vaikartanaH karNaH pramukhe sarvadhanvinAm . tasya dIpto mahAkAyaH svAnyanIkAniharShayan .. 7\-1\-18 (44842) hastikakShyo gahAketurbabhau sUryasamadyutiH . na bhIShmavyasanaM kashchidR^iShTvA karNamamanyata .. 7\-1\-19 (44843) vishokAshchAbhavansarve rAjAnaH kurubhiH saha . hR^iShTAshcha bahavo yodhAstatrAjalpanta vegataH .. 7\-1\-20 (44844) na hi karNaM raNe dR^iShTvA yudhi sthAsyanti pANDavAH . karNo hi samare shakto jetuM devAnsavAsavAn .. 7\-1\-21 (44845) kimu pANDusutAnyuddhe hInavIryaparAkramAn . bhIShmeNa tu raNe pArthAH pAlitA bAhushAlinA .. 7\-1\-22 (44846) tAMstu karNaH sharaistIkShNairnAshayiShyati saMyuge . evaM bruvantaste.anyonyaM hR^iShTarUpA vishAMpate .. 7\-1\-23 (44847) rAdheyaM pUjayantashcha prashaMsantashcha niryayuH . asmAkaM shakaTavyUhoM droNena vihito.abhavat .. 7\-1\-24 (44848) pareShAM krau~ncha evAsIdvyUho rAjanmahAtmanAm . prIyamANena vihito dharmarAjena bhArata .. 7\-1\-25 (44849) vyUhapramukhatasteShAM tasthatuH puruSharShabhau . vAnaradhvajamuchChritya viShvaksenadhanaMjayau .. 7\-1\-26 (44850) kakudaM sarvasainyAnAM dhAma sarvadhanuShmatAm . AdityapathagaH ketuH pArthasyAmitatejasaH .. 7\-1\-27 (44851) dIpayAmAsa tatsainyaM pANDavasya mahAtmanaH . yathA prajvalitaH sUryo yugAnte vai vasuMdharAm .. 7\-1\-28 (44852) dIpyandR^ishyeta hi tathA ketuH sarvatra dhImataH . yodhAnAmarjunaH shreShTho gANDIvaM dhanuShAM varam .. 7\-1\-29 (44853) vAsudevashcha bhUtAnAM chakrANAM cha sudarshanam . chatvAryetAni tejA~nsi vaha~nshvetahayo rathaH .. 7\-1\-30 (44854) pareShAmagratastasthau kAlachakramivodyatam . evaM tau sumahAtmAnau balasenAgragAvubhau .. 7\-1\-31 (44855) tAvakAnAM mukhe karNaH pareShAM cha dhanaMjayaH . tato jayAbhisaMrabdhau parasparavadhaiShiNau .. 7\-1\-32 (44856) avekShetAM tadAnyonyaM samare karNapANDavau . tataH prayAte sahasA bhAradvAje mahArathe .. 7\-1\-33 (44857) siMhanAdena ghoreNa vasudhA samakampata . tatastumulamAkAshamAvR^iNotsadivAkaram .. 7\-1\-34 (44858) vAtodbhUtaM rajastIvraM kausheyanikaropamam . vavarSha dyauranabhrA.api mAMsAsthirudhirANyuta .. 7\-1\-35 (44859) gR^idhrAH shyenA bakAH ka~NkA vAyasAshcha sahasrashaH . uparyupari senAM te tadA paryapatannR^ipa .. 7\-1\-36 (44860) gomAyavashcha prAkroshanbhayadAndAruNAnravAn . akArShurapasavyaM cha bahushaH pR^itanAM tava .. 7\-1\-37 (44861) chikhAdiShanto mAMsAni pipAsantashcha shoNitam . apataddIpyamAnA cha sanirghAtA sakampanA .. 7\-1\-38 (44862) ulkA jvalantI sa~NgrAme puchChenAvR^itya sarvashaH . pariveSho mahAMshchApi savidyutstanayitnumAn .. 7\-1\-39 (44863) bhAskarasyAbhavadrAjanprayAte vAhinIpatau . ete chAnye cha bahavaH prAdurAsansudAruNAH . utpAtA yudhi vIrANAM jIvitakShayakAriNaH .. 7\-1\-40 (44864) tataH pravavR^ite yuddhaM parasparavadhaiShiNAm . kurupANDavasainyAnAM shabdenApUrayajjagat .. 7\-1\-41 (44865) te tvanyonyaM susaMrabdhAH pANDavAH kauravaiH saha . abhyaghnannishitaiH shastrairjayagR^iddhAH prahAriNaH .. 7\-1\-42 (44866) sa pANDavAnAM mahatIM maheShvAso mahAdyutiH . vegenAbhyadravatsenAM kira~nsharashataiH shitaiH .. 7\-1\-43 (44867) droNamabhyudyataM dR^iShTvA pANDavAH sahasR^i~njayaiH . pratyagR^ihNaMstadA rAja~nCharavarShaiH pR^ithakpR^ithak .. 7\-1\-44 (44868) vikShobhyamANaA droNena bhidyamAnA mahAchamUH . vyashIryata sapA~nchAlA vAteneva valAhakAH .. 7\-1\-45 (44869) bahUnIha vikurvANo divyAnyastrANi saMyuge . apIDayatkShaNenaiva droNaH pANDavasR^i~njayAn .. 7\-1\-46 (44870) te vadhyamAnA droNena vAsaveneva dAnavAH . pA~nchAlAH samakampanta dhR^iShTadyumnapurogamAH .. 7\-1\-47 (44871) tato divyAstravichChUro yAj~nasenirmahArathaH . abhinachCharavarSheNa droNAnIkamanekadhA .. 7\-1\-48 (44872) droNasya sharavarShANi sharavarSheNa pArShataH . sannivArya tataH sarvAnkurUnapyavadhIdbalI .. 7\-1\-49 (44873) saMyamya tu tato droNaH samavasthApya chAhave . svamanIkaM maheShvAsaH pArShataM samupAdravat .. 7\-1\-50 (44874) sa bANavarShaM sumahadasR^ijatpArShataM prati . maghavAnsamabhikruddhaH sahasA dAnavAniva .. 7\-1\-51 (44875) te kampyamAnA droNena bANaiH pANDavasR^i~njayAH . punaHpunarabhajyanta siMhenaivetare mR^igAH .. 7\-1\-52 (44876) tathA paryapatadroNaH pANDavAnAM bale balI . alAtachakravadrAjaMstadadbhutamivAbhavat .. 7\-1\-53 (44877) khacharanagarakalpaM kalpitaM shAstradR^iShTyA chaladanilapatAkaM hlAdanaM valgitAshvam . sphaTikavimalaketuM trAsanaM shAtravANAM rathavaramadhirUDhaH sa~njahArArisenAm .. .. 7\-1\-54 (44878) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-1\-9 subhagAnartitaiH saubhAgyavatInR^ittaiH .. 5\-1\-27 AdityapathagaH AkAshagaH .. 5\-1\-54 hlAdanaM yodbhurAnandajananam .. 5\-1\-7 saptamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 008 .. shrIH .. 7\.8\. adhyAyaH 8 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sa~njayena dhR^itarAShTraM prati droNaparAkramavarNanapUrvakaM tannidhanakathanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-1\-0 (44879) sa~njaya uvAcha. 7\-1\-0x (4280) tathA droNamabhighnantaM sAshvasUtarathadvipAn . vyathitAH pANDavA dR^iShTvA na chainaM paryavArayan .. 7\-1\-1 (44880) tato yudhiShThiro rAjA dhR^iShTadyumnadhana~njayau . abravItsarvato yattaiH kumbhayonirnivAryatAm .. 7\-1\-2 (44881) tatrainamarjunashchaiva dhR^iShTadyumnashcha pArShataH . `ye chAnye pArthivA rAjanpANDavasyAnusainikAH . pratyagR^ihNaMstatastatra samAgachChanmahArathAH .. 7\-1\-3 (44882) kekayA bhImasenashcha saubhadro.atha ghaTotkachaH . yudhiShThiro yamau mAtsyo drudashchAtmajaiH saha .. 7\-1\-4 (44883) draupadeyAshcha saMhR^iShTA dhR^iShTaketuH sasAtyakiH . chekitAnashcha sa~Nkruddho yuyutsushcha mahArathaH .. 7\-1\-5 (44884) ye chAnye pArthivA rAjanpANDavasyAnuyAyinaH . kulavIryAnurUpANi chakruH karmANyanekashaH .. 7\-1\-6 (44885) saMbhidyamAnAM tAM dR^iShTvA pANDavairvAhinIM raNe . vyAvR^itya chakShuShI kopAdbhAradvAjo.anvavaikShata .. 7\-1\-7 (44886) sa tIvraM kopamAsthAya rathe samaradurjayaH . vyadhamatpANDavAnIkaM mahAbhrANIva mArutaH .. 7\-1\-8 (44887) rathAnashvAnnarAnnAgAnabhidhAvannitastataH . chachAronmattavaddroNo vR^iddho.api taruNo yathA .. 7\-1\-9 (44888) tasya shoNitadigdhA~NgAH shoNAste vAtaraMhasaH . AjAneyA hayA rAjannavishrAntAH sukhaM yayuH .. 7\-1\-10 (44889) tamantakamiva kruddhamApatantaM yatavratam . dR^iShTvA samprAdravanyodhAH pANDavasya tatastataH .. 7\-1\-11 (44890) teShAM prAdravatAM bhImaH punarAvartatAmapi .. pashyatAM tiShThatAM chAsIchChabdaH paramadAruNaH .. 7\-1\-12 (44891) shUrANAM harShajanano bhIrUNAM bhayavardhanaH . dyAvApR^ithivyorvivaraM pUrayAmAsa sarvataH .. 7\-1\-13 (44892) tataH punarapi droNo nAma vishrAvayanyudhi . akarodraudramAtmAnaM kira~nCharashataiH parAn .. 7\-1\-14 (44893) sa tathA teShvanIkeShu pANDuputrasya mAriSha . kAlavadvyacharaddroNo yuveva sthaviro balI .. 7\-1\-15 (44894) utkR^itya cha shirAMsyugro bAhUnapi subhUShaNAn . kR^itvA shUnyAnrathopasthAnudakroshanmahAravAn .. 7\-1\-16 (44895) tasya harShapraNAdena bANavarSheNa cha prabho . prAkampanta raNe yodhA gAvaH shItArditA iva .. 7\-1\-17 (44896) droNasya rathaghoSheNa maurvIniShpeShaNena cha . dhanuHshabdena chAkAshe shabdaH samabhavanmahAn .. 7\-1\-18 (44897) athAsya dhanuSho bANA nissarantaH sahasrashaH . vyApya sarvA dishaH peturnAgAshvarathapattiShu. 7\-1\-19 (44898) taM kArmukamahAvegamastrajvalitapAvakam . droNamAsAdayA~nchakruH pA~nchAlAH pANDavaiH saha .. 7\-1\-20 (44899) sanAgarathapattyashvAnprAhiNodyamasAdanam . achirAdakaroddoNo mahIM shoNitakardamAm .. 7\-1\-21 (44900) tanvatA paramAstrANi sharAnsatatamasyatA . droNena vihitaM dikShu sharajAlamadR^ishyata .. 7\-1\-22 (44901) padAtiShu rathAshveShu vAraNeShu cha sarvashaH . tasya vidyudivAbhreShu charanketuradR^ishyata .. 7\-1\-23 (44902) sakekayAnAM pravarAMshcha pa~ncha pA~nchAlarAjaM cha sharaiH pramathya . yudhiShThirAnIkamadInasatvo droNo.abhyayAtkArmukabANapANiH .. 7\-1\-24 (44903) taM bhImasenashcha dhana~njayashcha shineshcha naptA drupadAtmajashcha . shaibyAtmajaH kAshipatiH shibishcha dR^iShTvA nadanto vyakira~nCharaughaiH .. 7\-1\-25 (44904) `teShAM sharA droNasharairnikR^ittA bhUmAvadR^ishyanta vivartamAnAH . shreNIkR^itAH saMyati moghavegA dvIpe nadInAmiva kAsharohAH'.. 7\-1\-26 (44905) te droNabANAsanavipramuktAH patatriNaH kA~nchanachitrapu~NkhAH . bhittvA sharIrANi gajAshvayUnAM jagmurmahIM shoNitadigdhavAjAH .. 7\-1\-27 (44906) sA yodhasa~Nghaishcha rathaishcha bhUmiH sharairvibhinnairgajavAjibhishcha . prachChAdyamAnA patitairbabhUva samAvR^itA dyauriva kAlameghaiH .. 7\-1\-28 (44907) shaineyabhImArjunavAhinIshaM saubhradrapA~nchAlasakAshirAjam . anyAMshcha vIrAnsamare mamarda droNaH sutAnAM tava bhUtikAmaH .. 7\-1\-29 (44908) etAni chAnyAni cha kauravendra karmANi kR^itvA samare mahAtmA . pratApya lokAniva kAlasUryo droNo gataH svargamito hi rAjan .. 7\-1\-30 (44909) evaM rukmarathaH shUro hatvA shatasahasrashaH . pANDavAnAM raNe yodhAnpArShatena nipAtitaH .. 7\-1\-31 (44910) akShauhiNImabhyadhikAM shUrANAmanivartinAm . nihatya pashchAddhR^itimAnagachChatparamAM gatim .. 7\-1\-32 (44911) pANDavaiH sahapA~nchAlairashivaiH krUrakarmabhiH . hato rukmaratho rAjankR^itvA karma suduShkaram .. 7\-1\-33 (44912) tato ninAdo bhUtAnAmAkAshe samajAyata . sainyAnAM cha tato rAjannAchArye nihate yudhi .. 7\-1\-34 (44913) dyAM dharAM khaM disho vApi pradisharshchAnunAdayan . aho dhigiti bhUtAnAM shabdaH samabhAvadbhR^isham .. 7\-1\-35 (44914) devatAH pitarashchaiva pUrve ye chAsya bAndhavAH . dadR^ishurnihataM tatra bhAradvAjaM mahAratham .. 7\-1\-36 (44915) pANDavAstu jayaM labdhvA siMhanAdAnprachakrire . siMhanAdena mahatA samakampata medinI .. 7\-1\-37 (44916) `vichitrajAmbUnadabhUShitadhvajaM mahArathaM rukmarathaM nipAtitam. .. 7\-1\-38 (44917) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi aShTamo.adhyAyaH .. 8 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-1\-12 bhImaH shabda iti sambandhaH .. 5\-1\-8 aShTamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 009 .. shrIH .. 7\.9\. adhyAyaH 9 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNamaraNashrAviNo dhR^itarAShTrasya tadguNAnuvarNanapUrvakaM shochanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-1\-0 (44918) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-1\-0x (4281) kiM kurvANaM raNe droNaM jaghruH pANDavasR^i~njayAH . tathA nipuNamastreShu sarvashastrabhR^itAmapi .. 7\-1\-1 (44919) rathaH paryapatadvA.asya dhanurvA.ashIryatAsyataH . pramatto vA.abhavaddoNo yathA mR^ityumupeyivAn .. 7\-1\-2 (44920) kathaM nu pArShatastAta shatrubhirduShpradharShaNam . kirantamiShusa~NghAtAnrukmapu~NkhAnanekashaH .. 7\-1\-3 (44921) kShiprahastaM dvijashreShThaM kR^itinaM chitrayodhinam . dUreShupAtinaM dAntamastrayuddheShu pAragam .. 7\-1\-4 (44922) pA~nchAlaputro nyavadhIddivyAstradharamachyutam . kurvANaM dAruNaM karma raNe yattaM mahAratham .. 7\-1\-5 (44923) vyaktaM hi daivaM balavatpauruShAditi me matiH . yaddroNo nihataH shUraH pArShatena mahAtmanA .. 7\-1\-6 (44924) astraM chaturvidhaM vIre yasminnAsItpratiShThitam . tamiShvastradharAchAryaM droNaM shaMsasi me hatam .. 7\-1\-7 (44925) shrutvA hataM rukmarathaM vaiyAghraparivAraNam . jAtarUpapariShkAraM nAdya shokamapAnude .. 7\-1\-8 (44926) na nUnaM paraduHkhena mriyate ko.api sa~njaya . yatra droNamahaM shrutvA hataM jIvAmi mandadhIH . daivameva paraM manye nanvanarthaM hi pauruSham .. 7\-1\-9 (44927) ashmasAramayaM nUrna hR^idayaM sudR^iDhaM mama . yachChrutvA nihataM droNaM shatadhA na vidIryate .. 7\-1\-10 (44928) brAhme daive tatheShvastre yamupAsanguNArthinaH . brAhmaNA rAjaputrAshcha sa kathaM mR^ityunA hR^itaH .. 7\-1\-11 (44929) shoShaNaM sAgarasyeva meroriva visarpaNam . patanaM bhAskarasyeva na mR^iShye droNapAtanam .. 7\-1\-12 (44930) duShTAnAM pratiSheddhAsIddhArmikANAM cha rakShitA . yo.ahAsItkR^ipaNasyArthe prANAnapi parantapaH .. 7\-1\-13 (44931) mandAnAM mama putrANAM jayAshA yasya vikrame . bR^ihaspatyushanastulyo buddhyA sa nihataH katham .. 7\-1\-14 (44932) `guNAnAM sarvayodhAnAM sthitirAsInmahAdyutiH . yaM mR^ityurvashagastiShThetsa kathaM mR^ityunA hataH'.. 7\-1\-15 (44933) te cha shoNA bR^ihanto.ashvAshChannA jAlairhiraNmayaiH . rathe vAtajavA yuktAH sarvashastrAtigA raNe .. 7\-1\-16 (44934) balino heShiNo dAntAH saindhavAH sAdhuvAhinaH . dR^iDhAH sa~NgrAmamadhyeShu kachchidAsanna vihvalAH .. 7\-1\-17 (44935) kariNAM bR^iMhatAM yuddhe sha~NkhadundubhiniHsvanaiH . jyAkShepasharavarShANAM shastrANAM cha sahiShNavaH .. 7\-1\-18 (44936) AshaMsantaH parA~njetuM jitashvAsA jitavyathAH . hayAH parAjitAH shIghrA bhAradvAjarathodvahAH .. 7\-1\-19 (44937) te sma rukmarathe yuktA naravIrasamAsthitAH . kathaM nAbhyataraMstAta pANDavAnAmanIkinIm .. 7\-1\-20 (44938) jAtarUpapariShkarAmAsthAya rathamuttamam . bhAradvAjaH kimakarodyudhi satyaparAkramaH .. 7\-1\-21 (44939) vidyAM yasyopajIvanti sarvalokadhanurdharAH . sa satyasandho balavAndroNaH kimakarodyudhi .. 7\-1\-22 (44940) divi shakramiva shreShThaM mahAmAtraM dhanurbhR^itAm . ke nu taM raudrakarmANaM yuddhe pratyudyayU rathAH .. 7\-1\-23 (44941) nanu rukmarathaM dR^iShTvA prAdravanti sma pANDavAH . divyamastraM vikurvANaM raNe tasminmahAbalam .. 7\-1\-24 (44942) utAho sarvasainyena dharmarAjaH sahAnujaH . pA~nchAlapragraho droNaM sarvataH samavArayat .. 7\-1\-25 (44943) nUnamAvArayatpArtho rathino.anyAnajihmagaiH . tato droNaM samaharatpArShataH pApakarmakR^it .. 7\-1\-26 (44944) nahyahaM paripashyAmi vadhe ka~nchana shuShmiNaH . dhR^iShTadyumnAdR^ite raudrAtpAlyamAnAtkirITinA .. 7\-1\-27 (44945) `utAho sarvasainyena dharmarAjaH sahAnujaH . utsR^ijya sarvasainyAni droNaM tamabhidudruve'.. 7\-1\-28 (44946) tairvR^itaH sarvataH kShudraiH pA~nchAlApashadaistataH . kekayaishchedikArUshairmatsyairanyaishcha bhUmipaiH .. 7\-1\-29 (44947) vyAkulIkR^itamAchAryaM pipIlairuragaM yathA . karmaNyasukare saktaM jaghAneti matirmama .. 7\-1\-30 (44948) yo.adhItya chaturo vedAnsA~NgAnAkhyAnapa~nchamAn . brAhmaNAnAM pratiShThAsItsrotasAmiva sAgaraH .. 7\-1\-31 (44949) kShatraM cha brahma chaiveha yo.abhyatiShThatparantapaH . `dR^iptAnAM pratiSheddhA cha chakShurAsIdachakShuShAm .. 7\-1\-32 (44950) amarShI chAvalipteShu dhArmikeShu cha dhArmikaH'. sa kathaM brAhmaNo vR^iddhaH shastreNa vadhamAptavAn .. 7\-1\-33 (44951) amarShiNA marShitavAnklishyamAnAnsadA mayA . anarhamANAnkaunteyAnkarmaNastasya tatphalam .. 7\-1\-34 (44952) yasya karmAnujIvanti loke sarvadhanurbhR^itaH . sa satyasandhaH sukR^itI shrIkAmairnihataH katham .. 7\-1\-35 (44953) divi shakra iva shreShTho mahAsatvo mahAbalaH . sa kathaM nihataH pArthaiH kShudramatsyairyathA timiH .. 7\-1\-36 (44954) kShiprahastashcha balavAndR^iDhaghanvArimardanaH . na yasya vijayAkA~NkShI viShayaM prApya jIvati .. 7\-1\-37 (44955) yaM dvau na jahataH shabdau jIvamAnaM kadAchana . brAhmashcha vedakAmAnAM jyAghoShashcha dhanuShmatAm .. 7\-1\-38 (44956) adInaM puruShavyAghraM hImantamaparAjitam . tamiShvAsavarAchArye droNaM jaghnuH kathaM rathAH .. 7\-1\-39 (44957) `nAhaM manye hataM droNaM sa hi lokamayotsyata . ko hi shakto raNe jetumanAdhR^iShyayashobalam .. 7\-1\-40 (44958) brahmakalpo bhavedbrAhme kShAtre nArAyaNopamaH . brahmakShatre cha yasyAstAM vashe sthANorivAkhile .. 7\-1\-41 (44959) sarvAnhi mAmakAnvIrAnsahAshvarathaku~njarAn . yudhiShThirasya tapasA hatAnmanyAmahe kurUn'.. 7\-1\-42 (44960) kathaM sa~njaya durdharShamanAdhR^iShyayashobalam . pashyatAM puruShendrANAM samare pArShato.avadhIt .. 7\-1\-43 (44961) ke purastAdayudhyanta rakShanto droNamantikAt . ke nu pashchAdavartanta gachChato durgamAM gatim .. 7\-1\-44 (44962) ke.arakShandakShiNaM chakraM savyaM ke cha mahAtmanaH . purastAtke cha vIrasya yudhyamAnasya saMyuge .. 7\-1\-45 (44963) ke cha tasmiMstanUstyaktvA pratIpaM mR^ityumAvrajan . droNasya samare vIrAH ke.akurvanta parAM dhR^itim .. 7\-1\-46 (44964) kachchinnainaM bhayAnmandAH kShatriyA vyajahanraNe . rakShitArastataH shUnye kachchittairna hataH paraiH .. 7\-1\-47 (44965) na sa pR^iShThamarestrAsAdraNe shauryAtpradarshayet . parAmapyApadaM prApya sa kathaM nihataH paraiH .. 7\-1\-48 (44966) etadAryeNa kartavyaM kR^ichChrAsvApatsu sa~njaya . parAkramedyathA shaktyA tachcha tasminpratiShThitam . `yo yathAshakti yuddhyeta dviShadbhiHsvAMshcha pAlayan .. 7\-1\-49 (44967) kachchinnainaM bhayAtkShudrAH pArthebhyaH pradadU raNe . goptR^ibhistaiH samutsR^iShTaH kachchinnaiSha parairhataH .. 7\-1\-50 (44968) dhR^iShTadyumnaM prapashyAmi nighnantamiva brAhmaNam . vAryamANaM raNe tAta drauNinA.amitatejasA'.. 7\-1\-51 (44969) muhyate me manastAta kathA tAvannivAryatAm . bhUyastu labdhasaMj~nastvAM paripR^ichChAmi sa~njaya .. .. 7\-1\-52 (44970) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi navamo.adhyAyaH .. 9 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-1\-2 asyataH sharAniti sheShaH .. 5\-1\-17 balinastejasvinaH .. 5\-1\-23 mahAmAtraM pradhAnam .. 5\-1\-25 pA~nchAlampragrahaH pA~njAlaH pragraho bandharajuryasya 5\-1\-27 shuShmiNastejasvinaH .. 5\-1\-29 apashado.adhamaH .. 5\-1\-31 AkhyAnaM purANabhAratAdi .. 5\-1\-9 navamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 010 .. shrIH .. 7\.10\. adhyAyaH 10 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNamaraNashravaNena mUrChitasya dhR^itarAShTrasya pirachArikAbhirjalasechanAdinA samudbodhanam .. 1 .. dhR^itarAShTreNa sa~njayamprati yuddhakathanachodanA .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-10\-0 (44971) vaishampAyana uvAcha. 7\-10\-0x (4282) evaM pR^iShTvA sUtaputraM hR^ichChokenArdito bhR^isham . jaye nirAshaH putrANAM dhR^itarAShTro.apatatkShitau .. 7\-10\-1 (44972) taM visaMj~naM nipatinta siShichuH parichArikAH . jalenAtyarthashItena jIvantyaH puNyagandhinA .. 7\-10\-2 (44973) patitaM chainamAlokya samastA bharatastriyaH . parivavrurmahArAjamaspR^ishaMshchaiva pANibhiH .. 7\-10\-3 (44974) utthApya chainaM shanakai rAjAnaM pR^ithivItalAt . AsanaM prApayAmAsurbAShpakaNThyo varAnanAH .. 7\-10\-4 (44975) AsanaM prApya rAjA tu mUrchChayA.abhipariplutaH . nishcheShTo.atiShThata tadA vIjyamAnaH samantataH .. 7\-10\-5 (44976) sa labdhvA shanakaiH saMj~nAM vepamAno mahIpatiH . punargAvalgaNiM sUtaM paryapR^ichChadyathAtatham .. 7\-10\-6 (44977) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-10\-7x (4283) yaH sa udyannivAdityo jyotiShA praNudaMstamaH . ajAtashatrumAyAntaM kastaM droNAdavArayat .. 7\-10\-7 (44978) prabhinnamiva mAta~NgaM yathA kruddhaM tarasvinam . prasannavadanaM dR^iShTvA pratidviradagAminam .. 7\-10\-8 (44979) vAsitAsa~Ngame yadvadajayyaM pratiyUthapaiH . nijaghAna raNe vIrAnvIraH puruShasattamaH .. 7\-10\-9 (44980) yo hyeko hi mahAvIryo nirdaheddhorachakShuShA . kR^itsnaM duryodhanabalaM dhR^itimAnsatyasa~NgaraH .. 7\-10\-10 (44981) chakShurhaNaM jaye saktamiShvAsadharamachyutam . dAntaM bahumataM loke ke shUrAH paryavArayan .. 7\-10\-11 (44982) ke duShpradharShaM rAjAnamiShvAsadharamachyutam . samAsedurnaravyAghraM kaunteyaM tatra mAmakAH .. 7\-10\-12 (44983) tarasaivAbhipadyAtha yo vai droNamupAdravat . yaH karoti mahatkarma shatrUNAM vai mahAbalaH .. 7\-10\-13 (44984) mahAkAyo mahotsAho nAgAyutasamo bale . taM bhImasenamAyAntaM ke shUrAH paryavArayan .. 7\-10\-14 (44985) yadAyAjjaladaprakhyo rathaH paramavIryavAn . parjanya iva bIbhatsustumulAmashanIM sR^ijan .. 7\-10\-15 (44986) visR^ija~nCharajAlAni varShANi maghavAniva . avasphUrjandishaH sarvAstalanemisvanena cha .. 7\-10\-16 (44987) chApavidyutprabho ghoro rathagulmavalAhakaH . sanemighoShastanitaH sharashabdAtibandhuraH .. 7\-10\-17 (44988) roShanirjitajImUto manobhiprAyashIghragaH . marmAtigo bANadharastumulaH shoNitodakaiH .. 7\-10\-18 (44989) samplAvayandishaH sarvA mAnavairAstaranmahIm . bhImaniHsvanito raudro duryodhanapurogamAn .. 7\-10\-19 (44990) yuddhe.abhyaShi~nchadvijayo gArdhrapatraiH shilAshitaiH . gANDIvaM dhArayandhImAnkIdR^ishaM vo manastadA .. 7\-10\-20 (44991) iShusambAdhamAkAshaM kurvankapivaradhvajaH . yadAyAtkathamAsIttu tadA pArthaM samIkShatAm .. 7\-10\-21 (44992) kachchidgANDIvashabdena na praNashyati vai balam . yadvaH sabhairavaM kurvannarjuno bhR^ishamanvayAt .. 7\-10\-22 (44993) kachchinnApAnudatprAmAniShubhirvo dhana~njayaH . vAto vegAdivAvidhyanmeghA~nsharagaNairnR^ipAn .. 7\-10\-23 (44994) ko hi gANDIvadhanvAnaM raNe soDhuM naro.arhati . yamuShashchutya senAgre janaH sarvo vidIryate .. 7\-10\-24 (44995) yatsenAH samakampanta yadvIrAnaspR^ishadbhayam . ke tatra nAjahurdroNaM ke kShudrAH prAdravanbhayAt .. 7\-10\-25 (44996) ke vA tatra tanUstyaktvA pratIpaM mR^ityumAvrajan . amAnuShANAM jetAraM yuddheShvapi dhana~njayam .. 7\-10\-26 (44997) na cha vegaM sitAshvasya visahiShyanti mAmakAH . gANDIvasya cha nirghoShaM prAvR^iDjaladaniHsvanam .. 7\-10\-27 (44998) viShvakseno yasya yantA yasya yoddhA dhana~nchayaH . ashakyaH sa ratho jetuM manye devAsurairapi .. 7\-10\-28 (44999) sukumAro yuvA shUro darshanIyashcha pANDavaH . medhAvI nipuNo dhImAnyudhi satyaparAkramaH .. 7\-10\-29 (45000) ArAvaM vipulaM kurvanvyathayansarvasainikAn . yadAyAnnakulo droNaM ke shUrAH paryavArayan .. 7\-10\-30 (45001) AshIviSha iva kruddhaH sahadevo yadA.abhyayAt . kadanaM kariShya~nshatrUNAM tejasA durjayo yudhi .. 7\-10\-31 (45002) AryavratamamogheShuM hImantamaparAjitam . sahadevaM tamAyAntaM ke shUrAH paryavArayan .. 7\-10\-32 (45003) yastu sauvIrarAjasya pramathya mahatIM chamUm . Adatta mahiShIM bhojAM kAmyAM sarvA~NgashobhanAm .. 7\-10\-33 (45004) satyaM dhR^itishcha shauryaM cha brahmacharyaM cha kevalam . sarvANi yuyudhAne.asminnityAni puruSharShabhe .. 7\-10\-34 (45005) balinaM satyakarmANamadInamaparAjitam . vAsudevasamaM yuddhe vAsudevAdanantaram .. 7\-10\-35 (45006) dhana~njayopadeshena shreShThamiShvastrakarmaNi . pArthena samamastreShu kastaM droNAdavArayat .. 7\-10\-36 (45007) vR^iShNInAM pravaraM vIraM shUraM sarvadhanuShmatAm . rAmeNa samamastreShu yashasA vikrameNa cha .. 7\-10\-37 (45008) satyaM dhR^itirmatiH shauryaM brAhmaM chAstramanuttamam . sAtvate tAni sarvANi trailokyamiva keshave .. 7\-10\-38 (45009) tameva~NguNasampannaM durvAramapi daivataiH . samAsAdya maheShvAsaM ke shUrAH paryavArayan .. 7\-10\-39 (45010) pA~nchAleShUttamaM vIramuttamAbhijanapriyam . nityamuttamakarmANamuttamaujasamAhave .. 7\-10\-40 (45011) yuktaM dhana~njayahite mamAnarthArthamutthitam . yamavaishravaNAdityamahendravaruNopamam .. 7\-10\-41 (45012) mahArathaM samAkhyAtaM droNAyodyatamAhave . tyajantaM tumule prANAnke shUrAH samavArayan .. 7\-10\-42 (45013) ekopasR^itya chedibhyaH pANDavAnyaH samAshritaH . dhR^iShTaketuM samAyAntaM droNaM kastaM nyavArayat .. 7\-10\-43 (45014) yo.avadhItketumAnvIro rAjaputraM durAsadam . aparAntagiridvAre droNAtkastaM nyavArayat .. 7\-10\-44 (45015) strImpusayornaravyAghro yaH sa veda guNAguNAn . shikhaNDinaM yAj~nasenimamlAnamanasaM yudhi .. 7\-10\-45 (45016) devavratasya samare hetuM mR^ityormahAtmanaH . droNAyAbhimukhaM yAntaM ke shUrAH paryavArayan .. 7\-10\-46 (45017) yasminnabhyadhikA vIre guNAH sarve dhana~njayAt . yasminnastrANi satyaM cha brahmacharyaM cha sarvadA .. 7\-10\-47 (45018) vAsudevasamaM vIrye dhana~njayasamaM bale . tejasA.a.adityasadR^ishaM bR^ihaspatisamaM matau .. 7\-10\-48 (45019) abhimanyuM mahAtmAnaM vyAttAnanamivAntakam . droNAyAbhimukhaM yAntaM ke shUrAH samavArayan .. 7\-10\-49 (45020) taruNastaruNapraj~naH saubhadraH paravIrahA . yadAbhyadhAvadvai droNaM tadA.a.asIdvo manaH kathaM .. 7\-10\-50 (45021) draupadeyA naravyAghrAH samudramiva sindhavaH . yadroNamAdravansa~Nkhye ke shUrAstAnnyavArayan .. 7\-10\-51 (45022) ete dvAdasha varShANi krIDAmutsR^ijya bAlakAH . astrArthamavasanbhIShme bibhrato vratamuttamam .. 7\-10\-52 (45023) kShatra~njayaH kShatradevaH kShatravarmA cha mAnadaH . dhR^iShTadyumnAtmajA vIrAH ke tAndroNAdavArayan .. 7\-10\-53 (45024) shatAdvishiShTaM yaM yuddhe samamanyanta vR^iShNayaH . chekitAnaM maheShvAsaM kastaM droNAdavArayat .. 7\-10\-54 (45025) vArdhakShemiH kali~NgAnAM yaH kanyAmAharadyudhi . anAdhR^iShTiradInAtmA kastaM droNAdavArayat .. 7\-10\-55 (45026) bhrAtaraH pa~ncha kaikeyA dhArmikAH satyavikramAH . indragopakasa~NkAshA raktavarmAyudhadhvajAH .. 7\-10\-56 (45027) mAtR^iShvasuH sutA vIrAH pANDavAnAM jayArthinaH . tAndroNaM hantumAyAtAnke vIrAH paryavArayan .. 7\-10\-57 (45028) yaM yodhayanto rAjAno nAjayanvAraNAvate . ShaNmAsAnapi saMrabdhA jighAMsanto yudhAM patiM .. 7\-10\-58 (45029) dhanuShmatAM varaM shUraM satyasandhaM mahAbalam . droNAtkastaM naravyAghraM yuyutsuM paryavArayat .. 7\-10\-59 (45030) yaH putraM kAshirAjasya vArANasyAM mahAratham . samare strIShu gR^idhyantaM bhallenApAharadrathAt .. 7\-10\-60 (45031) dhR^iShTadyumnaM maheShvAsaM pArthAnAM mantradhAriNam . yuktaM duryodhanAnarthe sR^iShTaM droNavadhAya cha .. 7\-10\-61 (45032) nirdahantaM raNe yodhAndArayantaM cha sarvataH . droNAbhimukhamAyAntaM ke shUrAH paryavArayan .. 7\-10\-62 (45033) utsa~Nga iva samvR^iddhaM drupadasyAstravittamam . shaikhaNDinaM shastraguptaM ke droNAdavArayan .. 7\-10\-63 (45034) ya imAM pR^ithivIM kR^itsnAM charmavatsamaveShTayat . mahatA rathaghoSheNa mukhyArighno mahArathaH .. 7\-10\-64 (45035) dashAshvamedhAnAjahe svannapAnAptadakShiNAn . nirargalAnsarvamedhAnputravatpAlayanprajAH .. 7\-10\-65 (45036) visR^iShTA dakShiNA yasya ga~NgAjalamavArayat . ga~NgAsrotasi yAvatyaH sikatA apyasheShataH . tAvatIrgA dadau vIra ushInarasuto.adhvare .. 7\-10\-66 (45037) na pUrve nApare chakruridaM kechana mAnavAH . itIdaM chukrushurdevAH kR^ite karmaNi duShkare .. 7\-10\-67 (45038) pashyAmastriShu lokeShu na taM saMsthAsnuchAriShu . jAtaM chApi janiShyantaM dvitIyaM chApi sAmpratam .. 7\-10\-68 (45039) anyamaushInarAchChebyAddhuro voDhAramityuta . gatiM yasya na yAsyanti mAnuShA lokavAsinaH .. 7\-10\-69 (45040) tasya naptAramAyAntaM shaibyaM kaH samavArayat . droNAyAbhimukhaM yattaM vyAttAnanamivAntakam .. 7\-10\-70 (45041) virATasya rathAnIkaM matsyasyAmitraghAtinaH . prepsantaM samare droNaM ke vIrAH paryavArayan .. 7\-10\-71 (45042) sadyo vR^ikodarAjjAto mahAbalaparAkramaH . mAyAvI rAkShaso vIro yasmAnmama mahadbhayam .. 7\-10\-72 (45043) pArthAnAM jayakAmaM taM taM putrANAM mama kaNTakam . ghaTotkachaM mahAtmAnaM kastaM droNAdavArayat .. 7\-10\-73 (45044) ete chAnye cha bahavo yeShAmajitaM yudhi . tyaktAraH saMyuge prANAnkiM teShAmajitaM yudhi .. 7\-10\-74 (45045) yeShAM cha puruShavyAghraH shAr~NgadhanvA vyapAshrayaH .. lokAnAM gururatyarthaM lokanAthaH sanAtanaH. 7\-10\-75 (45046) nArAyaNoraNe nAtho divyo divyAtmakaH prabhuH .. yasya divyAni karmANi pravadanti manIShiNaH. 7\-10\-76 (45047) tAnyahaM kIrtayiShyAmi bhaktyA sthairyArthamAtmanaH .. .. 7\-10\-77 (45048) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi dashamo.adhyAyaH .. 10 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-10\-8 saH prasiddhaH . tamajAtashatrum AyAntaM dR^iShTvA droNAtkaH avArayadityanvayaH .. 5\-10\-15 yadA ayAt yadA cha duryodhanapurogamAngArdhrapatrairabhyaShi~nchattadA vo manaH krIdR^ishamabhUditi ShaShThenAnvayaH .. 5\-10\-34 yuyudhAne sAtyakau .. 5\-10\-38 sAtvate sAtyakau .. 5\-10\-68 sthAsruchAriShu sthAvaraja~NgamAtmakeShu . snamityasya vyavahitena pashyAma ityanena sambandhaH .. 5\-10\-10 dashamo.adhyAyaH .. 10 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 011 .. shrIH .. 7\.11\. adhyAyaH 11 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## dhR^itarAShTreNa prasa~NgAdbhaktyudrekeNa\-\-shrIkR^iShNacharitrAnukIrtanam .. 1 .. dhR^itarAShTreNa bahudhA vichintya sa~njayamprati yuddhakathanachodanA .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-11\-0 (45049) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-11\-0x (4284) shR^iNu divyAni karmANi vAsudevasya sa~njaya . kR^itavAnyAni govindo yathA nAnyAHpumAnkvachit .. 7\-11\-1 (45050) saMvardhatA gopakule bAlenaiva mahAtmanA . vikhyApitaM balaM bAhvostriShu lokeShu sa~njaya .. 7\-11\-2 (45051) pUtanAM shakaTaM hatvA keshinaM chaiva vAjinam . R^iShabhaM dhenukaM chaiva ariShTaM cha mahAbalam .. 7\-11\-3 (45052) dAvAnmuktvA mahAbAhurdhR^itvA govardhanaM nigim . chANUraM muShTikaM chaiva ra~Ngamadhye nihatya cha .. 7\-11\-4 (45053) pralambaM narakaM jambhaM pIThaM chApi mahAsuram . muruM chAntakasa~NkAshamavadhItpuShkarekShaNaH .. 7\-11\-5 (45054) tathA kaMso mahAtejA jarAsandhena pAlitaH . vikrameNaiva kR^iShNena sagaNaH pAtito raNe .. 7\-11\-6 (45055) sunAmA raNavikrAntaH samagrAkShauhiNIpatiH . bhojarAjasya madhyastho bhrAtA kaMsasya vIryavAn .. 7\-11\-7 (45056) baladevadvitIyena kR^iShNenAmitraghAtinA . tarasvI samare dagdhaH sasainyaH shUrasenarAT .. 7\-11\-8 (45057) durvAsA nAma viprarShistathA paramakopanaH . ArAdhitaH sadAreNa sa chAsmai pradadau varAn .. 7\-11\-9 (45058) tathA gAndhArarAjasya sutAM vIraH svayaMvare . nirjitya pR^ithivIpAlAnAvahatpuShkarekShaNaH .. 7\-11\-10 (45059) amR^iShyamANA rAjAno yasya jAtyA hayA iva . rathe vaivAhike yuktAH pratodena kR^itavraNAH .. 7\-11\-11 (45060) jarAsandhaM mahAbAhumupAyena janArdanaH . pareNa ghAtayAmAsa samagrAkShauhiNIpatim .. 7\-11\-12 (45061) chedirAjaM cha vikrAntaM rAjasenApatiM balI . arghe vivadamAnaM cha jaghAna pashuvattadA .. 7\-11\-13 (45062) saubhaM daityapuraM khasthaM shAlvaguptaM durAsadam . samudrakukShau vikramya pAtayAmAsa mAdhavaH .. 7\-11\-14 (45063) a~NgAnva~NgAnkali~NgaMshcha mAgadhAnkAshikosalAn . vAtsyagArgyakarUShAMshcha pauNDrAMshchApyajayadraNe .. 7\-11\-15 (45064) AvantyAndAkShiNAtyAMshcha pArvatIyAndasherakAn . kAshmIrakAnaurasikAnpishAchAMshcha samudgalAn .. 7\-11\-16 (45065) kAmbhojAnvATadhAnAMshcha cholAnpANDyAMshcha sa~njaya . trigartAnmAlavAMshchaiva daradAMshcha sudurjayAn .. 7\-11\-17 (45066) nAnAdigbhyashcha samprAptAnkhashAMshchaiva shakAMstathA . jitavAnpuNDarIkAkSho yavanaM cha sahAnugam .. 7\-11\-18 (45067) pravishya makarAvAsaM yAdogaNaniShevitam . jigAya varuNaM sa~Nkhye salilAntargataM purA .. 7\-11\-19 (45068) yudhi pa~nchajanaM hatvA daityaM pAtAlavAsinam . pA~nchajanyaM hR^iShIkesho divyaM sha~NkhamavAptavAn .. 7\-11\-20 (45069) khANDave pArthasahitastoShayitvA hutAshanam . AgneyamastraM durdharShaM chakraM lebhe mahAbalaH .. 7\-11\-21 (45070) vainateyaM samAruhya trAsayitvA.amarAvatIm . mahendrabhavanAdvIraH pArijAtamupAnayat .. 7\-11\-22 (45071) tachcha marShitavA~nshakro jAnaMstasya parAkramam . rAj~nAM chApyajitaM kaMchitkR^iShNeneha na shushruma .. 7\-11\-23 (45072) yachcha tanmahadAshcharyaM sabhAyAM mama sa~njaya . kR^itavAnpuNDarIkAkShaH kastadanya ihArhati .. 7\-11\-24 (45073) yachcha bhaktyA prasanno.ahamadrAkShaM kR^iShNamIshvaram . tanme suviditaM sarvaM pratyakShamiva chAgamam .. 7\-11\-25 (45074) nAnto vikramayuktasya buddhyA yuktasya vA punaH . karmaNAM shakyate gantuM hR^iShIkeshasya sa~njaya .. 7\-11\-26 (45075) tathA gadashcha sAmbashcha pradyumno.atha vidUrathaH . agAvaho.aniruddhashcha chArudeShNaH sasAraNaH .. 7\-11\-27 (45076) ulmuko nishaThashchaiva jhillI babhrushcha vIryavAn . pR^ithushcha vipR^ithushchaiva shamI~Nko.athArimejayaH .. 7\-11\-28 (45077) ete.anye balavantashcha vR^iShNivIrAH prahAriNaH . kathaMchitpANjavAnIkaM shrayeyuH samare sthitAH .. 7\-11\-29 (45078) AhUtA vR^iShNivIreNa keshavena mahAtmanA . tataH saMshayitaM sarve bhavediti matirmama .. 7\-11\-30 (45079) nAgAyutabalo vIraH kailAsashikharopamaH . vanamAlI halI rAmastatra yatra janArdanaH .. 7\-11\-31 (45080) yamAhuH sarvapitaraM vAsudevaM dvijAtayaH . api vA hyeSha pANDUnAM yotsyate.arthAya sa~njaya .. 7\-11\-32 (45081) sa yadA tAta sannahyetpANDavArthAya sa~njaya . na tadA pratisaMyoddhA bhavitA tatra kashchana .. 7\-11\-33 (45082) yadi sma kuravaH sarve jayeyurnAma pANDavAn . vArShNeyo.arthAya teShAM vai gR^ihNIyAchChastramuttamam .. 7\-11\-34 (45083) tataH sarvAnnaravyAghro hatvA narapatInraNe . kauravAMshcha mahAbAhuHkuntyai dadyAtsa medinIm .. 7\-11\-35 (45084) yasya yantA hR^iShIkesho yoddhA yasya dhana~njayaH . rathasya tasya kaH sa~Nkhye pratyanIko bhavedrathaH .. 7\-11\-36 (45085) na kenachidupAyena kurUNAM dR^ishyate jayaH . tasmAnme sarvamAchakShva yathA yuddhamavartata .. 7\-11\-37 (45086) arjunaH keshavasyAtmA kR^iShNo.apyAtmA kirITinaH . arjune vijayo nityaM kR^iShNe kIrtishcha shAshvatI .. 7\-11\-38 (45087) sarveShvapi cha lokeShu bIbhatsuraparAjitaH . prAdhAnyenaiva bhUyiShThamameyAH keshave guNAH .. 7\-11\-39 (45088) mohAdduryodhanaH kR^iShNaM yo na vettIha keshavam . mohito daivayogena mR^ityupAshapuraskR^itaH. 7\-11\-40 (45089) na veda kR^iShNaM dAshArhamarjunaM chaiva pANDavam . pUrvadevau mahAtmAnau naranArAyaNAvubhau .. 7\-11\-41 (45090) ekAtmAnau dvidhAbhUtau dR^ishyete mAnavairbhuvi . manasApi hi durdharShau senAmetAM yashasvinau .. 7\-11\-42 (45091) nAshayetAmihechChantau mAnuShatvAchcha nechChataH . yugasyeva viparyAso lokAnAmiva mohanam .. 7\-11\-43 (45092) bhIShmasya cha vadhastAta droNasya cha mahAtmanaH . na hyeva brahmacharyeNa na vedAdhyayanena cha .. 7\-11\-44 (45093) na kriyAbhirna chAstreNa mR^ityoH kashchinnirvAyate . lokasambhAvitau vIrau kR^itAstrau yuddhadurmadau .. 7\-11\-45 (45094) bhIShmadroNau hatau shrutvA kinnu jIvAmi sa~njaya . yAM tAM shriyamasUyAmaH purA dR^iShTvA yudhiShThire .. 7\-11\-46 (45095) adya tAmanujAnImo bhIShmadroNavadhena ha . matkR^ite chApyanuprAptaH kurUNAmeSha sa~NkShayaH .. 7\-11\-47 (45096) pakvAnAM hi vadhe sUta vajrAyante tR^iNAnyuta . anantamidamaishvaryaM loke prApto yudhiShThiraH .. 7\-11\-48 (45097) yasya kopAnmahAtmAnau bhIShmadroNau nipAtitau . prAptaH prakR^itito dharmo na dharmo mAmakAnprati .. 7\-11\-49 (45098) krUraH sarvavinAshAya kAlo.asau nAtivartate . anyathA chintitA hyarthA naraistAta manasvibhiH . anyathaiva prapadyante daivAditi matirmama .. 7\-11\-50 (45099) tasmAdaparihArye.arthe samprApte kR^ichChra uttame . apAraNIye dushchintye yathAbhUtaM prachakShva me .. .. 7\-11\-51 (45100) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi ekAdasho.adhyAyaH .. 11 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-11\-6 vikrameNaiva astraM chinA .. 5\-11\-12 pareNa bhImena .. 5\-11\-11 ekAdasho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 012 .. shrIH .. 7\.12\. adhyAyaH 12 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNachoditena duryodhanena yudhiShThirasya jIvagrAhaM grahaNavaraNam .. 1 .. droNena arjunAsannidhAne tadvrahaNe pratij~nAte duryo dhanena taduddhoShaNam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-12\-0 (45101) sa~njaya uvAcha. 7\-12\-0x (4285) `shushrUShasva sthiro bhUtvAM shaMsato mama bhArata'. hanta te kathayiShyAmi sarvaM pratyakShadarshivAn . yathA satyaparo droNaH sAditAH pANDusR^i~njayaiH .. 7\-12\-1 (45102) senApatitvaM samprApya bhAradvAjo mahArathaH . madhye sarvasya sainyasya putraM te vAkyamabravIt .. 7\-12\-2 (45103) yatkauravANAmR^iShabhAdApageyAdanantaram . sainApatye tvayA rAjannadya satkR^itavAnaham .. 7\-12\-3 (45104) sadR^ishaM karmaNastasya phalaM prApnuhi bhArata . karomi kAmaM kaM te.adya pravR^iNIShva yamichChasi .. 7\-12\-4 (45105) sa~njaya uvAcha. 7\-12\-5x (4286) tato duryodhano rAjA karNaduHshAsanAdibhiH . sammantryovAcha durdharShamAchAryaM jayatAM varam .. 7\-12\-5 (45106) dadAsi chedvaraM mahyaM jIvagrAhaM yudhiShThiram . gR^ihItvA rayinAM shreShThaM matsamIpamihAnaya .. 7\-12\-6 (45107) `ichCheyaM vai mahAtmAnaM dharmAtmAnaM yudhiShThiram . bhrAtR^iNAM pashyatAmeva jIvagrAheNa me dvija .. 7\-12\-7 (45108) gR^ihItvA rathinAM shreShThaM matsakAshamihAnaya . prINAmyanena kAryeNa sasuhR^ijjanabAndhavaH .. 7\-12\-8 (45109) sa~njaya uvAcha. 7\-12\-9x (4287) tataH kurUNAmAchAryaH shrutvA putrasya te vachaH . senAM praharShayansarvAmidaM vachanamabravIt .. 7\-12\-9 (45110) dhanyaH kuntIsuto rAjanyasya grahaNamichChasi . na vadhaM tasya durdharSha varamadya prayAchase .. 7\-12\-10 (45111) kimarthaM cha naravyAghra na vadhaM tasya kA~NkShase . nAshaMsasi kriyAmetAM matto duryodhana dhruvam .. 7\-12\-11 (45112) AhosviddharmarAjasya dveShTA kashchinna vidyate . yadIchChasi tvaM jIvantaM kulaM rakShasi chAtmanaH .. 7\-12\-12 (45113) athavA bharatashreShTha nirjitya yudhi pANDavAn . rAjyAMshaM prati dattvA cha saubhrAtraM kartumichChasi .. 7\-12\-13 (45114) dhanyaH kuntIsuto rAjA sujAtaM chAsya dhImataH . ajAtashatrutA satyA tasya yatsnihyate bhavAn .. 7\-12\-14 (45115) sa~njaya uvAcha. 7\-12\-15x (4288) droNena chaivamuktasya tava putrasya bhArata . sahasA niHsR^ito bhAvo yosya nityaM hR^idi sthitaH .. 7\-12\-15 (45116) nAkAro gUhituM shakyo bR^ihaspatisamairapi . tasmAttava suto rAjanprahR^iShTo vAkyamabravIt .. 7\-12\-16 (45117) vadhe kuntIsutasyAjau nAchArya vijayo mama . hate yudhiShThire pArthA hanyuHsarvAnhi no dhruvam .. 7\-12\-17 (45118) naiva shakyA raNe sarve nihantumamarairapi . `yadi sarve haniShyante pANDavAH sasutA mR^idhe .. 7\-12\-18 (45119) tataH kR^itsnaM vashe kR^itvA niHsheShaM nR^ipamaNDalam . sasAgaravanAM sphItAM vijitya vasudhAmimAm .. 7\-12\-19 (45120) viShNurdAsyati kR^iShNAyai kuntyai vA puruShottamaH'. yadyeSha chaiShAM sheShaHsyAtsa evAsmAnna sheShayet .. 7\-12\-20 (45121) satyapratij~ne tvAnIte punardyUtena nirjite . `tasmi~njIvati chAyAte hyupAyairbahubhiH kR^itaiH'. punaryAsyantyaraNyAya pANDavAstamanuvratAH .. 7\-12\-21 (45122) so.ayaM mama jayo vyaktaM dIrghakAlaM bhaviShyati . ato na vadhamichChAmi dharmarAjasya karhichit .. 7\-12\-22 (45123) sa~njaya uvAcha. 7\-12\-23x (4289) tasya jihmamabhiprAyaM j~nAtvA droNo.arthatattvavit . taM varaM sAntaraM tasmai dadau saMchintya buddhimAn .. 7\-12\-23 (45124) droNa uvAcha. 7\-12\-24x (4290) na chedyudhiShThiraM vIraH pAlayedarjuno yudhi . manyasva pANDavashreShThamAnItaM vashamAtmanaH .. 7\-12\-24 (45125) na hi shakyo raNe pArthaH sendrairdevAsurairapi . pratyudyAtumatastAta na tasmAddharShayAmyaham .. 7\-12\-25 (45126) asaMshayaM sa me shiShyo matpUrvashchAstrakarmaNi . taruNaH sukR^itI yukta ekAyanagatashcha saH .. 7\-12\-26 (45127) astrANIndrAchcha rudrAchcha bhUyAMsi samavAptavAn . amarShitashcha te rAjaMstato nAmarShayAmyaham .. 7\-12\-27 (45128) sa chApakramyatAM yuddhAdyenopAyena shakyate . apanIte tataH pArthe dharmarAjo jitastvayA .. 7\-12\-28 (45129) grahaNe hi jayastasya na vadhe puruSharShabha . `grahaNaM hi vadhAttasya dharmarAjasya manyase'. anenaivAbhyupAyena grahaNaM samupaiShyasi .. 7\-12\-29 (45130) ahaM gR^ihItvA rAjAnaM satyadharmaparAyaNam . AnayiShyAmi te rAjanvashamadya na saMshayaH .. 7\-12\-30 (45131) yadi syAsyati sa~NgrAme muhUrtamapi me.agrataH . apanIte naravyAghre kuntIputre dhana~njaye .. 7\-12\-31 (45132) phalgunasya samIpe tu na hi shakyo yudhiShThiraH . grahItuM samare rAjansendrairapi surAsuraiH .. 7\-12\-32 (45133) sa~njaya uvAcha. 7\-12\-33x (4291) `evamukte tadA tasminyuddhe devAsuropame'. sAntaraM tu pratij~nAte rAj~no droNena nigrahe . gR^ihItaM tamamanyanta tava putrAH subAlishAH .. 7\-12\-33 (45134) tato duryodhanenApi grahaNaM pANDavasya tat . `skandhAvAreShu sarveShu yathAsthAneShu mAriSha'. sainyasthAneShu sarveShu sughoShitamarindama .. 7\-12\-34 (45135) pANDaveyeShu sApekShaM droNaM jAnAti te sutaH . tataH pratij~nAsthairyArthaM sa mantro bahulIkR^itaH .. .. 7\-12\-35 (45136) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi dvAdasho.adhyAyaH .. 12 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-12\-11 etAM vadharUpAM kriyAM matto nAshaMsasi na sambhAvayasi .. 5\-12\-12 tadichChasi tvaM iti ka.kha.pAThaH .. 5\-12\-14 sujAtaM shobhanaM janma 5\-12\-22 vyaktaM niyatam .. 5\-12\-26 matpUrvaH ahaM pUrvo gururyasya ekAyanagataH jayamaraNAnyataranishchayavAn .. 5\-12\-35 bahulIkR^itaH pratij~nAM na tyajediti bahuShu prakAshitaH .. 5\-12\-12 dvAdasho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 013 .. shrIH .. 7\.13\. adhyAyaH 13 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunena droNapratij~nAbhItasya yudhiShThirasya samAshvAsanam .. 1 .. yuddhArambho droNaparAkramashcha .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-13\-0 (45137) sa~njaya uvAcha. 7\-13\-0x (4292) sAntare tu pratij~nAne rAj~no droNena nigrahe . tataste sainikAH shrutvA taM yudhiShThiranigraham . siMhanAdaravAMshchakrurbAhushabdAMshcha kR^itsnashaH .. 7\-13\-1 (45138) tachcha sarvaM yathAnyAyaM dharmarAjena bhArata . AptaishchAraiH parij~nAtaM bhAradvAjachikIrShitam .. 7\-13\-2 (45139) tataH sarvAnsamAnAyya bhrAtR^inanyAMshcha sarvashaH . avravIddharmarAjastu dhana~njayamidaM vachaH .. 7\-13\-3 (45140) shrutaM te puruShavyAghra droNasyAdya chikIrShitam . yathA tanna bhavetsatyaM tathA nItirvidhIyatAm .. 7\-13\-4 (45141) sAntaraM hi pratij~nAtaM droNenAmitraghAtinA . tachchAntaramamogheShau tvayi tena samAhitam .. 7\-13\-5 (45142) tattvamadya mahAbAho yudhyasva madanantaram . yathA duryodhanaH kAmaM nemaM droNAdavApnuyAt .. 7\-13\-6 (45143) arjuna uvAcha. 7\-13\-7x (4293) yathA me na vadhaH kArya AchAryasya katha~nchana . tathA tava parityAgo na me rAjaMshchikIrShitaH .. 7\-13\-7 (45144) apyevaM pANDava prANAnutsR^ijeyamahaM yudhi . pratiyAtA.ahamAchAryaM tvAM na jahyAM katha~nchana .. 7\-13\-8 (45145) tvAM nigR^ihyAhave rAjandhArtarAShTro yamichChati . na sa taM jIvaloke.asminkAmaM prAptA katha~nchana .. 7\-13\-9 (45146) prapateddyauH sanakShatrA pR^ithivI shakalI bhavet . na tvAM droNo nigR^ihNIyAjjIvamAne mayi dhruvam .. 7\-13\-10 (45147) yadi tasya raNe sAhyaM kurute vajrabhR^itsvayam . viShNurvA sahito devairna tvAM prApsyatyasau mR^idhe .. 7\-13\-11 (45148) mayi jIvati rAjendra na bhayaM kartumarhasi . droNAdastrabhR^itAM shreShThAtsarvashastrabhR^itAmapi .. 7\-13\-12 (45149) anyachcha brUyAM rAjendra pratij~nAM mama nishchalAm .. 7\-13\-13 (45150) na smarAmyanR^itaM tAvanna smarAmi parAjayam . na smarAmi pratishrutya vismR^itya manasva.akR^itam .. 7\-13\-14 (45151) sa~njaya uvAcha. 7\-13\-15x (4294) tataH sha~NkhAshcha bheryashcha mR^ida~NgAshchAnakaiH saha . prAvAdyanta mahArAja pANDavAnAM niveshane .. 7\-13\-15 (45152) siMhanAdashcha saMjaj~ne pANDavAnAM mahAtmanAm .. dhanurjyAtalashabdashcha gaganaspR^iksubhairavaH .. 7\-13\-16 (45153) shrutvA sha~Nkhasya nirghoShaM pANDavasya mahaujasaH . tvadIyeShvapyanIkeShu vAditrANyabhijaghnire .. 7\-13\-17 (45154) tato vyUDhAnyanIkAni tava teShAM cha bhArata . shanairupeyuranyonyaM yotsyamAnAni saMyuge .. 7\-13\-18 (45155) tataH pravavR^ite yuddhaM tumulaM romaharShaNam . pANDavAnAM kurUNAM cha droNapA~nchAlyayorapi .. 7\-13\-19 (45156) yatamAnAH prayatena droNAnIkavishAtane . na shekuH sR^i~njayA yuddhe taddhi droNena pAlitam .. 7\-13\-20 (45157) tathaiva tava putrasya rathodArAH prahAriNaH . na shekuH pANDavIM senAM pAlyamAnAM kirITInA .. 7\-13\-21 (45158) AstAM te stimite sene rakShyamANe parasparam . samprasupte yathA naktaM vanarAjyau supuShpite .. 7\-13\-22 (45159) tato rukmaratho rAjannarkeNeva virAjatA . varUthinA viniShpatya vyacharatpR^itanAmukhe .. 7\-13\-23 (45160) tamudyantaM rathenaikamAshukAriNamAhave . anekamiva santrasAnmenire pANDusR^i~njayAH .. 7\-13\-24 (45161) tena muktAH sharA ghorA vicheruH sarvatodisham . trAsayanto mahArAja pANDaveyasya vAhinIm .. 7\-13\-25 (45162) madhyandinamanuprApto gabhastishatasaMvR^itaH . yathA dR^ishyeta gharmoshustathA droNo.apyadR^ishyata .. 7\-13\-26 (45163) na chainaM pANDaveyAnAM kashchichChaknoti bhArata . vIkShituM samare kruddhaM mahendramiva dAnavAH .. 7\-13\-27 (45164) mohayitvA tataH sainyaM bhAradvAjaH pratApavAn . dhR^iShTadyumnabalaM tUrNaM vyadhamannishitaiH sharaiH .. 7\-13\-28 (45165) sa dishaH sarvato ruddhvA saMvR^itya khamajihmagaiH . pArShato yatra tatrainAmabhinatpANDuvAhinIm .. .. 7\-13\-29 (45166) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi ekAdashadivasayuddhe trayodasho.adhyAyaH .. 13 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-13\-22 samprasupte kR^itapatrasa~Nkoche .. 5\-13\-23 varUthinA rathena .. 5\-13\-13 trayodasho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 014 .. shrIH .. 7\.14\. adhyAyaH 14 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNayuddhaM dvairathayuddhamabhimanyuparAkramashcha .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-14\-0 (45167) sa~njaya uvAcha. 7\-14\-0x (4295) tataH sa pANDavAnIke janayansumahadbhayam . vyacharatpR^itanAM droNo dahankakShamivAnalaH .. 7\-14\-1 (45168) nirdahantamanIkAni sAkShAdagnimivotthitam . dR^iShTvA rukmarathaM kruddhaM samakampanta sR^i~njayAH .. 7\-14\-2 (45169) satataM kR^iShyataH sa~Nkhye dhanuSho.asyAshukAriNaH . jyAghoShaH shushruve.atyarthaM visphUrjitamivAshaneH .. 7\-14\-3 (45170) rathinaH sAdinashchaiva nAgAnashvAnpadAtinaH . raudrA hastavatA muktAH sammR^idganti ssa sAyakAH .. 7\-14\-4 (45171) nAnadyamAnaH parjanyaH pravR^iddhaH shuchisa~NkShaye . ashmavarShamivAvarShatpareShAmAvahadbhayam .. 7\-14\-5 (45172) vicharansa dishaH sarvAH senAM sa~NkShobhayanprabhuH . vardhayAmAsa santrAsaM shAtravANAmamAnuSham .. 7\-14\-6 (45173) tasya vidyudivAbhreShu chApaM hemapariShkR^itam . bhrAjamAnaM rathe tasmindR^ishyate sma mahAbhayam .. 7\-14\-7 (45174) sa vIraH satyavAnprAj~no dharmanityaH sadA punaH . yugAntakAlavaddhorAM raudrAM prAvartayannadIm .. 7\-14\-8 (45175) amarShavegaprabhavAM kravyAdagaNasa~NkulAm . balaughaiH sarvataH pUrNAM dhvajavR^ikShApahAriNIm .. 7\-14\-9 (45176) shoNitodAM rathAvartAM hastyashvakR^itarodhasam . kavachoDupasaMyuktAM mAMsapa~NkasamAkulAm .. 7\-14\-10 (45177) medomajjAsthisikatAmuShmIShachayaphenilAm .. sa~NgrAmajaladApUrNAM prAsamatsyasamAkulAm .. 7\-14\-11 (45178) naranAgAshvakalilAM sharavegaughavAhinIm . sharIradArusa~NghATAM rathakachChapasa~NkulAm .. 7\-14\-12 (45179) uttamA~NgaiH pa~NkajinIM nistriMshajhaShasa~NkulAm . rathanAgahUdopetAM nAnAbhAraNabhUShitAm .. 7\-14\-13 (45180) mahArathashatAvartAM bhUmireNUrmimAlinIm . mahAvIryavatAM sa~Nkhye sutarAM bhIrudustarAm .. 7\-14\-14 (45181) sharIrashatasambAdhAM gR^idhraka~NkaniShevitAm . mahArathasahasrANi nayantIM yamasAdanam .. 7\-14\-15 (45182) shUlavyAlasamAkIrNAM prANivAjiniShevitAm . ChinnakShatramahAhaMsAM mukuTANDajasevitAm .. 7\-14\-16 (45183) chakrakUrmA~NgadAnakrAM sharakShudrajhaShAkulAm . bakagR^idhrasR^igAlAnAM ghorasa~NghairniShevitAm .. 7\-14\-17 (45184) nihatAnprANinaH sa~Nkhye droNena balinA raNe . vahantIM pitR^ilokAya shatasho rAjasattama .. 7\-14\-18 (45185) sharIrashatasambAdhAM keshashaivalashAdvalAm . nadIM prAvartayadrAjanbhIrUpaNAM bhayavardhinIm .. 7\-14\-19 (45186) tarjayantamanIkAni tAni tAni mahAratham . sarvato.abhyadravandroNaM yudhiShThirapurogamAH .. 7\-14\-20 (45187) tAnabhidravataH shUrAMstAvakA dR^iDhavikramAH . sarvataH pratyagR^ihNanta tadabhUdromaharShaNam .. 7\-14\-21 (45188) shatamAyastu shakuniH sahadevaM samAdravat . saniyantR^idhvajarathaM vivyAgha nishitaiH sharaiH .. 7\-14\-22 (45189) tasya mAdrIsutaH ketuM dhanuH sUtaM hayAnapi . nAtikruddhaH sharaishChittvA ShaShThyA vivyAdha saubalam . `bhittvA cha sharavarSheNa shakuniM pratyavArayat'.. 7\-14\-23 (45190) gadAM gR^ihItvA shakuniH prachaskanda rathottamAt . sa tasya gadayA rAjanrathAtsUtamapAtayat .. 7\-14\-24 (45191) tatastau virathau rAjangadAhastau mahAbalau . chikrIDatU raNe shUrau sashR^i~NgAviva parvatau .. 7\-14\-25 (45192) droNaH pA~nchAladAyAdaM vivyAdha nishitaiH sharaiH . tayostatra mahArAja bANavarShaiH prakAshitam . khadyotairiva chAkAshaM pradoShe puruSharShabha .. 7\-14\-26 (45193) viviMshatiM bhImaseno viMshatyA nishitaiH sharaiH . viddhvA nAkampayadvIrastadadbhutamivAbhavat .. 7\-14\-27 (45194) viviMshatistu sahasA vyashvaketusharAsanam . bhImaM chakre mahArAja tataH sainyAnyapUjayan .. 7\-14\-28 (45195) sa tanna mamR^iShe vIraH shatrorvikramamAhave . tato.asya gadayA dAntAnhayAtsarvAnapAtayat .. 7\-14\-29 (45196) hatAshvAtsa rathAdrAjangR^ihya charma mahAbalaH . abhyayAdbhImasenaM tu matto mattamiva dvipam .. 7\-14\-30 (45197) shalyastu nakulaM vIraH svasrIyaM priyamAtmanaH . vivyAdha prahasanbANairlAlayankopayanniva .. 7\-14\-31 (45198) tasyAshvAnAtapatraM cha dhvajaM sUtamatho dhanuH . nipAtya nakulaH sa~Nkhye sha~NkhaM dadhmau pratApavAn .. 7\-14\-32 (45199) dhR^iShTaketuH kR^ipeNAstA~nChittvA bahuvidhA~nCharAn . kR^ipaM vivyAdha saptatyA dhvajaM chAsya tribhiH sharaiH .. 7\-14\-33 (45200) taM kR^ipaH sharavarSheNa mahatA samavArayat . vivyAdha cha raNe vipro dhR^iShTaketumamarShaNam .. 7\-14\-34 (45201) sAtyakiH kR^itavarmANaM nArAchena stanAntare . viddhvA vivyAdha saptatyA punaranyaiH smayanniva .. 7\-14\-35 (45202) taM bhojaH saptasaptatyA viddhvA.a.ashu nishitaiH sharaiH . nAkampayata shaineyaM shIghro vAyurivAchalam .. 7\-14\-36 (45203) senApatiH susharmANaM bhR^ishaM marmasvatADayat . sa chApi taM tomareNa jatrudeshe.abhyatADayat .. 7\-14\-37 (45204) vaikartanaM tu samare virATaH pratyavArayat . saha matsyairmahAvIryaistadadbhutamivAbhavat .. 7\-14\-38 (45205) tatpauruShamabhUttatra sUtaputrasya dAruNam . yatsainyaM vArayAmAsa sharaiH sannataparvabhiH .. 7\-14\-39 (45206) drupadastu svayaM rAjA bhagadattena sa~NgataH . tayoryuddhaM mahArAja chitrarUpamivAbhavat .. 7\-14\-40 (45207) bhagadattastu rAjAnaM drupadaM nataparvabhiH . saniyantR^idhvajarathaM vivyAdha puruSharShabhaH .. 7\-14\-41 (45208) drupadastu tataH kruddho bhagadattaM mahAratham . AjaghAnorasi kShipraM shareNAnataparvaNA .. 7\-14\-42 (45209) yuddhaM yodhavarau loke saumadattishikhaNDinau . bhUtAnAM trAsajananaM chakrAte.astravishAradau .. 7\-14\-43 (45210) bhUrishravA raNe rAjanyAj~naseniM mahAratham . mahatA sAyakaughena chChAdayAmAsa vIryavAn .. 7\-14\-44 (45211) shikhaNDI tu tataH kruddhaH saumadattiM vishAmpate . navatyA sAyakAnAM tu kampayAmAsa bhArata .. 7\-14\-45 (45212) rAkShasau raudrakarmANau heDimbAlambusAvubhau . chakrAte.atyudbhutaM yuddhaM parasparajayaiShiNau .. 7\-14\-46 (45213) mAyAshatasR^ijau dR^iptau mAyAbhiritaretaram . antarhitau cheratustau bhR^ishaM vismayakAriNau .. 7\-14\-47 (45214) chekitAno.anuvindena yuyudhe chAtibhairavam . yathA devAsure yuddhe balashakrau mahAbalau .. 7\-14\-48 (45215) lakShmaNaH kShatradevena vimardamakarodbhR^isham . yathA viShNuH purA rAjanhiraNyAkSheNa saMyuge .. 7\-14\-49 (45216) tataH prachalitAshvena vidhivatkalpitena cha . rathenAbhyapatadrAjansaubhadraM pauravo pauravo nadan .. 7\-14\-50 (45217) tato.abhyayAtsa tvarito yuddhAkA~NkShI mahAbalaH . tena chakre mahadyuddhamabhimanyurarindamaH .. 7\-14\-51 (45218) pauravastvatha saubhadraM sharavrAtairavAkirat . tasyArjunirdhvajaM ChatraM dhanushchorvyAmapAtayat .. 7\-14\-52 (45219) saubhadraH pauravaM tvanyairviddhvA saptabhirAshugaiH . pa~nchabhistasya vivyAdha hayAnsUnaM cha sAyakaiH .. 7\-14\-53 (45220) tataH praharShayansenAM siMhavadvinadanmuhuH . samAdattArjunistUrNaM pauravAntakaraM sharam .. 7\-14\-54 (45221) taM tu sandhitamAj~nAya sAyakaM ghoradarshanam . dvAbhyAM sharAbhyAM hArdikyashchichCheda sasharaM dhanuH .. 7\-14\-55 (45222) tadutsR^ijya dhanushChinnaM saubhadraH paravIrahA . udbabarha sitaM kha~NgamAdadanAH sharAvaram .. 7\-14\-56 (45223) sa tenAnekatAreNa charmaNA kR^itahastavat . bhrAntAsinA charanmArgAndarshayanvIryamAtmanaH .. 7\-14\-57 (45224) bhrAmitaM punaruddhAntamAdhUtaM punarutthitam . charmanistriMshayo rAjannirvisheShamadR^ishyata .. 7\-14\-58 (45225) sa pauravarathasyeShAmAplutya sahasA nadan . pauravaM rathamAsthAya keshapakShe parAmR^ishat .. 7\-14\-59 (45226) jaghAnAsya padA sUtamasinA pAtayaddhR^ijam . vikShobhyAmbhonidhiM tArkShyastaM nAgamiva chAkShipat .. 7\-14\-60 (45227) tamAgalitakeshAntaM dadR^ishuH sarvapArthivAH . ukShANamiva siMhena pAtyamAnamachetasam .. 7\-14\-61 (45228) tamArjunivashaM prAptaM kR^iShyamANamanAthavat . pauravaM pAtitaM dR^iShTvA nAmR^iShyata jayadrUthaH .. 7\-14\-62 (45229) sa barhibarhAvatataM ki~NkiNIshatajAlavat . charma chAdAya kha~NgaM cha nadanparyapatadrathAt .. 7\-14\-63 (45230) tataH saindhavamAlokya kArShNirutsR^ijya pauravam . utpapAta rathAttUrNaM shyenavannipapAta cha. 7\-14\-64 (45231) prAsapaTTishanistriMshA~nChatrubhiH samprachoditAn . chichCheda chAsinA kArShNishcharmaNA saMrurodha cha .. 7\-14\-65 (45232) sa darshayitvA sainyAnAM svabAhubalamAtmanaH . tamudyamya mahAkha~NgaM charma chAtha punarbalI .. 7\-14\-66 (45233) vR^iddhakShatrasya dAyAdaM pituratyantavairiNam . sasArAbhimukhaH shUraH shArdUla iva ku~njaram .. 7\-14\-67 (45234) tau parasparamAsAdya khahgadantanakhAyudhau . hR^iShTavatsamprajahAte vyAghrakesariNAviva .. 7\-14\-68 (45235) sampAteShvabhighAteShu nipAteShvasicharmaNoH . na tayorantaraM kashchiddadarsha narasiMhayoH .. 7\-14\-69 (45236) avakShepo.asinirhAdaH shastrAntaranidarshanam . bAhyAntaranipAtashcha nirvishemadR^ishyata .. 7\-14\-70 (45237) bAhyamAbhyantaraM chaiva charantau mArgamuttamam . dadR^ishAte mahAtmAnau sapakShAviva parvatau .. 7\-14\-71 (45238) tato vikShipataH kha~NgaM saubhadrasya yashasvinaH . sharAvaraNapakShAnte prajahAra jayadrathaH .. 7\-14\-72 (45239) rukmapatrAntare saktastasmiMshcharmaNi bhAsvare . sindhurAjabaloddhUtaH so.abhajyata mahAnasiH .. 7\-14\-73 (45240) bhagnamAj~nAya nistriMshamavaplutya padAni ShaT . adR^ishyata nimeSheNa svarathaM punarAsthitaH .. 7\-14\-74 (45241) taM kArShNiM samarAnmuktamAsthitaM rathamuttamam . sahitAH sarvarAjAnaH parivavruH samantataH .. 7\-14\-75 (45242) tatashcharma cha kha~NgaM cha samutkShipya mahAbalaH . nanAdArjunadAyAdaH prekShamANo jayadratham .. 7\-14\-76 (45243) sindhurAjaM parityajya saubhadraH paravIrahA . tApayAmAsa tatsainyaM bhuvanaM bhAskaro yathA .. 7\-14\-77 (45244) tasya sarvAyasIM shaktiM shalyaH kanakabhUShaNAm . chikShepa samare ghorAM dIptAmagnishikhAmiva .. 7\-14\-78 (45245) tAmavaplutya jagrAha vikoshaM chAkarodasim . vainateyo yathA kArShNiH patantamuragottamam .. 7\-14\-79 (45246) tasya lAShavamAj~nAya satvaM chAmitatejasaH . sahitAH sarvarAjAnaH siMhanAdamathAnadan .. 7\-14\-80 (45247) tatastAmeva shalyasya saubhadraH paravIrahA . mumocha bhujavIryeNa vaidUryavikR^itAM shitAm .. 7\-14\-81 (45248) sA tasya rathamAsAdya nirmuktabhujagopamA . jaghAna sUtaM shalyasya rathAchchainamapAtayat .. 7\-14\-82 (45249) tato virATadrupadau dhR^iShTaketuryudhiShThiraH . sAtyakiH kekayA bhImo dhR^iShTadyumnashikhaNDinau .. 7\-14\-83 (45250) yamau cha draupadeyAshcha sAdhusAdhviti chukrushuH . bANashabdAshcha vividhAH siMhanAdAshcha puShkalAH .. 7\-14\-84 (45251) prAdurAsanharShayantaH saubhadramapalAyinam . tannAmR^iShyanta putrAste shatrorvijayalakShaNam .. 7\-14\-85 (45252) athainaM sahasA sarve samantAnnishitaiH sharaiH . abhyAkiranmahArAja jaladA iva parvatam .. 7\-14\-86 (45253) teShAM cha priyamanvichChansUtasya cha parAbhavam . ArtAyaniramitraghnaH kruddhaH saubhadramabhyayAt .. .. 7\-14\-87 (45254) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi ekAdashadivasayuddhe chaturdasho.adhyAyaH .. 14 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-14\-5 shuchisa~NkShaye grIShmAnte .. 5\-14\-16 prANina eva vAjinaH pakShiNaH .. 5\-14\-87 parAbhavaM prekShyeti sheShaH .. 5\-14\-14 chaturdasho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 015 .. shrIH .. 7\.15\. adhyAyaH 15 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-15\-0 (45255) .. 7\-15\-50 (45306) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-15\-1 5\-15\- 5\-15\- 5\-15\- 5\-15\- 5\-15\- 5\-15\- 5\-15\- 5\-15\- 5\-15\- 5\-15\- 5\-15\- \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 016 .. shrIH .. 7\.16\. adhyAyaH 16 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNena yudhiShThiragrahaNodyame arjumena tadbha~NgaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-16\-0 (45307) sa~njaya uvAcha. 7\-16\-0x (4297) tadbalaM sumahaddIrNaM tvadIyaM prekShya vIryavAn . dadhAraiko raNe pANDUnvR^iShaseno.astramAyayA .. 7\-16\-1 (45308) sharA dasha disho muktA vR^iShasenena saMyuge . vicheruste vinirbhidya naravAjirathadvipAn .. 7\-16\-2 (45309) tasya dIptA mahAbANA vivishcheruH sahasrashaH . bhAnoriva mahArAja gharmakAle marIchayaH .. 7\-16\-3 (45310) tenArditA mahArAja rathinaH sAdinastathA . nipetururvyAM sahasA vAtabhagnA iva drumAH .. 7\-16\-4 (45311) hayaughAMshcha rathaughAMshcha gajaughAMshcha mahArathaH . apAtayadraNe rAja~nshatasho.atha sahasrashaH .. 7\-16\-5 (45312) dR^iShTvA tamekaM samare vicharantamabhItavat . sahitAH sarvarAjAnaH parivavruH samantataH .. 7\-16\-6 (45313) nAkulistu shatAnIko vR^iShasenaM samabhyayAt . vivyAdha chainaM dashabhirnArAchairmarmabhedibhiH .. 7\-16\-7 (45314) tasya karNAtmajashchApaM ChittvA ketumapAtayat . taM bhrAtaraM parIpsanto draupadeyAH samabhyayuH .. 7\-16\-8 (45315) karNAtmajaM sharavrAtairadR^ishyaM chakrura~njasA . tAnnadanto.abhyadhAvanta droNaputramukhA rathAH .. 7\-16\-9 (45316) ChAdayanto mahArAja draupadeyAnmahArathAn . sharairnAnAvidhaistUrNaM parvatA~njaladA iva .. 7\-16\-10 (45317) tAnpANDavAH pratyagR^ihNaMstvaritAH putragR^iddhinaH . pA~nchAlAH kekayA matsyAH sR^i~njayAshchodyatAyudhAH .. 7\-16\-11 (45318) tadyuddhamabhavaddhoraM sumahadromaharShaNam . tvadIyaiH pANDuputrANAM devAnAmiva dAnavaiH .. 7\-16\-12 (45319) evaM yuyudhire vIrAH saMrabdhAH kurupANDavAH . parasparamudIkShantaH parasparakR^itAgasaH .. 7\-16\-13 (45320) teShAM dadR^ishire kopAdvapUmShyamitatejasAm . yuyutsUnAmivAkAshe patattrivarabhoginAm .. 7\-16\-14 (45321) bhImakarNakR^ipadroNadrauNipArShatasAtyakaiH . babhAse sa raNoddeshaH kAlasUryairivoditaiH .. 7\-16\-15 (45322) `prajAnAM saMkShaye ghore yathA sUryodayo bhavet . shUrANAmudayastadvadAsItpuruShasattama'.. 7\-16\-16 (45323) tadAsIttumulaM yuddhaM nighnatAmitaretaram . mahAbalAnAM balibhirdAnavAnAM yathA suraiH .. 7\-16\-17 (45324) tato yudhiShThirAnIkamuddhUtArNavaniHsvanam . tvadIyamavadhItsainyaM saMpradrutamahAratham .. 7\-16\-18 (45325) tatprabhagnaM balaM dR^iShTvA shatrubhirbhR^ishamarditam . alaM drutena vaH shUrA iti droNo.abhyabhAShata .. 7\-16\-19 (45326) `bhAradvAjamamarShashcha vikramashcha samAvishat . samuddhR^itya niSha~NgAchcha dhanurjyAmavamR^ijya cha . mahAsharadhanuShpANiryantAramidamabravIt .. 7\-16\-20 (45327) sArathe yAhi yatraiSha pANDareNa virAjatA . dhriyamANena chCheNa rAjA tiShThati dharmarAT .. 7\-16\-21 (45328) tadetaddIryate sainyaM dhArtarAShTramanekadhA . etatsaMstambhayiShyAmi prativArya yudhiShThiram .. 7\-16\-22 (45329) na hi mAmabhivarShantaM saMyuge tAta pANDavAH . mAtsyapA~nchAlarAjAnaH sarve cha sahasomakAH .. 7\-16\-23 (45330) arjuno matprasAdAddhi mahAstrANi samAptavAn . na mAmutsahate tAta na bhImo na cha sAtyakiH .. 7\-16\-24 (45331) matprasAdAddhi bIbhatsuH parameShvAsatAM gataH . mamaivAstraM vijAnAti dhR^iShTadyumno.api pArShataH .. 7\-16\-25 (45332) nAyaM saMrakShituM kAlaH prANAMstAta jayaiShiNA . yAhi sargaM puraskR^itya yashase cha jayAya cha .. 7\-16\-26 (45333) sa~njaya uvAcha. 7\-16\-27x (4298) evaM sa~nchodito yantA droNamabhyavahattataH .. 7\-16\-27 (45334) tadA.ashvahR^idayenAshvAnabhimantryAshu harShayan . rathena savarUthena bhAsvareNa virAjatA .. 7\-16\-28 (45335) taM karUshAshcha mAtsyAshcha chedayashcha sasAtvatAH . pANDavAshcha sapA~nchAlAH sahitAH paryavArayan'.. 7\-16\-29 (45336) tataH shoNahayaH kruddhashchaturdanta iva dvipaH . pravishya pANDavAnIkaM yudhiShThiramupAdravat .. 7\-16\-30 (45337) tamAvidhyachChitairbANaiH ka~NkapatrairyudhiShThiraH . tasya droNo dhanushChitvA taM drutaM samupAdravat .. 7\-16\-31 (45338) chakrarakShaH kumArastu pA~nchAlAnAM yashaskaraH . dadhAra droNamAyAntaM veleva saritAM patim .. 7\-16\-32 (45339) droNaM nivAritaM dR^iShTvA kumAreNa dvijarShabham . siMhanAdaravo hyAsItsAdhusAdhviti bhAShitam .. 7\-16\-33 (45340) kumArastu tato droNaM sAyakena mahAhave . vivyAdhorasi sa~NkruddhaH siMhavachcha nadanmuhuH .. 7\-16\-34 (45341) saMvArya cha raNe droNaM kumArastu mahAbalaH . sharairanekasAhasraiH kR^itahasto jitashramaH .. 7\-16\-35 (45342) taM shUramAryavratinaM mantrAstreShu kR^itashchamam . chakrarakShataM parAmR^idrAtkumAraM dvijapu~NgavaH .. 7\-16\-36 (45343) sa madhyaM prApya sainyAnAM sarvAH pravicharandishaH . tava sainyasya goptAsIdbhAradvAjo dvijarShabhaH .. 7\-16\-37 (45344) shikhaNDinaM dvAdashabhirviMshatyA chottamaujasam . nakulaM pa~nchabhirviddhvA sahadevaM cha saptabhiH .. 7\-16\-38 (45345) yudhiShThiraM dvAdashabhirdraupadeyAMstribhistribhiH . sAtyakiM pa~nchabhirviddhvA matsyaM cha dashabhiH sharaiH .. 7\-16\-39 (45346) vyakShobhayadraNe yodhAnyathAmukhyamabhidravan . abhyavartataM samprepsuH kuntIputraM yudhiShThiram .. 7\-16\-40 (45347) yugandharastato rAjanbhAradvAjaM mahAratham . vArayAmAsa sa~NkrudvaM vAtoddhatamivArNavam .. 7\-16\-41 (45348) yudhiShThiraM sa viddhvA tu sharaiH sannataparvabhiH . yugandharaM tu bhallane rathanIDAdapAtayat .. 7\-16\-42 (45349) `taM vijitya mahAtejA bhAradvAjo mahAmanAH . abhyavartata samprepsuH kuntIputraM yudhiShThiram'.. 7\-16\-43 (45350) tato virATadrupadau kekayAH sAtyakiH shibiH . vyAghradattashcha pA~nchalyaH siMhasenashcha vIryavAn .. 7\-16\-44 (45351) ete chAnye cha bahavaH parIpsanto yudhiShThiram . Avavrustasya panthAnaM kirantaH sAyakAnbahUn .. 7\-16\-45 (45352) vyAghradattastu pA~nchAlyo droNaM vivyAdha mArgaNaiH . pa~nchAshatA shitai rAjaMstata uchchukrushurjanAH .. 7\-16\-46 (45353) tvaritaM siMhasenastu droNaM viddhvA mahAratham . prAhasatsahasA hR^iShTastrAsayanvai mahArathAn .. 7\-16\-47 (45354) tato viShphArya nayane dhanurjyAmavamR^ijya cha . talashabdaM mahatkR^itvA droNastaM samupAdravat .. 7\-16\-48 (45355) tatastu siMhasenasya shiraH kAyAtsakuNDalam . vyAghradattasya chAkramya bhallAbhyAmAharadbalI .. 7\-16\-49 (45356) tAnpramR^ijya sharavrAtaiH pANDavAnAM mahArathAn . yudhiShThirarathAbhyAshe tasthau mR^ityurivAntakaH .. 7\-16\-50 (45357) tato.abhavanmahAshabdo rAjanyaudhiShThire bale . hR^ito rAjeti yodhAnAM samIpasthe yatavrate .. 7\-16\-51 (45358) abruvansainikAstatra dR^iShTvA droNasya vikramam . adya rAjA dhArtarAShTraH kR^itArtho vai bhaviShyati .. 7\-16\-52 (45359) asminmahUrte droNastu pANDavaM gR^ihya harShitaH . AgamiShyati no nUnaM dhArtarAShTrasya saMyuge .. 7\-16\-53 (45360) evaM sa~njalpatAM teShAM tAvakAnAM mahArathaH . AyAjjavena kaunteyo rathaghoSheNa nAdayan .. 7\-16\-54 (45361) shoNitodAM rathAvartAM kR^itvA vishasane nadIm . shUrAsthichayasa~NkIrNAM pretakUlApahAriNIm .. 7\-16\-55 (45362) tAM sharaughamahAphenAM prAsamatsyasamAkulAm . nadImuttIrya vegena kurUnvidrAvya pANDavaH .. 7\-16\-56 (45363) tataH kirITi sahasA droNAnIkamupAdravat . ChAdayanniShujAlena mahatA mohayanniva .. 7\-16\-57 (45364) shIghramabhyasyato bANAnsandadhAnasya chAnisham . nAntaraM dadR^ishe kashchitkaunteyasya yashasvinaH .. 7\-16\-58 (45365) na disho nAntarikShaM cha na dyaurnaiva cha medinI . adR^ishyanta mahArAja bANabhUtA ivAbhavan .. 7\-16\-59 (45366) nAdR^ishyata tadA rAjaMstatra ki~nchana saMyuge . bANAndhakAre mahati kR^ite gANDIvadhanvanA .. 7\-16\-60 (45367) sUrye chAstamanuprApte tamasA chAbhisaMvR^ite . nAj~nAyata tadA shatrurna suhR^inna cha kashchana. 7\-16\-61 (45368) tato.avahAraM chakruste droNaduryodhanAdayaH . tAnviditvA punastrastA na yuddhamanasaH parAn .. 7\-16\-62 (45369) svAnyanIkAni bIbhatsuH shanakairavahArayat . tato.abhituShTuvuH pArthaM prahR^iShTAH pANDusR^i~njayAH .. 7\-16\-63 (45370) pA~nchAlAshcha manoj~nAbhirvAgbhiH sUryamivarShayaH . eM svashibiraM prAyAjjitvA shatrUndhana~njayaH .. 7\-16\-64 (45371) pR^iShThataH sarvasainyAnAM mudito vai sakeshavaH .. masAragalvarkamuvarNarUpairvajrapravAlasphaTikaishcha mukhyaiH. 7\-16\-65 (45372) chitre rathe pANDusuto babhAse nakShatrachitre viyatIva chandraH .. .. 7\-16\-66 (45373) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi ekAdashadivasayuddhe ShoDasho.adhyAyaH .. 16 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-16\-1 astramAyayA astrakaushalena .. 5\-16\-14 patattrivarabhoginAmiva patattrivaro garuDaH . bhoginaH sarpAH .. 5\-16\-19 drutena palAyitena .. 5\-16\-55 vishasane yuddhe .. 5\-16\-66 masAraH indranIlaH . galvarkaH padmarAgaH .. 5\-16\-16 ShoDasho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 017 .. shrIH .. 7\.17\. adhyAyaH 17 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## saMshaptakairAhUtasyArjunasya yudhiShThirarakShaNe satyajitaM niyojya tAnprati yuddhAya gamanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-17\-0 (45374) sa~njaya uvAcha. 7\-17\-0x (4299) te sene shibiraM gatvA nyavishetAM vishAmpate . yathAbhAgaM yathAnyAyaM yathAgulmaM cha sarvashaH .. 7\-17\-1 (45375) kR^itvA.avahAraM sainyAnAM droNaH paramadurmanAH . duryodhanamabhiprekShya savrIDamidamabravIt .. 7\-17\-2 (45376) uktametanmayA pUrvaM na tiShThati dhanjaye . shakyo grahItuM sa~NgrAme devairapi yudhiShThiraH .. 7\-17\-3 (45377) iti tadvaH prayatatAM kR^itaM pArthena saMyuge . mA visha~NkIrvacho mahyamajeyau kR^iShNapANDavau .. 7\-17\-4 (45378) apanIte tu yogena kenachichChvetavAhane . tata eShyati te rAjanvashameSha yudhiShThiraH .. 7\-17\-5 (45379) kashchidAhUya taM sa~Nkhye deshamanyaM prakarShatu . tamajitvA na kaunteyo nivarteta katha~nchana .. 7\-17\-6 (45380) etasminnantare shUnyedharmarAjamahaM nR^ipa . grahIShyAmi chamUM bhittvA dhR^iShTadyumnasya pashyataH .. 7\-17\-7 (45381) arjunena parityakto na chettrAsAtpalAyate . mAmupAyAntamAlokya gR^ihItaM viddhi pANDavam .. 7\-17\-8 (45382) evaM te.ahaM mahArAja dharmaputraM yudhiShThiram . samAneShyAmi sagaNaM vashamadya na saMshayaH .. 7\-17\-9 (45383) yadi tiShThati sa~NgrAme muhUrtamapi pANDavaH . athApayAti sa~NgrAmAdvijayAttadvishiShyate .. 7\-17\-10 (45384) sa~njaya uvAcha. 7\-17\-11x (4300) droNasya tadvachaH shrutvA trigartAdhipatistadA . bhrAtR^ibhiH sahito rAjannidaM vachanamabravIt .. 7\-17\-11 (45385) vayaM vinikR^itA rAjansadA gANDIvadhanvanA . anAgaHsvapi chAgastatkR^itamasmAsu tena vai .. 7\-17\-12 (45386) te vayaM smaramANAstAnvinikArAnpR^ithagvidhAn . krodhAgninA dahyamAnA hyashemahi sadA nishi .. 7\-17\-13 (45387) sa no diShTyA.astrasampannashchakShurviShayamAgataH . kartAraH smarayaM karma yachchikIrShAma hR^idgatam .. 7\-17\-14 (45388) bhavatashcha priyaM yatsyAdasmAkaM cha yashaskaram . vayamenaM haniShyAmo nikR^iShyAyodhanAdbahiH .. 7\-17\-15 (45389) adyAstvanarjunA bhUmiratrigartA.avA punaH . satyaM te pratijAnImo naitanmithyA bhaviShyati .. 7\-17\-16 (45390) evaM satyarathashchoktvA satyavarmA cha bhArata . satyavratashcha satyeShuH satyakarmA tathaiva cha .. 7\-17\-17 (45391) sahitA bhrAtaraH pa~ncha rathAnAmayutena cha . nyavartanta mahArAja kR^itvA shapathamAhave .. 7\-17\-18 (45392) mAlavAstuNDikerAshcha rathAnAmayutaistribhiH . susharmA cha naravyAghrastrigartaH prasthalAdhipaH .. 7\-17\-19 (45393) mAvellakairlalitthaishcha sahito madrakairapi . rathAnAmayutenaiva so.agamaddhAtR^ibhiH saha .. 7\-17\-20 (45394) nAnAjanapadebhyashcha rathAnAmayutaM punaH . samutthitaM vishiShTAnAM shapathArthamupAgamat .. 7\-17\-21 (45395) tato jvalanamAnarchya hutvA sarve pR^ithakpR^ithak . jagR^ihuH kushachIrANi chitrANi kavachAni cha .. 7\-17\-22 (45396) te cha baddhatanutrANA ghR^itAktAH kushachIriNaH . maurvImekhalino vIrAH sahasrashatadakShiNAH .. 7\-17\-23 (45397) yajvAnaH putriNo lokyAH kR^itakR^ityAstanutyajaH . yokShyamANAstadA.a.atmAnaM yashasA vijayena cha .. 7\-17\-24 (45398) brahmacharyushrutimukhaiH kratubhishchAptadakShiNaiH . prApyA.NllokAnsuyuddhena kShiprameva yiyAsavaH .. 7\-17\-25 (45399) brAhmamAMstarpayitvA cha niShkAndatvA pR^ithakpR^ithak . gAshcha vAsAMsi cha punaH samAbhAShya parasparam .. 7\-17\-26 (45400) `dvijamukhyaiH samuditaiH kR^itasvastyayanAshiShaH . muditAshcha prahR^iShTAshcha jalaM saMspR^ishya nirmalam'.. 7\-17\-27 (45401) prajvAlya kR^iShNavartmAnamupAgamya raNavratam . tasminnagnau tadA chakruH pratij~nAM dR^iDhanishchayAH .. 7\-17\-28 (45402) shR^iNvatAM sarvabhUtAnAmuchchairvAcho babhAShire . sarve dhana~njayavadhe pratij~nAM chApi chakrire. 7\-17\-29 (45403) ye vai lokAshchAvratinAM ye chaiva brahmaghAtinAm . madyapasya cha ye lokA gurudAraratasya cha .. 7\-17\-30 (45404) brahmasvahAriNashchaiva rAjapiNDApahAriNaH . sharaNAgataM cha tyajato yAchamAnaM tathA ghnataH .. 7\-17\-31 (45405) agAradAhinAM chaiva ye cha gAM nighnatAmapi . apakAriNAM cha ye lokA ye cha brahmadviShAmapi .. 7\-17\-32 (45406) svabhAryAmR^itukAleShu mohAdvai nAbhigachChatAm . shrAddhamaithunikAnAM cha ye chApyAtmApahAriNAm .. 7\-17\-33 (45407) nyAsApahAriNAM ye cha shrutaM nAshayatAM cha ye . klIbane yudhyamAnAnAM ye cha nIchAnusAriNAm .. 7\-17\-34 (45408) nAstikAnAM cha ye lokA ye.agnimAtR^ipitR^ityajAm . tAnApnuyAmahe lokAnye cha pApakR^itAmapi .. 7\-17\-35 (45409) yadyahatvA vayaM yuddhe nivartema dhana~njayam . tena chAbhyarditAstrAsAdbhavemahi parA~NmukhAH .. 7\-17\-36 (45410) yadi tvasukaraM loke karma kuryAma saMyuge . iShTA.NllokAnprApnuyAmo vayamadya na saMshayaH .. 7\-17\-37 (45411) evamuktvA tadA rAjaMste.abhyavartanta saMyuge . Ahvayanto.arjunaM vIrAH pitR^ijuShTAM dishaM prati .. 7\-17\-38 (45412) AhUtastairnaravyAghraiH pArthaH parapura~nchayaH . dharmarAjamidaM vAkyamapadAntaramabravIt .. 7\-17\-39 (45413) AhUto na nivarteyamiti me vratamAhitam . saMshaptakAshcha mAM rAjannAhvayanti mahAmR^idhe .. 7\-17\-40 (45414) eSha cha bhrAtR^ibhiH sArdhaM susharmA.a.ahvayate raNe . vadhAya sagaNasyAsya mAmanuj~nAtumarhasi .. 7\-17\-41 (45415) naitachChaknomi saMsoDhumAhvAnaM puruSharShabha . satyaM te pratijAnAmi hatAnviddhi parAnyudhi .. 7\-17\-42 (45416) yudhiShThira uvAcha. 7\-17\-42x (4301) shrutaM te tattvatastAta yaddroNasya chikIrShitam . yathA tadanR^itaM tasya bhavetattvaM samAchara .. 7\-17\-43 (45417) droNo hi balavA~nshUraH kR^itAstrashcha jitashramaH . pratij~nAtaM cha tenaitadgrahaNaM me mahAratha .. 7\-17\-44 (45418) arjuna uvAcha. 7\-17\-45x (4302) ayaM vai satyajidrAjannadya tvAM rakShitA yudhi . dhriyamANe cha pA~nchAlye nAchAryaH kAmamApsyati .. 7\-17\-45 (45419) hate tu puruShavyAghre raNe satyajiti prabho . sarvairapi sametairvA na sthAtavyaM kathaMchana .. 7\-17\-46 (45420) sa~njaya uvAcha. 7\-17\-47x (4303) anuj~nAtastato rAj~nA pariShvaktashcha phalgunaH . premNA dR^iShTashcha bahudhA hyAshiShashchAsya yojitAH .. 7\-17\-47 (45421) vihAyainaM tataH pArthastrigartAnpratyayAdbalI . kShudhitaH kShudvighAtArthaM siMho mR^igagaNAniva .. 7\-17\-48 (45422) tato dauryodhanaM sainyaM mudA paramayA yutam . R^ite.arjunaM bhR^ishaM kruddhaM dharmarAjasya nigrahe .. 7\-17\-49 (45423) tato.anyonyena te sainye samAjagmaturojasA . ga~NgAsarayvau vegena prAvR^iShIvolbaNodake .. .. 7\-17\-50 (45424) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi saptadasho.adhyAyaH .. 17 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-17\-5 yogena upAyena .. 5\-17\-24 lokyAH puNyalokArhAH .. 5\-17\-25 brahmacharyaM vedavratAcharaNam . shrutirvedAdhyayanaM te eva mukhaM pradhAnaM yeShu taiH. karmabhiriti sheShaH .. 5\-17\-33 AtmApahAriNAM svajAtigopakAnAm .. 5\-17\-34 shrutaM pratij~nAtam .. 5\-17\-39 apadAntaramavyavahitam .. 5\-17\-17 saptadasho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 018 .. shrIH .. 7\.18\. adhyAyaH 18 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunasya saMshaptakaiH saha yuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-18\-0 (45425) sa~njaya uvAcha. 7\-18\-0x (4304) tataH saMshaptakA rAjansame deshe vyavasthitAH . vyUDhAnIkai rathaireva chandrArdhAkhyairmudA yutAH .. 7\-18\-1 (45426) te kirITinamAyAntaM dR^iShTvA harSheNa mAriSha . `atIva samprahR^iShTAste hyupalakShya dhana~njayam'. udakroshannaravyAghrAH shabdena mahatA tadA .. 7\-18\-2 (45427) sa dishaH pradishaH sarvA nabhashchaiva samAvR^iNot . AvR^itatvAcha lokasya nAsIttatra pratisvanaH .. 7\-18\-3 (45428) so.atIva saMprahR^iShTAMstAnupalabhya dhana~njayaH . ki~nchidabhyutsmayankR^iShNamidaM vachanamabravIt .. 7\-18\-4 (45429) devakIputra pashyemAnmumUrShUnadya saMyuge . bhrAtR^IMstraigartakAnetAnroditavye praharShitAn .. 7\-18\-5 (45430) athavA harShakAlo.ayaM traigartAnAmasaMshayam . kunarairduravApAnhi lokAnprApsyanti saMyuge . `mayA hatA hiM sa~NgrAme lokAnprApsyanti puShkalAn' evamuktvA mahAbAhurhR^iShIkeshaM tato.arjunaH . AsasAda raNe vyUDhAM trigartAnAmanIkinIm .. 7\-18\-6 (45431) sa devadattamAdAya sha~NkhaM hemapariShkR^itam . dadhmau vegena mahatA ghoSheNApUrayandishaH .. 7\-18\-8 (45432) tena shabdena vitrastA saMshaptakavarUthinI . vicheShTA.avasthitA sa~Nkhye hyashmasAramayI yathA .. 7\-18\-9 (45433) `sA senA bharatashreShTha nishcheShTA shushubhe tadA . chitre paTe yathA nyastA kushalaiH shilpibhirnaraiH .. 7\-18\-10 (45434) svanena tena sainyAnAM divamAvR^iNvatA tadA . sasvanA pR^ithivI sarvA tathaiva cha mahodadhiH . svanena tena sainyAnAM karNAstu badhirIkR^itAH'.. 7\-18\-11 (45435) vAhAsteShAM vivR^ittAkShAH stabdhakarNashirodharAH . viShTabdhacharaNA mUtraM rudhiraM cha prasusruvuH . `tato vyupAramachChabdaH prahR^iShTAste tato.abhavan'.. 7\-18\-12 (45436) upalabhya tataH saMj~nAmavasthApya cha vAhinIm . yugapatpANDuputrAya chikShipuH ka~NkapatriNaH .. 7\-18\-13 (45437) tAnarjunaH sahasrANi dashapa~nchabhirAshugaiH . anAgatAneva sharaishchichChedAshu parAkramI .. 7\-18\-14 (45438) tatorjunaM shitairbANairdashabhirdashabhiH punaH . prAvidhyanta tataH pArthastAnavidhyattribhistribhiH .. 7\-18\-15 (45439) ekaikastu tataH pArthaM rAjanvivyAdha pa~nchabhiH . sa cha tAnprativivyAdha dvAbhyAM dvAbhyAM parAkramI .. 7\-18\-16 (45440) bhUya eva tu sa~NkruddhAstvarjunaM sahakeshavam . ApUraya~nsharaistIkShNaistaTAkamiva vR^iShTibhiH .. 7\-18\-17 (45441) tataH sharasahasrANi prApatannarjunaM prati . bhramarANAmiva vrAtAH phullaM drumagaNaM vane .. 7\-18\-18 (45442) tataH subAhustriMshadbhiradrisAramayaiH sharaiH . avidhyadiShubhirgADhaM kirITe savyasAchinam .. 7\-18\-19 (45443) taiH kirITi kirITasthairhemapu~NkhairajihmagaiH . shAtakumbhamayApIDo babhau yUpa ivochChritaH .. 7\-18\-20 (45444) hastAvApaM subAhostu bhallena yudhi pANDavaH . chichCheda taM chaiva punaH sharavarShairavAkirat .. 7\-18\-21 (45445) tataH susharmA dashabhiH surathastu kirITinam . sudharmA sudhanushchaiva subAhushcha samArpayat .. 7\-18\-22 (45446) tAMstu sarvAnpR^ithagbANairvAnarapravaradhvajaH . pratyavidhyaddhvajAMshchaiShAM bhallaishchichCheda sAyakAn .. 7\-18\-23 (45447) sudhanvano dhanushChittvA hayAMshchAsyAvadhIchCharaiH . athAsya sashirastrANaM shiraH kAyAdapAtayat .. 7\-18\-24 (45448) `jahAra pArthaH sainyeShu sahasre dve cha yodhinAm'. tasminnipatite vIre trastAstasya padAnugAH .. 7\-18\-25 (45449) `bhUyiShThaM pratiruddhA ye hatairyodhairyashasvinaH'. vyadravanta bhayAdbhItA yatra dauryodhanaM balam .. 7\-18\-26 (45450) tato jaghAnaM sa~Nkruddho vAsavistAM mahAchamUm . sharajAlairavichChinnaistamaH sUrya ivAMshubhiH .. 7\-18\-27 (45451) tato bhagne bale tasminvipralIne samantataH . savyasAchini sa~Nkrudve traigartAnbhayamAvishat .. 7\-18\-28 (45452) te vadhyamAnAH pArthena sharaiH sannataparvabhiH . amuhyaMstatratatraiva trastA mR^igagaNA iva .. 7\-18\-29 (45453) tatastrigartarAT kruddhastAnuvAcha mahArathAn . alaM drutena vaH shUrA na bhayaM kartumarhatha .. 7\-18\-30 (45454) shaptvA.atha shapathAnghorAnsarvasainyasya pashyataH . gatvA dauryodhanaM sainyaM kiM vai vakShyatha mukhyashaH. 7\-18\-31 (45455) nAvahAsyAH kathaM loke karmaNA.anena saMyuge . bhavema sahitAH sarve nivartadhvaM yathAbalam .. 7\-18\-32 (45456) evamuktAstu te rAjannudakroshanmuhurmuhuH . sha~NkhAMshcha dadhmire vIrA harShayantaH parasparam .. 7\-18\-33 (45457) tataste sannyavartantaM saMshaptakagaNAH punaH . nArAyaNAshcha gopAlA mR^ityuM kR^itvA.anivartanam .. .. 7\-18\-34 (45458) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi aShTAdasho.adhyAyaH .. 18 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-18\-1 vyuhyAnIkaM rathaireva chandrAkAraM mudA yutAH iti jha pAThaH .. 5\-18\-18 aShTAdasho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 019 .. shrIH .. 7\.19\. adhyAyaH 19 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunasya saMshaptakaiH saha yuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-19\-0 (45459) sa~ncha uvAcha. 7\-19\-0x (4305) dR^iShTA tu sannivR^ittAMstAnsaMshaptakagaNAnpunaH . vAsudevaM mahAtmAnamarjunaH samabhAShata .. 7\-19\-1 (45460) chodayAshvAnhR^iShIkesha saMshaptakagaNAnprati . naite hAsyanti sa~NgrAmaM jIvanta iti me matiH .. 7\-19\-2 (45461) pashya me.astrabalaM ghoraM bAhvoriShvasanasya cha . adyaitAnpAtayiShyAmi kruddho rudraH pashUniva .. 7\-19\-3 (45462) sa~njaya uvAcha. 7\-19\-4x (4306) tataH kR^iShNaH smitaM kR^itvA pratinandya shivena tam . prAveshayata durdharSho yatrayatraichChadarjunaH .. 7\-19\-4 (45463) sa ratho bhrAjate.atyarthamuhyamAno raNe tadA . uhyamAnamivAkAshe vimAnaM pANDurairhayaiH .. 7\-19\-5 (45464) maNDalAni tatashchakre gatapratyAgatAni che . yathA shakraratho rAjanyuddhe devAsure purA .. 7\-19\-6 (45465) atha nArAyaNAH kruddhA vividhAyudhapANayaH . ChAdayantaH sharavrAtaiH parivavrurdhana~njayam .. 7\-19\-7 (45466) adR^ishyaM cha muhUrtena chakruste bharatarShabha . kR^iShNena sahitaM yuddhe kuntIputraM dhana~njayam .. 7\-19\-8 (45467) kruddhastu phalgunaH sa~Nkhye dviguNIkR^itavikramaH . gANDIvaM dhanurAmR^ijya tUrNaM jagrAha saMyuge .. 7\-19\-9 (45468) baddhvA cha bhrukuTiM vaktre krodhasya pratilakShaNam . devadattaM mahAsha~NkhaM pUrayAmAsa pANDavaH .. 7\-19\-10 (45469) athAstramarisa~NghaghnaM tvAShTramabhyasyadarjunaH . tato rUpasahasrANi prAdurAsanpR^ithakpR^ithak .. 7\-19\-11 (45470) arjunapratirUpaistairnAnArUpairvimohitAH . anyonyenArjunaM matvA svamAtmAnaM cha jaghnire .. 7\-19\-12 (45471) ayamarjuno.ayaM govinda imau pANDavayAdavau . iti bruvANAH saMmUDhA jaghnuranyonyamAhave .. 7\-19\-13 (45472) `anyonyaM samare jaghnustAvakA bharatarShabha'. mohitAH paramAstreNa kShayaM jagmuH parasparam .. 7\-19\-14 (45473) `rudhirokShitagAtrAste prekShamANaH parasparam'. ashobhanta raNe yodhAH puShpitA iva kiMshukAH .. 7\-19\-15 (45474) `rudhirotpIDanAste tu rudhireNa samukShitAH . chandanasya raseneva vyabhrAjanta raNAjire .. 7\-19\-16 (45475) tataH prasahya bIbhatsurvyAkShipadgANDivaM dhanuH . nyahanattA~nCharaistIkShNaistamaH sUrya ivAMshubhiH .. 7\-19\-17 (45476) hatAvashiShTAste bhUyaH parivArya dhana~njayam . sAshvadhvajarathaM chakruradR^ishyaM sharavR^iShTibhiH'.. 7\-19\-18 (45477) tataH sharasahasrANi tairvimuktAni bhasmasAt . kR^itvA tadastraM tAnvIrAnanayadyamasAdanam .. 7\-19\-19 (45478) atha prahasya bIbhatsurlalitthAnmAlavAnapi . mAvellakAMstrigartAMshcha yaudheyAMshchArdayachCharaiH .. 7\-19\-20 (45479) te hanyamAnA vIreNa kShatriyAH kAlachoditAH . vyasR^ija~nCharajAlAni pArthe nAnAvidhAni cha .. 7\-19\-21 (45480) na dhvajo nArjunastatra na ratho na cha keshavaH . pratyadR^ishyata ghoreNa sharavarSheNa saMvR^itaH .. 7\-19\-22 (45481) tataste labdhalakShatvAdanyonyamabhichukrushuH . hatau kR^iShNAviti prItyA vAsAMsyAdudhuvustadA .. 7\-19\-23 (45482) bherImR^ida~Ngasha~NkhAMshcha dadhmurvIrAH sahasrashaH . siMhanAdaravAMshchogrAMshchakrire tatra mAriSha .. 7\-19\-24 (45483) tataH prasiShvide kR^iShNaH khinnashchArjunamabravIt . kvAsi pArtha na pashyAmi kachchijjIvasi shatruhan .. 7\-19\-25 (45484) tasya tadbhAShitaM shrutvA tvaramANo dhana~njayaH . vAyavyAstreNa tairastAM sharavR^iShTimapAharat .. 7\-19\-26 (45485) tataH saMshaptakavrAtAnsAshvadviparathAyudhAn . uvAha bhagavAnvAyuH shuShkaparmachayAniva .. 7\-19\-27 (45486) uhyamAnAstu te rAjanbahvashobhanta vAyunA . praDInAH pakShiNaH kAle vR^ikShebhya iva mAriSha .. 7\-19\-28 (45487) tAMstathA vyAkulIkR^itya tvaramANo dhana~njayaH . jaghAna nishitairbANaiH sahasrANi shatAni cha .. 7\-19\-29 (45488) shirAMsi bhallairaharadbAhUnapi cha sAyudhAn . hastihastopamAMshchorU~nsharairurvyAmapAtayat .. 7\-19\-30 (45489) pR^iShThachChinnAnvicharaNAnvimastakadR^iga~NgulIn . nAnA~NgAvayavairhInAMshchakArArIndhana~njayaH .. 7\-19\-31 (45490) gandharvanagarAkArAnvidhivatkalpitAnrathAn . sharairvishakalIkurvaMshchakre vyashvarathadvipAn .. 7\-19\-32 (45491) muNDatAlavanAnIva tatratatra chakAshire . ChinnA rathadhvajavrAtAH kechittatra kvachitkvachit .. 7\-19\-33 (45492) sottarAyudhino nAgAH sapatAkA~NkushadhvajAH . petuH shakrAshanihatA drumavanta ivAchalAH .. 7\-19\-34 (45493) chAmarApIDakavachAH srastAntranayanAstathA . sArohAsturagAH petuH pArtabANahatAH kShitau .. 7\-19\-35 (45494) vipraviddhAsinArAchAshChinnavarmarShTishaktayaH . pattayashchinnavarmANaH kR^ipaNAH sherate hatAH .. 7\-19\-36 (45495) tairhatairhanyamAnaishcha patadbhiH patitairapi . bhramadbhirniShTanadbhishcha krUramAyodhanaM babhau .. 7\-19\-37 (45496) rajashcha chApyabhavaddurgA kabandhashatasa~NkulA .. tadbabhau raudrabIbhatsaM bIbhatsoryAnamAhave. 7\-19\-38 (45497) AkrIDamiva rudrasya ghnataH kAlAtyaye pashUn .. kate vadhyamAnAH pArthena vyAkulAshvarathadvipAH. 7\-19\-39 (45498) tamevAbhimukhAH kShINAH shakrasyAtithitAM gatAH .. sA bhUmIrbharatashreShTha nihataistairmahArathaiH. 7\-19\-40 (45499) AstIrNA sambabhau sarvA pretIbhUtaiH samantataH .. etasminnantare chaiva pramatte savyasAchini. 7\-19\-41 (45500) vyUDhAnIkastato droNo yudhiShThiramupAdravat .. taM pratyagR^ihNaMstvaritA vyUDhAnIkAH prahAriNaH. 7\-19\-42 (45501) yudhiShThiraM parIpsantastadAsIttumulaM mahat .. .. 7\-19\-43 (45502) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi saMshaptakavadhaparvaNi dvAdashadivasayuddhe ekonaviMsho.adhyAyaH .. 19 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-19\-34 sottarAyudhinaH uparigatairyodhaiH sahitAH .. 5\-19\-19 ekonaviMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 020 .. shrIH .. 7\.20\. adhyAyaH 20 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sa~NkulayuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-20\-0 (45503) sa~njaya uvAcha. 7\-20\-0x (4307) pariNAmya nishAM tAM tu bhAradvAjo mahArathaH . uktvA subahu rAjendra vachanaM vai suyodhanam .. 7\-20\-1 (45504) vidhAya goptR^InpArthasya saMshaptakagaNaiH saha . niShkrAnte cha tadA pArthe saMshaptakavadhaM prati .. 7\-20\-2 (45505) vyUDhAnIkastato droNaH pANDavAnAM mahAchamUm . abhyayAdbharatashreShTha dharmarAjajighR^ikShayA .. 7\-20\-3 (45506) vyUDhAM dR^iShTvA suparNena bhAradvAjasya tAM chamUm . vyUhena maNDalArdhena pratyavyUhadyudhiShThiraH .. 7\-20\-4 (45507) mukhaM tvAsItsuparNasya bhAradvAjo mahArathaH . shiro duryodhano rAjA sodaryaiH sAnugairvR^itaH .. 7\-20\-5 (45508) chakShuShI kR^itavarmA.a.asIdgautamashchAsyatAM varaH .. 7\-20\-6 (45509) bhUtasharmA kShemasharmA karakAkShashcha vIryavAn . kali~NgAH siMhalAH prAchyAH shUrA bhIrA dasherakAH .. 7\-20\-7 (45510) shakA yavanakAmbhojAstathA haMsapathAshcha ye . grIvAyAM shUrasenAshcha darandA madrakekayAH . gajAshvarathapattyoghAstasthuH paramadaMshitAH .. 7\-20\-8 (45511) bhUrishravAstathA shalyaH somadattashcha bAhlikaH . akShauhiNyA vR^itA vIrA dakShiNaM pArshvamAsthitAH .. 7\-20\-9 (45512) vindAnuvindAvAvantyau kAmbhojashcha sudakShiNaH . vAmaM pArshvaM samAshritya droNaputrAgrataH sthitAH .. 7\-20\-10 (45513) pR^iShThe kali~NgAH sAmbaShThA mAgadhAH pauNDramadrakAH . gAndhArAH shakunAH prAchyAH pArvatIyA vasAtayaH .. 7\-20\-11 (45514) puchChe vaikartanaH karNaH saputraj~nAtibAndhavaH . mahatyA senayA tasthau nAnAjanapadotthayA .. 7\-20\-12 (45515) jayadratho bhImarathaH sampAtirR^iShabho jayaH . bhUmi~njayo vR^iShakrAtho naiShadhashcha mahAbalaH .. 7\-20\-13 (45516) vR^itA balena mahatA brahmalokapariShkR^itAH . vyUhasyorasi te rAjansthitA yuddhavishAradAH .. 7\-20\-14 (45517) droNena vihito vyUhaH padAtyashvarathadvipaiH . vAtoddhUtArNavAkAraH pranR^itta iva lakShyate .. 7\-20\-15 (45518) tasya pakShaprapakShebhyo niShpatanti yuyutsavaH . savidyutstanitA meghAH sarvadigbhyaH ivoShNage .. 7\-20\-16 (45519) tasya prAgjyotiSho madhye vidhivatkalpitaM gajam . AsthitaH shushubhe rAjannaMshumAnudaye yathA .. 7\-20\-17 (45520) mAlyadAmavatA rAja~nshvetachChatreNa dhAryatA . kR^ittikAyogayuktena paurNamAsyAmivendunA .. 7\-20\-18 (45521) nIlA~njanachayaprakhyo madAndho dvirado babhau . ativR^iShTo mahAmeghairyathA syAtparvato mahAn .. 7\-20\-19 (45522) nAnAnR^ipatibhirvIrai rvividhAyudhabhUShaNaiH . samanvitaH pArvatIyaiH shakro devagaNairiva .. 7\-20\-20 (45523) tato yudhiShThiraH prekShya vyUhaM tamatimAnuSham . ajayyamaribhiH sa~Nkhye pArShataM vAkyamabravIt .. 7\-20\-21 (45524) brAhmaNasya vashaM nAhamiyAmadya yathA prabho . pArAvatasavarNAshva tathA nItirvidhIyatAm .. 7\-20\-22 (45525) dhR^iShTadyumna uvAcha. 7\-20\-23x (4308) droNasya yatamAnasya vashaM naiShyasi suvrata . ahamAvArayiShyAmi droNamadya sahAnugam .. 7\-20\-23 (45526) mayi jIvati kauravya nodvegaM kartumarhasi . na hi shakto raNe droNo vijetuM mAM katha~nchana .. 7\-20\-24 (45527) sa~njaya uvAcha. 7\-20\-25x (4309) evamuktvA kiranbANAndrupadasya suto balI . pArAvatasavarNAshvaH svayaM droNamupAdravat .. 7\-20\-25 (45528) aniShTadarshanaM dR^iShTvA dhR^iShTadyumnamavasthitam . kShaNenaivAbhavaddroNo nAtihR^iShTamanA iva .. 7\-20\-26 (45529) `sa hi jAto mahArAja droNasya nidhanaM prati .. 7\-20\-27 (45530) martyadharmatayA tasmAdbhAradvAjo vyamuhyata . nAshakattatra tatki~nchidanIkaM prativIkShitum .. 7\-20\-28 (45531) tataH kiranniShUMstIkShNAndrupadasya varUthinIm . bharAdvAjo yayau tUrNaM pArShataM varjayanyudhi . drupadasya mahatsainyaM dArayAmAsa brAhmaNaH'.. 7\-20\-29 (45532) taM tu samprekShya putraste durmukhaH shatrukarShaNaH . priyaM chikIrShurdroNasya dhR^iShTadyumnamavArayat .. 7\-20\-30 (45533) sa samprahArastumulaH sughoraH samapadyata . pArShatasya cha shUrasya durmukhasya cha bhArata .. 7\-20\-31 (45534) pArShataH sharajAlena kShipraM prachChAdya durmukham . bhAradvAjaM sharaugheNa mahatA samavArayat .. 7\-20\-32 (45535) droNAvAritaM dR^iShTvA bhR^ishAyastastavAtmajaH . nAnAli~NgaiH sharavrAtaiH pArShataM samamohayat .. 7\-20\-33 (45536) tayorviShaktayoH sa~Nkhye pA~nchAlyakurumukhyayoH . droNo yaudhiShThiraM sainyaM bahudhA vyadhamachCharaiH .. 7\-20\-34 (45537) anilena yathA.abhrANi vichChinnAni samantataH . tathA pArthasya sainyAni vichChinnAni kvachitkvachit .. 7\-20\-35 (45538) muhUrtamiva tadyuddhamAsInmadhuradarshanam . tata unmattavadrAjannirmaryAdamavartata .. 7\-20\-36 (45539) `naiva khaM na disho bhUmirbabhAse na cha bhAskaraH'. naiva sve na pare rAjannAj~nAyanta parasparam . anumAnena saMj~nAbhiryuddhaM tatsamavartata .. 7\-20\-37 (45540) chUDAmaNiShu niShkeShu bhUShaNeShvapi varmasu . teShAmAdityavarNAbhA rashmayaH prachakAshire .. 7\-20\-38 (45541) tatprakIrNapatAkAnAM rathavAraNavAjinAm . balAkAshabalAbhrAmaM dadR^ishe rUpamAhave .. 7\-20\-39 (45542) narAneva narA jaghnarudagrAshcha hayA hayAn . rathAMshcha rathino jaghnurvAraNA varavAraNAn .. 7\-20\-40 (45543) samuchChritapatAkAnAM gajAnAM paramadvipaiH . kShaNena tumulo ghoraH sa~NgrAmaH samapadyata .. 7\-20\-41 (45544) teShAM saMsaktagAtrANAM karShatAmitaretaram . dantasa~NghAtasa~NgharShAtsadhUmo.agnirajAyata .. 7\-20\-42 (45545) viprakIrNapatAkAste viShANajanitAgnayaH . babhUvuH khaM samAsAdya savidyuta ivAmbudAH .. 7\-20\-43 (45546) vikShipadbhirnadadbhishcha nipatadbhishcha vAraNaiH . sambabhUva mahI kIrNA meghairdyauriva vArShikI .. 7\-20\-44 (45547) teShAmAhanyamAnAnAM bANatomaraR^iShTibhiH . vAraNAnAM ravo jaj~ne meghAnAmiva sampuve .. 7\-20\-45 (45548) tomarAbhihatAH kechidbANaishcha paramadvipAH . vitresuH sarvanAgAnAM shabdamevApare.asR^ijan .. 7\-20\-46 (45549) viShANAbhihatAshchApi kechittatra gajA gajaiH . chakrurArtasvanaM ghoramutpAtajaladA iva .. 7\-20\-47 (45550) pratIpAH kriyamANAshcha vAraNA varavAraNaiH . unmathya punarAjagmuH preritAH paramA~NkushaiH .. 7\-20\-48 (45551) mahAmAtrairmahAmAtrAstADitAH sharatomaraiH . gajebhyaH pR^ithivIM jagmurmuktapraharaNA~NkushAH .. 7\-20\-49 (45552) nirmanuShyAshcha mAta~NgA vinadantastatastataH . ChinnAbhrANIva sampetuH sampravishya parasparam .. 7\-20\-50 (45553) hatAnparivahantashcha patitAnpatitAyudhAn . disho jagmurmahAnAgAH kechidekacharA iva .. 7\-20\-51 (45554) tADitAstADyamAnAshcha tomararShTiparashvathaiH . peturArtasvanaM kR^itvA tadA vishasane gajAH .. 7\-20\-52 (45555) teShAM shailopamaiH kAyairnipatadbhiH samantataH . AhatA sahasA bhUmishchakampe cha nanAda cha .. 7\-20\-53 (45556) sAditaiH sagajArohaiH sapatAkaiH samantataH . mAta~NgaiH shushubhe bhUmirvikIrNairiva parvataiH .. 7\-20\-54 (45557) gajasthAshcha mahAmAtrA nirbhinnahR^idayA raNe . rathibhiH pAtitA bhallairvikIrNA~NkushatomarAH .. 7\-20\-55 (45558) krau~nchavadvinadanto.anye nArAchAbhihatA gajAH . parAnsvAMshchApi mR^idgantaH paripeturdisho dasha .. 7\-20\-56 (45559) gajAshvarathayodhAnAM sharIraughasamAvR^itA . babhUva pR^ithivI rAjanmAMsashoNitakardamA .. 7\-20\-57 (45560) pramathya cha viShANAgraiH samutkShiptAshcha vAraNaiH . sachakrAshcha vichakrAshcha rathaireva mahArathAH .. 7\-20\-58 (45561) rathAshcha rathibhirhInA nirmanuShyAshcha vAjinaH . hatArohAshcha mAta~NgA disho jagmurbhayAturAH .. 7\-20\-59 (45562) jaghAnAtra pitA putraM putrashcha pitaraM tathA . ityAsIttumulaM yuddhaM na prAj~nAyata ki~nchana .. 7\-20\-60 (45563) Agulphebhyo.avasIdante narA lohitakardamaiH . dIpyamAnaiH parikShiptA dAvairiva mahAdrumAH .. 7\-20\-61 (45564) shoNitaiH sichyamAnAni vastrANi kavachAni cha . ChatrANi cha patAkAshcha sarvaM raktamadR^ishyata .. 7\-20\-62 (45565) hayaughAshcha rathaughAshcha naraughAshcha nipAtitAH . saMkShuNNAH punarAvR^itya bahudhA rathanemibhiH .. 7\-20\-63 (45566) sagajaughamahAvegaH parAsunarashaivalaH . rathaughatumulAvartaH prababhau sainyasAgaraH .. 7\-20\-64 (45567) taM vAhanamahAnaubhiryodhA jayadhanaiShiNaH . avagAhyAtha majjanto naiva mohaM prachakrire .. 7\-20\-65 (45568) sharavarShAbhivR^iShTeShu yodheShva~nchitalakShmasu . na teShvachittatAM lebhe kashchidAhatalakShaNaH .. 7\-20\-66 (45569) vartamAne tathA yuddhe ghorarUpe bhaya~Nkare . mohayitvA parAndroNo yudhiShThiramupAdravat .. .. 7\-20\-67 (45570) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi saMshaptakavadhaparvaNi dvAdashadivasayuddhe viMsho.adhyAyaH .. 20 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-20\-16 uShNage gharmAtyaye .. 5\-20\-18 paurNamAsyAM kR^ittikAyogayuktena indunA . shAradapUrNachandreNetyarthaH .. 5\-20\-26 aniShTadarshanaM svamR^ityuhetutvAt .. 5\-20\-33 bhR^ishAyasto.atiprayatnavAn .. 5\-20\-51 ekacharAH dvipAntaradarshanAsahAH .. 5\-20\-66 achittatAM moham .. 5\-20\-20 viMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 021 .. shrIH .. 7\.21\. adhyAyaH 21 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## yudhiShThiraM jighR^ikShato droNasya satyajitA nirAdhaH .. 1 .. droNena satyajiti nihate bhayAdyudhiShThirasyApayAnam .. 2 .. punaryudhiShThiraM jighR^ikShuNA droNena pA~nchAlyAdInAM hananam .. 3 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-21\-0 (45571) sa~njaya uvAcha. 7\-21\-0x (4310) tato yudhiShThiro droNaM dR^iShTvAntikamupAgatam . mahatA sharavarSheNa pratyagR^ihNAdabhItavat .. 7\-21\-1 (45572) tato halahalAshabda AsIdyaudhiShThire bale . jighR^ikShati mahAsiMhe gajAnAmiva yUthapam .. 7\-21\-2 (45573) dR^iShTvA droNaM tataH shUraH satyajitsatyavikramaH . yudhiShThiramabhiprepsurAchAryaM samupAdravat .. 7\-21\-3 (45574) tata AchAryapA~nchAlyau yuyudhAte mahAbalau . vikShobhayantau tatsainyamindravairochanAviva .. 7\-21\-4 (45575) tato droNaM maheShvAsaH satyajitsatyavikramaH . avidhyannishitAgreNa paramAstraM vidarshayan .. 7\-21\-5 (45576) tathAsya sAratheH pa~ncha sharAnsarpaviShopamAn . amu~nchadantakaprakhyAnsaMmumohAsya sArathiH .. 7\-21\-6 (45577) athAsya sahasA.avidhyaddhayAndashabhirAshugaiH . dashabhirdashabhiH kruddha ubhau cha pArShNisArathI .. 7\-21\-7 (45578) maNDalaM tu samAvR^itya vicharanpR^itanAmukhe . dhvajaM chichCheda cha kruddho droNasyAmitrakarShaNaH .. 7\-21\-8 (45579) droNastu tatsamAlokya charitaM tasya saMyuge . manasA chintayAmAsa prAptakAlamarindamaH .. 7\-21\-9 (45580) tataH satyajitaM tIkShNairdashabhirmarmabhedabhiH . avidhyachChIghramAchAryashChittvA.asya sasharaM dhanuH .. 7\-21\-10 (45581) sa shIghrataramAdAya dhanuranyatpratApavAn . droNamabyahanadrAjaMstriMshatA ka~NkapatribhiH .. 7\-21\-11 (45582) dR^iShTvA satyajitA droNaM grasyamAnamivAhave . vR^ikaH sharashataistIkShNaiH pA~nchAlyo droNamArdayat .. 7\-21\-12 (45583) sa~nChAdyamAnaM samare droNaM dR^iShTvA mahAratham . chukrushuH pANDavA rAjanvastrANi dudhuvushcha ha .. 7\-21\-13 (45584) vR^ikastu paramakruddho droNaM ShaShTyA stanAntare . vivyAdha balavAnrAjaMstadadbhutamivAbhavat .. 7\-21\-14 (45585) droNastu sharavarSheNa chChAdyamAno mahArathaH . vegaM chakre mahAvegaH krodhAdudvR^itya chakShuShI .. 7\-21\-15 (45586) tataH satyajitashchApaM ChittvA droNo vR^ikasya cha . ShaDbhiH sasUtaM sahayaM sharairdroNo.avadhIdvR^ikam .. 7\-21\-16 (45587) athAnyaddhanurAdAya satyajidvegavattaram . sAshvaM sasUtaM vishikhairdroNaM vivyAdha sadhvajam .. 7\-21\-17 (45588) sa tanna mamR^iShe droNaH pA~nchAlyenArdito mR^idhe . tatastasya vinAshAya satvaraM vyasR^ijachCharAn .. 7\-21\-18 (45589) hayAndhvajaM dhanurmuShTimubhau cha pArShNisArathI . avAkirattato droNaH sharavarShaiH sahasrashaH .. 7\-21\-19 (45590) tathA sa~nChidyamAneShu kArmukeShu punaHpunaH . pA~nchAlyaH paramAstraj~naH shoNAshvaM samayodhayat .. 7\-21\-20 (45591) sa satyajitamAlokya tathodIrNaM mahAhave . ardhachandreNa chichCheda shirastasya mahAtmanaH .. 7\-21\-21 (45592) tasminhate mahAmAtre pA~nchAlAnAM mahArathe . apAyAjjavanairashvairdroNAttrasto yudhiShThiraH .. 7\-21\-22 (45593) pA~nchAlAH kekayA mAtsyAshchedikArUshakosalAH . yudhiShThiramabhIpsanto dR^iShTvA droNamupAdravan .. 7\-21\-23 (45594) tato yudhiShThiraM prepsurAchAryaH shatrupUgahA . vyadhamattAnyanIkAni tUlarAshimivAnalaH .. 7\-21\-24 (45595) nirdahantamanIkAni tAni tAni punaHpunaH . droNaM matsyAdavarajaH shatAnIko.abhyavartata .. 7\-21\-25 (45596) sUryarashmipratIkAshaiH karmAraparimArjitaiH . ShaDbhiH sasUtaM sahayaM droNaM viddhvA.anadadbhR^isham .. 7\-21\-26 (45597) krUrAya karmaNe yuktashchikIrShuH karma duShkaram . avAkirachCharashatairbhAradvAjaM mahAratham .. 7\-21\-27 (45598) tasya nAnadato droNaH shiraH kAyAtsakuNDalam . kShureNApAharatturNaM tato matsyAH pradudruvuH .. 7\-21\-28 (45599) matsyA~njitvA.ajayachchedInkarUshAnkekayAnapi . pA~nchAlAnsR^i~njayAnpANDUnbhAradvAjaH punaHpunaH .. 7\-21\-29 (45600) taM dahantamanIkAni kruddhamagniM yathA vanam . dR^iShTvA rukmarathaM vIraM samakampanta sR^i~njayAH .. 7\-21\-30 (45601) ubhAbhyAM sandadhAnasya dhanurasyAshukAriNaH . jyAghoSho nighnato.amitrAndikShusarvAsu shushruve .. 7\-21\-31 (45602) nAgAnashvAnpadAtIMshcha rathino gajasAdinaH . raudrA hastavatA muktAH pramathnanti sma sAyakAH .. 7\-21\-32 (45603) nAnadyamAnaH parjanyo mishravAto himAtyaye . ashmavarShamivAvarShanpareShAM bhayamAdadhat .. 7\-21\-33 (45604) sarvA dishaH samacharatsainyaM vikShobhayanniva . balI shUro maheShvAso mitrANAmabhaya~NkaraH .. 7\-21\-34 (45605) tasya vidyudivAbhreShu chApaM hemapariShkR^itam . dikShu sarvAsu pashyAmo droNasyAmitatejasaH .. 7\-21\-35 (45606) shobhamAnAM dhvaje chAsya vedImadrAkShya bhArata . himavachChikharAkAraM charataH saMyuge bhR^isham .. 7\-21\-36 (45607) droNastu pANDavAnIke chakAra kadanaM mahat . yathA daityagaNe viShNuH surAsuranamaskR^itaH .. 7\-21\-37 (45608) sa shUraH satyavAkprAj~no balavAnsatyavikramaH . mahAnubhAvaH kalpAnte raudrAM bhIruvibhIShaNAm .. 7\-21\-38 (45609) kavachormidhvajAvartAM martyakUlApahAriNIm .. gajavAjimahAgrAhAmasimInAM durAsadAm .. 7\-21\-39 (45610) vIrAsyisharkarAM raudrAM bherImurajakachChapAm . charmavarmaplavAM ghorAM keshashaivalashAdvalAm .. 7\-21\-40 (45611) sharaughiNIM dhanuHsrotAM bAhupannagasa~NkulAm . raNabhUmivahAM tIvrAM kurusR^i~njayavAhinIm .. 7\-21\-41 (45612) manuShyashIrShapAShANAM shaktimInAM gadoDupAm . uShNIShaphenavasanAM vikIrNAntrasarIsR^ipAm .. 7\-21\-42 (45613) vIrApahAriNImugrAM mAMsashomitakardamAm . hastigrAhAM ketuvR^ikShAM kShatriyANAM nimajjanIm .. 7\-21\-43 (45614) krUrAM sharIrasa~NghATAM sAdinakrAM duratyayAm . droNaH prAvartayattatra nadImantakagAminIm .. 7\-21\-44 (45615) kravyAdagaNasa~njuShTAM shvashR^igAlagaNAyutAm . niShevitAM mahAraudraiH pishitAshaiH samantataH .. 7\-21\-45 (45616) taM dahantamanIkAni rathodAraM kR^itAntavat . sarvato.abhyadravandroNaM kuntIputrapurogamAH .. 7\-21\-46 (45617) te droNaM sahitAH shUrAH sarvataH pratyavArayan . gabhastibhirivAdityaM tapantaM bhuvanaM yathA .. 7\-21\-47 (45618) taM tu shUraM maheShvAsaM tAvakA.abhyudyatAyudhAH . rAjAno rAjaputrAshcha samantAtparyavArayan .. 7\-21\-48 (45619) shikhaNDI tu tato droNaM pa~nchabhirnataparvabhiH . kShatravarmA cha viMshatyA vasudAnashcha pa~nchabhiH .. 7\-21\-49 (45620) uttamaujAstribhirbANaiH kShatradevashcha saptabhiH . sAtyakishcha shatenAjau yudhAmanyustathA.aShTabhiH .. 7\-21\-50 (45621) yudhiShThiro dvAdashabhirdroNaM vivyAdha sAyakaiH . dhR^iShTadyumnashcha dashabhishchekitAnastribhiH sharaiH .. 7\-21\-51 (45622) tato droNaH satyasandhaH prabhinna iva ku~njaraH . abhyatItya sthAnIkaM dR^iDhasenamapAtayat .. 7\-21\-52 (45623) tato rAjAnamAsAdya praharantamabhItavat . avidhyannavabhiH kShemaM sa hataHprApatadrathAt .. 7\-21\-53 (45624) sa madhyaM prApya sainyAnAM sarvAH pravicharandishaH . trAtA hyabhavadanyeShAM na trAtavyaH kathaMchana .. 7\-21\-54 (45625) shikhaNDinaM dvAdashabhirviMshatyA chottamaujasam . vasudAnaM cha bhallena praiShayadyamasAdanam .. 7\-21\-55 (45626) ashItyA kShatravarmANaM ShaDviMshatyA sudakShiNam . kShatradevaM tu bhallena rathanIDADapAtayat .. 7\-21\-56 (45627) yudhAmanyuM chatuHShaShTyA triMshatA chaiva sAtyakim . viddhvA rukmarathastUrNaM yudhiShThiramupAdravat .. 7\-21\-57 (45628) tato yudhiShThiraH kShipraM guruto rAjasattamaH . apAyA~njavanairashvaiH pA~nchAlyo droNamabhyayAt .. 7\-21\-58 (45629) taM droNaH sadhanuShkaM tu sAshvayantAramAkShiNot . sa hataH prApatadbhUmau rathAjjyotirivAmbarAt . `hatvA taM vibabhau droNaH kurubhiH parivAritaH .. 7\-21\-59 (45630) vArdhakShemistu vArShNeyo droNaM viddhvA sharottamaiH . navabhishcha mahIpAlaH punarvivyAdha pa~nchabhiH .. 7\-21\-60 (45631) sa sAtyakishchatuShShaShTyA rAjanvivyAdha sAyakaiH . suchitro dashabhirbANairdroNaM vidvvA.anadadbalI .. 7\-21\-61 (45632) taM droNaH samare rAja~nsharavarShairavAkirat . apAtayattayo droNaH suchitraM sahasArathim .. 7\-21\-62 (45633) sAshvaM cha samare rAjanhato vai prApatatkShitau . pAtyamAno mahArAja babhau jyotirivAmbarAt .. 7\-21\-63 (45634) tasminhate rAjaputre pA~nchAlAnAM yashaskare . hata droNaM hata droNamityAsInniHsvano mahAn .. 7\-21\-64 (45635) tAMstathA bhR^ishasaMrabdhAnpA~nchAlAnmatsyakekayAn . sR^i~njayAnpANDavAMshchaiva droNo vyakShobhayadbalI .. 7\-21\-65 (45636) sAtyakiM chekitAnaM cha dhR^iShTadyumnashikhaNDinau . vArdhakShemiM chaitraseniM senAbinduM suvarchasam .. 7\-21\-66 (45637) etAMshchAnyAMshcha subahUnnAnAjanapadeshvarAn . sarvAndroNo.ajayadyuddhe kurubhiH parivAritaH .. 7\-21\-67 (45638) tAvakAshcha mahArAja jayaM labdhvA mahAhave . pANDaveyAnraNe jaghnurdravamANAnsamantataH .. 7\-21\-68 (45639) te dAnavA ivendreNa vadhyamAnA mahAtmanA . pA~nchAlAH kekayA mAtsyAH samakampanta bhArata .. .. 7\-21\-69 (45640) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi saMshaptakavadhaparvaNi dvAdashadivasayuddhe ekaviMsho.adhyAyaH .. 21 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-21\-55 ubhayatra vidvveti sheShaH .. 5\-21\-58 pA~nchAlyo nAmnA .. 5\-21\-21 ekaviMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 022 .. shrIH .. 7\.22\. adhyAyaH 22 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNaparAkramahR^iShTena duryodhanena karNaM sambodhya bhImasenAdyavaj~nAne kR^ite karNena bhImAdInAM prashaMsanapUrvakamanavaj~neyatvakathanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-22\-0 (45641) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-22\-0x (4311) bhAradvAjena bhagneShu pANDaveShu mahAmR^idhe . pA~nchAleShu cha sarveShu kashchidanyo.abhyavartata .. 7\-22\-1 (45642) AryAM yuddhe matiM kR^itvA kShatriyANAM yashaskarIm . asevitAM kApuruShaiH sevitAM puruSharShabhaiH .. 7\-22\-2 (45643) sa hi vIronnataH shUro yo bhagneShu nivartate . aho nAsItpumAnkashchiddR^iShTvA droNaM vyavasthitam .. 7\-22\-3 (45644) jR^imbhamANamiva vyAghraM prabhinnamiva ku~njaram . tyajantamAhave prANAnsannaddhaM chitrayodhinam .. 7\-22\-4 (45645) maheShvAsaM naravyAghraM dviShatAM bhayavardhanam . kR^itaj~naM satyanirataM duryodhanahitaiShiNam .. 7\-22\-5 (45646) bhAradvAjaM tathA.anIke dR^iShTvA shUramavasthitam . ke shUrAH sannyavartanta tanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-22\-6 (45647) sa~nchaya uvAcha. 7\-22\-7x (4312) tAndR^iShTvA chalitAnsa~Nkhye praNunnAndroNasAyakaiH . pA~nchAlAnpANvAnmAtsyAnsR^i~njayAMshchedikekayAn .. 7\-22\-7 (45648) droNachApavimuktena sharaugheNAshu hAriNA . sindhoriva mahaudhena hiyamANAnyathA plavAn .. 7\-22\-8 (45649) kauravAH siMhanAdena nAnAvAdyasvanena cha . rathadvipanarAMshchaiva sarvataH samavArayan .. 7\-22\-9 (45650) tAnpashyansainyamadhyastho rAjA svajanasamvR^itaH . duryodhano.abravItkarNaM prahR^iShTaH prahasanniva .. 7\-22\-10 (45651) duryodhana uvAcha. 7\-22\-11x (4313) pashya rAdheya pA~nchAlAnpraNunnAndroNasAyakaiH . siMheneva mR^igAnvanyAMstrAsitAndR^iDhadhanvanA .. 7\-22\-11 (45652) naite jAtu punaryuddhamIheyuriti me matiH . yathA tu bhagnA droNena vAteneva mahAdrumAH .. 7\-22\-12 (45653) ardyamAnAH sharairete rukmapu~NkhairmahAtmanA . pathA naikena gachChanti ghUrNamAnAstatastataH .. 7\-22\-13 (45654) sanniruddhAshcha kauravyairdroNena cha mahAtmanA . ete.anye maNDalIbhUtAH pAvakeneva ku~njarAH .. 7\-22\-14 (45655) bhramarairiva chAviShTA droNasya nishitaiH sharaiH . anyonyaM samalIyanta palAyanaparAyaNAH .. 7\-22\-15 (45656) eSha bhImo mahAkrodhI hInaH pANDavasR^i~njayaiH . madIyairAvR^ito yodhaiH karNa nandayatIva mAm .. 7\-22\-16 (45657) vyaktaM droNamayaM lokamadya pashyati durmatiH . nirAsho jIvitAnnUnamadya rAjyAchcha pANDavaH .. 7\-22\-17 (45658) karNa uvAcha. 7\-22\-18x (4314) naiSha jAtu mahAbAhurjIvannAhavamutsR^ijet . na chemAnpuruShavyAghra siMhanAdAnsahiShyati .. 7\-22\-18 (45659) na chApi pANDavA yuddhe bhajyeranniti me matiH . shUrAshcha balavantashcha kR^itAstrA yuddhadurmadAH .. 7\-22\-19 (45660) viShAgnidyUtasa~NkleshAnvanavAsaM cha pANDavAH . smaramANA na hAsyanti sa~NgrAmamiti me matiH .. 7\-22\-20 (45661) nivR^itto hi mahAbAhuramitaujA vR^ikodaraH . varAnvarAnhi kaunteyo rathodArAnhaniShyati .. 7\-22\-21 (45662) asinA dhanuShA shakyA hayairnAgairnarai sthaiH . Ayasena cha daNDena vrAtAnvrAtAnhaniShyati .. 7\-22\-22 (45663) tamenamanuvartante sAtyakipramukhA rathAH . pA~nchAlAH kekayA mAstyAH pAshDavAshcha visheShataH .. 7\-22\-23 (45664) shUrAshcha balavantashcha vikrAntAshcha mahArathAH . vinighnantashcha bhImena saMrabdhenAbhichoditAH .. 7\-22\-24 (45665) te droNamabhivartante sarvataH kurupu~NgavAH . vR^ikodaraM parIpsantaH sUryamabhragaNA iva .. 7\-22\-25 (45666) `samareShu tu nirdiShTAH pANDavAH kR^iShNabAndhavAH . pA~nchAlAH kekayA mAtsyAH pANDaveyAshcha sarvashaH .. 7\-22\-26 (45667) shUrAshcha balavantashcha vikrAntAshcha mahArathAH . hImantaH shatrumaraNe nipuNAH puNyalakShaNAH .. 7\-22\-27 (45668) bahavaH pArthivA rAjaMsteShAM vashagatA raNe . mAvamaMsthAH pANDavAMstvaM nArAyaNapurogamAn .. 7\-22\-28 (45669) ekAyanagatA hyete pIDayeyuryatavratam . arakShamANaM shalabhA yathA dIpaM mumUrShavaH .. 7\-22\-29 (45670) asaMshayaM kR^itAstrAshcha paryAptAshchApi vAraNe . atibhAramahaM manye bhAradvAje samAhitam .. 7\-22\-30 (45671) te shIghramanugachChAmo yatra droNo vyavasthitaH . kokA iva mahAnAgaM mA vai hanyuryatavratam .. 7\-22\-31 (45672) sa~njaya uvAcha. 7\-22\-32x (4315) rAdheyasya vachaH shrutvA rAjA duryodhanastataH . bhrAtR^ibhiH sahito rAjanprAyAddroNarathaM prati .. 7\-22\-32 (45673) tatrArAvo mahAnAsIdekaM droNaM jighAMsatAm . pANDavAnAM nivR^ittAnAM nAnAvarNairhayottamaiH .. .. 7\-22\-33 (45674) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi saMshaptakavadhaparvaNi dvAdashadivasayuddhe dvAviMsho.adhyAyaH .. 22 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-22\-1 abhyavartata kim .. 5\-22\-31 koko vR^ikaH .. 5\-22\-22 dvAviMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 023 .. shrIH .. 7\.23\. adhyAyaH 23 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-23\-0 (45675) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-23\-0x (4316) sarveShAmeva me brUhi rathachihvAni sa~njaya . ye droNamabhyavartanta kruddhA bhImapurogamAH . `tAnyahaM shrotumichChAmi vistareNa pR^ithakpR^ithak .. 7\-23\-1 (45676) dUyate me manastAta droNaM prati parantapam . shrutvA bhIShmasya nidhanaM tadvadetadbhaviShyati'.. 7\-23\-2 (45677) sa~njaya uvAcha. 7\-23\-3x (4317) R^ikShavarNairhayairdR^iShTvA vyAyachChantaM vR^ikodaram . rajatAshvastataH shUraH shaineyaH sannyavartata .. 7\-23\-3 (45678) sAra~NgAshvo yudhAmanyuH svayaM pratvarayanhayAn . paryavartata durdharShaH kruddho droNarathaM prati .. 7\-23\-4 (45679) pArAvatasavarNaistu hemabhANDairmahAjavaiH . pA~nchAlarAjasya suto dhR^iShTadyumno nyavartata .. 7\-23\-5 (45680) pitaraM tu pariprepsuH kShatradharmA yatavrataH . siddhiM chAsya parAM kA~NkSha~nshoNAshvaH sannyavartata .. 7\-23\-6 (45681) padmapatranibhAMshchAshvAnmallikAkShAnsvala~NkR^itAn . shaikhaNDiH kShatradevastu svayaM pratvarayanyayau .. 7\-23\-7 (45682) darshanIyAstu kAmbhojAH shukapatraparichChadAH . vahanto nakulaM shIghraM tAvakAnAbhidudruvuH .. 7\-23\-8 (45683) kR^iShNAstu meghasa~NkAshA avahannuttamaujasam . durdharShAyAbhisandhAya kruddhaM yuddhAya bhArata .. 7\-23\-9 (45684) tathA tittirikalmAShA hayA vAtasamA jave . avahaMstumule yuddhe sahadevamudAyudham .. 7\-23\-10 (45685) dantavarNAstu rAjAnaM kAlavAlA yudhiShThiram . bhImavegA naravyAghramavahanvAtaraMhasaH .. 7\-23\-11 (45686) hemottamapratichChannairhayairvAtasamairjave . abhyavartanta sainyAni sarvANyeva yudhiShThiram .. 7\-23\-12 (45687) rAj~nastvanantaro rAjA pA~nchAlyo drupado.abhavat . jAtarUpamayachChatraH sarvaistairabhirakShitaH .. 7\-23\-13 (45688) lalAmairharibhiryuktaH sarvashabdakShamairyudhi . rAj~naM madhye maheShvAsaH shAntabhIrabhyavartata .. 7\-23\-14 (45689) taM virATo.anvayAchChIghraM saha sarvairmahArathaiH . kekayAshcha sikhaNDI cha dhR^iShTaketustathaiva cha . svaiH svaiH sainyaiH parivR^itA mAtsyarAjAnamanvayuH .. 7\-23\-15 (45690) taM tu pATalipuShpANAM samavarNA hayottamAH . vahamAnA vyarAjanta mAstyasyAmitraghAtinaH .. 7\-23\-16 (45691) haridrAsamavarNAstu javanA hemamAlinaH . putraM virATarAjasya satvaraM samudAvahan .. 7\-23\-17 (45692) indragopakavarNaishcha bhrAtaraH pa~ncha kekayAH . jAtarUpasamAbhAsAH sarve lohitakadhvajAH .. 7\-23\-18 (45693) te hemamAlinaH shUrAH sarve yuddhavishAradAH . varShanta iva jImUtAH pratyadR^ishyanta daMshitAH .. 7\-23\-19 (45694) AmapAtranikAshAstu pA~nchAlyamamitaujasam . dattAstumburuNA divyAH shikhaNDinamudAvahan .. 7\-23\-20 (45695) tathA dvAdashasAhasrAH pA~nchAlAnAM mahArathAH . teShAM tu ShaTsahasrANi ye shikhaNDinamanvayuH .. 7\-23\-21 (45696) putraM tu shishupAlasya narasiMhasya mAriSha . AkrIDanto vahanti sma sAra~NgashabalA hayAH .. 7\-23\-22 (45697) dhR^iShTaketustu chedInAmR^iShabho.atibaloditaH . kAmbhojaiH shabalairashvairabhyavartata durjayaH .. 7\-23\-23 (45698) bR^ihatkShatraM tu kaikeyaM sukumAraM hayottamAH . palAladhUmasa~NkAshAH saindhavAH shIghramAvahan .. 7\-23\-24 (45699) mallikAkShAH padmavarNA bAhlijAtAH svala~NkR^itAH . shUraM shikhaNDinaH putramR^ikShadevamudAvahan .. 7\-23\-25 (45700) rukmabhANDapratichChannAH kausheyasadR^ishA hayAH . kShamAvanto.avahansa~Nkhye senAbindumarindamam .. 7\-23\-26 (45701) yuvAnamavahanyuddhe krau~nchavarNA hayottamAH . kAshyasyAbhibhuvaH putraM sukumAraM mahAratham .. 7\-23\-27 (45702) shvetAstu prativindhyantaM kR^iShNagrIvA manojavAH . yantuH preShyakarA rAjanrAjaputramudAvahan .. 7\-23\-28 (45703) sutasomaM tu yodhAgryaM bhImaputraM mahAbalam . mAShapuShpasavarNAstamavahanvAjino raNe .. 7\-23\-29 (45704) sahasrasomapratimo babhUva pure kurUNAmudayendunAmni . tasmi~njAtaH somasaMkrandamadhye yasmAttasmAtsutasomo.abhavatsaH .. 7\-23\-30 (45705) nAkuliM tu shatAnIkaM shAlapuShpanibhA hayAH . AdityataruNaprakhyAH shlAghanIyamudAvahan .. 7\-23\-31 (45706) kA~nchanApihitairyoktrairmayUragrIvasannibhAH . draupadeyaM naravyAghraM shrutakarmANamAhave .. 7\-23\-32 (45707) shrutakIrtiM shrutanidhiM draupadeyaM hayottamAH . UhuH pArthasamaM yuddhe chAShapatranibhA hayAH .. 7\-23\-33 (45708) yamAhuradhyardhaguNaM kR^iShNAtpArthAchcha saMyuge . abhimanyuM pisha~NgAstaM kumAramavahanraNe .. 7\-23\-34 (45709) ekastu dhArtarAShTrebhyaH pANDavAnyaH samAshritaH . taM bR^ihanto mahAkAyA yuyutsumavahanraNe . `ye tu puShkarasArasya tulyavarNA hayottamAH'.. 7\-23\-35 (45710) palAlakANDavarNAstu vArdhakShemiM tarasvinam . UhuH sutumule yuddhe hayA hR^iShTAH svala~NkR^itAH .. 7\-23\-36 (45711) kumAraM shitipAdAstu rukmachitrairurashChadaiH . sauchittimavahadyuddhe yantuH preShyakarA hayAH .. 7\-23\-37 (45712) rukmapIThAvakIrNAstu kausheyasadR^ishA hayAH . suvarNamAlinaH kShAntAH shreNimantamudAvahan .. 7\-23\-38 (45713) rukmamAlAdharAH shUrA hemapR^iShThAH svala~NkR^itAH . kAshirAjaM narashreShThaM shlAghanIyamudAvahan .. 7\-23\-39 (45714) astrANAM cha dhanurvede brAhme vede cha pAragam . taM satyadhR^itimAyAntamarUNAH samupAvahan .. 7\-23\-40 (45715) yaH sa pA~nchAlasenAnIdroNamaMshamakalpayat . pArAvatasavarNAstaM dhR^iShTadyumnamudAvahan .. 7\-23\-41 (45716) tamanvayAtsatyadhR^itiH sauchittiryuddhadurmadaH . shreNimAnvasudAnashcha putraH kAshyasya chAbhibhUH .. 7\-23\-42 (45717) yuktaiH paramakAmbhojairjavanairhemamAlibhiH . bhIShayanto dviShatsainyaM yamavaishravaNopamAH .. 7\-23\-43 (45718) prabhadrakAstu kAmbhojAH ShaTsahasrANyudAyudhAH . nAnAvarNairhayaiH shreShThairhemavarNarathadhvajAH .. 7\-23\-44 (45719) sharavrAtairvidhunvantaH shatrUnvitatakArmukAH . samAnamR^ityavo bhUtvA dhR^iShTadyumnaM samanvayuH .. 7\-23\-45 (45720) babhrukausheyavarNAstu suvarNavaramAlinaH . UhuramlAnamanasashchekitAnaM hayottamAH .. 7\-23\-46 (45721) indrAyudhasavarNaistu kuntibhojo hayottamaiH . AyAtsadashvaiH purujinmAtulaH savyasAchinaH .. 7\-23\-47 (45722) antarikShasavarNAstu tArakAchitritA iva . rAjAnaM rochamAnaM te hayAH sa~Nkhye samAvahan .. 7\-23\-48 (45723) karburAH shitipAdAstu svarNajAlaparichChadAH . jArAsandhiM hayAH shreShThAH sahadevamudAvahan .. 7\-23\-49 (45724) ye tu puShkaranAlasya samavarNA hayottamAH . jave shyenasamAshchitrAH sudAmAnamudAvahan .. 7\-23\-50 (45725) shashalohitavarNAstu pANDurodgatarAjayaH . pA~nchAlyaM gopateH putraM siMhasenamudAvahan .. 7\-23\-51 (45726) pA~nchAlAnAM naravyAghro yaH khyAto janamejayaH . tasya sarShapapuShpANAM tulyavarNA hayottamAH .. 7\-23\-52 (45727) mAShavarNAshcha javanA bR^ihanto hemamAlinaH . dadhipR^iShThAshchitramukhAH pA~nchAlyamavahandrutam .. 7\-23\-53 (45728) shUrAshcha bhadrakAshchaiva sharakANDanibhA hayAH . padmaki~njalkavarNAbhA daNDadhAramudAvahan .. 7\-23\-54 (45729) rAsabhAruNavarNAbhAH pR^iShThato mUShikaprabhAH . valganta iva saMyattA vyAghradattamudAvahan .. 7\-23\-55 (45730) harayaH kAlakAshchitrAshchitramAlyavibhUShitAH . sudhanvAnaM naravyAghraM pA~nchAlyaM samudAvahan .. 7\-23\-56 (45731) indrAshanisamasparshA indragopakasannibhAH . kAye chitrAntarAshchitrAshchitrAyudhamudAvahan .. 7\-23\-57 (45732) bibhrato hepamAlAstu chakravAkodarA hayAH . kosalAdhipateH putraM sukShatraM vAjino.avahan .. 7\-23\-58 (45733) shabalAstu bR^ihanto.ashvA dAntA jAmbUnadasrajaH . yuddhe satyadhR^itiM kShemimavahanprAMshavaH shubhAH .. 7\-23\-59 (45734) ekavarNena sarveNa dhvajena kavachena cha . ashvaishcha dhanuShA chaiva shuklaiH shuklo nyavartata .. 7\-23\-60 (45735) samudrasenaputraM tu sAmudrA rudratejasam . ashvAH shashA~NkasadR^ishAshchandrasenamudAvahan .. 7\-23\-61 (45736) nIlotpalasavarNAstu tapanIyavibhUShitAH . shaibyaM chitrarathaM sa~Nkhye chitramAlyA.avahanhayAH .. 7\-23\-62 (45737) kalAyapuShpavarNAstu shvetalohitarAjayaH . rathasenaM hayashreShThAH samUhuryuddhadurmadam .. 7\-23\-63 (45738) yaM tu sarvamanuShyebhyaH prAhuH shUrataraM nR^ipam . taM paTachcharahantAraM shukavarNA.avahanhayAH .. 7\-23\-64 (45739) chitrAyudhaM chitramAlyaM chitravarmAyudhadhvajam . UhuH kiMshukapuShpANAM samavarNA hayottamAH .. 7\-23\-65 (45740) ekavarNena sarveNa dhvajena kavachena cha . dhanuShA rathavAhaishcha nIlairnIlo.abhyavartata .. 7\-23\-66 (45741) nAnArUpai ratnachihnairvarUtharathakArmukaiH . vAjidhvajapatAkAbhishchitraishchitro.abhyavartata .. 7\-23\-67 (45742) ye tu puShkaravarNasya tulyavarNA hayottamAH . te rochamAnasya sutaM hemavarNamudAvahan .. 7\-23\-68 (45743) yodhAshcha bhadrakArAshcha sharadaNDAnudaNDayaH . shvetANDAH kukkuTANDAbhA daNDaketuM hayA.avahan .. 7\-23\-69 (45744) keshave na hate sa~Nkhye pitaryatha narAdhipe . bhinne kapATe pANDAnAM vidruteShu cha bandhuShu .. 7\-23\-70 (45745) bhIShmAdavApya chAstrANi droNAdrAmAtkR^ipAttathA . astraiH samatvaM samprApya rukmikarNArjunAchyutaiH .. 7\-23\-71 (45746) iyeSha dvArakAM hantuM kR^itsnAM jetuM cha medinIm . nivAritastataH prAj~naiH suhR^idbhirhitakAmyayA .. 7\-23\-72 (45747) vairAnubandhamutsajya svarAjyamanushAsti yaH . sa sAgaradhvajaH pANDyashchandrarashminibhairhayaiH .. 7\-23\-73 (45748) vaiDUryajAlasa~nChannairvIryadraviNamAshritaH . divyaM visphArayaMshchApaM droNamabhyadravadbalI .. 7\-23\-74 (45749) ArakUTakavarNAshcha hayAH pANDyAnuyAyinAm . avahanrathamukhyAnAmayutAni chaturdasha .. 7\-23\-75 (45750) nAnAvarNena rUpeNa nAnAkR^itimukhA hayAH . rathachakradhvajaM vIraM ghaTotkachamudAvahan .. 7\-23\-76 (45751) bhAratAnAM sametAnAmutsR^ijyaiko matAni yaH . gato yudhiShThiraM bhaktyA tyaktvA sarvamabhIpsitam .. 7\-23\-77 (45752) lohitAkShaM mahAbAhuM yuyutsuM makaradhvajam . mahAsatvA mahAkAyAH sauvarNasyandane sthitam .. 7\-23\-78 (45753) suvarNavarNA dharmaj~namanIkasthaM yudhiShThiram . rAjashreShThaM hayashreShThAH sarvataH pR^iShThato.anvayuH .. 7\-23\-79 (45754) varNairuchchAvachairanyaiH sadashvAnAM prabhadrakAH . sannyavartanta yuddhAya bahavo devarUpiNaH .. 7\-23\-80 (45755) te yattA bhImasenena sahitAH kA~nchanadhvajAH . pratyadR^ishyanta rAjendra sendrA iva divaukasaH .. 7\-23\-81 (45756) atyarochata tAnsarvAndhR^iShThadyumnaH samAgatAn . sarvANyati cha sainyAni bhAradvAjo vyarochata .. 7\-23\-82 (45757) atIva shushubhe tasya dhvajaH kR^iShNAjinottaraH . kamaNDalurmahArAja jAtarUpamayaH shubhaH .. 7\-23\-83 (45758) dhvajaM tu bhImasenasya vai2DUryamaNilochanam . bhrAjamAnaM mahAsiMhaM rAjantaM dR^iShTavAnaham .. 7\-23\-84 (45759) dhvajaM tu kururAjasya pANDavasya mahaujasaH . dR^iShTavAnasmi sauvarNaM somaM grahagaNAnvitam .. 7\-23\-85 (45760) mR^ida~Ngau chAtra vipulau divyau nandopanandakau . yantreNAhanyamAnau cha susvanau harShavardhanau .. 7\-23\-86 (45761) sharabhaM pR^iShThasauvarNaM nakulasya mahAdhvajam . apashyAma rathetyugraM bhIShayANamavasthitam .. 7\-23\-87 (45762) haMsastu rAjataH shrImAndhvaje ghaNTApatAkavAn . sahadevasya durdharSho dviShatAM shokavardhanaH .. 7\-23\-88 (45763) pa~nchAnAM draupadeyAnAM pratimAdhvajabhUShaNam . dharmamArutashakrANAmashvinoshcha mahAtmanoH .. 7\-23\-89 (45764) abhimanyoH kumArasya shAr~NgapakShI hiraNmayaH . rathe dhvajavaro rAjaMstaptachAmIkarojjvalaH .. 7\-23\-90 (45765) ghaTotkachasya rAjendra dhvaje gR^idhro vyarochata . ashvAshcha kAmagAstasya rAvaNasya purA yathA .. 7\-23\-91 (45766) mAhendraM cha dhanurdivyaM dharmarAje yudhiShThire . vAyavyaM bhImasenasya dhanurdivyamabhUnnR^ipa .. 7\-23\-92 (45767) trailokyarakShaNArthAya brahmaNA sR^iShTamAyudham . taddivyamajaraM chaiva phAlgunArthAya vai dhanuH .. 7\-23\-93 (45768) vaiShNavaM nakulAyAtha sahadevAya chAshchijam . ghaTotkachAya paulastyaM dhanurdivyaM bhayAmakam .. 7\-23\-94 (45769) raudramAgneyakauberaM yAmyaM girishameva cha . pa~nchAnAM draupadeyAnAM dhanUratnAni bhArata .. 7\-23\-95 (45770) raudraM dhanurvaraM shreShThaM lebhe yadrohiNIsutaH . tattuShTaH pradadau rAmaH saubhadrAya mahAtmane .. 7\-23\-96 (45771) ete chAnye cha bahavo dhvajA hemavibhUShitAH . tatrAdR^ishyanta shUrANAM dviShatAM shokavardhanAH .. 7\-23\-97 (45772) tadabhUddhvajasambAdhamakApuruShasevitam . droNAnIkaM mahArAja paTe chitramivArpitam .. 7\-23\-98 (45773) shushruvunArmagotrANi vIrANAM saMyuge tadA . droNamAdravatAM rAjansvayaMvara ivAhave .. .. 7\-23\-99 (45774) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi saMshaptakavadhaparvaNi dvAdashadivasayuddhe trayoviMsho.adhyAyaH .. 23 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-23\-1 rathachihnAni hayAn dhvajAMshchetyarthaH .. 5\-23\-3 vyAyachChantaM nivartamAnam .. 5\-23\-4 sitanIlAruNo varNaH sAra~NgasadR^ishashcha saH .. 5\-23\-5 pArAvatakapotAbhaH sitanIlasamanvayAt .. 5\-23\-6 shoNaH kokanadachChaviH .. 5\-23\-7 mallikAkShAnnirmalekShaNAn .. 5\-23\-8 mahAlalATajadhanaskandhavakShojavA hayAH . dIrghagrIvAyatA hasvamuShkAH kAmbhojakAH smR^itAH. shukapatraparichChadAH shukapatrAbharomANaH .. 5\-23\-11 dantavarNaH gajadantagaurAH .. 5\-23\-14 shvetaM lalATamadhyashthaM tArArUpaM hayasya yat . lalAmaM chApi tatprAhurlalAmo.ashvastadanvitaH. sakesarANi romANi suvarNabhAni yasya tu. hariHsa sa varNato.ashvastu pItakausheyasannibhaH .. 5\-23\-16 pATalipuShpANAM samavarNAH shvetaraktAH .. 5\-23\-17 virATarAjasya putra uttaram .. 5\-23\-20 AmapAtranikAshAH malinashvetAH .. 5\-23\-26 kShamAvanto vinItAH .. 5\-23\-28 preShyakarAH ichChAnuvidhAyinaH .. 5\-23\-30 sahasrasomapratimaH somasahasrasamaH saumyatama ityarthaH . tasmin udayendunAmni udayenduparyAye pure shakraprastha eva somasa~NkrandaH somAbhiShavaNaM tasya madhye. tamadhikR^itya tatphenenetyarthastasmAddhotoH .. 5\-23\-31 shAlapuShpanibhAH raktapItAH .. 5\-23\-32 yoktrairAbandhaiH . mayUragrIvo marakatavisheShaH .. 5\-23\-34 pisha~NgAH kapilAH .. 5\-23\-36 palAlakANDo niShphalavrIhidaNDastadvarNAH .. 5\-23\-37 rukmapIThena rukmavarNena pIThena pR^iShThenAvakIrNA vyAptAH .. 5\-23\-40 aruNA avyaktarAgAH .. 5\-23\-41 dhR^iShTadyumnasya punarvachanaM droNahantR^itvadR^iDhIkaraNArtham .. 5\-23\-46 babhrukausheyavarNAH pi~NgagaurAH .. 5\-23\-47 indrAyudhasavarNaiMstrivarNaiH .. 5\-23\-48 antarikShasavarNA nIlAH .. 5\-23\-49 karburAshchitrAH .. 5\-23\-53 mAShavarNAH malinashyAmAH .. 5\-23\-54 bhadrakAH shobhanashirasaH . sharakANDanibhAH sitagaurAH .. 5\-23\-55 rAsabhAruNavarNAbhA aruNamalinAH . mUShikaprabhAH malinashvetAH .. 5\-23\-56 kAlakAH kR^iShNamastakAH .. 5\-23\-57 chitrAntarA vichitrAvakAshAH . chitrA adbhutadarshanAH .. 5\-23\-58 chakravAkodarA IShachChvetAH .. 5\-23\-63 kalAyapuShpavarNAH mishrashyAmAH .. 5\-23\-64 paTachcharANAmasuravisheShANAM hantAraM samudrAdhipam .. 5\-23\-69 yodhA yuddhakShamAH . bhadrakArAH shobhanakriyAH. sharadaNDaH sharaprakANDa iva anudaNDiH pR^iShThavaMsho yeShAm. sitagaurapR^iShThA ityarthaH .. 5\-23\-70 kapATe nagaravisheShe .. 5\-23\-75 ATarUShakavarNAbhAH iti jha pAThaH . tatra ATarUShakasya vAsakasya kusumaM tadvarNasadR^ishavarNA ityarthaH .. 5\-23\-78 hayA avahan iti pUrvasmAdanukR^iShyate .. 5\-23\-79 suvarNavarNA iti pUrvottarAnvayi .. 5\-23\-86 nandopanandakau nAmnA .. 5\-23\-23 trayoviMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 024 .. shrIH .. 7\.24\. adhyAyaH 24 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## dhR^itarAShTreNa putrAnprati shochanapUrvakaM sa~njayamprati yuddhakathanachodanA .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-24\-0 (45775) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-24\-0x (4318) vyathayeyurime senAM devAnAmapi sa~njaya . Ahave ye nyavartanta vR^ikodaramukhA nR^ipAH .. 7\-24\-1 (45776) samprayuktaH kilaivAyaM diShTairbhavati pUruShaH . tasminneva cha sarvArthAH pradR^ishyante pR^ithagvidhAH .. 7\-24\-2 (45777) dIrghaM viproShitaH kAlamaraNye jaTilo.ajinI . aj~nAtashchaiva lokasya vijahAra yudhiShThiraH .. 7\-24\-3 (45778) sa eva mahatIM senAM samAvartayadAhave . kimanyaddaivasaMyogAnmama putrAbhavAya cha .. 7\-24\-4 (45779) yukta eva hi bhAgyena dhruvamutpadyate naraH . sa tathA.a.akR^iShyate tena na yathA svayamichChati .. 7\-24\-5 (45780) dyUtavyasanamAsAdya kleshito hi yudhiShThiraH . sa punarbhAgadheyena sahAyAnupalabdhavAn .. 7\-24\-6 (45781) arthe me kekayA labdhAH kAshikA kosalAshchaye . chedInAM chArdhamapare mAme va samupAshritAH .. 7\-24\-7 (45782) pR^ithivI bhUyasI tAta mama pArthasya no tathA . iti mAmabravItsUta mando duryodhanaH purA .. 7\-24\-8 (45783) tasya senAsamUhasya madhye droNaH surakShitaH . nihataH pArShatenAjau kimanyadbhAgadheyataH .. 7\-24\-9 (45784) madhye rAj~nAM mahAbAhuM sadA yuddhAbhinandinam . sarvAstrapAragaM droNaM kathaM mR^ityurupeyivAn .. 7\-24\-10 (45785) samanuprAptakR^ichChro.ahaM mohaM paramamAgataH . bhIShmadroNau hatau shrutvA nAhaM jIvitumutsahe .. 7\-24\-11 (45786) yanmAM kShattA.abravIttAta prapashyanputragR^iddhinam . duryodhanena tatsarvaM prAptaM sUta mayA saha .. 7\-24\-12 (45787) nR^ishaMsaM tu paraM tAta tyaktvA duryodhanaM yadi . putrasheShaM chikIrSheyaM kR^itsnaM na maraNaM vrajet .. 7\-24\-13 (45788) yo hi dharmaM parityajya bhavatyarthaparo naraH . so.asmAchcha hIyate lokAtkShudrabhAvaM cha gachChati .. 7\-24\-14 (45789) adya chApyasya rAShTrasya kR^itochChedasya sa~njaya . avasheShaM na pashyAmi kakude mR^idite sati .. 7\-24\-15 (45790) kathaM syAdavasheSho hi dhuryayorabhyatItayoH . yau nityamupajIvAmaH kShamiNau puruSharShabhau .. 7\-24\-16 (45791) vyaktameva cha me shaMsa yathA yuddhamavartata . ke.ayudhyanke vyapAkurvanke kShudrAH prAdravanbhayAt .. 7\-24\-17 (45792) dhanu~njayaM cha me shaMsa yadyachchakre ratharShabhaH . tasmAdbhayaM no bhUyiShThaM bhrAtR^ivyAchcha vR^ikodarAt .. 7\-24\-18 (45793) yathA.asIchcha nivR^itteShu pANDaveyeShu sa~njaya . mama sainyAvasheShasya sannipAtaH sudAruNaH .. 7\-24\-19 (45794) kathaM cha vo manastAta nivR^itteShvabhavattadA . mAmakAnAM cha ye shUrAH ke kAMstatra nyavArayan .. .. 7\-24\-20 (45795) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi saMshaptakavadhaparvaNi chaturviMsho.adhyAyaH .. 24 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-24\-2 saMprayuktaH sambaddhaH . bhavati utpadyate. tasmin diShTa eva .. 5\-24\-18 bhrAtR^ivyAdamitrAt .. 5\-24\-24 chaturvisho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 025 .. shrIH .. 7\.25\. adhyAyaH 25 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## dvandvayuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-25\-0 (45796) sa~njaya uvAcha. 7\-25\-0x (4319) mahadbhairavamAsInnaH sannivR^itteShu pANDuShu . dR^iShTvA droNaM ChAdyamAnaM tairbhAskaramivAmbudaiH .. 7\-25\-1 (45797) taishchodbhUtaM rajastIvramavachakre chamUM tava . tato hatamamaMsyAma droNaM dR^iShTipathe hate .. 7\-25\-2 (45798) tAMstu shUrAnmaheShvAsAnkrUraM karma chikIrShataH . dR^iShTvA duryodhanastUrNaM svasainyaM samachUchudat .. 7\-25\-3 (45799) yathAshakti yathotsAhaM yathAsatvaM narAdhipAH . vArayadhvaM yathAyogaM pANDavAnAmanIkinIm .. 7\-25\-4 (45800) tato durmarShaNo bhImamabhyagachChatsutastava . ArAddR^iShTvA kiranbANairichChandoNasya jIvitam .. 7\-25\-5 (45801) taM bANeravatastAra kruddho mR^ityurivAhave . taM cha bhImo.atudadbANaistadA.a.asIttumulaM mahat .. 7\-25\-6 (45802) ta IshvarasamAdiShTAH prAj~nAH shUrAH prahAriNaH . rAjyaM mR^ityubhayaM tyaktvA pratyatiShThanparAnyudhi .. 7\-25\-7 (45803) kR^itavarmA shineH pautraM droNaM prepsuM vishAmpate . paryavArayadAyAntaM shUraM samarashobhinam .. 7\-25\-8 (45804) taM shaineyaH sharavrAtaiH kruddhaH kruddhamavArayat . kR^itavarmA cha shaineyaM matto mattamiva dvipam .. 7\-25\-9 (45805) saindhavaH kShatravarmANamAyAntaM nishitaiH sharaiH . ugradhanvA maheShvAsaM yattato droNAdavArayat .. 7\-25\-10 (45806) kShatravarmA sindhupateshChittvA ketatanakArmuke . nArAchairdashabhiH kruddhaH sarvamarmasvatADayat .. 7\-25\-11 (45807) athAnyaddhanurAdAya saindhavaH kR^itahastavat . vivyAdha kShatravarmANaM raNe sarvAyasaiH sharaiH .. 7\-25\-12 (45808) yuyutsuM pANDavArthAya yatamAnaM mahAratham . subAhurbhArataM shUraM yatto droNAdavArayat .. 7\-25\-13 (45809) subAhoH sadhanurbANAvasyataH parighopamau . yuyutsuH shitapItAbhyAM kShurAbhyAmachChinadbhujau .. 7\-25\-14 (45810) rAjAnaM pANDavashreShThaM dharmAtmAnaM yudhiShThiram . veleva sAgaraM kShubdhaM madrarAT samavArayat .. 7\-25\-15 (45811) taM dharmarAjo bahubhirmarmabhidbhiravAkirat . madreshastaM chatuHShaShTyA sharairviddhvA.anadadbhR^isham .. 7\-25\-16 (45812) tasya nAnadataH ketumuchchakarta cha kArmukam . kShurAbhyAM pANDavo jyeShThastata uchchukrushurjanAH .. 7\-25\-17 (45813) tathaiva rAjA bAhlIko rAjAnaM drupadaM sharaiH . AdravantaM sahAnIkaH sahAnIkaM nyavArayat .. 7\-25\-18 (45814) tadyuddhamabhavaddhoraM vR^iddhayoH sahasenayoH . yathA mahAyUthapayordvipayoH samprabhinnayoH .. 7\-25\-19 (45815) vindAnuvindAvAvantyau virATaM matsyamArchChatAm . sahasainyau sahAnIkaM yathendrAgnI purA balim .. 7\-25\-20 (45816) tadutpi~njalakaM yuddhamAsIddevAsuropamam . matsyAnAM kekayaiH sArdhamabhItAshvarathadvipam .. 7\-25\-21 (45817) nAkuliM tu shatAnIkaM bhUtakarmA sabhApatiH . asyantamiShujAlAni yAntaM droNAdavArayat .. 7\-25\-22 (45818) tato nakuladAyAdastribhirbhallaiH susaMshitaiH . chakre vibAhushirasaM bhUtakarmANamAhave .. 7\-25\-23 (45819) sutasomaM tu vikrAntamAyAntaM taM sharaughiNam . droNAyAbhimukhaM vIraM sAlvo bANairavArayat .. 7\-25\-24 (45820) sa tu bhImarathaH sAlvamAshugairAyasaiH shitaiH . ShaDbhiH sAshvaniyantAramanayadyamasAdanam .. 7\-25\-25 (45821) shrutakIrtiM samAyAntaM mayUrasadR^ishairhayaiH . chitraseno mahArAja tava pautraM nyavArayat .. 7\-25\-26 (45822) tamArjuniH sharaishchakre pitR^ivyaM jarjharachChavim . sharaishcha draupadIputraM chitrasenaH samAvR^iNot .. 7\-25\-27 (45823) kirantaM sharajAlAni prabhinnamiva ku~njaram . shrutakarmANamAyAntaM daushshAsaniravArayat .. 7\-25\-28 (45824) tau pautrau tava durdharShau parasparavadhaiShiNau . pitR^INAmarthasiddhyarthaM chakraturyuddhamuttamam .. 7\-25\-29 (45825) tiShThantamagre taM dR^iShTvA prativindhyaM mahAhave . drauNirmAnaM pituH kurvanmArgaNaiH samavArayat .. 7\-25\-30 (45826) taM kruddhaM prativivyAdha prativindhyaH shitaiH sharaiH . siMhalA~NgUlalakShmANaM piturarthe vyavasthitam .. 7\-25\-31 (45827) pravapanniva bIjAni bIjakAle kR^iShIvalaH . drauNAyanirdraupadeyaM sharavarShairavAkirat .. 7\-25\-32 (45828) yastu shUratamo rAjannubhayoH senayormataH . taM paTachcharahantAraM lakShmaNaH samavArayat .. 7\-25\-33 (45829) sa lakShmaNasyeShvasanaM ChittvA lakShma cha bhArata . lakShmaNe sharajAlAni visR^ijanbahvashobhata .. 7\-25\-34 (45830) tato.abhimanyuH karmANi kurvantaM chitrayodhinam . ArjuniH kR^itinaM shUraM lakShmaNaM samayodhayat .. 7\-25\-35 (45831) sa samprahArastumulastayorAsInmahAtmanoH . shrotR^INAmIkShitR^INAM cha bhR^ishaM prItivivardhanaH .. 7\-25\-36 (45832) vikarNastu mahAprAj~no yAj~naseniM shikhaNDinam . paryavArayadAyAntaM yuvAnaM samare yuvA .. 7\-25\-37 (45833) tatastamiShujAlena yAj~naseniH samAvR^iNot . vidhUya tadbANajAlaM babhau tava suto balI .. 7\-25\-38 (45834) a~Ngado.abhimukhaM vIramuttamaujasamAhave . droNAyAbhimukhaM yAntaM sharaugheNa nyavArayat .. 7\-25\-39 (45835) sa samprahArastumulastayoH puruShasiMhayoH . sainikAnAM cha sarveShAM tayoshcha prItivardhanaH .. 7\-25\-40 (45836) durmukhastu maheShvAso vIraM purujitaM balI . droNAyAbhimukhaM yAntaM vatsadantairavArayat .. 7\-25\-41 (45837) sa durmukhaM bhruvormadhye nArAchenAbhyatADayat . tasya taddhi babhau vaktraM sanAlamiva pa~Nkajam .. 7\-25\-42 (45838) karNastu kekayAnbhrAtR^Inpa~ncha lohitakadhvajAn . droNAyAbhimukhaM yAtA~nsharavarShairavArayat .. 7\-25\-43 (45839) te chainaM bhR^ishasantaptAH sharavarShairavAkiran . sa cha tAMshChAdayAmAsa sharajAlaiH punaH punaH .. 7\-25\-44 (45840) naiva karNo na te pa~ncha dadR^isharbANasaMvR^itAH . sAshvasUtadhvajarathAH parasparasharAchitAH .. 7\-25\-45 (45841) putrAste durjayashchaiva jayashcha vijayashcha ha . nIlakAshyajayatsenAMstrayastrInpratyavArayan .. 7\-25\-46 (45842) tadyuddhamabhavaddhoramIkShitR^iprItivardhanam . siMhavyAghratarakShUNAM yatharkShamahiSharShabhaiH .. 7\-25\-47 (45843) kShemadhUrtibR^ihantau tu bhrAtarau sAtvataM yudhi . droNAyAbhimukhaM yAntaM sharaistIkShNaistatakShatuH .. 7\-25\-48 (45844) tayostasya cha tadyuddhamatyadbhutamivAbhavat . siMhasya dvipamukhyAbhyAM prabhinnAbhyAM yathA vane. 7\-25\-49 (45845) rAjAnaM tu tathAmbaShThamekaM yuddhAbhinandinam . chedirAjaH sharAnasyankruddho droNAdavArayat .. 7\-25\-50 (45846) tato.ambaShTho.asthibhedinyA nirabhidyachChalAkayA . sa tyaktvA sasharaM chApaM rathAdbhUmimupAgamat .. 7\-25\-51 (45847) vArdhakShemiM tu vArShNeyaM kR^ipaH shAradvataH sharaiH . akShudraH kShudrakairbANaiH kruddharUpamavArayat .. 7\-25\-52 (45848) yudhyantau kR^ipavArShNeyau ye.apashyaMshchitrayodhinau . te yuddhAsaktamanaso nAnyaM bubudhire kriyAm .. 7\-25\-53 (45849) saumadattistu rAjAnaM maNimantamatandritam . paryavArayadAyAntaM yasho droNasya varghayan .. 7\-25\-54 (45850) sa saumadattestvaritashchitreShvasanaketane . punaH patAkAM sUtaM chachChatraM chApAtayadrathAt .. 7\-25\-55 (45851) athAplutya rathAttUrNaM yUpaketuramitrahA . sAshvasUtadhvajarathaM taM chakarta varAsinA .. 7\-25\-56 (45852) rathaM cha svaM samAsthAya dhanurAdAya chAparam . svayaM yachChanhayAnrAjanvyadhamatpANDavIM chamUm .. 7\-25\-57 (45853) pANDyamindramivAyAntamasurAnprati durjayam . samarthaH sAyakaughena vR^iShaseno nyavArayat .. 7\-25\-58 (45854) `athAjagAma haiDimbo mahAmAyo mahAbalaH . pitR^INAM hitamanvichChandahankauravavAhinIm'.. 7\-25\-59 (45855) gadAparighanistriMshapaTTasAyoghanopalaiH . kaDa~NgarairbhushuNDIbhiH prAsaistomarasAyakaiH .. 7\-25\-60 (45856) musalairmudgaraishchakrairnbhiNDipAlaparashvathaiH . pAMsuvAtAgnisalilairbhasmaloShThatR^iNadrumaiH .. 7\-25\-61 (45857) Atudanprarujanbha~njannighnanvidrAvayankShipan . senAM vibhIShayannAyAddoNaprepsurghaTotkachaH .. 7\-25\-62 (45858) taM tu nAnApraharaNairnAnAyuddhavisheShaNaiH . rAkShasaM rAkShasaH kruddhaH samAjaghne hyalambusaH .. 7\-25\-63 (45859) tayostadabhavadyuddhaM rakShogrAmaNimukhyayoH . tAdR^igyAdR^ikpurAvR^ittaM shambarAmararAjayoH .. 7\-25\-64 (45860) evaM dvandvashatAnyAsanrathavAraNavAjinAm . padAtInAM cha bhadraM te tava teShAM cha sa~Nkule .. 7\-25\-65 (45861) naitAdR^isho dR^iShTapUrvaH sa~NgrAmo naiva cha shrutaH . droNasyAbhAvabhAve tu prasaktAnAM parasparam .. 7\-25\-66 (45862) idaM ghoramidaM chitramidaM raudramiti prabho . tatra yuddhAnyadR^ishyanta pratatAni bahUni cha .. .. 7\-25\-67 (45863) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi saMshaptakavadhaparvaNi dvAdashadivasayuddhe pa~nchaviMsho.adhyAyaH .. 25 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-25\-1 bhIrorbhAvo bhairavaM bhayamiti yAvat .. 5\-25\-2 dR^iShTipathe gate iti ~Na pAThaH .. 5\-25\-7 bAhyaM mR^ityubhayaM iti ka.~Na.pAThaH .. 5\-25\-21 utpi~njalakamatyantAkulam . tadadbhutatamaM yuddhaM iti ka.~Na.pAThaH .. 5\-25\-22 bhUtakarmA sabhApatiriti dvinAmA .. 5\-25\-25 bhImaratho rAjabhrAtA .. 5\-25\-45 dadR^ishuH dadR^ishire .. 5\-25\-51 shalAkayA sha~NkunA .. 5\-25\-60 ayoghAnA kaDa~NgarairdaNDaiH .. 5\-25\-62 Atudan vyathayan . prarujanvidhyan. bha~njan Amardayan. nighnan mArayan. vidrAvayanpalAyayan. kShipanprerayan .. 5\-25\-66 AbhAvabhAve mAraNe rakShaNe cha .. 5\-25\-25 pa~nchaviMsho.adhyAyaH .. 25 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 026 .. shrIH .. 7\.26\. adhyAyaH 26 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhagadattaparAkramavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-26\-0 (45864) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-26\-0x (4320) teShvevaM sannivR^itteShu pratyudyAteShu bhAgashaH . kathaM yuyudhire pArthA mAmakAshcha tarasvinaH .. 7\-26\-1 (45865) kimarjunashchApyakarotsaMshaptakabalaM prati . saMshaptakA vA pArthasya kimakurvata sa~njaya .. 7\-26\-2 (45866) sa~njaya uvAcha. 7\-26\-3x (4321) tathA teShu nivR^itteShu pratyudyAteShu bhAgashaH . svayamabhyadravadbhImaM nAgAnIkena te sutaH .. 7\-26\-3 (45867) sa nAga iva nAgena govR^iSheNeva govR^iShaH . samAhUtaH svayaM rAj~nA nAgAnIkamupAdravat .. 7\-26\-4 (45868) sa yuddhakushalaH pArtho bAhuvIryeNa chAnvitaH . abhinatku~njarAnIkamachireNaiva mAriSha .. 7\-26\-5 (45869) te gajA girisa~NkAshAH kSharantaH sarvato madam . bhImasenasya nArAchairvimukhA vimadIkR^itAH .. 7\-26\-6 (45870) vidhamedabhrajAlAni yathA vAyuH samuddhataH . vyadhamattAnyanIkAni tathaiva pavanAtmajaH .. 7\-26\-7 (45871) sa teShu visR^ijanbANAnbhImo nAgeShvashobhata . bhuvaneShviva sarveShu gabhastInudito raviH .. 7\-26\-8 (45872) te bhImabANAbhihatAH saMsyUtA vibabhurgajAH . gabhastibhirivArkasya vyomni nAnAbalAhakAH .. 7\-26\-9 (45873) tathA gajAnAM kadanaM kurvANamanilAtmajam . kruddho duryodhano.abhyetya pratyavidhyachChitaiH sharaiH .. 7\-26\-10 (45874) tataH kShaNena kShitipaM kShatajapratimekShaNaH . kShayaM ninIShurnishitairbhImo vivyAdha patribhiH .. 7\-26\-11 (45875) sa sharAchitasarvA~NgaH kruddho vivyAdha pANDavam . nArAchairarkarashmyAbhairbhImasenaM smayanniva .. 7\-26\-12 (45876) tasya nAgaM maNimayaM ratnachitradhvaje sthitam . bhallAbhyAM kArmukaM chaiva kShipraM chichCheda pANDavaH .. 7\-26\-13 (45877) duryodhanaM pIDyamAnaM dR^iShTvA bhImena mAriSha . chukShobhayiShurabhyAgAda~Ngo mAta~NgamAsthitaH .. 7\-26\-14 (45878) tamApatantaM nAgendramambudapratimasvanam . kumbhAntare bhImaseno nArAchairArdayadbhR^isham .. 7\-26\-15 (45879) tasya kAyaM vinirbhidya nyamajjaddharaNItale . tataH papAta dvirado vajrAhata ivAchalaH .. 7\-26\-16 (45880) tasvAvarjitanAgasya mlechChasyAdhaH patiShyataH . shirashchichCheda bhallena kShiprakArI vR^ikodaraH .. 7\-26\-17 (45881) tasminnipatite vIre samprAdravata sA chamUH . sambhrAntAshvadviparathA padAtInavamR^idgatI .. 7\-26\-18 (45882) teShvanIkeShu bhagneShu vidravatsu samantataH . prAgjyotiShastato bhImaM ku~njareNa samAdravat .. 7\-26\-19 (45883) yena nAgena maghavAnajayaddaityadAnavAn . tadanvayena nAgena bhImasenamupAdravat .. 7\-26\-20 (45884) sa nAgapravaro bhImaM sahasA samupAdravat . shravaNAbhyAmatho dvAbhyAM saMhatena kareNa cha .. 7\-26\-21 (45885) vyAvR^ittanayanaH krudvaH pramathanniva pANDavam . vR^ikodararathaM sAshvamavisheShamachUrNayat .. 7\-26\-22 (45886) padbhyAM bhImo.apyatho dhAvaMstasya gAtreShvalIyata . jAnanna~njalikAvedhaM nApAkrAmata pANDavaH .. 7\-26\-23 (45887) gAtrAbhyantarago bhUtvA kareNAtADayanmuhuH . lAlayAmAsa taM nAgaM vadhAkA~NkShiNamavyayam .. 7\-26\-24 (45888) kulAlachakravannAgastadA tUrNamathAbhramat . nAgAyutabalaH shrImAnkAlayAno vR^ikodaram .. 7\-26\-25 (45889) bhImo.api niShkramya tataH supratIkAgrato.abhavat . bhImaM kareNAvanamya jAnubhyAmabhyatADayat .. 7\-26\-26 (45890) grIvAyAM veShTayitvainaM sa gajo hantumaihata . karaveShTaM bhImaseno bhramaM dattvA vyamochayat .. 7\-26\-27 (45891) punargAtrANi nAgasya pravivesha vR^ikodaraH . yAvatpratigajAyAtaM svabalaM pratyavaikShata . bhImopi nAgagAtrebhyo viniHsR^ityApayAjjavAt .. 7\-26\-28 (45892) tataH sarvasya sainyasya nAdaH samabhavanmahAn . aho dhi~Ngihato bhImaH kujjareNeti mAriSha .. 7\-26\-29 (45893) tena nAgena santrastA pANDavAnAmanIkinI . sahasA.abhyadravadrAjanyatra tasyau vR^ikodaraH .. 7\-26\-30 (45894) tato yudhiShThiro rAjA hataM matvA vR^ikodaram . bhagadattaM sapA~nchAlyaH sarvataH samavArayat .. 7\-26\-31 (45895) taM rathaM rathinAM shreShThAH parivArya parantapAH . avAkira~nsharaistIkShNaiH shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-26\-32 (45896) sa vighAtaM pR^iShatkAnAma~Nkushena samAharan . kShaNena pANDupA~njAlAnvyadhamatparvateshvaraH .. 7\-26\-33 (45897) tadadbhutamapashyAma bhagadattasya saMyuge . tathA vR^iddhasya charitaM ku~njareNa vishAmpate .. 7\-26\-34 (45898) tato rAjA dashArNAnAM prAgjyotiShamupAdravat . tiryagyAtena nAgena samadenAshugAminA .. 7\-26\-35 (45899) tayoryuddhaM samabhavannAgayorbhImarUpayoH . sapakShayoH parvatayoryathA sadrumayoH purA .. 7\-26\-36 (45900) prAgjyotiShapaternAgaH sannivR^ittyApasR^itya cha . pArshve dashArNAdhipaterbhittvA nAgamapAtayat .. 7\-26\-37 (45901) tomaraiH sUryarashmyAbhairbhagadatto.atha saptabhiH . jaghAna dviradasthaM taM shatruM prachalitAsanam .. 7\-26\-38 (45902) vyavachChidya tu rAjAnaM bhagadattaM yudhiShThiraH . rathAnIkena mahatA sarvataH paryavArayat .. 7\-26\-39 (45903) sa ku~njarastho rathibhiH shushubhe sarvato vR^itaH . parvate vanamadhyastho jvalanniva hutAshanaH .. 7\-26\-40 (45904) maNDalaM sarvataH shliShTaM rathinAmugradhanvinAm . kiratAM sharavarShANi sa nAgaH paryavartata .. 7\-26\-41 (45905) tataH prAgjyotiSho rAjA parigR^ihya mahAgajam . preShayAmAsa sahasA yuyudhAnarathaM prati .. 7\-26\-42 (45906) `ApatantaM cha samprekShya nAgaM sAtvatapu~NgavaH . avidhyatpa~nchabhirbANaiH shitairAshIviShopamaiH'.. 7\-26\-43 (45907) shineH pautrasya tu rathaM parigR^ihya mahAdvipaH . abhichikShepa vegena yuyudhAnastvapAkramat .. 7\-26\-44 (45908) bR^ihataH saindhavAnashvAnsamutthApyatha sArathiH . tasthau sAtyakimAsAdya samplutastaM rathaM prati .. 7\-26\-45 (45909) sa tu labdhvAntaraM nAgastvarito rathamaNDalAt . niShpatansatataM sarvAnparichikShepa pArthivAn .. 7\-26\-46 (45910) te tvAshugatinA tena trAsyamAnA nararShabhAH . tamekaM dviradaM sa~Nkhye menire shatasho dvipAn .. 7\-26\-47 (45911) te gajasthena kAlyante bhagadattena pArthivAH . airAvatasthena yathA devarAjena dAnavAH .. 7\-26\-48 (45912) teShAM pradravatAM bhImaH pA~nchAlAnAmitastataH . gajavAjikR^itaH shabdaH sumahAnsamajAyata .. 7\-26\-49 (45913) bhagadattena samare kAlyamAneShu pANDuShu . prAgjyotiShamabhikruddhaH punarbhImaH samabhyayAt .. 7\-26\-50 (45914) tasyAbhidravato vAhAnhastamuktena vAriNA . siktvA vyatrAsayannAgaste pArthasaharaMstataH .. 7\-26\-51 (45915) tatastamabhyayAttUrNaM ruchiparvA kR^itIsutaH . samaghna~nCharavarSheNa rathasyo.antakasannibhaH .. 7\-26\-52 (45916) tataH sa ruchiparvANaM shareNAnataparvaNA . suparvA parvatapatirninye vaivasvatakShayam .. 7\-26\-53 (45917) tasminnipatite vIre saubhadro draupadIsutaH . chekitAno dhR^iShTaketuryayutsushchArdayandvipam .. 7\-26\-54 (45918) ta enaM sharadhArAbhirdhArAbhiriva toyadAH . siShichurbhairavAnnAdAnvinadanto jighAMsavaH .. 7\-26\-55 (45919) tataH pArShNya~NkushA~NguShThaiH kR^itinA chodito dvipaH . prasAritakaraH prAyAtstabdhakarNekShaNo drutam .. 7\-26\-56 (45920) so.adhiShThAya padA vAhAnyuyutsoH sUtamArujat . yuyutsustu rathAdrAjannapAkrAmattvarAnvitaH .. 7\-26\-57 (45921) tataH pANDavayodhAste nAgarAjaM sharairdrutam . siShichurbhairavAnnAdAnvinadanto jighAMsavaH .. 7\-26\-58 (45922) putrastu tava sambhrAntaH saubhadrasyApluto ratham . sa ku~njarastho visR^ijanniShUnariShu pArthivaH . babhau rashmInivAdityo bhuvaneShu samutsR^ijan .. 7\-26\-59 (45923) tamArjunirdvAdashabhiryuyutsurdashabhiH sharaiH . tribhistribhirdraupadeyA dhR^iShTaketushcha vivyadhuH .. 7\-26\-60 (45924) `chekitAnaH chatuHShaShTyA sottarAyudhikaM punaH . pratyavidhyattataH sarvAnbhagadattastribhistribhiH'.. 7\-26\-61 (45925) so.atiyatnArpitairbANairAchito dvirado babhau . saMsyUta iva sUryasya rashmibhirjalado mahAn .. 7\-26\-62 (45926) niyantuH shilpayatnAbhyAM prerito.arisharArditaH . parichikShepa tAnnAgaH sa ripUnsavyadakShiNam .. 7\-26\-63 (45927) gopAla iva daNDena yathA pashugaNAnvane . sa~NkAlayati tAM senAM bhagadattastathA muhuH .. 7\-26\-64 (45928) kShipraM shyenAbhiprannAnAM vAyasAnAmiva svanaH . babhUva pANDaveyAnAM bhR^ishaM vidravatAM svanaH .. 7\-26\-65 (45929) sa nAgarAjaH pravarA~NkushAhataH purA sapakSho.adrivaro yathA nR^ipa . bhayaM tadA ripuShu samAdadhadbhR^ishaM vaNigjanAnAM kShubhito yathA.arNavaH .. 7\-26\-66 (45930) tato dhvanirdviradarathAshvapArthivai rbhayAdravadbhirjanito.atibhairavaH . kShitiM viyad dyAM vidisho dishastathA samAvR^iNotpArthivasaMyuge tataH .. 7\-26\-67 (45931) sa tena nAgapravareNa pArthivo bhR^ishaM jagAhe dviShatAmanIkinIm . purA suguptAM vibudhairivAhave virochano devavarUtinImiva .. 7\-26\-68 (45932) bhR^ishaM vavau jvalanasakho viyadrajaH samAvR^iNonmuhurapi chaiva sainikAn . tamekanAgaM gaNasho yathA gajAn samantato drutamatha menire janAH .. .. 7\-26\-69 (45933) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi saMshaptakavadhaparvaNi dvAdashadivasayuddhe ShaDviMsho.adhyAyaH .. 26 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-26\-17 AvarjitaH patanapravaNo nAgo yasya .. 5\-26\-21 saMhatena sa~Nkuchitena .. 5\-26\-35 tiryagyAtena pArshvatogAminA .. 5\-26\-39 vyavachChidya viddhvA .. 5\-26\-41 paryavartata bhrAntavAn .. 5\-26\-45 samutthApya sthirIkR^itya .. 5\-26\-52 suparvA pArvatIsutaH iti ka.~Na.pAThaH .. 5\-26\-53 suparvA shobhanA~NgasaMdhiH .. 5\-26\-67 viyadAkAsham . dyAM svargam .. 5\-26\-26 ShaDviMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 027 .. shrIH .. 7\.27\. adhyAyaH 27 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunena saMshaptakAnAM hananam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-27\-0 (45934) sa~njaya uvAcha. 7\-27\-0x (4322) yanmAM pArthasya sa~NgrAme karmANi paripR^ichChasi . tR^ichChR^iNuShva mahAbAho pArtho yadakarodraNe .. 7\-27\-1 (45935) rajo dR^iShTvA samudbhUtaM shrutvA cha gajaniHsvanam . bhagadatte vikurvANe kaunteyaH kR^iShNamabravIt .. 7\-27\-2 (45936) yathA prAgjyotiSho rAjA gajena madhusUdana . tvaramANo.abhiniShkrAnto dhruvaM tasyaiSha niHsvanaH .. 7\-27\-3 (45937) indrAdanavaraH sa~Nkhye gajayAnavishAradaH . prathamo gajaghodhAnAM pR^ithivyAmiti me matiH .. 7\-27\-4 (45938) sa chApi dviradashreShThaH sadA.apratigajo yudhi . sarvashastrAtigaH sa~Nkhye kR^itakarmA jitaklamaH .. 7\-27\-5 (45939) sahaH sastranipAtAnAmagnisparshasya chAnagha . sa pANDavabalaM sarvamadyaiko nAshayiShyati .. 7\-27\-6 (45940) `siMhanAdaM mahatkR^itvA dhanurbANaravaiH saha . vidrAvyamANaM sampashya hatabhUyiShThanAyakam . dR^iShTvA vinadya sahasA mama senAM pramR^idgati'.. 7\-27\-7 (45941) na chAvAbhyAmR^ite.anyo.asti shaktastaM pratibAdhitum . tvaramANastato yAhi yataH prAgjyotiShAdhipaH .. 7\-27\-8 (45942) dR^iptaM sa~Nkhye dvipabalAdvayasA chApi vismitam . adyainaM preShayiShyAmi balahantuH priyAtithim .. 7\-27\-9 (45943) vachanAdatha kR^iShNastu prayayau savyasAchinaH . dIryate bhagadattena yatra pANDavavAhinI .. 7\-27\-10 (45944) taM prayAntaM tataH pashchAdAhvayanto mahArathAH . saMshaptakAH samArohansahasrANi chaturdasha .. 7\-27\-11 (45945) dashaiva tu sahasrANi trigartAnAM mahArathAH . chatvAri cha sahasrANi vAsudevasya chAnugAH .. 7\-27\-12 (45946) dIryamANAM chamUM dR^iShTvA bhagadattena mAniSha . AhUyamAnasya cha tairabhavaddhR^idayaM dvidhA .. 7\-27\-13 (45947) kinnu shreyaskaraM karma bhavedadyetyachintayat . iha vA vinivarteyaM gachCheyaM vA yudhiShThiram .. 7\-27\-14 (45948) tasya buddhyA vichAryaivamarjunasya kurUdvaha . abhavadbhUyasI buddhiH saMshaptakavadhe sthirA .. 7\-27\-15 (45949) sa sannivR^ittaH sahasA kapipravaraketanaH . eko rathasahasrANi nihantuM vAsavI raNe .. 7\-27\-16 (45950) sA hi duryodhanasyAsInmatiH karNasya chobhayoH . arjunasya vadhopAye yA vai dvaidhamakalpayat .. 7\-27\-17 (45951) sa tu dolAyamAno.abUddvaidhIbhAvena pANDavaH . vadhena tu narAgryANAmakarottAM mR^iShA tadA .. 7\-27\-18 (45952) tataH shatasahasrANi sharANAM nataparvaNAm . asR^ijannarjune rAjansaMshaptakamahArathAH .. 7\-27\-19 (45953) naiva kuntIsutaH pArtho naiva kR^iShNo janArdanaH . na hayA na ratho rAjandR^ishyante sma sharaishchitAH .. 7\-27\-20 (45954) tadA mohamanuprAptaH siShvide hi janArdanaH . tatastAnprAyashaH pArtho brahmAstreNa nijaghnivAn .. 7\-27\-21 (45955) shatashaH pANayashChinnAH seShujyAtalakArmukAH . ketavo vAjinaH sUtA rathinashchApatankShitau .. 7\-27\-22 (45956) drumAchalAgrAmbudharaiH samakAyAH sukalpitAH . hatArohAH kShitau peturdvipAH pArthasharAhatAH .. 7\-27\-23 (45957) vipraviddhakuthA nAgAshChinnabhANDAH parAsavaH . sArohAstu raNe peturmathitA mArgaNairbhR^isham .. 7\-27\-24 (45958) sarShTiprAsAsinakharAH samudgaraparashvathAH . vichChinnA bAhavaH peturnR^iNAM bhallaiH kirITinA .. 7\-27\-25 (45959) bAlAdityAmbujendUnAM tulyarUpANi mAriSha . saMchChinnAnyarjunasharaiH shirAMsyurvI prapedire .. 7\-27\-26 (45960) jajvAlAla~NkR^itA senA patribhiH prANibhojanaiH . nAnArUpaistadA.amitrAnkruddhenighnati phalgune .. 7\-27\-27 (45961) kShobhayantaM tadA senAM dviradaM nalinImiva . dhana~njayaM bhUtagaNAH sAdhusAdhvityapUjayan .. 7\-27\-28 (45962) dR^iShTvA tatkarma pArthasya vAsavasyeva mAdhavaH . vismayaM paramaM gatvA prA~njalistamuvAcha ha .. 7\-27\-29 (45963) karmaitatpArtha shakreNa yamena dhanadena cha . duShkaraM samare yatte kR^itamadyeti me matiH .. 7\-27\-30 (45964) yugapachchaiva sa~NgrAme shatasho.atha sahasrashaH . patitA eva me dR^iShTAH saMshaptakamahArathAH .. 7\-27\-31 (45965) saMshaptakAMstato hatvA bhUyiShThA ye vyavasthitAH . bhagadattAya yAhIti kR^iShNaM pArtho.abhyanodayat .. .. 7\-27\-32 (45966) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi saMshaptakavadhaparvaNi dvAdashadivasayuddhe saptaviMsho.adhyAyaH .. 27 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-27\-2 vikurvANe vividhAH kriyAH kurvANe .. 5\-27\-6 sahaH soDhA . pachAdyacha .. 5\-27\-9 vismitaM rUDhAha~NkAram .. 5\-27\-11 samArohansaMvR^itavantaH .. 5\-27\-27 saptaviMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 028 .. shrIH .. 7\.28\. adhyAyaH 28 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhagadattArjunasamAgamaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-28\-0 (45967) sa~njaya uvAcha. 7\-28\-0x (4323) yiyAsatastataH kR^iShNaH pArthasyAshvAnmanojavAn . sampraiShIddhemasa~nChannAndroNAnIkAya santvaran .. 7\-28\-1 (45968) taM prayAntaM kurushreShThaM svAMstrAtuM droNatApitAn . susharmA bhrAtR^ibhiH sArdhaM yuddhArthI pR^iShThato.anvayAt .. 7\-28\-2 (45969) tataH shvetahayaH kR^iShNamabravIdajita~njayaH . eSha mAM bhrAtR^ibhiH sArdhaM susharmA.a.ahvayate.achyuta .. 7\-28\-3 (45970) dIryate chottareNaiva tatsainyaM madhusUdana . dvaidhIbhUtaM mano me.adya kR^itaM saMshaptakairidam .. 7\-28\-4 (45971) kinnu saMshaptakAnhanmi svAnrakShAmyahitArditAn . iti me tvaM mataM vetsi tatra kiM sukR^itaM bhavet .. 7\-28\-5 (45972) evamuktastu dAshArhaH syandanaM pratyavartayat . yena trigartAdhipatiH pANDavaM samupAhvayat .. 7\-28\-6 (45973) tato.arjunaH susharmANaM viddhvA saptabhirAshugaiH . dhvajaM dhanushchAsya tathA kShurAbhyAM samakR^intata .. 7\-28\-7 (45974) trigartAdhipateshchApi bhrAtaraM Sha~NbhirAshugaiH . sAshvaM sasUtaM tvaritaH pArthaH praiShIdyamakShayam .. 7\-28\-8 (45975) tato bhujagasa~NkAshAM susharmA shaktimAyasIm . chikShepArjunamAdishya vAsudevAya tomaram .. 7\-28\-9 (45976) shaktiM tribhiH sharaishChittvA tomaraM tribhirarjunaH . susharmANaM sharavrAtairmohayitvA nyavartayat .. 7\-28\-10 (45977) taM vAsavamivAyAntaM bhUrivarShaM sharaughiNam . rAjaMstAvakasainyAnAM nograM kashchidavArayat .. 7\-28\-11 (45978) tato dhana~njayo bANaiH sarvAneva mahArathAn . AyAdvinighnankauravyAndahankakShamivAnalaH .. 7\-28\-12 (45979) tasya vegamasahyaM taM kuntIputrasya dhImataH . nAshaknuvaMste saMsoDhuM sparshamagneriva prajAH .. 7\-28\-13 (45980) saMveShTayannanIkAni sharavarSheNa pANDavaH . suparNa iva nAgendraM prAyAtprAgjyotiShaM prati .. 7\-28\-14 (45981) yattadAnAmayajjiShNurbharatAnAmapApinAm . dhanuH kShemakaraM sa~Nkhye dviShatAmashruvardhanam .. 7\-28\-15 (45982) tadeva tava putrasya rAjandurdyUtadevinaH . kR^ite kShatravinAshAya dhanurAyachChadarjunaH .. 7\-28\-16 (45983) tathA vikShobhyamANA sA pArthena tava vAhinI . vyashIryata mahArAja naurivAsAdya parvatam .. 7\-28\-17 (45984) tato dashasahasrANi nyavartanta dhanuShmatAm . matiM kR^itvA raNe krUrAM vIrA jayaparAjaye .. 7\-28\-18 (45985) vyapetahR^idayatrAsA AvavrustaM mahArathAH . ArchChatpArtho guruM bhAraM sarvabhArasaho yudhi .. 7\-28\-19 (45986) yathA nalavanaM kruddhaH prabhinnaH ShaShTihAyanaH . mR^idgIyAttadvadAyastaH pArtho.amR^idgAchchamUM tava .. 7\-28\-20 (45987) tasminpramathite sainye bhagadatto narAdhipaH . tena nAgena sahasA dhana~njayamupAdravat .. 7\-28\-21 (45988) taM rathena naravyAghraH pratyagR^ihNAddhana~njayaH . sa sannipAtastumulo babhUva naranAgayoH .. 7\-28\-22 (45989) kalpitAbhyAM yathAshAstraM rathena cha gajena cha . sa~NgrAme cheraturvIrau bhagadattadhana~njayau .. 7\-28\-23 (45990) tato jImUtasa~NkAshAnnAgAdindra iva prabhuH . abhyavarShachCharaugheNa bhagadatto dhana~njayam .. 7\-28\-24 (45991) sa chApi sharavarShaM taM sharavarSheNa vAsivaH . aprAptameva chichCheda bhagadattasya vIryavAn .. 7\-28\-25 (45992) tataH prAgjyotiSho rAjA sharavarShe nivArite . saMraktanayano roShAtpArthaM punaravAkirat .. 7\-28\-26 (45993) sa tathA sharavarSheNa pArthaM samabhihatya vai . chodayAmAsa taM nAgaM vadhAyAchyutapArthayoH .. 7\-28\-27 (45994) tamApatantaM dviradaM dR^iShTvA kruddhamivAntakam . chakre.apasavyaM tvaritaH syandanena janArdanaH .. 7\-28\-28 (45995) samprAptamapi neyeSha parAvR^ittaM mahAdvipam . sArohaM mR^ityusAtkartuM smarandharmaM dhana~njayaH .. 7\-28\-29 (45996) sa tu nAgo dviparathAnhayAMshchAmR^idya mAriSha . prAhiNonmR^ityulokAya tataH kruddho dhana~njayaH .. .. 7\-28\-30 (45997) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi saMshaptakavadhaparvaNi dvAdashadivasayuddhe aShTAviMsho.adhyAyaH .. 28 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-28\-16 AyachChadgR^ihItavAn . yadevArjunasya dhanurbharatAnAM kShemakaramAsIttadeva tvatputranimittaM kShatrakShayakaramabhavaditi vAkyArthaH 5\-28\-28 aShTAviMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 029 .. shrIH .. 7\.29\. adhyAyaH 29 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunena sagajasya bhagadattasya vadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-29\-0 (45998) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-29\-0x (4324) tathA kruddhaH kimakarodbhagadattasya pANDavaH . prAgjyotiSho vA pArthasya tanme shaMsa yathAtatham .. 7\-29\-1 (45999) sa~njaya uvAcha. 7\-29\-2x (4325) prAgjyotiSheNa saMsaktAvubhau dAshArhapANDavau . mR^ityudaMShTrAntikaM prAptau sarvabhUtAni menire .. 7\-29\-2 (46000) tathA tu sharavarShANi pAtayatyanishaM prabho . gajaskandhAnmahArAja kR^iShNayoH syandanasthayoH .. 7\-29\-3 (46001) atha kArShNAyasairbANaiH pUrNakArmukaniHsR^itaiH . avidhyaddevakIputraM hemapu~NkhaiH shilAshitaiH .. 7\-29\-4 (46002) agnisparshasamAstIkShNA bhagadattena choditAH . nirbhidya devakIputraM kShitiM jagmuH suvAsasaH .. 7\-29\-5 (46003) tasya pArtho dhanushChittvA parivAraM nihatya cha . lAlayanniva rAjAnaM bhagadattamayodhayat .. 7\-29\-6 (46004) so.arkarashminibhAMstIkShNAMstomarAnvai chaturdasha . apreShayatsavyasAchI dvidhaikaikamathAchChinat .. 7\-29\-7 (46005) tato nAgasya tadvarma vyadhamatpAkashAsaniH . sharajAlena mahatA tadvyashIryata bhUtale .. 7\-29\-8 (46006) shIrNavarmA sa tu gajaH sharaiH subhR^ishamarditaH . babhau dhArAnipAtAkto vyabhraH parvatarADiva .. 7\-29\-9 (46007) tataH prAgjyotiShaH shaktiM hemadaNDAmayasmayIm . vyasR^ijadvAsudevAya dvidhA tAmarjuno.achChinat .. 7\-29\-10 (46008) tatashChatraM dhvajaM chaiva chChittvA rAj~no.arjunaH sharaiH . vivyAdha dashabhistUrNamutsmayanparvateshvaram .. 7\-29\-11 (46009) so.atividdho.arjunasharaiH supu~NkhaiH ka~NkapatribhiH . bhagadattastataH kruddhaH pANDavasya janAdhipaH .. 7\-29\-12 (46010) vyasR^ijattomarAnmUrdhni shvetAshvasyonnAda cha . tairarjunasya samare kirITaM parivartitam .. 7\-29\-13 (46011) parivR^ittaM kirITaM tadyamayanneva pANDavaH . sudR^iShTaH kriyatAM loka iti rAjAnamabravIt .. 7\-29\-14 (46012) evamuktastu sa~NkruddhaH sharavarSheNa pANDavam . abhyavarShatsa govindaM dhanurAdAya bhAsvaram .. 7\-29\-15 (46013) tasya pArtho dhanushChittvA tUNIrAnsannikR^itya cha . tvaramANo dvisaptatyA sarvamarmasvatADayat .. 7\-29\-16 (46014) viddhastato.ativyathito vaiShNavAstramudIrayan . abhimantryA~NkushaM kruddho vyasR^ijatpANDavorasi .. 7\-29\-17 (46015) visR^iShTaM bhagadattena tadastraM sarvaghAti vai . urasA pratijagrAha pArthaM sa~nChAdya keshavaH .. 7\-29\-18 (46016) vaijayantyabhavanmAlA tadastraM keshavorasi . padmakoshavichitrA sA sarvartukusumotkarA .. 7\-29\-19 (46017) jvalanArkenduvarNAbhA pAvakojjvalapallavA . tayA padmapalAshinyA vAtakampitapatrayA .. 7\-29\-20 (46018) shushubhe.abhyadhikaM shauriratasIpuShpasannibhaH . tato.arjunaH klAntamanAH keshavaM pratyabhAShata .. 7\-29\-21 (46019) ayudhyamAnasturagAnsaMyantAsmi janArdana . ityuktvA puNDarIkAkSha pratij~nAM svAM na rakShasi .. 7\-29\-22 (46020) yadyahaM vyasanI vA syAmashakto vA nivAraNe . tatastvayaivaM kAryaM syAnna tu kAryaM mayi sthite .. 7\-29\-23 (46021) sabANaH sadhanushchAhaM sasuhAsuramAnuShAn . shakto lokAnimA~njetuM tachchApi viditaM tava .. 7\-29\-24 (46022) tato.arjunaM vAsudevaH pratyuvAchAryavadvachaH . shR^iNu guhyamidaM pArtha purAvR^ittaM yathA.anagha .. 7\-29\-25 (46023) `yeyaM bhUtadharA devI sarvabhUtadharA dharA . sakAmA lokakartAraM nArAyaNamupasthitA .. 7\-29\-26 (46024) sa sa~Ngatya tayA sArdhaM prItastasyA varaM dadau . sA vavre viShNusadR^ishaM putramastraM cha vaiShNavam .. 7\-29\-27 (46025) babhUva cha sutastasyA narako nAma vishrutaH . astraM cha vaiShNavaM tasmai dadau nArAyaNaH svayam .. 7\-29\-28 (46026) tadevaM narakasyAsIdastraM sarvAhitAntakam . tasmAtprAgjyotiShaM prAptaM sarvashastravighAtanam .. 7\-29\-29 (46027) nAsyAvadhyo.asti loke.asminmadanyaH kashchidarjuna . tasmAnmayA kR^itaM hyetanmA bhUtte buddhiranyathA .. 7\-29\-30 (46028) sa~njaya uvAcha. 7\-29\-31x (4326) anunIya tu dAshArhaH pANDavaM tvarito.abravIt . jahi prAgjyotiShaM kShipraM vAkyasheShaM cha me shR^iNu'.. 7\-29\-31 (46029) chaturmUrtirahaM shashvallokatrANArthamudyataH . AtmAnaM pravibhajyeha lokAnAM hitamAdadhe .. 7\-29\-32 (46030) ekA mUrtistapashcharyAM kurute me bhuvi sthitA . aparA pashyati jagatkurvANaM sAdhvasAdhunI .. 7\-29\-33 (46031) aparA kurute karma mAnuShaM lokamAshritA . shete chaturthIM tvaparA nidrAM varShasahasrikIm .. 7\-29\-34 (46032) yA.asau varShasahasrAnte mUrtiruttiShThate mama . varArhebhyo varA~nshreShThAMstasminkAle dadAti sA .. 7\-29\-35 (46033) taM tu kAlamanuprAptaM viditvA pR^ithivI tadA . ayAchata varaM yanmAM narakArthAya tachChR^iNu .. 7\-29\-36 (46034) devAnAM dAnavAnAM cha avadhyastanayo.astu me . upeto vaiShNavAstreNa tanme tvaM dAtumarhasi .. 7\-29\-37 (46035) evaM varamahaM shrutvA jagatyAstanaye tadA . amoghamastraM prAyachChaM vaiShNavaM paramaM purA .. 7\-29\-38 (46036) avochaM chaitadastraM vai hyamoghaM bhavatu kShame . narakasyAbhirakShArthaM nainaM kashchidvadhiShyati .. 7\-29\-39 (46037) anenAstreNa te guptaH sutaH parabalArdanaH . bhaviShyati durAdharShaH sarvalokeShu sarvadA .. 7\-29\-40 (46038) tathetyuktvA gatA devI kR^itakAmA manasvinI . sa chApyAsIddurAdharSho narakaH shatrutApanaH .. 7\-29\-41 (46039) tasmAtprAgjyotiShaM prAptaM tadastraM pArtha mAmakam . nAsyAvadhyo.asti lokeShu sendrarudreShu mAriSha .. 7\-29\-42 (46040) tanmayA tvatkR^ite chaitadanyathaivopanirmitam . viyuktaM paramAstreNa jahi pArtha mahAsuram .. 7\-29\-43 (46041) `avadhyo.ayaM mahAstreNa bhagadattaH surAsuraiH'. vairiNaM jahi durdharShaM bhagadattaM suradviSham . yathA.ahaM jaghnivAnpUrvaM hitArthaM narakaM tathA .. 7\-29\-44 (46042) sa~njaya uvAcha. 7\-29\-45x (4327) evamuktastadA pArthaH keshavena mahAtmanA . bhagadattaM shitairbANaiH sahasA samavAkirat .. 7\-29\-45 (46043) tataH pArtho mahAbAhurasambhrAnto mahAmanAH . kumbhayorantare nAgaM nArAchena samArpayat .. 7\-29\-46 (46044) sa samAsAdya taM nAgaM bANo vajra ivAchalam . abhyagAtsaha pu~Nkhena valmIkamiva pannagaH .. 7\-29\-47 (46045) sa karI bhagadattena preryamANo muhurmuhuH . na karoti vachastasya daridrasyeva yoShitA .. 7\-29\-48 (46046) sa tu viShTabhya gAtrANi dantAbhyAmavaniM yayau . nadannArtasvanaM prANAnutsasarja mahAdvipaH .. 7\-29\-49 (46047) tato gANDIvadhanvAnamabhyabhAShata keshavaH . ayaM mahattaraH pArtha palitena samAvR^itaH .. 7\-29\-50 (46048) valIsa~nChannanayanaH shUraH paramadrurjayaH . akShNorunmIlanArthAya baddhapaTTo hyasau nR^ipaH .. 7\-29\-51 (46049) devavAkyAtprachichCheda shareNa bhR^ishamarjunaH . ChinnamAtreM.ashuke tasminruddhanetro babhUva saH .. 7\-29\-52 (46050) tamomayaM jaganmene bhagadattaH pratApavAn . tatashchandrArdhabimbena bANena nataparvaNA .. 7\-29\-53 (46051) bibheda hR^idayaM rAj~no bhagadattasya pANDavaH . sa bhinnahR^idayo rAjA bhagadattaH kirITinA .. 7\-29\-54 (46052) sharAsanaM sharAMshchaiva gatAsuH pramumocha ha . shirasastasya vibhraShTaM papAta cha varAMshukam . nAlatADanavibhraShTaM palAshaM nalinAdiva .. 7\-29\-55 (46053) sa hemamAlI tapanIyabhANDA tpapAta nAgAdgirisannikAshAt . supuShpito mArutavegabhagno mahIdharAgrAdiva karNikAraH .. 7\-29\-56 (46054) nihatya taM narapatimindravikramaM sasvAyamindrasya tadaindrirAhave . tato.aparAMstava jayakA~NkShiNo narAn babha~nja vAyurbalavAndrumAniva .. .. 7\-29\-57 (46055) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi saMshaptakavadhaparvaNi dvAdashadivasayuddhe ekonatriMsho.adhyAyaH .. 29 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-29\-33 ekA mUrtirbadarikAshrame nArAyaNarUpA . aSharA paramAtmarUpA .. 5\-29\-34 aparA rAmakR^iShNAdirUpA . aparA jalashAyinI .. 5\-29\-48 yoShitA bhAgurimate TAp .. 5\-29\-29 ekonatriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 030 .. shrIH .. 7\.30\. adhyAyaH 30 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunayuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-30\-0 (46056) sa~njaya uvAcha. 7\-30\-0x (4328) priyamindrasya satataM sakhAyamamitaujasam . hatvA prAgjyotiShaM pArthaH pradakShiNamavartata .. 7\-30\-1 (46057) tato gAndhArarAjasya sutau parapura~njayau . ardetAmarjunaM sa~Nkhye bhrAtarau vR^iShakAchalau .. 7\-30\-2 (46058) tau sametyArjunaM vIrau puraH pashchAchcha dhanvitau . avidhyetAM mahAvegairnishitairAshugairbhR^isham .. 7\-30\-3 (46059) vR^iShakasya hayAnsUtaM dhanushChatraM rathaM dhvajam . tilasho vyadhamatpArthaH saubalasya shitaiH sharaiH .. 7\-30\-4 (46060) tato.arjunaH sharavrAtairjAnApraharaNairapi . gAndhArAnAkulAMshchakre saubalapramukhAnpunaH .. 7\-30\-5 (46061) tataH pa~nchashatAnvIrAngAndhArAnudyatAyudhAn . prAhiNonmR^ityulokAya kruddho bANairdhana~njayaH .. 7\-30\-6 (46062) hatAshvAttu rathAttUrNamavatIrya mahAbhujaH . Aruroha rathaM bhrAturanyashcha dhanurAdade .. 7\-30\-7 (46063) tAvekarathamArUDhau bhrAtarau vR^iShakAchalau . sharavarSheNa bIbhatsumavidhyetAM muhurmuhuH .. 7\-30\-8 (46064) syAlau tava mahAtmAnau rAjAnau vR^iShakAchalau . bhR^ishaM vijaghnatuH pArthamindraM vR^itrabalAviva .. 7\-30\-9 (46065) labdhalakShau tu gAndhArAvahatAM pANDavaM punaH . naidAghavArShikau mAsau lokaM gharmAMshubhiryathA .. 7\-30\-10 (46066) tau rathasthau naravyAghrau rAjAnau vR^iShakAchalau . saMshchiShTA~Ngau sthitau rAja~njaghAnaikeShuNA.arjunaH .. 7\-30\-11 (46067) tau rathAtsiMhasaMkAshau lohitAkShau mahAbhujau . rAjansampetaturvIrau sodaryAvekalakShaNau .. 7\-30\-12 (46068) tayorbhUmiM gatau dehau rathAdbandhujanapriyau . yasho dashaH dishaH puNyaM gamayitvA vyavasthitau .. 7\-30\-13 (46069) dR^iShTvA vinihatau sa~Nkhye mAtulAvapalAyinau . bhR^ishaM mumuchurashrUNi putrAstava vishAMpate .. 7\-30\-14 (46070) nihatau bhrAtarau dR^iShTvA mAyAshatavishAradaH . kR^iShNau sammohanmAyAM vidadhe shakunistataH .. 7\-30\-15 (46071) laguDAyoguDAshmAnaH shataghnyashcha sashaktayaH . gadAparighanistriMshashUlamudgarapaTTasAH .. 7\-30\-16 (46072) sakampanarShTinakharA musalAni parashvathAH . kShurAH kShurapranAlIkA vatsadantAsthisandhayaH .. 7\-30\-17 (46073) chakrANi vishikhAH prAsA vividhAnyAyudhAni cha . prapetuH shatasho digbhyaH pradigbhyashchArjunaM prati .. 7\-30\-18 (46074) kharoShTramahiShAH siMhA vyAghrAH sR^imarachitrakAH . R^ikShAH sAlAvR^ikA gR^idhrAH kapayashcha sarIsR^ipAH .. 7\-30\-19 (46075) vividhAni cha rakShAMsi kShudhitAnyarjunaM prati . sa~NkruddhAnyabhyadhAvanta vividhAni vayAMsi cha .. 7\-30\-20 (46076) tato divyAstravichChUraH kuntIputro dhana~njayaH . visR^ijanniShujAlAni sahasA tAnyatADayat .. 7\-30\-21 (46077) te hanyamAnAH shUreNa pravaraiH sAyakairdR^iDhaiH . viruvanto mahArAvAnvineshuH sarvato hatAH .. 7\-30\-22 (46078) tatastamaH prAdurabhUdarjunasya rathaM prati . tasmAchcha tamaso vachAH krUrAH pArthamabhartsayan .. 7\-30\-23 (46079) tattamo bhairavaM ghoraM bhayakartR^i mahAhave . uttamAstreNa mahatA jyautiSheNArjuno.avadhIt .. 7\-30\-24 (46080) hate tasmi~njalaughAstu prAdurAsanbhayAnakAH . ambhasastasya nAshArthamAdityAstramathArjunaH . prAyu~NktAmbhastatastena prAyasho.astreNa shoShitam .. 7\-30\-25 (46081) evaM bahuvidhA mAyAH saubalasya kR^itAH kR^itAH . jaghAnAstrabalenAshu prahasannarjuno.abravIt .. 7\-30\-26 (46082) `durdyUtadevingAndhAre nAkShAnkShipati gANDivam . jvalitAnnishitAMstIkShNA~nsharAnkShipatigANDivaM'.. 7\-30\-27 (46083) tadA hatAsu mAyAsu trasto.arjunasharAhataH . apAyA~njavanairashvaiH shakuniH prAkR^ito yathA .. 7\-30\-28 (46084) tato.arjuno.astravichChaighryaM darshayannAtmano.ariShu . abhyavarShachCharaudheNa kauravANAmanIkinIm .. 7\-30\-29 (46085) sA hanyamAnA pArthena tava putrasya vAhinI . dvaidhIbhUtA mahArAja ga~NgevAsAdya parvatam .. 7\-30\-30 (46086) droNamevAnvapadyanta kechittatra nararShabhAH . kechidduryodhanaM rAjannardyamAnAH kirITinA .. 7\-30\-31 (46087) nApashyAma tatastvenaM sainye vai rajasAvR^ite . gANDIvasya cha nirghoShaH shruto dakShiNato mayA .. 7\-30\-32 (46088) sha~NkhadundubhinirghoShaM vAditrANAM cha niHsvanam . gANDIvasya tu nirghoSho vyatikramyAspR^ishaddivam .. 7\-30\-33 (46089) tataH punardakShiNataH sa~NgrAmashchitrayodhinAm . suyuddhaM chArjunasyAsIdahaM droNamanviyAm .. 7\-30\-34 (46090) yaudhiShThirAbhyanIkAni praharanti tatastataH . nAnAvidhAnyanIkAni putrANAM tava bhArata . arjuno vyadhamatkAle divIvAbhrANi mArutaH .. 7\-30\-35 (46091) taM vAsavamivAyAntaM bhUrivarShaM sharaughiNam . maheShvAsA naravyAghrA nograM kechidavArayan .. 7\-30\-36 (46092) te hanyamAnAH pArthena tvadIyA vyathitA bhR^isham . svAneva bahavo jaghnurvidravantastatastataH .. 7\-30\-37 (46093) te.arjunena sharA muktAH ka~NkapatrAstanuchChidaH . shalabhA iva sampetuH saMvR^iNvAnA disho dasha .. 7\-30\-38 (46094) turagaM rathinaM nAgaM padAtimapi mAriSha . vinirbhidya kShitiM jagmurvalmIkamiva pannagAH .. 7\-30\-39 (46095) na cha dvitIyaM vyasR^ijatku~njarAshvanareShu saH . pR^ithagekasharArugNA nipetuste gatAsavaH .. 7\-30\-40 (46096) hatairmanuShyaurdviradaishcha sarvataH sharAbhisR^iShTaishcha hayairnipAtitaiH . tadA.ashvagomAyubalAbhinAditaM vichitramAyodhashiro babhUva tat .. 7\-30\-41 (46097) pitA sutaM tyajati suhR^idvaraM suhR^it tathaiva putraH pitaraM sharAturaH . svarakShaNe kR^itamatayastadA janA satyajanti vAhAnapi pArthapIDitAH .. .. 7\-30\-42 (46098) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-30\-10 varShashabdo.ayamR^ituvachanaH . nidAghartusambandhinAvityarthaH. gharmAMshubhistIkShNakiraNaiH. lokaM gharmombubhiryathA iti ka.~Na.pAThaH .. 5\-30\-17 kampanayaShTyaH . kShurA kShurAkR^itiphalakAH. kShuraprAstUgramadhyaphalakAH. nAlIkA nalikayA kShepyAH. vatsadantA gopotakadantAkAraphalakAH. asthisandhayo.asthimayaphalakAH .. 5\-30\-18 vishikhAH phaNitrAkAraphalakAH .. 5\-30\-19 sUmarA gavayAH . chitrako vyAghrabhedaH. sAlAvR^ikAH shvAnaH .. 5\-30\-32 enamarjunam .. 5\-30\-41 sharAbhisR^iShTairbANAbhihataiH . Ayodhashiro raNA~NgaNam .. 5\-30\-30 triMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 031 .. shrIH .. 7\.31\. adhyAyaH 31 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## ashvatthAmnA nIlasya vadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-31\-0 (46099) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-31\-0x (4329) teShvanIkeShu bhagneShu pANDuputreNa sa~njaya. 5\-31\-1bchalitAnAM drutAnAM cha kathamAsInmanAMsi vaH .. 7\-31\-1 (46100) AnIkAnAM prabhagnAnAmavasthAnamapashyatAm . duShkaraM pratisandhAnaM tanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-31\-2 (46101) sa~njaya uvAcha. 7\-31\-3x (4330) tathApi tava putrasya priyakAmA vishAmpate . yashaH pravIrA lokeShu rakShanto droNamanvayuH .. 7\-31\-3 (46102) samudyateShu chAstreShu samprApte cha yudhiShThire . akurvannAryakarmANi bhairave satyabhItavat .. 7\-31\-4 (46103) antaraM bhImasenasya prApatannamitaujasaH . sAtyakeshchaiva vIrasya dhR^iShTadyumnasya vA vibho .. 7\-31\-5 (46104) droNaM droNamiti krUrAH pA~nchAlAH samachodayan . mA droNamiti putrAste kurUnsarvAnachodayan .. 7\-31\-6 (46105) droNaM droNamiti hyeke mA droNamiti chApare . kurUNAM pANDavAnAM cha droNadyUtamavateta .. 7\-31\-7 (46106) yaMyaM pramathate droNaH pA~nchAlAnAM rathavrajam . tatratatra tu pA~nchAlyo dhR^iShTadyumno.abhyavartata .. 7\-31\-8 (46107) teShAM bhAgyaviparyAsaiH sa~NgrAme bhairave sati . vIrAH samAsadanvIrAnkurvanto bhairavaM ravam .. 7\-31\-9 (46108) akampanIyAH shatrUNAM babhUvustatra pANDavAH . akampayannanIkAni smarantaH kleshamAtmanaH .. 7\-31\-10 (46109) te tvamarShavashaM prAptA hImantaH satvachoditAH . tyaktvA prANAnnyavartanta ghnanto droNaM mahAhave .. 7\-31\-11 (46110) ayAsamiva sampAtaH shilAnAmiva chAbhavat . dIvyatAM tumule yuddhe prANairamitatejasAm .. 7\-31\-12 (46111) nAnusmaranti sa~NgrAmamapi vR^iddhAstathAvidham . ye pUrvadevairdevAnAmapashyanyuddhamadbhutam .. 7\-31\-13 (46112) prAkampateva pR^ithivI tasminvIrAvasAdane . nivartatA balaughena mahatA bhArapIDitA .. 7\-31\-14 (46113) ghUrNato.api balaughasya divaM stabdhveva niHsvanaH . ajAtashatrostatsainyamAvivesha subhairavaH .. 7\-31\-15 (46114) samAsAdya tu pANDUnAmanIkAni sahasrashaH . droNena charatA sa~Nkhye prabhagnAni shitaiH sharaiH .. 7\-31\-16 (46115) teShu pramathyamAneShu droNenAdbhutakarmaNA . paryavarAyadAsAdya droNaM senApatiH svayam .. 7\-31\-17 (46116) tadadbhutamabhUdyuddhaM droNapA~nchAlayostathA . naiva tasyopamA kAchiditi me nishchitA matiH .. 7\-31\-18 (46117) tato nIlo.analaprakhyo dadAha kuruvAhinIm . sharaskuli~NgashchApArchirdihankakShamivAnalaH .. 7\-31\-19 (46118) taM dahantamanIkAni droNaputraH pratApavAn . pUrvAbhibhAShI sushlakShNaM smayamAno.abhyabhAShata .. 7\-31\-20 (46119) nIla kiM bahubhirdagdhaistava yodhaiH sarArchiShA . mayaikena hi yudhyasva kruddhaH prahara chAshu mAm .. 7\-31\-21 (46120) taM padmanikarAkAraM padmapatranibhekShaNam . vyAkoshapadmAbhamukho nIlo vivyAdha sAyakaiH .. 7\-31\-22 (46121) tenApi viddhaH sahasA drauNirbhallaiH shitaistribhiH . dhanurdhvajaM cha chChatraM cha dviShataH sannyakR^intata .. 7\-31\-23 (46122) sa plutaH syandanAttasmAnnIlashcharmavarAsibhR^it . drauNAyaneH shiraH kAyAddhartumaichChatpatattrivat .. 7\-31\-24 (46123) tasyodyatAseH sunasaM shiraH kAyAtsakuNDalam . bhallenApAharaddrauNiH smayamAna ivAnagha .. 7\-31\-25 (46124) sampUrNachandrAbhamukhaH padmapatranibhekShaNaH . prAMshurutpalapatrAbho nihato nyapatadbhuvi .. 7\-31\-26 (46125) tataH pravivyathe senA pANDavI bhR^ishamAkulA . AchAryaputreNa hate nIle jvalitatejasi .. 7\-31\-27 (46126) achintayaMshcha te sarve pANDavAnAM mahArathAH . kathaM no vAsavistrAyAchChatrubhya iti mAriSha .. 7\-31\-28 (46127) dakShiNena tu senAyAH kurute kadanaM balI . saMshaptakAvasheShasya nArAyaNabalasya cha .. .. 7\-31\-29 (46128) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi saMshaptakavadhaparvaNi dvAdashadivasayuddhe ekatriMsho.adhyAyaH .. 31 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-31\-5 antaraM Chidram . prApatansR^itavantaH .. 5\-31\-7 pANDavAnyAma ityeva mA droNamiti chApare iti kaH pAThaH .. 5\-31\-9 samAsadanpratigatavantaH .. 5\-31\-11 nyavartanta bhayebhyo nivR^ittAH . satyachoditAH iti ka.gha.~Na. pAThaH .. 5\-31\-31 ekatriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 032 .. shrIH .. 7\.32\. adhyAyaH 32 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sa~NkulayuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-32\-0 (46129) sa~njaya uvAcha. 7\-32\-0x (4331) pratighAtaM tu sainyasya nAmR^iShyata vR^ikodaraH . so.abhyAhanadguruM ShaShTyA karNaM cha dashabhiH sharaiH .. 7\-32\-1 (46130) tasya droNaH shitairbANaistIkShNadhArairajihmagaiH . jIvitAntamabhiprepsurmarmaNyAshu jaghAna ha .. 7\-32\-2 (46131) AnantaryamabhiprepsuH ShaDviMshatyA shamArpayat . karNo dvAdashabhirbANairashvatthAmA cha saptabhiH .. 7\-32\-3 (46132) Sha~Nbhirduryodhano rAjA tata enamathAkirat . bhImaseno.api tAnsarvAnpratyavidhyanmahAbalaH .. 7\-32\-4 (46133) droNaM pa~nchAshateShUNAM karNaM cha dashabhiH sharaiH . daryodhanaM dvAdashabhirdauNimaShTAbhirAshugaiH .. 7\-32\-5 (46134) ArAvaM tumulaM kurvannabhyavartata tAnraNe . tasminsantyati prAmAnmR^ityusAdhAraNIkR^ite .. 7\-32\-6 (46135) ajAtashatrustAnyodhAnbhImaM trAtetyachodayat . te yayurbhImasenasya samIpamamitaujasaH .. 7\-32\-7 (46136) yuyudhAnaprabhR^itayo mAdrIputrau cha pANDavau . te sametya susaMrabdhAH sahitAH puruSharShabhAH .. 7\-32\-8 (46137) maheShvAsavarairguptA droNAnIkaM bibhitsavaH . samApeturmahAvIryA bhImaprabhR^itayo rathAH .. 7\-32\-9 (46138) tAnpratyagR^ihNAdavyagro droNo.api rathinAM varaH . mahArathAnatibalAnvIrAnsamarayodhinaH .. 7\-32\-10 (46139) bAhyaM mR^ityubhayaM kR^itvA tAvakAnpANDavA yayuH . sAdinaH sAdino.abyaghnaMstathaiva rathino rathAn .. 7\-32\-11 (46140) asishaktyR^iShTisa~NghAtairyuddhamAsItparashvathaiH . prakR^iShTamasiyuddhaM cha babhUva kaTukodayam .. 7\-32\-12 (46141) ku~njarANAM cha sampAte yuddhamAsItsudAruNam . apatatku~njarAdanyo hayAdanyastvavAkshirAH .. 7\-32\-13 (46142) naro bANavinirbhinno rathAdanyashcha mAriSha . tatrAnyasya cha samparde patitasya vivarmaNaH .. 7\-32\-14 (46143) shiraH pradhvaMsayAmAsa vakShasyAkramya ku~njaraH . aparAMshchApare.amR^idranvAraNAH patitAnnarAn .. 7\-32\-15 (46144) viShANaishchAvaniM gatvA vyabhindanrathino bahUn . narAntraiH kechidapare viShANAlagnasaMshrayaiH .. 7\-32\-16 (46145) babhramuH samare nAgA mR^idrantaH shatasho narAn . kArShNAyasatanutrANAnnarAshvarathaku~njarAn .. 7\-32\-17 (46146) patitAnpothayA~nchakrurdvipAH sthUlanalAniva . gR^idhrapatrAdhivAsAMsi shayanAni nAradhipAH .. 7\-32\-18 (46147) hImantaH kAlasamparkAtsuduHsvAnyanusherate . hanti smAtra pitA putraM rathenAbhyetya saMyuge .. 7\-32\-19 (46148) putrashcha pitaraM mohAnnirmaryAdamavartata . ratho bhagno dhvajashChinnashChatramurvyoM nipAtitam .. 7\-32\-20 (46149) yugArdhaM chChinnamAdAya pradudrAva tathA hayaH . sAsirbAhurnipatitaH shirashChinnaM sakuNDalam .. 7\-32\-21 (46150) gajenAkShipya balinA rathaH sa~nchUrNitaH kShitau . rathinA tADito nAgo nArAchenApatatkShitau .. 7\-32\-22 (46151) sArohashchApatadvAjI gejenAbhyAhato bhR^isham . nirmaryAdaM mahadyuddhamavartata sudAruNam .. 7\-32\-23 (46152) hA tAta hA putra sakhe kvAsi tiShTha kva dhAvasi . praharAhara jahmenaM smitashveDitagarjitaiH . ityevamuchchairatyarthaM shrUyante vividhA giraH .. 7\-32\-24 (46153) narasyAshvasya nAgsya samasa~njata shoNitam . upAshAmyadrajo bhaumaM bhIrUnkashmalamAvishat .. 7\-32\-25 (46154) chakreNa chakramAsAdya vIro vIrasya saMyuge . atIteShupathe kAle jahAra gadayA siraH .. 7\-32\-26 (46155) asItkeshaparAmarsho muShTiyuddhaM cha dAruNam . nakhairdantaishcha sUrANAmadvIpe dvIpamichChatAm .. 7\-32\-27 (46156) tatrAchChidyata shUrasya sakha~Ngo bAhurudyataH . sadhunashchAparasyApi sasharaH sA~NkushastathA .. 7\-32\-28 (46157) Akroshadanyamanyo.atra tathA.anyo vimukho.adravat . anyaH prAptasya chAnyasya shiraH kAyAdapAharat .. 7\-32\-29 (46158) sashabdamadravachchAnyaH shabdAdanyo.atrasadbhR^isham . svAnanyo.atha parAnanyo jaghAna nishitaiH sharaiH .. 7\-32\-30 (46159) girishR^i~NgopamashchAtra nArAchena nipAtitaH . mAta~Ngo nyapatadbhUmau nadIrodha ivoShNage .. 7\-32\-31 (46160) tathaiva rathinaM nAgaH kSharangiririvArujan . abhyatiShThatpadA bhUmau sahAshvaM sahasArathim .. 7\-32\-32 (46161) shUrAnpraharato dR^iShTvA kR^itAshstrAnrudhirokShitAn . bahUnapyAvishanmoho bhIrUnhR^idayadurbalAn .. 7\-32\-33 (46162) sarvamAvignamabhavanna prAj~nAyata ki~nchana . sainyena rajasA dhvastaM nirmaryAdamavartata .. 7\-32\-34 (46163) tataH senApatiH shIghramayaM krAla iti bruvan . nityAbhitvaritAneva tvarayAmAsa pANDavAn .. 7\-32\-35 (46164) kurvantaH shAsanaM tasya pANDavA bAhushAlinaH . saro haMsA ivApeturghnanto droNarathaM prati .. 7\-32\-36 (46165) gR^ihNItAdravatAnyonyaM vibhItA vinikR^intata . ityAsIttumulaH shabdo durdharShasya rathaM prati .. 7\-32\-37 (46166) tato droNaH kR^ipaH karNo drauNI rAjA jayadrathaH . vindAnuvindAvAvantyau shalyashchaitAnnyavArayan .. 7\-32\-38 (46167) te tvAryadharmasaMrabdhA durnivArA durAsadAH . sharArtA na jahurdroNaM pA~nchAlAH pANDavai saha .. 7\-32\-39 (46168) tato droNo.atisaMkruddho visR^ija~nshatashaH sharAn . chedipA~nchAlapANDUnAmakarotkadanaM mahat .. 7\-32\-40 (46169) tasya jyAtalanirghoShaH shushruve dikShaM mAriSha . vajrasaMhrAdasa~NkAshastrAsayanmAnavAnbahUn .. 7\-32\-41 (46170) etasminnantare jiShNurjitvA saMshaptakAnbahUn . abhyayAttatra yatrAsau droNaH pANDUnpramardati .. 7\-32\-42 (46171) tA~nsharaughAnmahAvartA~nshoNitodAnmahAhadAn . tIrNaH saMshaptakAnhatvA pratyadR^ishyata phalgunaH .. 7\-32\-43 (46172) tasya kIrtimato lakShma sUryapratimatejasaH . dIpyamAnamapashyAma tejasA vAnaradhvajam .. 7\-32\-44 (46173) saMshaptakasamudraM tamuchChoShyAstragabhastibhiH . sa pANDavayugAntArkaH kurUnapyabhyatItapat .. 7\-32\-45 (46174) pradadAha kurUnsarvAnarjunaH shastratejasA . yugAnte sarvabhUtAni dhUmaketurivotthitaH .. 7\-32\-46 (46175) tena bANasahasraudhairgajAshvarathayodhinaH . tADyamAnAH kShitiM jagmurmuktakeshAHsharArditAH .. 7\-32\-47 (46176) kechidArtasvanaM chakrurvineshurapare punaH . pArthabANahatAH kechinnipeturvigatAsavaH .. 7\-32\-48 (46177) teShAmutpatitAnkAMshchitpatitAMshcha parA~NmukhAn . na jaghAnArjuno yodhAnyodhavratamanusmaran .. 7\-32\-49 (46178) te vikIrNarathAshchitrAH prAyashashcha parA~NmukhaH . kuravaH karNakarNeti hAheti cha vichukrushuH .. 7\-32\-50 (46179) tamAdhirathirAkrandaM vij~nAya sharaNaiShiNAm . mA bhaiShTeti pratishrutya yayAvabhimukho.arjunam .. 7\-32\-51 (46180) sa bhAratarathashreShThaH sarvabhArataharShaNaH . prAdushchakre tadAgneyamastramastravidAM vAraH .. 7\-32\-52 (46181) tasya dIptasharaughasya dIptachApadharasya cha . `vAruNena tadastreNa vidhUyAtha dhana~njayaH'. sharaughA~nsharajAlena vidudhAva dhana~njayaH .. 7\-32\-53 (46182) tathaivAdhirathistasya bANAjjvalitatejasaH . astramastreNa saMvArya prANadadvisR^ija~nsharAn .. 7\-32\-54 (46183) dhR^iShTadyumnashcha bhImashcha sAtyakishcha mahArathaH . vivyadhuH karNamAsAdya tribhistribhirajihmagaiH .. 7\-32\-55 (46184) arjunAstraM tu rAdheyaH saMvArya sharavR^iShTibhiH . teShAM trayANAM chApAni chichCheda vishikhaistribhiH .. 7\-32\-56 (46185) te nikR^ittAyughAH shUrA nirviShA bhujagA iva . rathashaktIH samutkShipya bhR^ishaM siMhA ivAnadan .. 7\-32\-57 (46186) tA bhujAgrairmahAvegA nisR^iShTA bhujagopamAH . dIpyamAnA mahAshaktyo jagmurAdhirathiM prati .. 7\-32\-58 (46187) tA nikR^itya sharavrAtaistribhistribhirajihmagaiH . nanAda balavAnkarNaH pArthAya visR^ija~nsharAn .. 7\-32\-59 (46188) arjunashchApi rAdheyaM viddhvA saptabhirAshugaiH . karNAdavarajaM bANairjaghAna nishitaiH sharaiH .. 7\-32\-60 (46189) tataH shatruMjayaM hatvA pArthaH Sha~NbhirajihmagaiH . jahAra sadyo bhallena vipATasya shiro rathAt .. 7\-32\-61 (46190) pashyatAM dhArtarAShTrANAmekenaiva kirITinA . pramukhe sUtaputrasya sodaryA nihatAstrayaH .. 7\-32\-62 (46191) tato bhImaH samutpatya svarathAdvainateyavat . varAsinA karNapakShA~njadhAna dasha pa~ncha cha .. 7\-32\-63 (46192) punastu rathamAsthAya dhanurAdAya chAparam . vivyAdha dashabhiH karNaM sUtamashvAMshcha pa~nchabhiH .. 7\-32\-64 (46193) dhR^iShTadyumno.apyasivaraM charma chAdAya bhAsvaram . jaghAna chandravarmANaM bR^ihatkShatraM cha naiShadham .. 7\-32\-65 (46194) tataH svarathamAsthAya pA~nchAlyo.anyachcha kArmukam . AdAya karNaM vivyAdha trisaptatyA nadanraNe .. 7\-32\-66 (46195) shaineyo.apyanyadAdAya dhanurindusamadyutiH . sUtaputraM chatuHShaShTyA viddhvA siMha ivAnadat .. 7\-32\-67 (46196) bhallAbhyAM sAdhu muktAbhyAM ChittvA karNasya kArmukam . punaH karNaM tribhirbANairbAhvorurasi chArpayat .. 7\-32\-68 (46197) tato duryodhano droNo rAjA chaiva jayadrathaH . nimajjamAnaM rAdheyamujjahruH sAtyakArNavAt .. 7\-32\-69 (46198) pattyashvarathamAta~NgAstvadIyAH shatasho.apare . karNamevAbhyadhAvanta trAsyamAnAH prahAriNaH .. 7\-32\-70 (46199) dhR^iShTadyumnashcha bhImashcha saubhadro.arjuna eva cha . nakulaH sahadevashcha sAtyakiM jugupU raNe .. 7\-32\-71 (46200) evameSha mahAraudraH kShayArthaM sarvadhanvinAm . tAvakAnAM pareShAM cha tyaktvA prANAnabhUdraNaH .. padAtirathanAgAshvA gajAshvarathapattibhiH . rathino nAgapattyashvairatha pattIratha dvipaiH .. 7\-32\-72 (46201) ashvairashvA gajairnAgA rathino rathibhiH saha . saMyuktAH samadR^ishyanta pattayashchApi pattibhiH .. evaM sukalilaM yuddhamAsItkravyAdaharShaNam . mahadbhistairabhItAnAM yamarAShTravivardhanam .. 7\-32\-74 (46202) tato hatA nararathavAjiku~njarai ranekasho dviparathapattivAjinaH . gajairgajA rathibhirudAyudhA rathA . hayairhayAH pattigaNaishcha pattayaH .. 7\-32\-76 (46203) rathairdvipA dviradavarairmahAhayA hayairnarA vararathibhishcha vAjinaH . nirastajihvAdashanekShaNAH kShitau kShayaM gatAH pramathitavarmabhUShaNAH .. 7\-32\-77 (46204) tathA parairbahukaraNairvarAyudhai\- rhatA gatAH pratibhayadarshanAH kShitim . vipothitA hayagajapAdatADitA bhR^ishAkulA rathamukhanemibhiH kShatAH .. 7\-32\-78 (46205) pramodane shvApadapakShirakShasAM janakShaye vartati tatra dAruNe . mahAbalAste kupitAH parasparaM niShUdayantaH pravicherurojasA .. 7\-32\-79 (46206) tato bale bhR^ishalulite parasparaM nirIkShamANe rudhiraughasamplute . divAkare.astaMgirimAsthite shanai rubhe prayAte shibirAya bhArata .. .. 7\-32\-80 (46207) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi saMshaptakavadhaparvaNi dvAdashadivasayuddhAvahAre dvAtriMsho.adhyAyaH .. 32 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-32\-6 mR^ityusAdhAraNIkR^ite maraNatulyAvasthAM gamite .. 5\-32\-12 kaTukasya paruShasyodayo yatra .. 5\-32\-16 avinaM gatvA abhitya . viShANAlagnasaMshrayaiH dantalagnaikadeshaiH .. 5\-32\-18 gR^idhrapakShAdhivAsAMsi gR^idhrapakShAstaraNAni .. 5\-32\-25 samasajjata ghanatAmagamat .. 5\-32\-26 atItaH iShupathaH sharAvakAsho yatra .. 5\-32\-27 dvIpamAshrayam .. 5\-32\-29 Akroshat AhUtavAn .. 5\-32\-32 kSharanmadamiti sheShaH . rathinaM tathaiva sahasArathiM arthAdrathaM cha padA Arujan bhUmau abhyatiShThadityanvayaH .. 5\-32\-37 vibhItA abhItAH . durdharShasya droNasya .. 5\-32\-39 AryadharmeNa saMrabdhAH sodyamAH .. 5\-32\-53 vidudhAva khaNDitavAn .. 5\-32\-61 vighAtasya shira iti ka.pAThaH .. 5\-32\-72 prANAMstyaktvA yudhyatAmiti sheShaH .. 5\-32\-75 abhItAnAmabhimukhAgatAnAM bhayahInAnAM vA .. 5\-32\-78 bahukaraNairanekaprakriyaiH . rathamukhAnAM rathamukhyAnAM nemibhishchakrAntaiH .. 5\-32\-32 dvAtriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 033 .. shrIH .. 7\.33\. adhyAyaH 33 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## yudhiShThirasyAgrahaNAt durmanAyamAnaM duryodhanaM prati droNena kasyachinmahArathasya hananapratij~nA .. 1 .. sa~njayena dhR^itarAShTraM prati sa~NkShepato.abhimanyuvadhakathanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-33\-0 (46208) sa~njaya uvAcha. 7\-33\-0x (4332) pUrvamasmAsu bhagneShu phalgugenAmitaujasA . droNe cha moghasa~Nkalpe rakShite cha yudhiShThire .. 7\-33\-1 (46209) sarve vidhvastakavachAstAvakA yudhi nirjitAH . rajasvalA bhR^ishodvignA vIkShamANA disho dasha .. 7\-33\-2 (46210) avahAraM tataH kR^itvA bhAradvAjasya sammate . labdhalakShaiH sharairbhinnA bhR^ishAvahasitA raNe .. 7\-33\-3 (46211) shlAghamAneShu bhUteShu phalgunasyAmitAnguNAn . keshavasya cha sauhArde kIrtyamAne.arjunaM prati .. 7\-33\-4 (46212) abhishastA ivAbhUvandhyAnamUkatvamAsthitAH . tataH prabhAtasamaye droNaM druyodhano.abravIt .. 7\-33\-5 (46213) praNayAdabhimAnAchcha dviShadvR^iddhyA cha durmanAH . shR^iNvatAM sarvayodhAnAM saMrabdho vAkyakovidaH .. 7\-33\-6 (46214) nUnaM vayaM vadhyapakShe bhavato dvijasattama . tathAhi nAgrahIH prAptaM samIpe.adya yudhiShThiram .. 7\-33\-7 (46215) ichChataste na muchyeta chakShuHprApto raNe ripuH . jighR^ikShato rakShyamANaH sAmarairapi pANDavaiH .. 7\-33\-8 (46216) varaM dattvA mama prItaH pashchAdvikR^itavAnasi . AshAbha~NgaM na kurvanti bhaktasyAryAH katha~nchana .. 7\-33\-9 (46217) sa~njaya uvAcha. 7\-33\-10x (4333) tato.aprItastathoktaH sanbhAradvAjo.abravInnR^ipam . nArhase mAM tathA j~nAtuM ghaTamAnaM tava priye .. 7\-33\-10 (46218) sasurAsuragandharvAH sayakShoragarAkShasAH . nAlaM lokA raNe jetuM pAlyamAnaM kirITinA .. 7\-33\-11 (46219) vishvasR^igyatra govindaH pR^itanAnIstathA.arjunaH . tatra kasya balaM krAmedanyatra tryambakAtprabhoH .. 7\-33\-12 (46220) satyaM tAta bravImyadya naitajjAtvanyathA bhavet . adyaikaM pravaraM ka~nchitpAtayiShye mahAratham .. 7\-33\-13 (46221) chakrabyUhaM vidhAsyAmi yo.abhedyastridashairapi . yogena kenachidrAjannarjunastvapanIyatAm .. 7\-33\-14 (46222) na hyaj~nAtamasAdhyaM vA tasya sa~Nkhye.asti ki~nchana . tena hyupAttaM sakalaM sarvaj~nAnamitastataH .. 7\-33\-15 (46223) droNena vyAhR^ite tvevaM saMshaptakagaNAH punaH . AhvayannarjunaM sa~Nkhye dakShiNAmabhito disham .. 7\-33\-16 (46224) tato.arjunasyAtha paraiH sArdhaM samabhavadraNaH . tAdR^isho yAdR^isho nAnyaH shruto dR^iShTopi vA kvachit. 7\-33\-17 (46225) tatra droNena vihito vyUho rAjanvyarochata . charanmadhyandine sUryaH pratapanniva durdR^ishaH .. 7\-33\-18 (46226) taM chAbhimanyurvachanAtpiturjyeShThasya bhArata . bibheda durbhidaM sa~Nkhye chakravyUhamanekadhA .. 7\-33\-19 (46227) sa kR^itvA duShkaraM karma hatvA vIrAnsahasrashaH . rAjaputrashataM hatvA kausalyaM cha bR^ihadbalam .. 7\-33\-20 (46228) mahArathaM shalyaputraM pautraM te lakShmaNaM tathA . ShaTsu vIreShu saMsakto dauHshAsanivashaM gataH . saubhadraH pR^ithivIpAla jahau prANAnparantapa .. 7\-33\-21 (46229) vayaM paramasaMhR^iShTAH pANDavAH shokakarshitAH . saubhadre nihate rAjannavahAramakurmahi .. 7\-33\-22 (46230) `janamejaya uvAcha. 7\-33\-23x (4334) samarodyuktakarmANaH karmabhirvya~njitashramAH . sakR^iShNAH pANDavAH pa~ncha devairapi durAsadAH .. 7\-33\-23 (46231) shashvatkarmAnvayairbuddhyA prakR^ityA yashasA shriyA . na bhUto bhavitA vApi kR^iShNasya sadR^ishaH pumAn .. 7\-33\-24 (46232) satyadharmatapodAnairdvijapUjAdibhirguNaiH . sadehastridivaM prApto rAjA kila yudhiShThiraH .. 7\-33\-25 (46233) yugAnte chAntakashchaiva jAmadagnyashcha kIrtimAn . raNastho bhImasenashcha kathyante sadR^ishAstrayaH .. 7\-33\-26 (46234) pratij~nAkarmadakShasya raNe gANDIvadhanvanaH . upamAM nAdhigachChAmi pArthasya sadR^ishIM kShitau .. 7\-33\-27 (46235) guruvAtsalyamatyantaM naibhR^ityaM vinayo damaH . nakule tvAbhirUpyaM cha shauryaM cha niyatAni ShaT .. 7\-33\-28 (46236) shrutamAdhuryagAmbhIryasattvarUpaparAkramaiH . sadR^isho devayorvIraH sahadevaH kilAshvinoH .. 7\-33\-29 (46237) ye cha kR^iShNe guNAH sphItAH pANDaveShu cha ye guNAH . abhimanyau kilaikasthA dR^ishyante te guNAH shubhAH .. 7\-33\-30 (46238) yudhiShThirasya shauryeNa kR^iShNasya charitena cha . karmaNA bhImasenasya sadR^ishaM bhImakarmaNaH .. 7\-33\-31 (46239) dhana~njayasya rUpeNa vikrameNa shubhena cha . vinaye sahadevasya sadR^ishaM nakulasya cha .. 7\-33\-32 (46240) abhimanyuM dvijashreShTha saubhadramaparAjitam . shrotumichChAmi kArtsnyena kathamAyodhane hataH .. 7\-33\-33 (46241) vaishampAyana uvAcha. 7\-33\-34x (4335) abhimanyuM hataM shrutvA dhR^itarAShTro janAdhipaH . vistareNa mahArAja paryapR^ichChatsa sa~njayam'.. 7\-33\-34 (46242) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-33\-35x (4336) putraM puruShasiMhasya sa~njayAprAptayauvanam . raNe vinihataM shrutvA bhR^ishaM me dIryate manaH .. 7\-33\-35 (46243) dAruNaH kShatradharmo.ayaM vihito dharmakartR^ibhiH . yatra rAjyepsavaH shUrA bAle shastramapAtayan .. 7\-33\-36 (46244) bAlamatyantasukhinaM vicharantamabhItavat . kR^itAstrA bahavo jaghnurbrUhi gAvalgaNe katham .. 7\-33\-37 (46245) bibitsatA rathAnIkaM saubhadreNAmitaujasA . vikrIDitaM yathA sa~Nkhye tanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-33\-38 (46246) sa~njaya uvAcha. 7\-33\-39x (4337) yanmAM pR^ichChasi rAjendra saubhadrasya nipAtanam . tatte kArtsnyena vakShyAmi shR^iNu rAjansamAhitaH .. 7\-33\-39 (46247) vikrIDitaM kumAreNa yathAnIkaM bibhitsatA . ArugNAshcha yathA vIrA duHsAdhyAshchApi vipluve .. 7\-33\-40 (46248) dAvAgnyabhiparItAnAM bhUrigulmatR^iNadrume . vanaukasAmivAraNye tvadIyAnAmabhUdbhayam .. .. 7\-33\-41 (46249) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayastriMsho.adhyAyaH .. 33 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-33\-2 rajasvalA dhUlivyAptAH .. 5\-33\-9 vikR^itavAnanyathA kR^itavAn .. 5\-33\-15 kalAbhiH sahitaM sakalam . ito.asmattaH. tato.anyataH .. 5\-33\-21 ShaTsu droNadrauNikR^ipakarNabhojashalyeShu .. 5\-33\-28 naibhR^ityaM kR^itakartavyAprakAshanam .. 5\-33\-36 dharmakartR^ibhirmanvAdibhiH .. 5\-33\-33 trayastriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 034 .. shrIH .. 7\.34\. adhyAyaH 34 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNena padmavyUharachanA .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-34\-0 (46250) sa~njaya uvAcha. 7\-34\-0x (4338) sthiro bhava mahArAja shokaM dhAraya durdharam . mahAntaM bandhunAshaM te kathayiShyAmi tachChR^ishu .. 7\-34\-1 (46251) padmavyUho mahArAja AchAryeNAbhikalpitaH . tatra padmopamAH sarve rAjAno viniveshitAH .. 7\-34\-2 (46252) kumArA rAjalokasya nikShiptAH kesaropAmAH . karNikAstho mahArAja tasya duryodhano.abhavat .. 7\-34\-3 (46253) kR^itAbhisamayAH sarve suvarNavikR^itadhvajAH . raktAmbaradharAH sarve sarve raktavibhUShaNAH .. 7\-34\-4 (46254) sarve raktapatAkAshcha sarve vai hemamAlinaH . chandanAgurudigdhA~NgAH sragviNaH sUkShmavAsasaH .. 7\-34\-5 (46255) sahitAH paryadhAvanta kArShNi pratiyuyutsavaH . teShAM dashasahasrANi babhUvurdR^iDhadhanvinAm .. 7\-34\-6 (46256) pautraM tava puraskR^itya lakShmaNaM priyadarshanam . anyonyasamaduHkhAste anyonyasamasAhasAH .. 7\-34\-7 (46257) anyonyaM spardhamAnAshcha anyonyasya hite ratAH . duryodhanastu rAjendra sainyamadhye vyavasthitaH .. 7\-34\-8 (46258) karNaduHshAsanakR^ipairvR^ito rAjA mahArathaiH . devarAjopamaH shrImA~nshvetachChatrAbhisaMvR^itaH .. 7\-34\-9 (46259) chAmaravyajanAkShepairudayanniva bhAskaraH . pramukhe tasya sainyasya droNo.avasthita nAyakaH .. 7\-34\-10 (46260) sindhurAjastathA.atiShThachChrImAnmerurivAchalaH . sindhurAjasya pArshvasthA ashvatthAmapurogamAH .. 7\-34\-11 (46261) sutAstava mahArAja triMshattridashasannibhAH . gAndhArarAjaH kitavaH shalyo bhUrishravAstathA .. 7\-34\-12 (46262) pArshvataH sindhurAjasya vyarAjanta mahArathAH . tataH pravavR^ite yuddhaM tumulaM lomaharShaNam . tAvakAnAM pareShAM cha mR^ityuM kR^itvA nivartanam .. .. 7\-34\-13 (46263) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhe chatustriMsho.adhyAyaH .. 34 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-34\-2 chakravyUha iti jha.pAThaH .. 5\-34\-10 pramukhe.agre . sainyasya nAyako droNaH. avasthitetichChandonurodhAdvisargalopaH .. 5\-34\-34 chatustriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 035 .. shrIH .. 7\.35\. adhyAyaH 35 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## yudhiShThireNAbhimanyumprati padmavyUhabhedanachodanA .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-35\-0 (46264) sa~njaya uvAcha. 7\-35\-0x (4339) tadanIkamanAdhR^iShTaM bhAradvAjena rakShitam . pArthAH samabhyavartanta bhImasenapurogamAH .. 7\-35\-1 (46265) sAtyakishchekitAnashcha dhR^iShTadyumnashcha pArShataH . kuntibhojashcha vikrAnto drupadashcha mahArathaH .. 7\-35\-2 (46266) ArjuniH kShatradharmA cha bR^ihatkShatrashcha vIryavAn . chedipo dhR^iShTaketushcha mAdrIputrau ghaTotkachaH .. 7\-35\-3 (46267) yudhAmanyushcha vikrAntaH shikhaNDI chAparAjitaH . utaktamaujAshcha durdharSho virATashcha mahArathaH .. 7\-35\-4 (46268) draupadeyAshcha saMrabdhAH shaishupAlishcha vIryavAn . kekayAshcha mahAvIryAH sR^i~njayAshcha sahasrashaH .. 7\-35\-5 (46269) ete chAnye cha sagaNAH kR^itAstrA yuddhadurmadAH . samabhyadhAvansahasA bhAradvAjaM yuyutsavaH .. 7\-35\-6 (46270) samIpe vartamAnAMstAnbhAradvAjo.ativIryavAn . asambhrAntaH sharaugheNa mahatA samavArayat .. 7\-35\-7 (46271) mahaughaH salilasyeva girimAsAdya durbhidam . droNaM te nAbhyavartanta velAmiva jalAshayAH .. 7\-35\-8 (46272) pIDyamAnAH sharai rAjandroNachApaviniHsR^itaiH . na shekuH pramukhe sthAtuM bhAradvAjasya pANDavAH .. 7\-35\-9 (46273) tadadbhutamapashyAma droNasya bhujayorbalam . yadenaM nAbhyavartanta pA~nchAlAH sR^i~njayaiH saha .. 7\-35\-10 (46274) tamAyAntamabhikruddhaM droNaM dR^iShTvA yudhiShThiraH . bahudhA chintayAmAsa droNasya prativAraNam .. 7\-35\-11 (46275) ashakyaM tu tamanyena droNaM mattvA yudhiShThiraH . aviShahyaM gura bhAraM saubhadre samavAsR^ijat .. 7\-35\-12 (46276) vAsudevAdanavaraM phalgunAchchAmitaujasam . abravItparavIraghnamabhimanyumidaM vachaH .. 7\-35\-13 (46277) yudhiShThira uvAcha. 7\-35\-14x (4340) etya no nArjuno garhedyathA tAta tathA kuru . droNAnIkasya na vayaM vidmo bhedaM katha~nchana .. 7\-35\-14 (46278) tvaM vA.arjuno vA kR^iShNo vA bhindyAtpradyumna eva vA . droNAnIkaM mahAbAho pa~nchamo nopapadyate .. 7\-35\-15 (46279) abhimanyo varaM tAta yAche tvAM dAtumarhasi . pitR^INAM mAtulAnAM cha sainyAnAM chaiva sarvashaH .. 7\-35\-16 (46280) dhana~njayo hi nastAta garhayedetya saMyugAt . kShipramastraM samAdAya droNAnIkaM vishAtaya .. 7\-35\-17 (46281) abhimanyuruvAcha. 7\-35\-18x (4341) droNasya dR^iDhamatyugramanIkapravaraM yudhi . pitR^INAM jayamAkA~NkShannavagAhe.avilambitam .. 7\-35\-18 (46282) upadiShTo hi me pitrA yogo.anIkavishAtane . notsahe hi vinirgantumahaM kasyA~nchidApadi .. 7\-35\-19 (46283) yudhiShThira uvAcha. 7\-35\-20x (4342) bhindhyanIkaM yudhAMshcheShTha dvAraM sa~njanayasva naH . vayaM tvA.anugamiShyAmo yena tvaM tAta yAsyasi .. 7\-35\-20 (46284) dhana~njayasamaM yuddhe tvAM vayaM tAta saMyute . praNidhAyAnuyAsyAmo rakShantaH sarvatomukhAH .. 7\-35\-21 (46285) bhIma uvAcha. 7\-35\-22x (4343) ahaM tvA.anugamiShyAmi dhR^iShTadyumno.atha sAtyakiH . pA~nchalAH kekayA mAtsyAstathA sarve prabhadrakAH .. 7\-35\-22 (46286) sakR^idbhinnaM tvayA vyUhaM tatra tatra punaH punaH . vayaM pradhvaMsayiShyAmo nighnAmAnA varAnvarAn .. 7\-35\-23 (46287) abhimanyuruvAcha. 7\-35\-24x (4344) ahametatpravekShyAmi droNAnIkaM durAsadam . pata~Nga iva sa~Nkruddho jvalitaM jAtavedasam .. 7\-35\-24 (46288) tatkarmAdya kariShyAmi hitaM yadvaMshayordvayoH . mAtulasya cha yatprItiM kariShyati pitushcha me .. 7\-35\-25 (46289) shishunaikena sa~Ngrame kAlyamAnAni sa~NghashaH . drakShyanti sarvabhUtAni dviShatsainyAni vai mayA .. 7\-35\-26 (46290) nAhaM pArthena jAtaH syAM na cha jAtaH subhadrayA . yadi me saMyuge kashchijjIvito nAdya muchyate .. 7\-35\-27 (46291) yadi chaikarathenAhaM samagraM kShatramaNDalam . na karomyaShTadhA yuddhe na bhavAmyarjunAtmajaH .. 7\-35\-28 (46292) yudhiShThira uvAcha. 7\-35\-29x (4345) evaM te bhAShamANasya balaM saubhadra vardhatAm . yatsamutsahase bhettuM droNAnIkaM durAsadam .. 7\-35\-29 (46293) rakShitaM puruShavyAghrairmaheShvAsairmahAbalai . sAdhyarudramaruttulyairvasvagnyAdityavikramaiH .. 7\-35\-30 (46294) sa~njaya uvAcha. 7\-35\-31x (4346) tasya tadvachanaM shrutvA sa yantAramachodayat .. 7\-35\-31 (46295) sumitrAshvAnraNe kShipraM droNAnIkAya chodaya .. .. 7\-35\-32 (46296) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodhashadivasayuddhe pa~nchatriMsho.adhyAyaH .. 35 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-35\-16 mAtulAnAM sAtyakiprabhR^itInAm .. 5\-35\-19 yoga upAyo yuktirvA .. 5\-35\-21 praNidhAya pravishya .. 5\-35\-35 pa~nchatriMshoH.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 036 .. shrIH .. 7\.36\. adhyAyaH 36 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## abhimanyuyuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-36\-0 (46297) sa~njaya uvAcha. 7\-36\-0x (4347) saubhadrastadvachaH shrutvA dharmarAjasya dhImataH . achodayata yantAraM droNAnIkAya bhArata .. 7\-36\-1 (46298) tena sa~nchodyamAnastu yAhiyAhIti sArathiH . pratyuvAcha tato rAjannabhimanyumidaM vachaH .. 7\-36\-2 (46299) atibhAro.ayamAyuShmannAhitastvayi pANDavaiH . sampradhArya kShaNaM buddhyA tatastvaM yoddhumarhasi .. 7\-36\-3 (46300) AchAryo hi kR^itI droNaH paramAstre kR^itashramaH . tvaM tu bAlaH sa balavAnsa~NgrAmANAmakovidaH .. 7\-36\-4 (46301) tato.abhimanyuH prahasansArathiM vAkyamabravIt . sArathe konvayaM droNaH samagraM kShatrameva vA .. 7\-36\-5 (46302) `vyavasAyo hi me yoddhuM raNotsavasamudyataH'. airAvatagataM shakraM sahAmaragaNairaham .. 7\-36\-6 (46303) athavA rudramIshAnaM sarvabhUtagaNArchitam . yodhayeyaM raNamukhe na me kShatre.adya vismayaH .. 7\-36\-7 (46304) `yachchaitatpashyase sUta sayodhAshvarathadvipam'. tanmamAdya dviShatsainyaM kalAmarhati ShoDashIm .. 7\-36\-8 (46305) api vishvajitaM viShNuM mAtulaM prApya sUtaja . pitaraM chArjunaM yuddhe na bhIrmAmupayAsyati .. 7\-36\-9 (46306) sa~njaya uvAcha. 7\-36\-10x (4348) evamapyuchyamAnaH sa sArathistaM punaH punaH . vIra te tena mA yuddhamiti saubhadramabravIt'.. 7\-36\-10 (46307) abhimanyushcha tAM vAchaM kadarthIkR^itya sAratheH . yAhItyevAbravIdenaM droNAnIkAya mAchiram .. 7\-36\-11 (46308) tataH sannodayAmAsa hayAnAshu trihAyanAn . nAtihR^iShTamanAH sUto hemabhANDaparichChadAn .. 7\-36\-12 (46309) te preShitAH sumitreNa droNAnIkAya vAjinaH . droNamabhyadravanrAjanmahAvegA mahAbalAH .. 7\-36\-13 (46310) tamudIkShya tathAyAntaM sarve droNapurogamAH . abhyavartanta kauravyAH pANDavAshcha tamanvayuH .. 7\-36\-14 (46311) sakarNikArapravarochChritadhvajaH suvarNavarmA.a.arjunirarjunAdvaraH . yuyutsayA droNamukhAnmahArathAn samAsadatsiMhashishuryathA dvipAn .. 7\-36\-15 (46312) te viMshatipade yattAH samprahAraM prachakrire . AsIdgA~Nga ivAvarto muhUrtamudadhAviva .. 7\-36\-16 (46313) shUrANAM yudhyamAnAnAM nighnatAmitaretaram . sa~NgrAmastumulo rAjanprAvartata sudAruNaH .. 7\-36\-17 (46314) pravartamAne sa~NgrAme tasminnatibhaya~Nkare . droNasya miShato vyUhaM bhittvA vyacharadArjuniH .. 7\-36\-18 (46315) `tadabhedyamanAdhR^iShyaM droNAnIkaM sudurjayam . bhittvArjunirasambhrAnto viveshAchintyavikramaH'.. 7\-36\-19 (46316) taM praviShTaM vinighnantaM shatrusa~NghAnmahAbalam . hastyashvarathapattyaughAH parivavrurudAyudhAH .. 7\-36\-20 (46317) nAnAvAditraninadaiH kShveDitotkruShTagarjitaiH . hu~NkAraiH siMhanAdaishcha tiShTha tiShTheti niHsvanaiH .. 7\-36\-21 (46318) ghorairhalahalAshabdairmAgAstiShThaihi mAmiti . asAvahamamitreti pravadanto muhurmuhuH .. 7\-36\-22 (46319) bR^iMhitaiH shi~njitairhAsaiH karanemisvanairapi . sannAdayanto vasudhAmabhidudruvurArjunim .. 7\-36\-23 (46320) teShAmApatatAM vIraH shIghrayodhI mahAbalaH . kShiprAstro nyavadhIdrAjanmarmaj~no marmabhedibhiH .. 7\-36\-24 (46321) te hanyamAnA vivashA nAnAli~NgaiH shitaiH sharaiH . abhipetuH subahushaH shalabhA iva pAvakam .. 7\-36\-25 (46322) tatasteShAM sharIraishcha sharIrAvayavaishcha saH . santaMstAra kShitiM kShipraM kushairvedimivAdhvare .. 7\-36\-26 (46323) baddhagodhA~NgulitrANAnsasharAsanasAyakAn . sAsicharmA~NkushAbhIShUnsatomaraparashvathAn .. 7\-36\-27 (46324) sagadAyoguDaprAsAnsarShTitomarapaTTasAn . sabhiNDipAlaparighAnyashaktivarakampanAn .. 7\-36\-28 (46325) sapratodamahAsha~NkhAnsakuntAnsakachagrahAn . samudgarakShepaNIyAnsapAshaparighopalAn .. 7\-36\-29 (46326) sakeyUrA~NgadAnbAhUnhR^idyagandhAnulepanAn . sa~nchichChedArjunirvR^ittAMstvadIyAnAM sahasrashaH .. 7\-36\-30 (46327) taiH sphuradbhirmahArAja shushubhe bhUH sulohitaiH . pa~nchAsyaiH pannagaishChinnairgaruDeneva mAriSha .. 7\-36\-31 (46328) sunAsAnanakeshAntairavraNaishchArukuNDalaiH . sandaShTauShThapuTaiH krodhAtkSharadbhiH shoNitaM bahu .. 7\-36\-32 (46329) sachArumukuToShNIShairmaNiratnavibhUShitaiH . vinAlanalinAkArairdivAkarashashiprabhaiH .. 7\-36\-33 (46330) hitapriyaMvadaiH kAle bahubhiH puNyagandhibhiH . dviShachChirobhiH pR^ithivIM sa vai tastAra phAlguniH .. 7\-36\-34 (46331) gandharvanagarAkArAnvidhivatkalpitAnrathAn . vIShAmukhAnvitriveNUnnyastadaNDakabandhurAn .. 7\-36\-35 (46332) vija~NghAkUbarAMstatra vinemIMshra vyarAnapi . vichakropaskaropasthAnbhagnopakaraNAnapi .. 7\-36\-36 (46333) `samAsthitAnyodhavarairdAntAshvAnsAdhusArathIn . vipatAkAdhvajachChatrAnvitUNIrAyudhAnapi .. 7\-36\-37 (46334) prapAtitopastaraNAnhatayodhAnsahasrashaH . sharairvishakalIkurvandikShu sarvAsvadR^ishyata .. 7\-36\-38 (46335) punardvipAndvipArohAnvaijayantya~NkushadhvajAn . tUNAnvarmANyatho kakShyA graiveyAMshcha sakambalAn .. 7\-36\-39 (46336) ghaNTAH shuNDAviShANAgrA~nChatramAlAH padAnugAn . sharairnishitadhArAgraiH shAtravANAmashAtayat .. 7\-36\-40 (46337) vanAyujAnpArvatIyAnkAmbhojAnatha bAhlikAn . sthiravAladhikarNAkShA~njavanAnsAdhuvAhinaH .. 7\-36\-41 (46338) ArUDhA~nshikShitairyodhaiH shaktyR^iShTiprAsayodhibhiH . vidhvastachAmaramukhAnvipraviddhaprakIrNakAn .. 7\-36\-42 (46339) nirastajihvAnayanAnniShkIrNAntrayakR^iddhanAn . hatArohAMshChinnaghaNTAnkravyAdagaNamodakAn .. 7\-36\-43 (46340) nikR^ittacharmakavachA~nshakR^inmUtrAsR^igAplutAn . nipAtayannashvavarAMstAvakAnsa vyarochata . eko viShNurivAchintyaM kR^itvA karma suduShkaram .. 7\-36\-44 (46341) tathA nirmAthitaM tena chatura~NgabalaM mahat . yathA.asurabalaM ghoraM tryambakena mahaujasA .. 7\-36\-45 (46342) kR^itvA karma raNe.asahyaM parairArjunirAhave . abhinachcha padAtyoghAMstvadIyAneva sarvashaH .. 7\-36\-46 (46343) evamekena tAM senAM saubhadreNa sitaiH sharaiH . bhR^ishaM viprahatAM dR^iShTvA skandenevAsurIM chamUm .. 7\-36\-47 (46344) tvadIyAstava putrAshcha vIkShamANA disho dasha . saMshuShkAsyAshchalannetrAH prasvinnA romaharShiNaH .. 7\-36\-48 (46345) palAyanakR^itotsAhA nirutsAhA dviShajjaye . gotranAmabhiranyonyaM krandanto jIvitaiShiNaH .. 7\-36\-49 (46346) hatAnputrAnpitR^InbhrAtR^InbandhUnsambandhinastathA . prAtiShThanta samutsR^ijya tvarayanto hayadvipAn .. .. 7\-36\-50 (46347) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhe ShaTtriMsho.adhyAyaH .. 36 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-36\-16 viMshatiriti vyUhaparyAyaH . taduktaM. viMshatya~NgatayA vyUho viMshatirvyapadishyate iti. viMshateH pade rakShaNe. padaM vyavasitatrANasthAnalakShmA~NgrivastuShvityamaraH. taM vishantaM tato yattA iti ka. pAThaH. te vishantaM mudA yuktA iti gha.~Na. pAThaH .. 5\-36\-21 kShveDitaM dhvanivisheShaH . utkruShTamAhvAnam. gArjitaM hanyantAM hanyantAmiti vachaH .. 5\-36\-29 kachagraho.a~NkushaH .. 5\-36\-36 upastho rathakroDaH .. 5\-36\-43 yakR^itkAlakhaNDam .. 5\-36\-45 vya~NgaM tava valaM mahat iti jha.pAThaH .. 5\-36\-36 ShaTtriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 037 .. shrIH .. 7\.37\. adhyAyaH 37 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## abhimanyuparAkramavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-37\-0 (46348) sa~njaya uvAcha. 7\-37\-0x (4349) tAM prabhAgnAM chamUM dR^iShTvA saubhadreNAmitaujasA . duryodhano bhR^ishaM kruddhaH svayaM saubhadramabhyayAt .. 7\-37\-1 (46349) tato rAjAnamAvR^ittaM saubhadraM prati saMyuge . dR^iShTvA droNo.abravIdyodhAnparIpsadhvaM narAdhipam .. 7\-37\-2 (46350) purA.abhimanyurlakShaM naH pashyatAM hanti vIryavAn . tamAdravata mAbhaiShTa kShipraM rakShata kauravam. 7\-37\-3 (46351) sa~njaya uvAcha. 7\-37\-4x (4350) `evamuktAstatastena bhAradvAjena dhImatA'. kR^itaj~nAnabalotsedhAH suhR^ido jitakAshinaH . trAsyamAnA bhayAdvIraM parivavrustavAtmajam .. 7\-37\-4 (46352) droNo drauNiH kR^ipaH karNaH kR^itavarmA cha saubalaH . bR^ihadbalo madrarAjo bhUrirbhUrishravAH shalaH .. 7\-37\-5 (46353) pauravo vR^iShasenashcha visR^ijantaH shitA~nsharAn . saubhadraM sharavarSheNa mahatA samavAkiran .. 7\-37\-6 (46354) sammohayitvA tamatha duryodhanamamochayan . AsyAdgrAsamivAkShiptaM mamR^iShe nArjunAtmajaH .. 7\-37\-7 (46355) tA~nsharaugheNa mahatA sAshvasUtAnmahArathAn . vimukhIkR^itya saubhadraH siMhanAdamathAnadat .. 7\-37\-8 (46356) tasya nAdaM tataH shrutvA siMhasyevAmiShaiShiNaH . nAmR^iShyanta susaMrabdhAH punardroNamukhA rathAH .. 7\-37\-9 (46357) ta enaM koShThakIkR^itya rathavaMshena mAriSha . vyasR^ijanniShujAlAni nAnAli~NgAni sa~NghashaH .. 7\-37\-10 (46358) tAnyantarikShe chichCheda pautraste nishitaiH sharaiH . tAMshchaiva prativivyAdha tadadbhutamivAbhavat .. 7\-37\-11 (46359) `tato rathapadAtyoghAH ku~njarAH sAdinashcha ha'. kopitAstena shUreNa sharairAshIviShopamaiH . parivabrurjighAMsantaH saubhadramaparAjitam .. 7\-37\-12 (46360) samudramiva paryastaM tvadIyaM taM balArNavam . dadhAraiko.arjunirbANairvelevodvR^ittamarNavam .. 7\-37\-13 (46361) shUrANAM yudhyamAnAnAM nighnatAmitaretaram . abhimanyoH pareShAM cha nAsItkashchitparA~NmukhaH .. 7\-37\-14 (46362) tasmiMstu ghore sa~NgrAme vartamAne bhaya~Nkare . duHsaho navabhirbANairabhimanyumavidhyata .. 7\-37\-15 (46363) duHshAno dvAdashabhiH kR^ipaH shAradvatastribhiH . droNastu saptadashabhiH sharairAshIviShopamaiH .. 7\-37\-16 (46364) viviMshatistu saptatyA kR^itavarmA cha saptabhiH . bR^ihadbalastathA.aShTAbhirashvatthAmA cha saptabhiH .. 7\-37\-17 (46365) bhUrishravAstribhirbANairmadreshaH Sha~NbhirAshugaiH . dvAbhyAM sharAbhyAM shakunistribhirduryodhano nR^ipaH .. 7\-37\-18 (46366) sa tu tAnprativivyAdha tribhistribhirajihmagaiH. 7\-37\-19 (46367) nR^ityanniva mahArAja chApahastaH pratApavAn .. 7\-37\-19 (46368) tato.abhimanyuH sa~NkruddhastrAsyamAnastavAtmajaiH . vidarshayanvai sumahachChikShaurasakR^itaM balam .. 7\-37\-20 (46369) garuDAnilaraMhobhiryanturvAkyakarairhayaiH . abhyadravata taM kArShNimashmakendraH kR^itatvaraH .. 7\-37\-21 (46370) ashvAshchAshmakamAdAya tvaramANA.abhyahArayan . vivyAdha dashabhirbANaistiShThatiShTheti chAbravIt .. 7\-37\-22 (46371) tasyAbhimanyurdashabhirhayAnsUtaM dhvajaM sharaiH . bAhU dhanuH shirashchorvyAM smayamAno.abhyapAtayat .. 7\-37\-23 (46372) tatastasminhate vIre saubhadreNAshmakeshvare . sa~nchachAla balaM sarvaM palAyanaparAyaNam .. 7\-37\-24 (46373) tataH karNaH kR^ipo droNo drauNirgAndhArarAT shalaH . shalyo bhUrishravAH krAthaH somadatto viviMshatiH . vR^iShasenaH suSheNashcha kuNDabhedI pratardanaH .. 7\-37\-25 (46374) bR^indArako lalitthashcha prabAhurdIrghalochanaH . duryodhanashcha sa~NkruddhaH sharavarShairavAkiran .. 7\-37\-26 (46375) so.atividdho maheShvAsairabhimanyurajihmagaiH . sharamAdatta karNAya varmakAyAvabhedinam .. 7\-37\-27 (46376) tasya bhittvA tanutrANaM dehaM nirbhidya chAshugaH . prAvishaddharaNIM vegAdvalmI kamiva pannagaH .. 7\-37\-28 (46377) sa tenAtiprahAreNa vyathito vihvalanniva . sa~nchachAla raNe karNaH kShitikampe yathA.achalaH .. 7\-37\-29 (46378) tathAnyairnishitairbANaiH suSheNaM dIrghalochanam . kuNDabhediM cha sa~NkruddhastribhistrInavadhIdbalI .. 7\-37\-30 (46379) karNastaM pa~nchaviMshatyA nArAchAnAM samArpayat . ashvatthAmA cha viMshatyA kR^itavarmA cha saptabhiH .. 7\-37\-31 (46380) sa sharAchitasarvA~NgaH kruddhaH shakrAtmajAtmajaH . vicharandadR^ishe sainye pAshahasta ivAntakaH .. 7\-37\-32 (46381) shalyaM cha sharavarSheNa samIpasthAmavAkirat . udakroshanmahAbAhustava sainyAni bhIShayan .. 7\-37\-33 (46382) tataH sa viddho.astravidA marmabhidbhirajihmagaiH . shalyo rAjanrathopasthe niShasAda mumoha cha .. 7\-37\-34 (46383) taM hi dR^iShTvA tathA viddhaM saubhadreNa yashAsvinA . samprAdravachchamUH sarvA bhAradvAjasya pashyataH .. 7\-37\-35 (46384) samprekShya taM mahAbAhuM rukmapu~NkhaiH samAvR^itam . tvadIyAH prapalAyante mR^igAH siMhArditA iva .. 7\-37\-36 (46385) `saubhadrasharanirbhagnAH samare.amaravikramAH . evaM shalyo vimR^iditastava pautreNa bhArata'.. 7\-37\-37 (46386) sa tu raNayashasA.abhipUjyamAnaH pitR^isurachAraNasiddhayakShasa~NgaiH avanitalagataishcha bhUtasa~Nghai\-\- rativibabhau hutabhugyathA.a.ajyasiktaH .. .. 7\-37\-38 (46387) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhe saptatriMsho.adhyAyaH .. 37 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-37\- trAsyamAnAH pAlayiShyantaH .. 5\-37\- paryastaM utkrAntamaryAdam .. 5\-37\- shikShaurasakR^itaM abhyAsakR^itaM nisargabhavaM cha .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 038 .. shrIH .. 7\.38\. adhyAyaH 38 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## abhimanyuparAkramavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-38\-0 (46388) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-38\-0x (4351) tathA pramathamAnaM taM maheShvAsAnajihmagaiH . ArjuniM mAmakAH sa~Nkhye ke tvenaM samavArayan .. 7\-38\-1 (46389) sa~njaya uvAcha. 7\-38\-2x (4352) shR^iNu rAjankumArasya raNe vikrIDitaM mahat . bibhitsato rathAnIkaM bhAradvAjena rakShitam .. 7\-38\-2 (46390) madreshaM sAditaM dR^iShTvA saubhadreNAshugai raNe . shalyAdavarajaH kruddha krinbANAnsamabhyayAt .. 7\-38\-3 (46391) sa viddhvA dashabhirbANaiH sAshvayantAramArjunim . udakroshanmahAshabdaM tiShThatiShTheti chAbravIt .. 7\-38\-4 (46392) tasyArjuniH shirogrIvaM pANipAdaM dhanurhayAn . ChatraM dhvajaM niyantAraM triveNuM chApyupaskaram .. 7\-38\-5 (46393) chakraM yugaM cha tUNIraM hyanukarShaM sAyakaiH . patAkAM chakragoptArau sarvopakaraNAni cha .. 7\-38\-6 (46394) laghuhastaH prachichCheda dadR^ishe taM na kashchana . sa papAta kShitau kShINaH praviddhAbharaNAmbaraH .. 7\-38\-7 (46395) vAyuneva mahAchaityaH samUlaM chitravedikaH . anugAstasya vitrastAH prAdravansarvato dishaH .. 7\-38\-8 (46396) ArjuneH karma taddR^iShTvA sampraNeduH samantataH . nAdena sarvabhUtAni sAdhusAdhviti bhArata .. 7\-38\-9 (46397) shalyabhrAtaryathArugNe bahushastasya sainikAH . kulAdhivAsanAmAni shrAvayanto.arjunAtmajam .. 7\-38\-10 (46398) abhyadhAvanta sa~NkruddhA vividhAyudhapANayaH . rathairashvairgajaishchAnye padbhishchAnye balotkaTAH .. 7\-38\-11 (46399) bANashabdena mahatA rathanemisvanena cha . huMkAraiH kShveDitotkR^iShTaiH siMhanAdaiH sagarjitaiH .. 7\-38\-12 (46400) jyAtalatrasvanairanye garjanto.arjunanandanam . bruvantashcha na no jIvanmokShyase jIvitAditi .. 7\-38\-13 (46401) tAMstathA bruvato dR^iShTvA saubhadraH prahasanniva . yo yosmai prAharatpUrvaM taM taM vivyAdha patribhiH .. 7\-38\-14 (46402) sandarshayiShyannastrANi vichitrANi laghUni cha . ArjuniH samare shUro mR^idupUrvamayudhyata .. 7\-38\-15 (46403) vAsudevAdupAttaM yadastraM yachcha dhana~njayAt . adarshayata tatkArShNiH kR^iShNAbhyAmavisheShavat .. 7\-38\-16 (46404) dUramasya guruM bhAraM sAdhvasaM cha punaH punaH . sandadhadvisR^ijaMshcheShUnnirvisheShamadR^ishyata .. 7\-38\-17 (46405) chApamaNDalamevAsya visphuraddikShvadR^ishyata . sudIptasya sharatkAle saviturmaNDalaM yathA .. 7\-38\-18 (46406) jyAshabdaH shushruve tasya talashabdashcha dAruNaH . mahAshanimuchaH kAle payodasyeva niHsvanaH .. 7\-38\-19 (46407) hImAnamarShI saubhadro mAnakR^itpriyadarshanaH . sammimAnayiShurvIrAniShvastraishchApyayudhyata .. 7\-38\-20 (46408) mR^idurbhUtvA mahArAja dAruNaH samapadyata . varShAbhyatIto bhagavA~nsharadIva divAkaraH .. 7\-38\-21 (46409) sharAnvichitrAnsubahUnrukmapu~NkhA~nshilAshitAn . mumocha shatashaH kruddho gabhastIniva bhAskaraH .. 7\-38\-22 (46410) kShuraprairvatsadantaishcha vipATheshcha mahAyashAH . nArAchairardhachandrAbhairbhallaira~njalikairapi .. 7\-38\-23 (46411) avAkiradrathAnIkaM bhAradvAjasya pashyataH . tatastatsainyamabhavadvimukhaM sharapIDitam .. .. 7\-38\-24 (46412) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhe aShTatriMsho.adhyAyaH .. 38 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-38\-5 talpaM iti pAThe rathagatashayyAm .. 5\-38\-10 adhivAso nivAsaH .. 5\-38\-16 avisheShavattulyamityarthaH .. 5\-38\-17 asya nirasya .. 5\-38\-38 aShTatriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 039 .. shrIH .. 7\.39\. adhyAyaH 39 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## dushshAsanAbhimanyusamAgamaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-39\-0 (46413) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-39\-0x (4353) dvaidhIbhavati me chittaM shuchA tuShTyA cha sa~njaya . mama putrasya yatnainyaM saubhadraH samavArayat .. 7\-39\-1 (46414) vistareNaiva me shaMsa sarvaM gAvalgaNe punaH . vikrIDitaM kumArasya skandasyevAsuraiH saha .. 7\-39\-2 (46415) sa~njaya uvAcha. 7\-39\-3x (4354) hanta te sampravakShyAmi vimardamatidAruNam . ekasya cha bahUnAM cha yathAsIttumulo raNaH .. 7\-39\-3 (46416) abhimanyuH kR^itotsAhaH kR^itotsAhAnarindamAn . rathastho rathinaH sarvAMstAvakAnabhyavarShayat .. 7\-39\-4 (46417) droNaM karNaM kR^ipaM shalyaM drauNiM bhojaM bR^ihadbalam .. duryodhanaM saumadattiM shakuniM cha mahAbalam .. 7\-39\-5 (46418) nAnAnR^ipAnnR^ipasutAnsainyAni vividhAni cha . alAtachakravatsarvAMshcharanbANaiH samArpayat .. 7\-39\-6 (46419) nighnannamitrAnsaubhadraH paramAstraiH pratApavAn . adarshayata tejasvI dikShu sarvAsu bhArata .. 7\-39\-7 (46420) taddR^iShTvA charitaM tasya saubhadrasyAmitaujasaH . samakampanta sainyAni tvadIyAni sahasrashaH .. 7\-39\-8 (46421) athAbravInmahAprAj~no bhAradvAjaH pratApavAn . harSheNotphullanayanaH kR^ipamAbhAShya satvaram .. 7\-39\-9 (46422) ghaTayanniva marmANi putrasya tava bhArata . abhimanyuM raNe dR^iShTvA tadA raNavishAradam .. 7\-39\-10 (46423) droNa uvAcha. 7\-39\-11x (4355) eSha gachChati saubhadraH pArthAnAM prathito yuvA . nandayansuhR^idaH sarvAnrAjAnaM cha yudhiShThiram .. 7\-39\-11 (46424) nakulaM sahadevaM cha bhImasenaM cha pANDavam . bandhUnsambandhinashchAnyAnmadhyasthAnsuhR^idastathA .. 7\-39\-12 (46425) nAsya yuddhe samaM manye ka~nchidanyaM dhanurdharam . ichChanhanyAdimAM senAM kimarthamapi nechChati .. 7\-39\-13 (46426) sa~njaya uvAcha. 7\-39\-14x (4356) droNasya prItisaMyuktaM shrutvA vAkyaM tavAtmajaH . ArjuniM prati sa~Nkruddho droNaM dR^iShTvA smayanniva .. 7\-39\-14 (46427) atha duryodhanaH karNamabravIdbAhlikaM nR^ipaH . duHshAsanaM madrarAjaM tAMstathA.anyAnmahArathAn .. 7\-39\-15 (46428) sarvabhUrdhAbhiShiktAnAmAchAryo brahmavittamaH . arjunasya sutaM mUDhaM nAyaM hantumihechChati .. 7\-39\-16 (46429) na hyasya samare yuddhyedantako.apyAtatAyinaH . kima~Nga punarevAnyo martyaH satyaM bravImi vaH .. 7\-39\-17 (46430) arjunasya sutaM tveSha shiShyatvAdabhirakShati . shiShyAH putrAshcha dayitAstadapatyaM cha dharmiNAm .. 7\-39\-18 (46431) saMrakShyamANo droNena manyate vIryamAtmanaH . AtmasambhAvito mUDhastaM pramathnIta mAchiram .. 7\-39\-19 (46432) evamuktAstu te rAj~nA sAtvatIputramabhyayuH . saMrabdhAste jighAMsanto bhAradvAjasya pashyataH .. 7\-39\-20 (46433) duHshAsanastu tachChrutvA duryodhanavachastadA . abravItkurushArdUla duryodhanamidaM vachaH .. 7\-39\-21 (46434) ahamenaM haniShyAmi mahArAja bravImi te . miShatAM pANDu putrANAM pA~nchAlAnAM cha pashyatAm .. 7\-39\-22 (46435) grasiShyAmyadya saubhadraM yathA rAhurdivAkaram . utkrushya chAbravIdvAkyaM kururAjamidaM punaH .. 7\-39\-23 (46436) shrutvA kR^iShNau mayA grastaM saubhadramatimAninau . gamiShyataH pretalokaM jIvalokAnna saMshayaH .. 7\-39\-24 (46437) tau cha shrutvA mR^itau vyaktaM pANDoH kShetrodbhavAH sutAH . ekAhvA sasuhR^idvargAH klaibyAddhAsyanti jIvitam .. 7\-39\-25 (46438) tasmAdasminhate shatrau hatAH sarve.ahitAstava . shivena mAM dhyAhi rAjanneSha hanmi ripUMstava .. 7\-39\-26 (46439) sa~njaya uvAcha. 7\-39\-27x (4357) evamuktvA.anadadrAjanputro duHshAsanastava . saubhadramabhyayAtkruddhaH sharavarShairavAkiran .. 7\-39\-27 (46440) tamatikruddhamAyAntaM tava putramariMdamaH . abhimanyuH sharaistIkShNaiH ShaDviMshatyA samArpayat .. 7\-39\-28 (46441) duHshAsanastu sa~NkruddhaH prabhinna iva ku~njaraH . ayodhayata saubhadramabhimanyushcha taM raNe .. 7\-39\-29 (46442) tau maNDalAni chitrANi rathAbhyAM savyadakShiNam . charamANAvayudhyetAM rathashikShAvishAradau .. 7\-39\-30 (46443) atha paNavamR^ida~NgadundubhInAM krakachamahAnakabherijharjharANam . ninadamatibhR^ishaM narAH prachakru\-\- rlavaNajalodbhavasiMhanAdamishram .. .. 7\-39\-31 (46444) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhe ekonachatvAriMsho.adhyAyaH .. 39 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-39\-17 a~NgetyasUyAyAm .. 5\-39\-18 dharmiNAmiti solluNTham .. 5\-39\-19 AtmasaMbhAvitaH ahameveti sambhAvanAmArUDhaH .. 5\-39\-31 lavaNajalodbhavaH sha~NkhaH .. 5\-39\-39 ekonachatvAriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 040 .. shrIH .. 7\.40\. adhyAyaH 40 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## abhimanyunA karNaduHshAsanaparAjayaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-40\-0 (46445) sa~njaya uvAcha. 7\-40\-0x (4358) `tataH samabhavadyuddhaM tayoH puruShasiMhayoH . tasminkAle mahAbAhuH saubhadraH paravIrahA .. 7\-40\-1 (46446) sasharaM kArmukaM ChittvA lAghavena vyapAtayat . duHshAsanaM sharaistIkShNaiH saMtatakSha samantataH'.. 7\-40\-2 (46447) sharavikShatagAtraM tu pratyamitramavasthitam . abhimanyuH smayandhImAnduHshAsanamathAbravIt .. 7\-40\-3 (46448) diShTyA pashyAmi sa~Ngrame mAninaM shUramAgatam . niShThuraM tyaktadharmANamAkroshanaparAyaNam .. 7\-40\-4 (46449) yatsabhAyAM tvayA rAj~no dhR^itarAShTrasya shR^iNvataH . kopitaH paruShairvAkyairdharmarAjo yudhiShThiraH .. 7\-40\-5 (46450) jayonmattena bhImashcha bahvabaddhaM prabhAShitaH . akShakUTaM samAshritya saubalasyAtmano balam .. 7\-40\-6 (46451) tattvayedamanuprAptaM tasya kopAnmahAtmanaH . paravittApahArasya kodhasyAprashamasya cha .. 7\-40\-7 (46452) lobhasya j~nAnanAshasya drohasyAtyAhitasya cha . pitR^INAM mama rAjyasya haraNasyogradhanvinAm .. 7\-40\-8 (46453) tattvayedamanuprAptaM prakopAdvai mahAtmanAm . sa tasyogramadharmasya phalaM prApnuhi durmate .. 7\-40\-9 (46454) shAsitA.asmyadya te bANaiH sarvasainyasya pashyataH . adyAhamanR^iNastasya kopasya bhavitA raNe .. 7\-40\-10 (46455) amarShitAyAH kR^iShNAyAH kA~NkShitasya cha me pituH . adya kauravya bhImasya bhavitAsmyanR^iNo yudhi . na hi me mokShyase jIvanyadi notsR^ijase raNaM .. 7\-40\-11 (46456) sa~njaya uvAcha. 7\-40\-12x (4359) evamuktvA mahAbAhurbANaM duHshAsanAntakam . saMdadhe paravIraghnaH kAlAgnyanilavarchasam .. 7\-40\-12 (46457) tasyorastUrNamAsAdya jatrudeshe vibhidya tam . jagAma saha pu~Nkhena valmIkamiva pannagaH . athainaM pa~nchaviMshatyA punareva samArpayat .. 7\-40\-13 (46458) sharairagnisamasparshairAkarNasamachoditaiH . sa gADhaviddho vyathito rathopastha upAvishat . duHshAsano mahArAja kashmalaM chAvishanmahat .. sArathistvaramANastu duHshAsanamachetanam . raNamadhyAdapovAha saubhadrasharapIDitam .. 7\-40\-14 (46459) pANDavA draupadeyAshcha virATashcha samIkShya tam . pA~nchAlAH kekayAshchaiva siMhanAdamathAnadan .. 7\-40\-16 (46460) vAditrANi cha sarvANi nAnAli~NgAni sarvashaH . prAvAdayanta saMhR^iShTAH pANDUnAM tatra sainikAH .. 7\-40\-17 (46461) apashyansmayamAnAshcha saubhadrasya vicheShTitam . atyantavairiNaM dR^iptaM dR^iShTvA shatruM parAjitam .. 7\-40\-18 (46462) dharmamArutashakrANAmashvinoH pratimAstathA . dhArayanto dhvajAgreShu draupadeyA mahArathAH .. 7\-40\-19 (46463) sAtyakishchekitAnashcha dhR^iShTadyumnashikhaNDinau . kekayA dhR^iShTaketushcha mAtsyAH pA~nchAlasR^i~njayAH .. 7\-40\-20 (46464) pANDavAshcha mudA yuktA yudhiShThirapurogamAH . abhyadravanta tvaritA droNAnIkaM bibhitsavaH .. 7\-40\-21 (46465) tato.abhavanmahAyuddhaM tvadIyAnAM paraiH saha . jayamAkA~NkShamANAnAM shUrANAmanivartinAm .. 7\-40\-22 (46466) tathA tu vartamAne vai sa~NgrAme.atibhayaMkare . duryodhano mahArAja rAdheyamidamabravIt .. 7\-40\-23 (46467) pashya duHshAsanaM vIramabhimanyuvashaMgatam . pratapantamivAdityaM nighnantaM shAtravAnraNe. 7\-40\-24 (46468) atha chaite susaMrabdhAH siMhA iva balotkaTAH . saubhadramudyatAstrAtumabhyadhAvanta pANDavAH .. 7\-40\-25 (46469) sa~njaya uvAcha. 7\-40\-26x (4360) tataH karNaH sharaistIkShNairabhimanyuM durAsadam . abhyavarShata sa~NkruddhaH putrasya hitakR^ittava .. 7\-40\-26 (46470) tasya chAnucharAMstIkShNairvivyAgha parameShubhiH . avaj~nApUrvakaM shUraH saubhadrasya paraNAjire .. 7\-40\-27 (46471) abhimanyustu rAdheyaM trisaptatyA shilImukhaiH . avidhyattvarito rAjandroNaM prepsurmahAmanAH .. 7\-40\-28 (46472) taM tathA nAshakatkashchiddoNAdvArayituM rathI . ArujantaM rathavrAtAnvajrahastAtmajAtmajam .. 7\-40\-29 (46473) tataH karNo jayaprepsurmAnI sarvadhanuShmatAm . saubhadraM shatasho.avidhyaduttamAstrANi darshayan .. 7\-40\-30 (46474) so.astrairastravidAM shreShTho rAmashiShyaH pratApavAn . samare shatrudurdharShamabhimanyumapIDayat .. 7\-40\-31 (46475) sa tathA pIDyamAnastu rAdheyenAstravR^iShTibhiH . samare.amarasa~NkAshaH saubhadro na vyashIryata .. 7\-40\-32 (46476) tataH shilAshitaistIkShNairbhallairAnataparvabhiH . ChittvA dhanUMShi shUrANAmArjuniH karNamArdayat .. 7\-40\-33 (46477) dhanurmaNDalanirmuktaiH sharairAshIviShopamaiH . sachChatradhvajayantAraM sAshvamAshu smayanniva .. 7\-40\-34 (46478) karNo.api chAsya chikShepa bANAnsannataparvaNaH . asambrAntashcha tAnsarvAnagR^ihNAtphalgunAtmajaH .. 7\-40\-35 (46479) tato muhUrtAtkarNasya bANenaikena vIryavAn . sadhvajaM kArmukaM vIrashChittvA bhUmAvapAtayat .. 7\-40\-36 (46480) tataH kR^ichChragataM karNaM dR^iShTvA karNAdanantaraH . saubhadramabhyayAttUrNaM dR^iDhamudyamya kArmukam .. 7\-40\-37 (46481) tata uchchukrushuH pArthAsteShAM chAnucharA janAH . vAditrANi cha sa~njaghnaH saubhadraM chApi tuShTuvuH .. .. 7\-40\-38 (46482) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhe chatvAriMsho.adhyAyaH .. 40 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-40\-8 atyAhitasya jIvAnapekShakarmaNaH . sAhasasyetiyAvat .. 5\-40\-40 chatvAriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 041 .. shrIH .. 7\.41\. adhyAyaH 41 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## abhimanyuparAkramavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-41\-0 (46483) sa~njaya uvAcha. 7\-41\-0x (4361) so.abhyagachChaddhanuShpANirjyAM vikarShanpunaH punaH . sachChatradhvajayantAraM sAshvamAshu smayanniva .. 7\-41\-1 (46484) so.apidhyaddashabhirbANairabhimanyuM durAsadam . sachChatradhvajayantAraM sAshvamAshu smayanniva .. 7\-41\-2 (46485) pitR^ipaitAmahaM karma kurvANamatimAnuSham . dR^iShTvArditaM sharaiH kArShmiM tvadIyA hR^iShitA.abhavan .. 7\-41\-3 (46486) tasyAbhimanyurAyamya smayannekena patriNA . shiraH prachyAvayAmAsa tadrathAtprApatadbhuvi .. 7\-41\-4 (46487) karNikAramivAdhUtaM vAtenApatitaM nagAt . `karNAnujaM cha samprekShya tAvakA vyathitA.abhavan'. bhrAtaraM nihataM dR^iShTvA karNashchAsItparA~NmukhaH .. 7\-41\-5 (46488) vimukhIkR^itya karNaM tu saubhadraH ka~NkapatribhiH . anyAnapi maheShvAsAMstUrNamevAbhidudruve .. 7\-41\-6 (46489) tatastadvitataM senyaM hastyashvarathapattimat . kraddho.abhimanyurabhinattigmatejA mahArathaH .. 7\-41\-7 (46490) karNastu bahubhirbANairardyamAno.abhimanyunA . apAyAjjavanairashvaistato.anIkamabhidravat .. 7\-41\-8 (46491) `tiMShTha karNa maheShvAsa kR^ipa duryodhaneti cha . droNasya kroshato rAjaMstadanIkamabhajyata'.. 7\-41\-9 (46492) shalabhairiva chAkAshaM dhArAbhiriva parvataH . abhimanyo sharaishChannaM na prAj~nAyata ki~nchana .. 7\-41\-10 (46493) tAvakAnAM tu yodhAnAM vadhyatAM nishitaiH sharaiH . anyatra saindhavAdrAjanna sma kashchidatiShThata .. 7\-41\-11 (46494) saubhadrastu tataH sha~NkhaM pradhmAya puruSharShabhaH .. shIghramabhyapatatsenAM bhAratIM bharatarShabha .. 7\-41\-12 (46495) sa kakShe.agnirivotsR^iShTo nirdahaMstarasA ripUn . madhye bhAratasainyAnAmArjuniH paryavartata .. 7\-41\-13 (46496) rathanAgAshvamanujAnardayannishitaiH sharaiH . sampravishyAkarodbhUmiM kabandhagaNasa~NkulAm .. 7\-41\-14 (46497) saubhadrachApaprabhavairnikR^ittAH parameShubhiH . svAnevAbhimukhAndhnantaH prAdrava~njIvitArthinaH .. 7\-41\-15 (46498) te ghorA raudrakarmANo vipAThA bahavaH shitAH . nighnto rathanAgAshvA~njagmurAshu vasundharAm .. 7\-41\-16 (46499) sAyudhAH sA~NgulitrANAH sagadAH sA~NgadA raNe . dR^ishyante bAhavashchinnA hemAbhAraNabhUShitAH .. 7\-41\-17 (46500) sharAshchApAni kha~NgAshcha sharIrANi shirAMsi cha . sakuNDalAni sragvINi bhUmAvAsansahasrashaH .. 7\-41\-18 (46501) sopaskarairadhiShThAnairIShAdaNDakabandhuraiH . akShairvimathitaishchakrairbahudhA patitairyugaiH .. 7\-41\-19 (46502) shaktichApAsibhishchaiva patitaishcha mahAdhvajaiH . charmachApasharaishchaiva vyavakIrNaiH samantatataH .. 7\-41\-20 (46503) nihataiH kShatriyairashvairvAraNaishcha vishAmpate . agamyarUpA pR^ithivI kShaNenAsItsudAruNA .. 7\-41\-21 (46504) vadhyatAM rAjaputrANAM krandatAmitaretaram . prAdurAsInmahAshabdo bhIrUNAM bhayavardhanaH .. 7\-41\-22 (46505) sa shabdo bharatashcheShTha dishaH sarvA vyanAdayat .. saubhadrashchAdravatsenAM ghnanvarAshvarathadvipAn .. 7\-41\-23 (46506) kakShamagnirivotsR^iShTo nirdahaMstarasA ripUn . madhye bhAratasainyAnAmArjuniH pratyadR^ishyata .. 7\-41\-24 (46507) vicharantaM dishaH sarvAH pradishashchApi bhArata . taM tadA nAnupashyAmaH sainye cha rajasA.a.avR^ite .. 7\-41\-25 (46508) AdadAnaM gajAshvAnAM NAM chAyuMShi bhArata . kShamena bhUyaH pashyAmaH sUryaM madhyaMdine yathA .. 7\-41\-26 (46509) abhimanyuM mahArAja pratapantaM dviShadgaNAn . sa vAsavasamaH sa~Nkhye vAsavasyAtmajAtmajaH .. 7\-41\-27 (46510) abhimanyurmahArAja sainyamadhye vyarochata . `yathA purA vahnisutaH surasainyeShu vIryavAn'.. .. 7\-41\-28 (46511) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhe ekachatvAriMsho.adhyAyaH .. 41 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 042 .. shrIH .. 7\.42\. adhyAyaH 42 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sa~njayena dhR^itarAShTraM prati abhimanyumanugatAnAM jayadgathena nirodhakathanam .. 1 .. tathA jayadgathasya rudrAt pANDavanirodharUpavaralAbhakathanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-42\-0 (46512) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-42\-0x (4362) bAlamatyantasukhinaM svabAhubaladarpitam . yuddheShvakushalaM vIraM kulaputraM tanutyajam .. 7\-42\-1 (46513) gAhamAnamanIkAni sadashvaishcha trihAyanaiH . api yaudhiShThirAtsainyAtkashchidanvapatadbalI .. 7\-42\-2 (46514) sa~njaya uvAcha. 7\-42\-3x (4363) yudhiShThiro bhImasenaH shikhaNDI sAtyakiryamau . dhR^iShTadyumno virATashcha drupadashcha sa~NkekayaH .. 7\-42\-3 (46515) dhR^iShTaketushcha saMrabdho mAtsyAshchAbhyapatanraNe . tenaiva tu pathA yAntaH pitaro mAtulaiH saha .. 7\-42\-4 (46516) abhyadravanparIpsanto vyUDhAnIkAH prahAriNaH . tAndR^iShTvA dravataH shUrAMstvadIyA vimukhA.abhavan .. 7\-42\-5 (46517) tatastadvimukhaM dR^iShTvA tava sUnormahadbalam . jAmAtA tava tejasvI saMstambhayiShurAdravat .. 7\-42\-6 (46518) saindhavasya mahArAja putro rAjA jayadrathaH . sa putragR^iddhinaH pArthAnsahasainyAnavArayat .. 7\-42\-7 (46519) ugradhanvA maheShvAso divyamastramudIrayan . vArdhakShatrirupAsedhatpravaNAdiva ku~njaraH .. 7\-42\-8 (46520) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-42\-9x (4364) katibhAramahaM manye saindhave sa~njayAhitam . yadekaH pANDavAnkruddhAnpuprepsUnavArayat .. 7\-42\-9 (46521) atyadbhutamahaM manye balaM shauryaM cha saindhave . tasya prabrUhi me vIryaM karma chAgryaM mahAtmanaH .. 7\-42\-10 (46522) kiM japtaM hutamiShTaM vA kiM sutaptamatho tapaH . `damo vA brahmacharyaM vA sUta yachchAsya sattama .. 7\-42\-11 (46523) devaM katamamArAdhya viShNumIshAnamabjajam . sindhurAT tanaye saktAnkruddhAnpArthAnavArayat .. 7\-42\-12 (46524) naivaM kR^itaM mahatkarma bhIShmeNAj~nAsiShaM tathA'. sindhurAjo hi yenaikaH pANDavAnsamavArayat .. 7\-42\-13 (46525) sa~njaya uvAcha. 7\-42\-14x (4365) dvIpadIharaNe yattadbhImasenena nirjitaH . mAnAtsa taptavAnrAjA varArthI sumahattapaH .. 7\-42\-14 (46526) indriyANIndriyArthebhyaH priyebhyaH sannivartya saH . kShutpipAsAtakapasahaH kR^isho dhamanisantataH .. 7\-42\-15 (46527) devamArAdhayachCharvaM gR^iNanbrahma sanAtanam . bhaktAnukampI bhagavAMstasya chakre tato dayAm .. 7\-42\-16 (46528) svapnAnte.apyatha chaivAha haraH sindhupateH sutam . varaM vR^iNIShva prIto.asmi jayadratha kimichChasi .. 7\-42\-17 (46529) evamuktastu sharveNa sindhurAjo jayadrathaH . uvAcha praNato rudraM prA~njalirniyatAtmavAn .. 7\-42\-18 (46530) pANDaveyAnahaM sa~Nkhye bhImavIryaparAkramAn . vArayeyaM rathenaikaH samastAniti bhArata .. 7\-42\-19 (46531) evamuktastu devesho jayadrathamathAbravIt . dadAmi te varaM saumya vinA pArthaM dhana~njayam . vArayiShyasi sa~NgrAme chaturaH pANDunandanAn .. 7\-42\-20 (46532) `ekAhamiti rAjendra tatraivAntaradhIyata'. evamastviti deveshamuktvAbuddhyata pArthivaH .. 7\-42\-21 (46533) sa tena varadAnena divyenAstbalena cha . ekaH saMvArayAmAsa pANDavAnAmanIkinIm .. 7\-42\-22 (46534) tasya jyAtalaghoSheNa kShatriyAnbhayamAvishat . parAMstu tava sainyasya harShaH paramako.abhavat .. 7\-42\-23 (46535) dR^iShTvA tu kShatriyA bhAraM saindhave sarvamAhitam . utkrushyAbhyadravanrAjanyena yaudhiShThiraM balam .. .. 7\-42\-24 (46536) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhe dvichatvAriMsho.adhyAyaH .. 42 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-42\-8 pravaNAnnimnapradeshaM pnApya .. 5\-42\-10 balaM sAmarthyam . shauryamutsAhaH vIryaM prabhAvam .. 5\-42\-42 dvichatvAriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 043 .. shrIH .. 7\.43\. adhyAyaH 43 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## jayadrathena rudravarAt vyUhapathaM pidhAya pANDavAdinirodhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-43\-0 (46537) sa~njaya uvAcha. 7\-43\-0x (4366) yanmAM pR^ichChasi rAjendra sindhurAjasya vikramam . shR^iNu tatsarvamAkhyAsye yathA pANDUnayodhayat .. 7\-43\-1 (46538) tamUhurvAjino vashyAH saindhavAH sAdhuvAhinaH . vikurvANA bR^ihanto.ashvAH shvasanoparaMhasaH .. 7\-43\-2 (46539) gandharvanagarAkAraM vidhivatkalpitaM ratham . tasyAbhyashobhayatketurvArAho rAjato mahAn .. 7\-43\-3 (46540) shvetashchatrapatAkAbhishchAmaravyajanena cha . sa babhau rAjali~NgaistaistArApatirivAmbare .. 7\-43\-4 (46541) muktAvajramaNisvarNairbhUShitaM tadayasmayam . varUthaM vibabhau tasya jyotirbhiH khamivAvR^itam .. 7\-43\-5 (46542) sa viShphArya mahachchApaM kiranniShugaNAnbahUna . tatkaNDaM pUrayAmAsa yadArjuniradArayat .. 7\-43\-6 (46543) sa sAtyakiM tribhirbANairaShTabhishcha vR^ikodaram . dhR^iShTadyumnaM tathA ShaShTyA virATaM dashabhiH sharaiH .. 7\-43\-7 (46544) drupadaM pa~nchabhistIkShNaiH saptabhishcha shikhaNDinam . kekayAnpa~nchaviMshatyA draupadeyAMstribhistribhiH .. 7\-43\-8 (46545) yudhiShThiraM tu saptatyA tataH sheShAnapAnudat . iShujAlena mahatA tadadbhutamivAbhavat .. 7\-43\-9 (46546) athAsya shitapItena bhallenAdishya kArmukam . chichCheda prahasanrAjA dharmaputraH pratApavAn .. 7\-43\-10 (46547) akShNornimeShamAtreNa so.anyadAdAya kArmukam . vivyAdha dashabhiH pArthaM tAMshchaivAnyAMstribhistribhiH .. 7\-43\-11 (46548) tattasya lAghavaM j~nAtvA bhImo bhallaistribhistribhiH . dhanurdhvajaM cha chChatraM cha kShitau kShipramapAtayat .. 7\-43\-12 (46549) so.anyadAdAya balavAnsajjaM kR^itvA cha kArmukam . bhImasyApAtayatketuM dhanurashvAMshcha mAriSha .. 7\-43\-13 (46550) sa hatAshvAdavaplutya chChinnadhanvA rathottamAt . sotyakerApluto yAnaM giryagramiva kesarI .. 7\-43\-14 (46551) tatastvadIyAH saMhR^iShTAH sAdhusAdhviti vAdinaH . sindhurAjasya tatkarma prekShyAshraddheyamadbhutam .. 7\-43\-15 (46552) sa~NkruddhAnpANDavAneko yaddadhArAstratejasA . tattasya karma bhUtAni sarvANyevAbhyapUjayan .. 7\-43\-16 (46553) saubhadreNa hataiH pUrvaM sottarAyodhibhirdvipaiH . pANDUnAM darshitaH panthAH saindhavena nivAritaH .. 7\-43\-17 (46554) yatamAnAstu te vIrA mAtsyapA~nchAlakekayAH . pANDavAshchAnvapadyanta pratishekurna saindhavam .. 7\-43\-18 (46555) yo yo hi yatate bhettuM droNAnIkaM tavAhitaH . tattameva varaM prApya saindhavaH pratyavArayat .. .. 7\-43\-19 (46556) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhamanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhe trichatvAriMsho.adhyAyaH .. 43 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-43\-5 varUthaM rathaveShTanam .. 5\-43\-10 Adishya eSha chChinadmItyuddishya .. 5\-43\-43 trichatvAriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 044 .. shrIH .. 7\.44\. adhyAyaH 44 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## abhimanyuparAkramavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-44\-0 (46557) sa~njaya uvAcha. 7\-44\-0x (4367) saindhavena niruddheShu jayagR^iddhiShu pANDuShu . sughoramabhavadyuddhaM tvadIyAnAM paraiH saha .. 7\-44\-1 (46558) pravishyAthArjuniH senAM satyasandho durAsadaH . vyakShobhayata tejasvI makaraH sAgaraM yathA .. 7\-44\-2 (46559) taM tathA sharavarSheNa ChAdayantamariMdamam . yathA pradhAnAH saubhadramabhyayuH kurusattamAH .. 7\-44\-3 (46560) teShAM tasya cha sammardo dAruNaH samapadyata . sR^ijatAM sharavarShANi prasaktamamitaujasAm .. 7\-44\-4 (46561) rathavrajena saMruddhastairamitraistathA.a.arjuniH . vR^iShasenasya yantAraM hatvA chichCheda kArmukam .. 7\-44\-5 (46562) taM cha vivyAdha balavAMstasya chAshvAnajihmagaiH . vAtAyamAnaistairashvairvisaMj~no.apahR^ito raNAt .. 7\-44\-6 (46563) tenAntareNAbhimanyoryantApAsArayadratham . rathavrajAstato hR^iShTAH sAdhusAdhviti chukrushuH .. 7\-44\-7 (46564) taM siMhamiva sa~NkruddhaM pramathnantaM sharairarIn . ArAdAyAntamabhyetya vasAtIyo.abhyayAddrutam .. 7\-44\-8 (46565) so.abhimanyuM sharaiH ShaShTyA rukmapu~NkairavAkirat . abravIchcha na me jIva~njIvato yudhi mokShyase .. 7\-44\-9 (46566) tamayasmayavarmANamiShuNA dUrapAtinA . vivyAdha hR^idi saubhadraH sa papAta vyasuH kShitau .. 7\-44\-10 (46567) vasAtIyaM hataM dR^iShTvA kruddhAH kShatriyapu~NgavAH . parivavrustadA rAjaMstava pautraM jighAMsavaH .. 7\-44\-11 (46568) viShphArayantashchApAni nAnArUpANyanekashaH . tadyuddhamabhavadraudraM saubhadrasyAribhiH saha .. 7\-44\-12 (46569) teShAM sharAnseShvasanA~nsharIrANi shirAMsi cha . sakuNDalAni sragvINi kruddhashchichCheda phAlguniH .. 7\-44\-13 (46570) sakha~NgAH sA~NgulitrANAH sapaTTasaparashvathAH . adR^ishyanta bhujAshChinnA hemAbharaNabhUShitAH .. 7\-44\-14 (46571) sragbhirAbharaNairvastraiH patitairvividhairdhvajaiH . varmabhishcharmabhirhArairmukuTaishChatrachAmaraiH .. 7\-44\-15 (46572) upaskarairadhiShThAnairIShAdaNDakabandhuraiH . akShairvimathitaishchakrairbhagnaishcha bahudhA yugaiH .. 7\-44\-16 (46573) anukarShaiH patAkAbhistathA sArathivAjibhiH . rathaishcha bhagnairnAgaishcha hataiH kIrNAbhavanmahI .. 7\-44\-17 (46574) nihataiH kShatriyaiH shUrairnAnAjanapadeshvaraiH . jayagR^iddhairvR^itA bhUmirdAruNA samapadyata .. 7\-44\-18 (46575) disho vicharatastasya sarvAshcha pradishastathA . raNe.abhimanyoH kruddhasya rUpamantaradhIyata .. 7\-44\-19 (46576) kA~nchanaM yadyadasyAsIdvarma chAbharaNAni cha . dhanuShashcha sharANAM cha tadapashyAma kevalam .. 7\-44\-20 (46577) taM tadA nAshakatkashchichchakShurbhyAmabhivIkShitum . AdadAnaM sharairyodhAnmadhye sUryamiva sthitam .. .. 7\-44\-21 (46578) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhe chatushchatvAriMsho.adhyAyaH .. 44 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 045 .. shrIH .. 7\.45\. adhyAyaH 45 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## abhimanyoH parAkramaH tena duryodhanaparAjayaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-45\-0 (46579) sa~njaya uvAcha. 7\-45\-0x (4368) AdadAnastu shUrANAmAyuMShyabhavadArjuniH . antakaH sarvabhUtAnAM prANAnkAla ivAgate .. 7\-45\-1 (46580) sa shakra iva vikrAntaH shakrasUnoH suto balI . abhimanyustadAnIkaM loDayansamadR^ishyata .. 7\-45\-2 (46581) pravishyaiva tu rAjendra kShatriyendrAntakopamaH . satyashravasamAdatta vyAghro mR^igamivolbaNaH .. 7\-45\-3 (46582) satyashravasi chAkShipte tvaramANA mahArathAH . pragR^ihya vipulaM shastramabhimanyumupAdravan .. 7\-45\-4 (46583) ahaMpUrvamahaMpUrvamiti kShatriyapu~NgavAH . spardhamAnAH samAjagmurjighAMsanto.arjunAtmajam .. 7\-45\-5 (46584) kShatriyANAmanIkAni pradrutAnyabhidhAvatAm . jagrAha timirAsAdya kShudramatsyAnivArNive .. 7\-45\-6 (46585) ye kechana gatAstasya samIpamapalAyinaH . na te pratinyavartanta samudrAdiva sindhavaH .. 7\-45\-7 (46586) mahAgrahagR^ihIteva vAtavegabhayArditA . samakampata sA senA vibhraShTA naurivArNave .. 7\-45\-8 (46587) atha rukmaratho nAma madreshvarasuto balI . trastAmAshvAsayansenAmatrasto vAkyamabravIt .. 7\-45\-9 (46588) alaM trAsena vaH shUrA naiSha kashchinmayi sthite . ahamenaM grIhaShyAmi jIvagrAhaM na saMshayaH .. 7\-45\-10 (46589) evamuktvA tu saubhadramabhidudrAva vIryavAn . sukalpitenohyamAnaH syandanena virAjatA .. 7\-45\-11 (46590) so.abhimanyuM tribhirbANairviddhvA vakShasyathAnadat . tribhishcha dakShiNe bAhau savye cha nishitaistribhiH .. 7\-45\-12 (46591) sa tasyeShvasanaM ChittvA phAlguniH savyadakShiNau . bhujau shirashcha svakShibhru kShitau kShipramapAtayat .. 7\-45\-13 (46592) dR^iShTvA rukmarathaM rugNaM putraM shalyasya mAninam . jIvagrAhaM jighR^ikShantaM saubhadreNa yashasvinA .. 7\-45\-14 (46593) sa~NgrAmadurmadA rAjanrAjaputrAH prahAriNaH . vayasyAH shalyaputrasya suvarNavikR^itadhvajAH .. 7\-45\-15 (46594) tAlamAtrANi chApAni vikarShanto mahAbalAH . ArjuniM sharavarSheNa samantAtparyavArayan .. 7\-45\-16 (46595) shUraiH nikShAbalopetaistaruNairatyamarShaNaiH . dR^iShTvaikaM samare shUraM saubhadramaparAjitam .. 7\-45\-17 (46596) ChAdyamAnaM sharavrAtairhR^iShTo duryodhano.abhavat . vaivasvatasya bhavanaM gataM hyemamanyata .. 7\-45\-18 (46597) suvarNapu~NkhairiShubhirnAnAli~NgaiH sutejanaiH . adR^ishyamArjuniM chakrurnimeShAtte nR^ipAtmajAH .. 7\-45\-19 (46598) sasUtAshvadhvajaM tasya syandanaM taM cha mAriSha . AchitaM samapashyAma shvAvidhaM shalalairiva .. 7\-45\-20 (46599) sa gADhaviddhaH kruddhashcha totrairgaja ivArditaH . gAndharvamastramAyachChadrathamAyAM cha bhArata .. 7\-45\-21 (46600) arjuno tapastaptvA gandharvebhyo yadAhR^itam . tumburupramukhebhyo vai tenAmohayatAhitAn .. 7\-45\-22 (46601) ekadhA shatadhA rAjandR^ishyate sma sahasradhA . alAtachakravatsa~Nkhye kShipramastrANi darshayan .. 7\-45\-23 (46602) rathacharyAstramAyAbhirmohayitvA parantapaH . bibheda shatadhA rAja~nsharIrANi mahIkShitAm .. 7\-45\-24 (46603) prANAH prANabhR^itAM sa~Nkhye preShitA nishitaiH sharaiH . rAjanprApurasuM lokaM sharIrANyavaniM yayuH .. 7\-45\-25 (46604) dhanUMShyashvAnniyantR^IMshcha dhvajAnbAhUMshcha sA~NgadAn . sirAMsi cha shitairbANaisteShAM chichCheda phAlguniH .. 7\-45\-26 (46605) chUtArAmo yathA bhagnaH pa~nchavarShaH phalopagaH . rAjaputrashataM tadvatsaubhadreNa nipAtitam .. 7\-45\-27 (46606) kruddhAshIviShasa~NkAshAnsukumArAnsukhochitAn . ekena nihatAndR^iShTvA bhIto duryodhano.abhavat .. 7\-45\-28 (46607) rathinaH ku~njarAnashvAnpadAtIMshchAvamarditAn . dR^iShTvA duryodhanaH kShipramupAyAttamamarShitaH .. 7\-45\-29 (46608) tayoH kShaNamivApUrvaH sa~NgrAmaH samapadyata . athAbhavatte vimukhaH putraH sharashatAhataH .. .. 7\-45\-30 (46609) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadisayuddhe pa~nchatvAriMsho.adhyAyaH .. 45 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-45\- AyachChatprayuktavAn . rathamAyAM durlakShyAM rathashikShAm .. 5\-45\- phalopagaH phalonmukhaH .. 5\-45\- pa~nchachatvAriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 046 .. shrIH .. 7\.46\. adhyAyaH 46 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## abhimanyunA duryodhanasUnorlakShmaNasya vadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-46\-0 (46610) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-46\-0x (4369) yathA vadasi me sUta ekasya bahubhiH saha . sa~NgrAmaM tumulaM ghoraM jayaM chaiva mahAtmanaH .. 7\-46\-1 (46611) ashraddheyamivAshcharyaM saubhadrasyAtha vikramam . kintu nAtyadbhutaM teShAM yeShAM dharmo vyapAshrayaH .. 7\-46\-2 (46612) duryodhane cha vimukhe rAjaputrashate hate . saubhadre pratipattiM kAM pratyapadyanta mAmakAH .. 7\-46\-3 (46613) sa~njaya uvAcha. 7\-46\-4x (4370) saMshuShkAsyAshchalannetrAH prasvinnA romaharShaNAH . pAlayanakR^itotsAhA nirutsAhA dviShajjaye .. 7\-46\-4 (46614) hatAnbhrAtR^InpitR^InputrAnsuhR^itsambandhibAndhavAn . utsR^ijyotsR^ijya sa~njagmustvarayanto hayadvipAn .. 7\-46\-5 (46615) tAnprabhagnAMstathA dR^iShTvA droNo drauNirbR^ihadbalaH . kR^ipo duryodhanaH karNaH kR^itavarmAtha saubalaH .. 7\-46\-6 (46616) abhyadhAvansusa~NkruddhAH saubhadramaparAjitam . te tu pautreNa te rAjanprAyasho vimukhIkR^itAH . `saubhadreNa mahArAja shakrapratimatejasA'.. 7\-46\-7 (46617) ekastu sukhasaMvR^iddho bAlyAddarpAchcha nirbhayaH . iShvastravinmahAtejA lakShmaNo.arjunimabhyayAt .. 7\-46\-8 (46618) tamanvagevAsya pitA putragR^iddhI nyavartata . anuduryodhanaM chAnye nyavartanta mahArathAH .. 7\-46\-9 (46619) taM te.abhiShiShichurbANairmeghA girimivAmbubhiH . sa tu tAnpramamAthaiko viShvagvAto yathAmbudAn .. 7\-46\-10 (46620) pautraM tava cha durdharShaM lakShmaNaM priyadarshanam . pituH samIpe tiShThantaM shUramudyatakArmukam .. 7\-46\-11 (46621) atyantasukhasaMvR^iddhaM dhaneshvarasutopamam . AsasAda raNe kArShNirmatto mattamiva dvipam . `siMhashAbo vane shashvatpuNDarIkashishuM yathA'.. 7\-46\-12 (46622) lakShmaNena tu sa~Ngamya saubhadraH paravIrahA . sharaiH sunishitaistIkShNairbAhvorurasi chArpayat .. 7\-46\-13 (46623) sa~Nkruddhau vai mahArAja daNDAhata ivoragaH . pautrastava mahArAja tava pautramabhAShata .. 7\-46\-14 (46624) sudR^iShTaH kriyatAM loko hyamuM lokaM gamiShyasi . pashyatAM bAndhavAnAM tvAM nayAmi yamasAdanam .. 7\-46\-15 (46625) evamuktvA tato bhallaM saubhadraH paravIrahA . udbabarha mahAbAhurnirmuktoragasannibham .. 7\-46\-16 (46626) sa tasya bhujanirmukto lakShmaNasya sudarshanam . sunasaM subhru keshAntaM shiro.ahArShItsakuNDalam .. 7\-46\-17 (46627) `pautrastu tava durdharShaM lakShmaNaM priyadarshanam . pituH samIpe tiShThantaM prAhiNodyamasAdanam .. 7\-46\-18 (46628) atyantasukhasaMvR^iddhaM dhaneshvarasutopamam'. lakShmaNAM nihataM dR^iShTvA hAhetyuchchukrushurjanAH .. 7\-46\-19 (46629) tato duryodhanaH kruddhaH priye putre nipAtite . hatainamiti chukrosha kShatriyAnkShatriyarShabhaH .. 7\-46\-20 (46630) tato droNaH kR^ipaH karNo droNaputro bR^ihadbalaH . kR^itavarmA cha hArdikyaH ShaDrathAH paryavArayan .. 7\-46\-21 (46631) tAMstu viddhA shitairbANairvimukhIkR^itya chArjuniH . vegenAbhyapatatkruddhaH saindhavasya mahadbalam .. 7\-46\-22 (46632) Avavrustasya panthAnaM gajAnIkena daMshitAH . kali~NgAshcha niShAdAshcha krAthaputrashcha vIryavAn . tatprasaktamivAtyarthaM yuddhamAsIdvishAmpate .. 7\-46\-23 (46633) tatastatku~njarAnIkaM vyadhamaddhR^iShTamArjuniH . yathA vAyurnityagatirjaladA~nshatasho.ambare .. 7\-46\-24 (46634) tataH kruddhAH sharavrAtai rAjAnaH samavArayan . athetare sannivR^ittAH punardroNamukhA rathAH . paramAstrANi dhunvAnAH saubhadramabhidudruvuH .. 7\-46\-25 (46635) tAnnivAryArjunirbANaiH krAthaputramayodhayat . sharaugheNAprameyeNa tvaramANo jighausayA .. 7\-46\-26 (46636) sadhanurbANakeyUrau bAhU samukuTaM shiraH . sachChatradhvajayantAraM rathaM chAshvAnnyapAtayat .. 7\-46\-27 (46637) kulashIlashrutibalaiH kIrtyA chAstrabalena cha . yukte tasminhate vIrAH prAyasho vimukhA.abhavan .. .. 7\-46\-28 (46638) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhe ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH .. 46 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-46\-3 pratipattiM pratividhAnam .. 5\-46\-10 viShvagvAto.asheShadigvAtaH .. 5\-46\-17 keshAntaM keshairmanoharam . antaH prAnte.antike madhye svarUpe cha manohare ityabhidhAnAt .. 5\-46\-23 dhR^iShTaM pragalbham .. 5\-46\-46 ShaTchatvAriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 047 .. shrIH .. 7\.47\. adhyAyaH 47 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## abhimanyuparAkramavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-47\-0 (46639) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-47\-0x (4371) tathA praviShTaM taruNaM saubhadramaparAjitam . kulAnurUpaM kurvANaM sa~NgrAmeShvaparAjitam .. 7\-47\-1 (46640) AjAneyaiH subalibhiryAntamashvaistrihAyanaiH . plavamAnamivAkAshe ke shUrAH samavArayan .. 7\-47\-2 (46641) sa~njaya uvAcha. 7\-47\-3x (4372) abhimanyuH pravishyaitAMstAvakAnnishitaiH sharaiH . akarotpArthivAnsarvAnvimukhAnpANDunandanaH .. 7\-47\-3 (46642) taM tu droNaH kR^ipaH karNo drauNishcha sabR^ihadbalaH . kR^itavarmA cha hArdikyaH ShaDrathAH paryavArayan .. 7\-47\-4 (46643) dR^iShTvA tu saindhave bhAramatimAtraM samAhitam . sainyaM tava mahArAja yudhiShThiramupAdravat .. 7\-47\-5 (46644) saubhadramitare vIramabhyavarSha~nsharAmbubhiH . tAlamAtrANi chApAni vikarShanto mahAbalAH .. 7\-47\-6 (46645) tAMstu sarvAnmaheShvAsAnsarvavidyAsu niShThitAn . vyadR^iShTambhayadraNe bANaiH saubhadraH paravIrahA .. 7\-47\-7 (46646) droNaM pa~nchAshatAvidhyadviMshatyA cha bR^ihadbalam . ashItyA kR^itavarmANaM kR^ipaM ShaShTyA shilImukhaiH .. 7\-47\-8 (46647) rukmapu~NkhairmahAvegairAkarNasamachoditaiH . avidhyaddashabhirbANairashvatthAmAnamArjuniH .. 7\-47\-9 (46648) karNaM cha karNinA karNe pItena cha shitena cha . phAlgunirdviShatAM madhye vivyAdha parameShuNA .. 7\-47\-10 (46649) pAtayitvA kR^ipasyAshvAMstathobhau pArShNisArathI . athainaM dashabhirbANaiH pratyavidhyatstanAntare .. 7\-47\-11 (46650) tato bR^indArakaM vIraM kurUNAM kIrtivardhanam . putrANAM tava vIrANAM pashyatAmavadhIdbalI .. 7\-47\-12 (46651) taM drauNiH pa~nchaviMshatyA kShudrakANAM samArpayat . varaMvaramamitrANAmArujantamabhItavat .. 7\-47\-13 (46652) sa tu bANaiH shitaistUrNaM pratyavidhyata mAriSha . pashyatAM dhArtarAShTrANAmashvatthAmAnamArjuniH .. 7\-47\-14 (46653) ShaShTyA sharANAM taM drauNistigmadhAraiH sutejanaiH . ugrairnAkampayadviddhvA mainAkamiva parvatam .. 7\-47\-15 (46654) sa tu drauNiM trisaptatyA hemapu~NghairajihmagaiH . pratyavidhyanmahAtejA balavAnapakAriNam .. 7\-47\-16 (46655) tasmindroNo bANashataM putragR^iddhI nyapAtayat . ashvatthAmA tathA.aShTau cha parIpsanpitaraM raNe .. 7\-47\-17 (46656) karNo dvAviMshatiM bhallAnkR^itavarmA cha viMshatim . bR^ihadbalastu pa~nchAshatkR^ipaH shAradvato dasha .. 7\-47\-18 (46657) tAMstu pratyavadhItsarvAndashabhirdashabhiH sharaiH . tairardyamAnaH saubhadraH sarvato nishitaiH sharaiH .. 7\-47\-19 (46658) taM kosalAnAmadhipaH karNinA.atADayaddhR^idi . sa tasyAshvAndhvajaM chApaM sUtaM chApAtayatkShitau .. 7\-47\-20 (46659) atha kosalarAjastu virathaH kha~NgracharmadhR^it . iyeSha phAlguneH kAyAchChiro hartuM sakuNDalam .. 7\-47\-21 (46660) sa kosalAnAmadhipaM rAjaputraM bR^ihadbalam . hR^idi vivyAdha vANena sa bhinnahR^idayo.apatat .. 7\-47\-22 (46661) babha~nja cha sahasrANi dasha rAj~nAM mahAtmanAm . sR^ijatAmashivA vAchaH kha~NgakArmukadhAriNAm .. 7\-47\-23 (46662) tathA bR^ihadbalaM hatvA saubhadro vyacharadraNe . vyaShTambhayanmaheShvAso yodhAMstava sharAmbubhiH .. .. 7\-47\-24 (46663) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi troyadashadivasayuddhe saptachatvAriMsho.adhyAyaH .. 47 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 048 .. shrIH .. 7\.48\. adhyAyaH 48 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNAdibhiH ShaDbhirabhimanyorvirathIkaraNam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-48\-0 (46664) sa~njaya uvAcha. 7\-48\-0x (4373) sa karNaM karNinA karNe punarvivyAdha phAlguniH . sharaiH pa~nchAshatA chainamavidhyatkopayanbhR^isham .. 7\-48\-1 (46665) prativivyAdha rAdheyastAvadbhiratha taM punaH . sharairAchitasarvA~Ngo bahvashobhata bhArata .. 7\-48\-2 (46666) karNaM chApyakarotkruddho rudhirotpIDavAhinam . karNo.api vibabhau shUraH sharaishChinno.asR^igAtapluH . `sandhAnugataparyantaH sharadIva divAkaraH'.. 7\-48\-3 (46667) tAvubhau sharachitrA~Ngau rudhireNa samukShitau . babhUvaturmahAtmAnau puShpitAviva kiMshukau .. 7\-48\-4 (46668) atha karNasya sachivAnShaT shUrAMshchitrayodhinaH . sAshvasUtadhvajarathAnsaubhadro nijaghAna ha .. 7\-48\-5 (46669) tathetarAnmaheShvAsAndashabhirdashabhiH sharaiH . pratyavidhyadasambhrAntastadadbhutamivAbhavat .. 7\-48\-6 (46670) mAgadhasya tathA putraM hatvA ShaDbhirajihmagaiH . sAshvaM sasUtaM taruNamashvaketumapAtayat .. 7\-48\-7 (46671) mArtikAvatakaM bhojaM tataH ku~njaraketanam . kShurapreNa samunmathya nanAda visR^ijansharAn .. 7\-48\-8 (46672) tasya dauHshAsanirviddhvA chaturbhishchaturo hayAn . sUtamekena vivyAdha dashabhishchArjunAtmajam .. 7\-48\-9 (46673) tato dauHshAsaniM kArShNirviddhvA saptabhirAshugaiH . saMrambhAdraktanayano vAkyamuchchairathAbravIt .. 7\-48\-10 (46674) pitA tavAhavaM tyaktvA gataH kApuruSho yathA . diShTyA tvamapi jAnIShe yoddhuM na tvadya mokShyase .. 7\-48\-11 (46675) etAvaduktvA vachanaM karmAraparimArjitam . nArAchaM visasarjAsmai taM drauNistribhirAchChinat .. 7\-48\-12 (46676) tasyArjunirdhvajaM ChittvA shalyaM tribhiratADayat . taM shalyo navabhirbANairgArdhrapatrairatADayat .. 7\-48\-13 (46677) hR^idyasambhrAntavadrAjaMstadadbhutamivAbhavat . tasyArjunirdhvajaM ChittvA hatvobhau pArShNisArathI .. 7\-48\-14 (46678) taM vivyAdhAyasaiH ShaDbhiH sopAkrAmadrathAntaram . shatru~njayaM chandraketuM meghavegaM suvarchasam .. 7\-48\-15 (46679) sUryabhAsaM cha pa~nchaitAnhatvA vivyAdha saubalam . taM saubalastribhirviddhvA duryodhanamathAbravIt .. 7\-48\-16 (46680) sarva enaM vimathnImaH puraikaikaM hinasti naH . athAbravItpunardroNaM karNo vaikartano raNe .. 7\-48\-17 (46681) purA sarvAnpramathnAti brUhyasya vadhammAshu naH . tato droNo maheShvAsaH sarvAMstAnpratyabhAShata .. 7\-48\-18 (46682) asti vA.asyAntaraM ki~nchitkumArasyAtha pashyata . anvasya pitaraM chAdya charataH sarvato disham .. 7\-48\-19 (46683) shIghratAM narasiMhasya pANDaveyasya pashyata . dhanurmaNDalamevAsya rathamArgeShu dR^ishyate .. 7\-48\-20 (46684) saMdadhAnasya vishikhA~nshIghraM chaiva vimu~nchataH . Arujannapi me prANAnmohayannapi sAyakaiH .. 7\-48\-21 (46685) praharShayati mAM bhUyaH saubhadraH paravIrahA . atimAnaM dadhAtyeSha saubhadro vicharanraNe .. 7\-48\-22 (46686) antaraM yasya saMrabdhA na pashyanti mahArathAH . asyato laghuhastasya dishaH sarvA maheShubhiH . na visheShaM prapashyAmi raNe gANDIvadhanvanaH .. 7\-48\-23 (46687) sa~njaya uvAcha. 7\-48\-24x (4374) atha karNaH punardroNamAhArjunisharAhataH . sthAtavyamiti tiShThAmi pIDyamAno.abhimanyunA .. 7\-48\-24 (46688) tejasvinaH kumArasya sharAH paramadAruNAH . kShiNvanti hR^idayaM me.adya ghorAH pAvakatejasaH .. 7\-48\-25 (46689) tamAchAryo.abravItkarNaM shanakaiH prahasanniva . abhedyamasya kavachaM yuvA chAshuparAkramaH .. 7\-48\-26 (46690) upadiShTA mayA chAsya pituH kavachadhAraNA . tAmeSha nikhilAM vetti dhruvaM parapura~njayaH .. 7\-48\-27 (46691) shakyaM tvasya dhanushChettuM jyAM cha bANaiH samAhitaiH . abhIShUMshcha hayAMshchaiva tathobhau pArShNisArathI .. 7\-48\-28 (46692) etatkuru maheShvAsa rAdheya yadi shakyate . athainaM vimukhIkR^itya pashchAtpraharaNaM kuru .. 7\-48\-29 (46693) sadhanuShko na shakyo.ayamapi jetuM surAsuraiH . virathaM vidhanuShkaM cha kuruShvainaM yadIchChasi .. `punaH sthitena kenApi duHshako jetumArjuniH'.. 7\-48\-30 (46694) sa~njaya uvAcha. 7\-48\-31x (4375) tadAchAryavachaH shrutvA karNo vaikartanastvaran . asyato laghuhastasya pR^iShThato dhanurAchChinat .. 7\-48\-31 (46695) ashvAnasyAvadhIddoNo gautamaH pArShNisArathI . sheShAstu chChinnadhanvAnaM sharavarShairavAkiran .. 7\-48\-32 (46696) tvaramANAstvarAkAle virathaM ShaNmahArathAH . sharavarShairakaruNA bAlamekamavAkiran .. 7\-48\-33 (46697) sa chChinnadhanvA virathaH svadharmamanupAlayan . kha~NgacharmadharaH shrImAnutpapAta vihAyasA .. 7\-48\-34 (46698) mArgaiH sakaushikAdyaishcha lAghavena balena cha . Arjunirvyacharadyvomni bhR^ishaM vai pakShirADiva .. 7\-48\-35 (46699) mayyeva nipatatyeSha sAsirityUrdhvadR^iShTayaH . vivyadhustaM maheShvAsaM samare ChidradarsinaH .. 7\-48\-36 (46700) kShurapreNa mahAtejAstvaramANaH sapatnajit .. 7\-48\-37 (46701) rAdheyo nishitairbANairvyadhamachcharma chottamam .. 7\-48\-38 (46702) vyasicharmeShupUrNA~NgaH so.antarikShAtpunaH kShitim . Asthitashchakramudyamya droNaM kruddho.abhyadhAvata .. 7\-48\-39 (46703) sa chakrareNUkajjvalashobhitA~Ngo babhAvatIvojjvalachakrapANiH . raNe.abhimanyuH kShaNamAsa raudraH sa vAsudevAnukR^itiM prakurvan .. 7\-48\-40 (46704) srutarudhirakR^itaikarAgavastro bhrukuTipuTAkulito.atisiMhanAdaH . prabhuramitabalo raNe.abhimanyu\-\- rnR^ipavaramadhyagato bhR^ishaM vyarAjat .. .. 7\-48\-41 (46705) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhe aShTachatvAriMsho.adhyAyaH .. 48 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-48\-18 vadhaM vadhopAyam .. 5\-48\-19 aNvapyasyAntaraM hyadya iti jha.pAThaH .. 5\-48\-35 kaushikaM sarvatobhadram .. 5\-48\-48 aShTachatvAriMsho.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 049 .. shrIH .. 7\.49\. adhyAyaH 49 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## abhimanyuvadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-49\-0 (46706) sa~njaya uvAcha. 7\-49\-0x (4376) viShNoH svasurnandakaraH sa viShNvAyudhabhUShaNaH . rarAjAtirathaH sa~Nkhye janArdana ivAparaH .. 7\-49\-1 (46707) mArutoddhUtakeshAntamudyatArivarAyudham . vapuH samIkShya pR^ithvIshA duHsamIkShyaM surairapi .. 7\-49\-2 (46708) `yadi pANitalAdetachchakraM mu~ncheta phAlguniH . varadAnAnmAtulasya viShNoshchakramivApatet'.. 7\-49\-3 (46709) tachchakraM bhR^ishamudvignAH saMchichChiduranekadhA . mahArathastataH kArShmiH sa jagrAha mahAgadAm .. 7\-49\-4 (46710) vidhanuHsyandanAsistairvichakrashchAribhiH kR^itaH . abhimanyurgadApANirashvatthAmAnamArdayat .. 7\-49\-5 (46711) sa gadAmudyatAM dR^iShTvA jvalantImashanImiva . apAkrAmadrathopasthAdvikramAMstrInnararShabhaH .. 7\-49\-6 (46712) tasyAshvAngadayA hatvA tathobhau pArShNisArathI . sharAchitA~NgaH saubhadraH shvAvidvatsamadR^ishyata .. 7\-49\-7 (46713) tataH subaladAyAdaM kAlikeyamapothayat . jaghAna chAsyAnucharAngAndhArAnsaptasaptatim .. 7\-49\-8 (46714) punashchaiva vasAtIyA~njaghAna rathino dasha . kekayAnAM rathAnsapta hatvA cha dasha ku~njarAn . dauHshAsanirathaM sAshvaM gadayA samapothayat .. 7\-49\-9 (46715) tato dauHshasaniH kruddho gadAmudyamya mAriSha . abhidudrAva saubhadraM tiShThatiShTheti chAbravIt .. 7\-49\-10 (46716) tAvudyatagadau vIrAvanyonyavadhakA~NkShiNau . bhrAtR^ivyau samprajahAte pureva tryambakAndhakau .. 7\-49\-11 (46717) tAvanyonyaM gadAgrAbhyAmAhatya patitau kShitau . indradhvajAvivotsR^iShTau raNamadhye paraMtapau .. 7\-49\-12 (46718) dauHshAsanirathotthAya kurUNAM kIrtivardhanaH . uttiShThamAnaM saubhadraM gadayA mUrdhnyatADayat .. 7\-49\-13 (46719) gadAvegena mahatA vyAyAmena cha mohitaH . vichetA nyapatadbhUmau saubhadraH paravIrahA .. 7\-49\-14 (46720) evaM vinihato rAjanneko bahubhirAhave . kShobhayitvA chamUM sarvAM nalinImiva ku~njaraH .. 7\-49\-15 (46721) ashobhata hato vIro vyAdhairvanagajo yathA . taM tathA patitaM shUraM tAvakAH paryavArayan .. 7\-49\-16 (46722) dAvaM dagdhvA yathA shAntaM pAvakaM shishirAtyaye . vimR^idvya nagashR^i~NgANi sannivR^ittamivAnilam .. 7\-49\-17 (46723) astiM gatamivAdityaM taptvA bhArata vAhinIm . upaplutaM yathA somaM saMshuShkamiva sAgasm .. 7\-49\-18 (46724) pUrNachandrAbhavadanaM kAkapakShavR^itAlikam . taM bhUmau patitaM dR^iShTvA tAvakAste mahArathAH . mudA paramayA yuktAshchukrushuH siMhavanmuhuH .. 7\-49\-19 (46725) AsItparamako harShastAvakAnAM vishAmpate . itareShAM tu vIrANAM netrebhyaH prApatajjalam .. 7\-49\-20 (46726) antarikShe cha bhUtAni prAkroshanta vishAmpate . dR^iShTvA nipatitaM vIraM chyutaM chandramivAmbarAt .. 7\-49\-21 (46727) droNakarNamukhaiH ShaDbhirdhArtarAShTrairmahArathaiH . eko.ayaM nihataH shete naiSha dharmo mato hi naH .. 7\-49\-22 (46728) tasminvinihate vIre bahvashobhata medinI . dyauryathA pUrNachandreNa nakShatragaNamAlinI .. 7\-49\-23 (46729) rukmapu~Nkhaishcha sampUrNA rudhiraughapariplutA . uttamA~Ngaishcha shUrANAM bhrAjamAnaiH sakuNDalaiH .. 7\-49\-24 (46730) vichitraishcha paristomaiH patAkAbhishcha saMvR^itA . chAmaraishcha kuthAbhishcha praviddhaishchAmbarottamaiH .. 7\-49\-25 (46731) rathAshvanaranAgAnAmala~NkAraishcha suprabhaiH . kha~NgaiH sunishitaiH pItairnirmuktairbhujagairiva .. 7\-49\-26 (46732) chApaishcha vividhaishChinnaiH shaktyR^iShTiprAsakampanaiH . vividhaishchAyudhaishchAnyaiH saMvR^itA bhUrashobhata .. 7\-49\-27 (46733) `niShTanadbhiratIvAnyairudvahadrudhirasravaiH . naraiH patadbhiH patitairavanI svadhikaM babhau .. 7\-49\-28 (46734) vAjibhishchApi nirjIvaiH shvasadbhiH shoNitokShitaiH . sArohairviShamA bhUmiH saubhadreNa nipAtitaiH .. 7\-49\-29 (46735) sA~NkushaiH samahAmAtraiH sarvamAyudhaketubhiH . parvatairiva vidhvastairvishikhairmathitairgajaiH .. 7\-49\-30 (46736) pR^ithivyAnukIrNaishcha ashvasArathiyodhibhiH . hadairiva prakShubhitairhR^itanAgai rathottamaiH .. 7\-49\-31 (46737) padAtisa~Nghaishcha hatairvividhAyudhabhUShaNaiH . bhIrUNAM trAsajananI ghorarUpA.abhavanmahI .. 7\-49\-32 (46738) taM dR^iShTvA patitaM bhUmau chandrArkasadR^ishadyutim . tAvakAnAM parA prItiH pANDUnAM chAbhavadvyathA .. 7\-49\-33 (46739) abhimanyau hate rAja~nshishuke.aprAptayauvane . samprAdravachchamUH sarvA dharmarAjasya pashyataH .. 7\-49\-34 (46740) dIryamANaM balaM dR^iShTvA saubhadre vinipAtite . ajAtashatrustAnvIrAnidaM vachanamabravIt .. 7\-49\-35 (46741) svargameSha gataH shUro yo hato na parA~NmukhaH . saMstambhayata mAbhaiShTa vijeShyAmo raNe ripUn .. 7\-49\-36 (46742) ityevaM sa mahAtejA duHkhitebhyo mahAdyutiH . dharmarAjo yudhAM shreShTho bruvanduHkhamapAnudat .. 7\-49\-37 (46743) yuddhe hyAshIviShAkArAnrAjaputrAnraNe ripUn . pUrvaM nihatya sa~NgrAme pashchAdArjunirabhyayAt .. 7\-49\-38 (46744) hatvA dashasahasrANi kausalyaM cha mahAratham . kR^iShNArjunasamaH kArShNiH shakralokaM gato dhruvam .. 7\-49\-39 (46745) rathAshvanaramAta~NgAnvinihatya sahasrashaH . avitR^iptaH sa sa~NgrAmAdashochyaH puNyakarmakR^it. 7\-49\-40 (46746) gataH puNyakR^itAM lokA~nshAshvatAnpuNyanirjitAn .. .. 7\-49\-41 (46747) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhe ekonapa~nchAshattamo.adhyAyaH .. 49 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-49\-18 upaplutaM rAhugrastam .. 5\-49\-19 kAkapakShAvR^itAkShikaM iti jha pAThaH .. 5\-49\-30 vishAkhonmathitairgajaiH iti ka.pAThaH .. 5\-49\-31 vyashvasArathiyodhibhiH iti ka.pAThaH .. 5\-49\-49 ekonapa~nchAshattamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 050 .. shrIH .. 7\.50\. adhyAyaH 50 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## yuddhabhUmivarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-50\-0 (46748) sa~njaya uvAcha. 7\-50\-0x (4377) vayaM tu pravaraM hatvA teShAM taiH sharapIDitAH . niveshAyAbhyupAyAmaH sAyAhne rudhirokShitAH .. 7\-50\-1 (46749) nirIkShamANAstu vayaM pare chAyodhanaM shanaiH . apayAtA mahArAja glAniM prAptA vichetasaH .. 7\-50\-2 (46750) tato nishAyA divasasya chAshivaH shivArutaiH sandhiravartatAdbhutaH . kusheshayApIDanibhe divAkare vilambamAne.astamupetya parvatam .. 7\-50\-3 (46751) varAsishaktyR^iShTivarUthacharmaNAM vibhUShaNAnAM cha samAkShipanprabhAH . divaM cha bhUmiM cha samAnayanniva priyAM tanuM bhAnurupaiti pAvakam .. 7\-50\-4 (46752) mahAbhrakUTAchalashR^i~Ngasannibhai\-\- rgajairanekairiva vajrapAtitaiH . savaijayantya~NkushavarmayantR^ibhi\-\- rnipAtitairnaShTagatishchitA kShitiH .. 7\-50\-5 (46753) hateshvaraishchUrNitachakrakUbarai\-\- rhatAshvasUtairvipatAkaketubhiH . mahArathairbhUH shushubhe vichUrNitaiH purairivAmitrahatairnarAdhipa .. 7\-50\-6 (46754) rathAshvabR^indaiH sahasAdibhirhataiH praviddhabhANDAbharaNaiH pR^ithagvidhaiH . nirastajihvAdashanAntralochanai\-\- rdharA babhau ghoravirUpadarshanA .. 7\-50\-7 (46755) praviddhavarmAbhaNAmbarAyudhA vipannahastyashvarathAnugA narAH . mahArhashayyAstaraNochitAstadA kShitAvanAthA iva sherate hatAH .. 7\-50\-8 (46756) atIva hR^iShTAH shvashR^igAlavAyasA bakAH suparNAshcha vR^ikAstarakShavaH . vayAMsyasR^ikpAnyatha rakShasAM gaNAH pishAchasa~NghAshcha sudAruNA raNe .. 7\-50\-9 (46757) tvacho vinirbhidya pibanvasAmasR^ik tathaiva majjAH pishitAni chAshnuvan . vapAM vilumpanti hasanti gAnti cha prakarShamANAH kuNapAnyanekashaH .. 7\-50\-10 (46758) sharIrasa~NghATavahA hyasR^igjalA rathoDupA ku~njarashailasa~NkaTA . manuShyashIrShopalamAMsakardamA praviddhanAnAvidhashastramAlinI .. 7\-50\-11 (46759) bhayAvahA vaitaraNIva dustarA pravartitA yodhavaraistadA nadI . uvAha madhyena raNAjire bhR^ishaM bhayAvahA dInamR^itapravAhinI .. 7\-50\-12 (46760) pibanti cha snAnti cha yatra durdR^ishAH pishAchasa~NghAstu nadanti bhairavAH . sunanditAH praNabhR^itAM kShayaMkarAH samAnabhakShAH shvasR^igAlapakShiNaH .. 7\-50\-13 (46761) tathA tadAyodhanamugradarshanaM nishAmukhe pitR^ipatirAShTravardhanam . nirIkShamANaH shanakairjahurnarAH samutthitA nR^ittakabandhasa~Nkulam .. 7\-50\-14 (46762) apetavidhvastamahArhabhUShaNaM nipAtitaM shakrasamaM mahAbalam . raNe.abhimanyuM dadR^ishustadA janA vyapoDhahavyaM sadasIva pAvakam .. .. 7\-50\-15 (46763) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi trayodashadivasayuddhAvahAre pa~nchAshattamo.adhyAyaH .. 50 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 051 .. shrIH .. 7\.51\. adhyAyaH 51 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## yudhiShThirasyAbhimanyumanushochya vilApaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-51\-0 (46764) sa~njaya uvAcha. 7\-51\-0x (4378) hate tasminmahAvIrye saubhadre rathayUthape . vimuktarathasannAhAH sarve nikShiptakArmukAH .. 7\-51\-1 (46765) upopaviShTA rAjAnaM parivArya yudhiShThiram . tadeva yuddhaM dhyAyantaH saubhadragatamAnasAH .. 7\-51\-2 (46766) tato yudhiShThiro rAjA vilalApa suduHkhitaH . tato yudhiShThiro rAjA vilalApa suduHkhitaH. 7\-51\-3 (46767) abhimanyau hate vIre bhrAtuH putre mahArathe .. 7\-51\-4 (46768) yudhiShThira uvAcha. 7\-51\-4x (4379) enaM jitvA kR^ipaM shalyaM rAjAnaM cha suyodhanam . dro.NNaM drauNiM maheShvAsaM tathaivAnyAnmahArathAn .. 7\-51\-4 (46769) droNAnIkamasambAdhaM mama priyachikIrShayA . `hatvA shatrugaNAnvIrAneSha shete mahArathaH .. 7\-51\-5 (46770) kR^itAstrayu ddhakushalAnmaheShvAsAnmahAbalAn . kulashaH pUNairyuktA~nChUrAnvikhyAtapauruShAn .. 7\-51\-6 (46771) droNena rprAhetaM vyUhamabhedyamamarairapi . adR^iShTapUrvamasmAbhiH padmaM chakrAyudhapriyaH'.. 7\-51\-7 (46772) bhittvA madhyaM praviShTo.asau gomadhyamiva kesarI . `vikrIDitaM raNe tena nighnatA vai parAnvarAn'.. 7\-51\-8 (46773) yasya shUrA maheShvAsAH pratyanIkagatA raNe . prabhagnA vinivartante kR^itAstrA yuddhadurmadAH .. 7\-51\-9 (46774) atyantashatrurasmAkaM yena duHshAsanaH sharaiH . kShipraM hyabhimukhaH sa~Nkhye visaMj~no vimukhIkR^itaH .. 7\-51\-10 (46775) sa tIrtvA dustaraM vIro droNAnIkamahArNavam . prApya dauHshAsaniM kArShNiH prApto vaivasvatakShayam .. 7\-51\-11 (46776) kathaM drakShyAmi kaunteyaM saubhadre nihate.arjunam . subhadrAM vA mahAbhAgAM priyaM putramapashyatIm .. 7\-51\-12 (46777) `hatavatsAM yathA dhenuM taddR^irshanakR^itonmukhIm'. kiMsvidvakShyAmyapetArthamakliShTamasama~njasam . tAvubhau prativakShyAmi hR^iShIkeshadhana~njayau .. 7\-51\-13 (46778) ahameva subhadrAyAH keshavArjunayorapi . priyakAmo jayAkA~NkShI kR^itavAnidamapriyam .. 7\-51\-14 (46779) na lubdho budhyate doShA.NllobhAnmohAtpravartate . madhulipsurhi nApashyaM prapAtamahamIdR^isham .. 7\-51\-15 (46780) yo hi bhojye puraskAryo yAneShu shayaneShu cha . bhUShaNeShu cha so.asmAbhirbAlo yudhi puraskR^itaH .. 7\-51\-16 (46781) kathaM hi bAlastaruNo yuddhAnAmavishAradaH . sadashva iva sambAdhe viShame kShemamarhati .. 7\-51\-17 (46782) no cheddhi vayamapyenaM mahImanushayImahi . bIbhatsoH kopadIptasya dagdhAH kR^ipaNachakShuShA .. 7\-51\-18 (46783) alubdho mitamAnhImAnkShamAvAnrUpavAnbalI . vapuShmAnmAnakR^idvIraH priyaH satyaparAkramaH .. 7\-51\-19 (46784) yasya shlAghanti vibudhAH karmANyUrjitakarmaNaH . nivAtakavachA~njaghne kAlakeyAMshcha vIryavAn .. 7\-51\-20 (46785) mahendrashatravo yena hiraNyapuravAsinaH . akShNornimeShamAtreNa paulobhAH sagaNA hatAH .. 7\-51\-21 (46786) parebhyo.apyabhayArthibhyo yo dadAtyabhayaM vibhuH . tasyAsmAbhirna shakitastrAtumapyAtmajo balI .. 7\-51\-22 (46787) bhayaM tu sumahatprAptaM dhArtarAShTrAnmahAbalAn . pArthaH putravadhAtkruddhaH kauravA~nshoShayiShyati .. 7\-51\-23 (46788) kShudraH kShudrasahAyashcha svapakShakShayakArakaH . vyaktaM duryodhano dR^iShTvA shochanhAsyati jIvitaM .. 7\-51\-24 (46789) na me jayaH prItikaro na rAjyaM na chAmaratvaM na suraiH salokatA . imaM samIkShyAprativIryapauruShaM nipAtitaM devavarAtmajAtmajam .. .. 7\-51\-25 (46790) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ekapa~nchAshattamo.adhyAyaH .. 51 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-51\-5 asaMbAdhaM apratIghAtam .. 5\-51\-13 asama~njasamayuktarUpam .. 5\-51\-17 sambAdhe gahane .. 5\-51\-19 enaM abhimanyuM anuchenna mahIM shayImahi tadA krodhadIptasya bIbhatsoH kR^ipaNenAvasannena chakShuShA dagdhA bhavemahItyanvayaH .. 5\-51\-19 vapuShmAMstejasvI .. 5\-51\-51 ekapa~nchAshattamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 052 .. shrIH .. 7\.52\. adhyAyaH 52 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## yudhiShThirAshvAsanAya vyAsena tamprati akampanopAkhyAnakathanopakramaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-52\-0 (46791) sa~njaya uvAcha. 7\-52\-0x (4380) evaM vilapamAne tu kuntIputre yudhiShThire . kR^iShNadvaipAyanastatra AjagAma mahAnR^iShiH .. 7\-52\-1 (46792) atha dR^iShTvA mahAtmAnaM pANDuputro yudhiShThiraH . yuktAsano dInamanAH pUjAM chakre mahAtmanaH .. 7\-52\-2 (46793) archayitvA yathAnyAyamupaviShTaM yudhiShThiraH . abravIchChokasantapto bhrAtuH putravadhena cha .. 7\-52\-3 (46794) adharmayuktairbahubhiH parivArya mahArathaiH . yudhyamAno maheShvAsaiH saubhadro nihato raNe .. 7\-52\-4 (46795) bAlashcha bAlabuddhishcha vIrashcha paravIrahA . anupAyena sa~NgrAme yudhyamAno vinAshitaH .. 7\-52\-5 (46796) mayA proktaH sa sa~NgrAme dvAraM sa~njanayasva naH . praviShTe.abhyantare tasminsaindhavena nivAritAH .. 7\-52\-6 (46797) nanu nAma samaM yuddhameShTavyaM yuddhajIvibhiH . idaM chaivAsamaM yuddhamIdR^ishaM yatkR^itaM paraiH .. 7\-52\-7 (46798) tenAsmi bhR^ishasantaptaH shokabAShpasamAkulaH . shamaM naivAdhigachChAmi chintayAnaH punaH punaH .. 7\-52\-8 (46799) sa~njaya uvAcha. 7\-52\-9x (4381) taM tathA vilapantaM vai shokavyAkulamAnasam . uvAcha sAntvayanvyAso yudhiShThiramidaM vachaH .. 7\-52\-9 (46800) vyAsa uvAcha. 7\-52\-10x (4382) yudhiShThira mahAprAj~na sarvashAstravishArada . vyasaneShu na muhyanti tvAdR^ishA bharatarShabha .. 7\-52\-10 (46801) svargameSha gataH shUraH shatrUnhatvA bahUnraNe . abAlasadR^ishaM karma kR^itvA vai puruShottamaH .. 7\-52\-11 (46802) anatikramaNIyo vai vidhireSha yudhiShThira . devadAnavagandharvAnmUtyurharati bhArata .. 7\-52\-12 (46803) yudhiShThira uvAcha. 7\-52\-13x (4383) ime vai pR^ithivIpAlAH sherate pR^ithivItale . nihatAH pR^itanAmadhye mR^itasaMj~nA mahAbalAH .. 7\-52\-13 (46804) nAgAyutabalAshchAnye vAyuvegabalAstathA . ta ete nihatAH sa~Nkhye tulyarUpA narairnarAH .. 7\-52\-14 (46805) naiShAM pashyAmi hantAraM prANinAM saMyuge kvachit . vikrameNopasampannAstapobalasamanvitAH .. 7\-52\-15 (46806) jetavyamiti chAnyonyaM yeShAM nityaM hR^idi sthitam . atha cheme hatAH prAj~nAH sherate vigatAyuShaH .. 7\-52\-16 (46807) mR^itA iti cha shabdoyaM vartate cha tato.arthavat . ime mR^itA mahIpAlAH prAyasho bhImavikramAH .. 7\-52\-17 (46808) nishcheShTA nirabhImAnAH shUrAH shatruvashaMgatAH . rAjaputrAshcha saMrabdhA vaishvAnaramukhaM gatAH .. 7\-52\-18 (46809) atra me saMshayaH prAptaH kutaH saMj~nA mR^itA iti . kasya mR^ityuH kuto mR^ityuH kena mR^ityurimAH prajAH . haratyamarasa~NkAsha tanme brUhi pitAmaha .. 7\-52\-19 (46810) sa~njaya uvAcha. 7\-52\-20x (4384) taM tathA paripR^ichChantaM kuntIputraM yudhiShThiram . AshvAsanamidaM vAkyamuvAcha bhagavAnR^iShiH .. 7\-52\-20 (46811) vyAsa uvAcha. 7\-52\-21x (4385) atrApyudAharantImamitihAsaM purAtanam . akampanasya kathitaM nAradena purA nR^ipa .. 7\-52\-21 (46812) sa chApi rAjA rAjendra putravyasanamuttamam . aprasahyatamaM loke prAptavAniti naH shrutam .. 7\-52\-22 (46813) tadahaM sampravakShyAmi mR^ityoH prabhavamuttamam . tatastvaM mokShyase duHkhAtsnehabandhanasaMshrayAt .. 7\-52\-23 (46814) samastapAparAshighnaM shR^iNu kIrtayato mama . dhanyamAkhyAnamAyuShyaM shokaghnaM puShTivardhanam .. 7\-52\-24 (46815) pavitramarisa~NghaghnaM pa~NgalAnAM cha ma~Ngalam . yathaiva vedAdhyayanamupAkhyAnamidaM tathA .. 7\-52\-25 (46816) shravaNIyaM mahArAja prAtarnityaM nR^ipottamaiH . putrAnAyuShmato rAjyamIhamAnaiH shriyaM tathA .. 7\-52\-26 (46817) purA kR^itayuge tAta AsIdrAjA hyakampanaH . sa shatruvashamApanno madhye sa~NgrAmamUrdhani . `yodhayAmAsa balavAnbaddhashchAsIdakampanaH'.. 7\-52\-27 (46818) tasya putro harirnAma nArAyaNasamo bale . shrImAnkR^itAstro medhAvI yudhi shakropamo balI .. 7\-52\-28 (46819) `sa dR^iShTvA pitaraM yuddhe tadavasthaM mahAdyutiH . achintayitvA maraNaM shatrumadhyaM tato.avishat .. 7\-52\-29 (46820) sa shatrubhiH parivR^ito bahudhA raNamUrdhani . yodhayAmAsa tAnsarvAnsarvAstrakushalo balI .. 7\-52\-30 (46821) varShanbANasahasrANi shatruShvamitavikramaH . padAtirathanAgAshvAnpramamAtha mahAbalaH .. 7\-52\-31 (46822) sa sharairAchitashchakrairgadAbhirmusalairapi . mR^idganrathasahasrANi padAtInvAjivAraNAn .. 7\-52\-32 (46823) parAnIkaM vibhidyAjau mokShayitvA cha taM nR^ipam . punarevAkarodyuddhaM shatrumadhyagato balI .. 7\-52\-33 (46824) tataste rathinaH sarve sametya punarAhave . jaghnustaM parivAryaikaM tomarairiva ku~njaram'.. 7\-52\-34 (46825) sa karma duShkaraM kR^itvA sa~NgrAme shatrutApanaH . shatrubhirnihataH sa~Nkhye pR^itAnAyAM yudhiShThira .. 7\-52\-35 (46826) dviShadbhirnihataM dR^iShTvA priyaM putramakampanaH . amarShajanitakrodha AhavAtsahasA.a.agataH .. 7\-52\-36 (46827) sa rAjA pretakR^ityAni tasya kR^itvA shuchAnvitaH . shochannahani rAtrau cha nAlabhatsukhamAtmanaH .. 7\-52\-37 (46828) tasya shokaM viditvA tu putravyasanasambhavam . AjagAmAtha devarShirnArado.asya samIpataH .. 7\-52\-38 (46829) sa tu rAjA mahAbhAgo dR^iShTvA devarShisattamam . pUjayitvA yathAnyAyaM kathAmakathayattadA .. 7\-52\-39 (46830) tasya sarvaM samAchaShTa yathAvR^ittaM yudhiShThira . shatrubhirvijayaM sa~Nkhye putrasya cha vadhaM tathA .. 7\-52\-40 (46831) akampana uvAcha. 7\-52\-41x (4386) mama putro mahAvIrya indraviShNusamadyutiH . shatrubhirbahubhiH sa~Nkhye parAkramya hato balI .. 7\-52\-41 (46832) shR^iNu me prANinAM chApi mR^ityuH prabhavate kila . ka eSha mR^ityurbhagavankiMvIryabalapauruShaH . etadichChAmi tattvena shrotuM matimatAM vara .. 7\-52\-42 (46833) vyAsa uvAcha. 7\-52\-43x (4387) tasya tadvachanaM shrutvA nArado varadaH prabhuH . AkhyAnamidamAchaShTa putrashokApahaM mahat .. 7\-52\-43 (46834) nArada uvAcha. 7\-52\-44x (4388) shR^iNu rAjanmahAbAho AkhyAnaM bahuvistaram . yathAvR^ittaM shrutaM chaiva mayA.api vasudhAdhipa .. 7\-52\-44 (46835) prajAH sR^iShTA tadA brahmA Adisarge pitAmahaH . asaMhR^itaM mahAtejA dR^iShTvA jagadidaM prabhuH .. 7\-52\-45 (46836) tasya chintA samutpannA saMhAraM prati pArthiva . chintayanna hyasau deva saMhAraM vasudhAdhipa .. 7\-52\-46 (46837) tasya roShAnmahArAja mukhebhyo.agnirajAyata . tena sarvA disho vyAptAH sAntardeshA didhakShatA .. 7\-52\-47 (46838) tato divaM bhuvaM chaiva jvAlAmAlAsamAkulam . chAracharaM jagatsarvaM dadAha bhagavAnprabhuH .. 7\-52\-48 (46839) tato hatAni bhUtAni charANi sthAvarANi cha . mahatA krodhavegena trAsayanniva vIryavAn. 7\-52\-49 (46840) tato rudro jaTI syANurnishAcharapatirharaH . jagAma sharaNaM devaM brahmANaM parameShThinam .. 7\-52\-50 (46841) tasminnApatite sthANau prajAnAM hitakAmyayA . abravItparamo devo jvalanniva mahAmuniH .. 7\-52\-51 (46842) kiM karma kAmaM kAmArha kAmAjjAto.asi putraka . kariShyAmi priyaM sarvaM brUhi sthANo yadichChasi .. .. 7\-52\-52 (46843) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi dvipa~nchAshattamo.adhyAyaH .. 52 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-52\-6 dvAraM sa~njanayasveti mayA ukta iti sambandhaH . nivAritaH tamanupravishanta iti sheShaH .. 5\-52\-19 kasya mR^ityuH ka iti sheShaH .. 5\-52\-47 khebhya iti pAThe shrotrAdichChidrebhyaH .. 5\-52\-52 dvipa~nchAshattamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 053 .. shrIH .. 7\.53\. adhyAyaH 53 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## brahmarudrasaMvAdaH .. 1 .. brahmaNA prajAsaMhArAya mR^ityudevIsarjanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-53\-0 (46844) sthANuruvAcha. 7\-53\-0x (4389) prajAsarganimittaM hi kR^ito yatnastvayA vibho . tvayA sR^iShTAshcha vR^iddhAshcha bhUtagrAmAH pR^ithagvidhAH .. 7\-53\-1 (46845) tAstaveha punaH krodhAtprajA nashyanti sarvashaH . tA dR^iShTvA mama kAruNyaM prasIda bhagavanprabho .. 7\-53\-2 (46846) brahmovAcha. 7\-53\-3x (4390) saMhartuM na cha me kAma etadevaM bhavediti . pR^ithivyA hitakAmaM tu tato mAM manyurAvishat .. 7\-53\-3 (46847) iyaM sannA tadA devI bhArArtA samachUchudat . saMhArArthaM mahAdeva bhAreNAbhihatA satI .. 7\-53\-4 (46848) tato.ahaM nAdhigachChAmi buddhyA bahu vichArayan . saMhAramaprameyasya tato mAM manyurAvishat .. 7\-53\-5 (46849) rudra uvAcha. 7\-53\-6x (4391) saMhArArthaM prasIdasva mAruSho vasudhAdhipa . mA prajAH sthAvarAshchaiva ja~NgamAshcha vyanInashaH .. 7\-53\-6 (46850) tava prasAdAdbhagavannidaM vartettridhA jagat . anAgatamatItaM cha yachcha samprati vartate .. 7\-53\-7 (46851) bhagavankrodhasandIptaH krodhAdagnimavAsR^ijat . sa dahatyashmakUTAni drumAMshcha saritastathA .. 7\-53\-8 (46852) palvalAni cha sarvANi sarvai chaiva tR^iNolapAH . sthAvaraM ja~NgamaM chaiva niHsheShaM kurute jagat .. 7\-53\-9 (46853) tadetadbhasmasAdbhUtaM jagatsthAvaraja~Ngamam . prasIda bhagavansa tvaM roSho na syAdvaro mama .. 7\-53\-10 (46854) sarve hi sR^iShTA nashyanti tava deva kathaMchana . tasmAnnivartatAM tejastvayyevedaM pralIyatAm .. 7\-53\-11 (46855) upAyamanyaM sampashya prajAnAM hitakAmyayA . yatheme prANinaH sarve nirvarteraMstathA kuru .. 7\-53\-12 (46856) abhAvaM neha gachCheyurutsannajananAH prajAH . bhavatA hi niyukto.ahaM prAnAM pAlane vibhA . dayA te na samutpannA prajAsu vibudheshvara .. 7\-53\-13 (46857) mA vinashyejjagannAtha jagatsthAvaraja~Ngamam . prasAdAbhimukhaM devaM tasmAdevaM bravImyaham .. 7\-53\-14 (46858) nArada uvAcha. 7\-53\-15x (4392) shrutvA hi vachanaM devaH prajAnAM hitakAraNe . tejaH sandhArayAmAsa punarevAntarAtmani .. 7\-53\-15 (46859) tato.agnimupasaMhR^itya bhagavA.NllokasatkR^itaH . pravR^ittaM cha nivR^ittaM cha kalpayAmAsa vai prabhuH .. 7\-53\-16 (46860) upasaMharatastasya tamagniM roShajaM tathA . prAdurbabhUva vishvebhyo gobhyonArI mahAtmanaH .. 7\-53\-17 (46861) kR^iShNaraktA tathA pi~NgA raktajihvAsyalochanA . kuNDalAbhyAM cha rAjendra taptAbhyAM taptabhUShaNA .. 7\-53\-18 (46862) sA niHsR^itya tathA khebhyo dakShiNAM dishamAshritA . smayamAnA cha sA.avekShya devau vishveshvarAvubhau .. 7\-53\-19 (46863) `tAM tu tatra tadA devIM brahmA lokapitAmahaH . uktavAnmadhuraM vAkyaM sAntvayitvA punaH punaH'. mR^ityo iti mahIpAla jahi chemAH prajA iti .. 7\-53\-20 (46864) tvaM hi saMhArabuddhyA.atha prAdurbhUtA ruSho mama . tasmAtsaMhara sarvAstvaM prajAH sajaDapaNDitAH .. 7\-53\-21 (46865) avisheSheNa chaiva tvaM prajAH saMhara bhAmini . mama tvaM hi niyogena tataH shreyo hyavApsyAsi .. 7\-53\-22 (46866) nArada uvAcha. 7\-53\-23x (4393) evamuktA tu sA tena mR^ityuH kamalalochanA . prArudadbhR^ishasaMvignA prApatannashrubindavaH .. 7\-53\-23 (46867) pANibhyAM pratijagrAha tAnyashrUNi pitAmahaH . sarvabhUtahitArthAya tAM chApyanunayattadA .. .. 7\-53\-24 (46868) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi tripa~nchAshattamo.adhyAyaH .. 53 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-53\-2 kAruNyaM jAtamiti sheShaH .. 5\-53\-5 aprameyasyAnantasya jagata iti sheShaH . ahiMsyasyetivArthaH .. 5\-53\-6 saMhArArthaM mAruShaH roShaM mAkArShIH kintu prasIdasva .. 5\-53\-10 tava roSho na syAditi mama mahyaM varo.astviti yojanA .. 5\-53\-13 utsannajananAH prakShINasantAnAH .. 5\-53\-16 pravR^ittaM karma sR^iShTihetum . nivR^ittaM karma mokShahetum .. 5\-53\-17 gobhya indriyachChidrebhyaH .. 5\-53\-19 devau brahmarudrau .. 5\-53\-20 maruNaM mR^itprANaviyogastamanyasyechChatIti mR^ityuritmarthaH . iti Aheti sheShaH .. 5\-53\-21 ruSho roShAt .. 5\-53\-53 tripa~nchAshattamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 054 .. shrIH .. 7\.54\. adhyAyaH 54 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nAradena mR^ityubrahmasaMvAdakathanena akampanasya shokapariharaNam .. 1 .. vyAsenAkampanopAkhyAnakathanAt yudhiShThirasya shokApanodanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-54\-0 (46869) nArada uvAcha. 7\-54\-0x (4394) vinIya duHkamabalA Atmanyeva prajApatim . uvAcha prA~njalirbhUtvA latevAvarjitA punaH .. 7\-54\-1 (46870) mR^ityuruvAcha. 7\-54\-2x (4395) tvayA sR^iShTA kathaM nArI IdR^ishI vadatAM vara . krUraM karmAhitaM kuryAM mUDheva parijAnatI .. 7\-54\-2 (46871) bibhemyahamadharmAddhi prasIda bhagavanprabho . priyAnputrAnvayasyAMshcha bhAtR^inmAtR^IH pitR^InpatIn .. 7\-54\-3 (46872) apadhyAsyanti ye deva mR^itAMstebhyo bibhemyaham . kR^ipaNAnAM hi rudatAM ye patantyashrubindavaH .. 7\-54\-4 (46873) tebhyo.ahaM bhagavanbhItA sharaNaM tvA.ahamAgatA . yamasya bhavanaM deva gachCheyaM na surottama .. 7\-54\-5 (46874) kAyena vinayopetA mUrdhnodagranakhena cha . etadichChAmyahaM kAmaM tvatto lokapitAmaha .. 7\-54\-6 (46875) ichCheyaM tvatprasAdAddhi tapastaptuM prajeshvara . pradishemaM varaM deva tvaM mahyaM bhagavanprabho .. 7\-54\-7 (46876) tvayA hyuktA gamiShyAmi dhenukAshramamuttamam . tatra tapsye tapastItraM tavaivArAdhane ratA .. 7\-54\-8 (46877) na hi shakShyAmi devesha prANAnprANabhR^itAM priyAn . hartuM vilapamAnAnAmadharmAdabhirakSha mAm .. 7\-54\-9 (46878) brahmovAcha. 7\-54\-10x (4396) mR^ityo sa~NkalpitA.asi tvaM prajAsaMhArahetunA . gachCha saMhara sarvAstvaM prajA mA te vichAraNA .. 7\-54\-10 (46879) bhavitA tvetadevaM hi naitajjAtvanyathA bhavet . bhava tvaninditA loke kuruShva vachanaM mama .. 7\-54\-11 (46880) nArada uvAcha. 7\-54\-12x (4397) evamuktA bhagavatA prA~njalishchApyavA~NmukhI . saMhAre nAkarodbuddhiM prajAnAM hitakAmyayA .. 7\-54\-12 (46881) tUShNImAsIttadA devaH prajAnAmIshvareshvaraH . prasAdaM chAgamatkShipramAtmanaiva prajApatiH .. 7\-54\-13 (46882) smayamAnashcha devesho lokAnsarvAnavekShya cha . lokAstvAsanyathApUrvaM dR^iShTAstenApamanyunA .. 7\-54\-14 (46883) nivR^ittaroShe tasmiMstu bhagavatyaparAjite . sA kanyA.api jagAmA.atha samIpAttasya dhImataH .. 7\-54\-15 (46884) apamR^ityApratishrutya prajAsaMharaNaM tadA . tvaramANA cha rAjendra mR^ityurdhenukamabhyagAt .. 7\-54\-16 (46885) sA tatra paramaM tIvraM chachAra vratamuttamam . sA tada hyekapAdena tasthau padmAni ShoDasha .. 7\-54\-17 (46886) pa~ncha chAbdAni kAruNyAtprajAnAM tu hitaiShiNI . indriyANIndriyArthebhyaH priyebhyaH sannivartya sA .. 7\-54\-18 (46887) tatastvekena pAdena punaranyAni sapta vai . tasthau padmAni ShaT chaiva sapta chaikaM cha pArthivA .. 7\-54\-19 (46888) tataH padmAyutaM tAta mR^igaiH saha chachAra sA . punargatvA tato nandAM puNyAM shItAmalodakAm .. 7\-54\-20 (46889) apsu varShasahasrANi sapta chaikaM cha sA.anayat . dhArayitvA tu niyamaM nandAyAM vItakalmaShA .. 7\-54\-21 (46890) sA pUrvaM kaushikIM puNyAM jagAma niyamaidhitA . tatra vAyujalAhArA chachAra niyamaM punaH .. 7\-54\-22 (46891) saptaga~NgAsu sA puNyA kanyA vetasakeShu cha . tapovisheShairbahubhiH karShayaddehamAtmanaH .. 7\-54\-23 (46892) tato gatvA tu sA ga~NgAM mahAmeruM cha kevalam . tasthau chAshmeva nishcheShTA prANAyAmaparAyaNA .. 7\-54\-24 (46893) punarhimavato mUrdhni yatra devAH purA.ayajan . tatrA~NguShThena sA tasthau nikharvaMla paramA shubhA .. 7\-54\-25 (46894) puShkareShvatha gokarNe naimiShe malaye tathA . akarshayatsvakaM dehaM niyamairmAnasapriyaiH .. 7\-54\-26 (46895) ananyadevatA nityaM dR^iDhabhaktA pitAmahe . tasthau pitAmahaM chaiva toShayAmAsa dharmataH .. 7\-54\-27 (46896) tatastAmabravItprIto lokAnAM prabhavo.avyayaH . saumyena manasA rAjanprItaH prItamanAstadA .. 7\-54\-28 (46897) mR^ityo kimidamatyantaM tapAMsi charasIti ha . tato.abravItpunarmR^ityurbhagavantaM pitAmaham .. 7\-54\-29 (46898) nA.ahaM hanyAM prajA deva svasthAshchAkroshatIstathA . etadichChAmi sarvesha tvatto varamahaM prabho .. 7\-54\-30 (46899) adharmabhayabhItA.asmi tato.ahaM tapa AsthitA . bhItAyAstu mahAbhAga prayachChAbhayamavyaya .. 7\-54\-31 (46900) ArtA chAnAgasI nArI yAchAmi bhava me gatiH . tAmabravIttato devo bhUtabhavyabhaviShyavit .. 7\-54\-32 (46901) adharmo nAsti te mR^ityo saMharantyA imAH prajAH . mayA choktaM mR^iShA bhadre bhavitA na katha~nchana .. 7\-54\-33 (46902) tasmAtsaMhara kalyANi prajAH sarvAshchaturvidhAH . dharmaH sanAtanashcha tvAM sarvathA pAvayiShyati .. 7\-54\-34 (46903) lokapAlo yamashchaiva sahAyA vyAdhayashcha te . ahaM cha vibudhAshchaiva punardAsyAma te varam .. 7\-54\-35 (46904) yathA tvamenasA muktA virajAH khyAtimeShyasi. 7\-54\-36 (46905) nArada uvAcha . saivamuktA mahArAja kR^itA~njaliridaM vibhum. 7\-54\-36x (4398) punarevAbravIdvAkyaM prasAdya shirasA tadA . yadyevametatkartavyaM dharmato nAstyato bhayam .. 7\-54\-37 (46906) tavAj~nA mUrdhni me nyastA yatte vakShyAmi tachChR^iNu . lobhaH krodho.abhyasUyerShyA droho mohashcha dehinAM .. 7\-54\-38 (46907) ahUshchAnyonyaparuShA dehaM bhindyuH pR^ithigvadhAH. 7\-54\-39 (46908) brahmovAcha. 7\-54\-39x (4399) tathA bhaviShyate mR^ityo sAdhu saMhara bhoH prajAH . adharmaste na bhavitA nApadhyAsyAmyahaM shubhe .. 7\-54\-39 (46909) yAnyashrubindUni kare mamAsaM\-\- ste vyAdhayaH prANinAmAtmajAtAH . te mArayiShyanti narAngatAsU\-\- nnAdharmaste bhavitA mA sma bhaiShIH .. 7\-54\-40 (46910) nAdharmaste bhavitA prANinAM vai tvaM vai dharmastvaM hi dharmasya cheshA . dharmyA bhUtvA dharmanityA dharitrI tasmAtprANAnsarvathemAnniyachCha .. 7\-54\-41 (46911) `prAptA tathA no bhavitA kadAchi\-\- devaM mayAdyaiva niyojyase tvam'. sarveShAM vai prANinAM kAmaroShau santyajya tvaM saMharasveha jIvAn . yeShAM dharmAste bhaviShyantyanantA mithyAvR^ittaM mArayiShyatyadharmaH .. 7\-54\-42 (46912) tenAtmAnaM pAvayasvAtmanA tvaM pApe.a.atmAnaM majjayiShyantyasatyAt . tasmAtkAmaM roShamapyAgataM tvaM santyajyAntaH saMharasveti jIvAn .. 7\-54\-43 (46913) nArada uvAcha. 7\-54\-44x (4400) sA vai bhImA mR^ityusaMj~nopadeshA\-\- chChApAdbhItA bADhamityabravIttam . sA cha prANaM prANinAmantakAle kAmakrodhau tyajya haratyasaktA .. 7\-54\-44 (46914) mR^ityustveShAM vyAdhayastatprasUtA vyAdhI rogo rujyate yena jantuH . sarveShAM cha prANinAM prAyaNAnte tasmAchChokaM mAkR^ithA niShphalaM tvam .. 7\-54\-45 (46915) sarve devAH prANibhiH prAyaNAnte gatvA vR^ittAH sannivR^ittAstathaiva . evaM sarve prANinastatra gatvA vR^ittA devA martyavadrAjasiMha .. 7\-54\-46 (46916) vAyurbhImo bhImanAdo mahaujA bhettA dehAnprANinAM sarvago.asau . no vA vR^ittiM kadAchi\-\- tprApnotyugro.anantatejovishiShTaH .. 7\-54\-47 (46917) sarve devA martyasaMj~nAvishiShTA\-\- stasmAtputraM mAshucho rAjasiMha . svargaM prApto modate te tanUjo nityaM ramyAnvIralokAnavApya .. 7\-54\-48 (46918) tyaktvA duHkhaM sa~NgataH puNyakR^idbhi\-\- reShA mR^ityurdevadiShTA prajAnAm . prApte kAle saMharantI yathAva\-\- tsvayaM kR^itA prANaharA prajAnAm .. 7\-54\-49 (46919) AtmAnaM vai prANino ghnanti sarve naitAnmR^ityurdaNDapANirhinasti . tasmAnmR^itAnnAnushochanti dhIrA mR^ityuM j~nAtvA nishchayaM brahmasR^iShTam . itthaM sR^iShTiM devaklR^iptAM viditvA putrAnnaShTAchChokamAshu tyajasva .. 7\-54\-50 (46920) dvaipAyana uvAcha. 7\-54\-51x (4401) etachChrutvArthavadvAkyaM nAradena prakAshitam . uvAchAkampano rAjA sakhAyaM nAradaM tathA .. 7\-54\-51 (46921) vyapetashokaH prIto.asmi bhagavannR^iShisattama . shrutvetihAsaM tvattastu kR^itArtho.asmyabhivAdaye .. 7\-54\-52 (46922) tathokto nAradastena rAj~nA devarShisattamaH . jagAma nandanaM shIghramashokavanamAtmanaH .. 7\-54\-53 (46923) puNyaM yashasyaM svargyaM cha dhanyamAyuShyameva cha . asyetihAsasya sadA shravaNaM shrAvaNaM tathA .. 7\-54\-54 (46924) etadarthapadaM shrutvA tadA rAjA yudhiShThira . kShatradharmaM cha vij~nAya shUrANAM cha parAM gatim . samprApto.asau mahAvIryaH svargalokaM mahArathaH .. 7\-54\-55 (46925) abhimanyuH parAnhatvA pramukhe sarvadhanvinAm . yudhyamAno maheShvAso hataH so.abhimukho raNe .. 7\-54\-56 (46926) asinA gadayA shaktyA dhanuShA cha mahArathaH . virajAH somasUnuH sa punastatra pralIyate .. 7\-54\-57 (46927) tasmAtparAM dhR^itiM kR^itvA bhrAtR^ibhiH saha pANDava . apramattaH susannaddhaH shIghraM yoddhumupAkrama .. .. 7\-54\-58 (46928) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi chatuHpa~nchAsho.adhyAyaH .. 54 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-54\-6 udagranakhena a~njalinA . vinayopetA sharaNAgatAsmItyarthaH .. 5\-54\-14 apamanyunA gatAmarSheNetyarthaH .. 5\-54\-16 apratishrutyAna~NgIkR^itya .. 5\-54\-17 padmaM shataM koThyo varShANi tAni ShoDasha pa~ncha cha .. 5\-54\-39 anyonyaparuShA vAgiti sheShaH .. 5\-54\-45 prAyaNAnte AyuShyakarmaNo.avasAne .. 5\-54\-46 sarve iti . devA indriyANi. prANibhiH jIvaiH) saha. gatvA tatraiva paraloke. vR^ittA vR^ittavantaH. punarbhUtvA sannivR^ittA bhavanti. martyabhAvArthA eva devA indrAdayaH martyavadeva gatvA vR^ittA bhavanti natu nivR^ittA bhavanti martyabhAvAya. karmadevA eva nivartante natvAjAnadevAsteShAM kramamuktiyogyatvAditi bhAvaH .. 5\-54\-48 sarvedevA iti . martyatvaM maraNadharmatvaM brahmAdInAmapi svAbhAvikamastyato.anarthakaH shoka ityarthaH .. 5\-54\-49 svayameva svasya mR^ityuH athApi janAnAM prANaharA mR^ityurjanAdanyeti kalpanA kR^itA anabhij~nairiti sheShaH .. 5\-54\-50 naShTAta jAtamiti sheShaH .. 5\-54\-53 chatuHpa~nchAshattamo.adhyAyaH .. 54 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 055 .. shrIH .. 7\.55\. adhyAyaH 55 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## vyAsena yudhiShThiraM prati ShoDasharAjakIyAkhyAnakathanaprArambhaH .. 1 .. nAradena sR^i~njayamprati maruttarAjacharitakathanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-55\-0 (46929) sa~njaya uvAcha. 7\-55\-0x (4402) shrutvA mR^ityusamutpattiM karmANyanupamAni cha . dharmarAjaH punarvAkyaM prasAdyainamathAbravIt .. 7\-55\-1 (46930) yudhiShThira uvAcha. 7\-55\-2x (4403) guravaH puNyakarmANaH shakrapratimavikramAH . pUrvaM rAjarShayo brahmankiyanto mR^ityunA hatAH .. 7\-55\-2 (46931) bhUya eva tu mAM tathyairvachobhirabhibR^iMhaya . rAjarShINAM purANAnAM samAshvAsaya karmabhiH .. 7\-55\-3 (46932) kiyantyo dakShiNA dattAH kAshcha dattA mahAtmabhiH . rAjarShibhiH puNyakR^idbhistadbhavAnprabravItu me .. 7\-55\-4 (46933) `vyAsa uvAcha. 7\-55\-5x (4404) anyepi yajvanAM lokA anye chApi tapasvinAm . kShamAvatAM cha trIMllokA~nshUrA gachChanti bhArata .. 7\-55\-5 (46934) kShatriyasya tuM sa~NgrAme shatrUnhatvA hatasya vA . phalamatyantamityAhurdharmashAstravido janAH .. 7\-55\-6 (46935) vedavidyAvratasnAtA yajvAnaH putriNashcha ye . tebhyaH parArthyA yajvAno yajvabhyashcha tanutyajaH .. 7\-55\-7 (46936) sa vIro yajvano nityaM kShatriyAnArjunirgataH . lokAnpuNyatamAniShTAniti viddhi vishAmpate .. 7\-55\-8 (46937) sarveShAM nR^ipasiMhAnAM shR^iNu yaj~nAnnR^ipottama . tAnatikramya gachChanti svargakAmAstanutyajaH .. 7\-55\-9 (46938) yudhiShThira uvAcha. 7\-55\-10x (4405) sarveShAM yajvanAM yaj~naM shrotumichChAmi suvrata . dakShiNAshchAnurUpebhyo dattA rAjarShisattamaiH'.. 7\-55\-10 (46939) vyAsa uvAcha. 7\-55\-11x (4406) shaibyasya nR^ipateH punaH sR^i~njayo nAma nAmataH . sakhAyau tasya chevobhau R^iShI parvatanAradau .. 7\-55\-11 (46940) tau kadAchidgR^ihaM tasya praviShTau taddidR^ikShayA . vidhivachchArchitau tena prItau tatroShatuH sukham .. 7\-55\-12 (46941) taM kadAchitsukhAsInaM tAbhyAM saha shuchismitA . duhitA.abhyAgamatkanyA sR^i~njayaM varavarNinI .. 7\-55\-13 (46942) tayA.abhivAditaH kanyAmabhyanandadyathAvidhi . tatsali~NgAbhirAshIrbhiriShTAbhirabhitaH sthitAm .. 7\-55\-14 (46943) tAM nirIkShyAbravIdvAkyaM parvataH prahasanniva . kasyeyaM cha~nchalApA~NgI sarvalakShaNasammatA .. 7\-55\-15 (46944) uShA svidbhAH svidarkasya jvalanasya shikhApi vA . shrIrddriH kIrtiMrdhR^itiH ShuShTiH siddhishchandramasaH prabhA .. 7\-55\-16 (46945) sa~njaya uvAcha. 7\-55\-17x (4407) evaM bruvANaM devarShiM nR^ipatiH sR^i~njayo.abravIt . mameyaM bhagavankanyA varyA varamabhIpsati .. 7\-55\-17 (46946) nAradastvabravIdenaM dehi mahyamimAM nR^ipa . bhAryArthaM sumahachChreyaH prAptuM chedichChase nR^ipa .. 7\-55\-18 (46947) dadAnItyevaM saMhR^iShTaH sR^i~njayaH prAha nAradam. 7\-55\-19 (46948) vyAsa uvAcha . `evamukte nR^ipatinA krodhaparyAkulekShaNaH'. parvatastu susa~Nkruddho nAradaM vAkyamabravIt .. 7\-55\-19x (4408) pUrvaM mamaiva manasA viddhi bhAryAM vR^itAmR^iShe . yasmAdapAcharastasmAtsvargaM na gachChasi .. 7\-55\-20 (46949) evamukto nAradastaM pratyuvAchottaraM vachaH . manovAgbuddhisambhAShA satyaM toyamathAgnayaH .. 7\-55\-21 (46950) pANigrahamamantrAshcha prathitaM dAralakShaNam . na tveShAM nishchitA niShThA tvayA sA manasA smR^itA .. 7\-55\-22 (46951) `evaM vidvAMstu mAM yasmAdanuvyAhR^itavAnasi'. tasmAttvamapi na svargaM gamiShyasi mayA vinA . anyonyamevaM shaptvA vai tasthatustatra tau tadA .. 7\-55\-23 (46952) atha so.api nR^ipo viprAnpAnAchChAdanabhojanaiH . putrakAmaH paraM shaktyA yatnAchchopAcharachChuchiH .. 7\-55\-24 (46953) tasya prasannA viprendrAH kadAchitputradarshinaH . tapaHsvAdhyAyaniratA vedavedA~NgapAragAH .. 7\-55\-25 (46954) sahitA nAradaM prAhurdehyasmai putramIpsitam . tathetyuktvA dvijairuktaH sR^i~njayaM nArado.abravIt .. 7\-55\-26 (46955) tubhyaM prasannA rAjarShe putramIpsanti brAhmaNAH . varaM vR^iNIShva bhadraM te yAdR^ishaM putramIpsitam .. 7\-55\-27 (46956) tathoktaH prA~njalI rAjA putraM vavre guNAnvitam . yashasvinaM kIrtimantaM tejasvinamarindamam .. 7\-55\-28 (46957) yasya mUtraM purIShaM cha kledaH svedashcha kA~nchanam . `sarvaM bhavetprasAdAdvai tAdR^ishaM tanayaM vR^iNe .. 7\-55\-29 (46958) vyAsa uvAcha. 7\-55\-30x (4409) tathA bhaviShyatItyukte jaj~ne tasyopsitaH sutaH . kA~nchanasyAkaraH shrImAnprasAdAdvai sukA~NkShitaH .. 7\-55\-30 (46959) ruditasya cha netrAbhyAmapatattasya netrajam . mUtraM purIShaM svedashcha sarvaM bhavati kA~nchanam'. suvarNaShThIvirityeva tasya nAmAbhavatkR^itam .. 7\-55\-31 (46960) tasminvarapradAnena vardhayatyamitaM dhanam . kArayAmAsa nR^ipatiH sauvarNaM sarvamIpsitam .. 7\-55\-32 (46961) gR^ihaprAkAradurgANi brAhmaNAvasathAnyapi . shayyAsanAni yAnAni sthAlIpiTharabhAjanam .. 7\-55\-33 (46962) tasya rAj~no.api yadveshma bAhyAshchopaskarAshcha ye . sarvaM tatkA~nchanamayaM kAlena parivardhitam .. 7\-55\-34 (46963) atha dasyugaNAH shrutvA dR^iShTvA chainaM tathAvidham . sambhUya tasya nR^ipateH samArabdhAshchikIrShitum .. 7\-55\-35 (46964) kechittatrAbruvanrAj~naH putraM gR^ihNIma vai svayam . so.asyAkaraH kA~nchanasya tasya yatnaM charAmahe .. 7\-55\-36 (46965) tataste dasyavo lubdhAH pravishya nR^ipatergR^iham . rAjaputraM tathA.a.ajahruH suvarNaShThIvinaM balAt .. 7\-55\-37 (46966) gR^ihyainamanupAyaj~nA nItvA.araNyamachetasaH . hatvA vishasya chApashya.N llubdhA vasu na ki~nchana .. 7\-55\-38 (46967) tasya prANairvimuktasya naShTaM tatkA~nchanaM varam . dasyavashcha tadA.anyonyaM jaghnurmUrkhA vichetasaH .. 7\-55\-39 (46968) hatvA parasparaM naShTAH kumAraM chAdbhutaM bhuvi . asambhAvyaM gatA ghoraM narakaM duShTakAriNaH .. 7\-55\-40 (46969) taM dR^iShTvA nihataM putraM varadattaM mahAtapAH . vilalApa suduHkhArto bahudhA karuNaM nR^ipaH .. 7\-55\-41 (46970) vilapantaM nishamyAtha putrashokahataM nR^ipam . pratyadR^ishyata devarShirnAradastasya sannidhau .. 7\-55\-42 (46971) uvAcha chainaM duHkhArtaM vilapantamachetasam . sR^i~njayaM nArado yadyattannibodha yudhiShThira .. 7\-55\-43 (46972) nArada uvAcha. 7\-55\-44x (4410) `tyaja shokaM mahArAja vaiklabyaM tyaja buddhiman . na mR^itaH shochato jIvenmuhyato vA narAdhipa .. 7\-55\-44 (46973) tyaja shokaM nR^ipashreShTha na shochanti bhavadvidhAH . vIro bhavAnmahArAja j~nAnavR^iddho.api me mataH'. kAmAnAmavitR^iptastvaM sR^i~njayeha mariShyasi .. 7\-55\-45 (46974) yasya chaite vayaM gehe uShitA brahmavAdinaH . AvikShitaM maruttaM cha mR^itaM sR^i~njaya shushruma .. 7\-55\-46 (46975) saMvarto yAjayAmAsa spardhayA vai bR^ihaspateH . yasmai rAjarShaye prAdAddhanaM sa bhagavAnprabhuH . haimaM himavataH pAdaM yiyakShorvividhaiH savaiH .. 7\-55\-47 (46976) yasya sendrAmaragaNA bR^ihaspatipurogamAH . devA vishvasR^ijaH sarve yajanAnte samAsate . yaj~navATasya sauvarNAH sarve chAsanparichChadAH .. 7\-55\-48 (46977) yasya sarvaM tadA hyannaM manobhiprAyagaM shuchi . kAmato bubhujurviprAH sarve chAnnArthino dvijAH . payo dadhi ghR^itaM kShaudraM bhakShyaM bhojyaM cha shobhanam .. 7\-55\-49 (46978) yasya yaj~neShu sarveShu vAsAMsyAbharaNAni cha . IpsitAnyupatiShThante prahR^iShTAnvedapAragAn .. 7\-55\-50 (46979) marutaH pariveShTAro maruttasyAbhavangR^ihe . AvikShitasya rAjarShervishvedevAH sabhAsadaH .. 7\-55\-51 (46980) yasya vIryavato rAj~naH suvR^iShTyA sasyasampadaH . havirbhistarpitA yena samyakklR^iptairdivaukasaH .. 7\-55\-52 (46981) R^iShINAM cha pitR^INAM cha devAnAM sukhajIvinam . brahmacharyashrutimukhaiH sarvairdAnaishcha sarvadA .. 7\-55\-53 (46982) shayanAsanapAnAni svarNarAshIshcha dustyajAH . tatsarvamamitaM vittaM dattaM viprebhya ichChayA .. 7\-55\-54 (46983) sonudhyAtastu shakreNa prajAH kR^itvA nirAmayAH . shraddadhAno jitA.NllokAngataH puNyaduho.akShayAn .. 7\-55\-55 (46984) saprajaH sanR^ipAmAtyaH sadArApatyabAndhavaH . yauvanena sahasrAbdaM marutto rAjyamanvashAt .. 7\-55\-56 (46985) sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratarastvayA . putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-55\-57 (46986) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye pa~nchapa~nchAshattamo.adhyAyaH .. 55 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-55\-14 tatsali~NgAbhistasyAnurUpAbhiH . abhitaH pArshvataH .. 5\-55\-22 natveShA nishchitA niShThA maitrI saptapadI satAM iti ~Na . pAThaH. niShThA saptamadI satAM iti gha. pAThaH. saptapadI smR^itA iti jha. pAThaH .. 5\-55\-23 shaptvAvai tatra vatsaramUShatuH iti ka.pAThaH .. 5\-55\-25 putramIpsavaH iti gha.~Na.jha.pAThaH .. 5\-55\-26 dvijairuktato nAradastathetyuktvA sR^i~njayamabravIdityanvayaH .. 5\-55\-29 kledaH shleShmAdiH .. 5\-55\-31 suvarNaShThIvirityanena gaNDUShAdikamapi kA~nchanaM bhavatIti sUchitam .. 5\-55\-35 chikIrShitumapakAraM kartum . kR^IhiMsAyAmityasya rUpam .. 5\-55\-47 savaiH yaj~naiH .. 5\-55\-57 chaturbhadrataraH dharmaj~nAnavairAgyaishvaryANi chatvAri bhadrANi . dharmArthakAmabalAnItyanye tubhyaM tava. ayajvAnamadakShiNyaM putraM abhilakShya mAnutapyathAH he shvaitya shvityaputra iti udAharannAradaH sR^i~njayaM pratIti vyAsavAkyam. adAkShiNyaM iti jha.pAThaH .. 5\-55\-55 pa~nchapa~nchAshattamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 056 .. shrIH .. 7\.56\. adhyAyaH 56 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nAradena sR^i~njayamprati suhotracharitrakIrtanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-56\-0 (46987) nArada uvAcha. 7\-56\-0x (4411) suhotraM nAma rAjAnaM mR^itaM sR^i~njaya shushruma . ekavIramashakyaM tamamarairabhivIkShitum .. 7\-56\-1 (46988) yaH prApya rAjyaM dharmeNa R^itvi~NmantripurohitAn . sammAnya chAtmanaH shreyaH pR^iShTvA teShAM mate sthitaH .. 7\-56\-2 (46989) prajAnAM pAlanaM dharmo dAnamijyA dviShajjayaH . etatsuhotro vij~nAya dharmyamaichChaddhanAgamam .. 7\-56\-3 (46990) dharmeNArAdhayandevAnbANaiH shatrU~njayaMstathA . sarvANyapi cha bhUtAni svaguNairanvara~njayat .. 7\-56\-4 (46991) yo bhuktvemAM vasumatIM mlechChATavikavarjitAm . yasmai vavarSha parjanyo hiraNyaM parivatsarAn .. 7\-56\-5 (46992) hairaNyAstatra vAhinyaH svairiNyo vyavahanpurA . grAhAnkarkaTakAMshchaiva matsyAMshcha vividhAnbahUn .. 7\-56\-6 (46993) kAmAnvarShati parjanyo rUpyANi vividhAni cha . sauvarNAnyaprameyANi vApyashcha kroshasammitAH .. 7\-56\-7 (46994) sahasraM vAmanAnkubjAnnakrAnmakarakachChapAn . sauvarNAnvihitAndR^iShTvA tato.asmayata vai tadA .. 7\-56\-8 (46995) tatsuvarNamaparyantaM rAjarShiH kurujA~Ngale . IjAno vitate yaj~ne brAhmaNebhyo hyamanyata .. 7\-56\-9 (46996) so.ashvamedhasahasreNa rAjasUyashatena cha . puNyaiH kShatriyayaj~naishcha prabhUtavaradakShiNaiH .. 7\-56\-10 (46997) kAmyanaimittikAjasrairiShTveShTAM gatimAptavAn . sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratarastvayA .. 7\-56\-11 (46998) putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-56\-12 (46999) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye ShaTpa~nchAshattamo.adhyAyaH .. 56 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-56\-6 hairaNyA hiraNmayAH grAhAdayo.api . vAhinyo nadyaH. svairiNyaH sarvajanopabhogyAH .. 5\-56\-56 ShaTpa~nchAshattamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 057 .. shrIH .. 7\.57\. adhyAyaH 57 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nAradena sR^i~njayamprati a~NgarAjaguNavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-57\-0 (47000) nArada uvAcha. 7\-57\-0x (4412) a~NgaM cha pauravaM vIraM mR^itaM sR^i~njaya shushruma . sahasraM yaH sahasrANAM shvetAnashvAnavAsR^ijat .. 7\-57\-1 (47001) tasyAshvamedhe rAjarSherdeshAddeshAtsamIyuShAm . shikShAkSharavidhij~nAnAM nAsItsa~NkhyA vipashchitAm .. 7\-57\-2 (47002) vedavidyAvratasnAtA vadAnyAH priyadarshanAH . subhikShAchChAdanagR^ihAH sushayyAsanabhojanAH .. 7\-57\-3 (47003) naTanartakagandharvaiH pUrNakairvardhamAnakaiH . nityodyogaishcha krIDadbhistatra sma pariharShitAH .. 7\-57\-4 (47004) yaj~ne yaj~ne yathAkAlaM dakShiNAH so.atyakAlayat . dvipAndashasahasrAkhyAnadAtkA~nchanasaMvR^itAn .. 7\-57\-5 (47005) yaH sahasraM sahasrANi kanyA hemavibhUShitAH .. dhUryujAshvagajArUDhAH sagR^ihakShetragoshatAH. 7\-57\-6 (47006) shataM shatasahasrANi svarNamAlAnatharShabhAn .. gavAM sahasrAnucharAndakShiNAmatyakAlayat. 7\-57\-7 (47007) hemashR^i~Ngyo raupyakhurAH savatsAH kAMsyadohanAH .. dAsIdAsakharoShTrAMshcha prAdAdAjAvikaM bahu. 7\-57\-8 (47008) ratnAnAM vividhAnAM cha vividhAMshchAnnaparvatAn .. tasminsaMvitate yaj~ne dakShiNAmatyakAlayat. 7\-57\-9 (47009) tatrAsya gAthA gAyanti ye purANavido janAH .. `a~Ngasya yajamAnasya api viShNupade vayam. 7\-57\-10 (47010) amAdyadindruH somena dakShiNAbhirdvijAtayaH . devamAnuShagandharvAMshchAtyarochanta dakShiNAH'.. 7\-57\-11 (47011) a~Ngasya yajamAnasya svadharmAdhigatAH shubhAH . guNottarAstu kratavastasyAsansArvakAmikAH .. 7\-57\-12 (47012) sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratastvayA . putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-57\-13 (47013) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye saptapa~nchAshattamo.adhyAyaH .. 57 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-57\-2 rAjarSheH sarve devAH samAyayuH iti Dha.pAThaH .. 5\-57\-4 pUrNakaiH svarNachUDaiH . vardhamAnakaiH ArArtikahastaiH .. 5\-57\-7 dhUryujA rathAH .. 5\-57\-57 saptapa~nchAshattamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 058 .. shrIH .. 7\.58\. adhyAyaH 58 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nAradena sR^i~njayamprati shibivaibhavashaMsanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-58\-0 (47014) nArada uvAcha. 7\-58\-0x (4413) shibimaushInaraM chApi mR^itaM sR^i~njaya shushruma . ya imAM pR^ithivIM sarvAM charmavatparyaveShTayat .. 7\-58\-1 (47015) sAdridvIpArNavavanAM rathaghoSheNa nAdayan . sa shibiryaShTumanvichChanmukhyaH sarvasapatnajit .. 7\-58\-2 (47016) tena yaj~nairbahuvidhairiShTaM paryAptadakShiNaiH . avihiMsya janAnanyAnavApa vasu puShkalam .. 7\-58\-3 (47017) sarvamUrdhAbhiShiktAnAM sammataH so.abhavadyudhi . ajayachchAshvamedhairyo vijitya pR^ithivImimAm .. 7\-58\-4 (47018) nirargalairbahuphalairniShkakoTisahasradaH . `bibharti dakShiNA yasya ga~NgAyAH srota AvR^iNot'.. 7\-58\-5 (47019) hastyashvapashubhirdhAnyairmR^igairgojAvibhistathA . vividhaiH pR^ithivIM puNyAM shibirbrAhmaNasAtkarot .. 7\-58\-6 (47020) yAvatyo varShato dhArA yAvatyo divi tArakAH . yAvatyaH sikatA gA~Ngyo yAvanmerormahopalAH .. 7\-58\-7 (47021) udanvati cha yAvanti ratnAni prANino.api cha . tAvatIradadadgA vai shibiraushInaro.adhvare .. 7\-58\-8 (47022) nodyantAraM dhurastasya ka~nchidanyaM prajApatiH . bhUtaM bhavyaM bhavantaM vA nAdhyagachChannarottamam .. 7\-58\-9 (47023) tasyAsanvividhA yaj~nAH sarvakAmaiH samanvitAH . hemayUpAsanagR^ihA hemaprAkAratoraNAH .. 7\-58\-10 (47024) shuchisvAdvannapAnaM cha brAhmaNAH prayutAyutAH . nAnAbhakShyaiH priyakathAH payodadhimahAhadAH .. 7\-58\-11 (47025) tasyAsanyaj~navATeShu nadyaH shubhrAnnaparvatAH . pibata snAta khAdadhvamiti yatrochyate janaiH .. 7\-58\-12 (47026) yasmai prAdAdvaraM rudrastuShTaH puNyena karmaNA . akShayaM dadato vittaM shraddhA kIrtistathA kriyAH .. 7\-58\-13 (47027) yathoktameva bhUtAnAM priyatvaM svargamuttamam . etA.NllabdhvA varAniShTA~nshibiH kAle divaM gataH .. 7\-58\-14 (47028) sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratarastvayA . putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-58\-15 (47029) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye aShTapa~nchAshattamo.adhyAyaH .. 58 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-58\-1 paryaveShTayat svAdhInAmakarot .. 5\-58\-5 koTisahasrashaH iti ka.gha.~Na.pAThaH .. 5\-58\-9 tasya shiberdhuraH kAryabhArasya uyantAraM voDhAraM praj~nApatiH sraShTA svasR^iShTau nAdhyagachChat .. 5\-58\-13 dadato rAj~no vittAdikamakShayamastviti rudro varaM dadAviti sambandhaH .. 5\-58\-58 aShTapa~nchAshattamo.adhyAyaH .. 58 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 059 .. shrIH .. 7\.59\. adhyAyaH 59 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sR^i~njayamprati nAradena rAmama~NimAnuvarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-59\-0 (47030) nArada uvAcha. 7\-59\-0x (4414) rAmaM dAsharathiM chaiva mR^itaM sR^i~njaya shushruma . yaM prajA anvamodanta pitA putramivaurasam . asa~NkhyeyA guNA yasminnAsannamitatejasi .. 7\-59\-1 (47031) yashchaturdashavarShANi nideshAtpiturachyutaH . vane vanitayA sArdhamavasallakShmaNAgrajaH .. 7\-59\-2 (47032) jaghAna cha janasthAne rAkShasAnmanujarShabhaH . tapasvinAM rakShaNArthaM sahasrANi chaturdasha .. 7\-59\-3 (47033) tatraiva vasatastasya rAvaNo nAma rAkShasaH . jahAra bhAryAM vaidehIM sammohyainaM sahAnujam .. 7\-59\-4 (47034) `rAmo hR^itAM rAkShasena bhAryAM shrutvA jaTAyuShaH . AturaH shokasantapto rAmo.agachChaddharIshvaram .. 7\-59\-5 (47035) tena rAmaH susa~Ngamya vAnaraishcha mahAbalaiH . AjagAmodadheH pAraM setuM kR^itvA mahArNave .. 7\-59\-6 (47036) tatra hatvA tu paulastyAnsasuhR^idgaNabAndhavAn . mAyAvinaM mahAghoraM rAvaNaM lokakaNTakam'.. 7\-59\-7 (47037) surAsurairavadhyaM taM devabrAhmaNakaNTakam . jaghAna sa mahAbAhuH paulastyaM sagaNaM raNe .. 7\-59\-8 (47038) `hatvA tatra ripuM sa~Nkhye bhAryayA saha sa~NgataH . sa cha la~NkeshvaraM chakre dharmAtmAnaM vibhIShaNam .. 7\-59\-9 (47039) bhAryayA saha saMyuktastato vAnarasenayA . ayodhyAmAgato vIraH puShpakeNa virAjatA .. 7\-59\-10 (47040) tatra rAjanpraviShTaH sannayodhyAyAM mahAyashAH . mAtR^IrvayasyAnsachivAnR^itvijaH sapurohitAn .. 7\-59\-11 (47041) shushrUShamANaH satataM mantribhishchAbhiShechitaH . visR^ijya harirAjAnaM hanumantaM sahA~Ngadam .. 7\-59\-12 (47042) bhrAtaraM bharataM vIraM shatrughnaM chaiva lakShmaNam . pUjayanparayA prItyA vaidehyA chAbhipUjitaH .. 7\-59\-13 (47043) dashavarShasahasrANi dashavarShashatAni cha . chatuHsagAraparyantAM pR^ithivImanvashAsata .. 7\-59\-14 (47044) ashvamedhashatairIjaM kratubhirbhUridakShiNaiH . yashcha vipraprasAdena sarvakAmAnavApya cha'.. 7\-59\-15 (47045) samprApya vidhivadrAjyaM sarvabhUtAnukampanaH . `sarvadvIpAnavaShTabhya prajA dharmeNa pAlayan'.. 7\-59\-16 (47046) sa nirgalaM mukhyatamamashvamedhashataM prabhuH . AjahAra sureshasya haviShA mudamAharan . anyaishcha vividhairyaj~nairIje bahuguNairnR^ipaH .. 7\-59\-17 (47047) kShutpipAse.ajayadrAmaH sarvarogAMshcha dehinAm . satataM guNasampanno dIpyamAnaH svatejasA .. 7\-59\-18 (47048) atisarvANi bhUtAni rAmo dAsharathirbabhau . R^iShINAM devatAnAM cha mAnuShANAM cha sarvashaH . pR^ithivyAM saha vAso.abhUdrAme rAjyaM prashAsati .. 7\-59\-19 (47049) nAhIyata tadA prAmaH prANinAM na tadA vyathA . prANApAnau samAvAstAM rAme rAjyaM prashAsati .. 7\-59\-20 (47050) paryadIpyanta tejAMsi tadA.anarthAshcha nAbhavan . dIrghAyuShaH prajAH sarvA yuvA na mriyate tadA .. 7\-59\-21 (47051) vedaishchaturbhiH suprItAH prApnuvanti divaukasaH . havyaM kavyaM cha vividhaM niShpUrtaM hutameva cha .. 7\-59\-22 (47052) adaMshamashakA deshA naShTavyAlasarIsR^ipAH . nApyu prANabhR^itAM mR^ityurnAkAle jvalano.adahat .. 7\-59\-23 (47053) adharmaruchayo lubdhA mUrkhA vA nAbhavaMstadA . shiShTeShTaprAj~nakarmANaH sarve varNAstadA.abhavan .. 7\-59\-24 (47054) svadhAM pUjAM cha rakShobhirjanasthAne praNAshitAm . prAdAnnihatya rakShAMsi pitR^idevebhya IshvaraH .. 7\-59\-25 (47055) sahasraputrAH puruShA dashavarShashatAyuShaH . na cha jyeShThAH kaniShThebhyastadA shrAddhAni kurvate .. 7\-59\-26 (47056) shyAmo yuvA lohitAkSho mattamAta~NgavikramaH . AjAnubAhuH subhujaH siMhaskandho mahAbalaH .. 7\-59\-27 (47057) dashavarShasahasrANi dashavarShashatAni cha . sarvabhUtamanaHkAnto rAmo rAjyamakArayat .. 7\-59\-28 (47058) rAmo rAmo rAma iti prajAnAmabhavatkathA . rAmabhUtaM jagadabhUdrAme rAjyaM prashAsati .. 7\-59\-29 (47059) chaturvidhAH prajA rAmaH svargaM nItvA divaM gataH . AtmechChayA pratiShThApya rAjavaMshamihAShTadhA .. 7\-59\-30 (47060) sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratarastvayA . putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-59\-31 (47061) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye ekonaShaShTitamo.adhyAyaH .. 59 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-59\-17 sa nirargalajAnmukhyAnashvamedhA~nshataM prabhuH iti ~Na . pAThaH. AjahAra mahAjaj~naM prajA dharmeNa pAlayan. nirargalaM sajArUthyamashvamedhaM cha taM vibhuH iti jha. pAThaH. AjahAra rameshasya iti ~Na. pAThaH .. 5\-59\-19 pR^ithivyAM mAnuShANAM pratyakShA devAdayo vicharanti puNyAtishayAt .. 5\-59\-20 prANo balam .. 5\-59\-22 niShpUrtaM jaThIkArAmAdi . hutamiShTham. suprItA brAhmaNAH shAkhapAragAH iti ~Na. pAThaH .. 5\-59\-29 rAmAdrAmaM jagadabhUt iti gha.jha.pAThaH . tatra rAmaM abhirAmam .. 5\-59\-59 ekonaShaShTitamo.adhyAyaH .. 59 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 060 .. shrIH .. 7\.60\. adhyAyaH 60 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nAradena sR^i~njayamprati bhagIrathacharitrakathanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-60\-0 (47062) nArada uvAcha. 7\-60\-0x (4415) bhagIrathaM cha rAjAnaM mR^itaM sR^i~njaya shushruma . `paritrANAya pUrveShAM yena ga~NgA.avatAritA .. 7\-60\-1 (47063) yasyendro bAhuvIryeNa prIto rAj~no mahAtmanaH . so.ashvamedhashatairIje samAptavaradakShiNaiH .. 7\-60\-2 (47064) havirmantrAnnasampannairdevAnAmAdadhau mudam'. yena bhAgIrathI ga~NgA chayanaiH kA~nchanaishchitA .. 7\-60\-3 (47065) yaH sahasraM sahasrANAM kanyA hemavibhUShitAH . rAj~nashcha rAjaputrAMshcha brAhmaNebhyo hyamanyata .. 7\-60\-4 (47066) sarvA rathagatAH kanyA rathAH sarve chaturyujaH . ratherathe shataM nAgAH sarve vai hemamAlinaH .. 7\-60\-5 (47067) sahasramashvAshchaikaikaM gajAnAM pR^iShThato.anvayuH . ashveashve shataM gAvo gavAM pashchAdajAvikam .. 7\-60\-6 (47068) tenAkrAntA janaughena dakShiNA bhUyasIrdadat . upahvare.ativyathitA tasyA~Nke niShasAda ha .. 7\-60\-7 (47069) tathA mAgIrathI ga~NgA hyUrdhvagA hyabhavatpurA . duhitR^itvaM gatA rAj~naH putratvamagamattadA .. 7\-60\-8 (47070) tAM tu gAthA jaguH prItA gandharvAH sUryavarchasaH . pitR^idevamanuShyANAM shR^iNvatAM valguvAdinaH .. 7\-60\-9 (47071) bhagIrathaM yajamAnamaikShvAkuM bhUridakShiNam . ga~NgA samudragA devI vavre pitaramIshvaram .. 7\-60\-10 (47072) tasya sendraiH suragaNairdevairyaj~naH svala~NkR^itaH . samyakparigR^ihItashcha shAntavighno nirAmayaH .. 7\-60\-11 (47073) yo ya ichCheta vipro vai yatrayatrAtmanaH priyam . bhagIrathastadA prItastatratatrAdadadvashI .. 7\-60\-12 (47074) nAdeyaM brAhmaNasyAsIdyasya yatsyAtpriyaM dhanam . so.api vipraprasAdena brahmalokaM gato nR^ipaH .. 7\-60\-13 (47075) yena yAtau makhamukhau dishAshAviha pAdapAH . tenAvasthAtumichChanti taM gatvA rAjamIshvaram .. 7\-60\-14 (47076) sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratarastvayA . putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-60\-15 (47077) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye ShaShTitamo.adhyAyaH .. 60 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-60\-3 chayanaiH kA~nchanaishchitA svarNeShTakamayaiH kratvarthasyaNDilairvyAptA chayanairiShTakAsopAnairvA kUladvaye udgamAtsaMgamaparyantaM nichiteti vArthaH .. 5\-60\-4 rAj~nashcha rAjaputrAMshchAtikramyeti sheShaH . brAhmaNebhyaH amanyata dattavAn .. 5\-60\-7 yena hetunA upahvare samIpe bhUyasIrdakShiNA dadat rAjA Aste tena hetunA ga~NgA janaughabhAreNa AkrAntA vetrayaShTivattIrapradeshe natiM prAptA satI ativyathitA.atastasyA~Nke niShasAdaha . dakShiNAbhAreNa tIrapradeshe.avanate pravAhAmbu rAj~no.a~NkaparyantamAgatamityarthaH .. 5\-60\-8 putratvaM narakAttrANakartR^itvam .. 5\-60\-12 vashI yogI yogaprabhAvAt . yo yatra deshe yat ichChetsa tatra prApnu yAdityarthaH .. 5\-60\-14 ye.anuyAtA abhimukhA diMshamadyApi pAdapAH . AnatAstasthurichChantastamanvAgantumIshvaram iti ka.pAThaH. anetrAstasthuH iti ka. ~Na. pAThaH .. 5\-60\-60 ShaShTitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 061 .. shrIH .. 7\.61\. adhyAyaH 61 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nAradena sa~njayamprati dilIpaprabhAvavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-61\-0 (47078) nArada uvAcha. 7\-61\-0x (4416) dilIpaM chApi rAjendra mR^itAM sR^i~njaya shushruma . yasya yaj~nashateShvAsanprayutAyutasho dvijAH .. 7\-61\-1 (47079) tantraj~nAnArthasampannA yajvAnaH putrapautriNaH . `svachChandAH puNyagandhAshcha subhakShA hemamAlinaH . yasya karmANi bhUriNi kathayanti manIShiNaH'.. 7\-61\-2 (47080) ya imAM vasusampUrNAM vasudhAM vasudhAdhipaH . IjAno vitate yaj~ne brAhmaNebhyo hyamanyata .. 7\-61\-3 (47081) `rAjAno vitate yaj~ne upahArAnupAharan'. dilIpasya tu yaj~neShu kR^itaH panthA hiraNmayaH . taM dharma iva kurvANAH sendrA devAH samAgaman .. 7\-61\-4 (47082) sahasraM yatra mAta~NgA agachChanparvatopamAH . sauvarNaM chAbhavatsarvaM sadaH paramabhAsvaram .. 7\-61\-5 (47083) rasAnAM chAbhavankulyA bhakShyANAM chApi parvatAH . sahasravyAmA nR^ipate yUpAshchAsanhiraNmayAH .. 7\-61\-6 (47084) chaShAlaprachaShAlau cha yasya yUpe hiraNmayau . nR^ityantyapsaraso yatra ShaTsahasrANi sapta cha .. 7\-61\-7 (47085) yatra vINAM vAdayati prItyA vishvAvasuH svayam . sarvabhUtAnyamanyanta mama vAdayatIti tam .. 7\-61\-8 (47086) rAgakhANDavabhojyaishcha mattAH patiShu sherate .. 7\-61\-9 (47087) tadetadadbhutaM manye anyairna sadR^ishaM nR^ipaiH . yadapsu yudhyamAnasya chakre na paripetatuH .. 7\-61\-10 (47088) rAjAnaM dR^iDhadhanvAnaM dilIpaM satyavAdinam . ye.apashyanbhUridakShiNyaM te.api svargajito narAH .. 7\-61\-11 (47089) pa~ncha shabdA na jIryanti dilIpasya niveshane . svAdhyAyaghoSho jyAghoShaH pibatAshnIta khAdata .. 7\-61\-12 (47090) sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratarastvayA . putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-61\-13 (47091) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye ekaShaShTitamo.adhyAyaH .. 61 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-61\-2 tantra kriyA .. 5\-61\-4 panthA hiraNmayaH . hiraNmayyaH srucho bhavantIti vidhimArgastata Arabhya pravR^itta ityarthaH .. 5\-61\-9 rAgakhaNDavaM guDodanam . parpaTiketi vaidarbhAH. yadyoShA hemasachChannA mattAH pathiShu sherate iti ~Na.Da.pAThaH. pathi susherate iti ka. pAThaH. rAgasvANDavabhojyaishcha mattAH pathiShu sherate iti gha.pAThaH .. 5\-61\-10 apsu na paripetatuH na mamajjatuH . yasyApyayudhyamAnasya chakre na parimardanam iti ka. pAThaH .. 5\-61\-61 ekaShaShTitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 062 .. shrIH .. 7\.62\. adhyAyaH 62 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nAradena sR^i~njayamprati mAndhAtR^icharitAbhidhAnam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-62\-0 (47092) nArada uvAcha. 7\-62\-0x (4417) mAndhatAraM yauvanAshvaM mR^itaM sR^i~njaya shushruma . yaM devAvashvinau garbhe pituH pArshve chakarShatuH .. 7\-62\-1 (47093) mR^igayAM vicharanrAjA tR^iShitaH klAntavAhanaH . dhUmaM dR^iShTvA.agamatsatraM pR^iShadAjyamavApa saH .. 7\-62\-2 (47094) taM dR^iShTvA yuvanAshvasya jaThare ravisannibham . garbhaM nirUhaturdevAvashvinau bhiShajAM varau .. 7\-62\-3 (47095) taM dR^iShTvA piturutsa~Nge shayAnaM devavarchasam . anyonyamabruvandevAH kamayaM dhAsyatIti vai .. 7\-62\-4 (47096) mAmevAyaM dhayatva~Nga iti ha smAha vAsavaH . tato~Ngulibhyo hIndrasya prAdurAsItpayo.amR^itam .. 7\-62\-5 (47097) mAM dhAsyatIti kAraNyAdyadindro hyanvakampayat . tasmAttu mAndhAtetyevaM nAma tasyAdbhutaM kR^itam .. 7\-62\-6 (47098) tatastu dhArAM payaso ghR^itasya cha mahAtmanaH . tasyAsye yauvanAshvasya pANirindrasya chAsravat .. 7\-62\-7 (47099) apibatpANimindrasya sa chApyahgA.abhyavardhata . so.abhavaddvAdashasamo dvAdashAhena vIryavAn .. 7\-62\-8 (47100) imAM cha pR^ithivIM kR^itsnAmekAhnA sa vyajIjayat . dharmAtmA dhR^itimAnvIraH satyasandho jitendriyaH .. 7\-62\-9 (47101) janamejayaM sudhanvAnaM gayaM pUruM bR^ihadratham . asitaM cha nR^igaM chaiva mAndhAtA mAnavo.ajayat .. 7\-62\-10 (47102) udeti cha yataH sUryo yatra cha pratitiShThati . tatsarvaM yauvanAshvasya mAndhAtuH kShetramuchyate .. 7\-62\-11 (47103) so.ashvamedhashatairiShTvA rAjasUyashatena cha . adadadrohitAnmatsyAnbrAhmaNebhyo vishAmpate .. 7\-62\-12 (47104) hairaNyAnyojanotsedhAnAyatA~nshatayojanam . bahuprakArAnsusvAdUnbhakShyabhojyAnnaparvatAn .. 7\-62\-13 (47105) atiriktaM brAhmaNebhyo bhu~njAno hIyate janaH .. 7\-62\-14 (47106) bhakShyAnnapAnanichayAH shushubhustvannaparvatAH . ghR^itahadAH sUpapa~NkA dadhiphenAM guDodakAH .. 7\-62\-15 (47107) rurudhuH parvatAnnadyo madhukShIravahAH shubhAH . devAsurA narA yakShA gandharvoragapakShiNaH .. 7\-62\-16 (47108) viprAstatrAgatAshchAsanvedavedA~NgapAragAH . brAhmaNA R^iShayashchApi nAsaMstatrAvipashchitaH .. 7\-62\-17 (47109) samudrAntAM vasumatIM vasupUrNAM tu sarvataH . sa tAM brAhmaNasAtkR^itvA jagAma svAngR^ihAnprati .. 7\-62\-18 (47110) `rAjA.api vividhairiShTvA yaj~nairvividhadakShiNaiH'. gataH puNyakR^itAM lokAnvyApya svayashasA dishaH .. 7\-62\-19 (47111) sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratarastvayA . putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-62\-20 (47112) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye dviShaShTitamo.adhyAyaH .. 62 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-62\-6 tasmAnmAndhAtarityevaM iti ka.pAThaH .. 5\-62\-8 dvAdashasamo dvAdashavArShikaH . shaya iti pAThe dvAdashahastaH. vyajIjayadvijitavAn .. 5\-62\-13 rohitAn lohitabhUpradeshAnpadmarAgakhanimato vA matsyAndeshavisheShAn . hairaNyAn svarNAkarayuktAn. janotsedhAn janeShu utsedha uchChrAyo yeShAM tAn. matsyadeshotpanne hi nadyAvadyApi paramparayA pUrvAparau samudrau gachChata iti teShAmuchChritatvaM prasiddham. rohitAnashvAn iti ka.~Na.pAThaH .. 5\-62\-14 atiriktamavashiShTaM bhu~njAno jana eva hIyate tatvannamityarthaH .. 5\-62\-62 dviShaShTitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 063 .. shrIH .. 7\.63\. adhyAyaH 63 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nArada uvAcha . ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-63\-0 (47113) nArada uvAcha. 7\-63\-0x (4418) yayAtiM nAhuShaM chaiva mR^itaM sR^i~njaya shushruma . `ya imAM pR^ithivIM jitvA sasamudrAM saparvatAm .. 7\-63\-1 (47114) shamyAprAsena nirmAya vedIH sannatadakShiNAH . IjAnaH kratubhiH puNyaiH paryagachChatpradakShiNam'.. 7\-63\-2 (47115) rAjasUyashatairiShTvA so.ashvamedhashatena cha . puNDarIkasahasreNa vAjapeyashataistathA .. 7\-63\-3 (47116) atirAtrasahasreNa chAturmAsyaishcha kAmataH . agniShTomaishcha vividhaiH satraishcha prAjyadakShiNaiH .. 7\-63\-4 (47117) abrAhmaNAnAM yadvittaM pR^ithivyAmasti ki~nchana . tatsarvaM parisa~NkhyAya tato brAhmaNasAtkarot .. 7\-63\-5 (47118) sarasvatI puNyatamA nadInAM tathA samudrAH saritaH sAdrayashcha . IjAnAya puNyatamAya rAj~ne ghR^itaM payo duduhurnAhuShAya .. 7\-63\-6 (47119) vyUDhe devAsure yuddhe kR^itvA devasahAyatAm . chaturdhA vyabhajatsarvAM chaturbhyaH pR^ithivImimAm .. 7\-63\-7 (47120) yaj~nairnAnAvidhairiShTvA prajAmutpAdya chottamAm . devayAnyAM chaushanasyAM sharmiShThAyAM cha dharmataH .. 7\-63\-8 (47121) devAraNyeShu sarveShu vijahArAmaropamaH . AtmanaH kAmachAreNa dvitIya iva vArAvaH .. 7\-63\-9 (47122) yadA nAbhyagamachChAntiM kAmAnAM sarvavedavit . tato gAthAmimAM gItvA sadAraH prAvishadvanam .. 7\-63\-10 (47123) yatpR^ithivyAM vrIhiyavaM hiraNyaM pashavaH striyaH . nAlamekasya tatsarvamiti matvA shamaM vrajet .. 7\-63\-11 (47124) evaM kAmAnparityajya yayAtirdhR^itimetya cha . pUruM rAjye pratiShThApya prayAto vanamIshvaraH .. 7\-63\-12 (47125) sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratarastvayA . putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-63\-13 (47126) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye triShaShTitamo.adhyAyaH .. 63 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-63\-4 prAjyadakShiNaiH bahudakShiNaiH .. 5\-63\-5 abrAhmaNAnAM brAhmaNadveShiNAm . mlechChAnAmiti yAvat. parisa~NkyAya apahR^itya .. 5\-63\-7 chaturbhyaH R^itvigbhyaH . prAchIdigghoturdakShiNAdhvaryorityAdishruteH .. 5\-63\-63 triShaShTitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 064 .. shrIH .. 7\.64\. adhyAyaH 64 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nAradena sR^i~njayampratyambarIShavibhavAbhidhAnam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-64\-0 (47127) nArada uvAcha. 7\-64\-0x (4419) nAbhAgamambarIShaM cha mR^itaM sR^i~njaya shushruma . yaH sahasraM sahasrANAM rAj~nAM chaikastvayodhayat .. 7\-64\-1 (47128) jigIShamANAH sa~NgrAme samantAdvairiNo.abhyayuH . astrayuddhavido ghorAH sR^ijantashchAshivA giraH .. 7\-64\-2 (47129) balalAghavashikShAbhisteShAM so.astrabalena cha . ChatrAyudhadhvajarathAMshChittvA prAsAngatavyathaH .. 7\-64\-3 (47130) ta enaM muktasannAhAH prArthaya~njIvitaiShiNaH . sharaNyamIyuH sharaNaM tava sma iti vAdinaH .. 7\-64\-4 (47131) sa tu tAnvashagAnkR^itvA jitvA chemAM vasundharAm . Ije yaj~nashatairiShTairyathA shakrastathA.anaghaH .. 7\-64\-5 (47132) bubhujuH sarvasampannamannamanye janAH sadA . tasminyaj~ne tu viprendrAH santR^iptAH paramArchitAH .. 7\-64\-6 (47133) modakAnpUrikApUpAnsvAdupUrNAshcha shaShkulIH . karambhAnpR^ithumR^idvIkA annAni sukR^itAni cha .. 7\-64\-7 (47134) sUpAnmaireyakApUpAnrAgaShADavapAnakAn . mR^iShTAnnAni suyuktAni mR^idUni surabhINi cha .. 7\-64\-8 (47135) ghR^itaM madhu payastoyaM dadhIni rasavanti cha . phalaM mUlaM susvAdu dvijAstatropabhu~njate .. 7\-64\-9 (47136) madanIyAni pApAni viditvA chAtmanaH sukham . apibanta yathAkAmaM pAnapA gItavAditaiH .. 7\-64\-10 (47137) tatra sma gAthA gAyanti kShIbA hR^iShTAH paThanti cha . nAbhAgastutisaMyuktA nanR^itushcha sahasrashaH .. 7\-64\-11 (47138) teShu yaj~neShvambarISho dakShiNAmatyakAlayat . rAj~nAM shatasahasrANi dashaprayutayAjinAm .. 7\-64\-12 (47139) hiraNyakavachAnsarvA~nshvetachChatraprakIrNakAn . hiraNyasyandanArUDhAnsAnuyAtraparichChAdAn .. 7\-64\-13 (47140) IjAno vitate yaj~ne dakShiNAmatyakAlayat . mUrdhAbhiShiktAMshcha nR^ipAnrAjaputrashatAni cha .. 7\-64\-14 (47141) sa daNDakoshanichayAnbrAhmaNebhyo hyamanyata . naivaM pUrve janAshchakrurna kariShyanti chApare .. 7\-64\-15 (47142) yadambarISho nR^ipatiH karotyamitadakShiNaH . ityevamanumodante prItA yasya maharShayaH .. 7\-64\-16 (47143) sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratarastvayA . putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-64\-17 (47144) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye chatuHShaShTitamo.adhyAyaH .. 64 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-64\-8 sUpAdyoraNDakAnyUShAn iti ka.~Na.pAThaH .. 5\-64\-10 mAdanIyAni madakarANi surAdIni . pApAni pApahetUnIti j~nAtvApi sukhalipsavaH pibantItyarthaH. madanIyAni pAnAni vidaMshAnAtmanaH priyAn. papustatra yathAkAmaM pAnapA(kA) gItakAH param iti ka.pAThaH).. 5\-64\-12 atyakAlayaddAtuM niShkAsitavAn . jitA rAjAn eva sopaskaradakShiNAtvena dattAH. teShAM rAjyAni te rAjAnashcha brAhmaNasAtkR^itA ityarthaH .. 5\-64\-64 chatuHShaShThitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 065 .. shrIH .. 7\.65\. adhyAyaH 65 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nAradena sR^i~njayamprati shashibinduyashonuvarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-65\-0 (47145) nArada uvAcha. 7\-65\-0x (4420) shashibinduM cha rAjAnaM mR^itaM sR^i~njaya shushruma . ya Ije vividhairyaj~naiH shrImAnsatyaparAkramaH .. 7\-65\-1 (47146) tasya bhAryAsahasrANAM shatamAsInmahAtmanaH . ekaikasyAM cha bhAryAyAM sahasraM tanayAbhavan .. 7\-65\-2 (47147) te kumArAH parAkrAntAH sarve niyutayAjinaH . rAjAnaH kratubhirmukhyairIjAnA vedapAragAH .. 7\-65\-3 (47148) hiraNyakavachAH sarve sarve chottamadhanvinaH . sarve.ashvamedhairIjAnAH kumArAH shAshibindavAH .. 7\-65\-4 (47149) tAnashvamedhe rAjendro brAhmaNebhyodadatpitA . shataMshataM rathagajA ekaikaM pR^iShThato.anvayuH .. 7\-65\-5 (47150) rAjaputraM tadA kanyAstapanIyasvala~NkR^itAH . kanyA~NkanyAM shataM nAgA nAgenAge shataM rathAH .. 7\-65\-6 (47151) ratherathe shataM chAshvA balino hemamAlinaH . ashveashve gosahasraM gavAM pa~nchAshadAvikAH .. 7\-65\-7 (47152) etaddhanamaparyAptamashvamedhe mahAmasve . shashibindurmahAbhAgo brAhmaNebhyo hyamanyata .. 7\-65\-8 (47153) vArkShAshcha yUpA yAvanta ashvamedhe mahAmakhe . te tathaiva punashchAnye tAvantaH kA~nchanAbhavan .. 7\-65\-9 (47154) bhakShyAnnapAnanichayAH parvatAH kroshamuchChritAH . tasyAshvamedhe nirvR^itte rAj~naH shiShTAstrayodasha .. 7\-65\-10 (47155) tuShTapuShTajanAkIrNAM shAntavighnAmanAmayAm. 7\-65\-11 (47156) shashibindurimAM bhUmiM chiraM bhuktvA divaM gataH .. 7\-65\-11 (47157) sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratarastvayA . putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-65\-12 (47158) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye pa~nchaShaShTitamo.adhyAyaH .. 65 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-65\- trayodashAstra nichayAH shiShTAH .. 5\-65\- pa~nchaShaShTitamo.adhyAyaH .. 65 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 066 .. shrIH .. 7\.66\. adhyAyaH 66 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nAradena sR^i~njayamprati gayaguNAnuvarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-66\-0 (47159) nArada uvAcha. 7\-66\-0x (4421) gayaM chAdhUrtarajasaM mR^itaM sR^i~njaya shushruma . ye vai varShashata rAjA hutashiShTAshano.abhavat .. 7\-66\-1 (47160) tasmai hyagnirvaraM prAdAttato vavre varaM gayaH . tapasA brahmacharyeNa vratena niyamena cha .. 7\-66\-2 (47161) gurUNAM cha prasAdena vedAnichChAmi veditum . svadharmeNAvihiMsyAnyAndhanamichChAmi chAkShayam .. 7\-66\-3 (47162) vipreShu dadatashchaiva shraddhA bhavatu nityashaH . kanyAsu cha savarNAsu suprajastvaM cha me bhavet .. 7\-66\-4 (47163) annamojo maho mahyaM dharme me ramatAM manaH . avighnaM chAstu me nityaM dharmakAryeShu pAvaka .. 7\-66\-5 (47164) tathA bhiShyatItyuktvA tatraivAntaradhIyata . gayo hyavApya tatsarvaM dharmeNArAdhaya~njagat .. 7\-66\-6 (47165) sa darshapUrNamAsAbhyAM kAleShvAgrayaNena cha . chAturmAsyaishcha vividhairyaj~naishchAvAptadakShiNaiH .. 7\-66\-7 (47166) ayajachChraddhayA rAjA parisaMvatsarA~nshatam . gavAM shatasahasrANi shatamashvashatAni cha .. 7\-66\-8 (47167) shataM niShkasahasrANi gavAM chApyayutAni ShaT . utthAyotthAya samprAdAtparisaMvatsarA~nshatam .. 7\-66\-9 (47168) nakShatreShu cha sarveShu dadannakShatradakShiNAH . Ije cha vividhairyaj~nairyathA somo.a~NgirA yathA .. 7\-66\-10 (47169) sauvarNAM pR^ithivIM kR^itvA ya imAM pramisharkarAm . viprebhyaH prAdadadrAjA so.ashvamedhe mahAmakhe .. 7\-66\-11 (47170) jAmbUnadamayA yUpAH sarve ratnaparichChadAH . gayasyAsansamR^iddhAstu sarvabhUtamanoharAH .. 7\-66\-12 (47171) sarvakAmasamR^iddhaM cha prAdAdannaM gayastadA . brAhmamebhyaH prahR^iShTebhyaH sarvabhUtebhya eva cha .. 7\-66\-13 (47172) sasamudravanadvIpanadInadavaneShu cha . nagareShu cha rAShTreShu divi vyomni cha ye.avasan .. 7\-66\-14 (47173) bhUtagrAmAshcha vividhAH santR^iptA yaj~nasampadA . gayasya sadR^isho yaj~no nAstyanya iti te.abruvan .. 7\-66\-15 (47174) ShaTtriMshadyojanAyAmA triMshadyojanamAyatA . pashchAtpurashchaturviMshadvedI hyAsIddhiraNmayI .. 7\-66\-16 (47175) gayasya yajamAnasya muktAvajramaNistR^itA . prAdAtsa brAhmaNebhyo.atha vAsAMsyAbharaNAni cha .. 7\-66\-17 (47176) yathoktA dakShiNAshchAnyA viprebhyo bhUridakShiNaH . yatra bhojanashiShTasya parvatAH pa~nchaviMshatiH .. 7\-66\-18 (47177) kulyAshcha kShIravAhinyo rasAnAM chApabhavaMstadA . vastrAbharaNagandhAnAM shArayashcha pR^ithagvidhAH .. 7\-66\-19 (47178) yasya prabhAvAchcha gayastriShu lokeShu vishrutaH . vaTashchAkShayyakaraNaH puNyaM brahmasarashcha tat .. 7\-66\-20 (47179) sa chenmamAra sa~njaya chaturbhadratarastvayA . putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-66\-21 (47180) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye ShaTShaShTitamo.adhyAyaH .. 66 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-66\-1 gayaM chAmUrtarayasaM iti gha . jha.pAThaH .. 5\-66\-4 pAtreShu dadataH sAme shraddhA bhavatu iti ka.~Na.Da.pAThaH .. 5\-66\-7 paurNamAsAbhya iti gha . pAThaH .. 5\-66\-10 nakShatravihitA dakShiNAH .. 5\-66\-20 yasya prasAdAdrAyatrI triShu lokeShu vishrutA iti ka.pAThaH .. 5\-66\-66 ShaTShaShTitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 067 .. shrIH .. 7\.67\. adhyAyaH 67 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nAradena sR^i~njayamprati rantidevacharitrakIrtanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-67\-0 (47181) nArada uvAcha. 7\-67\-0x (4422) sA~NkR^itiM rantidevaM cha mR^itaM sR^i~njaya shushruma . yasya dvishatasAhasrA AsansUdA mahAtmanaH .. 7\-67\-1 (47182) gR^ihAnabhyAgatAnviprAnatithInpariveShakAH . pakvaMpakvaM divArAtraM varAnnamamR^itopamam .. 7\-67\-2 (47183) nyAyenAdhigataM vittaM brAhmaNebhyo hyamanyata . vedAnadhItya dharmeNa yashchakre dviShato vashe .. 7\-67\-3 (47184) upasthitAshcha pashavaH svayaM yaM shaMsitavratam . bahavaH svargamichChanto vidhivatsatrayAjinam .. 7\-67\-4 (47185) nadI mahAnasAdyasya pravR^itaktA charmarAshitaH . tasmAchcharmaNvatI nAma khyAtA puNyA saridvarA .. 7\-67\-5 (47186) brAhmaNebhyo dadanniShkAnsauvarNAnsa prabhAvataH . tubhyaM niShkaM tubhyaM niShkamiti ha sma prabhAShate .. 7\-67\-6 (47187) tubhyantubhyamiti prAdAnniShkAnniShkAnsahasrashaH . tata punaH samAshvAsya niShkAneva prayachChati .. 7\-67\-7 (47188) alpaM dattaM mayA.adyeti niShkakoTiM sahasrashaH . ekAhnA tAmyati tataH kvAdya viprA iti bruvan .. 7\-67\-8 (47189) dvijapANiviyogena duHkhaM me shAshvataM mahat . bhaviShyati na sandeha evaM rAjA.adadadvasu .. 7\-67\-9 (47190) sahasrashashcha sauvarNAnvR^iShabhAngoshatAnugAn . sAShTaM shataM suvarNAnAM niShkamAhurdhanaM tathA .. 7\-67\-10 (47191) adhyardhamAsamadadadbrAhmaNebhyaH shataM samAH . agnihotropakaraNaM yaj~nopakaraNaM cha yat .. 7\-67\-11 (47192) R^iShibhyaH karakAnkumbhAnsthAlIH piTharameva cha . shayanAsanAyAnAni prAsAdAMshcha gR^ihANi cha .. 7\-67\-12 (47193) vR^ikShAMshcha vividhAndadyAdannAni cha dhanAni cha . sarvaM sauvarNamevAsIdrantidevasya dhImataH .. 7\-67\-13 (47194) tatrAsya gAthA gAyanti ye purANavido janAH . rantidevasya tAM dR^iShTvA samR^iddhimatimAnuShIm .. 7\-67\-14 (47195) naitAdR^ishaM dR^iShTapUrvaM kuberasadaneShvapi . dhanaM cha pUryamANaM naH kiM punarmanujeShviti .. 7\-67\-15 (47196) vyaktaM vasvokasAreyamityuchustatra vismitAH . sA~NkR^ite rantidevasya yAM rAtrimatithirvaset .. 7\-67\-16 (47197) Alabhyanta tadA gAvaH sahasrANyekaviMshatiH . tatra sma sUdAH kroshanti sumR^iShTamaNikuNDalAH .. 7\-67\-17 (47198) sUpaM bhUyiShThamashnIdhvaM nAdya mAMsaM yathA purA . rantidevasya yatki~nchitsauvarNamabhavattadA .. 7\-67\-18 (47199) tatsarvaM vitate yaj~ne brAhmaNebhyo hyamanyata . pratyakShaM tasya havyAni pratigR^ihNanti devatAH .. 7\-67\-19 (47200) kavyAni pitaraH kAle sarvakAmAndvijottamAH . sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratarastvayA .. 7\-67\-20 (47201) putrAtpuNDatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-67\-21 (47202) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye saptaShaShTitamo.adhyAyaH .. 67 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-67\-3 nyAyenAdhigataM vittaM yenAkShayyaM iti ka.~Na . pAThaH .. 5\-67\-8 ekAnhA dAsyati punaH ko.anyastatsampradAsyati iti gha.jha.pAThaH .. 5\-67\-10 pAribhAShikaM niShkamAha sahasrasha iti .. 5\-67\-11 adhyardhamAsaM pakShe pakShe ityarthaH . shataM samA iti vAkyasheShAt .. 5\-67\-15 dhanaM cha pUrNamAsAdya iti gha.~Na.pAThaH .. 5\-67\-16 vasvokasArA salopa ArShaH . kanakamayAni okAMsi sAro yasyAH sA tathA .. 5\-67\-18 nAdyAshnIta yathA purA iti ka . pAThaH .. 5\-67\-67 saptaShaShTitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 068 .. shrIH .. 7\.68\. adhyAyaH 68 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nAradena sR^i~njayamprati bharatacharitakathanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-68\-0 (47203) nArada uvAcha. 7\-68\-0x (4423) dauShyanti bharataM chApi mR^itaM sR^i~njaya shushruma . karmANyasukarANyanyaiH kR^itavAnyaH shishurvane .. 7\-68\-1 (47204) himAvadAtAnyaH siMhAnnakhadaMShTrAyudhAnbalI . nirvIryAMstarasA kR^itvA vichakarSha babandha cha .. 7\-68\-2 (47205) krUrAMshchogratarAnvyAghrAndamitvA chAkarodvashe . manaHshilA iva shilAH saMyuktA jaturAshibhiH .. 7\-68\-3 (47206) trAyalAdIMshchAtibalavAnsupratIkAngajAnapi . daMShTrAsu gR^ihya vimukhA~nshuShkAsyAnakarodvashe .. 7\-68\-4 (47207) mahiShAnapyatibalo balino vichakarSha ha . siMhAnAM cha sudR^iptAnAM shatAnyAkarShayadbalAt .. 7\-68\-5 (47208) balinaH sR^imarAnkha~NgAnnAnAsattvAni chApyuta . kR^ichChraprANAnvane baddhvA damayitvApyavAsR^ijat .. 7\-68\-6 (47209) taM sarvadamanetyAhurdvijAstenAsya karmaNA . taM pratyaShedhajjananI mA satvAni vyanInashaH .. 7\-68\-7 (47210) so.ashvamedhashateneje yamunAmanu vIryavAn . trishataishcha sarasvatyAM ga~NgAmanu chatuHshataiH .. 7\-68\-8 (47211) sau.ashvamedhasahasreNa rAjasUyashatena cha . punarIje mahAyaj~naiH samAptavaradakShiNaiH .. 7\-68\-9 (47212) agniShTomAtirAtrANAmukthyavishvajitAM cha saH . vAjapeyasahasrAmAM sahasraishcha susaMvR^itaiH .. 7\-68\-10 (47213) iShTvA shAkuntalo rAjA tarpayitvA dvijAndhanaiH . sahasraM yatra padmAnAM kaNvAya bharato dadau . jAmbUnadasya shuddhasya kanakasya mahAyashAH .. 7\-68\-11 (47214) yasya yUpAH satavyAmAH pariNAhena kA~nchanAH . samAgamya dvijaiH sArdhe sendrairdevaiH samuchChritAH .. 7\-68\-12 (47215) ala~NkR^itAnrAjamAnAnsarvaratnairmanoharaiH . hairaNyAndviradAnashvAnrathAnuShTrAnajAvikAn .. 7\-68\-13 (47216) dAsI dAsaM dhanaM dhAnyaM gAH savatsAH payasvinIH . grAmAngR^ihAMshcha kShetrANi vividhAMshcha parichChadAn .. 7\-68\-14 (47217) koTIshatAyutAMshchaiva brAhmaNebhyo hyamanyata . chakravartI hyadInAtmA jitArirhyajitaH paraiH .. 7\-68\-15 (47218) sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratarastvayA . putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-68\-16 (47219) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye aShTaShaShTitamo.adhyAyaH .. 68 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-68\-1 shuchirvane iti ka.~Na.pAThaH .. 5\-68\-3 krurAniti . yathA manaHshilAmayAH shilAH jaturAshibhirlAbhApujjairyuktAstatsadR^ishAn raktabinduyuktAn raktapItavarNAn vyAghravisheShAn vashe.akarodityarthaH. shilAH prabhutvAjjanakAshinaH iti ka. pAThaH .. 5\-68\-12 vyAmo hastachatuShTayam . pariNAhena dairghyeNa .. 5\-68\-68 aShTaShaShTitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 069 .. shrIH .. 7\.69\. adhyAyaH 69 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nAradena sR^i~njayamprati pR^ithucharibrakathanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-69\-0 (47220) nArada uvAcha. 7\-69\-0x (4424) puthuM vainyaM cha rAjAnaM mR^itaM sR^i~njaya shushruma . yamabyaShi~nchatsammantrya rAjasUye maharShayaH .. 7\-69\-1 (47221) ayaM naH prathayiShyeta sarvAnityabhavatpR^ithuH . kShatAnnastrAsyate sarvAnatyevaM kShatriyo.abhavat .. 7\-69\-2 (47222) pR^ithuM vainyaM prajA dR^iShTvA raktAH smeti yadabruvan . tato rAjeti nAmAsya anurAgAdajAyata .. 7\-69\-3 (47223) akR^iShTapachyA pR^ithivI AsIdvainyasya kAmadhuk . sarvAH samAdughA gAvaH puTakepuTake madhu .. 7\-69\-4 (47224) AsanhiraNmayA vR^ikShAH sukhasparshAH sukhAvahAH . teShAM chIraxx saMvItAH prajAsteShveva sherate .. 7\-69\-5 (47225) phalAnyamR^itakalpAni svAdUni cha madhUni cha . teShAmAsIttadA.a.ahAro nirAhArAshcha nAbhavan .. 7\-69\-6 (47226) arogAH sarvasiddhArthA manuShyA hyakutobhayAH . nyavasanta yathAkAmaM vR^ikSheShu cha guhAsu cha .. 7\-69\-7 (47227) pravibhAgo na rAShTrANAM purANAM chAbhavattadA . yathAsukhaM yathAkAmaM tathaitA muditAH prajAH .. 7\-69\-8 (47228) tasya saMstambhitA hyApaH samudramabhiyAsyataH . parvatAshcha dadurmArgaM dhvajabha~Ngashcha nAbhavat .. 7\-69\-9 (47229) taM vanaspatayaH shailA devAsuranaroragAH . saptarShayaH puNyajanA gandharvApsaraso.api cha . pitarashcha sukhAsInamabhigamyedamabruvan .. 7\-69\-10 (47230) samrADasi kShatriyo.asi rAjA goptA pitA.asi naH . dehyasmabhyaM mahArAja prabhuH sannIpsitAnvarAn . yairvayaM shAshvataM tR^iptA vartayiShyAmahe sukham .. 7\-69\-11 (47231) `vij~nApitaH prajAbhistu prajAnAM hitakAmyayA . dhanurgR^ihya pR^iShatkAMshcha vasudhAmAdravadbalI .. 7\-69\-12 (47232) tato vainyabhayAdrAjangaurbhUtvA prAdravanmahI . tAM pR^ithurdhanurAdAya dravantImanvasArayat .. 7\-69\-13 (47233) sA lokAnbrahmalokAdIngatvA vainyabhayArditA . sA dadarshAgrato vainyaM kArmukodyatapANikam .. 7\-69\-14 (47234) jvaladbhirvishikhairbANairdIptatejaHsamadyutim . mahAyogaM mahAtmAnaM durdharShamamarairapi .. 7\-69\-15 (47235) alabhantI paritrANaM vainyamevAbhyapadyata . kR^itA~njalipuTA rAjanpUjyaM lokaistribhistadA .. 7\-69\-16 (47236) uvAcha chainaM nAdharmyaM strIvadhaM kartumarhasi . kathaM dhArayitA chAsi prajA rAjanmayA vinA .. 7\-69\-17 (47237) pR^ithuruvAcha. 7\-69\-18x (4425) ekasyArthAya yo hanyAdAtmano vA parasya vA . ekaM prANAnbahUnvApi prANinAM nAsti pAtakaM .. 7\-69\-18 (47238) yasmiMstu nihate bhadre bahavaH sukhamedhate . tasminhate tvadhaM nAsti pAtakaM nopabhujyate .. 7\-69\-19 (47239) so.ahaM pAlanimittaM tvAM badhiShyAmi vasuMdhare . yadi chedvachanAdadya na kariShyasi me priyam .. 7\-69\-20 (47240) tvAM nihatya tu bANena machChAsanaparA~NmukhIm . AtmAnaM prathayitvA.ahaM prajA dhArayitA svayaM .. 7\-69\-21 (47241) sukhaM vachanamAsthAya mama dharmabhR^itAM vare . sa~njIvaya prajA nityaM shaktA hyasi vasundhare .. 7\-69\-22 (47242) duhitR^itvaM cha me gachCha evametanmahAsharam . niyachCheyaM tvadarthAya udyataM ghoradarshanam .. 7\-69\-23 (47243) bhUmiruvAcha. 7\-69\-24x (4426) sarvametanmahArAja vidhAsyAsi parantapa . vatsaM tvaM pashya rAjanvai kShareyaM yena vatsalA .. 7\-69\-24 (47244) samAM tu kuru sarvaj~na mAM tu dharmabhR^itAM vara . yathA viShyandamAnaM vai kShIraM sarvatra bhAvaye .. 7\-69\-25 (47245) nArada uvAcha. 7\-69\-26x (4427) tata utsArayAmAsa shilAjAlAni sarvashaH . pR^ithurvainyastadA rAjA tena shailA vivardhitAH .. 7\-69\-26 (47246) na hi pUrvanisarge vai viShame vasudhAtale . pravibhAgaH purANAM vA grAmANAM vA mahIpate .. 7\-69\-27 (47247) na sasyAni na gorakShyaM na kR^iShirna vaNikpathaH . vainyAtprabhR^iti rAjendara sarvasyaitasya sambhavaH .. 7\-69\-28 (47248) yatrayatra cha sAmyaM tu bhUmAvAsItkilAnagha . tatratatra prajAstAta nivAsamabhirochayan . kR^ichChreNa cha mahArAja ityevamanushushruma .. 7\-69\-29 (47249) tathetyuktvA punarvainyo gR^ihItvA.a.ajagavaM dhanuH . sharAMshchApratimAnghorAMshchintayitvA.abravInmahIm .. 7\-69\-30 (47250) pR^ithuruvAcha. 7\-69\-31x (4428) ehyehi vasudhe kShipraM kSharaibhyaH kA~NkShitaM payaH . machChasanAtigAM vai tvAM pramathiShyAmyahaM sharaiH .. 7\-69\-31 (47251) nArada uvAcha. 7\-69\-32x (4429) tathoktA sA.atmanaH shreyashchintayitvA.abravItpR^ithum. 7\-69\-32 (47252) bhUmiruvAcha . vatsaM pAtrANi dogdhR^IMshcha kShIrANi cha samAdisha .. 7\-69\-32x (4430) tato dAsyAmyahaM bhadra sarvaM yasya yathepsitam . duhitR^itve cha mAM vIra sa~Nkalpayitumarhasi .. 7\-69\-33 (47253) nArada uvAcha.' 7\-69\-34x (4431) tathetyuktvA pR^ithuH sarvaM vidhAnamakarodvashI . tato bhUtanikAyAstAM vasudhAM duduhustadA .. 7\-69\-34 (47254) tAM vanaspatayaH pUrvaM samuttasthurdudhukShavaH . sA.atiShThadvatsalA vatsaM dogdhR^ipAtrANi chechChatI .. 7\-69\-35 (47255) vatso.abhUtpuShpitaH sAlaH plakSho dogdhA.abhavattadA . ChinnaprarohaNaM dugdhaM pAtramaudumbaraM shubham .. 7\-69\-36 (47256) udayaH parvato vatso merurdogdhA mahAgiriH . ratnAnyoShadhayo dugdhaM pAtramastamayaM tathA .. 7\-69\-37 (47257) `devAnAM vatsa indro.abhUtpAtraM dArumayaM tathA'. dogdhA cha savitA devo dugdhamUrjaskaraM priyam .. 7\-69\-38 (47258) asurA duduhurmAyAmayaHpAtre tu tAM tadA . dogdhA dvimUrdhA tatrAsIdvatsashchAsIdvirochanaH .. 7\-69\-39 (47259) kR^iShiM cha sasyaM cha narA duduhuH pR^ithivItale . svAyaMbhuvo manurvatsasteShAM dogdhA.abhavatpR^ithuH .. 7\-69\-40 (47260) alAbupAtre cha tathA viShaM dugdhA vasundharA . dhR^itarAShTro.abhavaddogdhA teShAM vatsastu takShakaH .. 7\-69\-41 (47261) saptarShibhirbrahma dugdhA tathA chAkliShTakarmabhiH . dogdhA bR^ihaspatiH pAtraM Chando vatsashcha somarAT .. 7\-69\-42 (47262) antardhAnaM chAmapAtre dugdhA puNyajanairvirAT . dogdhA vaishravaNasteShAM vatsashchAsIdvR^iShadhvajaH .. 7\-69\-43 (47263) puNyagandhAnpadmapAtre gandharvApsaraso.aduhan . vatsashchitrarathasteShAM dogdhA vishvaruchiH prabhuH .. 7\-69\-44 (47264) svadhAM rajatapAtreShu duduhuH pitarashcha tAm . vatso vaivasvatasteShAM yamo dogdhAntakastadA .. 7\-69\-45 (47265) evaM nikAyaistairdugdhA payo.abhIShTaM hi sA virAT . yairvartayanti te hyadya pAtrairvatsaishcha nityashaH .. 7\-69\-46 (47266) yaj~naishcha vividhairiShTvA pR^ithurvainyaH pratApavAn . santarpayitvA bhUtAni sarvaiH kAmairmanaHpriyaiH .. 7\-69\-47 (47267) hairaNyAnakarodrAjA ye kechitpArthivA bhuvi . tAnbrAhmaNebhyaH prAyachChadashvamedhe mahAmakhe .. 7\-69\-48 (47268) sa ShaShTiM gosahasrANi ShaShTiM nAgashatAni cha . sauvarNAnakarodrAjA brAhmaNebhyashcha tAndadau .. 7\-69\-49 (47269) imAM cha pR^ithivIM sarvAM maNiratnavibhUShitAm . sauvarNImakarodrAjA brAhmaNebhyashcha tAM dadau .. 7\-69\-50 (47270) sa chenmamAra sR^i~njaya chaturbhadratarastvayA . putrAtpuNyatarastubhyaM mA putramanutapyathAH . ayajvAnamadakShiNyamabhi shvaityetyudAharat .. .. 7\-69\-51 (47271) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye ekonasaptatitamo.adhyAyaH .. 69 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-69\-1 dhvajabha~NgastoraNAdinA .. 5\-69\-39 dvimUrdhA shukro.abhUt iti ka.~Na.Da.pAThaH .. 5\-69\-43 virAT pR^ithivI . vatsashchAsItkuverakaH iti.pAThaH .. 5\-69\-44 dogdhA vasurapi prabhuH iti ka.~Na.Da.pAThaH .. 5\-69\-45 vatso.atra vatsarasteShAM ka.~Na.pAThaH .. 5\-69\-46 nivartayanti te rudrAdiShTe vainyena sarvashaH iti ka . pAThaH. yairvartayanti te tR^iptAdiShTe vainyena sarvashaH iti ~Na. pAThaH. ye varShayanti te pAtraiH vatsairdogdhaishcha nityashaH iti ~Na. pAThaH .. 5\-69\-48 pArthivAH pR^ithvIsaMvandhipadArthAH .. 5\-69\-69 ekonasaptatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 070 .. shrIH .. 7\.70\. adhyAyaH 70 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sR^i~njayamprati nAradena parashurAmaprabhAvavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-70\-0 (47272) nArada uvAcha. 7\-70\-0x (4432) rAmo mahAtapAH shUro vIro lokanamaskR^itaH . jAmadagnyo.apyatiyashA avitR^ipto mariShyati .. 7\-70\-1 (47273) yashchAstramanuparyeti bhUmiM kurvanvipAMsulAm . nachAsIdvikriyA yasya prApya shriyamanuttamAm .. 7\-70\-2 (47274) `jAmadagnyo na te rAjankachchichChrotramupAgataH . yenaikena purA rAjankruddhena hatabandhunA .. 7\-70\-3 (47275) bhR^igubhistAmbhamAnena trAhi rAmeti visvaram . triHsaptakR^itvo bhUmiryatkR^itA niHkShatriyA purA'.. 7\-70\-4 (47276) yaH kShatriyaiH parAmR^iShTe vatse pitari chAbruvan . tato.avadhItkArtavIryamajitaM samare paraiH .. 7\-70\-5 (47277) kShatriyANAM chatuHShaShTimayutAni sahasrashaH . tadA mR^ityoH sametAni ekena dhanuShA.ajayat .. 7\-70\-6 (47278) brahmadviShAM chAtha tasminhasrANi chaturdasha . punaranyAnnijagrAha dantakUre jaghAna ha .. 7\-70\-7 (47279) sahasraM musalenAhansahasramasinA.avadhIt . udbandhanAtsahasraM cha sahasramudake kR^itam .. 7\-70\-8 (47280) dantAnbha~NktvA sahasrasya bhinnakarNAMstathA.akarot . tataH saptasahasrANAM kuTudhR^ipamapAyayat .. 7\-70\-9 (47281) shiShTAnvadhvA cha hatvA vai teShAM mR^irdhni vibhidya cha . guNAvatImuttareNa khANDavAddakShiNena cha . giryante shatasAhasrA haihayAH samare hatAH .. 7\-70\-10 (47282) sarathAshvagajA vIrA nihatAstatra sherate . piturvadhAmarShitena jAmadagnyena dhImatA .. 7\-70\-11 (47283) nijaghne dashasAhasrAnrAmaH parashunA tadA . na hyamR^iShyata tA vAcho yAstairbhR^ishamudIritAH .. 7\-70\-12 (47284) bhR^igau rAmAbhidhAveti yadAkrandandvijottamAH . tataH kAshmIradaradAnkuntikShudrakamAlavAn .. 7\-70\-13 (47285) a~Ngava~Ngakali~NgAMshcha videhAMstAmraliptakAn . rakShovAhAnvItihotrAMstrigartAnmArtikAvatAn .. 7\-70\-14 (47286) shibInanyAMshcha rAjanyAndeshAndeshAnsahasrashaH . nijaghAna shitairbANairjAmadagnyaH pratApavAn .. 7\-70\-15 (47287) koTIshatasahasrANi kShatriyANAM sahasrashaH . indragopakavarNasya bandhujIvanibhasya cha .. 7\-70\-16 (47288) rudhirasya parIvAhaiH pUrayitvA sarAMsi cha . sarvAnaShTAdasha dvIpAnvashamAnIya bhArgavaH .. 7\-70\-17 (47289) Ije kratushataiH puNyaiH samAptavaradakShiNaiH . vedImaShTanalotsedhAM sauvarNAM vidhinirmitAm .. 7\-70\-18 (47290) sarvaratnashataiH pUrNAM patAkAshatamAlinIm . grAmyAraNyaiH pashugaNaiH sampUrNAM cha mahImimAm .. 7\-70\-19 (47291) rAmasya jAmadagnyasya pratijagrAha kashyapaH . tataH shatasahasrANi dvipendrAnhemabhUShaNAn .. 7\-70\-20 (47292) nirdasyuM pR^ithivIM kR^itvA shiShTeShTajanasa~NkulAm . kashyapAya dadau rAmo hayamedhe mahAmakhe .. 7\-70\-21 (47293) triHsaptakR^itvaH pR^ithivIM kR^itvA niHkShatriyAM prabhuH . iShTvA kratushatairvIro brAhmaNebhyo hyamanyata .. 7\-70\-22 (47294) saptadvIpAM vasumatIM mArIcho.agR^ihNata dvijaH . rAmaM provAcha nirgachCha vasudhAto mamAj~nayA .. 7\-70\-23 (47295) sa kashyapasya vachanAtprotsArya saritAmpatim . iShupAte yudhAM shreShThaH kurvanbrAhmaNashAsanam .. 7\-70\-24 (47296) adhyAvasadgirishreShThaM mahendraM parvatottamam . evaM guNashatairyukto bhR^igUNAM kIrtivardhanaH .. 7\-70\-25 (47297) jAmadagnyo hyatiyashA mariShyati mahAdyutiH . tvayA chaturbhadrataraH puNyAtpuNyatarastava .. 7\-70\-26 (47298) ayajvAnamadakShiNyaM mA putramanutapyathAH . ete chaturbhadratarAstvayA bhadrashatAdhikAH . mR^itA naravarashreShTha mariShyanti cha sR^i~njaya .. .. 7\-70\-27 (47299) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ShoDasharAjakIye saptatitamo.adhyAyaH .. 70 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-70\-1 ye mR^itAste.atItA ye vartamAnAste.api . mariShyantyevetyAha rAma iti .. 5\-70\-5 kShatriyaiH kArtavIryaputraiH . abruvannavikatthayan .. 5\-70\-6 mR^ityormR^ityumavadhIkR^itya .. 5\-70\-7 tasmiMstanmadhye eva . dantakrUramiti pAThe taddeshAdhipatim .. 5\-70\-8 udbandhanAdvR^ikShashAkhAvalambanAt .. 5\-70\-9 kaNadhUmamapAyayat iti ka.~Na.pAThaH .. 5\-70\-12 tairAshramavAsibhiH .. 5\-70\-18 aShTanaletyatra nalashabdashchaturhastavachanaH .. 5\-70\-70 saptatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 071 .. shrIH .. 7\.71\. adhyAyaH 71 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## yudhiShThiraM samAshvAsya svAshramagamanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-71\-0 (47300) vyAsa uvAcha. 7\-71\-0x (4433) puNyamAkhyAnamAyuShyaM shrutvA ShoDasharAjakam . avyAharannarapatistUShNImAsItsa sR^i~njayaH .. 7\-71\-1 (47301) tamabravIttadA dInaM nArado bhagavAnR^iShiH . kachchinmayA vyAhR^itaM yaddhR^idaye tatsthitaM tava .. 7\-71\-2 (47302) Ahosvidantato naShTaM shrAddhaM shUdrIpatAviva . sa evamuktaH pratyAha prA~njaliH sR^i~njayastadA .. 7\-71\-3 (47303) putrashokApahaM shrutvA dhanyamAkhyAnamuttamam . rAjarShINAM purANAnAM yajvanAM dakShiNAvatAm .. 7\-71\-4 (47304) vismayena hR^ite shoke tamasIvArkatejasA . vipApmA.asmyavyathopeto brUhi kiM karavANyaham .. 7\-71\-5 (47305) nArada uvAcha. 7\-71\-6x (4434) diShTyApahatashokastvaM vR^iNIShveha yadichChasi . tatte sampatsyate sarvaM na mR^iShAvAdino vayam .. 7\-71\-6 (47306) sR^i~njaya uvAcha. 7\-71\-7x (4435) pAvito.ahamanenaiva prasanno yadbhavAnmam . prasanno yasya bhagavAnna tasyAstIha durlabham .. 7\-71\-7 (47307) nArada uvAcha. 7\-71\-8x (4436) punardadAmi te putraM dasyubhirnihataM vR^ithA . uddhR^itya narakAtkaShTAtpashuvatprokShitaM yathA .. 7\-71\-8 (47308) vyAsa uvAcha. 7\-71\-9x (4437) prAdurAsIttataH putraH sR^i~njayasyAdbhutaprabhaH . prasannenarShiNA dattaH kuberatanayopamaH .. 7\-71\-9 (47309) tataH sa~Ngamya putreNa prItimAnabhavannR^ipaH . Ije cha kratubhiH puNyaiH samAptavaradakShiNaiH .. 7\-71\-10 (47310) akR^itArthashcha bhItashcha na cha sannAhakovidaH . ayajvAchAnapatyashcha tato.asau jIvitaH punaH .. 7\-71\-11 (47311) shUro vIraH kR^itArthashcha pramathyArInsahasrashaH . abhimanyurgataH svargaM sa~NgrAme.abhimukhAhataH .. 7\-71\-12 (47312) brahmacharyeNa yA.NllokAnprajayA cha shrutena cha . iShTaishcha kratubhiryAnti tAMste putro.akShayAngataH .. 7\-71\-13 (47313) vidvAMsaH karmabhiH puNyaiH svargamIhanti nityashaH . na tu svargAdayaM lokaH kAmyate svargavAsibhiH .. 7\-71\-14 (47314) tasmAtsvargagataM putramarjunasya hataM raNe . na chehAnayituM shakyaM ki~nchidaprApyamIhitam .. 7\-71\-15 (47315) yAM yogino dhyAnaviviktadarshanAH prayAnti yAM chottamayajvino janAH . tapobhiriddhairanuyAnti yAM tathA tAmakShayAM te tanayo gato gatim .. 7\-71\-16 (47316) antAtpunarbhAvagato virAjate rAjeva vIro hyamR^itAtmarashmibhiH . tAmaindavImAtmatanuM dvijochitAM gato.abhimanyurna sa shokamarhati .. 7\-71\-17 (47317) evaM j~nAtvA sthiro bhUtvA mA shucho dhairyamApnuhi . jIvanhi puruShaH shochyo na tu svargagato.anagha .. 7\-71\-18 (47318) shochato hi mahArAja aghamevAbhivardhate . tasmAchChokaM parityajya shreyase prayatedbudhaH .. 7\-71\-19 (47319) praharShaM prItimAnandaM priyamutsiktachittatAm . etadAhurbudhAH shauchamashauchaM shoka uchyate .. 7\-71\-20 (47320) evaM vidvansamuttiShTha prayato bhava mA shuchaH . shrutaste sambhavo mR^ityostapAMsyanupamAni cha .. 7\-71\-21 (47321) sarvabhUtasamatvaM cha brahmaNA chApi choditam . sR^i~njayasya tu putro.asau mR^itaH sa~njIvitaH shrutaH .. 7\-71\-22 (47322) evaM vidvanmahArAja mA shuchaH sAdhayAmyaham . etAvaduktvA bhagavAMstatraivAntaradhIyata .. 7\-71\-23 (47323) vAgIshAne bhagavati vyAse vyabhranabhaHprabhe . gate matimatAM shreShThe samAshvAsya yudhiShThiram .. 7\-71\-24 (47324) pUrveShAM pArthivendrANaAM mahendrapratimaujasAm . nyAyAdhigatavittAnAM tAM shrutvA yaj~nasampadam .. 7\-71\-25 (47325) sampUjya manasA vidvAnvishoko.abhUdyudhiShThiraH . punashchAchintayaddInaH kiMsvidvakShye dhana~njayam .. .. 7\-71\-26 (47326) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi abhimanyuvadhaparvaNi ekasaptatitamo.adhyAyaH .. 71 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-71\-5 vismayena puNyAkhyAnashravaNajanitachittavistAreNa .. 5\-71\-15 nehAniyatinA hyasya kiM chidavyAptamIhate iti ka.pAThaH . na chehAnayituM shakyaM kiM chiraM prApyamIhatA iti ~Na. pAThaH. nehAneyatinA hyasya ki~nchidaprApyamIshituH iti Da.pAThaH .. 5\-71\-17 antAnmaraNAt . bhAvagataH sampatprAptaH. dvijochitAM dvijairabhimatAm .. 5\-71\-19 adhaM duHkham .. 5\-71\-71 ekasaptatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 072 .. shrIH .. 7\.72\. adhyAyaH 72 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## abhimanyumanushochyArjunasya vilApaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-72\-0 (47327) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-72\-0x (4438) atha saMshaptakaiH sArdhaM yudhyamAne dhana~njaye . abhimanyau hate chApi bAle balavatAM vare .. 7\-72\-1 (47328) maharShisattame yAte vyAse sa tu yudhiShThiraH . pANDavAH kimathA.akArShuH shokopahatachetasaH .. 7\-72\-2 (47329) kathaM saMshaptakebhyo vA nivR^itto vAnaradhvajaH . kena vA kathitastasya prashAntaH sutapAvakaH . etanme shaMsa tattvena sarvameveha sa~njaya .. 7\-72\-3 (47330) sa~njaya uvAcha. 7\-72\-4x (4439) shR^iNu rAjanyathA tebhyo nivR^ittaH kR^iShNasArathiH . tataH sarvANi sainyAni dahankR^iShNagatiryathA .. 7\-72\-4 (47331) samprayAte.astamAditye saMdhyAkAla upasthite . ayAtasyAtmashibiraM nimittairaghashaMsibhiH .. 7\-72\-5 (47332) yachchAsInmAnasaM tasya yachcha kR^iShNena bhAShitam . yathA cha kathitastasya nihataH sutapAvakaH . vistareNaiva me sarvaM bruvataH shR^iNu mAriSha'.. 7\-72\-6 (47333) tasminnahani nirvR^itte ghore prANabhR^itAM kShaye . Aditye.asta~Ngate shrImAnsandhyAkAla upasthite .. 7\-72\-7 (47334) vyapayAteShu vAsAya sarveShu bharatarShabha . hatvA saMshaptakavrAtAndivyairastraiH kapidhvajaH .. 7\-72\-8 (47335) prAyAtsvashibiraM jiShNurjaitramAsthAya taM ratham . gachChanneva cha govindaM sAshrukaNTho.abhyabhAShata .. 7\-72\-9 (47336) kiM tu me hR^idayaM trastaM vAkva sajjati keshava . syandane nAvatiShThAmi gAtraiH sIdAmi chAchyuta .. 7\-72\-10 (47337) aniShTaM chaiva me shliShTaM hR^idayAnnApasarpati . bhuviye dikShu chAtyugrA utpAtAstrAsayanti mAm .. 7\-72\-11 (47338) bahuprakArA dR^ishyante sarva evAghashaMsinaH . api svasti bhavedrAj~naH sAmAtyasya gurormama .. 7\-72\-12 (47339) vAsudeva uvAcha. 7\-72\-13x (4440) vyaktaM shivaM sahabhrAturdharmarAjasya pANDava . mA shuchaHki~nchidevAnyattatrAniShTaM bhaviShyati .. 7\-72\-13 (47340) sa~njaya uvAcha. 7\-72\-14x (4441) tataH sandhyAmupAsyaiva vIrau vIrAvasAdane . kathayantau raNe vR^ittaM prayAtau rathamAsthitau .. 7\-72\-14 (47341) tataH svashibiraM prAptau hatAmitrau hatadviShau . vAsudevo.arjunashchaiva kR^itvA karma suduShkaram .. 7\-72\-15 (47342) dhvastAkAramivAlekhyaM saMvIkShya shibiraM svakam . bIbhatsurabravItkR^iShNamasvasthahR^idayastataH .. 7\-72\-16 (47343) nadanti nAdya tUryANi ma~NgalyAni janArdana . mishrA dundubhinirdhoShaiH sha~NkhAshchADambaraiH saha .. 7\-72\-17 (47344) vINA naivAdya vAdyante shamyAtAlasvanaiH saha . ma~NgalyAni cha gItAni na gAyanti paThanti cha .. 7\-72\-18 (47345) stutiyuktAni ramyANi mamAnIkeShu bandinaH . yodhAshchApi hi mAM dR^iShTvA nivartante hyadhomukhAH .. 7\-72\-19 (47346) karmANi cha yathApUrvaM kR^itvA nAbhivadanti mAm . api svasti bhavedadya bhrAtR^ibhyo mama mAdhava .. 7\-72\-20 (47347) na hi shuddhyati me bhAvo dR^iShTvA svajanamAkulam . api pA~nchAlarAjasya virATasya cha mAnada .. 7\-72\-21 (47348) sarveShAM chaiva yodhAnAM sAmagryaM syAnmamAchyuta . na cha mAmadya saubhadraH prahR^iShTo bhrAtR^ibhiH saha . raNAdAyAntamuchitaM pratyudyAti hasanniva .. 7\-72\-22 (47349) sa~njaya uvAcha. 7\-72\-23x (4442) evaM sa~Nkathayantau tau praviShTau shibiraM svakam . dadR^ishAte bhR^ishAsvasthAnpANDavAnnaShTachetasaH .. 7\-72\-23 (47350) dR^iShTvA bhrAtR^iMshcha putrAMshcha vimanA vAnaradhvajaH . apashyaMshchaiva saubhadramidaM vachanamabravIt .. 7\-72\-24 (47351) mukhavarNo.aprasanno vaH sarveShAmeva lakShyate . na chAbhimanyuM pashyAmi na cha mAM pratinandatha .. 7\-72\-25 (47352) mayA shrutashcha droNena padmavyUho vinirmitaH . na cha vastasya bhettA.asti vinA saubhadramarbhakam .. 7\-72\-26 (47353) na chopadiShTastasyAsInmayAnIkAdvinirgamaH . kachchinna bAlo yuShmAbhiH parAnIkaM praveshitaH .. 7\-72\-27 (47354) bhittvA.anIkaM maheShvAsaH pareShAM bahubhiryudhi . kachchinna nihataH sa~Nkhye saubhadraH paravIrahA .. 7\-72\-28 (47355) lohitAkShaM mahAbAhuM jAtaM siMhamivAdriShu . upendrasadR^ishaM brUta kathamAyodhane hataH .. 7\-72\-29 (47356) sukumAraM maheShvAsaM vAsavasyAtmajAtmajam . sadA mama priyaM brUta kathamAyodhane hataH .. 7\-72\-30 (47357) subhadrAyAH priyaM putraM draupadyAH keshavasya cha . ambAyAshcha priyaM nityaM kovadhItkAlamohitaH .. 7\-72\-31 (47358) sadR^isho vR^iShNivIrasya keshavasya mahAtmanaH . vikramashrutamAhAtmyaiH kathamAyodhane hataH .. 7\-72\-32 (47359) vArShNeyIdayitaM shUraM mayA satatalAlitam . yadi putraM na pashyAmi yAsyAmi yamasAdanam .. 7\-72\-33 (47360) mR^iduku~nchitakeshAntaM bAlaM bAlamR^igekShaNam . mattadviradavikrAntaM siMhapotamivodgatam .. 7\-72\-34 (47361) smitAbhibhAShiNaM dAntaM guruvAkyakaraM sadA . bAlye.apyatulakarmANaM priyavAkyamamatsaram .. 7\-72\-35 (47362) mahotsAhaM mahAbAhuM dIrgharAjIvalochanam . bhaktAnukampinaM dAntaM na cha nIchAnusAriNam .. 7\-72\-36 (47363) kR^itaj~naM j~nAnasampannaM kR^itAstrabhanivartinam . yuddhAbhinandinaM nityaM dviShatAM bhayavardhanam .. 7\-72\-37 (47364) sveShAM priyahite yuktaM pitR^INAM jayagR^iddhinam . na cha pUrvaM prahartAraM samprame naShTasambhramam . yadi putraM na pashyAmi yAsyAmi yamasAdanam .. 7\-72\-38 (47365) ratheShu gaNyamAneShu gaNitaM taM mahAratham . mayA.adhyardhaguNaM sa~Nkhye taruNaM bAhushAlinam .. 7\-72\-39 (47366) pradyumnasya priyaM nityaM keshavasya mamaiva cha . yadi putraM na pashyAmi yAsyAmi yamasAdanam .. 7\-72\-40 (47367) sunasaM sulalATAntaM svakShibhrUdashanachChadam . apashyatastadvadanaM kA shAntirhR^idayasya me .. 7\-72\-41 (47368) tantrIsvanasukhaM ramyaM puMskokilasamadhvanim . ashR^iNvataH svanaM tasya kA shAntirhR^idayasya me .. 7\-72\-42 (47369) rUpaM chApratimaM tasya tridashaishchApi durlabham . apashyato hi vIrasya kA shAntirhR^idayasya me .. 7\-72\-43 (47370) abhivAdanadakShaM taM pitR^INAM vachane ratam . nAdyAhaM yadi pashyAmi kA shAntirhR^idayasya me .. 7\-72\-44 (47371) sukumAraH sadA vIro mahArhashayanochitaH . bhUmAvanAthavachChete nUnaM nAthavatAM varaH .. 7\-72\-45 (47372) shayAnaM samupAsanti yaM purA paramastriyaH . tamadya vipraviddhA~NgamupAsantyashivAH shivAH .. 7\-72\-46 (47373) yaH purA bodhyate suptaH sUtamAgadhabandibhiH . bodhayantyadya taM nUnaM shvApadA vikR^itaiH svanaiH .. 7\-72\-47 (47374) ChatrachChAyAsamuchitaM tasya tadvadanaM shubham . nUnamadya rajodhvastaM raNareNuH kariShyati .. 7\-72\-48 (47375) hA putrakAvitR^iptasya satataM putradarshane . bhAgyahInasya kAlena yathA me nIyase balAt .. 7\-72\-49 (47376) sA cha saMyamanI nUnaM sadA sukR^itinAM gatiH . svabhAbhirmohitA ramyA tvayA.atyarthaM virAjate .. 7\-72\-50 (47377) nUnaM vaivasvatashcha tvAM varuNashcha priyAtithim . shatakraturdhaneshashcha prAptamarchantyabhIrukam .. 7\-72\-51 (47378) sa~njaya uvAcha. 7\-72\-52x (4443) evaM vilapya bahudhA bhinnapoto vagigyathA . duHkhena mahatA.aviShTo yudhiShThiramapR^ichChata .. 7\-72\-52 (47379) `kathaM tvayi cha bhIme cha dhR^iShTadyumne cha jIvati . sAtyake shakravikrAnte saubhadro nihataH paraiH'.. 7\-72\-53 (47380) kachchitsa kadanaM kR^itvA pareShAM kurunandana . svargato.abhimukhaH sa~Nkhye yudhyamAno nararShabhaiH .. 7\-72\-54 (47381) sa nUnaM bahubhiryattairyudhyamAno nararShabhaiH . asahAyaH sahAyArthI mAmanudhyAtavAndhruvam .. 7\-72\-55 (47382) pIDyamAnaH sharairbAlastAta sAdhvabhidhAva mAm . iti vipralapanmanye nR^ishaMsairbhuvi pAtitaH .. 7\-72\-56 (47383) athavA matprasUtaH sa svasrIyo mAdhavasya cha . subhadrAyAM cha sambhUto na chaivaM vaktumarhati .. 7\-72\-57 (47384) vajrasAramayaM nUnaM hR^idayaM sudR^iDhaM mama . apashyato dIrghabAhuM raktAkShaM yanna dIryate .. 7\-72\-58 (47385) kathaM bAle maheShvAsA nR^ishaMsA marmabhedinaH . svasrIye vAsudevasya mama putre.akShipa~nsharAn .. 7\-72\-59 (47386) yo mAM nityamadInAtmA pratyudgamyAbhinandati . upayAntaM ripUnhatvA so.adya mAM kiM na pashyati .. 7\-72\-60 (47387) nUnaM sa pAtitaH shete dharaNyAM rudhirokShitaH . shobhayanmedinIM gAtrairAditya iva pAtitaH .. 7\-72\-61 (47388) subhadrAmanushochAmi yA putramapalAyinam . raNe vinihataM shrutvA shokArtA vai vina~NkShati .. 7\-72\-62 (47389) subhadrA vakShyate kiM mAmabimanyumapashyatI . draupadIM chaiva duHkhArtAM kiM vA vakShyAmi tAmaham .. 7\-72\-63 (47390) vajrasAramayaM nUnaM hR^idayaM yanna yAsyati . sahasradhA vadhUM dR^iShTvA rudatIM shokakarshitAm .. 7\-72\-64 (47391) hR^iShTAnAM dhArtarAShTrANAM siMhanAdo mayA shrutaH . yuyutsushchApi kR^iShNena shruto vIrAnupAlabhan .. 7\-72\-65 (47392) ashaknuvantaH pArthasya bAlaM hatvA mahAbalam . kiM na lajjantyadharmaj~nAH pArthivA dR^ishyatAM balam .. 7\-72\-66 (47393) kiM tayorvipriyaM kR^itvA keshavArjunayormR^idhe . siMhavannadatha prItAH shokakAla upasthite .. 7\-72\-67 (47394) AgamiShyati vaH kShipraM phalaM pApasya karmaNaH . adharmo hi kR^itastIvraH kathaM syAdaphalashchiram .. 7\-72\-68 (47395) iti tAnparibhAShanvai vaishyAputro mahAmatiH . apAyAchChastramutsR^ijya kopaduHkhasamanvitaH .. 7\-72\-69 (47396) kimarthametannAkhyAtaM tvayA kR^iShNa raNe mama . adhakShyaM tAnahaM krUrAMstadA sarvAnmahArathAn .. 7\-72\-70 (47397) sa~njaya uvAcha. 7\-72\-71x (4444) putrashokArditaM pArthaM dhyAyantaM sAshrulochanam . nigR^ihya vAsudevastaM putrAdhibhirabhiplutam . maivamityabravItkR^iShNastIvrashokasamanvitam .. 7\-72\-71 (47398) sarveShAmeSha vai panthAH shUrANAmanivartinAm . kShatriyANAM visheSheNa yeShAM naH shastrajIvikA .. 7\-72\-72 (47399) eShA vai yudhyamAnAnAM shUrANAmanivartinAm . vihitA sarvashAstraj~nairgatirmatimatAM vara .. 7\-72\-73 (47400) dhruvaM hi yuddhe maraNaM shUrAmAmanivartinAm . gataH puNyakR^itAM lokAnabhimanyurna saMshayaH .. 7\-72\-74 (47401) etachcha sarvavIrANAM kA~NkShitaM bharatarShabha . sa~NgrAme.abhimukhA mR^ityuM prApnuyAmeti mAnada .. 7\-72\-75 (47402) sa cha vIrAnraNe hatvA rAjaputrAnmahAbalAn . vIrairAkA~NkShitaM mR^ityuM samprApto.abhimukhaM raNe .. 7\-72\-76 (47403) mA shuchaH puruShavyAghra pUrvaireSha sanAtanaH . dharmakR^idbhiH kR^ito dharmaH kShatriyANAM raNe kShayaH .. 7\-72\-77 (47404) ime te bhrAtaraH sarve dInA bharatasattama . tvayi shokasamAviShTe nR^ipAshcha suhR^idastava .. 7\-72\-78 (47405) etAMshcha vachasA sAmnA samAshvAsaya mAnada . viditaM veditavyaM te na shokaM kartumarhasi .. 7\-72\-79 (47406) sa~njaya uvAcha. 7\-72\-80x (4445) evamAshvAsitaH pArthaH kR^iShNenAdbhutakarmaNA . tato.abravIttadA bhrAtR^InsarvAnpArthaH sagadgadam .. 7\-72\-80 (47407) sa dIrghabAhuH pR^ithvaMso dIrgharAjIvalochanaH . abhimanyuryathA vR^ittaH shrotumichChAmyahaM tathA .. 7\-72\-81 (47408) sanAgasyandanahayAnsa~NgrAme nihatAnmayA . kShipraM drakShyanti te nUnaM mama putraM nihatya vai .. 7\-72\-82 (47409) kathaM cha vaH kR^itAstrANAM sarveShAM shastrapANinAm . saubhadro nidhanaM gachChedvajriNApi samAgataH .. 7\-72\-83 (47410) yadyevamahamaj~nAsyamashaktAnrakShaNe mama . sUnoH pANDavapA~nchAlAnagopsyaM taM mahAraNe .. 7\-72\-84 (47411) kathaM cha vo rathasyAnAM sharavarShANi mu~nchatAm . nIto.abhimanyurnidhanaM kadarthIkR^itya vaH paraiH .. 7\-72\-85 (47412) aho vaH pauruShaM nAsti na cha vo.asti parAkramaH . yatrAbhimanyuH samare pashyatAM vo nipAtitaH .. 7\-72\-86 (47413) AtmAnameva garheyaM yadahaM vai sudurbalAn . yuShmAnAj~nAya niryAto bhIrUnakR^itanishchayAn .. 7\-72\-87 (47414) AhosvidbhUShaNArthAya varmashastrAyudhAni vaH . vAchastu vaktuM saMsatsu mama putramarakShatAm .. 7\-72\-88 (47415) sa~njaya uvAcha. 7\-72\-89x (4446) evamuktvA tato vAkyamatiShThadvai varAsimAn . na smAshakyata bIbhatsuH kenachitprasamIkShitum .. 7\-72\-89 (47416) tamantakamiva kruddhaM niHshvasantaM muhurmuhuH . `mahendramiva tiShThantaM vajrodyatamahAbhujam'. putrashokAbhisantaptamashrupUrNamukhaM tadA .. 7\-72\-90 (47417) na bhAShituM shaknuvanti draShTuM vA suhR^ido.arjunam . anyatra vAsudevAdvA jyeShThAdvA pANDunandanAt .. 7\-72\-91 (47418) sarvAsvavasthAsu hitAvarjunasya manonugau . bahumAnAtpriyatvAchcha tAvenaM vaktamarhataH .. 7\-72\-92 (47419) tatastaM putrashokena bhR^ishaM pIDitamAnasam . rAjIvalochanaM kruddhaM rAjA vachanamabravIt .. .. 7\-72\-93 (47420) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pratij~nAparvaNi dvisaptatitamo.adhyAyaH .. 72 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-72\-11 shliShTamanubaddham .. 5\-72\-17 ADambaraistUryaravaiH .. 5\-72\-49 yatheti kathamarthe .. 5\-72\-70 vAsudeva uvAcha . kimarthametannAkhyAtaM tvayA pArtha raNe mama iti Ta.pAThaH .. 5\-72\-72 dvisaptatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 073 .. shrIH .. 7\.73\. adhyAyaH 73 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## yudhiShThireNArjunampratyabhimanyunidhanaprakArakathanam .. 1 .. arjunena sashapathaM jayadrathavadhapratij~nA .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-73\-0 (47421) yudhiShThira uvAcha. 7\-73\-0x (4447) tvayi yAte mahAbAho saMshaptakabalaM prati . prayatnamakarottIvramAchAryo prahaNe mama .. 7\-73\-1 (47422) vyUDhAnIkaM tato droNaM yatamAnaM mahAmR^idhe . prativyUhya sahAnIkAH pratyarudhma vayaM balAt .. 7\-73\-2 (47423) sa vAryamANo rathibhirmayi chApi surakShite . asmAnabhijagAmAshu pIDayannishitaiH sharaiH .. 7\-73\-3 (47424) te pIDyamAnA droNena droNAnIkaM na shaknumaH . prativIkShitumapyAjau bhettuM tatkuta eva tu .. 7\-73\-4 (47425) tatastamapratirathamahaM saubhadramabravam . droNAnIkamidaM bhinddhi dvAraM sa~njanayasva naH .. 7\-73\-5 (47426) sa tathA chodito.asmAbhiH sadashva iva vIryavAn . asahyamapi taM bhAraM voDhumevopachakrame .. 7\-73\-6 (47427) sa tavAstropadeshena vIryeNa cha samanvitaH . prAvishattadbalaM bAlaH suparNa iva sAgaram .. 7\-73\-7 (47428) te.anuyAtA vayaM vIraM sAtvatIputramAhave . praveShTukAmAstenaiva yena sa prAvishachchamUm .. 7\-73\-8 (47429) tataH saindhavako rAjA kShudrastAta jayadrathaH . varadAnena rudrasya sarvAnnaH samavArayat .. 7\-73\-9 (47430) tato droNaH kR^ipaH karNo drauNiH kausalya eva cha . kR^itavarmA cha saubhadraM ShaDrathAH paryavArayan .. 7\-73\-10 (47431) parivArya tu taiH sarvairyudhi bAlo mahArathaiH . yatamAnaH paraM shaktyA bahubhirvirathIkR^itaH .. 7\-73\-11 (47432) tato dauHshAsaniH kShipraM tathA tairvirathIkR^itam . `saMshayaM paramaM prAptaM padAtinamavasthitam . gadAhasto.abhyayAttUrNaM jighAMsuraparAjitam .. 7\-73\-12 (47433) gadinaM tvatha taM dR^iShTvA vAsavasyAtmajAtmajaH . sa jagrAha gadAM vIro gadAyuddhavishAradaH .. 7\-73\-13 (47434) gadAmaNDalamArgasthau sarvakShatrasya pashyataH . tau samprajagmaturvIrAvanyonyasyAntaraiShaNau .. 7\-73\-14 (47435) tAvanyonyaM gadAgrAbhyAM tADitau yuddhadurmadau . indradhvajAvivotsR^iShTau gatasatvau mahIMgatau .. 7\-73\-15 (47436) dauHshAsanirathotthAya kurUNAM kIrtivardhanaH . uttiShThamAnaM saubhadraM gadayA mUrdhnyatADayat .. 7\-73\-16 (47437) gadAvegena mahatA vyAyAmena cha mohitaH . vimanA nyapatadbhUmau saubhadraH paravIrahA .. 7\-73\-17 (47438) sa tu hatvA sahasrANi dvipAshvarathapattinAm'. rAjaputrashataM chAgryaM vIrAMshchAlakShitAnbahUn .. 7\-73\-18 (47439) bR^ihadbalaM cha rAjAnaM svargeNa samayojayat . `gataH sukR^itinAM lokAnye cha svargajitAM shubhAH .. 7\-73\-19 (47440) adInastrAsaya~nChatrUnnandayitvA cha bAndhavAn . asakR^innAma vishrAvya pitR^INAM mAtulasya cha'.. 7\-73\-20 (47441) vIro diShTAntamApannaH shochayanvAndhavAnbahUn . `tataH sma shokasantaptA bhavatA.adya sameyuShaH'.. 7\-73\-21 (47442) etAvadeva nirvR^ittamasmAkaM shokavardhanam . sa chaivaM puruShavyAghraH svargalokamavAptavAn .. 7\-73\-22 (47443) sa~njaya uvAcha. 7\-73\-23x (4448) tato.arjuno vachaH shrutvA dharmarAjena bhAShitam . hA putra iti niHshvasya vyathito nyapatadbhuvi .. 7\-73\-23 (47444) viShaNNavadanAH sarve parivArya dhana~njayam . netrairanimiShairdInAH pratyavaikShanparasparam .. 7\-73\-24 (47445) pratilabhya tataH saMj~nAM vAsaviH krodhamUrchChitaH . kampamAno jvareNeva niHshvasaMshcha muhurmuhuH .. 7\-73\-25 (47446) pANiM pANau viniShpiShya dantAnkaTakaTAyya cha . `trishikhAM bhrukuTIM kR^itvA krodhasaMraktalochanaH'. unmatta iva viprekShannidaM vachanamabravIt .. 7\-73\-26 (47447) arjuna uvAcha. 7\-73\-27x (4449) satyaM vaH pratijAnAmi shvo.asmi hantA.ajayadratham . na chedvadhabhayAdbhIto dhArtarAShTrAnprahAsyati .. 7\-73\-27 (47448) na chAsmA~nsharaNaM gachChetkR^iShNaM vA puruShottamam . bhavantaM vA mahArAja shvo.asmi hantA jayadratham .. 7\-73\-28 (47449) dhArtarAShTrapriyakaraM mayi vismR^itasauhR^idam . pApaM bAlavadhe hetuM shvo.asmi hantA jayadratham .. 7\-73\-29 (47450) rakShamANAshcha taM sa~Nkhye ye mAM yotsyanti kechana . api droNakR^ipau rAja~nChAdayiShyAmi tA~nCharaiH .. 7\-73\-30 (47451) yadyetadevaM sa~NgrAme na kuryAM puruSharShabhAH . mA sma puNyakR^itAM lokAnprApnuyAM shUrasammatAn .. 7\-73\-31 (47452) ye lokA mAtR^ihantR^INAM ye chApi pitR^ighAtinAm . gurudAragatAnAM ye pishunAnAM cha ye sadA .. 7\-73\-32 (47453) sAdhUnasUyatAM ye cha ye chApi parivAdinAm . ye cha nikShepahantR^INAM ye cha vishvAsaghAtinAm .. 7\-73\-33 (47454) bhuktapUrvAM striyaM ye cha nindatAmaghashaMsinAm . brahmaghnAnAM cha ye lokA ye cha goghAtinAmapi .. 7\-73\-34 (47455) pAyasaM vA yavAnnaM vA shAkaM kR^isarameva vA . saMyAvApUpamAMsAni ye cha lokA vR^ithAshnatAm . tAnanhAyAdhigachCheyaM na cheddhanyAM jayadratham .. 7\-73\-35 (47456) vedAdhyAyinamatyarthaM saMshitaM vA dvijottamam . avamanyamAno yAnyAti vR^iddhAnsAdhUngurUMstathA .. 7\-73\-36 (47457) spR^ishato brAhmaNaM gAM cha pAdenAgniM cha yA bhavet . yA.apsu shleShma purIShaM cha mUtraM vA mu~nchatAM gatiH . tAM gachCheyaM gatiM kaShTAM na cheddhanyAM jayadratham .. 7\-73\-37 (47458) nagnasya snAyamAnasya yA cha vandhyA.atithergatiH . utkochinAM mR^iShoktInAM va~nchakAnAM cha yA gatiH .. 7\-73\-38 (47459) AtmApahAriNAM yA cha yA cha mithyAbhishaMsinAm . bhR^ityaiH sandR^ishyamAnAnAM putradArAshritaistathA .. 7\-73\-39 (47460) asaMvibhajya kShudrANAM yA gatirmiShTamashnatAm . tAM gachCheyaM gatiM ghorAM na cheddhanyAM jayadratham .. 7\-73\-40 (47461) saMshritaM chApi yastyaktvA sAdhuM tadvachane ratam . na bibharti nR^isaMsAtmA nindate chopakAriNam .. 7\-73\-41 (47462) arhate prAtiveshyAya shrAddhaM yo na dadAti cha . anarhebhyashcha yo dadyAdvR^iShalIpataye tathA .. 7\-73\-42 (47463) madyapo bhinnamaryAdaH kR^itaghno bhartR^inindakaH . teShAM gatimiyAM kShipraM na cheddhAnyAM jayadratham .. 7\-73\-43 (47464) bhu~njAnAnAM tu savyena utsa~Nge chApi khAdatAm . pAlAshamAsanaM chaiva tindukairdantadhAvanam .. 7\-73\-44 (47465) ye chAvarjayatAM lokAH svapatAM cha tathoShasi . shItabhItAshcha ye viprA raNabhItAshcha kShatriyAH .. 7\-73\-45 (47466) ekakUpodakagrAme vedadhvanivivarjite . ShaNmAsaM tatra vasatAM tathA shAstraM vinindatAm .. 7\-73\-46 (47467) divAmaithuninAM chApi divaseShu cha sherate . agAradAhinAM chaiva garadAnAM cha ye matAH .. 7\-73\-47 (47468) agnyAtithyavihInAshcha gopAneShu cha vighnadAH . rajasvalAM sevayantaH kanyAM shulkena dAyinaH .. 7\-73\-48 (47469) yA cha vai bahuyAjinAM brAhmaNAnAM shvavR^ittinAm . AsyamaithunikAnAM cha ye divAmaithune ratAH .. 7\-73\-49 (47470) brAhmaNasya pratishrutya yo vai lobhAddadAti na . teShAM gatiM gamiShyAmi shvo na hanyAM jayadratham .. 7\-73\-50 (47471) dharmAdapetA ye chAnye mayA nAtrAnukIrtitAH . ye chAnukIrtitAsteShAM gatiM kShipramavApnuyAm .. 7\-73\-51 (47472) yadi vyuShTAmimAM rAtriM shvo na hanyAM jayadratham . imAM chApyaparAM bhUyaH pratij~nAM me nibodhata .. 7\-73\-52 (47473) yadyasminna hatte pApe sUryo.astamupayAsyati . ihaiva sampraveShTA.ahaM jvalitaM jAtavedasam .. 7\-73\-53 (47474) asurasuramanuShyAH pakShiNo voragA vA pitR^irajanicharA vA brahmadevarShayo vA . charamacharamapIdaM yatparaM chApi tasmA\-\- ttadapi mama ripuM taM rakShituM naiva shaktAH .. 7\-73\-54 (47475) yadi vishati rasAtalaM tadagryaM viyadapi devapuraM diteH puraM vA . tadapi sharashatairahaM prabhAte bhR^ishamabhimanyuripoH shiro.abhihartA .. 7\-73\-55 (47476) sa~njaya uvAcha. 7\-73\-56x (4450) evamuktvA vichikShepa gANDIvaM savyadakShiNam . tasya sarvamatikramya dhanuHshabdo.aspR^ishaddivam .. 7\-73\-56 (47477) arjunena pratij~nAte pA~nchajanyaM janArdanaH . pradadhmau tatra sa~Nkruddho devadattaM cha phalgunaH .. 7\-73\-57 (47478) sa pA~nchajanyo.achyutavaktravAyunA bhR^ishaM supUrNodaraniHsR^itadhvaniH . jagatsapAtAlaviyaddigIshvaraM prakampayAmAsa yugAtyaye yathA .. 7\-73\-58 (47479) tato vAditraghoShAshcha prAdurAsansahasrashaH . siMhanAdashcha pANDUnAM pratij~nAte mahAtmanA .. 7\-73\-59 (47480) `prAnR^ityadiva gANDIvaM sharAstUNIgatA mudA . nirAkrAmanniva tadA svayameva mR^idhaiShiNaH .. 7\-73\-60 (47481) bhImasenaH susaMhR^iShTaH pratyabhAShata bhArata . dhana~njayamabhiprekShya harShagadgadayA girA .. 7\-73\-61 (47482) pratij~nodbhavashabdena kR^iShNasha~Nkhasvanena cha . nihato dhArtarAShTro.ayaM sAnubandhaH suyodhanaH .. 7\-73\-62 (47483) atha mR^iditatamAgryadAmamAlyaM tava sutashokamayaM cha roShajAtam . vyapanudati mahAprabhAvasena\-\- nnaravara vAkyamidaM mahArthamiShTam .. 7\-73\-63 (47484) sa~njaya uvAcha. 7\-73\-64x (4451) atha sha~Nkhyaishcha bherIbhiH paNavaiH sainikAstathA . sasUtamAgadhA jiShNuM stutibhiH samapUjayan .. 7\-73\-64 (47485) tadA bhImaM balaM sarve tena nAdena mohitam . tAvakaM tanmahArAja viShaNNaM samapadyata'.. .. 7\-73\-65 (47486) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pratij~nAparvaNi trisaptatitamo.adhyAyaH .. 73 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-73\-38 vandhyApateH iti ~Na . pAThaH. utkroshakAnR^itAnAM cha iti ka. pAThaH. utkoTikAnR^itAnAM cha iti Ta.~Na.pAThaH .. 5\-73\-39 AtmApahAriNAM AtmAnamanyathA prakAshayatAm .. 5\-73\-42 vR^iShalI shUdrA kanyAbhAve rajasvalA vA .. 5\-73\-55 diteriti . kArye kAraNopachArAddaityAnAmityarthaH .. 5\-73\-73 trisaptatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 074 .. shrIH .. 7\.74\. adhyAyaH 74 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunapratij~nAshravaNachakitasya jayadrathasya droNaturyodhanAshyAsanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-74\-0 (47487) sa~njaya uvAcha. 7\-74\-0x (4452) shrutvA tu taM mahAshabdaM pANDUnAM putragR^iddhinAm . chAraiH praveditastrastaH samutthAya jayadrathaH .. 7\-74\-1 (47488) shokasammUDhahR^idayo duHkhenAbhyAhato bhR^isham . majjamAna ivAgAdhe vipule shokasAgare . jagAma samitiM rAj~nAM saindhavo vimR^ishanbahu .. 7\-74\-2 (47489) sa teShAM naradevAnAM sakAshe paryadevayat . abhimanyupiturbhItaH savrIDo vAkyamabravIt .. 7\-74\-3 (47490) yo.asau pANDoH kila kShetre jAtaH shakreNa kAminA . sa ninIShati durbuddhirmAM kilaikaM yamakShayam .. 7\-74\-4 (47491) svasti vo.astu gamiShyAmi svagR^ihaM jIvitepsayA. 7\-74\-5 (47492) athavAstrapratibalAstrAta mAM kShatriyarShabhAH . pArthena prArthitaM vIrAste sandatta mamAbhayam .. 7\-74\-6 (47493) droNaduryodhanakR^ipAH karNamadreshabAhlikAH . duHshAsanAdayaH shaktAstrAtumapyantakArditam .. 7\-74\-7 (47494) kima~Nga punarekena phalgunena jighAMsatA . na trAsyanti bhavanto mAM samastAH patayaH kShiteH .. 7\-74\-8 (47495) pratij~nAM pANDaveyAnAM shrutvA mama mahadbhayam . sIdanti mama gAtrANi mumUrShoriva pArthivAH .. 7\-74\-9 (47496) vadho nUnaM pratij~nAto mama gANDIvadhanvanA . tathAhi hR^iShTAH kroshanti shokakAle.api pANDavAH .. 7\-74\-10 (47497) tanna devA na gandharvA nAsuroragarAkShasAH . utsahante.anyathA kartuM kuta eva narAdhipAH .. 7\-74\-11 (47498) tasmAnmAmanujAnIta bhadraM vo.astu nararShabhAH . adarshanaM gamiShyAmi na mAM drakShyanti pANDavAH .. 7\-74\-12 (47499) sa~njaya uvAcha. 7\-74\-13x (4453) evaM vilapamAnaM taM bhayAdvyAkulachetasam . AtmakAryagarIyastvAdrAjA duryodhano.abravIt .. 7\-74\-13 (47500) na bhetavyaM naravyAghra ko hi tvAM puruSharShabha . madhye kShatriyavIrANAM tiShThantaM prArthayedyudhi .. 7\-74\-14 (47501) `eteShAM naradevAnAM mattamAta~NgagAminAm . sa~NghAtamupayAtAnAmapi vibhyetpurandaraH'.. 7\-74\-15 (47502) ahaM vaikartanaH karNashchitraseno viviMshatiH . bhUrishravAH shalaH shalyo vR^iShaseno durAsadaH .. 7\-74\-16 (47503) purumitro jayo bhojaH kAmbhojashcha sudakShiNaH . satyavrato mahAbAhurvikarNo durmukhashcha ha .. 7\-74\-17 (47504) duHshAsanaH subAhushcha kAli~NgashchApyudAyudhaH . vindAnuvindAvAvantyau droNo drauNishcha saubalaH .. 7\-74\-18 (47505) `mAyAvI balavA~nChUro rAkShasashchApyalambusaH'. ete chAnye cha bahavo nAnAjanapadeshvarAH . sasainyAstvAbhigopsyanti vyetu te mAnaso jvaraH .. 7\-74\-19 (47506) tvaM chApi rathinAM shreShThaH svayaM shUro.amitadyute . sa kathaM pANDaveyebhyo bhayaM pashyasi vaindhava .. 7\-74\-20 (47507) akShauhiNyo mahAvIrya madIyAstava rakShaNe . yattA yotsyanti mAbhaistvaM saindhava vyetu te bhayam .. 7\-74\-21 (47508) sa~njaya uvAcha. 7\-74\-22x (4454) evamAshvAsito rAjanputreNa tava saindhavaH . duryodhanena sahito droNaM rAtrAvupAgamat .. 7\-74\-22 (47509) upasa~NgR^ihya charaNau droNAya sa vishAmpatiH . upopavishya praNataH paryapR^ichChadidaM vachaH .. 7\-74\-23 (47510) nimitte dUrapAtitve laghutve dR^iDhavedhane . mama bravItu bhagavAnvisheShaM phalgunasya cha .. 7\-74\-24 (47511) vidyAvisheShamichChAmi j~nAtumAchArya tattvataH . arjunasyAtmanashchaiva yAthAtathyaM prachakShva me .. 7\-74\-25 (47512) droNa uvAcha. 7\-74\-26x (4455) samamAchAryakaM tAta tava chaivArjunasya cha . yogAdduHkhoShitatvAchcha tasmAttvatto.adhiko.arjunaH .. 7\-74\-26 (47513) na tu te yudhi santrAsaH kAryaH pArthAtkatha~nchana . ahaM hi rakShitA tAta bhayAttvAM nAtra saMshayaH .. 7\-74\-27 (47514) na hi madbAhuguptasya prabhavantyamarA api . vyUhayiShyAmi taM vyUhaM yaM pArtho na tariShyati .. 7\-74\-28 (47515) tasmAdyudhyasva mAbhaistvaM svadharmamanupAlaya . pitR^ipaitAmahaM mArgamanuyAhi mahAratha .. 7\-74\-29 (47516) adhItA vidhivadvedA agnayaH suhutAstvayA . iShTaM cha bahubhiryaj~nairna te mR^ityurbhaya~NkaraH .. 7\-74\-30 (47517) durlabhaM mAnuShairmandairmahAbhAgyamavApya tu . bhujavIryArjitA.NllokAndivyAnprApsyasyanuttamAn .. 7\-74\-31 (47518) kuravaH pANDavAshchaiva vR^iShNayo.anye cha mAnavAH . ahaM cha sahaputreNa adhruvA iti chintyatAm .. 7\-74\-32 (47519) paryAyeNa vayaM sarve kAlena balinA hatAH . paralokaM gamiShyAmaH svaiHsvaiH karmabhiranvitAH .. 7\-74\-33 (47520) tapastaptvA tu yA.NllokAnprApnuvanti tapasvinaH . kShatradharmAshritAH vIrAH kShatriyAH prApnuvanti tAn .. 7\-74\-34 (47521) evamAshvAsito rAjA bhAradvAjena saindhavaH . apAnudadbhayaM pArthAdyuddhAya cha mano dadhe .. 7\-74\-35 (47522) tataH praharShaH sainyAnAM tasya chAsIdvishAmpate . vAditrANAM dhvanishchograH siMhanAdaravaiH saha .. .. 7\-74\-36 (47523) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pratij~nAparvaNi chatuHsaptatitamo.adhyAyaH .. 74 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-74\-4 kiletyaruchau .. 5\-74\-5 svagR^ihAjjIvitepsayA iti ~Na . pAThaH .. 5\-74\-6 pArthena pArthivA vIrAstaMddadadhvaM mamAbhayam iti ka.Ta.pAThaH .. 5\-74\-24 nimitte lakShyabhedane .. 5\-74\-26 yogAdabhyAsAt . duHkhochitatvAchcha iti ka.Ta.~Na.pAThaH .. 5\-74\-30 mR^ityubhavaM bhayam iti ka.pAThaH .. 5\-74\-74 chatuHsaptatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 075 .. shrIH .. 7\.75\. adhyAyaH 75 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## shrIkR^iShNenArjunamprati droNAdibhirjayadratharakShaNapratij~nAdikathanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-75\-0 (47524) sa~njaya uvAcha. 7\-75\-0x (4456) pratij~nAte tu pArthena sindhurAjavadhe tadA . vAsudevo mahAbAhurdhana~njayamabhAShata .. 7\-75\-1 (47525) bhrAtR^INAM matamaj~nAya tvayA vAchA pratishrutam . saindhavaM chAsmi hanteti tatsAhasamidaM kR^itam .. 7\-75\-2 (47526) asammantrya mayA sArdhamatibhAro.ayamudyataH . kathaM tu sarvalokasya nAvahAsyA bhavemahi .. 7\-75\-3 (47527) dhArtarAShTrasya shibire ye tu praNihitAshcharAH . ta ime shIghramAgamya pravR^ittiM vedayanti naH .. 7\-75\-4 (47528) tvayA vai sampratij~nAte sindhurAjavadhe prabho . siMhanAdaH savAditraH sumahAniha taiH shrutaH .. 7\-75\-5 (47529) tena shabdena vitrastA dhArtarAShTrAH sasaindhavAH . nAkasmAtsiMhanAdo.ayamiti matvA vyavasthitAH .. 7\-75\-6 (47530) sumahA~nshabdasampAtaH kauravANAM mahAbhuja . AsInnAgAshvapattInAM rathaghoShashcha bhairavaH .. 7\-75\-7 (47531) abhimanyorvadhaM shrutvA dhruvamArto dhana~njayaH . rAtrau niryAsyati krodhAtiti mattvA vyavasthitAH .. 7\-75\-8 (47532) taishchArebhya iyaM kR^itsnA shrutA satyavatastava . pratij~nA sindhurAjasya vadhe rAjIvalochana .. 7\-75\-9 (47533) tato vimanasaH sarve trastAH kShudramR^igA iva . AsansuyodhanAmAtyAH sa cha rAjA jayadrathaH .. 7\-75\-10 (47534) athotthAya sahAmAtyairdInaH svashivirAtkila . ayAtsauvIrasindhUnAmIshvaro rAjasaMsadam .. 7\-75\-11 (47535) sa mantrakAle saMmantrya sarvAM naishreyasIM kriyAm . suyodhanamidaM vAkyamabravIdrAjasaMsadi .. 7\-75\-12 (47536) mAmasau putrahanteti shvo.abhiyAtA dhana~njayaH . pratij~nAto hi senAyA madhye tena vadho mama .. 7\-75\-13 (47537) tAM na devA na gandharvA nAsuroragarAkShasAH . utsahante.anyathA kartuM pratij~nAM savyasAchinaH .. 7\-75\-14 (47538) te mAM rakShata sa~NgrAme mA vo mUrdhni dhana~njayaH . padaM kR^itvA.a.apnuyAllakShyaM yuktaM pratividhIyatAm .. 7\-75\-15 (47539) atha rakShA na me samyakkriyate kurunandana . anujAnIhi mAM rAjangamiShyAmi gR^ihAnprati .. 7\-75\-16 (47540) evamuktastvavAkshIrSho vimanAH sasuyodhanaH . shrutvA taM samayaM tasya dhyAnamevAnvapadyata .. 7\-75\-17 (47541) tamArtamabhisamprekShya rAjA kila sa saindhavaH . mR^idu chAtmahitaM chaiva sApekShamidamuktavAn .. 7\-75\-18 (47542) neha pashyAmi bhavatAM tathAvIryaM dhanurdharam . yo.arjunasyAstramastreNa pratihanyAnmahAhave .. 7\-75\-19 (47543) vAsudevasahAyasya gANDIvaM dhunvato dhanuH . ko.arjunasyAgratastiShThetsAkShAdapi shatakratuH .. 7\-75\-20 (47544) maheshvaro.api pArthena shrUyate yodhinaH purA . padAtinA mahAvIryo girau himavati prabhuH .. 7\-75\-21 (47545) dAnavAnAM sahasrANi hiraNyapuravAsinAm . jaghAnaikarathenaiva devarAjaprachoditaH .. 7\-75\-22 (47546) samAyukto hi kaunteyo bAsudevena dhImatA . sAmarAnapi lokAMstrInhanyAditi matirmama .. 7\-75\-23 (47547) so.ahamichChAmyanuj~nAtuM rakShituM vA mahAtmanA . droNena sahaputreNa vIreNa yadi manyase .. 7\-75\-24 (47548) shrIbhagavAnuvAcha. 7\-75\-25x (4457) sa rAj~nA svayamAchAryo bhR^ishamatrArthito.arjuna . saMvidhAnaM cha vihitaM rathAshcha kila sajjitAH .. 7\-75\-25 (47549) karNo bhUrishravA drauNirvR^iShasenashcha durjayaH . kR^ipashcha madrarAjashcha ShaDete.asya purogamAH .. 7\-75\-26 (47550) shakaTaH padmakashchArdho vyUho droNena nirmitaH . padmakarNikamadhyasthaH sUchI pArshve jayadrathaH .. 7\-75\-27 (47551) sthAsyate rakShite vIraiH sindhurAT sa sudurmadaH . dhanuShyastre cha vIrye cha prANe chaiva tathaurase .. 7\-75\-28 (47552) aviShahyatamA hyete nishchitAH pArtha ShaDrathAH . etAnajitvA sagaNAnnaiva prApyo jayadrathaH .. 7\-75\-29 (47553) teShAmekaikasho vIryaM ShaNNAM tvamanuchintaya . sahitA hi naravyAghra na shakyA jetuma~njasA .. 7\-75\-30 (47554) bhUyastu mantrayiShyAmi nItimAtmahitAya vai . mantraj~naiH sachivaiH sArdhaM suhR^idbhiH kAryasiddhaye .. .. 7\-75\-31 (47555) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pratij~nAparvaNi pa~nchasaptatitamo.adhyAyaH .. 75 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-75\-2 ashabdo niShedhe . aj~nAtvetyarthaH .. 5\-75\-25 saMvidhAnaM pratividhAnam .. 5\-75\-27 padmavyUhaH pashchArdhe pashchAdbhAge yasya . sUchI sUchImukho vyUhaH .. 5\-75\-75 pa~nchasaptatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 076 .. shrIH .. 7\.76\. adhyAyaH 76 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunena shrIkR^iShNamprati svasAmarthyakathanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-76\-0 (47556) arjuna uvAcha. 7\-76\-0x (4458) ShaDrathAndhArtarAShTrasya manyase yAnbalAdhikAn . teShAM vIryaM mamArdhena na tulyamiti me matiH .. 7\-76\-1 (47557) astramastreNa sarveShAmeteShAM madhusUdana . mayA drakShyasi nirbhinnaM jayadrathavadhaiShiNA .. 7\-76\-2 (47558) droNasya miShatashchAhaM sagaNasya vipashchitaH . mUrdhAnaM sindhurAjasya pAtayiShyAmi bhUtale .. 7\-76\-3 (47559) yadi sAdhyAshcha rudrAshcha vasavashcha sahAshvinaH . marutashcha sahendreNa vishvedevAH saheshvarAH .. 7\-76\-4 (47560) pitaraH sahagandharvAH suparNAH sAgarAdrayaH . dyaurviyatpR^ithivI cheyaM dishashcha sadigIshvarAH .. 7\-76\-5 (47561) grAmyAraNyAni bhUtAni sthAvarANi charANi cha . trAtAraH sindhurAjasya bhavanti madhusUdana .. 7\-76\-6 (47562) tathApi bANairnihataM shvo draShTAsi raNe mayA . satyena cha shape kR^iShNa tathaivAyudhamAlabhe .. 7\-76\-7 (47563) yasya goptA maheShvAso droNaH pApasya durmateH . tameva prathamaM droNamabhiyAsyAmi keshava .. 7\-76\-8 (47564) tasminyuddhamidaM baddhaM manyate sa suyodhanaH . tasmAttasyaiva senAgraM bhittvA yAsyAmi saindhavam .. 7\-76\-9 (47565) draShTAsi shvo maheShvAsAnnArAchaistigmatejitaiH . shR^i~NgANIva girervajrairdAryamANAnmayA yudhi .. 7\-76\-10 (47566) naranAgAshvadehebhyo visraviShyati shoNitam . pataddhyaH patitebhyashcha vibhinnebhyaH shitaiH sharaiH .. 7\-76\-11 (47567) gANDIvapreShitA bANA mano.anilasamA jave . nR^inAgAshvAnvidehAsUnkartArashcha sahasrashaH .. 7\-76\-12 (47568) shakrAdbhIShmAtkR^ipAddroNAddevAdrudrAchcha yanmayA . upAttamastraM ghoraM taddaShTAro.atra narA yudhi .. 7\-76\-13 (47569) brAhmeNAstreNa chAstrANi hanyamAnAni saMyuge . mayA draShTA.asi sarveShAM saindhavasyAbhirakShiNAm .. 7\-76\-14 (47570) sharavegasamutkR^ittai rAj~nAM keshava mUrdhabhiH . AstIryamANAM pR^ithivIM draShTA.asi shvo mayA yudhi .. 7\-76\-15 (47571) kravyAdAMstarpayiShyAmi drAvayiShyAmi shAtravAn . suhR^ido nandayiShyAmi pramathiShyAmi saindhavam .. 7\-76\-16 (47572) bahvAgaskR^itkusaMbandhI pApadeshasamudbhavaH . mayA saindhavako rAjA hataH svA~nshochayiShyati .. 7\-76\-17 (47573) sarve kShIrAnnabhoktAraH pApAchArA raNAjire . mayA sarAjakA bANairhatA nashyanti saindhavAH .. 7\-76\-18 (47574) tathA prabhAte kartA.asmi yathA kR^iShNa suyodhanaH . nAnyaM dhanurdharaM loke maMsyate matsamaM yudhi .. 7\-76\-19 (47575) `gANDIvaM cha dhanurdivyaM yoddhAraM cha dhana~njam . yantAraM cha hR^iShIkeshaM ko.ativarteta saMyuge'.. 7\-76\-20 (47576) tava prasAdAdbhagavankiMnAvAptaM raNe mama . aviShahyaM hR^iShIkesha kiM jAnanmAM vigarhase .. 7\-76\-21 (47577) yathA lakShma sthiraM chandre samudre cha yathA jalam . evametAM pratij~nAM me satyAM viddhi janArdana .. 7\-76\-22 (47578) mAvamaMsthA mamAstrANi mAvamaMsthAshcha gANDivam . mAvamaMsthA balaM bAhvormAvamaMsthA dhana~njayam .. 7\-76\-23 (47579) gANDIvaM cha dhanurdivyaM yoddhA chAhaM nararShabha . tvaM cha yantA hR^iShIkesha kinnu syAdajitaM mayA .. 7\-76\-24 (47580) yathAbhiyAya sa~NgramaM na jito vai jayAmi cha . tena satyena sa~NgrAme hataM viddhi jayadratham .. 7\-76\-25 (47581) `tvaM cha mAdhava sarvaM tattathA pratividhAsyasi . yathA ripUNAM miShatAM pramathiShyAmi saindhavam'.. 7\-76\-26 (47582) dhruvaM vai brAhmaNe satyaM dhruvA sAdhuShu sannatiH . shrIrdhruvA.api cha dakSheShu dhruvo nArAyaNe jayaH .. 7\-76\-27 (47583) sa~njaya uvAcha. 7\-76\-28x (4459) evamuktvA hR^iShIkeshaM svayamAtmAnamAtmanA . sandideshArjuno nardanvAsaviH keshavaM prabhum .. 7\-76\-28 (47584) yathA prabhAtAM rajanIM kalpitaH syAdrathottamaH . tathA kAryaM tvayA kR^iShNa pratij~nA syAdyathA dhruvA .. .. 7\-76\-29 (47585) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pratij~nAparvaNi ShaTsaptatitamo.adhyAyaH .. 76 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-76\-9 tasmin droNe . yuddhaM baddhamiva baddhaM ekAntajayena sthirIkR^itam .. 5\-76\-76 ShaTsaptatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 077 .. shrIH .. 7\.77\. adhyAyaH 77 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## shrIkR^iShNena subhadrAsamAshvAsanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-77\-0 (47586) sa~njaya uvAcha. 7\-77\-0x (4460) tAM nishAM duHkhashokArtau niHshvasantAvivoragau . nidrAM naivopalebhAte vAsudevadhana~njayau .. 7\-77\-1 (47587) naranArAyaNau kruddhau j~nAtvA devAH savAsavAH . vyathitAshchintayAmAsuH kiMsvidetadbhaviShyati .. 7\-77\-2 (47588) vavushcha dAruNA vAtA rUkShA ghorAbhishaMsinaH . sakabandhastathA.a.aditye parighaH samadR^ishyata .. 7\-77\-3 (47589) shuShkAshanyashcha niShpetuH sanirghAtAH savidyutaH . chachAla chApi pR^ithivI sashailavanakAnanA .. 7\-77\-4 (47590) chukShubhushcha mahArAja sAgArA makarAlayAH . pratisrotaHpravR^ittAshcha tathA gantuM samudragAH .. 7\-77\-5 (47591) rathAshvanaranAgAnAM pravR^ittamadharottaram . kravyAdAnAM pramodArthaM yamarAShTravivR^iddhaye .. 7\-77\-6 (47592) vAhanAni shakR^inmUtre mumuchU rurudushcha ha . tAndR^iShTvA dAruNAnsarvAnutpAtA.NllomaharShaNAn .. 7\-77\-7 (47593) sarve te vyathitAH sainyAstvadIyA bharatarShabhA . shrutvA mahAbalasyogrAM pratij~nAM savyasAchinaH .. 7\-77\-8 (47594) atha kR^iShNaM mahAbAhurabravItpAkashAsaniH . AshvAsaya subhadrAM tvaM bhaginIM snuShayA saha .. 7\-77\-9 (47595) snuShAM chAsyA vayasyAshcha vishokAH kuru mAdhava . sAmnA satyena yuktena vachasA.a.ashvAsaya prabho .. 7\-77\-10 (47596) tato.arjunagR^ihaM gatvA vAsudevaH sudurmanAH . bhaginIM putrashokArtAmAshvAsayata duHkhitAm .. 7\-77\-11 (47597) vAsudeva uvAcha. 7\-77\-12x (4461) mA shokaM kuru vArShNeyi kumAraM prati sasnuShA . sarveShAM prANinAM bhIru niShThaiShA kAlanirmitA .. 7\-77\-12 (47598) kule jAtasya vIrasya kShatriyasya visheShataH . sadR^ishaM maraNaM hyetattava putrasya mA shuchaH .. 7\-77\-13 (47599) diShTyA mahAratho dhIraH pitustulyaparAkramaH . kShAtreNa vidhinA prApto vIrAbhilaShitAM gatim .. 7\-77\-14 (47600) jitvA subahushaH shatrUnpreShayitvA cha mR^ityave . gataH puNyakR^itAM lokAnsarvakAmaduho.akShayAn .. 7\-77\-15 (47601) tapasA brahmacharyeNa shrutena praj~nayApi cha . santo yAM gatimichChanti tAM prAptastava putrakaH .. 7\-77\-16 (47602) vIrasUrvIrapatnI tvaM vIrajA vIrabAndhavA . mA shuchastanayaM bhadre gataHsa paramAM gatim .. 7\-77\-17 (47603) `svAdhyAyayuktaM brAhmamI yAchitAraM `svAdhyAyayuktaM brAhmaNI yAchitAraM gaurboDhAraM kShipragantAramashvA . dAsaM shUdrA karmakAraM tu vaishyA shUraM sUte tvadvidhA rAjaputrI'.. 7\-77\-18 (47604) prApsyate chApyasau pApaH saindhavo bAlaghAtakaH . adharmasyAsya tu phalaM sasuhR^idgaNabAndhavaH .. 7\-77\-19 (47605) vyuShTAyAM tu varArohe rajanyAM pApakarmakR^it . na hi mokShyati pArthAtsa praviShTo.apyamarAvatIm .. 7\-77\-20 (47606) shvaH shiraH pAdamUlaM te saindhavasyAhR^itaM dhruvam . paddhyAM pramathitAsi tvaM vishokA bhava mA rudaH .. 7\-77\-21 (47607) kShatradharmaM puraskR^itya gataH shUraH satAM gatim . vayaM cha prApnuyAmeha ye chAnye shastrajIvinaH .. 7\-77\-22 (47608) vyUDhorasko mahAbAhuranivartI ripuvrajAt . gatastava varArohe putraH svargaM jvaraM jahi .. 7\-77\-23 (47609) anuyAtashcha pitaraM mAtR^ipakShaM cha vIryavAn . sahasrasho ripUnhatvA hataH shUro mahArathaH .. 7\-77\-24 (47610) AshvAsaya snuShAM rAj~ni mA shuchaH kShatriye bhR^isham . shvaH priyaM sumahachChrutvA vishokA bhava nandini .. 7\-77\-25 (47611) yatpArthena pratij~nAtaM tattathA na tadanyathA . chikIrShitaM hi te bharturna bhavejjAtu niShphalam .. 7\-77\-26 (47612) yadi cha manujapannagAH pishAchA rajanichachArAH patagAH surAsurAshcha . raNagatamabhiyAnti sindhurAjaM na sa bhavitA saha tairapi prabhAte .. .. 7\-77\-27 (47613) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pratij~nAparvaNi saptasaptatitamo.adhyAyaH .. 77 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-77\-27 abhiyAnti rakShiShyanti .. 5\-77\-77 saptasaptatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 078 .. shrIH .. 7\.78\. adhyAyaH 78 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## abhimanyumanushochya vilapantyAH subhadrAyAH kR^iShNenAshvAsanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-78\-0 (47614) sa~njaya uvAcha. 7\-78\-0x (4462) etachChrutvA vachastasya keshavasya mahAtmanaH . subhadrA putrashokArtA vilalApa suduHkhitA .. 7\-78\-1 (47615) hA putrA mama mandAyAH kathametyAsi saMyugam . nidhanaM prAptavAMstAta pitustulyaparAkramaH .. 7\-78\-2 (47616) kathamindIvarashyAmaM sudaMShTraM chArulochanam . mukhaM te dR^ishyate vatsa guNThitaM raNareNunA .. 7\-78\-3 (47617) nUnaM shUraM nipatitaM tvAM pashyantyanivartinam . sushirogrIvabAhvaMsaM vyUDhoraskaM natodaram .. 7\-78\-4 (47618) chArUpachitasarvA~NgaM svakShaM shastrakShatAchitam . bhUtAni tvAM nirIkShante bhUmau chandramivoditam .. 7\-78\-5 (47619) shayanIyaM purA.adhyuShya spardhyAstaraNasaMvR^itam . bhUmAvadya kathaM sheShe vipraviddhaH sukhochitaH .. 7\-78\-6 (47620) yo.anvAsyata purA vIro varastrIbhirmahAbhujaH . kathamanvAsyate so.adya shivAbhiH patito mR^idhe .. 7\-78\-7 (47621) yo.astUyata purA hR^iShTaiH sUtamAgadhabandibhiH . so.adya kravyAdgaNairghorairvinadadbhirupAsyeta .. 7\-78\-8 (47622) pANDaveShu cha nAtheShu vR^iShNivIreShu vA vibho . pA~nchAleShu cha vIreShu hataH kenAsyanAthavat .. 7\-78\-9 (47623) `yatra tvaM keshave nAthe satyanAtho yathA hataH'. atR^iptadarshanA putra darshanasya tavAnagha . mandabhAgyA gamiShyAmi vyaktamadya yamakShayam .. 7\-78\-10 (47624) vishAlAkShaM sukeshAntaM chAruvAkyaM sugandhi cha . tava putra kadA bhUyo mukhaM drakShyAmi nirvraNam .. 7\-78\-11 (47625) dhigbalaM bhImasenasya dhikpArthasya dhanuShmatAm . dhigvIryaM vR^iShNivIrANAM chA~nchAlAnAM cha dhigbalaM .. 7\-78\-12 (47626) dhikkekayAMstathA chedInmatsyAMshchaivAtha sR^i~njayAn . ye tvAM raNagataM vIraM na shekurabhirakShitum .. 7\-78\-13 (47627) adya pashyAmi pR^ithivIM shUnyAmiva hatatviSham . abhimanyumapashyantI shokavyAkulalochanA .. 7\-78\-14 (47628) svasrIyaM vAsudevasya putraM gANDavIdhanvanaH . kathaM tvA.atirathaM vIraM drakShyAmyadya nipAtitam .. 7\-78\-15 (47629) ehyehi tR^iShito vatsa stanau pUrNau pibAshu me . a~NkamAruhya mandAyA hyatR^iptAyAshcha darshane .. 7\-78\-16 (47630) hA vIra dR^iShTo naShTashcha dhanaM svapna ivAsi me . aho hyanityaM mAnuShyaM jalabudbudacha~nchalam .. 7\-78\-17 (47631) imAM te taruNIM bhAryAM tavAdhibhirabhiplutAm . `uttarAmuttamAM jAtyA sushIlAM priya bhAShiNIm .. 7\-78\-18 (47632) shanakaiH parirabhyainAM snuShAM mama yashasvinIm . sukumArIM vishAlAkShIM pUrNachandranibhAnanAm .. 7\-78\-19 (47633) bAlapallavatanva~NgIM mattamAta~NgagAminIm . bimbAdharoShThImabalAmabhimanyo praharShaya .. 7\-78\-20 (47634) tvayA vinA kathaM putra jIrNAM patitamAnasAm'. imAM sandhArayiShyAmi vR^iShabhAdiva dhenukAm .. 7\-78\-21 (47635) aho hyakAle prasthAnaM kR^itavAnasi putraka . vihAya phalakAle mAM sugR^iddhAM tava darshane .. 7\-78\-22 (47636) nUnaM gatiH kR^itAntasya prAj~nairapi sudurvidA . yatra tvaM keshave nAthe sa~NgrAme.anAthavaddhataH .. 7\-78\-23 (47637) yajvanAM dAnashIlAnAM brAhmaNAnAM kR^itAtmanAm . charitabrahmacharyANAM puNyatIrthAvagAhinAm .. 7\-78\-24 (47638) kR^itaj~nAnAM vadAnyAnAM gurushushrUShiNAmapi . sahasradakShiNAnAM cha yA gatistAmavApnuhi .. 7\-78\-25 (47639) yA gatiryudhyamAnAnAM shUrANAmanivartinAm . hatvArInnihatAnAM cha sa~NgrAme tAM gati vraja .. 7\-78\-26 (47640) gosahasrapradAtR^INAM kratudAnAM cha yA gatiH . naiveshikaM chAbhimataM dadatAM yA gatiH shubhA .. 7\-78\-27 (47641) brAhmaNebhyaH sharaNyebhyo nidhiM nidadhatAM cha yA . yA chApi nyastadaNDAnAM tAM gatiM vraja putraka .. 7\-78\-28 (47642) brahmacharyeNa yAM yAnti munayaH saMshitavratAH . ekapatnyashcha yAM yAnti tAM gatiM vraja putraka .. 7\-78\-29 (47643) rAj~nA sucharitairyA cha gatirbhavati shAshvatI . charamAshramiNAM puNyaiH sevitAnAM puraH sthitaiH .. 7\-78\-30 (47644) dInAnukampinAM yA cha satataM saMvibhAginAm . paishunyAchcha nivR^ittAnAM tAM gatiM vraja putraka .. 7\-78\-31 (47645) vratinAM dharmashIlAnAM gurushushrUShiNAmapi . amoghAtithinAM yA cha tAM gatiM vraja putraka .. 7\-78\-32 (47646) kR^ichChreShu yA dhArayatAmAtmAnaM vyasaneShu cha . gatiH shokAgnidagdhAnAM tAM gatiM vraja putraka .. 7\-78\-33 (47647) mAtApitroshcha shushrUShAM kalpayantIha ye sadA . svadAraniratAnAM cha yA gatistAmavApnuhi .. 7\-78\-34 (47648) R^itukAle svakAM bhAryAM gachChatAM yA manIShiNAm . parastrIbhyo nivR^ittAnAM tAM gatiM vraja putraka .. 7\-78\-35 (47649) sAmnA ye sarvabhUtAni pashyanti gatamatsarAH . nAruntudAnAM kShamiNAM yA gatistAmavApnuhi .. 7\-78\-36 (47650) madhumAMsAnnivR^ittAnAM madAddR^imbhAttathA.anR^itAt . paropatApAdanyAyAttAM gatiM vraja putraka .. 7\-78\-37 (47651) hImantaH sarvashAstraj~nA j~nAnatR^iptA jitendriyAH . yAM gatiM sAdhavo yAnti tAM gatiM vraja putraka .. 7\-78\-38 (47652) sa~njaya uvAcha. 7\-78\-39x (4463) evaM vilapatIM dInAM subhadrAM shokakarshitAm . anvapadyata pA~nchAlI vairATisahitAM tadA .. 7\-78\-39 (47653) sA prakAmaM ruditvA cha vilapya cha suduHkhitA . unmattavattadA rAjanvisaMj~nA patitA kShitau .. 7\-78\-40 (47654) sopachArastu kR^iShNastAM duHkhitAM bhR^ishaduHkhitaH . siktvAmbhasA samAshvAsya tattaduktvA hitaM vachaH .. 7\-78\-41 (47655) visaMj~nakalpAM rudatImapaviddhAM pravepatIm . bhaginIM puNDarIkAkSha idaM vachanamabravIt .. 7\-78\-42 (47656) subhadre mA shuchaH putraM pA~nchAlyAshvAsayottarAm . gato.abhimanyuH prathitAM gatiM kShatriyapu~NgavaH .. 7\-78\-43 (47657) ye chAnye.api kule santi puruShA no varAnane . sarve na te gatiM yAnti yA.abhimanyoryashasvinaH .. 7\-78\-44 (47658) kuryAma tadvayaM karma kuryuryutsuhR^idashcha naH . kR^itavAnyAdR^igadyaikastava putro mahArathaH .. 7\-78\-45 (47659) sa~njaya uvAcha. 7\-78\-46x (4464) evamAshvAsya bhaginIM draupadImapi chottarAm . pArthasyaiva mahAbAhuH pArshvamAgAdarindamaH .. 7\-78\-46 (47660) tato.abhyanuj~nAya nR^ipAnkR^iShNo bandhUMstathA.arjunam . viveshAntaH pure rAjaMste cha jagmuH svamAlayam .. .. 7\-78\-47 (47661) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pratij~nAparvaNi aShTasaptatitamo.adhyAyaH .. 78 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-78\-27 naiveshikaM sopakaraNaM gR^iham . naiveshikAyeti pAThe gR^ihAshramonmukhAya vidyAvratasnAtAya. abhimataM vivAhopayuktam .. 5\-78\-28 nyastadaNDAnAM nirastAbhimAnAnAm . daNDo strI laguDe pumAnityu pakramya dame yame.abimAnecheti medinI .. 5\-78\-29 ekapatnyaH pativratAH .. 5\-78\-78 aShTasaptatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 079 .. shrIH .. 7\.79\. adhyAyaH 79 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## shrIkR^iShNena rAtrAvarjunena tryambakAya balipradApanam .. 1 .. kR^iShNadArukasambhAShaNam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-79\-0 (47662) sa~njaya uvAcha. 7\-79\-0x (4465) tato.arjunasya bhavanaM pravishyApratimaM vibhuH . spR^iShTvAmbhaH puNDarIkAkShaH sthaNDile shubhalakShaNe . santastAra shubhAM shayyAM darbhairvaidUryasannibhaiH .. 7\-79\-1 (47663) tato mAlyena vidhivallAjairgandhaiH suma~NgalaiH . ala~nchakAra tAM shayyAM parivAryAyudhottamaiH .. 7\-79\-2 (47664) tataH spR^iShTodakaM pArthaM vinItaparichArakam . naityakaM darshayA~nchakre naishaM traiyambakaM balim .. 7\-79\-3 (47665) tataH prItamanAH pArtho gandhamAlyaishcha mAdhavam . ala~NkR^ityopahAraM taM naishaM tasmai nyavedayat .. 7\-79\-4 (47666) sAdhusAdhviti govindaH phalgunaM pratyabhAShata .. 7\-79\-5 (47667) supyatAM pArtha bhadraM te kalyANAya vrajAmyaham . sthApayitvA tato dvAsthAngoptR^IMshchAttAyudhAnnarAn .. 7\-79\-6 (47668) dArukAnugataH shrImAnvivesha shibiraM svakam . shishye cha shayane shubhre bahukR^itya vichintayan .. 7\-79\-7 (47669) pArthAya sarvaM bhagavA~nshokaduHkhApahaM vidhim . vyadadhAtpuNDarIkAkShastejodyutivivardhanam .. 7\-79\-8 (47670) yogamAsthAya yuktAtmA sarveShAmIshvareshvaraH . shreyaskAmaH pR^ithuyashA viShNurjiShNupriya~NkaraH .. 7\-79\-9 (47671) na pANDavAnAM shibire kashchitsuShvApa tAM nishAm . prajAgaraH sarvajanaM hyAvivesha vishAmpate .. 7\-79\-10 (47672) putrashokAbhitaptena pratij~nAto mahAtmanA . shvaH sindhurAjasya vadhaH kAryo gANDIvadhanvanA .. 7\-79\-11 (47673) tatkathaM nu mahAbAhurvAsaviH paravIrahA . pratij~nAM saphalAM kuryAditi te samachintayan .. 7\-79\-12 (47674) kaShTaM hIdaM vyavasitaM pANDavena mahAtmanA . putrashokAbhibhUtena pratij~nA mahatI kR^itA .. 7\-79\-13 (47675) bhrAtarashchApi vikrAntA bahulAni balAni cha . dhR^itarAShTrasya putreNa sarvataH sanniveshitAH .. 7\-79\-14 (47676) sa hatvA saindhavaM sa~Nkhye punaretu jayI sukhI . `hatvA ripugaNaM sarvaM pArayitvA mahAvratam .. 7\-79\-15 (47677) yadyasti sukR^itaM ki~nchidasmAkaM hantu saindhavam . jitvA sarvAnripUnpArthastrAtu no.asmAnmahAbhayAt .. 7\-79\-16 (47678) evamAshaMsamAnAste kechittasthurupashrutim . shrutvA cheShTaM sumanaso vyaktamAshaMsire jayam .. 7\-79\-17 (47679) bhavitA nu kathaM kR^ityamidamityabruva~njanAH'. shvo.ahatvA sindhurAjaM vai dhUmaketuM pravekShyati .. 7\-79\-18 (47680) na shakyamanR^itAM kartuM pratij~nAM vijayena hi . `mahaddhi sAhasaM pArthaH kR^itavAchChokamohitaH'.. 7\-79\-19 (47681) dharmaputraH kathaM rAjA bhaviShyati mR^ite.arjune . tasminhi vijayaH kR^itsnaH pANDavena samAhitaH .. 7\-79\-20 (47682) yadi no.asti kR^itaM ki~nchidyadi dattaM hutaM yadi . phalena tasya sarvasya savyasAchI jayatvarIn .. 7\-79\-21 (47683) sa~njaya uvAcha. 7\-79\-22x (4466) evaM kathayatAM teShAM jayamAshaMsatAM prabho . kR^ichChreNa mahatA rAjanrajanI vyatyavartata .. 7\-79\-22 (47684) tasyA rajanyA madhye tu pratibuddho janArdanaH . smR^itvA pratij~nAM pArthasya dArukaM pratyabhAShata .. 7\-79\-23 (47685) arjunena pratij~nAtamArtena hatabandhunA . jayadrathaM vadhiShyAmi shvobhUta iti dAruka .. 7\-79\-24 (47686) tattu duryodhanaH shrutvA mantribhirmantrayiShyati . yathA jayadrathaM pArtho na hanyAditi saMyuge .. 7\-79\-25 (47687) akShauhiNyo hi tAH sarvA rakShiShyanti jayadratham . droNashcha sahaputreNa sarvAstravidhipAragaH .. 7\-79\-26 (47688) eko vIraH sahasrAkSho daityadAnavadarpahA . so.api taM notsahetAjau hantuM droNena rakShitam .. 7\-79\-27 (47689) so.ahaM shvastatkariShyAmi yathA kuntIsuto.arjunaH . aprApte.astaM dinakare haniShyati jayadratham .. 7\-79\-28 (47690) na hi dArA na mitrANi j~nAtayo na cha bAndhavAH . kashchidanyaH priyataraH kuntIputrAnmamArjunAt .. 7\-79\-29 (47691) anarjunamimaM lokaM muhUrtamapi dAruka . udIkShituM na shakto.ahaM bhavitA na cha tattathA .. 7\-79\-30 (47692) ahaM vijitya tAnsarvAnsahasA sahayadvipAn . arjunArthe haniShyAmi sakarNAnsasuyodhanAn .. 7\-79\-31 (47693) shvo nirIkShantu me vIryaM trayo lokA mahAhave . dhana~njayArthe samare parAkrAntasya dAruka .. 7\-79\-32 (47694) shvo narendrasahasrANi rAjaputrashatAni cha . sAshvadviparathAnyAjau vidraviShyAmi dAruka .. 7\-79\-33 (47695) shvastAM chakrapramathitAM drakShyase nR^ipavAhinIm . mayA kruddhena samare pANDavArthe nipAtitAm .. 7\-79\-34 (47696) shvaH sadevAH sagandharvAH pishAchoragarAkShasAH . j~nAsyanti lokAH sarve mAM suhR^idaM savyasAchinaH .. 7\-79\-35 (47697) yastaM dveShTi sa mAM dveShTi yastaM chAnu sa mAmanu . iti sa~NkalpyatAM buddhyA sharIrArdhaM mamArjunaH .. 7\-79\-36 (47698) yathA tvaM me prabhAtAyAmasyAM nishi rathottamam . kalpayitvA yathAshAstramAdAya vraja saMyataH .. 7\-79\-37 (47699) gadAM kaumodakIM divyAM shaktiM chakraM dhanuH sharAn . Aropya vai rathe sUta sarvopakaraNAni cha .. 7\-79\-38 (47700) sthAnaM cha kalpayitvA.atha rathopasthe dhvajasya me . vainateyasya vIrasya samare rathashobhinaH .. 7\-79\-39 (47701) ChatraM jAmbUnadairjAlairarkajvalanasaprabhaiH .. vishvakarmakR^itairdivyairashvAnapi vibhUShaya .. 7\-79\-40 (47702) balAhakaM meghapuShpaM shaibyaM sugrIvameva cha . yuktvA vAjivarAMstatra kavachI tiShTha dAruka .. 7\-79\-41 (47703) pA~nchajanyasya nirghoShaM parjanyaninadopamam . shrutvA cha bhairavaM nAdamupeyAstvaM javena mAm .. 7\-79\-42 (47704) ekAhnA.ahamamarShaM cha sarvaduHkhAni chaiva ha . bhrAtuH paitR^iShvaseyasya vyapaneShyAmi dAruka .. 7\-79\-43 (47705) sarvopAyairyatiShyAmi yathA bIbhatsurAhave . pashyatAM dhArtarAShTrANAM haniShyati jayadratham .. 7\-79\-44 (47706) yasyayasya cha bIbhatsurvadhe yatnaM kariShyati . AshaMse.ahaM raNe tantaM tatratatra haniShyati .. 7\-79\-45 (47707) dAruka uvAcha. 7\-79\-46x (4467) jaya eva dhruvastasya kuta eva parAjayaH . yasya tvaM puruShavyAghra sArathyamupajagmivAn .. 7\-79\-46 (47708) evaM chaitatkariShyAmi yathA mAmanubhAShase . suprabhAtAmimAM rAtriM jayAya vijayasya hi .. .. 7\-79\-47 (47709) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pratij~nAparvaNi ekonAshItitamo.adhyAyaH .. 79 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-79\-3 lAjairakShataiH .. 5\-79\-4 tasmai tryambakAya .. 5\-79\-8 pArthAya tAdarthye chaturthI . tejaH pratApaH .. 5\-79\-13 mahAtmanA ityasyAnantaraM sa cha rAjA mahAvIryaH pArayatvarjunaH sa tAm ityekamardha ~Na . cha.jha.~na. pustakeShu adhikaM vartate .. 5\-79\-31 sahasA balena .. 5\-79\-36 anu anugataH .. 5\-79\-79 ekonAshItitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 080 .. shrIH .. 7\.80\. adhyAyaH 80 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunasya svapne kR^iShNena saha kailAsagamanam .. 1 .. tathA stutyA rudraprasAdanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-80\-0 (47710) sa~njaya uvAcha. 7\-80\-0x (4468) dhArtarAShTrasya taM mantraM smaranneva dhana~njayaH . pratij~nAmAtmano rakShanmumohAchintyavikramaH .. 7\-80\-1 (47711) taM tu shokena santaptaM svapne kapivaradhvajam . AsasAda mahAtejA dhyAyantaM garuDadhvajaH .. 7\-80\-2 (47712) pratyutthAnaM cha kR^iShNasya sarvAvasthAsu phalgunaH . na lopayati dharmAtmA bhaktyA premNA cha sarvadA .. 7\-80\-3 (47713) pratyutthAya cha govindaM svaM tasmai chAsanaM dadau . na chAsane svayaM buddhiM bIbhatsurvyadadhAttadA .. 7\-80\-4 (47714) tataH kR^iShNo mahAtejA jAna.Nllokasya nishchayam . kuntIputramidaM vAkyamAsInaH sthitamabravIt .. 7\-80\-5 (47715) mA viShAde manaH pArtha kR^ithAH kAlo hi durjayaH . kAlaH sarvANi bhUtAni niyachChati bhavAbhave .. 7\-80\-6 (47716) kimarthaM cha viShAdaste tadbrUhi dvipadAM vara . na shochyaM viduShAM shreShTha shokaH kAryavinAshanaH .. 7\-80\-7 (47717) yattu kAryaM bhavetkAryaM karmaNA tatsamAchara . hInacheShTasya yaH shokaH sa hi shatrurdhana~njaya .. 7\-80\-8 (47718) shochannandayate shatrUnkarshayatyapi bAndhavAn . kShIyate cha narastasmAnna tvaM shochitumarhasi .. 7\-80\-9 (47719) sa~njaya uvAcha. 7\-80\-10x (4469) ityukto vAsudevena bIbhatsuraparAjitaH . AbabhAShe tadA vidvAnidaM vachanamarthavat .. 7\-80\-10 (47720) mayA pratij~nA mahatI jayadrathavadhe kR^itA . shvo.asmi hantA durAtmAnaM putraghnamiti keshava .. 7\-80\-11 (47721) matpratij~nAvighAtArthaM dhArtarAShTraiH kilAchyuta . pR^iShThataH saindhavaH kAryaH sarvairgupto mahArathaiH .. 7\-80\-12 (47722) dasha chaikA cha tAH kR^iShNa akShauhiNyaH sudurjayAH . hatAvasheShAstatremA hanta mAdhava sa~NkhyayA .. 7\-80\-13 (47723) tAbhiH parivR^itaH sa~Nkhye sarvaishchaiva mahArathaiH . kathaM shakyeta sandraShTuM durAtmA kR^iShNa saindhavaH .. 7\-80\-14 (47724) pratij~nApAraNaM chApi na bhaviShyati keshava . pratij~nAyAM cha hInAyAM kathaM jIvati madvidhaH .. 7\-80\-15 (47725) duHkhApAyasya me vIra vikA~NkShA parivartate . drutaM cha yAti savitA tata etadbravImyaham .. 7\-80\-16 (47726) sa~njaya uvAcha. 7\-80\-17x (4470) shokasthAnaM tu tachChrutvA pArthasya dvijaketanaH . saMspR^ishyAmbhastataH kR^iShNaH prA~NmukhaH samavasthitaH .. 7\-80\-17 (47727) idaM vAkyaM mahAtejA babhAShe puShkarekShaNaH . hitArthaM pANDuputrasya saindhavasya vadhe kR^itI .. 7\-80\-18 (47728) shrIbhagavAnuvAcha. 7\-80\-19x (4471) pArtha pAshupataM nAma paramAstraM sanAtanam . yena sarvAnmR^idhe detyA~njaghne devo maheshvaraH .. 7\-80\-19 (47729) yadi tadviditaM te.adya shvo hantA.asi jayadratham . atha j~nAtaM prapadyasya manasA vR^iShabhadhvajam .. 7\-80\-20 (47730) taM devaM manasA dhyAtvA joShamAssva dhana~njaya . tatastasya prasAdAttvaM bhaktyA prApsyasi tanmahat .. 7\-80\-21 (47731) sa~njaya uvAcha. 7\-80\-22x (4472) tataH kR^iShNavachaH shrutvA saMspR^ishyAmbho dhana~njayaH . bhUmAvAsIna ekAgro jagAma manasA bhavam .. 7\-80\-22 (47732) tataH praNihito brAhme muhUrte shubhalakShaNe . AtmAnamarjuno.apashyadgane sahakeshavam .. 7\-80\-23 (47733) puNyaM himavataH pAdaM maNimantaM cha parvatam . jyotirbhishcha samAkIrNaM siddhachAraNasevitam .. 7\-80\-24 (47734) vAyuvegagatiH pArthaH khaM bheje sahakeshavaH . keshavena gR^ihItaH sa dakShiNe vibhunA bhuje .. 7\-80\-25 (47735) prekShamANo bahUnbhAvA~njagAmAdbhutadarshanAn . udIchyAM dishi dharmAtmA sopashyachChvetaparvatam .. 7\-80\-26 (47736) kuberasya virAhe cha nalinIM padmabhUShitAm . sarichChreShThAM cha tAM ga~NgAM vIkShamANo bahUdakAm .. 7\-80\-27 (47737) sadA puShpaphalairvR^ikShairupetAM sphaTikopalAm . siMhavyAghrasamAkIrNAM nAnAmR^igasamAkulAm .. 7\-80\-28 (47738) puNyAshramavatIM ramyAM manoj~nANDajasevitAm . mandarasya pradeshAMshcha kinnarodgItanAditAn .. 7\-80\-29 (47739) hemarUpyamayaiH shR^i~NgairnAnauShadhividIpitAn . tathA mandAravR^ikShaishcha puShpitairupashobhitAn. 7\-80\-30 (47740) snigdhA~njanachayAkAraM samprAptaH kAlaparvatam . brahmatu~NgaM nadIshchAnyAstathA janapadAnapi .. 7\-80\-31 (47741) sa tu~NgaM shatashR^i~NgaM cha sharyAtivanameva cha . puNyamashvashirasthAnaM sthAnamAtharvaNasya cha .. 7\-80\-32 (47742) vR^iShadaMshaM cha shailendraM mahAmandarameva cha . apsarobhiH samAkIrNaM kinnaraishchopashobhitam .. 7\-80\-33 (47743) tasmi~nshaile vrajanpArthaH sakR^iShNaH samavaikShata . shubhaiH prasravaNairjuShTAM hemadhAtuvibhUShitAm .. 7\-80\-34 (47744) chandrarashmiprakAshA~NgIM pR^ithivIM puramAlinIm . samudrAMshchAdbhutAkArAnapashyadbahulAkarAn .. 7\-80\-35 (47745) viyaddyAM pR^ithivIM chaiva tathA viShNupadaM vrajan . vismitaH saha kR^iShNena kShipto bANa ivAbhyagAt .. 7\-80\-36 (47746) grahanakShatrasomAnAM sUryAgnyoshcha samatviSham . apashyata tadA pArtho jvalantamiva parvatam .. 7\-80\-37 (47747) samAsAdya tu taM shailaM shailAgre samavasthitam . taponityaM mahAtmAnamapashyadvR^IShabhadhvajam. 7\-80\-38 (47748) sahasramiva sUryANAM dIpyamAnaM svatejasA . shUlinaM jaTilaM gauraM valkalAjinavAsasam .. 7\-80\-39 (47749) nayanAnAM sahasraishcha vichitrA~NgaM mahaujasam . pArvatyA sahitaM devaM bhUtasa~Nghaishcha bhAsvaraiH .. 7\-80\-40 (47750) gItavAditrasannAdairhAsyalAsyasamanvitam . vaglitAsphoTitotkruShTaiH puNyairgandhaishcha sevitam .. 7\-80\-41 (47751) stUyamAnaM stavairdivyairR^iShibhirbrahmavAdibhiH . goptAraM sarvabhUtAnAmIshAnaM varadaM shivam .. 7\-80\-42 (47752) vAsudevastu taM dR^iShTvA jagAma shirasA kShitim . pArthena saha dharmAtmA gR^iNanbrahma sanAtanam .. 7\-80\-43 (47753) lokAdiM vishvakarmANamajamIshAnamavyayam . manasaH paramaM yoniM khaM vAyuM jyotiShAM nidhim .. 7\-80\-44 (47754) sraShTAraM vAridhArANAM bhuvashcha prakR^itiM parAm . devadAnavayakShANAM mAnavAnAM cha shAsakam .. 7\-80\-45 (47755) yogAnAM cha paraM dhAma dR^iShTaM brahmavidAM nidhim . chAracharasya sraShTAraM pratihartArameva cha .. 7\-80\-46 (47756) kAlakopaM mahAtmAnaM shakrasUryaguNodayam . vavandatustadA kR^iShNau vA~NmanobuddhikarmabhiH .. 7\-80\-47 (47757) yaM prapadyanti vidvAMsaH sUkShmAdhyAtmapadaiShiNaH . tamajaM kAramAtmAnaM jagmatuH sharaNaM bhavam .. 7\-80\-48 (47758) arjunashchApi taM devaM bhUyo bhUyo.apyavandata . j~nAtvA taM sarvabhUtAdiM bhUtabhavyabhavodbhavam .. 7\-80\-49 (47759) `sharaNyaM sharaNaM devamIshAnaM parameshvaram . jagAma jagatAM nAthamarjunaH sajanArdanaH'.. 7\-80\-50 (47760) tatastAvAgatau dR^iShTvA naranArAyaNAvubhau . suprasannamanAH sharvaH provAcha prahasanniva .. 7\-80\-51 (47761) svAgataM vAM narashcheShThAvuttiShThetAM gataklamau . ki~ncha vAmIpsitaM vIrau manasaH kShipramuchyatAm .. 7\-80\-52 (47762) yena kAryeNa samprAptau yuvAM tatsAdhayAmi kim . vriyatAmAtmanaH shreyastatsarvaM pradadAni vAm .. 7\-80\-53 (47763) sa~njaya uvAcha. 7\-80\-54x (4473) tatastadvachanaM shrutvA pratyutthAya kR^itA~njalI . vAsudevArjunau sharvaM tuShTuvAte mahAmatI . bhaktyAstavena divyena mahAtmAnAvaninditau .. 7\-80\-54 (47764) kR^iShNArjunAvUchatuH. 7\-80\-55x (4474) namo bhavAya sharvAya rudrAya varadAya cha . pashUnAM pataye nityamugrAya cha kapardine .. 7\-80\-55 (47765) mahAdevAya bhImAya tryambakAya cha shAntaye . IshAnAya makhaghnAya namo.astvandhakaghAtine .. 7\-80\-56 (47766) kumAragurave tubhyaM nIlagrIvAya vedhase . pinAkine haviShyAya satyAya vibhave sadA .. 7\-80\-57 (47767) vilohitAya dhrUmrAya vyAdhAyAnaparAjite . nityaM nIlashikhaNDAya shUline divyachakShuShe .. 7\-80\-58 (47768) hotre potre trinetrAya vyAdhAya vasuretase . achintyAyAmbikAbhartre sarvadevastutAya cha .. 7\-80\-59 (47769) vR^iShadhvajAya muNDAya jaTine brahmachAriNe . tapyamAnAya salile brahmaNyAyAjitAya cha .. 7\-80\-60 (47770) vishvAtmane vishvasR^ije vishvamAvR^itya tiShThate . namonamaste sevyAya bhUtAnAM prabhave sadA .. 7\-80\-61 (47771) brahmavaktrAya sarvAya shaMkarAya shivAya cha . namostu vAchaspataye prajAnAM pataye namaH .. 7\-80\-62 (47772) `abhigamyAya kAmyAya stutyAyAryAya sarvadA . namo.astu devadevAya mahAbhUtadharAya cha . namo vishvasya pataye pattInAM pataye namaH'.. 7\-80\-63 (47773) namo vishvasya pataye mahatAM pataye namaH . namaH sahasrashirase sahasrabhujamR^ityave .. sahasranetrapAdAya namo.asa~NkhyeyakarmaNe. 7\-80\-64 (47774) namo hiraNyavarNAya hiraNyakavachAya cha . bhaktAnukampine nityaM sidhyatAM no varaH prabho .. 7\-80\-65 (47775) sa~njaya uvAcha. 7\-80\-66x (4475) evaM stutvA mahAdevaM vAsudevaH sahArjunaH . prasAdayAmAsa bhavaM tadA hyastropalabdhaye .. .. 7\-80\-66 (47776) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pratij~nAparvaNi ashItitamo.adhyAyaH .. 80 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-80\-7 na shochyaM shoko nAcharaNIyaH .. 5\-80\-8 kArye kR^ityaM kAryaM karaNIyaM bhavedityanvayaH .. 5\-80\-23 praNihitaH samAti##xxxx## .. 5\-80\-32 atharvaNasya muneH .. 5\-80\-36 tathA cha vrajanviShNupadamAkAshamabhyagAdityanvayaH .. 5\-80\-41 lAsyaM nR^ittam . valgitamitastataH prachAraH. AsphoTitaM bhujADambaraH. uktruShTamuchchaiH svanitam .. 5\-80\-44 vishvaM jagatkarma prApyaM yasya . IshAnamapratihatechCham. avyayamavikAram. manasaH paramaM pravR^ittinivR^ittikAraNam. yonimutpattisthAnaM cha. jyotiShAM tejasAM nidhimadhiShThAnam .. 5\-80\-46 yogAnAM yogadarshinAM paraM dhAma paramAshrayam . dR^iShTaM sAkShAdbhUtaM brahmatattvaM tadvidAM nirdhi rahasyam .. 5\-80\-47 kAla_iva kopo yasya . shakrasya guNA aishvaryAdayaH sUryasya guNAH pratApAdayaH teShAmudayo yasmAt. kAlakeshaM iti ka. pAThaH .. 5\-80\-48 kAraNAtmAnaM kAraNaikasvabhAvam .. 5\-80\-55 bhAvaH sarvaprabhutvAt . sharvaH saMharaNAt .. 5\-80\-56 shAntiH shamapradhAnatvAt .. 5\-80\-57 haviShyaH haviShyayogyatvAt . vibhurvyApakatvAt .. 5\-80\-58 vyAdhAya mR^igahananAt . dviruktirdvistathAkaraNAt. anAtprANinaH parAjayatIti anaparAjitsarvabhUtottamatvAt. nIlashikhaNDo nIlakeshatvAt .. 5\-80\-59 hotA dIkShitaH bhAvena havanashIlatvAt . vasuretA agnau retaH kShepaNAt .. 5\-80\-60 muNDo dIkShitatvAt . brahmachArI retovidhAraNAt .. 5\-80\-61 bhUtAnAM prANinAM pramathAdInAm .. 5\-80\-62 brahmavakro vedapUrNamukhatvAt . shivo mokShahetutvAt. vAchaspatirvA~NyayapravartanAt .. 5\-80\-80 ashItitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 081 .. shrIH .. 7\.81\. adhyAyaH 81 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunena svapne shaMkarAtpAshupatAstramupalakShya kR^iShNenasaha punaH shibiraM pratyAgamanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-81\-0 (47777) sa~njaya uvAcha. 7\-81\-0x (4476) tataH pArthaH prasannAtmA prA~njalirvR^iShabhadhvajam . dadarshotphullanayanaH samastaM tejasAM nidhim .. 7\-81\-1 (47778) taM chopahAraM sukR^itaM naishaM naityakamAtmanA . dadarsha tryambakAbhyAshe vAsudevaniveditam .. 7\-81\-2 (47779) tato.abhipUjya manasA kR^iShNaM sharvaM cha pANDavaH . ichChAmyahaM divyamastramityabhAShata sha~Nkaram .. 7\-81\-3 (47780) tataH pArthasya vij~nAya varArthe vachanaM tadA . vAsudevArjunau devaH smayamAno.abhyabhAShata .. 7\-81\-4 (47781) svAgataM vAM narashreShThau vij~nAtaM manasepsitam . yena kAmena samprAptau bhavaddhyAM taM dadAmyaham .. 7\-81\-5 (47782) saro.amR^itamayaM divyamabhyAshe shatrusUdanau . tatra me taddhanurdivyaM sharashcha nihitaH purA .. 7\-81\-6 (47783) yena devArayaH sarve mayA yudhi nipAtitAH . tata AnIyatAM kR^iShNau sasharaM dhanuruttamam .. 7\-81\-7 (47784) tathetyuktvA tu tau vIrau sarvapAriShadaiH saha . prasthitau tatsaro divyaM divyaishvaryashatairyutam .. 7\-81\-8 (47785) nirdiShTaM yadvR^iShA~NkeNa puNyaM sarvArthasAdhakam . tau jagmaturasambhrAntau naranArAyaNAvR^iShI .. 7\-81\-9 (47786) tatastau tatsaro gatvA sUryamaNDalasannibham . nAgamantarjale ghoraM dadR^ishAte.arjunAchyutau .. 7\-81\-10 (47787) dvitIyaM chAparaM nAgaM sahasrashirasaM varam . vamantaM vipulA jvAlA dadR^ishAte.agnivarchasam .. 7\-81\-11 (47788) tataH kR^iShNashcha pArthashcha saMspR^ishyAmbhaH kR^itA~njalI . tau nAgAvupatasthAte namasyantau vR^iShadhvajam .. 7\-81\-12 (47789) gR^iNantau vedavidvAMsau tadbrahma shatarudriyam . aprameyapramANaM tau gatvA sarvAtmanA bhavam .. 7\-81\-13 (47790) tatastau rudramAhAtmyAddhitvA rUpaM mahoragau . dhanurbANashcha shatrughnaM taddvandvaM samapadyata .. 7\-81\-14 (47791) tau tajjagR^ihatuH prItau dhanurbANaM cha suprabham . AjahUturmahAtmAnau dadatushcha mahAtmane .. 7\-81\-15 (47792) tataH pAshvAdvR^IShA~Nkasya brahmachArI nyavartata . pi~NgAkShastapasaH kShetraM balavAnnIlalohitaH. 7\-81\-16 (47793) sa tadgR^ihya dhanuHshreShThaM tasthau sthAnaM samAhitaH . vichakarShAtha vidhivatsasharaM dhanuruttamam .. 7\-81\-17 (47794) tasya maurvI cha muShTiM cha sthAnaM chAlakShya pANDavaH . shrutvA mantraM bhavaproktaM jagrAhAchintyavikramaH .. 7\-81\-18 (47795) sa sarasyeva taM bANaM mumochAtibalaH prabhuH . chikShepa cha punarvIrastasminsarasi taddhanuH .. 7\-81\-19 (47796) tataH prItaM bhavaM j~nAtvA smR^itimAnarjunastadA . varamAraNyake dattaM darshanaM sha~Nkarasya cha . manasA chintayAmAsa tanme sampadyatAM bhava .. 7\-81\-20 (47797) tasya tanmatamAj~nAya prItaH prAdAdvaraM bhavaH . tachcha pAshupataM ghoraM pratij~nAyAshcha pAraNam .. 7\-81\-21 (47798) tataH pAshupataM divyamavApya punarIshvarAt . saMhR^iShTaromA durdharShaH kR^itaM kAryamamanyata .. 7\-81\-22 (47799) `tato.arjunahR^iShIkaishau punaH punarariMdamau'. vavandatushcha saMhR^iShTau shirobhyAM taM maheshvaram .. 7\-81\-23 (47800) anuj~nAtau kShaNe tasminbhavenArjunakeshavau . prAptau svashibiraM vIrau mudA paramayA yutau .. 7\-81\-24 (47801) tathA bhavenAnumatau mahAsuranighAtinA . idrAvIShNU yathA prItau jambhasya vadhakA~NkShiNau .. .. 7\-81\-25 (47802) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pratij~nAparvaNi ekAshItitamo.adhyAyaH .. 81 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-81\-2 AtmanA sukR^itaM sUpakalpitam .. 5\-81\-14 dvandvaM yugalam .. 5\-81\-16 nIlalohitaH bhagavato.aparA tanuH .. 5\-81\-17 sthAnaM sthApanakam 5\-81\-18 jagrAha manasi kR^itavAn .. 5\-81\-81 ekAshItitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 082 .. shrIH .. 7\.82\. adhyAyaH 82 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## shrIkR^iShNasya kR^itAhnikaM yudhiShThiraM pratyAgamanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-82\-0 (47803) sa~njaya uvAcha. 7\-82\-0x (4477) tayoH saMvadatoreva kR^iShNadArukayostathA . sA.atyagAdrajanI rAjannatha rAjA sma bodhyate .. 7\-82\-1 (47804) paThanti pANidhvanikA mAgadhAH stavagAyakAH . vaitAlikAshcha sUtAshcha tuShTuvuH puruSharShabham .. 7\-82\-2 (47805) nartakAshchApyanR^ityanta jagurgItAni gAyakAH . kuruvaMshastavArthAni madhuraM raktakaNThinaH .. 7\-82\-3 (47806) mR^ida~NgA jharjharA bheryaH paNavAnakagomukhAH . ADambarAshcha sha~NkhAshcha dundubhyashcha mahAsvanAH .. 7\-82\-4 (47807) evametAni sarvANi tathAnyAnyapi bhArata . vAdayanti sma saMhR^iShTAH kushalAH sAdhushikShitAH .. 7\-82\-5 (47808) sa meghasamanirghoSho mahA~nshabdo.aspR^ishaddivam . pArthivapravaraM suptaM yudhiShThiramabodhayat .. 7\-82\-6 (47809) pratibuddhaH sukhaM supto mahArhe shayanottame . utthAyAvashyakAryArthaM yayau snAnagR^ihaM nR^ipaH .. 7\-82\-7 (47810) tataH shuklAmbarAH snAtAstaruNAH shatamaShTa cha . snApakAH kA~nchanaiH kumbhaiH pUrNaiH samupatasthire .. 7\-82\-8 (47811) bhadrAsane sUpaviShTaH paridhAyAmbaraM laghu . sasnau chandanasaMyuktaiH pAnIyairabhimantritaiH .. 7\-82\-9 (47812) utsAditaH kaShAyeNa balavadbhiH sushikShitaiH . AplutaH sAdhivAsena jalena sasugandhinA .. 7\-82\-10 (47813) rAjahaMsanibhaM prApya uShNIShaM shithilArpitam . jalakShayanimittaM vai veShTayAmAsa mUrdhani .. 7\-82\-11 (47814) hariNA chandanenA~Ngamupalipya mahAbhujaH . sragvI chAkliShTavasanaH prA~NmukhaH prA~njaliH sthitaH .. 7\-82\-12 (47815) `kR^itvendriyANAmaikAgryaM manasashcha mahAmanAH'. jajApa japyaM kaunteyaH satAM mArgamanuShThitaH . tatrAgnisharaNaM dIptaM pravivesha vinItavat .. 7\-82\-13 (47816) samidbhiH sa pavitrAbhiragnimAhutibhistathA . mantrapUtAbhirarchitvA nishchakrAma gR^ihAttataH .. 7\-82\-14 (47817) dvitIyAM puruShavyAghraH kakShyAM nirgamya pArthivaH . tato vedavido vR^iddhAnapashyadbrAhmaNarShabhAn .. 7\-82\-15 (47818) dAntAnvedavratasnAtAnsnAtAnavabhR^itheShu cha . sahasrAnucharAnsaurAnsahasraM chAShTa chAparAn .. 7\-82\-16 (47819) akShataiH sumanobhishcha vAchayitvA mahAbhujaH . tAndvijAnmadhusarpirbhyAM phalaiH shreShThaiH suma~NgalaiH .. 7\-82\-17 (47820) prAdAtkA~nchanamekaikaM niShkaM viprAya pANDavaH . ala~NkR^itaM chAshvashataM vAsAMsIShTAshcha dakShiNAH .. 7\-82\-18 (47821) tathA gAH kapilA dogdhrIH savatsAH pANDunandanaH . hemashR^i~NgA raupyakhurA dattvA tebhyaH pradakShiNam .. 7\-82\-19 (47822) svastikAnvardhamAnAMshcha nandyAvartAMshcha kA~nchanAn . mAlyaM cha jalakumbhAMshcha jvalitaM cha hutAshanam .. 7\-82\-20 (47823) pUrNAnyakShatapAtrANi ruchakaM rochanAstathA . svala~NkR^itAH shubhAH kanyA dadhisarpirmadhUdakam .. 7\-82\-21 (47824) ma~NgalyAnpakShiNashchaiva yachchAnyadapi pUjitam . dR^iShTvA spR^iShTvA cha kaunteyo bAhyAM kakShyAM tato.agamat .. 7\-82\-22 (47825) tatastasyAM nahAbAhostiShThataH parichArakAH . sauvarNaM sarvatobhadraM muktAvaidUryamaNDitam .. 7\-82\-23 (47826) parArdhyAstaraNAstIrNaM sottarachChadamR^iddhimat . vishvakarmakR^itaM divyamupajahrurvarAsanam .. 7\-82\-24 (47827) tatra tasyopaviShTasya bhUShaNAni mahAtmanaH . upAjahrurmahArhANi prepyAH shubhrANi sarvashaH .. 7\-82\-25 (47828) yuktAbharaNaveShasya kaunteyasya mahAtmanaH . rUpamAsInmahArAja dviShatAM shokavardhanam .. 7\-82\-26 (47829) chAmaraishchandrarashmyAbhairhemadaNDaiH sushobhanaiH . dodhUyamAnaiH shushubhe vidyudbhiriva toyadaH .. 7\-82\-27 (47830) saMstUyamAnaH sUtraishcha vandyamAnashcha vandibhiH . upagIyamAno gandharvairAste sma kurunandanaH .. 7\-82\-28 (47831) tato muhUrtamAsIchcha vandinAM ninado mahAn . rathAnAM nemighoShashcha khuraghoShashcha vAjinAm .. 7\-82\-29 (47832) hAdena gajaghaNTAnAM sha~NkhAnAM ninadena cha . narANAM padashabdaishcha kampatIva sma medinI .. 7\-82\-30 (47833) tataH shuddhAntamAsAdya jAnubhyAM bhUtale sthitaH . shirasA vandanIyaM tamabhivAdya janeshvaram .. 7\-82\-31 (47834) kuNDalI baddhanistriMshaH sannaddhakavacho yuvA . abhipraNamya shirasA dvAstho dharmAtmajAya vai .. 7\-82\-32 (47835) nyavedayaddhR^iShIkeshamupayAntaM mahAtmane . so.abravItpuruShavyAghraH svAgatenaiva mAdhavaH .. 7\-82\-33 (47836) `praveshyatAM samIpaM me kimarthaM pravilambase'. AsanaM cha madhughnAya dIyatAM paramArchitam . tataH praveshya vArShNeyamupaveshya varAsane .. 7\-82\-34 (47837) satkR^itya satkR^itastena paryapR^ichChadyudhiShThiraH .. .. 7\-82\-35 (47838) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pratij~nAparvaNi dvyashItitamo.adhyAyaH .. 82 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-82\-2 pANidhvanikA hastena tAlasvanaM kurvate .. 5\-82\-3 raktakaNThino ra~njakasvarAH .. 5\-82\-4 jharjharA jhillikAH . bheryo bR^ihaDhDhakkAH. paNavA murajAH. AnakAH paTahAH. gomukhAH trAgaDAH. ADambarAshcha kShudrapaTahAH. dundubhyo DhakkAH .. 5\-82\-9 bhadrAsane chatuHsamAsane .. 5\-82\-10 kaShAyeNa sarvauShadhyAdikalkena .. 5\-82\-12 akliShTamanupahataM vasanaM yasya .. 5\-82\-13 dIptaM jvaladagnim .. 5\-82\-16 saurAnsUryopAsakAn .. 5\-82\-19 pradakShiNaM kR^itveti sheShaH .. 5\-82\-20 svastikAnAli~NganAni . vardhamAnAn sharAvAn. nandyAvartAnsampuTitAdyarghapAtrANi .. 5\-82\-21 ruchakaM mAtulu~Ngakam .. 5\-82\-24 vishvakarmakR^itaM vishvakarmapraNItena vidhinA nirmitam .. 5\-82\-28 vandyamAnaH stUyamAnaH . stutyarthasya vade rUpam .. 5\-82\-31 shuddhAntaM kakShyAbhyantaram .. 5\-82\-82 dvyashItitatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 083 .. shrIH .. 7\.83\. adhyAyaH 83 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## jayadrathavadhasya duShkaratvAsha~Nkino yudhiShThirasya kR^iShNena samAshvAsanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-83\-0 (47839) yudhiShThira uvAcha. 7\-83\-0x (4478) sukhena rajanI vyuShTA kachchitte madhusUdana . kachchijj~nAnAni sarvANi prasannAni tavAchyuta .. 7\-83\-1 (47840) sa~njAya uvAcha. 7\-83\-2x (4479) vAsudevo.api tadyuktaM pratyuvAcha yudhiShThiram . darshanAdeva te saumya na ki~nchidashubhaM mama .. 7\-83\-2 (47841) sa~njaya uvAcha. 7\-83\-3x (4480) tatashcha prakR^itIH kShattA nyavedayadupasthitAH . anuj~nAtashcha rAj~nA sa prAveshayata taM janam .. 7\-83\-3 (47842) virATaM bhImasenaM cha dhR^iShTadyumnaM cha sAtyakim . chedipaM dhR^iShTaketuM cha drupadaM cha mahAratham .. 7\-83\-4 (47843) shikhaNDinaM yamau chaiva chekitAnaM sakekayam . yuyupsuM chaiva kauravyaM pA~nchAlyaM chottamaujasam .. 7\-83\-5 (47844) yudhAmanyu subAhuM cha draupadeyAMshcha sarvashaH . etAMshcha suhR^idashchAnyAndarshayAmAsa pANDavam .. 7\-83\-6 (47845) anuj~nAtAshcha pArthena svAsInA AsaneShu te . sarveShvatha parArdhyeShu yathArhaM vandya pANDavam .. 7\-83\-7 (47846) ekasminnAsane vIrAvupaviShTau mahAbalau . kR^iShNashcha yuyudhAnashcha vedyAmiva hutAshanau .. 7\-83\-8 (47847) tato yudhiShThirasteShAM shR^iNvatAM madhusUdanam . abravItpuNDarIkAkShamAbhAShya madhuraM vachaH .. 7\-83\-9 (47848) ekaM tvAM vayamAshritya sahasrAkShamivAmarAH . prArthayAmo jayaM yuddhe shAshvatAni sukhAni cha .. 7\-83\-10 (47849) tvaM hi rAjyavinAshaM cha dviShadbhishcha nirAkriyAm . kleshAMshcha vividhAnkR^iShNa sarvAMstAnapi vettha naH .. 7\-83\-11 (47850) tvayi sarvesha sarveShAmasmAkaM bhaktavatsala . sukhamAyattamatyarthaM yAtrA cha madhusUdana .. 7\-83\-12 (47851) sa tathA kuru vArShNeya yathA tvayi mano mama . arjunasya yathA satyA pratij~nA syAchchikIrShitA .. 7\-83\-13 (47852) sa bhavAMstArayatvasmAdduHkhAmarShamahArNavAt . parAM titIrShatAmadya pluvo no bhava mAdhava .. 7\-83\-14 (47853) nahi tatkurute yodhaH kArtavIryasamo.api yaH . yudhi yatkuruShe kR^iShNa sArathyaM tvaM samAsthitaH .. 7\-83\-15 (47854) yathaiva sarvAsvApatsu pAsi vR^iShNI~njanArdana . tathaivAsmAnmahAbAho vR^ijinAttrAtumarhasi .. 7\-83\-16 (47855) tvamagAdhe.aplave magnAnpANDavAnkurusAgare . samuddhara pluvo bhUtvA sha~NkhachakragadAdhara .. 7\-83\-17 (47856) namaste devadevesha sanAtana vishAtana . viShNo jiShNo hare kR^iShNa vaikuNTha puruShottama .. 7\-83\-18 (47857) nAradastvAM samAchakhyau purANamR^iShisattamam . varadaM shAr~NgiNaM shreShThaM tatsatyaM kuru mAdhava .. 7\-83\-19 (47858) ityuktaH puNDarIkAkSho dharmarAjena saMsadi . toyameghasvano vAgmI pratyuvAcha yudhiShThiram .. 7\-83\-20 (47859) vAsudeva uvAcha. 7\-83\-21x (4481) sAmareShvapi lokeShu sarveShu na tathAvidhaH . sharAsanadharaH kashchidyathA pArtho dhana~njayaH .. 7\-83\-21 (47860) vIryavAnastrasampannaH parAkrAnto mahAbalaH . yuddhashauNDaH sadAmarShI tejasA paramo nR^iNAm .. 7\-83\-22 (47861) sa yuvA vR^iShabhaskandho dIrghabAhurmahAbalaH . siMharShabhagatiH shrImAndviShataste haniShyati .. 7\-83\-23 (47862) ahaM cha tatkariShyAmi tathA kuntIsuto.arjunaH . dhArtarAShTrasya sainyAni dhakShyatyagnirivendhanam .. 7\-83\-24 (47863) adya taM pApakarmANaM kShudraM saubhadraghAtinam . apunardarshanaM mArgamiShubhiH kShepsyate.arjunaH .. 7\-83\-25 (47864) tasyAdya gR^idhrAH shyenAshcha chaNDagomAyavastathA . bhakShayiShyanti mAMsAni ye chAnye puruShAdakAH .. 7\-83\-26 (47865) yadyasya devA goptAraH sendrAH sarve tathA.apyasau . rAjadhAnIM yamasyAdya hataH prApsyati durmatiH .. 7\-83\-27 (47866) nihatya saindhavaM jiShNuradya tvAmupayAsyati . vishoko vijvaro rAjanbhava shAnti puraskR^itaH .. .. 7\-83\-28 (47867) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pratij~nAparvaNi tryashItitamo.adhyAyaH .. 83 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-83\-11 nirAkriyAmapasAraNam .. 5\-83\-12 yAtrA sthitiH .. 5\-83\-16 vR^ijinAt vyasanAt .. 5\-83\-18 sanAtana anAdinidhana . vishA tana saMhartaH. kR^iShNa saMsArakarShaka. puruShottama paramAtman .. 5\-83\-22 yuddhashauNDaH yuddhapravINaH .. 5\-83\-83 tryashItitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 084 .. shrIH .. 7\.84\. adhyAyaH 84 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## jayadrathamprati gachChatA.arjunena yudhiShThirarakShaNAya sAtyakimprati chodanA .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-84\-0 (47868) sa~njaya uvAcha. 7\-84\-0x (4482) tathA tu vadatAM teShAM prAdurAsIddhana~njayaH . didR^ikShurbharatashreShThaM rAjAnaM sasuhR^idgaNam .. 7\-84\-1 (47869) taM praviShTaM shubhAM kakShyAmabhivandyAgrataH syitam . tamutthAyArjunaM premNA sasvaje pANDavarShabhaH .. 7\-84\-2 (47870) mUrdhni chainamupAghrAya pariShvajya cha bAhunA . AshiShaH paramAH prochya smayamAno.abhyabhAShata .. 7\-84\-3 (47871) vyaktamarjuna sa~NgrAme dhruvaste vijayo mahAn . tAdR^igrUpA cha te chChAyA prasannashcha janArdanaH .. 7\-84\-4 (47872) sa~njaya uvAcha. 7\-84\-5x (4483) tamabravIttato jiShNurmahadAshcharyamuttamam . dR^iShTavAnasmi bhadraM te keshavasya prasAdajam .. 7\-84\-5 (47873) tatastatkathayAmAsa yathAdR^iShTaM dhana~njayaH . AshvAsanArthaM suhR^idAM tryambakeNa samAgamam .. 7\-84\-6 (47874) tataH shirobhiravaniM spR^iShTvA sarve cha vismitAH . namaskR^itya vR^iShA~NkAya sAdhusAdhvityathAbruvan .. 7\-84\-7 (47875) anuj~nAtAstataH sarve suhR^ido dharmasUnunA . tvaramANAH susannaddhA hR^iShTA yuddhAya niryayuH .. 7\-84\-8 (47876) abhivAdya tu rAjAnaM yuyudhAnAchyutArjunAH . hR^iShTA viniryayuste vai yudhiShThiraniveshanAt .. 7\-84\-9 (47877) rathenaikena durdharShau yuyudhAnajanArdanau . jagmatuH sahitau vIrAvarjunasya niveshanam .. 7\-84\-10 (47878) tatra gatvA hR^iShIkeshaH kalpayAmAsa shAstravit . rathaM rathavarasyAjau vAnararShabhalakShaNam .. 7\-84\-11 (47879) sa meghasamanirghoShastaptakA~nchanasaprabhaH . babhau rathavaraH klR^iptaH shishurdivasakR^idyathA .. 7\-84\-12 (47880) tataH puruShashArdUlaH sajjaM sarvaM nyavedayat . rathaM puruShasiMhasya sadhvajaM supatAkinam .. 7\-84\-13 (47881) sa tu lokavaraH puMsAM kirITI hemavarmabhR^it . chApabANadharo vAhaM pradakShiNamavartata .. 7\-84\-14 (47882) tapovidyAvayovR^iddhaiH kriyAvadbhirjitendriyaiH . stUyamAno jayAshIrbhirAruroha mahAratham .. 7\-84\-15 (47883) jaitraiH sA~NgrAmikairmantraiH pUrvameva rathottamam . abhimantritamarchiShmAnudayaM bhAskaro yathA .. 7\-84\-16 (47884) sa rathe rathinAM shreShThaH kA~nchane kA~nchanAvR^itaH . vibabhau vimalo.archiShmAnmerAviva divAkaraH. 7\-84\-17 (47885) anvAruruhatuH pArthaM yuyudhAnajanArdanau . sharyAteryaj~namAyAntaM yathendraM devamashvinau .. 7\-84\-18 (47886) atha jagrAha govindo rashmInrashmividAMvaraH . mAtalirvAsavasyeva vR^itraM hantuM prayAsyataH .. 7\-84\-19 (47887) sa tAbhyAM sahitaH pArtho rathapravaramAsthitaH . sahito budhashukrAbhyAM tamo nighnanyathA shashI .. 7\-84\-20 (47888) saindhavasya vadhaprepsuH prayAtaH shatrupUgahA . sahAmbupatimitrAbhyAM yathendrastArakAmaye .. 7\-84\-21 (47889) tato vAditranirghoShairmA~Ngalyaishcha stavaiH shubhaiH . prayAntamarjunaM vIraM mAgadhAshchaiva tuShTuvuH .. 7\-84\-22 (47890) sajayAshIH sapuNyAhaH sUtamAgadhaniHsvanaH . yukto vAditraghoSheNa teShAM ratikaro.abhavat .. 7\-84\-23 (47891) tamanupravaNo vAyuH puNyagandhavahaH shubhaH . vavau saMharShayanpArthaM dviShatashchApi shoShayan .. 7\-84\-24 (47892) tatastasminkShaNe rAjanvividhAni shubhAni cha . prAdurAsannimittAni vijayAya bahUni cha .. 7\-84\-25 (47893) pANDavAnAM tvadIyAnAM viparItAni mAriSha . dR^iShTvA.arjuno nimittAni vijayAya pradakShiNam . yuyudhAnaM maheShvAsamidaM vachanamabravIt .. 7\-84\-26 (47894) yuyudhAnAdya yuddhe me dR^ishyate vijayo dhruvaH . yathAhImAni li~NgAni dR^ishyante shinipu~Ngava .. 7\-84\-27 (47895) so.ahaM tatra gamiShyAmi yatra saindhavako nR^ipaH . yiyAsuryamalokAya mama vIryaM pratIkShate .. 7\-84\-28 (47896) yathA paramakaM kR^ityaM saindhavasya vadho mama . tathaiva sumahatkR^ityaM dharmarAjasya rakShaNam .. 7\-84\-29 (47897) sa tvamadya mahAbAho rAjAnaM paripAlaya . yathaiva hi mayA guptastvayA gupto bhavettathA .. 7\-84\-30 (47898) na pashyAmi cha taM loke yastvAM yuddhe parAjayet . vAsudevasamaM yuddhe svayamapyamareshvaraH .. 7\-84\-31 (47899) tvayi chAhaM parAshvastaH pradyumne vA mahArathe . shaknuyAM saindhavaM hantumanapekSho nararShabha .. 7\-84\-32 (47900) mayyapekShA na kartavyA goptA.ayaM mama keshavaH . rAj~na eva parA guptiH kAryA sarvAtmanA tvayA .. 7\-84\-33 (47901) na hi yatra mahAbAhurvAsudevo vyavasthitaH . ki~nchidvyApadyate tatra yatrAhamapi cha dhruvam .. 7\-84\-34 (47902) evamuktastu pArthena sAtyakiH paravIrahA . tathetyuktvA.agamattatra yatra rAjA yudhiShThiraH .. .. 7\-84\-35 (47903) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pratij~nAparvaNi chaturashItitamo.adhyAyaH .. 84 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-84\-12 shishurdivasakR^it bAlaH sUryaH .. 5\-84\-18 yathA chyavanamashvinau iti ka.Ta.Da.pAThaH .. 5\-84\-26 pradakShiNaM Chandonuvartinam .. 5\-84\-33 apekShA anurodhaH .. 5\-84\-84 chaturashItitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 085 .. shrIH .. 7\.85\. adhyAyaH 85 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## dhR^itarAShTreNa putrAnprati shochanapUrvakaM sa~njayampratyabhimanyunidhanAnantarIyakayuddhakathanachodanA .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-85\-0 (47904) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-85\-0x (4484) shvobhUte kimakArShuste duHkhashokasamanvitAH . abhimanyau hate tatra kairvA.ayudhyanta pANDavAH .. 7\-85\-1 (47905) jAnantastasya karmANi kuravaH savyasAchinaH . kathaM tatkilbiShaM kR^itvA nirbhayA brUhi mAmakAH .. 7\-85\-2 (47906) putrashokAbhisantaptaM kruddhaM mR^ityumivAntakam . AyAntaM puruShavyAghraM kathaM dadR^ishurAhave .. 7\-85\-3 (47907) kapirAjadhvanaM sa~Nkhye vidhunvAnaM mahaddhanuH . dR^iShTvA putraparidyUnaM kimakurvata mAmakAH .. 7\-85\-4 (47908) kintu sa~njaya sa~Ngrame vR^ittaM duryodhanaM prati . paridevo mahAnadya shrUyate hi gR^ihegR^ihe .. 7\-85\-5 (47909) bhUyA~nshabdAnatItyAnyA~nshabdaH saindhavaveshmani . paurANikAnAM tUryANAM sha~NkhadundubhighoShavAn .. 7\-85\-6 (47910) sUtamAgadhabandInAM nartakAnAM cha niHsvanaH . so.adya na shrUyate shabdaH sUta putra yathA purA .. 7\-85\-7 (47911) shabdo nAnAvidho.abhIShTamabhavadyatra me shrutaH . dInAnAmadya taM shabdaM na shR^iNomi samIritam .. 7\-85\-8 (47912) niveshane satyadhR^iteH somadattasya sa~njaya . AsIno.ahaM purA tAta shabdamashrauShamuttamam .. 7\-85\-9 (47913) tadadya puNyahIno.ahamArtasvaraninAditam . niveshanaM gatotsAhaM vikR^itaM tAta lakShaye .. 7\-85\-10 (47914) viviMshaterdurmukhasya chitrasenavikarNayoH . anyeShAM cha sutAnAM me na tathA shrUyate dhvaniH .. 7\-85\-11 (47915) brAhmaNaAH kShatriyA vaishyA yaM shiShyAH paryupAsate . droNaputraM maheShvAsaM putrANAM me parAyaNam .. 7\-85\-12 (47916) vitaNDAlApasaMlApairdrutavAditravAditaiH . gItaishcha vividhairiShTai ramate yo divAnisham .. 7\-85\-13 (47917) upAsyamAno bahubhiH kurupANDavasAtvataiH . shlakShNastasya gR^ihe shabdo nAdya drauNeryathA purA .. 7\-85\-14 (47918) droNaputraM maheShvAsaM gAyanA nartakAshcha ye . atyarthamupatiShThanti teShAM na shrUyate dhvaniH .. 7\-85\-15 (47919) vindAnuvindayoH sAyaM shibire yo mahAdhvaniH . shrUyate so.adya na tathA kekayAnAM cha veshmasu .. 7\-85\-16 (47920) nityaM pramuditAnAM cha tAlagItasvano mahAn . nR^ityatAM shrUyate tAta gaNAnAM so.adya na svanaH .. 7\-85\-17 (47921) saptatantUnvitanvAnA yAjakA yamupAsate . saumadattiM shrutanidhiM teShAM na shrUyate dhvaniH .. 7\-85\-18 (47922) jyAghoSho brahmaghoShashcha tomarAsirathadhvaniH . droNasyAsIdavirato gR^ihe taM na shR^iNomyaham .. 7\-85\-19 (47923) nAnAdeshasamutthAnAM gItAnAM yo.abhavatsvanaH . vAditranAditAnAM cha so.adya na shrUyate mahAn .. 7\-85\-20 (47924) yadAprabhR^ityupapluvyAchChAntimichCha~njanArdanaH . AgataH sarvabhUtAnAmanukampArthamachyutaH .. 7\-85\-21 (47925) tato.ahamabruvaM sUta mandaM duryodhanaM tadA . vAsudevena tIrthena putra saMshAmya pANDavaiH .. 7\-85\-22 (47926) kAlaprAptamahaM manye mA tvaM duryodhanAtigAH . `saMshAmya bhrAtR^ibhistaistu kShatriyAnabhipAlaya'.. 7\-85\-23 (47927) shamaM chedyAchamAnaM tvaM pratyAkhyAsyasi keshavam . hitArthamabhijalpantaM na tavAsti raNe jayaH .. 7\-85\-24 (47928) pratyAchaShTa sa dAshArhamR^iShabhaM sarvadhanvinAm . anuneyAni jalpantamanayAnnAnvapadyata .. 7\-85\-25 (47929) `karNaduHshAsanamataH saubalasya cha durmateH . pratyAkhyAto mahAbAhuHkulAntakaraNena vai'.. 7\-85\-26 (47930) tato duHshAsanasyaiva karNasya cha mataM dvayoH . anvavartata mAM hitvA kR^iShTaH kAlena durmatiH .. 7\-85\-27 (47931) na hyahaM yuddhamichChAmi viduro droNa eva vA . bAhlIkaH somadatto vA bhIShmo drauNAyanistathA .. 7\-85\-28 (47932) shalo bhUrishravAshchaiva purumitro viviMshatiH . jayaH kR^ipo vA dharmAtmA ye chAnye mama bAndhavAH .. 7\-85\-29 (47933) eteShAM matamAsthAya yadi vatsyati putrakaH . etebhyashcha madUrdhvaM cha abhokShyadvasudhAmimAm .. 7\-85\-30 (47934) shlakShNA madhurasambhAShA j~nAtimadhye priyaMvadAH . kulInAH sammatAH prAj~nAH sukhaM jIvanti mAnavAH. 7\-85\-31 (47935) dharmApekShI naro nityaM sarvatra labhate sukham . pretyabhAve cha kalyANaM prasAdaM pratipadyate .. 7\-85\-32 (47936) arhAste pR^ithivIM bhoktuM samarthAH sAdhane.api cha . teShAmapi samudrAntA pitR^ipaitAmahI mahI .. 7\-85\-33 (47937) `na cha tvA.abhibhaviShyanti hitvA dharmaM pR^ithAtmajAH . niyujyamAnAH sthAsyanti pANDavA dharmavartmani .. 7\-85\-34 (47938) santi me j~nAtayastAta yeShAM shroShyanti pANDavAH . shalyasya somadattasya bhIShmasya cha mahAtmanaH .. 7\-85\-35 (47939) droNasyAtha vikarNasya bAhlIkasya kR^ipasya cha . anyeShAM chaiva vR^iddhAnAM bharatAnAM mahAtmanAm . tvadarthamabravaM tAta na jahurvachanAni te .. 7\-85\-36 (47940) kaM vA tvaM manyase teShAM yastvAM brUyAdato.anyathA . kR^iShNo na dharmaM sa~njahyAtsarve te hi tadanvayAH .. 7\-85\-37 (47941) mayA.api choktAste vIrA vachanaM dharmasaMhitam . nAnyathA prakariShyanti dharmAtmAno hi pANDavAH .. 7\-85\-38 (47942) ityahaM vilapansUta bahushaH putramuktavAn . na cha me shrutavAnmUDho manye kAlasya paryayam .. 7\-85\-39 (47943) vR^ikodarArjunau yatra vR^iShNivIrashcha sAtyakiH . uttamaujAshcha pA~nchAlyo yudhAmanyushcha durjayaH .. 7\-85\-40 (47944) dhR^iShTadyumnashcha durdharShaH shikhaNDI chAparAjitaH . ashmakAH kekayAshchaiva kShatradharmA cha saumakiH .. 7\-85\-41 (47945) chaidyashcha chekitAnashcha putraH kAshyasya chAbhibhUH . draupadeyA virATashcha drupadashcha mahArathaH .. 7\-85\-42 (47946) yamau cha puruShavyAghrau mantrI cha madhusUdanaH . ka etA~njAtu yudhyeta loke.asminvai jijIviShuH .. 7\-85\-43 (47947) divyamastraM vikurvANAnprasahedvA parAnmama . anyo duryodhanAtkArNAchChakuneshchApi saubalAt . duHshAsanachaturthAnAM nAnyaM pashyAmi pa~nchamam .. 7\-85\-44 (47948) yeShAM vachanakR^itsa syAdviShvakseno rathe sthitaH . sannaddhashchArjuno yoddhA teShAM nAsti parAjayaH .. 7\-85\-45 (47949) tathA mama vilApAnAM nAyaM duryodhanaH smaret . hatau hi puruShavyAghrau bhIShmadroNau tvamAttha vai .. 7\-85\-46 (47950) teShAM viduravAkyAnAmuktAnAM dIrghadarshanAt . dR^iShTvemAM phalanirvR^ittiM manye shochanti putrakAH .. 7\-85\-47 (47951) senAM dR^iShTvA.abhibhUtAM me shaineyenArjunena cha . shUnyAndR^iShTvA rathopasthAnmanye shochanti putrakAH .. 7\-85\-48 (47952) himAtyaye yathA kakShaM shuShkaM vAterito mahAn . agnirdahettathA senAM mAmikAM sa dhana~njayaH .. 7\-85\-49 (47953) AchakShva mama tatsarvaM kushalo hyasi sa~njaya . yadopayAtAH sAyAhne kR^itvA pArthasya kilbiShaM .. 7\-85\-50 (47954) abhimanyau hate tAta kathamAsInmano hi vaH .. 7\-85\-51 (47955) na jAtu tasya karmANi yudhi gANDIvadhanvanaH . apakR^itya mahattAta soDhuM shakShyanti mAmakAH .. 7\-85\-52 (47956) kinnuH duryodhanaH kR^ityaM karNaH kR^ityaM kimabravIt . duHshAsanaH saubalashcha teShAmevaM gate sati .. 7\-85\-53 (47957) sarveShAM samavetAnAM putrANAM mama sa~njaya . yadvR^ittaM tAta sa~NgrAme mandasyApanayairbhR^isham .. 7\-85\-54 (47958) lobhAnugasya durbuddheH krodhena vikR^itAtmanaH . rAjyakAmasya mUDhasya rAgopahatachetasaH . durnItaM vA sunItaM vA tanmamAchakShva sa~njaya .. .. 7\-85\-55 (47959) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi pa~nchAshItitamo.adhyAyaH .. 85 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-85\-4 putraparidyUnaM putravadhaduHkhitam .. 5\-85\-13 svapakShasthApanahInaH pratipakShe pratikShepo vitaNDA . alApo bhAShaNam. saMlApo metho bhAShaNam .. 5\-85\-17 gaNAnAM sa~NghAnAm .. 5\-85\-22 tIrthena nidAnena upAyena vA .. 5\-85\-23 kAlaprAptaM samayochitam .. 5\-85\-25 anuneyani anukUlAni .. 5\-85\-31 shlakShNa R^ijavaH .. 5\-85\-33 sAdhane svIkaraNe .. 5\-85\-44 divyamastraM vikurvANAH saMhareyurariMdamAH iti ka.Ta.pAThaH .. 5\-85\-47 dIrghadarshanAdanAgatAnusandhAnAt .. 5\-85\-52 mahadatyartham .. 5\-85\-53 teShAM madhye .. 5\-85\-55 rAgo mAtsarthaM rAgastu mAtsarye iti medinI .. 5\-85\-85 pa~nchAshItitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 086 .. shrIH .. 7\.86\. adhyAyaH 86 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sa~njayena dhR^itarAShTropAlambhapUrvakaM yuddhakathanopakramaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-86\-0 (47960) sa~njaya uvAcha. 7\-86\-0x (4485) hanta te sampravakShyAmi sarvaM pratyakShadarshivAn . shushrUShasva sthiro bhUtvA tava hyapanayo mahAn .. 7\-86\-1 (47961) gatodake setubandho yAdR^iktAdR^igayaM tava . vilApo niShphalo rAjanmA shucho bharatarShabha .. 7\-86\-2 (47962) anatikramaNIyo.ayaM kR^itAntasyAdbhuto vidhiH . mA shucho bharatashreShTha diShTametatpurAtanam .. 7\-86\-3 (47963) yadi tvaM hi purA dyUtAtkuntIputraM yudhiShThiram . nivartayethAH putrAMshcha na tvAM vyasanamAvrajet .. 7\-86\-4 (47964) yuddhakAle punaH prApte tadaiva bhavatA yadi . nivartitAH syuH saMrabdhA na tvAM vyasanamAvrajet .. 7\-86\-5 (47965) duryodhanaM chAvidheyaM badhnIyAstvaM purA yadi . avekShya kauravAnrAjanprApsyase tvaM mahadyashaH .. 7\-86\-6 (47966) tatte buddhivyatIchAramupalapsyanti tajjanAH . pA~nchAlA vR^iShNayaH sarve ye chAnye.api narAdhipAH .. 7\-86\-7 (47967) sa kR^itvA pitR^ikarma tvaM putraM saMsthApya satpathe . vartethA yadi dharmeNa na tvAM vyasanamAvrajet .. 7\-86\-8 (47968) tvaM tu prAj~natamo loke hitvA dharmaM sanAtanam . duryodhanasya karNasya shakuneshchAnvagA matam .. 7\-86\-9 (47969) tatte vilapitaM sarvaM mayA rAjannishAmitam . arthe nivishamAnasya viShamishraM yathA madhu .. 7\-86\-10 (47970) na tathA manyate kR^iShNo na cha rAjA yudhiShThiraH . na bhIShmo naiva cha droNo yathA tvaM manyase nR^ipa .. 7\-86\-11 (47971) vyajAnIta yadA tu tvAM lubdhaM dharmapravAdinam . tadAprabhR^iti kR^iShmastvAM na tathA bahumanyate .. 7\-86\-12 (47972) paruShANyuchyamAnAMshcha yathA pArthAnupekShase . tasyAnubandhaH prAptastvAM putrAmAM rAjyakAmuka .. 7\-86\-13 (47973) pitR^ipaitAmahaM rAjyamapAvR^ittaM tvayA.anagha . atha pArthairjitAM kR^itsnAM pR^ithivIM pratyapadyathAH .. 7\-86\-14 (47974) pANDunA nirjitaM rAjyaM kauravANAM yashastathA . etachchApyadhikaM bhUyaH pANDavairdharmachAkhibhiH .. 7\-86\-15 (47975) teShAM tattAdR^ishaM karma tvAmAsAdya suniShphalam . yatpitryAddhaMshitA rAjyAttvayehAmiShagR^iddhinA .. 7\-86\-16 (47976) yatpunaryuddhakAle tvaM putrAngarhayase nR^ipa . bahudhA vyAharandoShAnna tadadyopapadyate .. 7\-86\-17 (47977) na hi rakShanti rAjAno yudhyanto jIvitaM raNe . chamUM vigAhya pArthAnAM yudhyante kShatriyarShabhAH .. 7\-86\-18 (47978) yAM tu kR^iShNArjunau senAM yAM sAtyakivR^ikodarau . rakSheranko nu tAM yudhyechchamUmanyatra kauravAt .. 7\-86\-19 (47979) yeShAM yoddhA guDAkesho yeShAM mantrI janArdanaH . yeShAM cha sAtyakiryoddhA yeShAM yoddhA vR^ikodaraH .. 7\-86\-20 (47980) ko hi tAnviShahedyoddhuM martyadharmA dhanurdharaH . anyatra kauraveyebhyo ye vA teShAM padAnugAH .. 7\-86\-21 (47981) yAvattu shakyate kartumantaraj~nairjanAdhipaiH . kShatradharmarataiH shUraistAvatkurvanti kauravAH .. 7\-86\-22 (47982) yathA tu puruShavyAghrairyuddhaM paramasa~NkaTam . kurUNAM pANDavaiH sArdhaM tatsarvaM shR^iNu tattvataH .. .. 7\-86\-23 (47983) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi ShaDashItitamo.adhyAyaH .. 86 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-86\-17 te tava buddhervyatichAraM vaiShamyamupalapsyantyanubhaviShyanti .. 5\-86\-13 arthe nivishamAnAnAM yathA pArthAnupekShase iti ka.Ta . pAThaH .. 5\-86\-22 antaraj~nairavasaravedibhiH .. 5\-86\-86 ShaDashItitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 087 .. shrIH .. 7\.87\. adhyAyaH 87 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNena shakaTavyUhanirmANam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-87\-0 (47984) sa~njaya uvAcha. 7\-87\-0x (4486) tasyAM nishAyAM vyuShTAyAM droNaH shastrabhR^itAM varaH . svAnyanIkAni sarvANi prAkrAmadvyUhituM tataH .. 7\-87\-1 (47985) shUrANAM garjatAM rAjansa~NkruddhAnAmamarShiNAm . shrUyante sma girashchitrAH parasparavadhaiShiNAm .. 7\-87\-2 (47986) viShphArya cha dhanUMShyanye jyAH pare parimR^ijya cha . viniHshvasantaH prAkroshankvedAnIM sa dhana~njayaH .. 7\-87\-3 (47987) vikoshAnsutsarUnanye kR^itadhArAnsamAhitAn . pItAnAkAshasa~NkAshAnasInkechichcha chikShipuH .. 7\-87\-4 (47988) charantastvasimArgAMshcha dhanurmArgAMshcha shikShitAH . sa~NgrAmamanasaH shUrA dR^ishyante sma sahasrashaH .. 7\-87\-5 (47989) saghaNTAshchandanAdigdhAH svarNavajravibhUShitAH . samutkShipya gadAshchAnye paryapR^ichChanta pANDavam. 7\-87\-6 (47990) anye balamadonmattAH parighairbAhushAlinaH . chakruH sambAdhamAkAshamuchChritendradhvajopamaiH .. 7\-87\-7 (47991) nAnApraharaNaishchAnye vichitrasragala~NkR^itAH . sa~NgrAmamanasaH shUrAstatratatra vyavasthitAH .. 7\-87\-8 (47992) kvArjunaH kva sa govindaH kva cha mAnI vR^ikodaraH . kva cha te suhR^idasteShAmAhvayante raNe tadA .. 7\-87\-9 (47993) tataH sha~NkhamupAdhmAya tvarayanvAjinaH svayam . itastatastAnrachayandroNashcharati vegitaH .. 7\-87\-10 (47994) teShvanIkeShu sarveShu sthiteShvAhavanandiShu . bhAradvAjo mahArAja jayadrathamathAbravIt .. 7\-87\-11 (47995) tvaM chaiva saumadattishcha karNashchaiva mahArathaH . ashvatthAmA cha shalyashcha vR^iShasenaH kR^ipastathA .. 7\-87\-12 (47996) shataM chAshvasahasrANAM rathAnAmayutAni ShaT . dviradAnAM prabhinnAnAM sahasrANi chaturdasha .. 7\-87\-13 (47997) padAtInAM sahasrANi daMshitAnyekaviMshatiH . gavyUtiShu trimAtrAsu mAmanAsAdya tiShThata .. 7\-87\-14 (47998) tatrasthaM tvAM na saMsoDhuM shaktA devAH savAsavAH . kiM punaH pANDavAH sarve samAshvasihi saindhava .. 7\-87\-15 (47999) sa~njaya uvAcha. 7\-87\-16x (4487) evamuktaH samAshvastaH sindhurAjo jayadrathaH . samprAyAtsahagAndhArairvR^itastaishcha mahArathaiH . varmibhiH sAdibhiryattaiH prAsapANihayasthitaiH .. 7\-87\-16 (48000) chAmarApIDinaH sarve jAmbUnadavibhUShitAH . jayadrathasya rAjendra hayAH sAdhupravAhinaH .. 7\-87\-17 (48001) te chaikasaptasAhasrAstrisAhasrAshcha saindhavAH .. 7\-87\-18 (48002) mattAnAM suvirUDhAnAM hastyArohairvishAradaiH . hastinAM bhImarUpANAM varmiNAM raudrakarmiNAm .. 7\-87\-19 (48003) adhyardhena sahasreNa putro durmarShaNastava . agrataH sarvasainyAnAM yotsyamAno vyavasthitaH .. 7\-87\-20 (48004) tato duHshAsanashchaiva vikarNashcha tavAtmajau . sindhurAjArthasiddhyarthamagrAnIke vyavasthitau .. 7\-87\-21 (48005) dIrgho dvAdashagavyUtiH pashchArdhe pa~nchavistR^itaH . vyUhastu chakrashakaTo bhAradvAjena nirmitaH .. 7\-87\-22 (48006) nAnAnR^ipatibhirvIraistatratatra vyavasthitaiH . rathAshvagajapattyoghairdroNena vihitaH svayam .. 7\-87\-23 (48007) pashchArdhe tasya padmastu garbhavyUhaH punaH kR^itaH . sUchIpadmasya garbhastho gUDho vyUhaH kR^itaH punaH .. 7\-87\-24 (48008) evametaM mahAvyUhaM vyUhya droNo vyavasthitaH . sUchImukhe maheShvAsaH kR^itavarmA vyavasthitaH .. 7\-87\-25 (48009) anantaraM cha kAmbhojo jalasandhashcha mAriSha . duryodhanashcha karNashcha tadanantarameva cha .. 7\-87\-26 (48010) tataH shatasahasrANi yodAnAnamanivartinAm . vyavasthitAni sarvANi shakaTe mukharakShiNAm .. 7\-87\-27 (48011) teShAM cha pR^iShThato rAjA balena mahatA vR^itaH . jayadrathastato rAjA sUchIpArshve vyavasthitaH .. 7\-87\-28 (48012) shakaTasya tu rAjendra bhAradvAjo mukhe sthitaH . nAtra tasyAbhavadbhodo jugopainaM tataH svayam .. 7\-87\-29 (48013) shvetavarmAmbaroShNISho vyUDhorasko mahAbhujaH . dhanurvisphArayandroNastasthau kruddha ivAntakaH . `tasya sainyasya sarvasya netA goptA cha vIryavAn'.. 7\-87\-30 (48014) tAkinaM shoNahayaM vedIkR^iShNAjinadhvajam . droNasya rathamAlokya prahR^iShTAH kuravo.abhavan .. 7\-87\-31 (48015) siddhachAraNasa~NghAnAM vismayaH sumahAnabhUt . droNena vihitaM dR^iShTvA vyUhaM kShubdhArNavopamam .. 7\-87\-32 (48016) sashailasAgaravanAM nAnAjanapadAkulAm . grasedvyUhaH kShitiM sarvAmiti bhUtAni menire .. 7\-87\-33 (48017) bahurathamanujAshvapattinAgaM pratibhayaniHsvanamadbhutAnurUpam . ahitahR^idayabhedanaM mahadvai shakaTamavekShya kR^itaM nananda rAjA .. .. 7\-87\-34 (48018) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadisayuddhe saptAshItitamo.adhyAyaH .. 87 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-87\-4 pItAn pAyitodakAn .. 5\-87\-9 kvacheti chakAra ityarthe . ityAhvayanta ityanvayaH .. 5\-87\-14 trimAtrAsu trisakhyAsu tisR^iShvityarthaH .. 5\-87\-22 pashchArdhe pashchAdbhAge pa~nchagavyUtiH . chakrashakaTaH chakragarbhaH shakaTaH .. 5\-87\-34 adbhutAnurUpamAshcharyarUpaM etatsamayayogyaM cha .. 5\-87\-87 saptAshItitamo.adhyAyaH .. 87 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 088 .. shrIH .. 7\.88\. adhyAyaH 88 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunasya raNA~NgaNapraveshaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-88\-0 (48019) sa~njaya uvAcha. 7\-88\-0x (4488) vyUDheShu tava sainyeShu samutkruShTeShu mAriSha . tADyamAnAsu bherIShu mR^ida~NgeShvAnakeShu cha .. 7\-88\-1 (48020) anIkAnAM cha saMhrAde vAditrANAM cha niHsvane . pradhmApiteShu sha~NkheShu sannAde romaharShaNe .. 7\-88\-2 (48021) pragR^ihIteShu shastreShu bhArateShu yuyutsuShu . raudre muhUrte samprApte savyasAchI vyadR^ishyata .. 7\-88\-3 (48022) balAnAM vAyasAnAM cha purastAtsavyasAchinaH . pishitAsR^igbhujAM sa~NghAH pralIyante sahasrashaH .. 7\-88\-4 (48023) mR^igAshcha ghorasannAdaH shivAshchAshivadarshanAH .. dakShiNena prayAtAnAmasmAkaM neduradhvani .. 7\-88\-5 (48024) `lokakShaye mahArAja yAdR^ishAstAdR^ishA hi te . ashivA dhArtarAShTrANAM shivAH pArthasya saMyuge'.. 7\-88\-6 (48025) sanirghAtA jvalantyashcha peturulkAH sahasrashaH . chachAla cha mahI kR^itsnA bhaye ghore samutthite .. 7\-88\-7 (48026) viShvagvAtAH sanIhArA rUkShAH sharkarakarShiNaH . vavurAyAti kaunteye sa~NgrAme samupasthite .. 7\-88\-8 (48027) nAkulishcha shatAnIko dhR^iShTadyumnashcha pArShataH . pANDavAnAmanIkAni prAj~nau tau vyUhatustadA .. 7\-88\-9 (48028) tato rathasahasreNa dviradAnAM shatena cha . tribhirashvasahasraishcha padAtInAM shataiH shataiH .. 7\-88\-10 (48029) adhyardhamAtre dhanuShAM sahasre tanayastava . agrataH sarvasainyAnAM sthitvA durmarShaNo.abravIt .. 7\-88\-11 (48030) adya gANDIvadhanvAnaM tapantaM yuddhadurmadam . ahamAvArayiShyAmi veleva makarAlayam .. 7\-88\-12 (48031) adya pashyantu sa~NgrAme dhana~njayamamarShaNam . viShaktaM mayi durdharShaM bhinnaM kumbhamivAshmani .. 7\-88\-13 (48032) tiShThadhvaM rathino yUyaM sa~NgrAmamabhikA~NkShiNaH . yudhyAmi saMhatAnetAnyasho mAnaM cha vardhayan .. 7\-88\-14 (48033) evaM bruvanmahArAja mahAtmA sa mahIpatiH . maheShvAsairvR^ito rAjanmaheShvAso vyavasthitaH .. 7\-88\-15 (48034) tato.arjuno mahArAja mahAtmA mahatAM patiH . mahArathasamAkhyAto maheShvAso vyavasthitaH .. 7\-88\-16 (48035) kakShAgniriva duHsparshaH savajra iva vAsavaH . daNDapANirivAsahyo mR^ityuH kAlena choditaH .. 7\-88\-17 (48036) shUlapANirivAkShobhyo varuNaH pAshavAniva . yugAntAgnirivArchiShmAndidhakShuH sthAsnuja~Ngamam .. 7\-88\-18 (48037) krodhAmarShabaloddhUto nivAtakavachAntakaH . yuddhe jetA sthitaH satye pArayiShyanmahAvratam .. 7\-88\-19 (48038) AmuktakavachaH kha~NgI jAmbUnadakirITabhR^it . shubhramAlyAmbaradharaH sva~NgadashchArukuNDalaH .. 7\-88\-20 (48039) rathapravaramAsthAya naro nArAyaNAnugaH . vidhunvangANDivaM sa~Nkhye babhau sUrya ivoditaH .. 7\-88\-21 (48040) agrAnIkasya so.adhyardha iShupAte dhana~njayaH . vyavasthApya rathaM rAja~nsha~NkhaM dadhmau pratApavAn .. 7\-88\-22 (48041) atha kR^iShNo.apyasambhrAntaH pArthena saha mAriSha . prAdhmApayatpA~nchajanyaM sha~NkhapravaramojasA .. 7\-88\-23 (48042) tayoH sha~NkhapraNAdena tava sainye vishAmpate . AsansaMhR^iShTaromANaH kampitA gatachetasaH .. 7\-88\-24 (48043) yathA trasyanti bhUtAni sarvANyashaniniHsvanAt . tathA sha~NkhapraNAdena vitresustava sainikAH .. 7\-88\-25 (48044) prasusruvuH shakR^inmUtraM vAhanAni cha sarvashaH . evaM savAhanaM sarvamAvignamabhavadbalam .. 7\-88\-26 (48045) sIdanti sma narA rAja~nsha~Nkhashabdena mAriSha . visaMj~nAshchAbhavankechitkechidrAjanvitatrasuH .. 7\-88\-27 (48046) tataH kapirmahAnAdaM sahabhUtairdhvajAlayaiH . akarodvyAditAsyashcha bhIShayaMstava sainikAn .. 7\-88\-28 (48047) tataH sha~NkhAshcha bheryashcha mR^ida~NgAshchAnakaiH saha . punarevAbhyahanyanta tava sainyapraharShaNAH .. 7\-88\-29 (48048) nAnAvAditrasaMhAdaiH kShveDitAsphoTitAkulaiH . siMhanAdaiH samutkruShTaiH samAdhUtairmahArathaiH .. 7\-88\-30 (48049) tasmiMstu tumule shabde bhIrUNAM bhayavardhane . atIva hR^iShTo dAshArhamabravItpAkashAsaniH .. .. 7\-88\-31 (48050) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe aShTAMshItitamo.adhyAyaH .. 88 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-88\-10 shataiH shatairdashasahasraiH .. 5\-88\-30 samAdhUtaiH sa~nchAlitaiH .. 5\-88\-88 aShTAshItitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 089 .. shrIH .. 7\.89\. adhyAyaH 89 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunayuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-89\-0 (48051) arjuna uvAcha 7\-89\-0x (4489) chodayAshvAnhR^iShIkesha yatra durmarShaNaH sthitaH . etadbhittvA gajAnIkaM pravekShyAmyarivAhinIm .. 7\-89\-1 (48052) sa~njaya uvAcha. 7\-89\-2x (4490) evamukto mahAbAhuH keshavaH savyasAchinA . achodayaddhayAMstatra yatra durmarShaNaH sthitaH .. 7\-89\-2 (48053) sa samprahArastumulaH sampravR^ittaH sudAruNaH . ekasya cha bahUnAM cha rathanAganarakShayaH .. 7\-89\-3 (48054) tataH sAyakavarSheNa parjanya iva vR^iShTimAn . parAnavAkiratpArthaH parvatAniva nIradaH .. 7\-89\-4 (48055) te chApi rathinaH sarve tvaritAH kR^itahastavat . avAkiranbANajAlaistatra kR^iShNadhana~njayau .. 7\-89\-5 (48056) tataH kruddho mahAbAhurvAryamANaH parairyudhi . shirAMsi rathinAM pArthaH kAyebhyo.apAharachCharaiH .. 7\-89\-6 (48057) uddhAntanayanairvakraiH sandaShTauShThapuTaiH shubhaiH . sakuNDalashirastrANairvasudhA samakIryata .. 7\-89\-7 (48058) puNDarIkavanAnIva vidhvastAni samantataH . vinikIrNAni yodhAnAM vadanAni chakAshire .. 7\-89\-8 (48059) suvarNachitrAbharaNAH saMsiktA rudhireNa cha . saMsaktA iva dR^ishyante meghasa~NghAH savidyutaH .. 7\-89\-9 (48060) shirasAM patatAM rAja~nshabdo.abhUdvasudhAtale . kAlena paripakvAnAM tAlAnAM patatAmiva .. 7\-89\-10 (48061) kabandha utthitaH kashchidviShphArya sasharaM dhanuH . ki~nchitkha~NgaM viniShkR^iShya bhujenodyamya tiShThati . `gR^ihItvA.anyasya kesheShu shiro nR^ityati chAparaH'.. 7\-89\-11 (48062) patitAni na jAnanti shirAMsi puruSharShabhAH . amR^iShyamANAH sa~NgrAme kaunteyaM jayagR^iddhinaH .. 7\-89\-12 (48063) hayAnAmuttamA~Ngaishcha hastihastaishcha medinI . bAhubhishcha shirobhishcha vIrANAM samakIryata .. 7\-89\-13 (48064) ayaM pArthaH kutaH pArthaH pArtho.ayamiti sarvashaH . `tiShTha pArthehi mAM pArtha kva yAsIti cha jalpatAm'. tava sainyeShu yodhAnAM pArthabhUtamivAbhavat .. 7\-89\-14 (48065) anyonyamapi chAjaghnurAtmAnamapi chApare . pArthabhUtamamanyanta janAH kAlena mohitAH .. 7\-89\-15 (48066) niShTanantaH sarudhirA visaMj~nA gADhavedanAH . shayAnA bahavo vIrAH kIrtayantaH svabAndhavAn .. 7\-89\-16 (48067) sabhiNDipAlAH saprAsAH sashaktyR^iShTiparashvathAH . sanirvyUhAH sanistriMshAH sasharAsanatomarAH .. 7\-89\-17 (48068) sabANavarmAbharaNAH sagadAH sA~NgadA raNe . mahAbhujagasa~NkAshA bAhavaH parighopamAH .. 7\-89\-18 (48069) udveShTanti vicheShTanti sa~ncheShTanti cha sarvashaH . vegaM kurvanti saMrabdhA nikR^ittAH parameShubhiH .. 7\-89\-19 (48070) yo yaH sma samare pArthaM pratisa~ncharate naraH . tasyatasyAntako bANaH sharIramupasarpati .. 7\-89\-20 (48071) nR^ityato rathamArgeShu dhanurvyAyachChatastathA . na kashchittatra pArthashcha dadR^ishe.antaramaNvapi .. 7\-89\-21 (48072) yattasya ghaTamAnasya kShipraM vikShipataH sharAn . lAghavAtpANDuputrasya vyasmayanta pare janAH .. 7\-89\-22 (48073) hastinaM hastiyantAramashvamAshvikameva cha . abhinatphalguno bANai rathinaM cha sasArathim .. 7\-89\-23 (48074) AvartamAnamAvR^ittaM yudhyamAnaM cha pANDavaH . pramukhe tiShThamAnaM cha na ka~nchinna nihanti saH .. 7\-89\-24 (48075) yathodayanvai gagane sUryo hanti mahattamaH . tathA.arjuno gajAnIkamavadhItka~NkapatribhiH .. 7\-89\-25 (48076) hastibhiH patitairbhinnaistava sainyamadR^ishyata . antakAle yathA bhUmirvyavakIrNA mahIdharaiH .. 7\-89\-26 (48077) yathA madhyaMdine sUryo duShprekShyaH prANibhiH sadA . tathA dhana~njayaH kruddho duShprekShyo yudhi shatrubhiH .. 7\-89\-27 (48078) tattathA tava putrasya sainyaM yudhi parantapa . prabhagnaM drutamAvignamatIva sharapIDitam .. 7\-89\-28 (48079) mAruteneva mahatA meghAnIkaM vyadIryata . prakAlyamAnaM tatsainyaM nAshakatprativIkShitum .. 7\-89\-29 (48080) pratodaishchApakoTIbhirhuMkAraiH sAdhuvAhitaiH . kashApArShNyabhighAtaishcha vAgbhirugrAbhireva cha .. 7\-89\-30 (48081) chodayanto hayAMstUrNaM palAyante sma tAvakAH . sAdino rathinashchaiva pattayashchArjunArditAH .. 7\-89\-31 (48082) pArShNya~NguShThA~NkushairnAgaM chodayantastathA.apare . sharaiH sammohitAshchAnye tamevAbhimukhA yayuH .. 7\-89\-32 (48083) tava yogha hatotsAhA vibhrAntamanasastadA .. .. 7\-89\-33 (48084) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ekonanavatitamo.adhyAyaH .. 89 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-89\-17 nirvyUha AyudhavisheShaH .. 5\-89\-20 pratisa~ncharate pratyudrachChati .. 5\-89\-22 yattasyAvahitasya .. 5\-89\-28 drutaM vidrutam . AvignaM bhItam .. 5\-89\-30 sAdhuvAhitaiH suShThu vyApArItaiH .. 5\-89\-89 ekonanavatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 090 .. shrIH .. 7\.90\. adhyAyaH 90 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunena duHshAsanaparAjayaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-90\-0 (48085) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-90\-0x (4491) tasminprabhagne sainyAgre vadhyamAne kirITinA . ketu tatra raNe vIrAH pratyudIyurdhana~njayam .. 7\-90\-1 (48086) AhosvichChakaTavyUhaM praviShTA moghanishchayAH .. droNamAshritya tiShThanti prAkAramakutobhayAH .. 7\-90\-2 (48087) sa~njaya uvAcha. 7\-90\-3x (4492) tathA.arjunena sambhagne tasmiMstava bale.anagha . hatavIre hatotsAhe palAyanakR^itakShaNe .. 7\-90\-3 (48088) pAkashAsaninA.abhIkShNaM vadhyamAne sharottamaiH . na tatra kashchitsa~NgrAme shashAkArjunamIkShitum .. 7\-90\-4 (48089) tatastava suto rAjandR^iShTvA sainyaM tathAgatam . duHshAsano bhR^ishaM kruddho yuddhAyArjunamabhyagAt .. 7\-90\-5 (48090) sakA~nchanavichitreNa kavachena samAvR^itaH . jAmbUnadashirastrANaH shUrastIvraparAkramaH .. 7\-90\-6 (48091) nAgAnIkena mahatA grasanniva mahImimAm . duHshAsano mahArAja savyasAchinamAvR^iNot .. 7\-90\-7 (48092) hAdena gajaghaNTAnAM sha~NkhAnAM ninadena cha . jyAkShepaninadaishchaiva virAveNa cha dantinAm .. 7\-90\-8 (48093) bhUrdishashchAntarikShaM cha shabdenAsItsamAvR^itam . `yuvarAjo balashlAghI pi~NgalaH priyadarshanaH'. sa muhUrtaM pratibhayo dAruNaH samapadyata .. 7\-90\-9 (48094) tAndR^iShTvA patatastUrNama~NkushairabhichoditAn . vyAlambahastAnsaMrabdhAnsapakShAniva parvatAn .. 7\-90\-10 (48095) siMhanAdena mahatA narasiMho dhana~njayaH . `tadAchalaghanaprakhyaM patAkAshatasa~Nkulam'. gajAnIkamamitrANAmabhito vyadhamachCharaiH .. 7\-90\-11 (48096) mahormiNamivoddhUtaM shvasanena mahArNavam . kirITI tadgajAnIkaM prAvishanmakaro yathA .. 7\-90\-12 (48097) khamAshrita ivAdityaH pratapansa yugakShaye . dadR^ishe dikShu sarvAsu pArthaH parapura~njanaH .. 7\-90\-13 (48098) khurashabdena chAshvAnAM nemighoSheNa tena cha . tena chotkruShTashabdena jyAninAdena tena cha .. 7\-90\-14 (48099) nAnAvAditrashabdena pA~nchajanyasvanena cha . devadattasya ghoSheNa gANDIvaninadena cha . mandavegA narA nAgA babhUvuste vichetasaH .. 7\-90\-15 (48100) sharairAshIviShasparshairnirbhinnAH savyasAchinA . te gajAH samasIdanta magnAH pa~NkArNaveShviva .. 7\-90\-16 (48101) yugapachcha samAviShTaiH sharairgANDIvadhanvanaH . anekashatasAhasrairdrumA madhukarairiva . `pu~NkhAvashiShTairbahubhiH shoNitotpIDavAhibhiH'.. 7\-90\-17 (48102) ArAvaM paramaM kR^itvA vadhyamAnAH kirITinA . nipeturanishaM bhUmau ChinnapakShA ivAdrayaH .. 7\-90\-18 (48103) apare dantaveShTeShu kumbheShu cha kaTeShu cha . sharaiH samarpitA nAgAH krau~nchavadvyanadanmuhuH .. 7\-90\-19 (48104) gajaskandhagatAnAM cha puruShANAM kirITinA . Chidyante chottamA~NgAni bhullaiH sannataparvabhiH .. 7\-90\-20 (48105) sakuNDalAnAM patatAM shirasAM dharaNItale . padmAnAmiva sa~NghAtaiH pArthashchakre nivedanam .. 7\-90\-21 (48106) yantrabaddhA vikavachA vraNArtA rudhirokShitAH . bhramatsu yudhi nAgeShu manuShyA vilalambire .. 7\-90\-22 (48107) kechidekena bANena suyuktena supatriNA . dvau trayashcha vinirbhinnA nipeturdharaNItale .. 7\-90\-23 (48108) apare madasaMrabdhA mAta~NgAH parvatopamAH . sArohA nyapatanbhUmau drumavanta ivAchalAH .. 7\-90\-24 (48109) maurvI dhvajaM dhanushchaiva yugamIShAM tathaiva cha . rathinAM kuTTayAmAsa bhallaiH sannataparvabhiH .. 7\-90\-25 (48110) na sandadhanna chAkarShanna vimu~nchanna chodvahan . maNDalenaiva dhanuShA nR^ityanpArthaH sma dR^ishyate .. 7\-90\-26 (48111) atividdhAshcha nArAchairvamanto rudhiraM mukhaiH . muhUrtAnnyapatannanye vAraNA vasudhAtale .. 7\-90\-27 (48112) utthitAnyagaNeyAni kabandhAni samantataH . adR^ishyanta mahArAja tasminparamasa~Nkule .. 7\-90\-28 (48113) sachApAH sA~NgulitrANAH sakha~NgAH sA~NgadA raNe . adR^ishyanta bhujAshChinnA hemAbharaNabhUShitAH .. 7\-90\-29 (48114) sUpaskarairadhiShThAnairIShAdaNDakabandhuraiH . chakrairvimathitairakShairbhagnaishcha bahudhA yugaiH .. 7\-90\-30 (48115) charmachApadharaishchaiva vyavakIrNaistatastataH . sragbhirAbharaNairvastraiH patitaishcha mahAdhvajaiH .. 7\-90\-31 (48116) nihatairvAraNairashvaiH kShatriyaishcha nipAtitaiH . adR^ishyata mahI tatra dAruNapratidarshanA .. 7\-90\-32 (48117) evaM duHshAsanabalaM vadhyamAnaM kirITinA . samprAdravanmahArAja vyathitaM sahanAyakam .. 7\-90\-33 (48118) `evaM bale drute yAte rAjaputraM mahAratham . vivyAdha dashabhirbANaistiShThatiShTheti chAbravIt .. 7\-90\-34 (48119) jIvitena kathaM gantA duruktaM yAvadadya te . tadvAkyasadR^ishaM karma kuru tvaM yadi manyase .. 7\-90\-35 (48120) evamuktvA tato rAjA pArthaH pArthivamardanaH . bhR^ishaM kruddho mahArAja avidhyattanayaM tava'.. 7\-90\-36 (48121) tato duHshAsanastrastaH sahAnIkaH sharArditaH . droNaM trAtAramAkA~NkSha~nshakaTavyUhamabhyagAt .. .. 7\-90\-37 (48122) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe navatitamo.adhyAyaH .. 90 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-90\-3 palAyane kR^itaH kShaNo.avasaro yena .. 5\-90\-9 pratibhayo bhaya~NkaraH . dAruNaH krUraH .. 5\-90\-19 dantaveShTeShu dantamUleShu . kaTeShu kaTiShu .. 5\-90\-21 nivedanamupAhAram .. 5\-90\-22 yantrabaddhA yantrairAlikhitAH .. 5\-90\-90 navatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 091 .. shrIH .. 7\.91\. adhyAyaH 91 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunasya vyUhamukhasthena droNena ka~nchitkAlaM yuddhvA tamapahAya vyUhapraveshaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-91\-0 (48123) sa~njaya uvAcha. 7\-91\-0x (4493) duHshasanabalaM hatvA savyasAchI mahArathaH . sindhurAjaM parIpsanvai droNAnIkamupAdravat .. 7\-91\-1 (48124) sa tu droNaM samAsAdya vyUhasya pramukhe sthitam . kR^itA~njaliridaM vAkyaM kR^iShNasyAnumate.abravIt .. 7\-91\-2 (48125) shivena dhyAhi mAM brahmansvasti chaiva vadasva me . bhavatprasAdAdichChAmi praveShTaM durbhidAM chamUm .. 7\-91\-3 (48126) bhavAnpitR^isamo mahyaM dharmarAjasamo.api cha . dhaumyakR^iShNasamashchaiva satyametadbravImi te .. 7\-91\-4 (48127) ashvatthAmA yathA tAta rakShaNIyastvayA.anagha . tathA.ahamapi te rakShyaH sadaiva dvijasattama .. 7\-91\-5 (48128) tava prasAdAdichCheyaM sindhurAjAnamAhave . nihantuM dvipadAM shreShTha pratij~nAM rakSha me prabho .. 7\-91\-6 (48129) sa~njaya uvAcha. 7\-91\-7x (4494) evamuktastadA.a.achAryaH pratyuvAcha smayanniva . mAmajitvA na bIbhatso shakyo jetuM jayadrathaH .. 7\-91\-7 (48130) etAvaduktvA taM droNaH sharavrAtairavAkirat . sarathAshvadhvajaM tIkShNaiH prahasanvai sasArathim .. 7\-91\-8 (48131) tato.arjunaH sharavrAtAndroNasyAvArya sAyakaiH . droNamabhyardayadbANairghorarUpairhattaraiH .. 7\-91\-9 (48132) vivyAdha cha raNe droNamanumAnya vishAmpate . kShatradharmaM samAsthAya navabhiH sAyakaiH punaH .. 7\-91\-10 (48133) tasyeShUniShubhishChittvA droNo vivyAdha tAvubhau . viShAgnijvalitaprakhyairiShubhiH kR^iShNapANDavau .. 7\-91\-11 (48134) iyepa pANDavastasya bANaishChettuM sharAsanam . tasya chintayatastveva phalgunasya mahAtmanaH .. 7\-91\-12 (48135) droNaH sharairasambhrAnto jyAM chichChedAshu vIryavAn . vivyAdha cha hayAnasya dhvajaM sArathimeva cha .. 7\-91\-13 (48136) arjunaM cha sharairvIraH smayamAno.abhyavAkirat . etasminnantare pArthaH sajyaM kR^itvA mahaddhanuH .. 7\-91\-14 (48137) visheShayiShyannAchAryaM sarvAstraviduShAM varaH . mumocha ShaTshatAnbANAngR^ihItvaikamiva drutam .. 7\-91\-15 (48138) punaH saptashatAnanyAnsahasraM chAnivartinaH . chikShepAyutashashchAnyAMste.aghnandroNasya tAM chamUm .. 7\-91\-16 (48139) taiH samyagastairbalinA kR^itinA chitrayodhinA . manuShyavAjimAta~NgA viddhAH peturgatAsavaH .. 7\-91\-17 (48140) visUtAshvadhvajAH petuH sa~nChinnAyudhajIvitAH . rathino rathamukhyebhyaH sahasA sharapIDitAH .. 7\-91\-18 (48141) chUrNitAkShiptadagdhAnAM vajrAnilahutAshanaiH . tulyarUpA gajAH peturgiryagrAmbudaveshmanAm .. 7\-91\-19 (48142) peturashvasahasrANi prahatAnyarjuneShubhiH . haMsA himavataH pR^iShThe vAriviprahatA iva .. 7\-91\-20 (48143) rathAshvadvipapattyoghAH salilaughA ivAdbhutAH . yugAntAdityarashmyAbhaiH pANDavAstrasharairhatAH .. 7\-91\-21 (48144) taM pANDavAdityasharAMshujAlaM kurupravIrAnyudhi niShTapantam . sa droNameghaH sharavR^iShTivegaiH prAchChAdayanmegha ivArkarashmIn .. 7\-91\-22 (48145) athAtyarthaM visR^iShTena dviShatAmasubhojinA . Ajaghne vakShasi droNo nArAchena dhana~njayam .. 7\-91\-23 (48146) sa vihvalitasarvA~NgaH kShitikampe yathA.achalaH . dhairyamAlambya bIbhatsurdroNaM vivyAdha patribhiH .. 7\-91\-24 (48147) droNastu pa~nchabhirbANairvAsudevamatADayat . arjunaM cha trisaptatyA dhvajaM chAsya tribhiH sharaiH .. 7\-91\-25 (48148) visheShayiShya~nshiShyaM cha droNo rAjanparAkramI . adR^ishyamarjunaM chakre nimeShAchCharavR^iShTibhiH .. 7\-91\-26 (48149) prasaktAnpatato.adrAkShma bhAradvAjasya sAyakAn . maNDalIkR^itamevAsya dhanushchAdR^ishyatAdbhutam .. 7\-91\-27 (48150) te.abhyayuH samare rAjanvAsudevadhana~njayau . droNasR^iShTAH subahavaH ka~NkapatraparichChadAH .. 7\-91\-28 (48151) tatrAdbhutamapashyAma shilAnAmiva sarpaNam . yaddroNaM tarasA pArtho vR^iddhaM bAlo.api nAtarat .. 7\-91\-29 (48152) chintayAmAsa vArShNeyo dR^iShTvA droNasya vikramam . nAtivartiShyate hyonaM velAmiva mahArNavaH .. 7\-91\-30 (48153) tataH pArthaM samudvignaM lakShya chintayate.achyutaH . droNasya chApi vikrAntaM dR^iShTvA madhuniShUdanaH . ityabravIdvAsudevo dhana~njayamudAradhIH .. 7\-91\-31 (48154) pArthapArtha mahAbAho na naH kAlAtyayo bhavet . droNamutsR^ijya gachChAmo brAhmaNo.asau gataklamaH .. 7\-91\-32 (48155) sa~njaya uvAcha. 7\-91\-33x (4495) pArthashchApyabravItkR^iShNaM yatheShTamiti keshavam .. 7\-91\-33 (48156) tataH pradakShiNaM kR^itvA droNaM prAyAnmahAbhujam . parivR^ittashcha bIbhatsuragachChadvisR^ija~nsharAn .. 7\-91\-34 (48157) tato.abravItsvayaM droNaH kvedaM pANDava gamyate . nanu nAma raNe shatrumajitvA na nivartase .. 7\-91\-35 (48158) arjuna uvAcha. 7\-91\-36x (4496) gururbhavAnna me shatruH shiShyaH putrasamo.asmi te . na chAsti sa pumA.Nlloke yastvAM yudhi parAjayet .. 7\-91\-36 (48159) sa~njaya uvAcha. 7\-91\-37x (4497) evaM bruvANo bIbhatsurjayadrathavadhotsukaH . tvarAyukto mahAbAhustvatsainyaM samupAdravat .. 7\-91\-37 (48160) taM chakrarakShau pA~nchAlyau yudhAmanyUttamaujasau . anvayAtAM mahAtmAnau vishantaM tAvakaM balam .. 7\-91\-38 (48161) tato jayo mahArAja kR^itavarmA cha sAtvataH . kAmbhojashcha shrutAyushcha dhana~njayamavArayan .. 7\-91\-39 (48162) teShAM dashasahasrANi rathAnAmanuyAyinAm . abhIShAhAH shUrasenAH shibayo.atha vasAtayaH .. 7\-91\-40 (48163) mAvellakA lalitthAshcha kekayA madrakAstathA . nArAyaNAshcha gopAlAH kAmbhojAnAM cha ye gaNAH .. 7\-91\-41 (48164) karNena vijitAH pUrvaM sa~NgrAme shUrasammatAH . bhAradvAjaM puraskR^itya hR^iShTAtmAno.arjunaM prati .. 7\-91\-42 (48165) putrashokAbhisantaptaM kruddhaM mR^ityumivAntakam . tyajantaM tumule prANAnsannaddhaM chitrayodhinam .. 7\-91\-43 (48166) gAhamAnamanIkAni mAta~Ngamiva yUthapam . maheShvAsaM parAkrAntaM naravyAghramavArayan .. 7\-91\-44 (48167) tataH pravavR^ite yuddhaM tumulaM romaharShaNam . anyonyaM vai prArthayatAM yodhAnAmarjunasya cha .. 7\-91\-45 (48168) jayadrathavadhaprepsumAyAntaM puruSharShabham . nyavArayanta sahitAH kriyA vyAdhimivotthitaM .. .. 7\-91\-46 (48169) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashodisayuddhe ekanavatitatamo.adhyAyaH .. 91 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-91\-19 giryagrAmbudaveshmanAM vajrAnilahutAshanaiH chUrNitAkShiptadagdhAnAM iti yathAsa~NkhyenAnvayaH .. 5\-91\-91 ekanavatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 092 .. shrIH .. 7\.92\. adhyAyaH 92 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunena shrutAyudhasudakShiNayorvadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-92\-0 (48170) sa~njaya uvAcha. 7\-92\-0x (4498) sanniruddhastu taiH pArtho mahAbalaparAkramaH . drutaM samanuyAtashcha droNena rathinAM varaH .. 7\-92\-1 (48171) kiranniShugaNAMstIkShNAnsa rashmIniva bhAskaraH . tApayAmAsa tatsainyaM dehaM vyAdhigaNo yathA .. 7\-92\-2 (48172) ashvo viddho rathashChinnaH sArohaH pAtito gajaH . ChatrANi chApaviddhAni rathAshchakrairvinA kR^itAH .. 7\-92\-3 (48173) vidrutAni cha sainyAni sharArtAni samantataH . ityAsIttumulaM yuddhaM na prAj~nAyata ki~nchana .. 7\-92\-4 (48174) teShAM saMyachChatAM sa~Nkhye parasparamajihmagaiH . arjuno dhvajinIM rAjannabhIkShNaM samakampayat .. 7\-92\-5 (48175) satyAM chikIrShamANastu pratij~nAM satyasa~NgaraH . abhyadravadrathashreShThaM shoNAshvaM shvetavAhanaH .. 7\-92\-6 (48176) taM droNaH pa~nchaviMshatyA marmabhidbhirajihmagaiH . antevAsinamAchAryo maheShvAsaM samArpayat .. 7\-92\-7 (48177) taM tUrNamiva bIbhatsuH sarvashastrabhR^itAM varaH . abhyadhAvadiShUnasyanniShuvegavighAtakAn .. 7\-92\-8 (48178) tasyAshu kShipato bhallAnbhallaiH sannataparvabhiH . pratyavidhyadameyAtmA brahmAstraM samudIrayan .. 7\-92\-9 (48179) tadadbhutamapashyAma droNasyAchAryakaM yudhi . yatamAno yuvA nainaM pratyavidhyadyadarjunaH .. 7\-92\-10 (48180) kSharanniva mahAmegho vAridhArAH sahasrashaH . droNameghaH pArthashailaM vavarSha sharavR^iShTibhiH .. 7\-92\-11 (48181) arjunaH sharavarShaM tachCharavarSheNa vIryavAn . avArayadasambhrAnto na tvAchAryamapIDayat .. 7\-92\-12 (48182) droNastu pa~nchaviMshatyA shvetavAhanamArdayat . vAsudevaM cha saptatyA bAhvorurasi chAshugaiH .. 7\-92\-13 (48183) pArthastu prahasandhImAnAchAryaM sa sharaughiNam . visR^ijantaM shitAnbANAnavArayata taM yudhi .. 7\-92\-14 (48184) atha tau vadhyamAnau tu droNena rathasattamau . avarjayetAM durdharShaM yugAntAgnimivotthitam .. 7\-92\-15 (48185) varjayannishitAnbANAndroNachApaviniH sR^itAn . kirITamAlI kaunteyo bhojAnIkamathAvishat .. 7\-92\-16 (48186) so.antarA kR^itavarmANaM kAmbhojaM cha sudakShiNam . abhyayAdvarjayandroNaM mainAkamiva parvatam .. 7\-92\-17 (48187) tato bhojo naravyAghro durdharShaM kurusattamam . avidhyattUrNamavyagro dashabhiH ka~NkapatribhiH .. 7\-92\-18 (48188) tamarjunaH shatenAjau rAjanvivyAdha patriNAm . punashchAnyaistribhirbANairmohayanniva sAtvatam .. 7\-92\-19 (48189) bhojastu prahasanpArthaM vAsudevaM cha mAdhavam . ekaikaM pa~nchaviMshatyA sAyakAnAM samArpayat .. 7\-92\-20 (48190) tasyArjuno dhanushChittvA viyAdhainaM trisaptabhiH . sharairagnishikhAkAraiH kruddhAshIviShasannibhaiH .. 7\-92\-21 (48191) athAnyaddhanurAdAya kR^itavarmA mahArathaH . pa~nchabhiH sAyakaistUrNaM vivyAdhorasi bhArata .. 7\-92\-22 (48192) punashcha nishitairbANaiH pArthaM vivyAdha pa~nchabhiH . taM pArtho navabhirbANairAjaghAna stanAntare .. 7\-92\-23 (48193) dR^iShTvA viShaktaM kaunteyaM kR^itavarmarathaM prati . chintayAmAsa vArShNeyo na naH kAlAtyayo bhavet .. 7\-92\-24 (48194) tataH kR^iShNo.abravItpArthaM kR^itavarmaNi mA dayAm . kuru sambandhakaM hitvA pramathyainaM vishAtaya .. 7\-92\-25 (48195) tataH sa kR^itavarmANaM mahoyitvA.arjunaH sharaiH . abhyagAjjavanairashvaiH kAmbhojAnAmanIkinIm .. 7\-92\-26 (48196) amarShitastu hArdikyaH praviShTe shvetavAhane . vidhunvansasharaM chApaM pA~nchAlyAbhyAM samAgataH .. 7\-92\-27 (48197) chakrarakShau tu pA~nchAlyAvarjunasya padAnugau . paryavArayadAyAntau kR^itavarmA ratheShubhiH .. 7\-92\-28 (48198) tAvavidhyattato bhojaH kR^itavarmA shitaiH sharaiH . tribhireva yudhAmanyuM chaturbhishchottamaujasam .. 7\-92\-29 (48199) tAvapyenaM vividhaturdashabhirdashabhiH sharaiH . tribhireva yudhAmanyuruttagaujAstribhistathA . sa~nchichChidaturapyasya dhvajaM kArmukameva cha .. 7\-92\-30 (48200) athAnyaddhanurAdAya hArdikyaH krodhamUrchChitaH . kR^itvA vidhanuShau vIrau sharavarShairavAkirat .. 7\-92\-31 (48201) tAvanye dhanuShI sajye kR^itvA bhojaM vijaghnatuH . tenAntareShu bIbhatsurviveshAmitravAhinIm .. 7\-92\-32 (48202) na lebhAte tu tau dvAraM vAritau kR^itavarmaNA . dhArtarAShTreShvanIkeShu yatamAnau nararShabhau .. 7\-92\-33 (48203) anIkAnyardayanyuddhe tvaritaH shvetavAhanaH . nAvadhItkR^itavarmANaM prAptamapyarisUdanaH .. 7\-92\-34 (48204) taM dR^iShTvA tu tathA.a.ayAntaMshUro rAjA shrutAyudhaH . abhyadravatsusa~Nkruddho vidhunvAno mahaddhanuH .. 7\-92\-35 (48205) sa pArthaM tribhirAnarchChatsaptatyA cha janArdanam . kShurapreNa sutIkShNena pArthaketumatADayat .. 7\-92\-36 (48206) tato.arjuno navatyA tu sharANAM nataparvaNAm . AjaghAna bhR^ishaM kruddhastotrairiva mahAdvipam .. 7\-92\-37 (48207) sa tanna mamR^iShe rAjanpANDaveyasya vikramam . athainaM saptasaptatyA nArAchAnAM samArpayat .. 7\-92\-38 (48208) tasyArjuno dhanushChittvA sharAvApaM nikR^itya cha . AjaghAnorasi kruddhaH saptabhirnataparvabhiH .. 7\-92\-39 (48209) athAnyaddhanurAdAya sa rAjA krodhamUrchChitaH . vAsaviM navabhirbANairbAhvorurasi chArpayat .. 7\-92\-40 (48210) tato.arjunaH smayanneva shrutAyudhamarindamaH . sharairanekasAhasraiH pIDayAmAsa bhArata .. 7\-92\-41 (48211) ashvAMshchAsyAvadhIttUrNaM sArathiM cha mahArathaH . vivyAdha chainaM saptatyA nArAchAnAM mahAbalaH .. 7\-92\-42 (48212) hatAshvaM rathamutsR^ijya sa tu rAjA shrutAyudhaH . abhyadruvadruNe pArthaM gadAmudyamya vIryavAn .. 7\-92\-43 (48213) varuNasyatmajo vIraH sa tu rAjA shrutAyudhaH . parNAshAjananI yasya shItatoyA mahAnadI .. 7\-92\-44 (48214) tasya mAtA.abravIdrAjanvaruNaM putrakAraNAt . avadhyo.ayaM bhavelloke shatrUNAM tanayo mama .. 7\-92\-45 (48215) varuNastvabravItprIto dadAmyasmai varaM hitam . divyamastraM sutaste.ayaM yenAvadhyo bhaviShyati .. 7\-92\-46 (48216) nAsti chApyamaratvaM vai manuShyasya katha~nchana . sarveNAvashyamartavyaM jAtena saritAM vare .. 7\-92\-47 (48217) durdharShastveSha shatrUNAM raNeShu bhavitA sadA . astrasyAsya prabhAvAdvai vyetu te mAnaso jvaraH .. 7\-92\-48 (48218) ityuktvA varuNaH prAdAdgadAM mantrapuraskR^itAm . yAmAsAdya durAdharShaH sarvaloke shrutAyudhaH .. 7\-92\-49 (48219) uvAcha chainaM bhagavAnpunareva jaleshvaraH . ayudhyati na moktavyA sA tvayyeva patediti .. 7\-92\-50 (48220) hanyAdeShA pratIpaM hi prayoktAramapi prabho . na chAkarotsa tadvAkyaM prApte kAle shrutAyudhaH .. 7\-92\-51 (48221) sa tayA vIraghAtinyA janArdanamatADayat . pratijagrAha tAM kR^iShNaH pInenAMsena vIryavAn . nAkampayata shauriM sA vindhyaM girimivAnilaH .. 7\-92\-52 (48222) `tato.arjunaH kShuraprAbhyAM bhujau parighasannibhau . chichCheda pANDavaH shIghraM jaleshvarasutasya vai .. 7\-92\-53 (48223) sa jvalantI maholkeva samAsAdya janArdanam'. pratyAgatA mahAvegA kR^ityeva duradhiShThitA .. 7\-92\-54 (48224) jaghAna chAsthitaM vIraM shrutAyudhamamarShaNam . `sa papAta hato bhUmau vishirA vibhujo balI . sambhagna iva vAtena bahushAkho vanaspatiH .. 7\-92\-55 (48225) sA visphurantI jvalitA vajravegasamA gadA'. hatvA shrutAyudhaM vIraM dharaNImanvapadyata .. 7\-92\-56 (48226) gadAM nivartitAM dR^iShTvA nihataM cha shrutAyudham . hAhAkAro mahAMstatra sainyAnAM samajAyata . svenAstreNa hataM dR^iShTvA shrutAyudhamarindamam .. 7\-92\-57 (48227) ayudhyamAnAya tataH keshavAya narAdhipa . kShiptA shrutAyudhenAtha tasmAttamavadhIdgadA .. 7\-92\-58 (48228) yathoktaM varuNenAjau tathA sa nidhanaM gataH . vyasushchApyapatadbhUmau prekShatAM sarvadhanvinAm .. 7\-92\-59 (48229) patamAnastu sa babhau parNAshAyAH priyaH sutaH . sambhagna iva vAtena bahushAkho vanaspatiH .. 7\-92\-60 (48230) tataH sarvANi sainyAni senAmukhyAshcha sarvashaH . prAdravanta hataM dR^iShTvA shrutAyudhamarindamam .. 7\-92\-61 (48231) tataH kAmbhojarAjasya putraH shUraH sudakShiNaH . abhyayAjjavanairashvaiH phalgunaM shatrusUdanam .. 7\-92\-62 (48232) tasya pArthaH sharAnsapta preShayAmAsa bhArata . te taM shUraM vinirbhidya prAvishandharaNItalam .. 7\-92\-63 (48233) so.atividdhaH sharaistIkShNairgANDIvapreShitairmR^idhe . arjunaM prativivyAdha dashabhiH ka~NkapatribhiH .. 7\-92\-64 (48234) vAsudevaM tribhirviddhvA punaH pArthaM cha pa~nchabhiH . tasya pArtho dhanushChittvA ketuM chichCheda mAriSha .. 7\-92\-65 (48235) bhallAbhyAM bhR^ishatIkShNAbhyAM taM cha vivyAdha pANDavaH . sa tu pArthaM tribhirviddhvA siMhanAdamathAnadat .. 7\-92\-66 (48236) sarvapArashavIM chaiva shaktiM shUraH sudakShiNaH . saghaNTAM prAhiNoddhorAM kruddho gANDIvadhanvane .. 7\-92\-67 (48237) sA jvalantI maholkeva tamAsAdya mahAratham . savisphuli~NgA nirbhidya nipapAta mahItale .. 7\-92\-68 (48238) shakyA tvabhihato gADhaM mUrchChayA.abhipariplutaH . samAshvAsya mahAtejAH sR^ikviNI parilelihan .. 7\-92\-69 (48239) taM chaturdashabhiH pArtho nArAchaiH ka~NkapatribhiH . sAshvadhvajadhanuHsUtaM vivyAdhAchintyavikramaH .. 7\-92\-70 (48240) rathaM chAnyaiH subahubhishchakre vishakalaM sharaiH . sudakShiNaM taM kAmbhojaM moghasa~Nkalpavikramam . bibheda hR^idi bANena pR^ithudhAreNa pANDavaH .. 7\-92\-71 (48241) sa bhinnavarmA srastA~NgaH prabhraShTamukuTA~NgadaH . papAtAbhimukhaH shUro yantramukta iva dhvajaH .. 7\-92\-72 (48242) gireH shikharajaH shrImAnsushAkhaH supratiShThitaH . nirbhagna iva vAtena karNikAro himAtyaye . vishIrNaH patito rAjA prasArya vipulau bhujau .. 7\-92\-73 (48243) shete sma nihato bhUmau kAmbhojAstaraNochitaH . mahArhAbharaNopetaH sAnumAniva parvataH .. 7\-92\-74 (48244) sudarshanIyastAmrAkShaH karNinA sa sudakShiNaH . putraH kAmbhojarAjasya pArthena vinipAtitaH .. 7\-92\-75 (48245) dhArayannagnisa~NkAshAM shirasA kA~nchanIM srajam . ashobhata mahAbAhurvyasurbhUmau nipAtitaH .. 7\-92\-76 (48246) tataH sarvANi sainyAni vyadravanta sutasya te . hataM shrutAyudhaM dR^iShTvA kAmbhojaM cha sudakShiNam .. .. 7\-92\-77 (48247) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe dvinavatitamo.adhyAyaH .. 92 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-92\-15 teShAM saMyachChatAM vidhArayatAm .. 5\-92\-10 AchAryakaM shikShAm .. 5\-92\-28 ratheShubhiH adUrasthAyibhirbANaiH .. 5\-92\-54 kR^ityA abhichAradevatA .. 5\-92\-72 dhvajaH shakradhvajaH .. 5\-92\-92 dvinavatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 093 .. shrIH .. 7\.93\. adhyAyaH 93 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunena shrutAyuHprabhR^itInAM vadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-93\-0 (48248) sa~njaya uvAcha. 7\-93\-0x (4499) hate sudakShiNe rAjanvIre chaiva shrutAyudhe . javenAbhyadravanpArthaM kupitAH sainikAstava .. 7\-93\-1 (48249) abhIShAhAH shUrasenAH shibayo.atha vasAtayaH . abhyavarShaMstato rAja~nsharavarShairdhana~njayam .. 7\-93\-2 (48250) teShAM ShaShTishatAnanyAnprAmathnAtpANDavaH sharaiH . te sma bhItAH palAyante vyAghrAtkShudramR^igA iva .. 7\-93\-3 (48251) te nivR^ittAH punaH pArthaM sarvataH paryavArayan . raNe sapatnAnnighnantaM jigIShantaM parAnyudhi .. 7\-93\-4 (48252) teShAmApatatAM tUrNaM gANDIvapreShitaiH sharaiH . shirAMsi pAtayAmAsa bAhUMshchApi dhana~njayaH .. 7\-93\-5 (48253) shirobhiH pAtitaistatra bhUmirAsInnirantarA . abhrachChAyeva chaivAsIddhvA~NkShagR^idhrabalairyudhi .. 7\-93\-6 (48254) teShu tUtsAdyamAneShu krodhAmarShasamanvitau . srutAyushchAshrutAyushcha dhana~njayamayudhyatAm .. 7\-93\-7 (48255) balinau spardhinau vIrau kulajau bAhushAlinau . tAvenaM sharavarShANi savyadakShiNamasyatAm .. 7\-93\-8 (48256) tvarAyuktau maharAja prArthayAnau mahadyashaH . arjunasya vadhaprepsU putrArthe tava dhanvinau .. 7\-93\-9 (48257) tAvarjunaM sahasreNa patriNAM nataparvaNAm . pUrayAmAsatuH kruddhau taTAkaM jaladau yathA .. 7\-93\-10 (48258) shrutAyushcha tataH kruddhastomareNa dhana~njayam . AjaghAna rathashreShThaH pItena nishitena cha .. 7\-93\-11 (48259) so.atividdho balavatA shatruNA shatrukarshanaH . jagAma paramaM mohaM mohayankeshavaM raNe .. 7\-93\-12 (48260) etasminneva kAle tu so.ashrutAyurmahArathaH . shUlena bhR^ishatIkShNena tADayAmAsa pANDavam .. 7\-93\-13 (48261) kShate kShAraM sa hi dadau pANDavasya mahAtmanaH . pArtho.api bhR^ishasaMviddho dhvajayaShTiM samAshritaH .. 7\-93\-14 (48262) tataH sarvasya sainyasya tAvakasya vishAmpate . siMhanAdo mahAnAsIddhataM matvA dhana~njayam .. 7\-93\-15 (48263) kR^iShNashcha bhR^ishasantapto dR^iShTvA pArthaM vichetanam . AshvAsayatsuhR^idyAbhirvAgbhistatra dhana~njayam .. 7\-93\-16 (48264) tatastau rathinAM shreShThau labdhalakShau dhana~njayam . vAsudevaM cha vArShNeyaM sharavarShaiH samantataH .. 7\-93\-17 (48265) sachakrakUbararathaM sAshvadhvajapatAkinam . adR^ishyaM chakraturyuddhe tadadbhutamivAbhavat .. 7\-93\-18 (48266) pratyAshvastastu bIbhatsuH shanakairiva bhArata . pretarAjapuraM prApya punaH pratyAgato yathA .. 7\-93\-19 (48267) sa~nChannaM sharajAlena rathaM dR^iShTvA sakeshavam . shatrU chAbhimukhau dR^iShTvA dIpyamAnAvivAnalau .. 7\-93\-20 (48268) prAdushchakre tataH pArthaH shAkramastraM mahArathaH . tasmAdAsansahasrANi sharANAM nataparvaNAm .. 7\-93\-21 (48269) te jaghnustau maheShvAsau tAbhyAM muktAMshcha sAyakAn . vicherurAkAshagatAH pArthachApaviniHsR^itAH .. 7\-93\-22 (48270) pratihatya sarAMstUrNaM sharavegena pANDavaH . pratasthe tatratatraiva yodhayanvai mahArathAn .. 7\-93\-23 (48271) tau cha phalgunabANaughairvibAhushirasau kR^itau . vasudhAmanvapadyetAM vAtanunnAviva drumau .. 7\-93\-24 (48272) shrutAyuShashcha nidhanaM vadhashchevAshrutAyuShaH . lokavismApanamabhUtsamudrasyeva shoShaNam .. 7\-93\-25 (48273) tayoH padAnugAnhatvA punaH pa~nchashataM rathAn . pratyagAdbhAratIM senAM nighnanpArtho varAnvarAn .. 7\-93\-26 (48274) shrutAyuShaM cha nihataM prekShya chaivAshrutAyuSham . niyatAyushcha sa~Nkruddho dIrghAyushchaiva bhArata .. 7\-93\-27 (48275) putrau tayornarashreShThau kaunteyaM prati jagmatuH . kirantau vividhAnbANAnpitR^ivyasanakarshitau .. 7\-93\-28 (48276) tAvarjuno muhUrtena sharaiH sannataparvabhiH . praiShayatparamakruddho yamasya sadanaM prati .. 7\-93\-29 (48277) loDayantamanIkAni dvipaM padmasaro yathA . nAshaknuvanvArayituM pArthaM kShatriyapu~NgavAH .. 7\-93\-30 (48278) a~NgAstu gajasa~Nghaishcha pANDavaM paryavArayan . kruddhAH sahasrasho rAja~nshikShitA hastisAdinaH .. 7\-93\-31 (48279) duryodhanasamAdiShTAH ku~njaraiH parvatopamaiH . prAchyAshcha dAkShiNAtyAshcha kali~NgapramukhA nR^ipAH .. 7\-93\-32 (48280) teShAmApatatAM shIghraM gANDIvapreShitaiH sharaiH . nichakarta shirAMsyugro bAhUnapi subhUShaNAn .. 7\-93\-33 (48281) taiH shirobhirmahI kIrNA bAhubhishcha sahA~NgadaiH . babhau kanakapAShANA bhujagairiva saMvR^itA .. 7\-93\-34 (48282) bAhavo vishikhaishChinnAH shirAMsyunmathitAni cha . patamAnAnyadR^ishyanta drumebhya iva pakShiNaH .. 7\-93\-35 (48283) sharaiH sahasrasho viddhA dvipAH prasR^itashoNitAH . adR^ishyantAdrayaH kAle gairikAmbusravA iva .. 7\-93\-36 (48284) nihatAH sherate smAnye bIbhatsornishitaiH sharaiH . gajapR^iShThagatA mlechChA nAnAvikR^itadarshanAH .. 7\-93\-37 (48285) nAnAveShadharA rAjannAnAshastraughasaMvR^itAH . rudhireNAnuliptA~NgA bhAnti chitraiH sharairhatAH .. 7\-93\-38 (48286) shoNitaM nirvamanti sma dvipAH pArthasharAhatAH . sahasrashashChinnagAtrAH sArohAH sapadAnugAH .. 7\-93\-39 (48287) chukrushushcha nipetushcha babhramushchApare dishaH . bhR^ishaM trastAshcha bahavaH svAneva mamR^idurgajAH .. 7\-93\-40 (48288) sottarAyudhinashchaiva dvipAstIkShNaviShopamAH . vidantyasuramAyAM ye sughorA ghorachakShuShaH .. 7\-93\-41 (48289) yavanAH pAradAshchaiva shakAshcha saha bAhlikaiH . kAkavarNA durAchArAH strIlolAH kalahapriyAH .. 7\-93\-42 (48290) drAviDAstatra yudhyante mattamAta~NgavikramAH . goyoniprabhavA mlechChAH kAlakalpAH prahAriNaH .. 7\-93\-43 (48291) dArvAtisArA daradAH puNDrAshchaiva sahasrashaH . te na shakyAH sma sa~NkhyAtuM vrAtAH shatasahasrashaH .. 7\-93\-44 (48292) abhyavarShanta te sarve pANDavaM nishitaiH sharaiH . avAkiraMshcha te mlechChA nAnAyuddhavishAradAH .. 7\-93\-45 (48293) teShAmapi sasarjAshu sharavR^iShTiM dhana~njayaH . sR^iShTistathAvidhA hyAsIchChalabhAnAmivAyatiH .. 7\-93\-46 (48294) abhrachChAyAmiva sharaiH sainye kR^itvA dhana~njayaH . muNDArdhamuNDA~njaTilAnashuchI~njaTilAnanAn . mlechChAnashAtayatsarvAnsametAnastratejasA .. 7\-93\-47 (48295) sharaishcha shatasho viddhAste sa~NghA girichAriNaH . prAdravanta raNe bhItA girigahvaravAsinaH .. 7\-93\-48 (48296) gajAshvasAdimlechChAnAM patitAnAM shitaiH sharaiH . bakAH ka~NkA vR^ikA bhUmAvapibanrudhiraM mudA .. 7\-93\-49 (48297) pattyashvarathanAgaishcha prachChannakR^itasa~NkramAm . sharavarShaplavAM ghorAM keshashaivalashAdvalAm . prAvartayannadImugrAM shoNitaughatara~NgiNIm .. 7\-93\-50 (48298) ChinnA~NgulIkShudramatsyAM yugAnte kAlasannibhAm . prAkarodgajasambAdhAM nadImuttarashoNitAm .. 7\-93\-51 (48299) dehebhyo rAjaputrANAM nAgAshvarathasAdinAm . yathA sthalaM cha nimnaM cha na syAdvarShati vAsave . tathA.a.asItpR^ithivI sarvA shoNitena pariplutA .. 7\-93\-52 (48300) ShaTsahasrAnhayAnvIrAnpunardashashatAnvarAn . prAhiNonmR^ityulokAya kShatriyAnkShatriyarShabhaH .. 7\-93\-53 (48301) sharaiH sahasrasho viddhA vidhivatkalpitA dvipAH . sherate bhUmimAsAdya shailA vajrahatA iva .. 7\-93\-54 (48302) sa vAjirathamAta~NgAnnighnanvyacharadarjunaH . prabhinna iva mAta~Ngo mR^idgannalavanaM yathA .. 7\-93\-55 (48303) bhuridrumalatAgulmaM shuShkendhanatR^iNolapam . nirdahedanalo.araNyaM yathA vAyusamIritaH .. 7\-93\-56 (48304) senAraNyaM tava tathA kR^iShNAnilasamIritaH . sharArchiradahatkruddhaH pANDavo.agnirdhana~njayaH .. 7\-93\-57 (48305) shUnyAnkurvanrathopasthAnmAnavaiH saMstaranmahIm . prAnR^ityadiva sambAdhe chApahasto dhana~njayaH . vajrakalpaiH sharairbhUmiM kurvannuttarashoNitAm .. 7\-93\-58 (48306) `tataH prAvartata nadI shoNitaughatara~NgiNI . narAshvadvipakAyebhyaH parvatebhya ivApagA .. 7\-93\-59 (48307) asthisharkarasambAdhA dhvajavR^ikShA rathahadA . sa~nChinnashIrShapANANA hastihastamahAgrahA .. 7\-93\-60 (48308) mAMsamajjAsthipa~NkADhyAM hatAshvamakarAkulA . uShNIShaphenasa~nChannA sharaghorajhaShAkulA .. 7\-93\-61 (48309) rudrasyAkrIDasadR^ishIM bhUmiM kurvanvibhIShaNAm'. prAvishadbhAratIM senAM sa~Nkruddho vai dhana~njayaH .. 7\-93\-62 (48310) taM shrutAyustathAmbaShTho vrajamAnaM nyavArayat .. 7\-93\-63 (48311) tasyArjunaH sharaistIkShNaiH ka~NkapatraparichChadaiH . nyapAtayaddhayA~nshIghraM yatamAnasya mAriSha . dhanushchAsyAparaishChittvA sharaiH pArtho vichakrame .. 7\-93\-64 (48312) ambaShThastu gadAM gR^ihya krodhaparyAkulekShaNaH . AsasAda raNe pArthaM keshavaM cha mahAratham .. 7\-93\-65 (48313) tataH sampraharanvIro gadAmudyamya bhArata . rathamAvArya gadayA keshavaM samatADayat .. 7\-93\-66 (48314) gadayA tADitaM dR^iShTvA keshavaM paravIrahA . arjuno.atha bhR^ishaM kruddhaH so.ambaShThaM prati bhArata .. 7\-93\-67 (48315) tataH sharairhemapu~NkhaiH sagadaM rathinAM varam . ChAdayAmAsa samare meghaH sUryamivoditam .. 7\-93\-68 (48316) athAparaiH sharaishchApi gadAM tasya mahAtmanaH . achUrNayattadA pArthastidadbhutamivAbhavat .. 7\-93\-69 (48317) atha tAM patitAM dR^iShTvA gR^ihyAnyAM cha mahAgadAm . arjunaM vAsudevaM cha punaH punaratADayat .. 7\-93\-70 (48318) tasyArjunaH kShuraprAbhyAM sagadAvudyatau bhujau . chichChedendradhvajAkArau shirashchAnyena patriNA .. 7\-93\-71 (48319) sa papAta hato rAjanvasudhAmanunAdayan . indradhvaja ivotsR^iShTo yantranirmuktabandhanaH .. 7\-93\-72 (48320) ambaShThe tu tadA bhagne tava sainyamabhajyata .. 7\-93\-73 (48321) rathAnIkAvagADhashcha vAraNAshvashatairvR^itaH . adR^ishyata padA pArtho ghanaiH sUrya ivAvR^itaH .. 7\-93\-74 (48322) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdhashadivasayuddhe trinavatitamo.adhyAyaH .. 93 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-93\-43 goyoniprabhavA nandinyAM jAtAH .. 5\-93\-46 sR^iShTiH saMsR^iShTiH .. 5\-93\-47 jaTilAnanAn jaTilAni rUDhashmashrUNyAnanAni yeShAm .. 5\-93\-50 prachChannena prachChAdanena kR^ito rachitaH sa~Nkamo yasyAm .. 5\-93\-51 uttarashoNittAM shoNitapradhAnAm .. 5\-93\-53 hayAn ashvArohAn .. 5\-93\-93 trinavatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 094 .. shrIH .. 7\.94\. adhyAyaH 94 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunAdbhItena duryodhanena droNametya tadupAlambhapUrvakaM jayadrathamprati shochanam .. 1 .. droNena duryodhanasya mantrochchAraNapUrvakaM kavachamAbadhyArjunena saha yuddhAya preShaNam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-94\-0 (48323) sa~njaya uvAcha. 7\-94\-0x (4500) tataH praviShTe kaunteye sindhurAjajighAMsayA . droNAnIkaM vinirbhidya bhojAnIkaM cha dustaram .. 7\-94\-1 (48324) kAmbhojasya cha dAyAde hate rAjansudakShiNe . shrutAyuShi cha vikrAnte nihate savyasAchinA .. 7\-94\-2 (48325) vipradruteShvanIkeShu vidhvasteShu samantataH . prabhagnaM svabalaM dR^iShTvA putraste droNamabhyayAt .. 7\-94\-3 (48326) tvarannekarathenaiva sametya droNamabravIt . gataH sa puruShavyAghraH pramathyaitAM mahAchamUm .. 7\-94\-4 (48327) atha buddhyA samIkShasva kinnu kAryamanantaram . arjunasya vighAtAya dAruNe.asmi~njanakShaye .. 7\-94\-5 (48328) yathA sa puruShavyAghro na hanyeta jayadrathaH . tathA vidhatsva bhadraM te tvaM hi naH paramA gatiH .. 7\-94\-6 (48329) asau dhana~njayAgnirhi kopamArutachoditaH . senAkakShaM dahati me vahniH kakShamivotthitaH .. 7\-94\-7 (48330) atikrAnte hi kaunteye bhittvA sainyaM parantapa . jayadrathasya goptAraH saMshayaM paramaM gatAH .. 7\-94\-8 (48331) sthirA buddhirnarendrANamAsIdbrahmavidAM vara . nAtikramiShyati droNaM jAtu jIvandhana~njayaH .. 7\-94\-9 (48332) yo.asau pAtho vyatikrAnto miShataste mahAdyute . sarvaM hyadyAturaM manye nedamasti balaM mama .. 7\-94\-10 (48333) jAnAmi tvAM mahAbhAga pANDavAnAM hite ratam . tato muhyAmi cha brahmankAryavattAM vichintayan .. 7\-94\-11 (48334) yathAshakti cha te brahmanvardhayanvR^ittimuttamAm . prINAmi cha yathAshakti tachcha tvaM nAvabudhyase .. 7\-94\-12 (48335) asmAnna tvaM sadA bhaktAnichChasyamitavikrama . pANDavAnsatataM prINAsyAsmAkaM vipriye ratAn .. 7\-94\-13 (48336) asmAnevopajIvaMstvamasmAkaM vipriye rataH . na hyahaM tvAM vijAnAmi madhudigdhamiva kShuram .. 7\-94\-14 (48337) `nahyahaM tvAM vijAnAmi sarvaM maNDUkarAviNam'. nAdAsyachchedvaraM mahyaM bhavAnpANDavanigrahe . nAvArayiShyaM gachChantamahaM sindhupatiM gR^ihAn .. 7\-94\-15 (48338) mayA tvAshaMsamAnena tvattastrANamabuddhinA . AshvAsitaH sindhupatirmohAddattashcha mR^ityave .. 7\-94\-16 (48339) yamadaMShTrAntaraM prApto muchyetApi hi mAnavaH . nArjunasya vashaM prApto muchyetAjau jayadrathaH .. 7\-94\-17 (48340) sa tathA kuru shoNashva yathA muchyeta saindhavaH . mama chArtapralApAnAM mAkrudhaH pAhi saindhavam .. 7\-94\-18 (48341) droNa uvAcha. 7\-94\-19x (4501) nAbhyasUyAmi te vAkyamashvatthAmnA.asi me samaH . satyaM tu te pravakShyAmi tajjuShasva vishAmpate .. 7\-94\-19 (48342) sArathiH pravaraH kR^iShNaH shIghrAshchAsya hayottamAH . alpaM cha vivaraM kR^itvA pUrNaM yAti dhana~njayaH .. 7\-94\-20 (48343) kiM na pashyasi bANaughAnkroshamAtre kirITinaH . pashchAdrathasya patitAnkShiptA~nshIghraM hi gachChataH .. 7\-94\-21 (48344) na tAbaM shIghrayAne.adya samartho vayasAnvitaH . senAmukhe cha pArthAnAmetadbalamupasthitam .. 7\-94\-22 (48345) yudhiShThirashcha me grAhyo miShatAM sarvadhanvinAm . evaM mayA pratij~nAtaM kShatramadhye mahAbhuja .. 7\-94\-23 (48346) dhana~njayena chotsR^iShTo vartate pramukhe nR^ipa . tasmAdvyUhamukhaM hitvA nAhaM yAsyAmi phalgunam .. 7\-94\-24 (48347) tulyAbhijanakarmANaM shatrumekaM sahAyavAn . gatvA yodhaya mA bhaistvaM tvaM hyasya jagataH patiH .. 7\-94\-25 (48348) rAjA shUraH kR^itI dakSho vairamutpAdya pANDavaiH . vIraH svayaM prayAhyAshu yatra pArtho dhana~njayaH .. 7\-94\-26 (48349) duryodhana uvAcha. 7\-94\-27x (4502) kathaM tvAmapyatikrAntaH sarvashastrabhR^itAM varam . dhana~njayo mayA shakya AchArya pratibAdhitum .. 7\-94\-27 (48350) api shakyo raNe jetuM vajrahastaH purandaraH . nArjunaH samare shakyo jetuM parapura~njayaH .. 7\-94\-28 (48351) yena bhojashcha hArdikyo bhavAMshcha tridashopamaH . astrapratApena jitau shrutAyushcha nibarhitaH .. 7\-94\-29 (48352) sudakShiNashcha nihataH sa cha rAjA shrutAyudhaH . shrutAyushchAshrutAyushcha bhlechChAshchAyutasho hatAH .. 7\-94\-30 (48353) taM kathaM pANDavaM yuddhe dahantamiva pAvakam . pratiyotsyAmi durdharShaM tanmamAchakShva sattam. 7\-94\-31 (48354) kShamaM chenmanyase yuddhaM mama tenAdya shAdhi mAm . paravAnasmi bhavataH preShyavadrakSha me yashaH .. 7\-94\-32 (48355) droNa uvAcha. 7\-94\-33x (4503) satyaM vadasi kauravya durAdharSho dhana~njayaH . ahaM tu tatkariShyAmi yathainaM prasahiShyasi .. 7\-94\-33 (48356) adbhutaM chAdya pashyantu loke sarvadhanurdharAH . viShaktaM tvayi kaunteyaM vAsudevasya pashyataH .. 7\-94\-34 (48357) eSha te kavachaM rAjaMstathA badhnAmi kA~nchanam . yathA na bANA nAstrANi prahariShyanti te raNe .. 7\-94\-35 (48358) yadi tvAM sAsurasurAH sayakShoragarAkShasAH . yodhayanti trayo lokAH sanarA nAsti te bhayam .. 7\-94\-36 (48359) na kR^iShNo na cha kaunteyo na chAnyaH shastrabhR^idraNe . sharAnarpayituM kashchitkavache tava shakShyati .. 7\-94\-37 (48360) sa tvaM kavachamAsthAya kruddhamadya raNe.arjunam . tvaramANaH svayaM yAhi na tvA.asau viShahiShyati .. 7\-94\-38 (48361) sa~njaya uvAcha. 7\-94\-39x (4504) evamuktvA tvarandroNaH spR^iShTvAmbho varma bhAsvaram . AbabandhAdbhutatamaM japanmantraM yathAvidhi .. 7\-94\-39 (48362) raNe tasminsumahati vijayasya sutasya te . visiShmApayiShurlokAnvidyayA brahmavittamaH .. 7\-94\-40 (48363) droNa uvAcha. 7\-94\-41x (4505) karotu svasti te brahmA svasti kurvantu brAhmaNAH . sarIsR^ipAshcha ye shreShThAstebhyaste svasti bhArata .. 7\-94\-41 (48364) yayAtirnahuShashchaiva dhundhumAro bhagIrathaH . tubhyaM rAjarShayaH sarve svasti kurvantu te sadA .. 7\-94\-42 (48365) svasti te.astvekapAdebhyo bahupAdebhya eva cha . svastyastvapAdakebhyashcha nityaM tava mahAraNe .. 7\-94\-43 (48366) svAhA svadhA shachI chaiva svasti kurvantu te sadA . lakShmIrarundhatI chaiva kurutAM svasti te.anagha .. 7\-94\-44 (48367) amito devalashchaiva vishvAmitrastathA~NgirAH . vasiShThaH kashyapashchaiva svasti kurvantu te nR^ipa .. 7\-94\-45 (48368) dhAtA vidhAtA lokesho dishashcha sadigIshvarAH . svasti te.adya prayachChantu kArtikeyashcha ShaNmukhaH .. 7\-94\-46 (48369) `yena devAH sakR^idbhagnAH sa~Ngrame tArakAmaye . dhR^itAH sa cha hataH shUro hyavadhyo devatAgaNaiH .. 7\-94\-47 (48370) vivasvAnkurutAM svasti tathA vaivasvato yamaH . pArShidA vashagA yasya svasti tubhyaM prayachChatu'.. 7\-94\-48 (48371) diggajAshchaiva chatvAraH kShitishcha gaganaM grahAH . `dishashcha vidishashchaiva siddhA lokahite ratAH . svasti kurvantu te nityaM mantreNAnena rastutAH'.. 7\-94\-49 (48372) adhastAddharaNIM yo.asau sadA dhArayate nR^ipa . sheShashcha pannagashreShThaH svasti tubhyaM prayachChatu .. 7\-94\-50 (48373) gAndhAre yudhi vikramya nirjite pAkashAsaneH . purA vR^itreNa daityena bhinnadehAH sahasrashaH .. 7\-94\-51 (48374) hR^itatejobalAH srave tadA sendrA divaukasaH . brahmANaM sharaNaM jagmurvR^itrAdbhItAM mahAsurAt .. 7\-94\-52 (48375) devA UchuH. 7\-94\-53x (4506) pramArditAnAM vR^itreNa devAnAM devasattama . gatirbhava surashreShTha trAhi no mahato bhayAt .. 7\-94\-53 (48376) atha pArshve sthitaM viShNuM shakrAdIMshcha surottamAn . prAha pathyamidaM vAkyaM viShaNNAnsurasattamAn .. 7\-94\-54 (48377) rakShyA me satataM devAH sahendrAH sadvijAtayaH . tvaShTuH sudurdharaM tejo yena vR^itro vinirmitaH .. 7\-94\-55 (48378) tvaShTrA purA tapastaptvA varShAyutashataM tadA . vR^itro vinirmito devAH prApyAnuj~nAM maheshvarAt .. 7\-94\-56 (48379) shaMkarasya prasAdAdvai hanyAddevaripurbalI . nAgatvA shaMkarasthAnaM bhagavAndR^ishyate haraH .. 7\-94\-57 (48380) dR^iShTvA jeShyatha vR^itraM taM kShipraM gachChata mandaram . yatrAste tapasAM yonirdakShayaj~navinAshanaH .. 7\-94\-58 (48381) pinAkI sarvabhUtesho bhaganetranipAtanaH . te gatvA sahitA devA brahmaNA saha mandaram .. 7\-94\-59 (48382) apashyaMstejasAM rAshiM sUryakoTisamaprabham . so.abravItsvAgataM devA brUta kiM karavANyaham .. 7\-94\-60 (48383) amoghaM darshanaM mahyaM kAmaprAptirato.astu vaH . evamuktAstu te sarve pratyuchUstaM divaukasaH .. 7\-94\-61 (48384) hR^itaujasAM no vR^itreNa gatirbhava divaukasAm . mUrtIrIkShasva no deva prahArairjarjarIkR^itAH . sharaNaM tvAM prapannAH sma gatirbhava maheshvara .. 7\-94\-62 (48385) sharve uvAcha . viditaM vo yathA devAH kR^ityeyaM sumahAbalA. 7\-94\-63 (48386) tvaShTustejobhavA ghorA durnivAryA.akR^itAtmabhiH .. avashyaM tu mayA kAryaM sAhyaM sarvadivaukasAm. 7\-94\-64 (48387) mamedaM gAtrajaM shakra kavachaM gR^ihya bhAsvaram .. badhAnAnena mantreNa mAnasena sureshvara. 7\-94\-65 (48388) vadhAyAsuramukhyasya vR^itrasya suraghAtinaH .. 7\-94\-66 (48389) droNa uvAcha. 7\-94\-66x (4507) ityuktvA varadaH prAdAdvarma tanmantrameva cha . sa tena varmaNA guptaH prAyAdvR^itrachamUM prati .. 7\-94\-66 (48390) nAnAvidhaishcha shastraughaiH pAtyamAnairmahAraNe . na sandhiH shakyate bhettuM varmabandhasya tasya tu .. 7\-94\-67 (48391) sa tena varmaNA gupto vR^itraM devaripuM tadA . jaghAna samare.abhItaH shakro devAgraNIstadA .. 7\-94\-68 (48392) taM cha mantramayaM bandhaM varma chA~Ngirase dadau . a~NgirAH prAha putrasya mantraj~nasya bR^ihaspateH . bR^ihaspatirathovAcha agniveshyAya dhImate .. 7\-94\-69 (48393) agniveshyo mama prAdAttena badhnAmi varma te . tavAhya deharakShArthaM mantreNa nR^ipasattama .. 7\-94\-70 (48394) sa~njaya uvAcha. 7\-94\-71x (4508) evamuktvA tato droNastava putraM mahAdyutim . punare vachaH prAha shanairAchAryapu~NgavaH .. 7\-94\-71 (48395) brahmasUtreNa badhnAmi kathachaM tava bhArata . hiraNyagarbheNa yathA baddhaM viShNoH purA raNe .. 7\-94\-72 (48396) yathA cha brahmaNA baddhaM sa~NgrAme tArakAmaye . shakrasya kavachaM divyaM tathA badhnAmyahaM tava .. 7\-94\-73 (48397) sa~njaya uvAcha. 7\-94\-74x (4509) baddhA tu kavachaM tasya mantreNa vidhipUrvakam . preShayAmAsa rAjAnaM yuddhAya mahate dvijaH .. 7\-94\-74 (48398) sa sannaddho mahAbAhurAchAryeNa mahAtmanA . `prasthitaH sahasA rAjanyatra yAto dhana~njayaH'.. 7\-94\-75 (48399) rathAnAM cha sahasreNa trigartAnAM prahAriNAm . tathA dantisahasreNa mattAnAM vIryashAlinAm .. 7\-94\-76 (48400) ashvAnAM niyutenaiva tathA.anyaishcha mahArathaiH . vR^itaH prAyAnmahAbAhurarjunasya rathaM prati .. 7\-94\-77 (48401) nAnAvAditraghoSheNa yathA vairochanistathA .. 7\-94\-78 (48402) tataH shabdo mahAnAsItsainyAnAM tava bhArata . agAdhaM prasthitaM dR^iShTvA samudramiva kauravam .. .. 7\-94\-79 (48403) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe chaturnavatitamo.adhyAyaH .. 94 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-94\-10 Aturamanavaspitam .. 5\-94\-12 nAvabudhyase na smarasi .. 5\-94\-13 nechChasi nAnurudhyate .. 5\-94\-14 vachasA lalitaM sadA . hR^idayena bhR^ishaM tIkShNaM iti ka. pAThaH .. 5\-94\-35 te tvAm .. 5\-94\-49 chatvAra airAvatavAmanA~njanasArvabhaumAH .. 5\-94\-56 anuj~nAM varam .. 5\-94\-57 hanyAddhantumarhati .. 5\-94\-65 mAnasena manasochchAraNIyena .. 5\-94\-72 brahmasUtreNa brahmaNA sUchiteno padeshena .. 5\-94\-94 chaturnavatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 095 .. shrIH .. 7\.95\. adhyAyaH 95 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## rAj~nAM dvandvIbhUya yuddhAya samAgamaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-95\-0 (48404) sa~njaya uvAcha. 7\-95\-0x (4510) praviShTayormahArAja pArthavArShNeyayo raNe . duryodhane prayAte cha pR^iShThataH puruSharShabhe .. 7\-95\-1 (48405) javenAbhyadravandroNaM mahatA niHsvanena cha . pANDavAH somakaiH sArdhaM tato yuddhamavartata .. 7\-95\-2 (48406) tadyuddhamabhavattIvraM tumulaM romaharShaNam . kurUNAM pANDavAnAM cha vyUhasya purato.adbhutam .. 7\-95\-3 (48407) rAjankadAchinnAsmAbhirdR^iShTaM tAdR^i~Nka cha shrutam . yAdR^i~Nmadhyagate sUrye yuddhamAsIdvishAmpate .. 7\-95\-4 (48408) dhR^iShTadyumnamukhAH pArthA vyUDhAnIkAH prahAriNaH . droNasya sainyaM te sarve sharavarShairavAkiran .. 7\-95\-5 (48409) vayaM droNaM puraskR^itya sarvashastrabhR^itAM varam . pArShatapramukhAnpArthAnabhyavarShAma sAyakaiH .. 7\-95\-6 (48410) mahAmeghAvivodIrNau mishravAtau himAtyaye . senAgre prachakAshete ruchire rathabhUShite .. 7\-95\-7 (48411) sametya tu mahAsene chakraturvegamuttamam . jAhnavIyamune nadyau prAvR^iShIvolbaNodake .. 7\-95\-8 (48412) nAnAshastrapurovAto dvipAshvarathasaMvR^itaH . gadAvidyunmahAraudraH sa~NgrAmajalado mahAn .. 7\-95\-9 (48413) bhAradvAjAnilodbhUtaH sharadhArAsahasravAn . abhyavarShanmahAraudraM pANDusenAgnimuddhatam .. 7\-95\-10 (48414) samudramiva gharmAnte vishanghoro mahAnilaH . vyakShobhayadanIkAni pANDavAnAM dvijottamaH .. 7\-95\-11 (48415) te.api sarvaprayatnena droNameva samAdravan . bibhitsanto mahAsetuM vAryoghAH prabalA iva .. 7\-95\-12 (48416) vArayAmAsa tAndroNo jalaughamachalo yathA . pANDavAnsamare kruddhAnpA~nchAlAMshcha sakekayAn .. 7\-95\-13 (48417) athApare cha rAjAnaH parivR^itya samantataH . mahAbalA raNe shUrAH pA~nchAlAnanvavArayan .. 7\-95\-14 (48418) tato raNe naravyAghraH pArShataH pANDavaiH saha . sa~njaghAnAsakR^iddroNaM bibhitsurarivAhinIm .. 7\-95\-15 (48419) yathaiva sharavarShANi droNo varShati pArShate . tathaiva sharavarShANi dhR^iShTadyumno.apyavarShata .. 7\-95\-16 (48420) sanistriMshapurovAtaH shaktiprAsarShTisaMvR^itaH . jyAvidyuchchApasaMhAdo dhR^iShTadyumnabalAhakaH .. 7\-95\-17 (48421) sharadhArAshmavarShANi vyasR^ijatsarvato disham . nighnanrathavarAshvaughAnplAvayAmAsa vAhinIm .. 7\-95\-18 (48422) yaMyamArchChachCharairdroNaH pANDavAnAM rathavrajam . tatastataH sharairdroNamapAkarShata pArShataH .. 7\-95\-19 (48423) tathA tu yatamAnasya droNasya yudhi bhArata . dhR^iShTadyumnaM samAsAdya tridhA sainyamabhidyata .. 7\-95\-20 (48424) bhojameke.abhyavartanta jalasandhaM tathA.apare . pANDavairhanyamAnAshcha droNamevApare yayuH .. 7\-95\-21 (48425) sa~NghaTTayati sainyAni droNastu rathinAM varaH . vyadhamachchApi tAnyasya dhR^iShTadyumno mahArathaH .. 7\-95\-22 (48426) dhArtarAShTrAstathA bhUtA vadhyante pANDusR^i~njayaiH . agopAH pashavo.araNye bahubhiH shvApadairiva .. 7\-95\-23 (48427) kAlaH sma grasate yodhAndhR^iShTadyumnena mohitAn . sa~NgrAme tumule tasminniti sammenire janAH .. 7\-95\-24 (48428) kunR^ipasya yathA rAShTraM durbhikShavyAdhitaskaraiH . drAvyate tadvadApannA pANDavaistava vAhinI .. 7\-95\-25 (48429) arkarashmivimishreShu shastreShu kavacheShu cha . chakShUMShi pratyahanyanta sainyena rajasA tathA .. 7\-95\-26 (48430) tridhA bhUteShu sainyeShu vadhyamAneShu pANDavaiH . amarShitastato droNaH pA~nchAlAnvyadhamachCharaiH .. 7\-95\-27 (48431) mR^idgatastAnyanIkAni nighnatashchApi sAyakaiH . babhUva rUpaM droNasya kAlAgneriva dIpyataH .. 7\-95\-28 (48432) rathaM nAgaM hayaM chApi pattinashcha vishAmpate . ekaikeneShuNA sa~Nkhye nirbibheda mahArathaH .. 7\-95\-29 (48433) pANDavAnAM tu sainyeShu nAsti kashchitsa bhArata . dadhAra yo raNe bANAndroNachApachyutAnprabho .. 7\-95\-30 (48434) tatpachyamAnamarkeNa droNasAyakatApitam . babhrAma pArShataM sainyaM tatratatraiva bhArata .. 7\-95\-31 (48435) `hanyamAnaM tu tatsainyaM bhAradvAjena sarvataH . sharairagnishikhAkArairdahyate bharatarShabha'.. 7\-95\-32 (48436) tathaiva pArShatenApi kAlyamAnaM balaM tava . abhavatsarvato dIptaM shuShkaM vanamivAgninA .. 7\-95\-33 (48437) bAdhyamAneShu sainyeShu droNapArShatasAyakaiH . tyaktvA prANAnparaM shaktyA yudhyante svargalipsavaH .. 7\-95\-34 (48438) tAvakAnAM pareShAM cha yudhyatAM bharatarShabha . nAsItkashchinmahArAja yo.atyAkShItsaMyugaM bhayAt .. 7\-95\-35 (48439) bhImasenaM tu kaunteyaM sodaryAH paryavArayan . viviMshatishchitraseno vikarNashcha mahArathaH .. 7\-95\-36 (48440) vindAnuvindAvAvantyau kShemadhUrtishcha vIryavAn . trayANAM tava putrANAM traya evAnuyAyinaH .. 7\-95\-37 (48441) bAhlIkarAjastejasvI kulaputro mahArathaH . sahasenaH sahAmAtyo draupadeyAnavArayat .. 7\-95\-38 (48442) shaibyo govAsano rAjA yodhairdashashatAvaraiH . kAshyasyAbhibhuvaH putraM parAkrAntamavArayat .. 7\-95\-39 (48443) ajAtashatruM kaunteyaM jvalantamiva pAvakam . madrANAmIshvaraH shalyo rAjA rAjAnamAvR^iNot. 7\-95\-40 (48444) duHshAsanastvavasthApya svamanIkamamarShaNaH . sAtyakiM prayayau kruddhaH shUro rathavaraM yudhi .. 7\-95\-41 (48445) svakenAhamanIkena sannaddhaH kavachAvR^itaH . chatuHshatairmaheShvAsaishchekitAnamavArayam .. 7\-95\-42 (48446) shakunistu sahAnIko mAdrIputrAvavArayat . gAndhArakaiH saptashataishchApashaktyasipANibhiH .. 7\-95\-43 (48447) vindAnuvindAvAvantyau virATaM matsyamArchChatAm . prANAMstaktvA maheShvAsau mitrArthe.abhyudyatAyudhau .. 7\-95\-44 (48448) shikhaNDinaM yAj~naseniM rundhAnamaparAjitam . bAhlIkaH pratisaMyattaH parAkrAntamavArayat .. 7\-95\-45 (48449) dhR^iShTadyumnaM tu pA~nchAlyaM krUraiH sArdhaM prabhadrakaiH . AvantyaH sahasauvIraiH kruddharUpamavArayat .. 7\-95\-46 (48450) ghaTotkachaM tathA shUraM rAkShasaM krUrakarmiNam . alAmudho.adravattUrNaM kruddhamAyAntamAhave .. 7\-95\-47 (48451) alambusaM rAkShasendraM kuntibhojo mahArathaH . sainyena mahatA yuktaH kruddharUpamavArayat .. 7\-95\-48 (48452) saindhavaH pR^iShThatastvAsItsarvasainyasya bhArata . rakShitaH parameShvAsaiH kR^ipaprabhR^itibhI rathaiH .. 7\-95\-49 (48453) tasyAstAM chakrarakShau dvau saindhavasya bR^ihattamau . drauNirdakShiNato rAjansUtaputrashcha vAmataH .. 7\-95\-50 (48454) pR^iShThagopAstu tasyAsansaumadattipurogamAH . kR^ipashcha vR^iShasenashcha shalaH shalyashcha durjayaH .. 7\-95\-51 (48455) nItimanto maheShvAsAH sarve yuddhavishAradAH . saindhavasya vidhAyaivaM rakShAM yuyudhire tataH .. .. 7\-95\-52 (48456) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe pa~nchanavatitamo.adhyAyaH .. 95 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-95\-7 himAtyaye shishire . senAgre pradhAne sene .. 5\-95\-18 plAvayAmAsa vidrAvitavAn .. 5\-95\-19 apAkarShata vyAvartitavAn .. 5\-95\-22 sa~NghaTTayati sammelayati .. 5\-95\-39 kAshyasya kAshirAjasya .. 5\-95\-46 Avantyo.anyaH .. 5\-95\-95 pa~nchanavatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 096 .. shrIH .. 7\.96\. adhyAyaH 96 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## rAj~nAM dvandvayuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-96\-0 (48457) sa~njaya uvAcha. 7\-96\-0x (4511) rAjansa~NgrAmamAshcharyaM shR^iNu kIrtayato mama . kurUNAM pANDavAnAM cha yathA yuddhamavartata .. 7\-96\-1 (48458) bhAradvAjaM samAsAdya vyUhasya pramukhe sthitam . ayodhayanraNe pArthA droNAnIkaM bibhitsavaH .. 7\-96\-2 (48459) rakShamANaH svathaM vyUhaM droNo.api saha sainikaiH . ayodhayadraNe pArthAnprArthayAno mahadyashaH .. 7\-96\-3 (48460) vindAnuvindAvAvantyau virATaM dashabhiH sharaiH . ayodhayadraNe pArthAnprArthayAno mahadyashaH .. 7\-96\-4 (48461) vindAnuvindAvAvantyau virATaM dashabhiH sharaiH . parAkrAntau parAkramya yodhayAmAsa sAnugau .. 7\-96\-5 (48462) teShAM yuddhaM samabhavaddAruNaM shoNitodakam . siMhasya dvipamukhyAbhyAM prabhinnAbhyAM yathA vane .. 7\-96\-6 (48463) bAhlIkaM rabhasaM yuddhe yAj~nasenirmahAbalaH . Ajaghne vishikhaistIkShNairghorairmarmAsthibhedibhiH .. 7\-96\-7 (48464) bAhlIko yAj~naseniM tu hemapu~NkhaiH shilAshitaiH . AjaghAna bhR^ishaM kruddho navabhirnataparvabhiH .. 7\-96\-8 (48465) tadyuddhamabhavaddhoraM sharashaktisamAkulam . bhIrUNAM trAsajananaM shUrANAM harShavardhanam .. 7\-96\-9 (48466) tAbhyAM tatra sharairmuktairantarikShaM dishastathA . abhavatsaMvR^itaM sarvaM na prAj~nAyata ki~nchana .. 7\-96\-10 (48467) shaibyo govAsano yuddhe kAshyaputraM mahAratham . sasainyo yodhayAmAsa gajaH pratigajaM yathA .. 7\-96\-11 (48468) bAhlIkarAjaH sa~Nkruddho draupadeyAnmahArathAn . manaH pa~nchendriyANIva shushubhe yodhayanraNe .. 7\-96\-12 (48469) ayodhayaMste subhR^ishaM taM sharaughaiH samantataH . indriyANi yathA dehaM shashvaddehavatAM vara .. 7\-96\-13 (48470) vArShNeyaM sAtyakiM yuddhe putro duHshAsanastava . Ajaghne sAyakaistIkShNairnavabhirnataparvabhiH .. 7\-96\-14 (48471) so.atividdho balavatA maheShvAsena dhanvinA . IShanmUrchChAM jagAmAshu sAtyakiH satyavikramaH .. 7\-96\-15 (48472) samAshvastastu vArShNeyastava putraM mahAratham . vivyAdha dashabhistUrNaM sAyakaiH ka~NkapatribhiH .. 7\-96\-16 (48473) tAvanyonyaM dR^iDhaM viddhAvanyonyasharapIDitau . rajetuH samare rAjanpuShpitAviva kiMshukau .. 7\-96\-17 (48474) alambusastu sa~NkruddhaH kR^intibhojasharArditaH . ashobhata bhR^ishaM lakShmyA puShpADhya iva kiMshukaH .. 7\-96\-18 (48475) kuntibhojaM tato rakSho viddhvA bahubhirAyasaiH . anadadbhairavaM nAdaM vAhinyAH pramukhe tava .. 7\-96\-19 (48476) tatastau samare shUrau yodhayantau parasparam . dadR^ishuH sarvasainyAni shakrajambhau yathA purA .. 7\-96\-20 (48477) shakuniM rabhasaM yuddhe kR^itavairaM cha bhArata . mAdrIputrau cha saMrabdhau sharaishchArdayatAM bhR^isham .. 7\-96\-21 (48478) tumulaH sa mahAnrAjanprAvartata janakShayaH . tvayA sa~njanito.atyarthaM karNena cha vivardhitaH .. 7\-96\-22 (48479) rakShitastava putraishcha krodhamUlo hutAshanaH . ya imAM pR^ithivIM rAjandagdhuM sarvAM samudyataH .. 7\-96\-23 (48480) shakuniH pANDuputrAbhyAM kR^itaH sa vimukhaH sharaiH . na sma jAnAti kartavyaM yuddhe ki~nchitparAkramam .. 7\-96\-24 (48481) vimukhaM chainamAlokya mAdrIputrau mahArathau . vavarShatuH punarbANairyathA meghau mahAgirim .. 7\-96\-25 (48482) sa vadhyamAno bahubhiH sharaiH sannataparvabhiH . samprAyAjjavanairashvairdroNAnIkAya saubalaH .. 7\-96\-26 (48483) ghaTotkachastathA shUraM rAkShasaM tamalAmudham . abhyayAdrabhasaM yuddhe vegamAsthAya madhyamam .. 7\-96\-27 (48484) tayoryuddhaM mahArAja chitrarUpamivAbhavat . yAdR^ishaM hi purAvR^ittaM rAmarAvaNayormR^idhe .. 7\-96\-28 (48485) tato yudhiShThiro rAjA madrarAjAnamAhave . viddhvA pa~nchAshatA bANaiH punarvivyAdha saptabhiH .. 7\-96\-29 (48486) tataH pravavR^ite yuddhaM tayoratyadbhutaM nR^ipa . yathA pUrvaM mahadyuddhaM shambarAmararAjayoH .. 7\-96\-30 (48487) viviMshatishchitraseno vikarNashcha tavAtmajaH . ayodhayanbhImasenaM mahatyA senayA vR^itAH .. .. 7\-96\-31 (48488) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ShaNNavatitamo.adhyAyaH .. 96 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-96\-23 hutAshanaH prAvartatetyanuShajyate .. 5\-96\-96 ShaNNavatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 097 .. shrIH .. 7\.97\. adhyAyaH 97 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNadhR^iShTadyumnayoryuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-97\-0 (48489) sa~njaya uvAcha. 7\-97\-0x (4512) tathA tasminpravR^itte tu sa~Ngrame romaharShaNe . kauraveyAMstridhAbhUtAnpANDavAH samupAdravan .. 7\-97\-1 (48490) jalasandhaM mahAbAhuM bhImaseno.abhyavartata . yudhiShThiraH sahAnIkaH kR^itavarmANamAhave .. 7\-97\-2 (48491) kiraMstu sharavarShANi rochamAna ivAMshumAn . dhR^iShTadyumno mahArAja droNamabhyadravadraNe .. 7\-97\-3 (48492) tataH pravavR^ite yuddhaM tvaratAM sarvadhanvinAm . kurUNAM pANDavAnAM cha sa~NkruddhAnAM parasparam .. 7\-97\-4 (48493) sa~NkShaye tu tathAbhUte vartamAne mahAbhaye . dvandavIbhUteShu sainyeShu yudhyamAneShvabhItavat .. 7\-97\-5 (48494) droNaH pA~nchAlaputreNa balI balavatA saha . yadakShipatpR^iShatkaughAMstadadbhutamivAbhavat .. 7\-97\-6 (48495) puNDarIkavanAnIva vidhvastAni samantataH . chakrAte droNapA~nchAlyau nR^iNAM shIrShANyanekashaH .. 7\-97\-7 (48496) vinikIrNAni vIrANAmanIkeShu samantataH . vastrAbharaNashastrANi dhvajavarmAyudhAni cha .. 7\-97\-8 (48497) tapanIyatanutrANAH saMsiktA rudhireNa cha . kovidArA ivAbhAnti puShpitAstatra bhArata . tAvakAH samare yodhAH pANDaveyAshcha vikShatAH .. 7\-97\-9 (48498) ku~njarAshvanarAnye pAtayanti sma patribhiH . tAlamAtrANi chApAni vikarShanto mahArathAH .. 7\-97\-10 (48499) asicharmANi chApAni shirAMshi kavachAni cha . viprakIryanta shUrANAM samprahAre mahAtmanAm .. 7\-97\-11 (48500) utthitAnyagaNeyAni kabandhAni samantataH . adR^ishyanta mahArAja tasminparamasa~Nkule .. 7\-97\-12 (48501) gR^idhrAH ka~NkA bakAH shyenA vAyasA jambukAstathA . bahushaH pishitAshAshcha tatrAdR^ishyanta mAriSha .. 7\-97\-13 (48502) bhakShayantashcha mAMsAni pibantashchApi shoNitam . vilumpamAnAH keshAMshcha majjAshcha bahudhA nR^ipa .. 7\-97\-14 (48503) AkarShantaH sharIrANi sharIrAvayavAMstathA . narAshvagajasa~NghAnAM shirAMshi cha tatastataH .. 7\-97\-15 (48504) kR^itAstrA raNashikShAbhirdIkShitA raNashAlinaH . raNe jayaM prArthayAnA bhR^ishaM yuyudhire tadA .. 7\-97\-16 (48505) asimArgAnbahuvidhAnvicheruH sainikA raNe . R^iShTibhiH shaktibhiH prAsaiH shUlatomarapaTTasaiH .. 7\-97\-17 (48506) gadAbhiH parighaishchAnyairAyudhaishcha bhujairapi . anyonyaM jaghnire kruddhA yuddhara~NgatA narAH .. 7\-97\-18 (48507) rathino rathibhiH sArdhamashvArohAshcha sAdibhiH . mAta~NgA varamAta~NgaiH padAtAshcha padAtibhiH .. 7\-97\-19 (48508) kShIbA ivAnye chonmattA ra~NgeShviva cha vAraNAH . uchchukrushurathAnyonyaM jaghnuranyonyameva cha .. 7\-97\-20 (48509) vartamAne tathA yuddhe nirmaryAde vishAmpate . dhR^iShTadyumno hayAnashchairdroNasya vyatyamishrayat .. 7\-97\-21 (48510) te hayAH sAdhvashobhanta mishritA vAtaraMhasaH . pArAvatasavarNAshcha raktashoNAshcha saMyuge .. 7\-97\-22 (48511) pArAvatasavarNAste raktashoNavimishritAH . hayAH shushubhire rAjanmeghA iva savidyutaH .. 7\-97\-23 (48512) dhR^iShTadyumnastu samprekShya droNamabhyAshamAgatam . asicharmAdade vIro dhanurutsR^ijya bhArata .. 7\-97\-24 (48513) chikIrShurduShkaraM karma pArShataH paravIrahA . IShAyAH samatikramya droNasya rathamAvishat .. 7\-97\-25 (48514) atiShThadyugamadhye sa yugasannahaneShu cha . jaghanArdheShu chAshvAnAM tatsainyAnyabhyapUjayan .. 7\-97\-26 (48515) kha~Ngena charatastasya shoNAshvAnadhitiShThataH . na dadArshAntaraM droNastadadbhutamivAbhavat .. 7\-97\-27 (48516) yathA shyenasya patanaM vaneShvAmiShagR^iddhinaH . tathaivAsIdabhIsArastasya droNaM jighAMsataH .. 7\-97\-28 (48517) tataH sharashatenAsya shatachandraM samAkShipat . droNo drupada putrasya kha~NgaM cha dashabhiH sharaiH .. 7\-97\-29 (48518) hayAMshchaiva chatuHShaShTyA sharANAM jaghnivAnbalI . dhvajaM ChatraM cha bhallAbhyAM tathA tau pArShNisArathI .. 7\-97\-30 (48519) athAsmai tvarito bANamaparaM jIvitAntakam . dhR^iShTadyumnAya chikShepa vajraM vajradharo yathA .. 7\-97\-31 (48520) taM chaturdashabhistIkShNairbANaishchichCheda sAtyakiH . grastamAchAryamukhyena dhR^iShTadyumnaM vyamochayat .. 7\-97\-32 (48521) siMheneva mR^igaM grastaM narasiMhena mAriSha . droNAdvai mochayAmAsa pA~nchAlyaM shinipu~NgavaH .. 7\-97\-33 (48522) sAtyakiM prekShya goptAraM pA~nchAlyaM cha mahAhave . sharANAM tvarito droNaH ShaDviMshatyA samArpayat .. 7\-97\-34 (48523) tato droNaM shineH pautro grasantamapi sR^i~njayAn . pratyavidhyachChitairbANaiH ShaDviMshatyA stanAntare .. 7\-97\-35 (48524) tataH sarve rathAstUrNaM pA~nchAlyA jayagR^iddhinaH . sAtvatAbhisR^ite droNe dhR^iShTadyumnamavAkShipan .. .. 7\-97\-36 (48525) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe saptanavatitamo.adhyAyaH .. 97 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-97\-26 yugasannahaneShu yugabandheShu .. 5\-97\-36 avAkShit apanItavantaH .. 5\-97\-97 saptanavatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 098 .. shrIH .. 7\.98\. adhyAyaH 98 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNasAtyakyoryuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-98\-0 (48526) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-98\-0x (4513) bANe tasminnikR^itte tu dhR^iShTadyumne cha mokShite . tena vR^iShNipravIreNa yuyudhAnena sa~njaya .. 7\-98\-1 (48527) amarShito maheShvAsaH sarvashastrabhR^itAM varaH . naravyAghraM shineH pautraM droNaH kimakarodyudhi .. 7\-98\-2 (48528) sa~njaya uvAcha. 7\-98\-3x (4514) samprasrutakrodhaviSho vyAditAsyasharAsanaH . tIkShNadhAreShudashanaH sitanArAchadaMShTravAn .. 7\-98\-3 (48529) saMrambhAmarShatAmrAkSho mahoraga iva shvasan . naravIraH pramuditaH shoNairashvairmahAjavaiH .. 7\-98\-4 (48530) utpatadbhirivAkAshe krAmadbhiriva parvatam . rukmapu~NkhA~nsharAnasyanyuyudhAnamupAdravat .. 7\-98\-5 (48531) sharapAtamahAvarShaM rathaghoShabalAhakam . kArmukairAvR^itaM rAjannArAchabahuvidyutam .. 7\-98\-6 (48532) shaktikha~NgAshanidharaM krodhavegasamutthitam . droNameghamanAvAryaM hayamArutachoditam .. 7\-98\-7 (48533) dR^iShTvaivAbhipatantaM taM shUraH parapura~njayaH . uvAcha sUtaM shaineyaH prahasanyuddhadurmadaH .. 7\-98\-8 (48534) enaM vai brAhmaNaM shUraM svakarmaNyanavasthitam . AshrayaM dhArtarAShTrasya dharmarAjabhayAvaham .. 7\-98\-9 (48535) shIghraM prajavitairashvaiH pratyudyAhi prahR^iShTavat . AchAryaM rAjaputrANAM satataM shUramAninam .. 7\-98\-10 (48536) sa~njaya uvAcha. 7\-98\-11x (4515) `evamuktastataH sUtaH sAtyakasyAvahadratham'. tato rajatasa~NkAshA mAdhavasya hayottamAH . droNasyAbhimukhAH shIghramagachChanvAtaraMhasaH .. 7\-98\-11 (48537) tatastau droNashaineyau yuyudhAte parantapau . sharairanekasAhasraistADayantau parasparam .. 7\-98\-12 (48538) iShujAlAvR^itaM vyoma chakratuH puruSharShabhau . pUrayAmAsaturvIrAvubhau dasha dishaH sharaiH . meghAvivAtapApAye dhArAbhiritaretaram .. 7\-98\-13 (48539) na sma sUryastadA bhAti na vavau cha samIraNaH . haShujAlAvR^itaM ghoramandhakAraM samantataH .. 7\-98\-14 (48540) anAdhR^iShyamivAnyeShAM shUrANAmabhavattadA . andhakArIkR^ite loke droNashaineyayoH sharaiH .. 7\-98\-15 (48541) tayoH shIghrAstraviduShordroNasAtvatayostadA . nAntaraM sharavR^iShTInAM dadR^ishe narasiMhayoH .. 7\-98\-16 (48542) iShUNAM sannipAtena shabdo dhArAbhighAtajaH . shushruve shakramuktAnAmashanInAmiva svanaH .. 7\-98\-17 (48543) nArAchairvyatividdhAnAM sharANAM rUpamAbabhau . AshIviShavidaShTAnAM sarpANAmiva bhArata .. 7\-98\-18 (48544) tayorjyAtalanirghoShaH shushruve yuddhashauNDayoH . ajasraM shailashR^i~NgANAM vajreNAhanyatAmiva .. 7\-98\-19 (48545) ubhayostau rathau rAjaMste chAshvAstau cha sArathI . rukmapu~NkhaiH sharaiChannAshchitrarUpA babhustadA .. 7\-98\-20 (48546) nirmalAnAmajihmAnAM nArAchAnAM vishAmpate . nirmuktAshIvipAbhAnAM sampAto.abhUtsudAruNaH .. 7\-98\-21 (48547) ubhayoH patite Chatre tathaiva patitau dhvajau . `nikR^intatoH sharaistIkShNairdroNasAtyakayo raNe'.. 7\-98\-22 (48548) ubhau rudhirasiktA~NgAvubhau cha vijayaiShiNau . sravadbhiH shoNitaM gAtraiH prasrutAviva vAraNau . anyonyamabhyavidhyetAM jIvitAntakaraiH sharaiH .. 7\-98\-23 (48549) garjitotkR^iShTasannAdAH sha~NkhadundubhiniHsvanAH . upAramanmahArAja vyAjahAra na kashchana .. 7\-98\-24 (48550) tuShNIMbhUtAnyanaukAni yodhA yuddhAdupAraman . dadarsha dvairathaM tAbhyAM jAtakautUhalo janaH .. 7\-98\-25 (48551) rathino hastiyantAro hayArohAH padAtayaH . avaikShantAchalairnetraiH parivArya nararShabhau .. 7\-98\-26 (48552) hastyanIkAnyatiShThanta tathAnIkAni vAjinAm . tathaiva rathavAhinyaH prativyUhya vyavasthitAH .. 7\-98\-27 (48553) muktAvidrumachitraishcha maNikA~nchanabhUShitaiH . dhvajairAbharaNaishchitraiH kavachaishcha hiraNmayaiH .. 7\-98\-28 (48554) vaijayantIpatAkAbhiH paristomA~NgakambalaiH . vimalairnishitaiH shastrairhayAnAM cha prakIrNakaiH .. 7\-98\-29 (48555) jAtarUpamayIbhishcha rAjatIbhishcha mUrdhasu . gajAnAM kumbhamAlAbhirdantaveShTaishcha bhArata .. 7\-98\-30 (48556) sabalAkAH sakhadyotAH sairAvatashatahadAH . adR^ishyantoShNaparyAye meghAnAmiva vAgurAH .. 7\-98\-31 (48557) apashyannasmadIyAshcha te cha yaudhiShThirAH sthitAH . tadyuddhaM yuyudhAnasya droNasya cha mahAtmanaH .. 7\-98\-32 (48558) vimAnAgragatA devA brahmasomapurogamAH . siddhachAraNasa~NkhAshcha vidyAdharamahoragAH .. 7\-98\-33 (48559) `gandharvA dAnavA yakShA rAkShasApsarasaH khagAH'. gatapratyAgatAkShepaishchitairastravighAtibhiH . vividhairvismayaM jagmustayoH puruShasiMhayoH .. 7\-98\-34 (48560) hastalAghavamastreShu darshayantau mahAbalau . anyonyamabhividhyetAM sharaistau droNasAtyakI .. 7\-98\-35 (48561) tato droNasya dAshArhaH sharAMshchichCheda saMyuge . patribhiH sudR^iDhairAshu dhanushchaiva mahAdyuteH .. 7\-98\-36 (48562) nimeShAntaramAtreNa bhAradvAjo.aparaM dhanuH . sajyaM chakAra tadapi chichChedAsya sa sAtyakiH .. 7\-98\-37 (48563) tatastvaranpunardroNo dhanurhasto vyatiShThata . sajyaM sajyaM dhanushchAsya chichCheda nishithaiH sharaiH .. 7\-98\-38 (48564) evamekashataM ChinnaM dhanuShAM dR^iDhadhanvinA . na chAntaraM tayordR^iShTaM sandhAne chChedane.api cha .. 7\-98\-39 (48565) tato.asya saMyuge droNo dR^iShTvA karmAtimAnuSham . yuyudhAnasya rAjendra manasaitadachintayat .. 7\-98\-40 (48566) etadastrabalaM rAme kArtavIrye dhana~njaye . bhIShme cha puruShavyAghre yadidaM sAtvatAM vare .. 7\-98\-41 (48567) taM chAsya manasA droNaH pUjayAmAsa vikramam . lAghavaM vAsavasyeva samprekShya dvijasattamaH .. 7\-98\-42 (48568) tutoShAstravidAM shreShThastathA devAH savAsavAH . na tAmAlakShayAmAsurlaghutAM shIghrachAriNaH .. 7\-98\-43 (48569) devAshcha yuyudhAnasya gandharvAshcha vishAmpate . siddhachAraNasa~NghAshcha vidurdroNasya karma tat .. 7\-98\-44 (48570) tato.anyaddhanurAdAya droNaH kShatriyamardanaH . astrairastravidAM shreShTho yodhayAmAsa bhArata .. 7\-98\-45 (48571) tasyAstrANyastramAyAbhiH pratihatya sa sAtyakiH . jaghAna nishitairbANaistadadbhutamivAbhavat .. 7\-98\-46 (48572) tasyAtimAnuShaM karma dR^iShTvA.anyairasamaM raNe . yuktaM yogena yogaj~nAstAvakAH samapUjayan .. 7\-98\-47 (48573) yadastramasyati droNastadevAsyati sAtyakiH . tamAchAryo.atha sambhrAnto.ayodhayachChatrutApanaH .. 7\-98\-48 (48574) tataH kruddho mahArAja dhanurvedasya pAragaH . vadhAya yuyudhAnasya divyamastramudairayat .. 7\-98\-49 (48575) tadAgneyaM mahAghoraM ripughnamupalakShya saH . divyamastraM maheShvAso vAruNaM samudairayat .. 7\-98\-50 (48576) hAhAkAro mahAnAsIddR^iShTvA divyAstradhAriNau . na vicherustadA.a.akAshe bhUtAnyAkAshagAnyapi .. 7\-98\-51 (48577) astre te vAruNAgneye yadA bANaiH samAhite . na yAvadabhyapadyetAM vyAvartadatha bhAskaraH .. 7\-98\-52 (48578) tato yudhiShThiro rAjA bhImasenashcha pANDavaH . nakulaH sahadevashcha paryarakShanta sAtyakim .. 7\-98\-53 (48579) dhR^iShTadyumnamukhaiH sArdhaM virATashcha sakekayaH . matsyAH sAlveyasenAshcha droNamAjagmura~njasA .. 7\-98\-54 (48580) duHshAsanaM puraskR^itya rAjaputrAH sahasrashaH . droNamabhyupapadyanta sapatnaiH parivAritam .. 7\-98\-55 (48581) rajasA saMvR^ite loke sharajAlasamAvR^ite .. sarvamAvignamabhavanna prAj~nAyata ki~nchana. 7\-98\-56 (48582) sainyena rajasA dhvaste nirmaryAdamavartata .. `tenAntareNa pArthastu raNe jitvA mahAripUn. 7\-98\-57 (48583) atikrAntastadA yuddhaM kR^itvA paryavatasthivAn'.. .. 7\-98\-58 (48584) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe aShTanavatitamo.adhyAyaH .. 98 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-98\-16 antaramavachChedaH .. 5\-98\-27 rathavAhinyo rathasenAH .. 5\-98\-29 vaijayantI vilakShaNAbhiH patAkAbhiH . paristomairvarNakambalaiH. a~NgakambalaiH sUkShmakambalaiH .. 5\-98\-31 airAvatamindradhanuH . airAvatobhramAta~Ngai ityupakramya napuMsakaM mahendrasya R^ijudIrghasharAsane iti medinI .. uShNasya paryAye apagame vAgurAH jAlAni samUhA itiyAvat .. 5\-98\-34 pratyAgataM nivartanam . AkShepaH praharaNam .. 5\-98\-43 AlakShayAmAsurlakShitavantaH .. 5\-98\-44 vidurnetyanuShajyate .. 5\-98\-47 yogena yuktyA .. 5\-98\-52 na yAvadabhyapadyetAM yAvadeva na parAbhUte . vyAvartat madhyAhnataH parAvR^itto.abhUt .. 5\-98\-98 aShTanavatitamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 099 .. shrIH .. 7\.99\. adhyAyaH 99 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunena raNA~NkaNe hayApyAyanAya sharaiH saronirmANam .. 1 .. tathA sharamayaveshmanirmANam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-99\-0 (48585) sa~njaya uvAcha. 7\-99\-0x (4516) `vartamAne tadA yuddhe droNasya saha pANDubhiH'. parivartamAna Aditye tatra sUrye cha rashmibhiH . rajasA kIryamANAshcha mandIbhUtAshcha kauravAH .. 7\-99\-1 (48586) tiShThatAM yudhyamAnAnAM punarAvartatAmapi . bhajyatAM jayatAM chaiva jagAma tadahaH shanaiH .. 7\-99\-2 (48587) tathA teShu viShakteShu sainyeShu jayagR^iddhiShu . arjuno vAsudevashcha saindhavAyaiva jagmatuH .. 7\-99\-3 (48588) rathamArgapramANaM tu kaunteyo nishitaiH sharaiH . chakAra yaM cha panthAnaM yayau tena janArdanaH .. 7\-99\-4 (48589) yatrayatra ratho yAti pANDavasya mahAtmanaH . tatratatraiva dIryante senAstava vishAmpate .. 7\-99\-5 (48590) rathashikShAM tu dAshArho darshayAmAsa vIryavAn . uttamAdhamamadhyAni maNDalAni vidarshayan .. 7\-99\-6 (48591) te tu nAmA~NkitA bANAH kAlajvalanasannibhAH . snAyunaddhAH suparvANaH pR^ithavo dIrghagAminaH .. 7\-99\-7 (48592) vaiNavAshchAyasAshchogrA grasanto vividhAnarIn . rudhiraM patagaiH sArdhaM prANinAM papurAhave .. 7\-99\-8 (48593) rathasthito.agrataH kroshaM yAnasyatyarjunaH sharAn . rathe kroshamatikrAnte tasya te ghnanti shAtravAn .. 7\-99\-9 (48594) tArkShyamArutaraMhobhirvAjibhiH sAdhuvAhibhiH . yathA.agachChaddhR^iShIkeshaH kR^itsnaM vismApaya~njagat .. 7\-99\-10 (48595) na tathA gachChati rathastapanasya vishAmpate . nendrasya na tu rudrasya nApi vaishravaNasya cha .. 7\-99\-11 (48596) nAnyasya samare rAjangatapUrvastathA rathaH . yathA yayAvarjunasya manobhiprAyashIghragaH .. 7\-99\-12 (48597) pravishya tu raNe rAjankeshavaH paravIrahA . senAmadhye hayAMstUrNaM chodayAmAsa bhArata .. 7\-99\-13 (48598) tatastasya rathaughasya madhyaM prApya hayottamAH . kR^ichChreNarathamUhustaM kShutpipAsAsamanvitAH .. 7\-99\-14 (48599) kShatAshcha bahubhiH shastrairyuddhashauNDairanekashaH . maNDalAni vichitrANi vicheruste muhurmuhuH .. 7\-99\-15 (48600) hatAnAM vAjinAgAnAM rathAnAM cha naraiH saha . upariShTAdatikrAntAH shailAbhAnAM sahasrashaH .. 7\-99\-16 (48601) `shrameNa mahatA yuktAste hayA vAtaraMhasaH . mandavegagatA rAjansaMvR^ittAstatra saMyuge'.. 7\-99\-17 (48602) etasminnantare vIrAvAvantyau bhrAtarau nR^ipa . sahasenau samArchChetAM pANDavaM klAntavAhanam .. 7\-99\-18 (48603) tAvarjunaM chatuHShaShTyA saptatyA cha janArdanam . sharANAM cha shatairashvAnavidhyetAM mudAnvitau .. 7\-99\-19 (48604) tAvarjuno mahArAja navabhirnataparvabhiH . AjaghAna raNe kruddho marmaj~no marmabhedibhiH .. 7\-99\-20 (48605) tatastau tu sharaugheNa bIbhatsuM sahakeshavam . AchChAdayetAM saMrabdhau siMhanAdaM cha chakratuH .. 7\-99\-21 (48606) tayostu dhanuShI muShTau bhallAbhyAM shvetavAhanaH . chichCheda samare tUrNaM bhUya eva dhana~njayaH . athAnyairvishikhaistUrNaM dhvajau cha kanakojjvalau .. 7\-99\-22 (48607) athAnye dhanuShI rAjanpragR^ihya samare tadA . pANDavaM bhR^ishasa~NkruddhAvardayAmAsatuH sharaiH .. 7\-99\-23 (48608) tayostu bhR^ishasa~NkruddhaH sharAbhyAM pANDunandanaH . dhanuShI chichChide tUrNaM bhUya eva dhana~njayaH .. 7\-99\-24 (48609) tathAnyairvishikhaistUrNaM rukmapu~NkhaiH shilAshitaiH . jaghAnAshvAMstathA sUtau pArShNI cha sapadAnugau .. 7\-99\-25 (48610) jyeShThasya cha shiraH kAyAtkShurapreNa nyakR^intata . sa papAta hataH pR^ithvyAM vAtarugNa iva drumaH .. 7\-99\-26 (48611) vindaM tu nihataM dR^iShTvA hyanuvindaH pratApavAn . hatAshvaM rathamutsR^ijya gadAM gR^ihya mahAbalaH .. 7\-99\-27 (48612) abhyavartata sa~NgrAme bhrAturvadhamanusmaran . gadayA rathinAM shreShTho nR^ityanniva mahArathaH .. 7\-99\-28 (48613) anuvindastu gadayA lalATe madhusUdanam . spaShTvA nAkampayatkruddho mainAkamiva parvatam .. 7\-99\-29 (48614) tasyArjunaH sharaiH ShaDbhirgrIvAM pAdau bhujau shiraH . nichakarta sa sa~nChannaH papAtAdrichayo yathA .. 7\-99\-30 (48615) tatastau nihatau dR^iShTvA tayo rAjanpadAnugAH . abhyadruvanta sa~NkruddhAH kirantaH shatashaH sharAn .. 7\-99\-31 (48616) tAnarjunaH sharaistUrNaM nihatya bharatarShabha . vyarochata yathA vahnirdAvaM dagdhvA himAtyaye .. 7\-99\-32 (48617) tayoH senAmatikramya kR^ichChrAdiva dhana~njayaH . vibabhau jaladaM hitvA divAkara ivoditaH .. 7\-99\-33 (48618) taM dR^iShTvA kuravastrastAH prahR^iShTAshchAbhavanpunaH . abhyavartanta pArthaM cha samantAdbharatarShabha .. 7\-99\-34 (48619) shrAntaM chainaM samAlakShya j~nAtvA dUre cha saindhavam . siMhanAdena mahatA sarvataH paryavArayan .. 7\-99\-35 (48620) tAMstu dR^iShTvA susaMrabdhAnutsmayanpuruSharbhaH . shanakairiva dAshArhamarjuno vAkyamabravIt .. 7\-99\-36 (48621) sharArditAshcha glAnAshcha hayA dUre cha saindhavaH . kimihAnantaraM kAryaM sAdhiShThaM tava rochate .. 7\-99\-37 (48622) brUhi kR^iShNa yathAtattvaM tvaM hi prAj~natamaH sadA . bhavannetrA raNe shatrUnvijeShyantIha pANDavAH .. 7\-99\-38 (48623) mama tvanantaraM kR^ityaM yadvai tattvaM nibodha me . hayAnvimuchya hi sukhaM vishalyAnkuru mAdhava .. 7\-99\-39 (48624) sa~njaya uvAcha. 7\-99\-40x (4517) evamuktastu pArthena keshavaH pratyuvAcha tam . mamApyetanmataM pArtha yaditaM te prabhAShitam .. 7\-99\-40 (48625) arjuna uvAcha. 7\-99\-41x (4518) ahamAvArayiShyAmi sarvasainyAni keshava . tvamapyatra yathAnyAyaM kuru kAryamanantaram .. 7\-99\-41 (48626) sa~njaya uvAcha. 7\-99\-42x (4519) so.avatIrya rathopasthAdasambhrAnto dhana~njayaH . gANDIvaM dhanurAdAya tasthau girivivAchalaH).. 7\-99\-42 (48627) tamabhyadhAvankroshantaH kShatriyA jayakA~NkShiNaH . idaM Chidramiti j~nAtvA dharaNIsthaM dhana~njayam .. 7\-99\-43 (48628) tamekaM rathavaMshena mahatA paryavArayan . vikarShantashcha chApAni visR^ijantashcha sAyakAn .. 7\-99\-44 (48629) shastrANi cha vichitrANi kruddhAstatra vyadarshayan . ChAdayantaH sharaiH pArthaM meghA iva divAkaram .. 7\-99\-45 (48630) abhyadravanta vegena kShatriyAH kShatriyarShabham . narasiMhaM rathodArAH siMhaM mattA iva dvipAH .. 7\-99\-46 (48631) tatra pArthasya bhujayormahadbalamadR^ishyata . yatkruddho bahulAH senAH sarvataH samavArayat .. 7\-99\-47 (48632) astrairastrANi saMvArya dviShatAM sarvato vibhuH . iShubhirbubhistUrNaM sarvAneva samAvR^iNot .. 7\-99\-48 (48633) tatrAntarikShe bANAnAM pragADhAnAM vishAmpate . sa~NgharSheNa mahArchiShmAnpAvakaH samajAyata .. 7\-99\-49 (48634) tatratatra maheShvAsaiH shvasadbhiH shoNitokShitaiH . hayairnAgaishcha sambhinnairnadadbhishchArikarshana .. 7\-99\-50 (48635) saMrabdhaishchAribhirvIraiH prArthayadbhirjayaM mR^idhe . ekasthairbahubhiH kruddhairUShmeva samajAyata .. 7\-99\-51 (48636) sharormiNaM dhvajAvartaM nAganakraM duratyayam . padAtimatsyakalilaM sha~NkhadundubhiniHsvanam .. 7\-99\-52 (48637) asa~NkhyeyamapAraM cha rajo nIramatIva cha . uShNIShakamaThaM ChatrapatAkAphenamAlinam .. 7\-99\-53 (48638) rathasAgaramakShobhyaM mAta~NgA~NgashilAchitam . velAbhUtastadA pArthaH patribhiH samavArayat .. 7\-99\-54 (48639) [dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-99\-55x (4520) arjune dharaNIM prApte hayahaste cha keshave . etadantaramAsAdya kathaM pArtho na ghAtitaH .. 7\-99\-55 (48640) sa~njaya uvAcha. 7\-99\-56x (4521) sadyaH pArthiva pArthena niruddhAH sarvapArthivAH . rathasthA dharaNIsthena vAkyamachChAndasaM yathA .. 7\-99\-56 (48641) sa pArthaH pArthivAnsarvAnbhUmisthopi rathasthitAn . eko nivArayAmAsa lobhaH sarvaguNAniva ..] 7\-99\-57 (48642) tato janArdanaH sa~Nkhye priyaM puruShasattamam . asambhrAnto mahAbAhurarjunaM vAkyamabravIt .. 7\-99\-58 (48643) udapAnamihAshvAnAM nAlamasti raNe.arjuna . parIpsante jalaM cheme peyaM na tvavagAhanam .. 7\-99\-59 (48644) idamastItyasambhrAnto bruvannastreNa medinIm . abhihatyArjunashchakre vAjipAnaM saraH shubham .. 7\-99\-60 (48645) [haMsakAraNDavAkIrNaM chakravAkopashobhitam . suvistIrNaM prasannAmbhaH praphullavarapa~Nkajam .. 7\-99\-61 (48646) kUrmamatsyagaNAkIrNamagAdhamR^iShisevitam . AgachChannAradamunirdarshanArthaM kR^itaM kShaNAt ..] 7\-99\-62 (48647) sharavaMshaM sharasthUNaM sharAchChAdanamadbhutam . sharaveshmAkarotpArthastvaShTevAdbhutakarmakR^it .. 7\-99\-63 (48648) tataH prahasya govindaH sAdhusAdhvityathAbravIt . sharaveshmani pArthena kR^ite tasminmahAtmanA .. .. 7\-99\-64 (48649) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ekonashatatamo.adhyAyaH .. 99 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-99\-17 snAyunaddhAH sUkShmacharmAgragrathitAH .. 5\-99\-9 kroshaM koshamuddishya .. 5\-99\-25 sUtau sArathI . pAShNIM pR^iShTharakShau .. 5\-99\-30 adrichayo nirishR^i~Ngam .. 5\-99\-49 pragADhAnAM vyavagADhAnAm .. 5\-99\-54 velAbhUto maryAdArUpaH .. 5\-99\-55 kuNDalitAstrayaH shlokAH jha . pAThe eva vartante .. 5\-99\-59 alaM paryAptam .. 5\-99\-60 abhihatya khAtvA . dAjipAnaM ashvapAnIyam .. 5\-99\-61 haMsakAraNDavAkIrNamityAdiyogyatayA varNanam .. kuNDalitau dvau shlokau gha.jha.pAThayoreva .. 5\-99\-63 vaMshaH shAlAdhArakAShTham . sthUNA madhyastambhaH .. 5\-99\-99 ekonashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 100 .. shrIH .. 7\.100\. adhyAyaH 100 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## shrIkR^iShNenArjunanirmitasarasi snApanAdinA.a.apyAyitAnAM turagANAM punA rathe yojanam .. 1 .. punA rathamArUDhayoH kR^iShNaH rjunayorjayadrathamprati gamanam .. 3 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-100\-0 (48650) sa~njaya uvAcha. 7\-100\-0x (4522) salile janite tasminkaunteyena mahAtmanA . nistArite dviShatsainye kR^ite cha sharaveshmani .. 7\-100\-1 (48651) vAsudevo rathAttUrNamavatIrya mahAdyutiH . mochayAmAsa turagAnvinunnAnka~NkapatribhiH .. 7\-100\-2 (48652) adR^iShTapUrvaM taddR^iShTvA sAdhuvAdo mahAnabhUt . siddhachAraNasa~NghAnAM sainikAnAM cha sarvashaH .. 7\-100\-3 (48653) padAtinaM tu kaunteyaM yudhyamAnaM mahArathAH . nAshaknuvanvArayituM tadadbhutamivAbhavat .. 7\-100\-4 (48654) Apatatsu rathaugheShu prabhUtagajavAjiShu . nAsambhramattadA pArthastadasya puruShAnati .. 7\-100\-5 (48655) vyasR^ijanta sharaughAMste pANDavaM prati pArthivAH . na chAvyathata dharmAtmA vAsaviH paravIrahA .. 7\-100\-6 (48656) shatAni sharajAlAni gadAH prAsAMshcha vIryavAn . AgatAnagrasatpArthaH saritaH sAgaro yathA .. 7\-100\-7 (48657) astravegena mahatA pArtho bAhubalena cha . sarveShAM pArthivendrANAmagrasattA~nsharottamAn .. 7\-100\-8 (48658) tattu pArthasya vikrAntaM vAsudevasya chobhayoH . apUjayanmahArAja kauravA mahadadbhutam .. 7\-100\-9 (48659) kauravA UchuH. 7\-100\-10x (4523) kimadbhutatamaM loke bhavitA.apyathavA hyabhUt . yadashvAnpArtha govindau pAyayAmAsatU raNe .. 7\-100\-10 (48660) bhayaM vipulamasmAsu tAvadhattAM narottamau . tejo vidadhatushchograM yatsainyaM tAvakaM vibho . `dadhAraiko raNe pArtho velevodvR^ittamarNavam .. 7\-100\-11 (48661) pArthasya sharasa~nChanne tasminsadmani bhArata . AkAshamiva samprApya vicherustatra pakShiNaH .. 7\-100\-12 (48662) na chainaM yudhi tiShThantaM sainyeShu tava mAriSha . abhyadravatsusa~NkruddhaH pumAnkashchittu tAvakaH .. 7\-100\-13 (48663) sarve vimanaso.abhUvaMstava yodhA vishAmpate . samprekShya tatra govindaM pANDavaM cha dhana~njayam'.. 7\-100\-14 (48664) atha smayanhR^iShIkeshaH strImadhya iva bhArata . arjunena kR^ite sa~Nkhye sharagarbhagR^ihe tadA .. 7\-100\-15 (48665) upAvartayadavyagrastAnashvAnpuShkarekShaNaH . miShatAM sarvasainyAnAM tvadIyAnAM vishAmpate .. 7\-100\-16 (48666) `upAvR^ittyotthitAnashvAnpANibhyAM puShkarekShaNaH . sammArjayanraNe rAjanpashyatAM sarvayodhinAm'.. 7\-100\-17 (48667) teShAM shramaM cha glAniM cha vamathuM vepathuM vraNAn . sarvaM vyapAnudatkR^iShNaH kushalo hyashvakarmaNi .. 7\-100\-18 (48668) shalyAnuddhR^itya pANibhyAM parimR^ijya cha tAnhayAn . upAvartya yathAnyAyaM pAyayAmAsa vAri saH .. 7\-100\-19 (48669) sa tA.NllabdhodakAnsnAtA~njagdhAnnAnvigataklamAn . yojayAmAsa saMhR^iShTaH punareva rathottame .. 7\-100\-20 (48670) sa taM rathavaraM shauriH sarvashastrabhR^itAM varaH . samAsthAya mahAtejAH sArjunaH prayayau drutam .. 7\-100\-21 (48671) `yojayitvA hayAMstasya vidhidR^iShTena karmaNA . raNe chachAra govindastR^iNIkR^itya mahArathAn'.. 7\-100\-22 (48672) rathaM rathavarasyAjau yuktaM labdhodakairhayaiH . dR^iShTvA kurubalashreShThAH punarvimanaso.abhavan .. 7\-100\-23 (48673) viniHsvasantaste rAjanbhagnadaMShTrA ivoragAH . ghigaho.atigataH pArthaH kR^iShNashchetyabruvanpR^ithak .. 7\-100\-24 (48674) tatsainyaM sarvato dR^iShTvA romaharShaNamadbhutam . tvaradhvamiti chAkrandannaitadastIti chAvuvan .. 7\-100\-25 (48675) sarvakShatrasya miShato rathenaikena daMshitau . bAlaH krIDanakeneva kadarthIkR^itya no balam .. 7\-100\-26 (48676) kroshatAM yatamAnAnAmasaMsaktau parantapau . darshayitvA.atmano vIryaM prayAtau sarvarAjasu .. 7\-100\-27 (48677) `yathA devAsure yuddhe tR^iNIkR^itya cha dAnavAn . indrAviShNU purA rAja~njambhasya vadhakA~NkShiNau'.. 7\-100\-28 (48678) tau prayAtau punardR^iShTvA tadA.anye sainikAbruvan . tvaradhvaM kuravaH sarve vadhe kR^iShNakirITinoH .. 7\-100\-29 (48679) rathaM yu~NktvA hi dAshArho miShatAM sarvadhanvinAm . jayadrathAya yAtyeSha kadarthIkR^itya no raNe .. 7\-100\-30 (48680) tatra kechinmitho rAjansamabhAShanta bhUmipAH . adR^iShTapUrvaM sa~NgrAme tadR^iShTvA mahadadbhutam .. 7\-100\-31 (48681) sarvasainyAni rAjA cha dhR^itarAShTro.atyayaM gataH . duryodhanAparAghena kShatraM kR^itsnA cha medinI .. 7\-100\-32 (48682) vilayaM samanuprAptA tachcha rAjA na budhyate . ityevaM kShatriyAstatra bruvantyanye cha bhArata .. 7\-100\-33 (48683) sindhurAjasya yatkR^ityaM gatasya yamasAdanam . tatkarotu vR^ithAdR^iShTirdhArtarAShTro.anupAyavit .. 7\-100\-34 (48684) tataH shIghrataraM prAyAtpANDavaH saindhavaM prati . vivartamAne tigmAMshau hR^iShTaiH pItodakairhayaiH .. 7\-100\-35 (48685) taM prayAntaM mahAbAhuM sarvashastrabhR^itAM varam . nAshaknuvanvArayituM yodhAH kruddhamivAntakam .. 7\-100\-36 (48686) vidrAvya tu tataH sainyaM pANDavaH shatrutApanaH . yathA mR^igagaNAnsiMhaH saindhavArthe vyaloDayat .. 7\-100\-37 (48687) gAhamAnastvanIkAni tUrNamashvAnachodayat . balAkAbhaM tu dAshArhaH pA~nchajanyaM vyanAdayat .. 7\-100\-38 (48688) kaunteyenAgrataH sR^iShTA nyapatanpR^iShThataH sharAH . tUrNAttUrNataraM hyashvAH prAvahanvAtaraMhasaH .. 7\-100\-39 (48689) tato nR^ipatayaH kruddhAH parivavrurdhana~njayam . kShatriyA bahavashchAnye jayadrathavadhaiShiNam .. 7\-100\-40 (48690) sainyeShu viprayAteShu dhiShThitaM puruSharShabham . duryodhano.atvayAtpArthaM tvaramANo mahAhave .. 7\-100\-41 (48691) vAtoddhUtapatAkaM taM rathaM jaladaniHsvanam . ghoraM kapidhvajaM dR^iShTvA viShaNNA rathino.abhavan .. 7\-100\-42 (48692) divAkare.atha rajasA sarvataH saMvR^ite bhR^isham . sharArtAshcharaNe yodhAH shekuH kR^iShNau na vIkShitum .. .. 7\-100\-43 (48693) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe shatatamo.adhyAyaH .. 100 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-100\-5 puruShAnati puruShebhyo.atishayaH . asambhramat. upasargAtpUrvamArSho.aT .. 5\-100\-11 vidadhaturdarshitavantau .. 5\-100\-16 upAvartayatpariloDitavAn .. 5\-100\-18 shramaM manaHkAyakhedam . glAni balApachayam. vamathuM phenodramam .. 5\-100\-39 prAvahan atyakrAman .. 5\-100\-49 dhiShThitaM ki~nchidavasthitam .. 5\-100\-100 shatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 101 .. shrIH .. 7\.101\. adhyAyaH 101 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## jayadrathaM yiyAsorarjunasya duryodhanena nirodhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-101\-0 (48694) sa~njaya uvAcha. 7\-101\-0x (4524) sraMsanta iva majjAnastAvakAnAM bhayAnnR^ipa . tau dR^iShTvA samatikrAntau vAsudevadhana~njayau .. 7\-101\-1 (48695) sarve tu pratisaMrabdhA hImantaH satvachoditAH . sthirIbhUtA mahAtmAnaH pratyagachChandhana~njayam .. 7\-101\-2 (48696) ye gatAH pANDavaM yuddhe roShAmarShasamanvitAH . te.adyApi na nivartante sindhavaH sAgarAdiva .. 7\-101\-3 (48697) asantastu nyavartanta vedebhya iva nAstikAH . narakaM bhajamAnAste pratyapadyanta kilbiSham .. 7\-101\-4 (48698) tAvatItya rathAnIkaM vimuktau puruSharShabhau . dadR^ishAte yathA rAhorAsyAnmuktau prabhAkarau .. 7\-101\-5 (48699) matsyAviva mahAjAlaM vidArya vigataklamau . tathA kR^iShNAvadR^ishyetAM senAjAlaM vidArya tat .. 7\-101\-6 (48700) vimuktau shastrasambAdhAdroNAnIkAtsudurbhidAt . adR^ishyetAM mahAtmAnau kAlasUryAvivoditau .. 7\-101\-7 (48701) astrasambAdhanirmuktau vimuktau shastrasa~NkaTAt . adR^ishyetAM mahAtmAnau shatrusambAdhakAriNau .. 7\-101\-8 (48702) vimuktau jvalanasparshAnmakarAsyAjjhaShAviva . akShobhayetAM senAM tau samudraM makarAviva .. 7\-101\-9 (48703) tAvakAstava putrAshcha droNAnIkasthayostayoH . naitau tariShyato droNamiti chakrustadA matim .. 7\-101\-10 (48704) tau tu dR^iShTvA vyatikrAntau droNAnIkaM mahAdyutI . nAshashaMsurmahArAja sindhurAjasya jIvitam .. 7\-101\-11 (48705) AshA balavatI rAjansindhurAjasya jIvite . droNahArdikyayoH kR^iShNau na mokShyete iti prabho .. 7\-101\-12 (48706) tAmAshAM viphalIkR^itya santIrNau tau parantapau . droNAnIkaM mahArAja bhojAnIkaM cha dustaram .. 7\-101\-13 (48707) atha dR^iShTvA vyatikrAntau jvalitAviva pAvakau . nirAshAH sindhurAjasya jIvitaM na shashaMsire .. 7\-101\-14 (48708) mithashcha samabhAShetAmabhItau bhayavardhanau . jayadrathavadhe vAchastAstAH kR^iShNadhana~njayau .. 7\-101\-15 (48709) asau madhye kR^itaH Sha~NbhirdhArtarAShTrairmahArathaiH . chakShurviShayasamprApto na me mokShyati saindhavaH .. 7\-101\-16 (48710) yadyasya samare goptA shakro devagaNaiH saha . tathApyenaM nihaMsyAva iti kR^iShNAvabhAShatAm .. 7\-101\-17 (48711) iti kR^iShNau mahAbAhU mithaH kathayatAM tadA . sindhurAjamavekShantau tvatputrA bahu chukrushuH .. 7\-101\-18 (48712) atItya marudhanvAnaM prayAntau tR^iShitau gajau . pItvA vAri samAshvastau tathaivAstAmarindamau .. 7\-101\-19 (48713) vyAghrasiMhagajAkIrNAnatikramya cha parvatAn . vaNijAviva dR^ishyetAM hInamR^ityU jarAtigau .. 7\-101\-20 (48714) tathAhi mukhavarNo.ayamanayoriti menire . tAvakA vIkShya muktau tau vikroshanti sma sarvashaH .. 7\-101\-21 (48715) droNAdAshIviShAkArAjjvalitAdiva pAvakAt . anyebhyaH pArthivebhyashcha bhAsvantAviva bhAskarau .. 7\-101\-22 (48716) vimuktau sAgaraprakhyAdroNAnIkAdarridamau . adR^ishyetAM mudA yuktau samuttIryArNavaM yathA .. 7\-101\-23 (48717) astraughAnmahato muktau droNahArdikyarakShitAt . rochamAnAvadR^ishyetAmindrAgnyoH sadR^ishau raNe .. 7\-101\-24 (48718) udbhinnarudhirau kR^iShNau bhAradvAjasya sAyakaiH . shitaishchitau vyarochetAM karNikArairivAchalau .. 7\-101\-25 (48719) droNagrAhahUdAnmuktau shaktyAshIviShasa~NkaTAt . ayaHsharogramakarAtkShatriyapravarAmbhasaH .. 7\-101\-26 (48720) jyAghoShatalanirhAdAdgadAnistriMshavidyutaH . droNAstrameghAnnirmuktau sUryendU timirAdiva .. 7\-101\-27 (48721) bAhubhyAmiva santIrNau sindhuShaShThAH samudragAH . tapAnte saritaH pUrNA mahAgrAhasamAkulAH .. 7\-101\-28 (48722) `mahAshailochchayAM ghorAM la~NghayitvA mahAnadIm . nistIrNAvadhvagau yadvattadvattau tAritau raNe'.. 7\-101\-29 (48723) iti kR^iShNau maheShvAsau prashastau lokavishrutau . sarvabhUtAnyamanyanta droNAstrabalavAraNAt .. 7\-101\-30 (48724) jayadrathaM samIpasthamavekShantau jighAMsayA . ruruM vanAnte lipsantau vyAghravattAvatiShThatAm .. 7\-101\-31 (48725) yathA hi mukhavarNo.ayamanayoriti menire . tava yodhA mahArAja hatameva jayadratham .. 7\-101\-32 (48726) lohitAkShau mahAbAhU saMyuktau kR^iShNapANDavau . sindhurAjamabhiprekShya hR^iShTau vyanadatAM muhuH .. 7\-101\-33 (48727) shaurerabhIShuhastasya pArthasya cha dhanuShmataH . tayorAsItprabhA rAjansUryapAvakayoriva .. 7\-101\-34 (48728) harSha eva tayorAsIddroNAnIkapramuktayoH . samIpe saindhavaM dR^iShTvA shyenayorAmiShaM yathA .. 7\-101\-35 (48729) tau tu saindhavamAlokya vartamAnamivAntike . sahasA petatuHkruddhau kShipraM shyenAvivAmipam .. 7\-101\-36 (48730) tau dR^iShTvA tu vyatikrAntau hR^iShIkeshadhana~njayau . sindhurAjasya rakShArthaM parAkrAntaH sutastava .. 7\-101\-37 (48731) droNenAbaddhakavacho rAjA duryodhanastataH . yayAvekarathenAjau hayasaMskarAvitprabho .. 7\-101\-38 (48732) kR^iShNapArthau maheShvAsau vyatikramyAtha te sutaH . agrataH puNDarIkAkShaM pratIyAya narAdhipa .. 7\-101\-39 (48733) tataH sarveShu sainyeShu vAditrANi prahR^iShTavat . prAvAdyanta vyatikrAnte tava putre dhana~njayam .. 7\-101\-40 (48734) siMhanAdaravAshchAsa~nsha~NkhashabdavimishritAH . dR^iShTvA duryodhanaM tatra kR^iShNayoH pramukhe sthitam .. 7\-101\-41 (48735) ye cha te sindhurAjasya goptAraH pAvakopamAH . te prAhR^iShyanta samare dR^iShTvA putraM tava prabho .. 7\-101\-42 (48736) dR^iShTvA duryodhanaM kR^iShNo vyatikrAntaM sahAnugam . abravIdarjunaM rAjanprAptakAlamidaM vachaH .. .. 7\-101\-43 (48737) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ekAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 101 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-101\-3 amarShashchirAnuMvaddhaH kopaH .. 5\-101\-5 prabhAkarau chandrAdityau .. 5\-101\-19 marudhanvAnaM marusthalam .. 5\-101\-28 sindhuH ShaShThI yAsAm . tAshcha shatadruvipAsherAvatIchandrabhAgAvitastAH. etAhi nitAntadustarAH .. 5\-101\-31 ruruM nipAne iti Ta . pAThaH. rUrunnipAte iti ka. pAThaH .. 5\-101\-39 agrataH pramukhe .. 5\-101\-101 ekAdhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 102 .. shrIH .. 7\.102\. adhyAyaH 102 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## duryodhane nirundhAne kR^iShNena tadduShkR^itAnusmAraNapUrvakamarjunamprati tadvadhachodanA .. 1 .. arjunamprati duryodhanasya vIravAdaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-102\-0 (48738) vAsudeva uvAcha. 7\-102\-0x (4525) duryodhanamatikrAntametaM pashya dhana~njaya . ApadgatamimaM manye nAstyasya sadR^isho rathaH .. 7\-102\-1 (48739) dUrapAtI maheShvAsaH kR^itAstro yuddhadurmadaH . dR^iDhahastashchitrayodhI dhArtarAShTro mahAbalaH .. 7\-102\-2 (48740) atyantasukhasaMvR^iddho mAnitashcha mahArathaiH . kR^itI cha satataM pArtha nityaM dveShTi cha pANDavAn .. 7\-102\-3 (48741) tena yuddhamahaM manye prAptakAlaM tavAnagha . atra no dyUtamAyattaM vijayAyetarAya vA .. 7\-102\-4 (48742) atra krodhaviShaM pArtha vimu~ncha chirasambhR^itam .. eSha mUlamanarthAnAM pANvAnAM mahAtmanAm .. 7\-102\-5 (48743) so.ayaM prAptastavAkShepaM pashya sAphalyamAtmanaH . kathaM hi rAjA rAjyArthI tvayA gachCheta saMyugam .. 7\-102\-6 (48744) diShTyA tvidAnIM samprApta eSha te bANagocharam . yathA.ayaM jIvitaM jahyAttathA kuru dhana~njaya .. 7\-102\-7 (48745) aishvaryamadasammUDho naiSha duHkhamupeyivAn . na cha te saMyuge vIryaM jAnAti puruSharShabha .. 7\-102\-8 (48746) tvAM hi lokAstrayaH pArtha sasurAsuramAnavAH . notsahante raNe jetuM kimutaikaH suyodhanaH .. 7\-102\-9 (48747) sa diShTyA samanuprAptastava pArtha rathAntikam . jahyenaM tvaM mahAbAho yathA vR^itraM purandaraH .. 7\-102\-10 (48748) eSha hyanarthe satataM parAkrAntastavAnagha . nikR^ityA dharmarAjaM cha dyUte va~nchitavAnayam .. 7\-102\-11 (48749) bahUni sunR^ishaMsAni kR^itAnyetena mAnada . yuShmAsu pApamatinA apApeShvapi nityadA .. 7\-102\-12 (48750) tamanAryaM sadA kruddhaM puruShaM kAmarUpiNam . AryAM yuddhe matiM kR^itvA jahi pArthAvichArayan .. 7\-102\-13 (48751) nikR^ityA rAjyaharaNaM vanavAsaM cha pANDava . parikleshaM cha kR^iShNAyA hR^idi kR^itvA parAkrama .. 7\-102\-14 (48752) diShTyaiSha tava bANAnAM gochare parivartate . pratighAtAya kAryasya diShTyA cha yatate.agrataH .. 7\-102\-15 (48753) diShTyA jAnAti sa~NgrAme yoddhavyaM hi tvayA saha . diShTyA cha saphalAH pArtha sarve kAmA hyakAmitAH .. 7\-102\-16 (48754) tasmAjjahi raNe pArtha dhArtarAShTraM kulAdhamam . yathendreNa hataH pUrvaM jambho devAsure mR^idhe .. 7\-102\-17 (48755) asminhate tvayA sainyamanAthaM bhidyatAmidam . vairasya diShTyA sahajaM mUlaM Chindhi durAtmanAm .. 7\-102\-18 (48756) sa~njaya uvAcha. 7\-102\-19x (4526) taM tathetyabravItpArthaH kR^ityarUpamidaM mama . sarvamanyadanAdR^itya gachCha yatra suyodhanaH .. 7\-102\-19 (48757) yenaitaddIrghakAlaM no bhuktaM rAjyamakaNTakam . apyasya yudhi vikramya chChindyAM mUrdhAnamAhave .. 7\-102\-20 (48758) api tasya hyanarhAyAH parikleshasya mAdhava . kR^iShNAyAH shaknuyAM gantuM padaM keshapradharShaNe .. 7\-102\-21 (48759) `apyahaM tAni duHkhAni pUrvavR^ittAni mAdhava . duryodhanaM raNe hatvA pratimokShye katha~nchana'.. 7\-102\-22 (48760) ityevaMvAdinau kR^iShNau hR^iShTau shvetAnhayottamAn . preShayAmAsatuH sa~Nkhye prepsantau taM narAdhipam .. 7\-102\-23 (48761) tayoH samIpaM samprApya putraste bharatarShabha . na chakAra bhayaM prApte bhaye mahati mAriSha .. 7\-102\-24 (48762) tadasya kShatriyAH karma sarva evAbhyapUjayan . yadarjunahR^iShIkeshau pratyudyAtau nyavArayat .. 7\-102\-25 (48763) tataH sarvasya sainyasya tAvakasya vishAmpate . mahAnAdo hyabhUttatra dR^iShTvA rAjAnamAhave .. 7\-102\-26 (48764) tasmi~njanasamunnAde pravR^itte bhairave sati . kadarthIkR^itya te putraH pratyamitramavArayat .. 7\-102\-27 (48765) AvAritastu kaunteyastava putreNa dhanvinA . saMrambhamagamadbhUyaH sa cha tasminparantapaH .. 7\-102\-28 (48766) tau dR^iShTvA pratisaMrabdhau duryodhanadhana~njayau . abhyavaikShanta rAjAno bhImarUpAH samantataH .. 7\-102\-29 (48767) dR^iShTvA tu pArthaM saMrabdhaM vAsudevaM cha mAriSha . prahasanneva putraste yoddhukAmaH samAhvayat .. 7\-102\-30 (48768) tataH prahR^iShTo dAshArhaH pANDavashcha dhana~njayaH . vyakroshetAM mahAnAdaM dadhmatushchAmbujottamau .. 7\-102\-31 (48769) tau hR^iShTarUpau samprekShya kauraveyAstu sarvashaH . nirAshAH samapadyanta putrasya tava jIvite .. 7\-102\-32 (48770) shokamApuH paraM chaiva kuravaH sarva eva te . amanyanta cha putraM te vaishvAnaramukhe hutam .. 7\-102\-33 (48771) tathA tu dR^iShTvA yodhAste prahR^iShTau kR^iShNapANDavau . hato rAjA hato rAjetyUchire cha bhayArditAH .. 7\-102\-34 (48772) janasya sanninAdaM tu shrutvA duryodhano.abravIt . vyetu vo bhIrahaM kR^iShNau preShayiShyAmi mR^ityave .. 7\-102\-35 (48773) ityuktvA sainikAnsarvA~njayApekShI narAdhipaH . pArthamAbhAShya saMrambhAdidaM vachanamabravIt .. 7\-102\-36 (48774) pArtha yachChikShitaM te.astraM divyaM pArthivameva cha . taddarshaya mayi kShipraM yadi jAto.asi pANDunA .. 7\-102\-37 (48775) yadbalaM tava vIryaM cha keshavasya tathaiva cha . tatkuruShva mayi kShipraM pashyAmastava pauruSham .. 7\-102\-38 (48776) asmatparokShaM karmANi kR^itAni pravadanti te . svAmisatkArayuktAni yAni tAnIha darshaya .. .. 7\-102\-39 (48777) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe dvyadikashatatamo.adhyAyaH .. 102 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-102\-1 nAstItyarjunottejanam .. 5\-102\-6 AkShepaM sharagocharam .. 5\-102\-15 kAryasya jayadrathavadharUpasya .. 5\-102\-19 kR^ityarUpamatyantakaraNIyam .. 5\-102\-29 padaM pratipadam . gantuM padavIM kalahasya cha iti ka. pAThaH .. 5\-102\-39 svAmisatkAro vIrapradhAno.ayamiti yadanyaiH satkaraNaM tena yuktAni yogyatAM gatAni .. 5\-102\-102 dvyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 103 .. shrIH .. 7\.103\. adhyAyaH 103 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunena duryodhanaparAjayaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-103\-0 (48778) sa~njaya uvAcha. 7\-103\-0x (4527) evamuktvA.arjunaM rAjA tribhirmarmAtigaiH sharaiH . abhyavidhyanmahAvegaishchaturbhishchaturo hayAn .. 7\-103\-1 (48779) vAsudevaM cha dashabhiH pratyavidhyatstanAntare . pratodaM chAsya bhallena chChittvA bhUmAvapAtayat .. 7\-103\-2 (48780) taM chaturdashabhiH pArthashchitrapu~NkhaiH shilAshitaiH . avidhyattUrNamavyagraste chAbhrashyanta varmaNi .. 7\-103\-3 (48781) teShAM naiShphalyamAlokya punarnava cha pa~ncha cha . prAhiNonnishitAnbANAMste chAbhrashyanta varmaNaH .. 7\-103\-4 (48782) aShTAviMshAMstu tAnbANAnastAnviprekShya niShphalAn . abravItparavIraghnaH kR^iShNo.arjunamidaM vachaH .. 7\-103\-5 (48783) adR^iShTapUrvaM pashyAmi shilAnAmiva sarpaNam . tvayA sampreShitAH pArtha nArthaM kurvanti patriNaH .. 7\-103\-6 (48784) kachchidgANDIvajaH prANastathaiva bharatarShabha . muShTishcha te yathA pUrvaM bhujayoshcha balaM tava .. 7\-103\-7 (48785) na vA kachchidayaM kAlaH prAptaH syAdadya pashchimaH . tava chaivAsya shatroshcha tanmamAchakShva pR^ichChataH .. 7\-103\-8 (48786) vismayo me mahAnpArtha tava dR^iShTvA sharAnimAn . vyarthAnnipatitAnsa~Nkhe duryodhanarathaM prati .. 7\-103\-9 (48787) vajrAshanisamA ghorAH parakAyAvabhedinaH . sharAH kurvanti te nArthaM pArtha kA.adya viDambanA .. 7\-103\-10 (48788) arjuna uvAcha. 7\-103\-11x (4528) droNena niyataM kR^iShNa dhArtarAShTre nidarshitam . ante vihitamastrANAmetatkavachadhAraNam .. 7\-103\-11 (48789) asminnantarhitaM kR^iShNa trailokyamapi varmaNi . eko droNo hi vaidaitadahaM tasmAchcha sattamAt .. 7\-103\-12 (48790) na shakyametatkavachaM bANairbhettuM katha~nchana . api vajreNa govinda svayaM maghavatA yudhi .. 7\-103\-13 (48791) jAnaMstvamapi vai kR^iShNa mAM vimohayase katham . yadvR^ittaM triShu lokeShu yachcha keshava vartate .. 7\-103\-14 (48792) yathA bhaviShyadyachchaiva tatsarvaM viditaM tava . na tvidaM veda vai kashchidyathA tvaM madhusUdana .. 7\-103\-15 (48793) eSha duryodhanaH kR^iShNa droNena vihitAmimAm . tiShThatyabhItavatsa~Nkhye bibhratkavachadhAraNAm .. 7\-103\-16 (48794) yattvatra vihitaM kAryaM naiSha tadvetti mAdhava . strIvadeSha bibhartyetAM yuktAM kavachadhAraNAm .. 7\-103\-17 (48795) pashya bAhvoshcha me vIryaM dhanuShashcha janArdana . parAjayiShye kauravyaM kavachenApi rakShitam .. 7\-103\-18 (48796) idama~Ngirase prAdAddevesho varma bhAsvaram . tasmAdvR^ihaspatiH prApa tataH prApa purandaraH .. 7\-103\-19 (48797) punardadau surapatirmahyaM varma sasa~Ngraham . daivaM yadyasya varmaitadbrahmaNA vA svayaM kR^itam . nainaM gopsyati durbuddhimadya bANahataM mayA .. 7\-103\-20 (48798) sa~njaya uvAcha. 7\-103\-21x (4529) evamuktvA.arjuno bANAnabhimantrya vyakarShayat . mAnavAstreNa mAnArhastIkShNAvaraNabhedinA .. 7\-103\-21 (48799) vikR^iShyamANAMstenaiva dhanurmadhyagatA~nCharAn . tAnasyAstreNa chichCheda drauNiH sarvAstraghAtinA .. 7\-103\-22 (48800) tAnnikR^ittAniShUndR^iShTvA dUrato brahmavAdinA . nyavedayatkeshavAya vismitaH shvetavAhanaH .. 7\-103\-23 (48801) naitadastraM mayA shakyaM dviH prayoktuM janArdana . astraM mAmeva hanyAddhi hanyAchchApi balaM mama .. 7\-103\-24 (48802) tato duryodhanaH kR^iShNau navabhirnavabhiH sharaiH . avidhyata raNe rAja~nsharairAshIviShopamaiH .. 7\-103\-25 (48803) bhUya evAbhyavarShachcha samare kR^iShNapANDavau . sharavarSheNa mahatA tato.ahR^iShyanta tAvakAH . chakrurvAditraninadAnsiMhanAdaravAMstathA .. 7\-103\-26 (48804) tataH kruddho raNe pArthaH sR^ikviNI parisaMlihan . nApashyachcha tato.asyA~NgaM yanna syAdvarmarakShitam .. 7\-103\-27 (48805) tato.asya nishitairbANaiH sumuktairantakopamaiH . hayAMshchakAra nirdehAnubhau cha pArShNisArathI .. 7\-103\-28 (48806) dhanurasyAchChinattUrNaM hastAvApaM cha vIryavAn . rathaM cha shakalIkartuM savyasAchI prachakrame .. 7\-103\-29 (48807) duryodhanaM cha bANAbhyAM tIkShNAbhyAM virathIkR^itam . AviddhyaddhastatalayorubhayorarjunastadA .. 7\-103\-30 (48808) [prayatnaj~no hi kauntayo nakhamAMsAntareShubhiH . sa vedanAbhirAvignaH palAyanaparAyaNaH ..] 7\-103\-31 (48809) taM kR^ichChrAmApadaM prAptaM dR^iShTvA paramadhanvinaH . samApetuH parIpsanto dhana~njayasharArditam .. 7\-103\-32 (48810) taM rathairbahusAhasraiH kalpitaiH ku~njarairhayaiH . padAtyoghaishcha saMrabdhaiH parivavrurdhana~njayam .. 7\-103\-33 (48811) atha nArjunagovindau na ratho vA vyadR^ishyata . astravarSheNa mahatA sharaughaishchApi saMvR^itau .. 7\-103\-34 (48812) tato.arjuno.astravIryeNa nijaghne tAM varUthinIm . tatra vya~NgI kR^itAH petuH shatasho.atha rathadvipAH .. 7\-103\-35 (48813) te hatA hanyamAnAshcha nyagR^ihNaMstaM rathottamam . sa rathaH stambhitastasthau kroshamAtre samantataH .. 7\-103\-36 (48814) tato.arjunaM vR^iShNivIrastvarito vAkyamabravIt . dhanurviShphArayAtyarthamahaM dhmAsyAmi chAmbujam .. 7\-103\-37 (48815) tato viShphArya balavadgANDIvaM jaghnivAnripUn . mahatA sharavarSheNa talashabdena chArjunaH .. 7\-103\-38 (48816) pA~nchajanyaM cha balavAndadhmau tAreNa keshavaH . rajasA dhvastapakShmAntaH prasvinnavadano bhR^isham .. 7\-103\-39 (48817) `tenAchyutoShThapuTapUritamArutena sha~NkhAntarodaravivR^iddhaviniHsR^itena . nAdena sAsuraviyatsuralokapAla\-\- mudvignamIshvara jagatsphuTatIva sarvam'.. 7\-103\-40 (48818) tasya sha~Nkhasya nAdena dhanuSho niHsvanena cha . niHsatvAshcha sasatvAshcha kShitau petustadA janAH .. 7\-103\-41 (48819) tairvimukto ratho reje vAyvIrita ivAmbudaH . jayadrathasya goptArastataH kShubdhAH sahAnugAH .. 7\-103\-42 (48820) te dR^iShTvA sahasA pArthaM goptAraH saindhavasya tu . chakrurnAdAnmaheShvAsAH kampayanto vasundharAm .. 7\-103\-43 (48821) bANashabdaravAMshchogrAnvimishrA~nsha~NkhaniHsvanaiH . prAdushchakrurmahAtmAnaH siMhanAdaravAnapi .. 7\-103\-44 (48822) taM shrutvA ninadaM ghoraM tAvakAnAM samutthitam . pradadhmatuH sha~Nkhavarau vAsudevadhana~njayau .. 7\-103\-45 (48823) tena shabdena mahatA pUriteyaM vasundharA . sashailA sArNavadvIpA sapAtAlA vishAmpate .. 7\-103\-46 (48824) sa shabdo bharatashreShTha vyApya sarvA disho dasha . pratisasvAna tatraiva kurupANDavayorbale .. 7\-103\-47 (48825) tAvakA rathinastatra dR^iShTvA kR^iShNadhana~njayau . sambhramaM paramaM prAptAstvaramANA mahArathAH .. 7\-103\-48 (48826) atha kR^iShNau mahAbhAgau tAvakA vIkShya daMshitau . abhyadravanta sa~NkruddhAstadadbhutamivAbhavat .. .. 7\-103\-49 (48827) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe tryadhikashatatamo.adhyAyaH .. 103 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-103\-7 gANDIvato bANAH iti Da.pAThaH . gaNDIvataH prANA iti ka.Ta.pAThaH .. 5\-103\-17 yuktAM anyaprayuktAm .. 5\-103\-20 sasa~NgrahaM sopadesham . daivaM daivaH kR^itam .. 5\-103\-28 nirdehAn nikR^ittAvayavAn .. 5\-103\-31 nakhamAMsAntare iShubhirAviddhyaditi pUrveNAnvayaH . sandhirArShaH. ayaM shlokaH jha.pATha evAsti .. 5\-103\-36 kroshamAtre saiMdhavatorthAt .. 5\-103\-103 tryadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 104 .. shrIH .. 7\.104\. adhyAyaH 104 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunasya bhUrishravaHprabhR^itibhiraShTabhiryuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-104\-0 (48828) sa~njaya uvAcha. 7\-104\-0x (4530) tAvakAstvabhisamprekShya vR^iShNyandhakarUdvahau . satvarAstau jighAMsantastathaiva vijayaH parAn .. 7\-104\-1 (48829) suvarNachitrairvaiyAghraiH svanavadbhirmahArathaiH . dIpayanto dishaH sarvA jvaladbhiriva pAvakaiH .. 7\-104\-2 (48830) rukmapu~Nkhaishcha duShprekShyaiH kArmukaiH pR^ithivIpate . kUjadbhiratulAnnAdanroShitairuragairiva .. 7\-104\-3 (48831) bhUrishravAH shalaH karNo vR^iShaseno jayadrathaH . kR^ipashcha madrarAjashcha droNishcha rathinAM varaH .. 7\-104\-4 (48832) te pibanta ivAkAshamashvairaShTau mahArathAH . vyarAjayandasha disho vaiyArghrairhemachandrakaiH .. 7\-104\-5 (48833) te daMshitAH susaMrabdhA rathairmeghaughaniHsvanaiH . samAvR^iNvandasha dishaH pArthasya nishitaiH sharaiH .. 7\-104\-6 (48834) kaulUtakA hayAshchitrA vahantastAnmahArathAn . vyashobhanta tadA shIghrA dIpayanto disho dasha .. 7\-104\-7 (48835) AjAneyairmahAvegairnAnAdeshasamutthitaiH . pArvatIyairnadIjaishcha saindhavaishcha hayottamaiH .. 7\-104\-8 (48836) kuruyodhavarA rAjaMstava putraM parIpsavaH . dhana~njayarathaM shIghraM sarvataH samupAdravan .. 7\-104\-9 (48837) te pragR^ihya mahAsha~NkhAndadhmuH puruShasattamAH . pUrayanto divaM rAjanpR^ithivIM cha sasAgarAm .. 7\-104\-10 (48838) tathaiva dadhmatuH sha~Nkhau vAsudevadhana~njayau . pravarau sarvadevAnAM sarvasha~Nkhavarau bhuvi .. 7\-104\-11 (48839) devadattaM cha kaunteyaH pA~nchajanyaM cha keshavaH . shabdastu devadattasya dhana~njayasamIritaH .. 7\-104\-12 (48840) pR^ithivIM chAntarikShaM cha dishashchaiva samAvR^iNot . tathaiva pA~nchajanyo.api vAsudevasamIritaH .. 7\-104\-13 (48841) sarvashabdAnatikramya pUrayAmAsa rodasI . tasmiMstathA vartamAne dAruNe nAdasa~Nkule .. 7\-104\-14 (48842) bhIrUNAM trAsajanane shUrANAM harShavardhane . pravAditAsu bherIShu jharjhareShvAnakeShu cha .. 7\-104\-15 (48843) mR^ida~NgeShvapi rAjendra vAdyamAneShvenakashaH . mahArathasamAkhyAtA duryodhanahitaiShiNaH .. 7\-104\-16 (48844) amR^iShyamANAstaM shabdaM kruddhAH paramadhanvinaH . karNAdayo maheShvAsAstvatsainyaparirakShiNaH .. 7\-104\-17 (48845) amarShitA mahAsha~NkhAndadhmurvIrA mahArathAH . kR^ite pratikariShyantaH keshavasyArjunasya cha .. 7\-104\-18 (48846) babhUva tava tatsainyaM sha~Nkhashabde samIrite . udvignarathanAgAshvamasvasthamiva chAbhibhoM .. 7\-104\-19 (48847) tatprahR^iShTajanAbAdhaM bherIsha~NkhaninAditam . babhUva bhR^ishamudvignaM nirghAtairiva saMvR^itam .. 7\-104\-20 (48848) sa shabdaH sumahAnrAjandishaH sarvA vyanAdayat . trAsayAmAsa tatsainyaM yugAnta iva sambhR^itaH .. 7\-104\-21 (48849) tato duryodhano.aShTau cha rAjAnaste mahArathAH . jayadrathasya rakShArthaM pANDavaM paryavArayan .. 7\-104\-22 (48850) tato drauNistrisaptatyA vAsudevamatADayat . arjunaM cha tribhirbhallairdhvajamashvAMshcha pa~nchabhiH .. 7\-104\-23 (48851) tamarjunaH pR^iShatkAnAM shataiH Sha~NbhiratADayat . atyarthamiva sa~NkruddhaH pratividdhe janArdane .. 7\-104\-24 (48852) karNaM cha dashabhirviddhvA vR^iShasenaM tribhistathA . shalyasya sasharaM chApaM muShTau chichCheda vIryavAn .. 7\-104\-25 (48853) gR^ihItvA dhanuranyattu shalyo vivyAdha pANDavam . bhUrishravAstribhirbANairhemapu~NkhaiH shilAshitaiH .. 7\-104\-26 (48854) karNo dvAtriMshatA chaiva vR^iShasenashcha saptabhiH . jayadrathastrisaptatyA kR^ipashcha dashabhiH sharaiH . madrAjashcha dashabhirvivyadhuH phalgunaM raNe .. 7\-104\-27 (48855) tataH sharANAM ShaShTyA tu drauNiH pArthamavAkirat . vAsudevaM cha viMshatyA punaH pArthaM cha pa~nchabhiH .. 7\-104\-28 (48856) prahasaMstu naravyAghraH shvetAshvaH kR^iShNasArathiH . pratyavidhyatsa tAnsarvAndarshayanpANilAghavam .. 7\-104\-29 (48857) karNaM dvAdashabhirvidvvA vR^iShasenaM tribhiH sharaiH . shalyasya sasharaM chApaM muShTideshe vyakR^intata .. 7\-104\-30 (48858) saumadattiM tribhirvidvvA shalyaM cha dashabhiH sharaiH . shitairagnishikhAkArairdrauNiM vivyAdha chAShTabhiH .. 7\-104\-31 (48859) gautamaM pa~nchaviMshatyA saindhavaM cha shatena ha . punardrauNiM cha saptatyA sharANAM so.abhyatADayat .. 7\-104\-32 (48860) bhUrishravAstu sa~NkruddhaH pratodaM chichChide hareH . arjunaM cha trisaptatyA bANAnAmAjaghAna ha .. 7\-104\-33 (48861) tataH sharashataistIkShNaistAnarInshvetavAhanaH . pratyaShedhaddrutaM kruddho mahAvAto ghanAniva .. .. 7\-104\-34 (48862) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe chaturadhikashatatamo.adhyAyaH .. 104 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-104\-2 vaiyAghrairvyAghracharmachitraiH .. 5\-104\-7 kaulatakAH kulUtadeshajAH pArvatIyasamAnalakShaNAH .. 5\-104\-8 AjAneyaiH kulInaiH . nadIjairnadItIrajaiH .. 5\-104\-104 chaturadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 105 .. shrIH .. 7\.105\. adhyAyaH 105 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sa~njayena rathAnAM dhvajavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-105\-0 (48863) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-105\-0x (4531) dhvajAnbahuvidhAkArAnbhrAjamAnAnatishriyA . pArthAnAM mAmakAnAM cha tAnmamAchakShva sa~njaya .. 7\-105\-1 (48864) sa~njaya uvAcha. 7\-105\-2x (4532) dhvajAnbahuvidhAkArA~nshR^iNu teShAM mahAtmanAm . rUpato varNatashchaiva nAmatashcha nibodha me .. 7\-105\-2 (48865) teShAM tu rathamukhyAnAM ratheShu vividhA dhvajAH . pratyadR^ishyanta rAjendra jvalitA iva pAvakAH .. 7\-105\-3 (48866) kA~nchanAH kA~nchanApIDAH kA~nchanasragala~NkR^itAH . kA~nchanAnIva shR^i~NgANi kA~nchanasya mahAgireH .. 7\-105\-4 (48867) anekavarNA vividhA dhvajAH paramashobhanAH . te dhvajAH saMvR^itAsteShAM patAkAbhiH samantataH . nAnAvarNavirANAbhiH shushubhuH sarvato vR^itAH .. 7\-105\-5 (48868) patAkAshcha tatastAstu shvasanena samIritAH . nR^ityamAnA vyadR^ishyanta ra~Ngamadhye vilAsikAH .. 7\-105\-6 (48869) indrAyudhasavarNAbhAH patAkA bharatarShabha . dodhUyamAnA rathinAM shobhayanti mahArathAn .. 7\-105\-7 (48870) siMhalA~NgUla ugrAsyo dhvajo vAnaralakShaNaH . dhana~njayasya sa~NgrAme pratyadR^ishyata bhArata .. 7\-105\-8 (48871) sa vAnaradhvajo rAjanpatAkAbhirala~NkR^itaH . trAsayAmAsa tatsainyaM dhvajo gANDIvadhanvanaH .. 7\-105\-9 (48872) tathaiva siMhalA~NgUlaM droNaputrasya bhArata . dhvajAghraM samapashyAma bAlasUryasamaprabham .. 7\-105\-10 (48873) kA~nchanaM pavanoddhUtaM shakradhvajasamaprabham . nandanaM kauravendrANAM drauNerlakShma samuchChritam .. 7\-105\-11 (48874) hastikakShyA punarhaimI babhUvAdhiratherdhvajaH . Ahave khaM mahArAja dadR^ishe pUrayanniva .. 7\-105\-12 (48875) patAkI kA~nchanaH sragvI dhvajaH karNasya saMyuge . nR^ityatIva rathopasthe shvasanena samIritaH .. 7\-105\-13 (48876) AchAryasya tu pANDUnAM brAhmaNasya tapasvinaH . govR^iSho gautamasyAsItkR^ipasya supariShkR^itaH .. 7\-105\-14 (48877) sa tena bhrAjate rAjangovR^iSheNa mahArathaH . tripuraghnaratho yadvadgovR^iSheNa virAjatA .. 7\-105\-15 (48878) mayUro vR^iShasenasya kA~nchano maNiratnavAn . vyAhariShyannivAtiShThatsenAgramupashobhayan .. 7\-105\-16 (48879) tena tasya ratho bhAti mayUreNa mahAtmanaH . yathA skandasya rAjendra mayUreNa virAjatA .. 7\-105\-17 (48880) madrarAjasya shalyasya dhvajAgre.agnishikhAmiva . sauvarNIM pratipashyAma sItAmapratimAM shubhAm .. 7\-105\-18 (48881) sA sItA bhrAjate tasya rathamAsthAya mAriSha . sarvabIjavirUDheva yathA sItA shriyA vR^itA .. 7\-105\-19 (48882) varAhaH sindhurAjasya rAjato.abhivirAjate . dhvajAgre lohitA~NgAbho hemajAlapariShkR^itaH .. 7\-105\-20 (48883) shushubhe ketunA tena rAjatena jayadrathaH . yathA devAsure yuddhe purA pUShA sma shobhate .. 7\-105\-21 (48884) saumadatteH punaryUpo yaj~nashIlasya dhImataH . dhvajaH sUrya ivAbhAti somashchAtra pradR^ishyate .. 7\-105\-22 (48885) sa yUpaH kA~nchano rAjansaumadattervirAjate . rAjasUye makhashreShThe yathA yUpaH samuchChritaH .. 7\-105\-23 (48886) shalasya tu mahArAja rAjato dvirado mahAn . ketuH kA~nchanachitrA~NgairmayUrairupashobhitaH .. 7\-105\-24 (48887) sa ketuH shobhayAmAsa sainyaM te bharatarShabha . yathA shveto mahAnAgo devarAjachamUM tathA .. 7\-105\-25 (48888) nAgo maNimayo rAj~no dhvajaH kanakasaMvR^itaH . ki~NkiNIshatasaMhAdo bhrAjaMshchitro rathottame .. 7\-105\-26 (48889) vyabhrAjata bhR^ishaM rAjanputrastava vishAmpate . dhvajena mahatA sa~Nkhye kurUNAmR^iShabhastadA .. 7\-105\-27 (48890) navaite tava vAhinyAmuchChritAH paramadhvajAH . vyadIpayaMste pR^itanAM yugAntAdityasannibhAH .. 7\-105\-28 (48891) dashamastvarjunasyAsIdeka eva mahAkapiH . adIpyatArjuno yena himavAniva shambhunA .. 7\-105\-29 (48892) tatashchitrANi shubhrANi sumahAnti mahArathAH . kArmukANyAdadustUrNamarjunArthe parantapAH .. 7\-105\-30 (48893) tathaiva dhanurAyachChatpArthaH shatruvinAshanaH . gANDIvaM divyakarmA tadrAjandurmantrite tava .. 7\-105\-31 (48894) tavAparAdhAdrAjAno nihatA bahusho yudhi . nAnAdigbhyaH samAhUtAH sahayAH sarathadvipAH .. 7\-105\-32 (48895) teShAmAsIdvyAtikShepo gajartAmitaretaram . duryodhanamukhAnAM cha pANDUnAmR^iShabhasya cha .. 7\-105\-33 (48896) tatrAdbhutaM paraM chakre kaunteyaH kR^iShNasArathiH . yadeko bahubhiH sArghaM samAgachChadabhItavat .. 7\-105\-34 (48897) ashobhata mahAbAhurgANDIvaM vikShipandhanuH . jigIShustAnnaravyAghro jighAMsushcha jayadratham .. 7\-105\-35 (48898) tatrArjuno naravyAghraH sharairmuktaiH sahasrashaH . adR^ishyAMstAvakAnyodhAnprachakre shatrutApanaH .. 7\-105\-36 (48899) tataste.api naravyAghrAH pArthaM sarve mahArathAH . adR^ishyaM samare chakruH sAyakaughaiH samantataH .. 7\-105\-37 (48900) saMvR^ite narasiMhaistu kUrUNAmR^iShabhe.arjune . mahAnAsItsamudbhUtastasya sainyasya niHsvanaH .. .. 7\-105\-38 (48901) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe pa~nchAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 105 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-105\-2 rUpamAkAraH .. 5\-105\-10 dhvajAgraM dhvajamukhyam .. 5\-105\-11 kA~nchanam kA~nchanamayam .. 5\-105\-16 vyAhariShyanvadiShyan .. 5\-105\-33 vyatikShepaH anyonyAbhighAtaH .. 5\-105\-105 pa~nchAdhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 106 .. shrIH .. 7\.106\. adhyAyaH 106 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNayudhiShThirayoryuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-106\-0 (48902) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-106\-0x (4533) arjune saindhavaM prApte bhAradvAjena saMvR^itAH . pA~nchAlAH kurubhiH sArdhaM kimakurvata sa~njaya .. 7\-106\-1 (48903) sa~njaya uvAcha. 7\-106\-2x (4534) aparAhNe mahArAja sa~Ngrame romaharShaNe . pA~nchAlAnAM kurUNAM cha droNadyUtamavartata .. 7\-106\-2 (48904) pA~nchAlA hi jighAMsanto droNaM saMhR^iShTachetasaH . abhyamu~nchanta garjantaH sharavarShANi mAriSha .. 7\-106\-3 (48905) tatastula tumulasteShAM sa~NgrAmo.avartatAdbhutaH . pA~nchAlAnAM kurUNAM cha ghoro devAsuropamaH .. 7\-106\-4 (48906) sarve droNarathaM prApya pA~nchAlAH pANDavaiH saha . tadanIkaM bibhitsanto mahAstrANi vyadarshayan .. 7\-106\-5 (48907) droNasya rathaparyantaM rathino rathamAsthitAH . kampayanto.abhyavartanta vegamAsthAya madhyamam .. 7\-106\-6 (48908) tamabhyayAdbR^ihatkShatraH kekayAnAM mahArathaH . vimu~nchannishitAnbANAnmahendrAshanisannibhAn .. 7\-106\-7 (48909) taM tu pratyudyayau shIghraM kShemadhUrtirmahAyashAH . vimu~nchannishitAnbANA~nshatasho.atha sahasrashaH .. 7\-106\-8 (48910) dhR^iShTaketushcha chedInAmR^iShabho.atibaloditaH . tvarito.abhyadravaddroNaM mahendramiva shambaraH .. 7\-106\-9 (48911) tamApatantaM sahasA vyAditAsyamivAntakam . vIradhanvA maheShvAsastvaramANaH samabhyayAt .. 7\-106\-10 (48912) yudhiShThiraM mahArAjaM jigIShuM samavasthitam . sahAnIkaM tato droNo nyavArayata vIryavAn .. 7\-106\-11 (48913) nakulaM kushalaM yuddhe parAkrantaM parAkramI . abhyagachChatsamAyAntaM vikarNaste sutaH prabho .. 7\-106\-12 (48914) sahadevaM tathA.a.ayAntaM durmukhaH shatrukarshanaH . shairaranekasAhasraiH samavAkiradAshugaiH .. 7\-106\-13 (48915) sAtyakiM tu naravyAghraM vyAghradattastvavArayat . sharaiH sunishitaistIkShNaiH kampayanvai muhurmuhuH .. 7\-106\-14 (48916) draupadeyAnnaravyAghrAnmu~nchataH sAyakottamAn . saMrabdhAnrathinaH shreShThAnsaumadattiravArayat .. 7\-106\-15 (48917) bhImasenaM tadA kruddhaM bhImarUpo bhayAnakaH . pratyavArayadAyAntamArshyashR^i~NgirmahAbalaH .. 7\-106\-16 (48918) tayoH samabhavadyuddhaM nararAkShasayormR^idhe . yAdR^igeva purAvR^ittaM rAmarAvaNayornR^ipa .. 7\-106\-17 (48919) tato yudhiShThiro droNaM navatyA nataparvaNAm . Ajaghne bharatashreShThaH sarvamarmasu bhArata .. 7\-106\-18 (48920) taM droNaH pa~nchaviMshatyA nijaghAna stanAntare . roShito bharatashreShTha kaunteyena yashasvinA .. 7\-106\-19 (48921) adR^ishyaM samare chakre rAjAnaM sAyakottamaiH . sAshvasUtadhvajaM droNaH pashyatAM sarvadhanvinAm .. 7\-106\-20 (48922) tA~nsharAndroNamuktAMstu sharavarSheNa pANDavaH . avArayata dharmAtmA darshayanpANilAghavam .. 7\-106\-21 (48923) tato droNo bhR^ishaM kruddho darmarAjasya saMyuge . chichCheda samare dhanvI dhanustasya mahAtmanaH .. 7\-106\-22 (48924) athainaM ChinnadhanvAnaM tvaramANo mahArathaH . sharairanekasAhasraiH pUrayAmAsa sarvataH .. 7\-106\-23 (48925) adR^ishyaM vIkShya rAjAnaM bhAradvAjasya sAyakaiH . sarvabhUtAnyamanyanta hatameva yudhiShThiram .. 7\-106\-24 (48926) kechichchainamamanyanta tathaiva vimukhIkR^itam . hR^ito rAjeti rAjendra brAhmaNena mahAtmanA .. 7\-106\-25 (48927) sa kR^ichChraM paramaM prApto dharmarAjo yudhiShThiraH . tyaktvA tatkArmukaM ChinnaM bhAradvAjena saMyuge . Adade.anyaddhanurdivyaM bhAraghnaM vegavattaram .. 7\-106\-26 (48928) tatastAnsAyakAMstatra doNanunnAnsahasrashaH . chichCheda samare vIrastadadbhutamivAbhavat .. 7\-106\-27 (48929) ChittvA tu tA~nsharAnrAjakrodhasaMraktalochanaH . shaktaM jagrAha samare girINAmapi dAriNIm . svarNadaNDAM mahAghorAmaShTaghaNTAM bhayAvahAm .. 7\-106\-28 (48930) samutkShipya cha tAM hR^iShTo nanAda balavadbalI . nAdena sarvabhUtAni trAsayanniva bhArata .. 7\-106\-29 (48931) shaktiM samudyatAM dR^iShTvA dharmarAjena saMyuge . svasti droNAya sahasA sarvabhUtAnyathAbruvan .. 7\-106\-30 (48932) sA rAjabhujanirmuktA nirmuktoragasannibhA . prajvAlayantI gaganaM dishaH sapradishastathA . droNAntikamanuprAptA dIptAsyA pannagI yathA .. 7\-106\-31 (48933) tAmApatantIM sahasA dR^iShTvA droNo vishAmpate . prAdushchakrai tato brAhmamastramastravidAM varaH .. 7\-106\-32 (48934) tadastraM bhasmasAtkR^itvA tAM shaktiM ghoradarshanAm . jagAma syandanaM tUrNaM pANDavasya yashasvinaH .. 7\-106\-33 (48935) tato yudhiShThiro rAjA droNAstraM tatsamudyatam . ashAmayanmahAprAj~no brahmAstreNaiva mAriSha .. 7\-106\-34 (48936) vidvvA taM cha raNe droNaM pa~nchabhirnataparvabhiH . kShurapreNa sutIkShNena chichChedAsya mahaddhanuH .. 7\-106\-35 (48937) tadapAsya dhanushChinnaM droNaH kShatriyamardanaH . gadAM chikShepa sahasA dharmaputrAya mAriSha .. 7\-106\-36 (48938) tAmApatantIM sahasA gadAM dR^iShTvA yudhiShThiraH . gadAmevAgrahItkruddhashchikShepa cha parantapa .. 7\-106\-37 (48939) te gade sahasA mukte samAsAdya parasparam . sa~NgharShAtpAvakaM muktvA sameyAtAM mahItale .. 7\-106\-38 (48940) tato droNo bhR^ishaM kruddho dharmarAjasya mAriSha . chaturbhirnishitaistIkShNairhayA~njaghne sharottamaiH .. 7\-106\-39 (48941) chichChedaikena bhallena dhanushchendradhvajopamam . ketumekena chichCheda pANDavaM chArdayattribhiH .. 7\-106\-40 (48942) hatAshvAttula rathAttUrNamavaplutya yudhiShThiraH . tasthAvUrdhvabhujo rAjA vyAyudho bharatarShabha .. 7\-106\-41 (48943) virathaM taM samAlokya vyAyudhaM cha visheShataH . droNo vyamohayachChatrUnsarvasainyAni chAbhibho .. 7\-106\-42 (48944) mu~nchaMshcheShugaNAMstIkShNA.Nllaghuhasto dR^iDhavrataH . abhidudrAva rAjAnaM siMho mR^igamivolbaNaH .. 7\-106\-43 (48945) tamabhidrutamAlokya droNenAmitraghAtinA . hAheti sumahA~nshabdaH pANDUnAM samajAyata .. 7\-106\-44 (48946) hR^ito rAjA hR^ito rAjA bhAradvAjena mAriSha . ityAMsItsumahA~nshabdaH pANDUsainyasya sarvataH .. 7\-106\-45 (48947) tatastvaritamAruhya sahadevarathaM nR^ipaH . apAyAjjavanairashvaiH kuntIputro yudhiShThiraH .. .. 7\-106\-46 (48948) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ShaDadhikashatatamo.adhyAyaH .. 106 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-106\-2 droNe yuddhamavartata ka . ~Na. pAThaH. ghoraM yuddhamavartata iti Ta.pAThaH .. 5\-106\-6 kampayanto bhuvamiti sheShaH .. 5\-106\-15 saumadattiH shalaH .. 5\-106\-25 ito rAjeti amanyantetyanuSha~NgaH .. 5\-106\-106 ShaDadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 107 .. shrIH .. 7\.107\. adhyAyaH 107 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sa~NkulayuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-107\-0 (48949) sa~njaya uvAcha. 7\-107\-0x (4535) bR^ihatkShatramathAyAntaM kekayaM dR^iDhavikramam . kShemadhUrtirmahArAja vivyAdhorasi mArgaNaiH .. 7\-107\-1 (48950) bR^ihatkShatrastu taM rAjA navatyA nataparvaNAm . Ajaghne tvarito rAjandroNAnIkabibhitsayA .. 7\-107\-2 (48951) kShemadhUrtistu sa~NkruddhaH kekayasya mahAtmanaH . dhanushchichCheda bhallena pItena nishitena ha .. 7\-107\-3 (48952) athainaM ChinnadhanvAnaM shareNAnataparvaNA . vivyAdha samare tUrNaM pravaraM sarvadhanvinAm .. 7\-107\-4 (48953) athAnyaddhanurAdAya bR^ihatkShatro hasanniva . vyashvasUtarathaM chakre kShamadUrtiM mahAratham .. 7\-107\-5 (48954) tato.apareNa bhallena pItena nishitena cha . jahAra nR^ipateH kAyAchChiro.ajvalitakuNDalam .. 7\-107\-6 (48955) tachChinnaM sahasA tasya shiraH ku~nchitamUrdhajam . sakirITaM mahIM prApya babhau jyotirivAmbarAt .. 7\-107\-7 (48956) taM nihatya raNe hR^iShTo bR^ihatkShatro mahArathaH . sahasA.abhyapatatsainyaM tAvakaM pArthakAraNAt .. 7\-107\-8 (48957) dhR^iShTaketuM tathA.a.ayAntaM droNahetoH parAkramI . vIradhanvA maheShvAso vArayAmAsa bhArata .. 7\-107\-9 (48958) tau parasparamAsAdya sharadaMShTrau tarasvinau . sharairanekasAhasreranyonyamabhijaghnatuH .. 7\-107\-10 (48959) tAvubhau narashArdUlau yuyudhAte parasparam . mahAvane tIvramadau vAraNAviva yUthapau .. 7\-107\-11 (48960) girigahvaramAsAdya shArdUlAviva roShitau . yuyudhAte mahAvIryau parasparajighAMsayA .. 7\-107\-12 (48961) tadyuddhamAsIttumulaM prekShaNIyaM vishAmpate . siddhachAraNasa~NghAnAM vismayAdbhutadarshanam .. 7\-107\-13 (48962) vIradhanvA tataH kruddho dhR^iShTaketoH sharAsanam . dvidhA chichCheda bhallena prahasanniva bhArata .. 7\-107\-14 (48963) tadutsR^ijya dhanuchChinnaM chedirAjo mahArathaH . shaktiM jagrAha vipulAM hemadaNDAmayasmayIm .. 7\-107\-15 (48964) tAM tu shaktiM mahAvIryAM dorbhyAmAyasya bhArata . chikShepa sahasA yatto vIradhanvarathaM prati .. 7\-107\-16 (48965) tayA tu vIraghAtinyA shaktyA tvabhihato bhR^isham . nirbhinnahR^idayastUrNaM nipapAta rathAnmahIm .. 7\-107\-17 (48966) tasminvinihate vIre traigartAnAM mahArathe . balaM te.abhajyata vibho pANDaveyaiH samantataH .. 7\-107\-18 (48967) sahadeve tataH ShaShTiM sAyakAndurmukho.akShipat . nanAda cha mahAnAdaM tarjayanpANDavaM raNe .. 7\-107\-19 (48968) mAdreyastu tataH kruddho durmukhaM cha shitaiH sharaiH . bhrAtA bhrAtaramAyatto vivyAdha prahasanniva .. 7\-107\-20 (48969) taM raNe rabhasaM dR^iShTvA sahadevaM mahAbalam . durmukho navabhirbANaistADayAmAsa bhArata .. 7\-107\-21 (48970) durmukhasya tu bhallena chChittvA ketuM mahAbalaH . jaghAna chaturo vAhAMshchaturbhirnishitaiH sharaiH .. 7\-107\-22 (48971) athApareNa bhallena pItena nishitena ha . chichCheda sAratheH kAyAchChiro jvalitakuNDalam .. 7\-107\-23 (48972) kShurapreNa cha tIkShNena kauravyasya mahaddhanuH . sahadevo raNe ChittvA taM cha vivyAdha pa~nchabhiH .. 7\-107\-24 (48973) hatAshvaM tu rathaM tyaktvA durmukho vimanAstadA . Aruroha rathaM rAjanniramitrasya bhArata .. 7\-107\-25 (48974) sahadevastataH kruddho niramitraM mahAhave . jaghAna pR^ithudhAreNa bhallena paravIrahA .. 7\-107\-26 (48975) sa papAta rathopasthAnniramitro janeshvaraH . trigartarAjasya suto vyathayaMstava vAhinIm .. 7\-107\-27 (48976) taM tu hatvA mahAbAhuH sahadevo vyarochata . yathA dAsharathI rAmaH kharaM hatvA mahAbalam .. 7\-107\-28 (48977) hAhAkAro mahAnAsIttrigartAnAM janeshvara . rAjaputraM hataM dR^iShTvA niramitraM mahAratham .. 7\-107\-29 (48978) nakulaste sutaM rAjanvikarNaM pR^ithulochanam . muhUrtAjjitavA.Nlloke tadadbhutamivAbhavat .. 7\-107\-30 (48979) sAtyakiM vyAghradattastu sharaiH sannataparvabhiH . chakre.adR^ishyaM sAshvasUtaM sadhvajaM pR^itanAntare .. 7\-107\-31 (48980) tAnnivArya sharA~nshUraH shaineyaH kR^itahastavat . sAshvasUtadhvajaM bANairvyAghradattamapAtayat .. 7\-107\-32 (48981) kumAre nihate tasminmAgadhasya sute prabho . mAgadhAH sarvato yattA yuyudhAnamupAdravan .. 7\-107\-33 (48982) visR^ijantaH sharAMshchaiva tomarAMshcha sahasrashaH . miNDipAlAMstathA prAsAnmudrAnmusalAnapi .. ayodhayanraNe shUrAH sAtvataM yuddhadurmadam .. 7\-107\-34 (48983) tAMstu sarvAnsa balavAnsAtyakiryuddhadurmadaH . nAtikR^ichChrAddhasanneva vijigye puruSharShabhaH .. 7\-107\-35 (48984) mAgadhAndravato dR^iShTvA hatasheShAnsamantataH . balaM te.abhajyata vibho yuyudhAnasharArditam .. 7\-107\-36 (48985) nAshayitvA raNe sainyaM tvadIyaM tu samantataH . vidhunvAno dhanuHshreShThaM vyabhrAjata mahAyashAH .. 7\-107\-37 (48986) bhajyamAnaM balaM rAjansAtvatena mahAtmanA . nAbhyavartata yuddhAya trAsitaM dIrghabAhunA .. 7\-107\-38 (48987) tato droNo bhR^ishaM kruddhaH sahasodvR^itya chakShuShI . sAtyakiM satyakarmANaM svayamevAbhidudruve .. .. 7\-107\-39 (48988) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe saptAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 107 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 108 .. shrIH .. 7\.108\. adhyAyaH 108 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## draupadeyaiH shalavadhaH .. 1 .. bhImasenenAlambusaparAjayaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-108\-0 (48989) sa~njaya uvAcha. 7\-108\-0x (4536) draupadeyAnmaheShvAsAnsaumadattirmahAyashAH . ekaikaM pa~nchabhirvidvvA punarvivyAdha saptabhiH .. 7\-108\-1 (48990) te pIDitA bhR^ishaM tena raudreNa sahasA vibho . pramUDhA naiva vividurmR^idhe kR^ityaM sma kiMchana .. 7\-108\-2 (48991) nAkulishcha shatAnIkaH saumadattiM nararShabham . dvAbhyAM vidvvA.anadadvR^iShTaH sharAbhyAM shatrukarshanaH .. 7\-108\-3 (48992) tathetare raNe yattAstribhistribhirajihmagaiH . vivyadhuH samare tUrNaM saumadattimamarShaNam .. 7\-108\-4 (48993) sa tAnprati mahArAja pa~ncha chikShepa sAyakAn . ekaikaM hR^idi chAjaghne ekaikena mahAyashAH .. 7\-108\-5 (48994) tataste bhrAtaraH pa~ncha sharairviddhA mahAtmanA . parivArya raNe vIraM vivyadhuH sAyakairbhR^isham .. 7\-108\-6 (48995) arjunistu hayAMstasya chaturbhirnishitaiH sharaiH . preShayAmAsa sa~Nkruddho yamasya sadanaM prati .. 7\-108\-7 (48996) bhaimasenirdhanushChittvA saumadattermahAtmanaH . nanAda balavannAdaM vivyAdha cha shitaiH sharaiH .. 7\-108\-8 (48997) yaudhiShThirirdhvajaM tasya chChittvA bhUmAvapAtayat . nAkulishchAtha yantAraM rathanIDAdapAharat .. 7\-108\-9 (48998) sAhadevistu taM j~nAtvA bhrAtR^ibhirvimukhIkR^itam . kShurapreNa shiro rAjannichakarta mahAtmanaH .. 7\-108\-10 (48999) tachChiro nyapatadbhUtau tapanIyavibhUShitam . abhAsayadruNoddeshaM bAlasUryasamaprabham .. 7\-108\-11 (49000) saumadatteH shiro dR^iShTvA nipatattanmahAtmanaH . vitrastAstAvakA rAjanpradudruvuranekadhA .. 7\-108\-12 (49001) alambusastu samare bhImasenaM mahAbalam . yodhayAmasa sa~Nkruddho lakShmaNaM rAvaNiryathA .. 7\-108\-13 (49002) samprayuddhau rame dR^iShTvA tAvubhau nararAkShasau . vismayaH sarvabhUtAnAM bhayaM chAsItsudAruNam .. 7\-108\-14 (49003) ArshyashR^i~NgiM tato bhImo navabhirnishitaiH sharaiH . vivyAdha prahasanrAjanrAkShasendramamarShaNam .. 7\-108\-15 (49004) tadrakShaH samare viddhaM kR^itvA nAdaM bhayAvaham . abhyadravattato bhImaM ye cha tasya padAnugAH .. 7\-108\-16 (49005) sa bhImaM pa~nChabhirvidvvA sharaiH sannataparvabhiH . bhaimAnparijaghAnAshu rathAMstrishatamAhave . punashchatuHshatAnhatvA bhImaM vivyAdha patriNA .. 7\-108\-17 (49006) so.atividdhastathA bhImo rAkShasena mahAbalaH . niShasAda rathopasthe mUrchChayA.abhipariplutaH .. 7\-108\-18 (49007) pratilabhya tataH saMj~nAM mArutiH krodhamUrchChitaH . vikR^iShya kArmukaM ghoraM bhArasAdhanamuttamam . alambusaM sharaistIkShNairardayAmAsa sarvataH .. 7\-108\-19 (49008) sa viddho bahubhirbANairnIlA~njanachayopamaH . shushubhe sarvato rAjanpraphulla iva kiMshukaH .. 7\-108\-20 (49009) sa vadhyamAnaH samare bhImachApachyutaiH sharaiH . smaranbhrAtR^ivadhaM chaiva pANDavena mahAtmanA . ghoraM rUpamatho kR^itvA bhImasenamabhAShata .. 7\-108\-21 (49010) tiShThedAnIM raNe pArtha pashya me.adya parAkramam .. bAko nAma sudurbuddhe rAkShasapravaro balI. 7\-108\-22 (49011) parokShaM mama tadvR^ittaM yaddhAtA me hatastvayA .. 7\-108\-23 (49012) sa~njaya uvAcha. 7\-108\-24x (4537) evamuktvA tato bhImamantardhAnaM gatastadA . mahatA sharavarSheNa bhR^ishaM taM samavAkirat .. 7\-108\-24 (49013) bhImastu samare rAjannadR^ishye rAkShase tadA . AkAshaM pUrayAmAsa sharaiH sannataparvabhiH .. 7\-108\-25 (49014) sa vadhyamAno bhImena nimeShAdrathamAsthitaH . jagAma dharaNIM chaiva kShudraH khaM sahasA.agamat .. 7\-108\-26 (49015) uchchAvachAni rUpANi chakAra subahUni cha . aNurbR^ihatpunaH sthUlo nAdAnmu~nchannivAmbudaH .. 7\-108\-27 (49016) [nipeturgaganAchatchaiva sharadhArAH sahasrashaH . shaktayaH kaNapAH prAsAH shUlapaTTasatomarAH .. 7\-108\-28 (49017) shataghnyaH parighAshchaiva bhiNDipAlAH parashvathAH . shilAH kha~NghA guDAshchaiva R^iShTIrvajrANi chaiva ha .. 7\-108\-29 (49018) sA rAkShasavisR^iShTA tu shastravR^iShTiH sudAruNA . jaghAna pANDuputrasya sainikAnraNamUrdhani ..] 7\-108\-30 (49019) uchchAvachAstathA vAcho vyAjahAra samantataH . tena pANDavasainyAnAM sUditA yudhi vAraNAH .. 7\-108\-31 (49020) hayAshcha bahavo rAjanpattayashcha tathA punaH . rathebhyo rathinaH petustasya nunnAH sma sAyakaiH .. 7\-108\-32 (49021) shoNitodAM rathAvartAM hastigrAhasamAkulAm . ChatrahaMsAM kardaminIM bAhupannagasa~NkulAm .. 7\-108\-33 (49022) nadIM pravartayAmAsa rakShogaNasamAkulAm . vahantIM bahudhA rAjaMshchedipA~nchAlasR^i~njayAn .. 7\-108\-34 (49023) taM tathA samare rAjanvicharantamabhItavat . pANDavA bhR^ishasaMvignAH prApashyaMstasya vikramam .. 7\-108\-35 (49024) tAvakAnAM tu sainyAnAM praharShaH samajAyata . vAditraninadashchograH sumahAnromaharShaNaH .. 7\-108\-36 (49025) taM shrutvA ninadaM ghoraM tava sainyasya pANDavaH . nAmR^iShyata yathA nAgastalashabdaM samIritam .. 7\-108\-37 (49026) tataH krodhAbhitAmrAkSho nirdahanniva pAvakaH . sandadhe tvAShTramastraM sa svayaM tvaShTeva mArutiH .. 7\-108\-38 (49027) tataH sharasahasrANi prAdurAsansamantataH . taiH sharaistava sainyasya vidravaH sumahAnabhUt .. 7\-108\-39 (49028) tadastraM preritaM tena bhImasenena saMyuge . rAkShasasya mahAmAyAM hatvA rAkShasamArdayat .. 7\-108\-40 (49029) sa vadhyamAno bahudhA bhImasenena rAkShasaH . santyajya samare bhImaM droNAnIkamupAdravat .. 7\-108\-41 (49030) tasmiMstu nirjite rAjanrAkShasendre mahAtmanA . anAdayansiMhanAdaiH pANDavAH sarvato disham .. 7\-108\-42 (49031) apUjayanmArutiM cha saMhR^iShTAste mahAbalam . prahAdamiva daiteyA yathA shakraM marudgaNAH .. .. 7\-108\-43 (49032) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe aShTAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 108 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-108\-12 saumadatteH shalasya .. 5\-108\-27 bR^ihat bR^ihan .. 5\-108\-28 kuNDalitaH pATho ~Na . jha.~na. pustakeShu dR^ishyate .. 5\-108\-29 R^iShTIH R^iShTayaH .. 5\-108\-108 aShTAdhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 109 .. shrIH .. 7\.109\. adhyAyaH 109 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## ghaTotkachenAlambusavadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-109\-0 (49033) sa~njaya uvAcha. 7\-109\-0x (4538) `kirantaM sharavarShANi roShAddoNaM mahAhave . vitrAsayantaM tAM senAM kaunteyAnAM mahIpate .. 7\-109\-1 (49034) dR^iShTvA tato maheShvAso nighnantaM cha rathAnbhR^isham . ghaTotkacho mahAbAhU raNAyAbhijagAma ha .. 7\-109\-2 (49035) pishAchavadanairyuktaM rathaM kA~nchanabhUShitam . samAsthAya mahArAja nAnApraharaNairyutaH .. 7\-109\-3 (49036) daMshitastapanIyena kavachena suvarchasA . bhUShaNairAchitA~Ngashcha nadanniva cha toyadaH .. 7\-109\-4 (49037) haiDimbeyaH susa~Nkruddho droNamabhyadravadbalI . tamabhyadhAvadAyAntaM kraddharUpalambusaH .. 7\-109\-5 (49038) R^ikShacharmaparikShiptaM rathamAsthAya daMshitaH . raktoShThaH sadhanuShpANiH prAMshuH kalpa iva sthitaH .. 7\-109\-6 (49039) kShipa~nChataghnIrvipulA musalopamatomarAn . musaNThIrbahulAshchaiva trishUlAnapi paTTasAn .. 7\-109\-7 (49040) karparA~nChatadhArAMshcha pinAkAnvividhAMstathA . chakrANi cha kShuraprANi kShepaNIshcha kaTa~NkaTAn .. 7\-109\-8 (49041) nArAyAnvividhAnasyansaka~NkolUkavAyasAn . chikShepa dhanurAdAya ninadanbhairavAnravAn .. 7\-109\-9 (49042) taM raudraM krUramAyAntaM dR^iShTvA kAlamivAgatam . prAdravadbhayasaMvignA rAjanpANDavavAhinI .. 7\-109\-10 (49043) sAtyakistu rathavyAghro dR^iShTvA taM rAkShasaM yudhi . abhyayAdamaraprakhyo bhrAmayitvA mahaddhanuH .. 7\-109\-11 (49044) abhyadravachcha tadrakShastiShThatiShTheti chAbravIt . alambusaM rAkShasendaraM so.astravarShairavAkirat .. 7\-109\-12 (49045) tataH pANDavasainyAni vidrutAnyatha bhArata . nirIkShyAbhyadravattUrNaM tvaramANo ghaTotkachaH .. 7\-109\-13 (49046) chikShepa cha gadAshaktIstomarAnatha paTTasAn . hemachitratsarUnugrAnkha~NgAnAkAshasaprabhAn .. 7\-109\-14 (49047) anyonyamarAdAlokya rAkShasau tau mahAbalau . bhairavaM nadaturnAdAnsatoyAviva toyadau .. 7\-109\-15 (49048) tataH pravavR^ite yuddhaM ghoraM rAkShasasiMhayoH . yAdR^igeva purA vR^ittaM rAmarAvaNayormR^idhe .. 7\-109\-16 (49049) sa shaktIshcha pinAkAMshcha vajrAnkha~NgAnparashvathAn . anyonyamabhisa~Nkruddhau tadA vyasR^ijatAmubhau .. 7\-109\-17 (49050) AkR^iShyamANe dhanuShi tayorbAhubalena cha . yantreNeva tadA rAjanbhR^ishaM nAdAnprachakratuH .. 7\-109\-18 (49051) alambusastatashchakraM kR^itAntajvalanaprabham . ghaTotkachAya chikShepa yatnamAsthAya vIryavAn .. 7\-109\-19 (49052) tadbhaimaseniH samprekShya chakraM vegavadantare . gadayA tADayAmAsa taddIrNaM shatadhA.abhavat .. 7\-109\-20 (49053) tato.agnichUrNaiH sahasA chakraghAtaviniHsR^itaiH . daMshakairiva sA senA patadbhirbhR^ishasaMkulA .. 7\-109\-21 (49054) tataH pratihate chakre sa vIro roShasaMkulaH . prAhiNottarasA shUlaM shaktIrdashashataM tadA ... 7\-109\-22 (49055) jvalantIshcha kirantIshcha jvAlAmAlAH samantataH . yugAntolkAnibhAstIkShNA hemadaNDA mahAsvanAH .. 7\-109\-23 (49056) tAshchApatantIH samprekShya rAkShasasya ghaTotkachaH . ardhachandraiH prachichCheda nArAchaiH ka~NkapatribhiH .. 7\-109\-24 (49057) tato roShaparItA~NgaH pramumocha sa rAkShasaH . sharavarShaM mahAghoraM ghaTotkacharathaM prati'.. 7\-109\-25 (49058) tayoH pratibhayaM yuddhamAsIdrAkShasasiMhayoH . kurvatorvividhA mAyAH shakrashambarayoriva .. 7\-109\-26 (49059) alambuso bhR^ishaM kruddho ghaTotkachamatADayat .. 7\-109\-27 (49060) tayoryuddhaM samabhavadrakShogrAmaNimukhyayoH . yAdR^igeva purA vR^ittaM rAmarAvaNayoH prabho .. 7\-109\-28 (49061) ghaTotkachastu viMshatyA nArAchAnAM stanAntare . alambusamatho viddhA siMhavadvyanadanmuhuH .. 7\-109\-29 (49062) tathaivAlambuso rAjanhaiDimbiM yuddhadurmadam . vidvvA vidvR^i.anadadvR^iShTaH pUrayankhaM samantataH .. 7\-109\-30 (49063) tathA tau bhR^ishasa~Nkruddhau rAkShasendrau mahAbalau . nirvisheShamayudhyetAM mAyAbhiritaretaram .. 7\-109\-31 (49064) mAyAshatasR^ijau nityaM mohayantau parasparam . mAyAyuddheShu kushalau mAyAyuddhamayudhyatAm .. 7\-109\-32 (49065) yAMyAM ghaTotkacho yuddhe mAyAM darshayate nR^ipa . tAM tAmalambuso rAjanmAyayaiva nijaghnivAn .. 7\-109\-33 (49066) taM tathA yudhyamAnaM tu mAyAyuddhavishAradam . alambusaM rAkShasendraM dR^iShTvA.akrudhyanta pANDavAH .. 7\-109\-34 (49067) ta enaM bhR^ishasaMvignAH sarvataH pravarA rathaiH . abhyadravanta sa~NkuddhA bhImasenAdayo nR^ipa .. 7\-109\-35 (49068) ta enaM koShThakIkR^itya rathavaMshena mAriSha . sarvato vyakiranbANairulkAbhiriva ku~njaram .. 7\-109\-36 (49069) sa teShAmastravegaM taM pratihatyAstramAyayA . tasmAdrathavrajAnmukto vanadAhAdiva dvipaH .. 7\-109\-37 (49070) sa viShphArya anurdhoramindrAshanisamasvanam . mArutiM pa~nchaviMshatyA bhaimaseniM cha pa~nchabhiH .. 7\-109\-38 (49071) yudhiShThiraM tribhirviddhA sahadevaM cha saptabhiH . nakulaM cha trisaptatyA dropadeyAMshcha mAriSha . pa~nchabhiHpa~nchabhirviddhvA ghoraM nAdaM nanAda ha .. 7\-109\-39 (49072) taM bhImaseno navabhiH sahadevastu pa~nchabhiH . yudhiShThiraH shatenaiva rAkShasaM pratyavidhyata . nakulastu chatuHShaShTyA draupadeyAstribhistribhiH .. 7\-109\-40 (49073) haiDimbo rAkShasaM viddhvA yuddhe pa~nchAshatA sharaiH . punarvivyAdha saptatyA nanAda cha mahAbalaH .. 7\-109\-41 (49074) tasya nAdena mahatA kampiteyaM vasundharA . saparvatavanA rAjansapAdapajalAshayA .. 7\-109\-42 (49075) so.atividdho maheShvAsaiH sarvatastairmahArathaiH . prativivyAdha tAnsarvAnpa~nchabhiH pa~nchabhiH sharaiH .. 7\-109\-43 (49076) taM kruddhaM rAkShasaM yuddhe pratikruddhastu rAkShasaH . haiDimbo bharatashreShTha sharairvivyAdha saptabhiH .. 7\-109\-44 (49077) so.atividdho balavatA rAkShasendro mahAbalaH . vyasR^ijatsAyakAMstUrNaM rukmapu~NkhA~nshilAshitAn .. 7\-109\-45 (49078) te sharA nataparvANo bhaimasenivinirbhidaH . ruShitAH pannagA yadvadyodhamukhyAnupAgaman .. 7\-109\-46 (49079) tataste pANDavA rAjansamantAnnishitA~nsharAn . preShayAmAsurudvignA haiDimbashcha ghaTotkachaH .. 7\-109\-47 (49080) sa vidhyamAnaH samare pANDavairjitakAshibhiH . `*nAbhyapadyata kartavyamArshyashR^i~NgirmahAbalaH .. 7\-109\-48 (49081) ghaTotkachaM mahArAja sharavarShairavAkirat . dagdhAdrikUTasadR^ishaM tama~njanachayoparamam .. 7\-109\-49 (49082) ghaTotkacho.apyasambhrAntaH sharavarShaM mahattaram . alambusavadhaprepsurmumochAgniriva jvalan .. 7\-109\-50 (49083) alambusavadhAchchogrAddhaTotkachavadhAdapi . sharAH prAdurbhavanti sma dvirephA iva shAkhinaH .. 7\-109\-51 (49084) abhrachChAyeva rachitA bANaistatra nareshvara . na sma vij~nAyate ki~nchidandhakAre kR^ite sharaiH .. 7\-109\-52 (49085) tata AkarNamuktena bhallena cha ghaTotkachaH . alambusasya chichCheda shiro yanturmahAbalaH .. 7\-109\-53 (49086) tato.aparairvegavadbhiH kShuraistasya ghaTotkachaH . akShamIShAM yugaM chaiva chichCheda yudhi tADayan .. 7\-109\-54 (49087) avaskandya rathAttUrNaM kairmIraH krodhamUrchChitaH . tasminmAyAmayaM ghoramastravarShaM vavarSha ha .. 7\-109\-55 (49088) ghaTotkacho.apyAshu rathAtpraskandya sa tameva cha . mAyAstreNaiva mAyAstraM vyadhamatsamare ripoH .. 7\-109\-56 (49089) haiDimbenArdyamAnastu yudhi so.alambuso.adravat . antarhito mahArAja ghaTotkachamayodhayat .. 7\-109\-57 (49090) antardhAnagataM dR^iShTvA tatratatra ghaTotkachaH . gadayA tADayAmAsa vegavatyA mahAbalaH .. 7\-109\-58 (49091) utpapAta tato vyomni prahAraparipIDitaH . alambuso rAkShasendraH sahasA pakShirADiva .. 7\-109\-59 (49092) ghaTotkacho.apyasambhrAntaH kha~NgapANirathotpatat . tato vegena mahatA vivarShiShurivAmbudaH .. 7\-109\-60 (49093) tamApatantaM samprekShya kairmIrI rAkShasottamaH . abhidudrAva vegena siMhaH siMhamiva sthitam .. 7\-109\-61 (49094) dakShiNenAsimudyamya vakShaH prachChAdya varmaNA . abhidudrAva vegena vegavantaM ghaTotkachaH .. 7\-109\-62 (49095) tAvubhau vegasaMrabdhAvalambusaghaTotkachau . anyonyasya tathaivorU samAjaghnatura~njasA .. 7\-109\-63 (49096) anyonyasyAbhighAtena tayo rAkShasasiMhayoH . shailenAbhihatasyeva shailasyAbhUnmahAsvanaH .. 7\-109\-64 (49097) tato.apasR^itya sahasA punarApetaturbhR^isham . charantAvasimArgAMstAnvividhAnrAkShasottamau .. 7\-109\-65 (49098) tayorgAtreShu patitAvasI bhinnau nipetatuH . vegotsR^iShTe maghavatA vajre shailataTeShviva .. 7\-109\-66 (49099) tataH sainyAni dadR^ishustadyuddhamatidAruNam . yuddhaM tayo rAkShasayorAmiShe shyenayoriva .. 7\-109\-67 (49100) tato lohitaraktAkShAvubhau tau rAkShasottamau . tathaikShyetAM tu shArdUlau sandhyAraktAvivAmbudau .. 7\-109\-68 (49101) chakrAte shyenavachchaiva maNDalAni sahasrashaH . ubhau nistriMshahastau tau sapakShAviva pakShiNau .. 7\-109\-69 (49102) bhrAmayitvA tu taM kha~NgaM pANDoH kirmIranandanaH . chikShepAsya shiro hartuM sa cha tasya ghaTotkachaH .. 7\-109\-70 (49103) tAvasI yugapaddIptau sametya vipulau bhuvi . patitau tau tu bAhubhyAM rAkShasau samasajjatAm .. 7\-109\-71 (49104) shIrShAghAtAMsadhAtaishcha parasparamathAhatau . punarvimishritau vIrau vyAyudhyete muhurmuhuH .. 7\-109\-72 (49105) bhaimasenirathotkShipya samAvidhya punaH punaH . niShpipeSha kShitau kShipraM pUrNakumbhamivAshmani .. 7\-109\-73 (49106) balalAghavasampannaH sampanno vikrameNa cha . bhaimaseniratha kruddhaH sarvasainyasya pashyataH .. 7\-109\-74 (49107) asR^ikkSharitasarvA~NgashchUrNitAsthivibhUShaNaH . ghaTotkachena niShpiShTo hataH sAlakaTa~NkaTaH .. 7\-109\-75 (49108) pANDavAnAM tataH senA taM dR^iShTvA vinipAtitam . nanAda sumahAnAdaM harShavegasamAplutA .. 7\-109\-76 (49109) tatastu nipapAtAshu gatAsurbhuvi rAkShasaH . shikharaM parvatasyeva vajravegena pAtitam .. 7\-109\-77 (49110) patatA tena mahatA rathinAM dantinAM dasha . tava sainye mahArAja nihatAH subR^ihattayA .. 7\-109\-78 (49111) tato ghaTotkacho hatvA tadrakSho vR^itrasannibham . punaH sa rathamAsthAya vijigIShurnanAdaha'.. 7\-109\-79 (49112) tataH sumanasaH pArthA hate tasminnishAchare . chukrushuH siMhanAdAMshcha vAsAMsyAdudhuvushcha ha .. 7\-109\-80 (49113) tAvakAshcha hataM dR^iShTvA rAkShasendraM mahAbalam . alambusaM tathA shUrA vishIrNamiva parvatam . hAhAkAramakArShushcha sainyAni bharatarShabha .. 7\-109\-81 (49114) janAshcha taddadR^ishire rakShaH kautUhalAnvitAH . yadR^ichChayA nipatitaM bhUmAva~NgArakaM yathA .. 7\-109\-82 (49115) ghaTotkachastu taddhatvA rakSho balavatAM varam . mumocha balavannAdaM balaM hatveva vAsavaH .. 7\-109\-83 (49116) sa pUjyamAnaH pitR^ibhiH sabAndhavai\-\- rghaTotkachaH karmaNi duShkare kR^ite . ripuM nihatyAbhinananda vai tadA hyalambusaM pakvamalambuShaM yathA .. 7\-109\-84 (49117) tato ninAdaH sumahAnsamutthitaH sasha~NkhanAnAvidhabANaghoShavAn . nishamya taM pratyanadaMstu pANDavA\-\- stato dhvanirbhuvanamathA.aspR^ishadbhR^isham .. 7\-109\-85 (49118) `tato.abhigamya rAjAnaM dharmaputraM yudhiShThiram . svakarmAvedayanmUrdhnA prA~njalirnipapAta ha .. 7\-109\-86 (49119) mUrdhnyupAghrAya taM jyeShThaH pariShvajya cha pANDavaH . prito.asmItyabravIdrAjanharShAdutphullalochanaH .. 7\-109\-87 (49120) ghaTotkachena niShpiShTe hate sAlakaTa~NkaTe . babhUvurmuditAH sarve hate tasminnishAchare'.. .. 7\-109\-88 (49121) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe navAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 109 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-109\-1 rakShogrAmaNimukhyayoH rakShaHpatipraghAnayoH .. 5\-109\-* nAbhyapadyatetyArabhya vijigIShurnanAdaheti 79 tamashlokaparyantaM vidyamAnAnAM shlokAnAM sthAne adholikhitAH sArdhaShaTshlokA eva jha.pustake santi . martyadharmamanuprAptaH kartavyaM nAnvapadyata. tataHsamarashauNDo vai bhaimasenirmahAbalaH .. samIkShya tadavasthaM taM vadhAyAsya mano dadhe . vegaM chakre mahAntaM cha rAkShasendrathaM prati .. dagdhAdrikUTashR^i~NgAbhaM bhinnA~njanachayopamam . rathAdrathamabhidrutya kruddho haiDimbirAkShipat .. udvabarha rathAchchApi pannAgaM garuDo yathA . samutkShipya cha bAhubhyAmAvidvya cha punaH punaH .. niShpipeSha kShitau kShipraM pUrNakumbhamivAshmani . balalAghavasampannaH sampanno vikrameNa cha .. bhaimasenI raNe kruddhaH sarvasainyAnyabhIShayat . sa viShphAritasarvA~NgashchUrNitAsthirvibhIShaNaH .. ghaTotkachena vIreNa hataH sAlakaTa~NkaTaH. 5\-109\-15 bhuvanaM svarlokam. . 5\-109\-109 navAdhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 110 .. shrIH .. 7\.110\. adhyAyaH 110 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## raNA~NkaNo pA~nchajanyasvane shrute ashrutecha gANDIvaghoShe arjunasya vipadamAsha~NkamAnena yudhiShThireNa sAtyakimprati arjunavR^ittAntaparij~nAnAya gamanachodanA .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-110\-0 (49122) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-110\-0x (4539) bhAradvAjaM kathaM yuddhe yuyudhAno nyavArayat . sa~njayAchakShva tattvena paraM kautUhalaM hi me .. 7\-110\-1 (49123) sa~njaya uvAcha. 7\-110\-2x (4540) shR^iNu rAjanmahAprAj~na sa~NgrAmaM romaharShaNam . droNasya pANDavaiH sArdhaM yuyudhAnapurogamaiH .. 7\-110\-2 (49124) vadhyamAnaM balaM dR^iShTvA yuyudhAnena mAriSha . abhyadravatsvayaM droNaH sAtyakiM satyavikramam .. 7\-110\-3 (49125) tamApatantaM sahasA bhAradvAjaM mahAratham . sAtyakiH pa~nchaviMshatyA kShudrakANAM samArpayat .. 7\-110\-4 (49126) droNo.api yudhi vikrAnto yuyudhAnaM samAhitaH . avidhyatpa~nchabhistUrNaM hemapu~NkhaiH sharaiH shitaiH .. 7\-110\-5 (49127) te varma bhittvA sudR^iDhaM dviShatpishitabhojanAH . abhyayurdharaNIM rAjanvalmIkamiva pannagAH .. 7\-110\-6 (49128) dIrghabAhurabhikruddhastotrArdita iva dvipaH . droNaM pa~nchAshatA.avidhyannArAchairagnisannibhaiH .. 7\-110\-7 (49129) bhAradvAjo raNe viddho yuyudhAnena satvaram . sAtyakiM bahubhirbANairyatamAnamavidhyata .. 7\-110\-8 (49130) tataH kruddho maheShvAso bhUya eva mahAbalaH . sAtvataM pIDayAmAsa vrAtena nataparvaNAm .. 7\-110\-9 (49131) sa vadhyamAnaH samare bhAradvAjena sAtyakiH . nAnvapadyata kartavyaM ki~nchideva vishAmpate .. 7\-110\-10 (49132) viShaNNavadanashchApi yuyudhAno.abhavannR^ipa . bhAradvAjaM raNe dR^iShTvA visR^ijantaM shitA~nsharAn .. 7\-110\-11 (49133) taM tu samprekShya te putrAH sainikAshcha vishAmpate . prahR^iShTamanaso bhUtvA siMhavadvyanadanmuhuH .. 7\-110\-12 (49134) taM shrutvA ninadaM ghoraM pIDyamAnaM cha mAdhavam . yudhiShThiro.abravIdrAjA sarvasainyAni bhArata .. 7\-110\-13 (49135) eSha vR^iShNivaro vIraH sAtyakiH satyavikramaH . grasyate yudhi vIreNa bhAnumAniva rAhuNA . abhidravata gachChadhvaM sAtyakiryatra yudhyate .. 7\-110\-14 (49136) abhidravata gachChadvaM sAtyakiryatra yudhyate .. dhR^iShTadyumnaM cha pA~nchAlyamidamAha janAdhipaH . `droNaM vAraya sukShitraM sAtyakiM mAvadhIddvijaH'.. 7\-110\-15 (49137) abhidrava drutaM droNaM kimu tiShThasi pArpata . na pashyasi bhayaM droNAddhoraM naH samupasthitam .. 7\-110\-16 (49138) asau droNo maheShvAso yuyudhAnena saMyuge . krIDate sUtrabaddhena pakShiNA bAlako yathA .. 7\-110\-17 (49139) tatraiva sarve gachChantu bhImasenapurogamAH . tvayaiva sahitAH sarve yuyudhAnarathaM prati .. 7\-110\-18 (49140) pR^iShThato.anugamiShyAmi tvAmahaM sahasainikaH . sAtyakiM mokShayasvAdya yamadaMShTrAntaraM gatam .. 7\-110\-19 (49141) sa~njaya uvAcha. 7\-110\-20x (4541) evamuktvA tato rAjA sarvasainyena bhArata . abhyadravadraNe droNaM yuyudhAnasya kAraNAt .. 7\-110\-20 (49142) tatrArAvo mahAnAsIddroNamekaM yuyutsatAm . pANDavAnAM cha bhadraM te sR^i~njayAnAM cha sarvashaH .. 7\-110\-21 (49143) te sametya naravyAghrA bhAradvAjaM mahAratham . abhyavarSha~nsharaistIkShNaiH ka~NkabarhiNavAjitaiH .. 7\-110\-22 (49144) smayanneva tu tAnvIrAndroNaH pratyagrahItsvayam . atithInAgatAnyadvatsalilenAsanena cha .. 7\-110\-23 (49145) tarpitAste sharaistasya bhAradvAjasya dhanvinaH . AtitheyaM gR^ihaM prApya tarpyante.atithayo yathA .. 7\-110\-24 (49146) bhAradvAjaM cha te sarve na shekuH prativIkShitum . madhyandinamanuprAptaM sahasrAMshumiva prabho .. 7\-110\-25 (49147) tAMstu sarvAnmaheShvAsAndroNaH shastrabhR^itAM varaH . atApayachCharavrAtairgabhastibhirivAMshumAn .. 7\-110\-26 (49148) vadhyamAnA mahArAja pANDavAH sR^i~njayAstathA . trAtAraM nAdhyagachChanta pa~NkamagnA iva dvipAH .. 7\-110\-27 (49149) droNasya cha vyadR^ishyanta visarpanto mahAsharAH . gabhastaya ivArkasya pratapantaH samantataH .. 7\-110\-28 (49150) tasmindroNena nihatAH pA~nchAlAH pa~nchaviMshatiH . mahArathAH samAkhyAtA dhR^iShTadyumnasya sammatAH .. 7\-110\-29 (49151) pANDUnAM sarvasainyeShu pA~nchAlAnAM tathaiva cha . droNaM sma dadR^ishuH shUraM vinighnantaM varAnvarAn .. 7\-110\-30 (49152) kekayAnAM shataM hatvA vidrAvya cha samantataH . droNastasthau mahArAja vyAditAsya ivAntakaH .. 7\-110\-31 (49153) pA~nchAlAnsR^i~njayAnmatsyAnkekayAMshcha narAdhipa . droNo.ajayanmahAbAhuH shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-110\-32 (49154) teShAM samabhavachChabdo viddhAnAM droNasAyakaiH . vanaukasAmivAraNye vyAptAnAM dhR^imaketunA .. 7\-110\-33 (49155) tatra devAH sagandharvAH pitarashchAbruvannR^ipa . ete dravanti pA~nchAlAH pANDavAshcha sasainikAH .. 7\-110\-34 (49156) taM tathA samare droNaM nighnantaM saumakAnraNe . na chApyabhiyayuH kechidapare naiva vivyadhuH .. 7\-110\-35 (49157) vartamAne tathA raudre tasminvIravarakShaye . ashR^iNotsahasA pArthaH pA~nchajanyasya niHsvanam .. 7\-110\-36 (49158) pUrite vAsudevena sha~NkharAje mahAtmanA . yudhyamAneShu vIreShu saindhavasyAbhirakShiShu .. 7\-110\-37 (49159) nadatsu dhArtarAShTreShu vijayasya rathaM prati . gANDIvasya cha nirghoShe vipranaShTe samantataH .. 7\-110\-38 (49160) kashmalAbhihato rAjA chintayAmAsa pANDavaH . na nUnaM svasti pArthAya yathA nadati sha~NkharAT .. 7\-110\-39 (49161) kauravAshcha yathA hR^iShTA vinadanti muhurmuhuH . `vyaktamadya vinashyanti sarvalokamahArathAH'.. 7\-110\-40 (49162) evaM sa~nchintayitvA tu vyAkulenAntarAtmanA . ajatAshatruH kaunteyaH sAtvataM pratyabhAShata .. 7\-110\-41 (49163) bAShpagadgadayA vAchA muhyamAno muhurmuhuH . kR^ityasyAnantarApekShI shaineyaM shinipu~Ngavam .. 7\-110\-42 (49164) yudhiShThira uvAcha. 7\-110\-43x (4542) yaH sa dharmaH purA dR^iShTaH sadbhiH shaineya shAshvataH . sAmparAye suhR^itkR^itye tasya kAlo.ayamAgataH .. 7\-110\-43 (49165) sarveShvapi cha yodheShu chintaya~nshinipu~Ngava . tvattaH suhR^ittamaM ka~nchinnAbhijAnAmi sAtyake .. 7\-110\-44 (49166) yo hi prItamanA nityaM yashcha nityamanuvrataH . sa kArye sAmparAye tu niyojya iti me matiH .. 7\-110\-45 (49167) yathA cha keshavo nityaM pANDavAnAnaM parAyaNam . tathA tvamapi vArShNeya kR^iShNatulyaparAkramaH .. 7\-110\-46 (49168) so.ahaM bhAraM samAdhAsye tvayi taM voDhumarhasi . abhiprAyaM cha me nityaM na vR^ithA kartumarhasi .. 7\-110\-47 (49169) sa tvaM bhrAturvayasyasya gurorapi cha saMyuge . kuru kR^ichChre sahAyArthamarjunasya nararShabha .. 7\-110\-48 (49170) tvaM hi satyavrataH shUro mitrANAmabhaya~NkaraH . loke vikhyAyase vIra karmabhiH satyavAgiti .. 7\-110\-49 (49171) yo hi shaineya mitrArthe yudhyamAnastyajettanum . pR^ithivIM cha dvijAtibhyo yo dadyAtsa samo bhavet .. 7\-110\-50 (49172) shrutAshcha bahavo.asmAbhI rAjAno ye divaM gatAH . dattvemAM pR^ithivIM kR^itsnAM brAhmaNebhyo yathAvidhi .. 7\-110\-51 (49173) `dIyamAnA cha bahubhirdAsyate cha muhurmahI . na hi kashchidraNe prANAnmitrArthe tyaktavAniha'.. 7\-110\-52 (49174) evaM tvAmapi dharmAtmanprayAche.ahaM kR^itA~njaliH . pR^ithivIdAnatulyaM syAdadhikaM vA phalaM vibho .. 7\-110\-53 (49175) eka eva sadA kR^iShNo mitrANAmabhaya~NkaraH . raNe santajati prANAndvitIyastvaM cha sAtyake .. 7\-110\-54 (49176) vikrAntasya cha vIrasya yuddhe prArthayato yashaH . shUra eva sahAyaH syAnnetaraH prAkR^ito janaH .. 7\-110\-55 (49177) IdR^ishe tu parAmarde vartamAnasya mAdhava . tvadanyo hi raNe goptA vijayasya na vidyate .. 7\-110\-56 (49178) shlAghanneva hi karmANi shatashastava pANDavaH . mama sa~nchanayanharShaM punaH punarakIrtayat .. 7\-110\-57 (49179) laghuhastashchitrayodhI tathA laghuparAkramaH . prAj~naH sarvAstravichChUro muhyate na cha saMyuge .. 7\-110\-58 (49180) mahAskandho mahorasko mahAbAhurmahAhanuH . mahAbalo mahAvIryaH sa mahAtmA mahArathaH .. 7\-110\-59 (49181) shiShyo mama sakhA chaiva priyo.asyAhaM priyashcha me . yuyudhAnaH sahAyo me pramathiShyati kauravAn .. 7\-110\-60 (49182) asmadarthaM cha rAjendra sannahyedyadi keshavaH . rAmo vApyaniruddho vA pradyumno vA mahArathaH .. 7\-110\-61 (49183) gado vA mAraNo vApi sAmvo vA saha vR^iShNibhiH . sahAyArthaM mahArAja sa~NgrAmottamamUrdhani .. 7\-110\-62 (49184) tathApyahaM naravyAghraM shaineyaM satyavikramam . sAhAyye viniyokShyAmi nAsti me.anyohi tatsamaH .. 7\-110\-63 (49185) iti dvaitavane tAta mAmuvAcha dhana~njayaH . parokShe tvadguNAMstathyAnkathayannAryasaMsadi .. 7\-110\-64 (49186) tasya tvamevaM sa~NkalpaM na vR^ithA kartumarhasi . dhana~njayasya vArShNeya mama bhImasya chobhayoH .. 7\-110\-65 (49187) yachchApi tIrthAni charannagachChaM dvArakAM prati . tatrAhamapi te bhaktimarjunaM prati dR^iShTavAn .. 7\-110\-66 (49188) na tansauhR^idananyepu mayA shaineya lakShitam . yathA tvamasmAnbhajase vartamAnAnupaplave .. 7\-110\-67 (49189) so.abhijAtyA cha bhaktyA cha sakhyasyAchAryakasya cha . sauhR^idasya cha vIryasya kulInatvasya mAdhava .. 7\-110\-68 (49190) satyasya cha mahAvAho anukampArthameva cha . anurUpaM mahepvAsa karma tvaM kartumarhasi .. 7\-110\-69 (49191) suyodhano hi sahasA gato droNena daMshitaH . pUrvamevAnuyAtAste kauravANAM mahArathAH .. 7\-110\-70 (49192) sumahAnninadashchaiva shrUyate vijayaM prati . sa shaineya javenAshu gantumarhasi mAnada .. 7\-110\-71 (49193) bhImaseno vayaM chaiva saMyattAH sahasainikAH . droNamAvArayiShyAmo yadi tvAM pratiyotsyate .. 7\-110\-72 (49194) pashya shaineya sainyAni dravamANAni saMyuge . mahAntaM charaNe shabdaM dIryamANAM cha bhAratIm .. 7\-110\-73 (49195) mahAmArutavegena samudramiva parvasu . dhArtarAShTabalaM tAta vikShiptaM savyasAchinA .. 7\-110\-74 (49196) rathairviparidhAvadbhirmanuShyaishcha hayaishcha ha . sainyaM rajaHsamudbhUtametatsamparivartate .. 7\-110\-75 (49197) saMvR^itaH sindhusauvIrairnakharaprAsayodhibhiH . atyantopachitaiH shUraiH phalgunaH paravIrahA .. 7\-110\-76 (49198) naitadbalamasaMvAryaM shakyo jetuM jayadrathaH . ete hi saindhavasyArthe sarve santyaktajIvitAH .. 7\-110\-77 (49199) sharashaktidhvajavaraM hayanAgasamAkulam . pashyaitaddhArtarAShTrANAmanIkaM sudurAsadam .. 7\-110\-78 (49200) shR^iNu dundubhinirghoShaM sha~NkhashabdAMshcha puShkalAn . siMhanAdaravAMshchaiva rathanemisvanAMstathA .. 7\-110\-79 (49201) nAgAnAM shR^iNu shabdaM cha pattInAM cha sahasrashaH . sAdinAM dravatAM chaiva shR^iNu kampayatAM mahIm .. 7\-110\-80 (49202) purastAtsaindhavAnIkaM droNAnIkaM cha pR^iShThataH . bahutvAddhi naravyAghra devendramapi pIDayet .. 7\-110\-81 (49203) aparyante bale magno jahyAdapi cha jIvitam . tasmiMshcha nihate yuddhe kathaM jIveta mAdR^ishaH .. 7\-110\-82 (49204) sarvathA samanuprAptaH sukR^ichChraM tvayi jIvati . shyAmo yuvA guDAkesho darshanIyashcha pANDavaH .. 7\-110\-83 (49205) laghvastrashchitrayodhI cha praviShTasyAta bhAratIm . sUryodaye mahAbAhurdivasashchAtivartate .. 7\-110\-84 (49206) tanna jAnAmi vArShNeya yadi jIvati vA na vA . kurUNAM chApi tatsainyaM sAgarapratimaM mahat .. 7\-110\-85 (49207) eka eva cha bIbhatsuH praviShTastAta bhAratIm . avipahyAM mahAbAhuH surairapi mahAhave .. 7\-110\-86 (49208) na hi me vartate buddhiradya yuddhe katha~nchana . droNo.api rabhaso yuddhe mama pIDayate balam .. 7\-110\-87 (49209) pratyakShaM te mahAbAho yathA.asau charati dvijaH . yugapachcha sametAnAM kAryANAM tvaM vichakShaNaH . mahArthaM laghusaMyuktaM kartumarhasi mAnada .. 7\-110\-88 (49210) tasya me sarvakAryeShu kAryametanmataM mahat . arjunasya paritrANAM kartavyamiti saMyuge .. 7\-110\-89 (49211) nAhaM shochAmi dAshArhaM goptAraM jagataH patim . sa hi shakto raNe tAta trI.NllokAnapi sa~NgatAn .. 7\-110\-90 (49212) vijetuM puruShavyAghraH satyametadbravImi te . kimpunardhArtarAShTrasya balametatsudurbalam .. 7\-110\-91 (49213) arjunastveSha vArShNeya pIDito bahubhiryudhi . prajahyAtsamare prANAMstasmAdvindAmi kashmalam .. 7\-110\-92 (49214) tasya tvaM padavIM gachCha gachCheyustvAdR^ishA yathA . tAdR^ishasyedR^ishe kAle mAdR^ishenAbhinoditaH .. 7\-110\-93 (49215) raNe vR^iShNipravIrANAM dvAvevAtirathau smR^itau . pradyumnashcha mahAbAhustvaM cha sAtvata vishrutaH .. 7\-110\-94 (49216) astre nArAyaNasamaH sa~NkarShaNasamo bale . vIratAyAM naravyAghra dhana~njayasamo hyasi .. 7\-110\-95 (49217) bhIShmadroNAvatikramya sarvayuddhavishAradam . tvAmeva puruShavyAghraM loke santaH prachakShate .. 7\-110\-96 (49218) `sadevAsuragandharvAnsakinnaramahoragAn . yodhayechcha jagatsarvaM vijayeta ripUnbahUn .. 7\-110\-97 (49219) iti bruvanti lokeShu janAstava guNAMstathA . samAgameShu sarveShu pR^ithageva cha sarvadA'. nAshakyaM vidyate loke sAtyakeriti mAdhava .. 7\-110\-98 (49220) tattvAM yadabhivakShyAmi tatkuruShva mahAbala .. 7\-110\-99 (49221) sambhAvanA hi lokasya mama pArthasya chobhayoH . nAnyathA tAM mahAbAho samprakartumihArhasi .. 7\-110\-100 (49222) parityajya priyAnprANAnraNe chara vibhItavat . na hi shaineya dAshArhA raNe rakShanti jIvitam .. 7\-110\-101 (49223) ayuddhamanavasthAnaM sa~NgrAme cha palAyanam . bhIrUNAmasatAM mArge naiSha dAshArhasevitaH .. 7\-110\-102 (49224) tavArjuno gurustAta dharmAtmA shinipu~Ngacha . vAsudevo gurushchApi tava pArthasya dhImataH .. 7\-110\-103 (49225) kAraNadvayametaddhi jAnaMstvAmahamabruvam . mAvamaMsthA vacho mahyaM gurustava gurorhyaham .. 7\-110\-104 (49226) vAsudevamataM chaiva mama chaivArjunasya cha . satyametanmayoktaM te yAhi yatra dhana~njayaH .. 7\-110\-105 (49227) etadvachanamAj~nAya mama satyaparAkrama . pravishaitadbalaM tAta dhArtarAShTrasya durmateH .. 7\-110\-106 (49228) pravishya cha yathAnyAyaM sa~Ngamya cha mahArathaiH . yathArhamAtmanaH karma raNe sAtvata darshaya .. .. 7\-110\-107 (49229) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe dashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 110 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-110\-29 tasminnavasare .. 5\-110\-42 kR^ityasya jayadrathavadhasyAnantarApekShI avighnAkA~NkShI .. 5\-110\-43 yaH sa dharmo maitrIlakShaNaH . sAmparAye ApatkAle .. 5\-110\-47 vayasyasya srigdhasya . sahAyArthaM sahAyarUpaprayojanam .. 5\-110\-67 upapluve vimarde .. 5\-110\-68 sakhyAderanurUpamityanenAnvayaH .. 5\-110\-69 satyasyA~NgIkArasya . anukampArthamarjunAnupAlananimittam .. 5\-110\-79 shrUyate hi raNaM prati iti ka.pAThaH .. 5\-110\-88 mahArthaM mahAntamartham . laghusaMyuktamavilambasampannam .. 5\-110\-101 vibhItavadabhItaH .. 5\-110\-102 anabasthAnamasthairyam .. 5\-110\-110 dashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 111 .. shrIH .. 7\.111\. adhyAyaH 111 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunamprati gachCheti yudhiShThirachoditena sAtyakinA tamprati svasyArjunena tadrakShaNAya niyogAbhidhAnapUrvakaM svena tasyAparityAjyatvakathanam .. 1 .. yudhiShThireNa bhImAdibhiH svasya rakShaNakathanapUrvakaM punaH sAtyakerarjunamprati gamane niyojanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-111\-0 (49230) sa~njaya uvAcha. 7\-111\-0x (4543) prItiyuktaM cha hR^idyaM cha mAnanIyaM cha sarvashaH . kAlayuktaM cha chitraM cha svadhiyA chAbhibhAShitam .. 7\-111\-1 (49231) dharmarAjasya tadvAkyaM nishyamya shinipu~NgavaH . sAtyakirbharatashreShTha pratyuvAcha yudhiShThiram .. 7\-111\-2 (49232) shrutaM te gadato vAkyaM sarvametanmayA.achyuta . nyAyayuktaM cha satyaM cha phalgunArthe yashaskaram .. 7\-111\-3 (49233) evaMvidhe tathA kAle mAdR^ishaM prekShya sattama . vaktumarhasi rAjendra yathA pArthaM tathaiva mAm .. 7\-111\-4 (49234) na me dhana~njayasyArthe prANA rakShyAH katha~nchana . tvatprayuktaH punarahaM kiM nakuryAM mahAhave .. 7\-111\-5 (49235) lokatrayaM yodhayeyaM sadevAsuramAnuSham . tvatprayukto narendrendra kimpunastAnsudurbalAn .. 7\-111\-6 (49236) suyodhanabalaM tvadya yodhayiShye samantataH . vijeShye cha raNe rAjansatyametadbravImi te .. 7\-111\-7 (49237) kushalyahaM kuMshalinaM samAsAdya dhana~njayam . hate jayadrathe rAjanpunareShyAmi te.antikam .. 7\-111\-8 (49238) avashyaM tu mayA sarvaM vij~nApyastvaM narAdhipa . vAsudevasya yadvAkyaM phalgunasya cha dhImataH .. 7\-111\-9 (49239) dR^iDhaM tvabhihitashchAhamarjunena punaHpunaH . madhye sarvasya sainyasya vAsudevasya shR^iNvataH .. 7\-111\-10 (49240) adya mAdhava rAjAnamapramatto.anupAlaya . AryAM yuddhe matiM kR^itvA yAvaddhanmi jayadratham .. 7\-111\-11 (49241) tvayi chAhaM mahAbAho pradyumne vA mahArathe . nR^ipaM nikShipya gachCheyaM nirapekSho jayadratham .. 7\-111\-12 (49242) jAnIShe hi raNe droNaM kuruShu shreShThasammatam . pratij~nA chApi te nityaM shrutA droNasya mAdhava .. 7\-111\-13 (49243) grahame dharmarAjasya bhAradvAjo.api gR^idhyati . shaktashchApi raNe droNo nigrahItuM yudhiShThiram .. 7\-111\-14 (49244) evaM tvayi samAghAya dharmarAjaM narottamam . ahamadya gamiShyAmi saindhavasya vadhAya hi .. 7\-111\-15 (49245) `sa tvamadya raNe yatto rakSha mAdhava pANDavam . rakSheNe dharmarAjasya dhruvo hi vijayo mama'.. 7\-111\-16 (49246) jayadrathaM cha hatvA.ahaM drutameShyAmi mAdhava . dharmarAjaM na cheddroNo nigR^ihNIyAdraNe balAt .. 7\-111\-17 (49247) nigR^ihIte narashreShThe bhAradvAjena mAdhava . saindhavasya vadho na syAnmamAprItistathA bhavet .. 7\-111\-18 (49248) eva~Ngate narashreShThe pANDave satyavAditi . asmAkaM gamanaM vyaktaM vanaM prati bhavetpunaH .. 7\-111\-19 (49249) so.ayaM mama jayo vyaktaM vyartha eva bhaviShyati . yadi droNo raNe kruddho nigR^ihNIyAdyudhiShThiram .. 7\-111\-20 (49250) sa tvamadya mahAbAho priyArthaM mama mAdhava . jayArthaM cha yashorthaM cha rakSha rAjAnamAhave .. 7\-111\-21 (49251) sa bhavAnmayi nikShepo nikShiptaH savyasAchinA . bhAradvAjAdbhayaM nityaM manyamAnena vai prabho .. 7\-111\-22 (49252) tasyApi cha mahAbAho nityaM pashyAmi saMyuge . nAnyaM hi pratiyoddhAraM raukmiNeyAdR^ite prabho .. 7\-111\-23 (49253) mAM chApi manyate yuddhe bhAradvAjasya dhImataH . so.ahaM saMbhAvanAnaM chaitAmAchAryavachanaM cha tat . pR^iShThato notsahe kartuM tvAM vA tyaktuM mahIpate .. 7\-111\-24 (49254) AchAryo laghuhastatvAdabhedyakavachAvR^itaH . upalabhya raNe krIDedyathA shakuninA shishuH .. 7\-111\-25 (49255) yadi kArShNirdhanuShpANiriha syAnmakaradhvajaH . tasmai tvAM visR^ijeyaM vai sa tvAM rakShedyathA.arjunaH .. 7\-111\-26 (49256) kuru tvamAtmano guptiM kaste goptA gate mayi . yaH pratIyAdrame droNaM yAvadgachChAmi pANDavam .. 7\-111\-27 (49257) mA cha te bhayamadyAstu rAjannarjunasambhavam . na sa jAtu mahAbAhurbhAramudyamya sIdati .. 7\-111\-28 (49258) ye cha sauvIrakA yodhAstathA saindhavapauravAH . udIchyA dAkShiNAtyAshcha ye chAnye.api mahArathAH .. 7\-111\-29 (49259) ye cha karNamukhA rAjanrathodArAH prakIrtitaH . ete.arjunasya kruddhasya kalAM nArhanti ShoDashIm .. 7\-111\-30 (49260) udyuktAH pR^ithivIpAla sasurAsuramAnuShAH . sarAkShasagaNA rAjansakinnaramahoragAH .. 7\-111\-31 (49261) ja~NgamasthAvaraiH sArdhaM nAlaM pArthasya saMyuge . evaM j~nAtvA mahArAja vyetu te bhIrdhana~njaye .. 7\-111\-32 (49262) evaM vIrau maheShvAsau kR^iShNau satyaparAkramau . na tatra karmaNo vyApatkathaMchidapi vidyate. 7\-111\-33 (49263) daivaM kR^itAstratAM yogamamarShaM shauryamAhave . kR^itaj~natAM dayAM chaiva bhrAtustvamanuchintaya .. 7\-111\-34 (49264) mayi chApi sahAye te gachChamAne.arjunaM prati . droNe chitrAstratAM sahkhye rAjaMstvamanuchintaya .. 7\-111\-35 (49265) AchAryo hi bhR^ishaM rAjannigrahe tava gR^idhyati . pratij~nAmAtmano rakShansatyAM kartuM cha bhArata .. 7\-111\-36 (49266) kuruShvAdyAtmano guptiM kaste goptA gate mayi . yasyAhaM pratyayAtpArthaM gachCheyaM phalgunaM prati .. 7\-111\-37 (49267) na hyahaM tvAM mahArAja anikShipya mahAhave . kvachidyAsyAmi kauravya satyametadbravImi te .. 7\-111\-38 (49268) `na pashyAmi rathaM ka~nchidyaste goptA bhavediha . shaktaM yaM manyase rAjangoptAraM prati pANDava'.. 7\-111\-39 (49269) etadvichArya bahusho buddhyA buddhimatAM vara . dR^iShTvA shreyaH paraM buddhyA tato rAjanprashAdhi mAm .. 7\-111\-40 (49270) yudhiShThira uvAcha. 7\-111\-41x (4544) evametanmahAbAho yathA vadasi mAdhava . na tu me shuddhyate bhAvaH shvetAshvaM prati mAriSha .. 7\-111\-41 (49271) kariShye paramaM yatnamAtmano rakShaNe hyaham . gachCha tvaM samanuj~nAto yatra yAto dhana~njayaH .. 7\-111\-42 (49272) AtmasaMrakShaNaM sa~Nkhye gamanaM chArjunaM prati . vichAryaitatsvayaM buddhyA gamanaM tatra rochaye .. 7\-111\-43 (49273) sa tvamAtiShTha yAnAya yatra yAto dhana~njayaH . mamApi rakShaNaM bhImaH kariShyati mahAbalaH .. 7\-111\-44 (49274) pArShatashcha sasodaryaH pArthivAshcha mabAhalAH . draupadeyAshcha mAM tAta rakShiShyanti na saMshayaH .. 7\-111\-45 (49275) kekayA bhrAtaraH pa~ncha rAkShasashcha ghaTotkachaH . virATo drupadashchaiva shikhaNDI cha mahArathaH .. 7\-111\-46 (49276) dhR^iShTaketushcha balavAnkuntibhojashcha mAtulaH . nakulaH sahadevashcha pA~nchAlAH sR^i~njayAstathA . ete samAhitAstAta rakShiShyanti na saMshayaH .. 7\-111\-47 (49277) na droNaH saha sainyena kR^itavarmA cha saMyuge . samAsAdayituM shakto na cha mAM dharShayiShyati .. 7\-111\-48 (49278) dhR^iShTadyumnashcha samare droNaM kruddhaM parantapaH . vArayiShyati vikramya veleva makarAlayam .. 7\-111\-49 (49279) yatra sthAsyati sa~NgrAme pArShataH paravIrahA . na droNasya balaM tAta kramettatra katha~nchana .. 7\-111\-50 (49280) eSha droNavinAshAya samutpanno hutAshanAt . kavachI sa sharI kha~NgI dhanvI cha varabhUShaNaH .. 7\-111\-51 (49281) `eSha droNaM raNe kruddhaM vArayeta sa vai prabho . pA~nchAlaH sahitaiH sarvaiH pANDavAnAM cha dhanvibhiH'.. 7\-111\-52 (49282) vikrudhaM gachCha shaineya mA kArShIrmayi sambhramam . dhR^iShTadyumno raNe kruddhaM droNamAvArayiShyati .. .. 7\-111\-53 (49283) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ekAdashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 111 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-111\-15 evamIdR^ishyAmapi kAryagatau . samAdhAya nikShipya .. 5\-111\-19 eva~Ngate grahaNaM prApte . asmAkaM chintitaM vyaktaM vyarthameva bhavedyudhi iti. ka.kha.~Na.pAThaH .. 5\-111\-27 yAvadrachChAmi gamiShyAmi .. 5\-111\-28 arjunasambhavamarjunaviShayam .. 5\-111\-34 daivamamAnuShatAm . yogamabhij~nAnam .. 5\-111\-38 kvachitkasmiMshchit anikShipyetyanvayaH .. 5\-111\-40 dR^iShTvA nishchitya .. 5\-111\-44 AtiShTha prakramasva .. 5\-111\-47 mAtulaH purujit .. 5\-111\-53 mayi mAmadhikR^itya . sambhramamudvegam .. 5\-111\-111 ekAdashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 112 .. shrIH .. 7\.112\. adhyAyaH 112 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakeH yudhiShThirarakShaNe bhImaM niyojyArjunadarshanAya prasthAnam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-112\-0 (49284) sa~njaya uvAcha. 7\-112\-0x (4545) dharmarAjasya tadvAkyaM nishamya shinipu~NgavaH . sa pArthAdbhayamAshaMsanparityAgAnmahIpateH .. 7\-112\-1 (49285) apavAdaM hyAtmanashcha lokAdrakShanvisheShataH . na mAM bhItamiti brUyAtprayAntaM phalgunaM prati .. 7\-112\-2 (49286) nishchitya bahudhaivaM sa sAtyakiryuddhadurmadaH . nAtivyaktamivAbhAShya dharmarAjaM mahAyashAH .. 7\-112\-3 (49287) shokagadgadayA vAchA shokopahatachetanaH . yathedAnImiti dhyAtvA dharmarAjamathAbravIt .. 7\-112\-4 (49288) kR^itAM chenmanyase rakShAM svasti te.astu vishAmpate . anuyAsyAmi bIbhatsuM kariShye vachanaM tava .. 7\-112\-5 (49289) na hi me pANDavAtkashchittriShu lokeShu vidyate . yo me priyataro rAjansatyametadbravImi te .. 7\-112\-6 (49290) tasyAhaM padavIM yAsye sandeshAttava mAnada . tvatkR^ite na cha me ki~nchidakartavyaM katha~nchana .. 7\-112\-7 (49291) yathA hi me gurorvAkyaM vishiShTaM dvipadAM vara . tathA tavApi vachanaM vishiShTatarameva me .. 7\-112\-8 (49292) priye hi tava vartete bhrAtarau kR^iShNapANDavau . tayoH priye sthitaM chaiva viddhi mAM rAjapu~Ngava .. 7\-112\-9 (49293) tavAj~nAM shirasA gR^ihya pANDavArthamahaM prabho . bhittvedaM durbhidaM sainyaM prayAsye narapu~Ngava .. 7\-112\-10 (49294) draNAnIkaM vishAmyeSha kruddho jhaSha ivArNavam . tatra yAsyAmi yatrAsau rAjanrAjA jayadrathaH .. 7\-112\-11 (49295) yatra senAntamAshritya bhItastiShThati pANDavAt . gupto rathavarashreShThairdrauNikarNakR^ipAdibhiH .. 7\-112\-12 (49296) itistriyojanaM manye tamadhvAnaM vishAmpate . yatra tiShThati pArtho.asau jayadrathavadhodyataH .. 7\-112\-13 (49297) triyojanagatasyApi tasya yAsyAbhyahaM padam . AsaindhavavadhAdrAjansudR^iDhenAntarAtmanA .. 7\-112\-14 (49298) anAdiShTastu guruNA ko nu yudhyeta mAnavaH . AdiShTastu yathA rAjanko na yudhyeta mAdR^ishaH .. 7\-112\-15 (49299) abhijAnAmi taM deshamitaH pUrNaM triyojanam . yatra tiShThati rAjA.asau saindhavo bAlaghAtakaH .. 7\-112\-16 (49300) sAgarapratimaM sainyaM garjantamiva sAgaram . halashaktigadAprAsacharmakha~NgarShTitomaram . iShvastravarasambAdhaM kShobhayitvA vrajAmyaham .. 7\-112\-17 (49301) yadetatku~njarAnIkaM sahasramanupashyasi . kulamA~njanakaM nAma yatraite vIryashAlinaH .. 7\-112\-18 (49302) AsthitA bahubhirmlechChairyuddhashauNDaiH prahAribhiH . nAgA naganibhA rAjankSharanta iva toyadAH .. 7\-112\-19 (49303) naite jAtu nivarteranpreShitA hastisAdibhiH . anyatra hi vadhAdeShAM nAsti rAjanparAjayaH .. 7\-112\-20 (49304) atha yAnrathino rAjansahasramanupashyasi . ete rukmarathA nAma rAjaputrA mahArathAH .. 7\-112\-21 (49305) ratheShvastreShu nipuNA nAgeShu cha vishAmpate . dhanurvede gatAH pAraM muShTiyuddhe cha kovidAH .. 7\-112\-22 (49306) gadAyuddhavisheShaj~nA niyuddhakushalAstathA . kha~NgapraharaNe yuktAH sampAte chAsicharmaNoH .. 7\-112\-23 (49307) shUrAshcha kR^itavidyAshcha spardhante cha parasparam . nityaM hi samare rAjanvijigIShanti mAnavAn .. 7\-112\-24 (49308) karNena vihitA rAjanduHshAsanamanuvratAH . etAMstu vAsudevo.api rathodArAnprashaMsati .. 7\-112\-25 (49309) satataM priyakAmAshcha karNasyaite vashe sthitAH . tasyaiva vachanAdrAjannivR^ittAH shvetavAhanAt .. 7\-112\-26 (49310) te na klAntA na cha shrAntA dR^iDhAvaraNakArmukAH . madarthe.adhiShThitA nUnaM dhArtarAShTrasya shAsanAt .. 7\-112\-27 (49311) etAnpramathya sa~NgrAme priyArthaM tava kaurava . prayAsyAmi tataH pashchAtpadavIM savyasAchinaH .. 7\-112\-28 (49312) yAMstvetAnaparAnrAjannAgAnsaptashatAnimAn . prekShase varmasa~nChannAnkirAtaiH samadhiShThitAn .. 7\-112\-29 (49313) kirAtarAjo yAnprAdAdgR^ihItaH savyasAchinA . svala~NkR^itAMstadA preShyAnichCha~njIvitamAtmanaH .. 7\-112\-30 (49314) Asannete purA rAjaMstava karmakarA dR^iDham . tvAmevAdya yuyutsante pashya kAlasya paryayam .. 7\-112\-31 (49315) eShAmete mahAmAtrAH kirAtA yuddhadurmadAH . hastishikShAvidashchaiva sarve chaivAgniyonayaH .. 7\-112\-32 (49316) ete vinirjitAH sa~Nkhye sa~NgrAme savyasAchinA . madarthamadya saMyattA duryodhanavashAnugAH .. 7\-112\-33 (49317) etAnhatvA sharai rAjankirAtAnyuddhadurmadAn . saindhavasya vadhe yattamanuyAsyAmi pANDavam .. 7\-112\-34 (49318) ye tvete sumahAnAga a~njanasya kulodbhavAH . karkashAshcha vinItAshcha prabhinnakaraTAmukhAH .. 7\-112\-35 (49319) jAmbUnadamayaiH sarvairvarmabhiH suvibhUShitAH . labdhalakShA raNe rAjannairAvaNasamA yudhi .. 7\-112\-36 (49320) AsthitA dasyubhistIkShNaiH shUrairuttamapArvataiH . karkashaiH pravarairyodhaiH kAShNAryasatanuchChadaiH .. 7\-112\-37 (49321) santi goyonayashchAtra santi vAnarayonayaH . anekayonayashchAnye tathA mAnuShayonayaH .. 7\-112\-38 (49322) anIkamasatAmetadbhUmravarNamudIryate . mlechChAnAM pApakartR^INAM himadurganivAsinAm .. 7\-112\-39 (49323) etadduryodhano labdhvA samagraM rAjamaNDalam . kR^ipaM cha saumadattiM cha droNaM cha rathinAM varam .. 7\-112\-40 (49324) sindhurAjaM tathA karNamavamanyata pANDavAn . kR^itArthamatha chAtmAnaM manyate kAlachoditaH .. 7\-112\-41 (49325) te tu sarve.adya samprAptA mama nArAchagocharam . nabhaviShyanti kaunteya yadyapi syurmanojavAH .. 7\-112\-42 (49326) tena saMbhAvitA nityaM paravIryopajIvinA . vinAshamupayAsyanti machCharaughanipIDitAH .. 7\-112\-43 (49327) ye tvete rathino rAjandR^ishyante kA~nchanadhvajAH . ete durvAraNA nAma kAmbhojA yadi te shrutAH .. 7\-112\-44 (49328) shUrAshcha kR^itavidyAshcha dhanurvede cha niShThitAH . saMhatAshcha bhR^ishaM hyete anyonyasya hitaiShiNaH .. 7\-112\-45 (49329) akShauhiNyashcha saMrabdhA dhArtarAShTrasya bhArata . yattA madarthe tiShThanti kuruvIrAbhirakShitAH .. 7\-112\-46 (49330) apramattA mahArAja mAmeva pratyupasthitAH . tAnahaM pramathiShyAmi tR^iNAnIva hutAshanaH .. 7\-112\-47 (49331) tasmAtsarvAnupAsa~NgAnsarvopakaraNAni cha . rathe kurvantu me rAjanyathAvadrathakalpakAH .. 7\-112\-48 (49332) asmiMstu kila sammarde grAhyaM vividhamAyudham . yathopadiShTamAchAryaiH kAryaH pa~nchaguNo rathaH .. 7\-112\-49 (49333) kAmbhojairhi sameShyAmi tIkShNairAshIviShopamaiH . nAnAshastrasamAvAyairvividhAyudhayodhibhiH .. 7\-112\-50 (49334) kirAtaishcha sameShyAmi viShakalpaiH prahAribhiH . lAlitaiH satataM rAj~nA duryodhanahitaiShibhiH .. 7\-112\-51 (49335) shakaishchApi sameShyAmi shakratulyaparAkramaiH . agnikalpairyurAdharShaiH pradIptairiva pAvakaiH .. 7\-112\-52 (49336) tathA.anyairvividhairyodhaiH kAlakalpairdurAsadaiH . sameShyAmi raNe rAjanbahubhiryuddhadurmadaiH .. 7\-112\-53 (49337) `triyojanagatasyApi padavIM savyasAchinaH . yAsyAmi rathinAM shreShThaM pravaraM cha dhanuShmatAm .. 7\-112\-54 (49338) sUryodayagatasyAhaM pANDavasya gatiM charan . aparAhNagate sUrye gamiShyAmi na saMshayaH'.. 7\-112\-55 (49339) tasmAdvai vAjino mukhyAnvishrutA~nshubhalakShaNaiH . upAvR^ittAMshcha pItAMshcha punaryu~njantu me rathe .. 7\-112\-56 (49340) sa~njaya uvAcha. 7\-112\-57x (4546) tasya sarvAnupAsa~NgAnsarvopakaraNAni cha . rathe chAsthApayadrAjA shastrANi vividhAni cha .. 7\-112\-57 (49341) tatastAnsarvatomuktAnsadashvAMshchaturo janAH . rasavatpAyayAmAsuH pAnaM madasamIraNam .. 7\-112\-58 (49342) pItopavR^ittAnsnAtAMshcha jagdhAnnAnsamala~NkR^itAn . vinItashalyAMsturagAMshchaturo hemamAlinaH .. 7\-112\-59 (49343) tAnyuktAnrukmavarNAbhAnvinItA~nshIghragAminaH . saMhR^iShTamanaso vyagrAnvidhivatkalpitAnrathe .. 7\-112\-60 (49344) mahAdhvajena siMhena hemakesaramAlinA . saMvR^ite ketakairhairmairmaNividrumachitritaiH .. 7\-112\-61 (49345) pANDurAbhraprakAshAbhiH patAkAbhirala~NkR^ite . hemadaNDochChritachChatre bahushastraparichChade . yojayAmAsa vidhivaddhemabhANDavibhUShitAn .. 7\-112\-62 (49346) dArukasyAnujo bhrAtA sUtastasya priyaH sakhA . nyavedayadrathaM yuktaM vAsavasyeva mAtaliH .. 7\-112\-63 (49347) tataH snAtaH shuchirbhUtvA kR^itakautukama~NgalaH . snAtakAnAM sahasrasya svarNaniShkAnatho dadau .. 7\-112\-64 (49348) AshIrvAdaiH pariShvaktaH sAtyakiH shrImatAM varaH . tataH samadhuparkAmbhaH pItvA kairAtakaM madhu .. 7\-112\-65 (49349) lohitAkSho babhau tatra madavihvalalochanaH . Alabhya vIrakAMsyaM cha harSheNa mahatA.anvitaH .. 7\-112\-66 (49350) dviguNIkR^itatejobhiH prajvalanniva pAvakaH . utsa~Nge dhanurAdAya sasharaM rathinAM varaH .. 7\-112\-67 (49351) `AshIrvAdaiH pariShvaktaH sAtyakiH shrImatAM varaH'. kR^itasvastyayano vipraiH kavachI samala~NkR^itaH .. 7\-112\-68 (49352) lAjairgandhaistathA mAlyaiH kanyAbhishchAbhinanditaH . yudhiShThirasya charaNAvabhivAdya kR^itA~njaliH .. 7\-112\-69 (49353) tena mUrdhanyupAghrAtaH kR^itasvasyayano.api cha . AshiSho vividhAH shrutvA dharmarAjamukheritAH . harSheNa mahatA yukta Aruroha mahAratham .. 7\-112\-70 (49354) tataste vAjino hR^iShTAH supuShTA vAtaraMhasaH . ajayyA jaitramUhustaM vikurvANAH sma saindhavAH . yathA shakrarathaM rAjannUhuste harayaH purA .. 7\-112\-71 (49355) tathaiva bhImaseno.api dharmarAjena pUjitaH . prAyAtsAtyakinA sArdhamabhivAdya yudhiShThiram .. 7\-112\-72 (49356) tau dR^iShTvA pravivikShantau tava senAmariMdamau . saMyattAstAvakAH sarve tasthurdroNapurogamAH .. 7\-112\-73 (49357) sannaddhamanugachChantaM dR^iShTvA bhImaM sa sAtyakiH . abhinandyAbravIdvIrastadA harShakaraM vachaH .. 7\-112\-74 (49358) tvaM bhIma rakSha rAjAnametatkAryatamaM hi te . ahaM bhittvA pravekShyAmi kAlapakvamidaM balam .. 7\-112\-75 (49359) AyatyAM cha tadAtve cha shreyo rAj~no.abhirakShaNam . jAnIShe mama vIryaM tvaM tava chAhamarindama . tasmAdbhIma nivartasva mama chedichChasi priyam .. 7\-112\-76 (49360) sa~njaya uvAcha. 7\-112\-77x (4547) tathoktaH sAtyakiM prAha vraja tvaM kAryasiddhaye . ahaM rAj~naH kariShyAmi rakShAM puruShasattama .. 7\-112\-77 (49361) evamuktaH pratyuvAcha bhImasenaM sa mAdhavaH . gachCha gachCha dhruvaM pArtha dhruvo hi vijayo mama .. 7\-112\-78 (49362) yanme snigdho.anuraktashcha tvamadya vashamAsthitaH . nimittAni cha dhanyAni yathA bhIma vadanti mAM .. 7\-112\-79 (49363) nihate saindhave pApe pANDavena mahAtmanA . pariShvajiShye rAjAnaM dharmAtmAnaM yudhiShThiram . `apramAdashcha te kAryo droNaM prati mahAratham'.. 7\-112\-80 (49364) sa~nchaya uvAcha. 7\-112\-81x (4548) etAvaduktvA bhImaM tu visR^ijya cha mahAyashAH . sampraikShattAvakaM sainyaM vyAghro mR^igagaNAniva .. 7\-112\-81 (49365) taM dR^iShTvA pravivikShantaM sainyaM tava janAdhipa . bhUya evAbhavanmUDhaM subhR^ishaM chApyakampata .. 7\-112\-82 (49366) tataH prayAtaH sahasA tava sainyaM sa sAtyakiH . didR^ikShurarjunaM rAjandharmarAjasya shAsanAt .. .. 7\-112\-83 (49367) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe dvAdashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 112 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-112\-2 te mAM bhItamiti brUyurayAntaM iti jha . pAThaH .. 5\-112\-14 AsaindhavavadhAt saindhavavadhAtprAgeva .. 5\-112\-17 halAditomarAntamArsha Adyajantam .. 5\-112\-23 sampAte viharaNe .. 5\-112\-30 tadA digvijaye .. 5\-112\-35 a~njanasya varuNopavAhyasya .. 5\-112\-35 tena duryodhanena. 5\-112\-43 sambhAvitaH samvardhitAH. . 5\-112\-49 pa~nchaguNaH pa~nchaguNasnamagrIkaH .. 5\-112\-50 nAnAshastrANAM samAvAyaH samUho yeShu .. 5\-112\-56 pItAH pAyitapeyAH .. 5\-112\-61 ketakaiH kundaghaTitashalAkAbhiH .. 5\-112\-64 svarNaniShkAn dInArAn .. 5\-112\-65 tataH samadhuparkArhaH pItvA kailAtakaM madhu iti jha.~na.pAThaH . kailAvataM madhu iti ~Na.pAThaH .. 5\-112\-76 AyatyAmuttarakAle . tadAtve tatkShaNe .. 5\-112\-112 dvAdashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 113 .. shrIH .. 7\.113\. adhyAyaH 113 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunaM gachChataH sAtyakeH kR^itavarmaNAsaha yuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-113\-0 (49368) sa~njaya uvAcha. 7\-113\-0x (4549) prayAte tava sainyaM tu yuyudhAne yuyutsayA . dharmarAjo mahArAja svenAnIkena saMvR^itaH . prAyAddroNarathaM prepsuryuyudhAnasya pR^iShThataH .. 7\-113\-1 (49369) tataH pA~nchAlarAjasya putraH samaradurmadaH . `prayAte mAdhave rAjannidaM vachanamabravIt'.. 7\-113\-2 (49370) prAkroshatpANDavAnIke vasudAnashcha pArthivaH . AgachChata praharata drutaM viparidhAvata .. 7\-113\-3 (49371) yathA sukhena gachCheta sAtyakiryuddhadurmadaH . mahArathA hi bahavo yatiShyante.asya nirjaye .. 7\-113\-4 (49372) sa~njaya uvAcha. 7\-113\-5x (4550) `senApativachaH shrutvA pANDaveyAH samantataH . abhyudyayurmahArAja tava sainyaM samantataH .. 7\-113\-5 (49373) jahi prahara gR^ihNIhi vidhya vidrava chAdrava'. iti bruvantau vegena nipetuste mahArathAH .. 7\-113\-6 (49374) vayaM pratijigIShantastatra tAnsamabhidrutAH . `bANasha~NkharavAnkR^itvA vimishrAnvAdyanisvanaiH .. 7\-113\-7 (49375) yuyudhAnarathaM dR^iShTvA tAvakA abhidudruvuH'. tataH shabdo mahAnAsIdyuyudhAnarathaM prati .. 7\-113\-8 (49376) AkIryamANA dhAvantI tava putrasya vAhinI . sAtvatena mahArAja shatadhA.abhivyashIryata .. 7\-113\-9 (49377) tasyAM vidIryamANAyAM shineH putro mahArathaH . saptavIrAnmaheShvAsAnagrAnIkeShvapothayat .. 7\-113\-10 (49378) athAnyAnapi rAjendra nAnAjanapadeshvarAn . sharairanalasa~NkAshairninye vIrAnyamakShayam .. 7\-113\-11 (49379) shatamekena vivyAdha shatenaikaM cha patriNAm . dvipArohAndvipAMshchaiva hayArohAnhayAMstathA . rathinaH sAshvasUtAMshcha jaghAneshaH pashUniva .. 7\-113\-12 (49380) taM tathA.adbhutakarmANaM sharasampAtavarShiNam . na kechanAbhyadhAvanvai sAtyakiM tava sainikAH .. 7\-113\-13 (49381) te bhItA mR^idyamAnAshcha pramR^iShTA dIrghabAhunA . AyodhanaM jahurvIrA dR^iShTA tamatimAninam .. 7\-113\-14 (49382) tamekaM bahudhA pashyanmohitAstasya tejasA .. 7\-113\-15 (49383) rathairvimathitaishchaiva bhagnanIDaishcha mAriSha . chakrairvimathitaishChatrairdhvajaishcha vinipAtitaiH .. 7\-113\-16 (49384) anukarShaiH patAkAbhiH shirastrANaiH sakA~nchanaiH . bAhubhishchandanAdigdhaiH sA~Ngadaishcha vishAmpate .. 7\-113\-17 (49385) hastihastopamaishchApi bhuja~NgAbhogasannibhaiH . UrubhiH pR^ithivI chChannA manujAnAM narAdhipa .. 7\-113\-18 (49386) shashA~Nkusannibhaishchaiva vadanaishchArukuNDalaiH . patitairR^iShabhAkShANAM babhau bhArata medinI .. 7\-113\-19 (49387) gajaishcha bahudhA ChinnaiH shayAnaiH parvatopamaiH . rarAjAtibhR^ishaM bhUmirvikIrNairiva parvataiH .. 7\-113\-20 (49388) tapanIyamayairyoktrairmuktAjAlavibhUShitaiH . urashChadairvichitraishcha vyashobhanta tura~NgamAH . gatasatvA mahIM prApya pramR^iShTA dIrghabAhunA .. 7\-113\-21 (49389) nAnAvidhAni sainyAni tava hatvA tu sAtvataH . praviShTastAvakaM sainyaM drAvayitvA chamUM bhR^isham .. 7\-113\-22 (49390) tatastenaiva mArgeNa yena yAto dhana~njayaH . iyeSha sAtyakirgantuM tato droNena vAritaH .. 7\-113\-23 (49391) bhAradvAjaM samAsAdya yuyudhAnashcha sAtyakiH . na nyavartata sa~Nkruddho velAmiva jalAshayaH .. 7\-113\-24 (49392) nivArya tu raNe droNo yuyudhAnaM mahAratham . vivyAdha nishitairbANaiH pa~nchabhirmarmabhedibhiH .. 7\-113\-25 (49393) sAtyakistu raNe droNaM rAjanvivyAdha saptabhiH . hemapu~NghaiH shilAdhautaiH ka~NkabarhiNavAjitaiH .. 7\-113\-26 (49394) ShaM ShaDbhiH sAyakairdroNaH sAshvayantAramArdayat . sa taM na mamR^iShe droNaM yuyudhAno mahArathaH .. 7\-113\-27 (49395) siMhanAdaM tataH kR^itvA droNaM vivyAdha sAtyakiH . dashabhiH sAyakaishchAnyaiH ShaDbhiraShTAbhireva cha .. 7\-113\-28 (49396) yuyudhAnaH punardroNaM vivyAdha dashabhiH sharaiH . ekena sArathiM chAsya chaturbhishchaturo hayAn . dhvajamekena bANena vivyAdha yudhi mAriSha .. 7\-113\-29 (49397) taM droNaH sAshvayantAraM sarathadhvajamAshugaiH . tvaranprAchChAdayadbANaiH shalabhAnAmiva vrajaiH .. 7\-113\-30 (49398) tathaiva yuyudhAno.api droNaM bahubhirAshugaiH . `prAchChAdayadasambhrAntastvaramANo mahArathaH .. 7\-113\-31 (49399) droNastu paramakruddhaH sAtyakiM paravIrahA . avAkrichChitairbANairvAsudevaparAkramam .. 7\-113\-32 (49400) taM tathA sharajAlena prachChAdya mahatA punaH . droNaH prahasya shaineyamidaM vachanamabravIt'.. 7\-113\-33 (49401) tavAchAryo raNaM hitvA gataH kApuruSho yathA . yudhyamAnaM cha mAM hitvA pradakShiNamavartata .. 7\-113\-34 (49402) tvaM hi me yudhyato nAdya jIvanyAsyasi mAdhava . yadi mAM tvaM raNe hitvA na yAsyAchAryavaddrutam .. 7\-113\-35 (49403) sAtyakiruvAcha. 7\-113\-36x (4551) dhana~njayasya padavIM dharmarAjasya shAsanAt . gachChAmi svasti te brahmanna me kAlAtyayo bhavet .. 7\-113\-36 (49404) AchAryAnugato mArgaH shiShyairanvAsyate sadA . tasmAdeva vrajAmyAshu yathA me sa gururgataH .. 7\-113\-37 (49405) sa~njaya uvAcha. 7\-113\-38x (4552) etAvaduktvA shaineya AchAryaM parivarjayan . prayAtaH sahasA rAjansArathiM chedamabravIt .. 7\-113\-38 (49406) droNaH kariShyate yatnaM sarvathA mama vAraNe . yatto yAhi raNe sUta shR^iNu chedaM vachaH param .. 7\-113\-39 (49407) etadAlokyate sainyamAvantyAnAM mahAprabham . asyAnantaratastvetaddAkShiNAtyaM mahadbalam .. 7\-113\-40 (49408) tadanantarametachcha bAhlikAnAM mahadbalam . bAhlikAbhyAshato yuktaM karNasya cha mahadbalam .. 7\-113\-41 (49409) anyonyena hi sainyAni bhinnAnyetAni sArathe . anyonyaM samupAshritya na tyakShyanti raNAjiram .. 7\-113\-42 (49410) etadantaramAsAdya chodayAshvAnprahR^iShTavat . madhyamaM javamAsthAya vaha mAmatra sArathe .. 7\-113\-43 (49411) bAhlikA yatra dR^ishyante nAnApraharaNodyatAH . dAkShiNAtyAshcha bahavaH sUtaputrapurogamAH .. 7\-113\-44 (49412) hastyashvarathasambAdhaM yachchAnIkaM vilokyate . nAnAdeshasamutthaishcha padAtibhiradhiShThitam .. 7\-113\-45 (49413) `*tataH shakyo mahAvyUho bhettuM sa sahasA raNe . taM deshaM tvaritA yAmo mR^idgranto yudhi shAtravAn .. 7\-113\-46 (49414) tatraite samprahR^iShTatvAnnAsmAnprati yuyutsavaH .. 7\-113\-47 (49415) ayudhyamAno bahubhirekaM prApya sudurbalam . balaM pramathya gachChAmi miShatAM sarvadhanvinAm .. 7\-113\-48 (49416) madhyato yAhi yatrograM karNasya sumahadbalam . yatraite paramakruddhA dAkShiNAtyA mahArathAH . etAnvijitya sa~NgrAme tato yAmo dhana~njayam .. 7\-113\-49 (49417) sa~njaya uvAcha. 7\-113\-50x (4553) yuyudhAnavachaH shrutvA yuyudhAnasya sArathiH . yathoktamagamadrAjanvarjayandroNamAhave'.. 7\-113\-50 (49418) taM droNo.anuyayau kruddho vikiranvishikhAnbahUn . yuyudhAnaM mahAbhAgaM gachChantamanivartinam .. 7\-113\-51 (49419) sa cha sainyaM mahadbhittvA dAkShiNAtyabalaM cha tat . karNasya sainyaM sumahadabhihatya shitaiH sharaiH .. 7\-113\-52 (49420) prAvishadbhAratIM senAmaparyantAM sa sAtyakiH . sAtyako hi tataH sainyaM drAvayansa samantataH .. 7\-113\-53 (49421) praviShTe yuyudhAne tu sainikeShu druteShu cha . amarShI kR^itavarmA tu sAtyakiM paryavArayat .. 7\-113\-54 (49422) tamApatantaM vishikhaiH ShaDbhirAhatya sAtyakiH . chaturbhishchaturo.asyAshvAnAjaghAnAshu vIryavAn .. 7\-113\-55 (49423) tataH punaH ShoDashabhirnataparvabhirAshugaiH . sAtyakiH kR^itavarmANaM pratyavidhyatstanAntare .. 7\-113\-56 (49424) sa tADyamAno vishikhairbahubhistigmatejanaiH . sAtvatena mahArAja kR^itavarmA na chakShame .. 7\-113\-57 (49425) sa vatsandataM sandhAya tigmAMshvanalasaprabham . AkR^iShya rAjannAkarNAdvivyAdhorasi sAtyakim .. 7\-113\-58 (49426) sa tasya dehAvaraNaM bhittvA dehaM cha sAyakaH . sapu~NkhapatraH pR^ithivIM vivesha rudhirokShitaH .. 7\-113\-59 (49427) athAsya bahubhirbANairachChinatparamAstravit . sa mArgaNagaNaM rAjankR^itavarmA sharAsanam .. 7\-113\-60 (49428) vivyAdha cha raNe rAjansAtyakiM satyavikramam . dashabhirvishikhaistIkShNairabhikruddhaH stanAntare .. 7\-113\-61 (49429) tataH prashIrNe dhanuShi shaktyA shaktimatAM varaH . jaghAna dakShiNaM bahuM sAtyakiH kR^itavarmaNaH .. 7\-113\-62 (49430) tato.anyatsudR^iDhaM chApaM pUrNamAyamya sAtyakiH . vyasR^ijadvishikhAMstUrNaM shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-113\-63 (49431) sarathaM kR^itavarmANaM samantAtparyavArayat . ChAdayitvA raNe rAjanhArdikyaM sa tu sAtyakiH . athAsya bhallena shiraH sAratheH samakR^intata .. 7\-113\-64 (49432) sa papAta hataH sUto hArdikyasya mahArathAt . tataste yantR^irahitAH prAdravaMsturagA bhR^isham .. 7\-113\-65 (49433) atha bhojastu sambhrAnto nigR^ihya turagAmansvayam . tasthau vIro dhanuShpANistatsainyAnyabhyapUjayan .. 7\-113\-66 (49434) sa muhUrtamivAshvAsya sadashvAnsamanodayat . vyapeta bhIramitrANAmAvahatsumahadbhayam .. 7\-113\-67 (49435) sAtyakishchAtyagAttasmAtsa tu bhImamupAdravat .. 7\-113\-68 (49436) yuyudhAno.api rAjendra bhojAnIkAdviniHsR^itaH . prayayau tvaritastUrNaM kAmbhojAnAM mahAchamUm .. 7\-113\-69 (49437) sa tatra bahubhiH shUraiH sanniruddho mahArathaiH . na chachAla tadA rAjansAtyakiH satyavikramaH .. 7\-113\-70 (49438) sandhAya cha chamUM droNo bhoje bhAraM niveshya cha . abhyadhAvadraNe yatto yuyudhAnaM yuyutsayA .. 7\-113\-71 (49439) tathA tamanudhAvantaM yuyudhAnasya pR^iShThataH . nyavArayanta saMhR^iShTAH pANDusainye brR^ihattamAH . samAsAdya tu hArdikyaM rathAnAM pravaraM ratham .. 7\-113\-72 (49440) pA~nchAlA vigatotsAhA bhImasenapurogamAH . vikramya vAritA rAjanvIreNa kR^itavarmaNA .. 7\-113\-73 (49441) yatamAnAMshcha tAnsarvAnIShadvigatachetasaH . abhitastA~nsharaugheNa klAntavAhAnakArayat .. 7\-113\-74 (49442) nigR^ihItAstu bhojena bhojAnIkepsavo raNe . atiShThannAryavadvIrAH prArthayanto mahadyashaH . `hArdikyaM samare yattA na shekuH prativIkShitum'.. .. 7\-113\-75 (49443) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe trayodhashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-113\-12 Isho rudraH .. 5\-113\-19 R^iShobhasyevAkShINi yeShAm .. 5\-113\-35 tvaMhi tvamapi .. 5\-113\-42 bhinnAni pR^ithagbhUtAni .. 5\-113\-* etadAdi pa~nchashlokAnAM sthAne adho likhita ekaeva shlokaH jha . pustake.asti. etAvaduktvA yantAraM brAhmaNaM parivarjayan. madhyato yAhi yachchograM karNasya cha mahadvalam .. 5\-113\-58 jihmAgAnilasannibham iti . jha. pAThaH .. 5\-113\-71 sandhAya yathAsthAnamAnIya .. 5\-113\-75 AryavatkulInavat . kulInatvAditiyAvat .. 5\-113\-113 trayodashAdhikarashathatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 114 .. shrIH .. 7\.114\. adhyAyaH 114 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## dhR^itarAShTrasya svasainyaparAjayashravaNena shochanam .. 1 .. sa~njayena tadupAlambhapUrvakaM kR^itavarmaparAkramakathanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-114\-0 (49444) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-114\-0x (4554) evaM bahuguNaM sainyamevaM pravichitaM balam . vyUDhamevaM yathAnyAyamevaM bahu cha sa~njaya .. 7\-114\-1 (49445) nityaM pUjitamasmAbhirabhikAmaM cha naH sadA . prauDhamatyadbhutAkAraM purastAddR^iShTavikramam .. 7\-114\-2 (49446) nAtivR^idvamabAlaM cha nAkR^ishaM nAtipIvaram . laghuvR^ittAyataprAyaM sAragAtramanAmayam .. 7\-114\-3 (49447) AttasannAhasa~nChannaM bahushastraparichChadam . shastragrahaNavidyAsu bahvIShu pariniShThitam .. 7\-114\-4 (49448) Arohe paryavaskande saraNe sAntaraplute . samyakpraharaNe yAne vyapayAne cha kovidam .. 7\-114\-5 (49449) nAgeShvashveShu bahusho ratheShu cha parIkShitam . `charmanistriMshayuddhe cha niyuddhe cha vishAradam'. parIkShya cha yathAnyAyaM vetanenopapAditam .. 7\-114\-6 (49450) na goShThyA nopakAreNa na sambandhanimittataH . nAnAhUtaM nApyabhR^itaM mama sainyaM babhUva ha .. 7\-114\-7 (49451) kulInAryajanopetaM tuShTapuShTamanuddhatam . kR^itamAnopachAraM cha yashasvi cha manasvi cha .. 7\-114\-8 (49452) sachivaishchAparairmukhyairbahubhiH puNyakarmabhiH . lokapAlopamaistAta pAlitaM narasattamaiH .. 7\-114\-9 (49453) bahubhiH pArthivairguptamasmatpriyachikIrShubhiH . asmAnabhisR^itaiH kAmAtsabalaiH sapadAnugaiH .. 7\-114\-10 (49454) mahodadhimivApUrNamApagAbhiH samantataH . apakShaiH pakShisa~NkAshai rathairashvaishcha saMvR^itam .. 7\-114\-11 (49455) prabhinnakaraTaishchaiva dviradairAvR^itaM mahat . yadahanyata me sainyaM kimanyadbhAgadheyataH .. 7\-114\-12 (49456) yodhAkShayyajalaM bhImaM vAhanormitara~NgiNam . kShepaNyasigadAshaktisharaprAsajhaShAkulam .. 7\-114\-13 (49457) dhvajabhUShaNasambAdharatnopalasusa~nchitam . vAhanairabhidhAvadbhirvAyuvegavikampitam .. 7\-114\-14 (49458) droNagambhIrapAtAlaM kR^itavarmamahAhadam . jalasandhamahAgrAhaM karmachandrodayoddhatam .. 7\-114\-15 (49459) gate sainyArNavaM bhittvA tarasA pANDavarShabhe . sa~njayaikarathenaiva yuyudhAne cha mAmakam .. 7\-114\-16 (49460) tatra sheShaM na pashyAmi praviShTe savyasAchini . sAtvate cha rathodAre mama sainyasya sa~njaya .. 7\-114\-17 (49461) tau tatra samatikrAntau dR^iShTvA.atIva tarasvinau . sindhurAjaM tu samprekShya gANDIvasya cha gocharam .. 7\-114\-18 (49462) kiM nu vA kuravaH kR^ityaM vidadhuH kAlachoditAH . dAruNaikAyane.akAle kathaM vA pratipedire .. 7\-114\-19 (49463) grastAnhi kauravAnmanye mR^ityunA tAta sa~NgatAn . vikramo.api raNe teShAM na tathA dR^ishyate hi vai .. 7\-114\-20 (49464) akShatau saMyuge tatra praviShTau kR^iShNapANDavau . na cha vArayitA kashchittayorastIha sa~njaya .. 7\-114\-21 (49465) bhR^itAshcha bahavo yodhAH parIkShyaiva mahArathAH . vetanena yathAyogaM priyavAdena chApare .. 7\-114\-22 (49466) asatkArabhR^itastAta mama sainye na vidyate . karmaNA hyanurUpeNa labhyate bhaktavetanam .. 7\-114\-23 (49467) na cha yodho.abhavatkashchinmama sainye tu sa~njaya . alpadAnabhR^itastAta tathA chAbhR^itako naraH .. 7\-114\-24 (49468) pUjito hi yathAshaktyA dAnamAnAsanairmayA . tathA putraishcha me tAta j~nAtibhishcha sabAndhavaiH .. 7\-114\-25 (49469) te cha prApyaiva sa~NgrAme nirjitAH savyasAchinA . shaineyena parAmR^iShTAH kimanyadbhAgadheyataH .. 7\-114\-26 (49470) rakShyate yashcha sa~NgrAme ye cha sa~njaya rakShiNaH . ekaH sAdhAraNaH panthAra rakShyasya saha rakShibhiH .. 7\-114\-27 (49471) arjunaM samare dR^iShTvA saindhavasyAgrataH sthitam . putro mama bhR^ishaM mUDhaH kiM kAryaM pratyapadyata .. 7\-114\-28 (49472) sAtyakiM cha raNe dR^iShTvA pravishantamabhItavat . kiM nu duryodhanaH kR^ityaM prAptakAlamamanyata .. 7\-114\-29 (49473) sarvashastrAtigau senAM praviShTau rathisattamau . dR^iShTvA kAM vai dhR^itiM yuddhe pratyapadyanta mAmakAH .. 7\-114\-30 (49474) dR^iShTvA kR^iShNaM tu dAshArhamarjunArthe vyavasthitam . shinInAmR^iShabhaM chaiva manye shochanti putrakAH .. 7\-114\-31 (49475) dR^iShTA senAM vyatikrAntAM sAtvatenArjunena cha . palAyamAnAMshcha kurUnmanye shochanti putrakAH .. 7\-114\-32 (49476) vidrutAnrathino dR^iShTvA nirutsAhAndviShajjaye . palAyanakR^itotsAhAnmanye shochanti putrakAH .. 7\-114\-33 (49477) shUnyAnkR^itAnrathopasthAnsAtvatenArjunena cha . hatAMshcha yodhAnsaMdR^ishya manye shochanti putrakAH .. 7\-114\-34 (49478) vyashvanAgarathAndR^iShTvA tatra vIrAnsahR^israshaH . dhAvamAnAnraNe vyagrAmanyanye shochanti putrakAH .. 7\-114\-35 (49479) mahAnAgAnvidravato dR^iShTvA.arjunasharAhatAn . patitAnpatatashchAnyAnmanye shochanti putrakAH .. 7\-114\-36 (49480) vihInAMshcha kR^itAnashvAnvirathAMshcha kR^itAnnarAn . tatra sAtyakipArthAbhyAM manye shochanti putrakAH .. 7\-114\-37 (49481) hayaughAnnihatAndR^iShTvA dravamANAMstatastataH . raNe mAdhavapArthAbhyAM manye shochanti putrakAH .. 7\-114\-38 (49482) pattisa~NghAnraNe dR^iShTvA dhAvamAnAMshcha sarvashaH . nirAshA vijaye sarve manye shochanti putrakAH .. 7\-114\-39 (49483) droNasya samatikrAntAvanIkamaparAjitau . kShaNena dR^iShTvA tau vIrau manye shochanti putrakAH .. 7\-114\-40 (49484) sammUDho.asmi bhR^ishaM tAta shrutvA kR^iShNadhana~njayau . praviShTau mAmakaM sainyaM sAtvatena sahAchyutau .. 7\-114\-41 (49485) tasminpraviShTe pR^itanAM shinInAM pravare rathe . bhojAnIkaM vyatikrAnte kimakurvata kauravAH .. 7\-114\-42 (49486) tathA droNena samare nigR^ihIteShu pANDuShu . kathaM yuddhamabhUttatra tanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-114\-43 (49487) droNo hi balavAnshreShThaH kR^itAstro yuddhadurmadaH . pA~nchAlAstaM maheShvAsaM pratyayudhyankathaM raNe .. 7\-114\-44 (49488) baddhavairAstato droNe dhana~njayajayaiShiNaH . bhAradvAjasutasteShu dR^iDhavairo mahArathaH .. 7\-114\-45 (49489) arjunashchApi yachchakre sindhurAjavadhaM prati . tanme sarvaM samAchakShva kushalo hyasi sa~njaya .. 7\-114\-46 (49490) sa~njaya uvAcha. 7\-114\-47x (4555) AtmAparAdhAtsambhUtaM vyasanaM bharatarShabha . prApya prAkR^itavadvIra na tvaM shochitumarhasi .. 7\-114\-47 (49491) purA yaduchyase prAj~naiH suhR^idbhirvidurAdibhiH . mA hArShIH pANDavAnrAjanniti tanna tvayA shrutam .. 7\-114\-48 (49492) suhR^idAM hitakAmAnAM vAkyaM yo na shR^iNoti ha . sa mahadvyasanaM prApya shochate vai yathA bhavAn .. 7\-114\-49 (49493) yAchito.asi purA rAjandAshArheNa shamaM prati . na cha taM labdhavAnkAmaM tvattaH kR^iShNo mahAyashAH .. 7\-114\-50 (49494) tava nirguNatAM j~nAtvA pakShapAtaM suteShu cha . dvaidhIbhAvaM tathA dharme pANDaveShu cha matsaram .. 5\-114\-52 tava jihmamabhiprAyaM viditvA pANDavAnprati . ArtapralApAMshcha bahUnmanujAdhipa sattama .. 7\-114\-51 (49495) sarvalokasya tattvaj~naH sarvalokeshvaraH prabhuH . vAsudevastato yuddhaM kurUNAmakaronmahat .. 7\-114\-53 (49496) AtmAparAdhAtsumahAnprAptaste vipulaH kShayaH . nainaM duryodhane doShaM kartumarhasi mAnada .. 7\-114\-54 (49497) na hi tai sukR^itaM ki~nchidAdau madhye cha bhArata . dR^ishyate pR^iShThatashchaiva tvanmUlo hi parAjayaH .. 7\-114\-55 (49498) tasmAdadya sthiro bhUtvA j~nAtvA lokasya nirNayam . shR^iNu yuddhaM yathAvR^ittaM ghoraM devAsuropamam .. 7\-114\-56 (49499) praviShTe tava sainyaM tu shaineye satyavikrame . bhImasenamukhAH pArthAH pratIyurvAhinIM tava .. 7\-114\-57 (49500) AgachChatastAnsahasA kruddharUpAnsahAnugAn . dadhAraiko raNe pANDUnkR^itavarmA mahArathaH .. 7\-114\-58 (49501) yathodvR^ittaM vArayate velA vai salilArNavam . pANDusainyaM tathA sa~Nkhye hArdikyaH samavArayat .. 7\-114\-59 (49502) tatrAdbhutamapashyAma hArdikyasya parAkramam . yadenaM sahitAH pArthA nAtichakramurAhave .. 7\-114\-60 (49503) tato bhImastribhirviddhvA kR^itavarmANamAshugaiH . sha~NkhaM dadhmau mahAbAhurharShuyansarvapANDavAn .. 7\-114\-61 (49504) sahadevastu viMshatyA dharmarAjashcha pa~nchabhiH . shatena nakulashchApi hArdikyaM samavidhyata .. 7\-114\-62 (49505) draupadeyAstrisaptatyA saptabhishcha ghaTotkachaH . dhR^iShTadyumnastribhishchApi kR^itavarmANamArdayat .. 7\-114\-63 (49506) virATo drupadashchaiva yAj~nasenishcha pa~nchabhiH . shikhaNDI chaiva hArdikyaM viddhvA pa~nchabhirAshugaiH .. 7\-114\-64 (49507) punarvivyAdha viMshatyA sAyakAnAM hasanniva . kR^itavarmA tato rAjansarvatastAnmahArathAn .. 7\-114\-65 (49508) ekaikaM pa~nchabhirviddhvA bhImaM vivyAdha saptabhiH . dhanurdhvajaM chAsya tadA rathAdbhUmAvapAtayat .. 7\-114\-66 (49509) athainaM ChinnadhanvAnaM tvaramANo mahArathaH . AjaghAnorasi kruddhaH saptatyA nishitaiH sharaiH .. 7\-114\-67 (49510) sa gADhaviddho balavAnhArdikyasya sharottamaiH . chachAla rathamadhyasthaH kShitikampe yathA.achalaH .. 7\-114\-68 (49511) bhImasenaM tathA dR^iShTvA dharmarAjapurogamAH . visR^ijantaH sharAnrAjankR^itavarmANamArdayan .. 7\-114\-69 (49512) taM tathA koShThakIkR^itya rathavaMshena mAriSha . vivyadhuH sAyakairhR^iShTA rakShArthaM mArutermR^idhe .. 7\-114\-70 (49513) pratilabhya tataH saMj~nAM bhImaseno mahAbalaH . shaktiM jagrAha samare hemadaNDAmayasmAyIm .. 7\-114\-71 (49514) chikShepa cha rathAttUrNaM kR^itavarmarathaM prati . sA bhImabhujanirmuktA nirmuktoragasannibhA .. 7\-114\-72 (49515) kR^itavarmANamabhitaH prajajvAla sudAruNA . tAmApatantIM sahasA yugAntAgnisamaprabhAm .. 7\-114\-73 (49516) dvAbhyAM sharAbhyAM hArdikyo nijaghAna dvidhA tadA . sA ChinnA patitA bhUmau shaktiH kanakabhUShaNA .. 7\-114\-74 (49517) dyotayantI disho rAjanmaholkeva nabhashchyutA . shaktiM vinihatAM dR^iShTvA bhImashchukrodha vai bhR^isham .. 7\-114\-75 (49518) tato.anyaddhanurAdAya vegavatsumahAsvanam . bhImaseno raNe kruddho hArdikyaM samavArayat .. 7\-114\-76 (49519) athainaM pa~nchabhirbANairAjaghAna stanAntare . bhImo bhImabalo rAjaMstava durmantritena cha .. 7\-114\-77 (49520) bhojastu kShatasarvA~Ngo bhImasenena mAriSha . raktAshoka ivotphullo vyabhrAjata raNAjire .. 7\-114\-78 (49521) tataH kruddhastribhirbANairbhImasenaM hasanniva . abhihatya dR^iDhaM yuddhe tAnsarvAnpratyavidhyata .. 7\-114\-79 (49522) tribhistribhirmaheShvAso yatamAnAnmahArathAn . te.api taM pratyavidhyanta saptabhiH saptabhiH sharaiH .. 7\-114\-80 (49523) shikhaNDinastataH kruddhaH kShurapreNa mahArathaH . dhanushchichCheda sAmare prahasanniva sAtvataH .. 7\-114\-81 (49524) shikhaNDI tu tataH kruddhashChinne dhanuShi satvaraH . asiM jagrAha samare shatachandraM cha bhAsvaram .. 7\-114\-82 (49525) bhrAmayitvA mahachcharma chAmIkaravibhUShitam . tamasiM preShayAmAta kR^itavarmarathaM prati .. 7\-114\-83 (49526) sa tasya sasharaM chApaM ChittvA rAjanmahAnasiH . abhyagAddharaNIM rAjaMshchyutaM jyotirivAmbarAt .. 7\-114\-84 (49527) etasminneva kAle tu tvaramANaM mahArathAH . vivyadhuH sAyakairgADhaM kR^itavarmANamAhave .. 7\-114\-85 (49528) athAnyaddhanurAdAya tyaktvA tachcha mahaddhanuH . vishIrNaM bharatashreShTha hArdikyaH paravIrahA .. 7\-114\-86 (49529) vivyAdha pANDavAnyuddhe tribhistribhirajihmagaiH . shikhaNDinaM cha vivyAdha tribhiH pa~nchabhireva cha .. 7\-114\-87 (49530) dhanuranyatsamAdAya shikhaNDI tu mahAyashAH . avArayatkUrmanakhairAshugairhR^idikAtmajam .. 7\-114\-88 (49531) tataH kruddho raNe rAjanhR^idikasyAtmasambhavaH . abhidudrAva vegena yAj~naseniM mahAratham .. 7\-114\-89 (49532) bhIShmasya samare rAjanmR^ityorhetuM mahAtmanaH . vidarshayanbalaM shUraH shArdUla iva ku~njaram .. 7\-114\-90 (49533) tau dishAgajasa~NkAshau jvalitAviva pAvakau . samApetaturanyonyaM sharasa~Nghairarindamau .. 7\-114\-91 (49534) vidhunvAnau dhanuHshreShThe sandadhAnau cha sAyakAn . visR^ijantau cha shatasho gabhastIniva bhAskarau .. 7\-114\-92 (49535) tApayantau sharaistIkShNairanyonyaM tau mahArathau . yugAntapratimau vIrau rejaturbhAskarAviva .. 7\-114\-93 (49536) kR^itavarmA cha samare yAj~naseniM mahAratham . viddhveShubhistrisaptatyA punarvivyAdha saptabhiH .. 7\-114\-94 (49537) sa gADhaviddho vyathito rathopastha upAvishat . visR^ijya sasharaM chApaM mUrchChayA.abhipariplutaH .. 7\-114\-95 (49538) taM viShaNNaM raNe dR^iShTvA tAvakAH puruSharShabha . hArdikyaM pUjayAmAsurvAsAMsyAdudhuvushcha ha .. 7\-114\-96 (49539) shikhaNDinaM tathA j~nAtvA hArdikyasharapIDitam . apovAha raNAdyantA tvaramANo mahAratham .. 7\-114\-97 (49540) sAditaM tu rathopasthe dR^iShTvA pArthAH shikhaNDinam . parivavrU rathaistUrNaM kR^itavarmANamAhave .. 7\-114\-98 (49541) tatrAdbhutaM paraM chakre kR^itavarmA mahArathaH . yadekaH samare pArthAnvArayAmAsa sAnugAn .. 7\-114\-99 (49542) pArthA~njitvA.ajayachchedInpA~nchAlAnsR^i~njayAnapi . kekayAMshcha mahAvIryAnkR^itavarmA mahArathaH .. 7\-114\-100 (49543) te vadhyamAnAH samare hArdikyena sma pANDavAH . itashchetashcha dhAvanto naiva chakrurdhR^itiM raNe .. 7\-114\-101 (49544) jitvA pANDusutAnyuddhe bhImasenapurogamAn . hArdikyaH samare.atiShThadvidhUma iva pAvakaH .. 7\-114\-102 (49545) te drAvyamANAH samare hArdikyena mahArathAH . vimukhAH samapadyanta sharavR^iShTibhirArditAH .. .. 7\-114\-103 (49546) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe chaturdashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 114 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-114\-1 bahuguNaM bahavo guNAH shauryAdayaH saMdhyAdayo vA yasmin . balaM prabalam .. 5\-114\-2 naH abhikAmamanuraktam .. 5\-114\-3 laghuno manoj~nasya vR^ittasyAyatanamAyAsaH prAyaH prachuraM yatra . sAragAtraM nibiDAvayavam .. 5\-114\-5 paryavaskande avarohaNe . saraNe prasaraNe. sAntaraplute pluvanAntarItAyAM gatau. vyapayAne.apasaraNe .. 5\-114\-6 vetanena dinamAsavarShadeyena dhanena .. 5\-114\-7 goShThyA saMlApamAtreNa .. 5\-114\-13 vAhanAnyevormitara~NgaparamparA vidyate yatra . kShepaNyo yantrANi .. 5\-114\-14 ratnairupalaishcha susa~nchitaM suShThusa~nChAditam . vAhanAbhidhAvanAnyeva vAyuvegatayA rUpitAni .. 5\-114\-17 mama sainyasya seShamityanvayaH .. 5\-114\-19 dAruNaikAyane atibhIShaNe.ananyagatike . akAle atIte samaye .. 5\-114\-23 labhyate sainyenArthAt .. 5\-114\-30 dhR^itiM dhAraNAm .. 5\-114\-35 vyagrAnanekAgrAn . avyagrAn palAyanaikamanasa iti vA .. 5\-114\-51 nirguNatAM guNavaiShamyam . dvaidhIbhAvamanishchayam .. 5\-114\-54 sumahAn vipula iti paryAyAbhyAM mahattvodrekaH .. 5\-114\-56 nirNayaM niyatasvabhAvam .. 5\-114\-65 sarvataH sarvAn .. 5\-114\-74 dvidhA sthAnadvaye .. 5\-114\-88 kUrmanakhaiH kUrmanakhAkR^itiphalakaiH .. 5\-114\-114 chaturdashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 115 .. shrIH .. 7\.115\. adhyAyaH 115 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakinA jalasandhasya vadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-115\-0 (49547) sa~njaya uvAcha. 7\-115\-0x (4556) shR^iNuShvaikamanA rAjanyanmAM tvaM paripR^ichChasi . drAvyamANe bale tasminhArdikyena mahAtmanA .. 7\-115\-1 (49548) lajjayAvanate chApi parihR^iShTe cha tAvake . dvIpo ya AsItpANDUnAmagAdhe gAdhamichChatAm .. 7\-115\-2 (49549) shrutvA sa ninadaM bhImaM tAvakAnAM mahAhave . shaineyastvarito rAjankR^itavarmANamabhyayAt .. 7\-115\-3 (49550) uvAcha sArathiM tatra krodhAmarShasamanvitaH . hArdikyAbhimukhaM sUta kuru me rathamuttamam .. 7\-115\-4 (49551) kurute kadanaM pashya pANDusainye hyamarShitaH . enaM jitvA punaH sUta yAsyAmi vijayaM prati .. 7\-115\-5 (49552) evamukte tu vachane sUtastasya mahAmate . nimeShAntaramAtreNa kR^itavarmANamabhyayAt .. 7\-115\-6 (49553) kR^itavarmA tu hArdikyaH shaineyaM nishitaiH sharaiH . avAkiratsusaMkruddhastato.akruddhyatsa sAtyakiH .. 7\-115\-7 (49554) athAshu nishitaM bhalluM shaineyaH kR^itavarmaNaH . preShayAmAsa samare sharAMshcha chaturo.aparAn .. 7\-115\-8 (49555) te tasya jaghnire vAhAnbhallenAsyAchChinaddhanuH . pR^iShTharakShaM tathA sUtamavidhyannishitaiH sharaiH .. 7\-115\-9 (49556) tatastaM virathaM kR^itvA sAtyakiH satyavikramaH . senAmasyArdayAmAsa sharaiH sannataparvabhiH .. 7\-115\-10 (49557) abhajyatAtha pR^itanA shaineyasharapIDitA . `palAyanakR^itotsAhA bhramantI tatratatra ha'. tataH prAyAtsa tvaritaH sAtyakiH satyavikramaH .. 7\-115\-11 (49558) shR^iNu rAjanyadakarottava sainyeShu vIryavAn . atItya sa mahArAja droNAnIkamahArNavam .. 7\-115\-12 (49559) parAjitya tu saMhR^iShTaH kR^itavarmANamAhave . yantAramabravIchChUraH shanairyAhItyasambhramam .. 7\-115\-13 (49560) dR^iShTvA tu tava tatsainyaM rathAshvadvi pasa~Nkulam . padAtijanasampUrNamabravItsArathiM punaH .. 7\-115\-14 (49561) yadetanmeghasa~NkAshaM droNAnIkasya savyataH . sumahatku~njarAnIkaM yasya rukmaratho mukham .. 7\-115\-15 (49562) ete hi bahavaH sUta durnivAryAshcha saMyuge . duryodhanasamAdiShTA madarthe tyaktajIvitAH .. 7\-115\-16 (49563) rAjaputrA maheShvAsAH sarve vikrAntayodhinaH . `na chAjitvA raNe hyetA~nshakyaH prAptuM jayadrathaH .. 7\-115\-17 (49564) nApi sUta mayA pArthaH shakyaH prAptuM katha~nchana . ete tiShThanti sahitAH sarvavidyAsu niShThitAH'.. 7\-115\-18 (49565) trigartAnAM rathodArAH suvarNavikR^itadhvajAH . mAmevAbhimukhA vIrA yotsyamAnA vyavasthitAH .. 7\-115\-19 (49566) atra mAM prApaya kShipramashvAMshchodaya sArathe . trigartaiH saha yotsyAmi bhAradvAjasya pashyataH .. 7\-115\-20 (49567) sa~njaya uvAcha. 7\-115\-21x (4557) tataH prAyAchChanaiH sUtaH sAtvatasya mate sthitaH . rathenAdityavarNena bhAsvareNa patAkinA .. 7\-115\-21 (49568) tamUhuH sArathervashyA valgamAnA hayottamAH . vAyuvegasamAH sa~Nkhye kundendurajataprabhAH .. 7\-115\-22 (49569) ApatantaM raNe taM tu sha~NkhavarNairhayottamaiH . parivavustataH shUrA gajAnIkena sarvataH . kiranto vividhAMstIkShNAnsAyakA.NllaghuvedhinaH .. 7\-115\-23 (49570) sAtvato.api shitairbANairgajAnIkamayodhayat . parvatAniva varSheNa tapAnte jalado mahAn .. 7\-115\-24 (49571) vajrAshanisamasparshairvadhyamAnAH sharairgajAH . prAdravanraNamutsR^ijya shinivIrasamIritaiH .. 7\-115\-25 (49572) shIrNadantA virudhirA bhinnamastakapiNDikAH . vishIrNakarNAsyakarA viniyantR^ipatAkinaH .. 7\-115\-26 (49573) sambhinnavarmaghaNTAshcha vinikR^ittamahAdhvajAH . hatArohA disho rAjanbhejire bhraShTakambalAH .. 7\-115\-27 (49574) ruvanto vividhAnnAdA~njaladopamaniHsvanAH . nArachairvatsadantaishcha bhallaira~njalikaistathA .. 7\-115\-28 (49575) kShuraprairardhachandraishcha sAtvatena vidAritAH . kSharanto.asR^iktathA mUtraM purIShaM cha pradudruvuH . babhrumushchaskhalushchAnye peturmamlustathA.apare .. 7\-115\-29 (49576) evaM tatku~njarAnIkaM yuyudhAnena pIDitam . sharairagnyarkasa~NkAshaiH pradudrAva samantataH .. 7\-115\-30 (49577) tasminhate gajAnIke jalasandho mahAbalaH . yattaH samprApayannAgaM rajatAshvarathaM prati .. 7\-115\-31 (49578) rukmavarmadharaH shUrastapanIyA~NgadaH shuchiH . kuNDalI makuTI kha~NgI raktachandanarUShitaH .. 7\-115\-32 (49579) shirasA dhArayandIptAM tapanIyamayIM srajam . urasA dhArayanniShkaM kaNThasUtraM cha bhAsvaram .. 7\-115\-33 (49580) chApaM cha rukmavikR^itaM vidhunvangajamUrdhani . ashobhata mahArAja savidyudiva toyadaH .. 7\-115\-34 (49581) tamApatantaM sahasA mAgadhasya gajottamam . sAtyakirvArayAmAsa veleva makarAlayam .. 7\-115\-35 (49582) nAgaM nivAritaM dR^iShTvA shaineyasya sharottamaiH . akrudhyata raNe rAja~njalasandho mahAbalaH .. 7\-115\-36 (49583) tataH kruddho mahArAja mArgaNairbhArasAdhanaiH . avidhyata shineH pautraM jalasandho mahorasi .. 7\-115\-37 (49584) tato.apareNa bhallena pItena nishitena cha . asyato vR^iShNivIrasya nichakarta sharAsanam .. 7\-115\-38 (49585) sAtyakiM ChinnadhanvAnAM prahasanniva bhArata . avidhyanmAgadho vIraH pa~nchabhirnishitaiH sharaiH .. 7\-115\-39 (49586) sa viddho bahubhirbANairjalasandhena vIryavAn . nAkampata mahAbAhustadadbhutamivAbhavat .. 7\-115\-40 (49587) achintayanvai sa sharAnnAtyarthaM sambhramAdbalI . dhanuranyatsamAdAya tiShThatiShThetyuvAcha ha .. 7\-115\-41 (49588) etAvaduktvA shaineyo jalasandhaM mahorasi . vivyAdha ShaShTyA subhR^ishaM sharANAM prahasanniva .. 7\-115\-42 (49589) kShurapreNa sutIkShNena muShTideshe mahaddhanuH . jalasandhasya chichCheda vivyAdha cha tribhiH sharaiH .. 7\-115\-43 (49590) jalasandhastu tattyaktvA sasharaM vai sharAsanam . tomaraM vyasR^ijattUrNaM sAtyakiM prati mAriSha .. 7\-115\-44 (49591) sa nirbhidya bhujaM savyaM mAdhavasya mahAraNe . abhyagAddharaNIM ghoraH shvasanniva mahoragaH .. 7\-115\-45 (49592) nirbhinne tu bhuje savye sAtyakiH satyavikramaH . triMshadbhirvishikhaistIkShNairjalasandhamatADayat .. 7\-115\-46 (49593) pragR^ihya tu tataH kha~NgaM jalasandho mahAbalaH . ArShabhaM charma cha mahachChatachandrakasa~Nkulam . Avidhya cha tataH kha~NgaM sAtvatAyotsasarja ha .. 7\-115\-47 (49594) shaineyasya dhanushChittvA sa kha~Ngo nyapatanmahIm . alAtachakravachchaiva vyarochata mahIM gataH .. 7\-115\-48 (49595) athAnyaddhanurAdAya sarvakAyAvadAraNam . `jalasandhamabhiprekShya utsmayitvA cha mAdhavaH'.. 7\-115\-49 (49596) shAlaskandhapratIkAshamindrAshanisamasvanam . viShphArya vivyadhe kruddho jalasandhaM shareNa ha .. 7\-115\-50 (49597) tataH sAbharaNau bAhU kShurAbhyAM mAdhavottamaH . sA~Ngadau jalasandhasya chichCheda prahasanniva .. 7\-115\-51 (49598) tau bAhU parighaprakhyau petaturgajasattamAt . vasundharAdharAddhaShTau pa~nchashIrShAvivoragau .. 7\-115\-52 (49599) tataH sudaMShTraM suhanu chArukuNDalamaNDitam . kShureNAsya tR^itIyena shirashchichCheda sAtyakiH .. 7\-115\-53 (49600) tatpAtitashirobAhukabandhaM bhImadarshanam . dviradaM jalasandhasya rudhireNAbhyaShi~nchata .. 7\-115\-54 (49601) jalasandhaM nihatyAjau tvaramANastu sAtvataH . vimAnaM pAtayAmAsa gajaskandhAdvishAMpate .. 7\-115\-55 (49602) rudhireNAvasiktA~Ngau jalasandhasya ku~njaraH . vilambamAnamavahatsaMshliShTaM paramAsanam .. 7\-115\-56 (49603) sharArditaH sAtvatena mardamAnaH svavAhinIm . ghoramArtasvaraM kR^itvA vidudrAva mahAgajaH .. 7\-115\-57 (49604) hAhAkAro mahAnAsIttava sainyasya mAriSha . jalasandhaM hataM dR^iShTvA vR^iShNInAmR^ipabheNa tu .. 7\-115\-58 (49605) vimukhAshchAbhyadhAvanta tava yodhAH samantataH . palAyanakR^itotsAhA nirutsAhA dviSha~njaye .. 7\-115\-59 (49606) etasminnantare rAjandroNaH shastrabhR^itAM varaH . `sannyasya bhAraM sumahatkR^itavarmaNi bhArata .. 7\-115\-60 (49607) abhyayAjjavanairashvairyuyudhAnaM mahAratham . sa hi pArthAnraNe yattAndadhAraiko mahAbalaH'.. 7\-115\-61 (49608) tamudIrNaM tathA dR^iShTvA shaineyaM kurupu~NgavAH . droNenaiva saha kruddhA sAtyakiM samupAdravan .. 7\-115\-62 (49609) tataH pravavR^ite yuddhaM kurUNAM sAtvatasya cha . droNasya cha raNe rAjanghoraM devAsuropamam .. .. 7\-115\-63 (49610) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe pa~nchadashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 115 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-115\-23 droNo 5\-115\-26 piNDikrA gaNDaH .. 5\-115\-33 kaNThasUtraM hAram .. 5\-115\-47 tato grahaNAnantaram . Avidhya bhrAmayitvA .. 5\-115\-52 vasundharAdharAt parvatAm .. 5\-115\-115 pa~nchadashAdhikashatatamo.adhyAya .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 116 .. shrIH .. 7\.116\. adhyAyaH 116 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakinA duryodhanakR^itavarmaNoH parAjayaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-116\-0 (49611) sa~njaya uvAcha. 7\-116\-0x (4558) `sAtvatasya raNe karma dR^iShTvA yoddhuM mahArathAH . amR^iShyamANAH saMyattAH shaineyaM samupAdravan'.. 7\-116\-1 (49612) te kirantaH sharavrAtAnsarve yattAH prahAriNaH . tvaramANA mahArAja yuyudhAnamayodhayan .. 7\-116\-2 (49613) taM droNaH saptasaptyA jaghAna nishitaiH sharaiH . durmarShaNo dvAdashabhirduHsaho dashabhiH sharaiH .. 7\-116\-3 (49614) vikarNashchApi nishitaistriMshadbhiH ka~NkapatribhiH . vivyAdha mArgaNaistUrNaM vAmapArshve stanAntare .. 7\-116\-4 (49615) durmukho dashabhirbANaistathA duHshAsano.aShTabhiH . chitrasenashcha shaineyaM dvAbhyAM vivyAdha mAriSha .. 7\-116\-5 (49616) duryodhanashcha mahatA sharavarSheNa mAdhavam . apIDayadrame rAja~nshUrAshchAnye mahArathAH .. 7\-116\-6 (49617) sarvataH pratividdhastu tava putrairmahArathaiH . `sa tudyamAnashcha tadA sarvataH kurupu~NgavaiH'.. 7\-116\-7 (49618) tAnpratyavidhyadvArShNeyaH pR^ithakpR^ithagajihmagaiH . `sAtyakiH puNDarIkAkSho hyastreShu pariniShThitaH'.. 7\-116\-8 (49619) bhAradvAjaM tribhirbANairduHsahaM navabhiH sharaiH . vikarNaM pa~nchaviMshatyA chitrasenaM cha saptabhiH .. 7\-116\-9 (49620) durmarShaNaM dvAdashabhiraShTAbhishcha viviMshatim . satyavrataM cha navabhirvijayaM dashabhiH sharaiH .. 7\-116\-10 (49621) `duryodhanaM tribhirviddhvA supu~NkhaistigmatejanaiH'. tato rukmA~NgadaM chApaM vidhunvAno mahArathaH . abhyayAtsAtyakistUrNaM putraM tava mahAratham .. 7\-116\-11 (49622) rAjAnaM sarvalokasya sarvalokamahAratham . sharairabhyahanadgADhaM tato yuddhamabhUttayoH .. 7\-116\-12 (49623) vimu~nchatau sharAMstIkShNAnsandadhAnau cha sAyakAn . adR^ishyaM samare.anyonyaM chakratustau mahArathau .. 7\-116\-13 (49624) sAtyakiH kururAjena nirviddho bahvashobhata . asravadrudhiraM bhUri svarasaM chandano yathA .. 7\-116\-14 (49625) sAtvatena cha bANaudhairnirviddhastanayastava . shAtakumbhamayApIDo babhau yUpa ivochChritaH .. 7\-116\-15 (49626) mAdhavastu rame rAjankururAjasya dhanvinaH . dhanushchichCheda samare kShurapreNa hasanniva .. 7\-116\-16 (49627) athainaM ChinnadhanvAnaM sharairbahubhirAchinot . nirbhinnashcha sharaistena dviShatA kShiprakAriNA . nAmR^iShyata raNe rAjA shatrorvijayalakShaNam .. 7\-116\-17 (49628) athAnyaddhanurAdAya hemapR^iShThaM durAsadam . vivyAdha sAtyakiM tUrNaM sAyakAnAM shatena ha .. 7\-116\-18 (49629) so.atividdho balavatA tava putreNa dhanvinA . amarShavashamApannastava putramapIDayat .. 7\-116\-19 (49630) pIDitaM nR^ipatiM dR^iShTvA tava putraM mahArathAH . sAtyakiM sharavarSheNa ChAdayAmAsurojasA .. 7\-116\-20 (49631) sa chChAdyamAno bahubhistava putrairmahArathaiH . ekaikaM pa~nchabhirviddhvA punarvivyAdha saptabhiH . duryodhanaM va tvarito vivyAdhAShTabhirAshugaiH .. 7\-116\-21 (49632) prahasaMshchAsya chichCheda kArmukaM ripubhIShaNam . nAgaM maNimayaM chaiva sharairdhvajamapAtayat .. 7\-116\-22 (49633) hatvA tu chaturo vAhAMshchaturbhirnishitaiH sharaiH . sArathiM pAtayAmAsa kShurapreNa mahAyashAH .. 7\-116\-23 (49634) etasminnantare chaiva kururAjaM mahAratham . avArikachCharairhR^iShTo bahubhirmarmabhedibhiH .. 7\-116\-24 (49635) sa vidhyamAnaH samare shaineyasya sharottamaiH . prAdravatsahasA rAjanputro duryodhanastava . Aplutashcha tato yAnaM chitrasenasya dhanvinaH .. 7\-116\-25 (49636) hAhAbhUtaM jagachchAsIddR^iShTvA rAjAnamAhave . grasyamAnaM sAtyakinA khe momamiva rAhuNA .. 7\-116\-26 (49637) taM tu shabdamatha shrutvA kR^itavArmA mahArathaH . abhyayAtsahasA tatra yatrAste mAdhavaH prabhuH .. 7\-116\-27 (49638) vidhunvAno dhanuH shreShThaM chodayaMshchaiva vAjinaH . bhartsayansArathiM chAgre yAhiyAhIti satvaram .. 7\-116\-28 (49639) tamApatantaM samprekShya vyAditAsyamivAntakam . yuyudhAno mahArAja yantAramidamabravIt .. 7\-116\-29 (49640) kR^itavarmA rathenaiSha drutamApatate sharI . pratyudyAhi rathenainaM pravaraM sarvadhanvinAm .. 7\-116\-30 (49641) `prayAhi satvaraM sUta rathena rathasattamam . nihaniShyAmi taM sa~Nkhye vR^iShNivIramarindamam'.. 7\-116\-31 (49642) tataH prajavitAshvena rathena rathinAMvaraH . AsasAda raNe bhojaM pratimAnaM dhanuShmatAm .. 7\-116\-32 (49643) tato gabhastimatprakhyau jvalitAviva pAvakau . sameyAtAM naravyAghrau vyAghrAviva tarasvinau .. 7\-116\-33 (49644) kR^itavarmA tu shaineyaM ShaDviMshatyA samArpayat . nishitaiH sAyakaistIkShNairyantAraM chAsya pa~nchabhiH .. 7\-116\-34 (49645) chaturashchaturo vAhAMshchaturbhiH parameShubhiH . avidhyatsAdhudAntAnvai saindhavAnsAtvatasya hi .. 7\-116\-35 (49646) rukmadhvajo rukmapR^iShThaM mahadviShphArya kArmukam . rukmA~NgadI rukmavarmA rukmapu~NkhairavArayat .. 7\-116\-36 (49647) tato.ashItiM shineH pautraH sAyakAnkR^itavarmaNe . prAhiNottvarayA yukto draShTukAmo dhana~njayam .. 7\-116\-37 (49648) so.atividdho balavatA shatruNA shatrutApanaH . samakampataH durdharShaH kShitikampe yathA.achalaH .. 7\-116\-38 (49649) triShaShTyA chaturo.asyAshvAnsaptabhiH sArathiM tathA . vivyAdha nishitaistUrNaM sAtyakiH satyavikramaH .. 7\-116\-39 (49650) `hatAshvasUte tu rathe sthitAya shinipu~NgavaH'. suvarNapu~NkhaM vishikhaM samAdAya cha sAtyakiH . vyasR^ijattaM mahAjvAlaM sa~Nkruddhamiva pannagam .. 7\-116\-40 (49651) so.avidhyatkR^itavarmANaM yamadaNDopamaH sharaH . jAmbUnadavichitraM cha varma nirbhidya bhAnumat . abhyagAddharaNImugro rudhireNa samukShitaH .. 7\-116\-41 (49652) sa~njAtarudhirashchAjau sAtvateShubhirarditaH . sasharaM dhanurutsR^ijya nyapatatsyandanottamAt .. 7\-116\-42 (49653) sa siMhadaMShTro jAnubhyAM patito.amitavikramaH . sharArditaH sAtyakinA rathopasthe nararShabhaH .. 7\-116\-43 (49654) sahasrabAhusadR^ishamakShobhyamiva sAgaram . nivArya kR^itavarmANaM sAtyakiH prayayau tataH .. 7\-116\-44 (49655) `na hi tasya sharo.apArthaH katha~nchidapi pArthiva . didR^ikShuH sa hi vegena prAyAdyatra dhana~njayaH .. 7\-116\-45 (49656) sa shaktyA kShatriyaistatra niruddho balavattaraH . yuyudhe sAtvato rAjandidR^ikShuH pANDunandanam'.. 7\-116\-46 (49657) kha~NgashaktidhanuHkIrNAM gajAshvarathasa~NkulAm . pravartitograrudhirAM shatashaH kShatriyarShabhaiH .. 7\-116\-47 (49658) prekShatAM sarvasainyAnAM madhyena shinipu~NgavaH . abhyagAdvAhinIM hitvA vR^itrahevAsurIM chamUm .. 7\-116\-48 (49659) samAshvasya cha hArdikyo gR^ihya chAnyanmahaddhanuH . tasthau sa tatra balavAnvArayanyudhi pANDavAn .. .. 7\-116\-49 (49660) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe poDashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 116 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-116\-11 rukmA~NgadaM chApi iti ~Na.pAThaH .. 5\-116\-14 chandano raktachandanaH .. 5\-116\-43 daMShTrAshchatasro yasya syurdashanebhyaH samuchChritAH . siMhadaMShTraH sa gaditashchaturdaMShTrashcha sUribhiH .. 5\-116\-116 ShoDashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 117 .. shrIH .. 7\.117\. adhyAyaH 117 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakiparAkramavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-117\-0 (49661) sa~njaya uvAcha. 7\-117\-0x (4559) kAlyamAneShu sainyeShu shaineyena tatastataH . bhAradvAjaH sharavrAtairmarmabhidbhiravAkirat .. 7\-117\-1 (49662) sa samprahArastumulo droNasAtvatayorabhUt . pashyatAM sarvasainyAnAM balivAsavayoriva .. 7\-117\-2 (49663) tato droNaH shineH pautraM chitraiH sarvAyasaiH sharaiH . tribhirAshIvipAkArairlalATe samavidhyata .. 7\-117\-3 (49664) tairlalATArpitairbANairyuyudhAnastvajihmagaiH . vyarochata mahArAja trishR^i~Nga iva parvataH .. 7\-117\-4 (49665) tato.asya bANAnaparAnindrAshanisamasvanAn . bhAradvAjo.antaraprekShI preShayAmAsa saMyuge .. 7\-117\-5 (49666) tAndroNachApanirmuktAndAshArhaH patataH sharAn . dvAbhyAMdvAbhyAM supu~NkhAbhyAM chichCheda paramAstravit .. 7\-117\-6 (49667) tAmasya laghutAM droNaH samavekShya vishAmpate . prahasya sahasA.avidhyattriMshatAM shinipu~Ngavam .. 7\-117\-7 (49668) punaH pa~nchashateShUNAM shitena cha samArpayat . laghutAM yuyudhAnasya lAghavena visheShayan .. 7\-117\-8 (49669) samutpatanti valmIkAdyathA kruddhA mahoragAH . tathA droNarathAdrAjannApatanti tanuchChidaH .. 7\-117\-9 (49670) tathaiva yuyudhAnena sR^iShTAH satasahasrashaH . avAkirandroNarathaM sharA rudhirabhojanAH .. 7\-117\-10 (49671) lAghavAddijamukhyasya sAtvatasya cha mAriSha . visheShaM nAdhyagachChAma samAvAstAM nararShabhau .. 7\-117\-11 (49672) sAtyakistu tato droNaM navabhirnataparvabhiH . AjaghAna bhR^ishaM kruddho dhvajaM cha nishitaiH sharaiH .. 7\-117\-12 (49673) sArathiM cha shatenaiva bhAradvAjasya pashyataH . lAghavaM yuyudhAnasya dR^iShTvA droNo mahArathaH .. 7\-117\-13 (49674) saptatyA sArathiM vidvvA tura~NgAMshcha tribhistribhiH . dhvajamekena chichCheda mAdhavasya rathe sthitam .. 7\-117\-14 (49675) athApareNa bhallena hemapu~Nkhena patriNA . dhanushchichCheda samare mAdhavasya mahAtmanaH .. 7\-117\-15 (49676) sAtyakistu tataH kruddho dhanustyaktvA mahArathaH . gadAM jagrAha mahatIM bhAradvAjAya chAkShipat .. 7\-117\-16 (49677) tAmApatantIM sahasA paTTabaddhAmayasmayIm . nyavArayachCharairdroNo bahubhirbahurUpibhiH .. 7\-117\-17 (49678) athAnyaddhanurAdAya sAtyakiH satyavikramaH . vivyAdha bahubhirvIraM bhAradvAjaM shilAshitaiH .. 7\-117\-18 (49679) sa vidvA samare droNaM siMhanAdamamu~nchata . taM vai na mR^imaShe droNaH siMhanAdaM mahAtmanaH .. 7\-117\-19 (49680) tataH shaktiM raNe droNo rukmadaNDAmayasmayIm . tarasA preShayAmAsa mAdhavasya rathaM prati .. 7\-117\-20 (49681) anAsAdya tu shaineyaM sA shaktiH kAlasannibhA . bhittvA rathaM jagAmognA dharaNIM dAruNasvanA .. 7\-117\-21 (49682) tato droNaM shineH pautro rAjanvivyAdha patriNA . dakShiNaM bhujamAsAdya pIDayanbharatarShabha .. 7\-117\-22 (49683) droNo.api samare rAjanmAdhavasya mahaddhanuH . ardhachandreNa chichCheda rathashaktyA cha sArathim .. 7\-117\-23 (49684) mumoha sArathistasya rathashaktyA samAhataH . sa rathopasthamAsAdya muhUrtaM sannyaShIdata .. 7\-117\-24 (49685) chakAra sAtyakI rAjaMstatra karmAtimAnuSham . ayodhayachcha yaddroNaM rashmI~njagrAha cha svayam .. 7\-117\-25 (49686) tataH sharashatenaiva yuyudhAno mahArathaH . avidhyadbrAhmaNaM sa~Nkhye hR^iShTarUpo vishAmpate .. 7\-117\-26 (49687) tasya droNaH sharAnpa~ncha preShayAmAsa bhArata . te ghorAH kavachaM bhittvA papuH shoNitamAhave .. 7\-117\-27 (49688) nirviddhastu sharairghorairakruddhyatsAtyakirbhR^isham . sAyakAnvyasR^ijachchApi vIro rukmarathaM prati .. 7\-117\-28 (49689) tato droNasya yantAraM nipAtyaikeShuNA bhuvi . ashvAnvyadrAvayadbANairhatasUtAMstatastataH .. 7\-117\-29 (49690) sa rathaH pradrutaH sa~Nkhye maNDalAni sahasrashaH . chakAra rAjato rAjanbhrAjamAna ivAMshumAn .. 7\-117\-30 (49691) abhidravata gR^ihNIta hayAndroNasya dhAvata . iti sma chukrushuH sarve rAjaputrAH sarAjakAH .. 7\-117\-31 (49692) te sAtyakimapAsyAshu rAjanyudhi mahArathAH . yato droNastataH sarve sahasA samupAdravan .. 7\-117\-32 (49693) tAndR^iShTvA pradrutAnsa~Nkhye sAtvatena sharArditAn . prabhagnaM punarevAsIttava sainyaM samAkulam .. 7\-117\-33 (49694) vyUhasyaiva punardvAraM gatvA droNo vyavasthitaH . vAtAyamAnaistairashvairnIto vR^iShNisharArditaiH .. 7\-117\-34 (49695) pANDupA~nchAlasambhinnaM vyUhamAlokya vIryavAn . shaineye nAkarodyatnaM vyUhamevAbhyarakShata .. 7\-117\-35 (49696) nivArya pANDupA~nchAlAndroNAgniH pradahanniva . tasthau krodhedhmasandIptaH kAlasUrya ivodyataH .. .. 7\-117\-36 (49697) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe saptadashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 117 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-117\-23 rathashaktyA ketakapatrAkAramukhayA shaktyA .. 5\-117\-117 saptadashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 118 .. shrIH .. 7\.118\. adhyAyaH 118 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakinA sudarshananAmno rAj~no vadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-118\-0 (49698) sa~njaya uvAcha. 7\-118\-0x (4560) droNaM sa jitvA puruShapravIra\-\- stathaiva hArdikyamukhAMstvadIyAn . prahasya sUtaM vachanaM babhAShe shinipravIraH kurupu~NgavAgrya .. 7\-118\-1 (49699) nimittamAtraM vayamadya sUta dagdhA rathAH keshavaphalgunAbhyAm . hatAnnihanmeha nararShabheNa vayaM sureshAtmasamudbhaveta .. 7\-118\-2 (49700) sa~njaya uvAcha. 7\-118\-3x (4561) tamevamuktvA shinipu~NgavastadA mahAmR^idhe so.agryadhanurdharo.arihA . kiransamantAtsahasA sharAnbalI samApatachChayena ivAmiShAshayA .. 7\-118\-3 (49701) taM yAntamashvaiH shashisha~NkhavarNai\-\- rvigAhya sainyaM puruShapravIram . nAshaknuvanvArayituM samantA\-\- dAdityarashmipratimaM rathAgryam .. 7\-118\-4 (49702) asahyavikrAntamadInasatvaM sarve gaNA bhArata ye tvadIyAH . sahasranetrapratimaprabhAvaM divIva sUryaM jaladavyapAye .. 7\-118\-5 (49703) amarShapUrNastvatichitrayodhI sharAsanI kA~nchanavarmadhArI . sudarshanaH sAtyakimApatantaM nyavArayadrAjavaraH prasahya .. 7\-118\-6 (49704) tayorabhUdbhAratasamprahAraH sudAruNastaM samatiprashaMsan . yodhAstvadIyAshcha hi somakAshcha vR^itrendrayoryuddhamivAmaraughAH .. 7\-118\-7 (49705) sharaiH sutIkShNaiH shatasho.abhyavidhya\-\- tsudarshanaH sAtvatamukhyamAjau . anAgatAneva tu tAnpR^iShatkAM\-\- shchichCheda rAja~nshinipu~Ngavo.api .. 7\-118\-8 (49706) tathaiva shakrapratimo.api sAtyakiH sudarshane yAnkShipati sma sAyakAn . dvidhA tridhA tAnakarotsudarshanaH sharottamaiH syandanavaryamAsthitaH .. 7\-118\-9 (49707) tAnvIkShya bANAnnihatAMstadAnIM sudarshanaH sAtyakibANavegaiH . krodhAddidhakShanniva tigmatejAH sharAnamu~nchattapanIyachitrAn .. 7\-118\-10 (49708) punaH sa bANaistribhiragnikalpai\-\- rAkarNapUrNairnishitaiH supu~NkhaiH . vivyAdha dehAvaraNaM vibhidya te sAtyakerAvivishuH sharIram .. 7\-118\-11 (49709) tathaiva tasyAvanipAlaputraH sandhAya bANairaparairjvaladbhiH . AjaghnivAMstAnrajataprakAshAM\-\- shchaturbhirashvAMshchaturaH prasahya .. 7\-118\-12 (49710) tathA tu temAbhihatastarasvI naptA shinerindrasamAnavIryaH . sudarshanasyeShugaNaiH sutIkShNai\-\- rhayAnnihatyAshu nanAda nAdam .. 7\-118\-13 (49711) athAsya sUtasya shiro nikR^itya bhallena shakrAshanisannibhena . sudarshanasyApi shinipravIraH kShureNa kAlAnalasannibhena .. 7\-118\-14 (49712) sakuNDalaM pUrNashashiprakAshaM bhrAjiShNu vaktraM vichakarta dehAt . yathA purA vajradharaH prasahya balasya sa~Nkhye.atibalasya rAjan .. 7\-118\-15 (49713) nihatya taM pArthivaputrapautraM raNe yadUnAmR^iShabhastarasvI . mudA sametaH parayA mahAtmA rarAja rAjansurarAjakalpaH .. 7\-118\-16 (49714) tato yayAvarjunameva vIro nivArya sainyaM tava mArgaNaughaiH . sadashvayuktena rathena rAja.N\-\- llokaM visismApayiShurnR^ivIraH .. 7\-118\-17 (49715) tattasya vismApayanIyamagrya\-\- mapUjayanyodhavarAH sametAH . pravartamAnAniShugochare.arI\-\- ndadAha bANairhutabhugyathaiva .. .. 7\-118\-18 (49716) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe aShTAdashAdhikashatatamo.adhyAyaH .. 118 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 119 .. shrIH .. 7\.119\. adhyAyaH 119 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakiparAkramavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-119\-0 (49717) `sa~njaya uvAcha. 7\-119\-0x (4562) nirjitya kR^itavarmANaM bhAradvAjaM cha saMyuge . sa sAtyakiH satyadhR^itirmahAtmA shinipu~NgavaH .. 7\-119\-1 (49718) *duryodhanaM cha nirjitya shUraM chaiva suyodhanam . jalasandhaM nihatyAjau shUrasenaM cha pArthivam .. 7\-119\-2 (49719) mlechChAMshcha bahudhA rAjankAshyaputraM cha saMyuge . niShAdAMsta~NkaNAMshchaiva kali~NgAnmagadhAnapi .. 7\-119\-3 (49720) kekayA~nChUrasenAMshcha tathA parvatavAsinaH . kAmbhojAnyavanAMshchaiva vasAtIMshcha shibInapi .. 7\-119\-4 (49721) kosalAnmagadhAMshchaiva yAtudhAnAnsatittirAn . etAMshchAnyAnraNe hatvA.agachChadyuddhe sa sAtyakiH .. 7\-119\-5 (49722) rudhiraughanadIM ghorAM keshashaivAlashAdvalAm . shaktigrAhasamAkIrNAM ChatrahaMsopashobhitAm .. 7\-119\-6 (49723) dustarAM bhIrubhirnityaM shUralokapravAhinIm . pravartya hR^iShito rAjanpunaryantAramabravIt .. 7\-119\-7 (49724) dhvajanAgAshvakalilaM sharashaktyUrmimAlinam'. kha~NkamatsyaM gadAgrAhaM shUrAyudhamahAsvanam .. 7\-119\-8 (49725) prANApahAriNaM raudraM vAditroddhuShTanAditam . shUrANAM sukhasaMsparshamaspR^ishyamatha bhIruNAm . tIrNAH sma dustaraM tAta droNAnIkamahArNavam .. 7\-119\-9 (49726) jalasandhabalenAjau puruShAdairivAvR^itam . ato.anyatpR^itanAsheShaM manye kunadikAmiva .. 7\-119\-10 (49727) tartavyAmalpasalilAM chodayAshvAnasambhramam . hastaprAptamahaM manye sAmprataM savyasAchinam .. 7\-119\-11 (49728) nirjitya durdharaM droNaM sapadAnugamAhave . hArdikyaM yodhavaryaM cha manye prAptaM dhana~njayam .. 7\-119\-12 (49729) na hi me jAyate trAso dR^iShTvA sainyAnyanekashaH . vahneriva pradIptasya vane shuShkatR^iNAlayam .. 7\-119\-13 (49730) pashya pANDavamukhyena yAtAM bhUmiM kirITinA . pattyashvarathanAgaughaiH patitairviShamIkR^itAm .. 7\-119\-14 (49731) dravate tadyathA sainyaM tena bhagnaM mahAtmanA . rathairviparidhAvadbhirgajairashvaishcha sArathe . kausheyAruNasaMkAshametadudvUyate rajaH .. 7\-119\-15 (49732) abhyAshasthamahaM manye shvetAshvaM kR^iShNasArathim .. 7\-119\-16 (49733) shrUyate hyeSha nirghoSho jaladasyeva garjataH . viShphAryamANasya raNe gANDIvasyAmitaujasaH .. 7\-119\-17 (49734) abhyAshasthamahaM manye saindhavasya kirITinam . tAdR^ishaH shrUyate shabdaH sainyAnAM sAgaropamaH .. 7\-119\-18 (49735) yAdR^ishAni nimittAni mama prAdurbhavanti vai . anastaMgata Aditye hantA saindhavamarjunaH .. 7\-119\-19 (49736) shanairvisrambhayannashvAnyAhi yatrArivAhinI .. 7\-119\-20 (49737) yatraite satalatrAmAH suyodhanapurogamAH . daMshitAH krUrakarmANaH kAmbhojA yuddhadurmadAH .. 7\-119\-21 (49738) sharabANAsanadharA yavanAshcha prahAriNaH . shakAH kirAtA daradA barbarAstAmraliptakAH .. 7\-119\-22 (49739) anye cha bahavo mlechChA vividhAyudhapANayaH . mAmevAbhimukhAH sarve tiShThanti samarArthinaH .. 7\-119\-23 (49740) etAnsarathanAgAshvAnnihatyAjau sapattinaH . idaM durgaM mahAghoraM tIrNamevopadhAraya .. 7\-119\-24 (49741) sUta uvAcha. 7\-119\-25x (4563) na sambhramo me vArShNeya vidyate satyavikrama . yadyapi syAttava kruddho jAmadagnyo.agrataH sthitaH .. 7\-119\-25 (49742) droNo vA rathinAM shreShThaH kR^ipo madreshvaro.api vA . tathApi sambhrAmo na syAttvAmAshritya mahAbhuja .. 7\-119\-26 (49743) tvayA subahavo yuddhe nirjitAH shatrusUdana . daMshitAHkrUrakarmANaH kAmbhojA yuddhadurmadAH .. 7\-119\-27 (49744) sharavANAsanadharA yavanAshcha prahAriNaH . shakAH kirAtA daradA barbarAstAmraliptakAH . anye cha bahavo mlechChA vividhAyudhapANayaH .. 7\-119\-28 (49745) na cha me sambhramaH kashchidbhUtapUrvaH katha~nchana . kimutaitatsamAsAdya dhIraM saMyugagoShpadam .. 7\-119\-29 (49746) AyuShmankatareNa tvAM prApayAmi dhana~njayam . kebhyaH kruddho.asi vArShNeya kAnsvinmR^ityurupasthitaH .. 7\-119\-30 (49747) keShAM sa~NghamanIkasya hantumutsahate manaH . ketvAM yudhi parAkrAntaM kAlAntakayamopamam .. 7\-119\-31 (49748) dR^iShTvA vikramasampannaM vidraviShyanti saMyuge . keShAM vaivasvato rAjA smarate.adya mahAbhuja .. 7\-119\-32 (49749) sAtyakiruvAcha. 7\-119\-33x (4564) muNDAnetAnhaniShyAmi dAnavAniva vAsavaH . pratij~nAM pArayiShyAmi kAmbhojAneva mAM vaha .. 7\-119\-33 (49750) ##xxxxx##kadanaM kR^itvA kShipraM yAsyAmi pANDavam .. 7\-119\-34 (49751) ##xxxxx##yanti me vIryaM kauravAH sasuyodhanAH . ##xxxxxx##nAke hate sUta sarvasainyeShu chAsakR^it .. 7\-119\-35 (49752) adya kauravasainyasya dIrghamANasya saMyuge . shrutvA virAvaM bahudhA santapsyati suyodhanaH .. 7\-119\-36 (49753) adya pANDavamukhyasya shvetAshvasya mahAtmanaH . AchAryakakR^itaM mArgaM darshayiShyAmi saMyuge .. 7\-119\-37 (49754) adya madbANanihatAnyodhamukhyAnsahasrashaH . dR^iShTvA duryodhano rAjA pashchAttApaM gamiShyati .. 7\-119\-38 (49755) adya me kShiprahastasya kShipataH sAyakottamAn . alAtachakrapratimaM dhanurdrakShyanti kauravAH .. 7\-119\-39 (49756) matsAyakachitA~NgAnAM rudhiraM sravatAM muhuH . sainikAnAM vadhaM dR^iShTvA santapsyati suyodhanaH .. 7\-119\-40 (49757) adya me kruddharUpasya nighnatashcha varAnvarAn . dviphalgunAmimaM lokaM maMsyate.adya suyodhanaH .. 7\-119\-41 (49758) adya rAjasahasrANi nihatAni mayA raNe . dR^iShTvA duryodhano rAjA santapsyati mahAmR^idhe .. 7\-119\-42 (49759) adya snehaM cha bhaktiM cha pANDaveShu mahAtmasu . hatvA rAjasahasrANi darshayiShyAmi rAjasu .. 7\-119\-43 (49760) balaM vIryaM kR^itaj~natvaM mama j~nAsyanti kauravAH .. 7\-119\-44 (49761) sa~njaya uvAcha. 7\-119\-45x (4565) evamuktastadA sUtaH shikShitAnsAdhuvAhinaH . shashA~NkasannikAshAnvai vAjino vyanudadbhR^isham .. 7\-119\-45 (49762) te pibanta ivAkAshaM yuyudhAnaM hayottamAH . prApayanyavanA~nshanIghraM manaH pavanaraMhasaH .. 7\-119\-46 (49763) sAtyakiM te samAsAdya pR^itanAsvanivartinam . bahavo laghuhastAshcha sharavarShairavAkiran .. 7\-119\-47 (49764) teShAmiShUnathAstrANi vegavAnnataparvabhiH . achChinatsAtyakI rAjannainaM te prApnuva~nsharAH .. 7\-119\-48 (49765) rukmapu~NkhaiH sunishitairgArdhrapatrairajihmagaiH . uchchakarta shirAMsyugro yavanAnAM bhujAnapi .. 7\-119\-49 (49766) shaikyAyasAni varmANi kAMsyAni cha samantataH . bhittvA dehAMstathA teShAM sharA jagmurmahItalam .. 7\-119\-50 (49767) te hanyamAnA vIreNa mlechChAH sAtyakinA raNe . shatasho.abhyapataMstatra vyasavo vasudhAtale .. 7\-119\-51 (49768) supUrNAyatamuktaistAnavyavachChinnapiNDitaiH . pa~ncha ShaT sapta chAShTau cha bhibheda yavanA~nsharaiH .. 7\-119\-52 (49769) kAmbhojAnAM sahasraishcha shakAnAM cha vishAmpate . shabarANAM kirAtAnAM barbarANAM tathaiva cha .. 7\-119\-53 (49770) agamyarUpAM pR^ithivIM mAMsashoNitakardamAm . kR^itavAMstatra shaineyaH kShapayaMstAvakaM balam .. 7\-119\-54 (49771) dasyUnAM sashirastrANaiH shirobhirlUnamUrdhadauH . dIrghakUrchairmahI kIrNA vibarhairaNDajairiva .. 7\-119\-55 (49772) rudhirokShitasarvA~NgaistaistadAyodhanaM babhau . kabandhaiH saMvR^itaM sarvaM tAmrAbhraiH khamivAvR^itam .. 7\-119\-56 (49773) vajrAshanisamasparshaiH suparvabhirajihmagaiH . te sAtvatena nihatAH samAvavrurvasundharAm .. 7\-119\-57 (49774) `teShAmastrANi bANAMshcha shaineyo nataparvabhiH . nichakarta mahArAja yavanAnAM shirodharAH .. 7\-119\-58 (49775) te sharA nataparvANo yuyudhAnaprachoditAH . hitvA dehAMstathA teShAM patanti sma mahItale .. 7\-119\-59 (49776) te hanyamAnA vIrAstu vR^iShNivIreNa saMyuge . shastrAhatAH patantyurvyAM kAmbhojAH sapadAnugAH .. 7\-119\-60 (49777) kAmbhojAnAM bhujaishChinnairyavanAnAM cha bhArata . tatratatra mahI bhAti pa~nchAsyairiva pannagaiH'.. 7\-119\-61 (49778) alpAvashiShTAH sambhagnAH kR^ichChraprANA vichetasaH . jitAH sa~Nkhye mahArAja yuyudhAnena daMshitAH .. 7\-119\-62 (49779) pArShNibhishcha kashAbhishcha tADayantastura~NgamAn . javamuttamamAsthAya sarvataH prAdravanbhayAt .. 7\-119\-63 (49780) kAmbhojasainyaM vidrAvya durjayaM yudhi bhArata . yavanAnAM cha tatsainyaM shakAnAM cha mahadbalam .. 7\-119\-64 (49781) tataH sa puruShavyAghraH sAtyakiH satyavikramaH . prahR^iShTastAvakA~njitvA sUtaM yAhItyachodayat .. 7\-119\-65 (49782) tattasya samare karma dR^iShTvA.anyairakR^itaM purA . chAraNAH sahagandharvAH pUjayA~nchakrire bhR^isham .. 7\-119\-66 (49783) taM yAntaM pR^iShThagoptAramarjunasya vishAmpate . chAraNAH prekShya saMhR^iShTAstvadIyAshchAbhyapUjayan .. .. 7\-119\-67 (49784) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ekonaviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 119 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-119\-* etadAdisArdhasaptashlokasthAne vakShyamANaH sArdhaeva shlokaH jha.pustake.asti . sa~njaya uvAcha. tataH sa sAtyakirdhAmInmahAtmA vR^iShNipu~NgavaH. sudarshanaM nihatyAjau yantAraM punarabravIt .. rathAshvanAgakalilaM sharashattayUrmimAlinam. 5\-119\-20 visrambhayan AshvAsayan. . 5\-119\-33 pArayiShyAmi samApayiShyAmi .. 5\-119\-50 vaikyAyasAni shoNitAyomayAni .. 5\-119\-52 supUrNayatamuktairAkarNajyotsR^iShTaiH . avyavachChinnapiNDitairanavachChinnasaMhataiH .. 5\-119\-119 ekonaviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 120 .. shrIH .. 7\.120\. adhyAyaH 120 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakiyuddhavarNanam .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-120\-0 (49785) sa~njaya uvAcha. 7\-120\-0x (4566) jitvA yavanakAmbhojAnyuyudhAnastato.arjunam . jagAma tava sainyasya madhyena rathinAM varaH .. 7\-120\-1 (49786) sharadaMShTro naravyAghro vichitrakavachachChaviH . mR^igaM vyAghra ivAjighraMstava sainyamabhIShayat .. 7\-120\-2 (49787) sa rathena charanmArgAndhanuruddhAmayadbhR^isham . rukmapR^iShThaM mahAvegaM rukmachandrakasa~Nkulam .. 7\-120\-3 (49788) rukmA~NgadashirastrANo rukmavarmasamAvR^itaH . rukmadhvajadhanuH shUro merushR^i~NgamivAbabhau .. 7\-120\-4 (49789) sadhanurmaNDalaH sa~Nkhye tejobhAsurarashmivAn . sharadIvoditaH sUryo nR^isUryo virarAja ha .. 7\-120\-5 (49790) vR^iShabhaskandhavikrAnto vR^iShabhAkSho nararShabhaH . tAvakAnAM babhau madhye gavAM madhye yathA vR^iShaH .. 7\-120\-6 (49791) mattadviradasa~NkAshaM mattadviradagAminam . prabhinnamiva mAta~NgaM yUthamadhye vyavasthitam .. 7\-120\-7 (49792) vyAdhA iva jighAMsantastvadIyAH samupAdravan . `sAtyakiM samare rAjanparivavrustavAtmajAH'.. 7\-120\-8 (49793) droNAnIkamatikrAntaM bhojAnIkaM cha dustaram . jalasandhArNavaM tIrtvA kAmbhojAnAM cha vAhinIm .. 7\-120\-9 (49794) hArdikyamakarAnmuktaM tIrNaM vai sainyasAgaram . parivavruH susa~NkrudvAstvadIyAH sAtyakiM rathAH .. 7\-120\-10 (49795) duryodhanashchitraseno duHshAsanaviviMshatI . shakunirduHsahashchaiva yuvA durdharShaNaH krathaH .. 7\-120\-11 (49796) anye cha bahavaH shUrAH shastravanto durAsadAH . pR^iShThataH sAtyakiM yAntamanvadhAvannamarShiNaH .. 7\-120\-12 (49797) atha shabdo mahAnAsIttava sainyasya mAriSha . mArutoddhUtavegasya sAgarasyeva parvaNi .. 7\-120\-13 (49798) tAnabhidravataH sarvAnsamIkShya shinipu~NgavaH . shanairyAhIti yantAramabravItprahasanniva .. 7\-120\-14 (49799) idameti samuddhUtaM dhArtarAShTrabalaM mahat . mAmevAbhimukhaM tUrNaM gajAshvarathapattimat . nAdayadvai dishaH sarvA rathaghoSheNa sArathe .. 7\-120\-15 (49800) pR^ithivIM chAntarikShaM cha kampayansAgarAnapi . etadbalArNavaM sUta vArayiShye mahAraNe . paurNamAsyAmivoddhUtaM veleva makarAlayam .. 7\-120\-16 (49801) pashya me sUta vikrAntamindrasyeva mahAmR^idhe . eSha sainyAni shatrUNAM vidhamAmi shitaiH sharaiH .. 7\-120\-17 (49802) nihatAnAhave pashya padAtyashvarathadvipAn . machCharairagnisa~NkAshairviddhadehAnsahasrashaH .. 7\-120\-18 (49803) ityevaM bruvatastasya sAtyakeramitaujasaH . samIpe sainikAste tu shIghramIyuryuyutsavaH . jahyAdravasva tiShTheti pashyapashyeti vAdinaH .. 7\-120\-19 (49804) tAnevaM bruvato vIrAnsAtyakirnishitaiH sharaiH . jaghAnaM trishatAnashvAnku~njarAMshcha chatuHshatAn . `ladhvastrashchitrayodhI cha prahara~nshinipu~NgavaH'.. 7\-120\-20 (49805) sa samprahArastumulastasya teShAM cha dhanvinAm . devAsuraraNaprakhyaH prAvartata janakShayaH .. 7\-120\-21 (49806) meghajAlanibhaM sainyaM tava putrasya mAriSha . pratyagR^ihNAchChineH pautraH sharairAshIviShopamaiH .. 7\-120\-22 (49807) prachChAdyamAnaH samare sharajAlaiH sa vIryavAn . asambhramanmahArAja tAvakAnavadhIdbahUn .. 7\-120\-23 (49808) AshcharyaM tatra rAjendra sumahaddR^iShTavAnaham . na moghaH sAyakaH kashchitsAtyakerabhavatprabho .. 7\-120\-24 (49809) rathanAgAshvakalilaH padAtyUrmisamAkulaH . shaineyavelAmAsAdya sthitaH sainyamahArNavaH .. 7\-120\-25 (49810) sambhrAntanaranAgAshvamAvartata muhurmuhuH . tatsainyamiShubhistena vadhyamAnaM samantataH . babhrAma tatratatraiva gAvaH shItArditA iva .. 7\-120\-26 (49811) padAtinaM rathaM nAgaM sAdinaM turagaM tathA . avidvaM tatra nAdrAkShaM yuyudhAnasya sAyakaiH .. 7\-120\-27 (49812) na tAdR^ikkadanaM rAjankR^itavAMstatra phalgunaH . yAdR^ikkShayamanIkAnAmakarotsAtyakirnR^ipa .. 7\-120\-28 (49813) atyarjunaM shineH pautro yudhyate puruSharShabhaH . vItabhIrlAghavopetaH kR^ititvaM sampradarshayan .. 7\-120\-29 (49814) tato duryodhano rAjA sAtvatasya tribhiH sharaiH . vivyAdha sUtaM nishitaishchaturbhishchaturo hayAn .. 7\-120\-30 (49815) sAtyakiM cha tribhirvidvvA punaraShTAbhireva cha . duHshAsanaH ShoDashabhirvivyAdha shinipu~Ngavam .. 7\-120\-31 (49816) shakuniH pa~nchaviMshatyA chitrasenashcha pa~nchabhiH . duHsahaH pa~nchadashabhirvivyAdhorasi sAtyakim .. 7\-120\-32 (49817) utsmayanvR^iShNishArdUlastathA bANaiH samAhataH . tAnavidhyanmahArAja sarvAneva tribhistribhiH .. 7\-120\-33 (49818) gADhaviddhAnarInkR^itvA mArgaNaiH so.atitejanaiH . shaineyaH shyenavatsa~Nkhye vyacharallaghuvikramaH .. 7\-120\-34 (49819) saubalasya dhanushChittvA hastAvApaM nikR^itya cha . duryodhanaM tribhirbANairabhyavidhyatstanAntare .. 7\-120\-35 (49820) chitrasenaM shatenaiva dashabhirduHsahaM tathA . duHshAsanaM tu viMshatyA vivyAdha shinipu~NgavaH .. 7\-120\-36 (49821) athAnyaddhanurAdAya shyAlastava vishAmpate . aShTAbhiH sAtyakiM vidvvA punarvivyAdha pa~nchabhiH .. 7\-120\-37 (49822) duHshAsanashcha dashabhirduHsahashcha tribhiH sharaiH . durmukhashcha dvAdashabhI rAjanvivyAdha sAtyakim .. 7\-120\-38 (49823) duryodhanastrisaptatyA kidvvA bhArata mAdhavam . tatosya nishitairbANaistribhirvivyAdha sArathim .. 7\-120\-39 (49824) tAnsarvAnsahitA~nshUrAnyatamAnAnmahArathAn . pa~nchabhiH pa~nchabhirbANaiH punarvivyAdha sAtyakiH .. 7\-120\-40 (49825) tataH sa rathinAM shreShThastava putrasya sArathim . AjaghAnAshu bhallena sa hato nyapatadbhuvi .. 7\-120\-41 (49826) patite sArathau tasmiMstava putrarathaH prabho . vAtAyamAnaistairashvairapAnIyata sa~NgarAt .. 7\-120\-42 (49827) tatastava suto rAjansainikAshcha vishAmpate . rAj~no rathamabhiprekShya vidrutAH shatasho.abhavan .. 7\-120\-43 (49828) vidrutaM tatra tatsainyaM dR^iShTvA bhArata sAtyakiH . avAkirachCharaistIkShNai rukmapu~NkhaiH shilAshitaiH .. 7\-120\-44 (49829) vidrAvya sarvasainyAni tAvakAni sahasrashaH . prayayau sAtyakI rAja~nshvetAshvasya rathaM prati .. 7\-120\-45 (49830) `taM prayAntaM mahAbAhuM tAvakAH prekShya mAriSha . dR^iShTaM chAdR^iShTavatkR^itvA kriyAmanyAmayojayan'.. 7\-120\-46 (49831) taM sharAnAdadAnaM cha rakShamANaM cha sArathim . AtmAnaM pAlayAnaM cha tAvakAH samapUjayan .. .. 7\-120\-47 (49832) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe viMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 120 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 121 .. shrIH .. 7\.121\. adhyAyaH 121 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakiyuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-121\-0 (49833) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-121\-0x (4567) sampradya mahatsainyaM yAntaM shaineyamarjunam . nirhIkA mama te putrAH kimakurvata sa~njaya .. 7\-121\-1 (49834) kathaM vaiShAM tadA yuddhe dhR^itirAsInmumUrShatAm . shaineyacharitaM dR^iShTvA yAdR^ishaM savyasAchinaH .. 7\-121\-2 (49835) kiM nu vakShyanti te kShAtraM sainyamadhye parAjitAH . kathaM nu sAtyakiryuddhe vyatikrAnto mahAyashAH .. 7\-121\-3 (49836) kathaM cha mama putrANAM jIvatAM tatra sa~njaya . shaineyo.abhiyayau yuddhe tanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-121\-4 (49837) atyadbhutamidaM tAta tvatsakAshAchChR^iNomyaham . ekasya bahubhiH sArdhaM shatrubhistairmahArathaiH .. 7\-121\-5 (49838) viparItamahaM manye mandabhAgyaM sutaM prati . yatrAvadhyanta samare sAtvatena mahArathAH .. 7\-121\-6 (49839) ekasya hi na paryAptaM yatsainyaM tasya sa~njaya . kruddhasya yuyudhAnasya sarve tiShThantu pANDavAH .. 7\-121\-7 (49840) nirjitya samare droNaM kR^itinaM chitrayodhinam . yathA pashugaNAnsiMhastadvaddhantA sutAnmama .. 7\-121\-8 (49841) kR^itavarmAdibhiH shUrairyattairbahubhirAhave . yuyudhAno na shakito hantuM yatpuruSharShabhaH .. 7\-121\-9 (49842) naitadIdR^ishakaM yuddhaM kR^itavAMstatra phalgunaH . yAdR^ishaM kR^itavAnyuddhaM shinernaptA mahAyashAH .. 7\-121\-10 (49843) sa~njaya uvAcha. 7\-121\-11x (4568) tava durmantrite rAjanduryodhanakR^itena cha . shR^iNuShvAvahito bhUtvA yatte vakShyAmi bhArata .. 7\-121\-11 (49844) te punaH sannyavartanta kR^itvA saMshapathAnmithaH . parAM yuddhe matiM krUrAM tava putrasya shAsanAt .. 7\-121\-12 (49845) trINi sAdisahasrANi duryodhanapurogamAH . shakakAmbhojabAlahlIkA yavanAH pAradAstathA .. 7\-121\-13 (49846) kulindAsta~NkaNAmbaShThAH paishAchAshcha sabarbarAH . pArvatIyAshcha rAjendra kruddhAH pAShANapANayaH . abhyadravanta shaineyaM shalabhAH pAvakaM yathA .. 7\-121\-14 (49847) yuktAshcha pArvatIyAnAM rathAH pAShANayodhinAm . shUrAH pa~nchashataM rAja~nshaineyaM samupAdravan .. 7\-121\-15 (49848) tato rathasahasreNa mahArathashatena cha . dviradAnAM sahasreNa dvisAhasraishcha vAjibhiH .. 7\-121\-16 (49849) sharavarShANi mu~nchanto vividhAni mahArathAH . abhyadravanta shaineyamasa~NkhyeyAshcha pattayaH .. 7\-121\-17 (49850) tAMshcha sa~nchodayansarvAnghnatainamiti bhArata . duHshAsano mahArAja sAtyakiM paryavArayat .. 7\-121\-18 (49851) tatrAdbhutamapashyAma shaineyacharitaM mahat . yadeko bahubhiH sArdhamasambhrAntamayudhyata .. 7\-121\-19 (49852) avadhIchcha rathAnIkaM dviradAnAM cha tadbalam . sAdinashchaiva tAnsarvAndasyUnapi cha sarvashaH .. 7\-121\-20 (49853) tatra chakrairvimathitairbhagnaishcha paramAyudhaiH . akShaishcha bahudhA bhagnairIShAdaNDakabandhuraiH .. 7\-121\-21 (49854) ku~njarairmathitaishchApi dhvajaishcha vinipAtitaiH . varmabhishcha tathA.anIkairvyavakIrNA vasundharA .. 7\-121\-22 (49855) sragbhirAbharaNairvastrairanukarShaishcha mAriSha . sa~nChannA vasudhA tatra dyaurgrahairiva bhArata .. 7\-121\-23 (49856) girirUpadharaishchApi patitaishcha mahAgajaiH . `mlechChasthitairmahArAja bhinnA~njanachayopamaiH .. 7\-121\-24 (49857) mR^igairmandraishcha bhadraishcha mR^igamandraistathA.aparaiH . bhadrairmandramR^igaishchaiva mR^igabhadraistathaiva cha .. 7\-121\-25 (49858) bhadramandraishchaiva tathA tathA bhadramR^igairapi . tatratatra dharA kIrNA shayAnaiH parvatopamaiH'.. 7\-121\-26 (49859) a~njanasya kule jAtA vAmanasya cha bhArata . supratIkakule jAtA mahApadmakule tathA .. 7\-121\-27 (49860) airAvatakule chaiva tathA.anyeShu kuleShu cha . jAtA dantivarA rAja~nsherate bahavo hatAH .. 7\-121\-28 (49861) vanAyujAnpArvatIyAnkAmbhojAnbAhlikAnapi . tathA hayavarAnrAjannijaghne tatra sAtyakiH .. 7\-121\-29 (49862) nAnAdeshasamutthAMshcha nAnAjAtIMshcha dantinaH . nijaghne tatra shaineyaH shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-121\-30 (49863) teShu prakAlyamAneShu dasyUnduHshAsano.abravIt . nivartadhvamadharmaj~nA yudhyadhvaM kiM sR^itena vaH .. 7\-121\-31 (49864) tAMshchAtibhagnAsansamprekShya putro duHshAsanastava . pAShANayodhinaH shUrAnpArvatIyAnachodayat .. 7\-121\-32 (49865) ashmayuddheShu kushalA naita~njAnApi sAtyakiH . ashmayuddhamajAnantaM hatainaM yuddhakAmukam .. 7\-121\-33 (49866) tathaiva kuravaH sarve nAshmayuddhavishAradAH . abhidravata mAbhaiShTa na vaH prApsyati sAtyakiH .. 7\-121\-34 (49867) te pArvatIyA rAjAnaH sarve pAShANayodhinaH . abhyadravanta shaineyaM rAjAnamiva mantriNaH .. 7\-121\-35 (49868) tato gajashiraHprakhyairupalaiH shailavAsinaH . udyatairyuyudhAnasya puratastasthurAhave .. 7\-121\-36 (49869) kSheraNIyaistathApyanye sAtvatasya vadhaiShiNaH . choditAstava putreNa sarvato rurudhurdishaH .. 7\-121\-37 (49870) teShAmApatatAmeva shilAyuddhaM chikIrShatAm . sAtyakiH pratisandhAya nishitAnprAhiNochCharAn .. 7\-121\-38 (49871) tAmashmavR^iShTiM tumulAM pArvatIyaiH samIritAm . chichChedoragasaMkAshairnArAchaiH shinipu~NgavaH .. 7\-121\-39 (49872) tairashmachUrNairdIpyadbhiH khadyotAnAmiva vrajaiH . prAyaH sainyAnyahanyanta hAhAbhUtAni mAriSha .. 7\-121\-40 (49873) tataH pa~nchashataM shUrAH samudyatamahAshilAH . nikR^ittabAhavo rAjannipeturdharaNItale .. 7\-121\-41 (49874) sAtvatasya cha bhallena niShpiShTaistaistathA.adribhiH . nyapatannihatA mlechChAstatratatra gatAsavaH .. 7\-121\-42 (49875) te hanyamAnAH samare sAtvatena mahAtmanA . ashmavR^iShTiM mahAghorAM pAtayanti sma sAtvate .. 7\-121\-43 (49876) pAShANayodhinaH shUrAnyatamAnAnavasthitAn . nyavadhIdbahusAhasrAMstadadbhutamivAbhavat .. 7\-121\-44 (49877) tataH punarbastamukhairashmavR^iShTIH samantataH . adhobastaiH sthUlabastairdaradaiH khasata~NkaNaiH .. 7\-121\-45 (49878) lambakaishcha kuNindaishcha kShiptAH kShiptAshcha sAtyakiH . nArAchaiH pratichichCheda pratipattivishAradaH .. 7\-121\-46 (49879) adrINAM bhidyamAnAnAmantarikShe shitaiH sharaiH . shabdena prAdravansa~Nkhye rathAshvagajapattayaH .. 7\-121\-47 (49880) ashmachUrNairavAkIrNA manuShyagajavAjinaH . nAshaknuvannavasthAtuM bhramarairiva daMshitAH .. 7\-121\-48 (49881) hatashiShTAH sarudhirA bhinnamastakapiNDikAH . `vibhinnashiraso rAjandantaishChinnaishcha dantinaH . nirdhUtaishcha karairnAgA vya~NgAshcha shatashaH kR^itAH .. 7\-121\-49 (49882) hatvA pa~nchashataM yodhAMstatkShaNenaiva mAriSha . vyacharatpR^itanAmadhye shaineyaH kR^itahastavat .. 7\-121\-50 (49883) ku~njarAH sannyavartanta yuyudhAnena mohitAH .. 7\-121\-51 (49884) ashmanAM bhidyamAnAnAM sAyakaiH shrUyate dhvaniH . padmapatreShudhArANAM patantInAmiva dhvaniH'.. 7\-121\-52 (49885) tataH shabdaH samabhavattava sainyasya mAriSha . mAdhavenArdyamAnasya sAgarasyeva parvaNi .. 7\-121\-53 (49886) taM shabdaM tumulaM shrutvA droNo yantAramabravIt . eSha sUta raNe kruddhaH sAtvatAnAM mahArathaH .. 7\-121\-54 (49887) dArayanbahudhA sainyaM raNe charati kAlavat . yatraiSha shabdastumulastatra sUta rathaM naya .. 7\-121\-55 (49888) pAShANayodhibhirnUnaM yuyudhAnaH samAgataH . tathAhi rathinaH sarve hiyante vidrutairhayaiH .. 7\-121\-56 (49889) vishastrakavachA rugNAstatratatra patanti cha . na shaknuvanti yantAraH saMyantuM tumule hayAn .. 7\-121\-57 (49890) sa~njaya uvAcha. 7\-121\-58x (4569) ityetadvachanaM shrutvA bhAradvAjasya sArathiH . pratyuvAcha tato droNaM sarvashastrabhR^itAM varam .. 7\-121\-58 (49891) sainyaM dravati chAyuShmankauraveyaM samantataH . pashya yodhAnraNe bhagnAndhAvato vai tatastataH .. 7\-121\-59 (49892) ime cha saMhatAH shUrAH pA~nchAlAH pANDavaiH saha . tvAmeva hi jighAMsanta Adravanti samantataH .. 7\-121\-60 (49893) atra kAryaM samAdhatsva prAptakAlamarindama . svAne vA gamane vApi dUraM yAtashcha sAtyakiH .. 7\-121\-61 (49894) sa~nchaya uvAcha. 7\-121\-62x (4570) tathaivaM vadatastasya bhAradvAjasya sAratheH . pratyadR^ishyata shaineyo nighnanbahuvidhAnrathAn .. 7\-121\-62 (49895) te vadhyamAnAH samare yuyudhAnena tAvakAH . yuyudhAnarathaM tyaktvA droNAnIkAya dudruvuH .. 7\-121\-63 (49896) yaistu duHshAsanaH sArdhaM rathaiH pUrvaM nyavartata . te bhItAstvabhyadhAvanta sarve droNarathaM prati .. .. 7\-121\-64 (49897) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ekaviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 121 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-121\-11 duryodhanasya kR^itena karmaNA .. 5\-121\-12 matiM kR^itvetyanvayaH .. 5\-121\-25 mR^igamandrAdayo gajavisheShAH .. 5\-121\-27 vAmanasya yamopavAhyasya . supratIkasya IshopavAhyasya. mahApadmasya kumudasya kule .. 5\-121\-28 anyeShu kuleShu puNDarIkapuShpadantasArvabhaumIyeShu .. 5\-121\-37 kShepaNIyaiH shastraiH .. 5\-121\-45 tataH punarvyAttamukhAste.ashmavR^iShTIH samantataH . ayohastAH shUlahastA daradAsta~NkaNAH khasAH. lampakAshcha kulindAshcha chikShipustAMshcha sAtyakiH. iti jha.~na.gha.pAThaH .. 5\-121\-47 adrINAM prastarANAm .. 5\-121\-121 ekaviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 122 .. shrIH .. 7\.122\. adhyAyaH 122 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakibhayAtpalAyamAnasya dushshAsanasya droNenopAlambhaH .. 1 .. droNadhR^iShTadyumnayoryuddham .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-122\-0 (49898) sa~njaya uvAcha. 7\-122\-0x (4571) duHshAsanarathaM dR^iShTvA samIpe paryavasthitam . bhAradvAjastato vAkyaM duHshAsanamathAbravIt .. 7\-122\-1 (49899) duHshAsana rathAH sarve kasmAchchaite pravidrutAH . kachchitkShemaM tu nR^ipateH kachchijjIvati saindhavaH .. 7\-122\-2 (49900) rAjaputro bhavAnatra rAjabhrAtA mahArathaH . kimarthaM dravate yuddhe yauvarAjyamavApya cha .. 7\-122\-3 (49901) dAsI jitA.asi dyUte tvaM yathA kAmacharI bhava . vAsasAM vAhikA rAj~no bhrAturjyeShThasya me bhava .. 7\-122\-4 (49902) na santi patayaH sarve te.adya ShaNDhatilaiH samAH . duHshAsanaivaM kasmAttvaM pUrvamuktvA palAyase .. 7\-122\-5 (49903) svayaM vairaM mahatkR^itvA pA~nchAlaiH pANDavaiH saha . ekaM sAtyakimAsAdya kathaM bhIto.asi saMyuge .. 7\-122\-6 (49904) na jAnIShe purA tvaM tu gR^ihNannakShAndurodare . sharA hyete bhaviShyanti dAruNAshIviShopamAH .. 7\-122\-7 (49905) apriyANAM hi vachanaM pANDavasya visheShataH . draupadyAshcha parikleshastvanmUlo hyabhavatpurA .. 7\-122\-8 (49906) kva te mAnashcha darpashcha kva te vIryaM kva garjitam . AshIviShasamAnpArthAnkopayitvA kva yAsyasi .. 7\-122\-9 (49907) shochyeyaM bhAratI senA rAjyaM chaiva suyodhanaH . yasya tvaM karkasho bhrAtA palAyanaparAyaNaH .. 7\-122\-10 (49908) nanu nAma tvayA vIra dAryamANA bhayArditA . svabAhubalamAsthAya rakShitavyA hyanIkinI .. 7\-122\-11 (49909) sa tvamadya raNaM hitvA bhIto harShayase parAn . vidrute tvayi sainyasya nAyake shatrumUdana . ko.anyaH sthAsyati sa~NgrAme bhIto bhIte vyapAshraye .. 7\-122\-12 (49910) ekena sAtvatenAdya yudhyamAnasya tena vai . palAyane tava matiH sa~NgrAmAddhi pravartate .. 7\-122\-13 (49911) yadA gANDIvadhanvAnaM bhImasenaM cha kaurava . yamau cha drakShyasi raNe tadA vai kiM kariShyasi .. 7\-122\-14 (49912) yudhi phalgunabANAnAM mUryAgnisamavarchasAm . na tulyAH sAtyakisharA yebhyo bhItaH palAyase .. 7\-122\-15 (49913) tvarito vIra gachCha tvaM gAndhAryudaramAvisha . pR^ithivyAM dhAvamAnasya nAnyatpashyAmi jIvanam .. 7\-122\-16 (49914) yadi tAvatkR^itA buddhiH palAyanaparAyaNA . pR^ithivI dharmarAjAya shamenaiva pradIyatAm .. 7\-122\-17 (49915) yAvatphalgunanArAchA nirmuktoragasannibhAH . nAvishanti sharIraM te tAvatsaMshAmya pANDavaiH .. 7\-122\-18 (49916) yAvatte pR^ithivIM pArthA hatvA bhrAtR^ishataM raNe . nAkShipanti mahAtmAnastAvatsaMshAmya pANDavaiH .. 7\-122\-19 (49917) yAvanna krudhyate rAjA dharmaputro yudhiShThiraH . kR^iShNashcha samarashlAghI tAvatsaMshAmya pANDavaiH .. 7\-122\-20 (49918) yAvadbhImo mahAbAhurvigAhya mahatIM chamUm . sodarAMste na mR^idrAti tAvatsaMshAmya pANDavaiH .. 7\-122\-21 (49919) pUrvamuktashcha te bhrAtA bhIShmeNAsau suyodhanaH . ajeyAH pANDavAH sa~Nkhye saumya saMshAmya taiH saha .. 7\-122\-22 (49920) `mayA shamavatA chokto rakSha sheShaM suyodhana . saMshAmya pArthaistvaM rakSha vIra sarvAnmahIkShitaH'.. 7\-122\-23 (49921) na cha tatkR^itavAnmandastava bhrAtAM suyodhanaH . sa yuddhe dhR^itimAsthAya yatto yudhyasva pANDavaiH .. 7\-122\-24 (49922) tavApi shoNitaM bhImaH pAsyatIti mayA shrutam . tachchApyavitathaM tasya tattathaiva bhaviShyati .. 7\-122\-25 (49923) kiM bhImasya na jAnAsi vikramaM tvaM subAlisha . yattvayA vairamArabdhaM saMyuge prapalAyinA .. 7\-122\-26 (49924) gachCha tUrNaM rathenaiva yatra tiShThati sAtyakiH . tvayA hInaM balaM hyetadvidraviShyati bhArata .. AtmArthaM yodhaya raNe sAtyakiM satyavikramam .. 7\-122\-27 (49925) sa~njaya uvAcha. 7\-122\-28x (4572) evamuktastava suto nAbravItki~nchidapyasau . shrutaM chAshrutavatkR^itvA prAyAdyena sa sAtyakiH .. 7\-122\-28 (49926) sainyena mahatA yukto mlechChAnAmanivartinAm . AsAdya cha raNe yatto yuyudhAnamayodhayat .. 7\-122\-29 (49927) droNo.api rathinAM shreShThaH pA~nchAlAnpANDavAMstathA . abhyadravata sa~Nkruddhau javamAsthAya madhyamam .. 7\-122\-30 (49928) pravishya cha raNe droNaH pANDavAnAM varUthinIm . drAvayAmAsa yodhAnvai shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-122\-31 (49929) tato droNo mahArAja nAma vishrAvya saMyuge . pANDupA~nchAlamatsyAnAM prachakre kadanaM mahat .. 7\-122\-32 (49930) taM jayantamanIkAni bhAradvAjaM tatastataH . pA~nchAlaputro dyutimAnvIraketuH samabhyayAt .. 7\-122\-33 (49931) sa droNaM pa~nchabhirvidvvA sharaiH sannataparvabhiH . dhvajamekena vivyAdha sArathiM chAsya saptabhiH .. 7\-122\-34 (49932) tatrAdbhutaM mahArAja dR^iShTvAnasmi saMyuge . yaddroNo rabhasaM yuddhe pA~nchAlyaM nAtyavartata .. 7\-122\-35 (49933) sanniruddhaM rame droNaM pA~nchalA vIkShya mAriSha . AvavruH sarvato rAjandharmaputrajayaiShiNaH .. 7\-122\-36 (49934) te sharairagnisaMkAshaistomaraishcha mahAdhanaiH . shastraishcha vividhai rAjandroNamekamavAkiran .. 7\-122\-37 (49935) nivArya tAnbANagaNAndroNo rAjansamantataH . mahAjaladharAnvyomni mAtarishveva chAbabhau .. 7\-122\-38 (49936) tataH sharaM mahAghoraM mUryapAvakasannibham . sandadhe paravIraghno vIraketo rathaM prati .. 7\-122\-39 (49937) sa bhittvA tu sharo rAjanpA~nchAlakulanandanam . abhyagAddharaNIM tUrNaM lohitArdro jvalanniva .. 7\-122\-40 (49938) tato.apatadrathAttUrNaM pA~nchAlakulanandanaH . parvatAgrAdiva mahAMshchampako vAyupIDitaH .. 7\-122\-41 (49939) tasminhate maheShvAse rAjaputre mahAbale . pA~nchAlAstvaritA droNaM samantAtparyavArayan .. 7\-122\-42 (49940) chitraketuH sudhanvA cha chitravarmA cha bhArata . tathA chitrarathashchaiva bhrAtR^ivyasanakarshitAH .. 7\-122\-43 (49941) abhyadravanta sahitA bhAradvAjaM yuyutsavaH . mu~nchantaH sharavarShANi tapAnte jaladA iva .. `adR^ishyaM samare chakrurbhAradvAjaM sudhanvinaH'.. 7\-122\-44 (49942) sa vadhyamAno bahudhA rAjaputrairmahArathaiH . krodhamAhArayatteShAmabhAvAya dvijarShabhaH .. 7\-122\-45 (49943) tataH sharamayaM jAlaM droNasteShAmavAsR^ijat . te hanyamAnA droNasya sharairAkarNachoditaiH . kartavyaM nAbhyajAnanvai kumArA rAjasattama .. 7\-122\-46 (49944) tAnvimUDhAnraNe droNaH prahasanniva bhArata . vyashvasUtarathAMshchakre kumArAnkupito raNe .. 7\-122\-47 (49945) athAparaiH sunishitairbhallaisteShAM mahAyashAH . puShpANIva vivAnvAyuH sottamA~NgAnyapAtayat .. 7\-122\-48 (49946) te rathebhyo hatAH petuH kShitau rAjansuvarchasaH . devAsure purA yuddhe yathA daiteyadAnavAH .. 7\-122\-49 (49947) tAnnihatya raNe rAjanbhAradvAjaH pratApavAn . kArmukaM bhrAmayAmAsa hemapR^iShThaM durAsadam .. 7\-122\-50 (49948) `tadasya bhrAjate rAjanmeghamadhye taDidyathA'.. 7\-122\-51 (49949) pA~nchAlAnnihatAndR^iShTvA devakalpAnmahArathAn . dhR^iShTadyumno bhR^ishodvigno netrAbhyAM pAtaya~njalam . abhyavartata sa~NgArame kruddho droNarathaM prati .. 7\-122\-52 (49950) tato hAheti sahasA nAdaH samabhavannR^ipa . pA~nchAlyena raNe dR^iShTvA droNamAvAritaM sharaiH .. 7\-122\-53 (49951) se chChAdyamAno bahudhA pArShatena mahAtmanA . na vivyathe tato droNaH smayannevAnvayudhyata .. 7\-122\-54 (49952) tato droNaM mahArAja pA~nchAlyaH krodhamUrchChitaH . AjaghAnorasi kruddho navatyA nataparvaNAm .. 7\-122\-55 (49953) sa gADhaviddho balinA bhAradvAjo mahAyashAH . niShasAda rathopasthe kashmalaM cha jagAma ha .. 7\-122\-56 (49954) taM vai tathAgataM dR^iShTvA dhR^iShTadyumnaH parAkramI . chApamutsR^ijya shIghraM tu asiM jagrAha vIryavAn .. 7\-122\-57 (49955) avaplutya rathAchchApi tvaritaH sa mahArathaH . Aruroha rathaM tUrNaM bhAradvAjasya mAriSha . hartumichCha~nshiraH kAyAtkrodhasaMrakralochanaH .. 7\-122\-58 (49956) pratyAshvastastato droNo dhanurgR^ihya mahAravam . AsannamAgataM dR^iShTvA dhR^iShTadyumnaM jighAMsayA .. 7\-122\-59 (49957) sharairvaitastikai rAjanvivyAdhAsannavedhibhiH . yodhayAmAsa samare dhR^iShTadyumnaM mahAratham .. 7\-122\-60 (49958) te hi vaitastikA nAma sharA AmannayodhinaH . droNasya vihitA rAjanyairdhR^iShTadyumnamAkShiNot .. 7\-122\-61 (49959) sa vadhyamAno bahubhiH sAyakaistairmahAbalaH . avaplutya rathAttUrNaM bhagnavegaH parAkramI .. 7\-122\-62 (49960) Aruhya svarathaM vIraH pragR^ihya cha mahaddhanuH . vivyAdha samare droNaM dhR^iShTadyumno mahArathaH .. 7\-122\-63 (49961) droNashchApi mahArAja sharairvivyAdha pArShatam .. 7\-122\-64 (49962) tadadbhutamabhUdyuddhaM droNapA~nchAlayostadA . trailokyakA~NkShiNorAsIchChakraprahlAdayoriva .. 7\-122\-65 (49963) maNDalAni vichitrANi yamakAnItarANi cha . charantau yuddhamArgaj~nau tatakShaturatheShubhiH .. 7\-122\-66 (49964) mohayantau manAMsyAjau yodhAnAM droNapArShatau . sR^ijantau sharavarShANi varShAsviva balAhakau . ChAdayantau mahAtmAnau sharairvyoma disho mahIm .. 7\-122\-67 (49965) tadadbhutaM tayoryuddhaM bhUtasa~NghA hyapUjayan . kShatriyAshcha mahArAja ye chAnye tava sainikAH .. 7\-122\-68 (49966) avashyaM samare droNo dR^iShTadyumnena sa~NgataH . vashameShyati no rAjanpA~nchAlA iti chukrushuH .. 7\-122\-69 (49967) droNastu tvarito yuddhe dhR^iShTadyumnasya sAratheH . shiraH prachyAvayAmAsa phalaM pakvaM taroriva .. 7\-122\-70 (49968) tatastu pradrutA vAhA rAjaMstasya mahAtmanaH .. 7\-122\-71 (49969) teShu pradravamANeShu pA~nchAlAnsR^i~njayAMstathA . ayodhayadraNe droNastatratatra parAkramI .. 7\-122\-72 (49970) vijitya pANDupA~nchAlAnbhAradvAjaH pratApavAn . svaM vyUhaM punarAsthAya sthito.abhavadarindamaH . na chainaM pANDavA yuddhe jetumutsehire prabho .. .. 7\-122\-73 (49971) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe dvAviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 122 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-122\-48 visheSheNa vAtIti vivAn . puShpANIva vanAdvAyuH iti Ta.pAThaH. puShpANIva vichanvanhi iti jha.~na. pAThaH .. 5\-122\-61 droNasya vividhA rAjan iti Ta . pAThaH. droNasya viditA iti ka. pAThaH .. 5\-122\-122 dvAviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 122 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 123 .. shrIH .. 7\.123\. adhyAyaH 123 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakinA duHshAsanaparAjayaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-123\-0 (49972) sa~njaya uvAcha. 7\-123\-0x (4573) tato duHshAsano rAja~nshaineyaM samupAdravat . kira~nsharasahasrANi parjanya iva vR^iShTimAn .. 7\-123\-1 (49973) sa vidvvA sAtyakiM ShaShTyA tathA ShoDashabhiH sharaiH . nAkampayatsthitaM yuddhe mainAkamiva parvatam .. 7\-123\-2 (49974) taM tu duHshAsanaH shUraH sAyakairAvR^iNodbhR^isham . rathavrAtena mahatA nAnAdeshodbhavena cha .. 7\-123\-3 (49975) sarvato bharatashreShTha visR^ijansAyakAnbahUn . parjanya iva ghoSheNa nAdayanvai disho dasha .. 7\-123\-4 (49976) tamApatantamAlokya sAtyakiH kauravaM raNe . abhidrutya mahAbAhushChAdayAmAsa sAyakaiH .. 7\-123\-5 (49977) te ChAdyamAnA bANaughairduHshAsanapurogamAH . prAdravansamare bhItAstava sainyasya pashyataH .. 7\-123\-6 (49978) teShu dravatsu rAjendra putro duHshAnastava . tasthau vyapetabhI rAjansAtyakiM chArdayachCharaiH .. 7\-123\-7 (49979) chaturbhirvAjinastasya sArathiM cha tribhiH sharaiH . sAtyakiM cha shatenAjau viddhvA nAdaM mumocha saH .. 7\-123\-8 (49980) tataH kruddho mahArAja mAdhavastasya saMyuge . rathaM sUtaM dhvajaM taM cha chakre.adR^ishyamajihmagaiH .. 7\-123\-9 (49981) sa tu duHshAsanaM shUraM sAyakairAvR^iNodbhR^isham . mashakaM samanuprAptamUrNanAbhirivorNayA .. 7\-123\-10 (49982) tvaransamAvR^iNodbANairduHshAsanamamitrajit .. dR^iShTvA duHshAsanaM rAjA tathA sharashatAchitam. 7\-123\-11 (49983) trigartAMshchodayAmAsa yuyudhAnarathaM prati .. 7\-123\-12 (49984) te.agachChanyuyudhAnasya samIpaM krurakarmaNaH . trigartAnAM trisAhasrA rathA yuddhavishAradAH .. 7\-123\-13 (49985) te tu taM rathavaMshena mahatA paryavArayan . sthirAM kR^itvA matiM yuddhe bhUtvA saMshaptakA mithaH .. 7\-123\-14 (49986) teShAM prayatamAnAnAM sharavarShANi mu~nchatAm . yodhAnpa~nchashatAnmukhyAnagryAnIke vyapothayat .. 7\-123\-15 (49987) te.apatannihatAstUrNaM shinipravarasAyakaiH . mahAmArutavegena bhagnA iva nagAddrumAH .. 7\-123\-16 (49988) nAgaishcha bahudhA chChinnairdhvajaishchaiva vishAmpate . hayaishcha kanakApIDaiH patitaistatra medinI .. 7\-123\-17 (49989) shaineyasharasa~NkR^ittaiH shoNitaughapariplutaiH . ashobhata mahArAja kiMshukairiva puShpitaiH .. 7\-123\-18 (49990) te vadhyamAnAH samare yuyudhAnena tAvakAH . trAtAraM nAdhyagachChanta pa~NkamagnA iva dvipAH .. 7\-123\-19 (49991) tataste paryavartanta sarve droNarathaM prati . bhayAtpatagarAjasya gartAnIva mahoragAH .. 7\-123\-20 (49992) hatvA pa~nchashatAnyodhA~nCharairAshIviShopamaiH . prAyAtsa shanakairvIro dhana~njayarathaM prati .. 7\-123\-21 (49993) taM prayAntaM narashreShThaM putro duHshAsanastava . vivyAdha navabhistUrNaM sharaiH sannataparvabhiH .. 7\-123\-22 (49994) sa tu taM prativivyAdha pa~nchabhirnishitaiH sharaiH . rukmapu~NkhairmaheShvAso gArdhrapatrairajihmagaiH .. 7\-123\-23 (49995) sAtyakiM tu mahArAja prahasanniva bhArata . duHshAsanastribhirviddhvA punarvivyAdha pa~nchabhiH .. 7\-123\-24 (49996) shaineyastava putraM tu hatvA pa~nchabhirAshugaiH . dhanushchAsya raNe ChittvA vismayannarjunaM yayau .. 7\-123\-25 (49997) tato duHshAsanaH kruddho vR^iShNivIrAya gachChate . sarvapArashavIM shaktiM visasarja jighAMsayA .. 7\-123\-26 (49998) tAM tu shaktiM tadA ghorAM tava putrasya sAtyakiH . chichCheda shatadhA rAjannishitaiH ka~NkapatribhiH .. 7\-123\-27 (49999) athAnyaddhanurAdAya putrastava janeshvara . sAtyakiM cha sharairviddhvA siMhanAdaM nanAda cha .. 7\-123\-28 (50000) sAtyakistu raNe kruddho mohayitvA sutaM tava . sharairagnishikhAkArairAjaghAna stanAntare .. 7\-123\-29 (50001) tribhireva mahAbhAgaH sharaiH sannataparvabhiH . sarvAyasaistIkShNavaktraiH punarvivyAdha chAShTabhiH .. 7\-123\-30 (50002) duHshAsanastu viMshatyA sAtyakiM pratyavidhyata . sAtvato.api mahArAja taM vivyAdha stanAntare .. 7\-123\-31 (50003) tribhireva mahAbhAgaH sharaiH sannataparvabhiH . tato.asya vAhAnnishitaiH sharairjaghne mahArathaH .. 7\-123\-32 (50004) sArathiM cha surA~NkruddhaH sharaiH sannataparvabhiH . dhanurekena bhallena hastAvApaM cha pa~nchabhiH .. 7\-123\-33 (50005) dhvajaM cha rathashaktiM cha bhallAbhyAM paramastrivit . chichCheda vishikhaistIkShNaistathobhau pArShNisArathI .. 7\-123\-34 (50006) sa chChinnadhanvA viratho hatAshvo hatasArathiH . trigartasenApatinA svarathenApavAhitaH .. 7\-123\-35 (50007) tamabhidrutya shaineyo muhUrtamiva bhArata . na jaghAna mahAbAhurbhImasenavachaH smaran .. 7\-123\-36 (50008) bhImasenena tu vadhaH sutAnAM tava bhArata . pratij~nAtaH sabhAmadhye sarveShAmeva saMyuge .. 7\-123\-37 (50009) tato duHshAsanaM jitvA sAtyakiH saMyuge prabho . jagAma tvarito rAjanyena yAto dhana~njayaH .. .. 7\-123\-38 (50010) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe trayoviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 123 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 124 .. shrIH .. 7\.124\. adhyAyaH 124 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sa~NkulayuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-124\-0 (50011) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-124\-0x (4574) kiM tasyAM mama senAyAM nAsankechinmahArathAH . ye tathA sAtyakiM yAntaM naivAghnannApyavArayan .. 7\-124\-1 (50012) eko hi samare karma kR^itavAnsatyavikramaH . shakratulyabalo yuddhe mahendro dAnaveShviva .. 7\-124\-2 (50013) athavA shUnyamAsIttadyena yAtaH sa sAtyakiH . hatabhUyiShThamathavA yena yAtaH sa sAtyakiH .. 7\-124\-3 (50014) yatkR^itaM vR^iShNivIreNa karma shaMsasi me raNe . naitadutsahate kartuM karma shakro.api sa~njaya .. 7\-124\-4 (50015) ashraddheyamachintyaM cha karma tasya mahAtmanaH . vR^iShNyandhakapravIrasya shrutvA me vyathitaM manaH .. 7\-124\-5 (50016) na santi tasmAtputrA me yathA sa~njaya bhAShase . eko vai bahulAH senAH prAmR^idgAtsatyavikramaH .. 7\-124\-6 (50017) kathaM cha yudhyamAnAnAmapakrAntI mahAtmanAm . eko bahUnAM shaineyastanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-124\-7 (50018) sa~njaya uvAcha. 7\-124\-8x (4575) rAjansenAsamudyogo rathanAgAshvapattimAn . atulyastava senAyAM yugAntasadR^isho.abhavat .. 7\-124\-8 (50019) AhUteShu samUheShu tava sainyasya mAnada . nAsti loke samaH kashchitsamUha iti me matiH .. 7\-124\-9 (50020) tatrava devAstvabhAShanta chAraNAshcha samAgatAH . etadantAH samUhA vai bhaviShyanti mahItale .. 7\-124\-10 (50021) na cha vai tAdR^isho vyUha AsItkashchidvishAmpate . yAdR^igjayadrathavadhe droNena vihito.abhavat .. 7\-124\-11 (50022) `uddhR^itA pR^ithivI nUnaM yuddhahetoH samAgataiH . iti tatra janAshchAhurdR^iShTA tAM janasaMsadam'.. 7\-124\-12 (50023) chaNDavAtavibhinnAnAM samudrANAmiva svanaH . raNe.abhavadbalaughAnAmanyonyamabhidhAvatAm .. 7\-124\-13 (50024) pArthivAnAM sametAnAM bahUnyAsannarottama . tvadbale prANDavAnAM cha sahasrANi shatAni cha .. 7\-124\-14 (50025) saMrabdhAnAM pravIrANAM samare dR^iDhakarmaNAm . tatrAsItsumahAshabdastumulo romaharShaNaH .. 7\-124\-15 (50026) `pANDavAnAM kurUNAM cha garjatAmitaretaram . kShvelAH kilakilAshabdAstatrAsanvai sahasrashaH .. 7\-124\-16 (50027) bherIshabdAshcha tumulA bANashabdAshcha bhArata . anyonyaM nighnatAM chaiva narANAM shushruve svanaH'.. 7\-124\-17 (50028) athAkrandanbhIsameno dhR^iShTadyumnashcha mAriSha . nakulaH sahadevashcha dharmarAjashcha pANDavaH .. 7\-124\-18 (50029) AgachChata praharata drutaM viparidhAvata . praviShTAvarisenAM hi vIrau mAdhavapANDavau .. 7\-124\-19 (50030) yathA sukhena gachChetAM jayadrathavadhaM prati . tathA prakuruta kShipramiti sainyAnyachodayan .. 7\-124\-20 (50031) tayorabhAve kuravaH kR^itArthAH syurvayaM jitAH .. 7\-124\-21 (50032) `yatra yAtau mahAtmAnau tUrNaM parapura~njayau'. te yUyaM sahitA bhUtvA tUrNameva balArNavam . kShobhayadhvaM mahAvegAH pavanaH sAgaraM yathA .. 7\-124\-22 (50033) bhImasenena te rAjanpA~nchAlyena cha noditAH . AjaghnuH kauravAnsa~Nkhye tyaktvA.asUnAtmanaH priyAn .. 7\-124\-23 (50034) ichChanto nidhanaM yuddhe shastrairuttamatejasaH . svargepsavo mitrakArye nAbhyanandanta jIvitam .. 7\-124\-24 (50035) tathaiva tAvakA rAjanprArthayanto mahadyashaH . AryAM yuddhe matiM kR^itvA yuddhAyaivAvatasthire .. 7\-124\-25 (50036) tasminsutumule yuddhe vartamAne bhayAvahe . jitvA sarvANi sainyAni prAyAtsAtyakirarjunaM .. 7\-124\-26 (50037) kavachAnAM prabhAstatra sUryarashmivirAjitAH . dR^iShTIH sa~Nkhye sainikAnAM pratijaghnuH samantataH . `dhvajashastrapratihatA lokAnsamavadIpayan .. 7\-124\-27 (50038) chaNDavAtoddhatAnmeghAnvikiranrashmimAniva . tathA tava mahatsainyaM tadvyarochata tApayan .. 7\-124\-28 (50039) samprahR^iShTaH sa sahasA tava sainyArNavaM prati . lolayansarvato gatvA samudraM makaro yathA .. 7\-124\-29 (50040) tatra rAjanmahAnAsItsa~NgrAmo bhItivardhanaH . pANDavasya mahAbAho tAvakAnAM cha dAruNaH .. 7\-124\-30 (50041) rudrasyAkrIDasa~NkAshaH saMhAraH sarvadehinAm . tataH shabdo mahAnAsItprAyAdyatra dhana~nchayaH .. 7\-124\-31 (50042) tatra sma kadanaM ghoraM vartate pANDupUrvaja . arjunasya mahAbAhostAvakAnAM cha dhanvinAm .. 7\-124\-32 (50043) madhye bhAratasainyasya mAdhavasya mahAraNe . droNasyApi paraiH sArdhaM vyUhadvAre sudAruNam .. 7\-124\-33 (50044) evameSha kShayo vR^ittaH pR^ithivyAM pR^ithivIpate . kruddhe.arjune tathA droNe sAtvate cha mahArathe'.. 7\-124\-34 (50045) tathA prayatamAnAnAM pANDavAnAM mahAtmanAm . duryodhano mahArAjanvyagAhata mahadbalam .. 7\-124\-35 (50046) sa sannipAtastumulasteShAM tasya cha bhArata . abhavatsarvabhUtAnAmabhAvakaraNo mahAn .. 7\-124\-36 (50047) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-124\-37x (4576) tathA yAteShu sainyeShu tathA kR^ichChragataH svayam . kachchidduryodhanaH sUta nAkArShItpR^iShThato raNam .. 7\-124\-37 (50048) ekasya cha bahUnAM cha sannipAto mahAhave . visheShato narapaterviShamaH pratibhAti me .. 7\-124\-38 (50049) so.atyantasukhasaMvR^iddho lakShmyA lokasya cheshvaraH . eko bahUnsamAsAdya kachchinnAsItparA~NmukhaH .. 7\-124\-39 (50050) sa~njaya uvAcha. 7\-124\-40x (4577) rAjansa~NgrAmamAshcharyaM tava putrasya bhArata . ekasya bahubhiH sArdhaM shR^iNuShva gadato mama .. 7\-124\-40 (50051) duryodhanena samare pR^itanA pANDavI raNe . nalinI dvarideneva samantAtpratiloDitA .. 7\-124\-41 (50052) tatastAM prahatAM senAM dR^iShTvA putreNa te nR^ipa . bhImasenapurogAstaM pA~nchAlAH samupAdruvan .. 7\-124\-42 (50053) sa bhImasenaM dashabhiH sharairvivyAdha pANDavam . tribhistribhiryamau vIrau dharmarAjaM cha saptabhiH .. 7\-124\-43 (50054) virATadrupadau ShadbhiH shatena cha shikhaNDinam . dhR^iShTadyumnaM cha viMshatyA draupadeyAMstribhistribhiH .. 7\-124\-44 (50055) shatashashchAparAnyodhAnsadvipAMshcha rathAnraNe . sharairavachakartograiH kruddho.antaka iva prajAH .. 7\-124\-45 (50056) na sandadhadvimu~nchanvA maNDalIkR^itakArmukaH . adR^ishyata ripUnnighna~nChikShayA.astabalena cha .. 7\-124\-46 (50057) tasya tAnnighnataH shatrUnhemapR^iShThaM mahaddhanuH . ajasraM maNDalIbhUtaM dadR^ishuH samare janAH .. 7\-124\-47 (50058) tato yudhiShThiro rAjA bhallAbhyAmachChinaddhanuH . tava putrasya kauravya yatamAnasya saMyuge .. 7\-124\-48 (50059) vivyAdha chainaM dashabhiH samyagastaiH sharottamaiH . varma chAshu samAsAdya te bhittvA kShitimAvishan .. 7\-124\-49 (50060) tataH pramuditAH pArthAH parivavruryudhiShThiram . yathA vR^itravadhe devAH purA shakraM maharShayaH .. 7\-124\-50 (50061) tato.anyaddhanurAdAya tava putraH pratApavAn . tiShThetiShTheti rAjAnaM bruvanpANDavamabhyayAt .. 7\-124\-51 (50062) tamAyAntamabhiprekShya tava putraM mahAmR^idhe . pratyudyayuH samuditAH pA~nchAlA jayagR^iddhinaH .. 7\-124\-52 (50063) tAndroNaH pratijagrAha parIpsanyudhi pANDavam . chaNDavAtoddhutAnmeghAngirirambumucho yathA .. 7\-124\-53 (50064) tatra rAjanmahAnAsItsa~NgrAmo romaharShaNaH . pANDavAnAM mahAbAho tAvakAnAM cha saMyuge .. 7\-124\-54 (50065) rudrasyAkrIDasadR^ishaH saMhAraH sarvadehinAm .. 7\-124\-55 (50066) tataH shabdo mahAnAsIdyAto yena dhana~njayaH . atIva sarvashabdebhyo romaharShakaraH prabho .. 7\-124\-56 (50067) arjunasya mahAbAho tAvakAnAM cha dhanvinAm . madhye bhAratasainyasya mAdhavasya mahAraNe . droNasyApi paraiH sArdhaM vyUhadvAre mahAraNe .. 7\-124\-57 (50068) evameSha kShayo vR^ittaH pR^ithivyAM pR^ithivIpate . kruddhe.arjune tathA droNe sAtvate cha mahArathe .. .. 7\-124\-58 (50069) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe chaturviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 124 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-124\-9 anIkeShu samUheShu iti ka.kha.pAThaH .. 5\-124\-39 lakShmyeti visheShaNe tR^itIyA .. 5\-124\-125 chaturviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 125 .. shrIH .. 7\.125\. adhyAyaH 125 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNaparAkramavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-125\-0 (50070) sa~njaya uvAcha. 7\-125\-0x (4578) aparAhNe mahArAja sa~NgrAmaH sumahAnabhUt . parjanyasamanirghoShaH punardroNasya somakaiH .. 7\-125\-1 (50071) shoNAshvaM rathamAsthAya naravIraH samAhitaH . samare.abhyadravatpANDU~njavamAsthAya madhyamam .. 7\-125\-2 (50072) tava priyahite yukto maheShvAso mahAbalaH . chitrapu~NkhaiH shitairbANaiH kalashottamasambhavaH . `jaghAna somakAnrAjansR^i~njayAnkekayAnapi'.. 7\-125\-3 (50073) varAnvarAnhi yodhAnAM vichinvanniva bhArata . AkrIData rame rAjanbhAradvAjaH pratApavAn .. 7\-125\-4 (50074) tamabhyayAdbR^ihatkShatraH kekayAnAM mahArathaH . bhAtR^INAM nR^ipa pa~nchAnAM shreShThaH samarakarkashaH .. 7\-125\-5 (50075) vimu~nchanvishikhAMstIkShNAnAchAryaM bhR^ishamArdayat . mahAmegho yathA varShaM vimu~nchangandhamAdane .. 7\-125\-6 (50076) tasya droNo mahArAja svarNapu~NkhA~nshilAshitAn . preShayAmAsa sa~Nkruddha\- sAyakAndasha pa~ncha cha .. 7\-125\-7 (50077) tAMstu droNavinirmuktAnkruMddhAshIviShasannibhAn . ekaikaM pa~nchabhirbANairyudhi chichCheda hR^iShTavat .. 7\-125\-8 (50078) tadasya lAghavaM dR^iShTvA prahasya dvijapu~NgavaH . preShayAmAsa vishikhAnaShTau sannataparvaNaH .. 7\-125\-9 (50079) tAndR^iShTvA patatastUrNaM droNachApachyutA~nsharAn . avArayachCharaireva tAvadbhirnishitairmR^idhe .. 7\-125\-10 (50080) tato.abhavanmahArAja tava sainyasya vismayaH . bR^ihatkShatreNa tatkarma kR^itaM dR^iShTvA suduShkaram .. 7\-125\-11 (50081) tato droNo mahArAja bR^ihatkShatraM visheShayan . prAdushchakre raNe divyaM brAhmamastraM sudurjayam .. 7\-125\-12 (50082) kaikeyo.astraM samAlokya muktaM droNena saMyuge . brahmAstreNaiva rAjendra brAhmamastramashAtayat .. 7\-125\-13 (50083) tato.astre nihate brAhme bR^ihatkShatrastu bhArata . vivyAdha brAhmaNaM ShaShTyA svarNapu~NkhaiH shilAshitaiH .. 7\-125\-14 (50084) taM droNo dvipadAM shreShTho nArAchena samArpayat . sa tasya kavachaM bhittvA prAvishaddharaNItalam .. 7\-125\-15 (50085) kR^iShNasarpo yathA mukto valmIkaM nR^ipasattama . tathA.atyagAnmahIM bANo bhittvA kaikeyamAhave .. 7\-125\-16 (50086) so.atividdho mahArAja kaikeyo droNasAyakaiH . krodhena mahatA.a.aviShTo vyAvR^itya nayane shubhe .. 7\-125\-17 (50087) droNaM vivyAdha saptatyA svarNapu~NkhaiH shilAshitaiH . sArathiM chAsya bANena bhR^ishaM marmasvatADayat .. 7\-125\-18 (50088) droNastu bahubhirviddho bR^ihatkShatreNa mAriSha . asR^ijadvishikhAMstIkShNAnkaikeyasya rathaM prati .. 7\-125\-19 (50089) vyAkulIkR^itya taM droNo bR^ihatkShatraM mahAratham . ashvAMshchaturbhiranyavadhIchchaturo.asya patattribhiH .. 7\-125\-20 (50090) sUtaM chaikena bANena rathanIDAdapAtayat . dvAbhyAM dhvajaM cha chChatraM cha chChittvA bhUmAvapAtayat .. 7\-125\-21 (50091) tataH sAdhuvisR^iShTena nArAchena dvijarShabhaH . hR^idyavidhyadbR^ihatkShatraM sa chChinnahR^idayo.apatat .. 7\-125\-22 (50092) bR^ihatkShatre hate rAjankekayAnAM mahArathe . shaishupAlirabhikruddho yantAramidamabravIt .. 7\-125\-23 (50093) sArathe yAhi yatraiSha droNastiShThati daMshitaH . vinighnankekayAnsarvAnpA~nchAlAnAM cha vAhinIM .. 7\-125\-24 (50094) tasya tadvachanaM shrutvA sArathI rathinAM varam . droNAya prApayAmAsa kAmbhojairjavanairhayaiH .. 7\-125\-25 (50095) dhR^iShTaketushcha chedInAmR^iShabho.atibaloditaH . vadhAyAbhyadravaddroNaM pata~Nga iva pAvakam .. 7\-125\-26 (50096) so.avidhyata tadA droNaM ShaShTyA sAshvarathadhvajam . punashchAnyaiH saraistIkShNaiH suptaM vyAghraM tudanniva .. 7\-125\-27 (50097) tasya droNo dhanurmadhye kShurapreNa shitena cha .. chakarta gArdhrapatreNa yatamAnasya shuShmiNaH .. 7\-125\-28 (50098) athAnyaddhanurAdAya shaishupAlirmahArathaH . vivyAdha sAyakairdroNaM ka~NkabarhiNavAjitaiH .. 7\-125\-29 (50099) tasya droNo hayAnhatvA chaturbhishchaturaH sharaiH . sAratheshcha shiraH kAyAchchakarta prahasanniva .. 7\-125\-30 (50100) athainaM pa~nchaviMshatyA sAyakAnAM samArpayat .. 7\-125\-31 (50101) avaplutya rathAchchaidyo gadAmAdAya satvaraH . bhAradvAjAya chikShepa rupitAmiva pannagIm .. 7\-125\-32 (50102) tAmApatantImAlokya kAlarAtrimivodyatAm . ashmasAramayIM gurvIM tapanIyavibhUShitAm . sharairanekasAhasrairbhAdvAjo.achChinachChitaiH .. 7\-125\-33 (50103) sA ChinnA bahubhirbANaibhAradvAjena mAriSha . gadA papAta kauravya nAdayantI dharAtalam .. 7\-125\-34 (50104) gadAM vinihatAM dR^iShTvA dhR^iShTaketuramarShaNaH . tomaraM vyasR^ijadvIraH shaktiM cha kana kojjvalAm .. 7\-125\-35 (50105) tomaraM pa~nchabhirbhittvA shaktiM chichCheda pa~nchabhiH . tau jagmaturmahIM Chinnau sarpAviva garutmatA .. 7\-125\-36 (50106) tato.asya vishikhaM tIkShNaM vadhAya vadhakA~NkShiNaH . preShayAmAsa samare bhAradvAjaH pratApavAn .. 7\-125\-37 (50107) sa tasya kavachaM bhittvA hR^idayaM chAmitaujasaH . abhyagAddharaNIM bANo haMsaH padmavanaM yathA .. 7\-125\-38 (50108) pata~NgaM hi grasechchASho yathA kShudraM bubhukShitaH . tathA droNo.agrasachChUro dhR^iShTaketuM mahAhave .. 7\-125\-39 (50109) nihate chedirAje tu tatkhaNDaM pitryamAvishat . amarShavashamApannaH putro.asya paramAstravit .. 7\-125\-40 (50110) tamapi prahasandroNaH sharairnitye yamakShayam . mahAvyAghro mahAraNye mR^igashAvaM yathA balI .. 7\-125\-41 (50111) teShu prakShIyamANeShu pANDaveyeShu bhArata . jarAsandhasuto vIraH svayaM droNamupAdravat .. 7\-125\-42 (50112) sa tu droNaM mahAbAhuH sharadhArAbhirAhave . adR^ishyamakarottUrNaM jalado bhAskaraM yathA .. 7\-125\-43 (50113) tasya tallAghavaM dR^iShTvA droNaH kShatriyamardanaH . vyasR^ijatsAyakAMstUrNaM shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-125\-44 (50114) ChAdayitvA rame droNaM rathasthaM rathinAM varam . jArAsandhiM jaghAnAshu miShatAM sarvadhanvinAm .. 7\-125\-45 (50115) yoyo vidhIyate khaNDastaMtaM droNo.antakopamaH . Adatta sarvabhUtAni prApte kAle yathAntakaH .. 7\-125\-46 (50116) tato droNo mahArAja nAma vishrAvya saMyuge . sharairanekasAhasraiH pANDaveyAnsamAvR^iNot .. 7\-125\-47 (50117) te tu nAmA~NkitA bANA droNenAstAH shilAshitAH . narAnnAgAnhayAMshchaiva nijaghnuH shatasho mR^idhe .. 7\-125\-48 (50118) te vadhyamAnA droNena shakreNeva mahAsurAH . samakampanta pA~nchAlA gAvaH shItArditA iva .. 7\-125\-49 (50119) tato niShTAnako ghoraH pANDavAnAmajAyata . droNena vadhyamAneShu sainyeShu bharatarShabha .. 7\-125\-50 (50120) pratApyamAnAH sUryeNa hanyamAnAshcha sAyakaiH . anvapadyanta pA~nchAlAstadA santrastachetasaH .. 7\-125\-51 (50121) mohitA bANajAlena bhAradvAjena saMyuge . UrugrAhagR^ihItAnAM pA~nchAlAnAM mahArathAH .. 7\-125\-52 (50122) chedayashcha mahArAja sR^i~njayAH kAshikosalAH . abhyadravanta saMhR^iShTA bhAradvAjaM yuyutsayA .. 7\-125\-53 (50123) bruvantashcha raNe.anyonyaM chedipA~nchAlasR^i~njayAH . hata droNaM hata droNamiti te droNamabhyayuH .. 7\-125\-54 (50124) yatantaH purupavyAghrAH sarvashaktyA mahAdyutim . ninIpavo raNe droNaM yamasya sadanaM prati .. 7\-125\-55 (50125) yatamAnAMstu tAnvIrAnbhAradvAjaH shilImukhaiH . yamAya prepayAmAsa chedimukhyAnvishepataH .. 7\-125\-56 (50126) teShu prakShIyamANeShu chedimukhyeShu sarvashaH . pA~nchalAH samakampanta droNasAyakapIDitAH .. 7\-125\-57 (50127) prAkroshanbhImasenaM te dhR^iShTadyumnaM cha bhArata . dR^iShTvA droNasya karmANi tathArUpANi mAriSha .. 7\-125\-58 (50128) bhIma uvAcha. 7\-125\-59x (4579) brAhmaNena tapo nUnaM charitaM dushcharaM mahat . tathA hi yudhi sa~Nkruddho dahati kShatriyarpabhAn .. 7\-125\-59 (50129) dharmo yuddhaM kShatriyasya brAhmaNasya paraM tapaH . tapasvI kR^itavidyashcha prekShitenApi nirdahet .. 7\-125\-60 (50130) droNAgnimastrasaMsparshaM praviShTAH kShatriyarpabhAH . bahavo dustaraM ghoraM yatrAdahyanta bhArata .. 7\-125\-61 (50131) yathAbalaM yathotsAhaM yathAsatvaM mahAdyutiH . mohayansarvabhUtAni droNo hanti balAni naH .. 7\-125\-62 (50132) sa~njaya uvAcha. 7\-125\-63x (4580) tasya tadvachanaM shrutvA kShatradharmA vyavasthitaH . ardhachandreNa chichCheda droNasya sasharaM dhanuH .. 7\-125\-63 (50133) sa saMrabdhataro bhUtvA droNaH kShatriyamardanaH .. 7\-125\-64 (50134) anyatkArmukamAdAya bhAsvaraM vegavattaram . tatrAdhAya sharaM tIkShNaM parAnIkavishAtanam .. 7\-125\-65 (50135) AkarNapUrNamAchAryo balavAnabhyavAsR^ijat . sa hatvA kShatradharmANaM jagAma dharaNItalam .. 7\-125\-66 (50136) sa bhinnahR^idayo vAhAnnyapatanmedinItale . tataH sainyAnyakampanta dhR^iShTadyumnasute hate .. 7\-125\-67 (50137) atha droNaM samArohachchekitAno mahAbalaH . sa droNaM dashabhirviddhvA pratyaviddhyatstanAntare .. 7\-125\-68 (50138) chaturbhiH sArathiM chAsya chaturbhishchaturo hayAn . tamAchAryastribhirbANairbAhvorurasi chArdayat .. 7\-125\-69 (50139) dhvajaM saptabhirunmathya yantAramavadhIttribhiH . tasya sUte hate te.ashvA rathamAdAya vidrutAH .. 7\-125\-70 (50140) samare sharasaMvItA bhAradvAjena mAriSha . chekitAnarathaM dR^iShTvA hatAshvaM hatasArathim .. 7\-125\-71 (50141) tAnsametAnraNe shUrAMshchedipA~nchAlasR^i~njayAn . samantAddrAvayandroNo bahvashobhata mAriSha .. 7\-125\-72 (50142) AkarNapalitaH shyAmo vayasA.ashItipa~nchakaH . raNe paryacharaddroNo vR^iddhaH ShoDashavarShavat .. 7\-125\-73 (50143) atha droNaM mahArAja vicharantamabhItavat . vajrahastamamanyanta shatravaH shatrusUdanam .. 7\-125\-74 (50144) tato.abravInmahAbAhurdrupado buddhimAnnR^ipa . lubdho.ayaM kShatriyAnhanti vyAghraH kShudramR^igAniva .. 7\-125\-75 (50145) kR^ichChrAnduryodhano lokAnpApaH prApsyati durmatiH . yasya lobhAdvinihatAH samare kShatriyarShabhAH .. 7\-125\-76 (50146) shatashaH sherate bhUmau nikR^ittA govR^iShA iva . rudhireNa parItA~NgAH shvashR^igAlAdanIkR^itAH .. 7\-125\-77 (50147) sa~njaya uvAcha. 7\-125\-78x (4581) evamuktvA mahArAja drupado.akShauhiNIpatiH . puraskR^itya raNe pArthAndroNamabhyadravaddrutam .. .. 7\-125\-78 (50148) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvami chaturdashadivasayuddhe pa~nchaviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 125 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-125\-50 niShTAnakaH kaShTasvanaH .. 5\-125\-52 UrugrAhaH UrustambhaH .. 5\-125\-73 AkarNamupAgataM palitaM keshAdeH shauklyaM yasya . vayasA kAlapiNDasaMyogena. ashItipa~nchakaH chatuHshatAbdaH .. 5\-125\-125 pa~nchaviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 126 .. shrIH .. 7\.126\. adhyAyaH 126 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunavR^ittAntaparij~nAnAya sAtyakiM preShitavatA yudhiShThireNa punastayorvR^ittAntaparij~nAnAya bhImasenasya tatra gamanachodanA .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-126\-0 (50149) sa~njaya uvAcha. 7\-126\-0x (4582) vyUheShvAloDyamAneShu pANDavAnAM tatastataH . sudUramanvayuH pArthAH pA~nchAlAH saha somakaiH .. 7\-126\-1 (50150) vartamAne tathA raudre sa~NgrAme romaharShaNe . sa~NkShaye jagatastIvre yugAnta iva bhArata .. 7\-126\-2 (50151) droNe yudhi parAkrAnte nardamAne muhurmuhuH . pA~nchAleShu cha kShINeShu vadhyamAneShu pANDuShu .. 7\-126\-3 (50152) nApashyachCharaNaM ka~nchidvarmarAjo yudhiShThiraH . chintayAmAsa rAjendra kathametadbhaviShyati .. 7\-126\-4 (50153) tato vikShya dishaH sarvAH savyasAchididR^ikShayA . yudhiShThiro dadarshAtha naiva pArthaM na mAdhavam .. 7\-126\-5 (50154) so.apashyannarashArdUlaM vAnararShabhalakShaNam . gANDIvasya cha nirghoShamashR^iNvanvyathitendriyaH .. 7\-126\-6 (50155) apashyansAtyakiM chApi vR^iShNInAM pravaraM ratham . chintayAbhiparItA~Ngo dharmarAjo yudhiShThiraH . nAdhyagachChattadA shAnti tAvapashyannarottamau .. 7\-126\-7 (50156) lokopakroshabhIrutvAdvarmarAjo mahAmanAH . achintayanmahAbAhuH shaineyasya rathaM prati .. 7\-126\-8 (50157) padavIM preShitashchaiva phalgunasya mayA raNe . shaineyaH sAtyakiH satyo mitrANAmabhaya~NkaraH .. 7\-126\-9 (50158) tadidaM hyekamevAsIdddvidhA jAtaM mamA.adya vai . sAtyakishcha hi vij~neyaH pANDavashcha dhana~njayaH .. 7\-126\-10 (50159) sAtyakiM preShayitvA tu pANDavasya padAnugam . sAtvatasyApi kaM yuddhe preShayiShye padAnugam .. 7\-126\-11 (50160) pariShyAmi prayatnena bhrAturanveShaNaM yadi . yuyudhAnamananviShya loko mAM garhayiShyati .. 7\-126\-12 (50161) bhrAturanveShaNaM kR^itvA dharmaputro yudhiShThiraH . parityajati vArShNeyaM sAtyakiM satyavikramam .. 7\-126\-13 (50162) lokApavAdabhIrutvAtso.ahaM pArthaM vR^ikodaram . padavIM preShayiShyAmi mAdhavasya mahAtmanaH .. 7\-126\-14 (50163) yathaiva cha mama prItirarjune shatrumUdane . tathaiva vR^iShNivIre.api sAtvate yuddhadurmade .. 7\-126\-15 (50164) atibhAre niyuktashcha mayA shaineyanandanaH . sa tu mitroparodhena gauravAttu mahAbalaH . praviShTo bhAratIM senAM makaraH sAgaraM yathA .. 7\-126\-16 (50165) asau hi shrUyate shabdaH shUrANAmanivartinAm . mithaH saMyudhyamAnAnaM vR^iShNivIreNa dhImatA .. 7\-126\-17 (50166) prAptakAlaM subalavannishchitaM bahudhA hi me . tatraiva pANDaveyasya bhImasenasya dhanvinaH . gamanaM rochate mahyaM yatra yAtau mahArathau .. 7\-126\-18 (50167) na chApyasahyaM bhImasya vidyate bhuvi ki~nchina .. 7\-126\-19 (50168) shakto hyeSha raNe yattaH pR^ithivyAM sarvadhanvinAm . svabAhubalamAsthAya prativyUhituma~njasA .. 7\-126\-20 (50169) yasya bAhubalaM sarve samAshritya mahAtmanaH . vanavAsAnnivR^ittAH sma na cha yuddheShu nirjitAH .. 7\-126\-21 (50170) ito gate bhImasene sAtvataM prati pANDave . sanAthau bhavitArau hi yudhi sAtvataphalgunau .. 7\-126\-22 (50171) kAmaM tvashochanIyau tau raNe sAtvataphalgunau . rakShitau vAsudevena svayaM shastravishAradau .. 7\-126\-23 (50172) avashyaM tu mayA kAryamAtmanaH shokanAshanam . tasmAdbhImaM niyokShyAmi sAtvatasya padAnugam .. 7\-126\-24 (50173) tataH pratikR^itaM manye vidhAnaM sAtyakiM prati .. evaM nishchitya manasA dharmaputro yudhiShThiraH. 7\-126\-25 (50174) yantAramabravIdrAjA bhImaM prati nayasva mAm .. 7\-126\-26 (50175) dharmarAjavachaH shrutvA sArathirhayakovidaH . rathaM hemapariShkAraM bhImAntikamupAnayat .. 7\-126\-27 (50176) bhImasenamanuj~nApya prAptakAlamachintayat . kashmalaM prAvishadrAjA bahu tatra samAdishat .. 7\-126\-28 (50177) sa kashmalasamAviShTo bhImamAhUya pArthivaH . abravIdvachanaM rAjankuntIputro yudhiShThiraH. 7\-126\-29 (50178) abravIdvachanaM rAjankuntIputro yudhiShThiraH .. yaH sadevAnsagandharvAndaityAMshchaikaratho.ajayat. 7\-126\-30 (50179) tasya lakShma na pashyAmi bhImasenAnujasya te .. 7\-126\-31 (50180) sa~njaya uvAcha . tato.abravIddharmarAjaM bhImasenastathAgatam . naivAdrAkShaM nachAshrauShaM tava kashmalamIdR^isham .. 7\-126\-31x (4583) purAtiduHkhadIrNAnAM bhavAngatirabhUddhi naH . uttiShThottiShTha rAjendra shAdhi kiM karavANi te .. 7\-126\-32 (50181) na hyasAdhyamakAryaM vA vidyate mama mAnada . Aj~nApaya kurushreShTha mA cha shoke manaH kR^ithAH .. 7\-126\-33 (50182) sa~njaya uvAcha. 7\-126\-34x (4584) tamabravIdashrupUrNaH kR^iShNasarpa iva shvasan . bhImasenamidaM vAkyaM pramlAnavadano nR^ipaH .. 7\-126\-34 (50183) shrUyate pA~nchajanyasya yathA sha~Nkhasya nisvanaH . pUrito vAsudevena saMrabdhena yashasvinA .. 7\-126\-35 (50184) nUnamadya hataH shete tava bhrAtA dhana~njayaH . tasminvinihate nUnaM yudhyate.asau janArdanaH .. 7\-126\-36 (50185) yasya satvavato vIryaM hyupajIvanti pANDavAH . yaM bhayeShvabhigachChanti sahasrAkShamivAmarAH .. 7\-126\-37 (50186) sa shUraH saindhavaprepsuranvayAdbhAratIM chamUm . tasya vai gamanaM vidmo bhIma nAvartanaM punaH .. 7\-126\-38 (50187) shyAmo yuvA guDAkesho darshanIyo mahArathaH . vyUDhorasko mahAbAhurmattadviradavikramaH .. 7\-126\-39 (50188) chakoranetrastAmrAsyo dviShatAM bhayavardhanaH . `mama priyahitArthaM cha shakralokAdihAgataH .. 7\-126\-40 (50189) vR^iddhopasevI dhR^itimAnkR^itaj~naH satyasa~NgaraH . praviShTo mahatIM senAmaparyantAM dhana~njayaH .. 7\-126\-41 (50190) praviShTe cha chamUM ghorAmarjune shatrunAshane . preShitaH sAtvato vIraH phalgunasya padAnugaH .. 7\-126\-42 (50191) tasyAbhigamanaM jAne bhIma nAvartanaM punaH'. tadidaM mama bhadraM te shokasthAnamarindama .. 7\-126\-43 (50192) arjunArthe mahAbAho sAtvatasya cha kAraNAt . vardhate haviShevAgniridhyamAnaH punaH punaH .. 7\-126\-44 (50193) tasya lakShma na pashyAmi tena vindAmi kashmalam . taM viddhi puruShavyAghraM sAtvataM cha mahAratham .. 7\-126\-45 (50194) sa taM mahArathaM pashchAdanuyAtastavAnujam . tamapashyanmahAbAhumadaM vindAmi kashmalam .. 7\-126\-46 (50195) `athainaM punarAchakShva lohitAkShaM sakeshavam . dR^iShTvA kushalinaM pArthaM saindhavAnte sasAtyakim .. 7\-126\-47 (50196) saMvidaM mama kuryAstvaM siMhanAdena pANDava .. 7\-126\-48 (50197) nUnaM vinihataH shUraH savyAsAchI parantapa'. pArthe tasminhate chaiva yudhyate garuDadhvajaH .. 7\-126\-49 (50198) sahayo nAsya vai kashchittena vindAmi kashmalam . tasmAtkR^iShNo raNe nUnaM yudhyate yuddhakovidaH .. 7\-126\-50 (50199) na hi me shudhyate bhAvastayoreva parantapa . sa tatra gachCha kaunteya yatra yAto dhana~njayaH .. 7\-126\-51 (50200) sAtyakishcha mahAvIryaH kartavyaM yadi manyase . vachanaM mama dharmaj~na bhrAtA jyeShTho bhavAmi te .. 7\-126\-52 (50201) na me.arjunastathA j~neyo j~nAtavyaH sAtyakiryathA .. 7\-126\-53 (50202) chikIrShurmatpriyaM pArtha sa yAtaH savyasAchinaH . padavIM durgamAM ghorAmagamyAmakR^itAtmabhiH .. 7\-126\-54 (50203) dR^iShTvA kushalinau kR^iShNau sAtvataM chaiva sAtyakim . saMvidaM chaiva kuryAstvaM siMhanAdena pANDava .. .. 7\-126\-55 (50204) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ShaDviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 126 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-126\-6 vAnararShabhalakShaNaM vAnarapradhAnadhvajam . varavAnaraketanamiti pATho vA .. 5\-126\-9 satyo dR^iDhapratij~naH .. 5\-126\-25 sAtyakimprati pratividhAnaM kR^itamityanvayaH .. 5\-126\-40 chakoranetro raktAntAyatanayanaH . tAmrAsyo raktagauramukhaH .. 5\-126\-126 ShaDviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 126 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 127 .. shrIH .. 7\.127\. adhyAyaH 127 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## katichana dhArtarAShTrAnnihatya nirgachChatA bhImena svapathaM nirundhAnasya droNasya rathabha~njanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-127\-0 (50205) bhImasena uvAcha. 7\-127\-0x (4585) brahmeshAnendravaruNAnavahadyaH purA rathaH . tamAsthAya gatau kR^iShNau na tayorvidyate bhayam .. 7\-127\-1 (50206) tavAj~nAM shirasA bibhradeSha gachChAmi mA shuchaH . sametya tAnnaravyAghrAstava dAsyAmi saMvidam .. 7\-127\-2 (50207) sa~njaya uvAcha. 7\-127\-3x (4586) etAvaduktvA prayayau paridAya yudhiShThiram . dhR^iShTadyumnAya balavAnsuhR^idbhyashcha punaHpunaH . dhR^iShTadyumnaM chedamAha bhImaseno mahAbalaH .. 7\-127\-3 (50208) viditaM te mahAbAho yathA droNo mahArathaH . grahaNe dharmarAjasya sarvopAyena vartate .. 7\-127\-4 (50209) na cha me gamane kR^ityaM tAdR^ikpArShata vidyate . yAdR^ishaM rakShaNe rAj~naH kAryamAtyayikaM hi naH .. 7\-127\-5 (50210) evamukto.asmi pArthena prativaktuM na chotsahe . prayAsye tatra yatrAsau mumUrShuH saindhavaH sthitaH .. 7\-127\-6 (50211) dharmarAjasya vachane sthAtavyamavisha~NkayA . yAsyAmi padavIM bhrAtuH sAtvatasya cha dhImataH .. 7\-127\-7 (50212) so.adya yatto raNe rArthaM parirakSha yudhiShThiram . etaddhi sarvakAryANAM paramaM kR^itsamAhave .. 7\-127\-8 (50213) tamabravInmahArAja dhR^iShTadyumno vR^ikodaram . IpsitaM te kariShyAmi gachCha pArthAvichArayan .. 7\-127\-9 (50214) nAhatvA samare droNo dhR^iShTadyumnaM katha~nchana . nigrahaM dharmarAjasya prakariShyati saMyuge .. 7\-127\-10 (50215) sa~njaya uvAcha. 7\-127\-11x (4587) tato nikShipya rAjAnaM dhR^iShTadyumne cha pANDavam . abhivAdya guruM jyeShThaM prayayau yena phalgunaH .. 7\-127\-11 (50216) pariShvaktashcha kaunteyo dharmarAjena mArutiH . AghrAtashcha tathA mUrdhni shrAvitashchAshiShaH shubhAH .. 7\-127\-12 (50217) [kR^itvA pradakShiNAnviprAnarchitAMstuShTamAnasAn . Alabhya ma~NgalAnyaShTau pItvA kairAtakaM madhu .. 7\-127\-13 (50218) dviguNadraviNo vIro madaraktAntalochanaH . vipraiH kR^itasvastyayano vijayotpAdasUchitaH .. 7\-127\-14 (50219) pashyannevAtmano buddhiM vijayAnandakAriNIm . anulomAnilaishchAshu pradarshitajayodayaH .. 7\-127\-15 (50220) bhImaseno mahAbAhuH kavachI shubhakuNDalI . sagadaH satalatrANaH sasharI rathinAM varaH . rathamAruhya niryuktaM sarvopakaraNAnvitam'.. 7\-127\-16 (50221) tasya kArShNAyasaM varma hemachitraM maharddhimat . vibabhau sarvataH shliShTaM savidyudiva toyadaH .. 7\-127\-17 (50222) pItaraktAsitasitairvAsaubhishcha suveShTitaH . kaNThasUtreNa vibabhau sendrAyudha ivAmbudaH .. 7\-127\-18 (50223) prayAte bhImasene tu tava sainyaM yuyutsayA . pA~nchajanyaravo ghoraH punarAsIdvishAmpate .. 7\-127\-19 (50224) taM shrutvA ninadaM ghoraM trailokyatrAsanaM mahat . punarbhImaM mahAbAhuM dharmaputro.abhyabhAShata .. 7\-127\-20 (50225) eSha vR^iShNipravIreNa dhmAtaH salilajo bhR^isham . pR^ithivIM chAntarikShaM cha vinAdayati sha~NkharAT .. 7\-127\-21 (50226) nUnaM vyasanamApanne sumahatsavyasAchini . kurubhiryudhyate sArdhaM sarvaishchakragadAdharaH .. 7\-127\-22 (50227) nUnamAryA mahatkuntI pApaM vyasanamIdR^isham . draupadI cha subhadrA cha pashyanti saha bandhubhiH . tadbhIma tvarayA yukto yAhi yatra dhana~njayaH .. 7\-127\-23 (50228) muhyatIva hi me chittaM dhana~njayadidR^ikShayA . dishashcha pradishaH pArtha sAtvatasya cha kAraNAt .. 7\-127\-24 (50229) gachChagachCheti guruNA so.anuj~nAto vR^ikodaraH . tataH pANDusuto rAjanbhImasenaH pratApavAn .. 7\-127\-25 (50230) baddhagodhA~NgulitrANaH pragR^ihItasharAsanaH . jyeShThena prahito bhrAtrA bhrAtA bhrAtuH priya~NkaraH .. 7\-127\-26 (50231) Ahatya dundubhiM bhImaH sha~NkhaM pradhmApya chAsakR^it . vinadya siMhanAdena jyAM vikarShanpunaHpunaH .. 7\-127\-27 (50232) tena shabdena vIrANAM pAtayitvA manAMsyuta . darshayanghoramAtmAnamamitrAnsahasA.abhyayAt .. 7\-127\-28 (50233) tamUhurjavanA dAntA viruvanto hayottamAH . vishokena susaMyattA manomArutaraMhasaH .. 7\-127\-29 (50234) ArujanvirujanpArtho jyAM vikarShaMshcha pANinA . samprakarShanvikarShaMshcha senAgraM samaloDayat .. 7\-127\-30 (50235) taM prayAntaM mahAbAhuM pA~nchAlAH sahasomakAH . pR^iShThato.anuyayuH shUrA maghavantamivAmarAH .. 7\-127\-31 (50236) taM sametya mahArAja tAvakAH paryavArayan . duHshAsanashchitrasenaH kuNDabhedI viviMshatiH .. 7\-127\-32 (50237) durmukho duHsahashchaiva vikarNashcha shalastathA . vindAnuvindau sumukho dIrghabAhuH sudarshanaH .. 7\-127\-33 (50238) vR^indArakaH suhastashcha suSheNo dIrghalochanaH . abhayo raudrakarNA cha suvarmA durvimochanaH .. 7\-127\-34 (50239) shobhanto rathinAM shreShThAH sahasainyapadAnugAH . saMyattAH samare vIrA bhImasenamupAdravan .. 7\-127\-35 (50240) taiH samantAdvR^itaH shUraiH samareShu mahArathaH . tAnsamIkShya tu kaunteyo bhImasenaH parAkramI . abhyavartata vegena siMhaH kShudramR^igAniva .. 7\-127\-36 (50241) te mahAstrANi divyAni tatra vIrA adarshayan . ChAdayantaH sharairbhImaM meghAH sUryamivoditam .. 7\-127\-37 (50242) tataH kruddho mahArAja bhImasenaH parAkramI . agrataH syandanAnIkaM sharavarShairavAkirat .. 7\-127\-38 (50243) te vadhyamAnAH samare tava putrA mahArathAH . bhImaM bhImabalA yuddhe yodhayanti jayaiShiNaH .. 7\-127\-39 (50244) tato duHshAsanaH kruddho rathashaktiM samAkShipat . sarvapArasavIM tIkShNAM jighAMsuH pANDunandanam .. 7\-127\-40 (50245) ApatantIM mahAshaktiM tava putrapraNoditAm . dvidhA chichCheda tAM bhImastadadbhutamivAbhavat .. 7\-127\-41 (50246) athAnyairvishikhaistIkShNaiH sa~NkruddhaH kuNDabhedinam . suSheNaM dIrghanetraM cha tribhistrInavadhIdbalI .. 7\-127\-42 (50247) tato vR^indArakaM vIraM kurUNAM kIrtivardhanam . putrANAM tava vIrANAM yudhyatAmavadhItpunaH .. 7\-127\-43 (50248) abhayaM raudrakarmANaM durvimochanameva cha . tribhistrInavadhIdbhImaH punareva sutAMstava .. 7\-127\-44 (50249) vadhyamAnA mahArAja putrAstava balIyasA . bhImaM praharatAM shreShThaM samantAtparyavArayan .. 7\-127\-45 (50250) te sharairbhImakarmANaM vavarShuH pANDavaM yudhi . meghA ivAtapApAye dhArAbhirdharaNIdharam .. 7\-127\-46 (50251) sa tadbANamayaM varShamashmavarShamivAchalaH . pratIchChanpANDudAyAdo na prAvyathata shatruhA .. 7\-127\-47 (50252) vindAnuvindau sahitau suvarmANaM cha te sutam . prahasanneva kaunteyaH sharairninyaM yamakShayam .. 7\-127\-48 (50253) tataH sudarshanaM vIraM putraM te bharatarShabha . vivyAdha samare tUrNaM sa papAta mamAra cha .. 7\-127\-49 (50254) so.achireNaiva kAlena tadrathAnIkamAshugaiH . dishaH sarvAH samAlokya vyadhamatpANDunandanaH .. 7\-127\-50 (50255) tato vai rathaghoSheNa garjitena mR^igA iva . bhajyamAnAshcha samare tava putrA vishAmpate . prAdravansahasA sarve bhImasenabhayarditAH .. 7\-127\-51 (50256) anuyAyAchcha kaunteyaH putrANAM te mahadbalam . vivyAdha samare rAjankauraveyAnsamantataH .. 7\-127\-52 (50257) vadhyamAnA mahArAja bhImasenena tAvakAH . tyaktvA bhImaM raNAjjagmushchodayanto hayottamAn. 7\-127\-53 (50258) tAMstu nirjitya samare bhImaseno mahAbalaH . siMhanAdaravaM chakre bAhushabdaM cha pANDavaH .. 7\-127\-54 (50259) *mahAntaM talashabdaM cha kR^itvA droNAntikaM yayau . tamAvArayadAchAryo velevodvR^ittamarNavam .. 7\-127\-55 (50260) tasya droNo rathaM rAja~nChAdayAmAsa saMyuge . sAshvasUtadhvajaM tUrNaM tadadbhutamivAbhavat .. 7\-127\-56 (50261) lalATe.atADayachchainaM nArAchena smayanniva . UrdhvarashmirivAdityo vibabhau tatra pANDavaH .. 7\-127\-57 (50262) sa manyamAnastvAchAryo mamAyaM phalguno yathA . bhImaH kariShyate pUjAmityuvAcha vR^ikodaram .. 7\-127\-58 (50263) bhImasena na te shakyaM praveShTumarivAhinIm . mAmanirjitya samare shatrumadya mahAbala .. 7\-127\-59 (50264) yadi te sAnujaH kR^iShNaH praviShTo.anumate mama . anIkaM na tu shakyaM me praveShTumiha vai tvayA .. 7\-127\-60 (50265) sa~njaya uvAcha. 7\-127\-61x (4588) atha bhImastu tachChrutvA gurorvAkyamasheShataH . kruddhaH provAcha vai droNaM raktatAmrekShaNaH shvasan .. 7\-127\-61 (50266) tavArjuno nAnumate brahbandho ramAjiram . praviShTaH sa hi durdharShaH shakrasyApi vishedbalam .. 7\-127\-62 (50267) yena tvaM paramAM pUjAM kurvatA mAnito hyasi . nArjuno.ahaM ghR^iNI vipra bhImaseno.asmi te ripuH .. 7\-127\-63 (50268) pitA nastvaM gururbandhustadA putrA hi rte vayam . iti manyAmahe sarve bhavantaM praNatAH sthitAH .. 7\-127\-64 (50269) tadadya viparItaM te vadato.asmAsu dR^ishyate . yadi shatruM tvamAtmAnaM manyase tattathA.astviha . eSha te sadR^ishaM karma shatrorbhImaH kariShyati .. 7\-127\-65 (50270) sa~njaya uvAcha. 7\-127\-66x (4589) athoddhAmya gadAM vIraH kAladaNDamivAntakaH . droNAyAvAsR^ijadrAjansa rathAdavapupluve .. 7\-127\-66 (50271) sAshvasUtadhvajaM yAnaM droNasyApothayattadA . tadadbhutamapashyAma pANDaveyasya vikramam .. 7\-127\-67 (50272) droNaM tu virathaM kR^itvA bhImaseno mahAbalaH . abhyavartata sainyAni tAvakAni samantataH .. 7\-127\-68 (50273) sa mR^idraMstarasA yodhAnvAyurvR^ikShAnivaujasA . vichachAra raNe rAjanvAyutulyaparAkramaH .. 7\-127\-69 (50274) nirjitastu tadA tena pANDavena mahAtmanA . anyaM tu rathamAtiShThaddroNaH praharatAM varaH .. .. 7\-127\-70 (50275) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe saptaviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 127 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-127\-1 saMvidaM j~nApanam .. 5\-127\- AtyayikaM atishayitam .. 5\-127\- idaM shlokatrayaM jha . pustaka eva vartate. analo gohiraNyaM cha dUrvAgorochanAmR^itam. akShataM dadhi chetyaShTau ma~NgalAni prachakShate .. 5\-127\- vijayotpAdasUchitaH sUchitavijayotpAdaH .. 5\-127\- rathamAruhya prayayAviti pUrveNAnvayaH .. 5\-127\- Aha kuntI nUnamAryA pApamadya nidarshanam . dropadrI cha subhadrA cha pashyantyau saha bandhubhiH. iti jha. pAThaH .. 5\-127\- Arujan kR^intan . virujanviShyan. vikarShan atyarthaM karShan. samprakarShan samyakprakarSheNa vilikhan. vikarShan vikShipan .. 5\-127\-* iyaM kathA jha . pAThe pUrvAdhyAye 37 tamashlokAdanantaraM kathitAsti . \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 128 .. shrIH .. 7\.128\. adhyAyaH 128 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## punardroNarathAnbha~NktvA gachChato bhImasyArjunadarshanena siMhanAdaH .. 1 .. tachChravaNena yudhiShThirasya harShodayaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-128\-0 (50276) sa~njaya uvAcha. 7\-128\-0x (4590) samuttIrNaM rathAnIkaM pANDavaM vihasanraNe . vivArayiShurAchAryaH sharavarShairavAkirat .. 7\-128\-1 (50277) pibanniva sharaughAMstAndroNachApaparichyutAn . so.abhyadravata sodaryAnmohayanbalamAyayA .. 7\-128\-2 (50278) taM mR^idhe vegamAsthAya paraM paramadhanvinaH . choditAstava putraishcha sarvataH paryavArayan .. 7\-128\-3 (50279) sa taistu saMvR^ito bhImaH krodhena pradahanniva . udyachChansa gadAM tebhyaH sughorAM siMhavannadan . avAsR^ijachcha vegena shatrupakShavinAshinIm .. 7\-128\-4 (50280) indrAshanirivendreNa praviddhA saMhatAtmanA . prAmathnAtsA mahArAja sainikAMstava saMyuge .. 7\-128\-5 (50281) ghoSheNa mahatA rAjanpUrayantIva medinIm . jvalantI tejasA bhImA trAsayAmAsa te sutAn .. 7\-128\-6 (50282) tAM patantIM mahAvegAM dR^iShTvA tejobhisaMvR^itAm . prAdravaMstAvakAH sarve nadanto bairavAnravAn .. 7\-128\-7 (50283) siMhanAdamasahyaM hi shrutvA bhImasya saMyuge . prApatanmunujAstrastA rathebhyo rathinastadA .. 7\-128\-8 (50284) te hanyamAnA bhImena gadAhastena tAvakAH . prAdravanta raNe bhItA vyAghraghrAtA mR^igA iva .. 7\-128\-9 (50285) sa tAnvidrAvya kaunteyaH sa~Nkhye.amitrAndurAsadAn . suparNa iva vegena pakShirADatyagAchchamUm .. 7\-128\-10 (50286) tathA tu viprakurvANaM rathayUthapayUthapam . bhAradvAjo mahArAja bhImasenaM samabhyayAt .. 7\-128\-11 (50287) bhImaM tu samare droNo vArayitvA sharormibhiH . akarotsahasA nAdaM ShANDUnAM bhayamAdadhat .. 7\-128\-12 (50288) tadyuddhamAsItsumahaddhoraM devAsuropamam . droNasya cha mahArAja bhImasya cha mahAtmanaH .. 7\-128\-13 (50289) yadA tu vishikhaistIkShNairdroNachApaviniHsR^itaiH . vadhyante samare vIrAH shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-128\-14 (50290) tato rathAdavaplutya vegamAsthAya pANDavaH . nimIlya nayane rAjanpadAtirdroNamabhyayAt .. 7\-128\-15 (50291) aMse shiro bhImasenaH karau kR^itvorasi sthirau . vegamAsthAya balavAnmanonilagarutmatAm .. 7\-128\-16 (50292) yathA hi govR^iSho varShaM pratigR^ihNAti lIlayA . tathA bhImo naravyAghraH sharavarShaM samagrahIt .. 7\-128\-17 (50293) sa vadhyamAnaH samare rathaM droNasya mAriSha . IShAyAM pANinA gR^ihya prachikShepa mahAbalaH .. 7\-128\-18 (50294) droNastu satvaro rAjankShipto bhImena saMyuge . `dadR^ishe tAvakairyodhairvismayotphullalochanaiH . parihR^itya rathaM droNashchUrNitaM taM mahItale'.. 7\-128\-19 (50295) rathamanyaM samAruhya vyUhadvAraM yayau punaH . tamAyAntaM tathA dR^iShTvA bhagnotsAhaM guruM tadA .. 7\-128\-20 (50296) gatvA vegAtpunarbhImo dhuraM gR^ihya rathasya tu . tamapyatirathaM bhImashchikShepa bhR^isharoShitaH .. 7\-128\-21 (50297) evamaShTau rathAH kShiptA bhImasenena lIlayA .. 7\-128\-22 (50298) vyadR^ishyata nimeSheNa punaH svarathamAsthitaH . dR^ishyate tAvakairyodhairvismayotphullalochanaiH .. 7\-128\-23 (50299) tasminkShaNe tasya yantA tUrNamashvAnachodayat . bhImasenasya kauravya tadadbhutamivAbhavat .. 7\-128\-24 (50300) tataH svarathamAsthAya bhImaseno mahAbalaH . abhyadravata vegena tava putrasya vAhinIm .. 7\-128\-25 (50301) sa mR^idgankShatriyAnAjau vAto vR^ikShAnivoddhataH . agachChaddArayansenAM sindhuvego nagAniva .. 7\-128\-26 (50302) bhojAnIkaM samAsAdya hArdikyenAbhirakShitam . pramathya tarasA vIrastadapyatibalo.abhyayAt .. 7\-128\-27 (50303) santrAsayannanIkAni talashabdena pANDavaH . ajayatsarvasainyAni shArdUla iva govR^iShAn .. 7\-128\-28 (50304) bhojAnIkamatikramya daradAnAM cha vAhinIm . tathA mlechChagaNAnanyAnbahUnyuddhavishAradAn .. 7\-128\-29 (50305) sAtyakiM chaiva samprekShya yudhyamAnaM mahAratham . rathena yattaH kaunteyo vegena prayayau tadA .. 7\-128\-30 (50306) bhImaseno mahArAja draShTukAmo dhana~njayam . atItya samare yodhAMstAvakAnpANDunandanaH .. 7\-128\-31 (50307) so.apashyadarjunaM tatra yudhyamAnaM mahAratham . saindhavasya vadhArthaM hi parAkrAntaM parAkramI .. 7\-128\-32 (50308) taM dR^iShTvA puruShavyAghrashchukrosha mahato ravAn . prAvR^iTkAle mahArAja nardanniva balAhakaH .. 7\-128\-33 (50309) taM tasya ninadaM ghoraM pArthaH shushrAva nardataH . vAsudevashcha kauravya bhImasenasya saMyuge .. 7\-128\-34 (50310) tau shrutvA yugapadvIrau ninadaM tasya shuShmiNaH . punaH punaH prANadatAM didR^ikShantau vR^ikodaram .. 7\-128\-35 (50311) tataH pArtho mahAnAdaM mu~nchanvai mAdhavashcha ha . abhyayAtAM mahArAja nardantau govR^iShAviva .. 7\-128\-36 (50312) bhImasenaravaM shrutvA phalgunasya cha dhanvinaH . aprIyata mahArAja dharmaputro yudhiShThiraH .. 7\-128\-37 (50313) vishokashchAbhavadrAjA shrutvA taM ninadaM tayoH . dhana~njayasya samare jayamAshAstavAnvibhiH .. 7\-128\-38 (50314) tathA tu nardamAne vai bhImasene madotkaTe . smitaM kR^itvA mahAbAhurdharmaputro yudhiShThiraH .. 7\-128\-39 (50315) hR^idgataM manasA prAha dhyAtvA dharmabhR^itAM varaH . dattA bhIma tvayA saMvitkR^itaM guruvachastathA .. 7\-128\-40 (50316) na hi teShAM jayo yuddhe yeShAM dveShTA.asi pANDava . diShTyA jIvati sa~Ngrame savyasAchI dhana~njayaH .. 7\-128\-41 (50317) diShTyA cha kushalI vIraH sAtyakiH satyavikramaH . diShTyA shR^iNomi garjantau vAsudevadhana~njayau .. 7\-128\-42 (50318) yena shakraM raNe jitvA tarpito havyavAhanaH . sa hantA dviShatAM sa~Nkhye diShTyA jIvati phalgunaH .. 7\-128\-43 (50319) yasya bAhubalaM sarve vayamAshritya jIvitAH . sa hantA ri pusainyAnAM diShTyA jIvati phalgunaH .. 7\-128\-44 (50320) nivAtakavachA yena devairapi sudurjayAH . nirjitA dhanuShaikena diShTyA pArthaH sa jIvati .. 7\-128\-45 (50321) kauravAnsahitAnsarvAngograhArthe samAgatAn . yo.ajayanmatsyanagare diShTyA pArthaH sa jIvati .. 7\-128\-46 (50322) kAlakeyasahasrANi chaturdasha mahAraNe . yo.avadhIdbhujavIryeNa diShTyA pArthaH sa jIvati .. 7\-128\-47 (50323) gandharvarAjaM balinaM duryodhanakR^ite cha vai . jitavAnyo.astravIryeNa diShTyA pArthaH sa jIvati .. 7\-128\-48 (50324) kirITamAlI balavA~nChetAshvaH kR^iShNasArathiH . mama priyashcha satataM diShTyA pArthaH sa jIvati .. 7\-128\-49 (50325) putrashokAbhisantaptashchikIrShankarma duShkaram . jayadrathavadhAnveShI pratij~nAM kR^itavAnhi yaH . kachchitsa saindhavaM sa~Nkhye haniShyati dhana~njayaH .. 7\-128\-50 (50326) kachchittIrNapratij~naM hi vAsudevena rakShitam . anastamita Aditye sameShyAmyahamarjunam .. 7\-128\-51 (50327) kachchitsaindhavako rAjA duryodhanahite rataH . nandayiShyatyamitrAnhi phalgunena nipAtitaH .. 7\-128\-52 (50328) kachchidduryodhano rAjA phalgunena nipAtitam . dR^iShTvA saindhavakaM sa~Nkhye shamamasmAsu dhAsyati .. 7\-128\-53 (50329) dR^iShTvA vinihatAnbhrAtR^InbhImasenena saMyuge . kachchidduryodhano mandaH shamamasmAsu yAsyati .. 7\-128\-54 (50330) dR^iShTvA chAnyAnmahAyodhAnpAtitAndharaNItale . kachchidduryodhano mandaH pashchAttApaM gamiShyati .. 7\-128\-55 (50331) sheShasya rakShaNArthaM cha sandhAsyati suyodhanaH .. evaM bahuvidhaM tasya rAj~nashchintayatastadA. 7\-128\-56 (50332) kR^ipayA.abhiparItasya ghoraM yuddhamavartata .. .. 7\-128\-57 (50333) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe aShTAviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 128 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-128\-24 bhImasenasya kamenti sheShaH .. 5\-128\-128 aShTAviMshatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 129 .. shrIH .. 7\.129\. adhyAyaH 129 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhImena karNaparAjayo duHshalavadhashcha .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-129\-0 (50334) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-129\-0x (4591) ninadantaM tathA taM tu bhImasenaM mahAbalam . meghastanitanirghoShaM ke vIrAH paryavArayan .. 7\-129\-1 (50335) na hi pashyAmyahaM taM vai triShu lokeShu ka~nchana . kruddhasya bhImasenasya yastiShThedagrato raNe .. 7\-129\-2 (50336) gadAM yuyutsamAnasya kAlasyeveha sa~nchaya . na hi pashyAmyahaM yuddhe yastiShThedagrataH pumAn .. 7\-129\-3 (50337) rathaM rathena yo hanyAtku~njaraM ku~nchareNa cha . kastasya samare sthAtA sAkShAdapi purandaraH .. 7\-129\-4 (50338) kruddhasya bhImasenasya mama putrA~njighAMsataH . duryodhanahite yuktAH samatiShThanta ke.agrataH .. 7\-129\-5 (50339) bhImasenadavAgnestu mama putrAMstR^iNolapam . pradhakShyato raNamukhe ke.atiShThannagrato narAH .. 7\-129\-6 (50340) kAlyamAnAMstu putrAnme dR^iShTvA bhImasya saMyuge . kAleneva prajAH sarvAH ke bhImaM paryavArayan .. 7\-129\-7 (50341) na me.arjunAdbhayaM tAdR^ikkR^iShNAnnApi cha sAtvatAt . hutabhugjanmano naiva yAdR^igbhImAdbhayaM mama .. 7\-129\-8 (50342) bhImavahneH pradIptasya mama putrAndidhakShataH . ke shUrAH paryavartanta tanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-129\-9 (50343) sa~nchaya uvAcha. 7\-129\-10x (4592) tathA tu nardamAnaM taM bhImasenaM mahAbalam . tumulenaiva shabdena karNo.apyabhyadravadbalI .. 7\-129\-10 (50344) vyAkShipansumahachchApamatimAtramamarShaNaH . karNaH suyuddhamAkA~NkShandarshayiShyanbalaM mR^idhe .. 7\-129\-11 (50345) rurodha mArgaM bhImasya vAtasyeva mahIruhaH . bhImo.api dR^iShTvA sAvegaM puro vaikartanaM sthitam .. 7\-129\-12 (50346) chukopa balavadvIrashchikShepAsya shilAshitAn . tAnpratyagR^ihNAtkarNo.api pratIpaM prApayachCharAn .. 7\-129\-13 (50347) tatastu sarvayodhAnAM yatanAM prekShatAM tadA . prAvepanniva gAtrANi karNabhImasamAgame .. 7\-129\-14 (50348) rathinAM sAdinAM chaiva tayoH shrutvA talasvanam . bhImasenasya ninadaM shrutvA ghoraM raNAjire .. 7\-129\-15 (50349) khaM cha bhUmiM cha saMruddhAM menire kShatriyarShabhAH . punarghoreNa nAdena pANDavasya mahAtmanaH .. 7\-129\-16 (50350) samare sarvayodhAnAM dhanUMShyabhyapatankShitau . shastrANi nyapatandorbhyaH keShA~nchichchAsavo.adravan .. 7\-129\-17 (50351) vitrastAni cha sarvANi shakR^inmUtraM prasusruvuH . vAhanAni cha sarvANi babhUvurvimanAMsi cha .. 7\-129\-18 (50352) prAdurAsannimittAni ghorANi subahUnyuta . gR^idhraka~NkabalaishchAsIdantarikShaM samAvR^itam .. 7\-129\-19 (50353) tasminsutumule rAjankarNabhImasamAgame . tataH karNastu viMshatyA sharANAM bhImamArdayat .. 7\-129\-20 (50354) vivyAdha chAsya tvaritaH sUtaM pa~nchabhirAshugaiH . prahasya bhImaseno.api karNaM pratyAdravadraNe .. 7\-129\-21 (50355) sAyakAnAM chatuH ShaShTyA kShiprakArI mahAyashAH . tasya karNo maheShvAsaH sAyakAMshchaturo.akShipat .. 7\-129\-22 (50356) asamprAptAMshcha tAnbhImaH sAyakairnataparvabhiH . chichCheda bahudhA rAjandarshayanpANilAghavam .. 7\-129\-23 (50357) taM karNashchAdayAmAsa sharavrAtairanekashaH . sa~nChAdyamAnaH karNena bahudhA pANDunandanaH .. 7\-129\-24 (50358) chichCheda chApaM karNasya muShTideshe mahArathaH . vivyAdha chainaM bahubhiH sAyakairnataparvabhiH .. 7\-129\-25 (50359) athAnyaddhanurAdAya sa~nyaM kR^itvA cha sUtajaH . vivyAdha samare bhImaM bhImakarmA mahArathaH .. 7\-129\-26 (50360) tasya bImo bhR^ishaM kruddhastrI~nsharAnnataparvaNaH . nichakhAnorasi kruddhaH sUtaputrasya vegataH .. 7\-129\-27 (50361) taiH karNo.arAjata sharairuromadhyagataiH sadA . mahIdhara ivodagrastrishR^i~Ngo bharatarShabha .. 7\-129\-28 (50362) susrAva chAsya rudhiraM viddhasya parameShubhiH . dhAtuprasyandinaH shailAdyathA gairikadhAtavaH .. 7\-129\-29 (50363) ki~nchidvichalitaH karNaH suprahArAbhipIDitaH . AkarNapUrNamAkR^iShya bhImaM vivyAdha sAyakaiH .. 7\-129\-30 (50364) chikShepa cha punarbANA~nshatasho.atha sahasrashaH . sa sharairarditastena karNena dR^iDhadhanvinA . dhanurjyAmachChinattUrNaM bhImastasya kShureNa ha .. 7\-129\-31 (50365) sArathiM chAsya bhallena rathanIDAdapAtayat . vAhAMshcha chaturastasya vyasUMshchakre mahArathaH .. 7\-129\-32 (50366) hatAshvAttu rathAtkarNaH samAplutya vishAmpate . syandanaM vR^iShasenasya tUrNamApupluve bhayAt .. 7\-129\-33 (50367) nirjitya tu raNe karNaM bhImasenaH pratApavAn . nanAda balavAnnAdaM parjanyaninadopamam .. 7\-129\-34 (50368) tasya taM ninadaM shrutvA prahR^iShTo.abhUdyudhiShThiraH . karNaM parAjitaM matvA bhImasenena saMyuge .. 7\-129\-35 (50369) samantAchCha~NkhaninadaM pANDusenA.akarottadA . shatrusenAdhvaniM shrutvA tAvakA hyanadanbhR^isham .. 7\-129\-36 (50370) sa sha~NkhabANaninadairharShAdrAjA svavAhinIm . chakre yudhiShThiraH sa~Nkhye harShanAdaishcha sa~NkulAm .. gANDIvaM vyAkShipatpArthaH kR^iShNo.apyabjamavAdayat 7\-129\-37 (50371) tamantardhAya ninadaM bhImasya nadato dhvaniH . ashrUyata tadA rAjansarvasainyeShu dAruNaH .. 7\-129\-38 (50372) tato vyAyachChatAmastraiH pR^ithakpR^ithagajihmagaiH . mR^idupUrvaM tu rAdheyo dR^iDhapUrvaM tu pANDavaH .. 7\-129\-39 (50373) `bhImo.api cha mahArAja vaikartanamupAdravat . Asure tu mahAsainye tArakaM pAvakiryathA .. 7\-129\-40 (50374) tayorevaM mahadyuddhamabhavadbhImakarNayoH . taM bhImaseno mahatA sharavarSheNa vArayan .. 7\-129\-41 (50375) vivyAdha sArathiM chAsya hayAMshcha chaturaH sharaiH . dhvajaM chAsya patAkAM cha bhallaiH sannataparvabhiH . rathaM cha chakrarakShau cha bhImashchichCheda mAriSha .. 7\-129\-42 (50376) karNo.api rathinAM shreShTho bhImasenena kampitaH . kha~Ngacharmadharo rAjanbhImamabhyadravadbalI .. 7\-129\-43 (50377) bhImashchichCheda kha~NgaM cha charmaNA saha mAriSha .. 7\-129\-44 (50378) dR^iShTvA karNaM cha pArthena bAdhitaM bahubhiH sharaiH . duryodhano mahArAja dushshalaM pratyabhAShata . karNaM kR^ichChragataM pashya shIghraM yAnaM prayachChaha .. 7\-129\-45 (50379) sa~njaya uvAcha. 7\-129\-46x (4593) evamuktastato rAj~nA dushshalaH samupAdravat . dushshalasya rathaM karNashchAruroha mahArathaH .. 7\-129\-46 (50380) tau pArthaH sahasA gatvA vivyAdha dashabhiH sharaiH . punashcha karNaM viddhvA.api dushshalasya shiro.aharat .. 7\-129\-47 (50381) dushshalaM nihataM dR^iShTvA bhImasenena mAriSha . tasyaiva dhanurAdAya karNo vivyAdha pANDavam .. 7\-129\-48 (50382) anyonyaM samare vIrau yuyudhAte mahAbalau . shatrughnau shatrumadhye tu balavajrabhR^itAviva .. 7\-129\-49 (50383) bhImo viddhA hayAMshchaiva sArathiM cha punaH punaH . karNamabhyadravatpArthaH prahasaMshcha mahAbalaH .. 7\-129\-50 (50384) tato vyAyachChamAnasya bhImasenasya saMyuge . tatsainyaM kalilIbhUtaM na prAj~nAyata ki~nchana .. .. 7\-129\-51 (50385) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ekonatriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 129 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-129\-1 yuyutsamAnasya vyApArayataH .. 5\-129\- sAvegaM satvaram .. 5\-129\- saMruddhAmekatAmApannAm .. 5\-129\- vyAyachChatAM praharatAm .. 5\-129\- ekonatriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 129 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 130 .. shrIH .. 7\.130\. adhyAyaH 130 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNaduryodhanasaMvAdo duryodhanayuddhaM cha .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-130\-0 (50386) sa~njaya uvAcha. 7\-130\-0x (4594) tasminvilulite sainye saindhavAyArjune gate . sAtvate bhImasene cha putraste droNamabhyayAt . tvarannekarathenaiva bahu kR^ityaM vichintayan .. 7\-130\-1 (50387) sa rathastava putrasya tvarayA parayA yutaH . tUrNamabhyadravaddroNaM manomArutavegavAn .. 7\-130\-2 (50388) `iha dR^iShTa ito naShTaH sarathaH prAdravannR^ipaH . muhUrtAdiva putraste droNamAsAdya mAriSha'. sasambhramAmidaM vAkyamabravItkuranandanaH .. 7\-130\-3 (50389) arjuno bhImasenashcha sAtyakishchAparAjitaH . vijitya sarvasainyAni sumahAnti mahArathAH .. 7\-130\-4 (50390) samprAptAH sindhurAjasya samIpamanivAritAH . vyAyachChanti cha tatrApi sarva evAparAjitAH .. 7\-130\-5 (50391) yadi tAvadraNe pArtho vyatikrAnto mahArathaH . kathaM sAtyakibhImAbhyAM vyatikrAnto.asi mAnada .. 7\-130\-6 (50392) AshcharyabhUto loke.asminsamudrasyeva shoShaNam . nirjayastava viprAgrya sAtvatenArjunena cha . tathaiva bhImasenena lokaH saMvadate bhR^isham .. 7\-130\-7 (50393) kathaM droNo jitaH sa~Nkhye dhanurvedasya pAragaH . ityevaM bruvate yodhA ashraddheyamidaM tava .. 7\-130\-8 (50394) nAsha eva tu me nUnaM mandabhAgyasya saMyuge . yatra tvAM puruShavyAghraM vyatikrAntAstrayo rathAH .. 7\-130\-9 (50395) droNa uvAcha. 7\-130\-10x (4595) evaM gate tu kR^itye.asminbrUhi yatte vivakShitam . yadgataM gatamevedaM sheShaM chintaya mAnada .. 7\-130\-10 (50396) duryodhana uvAcha. 7\-130\-11x (4596) yatkR^ityaM sindhurAjasya prAptakAlamanantaram . tatsaMvidhIyatAM kShipraM sAdhu sa~nchintya no dvija .. 7\-130\-11 (50397) droNa uvAcha. 7\-130\-12x (4597) chintyaM bahuvidhaM tAta yatkR^ityaM tachChR^iNuShva me . trayo hi samatikrAntAH pANDavAnAM mahArathAH .. 7\-130\-12 (50398) yAvatteShAM bhayaM pashchAttAvadeShAM puraHsaram . tadgarIyastaraM manye yatra kR^iShNadhana~njayau .. 7\-130\-13 (50399) sA purastAchcha pashchAchcha gR^ihItA bhAratI chamUH . tatra kR^ityamahaM manye saindhavasyAbhirakShaNam .. 7\-130\-14 (50400) sa no rakShyatamastAta kruddhAdbhIto dhana~njayAt . gatau cha saindhavaM bhImau yuyudhAnavR^ikodarau .. 7\-130\-15 (50401) samprAptaM tadidaM dyUtaM yattachChakunibuddhijam . na sabhAyAM jayo vR^itto nApi tatra parAjayaH . iha no glahamAnAnAmadya tAvajjayAjayau .. 7\-130\-16 (50402) yAnsma tAnglahate ghorA~nChakuniH kurusaMsadi . akShAnsa manyamAnaH prAksharAste hi durAsadAH .. 7\-130\-17 (50403) yatra te bahavastAta kauraveyA vyavasthitAH . sennAM durodaraM viddhi sharAnakShAnvishAmpate . glahaM cha saindhavaM rAjaMstatra dyUtasya nishchayaH .. 7\-130\-18 (50404) saindhave tu mahaddyUMta samAsaktaM paraiH saha . atra te dhruvamAyatto jayo vA.ajaya eva vA .. 7\-130\-19 (50405) atra sarve mahArAja tyaktvA jIvitamAtmanaH . saindhavasya raNe rakShAM vidhivatkartumarhatha . tatra no glahamAnAnAM dhruvau jayaparAjayau .. 7\-130\-20 (50406) yatra te parameShvAsA yattA rakShanti saindhavam . tatra gachCha svayaM shIghraM tAMshcha rakShasva rakShiNaH .. 7\-130\-21 (50407) ihaiva tvahamAsiShye preShayiShyAmi chAparAn . nirotsyAmi cha pA~nchAlAnsahitAnpANDusR^i~njayaiH .. 7\-130\-22 (50408) sa~njaya uvAcha. 7\-130\-23x (4598) tato duryodhano.agachChattUrNamAchAryashAsanAt . udyamyAtmAnamugrAya karmaNe sa padAnugaH .. 7\-130\-23 (50409) chakrarakShau tu pA~nchAlyau yudhAmanyUttamaujasau . bAhyena senAmabhyetya jagmatuH savyasAchinam .. 7\-130\-24 (50410) yau tu pUrvaM mahArAja vAritau kR^itavarmaNA . praviShTe tvarjune rAjaMstava sainyaM yuyutsayA .. 7\-130\-25 (50411) pArshve bhittvA chamUM vIrau praviShTau tava vAhinIm . pArshvena sainyamAyAntau kururAjo dadarsha ha .. 7\-130\-26 (50412) tAbhyAM duryodhanaH sArdhamakarotsa~Nkhyamuttamam . tvaritastvaramANAbhyAM bhrAtR^ibhyAM bhArato balI .. 7\-130\-27 (50413) tAvenamabhyadravatAmubhAvudyatakArmukau . mahArathasamAkhyAtau kShatriyapravarau yudhi .. 7\-130\-28 (50414) tamavidhyadyudhAmanyustriMshatA ka~NkapatribhiH . viMshatyA sArathiM chAsya chaturbhishchaturo hayAn .. 7\-130\-29 (50415) duryodhano yudhAmanyordhvajamekeShuNA.achChinat . ekena kArmukaM chAsya chakarta tanayastava .. 7\-130\-30 (50416) sArathiM chAsya bhallena rathanIDAdapAharat . tato.avidhyachCharaistIkShNaishchaturbhishchaturo hayAn .. 7\-130\-31 (50417) yudhAmanyushcha sa~NkruddhaH sarAMstriMshatamAhave . vyasR^ijattava putrasya tvaramANaH stanAntare .. 7\-130\-32 (50418) tathottamaujAH sa~NkruddhaH sharairhemavibhUShitaiH . avidhyatsArathiM chAsya prAhiNodyamasAdanam .. 7\-130\-33 (50419) duryodhano.api rAjendra pA~nchAlyasyauttamaujasaH . jaghAna chaturo.asyAshchAnubhau tau pArShNisArathI .. 7\-130\-34 (50420) uttamaujA hatAshvastu hatasUtashcha saMyuge . Aruroha rathaM bhrAturyudhAmanyorabhitvaran .. 7\-130\-35 (50421) sa rathaM prApya taM bhrAturduryodhanahayA~nsharaiH . bahubhistADayAmAsa te hatAH prApatanbhuvi .. 7\-130\-36 (50422) hayeShu patiteShvasya chichCheda parameShuNA . yudhAmanyurdhanuH shIghraM sharAvApaM cha saMyuge . `avidhyatsArathiM chAsya prAhiNodyamasAdanam'.. 7\-130\-37 (50423) hatAshvasUtAtsarathAdavatIrya narAdhipaH . gadAmAdAya te putraH pA~nchalyAvabhyadhAvata .. 7\-130\-38 (50424) tamApatantaM samprekShya kruddhaM kurupatiM tadA . avaplutau rathopasthAdyudhAmanyUttamaujasau .. 7\-130\-39 (50425) tataH sa hemachitraM taM gadayA syandanaM gatI . sa~NkruddhaH pothayAmAsa sAshvasUtadhvajaM nR^ipa .. 7\-130\-40 (50426) `etadIdR^ishakaM putrastavAkArShIjjanAdhipa . gadayA gadinAM shreShThaH sarvalokamahArathaH'.. 7\-130\-41 (50427) bha~NktvA rathaM sa putraste hatAshvo hatasArathiH . madrarAjarathaM tUrNamAruroha parantapaH .. 7\-130\-42 (50428) pA~nchAlAnAM tato mukhyau rAjaputrau mahArathau . rathAvanyau samAruhya bIbhatsumabhijagmutaH .. .. 7\-130\-43 (50429) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe triMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 130 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-130\-17 tAnprasiddhAn yAnakShAn . akShAn manyamAnaH prAg glahatesma ityanvayaH .. 5\-130\-18 yatra sabhAyAma . dUrodaraM dyUtakAriNam .. 5\-130\-20 jayaparAjayau jayaH parAjayo vetyarthaH .. 5\-130\-130 triMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 131 .. shrIH .. 7\.131\. adhyAyaH 131 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhImena karNasya parAjayaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-131\-0 (50430) sa~njaya uvAcha. 7\-131\-0x (4599) vartamAne mahArAja sa~NgrAme romaharShaNe . vyAkuleShu cha sarveShu pIDyamAneShu sarvashaH .. 7\-131\-1 (50431) rAdheyo bhImamAnarchCha yuddhAya bharatarShabha . yathA nAgo vane nAgaM matto mattamabhidravet .. 7\-131\-2 (50432) `tato vyAyachChatAmastraiH pR^ithakpR^ithagarindamau . mR^idupUrvaM cha rAdheyo dR^iDhapUrvaM cha pANDavaH'.. 7\-131\-3 (50433) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-131\-4x (4600) yau tau karNashcha bhImashcha samprayuddhau mahAbalau . arjunasya rathopAnte kIdR^ishaH so.abhavadraNaH .. 7\-131\-4 (50434) pUrvaM hi nirjitaH karNo bhImasenena saMyuge . kathaM bhUyaH sa rAdheyo bhImamAgAnmahArathaH .. 7\-131\-5 (50435) bhImo vA sUtatanayaM pratyudyAtaH kathaM raNe . mahArathasamAkhyAtaM pR^ithivyAM pravaraM ratham .. 7\-131\-6 (50436) bhIShmadroNAvatikramya dharmarAjo yudhiShThiraH . nAnyato bhayamAdatta vinA karNAnmahArathAt .. 7\-131\-7 (50437) bhayAdyasya mahAbAho na shete bahulAH samAH . chintayannityasho vIryaM rAdheyasya mahAtmanaH . taM kathaM sUtaputraM tu bhImo.ayodhayatAhave .. 7\-131\-8 (50438) brahmaNyaM vIryasampannaM samareShvanivartinam . kathaM karNaM yudhAM shreShThaM yodhayAmAsa pANDavaH .. 7\-131\-9 (50439) yau tau samIyaturvIrau vaikartanavR^ikodarau . kathaM tAvatra yudhyetAM mahAbalaparAkramau .. 7\-131\-10 (50440) bhrAtR^itvaM darshitaM pUrvaM ghR^iNI chApi sa sUtajaH . kathaM bhImena yuyudhe kuntyA vAkyamanusmaran .. 7\-131\-11 (50441) bhImo vA sUtaputreNa smaranvairaM purA kR^itam . ayudhyata kathaM shUraH karNena saha saMyuge .. 7\-131\-12 (50442) AshAste cha sadA sUtaputre duryodhano mama . karNo jeShyati sa~NgrAme samastAnpANDavAniti .. 7\-131\-13 (50443) jayAshA yatra putrasya mama mandasya saMyuge . sa kathaM bhImakarmANaM bhImasenamayodhayat .. 7\-131\-14 (50444) yaM samAsAdya putrairme kR^itaM vairaM mahArathaiH . taM sUtatanayaM tAta kathaM bhImo hyayodhayat .. 7\-131\-15 (50445) anekAnviprakArAMshcha sUtaputrasamudbhavAn . smaramANaH kathaM bhImo yuyudhe sUtasUnunA .. 7\-131\-16 (50446) yo.ajayatpR^ithivIM sarvAM rathenaikena vIryavAn . taM sUtatanayaM yuddhe kathaM bhImo hyayodhayat .. 7\-131\-17 (50447) yo jAtaH kuNDalAbhyAM cha kavachena sahaiva cha . taM sUtaputraM samare bhImaH kathamayodhayat .. 7\-131\-18 (50448) `astrahetoH purA tAta bhArgavaM samapUjayat . tasya prasAdAdbrahmAstraM labdhavAMshcha bhR^igUttamAt'.. 7\-131\-19 (50449) yathA tayoryuddhamabhUdyashchAsIdvijayI tayoH . tanmamAchakShva tattvena kushalo hyasi sa~njaya .. 7\-131\-20 (50450) sa~nchaya uvAcha. 7\-131\-21x (4601) bhImasenastu rAdheyamutsR^ijya rathinAM varam . iyeSha gantuM yatrAstAM vIrau kR^iShNadhana~nchayau .. 7\-131\-21 (50451) taM prayAntamabhidrutya rAdheyaH ka~NkapatribhiH . abhyavarShanmahArAja megho vR^iShTyeva parvatam .. 7\-131\-22 (50452) phullatA pa~Nkajeneva vaktreNa vihasanbalI . AjuhAva raNe yAntaM bhImamAdhirathistadA .. 7\-131\-23 (50453) karNa uvAcha . bhImAhitaistava raNaH svapne.api na vibhAvitaH. 7\-131\-24 (50454) taddarshayasi kasmAnme pR^iShThaM pArthadidR^ikShayA .. kuntyAH putrasya sadR^ishaM nedaM pANDavanandana. 7\-131\-25 (50455) tena mAmabhitaH sthitvA sharavarShairavAkira .. 7\-131\-26 (50456) sa~njaya uvAcha . bhImasenastadAhvAnaM karNAnnAmarShayadyudhi . ardhamaNDalamAvR^itya sUtaputramayodhayat .. 7\-131\-26x (4602) avakragAmibhirbANairabhyavarShanmahAyashAH . daMshitaM dvairathe yattaM sarvashastravishAradam .. 7\-131\-27 (50457) vidhitsuH kalahasyAntaM jighAMsuH karNamakShiNot .. 7\-131\-28 (50458) hatvA tasyAnugAMstaM cha hantukAmo mahAbalaH . tasmai vyasR^ijadugrANi vividhAni parantapaH . amarShAtpANDavaH kruddhaH sharavarShANi mAriSha .. 7\-131\-29 (50459) tasya tAnIShuvarShANi mattadviradagAminaH . sUtaputro.astramAyAbhiragrasatparamAstravit .. 7\-131\-30 (50460) sa yathAvanmahAbAhurvidyayA vai supUjitaH . AchAryavanmaheShvAsaH karNaH paryacharadbalI .. 7\-131\-31 (50461) yudhyamAnaM tu saMrambhAdbhImasenaM hasanniva . abhyapadyata kaunteyaM karNo rAjanvR^ikodaram .. 7\-131\-32 (50462) tannAmR^iShyata kaunteyaH karNasya smitamAhave . yudhyamAneShu vIreShu pashyatsu cha samantataH .. 7\-131\-33 (50463) taM bhImasenaH sa~NgrAptaM vatsadantaiH stanAntare . vivyAdha balavAnkruddhastotrairiva mahAdvipam .. 7\-131\-34 (50464) punashcha sUtaputraM tu svarNapu~NkhaiH shilAshitaiH . sumuktaishchitravarmANaM nirbibheda trisaptabhiH .. 7\-131\-35 (50465) karNo jAmbUnadairjAlaiH sa~nChannAnvAtaraMhasaH . hayAnvivyAdha bhImasya pa~nchabhiH pa~nchabhiH sharaiH .. 7\-131\-36 (50466) tato bANamayaM jalaM bhImasenarathaM prati . karNena vihitaM rAjannimeShArdhAdadR^ishyata .. 7\-131\-37 (50467) sarathaH sadhvajastatra sasUtaH pANDavastadA . prAchChAdyata mahArAja karNachApachyutaiH sharaiH .. 7\-131\-38 (50468) tasya karNashchatuHShaShTyA vyadhamatkavachaM dR^iDham . kruddhashchApyahanatpArthaM nArAchairmarmabhedibhiH .. 7\-131\-39 (50469) tato.achintya mahAbAhuH karNakArmukaniHsR^itAn . samAshliShyadasambhrAntaH sUtaputraM vR^ikodaraH .. 7\-131\-40 (50470) sa karNachApaprabhavAniShUnAshIviShopamAn . bibhradbhImo mahArAja na jagAma vyathAM raNe .. 7\-131\-41 (50471) tato dvAtriMshatA bhallairnishitaistigmatejanaiH . vivyAdha samare karNaM bhImasenaH pratApavAn .. 7\-131\-42 (50472) ayatnenaiva taM karNaH sharairbhR^ishamavAkirat . bhImasenaM mahAbAhuM saindhavasya vadhaiShiNam .. 7\-131\-43 (50473) mR^idupUrvaM tu rAdheyo bhImamAjAvayodhayat . krodhapUrvaM tathA bhImaH pUrvavairamanusmaran .. 7\-131\-44 (50474) taM bhImaseno nAmR^iShyadavamAnamamarShaNaH . sa tasmai vyasR^ijattUrNaM sharavarShamamitrahA .. 7\-131\-45 (50475) te sharAH preShitAstena bhImasenena saMyuge . nipetuH sarvato vIre kUjanta iva pakShiNaH .. 7\-131\-46 (50476) hemapu~NkhA mahAvegA bhImasenadhanushchyutAH . prAchChAdayaMste rAdheyaM shalabhA iva pAvakam .. 7\-131\-47 (50477) karNastu rathinAM shreShThashChAdyamAnaH samantataH . rAjanvyasR^ijadugrANi sharavarShANi bhArata .. 7\-131\-48 (50478) tasya tAnashaniprakhyAniShUnsamarashobhinaH . chichCheda bahubhirbhallairasamprAptAnvR^ikodaraH .. 7\-131\-49 (50479) punashcha sharavarSheNa chChAdayAmAsa bhArata . karNo vaikartano yuddhe bhImasenamarindamaH .. 7\-131\-50 (50480) tatra bhArata bhImaM tu dR^iShTavantaH sma sAyakaiH . samAchitatanuM sa~Nkhye shvAvidhaM shalalairiva .. 7\-131\-51 (50481) hemapu~NkhA~nChilAdhautAnkarNachApachyutA~nCharAn . dadhAra samare vIraH svarashmIniva rashmimAn'.. 7\-131\-52 (50482) rudhirokShitasarvA~Ngo bhImaseno vyarAjata . samR^iddhakusumApIDo vasante.ashokavR^ikShavat .. 7\-131\-53 (50483) tattu bhImo mahAbAhoH karNasya charitaM raNe . nAmR^iShyata mahAbAhuH krodhAdudvR^ittalochanaH .. 7\-131\-54 (50484) sa karNaM pa~nchaviMshatyA nArAchAnAM samArpayat . mahIdharamiva shvetaM gUDhapAdairviSholbaNaiH .. 7\-131\-55 (50485) punareva cha vivyAdha Sha~NbhiraShTAbhireva cha . marmasvamaravikrAntaH sUtaputraM tanutyajam .. 7\-131\-56 (50486) punaranyena bANena bhImasenaH pratApavAn . chichCheda kArmukaM tUrNaM karNasya prahasanniva .. 7\-131\-57 (50487) jaghAna chaturashchAshvAnsUtaM cha tvaritaH sharaiH . nArAchairarkarashmyAbhaiH karNaM vivyAdha chorasi .. 7\-131\-58 (50488) te jagmurdharaNImAshu karNaM nirbhidya patriNaH . yathA jaladharaM bhittvA divAkaramarIchayaH .. 7\-131\-59 (50489) sa vaiklavyaM mahatprApya chChinnadhanvA sharAhataH . tathA puruShamAnI sa lajjAmutsR^ijya bhArata . bhImasenabhayAtkarNaH pratyapAyAdrathAntaram .. .. 7\-131\-60 (50490) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ekatriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 131 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-131\-11 pUrvamudyoge darshitamudbhAvivaM bhrAtUtvaM kuntyA vAkyaM cha chaturNamavadhyatvalakShaNaM chAnusmarannityanvayaH .. 5\-131\-25 abhitaH sammukhe .. 5\-131\-131 ekatriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 132 .. shrIH .. 7\.132\. adhyAyaH 132 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhImakarNayoryuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-132\-0 (50491) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-132\-0x (4603) [svayaM shiShyo maheshasya bhR^igUttamadhanurdharaH . shiShyatvaM prAptavAnkarNastasya tulyo.astravidyayA .. 7\-132\-1 (50492) tadvishiShTo.api vA karNaH shiShyaH shiShyaguNairyutaH . kuntIputreNa bhImena nirjitaH sa tu lIlayA ..] 7\-132\-2 (50493) yasmi~njayAshA mahatI putrANAM mama sa~njaya . taM bhImAdvimukhaM dR^iShTvA kinnu duryodhano.abravIt .. 7\-132\-3 (50494) kathaM cha yuyudhe bhImo vIryashlAghI mahAbalaH .. 7\-132\-4 (50495) karNo vA samare tAta kimakArShIdataH param . bhImasenaM raNe dR^iShTvA jvalantamiva pAvakam .. 7\-132\-5 (50496) sa~njaya uvAcha. 7\-132\-6x (4604) rathamanyaM samAsthAya vidhivatkalpitaM punaH . abhyayAtpANDavaM karNo vAtoddhUta ivArNavaH .. 7\-132\-6 (50497) kruddhamAdhirathiM dR^iShTvA putrAstava vishAmpate . bhImasenamamanyanta vaishvAnaramukhe hutam .. 7\-132\-7 (50498) chApashabdaM tataH kR^itvA talashabdaM cha bhairavam . abhyadravata rAdheyo bhImasenarathaM prati .. 7\-132\-8 (50499) punareva tayo rAjanghora AsItsamAgamaH . vaikartanasya shUrasya bhImasya cha mahAtmanaH .. 7\-132\-9 (50500) saMrabdhau hi mahAbAhU parasparavadhaiShiNau . anyonyabhIkShA~nchakrAte dahantAviva lochanaiH .. 7\-132\-10 (50501) krodharakrekShaNau tIvrau niHshvasantAvivoragau . shUrAvanyonyamAsAdya tatakShaturarindamau .. 7\-132\-11 (50502) vyAghrAviva susaMrabdhau shyenAviva cha shIghragau . sharabhAviva sa~Nkruddhau yuyudhAte parasparam .. 7\-132\-12 (50503) tato bhImaH smarankleshAnakShadyUte vane.api cha . virATanagare chaiva duHkhaM prAptamarindamaH .. 7\-132\-13 (50504) rAShTrANAM sphItaratnAnAM haraNaM cha tavAtmajaiH . satataM cha parikleshAnsaputreNa tvayA kR^itAn .. 7\-132\-14 (50505) dagdhumaichChashcha yaH kuntIM saputrAM tvamanAgasam . kR^iShNAyAshcha parikleshaM sabhAmadhye durAtmabhiH .. 7\-132\-15 (50506) keshapakShagrahaM chaiva duHshAsanakR^itaM tathA . paruShANi cha vAkyAni karNonoktAni bhArata .. 7\-132\-16 (50507) patimanyaM parIpsasva na santi patayastava . patitA narake pArthAH sarve ShaNDatilopamAH .. 7\-132\-17 (50508) samakShaM tava kauravya yadUchuH kauravAstadA . dAsIbhAvena kR^iShNAM cha bhoktukAmAH sutAstava .. 7\-132\-18 (50509) yachchApi tAnpravrajataH kR^iShNAjinanivAsinaH . paruShANyuktavAnkarNaH sabhAyAM sannidhau tava .. 7\-132\-19 (50510) tR^iNIkR^itya cha yatpArthAMstava putro vavalga ha . viShamasthAnsamastho hi saMrabdho gatachetanaH .. 7\-132\-20 (50511) bAlyAtprabhR^iti chArighnaH svAni duHkhAni chintayan . niravidyata dharmAtmA jIvitena vR^ikodaraH .. 7\-132\-21 (50512) tato viShphArya sumahaddhemapR^iShThaM durAsadam . chApaM bharatashArdUlastyaktAtmA karNamabhyayAt .. 7\-132\-22 (50513) sa sAyakayairjAlairbhImaH karNarathaM prati . bhAnumadbhiH shilAdhautairbhAnoH prAchChAdayatprabhAM 7\-132\-23 (50514) tataH prahasyAdhirathistUrNamasya~nshitA~nsharAn . vyadhamadbhImasenasya sharajAlAni patribhiH .. 7\-132\-24 (50515) mahAratho mahAbAhurmahAbANairmahAbalaH . vivyAdhAdhirathirbhImaM navabhirnishitaistadA .. 7\-132\-25 (50516) sa totrairiva mAta~Ngo vAryamANaH patattribhaH . abhyadhAvadasambhrAntaH sUtaputraM vR^ikodaraH .. 7\-132\-26 (50517) tamApatantaM vegena rabhasaM pANDavarShabham . karNaH pratyudyayau yuddhe matto mattamiva dvipam .. 7\-132\-27 (50518) tataH pradhyApya jalajaM bherIshatasamasvanam . akShubhyata balaM harShAduddhUta iva sAgaraH .. 7\-132\-28 (50519) taduddhUtaM balaM dR^iShTvA nAgAshvarathapattimat . bhImaH karNaM samAsAdya chChAdayAmAsa sAyakaiH .. 7\-132\-29 (50520) ashvAnR^ikShasavarNAMshcha haMsavarNairhayottamaiH . vyAmishrayadraNe karNaH pANDavaM ChAdaya~nCharaiH .. 7\-132\-30 (50521) R^ikShavarNAnhayAnkarkairmishrAnmArutaraMhasaH . nirIkShya tava putrANAM hAhAkR^itamabhUdbalam .. 7\-132\-31 (50522) te hayA bahvashobhanta mishritA vAtaraMhasaH . sitAsitA mahArAja yathA vyomni valAhakAH .. 7\-132\-32 (50523) saMrabdhau krodhatAmrAkShau prekShya karNavR^ikodarau . santrastAH samakampanta tvadIyAnAM mahArathAH .. 7\-132\-33 (50524) yamarAShTropamaM ghoramAsIdAyodhanaM tayoH . durdarshaM bharatashreShTha pretarAjaputraM yathA .. 7\-132\-34 (50525) samAjamiva tachchitraM prekShamANA mahArathAH . nAlakShaya~njayaM vyaktamekasyaiva mahAraNe .. 7\-132\-35 (50526) tayoH praikShanta sammardaM sannikR^iShTaM mahAstrayoH . tava durmantrite rAjansaputrasya vishAmpate .. 7\-132\-36 (50527) ChAdayantau hi shatrughnAvanyonyaM sAyakaiH shitaiH . sharajAlAvR^itaM vyoma chakrAte.adbhutavikramau .. 7\-132\-37 (50528) tAvanyonyaM jighAMsantau sharaistIkShNairmahArathau . prekShaNIyatarAvAstAM vR^iShTimantAvivAmbudau .. 7\-132\-38 (50529) suvarNavikR^itAnvANAnvimu~nchantAvarindamau . bhAsvaraM vyoma chakrAte maholkAbhiriva prabho .. 7\-132\-39 (50530) tAbhyAM muktAH sharA rAjangArdhrapatrAshchakAshire . shreNyaH sharadi mattAnAM sArasanAmivAmbare .. 7\-132\-40 (50531) saMsaktaM sUtaputreNa dR^iShTvA bhImamarindamam . atibhAramamanyetAM bhIme kR^iShNadhana~njayau .. 7\-132\-41 (50532) tatrAdhirathibhImAbhyAM sharairmuktairdR^iDhaM hatAH . iShupAtamatikramya peturashvanaradvipAH .. 7\-132\-42 (50533) patadbhiH patitaishchAnyairgatAsubhiranekashaH . kR^ito rAjanmahArAja putrANAM te janakShayaH .. 7\-132\-43 (50534) manupyAshvagajAnAM cha sharIrairgatajIvitaiH . kShaNena bhUmiH sa~njaj~ne saMvR^itA bharatarShabha .. .. 7\-132\-44 (50535) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe dvAtriMshadadhikarashatatamo.adhyAyaH .. 132 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-132\-1 kuNDalitau dvau shlokau jha . pustake eva vartete. bhR^igUttamadhanurdharo rAmaH .. 5\-132\-31 karkaiH shvetairashvaiH .. 5\-132\-35 samAjaM ra~NgaM . ekasyaiva kasyachit nAnyasya .. 5\-132\-132 dvAtriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 133 .. shrIH .. 7\.133\. adhyAyaH 133 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhImena karNasahakAriNo durjayasya vadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-133\-0 (50536) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-133\-0x (4605) atyadbhutamahaM manye bhImasenasya vikramam . yatkarNaM yodhayAmAsa samare laghuvikramaH .. 7\-133\-1 (50537) tridashAnapi vA yuktAnsarvashastradharAnyudhi . vArayedyo raNe karNaH sayakShAsuramAnuShAn .. 7\-133\-2 (50538) sa kathaM pANDavaM yuddhe bhrAjamAnamiva shriyA . nAtaratsaMyuge tAta tanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-133\-3 (50539) kathaM cha yuddhaM sambhUtaM tayoH prANadurodare . atra manye samAyatto jayo vA.ajaya eva cha .. 7\-133\-4 (50540) karNaM prApya raNe sUta mama putraH suyodhanaH . jetumutsahate pArthAnsagovindAnsasAtvatAn .. 7\-133\-5 (50541) shrutvA tu nirjitaM karNamasakR^idbhImakarmaNA . bhImasenena samare moha AvishatIva mAm .. 7\-133\-6 (50542) vinaShTAnkauravAnmanye mama putrasya durnayaiH . nahi karNo maheShvAsAnpArthA~njeShyati sa~njaya .. 7\-133\-7 (50543) kR^itavAnyAni yuddhAni karNaH pANDusutaiH saha . sarvatra pANDavAH karNamajayaMste raNAjire .. 7\-133\-8 (50544) ajeyAH pANDavAstAta devairapi savAsavaiH . na cha tadbudhyate mandaH putro duryodhano mama .. 7\-133\-9 (50545) dhanaM dhaneshvarasyeva hR^itvA pArthasya me sutaH . madhuprepsurivAbuddhiH prapAtaM nAvabudhyate .. 7\-133\-10 (50546) nikR^ityA nikR^itipraj~no rAjyaM hR^itvA mahAtmanAm . jitamityeva manvAnaH pANDavAnavamanyate .. 7\-133\-11 (50547) putrasnehAbhibhUtena mayA chApyakR^itAtmanA . dharme sthitA mahAtmAno nikR^itAH pANDunandanAH .. 7\-133\-12 (50548) shamakAmaH sasodaryo dIrghaprekShI yudhiShThiraH . ashakta iti matvA tu mama putrairnirAkR^itaH .. 7\-133\-13 (50549) tAni duHkhAnyanekAni viprakArAMshcha sarvashaH . hR^idi kR^itvA mahAbAhurbhImo.ayudhyata sUtajam .. 7\-133\-14 (50550) tasmAnme sa~njaya brUhi karNabhImau yathA raNe . ayudhyetAM yudhAMshreShThau parasparavadhaiShiNau .. 7\-133\-15 (50551) sa~njaya uvAcha. 7\-133\-16x (4606) shR^iNu rAjanyathAvR^ittaM sa~NgrAmaM karNabhImayoH . parasparavadhaprepsvorvanaku~njarayoriva .. 7\-133\-16 (50552) rAjanvaikartano bhImaM kruddhaH kruddhamarindamam . parAkrAntaM parAkramya vivyAdha triMshatA sharaiH .. 7\-133\-17 (50553) mahAvegaiH prasannAgraiH shAtakumbhapariShkR^itaiH . nAtaradbharatashreShTha bhImaM vaikartanaH sharaiH .. 7\-133\-18 (50554) tasyAsyato dhanurbhImashchakarta vishikhaistribhiH . rathanIDAchcha yantAraM bhallenApAtayatkShitau .. 7\-133\-19 (50555) sa kA~NkShanbhImasenasya vadhaM vaikartano bhR^isham . shaktiM kanakavaidUryachitradaNDAM parAmR^ishat .. 7\-133\-20 (50556) pragR^ihya cha mahAshaktiM kAlarAtrimivAparAm . samutkShipya cha rAdheyaH sandhAya cha mahAbalaH . chikShepa bhImasenAya jIvitAntakarImiva .. 7\-133\-21 (50557) shaktiM visR^ijya rAdheyaH purandara ivAshanim . nanAda sumahAnAdaM balavAnsUtanandanaH .. 7\-133\-22 (50558) taM cha nAdaM tataH shrutvA putrAste harShitA.abhavan .. 7\-133\-23 (50559) shaktiM viyati chichCheda bhImaH saptabhirAshugaiH .. 7\-133\-24 (50560) ChittvA shaktiM tato bhImo nirmuktoragasannibhAm . mArgamANAmiva prANAnsUtaputrasya mAriSha .. 7\-133\-25 (50561) prAhiNotkR^itasaMrambhaH sharAnbarhiNavAsasaH . svarNapu~NkhA~nshilAdhautAnyamadaNDopamAnmR^idhe .. 7\-133\-26 (50562) karNo.apyanyaddhanurgR^ihya hemapR^iShThaM durAsadam . vikR^iShya tanmahachchApaM vyasR^ijatsAyakAMstadA .. 7\-133\-27 (50563) tAnpANDuputrashchichCheda navabhirnataparvabhiH . vasuSheNena nirmuktAnnava rAjanmahAsharAn . ChittvA bhImo mahArAja nAdaM siMha ivAnadat .. 7\-133\-28 (50564) tau vR^iShAviva nardantau balinau vAsitAntare . shArdUlAviva chAnyonyamAmiShArthe.abhyagarjatAm .. 7\-133\-29 (50565) anyonyaM prajihIrShantAvanyonyasyAntaraiShiNau . anyonyamabhivIkShantau goShTheShviva maharShabhau .. 7\-133\-30 (50566) mahAgajAvivasAdya viShANAgraiH parasparam . sharaiH pUrNAyatotsR^iShTairanyonyamabhijaghnatuH .. 7\-133\-31 (50567) nirdahantau mahArAja shastravR^iShTyA parasparam . anyonyamabhivIkShantau kopAdvivR^italochanau .. 7\-133\-32 (50568) prahasantau tathA.anyonyaM bhartsayantau muhurmuhuH . sha~NkhashabdaM cha kurvANau yuyudhAte parasparam .. 7\-133\-33 (50569) tasya bhImaH punashchApaM muShTau chichCheda mAriSha . sha~NkhavarNAMshcha tAnashvAnbANairninye yamakShayam . sArathiM cha tathApyasya rathanIDAdapAtayat .. 7\-133\-34 (50570) tato vaikartanaH karNashchintAM prApa duratyayAm . sa chChAdyamAnaH samare hatAshvo hatasArathiH . mohitaH sharajAlena kartavyaM nAbhyapadyata .. 7\-133\-35 (50571) tathA kR^ichChragataM dR^iShTvA karNaM duryodhano nR^ipaH . vepamAna iva krodhAdvyAdideshAtha durjayam .. 7\-133\-36 (50572) gachCha durjaya rAdheyaM purA grasati pANDavaH . jahi tUbarakaM kShipraM karNasya balamAdadhat .. 7\-133\-37 (50573) evamuktastathetyuktvA tava putraM tavAtmajaH . abhyadravadbhImasenaM vyAsaktaM vikira~nCharaiH .. 7\-133\-38 (50574) sa bhImaM navabhirbANairashvAnaShTabhirArdayat . Sha~NbhiH sUtaM tribhiH ketaM punastaM chApi saptabhiH .. 7\-133\-39 (50575) bhImaseno.api sa~NkruddhaH sAshvayantAramAshugaiH . durjayaM bhinnamarmANamanayadyamasAdanam .. 7\-133\-40 (50576) bADhaM hataM kShitau kShuNNaM veShTamAnaM yathoragam . rudannArtastava sutaM karNashchakre pradakShiNam .. 7\-133\-41 (50577) sa tu taM virathaM kR^itvA smayannatyantavairiNam . samAchinodbANagaNaiH shataghnIbhishcha sha~NkubhiH .. 7\-133\-42 (50578) tathApyatirathaH karNo bhidyamAno.asya sAyakaiH . na jahau samare bhImaM kruddharUpaM parantapaH .. .. 7\-133\-43 (50579) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe trayastriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 133 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-133\-4 prANadurodare prANadyute .. 5\-133\-133 trayastriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 134 .. shrIH .. 7\.134\. adhyAyaH 134 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhImena parAjitasya karNasya palAyanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-134\-0 (50580) sa~njaya uvAcha. 7\-134\-0x (4607) sarvathA virathaH karNaH punarbhImena nirjitaH . rathamanyaM samAsthAya punarvivyAdha pANDavam .. 7\-134\-1 (50581) mahAgajAvivAsAdya viShANAgraiH parasparam . sharaiH pUrNAyatotsR^iShTairanyonyamabhijaghnatuH .. 7\-134\-2 (50582) atha karNaH sharavrAtairbhImasenaM samArpayat . nanAda cha mahAnAdaM punarvivyAdha chorasi .. 7\-134\-3 (50583) taM bhImo dashabhirbANaiH pratyavidhyadajihmagaiH . punarvivyAdha saptatyA sharANAM nataparvaNAm .. 7\-134\-4 (50584) karNastu navabhirbhImaM bhittvA rAjaMstanAntare . dhvajamekena vivyAdha vishokaM cha tribhiH sharaiH .. 7\-134\-5 (50585) sAyakAnAM tataH pArthastriShaShTyA pratyavidhyata . totrairiva mahAnAgaM kashAbhiriva vAjinam .. 7\-134\-6 (50586) so.atividdho mahArAja pANDavena yashasvinA . sR^ikviNI lelihanvIraH krodharaktAntalochanaH .. 7\-134\-7 (50587) tataH sharaM mahArAja sarvakAyAvadAraNam . prAhiNodbhImasenAya balAyendra ivAshanim .. 7\-134\-8 (50588) sa nirbhidya raNe pArthaM sUtaputradhanushchyutaH . agachChaddArayanbhUmiM chitrapu~NkhaH shilImukhaH .. 7\-134\-9 (50589) tato bhImo mahAbAhuH krodhasaMraktalochanaH . vajrakalpAM chatuShkiShkuM gurvI rukmA~NgadAM gadAm . prAhiNotmUtaputrAya ShaDasrAmavichArayan .. 7\-134\-10 (50590) tayA jaghAnAdhiratheH sadashvAnsAdhuvAhinaH . gadayA bhArataH kruddho vajreNendra ivAsurAn .. 7\-134\-11 (50591) tato bhImo mahAbAhuH kShurAbhyAM bharatarShabha . dhvajamAghiratheshChittvA sUtamabhyahanachCharaiH .. 7\-134\-12 (50592) hatAshvasUtamutsR^ijya sa rathaM patitadhvajam . viShphArayandhanuH karNastasthau bhArata durmanAH .. 7\-134\-13 (50593) tatrAdbhutamapashyAma rAdheyasya parAkramam . viratho rathinAM shreShTho vArayAmAsa yadripum .. 7\-134\-14 (50594) virathaM taM narashreShThaM dR^iShTvA.a.adhirathimAhave . duryodhanastato rAjannabhyabhAShata durmukham .. 7\-134\-15 (50595) eSha durmukha rAdheyo bhImena virathIkR^itaH . taM rathena narashreShTha sampAdaya mahAratham .. 7\-134\-16 (50596) tato duryodhanavachaH shrutvA bhArata durmukhaH . tvaramANo.abhyayAtkarNaM bhImaM chAvArayachCharaiH .. 7\-134\-17 (50597) durmukhaM prekShya sa~NgrAme sUtaputrapadAnugam . vAyuputraH prahR^iShTo.abhUtsR^ikviNI parisaMlihan .. 7\-134\-18 (50598) tataH karNaM mahArAja vArayitvA shilImukhaiH . durmukhAya rathaM tUrNaM preShayAmAsa pANDavaH .. 7\-134\-19 (50599) tasminkShaNe mahArAja navabhirnataparvabhiH . sumukhairdurmukhaM bhImaH sharairninye yamakShayam .. 7\-134\-20 (50600) tatastamevAdhirathiH syandanaM durmukhe hate . AsthitaH prababhau rAjandIpyamAna ivAMshumAn .. 7\-134\-21 (50601) shayAnaM bhinnamarmANaM durmukhaM shoNitokShitam . dR^iShTvA karNo.ashrupUrNAkSho muhUrtaM nAbhyavartata .. 7\-134\-22 (50602) taM gatAsumatikramya kR^itvA karNaH pradakShiNam . dIrghamuShNaM shvasanvIro na ki~nchitpratyapadyata .. 7\-134\-23 (50603) tasmiMstu vivare rAjannArAchAngArdhavAsasaH . prAhiNotsUtaputrAya bhImasenashchaturdasha .. 7\-134\-24 (50604) te tasya kavachaM bhittvA svarNachitraM mahojasaH . hemapu~NkhA mahArAja vyashobhanta disho dasha .. 7\-134\-25 (50605) apibansUta putrasya shoNitaM raktabhojanAH . kruddhA iva manuShyendra bhuja~NgAH kAlachoditAH .. 7\-134\-26 (50606) prasarpamANA medinyAM te vyarochanta mArgaNAH . ardhapraviShTAH saMrabdhA bilAnIva mahoragAH .. 7\-134\-27 (50607) taM pratyavidhyadrAdheyo jAmbUnadavibhUShitaiH . chaturdashabhiratyugrairnArAchairavichArayan .. 7\-134\-28 (50608) te bhImasenasya bhujaM savyaM nirbhidya patriNaH . prAvishanmedinIM bhImAH krau~nchaM patrarathA iva .. 7\-134\-29 (50609) te vyarochanta nArAchAH pravishanto vasundharAm . gachChatyastaM dinakare dIpyamAnA ivAMshavaH .. 7\-134\-30 (50610) sa nirbhinno raNe bhImo nArAchairmarmabhedibhiH . susrAva rudhiraM bhUri parvataH salilaM yathA .. 7\-134\-31 (50611) sa bhImastribhirAyastaH sUtaputraM patatribhiH . suparNavegairvivyAdha sArathiM chAsya saptabhiH .. 7\-134\-32 (50612) sa vihvalo mahArAja karNo bhImasharAhataH . prAdravajjavanairashvai raNaM hitvA mahAbhayAt .. 7\-134\-33 (50613) bhImasenastu viShphArya chApaM hemapariShkR^itam . Ahave.atiratho.atiShThajjvalanniva hutAshanaH .. .. 7\-134\-34 (50614) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe chatustriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 134 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-134\-10 tataH shaikyAM chatuShkiShkuM iti ka.kha.~Na.pAThaH .. 5\-134\-32 suShThu parNAnAM patrANAM vego yeShAm .. 32 .. 5\-134\-134 chatustriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 135 .. shrIH .. 7\.135\. adhyAyaH 135 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhImena durmarShaNAdiduryodhanAnujAnAM pa~nchAnAM hananam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-135\-0 (50615) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-135\-0x (4608) daivameva paraM manye dhikpauruShamanarthakam . yatrAdhirathirAyattau nAtaratpANDavaM raNe .. 7\-135\-1 (50616) karNaH pArthAnsagovindA~njetumutsahate raNe . na cha karNasamaM loke pashyAmi ka~nchana . iti duryodhanasyAhamashrauShaM jalpato muhuH .. 7\-135\-2 (50617) karNo hi balavA~nChUro dR^iDhadhanvA jitaklamaH . iti mAmabravItsUta mando duryodhanaH purA .. 7\-135\-3 (50618) vasuSheNasahAyaM mAM nAlaM devA.api saMyuge . kiM nu pANDusutA rAjangatasatvA vichetasaH .. 7\-135\-4 (50619) tatra taM nirjitaM dR^iShTvA bhuja~Ngamiva nirviSham . yuddhAtkarNamapakrAntaM kiMsvidduryodhano.abravIt .. 7\-135\-5 (50620) aho durmukhamevaikaM yuddhAnAmavishAradam . prAveshayaddhutavahaM pata~Ngamiva mohitaH .. 7\-135\-6 (50621) ashvatthAmA madrarAjaH kR^ipaH karNashcha sa~NgatAH . na shaktyAH pramukhe sthAtuM nUnaM bhImasya sa~njaya .. 7\-135\-7 (50622) te.api chAsya mahAghoraM balaM nAgAyutopamam . jAnanto vyavasAyaM cha krUraM mArutatejasaH .. 7\-135\-8 (50623) kimarthaM krUrakarmANaM yamakAlAntakopamam . balasaMrambhavIryaj~nAH kopayiShyanti saMyuge .. 7\-135\-9 (50624) karNastveko mahAbAhuH svabAhubaladarpitam . bhImasenamanAdR^itya raNe.ayudhyata sUtajaH .. 7\-135\-10 (50625) yo.ajayatsamare karNaM purandara ivAsuram . na sa pANDusuto jetuM shakyaH kenachidAhave .. 7\-135\-11 (50626) droNaM yaH sampramathyaikaH praviShTo mama vAhinIm . bhImo dhana~njayAnveShI kastamArchChejjijIviShu .. 7\-135\-12 (50627) ko hi sa~njaya bhImasya sthAtumutsahate.agrataH . udyatAshanihastasya mahendrasyeva dAnavaH .. 7\-135\-13 (50628) pretarAjapuraM prApya nivartetApi mAnavaH . na bhImasenaM samprApya nivarteta kadAchana .. 7\-135\-14 (50629) pata~NgA iva vahniM te prAvishannalpachetasaH . ye bhImasenaM sa~NkruddhamanvadhAvanvimohitAH .. 7\-135\-15 (50630) yattatsabhAyAM bhImena mama putravadhAshrayam . uktaM saMrambhiNogreNa kurUNAM shR^iNvatAM tadA .. 7\-135\-16 (50631) tannUnamabhisa~nchintya dR^iShTvA karNaM cha nirjitam . duHshAsanaH saha bhrAtrA bhayAdbhImAdupAramat .. 7\-135\-17 (50632) yashcha sa~njaya durbuddhirabravItsamitau muhuH . karNo duHshAsano.ahaM cha jeShyAmo yudhi pANDavAn .. 7\-135\-18 (50633) sa nUnaM virathaM dR^iShTvA karNaM bhImena nirjitam . pratyAkhyAnAchcha kR^iShNasya bhR^ishaM tapyati putrakaH .. 7\-135\-19 (50634) dR^iShTvA bhrAtR^InhatAnsa~Nkhye bhImasenena daMshitAn . AtmAparAdhAtsammUDho nUnaM tapyati putrakaH .. 7\-135\-20 (50635) ko hi jIvitamanvichChanpratIpaM pANDavaM vrajet . bhImaM bhImAyudhaM kruddhaM sAkShAtkAlamiva sthitam .. 7\-135\-21 (50636) baDabAmukhamadhyastho muchyetApi hi mAnavaH . na bhImamukhasamprApto muchyediti matirmama .. 7\-135\-22 (50637) na pArthA na cha pa~nchAlA na cha keshavasAtyakI . jAnate yudhi saMrabdhA jIvitaM parirakShitum .. 7\-135\-23 (50638) aho mama sutAnAM hi vipannaM sUta jIvitam .. 7\-135\-24 (50639) sa~njaya uvAcha. 7\-135\-25x (4609) yastvaM shochasi kauravya vartamAne mahAbhaye . tvamasya jagato mUlaM vinAshasya na saMshayaH .. 7\-135\-25 (50640) svayaM vairaM mahatkR^itvA putrANAM vachane sthitaH . uchyamAno na gR^ihNIShe martyaH pathyamivauShadham .. 7\-135\-26 (50641) svayaM pItvA mahArAja kAlakUTaM sudurjaram . tasyedAnIM phalaM kR^itsnamavApnuhi narottama .. 7\-135\-27 (50642) yattu kutsayase yodhAnyudhyamAnAnmahAbalAn . tatra te vartayiShyAmi yathA yuddhamavartata .. 7\-135\-28 (50643) dR^iShTvA karNaM tu putrAste bhImasenaparAjitam . nAmR^iShyanta maheShvAsAH sodaryAH pa~ncha bhArata .. 7\-135\-29 (50644) durmarShaNo duHsahashcha durmado durdharo jayaH . pANDavaM chitrasannAhAstaM pratIpamupAdravan .. 7\-135\-30 (50645) te samantAnmahAbAhuM parivArya vR^ikodaram . dishaH sharaiH samAvR^iNva~nshalabhAnAmiva vrajaiH .. 7\-135\-31 (50646) AgachChatastAnsahasA kumArAndevarUpiNaH . pratijagrAha samare bhImaseno hasanniva .. 7\-135\-32 (50647) tava dR^iShTvA tu tanayAndurmarShaNapurogamAn . abhyavartata rAdheyo bhImasenaM mahAbalam .. 7\-135\-33 (50648) visR^ijanvishikhAMstIkShNAnsvarNapu~NkhAM~nChilAshitAn . taM tu bhImo.abhyayAttUrNaM vAryamANaH sutaistava .. 7\-135\-34 (50649) kuravastu tataH karNaM parivArya samantataH . avAkiranbhImasenaM sharaiH sannataparvabhiH .. 7\-135\-35 (50650) tAnbANaiH pa~nchaviMshatyA sAshvAnrAjannararShabhAn . sasUtAnbhImadhanuSho bhImo ninye yamakShayam .. 7\-135\-36 (50651) prApatansyandanebhyaste sArdhaM sUtairgatAsavaH . chitrapuShpadharA bhagnA vAteneva mahAdrumAH .. 7\-135\-37 (50652) tatrAdbhutamapashyAma bhImasenasya vikramam . saMvAryAdhirathiM bANairyajjaghAna tavAtmajAn .. 7\-135\-38 (50653) sa vAryamANo bhImena shitairbANaiH samantataH . sUtaputro mahArAja bhImasenamavaikShata .. 7\-135\-39 (50654) taM bhIsasenaH saMrambhAtkrodhasaMraktalochanaH . viShphArya sumahachchApaM muhuH karNamavaikShata .. .. 7\-135\-40 (50655) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe pa~nchatriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 135 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-135\-9 yamaH saMyamanavyApAraH kAlaH kalanavyAparaH antako mAraNavyApAraH tadupamam .. 5\-135\-135 pa~nchatriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 136 .. shrIH .. 7\.136\. adhyAyaH 136 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhImena chitropachitrAdiduryodhanAnujavadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-136\-0 (50656) sa~njaya uvAcha. 7\-136\-0x (4610) tavAtmajAMstu patitAndR^iShTvA karNaH pratApavAn . krodhena mahatA.a.aviShTo nirviNNo.abhUtsa jIvito .. 7\-136\-1 (50657) AgaskR^itamivAtmAnaM mene chAdhirathistadA . yatpratyakShaM tava sutA bhImena nihatA raNe .. 7\-136\-2 (50658) bhImasenastataH kruddhaH karNasya nishitA~nsharAn . nichakhAn sa sambhrAntaH pUrvavairamanusmaran .. 7\-136\-3 (50659) sa bhImaM pa~nchabhirviddhvA rAdheyaH prahasanniva . punarvivyAdha saptatyA svarNapu~NkhaiH shilAshitaiH .. 7\-136\-4 (50660) avichintyAtha tAnbANAnkarNenAstAnvR^ikodaraH . raNe vivyAdha rAdheyaM shareNAnataparvaNA .. 7\-136\-5 (50661) punashcha vishikhaistIkShNairviddhvA marmasu pa~nchabhiH . dhanushchichCheda bhallena sUta putrasya mAriSha .. 7\-136\-6 (50662) athAnyaddhanurAdAya karNo bhArata durmanAH . iShubhishChAdayAmAsa mImasenaM parantapaH .. 7\-136\-7 (50663) tasya bhImo hayAnhatvA vinihatya cha sArathim . prajahAsa mahAhAsaM kR^itapratikR^itaM mahat .. 7\-136\-8 (50664) iShubhiH kArmukaM chAsya chakarta puruSharShabhaH . tatpapAta mahArAja svarNapR^iShThaM mahAsvanam .. 7\-136\-9 (50665) avArohadrathAttasmAdatha karNo mahArathaH . gadAM gR^ihItvA samare bhImAya prAhiNodruShA .. 7\-136\-10 (50666) tAmApatantImAlakShya bhImaseno mahAgadAm . sharairavArayadrAjansarvasainyasya pashyataH .. 7\-136\-11 (50667) tato bANasahasrANi preShayAmAsa pANDavaH . sUtaputravadhAkA~NkShI tvaramANaH parAkramI .. 7\-136\-12 (50668) tAniShUniShubhiH karNo vArayitvA mahAmR^idhe . kavachaM bhImasenasya pATayAmAsa sAyakaiH .. 7\-136\-13 (50669) athainaM pa~nchaviMshatyA nArAchAnAM samArpayat . pashyatAM sarvasainyAnAM tadadbhutamivAbhavat .. 7\-136\-14 (50670) tato bhImo mahAbAhurnavabhirnataparvabhiH . preShayAmAsa sa~NkruddhaH sUtaputrasya mAriSha .. 7\-136\-15 (50671) te tasya kavachaM bhittvA tathA bAhuM cha dakShiNam . abhyayurdharaNIM tIkShNA valmIkamiva pannagAH .. 7\-136\-16 (50672) sa chChAdyamAno bANaudhairbhImasenadhanushchyutaiH . punarevAbhavatkarNo bhImasenAtparA~NmukhaH .. 7\-136\-17 (50673) taM parA~NmukhamAlokya padAtiM sUtanandanam . kaunteyasharasa~nChannaM rAjA duryodhano.abravIt .. 7\-136\-18 (50674) tvaradhvaM sarvato yattA rAdheyasya rathaM prati . tatastava sutA rAja~nshrutvA bhrAturvacho drutam .. 7\-136\-19 (50675) abhyayuH pANDavaM yuddhe visR^ijantaH shilImukhAn . chitropachitrashchitrAkShashchAruchitraH sharAsanaH .. 7\-136\-20 (50676) chitrAyudhashchitravarmA samare chitrayodhinaH . tAnApatata evAshu bhImaseno mahArathaH .. 7\-136\-21 (50677) ekaikena shareNAjau pAtayAmAsa te sutAn . te hatA nyapatanbhUmau vAtarUgNA iva drumAH .. 7\-136\-22 (50678) dR^iShTvA vinihatAnputrAMstava rAjanmahArathAn . ashrupUrNamukhaH karNaH kShattuH sasmAra tadvachaH .. 7\-136\-23 (50679) rathaM chAnyaM samAsthAya vidhivatkalpitaM punaH . abhyayAtpANDavaM yuddhe tvaramANaH parAkramI .. 7\-136\-24 (50680) tAvanyonyaM sharairbhittvA svarNapu~NkhaiH shilAshitaiH . vyabhrAjetAM yathA meghau saMsyUtau sUryarashmibhiH .. 7\-136\-25 (50681) ShaTtriMshadbhistato bhallairnishitaistigmatejanaiH . vyadhamatkavanaM kruddhaH sUtaputrasya pANDavaH .. 7\-136\-26 (50682) sUtaputro.api kaunteyaM sharaiH sannataparvabhiH . pa~nchAshatA mahAbAhurvivyAdha bharatarShabha .. 7\-136\-27 (50683) raktachandanadigdhA~Ngau sharaiH kR^itamahAvraNau . shoNitAktau vyarAjetAM kAlasUryAvivoditau .. 7\-136\-28 (50684) tau shoNitokShitairgAtraiH sharaishChinnatanuchChadau . vivR^itA~Ngau vyarAjetAM nirmuktAviva pannagau .. 7\-136\-29 (50685) `krodhAgnitejasA diptau saMrambhAdraktalochanau . vyabhrAjetAM mahArAja vidhUmAviva pAvakau'.. 7\-136\-30 (50686) vyAghrAviva naravyAghrau daMShTrAbhiritaretaram . sharadhArAsR^ijau vIrau meghAviva vavarShatuH .. 7\-136\-31 (50687) vAraNAviva chAnyonyaM viShANAbhyAmarindamau . nirbhindantau svagAtrANi sAyakaishchAru rejatuH .. 7\-136\-32 (50688) nAdayantau praharShantau vikrIDantau parasparam . maNDalAni vikurvANau rathAbhyAM rathiShUttamau .. 7\-136\-33 (50689) vR^iShAvivAtha nardantau balinau vAsitAntare . siMhAviva parAkrAntau narasiMhau mahAbalau .. 7\-136\-34 (50690) parasparaM vIkShamANau krodhasaMraktalochanau . yuyudhAte mahAvIryau shakravairochanI yathA .. 7\-136\-35 (50691) tato bhImo mahAbAhurbAhubhyAM vikShipandhanuH . vyarAjata raNe rAjansavidyudiva toyadaH .. 7\-136\-36 (50692) sanemighoShastanitashchApavidyuchCharAmbubhiH . bhImasenamahAmeghaH karNaparvatamAvR^iNot .. 7\-136\-37 (50693) tataH sharasahasreNa samyagastena bhArata . pANDavo vyakiratkarNaM bhImo bhImaparAkramaH .. 7\-136\-38 (50694) tatrApashyaMstava sutA bhImasenasya vikramam . supu~NkhaiH ka~NkavAsobhiryatkarNaM ChAdaya~nsharaiH .. 7\-136\-39 (50695) sa nandayanraNe pArthaM keshavaM cha yashasvinam . sAtyakiM chakrarakShau cha bhImaH karNamayodhayat .. 7\-136\-40 (50696) vikramaM bhujayorvIryaM dhairyaM cha viditAtmanaH . putrAstava mahArAja dR^iShTvA vimanaso.abhavan .. .. 7\-136\-41 (50697) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ShaTtriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 136 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-136\-10 avArohadavAtarat .. 5\-136\-20 chitropachitraH chitrashchAsAvupachitrashcheti chitropachitraH .. 5\-136\-136 ShaTtriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 137 .. shrIH .. 7\.137\. adhyAyaH 137 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-137\-0 (50698) .. 7\-137\-53 (50751) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-137\-1 5\-137\- 5\-137\- 5\-137\- 5\-137\- 5\-137\- 5\-137\- 5\-137\- 5\-137\- 5\-137\- 5\-137\- 5\-137\- \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 138 .. shrIH .. 7\.138\. adhyAyaH 138 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-16\-0 (50752) .. 7\-16\-29 (50781) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNAbhiShekaparvaNi ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-16\-1 5\-16\- 5\-16\- 5\-16\- 5\-16\- 5\-16\- 5\-16\- 5\-16\- 5\-16\- 5\-16\- 5\-16\- 5\-16\- \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 139 .. shrIH .. 7\.139\. adhyAyaH 139 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhImakarNayuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-139\-0 (50782) sa~njaya uvAcha. 7\-139\-0x (4613) tataH karNo mahArAja bhImaM viddhA tribhiH shUraiH . `punashcha ShaDbhistIkShNAgrairavidhyatka~NkapatribhiH'. mumocha sharavarShANi vichitrANi bahUni cha .. 7\-139\-1 (50783) vadhyamAno mahAbAhuH sUtaputreNa pANDavaH . na vivyathe bhImaseno bhidyamAna ivAchalaH .. 7\-139\-2 (50784) sa karNaM karNinA karNe pItena nishitena cha . vivyAdha subhR^ishaM sa~Nkhye tailadhautena mAriSha .. 7\-139\-3 (50785) sa kuNDalaM mahachchAru karNasyApAtayadbhuvi . tapanIyaM mahArAja dIptaM jyotirivAmbarAt .. 7\-139\-4 (50786) athApareNa bhallena sUtaputraM stanAntare . AjaghAna bhR^ishaM kruddho hasanniva vR^ikodaraH .. 7\-139\-5 (50787) punarasya tvaranbhIpo nArAchAndasha bhArata . raNe praiShInmahAbAhurnirmuktAshIviShopamAn .. 7\-139\-6 (50788) te lalATaM vinirbhidya sUtaputrasya bhArata . vivishushchoditAstena valmIkamiva pannagAH .. 7\-139\-7 (50789) lalATasthaistato bANaiH sUtaputro vyarochata . nIlotpalamayIM mAlAM dhArayanvai yathA purA .. 7\-139\-8 (50790) so.atividdho bhR^ishaM karNaH pANDavena tarasvinA . rathakUbaramAlambya nyamIlayata lochane .. 7\-139\-9 (50791) sa muhUrtAtpunaH saMj~nAM lebhe karNaH parantapaH . rudhirokShitasarvA~NgaH krodhamAhArayatparam .. 7\-139\-10 (50792) tataH kruddho raNe karNaH pIDito dR^iDhadhanvanA . vegaM chakre mahAvego bhImasenarathaM prati .. 7\-139\-11 (50793) tasmai karNaH shataM rAjanniShUNAM gArdhravAsasAm . amarShI balavAnkruddhaH preShayAmAsa bhArata .. 7\-139\-12 (50794) tataH prAsR^ijadugrANi sharavarShANi pANDavaH . samare tamanAdR^itya tasya vIryamachintayan .. 7\-139\-13 (50795) karNastato mahArAja pANDavaM navabhiH sharaiH . AjaghAno.asi kruddhaH kruddharUpaM parantapa .. 7\-139\-14 (50796) tAvubhau narashArdUlau shArdUlAviva daMShTriNau . `sharadaMShTrau samAsAdya tatakShaturarindamau'. jimUtAviva chAnyonyaM pravavarShaturAhave .. 7\-139\-15 (50797) talashabdaravaishchaiva trAsayetAM parasparam . sharajAlaishcha vividhaistrAsayAmAsaturmR^idhe .. 7\-139\-16 (50798) anyonyaM samare kruddhau kR^itapratikR^itaiShiNau . tato bhImo mahAbAhuH sUtaputrasya bhArata .. 7\-139\-17 (50799) kShurapreNa dhanushChittvA nanAda paravIrahA . tadapAsya dhanushChinnaM sUtaputro mahArathaH .. 7\-139\-18 (50800) anyatkArmukamAdatta bhAraghnaM vegavattaram . tadapyatha nimeShArdhAchchichChedAsya vR^ikodaraH .. 7\-139\-19 (50801) tR^itIyaM cha chaturthaM cha pa~nchamaM ShaShThameva hi . saptamaM chAShTamaM chaiva navamaM dashamaM tathA .. 7\-139\-20 (50802) ekAdashaM dvAdashaM cha trayodhashamathApi cha . chaturdashaM pa~nchadashaM ShoDashaM cha vR^ikodaraH .. 7\-139\-21 (50803) tathA saptadashaM vegAdaShTAdashamathApi vA . bahUni bhImashchichCheda karNasyaivaM dhanUMShi hi . nimeShArdhAttataH karNo dhanurhasto vyatiShThata .. 7\-139\-22 (50804) dR^iShTvA sa kurusauvIrasindhuvIrabalakShayam . sa varmadhvajashastraishcha patitaiH saMvR^itAM mahIm .. 7\-139\-23 (50805) `rathairvimathitairbhallairashvaishchAnyaiH pravalgitaiH . bhraShTashrIkairnaravaraiH pAMsukuNThitamUrdhajaiH'.. 7\-139\-24 (50806) hastyashvarathadehAMshcha gatAsUnprekShya sarvashaH . sUtaputrasya saMrambhAddIptaM vapurajAyata .. 7\-139\-25 (50807) sa viShphArya mahachchApaM kArtasvaravibhUShitam . bhImaM praikShata rAdheyo ghoraM ghoreNa chakShuShA .. 7\-139\-26 (50808) tataH kruddhaH sharAnasyansUtaputro vyaro chata . madhyandinagato.archiShmA~nsharadIva divAkaraH .. 7\-139\-27 (50809) marIchivikachasyeva rAjanbhAnumato vapuH . AsIdAdhiratherghoraM vapuH sharashatAchitam .. 7\-139\-28 (50810) karAbhyAmAdadAnasya sandadhAnasya chAshugAn . karShato mu~nchato bANAnnAntaraM dadR^ishe raNe .. 7\-139\-29 (50811) agnichakropamaM ghoraM maNDalIkR^itamAyudham . karNasyAsInmahIpAla savyaM dakShiNamasyataH .. 7\-139\-30 (50812) svarNapu~NkhAH sunishitAH karmachApachyutAH sharAH . prAchChAdayanmahArAja dishaH sUrya ivAMshubhiH .. 7\-139\-31 (50813) tataH kanakapu~NkhAnAM sharANAM nataparvaNAm . dhanushchyutAnAM viyati dadR^ishe bahudhA vrajaH .. 7\-139\-32 (50814) bANAsanAdAdhiratheH prabhavanti sma sAyakAH . shreNIkR^itA vyarochanta rAjankrau~nchA ivAmbare .. 7\-139\-33 (50815) gArdhrapatrA~nshilAdhautAnkArtasvaravibhUShitAn . mahAvegAnpradIptAgrAnmumochAdhirathiH sharAn .. 7\-139\-34 (50816) te tu chApabaloddhUtAH shAtakumbhavibhUShitAH . ajasramapatanbANA bhImasenarathaM prati .. 7\-139\-35 (50817) te vyomni rukmavikR^itA vyakAshanta sahasrashaH . shalabhAnAmiva vrAtAH sharAH karNasamIritAH .. 7\-139\-36 (50818) chApAdAdhirathermuktAH prapatantashchakAshire . eko dIrgha ivAtyarthamAkAshe saMsthitaH sharaH .. 7\-139\-37 (50819) parvataM vAridhArAbhichChAdayanniva toyadaH . karNaH prAchChAdayatkruddho bhImaM sAyakavR^iShTibhiH .. 7\-139\-38 (50820) tatra bhArata bhImasya balaM vIryaM parAkramam . vyavasAyaM cha putrAste dadR^ishuH sahasainikAH .. 7\-139\-39 (50821) tAM samudramivodbhUtAM sharavR^iShTiM samutthitAm . achintayitvA bhImastu kruddhaH karNamupAdravat .. 7\-139\-40 (50822) rukmapR^iShThaM mahachchApaM bhImasyAsIdvishAmpate . AkarShAnmaNDalIbhUtaM shakrachApamivAparam . tasmAchCharAH prAdurAsanpUrayanta ivAmbaram .. 7\-139\-41 (50823) suvarNapu~NkhairbhImena sAyakairnataparvabhiH . gagane rachitA mAlA kA~nchanIva vyarochataM .. 7\-139\-42 (50824) tato vyomni viShaktAni sharajAlAni bhAgashaH . AhatAni vyashIryanta bhImasenasya patribhiH .. 7\-139\-43 (50825) karNasya sharajAlaughairbhImasenasya chobhayoH . agnisphuli~NgasaMsparshaira~njogatibhirAhave . taistaiH kanakapu~NkhAnAM dyaurAsItsaMvR^itA vrajaiH .. 7\-139\-44 (50826) na sma sUryastadA bhAti na sma vAti samIraNaH . sharajAlAvR^ite vyomni na prAj~nAyata ki~nchana .. 7\-139\-45 (50827) sa bhimaM ChAdayanbANaiH sUtaputraH pR^ithagvidhaiH . upArohadanAdR^itya tasya vIryaM mahAtmanaH .. 7\-139\-46 (50828) tayorvisR^ijatostatra sharajAlAni mAriSha . vAyubhUtAnyadR^ishyanta saMsaktAnItaretaram .. 7\-139\-47 (50829) anyonyasharasaMsamparshAttayormanujasiMhayoH . AkAshe bharatashreShTha pAvakaH samajAyata .. 7\-139\-48 (50830) tathA karNaH shitAnbANAnkarmAraparimArjitAn . suvarNavikR^itAnkruddhaH prAhiNodvadhakA~NkShayA .. 7\-139\-49 (50831) tAnantarikShe vishikhaistridhaikaikamashAtayat . visheShayansUtaputraM bhImastiShTheti chAbravIt .. 7\-139\-50 (50832) punashchAsR^ijadugrANi sharavarShANi pANDavaH . amarShI balavAnkruddhau didhakShanniva pAvakaH .. 7\-139\-51 (50833) tatashchaTachaTAshabdo godhAghAtAdabhUttayoH .. 7\-139\-52 (50834) talashabdashcha subhahAnsiMhanAdashcha bhairavaH . rathanemininAdashcha jyAshabdashchaiva dAruNaH .. 7\-139\-53 (50835) yodhA vyupAramanyuddhAddidR^ikShantaH parAkramam . karNapANDavayo rAjanparasparavadhaiShiNoH .. 7\-139\-54 (50836) devarShisiddhagandharvAH sAdhusAdhvityapUjayan . mumuchuH puShpavarShaM cha vidyAdharagaNAstathA .. 7\-139\-55 (50837) tato bhImo mahAbAhuH saMrambhI dR^iDhavikramaH . astrairastrANi saMvArya sharairvivyAdha sUtajam .. 7\-139\-56 (50838) karNo.api bhImasenasya nivAryeShUnmahAbalaH . prAhiNonnava nArAchAnAshIviShasamAnraNe .. 7\-139\-57 (50839) tAvadbhiratha tAnbhImo vyomni chichCheda patribhiH . nArAchAnsUta putrasya tiShThatiShTheti chAbravIt .. 7\-139\-58 (50840) tato bhImo mahAbAhuH sharaM kruddhAntakopamam . mumochAdhirathervIro yamadaNDamivAparam .. 7\-139\-59 (50841) tamApatantaM chichCheda rAdheyaH prahasanniva . tribhiH sharaiH sharaM rAjanpANDavasya pratApavAn .. 7\-139\-60 (50842) punashchAsR^ijadugrANi sharavarShANi pANDavaH . tasya tAnyAdade karNaH sarvANyastrANyabhItavat . yudhyamAnasya bhImasya sUtaputro.astramAyayA .. 7\-139\-61 (50843) tasyeShudhI dhanurjyAM cha bANaiH sannataparvabhiH . rashmInyoktrANi chAshvAnAM kruddhaH karNo.achChinanmR^idhe. 7\-139\-62 (50844) tasyAshvAMshcha punarhatvA sUtaM vivyAdha pa~nchabhiH . sopasR^itya drutaM sUto yudhAmanyo rathaM yayau .. 7\-139\-63 (50845) vihasanniva bhImasya kruddhaH kAlAnaladyutiH . dhvajaM chichCheda rAdheyaH patAkAM cha vyapAtayat .. 7\-139\-64 (50846) sa vidhanvA mahAbAhuratha shaktiM parAmR^ishat . tAM vyavAsR^ijadAvidhya kruddhaH karNarathaM prati .. 7\-139\-65 (50847) tAmAdhirathirAyastaH shaktiM kA~nchanabhUShaNAm . ApatantIM maholkAbhAM chichCheda dashabhiH sharaiH .. 7\-139\-66 (50848) sA.apataddR^ishadhA ChinnA karNasya nishitaiH sharaiH . asyataH sUtaputrasya mitrArthe chitrayodhinaH .. 7\-139\-67 (50849) sa charmAdatta kaunteyo jAtarUpapariShkR^itam . kha~NgaM chAnyataraprepsurjayaM maraNameva vA .. 7\-139\-68 (50850) tadasya tarasA kruddho vyadhamachcharma suprabham . sharairbahubhiratyugraiH prahasanniva bhArata .. 7\-139\-69 (50851) sa vicharmA mahArAja virathaH krodhamUrchChitaH . asiM prAsR^ijadAvidhya tvarankarNarathaM prati .. 7\-139\-70 (50852) sa dhanuH sUtaputrasya sajyaM ChittvA mahAnasiH . papAta bhuvi rAjendra kruddhaH sarpa ivAmbarAt .. 7\-139\-71 (50853) tataH prahasyAdhirathiranyadAdAya kArmukam . shatrughnaM samare kruddho dR^iDhajyaM vegavattaram .. 7\-139\-72 (50854) vyAyachChatsa sharAnkarNaH kuntIputrajighAMsayA . sahasrasho mahArAja rukmapu~NkhAnsutejanAn .. 7\-139\-73 (50855) sa vadhyamAno balavAnkarNachApachyutaiH sharaiH . vaihAyasaM prAkramaddhai karNasya rathamAvishat .. 7\-139\-74 (50856) sa tasya charitaM dR^iShTvA sa~NgrAme vijayaiShiNaH . dhvajAlayastho rAdheyo bhImasenamava~nchayat .. 7\-139\-75 (50857) tamadR^iShTvA rathopasthe nilInaM vyathitendriyam . dhvajamasya samAruhya tasmai bhImo mahItale .. 7\-139\-76 (50858) tadasya kuravaH sarve chANAshchAbhyapUjayan . yadiyeSha rathAtkarNaM hartuM tArkShya ivoragam .. 7\-139\-77 (50859) sa chChinnadhanvA virathaH svadharmamanupAlayan . svarathaM pR^iShThataH kR^itvA yuddhAyaiva vyavasthitaH .. 7\-139\-78 (50860) tadvichintya sa rAdheyastata enaM samabhyayAt . saMrambhAtpANDavaM sa~Nkhye yuddhAya samupasthitam .. 7\-139\-79 (50861) tau sametau mahArAja spardhamAnau mahAbalau . jImUtAviva gharmAnte garjamAnau nararShabhau .. 7\-139\-80 (50862) tayorAsItsaMprahAraH kruddhayornarasiMhayoH . amR^iShyamANayoH sa~Nkhye devadAnavayoriva .. 7\-139\-81 (50863) kShINashastrastu kaunteyaH karNena samabhidrutaH . dR^iShTvA.arjunahatAnnAgAnpatitAnparvatopamAn . rathamArgavighAtArthaM vyAyudhaH pravivesha ha .. 7\-139\-82 (50864) hastinAM vrajamAsAdya rathadurgaM pravishya cha . pANDavo jIvitAkA~NkShI rAdheyaM nAbhyavartata .. 7\-139\-83 (50865) vyavasthAnamathAkA~NkShandhana~njayasharairhatam . udyamya ku~njaraM pArthastasthau parapura~njayaH .. 7\-139\-84 (50866) mahauShadhisamAyuktaM hanUmAniva parvatam . tamasya vishikhaiH karNo vyadhamatku~njaraM punaH .. 7\-139\-85 (50867) hastya~NgAnyatha karNAya prAhiNotpANDunandanaH . chakrANyashchAMstathA chAnyadyadyatpashyati bhUtale .. 7\-139\-86 (50868) tattadAdAya chikShepa kruddhaH karNAya pANDavaH . tadasya sarvaM chichCheda kShiptaMkShiptaM shitaiH sharaiH .. 7\-139\-87 (50869) bhImo.api muShTimudyamya vajragarbhaM sudAruNam . hantumaichChatsUtaputraM saMsparannarjunaM kShaNAt .. 7\-139\-88 (50870) shakto.api nAvadhItkarNaM samarthaH pANDunandanaH . rakShamANaH pratij~nAM tAM yA kR^itA savyasAchinA .. 7\-139\-89 (50871) tamevaM vyAkulaM bhImaM bhUyobhUyaH shitaiH sharaiH . mUrchChayAbhiparItA~NgamakarotsUtanandanaH .. 7\-139\-90 (50872) vyAyudhaM nAvadhIchchainaM karNaH kuntyA vachaH smaran . dhanuShogreNa taM karNaH so.abhidrutya parAmR^ishat .. 7\-139\-91 (50873) dhanuShA spR^iShTamAtreNa kruddhaH sarpa iva shvasan . AchChidya sa dhanustasya karNaM mUrdhanyatADayat .. 7\-139\-92 (50874) tADito bhImasenena krodhAdAraktalochanaH . vihasanniva rAdheyo vAkyametaduvAcha ha .. 7\-139\-93 (50875) punaH punastUbaraka mUDha audariketi cha . akR^itAstraka mA yotsIrbAla sa~NgrAmakAtara .. 7\-139\-94 (50876) yatra bhojyaM bahuvidhaM bhakShyaM peyaM cha pANDava . tatra tvaM durmate yogyo na yuddheShu kadAchana .. 7\-139\-95 (50877) mUlapuShpaphalAhAro vrateShu niyameShu cha . uchitastvaM vane bhIma na tvaM yuddhavishAradaH .. 7\-139\-96 (50878) kva yudvaM kva munitvaM cha vanaM gachCha vR^ikodara . na tvaM yuddhochitastAta vanavAsaratirbhavAn .. 7\-139\-97 (50879) sUdAnbhR^ityajanAndAsAMstvaM gR^ihe tvarayanbhR^isham . yogyastADayituM krodhAdbhojanArthaM vR^ikodara .. 7\-139\-98 (50880) munirbhUtvA.athavA bhIma phalAnyAdatsva durmate . vanAya vraja kaunteya na tvaM yuddhavishAradaH .. 7\-139\-99 (50881) phalamUlAshane shaktastvaM tathA.atithipUjane . na tvAM shastrasamudyoge yogyaM manye vR^ikodara .. 7\-139\-100 (50882) `sa~njaya uvAcha. 7\-139\-101x (4614) evaM taM virathaM dR^iShTvA smR^itvA karNo.abravIdvachaH'.. 7\-139\-101 (50883) kaumAre yAni vR^ittAni vipriyANi vishAmpate . tAni sarvANi chApyeva rUkShANyashrAvayadbhR^isham .. 7\-139\-102 (50884) athainaM tatra saMlInamaspR^ishaddhanuShA punaH . prahasaMshcha punarvAkyaM bhImamAha vR^iShastadA .. 7\-139\-103 (50885) yoddhavyaM mAriShAnyatra na yoddhavyaM cha mAdR^ishaiH . mAdR^ishairyudhyamAnAnAmetachchAnyachcha vidyate .. 7\-139\-104 (50886) gachCha vA yatra tau kR^iShNau tau tvAM rakShiShyato raNe . gR^ihaM vA gachCha kaunteya kiM te yuddhena bAlaka .. 7\-139\-105 (50887) sa~njaya uvAcha. 7\-139\-106x (4615) karNasya vachanaM shrutvA bhImaseno.atidAruNam . uvAcha karNaM prahasansarveShAM shR^iNvatAM vachaH .. 7\-139\-106 (50888) jitastvamasakR^idduShTa katthase kiM vR^ithAtmanA . jayAjayau mahendrasya loke dR^iShTau purAtanaiH .. 7\-139\-107 (50889) mallayuddhaM mayA sArdhaM kuru duShkulasambhava . mahAbalo mahAbhogI kIchako nihato yathA . tathA tvAM ghAtayiShyAmi pashyatsu sarvarAjasu .. 7\-139\-108 (50890) bhImasya matamAj~nAya karNo buddhimatAM varaH . virarAma raNAttasmAtpashyatAM sarvadhanvinAm .. 7\-139\-109 (50891) evaM taM virathaM kR^itvA karNo rAjanvyakatthayat . prasukhe vR^iShNisiMhasya pArthasya cha mahAtmanaH .. 7\-139\-110 (50892) taM bruvANaM tu bhImaH sa kA~NkShanbhImaparAkramaH . na chAkArShInmR^itaM smR^itvA hyarjunasya mahAbalam .. 7\-139\-111 (50893) tasya kArmukamArujya babha~njAshuparAkramI .. 7\-139\-112 (50894) tato dR^iShTvA mahArAja vAsudevo mahAdyutiH . arjunArjuna pashyemaM bhImaM karNena bAdhitam .. 7\-139\-113 (50895) sa~njaya uvAcha. 7\-139\-114x (4616) evamuktastadA pArthaH keshavena mahAtmanA . bhImasenaM tathAbhUtaM krodhasaMraktalochanaH . amarShavashamApanno nirdahanniva chakShuShA'.. 7\-139\-114 (50896) tato rAja~nshilAdhautA~nsharA~nshAkhAmR^igadhvajaH . prAhiNotsUtaputrAya keshavena prachoditaH .. 7\-139\-115 (50897) tataH pArthabhujotsR^iShTAH sharAH kanakabhUShaNAH . gANDIvaprabhavAH karNaM haMsAH krau~nchamivAvishan .. 7\-139\-116 (50898) sa bhuja~NgairivAviShTairgANDIvapreShitaiH sharaiH . bhImasenAdapAsedhatsUtaputraM dhana~njayaH .. 7\-139\-117 (50899) sa chChinnadhanvA bhImena dhana~njayasharAhataH . karNo bhImAdapAyAsIdrathena mahatA drutam .. 7\-139\-118 (50900) bhImo.api sAtyakervAhaM samAruhya nararShabhaH . anvayAddhAtaraM sa~Nkhye pANDavaM savyasAchinam .. 7\-139\-119 (50901) tataH karNaM samuddishya tvaramANo dhana~nchayaH . nArAchaM krodhatAmrAkShaH praiShInmR^ityumivAntakaH .. 7\-139\-120 (50902) sa garutmAnivAkashe prArthayanbhujagottamam . nArAcho.abhyapatatkarNaM tUrNaM gANDIvachoditaH .. 7\-139\-121 (50903) tamantarikShe nArAchaM drauNishchichCheda patriNA . dhana~njayabhayAtkarNamujjihIrShanmahArathaH .. 7\-139\-122 (50904) tato drauNiM chatuHShaShTyA vivyAdha kupito.arjunaH . shilImukhairmahArAja mAgAstiShTheti chAbravIt .. 7\-139\-123 (50905) sa tu mattagajAkIrNamanIkaM rathasa~Nkulam . tUrNamabhyAvishaddrauNirdhana~njayasharArditaH .. 7\-139\-124 (50906) tataH suvarNapR^iShThAnAM chApAnAM kUjatAM raNe . shabdaM gANDIvaghoSheNa kaunteyo.abhyabhavadbalI .. 7\-139\-125 (50907) dhana~njayastathA.a.ayAntaM pR^iShThato drauNimabhyagAt . nAtidIrghamivAdhvAnaM sharaiH santrAsayanbalam .. 7\-139\-126 (50908) vidArya dehAnnArAchairnaravAraNavAjinAm . ka~NkabarhiNavAsobhirbalaM vyadhamadarjunaH .. 7\-139\-127 (50909) tadbalaM bharatashreShTha savAjidvipamAnavam . pAkashAsanirAyattaH pArthaH sa nijaghAna ha .. .. 7\-139\-128 (50910) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ekonachatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 139 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-139\-46 upArohatsannikarShamagAt .. 5\-139\-47 vAyubhUtAni vAtodbhUtAnyativegavanti vA .. 5\-139\-74 vaihAyasamAkAsham .. 5\-139\-75 layama~Ngasa~Nkocham .. 5\-139\-87 tadrathAdisAdhanam .. 5\-139\-88 vajragarbhamantarvihitA~NguShTham .. 5\-139\-89 samarthaH samIchInArtho dharmApekShIti yAvat .. 5\-139\-94 tUbarakaH puMshchihnarahitaH ShaNDa itiyAvat . tUbaro.ashmashrupuruShe ityupakramya puruShavya~njanatyakto iti medinI. audariko bahvAshI .. 5\-139\-96 vrateShu niyameShu AgantukeShu .. 5\-139\-103 saMlInaM sa~NkuchitA~Ngam .. 5\-139\-110 vyakatthayat bhartsitavAn .. 5\-139\-139 ekonachatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 140 .. shrIH .. 7\.140\. adhyAyaH 140 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakinA alambusadadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-140\-0 (50911) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-140\-0x (4617) `dAtavyamadya manye.ahaM pANDavAnAM svakaM punaH . na vigraho hi balinA shreyase syAdyathAtathA .. 7\-140\-1 (50912) pAdayoH praNatenApi bhuktvA.apyuchChiShTamapyareH . ato.anyadvApi kR^itvaiva jIvyaM loke nareNa vai .. 7\-140\-2 (50913) jIvataiva paro lokaH sAdhyate chaiva sarvathA . ajIvatastathaivAsInna sukhaM na parA gatiH .. 7\-140\-3 (50914) vinAshe sarvathotpanne na bAlo budhyate kriyAm . mithyAbhimAnadagdho hi na buddhyeta kR^itAkR^ite'.. 7\-140\-4 (50915) ahanyahani me dIptaM yashaH patati sa~njaya . hatA me bahavo yodhA manye kAlasya paryayam .. 7\-140\-5 (50916) dhana~njayaH susa~NkraddhaH praviShTo mAmakaM balam . rakShitaM drauNikarNAbhyAmapraveshyaM surairapi .. 7\-140\-6 (50917) tAbhyAmUrjitavIryAbhyAmApyAyitaparAkramaH . sahitaH kR^iShNabhImAbhyAM shinInAmR^iShabheNa cha .. 7\-140\-7 (50918) tadAprabhR^iti mAM shoko dahatyagnirivAshayam . grastAniva prapashyAmi bhUmipAlAnsasaindhavAn .. 7\-140\-8 (50919) apriyaM sumahatkR^itvA sindhurAjaH kirITinaH . `kruddhasya devarAjasya shakrasyeva mahAdyuteH'. chakShurviShayamApannaH kathaM jIvitamApnuyAt .. 7\-140\-9 (50920) anumAnAchcha pashyAmi nAsti sa~njaya saindhavaH . yuddhaM tu tadyathAvR^ittaM tanmamAchakShva tattvataH .. 7\-140\-10 (50921) yachcha vikShobhya mahatIM senAmAloDya chAsakR^it . ekaH praviShTaH sa~Nkruddho nalinImiva ku~njaraH .. 7\-140\-11 (50922) tasya me vR^iShNivIrasya brUhi yuddhaM yathAtatham . dhana~njayArthe yattasya kushalo hyasi sa~njaya .. 7\-140\-12 (50923) sa~njaya uvAcha. 7\-140\-13x (4618) tathA tu vaikarta napIDitaM taM bhImaM prayAntaM puruShapravIram . samIkShya rAjannaravIramadhye shinipravIro.anuyayau rathena .. 7\-140\-13 (50924) nadanyathA vajradharastapAnte jvalanyathA jaladAnte cha sUryaH . nighnannamitrAndhanuShA dR^iDhena sa kampayaMstava putrasya senAm .. 7\-140\-14 (50925) taM yAntamashvai rajataprakAshai\-\- rAyodhane vIrataraM nadantam . nAshaknuvanvArayituM tvadIyAH sarve rathA bhArata mAdhavAgryam .. 7\-140\-15 (50926) amarShapUrNastvanivR^ittayodhI sharAsanI kA~nchanavarmadhArI . alambusaH sAtyakiM mAdhavAgrya\-\- mavArayadrAjavaro.abhipatya .. 7\-140\-16 (50927) tayorabhUdbhArata samprahAro yathAvidho naiva babhUva kashchit . prekShanta evAhavashobhinau tau yodhAstvadIyAshcha pare cha sarve .. 7\-140\-17 (50928) AvidhyadenaM dashabhiH pR^iShatkai\-\- ralambuso rAjavaraH prasahya . anAgatAneva tu tAnpR^iShatkAM\-\- shchichCheda bANaiH shinipu~Ngavo.api .. 7\-140\-18 (50929) punaH sa bANaistribhiragnikalpai\-\- rAkarNapUrNairnishitaiH sapu~NkhaiH . vivyAdha dehAvaraNaM vidArya te sAtyakerAvivishuH sharIram .. 7\-140\-19 (50930) taiH kAyamasyAgnyanilaprabhAvai\-\- rvidArya bANairnishitairjvaladbhiH . AjaghnivAMstAnrajataprakAshA\-\- nashvAMshchaturbhishchaturaH prasahya .. 7\-140\-20 (50931) tathA tu tenAbhihatastarasvI naptA shineshchakradharaprabhAvaH . alambusasyottamavegavadbhi\-\- rashvAMshaachaturbhirnijaghAna bANaiH .. 7\-140\-21 (50932) athAsya sUtasya shiro nikR^itya bhallena kAlAnalasannibhena . sakuNDalaM pUrmashashiprakAshaM bhrAjiShNu vaktraM nichakarta dehAt .. 7\-140\-22 (50933) nihatya taM pArthivaputrapautraM sa~Nkhye yadUnAmR^iShabhaH pramAthI . tato.anvayAdarjunameva vIraH sainyAni rAjaMstava sannivArya .. 7\-140\-23 (50934) anvAgataM vR^iShNivIraM samIkShya tathArimadhye parivartamAnam . ghnantaM kurUNAmiShubhirbalAni punaHpunarvAyumivAbhrapUgAn .. 7\-140\-24 (50935) tato.avahansaindhavAH sAdhudAntA gokShIrakundenduhimaprakAshAH . suvarNajAlAvatatAH sadashvA yatoyataH kAmayate nR^isiMhaH .. 7\-140\-25 (50936) athAtmajAste sahitA.abhipetu\-\- ranye cha yodhAstvaritAstvadIyAH . kR^itvA mukhaM bhAratayodhamukhyaM duHshAsanaM tvatsutamAjamIDha .. 7\-140\-26 (50937) te sarvataH samparivArya sa~Nkhye shaineyamAjaghnuranIkasAhAH . sa chApi tAnpravaraH sAtvatAnAM nyavArayadbANajAlena vIraH .. 7\-140\-27 (50938) nivArya tAMstUrNamamitraghAtI naptA shineH patribhiragnikalpaiH . duHshAsanasyAbhijaghAna vAhA\-\- ~njavIyasastanmanaso.api bANaiH .. 7\-140\-28 (50939) tato.arjuno harShamavApa sa~Nkhye kR^iShNashcha dR^iShTvA puruShapravIram .. .. 7\-140\-29 (50940) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe chatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 140 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-140\-17 prekShantaH prekShakAH . babhUvetyetat bahuvachanatayA pariNatamanuShajyate .. 5\-140\-18 prasahya anAdR^itya .. 5\-140\-140 chatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 141 .. shrIH .. 7\.141\. adhyAyaH 141 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakerarjunadarshanaM bhUrishravasA samAgamashcha .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-141\-0 (50941) sa~njaya uvAcha. 7\-141\-0x (4619) tamudyataM mahAbAhuM duHshAsanarathaM prati . tvaritaM tvaraNIyeShu dhana~njayajayaiShiNam .. 7\-141\-1 (50942) trigartAnAM maheShvAsAH suvarNavikR^itadhvajAH . senAsamudramAviShTamanantaM paryavArayan .. 7\-141\-2 (50943) athainaM rathavaMshena sarvataH sannivArya te . avAkira~nCharavrAtaiH kruddhAH paramadhanvinaH .. 7\-141\-3 (50944) ajayadrAjaputrAMstAnbhrAjamAnAnmahAraNe . ekaH pa~nchAshataM shatrUnsAtyakiH satyavikramaH .. 7\-141\-4 (50945) samprApya bhAratImadhyaM talaghoShasamAkulam . asishaktigadApUrNamapluvaM sAgaraM yathA .. 7\-141\-5 (50946) `athainamanuvR^ittAstu trigartAH sahitAH punaH . tIvreNa rathavaMshena mahatA paryavArayan . vikarShanto.atimAtrANi chApAni bharatarShabha'.. 7\-141\-6 (50947) tatrAdbhutamapashyAma shaineyacharitaM raNe . pratIchyAM dishi taM dR^iShTvA prAchyAM pashyAmi lAghavAt .. 7\-141\-7 (50948) udIchIM dakShiNAM prAchIM pratIchIM vidishastathA . punarmadhyagato vIra Ahave yuddhadurmadaH .. 7\-141\-8 (50949) ekaH paryacharanra~Nge bahudhA sa mahAbalaH . nR^ityannivAcharachChUro yathA rathashataM tathA .. 7\-141\-9 (50950) taddR^iShTvA charitaM tasya siMhavikrAntagAminaH . trigartAH sannyavartanta santaptAH svajanaM prati .. 7\-141\-10 (50951) tamanye shUrasenAnAM shUrAH sa~Nkhye nyavArayan . niyachChantaH sharavrAtairmattaM dvipamivA~NkushaiH .. 7\-141\-11 (50952) tairvyavAharadAryAtmA muhUrtAdeva sAtyakiH . tataH kali~Ngairyuyudhe so.achintyabalavikramaH .. 7\-141\-12 (50953) tAM cha senAmatikramya kali~NgAnAM duratyayAm . atha pArthaM mahAbAhurdhana~njayamupAsadat .. 7\-141\-13 (50954) taranniva jale shrAnto yathA sthalamupeyivAn . taM dR^iShTvA puruShavyAghraM yuyudhAnaH samAshvasat .. 7\-141\-14 (50955) tamAyAntamabhiprekShya keshavaH pArthamabravIt . asAvAyAti shaineyastava pArtha padAnugaH .. 7\-141\-15 (50956) eSha shiShyaH sakhA chaiva tava satyaparAkramaH . sarvAnyodhAMstR^iNIkR^itya vijigye puruSharShabhaH .. 7\-141\-16 (50957) eSha kauravayodhAnAM kR^itvA ghoramupadravam . tava prANaiH priyatamaH kirITinneti sAtyakiH .. 7\-141\-17 (50958) eSha droNaM tathA bhojaM kR^itavarmANameva cha . kadarthIkR^itya vishikhaiH phalgunAbhyeti sAtyakiH .. 7\-141\-18 (50959) dharmarAjapriyAnveShI hatvA yodhAnvarAnvarAn . shUrashchaiva kR^itAstrashcha phalgunAbhyeti sAtyakiH .. 7\-141\-19 (50960) kR^itvA suduShkaraM karma sainyamadhye mahAbalaH . tava darshanamanvichChanpANDavAbhyeti sAtyakiH .. 7\-141\-20 (50961) bahUnekarathenAjau yodhayitvA mahArathAn . AchAryapramukhAnpArtha prayAtyeSha sa sAtyakiH .. 7\-141\-21 (50962) svabAhubalamAshritya vidArya cha varUthinIm . preShito dharmarAjena pArthaiSho.abhyeti sAtyakiH .. 7\-141\-22 (50963) priyaH shiShyashcha te pArtha tvayA tulyaparAkramaH . vidrAvyaM mahatIM senAmeSha hyAyAti sAtyakiH .. 7\-141\-23 (50964) yasya nAsti samo yodhaH kauraveShu katha~nchana . so.ayamAyAti kaunteya sAtyakiryuddhadurmadaH .. 7\-141\-24 (50965) kurusainyAdvimukto vai siMho madhyAdgavAmiva . nihatya bahulAH senAH pArthaiSho.abyeti sAtyakiH .. 7\-141\-25 (50966) eSha rAjasahasrANAM vaktraiH pa~NkajasannibhaiH . AstIrya vasudhAM pArtha kShipramAyAti sAtyakiH .. 7\-141\-26 (50967) eSha duryodhanaM jitvA bhrAtR^ibhiH sahitaM raNe . nihatya jalasandhaM cha kShipramAyAti sAtyakiH .. 7\-141\-27 (50968) rudhiraughavatIM kR^itvA nadIM shoNitakardamAm . tR^iNavadvyasya kauravyAneSha hyAyAti sAtyakiH .. 7\-141\-28 (50969) sa~njaya uvAcha. 7\-141\-29x (4620) tataH prahR^iShTaH kaunteyaH keshavaM vAkyamabravIt . na me priyaM mahAbAho yanmAmabhyeti sAtyakiH .. 7\-141\-29 (50970) na hi jAnAmi vR^ittAntaM dharmarAjasya keshava . sAtvatena vihInaH sa yadi jIvati vA na vA .. 7\-141\-30 (50971) etena hi mahAbAho rakShitavyaH sa pArthivaH . tameSha kathamutsR^ijya mama kR^iShNa padAnugaH .. 7\-141\-31 (50972) rAjA droNAya chotsR^iShTaH saindhavashchAnipAtitaH . pratyudyAti cha shaineyameSha bhUrishravA raNe .. 7\-141\-32 (50973) so.ayaM gurutaro bhAraH saindhavArthe samAhitaH . j~nAtavyashcha hi me rAjA rakShitavyashcha sAtyakiH .. 7\-141\-33 (50974) jayadrathashcha hantavyo lambate cha divAkaraH . shrAntashchaiSha mahAbAhuralpaprANashcha sAmpratam .. 7\-141\-34 (50975) parishrAntA hayAshchAsya hayayantA cha mAdhava . na cha bhUrishravAH shrAntaH sasahAyashcha keshava .. 7\-141\-35 (50976) apIdAnIM bhavedasya kShemamasminsamAgame . kachchinna sAgaraM tIrtvA sAtyakiH satyavikramaH . goShpadaM prApya sIdeta mahaujAH shinipu~NgavaH .. 7\-141\-36 (50977) api kauravamukhyena kR^itAstreNa mahAtmanA . sametya bhUrishravasA svastimAnsAtyakirbhavet .. 7\-141\-37 (50978) vyatikramamimaM manye dharmarAjasya keshava . AchAryAdbhayamutsR^ijya yaH praiShayata sAtyakim .. 7\-141\-38 (50979) grahaNaM dharmarAjasya khagaH shyena ivAmiSham . nityamAshaMsate droNaH kachchitsyAtkushalI nR^ipaH .. .. 7\-141\-39 (50980) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ekachatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 141 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-141\-1 turaNIyeShu kR^ityeShu .. 5\-141\-141 ekachatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 142 .. shrIH .. 7\.142\. adhyAyaH 142 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakibhUrishravasoryuddham .. 1 .. sAtyakishirachChedAyonnamitasya sva~NgabhR^ito bhUrishravobhujasyArjunena sa~nChedaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-142\-0 (50981) sa~njaya uvAcha. 7\-142\-0x (4621) tamApatantaM samprekShya sAtvataM yuddhadurmadam . krodhAdbhUrishravA rAjansahasA samupAdravat .. 7\-142\-1 (50982) tamabravInmahArAja kauravyaH shinipu~Ngavam . adya prApto.api diShTyA me chakShurviShayamityuta .. 7\-142\-2 (50983) chirAbhilaShitaM kAmamahaM prApsyAmi saMyuge . na hi me mokShyase jIvanyadi notsR^ijase raNam .. 7\-142\-3 (50984) adya tvAM samare hatvA nityaM shUrAbhimAninam . nandayiShyAmi dAshArha kururAjaM suyodhanam .. 7\-142\-4 (50985) adya madbANanirdagdhaM patitaM dharaNItale . drakShyatastvAM raNe vIrau sahitau keshavArjunau .. 7\-142\-5 (50986) adya dharmasuto rAjA shrutvA tvAM nihataM mayA . savrIDo bhavitA sadyo yenAsIha praveshitaH .. 7\-142\-6 (50987) adya me vikramaM pArtho vij~nAsyati dhana~njayaH . tvayi bhUmau vinihate shayAne rudhirokShite .. 7\-142\-7 (50988) chirAbhilaShito hyeSha tvayA saha samAgamaH . purA devAsure yuddhe shakrasya balinA yathA .. 7\-142\-8 (50989) adya yuddhaM mahAghoraM tava dAsyAmi sAtvata . tato j~nAsyasi tattvena madvIryabalapauruSham .. 7\-142\-9 (50990) adya saMyamanIM yAtA mayA tvaM nihato raNe . yathA rAmAnujenAjau rAvaNirlakShmaNena ha .. 7\-142\-10 (50991) adya kR^iShNashcha pArthashcha dharmarAjashcha mAdhava . hate tvayi nirutsAhAraNaM tyakShyantyasaMshayam .. 7\-142\-11 (50992) adya te.apachitiM kR^itvA shitairmAdhava sAyakaiH . tatstriyo nandayiShyAmi ye tvayA nihatA raNe .. 7\-142\-12 (50993) machchakShurviShaye prApto na tvaM mAdhava mokShyase . siMhasya viShayaM prApto yathA kShudramR^igastathA .. 7\-142\-13 (50994) sa~njaya uvAcha. 7\-142\-14x (4622) yuyudhAnastu taM rAjanpratyuvAcha hasanniva . kauraveya na santrAso vidyate mama saMyuge .. 7\-142\-14 (50995) nAhaM bhIShayituM shakyo vA~NmAtreNa tu kevalam . sa mAM nihanyAtsa~NgrAme yo mAM kuryAnnirAyudham .. 7\-142\-15 (50996) samAstu shAshvatIrhanyAdyo mAM hanyAddhi saMyuge . kiM vR^ithoktena bahunA karmaNA tatsamAchara .. 7\-142\-16 (50997) shAradasyeva meghasya garjitaM niShphalaM hite . shrutvA tvadgarjitaM vIra hAsyaM hi mama jAyate .. 7\-142\-17 (50998) chirakAlepsitaM loke yuddhamadyAstu kaurava . tvarate me matistAta tava yuddhAbhikA~NkShiNI . nAhatvA.ahaM nivartiShye tvAmadya puruShAdhama .. 7\-142\-18 (50999) sa~njaya uvAcha. 7\-142\-19x (4623) anyonyaM tau tathA vAgbhistakShantau narapu~Ngavau . jighAMsU paramakruddhabhijaghnaturAhave .. 7\-142\-19 (51000) sametau tau maheShvAsau shuShmiNau spardhinau raNe . dviradAviva sa~Nkruddhau vAsitArthe madotkaTau .. 7\-142\-20 (51001) bhUrishravAH sAtyakishcha vavarShaturarindamau . sharavarShANi ghorANi meghAviva parasparam .. 7\-142\-21 (51002) saumadattistu shaineyaM prachChAdyeShubhirAshugaiH . jighAMsurbharatashreShTha vivyAdha nishitaiH sharaiH .. 7\-142\-22 (51003) dashabhiH sAtyakiM viddhvA saumadattirathAparAn . mumocha nishitAnbANA~njighAMsuH shinipu~NgavaM .. 7\-142\-23 (51004) tAnasya vishikhAMstIkShNAnantarikShe vishAmpate . aprAptAnastramAyAbhiragrasatsAtyakiH prabho .. 7\-142\-24 (51005) tau pR^ithakshastravarShAbhyAmavarShetAM parasparam . uttamAbhijanau vIrau kuruvR^iShmiyashaskarau .. 7\-142\-25 (51006) tau nakhairiva shArdUlau dantairiva mahAdvipau . rathashaktibhiranyonyaM vishikhaishchApyakR^intatAm .. 7\-142\-26 (51007) nirbhidantau hi gAtrANi vikSharantau cha shoNitam . vyaShTambhayetAmanyonyaM prANadyUtAbhidevinau .. 7\-142\-27 (51008) evamuttamakarmANau kuruvR^iShNiyashaskarau . parasparamayudhyetAM vAraNAviva yUthapau .. 7\-142\-28 (51009) tAvadIrgheNa kAlena brahmalokapuraskR^itau . yiyAsantau paraM sthAnamanyonyaM sa~njagarjatuH .. 7\-142\-29 (51010) sAtyakiH saumadattishcha sharavR^iShTyA parasparam . hR^iShTavaddhArtarAShTrANAM pashyatAmabhyavarShatAm .. 7\-142\-30 (51011) sampraikShanta janAstau tu yudhyamAnau yudhAmpatI . yUthapau vAsitAhetoH prayuddhAviva ku~njarau .. 7\-142\-31 (51012) `bhUyobhUyaH sharai rAjaMstakShantau krodhamUrchChitau . ayudhyetAM mahAra~Nge vane kesariNAviva .. 7\-142\-32 (51013) marmaj~nAviva sa~Nkruddhau jighAMsantau jagarjatuH . vimardantAvathAnyonyaM balavajradharAviva .. 7\-142\-33 (51014) athAnyonyaM patAkAshcha rathopakaraNAni cha . sa~nchichChidaturAyAntau bANaiH sannataparvabhiH .. 7\-142\-34 (51015) punashcha sharavarShAbhyAmanyonyamabhivarShatAm . ubhau tu jaghnatustUrNamitaretarasArathI'.. 7\-142\-35 (51016) anyonyasya hayAnhatvA dhanuShI vinikR^itya cha . virathAvasiyuddhAya sameyAtAM mahAraNe .. 7\-142\-36 (51017) ArShabhe charmaNI chitre pragR^ihya vipule shubhe . vikoshau chApyasI kR^itvA samare tau vicheratuH .. 7\-142\-37 (51018) charantau vividhAnmArgAnmaNDalAni cha bhAgashaH . muhurAjaghnatuH kruddhAvanyonyamarimardanau . sakha~Ngau chitravarmANau saniShkA~NgadabhUShaNau .. 7\-142\-38 (51019) bhrAntamuddhAntamAviddhamAplutaM viplutaM sR^itam . sampAtaM samudIrNaM cha darshayantau yashasvinau .. 7\-142\-39 (51020) asibhyAM samprajahAte parasparamarindamau . ubhau ChidraiShiNau vIrAvubhau chitraM vavalgatuH .. 7\-142\-40 (51021) darshayantAvubhau shikShAM lAghavaM sauShThavaM tathA . raNe raNakR^itAM shreShThAvanyonyaM paryakarShatAm .. 7\-142\-41 (51022) muhUrtamiva rAjendra samAhatya parasparam . pashyatAM sarvasainyAnAM vIrAvAshvasatAM punaH .. 7\-142\-42 (51023) asibhyAM charmaNI chitre shatachandre narAdhipa . nikR^itya puruShavyAghrau bAhuyuddhaM prachakratuH .. 7\-142\-43 (51024) vyUDhoraskau dIrghabhujau niyuddhakushalAvubhau . bAhubhiH samasajjetAmAyasaiH paridhairiva .. 7\-142\-44 (51025) tayo rAjanbhujAghAtanigrahapragrahAstathA . shikShAbalasamudbhUtAH sarvayodhapraharShaNAH .. 7\-142\-45 (51026) tayornR^ivarayo rAjansamare yudhyamAnayoH . bhImo.abhavanmahAshabdo vajraparvatayoriva .. 7\-142\-46 (51027) dvipAviva viShANAgraiH shR^i~Ngairiva maharShabhau . bhujayokrAvabandhaishcha shirobhyAM chAvaghAtanaiH .. 7\-142\-47 (51028) pAdAvakarShasandhAnaistomarA~NkashalAsanaiH . pAdodaravibandhaishcha bhUmAvuddhamaNaistathA .. 7\-142\-48 (51029) gatapratyAgatAkShepaiH pAtanotthAnasamputaiH . yuyudhAte mahAtmAnau kurusAtvatapu~Ngavau .. 7\-142\-49 (51030) dvAtriMshatkAraNAni syuryAni yuddhAni bhArata . tAnyadarshayatAM tatra yudhyamAnau mahAbalau .. 7\-142\-50 (51031) kShINAyudhe sAtvate yudhyamAne tato.abravIdarjunaM vAsudevaH . pashyasvainaM virathaM yudhyamAnaM raNe varaM sarvadhanurdharANAm .. 7\-142\-51 (51032) `sindhurAjavadhe saktaM pArthaM kR^iShNo.abravItpunaH . sIdantaM sAtyakiM pashya pArthainaM parirakSha cha'.. 7\-142\-52 (51033) praviShTo bhAratIM bhittvA tava pANDava pR^iShThataH . yodhitashcha mahAvIryaiH sarvairbhArata bhArataiH .. 7\-142\-53 (51034) dhArtarAShTrAshcha ye mukhyA ye cha mukhyA mahArathAH . nihatA vR^iShNivIreNa shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-142\-54 (51035) parishrAntaM yudhAM shreShThaM samprApto bhUridakShiNaH . yuddhAkA~NkShI samAyAntaM naitatsamamivArjuna .. 7\-142\-55 (51036) tato bhUrishravAH kruddhaH sAtyakiM yuddhadurmadaH . udyamyAbhyAhanadrAjanmatto mattamiva dvipam .. 7\-142\-56 (51037) tato jaladanirghoShaH samIpe nR^ipasattama . hAhAkAro mahAnAsItsainyAnAM bharatarShabha . yadudyamya mahAbAhuH sAtyakiM nyahanadbhuvi .. 7\-142\-57 (51038) rathasthayordvayoryuddhe kruddhayoryodhamukhyayoH . keshavAryunayo rAjansamare prekShamANayoH .. 7\-142\-58 (51039) atha kR^iShNo mahAbAhurarjunaM pratyabhAShata . pashya vR^iShNyandhakavyAghraM saumadattivashaM gatam .. 7\-142\-59 (51040) parishrAntaM gataM bhUmau kR^itvA karma suduShkaram . tavAntevAsinaM vIraM pAlayArjuna sAtyakim .. 7\-142\-60 (51041) na vashaM yaj~nashIlasya gachChedeSha varo.arjuna . tvatkR^ite puruShavyAghra tadA.a.ashu kriyatAM vibho .. 7\-142\-61 (51042) sa~njaya uvAcha. 7\-142\-62x (4624) sa siMha iva mAta~NgaM vikarShanbhUridakShiNaH . vyarochata kurushreShThaH sAtvatapravaraM yudhi .. 7\-142\-62 (51043) athAbravIddhR^iShTamanA vAsudevaM dhana~njayaH . pashya vR^iShNipravIreNa krIDantaM kurupu~Ngavam . mahAdvipeneva vane mattena hariyUthapam .. 7\-142\-63 (51044) `mAmeva cha mahAbAho pariyAnti mahArathAH . yathAshakti yatanto mAM yodhayanto janArdana .. 7\-142\-64 (51045) dhruvaM cha yodhayAmyetA~nChidrAnveShaNatatparAn . rakShAmi sAtyakiM chaiva saumadattivashaM gatam .. 7\-142\-65 (51046) aprApto.ayaM mayA kR^iShma hantuM bhUrishravA raNe . anyena tu samAsaktaM mama notsahate manaH .. 7\-142\-66 (51047) avashyaM cha mayA kR^iShNa vR^iShNivIrasya rakShaNam . madarthaM yudhyamAnasya kAryaM prANairapi prabho .. 7\-142\-67 (51048) adharmo vA.astu dharmo vA mama mAdhava mAdhavaH . pareNa nihato mA sma prANAnhAsInmahArathaH .. 7\-142\-68 (51049) sa~njaya uvAcha. 7\-142\-69x (4625) evamuktvA.arjunaH kR^iShNaM parAnAshu shitaiH sharaiH . ChAdayAmAsa sa~NkruddhaH pare chApi dhana~njayam .. 7\-142\-69 (51050) evaM sma yudhyate vIraH sAtyakiM cha muhurmuhuH . prekShate sma naravyAghro bhUrishravasameva cha'.. 7\-142\-70 (51051) tathA tu kR^iShyamANaM taM dR^iShTvA sAtyakimAhave . vAsudevastadA vAkyaM bhUyo.apyarjunamabravIt .. 7\-142\-71 (51052) pashya vR^iShNyandhakavyAghraM saumadattivaMshaM gatam . tava shiShyaM mahAbAho dhanuShyanavamaM tvayA .. 7\-142\-72 (51053) anityo vikramaH pArtha yatra bhUrishravA raNe . visheShayati vArShNeyaM sAtyakiM satyavikramam .. 7\-142\-73 (51054) `bahubhirmahArathaireSha parAkrAntairyuyutsubhiH . yuddhvA bhR^ishaM parishrAntaH kShINAyudharaparichChadaH'.. 7\-142\-74 (51055) sa~njaya uvAcha. 7\-142\-75x (4626) evamukto mahArAja vAsudevena pANDavaH . manasA pUjayAmAsa bhUrishravasamAhave .. 7\-142\-75 (51056) vikarShansAtvatAM shreShThaM krIDamAna ivAhave . sa harShayati mAM bhUyaH kurUNAM nandivardhanaH .. 7\-142\-76 (51057) pravaraM vR^iShNivIrANAM yannihantyeSha sAtyakim . mahAdvipamivAraNye karShanniva harirbhR^isham .. 7\-142\-77 (51058) evaM tu manasA rAjanpArthaH sampUjya kauravam . `ayudhyatAribhirvIrastaM cha samprekShate muhuH'.. 7\-142\-78 (51059) atha koshAdviniShkR^iShya kha~NgaM bhUrishravAH shitam . mUrdhajeShu cha jagrAha padA chorasyAtADayat . `Akramya chApyathodyamya sahAsiM subhujo bhujam .. 7\-142\-79 (51060) shushubhe sa bhujastasya tapanIyavibhUShaNaH . madhye rathasamUhasya indradhvaja ivochChritaH .. 7\-142\-80 (51061) hAhAkR^itamabhUtsarvaM pANDavAnAM mahadbalam . tAvakAshcha mudA yuktAH siMhanAdaM vichukrushuH .. 7\-142\-81 (51062) nimIlitAkShAstvabhava~njanAH sa~NgrAmabhIravaH . tathA bhUrishravograste sAtvate naShTavikrame .. 7\-142\-82 (51063) vAsudevaM mahAbAhurarjunaH pratyabhAShata . saindhave saktadR^iShTitvAnna taM pashyAmi mAdhavam .. 7\-142\-83 (51064) eSha tvasukaraM karma yAdavArthe karomyaham . mama shiShyo mamArthAya yudhyate mama shatrubhiH . taM kR^iShNa mokShayiShyAmi dAvAtsiMhashishuM yathA'.. 7\-142\-84 (51065) sa~njaya uvAcha. 7\-142\-85x (4627) ityuktvA vachanaM kurvanvAsudevasya pANDavaH . tataH kShurapraM nishitaM gANDIve samayojayat .. 7\-142\-85 (51066) pArthabAhuvisR^iShTaH sa maholkeva nabhashchyutA . sakha~NgaM yaj~nashIlasya bAhuM dakShiNamachChinat .. .. 7\-142\-86 (51067) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe dvichatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 142 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-142\-2 utAtyartham .. 5\-142\-16 shAshvatIH samAH sarvakAlam . turavadhAraNe. nityameva asau hanyAt. jaya eva tasyetyarthaH .. 5\-142\-29 brahmalokapuraskR^itau brAhmaNasamUha satkR^itau .. 5\-142\-45 bhujAghAto bhujasphoTaH . nigraho hastadhAraNam. pragraho galahastakaH .. 5\-142\-47 bhujayoktrAvabandhairbAhupAshaveShTanaiH . avaghAtanaistADanaiH .. 5\-142\-48 pAdashabdaH pratyekaM sambadhyate . pAdAvakarShaishcharaNAvakarShaNaiH. pAdasandhAnaishcharaNachChanditakaiH. tomarairatisphoTanaiH. a~Nkushairavalu~nchanaiH. pAdodaravibandhaiH pAdAbhyAmudarakroDIkaraNaiH. udbhramaNaiH parivartanaiH .. 5\-142\-49 gatairgamanaiH pratyAgatairAvartanaiH . AkShepairAsphAlanaiH. pAtanairbhUmiprApaNaiH utthAnaiH utpatanaiH. samplutaiH viShphArAnubandhaiH .. 5\-142\-55 samara nurUpam .. 5\-142\-56 abhyAhanadAsphAlitavAn .. 5\-142\-142 dvichatvArishadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 143 .. shrIH .. 7\.143\. adhyAyaH 143 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunachChinnabhujasya bhUrishravasaH tadupAlambhapUrvakaM prAyopaveshaH .. 1 .. sAtyakinA bhUrishravashshirashChedaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-143\-0 (51068) sa~njaya uvAcha. 7\-143\-0x (4628) sa bAhurnyapatadbhUmau sakha~NgaH sashubhA~NgadaH . AdadhajjIvalokasya duHkhamadbhutamuttamaH . `yantramukto mahendrasya dhvajo vR^ittotsavo yathA'.. 7\-143\-1 (51069) prahariShyanhR^ito bAhuradR^ishyate kirITinA . vegena nyapatadbhUmau pa~nchAsya iva pannagaH .. 7\-143\-2 (51070) sa moghaM kR^itamAtmAnaM dR^iShTvA pArthena kauravaH . utsR^ijya sAtyakiM krodhAdgrarhayAmAsa pANDavam .. 7\-143\-3 (51071) `sa vibAhurmahArAja ekapakSha ivANDajaH . ekachakro ratho yadvaddharaNImAsthito nR^ipaH . uvAcha pANDavaM chaiva sarvakShatrasya pashyataH .. 7\-143\-4 (51072) bhUrishravA uvAcha. 7\-143\-5x (4629) nR^ishaMsaM bata kaunteya karmedaM kR^itavAnasi . apashyato viShaktasya yanme tvaM bAhumachChinaH .. 7\-143\-5 (51073) yeShu yeShu naraH pArtha vartate susamAhitaH . Ashu tachChIlatAmeti tadidaM dR^ishyate tvayi .. 7\-143\-6 (51074) kiM nu vakShyasi rAjAnaM dharmaputraM yudhiShThiram kiM kurvANo mayA sa~Nkhye hato bhUrishravA iti .. 7\-143\-7 (51075) idamindreNa te sAkShAdupadiShTaM mahAtmanA . astraM rudreNa vA pArtha droNenAtha kR^ipeNa vA .. 7\-143\-8 (51076) nanu nAmAstradharmaj~nastvaM loke.abhyadhikaH paraiH . so.ayudhyamAnasya kathaM raNe prahR^itavAnasi .. 7\-143\-9 (51077) na pramattAya bhItAya virathAya prayAchate . vyasane vartamAnAya praharanti manIShiNaH .. 7\-143\-10 (51078) idaM tu nIchAcharitamasatpuruShasevitam . kathamAcharitaM pArtha pApakarma suduShkaram .. 7\-143\-11 (51079) AryeNa sukaraM tvAhurAryakarma dhana~njaya . anAryakarma tvAryeNa suduShkaratamaM bhuvi .. 7\-143\-12 (51080) kathaM hi rAjavaMshyastvaM kauraveyo visheShataH . kShatradharmAdapakrAntaH suvR^ittashchAritavrataH .. 7\-143\-13 (51081) `alpastavAparAdho.atra na tvAM tAta vigarhaye . vArShNeyApashadaM prApya kShudraM kR^itamidaM tvayA'.. 7\-143\-14 (51082) idaM tu yadatikShudraM vArShNeyArthe kR^itaM tvayA . vAsudevamataM nUnaM naitattvayyupapadyate .. 7\-143\-15 (51083) ko hi nAma pramattAya pareNa saha yudhyate . IdR^ishaM vyasanaM dadyAdyo na kR^iShNasakho bhavet .. 7\-143\-16 (51084) vrAtyAH sa~NkliShTakarmANaH prakR^ityaiva cha garhitAH . vR^iShNyandhakAH kathaM pArtha pramANaM bhavatA kR^itAH .. 7\-143\-17 (51085) sa~njaya uvAcha. 7\-143\-18x (4630) evamukto raNe pArtho bhUrishravasamabravIt . vyaktaM hi jIryamANo.api buddhiM jarayate naraH . anarthakamidaM sarvaM yattvayA vyAhR^itaM prabho .. 7\-143\-18 (51086) jAnanneva hR^iShIkeshaM garhase mAM cha pANDavam . sa~NgAmANAM hi dharmaj~naH sarvashAstrArthapAragaH .. 7\-143\-19 (51087) na chAdharmamahaM kuryAM jAnaMshchaiva hi muhyase .. 7\-143\-20 (51088) yudhyante kShatriyAH shatrUnsvaiHsvaiH parivR^itA narAH . bhrAtR^ibhiH pitR^ibhiH putraistathA sambandhibAndhavaiH . vayasyairatha mitraishcha svabAhubalamAshritAH .. 7\-143\-21 (51089) sa kathaM sAtyakiM shiShyaM sukhasambandhimeva cha . asmadarthe cha yudhyantaM tyaktvA prANAnsudustyajAn .. 7\-143\-22 (51090) mama bAhuM raNe rAjandakShiNaM yuddhadurmadam . *tvayA nikR^iShyamANaM cha dR^iShTavAnasmi niShkriyam .. 7\-143\-23 (51091) na cha tvaM rakShitavyo hi eko raNagatena hi . yo yasya yudhyate.arthAya saMrakShyo narAdhipa . tai rakShyamANaiH sa nR^ipo rakShitavyo mahAmR^idhe .. 7\-143\-24 (51092) yadyahaM sAtyakiM dR^iShTvA tUShNImAsiShya Ahave . tatastena viyogashcha prApyaM narakameva cha .. 7\-143\-25 (51093) rakShitavyo mayA yasmAttasmAllabdho mayA sa cha . yashashchaiva svapakShebhyaH phalaM mitrasya rakShaNAt .. 7\-143\-26 (51094) yachcha mAM garhase rAjankR^iShNena saha sa~Ngatam . kastena sa~NgamaM nechChettatra te buddhivibhramaH .. 7\-143\-27 (51095) Abaddhakavachasyeha rathamAruhya tiShThataH . sarvAyudhairupetasya pratiyoddhR^ipratIkShiNaH .. 7\-143\-28 (51096) asminrathagajAnIke hayapattisamAkule . siMhanAdoddhatarave gambhIre sainyasAgare .. 7\-143\-29 (51097) svaishchApi samupetasya vikrAntasya tathA raNe . sAtyakena kathaM yogyaH sa~NgrAmaste bhaviShyati .. 7\-143\-30 (51098) bahubhiH saha sa~Ngamya nirjitya cha mahArathAn . shrAntashcha shrAntavAhashcha kShINasarvAyudhastvayA . sametaH sAtyakiH sa~Nkhye nirjitashcha mahArathaH .. 7\-143\-31 (51099) IdR^ishaM sAtyakiM sa~Nkhye nirjitya cha mahAratham . adhikatvaM vijAnIpe svavIryavashamAgatam .. 7\-143\-32 (51100) ichChasi tvaM shirastasya asinA hartumAhave . tathA kR^ichChragataM dR^iShTvA sAtyakiM kaH kShamiShyati . ekasyaikena hi kathaM sa~NgrAmaH sambhaviShyati .. 7\-143\-33 (51101) tvaM tu garhaya chAtmAnaM svadharmaM yo na rakShasi . kathaM rakShiShyase vIra ye vai tvAM saMshritA janAH .. 7\-143\-34 (51102) Attashastrasya hi raNe vR^iShNiputraM jighAMsataH . ChinnavAnyadahaM bAhuM naitallokavigarhitam .. 7\-143\-35 (51103) nyastashastrasya hi punarvikalasya vivarmaNaH . abhimanyorvadhaM tAta dhArmikaH ko nu pUjayet .. 7\-143\-36 (51104) sa~njaya uvAcha. 7\-143\-37x (4631) evamukto mahArbAhuryUpaketurmahAyashAH . yuyudhAnaM samutsR^ijya raNe prAyamupAvishat .. 7\-143\-37 (51105) sharAnAstIrya savyena pANinA puNyalakShaNaH . yiyAsurbrahmalokAya prANAnprANeShvathAjuhot .. 7\-143\-38 (51106) sUrye chakShuH samAdhAya prasannaM salile manaH . dhyAyanmahopaniShadaM yogayukto.abhavanmuniH .. 7\-143\-39 (51107) tataste sarvasenAsu janAH kR^iShNadhana~njayau . garhayAmAsurapyetau shashaMsurbhUridakShiNam .. 7\-143\-40 (51108) nindyamAnau tathA kR^iShNau nochatuH ki~nchidapriyam . tataH prashasyamAnashcha nAhR^iShyadyUpaketanaH .. 7\-143\-41 (51109) tAMstathAvAdino rAjanputrAMstava dhana~njayaH . amUShyamANo manasA teShAM tasya cha bhAShitam .. 7\-143\-42 (51110) asa~NkruddhamanA vAchaH smArayanniva bhArata . uvAcha pANDutanayaH sAkShepamiva phalgunaH .. 7\-143\-43 (51111) mama sarve.api rAjAno jAnantyetanmahAvratam . na shakyo mAmako hantuM yo me syAdbANagochare .. 7\-143\-44 (51112) yUpaketuM samIkShyaitanna mAM garhitumarhatha . na hi dharmamavij~nAya yuktaM garhayituM param .. 7\-143\-45 (51113) nyastashastrasya bAlasya virathasya vivarmaNaH . `nAbhimanyorvadhaM yUyaM garhayadhvaM kutastadA .. 7\-143\-46 (51114) duryodhanasya kShudrasya apramANe cha tiShThataH . saumadatterathaM sAdhuH sarvasAhAyyakAriNaH .. 7\-143\-47 (51115) asmadIyA mayA rakShyAH prANabAdha upasthite . ye me pratyakShato vIrA hanyeranniti me matiH .. 7\-143\-48 (51116) sAtyakashcha vashaM nItaH kauraveNa mahAtmanA . tato mayaitachcharitaM pratij~nArakShaNaM prati .. 7\-143\-49 (51117) sa~njaya uvAcha. 7\-143\-50x (4632) punashcha kR^ipayA.a.aviShTo bahu tattadvichintayan . uvAcha chainaM kauravyamarjunaH shokapIDitaH .. 7\-143\-50 (51118) dhigastu kShatradharmaM tu yatra tvaM puruSheshvaraH . avasthAmIdR^ishIM prAptaH sharaNyaH sharaNapradaH .. 7\-143\-51 (51119) nAtibhAraH kR^itAntasya vidyate kurunandana . yatra tvaM puruShavyAghraH prAptaH pApAmimAM dashAm .. 7\-143\-52 (51120) nAtmanaH sukR^itasyAsya phalaM vai nR^ipasattama . yatra tvaM kurushArdUla prAptaH pApAmimAM dashAm .. 7\-143\-53 (51121) rauravaM narakaM bhImaM gamiShyati suyodhanaH . yatkR^ite narashArdUlaH prAptaH pApAmimAM dashAm .. 7\-143\-54 (51122) ko hi nAma pumA.Nlloke mAdR^ishaH puruShottama . praharettvadvidhe tvadya pratij~nA yadi no bhavet'.. 7\-143\-55 (51123) evamuktaH sa pArthena shirasA bhUmimaspR^ishat . pANinA chaiva savyena prAhiNodasya dakShiNam .. 7\-143\-56 (51124) etatpArthasya tu vachastataH shrutvA mahAdyutiH . yupaketurmahArAja tUShNImAsIdavA~NmukhaH .. 7\-143\-57 (51125) arjuna uvAcha. 7\-143\-58x (4633) yA prItirdharmarAje me bhIme cha balinAM vare . nakule sahadeve cha sA me tvayi shalAgraja .. 7\-143\-58 (51126) mayA tvaM samanuj~nAtaH kR^iShNena cha mahAtmanA . gachCha puNyakR^itAM lokA~nChibiraushInaro yathA .. 7\-143\-59 (51127) vAsudeva uvAcha. 7\-143\-60x (4634) ye lokA mama vimalAH sakR^idvibhAtA brahmAdyaiH suravR^iShabhairapIShyamANAH . tAnkShipraM vraja satatAgnihotrayAji\-\- nmattulyo bhava garuDottamA~NgayAnaH .. 7\-143\-60 (51128) sa~njaya uvAcha. 7\-143\-61x (4635) `dhana~njaye bruvatyevaM ghR^iNayA cha pariplute . avA~NmukhA babhUvushcha sainikAH sarva eva te .. 7\-143\-61 (51129) muhUrtAdiva vishramya sAtyakiH krodhamUrchChitaH . amarShavashamApannaH saumadattinirAkR^itaH'.. 7\-143\-62 (51130) utthitaH sa tu shaineyo vimuktaH saumadattinA . sa~NgamAdAya chichChitsuH shirastasya mahAtmanaH .. 7\-143\-63 (51131) nihataM pANDuputreNa prasaktaM bhUridakShiNam . iyeSha sAtyakirhantuM shalAgrajamakalmaSham .. 7\-143\-64 (51132) nikR^ittabhujamAsInaM Chinnahastamiva dvipam . kroshatAM sarvasainyAnAM nindyamAnaH sudurmanAH .. 7\-143\-65 (51133) vAryamANaH sa kR^iShNena pArthena cha mahAtmanA . bhImena chakrakShAbhyAmashvatthAmnA kR^ipeNa cha .. 7\-143\-66 (51134) karNena vR^iShasenena saindhavena tathaiva cha . vikroshatAM cha sainyAnAmavadhIttaM dhR^itavratam .. 7\-143\-67 (51135) prAyopaviShTasya raNe pArthena chChinnabAhunaH . sAtyakiH kauraveyasya kha~NgenApAharachChiraH .. 7\-143\-68 (51136) nAbhyanandanta taM sainyAH sAtyakiM tena karmaNA . arjunena hataM pUrvaM yajjaghAna kurUdvaham .. 7\-143\-69 (51137) sahasrAkShasamaM chaiva siddhachAraNamAnavAH . bhUrishravasamAlokya yuddhe prAyagataM hatam .. 7\-143\-70 (51138) apUjayanta taM devA vismitAste.asya karmabhiH . pakShavAdAMshcha subahUnprAvadaMstava sainikAH .. 7\-143\-71 (51139) na vArShNeyasyAparAdho bhavitavyaM hi tattathA . tasmAnmanyurna vaH kAryaH krodho duHkhataro nR^iNAm .. 7\-143\-72 (51140) hantavyashchaiSha vIreNa nAtra kAryA vichAraNA . vihito hyasya dhAtraiva mR^ityuH sAtyakirAhave .. 7\-143\-73 (51141) `martavyameva sarveNa charamaM pUrvameva vA . manyadhvaM mR^ita ityeSha mAbhUdvo buddhilAghavam .. 7\-143\-74 (51142) tasminhate mahAbAhau yUpaketau mahAtmani . dhigenamiti chAkrandankShatriyAH krodhamUrchChitAH .. 7\-143\-75 (51143) anye na yuktamityeva bhavitavyaM tatheti cha . kechidAsanvimanasaH kechidduHkhasamanvitAH'.. 7\-143\-76 (51144) sAtyakiruvAcha. 7\-143\-77x (4636) na hantavyo na hantavya iti mandAH prabhAShata . dharmavAdairadharmiShThA dharmaka~nchukamAsthitAH .. 7\-143\-77 (51145) yadA bAlaH subhadrAyAH sutaH shastraninAkR^itaH . yuShmAbhirnihato yuddhe tadA dharmaH kva vo gataH .. 7\-143\-78 (51146) mayA tvetatpratij~nAtaM kShepe kasmiMshchideva hi . `shrutvA tatsarvabhAvena garhayadhvaM na chArjunam . shR^iNudhvaM sarvameveha shrutvA garhatha mAnavAH'.. 7\-143\-79 (51147) yo mAM niShpiShya sa~Ngrame jIvanhanyAtpadA ruShA . sa me vadhyo bhavechChatruryadyapi syAnmunivrataH .. 7\-143\-80 (51148) cheShTamAnaM pratIghAte sabhujaM mAM sachakShuShaH . manyadhvaM mR^ita ityevametadvo buddhilAghavam .. 7\-143\-81 (51149) yukto hyasya pratIghAtaH kR^ito me kurupu~NgavAH .. 7\-143\-82 (51150) yattu pArthena mAM dR^iShTvA pratij~nAmabhirakShatA . sakha~Ngo.asya hR^ito bAhuretenaivAsmi va~nchitaH .. 7\-143\-83 (51151) bhavitavyaM hi yadbhAvi daivaM cheShTayate hi tat . soyaM hato vimarde.asminkimatrAdharmacheShTitam .. 7\-143\-84 (51152) api chApaM purA gItaH shloko vAlmIkinA bhuvi . na hantavyAH striya iti yadbravIShi plava~Ngama .. 7\-143\-85 (51153) sarvakAlaM manuShyeNa vyavasAyavatA sadA . pIDAkaramamitrANAM yatsyAtkartavyameva tat . anuShThitaM mayA tachcha kasmAdgarhatha mUDhavat .. 7\-143\-86 (51154) sa~nchaya uvAcha. 7\-143\-87x (4637) evamukte mahArAja sarve kauravapu~NgavAH . na sma kiMchidabhAShanta manasA samapUjayan .. 7\-143\-87 (51155) mantrabhipUtasya mahAdhvareShu yashasvino bhUrisahasradasya . munerivAraNyagatasya tasya na tatra kashchidvadhamabhyanandat .. 7\-143\-88 (51156) sunIlakeshaM varadasya tasya sUrasya pArAvatalohitAkSham . ashvasya medhyasya shiro nikR^ittaM nyastaM havirdhAnamivAntareNa .. 7\-143\-89 (51157) sa tejasA shastrakR^itena pUto mahAhave dehavaraM visR^ijya . AkrAmadUrdhvaM varado varArho vyAvR^ittya dharmeNa parema rodasI .. .. 7\-143\-90 (51158) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe trichatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 143 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-143\-5 viShaktasyAnyAsaktasya .. 5\-143\-6 yeShuyeShu satsvasatsu vA .. 5\-143\-* etadAdi 35 ttamashlokaparyantaM vidyamAnAnAM shlokAnAM sthAne adholikhitAH shlokAH jha . pustake santi. nachAtmA rakShitavyo vai rAjanraNagatena hi. yo yasya yujyate.artheShu sa vai rakShyo narAdhipa .. 1 .. tai rakShyamANaiH sa nR^ipo rakShitavyo mahAmR^idhe . yadyahaM sAtyakiM pashye vadhyamAnaM mahAraNe .. 2 .. tatastasya viyogena pApaM me.anarthato bhavet . rakShitashcha mayA yasmAttasmAtkrudhyasi kiM mayi .. 3 .. yachcha me garhase rAjannanyena saha sa~Ngatam . ahaM tvayA vinikR^itastatra me buddhivibhramaH .. 4 .. kavachaM dhunvatastubhyaM rathaM chArohataH svayam . dhanurjyAM karShatashchaiva yudhyataH saha shatrubhiH .. 5 .. evaM rathagajAkIrNe hayapattisamAkule . siMhanAdodbhatarave gambhIre sainyasAgare .. 6 .. svaiH paraishcha sametebhyaH sAtvatena cha sa~Ngame . ekasyaikena hi kathaM sa~NgramaH sambhaviShyati .. 7 .. bahubhiH saha sa~Ngamya nirjitya cha mahArathAn . shrAntashcha shrAntavAhashcha vimanAH shastrapIDitaH .. 8 .. IdR^ishaM sAtyakiM saMkhye nirjitya cha mahAratham . adhikatvaM vijAnIShe svavIryavashamAgatam .. 9 .. yadichChasi shirashchAsya asinA hantumAhave . tathA kR^ichChragataM chaiva sAtyakiM kaH kShamiShyati .. 10 .. tvaM vai vigarhayAtmAnamAtmAnaM yo na rakShasi . kathaM kariShyase vIra yo vA tvAM saMshrayejjanaH .. 11 .. 5\-143\-23 dakShiNaM bAhuM tatsthanIyam .. 5\-143\-37 prAyaM AmaraNAnashanaM prArabdhavAn .. 5\-143\-38 prANAnasUn prANeShuvAyuShu ajuhodAhitavAn .. 5\-143\-39 prasannamakalpamaSham .. 5\-143\-49 sa kathaM cha vadhaM nItaH iti ~Na . pAThaH. saH sAtyakiH vadhasuddisyeti sheShaH .. 5\-143\-52 nAtihAraH kR^itAntasyeti Tha.pAThaH . atihAraH parihAraH .. 5\-143\-56 dakShiNaM kR^ittamAtmanaH pANiM asyArjunasya samIpe prAhiNot prahitavAn .. 5\-143\-60 ye lokA iti shlokaH jha.gha.~na . pustakeShvevAsti. sakR^idvibhAtAH sahaprakAshAH. garuDasyottamA~Ngena pR^iShThena yAnaM yasya .. 5\-143\-64 prasaktamanyAsaktam .. 5\-143\-79 kShepe nindAmAm . jIvanniti dvitIyArthe prathamA .. 5\-143\-85 na hantavyA ityarthaM gha.~Na.jha.~na . pATheShvevAsti .. 5\-143\-89 varadasyArthitArthapradAtuH . havirdhAnamantareNa havirgR^ihasya madhye .. 5\-143\-143 trichatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 144 .. shrIH .. 7\.144\. adhyAyaH 144 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sa~njayena dhR^itarAShTramprati sAtyakeH bhUrishravasA parAbhavakAraNakathanam .. 1 .. tathA yAdavAnAM prashaMsanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-144\-0 (51159) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-144\-0x (4638) ajito droNarAdheyavikarNakR^itavarmabhiH . `yashchaivotsahate vetuM samastaM mAmakaM balama'. tIrNaH sainyArNavaM vIraH pratishrutya yudhiShThire .. 7\-144\-1 (51160) sa kathaM kauraveyeNa samareShvanivAritaH . nigR^ihya bhUrishravasA balAdbhuvi nipAtitaH .. 7\-144\-2 (51161) sa~njaya uvAcha. 7\-144\-3x (4639) shR^iNu rAjannihotpattiM shaineyasya yathA purA . yathA cha bhUrishravaso yatra te saMshayo nR^ipa .. 7\-144\-3 (51162) `brahmaNastvabhavatputro mAnaso.atrirmahAtapAH'. atreH putro.abhavatsomaH somasya tu budhaH smR^itaH .. 7\-144\-4 (51163) budhasyailo mahAbAhuH putra AsItpurUravAH . purUravasa Ayustu AyuSho nahuShaH sutaH .. 7\-144\-5 (51164) nahuShasya yayAtistu rAjA devarShisammataH . yayAterdevayAnyAM tu yadurjyeShTho.abhavatsutaH .. 7\-144\-6 (51165) yadorabhUdanvavAye AjamIDha iti smR^itaH . yAdavastasya tu sutaH shUrastrailokyasammataH .. 7\-144\-7 (51166) shUrasya shaurirnR^ivaro vasudevo mahAyashAH . dhanuShyanavaraH shUraH kArtavIryasamo yudhi . dhanuShyanavaraH shUraH kArtavIryasamo yudhi . tadvAryashchApi tatraiva kule shinirabhUnnR^ipa .. 7\-144\-8 (51167) etasminneva kAle tu devakasya mahAtmanaH . duhitaH svayaMvare rAjansarvakShatrasamAgame .. 7\-144\-9 (51168) tatra vai devakIM devIM vasudevArthamAshu vai . nirjitva pArthivAnsarvAnrathamAropayachChiniH .. 7\-144\-10 (51169) tAM dR^iShTvA devakIM shUro rathasthAM puruSharShabhaH . nAmR^iShyata mahAtejAH somadattaH shinernR^ipa .. 7\-144\-11 (51170) tayoryuddhamabhUdrAjandinArdhaM chitramudbhatam . bAhuyuddhaM subalinoH prasaktaM puruSharShabhaH .. 7\-144\-12 (51171) shininA somadattastu prasahya bhuvi pAtitaH . asimudyamya kesheShu pragR^ihya cha padA hataH .. 7\-144\-13 (51172) madhye rAjasahasrANAM prekShakANAM samantataH . kR^ipayA cha punastena sa jIveti visarjitaH .. 7\-144\-14 (51173) tadavasthaH kR^itastena somadatto.atha mAriSha . prAsAdayanmahAdevamamarShavashamAsthitaH .. 7\-144\-15 (51174) tasya tuShTo mahAdevo varANAM varadaH prabhuH . vareNa chChandayAmAsa sa tu vavre varaM nR^ipaH .. 7\-144\-16 (51175) putramichChAmi bhagavanyo nipAtya shineH sutam . madhye rAjasahasrANAM padA hanyAchcha saMyuge .. 7\-144\-17 (51176) tasya tadvachanaM shrutvA somadattasya pArthiva . evamastviti tatroktvA sa devo.antaradhIyata . sa tena varadAnena labdhavAnbhUridakShiNam .. 7\-144\-18 (51177) apAtayachcha samare saumadattiH shineH sutam . pashyatAM sarvasainyAnAM padA chainamatADayat .. 7\-144\-19 (51178) etatte kathitaM rAjanyanmAM tvaM paripR^ichChasi . na hi shakyo raNe jetuM sAtvato manujarShabhaiH .. 7\-144\-20 (51179) labdhalakShyAshcha sa~NgrAme bahushashchitrayodhinaH . devadAnavagandharvAnvijetAro hyavismitAH . svavIryavijaye yuktA naite paraparigrahAH .. 7\-144\-21 (51180) na tulyaM vR^iShNibhiriha dR^ishyate ki~nchana prabho . bhUtaM bhavyaM bhaviShyachcha balena bharatarShabha .. 7\-144\-22 (51181) na j~nAtimavamanyante vR^iddhAnAM shAsane ratAH .. 7\-144\-23 (51182) na devAsuragandharvA na yakShoragarAkShasAH . jetAro vR^iShNivIrANAM kiM punarmAnavA raNe .. 7\-144\-24 (51183) brahmadravye gurudravye j~nAtisve chApyahiMsakAH . eteShAM rakShitArashcha ye syuH kasyA~nchidApadi .. 7\-144\-25 (51184) arthavanto na chotsiktA brahmaNyAH satyavAdinaH . samarthAnnAvamanyante dInAnabhyudvaranti cha .. 7\-144\-26 (51185) nityaM devaparA dAntAstrAtArashchAvikatthanAH . tena vR^iShNipravIrANAM chakraM na pratihanyate .. 7\-144\-27 (51186) api meruM vahetkashchittaredvA makarAlayam . na tu vR^iShNipravIrANAM sametyAntaM vrajennR^ipa .. 7\-144\-28 (51187) etatte sarvamAkhyAtaM yatra te saMshayaH prabho . kururAja narashreShTha tava vyapanayo mahAn .. .. 7\-144\-29 (51188) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe chatushchatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 144 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-144\-21 parapagrahAH riparAdhInAH .. 21 .. 5\-144\-27 chakraM pratApaH .. 5\-144\-144 chatushchatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 145 .. shrIH .. 7\.145\. adhyAyaH 145 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## kR^iShNArjunayoH saMvAdaH karNasAtyakyoryuddhaM cha .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-145\-0 (51189) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-145\-0x (4640) tadavasthe he tasminbhUrishravasi kaurave . yathA bhUyo.abhavadyuddhaM tanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-145\-1 (51190) sa~njaya uvAcha. 7\-145\-2x (4641) bhUrishravasi sa~NkrAnte paralokAya bhArata . vAsudevaM mahAbAhurarjunaH samachUchudat .. 7\-145\-2 (51191) arjuna uvAcha. 7\-145\-3x (4642) chodayAshvAnbhR^ishaM kR^iShNa yato rAjA jayadrathaH . [shrUyate puNDarIkAkSha triShu dharmeShu vartate.] pratij~nAM saphalAM chApi kartumarhasi me.anagha .. 7\-145\-3 (51192) astameti mahAbAho tvaramANo divAkaraH .. 7\-145\-4 (51193) etaddhi puruShavyAghra mahadabyudyataM mayA . kAryaM saMrakShyate chaiSha kurusenAmahArathaiH .. 7\-145\-5 (51194) yathA nAbhyeti sUryo.astaM yathA satyaM bhavedvachaH . chodayAshvAMstathA kR^iShNa yathA hanyAM jayadratham .. 7\-145\-6 (51195) `tataH kR^iShNo mahAbAhurashvAnrajatasannibhAn . hayaj~nashchodayAmAsa jayadrathavadhaM prati .. 7\-145\-7 (51196) taM prayAntamamogheShumutpatadbhirivAshugaiH . tvaramANA mahArAja senAmukhyAH samAdravan .. 7\-145\-8 (51197) duryodhanashcha karNashcha vR^iShaseno.atha madrarAT . ashvatthAmA kR^ipashchaiva svayameva cha saindhavaH .. 7\-145\-9 (51198) samAsAdya cha bIbhatsuH saindhavaM samupasthitam . netrAbhyAM krodhadIptAbhyAM sampraikShannirdahanniva'.. 7\-145\-10 (51199) yathAgnirindhaneddhau vai krodhendhanasamIritaH . saindhavasya mukhaM tyaktvA karNaH sAtvatamabhyayAt .. 7\-145\-11 (51200) upAyAntaM* tu rAdheyaM dR^iShTvA pArtho mahArathaH . prahasandevakIputramidaM vachanamabravIt .. 7\-145\-12 (51201) eSha prayAtyAdhirathiH sAtyakeH syandanaM prati . na mR^iShyati hataM nUnaM bhUrishravasamAhave .. 7\-145\-13 (51202) yatra yAtyeSha tatra tvaM chodayAshvA~njanArdana . na saumadattipadavIM gamayetsAtyakiM vR^iShaH .. 7\-145\-14 (51203) sa~njaya uvAcha. 7\-145\-15x (4643) evamukto mahAbAhuH keshavaH savyasAchinA . pratyuvAcha mahAtejAH kAlayuktamidaM vachaH .. 7\-145\-15 (51204) alameSha mahAbAhuH karNAyaiko.api pANDava . kiM punardraupadeyAbhyAM sahitaH sAtvatarShabhaH .. 7\-145\-16 (51205) na cha tAvatkShamaH pArtha tava karNena sa~NgaraH . prajvalantI maholkeva tiShThatyasminhi vAsavI . tvadarthaM pUjyamAnaiShA rakShyate paravIrahan .. 7\-145\-17 (51206) `na karNaM prAkR^itaM manye tena yoddhuM na sAmpratam . yaH karNo balavAneSha shakto.asmA~njetumojasA .. 7\-145\-18 (51207) karNasyaiSha mahAndoSho yaddUyena padepade . pramAdAchcha ghR^iNitvAchcha tena shochiti me manaH'.. 7\-145\-19 (51208) ataH karNaH prayAtvatra sAtvatasya yathA tathA . ahaM j~nAsyAmi kaunteya kAlamasya durAtmanaH .. 7\-145\-20 (51209) yatrainaM vishikhaistIkShNaiH pAtayiShyasi bhUtale . tadA gantAsi pArtha tvaM tena yoddhuM durAtmanA .. 7\-145\-21 (51210) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-145\-22x (4644) yo.asau karNena vIrasya vArShNeyasya samAgamaH . hate tu bhUrishravasi tadyuddhamabhavatkatham .. 7\-145\-22 (51211) sAtyakishchApi virathaH kaM samArUDhavAnratham . chakrarakShau cha pA~nchAlyau tanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-145\-23 (51212) sa~njaya uvAcha. 7\-145\-24x (4645) hanta te kathayiShyAmi yathAvR^ittaM mahAraNe . pashyatAM sarvasainyAnAM keshavAryunayorapi . shushrUShasva sthiro bhUtvA durAcharitamAtmanaH .. 7\-145\-24 (51213) xxmeva hi kR^iShNasya manogatamidaM prabho . vijetavyo yathA vIraH sAtyakiH saumadattinA .. 7\-145\-25 (51214) atItAnAgate rAjansa hi vetti janArdanaH . tataH sUtaM samAhUya dArukaM saMdidesha ha. 7\-145\-26 (51215) ratho me yujyatAM kalyamiti rAjanmahAbAlaH .. na hi devA na gandharvA na yakShoragarAkShasAH . mAnavA vA.api jetAraH kR^iShNayoH santi kechana. 7\-145\-27 (51216) pitAmahapurogAshcha devAH siddhAshcha taM viduH . tayoH prabhAvamatulaM shR^iNu yuddhaM tu tattathA .. 7\-145\-28 (51217) sAtyakiM virathaM dR^iShTvA karNaM chAbhyudyataM raNe . dadhmau sha~NkhaM mahAnAdamArShabheNAtha mAdhavaH .. 7\-145\-29 (51218) dAruko.avetya sandeshaM shrutvA sha~Nkhasya cha svanam . rathamanvAnayattasmai suparNochChritaketanam .. 7\-145\-30 (51219) sa keshavasyAnumate rathaM dArukasaMyutam . Aruroha shineH pautro jvalanAdityasannibham .. 7\-145\-31 (51220) kAmagaiH shaivyasugrIvameghapuShpavalAhakaiH . hayodagrairmahAvegairhemabhANDavibhUShitaiH .. 7\-145\-32 (51221) yuktaM samAruhya cha taM vimAnapratimaM ratham . abhyadravata rAdheyaM pravapansAyakAnbahUn .. 7\-145\-33 (51222) chakrarakShAvapi tadA yudhAmanyUttamaujasau . dhana~njayarathaM hitvA rAdheyaM pratyudIyatuH .. 7\-145\-34 (51223) rAdheyo.api mahArAja sharavarShaM samutsR^ijan . abhyadravatsusa~Nkruddho raNe shaineyamachyutam .. 7\-145\-35 (51224) naiva daivaM na gAndharvaM nAsuraM na cha rAkShasam . tAdR^ishaM bhuvi no yuddhaM divi vA shrutamityuta . upArasata tatsainyaM sarathAshvanaradvipam .. 7\-145\-36 (51225) tayordR^iShTvA mahArAja karma sammUDhachetasaH . sarve cha samapashyanta tadyuddhamatimAnuSham .. 7\-145\-37 (51226) tayornR^ivarayo rAjansArathyaM dArukasya cha .. 7\-145\-38 (51227) gatapratyAgatAvR^ittairmaNDalaiH sannivartanaiH . sArathestu rathasthasya kAshyapeyasya vismitAH .. 7\-145\-39 (51228) nabhastalagatAshchaiva devagAndharvadAnavAH . atIvAvahitA draShTuM karNashaineyayo raNam .. 7\-145\-40 (51229) mitrArthe tau parAkrAntau shuShmiNau spardhinau rame .. 7\-145\-41 (51230) karNashchAmarasa~NkAsho yuyudhAnashcha sAtyakiH . anyonyaM tau mahArAja sharavarShairavarShatAm .. 7\-145\-42 (51231) pramamAtha shineH pautraM karNaH sAyakavR^iShTibhiH . amR^iShyamANo nidhanaM kauravyajalasandhayoH .. 7\-145\-43 (51232) karNaH shokasamAviShTo mahoraga iva shvasan . sa shaineyaM raNe kruddhaH pradahanniva chakShuShA . abhyadhAvata vegena punaHpunararindama .. 7\-145\-44 (51233) taM tu sakrodhamAlokya sAtyakiH pratyayudhyata . mahatA sharavarSheNa gajaM pratigajo yathA .. 7\-145\-45 (51234) tau sametau naravyAghrau vyAghrAviva tarasvinau . anyonyaM santatakShAte raNe.anupamavikramau .. 7\-145\-46 (51235) tataH karNaM shineH pautraH sarvapArasavaiH sharaiH . bibheda sarvagAtreShu punaHpunararindama .. 7\-145\-47 (51236) sArathiM chAsya bhallena rathanIDAdapAtayat . ashvAMshcha chaturaH shvetAnnijaghAna shitaiH sharaiH .. 7\-145\-48 (51237) ChittvA dhvajaM rathaM chaiva shatadhA punarSharShabha . chakAra virathaM karNaM tava putrasya pashyataH .. 7\-145\-49 (51238) tato vimanaso rAjaMstAvakAste mahArathAH . vR^iShasenaH karNasutaH shalyo madrAdhipastathA. 7\-145\-50 (51239) droNaputrashcha shaineyaM sarvataH paryavArayan .. tataH paryAkulaM sarvaM na prAj~nAyata kiMchana .. 7\-145\-51 (51240) tathA sAtyakinA vIre virathe sUtaje kR^ite . hAhAkArastato rAjansarvasainyeShvabhUnmahAn .. 7\-145\-52 (51241) karNo.api viratho rAjansAtvatena kR^itaH sharaiH . duryodhanarathaM tUrNamAruroha viniHshvasan .. 7\-145\-53 (51242) mAnayaMstava putrasya bAlyAtprabhR^iti sauhR^idam . kR^itAM rAjyapradAnena pratij~nAM paripAlayan .. 7\-145\-54 (51243) tathA tu virathaM karNaM putrAMshcha paripAlayan .. duHshAsanamukhAnvIrAnnAvadhItsAtyakirvashI .. 7\-145\-55 (51244) rakShanpratij~nAM bhImena pArthena cha purAkR^itAm . virathAnvihvalAMshchakre na tu prANairvyayojayat .. 7\-145\-56 (51245) bhImasenena tu vadaH putrANAM te pratishrutaH . anudyUte cha pArthena vadhaH karNasya saMshrutaH .. 7\-145\-57 (51246) vadhe tvakurvanyatnaM te tasya karNamukhAstadA . nAshaknuvaMstato hantuM sAtyakiM pravarA rathAH .. 7\-145\-58 (51247) drauNishcha kR^itavarmA cha tathaivAnye mahArathAH . nirjitA dhanuShaikena shatashaH kShatriyarShabhAH . kA~NkShatA paralokaM cha dharmarAjasya cha priyam .. 7\-145\-59 (51248) kR^iShNayoH sadR^isho vIrye sAtyakiH shatrutApanaH . jitavAnsarvasainyAni tAvakAni hasanniva .. 7\-145\-60 (51249) kR^iShNo vA.api bhavelloke pArtho bA.api dhanurdharaH . shaineyo vA naravyAghra chaturthastu na vidyate .. 7\-145\-61 (51250) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-145\-62x (4646) ajayyaM vAsudevasya rathamAsthAya sAtyakiH . virathaM kR^itavAnkarNaM vAsudevasamo yudhi . dArukeNa samAyuktaH svabAhubaladarpitaH .. 7\-145\-62 (51251) kachchidanyaM samArUDhaH sAtyakiH shatrutApanaH . etadichChAmyahaM shrotuM kushalo hyasi bhAShitum . asahyaM tamahaM manye tanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-145\-63 (51252) sa~njaya uvAcha. 7\-145\-64x (4647) shR^iNu rAjanyathAvR^ittaM rathamanyaM mahAmatiH . dArukasyAnujastUrNaM kalpanAvidikalpitam .. 7\-145\-64 (51253) AyasaiH kA~nchanaishchApi paTTaiH sannaddhakUbaram . tArAsahasrakhachitaM siMhadhvajapatAkinam .. 7\-145\-65 (51254) ashvairvAtajavairyuktaM hemabhANDaparichChadaiH . saindhavairindusa~NkAshaiH sarvashabdAtigairdR^iDhaiH .. 7\-145\-66 (51255) chitrakA~nchanasannAhairvAjimukhyairvishAmpate . ghaNTAjAlAkularavaM shaktitomaravidyutam .. 7\-145\-67 (51256) yuktaM sA~NgrAmikairdravyairbahushastraparichChadaiH . rathaM sampAdayAmAsa meghagambhIraniHsvanam .. 7\-145\-68 (51257) taM samAruhya shaineyastava sainyamupAdravat . dAruko.api yathAkAmaM prayayau keshavAntikam .. 7\-145\-69 (51258) karNasyApi rathaM rAja~nsha~NkhagokShIrapANDuraiH . chitrakA~nchanasannAhaiH sadashvairvegavattaraiH .. 7\-145\-70 (51259) hemakakShyAdhvajopetaM klR^iptayantrapatAkinam . agryaM rathaM suyantAraM bahushastraparichChadam . upAjahrustamAsthAya karNo.apyabhyadravadripUn .. 7\-145\-71 (51260) etatte sarvamAkhyAtaM yanmAM tvaM paripR^ichChasi . bhUyashchApi nibodhemaM tavApannayajaM kShayam .. 7\-145\-72 (51261) ekatriMshattava sutA bhImasenena pAtitAH . durmukhaM pramukhe kR^itvA satataM chitrayodhinam .. 7\-145\-73 (51262) shatasho nihatAH shUrAH sAtvatenArjunena cha . bhIShmaM pramukhataH kR^itvA bhagadattaM cha bhArata . evameSha kShayo vR^itto rAjandurmantrite tava .. .. 7\-145\-74 (51263) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe pa~nchatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 145 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-145\-3 hepuNDarIkAkSha sa jayadrathastriShu dharmeShu vartate iti shrUyate ke punaste trayo dharmAH . atrochyate. yadi yudhyamAno hanyate tadA tUrNaM svargaprAptireva tasya dharmaH. atha palAyamAno hanyate tadA narakaprAptireva tasya dharmaH. atha madbhayAtsvadeshaM gachChati tadA yashaHsharIranAsha eva tasya dharmaH. yAvadasau yuddhAbhimukhaH prathamadharme tiShThati tAvadeva hantumuchitaH ataH shIghramashvAMshchodayeti. kuNDalito.ayaM shlokArdhaH jha.pustaka eva dR^ishyate .. 5\-145\-7 hayaj~naH hayahR^idayaj~naH .. 5\-145\-8 AshugaiH mArutaiH .. 5\-145\-14 vR^iShaH karNaH .. 5\-145\-* ita Arabhya uttarAdhyAyastha\-\-mandarashmiH sahasrAMshurasta~NgirimupAdravat iti 25 tamashlokaparyantaM vidyamAnAH shlokaH jha . pustake jayadrathavadhAdanantaraM vartante. 5\-145\-17 vAsavI shaktiriti sheShaH. . 5\-145\-20 yathA prayAti tathA prayAtviti yojyam . j~nAsyami j~nApayiShyAmi .. 5\-145\-21 yatra kAle .. 5\-145\-25 pUrvaM pUrvedyuH .. 5\-145\-26 kalyaM prAtaH .. 5\-145\-29 ArShabheNa svArthe tadvitaH . R^iShabhasvareNa .. 5\-145\-39 kAshyapeyasya dArukasya .. 5\-145\-57 anudyUte punardyUte .. 5\-145\-145 pa~nchachatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 146 .. shrIH .. 7\.146\. adhyAyaH 146 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunena karNeMprati tatkutabhImagarhaNAtitikShayA tadgarhaNapUrvakaM tatsutavadhapratij~nA .. 1 .. karNaduryodhanasaMvAdaH sa~NkulayuddhaM cha .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-146\-0 (51264) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-146\-0x (4648) tathA gateShu shUreShu teShAM mama cha sa~njaya . kiMsvidbhImArjunau chaiva sAtyakishchAkarottadA .. 7\-146\-1 (51265) sa~njaya uvAcha. 7\-146\-2x (4649) viratho bhImaseno vai karNavAkshalyapIDitaH . amarShavashamApannaH phalgunaM vAkyamabravIt .. 7\-146\-2 (51266) punaHpunastUbaraka mUDha audariketi cha . akR^itAstraka mA yotsIrbAla sa~NgrAmakAtara .. 7\-146\-3 (51267) iti mAmabravItkarNaH pashyataste dhana~njaya . evaM vaktA cha me vadhyastena choktastathA hyaham .. 7\-146\-4 (51268) etadvrataM mahAbAho tvayA saha kR^itaM mayA . tathaitanmama kaunteya yathA tava na saMshayaH .. 7\-146\-5 (51269) tadvadhAya narashreShTha smaraitadvachanaM mama . yathA bhavati tatsatyaM tathA kuru dhana~njaya .. 7\-146\-6 (51270) tachChrutvA vachanaM tasya bhImasyAmitavikramaH . tato.arjuno.abravItkarNaM ki~nchidabhyetya saMyuge .. 7\-146\-7 (51271) karNakarNa vR^ithAdR^iShTe sUtaputrAtmasaMstuta . adharmabuddhe shR^iNu me yattvAM vakShyAmi sAmpratam .. 7\-146\-8 (51272) dvAvevaM karNa shUrANAM raNe dR^iShTau jayAjayau . tau chApyanityau rAdheya vAsavasyApi yudhyataH .. 7\-146\-9 (51273) `raNamutsR^ijya nirlajja gachChase cha punaH punaH . mAhAtmyaM pashya bhImasya karma janma kule tathA . noktavAnparuShaM yattvAM palAyanaparAyaNam .. 7\-146\-10 (51274) bhUyastvamapi sa~NgamyaM sakR^ideva yadR^ichChayA . virathaM kR^itavAnvIraM pANDavaM sUtadAyada .. 7\-146\-11 (51275) kulasya sadR^ishaM chApi rAdheya kR^itavAnasi . naikAntasiddhiH sa~NgrAme vAsavasyApi vidyate'.. 7\-146\-12 (51276) mumUrShuryuyudhAnena viratho vikalendriyaH . madvadhyastvamiti j~nAtvA jitvA jIvanvisarjitaH .. 7\-146\-13 (51277) yadR^ichChayA raNe bhImaM yudhyamAnaM mahAbalam . katha~nchidvirathaM kR^itvA yattvaM rUkShamabhAShathAH . adharmastveSha sumahAnanAryacharitaM cha tat .. 7\-146\-14 (51278) nAriM jitvA.atikatthante na cha jalpanti durvachaH . na cha ka~nchana nindanti santaH shUrA nararShabhAH .. 7\-146\-15 (51279) tvaM tu prAkR^itavij~nAnastattadvadasi sUtaja . bahvabaddhamakarNyaM cha chApalAdaparIkShitam .. 7\-146\-16 (51280) yudhyamAnaM parAkrAntaM shUramAryavrate ratam . yadavocho.apriyaM bhImaM naitatsatyaM vachastava . pashyatAM sarvasainyAnAM keshavasya mamaiva cha .. 7\-146\-17 (51281) viratho bhImasenena kR^ito.asi bahusho raNe . na cha tvAM paruShaM ki~nchiduktavAnpANDunandanaH .. 7\-146\-18 (51282) yasmAttu bahu rUkShaM cha shrAvitaste vR^ikodaraH . parokShaM yachcha saubhadro yuShmAbhirbahubhirhataH . tasmAdasyAvalepasya sadyaH phalamavApnuhi .. 7\-146\-19 (51283) tvayA tasya dhanushChinnamAtmanAshAya durmate . tasmAdvadhyo.asi me mUDha sabhR^ityasutabAndhavaH .. 7\-146\-20 (51284) kuru tvaM sarvakR^ityAni mahatte bhayamAgatam . hantA.asmi vR^iShasenaM te prekShamANasya saMyuge .. 7\-146\-21 (51285) ye chAnye.apyupayAsyanti buddhimohena mAM nR^ipAH . tAMshcha sarvAnhaniShyAmi satyenAyudhamAlabhe .. 7\-146\-22 (51286) tvAM cha mUDhAkR^itapraj~namatimAninamAhave . dR^iShTvA duryodhano mando bhR^ishaM tapsyati pAtitam .. 7\-146\-23 (51287) sa~njaya uvAcha. 7\-146\-24x (4650) arjunena pratij~nAte vadhe karNasutasya tu . mahAnsutumulaH shabdo babhUva rathinAM tadA .. 7\-146\-24 (51288) tasminnAkulasa~NgrAme vartamAne mahAbhaye . mandarashmiH sahasrAMshurasta~NgirimupAdravat .. 7\-146\-25 (51289) tato duryodhano rAjA rAdheyaM tvarito.abravIt . arjunaM prekShya saMyAtaM jayadrathavadhaM prati .. 7\-146\-26 (51290) `amAnuShANi karmANi kurvantau bharatarShabha . sAtyakiM bhImasenaM cha yattau tau darshayanniva .. 7\-146\-27 (51291) ayaM sa vaikartana yuddhakAlo vidarshayasvAtmabalaM mahAtman . yathA na vadhyeta raNe.arjunena jayadrathaH karNa tathA kuruShva .. 7\-146\-28 (51292) alpAvasheSho divaso hi sAmprataM nivArayehAdya ripuM sharaughaiH . dinakShayaM prApya narapravIra dhruvo hi naH karNa jayo bhaviShyati .. 7\-146\-29 (51293) saindhave rakShyamANe tu sUryasyAstamanaM prati . mithyApratij~naH kaunteyaH pravekShyati hutAshanam .. 7\-146\-30 (51294) anarjunAyAM cha bhuvi muhUrtamapi mAnada . jIvituM notsaheranvai bhrAtaro.asya sahAnugAH .. 7\-146\-31 (51295) pANDaveShu vinaShTeShu sashailavanakAnanAm . vasundharAmimAM karNa bhokShyAmo mahatakaNTakAm .. 7\-146\-32 (51296) daivenopahataH pArtho viparItashcha mAnada . kAryAkAryamajAnAnaH pratij~nAM kR^itavAnraNe .. 7\-146\-33 (51297) nUnamAtmavinAshAya pANDavena kirITinA . mithyApratij~naiva kR^itA jayadrathavadhaM prati .. 7\-146\-34 (51298) kathaM jIvati durdharShe tvapi rAdheya phalgunaH . anasta~Ngata Aditye hanyAtsaindhavakaM nR^ipam .. 7\-146\-35 (51299) rakShitaM madrarAjena kR^ipeNa cha mahAtmanA . jayadrathaM raNamukhe kathaM hanyAddhana~njayaH .. 7\-146\-36 (51300) drauNinA rakShyamANaM cha mayA duHshAsanena cha . kathaM prApsyati bIbhatsuH saindhavaM kAlachoditaH .. 7\-146\-37 (51301) yudhyante bahavaH shUrA lambate cha divAkaraH . sha~Nke jayadrathaM pArtho naiva prApsyati mAnada .. 7\-146\-38 (51302) sa tvaM karNa mayA sArdhaM shUraishchAnyairmahArathaiH . drauNinA tvaM hi sahito madreshena kR^ipeNa cha . yudhyasva yatnamAsthAya paraM pArthena saMyuge .. 7\-146\-39 (51303) evamuktastu rAdheyastava putreNa mAriSha . duryodhanamidaM vAkyaM pratyuvAcha kurUttamam .. 7\-146\-40 (51304) dR^iDhalakShyeNa vIreNa bhImasenena dhanvinA . bhR^ishaM bhinnatanuH sa~Nkhye sharajAlairanekashaH .. 7\-146\-41 (51305) sthAtavyamiti tiShThAmi raNe samprati mAnada . nA~Ngami~Ngati ki~nchinme santaptasya maheShubhiH . yotsyAmi tu yathAshaktyA tvadarthaM jIvitaM mama .. 7\-146\-42 (51306) `tattathA prayatiShye.ahaM paraM shaktyA##xxxx##suyodhana'. yathA pANDavamukhyo.asau na haniShyAti saindhavam .. 7\-146\-43 (51307) na hi me yudhyamAnasya sAyakAnasyataH shitAn . saindhavaM prApsyate vIraH savyasAchI dhana~njayaH .. 7\-146\-44 (51308) yattu bhaktimatA kAryaM satataM hitakA~NkShiNA . tatkariShyAmi kauravya jayo daive pratiShThitaH .. 7\-146\-45 (51309) saindhavArthe paraM yatnaM kariShyAmyadya saMyuge . tvatpriyArthaM mahArAja jayo daive pratiShThitaH .. 7\-146\-46 (51310) adya yotsye.arjumahaM pauruShaM svaM vyapAshritaH . tvadarthe puruShavyAghra jayo daive pratiShThitaH .. 7\-146\-47 (51311) adya yuddhaM kurushreShTha mama pArthasya chobhayoH . pashyantu sarvasainyAni dAruNaM romaharShaNam .. 7\-146\-48 (51312) sa~njaya uvAcha. 7\-146\-49x (4651) karNakauravayorevaM raNe saMbhAShamANayoH . arjuno nishitairbANairjaghAna tava vAhinIm .. 7\-146\-49 (51313) chichCheda nishitairbANaiH shUrANAmanivartinAm .. 7\-146\-50 (51314) bhujAnparighasa~NkAshAnhastihastopamAnraNe . shirAMsi cha mahAbAhushchichCheda nishitaiH sharaiH .. 7\-146\-51 (51315) hastihastAndvipaskandhAnrathAkShAMshcha samantataH . shoNitAktAnhayArohAngR^ihItaprAsatomarAn .. 7\-146\-52 (51316) kShuraishchichCheda bIbhatsurdvidhaikaikaM tridhaiva cha . hayAnvAraNamukhyAMshcha padAtIMshcha samantataH . dhvajAMshChatrANi chApAni chAmarANi shirAMsi cha .. 7\-146\-53 (51317) kakShamagnirivoddhUtaH prAdahattava vAhinIm . achireNa mahIM pArthashchakAra rudhirottarAm .. 7\-146\-54 (51318) hatabhUyiShThayodhaM tatkR^itvA tava balaM balI . AsasAda durAdharShaH saindhavaM satyavikramaH .. 7\-146\-55 (51319) bIbhatsurbhImasenena sAtvatena cha rakShitaH . prababhau bharatashreShTha jvalanniva hutAshanaH .. 7\-146\-56 (51320) taM tathA.avasthitaM dR^iShTvA tvadIyA vIrasaMmatAH . nAmR^iShyanta maheShvAsAH pANDavaM puruSharShabhAH .. 7\-146\-57 (51321) duryodhanashcha karNashcha vR^iShaseno.atha madrarAT . ashvatthAmA kR^ipashchaiva svayameva cha saindhavaH .. 7\-146\-58 (51322) sannaddhAH saindhavasyArthe samAvR^iNvankirITinam . nR^ityantaM rathamArgeShu dhanurjyAtalaniHsvanaiH .. 7\-146\-59 (51323) sa~NgrAmakovidaM pArthaM sarve yuddhavishAradAH . abhItAH paryavartanta vyAditAsyamivAntakam .. 7\-146\-60 (51324) saindhavaM pR^iShThataH kR^itvA jighAMsanto.achyutArjunau . sUryAstamanamichChanto lohitAyati bhAskare .. 7\-146\-61 (51325) te bhujairbhogibhogAbhairdhanUMShyAnamya sAyakAn . mumuchuHsUryarashmyAbhA~nChatashaH phalgunaM prati .. 7\-146\-62 (51326) tatastAnasyamAnAMshcha kirITI yuddhadurmadaH . dvidhA tridhA.aShTadhaikaikaM ChittvA vivyAdha tAnrathAn .. 7\-146\-63 (51327) siMhalA~NgUlaketustu darshayanvIryamAtmanaH . shAradvatIsuto rAjannarjunaM pratyavArayan .. 7\-146\-64 (51328) sa vidvA dashabhiH pArthaM vAsudevaM cha saptabhiH . atiShThadrathamArgeShu saindhavaM pratipAlayan .. 7\-146\-65 (51329) athainaM kauravashreShThAH sarva eva mahArathAH . mahatA rathavaMshena sarvataH pratyavArayan .. 7\-146\-66 (51330) viShphArayantashchApAni visR^ijantashcha sAyakAn . saindhavaM paryarakShanta shAsanAttanayasya te .. 7\-146\-67 (51331) tataH pArthasya shUrasya bAhvorbalamadR^ishyata . iShUNAmakShayatvaM cha dhanuSho gANDivasya cha .. 7\-146\-68 (51332) astrairastrANi saMvArya drauNeH shAradvatasya cha . ekaikaM dashabhirbANaiH sarvAneva samArpayat .. 7\-146\-69 (51333) taM drauNiH pa~nchaviMshatyA vR^iShasenashcha saptabhiH . duryodhanashcha viMshatyA karNashalyau tribhistribhiH .. 7\-146\-70 (51334) ta enamabhigarjanto vidhyantashcha punaHpunaH . vidhunvantashcha chApAni sarvataH pratyavArayan .. 7\-146\-71 (51335) shliShTaM cha sarvatashchakrU rathamaNDalamAshu te . sUryAstamanamichChantastvaramANA mahArathAH .. 7\-146\-72 (51336) ta enamabhinardantau vidhunvAnA dhanUMShi cha . siShichurmArgaNaistIkShNairgiriM meghA ivAmbubhiH .. 7\-146\-73 (51337) te mahAstrANi divyAni tatra rAjanvyadarshayan . dhana~njayasya gAtre tu shUrAH parighabAhavaH .. 7\-146\-74 (51338) `nivArya tA~nsharavrAtairdivyAnyastrANi darshayan'. hatabhUyiShThayodhaM tatkR^itvA tava balaM balI . AsasAda durAdharShaH saindhavaM satyavikramaH .. 7\-146\-75 (51339) taM karNaH saMyuge rAjanpratyavArayadAshugaiH . miShato bhImasenasya sAtvatasya cha bhArata .. 7\-146\-76 (51340) taM pArtho dashabhirbANaiH pratyavidhyadrANAjire . sUtapUtraM mahAbAhuH sarvasainyasya pashyataH .. 7\-146\-77 (51341) sAtvatashcha tribhirbANaiH karNaM vivyAdha mAriSha . bhImasenastribhishchaiva punaH pArthashcha saptabhiH .. 7\-146\-78 (51342) tAnkarNaH prativivyAdha ShaShTyAShaShTyA mahArathaH . tadyuddhamabhavadrAjankarNasya bahubhiH saha .. 7\-146\-79 (51343) tatrAdbhUtamapashyAma sUtaputrasya mAriSha . yadekaH samare kruddhastrInrathAnparthavArayat .. 7\-146\-80 (51344) phalgunastu mahAbAhuH karNaM vaikartanaM raNe . sAyakAnAM shatenaiva sarvamarmasvatADayat .. 7\-146\-81 (51345) rudhirokShitasarvA~NgaH sUtaputraH pratApavAn . sharaiH pa~nchAshatA vIraH phalgunaM pratyavidhyata .. 7\-146\-82 (51346) tasya tallAghavaM dR^iShTvA nAmR^iShyata raNe.arjunaH . tasya pArtho dhanushChittvA vivyAdhainaM stanAntare . sAyakairnavabhirvIrastvaramANo dhana~njayaH .. 7\-146\-83 (51347) athAnyaddhanurAdAya sUtaputraH pratApavAn . sAyakairaShTasAhasraishChAdayAmAsa pANDavam .. 7\-146\-84 (51348) tAM bANavR^iShTimatulAM karNachApasamutthitAm . vyadhamatsAyakaiH pArthaH shalabhAniva mArutaH .. 7\-146\-85 (51349) ChAdayAmAsa cha tadA sAyakairarjuno raNe . pashyatAM sarpayodhAnAM darshayanpANilAghavam .. 7\-146\-86 (51350) vadhArthaM chAsya samare sAyakaM sUryavarchasam . chikShepa tvarayA yuktastvarAkAle dhana~njayaH .. 7\-146\-87 (51351) tamApatantaM vegena drauNishchichCheda sAyakam . ardhachandreNa tIkShNena sa chChinnaH prApatadbhUvi .. 7\-146\-88 (51352) karNo.api dviShatAM hantA ChAdayAmAsa phalgunam . sAyakairbahusAhasraiH kR^itapratikR^itepsayA .. 7\-146\-89 (51353) tau vR^iShAviva nardantau narasiMhau mahArathau . sAyakaistu pratichChannaM chakratuH khamajihmagaiH .. 7\-146\-90 (51354) adR^ishyau cha sharauthaistau nighntAvitaretaram . karNa pArtho.asti tiShThatvaM karNo.ahaM tiShTha phalgunna .. 7\-146\-91 (51355) ityevaM tarjayantau tau vAkshalyaistu parasparam . vidhyetAM samare vIrau chitraM laghu cha suShThu cha .. 7\-146\-92 (51356) prekShaNIyau chAbhavatAM sarvayodhasamAgame . prashasyAmAnau samare siddhachAraNapannagaiH .. 7\-146\-93 (51357) ayudhyetAM mahArAja parasparavadhaiShiNau . tato duryodhano rAjaMstAvakAnabhyabhAShata .. 7\-146\-94 (51358) yatnAdrakShata rAdheyaM nAhatvA samare.arjunam . nivartiShyati rAdheyo na vA.ajitvA.adya phalgunaM .. 7\-146\-95 (51359) etasminntare rAjandR^iShTvA karNasya vikramam . AkarNamuktairiShubhiH karNasya chaturo hayAn . anayatpretalokAya chaturbhiH shvetavAhanaH .. 7\-146\-96 (51360) sArathiM chAsya bhallena rathanIDAdapAtayat . ChAdayAmAsa sa sharaistava putrasya pashyataH .. 7\-146\-97 (51361) sa~nChAdyamAnaH samare hatAshvo hatasArathiH . mohitaH sharajAlena kartavyaM nAbhyapadyata .. 7\-146\-98 (51362) taM tathA virathaM dR^iShTvA rathamAropya taM tadA . ashvatthAmA mahArAja bhUyo.arjunamayodhayat .. 7\-146\-99 (51363) madrarAjashcha kaunteyamavidhyattriMshatA sharaiH . `Avavre.arjunamArgaM cha sharajAlena bhArata'.. 7\-146\-100 (51364) shAradvatastu viMshatyaM vAsudevaM samArpayat . dhana~njayaM dvAdashabhirAjaghAna shilImukhaiH .. chaturbhiH sindhurAjashcha vR^iShasenashcha saptabhiH . pR^ithakpR^itha~NmahArAja vivyadhuH kR^iShNapANDavau .. 7\-146\-101 (51365) tathaiva tAnpratyavidhyatkuntIputro dhana~njayaH . droNaputraM chatuHShaShTyA madrarAjaM shatena cha .. saindhavaM dashabhirbANairvR^iShasenaM tribhiH sharaiH . shAradvataM cha viMshatyA vidvvA pArtho nanAda ha .. 7\-146\-102 (51366) te pratij~nApratIghAtamichChantaH savyasAchinaH . sahitAstAvakAstUrNamabhipeturdhana~njayam .. 7\-146\-103 (51367) athArjunaH sarvato vAruNAstraM prAdushchakre trAsayandhArtarAShTrAn . taM pratyudIyaH kuruvaH pANDuputraM rathairmahArhaiH sharavarShaM sR^ijantaH .. 7\-146\-104 (51368) tatastu tasmiMstumale samutthite sudAruNe bhAratamohanIye . no muhyata prApya sa rAjaputraH kirITamAlI vyasR^ijachCharaughAn .. 7\-146\-105 (51369) vadhaprepsuH savyasAchI kurUNAM smarankleshAndvAdashavarShavR^ittAn . gANDIvamuktairiShubhirmahAtmA sarvA disho vyAvR^iNodaprameyaH .. 7\-146\-106 (51370) pradIptolkamabhavachchAntarikShaM mR^iteShu deheShvapatanvayAMsi . yatpi~Ngalajyena kirITamAlI kruddho ripUnAjagavena hanti .. 7\-146\-107 (51371) tataH kirITi mahatA mahAyashAH sharAsanenAsya sharAnanIkajit . hayapravekottamanAgaghUrNitA\-\- nkurupravIrAniShubhirvyApAtayat .. 7\-146\-108 (51372) gadAshcha gurvIH parighAnayasmayA\-\- nasIMshcha shaktIshcha raNe narAdhipAH . mahAnti shastrANi cha bhImadarshanAH pragR^ihya pArthaM sahasA.abhidudruvuH .. 7\-146\-111 (51373) tato yugAntAbhrasamasvanaM maha\-\- nmahendrachApapratimaM cha gANDivam . chakarSha dorbhyoM vihasanbhR^ishaM yayau dahaMstvahIyAnyamarAShTravardhanaH .. 7\-146\-112 (51374) sa tAnudIrNAnsarathAnsavAraNA\-\- npadAtisa~NghAMshcha mahAdhanurdharaH . vipannasarvAyudhajIvitAnraNe chakAra vIro yamarAShTravardhanAn .. .. 7\-146\-113 (51375) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ShaTchatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 146 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-146\-33 upahato mohitaH . viparIto.anyathAbhUtaprakR^itiH .. 5\-146\-41 dR^iDhalakShyeNa dR^iDhaprahAreNa .. 5\-146\-45 pratiShThitaH adhInaH .. 5\-146\-106 sarvartodAramastraM iti . ka.kha.Ta.pAThaH. sarvataH sAramastraM iti ~Na. pAThaH .. 5\-146\-107 prApya yuddhamiti sheShaH .. 5\-146\-110 Asya samantataH kShiptvA .. 5\-146\-146 ShaTchatvAriMshadadhikachatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 147 .. shrIH .. 7\.147\. adhyAyaH 147 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## alpasheShe divase tirohite cha jayadrathe kR^iShNenAndhakArasarjanena sUryabimbapidhAnam .. 1 .. adR^ishyamAne bhAnau jayadrathe cha niHsha~NkamAtmAnamAviShkurvati arjunena kR^iShNachodanayA tachChirashChedaH .. 2 .. kR^iShNenArjunamprati jayadrathashiraH bUtale na nipAtanIyamityukte tena tamprati tatkAraNakathanaprArthanA .. 3 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-147\-0 (51376) sa~njaya uvAcha. 7\-147\-0x (4652) shrutvA ninAdaM dhanuShashcha tasya vispaShR^imutkaShTamivAntakasya . shakrAshanisphoTasamaM sughoraM vikR^iShyamANasya dhana~njayena .. 7\-147\-1 (51377) trAsodvignaM tathoddhAntaM tvadIyaM tadbalaM nR^ipa . yugAntavAtasa~NkShubdhaM chaladvIchitara~Ngitam . pralInamInamakaraM sAgarAmbha ivAbhavat .. 7\-147\-2 (51378) `madhyandinagataM sUryamApatantamivAmbare . na shekuH sarvabhUtAni pANDavaM prativIkShitum'.. 7\-147\-3 (51379) sa raNe vyacharatpArthaH prekShyamANo dhana~njayaH . yugapaddikShu sarvAsu sarvANyastrANi darshayan .. 7\-147\-4 (51380) AdadAnaM mahArAja sandadhAnaM cha pANDavam . utkarShantaM sR^ijantaM cha na sma pashyAma lAghavAt .. 7\-147\-5 (51381) [tataH kruddho mahAbAhuraindramastraM durAsadam . prAdushchakre mahArAja trAsayansarvabhAratAn .. 7\-147\-6 (51382) tataH sharAH prAdurAsandivyAstrapratimantritAH . pradIpAshcha shikhimukhAH shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-147\-7 (51383) AkarNapUrNanirmuktairagnyarkAMshunibhaiH sharaiH . nabho.abhavattadduShprekShyamulkAbhiriva saMvR^itam .. 7\-147\-8 (51384) tataH shastrAndhakAraM tatkauravaiH samudIritam . ashakyaM manasA.apyanyaiH pANDavaH sambhramanniva .. 7\-147\-9 (51385) nAshayAmAsa vikramya sharairdivyAstramantritaiH . naishaM tamoMshubhiH kShipraM dinAdAviva bhAskaraH .. 7\-147\-10 (51386) tatastu tAvakaM sainyaM dIptaiH sharagabhastibhiH . AkShipatpalvalAmbUni nidAghArka iva prabhuH .. 7\-147\-11 (51387) tato divyAstraviduShA prahitAH sAyakAMshavaH . samAplavandviShatsainyaM lokaM bhAgorivAMshavaH .. 7\-147\-12 (51388) athApare samutsR^iShTA vishikhAstigmatejasaH . hR^idayAnyAshu vIrANAM vivishuH priyabandhuvat .. 7\-147\-13 (51389) ya enamIyuH samare tvadyodhAH shUramAninaH . shalabhA iva te dIptamagniM prApya yayuH kShayam .. 7\-147\-14 (51390) evaM sa mR^idra~nshatrUNAM jIvitAni yashAMsi cha . pArthashchachAra sa~NgrAme mR^ityurvigrahavAniva .. 7\-147\-15 (51391) sa kirITAni vastrANi sA~NgadAnvipulAnbhujAn . sakuNDalayugAnkarNAnkeShA~nchidaharachCharaiH .. 7\-147\-16 (51392) satomarAngajasthAnAM saprAsAnhayasAdinAm . sacharmaNaH padAtInAM rathinAM cha sadhanvanaH . sapratodAnniyantR^INAM bAhUMshchichCheda pANDavaH .. 7\-147\-17 (51393) pradIptograsharArjiShmAnbabhau tatra dhana~njayaH . savisphuli~NgAgrashikho jvalanniva hutAshanaH .. 7\-147\-18 (51394) taM devarAjapratimaM sarvashastrabhR^itAM varam . yugapaddikShu sarvAsu rathasthaM puruSharShabham .. 7\-147\-19 (51395) nikShipantaM mahAstrANi prekShaNIyaM dhana~njayam . nR^ityantaM rathamArgeShu dhanurjyAtalanAdinam .. 7\-147\-20 (51396) nirIkShituM na shekuste yatnavanto.api pArthivAH . madhyandinagataM sUryaM pratapantamivAmbare .. 7\-147\-21 (51397) dIptograsambhR^itasharaH kirITI virarAja ha . varShAsvivodIrNajalaH sendradhanvAmbudo mahAn .. 7\-147\-22 (51398) mahAstrasaMpluve tasmi~njiShNunA sampravartite . sudustare mahAghore mamajjuryodhapu~NgavAH .. 7\-147\-23 (51399) utkR^ittavadanairdehaiH sharIraiH kR^ittabAhubhiH . bhujaishcha pANinirmuktaiH pANibhirvya~NgulIkR^itaiH .. 7\-147\-24 (51400) kR^ittAgrahastaiH karibhiH kR^ittadantairmadotkaTaiH . hayaishcha vidhuragrIvai rathaishcha shakalIkR^itaiH .. 7\-147\-25 (51401) nikR^ittAntraiH kR^ittapAdaistathA.anyaiH kR^ittasandhibhiH . nishcheShTairvisphuradbhishcha shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-147\-26 (51402) mR^ityorAghAtalalitaM tatpArthAyodhanaM mahat . apashyAma mahIpAla bhIrUNAM bhayavardhanam .. 7\-147\-27 (51403) AkrIDamiva rudrasya purAbhyardayataH pashUn . gajAnAM kShuranirmuktaiH karaiH sabhujageva bhUH .. 7\-147\-28 (51404) kvajidbabhau sragviNIva vaktrapadmaiH samAchitA . vichitroShNIShamukuTaiH keyUrA~NgadakuNDalaiH .. 7\-147\-29 (51405) svarNachitratanutraishcha bhANDaishcha gajavAjinAm . kirITashatasa~NgIrNA tatra tatra samAchitA . virAja bhR^ishaM chitrA mahI navavadhUriva .. 7\-147\-30 (51406) majjAmedaHkardaminIM shoNitaughatara~NgiNIm . marmAsthibhiragAdhAM cha keshashaivalashAdvalAm .. 7\-147\-31 (51407) shirobAhUpalataTAM rugNakroDAsthisa~NkaTAm . chitradhvajapatAkADhyAM ChatrAchApormimAlinIm .. 7\-147\-32 (51408) vigatAsumahAkAyAM gajadehAbhisa~NkulAm . rathoDupashatAkIrNAM hayasa~NghAtarodhasam .. 7\-147\-33 (51409) rathachakrayugeShAkShakUbarairatidurgamAm . prAsAsishaktiparashuvishikhAhidurAsadAm .. 7\-147\-34 (51410) balaka~NkumahAnakrAM gomAyumakarotkaTAm . gR^ighrodagramahAgrAhAM shivAvirutabhairavAm .. 7\-147\-35 (51411) nR^ityatpretapishAchAdyairbhUtAkIrNAM sahasrashaH . gatAsuyodhanishcheShTasharIrashatavAhinIm .. 7\-147\-36 (51412) mahApratibhayAM raudrAM ghorAM vaitaraNImiva . nadIM pravartayAmAsa bhIrUNAM bhayavardhinIm .. 7\-147\-37 (51413) taM dR^iShTvA tasya vikrAntamantakasyeva rUpiNaH . abhUtapUrvaM kuruShu bhayamAgAdraNAjire .. 7\-147\-38 (51414) tata AdAya vIrANAmastrairastrANi pANDavaH . AtmAnaM raudramAchaShTa raudrakarmaNyadhiShThitaH .. 7\-147\-39 (51415) tato rathavarAnrAjannatyatikrAmadarjunaH ..] 7\-147\-40 (51416) madhyandinagataM sUryaM pratapantamivAmbare . na shekuH sarvabhUtAni pANDavaM prativIkShitum .. 7\-147\-41 (51417) prasR^itAMstasya gANDIvAchCharavrAtAnmahAtmanaH . sa~NgrAme samprapashyAmo haMsapa~NktirivAmbare .. 7\-147\-42 (51418) vinivArya sa vIrANAmastrairastrANi sarvataH . darshayanraudramAtmAnamugre karmaNi dhiShThitaH .. 7\-147\-43 (51419) sa tAnrathavarAnrAjannatyAkrAmattadA.arjunaH . mohayanniva nArAchairjayadrathavadhepsayA .. 7\-147\-44 (51420) visR^ijandikShu sarvAsu sharAnachyutasArathiH . saratho vyacharattUrNaM prekShaNIyo dhana~njayaH .. 7\-147\-45 (51421) bhramanta iva shUrasya sharavrAtAH mahAtmanaH . adR^ishyantAntarikShasthAH shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-147\-46 (51422) AdadAnaM maheShvAsaM sandadhAnaM cha sAyakam . visR^ijantaM cha kaunteyaM nAnupashyAma vai tadA .. 7\-147\-47 (51423) tathA sarvA disho rAjansarvAMshcha rathino raNe . AkulIkR^itya kaunteyo jayadrathamupAdravat . vivyAdha cha chatuHShaShTyA sharANAM nataparvaNAm .. 7\-147\-48 (51424) [saindhavAbhimukhaM yAntaM yodhAH samprekShya pANDavam . nyavartanta raNAdvIrA nirAshAstasya jIvite .. 7\-147\-49 (51425) yo yo.abhyadhAvadAkrande tAvakaH pANDavaM raNe . tasyatasyAntagA bANAH sharIre nyapatanprabho .. 7\-147\-50 (51426) kabandhasa~NkulaM chakre tava sainyaM mahArathaH . arjuno jayatAM shreShThaH sharairagnyaMshusannibhaiH .. 7\-147\-51 (51427) evaM tattava rAjendra chatura~NgabalaM tadA . vyAkulIkR^itya kaunteyo jayadrathamupAdravat .. 7\-147\-52 (51428) drauNiM pa~nchAshatA.avidhyadvR^iShasenaM tribhiH sharaiH . kR^ipAyamANaH kaunteyaH kR^ipaM navabhirArdayat .. 7\-147\-53 (51429) shalyaM ShoDashabhirbANaiH karNaM dvAtriMshatA sharaiH . saindhavaM tu chatuHShaShTyA vidvvA siMha ivAnadat ..] 7\-147\-54 (51430) saindhavastu tathA viddhaH sharairgANDIvadhanvanA . na chakShame susa~NkruddhastotrArdita iva dvipaH .. 7\-147\-55 (51431) sa varAhadhvajastUrNaM gArdhrapatrAnajihmagAn . kruddhAshIviShasa~NkAshAnkarmAraparimArjitAn .. 7\-147\-56 (51432) AkarNapUrNAMshchikShepa phalgunasya rathaM prati . tribhistu vidvA govindaM nArAchaiH ShaDbhirarjunam .. 7\-147\-57 (51433) aShTabhirvAjino.avidhyaddhvajaM chaikena patriNA . `bhUyashchaivArjunaM sa~Nkhye sharavarShairavAkirat'.. 7\-147\-58 (51434) sa vikShipyArjunastUrNaM saindhavaprahitA~nsharAn . yugapattasya chichCheda sharAbhyAM saindhavasya ha . sAratheshcha shiraH kAyAdvvajaM cha samala~NkR^itam .. 7\-147\-59 (51435) sa chChinnayaShTiH sumahAndhana~njayasharAhataH . varAhaH sindhurAjasya papAtendusamaprabhaH .. 7\-147\-60 (51436) AdityaM prekShamANastu bIbhatsuH sR^ikviNI lihan . apashyannAntaraM tasya rakShibhiH saMvR^itasya vai .. 7\-147\-61 (51437) abhavaktrodharaktAkSho vyAttAnana ivAntakaH . athAbravIdvAsudevaH kuntIputraM dhana~njayam .. 7\-147\-62 (51438) naiva shakyastvayA hantuM nirvyAjaM bharatarShabha . srakShyAmyahamupAyaM tamAdityasyApavAraNe . tato.astaM gatamAdityaM maMsyate sindhurADiha .. 7\-147\-63 (51439) tato.asya vismayaH pArtha harShashchaiva bhaviShyati . AtmajIvitalAbhAchcha pratij~nAyAshcha nAshanAt .. 7\-147\-64 (51440) asta~NgatamivAdityaM dR^iShTvA mohena bAlishaH . na hi shakShyatyathA.a.atmAnaM rakShituM harShasambhavAt .. 7\-147\-65 (51441) etasminneva kAle tu prahartavyaM dhana~njaya . jayadrathasya kShudrasya savidurdarshanArthinaH .. 7\-147\-66 (51442) sa~njaya uvAcha. 7\-147\-67x (4653) evamuktvA tataH pArthaM kShipramevAharatprabhAm . janArdanena sR^iShTaM vai tama AdityanAshanam .. 7\-147\-67 (51443) pArthasya balamaj~nAnAttamo dR^iShTvA suduHkhitam . abhavaMstAvakA yodhA harShasa~NkulachetasaH .. 7\-147\-68 (51444) te prahR^iShTA raNe rAjannapashyansainikA ravim . unnAmya vaktrANi tadA sa cha rAjA jayadrathaH .. 7\-147\-69 (51445) vIkShamANe tatastasminsindhurAje divAkaram . unnamayya shirogrIvAM vIkShate sUryamaNDalam . tasya shIghraM pR^iShatkena kAyAchChIrShamapAhara .. 7\-147\-70 (51446) keshavenaivamuktaH sannamarShAdraktalochanaH . udbabarha sharaM tIkShNamamarairapi duHsaham .. 7\-147\-71 (51447) evaM tUNIshayaM ghoramindrAshanisamaprabham . varmabhedinamatyarthaM gandhamAlyArchitaM sadA . visasarja tatastUrNaM saindhavasya rathaM prati .. 7\-147\-72 (51448) sa tu gANDIvanirmuktaH sharaH shyena ivAshunaH . shakuntamiva vR^ikShAgrAtsaindhavasyAharachChiraH .. 7\-147\-73 (51449) prapatiShyati shIrShe tu kR^iShNo.arjunamathAbravIt . pArtha pArtha shiro hyetadyathA neyAnmahItalam . tathA kuru kurushreShTha vakShye tasyApi kAraNam .. 7\-147\-74 (51450) shrutvA tu vachanaM tasya tvaramANo.astramAyayA . tathA.aharachChirastasya sharairUrdhvaM dhana~njayaH . durhR^idAmapaharShAya suhR^idAM harShaNAya cha .. 7\-147\-75 (51451) tiryagUrdhvamadhashchaiva punarUrdhvamathApi cha . dIrghakAlamavAkvaiva samprakrIDannivArjunaH .. 7\-147\-76 (51452) tatsainyaM sarvatopashyanmahadAshcharyamadbhutam . prApayatsa shiro yasmAdyodhayanneva pArthivAn .. 7\-147\-77 (51453) sharaiH kandukavatkR^itvA tasyAlokAya pANDavaH . syamantapa~nchakAdbAhye shirastadaharachCharaiH .. 7\-147\-78 (51454) jayadrathasyArjunabANanAlaM mukhAravindaM rudhirAmbusiktam . dR^iShTaM naraishchoparivartamAnaM vidyAdharotsR^iShTamivaikapadmam .. 7\-147\-79 (51455) sa devashatrUniva devarAjaH kirITamAlI vyadhamatsapatnAn . yathA tamAMsyabhyuditastamoghnaH pUrNAM pratij~nAM sa samApya vIraH .. 7\-147\-80 (51456) athAbravItkeshavaM pANDaveyaH kiyantamadhyavAnamidaM harAmi . kimarthametanna nipAtyamurvyAM kva cha prayAtavyamidaM cha shaMsa . shaknomyahaM yatra bhavAnbravIti 7\-147\-81 (51457) 7\-147\-81f" taM bhUmideshaM cha shiro vinetum .. .. iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe saptachatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 147 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-147\-6 kuNDalitaH pATho jha . pustaka evAsti .. 5\-147\-49 kuNDalitaH pAThaH jha.pustaka eva vidyate .. 5\-147\-67 uktA sR^iShTaM tamaH kartR^i prabhAmaharadityanvayaH .. 5\-147\-68 balaM sainyaM kartR^i .. 5\-147\-147 saptachatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 5\-147\-* athAbravIdityAdInAM vIkShate sUryamaNDalaM ityantAnAM shlokAnAM sthAne adholikhitAH shlokAH ~Na.pustake vartante . anastamita Aditye atAnnirjitya saindhavaH. na shakyohantumityevaM manyamAno janArdanaH .. 1 .. sasmAra chakraM daityArirharishchakraM sudarshanam . tadAdidesha bhagavAnsmR^itamAtramupasthitam .. 2 .. astaM gatamivAdityaM tamasA chChAdayeti cha . tattathoktaM bhagavatA tamo bhUtvA vishAmpate .. 3 .. andhaM tama ivAj~nAnAmAdityasyAharatprabhAm . unnamayya shirogrIvAmapashyatsaindhavo ravim .. 4 .. athArjunaM hR^iShIkeshaH shokapUrNamathAdhravIt . pashya kaunteya sindhUnAmadhipaM pApakAriNam .. 5 .. eSha tiShThati madhye vai syandanasya dhana~njaya . \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 148 .. shrIH .. 7\.148\. adhyAyaH 148 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## kR^iShNenArjunaM prati saindhavamUrdhno dharaNyAmanipAtanIyatve kAraNAbhidhAnam .. 1 .. kR^iShNAj~nayA.arjunena syamantapa~nchake sandhya mupAsamAnasya vR^iddhakShatrasyotsa~Nge jayadrathashiraso nipAtanam .. 2 .. uttiShThamAnasya tasyotsa~NgAchChirasi dharaNau patite vR^iddha kShatramUrdhno vidAraNam .. 3 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-148\-0 (51458) sa~njaya uvAcha. 7\-148\-0x (4654) evasminneva kAle tu tvaramANe divAkare . abravItpANDavaM tatra tvaramANo janArdanaH .. 7\-148\-1 (51459) pArtha pArtha shiro hyenadyatkR^ite na patedbhuvi . shrUyatAM tadyathAvR^ittaM kAraNaM saindhavaM *prati .. 7\-148\-2 (51460) vR^iddhakShatraH saindhavasya pitA jagati vishrutaH . sa cha ghoreNa tapasA daindhavaM prAptavAnsutam .. 7\-148\-3 (51461) jayadrathamamitraghnaM vAguvAchAsharIriNI . nR^ipamantarhitA vANI meghadundubhiniHsvanA .. 7\-148\-4 (51462) tavAtmajo manuShyendra kulashIladamAdibhiH . guNairbhaviShyati vibho sadR^isho vaMshayordvayoH . kShatriyapravaro loke nityaM shUrAbhisatkR^itaH .. 7\-148\-5 (51463) shirashChetsyati sa~NkruddhaH shatrushchAlakShito bhuvi .. 7\-148\-6 (51464) etachChrutvA sindhurAjo dhyAtvA chiramarindamaH . j~nAtInsarvAnuvAchedaM putrasnehAbhichoditaH .. 7\-148\-7 (51465) sa~NgrAme yudhyamAnasya vahato mahatIM dhuram . dharaNyAM mama putrasya pAtayiShyati yaH shiraH .. 7\-148\-8 (51466) tasyApi shatadhA mUrdhA phaliShyati na saMshayaH . `yadi chedasti me lAbhastapaso vA damasya vA'.. 7\-148\-9 (51467) evamuktvA tato rAjye sthApayitvA jayadratham . vR^iddhakShatro vanaM yAtastapashchograM samAsthitaH .. 7\-148\-10 (51468) so.ayaM tapyati tejasvI tapo ghoraM durAsadam . syamantapa~nchakAdasmAdbahirvAnaraketana .. 7\-148\-11 (51469) tasmAjjayadrathasya tvaM shirashChittvA mahAmR^idhe . divyenAstreNa ripuhanghoreNAdbhutakarmaNA .. 7\-148\-12 (51470) sakuNDalaM sindhupateH prabha~njanasutAnuja . utsa~Nge pAtayasvAsya vR^iddhakShatrasya bhArata .. 7\-148\-13 (51471) atha tvamasya mUrdhAnaM pAtayiShyasi bhUtale . tavApi shatadhA mUrdhA phaliShyati na saMshayaH .. 7\-148\-14 (51472) yathA chedaM na jAnIyAtsa rAjA tapasi sthitaH . tathA kuru kurushreShTha divyamastramupAshritaH .. 7\-148\-15 (51473) na hyasAdhyamakAryaM vA vidyate tava ki~nchana . samasteShvapi lokeShu triShu vAsavanandana .. 7\-148\-16 (51474) `yathaitatsaindhavashiraH sharaireva dhana~njaya . vR^iddhakShatre patatyeva tathA nItirvidhIyatAm'.. 7\-148\-17 (51475) sa~njaya uvAcha. 7\-148\-18x (4655) tataH sumahadAshcharyaM tatrApashyAma bhArata . syamantapa~nchakAdbAhyaM shiro yadvyaharattataH .. 7\-148\-18 (51476) etasminneva kAle tu vR^iddhakShatro mahIpatiH . sandhyAmupAste tejasvI sambandhI tava mAriSha .. 7\-148\-19 (51477) upAsInasya tasyAtha kR^iShNakeshaM sakuNDalam . sindhurAjasya mUrdhAnamutsa~Nge samapAtayat .. 7\-148\-20 (51478) tasyotsa~Nge nipatitaM shirastachchArukuNDalam . vR^iddhakShatrasya nR^ipateralakShitamarindama .. 7\-148\-21 (51479) kR^itajapyasya tasyAtha vR^iddhakShatrasya bhArata . prottiShThatastatsahasA shiro.agachChadvarAtalam .. 7\-148\-22 (51480) tatastasya narendrasya putramUrdhani bhUtale . gate tasyApi shatadhA mUrdhA.agachChadarindama .. 7\-148\-23 (51481) tataH sarvANi sainyAni vismayaM jagmuruttamam . vAsudevashcha bIbhatsuM prashashaMsa mahAratham .. 7\-148\-24 (51482) `tato dR^iShTvA vinihataM sindhurAjaM jayadratham . karmaNA tena pArthasya vismitAH sarvadevatAH .. 7\-148\-25 (51483) sarvadA samare yasya goptA nityaM janArdanaH . kathaM tasya jayo na syAditi bhUtAni menire .. 7\-148\-26 (51484) etadarthaM shirastasya vyApayAmAsa pANDavaH . syamantapa~nchakAdbAhyaM sharaireva yathAkramam .. 7\-148\-27 (51485) kR^itvA tachcha mahatkarma nihatya cha jayadratham . astraM pAshupataM pArthaH saMhartumupachakrame .. 7\-148\-28 (51486) saMharatyapi kaunteye tadastraM tatra bhArata . vavau shItaH sugandhashcha pavano hlAdayanniva .. 7\-148\-29 (51487) saMhAraM cha pramokShaM cha dR^iShTvA tatra divaukasaH . vismayaM paramaM jagmuH prashashaMsushcha pANDavam .. 7\-148\-30 (51488) evamastreNa tAnvIro yodhayitvA dhana~njayaH . jayadrathashiraH pashchAdvyApayAmAsa pANDavaH .. 7\-148\-31 (51489) tachChirashchyAvamAnaM tu dadR^ishustAvakA yudhi . shalyakarNakR^ipA rAjanmohitAH savyasAchinA .. 7\-148\-32 (51490) shirasi chyAvite tasya sharairAshIviShopamaiH . pashchAtkAyo.apatadbhUmiM shochayansarvapArthivAn .. 7\-148\-33 (51491) dR^iShTvA tu nihataM sa~Nkhye sindhurAjaM mahAratham . putrANAM tava netrebhyo duHkhAdAsraM pravartata'.. 7\-148\-34 (51492) tato vinihate rAjansindhurAje kirITinA . tamastadvAsudevena saMhR^itaM bharatarShabha .. 7\-148\-35 (51493) pashchAjj~nAtaM mahIpAla tava putraiH sahAnugaiH . vAsudevaprayukteyaM mAyeti nR^ipasattama .. 7\-148\-36 (51494) evaM sa nihato rAjanpArthenAmitatejasA . akShauhiNIraShTa hatvA jAmAtA tava saindhavaH .. 7\-148\-37 (51495) hataM jayadrathaM dR^iShTvA tava putrA narAdhipa . duHkhAdashrUNi mumuchurnirAshAshchAbhava~njaye .. 7\-148\-38 (51496) tato jayadrathe rAjanhate pArthena keshavaH . dadhmau sha~NkhaM mahAbAhurarjunashcha parantapaH .. 7\-148\-39 (51497) bhImashcha vR^iShNisiMhashcha yudhAmanyushcha bhArata . uttamaujAshcha vikrAntaH sha~NkhAndadhmuH pR^ithakpR^ithak .. 7\-148\-40 (51498) shrutvA mahAntaM taM shabdaM dharmarAjo yudhiShThiraH . saindhanaM nihataM mene phalgunena mahAtmanA .. 7\-148\-41 (51499) tato vAditraghoSheNa svAnyodhAnparyaharShayat . abhyavartata sa~NgrAme bhAradvAjaM yuyutsayA .. 7\-148\-42 (51500) tataH pravavR^ite rAjannastaM gachChati bhAskare . droNasya somakaiH sArdhaM sa~NgrAmo romaharShaNaH .. 7\-148\-43 (51501) te tu sarve prayatnena bhAradvAjaM jighAMsavaH . saindhave nihate rAjannayudhyanta mahArathAH .. 7\-148\-44 (51502) pANDavAstu jayaM labdhvA saindhavaM vinihatya cha . ayodhayaMstu te droNaM jayo.anmattAstatastataH .. 7\-148\-45 (51503) arjuno.api tato yodhAMstAvakAnrathasattamAn . ayodhayanmahAbAhurhatvA saindhavakaM nR^ipam .. .. 7\-148\-46 (51504) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadisayuddhe aShTachatvAriMshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 148 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-148\-* 147 tamAdhyAye AdityaM prekShamANastu ityAdi 61 tamashlokamArabhya 148 tamAdhyAye shrUyatAM tadyathAvR^ittaM kAraNaM saindhavaM pratIti 2 tIyashlokaparyantaM vidyamAnAnAM 23 viMshatishlokAnAM sthAne ga.gha.~Na.jha.pustakeShu adholikhitAH 45 shlokA dR^ishyante . etasminneva kAle tu drutaM gachChati bhAskare. abravItpANDavaM rAjaMstvaramANo janArdanaH .. 1 .. eSha madhye kR^itaH ShaDbhiH pArtha vIrairmahArathaiH . jIvitepsurmahAbAho bhItastiShThati saindhavaH .. 2 .. etAnanirjitya raNe ShaDrathAnpuruSharShabha . na shakyaH shaindhavo hantuM yato nirvyAjamarjuna .. 3 .. yogamatra vidhAsyAmi sUryasyAvaraNaM prati . astaM gata iti vyaktaM drakShyatyekaH sa sindhurAT .. 4 .. harSheNa jIvitAkA~NkShI vinAshArthaM tava prabho . na gopsyati durAchAraH sa AtmAnaM katha~nchana .. 5 .. tatra chChidre prahartavyaM tvayAsta kurusattama . vyapekShA naiva kartavyA gato.astamiti bhAskaraH .. 6 .. evamastviti bIbhatsuH keshavaM pratyabhAShata . tato.asR^ijattamaH kR^iShNaH sUryasyAvaraNaM prati .. 7 .. yogI yogena saMyukto yoginAmIshvaro hariH .. 8 .. sR^iShTe tamasi kR^iShNena gato.astamiti bhAskaraH . tvadIyA jahR^iShuryodhAH pArthanAshAnnarAdhipa .. 9 .. te prahR^iShTA raNe rAjannApashyansainikA ravim . unnAmya vaktrANi tadA sa cha rAjA jayadrathaH .. 10 .. vIkShamANe tatastasminsindhurAje divAkaram . punarevAbravItkR^iShNo dhana~njayamidaM vachaH .. 11 .. pashya sindhupatiM vIraM prekShamANaM divAkaram . bhayaM hi vipramuchyaitattvatto bharatasattama .. 12 .. ayaM kAlo mahAbAho vadhAyAsya durAtmanaH . Chindhi mUrdhAnamasyAshu kuru sAphalyamAtmanaH .. 13 .. ityevaM keshavonoktaH pANDuputraH pratApavAn . nyavadhIttAvakaM sainyaM sharairarkAgnisannibhaiH .. 14 .. kR^ipaM vivyAdha viMshatyA karNaM pa~nchAshatA sharaiH . shalyaM duryodhanaM chaiva ShaDbhiH ShaDbhiratADayat .. 15 .. vR^iShasenaM tathAShTAbhiH ShaShTyA saindhavameva cha . tathaiva sa mahAbAhustvadIyAnpANDunandanaH. gADhaM viddhvA sharai rAja~njayadrathamupAdravat .. 16 .. taM samIpasthitaM dR^iShTvA lelihAnamivAnalam . jayadrathasya goptAraH saMshayaM paramaM gatAH .. 17 tataH sarve mahArAja tava yodhA jayaiShiNaH . siShichuH sharadhArAbhiH pAkashAsanimAhave .. 18 sa~nChAdyamAnaH kaunteyaH sharajAlairanekashaH . akrudhyatsa mahAbAhurajitaH kurunandanaH .. 19 .. tataH sharamayaM jAlaM tumulaM pAkashAsaniH . vyasR^ijatpuruShavyAghrastava sainyajighAMsayA .. 20 .. te hanyamAnA vIraNe yodhA rAjanraNe tava . prajahuH saindhavaM bhItA dvau samaM nApyadhAvatAm .. 21 .. tatrAdbhutamapashyAma kuntIputrasya vikramam . tAdR^i~Nga bhAvI bhUto vA yachchakAra mahAyashAH .. 22 .. dvipAndvipagatAMshchaiva hayAnhayagatAnapi . tathA sa rathinashchaiva nyahanrudraH pashUniva .. 23 .. na tatra samare kashchinmayA dR^iShTo narAdhipa . gajo vAjI naro vApi yo na pArthasharAhataH .. 24 .. rajasA tamasA chaiva yodhAH sa~nChannachakShuShaH . kashmalaM prAvishanghoraM nAnvajAnanparasparam .. 25 .. te sharairbhinnamarmANaH sainikAH pArthachoditaiH . vabhramushchaskhaluH petuH sedurmamlushcha bhArata .. 26 .. tasmiMnmahAbhIShaNake prajAnAmiva sa~NkShaye . raNe mahati duShpAre vartamAne sudAruNe .. 27 .. shoNitasya prasekena shIghratvAdanilasya cha . ashAmyattadrajo bhaumamasR^iksikte dharAtale .. 28 .. AnAbhi niramajjaMshcha rathachakrANi shoNite . mattA vegavatA rAjaMstAvakAnAM raNA~NgaNe .. 29 .. hastinashcha hatArohA dAritA~NgAH sahasrashaH . svAnyanIkAni mR^idganta ArtanAdAH pradudruvuH .. 30 .. hayAshcha patitArohAH pattayashcha narAdhipa . pradudruvurbhayAdrAjandhana~njayasharAhatAH .. 31 .. muktakeshA vikavachAH kSharantaH kShatajaM kShataiH . prApalAyanta santrastAstyaktvA raNashiro janAH .. 32 .. UrugrAhagR^ihItAshcha kechittatrAbhavanbhUvi . hatAnAM chApare madhye dviradAnAM nililyire .. 33 .. evaM tava balaM rAjandrAvayitvA dhana~njayaH . nyavadhItsAyakairghoraiH sindhurAjasya rakShiNaH .. 34 .. drauNiM kR^ipaM karNashalyau vR^iShasenaM suyodhanam . ChAdayAmAsa tIvreNa sharajAlena pANDavaH .. 35 .. na gR^ihNannakShiparanrAjanmu~nchannApi cha sandadhat . adR^ishyatArjunaH sa~Nkhye shIghrAstratvAtkatha~nchana .. 36 .. dhanurmaNDalamevAsya dR^ishyate smAsyataH sadA . sAyakAshcha vyadR^ishyanta nishcharantaH samantataH .. 37 .. karNasya tu dhanushChittvA vR^iShasenasya chaiva ha . shalyasya sUtaM bhallena rathanIDAdapAtayat .. 38 .. gADhaviddhAvubhau kR^itvA sharaiH svasrIyamAtulau . arjuno jayatAM shreShTho drauNishAradvatau raNe .. 39 .. evaM tAnvyAkulIkR^itya tvadIyAnAM mahArathAn . ujjahAra sharaM ghoraM pANDavo.analasannibham .. 40 .. indrAshanisamaprakhyaM divyamastrAbhimantritam . sarvabhArasahaM shashvadgrandhamAlyArchitaM mahat .. 41 .. vajreNAstreNa saMyojya vidhivatkurunandanaH . samAdadhanmahAbAhurgANDIve kShipramarjunaH .. 42 .. tasminsandhIyamAne tu share jvalanatejasi . antarikShe mahAnAdo bhUtAnAmabhavannR^ipa .. 43 .. abravIchcha punastatra tvaramANo janArdanaH . dhana~njaya shirashChindhi saindhavasya durAtmanaH .. 44 .. astaM mahIdharashreShThaM yiyAsati divAkaraH . shR^iNuShvaitachcha vAkyaM me jayadrathavadhaM parti .. 45 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 149 .. shrIH .. 7\.149\. adhyAyaH 149 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## arjunena nijasharAhatimohitaM kR^ipamprati shochanam .. 1 .. sArjunena kR^iShNena yudhiShThirametya jayadrathavadhakathanam .. 2 .. bhImAdInAM yudhiShThirasamIpasamAgamanam .. 3 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-149\-0 (51505) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-149\-0x (4656) tasminvinihate vIre saindhave savyasAchinA . mAmakA yadakurvanta tanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-149\-1 (51506) `pashyatAM sarvasainyAnAM mAmakAnAM mahAraNe . ahanyata kathaM yuddhe saindhavaH savyasAchinA .. 7\-149\-2 (51507) kathaM drauNikR^ipairguptaH karNena cha mahAraNe . phalgunAgnimukhaM ghoraM praviShTaH sAdhu saindhavaH .. 7\-149\-3 (51508) tasminhate maheShvAse mandAtmA sa suyodhanaH . bhrAtR^ibiH sahitaH sUta kimakArShIdanantaram'.. 7\-149\-4 (51509) sa~njaya uvAcha. 7\-149\-5x (4657) saindhavaM nihataM dR^iShTvA raNe pArthena bhArata . amarShavashamApannaH kR^ipaH shAradvatastataH .. 7\-149\-5 (51510) mahatA sharavarSheNa pANDavaM samavAkirat . drauNishchAbhyadravadrAjanrathamAsthAya phalgunam .. 7\-149\-6 (51511) tAvetau rathinAM shreShThau rathAbhyAM rathasattamau . ubhAvubhayatastIkShNairvishikhairabhyavarShatAm .. 7\-149\-7 (51512) sa tathA sharavarShAbhyAM sumahaddhyAM mahAbhujaH . pIDyamAnaH parAmArtimagamadrathinAM varaH .. 7\-149\-8 (51513) so.ajighAMsurguruM sa~Nkhye gurostanayameva cha . chakArAchAryakaM tatra kuntIputro dhana~njayaH .. 7\-149\-9 (51514) astrairastrANi saMvArya drauNeH shAradvatasya cha . mandavegAniShUMstAbhyAmajighAMsuravAsR^ijat .. 7\-149\-10 (51515) tena nAtibhR^ishaM trastau vishikhairbhR^ishapIDitau . bahutvAttu parAmArtiM sharANAM tAvagachChatAm .. 7\-149\-11 (51516) atha shAradvato rAjankaunteyasharapIDitaH . avAsIdadrathopasthe mUrchChAmabhijagAma ha .. 7\-149\-12 (51517) vihvalaM tamabhij~nAya bhartAraM sharapIDitam . hato.ayamiti cha j~nAtvA sArathistamapAvahat .. 7\-149\-13 (51518) tasminbhagne mahArAja kR^ipe shAradvate yudhi . ashvatthAmApyapAyAsItpANDaveyAdrathAntaram .. 7\-149\-14 (51519) dR^iShTvA shAradvataM pArtho mUrchChitaM sharapIDitam . dhigdhi~NmAmiti chaivoktvA kR^ipaNaM paryadevayat . ashrupUrNamukho dIno vachanaM chedamabravIt .. 7\-149\-15 (51520) pashyannidaM mahAprAj~naH kShattA rAjAnamuktavAn . kulAntakaraNe pApe jAtamAtre suyodhane .. 7\-149\-16 (51521) nIyatAM paralokAya sAdhvayaM kulapAMsanaH . asmAddhi kurumukhyAnAM mahadutpatsyate bhayam .. 7\-149\-17 (51522) tadidaM samanuprAptaM vachanaM satyavAdinaH . tatkR^ite hyadya pashyAmi sharatalpagataM gurum .. 7\-149\-18 (51523) dhigastu kShAtramAchAraM dhigastu balapauruSham . ko hi brAhmaNamAchAryamabhidruhyeta mAdR^ishaH .. 7\-149\-19 (51524) R^iShiputro mamAchAryo droNasya paramaH sakhA . eSha shete rathopasthe kR^ipo madbANapIDitaH .. 7\-149\-20 (51525) akAmayAnena mayA vishikhairardito bhR^isham . avasIdanrathopasthe prANAnpIDayatIva me .. 7\-149\-21 (51526) putrashokAbhitaptena sharairabhyarditena cha . abhyasto bahubhirbANairdashadharmagatena vai .. 7\-149\-22 (51527) `sharArditaH sa hi mayA prekShamANo mahAdyutiH'. shochayatyeSha niyataM bhUyaH putravadhAddhi mAm . kR^ipaNaM svarathe sannaM pashya kR^iShNa yathAgatam .. 7\-149\-23 (51528) upAkR^itya tu vai vidyAmAchAryebhyo nararShabhAH . prayachChantIha ye kAmAndevatvamupayAnti te .. 7\-149\-24 (51529) ye cha vidyAmupAdAya gurubhyaH puruShAdhamAH. 7\-149\-25 (51530) ghnanti tAneva durvR^ittAste vai nirayagAminaH .. 7\-149\-25 (51531) tadidaM narakAyAdya kR^itaM karma mayA dhruvam . AchAryaM sharavarSheNa rathe sAdayatA kR^ipam .. 7\-149\-26 (51532) yattatpUrvamupAkurvannastraM mAmabravItkR^ipaH . na katha~nchana kauravya prahartavyaM gurAviti .. 7\-149\-27 (51533) tadidaM vachanaM sAdhorAchAryasya mahAtmanaH . nAnuShThitaM tamevAjau vishikhairabhivarShatA .. 7\-149\-28 (51534) namastasmai supUjyAya gautamAyApalAyine . dhigastu mama vArShNeya yadasmai praharAmyaham .. 7\-149\-29 (51535) sa~njaya uvAcha. 7\-149\-30x (4658) tathA vilapamAne tu savyasAchini taM prati . *tato rAjanhR^iShTIkeshaH saM~NgAmashirasi sthitam . tIrNapratij~naM bIbhatsuM pariShvajyainamabravIt .. 7\-149\-30 (51536) diShThyA sampAditA jiShNo pratij~nA mahatI tvayA . diShTyA vinihataH pApo vR^iddhakShatraH sahAtmajaH .. 7\-149\-31 (51537) dhArtarAShTrabalaM prApya devasenApi bhArata . sIdeta samare jiShNo nAtra kAryA vichAraNA .. 7\-149\-32 (51538) na taM pashyAmi lokeShu chintayanpuruShaM kvachit . tvadR^ite puruShavyAghra ya etadyodhayedbalam .. 7\-149\-33 (51539) mahAprabhAvA bahavastvayA tulyAdhikApi vA . sametAH pR^ithivIpAlA dhArtarAShTrasya kAraNAt .. 7\-149\-34 (51540) te tvAM prApya raNe kruddhA nAbhyavartanta daMshitAH . tava vIryaM balaM chaiva rudrashakrAntakopamam .. 7\-149\-35 (51541) nedR^ishaM shaknuyAtkashchidrame kartuM parAkramam . yAdR^ishaM kR^itavAnadya tvamekaH shatrutApanaH .. 7\-149\-36 (51542) evameva hate karNe sAnubandhe durAtmani . vardhayiShyAmi bhUyastvAM vijitAriM hatadviSham .. 7\-149\-37 (51543) tamarjunaH pratyuvAcha prasAdAttava mAdhava . pratij~neyaM mayA tIrNA vibudhairapi dustarA .. 7\-149\-38 (51544) anAshchAryo jayasteShAM yeShAM nAtho.asi keshava . tvatprasAdAnmahIM kR^itsnAM saMprApsyati yudhiShThiraH .. 7\-149\-39 (51545) tavaiSha bhAro dhArShNeya tavaiva vijayaH prabho . vardhanIyAstava vayaM preShyAshcha madhusUdana .. 7\-149\-40 (51546) evamuktastataH kR^iShNaH shanakairvAhayanhayAn . darshayAmAsa pArthAya krUramAyodhanaM mahat .. 7\-149\-41 (51547) shrIkR^iShNa uvAcha. 7\-149\-42x (4659) prArthayanto jaye yuddhe prathitaM cha mahadyashaH . pR^ithivyAM sherate shUrAH pArthivAstvachCharairhatAH .. 7\-149\-42 (51548) vikIrNashastrAbharaNA vipannAshvarathadvipAH . sa~nChinnabhinnamarmANo vaiklavyaM paramaM gatAH .. 7\-149\-43 (51549) sasatvA gatasatvAshcha prabhayA parayA yutAH . sajIvA iva lakShyante gatasatvA narAdhipAH .. 7\-149\-44 (51550) teShAM sharaiH svarNapu~NkhaiH shastraishcha vividhaiH shitaiH . vAhanairAyudhaishchaiva sampUrNAM pashya medinIm .. 7\-149\-45 (51551) varmabhishcharmabhirhAraiH shirobhishcha sakuNDalaiH . uShNIShairmakuTaiH sragbhishchUDAmaNibhirambaraiH .. 7\-149\-46 (51552) kaNThasUtraira~Ngadaishcha niShkairapi cha saprabhaiH . anyaishchAbharaNaishchitrairbhAti bhArata medinI .. 7\-149\-47 (51553) [anukarShairupAsa~NgaiH patAkAbhirdhvajaistathA . upaskarairadhiShThAnairIShAdaNDakabandhuraiH .. 7\-149\-48 (51554) chakraiH pramathitaishchitrairakShaishcha bahudhA raNe . yugairyoktraiH kalApaishcha dhanurbhiH sAyakaistathA .. 7\-149\-49 (51555) paristomaiH kuthAbhishcha parighaira~NkushaistathA . shaktibhirbhiNDipAlaishcha tUNaiH shUlaiH parashvathaiH .. 7\-149\-50 (51556) prAsaishcha tomaraishchaiva kuntairyaShTibhireva cha . shataghnIbhirbhushuNDIbhiH kha~NgaiH parashubhistathA .. 7\-149\-51 (51557) musalairmudgaraishchaiva gadAbhiH kuNapaistathA . suvarNavikR^itAbhishcha kashAbhirbharatarShabha .. 7\-149\-52 (51558) ghaNTAbhishcha gajendrANAM bhANDaishcha vividhairapi . sragbhishcha nAnAbharaNairbastraishchaiva mahAdhanaiH . apaviddhairbabhau bhUmirgrahairdyauriva shAradI .. 7\-149\-53 (51559) pR^ithivyAM pR^ithivIhetoH pR^ithivIpatayo hatAH . pR^ithivImupaguhyA~NgaiH suptAH kAntAmiva priyAm .. 7\-149\-54 (51560) imAMshcha girikUTAbhAnnAgAnairAvatopamAn . kSharataH shoNitaM bhUri shastrachChedadarImukhaiH . darImukhairiva girIngairikAmbuparisravAn .. 7\-149\-55 (51561) tAMshcha bANahatAnvIra pashya niShTanataH kShitau . hayAMshcha patitAnpashya svarNabhANDavibhUShitAn .. 7\-149\-56 (51562) gandharvanagarAkArAnrathAMshcha nihateshvarAn . ChinnadhvajapatAkAkShAnvichakrAnhatasArathIn .. 7\-149\-57 (51563) nikR^ittakUbarayugAnbhagneShAnbandhurAnprabho . pashya pArtha hayAnbhUmau vimAnopamadarshanAn .. 7\-149\-58 (51564) pattIMshcha nihatAnvIra shatasho.atha sahasrashaH . dhanurbhR^itashcharmabhR^itaH shayAnAnrudhirokShitAn .. 7\-149\-59 (51565) mahImAli~Ngya sarvA~NgaiH pAMsudhvastashiroruhAn . pashya yodhAnmahAbAho tvachCharairbhinnavigrahAn .. 7\-149\-60 (51566) nipAtitadviparathAjisa~Nkula\-\- masR^igvasApishitasamR^iddhakardamam . nishAcharashvavR^ikapishAchamodanaM mahItalaM naravara pashya durdR^isham .. 7\-149\-61 (51567) idaMmahattvayyupapadyate prabho raNAjire karma yasho.abhivardhanam . shatakratau chApi cha devasattame mahAhave jaghnuShi daityadAnavAn ..] 7\-149\-62 (51568) sa~njaya uvAcha. 7\-149\-63x (4660) evaM sandarshayankR^iShNo raNabhUmiM kirITine . svaiH sametaH samuditaiH pA~nchajanyaM vyanAdayat .. 7\-149\-63 (51569) `sAtyakiH pArthamabhyAyAdbhImasenashcha pANDavaH . yudhAmanyUttamaujau cha pA~nchAlasyAtmajAvubhau .. 7\-149\-64 (51570) te nivArya sharairdrauNiM karNaM cha saha bhUmipaiH . AgachChanrathinashchaiva yatra rAjA yudhiShThiraH'.. 7\-149\-65 (51571) sa darshayanneva kirITine.arihA janArdanastAmaribhUmima~njasA . ajAtashatruM samupetya pANDavaM nivedayAmAsa hataM jayadratham .. .. 7\-149\-66 (51572) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ekonapa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 149 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-149\-9 ajighAMsurhantamanichChan . AchAryakaM guroH sammAnam .. 5\-149\-12 avAsIdadavasannaH .. 5\-149\-16 idaM kulakShayagurudrohAdikam .. 5\-149\-18 sharatalpagataM sharapa~njaragatam .. 5\-149\-22 abhyasto.asakR^innihataH . dashadharmagatena duravasthAgatena .. 5\-149\-23 shochayati shokaM kArayati . eSha droNaH. bhUyo.adhikaM putravadhAt .. 5\-149\-24 upAkR^itya adhItya .. 5\-149\-27 upAkurvan AdhyApayan .. 5\-149\-* tato rAjanhR^iShIkesha ityAdi mahAprabhAvA bahavastvayA tulyAdhikApi vA ityantAH sArdhachatvAraH shlokAH jha . pustake 146 tamAdhyAyasya 25 tamashlokAdupari vidyante. 5\-149\-48 kuNDalitAH shlokAH jha.pustaka eva dR^ishyante. . 5\-149\-149 ekonapa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 150 .. shrIH .. 7\.150\. adhyAyaH 150 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## yudhiShThireNa svAbhivAdakAnAM kR^iShNabhImArjunasAtyakInAmAli~NganAdinA satkAraH .. 1 .. kR^iShNayudhiShThirayoH saMlApaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-150\-0 (51573) sa~njaya uvAcha. 7\-150\-0x (4661) tato rAjAnamabhyetya dharmaputraM yudhiShThiram . vavande samprahR^iShTAtmA hate pArthena saindhave .. 7\-150\-1 (51574) diShTyA vardhasi rAjendra hatashatrurnarottama . diShTyA nistIrNavAMshaiva pratij~nAmanujastava .. 7\-150\-2 (51575) sa tvevamuktaH kR^iShNena hR^iShTaH parapura~njayaH . tato yudhiShThiro rAjA rathAdAplutya bhArata . paryaShvajattadA kR^iShNAvAnandAshrupariplutaH .. 7\-150\-3 (51576) pramR^ijya vadanaM shubhraM puNDarIkasamaprabham . abravIdvAsudevaM cha pANDavaM cha dhana~njayam .. 7\-150\-4 (51577) priyametadupashrutya tvattaH puShkaralochana . nAntaM gachChAmi harShasya titIrShurudadheriva .. 7\-150\-5 (51578) atyadbhutamidaM kR^iShNa kR^itaM pArthena dhImatA . diShTyA pashyAmi sa~NgrAme tIrNabhArau mahArathau .. 7\-150\-6 (51579) diShTyA cha nihataH pApaH saindhavaH puruShAdhamaH . `diShTyA shatrugaNAshchaiva nimagnAH shokasAgare'.. 7\-150\-7 (51580) kR^iShNa diShTyA mama prItirmahatI pratipAditA . tvayA guptena govinda ghnatA pApaM jayadratham .. 7\-150\-8 (51581) kintu nAtyadbhutaM teShAM yeShAM nastvaM samAshrayaH . na teShAM duShkR^itaM ki~nchittriShu lokeShu vidyate . sarvalokagururyeShAM tvaM nAtho madhusUdana .. 7\-150\-9 (51582) tvatprasAdAddhi govinda vayaM jeShyAmahe ripUn . `yathA purA prasAdAtte dAnavAnpAkashAsanaH .. 7\-150\-10 (51583) pR^ithivyA vijayo vApi trailokyavijayo.api vA . dhruvo hi teShAM vArShNeya yeShAM tuShTo.asi mAnada .. 7\-150\-11 (51584) na teShAM vidyate pApaM sa~NgrAme vA parAjayaH . tridasheshvara nAthastvaM yeShAM tuShTo.asi mAdhava .. 7\-150\-12 (51585) tvatprasAdAddhR^iShIkesha shakraH suragaNeshvaraH . trailokyavijayaM shrImAnprAptavAnraNamUrdhani .. 7\-150\-13 (51586) tava chaiva prasAdena tridashAstridasheshvarAH . amaratvaM gatAH kR^iShNa lokAMshchAshnuvate.akShayAn'.. 7\-150\-14 (51587) sthitaH sarvAtmanA nityaM priyeShu cha hiteShu cha . tvAM chaivAsmAbhirAshritya kR^itaH shastrasamudyamaH . surairivAsuravadhe shakraM shakrAnujAhave .. 7\-150\-15 (51588) asaMbhAvyamidaM karma devairapi janArdana . tvadbuddhibalavIryeNa kR^itavAneSha phalgunaH .. 7\-150\-16 (51589) bAlyAtprabhR^iti te kR^iShNa karmANi shrutavAnaham . amAnuShANi divyAni mahAnti cha bahUni cha . tadaivAj~nAsiShaM shatrUnhatAnprAptAM cha medinIm .. 7\-150\-17 (51590) tvatprasAdasamutthena vikrameNArisUdana . sureshatvaM gataH shakro hatvA daityAnsahasrashaH .. 7\-150\-18 (51591) tvatprasAdAdvR^iShIkesha jagatsthAvaraja~Ngamam . svavartmani sthitaM vIra japarahomeShu vartate .. 7\-150\-19 (51592) ekArNavamidaM pUrvaM sarvamAsIttamomayam . tvatprasAdAnmAhAbAho jagatprAptaM narottama .. 7\-150\-20 (51593) sraShTAraM sarvalokAnAM paramAtmAnamavyayam . ye pashyanti hR^iShIkesha na te muhyanti karhichit .. 7\-150\-21 (51594) purANaM paramaM devaM devadevaM sanAtanam . ye prapannAH suraguruM na te muhyanti karhichit .. 7\-150\-22 (51595) anAdinidhanaM devaM lokakartAramavyayam . ye bhaktAstvAM hR^iShIkesha durgANyatitaranti te .. 7\-150\-23 (51596) paraM purANaM puruShaM parANAM paramaM cha yat . prapadyatastatparamaM parA bhUtirvidhIyate .. 7\-150\-24 (51597) gAyanti chaturo vedA yashcha deveShu gIyate . taM prapadya mahAtmAnaM bhUtimashnAmyanuttamAm .. 7\-150\-25 (51598) paramesha pareshesha tiryagIsha nareshvara . sarveshvareshvareshena namaste puruShottama .. 7\-150\-26 (51599) tvamIshesheshvareshAna prabho vardhasva mAdhava . prabhavApyaya sarvasya sarvAtmanpR^ithulochana .. 7\-150\-27 (51600) dhana~njayasakhA yashcha dhana~njayahitashcha yaH . dhana~njayasya goptA taM prapadya sukhamedhate .. 7\-150\-28 (51601) [mArkaNDeyaH purANarShishcharitaj~nastavAnagha . mAhAtmyamanubhAvaM purA phIrtitavAnmuniH .. 7\-150\-29 (51602) asito devalashchaiva nAradashcha mahAtapAH . pitAmahashcha me vyAsastvAmAhurvidhimuttamam .. 7\-150\-30 (51603) tvaM tejastvaM paraM brahma tvaM satyaM tvaM mahattapaH . tvaM shreyastvaM yashashchAgryaM kAraNaM jagatastathA .. 7\-150\-31 (51604) tvayA sR^iShTamidaM sarvaM jagatsthAvaraja~Ngamam . pralaye samanuprApte tvAM vai nivishate punaH .. 7\-150\-32 (51605) anAdinidhanaM devaM vishvasyeshaM jagatpate . dhAtAramajamavyaktamAhurvedavido janAH .. 7\-150\-33 (51606) bhUtAtmAnaM mahAtmAnamanantaM vishvatomukham . api devA na jAnanti guhyamAdyaM jagatpatim . nArAyaNaM paraM devaM paramAtmAnamIshvaram .. 7\-150\-34 (51607) j~nAnayoniM hariM viShNuM mumukShUNAM parAyaNam . paraM purANaM puruShaM purANAnAM paraM cha yat .. 7\-150\-35 (51608) evamAdiguNAnAM te karmaNAM divi cheha cha . atItabhUtabhavyAnAM sa~NkhyAtA.atra na vidyate .. 7\-150\-36 (51609) sarvato rakShaNIyAH sma shakreNeva divaukasaH . yaistvaM sarvaguNopetaH suhR^inna upapAditaH .. 7\-150\-37 (51610) ityevaM dharmarAjena harirukto mahAyashAH . anurUpamidaM vAkyaM pratyuvAcha janArdanaH .. 7\-150\-38 (51611) bhavatA tapasogreNa dharmeNa parameNa cha . sAdhutvAdArjavAchchaiva hataH pApo jayadrathaH .. 7\-150\-39 (51612) ayaM cha puruShavyAghra tvadanudhyAnasaMvR^itaH . hatvA yodhasahasrANi nyaha~njiShNurjayadratham .. 7\-150\-40 (51613) kR^ititve bAhuvIrye cha tathaivAsambhrame.api cha . shIghratAmodhabuddhitve nAsti pArthasamaH kvachit .. 7\-150\-41 (51614) tadayaM bharatashreShTha bhrAtA te.adya yadarjunaH . sainyakShayaM raNe kR^itvA sindhurAjashiro.aharat .. 7\-150\-42 (51615) tato dharmasuto jiShNuM pariShvajya vishAmpate . pramR^ijya vadanaM tasya paryAshvAsayata prabhuH .. 7\-150\-43 (51616) atIva sumahatkarma kR^itavAnasi phalguna . asahyaM chAviShahyaM cha devairapi savAsavaiH .. 7\-150\-44 (51617) diShTA nistIrNabhAro.asi hatArishchAsi shatruhan . diShTyA satyA pratij~neyaM kR^itA hatvA jayadratham .. 7\-150\-45 (51618) evamuktvA guDAkeshaM dharmarAjo mahAyashAH . pasparsha puNyagandhena pR^iShThe hastena pArthivAH ..] 7\-150\-46 (51619) sa~njaya uvAcha. 7\-150\-47x (4662) evamuktau mahAtmAnAvubhau keshavapANDavau . tAvabrUtAM tadA kR^iShNau rAjAnaM pR^ithivIpatim .. 7\-150\-47 (51620) tava kopAgninA dagdhaH pApo rAja~njayadrathaH . uttIrNaM chApi sumahaddhArtarAShTrabalaM raNe .. 7\-150\-48 (51621) yudhiShThira uvAcha. 7\-150\-49x (4663) hanyante nihatAshchaiva vina~NkShyanti cha keshava . tava krodhahatA hyete kauravAH shatrusUdana .. 7\-150\-49 (51622) tvAM hi chakShurhaNaM vIra kopayitvA suyodhanaH . samitrabandhuH samare prANAMstyakShyati durmatiH .. 7\-150\-50 (51623) tava krodhahataH pUrvaM devairapi sudurjayaH . sharatalpagataH shete bhIShmaH kurupitAmahaH .. 7\-150\-51 (51624) durlabho vijayasteShAM samprAme ripughAtinAm . yAtA mR^ityuvashaM te vai yeShAM kruddho.api mAdhava .. 7\-150\-52 (51625) rAjyaM prANAH shriyaH putrAH saukhyAni vividhAni cha . achirAttasya nashyanti yeShAM kruddho.asi mAnada .. 7\-150\-53 (51626) bhagavAnuvAcha. 7\-150\-54x (4664) vinaShTAnkauravAnmanye saputrapashubAndhavAn . rAjadharmapare nityaM tvayi kruddhe parantapa .. 7\-150\-54 (51627) sa~njaya uvAcha. 7\-150\-55x (4665) tato bhImo mahAbAhuH sAtyakishcha mahArathaH . abhivAdya guruM jyeShThaM mArgaNaiH kShatavikShatau . kShitAvAstAM maheShvAsau pA~nchAlyaparivAritau .. 7\-150\-55 (51628) tau dR^iShTvA mudito vIrau prA~njalI chAgrataH sthitau . abhyanandata kaunteyastAvubhau bhImasAtyakI .. 7\-150\-56 (51629) diShTyA pashyAmi vA shUrau vimuktau sainyasAgarAt . droNagrAhadurAdharShAddhArdikyamakarAlayAt .. 7\-150\-57 (51630) diShTyA vinirjitAH sa~Nkhye pR^ithivyAM sarvapArthivAH . yuvAM vijayinau chApi diShTyA pashyAmi saMyuge .. 7\-150\-58 (51631) diShTyA droNo jitaH sa~Nkhye hArdikyashcha mahAbalaH . diShTyA vikarNibhiH karNoraNe nItaH parAbhavam .. 7\-150\-59 (51632) vimukhashcha kR^itaH shalyo yuvAbhyAM puruSharShabhau . diShTyA yuvAM kushalinau sa~NgrAmAtpunarAgatau . pashyAmi rathinAM shreShThAvubhau yuddhavishAradau .. 7\-150\-60 (51633) mama vAkyakarau vIrau mama gauravayantritau . sainyArNavaM samuttIrNau diShTyA pashyAmi vAmaham .. 7\-150\-61 (51634) samarashlAghinau vIrau samareShvaparAjitau . mama vAkyasamau chaiva diShTyA pashyAmi vAmaham .. 7\-150\-62 (51635) ityuktvA pANDavo rAjanyuyudhAnavR^ikodarau . sasvaje puruShavyAghrau harShAdbAShpaM mupocha ha .. 7\-150\-63 (51636) tataH pramuditaM sarvaM balamAsIdvishAmpate . pANDavAnAM raNe hR^iShTaM yuddhAya tu mano dadhe .. .. 7\-150\-64 (51637) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe pa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 150 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-150\-8 guptena arjuneneti sheShaH .. 8 .. 5\-150\-15 shakrAnujeti kR^iShNaM prati sambodhanam .. 5\-150\-25 chaturashchatvAraH .. 5\-150\-27 tvamiti . heIshesha rudrAdyArAdhya. IshvarA rAjAnasteShAmapIshAno dharmaH. tadetatkShatrasya kShatraM yaddharma iti shrutestasyApi prabho. dharmasya prabhurachyuta iti smR^iteH .. 5\-150\-28 sakhA vayasyaH . hitaH priyakR^it. goptA duHkhanivArakaH .. 5\-150\-29 kuNDalitaH pAThaH jha . pustaka eva dR^ishyate .. 5\-150\-48 uttIrNaM la~Nghitam .. 5\-150\-50 chakShurhaNaM krodhadR^iShTimAtreNa hantAram .. 5\-150\-150 pa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 151 .. shrIH .. 7\.151\. adhyAyaH 151 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## saindhavavadhaduHkhitena duryodhanena droNametya AtmopAlambhapUrvakaM parishochanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-151\-0 (51638) sa~njaya uvAcha. 7\-151\-0x (4666) saindhave nihate rAjanputrastava suyodhanaH . [ashrupUrNamukho dIno nirutsAho dviShajjaye .. 7\-151\-1 (51639) durmanA niHshvasanduShTo bhagnadaMShTra ivoragaH . AgaskR^itsarvalokasya putraste.artiM parAmagAt .. 7\-151\-2 (51640) dR^iShTvA tatkadanaM ghoraM svabalasya kR^itaM mahat . jiShNunA bhImasenena sAtvatena cha saMyuge .. 7\-151\-3 (51641) sa vivarNaH kR^isho dIno bAShpaviplutalochanaH.] amanyatArjunasamo na yoddhA bhuvi vidyate .. 7\-151\-4 (51642) na droNo na cha rAdheyo nAshvatthAmA kR^ipo na cha . pArthasya sammakhe sthAtuM paryAptA iti mAriSha .. 7\-151\-5 (51643) nirjitya hi raNe pArthaH sarvAnmama mahArathAn . avadhItsaindhavaM sa~Nkhye na cha kashchidavArayat .. 7\-151\-6 (51644) sarvathA hatamevedaM kauravANAM mahadbalam . na hyasya vidyate trAtA sAkShAdapi purandaraH .. 7\-151\-7 (51645) yamupAshritya sa~NgrAme kR^itaH shastrasamudyamaH . sa karNo nirjitaH sa~Nkhye hatashchaiva jayadrathaH .. 7\-151\-8 (51646) `paruShANi sabhAmadhye proktavAnyo hi pANDavAn . sa karNo nirjitaH sa~Nkhye saindhavashcha nipAtitaH .. 7\-151\-9 (51647) yasya vIryaM samAshritya shamaM yAchantamachyutam . tR^iNavattamahaM manye sa karNo nirjito yudhi .. 7\-151\-10 (51648) evaM klAntamanA rAjannupAyAdroNamIkShitum . AgaskR^itsarvalokasya putraste bharatarShabha .. 7\-151\-11 (51649) tatastatsarvamAchakhyau kurUNAM vaishasaM mahat . parAnvijayatashchApi dhArtarAShTrAnnimajjataH .. 7\-151\-12 (51650) duryodhana uvAcha. 7\-151\-13x (4667) pashya mUrdhAbhiShiktAnAmAchArya kadanaM mahat . kR^itvA pramukhataH shUraM bhIShmaM mama pitAmaham .. 7\-151\-13 (51651) taM nihatya pralubdho.ayaM shikhaNDI pUrNamAnasaH . pA~nchAlyaiH sahitaH sarvaiH senAgramabhivartate .. 7\-151\-14 (51652) aparashchApi durdharShaH shiShyaste savyasAchinA . akShauhiNIH sapta hatvA hato rAjA jayadrathaH .. 7\-151\-15 (51653) asmadvijayakAmAnAM suhR^idAmupakAriNAm . gantA.asmi kathamAnR^iNyaM gatAnAM yamasAdanam .. 7\-151\-16 (51654) ye madarthaM parIpsante vasudhAM vasudhAdhipAH . te hitvA vasudhaishvaryaM vasudhAmadhisherate .. 7\-151\-17 (51655) so.ahaM kApuruShaH ka\-tvA mitrANAM kShayamIdR^isham . ashvamedhasahasreNa pAvituM na samutsahe .. 7\-151\-18 (51656) mama lubdhasya pApasya tathA dharmApachAyinaH . vyAyAmena jigIShantaH prAptA vaivasvatakShayam .. 7\-151\-19 (51657) kathaM patitavR^ittasya pR^ithivI suhR^idAM druhaH . vivaraM nAshakaddAtuM mama pArthivasaMsadi .. 7\-151\-20 (51658) yo.ahaM rudhirasiktA~NgaM rAj~nAM madhye pitAmaham . shayAnaM nAshakaM trAtuM bhIShmamAyodhane hatam .. 7\-151\-21 (51659) taM mAmanAryapuruShaM mitradruhamadhArmikam . kiM vakShyati hi durdharShaH sametya paralokajit .. 7\-151\-22 (51660) jalasandhaM maheShvAsaM pashya sAtyakinA hatam . madarthamudyataM shUraM prANAMstyaktvA mahAratham .. 7\-151\-23 (51661) kAmbhojaM nihataM dR^iShTvA tathAlambusameva cha . anyAnbahUMshcha suhR^ido jIvitArtho.adya ko mama .. 7\-151\-24 (51662) vyAyachChanto hatAH shUrA madarthe ye parA~NmukhAH . yatamAnAH paraM shaktyA vijetumahitAnmama .. 7\-151\-25 (51663) teShAM gatvA.ahamAnR^iNyamadya shaktyA parantapa . tarpayiShyAmi tAneva jalena yamunAmanu .. 7\-151\-26 (51664) satyaM te pratijAnAmi sarvashastrabhR^itAM vara . iShTApUrtena cha shape vIryeNa cha sutairapi .. 7\-151\-27 (51665) nihatya tAnrame sarvAnpA~nchAlAnpANDavaiH saha . sAntiM labdhA.asmi teShAM vA raNe gantA salokatAm 7\-151\-28 (51666) so.ahaM tatra gamiShyAmi yatra te puruSharShabhAH . hatA madarthe sa~NgrAme yudhyamAnAH kirITinA .. 5\-151\-30 na hIdAnIM sahAyA me parIpsantyanupaskR^itAH . shreyo hi pANDUnmanyante na tathAsmAnmahAbhuja .. 7\-151\-29 (51667) svayaM hi mR^ityurvihitaH satyasandhena saMyuge . bhavAnupekShAM kurute shiShyatvAdarjunasya hi .. 7\-151\-31 (51668) ato vinihatAH sarve ye.asmajjayachikIrShavaH . karNameva tu pashyAmi sampratyasmajjayaiShiNam .. 7\-151\-32 (51669) yo hi mitramavij~nAya yAthAtathyena mandadhIH . mitrArthe yojayatyenaM tasya so.artho.avasIdati .. 7\-151\-33 (51670) tAdR^igrUpaM kR^itamidaM mama kAryaM suhR^ittamaiH . mohAllubdhasya pApasya jihmasya dhanamIhataH .. 7\-151\-34 (51671) yau me yuddhasya kR^ityasya jihmAchAraiH samIyatuH . hato jayadrathashchaiva saumadattishcha viryavAn . abhIShAhAH shUrasenAH shibayo.atha vasAtayaH .. 7\-151\-35 (51672) so.ahamadya gamiShyAmi yatra te puruSharShabhAH . hatA madarthe sa~NgrAme yudhyamAnAH kirITinA .. 7\-151\-36 (51673) na hi me jIvitenArthastAnR^ite puruSharShabhAn . AchAryaH pANDuputrANAmanujAnAtu no bhavAn .. .. 7\-151\-37 (51674) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe ekapa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 151 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-151\-1 Artimiti chChedaH .. 5\-151\- pralubdhaH prakR^iShTo lubdhakastadvadva~nchakatvAt .. 5\-151\- dharmApachAyinaH dharmakShepakasya .. 5\-151\- AchAryaH pANDuputrANAmityapAlambhaH .. 5\-151\- ekapa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 151 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 152 .. shrIH .. 7\.152\. adhyAyaH 152 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNena sopAlambhaM duryodhanAshvAsanapUrvakaM raNAya niryANam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-152\-0 (51675) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-152\-0x (4668) sindhurAje hate tAta samare savyasAchinA . tathaiva bhUrishravasi kimAsIdvo manastadA .. 7\-152\-1 (51676) duryodhanena cha droNastathoktaH kurasaMsadi . kimuktavAnparaM tasmAttanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-152\-2 (51677) sa~njaya uvAcha. 7\-152\-3x (4669) niShTAnako mahAnAsItsainyAnAM tava bhArata . saindhavaM nihataM dR^iShTvA bhUrishravasameva cha .. 7\-152\-3 (51678) mantritaM tava putrasya te sarvamavamenire . yena mantraiNa nihatAH shatashaH kShatriyarShabhAH .. 7\-152\-4 (51679) droNastu tadvachaH shrutvA putrasya tava durmanAH . muhUrtamiva cha dhyAtvA bhR^ishamArto.abhyabhAShata .. 7\-152\-5 (51680) droNa uvAcha. 7\-152\-6x (4670) duryodhana kimevaM mAM vAksharairupakR^intasi . ajayyaM satataM sa~Nkhye bruvANaM savyasAchinam .. 7\-152\-6 (51681) etenavArjunaM j~nAtumalaM kaurava saMyuge . yachChikhaNDyavadhIdbhIShmaM pAlyamAnaH kirITinA .. 7\-152\-7 (51682) avadhyaM nihataM dR^iShTvA saMyuge devadAnavaiH . tadaivAj~nAsiShamahaM neyamastIti bhAratI .. 7\-152\-8 (51683) yaM puMsAM triShu lokeShu sarvashUramamaMsma hi . tasminnipatite bhIShme kaM sheShaM paryupAsmahe .. 7\-152\-9 (51684) yAnsma tAnglahate tAta shakuniH kurusaMsadi . akShAnna te.akShA nishitA bANAste shatrutApanAH. 7\-152\-10 (51685) `akShAMstu manyase bANA~nChobhamAnA~nChitA~nsharAn' ta ete ghnanti nastAta vishikhAH pArthachoditAH . tAMstadA.a.akhyAyamAnastvaM vidureNa na buddhavAn .. 7\-152\-11 (51686) yAstA vilapatashchApi vidurasya mahAtmanaH . dhIrasya vAcho nAshrauShIH kShemAya vadataH shivAH .. 7\-152\-12 (51687) tadidaM vartate ghoramAgataM vaishasaM mahat . tasyAvamAnAdvAkyasya duHshAsanakR^itena cha .. 7\-152\-13 (51688) yo.avamanya vachaH pathyaM suhR^idAmAptakAriNAm . svamataM kurute mUDhaH sa shochyo nachirAdiva .. 7\-152\-14 (51689) yachcha naH prekShamANAnAM kR^iShNAmAnAyya tatsabhAm . anarhantIM kule jAtAM sarvadharmAnuchAriNIm .. 7\-152\-15 (51690) tasyAdharmasya gAndhAre phalaM prAptamidaM mahat . nochetpApaM pare loke tvamR^ichChethAstato.adhikam .. 7\-152\-16 (51691) yachcha tAnpANDavAndyUte viShameNa vijitya ha . prAvrAjayastadA.araNye rauravAjinavAsasaH .. 7\-152\-17 (51692) putrANAmiva chaiteShAM dharmamAcharatAM sadA . druhyetko nu naro loke madanyo brAhmaNabruvaH .. 7\-152\-18 (51693) pANDavAnAmayaM kopastvayA shakuninA saha . AhR^ito dhR^itarAShTrasya sammate kuru saMsadi .. 7\-152\-19 (51694) duHshAsanena saMyuktaH karNena parivardhitaH . kShatturvAkyamanAdR^itya tvayA.abyastaH punaH punaH .. 7\-152\-20 (51695) `sa hi naH krodhavR^ikShashcha kR^itamUlo mahAtmanAm . tasya puShpaphale rAjannupabhu~NkShva mahAbala'.. 7\-152\-21 (51696) yattAH sarve parAbhUtAH paryavArayatArjunam . sindhurAjAnamAshritya sa vo madhye kathaM hataH .. 7\-152\-22 (51697) kathaM tvayi cha karNe cha kR^ipe shalye cha jIvati . ashvatthAmni cha kauravya nidhanaM saindhavo.agamat .. 7\-152\-23 (51698) yudhyantaH sarvarAjAnastejasvina upAsate . sindhurAjaM paritrAtuM vo madhye kathaM hataH .. 7\-152\-24 (51699) mayyeva hi visheSheNa tathA duryodhana tvayi . AshaMsata paritrANamarjunAtsa mahIpatiH .. 7\-152\-25 (51700) tatastasminparitrANamalabdhavati phalgunAt . na ki~nchidanupashyAmi jIvitasthAnamAtmanaH .. 7\-152\-26 (51701) majjantamiva chAtmAnaM dhR^iShTadyumnasya saMyuge . pashyAmyahatvA pA~nchAlAnsaha tena shikhaNDinA .. 7\-152\-27 (51702) tanmAM kimabhitapyantaM vAksharaireva kR^intasi . ashaktaH sindhurAjasya bhUtvA trANAya bhArata .. 7\-152\-28 (51703) sauvarNaM satyasandhasya dhvajamakliShTakarmaNaH . apashyanyudhi bhIShmasya kathamAshaMsase jayam .. 7\-152\-29 (51704) madhye mahArathAnAM kiM sheShaM tatra manyase . hato bhUrishravAshchaiva kiM sheShaM tatra manyase .. 7\-152\-30 (51705) kR^ipa eva cha durdharSho yadi jIvati pArthiva . yo nAgAtsindhurAjasya vartma taM pUjayAmyaham .. 7\-152\-31 (51706) yatrApashyaM hataM bhIShmaM pashyataste.anujasya vai . duHshAsanasya kauravya kurvANaM karma duShkaram .. 7\-152\-32 (51707) avadhyakalpaM sa~NgrAme devairapi savAsavaiH . na te vasundharA.astIti tadAhaM chintaye nR^ipa .. 7\-152\-33 (51708) imAni pANDavAnAM cha sR^ijjayAnAM cha bhArata . anIkAnyAdravante mAM sahitAnyadya bhArata .. 7\-152\-34 (51709) nAhatvA sarvapA~nchalAnkavachasya vimokShaNam . kartA.asmi samare karma dhArtarAShTra hitaM tava .. 7\-152\-35 (51710) rAjanbrUyAH sutaM me tvamashvatthAmAnamAhave . na somakAH pramoktavyA jIvitaM parirakShatA .. 7\-152\-36 (51711) yachcha pitrA.anushiShTo.asi tadvachaH paripAlaya . AnR^ishaMsye dame satye chArjave cha sthiro bhava .. 7\-152\-37 (51712) dharmArthakAmakushalo dharmArthAvapyapIDayan . dharmapradhAnakAryANi kuryAshcheti punaH punaH .. 7\-152\-38 (51713) chakShurmanobhyAM santoShyA viprAH pUjyAshcha shaktitaH . na chaiShAM vipriyaM kAryaM te hi vahnishikhopamAH .. 7\-152\-39 (51714) eSha tvahamanIkAni pravishAmyarisUdana . raNAya mahate rAjaMstvayA vAksharapIDitaH .. 7\-152\-40 (51715) tvaM cha duryodhana balaM yadi shakto.asi pAlaya . rAtrAvapi cha yoddhavyAH saMrabdhAH kurusR^i~njayAH .. 7\-152\-41 (51716) evamuktvA tataH prAyAddroNaH pANvasR^i~njayAn . muShNankShatriyatejAMsi nakShatrANAmivAMshumAn .. .. 7\-152\-42 (51717) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe dvipa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 152 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-152\-3 niShTAnakaH savyathaH shabdaH .. 5\-152\-8 iyaM senA nAstItyasya naShTetyarthaH .. 5\-152\-10 glahate pAtayati .. 5\-152\-16 nochediti . pareloke.adhikaH pApinAM klesha ihatvalpenaiva bhogena nistAra iti bhAvaH .. neha chetparaloke yatpApamichChettato.adhikam iti ka . pAThaH. na bhavetparaloke yattaptamichChettato.adhikam. iti kha. pAThaH. nochetpApaM paraM loke tvaM manyethAstato.adhikam iti ~Na.pAThaH. neha vai paralokAya pApamichCheta pArthivaH iti Ta.~Na.pAThaH .. 5\-152\-20 abhyasta AvartitaH .. 5\-152\-22 yastu sharvAdvaraM labdhvA paryavArayadarjunam . sindhurAjaH samAshritya sa vo madhye kathaM hataH iti ka.kha.pAThaH. yattAH sarve purA bhUtvA arjunaM paryavArayan. sindhurAjAH samAshritya sa vo madhye kathaM hataH iti Ta.pAThaH. yattatsarve paraM bhUtvA paryavArayatArjunam. sindhurAjAnamAshritya sa vo madhye kathaM hataH iti ~Na. pAThaH. yattatsarve parAbhUya paryavArayatArjunim. sindhurAjAnamAshritya sa vo madhye kathaM hataH iti ~Na. pAThaH .. 5\-152\-27 pashyAmyahaM vai pA~nchAlAnsaha tena shikhaNDinA iti ka.Ta.~Na.pAThaH . dhR^iShTadyumnasya kilpiShe iti jha.pAThaH .. 5\-152\-152 dvipa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 153 .. shrIH .. 7\.153\. adhyAyaH 153 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## duryodhanena karNaMprati jayadrathavadhe droNasya pArthapakShapAtAdaudAsInyasya hetutve.abhihite karNena tannirAkaraNapUrvakaM daivasyaiva tatra hetutvakathanam .. 1 .. rAtriyuddhArambhaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-153\-0 (51718) sa~njaya uvAcha. 7\-153\-0x (4671) tato duryodhano rAjA droNenaivaM prachoditaH . amarShavashamApanno yuddhAyaiva mano dadhe . abravIchcha tadA karNaM putro duryodhanastava .. 7\-153\-1 (51719) pashya kR^iShNasahAyena pANDavena kirITinA . AchAryavihitaM vyUhaM bhittvA devaiH sudurbhidam .. 7\-153\-2 (51720) tava vyAyachChamAnasya droNasya cha mahAtmanaH . miShatAM yodhamukhyAnAM saindhavo vinipAtitaH .. 7\-153\-3 (51721) pashya rAdheya pR^ithvIshAH pR^ithivyAM pravarA yudhi . pArthenaikena nihatAH siMhenevetare mR^igAH .. 7\-153\-4 (51722) mama vyAyachChamAnasya samare shatrusUdana . alpAvasheShaM sainyaM me kR^itaM shakrAtmajena ha .. 7\-153\-5 (51723) kathaM vai yudhyamAnasya droNasya yudhi phalgunaH . bhindyAtsudurbhidaM vyUhaM yatamAno.api saMyuge .. 7\-153\-6 (51724) pratij~nAyA gataH pAraM hatvA saindhavamarjunaH .. 7\-153\-7 (51725) pashya rAdheya pR^ithvIshAnpR^ithivyAM pAtitAnbahUn . pArthena nihatAnsa~Nkhye mahendropamavikramAn .. 7\-153\-8 (51726) anichChataH kathaM vIra droNasya yudhi pANDavaH . bhindyAtsudurbhidaM vyR^ihaM yatamAnasya shupmiNaH .. 7\-153\-9 (51727) dayitaH phalguno nityamAchAryasya mahAtmanaH . tato.asya dattavAndvAramayuddhenaiva shatruhan .. 7\-153\-10 (51728) abhayaM sindhurAjAya dattvA droNaH parantapaH . prAdAtkirITine dvAraM pashyannirguNatAM mayi .. 7\-153\-11 (51729) yadyadAsyadanuj~nAM vai pUrvameva gR^ihAnprati . pramthAtuM sindhurAjasya na bhavejjIvitakShayaH .. 7\-153\-12 (51730) jayadratho jIvitArthI gachChamAno gR^ihAnprati . mayA.anAryeNa saMruddho droNAtprApyAbhayaM raNe .. 7\-153\-13 (51731) `rakShAmi saindhavaM yuddhe nainaM prApsyati phalgunaH . mama sainyavinAshAya ruddho vipreNa saindhavaH .. 7\-153\-14 (51732) tasya me mandabhAgyasya yatamAnasya saMyuge . hatAni sarvasainyAni hato rAjA jayadrathaH .. 7\-153\-15 (51733) pashya yodhavarAnkarNa shatasho.atha sahasrashaH . pArthanAmA~NkitairvANaiH sarve nItA yamakShayam .. 7\-153\-16 (51734) kathamekarathenAjau bahUnAM naH prapashyatAm . vipannaH saindhavo rAjA yodhAshchaiva sahasrashaH'.. 7\-153\-17 (51735) adya me bhrAtaraH kShINAshchitrasenAdayo raNe . bhAmasanaM samAsAdya pashyatAM nodurAtmanAm .. 7\-153\-18 (51736) karNa uvAcha. 7\-153\-19x (4672) AchAryaM mA vigarhasva shaktyA.asau yudhyate dvijaH . yathAbalaM yathotsAhaM tyaktvA jIvitamAtmanaH .. 7\-153\-19 (51737) yadyenaM samatikramya praviShTaH shvetavAhanaH . nAtra sUkShmo.api doShaHsyAdAchAryasya katha~nchana .. 7\-153\-20 (51738) kR^itI dakSho yuvA shUraH kR^itAstro laghuvikramaH . divyAstrayuktamAsthAya rathaM vAnaralakShaNam .. 7\-153\-21 (51739) kR^iShNena cha gR^ihItAshvamabhedyakachAvR^itaH . gANDIvamajaraM divyaM dhanurAdAya vIryavAn .. 7\-153\-22 (51740) pravarShannishitAnbANAnbAhudraviNadarpitaH . yadarjuno.abhyayAddroNamupapannaM hi tasya tat .. 7\-153\-23 (51741) AchAryaH sthaviro rAja~nshIghrayAne tathA.akShamaH . bAhuvyAyAmacheShTAyAmashaktastu narAdhipa .. 7\-153\-24 (51742) tenaivamabhyatikrAntaH shvetAshvaH kR^iShNasArathiH . tasya doShaM na pashyAmi droNasyAnena hetunA .. 7\-153\-25 (51743) ajayyAnpANDavAnmanye droNonAstravidA mR^idhe . tathA hyenamatikramya praviShTaH shvetavAhanaH .. 7\-153\-26 (51744) satataM cheShTamAnAnAM nikR^ityA vikrameNa cha . daivAdiShTo.anyathAbhAvo na manye vidyate kvachit .. 7\-153\-27 (51745) yato no yudhyamAnAnAM paraM shaktyA suyodhana . saindhavo nihato yuddhe daivamatra paraM smR^itam .. 7\-153\-28 (51746) paraM yatnaM kurvatAM cha tvayA sArdhaM raNAjire . hatvA.asmAkaM pauruShaM vai daivaM pashchAtkaroti naH .. 7\-153\-29 (51747) daivopasR^iShTapuruSho yatkarma kurute kvachit . kR^itaM kR^itaM hi tattasyaTa daivena vinipAtyate .. 7\-153\-30 (51748) yatkartavyaM manuShyeNa vyavasAyavatA sadA . tatkAryamavisha~Nkena siddhirdaive pratiShThitA .. 7\-153\-31 (51749) nikR^ityA va~nchitAH pArthA viShayogaishcha bhArata . dagdhA jatugR^ihe chApi dyUtena cha parAjitAH .. 7\-153\-32 (51750) rAjanItiM samAshritya prahitAshchaiva kAnanam . yatnena cha kR^itaM tattaddaivena vinipAtitam .. 7\-153\-33 (51751) yudhyasva yatnamAsthaya daivaM kR^itvA nirarthakam . yatatastava teShAM cha daivaM mArgeNa yAsyati .. 7\-153\-34 (51752) na teShAM matipUrvaM hi sukR^itaM dR^ishyate kvachit . duShkR^itaM tava vA vIra buddhyA hInaM kurUdvaha .. 7\-153\-35 (51753) daivaM pramANaM sarvasya sukR^itasyetarasya vA . ananyakarma daivaM hi jAgarti svapatAmapi . `tena yukto hi puruShaH kAryAkArye niyujyate'.. 7\-153\-36 (51754) bahUni tava sainyAni yodhAshcha bahavastava . na tathA pANDuputrANAmevaM yuddhamavartata .. 7\-153\-37 (51755) tairalpairbahavo yUyaM kShayaM nItAH prahAriNaH . sha~Nke daivasya tatkarma pauruShaM yena nAshitam .. 7\-153\-38 (51756) sa~njaya uvAcha. 7\-153\-39x (4673) evaM saMbhAShamANAnAM bahu tattajjanAdhipa . pANDavAnAmanIkAni samadR^ishyanta saMyuge .. 7\-153\-39 (51757) tataH pravavR^ite yuddhaM vyatiShaktarathadvipam . tAvakAnAM paraiH sArdhaM rAjandurmantrite tava .. .. 7\-153\-40 (51758) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi jayadrathavadhaparvaNi chaturdashadivasayuddhe tripa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 153 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-153\-12 yadyadAsyat dadyAchchedityarthaH . sindhurAjasya nAbhavidhyajjanakShaya iti jha. pAThaH .. 5\-153\-27 anyathAbhAvaH parAjayo daivAdiShTaH . natu droNAparAdhaja iti bhAvaH .. daivadR^iShTyA.anyathAbhAvo na manyurvidyate kvachit iti ka . pAThaH. daivadiShTAnyathAbhAvo na manyurvidyate kvachit iti kha.pAThaH .. 5\-153\-30 daivopasR^iShTo durdaivaprastaH .. 5\-153\-35 teShAM jayahetuH sukR^itaM tava vA parAjayahetuH duShkR^itaM nAstItyAha . na teShAmiti .. 5\-153\-153 triSha~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 154 .. shrIH .. 7\.154\. adhyAyaH 154 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## yudhiShThireNa duryodhanaparAjayaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-154\-0 (51759) sa~njaya uvAcha. 7\-154\-0x (4674) tadudIrNaM rathAshvaughaM balaM tava janAdhipa . pANDusenAmatikramya yodhayAmAsa sarvataH .. 7\-154\-1 (51760) pA~nchAlAH kuravashchaiva yodhayantaH parasparam . yamarAShTrAya mahate paralokAya dIkShitAH .. 7\-154\-2 (51761) shUrAH shUraiH samAgamya sharatomarashaktibhiH . vivyadhuH samare.anyonyaM ninyushchaiva yamakShayam .. 7\-154\-3 (51762) rathinAM rathibhiH sArdhaM rudhirasrAvadAruNam . prAvartata mahadyuddhaM nighnatAmitaretaram .. 7\-154\-4 (51763) vAraNAshcha mahArAja samAsAdya parasparam . viShANairdArayAmAsuH susa~NkruddhA madotkaTAH .. 7\-154\-5 (51764) hayArohAnhayArohAH prAsashaktiparashvathaiH . bibhidustumule yuddhe prArthayanto mahadyashaH .. 7\-154\-6 (51765) pattayashcha mahAbAho shatashaH shastrapANayaH . anyonyamArdayanrAjannityaM yattAH parAkrame .. 7\-154\-7 (51766) gotrANAM nAmadheyAnAM kulAnAM chaiva mAriSha . shravaNAddhi vijAnImaH pA~nchAlAnkurubhiH saha .. 7\-154\-8 (51767) te.anyonyaM samare yodhAH sharashaktiparashvathaiH . praiShayanparalokAya vicharanto hyabhItavat .. 7\-154\-9 (51768) sharairdasha disho rAjaMsteShAM muktaiH sahasrashaH . na bhrAjante yathA pUrvaM bhAskarasya cha nAshanAt .. 7\-154\-10 (51769) tathA prayudhyamAneShu pANDaveyeShu bhArata . duryodhano mahArAja vyavAgAhata tadbalam .. 7\-154\-11 (51770) saindhavasya vadhenaiva bhR^ishaM duHkhasamanvitaH . martavyamiti saMchintya prAvishachcha dviShadbalam .. 7\-154\-12 (51771) nAdayanrathaghoSheNa kampayanniva medinIm . abhyavartata putraste pANDavAnAmanIkinIm .. 7\-154\-13 (51772) sa sannipAtastumulastasya teShAM cha bhArata . abhavatsarvasainyAnAmabhAvakaramo mahAn .. 7\-154\-14 (51773) `dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-154\-15x (4675) tathA hateShu sainyeShu tathA kR^ichChragataH svayam . kachchidduryodhanaH sUta nAkArShItpR^iShThato raNam .. 7\-154\-15 (51774) ekasya cha bahunAM cha sannipAto mahAnabhUt . visheShato hi nR^ipaterviShamaM pratibhAti me .. 7\-154\-16 (51775) so.atyantasukhasaMvR^iddho rakShyo lokasya cheshvaraH . eko bahUnsamAsAdya kachchinnAsItparA~NmukhaH .. 7\-154\-17 (51776) droNaH karNaH kR^ipashchaiva kR^itavarmA cha sAtvataH . nAvArayankathaM yuddhe rAjAnaM rAjyakA~NkShiNaH .. 7\-154\-18 (51777) sarvopAyairhi yuddheShu rakShitavyo mahIpatiH . eShA nItiH parA yuddhe dR^iShTA tatra manIShibhiH .. 7\-154\-19 (51778) praviShTe vai mama sute pareShAM vai mahadbalam . mAmakA rathinAM shreShThAH kimakurvata sa~njaya .. 7\-154\-20 (51779) sa~njaya uvAcha. 7\-154\-21x (4676) rAjansa~NgrAmamAshcharyaM putrasya tava bhArata . ekasya cha bahUnAM cha shR^iNu me bruvato dhruvam .. 7\-154\-21 (51780) droNena vAryamANo.asau karNena cha kR^ipeNa cha . prAvishatpANDavIM senAM makaraH sAgaraM yathA .. 7\-154\-22 (51781) kiranniShusahasrANi tatratatra tathAtathA . pA~nchAlAnpANDavAMshchaiva vivyAdha nishitaiH sharaiH .. 7\-154\-23 (51782) yathodayagataH sUryo rashmibhirnAshayettamaH . tathA putrastava balaM nAshayattanmahAbalaH'.. 7\-154\-24 (51783) yathA madhyandine sUryaM pratapantaM gabhastibhiH . tathA tava sutaM madhye pratapantaM sharArchibhiH . na shekurbhArataM yuddhe pANDavAH samudIkShitum .. 7\-154\-25 (51784) palAyanakR^itotsAhA nirutsAhA dviShajjaye . paryadhAvanta pA~nchAlA vadhyamAnA mahAtmanA .. 7\-154\-26 (51785) rukmapu~NkhaiH prasannAgraistava putreNa dhanvinA . ardyamAnAH sharaistUrNaM nyapatanpANDusainikAH .. 7\-154\-27 (51786) `vyadravaMshcha bhayAdyodhA dR^iShTvA taM paramAhave . vyAttAnanamiva prAptamantakaM prANahAriNam'.. 7\-154\-28 (51787) na tAdR^ishaM rame karma kR^itavantastu tAvakAH . yAdR^ishaM kR^itavAnrAjA putrastava vishAmpate .. 7\-154\-29 (51788) putreNa tava sA senA pANDavI mathitA raNe . nalinI dviradeneva samantAtphullapa~NkajA .. 7\-154\-30 (51789) kShINatoyAnilArkAbhyAM hatatviDiva padminI . babhUva pANDavI senA tava putrasya tejasA .. 7\-154\-31 (51790) pANDusenAM hatAM dR^iShTvA tava putreNa bhArata . bhImasenapurogAstu pA~nchAlAH samupAdravan .. 7\-154\-32 (51791) sa bhImasenaM dashabhirmAdrIputrau tribhistribhiH . virATadrupadau ShaDbhiH shatena cha shikhaNDinam .. 7\-154\-33 (51792) dhR^iShTadyumnaM cha saptatyA dharmaputraM cha saptabhiH . kekayAMshchaiva chedIMshcha bahubhirnishitaiH sharaiH .. 7\-154\-34 (51793) sAtvataM pa~nchabhirviddhA draupadeyAMstribhistribhiH . ghaTotkachaM cha samare viddhvA siMha ivAnadat .. 7\-154\-35 (51794) shatashashchAparAnyodhAnsadvipAMshcha mahAraNe . sharairavachakartograiH kruddho.antaka iva prajAH .. 7\-154\-36 (51795) sA tena pANDavI senA vadhyamAnA shilImukhaiH . tava putreNa sa~NgrAme vidudrAva narAdhipa .. 7\-154\-37 (51796) taM tapantamivAdityaM kururAjaM mahAhave . nAshakanvIkShituM rAjanpANDuputrasya sainikAH .. 7\-154\-38 (51797) tato yudhiShThiro rAjA kupito rAjasattama . abhyadhAvatkurupatiM tava putraM jighAMsayA .. 7\-154\-39 (51798) tAvubhau yudhi kauravyau samIyaturarindamau . svArthahetoH parAkrAntau duryodhanayudhiShThirau .. 7\-154\-40 (51799) tato duryodhanaH kruddhaH sharaiH sannataparvabhiH . vivyAdha dashabhistUrNaM dhvajaM chichCheda cheShuNA .. 7\-154\-41 (51800) indrasenaM tribhishchaiva lalATe jaghnivAnnR^ipa . sArathiM dayitaM rAj~naH pANDavasya mahAtmanaH .. 7\-154\-42 (51801) dhanushcha punaranyena chakartAsya mahArathaH . chaturbhishchaturashchaiva bANairvivyAdha vAjinAH .. 7\-154\-43 (51802) tato yudhiShThiraH kruddho nimeShAdiva kArmukam . anyadAdAya vegena kauravaM pratyavArayat .. 7\-154\-44 (51803) tasya tAnnighnataH shatrUnrukmapR^iShThaM mahaddhanuH . bhallAbhyAM paNDavo jyeShThastridhA chichCheda mAriSha .. 7\-154\-45 (51804) vivyAdha chainaM dashabhiH samyagastaiH shitaiH sharaiH . marma bhittvA tu te sarve saMlagnAH kShitimAvishan .. 7\-154\-46 (51805) tataH parivR^itA yodhAH parivavruryudhiShThiram . vR^itreNa saha yudhyantaM yadvaddevAH shatakratum .. 7\-154\-47 (51806) tato yudhiShThiro rAjA tava putrasya mAriSha . sharaM cha sUryarashmyAbhamatyugramanivAraNam . hA hato.asIti rAjAnamuktvA.amu~nchadyudhiShThiraH .. 7\-154\-48 (51807) sa tenAkarNamuktena viddho bANena kauravaH . niShasAda rathopasthe bhR^ishaM sammUDhachetanaH .. 7\-154\-49 (51808) tataH pA~nchAlyasenAnAM bhR^ishamAsIdravo mahAn . hato rAjeti rAjendra muditAnAM samantataH .. 7\-154\-50 (51809) bANashabdaravashchograH shushruve tatra mAriSha . atha droNo drutaM tatra pratyadR^ishyata saMyuge .. 7\-154\-51 (51810) hR^iShTo duryodhanashchApi dR^iDhamAdAya kArmukam . tiShThatiShTheti rAjAnaM bruvanpANDavamabhyayAt .. 7\-154\-52 (51811) pratyudyayustaM tvaritAH pA~nchAlA jayagR^iddhinaH . tAndroNaH pratijagrAha parIpsankurusattamam . chaNDavAtaH samudvUto meghAnambumucho yathA .. 7\-154\-53 (51812) tato rAjanmahAnAsItsa~NgrAmo bhUrivardhanaH . tAvakAnAM pareShAM cha sametAnAM yuyutsayA .. .. 7\-154\-54 (51813) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe chatuHpa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 154 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-154\-8 gotraM pitrAdi nAma shaineya sAtyake ityAdi . kulaM pANDyapA~nchAlyetyAdi .. 5\-154\-46 samyagastaiH dR^iDhaM prakShiptaiH .. 5\-154\-51 bANashabdaravo bANashabdasahito ravaH prANishabdaH .. 5\-154\-54 bhUrivardhano bahuchChedanaH .. 5\-154\-154 chatuHpa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 155 .. shrIH .. 7\.155\. adhyAyaH 155 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNayuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-155\-0 (51814) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-155\-0x (4677) yattadA prAvishatpANDUnAchAryaH kupito balI . uktA duryodhanaM mandaM mama shAstrAtigaM sutam .. 7\-155\-1 (51815) pravishya vicharantaM cha rathe shUramavasthitam . kathaM droNaM maheShvAsaM pANDavAH paryavArayan .. 7\-155\-2 (51816) ke.arakShandakShiNaM chakramAchAryasya mahAhave . ke chottaramarakShanta nighnataH shAstravAnbahUn .. 7\-155\-3 (51817) ke chAsya pR^iShThato.anvAsanvIrA vIrasya yodhinaH . ke purastAdavartanta rathinastasya shatravaH .. 7\-155\-4 (51818) manye tAnaspR^ishachChItamativelamanArtavam . manye te samavepanta gAvo vai shishire yathA .. 7\-155\-5 (51819) yatprAvishanmaheShvAsaH pA~nchAlAnaparAjitaH . nR^ityansa rathamArgeShu sarvashastrabhR^itAM varaH .. 7\-155\-6 (51820) nirdahansarvasainyAni pA~nchAlAnAM ratharShabhaH . dhUmaketuriva kruddhaH kathaM mR^ityumupeyivAn .. 7\-155\-7 (51821) sa~njaya uvAcha. 7\-155\-8x (4678) sAyAhne saindhavaM hatvA rAj~nA pArthaH sametya cha . sAtyakishcha maheShvAso droNamevAbhyadhAvatAm .. 7\-155\-8 (51822) tathA yudhiShThirastUrNaM bhImasenashcha pANDavaH . pR^ithakchamUbhyAM saMyattau droNamevAbhyadhAvatAm .. 7\-155\-9 (51823) tathaiva nakulo dhImAnsahadevashcha durjayaH . dhR^iShTadyumnaH shatAnIko virATashcha sakekayaH . mAtsyAH sAlvAH sasenAshcha droNameva yayuryudhi .. 7\-155\-10 (51824) drupadashcha tathA rAjA pA~nchAlairabhirakShitaH . dhR^iShTadyumnapitA rAjandroNamevAbhyavartata .. 7\-155\-11 (51825) draupadeyA maheShvAsA rAkShasashcha ghaTotkachaH . sasainyAste nyavartanta droNameva mahAdyutim .. 7\-155\-12 (51826) prabhadrakAshcha pA~nchAlAH ShaTsahasrAH prahAriNaH . droNamevAbhyavartanta puraskR^itya shikhaNDinam .. 7\-155\-13 (51827) tathetare naravyAghrAH pANDavAnAM mahArathAH . sahitAH sannyavartanta droNameva dvijarShabham .. 7\-155\-14 (51828) teShu shUreShu yuddhAya gateShu bharatarShabha . babhUva rajanI ghorA bhIrUNAM bhayavardhinI .. 7\-155\-15 (51829) yodhAnAmashivA raudrA rAjannantakagAminI . ku~njarAshvamanuShyANAM prANAntakaraNI tadA .. 7\-155\-16 (51830) tasyAM rajanyAM ghorAyAM nadantyaH sarvataH shivAH . nyavedayanbhayaM ghoraM sajvAlakabalairmukhaiH .. 7\-155\-17 (51831) ulUkAshchApyadR^ishyanta shaMsanto vipulaM bhayam . visheShataH kauravANAM dhvajinyAmatidAruNAH .. 7\-155\-18 (51832) tataH sainyeShu rAjendra shabdaH samabhavanmahAn . bherIshabdena mahatA mR^ida~NgAnAM svanena cha .. 7\-155\-19 (51833) gajAnAM bR^iMhitaishchApi tura~NgANAM cha heShitaiH . khurashabdanipAtaishcha tumulaH sarvato.abhavat .. 7\-155\-20 (51834) tataH samabhavadyuddhaM sandhyAyAmatidAruNam . droNasya cha mahArAja sR^i~njayAnAM cha sarvashaH .. 7\-155\-21 (51835) tamasA chAvR^ite loke na prAj~nAyata ki~nchana . sainyena rajasA chaiva samantAdutthitena ha .. 7\-155\-22 (51836) narasyAshvasya nAgasya samasajjata shoNitam . nApashyAma rajo bhaumaM kashmalenAbhisaMvR^itAH .. 7\-155\-23 (51837) rAtrau vaMshavanasyeva dahyamAnasya parvate . ghorashchaTachaTAshabdaH shastrANAM patatAmabhUt .. 7\-155\-24 (51838) mR^ida~NgAnakanirhrAdairjharjharaiH paTahaistathA . phetkArairheShitaiH shabdaiH sarvamaivAkulaM babhau .. 7\-155\-25 (51839) naiva sve na pare rAjanprAj~nAyanta tamovR^ite . unmattamiva tatsarvaM babhUva rajanImukhe .. 7\-155\-26 (51840) bhaumaM rajo.atha rAjendra shoNitena praNAshitam . shAtakaumbhaishcha kavachairbhUShaNaishcha tamo.anashat .. 7\-155\-27 (51841) tataH sA bhAratI senA maNihemavibhUShitA . dyaurivAsItsanakShatrA rajanyAM bharatarShabha .. 7\-155\-28 (51842) gomAyubalasa~NghuShTA shaktidhvajasamAkulA . vAraNAbhirutA ghorA kShveDitotkruShTanAditA .. 7\-155\-29 (51843) tatrAbhavanmahAshabdastumulo romaharShaNaH . samAvR^iNvandishaH sarvA mahendrAshaniniHsvanaH .. 7\-155\-30 (51844) sA nishIthe mahArAja senA.adR^ishyata bhAratI . a~NgadaiH kuNDalairniShkaiH shastraishchaivAvabhAsitA .. 7\-155\-31 (51845) tatra nAgA rathAshchaiva jAmbUnadavibhUShitAH . nishAyAM pratyadR^ishyanta meghA iva savidyutaH .. 7\-155\-32 (51846) R^iShTishaktigadAbANamusalaprAsapaTTasAH . sampatanto vyadR^ishyanta bhrAjamAnA ivAgnayaH .. 7\-155\-33 (51847) duryodhanapurovAtAM rathanAgavalAhakAm . vAditraghoShastanitAM chApavidyudvvajairvR^itAm .. 7\-155\-34 (51848) droNapANDavaparjanyAM kha~NgashaktigadAshanim . sharadhArAstrapavanAM shastrapAtoShmasa~NkulAm .. 7\-155\-35 (51849) ghorAM vismApanImugrAM jIvitachChidamapluvAm . tAM prAvishannatibhayAM nadIM yuddhachikIrShavaH .. 7\-155\-36 (51850) tasminrAtrimukhe ghore mahAshabdaninAdite . bhIrUNAM trAsajanane shUrANAM harShavardhane .. 7\-155\-37 (51851) rAtriyuddhe mahAghore vartamAne sudAruNe . droNamabhyadruvankruddhAH sahitAH pANDusR^i~njayAH .. 7\-155\-38 (51852) ye ye pramukhato rAjannAvartanta mahArathAH . tAnsarvAnvimukhAMshchakre kAMshchinninye yamakShayam .. 7\-155\-39 (51853) tAni nAgasahasrANi rathAnAmayutAni cha . padAtihayasa~NghAnAM prayutAnyarbudAni cha . droNenaikena nArAchairnirbhinnAni nishAmukhe .. .. 7\-155\-40 (51854) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe pa~nchapa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 155 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-155\-1 shAstrAtigaM shAstramAj~nA .. 5\-155\-7 dhUmaketuragniH .. 5\-155\-14 sannyavartanta sammukhaM nitarAmavartanta .. 5\-155\-155 pa~nchapa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 156 .. shrIH .. 7\.156\. adhyAyaH 156 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhImena durmadaduShkarNAdivadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-156\-0 (51855) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-156\-0x (4679) tasminpraviShTe durdharShe sR^i~njayAnamitaujasi . amR^iShyamANe saMrabdhe kA vo.abhUdvai matistadA .. 7\-156\-1 (51856) duryodhanaM tathA putramuktvA shAstrAtigaM mama . yatprAvishadameyAtmA kiM pArthaH pratyapadyata .. 7\-156\-2 (51857) nihate saindhave vIre bhUrishravasi chaiva ha . yadA.abhyagAnmahAtejAH pA~nchAlAnaparAjitaH .. 7\-156\-3 (51858) kimamanyata durdharShe praviShTe shatrutApane . duryodhanastu kiM kR^ityaM prAptakAlamamanyata .. 7\-156\-4 (51859) ke cha taM varadaM vIramanvayurdvijasattamam . ke chAsya pR^iShThato.agachChanvIrAH shUrasya yudhyataH . ke purastAdavartanta nighnantaH shAstravAnraNe .. 7\-156\-5 (51860) manye.ahaM pANDavAnsarvAnbhAradvAjasharArditAn . shishire kampamAnA vai kR^ishA gAva iva prabho .. 7\-156\-6 (51861) pravishya sa maheShvAsaH pA~nchAlAnarimardanaH . kathaM nu puruShavyAghraH pa~nchatvamupajagmivAn .. 7\-156\-7 (51862) sarveShu yodheShu cha sa~NgateShu rAtrau sameteShu mahAratheShu . saMloDyamAneShu pR^ithagbaleShu ke vastadAnIM matimanta Asan .. 7\-156\-8 (51863) hatAMshchaiva viShaktAMshcha parAbhUtAMshcha shaMsasi . rathino virathAMshchaiva kR^itAnyuddheShu mAmakAn .. 5\-156\-10 teShAM saMloDyamAnAnAM pANDavairhatachetasAm . andhe tamasi magnAnAmabhavatkA matistadA .. 7\-156\-9 (51864) prahR^iShTAMshchApyudagrAMshcha santuShTAMshchaiva pANDavAn . shaMsasIhAprahR^iShTAMshcha vibhraShTAMshchaiva mAmakAn .. 7\-156\-11 (51865) kathameShAM tadA tatra pArthAnAmapalAyinAm . prakAshamabhavadrAtrau kathaM kuruShu sa~njaya .. 7\-156\-12 (51866) sa~njaya uvAcha. 7\-156\-13x (4680) rAtriyuddhe tadA rAjanvartamAne sudAruNe . droNamabhyadravansarve pANDavAH saha somakaiH .. 7\-156\-13 (51867) tato droNaH kekayAMshcha dhR^iShTadyumnasya chAtmajAn . sampraiShayatpretalokaM sarvAniShubhirAshugaiH .. 7\-156\-14 (51868) tasya pramukhato rAjanye.avartanta mahArathAH . tAnsarvAnpreShayAmAsa pitR^ilokaM sa bhArata .. 7\-156\-15 (51869) pramathnantaM tadA vIrAnbhAradvAjaM mahAratham . abhyavartata sa~NkruddhaH shibI rAjA pratApavAn .. 7\-156\-16 (51870) tamApatantaM samprekShya pANDavAnAM mahAratham . vivyAdha dashabhirdroNaH sarvapArashavaiH shitaiH .. 7\-156\-17 (51871) taM shibiH prativivyAdha triMshatA nishitaiH sharaiH . sArathiM chAsya bhullena smayamAno nyapAtayat .. 7\-156\-18 (51872) tasya droNo hayAnhatvA sArathiM cha mahAtmanaH . athA.asya sashirastrANaM shiraH kAyAdapAharat .. 7\-156\-19 (51873) tato.asya sArathiM kShipramanyaM duryodhano.adishat . sa tena sa~NgR^ihItAshvaH punarabhyadravadripUn .. 7\-156\-20 (51874) kali~NgAnAmanIkena kAli~Ngasya suto raNe . pUrvaM pitR^ivadhAtkruddhau bhImasenamupAdravat .. 7\-156\-21 (51875) sa bhImaM pa~nchabhirviddhvA punarvivyAdha saptabhiH . vishokaM tribhirAnarchChadvajamekena patriNA .. 7\-156\-22 (51876) kali~NgAnAM tu taM shUraM kruddhaM kruddho vR^ikodaraH . rathAdrathamabhidrutya muShTinA.abhijaghAna ha .. 7\-156\-23 (51877) tasya muShTihatasyAjau pANDavena balIyasA . sarvANyasthIni sahasA prApatanvai pR^ithakpR^ithak .. 7\-156\-24 (51878) `tasminhate tadA tena siMhanAdo mahAnabhUt . pA~nchAlAnAM mahArAja sAdhusAdhviti pANDavam'.. 7\-156\-25 (51879) taM karNo bhrAtarashchAsya nAmR^iShyanta parantapa . te bhImasenaM nArAchairjaghnurAshIviShopamaiH .. 7\-156\-26 (51880) tataH shatrurathaM tyaktvA bhImo drumarathaM gataH . drumaM chAsyantamanishaM muShTinA samapothayat .. 7\-156\-27 (51881) `yathA kAchamaNirnyasto muShTinaikena lIlayA . sa hataH sarvathA chUrNo raktamevodapadyata .. 7\-156\-28 (51882) tathA chUrNamabhUttatra karNabhrAtA drumastathA'. sa tadA pANDuputreNa balinA.abhihato.apatat .. 7\-156\-29 (51883) taM nihatya mahArAja bhImaseno mahAbalaH . jayarAtarathaM prApya muhuH siMha ivAnadat .. 7\-156\-30 (51884) jayarAtaM tu charaNe gR^ihya bhImo mahAbalaH . sUtaM chAsya mahAbAhurgR^ihya rAjaMstathaiva cha .. 7\-156\-31 (51885) pAdayorgR^ihya tau vIrau bhImaH karNasya pashyataH . bhUmAvAviddhya jaghne sa tau cha prANairvyayujyatAm .. 7\-156\-32 (51886) karNastu pANDave shaktiM kA~nchanIM samavAsR^ijat . tatastAmeva jagrAha prahasanpANDunandanaH .. 7\-156\-33 (51887) karNAyaiva cha durdharShashchikShepAjau vR^ikodaraH . tAmApatantIM chichCheda shakunistailapAyinA .. 7\-156\-34 (51888) etatkR^itvA mahatkarma raNe.adbhutaparAkramaH . punaH svarathamAsthAya dudrAva tava vAhinIm .. 7\-156\-35 (51889) tamAyAntaM jighAMsantaM bhImaM kruddhamivAntakam . nyavArayanmahAbAhuM tava putrA vishAmpate . mahatA sharavarSheNa chChAdayanto mahArathAH .. 7\-156\-36 (51890) durmadasya tato bhImaH prahasanniva saMyuge . sArathiM cha hayAMshchaiva sharairninye yamakShayam .. 7\-156\-37 (51891) durmadastu tato yAnaM duShkarNasyAvachakrame . tAvekarathamArUDhau bhrAtarau paratApanau. 7\-156\-38 (51892) sa~NgrAmashiraso madhye bhImaM dvAvapyadhAvatAm . yathAmbupatimitrau hi tArakaM daityasattamam .. 7\-156\-39 (51893) tatastu durmadashchaiva duShkarNashcha tavAtmajau . rathamekaM samAruhya bhImaM bANairavidhyatAm .. 7\-156\-40 (51894) tataH karNasya miShato drauNerduryodhanasya cha . kR^ipasya somadattasya bAhlIkasya cha pANDavaH .. 7\-156\-41 (51895) durmadasya cha vIrasya duShkarNasya cha taM ratham . pAdaprahAreNa dharAM prAveshayadarindamaH .. 7\-156\-42 (51896) tataH sutau te balinau shUrau duShkarNadurmadau . muShTinA.a.ahatya sa~Nkruddhau mamarda charaNena ha .. 7\-156\-43 (51897) tato hAhAkR^ite sainye dR^iShTvA bhImaM nR^ipA.abruvan . rudro.ayaM bhImarUpeNa dhArtarAShTreShu yudhyati .. 7\-156\-44 (51898) evamuktvA palAyante sarve bhArata pArthivAH . visaMj~nA vAhayanvAhAnna cha dvau saha dhAvataH .. 7\-156\-45 (51899) tato bale bhR^ishalulite nishAmukhe supUjito nR^ipavR^iShabhairvR^ikodaraH . mahAbalaH kamalavibuddhalochano yudhiShThiraM nR^ipatimapUjayadbalI .. 7\-156\-46 (51900) tato yamau drupadavirATakekayA yudhiShThirashchApi parAM mudaM yayuH . vR^ikodaraM bhR^ishamanupUjayaMshcha te yathAndhake pratinihate haraM surAH .. 7\-156\-47 (51901) tataH sutAste varuNAtmajopamA rupAnvitAH saha guruNA mahAtmanA . vR^ikodaraM sarathapadAtiku~njarA yuyutsavo bhR^ishamabhiparyavArayan .. 7\-156\-48 (51902) `tato yamau drupadasutAH sasainikA yudhiShThiradrupadavirATasAtvatAH . ghaTotkacho jayavijayau drumo vR^ikaH sasR^i~njayAstava tanayAnavArayan'.. 7\-156\-49 (51903) tato.abhavattimiraghanairivAvR^ite mahAbhaye bhayadamatIva dAruNam . nishAmukhe vR^ikabalagR^idhramodanaM mahAtmanA nR^ipavara yuddhamadbhutam .. .. 7\-156\-50 (51904) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe ShaTpa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 156 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-156\-1 gAvaH gAH .. 5\-156\- kamalavibuddhalochano vilasatpadmanetraH .. 5\-156\- guruNA droNena .. 5\-156\- timirANyeva ghanAstaiH .. 5\-156\- ShaTpa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 156 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 157 .. shrIH .. 7\.157\. adhyAyaH 157 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakinA somadattaparAjayaH .. 1 .. ashvatthAmaghaTotkachayuddhamashvatthAmaparAkramashcha .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-157\-0 (51905) sa~njaya uvAcha. 7\-157\-0x (4681) prAyopaviShTe tu hate putre sAtyakinA tadA . somadatto bhR^ishaM kruddhaH sAtyakiM vAkyamabravIt .. 7\-157\-1 (51906) kShatradharmaH paro dR^iShTo yastu devairmahAtmabhiH . taM tvaM sAtvata santajya dasyudharme kathaM rataH .. 7\-157\-2 (51907) parA~NmukhAya dInAya nyastashastrAya yAchate . kShatradharmarataH prAj~naH kathaM nu praharedraNe .. 7\-157\-3 (51908) dvAveva kila vR^iShNInAM tatra khyAtau mahArathau . pradyumnashcha mahAbAhustvaM chaiva yudhi sAtvata .. 7\-157\-4 (51909) kathaM prAyopaviShTAya pArthena chChinnabAhave . nR^ishaMsaM bata dInaM cha tAdR^ishaM kR^itavAnasi .. 7\-157\-5 (51910) karmamastasya durvR^itta phalaM prApnuhi saMyuge . adya ChetsyAmi te mUDha shiro vikramya patriNA .. 7\-157\-6 (51911) shape sAtvata putrAbhyAmiShTena sukR^itena cha . anatItAmimAM rAtriM yadi tvAM vIramAninam .. 7\-157\-7 (51912) arakShyamANaM pArthena jiShNunA sasutAnujam . na hanyAM narake ghore pateyaM vR^iShNipAMsana .. 7\-157\-8 (51913) evamuktvA susa~NkruddhaH somadatto mahAbalaH . dadhmau sha~NkhaM cha tAreNa siMhanAdaM nanAda cha .. 7\-157\-9 (51914) tataH kamalapatrAkShaH siMhadaMShTro durAsadaH . sAtyakirbhR^ishasa~NkruddhaH somadattamathAbravIt .. 7\-157\-10 (51915) kauraveya na me trAsaH katha~nchidapi vidyate . tvayA sArdhamathAnyaishcha yudhyato hR^idi kashchana .. 7\-157\-11 (51916) yadi sarveNa sainyena gupto mAM yodhayiShyasi . tathApi na vyathA kAchittvayi syAnmama kaurava .. 7\-157\-12 (51917) yuddhasAreNa vAkyena asatAM sammatena cha . nAhaM bhIShayituM shakyaH kShatravR^itte sthitastvayA .. 7\-157\-13 (51918) yadi te.asti yuyutsA.adya mayA saha narAdhipa . nirdayo nishitairbANaiH prahara praharAmi te .. 7\-157\-14 (51919) hato bhUrishravA vIrastava putro mahArathaH . shalashchaiva mahArAja bhrAtR^ivyasanakarShitaH .. 7\-157\-15 (51920) tvAM chApyadya vadhiShyAmi sahaputraM sabAndhavam . tiShThedAnIM raNe yattaH kauravo.asi mahArathaH .. 7\-157\-16 (51921) yasmindAnaM damaH shauchamahiMsA hIrdhR^itiH kShamA . anapAyAni sarvANi nityaM rAj~ni yudhiShThire .. 7\-157\-17 (51922) mR^ida~Ngaketostasya tvaM tejasA nihataH purA . sakarNasaubalaH sa~Nkhye vinAshamupayAsyasi .. 7\-157\-18 (51923) shape.ahaM kR^iShNacharaNairiShTApUrtena chaiva ha . yadi tvAM sasutaM pApaM na hanyAM yudhi roShitaH .. 7\-157\-19 (51924) apayAsyasi chottyaktvA raNaM mukto bhaviShyasi .. 7\-157\-20 (51925) evamAbhAShya chAnyonyaM krodhasaMraktalochanau . pravR^ittau sharasampAtaM kartuM puruShasattamau .. 7\-157\-21 (51926) tato rathasahasreNa nAgAnAmayutena cha . duryodhanaH somadattaM parivArya vyavasthitaH .. 7\-157\-22 (51927) shakunishcha susa~NkruddhaH sarvashastrabhR^itAM varaH . putrapautraiH parivR^ito bhrAtR^ibhishchendravikramaiH . shyAlastava mahAbAhurvajrasaMhanano yuvA .. 7\-157\-23 (51928) sAgraM shatasahasraM tu hayAnAM tasya dhImataH . somadattaM maheShvAsaM samantAtparyarakShata .. 7\-157\-24 (51929) rakShyamANashcha balibhishChAdayAmAsa sAtyakim . taM ChAdyamAnaM vishikhairdR^iShTvA sannataparvabhiH .. 7\-157\-25 (51930) dhR^iShTadyumno.abhyayAtkruddhaH pragR^ihya mahatIM chamUm . `abhyarakShanmahAbAhuH sAtvataM satyavikramam'.. 7\-157\-26 (51931) chaNDavAtAbhisR^iShTAnAmudadhInAmiva svanaH . AsIdrAjanbalaughAnAmanyonyamabhinighnatAm .. 7\-157\-27 (51932) vivyAdha somadattastu sAtvataM navabhiH sharaiH . sAtyakirnavabhishchainamavadhItkurupu~Ngavam .. 7\-157\-28 (51933) so.atividdho balavatA samare dR^iDhadhanvinA . rathopasthaM samAsAdya mumoha gatachetanaH .. 7\-157\-29 (51934) taM vimUDhaM samAlakShya sArathistvarayA.anvitaH . apovAha raNAdvIraM somadattaM mahAratham .. 7\-157\-30 (51935) taM visaMj~naM samAlakShya yuyudhAnasharArditam . abhyadravattato droNo yaduvIrajighAMsayA .. 7\-157\-31 (51936) tamAyAntamabhiprekShya yudhiShThirapurogamAH . parivavrurmahAtmAnaM parIpsanto yadUttamam .. 7\-157\-32 (51937) tataH pravavR^ite yuddhaM droNasya saha pANDavaiH . baleriva suraiH pUrvaM trailokyajayakA~NkShayA .. 7\-157\-33 (51938) tataH sAyakajAlena pANDavAnIkamAvR^iNot . bhAradvAjo mahAtejA vivyAdha cha yudhiShThiram .. 7\-157\-34 (51939) sAtyakiM dashabhirbANairviMshatyA pArShataM sharaiH . bhImasenaM cha navabhirnakulaM pa~nchabhistathA .. 7\-157\-35 (51940) sahadevaM tathA.aShTAbhiH shatena cha shikhaNDinam . draupadeyAnmahAbAhuH pa~nchabhiH pa~njabhiH sharaiH .. 7\-157\-36 (51941) virATaM matsyamaShTAbhirdrupadaM dashabhiH sharaiH . yudhAmanyuM tribhiH ShaDbhiruttamaujasamAhave . anyAMshcha sainikAnvidvvA yudhiShThiramupAdravat .. 7\-157\-37 (51942) te vadhyamAnA droNena pANDuputrasya sainikAH . prAdravanvai bhayAdrAjansArtanAdA disho dasha .. 7\-157\-38 (51943) kAlyamAnaM tu tatsainyaM dR^iShTvA droNena phalgunaH . ki~nchidAgatasaMrambho guruM pArtho.abhyayAddrutam .. 7\-157\-39 (51944) dR^iShTvA droNaM tu bIbhatsumabhidhAvantamAhave . sannyavartata tatsainyaM punaryaudhiShThiraM balam .. 7\-157\-40 (51945) tato yuddhamabhUdbhUyo bhAradvAjasya pANDavaiH .. 7\-157\-41 (51946) droNastava sutai rAjansarvataH parivAritaH . vyadhamatpANDusainyAni tUlarAshimivAnalaH .. 7\-157\-42 (51947) taM jvalantamivAdityaM dIptAnalasamadyutim . rAjannanishamatyantaM dR^iShTvA droNaM sharArchiSham .. 7\-157\-43 (51948) maNDalIkR^itadhanvAnaM tapantamiva bhAskaram . dahantamahitAnsainye nainaM kashchidavArayat .. 7\-157\-44 (51949) yoyo hi pramukhe tasya tasthau droNasya purUShaH . tasyatasya shirashChittvA yayurdroNasharAH kShitim .. 7\-157\-45 (51950) evaM sA pANDavI senA vadhyamAnA mahAtmanA . pradudrAva punarbhItA pashyataH savyasAchinaH .. 7\-157\-46 (51951) samprabhagnaM balaM dR^iShTvA droNena nishi bhArata . govindamabravIjjiShNurgachCha droNarathaM prati .. 7\-157\-47 (51952) tato rajatagokShIrakundendusadR^ishaprabhAn . chodayAmAsa dAshArho hayAndroNarathaM prati .. 7\-157\-48 (51953) bhImaseno.api taM dR^iShTvA yAntaM droNAya phalgunam . svasArathimuvAchedaM droNAnIkAya mAM vaha .. 7\-157\-49 (51954) so.api tasya vachaH shrutvA vishoko.avahayadvayAn . pR^iShThataH satyasandhasya jiShNorbharatasattama .. 7\-157\-50 (51955) tau dR^iShTvA bhrAtarau yattau droNAnIkamabhidrutau . pA~nchAlAH sR^i~njayA mAtsyAshchedikArUshakosalAH . anvagachChanmahArAja kekayAshcha mahArathAH .. 7\-157\-51 (51956) tato rAjannabhUdvoraH sa~NgrAmo romaharShaNaH .. 7\-157\-52 (51957) bIbhatsurdakShiNaM pArshvamuttaraM cha vR^ikodaraH . mahadbhyAM rathabR^indAbhyAM balaM jagR^ihatustava .. 7\-157\-53 (51958) tau dR^iShTvA puruShavyAghrau bhImasenadhana~njayau . dhR^iShTadyumno.abhyayAdrAjansAtyakishcha mahAbalaH .. 7\-157\-54 (51959) chaNDavAtAbhipannAnAmudadhInAmiva svanaH . AsIdrAjanbalaughAnAM tadA.anyonyamabhighnatAM 7\-157\-55 (51960) saumadattivadhAtkruddho dR^iShTvA sAtyakimAhave . drauNirabhyadravadrAjanvadhAya kR^itanishchayaH .. 7\-157\-56 (51961) tamApatantaM samprekShya shaineyasya rathaM prati . bhaimaseniH susa~NkruddhaH pratyamitramavArayat .. 7\-157\-57 (51962) kArShNAyasaM mahAghoramR^ikShacharmaparichChadam . mahAntaM rathamAsthAya triMshannalvAntarAntaram .. 7\-157\-58 (51963) vikShiptayantrasannAhaM mahAmeghaughaniHsvanam . yuktaM gajanibhairvAhairna hayairnApi vAraNaiH .. 7\-157\-59 (51964) vikShiptapakShacharaNavivR^itAkSheNa kUjatA . dhvajenochChritadaNDena gR^idhrarAjena rAjitam .. 7\-157\-60 (51965) lohitArdrapatAkaM tu AntramAlAvibhUShitam . aShTachakrasamAyuktamAsthAya vipulaM ratham .. 7\-157\-61 (51966) shUlamudgaradhAriNyA shailapAdapahastayA . rakShasAM ghorarUpANAmakShauhiNyA samAvR^itaH .. 7\-157\-62 (51967) tamudyatamahAchApaM nishAmya vyathitA nR^ipAH . yugAntakAlasamaye daNDahastamivAntakam .. 7\-157\-63 (51968) tatastaM girishR^i~NgAbhaM bhImarUpaM bhayAvaham . daMShTrAkarAlogramukhaM sha~NkukarNaM mahAhanum .. 7\-157\-64 (51969) UrdhvakeshaM virUpAkShaM dIptAsyaM nimnitodaram . mahAshvabhragaladvAraM kirITachChannamUrdhajam .. 7\-157\-65 (51970) trAsanaM sarvabhUtAnAM vyAttAnanabhivAntakam . vIkShya dIptamivAyAntaM ripuvikShobhakAriNam .. 7\-157\-66 (51971) tamudyatamahAchApaM rAkShasendraM ghaTotkacham . bhayArditA prachukShobha putrasya tava vAhinI . vAyunA kShobhitAvartA ga~Ngevordhvatara~NgiNI .. 7\-157\-67 (51972) ghaTotkachaprayuktena siMhanAdena bhIShitAH . prasusruvurgajA mUtraM vivyathushcha narA bhR^isham .. 7\-157\-68 (51973) tato.ashmavR^iShTiratyarthamAsIttatra samantataH . sandhyAkAlAdhikabalaiH prayuktA rAkShasaiH kShitau .. 7\-157\-69 (51974) AyasAni cha chakrANi bhushuNDyaH prAsatomarAH . patantyaviratAH shUlAH shataghnyaH paTTasAstathA .. 7\-157\-70 (51975) tadugramatiraudraM cha dR^iShTvA yuddhaM narAdhipAH . tanayAstava karNashcha vyathitAH prAdravandishaH .. 7\-157\-71 (51976) tatraiko.astrabalashlAghI drauNirmAnI na vivyathe . vyadhamachcha sharairmAyAM ghaTotkachavinirbhitAm .. 7\-157\-72 (51977) vihatAyAM tu mAyAyAmamarShI sa ghaTotkachaH . visasarja sharAnghorAMste.ashvatthAmAnamAvishan . bhuja~NgA iva vegena valmIkaM krodhamUrchChitAH .. 7\-157\-73 (51978) te sharA rudhirAktA~NgA bhittvA shAradvatIsutam . vivishurdharaNIM shIghrA rukmapu~NkhAH shilAshitAH .. 7\-157\-74 (51979) ashvatthAmA tu sa~Nkruddho laghuhastaH pratApavAn . ghaTotkachamabhikruddhaM bibheda dashabhiH sharaiH .. 7\-157\-75 (51980) ghaTotkacho.atividdhastu droNaputreNa marmasu . chakraM shatasahasrAramagR^ihNAdvyathito bhR^isham .. 7\-157\-76 (51981) kShurAntaM bAlasUryAbhaM maNivajravibhUShitam . ashvatthAmni sa chikShepa bhaimasenirjighAMsayA .. 7\-157\-77 (51982) vegena mahatA gachChadvikShiptaM drauNinA sharaiH . abhAgyasyeva sa~Nkalpastanmoghamapatadbhuvi .. 7\-157\-78 (51983) ghaTotkachastatastUrNaM dR^iShTvA chakraM nipAtitam . drauNiM prAchChAdayadbANaiH svarbhAnuriva bhAskaram .. 7\-157\-79 (51984) ghaTotkachasutaH shrImAnbhinnA~njanachayopamaH . rurodha drauNimAyAntaM prabha~njanamivAdrirAT .. 7\-157\-80 (51985) pautreNa bhImasenasya sharaira~njanaparvaNA . babhau meghena dhArAbhirgirirmerurivAvR^itaH .. 7\-157\-81 (51986) ashvatthAmA tvasambhrAnto rudropendrendravikramaH . dhvajamekena bANena chichChedA~njanaparvaNaH .. 7\-157\-82 (51987) dvAbhyAM tu rathayantArau tribhishchAsya triveNukam . dhanurekena chichCheda chaturbhishchaturo hayAn .. 7\-157\-83 (51988) virathasyodyataM hastAddhemabindubhirAchitam . vishikhena satIkShNena kha~Ngamasya dvidhA.akarot .. 7\-157\-84 (51989) gadA hemA~NgadA rAjaMstUrNaM haiDimbisUnunA . bhrAmyotkShiptAsharaiHsApi drauNinAbhyAhatA.apatat .. 7\-157\-85 (51990) tato.antarikShamutplutya kAlamegha ivonnadan . vavarShA~njanaparvA sa drumavarShaM nabhastalAt .. 7\-157\-86 (51991) tato mAyAdharaM drauNirghaTotkachasutaM divi . mArgaNairabhivivyAdha dhanaM sUrya ivAMshubhiH .. 7\-157\-87 (51992) so.avatIrya purastasthau rathe hemavibhUShite . mahIgata ivAtyugraH shrImAna~njanaparvataH .. 7\-157\-88 (51993) tamayasmayavarmANaM drauNirbhImAtmajAtmajam . jaghAnA~njanaparvANaM maheshvara ivAndhakam .. 7\-157\-89 (51994) atha dR^iShTvA hataM putramashvatthAmnA mahAbalam . drauNeH sakAshamabhyetya roShAtprasphuritAdharaH .. 7\-157\-90 (51995) prAha vAkyamasambhrAnto vIraM shAradvatIsutam . dahantaM pANDavAnIkaM vanamagnimivochChritam .. 7\-157\-91 (51996) ghaTotkacha uvAcha. 7\-157\-92x (4682) tiShThatiShTha na me jIvandroNaputra gamiShyasi . tvAmadya nihaniShyAmi krau~nchamagnisuto yathA .. 7\-157\-92 (51997) ashvatthAmovAcha. 7\-157\-93x (4683) gachCha vatsa sahAnyaistvaM yudhyasvAmaravikrama . na hi putreNa haiDimba pitA nyAyyaH prabAdhitum .. 7\-157\-93 (51998) kAmaM khalu na roSho me haiDimbe vidyate tvayi . kiM tu roShAnvito janturhanyAdAtmAnamapyuta .. 7\-157\-94 (51999) sa~njaya uvAcha. 7\-157\-95x (4684) shrutvaitatkrodhatAmrAkShaH putrashokasamanvitaH . ashvatthAmAnamAyasto bhaimasenirabhAShata .. 7\-157\-95 (52000) kimahaM kAtaro drauNe pR^ithagjana ivAhave .. yanmAM bhIShayase vAgbhirasadetadvachastava .. 7\-157\-96 (52001) bhImAtkhalu samutpannaH kurUNAM vipule kule . pANDavAnAmahaM putraH samareShvanivartinAm .. 7\-157\-97 (52002) rakShasAmadhirAjo.ahaM dashagrIvasamo bale . tiShThatiShTha na me jIvandroNaputra gamiShyasi .. 7\-157\-98 (52003) yuddhashraddhAmahaM te.adya vineShyAmi raNAjire .. 7\-157\-99 (52004) ityuktvA krodhatAmrAkSho rAkShasaH sumahAbalaH . drauNimabhyadravatkruddho gajendramiva kesarI .. 7\-157\-100 (52005) rathAkShamAtrairiShubhirabhyavarShaddhaTotkachaH . rathinAmR^iShabhaM drauNiM dhArAbhiriva toyadaH .. 7\-157\-101 (52006) sharavR^iShTiM sharairdrauNiraprAptAM tAM vyashAtayat . tatontarikShe bANAnAM sa~NgrAmo.anya ivAbhavat .. 7\-157\-102 (52007) athAstrasammardakR^itairvisphuli~NgaistadA babhau . vibhAvarImukhe vyoma khadyotairiva chitritam .. 7\-157\-103 (52008) nishAmya nihatAM mAyAM drauNinA raNamAninA . ghaTotkachastato mAyAM sasarjAntarhitaH punaH .. 7\-157\-104 (52009) so.abhavadgiriratyuchchaH shikharaistarusa~NkaTaiH . shUlaprAsAsimusalajalaprasravaNo mahAn .. 7\-157\-105 (52010) tama~njanagiriprakhyaM drauNirdR^iShTvA mahIdharam . prapatadbhishcha bahubhiH shastrasa~Nghairna vivyathe .. 7\-157\-106 (52011) tato hasanniva drauNirvajramastramudairayat . sa te nAstraiNa shailendraH kShiptaH kShipraM vyanashyata .. 7\-157\-107 (52012) tataH sa toyado bhUtvA nIlaH sendrAyudho divi . ashmavR^iShTibhiratyugro drauNimAchChAdayadraNe .. 7\-157\-108 (52013) atha sandhAya vAyavyamastramastravidAM varaH . vyadhamaddroNatanayo nIlameghaM samutthitam .. 7\-157\-109 (52014) sa mArgaNagaNairdrauNirdishaH prachChAdya sarvashaH . shataM rathasahasrANAM jaghAna dvipadAM varaH .. 7\-157\-110 (52015) sa dR^iShTvA punarAyAntaM rathenAyatakArmukam . ghaTotkachamasambhrAntaM rAkShasairbahubhirvR^itam .. 7\-157\-111 (52016) siMhashArdUlasadR^ishairmattadviradavikramaiH . gajasthaishcha rathasthaishcha vAjipR^iShThagatairapi .. 7\-157\-112 (52017) vikR^itAsyashirogrIvairhiDimbAnucharaiH saha . paulastyairyAtudhAnaishcha tAmasaishchendravikramaiH .. 7\-157\-113 (52018) nAnAshastradharairvIrairnAnAkavachabhUShaNaiH . mahAbalairbhImaravaiH saMrambhodvR^ittalochanaiH .. 7\-157\-114 (52019) upasthitaistato yuddhe rAkShasairyuddhadurmadaiH . viShaNNamabhisamprekShya putraM te drauNirabravIt .. 7\-157\-115 (52020) tiShTha duryodhanAdya tvaM na kAryaH sambhramastvayA . sahaibhirbhrAtR^ibhirvIraiH pArthivaishchendravikramaiH .. 7\-157\-116 (52021) nihaniShyAmyamitrAMsta na tavAsti parAjayaH . satyaM te pratijAnAmi paryAshvAsaya vAhinIm .. 7\-157\-117 (52022) duryodhana uvAcha 7\-157\-118x (4685) na tvetadadbhutaM manye yatte mahadidaM manaH . asmAsu cha parA bhaktistava gautaminandana .. 7\-157\-118 (52023) sa~njaya uvAcha. 7\-157\-119x (4686) ashvatthAmAnamuktvaivaM tataH saubalamabravIt . vR^itaM rathasahasreNa hayAnAM raNashobhinAm .. 7\-157\-119 (52024) ShaShTyA rathasahasraishcha prayAhi tvaM dhana~njayam . karNashcha vR^iShasenashcha kR^ipo nIlastathaiva cha .. 7\-157\-120 (52025) udIchyAH kR^itavarmA cha purumitraH sutApanaH . duHshAsano nikumbhashcha kuNDabhedI parAkramaH .. 7\-157\-121 (52026) pUra~njayo dR^iDharathaH patAkI hemakampanaH . shalyAruNIndrasenAshcha sa~njayo vijayo jayaH .. 7\-157\-122 (52027) kamalAkShaH parakrAthI jayavarmA sudarshanaH . ete tvAmanuyAsyanti pattInAmayutAni ShaT .. 7\-157\-123 (52028) jahi bhImaM yamau chobhau dharmarAjaM cha mAtula . asurAniva devendro jayAshA me tvayi sthitA .. 7\-157\-124 (52029) dAritAndrauNinA bANairbhR^ishaM vikShatavigrahAn . jahi mAtula kaunteyAnasurAniva pAvakiH .. 7\-157\-125 (52030) sa~njaya uvAcha. 7\-157\-126x (4687) evamukto yayau shIghraM putreNa tava saubalaH . piprIShuste sutAnrAjandidhakShushchaiva pANDavAn .. 7\-157\-126 (52031) atha pravavR^ite yuddhaM drauNirAkShasayormR^idhe . vibhAvaryAM sutumulaM shakraprahlAdayoriva .. 7\-157\-127 (52032) tato ghaTotkacho bANairdashabhirgautamIsutam . jaghAnorasi sa~Nkruddhau viShAgnipratimairdR^iDhaiH .. 7\-157\-128 (52033) sa tairabhyAhato gADhaM sharairbhImasuteritaiH . chachAla rathamadhyastho vAtoddhUta iva drumaH .. 7\-157\-129 (52034) bhUyashchA~njalikenAtha mArgaNena mahAprabham . drauNihastasthitaM chApaM chichChedAshu ghaTotkachaH .. 7\-157\-130 (52035) tato.anyaddrauNirAdaya dhanurbhArasahaM mahat . vavarSha vishikhAMstIkShNAnvAridhArA ivAmbudaH .. 7\-157\-131 (52036) tataH shAradvatIputraH preShayAmAsa bhArata . suvarNapu~NkhA~nChatrughnAnkhacharAnkhacharaM prati .. 7\-157\-132 (52037) tadbANairarditaM yUthaM rakShasAM pInavakShasAm . siMhairiva babhau mattaM gajAnAmAkulaM kulam .. 7\-157\-133 (52038) vidhamya rAkShasAnbANaiH sAshvasUtarathadvipAn . dadAha bhagavAnvahnirbhUtAnIva yugakShaye .. 7\-157\-134 (52039) sa dagdhvA.akShauhiNIM bAmairnairR^itIM ruruche nR^ipa . pureva tripuraM dagdhvA divi devo maheshvaraH .. 7\-157\-135 (52040) yugAnte sarvabhUtAni dagdhveva vasurulbaNaH . rarAja jayatAM shreShTho droNaputrastavAhitAn .. 7\-157\-136 (52041) tato ghaTotkachaH kruddho rakShasAM bhImakarmaNAm . drauNiM hateti mahatIM chodayAmAsa tAM chamUm .. 7\-157\-137 (52042) ghaTotkachasya tAmAj~nAM pratigR^ihyAtha rAkShasAH . daMShTrojjvalA mahAvaktrA ghorarUpA bhayAnakAH .. 7\-157\-138 (52043) vyAttAnanA ghorajihvAH krodhatAmrekShaNA bhR^isham . siMhanAdena mahatA nAdayanto vasundharAm .. 7\-157\-139 (52044) hantumabhyadravandrauNiM nAnApraharaNAyudhAH . shaktIH shataghnIH parighAnashanIH shUlapaTTashAn .. 7\-157\-140 (52045) kha~NgAngadAbhiNDipAlAnmusalAni parashvathAn . prAsAnasIMstomarAMshcha kaNapAnkampanA~nChitAn .. 7\-157\-141 (52046) sthUlAnbhushuNDyashmagadAsthUNAnkArShNyAyasAMstathA . mudgarA.Nshcha mahAghorAnsamare shatrudAraNAn .. 7\-157\-142 (52047) drauNimUrdhanyasantrastA rAkShasA bhImavikramAH . chikShipuH krodhatAmrAkShAH shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-157\-143 (52048) tachChastravarShaM sumahaddroNaputrasya mUrdhani . patamAnaM samIkShyA.atha yodhAste vyathitA.abhavan .. 7\-157\-144 (52049) droNaputrastu vikrAntastadvarShaM ghoramuchChritam . sharairvidhvaMsayAmAsa vajrakalpaiH shilAshitaiH .. 7\-157\-145 (52050) tato.anyairvishikhaistUrNaM svarNapu~NkhairmahAmanAH . nijaghne rAkShasAndrauNirdivyAstrapratimantritaiH .. 7\-157\-146 (52051) tadbANairarditaM yUthaM rakShasAM pInavakShasAm . siMhairiva babhau mattaM gajAnAmAkulaM kulam .. 7\-157\-147 (52052) te rAkShasAH susa~NkruddhA droNaputreNa tADitAH . kruddhAH sma prAdravandrauNiM jighAMsanto mahAbalaH .. 7\-157\-148 (52053) tatrAdbhutamimaM drauNirdarshayAmAsa vikramam . ashakyaM kartumanyena sarvabhUteShu bhArata .. 7\-157\-149 (52054) yadeko rAkShasIM senAM kShaNAddrauNirmahAstravit . dadAha jvalitairbANai rAkShasendrasya pashyataH .. 7\-157\-150 (52055) sa hatvA rAkShasAnIkaM rarAja drauNirAhave . yugAnte sarvabhUtAni saMvartaka ivAnalaH .. 7\-157\-151 (52056) taM dahantamanIkAni sharairAshIviShopamaiH . teShu rAjasahasreShu pANDaveyeShu bhArata .. 7\-157\-152 (52057) nainaM nirIkShituM kashchidashaknoddrauNimAhave . R^ite ghaTotkachAdvIrAdrAkShasendrAnmahAbalAt .. 7\-157\-153 (52058) sa punarbharatashreShTha krodhAduddhAntalochanaH . talaM talena saMhatya sandashya dashanachChadam .. 7\-157\-154 (52059) sva sUtamabravItkruddho droNaputrAya mAM vaha . sa yayau ghorarUpeNa supatAkena bhAsvatA .. 7\-157\-155 (52060) dvairathaM droNaputreNa punarapyarisUdanaH . sa vinadya mahAnAdaM siMhavadbhImavikramaH .. 7\-157\-156 (52061) chikShepAviddhya sa~NgrAme droNaputrAya rAkShasaH . aShTaghaNTAM mahAghorAmashaniM devanirmitAm .. 7\-157\-157 (52062) tAmavaplutya jagrAha drauNirnyasya rathe dhanuH . chikShepa chainAM tasyaiva syandanAtso.avaplupluve .. 7\-157\-158 (52063) sAshvasUtadhvajaM yAnaM bhasma kR^itvA mahAprabhA . vivesha vasudhAM bhittvA sA.ashanirbhR^ishadAruNA .. 7\-157\-159 (52064) drauNestatkarma dR^iShTvA tu sarvabhUtAnyapUjayan . yadaplutya jagrAha ghorAM sha~NkaranirmitAm .. 7\-157\-160 (52065) dhR^iShTadyumnarathaM gatvA bhaimasenistato nR^ipa . dhanurghoraM samAdAya mahadindrAyudhopamam . mumocha nishitAnbANAnpunardrauNermahorasi .. 7\-157\-161 (52066) dhR^iShTadyumnastvasambhrAnto mumochAshIviShopamAn . suvarNapu~NkhAnvishikhAndroNaputrasya vakShasi .. 7\-157\-162 (52067) tato mumocha nArAchAndrauNistAMshcha sahasrashaH . tAvapyagnishikhaprakhyairjughnatustasya mArgaNAn .. 7\-157\-163 (52068) atitIvraM mahadyuddhaM tayoH puruShasiMhayoH . yodhAnaM prItijananaM drauNeshcha bharatarShabha .. 7\-157\-164 (52069) tato rathasahasreNa dviradAnAM shataistribhiH . ShaDbhirvAjisahasraishcha bhImastaM deshamAgamat .. 7\-157\-165 (52070) tato bhImAtmajaM rakSho dhR^iShTadyumnaM cha sAnugam . ayodhayata dharmAtmA drauNirakliShTavikramaH .. 7\-157\-166 (52071) tatrAdbhutatamaM drauNirdarshayAmAsa vikramam . ashakyaM kartumanyena sarvabhUteShu bhArata .. 7\-157\-167 (52072) nimeShAntaramAtreNa sAshvasUtarathadvipAm . akShauhiNIM rAkShasAnAM shitairbANairashAtayat .. 7\-157\-168 (52073) miShato bhImasenasya haiDimbeH pArShatasya cha . yamayordharmaputrasya vijayasyAchyutasya cha .. 7\-157\-169 (52074) pragADhama~njogatibhirnArAchairabhitADitAH . nipeturdviradA bhUmau sashR^i~NgA iva parvatAH .. 7\-157\-170 (52075) nikR^ittairhastihastaishcha vichaladbhiritastataH . rarAja vasudhA kIrNA visarpadbhirivoragaiH .. 7\-157\-171 (52076) kShiptaiH kA~nchanadaNDaishcha nR^ipachChatraiH kShitirbabhau . dyaurivoditachandrArkA grahAkIrNA yugakShaye .. 7\-157\-172 (52077) pravR^iddhadhvajamaNDUkAM bherIvistIrNakachChapAm .. ChatrahaMsAvalIjuShTAM phenachAmaramAlinIm .. 7\-157\-173 (52078) ka~NkagR^ighramahAgrAhAM naikAyudhajhaShAkulAm . vistIrNagajapAShANAM hatAshvamakarAkulAm .. 7\-157\-174 (52079) rathakShiptamahAvaprAM patAkAruchiradrumAm . sharamInAM mahAraudrAM prAsashaktyR^iShTiDuNDubhAm .. 7\-157\-175 (52080) majjAmAMsamahApa~NkAM kabandhAvarjitoDupAm . keshashaivalakalmAShAM bhIrUNAM kashmalAvahAm .. 7\-157\-176 (52081) nAgendrahayayodhAnAM sharIravyayasambhavAm . shoNitaughamahAghorAM drauNiH prAvartayannadIm .. 7\-157\-177 (52082) yodhArtaravanirghoShAM kShatajormisamAkulAm . prayAntIM sumahAghorAM yamarAShTramahodadhim .. 7\-157\-178 (52083) nihatya rAkShasAnbANairdrauNirhaiDimbimArdayat . punarapyatisa~NkruddhaH savR^ikodarapArShatAn .. 7\-157\-179 (52084) sa nArAchagaNaiH pArthAndrauNirviddhA mahAbalaH . jaghAna surathaM nAma drupadasya sutaM vibhuH .. 7\-157\-180 (52085) punaH shatru~njayaM nAma drupadasyAtmajaM raNe . balAnIkaM jayAnIkaM jayAshvaM chAbhijaghnivAn .. 7\-157\-181 (52086) shrutAhvayaM cha rAjAnaM drauNirninye yamakShayam . tribhishchAnyaiH sharaistIkShNaiH supu~NkhairhemamAlinam .. 7\-157\-182 (52087) jaghAna sa pR^iShadhraM cha chandrasenaM cha mAriSha . kuntibhojasutAMshchAsau dashabhirdasha jaghnivAn .. 7\-157\-183 (52088) asvatthAmA susa~NkruddhaH sandhAyogramajihmagam . mumochAkarNapUrNena dhanuShA sharamuttamam . yamadaNDopamaM ghoramuddishyAshu ghaTotkacham .. 7\-157\-184 (52089) sa bhittvA hR^idayaM tasya rAkShasasya mahAsharaH . vivesha vasudhAM shIghraM sapu~NkhaH pR^ithivIpate .. 7\-157\-185 (52090) taM hataM patitaM j~nAtvA dhR^iShTadyumno mahArathaH . drauNeH sakAshAdrAjendra vyapaninye rathottamam .. 7\-157\-186 (52091) tataH parA~NmukhanR^ipaM sainyaM yaudhiShThiraM nR^ipa . parAjitya raNe vIro droNaputro nanAda ha . pUjitaH sarvabhUteShu tava putraishcha bhArata .. 7\-157\-187 (52092) atha sharashatabhinnakR^ittadehai\-\- rhatapatitaiH kShaNadAcharaiH samantAt . nidhanamupagatairmahI kR^itA.abhU\-\- dgirishikharairiva durgamA.atiraudrA .. 7\-157\-188 (52093) taM siddhagandharvapishAchasa~NghA nAgAH suparNAH pitaro vayAMsi . rakShogaNA bhUtagaNAshcha drauNi\-\- mapUjayannapsarasaH surAshcha .. .. 7\-157\-189 (52094) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe saptapa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 157 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-157\-9 tAreNochchasvareNa .. 5\-157\-19 kR^iShNacharaNaiH kR^iShNayoshcharaNaiH .. 5\-157\-40 droNamabhidhAvantaM bIbhatsuM dR^iShTvA yaudhiShThiraM balaM tatsainyaM droNasainyamprati punaH sannyavartateti sambandhaH .. 5\-157\-58 kArShNAyasaM tIkShNalohamayam .. 5\-157\-59 na hayairnApi vAraNairgajaiH kintu pishAchaiH .. 5\-157\-93 gachCha vatseti putreNeti cha bhImasenasambandhAt . prabAdhituM manaH\-\-khedamutpAdayitum .. 5\-157\-94 AtmAnamapi hanyAtkimu putramato jIvanArthI tvaM nivartasveti bhAvaH .. 5\-157\-95 AyastaH kopitaH .. 5\-157\-132 shAradvatI kR^ipI . kacharAnbANAn. khacharaM rAkShasam .. 5\-157\-136 vasurulbaNaH agniH pralayakAlikaH .. 5\-157\-157 saptapa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 158 .. shrIH .. 7\.158\. adhyAyaH 158 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhImenaH bAhlIkavadhaH .. 1 .. tathA duryodhanAnujadashakasya shakunibhrAtR^ipa~nchakasya cha vadhaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-158\-0 (52095) sa~njaya uvAcha. 7\-158\-0x (4688) drupadasyAtmajAndR^iShTvA kuntibhojasutAMstathA . droNaputreNa nihatAnrAkShasAMshcha sahasrashaH .. 7\-158\-1 (52096) yudhiShThiro bhImaseno dhR^iShTadyumnashcha pArShataH . yuyudhAnashcha saMyattA yuddhAyaiva mano dadhuH .. 7\-158\-2 (52097) somadattaH punaH kruddho dR^iShTvA sAtyakimAhave . mahatA sharavarSheNa chChAdayAmAsa bhArata .. 7\-158\-3 (52098) tataH samabhavadyuddhamatIva bhayavardhanam . tvadIyAnAM pareShAM cha ghoraM vijayakA~NkShiNAm .. 7\-158\-4 (52099) taM dR^iShTvA samupAyAntaM rukmapu~NkhaiH shilAshitaiH . dashabhiH sAtvatasyArthe bhImo vivyAdha sAyakaiH .. 7\-158\-5 (52100) somadatto.api taM vIraM shatena pratyavidhyata . sAtvatastvabhisaMkruddhaH putrAdhibhirabhiplutam .. 7\-158\-6 (52101) vR^iddhaM vR^iddhaguNairyuktaM yayAtimiva nAhuSham . vivyAdha dashabhistIkShNaiH sharairvajranipAtanaiH . shaktyA chainaM vinirbhidya punarvivyAdha saptabhiH .. 7\-158\-7 (52102) tatastu sAtyakerarthe bhImaseno navaM dR^iDham . mumocha parighaM ghoraM somadattasya mUrdhani .. 7\-158\-8 (52103) sAtvato.apyagnisa~NkAshaM mumocha sharamuttamam . somadattorasi kruddhaH supatraM nishitaM yudhi .. 7\-158\-9 (52104) yugapatpetaturvIra ghorau parighamArgaNau . sharIre somadattasya sa papAta mahArathaH .. 7\-158\-10 (52105) vyAmohite tunaye bAhlIkastamupAdravat . visR^ija~nCharavarShANi kAlavarShIva toyadaH .. 7\-158\-11 (52106) bhImo.atha sAtvatasyArthe bAhlIkaM navabhiH sharaiH . prAtipeyaM mahAtmAnaM vivyAdha raNamUrdhani .. 7\-158\-12 (52107) prAtipeyastu sa~NkruddhaH shaktiM bhImasya vakShasi . nichakhAna mahAbAhuH purandara ivAshanim .. 7\-158\-13 (52108) sa tathA.abhihato bhImashchakampe cha mumoha cha . prApya chetashcha balavAngadAmasmai sasarja ha .. 7\-158\-14 (52109) sA pANDavena prahitA bAhlIkasya shiro.aharat . sa papAta hataH pR^ithvyAM vajrAhata ivAdrirAT .. 7\-158\-15 (52110) tasminvinihate vIre bAhlIke puruSharShabha . putrAste.abhyardayanbhImaM dasha dAsharatheH samAH .. 7\-158\-16 (52111) nAgadatto dR^iDharatho mahAbAhurayobhujaH . dR^iDhaH suhasto virajAH pramAthyugro.anuyAyyapi .. 7\-158\-17 (52112) tAndR^iShTvA chukrudhe bhImo jagR^ihe bhArasAdhanAn . ekamekaM samuddishya pAtayAmAsa marmasu .. 7\-158\-18 (52113) te viddhA vyasavaH petuH syandanebhyo hataujasaH . chaNDavAtaprabhagnAstu parvatAgrAnmahIruhAH .. 7\-158\-19 (52114) nArAchairdashabhirbhImastAnnihatya tavAtmajAn . karNasya dayitaM putraM vR^iShasenamavAkirat .. 7\-158\-20 (52115) tato vR^ikaratho nAma bhrAtA karNasya vishrutaH . jaghAna bhImaM nArAchaistamapyabhyadravadbalI .. 7\-158\-21 (52116) tataH saptarathAnvIraH shyAlAnAM tava bhArata . nihatya bhImo nArAchaiH shatachandramapothayat .. 7\-158\-22 (52117) amarShayanto nihataM shatachandraM mahAratham . shakunerbhrAtaro vIrA gavAkShaH sharabho vibhuH .. 7\-158\-23 (52118) subhago bhAnudattashcha shUrAH pa~ncha mahArathAH . abhidrutya sharaistIkShNairbhImasenamatADayan .. 7\-158\-24 (52119) sa tADyamAno nArAchairvR^iShTivegairivAchalaH . jaghAna pa~nchabhirbANaiH pa~nchaivAtirathAnbalI .. 7\-158\-25 (52120) tAndR^iShTvA nihatAnvIrAnvichelurnR^ipasattamAH .. 7\-158\-26 (52121) tato yudhiShThiraH kruddhastavAnIkamashAtayat .. miShataH kumbhayonestu putrANAM tava chAnagha .. 7\-158\-27 (52122) ambaShThAnmAlavA~nChUrAMstrigartAnsashibInapi . prAhiNonmR^ityulokAya kruddho yuddhe yudhiShThiraH .. 7\-158\-28 (52123) abhIShAhA~nChUrasenAnbAhlIkAnsavasAtikAn . nihatya pR^ithivIM rAjA chakre shoNitakardamAm .. 7\-158\-29 (52124) yaudheyAnmAlavAnrAjanmadrakANAM gaNAnyudhi . prAhiNonmR^ityulokAya shUrAnbANairyudhiShThiraH .. 7\-158\-30 (52125) hatAharata gR^ihNIta vidhyata vyavakR^intata . ityAsIttumulaH shabdo yudhiShThirarathaM prati .. 7\-158\-31 (52126) sainyAni drAvayantaM taM droNo dR^iShTvA yudhiShThiram . choditastava putreNa sAyakairabhyavAkirat .. 7\-158\-32 (52127) droNastu paramakruddho vAyavyAstreNa pArthivam . vivyAdha so.api taddivyamastramastreNa jaghnivAn .. 7\-158\-33 (52128) tasminvinihate chAstre bhAradvAjo yudhiShThire . vAruNaM yAmyamAgneyaM tvAShTraM sAvitrameva cha . chikShepa paramakruddho jighAMsuH pANDunandanam .. 7\-158\-34 (52129) kShiptAni kShipyamANAni tAni chAstrANi dharmajaH . jaghAnAstrairmahAbAhuH kumbhayoneravitrasan .. 7\-158\-35 (52130) satyAM chikIrShamANastu pratij~nAM kumbhasambhavaH .. 7\-158\-36 (52131) prAdushchakre.astramaindraM vai prAjApatyaM cha bhArata . jighAMsurdharmatanayaM tava putrahite rataH .. 7\-158\-37 (52132) patiH kurUNAM gajasiMhagAmI vishAlavakShAH pR^ithulohitAkShaH . prAdushchakArAstramahInatejA mAhendramastraM sa jaghAna tena .. 7\-158\-38 (52133) vihanyamAneShvastreShu droNaH krodhasamanvitaH . yudhiShThiravadhaM prepsurbrAhmamastramudairayat .. 7\-158\-39 (52134) tato nAj~nAsiShaM ki~nchiddhoreNa tamasA.a.avR^ite . sarvabhUtAni cha paraM trAsaM jagmurmahIpate .. 7\-158\-40 (52135) brahmAstramudyataM dR^iShTvA kuntIputro yudhiShThiraH . brahmAstreNaiva rAjendra tadastraM pratyavArayat .. 7\-158\-41 (52136) tataH sainikamukhyAste prashashaMsurnararShabhau . droNapArthau maheShvAsau sarvayuddhavishAradau .. 7\-158\-42 (52137) tataH pramuchya kaunteyaM droNo drupadavAhinIm . vyadhamatkrodhatAmrAkSho vAyavyAstreNa bhArata .. 7\-158\-43 (52138) te hanyamAnA droNena pA~nchAlAH prAdravanbhayAt . pashyato bhImasenasya pArthasya cha mahAtmanaH .. 7\-158\-44 (52139) tataH kirITI bhImashcha sahasA sannyavartatAm . mahaddhyAM rathavaMshAbhyAM parigR^ihya balaM tadA .. 7\-158\-45 (52140) bIbhatsurdakShiNaM pArshvamuttaraM cha vR^ikodaraH . bhAradvAjaM sharaughAbhyAM mahadbhyAmabhyavarShatAm .. 7\-158\-46 (52141) kekayAH sR^i~njayAshchaiva pA~nchAlAshcha mahaujasaH . anvagachChanmahArAja mAtsyAshcha saha sAtvataiH .. 7\-158\-47 (52142) tataH sA bhAratI senA vadhyamAnA kirITinA . tamasA nidrayA chaiva punareva vyadIryata .. 7\-158\-48 (52143) droNena vAryamANAste svayaM tava sutena cha . nAshakyanta mahArAja yodhA vArayituM tadA .. .. 7\-158\-49 (52144) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe aShTapa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. 158 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-158\-12 prAtipeyaM pratIpaputram .. 5\-158\-38 patiH kurUNAM yudhiShThiraH . mAhendramanyatsa jaghAneti jha.pAThaH .. 5\-158\-158 aShTapa~nchAshadadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 159 .. shrIH .. 7\.159\. adhyAyaH 159 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## karNena pANDavahananaM pratijAnAnamAtmAnamadhikShipataH kR^ipasya jihvAchChedapratij~nAnam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-159\-0 (52145) sa~njaya uvAcha. 7\-159\-0x (4689) udIryamANaM taddR^iShTvA pANDavAnAM mahadbalam . aviShahyaM cha manvAnaH karNaM duryodhano.abravIt .. 7\-159\-1 (52146) ayaM sa kAlaH samprApto mitrANAM mitravatsala . trAyasva samare karNa sarvAnyodhAnmahArathAn .. 7\-159\-2 (52147) pA~nchAlairmatsyakaikeyaiH pANDavaishcha mahArathaiH . vR^itAnsamantAtsahkruddhairniH shvasadbhirivoragaiH .. 7\-159\-3 (52148) ete nadanti saMhR^iShTAH pANDavA jitakAshinaH . shakropamAshcha bahavaH pA~nchAlAnAM rathavrajAH .. 7\-159\-4 (52149) karNa uvAcha. 7\-159\-5x (4690) paritrAtumiha prApto yadi pArthaM purandaraH . tamapyAshu parAjitya tato hantA.asmi pANDavam .. 7\-159\-5 (52150) satyaM te pratijAnAmi samAshvasihi bhArata . hantAsmi pANDutanayAnpA~nchAlAMshcha samAgatAn .. 7\-159\-6 (52151) jayaM te pratidAsyAmi vAsavasyeva pAvakiH . priyaM tava mayA kAryamiti jIvAmi pArthiva .. 7\-159\-7 (52152) sarveShAmeva pArthAnAM phalguno balavattaraH . tasyAmoghAM vimokShyAmishaktiM shakravinirmitAM .. 7\-159\-8 (52153) tasminhate maheShvAse bhrAtarastasya mAnada . tava vashyA bhaviShyanti vanaM yAsyanti vA punaH .. 7\-159\-9 (52154) mayi jIvati kauravya viShAdaM mA kR^ithAH kvachit . ahaM jeShyAmi samare sahitAnsarvapANDavAn .. 7\-159\-10 (52155) pA~nchAlAnkekayAMshchaiva vR^iShNIMshchApi samAgatAn . bANaughaiH shakalIkR^itya tava dAsyAmi medinIm .. 7\-159\-11 (52156) sa~njaya uvAcha. 7\-159\-12x (4691) evaM bruvANaM karNaM tu kR^ipaH shAradvato.abravIt . smayanniva mahAbAhuH sUtaputramidaM vachaH .. 7\-159\-12 (52157) shobhanaM shobhanaM karNa sanAthaH kurupu~NgavaH . tvayA nAthena rAdheya vachasA yadi sidhyati .. 7\-159\-13 (52158) bahushaH katthase karNa kauravasya samIpataH . na tu te vikramaH kashchiddR^ishyate phalameva vA .. 7\-159\-14 (52159) samAgamaH pANDusutairdR^iShTaste bahusho yudhi . sarvatra nirjitashchAsi pANDavaiH sUtanandana .. 7\-159\-15 (52160) hiyamANe tadA karNa gandharvairdhR^itarAShTraje . tadA.ayudhyanta sainyAni tvameko.agre.apalAyithAH .. 7\-159\-16 (52161) virATanagare chApi sametAH sarvakauravAH . pArthena nirjitA yuddhe tvaM cha karNa sahAnujaH .. 7\-159\-17 (52162) ekasyApyasamarthastvaM phalgunasya raNAjire . kathamutsahase jetuM sakR^iShNAnsarvapANDavAn .. 7\-159\-18 (52163) abruvankarNa yudhyasva katthase bahu sUtaja . anuktvA vikramedyastu tadvai satpuruShavratam .. 7\-159\-19 (52164) garjitvA sUtaputra tvaM shAradAbhra ivAjalaH . niShphalo dR^ishyase karNa tachcha rAjA na budhyate .. 7\-159\-20 (52165) tAvadgarjasva rAdheya yAvatpArthaM na pashyasi . ArAtpArthaM hi te dR^iShTvA durlabhaM garjitaM punaH .. 7\-159\-21 (52166) tvamanAsAdya tAnbANAnphalgunasya vigarjasi . pArthasAyakaviMddhasya durlabhaM garjitaM tava .. 7\-159\-22 (52167) bAhubhiH kShatriyAH shUrA vAgbhiH shUrA dvijAtayaH . dhanuShA phalgunaH shUraH karNaH shUro manorathaiH . toShito yena rudro.api kaH pArthaM pratighAtayet .. 7\-159\-23 (52168) evaM saMruShitastena tadA shAradvatena ha . karNaH praharatAM shreShThaH kR^ipaM vAkyamathAbravIt .. 7\-159\-24 (52169) shUrA garjanti satataM prAvR^iShIva valAhakAH . phalaM chAshu prayachChanti bIjamuptamanUShare .. 7\-159\-25 (52170) doShamatra na pashyAmi shUrANAM raNamUrdhani . tattadvikatthamAnAnAM bhAraM chodvahatAM mR^idhe .. 7\-159\-26 (52171) yaM bhAraM puruSho voDhuM manasA hi vyavasyati . daivamasya dhruvaM tatra sAhAyyAyopapadyate .. 7\-159\-27 (52172) vyavasAyadvitIyo.ahaM manasA bhAramudvahan . hatvA pANDusutAnAjau sakR^iShNAnsahasAtvatAn . garjAmi yadyahaM vipra tava kiM tatra nashyati .. 7\-159\-28 (52173) vR^ithA shUrA na garjanti sajalA iva toyadAH . sAmarthyamAtmano j~nAtvA tato garjanti paNDitAH .. 7\-159\-29 (52174) so.ahamadya raNe yattau sahitau kR^iShmapANDavau . utsahAmi raNe jetuM tato garjAmi gautama .. 7\-159\-30 (52175) pashya tvaM garjitasyAsya phalaM me vipra sAnugAn . hatvA pANDusutAnAjau sahakR^iShNAnsasAtvatAn . duryodhanAya dAsyAmi pR^ithivIM hatakaNTakAm .. 7\-159\-31 (52176) kR^ipa uvAcha. 7\-159\-32x (4692) manorathapralApA me na grAhyAstava sUtaja .. 7\-159\-32 (52177) sadA kShipasi vai kR^iShNau dharmarAjaM cha pANDavam . dhruvastatra jayaH karNa yatra yuddhavishAradau .. 7\-159\-33 (52178) devagandharvayakShANAM manuShyoragarakShasAm . daMshitAnAmapi raNe ajeyau kR^iShNapANDavau .. 7\-159\-34 (52179) brahmaNyaH satyavAgdAnto gurudaivatapUjakaH . nityaM dharmaratashchaiva kR^itAstrashcha visheShataH .. 7\-159\-35 (52180) dhR^itimAMshcha kR^itaj~nashcha dharmaputro yudhiShThiraH . bhrAtarashchAsya balinaH sarvAstreShu kR^itashramAH .. 7\-159\-36 (52181) guruvR^ittiratAH prAj~nA dharmanityA yashasvinaH . sambandhinashchendravIryAH svanurtAH prahAriNaH .. 7\-159\-37 (52182) dhR^iShTadyumnaH shikhaNDI cha daurmukhirjanamejayaH . chandraseno rudrasenaH kIrtidharmA dhruvo dharaH .. 7\-159\-38 (52183) vasuchandro dAmachandraH siMhachandraH sutejanaH . drupadasya tathA putrA drupadashcha mahAstravit .. 7\-159\-39 (52184) yeShAmarthAya saMyatto matsyarAjaH sahAnujaH . shatAnIkaH sUryadattaH shrutAnIkaH shrutadhvajaH .. 7\-159\-40 (52185) balAnIko jayAnIko jayAshvo rathavAhanaH . chandrodayaH samaratho virATabhrAtaraH shubhAH .. 7\-159\-41 (52186) yamau cha draupadeyAshcha rAkShasashcha ghaTotkachaH . yeShAmarthAya yudhyante na teShAM vidyate kShayaH .. 7\-159\-42 (52187) ete chAnye cha bahavo gaNAH pANDusutasya vai .. 7\-159\-43 (52188) kAmaM khalu jagatsarvaM sadevAsuramAnuSham . sayakSharAkShasagaNaM sabhUtabhujagadvipam . niHsheShamastravIryeNa kurvAte bhImaphalgunau .. 7\-159\-44 (52189) yudhiShThirashcha pR^ithivIM nirdaheddhorachakShuShA .. 7\-159\-45 (52190) aprameyabalaH shauriryeShAmarthe cha daMshitaH . kathaM tAnsaMyuge karNa jetumutsahase parAn .. 7\-159\-46 (52191) mahAnapanayastveSha nityaM hi tava sUtaja . yastvamutsahase yoddhuM samare shauriNA saha .. 7\-159\-47 (52192) sa~njaya uvAcha. 7\-159\-48x (4693) evamuktastu rAdheyaH prahasanbharatarShabha . abravIchcha tadA karNo guraM shAradvataM kR^ipam .. 7\-159\-48 (52193) satyamuktaM tvayA brahmanpANDavAnprati yadvachaH . ete chAnye cha bahavo guNAH pANDusuteShu vai .. 7\-159\-49 (52194) ajayyAshcha raNe pArthA devairapi savAsavaiH . sadaityayakShagandharvaiH pishAchoragarAkShasaiH .. 7\-159\-50 (52195) tathApi pArthA~njeShyAmi shaktyA vAsavadattayA . mama hyamoghA datteyaM shaktiH shakreNa vai dvija . etayA nihaniShyAmi savyasAchinamAhave .. 7\-159\-51 (52196) hate tu pANDave kR^iShNe bhrAtarashchAsya sodarAH . anarjunA na shakShyanti mahIM bhoktuM katha~nchana .. 7\-159\-52 (52197) teShu naShTeShu sarveShu pR^ithivIyaM sasAgarA . ayatnAtkauravendrasya vashe sthAsyati gautam .. 7\-159\-53 (52198) sunItairiha sarvArthAH sidhyante nAtra saMshayaH . etamarthamahaM j~nAtvA tato garjAmi gautama .. 7\-159\-54 (52199) tvaM tu viprashcha vR^iddhashcha ashaktashchApi saMyuge . kR^itasnehashcha pArtheShu mohAnmAmavamanyase .. 7\-159\-55 (52200) yadyevaM vakShyase bhUyo mamApriyamiha dvija . tataste kha~Ngamudyamya jihvAM ChetsyAmi durmate .. 7\-159\-56 (52201) yachchApi pANDavAnvipra stotumichChasi saMyuge . bhIShayansarvasainyAni kauraveyAMshcha durmate .. 7\-159\-57 (52202) atrApi shR^iNu me vAkyaM yathAvadbruvato dvija . duryodhanashcha droNashcha shakunirdurmukho jayaH .. 7\-159\-58 (52203) duHshAsano vR^iShaseno madrAjastvameva cha . somadattashcha bhUrishcha tathA drauNirviviMshatiH .. 7\-159\-59 (52204) tiShTheyurdaMshitA yatrA sarve yuddhavishAradAH . jayedetAnnaraH ko nu shakratulyabalo.apyariH .. 7\-159\-60 (52205) shUrAshcha hi kR^itAstrAshcha balinaH svargalipsavaH . dharmaj~nA yuddhakushalA hanyuryuddhe surAnapi .. 7\-159\-61 (52206) ete sthAsyanti sa~NgrAme pANDavAnAM vadhArthinaH . jayamAkA~NkShamANA hi kauraveyasya daMshitAH .. 7\-159\-62 (52207) daivAyattamahaM manye jayaM subalinAmapi . yatra bhIShmo mahAbAhuH shete sharashatAchitaH .. 7\-159\-63 (52208) vikarNashchitrasenashcha bAhlIko.atha jayadrathaH . bhUrishravA jayashchaiva jalasandhaH sudakShiNaH .. 7\-159\-64 (52209) shalashcha rathinAM shreShTho bhagadattashcha vIryavAn . ete chAnye cha rAjAno devairapi sudurjayAH .. 7\-159\-65 (52210) nihatAH samare shUrAH pANDavairbalavattarAH . kimanyaddaivasaMyogAnmanyase puruShAdhama .. 7\-159\-66 (52211) yAMshcha tAMstauShi satataM duryodhanaripUndvija . teShAmapi hatAH shUrAH shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-159\-67 (52212) kShIyante sarvasainyAni kurUNAM pANDavaiH saha . prabhAvaM nAtra pAshyAmi pANDavAnAM katha~nchana .. 7\-159\-68 (52213) yastAnbalavato nityaM manyase tvaM dvijAdhama . yatiShye.ahaM yathAshakti yoddhuM taiH saha saMyuge . duryodhanahitArthAya jayo daive pratiShThitaH .. .. 7\-159\-69 (52214) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe ekonaShaShTyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 159 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 160 .. shrIH .. 7\.160\. adhyAyaH 160 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## kR^ipagarhaNAtitikShayA karNavadhAyAkShyuttiShThato.ashvatthAmnaH kR^ipaduryodhanAkShyAM nivAraNam .. 1 .. arjunena karNaparAjayo duryodhanena raNAya drauNichodanA cha .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-160\-0 (52215) sa~njaya uvAcha. 7\-160\-0x (4694) tathA paruShitaM dR^iShTvA sUtaputreNa mAtulam . kha~Ngamudyamya vegena drauNirabhyapataddrutam .. 7\-160\-1 (52216) tataH paramasa~NkruddhaH siMho mattamiva dvipam . prekShataH kururAjasya drauNiH karNaM samabhyayAt .. 7\-160\-2 (52217) ashvatthAmovAcha. 7\-160\-3x (4695) yadaryunaguNAMstathyAnkIrtayAnaM narAdhama . shUraM dveShAtsudurbuddhe tvaM bhartsayasi mAtulam .. 7\-160\-3 (52218) vikatthamAnaH shauryeNa sarvalokadhanurdharam .. darpotsedhagR^ihIto.adya na ka~nchidgaNayanmR^idhe .. 7\-160\-4 (52219) kva te vIryaM kva chAstrANi yaM tvAM nirjitya saMyuge . gANDIvadhanvA hatavAnprekShataste jayadratham .. 7\-160\-5 (52220) yena sAkShAnmahAdevo yodhitaH samare purA . tamichChasi vR^ithA jetuM sUtAdhama manorathaiH .. 7\-160\-6 (52221) yaM hi kR^iShNena sahitaM sarvashastrabhR^itAM varam . jetuM na shaktAH sahitAH sendrA api surAsurAH .. 7\-160\-7 (52222) lokaikavIramajitamarjunaM sUta saMyuge . kiM punastvaM sudurbuddhe sahaibhirvasudhAdhipaiH .. 7\-160\-8 (52223) karNa pashya sudurbuddhe tiShThedAnIM narAdhama . eSha te.adya shiraH kAyAduddharAmi sudurmate .. sa~njaya uvAcha. 7\-160\-9 (52224) tamudyataM tu vegena rAjA duryodhanaH svayam . nyavArayanmahAtejAH kR^ipashcha dvipadAM varaH .. 7\-160\-10 (52225) karNa uvAcha. 7\-160\-11x (4696) shUro.ayaM samarashlAghI durmatishcha dvijAdhamaH . AsAdayatu madvIryaM mu~nchemaM kurusattama .. 7\-160\-11 (52226) ashvatthAmovAcha. 7\-160\-12x (4697) taivatatkShamyate.asmAbhiH sUtAtmaja sudurmate . darpamutsiktametatte phalguno nAshayiShyati .. 7\-160\-12 (52227) duryodhana uvAcha. 7\-160\-13x (4698) ashvatthAmanprasIdasva kShantumarhasi mAnada . kopaH khalu na kartavyaH sUtaputraM katha~nchana .. 7\-160\-13 (52228) tvayi karNe kR^ipe droNe madrarAje.atha saubale . mahatkAryaM samAsaktaM prasIda dvijasattama .. 7\-160\-14 (52229) ete hyabhimukhAH sarve rAdheyena yuyutsavaH . AyAnti pANDavA brahmannAhvayantaH samantataH .. 7\-160\-15 (52230) sa~njaya uvAcha. 7\-160\-16x (4699) prasAdyamAnastu tato rAj~nA drauNirmahAmanAH . prasasAda mahArAja krodhavegasamanvitaH .. 7\-160\-16 (52231) tataH kR^ipo.apyuvAchedamAchAryaH sumahAmanAH . saumyasvabhAvAdrAjanendra kShipramAgatamArdavaH .. 7\-160\-17 (52232) kR^ipa uvAcha. 7\-160\-18x (4700) tavaitatkShamyate.asmAbhiH sUtAtmaja sudurmate . darpamutsiktametatte phalguno nAshayiShyati .. 7\-160\-18 (52233) sa~njaya uvAcha. 7\-160\-19x (4701) tataste pANDavA rAjanpA~nchAlAshcha yashasvinaH . AjagmuH sahitAH karNaM tarjayantaH samantataH .. 7\-160\-19 (52234) karNo.api rathinAM shreShThashchApamudyamya vIryavAn . kauravAgryaiH parivR^itaH shakro devagaNairiva . paryatiShThata tejasvI svabAhubalamAshritaH .. 7\-160\-20 (52235) tataH pravavR^ite yuddhaM karNasya saha pANDavaiH . bhIShaNaM sumahArAja siMhanAdavirAjitam .. 7\-160\-21 (52236) tataste pANDavA rAjanpA~nchAlAshcha yashasvinaH . dR^iShTvA karNaM mahAbAhumuchchaiH shabdamathAnadan .. 7\-160\-22 (52237) ayaM karNaH kutaH karNastiShTha karNa mahAraNe . yudhyasva sahito.asmAbhirdurAtmanpuruShAdhama .. 7\-160\-23 (52238) anye tu dR^iShTvA rAdheyaM krodharakrekShaNA.abruvan . hanyatAmayamutsiktaH sUtaputro.alpachetanaH . sarvaiH pArthivashArdUlairnAnenArtho.asti jIvatA. 7\-160\-24 (52239) atyantavairI pArthAnAM satataM pApapUruShaH . eSha mUlamanarthAnAM duryodhanamate sthitaH .. 7\-160\-25 (52240) ghnatainamiti jalpantaH kShatriyAH samupAdravan . mahatA sharavarSheNa chChAdayanto mahArathAH . vadhArthaM sUtaputrasya pANDaveyena choditAH .. 7\-160\-26 (52241) tAMstu sarvAMstathA dR^iShTvA dhAvamAnAnmahArathAn . na vivyathe sUtaputro na cha trAsamagachChata .. 7\-160\-27 (52242) dR^iShTvA sAgaskalpaM tamuddhUtaM sainyasAgaram . piprIShustava putrANAM sa~NgrAmeShvaparAjitaH .. 7\-160\-28 (52243) sAyakaudhena balavAnkShiprakArI mahAbalaH . vArayAmAsa tatsainyaM samantAdbharatarpabha .. 7\-160\-29 (52244) tatastu sharavarSheNa pArthivAstamavArayan . dhanumpi te vidhunvAnAH shatasho.atha sahasrashaH . ayodhayanta rAdheyaM shakraM daityagaNA iva .. 7\-160\-30 (52245) sharavarpaM tu tatkarNaH pArthivaiH samudIritam . sharavarSheNa mahatA samantAdvyakiratprabho .. 7\-160\-31 (52246) tadyuddhamabhavatteShAM kR^itapratikR^itaiShiNAm . yathA devAsure yuddhe shakrasya saha dAnaivaH .. 7\-160\-32 (52247) tatrAdbhutamapashyAma sUtaputrasya lAghavam . yadenaM sarvato yattA nApnuvanti pare yudhi .. 7\-160\-33 (52248) nivArya cha sharaughAMstAnpArthivAnAM mahArathaH . yugeShvIShAsu chChatreShu dhvajeShu cha hayeShu cha . AtmanAmA~NkitAnghorAnrAdheyaH prAhiNochCharAn .. 7\-160\-34 (52249) tataste vyAkulIbhUtA rAjAnaH karNapIDitAH . babhrumustatra tatraiva gAvaH shItArditA iva .. 7\-160\-35 (52250) hayAnAM vadhyamAnAnAM gajAnAM rathinAM tathA . tatratatrAbhyavekShAma sa~NghAnkarNena tADitAn .. 7\-160\-36 (52251) shirobhiH patitai rAjanbAhubhishcha samantataH . AstIrNA vasudhA sarvA shUrANAmanivartinAm .. 7\-160\-37 (52252) hataishcha hanyamAnaishcha niShTanadbhishcha sarvashaH . babhUvAyodhanaM raudraM vaivasvatapuropamam .. 7\-160\-38 (52253) tato duryodhano rAjA dR^iShTvA karNasya vikramam . ashvatthAmAnamAsAdya vAkyametaduvAcha ha .. 7\-160\-39 (52254) yudhyate.asau raNe karNo daMshitaH sarvapArthivaiH .. 7\-160\-40 (52255) pashyaitAM dravatIM senAM karNasAyakapIDitAm . kArtikeyena vidhvastAmAsurIM pR^itanAmiva .. 7\-160\-41 (52256) dR^iShTvaitAM nirjitAM senAM raNe karNena dhImatA . abhiyAtyeSha bIbhatsuH sUtaputrajighAMsayA .. 7\-160\-42 (52257) tadyathA prekShamANAnAM sUtaputraM mahAratham . na hanyAtpANDavaH sa~Nkhye tathA nItirvidhIyatAM .. 7\-160\-43 (52258) tato drauNiH kR^ipaH shalyo hArdikyashcha mahArathaH . pratyudyayustadA pArthaM sUtaputraparIpsayA . AyAntaM vIkShya kaunteyaM shakraM daityachamUmiva .. 7\-160\-44 (52259) bIbhatsurapi rAjendra pA~nchAlairabhisaMvR^itaH . pratyudyayau tadA karNaM yathA vR^itraM shatakratuH .. 7\-160\-45 (52260) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-160\-46x (4702) saMrabdhaM phalgunaM dR^iShTvA kAlAntakayamopamam . karNo vaikartanaH sUta pratyapadyatkimuttaram .. 7\-160\-46 (52261) yo hyaspardhata pArthena nityameva mahArathaH . AshaMsate cha bIbhatsuM yuddhe jetuM sudAruNam .. 7\-160\-47 (52262) sa tu taM sahasA prAptaM nityamatyantavairiNam . karNo vaikartanaH sUta kimuttaramapadyata .. 7\-160\-48 (52263) sa~njaya uvAcha. 7\-160\-49x (4703) AyAntaM pANDava dR^iShTvA gajaM pratigajo yathA . asambhrAnto raNe karNaH pratyudIyAddhana~njayam .. 7\-160\-49 (52264) tamApatantaM vegena vaikartanamajihmagaiH . ChAdayAmAsa pArtho.atha karNastu vijayaM sharaiH .. 7\-160\-50 (52265) sa karNaM sharajAlena chChAdayAmAsa pANDavaH . tataH karNaH susaMrabdhaH sharaistribhiravidhyata .. 7\-160\-51 (52266) tasya tallAghavaM pArtho nAmR^iShyata mahAbalaH .. 7\-160\-52 (52267) tasmai bANA~nshilAdhautAnprasannAgrAnajihmagAn . prAhiNotsUtaputrAya trishataM shatrutApanaH .. 7\-160\-53 (52268) vivyAdha chainaM saMrabdho bANenaikena vIryavAn . savye bhujAgre balavAnnArAchena hasanniva .. 7\-160\-54 (52269) tasya viddhasya bANena karAchchApaM papAta ha .. 7\-160\-55 (52270) punarAdAya tachchApaM nimeShArdhAnmahAbalaH . ChAdayAmAsa bANaughaiH phalgunaM kR^itahastavat .. 7\-160\-56 (52271) sharavR^iShTiM tu tAM muktAM sUtaputreNa bhArata . vyadhamachCharavarSheNa smayanniva dhana~njayaH .. 7\-160\-57 (52272) tau parasparamAsAdya sharavarSheNa pArthiva . ChAdayetAM maheShvAsau kR^itapratikR^itaiShiNau .. 7\-160\-58 (52273) tadadbhutaM mahadyuddhaM karNapANDavayormR^idhe . kruddhayorvAsitAhetorvanyayorgajayoriva .. 7\-160\-59 (52274) tataH pArtho maheShvAso dR^iShTvA karNasya vikramam . muShTideshe dhanustasya chichCheda tvarayA.anvitaH .. 7\-160\-60 (52275) ashvAMshcha chaturo bhallairanayadyamasAdanam . sAratheshcha shisaH kAyAdaharachChatrutApanaH .. 7\-160\-61 (52276) athainaM ChinnadhanvAnaM hatAshvaM hatasArathim . vivyAdha sAyakaiH pArthashchaturbhiH pANDunandanaH .. 7\-160\-62 (52277) hatAshvAttu rathAttUrNamavaplutya nararShabhaH . Aruroha rathaM tUrNaM kR^ipasya sharapIDitaH .. 7\-160\-63 (52278) sa nunno.arjunabANaughairAchitaH shalyako yathA . jIvitArthamabhiprepsuH kR^ipasya rathamAruhat .. 7\-160\-64 (52279) rAdheyaM nirjitaM dR^iShTvA tAvakA bharatarShabha . dhana~njayasharairnunnAH prAdravanta disho dasha .. 7\-160\-65 (52280) dravatastAnsamAlokya rAjA duryodhano nR^ipa . nivartayAmAsa tadA vAkyametaduvAcha ha .. 7\-160\-66 (52281) alaM drutena vaH shUrAstiShThadhvaM kShatriyarShabhAH . eSha pArthavadhAyAhaM svayaM gachChAmi saMyuge . ahaM pArthAnhaniShyAmi sapA~nchAlAnsasomakAn .. 7\-160\-67 (52282) adya me yudhyamAnasya saha gANDIvadhanvanA . drakShyanti vikramaM pArthAH kAlasyeva yugakShaye .. 7\-160\-68 (52283) adya madbANajAlAni vimuktAni sahasrashaH . drakShyanti samare yodhAH shalabhAnAmivAyatIH .. 7\-160\-69 (52284) adya bANamayaM varShaM sR^ijato mama dhanvinaH . jImUtasyeva gharmAnte drakShyanti yudhi sainikAH .. 7\-160\-70 (52285) jeShyAmyadya raNe pArthaM sAyakairnataparvabhiH . tiShThadhvaM samare shUrA bhayaM tyajata phalgunAt .. 7\-160\-71 (52286) na hi madvIryamAsAdya phalgunaH prasahiShyati . yathA velAM samAsAdya sAgaro makarAlayaH .. 7\-160\-72 (52287) ityuktvA prayayau rAjA sainyena mahatA vR^itaH . phalgunaM pratidurdharShaH krodhAtsaMraktalochanaH .. 7\-160\-73 (52288) taM prayAntaM mahAbAhuM dR^iShTvA shAradvatastadA . ashvatthAmAnamAsAdya vAkyametaduvAcha ha .. 7\-160\-74 (52289) eSha rAjA mahAbAhuramarShI krodhamUrchChitaH . pata~NgavR^ittimAsthAya phalgunaM yoddhumichChati .. 7\-160\-75 (52290) yAvannaH pashyamAnAnAM prANAnpArthena saMgataH . na jahyAtpuruShavyAghrastAvadvAraya kauravam .. 7\-160\-76 (52291) yAvatphalgunabANAnAM gocharaM nAdya gachChati . kauravaH pArthivo vIrastAvadvAraya saMyuge .. 7\-160\-77 (52292) yAvatpArthasharairghorairnirmuktoragasannibhaiH . na bhasmIkriyate rAjA tAvadyuddhAnnivAryatAm .. 7\-160\-78 (52293) ayuktamiva pashyAmi tiShThatsvasmAsu mAnada . svayaM yuddhAya yadrAjA pArthaM yAtyasahAyavAn .. 7\-160\-79 (52294) durlabhaM jIvitaM manye kauravyasya kirITinA . yudhyamAnasya pArthena shArdUleneva hastinaH .. 7\-160\-80 (52295) mAtulenaivamuktastu drauNiH shastrabhR^itAM varaH . duryodhanamidaM vAkyaM tvaritaH samabhAShata .. 7\-160\-81 (52296) mayi jIvati gAndhAre na yuddhaM gantumarhasi . mAmanAdR^itya kauravya tava nityaM hitaiShiNam .. 7\-160\-82 (52297) na hi sambhramaH kAryaH pArthasya vijayaM prati . ahamAvArayiShyAmi pArthaM tiShTha suyodhana .. 7\-160\-83 (52298) duryodhana uvAcha. 7\-160\-84x (4704) AchAryaH pANDuputrAnvai putravatparirakShati . tvamapyupekShAM kuruShe teShu nityaM dvijottam .. 7\-160\-84 (52299) mama vA mandabhAgyatvAnmandaste vikramo yudhi . dharmarAjapniyArthaM vA draupadyA vA na vidma tat .. 7\-160\-85 (52300) dhigastu mama lubdhasya yatkR^ite sarvabAndhavAH . sukhArhAH paramaM duHkhaM prApnuvantyaparAjitAH .. 7\-160\-86 (52301) ko hi shastravidAM mukhyo maheshvarasamo yudhi . shatruM na kShapayechChakto yo na syAdgautamIsutaH .. 7\-160\-87 (52302) ashvatthAmanprasIdasva nAshayaitAnmamAhitAn . tavAstragochare shaktAH sthAtuM devA na dAnavAH .. 7\-160\-88 (52303) pA~nchAlAnsomakAMshchaiva jahi drauNe sahAnugAn . vayaM sheShAnhaniShyAmastvayaiva parirakShitAH .. 7\-160\-89 (52304) ete hi somakA vipra pA~nchAlAshcha yashasvinaH . mama sainyeShu sa~NkruddhA vicharanti davAgnivat .. 7\-160\-90 (52305) tAnvAraya mahAbAho kekayAMshcha narottama . purA kurvanti niHsheShaM rakShyamANAH kirITinA .. 7\-160\-91 (52306) ashvatthAmaMstvarAyukto yAhi shIghramarindama . Adau vA yadi vA pashchAttavedaM karma mAriSha .. 7\-160\-92 (52307) tvamutpanno mahAbAho pA~nchAlAnAM vadhaM prati . kariShyasi jagatsarvamapA~nchAlaM kilodyataH .. 7\-160\-93 (52308) evaM siddhA.abruvanvAcho bhaviShyati cha tattathA . tasmAttvaM puruShavyAghra pA~nchAlA~njahi sAnugAn .. 7\-160\-94 (52309) na te.astragochare shaktAH sthAtuM devAH savAsavAH . kimu pArthAH sapA~nchAlAH satyametadbravImi te .. 7\-160\-95 (52310) na tvAM samarthAH sa~NgrAme pANDavAH saha somakaiH . balAdyodhayituM vIra satyametadbravImi te .. 7\-160\-96 (52311) gachChagachCha mahAbAho na naH kAlAtyayo bhavet . iyaM hi dravate senA pArtasAyakapIDitA .. 7\-160\-97 (52312) shakto hyasi mahAbAho divyena svena tejasA . nigrahe pANDuputrANAM pA~nchAlAnAM cha mAnada .. .. 7\-160\-98 (52313) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe ShaShTyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 160 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-160\-4 ka~nchiddhanurdharaM nagaNayannityanvayaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 161 .. shrIH .. 7\.161\. adhyAyaH 161 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## drauNidhR^iShTadyumnayoryuddham . drauNiparAkramaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-161\-0 (52314) sa~njaya uvAcha. 7\-161\-0x (4705) duryodhanenaivamukto drauNirAhavadurmadaH . chakArArivadhe yatnamindro daityavadhe yathA . pratyuvAcha mahAbAhustava putramidaM vachaH .. 7\-161\-1 (52315) satyametanmahAbAho yathA vadasi kaurava . priyA hi pANDavA nityaM mama chApi pitushcha me .. 7\-161\-2 (52316) tathaivAvAM priyau teShAM na tu yuddhe kurUdvaha . shaktitastAta yudhyAmastyaktvA prANAnabhItavat .. 7\-161\-3 (52317) ahaM karNashcha shalyashcha kR^ipo hArdikya eva cha . nimeShAtpANDavIM senAM kShapayema nR^ipottama .. 7\-161\-4 (52318) te chApi kauravIM senAM nimeShArdhAtkurUdvaha . kShapayeyurmahAbAho na syAma yadi saMyuge .. 7\-161\-5 (52319) yudhyAma pANDavAchChaktyA te chApyasmAnyathAbalam . tejastejaH samAsAdya prashamaM yAtu bhArata .. 7\-161\-6 (52320) ashaktyA tarasA jetuM pANDavAnAmanIkinI . jIvatsu pANDuputreShu taddhi satyaM bravImi te .. 7\-161\-7 (52321) AtmArthaM yudhyamAnAste samarthAH pANDunandanAH . kimarthaM tava sainyAni na haniShyanti bhArata .. 7\-161\-8 (52322) tvaM tu lubdhatamo rAjannikR^itij~nashcha kaurava . sarvAbhisha~NkI mAnI cha tato.asmAnabhisha~Nkase .. 7\-161\-9 (52323) manye tvaM kutsito rAjanpApAtmA pApapUruShaH . anyAnapi sa naH kShudra sha~Nkase pApabhAvitaH .. 7\-161\-10 (52324) ahaM tu yatnamAsthAya tvadarthe tyaktajIvitaH . eSha gachChAmi sa~NgrAmaM tvatkR^ite kurunandana . yotsye.ahaM shatrubhiH sArdhaM jeShyAmi cha varAnvarAn .. 7\-161\-11 (52325) pA~nchAlaiH saha yotsyAmi somakaiH kekayaistathA . pANDaveyaishcha sa~NgrAme tvatpriyArthamarindama .. 7\-161\-12 (52326) adya madbANanirdagdhAH pA~nchAlAH somakAstathA . siMhenevArditA gAvo vidraviShyanti sarvashaH .. 7\-161\-13 (52327) adya dharmasuto rAjA dR^iShTvA mama parAkramam . ashvatthAmamayaM lokaM maMsyate saha somakaiH .. 7\-161\-14 (52328) AgamiShyati nirvedaM dharmaputro yudhiShThiraH . dR^iShTvA vinihatAnsa~Nkhye pA~nchAlAnsomakaiH saha .. 7\-161\-15 (52329) ye mAM yuddhe.abhiyotsyanti tAnhaniShyAmi bhArata . na hi te vIra mokShyante madbAhvantaramAgatAH .. 7\-161\-16 (52330) evamuktvA mahAbAhuH putraM duryodhanaM tava . abhyavartata yuddhAya trAsayansarvadhanvinaH . chikIrShustava putrANAM priyaM prANabhR^itAM varaH .. 7\-161\-17 (52331) tato.abravItsakaikeyAnpA~nchAlAngautamIsutaH .. 7\-161\-18 (52332) praharadhvamitaH sarve mama gAtre mahArathAH . sthirIbhUtAshcha yudhyadhvaM darshayanto.astralAghavam .. 7\-161\-19 (52333) evamuktAstu te sarve shastravR^iShIrapAtayan . drauNiM prati mahArAja jalaM jaladharA iva .. 7\-161\-20 (52334) tAnnihatya sharAndrauNirdasha vIrAnapothayat . pramukhe pANDuputrANAM dhR^iShTadyumnasya cha prabho .. 7\-161\-21 (52335) te hanyamAnAH samare pA~nchAlAH somakAstathA . parityajya raNe drauNiM vyadravanta disho dasha .. 7\-161\-22 (52336) tAndR^iShTvA dravataH shUrAnpA~nchAlAnsahasomakAn . dhR^iShTadyumno mahArAja drauNimabhyadravadraNe .. 7\-161\-23 (52337) tataH kA~nchanachitrANAM sajalAmbudanAdinAm . vR^itaH shatena shUrANAM rathAnAmanivartinAm .. 7\-161\-24 (52338) putraH pA~nchAlarAjasya dhR^iShTadyumno mahArathaH . drauNimityabravIdvAkyaM dR^iShTvA yodhAnnipAtitAn .. 7\-161\-25 (52339) AchAryaputra bhadraM te kimanyairnihataistava . samAgachCha mayA sArdhaM yadi shUro.asi saMyuge . ahaM tvAM nihaniShyAmi tiShThedAnIM mamAgrataH .. 7\-161\-26 (52340) tatastamAchAryasutaM dhR^iShTadyumnaH pratApavAn . marmabhidbhiH sharaistIkShNairjaghAna bharatarShabha .. 7\-161\-27 (52341) te tu pa~NktIkR^itA drauNiM sharA vivishurAshugAH . rukmapu~NkhAH prasannAgrAH sarvakAyAvadAraNAH . madhvarthina ivoddAmA bhramarAH puShpitaM drumam .. 7\-161\-28 (52342) so.atividdho bhR^ishaM kruddhaH padAkrAnta ivoragaH . mAnI drauNirasambhrAnto bANapANirabhAShata .. 7\-161\-29 (52343) dhR^iShTadyumna sthiro bhUtvA muhUrtaM pratipAlaya . yAvattvAM nishitairbANaiH preShayAmi yamakShayam .. 7\-161\-30 (52344) drauNirevamathAbhAShya pArShataM paravIrahA . ChAdayAmAsa bANaughaiH samantAllughuhastavat .. 7\-161\-31 (52345) sa bAdhyamAnaH samare drauNinA yuddhadurmadaH . drauNiM pA~nchAlatanayo vAgbhirAtarjayattadA .. 7\-161\-32 (52346) na jAnIShe pratij~nAM me viprotpattiM tathaiva cha . droNaM hatvA kila mayA hantavyastvaM sudurmate .. 7\-161\-33 (52347) tatastvA.ahaM na hanmyadya droNe jIvati saMyuge .. 7\-161\-34 (52348) imAM tu rajanIM prAptAmaprabhAtAM sudurmate . nihatya pitaraM te.adya tatastvAmapi saMyuge . neShyAmi pretalokAya hyetanme manasi sthitam .. 7\-161\-35 (52349) yaste pArtheShu vidveSho yA bhaktiH kauraveShu cha . tAM darshaya sthiro bhUtvA na me jIvanvimokShyase .. 7\-161\-36 (52350) yo hi brAhmaNyamutsR^ijya kShatradharmarato dvijaH . sa vadhyaH sarvalokasya yathA tvaM puruShAdhamaH .. 7\-161\-37 (52351) ityuktaH paruShaM vAkyaM pArShatena dvijottamaH . krodhamAhArayattIvraM tiShThatiShTheti chAbravIt .. 7\-161\-38 (52352) nirdahanniva chakShurbhyAM pArShataM so.abhyavaikShata . ChAdayAmAsa cha sharairniHshvasanpannago yathA .. 7\-161\-39 (52353) sa chChAdyamAnaH samare drauNinA rAjasattama . sarvapA~nchAlasenAbhiH saMvR^ito rathasattamaH .. 7\-161\-40 (52354) nAkampata mahAbAhuH svavIryaM samupAshritaH . sAyakAMshchaiva vividhAnashvatthAmni mumocha ha .. 7\-161\-41 (52355) tau punaH sannyavartetAM prANadyUtapaNe raNe . nipIDayantau bANaughaiH parasparamamarShiNau . utsR^ijantau maheShvAsau sharavR^iShTIH samantataH .. 7\-161\-42 (52356) drauNipArShatayoryuddhaM ghorarUpaM bhayAnakam . dR^iShTvA sampUjayAmAsuH siddhachAraNavAdikAH .. 7\-161\-43 (52357) sharaughaiH pUrayantau tAvAkAshaM cha dishastathA . alakShyau samayudhyetAM mahatkR^itvA sharaistamaH .. 7\-161\-44 (52358) nR^ityamAnAviva raNe maNDalIkR^itakArmukau . parasparavadhe yattau sarvabhUtabhaya~Nkarau .. 7\-161\-45 (52359) ayudhyetAM mahAbAhU chitraM laghu cha suShThu cha . sampUjyamAnau samare yodhamukhyaiH sahasrashaH .. 7\-161\-46 (52360) tau prabuddhau raNe dR^iShTvA vane vanyau gajAviva . ubhayoH senayorharShastumulaH samapadyata .. 7\-161\-47 (52361) siMhanAdaravAshchAsandadhmuH sha~NkhAMshcha sainikAH . vAditrANyabhyavAdyanta shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-161\-48 (52362) tasmiMstu tumule yuddhe bhIruNAM bhayavardhane . muhUrtamapi tadyuddhaM samarUpaM tadA.abhavat .. 7\-161\-49 (52363) tato drauNirmahArAja pArShatasya mahAtmanaH . dhvajaM dhanustathA Chatramubhau cha pArShNisArathI . sUtamashvAMshcha chaturo nihatyAbhyadravadraNe .. 7\-161\-50 (52364) pA~nchAlAMshchaiva tAnsarvAnbANaiH sannataparvabhiH . vyadrAvayadameyAtmA shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-161\-51 (52365) tatastu vivyathe senA pANDavI bharatarShabha . dR^iShTvA drauNermahatkarma vAsavasyeva saMyuge .. 7\-161\-52 (52366) shatena cha shataM hatvA pA~nchAlAnAM mahArathaH . tribhishcha nishitairbANairhatvA trInvai mahArathAn .. 7\-161\-53 (52367) drauNirdrupadaputrasya phalgunasya cha pashyataH . nAshayAmAsa pA~nchAlAnbhUyiShThaM ye vyavasthitAH .. 7\-161\-54 (52368) te vadhyamAnAH pA~nchAlAH samare saha sR^i~njayaiH . agachChandrauNimutsR^ijya viprakIrNarathadhvajAH .. 7\-161\-55 (52369) sa jitvA samare shatrUndroNaputro mahArathaH . nanAda sumahAnAdaM tapAnte jalado yathA .. 7\-161\-56 (52370) sa nihatya bahU~nChUrAnashvatthAmA vyarochata . yugAnte sarvabhUtAni bhasma kR^itveva pAvakaH .. 7\-161\-57 (52371) sampUjyamAno yudhi kauraveyai\-\- rnirjitya sa~Nkhye.arigaNAnsahasrashaH . vyarochata droNasutaH pratApavA\-\- nyathA surendro.arigaNAnnihatya vai .. .. 7\-161\-58 (52372) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe ekaShaShTyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 161 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-161\-9 nikR^itirva~nchanam .. 5\-161\-43 vAdikAH vandinaH .. 5\-161\-161 ekaShaShTyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 162 .. shrIH .. 7\.162\. adhyAyaH 162 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sa~NkulayuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-162\-0 (52373) sa~njaya uvAcha. 7\-162\-0x (4706) tato yudhiShThirashchaiva bhImasenashcha pANDavaH . droNaputraM mahArAja samantAtparyavArayan .. 7\-162\-1 (52374) tato duryodhano rAjA bhAradvAjena saMvR^itaH . abhyayAtpANDavAnsa~Nkhye tato yuddhamavartata . ghorarUpaM mahArAja bhIrUNAM bhayavardhanam .. 7\-162\-2 (52375) ambaShThAnmAlavAnva~NgA~nChibIMstraigartakAnapi . prAhiNonmR^ityulokAya gaNAnkruddho vR^ikodaraH .. 7\-162\-3 (52376) abhIShAhA~nChUrasenAnkShatriyAnyuddhadurmadAn . nikR^ittya pR^ithivIM chakre bhImaH shoNitakardamAm .. 7\-162\-4 (52377) yaudheyAnadrijAnrAjanmadrakAnmAlavAnapi . prAhiNonmR^ityulokAya kirITI nishitaiH sharaiH .. 7\-162\-5 (52378) pragADhama~nchogatibhirnArAchairabhitADitAH . nipeturdviradA bhUmau dvishR^i~NgA iva parvatAH .. 7\-162\-6 (52379) nikR^ittairhastihastaishcha cheShTamAnairitastataH . rarAja vasudhA.a.akIrNA visarpadbhirivoragaiH .. 7\-162\-7 (52380) kShiptaiH kanakachitraishcha nR^ipachChatraiH kShitirbabhau . dyaurivAdityachandrAdyairgrahaiH kIrNA yugakShaye .. 7\-162\-8 (52381) hata praharatAbhItA vidhyata vyavakR^intata . ityAsIttumulaH shabdaH shoNAshvasya rathaM prati .. 7\-162\-9 (52382) droNastu paramakruddho vAyavyAstreNa saMyuge . vyadhamattAnmahavAyurmeghAniva duratyayaH .. 7\-162\-10 (52383) te hanyamAnA droNena pA~nchAlAH prAdravanbhayAt . pashyato bhImasenasya pArthasya cha mahAtmanaH .. 7\-162\-11 (52384) tataH kirITi bhImashcha sahasA sannyavartatAm . mahatA rathavaMshena parigR^ihya balaM mahat .. 7\-162\-12 (52385) bIbhatsurdakShiNaM vArshvamuttaraM tu vR^ikodaraH . bhAradvAjaM sharaughAbhyAM mahadbhAmabhyavarShatAm .. 7\-162\-13 (52386) tau tathA sR^i~njayAshchaiva pA~nchAlAshcha mahaujasaH . anvagachChanmahArAja mAtsyaishcha saha somakaiH .. 7\-162\-14 (52387) tathaiva tava putrasya rathodArAH prahAriNaH . mahatyA senayA rAja~njagmurdroNarathaM prati .. 7\-162\-15 (52388) tataH sA bhAratI senA hanyamAnA kirITinA . tamasA nidrayA chaiva punareva vyadIryata .. 7\-162\-16 (52389) droNena vAryamANAste svayaM tava sutena cha . nAshakyanta mahArAja yodhA vArayituM tadA .. 7\-162\-17 (52390) sA pANDuputrasya sharairdIryamANA mahAchamUH . tamasA saMvR^ite loke vyadravatsarvatomukhI .. 7\-162\-18 (52391) utsR^ijya shatasho vAhAMstatra kechinnarAdhipAH . prAdravanta mahArAja bhayAviShTAH samantataH .. .. 7\-162\-19 (52392) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe dviShaShTyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 162 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 163 .. shrIH .. 7\.163\. adhyAyaH 163 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakinA somadattavadhaH .. 1 .. droNayudhiShThirayuddham .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-163\-0 (52393) sa~njaya uvAcha. 7\-163\-0x (4707) somadattaM tu samprekShya vidhunvAnaM mahaddhanuH . sAtyakiH prAha yantAraM somadattAya mAM vaha .. 7\-163\-1 (52394) na hyahatvA raNe shatruM somadattaM mahAbalam . nivartiShye raNAtsUta satyametadvacho mama .. 7\-163\-2 (52395) tataH sampraiShayadyantA saindhavAMstAnmanojavAn . tura~NgAmA~nCha~NkhavarNAnsarvashabdAtigAnraNe .. 7\-163\-3 (52396) te.avahanyuyudhAnaM tu manomArutaraMhasaH . yathendraM harayo rAjanpurA daityavadhodyatam .. 7\-163\-4 (52397) tamApatantaM samprekShya sAtvataM rabhasaM raNe . somadatto mahAbAhurasambhrAnto nyavartata .. 7\-163\-5 (52398) vimu~ncha~nCharavarShANi parjanya iva vR^iShTimAn . ChAdayAmAsa shaineyaM jalado bhAskaraM yathA .. 7\-163\-6 (52399) asambhrAntashcha samare sAtyakiH kurupu~Ngavam . ChAdayAmAsa bANaughaiH samantAdbharatarShabha .. 7\-163\-7 (52400) somadattastutaM ShaShTyA vivyAdhorasi mAdhavam . sAtyakishchApi taM rAjannavidhyatsAyakaiH shitaiH .. 7\-163\-8 (52401) tAvanyonyaM sharaiH kR^ittau vyarAjetAM nararShabhau . supuShpau puShpasamaye puShpitAviva kiMshakau .. 7\-163\-9 (52402) rudhirokShitasarvA~Ngau kuruvR^iShNiyashaskarau . parasparamavekShetAM dahantAviva lochanaiH .. 7\-163\-10 (52403) rathamaNDalamArgeShu charantAvarimardanau . ghorarUpau hitAvAstAM vR^iShTimantAvivAmbudau .. 7\-163\-11 (52404) sharasambhinnagAtrau tu sarvataH shakhalIkR^itau . shvAvidhAviva rAjendra dR^ishyetAM sharavikShatau .. 7\-163\-12 (52405) suvarNapu~NkhairiShubhirAchitau tau vyarAjatAm . khadyotairAvR^itau rAjanprAvR^iShIva vanaspatI .. 7\-163\-13 (52406) sampradIpitasarvA~Ngau sAyakaistairmahArathau . adR^ishyetAM raNe kruddhAvulkAbhiriva ku~njarau .. 7\-163\-14 (52407) tato yudhi mahAraja somadatto mahArathaH . ardhachandrema chichCheda mAdhavasya mahaddhanuH .. 7\-163\-15 (52408) athainaM pa~nchaviMshatyA sAyakAnAM samArpayat . tvaramANastvarAkAle punashcha dashabhiH sharaiH .. 7\-163\-16 (52409) athAnyaddhanurAdAya sAtyakirvegavattaram . pa~nchabhiH sAyakaistUrNaM somadattamavidhyata .. 7\-163\-17 (52410) tato.apareNa bhallena dhvajaM chichCheda kA~nchanam . bAhlIkasya raNe rAjansAtyakiH prahasanniva .. 7\-163\-18 (52411) somadattastvasambhrAnto dR^iShTvA ketuM nipAtitam . shaineyaM pa~nchaviMshatyA sAyakAnAM samAchinot .. 7\-163\-19 (52412) sAtvato.api raNe kruddhaH somadattasya dhanvinaH . dhanushChichCheda bhallena kShurapreNa shitena ha .. 7\-163\-20 (52413) athainaM rukmapu~NkhAnAM shatena nataparvaNAm . AchinodbahudhA rAjanbhagnadaMShTramiva dvipam .. 7\-163\-21 (52414) athAnyaddhanurAdAya somadatto mahArathaH . sAtyakiM ChAdayAmAsa sharavR^iShTyA mahAbalaH .. 7\-163\-22 (52415) somadattaM tu sa~Nkruddho raNe vivyAdha sAtyakiH . sAtyakiM sharajAlena somadatto.apyapIDayat .. 7\-163\-23 (52416) dashabhiH sAtvatasyArthe bhImo.ahanbAhlikAtmajam . somadattopyasambhrAnto bhImamArchChachChitaiH sharaiH .. 7\-163\-24 (52417) tatastu sAtvatasyArthe bhImaseno navaM dR^iDham . mumocha parighaM ghoraM somadattasya vakShasi .. 7\-163\-25 (52418) tamApatantaM vegena parighaM ghoradarshanam . dvidhA chichCheda samare prahasanniva kauravaH .. 7\-163\-26 (52419) sa papAta dvidhA chChinna AyasaH parigho mahAn . mahIdharasyeva mahachChikharaM vajradAritam .. 7\-163\-27 (52420) tatastu sAtyakI rAjansomadattasya saMyuge . dhanushchichCheda bhallena hastAvApaM cha pa~nchabhiH .. 7\-163\-28 (52421) tatashchaturbhishcha sharaistUrNaM tAMsturagottamAn . samIpaM preShayAmAsa pretarAjasya bhArata .. 7\-163\-29 (52422) sAratheshcha shiraH kAyAdbhallena nataparvaNA . jahAra narashArdUlaH prahasa~nChinipu~NgavaH .. 7\-163\-30 (52423) tataH sharaM mahAghoraM jvalantamiva pAvakam . mumocha sAtvato rAjansvarNapu~NgaM shilAshitam .. 7\-163\-31 (52424) sa vimukto balavatA shaineyena sharottamaH . ghorastasyorasi vibho nipapAtAshu bhArata .. 7\-163\-32 (52425) so.atividdho mahArAja sAtvatena mahArathaH . somadatto mahAbAhurnipapAta mamAra cha .. 7\-163\-33 (52426) taM dR^iShTvA nihataM tatra somadattaM mahArathAH . mahatA sharavarSheNa yuyudhAnamupAdravan .. 7\-163\-34 (52427) ChAdyamAnaM sharairdR^iShTvA yuyudhAnaM yudhiShThiraH . pANDavAshcha mahArAja saha sarvaiH prabhadrakaiH . mahatyA senayA sArdhaM droNAnIkamupAdravan .. 7\-163\-35 (52428) tato yudhiShThiraH kruddhastAvakAnAM mahAbalam . sharairvidrAvayAmAsa bhAradvAjasya pashyataH .. 7\-163\-36 (52429) sainyAni drAvayantaM tu droNo dR^iShTvA yudhiShThiram . abhidudrAva vegena krodhasaMraktalochanaH .. 7\-163\-37 (52430) tataH sunishitairbANaiH pArthaM vivyAdha saptabhiH . yudhiShThiro.api sa~NkruddhaH prativivyAdha pa~nchabhiH .. 7\-163\-38 (52431) so.atividdho mahAbAhuH sR^ikviNI parisaMlihan . yudhiShThirasya chichCheda dhvajaM kArmukameva cha .. 7\-163\-39 (52432) sa chChinnadhanvA tvaritastvarAkAle nR^ipottamaH . anyadAdatta vegena kArmukaM samare dR^iDham .. 7\-163\-40 (52433) tataH sharasahasreNa droNaM vivyAdha pArthivaH . sAshvasUtadhvajarathaM tadadbhutamivAbhavat .. 7\-163\-41 (52434) tato muhUrtaM vyathitaH sharapAtaprapIDitaH . niShasAda rathopasthe droNo bharatasattama .. 7\-163\-42 (52435) pratilabhya tataH saMj~nAM muhUrtAddvijasattamaH . krodhena mahatA.a.aviShTo vAyavyAstramavAsR^ijat .. 7\-163\-43 (52436) asambhrAntastataH pArtho vAyavyenaiva vIryavAn . tadastramastreNa raNe stambhayAmAsa bhArata .. 7\-163\-44 (52437) chichCheda cha dhanurdIrghaM brAhmaNasya cha pANDavaH . tato.anyaddhanurAdatta droNaH kShatriyamardanaH . tadapyasya shitairbhallaishchichCheda kurupu~NgavaH .. 7\-163\-45 (52438) tato.abravIdvAsudevaH kuntIputraM yudhiShThiram .. 7\-163\-46 (52439) yudhiShThira mahAbAho yattvAM vakShyAmi tachChraNu . upAramasva yuddhe tvaM droNAdbharatasattama .. 7\-163\-47 (52440) yatate hi sadA droNo grahaNe tava saMyuge . nAnurUpamahaM manye yuddhamasya tvayA saha .. 7\-163\-48 (52441) yo.asya sR^iShTo vinAshAya sa evainaM haniShyati . parivarjya guruM yAhi yatra rAjA suyodhanaH .. 7\-163\-49 (52442) rAjA rAj~nA hi yoddhavyo nArAj~nA yuddhamiShyate . tatra tvaM gachCha kaunteya hastyashvarathasaMvR^itaH .. 7\-163\-50 (52443) yAvanmAtreNa cha mayA sahAyena dhana~njayaH . bhImashcha rathashArdUlo yudhyate kauravaiH saha .. 7\-163\-51 (52444) vAsudevavachaH shrutvA dharmarAjo yudhiShThiraH . muhUrtaM chintayitvA tu tato dAruNamAhavam .. 7\-163\-52 (52445) prAyAddrutamamitraghno yatra bhImo vyavasthitaH . vinighnaMstAvakAnyodhAnvyAditAsya ivAntakaH .. 7\-163\-53 (52446) rathaghoSheNa mahatA nAdayanvasudhAtalam . parjanya iva dharmAnte nAdayanvai disho dasha . bhImasya nighnataH shatrUnpArShNiM jAgraha pANDavaH .. 7\-163\-54 (52447) droNo.api pANDupA~nchAlAnvyadhamadrajanImukhe . `nAdayaMstalaghoSheNa tava sainyAni mAriSha'.. .. 7\-163\-55 (52448) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe triShaShTyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 163 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-163\-18 bAhlIkasya somadattasya .. 5\-163\-163 triShaShThyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 164 .. shrIH .. 7\.164\. adhyAyaH 164 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## senAdvaye dIpodyo##xxx##nam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-164\-0 (52449) sa~njaya uvAcha. 7\-164\-0x (4708) vartamAne yathA yaddhe ghorarUpe bhayAvahe . tamasA saMvR^ite loke rajasA cha mahIpate .. 7\-164\-1 (52450) nApashyanta raNe yodhAH parasparamavasthitAH . anumAnena saMj~nAbhiryuddhaM tadvavR^idhe mahat .. 7\-164\-2 (52451) naranAgAshvamathanaM paramaM romaharShaNam . droNakarNakR^ipA vIrA bhImapArShatasAtyakAH . anyonyaM kShobhayAmAsuH sainyAni nR^ipasattama .. 7\-164\-3 (52452) vadhyamAnAni sainyAni samantAttairmahArathaiH . tamasA saMvR^ite chaiva samantAdvipradudruvuH .. 7\-164\-4 (52453) te sarvato vidravanto yodhA vidhvastachetanAH . ahanyanta mahArAja dhAvamAnAshcha saMyuge .. 7\-164\-5 (52454) mahArathasahasrANi jaghnuranyonyamAhave . anye tamasi mUDhAni putrasya tava mantrite .. 7\-164\-6 (52455) tataH sarvANi sainyAni senAgopAshcha bhArata . vyamuhyanta raNe tatra tamasA saMvR^ite sati .. 7\-164\-7 (52456) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-164\-8x (4709) teShAM saMloDyamAnAnAM pANDavairvihataujasAm . andhe tamasi magnAnAmAsItkiM vo manastadA .. 7\-164\-8 (52457) kathaM prakAshasteShAM vA mama sainyasya vA punaH . babhUva loke tamasA tathA sa~njaya saMvR^ite .. 7\-164\-9 (52458) sa~njaya uvAcha. 7\-164\-10x (4710) tataH sarvANi sainyAni hatashiShTAni yAni vai . senAgoptR^InathAdishya punarvyUhamakalpayat .. 7\-164\-10 (52459) droNaH purastAjjaghane tu shalya\-\- stathA drauNiH kR^itavarmA saubalashcha . svayaM tu sarvANi balAni rAja\-\- nrAjA.abhyayAdgopayanvai nishAyAm .. 7\-164\-11 (52460) uvAcha sarvAMshcha padAtisa~NghA\-\- nduryodhanaH pArthivasAntvapUrvam . utsR^ijya sarve paramAyudhAni gR^ihNIta hastairjvalitAnpradIpAn .. 7\-164\-12 (52461) te choditAH pArthivasattamena tataH prahR^iShTA jagR^ihuH pradIpAn .. 7\-164\-13 (52462) devarShigandharvasurarShisa~NghA vidyAdharAshchApsarasAM gaNAshcha . nAgAH sayakShoragakinnarAshcha hR^iShTA divisthA jagR^ihuH pradIpAn .. 7\-164\-14 (52463) digdhairvatebhyashcha samApatanto\-\- .adR^ishyanta dIpAH sasugandhitailAH . visheShato nAradaparvatAbhyAM sambodhyamAnAH kurupANDavArtham .. 7\-164\-15 (52464) sA bhUya eva dhvajinI vibhaktA vyarochatAgniprabhayA nishAyAm . mahAdhanairAbharaNaishcha divyaiH shastraishcha dIptairapi sampatadbhiH .. 7\-164\-16 (52465) ratherathe pa~ncha vidIpakAstu pradIpakAstatra gaje trayashcha . pratyashvamekashcha mahApradIpaH kR^itAstu taiH pANDavaiH kauraveyaiH .. 7\-164\-17 (52466) kShaNena sarve vihitAH pradIpA vyAdIpayanto dhvajinIM tavAsu .. 7\-164\-18 (52467) sarvAstu senA vyatisevyamAnAH padAtibhiH pAvakatailahastaiH . prakAshyamAnA dadR^ishurnishAyAM yathAntarikShe jaladAstaDidbhiH .. 7\-164\-19 (52468) prakAshitAyAM tu tato dhvajinyAM droNo.agnikalpaH pratapansapatnAn . rarAja rAjendara suvarNavarmA madhyaM gataH sUrya ivAMshumAlI .. 7\-164\-20 (52469) jAmbUnadeShvAbharaNeShu chaiva niShkeShu shuddheShu sharAsaneShu . pIteShu shastreShu cha pAvakasya pratiprabhAstatra tadA babhUvuH .. 7\-164\-21 (52470) gadAshcha shaikyAH parighAshcha shubhrA ratheShu shaktyashcha vivartamAnAH . pratiprabhArashmibhirAjamIDha punaHpunaH sa~njanayanti dIpAn .. 7\-164\-22 (52471) ChatrANi vAlavyajanAni kha~NgA dIptA maholkAshcha tathaiva rAjan . vyAghUrNamAnAshcha suvarNamAlA vyAyachChatAM tatra tadA virejuH .. 7\-164\-23 (52472) shastraprabhAbhishcha virAjamAnaM dIpaprabhAbhishcha tadA balaM tat . prakAshitaM chAbharaNaprabhAbhi\-\- rbhR^ishaM prakAshaM nR^ipate babhUva .. 7\-164\-24 (52473) pItAni shastrANyasR^igukShitAni vIrAvadhUtAni tanuchChadAni . dIptAM prabhAM prAjanayanta tatra tapAtyaye vidyudivAntarikShe .. 7\-164\-25 (52474) prakampitAnAmabhidhAtavegai\-\- rabhighnatAM chApatatAM javena . vakrANyakAshanta tadA narANAM vAyvIritAnIva mahAmbujAni .. 7\-164\-26 (52475) mahAvane dArumaye pradIpte yathA prabhA bhAskarasyApi nashyet . tathA tadA.a.asIdvajinI pradIptA mahAbhayA bhArata bhImarUpA .. 7\-164\-27 (52476) tatsaMpradIptAM balamasmadIyaM nishAmya pArthAstvaritAstathaiva . sarveShu sainyeShu padAtisa~NghA\-\- nachodayaMste.api chakruH pradIpAn .. 7\-164\-28 (52477) gajegaje sapta kR^ipAH pradIpA ratherathe chaiva dasha pradIpAH . dvAvashvapR^iShThe paripArshvato.anye dhvajeShu chAnye jaghaneShu chAnye .. 7\-164\-29 (52478) senAsu sarvAsu cha pArshvato.anye pashchAtpurastAchcha samantatashcha . madhye tathA.anye jvalitAgnihastA vyadIpayanpANDusutasya senAm .. 7\-164\-30 (52479) madhye tathA.anye jvalitAgnihastAH senAdvaye.api sma narA vicheruH .. 7\-164\-31 (52480) sarveShu sainyeShu padAtisa~NghA vimishritA hastirathAshvabR^indaiH . vyadIpayaMste dhvajinIM pradIptA\-\- stathA balaM pANDaveyAbhiguptam .. 7\-164\-32 (52481) tena pradIptena tathA pradIptaM\-\- balaM tavAsIdbalavadbalena . bhAH kurvatA bhAnumatA graheNa divAkareNAgnirivAbhiguptaH .. 7\-164\-33 (52482) tayoH prabhAH pR^ithivImantarikShaM sarvA vyatikramya dishashcha vR^iddhAH . tena prakAshena bhR^ishaM prakAshaM babhUva teShAM tava chaiva sainyam .. 7\-164\-34 (52483) tena prakAshena divaM gatena sambodhitA devagaNAshcha rAjan . gandharvayakShAsurasiddhasa~NghAH samAgamannapsarasashcha sarvAH .. 7\-164\-35 (52484) taddevagandharvasamAkulaM cha yakShAsurendrApsarasAM gaNaishcha . hataishcha shUrairdivamAruhadbhi\-\- rAyodhanaM divyakalpaM babhUva .. 7\-164\-36 (52485) rathAshvanAgAkuladIpadIptaM saMrabdhayodhaM hatavidrutAshvam . mahadbalaM vyUDharathAshvanAgaM surAsuravyUhasamaM babhUva .. 7\-164\-37 (52486) tachChaktisa~NghAkulachaNDavAtaM mahArathAbhraM gajavAjighoSham . shastraugavarShaM rudhirAmbudhAraM nishi pravR^ittaM rathadurdinaM tat .. 7\-164\-38 (52487) tasminmahAgnipratimo mahAtmA santApaMyanpANDavAnvipramukhyaH . gabhastibhirmadhyagato yathA.arko varShAtyaye tadvadabhUnnarendra .. .. 7\-164\-39 (52488) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe chatuHShaShThyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 164 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-164\-6 andhe Andhyahetau .. 5\-164\-8 vo yuShmatsambandhinAM manaH kiM kiMvidham . kAtaraM dhR^iShTaM vetyarthaH .. 5\-164\-10 tata iti . droNa ityapakR^iyate. teShAM sainyAnAM vyUhamidhyAhR^itya yojyam .. 5\-164\-14 devarShIti . bhuvi padAtibhirdIpeShu gR^ihIteShu divisthA devA api dIpAn jagR^ihuryuddhotsavaprekShakAH .. 5\-164\-164 chatuHShaShThyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 165 .. shrIH .. 7\.165\. adhyAyaH 165 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sa~Nkulayuddham .. 3 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-165\-0 (52489) sa~njaya uvAcha. 7\-165\-0x (4711) prakAshite tadA loke rajasA tamasAvR^ite . samAjagmuratho vIrAH parasparavadhaiShiNaH .. 7\-165\-1 (52490) te sametya raNe rAja~nshastraprAsAsidhAriNaH . parasparamudaikShanta parasparakR^itAgasaH .. 7\-165\-2 (52491) pradIpAnAM sahasraishcha dIpyamAnaiH samantataH . ratnAchitaiH svarNadaNDairgandhatailAvasi~nchitaiH .. 7\-165\-3 (52492) devagandharvadIpAdyaiH prabhAbhiradhikojjvalaiH . virarAja tadA bhUmirgrahairdyauriva bhArata .. 7\-165\-4 (52493) ulkAshataiH prajvalitai raNabhUmirvyarAjata . dahyamAneva lokAnAmabhAve cha vasundharA .. 7\-165\-5 (52494) vyadIpyanta dishaH sarvAH pradIpaistaiH samantataH . varShApradoShe khadyotairvR^itA vR^ikShA ivAbabhuH .. 7\-165\-6 (52495) asajjanta tato vIrA vireShveva pR^ithakpR^ithak . nAgA nAgaiH samAjagmusturagA hayasAdibhiH . rathA rathavaraireva samajagmurmudA yutAH .. 7\-165\-7 (52496) tasminrAtrimukhe ghore tava putrasya shAsanAt . chatura~Ngasya sainyasya sampAtashcha mahAranabhUt .. 7\-165\-8 (52497) tato.arjuno mahArAja kauravANAmanIkinIm . vyadhamattvarayA yuktaH kShapayansarvapArthivAn .. 7\-165\-9 (52498) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-165\-10x (4712) tasminpraviShTe saMrabdhe mama putrasya vAhinIm . amR^iShyamANe durdharShe kathamAsInmano hi vaH .. 7\-165\-10 (52499) kimakurvata sainyAni praviShTe paraShIDane . duryodhanashcha kiM kR^ityaM prAptakAlamamanyata .. 7\-165\-11 (52500) ke chainaM samare vIraM pratyudyayurarindamAH . droNaM cha ke vyarakShanta praviShTe shvetavAhane .. 7\-165\-12 (52501) ke.arakShandakShiNaM chakraM ke cha droNasya savyataH . ke pR^iShThatashchApyabhavanvIrA vIrAnvinighnataH . ke purastAdagachChanta nighnantaH shAstravAnraNe .. 7\-165\-13 (52502) yatprAvishanmaheShvAsaH pA~nchAlanAparAjitAH . nR^ityanniva naravyAghro rathamArgeShu vIryavAn .. 7\-165\-14 (52503) yo dadAha sharairdroNaH pA~nchAlAnAM rathavrajAn . dhUmaketuriva kruddhaH kathaM mR^ityumupeyivAn .. 7\-165\-15 (52504) avyagrAneva hi parAnkathayasyaparAjitAn . hR^iShTAnudIrNAnsa~NgrAme na tathA sUta mAmakAn .. 7\-165\-16 (52505) hatAMshchaiva vidIrNAMshcha viprakIrNAMshcha shaMsasi . rathino virathAMshchaiva kR^itAnyudveShu mAmakAn .. 7\-165\-17 (52506) sa~njaya uvAcha. 7\-165\-18x (4713) droNasya matamAj~nAya yodvukAmasya tAM nishAm . duryodhano mahArAja vashyAnbhrAtR^InuvAcha ha .. 7\-165\-18 (52507) karNaM cha vR^iShasenaM cha madrarAjaM cha kaurava . durdharShaM dIrghabAhuM cha ye cha teShAM padAnugAH .. 7\-165\-19 (52508) droNaM yattAH parAkrAntAH sarve rakShantu pR^iShThataH . hArdikyo dakShiNaM chakraM shalyashchaivottaraM tathA .. 7\-165\-20 (52509) trigartAnAM cha ye shUrA hatashiShTA mahArathAH . tAMshchaiva purataH sarvAnputraste samachodayat .. 7\-165\-21 (52510) duryodhana uvAcha. 7\-165\-22x (4714) AchAryo hi susaMyatto bhR^ishaM yattAshcha pANDavAH . taM rakShata susaMyattA nighnantaM shAstravAnraNe .. 7\-165\-22 (52511) droNo hi balavAnyuddhe kShiprahastaH pratApavAn . nirjayettridashAnyuddhe kimu pArthAnsasomakAn .. 7\-165\-23 (52512) te yUyaM sahitAH sarve bhR^ishaM yattA mahArathAH . droNaM rakShata pA~nchAlAddhR^iShTadyumnAnmahArathAt .. 7\-165\-24 (52513) pANDavIyeShu sainyeShu na taM pashyAma ka~nchana . yo yodhayedraNe droNaM dhR^iShTadyumnAdR^ite pumAn .. 7\-165\-25 (52514) tasmAtsarvAtmanA manye bhAradvAjasya rakShaNam . suguptaH pANDavAnhanyAtsR^i~njayAMshcha sasomakAn .. 7\-165\-26 (52515) sR^i~njayeShvatha sarveShu nihateShu chamUmukhe . dhR^iShTadyumnaM rame drauNirhaniShyati na saMshayaH .. 7\-165\-27 (52516) tathA.arjunaM cha rAdheyo haniShyati mahArathaH . bhImasenamahaM chApi yuddhejeShyAmi dIkShitaH . sheShAMshcha pANDavAnyodhAH prasabhaM hInatejasaH .. 7\-165\-28 (52517) soyaM mama jayo vyakto dIrghakAlaM bhaviShyati . tasmAdrakShata sa~NgrAme droNameva mahAratham .. 7\-165\-29 (52518) ityuktvA bharatashreShTha putro duryAdhanastava . vyAdidesha tathA sainyaM tasmiMstamasi dAruNe .. 7\-165\-30 (52519) tataH pravavR^ite yuddhaM rAtrau bharatasattama . ubhayoH senayorghoraM parasparajigIShayA .. 7\-165\-31 (52520) arjunaH kauravaM sainyamarjunaM chApi kauravAH . nAnAshastrasamAvAyairanyonyaM samapIDayan .. 7\-165\-32 (52521) drauNiH pA~nchAlarAjaM cha bhAradvAjashcha sR^i~njayAn . ChAdayAMchakrire sa~Nkhye sharaiH sannataparvabhiH .. 7\-165\-33 (52522) pANDupA~nchAlasainyAnAM kauravANAM cha bhArata . AsInniShTAnako ghoro nighnatAmitaretaram .. 7\-165\-34 (52523) naivAsmAbhistathA pUrvairdR^iShTapUrvaM tathAvidham . yuddhaM yAdR^ishamevAsIttAM rAtri subhayAvaham .. .. 7\-165\-35 (52524) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe pa~nchaShaShTyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 165 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 166 .. shrIH .. 7\.166\. adhyAyaH 166 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## kR^itavarmaNA yudhiShThiraparAjayaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-166\-0 (52525) sa~njaya uvAcha. 7\-166\-0x (4715) vartamAne tadA raudre rAtriyuddhe vishAmpate . sarvabhUtakShayakare dharmaputro yudhiShThiraH .. 7\-166\-1 (52526) abravItpANDavAMshchaiva pA~nchAlAMshchaiva somakAn . abhidravata saMyAta droNameva jighAMsayA .. 7\-166\-2 (52527) rAj~naste vachanAdrAjanpA~nchAlAH sR^i~njayAstathA . droNamevAbhyavartanta nadanto bhairavAnravAn .. 7\-166\-3 (52528) tAnvayaM pratigarjantaH pratyudyAtAH sma harShitAH . yathAshakti yathotsAhaM yathAsatvaM cha saMyuge .. 7\-166\-4 (52529) kR^itavarmA tu hArdikyo yudhiShThiramupAdravat . droNaM prati samAyAntaM matto mattamiva dvipam .. 7\-166\-5 (52530) shaineyaM sharavarShANi vikirantaM samantataH . abhyayAtkauravo rAjanbhUriH sa~NgrAmamUrdhani .. 7\-166\-6 (52531) sahadevamathAyAntaM droNaprepsuM mahAratham . karNo vaikartano rAjanvArayAmAsa pANDavam .. 7\-166\-7 (52532) bhImasenamathAyAntaM vyAditAsyAmivAntakam . svayaM duryodhano rAjA pratIpaM mR^ityumAvrajat .. 7\-166\-8 (52533) nakulaM cha yudhAM shreShThaM sarvayuddhavishAradam . shakuniH saubalo rAjanvArayAmAsa satvaraH .. 7\-166\-9 (52534) shikhaNDinamathAyAntaM rathena rathinAM varam . kR^ipaH shAradvato rAjanvArayAmAsa saMyuge .. 7\-166\-10 (52535) prativindhyamathAyAntaM mayUrasadR^ishairhayaiH . duHshAsano mahArAja yatto yattamavArayat .. 7\-166\-11 (52536) bhaimasenimathAyAntaM mAyAshatavishAradam . ashvatthAmA mahArAja rAkShasaM pratyaShedhayat .. 7\-166\-12 (52537) drupadaM vR^iShasenastu sasainyaM sapadAnugam . vArayAmAsa samare droNaprepsuM mahAratham .. 7\-166\-13 (52538) virATaM drutamAyAntaM droNasya nidhanaM prati . madrarAjaH susa~Nkruddho vArayAmAsa bhArata .. 7\-166\-14 (52539) shatAnIkamathAyAntaM nAkuliM rabhasaM raNe . chitraseno rurodhAshu sharairdroNaparIpsayA .. 7\-166\-15 (52540) arjunaM cha yudhAMshreShThaM prAdravantaM mahAratham . alAyudho mahArAja rAkShasendro nyavArayat .. 7\-166\-16 (52541) tathA droNaM maheShvAsaM nighnantaM shAtravAnraNe . dhR^iShTadyumno.atha pA~nchAlyo hR^iShTarUpamavArayat .. 7\-166\-17 (52542) tathA.anyAnpANDuputrANAM samAyAtAnmahArathAn . tAvakA rathino rAjanvArayAmAsurojasA .. 7\-166\-18 (52543) gajArohA gajaistUrNaM sannipatya mahAmR^idhe . yodhayantaH sma dR^ishyante shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-166\-19 (52544) nishIthe turagA rAjandrAvayantaH parasparam . samadR^ishyanta vegena pakShavanto yathA.adrayaH .. 7\-166\-20 (52545) sAdinaH sAdibhiH sArdhaM prAsashaktyR^iShTipANayaH . samAgachChanmahArAja vinadantaH pR^ithakpR^ithak .. 7\-166\-21 (52546) narAstu bahavastatra samAjagmuH parasparam . gAdAbhirmusalaishchaiva nAnAshastraishcha saMyuge .. 7\-166\-22 (52547) kR^itavarmA tu hArdikyo dharmaputraM yudhiShThiram . vArayAmAsa sa~Nkruddho velevodvR^ittamarNavam .. 7\-166\-23 (52548) yudhiShThirastu hArdikyaM vidvvA pa~nchabhirAshugaiH . punarvivyAdha viMshatyA tiShThatiShTheti chAbravIt .. 7\-166\-24 (52549) kR^itavarmA tu sa~Nkruddho dharmaputrasya mAriSha . dhanushchichCheda bhallena taM cha vivyAdha saptabhiH .. 7\-166\-25 (52550) athAnyaddhanurAdAya dharmaputro mahArathaH . hArdikyaM dashabhirbANairbAhvorurasi chArpayat .. 7\-166\-26 (52551) mAdhavastu raNe viddho dharmaputreNa mAriSha . prAkampata cha roSheNa saptabhishchArdayachCharaiH .. 7\-166\-27 (52552) tasya pArtho dhanushChittvA hastAvApaM nikR^itya cha . prAhiNonnishitAnbANAnpa~ncha rAja~nChilAshitAn .. 7\-166\-28 (52553) te tasya kavachaM bhittvA hemachitraM mahAdhanam . prAvishandharaNIM bhittvA valmIkamiva pannagAH .. 7\-166\-29 (52554) akShNornimeShamAtreNa so.anyadAdAya kArmukam . vivyAdha pANDavaM ShaShTyA sUtaM cha navabhiH sharaiH .. 7\-166\-30 (52555) tasya shaktimameyAtmA pANDavo bhujagopamAm . chikShepa bharashreShTha rathe nyasya mahaddhanuH .. 7\-166\-31 (52556) sA hemachitrA mahatI pANDaveyena preritA . nirbhidya dakShiNaM bAhuM prAvishaddharaNItalam .. 7\-166\-32 (52557) etasminneva kAle tu gR^ihya pArthaH punardhanuH . hArdikyaM ChAdayAmAsa sharaiH sannataparvabhiH .. 7\-166\-33 (52558) tatastu samare shUro vR^iShNInAM pravaro rathI . vyashchasUtarathaM chakre nimeShArdhAdyudhiShThiram .. 7\-166\-34 (52559) tatastu pANDavo jyeShThaH kha~NgaM charma samAdade . tadasya nishitairbANairvyadhamanmAdhavo raNe .. 7\-166\-35 (52560) tomaraM tu tato gR^ihya svarNadaNDaM durAsadam . praiShayatsamare tUrNaM hArdikyasya yudhiShThiraH .. 7\-166\-36 (52561) tamApatantaM sahasA dharmarAjabhujachyutam . dvidhA chichCheda hArdikyaH kR^itahastaH smayanniva .. 7\-166\-37 (52562) tataH sharashatenAjau dharmaputramavAkirat . kavachaM chAsya sa~NkruddhaH sharaistIkShNairadArayat .. 7\-166\-38 (52563) hArdikyasharasa~nChannaM kavachaM tanmahAdhanam . vyashIryata raNe rAjaMstArAjAlamivAmbarAt .. 7\-166\-39 (52564) sa chChinnadhanvA virathaH shIrNavarmA sharArditaH . apAyAsIdraNAttUrNaM dharmaputro yudhiShThiraH .. 7\-166\-40 (52565) kR^itavarmA tu nirjitya dharmAtmAnaM yudhiShThiram . punardroNasya jugupe chakrameva mahAtmanaH .. .. 7\-166\-41 (52566) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe ShaTShaShTyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 166 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-166\-12 bhaimaseniM ghaTotkacham .. 5\-166\-27 mAdhavaH kR^itavarmA .. 5\-166\-166 ShaTShaShThyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 167 .. shrIH .. 7\.167\. adhyAyaH 167 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakinA bhUrinAmno rAj~no vadhaH .. 1 .. drauNinA ghaTotkachaparAjayaH .. 2 .. bhImena duryodhanaparAbhavaH .. 3 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-167\-0 (52567) sa~njaya uvAcha. 7\-167\-0x (4716) bhUristu samare rAja~nshaineyaM rathinAM varam . ApatantamapAsedhatprayANAdiva ku~njaram .. 7\-167\-1 (52568) athainaM sAtyakiH kruddhaH pa~nchabhirnishitaiH sharaiH . vivyAdha hR^idaye tasya prAsravattasya shoNitam .. 7\-167\-2 (52569) tathaiva kauravo yuddhe shaineyaM yuddhadurmadam . dashibhirnishitaistIkShNairavidhyata bhujAntare .. 7\-167\-3 (52570) tAvanyonyaM mahArAja tatakShAte sharairbhR^isham . krodhasaMraktanayanau krodhAdviShphArya kArmuke .. 7\-167\-4 (52571) tayorAsInmahArAja shastravR^iShTiH sudAruNA . kruddhayoH sAyakamuchoryamAntakanikAshayoH .. 7\-167\-5 (52572) tAvanyonyaM sharaiH rAjansa~nChAdya samavasthitau . muhUrtaM chaiva tadyuddhaM samarUpamivAbhAvat .. 7\-167\-6 (52573) tataH kruddho mahArAja shaineyaH prahasanniva . dhanushchichCheda samare kauravyasya mahAtmanaH .. 7\-167\-7 (52574) athainaM ChinnadhanvAnaM navabhirnishitaiH sharaiH . vivyAdha hR^idaye tUrNaM tiShThatiShTheti chAbravIt .. 7\-167\-8 (52575) so.atividdho balavatA shatruNA shatrutApanaH . dhanuranyatsamAdAya sAtvataM pratyavidhyata .. 7\-167\-9 (52576) sa viddhvA sAtvataM bANaistribhireva vishAmpate . dhanushchichCheda bhallena sutIkShNena hasanniva .. 7\-167\-10 (52577) ChinnadhanvA mahArAja sAtyakiH krodhamUrchChitaH . prajahAra mahAvegAM shaktiM tasya mahorasi .. 7\-167\-11 (52578) sa tu shaktyA vibhinnA~Ngo nipapAta rathottamAt . lohitA~Nga ivAkAshAddIptarashmiryadR^ichChayA .. 7\-167\-12 (52579) taM tu dR^iShTvA hataM shUramashvatthAmA mahArathaH . abhyadhAvata vegena shaineyaM prati saMyuge .. 7\-167\-13 (52580) tiShThatiShTheti chAbhAShya shaineyaM sa narAdhipa . abhyavarShachCharaugheNa meruM vR^iShTyA yathAmbudaH .. 7\-167\-14 (52581) tamApatantaM saMrabdhaM shaineyasya rathaM prati . ghaTotkacho.abravIdrAjannAhaM muktvA mahArathaH .. 7\-167\-15 (52582) tiShThatiShTha na me jIvandroNaputra gamiShyasi . eSha tvAM nihaniShyAmi mahiShaM mR^igarADiva .. 7\-167\-16 (52583) yuddhashraddhAmahaM te.adya vineShyAmi raNAjire . ityuktvA krodhatAmrAkSho rAkShasaH paravIrahA . droNimabhyadravatkruddho gajendramiva kesarI .. 7\-167\-17 (52584) rathAkShamAtrairiShubhirabhyavarShaddhaTotkachaH . rathinAmR^iShabhaM drauNiM dhArAbhiriva toyadaH .. 7\-167\-18 (52585) sharavR^iShTiM tu tAM prAptAM sharairAshIviShopamaiH . shAtayAmAsa samare tarasA drauNirutsmayan .. 7\-167\-19 (52586) tataH sharashataistIkShNairmarmabhedibhirAshugaiH . samAchinodrAkShasendraM ghaTotkachamarindamam .. 7\-167\-20 (52587) sa sharairAchitastena rAkShaso raNamUrdhani . vyakAshata mahArAja shvAvichChalalato yathA .. 7\-167\-21 (52588) tataH krodhasamAviShTo bhaimaseniH pratApavAn . sharairavachakartograirdrauNiM vajrAshaniprabhaiH .. 7\-167\-22 (52589) kShuraprairardhachandraishcha nArAchaiH sashilImukhaiH . varAhakarNairnAlIkairvikarNaishchAbhyavIvR^iShat .. 7\-167\-23 (52590) tAM shastravR^iShTimatulAM vajrAshanisamasvanAm . patantImupari kruddho drauNiravyathitendriyaH .. 7\-167\-24 (52591) suduHsahAM sharairghorairdivyAstrapratimantritaiH . vyadhamatsumahAtejA mahAbhrANIva mArutaH .. 7\-167\-25 (52592) tato.antarikShe bANAnAM sa~NgrAmo.anya ivAbhavat . ghorarUpo mahArAja yodhAnAM harShavardhanaH .. 7\-167\-26 (52593) tato.astrasandharShakR^itairvisphuli~NgaiH samantataH . vamau nishAmukhe vyoma khadyotairiva saMvR^itam .. 7\-167\-27 (52594) sa mArgaNagaNairdrauNirdishaH prachChAdya sarvataH . priyArthaM tava putrANAM rAkShasaM samavAkirat .. 7\-167\-28 (52595) tataH pravavR^ite yuddhaM drauNirAkShasayormR^idhe . vigADhe rajanImadhye shakraprahlAdayoriva .. 7\-167\-29 (52596) tato ghaTotkacho bANairdashabhirdrauNimAhave . jaghAnorasi sa~NkruddhaH kAlajvalanasannibhaiH .. 7\-167\-30 (52597) sa tairabhyAyatairviddho rAkShasena mahAbalaH . chachAla samare drauNirvAtanunna iva drumaH .. 7\-167\-31 (52598) sa mohaM samare prApto dhvajayaShTiM samAshritaH .. 7\-167\-32 (52599) tato hAhAkR^itaM sainyaM tava sarvaM janAdhipa . hataM sma menire sarve droNasUnuM janAdhipAH .. 7\-167\-33 (52600) taM tu dR^iShTvA tathAvasthamashvatthAmAnamAhave . pA~nchAlAH sR^i~njayAshchaiva siMhanAdaM prachakrire .. 7\-167\-34 (52601) pratilabhya tataH saMj~nAmashvatthAmA mahAbalaH . dhanuH prapIDya vAmena kareNAmitrakarshanaH .. 7\-167\-35 (52602) mumochAkarNapUrNena dhanuShA sharamuttamam . yamadaNDopamaM ghoramuddishyAshu ghaTotkacham .. 7\-167\-36 (52603) sa bhittvA hR^idayaM tasya rAkShasasya sharottamaH . vivesha vasudhAmugraH sapu~NkhaH pR^ithivIpate .. 7\-167\-37 (52604) so.atividdho mahArAja rathopastha upAvishat . rAkShasendraH pubalavAndrauNinA raNashAlinA .. 7\-167\-38 (52605) dR^iShTvA vimUDhaM haiDimbaM sArathistu raNAjirAt . drauNeH sakAshAtsambhrAntastvapaninyetvarAnvitaH .. 7\-167\-39 (52606) tathA tu samare viddhvA rAkShasendraM ghaTotkacham . nanAda sumahAnAdaM droNaputro mahArathaH .. 7\-167\-40 (52607) pUjitastava putraishcha sarvayodhaishcha bhArata . vapuShA.atiprajajvAla madhyAhna iva bhAskaraH .. 7\-167\-41 (52608) bhImasenaM tu yudhyantaM bhAradvAjarathaM prati . svayaM duryodhano rAjA pratyavidhyachChitaiH sharaiH .. 7\-167\-42 (52609) taM bhImaseno dashabhiH sharairvivyAdha mAriSha . duryodhano.api viMshatyA sharANAM pratyavidhyata .. 7\-167\-43 (52610) tau sAyakairavachChinnAvadR^ishyetAM raNAjire . meghajAlasamAchChannau nabhasIvendubhAskarau .. 7\-167\-44 (52611) atha duryodhano rAjA bhImaM vivyAdha patribhiH . pa~nchabhirbharatashreShTha tiShThatiShTheti chAbravIt .. 7\-167\-45 (52612) tasya bhImo dhanushChittvA dhvajaM cha dashabhiH sharaiH . vivyAdha kauravashreShThaM navatyA nataparvaNAm .. 7\-167\-46 (52613) tato duryodhanaH kruddho bhanuranyanmahattaram . gR^ihItvA bharatashreShTho bhImasenaM shitaiH sharaiH . apIDayadraNamukhe pashyatAM sarvadhanvinAm .. 7\-167\-47 (52614) tAnnihatya sharAnbhImo duryodhanadhanushchyutAn . kauravaM pa~nchaviMshatyA kShudrakANAM samArpayat .. 7\-167\-48 (52615) duryodhanastu sa~Nkruddho bhImasenasya mAriSha . kShurapreNa dhanushChittvA dashabhiH pratyavidhyata .. 7\-167\-49 (52616) athAnyaddhanurAdAya bhImaseno mahAbalaH . vivyAdha nR^ipatiM tUrNaM saptabhirnishitaiH sharaiH .. 7\-167\-50 (52617) tadapyasya dhanuH kShipraM chichCheda laghuhastavat . dvitIyaM cha tR^itIyaM cha chaturthaM pa~nchamaM tathA .. 7\-167\-51 (52618) AttamAttaM mahArAja bhImasya dhanurAchChinat . tava putro mahArAja jitakAshI madotkaTaH .. 7\-167\-52 (52619) sa tathA bhidyamAneShu kArmukeShu punaH punaH . shaktiM chikShepa samare sarvapArashavIM shubhAm .. 7\-167\-53 (52620) mR^ityoriva svasAraM hi dIptAM vahnishikhAmiva . sImantamiva kurvantIM nabhaso.agnisamaprabhAm .. 7\-167\-54 (52621) aprAptAmeva tAM shaktiM tridhA chichCheda kauravaH . pashyataH sarvalokasya bhImasya cha mahAtmanaH .. 7\-167\-55 (52622) tato bhImo mahArAja gadAM gurvIM mahAprabhAm . chikShepAvidhya vegena duryodhanarathaM prati .. 7\-167\-56 (52623) tataH sA sahasA vAhAMstava putrasya saMyuge . sArathiM cha gadA gurvI mamardAsya rathaM punaH .. 7\-167\-57 (52624) putrastu tava rAjendra bhImAdbhItaH praNashya cha . Aruroha rathaM chAnyaM nandakasya mahAtmanaH .. 7\-167\-58 (52625) tato bhImo hataM matvA tava putraM mahAratham . siMhanAdaM mahachchakre tarjayannishi kauravAn .. 7\-167\-59 (52626) tAvakAH sainikAshchApi menire nihataM nR^ipam . tato.atichukrushuH sarve te hAheti samantataH .. 7\-167\-60 (52627) teShAM tu ninadaM shrutvA trastAnAM sarvayodhinAm . bhImasenasya nAdaM cha shrutvA rAjanmahAtmanaH .. 7\-167\-61 (52628) tato yudhiShThiro rAjA hataM matvA suyodhanam . abhyavartata vegena yatra pArtho vR^ikodaraH .. 7\-167\-62 (52629) pA~nchalAH kekayA mAtsyAH sR^i~njayAshcha vishAmpate . sarvodyogenAbhijagmudroNameva yuyutsayA .. 7\-167\-63 (52630) tatrAsItsumahadyuddhaM droNasyAtha paraiH saha . ghore tamasi magnAnAM nighnatAmitaretaram .. .. 7\-167\-64 (52631) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe saptaShaShTyadhika shatatamo.adhyAyaH .. 167 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-167\-1 prayANAdyAnasthAnAt . pravaNAditi pAThe pravaNaM prakR^iShTaM vanaM jalam .. 5\-167\-2 tasya sAtyakeH . tasya tasmAddhR^idayAt .. 5\-167\-12 lohitA~NgaH kujaH . yadR^ichChayA daivenetyabhUtopamA .. 5\-167\-16 mahiShamasuram . mahiShaM ShaNmukho yathA iti gha.~Na.jha.pAThaH .. 5\-167\-21 shvAvichChalyakaH . shalalataH shalalIbhiH .. 5\-167\-58 praNashya nilIno bhUtvA .. 5\-167\-167 saptaShaShTyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 167 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 168 .. shrIH .. 7\.168\. adhyAyaH 168 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## karNena sahadevasya parAjayapUrvakamavahelanam .. 1 .. shalyena virATaparAjayaH .. 2 .. arjunenAlAyudhaparAjayaH .. 3 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-168\-0 (52632) sa~njaya uvAcha. 7\-168\-0x (4717) sahadevamathAyAntaM droNapreptuM vishAmpate . karNo vaikartano yuddhe vArayAmAsa bhArata .. 7\-168\-1 (52633) sahadevastu rAdheyaM viddhvA navabhirAshugaiH . punarvivyAdha dashabhirvishikhairnataparvabhiH .. 7\-168\-2 (52634) taM karNaH prativivyAdha shatena nataparvaNAm . sajyaM chAsya dhanuH shIghraM chichCheda laghuhastavat .. 7\-168\-3 (52635) tato.anyaddhanurAdAya mAdrIputraH pratApavAna . karNaM vivyAdha viMshatyA tadadbhutamivAbhavat .. 7\-168\-4 (52636) tasya karNo hayAnhatvA sharaiH sannataparvabhiH . sArathiM chAsya bhallena drutaM ninye yamakShayam .. 7\-168\-5 (52637) virathaH sahadevastu kha~NgaM charma samAdade . tadapyasya sharaiH karNo vyadhamatprahasanniva .. 7\-168\-6 (52638) atha gurvIM mahAghorAM hemachitrAM mahAgadAm . preShayAmAsa sa~Nkruddho vaikartanarathaM prati .. 7\-168\-7 (52639) tAmApatantIM sahasA sahadevaprachoditAm . vyaShTambhayachCharaiH karNo bhUmau chainAmapAtayat .. 7\-168\-8 (52640) gadAM vinihatAM dR^iShTvA sahadevastvarAnvitaH . shaktiM chikShepa karNAya tAmapyasyAchChinachCharaiH .. 7\-168\-9 (52641) sasambhramaM tatastUrNamavaplutya rathottamAt . sahadevo mahArAja dR^iShTvA karNaM vyavasthitam .. 7\-168\-10 (52642) rathachakraM pragR^ihyAjau mumochAdhirathaM prati . tadApatadvai sahasA kAlachakramivodyatam . sharairanekasAhasrairAchChinatsUtanandanaH .. 7\-168\-11 (52643) tasmiMstu nihate chakre sUtajena mahAtmanA . IShAdaNDakayokrAMshcha yugAni vividhAni cha .. 7\-168\-12 (52644) hastya~NgAni tathAshvAMshcha mR^itAMshcha puruShAnbahUn . chikShepa karNamuddishya karNastAnvyadhamachCharaiH .. 7\-168\-13 (52645) sa nirAyudhamAtmAnaM j~nAtvA mAdravatIsutaH . vAryamANastu vishikhaiH sahadevo raNaM jahau .. 7\-168\-14 (52646) tamabhidrutya rAdheyo muhUrtAdbharatarShabha . abravItprahasanvAkyaM sahadevaM vishAmpate .. 7\-168\-15 (52647) mA yudhyasva raNe.adhIra vishiShTai rathibhiH saha. 7\-168\-16 (52648) sadR^ishairyudhya mAdreya vacho me mA visha~NkithAH .. athainaM dhanuShogreNa tudanbhUyo.abravIdvachaH .. 7\-168\-17 (52649) eSho.arjuno raNe tUrNaM yudhyate kurubhiH saha . tatra gachChasva mAdreya gR^ihaM vA yadi manyase .. 7\-168\-18 (52650) evamuktvA tu taM karNo rathena rathinAM varaH . prAyAtpA~nchAlapANDUnAM sainyAni pradahanniva .. 7\-168\-19 (52651) vadhaM prAptaM tu mAdreyaM nAvadhItsamare.arihA . kuntyAHsmR^itvA vacho rAjansatyasandho mahAyashAH .. 7\-168\-20 (52652) sahadevastato rAjanvimanAH sharapIDitaH . karNavAksharataptashcha jIvitAnniravidyata .. 7\-168\-21 (52653) Aruroha rathaM chApi pA~nchAlyasya mahAtmanaH . janamejayasya samare tvarAyukto mahArathaH .. 7\-168\-22 (52654) virATaM sahasenaM tu droNArthe drutamAgatam . madrarAjaH sharaugheNa chChAdayAmAsa dhanvinam .. 7\-168\-23 (52655) tayoH samabhavadyuddhaM samare dR^iDhadhanvinoH . yAdR^ishaM hyabhavadrAja~njambhavAsavayoH purA .. 7\-168\-24 (52656) madrarAjo mahArAja virATaM vAhinIpatim . Ajaghne tvaritastUrNaM shatena nataparvaNAm .. 7\-168\-25 (52657) prativivyAdha taM rAjannavabhirnishitai sharaiH . punashchainaM trisaptatyA bhUyashchaiva shatena tu .. 7\-168\-26 (52658) tasya madrAdhipo hatvA chaturo rathavAjinaH . sUtaM dhvajaM cha samare sharAbhyAM sannyapAtayat .. 7\-168\-27 (52659) hatAshvAttuM rathAttUrNamavaplutya mahArathaH . tasthau viShphArayaMshchApaM vimu~nchaMshcha shitA~nCharAn .. 7\-168\-28 (52660) shatAnIkastato dR^iShTvA bhrAtaraM hatavAhanam . rathenAbhyapatattUrNaM sarvalokasya pashyataH .. 7\-168\-29 (52661) shatAnIkamathAyAntaM madrArAjo mahAmR^idhe . vishikhairbahubhirviddhvA tato ninye yamakShayam .. 7\-168\-30 (52662) tasmiMstu nihate vIre virATo rathasattamaH . Aruroha rathaM tUrNaM tameva dhvajamAlinam .. 7\-168\-31 (52663) tato viShphArya nayane krodhAddviguNavikramaH . madrarAjarathaM tUrNaM ChAdayAmAsa patribhiH .. 7\-168\-32 (52664) tato madrAdhipaH kruddhaH shareNAnataparvaNA . AjaghAnorasi dR^iDhaM virATaM vAhinIpatim .. 7\-168\-33 (52665) so.atividdho mahArAja rathopastha upAvishat . kashmalaM chAvishattIvraM virATo bharatarShabha . sArathistamapovAha samare sharavikShatam .. 7\-168\-34 (52666) tataH sA mahatI senA prAdravannishi bhArata . vadhyamAnA sharashataiH shalyenAhavashobhinA .. 7\-168\-35 (52667) tAM dR^iShTvA vidrutAM senAM vAsudevadhana~njayau . prayAtau tatra rAjendra yatra shalyo vyavasthitaH .. 7\-168\-36 (52668) tau tu pratyudyayau rAjanrAkShasendro hyalAyudhaH . aShTachakrasamAyuktamAsthAya pravaraM ratham .. 7\-168\-37 (52669) tura~NgamamukhairyuktaM pishAchairghoradarshanaiH . lohitArdrapatAkaM taM raktamAlyavibhUShitam . kArShNAyasamayaM ghoramR^ikShacharmasamAvR^itam .. 7\-168\-38 (52670) raudreNa chitrapakSheNa vivR^itAkSheNa kUjatA . dhvajenochChritadaNDena gR^idhrarAjena rAjatA . sa babhau rAkShaso rAjanbhinnA~njanachayopamaH .. 7\-168\-39 (52671) rurodhArjunamAyAntaM prabha~njanamivAdrirAT . kiranbANagaNAnrAja~nshatasho.arjunamUrdhani .. 7\-168\-40 (52672) atitIvraM mahAdyuddhaM nararAkShasayostadA . draShTR^INAM prItijananaM sarveShAM tatra bhArata . gR^idhrakAkabalolUkaka~NkagomAyuharShaNam .. 7\-168\-41 (52673) tamarjunaH shatenaiva patriNAM samatADayat . navabhishcha shitairbANairdhvajaM chichCheda bhArata .. 7\-168\-42 (52674) sArathiM cha tribhirbANaistribhireva triveNukam . dhanurekena chichCheda chaturbhishchaturo hayAn .. 7\-168\-43 (52675) punaH sajyaM kR^itaM chApaM tadapyasya dvidhA.achChinat . virathasyodyataM kha~NgaM shareNAsya dvidhA.akarot .. 7\-168\-44 (52676) athainaM nishitairbANaishchaturbhirbharatarShabha . pArtho.avidhyadrAkShasendraM sa vidvaH prAdravadbhayAt .. 7\-168\-45 (52677) taM vijityArjunastUrNaM droNAntikamupAyayau . kira~nsharagaNAnrAjannaravAraNavAjiShu .. 7\-168\-46 (52678) vadhyamAnA mahArAja pANDavena yashasvinA . sainikA nyapatannurvyAM vAtanunnA iva drumAH .. 7\-168\-47 (52679) teShu tUtsAdyamAneShu phalgunena mahAtmanA . samprAdravadbalaM sarvaM putrANAM te vishAmpate .. .. 7\-168\-48 (52680) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe aShTaShaShTyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 168 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 169 .. shrIH .. 7\.169\. adhyAyaH 169 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sa~Nkulayuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-169\-0 (52681) sa~njaya uvAcha. 7\-169\-0x (4718) shatAnIkaM sharaistUrNaM nirdahantaM chamUM tava . chitrasenastava suto vArayAmAsa bhArata .. 7\-169\-1 (52682) nAkulishchitrasenaM tu viddhvA pa~nchabhirAshugaiH . sa tu taM prativivyAdha dashabhirnishitaiH sharaiH .. 7\-169\-2 (52683) chitraseno mahArAja shatAnIkaM punaryudhi . navabhirnishitairbANairAjaghAna stanAntare .. 7\-169\-3 (52684) nAkulistasya vishikhairvarma sannataparvabhiH . gAtrAtsa~nchAvayAmAsa tadadbhutamivAbhavat .. 7\-169\-4 (52685) sopetavarmA putraste virarAja bhR^ishaM nR^ipa . utsR^ijya kAle rAjendra nirmokamiva pannagaH .. 7\-169\-5 (52686) tato.asya nishitairbANairdhvajaM chichCheda nAkuliH . dhanushchaiva mahArAja yatamAnasya saMyuge .. 7\-169\-6 (52687) sa chChinnadhanvA samare vivarmA cha mahArathaH . dhanuranyanmahArAja jagrAhArividAraNam .. 7\-169\-7 (52688) tatastUrNaM chitraseno nAkuliM navabhiH sharaiH . vivyAdha samare kruddho bharatAnAM mahArathaH .. 7\-169\-8 (52689) shatAnIko.atha sa~Nkruddhashchitrasenasya mAriSha . jaghAna chaturo vAhAnsArathiM cha narottamaH .. 7\-169\-9 (52690) avaplutya rathAttasmAchchitraseno mahArathaH . nAkuliM pa~nchaviMshatyA sharANAmArdayadbalI .. 7\-169\-10 (52691) tasya tatkurvataH karma nakulasya suto raNe . ardhachandreNa chichCheda chApaM ratnavibhUShitam .. 7\-169\-11 (52692) sa chChinnadhanvA viratho hatAshvo hatasArathiH . Aruroha rathaM tUrNaM hArdikyasya mahAtmanaH .. 7\-169\-12 (52693) drupadaM tu sahAnIkaM droNaprepsuM mahAratham . vR^iShaseno.abhyayAttUrNaM kira~nsharashataistadA .. 7\-169\-13 (52694) yaj~nasenastu samare karNaputraM mahAratham . ShaShTyA sharANAM vivyAdha bAhvorurasi chAnagha .. 7\-169\-14 (52695) vR^iShasenastu sa~Nkruddho yaj~nasenaM rathe sthitam . bahubhiH sAyakaistIkShNairAjaghAna stanAntare .. 7\-169\-15 (52696) tAvubhau sharanunnA~Ngau sharakaNTakitau raNe . vyabhrAjetAM mahArAja shvAvidhau shalalairiva .. 7\-169\-16 (52697) rukmapu~NkhaiH prasannAgraiH sharaishChinnatanuchChadau . rudhiraughapariklinnau vyabhrAjetAM mahAmR^idhe .. 7\-169\-17 (52698) tapanIyanibhau chitrau kalpavR^ikShAvivAdbhutau . kiMshukAviva chotphullau vyakAshetAM raNAjire .. 7\-169\-18 (52699) vR^iShasenastato rAjandrupadaM navabhiH sharaiH . viddhvA vivyAdha saptatyA punaranyaistribhistribhiH .. 7\-169\-19 (52700) tataH sharasahasrANi vimu~nchanvibabhau tadA . karNaputro mahArAja varShamANa ivAmbudaH .. 7\-169\-20 (52701) [drupadastu tataH kruddho vR^iShasenasya kArmukam . dvidhA chichCheda bhallena pItena nishitena cha .. 7\-169\-21 (52702) so.anyatkArmukamAdAya rukmabaddhaM navaM dR^iDham . tUNAdAkR^iShya vimalaM bhallaM pItaM shitaM dR^iDham .. 7\-169\-22 (52703) kArmuke yojayitvA taM drupadaM sannirIkShya cha . AkarNapUrNaM mumuche trAsayansarvasomakAn .. 7\-169\-23 (52704) hR^idayaM tasya bhittvA cha jagAma vasudhAtalam . kashmalaM prAvishadrAjA vR^iShasenasharAhataH .. 7\-169\-24 (52705) sArathistamapovAha smaransArathicheShTitam . tasminprabhagne rAjendra pA~nchAlAnAM mahArathe ..] 7\-169\-25 (52706) tatastu drupadAnIkaM sharaishChinnatanuchChadam . samprAdravadraNAdrAjannishIthe bhairave sati .. 7\-169\-26 (52707) pradIpairaparityaktairjvaladbhistaiH samantataH . vyarAjadvasudhA tatra vItAbhrA dyauriva grahaiH .. 7\-169\-27 (52708) tathA~NgadairnipatitairvyarAjata vasundharA . prAvR^iTkAle mahArAja vidyudbhiriva toyadaH .. 7\-169\-28 (52709) tataH karNasutAttrastAH somakA vipradudruvuH . yathendrabhayavitrastA dAnavAstArakAmaye .. 7\-169\-29 (52710) tenArdyamAnAH samare dravamANAshcha somakAH . vyarAjanta mahArAja pradIpairavabhAsitAH .. 7\-169\-30 (52711) tAMstu nirjitya samare karNaputro vyarochata . madhyandinamanuprApto gharmAMshuriva bhArata .. 7\-169\-31 (52712) teShu rAjasahasreShu tAvakeShu pareShu cha . eka eva jvalaMstasthau vR^iShasenaH pratApavAn ... 7\-169\-32 (52713) sa vijitya raNe shUrAnsomakAnAM mahArathAn . jagAma tvaritastatra yatra rAjA yudhiShThiraH .. 7\-169\-33 (52714) prativindhyamatha kruddhaM pradahantaM raNe ripUn . duHshAsanastava sutaH pratyagachChanmahArathaH .. 7\-169\-34 (52715) tayoH samAgamo rAjaMshchitrarUpo babhUva ha . vyapetajalade vyomni budhabhAskarayoriva .. 7\-169\-35 (52716) prativindhyaM tu samare kurvANAM karma duShkaram . `apUjayanmahArAja tava sainye mahArathAH'. duHshAsanastribhirbANairlalATe samavidhyata .. 7\-169\-36 (52717) so.atividdho balavatA tava putreNa dhanvinA . virarAja mahAbAhuH sashR^i~Nga iva parvataH .. 7\-169\-37 (52718) duHshAsanaM tu samare prativindhyo mahArathaH . navabhiH sAyakairviddhA punarvivyAdha saptabhiH .. 7\-169\-38 (52719) tatra bhArata putraste kR^itavAnkarma duShkaram . prativindhyahayAnugraiH pAtayAmAsa sAyakaiH .. 7\-169\-39 (52720) sArathiM chAsya bhallena dhvajaM cha samapAtayat . rathaM cha tilasho rAjanvyadhamattasya dhanvinaH .. 7\-169\-40 (52721) patAkAshcha satUNIrA rashmInyokrANi cha prabho . chichCheda tilashaH kruddhaHsharaiH sannataparvabhiH .. 7\-169\-41 (52722) virathaH sa tu dharmAtmA dhanuShpANiravasthitaH . ayodhayattava sutaM kira~nsharashatAnbahUn .. 7\-169\-42 (52723) kShurapreNa dhanustasya chichCheda tanayastava . athainaM dashabhirbANeshChinnadhanvAnamArdayat .. 7\-169\-43 (52724) taM dR^iShTvA virathaM tatra bhrAtaro.asya mahArathAH . anvavartanta sa~NgrAme mahatyA senayA saha .. 7\-169\-44 (52725) AplutaH sa tato yAnaM sutasomasya bhAsvaram . dhanurgR^ihya mahArAja vivyAdha tanayaM tava .. 7\-169\-45 (52726) tatastu tAvakAH sarve parivArya sutaM tava . abhyavartanta vegena mahatyA senayA vR^itAH .. 7\-169\-46 (52727) tataH pravavR^ite yuddhaM tava teShAM cha bhArata . nishIthe dAruNe kAle yamarAShTravivardhanam .. .. 7\-169\-47 (52728) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe ekonasaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 169 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-169\-1 kuNDalitAH pa~ncha shlokAH gha.~Na.jha.pustakeShveva santi .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 170 .. shrIH .. 7\.170\. adhyAyaH 170 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nakulakR^ipAbhyAM shakunishikhaNDiparAjayaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-170\-0 (52729) sa~nchaya uvAcha. 7\-170\-0x (4719) nakulaM rabhasaM yuddhe nighnantaM vAhinIM tava . abhyayAtsaubalaH kruddhastiShThatiShTheti chAbravIt .. 7\-170\-1 (52730) kR^itavairau tu tau vIrAvanyonyavadhakA~NkShiNau . sharaiH pUrNAyatotsR^iShTairanyonyamabhijaghnatuH .. 7\-170\-2 (52731) yathaiva nakulo rAja~nsharavarShANyamu~nchata . tathaiva saubalashchApi shikShAM sandarshayanyudhi .. 7\-170\-3 (52732) tAvubhau samare shUrau sharakaNTakinau tadA . vyarAjetAM mahArAja shvAvidhau shalalairiva .. 7\-170\-4 (52733) rukmapu~NkhairajihmAgraiH sharaishChinnatanuchChadau . rudhiraughapariklinnau vyabhrAjetAM mahAmR^idhe .. 7\-170\-5 (52734) tapanIyanibhau chitro kalpavR^ikShAviva drumau . kiMshukAviva chotphullau prakAshete raNAjire .. 7\-170\-6 (52735) tAvubhau samare shUrau sharakaNTakinau tadA . vyarAjetAM mahArAnkaNTakairiva shAlmalI .. 7\-170\-7 (52736) sujihmaM prekShamANau cha rAjanvivR^italochanau . krodhasaMraktanayanau nirdahantau parasparam .. 7\-170\-8 (52737) shyAlastu tava sa~Nkruddho mAdrIputraM hasanniva . karNinaikena vivyAdha hR^idaye nishitena ha .. 7\-170\-9 (52738) nakulastu bhR^ishaM vidvaH shyAlena tava dhanvinA . niShasAda rathopasthe kashmalaM chAvishanmahat .. 7\-170\-10 (52739) atyantavairiNAM dR^iptaM dR^iShTvA shatruM tathA.a.agatam . nanAda shakunI rAjaMstapAnte jalado yathA .. 7\-170\-11 (52740) pratilabhya tataH saMj~nAM nakulaH pANDunandanaH . abhyayAtsaubalaM bhUyo vyAttAnana ivAntakaH .. 7\-170\-12 (52741) sa~NkruddhaH shakuniM ShaShTyA vivyAdha bharatarShabha . punashchainaM shatenaiva nArAchAnAM stanAntare .. 7\-170\-13 (52742) athAsya sasharaM chApaM mR^iShTideshe.achChinattadA . dhvajaM cha tvaritaM ChittvA rathAdbhUmAvapAtayat .. 7\-170\-14 (52743) vishikhena cha tIkShNena pItena nishitena cha . UrU nirbhidya chaikena nakulaH pANDunandanaH . shyenaM sapakShaM vyAdhena pAtayAmAsa taM tadA .. 7\-170\-15 (52744) so.atividdho mahArAja rathopastha upAvishat . dhvajayaShTiM pariklishya kAmukaH kAminIM yathA .. 7\-170\-16 (52745) taM visaMj~naM nipatitaM dR^iShTvA shyAlaM tavAnagha . apovAha rathenAshu sArathirdhvajinImukhAt .. 7\-170\-17 (52746) tataH sa~nchukrushuH pArthA ye cha teShAM padAnugAH .. 7\-170\-18 (52747) nirjitya cha raNe shatruM nakulaH shatrutApanaH . abravItsArathiM kruddho droNAnIkAyaM mAM vaha .. 7\-170\-19 (52748) tasya tadvachanaM shrutvA mAdrIputrasya sArathiH . prAyAttena tadA rAjanyatra droNo vyavasthitaH .. 7\-170\-20 (52749) shikhaNDinaM tu samare droNaprepsuM vishAmpate . kR^ipaH shAradvato yattaH pratyagachChatsa vegitaH .. 7\-170\-21 (52750) gautamaM drutamAyAntaM droNAnIkamarindamam . vivyAdha navabhirbhallaiH shikhaNDI prahasanniva .. 7\-170\-22 (52751) tamAchAryo mahArAja viddhA pa~nchabhirAshugaiH .. punarvivyAdha viMshatyA putrANAM priyakR^ittava .. 7\-170\-23 (52752) mahadyuddhaM tayorAsIddhorarUpaM bhayAnakam .. yathA devAsure yuddhe shambarAmararAjayoH .. 7\-170\-24 (52753) sharajAlAvR^itaM vyoma chakratustau mahArathau . meghAviva tapApAye vIrau samaradurmadau . prakR^ityA ghorarUpaM tadAsIddhorataraM punaH .. 7\-170\-25 (52754) rAtrishcha bharatashreShTha yodhAnAM yuddhashAlinAm . kAlarAtrinibhA hyAsIddhorarUpA bhayAnakA .. 7\-170\-26 (52755) shikhaNDI tu mahArAja gautamasya mahaddhanuH . ardhachandreNa chichCheda sajyaM savishikhaM tadA .. 7\-170\-27 (52756) tasya kruddhaH kR^ipo rAja~nshaktiM chikShepa dAruNAm . svarNadaNDAmakuNThAgrAM karmAraparimArjitAm .. 7\-170\-28 (52757) tAmApatantIM chichCheda shikhaNDI bahubhiH sharaiH . sApatanmedinIM kR^ittA bhAsayantI mahAprabhA .. 7\-170\-29 (52758) athAnyaddhanurAdAya gautamo rathinAM vAraH . prAchChAdayachChitairbANairmahArAja shikhaNDinam .. 7\-170\-30 (52759) sa chChAdyamAnaH samare gautamena yashasvinA . nyaShIdata rathopasthe shikhaNDI rathinAM varaH .. 7\-170\-31 (52760) sIdantaM chainamAlokya kR^ipaH shAradvato yudhi . Ajaghne bahubhirbANairjighAMsanniva bhArata .. 7\-170\-32 (52761) vimukhaM tu raNe dR^iShTvA yAj~naseniM mahAratham . pA~nchAlAH somakAshchaiva parivavruH samantataH .. 7\-170\-33 (52762) tathaiva tava putrAshcha parivavrurdvijottamam . mahatyA senayA sArdhaM tato yuddhamavartata .. 7\-170\-34 (52763) rathAnAM cha raNe rAjannanyonyamabhidhAvatAm . babhUva tumulaH shabdo meghAnAM garjatAmiva .. 7\-170\-35 (52764) dravatAM sAdinAM chaiva gajAnAM cha vishAmpate . anyonyamabhito rAjankrUramAyodhanaM babhau .. 7\-170\-36 (52765) pattInAM dravatAM chaiva pAdashabdena medinI . akampata mahArAja bhayatrasteva chA~NganA .. 7\-170\-37 (52766) rathino rathamAruhya pradrutA vegavattaram . agR^ihNanbahavo rAja~nshalabhAnvAyasA iva .. 7\-170\-38 (52767) tathA gajAnprabhinnAMshcha samprabhinnA mahAgajAH . tasminneva pade yattA nigR^ihNanti sma bhArata .. 7\-170\-39 (52768) sAdI sAdinamAsAdya pattayashcha padAtinam . samAsAdya raNe.anyonyaM saMrabdhA nAtichakramuH .. 7\-170\-40 (52769) dhAvatAM dravatAM chaiva punarAvartatAmapi . babhUva tatra sainyAnAM shabdaH suvipulo nishi .. 7\-170\-41 (52770) dIpyamAnAH pradIpAshcha rathavAraNavAjiShu . adR^ishyanta mahArAja maholkA iva khAchchyutAH .. 7\-170\-42 (52771) sA nishA bharatashreShTha pradIpairavabhAsitA . divasapratimA rAjanbabhUva raNamUrdhani .. 7\-170\-43 (52772) Adityena yathA vyAptaM tamo loke praNashyati . tathA naShTaM tamo ghoraM dIpairdIptairitastataH .. 7\-170\-44 (52773) divaM cha pR^ithivIM chaiva dishashcha pradishastathA . rajasA tamasA vyAptA dyotitAH prabhayA punaH .. 7\-170\-45 (52774) astrANAM kavachanAnAM cha maNInAM cha mahAtmanAm . antardadhuH prabhAH sarvA dIpaistairavabhAsitAH .. 7\-170\-46 (52775) tasminkolAhale yuddhe vartamAne nishAmukhe . na ki~nchidvidurAtmAnamayamasmIti bhArata .. 7\-170\-47 (52776) avadhItsamare putraM pitA bharatasattama . putrashcha pitaraM mohAtsakhAyaM cha sakhA tathA . svasrIyaM mAtulashchApi svasrIyashchApi mAtulam .. 7\-170\-48 (52777) sve svAnpare parAMshchApi nijaghnuritaretaram . nirmaryAdamabhUdyuddhaM rAtrau bhIrubhayAnakam .. .. 7\-170\-49 (52778) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe saptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 170 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-169\-15 UrU iti . maNDalaM charataH shakunerdvAvUrU ekenaiva bANena bibheda yathA khe shyenAM pakShAbhyAM sahitaM vAmadakShiNagAminaM pAtayedevamiti luptopamA. vyAdhena bANena. vidhyatyaneneti vyAdho bANaH .. 5\-170\-16 pariklishya kleshena dhvajayaShTiM shrita iti sheShaH .. 5\-170\-38 pradutA rathino vegavattaraM rathamAruhya tatpatimagR^ihNan .. 5\-170\-170 saptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 171 .. shrIH .. 7\.171\. adhyAyaH 171 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNadhR^iShTadyumnAdInAM sa~Nkulayuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-171\-0 (52779) sa~njaya uvAcha. 7\-171\-0x (4720) tasminsutumule yuddhe vartamAne bhayAvahe . dhR^iShTadyumno mahArAja droNamevAbhyavartata .. 7\-171\-1 (52780) sandadhAno dhanuHshreShThaM jyAM vikurShanpunaH punaH . abhyadravata droNasya rathaM rukmavibhUShitam .. 7\-171\-2 (52781) dhR^iShTadyumnamathAyAntaM droNasyAntachikIrShayA . parivavrurmahArAja pA~nchAlAH pANDavaiH saha .. 7\-171\-3 (52782) tathA parivR^itaM dR^iShTvA droNamAchAryasattamam . putrAste sarvato yattA rarakShurdroNamAhave .. 7\-171\-4 (52783) balArNavau tatastau tu sameyAtAM nishAmukhe . gAtoddhUtau kShubdhasatvau bhairavau sAgarAviva .. 7\-171\-5 (52784) tato droNaM mahArAja pA~nchAlyaH pa~nchabhiH sharaiH . vivyAdha hR^idaye tUrNaM siMhanAdaM nanAda cha .. 7\-171\-6 (52785) taM droNaH pa~nchaviMshatyA viddhA bhArata saMyuge . chichChedAnyena bhallena dhanurasya mahAsvanam .. 7\-171\-7 (52786) dhR^iShTadyumnastu nirviddho droNena bharatarShabha . utsasarja dhanustUrNaM sandashya dashanachChadam .. 7\-171\-8 (52787) tataH kruddho mahArAja dhR^iShTadyumnaH pratApavAn . Adade.anyaddhanuHshreShThaM droNasyAntachikIrShayA .. 7\-171\-9 (52788) vikR^iShya cha dhanushchitramAkarNAtparavIrahA . droNasyAnatkaraM ghoraM vyasR^ijatsAyakaM tataH .. 7\-171\-10 (52789) sa visR^iShTo balavatA sharo ghoro mahAmR^idhe . bhAsayAmAsa tatsainyaM divAkara ivoditaH .. 7\-171\-11 (52790) taM tu dR^iShTvA sharaM ghoraM devagandharvamAnavAH . svastyastu samare rAjandroNAyetyabruvanvachaH .. 7\-171\-12 (52791) taM tu sAyakamAyAntamAchAryasya rathaM prati . karNo dvAdashadhaA rAjaMshchichCheda kR^itahastavat .. 7\-171\-13 (52792) sa chChinno bahudhA rAjansUtaputreNa dhanvinA . nipapAta sharastUrNaM nirviSho bhujago yathA .. 7\-171\-14 (52793) `ChittvA tu samare bANaM sharaiH sannataparvabhiH'. dhR^iShTadyumnaM tataH karNo vivyAdha dashabhiH sharaiH .. 7\-171\-15 (52794) pa~nchabhirdroNaputrastu svayaM droNastu saptabhiH . shalyashcha dashabhirbANaistribhirduHshAsanastathA .. 7\-171\-16 (52795) duryodhanastu viMshatyA shakunishchApi pa~nchabhiH . pA~nchAlyaM tvarayA.avidhyansarva eva mahArathAH .. 7\-171\-17 (52796) sa viddhaH saptabhirghorairdroNasyArthe mahAhave . sarvAnasambhramAdrAja pratyaviddhyattribhistribhiH . droNaM drauNiM cha karNaM cha vivyAdha cha tavAtmajam .. 7\-171\-18 (52797) te bhinnA dhanvinA tena dhR^iShTadyumnaM punarmR^idhe . vivyadhuH pa~nchabhistUrNamekaiko rathinAM varaH .. 7\-171\-19 (52798) drumasenastu sa~Nkruddho rAjanvivyAdha patriNA . tribhishchAnyaiH sharaistUrNaM tiShTha tiShTheti chAbravIt .. 7\-171\-20 (52799) sa tu taM prativivyAdha tribhistIkShNairajihmagaiH . svarNapu~NkhaiH shilAdhautaiH prANAntakaramairyudhi .. 7\-171\-21 (52800) bhallenAnyena tu punaH suvarNojjvalakuNDalam . nichakarta shiraH kAyAddrumasenasya vIryavAn .. 7\-171\-22 (52801) tachChiro nyapatadbhUmau sandaShTauShThapuTaM raNe . mahAvAtasamuddhUtaM pakvaM tAlaphalaM yathA .. 7\-171\-23 (52802) tAnsa viddhA punaryodhAnvIraH sunishitaiH sharaiH . rAdheyasyAchChinadbhallaiH kArmukaM chitrayodhinaH .. 7\-171\-24 (52803) na tu tanmamR^iShe karNo dhanuShashChedanaM tathA . nikartanamivAtyugraM lA~NgUlasya mahAhariH .. 7\-171\-25 (52804) so.anyaddhanuH samAdAya krodharaktekShaNaH shvasan . abhyadravachCharaughaistaM dhR^iShTadyumnaM mahAbalam .. 7\-171\-26 (52805) dR^iShTvA karNaM tu saMrabdhaM te vIrAH ShaDratharShabhAH . pA~nchAlyaputraM tvaritAH parivavrurjighAMsayA .. 7\-171\-27 (52806) ShaNNAM yodhapravIrANAM tAvakAnAM puraskR^itam . mR^ityorAsyamanuprAptaM dhR^iShTadyumnamamamaMsmahi .. 7\-171\-28 (52807) patasminneva kAle tu dAshArho vikira~nCharAn . dhR^iShTadyumnaM parAkrAntaM sAtyakiH pratyapadyata .. 7\-171\-29 (52808) tamAyAntaM maheShvAsaM sAtyakiM yuddhadurmadam . rAdheyo dashabhirbANaiH pratyavidhyadajihmagaiH .. 7\-171\-30 (52809) taM sAtyakirmahArAja vivyAdha dashabhiH sharaiH . pashyatAM sarvavIrANAM mA gAstiShTheti chAbravIt .. 7\-171\-31 (52810) sa sAtyakestu balinaH karNasya cha mahAtmanaH . AsItsamAgamo rAjanbalivAsavayoriva .. 7\-171\-32 (52811) trAsayanrathaghoSheNa kShatriyAnkShatriyarShabhaH . rAjIvalochanaM karNaM sAtyakiH pratyavidhyata .. 7\-171\-33 (52812) kampayanniva ghoSheNa dhanuSho vasudhAM balI . sUtaputro mahArAja sAtyakiM pratyayodhayat .. 7\-171\-34 (52813) vipAThakarNinArAchairvatsadantaiH kShurairapi . karNaH sharashataishchApi shaineyaM pratyanidvyata .. 7\-171\-35 (52814) tathaiva yudhyamAno.api vR^iShNInAM pravaro yudhi . abhyavarShachCharaiH karNaM tadyuddhamabhavatsamam .. 7\-171\-36 (52815) tAvakAshcha mahArAja karNaputrashcha daMshitaH . sAtyakiM vivyadhustUrNa samantAnnishitaiH sharaiH .. 7\-171\-37 (52816) astrairastrANi saMvArya teShAM karNasya vA vibho . avidvyatsAtyakiH kruddho vR^iShasenaM stanAntare .. 7\-171\-38 (52817) tena bANena nirviddho vR^iShaseno vishAmpate . nyapatatsa rathe mUDho dhanurutsR^ijya vIryavAn .. 7\-171\-39 (52818) tataH karNo hataM matvA vR^iShasenaM mahAratham . putrashokAbhisantaptaH sAtyakiM pratyapIDayat .. 7\-171\-40 (52819) pIDyamAnastu karNena yuyudhAno mahArathaH . vivyAdha bahubhiH karNaM tvaramANaH punaHpunaH .. 7\-171\-41 (52820) sa karNaM dashabhirviddhvA vR^iShasenaM cha saptabhiH . sa hastAvApadhanuShI tayoshchichCheda sAtvataH .. 7\-171\-42 (52821) tAvanye dhanuShI sajje kR^itvA shatrubhaya~Nkare .. yuyudhAnamAvidhyetAM samantAnnishitaiH sharaiH .. 7\-171\-43 (52822) vartamAne tu sa~Ngrame tasminvIravarakShaye . atIva shushruve rAjangANDIvasya mahAsvanaH .. 7\-171\-44 (52823) shrutvA tu rathanirghoShaM gANDIvasya cha niHsvanam . sUtaputro.abravIdrAjanduryodhanamidaM vachaH .. 7\-171\-45 (52824) eSha sarvAM chamUM hatvA mukhyAMshchaiva nararShabhAn . pauravAMshcha maheShvAso vikShipannuttamaM dhanuH .. 7\-171\-46 (52825) pArtho vijayate tatra gANDIvaninado mahAn . shrUyate rathaghoShashcha vAsavasyeva nardataH .. 7\-171\-47 (52826) karoti pANDavo vyaktaM karmaupayikamAtmanaH . eShA vidAryate rAjanbahudhA bhAratI chamUH .. 7\-171\-48 (52827) viprakIrNAnyanIkAni na hi tiShThanti karhichit . vAteneva samuddhUtamabhrajAlaM vidIryate .. 7\-171\-49 (52828) savyasAchinamAsAdya bhinnA nauriva sAgare .. 7\-171\-50 (52829) dravatAM yodhamukhyAnAM gANDIvapreShitaiH sharaiH . viddhAnAM shatasho rAja~nshrUyate niHsvano mahAn .. 7\-171\-51 (52830) shR^iNu dundubhinirghoShamarjunasya rathaM prati . nishIthe rAjashArdUla stanayitnorivAmbare .. 7\-171\-52 (52831) hAhAkAraravAMshchaiva siMhanAdAMshcha puShkalAn . shR^iNu shabdAnbahuvidhAnarjunasya rathaM prati .. 7\-171\-53 (52832) ayaM madhye sthito.asmAkaM sAtyakiH sAtvatAM varaH . iha chellabhyate lakShyaM kR^itsnA~njeShyAmahe parAn .. 7\-171\-54 (52833) eSha pA~nchAlarAjasya putro droNena sa~NgataH . sarvataH saMvR^ito yodhaiH shUraishcha rathasattamaiH .. 7\-171\-55 (52834) sAtyakiM yadi hanyAma dhR^iShTadyumnaM cha pArShatam . asaMshayaM mahArAja dhruvo no vijayo bhavet .. 7\-171\-56 (52835) saubhadravadimau vIrau parivArya mahArathau . prayatAyo mahArAja nihantuM vR^iShNipArShatau .. 7\-171\-57 (52836) savyasAchI puro.abhyeti droNAnIkAya bhArata . saMsaktaM sAtyakiM j~nAtvA bahubhiH kurupu~NgavaiH .. 7\-171\-58 (52837) tatra gachChantu bahavaH pravarA rathasattamAH . yAvatpArtho na jAnAti sAtyakiM bahubhirvR^itam .. 7\-171\-59 (52838) te tvaradhvaM tathA shUrAH sharANAM mokShaNe bhR^isham . yathA tviha vrajatyeSha paralokAya mAdhavaH . tathA kuru mahArAja sunItyA suprayuktayA .. 7\-171\-60 (52839) karNasya matamAsthAya putraste prAha saubalam . yathendraH samare rAjanprAha viShNuM yashasvinam .. 7\-171\-61 (52840) vR^itaH sahasrairdashabhirgajAnAmanivartinAm . rathaishcha dashasAhasraistUrNaM yAhi dhana~njayam. 7\-171\-62 (52841) duHshAsano durviShahaH subAhurduH pradharShaNaH . ete tvAmanuyAsyanti pattibhirbahubhirvR^itAH .. 7\-171\-63 (52842) jahi kR^iShNau mahAbAho dharmarAjaM cha mAtula . nakulaM sahadevaM cha bhImasenaM tathaiva cha .. 7\-171\-64 (52843) devAnAmiva devendre jayAshA tvayi me sthitA . jahi mAtula kaunteyAnasurAniva pAvakiH .. 7\-171\-65 (52844) evamukto yayau pArthAnputreNa tava saubalaH . mahatyA senayA sArdhaM saha putraishcha te vibho .. 7\-171\-66 (52845) priyArthaM tava putrANAM didhakShuH pANDunandanAn . tataH pravavR^ite yuddhaM tAvakAnAM paraiH saha .. 7\-171\-67 (52846) prayAte saubale rAjanpANDavAnAmanIkinIm . balena mahatA yuktAH sUtaputrastu sAtvatam .. 7\-171\-68 (52847) abhyayAttvarito yuddhe kira~nsharashatAnbahUn . tathaiva pArthivAH sarve sAtyakiM paryavArayan .. 7\-171\-69 (52848) bhAradvAjastato gatvA dhR^iShTadyumnarathaM prati . mahadyuddhaM tadAsIttuM droNasya nishi bhArata . dhR^iShTadyumnena vIreNa pA~nchAlaishcha sahAdbhutam .. .. 7\-171\-70 (52849) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe ekasaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 171 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-171\-20 dyumatsena iti pAThAntaram .. 5\-171\-25 hariH siMhaH .. 5\-171\-27 ShaDratharShabhAH duryodhanaduHshasAsanadroNakarNashalyashakunayaH .. 5\-171\-48 aupayikaM yuktam .. 5\-171\-54 iha sAtyakirUpaM lakShyaM labhyatechet . ayaM vashIkriyatechedityarthaH .. 5\-171\-60 mAdhavo madhuvaMshajaH sAtyakiH .. 5\-171\-65 pAvikaH skandaH .. 5\-171\-171 ekasaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 172 .. shrIH .. 7\.172\. adhyAyaH 172 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sa~Nkulayuddham .. 1 .. dhR^iShTadyumnAdInAM harShAtsiMhanAdaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-172\-0 (52850) sa~njaya uvAcha. 7\-172\-0x (4721) tataste prAdravansarve tvaritA yuddhadurmadAH . amR^iShyamANAH saMrabdhA yuyudhAnarathaM prati .. 7\-172\-1 (52851) te rathaiH kalpitai rAjanhemarUpyavibhUShitaiH . sAdibhishcha gajaishchaiva parivavruH samantataH .. 7\-172\-2 (52852) athainaM koShThakIkR^itya sarvataste mahArathAH . siMhanAdAMstatashchakrustarjayanti sma sAtyakim .. 7\-172\-3 (52853) te.abhyavarSha~nCharaistIkShNaiH sAtyakiM satyavikramam . tvaramANA mahAvIrA mAdhavasya vadhaiShiNaH .. 7\-172\-4 (52854) tAndR^iShTvA patatastUrNaM shaineyaH paravIrahA . pratyagR^ihNAnmahAbAhuH pramu~nchanvishikhAnbahUn .. 7\-172\-5 (52855) tatra vIro maheShvAsaH sAtyakiryuddhadurmadaH . nichakarta shirAMsyugraiH sharaiH sannataparvabhiH .. 7\-172\-6 (52856) hastihastAnhayagrIvA bAhUnapi cha sAyudhAn . kShurapraiH shAtayAmAsa tAvakAnAM sa mAdhavaH .. 7\-172\-7 (52857) patitaishchAmaraishchaiva shvetachChatraishcha bhArata . babhUva dharaNI pUrNA nakShatrairdyauriva prabho .. 7\-172\-8 (52858) eteShAM yuyudhAnena yudhyatAM yudhi bhArata . babhUva tumulaH shabdaH pretAnAM krandatAmiva .. 7\-172\-9 (52859) tena shabdena mahatA pUritA.abhUdvasundharA . rAtriH samabhavachchaiva tIvrarUpA bhayAvahA .. 7\-172\-10 (52860) dIryamANaM balaM dR^iShTvA yuyudhAnasharAhatam . shrutvA cha vipulaM nAdaM nishIthe romaharShaNe .. 7\-172\-11 (52861) sutastavAbravIdrAjansArathiMrathinAM varaH . yatraiSha shabdastatrAshvAMshchodayeti punaHpunaH .. 7\-172\-12 (52862) tena sa~nchodyamAnastu tatastAMsturagottamAn . sUtaH sa~nchodayAmAsa yuyudhAnarathaM prati .. 7\-172\-13 (52863) tato duryodhanaH kruddho dR^iDhadhanvA jitaklamaH . shIghrahastashchitrayodhI yuyudhAnamupAdravat .. 7\-172\-14 (52864) tataH pUrNAyatotsR^iShTaiH sharaiH shoNitabhojanaiH . duryodhanaM dvAdashabhirmAdhavaH pratyavidhyata .. 7\-172\-15 (52865) duryodhanastena tathA pUrvamevArditaH sharaiH . shaineyaM dashabhirbANaiH pratyavidhyadamarShitaH .. 7\-172\-16 (52866) tataH samabhavadyuddhaM tumulaM bharatarShabha . pA~nchAlAnAM cha sarveShAM bharatAnAM cha dAruNam .. 7\-172\-17 (52867) shaineyastu raNe kruddhastava putraM mahAratham . sAyakAnAmashItyA tu vivyAdhorasi bhArata .. 7\-172\-18 (52868) tato.asya vAhAnsamare sharairninye yamakShayam . sArathiM cha rathAttUrNaM pAtayAmAsa patriNA .. 7\-172\-19 (52869) hatAshve tu rathe.atiShThanputrastava vishAmpate . mumocha nishitAnbANA~nshaineyasya rathaM prati .. 7\-172\-20 (52870) sharAnpa~nChasatAMstasmai shaineyaH kR^itahastavat . chichCheda samare rAjanpreShitAMstanayena te .. 7\-172\-21 (52871) athApareNa bhallena muShTideshe mahaddhanuH . chichCheda tarasA yuddhe tava putrasya mAdhava .. 7\-172\-22 (52872) viratho vidhanuShkashcha sarvalokeshvaraH prabhuH . Aruroha rathaM tUrNaM bhAsvaraM kR^itavarmaNaH .. 7\-172\-23 (52873) duryodhane parAvR^itte shaineyastava vAhinIm . drAvayAmAsa vishikhairnishAmadhye vishAmpate .. 7\-172\-24 (52874) shakunishchArjunaM rAjanparivArya samantataH . rathairanekasAhasrairgajaishchApi sahasrashaH . tathA hayasahasraishcha nAnAshastrairavAkirat .. 7\-172\-25 (52875) te mahAstrANi sarvANi vikiranto.arjunaM prati . arjunaM yodhayanti sma kShatriyAH kAlachoditAH .. 7\-172\-26 (52876) tAnyarjunaH sahasrANi rathavAraNavAjinAm . pratyavArayadAyastaH prakurvanvipulaM kShayam .. 7\-172\-27 (52877) tatastu samare shUraH shakuniH saubalastadA . vivyAdha nishitairbANairarjunaM prahasanniva .. 7\-172\-28 (52878) punashchaiva shatenAsya saMrurodha mahAratham .. 7\-172\-29 (52879) tamarjunastu viMshatyA vivyAdha yudhi bhArata . athetarAnmaheShvAsAMstribhistribhiravidhyata .. 7\-172\-30 (52880) nivArya tAnbANagaNairyudhi rAjandhana~njayaH . jaghAna tAvakAnyodhAnvajrapANirivAsurAn .. 7\-172\-31 (52881) bhujaishChinnairmahIpAla hastihastopamairmR^idhe . samAkIrNA mahI bhAti pa~nchAsyairiva pannagaiH .. 7\-172\-32 (52882) shirobhiH sakirITaishcha sunasaishchArukuNDalaiH . sandaShTauShThapuTaiH kruddhaistathaivodvR^ittalochanaiH .. 7\-172\-33 (52883) niShkachUDAmaNidharaiH kShatriyANAM piyaMvadaiH . pa~Nkajairiva vinyastaiH parvatairvibabhau mahI .. 7\-172\-34 (52884) kR^itvA tatkarma bIbhatsurugramugraparAkramaH . vivyAdha shakuniM bhUyaH pa~nchabhirnataparvabhiH .. 7\-172\-35 (52885) atADayadulUkaM cha tribhireva tathA sharaiH . ulUkaM punarAjaghne tribhireva mahAyashAH .. 7\-172\-36 (52886) sa tu tena samAviddha krodhAddviguNavikramaH . sharairanekasAhasraiH so.arjunaM pratyavidhyata .. 7\-172\-37 (52887) tamulUkastathA viddhA vAsudevamatADayat . nanAda cha mahAnAdaM pUrayanniva medinIm .. 7\-172\-38 (52888) arjunaH shakuneshchApaM sAyakairachChinadraNe . ninye cha chaturo vAhAnyamasya sadanaM prati .. 7\-172\-39 (52889) tato rathAdavaplutya saubalo bharatarShabha . ulUkasya rathaM tUrNamAruroha vishAmpate .. 7\-172\-40 (52890) tAvekarathamArUDhau pitAputrau mahArathau . pArthaM siShichaturbANairgiriM meghAvivAmbubhiH .. 7\-172\-41 (52891) tau tu viddhA mahArAja pANDavo nishitaiH sharaiH . vidrAvayaMstava chamUM shatasho vyadhamachCharaiH .. 7\-172\-42 (52892) anilena yathA.abhrANi vichChinnAni samantataH . vichChinnAni tathA rAjanbalAnyAsanvishAmpate .. 7\-172\-43 (52893) tadbalaM bharatashcheShTha vadhyamAnaM tadA nishi . pradudrAva dishaH sarvA vIkShamANaM bhayArditam .. 7\-172\-44 (52894) utsR^ijya vAhAnsamare chodayantastathA.apare . sambhrAntAH paryadhAvanta tasmiMstamasi dAruNe .. 7\-172\-45 (52895) vijitya samare yodhAMstAvakAnbharatarShabha . dadhmaturmuditau sha~Nkhau vAsudevadhana~njayau .. 7\-172\-46 (52896) dhR^iShTadyumno mahArAja droNaM viddhA tribhiH sharaiH . chichCheda dhanuShastUrNaM jyAM shareNa shitena ha .. 7\-172\-47 (52897) tannidhAya dhanurbhUmau droNaH kShatriyamardanaH . Adade.anyaddhanuH shUro vegavatsAravattaram .. 7\-172\-48 (52898) dhR^iShTadyumnaM tato droNo viddhA saptabhirAshugaiH . sArathiM pa~nchabhirbANai rAjanvivyAdha saMyuge .. 7\-172\-49 (52899) taM nivArya sharaistUrNaM dhR^iShTadyumno mahArathaH . vyadhamatkauravIM senAmAsurIM maghavAniva .. 7\-172\-50 (52900) vadhyamAne bale tasmiMstava putrasya mAriSha . prAvartata nadI ghorAM shoNitaughatara~NgiNI .. 7\-172\-51 (52901) ubhayoH senayormadhye narAdhadvipavAhinI . tathA vaitaraNI rAjanyatarAjupuraM prati .. 7\-172\-52 (52902) drAvayitvA tu tatsainyaM dhR^iShTadyumnaH pratApavAn . abhyarAjata tejasvI shakro devagaNeShviva .. 7\-172\-53 (52903) atha dadhmurmahAsha~NkhAndhR^iShTadyumnashikhaNDinau . yamau cha yuyudhAnashcha pANDakya vR^ikodaraH .. 7\-172\-54 (52904) jitvA rathasahasrANi tAvakAnAM mahArathAH . siMhanAdaravAMshchakruH pANDavA jitakAshinaH .. 7\-172\-55 (52905) pashyatastava putrasya karNasya cha raNotkaTAH . tathA droNasya shUrasya drauNeshchaiva vishAmpate .. .. 7\-172\-56 (52906) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe dvisaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 172 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 173 .. shrIH .. 7\.173\. adhyAyaH 173 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNakarNayoH sAtyakidhR^iShTadyumnAkShyAM yuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-173\-0 (52907) sa~njaya uvAcha. 7\-173\-0x (4722) vidrutaM svabalaM dR^iShTvA vadhyamAnaM mahAtmabhiH . krodhena mahatA.aviShTaH putrastava vishAmpate .. 7\-173\-1 (52908) abhyetya sahasA karNaM droNaM cha jayatAM varam . amarShavashamApanno vAkyaj~no vAkyamabravIt .. 7\-173\-2 (52909) bhavaddhbhAmiha sa~NgrAmaH kruddhAbhyAM sampravartitaH . Ahave nihataM dR^iShTvA saindhavaM savyasAchinA .. 7\-173\-3 (52910) nihanyamAnAM pANDUnAM balena mama vAhinIm . bhUtvA tadvijaye shaktAvashaktAviva pashyataH .. 7\-173\-4 (52911) yadyahaM bhavatostyAjyo na vAchyo.asmi tadaiva hi . AvAM pANDusutAnsa~Nkhye jeShyAva iti mAnadau .. 7\-173\-5 (52912) tadaivAhaM vachaH shrutvA bhavaddhyAmanusampatam . nAkariShyamidaM pArthairvairaM yodhavinAshanam .. 7\-173\-6 (52913) yadi nAhaM parityAjyo bhavadbhyAM puruSharShabhau .. yudhyatAmanurUpeNa vikrameNa suvikramau .. 7\-173\-7 (52914) vAkpratodena tau vIrau praNunnau tanayena te . prAvartayetAM sa~NgrAmaM ghaTTitAviva pannagau .. 7\-173\-8 (52915) tatastau rathinAM shreShThau sarvalokadhanurdharau . shaineyapramukhAnpArthAnabhidudruvat raNe .. 7\-173\-9 (52916) tathaiva sahitAH pArthAH sarvasainyena saMvR^itAH . abhyavartanta tau vIrau nardamAnau muhurmuhuH .. 7\-173\-10 (52917) atha droNo maheShvAso dashabhiH shinipu~Ngavam . avidhyattvaritaM kruddhaH sarvashastrabhR^itAM varaH .. 7\-173\-11 (52918) karNashcha dashabhirbANaiH putrashcha tava saptabhiH . dashabhirvR^iShasenashcha saubalashchApi saptabhiH . ete kaurava sa~Nkrande shaineyaM paryavAkiran .. 7\-173\-12 (52919) dR^iShTvA cha samare droNaM nighnantaM pANDavIM chamUm . vivyadhuH somakAstUrNaM samantAchCharavR^iShTibhiH .. 7\-173\-13 (52920) tatra droNo.aharatprANAnkShatriyANAM vishAmpate . rashmibhirbhAskaro rAjaMstamAMsIva samantataH .. 7\-173\-14 (52921) droNena vadhyamAnAnAM pA~nchAlAnAM vishAmpate . shushruve tumulaH shabdaH kroshatAmitaretaram .. 7\-173\-15 (52922) putrAnanye pitR^Inanye bhrAtR^Inanye cha mAtulAn . bhAgineyAnvayasyAMshcha tathA sambandhibAndhavAn . utsR^ijyotsR^ijya gachChanti tvaritA jIvitepsavaH .. 7\-173\-16 (52923) apare mohitA mohAttamevAbhimukhA yayuH . pANDavAnAM raNe yodhAH paralokaM gatAH pare .. 7\-173\-17 (52924) sA tathA pANvI senA pIDyamAnA mahAtmanA . nishi samprAdravadrAjannutsR^ijyolkAH sahasrashaH .. 7\-173\-18 (52925) pashyato bhImasenasya vijayasyAchyutasya cha . yayamordharmaputrasya pArShatasya cha pashyataH .. 7\-173\-19 (52926) tamasA saMvR^ite loke na prAj~nAyata ki~nchana . kauravANAM prakAshena dR^ishyante vidrutAH pare .. 7\-173\-20 (52927) dravamANaM tu tatsainyaM droNakarNau mahArathau . jaghnatuH pR^iShThato rAjankirantau sAyakAnbahUn .. 7\-173\-21 (52928) pA~nchAleShu prabhagneShu kShIyamANeShu sarvataH . janArdano dInamAnAH pratyabhAShata phalgunam .. 7\-173\-22 (52929) droNakarNau maheShvAsAvetau pArShatasAtyakI . pA~nchAlAMshchaiva sahitau jaghnatuH sAyakairbhR^isham .. 7\-173\-23 (52930) etayoH sharavarSheNa prabhagnA no mahArathAH . vAryamANApi kaunteya pR^itanA nAvatiShThate .. 7\-173\-24 (52931) tAM tu vidravatIM dR^iShTvA UchatuH keshavArjunau . mA vidravata vitrastA bhayaM tyajata pANDavAH .. 7\-173\-25 (52932) tAvAvAM sarvasainyaishcha vyUhaiH samyagudAyudhaiH . droNaM cha sUtaputraM cha prayatAvaH prabAdhitum .. 7\-173\-26 (52933) etau hi balinau shUrau kR^itAstrau jitakAshinau . upekShitau balaM tUrNaM nAshayetAM nishAmimAm .. 7\-173\-27 (52934) sa~njaya uvAcha . tayoH saMvadatorevaM bhImakarmA mahAbalaH. 7\-173\-28 (52935) AyAdvR^ikodaraH shIghraM punarAvartya vAhinIm .. vR^ikodaramathAyAntaM dR^iShTvA tatra janArdanaH. 7\-173\-29 (52936) punarevAbravIdrAjanharShayanniva pANDavam .. eSha bhImo raNashlAghI vR^itaH somakapANDavaiH. 7\-173\-30 (52937) abhyavartata vegena droNakarNau mahArathau .. etena sahito yuddhya pA~nchAlaishcha mahArathaiH. 7\-173\-31 (52938) AshvAsanArthaM sainyAnAM sarveShAM pANDunandana .. tatastau puruShavyAghrAvubhau mAdhavapANDavau. 7\-173\-32 (52939) droNakarNau samAsAdya dhiShThitau raNamUrdhani .. 7\-173\-33 (52940) sa~njaya uvAcha . tatastatpunarAvR^ittaM yudhiShThirabalaM mahat . tato droNashcha karNashcha parAnmamR^idaturyudhi .. 7\-173\-33x (4723) sa samprahArastumulo nishi pratyabhavanmahAn . yathA sAgarayo rAjaMshchandrodayaviruddhayoH .. 7\-173\-34 (52941) tata utsR^ijya pANibhyAM pradIpAMstava vAhinI . yuyudhe pANDavaiH sArdhamunmattavadasa~NkulA .. 7\-173\-35 (52942) rajasA tamasA chaiva saMvR^ite bhR^ishadAruNe . kevalaM nAmagotreNa prAyudhyanta jayaiShiNaH .. 7\-173\-36 (52943) ashrUyanta hi nAmAni shrAvyamANAni pArthivaiH . praharadbhirmahArAja svayaMvara ivAhave .. 7\-173\-37 (52944) niHshabdamAsItsahasA punaH shabdo mahAnabhUt . kruddhAnAM yudhyamAnAnAM jIyatAM jayatAmapi .. 7\-173\-38 (52945) yatrayatra sma dR^ishyante pradIpAH kurusattama . tatratatra sma shUrAste nipatanti pata~Ngavat .. 7\-173\-39 (52946) tathA saMyudhyamAnAnAM vigADhA.a.asInmahAnishA . pANDavAnAM cha rAjendra kauravANAM cha sarvashaH .. .. 7\-173\-40 (52947) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe trisaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 173 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-173\-8 ghaTTitau marditau .. 5\-173\-12 sa~Nkrande yuddhe .. 5\-173\-23 sAtyakI iti dvitIyAntam .. 5\-173\-173 trisaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 174 .. shrIH .. 7\.174\. adhyAyaH 174 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## karNaM yuyutsorarjunasya kR^iShNena sahetukathanaM tena yuddhaniShedhaH .. 1 .. kR^iShNArjunachodanayA ghaTotkachasya karNena saha raNArambhaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-174\-0 (52948) sa~njaya uvAcha. 7\-174\-0x (4724) tataH karNo raNe dR^iShTvA pArShataM paravIrahA . AjaghAnarosi sharairdashabhirmarmabhedibhiH .. 7\-174\-1 (52949) prativivyAdha taM tUrNaM dhR^iShTadyumnopi mAriSha . dashabhiH sAyakairhR^iShTastiShThatiShTheti chAbravIt .. 7\-174\-2 (52950) tAvanyonyaM sharaiH sa~Nkhye sa~nChAdya sumahArathaiH . punaH pUrNAyatotsR^iShTairvivyadhAte parasparam .. 7\-174\-3 (52951) tataH pA~nchAlamukhyasya dhR^iShTadyumnasya saMyuge . sArathiM chaturashchAshvAnkarNo vivyAdha sAyakaiH .. 7\-174\-4 (52952) kArmukapravaraM chApi prachichCheda shitaiH sharaiH . sArathiM chAsya bhallena rathanIDAdapAtayat .. 7\-174\-5 (52953) dhR^iShTadyumnastu viratho hatAshvo hatasArathiH . gR^ihItvA parighaM ghoraM karNasyAshvAnapIDayat .. 7\-174\-6 (52954) viddhashcha bahubhistena sharairAshIviShopamaiH . tato yudhiShThirAnIkaM paddhyAmevAnvapadyata .. 7\-174\-7 (52955) Aruroha rathaM chApi sahadevasya mAriSha . prayAtukAmaH karNAya vArito dharmasUnunA .. 7\-174\-8 (52956) karNastu sumahAtejAH siMhanAdavimishritam . dhanuHshabdaM mahachchakre dadhmau tAreNa chAmbujam .. 7\-174\-9 (52957) dR^iShTvA vinirjitaM yuddhe pArShataM te mahArathAH . amarShavashamApannAH pA~nchAlAH sahasomakAH .. 7\-174\-10 (52958) sUtaputravadhArthAya shastrANyAdAya sarvashaH . prayayuH karNamuddishya mR^ityuM kR^itvA nivartanam .. 7\-174\-11 (52959) karNasyApi rathe vAhAnanyAnsUto.abhyayojayat . sha~NkhavarNAnmahAvegAnsaindhavAnsAdhuvAhinaH .. 7\-174\-12 (52960) labdhalakShastu rAdheyaH pa~nchAlAnAM mahArathAn . abhyapIDayadAyastaH sharairmegha ivAchalam .. 7\-174\-13 (52961) sA pIDyamAnA karNena pA~nchAlAnAM mahAchamUH . samprAdravatsusantrastA siMhenevArditA mR^igI .. 7\-174\-14 (52962) patitAsturagebhyashcha gajebhyashcha mahItale . rathebhyashcha narAstUrNamadR^ishyanta tatastataH .. 7\-174\-15 (52963) dhAvamAnasya yodhasya kShurapraiH sa mahAmR^idhe . bAhU chichCheda vai karNaH shirashchaiva sakuNDalam .. 7\-174\-16 (52964) UrU chichCheda chAnyasya gajasthasya vishAmpate . vAjipR^iShThagatasyApi bhUmiShThasya cha mAriSha .. 7\-174\-17 (52965) nAj~nAsiShurdhAvamAnA bahavashcha mahArathAH . sa~nChinnAnyAtmagAtrANi vAhanAni cha saMyuge .. 7\-174\-18 (52966) te vadhyamAnAH samare pA~nchAlAH sR^i~njayaiH saha . tR^iNapraspandanAchchApi sUtaputraM sma menire .. 7\-174\-19 (52967) api svaM samare yodhaM dhAvamAnaM vichetasam . karNamevAbhyamanyanta tato bhItA dravanti te .. 7\-174\-20 (52968) tAnyanIkAni bhagnAni dravamANAni bhArata . abhyadravaddrutaM karNaH pR^iShThato vikira~nCharAn .. 7\-174\-21 (52969) avekShamANAstvanyonyaM susammUDhA vichetasaH . nAshaknuvannavasthAtuM kAlyamAnA mahAtmanA .. 7\-174\-22 (52970) karNenAbhyAhatA rAjanpA~nchAlAH parameShubhiH . droNena cha dishaH sarvA vIkShamANAH pradudruvuH .. 7\-174\-23 (52971) tato yudhiShThiro rAjA svasainyaM prekShya vidrutam . apayAne manaH kR^itvA phalgunaM vAkyamabravIt .. 7\-174\-24 (52972) pashya karNaM maheShvAsaM dhanuShpANimavasthitam . nishIthe dAruNe kAle tapantamiva bhAskaram .. 7\-174\-25 (52973) karNasAyakanunnAnAM kroshatAmeSha niHsvanaH . anishaM shrUyate pArtha tvadbandhUnAmanAthavat .. 7\-174\-26 (52974) yathA visR^ijatashchAsya sandadhAnasya chAshugAn . pashyAmi nAntaraM pArtha kShapayiShyati no dhruvam .. 7\-174\-27 (52975) yadatrAnantaraM kAryaM prAptakAla cha pashyasi . karNasya vadhasaMyuktaM tatkuruShva dhana~njaya .. 7\-174\-28 (52976) evamukto mahArAja pArthaH kR^iShNamathAbravIt . bhItaH kuntIsuto rAjA rAdheyasyAdya vikramAt .. 7\-174\-29 (52977) evaM gate prAptakAlaM karNAnIke punaH punaH . bhavAnvyavasyatu kShipraM dravate hi varUthinI .. 7\-174\-30 (52978) droNasAyakanunnAnAM bhagnAnAM madhusUdana . karNena trAsyamAnAnAmavasthAnaM na vidyate .. 7\-174\-31 (52979) pashyAmi cha tathA karNaM vicharantamabhItavat . dravamANAnrathodArAnkirantaM nishitaiH sharaiH .. 7\-174\-32 (52980) nainaM shakShyAmi saMsoDhuM charantaM raNamUrdhani . pratyakShaM vR^iShNishArdUla pAdasparshamivoragaH .. 7\-174\-33 (52981) sa savAMstatra yAtvAshu yatra karNo mahArathaH . ahamenaM haniShyAmi mAM vaiSha madhusUdana .. 7\-174\-34 (52982) shrIvAsudeva uvAcha. 7\-174\-35x (4725) pashyAmi karNaM kaunteya devarAjamivAhave . vicharantaM naravyAghramatimAnuShavikramam .. 7\-174\-35 (52983) naitasyAnyo.asti sa~NgrAme pratyudyAtA dhana~njaya . R^ite tvAM puruShavyAghra rAkShasAdvA ghaTotkachAt .. 7\-174\-36 (52984) na tu tAvadahaM manye prAptakAlaM tavAnagha . samAgamaM mahAbAho sUtaputreNa saMyuge .. 7\-174\-37 (52985) dIpyamAnA maholkeva tiShThatyasya hi vAsavI . tvadarthaM hi mahAbAho sUtaputreNa saMyuge .. 7\-174\-38 (52986) rakShyate shaktireShA hi raudrAM rUpaM bibharti cha . ghaTotkachastu rAdheyaM pratyudyAtu mahAbalaH .. 7\-174\-39 (52987) sa hi bhImena balinA jAtaH suraparAkramaH . tasminnastrANi divyAni rAkShasAnyAsurANi cha .. 7\-174\-40 (52988) satataM chAnurakto vo hitaiShI cha ghaTotkachaH . vijeShyati raNe karNamiti me nAtra saMshayaH .. 7\-174\-41 (52989) sa~njaya uvAcha. 7\-174\-42x (4726) evamukto mahAbAhuH pArthaH puShkaralochanaH . AjuhAvAtha tadrakShastachchAsItprAduraprataH .. 7\-174\-42 (52990) kavachI sasharaH kha~NgI sadhanvA cha vishAmpate . abhivAdya tataH kR^iShNaM pANDavaM cha dhana~njayam . abravIchcha tadA kR^iShNamayamasmyanushAdhi mAm .. 7\-174\-43 (52991) tatastaM meghasa~NkAshaM dIptAsyaM dIptakuNDalam . abhyabhAShata haiDimbiM dAshArhaH prahasanniva .. 7\-174\-44 (52992) vAsudeva uvAcha. 7\-174\-45x (4727) ghaTotkacha vijAnIhi yattvAM vakShyAmi putraka . prApto vikramakAlo.ayaM tava nAnyasya kasyAchit . sa tvaM nimajjatAM yuddhe bandhUnAM bAndhavo bhava .. 7\-174\-45 (52993) yAvanti cha tavAstrANi santi mAyAshcha rAkShasIH . `adyaiva samayasteShAM mAyAnAM chaiva rAkShasa'.. 7\-174\-46 (52994) pashya karNena haiDimbe pANDavAnAmanIkinIm . kAlyamAnAM raNe tAta siMhanevetarAnmR^igAn .. 7\-174\-47 (52995) eSha karNo maheShvAso matimAndR^iDhavikramaH . pANvAnAmanIkeShu nihanti kShatriyarShabhAn .. 7\-174\-48 (52996) kirantaH sharavarShANi mahAnti dR^iDhadhanvinaH . na shaknuvantyavasthAtuM pIDyamAnAH sharArchiShA .. 7\-174\-49 (52997) nishIthe sUtaputreNa sharavarSheNa pIDitAH . ete dravanti pA~nchAlAH siMhenevArditA mR^ishAH .. 7\-174\-50 (52998) etasyaivaM pravR^iddhasya sUtaputrasya saMyuge . niSheddhA vidyate nAnyastvAmR^ite bhImavikrama .. 7\-174\-51 (52999) sa tvaM kuru mahAbAho karma yuktamihAtmanaH . mAtulAnAM pitR^INAM cha tesajo.astrabalasya cha .. 7\-174\-52 (53000) etadarthe hi haiDimbe putrAnichChanti mAnavAH . kathaM nastArayedduHkhAtsa tvaM tAraya bAndhavAn .. 7\-174\-53 (53001) ichChanti pitaraH putrAnsvArthahetorghaTotkacha . hahalokAtpare loke tArayiShyanti ye hitAH .. 7\-174\-54 (53002) tava hyatra balaM bhImaM mAyAshcha tava dustarAH . sa~NkrAme yudhyamAnasya satataM bhImanandana .. 7\-174\-55 (53003) pANDavAnAM prabhagnAnAM karNena nishi sAyakaiH . majjatAM dhArtarAShTreShu bhava pAraM parantapa .. 7\-174\-56 (53004) rAtrau hi rAkShasA bhUyo bhavantyamitavikramAH . balavantaH sudurdharShAH shUrA vikrAntachAriNaH .. 7\-174\-57 (53005) jahi karNaM hameShvAsaM nishIthe mAyayA raNe . pArthA droNaM vadhiShyanti dhR^iShTadyumnapurogamAH .. 7\-174\-58 (53006) sa~njaya uvAcha. 7\-174\-59x (4728) keshavasya vachaH shrutvA bIbhatsurapi rAkShasam . abhyabhAShata kauravya ghaTotkachamarindamam .. 7\-174\-59 (53007) ghaTotkacha bhavAMshchaiva dIrghabAhushcha sAtyakiH . matau me sarvasainyeShu bhImasenashcha pANDavaH .. 7\-174\-60 (53008) tadbhavAnyAtu karNena dvairathaM yudhyatAM nishi . sAtyakiH pR^iShThagopaste bhaviShyati mahArathaH .. 7\-174\-61 (53009) jahi karNaM raNe shUraM sAtvatena sahAyavAn . yathendrastArakaM pUrvaM skandena saha jaghnivAn .. 7\-174\-62 (53010) ghaTotkacha uvAcha. 7\-174\-63x (4729) `evameva mahAbAho yathA vadasi mAM prabho . tvayA niyukto gachChAmi karNasya badhakA~NkShayA'.. 7\-174\-63 (53011) alamevAsmi karNAya droNAyAlaM cha bhArata . anyeShAM kShatriyANAM cha kR^itAstrANAM mahAtmanAm .. 7\-174\-64 (53012) adya dAsyAmi sa~NgrAmaM sUtaputrAya taM nishi . yaM janAH sampravakShyanti yAvadbhUmirdhariShyati .. 7\-174\-65 (53013) na chAtra shUrAnmokShyAmi na bhItAnna kR^itA~njalIn . sarvAneva vadhiShyAmi rAkShasaM dharmamAsthitaH .. 7\-174\-66 (53014) sa~njaya uvAcha. 7\-174\-67x (4730) evamuktvA mahAbAhurhaiDimbiH paravIrahA . abhyayAttumule karNaM tava sainyaM vibhIShayan .. 7\-174\-67 (53015) tamApatantaM sa~NkruddhaM dIptAsyaM dIptamUrdhajam . prahasanpuruShavyAghraH pratijagrAha sUtajaH .. 7\-174\-68 (53016) tayoH samabhavadyuddhaM karNarAkShasayornishi . garjato rAjashArdUla shakraprahlAdayoriva .. .. 7\-174\-69 (53017) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe chatuHsaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 174 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-174\-13 AyastaH prayatnavAn .. 5\-174\-174 chatuHsaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 175 .. shrIH .. 7\.175\. adhyAyaH 175 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## ghaTotkachena jaTAsurasutavadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-175\-0 (53018) sa~njaya uvAcha. 7\-175\-0x (4731) dR^iShTvA ghaTotkachaM rAjansUtaputrarathaM prati . AyAntaM tu tathAyuktaM jighAMsuM karNamAhave . abravIttatra putraste duHshAsanamidaM vachaH .. 7\-175\-1 (53019) etadrakSho raNe tUrNaM dR^iShTvA karNasya vikramam . abhiyAti drutaM karNaM tadvAraya mahAratham .. 7\-175\-2 (53020) vR^itaH sainyena mahatA yAhi yatra mahAbalaH . karNo vaikartano yuddhe rAkShasena yuyutsati .. 7\-175\-3 (53021) rakSha karNaM raNe yatto vR^itaH sainyena mAnada . mA karNaM rAkShaso ghoraH pramAdAnnAshayiShyati .. 7\-175\-4 (53022) etasminnantare rAja~njaTAsurasuto balI . duryodhanamupAgamya prAha praharatAM varaH .. 7\-175\-5 (53023) duryodhana tavAmitrAnprakhyAtAnyuddhadurmadAn . pANDavAnhantumichChAmi tvayA.a.aj~naptaH sahAnugAn .. 7\-175\-6 (53024) jaTAsuro mama pitA rakShasAM grAmaNIH purA . prayujya karma rakShoghnaM kShudraiH pArthairnipAtitaH .. 7\-175\-7 (53025) tasyApachitimichChAmi shatrushoNitapUjayA . shatrumAMsaishcha rAjendra mAmanuj~nAtumarhasi .. 7\-175\-8 (53026) tamabravIttato rAjA prIyamANaH punaHpunaH . droNakarmAdibhiH sArdhaM paryApto.ahaM dviShadvadhe .. 7\-175\-9 (53027) tvaM tu gachCha mayA.a.aj~napto jahi yuddhe ghaTotkacham . rAkShasaM krUrakarmANaM rakShomAnuShasambhavam .. 7\-175\-10 (53028) pANDavAnAM hitaM nityaM hastyashvarathaghAtinam . vaihAyasagataM yuddhe preShayeryamasAdanam .. 7\-175\-11 (53029) tathetyuktvA mahAkAyaH samAhUya ghaTotkacham . jATAsurirbhaimaseniM nAnAshastrairavAkirat .. 7\-175\-12 (53030) alambalaM cha karNaM cha kurusainyaM cha dustaram . haiDimbiH pramamAthaiko mahAbAtombudAniva .. 7\-175\-13 (53031) tato mAyAbalaM dR^iShTvA rakShastUrNamalambalaH . ghaTotkachaM sharavrAtairnAnAli~NgaiH samArpayat .. 7\-175\-14 (53032) viddhA cha bahubhirbANairbhaimaseniM mahAbalaH . vyadrAvayachCharavrAtaiH pANDavAnAmanIkinIm .. 7\-175\-15 (53033) tena vidrAvyamANAni pANDusainyAni bhArata . nishIthe viprakIryante vAtanunnA ghanA iva .. 7\-175\-16 (53034) ghaTotkachasharairnunnA tathaiva tava vAhinI . nishIthe prAdravadrAjannutsR^ijyolkAH sahasrashaH .. 7\-175\-17 (53035) alambalastataH kruddho bhaimaseniM mahAmR^idhe . Ajaghne dashabhirbANaistotrairiva mahAdvipam .. 7\-175\-18 (53036) tixshastasya saMvAhaM sUtaM sarvAyudhAni cha . ghaTotkachaH prachichCheda praNadaMshchAtidAruNam .. 7\-175\-19 (53037) tataH karNaM sharavrAtaiH kurUnanyAnsahasrashaH . alambalaM chAbhyavarShanmegho merumivAchalam .. 7\-175\-20 (53038) tataH sa~nchukShubhe sainyaM kurUNAM rAkShasArditam . uparyupari chAnyonyaM chatura~NgaM mamarda ha .. 7\-175\-21 (53039) jATAsurirmahArAja viratho hatasArathiH . ghaTotkachaM raNe kruddho muShTinA.abhyahanaddR^iDham .. 7\-175\-22 (53040) muShTinA.abhyAhatastena prachachAla ghaTotkachaH . kShitikampe yathA shailaH savR^ikShastR^iNagulmavAn .. 7\-175\-23 (53041) tataH sa parighAbhena dviTsa~Nghaghnena bAhunA . jATAsuriM bhaimaseniravadhInmuShTinA bhR^isham .. 7\-175\-24 (53042) taM pramathya tataH kruddhastUrNaM haiDimbirAkShipat . dorbhyAmindradhvajAbhAbhyAM niShpipeSha cha bhUtale .. 7\-175\-25 (53043) jATAsurirmokShayitvA AtmAnaM cha ghaTotkachAt . punarutthAya vegena ghaTotkachamupAdrAvat .. 7\-175\-26 (53044) alambalo.api vikShipya samutkShipya cha rAkShasam . ghaTotkachaM raNe roShAnniShpipeSha cha bhUtale .. 7\-175\-27 (53045) tayo samabhavadyuddhaM garjatoratikAyayoH . ghaTotkachAlambalayostumulaM romaharShaNam .. 7\-175\-28 (53046) visheShayantAvanyonyaM mAyAbhiratimAyinau . yuyudhAte mahAvIryAvindravairochanAviva .. 7\-175\-29 (53047) pAvakAmbunidhI bhUtvA punargaruDatakShakau . punarmeghamahAbattau punarvajramahAchalau .. 7\-175\-30 (53048) punaH ku~njarashArdUlau punaH svarbhAnubhAskarau . evaM mAyAshatasR^ijAvanyonyavadhakA~NkShiNau . bhR^ishaM chitramayudhyetAmalambalaghaTotkachau .. 7\-175\-31 (53049) parighaishcha gadAbhishcha prAsamudrarapaTTasaiH . musalaiH parvatAgraishcha tAvanyonyaM vijaghnatuH .. 7\-175\-32 (53050) hayAbhyAM cha gajAbhyAM cha rathAbhyAM cha padAtibhiH . yuyudhAte mahAmAyau rAkShasapravarau yudhi .. 7\-175\-33 (53051) tato ghaTotkacho rAjannalambalavadhepsayA . utpatAta bhR^ishaM kruddhaH shyenavannipapAta cha .. 7\-175\-34 (53052) gR^ihItvA cha mahAkAyaM rAkShasendramalambalam . udyamya nyavadhIdbhUmau mayaM viShNurivAhave .. 7\-175\-35 (53053) tato ghaTotkachaH kha~NgamudvR^ityAdbhutadarshanam . raudrasya kAyAdvi shiro bhImaM vikR^itadarshanam .. 7\-175\-36 (53054) sphuratastasya samare nadatashchAtibhairavam . nichakarta mahArAja shatromitavikramaH .. 7\-175\-37 (53055) shirastachchApi sa~NgR^ihya kesheShu rudhirokShitam . yayau ghaTotkachastUrNaM duryodhanarathaM prati .. 7\-175\-38 (53056) `droNakarNakR^ipAnyodhAnatItya sumahAbalaH'. abhyetya cha mahAbAhuH smayamAnaH sa rAkShasaH .. 7\-175\-39 (53057) shiro rathe.asya nikShipya vikR^itAnanamUrdhajam . prANadadbhairavaM nAdaM prAvR^iShIva valAhakaH .. 7\-175\-40 (53058) abravIchcha tato rAjanduryodhanamidaM vachaH .. 7\-175\-41 (53059) eSha te nihato bandhustvayA dR^iShTo.asya vikramaH . punardraShTAsi karNasya niShThAmetAM tathA.a.atmanaH .. 7\-175\-42 (53060) svadharmamarthaM kAmaM cha tritayaM yo.abhivA~nChati . riktapANirna pashyeta rAjAnaM brAhmaNaM striyam . tiShThasva tAvatsuprIto yAvatkarNaM vadhAmyaham .. 7\-175\-43 (53061) sa~njaya uvAcha. 7\-175\-44x (4732) evamuktvA tataH prAyAtkarNaM prati nareshvaraH . kira~nCharagaNAMstIkShNAnruShito raNamUrdhani .. 7\-175\-44 (53062) tataH samabhavadyuddhaM ghorarUpaM bhayAnakam . vismApanaM mahArAja nararAkShasayormR^idhe .. .. 7\-175\-45 (53063) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe pa~nchasaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 175 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-175\-8 apachiniM niShkR^itim .. 5\-175\-42 niShThAM nAsham .. 5\-175\-175 pa~nchasaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 176 .. shrIH .. 7\.176\. adhyAyaH 176 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## karNaghaTotkachayoryuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-176\-0 (53064) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-176\-0x (4733) yattadvaikartanaH karNo rAkShasashcha ghaTotkachaH . nishIthe samasajjetAM tadyuddhamabhavatkatham .. 7\-176\-1 (53065) kIdR^ishaM chAbhavadrUpaM tasya ghorasya rakShasaH . yena vaikartanaH karNaH sa~NgrAme tena nirjitaH .. 7\-176\-2 (53066) rathashcha kIdR^ishastasya mAyAH sarvAyudhAni cha . kimpramANA hayAstasya rathaketurdhanustathA .. 7\-176\-3 (53067) kIdR^ishaM varma chaivAsya shirastrANaM cha kIdR^isham . pR^iShTastvametadAchakShva kushalo hyasi sa~njaya .. 7\-176\-4 (53068) sa~njaya uvAcha. 7\-176\-5x (4734) lohitokSho mahAkAyastAmrAsyo nimnitodaraH . UrdhvaromA harishmashruH sha~NkukarNo mahAhanuH .. 7\-176\-5 (53069) AkarNadAritAsyashcha tIkShNadaMShTraH karAlavAn . sudIrghatAmrajihvoShTho lambabhrUH sthUlanAsikaH .. 7\-176\-6 (53070) nIlA~Ngo lohitagrIvo girivarShmA bhaya~NkaraH . mahAkAyo mahAbAhurmahAshIrSho mahAbalaH .. 7\-176\-7 (53071) vikR^itaH paruShasparsho vikachodvR^iddhapiNDakaH . sthUlasphiggUDhanAbhishcha shithilopachayo mahAn .. 7\-176\-8 (53072) tathaiva hastAbharaNI mahAmAyo.a~NgadI tathA . urasA.adhArayanniShkamagnimAlAM yathA.achalaH .. 7\-176\-9 (53073) tasya hemamayaM chitraM bahurUpA~Ngashabhitam . toraNapratimaM shubhraM kirITaM mUrdhnyashobhata .. 7\-176\-10 (53074) kuNDale bAlasUryAbhe mAlAM hemamayIM shubhAm . dhArayanvipulaM kAMsyaM kavachaM cha mahAprabham . tArAjAlanibhaM rAjanpUrNachandrasamaprabham .. 7\-176\-11 (53075) kaNThasUtraM mahachchApi tapanIyamadhArayat . sa tena vibhrAjata vai savidyudiva toyadaH .. 7\-176\-12 (53076) ki~NkiNIshatanirghopaM raktadhvajapatAkinam . R^ikShacharmAvanadvA~NgaM nalvamAtraM mahAratham .. 7\-176\-13 (53077) sarvAyudhavaropetamAsthitaM dhvajamAlinam . aShTachakrasamAyuktaM meghagambhIraniHsvanam .. 7\-176\-14 (53078) mattamAta~Ngasa~NkAshA lohitAkShA vibhIpaNAH . kAlavarNAsamAyuktA balavantaH shataM hayAH .. 7\-176\-15 (53079) vahanto rAkShasaM ghoraM vAlavanto jitashramAH . vipulAbhiH saTAbhiste heShamANA muhurmuhuH .. 7\-176\-16 (53080) mukhairnAnAvidhAkArairvagavanto hayottamAH . rathe.asya yuktA gakarjanto.avahaMste rAkShasAdhipam .. 7\-176\-17 (53081) rAkShaso.asya virUpAkShaH sUto dIptAsyakuNDalaH . `ghorarUpo mahAkAyaH karAlo vikR^itAnanaH'. rashmibhiH sUryarashmyAhvaiH sa~njagrAha hayAnraNe .. 7\-176\-18 (53082) sa tena sahitastasthAvaruNena yathA raviH . saMsakta iva chAbhreNa yathA.adrirmahatA mahAn .. 7\-176\-19 (53083) divaspR^iksumahAnketuH syandane.asya samuchChritaH . raktottamA~NgaH kravyAdo gR^idhraH paramabhIShaNaH .. 7\-176\-20 (53084) vAsavAshaninirghoShaM dR^iDhajyamativikShipan . vyaktaM kiShkuparINAhaM dvAdashAratni kArmukam .. 7\-176\-21 (53085) rathAkShamAtrairipubhiH sarvAH prachChAdayandishaH . tasyAM vIrApahAriNyAM nishAyAM karNamabhyayAt .. 7\-176\-22 (53086) tasya vikShipatashchApaM rathe viShTabhya tiShThataH . ashrUyata dhanurghoSho visphUrjitamivAshaneH .. 7\-176\-23 (53087) tena vitrAsyamAnAni tava sainyAni bhArata . samakampanta sarvANi sindhoriva mahormayaH .. 7\-176\-24 (53088) tamApatantaM samprekShya virUpAkShaM vibhIShaNam . utsmayanniva rAdheyastvaramANo.abhyavArayat .. 7\-176\-25 (53089) tataH karNo.abhyayAdenamasyannasyantamantikAt . mAta~Nga iva mAta~NgaM yUtharShabhamivarShabhaH .. 7\-176\-26 (53090) sa sannipAtastumulastayorAsIdvishAmpate . karNarAkShasayo rAjannindrashambarayoriva .. 7\-176\-27 (53091) tau pragR^ihya mahAvege dhanuShI bhImaniHsvane . prAchChAdayetAmanyonyaM takShamANau maheShubhiH .. 7\-176\-28 (53092) tataH pUrNAyatotsR^iShTairiShubhirnataparvabhiH . nyavArayetAmanyonyaM kAMsye nirbhidya varmaNI .. 7\-176\-29 (53093) tau nakhairiva shArdUlau dantairiva mahAdvipau . rathashaktibhiranyonyaM vishikhaishcha tatakShatuH .. 7\-176\-30 (53094) sa~nChindantau cha gAtrANi sandadhAnau cha sAyakAn . dahantau cha sharolkAbhirduShprekShyau cha babhUvatuH .. 7\-176\-31 (53095) tau tu vikShatasarvA~Ngau rudhiraughapariplutau . vibhrAjetAM yathA vAri sravantau gairikAchalau .. 7\-176\-32 (53096) tau sharAgravinunnA~Ngau nirbhindantau parasparam . nAkampayetAmanyonyaM yatamAnau mahAdyutI .. 7\-176\-33 (53097) tatpravR^ittaM nishAyuddhaM chiraM samamivAbhavat . prANayordIvyato rAjankarNarAkShasayormR^idhe .. 7\-176\-34 (53098) tasya sandadhatastIkShNA~nCharAMshchAsaktamasyataH . dhanurghoSheNa vitrastAH sve pare cha tadA.abhavan .. 7\-176\-35 (53099) ghaTotkachaM yadA karNo visheShayati no nR^ipa . tataH prAduShkaroddivyamastramastravidAM varaH .. 7\-176\-36 (53100) karNena sandhitaM dR^iShTvA divyamastraM ghaTotkachaH . prAdushchakre mahAmAyAM rAkShasIM pANDunandanaH .. 7\-176\-37 (53101) shUlamudgaradhAriNyA shailapAdapahastayA . rakShasAM ghorarUpANAM mahatyA senayA vR^itaH .. 7\-176\-38 (53102) tamudyatamahAchApaM dR^iShTvA te vyathitA nR^ipAH . bhUtAntakamivAyAntaM kAladaNDogradhAriNam .. 7\-176\-39 (53103) ghaTotkachaprayuktena siMhanAdena bhIShitAH . prasusruvurgajA mUtraM vivyadhushcha narA bhR^isham .. 7\-176\-40 (53104) tato.ashmavR^iShTiratyugrA mahatyAsItsamantataH . ardharAtre.adhikabalairvimuktA rakShasAM balaiH .. 7\-176\-41 (53105) AyasAni cha chakrANi bhushuNDyaH shaktitomarAH . patantyaviralAH shUlAH shataghnyaH paTTasAstathA .. 7\-176\-42 (53106) tadugramatiraudraM cha dR^iShTvA yuddhaM narAdhipa . putrAshcha tava yodhAshcha vyathitA vipradudruvuH .. 7\-176\-43 (53107) tatraiko.astabalashlAghI karNo mAnI na vivyathe . vyadhamachcha sharairmAyAM tAM ghaTotkachanirmitAm .. 7\-176\-44 (53108) mAyAyAM tu prahINAyAmamarShAchcha ghaTotkachaH . visasarja sharAndhorAnsUta putraM ta Avishan .. 7\-176\-45 (53109) tataste rudhirAbhyaktA bhittvA karNaM mahAhave . vivishurdharaNIM bANAH sa~NkruddhA iva pannagAH .. 7\-176\-46 (53110) sUtaputrastu sa~Nkraddho laghuhastaH pratApavAn . ghaTotkachamatikramya bibheda dashabhiH sharaiH .. 7\-176\-47 (53111) ghaTotkacho vinirbhinnaH sUtaputreNa marmasu . chakraM divyaM sahasrAramagR^ihNAdvyathito bhR^isham .. 7\-176\-48 (53112) kShurAntaM bAlasUryAbhaM maNiratnavibhUShitam . chikShepAdhiratheH kruddho bhaimasenirjighAMsayA .. 7\-176\-49 (53113) pravidvamativegena vikShiptaM karNasAyakaiH . abhAgyasyeva sa~Nkalpastanmoghamapatadbhuvi .. 7\-176\-50 (53114) ghaTotkachastu sa~Nkruddho dR^iShTvA chakraM nipAtitam . karNaM prAchChAdayadbANaiH svarbhAnuriva bhAskaram .. 7\-176\-51 (53115) sUtaputrastvasambhrAnto rudropendrendravikramaH . ghaTotkacharathaM tUrNaM ChAdayAmAsa patribhiH .. 7\-176\-52 (53116) ghaTotkachena kruddhena gadA hemA~NgadA tadA . kShiptA bhrAmya sharaiH sA.api karNenAbhyAhatA.apatat .. 7\-176\-53 (53117) tato.antarikShamutpatya kAlamegha ivonnadan . pravavarSha mahAkAyo drumavarShaM nabhastalAt .. 7\-176\-54 (53118) tato mAyAvinaM karNo bhImasenasutaM divi . mArgaNairabhivivyAdha ghanaM sUrya ivAMshubhiH .. 7\-176\-55 (53119) tasya sarvAnhayAnhatvA sa~nChidya shatadhA ratham . abhyavarShachCharaiH karNaH parjanya iva vR^iShTimAn .. 7\-176\-56 (53120) na chAsyAsIdanirbhinnaM gAtre dvya~Ngulamantaram . so.adR^ishyata muhUrtena shvAvichChalalito yathA .. 7\-176\-57 (53121) na hayAnna rathaM tasya na dhvajaM na ghaTotkacham . dR^iShTavantaH sma samare sharaughairabhisaMvR^itam .. 7\-176\-58 (53122) sa tu karNasya taddivyamastramastreNa shAtayan . mAyAyuddhena mAyAvI sUtaputramayodhayat .. 7\-176\-59 (53123) so.ayodhayattadA karNaM mAyayA lAghavena cha . alakShyamANAni divi sharajAlAni chApatan .. 7\-176\-60 (53124) bhaimasenirmahAmAyo mAyayA kurusattama . vichachAra mahAkAyo mohayanniva bhArata .. 7\-176\-61 (53125) sa tu kR^itvA virUpANi vadanAnyashubhAni cha . agrasatsUtaputrasya divyAnyastrANi mAyayA .. 7\-176\-62 (53126) punashchApi mahAkAyaH sa~nChinnaH shatadhA raNe . gatasatvo nirutsAhaH patitaH khAdvyadR^ishyata .. 7\-176\-63 (53127) taM hataM manyamAnAH sma prANadankurupu~NgavAH . atha dehairnavairanyairdikShu sarvAsvadR^ishyata .. 7\-176\-64 (53128) punashchApi mahAkAyaH shatashIrShaH shatodaraH . vyadR^ishyata mahAbAhurmainAka iva parvataH .. 7\-176\-65 (53129) a~NguShThamAtro bhUtvA cha punareva sa rAkShasaH . sAgarormirivodvUtastiryagUrdhvamavartata .. 7\-176\-66 (53130) vasudhAM dArayitvA cha punarapyu nyamajjata . adR^ishyata tadA tatra punarunmajjito.anyataH .. 7\-176\-67 (53131) so.avatIrya punastasthau rathe hemapariShkR^ite . kShitiM khaM cha dishashchaiva mAyayA.abhyetya daMshitaH .. 7\-176\-68 (53132) gatvA karNarathAbhyAshaM vyacharatkuNDalAnanaH . prAha vAkyamasambhrAntaH sUtaputraM vishAmpate .. 7\-176\-69 (53133) tiShThedAnIM kva me jIvansUtaputra gamiShyasi . yuddhashraddhAmahaM te.adya vineShyAmi ramAjire .. 7\-176\-70 (53134) ityuktvA roShatAmrAkShaM rakShaH krUraparAkramam . utpapAtAntarikShaM cha jahAsa cha suvistaram . karNamabhyahanachchaiva gajendramiva kesarI .. 7\-176\-71 (53135) rathAkShamAtreriShubhirabhyavarShaddhaTotkachaH. 7\-176\-72 (53136) sharavR^iShTiM cha tAM karNo dUrAtprAptAmashAtayat .. 7\-176\-73 (53137) dR^iShTvA cha vihatAM mAyAM karNena bharatarShabha . ghaTotkachastato mAyAM sasarjAntarhitaH punaH .. 7\-176\-74 (53138) so.abhavadgiriratyuchchaH shikharaistarusa~NkaTaiH . shUlaprAsAsimusalajalaprasravaNo mahAn .. 7\-176\-75 (53139) tama~njanachayaprakhyaM karNo dR^iShTvA mahIdharam . prapAtairAyudhAnyugrANyudvahantaM na chukShubhe .. 7\-176\-76 (53140) smayanniva tataH karNo divyamastramudairayat . tataH so.asreNa shailendro vikShipto vai vyanashyata .. 7\-176\-77 (53141) tataH sa toyado bhUtvA nIlaH sendrAyudho divi . ashmavR^iShTibhiratyugraH sUtaputramavAkirat .. 7\-176\-78 (53142) atha sandhAya vAyavyamastramastravidAM varaH . vyadhamatkAlameghaM taM karNo vaikartano vR^iShaH .. 7\-176\-79 (53143) sa mArgaNagaNaiH karNo dishaH prachChAdya sarvashaH . jaghAnAstraM mahArAja ghaTotkachasamIritam .. 7\-176\-80 (53144) tataH prahasya samare bhaimasenirmahAbalaH . prAdushchakre mahAmAyAM karNaM prati mahAratham .. 7\-176\-81 (53145) sa dR^iShTvA punarAyAntaM rathena rathinAM varam . ghaTotkachamasambhrAntaM rAkShasairbahubhirvR^itam .. 7\-176\-82 (53146) siMhashArdUlasadR^ishairmattamAta~NgavikramaiH . gajasthaishcha rathasthaishcha vAjipR^iShThagataistathA. 7\-176\-82 (53147) nAnAshastradharairghorairnAnAkavachabhUShaNaiH .. vR^itaM ghaTotkachaM krUrairmarudbhiriva vAsavam. 7\-176\-83 (53148) dR^iShTvA karNo maheShvAso yodhayAmAsa rAkShasam .. ghaTotkachastataH karNaM viddhA pa~nchabhirAshugaiH. 7\-176\-84 (53149) nanAda bhairavaM nAdaM bhIShayansarvapArthivAn .. bhUyashchA~njalikenAtha sa mArgaNagaNaM mahat. 7\-176\-85 (53150) karNahastasthitaM chApaM chichChedAshu ghaTotkachaH .. athAnyaddhanurAdAya dR^iDhaM bhArasahaM mahat. 7\-176\-86 (53151) vichakarSha balAtkarNa indrAyudhamivochChritam .. tataH karNo mahArAja preShayAmAsa sAyakAn. 7\-176\-87 (53152) suvarNapu~NkhA~nChatrughnAnkhecharAnrAkShasAnprati .. tadbANairarditaM yUthaM rakShasAM pInavakShasAm. 7\-176\-88 (53153) siMhenevArditaM vanyaM gajAnAmAkulaM kulam .. vidhamya rAkShasAnbANaiH sAshvasUtagajAnvibhuH. 7\-176\-89 (53154) dadAha bhagavAnvahnirbhUtAnIva yugakShaye .. sa hatvA rAkShasIM senAM shushubhe sUtanandanaH. 7\-176\-90 (53155) pureva tripuraM dagdhvA divi devo maheshvaraH .. teShu rAjasahasreShu pANDaveyeShu mAriSha. 7\-176\-91 (53156) nainaM nirIkShitumapi kashchichChaknoti pArthiva .. R^ite ghaTotkachAdrAjanrAkShasendrAnmahAbalAt. 7\-176\-92 (53157) bhImavIryabalopetAtkruddhdvaivasvatAdiva .. tasya kruddhasya netrAbhyAM pAvakaH samajAyata. 7\-176\-93 (53158) maholkAbhyAM yathA rAjansArjiShaH snehabindavaH .. talaM talena saMhatya sandashya dashanachChadam. 7\-176\-94 (53159) rathamAsthAya cha punarmAyayA nirmitaM tadA .. yuktaM gajanibhairvAhaiH pishAchavadanaiH kharaiH. 7\-176\-95 (53160) sa sUtamabravItkruddhaH sUtaputrAya mAM vaha .. 7\-176\-96 (53161) sa yayau ghorarUpeNa rathena rathinAM varaH . dvairathaM sUtaputreNa punareva vishAmpate .. sa chikShepa punaH kruddhaH sutaputrAya rAkShasaH. 7\-176\-97 (53162) aShTachakrAM mahAghorAmashaniM rudranirmitAm .. 7\-176\-98 (53163) dviyojanasamutsedhAM yojanAyAmavistarAm . AyasIM nichitAM shUlaiH kadambamiva kesharaiH .. 7\-176\-99 (53164) tAmavaplutya jagrAha karNo nyasya mahaddhanuH . chikShepa chainAM tasyaiva syandanAtso.avapupluve .. 7\-176\-100 (53165) sAshvasUtadhvajaM yAnaM bhasma kR^itvA mahAprabhA . vivesha vasudhAM bhittvA surAstatra visismiyuH .. 7\-176\-101 (53166) karNaM tu sarvabhUtAni pUjayAmAsura~njasA . yadaplutya jagrAha devasR^iShTAM mahAshanim .. 7\-176\-102 (53167) evaM kR^itvA raNe karNa Aruroha rathaM punaH . tato mumocha nArAchAnsUtaputraH parantapaH .. 7\-176\-103 (53168) ashakyaM kartumanyena sarvabhUteShu mAnada . yadakArShIttadA karNaH sa~NgrAme bhImadarshane .. 7\-176\-104 (53169) sa hanyamAno nArAchairdhArAbhiriva parvataH . gandharvanagarAkAraH punarantaradhIyata .. 7\-176\-105 (53170) evaM sa vai mahAkAyo mAyayA lAghavena cha . astrANi tAni divyAni jaghAna ripusUdanaH .. 7\-176\-106 (53171) nihanyamAneShvastreShu mAyayA tena rakShasA . asambhrAntastadA karNastadrakShaH pratyayudhyata .. 7\-176\-107 (53172) tataH kruddho mahArAja bhaimasenirmahAbalaH . chakAra bahudhA.a.atmAnaM bhIShayANo mahArathAn .. 7\-176\-108 (53173) tato digbhyaH samApetuH siMhavyAghratarakShavaH . agnijihvAshcha bhujagA vihagAshchApyayomukhAH .. 7\-176\-109 (53174) sa kIryamANo vishikhaiH karNachApachyutaiH sharaiH . nAgarADiva duShprekShyastatraivAntaradhIyata .. 7\-176\-110 (53175) rAkShasAshcha pishAchAshcha yAtudhAnAstathaiva cha . shAlAvR^ikAshcha bahavo vR^ikAshcha vikR^itAnanAH .. 7\-176\-111 (53176) te karNaM kShapayiShyantaH sarvataH samupAdravan . athainaM vAgbhirugrAbhistrAsayA~nchikrire tadA .. 7\-176\-112 (53177) udyatairbahubhirghorairAyudhaiH shoNitokShitaiH . teShAmanekairekaikaM karNo vivyAdha sAyakaiH .. 7\-176\-113 (53178) pratihatya tu tAM mAyAM divyenAstreNa rAkShasIm . AjaghAna hayAnasya sharaiH sannataparvabhiH .. 7\-176\-114 (53179) te bhagnA vikShatA~NgAshcha bhinnapR^iShThAshcha sAyakaiH . vasudhAmanvapadyanta pashyatastasya rakShasaH .. 7\-176\-115 (53180) sa bhagnamAyo haiDimbiH karNaM vaikartanaM tadA . eSha te vidadhe mR^ityumityuktvAntaradhIyata .. .. 7\-176\-116 (53181) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe ShaTsaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 176 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-176\-5 nimnitodaraH nimnitaM pR^iShThavaMshasaMlagnamashanahInasyevodaraM yasyetyarthaH .. 5\-176\-6 karAlavAn unnatadantachatuShkaH .. 5\-176\-8 vikachashchAsAvudvR^ipiNDo dR^iDhA~NgaH ko mUrdhA yasya sa vikachodvR^iddhapiNDakaH . shithilopachayaH sphikpradeshe eva shithilaH shlatha upachayo vR^iddhiryasya .. 5\-176\-13 nalvo hastachatuHshatam .. 5\-176\-29 viShkurhastastanmitaH parINAho vistAro yasya . aratnirniraShTamAMshaH karaH .. 5\-176\-30 rathaH syandanadehayoriti koshAddehAnukUlashaktimadbhiriti vA .. 5\-176\-35 tasya ghaTotkachasyA . AsaktamanyonyasaMsaktaM yathAsyAttathAsharAnasyataH .. 5\-176\-94 ulkAbhyAM sajarrasamishrolmukAbhyAm . tato hi dIptasya sarjarasasya kaNAH sasnehatvAtsArchiSha eva patantIti prasiddham .. 5\-176\-176 ShaTsaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 177 .. shrIH .. 7\.177\. adhyAyaH 177 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bakAdibandhuvadhAdbhIme chiravairiNA alAyudharAkShasena suyodhanAdAyodhanAkShyanuj~nAmupalakShya ghaTotkachaM pratyabhigamanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-177\-0 (53182) sa~njaya uvAcha. 7\-177\-0x (4735) tasmiMstathA vartamAne karNarAkShasayormR^idhe . alAyudho rAkShasendro vIryavAnabhyavartata .. 7\-177\-1 (53183) mahatyA senayA yukto duryodhanamupAgamat . rAkShasAnAM virUpANAM sahasraiH parivAritaH . nAnArUpadharairvIraiH pUrvavairamanusmaran .. 7\-177\-2 (53184) tasya j~nAtirhi vikrAnto brAhmaNAdo bako hataH . kirNIrashcha mahAtejA hiDimbashcha sakhA tadA .. 7\-177\-3 (53185) sa dIrghakAlAdhyupitaM pUrvavairamanusmaran . vij~nAyaitannishAyuddhaM jighAMsurbhImamAhave .. 7\-177\-4 (53186) sa matta iva mAta~NgaH sa~Nkrudva iva choragaH . duryodhanamidaM vAkyamabravIdyudvalAlasaH .. 7\-177\-5 (53187) viditaM te mahArAja yathA bhImena rAkShasAH . hiDimbabakakirmIrA nihatA mama bAndhavAH .. 7\-177\-6 (53188) parAmarshashcha kanyAyA hiDimbAyAH kR^itaH purA . kimanyadrAkShasAnanyAnasmAMshcha paribhUya ha .. 7\-177\-7 (53189) tamahaM sagaNaM rAjansavAjirathaku~njaram . haiDimbiM cha sahAmAtyaM hantumabhyAgataH svayam .. 7\-177\-8 (53190) adya kuntIsutAnsarvAnvAsudevapurogamAn . hatvA sambhakShayiShyAmi sarvairanucharaiH saha .. 7\-177\-9 (53191) nivAraya balaM sarvaM vayaM yotsyAma pANDavAn .. 7\-177\-10 (53192) tasyaitadvachanaM shrutvA hR^iShTo duryodhanastadA . pratipUjyAbravIdvAkyaM bhrAtR^ibhiH parivAritaH .. 7\-177\-11 (53193) tvAM puraskR^itya sagaNaM vayaM yotsyAmahe parAn . na hi vairAntamanasaH sthAsyanti mama sainikAH .. 7\-177\-12 (53194) evamastviti rAjAnamuktvA rAkShasapu~NgavaH . abhyayAttvarito bhaimiM sahitaH puruShAdakaiH .. 7\-177\-13 (53195) dIpyamAnena vapuShA rathenAdityavarchasA . tAdR^ishenaiva rAjendra yAdR^ishena ghaTotkachaH .. 7\-177\-14 (53196) tasyApyatulanirghopo bahutoraNachitritaH . R^ikShacharmAvanadvA~Ngo nalvamAtro mahArathaH .. 7\-177\-15 (53197) tasyApi turagAH shIghrA hastikAyAH kharasvanAH . shataM yuktA mahAkAyA mAMsashoNitabhojanAH .. 7\-177\-16 (53198) tasyApi rathanirghopo mahAmegharavopamaH . syApi sumahachchApaM dR^iDhajyaM kanakojjvalam .. tasyApyakShasamA bANA rukma pu~NkhAH shilAshitAH . so.api vIro mahAbAhuryathaiva sa ghaTotkachaH .. 7\-177\-17 (53199) tasyApi gomAyubalAbhigupto babhUva keturjvalanArkatulyaH . sa chApi rUpeNa ghaTotkachasya shrImattamo hyantakasannikAshaH .. 7\-177\-19 (53200) dIptA~Ngado dIptakirITamAlI baddhasraguShNIShanibaddhakha~NgaH . gadI bhushuNDI musalI halI cha sharAsanI vAraNatulyavarShmA .. 7\-177\-20 (53201) rathena tenAnalavarchasA tadA vidrAvayanpANDavavAhinIM tAm . rarAja sahkhye parivartamAno vidyunmAlI megha ivAntarikShe .. 7\-177\-21 (53202) te chApi sarvapravarA narendrA mahAbalA varmimashcharmiNashcha . harShAnvitA yuyudhustasya rAjan samantataH pANDavayodhavIrAH .. .. 7\-177\-22 (53203) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe saptasaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 177 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 178 .. shrIH .. 7\.178\. adhyAyaH 178 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## bhImAlAyudhayoryuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-178\-0 (53204) sa~njaya uvAcha. 7\-178\-0x (4736) tamAgatamabhiprekShya bhImakarmANamAhave . harShamAhArayA~nchakruH kuravaH sarva eva te .. 7\-178\-1 (53205) tathaiva tava putrAste duryodhanapurogamAH . apluvAH plavamAsAdya tartukAmA ivArNavam .. 7\-178\-2 (53206) punarjAtamivAtmAnaM manvAnAH puruSharShabhAH . alAyudhaM rAkShasendraM svAgatenAbhyapUjayan .. 7\-178\-3 (53207) tasmiMstvamAnuShe yuddhe vartamAne mahAbhaye . karNarAkShasayornaktaM dAruNapratidarshane .. 7\-178\-4 (53208) `na drauNirna kR^ipadroNau na shalyo na cha mAdhavaH . eka eva tu tenAsIdyoddhA karNo raNe vR^iShA'.. 7\-178\-5 (53209) upapraikShanta pA~nchAlAH smayamAnAH sarAjakAH . vyabhramaMstAvakAshchApi ghUrNamAnAstatastataH .. 7\-178\-6 (53210) chukrushurnedamastIti droNadrauNikR^ipAdayaH . tatkarma dR^iShTvA sambhrAntA haiDimbasya raNAjire .. 7\-178\-7 (53211) sarvamAvignamabhavaddhAhAbhUtamachetanam . tava sainyaM mahArAja nirAshaM karNajIvite .. 7\-178\-8 (53212) duryodhanastu samprekShya karNamArtiM parAM gatam . alAyudhaM rAkShasendraM samAhUyedamabravIt .. 7\-178\-9 (53213) eSha vaikartanaH karNo haiDimbena samAgataH . kurute karma sumahadyadasyopayikaM mR^idhe .. 7\-178\-10 (53214) pashyaitAnpArthivA~nshUrAnnihatAnbhaimaseninA . nAnAshastrairabhihatAnpAdapAniva dantinA .. 7\-178\-11 (53215) tavaiSha bhAraH samare j~nAtimadhye mayA kR^itaH . tavaivAnumate vIra taM vikramya nibarhaya .. 7\-178\-12 (53216) purA vaikartanaM karNameSha pApo ghaTotkachaH . mAyAbalaM samAshritya karShayatyarikarshana .. 7\-178\-13 (53217) evamuktaH sa rAj~nA tu rAkShaso bhImavikramaH . tathetyuktvA mahAbAhurghaTotkachamupAdravat .. 7\-178\-14 (53218) tataH karNaM samutsR^ijya bhaimasenirapi prabho . pratyamitramupAyAntamardayAmAsa mArgaNaiH .. 7\-178\-15 (53219) tayoH samabhavadyuddhaM kruddhayo rAkShasendrayoH . mattayorvAsitAhetordIpayoriva kAnane .. 7\-178\-16 (53220) rakShasA vipramuktastu karNo.api rathinAM varaH . abhyadravadbhImasenaM rathenAdityavarchasA .. 7\-178\-17 (53221) tamAyAntamanAdR^itya dR^iShTvA grastaM ghaTotkacham . alAyudhena samare siMheneva gavAM patim .. 7\-178\-18 (53222) rathenAdityavapuShA bhImaH praharatAM varaH . kira~nCharaughAnprayayAvalAyudharathaM prati .. 7\-178\-19 (53223) tamAyAntamabhiprekShya sa tadA.alAyudhaH prabho . ghaTotkachaM samutsR^ijya bhImasenaM samAhvayat .. 7\-178\-20 (53224) taM bhImaH sahasA.abhyetya rAkShasAntakaraH prabho . sagaNaM rAkShasendraM taM sharavarShairavAkirat .. 7\-178\-21 (53225) tathaivAlAyudho rAja~nshilAdhautairajihmagaiH . abhyavarShata kaunteyaM punaHpunararindama .. 7\-178\-22 (53226) tathA te rAkShasAH sarve bhImasenamupAdravan . nAnApraharaNA bhImAstvatsutAnAM jayaiShiNaH .. 7\-178\-23 (53227) sa tADyamAno bahubhirbhImaseno mahAbalaH . pa~nchabhiH pa~nchabhiH sarvAMstAnavidhyachChitaiH sharaiH .. 7\-178\-24 (53228) te vadhyamAnA bhImena rAkShasAH krUrabuddhayaH . vinedustumulAnnAdAndudruvuste disho dasha .. 7\-178\-25 (53229) tAMstrAsyamAnAnbhImena dR^iShTvA rakSho mabahAlam . abhidudrAva vegena sharaishchainamavAkirat .. 7\-178\-26 (53230) taM bhImasenaH samare tIkShNAgrairakShiNochCharaiH .. 7\-178\-27 (53231) alAyudhastu tAnastAnbhImena vishikhAnraNe . chichCheda kAMshchitsamare tvarayA kAMshchidagrahIt .. 7\-178\-28 (53232) sa taM dR^iShTvA rAkShasendraM bhImo bhImaparAkramaH . gadAM chikShepa vegena vajrapAtopamAM tadA .. 7\-178\-29 (53233) tAmApatantIM vegena gadAM jvAlAkulAM tataH . gadayA tADayAmAsa sA gadA bhImamAvrajat .. 7\-178\-30 (53234) sa rAkShasendraM kaunteyaH sharavarShairavAkirat . tAnapyasyAkaronmoghAnrAkShaso nishitaiH sharaiH .. 7\-178\-31 (53235) te chApi rAkShasAH sarve rajanyAM bhImarUpiNaH . shAsanAdrAkShasendrasya nijaghnU rathaku~njarAn .. 7\-178\-32 (53236) pA~nchAlAH sR^i~njayAshchaiva vAjinaH paramadvipAH . na shAntiM lebhire tatra rAkShasairbhR^ishapIDitAH .. 7\-178\-33 (53237) taM tu dR^iShTvA mahAghoraM vartamAnaM mahAhavam . abravItpuNDarIkAkSho dhana~njayamidaM vachaH .. 7\-178\-34 (53238) pashya bhImaM mahAbAhuM rAkShasendravashaM gatam . padamasyAnugachCha tvaM mA vichAraya pANDava .. 7\-178\-35 (53239) dhR^iShTadyumnaH shikhaNDI cha yudhAmanyUttamaujasau . sahitau draupadeyAshcha karNaM yAntu mahArathAH .. 7\-178\-36 (53240) nakulaH sahadevashcha yuyudhAnashcha vIryavAn . itarAnrAkShasAnghnantu shAsanAttava pANDava .. 7\-178\-37 (53241) tvamapImAM mahAbAho chamUM droNapuraskR^itAm . mArayasva naravyAghra mahaddhi bhayamAgatam .. 7\-178\-38 (53242) evamukte tu kR^iShNena yathoddiShTA mahArathAH . jagmurvaikartanaM karNaM rAkShasAMshchaiva tAnraNe .. 7\-178\-39 (53243) atha pUrNAyatotsR^iShTaiH sharairAshIviShopamaiH . dhanushchichCheda bhImasya rAkShasendraH pratApavAn .. 7\-178\-40 (53244) hayAMshchAsya shitairbANaiH sArathiM cha mahAbalaH . jaghAna miShataH sa~Nkhye bhImasenasya rAkShasaH .. 7\-178\-41 (53245) so.avatIrya rathopasthAddhatAshvo hatasArathiH . tasmai gurvIM gadAM ghorAM vinadannutsasarja ha .. 7\-178\-42 (53246) tatastAM bhImanirghoShAmApatantIM mahAgadAm . gadayA rAkShaso ghoro nijaghAna nanAda cha .. 7\-178\-43 (53247) taddR^iShTvA rAkShasendrasya ghoraM karma bhayAvaham . bhImasenaH prahR^iShTAtmA gadAmAshu parAmR^ishat .. 7\-178\-44 (53248) tayoH samabhavadyuddhaM tumulaM nararakShasoH . gadAnipAtasaMhAdairbhuvaM kampayatorbhR^isham .. 7\-178\-45 (53249) gadAvimuktau tau bhUyaH samAsAdyetaretaram . muShTibhirvajrasaMhAdairanyonyamabhijaghnatuH .. 7\-178\-46 (53250) rathachakrairyugairakShairadhiShThAnairupaskaraiH . yathAsannamupAdAya nijaghnaturamarShaNau .. 7\-178\-47 (53251) tau vikSharantau rudhiraM samAsAdyetaretaram . mattAviva mahAnAgau chakR^ipAte punaH punaH .. 7\-178\-48 (53252) tAvapashyadvR^iShIkeshaH pANDavAnAM hite rataH . sa bhImasenarakShArthaM haiDimbiM paryachodayat .. .. 7\-178\-49 (53253) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe aShTasaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 178 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-178\-5 mAdhavaH kR^itavarmA .. 5\-178\-7 idamasmatsainyam .. 5\-178\-178 aShTasaptatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 179 .. shrIH .. 7\.179\. adhyAyaH 179 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## ghaTotkachenA.alAyudhavadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-179\-0 (53254) sa~njaya uvAcha. 7\-179\-0x (4737) saMdR^ishya samare bhImaM rakShasA grastamantikAt . vAsudevo.avravIdrAjanghaTotkachamidaM vachaH .. 7\-179\-1 (53255) pashya bhImaM mahAbAho rakShasA grastamAhave . pashyatAM sarvasainyAnAM tava chaiva mahAdyute .. 7\-179\-2 (53256) sa karNaM tvaM samutsR^ijya rAkShasendramalAyudham . jahi kShipraM mahAbAho pashchAtkarNaM badhiShyasi .. 7\-179\-3 (53257) sa vArShNeyavachaH shrutvA karNamutsR^ijya vIryavAn . yuyudhe rAkShasendreNa bakabhrAtrA ghaTotkachaH .. 7\-179\-4 (53258) tayoH sutumulaM yuddhaM babhUva nishi rakShasoH . alAyudhasya chaivograM heDimbeshchApi bhArata .. 7\-179\-5 (53259) alAyudhasya yodhAMshcha rAkShasAnbhImadarshanAn . vegenApatataH shUrAnpragR^ihItasharAsanAn .. 7\-179\-6 (53260) AttAyudhaH susa~Nkruddho yuyudhAno mahArathaH . nakulaH sahadevashcha chichChidurnishitaiH sharaiH .. 7\-179\-7 (53261) sarvAMshcha samare rAjankirITI kShatriyarShabhAn . parichikShepa bIbhatsuH sarvataH prakira~nCharAn .. 7\-179\-8 (53262) karNashcha samare rAjanvyadrAvayata pArthivAn . dhR^iShTadyumnashikhaNDyAdInpA~nchAlAnAM pahArathAn .. 7\-179\-9 (53263) tAnvadhyamAnAndR^iShTvA.atha bhImo bhImaparAkramaH . abhyayAttvaritaH karNaM vishikhAnprakiranraNe .. 7\-179\-10 (53264) tataste.apyAyayurhatvA rAkShasAnyatra sUtajaH . nakulaH sahadevashcha sAtyakishcha mahArathaH . te karNe yodhayAmAsuH pA~nchAlA droNameva tu .. 7\-179\-11 (53265) alAyudhastu sa~Nkruddho ghaTotkachamarindamam . parigheNAtikAyena tADayAmAsa mUrdhani .. 7\-179\-12 (53266) sa tu tena prahAreNa bhaimasenirmahAbalaH . IShanmUrChitamAtmAnamastambhayata vIryavAn .. 7\-179\-13 (53267) tato dIptAgnisa~NkAshAM shataghaNTAmala~NkR^itAm . chikShepa tasmai samare gadAM kA~nchanabhUShitAm .. 7\-179\-14 (53268) sA hayAMshcha rathaM chAsya sArathiM cha mahAsvanA . chUrNayAmAsa vegena visR^iShTA bhImakarmaNA .. 7\-179\-15 (53269) sa bhagnahayachakrAkShAdvishIrNadhvajakUbarAt . utpapAta rathAttUrNaM mAyAmAsthAya rAkShasIm .. 7\-179\-16 (53270) sa samAsthAya mAyAM tu vavarSha rudhiraM bahu . vidyudvibhrAjitaM chAsIttumulAbhrAkulaM nabhaH .. 7\-179\-17 (53271) tato vajranipAtAshcha sAshanistanayitnavaH . mahAMshchaTachaTAshabdastatrAsIchcha mahAhave .. 7\-179\-18 (53272) tAM prekShya mahatIM mAyAM rAkShaso rAkShasasya cha . Urdhvamutpatya haiDimbistAM mAyAM mAyayA.avadhIt .. 7\-179\-19 (53273) so.abhivIkShya hatAM mAyAM mAyAvI mAyayaiva hi . ashmavarShaM sutumulaM visasarja ghaTotkache .. 7\-179\-20 (53274) ashmavarShaM sa taM ghoraM sharavarSheNa vIryavAn . dikShu vidhvaMsayAmAsa tadadbhutamivAbhavat .. 7\-179\-21 (53275) tato nAnApraharaNairanyonyamabhivarShatAm . AyasaiH parighaiH shUlairgadAmusalamudgaraiH .. 7\-179\-22 (53276) pinAkaiH karavAlaishcha tomaraprAsakampanaiH . nArAchairnishitairbhallaiH sharaishchakraiH parashvathaiH .. 7\-179\-23 (53277) ayoguDairbhiNDipAlairgoshIrSholUkhalairapi . utpATitairmahAshAkhairvividhairjagatIruhaiH .. 7\-179\-24 (53278) shamIpIlUkadambaishcha champakaishchaiva bhArata . i~NgudairbadarIbhishcha kovidAraishcha puShpitaiH .. 7\-179\-25 (53279) palAshaishchArimedaishcha plukShanyagrodhapippalaiH . mahadbhiH samare tasminnyonyamabhijaghnatuH .. 7\-179\-26 (53280) vipulaiH parvatAgraishcha nAnAdhAtubhirAchitaiH . teShAM shabdo mahAnAsIdvajrANAM bhidyatAmiva .. 7\-179\-27 (53281) yuddhaM samabhavaddhoraM bhaimyalAyudhayornR^ipa . harIndrayoryathA rAjanvAlisugrIvayoH purA .. 7\-179\-28 (53282) tau yuddhvA vividhairghorairAyudhairvishikhaistathA . utsR^ijya cha shitau kha~NkhAgavanyomabhipetatuH .. 7\-179\-29 (53283) tAvanyonyamabhidrutya kesheShu sumahAbalau . bhujAbhyAM paryagR^ihNItAM mahAkAyau mahAbalau .. 7\-179\-30 (53284) tau svinnagAtrau prasvedaM susruvAte janAdhipa . rudhiraM cha mahAkAyAvativR^iShTAvivAmbudau .. 7\-179\-31 (53285) athAbhipatya vegena samuddhAmya cha rAkShasam . balenAkShipya haiDimbishchakartAsya shiro mahat .. 7\-179\-32 (53286) so.apahR^itya shirastasya kuNDalAbhyAM vibhUpitam . tadA sutumulaM nAdaM nanAda sumahAbalaH .. 7\-179\-33 (53287) hataM dR^iShTvA mahAkAyaM bakaj~nAtimarindamam . pA~nchAlAH pANDavAshchaiva siMhanAdAnvinedire .. 7\-179\-34 (53288) tato bherIsahasrANi sha~NkhAnAmayutAni cha . avAdayanpANDaveyA rAkShase nihate yudhi .. 7\-179\-35 (53289) atIva sA nishA teShAM babhUva vijayAvahA . vidyotamAnA vibabhau samantAddIpamAlinI .. 7\-179\-36 (53290) alAyudhasya tu shiro bhaimasenirmahAbalaH . duryodhanasya pramukhe chikShepa gatachetasaH .. 7\-179\-37 (53291) atha duryodhano rAjA dR^iShTvA hatamalAyudham . babhUva paramodvignaH saha sainyena bhArata .. 7\-179\-38 (53292) tena hyasya pratij~nAtaM bhImasenamahaM yudhi . hanteti svayamAgamya smaratA vairamuttamam .. 7\-179\-39 (53293) dhruvaM sa tena hantavya ityamanyata pArthivaH . jIvitaM chirakAlaM bhrAtR^INAM chApyamanyata .. 7\-179\-40 (53294) sa taM dR^iShTvA vinihataM bhImasenAtmajena vai . pratij~nAM bhImasenasya pUrNAmevAbhyamanyata .. .. 7\-179\-41 (53295) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe ekonAshItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 179 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-179\-28 harIndrayoH siMhamukhyayoH .. 5\-179\-179 ekonAshItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 180 .. shrIH .. 7\.180\. adhyAyaH 180 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## karNena ghaTotkachavadhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-180\-0 (53296) sa~njaya uvAcha. 7\-180\-0x (4738) nihatyAlAyudhaM rakShaH prahR^iShTAtmA ghaTotkachaH . nanAda vividhAnnAdAnvAhinyA pramukhe tava .. 7\-180\-1 (53297) tasya taM tumulaM shabdaM shrutvA hR^idayakampanam . tAvakAnAM mahArAja bhayamAsItsudAruNam .. 7\-180\-2 (53298) alAyudhaviShaktaM tu bhaimaseniM mahAbalam . dR^iShTvA karNo mahAbAhuH pA~nchAlAnsamupAdravat .. 7\-180\-3 (53299) dashabhirdashabhirbANairdhR^iShTadyumnashikhaNDinau . dR^iDhaiH pUrNAyatotsR^iShTairbibheda nataparvabhiH .. 7\-180\-4 (53300) tataH paramanArAchairyudhAmanyUttamaujasau . sAtyakiM cha rathodAraM kampayamAsa mArgaNaiH .. 7\-180\-5 (53301) teShAmapyasyatAM sa~Nkhye sarveShAM savyadakShiNam . maNDalAnyeva chApAni vyadR^ishyanta janAdhipa .. 7\-180\-6 (53302) teShAM jyAtalanirghoSho rathanemisvanashcha ha . meghAnAmiva gharmAnte babhUva tumulo nishi .. 7\-180\-7 (53303) jyAnemighoShastanayitnumAnvai dhanustaTinmaNDalaketushR^i~NgaH . sharaughavarShAkulavR^iShTimAMshcha sa~NkrAmameghaH sa babhUva rAjan .. 7\-180\-8 (53304) tadadbhutaM shaila ivAprakampo varShaM mahAshailasamAnasAraH . vidhvaMsayAmAsa raNe narenadra vaikartanaH shatrugaNAvamardI .. 7\-180\-9 (53305) tato.atulairvajranipAtakalpaiH shitaiH sharaiH kA~nchanachitrapu~NkhaiH . shatrUnvyapohatsamare mahAtmA vaikartanaH putrahite rataste .. 7\-180\-10 (53306) sa~nChinnabhinnadhvajinashcha kechi\-\- tkechichCharairarditabhinnadehAH . kechidvisUtA vihayAshcha kechi\-\- dvaikartanenAshu kR^itA babhUvuH .. 7\-180\-11 (53307) avindamAnAstvatha sharma sa~Nkhye yaudhiShThiraM te balamabhyapadyan . tAnprekShya bhagnAnvimukhIkR^itAMshcha ghaTotkacho roShamatIva chakre .. 7\-180\-12 (53308) AsthAya taM kA~nchanaratnachitraM rathottamaM siMhavatsannanAda . vaikartanaM karNamupetya chApi vivyAdha vajrapratimaiH pR^iShatkaiH .. 7\-180\-13 (53309) tau karNinArAchashilImukhaishcha nAlIkadaNDAsanavatsadantaiH . varAhakarNaiH savipAThashR^i~Ngai\- kShurapravarShaishcha vinedatuH kham .. 7\-180\-14 (53310) tadbANadhArAvR^itamantarikShaM tiryaggatAbhiH samare rarAja . suvarNapu~NkhajvalitaprabhAbhi\-\- rvichitrapuShpAbhiriva prajAbhiH .. 7\-180\-15 (53311) samAhitAvapratimaprabhAvA\-\- vanyonyamAjaghnaturuttamAstraiH . tayorhi vIrottamayorna kashchi\-\- ddadarsha tasminsamare visheSham .. 7\-180\-16 (53312) atIva tachchitramatulyarUpaM babhUva yuddhaM ravibhImasUnvoH . samAkulaM shastranipAtaghoraM divIva rAhvaMshumatoH pramattam .. 7\-180\-17 (53313) sa~njaya uvAcha. 7\-180\-18x (4739) ghaTotkachaM yadA karNo na visheShayate nR^ipa . tataH prAdushchakArogramattramastravidAM varaH .. 7\-180\-18 (53314) tenAstreNAvadhIttasya rathaM sahayasArathim . virathashchApi haiDimbiH kShipramantaradhIyata .. 7\-180\-19 (53315) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-180\-20x (4740) tasminnantarhite tUrNaM kuTayodhini rAkShase . mAmakaiH pratipannaM yattanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-180\-20 (53316) sa~njaya uvAcha. 7\-180\-21x (4741) antarhitaM rAkShasendraM viditvA samprAkroshankuravaH sarva eva . kathaM nAyaM rAkShasaH kUTayodhI hanyAtkarNaM samare.adR^ishyamAnaH .. 7\-180\-21 (53317) tataH karNo laghuchitrAstrayodhI sarvA dishaH prAvR^iNodbANajAlaiH . na vai ki~nchitprApatattatra bhUtaM tamobhUte sAyakairantarikShe .. 7\-180\-22 (53318) naivAdadAno na cha sandadhAno na cheShudhIspR^ishamAnaH kAragraiH . adR^ishyadvai lAghavAtsUtaputraH sarvaM bANaishChAdayAno.antarikSham .. 7\-180\-23 (53319) tato mAyAM dAruNAmantarikShe ghorAM bhImAM vihitAM rAkShasena . apashyAma lohitAbhraprakAshAM dedIpyantImagnishikhAmivogrAm .. 7\-180\-24 (53320) tatastasyAM vidyutaH prAdurAsa\-\- nnulkAshchApi jvalitAH kauravendra . ghopashchAsyaH prAdurAsItsughoraH sahasrasho nadatAM dundubhInAm .. 7\-180\-25 (53321) tataH sharAH prApatanrukmapu~NkhAH shaktyR^iShTiprAsamusalAnyAyudhAni . parashvathAstailadhautAshcha kha~NgAH pradIptAgrAstomarAH paTTasAshcha .. 7\-180\-26 (53322) mayUkhinaH parighA lohabaddhA gadAshchitrAH shitadhArAshcha shUlAH . gurvyo gadA hemapaTTAvanaddhAH shataghnyashcha prAdurAsansamantAt .. 7\-180\-27 (53323) mahAshilAshchApataMstatratatra sahasrashaH sAshanayashcha vajrAH . chakrANi chAnekashatakShurANi prAdurbabhUvurjvalanaprabhANi .. 7\-180\-28 (53324) tAM shaktipAShANaparashvathAnAM prAsAsivajrAshanimudgarANAm . vR^iShTiM vishAlAM jvalitAM patantIM karNaH sharaughairna shashAka hantum .. 7\-180\-29 (53325) sharAhatAnAM patatAM hayAnAM vajrAhatAnAM cha tathA gajAnAm . shilAhatAnAM cha mahArathAnAM mahAnninAdaH patatAM babhUva .. 7\-180\-30 (53326) subhImanAnAvidhashastrapAtai\-\- rghaTotkachenAbhihataM samantAt . dauryodhanaM vai balamArtarUpa\-\- mAvartamAnaM dadR^ishe bhramattat .. 7\-180\-31 (53327) hAhAkR^itaM samparivartamAnaM saMlIyamAnaM cha viShaNNarUpam . te tvAryabhAvAtpuruShapravIrAH parA~NmukhA no babhUvustadAnIm .. 7\-180\-32 (53328) tAM rAkShasIM bhImarUpAM sughorAM vR^iShTiM mahAshastramayIM patantIm . dR^iShTvA balaughAMshcha nipAtyamAnA\-\- nmahadbhayaM tava putrAnvivesha .. 7\-180\-33 (53329) shivAshcha vaishvAnaradIptajihvAH subhImanAdAH shatasho nadantIH . rakShogaNAnnardatashchApi vIkShya narendra yodhA vyathitA babhUvuH .. 7\-180\-34 (53330) te dIptajihvAnalatIkShNadaMShTrA vibhIShaNAH shailanikAshakAyAH . nabhogatAH shaktiviShaktahastA meghA vyamu~nchanniva vR^iShTimugrAm .. 7\-180\-35 (53331) tairAhatAste sharashaktishUlai\-\- rgadAbhirugraiH parighaishcha dIptaiH . vajraiH pinAkairashaniprahAraiH shataghnichakrairbhathitAshcha petuH .. 7\-180\-36 (53332) shUlA bhushuNDyo.ashmaguDAH shataghnyaH sthUlAshcha kArShNAyasapaTTanadvAH . te.avAkiraMstava putrasya sainyaM tato raudraM kashmalaM prAdurAsIt .. 7\-180\-37 (53333) vikIrNAntrA vihatairuttamA~NgaiH sambhagnA~NgaH shishyire tatra shUrAH . ChinnA hayAH ku~njarAshchApi bhagnA na muchyante yAchamAnAH subhItAH .. 7\-180\-38 (53334) evaM mahachChastravarShaM sR^ijanta\-\- ste yAtudhAnA bhuvi ghorarUpAH . mAyAH sR^iShTAstatra ghaTotkachena nAmu~nchanvai yAchamAnaM na bhItam .. 7\-180\-39 (53335) tasminghore kuruvIrAvamarde kAlotsR^iShTe kShatriyANAmabhAve . te vai bhagnAH sahasA vyadravanta prAkroshantaH kauravAH sarva eva .. 7\-180\-40 (53336) palAyadhvaM kuravo naitadasti sendrA devA ghnanti naH pANDavArthe . tathA teShAM majjatAM bhAratAnAM tasmindvIpaH sUtaputro babhUva .. 7\-180\-41 (53337) tasminsa~Nkrande tumule vartamAne sainye bhagne lIyamAne kurUNAm . annIkAnAM pravibhAge prakAshe na j~nAyante kuravo netare cha .. 7\-180\-42 (53338) nirmaryAde vidrave ghorarUpe sarvA dishaH prekShamANAH sma shUnyAH . tAM shastravR^iShTimurasA gAhamAnaM karNaM smaikaM tatra rAjannapashyan .. 7\-180\-43 (53339) tato bANairAvR^iNodantarikShaM divyAM mAyAM yodhayanrAkShasasya . hImAnkurvanduShkaraM chAryakarma naivAmuhyatsaMyuge sUtaputraH .. 7\-180\-44 (53340) tato bhItAH samudaikShanta karNaM rAjansarve saindhavA bAhlikAshcha . asammohaM pUjayanto.asya sa~Nkhye sampashyanto vijayaM rAkShasasya .. 7\-180\-45 (53341) tenotsR^iShTA chakrayuktA shataghnI samaM sarvAMshchaturo.ashvA~njaghAna . te jAnubhirjagatImanvapadya\-\- ngatAsavo nirdashanAkShijihvAH .. 7\-180\-46 (53342) tato hatAshvAdavaruhya yAnA\-\- dantarmanAH kuruShu prAdruvatsu . divye chAstre mAyayA vadhyamAne naivAmuhyachchintayantprAptakAlam .. 7\-180\-47 (53343) tato.abruvankuravaH sarva eva karNaM dR^iShTvA ghorarUpAM cha mAyAm . shaktyA rakSho jahi karNAdya tUrNaM nashyantyete kuravo dhArtarAShTrAH .. 7\-180\-48 (53344) kariShyataH ki~ncha no bhImapArthau tapantamenaM jahi pApaM nishIthe . yo naH sa~NgrAmAddhorarUpAdvimuchye\-\- tsa naH pArthAnsabAlAnyodhayeta .. 7\-180\-49 (53345) tasmAdenaM rAkShasaM ghorarUpaM shaktyA jahi tvaM dattayA vAsavena . mA kauravAH sarva evendrakalpA rAtriyuddhe karNa neshuH sayodhAH .. 7\-180\-50 (53346) sa vadhyamAno rakShasA vai nishIthe dR^iShTvA rAjaMstrAsyamAnaM balaM cha . mahachChrutvA ninadaM kauravANAM matiM dadhre shaktimokShAya karNaH .. 7\-180\-51 (53347) sa vai kruddhaH siMha ivAtyamarShI nAmarShayanpratighAtaM raNe.asau . shaktiM shreShThAM vaijayantImasahyAM samAdade tasya vadhaM chikIrShan .. 7\-180\-52 (53348) yA.asau rAjannihitA varShapUgA\-\- nvadhAyAjau satkR^itA phalgunasya . yAM vai prAdAtsUta putrAya shakraH shaktiM shreShThAM kuNDalAbhyAM nimAya .. 7\-180\-53 (53349) tAM vai shaktiM lelihAnAM pradIptAM pAshairyuktAmantakasyeva jihvAm . mR^ityoH svasAraM jvalitAmivolkAM vaikartanaH prAhiNodrAkShasAya .. 7\-180\-54 (53350) tAmuttamAM parakAyAvahantrIM dR^iShTvA shaktiM bAhusaMsthAM jvalantIm . bhItaM rakSho vipradudrAva rAjan kR^itvA.a.atmAnaM vindhyatulyapramANam .. 7\-180\-55 (53351) dR^iShTvA shaktiM karNabAhvantarasthAM nedurbhUtAnyantarikShe narendra . vavurvAtAstumulAshchApi rAja\-\- nsanirghAtA chAshanirgAM jagAma .. 7\-180\-56 (53352) sA tAM mAyAM bhasma kR^itvA jvalantI bhittvA gADhaM hR^idayaM rAkShasasya . UrdhvaM yayau dIpyamAnA nishAyAM nakShatrANAmantarANyAvivesha .. 7\-180\-57 (53353) sa nirbhinno vividhairastrapUgai\-\- rdivyairnAgairmAnuShai rAkShasaishcha . nadannAdAnvividhAnbhairavAMshcha prANAniShTAMstyAjitaH shakrashaktyA .. 7\-180\-58 (53354) idaM chAnyachchitramAshcharyarUpaM chakArAsau karma shatrukShayAya . tasminkAle shaktinirbhinnamarmA babhau rAja~nshailameghaprakAshaH .. 7\-180\-59 (53355) tato.antarikShAdapatadgatAsuH sa rAkShasendro bhuvi bhinnadehaH . avAkshirAH stabdhagAtro vijihvo ghaTotkacho mahadAsthAya rUpam .. 7\-180\-60 (53356) sa tadrUpaM bhairavaM bhImakarmA bhImaM kR^itvA bhaimaseniH papAta . hato.apyevaM tava sainyaikadesha\-\- mapothayatsvena dehena rAjan .. 7\-180\-61 (53357) patadrakShaH svena kAyena tUrNa\-\- matipramANena vivardhatA cha . priyaM kurvanpANDavAnAM gatAsu\-\- rakShauhiNIM tava tUrNaM jaghAna .. 7\-180\-62 (53358) tato mishrAH prANadansiMhanAdai\-\- rbheryaH sha~NkhA murajAshchAnakAshcha . dagdhAM mAyAM nihataM rAkShasaM cha dR^iShTvA hR^iShTvAH prANadankauraveyAH .. 7\-180\-63 (53359) tataH karNaH kurubhiH pUjyamAno yathA shakro vR^itravadhe marudbhiH . anvArUDhastava putrasya yAnaM hR^iShTashchApi prAvishattatsvasainyam .. .. 7\-180\-64 (53360) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe ashItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 180 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-180\-8 ketushR^i~NgaH dhvajashikharaH .. 5\-180\-15 tiryaggatAbhiriShupa~Nktibhiriti sheShaH .. 5\-180\-20 pratipannaM kartavyatvena j~nAtamanuShThitaM cha .. 5\-180\-23 adR^ishyAt adR^ishyata .. 5\-180\-43 urasA hArdabalena .. 5\-180\-180 ashItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 181 .. shrIH .. 7\.181\. adhyAyaH 181 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## ghaTotkachanidhanAtsarveShu shochatsu harShAdAtmAnaM pariShvajamAnaM kR^iShNaM pratyarjunena harSha~NetuprashnaH .. 1 .. kR^iShNena tadabhidhAnapUrvakaM karNaprabhAvaprashaMsanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-181\-0 (53361) `dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-181\-0x (4742) tasminhate mahAmAye mahAtejasi rAkShase . amarShitAH pANDaveyAH kimakurvanmahAraNe .. 7\-181\-1 (53362) marditAshcha bhR^ishaM yuddhe kimakurvanta sa~njaya .. 7\-181\-2 (53363) ye cha te.abhyadravandroNaM vyUDhAnIkaM prahAriNaH . sR^i~njayAH saha pA~nchAlaiste.arurvankiM mahAraNe .. 7\-181\-3 (53364) saumadattivadhAddroNamAyattaM saindhavasya cha . amarShAjjIvitaM tyaktvA gAhamAnaM varUthinIm .. 7\-181\-4 (53365) jR^imbhamANamiva vyAghraM vyAttAnanamivAntakam . kathaM pratyudyayurdroNamajayyaM kurusR^i~njayAH .. 7\-181\-5 (53366) AchAryaM ye cha rakShanti duryodhanapurogamAH . drauNikarNakR^ipAstAta te hyakurvankimAhave .. 7\-181\-6 (53367) bhAradvAjaM jighAMsantau savyasAchivR^ikodarau . ArchChatAM mAmakAnyuddhe kathaM sa~njaya shaMsa me .. 7\-181\-7 (53368) sindhurAjavadheneme ghaTotkachavadhena te . amarShitAshcha sa~NkruddhA raNaM chakruH kathaM yudhi'.. 7\-181\-8 (53369) sa~njaya uvAcha. 7\-181\-9x (4743) haiDimbiM nihataM dR^iShTvA vishIrNamiva parvatam . babhUvuH pANDavAH sarve shokabAShpAkulekShaNAH .. 7\-181\-9 (53370) vAsudevastu harSheNa mahatA.abhipariplutaH . nanAda siMhavannAdaM vyathayanniva bhArata .. 7\-181\-10 (53371) hataM ghaTotkachaM j~nAtvA vAsudevaH pratApavAn . vinadya cha mahAnAdaM paryaShvajata phalgunam .. 7\-181\-11 (53372) sa vinadya mahAnAdamabhIshUnsanniyamya cha . nanarta harShasaMvIto vAtoddhUta iva drumaH .. 7\-181\-12 (53373) tataH pariShvajya punaH pArthamAsphoTya chAsakR^it . rathopasthagato dhImAnprANadatpunarachyutaH .. 7\-181\-13 (53374) prahR^iShTamanasaM j~nAtvA vAsudevaM mahAbalaH . arjuno.athAbravIdrAjannAtihR^iShTamanA iva .. 7\-181\-14 (53375) atiharSho.ayamasthAne tavAdya madhusUdana . shokasthAne tu samprApte haiDimbasya vadhena tu .. 7\-181\-15 (53376) vimukhAnIha sainyAni hataM dR^iShTvA ghaTotkacham . vayaM cha bhR^ishamudvignA heDimbestu nipAtanAt .. 7\-181\-16 (53377) naitatkAraNamalpaM hi bhaviShyati janArdana . tadadya shaMsa me pR^iShTaH satyaM satyavatAM vara .. 7\-181\-17 (53378) yadyetanna rahasyaM te vaktumarhasyarindama . dhairyasya vikR^itiM brUhi tvamadya madhusUdana .. 7\-181\-18 (53379) samudrasyeva saMshoShaM meroriva visarpaNam . tathaitadadya manye.ahaM tava karma janArdana .. 7\-181\-19 (53380) vAsudeva uvAcha. 7\-181\-20x (4744) atiharShamimaM prAptaM shR^iNu me tvaM dhana~njaya . atIva manasaH sadyaH prasAdakaramuttamam .. 7\-181\-20 (53381) shaktiM ghaTotkachenemAM vyaMsayitvA mahAdyute . karNaM nihatamevAjau viddhi sadyo dhana~njaya .. 7\-181\-21 (53382) shaktihastaM punaH karNaM ko loke.asti pumAniha . ya enamabhitastiShThetkArtikeyamivAhave .. 7\-181\-22 (53383) diShTyA.apanItakavacho diShTyA.apahR^itakuNDalaH . diShTyA sA vyaMsitA shaktiramoghA.asya ghaTotkache .. 7\-181\-23 (53384) yadi hi syAtsakavachastathaiva syAtsakuNDalaH . sAmarAnapi lokAMstrInekaH karNo jayedraNe .. 7\-181\-24 (53385) vAsavo vA kubero vA varuNo vA jaleshvaraH . yamo vA notsahetkarNaM raNe pratisamAsitum .. 7\-181\-25 (53386) gANDIvamudyamya bhavAMshchakraM chAhaM sudarshanam . na shaktau svo raNe jetuM tathAyuktaM nararShabham .. 7\-181\-26 (53387) tvaddhitArthaM tu shakreNa mAyApahR^itakuNDalaH . vihInakavachashchAyaM kR^itaH parapura~njayaH .. 7\-181\-27 (53388) utkR^itya kavachaM yasmAtkuNDale vimale cha te . prAdAchChakrAya vai karNastasmAdvaikartanaH smR^itaH .. 7\-181\-28 (53389) AshiviSha iva krudvaH stambhito mantratejasA . tathA.adya bhAti karNo me shAntajvAla ivAnalaH .. 7\-181\-29 (53390) yadAprabhR^iti karNAya shaktirdattA mahAtmanA . vAsavena mahAbAho kShiptA yA.asau ghaTatkache .. 7\-181\-30 (53391) kuNDalAbhyAM nimAyAtha divyena kavachena cha . tAM prApyAmanyata vR^iShA satataM tvAM hataM raNe .. 7\-181\-31 (53392) evaM gato.api shakyo.ayaM hatuM nAnyena kenachit . R^ite tvAM puruShavyAghra shape satyena chAnagha .. 7\-181\-32 (53393) brahmaNyaH satyavAdI cha sapasvI niyatavrataH . ripuShvapi dayAvAMshcha tasmAtkarNo vR^iShA smR^itaH .. 7\-181\-33 (53394) yuddhashauNDo mahAbAhurnityodyatasharAsanaH . kesarIva vane nardanmattamAta~NgayUthapAn . vimardanrathashArdUlAnrAjate raNamUrdhani##xxx## .. 7\-181\-34 (53395) madhyaMgata ivAdityo yo na shakyo nirIkShitum . tvadIyaiH puruShavyAghra yodhamukhyairmahAtsabhiH .. 7\-181\-35 (53396) sharajAlasahasrAMshuH sharadIva di##xxxx## .. 7\-181\-36 (53397) tapAnte jalado yadvachCharadhArAH kSharanmuhuH . divyAstrajaladaH karNaH parjanya iva vR^iShTimAn .. 7\-181\-37 (53398) tridashairapi chAsyadbhiH sharavarShaM samantataH . ashakyastadayaM jetuM sravadbhirmAMsashoNitam .. 7\-181\-38 (53399) kavachena vihInashcha kuNDalAbhyAM cha pANDava . so.adya mAnuShatAM prApto vimuktaH shakradattayA .. 7\-181\-39 (53400) eko hi yogo.asya bhavedvadhAya chChidre hyenaM svapramattaH pramattam . kR^ichChraM prAptaM rathachakre vimagne hanyAH pUrvaM tvaM tu saMj~nAM vichArya .. 7\-181\-40 (53401) na hyudyatAstraM yudhi hanyAdajayya\-\- mapyekavIro balabhitsavajraH .. 7\-181\-41 (53402) jarAsandhashchedirAjo mahAtmA mahAbAhushchaikalavyo niShAdaH . ekaikasho nihatAH sarva ete yogaistaistaistvaddhitArthaM mayaiva .. 7\-181\-42 (53403) athApare nihatA rAkShasendrA hiDimbakirmIrabakapradhAnAH . alAyudhaH parachakrAvamardI ghaTotkachashchograkarmA tarasvI .. .. 7\-181\-43 (53404) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe ekAshItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 181 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-181\-18 dhairyasya vaikR^itaM iti jha . pAThe asmatpakShakShayeNa tava harSho.asmaddhairyavinAshaka ityarthakhaH .. 5\-181\-31 kuNDalAbhyAM nimAya vinimayaM kR^itvA .. 5\-181\-33 vR^iShA dharmapradhAnaH .. 5\-181\-37 parjanya_iva vR^iShTimAn . netA netR^ibhirasyadbhiH sharavarShANi varShatAm. so.adya mAnuShatAmityAdi ka.Ta.Da.pAThaH .. 5\-181\-181 ekAshItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 182 .. shrIH .. 7\.182\. adhyAyaH 182 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## shrIkR^iShNenArjunamprati jarAsandhAdiparAkramakathanapUrvakaM teShAM durjayatayA pUrvameva svenopAyairhananakathanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-182\-0 (53405) arjuna uvAcha. 7\-182\-0x (4745) kathamasmaddhitArthaM te kaishcha yogairjanArdana . jarAsandhaprabhR^itayo ghAtitAH pR^ithivIshvarAH .. 7\-182\-1 (53406) vAsudeva uvAcha. 7\-182\-2x (4746) jarAsandhashchedirAjo naiShAdishcha mahAbalaH . yadi syurna hatAH pUrvamidAnIM syurbhaya~NkarAH .. 7\-182\-2 (53407) duryodhanastAnavashyaM vR^iNuyAdrathasattamAn . te.asmAsu nityavidviShTAH saMshrayeyushcha kauravAn .. 7\-182\-3 (53408) te hi vIrA maheShvAsAH kR^itAstrA dR^iDhayodhinaH . dhArtarAShTrachamUM kR^itsnAM rakSheyuramarA iva .. 7\-182\-4 (53409) sUtaputro jarAsandhashchedirAjo niShAdajaH . suyodhanaM samAshritya taperanpR^ithivImimAm .. 7\-182\-5 (53410) yogairabhihatA yaiste tanme shR^iNu dhana~njaya . ajayyA hi vinA yogairmR^idhe te daivatairapi .. 7\-182\-6 (53411) ekaiko hi pR^ithak teShAM samastAM ripuvAhinIm . yodhayetsamare pArtha lokapAlAbhirakShitAm .. 7\-182\-7 (53412) jarAsandho hi ruShito rauhiNeyapradharShitaH . asmadvadhArthaM chikShepa gadAM vai sarvaghAtinIm .. 7\-182\-8 (53413) sImantamiva kurvANA nabhasaH pAvakaprabhA . adR^ishyatApatantI sA shakrumuktA yathA.ashaniH .. 7\-182\-9 (53414) tAmApatantIM dR^iShTvaiva gadAM rohiNinandanaH . pratighAtArthamastraM vai sthUNAkarNamavAsR^ijat .. 7\-182\-10 (53415) astravegapratihatA sA gadA prApatadbhuvi . dArayantI dharAM devIM kampayantIva parvatAn .. 7\-182\-11 (53416) tatra sA rAkShasI ghorA jarAnAmnI suvikramA . sandadhe sA hi sa~njAtaM jarAsandhamarindamam .. 7\-182\-12 (53417) dvAbhyAM jAto hi mAtR^ibhyAmardhadehaH pR^ithakpR^ithak . jarayA sandhito yasmAjjarAsandhastato.abhavat .. 7\-182\-13 (53418) sA tu bhUmiM gatA pArtha hatA sasutabAndavA . gadayA tena chAstreNa sthUNAkarNena rAkShasI .. 7\-182\-14 (53419) vinAbhUtaH sa gadayA jarAsandho mahAmR^idhe . nihato bhImasenena pashyataste dhana~njaya .. 7\-182\-15 (53420) yadi hi syAdgadApANirjarAsandhaH pratApavAn . sendrA devA na taM hantuM raNe shaktA narottama .. 7\-182\-16 (53421) tvaddhitArthaM cha naiShAdira~NguShThena viyojitaH . droNenAchAryakaM kR^itvA ChadmanA satyavikramaH .. 7\-182\-17 (53422) sa tu baddhA~NgulitrANo naiShAdirdR^iDhavikramaH . atimAnI vachanaro babhau rAma ivAparaH .. 7\-182\-18 (53423) ekalavyaM hi sA~NguShThamashaktA devadAnavAH . sarAkShasoragAH pArtha vijetuM yudhi karhichit .. 7\-182\-19 (53424) kimu mAnuShamAtreNa shakyaH syAtprativIkShitum . dR^iDhamuShTiH kR^itI nityamasyamAno divAnisham .. 7\-182\-20 (53425) tvaddhitArthaM tu sa mayA hataH sa~NgrAmamUrdhani .. 7\-182\-21 (53426) chedirAjashcha vikrAntaH pratyakShaM nihatastava . sa chApyashakyaH sa~NgrAme jetuM sarvasurAsuraiH .. 7\-182\-22 (53427) vadhArthaM tasya jAto.ahamanyeShAM cha suradviShAm . tvatsahAyo naravyAghra lokAnAM hitakAmyayA .. 7\-182\-23 (53428) hiDimbabakakirmIrA bhImasenena pAtitAH . rAvaNena samaprANA brahmayaj~navinAshanAH .. 7\-182\-24 (53429) hatastathaiva mAyAvI haiDimbenApyalAyudhaH . haiDimbashchApyupAyena shaktyA karNena ghAtitaH .. 7\-182\-25 (53430) yadi hyenaM nAhaniShyatkarNaH shaktyA mahAmR^idhe . mayAM vadhyo.abhaviShyatsa bhaimasenirghaTotkachaH . mayA na nihataH pUrvameSha yuShmatpriyepsayA .. 7\-182\-26 (53431) eSha hi brAhmaNadveShI yaj~nadveShI cha rAkShasaH . dharmasya loptA pApAtmA tasmAdeva nipAtitaH . vyaMsitA chApyUpAyena shakradattA mayA.anagha .. 7\-182\-27 (53432) yehi dharmasya loptAro vadhyAste mama pANDava . dharmasaMsthApanArthaM hi pratij~naiShA mamAvyayA .. 7\-182\-28 (53433) brahma satyaM damaH shauchaM dharmo hIH shrIrdhR^itiH kShamA . yatra tatra rame nityamahaM satyena te shape .. 7\-182\-29 (53434) na viShAdastvayA kAryaH karNaM vaikartanaM prati . upadekShyAmyupAyaM te yena taM prasahiShyasi .. 7\-182\-30 (53435) suyodhanaM chApi raNe haniShyati vR^ikodaraH . tasyApi cha vadhopAyaM vakShyAmi tava pANDava .. 7\-182\-31 (53436) vardhate tumulastveSha shabdaH pacharamUM prati . vidravanti cha sainyAni tvadIyAni disho dasha .. 7\-182\-32 (53437) labdhalakShyA hi kauravyA vidhamanti chamUM tava . dahatyeSha cha vaH sainyaM droNaH praharatAM varaH .. .. 7\-182\-33 (53438) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe dvyashItyadhikathatatamo.adhyAyaH .. 182 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-182\-1 yogairupAyaiH .. 5\-182\- raukmiNeyapradharShitaH iti ka.~Na.pAThaH .. 5\-182\- vyaMsitA vyarthIkR^itA shaktiriti sheShaH .. 5\-182\-dvyashItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 182 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 183 .. shrIH .. 7\.183\. adhyAyaH 183 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## dhR^itarAShTreNa sa~njayamprati karNena arjune shakteramokShaNakAraNaprashne sa~njayena sAtyakimprati kR^iShNoktataduttarakathanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-183\-0 (53439) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-183\-0x (4747) ekavIravadhe moghA shaktiH sUtAtmaje yadA . kasmAtsarvAnsamutsR^ijya sa tAM pArthe na muktavAn .. 7\-183\-1 (53440) tasminhate hatA hi syuH sarve pANDavasR^i~njayAH . ekavIravadhe kasmAdyuddhe na jayamAdadhe .. 7\-183\-2 (53441) AhUto na nivarteyamiti tasya mahAvratam . svayaM mArgayitavyaH sa sUtaputreNa phalgunaH .. 7\-183\-3 (53442) tato dvairathamAnIya phalgunaM shaktadattayA . jaghAna na vR^iShA kasmAttanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-183\-4 (53443) nUnaM buddhivihInashchApyasahAyashcha me sutaH . shatrubhirvyaMsitaH pApaH kathaM nu sa jayedarIn .. 7\-183\-5 (53444) yA hyasya paramA shaktirjayasya cha parAyaNam . sA shakhtirvAsudevena vyaMsitA cha ghaTotkache .. 7\-183\-6 (53445) kuNeryathA hastagataM hiyedbilvaM balIyasA . tathA shaktiramoghA sA moghIbhUtA ghaTotkache .. 7\-183\-7 (53446) yathA varAhasya shunashcha yudhyato\-\- stayorabhAve shvapachasya lAbhaH . manye vidvanvAsudevasya tadva\-\- dyuddhe lAbhaH karNahaiDimbayorvai .. 7\-183\-8 (53447) ghaTotkacho yadi hanyAdvi karNaM paro lAbhaH sa bhavetpANDavAnAm . vaikartano vA yadi taM nihanyA\-\- ttathApi kR^ityaM shaktinAshAtkR^itaM syAt .. 7\-183\-9 (53448) iti prAj~naH praj~nayaitadvichintya ghaTotkachaM sUtaputreNa yuddhe . aghAtayadvAsudevo nR^isiMhaH priyaM kurvanpANDavAnAM hitaM cha .. 7\-183\-10 (53449) sa~njaya uvAcha. 7\-183\-11x (4748) etachchikIrShitaM j~nAtvA karNe madhunihA nR^ipa . niyojayAmAsa tadA dvairathe rAkShaseshvaram .. 7\-183\-11 (53450) ghaTotkachaM mahAvIryaM mahAbuddhirjanArdanaH . amoghAyA vighAtArthaM rAjandurmantrite tava .. 7\-183\-12 (53451) tadaiva kR^itakAryA hi vayaM syAma kurUdvaha . na rakShedyadi kR^iShNastaM pArthaM karNAnmahArathAt .. 7\-183\-13 (53452) sAshvadhvajarathaH sa~Nkye dhR^itarAShTra patedbhuvi . vinA janArdanaM pArtho yogAnAmIshvaraM prabhum .. 7\-183\-14 (53453) taistairupAyairbahubhI rakShyamANaH sa pArthiva . jayatyabhimukhaH shatrUnpArthaH kR^iShNena pAlitaH .. 7\-183\-15 (53454) savisheShaM tvameyAtmA kR^iShNo rakShenna phalgunam . hanyAtkShipraM hi kaunteyaM shaktirvR^ikShamivAshaniH .. 7\-183\-16 (53455) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-183\-17x (4749) virodhI cha kumantrI cha prAj~namAnI mamAtmajaH . yasyaiSha samatikrAnto vadhopAyo jayaM prati .. 7\-183\-17 (53456) sa vA karNo mahAbuddhiH sarvashastrabhR^itAM varaH . na muktavAnkathaM sUta tAmamoghAM dhana~njaye .. 7\-183\-18 (53457) tavApi samatikrAntametadgAvalgaNe katham . etamarthaM mahAbuddhe yattvayA nAvabodhitaH .. 7\-183\-19 (53458) sa~njaya uvAcha. 7\-183\-20x (4750) duryodhanasya shakunermama duHshAsanasya cha . rAtrau rAtrau bhavatyeShA nityameva vikatthanA .. 7\-183\-20 (53459) shvaH sarvasainyAnutsR^ijya jahi karNa dhana~njayam . preShyavatpANDupA~nchAlAnupabhokShyAmahe tataH .. 7\-183\-21 (53460) athavA nihate pArthaM pANDavAnyatamaM tataH . sthApayedyadi vArShNeyastasmAtkR^iShNo hi hanyatAm .. 7\-183\-22 (53461) kR^iShNo hi mUlaM pANDUnAM pArthaH skandha ivodgataH . shAkhA ivetare pArthAH pA~nchAlAH patrasaMj~nitAH .. 7\-183\-23 (53462) kR^iShNAshrayAH kR^iShNabalAH kR^iShNanAthAshcha pANDavAH . kR^iShNaH parAyaNaM chaiShAM jyotiShAmiva chandramAH .. 7\-183\-24 (53463) tasmAtparNAni shAkhAshcha skandhaM chotsR^ijya sUtaja . kR^iShNaM hi vidvi pANDUnAM mUlaM sarvatra sarvadA .. 7\-183\-25 (53464) hanyAdyadi hi dAshArhaM karNo yAdavanandanam . kR^itsnA vasumatI rAjanvashe tasya na saMshayaH .. 7\-183\-26 (53465) yadi hi sa nihataH shayIta bhUmau yadukulapANDavanandano mahAtmA . nanu tava vasudhA narendra sarvA sagirisamudravanA vashaM vrajeta .. 7\-183\-27 (53466) sA tu buddhiH kR^itA.apyevaM jAgrati tridasheshvare . aprameye hR^iShIkeshe yuddhakAle tvamuhyata .. 7\-183\-28 (53467) arjunaM chApi rAdheyAtsadA rakShati keshavaH . na hyenamaichChatpramukhe sauteH sthApayituM raNe .. 7\-183\-29 (53468) anyAMshchAsmai rathodArAnupAsthApayadachyutaH . amoghAM tAM kathaM shaktiM moghAM kuryAmiti prabho .. 7\-183\-30 (53469) yashchaivaM rakShate pArthaM karNAtkR^iShNo mahAmanAH . AtmAnaM sa kathaM rAjanna rakShetpurupottamaH .. 7\-183\-31 (53470) parichintya tu pashyAmi chakrAyudhamarindamam . na so.asti triShu lokeShu yo jayeta janArdanam .. 7\-183\-32 (53471) sa~njaya uvAcha. 7\-183\-33x (4751) tataH kR^iShNaM mahAbAhuM sAtyakiH satyavikramaH . paprachCha rathashArdUlaH karNaM prati mahArathaH .. 7\-183\-33 (53472) ayaM cha pratyayaH karNe shaktishchAmitavikramA . kimarthaM sUtaputreNa na muktA phalgune tu sA .. 7\-183\-34 (53473) vAsudeva uvAcha. 7\-183\-35x (4752) duHshAsanashcha karNashcha shakunishcha masaindhavaH . satataM mantrayanti sma duryodhanapurogamAH. 7\-183\-35 (53474) karNakarNa maheShvAsa raNe.amitaparAkrama . nAnyasya shaktireShA te moktavyA jayatAM vara .. 7\-183\-36 (53475) R^ite mahArathAtkarNa kuntIputrAdvana~njayAt . sa hi teShAmatiyashA devAnAmiva vAsavaH .. 7\-183\-37 (53476) tasminvinihate pArthe pANDavAH sR^i~njayaiH saha . bhaviShyanti gatAtmAnaH surA iva niragnayaH .. 7\-183\-38 (53477) tatheti cha pratij~nAtaM karNena shinipu~Ngava . hR^idi nityaM cha karNasya vadho gANDIvadhanvanaH .. 7\-183\-39 (53478) ahameva tu rAdheyaM mohayAmi yudhAMvara . tato nAvAsR^ijachChaktiM pANDave shvetavAhane .. 7\-183\-40 (53479) phalgunasya hi sA mR^ityuriti chintayato.anisham . na nidrA na cha me hArSho manaso.asti yudhAMvara .. 7\-183\-41 (53480) ghaTotkache vyaMsitAM tu dR^iShTvA tAM shinipu~Ngava . mR^ityorAsyAntarAnmuktaM pasyAmyadya dhana~njayam .. 7\-183\-42 (53481) na pitA na cha me mAtA na yUyaM bhrAtarastathA . na cha prANAstathA rakShyA yathA bIbhatsurAhave .. 7\-183\-43 (53482) trailokyarAjyAdyatki~nchidbhavedanyatsudurlabham . nechCheyaM sAtvatAhaM tadvinA pArthaM dhana~njayam .. 7\-183\-44 (53483) ataH praharShaH sumahAnyuyudhAnAdya me.abhavat . mR^itaM pratyAgatamiva dR^iShTvA pArthaM dhana~njayam .. 7\-183\-45 (53484) atashcha prahito yuddhe mayA karNAya rAkShasaH . na hyanyaH samare rAtrau shaktaH karNaM prabAdhitum .. 7\-183\-46 (53485) sa~njaya uvAcha. 7\-183\-47x (4753) iti sAtyakaye prAha tadA devakinandanaH . dhana~njayahite yuktastatpriye satataM rataH .. .. 7\-183\-47 (53486) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe tryashItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 183 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-183\-7 hiyet hiyeta .. 5\-183\-11 etatprakR^itashaktyArjunahananam .. 5\-183\-17 savisheShAttvamoghAyAH kR^iShNo.arakShata pANDavama iti jha . pAThaH. eSha kR^itsnaH jayamprati arjunasyetyarthaH .. 5\-183\-38 niragnayo.agniMvinA mukhahInA ivetyarthaH .. 5\-183\-47 hite AmuShmike shreyasi . priye aihike kalyANe .. 5\-183\-183 vyashItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 184 .. shrIH .. 7\.184\. adhyAyaH 184 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## karNashakterghaTotkachavadhena vaiphalyAddhR^itarAShTreNa shochanam .. 1 .. yudhiShThireNa kR^iShNe ghaTotkachakR^itopakAranivedanapUrvakaM shochana .. 2 .. vyAsena krodhAtkarNajighAMsayA gachChantaM yudhiShThirametya samAshvAsanena taM nivartya punarantardhAnam .. 3 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-184\-0 (53487) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-184\-0x (4754) karNaduryodhanAdInAM shakuneH saubalasya cha . apanItaM mahattAta tava chaiva visheShataH .. 7\-184\-1 (53488) yadi jAnItha tAM shaktimekaghnIM satataM raNe . anivAryAmasahyAM cha devairapi savAsavaiH .. 7\-184\-2 (53489) sA kimarthaM tu karNena pravR^itte samare purA . na devakIsute muktA phalgune vA.api sa~njaya .. 7\-184\-3 (53490) sa~njaya uvAcha. 7\-184\-4x (4755) sa~NgrAmAdvinivR^ittAnAM sarveShAM no vishAmpate . rAtrau kurukulashreShTha mantro.ayaM samajAyata .. 7\-184\-4 (53491) prabhAtamAtre shvobhUte keshavAyArjunAya vA . shaktireShA hi moktavyA karNakarNeni nityashaH .. 7\-184\-5 (53492) tataH prabhAtasamaye rAjankarNasya daivataiH . anyeShAM chaiva yodhAnAM sA buddhirnAshyate punaH .. 7\-184\-6 (53493) daivameva paraM manye yatkarNo hastasaMsthayA . na jaghAna raNe pArthaM kR^iShNaM vA devakIsutam .. 7\-184\-7 (53494) tasya hastasthitA shaktiH kAlarAtririvodyatA . daivopahatabuddhitvAnna tAM karNo vimuktavAn .. 7\-184\-8 (53495) kR^iShNe vA devakIputre mohito devamAyayA . pArthe vA shakrakalpe vai vadhArthaM vAsavIM prabho .. 7\-184\-9 (53496) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-184\-10x (4756) daivenopahatA yUyaM svabuddhyA keshavasya cha . gatA hi vAsavI hatvA tR^iNabhUtaM ghaTotkacham .. 7\-184\-10 (53497) karNashcha mama putrAshcha sarve chAnye cha pArthivAH . tena vai duShpraNItena gatA vaivasvatakShayam .. 7\-184\-11 (53498) bhUya eva tu me shaMsa yathA yuddhamavartata . kR^irUNAM pANDavAnAM cha haiDimbau nihate tadA .. 7\-184\-12 (53499) ye cha te.abhyadravandroNaM vyUDhAnIkAH prahAriNaH . sR^i~njayAH saha pA~nchAlaiste.apyakurvankathaM raNam .. 7\-184\-13 (53500) saumadattervadhAddroNamAyAntaM saindhavasya cha . amarShAjjIvitaM tyaktvA gAhamAnaM varUthinIm .. 7\-184\-14 (53501) jR^imbhamANamiva vyAghraM vyAttAnanamivAntakam . kathaM pratyudyayurdroNamasyantaM pANDusR^i~njayAH .. 7\-184\-15 (53502) AchAryaM ye cha te.arakShanduryodhanapurogamAH . drauNikarNakR^ipAstAta te vA.akurvankimAhave .. 7\-184\-16 (53503) bhAradvAjaM jighAMsantau savyasAchivR^ikIdarau . samArchChanmAmakA yuddhe kathaM sa~njaya shaMsa me .. 7\-184\-17 (53504) sindhurAjavadheneme ghaTotkachavadhena te . amarpitAH susa~NkruddhA raNaM chakruH kathaM nishi .. 7\-184\-18 (53505) sa~njaya uvAcha. 7\-184\-19x (4757) hate ghaTotkache rAjankarNena nishi rAkShase . praNadatsu cha hR^iShTeShu tAvakeShu yuyutsuShu .. 7\-184\-19 (53506) Apatatsu cha vegena vadhyamAne bale.api cha . vigADhAyAM rajanyAM cha rAjA dainyaM paraM gataH .. 7\-184\-20 (53507) abravIchcha mahAbAhurbhImasenamidaM vachaH . AvAraya mahAbAho dhArtarAShTrasya vAhinIm .. 7\-184\-21 (53508) haiDimbeshchaiva ghAtena moho mAmAvishanmahAn . evaM bhImaM samAdishya svarathe samupAvishat .. 7\-184\-22 (53509) ashrupUrNamukho rAjA niHshvasaMshcha punaHpunaH . kashmalaM prAvishaddhoraM dR^iShTvA karNasya vikramam .. 7\-184\-23 (53510) taM tathA vyathitaM dR^iShTvA kR^iShNo vachanamabravIt .. 7\-184\-24 (53511) mA vyathAM kuru kaunteya naitattvayyupapadyate . vaiklavyaM bharatashreShTha yathA prAkR^itapUruShe .. 7\-184\-25 (53512) uttiShTha rAjanyudhvasva vaha gurvIM dhuraM vibho . tvayi vaiklavyamApanne saMshayo vijaye bhavet .. 7\-184\-26 (53513) shrutvA kR^iShNasya vachanaM dharmarAjo yudhiShThiraH . vimR^ijya netre pANibhyAM kR^iShNaM vachanamabravIt .. 7\-184\-27 (53514) viditA me mahAbAho dharmANAM paramA gatiH . brahmahatyAphalaM tasya yaH kR^itaM nAvabudhyate .. 7\-184\-28 (53515) asmAkaM hi vanasthAnAM haiDimbena mahAtsanA . bAlenApi satA tena kR^itaM sAhyaM janArdana .. 7\-184\-29 (53516) astrahetorgataM j~nAtvA pANDavaM svetavAhanam . asau kR^iShNa maheShvAsaH kAmyake mAmupasthitaH .. 7\-184\-30 (53517) uShitashcha sahAsmAbhiryAvannAsIddhana~njayaH . gandhamAdanayAtrAyAM durgebhyashcha sma tAritAH . pA~nchAlI cha parishrAntA pR^iShThenoDhA mahAtmanA .. 7\-184\-31 (53518) ArambhAMshchaiva yuddhAnAM yadeSha kR^itavAnprabho . madarthe duShkaraM karma kR^itaM tena mahAhave .. 7\-184\-32 (53519) svabhAvAdyA cha me prItiH sahadeve janArdana . saiva me dviguNA prItI rAkShasendre ghaTotkache .. 7\-184\-33 (53520) bhaktashcha mehAbAhuH priyo.asyAhaM priyashcha me . tena vindAmi vArShNeya kashmalaM shokatApitAH .. 7\-184\-34 (53521) pashya sainyAni vArShNeya drAvyamANAni kauravaiH . droNakarNau tu saMyattau pashya yuddhe mahArathau .. 7\-184\-35 (53522) nishIthe pANDavaM sainyamAbhyAM mAdhava marditam . gajAbhyAmiva mattAbhyAM yathA nalavanaM mahat .. 7\-184\-36 (53523) anAdR^itya balaM bAhvorbhImasenasya mAdhava . chitrAstratAM cha pArthasya vikramante cha kauravAH .. 7\-184\-37 (53524) eSha droNashcha karNashcha rAjA chaiva suyodhanaH . nihatya rAkShasaM yuddhe hR^iShTA nardanti saMyuge .. 7\-184\-38 (53525) kathaM vA.asamAsu jIvatsu tvayi chaiva janArdana . haiDimbiH prAptavAnmR^ityaM sUtaputreNa sa~NgataH .. 7\-184\-39 (53526) kadarthIkR^itya naH sarvAnpashyataH savyasAchinaH . nihato rAkShasaH kR^iShNa bhaimasenirmahAbalaH .. 7\-184\-40 (53527) yadA.abhimanyurnihato dhArtarAShTrairdurAtmabhiH . nAsIttatra raNe kR^iShNa savyasAchI mahArathaH .. 7\-184\-41 (53528) nirudvAshcha vayaM sarve saindhavena durAtmanA . nimittamabhavaddroNaH saputrastatra karmaNi .. 7\-184\-42 (53529) upadiShTo vadhopAyaH karNasya guruNA svayam . vyAyachChatashcha kha~Ngena dvidhA kha~NgaM chakAra ha .. 7\-184\-43 (53530) vyasane vartamAnasya kR^itavarmA nR^ishaMsavat . ashvA~njaghAna sahasA tathobhau pArShNisArathI . tathetare maheShvAsAH saubhadraM yudhyapAtayan .. 7\-184\-44 (53531) alpe cha kAraNe kR^iShNa hato gANDIvadhanvanA . saindhavo yAdavashreShTha tachcha nAtipriyaM mama .. 7\-184\-45 (53532) yadi shatruvadho nyAyyo bhavetkartuM hi pANDavaiH . karNadroNau raNe pUrvaM hantavyAviti me matiH .. 7\-184\-46 (53533) etau hi mUlaM duHkhAnAmasmAkaM puruSharShabha . etau raNe samAsAdya samAshvastaH suyodhanaH .. 7\-184\-47 (53534) yatra vadhyo bhaveddroNaH sUtaputrashcha sAnugaH . tatrAvadhInmahAbAhuH saindhavaM dUravAsinam .. 7\-184\-48 (53535) avashyaM tu mayA kAryaH sUtaputrasya nigrahaH . tato yAsyAmyahaM vIra svayaM karNajighAMsayA .. 7\-184\-49 (53536) bhImaseno mahAbAhurdroNAnIkena sa~NgataH .. 7\-184\-50 (53537) evamuktvA yayau tUrNaM tvaramANo yudhiShThiraH . sa viShphArya mahachchApaM sha~NkhaM pradhmApya bhairavam .. 7\-184\-51 (53538) tato rathasahasreNa gajAnAM cha shataistribhiH . vAjibhiH pa~nchasAhasraiH pA~nchAlaiH saprabhadrakaiH . vR^itaH shikhaNDI tavarito rAjAnaM pR^iShThato.anvayAt .. 7\-184\-52 (53539) tato bherIH samAjaghnuH paNavAnakagomukhAn . shahkhashabdaravAMshchaiva pANishabdAMshcha daMshitAH . pA~nchAlAH pANDavAshchaiva yudhiShThirapurogamAH .. 7\-184\-53 (53540) tato.abravInmahAbAhurvAsudevo dhana~njayam .. 7\-184\-54 (53541) eSha prayAti tvaritaH krodhAviShTo yudhiShThiraH . jighAMsuH sUtaputrasya tasyopekShA na yujyate .. 7\-184\-55 (53542) evamuktvA hR^iShIkeshaH shIghramashvAnachodayat . dUraM prayAntaM rAjAnamanvagachChajjanArdanaH .. 7\-184\-56 (53543) taM dR^iShTvA sahasA yAntaM bhUtaputrajighAMsayA . shokopahatasa~NkalpaM dahyamAnamivAgninA . abhigamyAbravIdvyAso dharmaputraM yudhiShThiram .. 7\-184\-57 (53544) vyAsa uvAcha. 7\-184\-58x (4758) karNamAsAdya sa~NgrAme diShTyA jIvati phalgunaH .. 7\-184\-58 (53545) savyasAchivadhAkA~NkShI shaktiM rakShitavAnhi saH . na chAgAddvairathaM jiShNurdiShTyA tena mahAraNe .. 7\-184\-59 (53546) sR^ijetAM spardhinAvetau divyAnyastrANi sarvashaH . vadhmAneShu chAstreShu pIDitaH sUtanandanaH .. 7\-184\-60 (53547) vAsavIM samare shaktiM dhruvaM mu~nchedyudhiShThira . tato bhavette vyasanaM ghoraM bharatasattama .. 7\-184\-61 (53548) diShTyA rakSho hataM yuddhe sUtaputreNa mAnada . vAsavIM kAraNaM kR^itvA kAlenopahato hyasau .. 7\-184\-62 (53549) tavaiva kAraNAdrakSho nihataM tAta saMyuge . mA krudho bharatashreShTha mA cha shoke manaH kR^ithAH .. 7\-184\-63 (53550) prANinAmiha sarveShAmeShA niShThA yudhiShThira . bhrAtR^ibhiH sahitaH sarvaiH pArthivaishcha mahAtmabhiH .. 7\-184\-64 (53551) kauravAnsamare rAjanpratiyudhyasva bhArata . pa~nchame divase tAta pR^ithivI te bhaviShyati .. 7\-184\-65 (53552) nityaM cha puruShavyAghra dharmamevAnuchintaya . AnR^ishaMsyaM tapo dAnaM kShamAM satyaM cha pANDava .. 7\-184\-66 (53553) sevethAH paramaprIto yato dharmastato jayaH . ityuktvA pANDavaM vyAsastatraivAntaradhIyata .. .. 7\-184\-67 (53554) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi ghaTotkachavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe chaturashItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 184 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-184\-1 mahat jayAlambanamamoghashaktirUpamiti sheShaH . apanItaM nA shitam. mahadapanItaM anyAya iti vA .. 5\-184\-11 duShpraNItena durna yena .. 5\-184\-32 abhij~nashchaiveti jha . pAThaH .. 5\-184\-184 chaturashItyadhikashatatamodhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 185 .. shrIH .. 7\.185\. adhyAyaH 185 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nidropadrutAnAM sainyAnAmarjunAj~nayA svApena shrAntimapanIya chandrodayAnantaraM yuddhArambhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-185\-0 (53555) sa~njaya uvAcha. 7\-185\-0x (4759) vyAsenaivamathoktastu dharmarAjo yudhiShThiraH . svayaM karNavadhAdvIro nivR^itto bharatarShabha .. 7\-185\-1 (53556) ghaTotkache tu nihate sUtaputreNa tA nishAm . duHkhAmarShavashaM prApto dharmarAjo yudhiShThiraH .. 7\-185\-2 (53557) dR^iShTvA bhImena mahatIM vAryamANAM chamUM tava . dhR^iShTadyumnamuvAchedaM kumbhayoniM nivAraya .. 7\-185\-3 (53558) tvaM hi droNavinAshAya samutpanno hutAshanAt . sasharaH kavachI kha~NgI dhanvI cha paratApanaH . abhidrava raNe hR^iShTo mA cha te bhIH katha~nchana .. 7\-185\-4 (53559) janamejayaH shikhaNDI cha daurmukhishcha yashodharaH . abhidravantu saMhR^iShTAH kumbhayoniM samantataH .. 7\-185\-5 (53560) nakulaH sahadevashcha draupadeyAH prabhadrakAH . drupadashcha virATashcha putrabhAtR^isamanvitau .. 7\-185\-6 (53561) sAtyakiH kekayAshchaiva pANDavashcha dhana~njayaH . abhidravantu vegena kumbhayonivadhepsayA .. 7\-185\-7 (53562) tathaiva rathinaH sarve hastyashvaM yachcha ki~nchana . padAtAshcha raNe droNaM pAtayantu mahAratham .. 7\-185\-8 (53563) tathA.a.aj~naptAstu te sarve pANDavena mahAtmanA . abhyadravanta vegena kumbhayonivadhepsayA .. 7\-185\-9 (53564) AgachChatastAnsahasA sarvodyogena pANDavAn . pratijagrAha samare droNaH shastrabhR^itAM varaH .. 7\-185\-10 (53565) tato duryodhano rAjA sarvodyogena pANDavAn . abhyadravatsusa~Nkruddha ichChandroNasya jIvitam .. 7\-185\-11 (53566) tataH pravavR^ite yuddhaM shrAntavAhanasainikam . pANDavAnAM kurUNAM cha garjatAmitaretaram .. 7\-185\-12 (53567) nidrAndhAste mahArAja parishrAntAshcha saMyuge . nAbhyapadyanta samare kA~nchichcheShTAM mahArathAH .. 7\-185\-13 (53568) triyAmA rajanI chaiShA ghorarUpA bhayAnakA . sahasrayAmapratimA babhUva prANahAriNI .. 7\-185\-14 (53569) vadhyatAM cha tathA teShAM kShatAnAM cha visheShataH . ghorA rAtriH samAjaj~ne nidrAndhAnAM visheShataH .. 7\-185\-15 (53570) sarve hyAsannirutsAhAH kShatriyA dInachetasaH . tava chaiva pareShAM cha gatAstrA vigateShavaH .. 7\-185\-16 (53571) te tadA pArayantashcha bhramantashcha visheShataH . svadharmamanupashyanto na jahuH svAmanIkinIm .. 7\-185\-17 (53572) astrANyanye samutsR^ijya nidrAndhAH sherate janAH . ratheShvanye gajeShvanye hayeShvanye cha bhArata .. 7\-185\-18 (53573) nidrAndhA no bubudhire kA~nchichcheShTAM narAdhipa . tAnanye samare yodhAH preShayanti yamakShayam .. 7\-185\-19 (53574) svapnAyamAnAMstvapare parAnativichetasaH . AtmAnaM samare jaghnuH svAneva cha parAnapi .. 7\-185\-20 (53575) nAnAvAcho vimu~nchanto nidrAndhAste mahAraNe .. 7\-185\-21 (53576) asmAkaM cha mahArAja parebhyo bahavo janAH . yoddhavyamiti tiShThanto nidAsaMraktalochanAH .. 7\-185\-22 (53577) saMsarpanto raNe kechinnidrAndhAste tathAparAn . jaghruH shUrA raNe shUrAMstasmiMstamasi dAruNe .. 7\-185\-23 (53578) hanyamAnamathAtmAvanaM paraishcha bahavo janAH . nAbhyajAnanta samare nidrayA mohitA bhR^isham .. 7\-185\-24 (53579) teShAmetAdR^ishIM cheShTAM vij~nAya puruSharShabhaH . uvAcha vAkyaM bIbhatsuruchchaiH sannAdayandishaH .. 7\-185\-25 (53580) shrAntA bhavanto nidrAndhAH sarva eva savAhanAH . tamasA cha vR^ite sainye rajasA bahulena cha .. 7\-185\-26 (53581) te yUyaM yadi manyadhvamupAramata sainikAH . nimIlayata chAtraiva raNabhUmau muhUrtakam .. 7\-185\-27 (53582) tato vinidrA vishrAntAshchandramasyudite punaH . saMsAdhayiShyathAnyonyaM svargAya kurupANDavAH .. 7\-185\-28 (53583) tadvachaH sarvadharmaj~nA dhArmikasya vishAmpate . arochayanta sainyAni tathA chAnyonyamabruvan .. 7\-185\-29 (53584) chukrushuH karNakarNeni tathA duryodhaneti cha . upAramata pANDUnAM viratA hi varUthinI .. 7\-185\-30 (53585) tathA vikroshamAnasya phalgunasya tatastataH . upAramata pANDUnAM senA tava cha bhArata .. 7\-185\-31 (53586) tAmasya vAchaM devAshcha R^iShayashcha mahAtmanaH . sarvasainyAni chAkShudrAM prahR^iShTAH pratyapUjayan .. 7\-185\-32 (53587) tatsampUjya vacho.akrUraM sarvasainyAni bhArata . muhUrtamasvapanrAja~nshrAntAni bharatarShabha .. 7\-185\-33 (53588) sA tu samprApya vishrAmaM dhvajinI tava bhArata . sukhamAptavatI vIramarjunaM pratyapUjayat .. 7\-185\-34 (53589) tvayi vedAstathAstrANi tvayi buddhiparAkramau . dharmastvayi mahAbAho dayA bhUteShu chAnagha .. 7\-185\-35 (53590) yachchAshvastAstavechChAmaH sharma pArtha tadastu te . manasashcha priyAnarthAnvIra kShipramavApnuhi .. 7\-185\-36 (53591) iti te taM naravyAghraM prashaMsanto mahArathAH . nidrayA samavAkShiptAstUShNImAsanvishAmpate .. 7\-185\-37 (53592) `vIrA vAraNakumbheShu suShupuryuddhakarshitAH . rAtrau ratiparishrAntAH kAminInAM kucheShviva'.. 7\-185\-38 (53593) ashvapR^iShTheShu chApyanye rathanIDeShu chApare . gajaskandhagatAshchAnye sherate chApare kShitau .. 7\-185\-39 (53594) sAyudhAH sagadAshchaiva sakha~NgAH saparashvathAH . saprAsakavachAshchAnye narAH suptAH pR^ithakpR^ithak .. 7\-185\-40 (53595) gajAste pannagAbhogairhastairbhUreNuguNThitaiH . nidrAndhA vasudhAM chakrurghrANaniH shvAsashItalAm .. 7\-185\-41 (53596) suptAH shushubhire tatra niHshvasanto mahItale . vikIrNA girayo yadvanniHshvasadbhirmahoragaiH .. 7\-185\-42 (53597) samAM cha viShamAM chakruH khurAgrairvikR^itAM mahIm . hayAH kA~nchanayoktrAste kesarAlambibhiryugaiH . suShupustatra rAjendra yuktA vAheShu sarvashaH .. 7\-185\-43 (53598) evaM hayAshcha nAgAshcha yodhAshcha bharatarpabha . yuddhAdviramya suShupuH shrameNa mahatA.anvitAH .. 7\-185\-44 (53599) tattathA nidrayA bhagnaM tadbabhau niHsvanaM balam . kushalaiH shilpibhirnyastaM paTe chitramivAdbhutam .. 7\-185\-45 (53600) te kShatriyAH kuNDalino yuvAnaH parasparaM sAyakavikShatA~NgAH . kumbheShu lInAH suShupurgajAnAM kucheShu lagnA iva kAminInAm .. 7\-185\-46 (53601) tataH kumudanAthena kAminIgaNDapANDunA . netrAnandena chandreNa mAhendrI digala~NkR^itA .. 7\-185\-47 (53602) dashashatAkShakakubdariniHsR^itaH kiraNakesarabhAsurapi~njaraH . timiravAraNavR^ithavidAraNaH samudiyAdudayAchalakesarI .. 7\-185\-48 (53603) haravR^iShottamagAtrasamadyutiH smarasharAsanapUrNasamaprabhaH . navavadhR^ismitachArumanoharaH pravisR^itaH kumudAkarabAndhavaH .. 7\-185\-49 (53604) tato muhUrtAdbhagavAnpurastAchChashalakShaNaH . aruNaM darshayAmAsa grasa~njyotiH prabhAM prabhuH .. 7\-185\-50 (53605) aruNasya tu tasyAnu jAtarUpasamaprabham . rashmijAlaM mahachchandro mandaM mandamavAsR^ijat .. 7\-185\-51 (53606) utsArayantaH prabhayA tamaste chandrarashmayaH . paryagachCha~nChanaiH sarvA dishaH khaM cha kShitiM tathA .. 7\-185\-52 (53607) tato muhUrtAdbhuvanaM jyotirbhUtamivAbhavat . aprakhyamaprakAshaM cha jagAmAshu tamastathA .. 7\-185\-53 (53608) pratiprakAshite loke divAbhUte nishAkare . vicherurna vicherushcha rAjannakta~ncharAstataH .. 7\-185\-54 (53609) bodhyamAnaM tu tatsainyaM rAjaMshchandrasya rashmibhiH . bubudhe shatapatrANAM vanaM sUryAMshubhiryathA .. 7\-185\-55 (53610) yathA chandrodayoddhUtaH kShubhitaH sAgaro.abhavat . tathA chandrodayoddhUtaH kShubhitashcha balArNavaH .. 7\-185\-56 (53611) tataH pravavR^ite yuddhaM punareva vishAmpate . loke lokavinAshAya paraM lokamabhIpsatAm .. .. 7\-185\-57 (53612) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe pa~nchAshItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 185 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-185\-28 sa~NgrAmamiti jha.pAThaH .. 5\-185\-185 pa~nchAshItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 186 .. shrIH .. 7\.186\. adhyAyaH 186 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## duryodhanopAlambhakopitena droNena pArthaduryodhanaprashaMsAdhikShepapUrvakaM raNAya niHsaraNam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-186\-0 (53613) sa~njaya uvAcha. 7\-186\-0x (4760) tato duryodhano dromamabhigamyAbravIdidam . amarShavashamApanno janayanharShatejasI .. 7\-186\-1 (53614) duryodhana uvAcha. 7\-186\-2x (4761) na marShaNIyAH sa~NgrAme vishramantaH shramAnvitAH . sapatnA glAnamanaso labdhalakShA visheShataH .. 7\-186\-2 (53615) yattu marShitamasmAbhirbhavataH priyakAmyayA . ta ete parivishrAntAH pANDavA balavattarAH .. 7\-186\-3 (53616) sarvathA parihInAH sma tejasA cha balena cha . bhavatA pAlyamAnAste vivardhante punaHpunaH .. 7\-186\-4 (53617) divyAnyastrANi sarvANi brAhmAdIni cha yAni ha . tAni sarvAmi tiShThanti bhavatyeva visheShataH .. 7\-186\-5 (53618) na pANDaveyA na vayaM nAnye loke dhanurdharAH . yudhyamAnasya te tulyAH satyametadbravImi te .. 7\-186\-6 (53619) sasurAsuragandharvAnimA.NlokAndvijottama . sarvAstravidbhavAnhanyAddivyairastrairna saMshayaH .. 7\-186\-7 (53620) sa bhavAnmarShayatyenAMstava tulyAnavetya cha . shiShyatvaM vA puraskR^itya mama vA mandabhAgyatAm .. 7\-186\-8 (53621) sa~njaya uvAcha. 7\-186\-9x (4762) evamuddharShito droNaH kopitashcha sutena te . samanyurabravIdrAjanduryodhanamidaM vachaH .. 7\-186\-9 (53622) sthaviraH sanparaM shaktyA ghaTe duryodhanAhave . ataH paraM mayA kAryaM kShudraM vijayagR^iddhinA . anastravidayaM sarvo hantavyo.astravidA janaH .. 7\-186\-10 (53623) yadbhavAnmanyate chApi shubhaM vA yadi vA.ashubham . tadvai kartA.asmi kauravya vachanAttava nAnyathA .. 7\-186\-11 (53625) nihatya sarvapA~nchAlAnyuddhe kR^itvA parAkramam . vimokShye kavachaM rAjansatyenAyudhamAlabhe .. 7\-186\-12 (53626) manyase yachcha kaunteyamarjunaM shrAntamAhave . tasya vIryaM mahAbAho shR^iNu satyena kaurava .. 7\-186\-13 (53627) taM na devA na gandharvA na yakShA na cha rAkShasAH . utsahante raNe jetuM kupitaM savyasAchinam .. 7\-186\-14 (53628) khANDave yena bhagavAnpratyudyAtaH sureshvaraH . sAyakairvAritashchApi varShamANo mahAtmanA .. 7\-186\-15 (53629) yakShA nAgAstathA daityA ye chAnye balagarvitAH . nihatAH puruShendreNa tachchApi viditaM tava .. 7\-186\-16 (53630) gandharvA ghoShayAtrAyAM chitrasenAdayo jitAH . yUyaM tairhriyamANAshcha mokShitA dR^iDhadhanvanA .. 7\-186\-17 (53631) nivAtakavachAshchApi devAnAM shatravastathA . surairavadhyAH sa~NgrAme tena vIreNa nirjitAH .. 7\-186\-18 (53632) dAnavAnAM sahasrANi hiraNyapuravAsinAm . vijigye puruShavyAghraH sa shakyo mAnuShaiH katham .. 7\-186\-19 (53633) pratyakShaM chaiva te sarvaM yathA balamidaM tava . kShapitaM pANDuputreNa cheShTatAM no vishAmpate .. 7\-186\-20 (53634) sa~njaya uvAcha. 7\-186\-21x (4763) taM tadA.abhiprashaMsantamarjunaM kupitastadA . droNaM tava suto rAjanpunarevedamabravIt .. 7\-186\-21 (53635) ahaM duHshAsanaH karNaH shakunirmAtulashcha me . haniShyAmo.arjunaM sa~Nkhye dvidhA kR^itvA.adya bhAratIm . `tiShTha sa tvaM mahAbAho nityaM shiShyaH priyastava'.. 7\-186\-22 (53636) tasya tadvachanaM shrutvA bhAradvAjo hasanniva . anvavartata rAjAnaM svasti te.astviti chAbravIt .. 7\-186\-23 (53637) ko hi gANDIvadhanvAnaM jvalantamiva tejasA . akShayaM kShapayetkashchitkShatriyaH kShatriyarShabham .. 7\-186\-24 (53638) taM na vittapatirnendro na yamo na jaleshvaraH . nAsuroragarakShAMsi kShapayeyuH sahAyudham .. 7\-186\-25 (53639) mUDhAstvetAni bhAShante yAnImAnyAttha bhArata . yuddhe hyarjunamAsAdya svastimAnko vrajedgR^ihAn .. 7\-186\-26 (53640) tvaM tu sarvAbhisha~NkitvAnniShThuraH pApanishchayaH . shreyasastvaddhite yuktAMstattadvaktumihechChasi .. 7\-186\-27 (53641) gachCha tvamapi kaunteyamAtmArthe jahi mAchiram . tvamapyAshaMsase yoddhuM kulajaH kShatriyo hyasi .. 7\-186\-28 (53642) imAnkiM kShatriyAnsarvAnghAtayiShyasyanAgasaH . tvasya mUlaM vairasya tasmAdAsAdayArjunam .. 7\-186\-29 (53643) eSha te mAtulaH prAj~naH kShatradharmamanuvrataH . durdyutadevI gAndhAre prayAtvarjunamAhave .. 7\-186\-30 (53644) eSho.akShakushalo jihmo dyUtakR^itkitavaH shaThaH . devitA nikR^itipraj~no yudhi jeShyati pANDavAn .. 7\-186\-31 (53645) tvayA kathitamatyarthaM karNena saha hR^iShTavat . asakR^ichChUnyavanmohAdvR^itarAShTrasya shR^iNvataH .. 7\-186\-32 (53646) ahaM cha tAta karNashcha bhrAtA duHshAnashcha me . pANDuputrAnhaniShyAmaH sahitAH samare trayaH .. 7\-186\-33 (53647) iti te katthamAnasya shrutaM saMsadisaMsadi . anutiShTha pratij~nAM tAM satyavAgbhava taiH saha .. 7\-186\-34 (53648) eSha te pANDavaH shatruravisha~Nko.agrataH sthitaH . kShatradharmamavekShasva shlAghyastava vadho jayAt .. 7\-186\-35 (53649) dattaM bhuktamadhItaM cha prAptamaishvaryamIpsitam . kR^itakR^ityo.anR^iNashchAsi mA bhairyudhyasva pANDavam .. 7\-186\-36 (53650) ityuktvA samare droNo nyavartata yataH pare . dvaidhIkR^itya tataH senAM yuddhaM samabhavattadA .. .. 7\-186\-37 (53651) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe ShaDashItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 186 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 187 .. shrIH .. 7\.187\. adhyAyaH 187 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNena drupadavirATAdInAM vadhaH .. 1 .. bhImena niShThurabhAShaNena dhR^iShTadyumnamudyojya droNAnIkAbhigamanam .. 2 .. chaturdasharAtriyuddhasamAptiH .. 3 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-187\-0 (53652) sa~njaya uvAcha. 7\-187\-0x (4764) tribhAgamAtreShAyAM rAtryAM yuddhamavartata . kurUNAM pANDavAnAM cha saMhR^iShTAnAM vishAmpate .. 7\-187\-1 (53653) atha chandraprabhAM muShNannAdityasya puraHsaraH . aruNo.abhyudayA~nchakre tAmrIkR^irvannivAmbaram .. 7\-187\-2 (53654) `prakAshamakarodvyoma jagatsaMra~njayanniva'. prAchyAM dishi sahasrAMshoraruNenAruNIkR^itam . tApanIyaM yathA chakraM bhrAjate ravimaNDalam .. 7\-187\-3 (53655) tato rathAshvAMshcha manuShyayAnA\-\- nyutsR^ijya sarve kurupANDuyodhAH . divAkarasyAbhimukhaM japantaH sandhyAgatAH prA~njalayo babhUvuH .. 7\-187\-4 (53656) tato dvaidhIkR^ite sainye droNaH somakapANDavAn . abhyadravatsapA~nchAlAnduryodhanapurogamaH .. 7\-187\-5 (53657) dvaidhIkR^itAnkurUndR^iShTvA mAdhavo.arjunamabravIt . sapatnAnsavyataH kuryAH savyasAchinnimAnkurUn .. 7\-187\-6 (53658) sa mAdhavamanuj~nAya kuruShveti dhana~njayaH . droNakarNau maheShvAsau savyataH paryavartata .. 7\-187\-7 (53659) abhiprAyaM tu kR^iShNasya j~nAtvA parapura~njayaH . AjishIrShagataM pArthaM bhImaseno.abhyuvAcha ha .. 7\-187\-8 (53660) bhImasena uvAcha. 7\-187\-9x (4765) arjunArjuna bIbhatso shR^iNuShvaitadvacho mama . yadarthaM kShatriyA sUte tasya kAlo.ayamAgataH .. 7\-187\-9 (53661) asmiMshchedAgate kAle shreyo na pratipatsyase . asambhAvitarUpastvaM sunR^ishaMsaM kariShyasi .. 7\-187\-10 (53662) satyashrIdharmayashasAM vIryeNAnR^iNyamApnuhi . bhindhyanIkaM yudhAMshreShTha pratij~nAM saphalAM kuru .. 7\-187\-11 (53663) sa~njaya uvAcha. 7\-187\-12x (4766) sa savyasAchI bhImena choditaH keshavena cha . karNadroNAvatikramya samantAtparyavArayat .. 7\-187\-12 (53664) tamAjishIrShamAyAntaM dahantaM kShatriyarShabhAn . parAkrAntaM parAkramya tataH kShatriyapu~NgavAH . nAshaknuvanvArayituM vardhamAnamivAnalam .. 7\-187\-13 (53665) atha duryodhanaH karNaH shakunishchApi saubalaH . abhyavarSha~nCharavrAtaiH kuntIputraM dhana~njayam .. 7\-187\-14 (53666) teShAmastrANi sarveShAmuttamAstravidAM varaH . kadarthIkR^itya rAjendra sharavarShairavAkirat .. 7\-187\-15 (53667) astrairastrANi saMvArya laghuhasto dhana~njayaH . sarvAnavidhyannishitairdashabhirdashabhiH sharaiH .. 7\-187\-16 (53668) uddhUtA rajaso vR^iShTiH sharavR^iShTistathaiva cha . tamashcha ghoraM shabdashcha tadA samabhavanmahAn .. 7\-187\-17 (53669) na dyaurna bhUmirna dishaH prAj~nAyanta tathAgate . sainyena rajasA mUDhaM sarvamanghamivAbhavat .. 7\-187\-18 (53670) naiva te na vayaM rAjanprAj~nAsiShma parasparam . `shabdamAtreNa jAnImo vayaM te cha parasparam'. uddeshena hi tena sma samayudhyanta pArthivAH .. 7\-187\-19 (53671) virathA rathino rAjansamAsAdya parasparam . kesheShu samasajjanta kavacheShu bhujeShu cha .. 7\-187\-20 (53672) hatAshvA hatasUtAshcha nishcheShTA rathino hatAH . jIvanta iva tatra sma vyadR^ishyanta bhayArditAH .. 7\-187\-21 (53673) hatAngajAnsamAshliShya parvatAniva vAjinaH . gatasatvA vyadR^ishyanta tathaiva saha sAdibhiH .. 7\-187\-22 (53674) tatastvabhyavasR^ityaiva sa~NgrAmAduttarAM disham . AtiShThadAhave droNo vidhUmo.agniriva jvalan .. 7\-187\-23 (53675) tamAjishIrShAdekAntamapakrAntaM nishamya tu . samakampanta sainyAni pANDavAnAM vishAmpate .. 7\-187\-24 (53676) bhrAjamAnaM shriyA yuktaM jvalantamiva tejasA . droNaM dR^iShTvA pare tresushcherurmamlushcha bhArata .. 7\-187\-25 (53677) AhvayantaM parAnIkaM prabhinnamiva vAraNam . nainamAshaMsire jetuM dAnavA vAsavaM yathA .. 7\-187\-26 (53678) kechidAsannirutsAhAH kechitkruddhA manasvinaH . vismitAshchAbhavankechitkechidvR^iShTA.abhavanyudhi .. 7\-187\-27 (53679) hastairhastAgramapare pratyapimpannarAdhipAH . apare dashanairoShThAnadashankrodhamUrchChitAH .. 7\-187\-28 (53680) vyAkShipannAyudhAnyanye mamR^idushchApare bhujAn . anye chAnvapatandroNaM tyaktAtmAno mahaujasaH .. 7\-187\-29 (53681) pA~nchAlAstu visheSheNa droNasAyakapIDitAH . samasajjanta rAjendra samare bhR^ishavedanAH .. 7\-187\-30 (53682) tato virATadrupadau droNaM prati yayU raNe . tathA charantaM sa~NgrAme bhR^ishaM samaradurjayam .. 7\-187\-31 (53683) drupadasya tataH pautrAstraya eva vishAmpate . chedayashcha maheShvAsA droNamevAbhyayuryudhi .. 7\-187\-32 (53684) teShAM drupadapautrANAM trayANAM nishitaiH sharaiH . tribhirdroNo.aharatprANAMste hatA nyapatanbhuvi .. 7\-187\-33 (53685) tato droNo.ajayadyuddhe chedikaikeyasR^i~njayAn . mAtsyAMshchaivAjayatkR^itsnAnbhAradvAjo mahArathAn .. 7\-187\-34 (53686) tatastu drupadaH krodhAchCharavarShamavAsR^ijat . droNaM prati mahArAja virATashchaiva saMyuge .. 7\-187\-35 (53687) taM nihatyeShuvarShaM tu droNaH kShatriyamardanaH . tau sharaishChAdayAmAsa virATadrupadAvubhau .. 7\-187\-36 (53688) droNena chChAdyamAnau tu kruddhau sa~NgrAmamUrdhani . droNaM sharairvivyadhatuH paramaM krodhamAsthitau .. 7\-187\-37 (53689) tata droNo mahArAja krodhAmarShasamanvitaH . bhallAbhyAM bhR^ishatIkShNAbhyAM chichCheda dhanuShI tayoH .. 7\-187\-38 (53690) tato virATaH kupitaH samare tomarAndasha . dasha chikShepa cha sharAndroNasya vadhakA~NkShayA .. 7\-187\-39 (53691) shaktiM cha drupado ghorAmAyasIM svarNabhUShitAm . chikShepa bhujagendrAbhAM kruddho droNarathaM prati .. 7\-187\-40 (53692) tato bhallaiH sunishitaishChittvA tAMstomArAndasha . shaktiM kanakavaidUryAM droNashchichCheda sAyakaiH .. 7\-187\-41 (53693) tato droNaH supItAbhyAM bhallAbhyAmarimardanaH . drupadaM cha virATaM cha preShayAmAsa mR^ityave .. 7\-187\-42 (53694) hate virATe drupade kekayeShu tathaiva cha . tathaiva chedimAtsyeShu pA~nchAleShu tathaiva cha .. 7\-187\-43 (53695) hateShu triShu vIreShu drupadasya cha naptR^iShu . droNasya karma taddR^iShTvA kopaduHkhasamanvitaH . shashApa rathinAM madhye dhR^iShTadyumno mahAmanAH .. 7\-187\-44 (53696) iShTApUrtAttathA kShAtrAdbrAhmaNyAchcha sa nashyatu . droNo yasyAdya muchyeta yaM vA droNaH parAbhavet .. 7\-187\-45 (53697) iti teShAM pratishrutya madhye sarvadhanuShmatAm . AyAddroNaM sahAnIkAH pA~nchAlyaR^i paravIrahA .. 7\-187\-46 (53698) pA~nchAlAstvekato droNabhyaghnanpANDavaiH saha . duryodhanashcha karNashcha shakunishchApi saubalaH . sodaryAshcha yathA mukhyAste.arakShandroNamAhave .. 7\-187\-47 (53699) rakShyamANaM tathA droNaM sarvaistaistu mahArathaiH . yatamAnAstu pA~nchAlA na shekuH prativIkShitum .. 7\-187\-48 (53700) tatrAkrudhyadbhImaseno dhR^iShTadyumnasya mAriSha . sa enaM vAgbhirugrAbhistatakSha puruSharShabhaH .. 7\-187\-49 (53701) bhImasena uvAcha. 7\-187\-50x (4767) drupadasya kule jAtaH sarvAstreShvastravittamaH . kaH kShatriyo manyamAnaH prekShetArimavasthitam .. 7\-187\-50 (53702) pitR^iputravadhaM prApya puMstvaM ko vA praharShayet . visheShatastu shapathaM shapitvA rAjasaMsadi .. 7\-187\-51 (53703) eSha vaishvAnara iva samiddhaH svena tejasA . sharachApendhano droNaH kShatraM dahati tejasA .. 7\-187\-52 (53704) purA karoti niHsheShAM pANDavAnAmanIkinIm . sthitAH pashyata me karma droNameva vrajAmyaham .. 7\-187\-53 (53705) ityuktvA prAvishatkruddho droNAnIkaM vR^ikodaraH . sharaiH pUrNAyatotsR^iShTaurdrAvayaMstava vAhinIm .. 7\-187\-54 (53706) dhR^iShTadyumno.api pA~nchAlyaH pravishya mahatIM chamUm . AsasAda raNe droNaM tadAsIttumulaM mahat .. 7\-187\-55 (53707) naiva nastAdR^ishaM yuddhaM dR^iShTapUrvaM na cha shrutam . yathA sUryodaye rAjansamutpi~njo.abhavanmahAn .. 7\-187\-56 (53708) saMsaktAnyeva chAdR^ishyanrathavR^indAni mAriSha . hatAni cha vikIrNAni sarIrANi sharIriNAm .. 7\-187\-57 (53709) kechidanyatra gachChantaH pathi chAnyairupadrutAH . vimukhAH pR^iShThatashchAnye tADyante pArshvataH pare .. 7\-187\-58 (53710) tathA saMsaktayuddhaM tadabhavadbhR^ishadAruNam . atha sandhyAgataH sUryaH kShaNena samapadyata .. .. 7\-187\-59 (53711) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe saptAshItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 187 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-187\-1 tribhAgamAtrasheShAyAM muhUrtatrayAvashiShTAyAm . tatra sUryodayottaraM trayodashyAM droNasya nAshaH. trayodashyAM shuklayi yuddhArambhasya\-\-hemante prathamemAse shuklapakShe trayodashIm. pravR^ittaM bhArataM yuddhamiti bhAratasAvitryAmuktasya chopapattiH sidhyati .. 5\-187\-44 shashApa shapathaM kR^itavAn .. 5\-187\-45 iShTaM yAgahomAdi . ApUrtaM kShetrArAmAdi. kShAtraM drupadakulotpannatvAt. brAhmaNyaM yAjopayAjayorbrAhmaNayestapasA brAhmaNarUpAdagneshcha jAtatvAt. etatsarvaM tasya nashyatu. yasya shatrurdroNo muchyeta maraNaM na prApnuyAt. yaM vA mAM vA. droNo yadi parAbhavediti .. 5\-187\-187 saptAshItyAdhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 188 .. shrIH .. 7\.188\. adhyAyaH 188 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## pa~nchadashadivasayuddhArambhaH .. 1 .. sa~Nkulayuddham . nakulena duryodhanaparAjayaH .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-188\-0 (53712) sa~njaya uvAcha. 7\-188\-0x (4768) te tathaiva mahArAja daMshitA raNamUrdhani . sandhyAgataM sahasrAMshumAdityamupatasthire .. 7\-188\-1 (53713) udite tu sahasrAMshau taptakA~nchanasaprabhe . prakAshiteShu lokeShu punaryuddhamavartata .. 7\-188\-2 (53714) dvandvAni tatra yAnyAsansaMsaktAni purodayAt . tAnyevAbhyudite sUrye samasajjanta bhArata .. 7\-188\-3 (53715) rathairhayA hayairnAgAH pAdAtaishchApi ku~njarAH . hayairhayAH samAjagmuH pAdAtAshcha padAtibhiH .. 7\-188\-4 (53716) rathA rathairibhairnAgAstathaiva bharatarShabha . saMsaktAshcha viyuktAshcha yodhAH sannyapatanraNe .. 7\-188\-5 (53717) te rAtrau kR^itakarmANaH shrAntAH sUryasya tejasA . kShutpipAsAparItA~NgA visaMj~nA bahavo.abhavan .. 7\-188\-6 (53718) sha~NkhaberImR^ida~NgAnAM ku~njarANAM cha garjatAm . viShphAritavikR^iShTAnAM kArmukANAM cha kUjatAm .. 7\-188\-7 (53719) shabdaH samabhavadrAjandivispR^igbharatarShabha . dravatAM cha padAtInAM shastrANAM patatAmapi .. 7\-188\-8 (53720) hayAnAM heShatAM chApi rathAnAM cha nivartatAm . kroshatAM garjatAM chaiva tadAsIttumulaM mahat .. 7\-188\-9 (53721) vivR^iddhastumulaH shabdo dyAmagachChanmahAMstadA . nAnAyudhanikR^ittAnAM cheShTatAmAturaH svanaH .. 7\-188\-10 (53722) bhUmAvashrUyata mahAMstadA.a.asItkR^ipaNaM mahat . patatAM pAtyamAnAnAM pattyashvarathadantinAm .. 7\-188\-11 (53723) teShu sarveShvanIkeShu vyatiShakteShvanekashaH . sve svA~njaghnuH pare svAMshcha svAnpareShAM pare parAn. 7\-188\-12 (53724) vIrabAhuvisR^iShTAshcha yodheShu cha gajeShu cha . rAshayaH pratyadR^ishyanta vAsasAM nejaneShviva .. 7\-188\-13 (53725) udyatapratipiShTAnAM kha~NgAnAM vIrabAhubhiH . sa eva shabdastadrUpo vAsasAM nijyatAmiva .. 7\-188\-14 (53726) ardhAsibhistathA kha~NgaistomaraiH saparashvathaiH . nikR^iShTayuddhaM saMsaktaM mahadAsItsudAruNam .. 7\-188\-15 (53727) gajAshvakAyaprabhavAM naradehapravAhinIm . shastramatsyasusampUrNAM mAMsashoNitakardamAm .. 7\-188\-16 (53728) ArtanAdasvanavatIM patAkAshastraphenilAm . nadIM prAvartayanvIrAH paralokaughagAminIm .. 7\-188\-17 (53729) sharashaktyarditA klAntA rAtrimUDhAtpachetasaH . viShTabhya sarvagAtrANi vyatiShThangajavAjinaH .. 7\-188\-18 (53730) saMshuShkavadanA vIrAH shirobhishchArukuNDalaiH . yuddhopakaraNaishchAnyaistatratatra chakAshire .. 7\-188\-19 (53731) kravyAdasa~NghairAkIrNaM mR^itairardhamR^itairapi . nAsIdrathapathastatra sarvamAyodhanaM prati .. 7\-188\-20 (53732) ma~njatsu chakreShu rathAnsatvamAsthAya vAjinaH . katha~nchidavahanshrAntA vepamAnAH sharArditAH . kulasatvabalopetA vAjino vAraNopamAH .. 7\-188\-21 (53733) vihvalaM tUrNamuddhAntaM sabhayaM bhAratAturam . balamAsIttadA sarvamR^ite droNArjunAvubhau .. 7\-188\-22 (53734) tAvevAstAM nilayanaM tAvArtAyanameva cha . tAvevAnye samAsAdya jagmurvaivasvatakShayam .. 7\-188\-23 (53735) AvignamabhavatsarvaM kauravANAM mahadbalam . pA~nchAlAnAM cha saMsaktaM na prAj~nAyata ki~nchana .. 7\-188\-24 (53736) antakAkrIDasadR^ishaM bhIrUNAM bhayavardhanam . pR^ithivyAM rAjavaMshyAnAmutthite mahati kShaye .. 7\-188\-25 (53737) na tatra karNaM droNaM vA nArjunaM na yudhiShThiram . na bhImasenaM na yamau na pA~nchAlyaM na sAtyakim .. 7\-188\-26 (53738) na cha duHshAsanaM drauNiM na duryodhanasaubalau . na kR^ipaM madrarAjaM cha kR^itavarmANameva cha .. 7\-188\-27 (53739) na chAnyAnnaiva chAtmAnaM na kShitiM na dishastathA . pashyAma rAjansaMsaktAnsainyena rajasA dhR^itAn .. 7\-188\-28 (53740) sambhrAnte tumule ghore rajomeghe samutthite . triyAmAmiva saMprAptAmamanyanta nishAcharAH .. 7\-188\-29 (53741) na j~nAyante kauraveyA na pA~nchAlA na pANDavAH . na disho dyaurna chorvI cha na samaM viShamaM tathA .. 7\-188\-30 (53742) hastasaMsparshamApannAnparAnapyathavA svakAn . nyapAtayaMstadA yuddhe narAH sma vijayaiShiNaH .. 7\-188\-31 (53743) uddhUtatvAttu rajasaH prasekAchChoNitasya cha . prAshAmyata rajo bhaumaM shIghratvAdanilasya cha .. 7\-188\-32 (53744) tatra nAgA hayA yodhA rathino.atha padAtayaH . pArijAtavanAnIva vyarochanrudhirokShitAH .. 7\-188\-33 (53745) tato duryodhanaH karNo droNo duHshAsanastathA . pANDavaiH samasajjanta chaturbhishchaturo rathAH .. 7\-188\-34 (53746) duryodhanaH saha bhrAtrA yamAbhyAM samasajjata . vR^ikodareNa rAdheyo bhAradvAjena chArjunaH .. 7\-188\-35 (53747) taddhoraM mahadAshcharyaM yuddhaM daivAsuropamam . ratharShabhANAmugrANAM sannipAtamamAnuSham .. 7\-188\-36 (53748) rathamArgairvichitraistairvichitrarathasa~Nkulam . apashyanrathino yuddhaM vichitraM chitrayodhinAm .. 7\-188\-37 (53749) yatamAnAH parAkrAntAH parasparajigIShavaH . jImUtA iva gharmAnte sharavarShairavAkiran .. 7\-188\-38 (53750) te rathAnsUryasa~NkAshAnAsthitAH puruSharShabhAH . ashobhanta yathA meghAH shAradAshchalavidyutaH .. 7\-188\-39 (53751) yodhAste tu mahArAja krodhAmarShasamanvitAH . spardhinashcha maheShvAsAH kR^itayatnA dhanurdharAH . abhyagachChaMstathA.anyonyaM mattA gajavR^iShA iva .. 7\-188\-40 (53752) na nUnaM dehabhedo.asti kAle rAjannanAgate . yatra sarve na yugapadvyashIryanta mahArathAH .. 7\-188\-41 (53753) bAhubhishchaparaNaishchinnaiH shirobhishcha sakuNDalaiH . kArmukairvishikhaiH prAsaiH kha~NgaiH parashupaTTasaiH .. 7\-188\-42 (53754) nAlIkaiH kShudranArAchairnakharaiH shaktitomaraiH . anyaishcha vividhAkArairdhautaiH praharaNottamaiH .. 7\-188\-43 (53755) vichitrairvividhAkAraiH sharIrAvaraNairapi . vichitraishcha rathairbhagnairhataishcha gajavAjibhiH .. 7\-188\-44 (53756) shUnyaishchaiva nagAkArairhatayodhadhvajai rathaiH . amanuShyairhayaistrastaiH kR^iShyamANaistatastataH .. 7\-188\-45 (53757) vAtAyamAnairasakR^iddhatavIrairalaMkR^itaiH . vyajanaiH ka~NkaTaishchaiva dhvajaishcha vinipAtitaiH .. 7\-188\-46 (53758) ChatrairAbharaNairvastrairmAlyaishcha sasugandhibhiH . hAraiH kirITairmukuTairuShNIShaiH ki~NkiNIgaNaiH .. 7\-188\-47 (53759) urasthairmaNibhirniShkaishchUDAmaNibhireva cha . AsIdAyodhanaM tatra nabhastArAgaNairiva .. 7\-188\-48 (53760) tato duryodhanasyAsInnakulena samAgamaH . amarShitena kruddhasya kruddhenAmarShitasya cha .. 7\-188\-49 (53761) apasavyaM chakArAtha mAdrIputrastavAtmajam . kira~nCharashatairhR^iShTastatra nAdo mahAnabhUt .. 7\-188\-50 (53762) apasavyaM kR^itaM sa~Nkhye bhrAtR^ivyenAtyamarShiNA . nAmR^iShyata tamapyAjau pratichakre parantapaH . putrastava mahArAja rAjA duryodhano drutam .. 7\-188\-51 (53763) tataH pratichikIrShantamapasavyaM tu te sutam . nyavArayata tejasvI nakulashchitramArgavit .. 7\-188\-52 (53764) sa sarvato nivAryainaM sharajAlena pIDayan . vimukhaM nakulashchakre tatsainyAH samapUjayan .. 7\-188\-53 (53765) tiShThatiShTheti nakulo babhAShe tanayaM tava . saMsmR^itya sarvaduHkhAni tava durmantritaM cha tat .. .. 7\-188\-54 (53766) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNavadhaparvaNi chaturdasharAtriyuddhe aShTAshItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 188 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-188\-12 sve kauravAH svAn svabhR^ityAnpare pANDavAH svAn svabhR^ityAn . sve ityanuvartate. pareShAM pANDavAnAM svAn sve kauravAH pareShAM pANDavAnAM parAn kauravAn pare pANDavA jaghnurityanvayaH. pareShAmityubhayatra sambadhyate. svaparavibhAgo vaktuH sa~njayasyAnurodhAt .. 5\-188\-13 nijyante prakShAlyante vAsAMsi yeShu te pradeshA nejanAni teShu yathA vAsasAM rAshayo bhavantyevamudyatAnAM pratikUlaM piShTAnAM cha kha~NgAnAM rAshayaH pratyadR^ishyanta . nijyatAM kShAlanaiH udyamyodyamya shilAyAM sphAlyamAnAnAm. slokadvayam .. 5\-188\-14 nijyante prakShAlyante vAsAMsi yeShu te pradeshA nejanAni teShu yathA vAsasAM rAshayo bhavantyevamudyatAnAM pratikUlaM piShTAnAM cha kha~NgAnAM rAshayaH pratyadR^ishyanta . nijyatAM kShAlanaiH udyamyodyamya shilAyAM sphAlyamAnAnAm. slokadvayam .. 5\-188\-15 ardhAsibhirekadhAraiH .. 5\-188\-23 nilayanamAshrayaH . ArtAyanaM ArtAnAM bhayavAraNaM svIyAnAm. shatrUNAM tu tAveva mR^ityukarAvityarthaH .. 5\-188\-34 chaturashchatvAraH .. 5\-188\-35 bhrAtrA duHshAsanena .. 5\-188\-188 aShTAshItyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 189 .. shrIH .. 7\.189\. adhyAyaH 189 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNArjunAdInAM sa~Nkulayuddham .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-189\-0 (53767) sa~njaya uvAcha. 7\-189\-0x (4769) tato duHshAsanaH kruddhaH sahadevamupAdravat . rathavegena tIvreNa kampayanniva medinIm .. 7\-189\-1 (53768) tasyApatata evAshu bhallenAmitrakarshanaH . mAdrIputraH shiro yantuH sashirastrANamachChinat .. 7\-189\-2 (53769) nainaM duHshAsanaH sUtaM nApi kashchana sainikaH . kR^ittottamA~NgamAshutvAtsahadevena buddhavAn .. 7\-189\-3 (53770) yadA tvasa~NgR^ihItatvAtprayAntyashvA yathAsukham . tato duHshAsanaH sUtaM bubudhe gatachetasam .. 7\-189\-4 (53771) sa hayAnsannigR^ihyAjau svayaM hayavishAradaH . yuyudhe rathinAM shreShTho laghu chitraM cha suShThu cha .. 7\-189\-5 (53772) tadasyApUjayankarma sve pare chApi saMyuge . hatasUtarathenAjau vyacharadyadabhItavat .. 7\-189\-6 (53773) sahadevastu tAnashvAMstIkShNairbANairavAkirat . pIDyamAnAH sharaishchAshu prAdravaMste tatastataH .. 7\-189\-7 (53774) sa rashmiShu viShaktatvAdutsarja sharAsanam . dhanuShA karma kurvaMstu rashmIMshcha punarutsR^ijat .. 7\-189\-8 (53775) ChidreShveteShu taM bANairmAdrIputro.abhyavAkirat . parIpsaMstvatsutaM karNastadantaramavApatat .. 7\-189\-9 (53776) vR^ikodarastataH karNaM tribhirbhallaiH samAhitaH . AkarNapUrNairabhyaghnadbAhvorurasi chAnadat .. 7\-189\-10 (53777) sa nivR^ittastataH karNaH sa~NghaTTita ivoragaH . bhImamAvArayAmAsa vikirannishitA~nCharAn . tato.abhUttumulaM yuddhaM bhImarAdheyayostadA .. 7\-189\-11 (53778) tau vR^iShAviva nardantau vivR^ittanayanAvubhau . vegena mahatA.anyonyaM saMrabdhAvabhipetatuH .. 7\-189\-12 (53779) abhisaMshliShTayostatra tayorAhavashauNDayoH . vichChinnasharapAtatvAdgadAyuddhamavartata .. 7\-189\-13 (53780) gadayA bhImasenastu karNasya rathakUbaram . bibheda shatadhA rAjaMstadadbhutamivAbhavat .. 7\-189\-14 (53781) tato bhImasya rAdheyo gadAmAvidhya vIryavAn . avAsR^ijadrathe tAM tu bibheda gadayA gadAm .. 7\-189\-15 (53782) tato bhImaH punargurvIM chikShepAdhirathergadAm . tAM gadAM bahubhiH karNaH supu~NkhaiH supravejitaiH .. 7\-189\-16 (53783) pratyavidhyatpunashchAnyaiH sA bhImaM punarAvrajat . vyAlIva mantrAbhihatA karNabANairabhidrutA .. 7\-189\-17 (53784) tasyAH pratinipAtena bhImasya vipulo dhvajaH . papAta sArathishchAsya mumoha cha gadAhataH .. 7\-189\-18 (53785) sa karNaM sAyakAnaShTau vyasR^ijatkrodhamUrchChitaH . taistasya nishitaistIkShNairbhImaseno mahAbalaH .. 7\-189\-19 (53786) chichCheda paravIraghnaH prahasanniva bhArata . dhvajaM sharAsanaM chaiva sharAvApaM cha bhArata .. 7\-189\-20 (53787) karNo.apyanyaddhanurgR^ihya hemapR^iShThaM durAsadam . tataH punastu rAdheyo hayAnasya ratheShubhiH . R^ikShavarNA~njaghAnAshu tathobhau pArShNisArathI .. 7\-189\-21 (53788) sa vipannaratho bhImo nakulasyApluto ratham . hariryathA gireH shR^i~NgaM samAkramadarindamaH .. 7\-189\-22 (53789) tathA droNArjunau chitramayudhyetAM mahArathau . AchAryashiShyau rAjendra kR^itapratikR^itau yudhi .. 7\-189\-23 (53790) laghusandhAnayogAbhyAM rathayoshcha raNena cha . mohayantau manuShyANAM chakShUMShi cha manAMsi cha .. 7\-189\-24 (53791) upAramanta te sarve yodhA.asmAkaM pare tathA . vichitrAnpR^itanAmadhye rathamArgAnudIrya tau. 7\-189\-25 (53792) anyonyamapasavyaM cha kartuM vIrau tadeShatuH .. 7\-189\-26 (53793) parAkramaM tayoryodhA dadR^ishuste suvismitAH .. 7\-189\-27 (53794) tayoH samabhavadyuddhaM droNapANDavayormahat . AmiShArthe mahArAja gagane shyenayoriva .. 7\-189\-28 (53795) yadyachchakAra droNastu kuntIputrajigIShayA . tattatpratijaghAnAshu prahasaMstasya pANDavaH .. 7\-189\-29 (53796) yadA droNo na shaknoti pANDavaM sma visheShitum . tataH prAdushchakArAstramastramArgavishAradaH .. 7\-189\-30 (53797) aindraM pAshupataM tvAShTraM vAyavyamatha vAruNam . muktaMmuktaM droNachApAttajjaghAna dhana~njayaH .. 7\-189\-31 (53798) astrANyastrairyadA tasya vidhivaddhanti pANDavaH . tato.astraiH paramairdivyairdroNaH pArthamavAkirat .. 7\-189\-32 (53799) yadyadastraM sa pArthAya prayu~Nkte vijigIShayA . tasyatasya vighAtAya tattaddhi kurute.arjunaH .. 7\-189\-33 (53800) sa vadhyamAneShvastreShu divyeShvapi yathAvidhi . arjunenArjunaM droNo manasaivAbhyapUjayat .. 7\-189\-34 (53801) mene chAtmAnamadhikaM pR^ithivyAmadhi bhArata . tena shiShyeNa sarvebhyaH shastravidbhya parantapaH .. 7\-189\-35 (53802) vAryamANastu pArthena tathA madhye mahAtmanAm . yatamAno.arjunaM prItyA prIyate smArjunena saH .. 7\-189\-36 (53803) tato.antarikShe devAshcha gandharvAshcha sahasrashaH . R^iShayaH siddhasa~NghAshcha vyatiShThanta didR^ikShayA .. 7\-189\-37 (53804) tadapsarobhirAkIrNaM yakShagandharvasa~Nkulam . shrImadAkAshamabhavadbhUyo meghAkulaM yathA .. 7\-189\-38 (53805) tatrAsmAntarhitA vAcho vyacharanta punaH punaH . droNapArthastavopetA vyashrUyanta narAdhipa .. 7\-189\-39 (53806) visR^ijyamAneShvastreShu jvAlayastu disho dasha . abruvaMstatra siddhAshcha R^iShayashcha samAgatAH .. 7\-189\-40 (53807) naivedaM mAnuShaM yuddhaM nAsuraM na cha rAkShasam . na daivaM na cha gAndharvaM brAhmaNaM dhruvamidaM param .. 7\-189\-41 (53808) vichitramidamAshcharyaM na no dR^iShTaM na cha shrutam . ati pANDavamAchAryo droNaM chApyati pANDavaH .. 7\-189\-42 (53809) nAnayorantaraM shakyaM draShTumanyena kenachit .. 7\-189\-43 (53810) yadi rudro dvidhAkR^itya yudhyetAtmAnamAtmanA . tatra shakyopamA kartumanyatra tu na vidyate .. 7\-189\-44 (53811) j~nAnamekasthamAchArye j~nAnaM yogashcha pANDave . shauryamekasthamAchArye balaM shauryaM cha pANDave. 7\-189\-45 (53812) nemau shakyau maheShvAsau yuddhe kShapayituM paraiH . ichChamAnau punarimau hanyetAM sAmaraM jagat .. 7\-189\-46 (53813) ityabruvanmahArAja dR^iShTvA tau puruSharShabhau . antarhitAni bhUtAni prakAshAni cha sarvashaH .. 7\-189\-47 (53814) `yadA droNaM mahArAja visheShayati pANDavaH'. tato droNo brAhmamastraM prAdushchakre mahAmatiH .. 7\-189\-48 (53815) `tadastraM saMhitaM rAjandhorarUpaM mahAhave'. santApayadraNe pArthaM bhUtAnyantarhitAni cha .. 7\-189\-49 (53816) tatashchachAla pR^ithivI saparvatavanadrumA . `saritashcha pratisrotaH pravahurvai kShaNAntaram'. vavau cha viShamo vAyuH sAgarAshchApi chukShubhuH .. 7\-189\-50 (53817) tatastrAso mahAnAsItkurupANDavasenayoH . sarveShAM chaiva bhUtAnAmudyate.astre mahAtmanA .. 7\-189\-51 (53818) tataH pArtho.apyasambhrAntastadastraM pratijaghnivAn . brahmAstreNaiva rAjendra tataH sarvamashIshamat .. 7\-189\-52 (53819) yadA na gamyate pAraM tayoranyatarasya vA . tataH sa~Nkulayuddhena tadyuddhaM vyAkulIkR^itam .. 7\-189\-53 (53820) nAj~nAyata tataH ki~nchitpunareva vishAmpate . pravR^itte tumule yuddhe droNapANDavayornR^ipa .. 7\-189\-54 (53821) `droNo muktvA raNe pArthaM pA~nchAlAnanvadhAvata . arjunopi raNe droNaM tyaktvA prAdravayatkurUn .. 7\-189\-55 (53822) sharaughairatha tAbhyAM tu ChAyAbhUtaM mahAmR^idhe . tumalaM prababhau rAjansarvasya jagato bhayam'.. 7\-189\-56 (53823) sharajAlaiH samAkIrNe meghajAlairivAmbare . nApatachcha tataH kashchidantarikShacharastadA .. .. 7\-189\-57 (53824) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNavadhaparvaNi pa~nchadashadisayuddhe ekonanavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 189 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-189\-45 j~nAnamekasthamiti AchAryo j~nAnasya shauryasya chAvadhirityarthaH . arjunastu yogena balena chAdhikaH. kR^iShNasArathigANDIvadivyarathadhvajabudbhyAdibhiryauvanena cha yuktatvAt. tathAcha yogabalAbhyAM mArchAryasAmyaM prApta ityarthaH .. 5\-189\-57 nApatat bANairantarikShasya pUritatvAditi bhAvaH .. 5\-189\-189 ekonanavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 190 .. shrIH .. 7\.190\. adhyAyaH 190 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakiduryodhanAdInAM sa~NkulayuddhavarNanam .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-190\-0 (53825) sa~njaya uvAcha. 7\-190\-0x (4770) tasmiMstathA vartamAne gajAshvanarasaMkShaye . duHshAsano mahArAja dhR^iShTadyumnamayodhayat .. 7\-190\-1 (53826) sa tu rukmarathAsakto duHshAsanasharArditaH . amarShAttava putrasya sharairvAhAnavAkirat .. 7\-190\-2 (53827) kShaNena sa rathastasya sadhvajaH sahasArathiH . nAdR^ishyata mahArAja pArShatasya sharaishchitaH .. 7\-190\-3 (53828) duHshAsanastu rAjendra pA~nchAlyasya mahAtmanaH . nAshakatpramukhe sthAtuM sharajAlaprapIDitaH .. 7\-190\-4 (53829) sa tu duHshAsanaM bANairvimukhIkR^itya pArShataH . kira~nCharasahasrANi droNamevAbhyayAdraNe .. 7\-190\-5 (53830) abhyapadyata hArdikyaH kR^itavarmA tvanantaram . sodaryANAM trayashchaiva ta enaM paryavArayan .. 7\-190\-6 (53831) taM yamau pR^iShThato.anvaitAM rakShantau puruSharShabhau . droNAyAbhimukhaM yAntaM dIpyamAnamivAnalam .. 7\-190\-7 (53832) samprahAramakurvaMste sarve cha sumahArathAH . amarShitAH sattvavantaH kR^itvA maraNamagrataH .. 7\-190\-8 (53833) shuddhAtmAnaH shuddhavR^ittA rAjansvargapuraskR^itAH . AryaM yuddhamakurvanta parasparajigIShavaH .. 7\-190\-9 (53834) shuklAbhijanakarmANo matimanto janAdhipa . dharmayuddhamayudhyanta prepsanto gatimuttamAm .. 7\-190\-10 (53835) na tatrAsIdadharmiShThamashastaM yuddhameva cha . nAtra karNI na nAlIko na lipto na cha bastikaH .. 7\-190\-11 (53836) na sUchI kapisho naiva na gavAsthirgajAsthijaH . na chUlI balishastatra na yamI nApi pAchakaH . iShurAsInna saMshliShTo na pUtirna cha jihmagaH .. 7\-190\-12 (53837) R^ijUnyeva vishuddhAni sarve shastrANyadhArayan . suyuddhena parA.NllokAnIpsantaH kIrtimeva cha .. 7\-190\-13 (53838) tadAsIttumulaM yuddhaM sarvadoShavivarjitam . chaturNAM tava yodhAnAM taistribhiH pANDavaiH saha .. 7\-190\-14 (53839) dhR^iShTadyumnastu tAndR^iShTvA tava rAjanratharShabhAn . yamAbhyAM vAritAnvIrA~nChIghrAstro droNamabhyayAt .. 7\-190\-15 (53840) nivAritAstu te vIrAstayoH puruShasiMhayoH . samasajjanta chatvAro vAtAH parvatayoriva .. 7\-190\-16 (53841) dvAbhyAM dvAbhyAM yamau sArdhaM rathAbhyAM rathapu~Ngavau . samAsaktau tato droNaM dhR^iShTadyumno.abhyavartata .. 7\-190\-17 (53842) dR^iShTvA droNAya pA~nchAlyaM vrajantaM yuddhadurmadam . yamAbhyAM tAMshcha saMsaktAMstadantaramupAdravat .. 7\-190\-18 (53843) duryodhano mahArAja kira~nChoNitabhojanAn . taM sAtyakiH shIghrataraM punarevAbhyavartata .. 7\-190\-19 (53844) tau parasparamAsAdya samIpe kurumAdhavau . hasamAnau nR^ishArdUlAvabhItau samasajjatAm .. 7\-190\-20 (53845) bAlyavR^ittAni sarvANi prIyamANau vichintya tau . anyonyaM prekShamANau cha smayamAnau punaHpunaH .. 7\-190\-21 (53846) atha duryodhano rAjA sAtyakiM samabhAShata . priyaM sakhAyaM satataM garhayanvR^ittamAtmanaH .. 7\-190\-22 (53847) dhik krodhaM dhiksakhe lobhaM dhi~NmohaM dhigamarShitam . dhigastu kShAtramAchAraM dhigastu balamaurasam .. 7\-190\-23 (53848) yatra mAmabhisandhatse tvAM chAhaM shinipu~Ngava . tvaM hi prANaiH priyataro mamAhaM cha sadA tava .. 7\-190\-24 (53849) smarAmi tAni sarvANi bAlyavR^ittAni yAni nau . tAni sarvANi jIrNAni sAmprataM no raNAjire . kimanyatkrodhalobhAbhyAM yuddhamevAdya sAtvata .. 7\-190\-25 (53850) taM tathAvAdinaM tatra sAtyakiH pratyabhAShata . prahasanvishikhAMstIkShNAnudyamya paramAstravit .. 7\-190\-26 (53851) neyaM sabhA rAjaputra nAchAryasya niveshanam . yatra krIDitamasmAbhistadA rAjansamAgataiH .. 7\-190\-27 (53852) duryodhana uvAcha. 7\-190\-28x (4771) kva sA krIDA gatA.asmAkaM bAlye vai shinipu~Ngava . kva cha yuddhamidaM bhUyaH kAlo hi duratikramaH .. 7\-190\-28 (53853) kintu no vidyate kR^ityaM dhanena dhanalipsayA . yatra yudhyAmahe sarve dhanalobhAtsamAgatAH .. 7\-190\-29 (53854) sa~njaya uvAya. 7\-190\-30x (4772) taM tathAvAdinaM tatra rAjAnaM mAdhavo.abravIt . evaM vR^ittaM sadA kShAtraM yudhyantIha gurUnapi .. 7\-190\-30 (53855) yadi te.ahaM priyo rAja~njahi mAM mA chiraM kR^ithAH . tvatkR^ite sukR^itAMllokAngachCheyaM bharatarShabha .. 7\-190\-31 (53856) yA te shaktirbalaM yachcha tatkShipraM mayi darshaya . nechChAmi tadahaM draShTuM mitrANAM vyasanaM mahat .. 7\-190\-32 (53857) ityevaM vyaktamAbhAShya pratibhAShya cha sAtyakiH . abhyayAttUrNamavyagro dayAM nAkurutAtmani .. 7\-190\-33 (53858) tamAyAntaM mahAbAhuM pratyagR^ihNAttavAtmajaH . sharaishchAvAkiradrAja~nshaineyaM tanayastava .. 7\-190\-34 (53859) tataH pravavR^ite yuddhaM kurumAdhavasiMhayoH . anyonyaM kruddhayorghoraM yathA dviradasiMhayoH .. 7\-190\-35 (53860) tataH pUrNAyatotsR^iShTaiH sAtvataM yuddhadurmadam . duryodhanaH pratyavidhyatkupito dashabhiH sharaiH .. 7\-190\-36 (53861) taM sAtyakiH pratyavidhyattathaivAvAkirachCharaiH . pa~nchAshatA punashchAjau triMshatA dashabhishcha ha .. 7\-190\-37 (53862) sAtyakiM tu raNe rAjanprahasaMstanayastava . AkarNapUrNairnishitairvivyAdha triMshatA sharaiH .. 7\-190\-38 (53863) tato.asya sasharaM chApaM kShurapreNa dvidhA.achChinat .. 7\-190\-39 (53864) so.anyatkArmukamAdAya laghuhastastato dR^iDham . sAtyakirvyasR^ijachchApi sharashreNIM sutasya te .. 7\-190\-40 (53865) tAmApatantIM sahasA sharashreNIM jighAMsayA . chichCheda bahudhA rAjA tata uchchukrushurjanAH .. 7\-190\-41 (53866) sAtyakiM cha trisaptatyA pIDayAmAsa vegitaH . svarNapu~NkhaiH shilAdhautairAkarNApUrNaniHsR^itaiH .. 7\-190\-42 (53867) tasya sandadhatashcheShu saMhiteShu cha kArmukam . AchChinatsAtyakistUrNaM sharaishchaivApyavIvidhat .. 7\-190\-43 (53868) sa gADhaviddho vyathitaH pratyapAyAdrathAntare . duryodhano mahArAja dAshArhasharapIDitaH .. 7\-190\-44 (53869) samAshvasya tu putraste sAtyakiM punarabhyayAt . visR^ijanniShujAlAni yuyudhAnarathaM prati .. 7\-190\-45 (53870) tathaiva sAtyakirbANAnduryodhanarathaM prati . satataM visR^ijanrAjaMstatsa~Nkulamavartata .. 7\-190\-46 (53871) tatreShubhiH kShipyamANaiH patadbhishcha sharIriShu . agneriva mahAkakShaiH shabdaH samabhavanmahAn .. 7\-190\-47 (53872) tayoH sharasahasraishcha sa~nChannaM vasudhAtalam . agamyarUpaM cha sharairAkAshaM samapadyata .. 7\-190\-48 (53873) tatrApyadhikamAlakShya mAdhavaM rathasattamam . kShipramabhyapatatkarNaH parIpsaMstanayaM tava .. 7\-190\-49 (53874) na tu taM marShayAmAsa bhImaseno mahAbalaH . so.abhyayAttvaritaH karNaM visR^ijansAyakAnbahUn .. 7\-190\-50 (53875) tasya karNaH shitAnbANAnpratihanya hasanniva . dhanuH sharAMshcha chichCheda sUtaM chAbhyahanachCharaiH .. 7\-190\-51 (53876) bhImasenastu sa~Nkruddho gadAmAdAya pANDavaH . dhvajaM dhanushcha sUtaM cha sammamardAhave ripoH .. 7\-190\-52 (53877) rathachakraM cha karNasya babha~nja sa mahAbalaH . bhagnayakre rathe.atiShThadakampaH shailarADiva .. 7\-190\-53 (53878) ekachakraM rathaM tasya tamUhuH suchiraM hayAH . ekachakramivArkasya rathaM sapta hayA yathA .. 7\-190\-54 (53879) amR^iShyamANaH karNastu bhImasenamayudhyata . vividhairiShujAlaishcha nAnAshastraishcha saMyuge .. 7\-190\-55 (53880) bhImasenastu sa~NkruddhaH sUtaputramayodhayat . tasmiMstathA vartamAne kruddho dharmasuto.abravIt . pA~nchAlAnAM naravyAghrAnmAtsyAMshcha puruSharShabhAn .. 7\-190\-56 (53881) ye naH prANAH shiro ye cha ye no yodhA mahArathAH . ta ete dhArtarAShTreShu viShaktAH puruSharShabhAn .. 7\-190\-57 (53882) ye naH prANAH shiro ye cha ye no yodhA mahArathAH . ta ete dhArtarAShTreShu viShaktAH puruSharShabhAH .. 7\-190\-58 (53883) kiM tiShThata yathA mUDhAH sarve vigatachetasaH . tatra gachChata yatraite yudhyante mAmakA rathAH .. 7\-190\-59 (53884) kShatradharmaM puraskR^itya sarva eva gatajvarAH . jayanto vadhyamAnAshcha gatimiShTAM gamiShyatha .. 7\-190\-60 (53885) te rAj~nA choditA vIrA yotsyamAnA mahArathAH . chaturdhA vAhinIM kR^itvA tvaritA droNamabhyayuH .. 7\-190\-61 (53886) pA~nchAlAstvekato droNamabhyaghnannishitaiH sharaiH . bhImasenapurogAshchApyekataH paryavArayan .. 7\-190\-62 (53887) AsaMstu pANDuputrANAM trayo jihmA mahArathAH . yamau cha bhImasenashcha prAkroshaMste dhana~njayam .. 7\-190\-63 (53888) abhidravArjuna kShipraM kurUndroNAdapAnuda . tata enaM haniShyanti pA~nchAlA hatarakShiNam .. 7\-190\-64 (53889) kauraveyAMstataH pArthaH sasA samupAdravat . pA~nchAlAneva tu droNo dhR^iShTadyumnapurogamAn . mamardustarasA vIrAH pa~nchame.ahani bhArata .. .. 7\-190\-65 (53890) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi pa~nchadashadivasayuddhe navatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 190 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-190\-6 trayo dhR^iShTadyumno.anyau dvau cha .. 5\-190\-10 shuklaH shuddho.abhijano vaMsho yeShAM te svayaM shodhitakarmANashcha .. 5\-190\-11 ashastamaprashasyam . prashasyatvamAha nAtreti. karNI vilomakaNTakadvayayuktaH. sahi uddriyamANo.antrANyuddharati. nAlIkaH alpatvAddehamagraH san duruddharaH. na lipto viSheNeti sheShaH. bastikaH shalyadaNDasandhau shithilastasyoddharaNe shalyaM bastimadhye majjati daNDamAtraM niH\-\-sarati. (anye bastaka iti paThitvA shR^i~NgaghaTita iti vyAchakhyuH).. 5\-190\-20 hiMsamAnAviti ka.kha.pAThaH .. 5\-190\-33 abhyayAttUrNamavyagro nirapekSho vishAmpate ka.kha.pAThaH .. 5\-190\-190 navatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 191 .. shrIH .. 7\.191\. adhyAyaH 191 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## kR^iShNena yudhiShThiramprati droNajaye tasya shastranyAsasya tatrachAshvatthAmavadhashravaNasya hetutvakathanam .. 1 .. bhImenAshvatthAmanAmni gaje nihate yudhiShThireNa kR^iShNachodanayA droNamprati tadvivakShayA ashvatthAmA hata iti kathanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-191\-0 (53891) sa~njaya uvAcha. 7\-191\-0x (4773) pA~nchAlAnAM tato droNo.apyakarotkadanaM mahat . yathA kruddho raNe shakro dAnavAnAM kShayaM purA .. 7\-191\-1 (53892) droNAstreNa mahArAja vadhyamAnAH pare yudhi . nAtrasanta raNe droNatsatvavanto mahArathAH .. 7\-191\-2 (53893) yudhyamAnA mahArAja pA~nchAlAH sR^i~njayAstathA . droNamevAbhyayuryuddhe yodhayanto mahArathAH .. 7\-191\-3 (53894) teShAM tu chChAdyamAnAnAM pA~nchAlAnAM samantataH . abhavadbhairavo nAdo vadhyatAM sharavR^iShTibhiH .. 7\-191\-4 (53895) vadhyamAneShu sa~NgrAme pA~nchAleShu mahAtmanA . udIryamANe droNAstre pANDavAnbhayamAvishat .. 7\-191\-5 (53896) dR^iShTvA.ashvanarayodhAnAM vipulaM cha kShayaM yudhi . pANDaveyA mahArAja nAshashaMsurjayaM tadA .. 7\-191\-6 (53897) kachchiddroNo na naH sarvAnkShapayetparamAstravit . samiddhaH shishirApAye dahankakShamivAnalaH .. 7\-191\-7 (53898) na chainaM saMyuge kashchitsamarthaH prativIkShitum . na chainamarjuno jAtu pratiyudhyeta dharmavit .. 7\-191\-8 (53899) trastAnkuntIsutAndR^iShTvA droNasAyakapIDitAn . matimA~nshreyase yuktaH keshavo.arjunamabravIt .. 7\-191\-9 (53900) naiSha yuddhena sa~NgrAme jetuM shakyaH katha~nchana . sadhanurdhanvinAM shreShTho devairapi savAsavaiH .. 7\-191\-10 (53901) nyastashastrastu sa~NgArame shakyo hantuM bhavennR^ibhiH . AsthIyatAM jaye yogo dharmamutsR^ijya pANDavAH . yathA na saMyuge sarvAnnihanyAdrukmavAhanaH .. 7\-191\-11 (53902) ashvatthAmni hate naiSha yudhyediti matirmama . taM hataM saMyuge kashchidasmai shaMsatu mAnavaH .. 7\-191\-12 (53903) etannArochayadrAjankuntIputro dhana~njayaH . anye tvarochayansarve kR^ichChreNa tu yudhiShThiraH .. 7\-191\-13 (53904) tato bhImo mahAbAhuranIkeShu mahAgajam . jaghAna gadayA rAjannashvatthAmAnamityuta . parapramathanaM ghoraM mAlavasyendravarmaNaH .. 7\-191\-14 (53905) bhImasenastu savrIDamupetya droNamAhave . ashvatthAmA hata iti shabdamuchchaishchakAra ha .. 7\-191\-15 (53906) ashvatthAmeti hi gajaH khyAto nAmnA hato.abhavat . kR^itvA manasi taM bhImo mithyA vyAhR^itavAMstadA .. 7\-191\-16 (53907) bhImasenavachaH shrutvA droNastatparamApriyam . manasA sannAgAtro.abhUdyathA saikatamambhasi .. 7\-191\-17 (53908) sha~NkamAnaH sa tanmithyA vIryaj~naH svasutasya vai . hataH sa iti cha shrutvA naiva dhairyAdakampata .. 7\-191\-18 (53909) sa labdhvA chetanAM droNaH kShaNenaiva samAshvasat . anuchintyAtmanaH putramaviShahyamarAtibhiH .. 7\-191\-19 (53910) sa pArShatamabhidrutya jighAMsurmR^ityumAtmanaH . avAkiratsahasreNa tIkShNAnAM ka~NkapatriNAm .. 7\-191\-20 (53911) taM viMshatisahasrANi pA~nchAlAnAM nararShabhAH . yathA charantaM sa~NgrAme sarvato.avAkira~nCharaiH .. 7\-191\-21 (53912) sharaistairAchitaM droNaM nApashyAma mahAratham . bhAskaraM jaladai ruddhaM varShAsviva vishAmpate .. 7\-191\-22 (53913) vidhUya tAnbANagaNAnpA~nchAlAnAM mahArathaH . prAdushchakre tato droNo brAhmamastraM parantapaH .. 7\-191\-23 (53914) vadhAya teShAM shUrANAM pA~nchAlAnAmamarShitaH . tato vyarochata droNo vinighnansarvasainikAn .. 7\-191\-24 (53915) shirAMsyApAtayachchApi pA~nchAlAnAM mahAmR^idhe . tathaiva parighAkArAnbAhUnkanakabhUShaNAn .. 7\-191\-25 (53916) te vadhyamAnAH samare bhAradvAjena pArthivAH . medinyAmanvakIryanta vAtanunnA iva drumAH .. 7\-191\-26 (53917) ku~njarANAM cha patatAM hayaughAnAM cha bhArata . agamyarUpA pR^ithivI mAMsashoNitakardamA .. 7\-191\-27 (53918) hatvA viMshatisAhasrAnpA~nchAlAnAM rathavrajAn . atiShThadAhave droNo vidhUmo.agniriva jvalan .. 7\-191\-28 (53919) tathaiva cha punaH kruddho bhAradvAjaH pratApavAn . vasudAnasya bhallena shiraH kAyAdapAharat .. 7\-191\-29 (53920) punaH pa~nchashatAnmAtsyAnShaTsahasrAMshcha sR^i~njayAn . hastinAmayutaM hatvA jaghAnAshvAyutaM punaH .. 7\-191\-30 (53921) kShatriyANAmabhAvAya dR^iShTvA droNamavasthitam . R^iShayo.abhyAgatAstUrNaM havyavAhapurogamAH .. 7\-191\-31 (53922) vishvAmitro jamadagnirbharadvAjo.atha gautamaH . vasiShThaH kashyapo.atrishcha brahmalokaM ninIShavaH .. 7\-191\-32 (53923) sikatAH pR^ishnayo gargA vAlakhilyA marIchipAH . bhR^igavo.a~Ngirasashchaiva sUkShmAshchAnye maharShayaH .. 7\-191\-33 (53924) ta enamabruvansarve droNamAharavashobhinam . adharmataH kR^itaM yuddhaM samayo nidhanasya te .. 7\-191\-34 (53925) nyasyAyudhaM raNe droNa samIkShAsmAnavasthitAn . nAtaH krUrataraM karma punaH kartumihArhasi .. 7\-191\-35 (53926) vedavedA~NgaviduShaH satyadharmaratasya te . brAhmaNasya visheSheNa tavaitannopapadyate .. 7\-191\-36 (53927) tyajAyudhamamodheSho tiShTha vartmani shAshvate . paripUrNashcha kAlaste vastuM loke.adya mAnuShe .. 7\-191\-37 (53928) brahmAstreNa tvayA dagdhA anastraj~nA narA bhuvi . yadetadIdR^ishaM vipra kR^itaM karma na sAdhu tat .. 7\-191\-38 (53929) nyasyAyudhaM raNe vipra droNa mA tvaM chiraM kR^ithAH . mA pApiShThataraM karma kariShyasi punardvija .. 7\-191\-39 (53930) iti teShAM vachaH shrutvA bhImasenavachaH smaran . dhR^iShTadyumnaM cha samprekShya raNe sa vimanA.abhavat .. 7\-191\-40 (53931) sandihyamAno vyathitaH kuntIputraM yudhiShThiram . ahataM vA hataM veti paprachCha sutamAtmanaH .. 7\-191\-41 (53932) sthirA buddhirhi droNasya na pArtho vakShyate.anR^itam . trayANAmapi lokAnAmaishvaryArthe katha~nchana .. 7\-191\-42 (53933) tasmAttaM paripaprachCha nAnyaM ka~nChiddvijarShabhaH . tasmiMstasya hi satyAshA bAlyAtprabhR^iti pANDave .. 7\-191\-43 (53934) tato niShpANDavAmurvIM kariShyantaM yudhAmpatim . droNaM j~nAtvA dharmarAjaM govindo vyathito.abravIt .. 7\-191\-44 (53935) yadyardhadivasaM droNo yudhyate manyumAsthitaH . satyaM bravImi te senA vinAshaM samupaiShyati .. 7\-191\-45 (53936) sa bhavAMstrAtu no droNAtsatyAjjyAyo.anR^itaM vachaH . anR^itaM jIvitasyArthe vadanna spR^ishyate.anR^itaiH .. 7\-191\-46 (53937) tayoH saMvadatorevaM bhImaseno.abravIdidam .. 7\-191\-47 (53938) shrutvaivaM tu mahArAja vadhopAyaM mahAtmanaH . gAhamAnasya te senAM mAlavasyendravarmaNaH .. 7\-191\-48 (53939) ashvatthAmeti vikhyAto gajaH shakragajopamaH . nihato yudhi vikramya tato.ahaM droNamabruvam .. 7\-191\-49 (53940) ashvatthAmA hato brahmannivartasvAhavAditi . nUnaM nAshraddadhadvAkyameSha me puruSharShabhaH .. 7\-191\-50 (53941) sa tvaM govindavAkyAni mAnayasva jayaiShiNaH . droNAya nihataM shaMsa rAja~nshAradvatIsutam .. 7\-191\-51 (53942) tvayokte naiva yudhyeta jAtu rAjandvijarShabhaH . satyavAgiti loke.asminbhavAnkhyAto janAdhipa .. 7\-191\-52 (53943) tasya tadvachanaM shrutvA kR^iShNavAkyaprachoditaH . bhAvitvAchcha mahArAja vaktuM samupachakrame .. 7\-191\-53 (53944) tamatathyabhaye magno jaye sakto yudhiShThiraH . `ashvatthAmA hati shabdamuchchaishchakAra ha'. avyaktamabravIdrAjanhataH ku~njara ityuta .. 7\-191\-54 (53945) tasya pUrvaM rathaH pR^ithvyAshchatura~NgulamuchChritaH . babhUvaivaM cha tenokte tasya vAhAH spR^ishanmahIm .. 7\-191\-55 (53946) yudhiShThirAttu tadvAkyaM shrutvA droNo mahArathaH . putravyasanasantapto nirAsho jIvite.abhavat .. 7\-191\-56 (53947) AgaskR^itamivAtmAnaM pANDavAnAM mahAtmanAm . R^iShivAkyena manvAnaH shrutvA cha nihataM sutam .. 7\-191\-57 (53948) vichetAH paramodvigno dhR^iShTadyumnamavekShya cha . yoddhuM nAshaknuvadrAjanyathApUrvamarindamaH .. .. 7\-191\-58 (53949) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNavadhaparvaNi pa~nchadashadivasayuddhe ekanavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 191 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-191\-51 jayaiShiNa ityasya govindavAkyAnItyatraikadeshe govinde.anvayaH .. 5\-191\-191 ekanavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 191 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 192 .. shrIH .. 7\.192\. adhyAyaH 192 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## ashvatthAmavadhashravaNanirviNNadroNamAraNAya dhR^iShTadyumnasamudyamaH .. 1 .. droNagrastasya dhR^iShTadyumnasya sAtyakinA vimochanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-192\-0 (53950) sa~njaya uvAcha. 7\-192\-0x (4774) taM dR^iShTvA paramodvignaM shokopahatachetasam . pA~nchAlarAjasya suto dhR^iShTadyumnaH samAdravat .. 7\-192\-1 (53951) ya iShTvA manujendreNa drupadena mahAmakhe . labdho droNavinAshAya samiddhAddhavyavAhanAt .. 7\-192\-2 (53952) sa dhanurjaitramAdAya ghoraM jaladaniHsvanam . dR^iDhajyamajaraM divyaM sharaM chAshIviShopamam .. 7\-192\-3 (53953) sandadhe kArmuke tasmiMstatastamanalopamam . droNaM jighAMstuH pA~nchAlyo mahAjvAlamivAnalam .. 7\-192\-4 (53954) tasya rUpaM sharasyAsIddhanurjyAmaNDalAntare . dyotato bhAskarasyeva ghanAnte pariveShiNaH .. 7\-192\-5 (53955) pArShatena parAmR^iShTaM jvalantamiva taddhanuH . antakAlamanuprAptaM menire vIkShya sainikAH .. 7\-192\-6 (53956) tamiShuM saMhataM tena bhAradvAjaH pratApavAn . dR^iShTvA.amanyata dehasya kAlaparyAyamAgatam .. 7\-192\-7 (53957) tataH prayatnamAtiShThadAchAryastasya vArame . na chAsyAstrANi rAjendra pAdurAsanmahAtmanaH .. 7\-192\-8 (53958) tasya tvahAni chatvAri kShapA chaikA.asyato gatA . tasya chAhnastribhAgena kShayaM jagmuH patatriNaH .. 7\-192\-9 (53959) sa sharakShayamAsAdya putrashokena chArditaH . vividhAnAM cha divyAmAnamastrANAmaprasAdataH .. 7\-192\-10 (53960) utsraShTukAmaH shastrANi R^iShivAkyaprachoditaH . tejasA pUryamANashcha yuyudhe na yathA purA .. 7\-192\-11 (53961) bhUyashchAnyatsamAdAya divyamA~NgirasaM dhanuH . sharAMshcha brahmadaNDAbhAndhR^iShTadyumnamayodhayat .. 7\-192\-12 (53962) tatastaM sharavarSheNa mahatA samavAkirat . vyashAtayachcha sa~Nkruddho dhR^iShTadyumnamamarShaNam .. 7\-192\-13 (53963) sharAMshcha shatadhA tasya droNashchichCheda sAyakaiH . dhvajaM dhanushcha nishitaiH sArathiM chApyapAtayat .. 7\-192\-14 (53964) dhR^iShTadyumnaH prahasyAnyatpunarAdAya kArmukam . shitena chainaM bANena pratyavidhyatstanAntare .. 7\-192\-15 (53965) so.atividdho maheShvAso.asambhrAnta iva saMyuge . bhallena shitadhAreNa chichChedAsya punardhanuH .. 7\-192\-16 (53966) yachchAsya bANavikR^itaM dhanUMShi cha vishAmpate . sarvaM chichCheda durdharSho gadAM kha~NgaM cha varjayan .. 7\-192\-17 (53967) dhR^iShTadyumnaM cha vivyAdha navabhirnishitaiH sharaiH . jIvitAntakaraiH kruddhaH shilAdhautaiH parantapaH .. 7\-192\-18 (53968) dhR^iShTadyumno.atha tasyAshvAnkharathAshvairmahArathaH . vyAmishrayadameyAtmA brAhmamastramudIrayan .. 7\-192\-19 (53969) te mishrA bahvashobhanta javanA vAtaraMhasaH . pArAvatasavarNAshcha shoNAshcha bharatarShabha .. 7\-192\-20 (53970) yathA savidyuto meghA nadanto jaladAgame . tathA rejurmahArAja mishritA raNamUrdhani .. 7\-192\-21 (53971) IShAbandhaM chakrabandhaM rathabandhaM tathaiva cha . prANAshayadameyAtmA dhR^iShTadyumnasya sa dvijaH .. 7\-192\-22 (53972) sa chChinnadhanvA pA~nchAlyo nikR^ittadhvajasArathiH . uttamAmApadaM prApya gadAM vIraH parAmR^ishat .. 7\-192\-23 (53973) tAmasya vishikhaistIkShNaiH kShipyamANAM mahArathaH . nijaghAnaH sharairdroNaH kruddhaH satyaparAkramaH .. 7\-192\-24 (53974) tAM tu dR^iShTvA naravyAghro droNena nihatAM sharaiH . vimalaM kha~NgamAdatta shatachandraM cha bhAnumat .. 7\-192\-25 (53975) asaMshayaM tathAbhUtaH pA~nchAlyaH sAdhvamanyata . vadhamAchAryamukhyasya prAptakAlaM mahAtmanaH .. 7\-192\-26 (53976) tataH sa rathanIDasthaM svarathasya rathepayA . agachChadasimudyamya shatachandraM cha bhAnumat .. 7\-192\-27 (53977) chikIrShurduShkaraM karma dhR^iShTadyumno mahArathaH . iyeSha vakSho bhettuM sa bhAradvAjasya saMyuge .. 7\-192\-28 (53978) so.atiShThadyugamadhye vai yugasannahaneShu cha . jaghanArdheShu chAshvAnAM tatsainyAH samapUjayan .. 7\-192\-29 (53979) tiShThato yugapAlIpu shoNAnapyadhitiShThataH . nApashyadantaraM droNastadadbhutamivAbhavat .. 7\-192\-30 (53980) kShipraM shyenasya charato yathaivAmiShagR^iddhinaH . tadvadAsIdabhIsAro dromapArShatayo raNe .. 7\-192\-31 (53981) tasya pArAvatAnashvAnrathashaktyA parAbhinat . sarvAnekaikasho droNo raktAnashvAnvivarjayan .. 7\-192\-32 (53982) te hatA nyapatanbhUmau dhR^iShTadyumnasya vAjinaH . shoNAstu paryamuchyanta rathabandhAdvishAmpate .. 7\-192\-33 (53983) tAnhayAnnihatAndR^iShTvA dvijAgryeNa sa pArShataH . nAmR^iShyata yudhAM shreShTho yAj~nasenirmahArathaH .. 7\-192\-34 (53984) virathaH sa gR^ihItvA tu kha~NgaM kha~NgabhR^itAM varaH . droNamabhyapatadrAjanvainateya ivoragam .. 7\-192\-35 (53985) tasya rUpaM babhau rAjanbhAradvAjaM jighAMsataH . yathA rUpaM purA viShNorhiraNyakashiporvadhe .. 7\-192\-36 (53986) sa tadA vividhAnmargAnpravarAMshchaikaviMshatim . darshayAmAsa kauravya pArShato vicharanraNe .. 7\-192\-37 (53987) bhrAntumuddhAntamAviddhamAplutaM prasR^itaM sR^itam . parivR^ittaM nivR^ittaM cha kha~NgaM charma cha dhArayan .. 7\-192\-38 (53988) sampAtaM samudIrNaM cha darshayAmAsa pArShataH . bhArataM kaushikaM chaiva sAtvataM chaiva shikShayA. 7\-192\-39 (53989) darshayanvyacharadyuddhe droNasyAntachikIrShayA .. charatastasya tAnmargAnvichitrAnkha~NgacharmiNaH . vyasmayanta raNe yodhA devatAshcha samAgatAH .. 7\-192\-40 (53990) tataH sharasahasreNa shatachandramapAtayat . charma kha~NgaM cha sambAdhe dhR^iShTadyumnasya sa dvijaH .. 7\-192\-41 (53991) ye tu vaitastikA nAma sharA AsannayodhinaH . nikR^iShTayuddhe droNasya nAnyeShAM santi te sharAH .. 7\-192\-42 (53992) R^ite shAradvatAtparthAddrauNervaikartanAttathA . pradyumnayuyudhAnAbhyAmabhimanyoshcha bhArata .. 7\-192\-43 (53993) athAsyeShu samAdhatta dR^iDhaM paramasammatam . antevAsinamAchAryo jighAMsuH putrasammitam .. 7\-192\-44 (53994) taM sharairdashabhistIkShNaishchichCheda shinipu~NgavaH . pashyatastava putrasya karNasya cha mahAtmanaH . grastamAchAryamukhyena dhR^iShTadyumnamamochayat .. 7\-192\-45 (53995) charantaM rathamArgeShu sAtyakiM satyavikramam . droNakarmAntaragataM kR^ipasyApi cha bhArata . apashyetAM mahAtmAnau viShvaksenadhana~njayau .. 7\-192\-46 (53996) apUjayetAM vArShNeyaM bruvANau sAdhusAdhviti . divyAnyastrANi sarveShAM yudhi nighntamachyutam .. 7\-192\-47 (53997) dhana~njayastataH kR^iShNamabravItpashya keshava . AchAryarathamukhyAnAM madhye krIDanmadhUdvahaH .. 7\-192\-48 (53998) Anandayati mAM bhUyaH sAtyakiH paravIrahA . mAdrIputrau cha bhImaM cha rAjAnaM cha yudhiShThiram .. 7\-192\-49 (53999) yachChikShayA.anuddhataH sanraNe charati sAtyakiH . mahArathAnupakrIDanvR^iShNInAM kIrtivardhanaH .. 7\-192\-50 (54000) tamete pratinandanti siddhAH sainyAshcha vismitAH . ajayyaM samare dR^iShTvA sAdhusAdhviti sAtyakim . yodhAshchobhayataH sarve karmabhiH samapUjayan .. .. 7\-192\-51 (54001) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNavadhaparvaNi pa~nchadashadivasayuddhe dvinavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 192 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-192\-38 kha~NghaM charma cha dhArayanbhrAntAditrayodashavidhaM sa~ncharaNaM darshayAmAseti sambandhaH .. 5\-192\-41 sambAdhe raNasa~NkaTe .. 5\-192\-42 vaitastikAH vitastipramANAH .. 5\-192\-192 dvinavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 193 .. shrIH .. 7\.193\. adhyAyaH 193 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNadhR^iShTadyumnayoryuddham .. 1 .. droNena sopAlambhabhImavachaH shravaNena shastranyAsapUrvakaM yogena shIratyAgaH .. 2 .. sharIrArnnirgachChatastejorUpasya droNasya sa~njayAdibhiH pa~nchabhirevAvalokanam .. 3 .. dhR^iShTadyumnena droNashirashChedaH .. 4 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-193\-0 (54002) sa~nchaya uvAcha. 7\-193\-0x (4775) [sAtvatasya* tu tatkarma dR^iShTvA duryodhanAdayaH . shaineyaM sarvataH kruddhA vArayAmAsura~njasA .. 7\-193\-1 (54003) kR^ipakarNau cha samare putrAshcha tava mAriSha .. shaineyaM tvarayA.abhyetya vinighnannishitaiH sharaiH .. 7\-193\-2 (54004) yudhiShThirastato rAjA mAdrIputrau cha pANDavau . bhImasenashcha balavAnsAtyakiM paryavArayan .. 7\-193\-3 (54005) karNashcha sharavarSheNa gautamashcha mahArathaH . duryodhanAdayaste cha shaineyaM paryavArayan .. 7\-193\-4 (54006) tAM vR^iShTiM sahasA rAjannutthitAM ghorarUpiNIm . vArayAmAsa shaineyo yodhayaMstAnmahArathAn .. 7\-193\-5 (54007) teShAmastrANi divyAni saMhitAni mahAtmanAm . vArayAmAsa vidhivaddivyairastrairmahAmR^idhe .. 7\-193\-6 (54008) krUramAyodhanaM jaj~ne tasminrAjasamAgame . rudrasyeva hi kruddhasya nighnatastAnpashUnpurA .. 7\-193\-7 (54009) hastAnAmuttamA~NgAnAM kArmukANAM cha bhArata . ChatrANAM chApaviddhAnAM chAmarANAM cha sa~nchayaiH . rAshayaH sma vyadR^ishyanta tatratatra raNAjire .. 7\-193\-8 (54010) bhagnachakrai rathaishchApi pAtitaishcha mahAdhvajaiH . sAdibhishcha hataiH shUraiH sa~NkIrNA vasudhA.abhavat .. 7\-193\-9 (54011) bANapAtanikR^ittAstu yodhAste kurusattama . cheShTanto vividhAshcheShTA vyadR^ishyanta mahAhave .. 7\-193\-10 (54012) vartamAne tathA yuddhe ghore devAsuropame . abravItkShatriyAMstatra dharmarAjo yudhiShThiraH .. 7\-193\-11 (54013) abhidravata saMyattAH kumbhayoniM mahArathAH . eSho hi pArpato vIro bhAradvAjena sa~NgataH .. 7\-193\-12 (54014) ghaTate cha yathAshakti bhAradvAjasya nAshane . yAdR^ishAni hi rUpANi dR^ishyante.asya mahAraNe .. 7\-193\-13 (54015) adya droNaM raNe kruddho ghAtayiShyati pArpataH . te yUyaM sahitA bhUtvA yudhyadhvaM kumbhasambhavam. 7\-193\-14 (54016) yudhiShThirasamAj~naptAH sR^i~njayAnAM mahArathAH . abhyadravanta saMyattA bhAradvAjajighAMsavaH .. 7\-193\-15 (54017) tAnsamApatataH sarvAnbhAradvAjo mahArathaH . abhyavartata vegena martavyamiti nishchitaH .. 7\-193\-16 (54018) prayAte satyasandhe tu samakampata medinI . vavurvAtAH sanirghAtAstrAsayAnA varUthinIm .. 7\-193\-17 (54019) papAta mahatI cholkA AdityAnnishcharantyuta . dIpayantI ubhe sene shaMsantIva mahadbhayam .. 7\-193\-18 (54020) jajvalushchaiva shastrANi bhAradvAjasya mAriSha . rathAH svananti chAtyarthaM hayAshchAshrUNyavAsR^ijan .. 7\-193\-19 (54021) hataujA iva chApyAsIdbhAradvAjo mahArathaH . prAsphurannayanaM chAsya vAmabAhustathaiva cha .. 7\-193\-20 (54022) vimanAshchAbhavadyuddhe dR^iShTvA pArShatamagrataH .. 7\-193\-21 (54023) R^iShINAM brahmavAdAnAM svargasya gamanaM prati . suyuddhena tataH prANAnutsraShTumupachakrame ..] 7\-193\-22 (54024) tatashchaturdishaM sainyairdrupadasyAbhisaMvR^itaH . nirdahankShatriyavrAtAndroNaH paryacharadraNe .. 7\-193\-23 (54025) hatvA viMshatisAhasrAnkShatriyAnarimardanaH . dashAyutAni kariNAmavadhIdvishikhaiH shitaiH .. 7\-193\-24 (54026) so.atiShThadAhave yatto vidhUmo.agniriva jvalan . kShatriyANAmabhAvAya brAhmamastraM samAsthitaH .. 7\-193\-25 (54027) pA~nchAlyaM virathaM bhImo hatasarvAyudhaM balI . suvipaNNaM mahAtmAnaM tvaramANaH samabhyayAt .. 7\-193\-26 (54028) tataH svarathamAropya pA~nchAlyamarimardanaH . abravIdabhisamprekShya droNamasyantamantikAt .. 7\-193\-27 (54029) na tvadanya ihAchAryaM yoddhumutsahate pumAn . tvarasva prAgvadhAyaiva tvayi bhAraH samAhitaH .. 7\-193\-28 (54030) sa tathokto mahAbAhuH sarvabhArasahaM dhanuH . abhipatyAdade kShipramAyudhapravaraM dR^iDham .. 7\-193\-29 (54031) saMrabdhashcha sharAnasyandroNaM durvAraNaM raNe . vivArayipurAchAryaM sharavarShairavAkirat .. 7\-193\-30 (54032) tau nyavArayatAM shreShThau saMrabdhau raNashobhinau . udIrayetAM brAhmANi divyAnyastrANyanekashaH .. 7\-193\-31 (54033) sa mahAstrairmahArAja droNamAchChAdayadraNe . nihatya sarvANyastrANi bhAradvAjasya pArShataH .. 7\-193\-32 (54034) sa vasAtI~nshivIMschaiva vAhlIkAnkauravAnapi . rakShiShyamANAnsa~NgrAme droNaM vyadhamadachyutaH .. 7\-193\-33 (54035) dhR^iShTadyumnastathA rAjangabhastibhirivAMshumAn . vabhau prachChAdayannAshAH sharajAlaiH samantataH .. 7\-193\-34 (54036) tasya droNo dhanushChittvA viddhvA chainaM shilImukhaiH . marmANyabhyahanadbhUyaH sa vyathAM paramAmagAt .. 7\-193\-35 (54037) tato bhImo dR^iDhakrodho droNasyAshliShya taM ratham . shanakairiva rAjendra droNaM vachanamabravIt .. 7\-193\-36 (54038) yadi nAma na yudhyera~nshikShitA brahmabandhavaH . svakarmabhirasantuShTA na sma kShatraM kShayaM vrajet .. 7\-193\-37 (54039) ahiMsAM sarvabhUteShu dharmaM jyAyastaraM viduH . tasya cha brAhmaNo mUlaM bhavAMshcha brahmavittamaH .. 7\-193\-38 (54040) shvapAkavanmlechChagaNAnhatvA chAnyAnpR^ithagvidhAn . `bharanti hi sutAndArAMstadvadaj~nAnamohitAH'.. 7\-193\-39 (54041) aj~nAnAnmUDhavadbrahmanputradAradhanepsayA . ekasyArthe bahUnhatvA putrasyAdharmavidyayA . svakarmasthAnvikarmastho na vyapatrapase katham .. 7\-193\-40 (54042) `AchArahIna nirlajja brahmavandho varAyudha . idAnIM tiShTha durbuddhe na me jIvanvimokShyase .. 7\-193\-41 (54043) yasyArthe shastramAdAya yamapekShya cha jIvasi . sa chAdya patitaH shete pR^iShTenAveditastavaH .. 7\-193\-42 (54044) `sa vai cha nihataH shete tava putraH sumandadhIH'. dharmarAjasya tadvAkyaM nAbhisha~Nkitumarhasi .. 7\-193\-43 (54045) evamuktastato droNo bhImenotsR^ijya tadvanuH . `sannyAsAya sharIrasya yokShyamANaH sa vai dvijaH'. sarvANyastrANi dharmAtmA hAtukAmo.abhyabhApata .. 7\-193\-44 (54046) `karNaM duryodhanaM rAjaMstvaramANaH parAkramam'. karNakarNa maheShvAsa kR^ipa duryodhaneti cha .. 7\-193\-45 (54047) sa~NgrAme kriyatAM yatno bravImyeSha punaHpunaH . pANDavebhyaH shivaM vostu shastramabhyutsR^ijAmyaham . iti tatra mahArAja prAkroshaddrauNimeva cha .. 7\-193\-46 (54048) utsR^ijya cha raNe shastraM rathopasthe nivishya cha . abhayaM sarvabhUtAnAM pradadau yogamIyivAn .. 7\-193\-47 (54049) tasya tachChidranAj~nAya dhR^iShTadyumnaH pratApavAn . sasharaM tadvanurghoraM sannyasyAtha rathe tataH . kha~NgI rathAdavaplutya sahasA droNamabhyayAt .. 7\-193\-48 (54050) `pradrute tvatha droNAya dhR^iShTadyumne mahArathe'. hAhAkR^itAni bhUtAni mAnuShANItarANi cha .. 7\-193\-49 (54051) droNaM tathAgataM dR^iShTvA dhR^iShTadyumnavashaM gatam . hAhAkAraM bhR^ishaM chakruraho dhigiti chAbuvan .. 7\-193\-50 (54052) droNo.api shastrANyutsR^ijya paramaM sA~NkhyamAsthitaH . tathoktvA yogamAsthAya jyotirbhUto mahAtapAH .. 7\-193\-51 (54053) purANaM puruShaM viShNuM jagAma manasA param . mukhaM ki~nchitsamunnAmya viShTabyorastathAgrataH .. 7\-193\-52 (54054) nimIlitAkShaH satvastho nikShipya hR^idi dhAraNAm . omityekAkSharaM brahma jyotirbhUto mahAtapAH .. 7\-193\-53 (54055) smaritvA devadeveshamakSharaM paramaM prabhum . divamAkrAmadAchAryaH sAkShAtsadbhirdurAkramAm .. 7\-193\-54 (54056) `mUrdhAnaM tasya nirbhidya jyotI rAjanmahAtmanaH . jagAma paramaM sthAnaM dehaM nyasya rathottame'.. 7\-193\-55 (54057) dvau sUryAviti no buddhirAsIttasmiMstathAgate . ekarUpamivAbhAsIjyotirbhiH pUritaM nabhaH .. 7\-193\-56 (54058) samapadyata cholkAbhaM droNasya nidhane tadA . nimeShamAtreNa cha tajjyotirantaradhIyata .. 7\-193\-57 (54059) AsItkilakilAshabdaH prahR^iShTAnAM divaukasAm . brahmalokagate droNe dhR^iShTadyumne cha mohite .. 7\-193\-58 (54060) vayameva tadA.adrAkShma pa~ncha mAnuShayonayaH . yogayuktaM mahAtmAnaM gachChantaM paramAM gatim .. 7\-193\-59 (54061) ahaM dhana~njayaH pArthaH kR^ipaH shAradvato dvijaH . vAsudevashcha vArShNeyo dharmaputrashcha pANDavaH .. 7\-193\-60 (54062) anye tu sarve nApashyanbhAradvAjasya dhImataH . mahimAnaM mahArAja yogayuktasya gachChataH . brahmalokaM mahaddivyaM devaguhyaM hi tatparam .. 7\-193\-61 (54063) gatiM paramikAM prAptamajAnanto nR^iyonayaH . nApashyangachChamAnaM hi taM sArdhamR^iShipu~NgavaiH . AchAryaM yogamAsthAya brahmalokamarindamam .. 7\-193\-62 (54064) vitunnA~NgaM sharavrAtairanyastAyudhamasR^ikkSharam . vikR^iShya pArShataH kha~NgaM krodhAmarShavashaM gataH . dR^ishyamAnaH sarvabhUtaiH keshapakShe parAmR^ishat .. 7\-193\-63 (54065) tasya mUrdhAnamAlambya gatasatvasya dehinaH . ki~nchidabruvataH kAyAdvichakartAsinA shiraH .. 7\-193\-64 (54066) harSheNa mahatA mahatA yukto bhAradvAje nipAtite . siMhanAdaravaM chakre bhrAmayankha~NgamAhave .. 7\-193\-65 (54067) AkarNapalitaH shyAmo vayasA.ashItipa~nchakaH . tvatkR^ite vyacharatsa~Nkhye sa tu ShoDashavarShavat .. 7\-193\-66 (54068) uktavAshcha mahAbAhuH kuntIputro dhana~njayaH . jIvantamAnayAchAryaM mA vadhIrdrupadAtmaja .. 7\-193\-67 (54069) na hantavyo na hantavya iti te sainikAshcha ha . utkroshannarjunashchaiva sAnukroshastamAvrajat .. 7\-193\-68 (54070) kroshamAne.arjune chaiva pArthiveShu cha sarvashaH . dhR^iShTadyumno.avadhIddroNaM rathatalpe nararShabham .. 7\-193\-69 (54071) shoNitena pariklinno rathAdbhUmimathApatat . lohitA~Nga ivAdityo durdharShaH samapadyata .. 7\-193\-70 (54072) evaM taM nihataM sa~Nkhye dadR^ishe sainiko janaH . dhR^iShTadyumnastu tadrAjanbhAradvAjashiro.aharat .. 7\-193\-71 (54073) tAvakAnAM maheShvAsaH pramukhe tatsamAkShipat . te tu dR^iShTvA shiro rAjanbhAradvAjasya tAvakAH .. 7\-193\-72 (54074) palAyanakR^itotsAhA dudruvaH sarvatodisham . droNastu divamAsthAya nakShatrapathamAvishat .. 7\-193\-73 (54075) ahameva tadA.adrAkShaM droNasya nidhanaM nR^ipa . R^iSheH prasAdAtkR^iShmasya satyavatyAH sutasya cha .. 7\-193\-74 (54076) vidhUmAmiha saMyAntImulkAM prajvalitAmiva . apashyAma divaM stabdhvA gachChantaM taM mahAdyutim .. 7\-193\-75 (54077) hate droNe nirutsAhAH kurupANDavasR^i~njayAH . abhyadravanmahAvegAstataH sainyaM vyadIryata .. 7\-193\-76 (54078) nihatA hatabhUyiShThAH sa~NgrAme nishitaiH sharaiH . tAvakA nihate droNe gatAsava ivAbhavan .. 7\-193\-77 (54079) parAjayamathAvApya paratra cha mahadbhayam . ubhayenaiva te hInA vyanindanmatimAtmanaH .. 7\-193\-78 (54080) anvichChantaH sharIraM tu bhAradvAjasya pArthivAH . nAnvagachChanmahArAja kabandhAyutasa~Nkule .. 7\-193\-79 (54081) `patite tvatha saMrabdhe senAyAM tatra bhArata . udiShThankabandhAnAM sahasrANyekaviMshatiH .. 7\-193\-80 (54082) shoNitena pariklinnA raNabhUmishcha bhArata . lohitArdra ivAdityo durdarshashchAbhavattadA'.. 7\-193\-81 (54083) pANDavAstu jayaM labdhvA paratra cha mahadyashaH . bANasha~NkharavAMshchakruH siMhanAdAMshcha puShkalAn .. 7\-193\-82 (54084) bhImasenastato rAjandhR^iShTadyumnashcha pArShataH . varUthinyAmanR^ityetAM pariShvajya parasparam .. 7\-193\-83 (54085) abravIchcha tadA bhImaH pArShataM shatrutApanam . bhUyo.ahaM tvAM pariShvajya parivakShyAmi pArShata . sUtaputre hate pApe dhArtarAShTre cha saMyuge .. 7\-193\-84 (54086) etAvaduktvA bhImastu harSheNa mahatA yutaH . bAhushabdena pR^ithivIM kampayAmAsa pANDavaH .. 7\-193\-85 (54087) tasya shabdena vitrastAH prAdravaMstAvakA yudhi . kShatradharmaM samutsR^ijya palAyanaparAyaNAH .. 7\-193\-86 (54088) pANDavAstu jayaM labdhA hR^iShTA hyAsanvishAmpate . arikShayaM cha sa~NgrAme tena te sukhamApnuvan .. .. 7\-193\-87 (54089) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi droNavadhaparvaNi pa~nchadashadivasayuddhe trinavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 193 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-193\-12 eSho hIti sandhirArShaH .. 5\-193\-22 brahmavAdAnAM vedatulyAnAM vachanAnAm . dvitIyArthe ShaShThI. shrutyeti sheShaH .. 5\-193\-* kuNDalitAH 22 shlokAH jhapustakaeva dR^ishyante. 5\-193\-42 pR^iShThena tvayA pR^iShThena yudhiShThireNa AveditaH hata iti niveditaH. . 5\-193\-78 paratra cha mahadbhayamiti palAyanasya paralokaviruddhatvAt . ubhayena lokadvayena hInA rahitAH .. 5\-193\-193 trinavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 194 .. shrIH .. 7\.194\. adhyAyaH 194 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## dR^iryodhanachodanayA kR^ipeNa droNavadhaM shrAvitasyAshvatthAmnaH kopodayaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-194\-0 (54090) sa~njaya uvAcha. 7\-194\-0x (4776) tato droNe hate rAjankuravaH shastrapIDitAH . hatapravIrA vidhvastA bhR^ishaM shokaparAyaNAH .. 7\-194\-1 (54091) udIrNAMshcha parAndR^iShTvA harShamANAnpunaH punaH . ashrupUrNekShaNAstrastA dInAstvAsanvishAmpate .. 7\-194\-2 (54092) vichetaso hatotsAhAH kashmalAbhihataujasaH . ArtasvareNa mahatA putraM te paryavArayan .. 7\-194\-3 (54093) veShaNNavadanA dInA vIkShamANA disho dasha . ashrukaNThA yathA daityA hiraNyAkShe purA hate .. 7\-194\-4 (54094) sa taiH parivR^ito rAjA trastaiH kShudramR^igairiva . ashaknuvannavasthAtumapAyAttanayastava .. 7\-194\-5 (54095) kShutpipAsAparimlAnAste yodhAstava bhArata . Adityeneva santaptA bhR^ishaM vimanaso.abhavan .. 7\-194\-6 (54096) bhAskarasyeva patanaM samudrasyeva shoShaNam . viparyAsaM yathA merorvAsavasyeva nirjayam .. 7\-194\-7 (54097) aprekShaNIyaM taddR^iShTvA bhAradvAjasya pAtanam . trastarUpatarA rAjankauravAH prAdravanbhayAt .. 7\-194\-8 (54098) gAndhArarAjaH shakunistrastastrastataraiH saha . hataM rukmarathaM shrutvA prAdravatsahito rathaiH .. 7\-194\-9 (54099) varUthinIM vegavatIM vidrutAM sapatAkinIm . parigR^ihya mahAsenAM sUtaputro.apayAdbhayAt .. 7\-194\-10 (54100) rathanAgAshvakalilAM puraskR^itya tu vAhinIm . madrANAmIshvaraH shalyo vIkShamANo.apayAdbhayAt .. 7\-194\-11 (54101) hatapravIrairbhUyiShThairdhvajairbahupatAkibhiH . vR^itaH shAradvato.agachChatkaShTa~NkaShTamiti bruvan .. 7\-194\-12 (54102) bhojanIkena shiShTena kali~NgAraTTabAhlikaiH . kR^itavarmA vR^ito rAjanprAyAtsujavanairhayaiH .. 7\-194\-13 (54103) padAtigaNasaMyuktastrasto rAjanbhayArditaH . ulUkaH prAdravattatra dR^iShTvA droNaM nipAtitam .. 7\-194\-14 (54104) darshanIyo yuvA chaiva shauryeNa kR^italakShaNaH . duHshAsano bhR^ishodvignaH prAdravadgajasaMvR^itaH .. 7\-194\-15 (54105) rathAnAmayutaM gR^ihya trisAhasraM cha dantinAm . vR^iShaseno yayau tUrNaM dR^iShTvA droNaM nipAtitam .. 7\-194\-16 (54106) gajAshvarathasaMyukto vR^itashchaiva padAtibhiH . duryodhano mahArAja prAyAttatra mahArathaH .. 7\-194\-17 (54107) saMshaptakagaNAdgR^ihya hatasheShAnkirITinA . susharmA prAdrAvadrAjandR^iShTvA droNaM nipAtitam .. 7\-194\-18 (54108) gajAnrathAnsamAruhya vyudasya cha hayA~njanAH . prAdravansarvataH sa~Nkhye dR^iShTvA rukmarathaM hatam .. 7\-194\-19 (54109) tvarayantaH pitR^Inanye bhrAtR^Inanye.atha mAtulAn . putrAnanye vayasyAMshcha prAdravankuravastadA .. 7\-194\-20 (54110) chodayantashcha sainyAni svastrIyAMshcha tathA.apare . sambandhinastathA.anye cha prAdravanta disho dasha .. 7\-194\-21 (54111) prakIrNakeshA vidhvastA na dvAvekatra dhAvataH . nedamastIti manvAnA hatotsAhA hataujasaH .. 7\-194\-22 (54112) utsR^ijya kavachAnanye prAdravaMstAvakA vibho . anyonyaM te samAkroshanyainikA bharatarShabha .. 7\-194\-23 (54113) tiShThatiShTheti na cha te svayaM tatrAvatasthire . dhuryAnunmuchya cha rathAddhatasUtAtsvala~NkR^itAn . adhiruhya hayAnyodhAH kShipraM padbhirachodayan .. 7\-194\-24 (54114) dramANe tathA sainye trastarUpe hataujasi . pratisrota iva grAho droNaputraH parAniyAt .. 7\-194\-25 (54115) tasyAsItsumahadyuddhaM shikhaNDipramukhairgaNaiH . prabhadrakaishcha pA~nchAlaishchedibhishcha sakekayaiH .. 7\-194\-26 (54116) hatvA bahuvidhAH senAH pANDUnAM yuddhadurmadaH . katha~nchitsa~NkaTAnmukto mattadviradavikramaH .. 7\-194\-27 (54117) dravamANaM balaM dR^iShTvA palAyanakR^itakShaNam . duryodhanaM samAsAdya droNaputro.abravIdidam .. 7\-194\-28 (54118) kimiyaM dravate senA trastarUpeva bhArata . dravamANAM cha rAjendra nAvasthApayase raNe .. 7\-194\-29 (54119) tvaM chApi na yathA pUrvaM prakR^itistho narAdhipa . karNaprabhR^itayashcheme nAvatiShThanti pArthiva .. 7\-194\-30 (54120) anyeShvapi cha yuddheShu naiva senA.adravattadA . kachchitkShemaM mahAbAho tava sainyasya bhArata .. 7\-194\-31 (54121) kaspinnidaM hate rAjanrathasiMhe balaM tava . etAmavasthAM saMprAptaM tanmamAchakShva kaurava .. 7\-194\-32 (54122) tattu duryodhanaH shrutvA droNaputrasya bhAShitam . ghoramapriyamAkhyAtuM nAshaknotpArthivarShabhaH .. 7\-194\-33 (54123) bhinnA nauriva te putro magnaH shokamahArNave . bAShpeNApihito dR^iShTvA droNaputraM rathe sthitam .. 7\-194\-34 (54124) tataH shAradvataM rAjA savrIDamidamabravIt . shaMsAtra bhadraM te sarvaM yathA sainyamidaM drutam .. 7\-194\-35 (54125) atha shAradvato rAjannArtimArchChanpunaHpunaH . shashaMsa droNaputrAya yathA droNo nipAtitaH .. 7\-194\-36 (54126) kR^ipa uvAcha. 7\-194\-37x (4777) vayaM droNaM puraskR^itya pR^ithivyAM pravaraM ratham . prAvartayAma sa~NgrAmaM pA~nchAlaireva kevalam .. 7\-194\-37 (54127) tataH pravR^itte sa~Ngrame vimishrAH kurusomakAH . anyonyamabhigarjantaH shastrairdehAnapAtayan .. 7\-194\-38 (54128) vartamAne tathA yuddhe kShIyamANeShu saMyuge . dhArtarAShTreShu sa~NkruddhaH pitA te.astramudairayat .. 7\-194\-39 (54129) tato droNo brAhmamastraM vikurvANo nararShabhaH . vyahanachChAtravAnbhallaiH shatasho.atha sahasrashaH .. 7\-194\-40 (54130) pANDavAH kekayA mAtsyAH pA~nchAlAshcha visheShataH . sa~Nkhye droNarathaM prApya vyanashankAlachoditAH .. 7\-194\-41 (54131) sahasraM narasiMhAnAM dvisAhasraM cha dantinAm . droNo brahmAstrayogena preShayAmAsa mR^ityave .. 7\-194\-42 (54132) AkarNapalitashyAmo vayasA.ashItipa~nchakaH . raNe paryacharaddroNo vR^iddhaH ShoDashavarShavat .. 7\-194\-43 (54133) klishyamAneShu sainyeShu vadhyamAneShu rAjasu . amarShavashamApannAH pA~nchAlA vimukhA.abhavan .. 7\-194\-44 (54134) teShu ki~nchitprabhagneShu vimukheShu sapatnajit . divyamastraM vikurvANo babhUvArka ivoditaH .. 7\-194\-45 (54135) sa madhyaM prApya pANDUnAM shararashmiH pratApavAn . madhyaM gata ivAdityo duShprekShyaste pitA.abhavat .. 7\-194\-46 (54136) te dahyamAnA droNena sUryeNeva virAjatA . dagdhavIryA nirutsAhA babhUvurgatachetasAH .. 7\-194\-47 (54137) tAndR^iShTvA pIDitAnbANairdroNena madhusUdanaH . jayaiShI pANDuputrANAmidaM vachanamabravIt .. 7\-194\-48 (54138) naiSha jAtu naraiH shakyo jetuM shastrabhR^itAM varaH . api vR^itrahaNA sa~Nkhye rathayUthapayUthapaH .. 7\-194\-49 (54139) te yUyaM dharmamutsR^ijya jayaM rakShata pANDavAH . yathA vaH saMyuge sarvAnna hanyAdrukmavAhanaH .. 7\-194\-50 (54140) ashvatthAmni hate naiSha yudhyediti matirmama . hataM taM saMyuge kashchidAkhyAtvasmai mR^iShA naraH .. 7\-194\-51 (54141) etannArochayadvAkyaM kuntIputro dhana~njayaH . arochayaMstu sarve.anye kR^ichChreNa tu yudhiShThiraH .. 7\-194\-52 (54142) bhImasenastu savrIDamabravItpitaraM tava . ashvatthAmA hata iti taM nAbudhyata te pitA .. 7\-194\-53 (54143) sa sha~NkamAnastanmithyA dharmarAjamapR^ichChata . hataM vA.apyahataM vA.a.ajau tvAM pitA putravatsalaH .. 7\-194\-54 (54144) tamatathyabhaye magno jaye sakto yudhiShThiraH . ashvatthAmAnamAyodhe hataM dR^iShTvA mahAgajam .. 7\-194\-55 (54145) bhImena girivarShmANaM mAlavasyendravarmaNaH . upasR^itya tadA droNamuchchairidamuvAcha ha .. 7\-194\-56 (54146) yasyArthe shastramAdatse yamavekShya cha jIvasi . putraste dayito nityaM soshvatthAmA nipAtitaH .. 7\-194\-57 (54147) shete vinihato bhUmau vane siMhashishuryathA .. 7\-194\-58 (54148) jAnannapyanR^itasyAtha doShAnsa dvijasattamam . avyaktamabravIdrAjA hataH ku~njara ityuta .. 7\-194\-59 (54149) sa tvAM nihatamAkrande shrutvA santApatApitaH . niyamya divyAnyastrANi nAyudhyata yathA purA .. 7\-194\-60 (54150) taM dR^iShTvA paramodvignaM shokAturamachetasam . pA~nchAlarAjasya sutaH krurakarmA samAdravat .. 7\-194\-61 (54151) taM dR^iShTvA paramodvignaM shokAturamachetasam . divyAnyastrANyathotsR^ijya raNe prAyamupAvishat .. 7\-194\-62 (54152) tato.asya keshAnsavyena gR^ihItvA pANinA tadA . pArShataH kroshamAnAnAM vIrANAmachChinachChiraH .. 7\-194\-63 (54153) na hantavyo na hantavya iti te sarvato.abruvan . tathaiva chArjuno vAhAdavaruhyainamAdravat .. 7\-194\-64 (54154) udyamya tvarito bAhuM bruvANashcha punaHpunaH . jIvantamAnayAchAryaM mAvadhIriti dharmavit .. 7\-194\-65 (54155) tathA nivAryamANena kauravairarjunena cha . hata eva nR^ishaMsena pitA tava nararShabha .. 7\-194\-66 (54156) sainikAshcha tataH sarve prAdravanta bhayArditAH . vayaM chApi nirutsAhA hate pitari te.anagha .. 7\-194\-67 (54157) sa~njaya uvAcha. 7\-194\-68x (4778) tachChrutvA droNaputrastu nidhanaM piturAhave . krodhamAhArayattIvraM daNDAhata ivoragaH .. 7\-194\-68 (54158) tataH kruddho raNe drauNirbhR^ishaM jajvAla mAriSha . yathendhanaM mahatprApya prAjvaladdhavyavAhanaH .. 7\-194\-69 (54159) talaM talena niShpiShya dantairdantAnupAspR^ishat . niHshvasannurago yadvallohitAkSho.abhavattadA .. .. 7\-194\-70 (54160) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi nArAyaNAstramokShaparvaNi pa~nchadashadivasayuddhe chaturnavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 194 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 195 .. shrIH .. 7\.195\. adhyAyaH 195 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## dhR^itarAShTreNa sa~njayamprati droNavadhashrAviNAshvatthAmnA kimuktamiti prashnaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-195\-0 (54161) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-195\-0x (4779) adharmeNa hataM shrutvA dhR^iShTadyumnena sa~njaya . brAhmaNaM pitaraM vR^iddhamashvatthAmA kimabravIt .. 7\-195\-1 (54162) mAnavaM vAruNAgneyaM brAhmamastraM cha vIryavAn . aindraM nArAyaNaM chaiva yasminnityaM pratiShThitam .. 7\-195\-2 (54163) tamadharmeNa dharmiShThaM dhR^iShTadyumnena saMyuge . shrutvA nihatamAchAryaM so.ashvatthAmA kimabravIt .. 7\-195\-3 (54164) yena rAmAdavApyeha dhanurvedaM mahAtmanA . proktAnyastrANi divyAni putrAya guNakA~NkShiNA .. 7\-195\-4 (54165) ekameva hi loke.asminnAtmato guNavattaram . ichChanti puruShAH putraM loke nAnyaM katha~nchana .. 7\-195\-5 (54166) AchAryANAM bhavantyeva rahasyAni mahAtmanAm . tAni putrAya vA dadyuH shiShyAyAnugatAya vA .. 7\-195\-6 (54167) sa shiShyaH prApya tatsarvaM savisheShaM cha sa~njaya . shUraH shAradvatIputraH sa~Nkhye droNAdanantaraH .. 7\-195\-7 (54168) rAmasya tu samaH shastre purandarasamo yudhi . kArtavIryasamo vIrye bR^ihaspatisamo matau .. 7\-195\-8 (54169) mahIdharasamaH sthairye tejasA.agnisamo yuvA . samudra iva gAmbhIrye krodhe chAshIviShopamaH .. 7\-195\-9 (54170) sa rathI prathamo loke dR^iDhadhanvA jitaklamaH . shIghro.anila ivAkrande charankruddha ivAntakaH .. 7\-195\-10 (54171) asyatA yena sa~NgrAme dharaNyabhinipIDitA . `meghastanitanirghoShaM kampate bhayavihvalAH'. yo na vyathati sa~Ngrame vIraH satyaparAkramaH .. 7\-195\-11 (54172) vedasnAto vratasnAto dhanurvede cha pAragaH . mahodadhirivAkShobhyo rAmo dAsharathiryathA .. 7\-195\-12 (54173) tamadharmeNa dharmiShThaM dhR^iShTadyumnena saMyuge . shrutvA nihatamAchAryamashvatthAmA kimabravIt .. 7\-195\-13 (54174) dhR^iShTadyumnasya yo mR^ityuH sR^iShTastena mahAtmanA . yathA droNasya pA~nchAlyo yaj~nasenasuto.abhavat .. 7\-195\-14 (54175) taM nR^ishaMsena pApena krUreNAdIrghadarshinA . shrutvA nihatamAchAryamashvatthAmA kimabravIt .. .. 7\-195\-15 (54176) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi nArAyaNAstramokShaparvaNi pa~nchadashadivasayuddhe pa~nchanavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 195 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-195\-4 putrAya gurukA~NkShiNe iti .ka.jha.pAThaH .. 5\-195\-195 pa~nchanavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 196 .. shrIH .. 7\.196\. adhyAyaH 196 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## ashvatthAmnA sakrodhaM yudhiShThirAdyupAlabhyaH .. 1 .. tathA droNasya nArAyaNAstralAbhaprakArAdikathanapUrvakaM tena pANDavAdivadha pratij~nAnam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-196\-0 (54177) sa~njaya uvAcha. 7\-196\-0x (4780) ChadmanA nihataM shrutvA pitaraM pApakarmaNA . bAShpeNApUryata drauNI roSheNa cha nararShabha .. 7\-196\-1 (54178) tasya kruddhasya rAjendra vapurdIptamadR^ishyata . antakasyeva bhUtAni jihIrShoH kAlaparyaye .. 7\-196\-2 (54179) ashrUpurNe tato netre vyapamR^ijya punaH punaH . uvAcha kopAnniHshvasya duryodhanamidaM vachaH .. 7\-196\-3 (54180) pitA mama yathA kShudrairnyastashastro nipAtitaH . dharmadhvajavatA pApaM kR^itaM tadviditaM mama . anAryaM sunR^ishaMsaM cha dharmaputrasya me shrutam .. 7\-196\-4 (54181) yuddheShvapi pravR^ittAnAM dhruvaM jayaparAjayau . dvayametadbhavedrAjanvadhastatra prashasyate .. 7\-196\-5 (54182) nyAyavR^itto vadho yastu saM~NgrAme yudhyato bhavet . na sa duHkhAya bhavati tathA dR^iShTo hi sa dvijaiH .. 7\-196\-6 (54183) gataH sa vIralokAya pitA mama na saMshayaH . na shochyaH puruShavyAghra yastadA nidhanaM gataH .. 7\-196\-7 (54184) yattu dharmapravR^itaH sankeshagrahaNamAptavAn . pashyatAM sarvasainyAnAM tanme marmANi kR^intati .. 7\-196\-8 (54185) mayi jIvati yattAtaH keshagrahamavAptavAn . kathamanye kariShyanti putrebhyaH putriNaH spR^ihAm .. 7\-196\-9 (54186) kAmAtkrodhAdavij~nAnAdvarShAdbAlyena vA punaH . vidharmakANi kurvanti tathA paribhavanti cha .. 7\-196\-10 (54187) tadidaM pArShateneha mahadAdharmikaM kR^itam . avaj~nAya cha mAM nUnaM nR^ishaMsena durAtmanA .. 7\-196\-11 (54188) tasyAnubandhaM draShTA.asau dhR^iShTadyumnaH sudAruNam . akAryaM paramaM kR^itvA mithyAvAdI cha pANDavaH .. 7\-196\-12 (54189) yo hyasau ChadmanA.a.achAryaM shastraM sannyAsayattadA . tasyAdya dharmarAjasya bhUmiH pAsyati shoNitam .. 7\-196\-13 (54190) shape satyena kauravya iShTApUrtena chaiva ha . ahatvA sarvapA~nchAlA~njIveyaM na katha~nchana .. 7\-196\-14 (54191) sarvopAyairyatiShyAmi pA~nchAlAnAmahaM vadhe . dhR^iShTadyumnaM cha samare hantA.ahaM pApakAriNam .. 7\-196\-15 (54192) karmaNA yena teneha mR^idunA dAruNena cha . pA~nchAlAnAM vadhaM kR^itvA shAntiM labdhAsmi kaurava .. 7\-196\-16 (54193) yadarthaM puruShavyAghra putrAnichChanti mAnavAH . pretya cheha cha samprAptAttrAyante mahato bhayAt .. 7\-196\-17 (54194) pitrA tu mama sA.avasthA prAptA nirbandhunA yathA . mayi shailapratIkAshe putre shiShye cha jIvati .. 7\-196\-18 (54195) dhi~NmamAstrANi divyAni dhigbAhU dhikparAkramam . yaM sma droNaH sutaM prApya keshagrahamavAptavAn .. 7\-196\-19 (54196) sa tathAhaM kariShyAsi yathA bharatasattama . paralokagatasyApi bhaviShyAmyanR^iNaH pituH .. 7\-196\-20 (54197) AryeNa hi na vaktavyA kadAchitstutirAtmanaH . piturvadhamamR^iShyaMstu vakShyAmyadyeha pauruSham .. 7\-196\-21 (54198) adya pashyantu me vIryaM pANDavAH sajanArdanAH . mR^idgataH sarvasainyAni yugAntamiva kurvataH .. 7\-196\-22 (54199) na hi devA na gandharvA nAsurA na cha rAkShasAH . adya shaktA raNe jetuM rathasthaM mAM nararShabhAH .. 7\-196\-23 (54200) madanyo nAsti loke.asminnarjunAdvA.astravitkvachit . ahaM hi jvalatAM madhye mayUkhAnAmivAMshumAn . prayoktA devasR^iShTAnAmastrANAM pR^itanAgataH .. 7\-196\-24 (54201) bhR^ishamiShvasanAdadya matprayuktA mahAhave . darshayantaH sharA vIryaM pramathiShyanti pANDavAn .. 7\-196\-25 (54202) adya sarvA disho rAjandhArAbhiriva sa~NkulAH . AvR^itAH patribhistIkShNairdraShTAro mAmakairiha .. 7\-196\-26 (54203) vikira~nCharajAlAni sarvato bhairavasvanAn . shatrUnnipAtayiShyAmi mahAvAta iva drumAn .. 7\-196\-27 (54204) na hi jAnAti bIbhatsustadastraM na janArdanaH . na bhImaseno na yamau na cha rAjA yudhiShThiraH .. 7\-196\-28 (54205) na pArShato durAtmA.asau na shikhaNDI na sAtyakiH . yadidaM mayi kauravya sakalyaM sanivartanam .. 7\-196\-29 (54206) nArAyaNAya me pitrA praNamya vidhipUrvakam . upahAraH purA datto brahmarUpa upasthitaH .. 7\-196\-30 (54207) taM svayaM pratigR^ihyAtha bhagavAnsa varaM dadau . vavre pitA me paramamastraM nArAyaNaM tataH .. 7\-196\-31 (54208) athainamabravIdrAjanbhAgavAndevasattamaH . bhavitA tvatsamo nAnyaH kashchidyudhi naraH kvachit .. 7\-196\-32 (54209) na tvidaM sahasA brahmanprayoktavyaM katha~nchana . na hyetadastramanyatra vadhAchChatrornivartate .. 7\-196\-33 (54210) na chaitachChakyate jetuM ko na vadhyeta vai prabho . avadhyamapi hanyAdvi tasmAnnaitatprayojayet .. 7\-196\-34 (54211) atha sa~Nkhye rathasyaiva shastrANAM cha visarjanam . prayAchanaM cha shatrUNAM gamanaM sharaNasya cha .. 7\-196\-35 (54212) ete prashamane yogA mahAstrasya parantapa . sarvathA pIDito hiMsyAdavadhyAnpIDayanraNe .. 7\-196\-36 (54213) tajjagrAha pitA mahyamabravIchchaiva sa prabhuH . tvaM vadhiShyasi sarvANi shastravarShANyanekashaH . anenAstreNa sa~NgrAme tejasA cha jvaliShyasi .. 7\-196\-37 (54214) evamuktvA sa bhagavAndivamAchakrame prabhuH . etannArAyaNAdastraM tatprAptaM pitR^ibandhunA .. 7\-196\-38 (54215) tenAhaM pANDavAMshchaiva pA~nchAlAnmAtsyakekayAn . vidrAvayiShyAmi raNe shachIpatirivAsurAn .. 7\-196\-39 (54216) yathAyathA.ahamichCheyaM tathA bhUtvA sharA mama . nipateyuH sapatneShu vikramatsvapi bhArata .. 7\-196\-40 (54217) yatheShTamashmavarSheNa pravarShiShye raNe sthitaH . ayomukhaishcha vihagairdrAvayiShye mahArathAn .. 7\-196\-41 (54218) parashvathAMshcha nishitAnutsrakShye.ahamasaMshayam .. 7\-196\-42 (54219) so.ahaM nArAyaNAstreNa mahatA shatrutApanaH . shatrUnvidhvaMsayiShyAmi kadarthIkR^itya pANDavAn .. 7\-196\-43 (54220) mitrabrahmagurudrohI jAlmakaH suvigarhitaH . pA~nchAlApashadashchAdya na me jIvanvimokShyate .. 7\-196\-44 (54221) tachChrutvA droNaputrasya paryavartata vAhinI . tataH sarve mahAsha~NkhAndadhmuH puruShasattamAH . bherIshchAbhyahananhR^iShTA DiNDibhAMshcha sahasrashaH .. 7\-196\-45 (54222) tathA nanAda vasudhA khuranemiprapIDitA . sa shabdastumulaH khaM dyAM pR^ithivIM cha vyanAdayat .. 7\-196\-46 (54223) taM shabdaM pANDavAH shrutvA parjanyaninadopamam . sametya rathinAM shreShThAH sahitAshchApyamantrayan .. 7\-196\-47 (54224) tathoktvA droNaputrastu vAryupaspR^ishya bhArata . prAdushchakAra taddivyamastraM nArAyaNaM tadA .. .. 7\-196\-48 (54225) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi nArAyaNAstramokShaparvaNi pa~nchadashadivasayuddhe ShaNNavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 196 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-196\-4 dharmadhvajavatA dAmbhikena . tat anR^itavachanarUpaM pApam. anAryaM nIchayogyaM karma .. 5\-196\-10 bAlyena chApakena . vidharmakANi dharmaviruddhAni .. 5\-196\-12 anubandhaM phalam . pANDavashcha anubandhaM draShTetyanuShajyate .. 5\-196\-24 mayUkhAnAM mayUkhavatAm .. 5\-196\-29 kalyaH prayogaH . nivartanamupasaMhAraH .. 5\-196\-30 brahmarUpo vedarUpaH . vaidikairmantraiH stutavAnityarthaH .. 5\-196\-34 shakyate j~nAtuM kena vadhyediti prabho iti jha . pAThaH. tatra kena pratyastreNa vadhyet vadhyeta iti j~nAtumityarthaH .. 5\-196\-35 rathasyaiva visarjanam . shastrANAmapi visarjanaM cha. prayAchanaM mAvadhIriti yAchanaM. sharaNasya gamanaM tvameva sharaNaM na iti kIrtanaM cha .. 5\-196\-36 pIDitaH pIDitaM shastrAntareNa bAdhitam . puMstvamArSham .. 5\-196\-38 pitR^ibandhunA mayA .. 5\-196\-44 jAlmako mUrkha .. 5\-196\-196 ShaNNavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 197 .. shrIH .. 7\.197\. adhyAyaH 197 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## kurusenAharavashravaNabhItena yudhiShThireNa palAyitasenApratinivartakaprashne arjunena tatkathanapUrvakaM droNavadhopekShaNAdAtmopAlambhaH .. 1 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-197\-0 (54226) sa~njaya uvAcha. 7\-197\-0x (4781) prAdurbhUte tatastasminnastre nArAyaNe prabho . prAvAtsapR^iShato vAyuranabhre stanayitnumAn .. 7\-197\-1 (54227) chachAla pR^ithivI chApi chukShubhe cha mahodadhiH . pratisrotaH pravR^ittAshcha gantuM tatra samudragAH .. 7\-197\-2 (54228) shikharANi vyashIryanta girINAM tatra bhArata . apasavyaM mR^igAshchaiva pANDusenAM prachakrire .. 7\-197\-3 (54229) tamasA tAvakIryanta sUryashcha kaluSho.abhavat . sampatanti cha bhUtAni kravyAdAni prahR^iShTavat .. 7\-197\-4 (54230) devadAnavagandharvAstrastAstvAsanvishAmpate . katha~NkhathA.abhavattIvrA dR^iShTvA tadvyAkulaM mahat .. 7\-197\-5 (54231) vyathitAH sarvarAjAnastrastAshchAsanvishAmpate . taddR^iShTvA ghorarUpaM vai drauNerastraM bhayAvaham .. 7\-197\-6 (54232) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-197\-7x (4782) nivartiteShu sainyeShu droNaputreNa saMyuge . bhR^ishaM shokAbhitaptena piturvadhamamR^iShyatA .. 7\-197\-7 (54233) kurUnApatato dR^iShTvA dhR^iShTadmumnasya rakShaNe . ko mantraH pANDaveShvAsIttanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-197\-8 (54234) sa~njaya uvAcha. 7\-197\-9x (4783) prAgeva vidrutAndR^iShTvA dhArtarAShTrAnyudhiShThiraH . punashcha tumulaM shabdaM shrutvA.arjunamathAbravIt .. 7\-197\-9 (54235) yudhiShThira uvAcha. 7\-197\-10x (4784) AchArye nihate droNe dhR^iShTadyumnena saMyuge . nihate vajrahastena yathA vR^itre mahAsure .. 7\-197\-10 (54236) nAshaMsanto jayaM yuddhe dInAtmAno dhana~njaya . AtmatrANe matiM kR^itvA prAdravankuravo raNAt .. 7\-197\-11 (54237) kechidvAntai rathaistUrNaM nihataiH pAShNiyantR^ibhiH . vipatAkadhvajachChatraiH pArthivAH shIrNakUbaraiH .. 7\-197\-12 (54238) bhagnanIDairAkulAshvaiH prAruhyAnyAnvichetasaH . bhItAH pAdairhayAnkechittvarayantaH svayaM rathAn .. 7\-197\-13 (54239) bhagnAkShayugachakraishcha vyAkR^iShyanta samantataH . rathAnvishIrNAnutsR^ijya padbhiH kechichcha vidrutAH .. 7\-197\-14 (54240) hayapR^iShThagatAshchAnye kR^iShyante.ardhachyutAsanAH . gajaskandheShu saMsyUtA nArAchaishchalitAsanAH .. 7\-197\-15 (54241) sharArtairvidrutairnAgairhR^itAH kechiddisho dasha . vishastrakavachanAshchAnye vAhanebhyaH kShitiM gatAH .. 7\-197\-16 (54242) sa~nChinnA nemibhishchaiva mR^iditAshcha hayadvipaiH . kroshantastAta putreti palAyante pare bhayAt .. 7\-197\-17 (54243) nAbhijAnanti chAnyonyaM kashmalAbhihataujasaH . putrAnpitR^InsakhInbhrAtR^InsamAropya dR^iDhakShatAn .. 7\-197\-18 (54244) jalena kledayantyanye vimuchya kavachanAnyapi . `palAyanaparAshchAnye yodhAH shatasahasrashaH'.. 7\-197\-19 (54245) avasthAM tAdR^ishIM prApya hate droNe drutaM balam . punarAvartitaM kena yadi jAnAsi shaMsa me .. 7\-197\-20 (54246) hayAnAM heShatAM shabdaH ku~njarANAM cha bR^iMhatAm . rathanemisvanaishchAtra vimishraH shrUyate mahAn .. 7\-197\-21 (54247) ete shabdA bhR^ishaM tIvrAH pravR^ittAH kurusAgare . mumurmuhurudIryante kampayantyapi mAmakAn .. 7\-197\-22 (54248) ya eSha tumulaH shabdaH shrUyate romaharShaNaH . sendrAnapyeSha lokAMstrIngrasediti matirmama .. 7\-197\-23 (54249) manye vajradharasyaiSha ninAdo bhairavasvanaH . droNe hate kauravAryaM vyaktamabhyeti vAsavaH .. 7\-197\-24 (54250) prahR^iShTaromakUpAH smaH saMvignarathaku~njarAH . dhana~njaya guruM shrutvA tatra nAdaM subhIShaNam .. 7\-197\-25 (54251) ka eSha kauravAndIrNAnavasthApya mahArathaH . nivartayati yuddhArthaM mR^idhe deveshvaro yathA .. 7\-197\-26 (54252) arjuna uvAcha. 7\-197\-27x (4785) udyamyAtmAnamugrAya karmaNe vIryamAsthitAH . dhamanti kauravAH sha~NkhAnyasya vIryaM samAshritAH .. 7\-197\-27 (54253) yatra te saMshayo rAjannyastashastre gurau hate . dhArtarAShTrAnavasthApya ka eSha nadatIti hi .. 7\-197\-28 (54254) hImantaM taM mahAbAhuM mattadviradagAminam . `indraviShmusamaM vIrye kope.antakamiva sthitam .. 7\-197\-29 (54255) bR^ihaspatisamaM buddhyA nItimantaM mahAratham'. AkhyAsyAmyugrakarmANaM kurUNAmabhaya~Nkaram .. 7\-197\-30 (54256) yasmi~njAte dadau droNo gavAM dashashataM dhanam . brAhmaNebhyo mahArhebhyaH so.ashvatthAmaiSha garjati .. 7\-197\-31 (54257) jAtamAtreNa vIreNa yenochchaiH shravasA yathA . heShatA kampitA bhUmirlokAshcha sakalAstrayaH .. 7\-197\-32 (54258) tachChrutvAntarhitaM bhUtaM nAma tasyAkarottadA . ashvatthAmeti so.adyaiSha shUro nadati pANDava .. 7\-197\-33 (54259) yo hyanAtha ivAkramya pArShatena hatastathA . karmaNA sunR^ishaMsena tasya nAtho vyavasthitaH .. 7\-197\-34 (54260) guruM me yatra pA~nchAlyaH keshapakShe parAmR^ishat . tanna jAtuM kShameddrauNirjAnanpauruShamAtmanaH .. `sa hi tenaiva naH sarvAnkShapayediti me matiH'.. 7\-197\-35 (54261) upachIrNo gururmithyA bhavatA rAjyakAraNAt . dharmaj~nena satA nAma so.adharmaH sumahAnkR^itaH .. 7\-197\-36 (54262) chiraM sthAsyati chAkIrtistrailokye sacharAchare . rAme vAlivadhAdyadvadevaM droNe nipAtite .. 7\-197\-37 (54263) sarvadharmopapanno.ayaM sa me shiShyashcha pANDavaH . nAyaM vakShyati mithyeti pratyayaM kR^itavAMstvayi .. 7\-197\-38 (54264) sa satyaka~nchukaM nAma praviShTena tato.anR^itam . AchArya ukto bhavatA hataH ku~njara ityuta .. 7\-197\-39 (54265) tataH shastraM samutsR^ijya nirmamo gatachetanaH . AsItsuvihvalo rAjanyathA dR^iShTastvayA vibhuH .. 7\-197\-40 (54266) sa tu shokasamAviShTo vimukhaH putravatsalaH . shAshvataM dharmamutsR^ijya guruH shiShyeNa ghAtitaH .. 7\-197\-41 (54267) nyastashastramadharmeNa ghAtayitvA guruM bhavAn . rakShatvidAnIM sAmAtyo yadi shaktosi pArShatam .. 7\-197\-42 (54268) grastamAchArya putreNa kruddhena hatabandhunA . sarve vayaM paritrAtuM na shakShyAmo.adya pArShatam .. 7\-197\-43 (54269) sauhArdaM sarvabhUteShu yaH karotyatimAnuShaH . so.adya keshagrahaM shrutvA piturdhakShyati no raNe .. 7\-197\-44 (54270) vikroshamAne hi mayi bhR^ishamAchAryagR^idvini . apAkIrya svayaM dharmaM shipyeNa nihato guruH .. 7\-197\-45 (54271) yadA gataM vayo bhUyaH shiShTamalpataraM cha naH . tasyedAnIM virodho.ayamadharmo.ayaM kR^ito mahAn .. 7\-197\-46 (54272) piteva nityaM sauhArdAtpiteva hi cha dharmataH . so.alpakAlasya rAjyasya kAramAdvAtito guruH .. 7\-197\-47 (54273) dhR^itarAShTreNa bhIShmAya droNAya cha vishAmpate . visR^iShTA pR^ithivI sarvA saha putraishcha tatparaiH .. 7\-197\-48 (54274) samprApya tAdR^ishIM vR^ittiM satkR^itaH satataM paraiH . abravItsatataM putrAnmAmevAbhyadhikaM guruH .. 7\-197\-49 (54275) avekShamANastvAM mAM cha nyastAstrashchAhave hataH . na tvenaM yudhyamAnaM vai hanyAdapi shatakratuH .. 7\-197\-50 (54276) tasyAchAryasya vR^iddhasya droho nityopakAriNaH . kR^ito hyanAryairasmAbhIra rAjyArthe lubdhabuddhibhiH .. 7\-197\-51 (54277) aho bata mahatpApaM kR^itaM karma sudAruNam . yadrAjyasukhalobhena droNo.ayaM sAdhughAtitaH .. 7\-197\-52 (54278) putrAnbhrAtR^InpitR^IndArA~njIvitaM chaiva vAsaviH . tyajetsarvaM mama premNA jAnAtyevaM hi me guruH .. 7\-197\-53 (54279) sa mayA rAjyakAmena hanyamAno hyupekShitaH . tasmAdarvAkshirA rAjanprApto.asmi narakaM prabho .. 7\-197\-54 (54280) brAhmaNaM vR^iddhamAchAryaM nyastashastraM mahAmunim . ghAtayitvA.adya rAjyArthe mR^itaM shreyo na jIvitam .. .. 7\-197\-55 (54281) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi nArAyaNAstramokShaparvaNi pa~nchadashadivasayuddhe saptanavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 197 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-197\-1 sapR^iShataH sajalabinduH . anabhre aprAvR^iShikAle .. 5\-197\-5 katha~NkathA kathaM kartavyaM kathaM kartavyamityevaMshabdaH .. 5\-197\-8 rakShaNe mantraH ka AsIditi sambandhaH .. 5\-197\-30 vyAghrAsyamugrakarmANamiti jha.pAThaH .. 5\-197\-31 yasminniti dashashatAmetyanena sarvagodhanaM dadAviti j~neyam . anyathA ekadhenvarthaM drupadaM prati droNagamanasyAsambhavaH. yadvA bhAvinIM sampadamabhilakShyaitaddAnaM draShTavyam. putrotpattikAle tasya nirdhanatvokteH .. 5\-197\-39 satyaka~njukaM satyAbhAsamanR^itam .. 5\-197\-53 vAsavirarjunaH .. 5\-197\-197 saptanavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 198 .. shrIH .. 7\.198\. adhyAyaH 198 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAdhikShepamashvatthAmato yudhiShThiraM bhIShayantaM pArthaMprati bhImena sAmarShamAtmabalavarNanAdipUrvakaM svenAshvatthAmAdivijayapratij~nAnam .. 1 .. dhR^iShTadyumnenApyarjunaM prati sakrodhaM kShAtradharmAdikathanapUrvakaM svakR^itadgroNavadhasya dhArmikatvakathanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-198\-0 (54282) sa~njaya uvAcha. 7\-198\-0x (4786) arjunasya vachaH shrutvA nochustatra mahArathAH . apriyaM vA priyaM vA.api mahArAja dhana~njayam .. 7\-198\-1 (54283) tataH kruddho mahAbAhurbhImaseno.abhyabhAShata . kutsayanniva kaunteyamarjunaM bharatarShabha .. 7\-198\-2 (54284) muniryathA.araNyagato bhAShate dharmasaMhitam . nyastadaNDo yathA pArthaM brAhmaNaH saMshitavrataH .. 7\-198\-3 (54285) kShatatrAtA kShatAjjIvankShantA strIShvapi sAdhuShu . kShatriyaH kShitimApnoti kShipraM dharmaM yashaH shriyaH .. 7\-198\-4 (54286) sa bhavAnkShatriyaguNairyuktaH sarvaiH kulodvahaH . avipashchidyathA vAchaM vyAharannAdya shobhase .. 7\-198\-5 (54287) parAkramaste kaunteya shakrasyeva shachIpateH . na chAtivartase dharmaM velAmiva mahodadhiH .. 7\-198\-6 (54288) na pUjayettvAM konvadya yattrayodashavArShikam . amarShaM pR^iShThataH kR^itvA dharmamevAbhikA~NkShase .. 7\-198\-7 (54289) diShTyA tAta manaste.adya svadharmamanuvartate . AnR^ishaMsye cha te diShTyA buddhiH satatamachyuta .. 7\-198\-8 (54290) yattu dharmapravR^ittasya hR^itaM rAjyamadharmataH . draupadI cha parAmR^iShTA sabhAmAnIya shatrubhiH .. 7\-198\-9 (54291) vanaM pravrAjitAshchAsma valkalAjinavAsasaH . anarhamANAstaM bhAvaM trayodasha samAH paraiH .. 7\-198\-10 (54292) `bahUni kShAmya shatrUNAM satyadharmaratA vayam . tathA tanmarShayitvA tu yathA te utpathe sthitAH'.. 7\-198\-11 (54293) etAnyamarShasthAnAni marShitAni tvayA.aghana . kShatradharmaprasaktena sarvametadanuShThitam .. 7\-198\-12 (54294) tamadharmamapAkR^iShTaM smR^itvA.adya sahitastvayA . sAnubandhAnhaniShyAmi kShudrAnrAjyaharAnaham .. 7\-198\-13 (54295) tvayA hi kathitaM pUrvaM yuddhAyAbhyAgatA vayam . ghaTAmahe yathAshakti tvaM tu no.adya jugupsase .. 7\-198\-14 (54296) svadharmaM nechChase j~nAtuM vR^ithA vachanameva te . bhayArditAnAmasmAkaM vAchA marmANi kR^intasi .. 7\-198\-15 (54297) vapanvraNe kShAramiva kShatAnAM shatrukarshana . vidIryate me hR^idayaM tvayA vAkshalyapIDitam .. 7\-198\-16 (54298) adharmamena vipulaM dhArmikaH sanna budhyase . yattvamAtmAnamasmAMshcha prashaMsyAnna prashaMsasi .. 7\-198\-17 (54299) vAsudeve sthite chApi droNaputraM prashaMsasi . yaH kalAM ShoDashIM pUrNAM dhana~njaya na te.arhati .. 7\-198\-18 (54300) svayamevAtmano doShAnbruvANaH kiM na lajjase .. 7\-198\-19 (54301) `mama nAgAyutaM pArtha balaM bAhvorvidhIyate'. dArayeyaM mahIM krodhAdvikireyaM cha parvatAn .. 7\-198\-20 (54302) AvidhyaitAM gadAM gurvI bhImAM kA~nchanamAlinIm . giriprakAshAnkShitijAnbha~njeyamanilo yathA .. 7\-198\-21 (54303) drAvayeyaM sharaishchApi sendrAndevAnsamAgatAn . sarAkShasagaNAnpArtha sAsuroragamAnavAn .. 7\-198\-22 (54304) sa tvamevaMvidhaM jAnanbhrAtaraM mAM nararShabha . droNaputrAdbhayaM kartuM nArhasyamitavikrama .. 7\-198\-23 (54305) athavA tiShTha bIbhatso saha sarvaiH sahodaraiH . ahamenaM gadApANirjeShyAmyeko mahAhave .. 7\-198\-24 (54306) tataH pA~nchAlarAjasya putraH pArthamathAbravIt . sa~Nkruddhamiva nardantaM hiraNyakashipurharim .. 7\-198\-25 (54307) dhR^iShTadyumna uvAcha. 7\-198\-26x (4787) bIbhatso viprakarmANi vihitAni manIShibhiH . yAjanAdhyApane dAnaM yathA yaj~napratigrahau .. 7\-198\-26 (54308) ShaShThamadhyayanaM nAma teShAM kasminpratiShThitaH . hato droNo mayA hyevaM kiM mAM pArtha vigarhase .. 7\-198\-27 (54309) apakrAntaH svadharmAchcha kShAtradharmaM vyapAshritaH . adharmeNa hatastasmAdastreNa kShudrakarmakR^it .. 7\-198\-28 (54310) tathA mAyAM prayu~njAnamasahyaM brAhmaNabruvam . pratimAyI nihanyAdyo na yuktaM pArtha tatra kim .. 7\-198\-29 (54311) tasmiMstathA mayA shaste yadi drauNAyanI ruShA . kurute bhairavaM nAdaM tatra kiM mama hIyate .. 7\-198\-30 (54312) na chAdbhutamidaM manye yaddrauNishchAtra garjati . ghAtayiShyati kauravyAnparitrAtumashaknuvan .. 7\-198\-31 (54313) yachcha mAM dhArmiko bhUtvA bravIShi gurughAtinam . tadarthamahamutpannaH pA~nchAlyasya suto.analAt .. 7\-198\-32 (54314) yasya kAryamakAryaM vA yudhyataH syAtsamaM raNe . taM kathaM brAhmaNaM brUyAH kShatriyaM vA dhana~njaya .. 7\-198\-33 (54315) yo hyanastravido hanyAdbrahmAstraiH krodhamUrchChitaH . sarvopAyairna sa kathaM vadhyaH puruShasattama .. 7\-198\-34 (54316) visheShAtpitR^ihantA me na sa vadhyaH kathaM mayA . yo.ayaM pApaH sudurmedhA bAndhavAnyudhi jaghnivAn . tasya viprabruvavadhe kathaM pApaM bhavenmama'.. 7\-198\-35 (54317) vidharmiNaM dharmavidbhiH proktaM teShAM viShopamam . jAnandharmArthatattvaj~na kiM mAmarjuna garhase .. 7\-198\-36 (54318) nR^ishaMsaH sa mayA.a.akramya ratha eva nipAtitaH . tanmAmanindyaM bIbhatso kimarthaM nAbhinandase .. 7\-198\-37 (54319) kAlAnalasamaM pArtha jvalArkaviShopamam . bhImaM droNashirashChinnaM na prashaMsasi me katham .. 7\-198\-38 (54320) yo.asau mamaiva nAnyasya bAndhavAnyudhi jaghnivAn . ChittvA.api tasya mUrdhAnaM naivAsmi vigatajvareH .. 7\-198\-39 (54321) tachcha me kR^intate marma yanna tasya shiro mayA . niShAdaviShaye kShiptaM jayadrathashiro yathA .. 7\-198\-40 (54322) athAvadhashcha shatrUNAmadharmaH shrUyate.arjuna . kShatriyasya hi dharmo.ayaM hanyAddhanyeta vA punaH .. 7\-198\-41 (54323) sa shatrurnihataH sa~Nkhye mayA dharmeNa pANDava . yathA tvayA hataH shUro bhagadattaH pituH sakhA .. 7\-198\-42 (54324) pitAmahaM raNe hatvA manyase dharmamAtmanaH . mayA shatrau hate kasmAtpApe dharmaM na manyase .. 7\-198\-43 (54325) sambandhAvanataM pArtha na mAM tvaM vaktumarhasi . svagAtrakR^itasopAnaM niShaNNamiva dantinam .. 7\-198\-44 (54326) kShamAmi te sarvameva vAgvyatikramamarjuna . draupadyA draupadeyAnAM kR^ite nAnyena hetunA .. 7\-198\-45 (54327) kulakramAgataM vairaM mamAchAryeNa vishrutam . tathA jAnAtyayaM loko na yUyaM pANDunandanAH .. 7\-198\-46 (54328) nAnR^itI pANDavo jyeShTho nAhaM vA.adhArmiko.arjuna . `na kShatriya iti prAhuryo na hanti raNAjire .. 7\-198\-47 (54329) pitaraM vA guruM vA.api jighAMsu putrashiShyayoH . jihmena vA.apyajihmena hanyAdevAvichArayan .. 7\-198\-48 (54330) ityuktaM brahmaNA pUrvaM kShatriyANAM dviShadvadhe . tasmAchChiShyeNa nihataH shatrurme brAhmaNabruvaH .. 7\-198\-49 (54331) yaH kShatriyasuto hanyAtpitaraM vA guruM cha vA . aniShTaM kShatriyo hanyAtsa vai kShatriya uchyate'. shiShyadrohI hataH pApo yudhyasva vijayastava .. .. 7\-198\-50 (54332) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi nArAyaNAstramokShaparvaNi aShTanavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. 198 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-198\-25 hiraNyakashipuM haririti ka.kha.pAThaH .. 5\-198\-198 aShTanavatyadhikashatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 199 .. shrIH .. 7\.199\. adhyAyaH 199 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## sAtyakiniShThurabhAShaNaruShTena dhR^iShTadyumnena samarmoddhATanaM tadgarhaNam .. 1 .. dhR^iShTadyumnajighAMsayA gadAmudyamyApatataH sAtyakeH kR^iShNachoditena bhImena nivAraNam .. 2 .. sarveShAM punaryuddhodyamaH .. 3 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-199\-0 (54333) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-199\-0x (4788) sA~NgA vedA yathAnyAyaM yenAdhItA mahAtmanA . yasminsAkShAddhanurvedo hIniSheve pratiShThitaH .. 7\-199\-1 (54334) yasya prasAdAtkurvanti karmANi puruSharShabhAH . amAnuShANi sa~NgrAme devairasukarANi cha .. 7\-199\-2 (54335) tasminnAkrushyati droNe samakShaM pApakarmaNA . nIchaM karma kR^itaM tena kShudreNa gurughAtinA .. 7\-199\-3 (54336) nAmarShaM tatra kurvanti dhikkShAtraM dhigamarShitAm .. 7\-199\-4 (54337) pArthAH sarve cha rAjAnaH pR^ithivyAM ye dhanurdharAH . shrutvA kimAhuH pA~nchAlyaM tanmamAchakShva sa~njaya .. 7\-199\-5 (54338) sa~njaya uvAcha. 7\-199\-6x (4789) shrutvA drupadaputrasya tA vAchaH krUrakarmaNaH . tUShNIM babhUvU rAjAnaH sarva eva vishAmpate .. 7\-199\-6 (54339) arjunastu kaTAkSheNa jihmaM viprekShya pArShatam . sabAShpamatiniHshvasya dhigdhigityeva chAbravIt .. 7\-199\-7 (54340) yudhiShThirashcha bhImashcha yamau kR^iShNastathA.apare . AsansuvrIDitA rAjansAtyakistvabravIdidam .. 7\-199\-8 (54341) nehAsti puruShaH kashchidya imaM pApapUruSham . bhAShamANamakalyANaM shIghraM hanyAnnarAdhamam .. 7\-199\-9 (54342) ete tvAM pANDavAH sarve kutsayanti vivitsayA . karmaNA tena pApena shvapAkaM brAhmaNA iva .. 7\-199\-10 (54343) etatkR^itvA mahatpApaM ninditaH sarvasAdhubhiH . na lajjase kathaM vaktuM samitiM prApya shobhanAm .. 7\-199\-11 (54344) kathaM cha shatadhA jihvA na te mUrdhA cha dIryate . gurumAkroshataH kShudra na chAdharmeNa pAtyase .. 7\-199\-12 (54345) vAchyastvamasi pArthaishcha sarvaishchAndhakavR^iShNibhiH . yatkarma kaluShaM kR^itvA shlAghase janasaMsadi .. 7\-199\-13 (54346) akAryaM tAdR^ishaM kR^itvA punareva guruM kShipan . vadhyastvaM na tvayArtho.asti muhUrtamapi jIvatA .. 7\-199\-14 (54347) kastvetadvyavasetpAyaM tvadanyaH puruShAdhama . nigR^ihya kesheShu vadhaM gurordharmAtmanaH sataH .. 7\-199\-15 (54348) saptAvare tathA pUrve bAndhavAste nima~njitAH . yashasA cha parityaktAstvAM prApya kulapAMsanam .. 7\-199\-16 (54349) uktavAMshchApi yatpArthe bhIShmaM prati nararShabha . tathAnto vihitastena svayameva mahAtmanA .. 7\-199\-17 (54350) tasyApi tava sodaryo nihantA pApakR^ittamaH . nAnyaH pA~nchAlaputrebhyo vidyate bhuvi pApakR^it .. 7\-199\-18 (54351) sa chApi sR^iShTaH pitrA te bhIShmasyAntakaraH kila . shikhaNDI rakShitastena sa cha mR^ityurmahAtmanaH .. 7\-199\-19 (54352) pA~nchAlAshchalitA dharmAtkShudrA mitragurudruhaH . tvAM prApya sahasodaryaM dhikkR^itaM sarvasAdhubhiH .. 7\-199\-20 (54353) punashchedIdR^ishIM vAchaM matsamIpe vadiShyasi . shiraste pothayiShyAmi gadayA vajrakalpayA .. 7\-199\-21 (54354) tvAM cha brahmahaNaM dR^iShTvA janaH sUryamavekShate . brahmahatyA hi te pApaM prAyashchittArthamAtmanaH .. 7\-199\-22 (54355) pA~nchAlaka sudurvR^itta mamaiva gurumagrataH . gurorguruM cha bhUyo.api kShipannaiva hi lajjase .. 7\-199\-23 (54356) tiShThatiShTha sahasvaikaM gadApAtamimaM mama . tava chApi sahiShye.ahaM gadApAtAnanekashaH .. 7\-199\-24 (54357) sAtvatenaivamAkShiptaH pArShataH paruShAkSharam . saMrabdhaM sAtyakiM prAha sa~NkruddhaH prahasanniva .. 7\-199\-25 (54358) dhR^iShTadyumna uvAcha. 7\-199\-26x (4790) shrUyateshrUyate cheti kShamyate cheti mAdhava . sadA.anAryo.ashubhaH sAdhuM puruShaM kSheptumichChati .. 7\-199\-26 (54359) kShamA prashasyate loke na tu pApo.arhati kShamAm . kShamAvantaM hi pApAtmA jito.ayamiti manyate .. 7\-199\-27 (54360) sa tvaM kShudrasamAchAro nIchAtmA pApanishchayaH . AkeshAgrAnnakhAgrAchcha vaktavyo vaktumichChasi .. 7\-199\-28 (54361) `varaM hi te mR^itiH pApa na cha te chittamIdR^isham . shrotuM vaktavyatAmUlaM nIchAchArAshcha mAnavAH . parAnkShipanti doSheNa sveShu doSheShvadR^iShTayaH'.. 7\-199\-29 (54362) yaH sa bhUrishravAshChinnabhujaH prAyagatastvayA . vAryamANena hi hatastataH pApataraM nu kim .. 7\-199\-30 (54363) preShamANo mayA droNo divyenAstreNa saMyuge . visR^iShTashastro nihataH kiM tatra kura duShkR^itam .. 7\-199\-31 (54364) ayudhyamAnaM yastvAjau tathA prAyagataM munim . ChinnabAhuM parairhanyAtsAtyake sa kathaM vadet .. 7\-199\-32 (54365) nihatya tvAM padA bhUmau sa vikarShati vIryavAn . kiM tadA na nihaMsyenaM bhUtvA puruShasattamaH .. 7\-199\-33 (54366) tvayA punaranAryeNa pUrvaM pArthena nirjitaH . yadA tadA hataH shUraH saumadattiH pratApavAn .. 7\-199\-34 (54367) yatrayatra tu pANDUnAM droNo drAvayate chamUm . kira~nCharasahasrANi tatratatra prayAmyaham .. 7\-199\-35 (54368) sa tvamevaMvidhaM kR^itvA karma chaNDAlavatsvayam . vaktumarhasi vaktavyaH kasmAttvaM paruShANyatha .. 7\-199\-36 (54369) kartA tvaM karmaNo hyasya nAhaM vR^iShNikulAdhama . pApAnAM cha tvamAvAsaH karmaNAM mA punarvada .. 7\-199\-37 (54370) joShamAsva na mAM bhUyo vaktumarhasyataH param . adharottarametadvi yanmAM tvaM vaktumarhasi .. 7\-199\-38 (54371) atha vakShyasi mAM maurkhyAdbhUyaH paruShamIdR^isham . gamayiShyAmi bANaistvAM yudhi vaivasvatakShayam .. 7\-199\-39 (54372) na chaiva mUrkha dharmeNa kevalenaiva shakyate . teShAmapi hyadharmeNa cheShTitaM shR^iNu yAdR^isham .. 7\-199\-40 (54373) va~nchitaH pANDavaH pUrvamadharmeNa yudhiShThiraH . draupadI cha parikliShTA tathA.adharmeNa sAtyake .. 7\-199\-41 (54374) pravrAjitA vanaM sarve pANDavAH saha kR^iShNayA . sarvasvamapakR^iShTaM cha tathA.adharmeNa bAlisha .. 7\-199\-42 (54375) adharmeNApakR^iShTashcha madrarAjaH parairitaH . adharmeNa tathA bAlaH saubhadro vinipAtitaH .. 7\-199\-43 (54376) ito.apyadharmeNa hato bhIShmaH parapura~njayaH . bhUrishravA hyadharmeNa tvayA dharmavidA hataH .. 7\-199\-44 (54377) evaM parairAcharitaM pANDaveyaishcha saMyuge . rakShamANairjayaM vIrairdharmaj~nairapi sAtvata .. 7\-199\-45 (54378) durj~neyaH sa paro dharmastathA.adharmashcha durvidaH . yudhyasva kauravaiH sArdhaM mA gAH pitR^iniveshanam .. 7\-199\-46 (54379) sa~njaya uvAcha. 7\-199\-47x (4791) evamAdIni vAkyAni krUrANi paruShANi cha . shrAvitaH sAtyakiH shrImAnAkampita ivAbhavat .. 7\-199\-47 (54380) tachChrutvA krodhatAmrAkShaH sAtyakistvAdade gadAm . viniH shvasya yathA sarpaH praNidhAya rathe dhanuH .. 7\-199\-48 (54381) tato.abhipatya pA~nchAlyaM saMrambheNedamabravIt . na tvAM vakShyAmi paruShaM haniShye tvAM vadhakShamam .. 7\-199\-49 (54382) tamApatantaM sahasA mahAbalamamarShaNam . pA~nchAlyAyAbhisa~NkruddhamantakAyAntakopamam .. 7\-199\-50 (54383) chodito vAsudevena bhImaseno mahAbalaH . avaplutya rathAttUrNaM bAhubhyAM samavArayat .. 7\-199\-51 (54384) dravamANaM tathA kruddhaM sAtyakiM pANDavo balI . praspandamAnamAdAya jagAma balinaM balAt .. 7\-199\-52 (54385) sthitvA viShTabhya charaNau bhImena shinipu~NgavaH . nigR^ihItaH pade ShaShThe balena balinAM varaH .. 7\-199\-53 (54386) avaruhya rathAttUrNaM dhriyamANaM balIyasA . uvAcha shlakShNayA vAchA sahadevo vishAmpate .. 7\-199\-54 (54387) asmAkaM puruShavyAghra mitramanyanna vidyate . paramandhakavR^iShNibhyaH pA~nchalebhyashcha mAriSha .. 7\-199\-55 (54388) tathaivAndhakavR^iShNInAM tathaiva cha visheShataH . kR^iShNasya cha tathA.asmatto mitramanyanna vidyate .. 7\-199\-56 (54389) pA~nchAlAnAM cha vArShNeya samudrAntAM vichinvatAm . nAnyadasti paraM mitraM yathA pANDavavR^iShNayaH .. 7\-199\-57 (54390) sa bhavAnIdR^ishaM mitraM manyate cha yathA bhavAn . bhavantashcha yathA.asmAkaM bhavatAM cha tathA vayam .. 7\-199\-58 (54391) sa evaM sarvadharmaj~na mitradharmamanusmaran . niyachCha manyuM pA~nchAlyAtprashAmya shinipu~NgavA .. 7\-199\-59 (54392) pArShatasya kShama tvaM vai kShamatAM pArShatashcha te . vayaM kShamayitArashcha kimanyatra shamAdbhavet .. 7\-199\-60 (54393) prashAmyamAne shaineye sahadevena mAriSha . pA~nchAlarAjasya sutaH prahasannidamabravIt .. 7\-199\-61 (54394) mu~nchamu~ncha shineH pautraM bhIma yuddhamadAnvitam . AsAdayatu mAmeSha dharAdharamivAnilaH .. 7\-199\-62 (54395) yAvadasya shitairbANaiH saMrambhaM vinayAmyaham . yuddhashruddhAM cha kaunteya jIvitaM chAsya saMyuge .. 7\-199\-63 (54396) kiM nu shakyaM mayA kartuM yatkAryamidamuchyatAm . sumahatpANDuputrANAmAyAntyete hi kauravAH .. 7\-199\-64 (54397) athavA phalgunaH sarvAnvArayiShyati saMyuge . ahamapyasya mUrdhAnaM pAtayiShyAmi sAyakaiH .. 7\-199\-65 (54398) manyate chChinnabAhuM mAM bhUrishravasamAhave . utsR^ijainamahaM chainameSha vA mAM haniShyati .. 7\-199\-66 (54399) shR^iNvanpA~nchAlavAkyAni sAtyakiH sarpavachChvasan . bhImabAhvantare sakto visphuratyanishaM balI .. 7\-199\-67 (54400) tau vR^iShAviva nardantau balinau bAhushAlinau . tvarayA vAsudevashcha dharmarAjashcha mAriSha . yatnena mahatA vIrau vArayAmAsatustataH .. 7\-199\-68 (54401) nivArya parameShvAsau kopasaMraktalochanau . yuyutsUnaparAnsa~Nkhye pratIyuH kShatriyarShabhAH .. .. 7\-199\-69 (54402) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi nArAyaNAstramokShaparvaNi pa~nchadashadivasayuddhe ekonadvishatatamo.adhyAyaH .. 199 .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 200 .. shrIH .. 7\.200\. adhyAyaH 200 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## droNamAraNaruShTenAshvatthAmnA vairisenAyAM nArAyaNAstraprayogaH .. 1 .. astratejasA pIDyamAnAnAM kR^iShNavachanAt yAnAvarohaNashastranyAsAdinA AtmarakShaNam .. 2 .. bhIme ekasminneva shastradhAraNena pratiyudhyamAne sati tanmastake.astrasya prajvalanam .. 3 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-200\-0 (54403) sa~njaya uvacha. 7\-200\-0x (4792) tataH sa kadanaM chakre ripUNAM droNanandanaH . yugAnte sarvabhUtAnAM kAlasR^iShTa ivAntakaH .. 7\-200\-1 (54404) dhvajadrumaM shastrashR^i~NgaM hatanAgamahAshilam . ashvakimpuruShAkIrNaM sharAsanalatAvR^itam .. 7\-200\-2 (54405) kravyAdapakShisa~NghuShTaM bhUtayakShaNAkulam . nihatya shAtravAnbhallaiH so.achinoddehaparvatam .. 7\-200\-3 (54406) tato vegena mahatA vinadya sa nararShabhaH . pratij~nAM shrAvayAmAsa punareva tavAtmajam .. 7\-200\-4 (54407) yadatra chChadmanA.a.achAryaM dharmaka~nchukamAsthitaH . mu~ncha shastramiti prAha kuntIputro yudhiShThiraH .. 7\-200\-5 (54408) tasmAtsampashyatastasya drAvayiShyAni vAhinIm . vidrAvyasarvAnhantA.asmi jAlmaM pA~nchAlyameva tu .. 7\-200\-6 (54409) sarvAnetAnhaniShyAmi yadi yotsyanti mAM raNe . satyaM te pratijAnAmi parivartaya vAhinIm .. 7\-200\-7 (54410) tachChrutvA tava putrastu vAhinIM paryavartayat . siMhanAdena mahatA vyapohya sumahadbhayam .. 7\-200\-8 (54411) tataH samAgamo rAjankurupANDavasenayoH . punarevAbhavattIvraH pUrNasAgarayoriva .. 7\-200\-9 (54412) saMrabdhA hi sthirIbhUtA droNa putreNa kauravAH . udagrAH pANDupA~nchAlA droNasya nidhanena cha .. 7\-200\-10 (54413) teShAM paramahR^iShTAnAM jayamAtmani pashyatAm . saMrabdhAnAM mahAvegaH prAdurAsIdvishAmpate .. 7\-200\-11 (54414) yathA shilochchaye shailaH sAgaraiH sAgaro yathA . pratihanyeta rAjendra tathA.asankurupANDavAH .. 7\-200\-12 (54415) `chukShubhe pR^ithivI sarvA dishashcha pratisasvanuH . sambhrAntAnyapi bhUtAni jalajAnyapi mAriSha . te cha sarve tadA yodhAH samprahR^iShTA yuyutsavaH'.. 7\-200\-13 (54416) tataH sha~NkhasahasrANi bherINAmayutAni cha . avAdayanta saMhR^iShTAH kurupANDavasainikAH .. 7\-200\-14 (54417) yathA nirmathyamAnasya sAgarasya tu niHsvanaH . abhavattava sainyasya sumahAnadbhutopamaH .. 7\-200\-15 (54418) `vartamAne tathA shabde raudre tasminbhayAnake . sampatatsu rathaugheShu tava teShAM cha bhArata'.. 7\-200\-16 (54419) prAdushchakre tato drauNirastraM nArAyaNaM tadA . abhisandhAya pANDUnAM pA~nchAlAnAM cha vAhinIM .. 7\-200\-17 (54420) prAdurAsaMstato bANA dIptAgrAH khe sahasrashaH . pANDavAnkShapayiShyanto dIptAsyaH pannagA iva .. 7\-200\-18 (54421) te dishaH khaM cha sainyaM cha samAvR^iNvanmahAhave . muhUrtAdbhAskarasyeva loke rAjangabhastayaH .. 7\-200\-19 (54422) tathA.apare dyotamAnA jyotIMShIvAmalAmbare . prAdurAsanmahArAja kArShNAyasamayA guDAH .. 7\-200\-20 (54423) chatushchakrA dvichakrAshcha shataghno bahulA gadAH . chakrANi cha kShurAntAni maNDalAnIva bhAsvataH .. 7\-200\-21 (54424) shastrAkR^itibhirAkIrNamatIva puruSharShabha . dR^iShTvAntarikShamAvignAH pANDupA~nchAlasR^i~njayAH .. 7\-200\-22 (54425) yathAyathA hyayudhyanta pANDavAnAM mahArathAH . tathAtathA tadastraM vai vyavardhata janAdhipa .. 7\-200\-23 (54426) vadhyamAnAstadA.astreNa tena nArAyaNena vai . dahyamAnA.analeneva sarvato.abhyarditA raNe .. 7\-200\-24 (54427) yathA hi shishirApAye dahetkakShaM hutAshanaH . tathA tadastraM pANDUnAM dadAha dhvajinIM prabho .. 7\-200\-25 (54428) ApUryamANenAstreNa sainye kShIyati cha prabho . jagAma paramaM trAsaM dharmaputro yudhiShThiraH .. 7\-200\-26 (54429) dravamANaM tu tatsainyaM dR^iShTvA vigatachetanam . madhyasthatAM cha pArthasya dharmaputro.abravIdidam .. 7\-200\-27 (54430) dhR^iShTadyumna palAyasva saha pA~nchAlasenayA . sAtyake tvaM cha gachChasva vR^iShNyandhakavR^ito mahAn .. 7\-200\-28 (54431) vAsudevo.api dharmAtmA kariShyatyAtmanaH kShamam . shreyo hyupadishatyeSha lokasya kimutAtmanaH .. 7\-200\-29 (54432) sa~NgrAmastu na kartavyaH sarvasainyAnbravImi vaH . ahaM hi saha sodaryaiH pravekShye havyavAhanam .. 7\-200\-30 (54433) bhIShmadroNArNavaM tIrtvA sa~NgrAme bhIrudustare . vimajjiShyAmi salile sagaNo drauNigoShpade .. 7\-200\-31 (54434) kAmaH sampadyatAmasya bIbhatsorAshu mAM prati . kalyANavR^ittirAchAryo mayA yudhi nipAtitaH .. 7\-200\-32 (54435) yena bAlaH sa saubhadro yuddhAnAmavishAradaH . samarthairbahubhiH krUrairghAtito nAbhipAlitaH .. 7\-200\-33 (54436) yena vibruvatI prashnaM tathA kR^iShNA sabhAM gatA . upekShitA saputreNa dAsIbhAvaM niyachChatI .. 7\-200\-34 (54437) `rakShaNe cha mahAnyatnaH saindhavasya kR^ito yudhi . arjunasya vighAtArthaM pratij~nA yena rakShitA .. 7\-200\-35 (54438) vyUhadvAri vayaM chaiva dhR^itA yena jigIShavaH . vAritaM cha mahatsainyaM pravishattadyathAbalam'.. 7\-200\-36 (54439) jighAMsurdhArtarAShTrashcha shrAnteShvanyeShu phalgunam . kavachena tathA gupto rakShArthaM saindhavasya cha .. 7\-200\-37 (54440) yena brahmAstraviduShA pA~nchAlAH satyajinmukhAH . kurvANA majjaye yatnaM samUlA vinipAtitAH .. 7\-200\-38 (54441) `grahaNe cha paro yatnaH kR^itastena yathA mama . viditaM sarvamevaitadbhavatAM sarvayodhinAm'.. 7\-200\-39 (54442) yena pravrAjyamAnAshcha rAjyAdvayamadharmataH . nivAryamANenAsmAbhiranugantuM tadeShitAH .. 7\-200\-40 (54443) `vanavAsAnnivR^ittAnAM samaye cha tathA kR^ite . snehashcha darshito nityaM pratyakShaM vo mahArathAH'.. 7\-200\-41 (54444) yo.asAvatyantamasmAsu kurvANaH sauhR^idaM param . hatastadarthe maraNaM gamiShyAmi sabAndhavaH .. 7\-200\-42 (54445) sa~njaya uvAcha. 7\-200\-43x (4793) evaM bruvati kaunteye dAshArhastvaritastataH . nivArya sainyaM bAhubhyAmidaM vachanamabravIt .. 7\-200\-43 (54446) shIghraM nyasyata shastrANi vAhebhyashchAvarohata . eSha yogo.atra vihitaH pratighAte mahAtmanaH .. 7\-200\-44 (54447) dvipAshvasyandanebhyashcha kShitiM sarve.avarohata . evametanna vo hanyAdastraM bhUmau nirAyudhAn .. 7\-200\-45 (54448) yathAyathA hi yudhyante yodhA hyastramidaM prati . tathAtathA bhavantyete kauravA balavattarAH .. 7\-200\-46 (54449) nikShepsyanti cha shastrANi vAhanebhyo.avaruhya ye . ye.a~njaliM kurvate vIra namasti cha vivAhanAH . tAnnaitadastraM sa~NgrAme nihaniShyati mAnavAn .. 7\-200\-47 (54450) ye tvetatpratiyotsyanti manasA.apIha kechana . nihaniShyati tAnsarvAnrasAtalagatAnapi .. 7\-200\-48 (54451) te vachastasya tachChrutvA vAsudevasya bhArata . IShuH sarve samutsraShTuM manobhiH karaNena cha .. 7\-200\-49 (54452) tata utsraShTukAmAMstAnastrANyAlakShya pANDavaH . bhImaseno.abravIdrAjannidaM saMharShayanvachaH .. 7\-200\-50 (54453) na katha~nchana shastrANi moktavyAnIha kenachit . ahamAvArayiShyAmi droNaputrAstramAshugaiH .. 7\-200\-51 (54454) gadayA.apyanayA gurvyA hemavigrahayA raNe . kAlavatprahariShyAmi drauNerastraM vishAtayan .. 7\-200\-52 (54455) na hi me vikrame tulyaH kashchidasti pumAniha . yathaiva savitustulyaM jyotiranyanna vidyate .. 7\-200\-53 (54456) pashyatemau hi me bAhU nAgarAjakaropamau . samarthau parvatasyApi shaishirasya nipAtane .. 7\-200\-54 (54457) nAgAyutasamaprANo hyahameko nareShviha . shakro yathA.apratidvandvo divi deveShu vishrutaH .. 7\-200\-55 (54458) adya pashyata me vIryaM bAhvoH pInAMsayoryudhi . jvalamAnasya dIptasya drauNerastrasya vAraNe .. 7\-200\-56 (54459) yadi nArAyaNAstrasya pratiyodvA na vidyate . adyaitatpratiyotsyAmi pashyatsu kurupANDupu .. 7\-200\-57 (54460) arjunArjuna bIbhatso na nyasyaM gANDivaM tvayA . shashA~Nkasyeva te pa~Nko nairmalyaM pAtayiShyati .. 7\-200\-58 (54461) arjuna uvAcha. 7\-200\-59x (4794) bhIma nArAyaNAstre me goShu cha brAhmaNeShu cha . eteShu gANDivaM nyasyametaddhi vratamuttamam .. 7\-200\-59 (54462) evamuktastato bhImo droNaputramarindamam . abhyayAnmeghaghoSheNa rathenAdityavarchasA .. 7\-200\-60 (54463) `kampayanmedinIM sarvAM trAsayaMshcha chamUM tava . sha~NkhashabdaM mahatkR^itvA bhujashabdaM cha pANDavaH .. 7\-200\-61 (54464) tasya sha~NkhasvanaM shrutvA bAhushabdaM cha tAvakAH . samantAtkoShThakIkR^itya sharavrAtairavAkiran'.. 7\-200\-62 (54465) sa enamiShujAlena laghutvAchChIghravikramaH . nimeShamAtreNAsAdya kuntIputro.abhyavAkirat .. 7\-200\-63 (54466) tato drauNiH prahasyainaM dravantamabhibhAShya cha . avAkiratpradIptAgraiH sharaistairabhimantritaiH .. 7\-200\-64 (54467) pannagairiva dIptAsyairvamadbhirjvalanaM raNe . avakIrNo.abhavatpArthaH sphuli~Ngairiva kA~nchanaiH .. 7\-200\-65 (54468) tasya rUpamabhUdrAjanbhImasenasya saMyuge . khadyotairAvR^itasyeva parvatasya dinakShaye .. 7\-200\-66 (54469) tadastraM droNaputrasya tasminpratisamasyati . avardhata mahArAja yathA.agniraniloddhataH .. 7\-200\-67 (54470) vivardhamAnamAlakShya tadastraM bhImavikramam . pANDusainyamR^ite bhImaM sumahadbhayamAvishat .. 7\-200\-68 (54471) tataH shastrANi te sarve samutsR^ijya mahItale . avArohanrathebhyashcha hastyashvebhyashcha sarvashaH .. 7\-200\-69 (54472) teShu nikShiptashastreShu vAhanebhyashchyuteShu cha . tadastravIryaM vipulaM bhImamUrdhanyathApatat .. 7\-200\-70 (54473) hAhAkR^itAni bhUtAni pANDavAshcha visheShataH . bhImasenamapashyanta tejasA saMvR^itaM tathA .. .. 7\-200\-71 (54474) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi nArAyaNAstramokShaparvaNi pa~nchadashadivasayuddhe dvishatatamo.adhyAyaH .. 200 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-200\-20 guDAH golAH halA iti ka . ka. pAThaH .. 5\-200\-40 asmAbhirasmadIyairvidurAdibhirnivAryamANena niShidhyamAnenApi tadvanamanugantuM praveShTumeShitA anumatA natu pratiShiddhA ityarthaH .. 5\-200\-200 dvishatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 201 .. shrIH .. 7\.201\. adhyAyaH 201 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nArayaNAstreNAveShTite bhIme kR^iShNArjunAshyAM hastataH shastrApakarShaNapUrvakaM rathAdavaropite satyastrasya prashamanam .. 1 .. tataH sa~Nkulayuddham .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-201\-0 (54475) sa~njaya uvAya. 7\-201\-0x (4795) bhImasenaM samAkIrNaM dR^iShTvA.astreNa dhana~njayaH . tejasaH pratighAtArthaM vAruNena samAvR^iNot .. 7\-201\-1 (54476) nAlakShayata tatkashchidvAruNAstreNa saMvR^itam . arjunasya laghutvAchcha saMvR^itatvAchcha tejasaH .. 7\-201\-2 (54477) sAshvasUtaratho bhImo droNaputrAstrasaMvR^itaH . agnAvagniriva nyasto jvAlAmAlI sudurdR^ishaH .. 7\-201\-3 (54478) yathA rAtrikShaye rAja~njyotIShyastagiriM prati . samApetustathA bANA bhImasenarathaM prati .. 7\-201\-4 (54479) sa hi bhImo rathashchAsya hayAH sUtashcha mAriSha . saMvR^itA droNaputreNa pAvakAntargatA.abhavan .. 7\-201\-5 (54480) yathA jagdhvA jagatkR^itsnaM samaye sacharAcharam . gachChedvahnirvibhorAsyaM tathA.astraM bhImamAvR^iNot .. 7\-201\-6 (54481) sUryamagniH praviShTaH syAdyathA chAgniM divAkaraH . tathA praviShTaM tattejo na Aj~nAyata pANDavaH .. 7\-201\-7 (54482) `tadastraM bhImahu~NkArAdapayAti punaHpunaH . punaH punastamAyAti huMkArAttaM vimu~nchati . tato devAH sagandharvA bhImaM dR^iShTvA suvismitAH'.. 7\-201\-8 (54483) vikIrNamastraM taddR^iShTvA tathA bhImarathaM prati . udIryamANaM drauNiM cha niShpratidvandvamAhave .. 7\-201\-9 (54484) sarvasainyaM cha pANDUnAM nyastashastramachetanam . yudhiShThirapurogAMshcha vimukhAMstAnmahArathanAn .. 7\-201\-10 (54485) arjuno vAsudevashcha tvaramANau mahAdyutI . avaplutya rathAdvIrau bhImamAdravatAM tataH .. 7\-201\-11 (54486) tatastaddroNaputrasya tejo.astrabalasambhavam . vigAhya tau subalinau mAyayA.avishatAM tathA .. 7\-201\-12 (54487) nyastashastrau tatastau tu nAdahatso.astrajo.analaH . vAruNAstraprayogAchcha vIryavattvAchcha kR^iShNayoH .. 7\-201\-13 (54488) tatashchakR^iShaturbhImaM sarvashastrAyudhAni cha . nArAyaNAstrashAntyarthaM naranArAyaNau balAt .. 7\-201\-14 (54489) AkR^iShyamANaH kaunteyo nadatyeva mahAravam . vardhate chaiva tadvoraM drauNerastraM sudurjayam .. 7\-201\-15 (54490) tamabravIdvAsudevaH kimidaM pANDunandana . vAryamANo.api kaunteya yadyudvAnna nivartase .. 7\-201\-16 (54491) yadi yudvena jeyAH syurime kauravanandanAH . vayamapyatra yudhyema tathA cheme nararShabhAH .. 7\-201\-17 (54492) rathebhyastvavatIrNAH sma sarva eva hi tAvakAH . tasmAttvamapi kaunteya rathAttUrNamapAkrama .. 7\-201\-18 (54493) evamuktvA tu taM kR^iShNo rathAdbhUmimavartayat . niHshvasantaM yathA nAgaM krodhasaMraktalochanam .. 7\-201\-19 (54494) yadA.apakR^iShTaH sa rathAnnyAsitashchAyudhaM bhuvi . tato nArAyaNAstraM tatprashAntaM shatrutApanam .. 7\-201\-20 (54495) sa~njaya uvAcha. 7\-201\-21x (4796) tasminprashAnte vidhinA tena tejasi duHsahe . babhUvurvimalAH sarvA dishaH pradisha eva cha .. 7\-201\-21 (54496) pravavushcha shivA vAtAH prashAntA mR^igapakShiNaH . vAhanAni cha hR^iShTAni prashAnte.astre sudurjaye .. 7\-201\-22 (54497) vyapoDhe cha tato ghore tasmiMstejasi bhArata . babhau bhImo nishApAye dhImAnsUrya ivoditaH .. 7\-201\-23 (54498) hatasheShaM balaM tattu pANDavAnAmatiShThata . astravyuparamAdvR^iShTaM tava putrajighAMsayA .. 7\-201\-24 (54499) vyavasthite bale tasminnestre pratihate tathA . duryodhano mahArAja droNaputramathAbravIt .. 7\-201\-25 (54500) ashvatthAmanpunaH shIghramastrametatprayojaya . avasthitA hi pA~nchAlAH punarete jayaiShiNaH .. 7\-201\-26 (54501) ashvatthAmA tathoktastu tava putreNa mAriSha . sudInamabhiniH shvasya rAjAnamidamabravIt .. 7\-201\-27 (54502) naitadAvartate rAjannastraM dvirnopapadyate . AvR^itaM hi nivarteta prayoktAraM na saMshayaH .. 7\-201\-28 (54503) eSha chAstrapratIghAtaM vAsudevaH prayuktavAn . `asya tu hyeSha vai dAtA mAnuSheShu na vidyate .. 7\-201\-29 (54504) parAvaraj~no lokAnAM na tadasti na vetti yat . tadetadastraM prashamaM yAtaM kR^iShNasya mantritaiH'.. 7\-201\-30 (54505) dvividho vihitaH sa~Nkhye vadhaH shastrorjanAdhipa . parAjayo vA mR^ityurvA shreyAnmR^ityurna nirjayaH .. 7\-201\-31 (54506) vijitAshchArayo hyote shastrotsargAnmR^itopamAH .. 7\-201\-32 (54507) duryodhana uvAcha. 7\-201\-33x (4797) AchAryaputra yadyetaddvirastraM na prayujyate . anyairgurughnA vadhyantAmastrairastravidAM vara .. 7\-201\-33 (54508) tvayi shastrANi divyAni tryambake chAmitaujasi . `ghnataitAnsumahAvIrya shAtravAnyudvakovidaH'. ichChato na hi te muchyetsa~Nkruddho hi purandaraH .. 7\-201\-34 (54509) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-201\-35x (4798) tasminnastre pratihate droNe chopadhinA hate . tathA duryodhanenokto drauNiH kimakarotpunaH .. 7\-201\-35 (54510) dR^iShTvA pArthAMshcha sa~NgrAme yuddhAya samupasthitAn . nArAyaNAstranirmuktAMshcharataH pR^itanAmukhe .. 7\-201\-36 (54511) sa~njaya uvAcha. 7\-201\-37x (4799) jAnanpituH sa nidhanaM siMhalA~NgUlaketanaH . sakrodho bhayamutsR^ijya so.abhidudrAva pArShatam .. 7\-201\-37 (54512) abhidrutya cha viMshatyA kShudrakANAM nararShabha . pa~nchabhishchAtivegena vivyAdha puruSharShabhaH .. 7\-201\-38 (54513) dhR^iShTadyumnastato rAja~njvalantamiva pAvakam . droNaputraM triShaShTyA tu rAjanvivyAdha patriNAm .. 7\-201\-39 (54514) sArathiM chAsya viMshatyA svarNapu~NkhaiH shilAshitaiH . hayAMshcha chaturo.avidhyachchaturbhirnishitaiH sharaiH .. 7\-201\-40 (54515) vidvvA vidvA.anadaddrauNiM kampayanniva medinIm . Adade sarvalokasya prANAniva mahAraNe .. 7\-201\-41 (54516) pArShatastu balI rAjankR^itAstraH kR^itanishchayaH . drauNimevAbhidudrAva mR^ityuM kR^itvA nivartanam .. 7\-201\-42 (54517) tato bANamayaM varShaM droNaputrasya mUrdhani . avAsR^ijadameyAtmA pA~nchAlyo rathinAMvaraH .. 7\-201\-43 (54518) taM drauNiH samare kruddhaM ChAdayAmAsa patribhiH . vivyAdha chainaM dashabhiH piturvadhamanusmaran .. 7\-201\-44 (54519) dvAbhyAM cha suvisR^iShTAbhyAM kShurAbhyAM dhvajakArmuke . ChittvA pA~nchAlarAjasya drauNiranyaiH samArdayat .. 7\-201\-45 (54520) vyashvasUtarathaM chainaM drauNishchakre mahAhAve . tasya chAnucharAnsarvAnkruddhaH prAdrAvayachCharaiH .. 7\-201\-46 (54521) tataH pradudruve sainyaM pA~nchAlAnAM vishAmpate . sambhrAntarUpamArtaM cha na parasparamaikShata .. 7\-201\-47 (54522) dR^iShTvA tu vimukhAnyodhAndhR^iShTadyumnaM cha pIDitam . shaineyo.achodayattUrNaM rathaM drauNirathaM prati .. 7\-201\-48 (54523) aShTabhirnishitairbANairashvatthAmAnamArdayat . viMshatyA punarAhatya nAnArUpairamarShaNaH . vivyAdha cha tathA sUtaM chaturbhishchaturo hayAn .. 7\-201\-49 (54524) [dhanurdhvajaM* ; saMyattashchichCheda kR^itahastavat . sa sAshvaM vyadhamachchApi rathaM hemapariShkR^itam . hR^idi vivyAdha samare triMshatA sAyakairbhR^isham .. 7\-201\-50 (54525) evaM sa pIDito rAjannashvatthAmA mahAbAlaH . sharajAlaiH parivR^itaH kartavyaM nAnvapadyata .. 7\-201\-51 (54526) evaM gate guroH putre tava putro mahArathaH . kR^ipakarNAdibhiH sArdhaM sharaiH sAtvatamAvR^iNot .. 7\-201\-52 (54527) duryodhanastu viMshatyA kR^ipaH shAradvatastribhiH . kR^itavarmA.atha dashabhiH karNaH pa~nchAshatA sharaiH .. 7\-201\-53 (54528) duHshAsanaH shatenaiva vR^iShasenashcha saptabhiH . sAtyakiM vivyadhustUrNaM samantAnnishitaiH sharaiH .. 7\-201\-54 (54529) tataH sa sAtyakI rAjansarvAneva mahArathAn . virathAnvimukhAMshchaiva kShaNenaivAkaronnR^ipa .. 7\-201\-55 (54530) ashvatthAmA tu samprApya chetanAM bharatarShabha . chintayAmAsa duHkhArto niHshvasaMshcha punaHpunaH .. 7\-201\-56 (54531) atho rathAntaraM drauNiH samAruhya parantapaH . sAtyakiM vArayAmAsa kira~nsharashatAnbahUn .. 7\-201\-57 (54532) tamApatantaM samprekShya bhAradvAjasutaM raNe . virathaM vimukhaM chaiva punashchakre mahArathaH .. 7\-201\-58 (54533) tataste pANDavA rAjandR^iShTvA sAtyakivikramam . sha~NkhashabdAnbhR^ishaM chakruH siMhanAdAMshcha nedire .. 7\-201\-59 (54534) evaM taM virathaM kR^itvA sAtyakiH satyavikramaH . jaghAna vR^iShasenasya trisAhasrAnmahArathAn .. 7\-201\-60 (54535) ayutaM dantinAM sArdhaM kR^ipasya nijaghAna saH . pa~nchAyutAni chAshvAnAM shakunernijaghAna ha .. 7\-201\-61 (54536) tato drauNirmahArAja rathamAruhya vIryavAn . sAtyakiM prati sa~NkruddhaH prayayau tadvadhepsayA. 7\-201\-62 (54537) punastamAgataM dR^iShTvA shaneyo nishitaiH sharaiH . adArayatkrurataraiH punaHpunararindama ..] 7\-201\-63 (54538) so.atividdho maheShvAso nAnAli~NgairamarShaNaH . yuyudhAnena vai drauNiH prahasanvAkyamabravIt .. 7\-201\-64 (54539) shaineyAbyupapattiM te jAnAmyAchAryaghAtini . na chainaM trAsyasi mayA grastamAtmAnameva cha .. 7\-201\-65 (54540) shapetmanA.ahaM shaineya satyena tapasA tathA . ahatvA sarvapA~nchAlAnyadi shAntimahaM labhe .. 7\-201\-66 (54541) yadbalaM pANDaveyAnAM vR^iShNInAmapi yadbalam . kriyatAM sarvameveha nihaniShyAmi somakAn .. 7\-201\-67 (54542) evamuktvA.arkaramyAbhaM sutIkShNaM taM sharottamam . vyasR^ijatsAtvate drauNirvajraM vR^itre yathA hariH .. 7\-201\-68 (54543) sa taM nirbhidya tenAstaH sAyakaH sharAvaram . vivesha vasudhAM bhittvA shvasanbilamivoragaH .. 7\-201\-69 (54544) sa bhinnakavachaH shUrastotrArdita iva dvipaH . vimuchya sasharaM chApaM bhUrivraNaparisravaH .. 7\-201\-70 (54545) sIdanrudhirasiktashcha rathopastha upAvishat . sUtenApahR^itastUrNaM droNaputrAdrathAntaram .. 7\-201\-71 (54546) athAnyena supu~Nkhena shareNAnataparvaNA . AjaghAna bhravormadhye dhR^iShTadyumnaM parantapaH .. 7\-201\-72 (54547) sa pUrvamatividdhashcha bhR^ishaM paschAchcha pIDitaH . sasadAtha cha pA~nchAlyo vyapAshrayata cha dhvajam .. 7\-201\-73 (54548) taM nAgamiva siMhena dR^iShTvA rAja~nsharArditam . javenAbhyadrava~nChUrAH pa~ncha pANDavato rathAH .. 7\-201\-74 (54549) kirITI bhImasenashcha vR^idvakShatrashcha pauravaH . yuvarAjashcha chedInAM mAlavashcha sudarshanaH .. 7\-201\-75 (54550) ete hAhAkR^itAH sarve pragR^ihItasharAsanAH . vIraM drauNAyaniM vIrAH sarvataH paryavArayan .. 7\-201\-76 (54551) te viMshatipade yattA guruputramamarShaNam . pa~nchabhiH pa~nchabhirbANairabhyaghnansarvataH samam .. 7\-201\-77 (54552) AshIviShAbhairviMshatyA pa~nchabhistu shitaiH sharaiH . chichCheda yugapaddrauNiH pa~nchaviMshatisAyakAn .. 7\-201\-78 (54553) saptabhistu shitairbANaiH pauravaM drauNirArdayat . mAlavaM tribhirekena pArthaM ShaDbhirvR^ikodaram. 7\-201\-79 (54554) tataste vivyadhuH sarve drauNiM rAjanmahArathAH . yugapachcha pR^ithakchaiva rukmapu~NkhaiH shilAshitaiH .. 7\-201\-80 (54555) yuvarAjashcha viMshatyA drauNiM vivyAdha patribhiH . pArthashcha punaraShTAbhistathA sarve tribhistribhiH .. 7\-201\-81 (54556) tato.arjunaM ShaDbhirathAjaghAna drauNAyanirdashabhirvAsudevam . bhImaM dashArdhairyuvArajaM chaturbhi\- rdvAbhyAM dvAbhyAM mAlavaM pauravaM cha .. 7\-201\-82 (54557) sUtaM vidvvAH bhImasenasya ShaDbhi\-\- rdvAbhyAM vidvvA kArmukaM cha dhvajaM cha . punaH pArthaM sharavarSheNa vidvvA drauNirghoraM siMhanAdaM nanAda .. 7\-201\-83 (54558) tasyAsyatastAnnishitAnpItadhArA\-\- ndrauNeH sharAnpR^iShThatashchAgratashcha . dharA viyaddyauH pradisho dishashcha chChannA bANairabhavandhorarUpaiH .. 7\-201\-84 (54559) Asannasya svarathaM tIvratejAH sudarshanasyendraketuprakAshau . bhujau shirashchendrasamAnavIrya\-\- stribhiH sharairyugapatsa~nchakarta .. 7\-201\-85 (54560) sa pauravaM rathashaktyA nihatya chChittvA rathaM tilashashchAsya bANaiH . ChittvA cha bAhU varachandanAktau bhallena kAyAchChira uchchakarta .. 7\-201\-86 (54561) yuvAnamindIvaradAmavarNaM chediprabhuM yuvarAjaM prasahya . bANaistvarAvA~njvalitAgnikalpai\-\- rvidvvA prAdAnmR^ityeva sAshvasUtam .. 7\-201\-87 (54562) [*mAlavaM pauravaM chaiva yuvarAjaM cha chedipam . dR^iShTvA samakShaM nihataM droNaputroNa pANDavaH . bhImaseno mahAbAhuH krodhamAhArayatparam .. 7\-201\-88 (54563) tataH sharashataistIkShNaiH sa~NkruddhAshIviShopamaiH . ChAdayAmAsa samare droNaputraM parantapaH .. 7\-201\-89 (54564) tato drauNirmahAtejAH sharavarShaM nihatya tam . vivyAdha nishitairbANairbhImasenamamarShaNaH .. 7\-201\-90 (54565) tato bhImo mahAbAhudrauNeryudhi mahAbalaH . kShurapreNa dhanushChittvA drauNiM vivyAdha patriNA .. 7\-201\-91 (54566) tadapAsya dhanushChinnaM droNaputro mahAmanAH . anyatkArmukamAdAya bhImaM vivyAdha patribhiH .. 7\-201\-92 (54567) tau drauNibhImau samare parAkrAntau mahAbalau . avarShatAM sharavarShaM vR^iShTimantAvivAmbudau .. 7\-201\-93 (54568) bhImanAmA~NkitA bANAH svarNapu~NkhAH shilAshitAH . drauNiM sa~nChAdayAmAsurghanaughA iva bhAskaram .. 7\-201\-94 (54569) tathaiva drauNinirmuktairbhImaH sannataparvabhiH . avAkIryata sa kShipraM sharaiH shatasahasrashaH .. 7\-201\-95 (54570) sa chChAdyamAnaH samare drauNinA raNashAlinA . na vivyathe mahArAja tadadbhutamivAbhavat .. 7\-201\-96 (54571) tato bhImo mahAbAhuH kArtasvaravibhUShitAn . nArAchAndasha sampraiShIdyamadaNDanibhA~nChitAn .. 7\-201\-97 (54572) te jatrudeshamAsAdya droNaputrasya mAriSha . nirbhidya vivishustUrNaM valmIkamiva pannagAH .. 7\-201\-98 (54573) so.atividdho bhR^ishaM drauNiH pANDavena mahAtmanA . dhvajayaShTiM samAsAdya nyamIlayata lochane .. 7\-201\-99 (54574) sa muhUrtAtpunaH saMj~nAM labdhvA drauNirnarAdhipa . krodhaM paramamAtasthau samare rudhirokShitaH .. 7\-201\-100 (54575) dR^iDhaM so.abhihatastena pANDavena mahAtmanA . vegaM chakre mahAbAhurbhImasenarathaM prati .. 7\-201\-101 (54576) tata AkarNapUrNAnAM sharANAM tigmatejasAm . shatamAshIviShAbhAnAM preShayAmAsa bhArata .. 7\-201\-102 (54577) bhImo.api samarashlAghI tasya vIryamachintayat . tUrNaM prAsR^ijadugrANi sharavarShANi pANDavaH .. 7\-201\-103 (54578) tato drauNirmahArAja chChittvA.asya vishikhairdhanuH . AjaghAnorasi kruddhaH pANDavaM nishitaiH sharaiH .. 7\-201\-104 (54579) tato.anyaddhanurAdAya bhImaseno hyamarShaNaH . vivyAdha nishitairbANairdrauNiM pa~nchabhirAhave .. 7\-201\-105 (54580) jImUtAviva gharmAnte tau sharaughapravarShiNau . anyonyakrodhatAmrAkShau ChAdayAmAsaturyudhi .. 7\-201\-106 (54581) talashabdaistato ghoraistrAsayantau parasparam . ayudhyetAM susaMrabdhau kR^itapratikR^itaiShiNau .. 7\-201\-107 (54582) tato viShphArya sumahachchApaM rukmavibhUShitam . bhImaM praikShata sa drauNiH sharAnasyantamantikAt . sharadyaharmadhyagato drIptArchiriva bhAskaraH .. 7\-201\-108 (54583) AdadanAsya vishikhAnsandadhAnasya chAshugAn . vikarShato mu~nchatashcha nAntaraM dadR^ishurjanAH .. 7\-201\-109 (54584) alAtachakrapratimaM tasya maNDalamAyudham . drauNerAsInmahArAja bANAnvisR^ijatastadA .. 7\-201\-110 (54585) dhanushchyutAH sharAstasya shatasho.atha sahasrashaH . AkAshe pratyadR^ishyanta shalabhAnAmivAyatIH .. 7\-201\-111 (54586) te tu drauNivinirmuktAH sharA hemavibhUShitAH . ajasramanvakIryanta ghorA bhImarathaM prati .. 7\-201\-112 (54587) tatrAdbhutakamapashyAma bhImasenasya vikramam . balaM vIryaM prabhAvaM cha vyavasAyaM cha bhArata .. 7\-201\-113 (54588) tAM sa meghAdivodbhUtAM bANavR^iShTiM samantataH . jalavR^iShTiM mahAghorAM tapAnta iva chintayan .. 7\-201\-114 (54589) droNaputravadhaprepsurbhImo bhImaparAkramaH . amu~nchachCharavarShANi prAvR^iShIva balAhakaH .. 7\-201\-115 (54590) tadrukmapR^iShTaM bhImasya dhanurghAraM mahAraNe . vikR^iShyamANaM vibabhau shakrachApamivAparam .. 7\-201\-116 (54591) tasmAchCharAH prAdurAsa~nChatasho.atha sahasrashaH . sa~nChAdayantaH samare drauNimAhavashobhinam .. 7\-201\-117 (54592) tayorvisR^ijatorevaM sharajAlAni mAriSha . vAyurapyantarA rAjannAshaknotpratisarpitum .. 7\-201\-118 (54593) tathA drauNirmahArAja sharAnhemavibhUShitAn . tailadhautAnprasannAgrAnprAhiNodvadhakA~NkShayA .. 7\-201\-119 (54594) tAnantarikShe vishikhaistridhaikaikamashAtayat visheShayandroNasutaM tiShThatiShTheti chAbravIt .. 7\-201\-120 (54595) punashcha sharavarShANi ghorANyugrANi pANDavaH . vyasR^ijadbalavAnakruddho droNaputravadhepsayA .. 7\-201\-121 (54596) tato.astramAyayA tUrNaM sharavR^iShTiM nivArya tAm . dhanushchichCheda bhImasya droNaputro mahAstravit . sharaishchainaM subahubhiH kruddhaH sa~Nkhye parAbhinat .. 7\-201\-122 (54597) sa ChinnadhanvA balavAnrathashaktiM sudAruNAm .. vegenAvidhya chikShepa droNaputrarathaM prati .. 7\-201\-123 (54598) tAmApatantIM sahasA maholkAbhAM shitaiH sharaiH . chichCheda samare drauNirdarshayanpANilAghavam .. 7\-201\-124 (54599) etasminnantare bhImo dR^iDhamAdAya kArmukam . drauNiM vivyAdha vishikhaiH smayamAno vR^ikodaraH .. 7\-201\-125 (54600) tato drauNirmahArAja bhImasenasya sArathim . lalATe dArayAmAsa shareNAnataparvaNA .. 7\-201\-126 (54601) so.atividdho balavatA droNaputreNa sArathiH . vyAmohamagamadrAjanrashmInutsR^ijya vAjinAM .. 7\-201\-127 (54602) tato.ashvAH prAdravaMstUrNaM mohite rathasArathau . bhImasenasya rAjenadr pashyatAM sarvadhanvinAm .. 7\-201\-128 (54603) taM dR^iShTvA pradrutairashvairapakR^iShTaM raNAjirAt . dadhmau pramuditaH sha~NkhaM bR^ihantamaparAjitaH .. 7\-201\-129 (54604) tataH sarve cha pA~nchAlA bhImasenashcha pANDavaH . dhR^iShTadyumnarathaM tyaktvA bhItAH samprAdravandishaH .. 7\-201\-130 (54605) tAnprabhagnAMstato drauNiH pR^iShThato vikira~nsharAn . abhyavartata vegena kAlayanpANDuvAhinIm .. 7\-201\-131 (54606) te vadhyamAnAH samare droNaputreNa pArthivAH . droNaputrabhayAdrAjandishaH sarvAshcha bhejire .. .. 7\-201\-132 (54607) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNa nArAyaNAstramokShaparvaNi pa~nchadashadivasayuddhe ekAdhikadvishatatamo.adhyAyaH .. 201 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-201\-* etadAdi 14 shlokAH jha . pusta eva dR^ishyante. 5\-201\-* etadAdi 42 shlokAH jha. pATha eva santi . \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 202 .. shrIH .. 7\.202\. adhyAyaH 202 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## nArAyaNAstre viphalIkR^ite punarashvatthAmnA.a.agneyAstraprayogaH .. 1 .. tasyApi pArthena vyarthIkaraNe dUyamAnena drauNinA shastranyAsapUrvakaM raNA~NkaNAnnirgamanam .. 2 .. nirgachChatA cha tena yadR^ichChAsamAgataM vyAsaM prati nijAstravaiphalyakAraNaprashnaH .. 3 .. vyAsena kR^iShNArjunayornaranArAyaNAtmakatve kathite pratinivR^ittena drauNinA senAvahAraH .. 4 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-202\-0 (54608) sa~njaya uvAcha. 7\-202\-0x (4800) tatprabhagnaM balaM dR^iShTvA kuntIputro dhana~njayaH . nyavArayadameyAtmA droNaputrajayepsayA .. 7\-202\-1 (54609) tataste sainikA rAjansarve tatrAvatasthire . saMsthApyamAnA yatnena govindenArjunena cha .. 7\-202\-2 (54610) eka eva cha bIbhatsuH somakAvayavaiH saha . mAtsyairanyaishcha saMdhAya kauravAnsannyavartata .. 7\-202\-3 (54611) tato drutamatikramya siMhalA~NgUlaketanam . savyasAchI maheShvAsamashvatthAmAnamabravIt .. 7\-202\-4 (54612) ya shaktiryachcha vij~nAnaM yadvIryaM yachcha pauruSham . dhArtarAShTreShu yA prItirdeSho.asmAsu cha yachcha te .. 7\-202\-5 (54613) yachcha bhUyo.asti tejaste tatsarvaM mayi darshaya . sa eva droNahantA te darpaM Chetsyati pArShataH .. 7\-202\-6 (54614) kAlAnalasamaprakhyaM dviShAmantakopamam . samAsAdaya pA~nchAlyaM mAM chApi sahakeshavam . darpaM nAshayitAsmyadya tavodvR^ittasya saMyuge .. 7\-202\-7 (54615) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-202\-8x (4801) AchAryaputro mAnArho balavAMshchApi sa~njaya . prItirdhana~njaye chAsya priyashchApi mahAtmanaH .. 7\-202\-8 (54616) na bhUtapUrvaM bIbhatsorvAkyaM paruShamIdR^isham .. atha kasmAtsa kaunteyaH sakhAyaM rUkShamuktavAn .. 7\-202\-9 (54617) sa~njaya uvAcha. 7\-202\-10x (4802) yuvarAje hate chaiva vR^idvakShatre cha paurave . iShvastravidhisampanne mAlave cha sudarshane .. 7\-202\-10 (54618) dhR^iShTadyumne sAtyakau cha bhIme chApi pArajite . yudhiShThirasya tairvAkyairmarmaNyapi cha ghaTTite. 7\-202\-11 (54619) antarbhede cha sa~njAte duHkhaM saMsmR^itya cha prabho . abhUtapUrvo bIbhatsorduHkhAnmanyurajAyata .. 7\-202\-12 (54620) tasmAdanarhamashlIlamapriyaM droNimuktavAn . mAnyamAchAryatanayaM rUkShaM kApuruShaM yathA .. 7\-202\-13 (54621) evamuktaH shvasankrodhAnmaheShvAsatamo nR^ipa . pArthena paruShaM vAkyaM sarvamarmabhidA girA .. 7\-202\-14 (54622) drauNishchukopa pArthAya kR^iShNAya cha visheShataH . sa tu yatto rathe sthitvA vAryupaspR^ishya vIryavAn .. 7\-202\-15 (54623) devairapi sudurdharShamastramAgneyamAdade . dR^ishyAdR^ishyAnarigaNAnuddishyAchAryanandanaH .. 7\-202\-16 (54624) so.abhimantrya sharaM dIptaM vidhUmamiva pAvakam . sarvataH krodhamAvishya chikShepa paravIrahA .. 7\-202\-17 (54625) tatastumulamAkAshe sharavarShamajAyata . pAvakArchiparItaM tatpArthamevAbhipupluve .. 7\-202\-18 (54626) ulkAshcha gaganAtpeturdishashcha na chakAshire . tamashcha sahasA raudraM chamUmavatatAra tAm .. 7\-202\-19 (54627) rakShAMsi cha pishAchAshcha vineduratisa~NgatAH . vavushchAshishirA vAtAH sUryo naiva tatApa cha .. 7\-202\-20 (54628) vAyasAshchApi chAkrandandikShu sarvAsu bhairavam . rudhiraM chApi varShanto ninedustoyadA divi .. 7\-202\-21 (54629) pakShiNaH pashavo gAvo vinedushchApi suvratAH . paramaM prayatAtmAno na shAntimupalebhire .. 7\-202\-22 (54630) bhrAntasarvamahAbhUtamAvartitadivAkaram . trailokyamabhisantaptaM jvarAviShTamivAbhavat .. 7\-202\-23 (54631) astratejobhisantaptA nAgA bhUmishayAstathA . niHshvasantaH samutpetustejo ghoraM mumukShavaH .. 7\-202\-24 (54632) jalajAni cha satvAni dahyamAnAni bhArata . na shAntimupajagmurhi tapyamAnairjalAshayaiH .. 7\-202\-25 (54633) digbhyaH pradigbhyaH khAdbhUmeH sarvataH sharavR^iShTayaH . uchchAvachA nipeturvai garuDAnilaraMhasaH .. 7\-202\-26 (54634) taiH sharairdroNaputrasya vajravegaiH samAhatAH . pradagdhA ripavaH peturagnidagdhA iva drumAH .. 7\-202\-27 (54635) dahyamAnA mahAnAgAH petururvyAM samantataH . nadanto bhairavAnnAdA~nchaladopamanisvanAn .. 7\-202\-28 (54636) apare pradrutA nAgA bhayatrastA vishAmpate . tresurdisho yathA pUrvaM vane dAvAgnisaMvR^itAH .. 7\-202\-29 (54637) drumANAM shikharANIva dAvadagdhAni mAriSha . ashvabR^indAnyadR^ishyanta rathabR^indAni bhArata . apatanta rathaughAshcha tatratatra sahasrashaH .. 7\-202\-30 (54638) tatsainyaM bhayasaMvignaM dadAha yudhi bhArata . yugAnte sarvabhUtAni saMvartaka ivAnalaH .. 7\-202\-31 (54639) dR^iShTvA tu pANDavIM senAM dahyamAnAM mahAhave . prahR^iShTAstAvakA rAjansiMhanAdAnvinedire .. 7\-202\-32 (54640) tatastUryasahasrANi nAnAli~NgAni bhArata . tUrNamAjaghnire hR^iShTAstAvakA jitakAshinaH .. 7\-202\-33 (54641) kR^itsnA hyakShauhiNI rAjansavyasAchI cha pANDavaH . tamasA saMvR^ite loke nAdR^ishyanta mahAhave .. 7\-202\-34 (54642) naiva nastAdR^ishaM rAjandR^iShTapUrvaM na cha shrutam . yAdR^ishaM droNaputreNa sR^iShTamastramamarShiNA .. 7\-202\-35 (54643) arjunastu mahArAja brAhmamastramudairayat . sarvAstrapratighAtArthaM vihitaM padmayoninA .. 7\-202\-36 (54644) tato muhUrtAdiva tattamo vyupashashAma ha . pravavau chAnilaH shIto dishashcha vimalA babhuH .. 7\-202\-37 (54645) tatrAdbhutamapashyAma kR^itsnAmakShauhiNIM hatAm . anabhij~neyarUpAM cha pradagdhAmastratejasA .. 7\-202\-38 (54646) tato vIrau maheShvAsau vimuktau keshavArjunau . sahitau pratyadR^ishyetAM nabhasIva tamonudau . tato gaNDIvadhananvA cha keshavashchAkShatAvubhau .. 7\-202\-39 (54647) sapatAkadhvajahayaH sAnukarShavarAyudhaH . prababhau saratho yuktastAvakAnAM bhaya~NkaraH .. 7\-202\-40 (54648) tataH kilakilAshabdaH sha~NkhabherIsvanaiH saha . pANDavAnAM prahR^iShTAnAM kShaNena samajAyata .. 7\-202\-41 (54649) hatAviti tayorAsItsenayorubhayormatiH . tarasA.abhyAgatau dR^iShTvA sahitau kaishavArjunau .. 7\-202\-42 (54650) tAvakShatau pramuditau dadhmaturvArijottamau . dR^iShTvA pramuditAnpArthAMstvadIyA vyathitA.abhavan .. 7\-202\-43 (54651) vimuktau cha mahAtmAnau dR^iShTvA drauNiH suduHkhitaH . muhUrtaM chintayAmAsa kintvetaditi mAriSha .. 7\-202\-44 (54652) chintayitvA tu rAjendra dhyAnashokaparAyaNaH . niHshvasandIrghamuShNaM cha vimanAshchAbhavattataH .. 7\-202\-45 (54653) sa~njaya uvAcha. 7\-202\-46x (4803) tato drauNirdhanustyaktvA rathAtpraskandya vegitaH . dhigdhiksarvamidaM mithyetyuktvA samprAdravadraNAt .. 7\-202\-46 (54654) tataH snigdhAmbudAbhAsaM vedAvAsamakalmaSham . vedavyAsaM sarasvatyAvAsaM vyAsaM dadarsha ha .. 7\-202\-47 (54655) taM drauNiragrato dR^iShTvA sthitaM kurukulodvaham . sannakaNTho.abravIdvAkyamabhivAdya sudInavat .. 7\-202\-48 (54656) bhobho mAyA yadR^ichChA vA daivaM vA kimidaM bhavet . astraM tvidaM kathaM mithyA mama kashcha vyatikramaH .. 7\-202\-49 (54657) adharottarametadvA lokAnAM vA parAbhavaH . yadimau jIvataH kR^iShNau kAlo hi duratikramaH .. 7\-202\-50 (54658) nAsurA na cha gandharvA na pishAchA na rAkShasAH . na sarpA yakShapatagA na manuShyAH katha~nchana .. 7\-202\-51 (54659) utsahante.anyathA kartumetadastraM mayeritam . tadidaM kevalaM hatvA shAntamakShauhiNIM jvalat .. 7\-202\-52 (54660) sarvaghAni mayA muktamastraM paramadAruNam . kenemau martyadharmANau nAdhAkShItkeshavArjunau .. 7\-202\-53 (54661) etatprabrUhi bhagavanmayA pR^iShTo yathAtatham . shrotumichChAmi tattvena sarvametanmahAmune .. 7\-202\-54 (54662) vyAsa uvAcha. 7\-202\-55x (4804) mahAntamevamarthaM mAM yaM tvaM pR^ichChasi vismayAt . taM pravakShyAmi te sarvaM samAdhAya manaH shR^iNu .. 7\-202\-55 (54663) yo.asau nArAyaNo nAma pUrveShAmapi pUrvajaH . `Adidevo jagannAtho lokakartA svayaM prabhuH .. 7\-202\-56 (54664) AdyaH sarvasya lokasya anAdinidhano.achyutaH . vyAkurvate yasya tattvaM shrutayo munayashcha ha .. 7\-202\-57 (54665) ato.ajayyaH sarvabhUtairmanasA.api jagatpatiH . tasmAdimaM jetukAma aj~nAnatamasA vR^itaH .. 7\-202\-58 (54666) mA shuchaH puruShavyAghra vidvi tadvadihArjunam . tasya shaktirasau pArthAstasmAchChokamimaM tyaja .. 7\-202\-59 (54667) vishveshvaro.ayaM lokAdiH paramAtmA hyadhokShajaH . sahasrasaMhitAdaMshAdekAMsho.ayamajAyata .. 7\-202\-60 (54668) devAnAM hitakAmArthaM lokAnAM chaiva sattamaH'. ajAyata cha kAryArthaM putro dharmasya vishvakR^it .. 7\-202\-61 (54669) sa tapastIvramAtasthe shishiraM girimAsthitaH . UrdhvabAhurmahAtejA jvalanAdityasannibhaH .. 7\-202\-62 (54670) ShaShTiM varShasahasrANi tAvantyeva shatAni cha . ashoShayattadA.a.atmAnaM vAyubhakSho.ambujekShaNaH .. 7\-202\-63 (54671) athAparaM tapastaptvA dvistato.anyatpunarmahat . dyAvApR^ithivyorvivaraM tejasA samapUrayat .. 7\-202\-64 (54672) sa tena tapasA tAta brahmabhUto yadA.abhavat . tato vishveshvaraM yoniM vishvasya jagataH patim . dadarsha bhR^ishadurdharShaM sarvadevairabhiShTutam .. 7\-202\-65 (54673) aNIyAMsamaNubhyashcha bR^ihadbhyashcha bR^ihattamam . rudramIshAnavR^iShabhaM haraM shaMbhuM kapardinam .. 7\-202\-66 (54674) chekitAnaM parAM yoniM tiShThato gachChatashcha ha . durvAraNaM sudurdharShaM durnirIkShyaM durAsadam . atimanyuM mahAtmAnaM sarvabhUtaprachetasam .. 7\-202\-67 (54675) divyaM chApamiShudhI chAdadAnaM hiraNyavarmANamanantavIryam . pinAkinaM vajriNaM dIptashUlaM parashvathiM gadinaM chAyatAsim .. 7\-202\-68 (54676) babhrUjaTAmaNDalachandramauliM vyAghrAjinaM parighiNaM daNDapANim . shubhA~NgadaM nAgayaj~nopavItaM vishvairgaNaiH shobhitaM bhUtasa~NghaiH . ekIbhUtaM tapasAM sannidhAnaM vachodhikaiH suShTutamiShTavAgbhiH .. 7\-202\-69 (54677) jalaM dishaM khaM kShitiM chandrasUryau hutAshavAyupratimaM suresham . nAlaM draShTuM yaM janA bhinnavR^ittA brahmadviShaghnamamR^itasya yonim .. 7\-202\-70 (54678) yaM pashyanti brAhmaNAH sAdhuvR^ittAH kShINe pApe manasA vItashokAH . tanniShThAtmA tapasA dharmamIDyaM tadbhaktyA vai vishvarUpaM dadarsha .. 7\-202\-71 (54679) dR^iShTvA chainaM vADmanobuddhidehaiH saMhR^iShTAtmA mumude vAsudevaH .. 7\-202\-72 (54680) akShamAlAparikShiptaM jyotiShAM paramaM nidhim . rudraM nArAyaNo dR^iShTvA vavande vishvasambhavam .. 7\-202\-73 (54681) varadaM pR^ithuchArva~NgyA pArvatyA sahitaM prabhum . krIDamAnaM mahAtmAnaM bhUtasa~NghagaNairvR^itam .. 7\-202\-74 (54682) ajamIshAnamavyaktaM kAraNAtmAnamachyutam . abhivAdyAtha rudrAya sadyo.andhakanipAtine . padmAkShastaM virupAkShamabhituShTAva bhaktimAn .. 7\-202\-75 (54683) shrInArAyaNa uvAcha. 7\-202\-76x (4805) tvatsambhUtA bhUtakR^ito vareNya gosAro.asya bhuvanasyAdideva . AvishyemAM dharaNIM ye.abhyarakShan purA purANIM tava deva sR^iShTim .. surAsurAnnAgarakShaHpishAchA\-\- nnarAnsuparNAnatha gandharvayakShAn. 7\-202\-76 (54684) pR^ithagvidhAnbhUtasa~NghAMshcha vishvAM\-\- stvatsambhUtAnvidma sarvAMstathaiva .. 7\-202\-77 (54685) aindraM yAmyaM vAruNaM vaittapAlyaM paitraM tvAShTraM karma saumyaM cha tubhyam .. 7\-202\-78 (54686) rUpaM jyotiH shabda AkAshavAyuH sparshaH svAdyaM salilaM gandha urvI . kAlo brahmA brahma cha brAhmaNAshcha tvatsambhUtAH sthAsnu chariShNu chedam .. 7\-202\-79 (54687) adbhyaH stokA yAnti yathA pR^ithaktvaM tAthishchaikyaM saMkShaye yAnti bhUyaH . evaM vidvAnprabhavaM chApyayaM cha tvasambhUtaM tava sAyujyameti .. 7\-202\-80 (54688) divyAmR^itau mAnasau dvau suparNA\-\- vavAkshAkhaH pippalaH saptagoptaH . vAchashchArthA devatAH lokapAlA lokAnanye ye purA dhArayitvA . gatA hi tebhyaH paramaM tatparaM cha tvatsambhUtAste cha tebhyaH parastvam .. 7\-202\-81 (54689) bhUtaM bhavyaM bhavitA chApradhR^iShyaM tvatsambhUtA bhuvanAnIha vishvA . bhaktaM cha mAM bhajamAnaM bhajasva prItyA mAM vai lokapitAmahesha .. 7\-202\-82 (54690) AtmAnaM tvamAtmano na vyabodhaM vidvAnevaM gachChi brahma shukram . astauShaM tvAM tava saMmAnamichCha\-\- nichinvanvai sadR^ishaM devavarya . sudurlabhAndehi parAnmameShTA\-\- nabhiShTutaH pravikArShIshcha mAyAm .. 7\-202\-83 (54691) vyAsa uvAcha. 7\-202\-84x (4806) tasmai varAnachintyAtmA devadevaH pinAkadhR^it . viShNave devamukhyAya prAyachChadR^iShisaMstutaH .. 7\-202\-84 (54692) shrIbhagavAnuvAcha. 7\-202\-85x (4807) matprasAdAnmanuShyeShu devagandharvayoniShu . aprameyabalAtmA tvaM nArAyaNa bhaviShyasi .. 7\-202\-85 (54693) na cha tvAM prasahiShyanti devAsuramahoragAH . na pishAchA na gandharvA na yakShA na cha rAkShasAH .. 7\-202\-86 (54694) na suparNAstathA nAgA na cha vishve viyonijAH . na kashchittvAM cha devo.api samareShu vijeShyati .. 7\-202\-87 (54695) na shastreNa na vajreNa nAgninA na cha vAriNA . na chArdreNa na shuShkeNa trasena sthAvareNa cha .. 7\-202\-88 (54696) na hastena na pAdena na kAShThena na loShTunA . kashchittava rujAM kartA matprasAdAtkatha~nchana . api vai samaraM gatvA bhaviShyasi mamAdhikaH .. 7\-202\-89 (54697) evamAdInvarA.NllabdhvA prasAdAdatha shUlinaH . sa eSha devashcharati mAyayA mohaya~njagat .. 7\-202\-90 (54698) tasyaiva tapasA jAto naro nAma mahAmuniH . tulyametena devena taM jAnIhyarjunaM sadA .. 7\-202\-91 (54699) tAvetau pUrvadevAnAM paramopachitAdR^iShI . lokayAtrAvidhAnArthaM dAnavAnAM vadhAya cha . dharmasaMsthApanArthAya sa~njAyete yugeyuge .. 7\-202\-92 (54700) tathaiva karmaNA kR^itsnaM mahatastaparaso.api cha . tejo vAgbhishcha vidvaMstvaM jAto rudrAnmahAmate .. 7\-202\-93 (54701) sa bhavAndevavatprAj~no j~nAtvA bhavamayaM jagat . avAkarShastvamAtmAnaM niyamaistatpriyepsayA .. 7\-202\-94 (54702) shubhramatra haviH kR^itvA mahApuruShavigraham . IjivAMstvaM japairhomairupahAraishcha mAnada .. 7\-202\-95 (54703) sa tathA pUjyamAnaste pUrvadevo.apyatUtuShat . puShkalAMshcha varAnprAdAttava vidvanhR^idi sthitAn .. 7\-202\-96 (54704) janmakarmatapoyogAstayostava cha puShkalAH . tAbhyAM li~Nge.archito devastvayA.archAyAM yugeyuge . devadevastvachintyAtmA ajeyo viShNusambhavaH .. 7\-202\-97 (54705) sarvarUpaM bhavaM j~nAtvA li~Nge yo.archayati prabhum . AtmayogAshcha tasminvai shAstrayogAshcha shAshvatAH .. 7\-202\-98 (54706) evaM devA yajanto hi siddhAshcha paramarShayaH . prArthayante paraM loke sthANumeva cha shAshvatam .. 7\-202\-99 (54707) [sa eSha* rudrabhaktashcha keshavo rudrasambhavaH.] kR^iShNa eva hi yaShTavyo yaj~naishchaiva sanAtanaH .. 7\-202\-100 (54708) sarvabhUtabhavaM j~nAtvA li~Ngamarchati yaH prabhoH . tasminnabhyadhikAM prItiM karoti vR^iShabhadhvajaH .. 7\-202\-101 (54709) sa~njaya uvAcha. 7\-202\-102x (4808) tasya tadvachanaM shrutvA droNaputro mahArathaH . namashchakAra rudrAya bahumene cha keshavam .. 7\-202\-102 (54710) haShTaromA cha vashyAtmA so.abhivAdya maharShaye . varUthinImabhiprekShya hyavahAramakArayat .. 7\-202\-103 (54711) tataH pratyavahAro.abhUtpANDavAnAM vishAmpate . kauravANAM cha dInAnAM droNe yudhi nipAtite .. 7\-202\-104 (54712) yuddhaM kR^itvA dinAnpa~ncha droNo hatvA varUthinIm . brahmalokaM gato rAjanbrAhmaNo vedapAragaH .. .. 7\-202\-105 (54713) iti shrImanmahAbhArate droNaparvaNi nArAyaNAstramokShaparvaNi pa~nchadashadivasayuddhe dvyadhikadvishatatamo.adhyAyaH .. 202 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 5\-202\-2 rAjannaiva tatrAvatasthire iti Ta . pAThaH .. 5\-202\-3 somakAvayavaiH somakAnAmavayavarUpairmANDalikaiH .. 5\-202\-7 udvR^ittasya uchChAstravartinaH .. 5\-202\-10 yuvarAje chedipatau .. 5\-202\-12 antarbhede hR^idayavaiklavye . duHkhaM putravadhAdijam .. 5\-202\-13 ashlIlaM jugupsitam . apriyaM paruSham .. 5\-202\-21 kravyAdAshchApi chAkrandan iti Ta.pAThaH .. 5\-202\-22 prayatAtmAno yogino.api samAdhichyutA babhUvurityarthaH .. 5\-202\-23 AvartitadivAkaraM vishvaM sarvaM bhramatIvetyamanyatetyarthaH .. 5\-202\-24 tresuH shabdaM chakruH . yathA vane iti sambandhaH .. 5\-202\-29 yugAnte pralaye . saMvartakaH saMhArakaH .. 5\-202\-31 tamonudau chandrasUryau .. 5\-202\-39 tayorviShaye .. 5\-202\-42 vedAnAM vyAsaM shAkhAprashAkhAbhedena vibhAjakam . sarasvatyA agnopavedasmR^ityAdirUpAyAM AvAsam. vyAsamiti pAThe vistAram. AvAsaM cha sarasvatyAH sa vai vyAsa dadarshaha iti ka.ga.Ta.pAThaH .. 5\-202\-47 kuravo dhR^itarAShTrAdyAsteShAM kulodvaham .. 5\-202\-48 mAyA naShTayorapyanaShTatvena darshanam . yadR^ichChA astrashaktoraniyamaH .. 5\-202\-49 adharottaraM viparItam .. 5\-202\-50 shishiraM giriM himAchalam .. 5\-202\-62 yogI vishvasyeti ka.kha.ga.pAThaH . patiM pAlayitAram .. 5\-202\-65 IshAnAnAM brahmAdInAmapi vR^iShabhaM shreShTham . kapardinaM jaTAjUTavantam .. 5\-202\-66 chekitAnaM chetayatam . tiShThataH 5\-202\-67 sthAvarasyA. gachChato ja~Ngamasya. durvAraNaM durniShedham. atimanyuM tIvrakopaM duShTeShu .. 5\-202\-68 parashvathiM parashvathavantam .. 5\-202\-76 bhUtakR^itaH prajApatayaH .. 5\-202\-78 endraM indradaivatyaM karma tubhyaM tvadarthameva . sarveShAM devAnAM nAmnA tvameva tarpaNIya ityarthaH .. 5\-202\-79 AkAsha iti luptavibhaktikam . svAdyaM rasaH. brahma vedAH yaj~nAshcha. sthAsnu sthAvaram. chariShNu ja~Ngamam .. 5\-202\-80 adbhyAH samudrebhyaH stokAH varShabindavaH . saMkShaye playe ekArNave .. 5\-202\-83 abhiShTuto yAnakArShIriha tvam iti ka.kha.pAThaH .. 5\-202\-84 R^iShiNA nArAyaNena saMstutaH .. 5\-202\-87 viyonijAH siMhavyAghrAdayaH . nAgAna vishve vishvayonayaH iti ka.kha.pAThaH .. 5\-202\-88 trasena ja~Ngamena .. 5\-202\-89 gatvA prApya .. 5\-202\-92 pUrvadevAnAM brahmaviShNurudrANAM madhye etau viShNurUpiNAvR^iShI naranArAyaNau paramopachitAvatyantatapaH sampannau .. 5\-202\-94 devavat nArAyaNavat . avAkarShaH avamataM kR^ishaM kR^itavAnasyAtmAnaM shIram .. 5\-202\-95 shubhraM dIptitam . shubhabhaurvaM navaM kR^itveti ka.kha.ga.pAThaH .. 5\-202\-98 AtmayogAttamIshAnaM shAstrayogAchcha shAshvatamiti ka.kha.ga.pAThaH .. 5\-202\-103 maharShaye vyAsAya .. 5\-202\-202 dvyadhikadvishatatamo.adhyAyaH .. \medskip\hrule\medskip droNaparva \- adhyAya 203 .. shrIH .. 7\.203\. adhyAyaH 203 ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Topics## itarAlakShitaM purataH svAnukUlaM yudhyamAnaM shUlapANiM ka~nchana puruShapravaramavalokayatA pArthena sa ka iti yadR^ichChAsamAgataM vyAsaM prati prashnaH .. 1 .. tena tamprati tasya tasya pashupatitvoktyA shatarudrIyapaThanena savistaraM tadguNagaNavarNanam .. 2 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Text## 7\-203\-0 (54714) dhR^itarAShTra uvAcha. 7\-203\-0x (4809) tasminnatirathe droNe nihate tatra sa~njaya . mAmakAH pANDavAshchaiva kimakurvannataH param .. 7\-203\-1 (54715) sa~njaya uvAcha. 7\-203\-2x (4810) tasminnatirathe droNe nihate pArShatena vai . kauraveShu cha bhagneShu kuntIputro dhana~njayaH .. 7\-203\-2 (54716) dR^iShTvA sumahadAshcharyamAtmano vijayAvaham . muniM snigdhAmbudAbhAsaM vedavyAsamakalmaSham . yadR^ichChayA.a.agataM vyAsaM paprachCha bharatarShabha .. 7\-203\-3 (54717) arjuna uvAcha. 7\-203\-4x (4811) sa~NgrAme nyahanaM shatrU~nsharaughairvimalairaham . agrato lakShaye yAntaM puruShaM pAvakaprabham .. 7\-203\-4 (54718) jvalantaM shUlamudyamya yAM dishaM pratipadyate . tasyAM dishi vidIryante shatravo me mahAmune .. 7\-203\-5 (54719) tena bhagnAnarInsarvAnmadbhagnAnmanyate janaH . tena bhagnAni sainyAni pR^iShThato.anuvrajAmyaham .. 7\-203\-6 (54720) bhagavaMstanmamAchakShva ko vai sa puruShottamaH . shUlapANirmayA dR^iShTastejasA sUryasannibhaH .. 7\-203\-7 (54721) na padbhyAM spR^ishate bhUmiM na cha shUlaM vimu~nchati . shUlAchChUlasahasrANi niShpetustasya tejasA .. 7\-203\-8 (54722) vyAsa uvAcha. 7\-203\-9x (4812) prajApatInAM prathamaM taijasaM puruShaM prabhum . bhuvanaM bhUrbhuvaM devaM tejasAM pravaraM prabhum .. 7\-203\-9 (54723) IshAnaM varadaM pArtha dR^iShTavAnasi sha~Nkaram . taM gachCha sharaNaM devaM varadaM bhuvaneshvaram .. 7\-203\-10 (54724) mahAdevaM mahAtmAnamIshAnaM jaTilaM vibhum . tryakShaM mahAbhujaM rudraM shikhinaM chIvarAsasam .. 7\-203\-11 (54725) mahAdevaM haraM sthANuM varadaM bhuvaneshvaram . jagatpradhAnamajitaM jagatprItimadhIshvaram .. 7\-203\-12 (54726) jagadyoniM jagadbIjaM jayinaM jagato gatim . vishvAtmAnaM vishvasR^ijaM vishvamUrtiM yashasvinam .. 7\-203\-13 (54727) vishveshvaraM vishvanaraM karmaNAmIshvaraM prabhum . shaMbhuM svayaMbhuM bhUteshaM bhUtabhavyabhavodbhavam .. 7\-203\-14 (54728) yogaM yogeshvaraM sarvaM sarvalokeshvareshvaram . sarvashreShThaM jagachChreShThaM variShThaM parameShThinam .. 7\-203\-15 (54729) lokatrayavidhAtAramekaM lokatrayAshrayam . shuddhAtmAnaM bhavaM bhImaM shashA~NkakR^itashekharam .. 7\-203\-16 (54730) shAshvataM bhUdharaM devaM sarvavAgIshvareshvaram . sudurjayaM jagannAthaM janmamR^ityujarAtigam .. 7\-203\-17 (54731) j~nAnAtmAnaM j~nAnagamyaM j~nAnashreShThaM sudurvidam . dAtAraM chaiva bhaktAnAM prasAdavihitAnvarAn .. 7\-203\-18 (54732) tasya pAriShadA divyA rUpairnAnAvidhairvibhoH . vAmanA jaTilA muNDA hasvagrIvA mahodarAH .. 7\-203\-19 (54733) mahAkAyA mahotsAhA mahAkarNAstathA.apare . AnanairvikR^itaiH pAdaiH pArtha veShaishcha vaikR^itaiH .. 7\-203\-20 (54734) IdR^ishaiH sa mahAdevaH pUjyamAno maheshvaraH . sa shivastAta tejasvI prasAdAdyAti te.agrataH .. 7\-203\-21 (54735) tasminghore sadA pArtha sa~NgrAme romaharShaNe . drauNikarNakR^ipairguptAM maheShvAsaiH prahAribhiH .. 7\-203\-22 (54736) kastAM senAM tadA pArtha manasA.api pradharShayet . R^ite devAnmaheShvAsAdbahurUpAnmaheshvarAt .. 7\-203\-23 (54737) sthAtumutsahate kashchinna tasminnagrataH sthite . na hi bhUtaM samaM tena triShu lokeShu vidyate .. 7\-203\-24 (54738) gandhenApi hi sa~NgrAme tasya kruddhasya shatravaH . visaMj~nA hatabhUyiShThA vepanti cha patanti cha .. 7\-203\-25 (54739) tasmai namastu kurvanto devAstiShThanti vai divi . ye chAnye mAnavA loke ye cha svargajito narAH .. 7\-203\-26 (54740) ye bhaktA varadaM deva shivaM rudramumApatim . ananyabhAvena sadA sarveshaM samupAsate .. 7\-203\-27 (54741) `sa~NgrAmeShu jayaM prApya pAlayanti mahImimAm'. iha loke sukhaM prApya te yAnti paramAM gatim .. 7\-203\-28 (54742) namaskuruShva kaunteya tasmai shAntAya vai sadA . rudrAya shitikaNThAya kaniShThAya suvarchase .. 7\-203\-29 (54743) kapardine karAlAya haryakShavaradAya cha . yAmyAyAvyaktakeshAya sadvR^itte sha~NkarAya cha .. 7\-203\-30 (54744) kAmyAya harinetrAya sthANave puruShAya cha .. 7\-203\-31 (54745) `namo vR^ikShAya senAnye madhyamAya namonamaH'. harikeshAya muNDAya kR^ishAyottAraNAya cha . bhAskAraya sutIrthAya devadevAya raMhase .. 7\-203\-32 (54746) bahurUpAya sarvAya priyAya priyavAsase . uShNIShiNe suvaktrAya sahasrAkShAya mIDhuShe .. 7\-203\-33 (54747) girishAya prashAntAya pataye chIravAsase . hiraNyabAhave rAjannugrAya pataye dishAm .. 7\-203\-34 (54748) parjanyapataye chaiva bhUtAnAM pataye namaH . vR^ikShANAM pataye chaiva gavAM cha pataye namaH .. 7\-203\-35 (54749) vR^ikShairAvR^itakAyAya senAnye madhyamAya cha . sruvahastAya devAya dhanvine bhArgavAya cha .. 7\-203\-36 (54750) bahurUpAya vishvasya pataye mu~nchavAsase . sahasrashirase chaiva sahasracharaNAya cha . sahasrabAhave chaiva sahasravadanAya cha .. 7\-203\-37 (54751) sharaNaM gachCha kaunteya varadaM bhuvaneshvaram . umApatiM virUpAkShaM dakShayaj~nanibarhaNam .. 7\-203\-38 (54752) prajAnAM patimavyagraM bhUtAnAM patimavyayam . kapardinaM vR^iShAvartaM vR^iShanAbhaM vR^iShadhvajam .. 7\-203\-39 (54753) vR^iShadarpaM vR^iShapatiM vR^iShashR^i~NgaM vR^iSharShabham . vR^iShA~NgaM vR^iShabhodAraM vR^iShabhaM vR^iShabhekShaNam .. 7\-203\-40 (54754) vR^iShAyudhaM vR^iShasharaM vR^iShabhUtaM vR^iSheshvaram . mahodaraM mahAkAyaM dvIpicharmanivAsinam .. 7\-203\-41 (54755) lokeshaM varadaM puNyaM brahmaNyaM brAhmaNapriyam . trishUlapANiM varadaM kha~NgacharmadharaM prabhum .. 7\-203\-42 (54756) pinAkinaM kha~NghadharaM lokAnAM patimIshvaram . prapadye sharaNaM devaM sharaNyaM chIravAsasam .. 7\-203\-43 (54757) namastasmai sureshAya gaNAnAM pataye namaH . suvAsase namastubhyaM suvratAya sudhanvine .. 7\-203\-44 (54758) dhanurdharAya devAya priyadhanvAya dhanvine . dhanvantarAya dhanuShe dhanvAchAryAya te namaH .. 7\-203\-45 (54759) ugrAyudhAya devAya namaH suravarAya cha . namostu bahurUpAya namostu bahudhanvine .. 7\-203\-46 (54760) namostu sthANave nityaM namastasmai tapasvine . namostu tripuraghnAya bhagaghnAya cha vai namaH. 7\-203\-47 (54761) vanaspatInAM pataye narANAM pataye namaH . mAtR^INAM pataye chaiva gaNAnAM pataye namaH .. 7\-203\-48 (54762) gavAM cha pataye nityaM yaj~nAnAM pataye namaH . apAM cha pataye nityaM devAnAM pataye namaH .. 7\-203\-49 (54763) pUShNo dantavinAshAya tryakShAya varadAya cha . nIlakaNThAya pi~NgAya svarNakeshAya vai namaH .. 7\-203\-50 (54764) karmANi yAni divyAni mahAdevasya dhImataH . tAni te kIrtayiShyAmi tathApraj~naM yathAshrutam .. 7\-203\-51 (54765) na surA nAsurA loke na gandharvA na rAkShasAH . sukhamedhanti kupite tasminnapi gurAgatAH .. 7\-203\-52 (54766) dakShasya yajamAnasya vidhivatsaMbhR^itaM purA . vivyAdha kupito yaj~naM nirdayastvabhavattadA . dhanuShA bANamutsR^ijya saghoShaM vinanAda cha .. 7\-203\-53 (54767) tena sharma kutaH shAntiM lebhire sma surAstadA . vidrute sahasA yaj~ne kupite cha maheshvare .. 7\-203\-54 (54768) tena jyAtalaghoSheNa sarve lokAH samAkulAH . babhUvurvashagAH pArtha nipetushcha surAsurAH .. 7\-203\-55 (54769) ApashchukShubhire sarvAshchakampe cha vasundharA . parvatAshcha vyashIryanta disho nAgAshcha mohitAH .. 7\-203\-56 (54770) andhena tamasA lokA na prAkAshanta saMvR^itAH . jaghnivAnsaha sUryeNa sarveShAM jyotiShAM prabhAH .. 7\-203\-57 (54771) chukShubhurbhayabhItAshcha shAntiM chakrustathaiva cha . R^iShayaH sarvabhUtAnAmAtmanashcha sukhaiShiNaH .. 7\-203\-58 (54772) pUShANamabhyadravata sha~NkaraH prahasanniva . puroDAshaM bhakShayato dashanAnvai vyashAtayat .. 7\-203\-59 (54773) tato nishchakramurdevA vepamAnA bhayArditAH .. 7\-203\-60 (54774) punashcha sandadhe dIptAndevAnAM nishitA~nsharAn . sadhUmAnsasphuli~NgAMshcha vidyuttoyadasannibhAn .. 7\-203\-61 (54775) taM dR^iShTvA tu surAH sarve praNipatya maheshvaram . rudrasya yaj~nabhAgaM cha vishiShTaM te tvakalpayan .. 7\-203\-62 (54776) bhayena tridashA rAja~nCharaNaM cha prapedire . tena chaivAtikopena sa yaj~naH sandhitastadA . bhagnAshchApi surA AsanbhItAshchAdyApi taM prati .. 7\-203\-63 (54777) asurANAM purANyAsaMstrINi vIryavatAM divi . AyasaM rAjataM chaiva sauvarNaM paramaM mahat .. 7\-203\-64 (54778) sauvarNaM kamalAkShasya tArakAkShasya rAjatam . tR^itIyaM tu puraM teShAM vidyunmAlina Ayasam . na shaktastAni maghavAnbhettuM sarvAyudhairapi .. 7\-203\-65 (54779) atha sarve surA rudraM jagmuH sharaNamarditAH . te tamUchurmahAtmAnaM sarve devAH savAsavAH .. 7\-203\-66 (54780) brahmadattavarA hyete ghorAstripuravAsinaH . pIDayantyadhikaM lokaM yasmAtte varadarpitAH .. 7\-203\-67 (54781) tvadR^ite devadevesha nAnyaH shaktaH katha~nchana . hantuM daityAnmahAdeva jahi tAMstvaM suradvipaH .. 7\-203\-68 (54782) rudra raudrA bhaviShyanti pashavaH sarvakarmasu . nipAtayiShyase chaitAnasurAnbhuvaneshvara .. 7\-203\-69 (54783) sa tathoktastathetyuktvA devAnAM hitakAmyayA . gandhamAdanavindhyau cha kR^itvA vaMshadhvajau haraH .. 7\-203\-70 (54784) pR^ithvIM sasAgaravanAM rathaM kR^itvA tu sha~NkaraH . akShaM kR^itvA tu nAgendraM sheShaM nAma trilochanaH .. 7\-203\-71 (54785) chakre kR^itvA tu chandrArkau devadevaH pinAkadhR^it . aNI kR^itvailapatraM cha puShpadantaM cha tryambakaH .. 7\-203\-72 (54786) yUpaM kR^itvA tu malayamavanAhaM cha takShakam .. 7\-203\-73 (54787) yoktrA~NgAni cha satvAni kR^itvA sharvaH pratApavAn . vedAnkR^itvA.atha chaturashchaturashvAnmaheshvaraH .. 7\-203\-74 (54788) upadevAnkhalInAMshcha kR^itvA lokatrayeshvaraH . gAyatrIM pragrahaM kR^itvA sAvitrIM cha maheshvaraH .. 7\-203\-75 (54789) kR^itvoMkAraM pratodaM cha brahmANaM chaiva sArathim . gANDIvaM mandaraM kR^itvA guNaM kR^itvA tu vAsukim .. 7\-203\-76 (54790) viShNuM sharottamaM kR^itvA shalyamagniM tathaiva cha . vAyuM kR^itvA.atha vAjAbhyAM pu~Nkhe vaivasvataM yamam .. 7\-203\-77 (54791) vidyutkR^itvA.atha nishrANaM meruM kR^itvA.atha vai dhvajam . Aruhya sa rathaM divyaM sarvadevamayaM shivaH .. 7\-203\-78 (54792) tripurasya vadhArthAya sthANuH praharatAM varaH . asurANAmantakaraH shrImAnatulavikramaH .. 7\-203\-79 (54793) stUyamAnaH suraiH pArtha R^iShibhishcha tapodhanaiH . sthAnaM mAheshvaraM kR^itvA divyamapratimaM prabhuH . atiShThatsthANubhUtaH sa sahasraM parivatsarAn .. 7\-203\-80 (54794) yadA trINi sametAni antarikShe purANi cha . triparvaNA trishalyena tadA tAni bibheda saH .. 7\-203\-81 (54795) purANi na cha taM shekurdAnavAH prativIkShitum . sharaM kAlAgnisaMyuktaM viShNusomasamAyutam .. 7\-203\-82 (54796) purANi dagdhavantaM taM devI yAtA pravIkShitum . `devyAH svayaMvare vR^ittaM shR^iNuShvAnyaddhana~njaya'.. 7\-203\-83 (54797) bAlama~NkagataM kR^itvA svayaM pa~nchashikhaM punaH . umA jij~nAsamAnA vai koyamityabravItsurAn .. 7\-203\-84 (54798) asUyatashcha shakrasya vajreNa prahariShyataH . bAhuM savajraM taM tasya kruddhasyAstambhayatprabhuH . [prahasya* bhagavAMstUrNaM sarvalokeshvaro vibhuH .. 7\-203\-85 (54799) tataH sa stambhitabhujaH shakro devagaNairvR^itaH . jagAma sasurastUrNaM brahmANaM prabhumavyayam .. 7\-203\-86 (54800) te taM praNamya shirasA prochuH prA~njalayastadA .. 7\-203\-87 (54801) kimapya~NkagataM brahmanpArvatyA bhUtamadbhutam . bAlarUpadharaM dR^iShTvA nAsmAbhirabhilakShitaH .. 7\-203\-88 (54802) tasmAttvAM praShTumichChAmo nirjitA yena vai vayam . ayudhyatA hi bAlena lIlayA sapuraMdarAH .. 7\-203\-89 (54803) teShAM tadvachanaM shrutvA brahmA brahmavidAM varaH . dhyAtvA sa shaMbhuM bhagavAnbAlaM chAmitatejasam . uvAcha bhagavAnbrahmA shakrAdIMshcha surottamAn .. 7\-203\-90 (54804) charAcharasya jagataH prabhuH sa bhagavAnharaH . tasmAtparataraM nAnyatki~nchidasti maheshvarAt .. 7\-203\-91 (54805) yo dR^iShTo hyumayA sArdhaM yuShmAbhiramitadyutiH . sa pArvatyAH kR^ite sharvaH kR^itavAnbAlarUpatAm .. 7\-203\-92 (54806) te mayA sahitA yUyaM prApadyadhvaM tameva hi] . sa eSha bhagavAndevaH sarvalokeshvaraH prabhuH .. 7\-203\-93 (54807) na sambabudhire chainaM devAstaM bhuvaneshvaram . saprajApatayaH sarve bAlArkasadR^ishaprabham .. 7\-203\-94 (54808) athAbhyetya tato brahmA dR^iShTvA sa cha maheshvaram . ayaM shreShTha iti j~nAtvA vavande taM pitAmahaH .. 7\-203\-95 (54809) [brahmovAcha. 7\-203\-96x (4813) tvaM yaj~no bhunasyAsya tvaM gatistvaM parAyaNam . tvaM bhavastvaM mahAdevastvaM dhAma paramaM padam .. 7\-203\-96 (54810) tvayA sarvamidaM vyAptaM jagatsthAvaraja~Ngamam .. 7\-203\-97 (54811) bhagavanbhUtabhavyesha lokanAtha jagatpate . prasAdaM kuru shakrasya tvayA krodhArditasya vai .. 7\-203\-98 (54812) vyAsa uvAcha. 7\-203\-99x (4814) padmayonivachaH shrutvA tataH prIto maheshvaraH prasAdAbhimukho bhUtvA aTTahAsamathAkarot ..] 7\-203\-99 (54813) tataH prasAdayAmAsurumAM rudraM cha te surAH . abhavachcha punarbAhuryathAprakR^iti vajriNaH .. 7\-203\-100 (54814) teShAM prasanno bhagavAnsapatnIko vR^iShadhvajaH . devAnAM tridashashreShTho dakShayaj~navinAshanaH .. 7\-203\-101 (54815) sa vai rudraH sa cha shivaH so.agniH sarvashcha sarvavit . sa chendrashchaiva vAyushcha so.ashvinau cha sa vidyutaH .. 7\-203\-10 (54816) sa bhavaH sa cha parjanyo mahAdevaH sanAtanaH . sa chandramAH sa cheshAnaH sa sUryo varuNashcha saH .. 7\-203\-10 (54817) sa kAlaH so.antako mR^ityuH sa yamo rAtryahAni tu . mAsArdhamAsA R^itavaH sandhye saMvatsarashcha saH .. 7\-203\-10 (54818) dhAtA cha sa vidhAtA cha vishvAtmA vishvakarmakR^it . sarvAmAM devatAnAM cha dhArayatyavapurvapuH .. 7\-203\-10 (54819) sarvadevaiH stuto devaH saikadhA bahudhA cha saH . shatadhA sahasradhA chaiva bhUyaH shatasahasradhAH .. 7\-203\-10 (54820) dve tanU tasya devasya vedaj~nA brAhmaNA viduH . ghorA chAnyA shivA chAnyA te tanU bahudhA punaH .. 7\-203\-10 (54821) ghorA tu yAtudhAnasya so.agnirviShNuH sa bhAskaraH . saumyAtu punarevAsya Apo jyotIMShi chandramAH .. 7\-203\-10 (54822) vedAH sA~NgopaniShadaH purANAdhyAtmanishchayAH . yadatra paramaM guhyaM sa vai devo maheshvaraH .. IdR^ishashcha mahAdevo bhUyAMshcha bhagavAnajaH. 7\-203\-10 (54823) na hi sarve mayA shakyA vaktuM bhagavato guNAH .. api varShasahasreNa satataM pANDunandana . sarvairgrahairgR^ihItAnvai sarvapApasamanvitAn .. 7\-203\-10 (54824) sa mochayati suprItaH sharaNyaH sharaNAgatAn . AyurArogyamaishvaryaM vittaM kAmAMshcha puShkalAn .. 7\-203\-112 (54825) sa dadAti manuShyebhyaH sa chaivAkShipate punaH . sendrAdiShu cha deveShu tasya chaishvaryamuchyate .. 7\-203\-113 (54826) sa chaiva vetti lokeShu manuShyANAM shubhAshubhe . aishvaryAchchaiva kAmAnAmIshvarashcha sa uchyate .. 7\-203\-114 (54827) maheshvarashcha mahatAM bhUtAnAmIshvarashcha saH . bahubhirbahudhA rUpairvishvaM vyApnoti vai jagat .. 7\-203\-115 (54828) tasya devasya yadvaktraM samudre tadadhiShThitam . baDabAmukheti vikhyAtaM pibattoyamayaM haviH .. 7\-203\-116 (54829) eSha chaiva shmashAneShu devo vasati nityashaH . yajantyenaM janAstatra vIrasthAna itIshvaram .. 7\-203\-117 (54830) asya dIptAni rUpANi ghorANi cha bahUni cha . loke yAnyasya pUjyante manuShyAH pravadanti cha .. 7\-203\-118 (54831) nAmadheyAni lokeShu bahUnyasya yathArthavat . niruchyante mahattvAchcha vibhutvAtkarmaNastathA .. 7\-203\-119 (54832) vede chAsya samAmnAtaM shatarudriyamuttamam . nAmnA chAnantarudreti hyupasthAnaM mahAtmanaH .. 7\-203\-120 (54833) sa kAmAnAM prabhurdevo ye divyA ye cha mAnuShAH . sa vibhuH sa prabhurdevovishvaM vyApnoti vai mahat .. 7\-203\-121 (54834) jyeShThaM bhUtaM vadantyenaM brAhmaNA manuyastathA . prathamo hyeSha devAnAM mukhAdasyAnalo.abhavat .. 7\-203\-122 (54835) sarvathA yatpashUnpAti taishcha yadramate punaH . teShAmadhipatiryachcha tasmAtpashupatiH smR^itaH .. 7\-203\-123 (54836) divyaM cha brahmacharyeNa li~Ngamasya yathAsthitam . mahayatyeSha lokAMshcha maheshvara iti smR^itaH .. 7\-203\-124 (54837) R^iShayashchaiva devAshcha gandharvApyarasastathA . li~NgamasyArchayanti sma tachchApyUrdhvaM samAsthitam .. 7\-203\-125 (54838) pUjyamAne tatastasminmodate sa maheshvaraH . sukhI prItashcha bhavati prahR^iShTashchaiva sha~NkaraH .. 7\-203\-126 (54839) yadasya bahudhA rUpaM bhUtabhavyabhavasthitam . sthAvaraM ja~NgamaM chaiva bahurUpastataH smR^itaH .. 7\-203\-127 (54840) ekAkSho jAjvalannAste sarvatokShimayo.api vA . krodhAdyashchAvishallokAMstasmAtsarva iti smR^itaH .. 7\-203\-128 (54841) dhUmrarUpaM cha yattasya dhUrjaTistena chochyate . vishve devAshcha yattasminvishvarUpastataH smR^itaH .. 7\-203\-129 (54842) tisro devIryadA chaiva bhajate bhuvaneshvaraH . dyAmapaH pR^ithivIM chaiva tryambakashcha tataH smR^itaH .. 7\-203\-130 (54843) samedhayati yannityaM sarvArthAnsarvakarmasu . shivamichChanmanuShyANAM tasmAdeSha shivaH smR^itaH .. 7\-203\-131 (54844) sahasrAkSho.ayutAkSho vA sarvatokShimayo.api vA . yachcha vishvaM mahatpAti mahAdevastataH smR^itaH .. 7\-203\-132 (54845) mahatpUrvaM sthito yachcha prANotpattisthitashcha yat . sthitali~Ngashcha yannityaM tasmAtsthANuriti smR^itaH .. 7\-203\-133 (54846) [sUryAchandramasorloke prakAshante ruchashcha yAH . tAH keshasaMj~nitAstryakShe vyomakeshastataH smR^itaH .. 7\-203\-134 (54847) bhUtaM bhavyaM bhaviShyaM cha sarvaM jagadasheShataH . bhava eva tato yasmAdbhUtabhavyabhavodbhavaH .. 7\-203\-135 (54848) kapiH shreShTha iti prokto dharmashcha vR^iSha uchyate . sa devadevo bhagavAnkIrtyate.ato vR^iShAkapiH .. 7\-203\-136 (54849) brahmANamindraM varuNaM yamaM dhanadameva cha . nigR^ihya harate yasmAttasmAdvara iti smR^itaH .. 7\-203\-137 (54850) nimIlitAbhyAM netrAbhyAM balAddevo maheshvaraH . lalATe netramasR^ijattena tryakShaH sa uchyate ..] 7\-203\-138 (54851) viShamasthaH sharIreShu samashcha prANinAmiha . sa vAyurviShamastheShu prANo.apAnaH sharIriShu .. 7\-203\-139 (54852) pUjayedvigrahaM yastu li~NgaM chApi mahAtmanaH . li~NgaM pUjayitA nityaM mahatIM shriyamashnute .. 7\-203\-140 (54853) UrubhyAmardhamAgneyaM somo.ardhaM cha shivA tanuH . Atmano.ardhaM tathA chAgniH somordhaM punaruchyate .. 7\-203\-141 (54854) taijasI mahatI dIptA devebhyo.asya shivA tanuH . bhAsvatI mAnuSheShvasya tanurghorA.agniruchyate .. 7\-203\-142 (54855) brahmacharyaM charatyeSha shivA yA.asya tanustayA . yA.asya ghoratarA mUrtiH sarvAnatti tayeshvaraH .. 7\-203\-143 (54856) yannirdahati yattIkShNo yadugro yatpratApavAn . mAMsashoNitamajjAdo yattato rudra uchyate .. 7\-203\-144 (54857) eSha devo mahAdevo yo.asau pArtha tavAgrataH . sa~NgrAme shAstravAnnighnaMstvayA dR^iShTaH pinAkadhR^ita .. 7\-203\-145 (54858) sindhurAjavadhArthAya pratij~nAte tvayA.anagha . kR^iShNena darshitaH svapne yastu shailendramUrdhani .. 7\-203\-146 (54859) eSha vai bhagavAndevaH sa~NgrAme yAti te.agrataH . yena dattAni te.astrANi yaistvayA dAnavA hatAH .. 7\-203\-147 (54860) dhanyaM yashasyamAyuShyaM puNyaM vedaishcha sammitam . devadevasya te pArtha vyAkhyAtaM shatarudriyam. 7\-203\-148 (54861) sarvArthasAdhanaM puNyaM sarvakilbiShanAshanam . sarvapApaprashamanaM sarvaduHkhabhayApaham .. 7\-203\-149 (54862) chaturvidhamidaM stotraM yaH shR^iNoti naraH sadA . vijitya shatrUnsarvAnsa rudraloke mahIyate .. 7\-203\-150 (54863) charitaM mahAtmano nityaM sA~NgrAmikamidaM smR^itam . paThanvai shatarudrIyaM shR^iNvaMshcha satatotthitaH .. 7\-203\-151 (54864) bhakto vishveshvaraM devaM mAnuSheShu cha yaH sadA . varAnkAmAnsa labhate prasanne tryambake naraH .. 7\-203\-152 (54865) gachCha yudhyasva kaunteya na tavAsti parAjayaH . gasya mantrI cha goptA cha pArshvastho hi janArdanaH .. 7\-203\-153 (54866) sa~njaya uvAcha. 7\-203\-154x (4815) evamuktvA.arjunaM sa~Nkhye parAsharasutastadA . jagAma bharatashreShTha yathAgatamarindama .. 7\-203\-154 (54867) `veshaMpAyana uvAcha. 7\-203\-155x (4816) etadAkhyAya vai sUto rAj~naH sarvaM tu sa~njayaH . prayAtaH shibirAyaiva draShTuM karNasya vaishasam .. 7\-203\-155 (54868) yuddhaM kR^itvA mahaddhoraM pa~nchAhAni mahAbalaH . brAhmaNo nihato rAjanbrahmalokamavAptavAn .. 7\-203\-156 (54869) svadhIte yatphalaM vede tadasminnapi parvaNi . kShatriyANAmabhIrUNAM yuktamatra mahadyashaH .. 7\-203\-157 (54870) ya idaM paThate parva shR^iNuyAdvA.api nityashaH . sa muchyate mahApApaiH kR^itairghoraishcha karmabhiH .. 7\-203\-158 (54871) yaj~nAvAptirbrAhmaNasyeha nityaM ghore yuddhe kShatriyANAM yashashcha . sheShau varNau kAmamiShTaM labhete putrAnpautrAnnityamiShTAMstathaiva .. .. 7\-203\-159 (54872) iti shrImanmahAbhArate shatasAhasyAM saMhitAyAM vaiyAsikyAM droNaparvaNi nArAyaNAstramokShaparvaNi tryadhikadvishatatamo.adhyAyaH .. 203 .. samAptaM nArAyaNAstramokShaparva .. 8 .. droNaparva cha samAptam.. 7 .. ##Mahabharata - Drona Parva - Chapter Footnotes## 7\-203\-3 yadR^ichChayA .. 7\-203\-11 jaTilaM shikhinamiti rupabhedAbhiprAyeNa visheShaNadvayaM yojyam .. 7\-203\-12 jagatprItiM jagadAnandakaram .. 7\-203\-13 jagadyoniM jagadbIjamiti jagatAM mAtApitR^irUpam .. 7\-203\-14 vishvanaraM vishvasya netAram . bhUtasya bhavyasya bhavasya vartamAnasya chodbhavam .. 7\-203\-15 yogeshvaraM yoginAmIsham . yogAnAM phalapradaM vA .. 7\-203\-17 sudurjayamatyantaM duShprApamanadhikAribhiH .. 7\-203\-51 karmANi chaiva ghorANi mahAdevasya dhanvinaH iti ka.kha.pAThaH .. 7\-203\-52 guhAgatAH pAtAlagatA apItyarthaH .. 7\-203\-57 tamasA saMvR^itA na prAkAshanta na prAj~nAyanta .. 7\-203\-58 chakrurR^iShaya iti sambandhaH .. 7\-203\-59 pUShANaM pUShaNam .. 7\-203\-60 natAH sma te iti pAThe natA lInAH santo nishchakramuryaj~nadeshAdapakrAntAH .. 7\-203\-61 devAnAM lInAnAmapi vadhAyeti sheShaH .. 7\-203\-63 atikopena atikrAntakopena shAntenetyarthaH . tataH prabhR^iti pUrvaM bhagnAH santo.adyApi bhItAH santItyarthaH .. 7\-203\-70 vaMshadhvajau alpau dhvajau pArshvadvayasthau . mahAdhvajastu meruriti vakShyate .. 7\-203\-72 aNI yugAntabandhane dvau nAgau .. 7\-203\-73 yUpaM yugam . avanAhaM triveNuyugabandhanarajjum .. 7\-203\-74 yoktrANi . a~NgAni chAkarShAdIni. satvAni sarIsR^ipaparvatAdIni cha .. 7\-203\-75 upavedAn AyurvedadhanurvedagAndharvavedapashchimAmnAyAn . khalInAn khaDiyALIti prasiddhAn. gAyatrIsAvitryau pragrahaM rashmIn .. 7\-203\-77 vAjAbhyAM pakShAbhyAM pakShayorityarthaH .. 7\-203\-78 vidyut vidyutam . nishrANaM nishitam .. 7\-203\-80 sthAnaM sthIyatesminniti yogAdvyUham . sthANurachalaH .. 7\-203\-81 sametAni samasUtragatAni . triparvaNA trINi viShNuvAyuvaivasvatAkhyAni sharapakShapu~NkharUpANi parvANi yasya tena. trishalyena gArhapatyadakShiNAgnyAhavanIyarUpA.agnitrayashalyena .. 7\-203\-96 gatiH pAlakaH . parAyaNaM layasthAnam. bhava utpattikAraNam .. 7\-203\-98 IshaH shikShakaH . nAthaH nAyakaH. patiH pAlakaH .. 7\-203\-120 shatarudriyaM namaste rudra manyava iti yAjuShaH prapAThakaH . upasthAnaM rudropasthAnamantrabhUtam .. 7\-203\-121 kAmAnAM divyAnAM mAnuShANAM cha sa prabhurdAtA . vibhurvyApakaH .. 7\-203\-203 tryadhikadvishatatamo.adhyAyaH .. ## \medskip\hrule\obeylines \medskip {\rm Please send corrections to sanskrit at cheerful dot c om} {\rm Last updated \today} {\rm http://sanskritdocuments.org} \end{document}