.. vālmīki rāmāyaṇa - bālakāṇḍa ..

sarga - 17

nirvṛtte tu kratau tasminhayamedhe mahātmanaḥ .
pratigṛhya surā bhāgānpratijagmuryathāgatam .. 1..

samāptadīkṣāniyamaḥ patnīgaṇasamanvitaḥ .
praviveśa purīṃ rājā sabhṛtyabalavāhanaḥ .. 2..

yathārhaṃ pūjitāstena rājñā vai pṛthivīśvarāḥ .
muditāḥ prayayurdeśānpraṇamya munipuṅgavam .. 3..

gateṣu pṛthivīśeṣu rājā daśarathaḥ punaḥ .
praviveśa purīṃ śrīmānpuraskṛtya dvijottamān .. 4..

śāntayā prayayau sārdhamṛṣyaśṛṅgaḥ supūjitaḥ .
anvīyamāno rājñātha sānuyātreṇa dhīmatā .. 5..

kausalyājanayadrāmaṃ divyalakṣaṇasaṃyutam .
viṣṇorardhaṃ mahābhāgaṃ putramikṣvākunandanam .. 6..

kausalyā śuśubhe tena putreṇāmitatejasā .
yathā vareṇa devānāmaditirvajrapāṇinā .. 7..

bharato nāma kaikeyyāṃ jajñe satyaparākramaḥ .
sākṣādviṣṇoścaturbhāgaḥ sarvaiḥ samudito guṇaiḥ .. 8..

atha lakṣmaṇaśatrughnau sumitrājanayatsutau .
vīrau sarvāstrakuśalau viṣṇorardhasamanvitau .. 9..

rājñaḥ putrā mahātmānaścatvāro jajñire pṛthak .
guṇavanto.anurūpāśca rucyā proṣṭhapadopamāḥ .. 10..

atītyaikādaśāhaṃ tu nāma karma tathākarot .
jyeṣṭhaṃ rāmaṃ mahātmānaṃ bharataṃ kaikayīsutam .. 11..

saumitriṃ lakṣmaṇamiti śatrughnamaparaṃ tathā .
vasiṣṭhaḥ paramaprīto nāmāni kṛtavāṃstadā .
teṣāṃ janmakriyādīni sarvakarmāṇyakārayat .. 12..

teṣāṃ keturiva jyeṣṭho rāmo ratikaraḥ pituḥ .
babhūva bhūyo bhūtānāṃ svayambhūriva saṃmataḥ .. 13..

sarve vedavidaḥ śūrāḥ sarve lokahite ratāḥ .
sarve jñānopasampannāḥ sarve samuditā guṇaiḥ .. 14..

teṣāmapi mahātejā rāmaḥ satyaparākramaḥ .
bālyātprabhṛti susnigdho lakṣmaṇo lakṣmivardhanaḥ .. 15..

rāmasya lokarāmasya bhrāturjyeṣṭhasya nityaśaḥ .
sarvapriyakarastasya rāmasyāpi śarīrataḥ .. 16..

lakṣmaṇo lakṣmisampanno bahiḥprāṇa ivāparaḥ .
na ca tena vinā nidrāṃ labhate puruṣottamaḥ .
mṛṣṭamannamupānītamaśnāti na hi taṃ vinā .. 17..

yadā hi hayamārūḍho mṛgayāṃ yāti rāghavaḥ .
tadainaṃ pṛṣṭhato.abhyeti sadhanuḥ paripālayan .. 18..

bharatasyāpi śatrughno lakṣmaṇāvarajo hi saḥ .
prāṇaiḥ priyataro nityaṃ tasya cāsīttathā priyaḥ .. 19..

sa caturbhirmahābhāgaiḥ putrairdaśarathaḥ priyaiḥ .
babhūva paramaprīto devairiva pitāmahaḥ .. 20..

te yadā jñānasampannāḥ sarve samuditā guṇaiḥ .
hrīmantaḥ kīrtimantaśca sarvajñā dīrghadarśinaḥ .. 21..

atha rājā daśarathasteṣāṃ dārakriyāṃ prati .
cintayāmāsa dharmātmā sopādhyāyaḥ sabāndhavaḥ .. 22..

tasya cintayamānasya mantrimadhye mahātmanaḥ .
abhyāgacchanmahātejo viśvāmitro mahāmuniḥ .. 23..

sa rājño darśanākāṅkṣī dvārādhyakṣānuvāca ha .
śīghramākhyāta māṃ prāptaṃ kauśikaṃ gādhinaḥ sutam .. 24..

tacchrutvā vacanaṃ tasya rājaveśma pradudruvuḥ .
sambhrāntamanasaḥ sarve tena vākyena coditāḥ .. 25..

te gatvā rājabhavanaṃ viśvāmitramṛṣiṃ tadā .
prāptamāvedayāmāsurnṛpāyekṣvākave tadā .. 26..

teṣāṃ tadvacanaṃ śrutvā sapurodhāḥ samāhitaḥ .
pratyujjagāma saṃhṛṣṭo brahmāṇamiva vāsavaḥ .. 27..

sa dṛṣṭvā jvalitaṃ dīptyā tāpasaṃ saṃśitavratam .
prahṛṣṭavadano rājā tato.arghyamupahārayat .. 28..

sa rājñaḥ pratigṛhyārghyaṃ śāstradṛṣṭtena karmaṇā .
kuśalaṃ cāvyayaṃ caiva paryapṛcchannarādhipam .. 29..

vasiṣṭhaṃ ca samāgamya kuśalaṃ munipuṅgavaḥ .
ṛṣīṃśca tānyathā nyāyaṃ mahābhāgānuvāca ha .. 30..

te sarve hṛṣṭamanasastasya rājño niveśanam .
viviśuḥ pūjitāstatra niṣeduśca yathārthataḥ .. 31..

atha hṛṣṭamanā rājā viśvāmitraṃ mahāmunim .
uvāca paramodāro hṛṣṭastamabhipūjayan .. 32..

yathāmṛtasya samprāptiryathā varṣamanūdake .
yathā sadṛśadāreṣu putrajanmāprajasya ca .
pranaṣṭasya yathā lābho yathā harṣo mahodaye .
tathaivāgamanaṃ manye svāgataṃ te mahāmune .. 33..

kaṃ ca te paramaṃ kāmaṃ karomi kimu harṣitaḥ .
pātrabhūto.asi me vipra diṣṭyā prāpto.asi dhārmika .
adya me saphalaṃ janma jīvitaṃ ca sujīvitam .. 34..

pūrvaṃ rājarṣiśabdena tapasā dyotitaprabhaḥ .
brahmarṣitvamanuprāptaḥ pūjyo.asi bahudhā mayā .. 35..

tadadbhutamidaṃ vipra pavitraṃ paramaṃ mama .
śubhakṣetragataścāhaṃ tava sandarśanātprabho .. 36..

brūhi yatprārthitaṃ tubhyaṃ kāryamāgamanaṃ prati .
icchāmyanugṛhīto.ahaṃ tvadarthaparivṛddhaye .. 37..

kāryasya na vimarśaṃ ca gantumarhasi kauśika .
kartā cāhamaśeṣeṇa daivataṃ hi bhavānmama .. 38..

iti hṛdayasukhaṃ niśamya vākyaṃ
śrutisukhamātmavatā vinītamuktam .
prathitaguṇayaśā guṇairviśiṣṭaḥ
parama ṛṣiḥ paramaṃ jagāma harṣam .. 39..





This devanagari etext of Valmiki Ramayana is based on Prof John Smith's revised CSX version of the original digital files produced by Professor Muneo Tokunaga of Kyoto University. In 1998, the files were converted from CSX to Devnag to ITRANS to XDVNG font for devanagari display on the web. In 2009 the ITRANS version was converted to unicode devanagari.

This page uses Unicode utf-8 encoding for devanagari/sanskrit transliteration. Please set the fonts and languages setting in your web browser to display the correct Unicode font. Some help is available at Notes on Viewing and Creating Devanagari Documents with Unicode Support. Some Unicode fonts for Devanagari are linked at http://devanaagarii.net. Some Unicode fonts for Sanskrit Transliteration are available at IndUni Fonts.

Questions, comments? Write to (sanskrit at cheerful dot c om).