.. vālmīki rāmāyaṇa - araṇyakāṇḍa ..
sarga - 41
sā taṃ samprekṣya suśroṇī kusumāni vicinvatī .
hemarājata varṇābhyāṃ pārśvābhyāmupaśobhitam .. 1..
prahṛṣṭā cānavadyāṅgī mṛṣṭahāṭakavarṇinī .
bhartāramapi cākrandallakṣmaṇaṃ caiva sāyudham .. 2..
tayāhūtau naravyāghrau vaidehyā rāmalakṣmaṇau .
vīkṣamāṇau tu taṃ deśaṃ tadā dadṛśaturmṛgam .. 3..
śaṅkamānastu taṃ dṛṣṭvā lakṣmaṇo rāmamabravīt .
tamevainamahaṃ manye mārīcaṃ rākṣasaṃ mṛgam .. 4..
caranto mṛgayāṃ hṛṣṭāḥ pāpenopādhinā vane .
anena nihatā rāma rājānaḥ kāmarūpiṇā .. 5..
asya māyāvido māyā mṛgarūpamidaṃ kṛtam .
bhānumatpuruṣavyāghra gandharvapurasaṃnibham .. 6..
mṛgo hyevaṃvidho ratnavicitro nāsti rāghava .
jagatyāṃ jagatīnātha māyaiṣā hi na saṃśayaḥ .. 7..
evaṃ bruvāṇaṃ kākutsthaṃ prativārya śucismitā .
uvāca sītā saṃhṛṣṭā chadmanā hṛtacetanā .. 8..
āryaputrābhirāmo.asau mṛgo harati me manaḥ .
ānayainaṃ mahābāho krīḍārthaṃ no bhaviṣyati .. 9..
ihāśramapade.asmākaṃ bahavaḥ puṇyadarśanāḥ .
mṛgāścaranti sahitāścamarāḥ sṛmarāstathā .. 10..
ṛkṣāḥ pṛṣatasaṅghāśca vānarāḥ kinarāstathā .
vicaranti mahābāho rūpaśreṣṭhā mahābalāḥ .. 11..
na cāsya sadṛśo rājandṛṣṭapūrvo mṛgaḥ purā .
tejasā kṣamayā dīptyā yathāyaṃ mṛgasattamaḥ .. 12..
nānāvarṇavicitrāṅgo ratnabindusamācitaḥ .
dyotayanvanamavyagraṃ śobhate śaśisaṃnibhaḥ .. 13..
aho rūpamaho lakṣmīḥ svarasampacca śobhanā .
mṛgo.adbhuto vicitro.asau hṛdayaṃ haratīva me .. 14..
yadi grahaṇamabhyeti jīvanneva mṛgastava .
āścaryabhūtaṃ bhavati vismayaṃ janayiṣyati .. 15..
samāptavanavāsānāṃ rājyasthānāṃ ca naḥ punaḥ .
antaḥpuravibhūṣārtho mṛga eṣa bhaviṣyati .. 16..
bharatasyāryaputrasya śvaśrūṇāṃ mama ca prabho .
mṛgarūpamidaṃ divyaṃ vismayaṃ janayiṣyati .. 17..
jīvanna yadi te.abhyeti grahaṇaṃ mṛgasattamaḥ .
ajinaṃ naraśārdūla ruciraṃ me bhaviṣyati .. 18..
nihatasyāsya sattvasya jāmbūnadamayatvaci .
śaṣpabṛsyāṃ vinītāyāmicchāmyahamupāsitum .. 19..
kāmavṛttamidaṃ raudraṃ strīṇāmasadṛśaṃ matam .
vapuṣā tvasya sattvasya vismayo janito mama .. 20..
tena kāñcanaroṃṇā tu maṇipravaraśṛṅgiṇā .
taruṇādityavarṇena nakṣatrapathavarcasā .
babhūva rāghavasyāpi mano vismayamāgatam .. 21..
evaṃ sītāvacaḥ śrutvā dṛṣṭvā ca mṛgamadbhutam .
uvāca rāghavo hṛṣṭo bhrātaraṃ lakṣmaṇaṃ vacaḥ .. 22..
paśya lakṣmaṇa vaidehyāḥ spṛhāṃ mṛgagatāmimām .
rūpaśreṣṭhatayā hyeṣa mṛgo.adya na bhaviṣyati .. 23..
na vane nandanoddeśe na caitrarathasaṃśraye .
kutaḥ pṛthivyāṃ saumitre yo.asya kaścitsamo mṛgaḥ .. 24..
pratilomānulomāśca rucirā romarājayaḥ .
śobhante mṛgamāśritya citrāḥ kanakabindubhiḥ .. 25..
paśyāsya jṛmbhamāṇasya dīptāmagniśikhopamām .
jihvāṃ mukhānniḥsarantīṃ meghādiva śatahradām .. 26..
masāragalvarkamukhaḥ śaṅkhamuktānibhodaraḥ .
kasya nāmānirūpyo.asau na mano lobhayenmṛgaḥ .. 27..
kasya rūpamidaṃ dṛṣṭvā jāmbūnadamaya prabham .
nānāratnamayaṃ divyaṃ na mano vismayaṃ vrajet .. 28..
māṃsahetorapi mṛgānvihārārthaṃ ca dhanvinaḥ .
ghnanti lakṣmaṇa rājāno mṛgayāyāṃ mahāvane .. 29..
dhanāni vyavasāyena vicīyante mahāvane .
dhātavo vividhāścāpi maṇiratnasuvarṇinaḥ .. 30..
tatsāramakhilaṃ nṝṇāṃ dhanaṃ nicayavardhanam .
manasā cintitaṃ sarvaṃ yathā śukrasya lakṣmaṇa .. 31..
arthī yenārthakṛtyena saṃvrajatyavicārayan .
tamarthamarthaśāstrajñaḥ prāhurarthyāśca lakṣmaṇa .. 32..
etasya mṛgaratnasya parārdhye kāñcanatvaci .
upavekṣyati vaidehī mayā saha sumadhyamā .. 33..
na kādalī na priyakī na praveṇī na cāvikī .
bhavedetasya sadṛśī sparśaneneti me matiḥ .. 34..
eṣa caiva mṛgaḥ śrīmānyaśca divyo nabhaścaraḥ .
ubhāvetau mṛgau divyau tārāmṛgamahīmṛgau .. 35..
yadi vāyaṃ tathā yanmāṃ bhavedvadasi lakṣmaṇa .
māyaiṣā rākṣasasyeti kartavyo.asya vadho mayā .. 36..
etena hi nṛśaṃsena mārīcenākṛtātmanā .
vane vicaratā pūrvaṃ hiṃsitā munipuṅgavāḥ .. 37..
utthāya bahavo yena mṛgayāyāṃ janādhipāḥ .
nihatāḥ parameṣvāsāstasmādvadhyastvayaṃ mṛgaḥ .. 38..
purastādiha vātāpiḥ paribhūya tapasvinaḥ .
udarastho dvijānhanti svagarbho.aśvatarīm iva .. 39..
sa kadā ciccirālloke āsasāda mahāmunim .
agastyaṃ tejasā yuktaṃ bhakṣyastasya babhūva ha .. 40..
samutthāne ca tadrūpaṃ kartukāmaṃ samīkṣya tam .
utsmayitvā tu bhagavānvātāpimidamabravīt .. 41..
tvayāvigaṇya vātāpe paribhūtāśca tejasā .
jīvaloke dvijaśreṣṭhāstasmādasi jarāṃ gataḥ .. 42..
evaṃ tanna bhavedrakṣo vātāpiriva lakṣmaṇa .
madvidhaṃ yo.atimanyeta dharmanityaṃ jitendriyam .. 43..
bhaveddhato.ayaṃ vātāpiragastyeneva mā gatiḥ .
iha tvaṃ bhava saṃnaddho yantrito rakṣa maithilīm .. 44..
asyāmāyattamasmākaṃ yatkṛtyaṃ raghunandana .
ahamenaṃ vadhiṣyāmi grahīṣyāmyatha vā mṛgam .. 45..
yāvadgacchāmi saumitre mṛgamānayituṃ drutam .
paśya lakṣmaṇa vaidehīṃ mṛgatvaci gataspṛhām .. 46..
tvacā pradhānayā hyeṣa mṛgo.adya na bhaviṣyati .
apramattena te bhāvyamāśramasthena sītayā .. 47..
yāvatpṛṣatamekena sāyakena nihanmyaham .
hatvaitaccarma ādāya śīghrameṣyāmi lakṣmaṇa .. 48..
pradakṣiṇenātibalena pakṣiṇā
jaṭāyuṣā buddhimatā ca lakṣmaṇa .
bhavāpramattaḥ pratigṛhya maithilīṃ
pratikṣaṇaṃ sarvata eva śaṅkitaḥ .. 49..
This page uses Unicode utf-8 encoding for devanagari/sanskrit transliteration. Please set the fonts and languages setting in your web browser to display the correct Unicode font. Some help is available at Notes on Viewing and Creating Devanagari Documents with Unicode Support. Some Unicode fonts for Devanagari are linked at http://devanaagarii.net. Some Unicode fonts for Sanskrit Transliteration are available at IndUni Fonts. Questions, comments? Write to (sanskrit at cheerful dot c om).