.. vālmīki rāmāyaṇa - araṇyakāṇḍa ..

sarga - 43

ārtasvaraṃ tu taṃ bharturvijñāya sadṛśaṃ vane .
uvāca lakṣmaṇaṃ sītā gaccha jānīhi rāghavam .. 1..

na hi me jīvitaṃ sthāne hṛdayaṃ vāvatiṣṭhate .
krośataḥ paramārtasya śrutaḥ śabdo mayā bhṛśam .. 2..

ākrandamānaṃ tu vane bhrātaraṃ trātumarhasi .
taṃ kṣipramabhidhāva tvaṃ bhrātaraṃ śaraṇaiṣiṇam .. 3..

rakṣasāṃ vaśamāpannaṃ siṃhānāmiva govṛṣam .
na jagāma tathoktastu bhrāturājñāya śāsanam .. 4..

tamuvāca tatastatra kupitā janakātmajā .
saumitre mitrarūpeṇa bhrātustvamasi śatruvat .. 5..

yastvamasyāmavasthāyāṃ bhrātaraṃ nābhipadyase .
icchasi tvaṃ vinaśyantaṃ rāmaṃ lakṣmaṇa matkṛte .. 6..

vyasanaṃ te priyaṃ manye sneho bhrātari nāsti te .
tena tiṣṭhasi visrabdhastamapaśyanmahādyutim .. 7..

kiṃ hi saṃśayamāpanne tasminniha mayā bhavet .
kartavyamiha tiṣṭhantyā yatpradhānastvamāgataḥ .. 8..

iti bruvāṇaṃ vaidehīṃ bāṣpaśokapariplutām .
abravīllakṣmaṇastrastāṃ sītāṃ mṛgavadhūm iva .. 9..

devi devamanuṣyeṣu gandharveṣu patatriṣu .
rākṣaseṣu piśāceṣu kiṃnareṣu mṛgeṣu ca .. 10..

dānaveṣu ca ghoreṣu na sa vidyeta śobhane .
yo rāmaṃ pratiyudhyeta samare vāsavopamam .. 11..

avadhyaḥ samare rāmo naivaṃ tvaṃ vaktumarhasi .
na tvāmasminvane hātumutsahe rāghavaṃ vinā .. 12..

anivāryaṃ balaṃ tasya balairbalavatām api .
tribhirlokaiḥ samudyuktaiḥ seśvaraiḥ sāmarairapi .. 13..

hṛdayaṃ nirvṛtaṃ te.astu santāpastyajyatām ayam .
āgamiṣyati te bhartā śīghraṃ hatvā mṛgottamam .. 14..

na sa tasya svaro vyaktaṃ na kaścidapi daivataḥ .
gandharvanagaraprakhyā māyā sā tasya rakṣasaḥ .. 15..

nyāsabhūtāsi vaidehi nyastā mayi mahātmanā .
rāmeṇa tvaṃ varārohe na tvāṃ tyaktumihotsahe .. 16..

kṛtavairāśca kalyāṇi vayametairniśācaraiḥ .
kharasya nidhane devi janasthānavadhaṃ prati .. 17..

rākṣasā vidhinā vāco visṛjanti mahāvane .
hiṃsāvihārā vaidehi na cintayitumarhasi .. 18..

lakṣmaṇenaivamuktā tu kruddhā saṃraktalocanā .
abravītparuṣaṃ vākyaṃ lakṣmaṇaṃ satyavādinam .. 19..

anārya karuṇārambha nṛśaṃsa kulapāṃsana .
ahaṃ tava priyaṃ manye tenaitāni prabhāṣase .. 20..

naitaccitraṃ sapatneṣu pāpaṃ lakṣmaṇa yadbhavet .
tvadvidheṣu nṛśaṃseṣu nityaṃ pracchannacāriṣu .. 21..

suduṣṭastvaṃ vane rāmamekameko.anugacchasi .
mama hetoḥ praticchannaḥ prayukto bharatena vā .. 22..

kathamindīvaraśyāmaṃ rāmaṃ padmanibhekṣaṇam .
upasaṃśritya bhartāraṃ kāmayeyaṃ pṛthagjanam .. 23..

samakṣaṃ tava saumitre prāṇāṃstyakṣye na saṃśayaḥ .
rāmaṃ vinā kṣaṇamapi na hi jīvāmi bhūtale .. 24..

ityuktaḥ paruṣaṃ vākyaṃ sītayā somaharṣaṇam .
abravīllakṣmaṇaḥ sītāṃ prāñjalirvijitendriyaḥ .. 25..

uttaraṃ notsahe vaktuṃ daivataṃ bhavatī mama .
vākyamapratirūpaṃ tu na citraṃ strīṣu maithili .. 26..

svabhāvastveṣa nārīṇāmeṣu lokeṣu dṛśyate .
vimuktadharmāścapalāstīkṣṇā bhedakarāḥ striyaḥ .. 27..

upaśṛṇvantu me sarve sākṣibhūtā vanecarāḥ .
nyāyavādī yathā vākyamukto.ahaṃ paruṣaṃ tvayā .. 28..

dhiktvāmadya praṇaśya tvaṃ yanmāmevaṃ viśaṅkase .
strītvādduṣṭasvabhāvena guruvākye vyavasthitam .. 29..

gamiṣye yatra kākutsthaḥ svasti te.astu varānane .
rakṣantu tvāṃ viśālākṣi samagrā vanadevatāḥ .. 30..

nimittāni hi ghorāṇi yāni prādurbhavanti me .
api tvāṃ saha rāmeṇa paśyeyaṃ punarāgataḥ .. 31..

lakṣmaṇenaivamuktā tu rudatī janakātmajā .
pratyuvāca tato vākyaṃ tīvraṃ bāṣpapariplutā .. 32..

godāvarīṃ pravekṣyāmi vinā rāmeṇa lakṣmaṇa .
ābandhiṣye.athavā tyakṣye viṣame dehamātmanaḥ .. 33..

pibāmi vā viṣaṃ tīkṣṇaṃ pravekṣyāmi hutāśanam .
na tvahaṃ rāghavādanyaṃ padāpi puruṣaṃ spṛśe .. 34..

iti lakṣmaṇamākruśya sītā duḥkhasamanvitā .
pāṇibhyāṃ rudatī duḥkhādudaraṃ prajaghāna ha .. 35..

tāmārtarūpāṃ vimanā rudantīṃ
saumitrirālokya viśālanetrām .
āśvāsayāmāsa na caiva bhartus
taṃ bhrātaraṃ kiṃ ciduvāca sītā .. 36..

tatastu sītāmabhivādya lakṣmaṇaḥ
kṛtāñjaliḥ kiṃ cidabhipraṇamya .
avekṣamāṇo bahuśaśca maithilīṃ
jagāma rāmasya samīpamātmavān .. 37..





This devanagari etext of Valmiki Ramayana is based on Prof John Smith's revised CSX version of the original digital files produced by Professor Muneo Tokunaga of Kyoto University. In 1998, the files were converted from CSX to Devnag to ITRANS to XDVNG font for devanagari display on the web. In 2009 the ITRANS version was converted to unicode devanagari.

This page uses Unicode utf-8 encoding for devanagari/sanskrit transliteration. Please set the fonts and languages setting in your web browser to display the correct Unicode font. Some help is available at Notes on Viewing and Creating Devanagari Documents with Unicode Support. Some Unicode fonts for Devanagari are linked at http://devanaagarii.net. Some Unicode fonts for Sanskrit Transliteration are available at IndUni Fonts.

Questions, comments? Write to (sanskrit at cheerful dot c om).