.. vālmīki rāmāyaṇa - araṇyakāṇḍa ..

sarga - 50

tamalpajīvitaṃ bhūmau sphurantaṃ rākṣasādhipaḥ .
dadarśa gṛdhraṃ patitaṃ samīpe rāghavāśramāt .. 1..

sā tu tārādhipamukhī rāvaṇena samīkṣya tam .
gṛdhrarājaṃ vinihataṃ vilalāpa suduḥkhitā .. 2..

nimittaṃ lakṣaṇajñānaṃ śakunisvaradarśanam .
avaśyaṃ sukhaduḥkheṣu narāṇāṃ pratidṛśyate .. 3..

na nūnaṃ rāma jānāsi mahadvyasanamātmajaḥ .
dhāvanti nūnaṃ kākutstha madarthaṃ mṛgapakṣiṇaḥ .. 4..

trāhi māmadya kākutstha lakṣmaṇeti varāṅganā .
susantrastā samākrandacchṛṇvatāṃ tu yathāntike .. 5..

tāṃ kliṣṭamālyābharaṇāṃ vilapantīmanāthavat .
abhyadhāvata vaidehīṃ rāvaṇo rākṣasādhipaḥ .. 6..

tāṃ latāmiva veṣṭantīmāliṅgantīṃ mahādrumān .
muñca muñceti bahuśaḥ pravadanrākṣasādhipaḥ .. 7..

krośantīṃ rāma rāmeti rāmeṇa rahitāṃ vane .
jīvitāntāya keśeṣu jagrāhāntakasaṃnibhaḥ .. 8..

pradharṣitāyāṃ vaidehyāṃ babhūva sacarācaram .
jagatsarvamamaryādaṃ tamasāndhena saṃvṛtam .. 9..

dṛṣṭvā sītāṃ parāmṛṣṭāṃ dīnāṃ divyena cakṣuṣā .
kṛtaṃ kāryamiti śrīmānvyājahāra pitāmahaḥ .. 10..

prahṛṣṭā vyathitāścāsansarve te paramarṣayaḥ .
dṛṣṭvā sītāṃ parāmṛṣṭāṃ daṇḍakāraṇyavāsinaḥ .. 11..

sa tu tāṃ rāma rāmeti rudantīṃ lakṣmaṇeti ca .
jagāmākāśamādāya rāvaṇo rākṣasādhipaḥ .. 12..

taptābharaṇasarvāṅgī pītakauśeyavāsanī .
rarāja rājaputrī tu vidyutsaudāmanī yathā .. 13..

uddhūtena ca vastreṇa tasyāḥ pītena rāvaṇaḥ .
adhikaṃ paribabhrāja girirdīpa ivāgninā .. 14..

tasyāḥ paramakalyāṇyāstāmrāṇi surabhīṇi ca .
padmapatrāṇi vaidehyā abhyakīryanta rāvaṇam .. 15..

tasyāḥ kauśeyamuddhūtamākāśe kanakaprabham .
babhau cādityarāgeṇa tāmramabhramivātape .. 16..

tasyāstadvimalaṃ vaktramākāśe rāvaṇāṅkagam .
na rarāja vinā rāmaṃ vinālamiva paṅkajam .. 17..

babhūva jaladaṃ nīlaṃ bhittvā candra ivoditaḥ .
sulalāṭaṃ sukeśāntaṃ padmagarbhābhamavraṇam .
śuklaiḥ suvimalairdantaiḥ prabhāvadbhiralaṅkṛtam .. 18..

ruditaṃ vyapamṛṣṭāstraṃ candravatpriyadarśanam .
sunāsaṃ cārutāmrauṣṭhamākāṣe hāṭakaprabham .. 19..

rākṣasendrasamādhūtaṃ tasyāstadvacanaṃ śubham .
śuśubhe na vinā rāmaṃ divā candra ivoditaḥ .. 20..

sā hemavarṇā nīlāṅgaṃ maithilī rākṣasādhipam .
śuśubhe kāñcanī kāñcī nīlaṃ maṇimivāśritā .. 21..

sā padmagaurī hemābhā rāvaṇaṃ janakātmajā .
vidyudghanamivāviśya śuśubhe taptabhūṣaṇā .. 22..

tasyā bhūṣaṇaghoṣeṇa vaidehyā rākṣasādhipaḥ .
babhūva vimalo nīlaḥ saghoṣa iva toyadaḥ .. 23..

uttamāṅgacyutā tasyāḥ puṣpavṛṣṭiḥ samantataḥ .
sītāyā hriyamāṇāyāḥ papāta dharaṇītale .. 24..

sā tu rāvaṇavegena puṣpavṛṣṭiḥ samantataḥ .
samādhūtā daśagrīvaṃ punarevābhyavartata .. 25..

abhyavartata puṣpāṇāṃ dhārā vaiśravaṇānujam .
nakṣatramālāvimalā meruṃ nagamivottamam .. 26..

caraṇānnūpuraṃ bhraṣṭaṃ vaidehyā ratnabhūṣitam .
vidyunmaṇḍalasaṅkāśaṃ papāta madhurasvanam .. 27..

tarupravālaraktā sā nīlāṅgaṃ rākṣaseśvaram .
prāśobhayata vaidehī gajaṃ kaṣyeva kāñcanī .. 28..

tāṃ maholkāmivākāśe dīpyamānāṃ svatejasā .
jahārākāśamāviśya sītāṃ vaiśravaṇānujaḥ .. 29..

tasyāstānyagnivarṇāni bhūṣaṇāni mahītale .
saghoṣāṇyavakīryanta kṣīṇāstārā ivāmbarāt .. 30..

tasyāḥ stanāntarādbhraṣṭo hārastārādhipadyutiḥ .
vaidehyā nipatanbhāti gaṅgeva gaganāccyutā .. 31..

utpāta vātābhihatā nānādvija gaṇāyutāḥ .
mā bhairiti vidhūtāgrā vyājahruriva pādapāḥ .. 32..

nalinyo dhvastakamalāstrastamīnajale carāḥ .
sakhīmiva gatotsāhāṃ śocantīva sma maithilīm .. 33..

samantādabhisampatya siṃhavyāghramṛgadvijāḥ .
anvadhāvaṃstadā roṣātsītācchāyānugāminaḥ .. 34..

jalaprapātāsramukhāḥ śṛṅgairucchritabāhavaḥ .
sītāyāṃ hriyamāṇāyāṃ vikrośantīva parvatāḥ .. 35..

hriyamāṇāṃ tu vaidehīṃ dṛṣṭvā dīno divākaraḥ .
pravidhvastaprabhaḥ śrīmānāsītpāṇḍuramaṇḍalaḥ .. 36..

nāsti dharmaḥ kutaḥ satyaṃ nārjavaṃ nānṛśaṃsatā .
yatra rāmasya vaidehīṃ bhāryāṃ harati rāvaṇaḥ .. 37..

iti sarvāṇi bhūtāni gaṇaśaḥ paryadevayan .
vitrastakā dīnamukhā rurudurmṛgapotakāḥ .. 38..

udvīkṣyodvīkṣya nayanairāsrapātāvilekṣaṇāḥ .
supravepitagātrāśca babhūvurvanadevatāḥ .. 39..

vikrośantīṃ dṛḍhaṃ sītāṃ dṛṣṭvā duḥkhaṃ tathā gatām .
tāṃ tu lakṣmaṇa rāmeti krośantīṃ madhurasvarām .. 40..

avekṣamāṇāṃ bahuṣo vaidehīṃ dharaṇītalam .
sa tāmākulakeśāntāṃ vipramṛṣṭaviśeṣakām .
jahārātmavināśāya daśagrīvo manasvinām .. 41..

tatastu sā cārudatī śucismitā
vinākṛtā bandhujanena maithilī .
apaśyatī rāghavalakṣmaṇāvubhau
vivarṇavaktrā bhayabhārapīḍitā .. 42..





This devanagari etext of Valmiki Ramayana is based on Prof John Smith's revised CSX version of the original digital files produced by Professor Muneo Tokunaga of Kyoto University. In 1998, the files were converted from CSX to Devnag to ITRANS to XDVNG font for devanagari display on the web. In 2009 the ITRANS version was converted to unicode devanagari.

This page uses Unicode utf-8 encoding for devanagari/sanskrit transliteration. Please set the fonts and languages setting in your web browser to display the correct Unicode font. Some help is available at Notes on Viewing and Creating Devanagari Documents with Unicode Support. Some Unicode fonts for Devanagari are linked at http://devanaagarii.net. Some Unicode fonts for Sanskrit Transliteration are available at IndUni Fonts.

Questions, comments? Write to (sanskrit at cheerful dot c om).