.. vālmīki rāmāyaṇa - araṇyakāṇḍa ..

sarga - 60

sa dīno dīnayā vācā lakṣmaṇaṃ vākyamabravīt .
śīghraṃ lakṣmaṇa jānīhi gatvā godāvarīṃ nadīm .
api godāvarīṃ sītā padmānyānayituṃ gatā .. 1..

evamuktastu rāmeṇa lakṣmaṇaḥ punareva hi .
nadīṃ godāvarīṃ ramyāṃ jagāma laghuvikramaḥ .. 2..

tāṃ lakṣmaṇastīrthavatīṃ vicitvā rāmamabravīt .
naināṃ paśyāmi tīrtheṣu krośato na śṛṇoti me .. 3..

kaṃ nu sā deśamāpannā vaidehī kleśanāśinī .
na hi taṃ vedmi vai rāma yatra sā tanumadhyamā .. 4..

lakṣmaṇasya vacaḥ śrutvā dīnaḥ santāpa mohitaḥ .
rāmaḥ samabhicakrāma svayaṃ godāvarīṃ nadīm .. 5..

sa tāmupasthito rāmaḥ kva sītetyevamabravīt .. 6..

bhūtāni rākṣasendreṇa vadhārheṇa hṛtām api .
na tāṃ śaśaṃsū rāmāya tathā godāvarī nadī .. 7..

tataḥ pracoditā bhūtaiḥ śaṃsāsmai tāṃ priyām iti .
na ca sābhyavadatsītāṃ pṛṣṭā rāmeṇa śocitā .. 8..

rāvaṇasya ca tadrūpaṃ karmāṇi ca durātmanaḥ .
dhyātvā bhayāttu vaidehīṃ sā nadī na śaśaṃsa tām .. 9..

nirāśastu tayā nadyā sītāyā darśane kṛtaḥ .
uvāca rāmaḥ saumitriṃ sītādarśanakarśitaḥ .. 10..

kiṃ nu lakṣmaṇa vakṣyāmi sametya janakaṃ vacaḥ .
mātaraṃ caiva vaidehyā vinā tām ahamapriyam .. 11..

yā me rājyavihīnasya vane vanyena jīvataḥ .
sarvaṃ vyapanayacchokaṃ vaidehī kva nu sā gatā .. 12..

jñātipakṣavihīnasya rājaputrīmapaśyataḥ .
manye dīrghā bhaviṣyanti rātrayo mama jāgrataḥ .. 13..

godāvarīṃ janasthānamimaṃ prasravaṇaṃ girim .
sarvāṇyanucariṣyāmi yadi sītā hi dṛśyate .. 14..

evaṃ sambhāṣamāṇau tāvanyonyaṃ bhrātarāvubhau .
vasundharāyāṃ patitaṃ puṣpamārgamapaśyatām .. 15..

tāṃ puṣpavṛṣṭiṃ patitāṃ dṛṣṭvā rāmo mahītale .
uvāca lakṣmaṇaṃ vīro duḥkhito duḥkhitaṃ vacaḥ .. 16..

abhijānāmi puṣpāṇi tānīmāmīha lakṣmaṇa .
apinaddhāni vaidehyā mayā dattāni kānane .. 17..

evamuktvā mahābāhurlakṣmaṇaṃ puruṣarṣabham .
kruddho.abravīdgiriṃ tatra siṃhaḥ kṣudramṛgaṃ yathā .. 18..

tāṃ hemavarṇāṃ hemābhāṃ sītāṃ darśaya parvata .
yāvatsānūni sarvāṇi na te vidhvaṃsayāmyaham .. 19..

mama bāṇāgninirdagdho bhasmībhūto bhaviṣyasi .
asevyaḥ satataṃ caiva nistṛṇadrumapallavaḥ .. 20..

imāṃ vā saritaṃ cādya śoṣayiṣyāmi lakṣmaṇa .
yadi nākhyāti me sītāmadya candranibhānanām .. 21..

evaṃ sa ruṣito rāmo didhakṣanniva cakṣuṣā .
dadarśa bhūmau niṣkrāntaṃ rākṣasasya padaṃ mahat .. 22..

sa samīkṣya parikrāntaṃ sītāyā rākṣasasya ca .
sambhrāntahṛdayo rāmaḥ śaśaṃsa bhrātaraṃ priyam .. 23..

paśya lakṣmaṇa vaidehyāḥ śīrṇāḥ kanakabindavaḥ .
bhūṣaṇānāṃ hi saumitre mālyāni vividhāni ca .. 24..

taptabindunikāśaiśca citraiḥ kṣatajabindubhiḥ .
āvṛtaṃ paśya saumitre sarvato dharaṇītalam .. 25..

manye lakṣmaṇa vaidehī rākṣasaiḥ kāmarūpibhiḥ .
bhittvā bhittvā vibhaktā vā bhakṣitā vā bhaviṣyati .. 26..

tasya nimittaṃ vaidehyā dvayorvivadamānayoḥ .
babhūva yuddhaṃ saumitre ghoraṃ rākṣasayoriha .. 27..

muktāmaṇicitaṃ cedaṃ tapanīyavibhūṣitam .
dharaṇyāṃ patitaṃ saumya kasya bhagnaṃ mahaddhanuḥ .. 28..

taruṇādityasaṅkāśaṃ vaidūryagulikācitam .
viśīrṇaṃ patitaṃ bhūmau kavacaṃ kasya kāñcanam .. 29..

chatraṃ śataśalākaṃ ca divyamālyopaśobhitam .
bhagnadaṇḍamidaṃ kasya bhūmau saumya nipātitam .. 30..

kāñcanoraśchadāśceme piśācavadanāḥ kharāḥ .
bhīmarūpā mahākāyāḥ kasya vā nihatā raṇe .. 31..

dīptapāvakasaṅkāśo dyutimānsamaradhvajaḥ .
apaviddhaśca bhagnaśca kasya sāṅgrāmiko rathaḥ .. 32..

rathākṣamātrā viśikhāstapanīyavibhūṣaṇāḥ .
kasyeme.abhihatā bāṇāḥ prakīrṇā ghorakarmaṇaḥ .. 33..

vairaṃ śataguṇaṃ paśya mamedaṃ jīvitāntakam .
sughorahṛdayaiḥ saumya rākṣasaiḥ kāmarūpibhiḥ .. 34..

hṛtā mṛtā vā sītā hi bhakṣitā vā tapasvinī .
na dharmastrāyate sītāṃ hriyamāṇāṃ mahāvane .. 35..

bhakṣitāyāṃ hi vaidehyāṃ hṛtāyāmapi lakṣmaṇa .
ke hi loke priyaṃ kartuṃ śaktāḥ saumya mameśvarāḥ .. 36..

kartāramapi lokānāṃ śūraṃ karuṇavedinam .
ajñānādavamanyeransarvabhūtāni lakṣmaṇa .. 37..

mṛduṃ lokahite yuktaṃ dāntaṃ karuṇavedinam .
nirvīrya iti manyante nūnaṃ māṃ tridaśeśvarāḥ .. 38..

māṃ prāpya hi guṇo doṣaḥ saṃvṛttaḥ paśya lakṣmaṇa .
adyaiva sarvabhūtānāṃ rakṣasāmabhavāya ca .
saṃhṛtyaiva śaśijyotsnāṃ mahānsūrya ivoditaḥ .. 39..

naiva yakṣā na gandharvā na piśācā na rākṣasāḥ .
kiṃnarā vā manuṣyā vā sukhaṃ prāpsyanti lakṣmaṇa .. 40..

mamāstrabāṇasampūrṇamākāśaṃ paśya lakṣmaṇa .
niḥsampātaṃ kariṣyāmi hyadya trailokyacāriṇām .. 41..

saṃniruddhagrahagaṇamāvāritaniśākaram .
vipranaṣṭānalamarudbhāskaradyutisaṃvṛtam .. 42..

vinirmathitaśailāgraṃ śuṣyamāṇajalāśayam .
dhvastadrumalatāgulmaṃ vipraṇāśitasāgaram .. 43..

na tāṃ kuśalinīṃ sītāṃ pradāsyanti mameśvarāḥ .
asminmuhūrte saumitre mama drakṣyanti vikramam .. 44..

nākāśamutpatiṣyanti sarvabhūtāni lakṣmaṇa .
mama cāpaguṇānmuktairbāṇajālairnirantaram .. 45..

arditaṃ mama nārācairdhvastabhrāntamṛgadvijam .
samākulamamaryādaṃ jagatpaśyādya lakṣmaṇa .. 46..

ākarṇapūrṇairiṣubhirjīvalokaṃ durāvaraiḥ .
kariṣye maithilīhetorapiśācamarākṣasaṃ .. 47..

mama roṣaprayuktānāṃ sāyakānāṃ balaṃ surāḥ .
drakṣyantyadya vimuktānāmamarṣāddūragāminām .. 48..

naiva devā na daiteyā na piśācā na rākṣasāḥ .
bhaviṣyanti mama krodhāttrailokye vipraṇāśite .. 49..

devadānavayakṣāṇāṃ lokā ye rakṣasām api .
bahudhā nipatiṣyanti bāṇaughaiḥ śakulīkṛtāḥ .
nirmaryādānimā.Nllokānkariṣyāmyadya sāyakaiḥ .. 50..

yathā jarā yathā mṛtyuryathākālo yathāvidhiḥ .
nityaṃ na pratihanyante sarvabhūteṣu lakṣmaṇa .
tathāhaṃ krodhasaṃyukto na nivāryo.asmyasaṃśayam .. 51..

pureva me cārudatīmaninditāṃ
diśanti sītāṃ yadi nādya maithilīm .
sadevagandharvamanuṣya pannagaṃ
jagatsaśailaṃ parivartayāmyaham .. 52..

This page uses Unicode utf-8 encoding for devanagari/sanskrit transliteration. Please set the fonts and languages setting in your web browser to display the correct Unicode font. Some help is available at Notes on Viewing and Creating Devanagari Documents with Unicode Support. Some Unicode fonts for Devanagari are linked at http://devanaagarii.net. Some Unicode fonts for Sanskrit Transliteration are available at IndUni Fonts.

Questions, comments? Write to (sanskrit at cheerful dot c om).