\documentstyle[11pt,multicol,itrans]{iarticle} #include=ijag.inc #endwordvowel=.h \portraitpage \parindent=0pt % no indents \let\usedvng=\normaldvng % \Largedvng \pagestyle{headings} \begin{document} #indian \centerline{\hugedvng .. vaalmiiki raamaayaNa..}\medskip ##\setcounter{section}{5}## ##\begin{center}## \section{yuddhakaaNDa} ##\end{center}## \medskip 55 te nivR^ittA mahAkAyAH shrutvA~NgadavachastadA . naiShThikIM buddhimAsthAya sarve sa~NgrAmakA~NkShiNaH .. 1..\\ samudIritavIryAste samAropitavikramAH . paryavasthApitA vAkyaira~Ngadena valImukhAH .. 2..\\ prayAtAshcha gatA harShaM maraNe kR^itanishchayAH . chakruH sutumula.n yuddhaM vAnarAstyaktajIvitAH .. 3..\\ atha vR^ikShAnmahAkAyAH sAnUni sumahAnti cha . vAnarAstUrNamudyamya kumbhakarNamabhidravan .. 4..\\ sa kumbhakarNaH sa~Nkruddho gadAmudyamya vIryavAn . ardayansumahAkAyaH samantAdvyAkShipadripUn .. 5..\\ shatAni sapta chAShTau cha sahasrANi cha vAnarAH . prakIrNAH sherate bhUmau kumbhakarNena pothitAH .. 6..\\ ShoDashAShTau cha dasha cha viMshattriMshattathaiva cha . parikShipya cha bAhubhyA.n khAdanviparidhAvati . bhakShayanbhR^ishasa~Nkruddho garuDaH pannagAniva .. 7..\\ hanUmA~nshailashR^i~NgANi vR^ikShAMshcha vividhAnbahUn . vavarSha kumbhakarNasya shirasyambaramAsthitaH .. 8..\\ tAni parvatashR^i~NgANi shUlena tu bibheda ha . babha~nja vR^ikShavarSha.n cha kumbhakarNo mahAbalaH .. 9..\\ tato harINA.n tadanIkamugraM dudrAva shUlaM nishitaM pragR^ihya . tasthau tato.asyApatataH purastAn mahIdharAgra.n hanumAnpragR^ihya .. 10..\\ sa kumbhakarNa.n kupito jaghAna vegena shailottamabhImakAyam . sa chukShubhe tena tadAbhibUto medArdragAtro rudhirAvasiktaH .. 11..\\ sa shUlamAvidhya taDitprakAshaM giri.n yathA prajvalitAgrashR^i~Ngam . bAhvantare mArutimAjaghAna guho.achala.n krau~nchamivograshaktyA .. 12..\\ sa shUlanirbhinna mahAbhujAntaraH pravihvalaH shoNitamudvamanmukhAt . nanAda bhIma.n hanumAnmahAhave yugAntameghastanitasvanopamam .. 13..\\ tato vineduH sahasA prahR^iShTA rakShogaNAsta.n vyathitaM samIkShya . plava~NgamAstu vyathitA bhayArtAH pradudruvuH sa.nyati kumbhakarNAt .. 14..\\ nIlashchikShepa shailAgra.n kumbhakarNAya dhImate . tamApatanta.n samprekShya muShTinAbhijaghAna ha .. 15..\\ muShTiprahArAbhihata.n tachchhailAgra.n vyashIryata . savisphuli~Nga.n sajvAlaM nipapAta mahItale .. 16..\\ R^iShabhaH sharabho nIlo gavAkSho gandhamAdanaH . pa~nchavAnarashArdUlAH kumbhakarNamupAdravan .. 17..\\ shailairvR^ikShaistalaiH pAdairmuShTibhishcha mahAbalAH . kumbhakarNaM mahAkAya.n sarvato.abhinijaghnire .. 18..\\ sparshAniva prahArA.nstAnvedayAno na vivyathe . R^iShabha.n tu mahAvegaM bAhubhyAM pariShasvaje .. 19..\\ kumbhakarNabhujAbhyA.n tu pIDito vAnararShabhaH . nipapAtarShabho bhImaH pramukhAgatashoNitaH .. 20..\\ muShTinA sharabha.n hatvA jAnunA nIlamAhave . AjaghAna gavAkSha.n cha talenendraripustadA .. 21..\\ dattapraharavyathitA mumuhuH shoNitokShitAH . nipetuste tu medinyAM nikR^ittA iva kiMshukAH .. 22..\\ teShu vAnaramukhyeShu patiteShu mahAtmasu . vAnarANA.n sahasrANi kumbhakarNaM pradudruvuH .. 23..\\ ta.n shailamiva shailAbhAH sarve tu plavagarShabhAH . samAruhya samutpatya dadaMshushcha mahAbalAH .. 24..\\ taM nakhairdashanaishchApi muShTibhirjAnubhistathA . kumbhakarNaM mahAkAya.n te jaghnuH plavagarShabhAH .. 25..\\ sa vAnarasahasraistairAchitaH parvatopamaH . rarAja rAkShasavyAghro girirAtmaruhairiva .. 26..\\ bAhubhyA.n vAnarAnsarvAnpragR^ihya sa mahAbalaH . bhakShayAmAsa sa~Nkruddho garuDaH pannagAniva .. 27..\\ prakShiptAH kumbhakarNena vaktre pAtAlasaMnibhe . nAsA puTAbhyAM nirjagmuH karNAbhyA.n chaiva vAnarAH .. 28..\\ bhakShayanbhR^ishasa~Nkruddho harInparvatasaMnibhaH . babha~nja vAnarAnsarvAnsa~Nkruddho rAkShasottamaH .. 29..\\ mA.nsashoNitasa~NkledAM bhUmi.n kurvansa rAkShasaH . chachAra harisainyeShu kAlAgniriva mUrchhitaH .. 30..\\ vajrahasto yathA shakraH pAshahasta ivAntakaH . shUlahasto babhau tasminkumbhakarNo mahAbalaH .. 31..\\ yathA shuShkANyaraNyAni grIShme dahati pAvakaH . tathA vAnarasainyAni kumbhakarNo vinirdahat .. 32..\\ tataste vadhyamAnAstu hatayUthA vinAyakAH . vAnarA bhayasa.nvignA vinedurvisvaraM bhR^isham .. 33..\\ anekasho vadhyamAnAH kumbhakarNena vAnarAH . rAghava.n sharaNa.n jagmurvyathitAH khinnachetasaH .. 34..\\ tamApatanta.n samprekShya kumbhakarNaM mahAbalam . utpapAta tadA vIraH sugrIvo vAnarAdhipaH .. 35..\\ sa parvatAgramutkShipya samAvidhya mahAkapiH . abhidudrAva vegena kumbhakarNaM mahAbalam .. 36..\\ tamApatanta.n samprekShya kumbhakarNaH plava~Ngamam . tasthau vivR^itasarvA~Ngo vAnarendrasya saMmukhaH .. 37..\\ kapishoNitadigdhA~NgaM bhakShayantaM mahAkapIn . kumbhakarNa.n sthita.n dR^iShTvA sugrIvo vAkyamabravIt .. 38..\\ pAtitAshcha tvayA vIrAH kR^ita.n karma suduShkaram . bhakShitAni cha sainyAni prApta.n te parama.n yashaH .. 39..\\ tyaja tadvAnarAnIkaM prAkR^itaiH ki.n kariShyasi . sahasvaikaM nipAtaM me parvatasyAsya rAkShasa .. 40..\\ tadvAkya.n harirAjasya sattvadhairyasamanvitam . shrutvA rAkShasashArdUlaH kumbhakarNo.abravIdvachaH .. 41..\\ prajApatestu pautrastva.n tathaivarkSharajaHsutaH . shrutapauruShasampannastasmAdgarjasi vAnara .. 42..\\ sa kumbhakarNasya vacho nishamya vyAvidhya shaila.n sahasA mumocha . tenAjaghAnorasi kumbhakarNaM shailena vajrAshanisaMnibhena .. 43..\\ tachchhailashR^i~Nga.n sahasA vikIrNaM bhujAntare tasya tadA vishAle . tato viSheduH sahasA plava~NgamA rakShogaNAshchApi mudA vineduH .. 44..\\ sa shailashR^i~NgAbhihatash chukopa nanAda kopAchcha vivR^itya vaktram . vyAvidhya shUla.n cha taDitprakAshaM chikShepa haryR^ikShapatervadhAya .. 45..\\ tatkumbhakarNasya bhujapraviddhaM shUla.n shita.n kA~nchanadAmajuShTam . kShipra.n samutpatya nigR^ihya dorbhyAM babha~nja vegena suto.anilasya .. 46..\\ kR^itaM bhArasahasrasya shUla.n kAlAyasaM mahat . babha~nja janaumAropya prahR^iShTaH plavagarShabhaH .. 47..\\ sa tattadA bhagnamavekShya shUlaM chukopa rakSho.adhipatirmahAtmA . utpATya la~NkAmalayAtsa shR^i~NgaM jaghAna sugrIvamupetya tena .. 48..\\ sa shailashR^i~NgAbhihato visa.nj~naH papAta bhUmau yudhi vAnarendraH . taM prekShya bhUmau patita.n visa.nj~naM neduH prahR^iShTA yudhi yAtudhAnAH .. 49..\\ tamabhyupetyAdbhutaghoravIryaM sa kumbhakarNo yudhi vAnarendram . jahAra sugrIvamabhipragR^ihya yathAnilo meghamatiprachaNDaH .. 50..\\ sa taM mahAmeghanikAsharUpam utpATya gachchhanyudhi kumbhakarNaH . rarAja merupratimAnarUpo meruryathAtyuchchhritaghorashR^i~NgaH .. 51..\\ tataH samutpATya jagAma vIraH sa.nstUyamAno yudhi rAkShasendraiH . shR^iNvanninAda.n tridashAlayAnAM plava~NgarAjagrahavismitAnAm .. 52..\\ tatastamAdAya tadA sa mene harIndramindropamamindravIryaH . asminhR^ite sarvamida.n hR^itaM syAt sarAghava.n sainyamitIndrashatruH .. 53..\\ vidrutA.n vAhinI.n dR^iShTvA vAnarANAM tatastataH . kumbhakarNena sugrIva.n gR^ihItaM chApi vAnaram .. 54..\\ hanUmAMshchintayAmAsa matimAnmArutAtmajaH . eva.n gR^ihIte sugrIve kiM kartavyaM mayA bhavet .. 55..\\ yadvai nyAyyaM mayA kartu.n tatkariShyAmi sarvathA . bhUtvA parvatasa~NkAsho nAshayiShyAmi rAkShasaM .. 56..\\ mayA hate sa.nyati kumbhakarNe mahAbale muShTivishIrNadehe . vimochite vAnarapArthive cha bhavantu hR^iShTAH pravagAH samagrAH .. 57..\\ atha vA svayamapyeSha mokShaM prApsyati pArthivaH . gR^ihIto.aya.n yadi bhavettridashaiH sAsuroragaiH .. 58..\\ manye na tAvadAtmAnaM budhyate vAnarAdhipaH . shailaprahArAbhihataH kumbhakarNena sa.nyuge .. 59..\\ ayaM muhUrtAtsugrIvo labdhasa.nj~no mahAhave . Atmano vAnarANA.n cha yatpathyaM tatkariShyati .. 60..\\ mayA tu mokShitasyAsya sugrIvasya mahAtmanaH . aprItashcha bhavetkaShTA kIrtinAshashcha shAshvataH .. 61..\\ tasmAnmuhUrta.n kA~NkShiShye vikramaM pArthivasya naH . bhinna.n cha vAnarAnIkaM tAvadAshvAsayAmyaham .. 62..\\ ityeva.n chintayitvA tu hanUmAnmArutAtmajaH . bhUyaH sa.nstambhayAmAsa vAnarANAM mahAchamUm .. 63..\\ sa kumbhakarNo.atha vivesha la~NkAM sphurantamAdAya mahAhari.n tam . vimAnacharyAgR^ihagopurasthaiH puShpAgryavarShairavakIryamANaH .. 64..\\ tataH sa sa.nj~nAmupalabhya kR^ichchhrAd balIyasastasya bhujAntarasthaH . avekShamANaH purarAjamArgaM vichintayAmAsa muhurmahAtmA .. 65..\\ eva.n gR^ihItena kathaM nu nAma shakyaM mayA samprati kartumadya . tathA kariShyAmi yathA harINAM bhaviShyatIShTa.n cha hitaM cha kAryam .. 66..\\ tataH karAgraiH sahasA sametya rAjA harINAmamarendrashatroH . nakhaishcha karNau dashanaishcha nAsAM dadaMsha pArshveShu cha kumbhakarNam .. 67..\\ sa kumbhakarNau hR^itakarNanAso vidAritastena vimarditash cha . roShAbhibhUtaH kShatajArdragAtraH sugrIvamAvidhya pipeSha bhUmau .. 68..\\ sa bhUtale bhImabalAbhipiShTaH surAribhistairabhihanyamAnaH . jagAma kha.n vegavadabhyupetya punashcha rAmeNa samAjagAma .. 69..\\ karNanAsA vihInasya kumbhakarNo mahAbalaH . rarAja shoNitotsikto giriH prasravaNairiva .. 70..\\ tataH sa puryAH sahasA mahAtmA niShkramya tadvAnarasainyamugram . babhakSha rakSho yudhi kumbhakarNaH prajA yugAntAgniriva pradIptaH .. 71..\\ bubhukShitaH shoNitamA.nsagR^idhnuH pravishya tadvAnarasainyamugram . chakhAda rakShA.nsi harInpishAchAn R^ikShAMshcha mohAdyudhi kumbhakarNaH .. 72..\\ eka.n dvau trInbahUnkruddho vAnarAnsaha rAkShasaiH . samAdAyaikahastena prachikShepa tvaranmukhe .. 73..\\ samprasrava.nstadA medaH shoNita.n cha mahAbalaH . vadhyamAno nagendrAgrairbhakShayAmAsa vAnarAn . te bhakShyamANA harayo rAma.n jagmustadA gatim .. 74..\\ tasminkAle sumitrAyAH putraH parabalArdanaH . chakAra lakShmaNaH kruddho yuddhaM parapura~njayaH .. 75..\\ sa kumbhakarNasya sharA~nsharIre sapta vIryavAn . nichakhAnAdade chAnyAnvisasarja cha lakShmaNaH .. 76..\\ atikramya cha saumitri.n kumbhakarNo mahAbalaH . rAmamevAbhidudrAva dArayanniva medinIm .. 77..\\ atha dAsharathI rAmo raudramastraM prayojayan . kumbhakarNasya hR^idaye sasarja nishitA~nsharAn .. 78..\\ tasya rAmeNa viddhasya sahasAbhipradhAvataH . a~NgAramishrAH kruddhasya mukhAnnishcherurarchiShaH .. 79..\\ tasyorasi nimagnAshcha sharA barhiNavAsasaH . hastAchchAsya paribhraShTA papAtorvyAM mahAgadA .. 80..\\ sa nirAyudhamAtmAna.n yadA mene mahAbalaH . muShTibhyA.n chAraNAbhyAM cha chakAra kadanaM mahat .. 81..\\ sa bANairatividdhA~NgaH kShatajena samukShitaH . rudhiraM parisusrAva giriH prasravaNAniva .. 82..\\ sa tIvreNa cha kopena rudhireNa cha mUrchhitaH . vAnarAnrAkShasAnR^ikShAnkhAdanviparidhAvati .. 83..\\ tasminkAle sa dharmAtmA lakShmaNo rAmamabravIt . kumbhakarNavadhe yukto yogAnparimR^ishanbahUn .. 84..\\ naivAya.n vAnarAnrAjanna vijAnAti rAkShasAn . mattaH shoNitagandhena svAnparAMshchaiva khAdati .. 85..\\ sAdhvenamadhirohantu sarvato vAnararShabhAH . yUthapAshcha yathAmukhyAstiShThantvasya samantataH .. 86..\\ apyaya.n durmatiH kAle gurubhAraprapIDitaH . prapatanrAkShaso bhUmau nAnyAnhanyAtplava~NgamAn .. 87..\\ tasya tadvachana.n shrutvA rAjaputrasya dhImataH . te samAruruhurhR^iShTAH kumbhakarNaM plava~NgamAH .. 88..\\ kumbhakarNastu sa~NkruddhaH samArUDhaH plava~NgamaiH . vyadhUnayattAnvegena duShTahastIva hastipAn .. 89..\\ tAndR^iShTvA nirdhUtAnrAmo ruShTo.ayamiti rAkShasaH . samutpapAta vegena dhanuruttamamAdade .. 90..\\ sa chApamAdAya bhuja~NgakalpaM dR^iDhajyamugra.n tapanIyachitram . harInsamAshvAsya samutpapAta rAmo nibaddhottamatUNabANaH .. 91..\\ sa vAnaragaNaistaistu vR^itaH paramadurjayaH . lakShmaNAnucharo rAmaH sampratasthe mahAbalaH .. 92..\\ sa dadarsha mahAtmAna.n kirITinamarindamam . shoNitAplutasarvA~Nga.n kumbhakarNaM mahAbalam .. 93..\\ sarvAnsamabhidhAvanta.n yathAruShTa.n dishA gajam . mArgamANa.n harInkruddhaM rAkShasaiH parivAritam .. 94..\\ vindhyamandarasa~NkAsha.n kA~nchanA~NgadabhUShaNam . sravanta.n rudhiraM vaktrAdvarShameghamivotthitam .. 95..\\ jihvayA parilihyanta.n shoNitaM shoNitokShitam . mR^idnanta.n vAnarAnIka.n kAlAntakayamopamam .. 96..\\ ta.n dR^iShTvA rAkShasashreShThaM pradIptAnalavarchasaM . visphArayAmAsa tadA kArmukaM puruSharShabhaH .. 97..\\ sa tasya chApanirghoShAtkupito nairR^itarShabhaH . amR^iShyamANasta.n ghoShamabhidudrAva rAghavam .. 98..\\ tatastu vAtoddhatameghakalpaM bhuja~NgarAjottamabhogabAhum . tamApatanta.n dharaNIdharAbham uvAcha rAmo yudhi kumbhakarNam .. 99..\\ Agachchha rakSho.adhipamA viShAdam avasthito.ahaM pragR^ihItachApaH . avehi mA.n shakrasapatna rAmam ayaM muhUrtAdbhavitA vichetAH .. 100..\\ rAmo.ayamiti viGYAya jahAsa vikR^itasvanam . pAtayanniva sarveShA.n hR^idayAni vanaukasAm .. 101..\\ prahasya vikR^itaM bhIma.n sa meghasvanitopamam . kumbhakarNo mahAtejA rAghava.n vAkyamabravIt .. 102..\\ nAha.n virAdho viGYeyo na kabandhaH kharo na cha . na vAlI na cha mArIchaH kumbhakarNo.ahamAgataH .. 103..\\ pashya me mudgara.n ghora.n sarvakAlAyasaM mahat . anena nirjitA devA dAnavAshcha mayA purA .. 104..\\ vikarNanAsa iti mAM nAvaGYAtu.n tvamarhasi . svalpApi hi na me pIDA karNanAsAvinAshanAt .. 105..\\ darshayekShvAkushArdUla vIrya.n gAtreShu me laghu . tatastvAM bhakShayiShyAmi dR^iShTapauruShavikramam .. 106..\\ sa kumbhakarNasya vacho nishamya rAmaH supu~NkhAnvisasarja bANAn . tairAhato vajrasamapravegair na chukShubhe na vyathate surAriH .. 107..\\ yaiH sAyakaiH sAlavarA nikR^ittA vAlI hato vAnarapu~Ngavash cha . te kumbhakarNasya tadA sharIraM vajropamA na vyathayAM prachakruH .. 108..\\ sa vAridhArA iva sAyakA.nstAn piba~nsharIreNa mahendrashatruH . jaghAna rAmasya sharapravegaM vyAvidhya taM mudgaramugravegam .. 109..\\ tatastu rakShaH kShatajAnuliptaM vitrAsana.n devamahAchamUnAm . vyAvidhya taM mudgaramugravegaM vidrAvayAmAsa chamU.n harINAm .. 110..\\ vAyavyamAdAya tato varAstraM rAmaH prachikShepa nishAcharAya . samudgara.n tena jahAra bAhuM sa kR^ittabAhustumulaM nanAda .. 111..\\ sa tasya bAhurgirishR^i~NgakalpaH samudgaro rAghavabANakR^ittaH . papAta tasminharirAjasainye jaghAna tA.n vAnaravAhinI.n cha .. 112..\\ te vAnarA bhagnahatAvasheShAH paryantamAshritya tadA viShaNNAH . pravepitA~NgA dadR^ishuH sughoraM narendrarakSho.adhipasaMnipAtam .. 113..\\ sa kumbhakarNo.astranikR^ittabAhur mahAnnikR^ittAgra ivAchalendraH . utpATayAmAsa kareNa vR^ikShaM tato.abhidudrAva raNe narendram .. 114..\\ ta.n tasya bAhu.n saha sAlavR^ikShaM samudyataM pannagabhogakalpam . aindrAstrayuktena jahAra rAmo bANena jAmbUnadachitritena .. 115..\\ sa kumbhakarNasya bhujo nikR^ittaH papAta bhUmau girisaMnikAshaH . viveShTamAno nijaghAna vR^ikShA~n shailA~nshilAvAnararAkShasAMsh cha .. 116..\\ ta.n chhinnabAhu.n samavekShya rAmaH samApatanta.n sahasA nadantam . dvAvardhachandrau nishitau pragR^ihya chichchheda pAdau yudhi rAkShasasya .. 117..\\ nikR^ittabAhurvinikR^ittapAdo vidArya vaktra.n vaDavAmukhAbham . dudrAva rAma.n sahasAbhigarjan rAhuryathA chandramivAntarikShe .. 118..\\ apUrayattasya mukha.n shitAgrai rAmaH sharairhemapinaddhapu~NkhaiH . sa pUrNavaktro na shashAka vaktuM chukUja kR^ichchhreNa mumoha chApi .. 119..\\ athAdade sUryamarIchikalpaM sa brahmadaNDAntakakAlakalpam . ariShTamaindraM nishita.n supu~NkhaM rAmaH sharaM mArutatulyavegam .. 120..\\ ta.n vajrajAmbUnadachArupu~NkhaM pradIptasUryajvalanaprakAsham . mahendravajrAshanitulyavegaM rAmaH prachikShepa nishAcharAya .. 121..\\ sa sAyako rAghavabAhuchodito dishaH svabhAsA dasha samprakAshayan . vidhUmavaishvAnaradIptadarshano jagAma shakrAshanitulyavikramaH .. 122..\\ sa tanmahAparvatakUTasaMnibhaM vivR^ittadaMShTra.n chalachArukuNDalam . chakarta rakSho.adhipateH shirastadA yathaiva vR^itrasya purA purandaraH .. 123..\\ tadrAmabANAbhihataM papAta rakShaHshiraH parvatasaMnikAsham . babha~nja charyAgR^ihagopurANi prAkAramuchcha.n tamapAtayachcha .. 124..\\ tachchAtikAya.n himavatprakAshaM rakShastadA toyanidhau papAta . grAhAnmahAmInachayAnbhuja~NgamAn mamarda bhUmi.n cha tathA vivesha .. 125..\\ tasmirhate brAhmaNadevashatrau mahAbale sa.nyati kumbhakarNe . chachAla bhUrbhUmidharAsh cha sarve harShAchcha devAstumulaM praNeduH .. 126..\\ tatastu devarShimaharShipannagAH surAshcha bhUtAni suparNaguhyakAH . sayakShagandharvagaNA nabhogatAH praharShitA rAma parAkrameNa .. 127..\\ praharShamIyurbahavastu vAnarAH prabuddhapadmapratimairivAnanaiH . apUjayanrAghavamiShTabhAginaM hate ripau bhImabale durAsade .. 128..\\ sa kumbhakarNa.n surasainyamardanaM mahatsu yuddheShvaparAjitashramam . nananda hatvA bharatAgrajo raNe mahAsura.n vR^itramivAmarAdhipaH .. 129..\\ ##\end{multicols}## ## \medskip\hrule\medskip The files in this directory are revised versions of the digital files produced by Professor Muneo Tokunaga, Kyoto University, and copyrighted by him. I am grateful to Professor Tokunaga for his agreement to this use of his original files and for permitting the revised versions to be made publicly available. \\ Dr J. D. Smith ; email: jds10@cam.ac.uk ; http://bombay.oriental.cam.ac.uk/index.html \medskip\hrule\medskip ITRANS conversion questions to: Avinash Chopde \medskip\hrule\medskip Last updated on \today ; Send corrections to sanskrit@cheerful.com \end{document}