मुक्तिचिन्तामणि गायत्रीकवचम्
श्रीदेव्युवाच -
भगवन् सर्वलोकेश, वेदतत्त्वाधिसागर ।
सर्वज्ञ भैरवेशान, जगन्नाथ कृपानिधे ॥ १॥
कवचं देव गायत्र्याः, सर्वतत्त्वमयं परम् ।
मुक्तिचिन्तामणिं नाम, त्वया मे प्राङ्निवेदितम् ॥ २॥
मन्त्रगर्भं सुरैः पूज्यं, सर्वापत्तारणं विभो! ।
ब्रह्मवेधमयं ब्रूहि, यद्यहं तव वल्लभा ॥ ३॥
श्रीभैरव उवाच --
शृणु देवि ! प्रवक्ष्यामि, तव स्नेहाद् रहस्यकम् ।
कवचं तत्त्वभूतं ते, सर्वमन्त्रैक-विग्रहम् ॥ ४॥
मुक्तिचिन्तामणिं नाम, गायत्रीमन्त्र-विग्रहम् ।
मातृकाबीजनिलयं, व्याहृतिब्रह्मसम्मितम् ॥ ५॥
सर्वशक्तिमयं देवि ! सर्वारिष्टविमर्दनम् ।
महापातकविघ्नौघ-ब्रह्महत्यादिनाशनम् ॥ ६॥
विनियोगः-
ॐ अस्य श्रीकवचस्यापि, ऋषिः प्रोक्तः सदाशिवः ।
गायत्रीदेवता देवि, बीजं प्रणव ईरितः ॥ ७॥
लक्ष्मीशक्तिः शिवा भीमा कीलकं समुदाहृतम् ।
धर्मार्थकाममोक्षार्थे, विनियोगस्तु धारणे ॥ ८॥
एवं विनियुज्य-
ॐ अं शिरो मेऽवताद्देवी, गायत्री परमार्थदा ।
ॐ आं सौः मेऽवताद्देवी भालं वेदार्थसुन्दरी ॥ १॥
ॐ इं हसौः भ्रुवौ पातु, मम तन्त्रार्थसुन्दरी ।
ॐ ईं सौः नयने पातु मम व्याहृतिसुन्दरी ॥ २॥
ॐ उं ऐं मेऽवतात् कर्णौ, सदा भूर्लोकसुन्दरी ।
ॐ ऊं क्लीं मेऽवताद् गण्डौ श्रीभुवोलोकसुन्दरी ॥ ३॥
ॐ ऋं श्रीं मेऽवताद् नासां सा स्वर्लोकैकसुन्दरी ।
ॐ ऋं ह्रीं मेऽवतादोष्ठौ महर्लोकैकसुन्दरी ॥ ४॥
ॐ लृं क्लीं मेऽवताद्दन्ताञ्जनलोकैकसुन्दरी ।
ॐ लृं ग्लौं मेऽवताज्जिह्वां तपोलोकैकसुन्दरी ॥ ५॥
ॐ एं गां पातु मे वक्त्रं सत्यलोकैकसुन्दरी ।
ॐ ऐं यं पातु मे कण्ठं सदाभुवनसुन्दरी ॥ ६॥
ॐ ॐ त्रीं पातु मे स्कन्धौ, सदा ब्रह्माण्डसुन्दरी ।
ॐ औं श्रीं पातु मे बाहू सदा सर्वाङ्गसुन्दरी ॥ ७॥
ॐ अं श्रीं पातु मे हस्तौ, सदा सर्वार्थसुन्दरी ।
ॐ अः ह्रीं पातु मे वक्षः सदा देवेन्द्रसुन्दरी ॥ ८॥
ॐ कं श्रीं पातु मे पृष्ठं, सदा दानवसुन्दरी ।
ॐ खं श्रीं पातु मे पार्श्वौः श्रीविद्याधरसुन्दरी ॥ ९॥
ॐ गं ह्रीं पातु मे कुक्षी, अप्सरोलोकसुन्दरी ।
ॐ घं ऐं पातु मे नाभिं यक्षलोकैकसुन्दरी ॥ १०॥
ॐ ङ प्रिं मेऽवतान्मेढ्रं, रक्षोलोकैकसुन्दरी ।
ॐ चं स्त्रीं मेऽवताच्छिश्नं सदा गन्धर्वसुन्दरी ॥ ११॥
ॐ छं हां पातु मे ऊरू, सदा गुह्यकसुन्दरी ।
ॐ जं स्वा पातु मे जानू सिद्धलोकैकसुन्दरी ॥ १२॥
ॐ झं ह्रीं पातु मे तत्र पृथुलं मांस-सञ्चयम् ।
ॐ ञं ऐं पातु मे तत्र दृढमस्थिचयं सदा ॥ १३॥
ॐ टं स्त्रीं पातु मे जङ्घे भूतलोकैकसुन्दरी ।
ॐ ठं प्रिं पातु मे गुल्फो नागलोकैकसुन्दरी ॥ १४॥
ॐ डं ऐं पातु मे पादौ मर्त्यलोकैकसुन्दरी ।
विस्मारितं च तत्स्थानं यत्स्थानं नामवर्जितम् ॥ १५॥
ॐ ढं ह्रीं पातु तत्सर्वं वपुस्त्रिपुरसुन्दरी ।
ॐ णं ह्रीं पूर्व इन्द्रोऽव्यात् ॐ तं श्रीं अग्निरग्रतः ॥ १६॥
ॐ थं ह्रीं दक्षिणे धर्मो, ॐ दं श्रीं नैऋत्यां स्वतः ।
ॐ धं श्रीं श्री वरुणः पातु पश्चिमे मां जलेश्वरः ॥ १७॥
ॐ नं श्रीं वायुतो वायुर्वायव्वे मां सदाऽवतु ।
ॐ पं श्रीं मामुदरे पातु कुबेरोयक्षराट् सदा ॥ १८॥
ॐ फं यं मामीश्वरः पातु स्वयमीशाननायकः ।
ॐ बं गां ऊर्ध्वमात्मभूर्भगवान् सर्वदाऽवतु ॥ १९॥
ॐ भं ग्लौं पातु मां विष्णुरधस्तात् सर्वदा हरिः ।
ॐ मं भै मे गुरुः प्रातः ॐ यं श्रीं मां मध्यवासरे ॥ २०॥
ॐ रं ह्रीं मेऽवतात् सायं परात्पर-गुरुस्तथा ।
ॐ लं क्लीं मां निशीथेऽव्यात् परमेष्ठि गुरुः सदा ॥ २१॥
ॐ वं ऐं मां निशीथान्ते पातु साधक-नायकी ।
ॐ शं श्रीं मां भगवती ब्रह्मरूपा दिनेऽवतु ॥ २२॥
ॐ षं ह्रीं मां जगन्माता विष्णुरूपा सदाऽवतु ।
ॐ सं ऐं मां वेदमाता शिवरूपा सदाऽवतु ॥ २३॥
ॐ ह्रं श्रीं मां चक्रतः पातु गायत्री चक्रनायकी ।
ॐ (मूलं) लं क्ष रूपं मां पायात् सदा सद्ब्रह्मनायकी ॥ २४॥
लक्ष्मीर्लक्ष्मीं सदा पातु, कीर्तिं कीर्तिः सदाऽवतु ।
धृतिं-धैर्यं सदा पातु धन्या भाग्यं ममाऽवतु ॥ २५॥
स्थितं स्थिता सदा पातु, शान्तिः शान्तिं प्रयच्छतु ।
विभा दीप्तिं सदा पातु मतिर्बुद्धिं ममाऽवतु ॥ २६॥
गतिर्गतिं च मे पातु, भ्रान्तिर्भ्रान्तिं सदाऽवतु ।
नतिर्नतिं च मे पातु वाणी वाणीं प्रयच्छतु ॥ २७॥
सेना सेनाधिपत्यं मे, शोभा शोभां प्रयच्छतु ।
क्रियादेवी क्रियासिद्धिं नुतिर्नुतिं प्रयच्छतु ॥ २८॥
एताः षोडशपत्रस्थाः, पान्तु मां सर्वतोभयात् ।
ब्राह्मी पूर्वदले पातु वह्नौ नारायणी तथा ॥ २९॥
दक्षिणे पातु मां चण्डी, नैऋते शाम्भवी तथा ।
पश्चिमेऽपराजिताऽव्यात्कौमारीवायुकोणतः ॥ ३०॥
वाराही चोत्तरे पातु, ईशाने नारसिंहिका ।
रुरुः सङ्ग्रामतः पातु चण्डो भूपभयात् सदा ॥ ३१॥
करालोऽव्यात् श्मशाने-मां संहारोऽव्यात् समुद्रतः ।
भीषणः पातु दुर्भिक्षात् कालाग्निः कालपाशतः ॥ ३२॥
उन्मत्तः पातु मां चौरात् क्रोधोऽव्यान्मां विपत्तितः ।
एते सशक्तिकाः पान्तु वसुपत्रेषु भैरवाः ॥ ३३॥
सरस्वती गिरं पातु, सती सत्यं सदाऽवतु ।
दुर्गा दुर्गतितो रक्षेत् सावित्री वसु रक्षतु ॥ ३४॥
श्रीब्रह्मवादिनी ज्ञानं श्रीमतीं श्रियमुत्तमाम् ।
कुब्जिका च कुलं क्षिप्रं पाशं संसारबन्धनात् ॥ ३५॥
तारिणी चारितो रक्षेद् ध्रुवं मां विश्वमङ्गला ।
बहिर्दशार-चक्रस्था पातु मां सर्वतः सदा ॥ ३६॥
त्रिपुरा पातु मां नित्यं, कालिकाऽवतु मां सदा ।
तारा मां पातु सततं सखी च सर्वदाऽवतु ॥ ३७॥
बगला पातु मां नित्यं, बाला मां पातु सर्वतः ।
बैखरी पातु मां नित्यं, देवी तुर्या सदाऽवतु ।
छिन्नशीर्षावतान्नित्यं, पातु मां भुवनेश्वरी ।
अन्तर्दशारचक्रस्था देवता पातु मां सदा ॥ ३९॥
गङ्गा मां पावनं पातु, यमुना पातु सर्वदा ।
सरस्वती च मां पातु त्रिकोणस्थाश्च देवताः ॥ ४०॥
मूलविद्या च मां पातु, गायत्री त्रिपदास्तवा ।
चतुर्मुखः शिवः पातु पातु पद्मासनः प्रभुः ॥ ४१॥
अक्षसूत्रं च मां पातु, पद्मं पातु शिवप्रियः ।
त्रिशूलं सर्वदा पातु लगुडं पातु सर्वदा ॥ ४२॥
मूलं च सर्वदा पातु चतुर्विंशाक्षरात्मकम् ।
सर्वत्र सर्वदा पातु परमार्थाधिदेवता ॥ ४३॥
इति मन्त्रमयं दिव्यं कवचं देव-दुर्लभम् ।
गायत्र्यास्त्रिपदा देव्या लयाङ्गनिलयं परम् ॥ ४४॥
मूलविद्यामयं ब्रह्म, विद्यानिधिमयं परम् ।
सर्वदेवप्रियं मुक्तेः साधनं भुक्ति-वर्धनम् ॥ ४५॥
मुक्ति-चिन्तामणिर्नाम गायत्री-तत्त्वकारिणी ।
मारणं सर्व-शत्रूणां वारणं सकलापदाम् ॥ ४६॥
तारणं च भवाम्भोधेः सर्वैश्वर्यैककारणम् ।
र वौ यो ह्यष्टगन्धेन लिखेद् भूर्जे महेश्वरि ! ॥ ४७॥
श्वेतसूत्रेण संवेष्ट्य सौवर्णेनाथ वेष्टयेत् ।
पञ्चगव्येन संशोध्य गायत्रीरूपेण स्मरेत् ॥ ४८॥
तामर्चयेन्महादेवि ! विद्यया यन्त्रराजवत् ।
मकारैः पञ्चभिर्गोप्यर्महार्चनक्रमेश्वरः ॥ ४९॥
यथार्थतस्तत् सम्पूज्य गुटिं भोगापवर्गदाम् ।
बध्नीयात् कण्ठदेशे तु सर्वसिद्धिः प्रजायते ॥ ५०॥
शिरःस्था गुटिका देवि राजलोक-वशङ्करी ।
भूतस्था गुटिका देवि ! रणे विजयदायिनी ॥ ५१॥
कुक्षिस्था रोगशमनी, वक्षःस्था पुत्र-पौत्रदा ।
कण्ठस्थैश्वर्यदा लोके सर्व-सारस्वत-प्रदा ॥ ५२॥
इत्येवं कवचं देवि! गायत्रीतत्त्वमुत्तमम् ।
गुह्यं गोप्यतमं देवि! गोपनीयं स्वयोनिवत् ॥ ५३॥
यह कवच अनेक महत्त्वपूर्ण तत्त्वों से परिपूर्ण है । इसमें समस्त
शरीरावयवों की रक्षा के लिए गायत्री स्वरूप में ही व्याप्त महादेवियों
और प्रमुख देवों के स्मरण के साथ-साथ बहुत-से बीज-मन्त्रों
का योग करके रक्षा की प्रार्थना की गई है । वस्तुतः साधना में आने
वाले बाह्य- विघ्नों और आन्तरिक आपदाओं से बचने के लिए यह अभेद्य
मणिमय कवच है ।
इसका पुरश्चरण अथवा प्रमुख पर्व, ग्रहणादि के समय पाठ करके
इसे अष्टगन्ध से भूर्जपत्र पर लिखे और श्वेत कच्चे सूत से उसे
लपेट कर सोने के ताबीज में रखे । तदनन्तर पञ्चगव्य से स्नान
कराये और साक्षात् गायत्री माता का स्वरूप मानकर उसकी यन्त्रार्चना
के समान ही अर्चना करे । तदनन्तर शरीर के अवयव-कण्ठ,
भुजा, कटि आदि में धारण करे तो उसे ऐश्वर्य, सारस्वत ज्ञान,
पुत्र-पौत्र और दीर्घायु प्राप्त होते हैं ।
इति श्रीरुद्रयामले तन्त्रे मुक्तिचिन्तामणि गायत्रीकवचं समाप्तम् ।
Proofread by Aruna Narayanan