नारदप्रोक्तं शिवार्चनमहिमवर्णनम्
साधु साधु महाप्राज्ञ चिरञ्जीव शिवं व्रज ।
भज मृत्युञ्जयं भक्त्या जय मृत्युं शिवार्चनैः ॥ १०॥
धन्योऽसि कृतकृत्योऽसि कृतकृत्यतमः श्रिया ।
आदृतोऽसि महाशैव भूतिरुद्राक्षवत्तया ॥ ११॥
जातमात्रस्य या बुद्धिः महादेवार्चने तव ।
सा तावन्नाद्भुता सायं दृष्टं लिङ्गं त्वया यतः ॥ १२॥
तल्लिङ्गदर्शनोत्पन्नपुण्येनैव शिवार्चनम् ।
अधुना भक्तिरुत्पन्ना सद्यः स्वर्गापवर्गदा ॥ १३॥
अद्यप्रभृति न त्याज्यं शिवलिङ्गार्चनं त्वया ।
न त्याज्यं सहसा बाल भस्मरुद्राक्षभूषणम् ॥ १४॥
शिवार्चनेन कालोऽयं नेयः कल्याणदो यतः ।
व्यर्थकालापनयनं न कार्यं ज्ञानिना त्वया ॥ १५॥
आयुः शिवार्चनेनैव यदि क्षीणं भविष्यति ।
तदा ज्ञानं च सफलं तदाऽऽयुरपि सार्थकम् ॥ १६॥
ज्ञानेनाज्ञानमात्रस्य विनाशे सति सर्वथा ।
शिवार्चनार्थं यत्नस्तु कर्तव्यस्तेन मुच्यते ॥ १७॥
यावद्भूमौ भवेज्जीवः तावद्भ्रमति सर्वथा ।
संसारघोरनरके पापनक्रग्रहाकुले ॥ १८॥
ज्ञानमात्रं च यत्तुल्यं तुच्छजन्तुसमाश्रितम् ।
तादृशं ज्ञानमन्येषां न मुक्त्यर्थं प्रजायते ॥ १९॥
पतङ्गानां न किं ज्ञानं तत् किं मोक्षस्य साधनम् ।
मोक्षसाधनभूतं तु ज्ञानमन्यद्विलक्षणम् ॥ २०॥
येन ज्ञानेन मुक्तिः स्यात् तज्ज्ञानाभ्यसनात् परम् ।
मुक्तो भवति तज्ज्ञानं केवलं शिवपूजया ॥ २१॥
देवोत्तमोत्तमत्वेन ज्ञाते सति महेश्वरे ।
तज्ज्ञानादेव मुक्तिः स्यात् तज्ज्ञानं च शिवार्चनम् ॥ २२॥
धर्माधर्मतया ज्ञानं श्रीमहादेवपूजनम् ।
तेन मुक्तिर्भवत्येव स्वर्गभोगाश्च सर्वथा ॥ २३॥
भक्त्या शङ्करमभ्यर्च्य यः स्वर्ग नाभिवाञ्छति ।
तस्यापि भवति स्वर्गोऽप्यपवर्गो न संशयः ॥ २४॥
स्वर्गार्थमपि चेद्भक्त्या शङ्कराराधकस्तदा ।
अपवर्गो भवत्येव स्वर्गोऽप्यत्र न संशयः ॥ २५॥
स्वर्गापवर्गदं यस्मात् लिङ्गे शङ्करपूजनम् ।
तत् तत् फलमदत्वा तु न तिष्ठत्येव सर्वथा ॥ २६॥
शिवलिङ्गार्चनाकारो यः कल्पतरुरुत्तमः ।
स सर्वकलदो नित्यं भवत्येव न संशयः ॥ २७॥
रूपलावण्यसम्पन्नाः तरुणीगणकोटयः ।
आसन्ना एव तस्य स्युः यः शिवाराधनप्रियः ॥ २८॥
दिव्यतुङ्गतुरङ्गाणां कोटयः समुपस्थिताः ।
भवन्त्येव न सन्देहः शिवलिङ्गार्चकाङ्गणे ॥ २९॥
उपस्थिताः सर्वदापि मत्तमातङ्गकोटयः ।
यः शिवाराधनोद्युक्तः तद्गृहद्वारमण्टपे ॥ ३०॥
सुरास्तद्वशमायान्ति यः शिवाराधनोत्सुकः ।
तिष्ठन्ति देवाः सततं शिवाराधकमन्दिरे ॥ ३१॥
शिवज्ञानं समासाद्य यः शिवार्चनतत्परः ।
तद्दर्शनेन मुक्तिः स्यात् स यस्माच्छङ्करप्रियः ॥ ३२॥
शाम्भवैः सह संलापोऽप्यघकोटिविनाशकः ।
शाम्भवानां दर्शनं च शङ्करस्यैव दर्शनम् ॥ ३३॥
शाङ्करो दुर्लभो लोके शिवपूजाऽपि दुर्लभा ।
दुरात्मनां तथा बुद्धिः कुतः स्याद् शिवपूजने ॥ ३४॥
किं वाऽन्यदुच्यते बाल शाङ्करेणाऽपि भोजनम् ।
कृतं हि शिवविद्यायां ततः साऽतीव दुर्लभा ॥ ३५॥
शिवविद्या महाविद्या विद्यानां परमा मता ।
तस्याः सङ्गोपनं तेन कृतमित्यत्र नाद्भुतम् ॥ ३६॥
सा तु विद्या प्रयत्नेन पार्वत्या स्कन्दसन्निधौ ।
प्राप्ता शिवप्रसादेन स्कन्देनापि महेश्वरात् ॥ ३७॥
आराधितः शङ्करोऽपि स्कन्देन शिवयाऽपि च ।
ताभ्यामुक्ता महाविद्या भुक्तिमुक्तिप्रदायिनी ॥ ३८॥
अनन्तयत्नलब्धा सा महाविद्या महात्मना ।
महादेवेन दत्तेति महागौर्या मुहुर्मुहुः ॥ ३९॥
सा या तु मूलविद्याऽस्ति शिवविद्या शिवात्मिका ।
सा दुर्लभा न कस्यापि सा स्फुरत्यपि सर्वथा ॥ ४०॥
तद्विद्यासाधनीभूतं शङ्कराराधनं परम् ।
अशाङ्कराराधकस्य दुर्लभं खलु दृश्यते ॥ ४१॥
यद्दुर्लभमिति ज्ञानं तदेव सुलभं भवेत् ।
शिवार्चनेन तत्तस्मात् सर्वसिद्धिप्रदायकम् ॥ ४२॥
शिवार्चनेन लोकेषु को वा मुक्तो न जायते ।
तत्र तावन्न विश्वासो भविष्यति दुरात्मनाम् ॥ ४३॥
महेशार्चनमाहात्म्यं न विजानन्ति मानवाः ।
अत एव पतन्त्येते नरकेषु न संशयः ॥ ४४॥
शिवार्चनपरित्यागः सर्वथा पापसाधनम् ।
तेन पापेन यात्येव नरकं दुष्करं परम् ॥ ४५॥
अयत्नेन प्रयत्नेन नरकं प्रति मानवाः ।
अहो न नीरमप्यल्पं न च यच्छति पल्लवम् ॥ ४६॥
पुष्पं वा देवदेवाय लिङ्गरूपाय सर्वदा ।
सुलभान्येव पत्राणि जलानि विमलान्यपि ॥ ४७॥
सर्वभावेन यो भावो भावपूजनतत्परः ।
भवे भवेऽपि न भवेत् स भूयो (भूतो)न भविष्यति ॥ ४८॥
कः शङ्करज्ञानरसं विहायाऽपि रसान्तरम् ।
स तावदज्ञो विज्ञेयः संज्ञया विद्ययाऽपि वा ॥ ४९॥
अवज्ञायाः परं स्थानं शङ्करानर्चको जनः ।
तुष्यत्येव महादेवः केवलं तदनुज्ञया ॥ ५०॥
अवज्ञापात्रभूतस्याप्यवज्ञां यस्तु मोहतः ।
न करिष्यति तं तावत् पातयत्येव पातके ॥ ५१॥
कृत्वा पापान्यनन्तानि सकृद्वा यः शिवं स्मरेत् ।
स धूतपाप इत्येव विज्ञेयो मुनिसत्तमैः ॥ ५२॥
मुनीनामपि वन्द्यः स्यान्महादेवपरायणः ।
वन्द्यो नारायणादीनां सुराणामपि सर्वथा ॥ ५३॥
शिवार्चनपरो लोके वन्द्यः पूज्यश्च सर्वथा ।
तत्पूजया परं सर्वे मुक्ता इत्यवधारणा ॥ ५४॥
महादेवोऽपि तं दृष्ट्वा तुष्टो भवति मानवम् ।
यो भक्त्या लिङ्गपूजायां निरतः सर्वसाधनैः ॥ ५५॥
सकृद्वा प्रणमेद्यस्तु शङ्करं भक्तिपूर्वकम् ।
तस्य पापानि नश्यन्ति स एव पुरुषर्षभः ॥ ५६॥
धन्यं कृतार्थं तं मन्ये कृतकृत्योत्तमोत्तमम् ।
यः क्षणं वा महादेवं लिङ्गे पूजयति प्रभुम् ॥ ५७॥
भस्मोद्धूलितसर्वाङ्गो रुद्राक्षाभरणान्वितः ।
यो नार्चयति गौरीशं स पातकगणाश्रयः ॥ ५८॥
शिवार्चनाग्निसन्दग्धाः पापपर्वतकोटयः ।
तस्याशक्यं न लोकेऽस्मिन् सर्वथा नृपबालक ॥ ५९॥
भाग्यबुद्धिः प्रवृद्धा स्यात् श्रीमहादेवपूजया ।
दुर्लभं दुर्लभं यस्मात् श्रीमहादेवपूजनम् ॥ ६०॥
प्रातः काले महादेवं भस्मरुद्राक्षभूषणम् ।
अभ्यर्च्य लिङ्गरूपं त्वं मुच्यसे नात्र संशयः ॥ ६१॥
कालत्रयेऽपि कर्तव्यं शिवलिङ्गार्चनं बुधैः ।
मध्ये मध्येऽपि कर्तव्यं विरतिस्तस्य नोचिता ॥ ६२॥
यस्य स्याद्विरतिर्दैवात् श्रीमहादेवपूजने ।
स न संसारपापेभ्यो मुच्यते नात्र संशयः ॥ ६३॥
पापार्णवसमाकीर्णो न लिङ्गार्चनतत्परः ।
लिङ्गार्चनपरित्यागात् पुनश्चाघं (पुनः सापि)भविष्यति ॥ ६४॥
शिवलिङ्गार्चनं मन्ये महापातकनाशनम् ।
तन्न जानन्ति सहसा नरा वानरवृत्तयः ॥ ६५॥
येषां नराणां पुण्यानि बहूनि विविधान्यपि ।
तेषामेव भवेद्धर्मः शिवलिङ्गसमर्चने ॥ ६६॥
शिवार्चने न यस्यास्ति विश्वासो मुक्तिदायकः ।
स एव साध इत्येव ज्ञातव्यो मुनिभिर्नृप ॥ ६७॥
शिवार्चनं विना भूप न पेयं जलमादरात् ।
न भोक्तव्यं च सहसा ताम्बूलस्य च चर्वणम् ॥ ६८॥
यदेव स्वोपभोगार्थं पवित्रं वस्तु तन्मुदा ।
निवेद्य शम्भवे पश्चात् स्वभोगाय प्रकल्पयेत् ॥ ६९॥
- -
मृत्युर्बिभेति भीतास्ते कालस्यापि भटाः सदा ।
मृत्युञ्जयार्चनं दृष्ट्वा जलैरपि फलैरपि ॥ ९१॥
कल्याणान्यनुधावन्ति कल्याणपतिपूजया ।
सर्वकल्याणनाथोऽयं मङ्गलापतिपूजया ॥ ९२॥
स सर्वमङ्गलाकान्तः सर्वमङ्गलसंश्रयः ।
सर्वमङ्गलदाता च शिवभक्ताय केवलम् ॥ ९३॥
आलस्येनापि यः कुर्यान्महादेवस्य पूजनम् ।
स तरत्येव संसारमहापद्धोरसागरात् ॥ ९४॥
सुलभं च महेशस्य पूजनं शाम्भवस्य तु ।
अशाम्भवानां कठिनं तत्र नाधिकृतोऽपि सः ॥ ९५॥
शैवत्वमङ्गं शिवपूजनेषु मुख्यं न तेनापि विना शिवार्चा ।
अन्यच्च तत्साधनमस्तु तत्तु मुख्यं तदेवेत्यवधारितं हि ॥ ९६॥
तेनाधिकारे सति सर्वदापि शिवार्चनं तेन कृतं प्रयत्नात् ।
सर्वार्थसिद्ध्यै भवतीति मन्ये स एव धन्यो भुवनत्रयेऽपि ॥ ९७॥
शैवेन दत्तं फलमम्बु पत्रं शुष्कं नवं वा त्रुटितं क्षतं वा ।
गृह्णाति शम्भुः शिरसा ददाति तस्मै फलान्यप्यमितानि नित्यम् ॥ ९८॥
यो विश्वस्य महेश्वरं त्रिनयनं लिङ्गे समभ्यर्चयेत्
भक्त्या भूतिविभूषितोऽतिमुदितो रुद्राक्षभूषाश्रयः ।
तत्पादाम्बुजरेणुभिर्जगदिदं पूतं सुराः पावनाः
सर्वे विष्णुचतुर्मुखप्रभृतयः तस्मात् स धन्यः सदा ॥ ९९॥
॥ इति शिवरहस्यान्तर्गते नारदप्रोक्तं शिवार्चनमहिमवर्णनं सम्पूर्णम् ॥
- ॥ श्रीशिवरहस्यम् । हराख्यः तृतीयांशः । उत्तरार्धम् । अध्यायः ५ -
राजकुमारनारदसंवादे शिवपूजामहिमवर्णनम् । १०-९९॥
- .. shrIshivarahasyam . harAkhyaH tRRitIyAMshaH . uttarArdham . adhyAyaH 5 -
rAjakumAranAradasaMvAde shivapUjAmahimavarNanam . 10-99..
Proofread by Ruma Dewan