सिद्धान्तसारोपनिषत्
भद्रं कर्णेभिः-इति शान्तिः
प्रथमावरणम् ।
अथ भारद्वाजः कुमारं पप्रच्छ । भगवन् मे ब्रूहि
परमतत्त्वकैलासरहस्यम् । तद्गुह्यमुवाच स्कन्दः ।
साधु पृष्टं सर्वं निवेदयामि यथाज्ञातं मया ।
हे भारद्वाज शृणु वाक्यमेतत् । परमकैवल्यः स एव कैलासः ।
ईश्वरकृपया परमपरिपक्वचित्ता जानन्ति । नान्ये जानन्ति
गुह्यमिदमनिर्वाच्यममितबोधसागरममितानन्दसमुद्रमखण्डानन्द-
रूपन्निरवयवं निराधारं निर्विकारं निरञ्जनमनन्तं
ब्रह्मानन्दसमष्टिकन्दं तैरानन्दपुरुषैश्चिद्रूपैरधिष्ठितं
ब्रह्मानन्दमयानन्तनिरतिशयानन्दसागराकारमात्मसमानानन्द-
विभूतिपुरुषानन्तानन्दमण्डितं नित्यमङ्गलमनन्तविभवम् ।
ब्रह्मानन्दमयानन्तप्राकारप्रासादतोरणविमानोपवनावलीभिर्ज्वल-
च्छिखरैरुपलक्षितो
निरुपमनित्यनिरवद्यनिरतिशयनिरवधिकब्रह्मानन्दाचलो
विराजते । तदुपरि ज्वलति निरतिशयानन्ददिव्यतेजोराशिः ।
तदभ्यन्तरसंस्थाने शुद्धबोधानन्दलक्षणं विभाति ।
तदन्तराले चिन्मयवेदिकाऽऽनन्दवेदिकाऽऽनन्दवनविभूषिता ।
तत्र वेदकल्पतरुवनं यज्ञकल्पतरुवनं योगकल्पतरुवनम् ।
तदभ्यन्तरे अमिततेजोराशिस्वात्मज्योतिर्ज्वलति ।
तत्र परममङ्गलासनं विराजते । तस्योपरि
समासीनानन्तपरिपालकनन्द्यादिगणपाः सन्ति । अनन्तोत्कटजलदमण्डलं
निरतिशयदिव्यतेजोमण्डलवृन्दाकारपरमानन्दशुद्ध-
बोधस्वरूपमनन्तानन्दसौदामिनीपरमविलासं
निरतिशयानन्तपरमानन्दपारावारजालम् ॥
इति प्रथमावरणम् ।
द्वितीयावरणम् ।
तन्मध्ये कल्याणाचलो विभाति ।
अनन्तानन्दपर्वतशिखरैरभिव्याप्तमनन्तबोधानन्दव्यूहैरभितस्ततं
ब्रह्मविद्याप्रवाहैरानन्दरसनिर्भरैः
क्रीडानन्दपर्वतैरनन्तैरभिव्याप्तं
ब्रह्मविद्यामयैरनन्तप्राकारैरानन्दामृतमयैर्दिव्यगन्धैः
स्वभावरिन्मयैरनन्तब्रह्मवनैरतिशौभितमपरब्रह्मविद्या-
साम्राज्याधिदैवतमनन्तमोक्षसाम्राज्याद्वितीयमेकं
परमकल्याणमनन्तविभवममितबोधानन्दाचलोपरिस्थितं
शुद्धबोधमयानन्तप्रासादैः
संवृतमानन्दमयानन्तविमानावलीभिर्विराजितमत्याश्चर्यानन्त-
विभूतिसममनन्तशुद्धानन्दपरिघैः
समावृतमनन्तदिव्यतेजोज्वालाजालैरभितोऽनिशं
प्रज्वल्यन्तमत्याश्चर्यानन्तविभूतिसमष्ट्याकारमानन्द-
रसप्रवाहैरलङ्कृतममितविज्ञानतरङ्गिण्याः प्रवाहैरतिमङ्गलं
ब्रह्मतेजोविशेषाकारैरनन्तब्रह्मवनैरभितस्ततं
ब्रह्मविद्याकल्पतरुवनैः सुशोभितं बोधकल्पतरुवनैः
परिवेष्टितमनन्तनित्यमुक्तैरभिव्याप्तं
तदभ्यन्तरेऽनन्तदिव्यमङ्गलासनं विराजते । तदुपरि
नित्यज्ञानानन्दरूपा अद्वैतशिवपूजकास्तिष्ठन्ति ॥
इति द्वितीयावरणम् ।
तृतीयावरणम् ।
तन्मध्ये चिदानन्दाचलो विभाति । तदुपरि ब्रह्मतेजोमयानन्तशिखराः
सन्ति । तत्र ब्रह्मविद्यामयानन्तपरिघाः सन्ति ।
वाचामगोचरानन्तचिन्मयानन्दवनैः परिवेष्टितं
ब्रह्मकल्पतरुवनैः समावृतं अमुतकल्पतरुवनैरुपशोभितं
ब्रह्मतेजोमयानान्दरसप्रवाहैरतिशोभितं ब्रह्मविद्यातरङ्गिण्याः
प्रवाहैः सुमङ्गलं निरतिशयानन्तदिव्यानन्दतेजोज्वालाराशिमण्डलं
ज्वलति । परमानन्दमयानन्तविमानावलिभिः
सङ्कुलमनन्तचिन्मयप्रासादजालसङ्कुलमनन्तब्रह्मानन्दानुभव-
पताकाध्वजतोरणैरलङ्कृतमनन्तनित्यमुक्तैरभिव्याप्तं
तदभ्यन्तरसंस्थानेऽनन्तचिन्मयासनं विराजते । तस्योपरि
नित्यशुऽद्धबुद्धमुक्तशिवैक्यभक्तास्तिष्ठन्ति ॥
इति तृतीयावरणम् ।
चतुर्थावरणम् ।
तन्मध्येऽमितबोधानन्दाचलो विभाति । तदुपरि
परमकैवल्यानन्दरूपानन्तशिखराः सन्ति । तत्र
परमानन्दामुतमयैर्दिव्यानन्तप्राकारो ज्वलति । दिव्यगन्धैः
स्वभावचिन्मयैरनन्तब्रह्मवनैरतिशोभितमानन्दकल्पतरुव-
नैरावृतं मुक्तिकल्पतरुवनैः सुशोभितं
पारावारानन्दरसनिर्भरैरतिशोभितं
स्वात्मानन्दानुभवतरङ्गिण्याः प्रवाहैरतिमङ्गलं
परमकल्याणमनन्तविभवममिततेजोराश्याकारमनन्तब्रह्मतेजोराशि-
समष्ट्याकारमनन्तदिव्यतेजोज्वालाजालैरभितोऽनिशं
प्रज्वलितमनन्तदिव्यापारब्रह्मविद्यासाम्राज्याधिदैवतममोघ-
निजमन्दकटाक्षचिदानन्दमयानेकप्रासादविशेषैः परिवेष्टितं
ब्रह्मविद्यामयैरनन्तप्रकारानन्दामृरतदिव्यमङ्गलविमानैः
सुशोभितं चिद्रूपविलासनिभचिन्मयासनं विराजते । अधितिष्ठन्ति
तिजोराशिं तदन्तर्गतदिव्यतेजोविशेपमखिलपवित्राणां परमं
पवित्रं चिद्रूपपरानन्तनित्यमुक्तैभिव्याप्तं सच्चिदानन्दरूपाः
शिवात्मैक्योपासकाः ॥
इति चतुर्थावरणम् ।
पञ्चमावरणम् ।
अनन्तानन्दपर्वतैः परमकौतुकमाभाति । तदुपरि
ज्वलति निरतिशयानन्ददिव्यतेजोराशिमण्डलम् ।
चिदानन्दमयानन्तप्राकारविशेषैः
परिवेष्टितम् । तच्च परमकल्याणविलासविशेषम् ।
तदखण्डदिव्यतेजोमण्डलाकारं परमानन्दसौदामिनीचयोज्ज्वलम् ।
तच्चामितपरमतेजःपरमविहारसंस्थानविशेषं
परमतेजोमण्डलविशेषं परमानन्दामृतब्रह्मविद्यामयानन्तसमुद्रं
चिदानन्दतरङ्गाकारम् । तन्मध्ये
अनन्तदिव्यतेजःपर्वतसमष्ट्याकारमपरिच्छिन्नानन्तशुद्धबोधानन्दमण्डलं
वाचामगोचरानन्दब्रह्मतेजोराश्याकारमनन्तशिखरोज्ज्वलमखण्ड-
तेजोमण्डलविशेषं नित्यानन्दमूर्तिमद्भिः परममङ्गलैः
परिधीकृतमपरिछिन्नानन्दसागराकारं
ब्रह्मानन्दरसक्रीडावनैः सुशोभितमनन्तसहस्रानन्दप्राकारैः
समुज्ज्वलितं मुक्तिकल्पतरुवनैः परिवेष्टितं
विभूतिकल्पतरुवनैरभितस्तमनन्तानन्द-
विमानजालसुंलमनन्तबोधसौधविशे-
षैरभितोऽनिशं प्रज्वलितं क्रीडानन्तमण्डपविशेषैर्विशेषितं
बोधानन्दमयानन्तपरमछत्रध्वजचामरवितानतोरणैरलङ्कृरतं
शुद्धानन्दविशेषसमष्टिमण्डलविशेषानन्तप्रासादोन्नतोज्ज्वलमखण्ड-
चिद्धनानन्दविशेषं परमानन्दव्यूहैर्नित्यमुक्तैरभितस्ततमनन्त-
दिव्यतेजःपर्वतसमष्ट्याकारपरिच्छिन्नानन्तशुद्धबोधानन्दमण्डलं
परमानन्दलहरीवनशोभितमसङ्ख्याकानन्दसमुद्रमनन्तज्वाला-
जालैरलङ्कृतं चिदानन्दतरङ्गिण्याः प्रवाहैरतिमङ्गलं
स्वात्मानन्दानुभवामृतकल्लोलरसप्रवाहैरलङ्कृतं
स्वप्रकाशानन्तानन्दतेजोज्वालाजालैरावृरतम् । तदभ्यन्तरे
चिन्मयानन्दासनमुज्ज्वलम् । तदुपरि विभात्यखण्डानन्दतेजोमण्डलम् ।
तदभ्यन्तरसमासीनाः आनन्दसागरनित्यतृरप्ताः शिवाद्वैतोपासकाः
स्वात्मलिङ्गार्चकास्तिष्ठन्ति । निरतिशयदिव्यतेजोमण्डलाकारा
आनन्दघनसागराः परमकैवल्यस्वरूपानन्तगणाः परिसेवन्ते ॥
इति पञ्चमावरणम् ।
षष्ठावरणम् ।
परमचिद्विलाससमष्ट्याकारं निर्मलं निरवद्यं
निराश्रयमतिनिर्मलानन्तकोटिरविप्रकाशैकोज्ज्वलमनन्तोपनिषदर्थ-
स्वरूपमखिलप्रमाणातीतं
मनोवाचामगोचरं नित्यमुक्तस्वरूपं कैवल्यानन्दरूपं
परमानन्दलक्षणापरिच्छिन्नानन्तज्योतिः शाश्वतं शश्वद्विभाति ।
तदभ्यन्तरसंस्थानेऽमितानन्दचिद्रूपाचलमखण्डपरमानन्दविशेषं
बोधानन्दमहोज्ज्वलमनन्तचित्सागरकल्लोलजालशिखराकारं
नित्यमङ्गलमन्दिरमनन्तानन्दबोधसौधविशेषैरभितोऽनिशं
प्रज्वलितं चिदानन्दानन्तचित्सगरैः परिधीकृतं
ब्रह्मसाक्षात्कारानुभवविशेषबोधसारतरानन्तप्राकारैः
समुज्ज्वलितमनन्तसहस्रकैवल्यानन्दवनोपवनैः
सुशोभितमनन्तानन्दविभूतिदिव्यतेजःपर्वतसमष्ट्याकरं
स्वात्मानन्दानुभवविज्ञानघनरुद्राक्षकल्पतरुवनरैतिमङ्गलमनन्तानन्द-
चित्सागरमथनोद्भूतरसप्रवाहैरलङ्कृतमद्वितीयं
स्वयम्प्रकाशमनिशं
ब्रह्मानन्दामृतरसाम्भोनिधितरङ्गिण्याः प्रवाहैरतिमङ्गलं
निरुपमनिरवद्यनित्यशुद्धबुद्धनिरतिशयतेजोराशि-
विशेषानन्तानन्दविमानजालावलिभिः
ममाकुलं क्रीडानन्तमण्टपविशेषैर्विशेषितं
बोधानन्दमयानन्तदिव्यतेजोराशिविशेषचैतन्यप्रासादैः
परिवेष्टितमनन्तपरमानन्दामृतरसाब्धिकल्लोलतरङ्गावलिभि-
र्दिव्यतेजोमयछत्रचामरध्वजपताकावितानतोरणादिभिरलङ्कृतं
परमानन्दव्यूहैर्नित्यमुक्तैरभितस्ततं
तच्चानन्तब्रह्मतेजोमयबिल्वकल्पतरुवनैराकुलं
वेदान्तसारभूतसिद्धान्तानन्तस्कन्धैर्विराजितं
महावाक्यार्थस्वरूपानन्तशाखासमन्वितं
सच्चिदानन्दस्वरूपानन्तानन्दपत्रेस्सुमङ्गलमद्वितीयात्मचैतन्यवुन्तैः
सुसंलग्नं विज्ञानघनमानन्दामृतकल्लोलानन्तपुष्पैरलङ्कृत-
मखण्डानन्दाह्लादानन्तप्रवाहदिव्यसुगन्धैः
समाकुलं निरतिशयानन्दामृतसारसागरानन्तमकरन्दाकारं
निश्शङ्कानन्दमोक्षसाम्राज्यचिन्तामणिफलानन्तैर्विराजितं
वाचामगोचरमनोन्मनानन्दाम्बुधिदिव्यतेजोमयज्वालाजालदीपितात्यन्तोन्नतानन्त-
शिखराकारं शिवालयं शिवानन्दमयदि०यनानालीलाविग्रहविलास-
विलसितानन्दाविर्भावचरित्रचित्रीकृतचित्रैरलङ्कृतं
मूर्तिमद्भिः शिवधर्मानन्तोन्नतगोपुरद्वाराकारैरसङ्ख्यैरावृतं
शिवधर्माननमूर्तिवृषभावलिभिः सुमङ्गलं
शिवविज्ञानानन्दसागरतीर्थाकारं पुरतःस्थितानन्तदिव्यतीर्थानां
निजमन्दिरं विज्ञानानन्दघनस्वरूपानन्तसोपानमण्डलमालयमध्यगतं
स्वात्मज्योतिर्मयचिद्रूपवेदिकास्थानविशेषं तदुपरि
चैतन्यशक्त्यालङ्कृतस्वात्मचैतन्यकैलासेश्वरलिङ्गाकारं सुपूजितं
तत्सन्निधौ शिवविज्ञानानन्दघनशैवधर्ममूर्तिमासाद्य
वृषभाकृतिविराजितं
शिवानन्दनन्दिसेनबाणरावणाद्यनन्तनानामयानन्तानन्दमूर्तिमासाद्य
गणेशकुमारनन्दिभृङ्गिचण्डिरिटिकीर्तिमुखवीरभद्रभैरव-
महाकालशोभनन्दिसुनन्दनन्दिसेनबाणरावणाद्यनन्तनानागप-
रूपमासाद्यानन्तगणमेवितशिवालयस्य
समन्तात् स्वस्वस्थाने सुशोभितं बोधानन्दमयैरनन्तनित्यमुक्तैः
परिसेवितं शुद्धबोधपरमानन्दाकारवनं
सन्ततामृतपुष्पवृष्टिभिः परिवेष्टितं
परमानन्दप्रवाहैरभिव्याप्तं मूर्तिमद्भिः परममङ्गलैः
परमकौतुकापरिच्छिन्नानन्दसागराकारं क्रीडानन्दपर्वतैरभिशोभितं
वाचामगोचरानन्दब्रह्मतेजोराशिमण्डलमखण्डतेजोमण्डलविशेषं
दिव्यनानामङ्गलवाद्यैरलडूकृतं प्रणवात्मकध्वन्याकारं
विज्ञानघनस्वरूपमनन्तचिदादित्यसमष्ट्याकारं शिवाद्वैतोपासका
भजन्ते ॥
इति षष्ठावरणम् ।
(शैव-उपनिषदः)
इति सिद्धान्तसारोपनिषत् समाप्त ।
Proofread by Kasturi navya sahiti