"उपदिदीये" इति। "दीङ क्षये" (धा।पा।११३४),
"असंयोगाल्लिट्? कित्()"
१।२।५ इति कित्त्वम्(), लिटस्तझयोरेशिरेचौ।
"दीङः" इति षष्टीयं वा स्यात्(), पञ्चमी वेति द्वौ पक्षौ। तत्र यद्याद्यः पक्ष आश्रीयेत, तदा "आद्यन्तौ टिकितौ"
१।१।४५ इत्यादौ युटि कृते धातोरनिष्टं रूपमापद्यते; अत इदं षष्ठीपक्षे दूषणमालक्ष्य पञ्चमीपक्षं पुरस्कृत्याह--"दीङ इति पञ्चमीनिर्देशात्()" इत्यादि। पञ्चमीनिर्देशे हि सति "उभयनिर्देश पञ्चमनिर्देशो बलीयान्()" (शाक।प।९७) इति "दीङः" इति पञ्चम्याः "अचि" इति सम्पम्याः षष्ठीत्वे प्रकल्पते "तस्मादित्युत्तरस्य"
१।१।६६ इत्यजादेरादिर्युडागमो भवति। "अचि" इति सप्तमीनिर्देशस्तूत्तरार्थः। ननु चात्र "एरनेकाचः"
६।४।८२ इति यणादेशे कर्तव्ये युडसिद्ध इति यणादेशेन भवितव्यम्(), ततश्चोपदिदीय इति न सिद्ध्येत्(), "उपदिद्ये" इत्यनिष्टं रूपं प्राप्नोति, अत आह--"विधानसामथ्र्यात्()" इत्यादि। यदि यणादेशे कत्र्तव्ये युटोऽसिद्धत्वं स्यात्(), तदा युटो विधानमनर्थकं स्यात्(); विशेषाभावात्()। कथं पुनर्विशेषाभावः, यावताऽसति हि युट()एकस्य यकारस्य श्रवणं भवति,
सति तु द्वयोः? नैषोऽस्ति विशेषः; न हि व्यञ्जनपरस्यैकस्यानेकस्य वा हलः श्रवणं प्रति विशेषोऽस्ति। ये तु विशेषमिच्छन्ति, तन्मतेनास्माभिः पूर्वमेव यणादेशे युटः सिद्धत्वमन्यथा प्रतिपादितम्()।
"उपदेदीयते" इति। "दीङ क्षये" (धा।पा।११३४),
"असंयोगाल्लिट्? कित्()"
१।२।५ इति कित्त्वम्(), लिटस्तझयोरेशिरेचो।
"दीङः" इति षष्टीयं वा स्यात्(), पञ्चमी वेति द्वौ पक्षौ। तत्र यद्याद्यः पक्ष आश्रीयेत, तदा "आद्यन्तौ टकितौ"
१।१।४५ इत्यादौ युटि कृते धातोरनिष्टं रूपमापद्येत; अत इदं षष्ठीपक्षे दूषणमालक्ष्य पञ्चमीपक्षं पुरस्कृत्याह--"दीङ इति पञ्चमीनिर्देशात्()" इत्यादि। पञ्चमीनिर्देशे हि सति "उभयनिर्देश पञ्चमीनिर्देशो बलीयान्()" (शाक।प।९७) इति "दीङः" इति पञ्चम्याः "अचि" इति सप्तम्याः षष्ठीत्वे प्रकल्पिते "तस्मादित्युत्तरस्य"
१।१।६६ इत्यजादेरादिर्युडागमो भवति। "अचि" इति। सप्तमीनिर्देशस्तूत्तरार्थः। ननु चात्र "एरनेकाचः"
६।४।८२ इति यणादेशे कत्र्तव्ये युडसिद्ध इति यणादेशेन भवितव्यम्(), ततश्चोपदिदीय इति न सिद्ध्येत्(), "उपदिद्ये" इत्यनिष्टं रूपं प्राप्नोति। अत आह--"विधानसामथ्र्यात्()" इत्यादि। यदि यणादेशे कत्र्तव्ये पुटोऽसिद्धत्वं स्यात्(), तदा युटो विधानमनर्थकं स्यात्(); विशेषाभावात्()। कथं पुनर्विशेषाभावः, यावताऽसति हि युट()एकस्य यकारस्य श्रवणं भवति,
सति तु द्वयोः? नैषोऽस्ति विशेषः; न हि व्यञ्जनपरस्यैकस्यानेकस्य का हला श्रवणं प्रति विशेषोऽस्ति। ये तु विशेषमिच्छन्ति, तन्मतेनास्माभिः पूर्वमेव यणादेशे युटः सिद्धत्वमन्यथा प्रतिपादितम्()।
"उपदेदीयते" इति। यङः। "उपदानम्()" इति। ल्युट्(), "मीनातिमिनोतिदीङीं ल्यपि च"
६।१।४९ इत्यात्त्वम्()। "दीङ" इत्यनुबन्धनिर्देशो यङलुकि मा भूदित्येवमर्थः--देद्यतु, देद्युरिति। ननु चात्र "कास्प्रत्ययादाममन्त्रे"
३।१।३५ इत्यामा भवितव्यम्(),
तेनाक्ङित्वादेव न भविष्यति? सत्यमेतत्(); अमन्त्रे न भविष्यति, मन्त्रे तु स्यादेव; तत्रामोऽभावात्()। अथ यङ्लुगन्तस्य मन्त्रे प्रयोगो न दृश्यते, तदा विस्पष्टार्थम्()॥