दशमस्कन्धमुख्यार्थगीतिः
(पञ्झटिकाच्छन्दः)
सच्चित्सुखमूर्तिर्विधितातः श्रीदेवककन्योदरजातः ।
नन्दयशोदापुत्रीभूतः पीतबकीप्राणोऽप्यतिपूतः ॥ १॥
क्षिप्तपदाब्जविचूर्णितशकटः साधुषु चरितैः सुतरां प्रकटः ।
लीलालवनिहततृणावर्तः शरणं विदुषां खलसंवर्तः ॥ २॥
स्तनपाने मुखदर्शितलोकः शिशुचरितामृतहतभवशोकः ।
यो गोपीनवनीतस्तेनः सुखयति यशसि मनःशस्ते नः ॥ ३॥
स (१)मृदोऽदर्शयदशने मात्रे वदने विश्वं कम्पं गात्रे ।
बद्ध उलूखल भागसि दाम्ना बहवो मुक्तिमिता यन्नाम्ना ॥ ४॥
बद्धेनापि कृतावलममलौ धनपतितनयावगमौ(२) यमलो ।
वत्सबकाद्यसुरखलकालः पद्मजमोहनगोव्रजबालः ॥ ५॥
धेनुककालियमर्दनदक्षः सुयशःप्रमुदितसज्जनलक्षः ।
बलमुद्धोध्य प्रलम्बो नीतः प्रलयं येन ज्वलनः पीतः ॥ ६॥
गोपकुमारीजनपटचौरः कान्त्या श्यामो यशसा गौरः ।
हतमाथुरविप्रस्त्रीमोहः प्रणताखिलजनसुखसन्दोहः ॥ ७॥
लीलोद्धृतगोवर्धनगोत्रः शक्रमदहरः पुण्यस्तोत्रः ।
यस्मान्मुक्तो वरुणानन्दः प्राप्तः स्त्रीभी रासानन्दः ॥ ८॥
नन्दमजगरान्मुनिशापात्तं यो मोचितवानतितापात् तं ।
गोपीहरदरचूडारातिः स्त्रीजनवर्णितवेणुख्यातिः ॥ ९॥
लीलालेशध्वस्तारिष्टः केशिवधानन्दितबहुशिष्टः ।
गुणरञ्जितनारदमुनिपालः शिशुदस्युव्योमासुरकालः ॥ १०॥
दुर्लभदर्शनसुखिताक्रूरः सन्निहितोप्यभवद् व्रजदूरः ।
यत्र घने खलकलशो न्युब्जः (३)पाटीरार्पणतारितकुब्जः ॥ ११॥
नाशितमाथुरजनहृत्पीडः क्रीडानिहतकुवलयापीडः ।
भुजसमरप्रमथितखलमल्लः स्मितरसभरपरिशोभितगल्लः ॥ १२॥
रणवेलाहेलाहतकंसः (४)सात्वतमानसहंसवतंसः ।
(५)सदनुग्रहगुरुकुलजनितनयः प्रोज्जीवितसान्दीपनितनयः ॥ १३॥
उद्धवमुखहतगोपीतापः कुब्जारतिवरदकुसुमचापः ।
आश्रितदानपतिप्रियकर्ता पितृभगिनीचिन्ताज्वरहर्ता ॥ १४॥
असकृत्कृतमागधबलविलयः सागररचितात्यद्भुतनिलयः ।
कालयवनमतिवञ्चनदक्षः कृतमुचुकुन्दक्षितिपतिरक्षः ॥ १५॥
मगधमहीपतिकैतवभीतः रैवतजादेवर इति गीतः ।
भीष्मककन्या राक्षसविधिना येन हृता करुणामृतनिधिना ॥ १६॥
रुक्मिण्यामुत्पादितकामः स्वीकृतजाम्बवतीमणिभामः ।
कालिन्दीं मित्रोत्तरविन्दां हृतवान् सत्यामपि गतनिन्दाम् ॥ १७॥
भद्राजानिर्माद्रीभर्ता द्वयष्टसहस्रस्त्रीप्रियकर्ता ।
वैदर्भीचेतोहरनर्मा अनुमतरुक्मिवधाग्रजकर्मा ॥ १८॥
प्रेमभरसमरनिर्जितशर्वः शातितबाणासुरभुजगर्वः ।
नृगनृपसद्गतिवितरणवित्तः कृष्टतरणिजागोपीचित्तः ॥ १९॥
पौण्ड्रककालः कृत्याशमनः क्रूरद्विविदमहाकपिदमनः ।
हललीलोन्मूलितनागपुरः सुरमुनिमोहकरचरितचतुरः ॥ २०॥
मागधनृपवधविस्मितवैद्यः क्षतसाध्वपचित्यसहनचैद्यः ।
धर्ममखाहृतभूसुरदास्यः कुर्वधमस्खलितोदितहास्यः ॥ २१॥
शाल्वघ्नो (६)दन्ताद्वक्त्रघ्नः पापेल्वलहतविप्रोपघ्नः ।
श्रीमद्धर्मनरेश्वरदूतः क्षितिभरखलवधपरनरसूतः ॥ २२॥
श्रीदामद्विजदारिद्र्यहरः स्वविरहमग्नसुहृद्दत्तकरः ।
सुतदर्शनहृतमातृक्लेशः स्वसृहरणानुमतगुडाकेशः ॥ २३॥
उद्धृतबहुलाश्वश्रुतदेवः पापिवृकत्रातमहादेवः ।
भृगुगीतातुलशान्तिसुशीलः भूसुरसुतानयनाद्भुतलीलः ॥ २४॥
भक्तमयूरदयामृतजलदः सततस्वचारितवर्णनबलदः ।
तमहं वन्दे खगपतिकेतुं सुखहेतुं भवसागरसेतुम् ॥ २५॥
अनुपदमेतद् ध्रुवपदमुदितं वितरतु रसिकाननुपममुदितम् ।
(अनुष्टुपच्छन्दः)
दशमस्कन्धमुख्यार्थगीतिरेषाऽघहारिणी ।
सम्पूर्णा यादवेशानकृष्णसन्तोपकारिणी ॥ २६॥
इति मयूर्कवीश्वरविरचिता दशमस्कन्धमुख्यार्थगीतिः समाप्ता ।
टिप्पणि
१। मृदः अशने भक्षणे मात्रे यशोदायै वदने विश्वं गात्रे च कम्पमदर्शयदित्यन्वयः ।
२। अगमौ वृक्षौ यमलार्जुनौ ।
३। पारिश्चन्दनम् ।
४। सात्वतोऽकरस्तस्य मानसं तस्यालङ्कृतिहंसः ।
५। मदनुग्रहाय लोकसङ्ग्रहाय गुरुकुले जनितः अधीतः नयो नीतिशास्त्रं येन तादृशः ।
६। दन्ताद्वक्त्रो वक्त्रदन्तः ।
Proofread by Rajesh Thyagarajan