श्रीनारायणस्तोत्रम्
स्वं चिद्रत्नं चिरनं यदि समुदयते नष्टमन्वेष्टुमिच्छा
श्रेयःपात्रे तदा स्वं हृदि मिलदमलस्नेहपूरस्य पूर्णे ।
आसाद्य द्योतमानं भृशमकृशदशासंहृतांहःपतङ्गं
दध्यादध्यात्मदीपं दलिततमतमःस्तोममीशस्य धाम ॥ १॥
रुग्णक्लेशाटवीकं रिपुविसरसरःक्षोभवेतण्डशुण्डा-
दण्डाभं सक्थिकाण्डं कलयतु मनसा पुण्डरीकेक्षणस्य ।
बाहुः संवाहयन्त्या जलनिधिदुहितुर्यत्र गाङ्गेयगौरी
स्वर्गङ्गाम्भोजिनीव स्फुरति विकसता पाणिपाथोरहेण ॥ २॥
अम्भोजाक्षस्य जम्भाहितमणिरुचिरौ पीवरावूरुरम्भा-
स्तम्भौ सन्तापशान्त्यै हृदयभुवि समारोप्य सम्भावनीयौ ।
आ लब्ध्वा यौ भवाब्धिप्लवघटनपटू पुण्यलावण्यपूरा-
प्लावे पारिप्लवात्मा स्पृहयति न जनस्तस्य पाराय दूरात् ॥ ३॥
स्थूलत्वाद्योगयोग्यौपयिकतनुगृहस्थूणसौभाग्ययोग्यं
ध्यायेदस्योरुकाण्डं निगमनिभमहाशाखिशाखाप्रकाण्डम् ।
यस्मिन् व्यायच्छमाना मुनिहृदयभिषग्वर्धमानप्रभावाः
प्रायेण प्रौढकामादरिचयविजये सांयुगीना भवन्ति ॥ ४॥
मध्ये लावण्यपूरं घनजघनतटच्छद्मना पद्मनाभ-
स्योञ्चैरुद्भासमानं पुलिनममलिनं चिन्त्यतां चक्रचारु ।
यस्मिन् विश्रम्य सम्यङ्मतिरतिचतुरा पारकाङ् क्षीश्वराणां
पारं संसारसिन्धोः करकमलपरिप्राप्तकल्पं विवेद ॥ ५॥
सज्जं सिंहासनं तज्जघनमनु मनः शान्तिसाम्राज्यसुस्थं
स्थाप्यं यस्योपरिष्टाल्लसति सिततमस्पष्टरोमालिदण्डम् ।
श्रीवत्सच्छत्र(धा) रादपि मणिरशनाहारिहीराश्मरश्मि-
श्रेणिः प्रेङ्घन्मराली?? विसमरसुषमोड्डामरा चामराली ॥ ६॥
सारं सन्नाभिशोभं द्युमणिगणलसत्तेजसा भ्राजमानं
श्रीकान्तस्यान्तरङ्गं जघनमिति मतं चक्रमन्यद्विचिन्त्यम् ।
धारा सौदर्शनी सा जरठरिपुघटादुःसहा यत्सहाया
ग्रीवाग्राव्णि छिदायै भिदुरमदभिदि प्राभवकैटभेये ॥ ७॥
स्फीतं पीताम्बरस्याम्बरमपि मनसासंस्तुवीतास्त्र(स्त) साम्यम् ।
यत्तेजःपीतभावादितरकनकरुग्वन्तुनः पीतनाम ।
यत्याभ्यर्णे सुवर्णक्षितिधरशिखरक्षेपदेक्षे समित्यां
वेपेते म्लान्युपेते बत पतगपतेः स्थास्नुनी किं पतत्रे ॥ ८॥
जम्बूजाम्बुस्रवन्तीतटकनककनत्पङ्कशङ्कां दधानं
सिद्धानां दानवारेर्वसनमनुसरेद्यत्सकाशे चकास्ति ।
काञ्चीमाणिक्य भौधो जघननिहितयोः प्राङ्मधोः कैटभस्य
प्रायस्तादृक्छिरोजाम्बवयुगलगलल्लोहिताम्बुप्रवाहः ॥ ९॥
विस्पष्टं तद्वपुष्यावरणमनुगुणे नीचि नीलाभ्रलीले
विक्षेपं चामरीचामरमृदुपवनेनात्मनाप्याददाने ।
स्वध्यातॄणां नृणां तद्द्वयमपनुदती जीवभावे निदानं
विद्युद्विद्योतहृद्ये हृदि विहर हरेरन्तरीयोत्तरीये ॥ १०॥
मध्यं चामुष्य काञ्चीमणिगणकिरणस्पष्टगम्भीरनाभी-
शोभं तद्गर्भगर्तोत्थितशितिभुभ(ज)गीभ्रान्तिभृद्रोमलेखम् ।
कालिन्दीभङ्गभङ्गीप्रवलदलिकुलासन्नराजीवराजी-
पांशू (सु)(स्तू)(सोमो)पमत्विड्वसननिवसितं चिन्तनीयं तनीयः ॥ ११॥
उन्मीलल्लोमलेखामृदुलनवलतामूलबद्धालवालं
धत्तां सिद्धादिमस्यासुनियमनबिलं भूलपद्मालयस्य ।
सङ्क्षिप्तानां स्वकुक्षौ (किस)(प्रवि)लयसमये विष्टपानां प्रवेश-
द्वारं नाभिं गभीरां भुवनभयभिदश्चिन्तयेच्चेतसोऽन्तः ॥ १२॥
धत्तां चित्तेऽस्य नाभिह्रदमतिहृदयाह्लादनं यत्र पुण्यैः
स्नाता लावण्यतोयैर्भजति मुनिसतिः पूततां यन्निगूढम् ।
स्रष्टुश्वावेशनं सन्मधुपजनमनोरञ्जनायै च गञ्जा-
कञ्जं रोमालिमालानुसरति मधुनः सौरभे बद्धबुद्धिः ॥ १३॥
संसारक्षारवारानिधितरणविधौ बद्धरामालिलीला-
रोमाली तुष्टियष्टिर्घनवृजिनवनीलाविनी भावनीया ।
पश्यामः श्यामसूत्रं निहितमिव समं भूमिसीमाविभागं
कर्तु भर्तुः शरीरे किल कलहजुषायां कलत्रद्वयेन ॥ १४॥
मीनैः स्वान्तर्निलीनैर्मुनिहृदयमयैः श्लाघ्यगम्भीरिमश्री-
र्भाव्या कीर्तिप्रसूनैः सुरभिरभिनवैरब्जनाभस्य नाभिः ।
रोमालीकालियोऽसौ भजति गतिभिदः सौभरेः शापपाशात्
दुःसर्पं सर्पहन्त्रा ह्रदमिव कलयन् यं (यां) कलिन्दात्मजायाः ॥ १५॥
नाभ्याः सारोजनाभ्या विलसदिव बहिर्भूय गर्भाज्जनन्या
बालत्वान्नीलरोमावलिनिभनिभृतं तन्नभोऽन्तर्निभाल्यम् ।
जाने यस्यौचिती सा कविभिरभिमता श्यामता खड्गलेखो-
पझं सद्यःप्रसूतार्भकभृशशिशुतोपक्रमं या गता च ॥ १६॥
वक्षोऽधिक्षोभपक्षं नगरिपुनगरीनागरीणां गरीयः
सौन्दर्योद्गारहृद्यं स्वहृदि भगवतो भावयेद्भक्तियुक्तः ।
विद्युल्लोलापि यस्मिन् सलिलघनघने श्यामले प्रेमवश्या
पश्याप्तस्थेमसीमाकषदृषदि लसद्धेमलेखेव लक्ष्मीः ॥ १७॥
श्रीवत्साङ्कस्य वक्षः स्मरतु चिरतरं भ्रातरावब्धिपुत्रौ
बिभ्रद्यत्नेन रत्ने वरमणिरमणीवर्गयुग्मप्रधाने ।
लक्ष्मीसम्भोगलक्ष्मस्तनयुगललगत्कुङ्कुमं कौस्तुभोऽस्या
लज्जालोपाय यस्मिंस्तिरयति तरुणार्कांशुसङ्काशभासा ॥ १८॥
धौतं लावण्यनीरैः शिशिरमपि रमाश्वाससंज्ञैः समीरैः
सान्द्रीभूतेन्द्रनीलैः सपटिमघटितं कुट्टिमं स्निग्धमुग्धम् ।
ध्यातव्यं माधवोरःसुरतरुसुमनःस्रक्स्फुरत्पुष्पतल्पे
यस्मिन्नानन्दनिद्रां भजति मुनिमनो विस्मृताशेषतापम् ॥ १९॥
दुर्धर्षं वैरिवर्गौर्विततमतिदृढं पुण्डरीकाक्षवक्षो
वीक्षेत ध्यानदृष्ट्यामरनगरमहाद्वाररक्षाकवाटम् ।
चित्रं यत्पार्श्वयोस्ता धनमपि घटिता अर्गला दोर्गणाख्या
गर्वेणानर्गलानां समिति दितिभुवां स्वर्गमार्गं दिशन्ति ॥ २०॥
उद्यत्प्रद्योतनाभो मणिरुरसि लसन् पद्मनाभस्य भाव्यो
यद्दीप्तिव्याप्तिलुप्ता द्युतिरमणिशिरोरत्नखद्योतराशेः ।
किं वान्यद्दैन्यमागादहह (?) महर्दीपवद्यत्समीपे
जैत्रं नेत्रं स्फुटं धूर्जटिनिटिलतटे शोचनीयस्वशोचिः ॥ २१॥
उद्यन्तं भानुमन्तं जननयनमुदे कौस्तुभाह्वां वहन्तं
तद्वक्षोदेशभाजं भजतु निजहृदा पद्मरागाधिराजम् ।
तेजोजालानि बालातपपटलयता दिङ्मुखोद् द्योतहेतो-
र्येन क्षीरोदशायी हरिरधिशयितोऽबोध्यसृक्सिन्धुमध्यम ॥ २१॥
श्रीविष्णोः कृष्णकान्त्या मरक्तहरिणीं स्वर्गवर्णां स्वमूर्तिं
भर्तुर्वक्षःस्थलस्था क्षितिरिति विदती श्रीर्यदन्तः स्फुरन्तीम् ।
रुष्टा तुष्टा च तस्यामरुणरूचिरुषा वर्णसाम्यावृतायां
च्छव्या नव्यार्कमित्रं माणिरियममला ध्यायतामायतास्थैः ॥ २३॥
अर्केन्द्वक्षस्य वक्षस्यधिगतसुषमं श्यामरोमालिमौलौ
श्रीवत्सं वत्सलात्मा स्मरतु धवलिमस्मेररोमाङ्कुराङ्कम् ।
ये केलीबालवीरुच्छिरसि विकसितं दोहदस्य प्रदाना-
द्दर्शं दर्शं प्रसूनस्तबकमिव नवं मोदते पद्मसद्मा ॥ २४॥
कुर्वत्पाथोधिमाथोद्यमसमयपयःफेनसम्पर्कतर्कं
तादृक्पीताम्बरोरोऽम्बरचरशरदच्छोदभृच्छेदहृद्यम् ।
चिन्त्यं श्रीवत्सचिह्नं चिरमुरसि कृतं रक्षणाय प्रजानां
जाले श्रीजानिना यद्गुणमतिगुणितं सात्वतैः सत्वसंज्ञम् ॥ २५॥
भावं भावं स्वचेतः कुमुदमुदुदयो वीतसोमावदातो
रोमावर्तो मुरारेरुरसिचररमाहासहृद्योऽनुमोऽदः ।
लावण्याम्भोनिधौ (धाने)वपुषि विपुषितोत्फेनिलावर्तमूर्तौ
न प्रत्यावर्तनाय प्रभवति पतितं यत्र नेत्रं मुनीनाम् ॥ २६॥
कस्तूरीकर्दमं श्रीकुचकलशपरीरम्भसंरम्भलग्नं
मग्नं सान्द्रेन्द्रनीलद्युतिजितनिजरुर्निङ्झरे निह्नुवानान् ।
ध्यायेद्दोष्णोऽथ विष्णोर्मधुकरनिकरैर्वर्णगन्धेन दूरा-
दाकृष्टैः सन्निकृष्टैः पुनरनधिगतो हन्त यद्वर्णगन्धः ॥ २७॥
सानन्दं मन्दराद्रेः क्षितियुवतिकुचोत्तुङ्गमालिङ्ग्य शृङ्गं
नानाधात्वङ्गरागच्छुरणशबलिताः शूरशृङ्गारिवेषम् ।
रोमाञ्चैनिर्विशेषं व्यदधुरुदधिजोद्वाहकाले पुरा ये
तान् भूषाभोगभाजो भुजगशयभुजान् भावनाभिर्भजेति ॥ २८॥
आजानाजानुलम्बान् श्रुतिपथपथिकज्ञानवृद्धावलम्बान्
राहुद्विड्बाहुदण्डान् कलयतु चतुरः कृष्णपाषण्डदण्डान् ।
यानुज्झित्वा विवादं विषयविषरसोदन्यया धावितानां
संरोधार्थं गवामाश्रयति यतिजनः सत्रिदण्डैकदण्डः ॥ २९॥
दृष्यद्दुर्दान्तदैत्यर्षभदमनसहं भूरिभारातुराया-
स्तद्वद्विश्वम्भराया द्रढिमबलमवष्टम्भयोग्यं दधानान् ।
ध्यायेद्योगर्धिसिद्धयै त्रियुगभुजयुगान् सांयुगीनारिहन्तुः
किं वा कालात्मनोऽस्यावयवयुग (भुज)द्वन्द्वरूपानुरूपान् ॥ ३०॥
कम्बुश्चक्रं च पाथोरुमथ च गदा तेषु चिन्त्यानि कान्ता
कम्बुग्रीवानितम्बाननपृथुलतरोरुप्रकाण्डाकृतीनि ।
जानीमो यान्यजस्त्रं निजकरजलजैस्तत्तदङ्गे प्रियाया-
श्चित्तासङ्गं दधानः कलयति कमलाकामुकः कामतातः ॥ ३१॥
निष्कम्पं कैटभस्याप्यतिविकटभुवो वज्रगाढप्रहारान्??
सोदारो भूयसोऽब्दांस्त्रिभुवनभवनस्तम्भसम्भावनार्हान् ।
पर्याप्तं पारिहार्याङ्गदमयक्लयै रत्नकीलानुविद्धै-
र्दार्ढ्याढ्यम्भावुकास्ते दनुजमदभिदो बाहवो भावनीयाः ॥ ३२॥
दिक्पालानां प्रधानं वपुरसुवधे दीक्षितान् क्षत्रियाणां
जन्मक्षेत्राणि बाहून वहत हृदि बहूकृत्य भृत्यप्रियस्य ।
लोकानां पालनायै नियममुपयतां शात्रवत्रासकानां
ज्ञातं राज्ञां स्वकीयप्रभवगुणभवो लोकपालानुभावः ॥ ३३॥
चिन्त्यं चक्रं प्रपीतामृतरससहितं लोहितं राहुकर्णात्
पीत्वेवाकुण्ठितायुः स्फुरति च न जराजर्जरा यस्य धारा ।
यन्मध्यं वाहिनीनां न्यविशत शतशः स्पर्धमानारिमूर्ध-
च्छद्मन्याच्छिद्य पद्मान्यमरजनमुदे स्राक् स्त्रजःस्रक्ष्यमाणम् ॥ ३४॥
चक्रं शक्रारिशत्रोर्विमृशतु मनसा लालसौल्लासलोलै-
र्ज्वालाजिह्वासहस्रै प्रकटितविकटाटोपतर्षप्रकर्षम् ।
दैत्यासृक्सिन्धुपूरैः किल कलशभुवं जेतुमापीयमानै
र्यस्याल्पाप्यार्द्रता नाभ्युदयति हृदये रोषशुष्मोपशुष्के ॥ ३५॥
शङ्खं तं खल्वधीयात् प्रलयघनघटागर्जितौजरिवघोषै-
र्यः कृत्वानेककृत्वोऽनुसमरमसुहृद्नर्भिणभ्रूणहत्याम् ।
प्रायश्चित्तं विधत्ते विधिविहितमरुत्पूरणेन प्रयत्नात्
प्राणायामप्रयसी प्रणवगुणनिकासादरः सूक्ष्मनादैः ॥ ३६॥
सौरभ्यारभ्यमाणर्धि भिरधरसुधासाधुमाधुर्यधुर्यैः
पीतैः पीताम्बरस्यास्यवनजपवनैर्निर्भरं पूर्णगर्भः ।
रूक्षासृग्विस्ररक्षोऽसुपवनपिबता(?) पीवरां बर्बरीं वा
कामं कौमोदकीं यो हसति स मनसा कम्बुरालम्बनीयः ॥ ३७॥
चक्रं वृक्णारिचक्रं परिचरत धिया चण्डरुङ्मण्डलाभं
कम्बुं चाडम्बरेणानिभृतममृतरूग्बिम्बसंवावदूकम् ।
ये कालिन्द्योधकल्पे हरिरुचिनिचये तस्य चक्षूभवन्तौ
स्नेहेन स्वानुबिम्बाविति किमुभयतः पश्यतः पुष्पवन्तौ ॥ ३८॥
ध्यातव्यं दिव्यमब्जं दितिजविजयिनो यत्सदेशस्पृशोऽब्ज-
श्रीसर्वस्वच्छिदोऽदोवदनपदजुषो भीतमम्भोजराजात् ।
नित्यं निद्रादरिद्रं विसृजति मधुनो विप्रषोऽश्रूदबिन्दून्
बन्धुस्नेहानुबन्धात्करसरसिरहाश्लिष्यताश्वास्यते च ॥ ३९॥
कञ्जं युञ्जीत चेतस्यजितकरसरोजाधिराजेन जित्वा
जीवग्राहं गृहीतं दलितमतितरां बाहुजप्रौढि भाजा ।
पुष्टाः सर्वस्वपोषं मधुरमधुभृतेरक्षमा बन्धमोक्षे
यस्यादूरे रुवत्यो भ्रमरपरिषदः सम्भ्रमेण भ्रमन्ति ॥ ४०॥
पीत्वा मांसोपदंशं युधि रुधिरसुधां पाट्यमानासुरोरः-
पट्टव्याघट्टघोषाट्टहसितविकटं क्षीबभावान्नटन्ती ।
या प्रीतिं प्रेतभर्तुव्यधित धृतवसालेपनेपथ्यरौद्री
तस्या ध्यायेदसाध्याहितहृदयगदाभोगदाया गदायाः ॥ ४१॥
भ्राम्यन्ती दिष्टगत्या हतवृषपिशितं प्राश्य मातङ्गकुम्भात्
पीत्वा चाजौ मदाम्भस्तदनुशययुता या नखांशुच्छलेषु ।
स्नान्ती गङ्गाजलेषु व्रतयितुमिव तद्योषितां गोपयोधुक्
प्रायश्चित्तं वहन्ती महयत महतीं तां गदां धर्मसेतोः ॥ ४२॥
दोर्वृन्देन्दीवरस्रक्चयचरमरचराम्भोजचातुर्यभाजां
ध्यायेच्चातुर्भुजानां विधिनिटिललिपेरुत्किराणां कराणाम् ।
क्ष्मालक्ष्म्योश्चारूगारूत्मतकनकघटाटोपवत्सु स्तनेषु
न्यस्ता ये भद्रकुम्भोपरिपरिविलसत्पल्लवत्वं भजन्ते ॥ ४३॥
दातुं मुक्तीश्चतस्रः स्वरुचिसमुचितं योगिने यौगपद्ये ।
नोद्यच्छन्तः पुमर्थापणिकविपणयः पाणयोऽजस्य भाब्याः ।
यैर्मुष्टीमुष्टि रुष्टैरपि युधि मधुना कैटभेनापि सार्धं
ताभ्यां स्रष्टुं शिरोभ्यो वितरितुमभयं बद्धमुष्टित्वमौज्झि ॥ ३४॥
या बद्धा यानधोऽधो भृशमनिशमपां रत्नरोचिर्मयीनां
पूर्णा स्वर्णालवालावलिरिव कलिता भार्मणी सोर्मिकाली ।
विद्वत्पूज्यस्य रज्यन्नखमृदुलतलानङ्गुलीभक्तियुक्ता-
नारक्तान भक्तवाञ्छाघटनसुरविटप्यङ्कुरान संस्मरेत्तान् ॥ ४५॥
सोत्कर्षं कङ्कणाङ्कैः सरसिजवसतेरश्लथाशेषाग्नै-
र्वैकुण्ठाधीशकण्ठः स्फुटदरसुषमानादरो भावनीयः ।
यत्सौभाग्याभिभूतो निजनिकटचरः पाञ्चजन्योऽपि चिन्ता-
जन्यं शून्यान्तरत्वं प्रकटयतितरां पाण्डुभूयं च भूयः ॥ ४६॥
त्रय्याः सञ्चारपद्या इव निजवचसस्तां त्रिरेखां दधाने (नः)
सोत्कण्ठं कण्ठदेशे (शो) दशतु कलिमतिं केलिकण्ठीरवस्य ।
अध्वन्यासिन्धुकन्यादृगधिरुचितया यत्र चित्रीयमाणे
चित्रायां प्राप्य यात्रामिव न हि पुनरावर्तते मोदमाना ॥ ४७॥
अर्चिर्बिम्बाध्वनीनावरवचनमयान्यध्वनीनात्मनीना-
नीहन्तं ये पवित्रं विरचयति जनो दीर्घदर्श्यर्घपात्रम् ।
भक्तानां भागधेयाब्धितटिदिव (?) तो मुक्तिमुक्ताप्रसूते-
स्तस्यादः कण्ठकम्बोः शुभविभवभुवोऽध्येतु मध्येसमाधि ॥ ४८॥
मोक्षश्रीवैजयन्तीं मुनिनयनमुषः षड्द्विषस्तर्जयन्ती-
मन्तःस्वान्तं दधीतोदधिमधिशयितुर्वैजयन्तीं जयन्तीम् ।
लब्घश्रीणाङ्गसङ्गां मधुपृषतशतस्वेदसन्दोहसान्द्रां
यां वाजव्याजधूतव्यजनमलिमधूराजयो वीजयन्ति ॥ ४९॥
माला वैकुण्ठकण्ठग्रहमहबहलामोदमभ्युल्लसन्ती
स्मर्या सिन्धोः कुमार्यास्तुलयितुमिव दोःसौकुमार्यं प्रगल्भम् ।
यां पद्मासद्मपुष्टाः कलितकलकलाः पक्षलक्षेण पाणीन्
वारं वारं धुवत्यो मधुपयुवतयः साहसाद्वारयन्ति ॥ ५०॥
भूतग्रामं चतुर्धा विरचयितुमलं पञ्चमूतस्वरूपां
पूज्यां दण्डैश्चतुभिः स्थितिचतुरतरैः पञ्चवर्णात्मिकां च ।
भेत्तुं चित्तं रमाया रतिरमणकृतां बाणसम्पूर्णतूणीं
मालां ध्यायेत्तमामुत्तमकुसुममयीमप्रमेयात्मशक्तेः ॥ ५१॥
स्मर्तव्यः सादरं स्वे मुकुटपरिसरे स्थापितः शार्ङ्गिणापि
भ्रूचापो रूपदर्पाद्रतिपति(शरधिं) मन्यमानस्तृणाय ।
संहर्तुं वैरिणः षण्मुनिहृदि गुणितं योगतः प्रस्फुरन्तं
यं पश्यन् पुष्पचापोऽपसरति चपलं ह्रीभयन्यस्तशस्त्रः ॥ ५२॥
त्रातुं तापत्रयार्तान् स्वचरणशरणान् छाययोच्छायभाजा
कारुण्योदञ्चिकिञ्चिद्वलितललितया संज्ञयाश्वासयन्तीम् ।
आम्नायस्वर्द्रुमाणां स्थगितशिखमुपस्कुर्वतीं तां त्रिधाम्नो
भ्रूनाम्नीं कल्पवल्लीं विपुलबहुफलां पालयेच्चित्तसीम्नि ॥ ५३॥
संयोक्तुं भोगियोगिद्वयमपि युगपद्भक्तिमुक्त्यङ्गनाभ्या-
मिष्वभ्यासार्थसज्जीकृतवितनुधनुर्युग्मकार्योद्यतेन ।
प्रत्याक्रष्टुं यथेष्टं विषयजनजुषं चित्तमत्तेभमिष्टं
चेष्टेत क्रूरभेदामसृणघृणियुजा त्रैयुगभ्रूयुगेन ॥ ५४॥
अग्रेरग्र्यारणिं भूषणमणिकिरणोद्दामसौदामिनीनां
राज्या नीराज्यमानं नयनपदकृतार्थीकृतार्कामृतांशुम् ।
आदित्यैर्दुर्भिदस्यान्तरचरतमसो ध्वंसकार्याय चित्ते
कुर्याद्देदीप्यमानं द्युतिमुखमखिलज्योतिषां भासकस्य ॥ ५५॥
चन्दन्मन्दस्मितेन स्फुरदधरपुटं किञ्चिदुत्फुल्लगण्डा-
भोगं भूयो विकासीक्षणकमलयुगं सान्द्रचन्द्रर्द्धिबाधि ।
श्वासामोदानुमोदानुसरदलिगणैर्गीतनासागुणोघं
स्वालेख्यालेख (सु) भ्रलतमथ वदनं दानवारेर्विभाव्यम् ॥ ५६॥
स्वःसोमो देवतास्मै हरिरपि हृदयं पुम्प्रवृत्तिं सृजन्ती
सायातायातसंज्ञाच्छलभृदभिधया श्वासमूर्तिः श्रुतिश्च ।
तस्मा (द) क्षालिमालास्वनितनुतिपरा सन्निधिस्थार्थवादः
कुर्वीतादोमुखस्य स्मरणमखमतो मुक्तिकामाधिकारी ॥ ५७॥
रुद्रेण द्रुह्यमाणः किल कुसुमशरस्तत्प्रतीकारहेतो-
रस्मादुत्पत्स्यमानः सुहृदि निहितवान् जैत्रशस्त्राणि यत्र ।
राजीवे बन्धुजीवे दृगधरयुगले वज्रपुष्पं च नासां
पञ्चेषून् भ्रूधनुश्चार्पयतु मतिमिह श्रीमुकुन्दाननेन्दौ ॥ ५८॥
स्वस्वान्तादेव देवो यमजनयदयं वेधसो कल्पशिल्पं
भक्तानुक्रोशगर्भान्मुनिजनमनसां लीनता यत्र मु (क्तौ) ।
(व्यक्तं) यस्यानुबिम्बा हिमकरनिकराः पू (र्णि)मापूर्णबिम्बा-
स्तं सेवेतामृतीयन्नमृतकरमृतं चेतसा तन्मुखाख्यम् ॥ ५९॥
विभ्रद्बर्हिर्मुखानां मुखमिति जनकस्यानुरुपं स्वरूपं
यद्भूर्ज्वालाह्वजिह्वः कबलयति हविर्जुह्वतां सप्तजिह्वः ।
वप्रः कव्यप्रियाणामपि लपनतया तृप्तये न्युप्तभोजी
न्यस्येदास्ये मनोऽस्मिन्नखिलमखभुजस्तस्य विश्वम्भरस्य ॥ ६०॥
दुग्धस्निग्धस्मिताभामिषविषदकृतोन्मेषपीयूषवर्षैः
स्वेषां (?)दधाने धृतमधुरपरिस्पन्दने (दी)नबन्धोः ।
मन्दश्वासानिले(ङ्गा)त्तरलकिसलयश्रीगरिष्ठेऽधरोष्ठे
चिन्तां दन्तांशुसङ्गस्फुटकुसुमरजः सुप्रतिष्ठेऽनुतिष्ठेत् ॥ ६१॥
माधुर्यो द्रेकहृद्यं विपरिणतफलं रूपसम्पल्लतायाः
श्रीप्रेष्ठस्योष्ठबिम्बं स्मरतु रुचिमदाहूतबालार्कबिम्बम् ।
यन्मृष्टत्वस्य तुष्टा निजरमणभुजापञ्जरान्तश्चरन्ती
सोत्सेकं सेकभावं कलयति कमला नारिकालीरकन्या (?) ॥ ६२॥
आस्येन्दुस्यन्दमानामृतविततसिराद्वारचातुर्यचौर्या
चर्या स्मर्या चिरायारुणरुचिरुचिरा श्रीधरस्याधरश्रीः ।
योगीन्द्रास्वाद्यमानामृतरसजननी या त्रिलोकीजनन्योः
कामं कामं दुहानात्यहह दहति तं बिभ्यतां देहबन्धात् ॥ ६३॥
पङ्क्तिद्वैधानुबन्धिश्रुतियुवतिशिरश्चारुसीमन्तसीमा
प्रव्यक्ताव्यक्तमुक्तागुणगुणनिपुणाश्चित्तमारोपणीयाः ।
वेदान्तार्थस्य दन्ताधवलिमबलिनः सान्द्रसिन्दूरधारा
सौन्दर्यं धारयन्त्यारभत यदभितः सौष्ठवं सौष्ठलेखा ॥ ६४॥
राजानं या द्विजानामजमुखजतया विश्रुता (?)स्वजातं
भक्त्योपास्ते च किञ्चित्स्फुरदरुणरुचं साधु सन्ध्यायमानम् ।
साधिष्ठां वर्णनिष्ठां वहति तदधरं या पुरस्कृत्य नित्यं
पूज्या राजी द्विजानां प्रणिहितमनसा सा द्विजेन्द्रध्वजस्य ॥ ६५॥
स्वच्छन्दं बन्धुरत्वं दधदधरदलद्वन्धुजीवानुबन्धा-
न्मौकुन्दं दन्तवृन्दं मुदितमुनिहृदिन्दीवरं दाम कौन्दम ।
वारं वारं विभाव्यं भुवि वररसनाध्यासनौजायितायाः
पूजायै जायते यत्किल कलुषमुषः शारदादेवतायाः ॥ ६६॥
सम्मृष्टे भूतिजुष्टेश्चलकरनिकरैः कुण्डलोद्यन्मणीनां
यच्छेदच्छेऽस्य गण्डस्थलमुकुरतले मानसं सम्मुखीने ।
चित्रं यत्राभिमुख्ये प्रसरति परमानन्दसन्दोहसान्द्रं
योगीन्द्रास्ते स्वरूपं किमपि विरहिताकारमालोकयन्ति ॥ ६७॥
आकीर्णौ कर्णिकाग्रोचितखचितलसत्पद्मरागांशुरागै-
र्लाक्षालिप्तन्द्ननीलस्थलकलिकुपितौ तौ कृपालोः कपोलौ ।
ध्येयौ ताम्बूलपङ्कैः शबलितवपुषौ च(चु)म्बनाडम्बरोत्थै-
र्मत्वा यौ लाञ्छनं प्रोञ्छतु मुदितह्रियौ व्याप्रियेते प्रिये ते ॥ ६०॥
स्निग्धश्यामामलेन्द्रोपलविपुलतरादर्शदृश्यं क्षतारि-
व्राताटोपं कोलस्थलफलकयुगं धर्मपालस्य भाव्यम् ।
सद्यः प्रच्छाद्य गात्रे स्थितिचतुरतया यत्र (?) मौ सकामा
कामौ भ्रूखड्गलेखे खलु मिलितशिखे युध्यमानौ दधाते ॥ ६९॥
नस्यैरुद्यत्कषायैः कषितुमिव जगत्प्राणरूपैरुपायैः
पुंसां दोषत्रिकोद्यद्भवगविपदं योगतोऽन्तर्विशन्तीम् ।
नासां नासत्यरूपाममृतकरतया विश्रुतामाश्रयेत्तां
श्रीसंज्ञा सैन्धवी बह्वमनुत चलिताधिश्रियं यत्प्रसूताम् ॥ ७०॥
ध्यायेद्धोणां घृणाब्धेस्तिलसमतुलया सर्जयाप्यर्जयन्ती-
माकृत्यामोदमुञ्चैः सकलसुमनसामुत्तमामोदकामः ।
यातायातैर्यदीयाः श्वसितसततगा वारिधारालरोलान्
रोलम्बा (?)र्थसार्थाकनिशमुपगतास्तादृशास्तोषयन्ति(?) ॥ ७१॥
सर्वेशघ्राणवंशं समभिनिविशतां ब्राह्मधामारुरुक्षो-
रुचं निश्रेणिकाग्र्यां यमपि च सुषमा नाम शैलूषयोषा ।
अध्यारूढा गुणैरुच्छ्रितमतिविततैर्बिभ्रती विभ्रमर्द्धि
लोकस्यालोकगृध्नोरपहरति चिरोपार्जितापूर्वलक्ष्मीम् ॥ ७२॥
अभ्यर्णे कर्णयोः किं स्खलितमतिभरान्नुत्तमुत्तंसपद्म-
द्वन्द्वं भ्राम्यन्मिलिन्दभ्रमकरतरलश्यामलस्निग्धतारे ।
दैत्यौघे धर्ममर्माविधि विरुधि क्रुद्धवच्छोणकोणे
त्रैलोक्यत्रातृनेत्रे बहिरनवहितस्वान्तमन्तर्विलोक्ये ॥ ७३॥
विष्णोरक्ष्णोरभीक्ष्णं स्मरतु सुमधुरः प्रोच्चलत्प्रेमधारा-
व्यात्युक्षीकेलयोऽनुक्षणसुभगतमश्रीकटाक्षच्छटाभिः ।
याभ्यां नातिस्वदन्ते भवदवविधुरान्मूर्छितात्मीयसेचं
सिञ्चद्भ्यां भक्तलोकान् स्फुरदुरुकरुणाशीतवीक्षाभिरद्भिः ॥ ७४॥
वक्त्रेन्दाविन्दिरायाः शिथिलरसमिव ब्रह्मशर्वावकाण्डे
कुर्वद्दौर्भाग्यदुःस्थावितरसुरगणप्रेक्षणेऽन्धं भविष्णू ।
एकौरस्याधिकेष्टान् शुकसनकमुखान् द्रष्टृसम्मर्दनष्टान्
अन्वेष्टुं तातचारं चरदभिककुभं चक्रिचक्षुर्विचिन्त्यम् ॥ ७५॥
वृन्दैरिन्दीवराणां जलजकुलयुजां स्वरवपादप्रसादात्
कादाचित्कीं श्रयद्भिः श्रियमनिशशुभा दुर्लभा यस्य सा श्रीः ।
साक्षाल्लक्ष्म्या यदीक्षा समुदयति मुदे ब्रह्मणापीष्यमाणा
चेतस्यालोचनीयं नयनयुगमदः पुष्पवल्लोचनस्य ॥ ७६॥
यत्सत्यं सत्यवद्यव्यवसितिविदिताख्यैकसख्यात्स्वकीया-
द्यां सर्वाशां सवित्रीं श्रुतिरुदितवती विश्वविश्वासपात्रम् ।
भक्तेच्छापूर्तिकैर्म (?) कनियमवशा (?) त कर्णप्रसिद्धिः
शुश्रूषेत श्रियाढ्यां हृदि मुदितमले तां श्रुतिं श्रीप्रियस्य ॥ ७७॥
अन्तः संयन्तुकामेन्द्रियगणगजतायूथनाथं मदर्थे (र्द्ध-)
रुद्दामानं मनोनामकमृषिजनतापेक्षते यावपाशा (?) ।
याभ्यां बद्धात्मनां न प्रभवति भवतो दुस्त्यजोऽप्यस्तजन्मा
भूयोबन्धस्य बद्धोक्षजित इव हरेस्तौ स्मरेच्छ्रोत्रपाशौ ॥ ७८॥
योगाध्वप्रौढतृष्णस्त्रुटितगुणपुटो जुष्टतीर्थोऽमृतर्थीं
धर्मद्धर्थै कूपकर्तुर्विशतु दृढपदं कर्णकूपे कृपालोः ।
यद्भूषाश्मांशुपूरं निजनिकटचरा दर्शिता हावभावं
दिव्यर्षीणां दिदृक्षाभरपरितृषिताः पश्य धावन्ति गावः ॥ ७९॥
त्रस्तौ वैधुन्तुदारुन्तुदरदकदनात्स्वाभयं याचमानौ
यौ नूनं वेपमानावुडुपतितपनौ कर्णजाहं जिहानौ ।
प्रीत्या प्रत्युद्गतौ चायतनयनयुगेनात्ममूर्त्यन्तरत्वात्
ध्यायेद्रादहस्ते रुचिभररुचिरे कुण्डले गण्डलोके ॥ ८०॥
स्थाप्यः सङ्कल्पकल्पे मणिमकरमुखाकारशिल्पोऽस्य कर्णा-
कल्पोऽम्भोयन्त्रकल्पः कलयत सुधियो कल्परत्नांशुवंशः ।
त्रैलोक्यावासयोग्यामपि विपुलवपुर्वापिकां पूरयित्वा
धावल्लावण्यपूरः परिवहति बहिः साध्वनेन ध्वनेति ॥ ८१॥
द्रुह्यन्तौ मह्यमस्य श्रवणमलभवौ भाविनौ दानवौ तौ ।
निद्रां गन्तुर्युगान्ते द्रुहिणहृदि समुत्त्रासमुत्थास्नुमित्थम् ।
साक्षात्प्रक्षालयन्त्यावपि मणिकिरणैर्निर्मलं निर्मिमाणे
कर्णान्तः कर्णभूषे प्रतिभवभिषजः प्रोतचेतीबुभूषेत् ॥ ८२॥
वक्त्राच्छासङ्गभृङ्गीभवदलककुलाकारकालाक्षराणां
बिभ्राणां धोरणीं हृद्भुवि भुवनगुरोर्भावयेद्भालपट्टीम् ।
अभ्यस्यन्तीव यस्यां पटुमुनिवटवोऽध्येतुमध्यात्मविद्यां
(?) श्रद्धावधाना अपरिचिततरीं मातृकां कामपीमाम् ॥ ८३॥
धीशैलूषां विशाले सममसृणतलेय दीपिकाभिः
कैरीटाश्मच्छटाभिर्नटयतु निटिलोत्सङ्गरङ्गे त्रिसूर्तेः ।
यस्य त्रैलोचनं लोचनमनलमयं बाधमानस्य (भासा)
त्रासार्थं शर्वशत्रोस्तुलयति तिलको निस्तलो रोचनायाः ॥ ८४॥
कोटीराबद्धनानाविधमणिकिरणैरुल्बणालेख्यलक्ष्मीः
श्रीभर्तुर्भालभित्तिः स्वलवणिमसुधास्निग्धमूर्तिर्विभाव्या ।
प्रत्याहारोपवासादनुदनुजरिपुध्यानपीयूष (यू) षै-
स्तन्द्रालुः पारयित्वा श्रयति यतिमतिर्यामुपघ्नां चिराय ॥ ८५॥
सान्द्रैरुद्भासिहासान् सुरतरुकुसुमैरिन्द्रनीलाधिनीला-
नन्तः प्राप्तप्रकाशान् रचयतु रुचिरान् श्रीहृषीकेशकेशान् ।
सार्धं स्पर्धानुबन्धादिव समुदयते व्योमकेशस्य केशै-
र्येषामभ्रान्तशुभ्रोडुनिवहतिबिडाकाशनीकाशभावः ॥ ८६॥
हस्तीन्द्रस्यार्ति सिन्धूद्धरणमभिहतताभीतिहस्तस्य दूरा-
दार्तत्राणस्य दूरप्रसृमरमहिमा केशहस्तो विचिन्त्यः ।
यं हस्तीकृत्य भक्त्या भवदवदहनज्वालजालैर्विहस्ताः
कुर्वन्ति स्वान्तदूरामपि दुरधिगमां हस्तसान्मोक्षलक्ष्मीम् ॥ ८७॥
कौटिल्यं दुष्टलोके किल सुजनजने मार्दवं वर्षुकाब्दो-
त्कर्षक्लेशार्कतप्ते विभजदिव विभोः कैश्यमन्तर्विचिन्त्यम् ।
किं नाधिस्निग्धतायास्तदुचितमुचितं मोचयद्यस्वबन्धून्
भक्तान् संसारबन्धात्स्वयमपि सुचिरं बन्धमङ्गीकरोति ॥ ८८॥
शुभ्रैरभ्रंलिहैरुन्मुखमणिकिरणैर्ब्रह्मरन्ध्रोपरिष्ट-
दर्चिर्मार्गं सुदुर्गं निजभजनमृते दर्शयद्भक्तपान्थान् ।
पश्यन्नश्यनिमेषं मणिमयनयनैविस्मयेनास्य सृष्टिं
स्मर्तव्यं प्रत्नपुंसः स्फुटरुचिमुकुटं कूटवद्रत्नसानोः ॥ ८९॥
रत्नौघोद्यत्कराग्रैर्मुखमपि ककुभां पत्रलेखालिखन्तं
बघ्नन्तं सान्द्रचन्द्रातपततिमभितो भक्तमुक्त्युत्सवाय ।
अग्रीयोग्रभावाद्गगनतरुशिरःस्मेरताराप्रसूना-
न्युच्चानुच्चेतुकामं स्वमनसि कुरुतां कैटभारेः किरीटम् ॥ ९०॥
रत्नौघोद्यत्कराग्रैर्मुखमपि ककुभां नीलरत्नांशुधारा-
कारान्नाराचसारानपि हरिधनुषो हीररोचिःप्ररोहान् ।
तद्वीराशंसनं संसरणमभि रणे दारूणे वैरिमुख्यैः
कामाद्यारख्यैर्मुनीनामुपकरणकरं संस्मरेत्तत्किरीटम् ॥ ९१॥
योगीन्द्राणां द्विषः षडिषधरविषमानिच्छतां रोद्धमद्धा
वोत्रौघोत्थैर्मधोनो(??) धनुर्भिरगणितैश्चित्र (?)द्गणैश्च (?) ।
निर्वाणीभूय भूयः सफलयति मतिं यो भिया भावमूलं
नश्यद्दोषां विभूषां महयतु महितं मौलिमाम्नायमौलेः ॥ ९२॥
इति श्रीजीवदासवंशावतंसश्रीविद्याकरपुरोहितमहापात्रकृतं
श्रीमन्नारायणप्रत्यङ्गवर्णनाशतकं सम्पूर्णम् ।
Proofread by Rajesh Thyagarajan