तृतीयाऽर्थे १।४।८५

अनुशब्दस् तृतीयार्थे द्योत्ये कर्मप्रवचनीयसंज्ञो भवति। नदीम् अन्ववसिता सेना। पर्वतम् अन्ववसिता सेना। पर्वतेन सम्बद्धा इत्यर्थः।

तृतीयार्थे , १।४।८४

"नदीमन्ववसिता" इति। सहार्थोऽत्र तृतीयार्थः। "सहयुक्तेऽप्रधाने" २।३।१९ इति सहार्थयोगे तृतीयाविधानात्। "अन्ववसिता" इति। "षिञ् बन्धने" (धा।पा।१४७७) इत्यस्य निष्ठायां रूपम्॥

तृतीयार्थे ५४१, १।४।८४

तृतीयार्थे। अनुरित्यनुवर्तते। "कर्मप्रवचनीयाः" इत्यधिकृतम्। अस्मिन्द्योत्ये इति। "सहयुक्तेऽप्रधाने" इति तृतीयार्थे साहित्ये द्योत्ये इत्यर्थः। अत्र "तृतीयार्थे" इत्यनेन कर्तृकरणे न गृह्रेते, "रामेण शरेणानुहतो वाली"त्यत्र "उपपदविभक्तेः कारकविभक्तिर्बलीयसी" इति न्यायेन तृतीयाया एव प्रवृत्त्या अस्याः संज्ञायाः फलाऽभावात्। नापि "येनाङ्गविकारः" इति तृतीयार्थोऽत्र विवक्षितः, "अनन्तरस्ये"ति न्यायेन "कर्मप्रवचनीययुक्ते द्वितीया" इत्यस्य "सहयुक्तेऽप्रधाने" इत्यस्यैव बाधकत्वात्। तदाह-नद्या सह संबद्धेति। साहित्यं द्वितीयार्थः, अनुस्तद्ध्योतक इति भावः। नन्ववसितशब्दस्य अवपूर्वात् "षो अन्तकर्मणि" इति धातोरुत्पन्नत्वात्कथमुक्तार्थलाभ इत्यत आह-षिञ्बन्धने क्त इति। उपसर्गबलेन संबन्धवृत्तेरस्मात्क्तप्रत्यय इत्यर्थः। अत्र यदवश्यं पुनः पुनर्लक्ष्यस्य ज्ञापकं तदेव न लक्षणम्, किंतु सकृज्ज्ञापकमपि। यथा यं कमण्डलुना भवानद्राक्षीत्, स छात्र इति। सकृदेव हि कमण्डलुपाणिर्दृष्टः, तस्य कमण्डलुर्लक्षणमिति "अनुर्लक्षणे" इत्यत्र भाष्ये स्पष्ठम्। तेन व्याप्यात्मकलिङ्गमेवात्र लक्षममिति न भ्रमितव्यम्।