|| Sanskrit Geet Ramayana ||
Click to see this page in various language scripts
Devanagari |
Roman |
Gujarati |
Tamil |
Telugu |
Punjabi |
Bengali |
Kannada |
Oriya |
Malayalam
|| ಶ್ರೀಗೀತರಾಮಾಯಣಸ್ಯ ಸಮವೃತ್ತಃ ಸಂಸ್ಕೃತಾನುವಾದಃ || ಃ೨>
ಮರಾಠೀಭಾಷಾಯಾಃ ಕವಿಶ್ರೇಷ್ಠೈಃ
ಶ್ರೀ. ಗ. ದಿ. ಮಾಡಗೂಳಕರಮಹೋದಯೈಃ ವಿರಚಿತಸ್ಯ
ಶ್ರೀಗೀತರಾಮಾಯಣಸ್ಯ ಸಮವೃತ್ತಃ ಸಂಸ್ಕೃತಾನುವಾದಃ |
ಅನುವಾದಕರ್ತಾ
ಪ್ರಾ. ಸೀತಾರಾಮ. ಭಾ. ದಾತಾರ
[ Original Marathi Lyrics
text at:
http://www.aathavanitli-gani.com/
http://www.marathiworld.com/gani/geetramayan.htm
audio at:
http://www.gadima.com/category/3/0/0/geetramayan-sudhir-phadke
ಸಂಸ್ಕೃತ ಗೀತ- ರಾಮಾಯಣಂ ಅನುಕ್ರಮಣಿಕಾ |
ಗೀತ ಗೀತಶೀರ್ಷಕಂ
ಕ್ರಮಾಂಕ
೧ ಶ್ರೂಯತೇ ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ಸ್ವಯಂ
೨ ಅಯೋಧ್ಯಾ ಮನುರಚಿತಂ ನಗರಂ
೩ ಕಿಮೇವಂ ದಲತೀದಂ ಮಾನಸಂ ?
೪ ಕುತೋಽಸಿ ಖಿನ್ನಾ, ಸಂಹರ ಮುಗ್ಧೇ,
೫ ಕ್ಷಿತಿಪತೇ, ಸ್ವೀಕುರು ಕ್ಷೀರಮಿದಂ
೬ ರಾಮೋಽಜನಿ ಭಾಗ್ಯವಶಾತ್
೭ ಶ್ಯಾಮರಾಮಚಂದ್ರೋ ಮೇಽಯಂ
೮ ಜ್ಯೇಷ್ಠಂ ತೇ ಹೇ ನೃಪತೇ ದೇಹಿ ಮೇ ಸುತಂ
೯ ನಾಶಯ ತ್ರಾಟಿಕಾಂ ರಾಮ, ಶೀಘ್ರಂ !
೧೦ ಏಹಿ ರಾಮ ಸತ್ವರಂ
೧೧ ಅದ್ಯ ವೈ ಶಾಪವಿಮುಕ್ತಾಽಭವಂ
೧೨ ಶೃಣುತ ಸ್ವಯಂವರಾಖ್ಯಾನಂ
೧೩ ಶಂಸಾಮ ತೋಷಂ ಕಥಂ
೧೪ ಮಾ ಲಂಘಯ ವಚನಂ
೧೫ ರಾಮ, ಮಾ ಯಾಹಿ ವನಂ ಘೋರಂ
೧೬ ರಾಮಾದಪರಃ ಕುರುತೇ ಕೋಽತ್ರ ಶಾಸನಂ ?
೧೭ ಯತ್ರ ಹಿ ರಾಮಸ್ತತ್ರ ಹಿ ಸೀತಾ
೧೮ ತಿಷ್ಠ ಸುಮಂತ್ರಕ, ಸ್ಥಾಪಯ ಚ ರಥಂ
೧೯ ಜಯ ಗಂಗೇ ಜಯ ಜಹ್ನುಸುತೇ,
೨೦ ರಚ್ಯತಾಮತ್ರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಉಟಜಂ
೨೧ ಸೋಽಬ್ರವೀದಂತೇ ಮಾಮೇವಂ
೨೨ ದಶದಿಶಂ ತಿಮಿರಮಯಂ ಜಾತಂ
೨೩ ಮಾತಾ ನ ವೈರಿಣೀ ತ್ವಂ
೨೪ ಪ್ರೇಷಯಸ್ವ ಜಾನಕೀಮಾಶ್ರಯಾಯ ಗಹ್ವರಂ
೨೫ ದೈವಜಾನಿ ದುಃಖಾನೀತಿ ನ ದೋಷೋ ನರಾಣಾಂ
೨೬ ದೇಹಿ ಬಂಧೋ, ಪಾದುಕೇ ತೇ
೨೭ ಕೋಽಸಿ ರೇ ಯುವರಾಜಃ ಕಥಯ ಮೇ
೨೮ ವಿರೂಪಿತೇಯಂ ಶೂರ್ಪಣಖಾ
೨೯ ಆನೀಯ ದೇಹಿ ಮೇ
೩೦ ಮಾಽತಿಥೇ, ತಿಷ್ಠ ವೃಥಾ ದ್ವಾರೇ
೩೧ ಕ್ವ ಭವೇತ್ ಸೀತಾ ರಾಮಜೀವಿತಂ ?
೩೨ ಅನುಜ ರೇ ತದೀಯಪದಯುಗಮಿದಂ
೩೩ ಸೋಽಹರಜ್ಜಾನಕೀಂ ನೂನಂ
೩೪ ರಘುಪತೇ, ಶಬರೀ ಧನ್ಯಾಽಹಂ
೩೫ ಸುಗ್ರೀವ ಏಕಮಿತ್ರಂ ರಾಮಸ್ಯ
೩೬ ವಾಲಿವಧೋ ನ ಚ ಖಲನಾಶೋಽಯಂ
೩೭ ಸ ಏಕೋ ವೀರಃ ಶ್ರೀಹನುಮಾನ್
೩೮ ಇಯಮಸೌ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ವಾಮಿನೀ
೩೯ ರಾಮಕೀರ್ತಿರಸ್ಮ್ಯಹಂ
೪೦ ಮುದ್ರಿಕಾ ತದೀಯಾ ನೂನಮಭಿಜ್ಞಾತೇಯಂ
೪೧ ಹನುಮತಾ ದಗ್ಧಾ ಲಂಕೇಯಂ
೪೨ ಸೇತು ರಚಯಧ್ವಂ ಸಾಗರೇ
೪೩ ರಘುಪತೇ, ವದಸಿ ನ ಕಿಮಪಿ ಕಥಂ ?
೪೪ ಸುಗ್ರೀವ, ಸಖೇ, ಸಾಹಸಮೇವಂ
೪೫ ಗಚ್ಛಾಂಗದ ರಾವಣಾಯ ಕಥಯ ಸತ್ವರಂ
೪೬ ಸಂಗರಂ ರಾಮರಾವಣೀಯಂ
೪೭ ಅದ್ಯ ವಿಪದಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಸರ್ವದಾ ಸ್ಥಿತಾ
೪೮ ನಿಷ್ಫಲಾ ಬಾಣಾ ಅದ್ಯ ಕಥಂ ?
೪೯ ಹೇ ಸುರಾಃ, ರಾಘವಲೀಲೇಯಂ
೫೦ ಲೀನತೇ, ಚಾರುತೇ, ಸೀತೇ
೫೧ ಸ್ವಾಮಿನೀ ಸದಾ ಮೇ
೫೨ ತ್ರಿವಾರಜಯಕಾರಂ ರಾಘವ,
೫೩ ಯಚ್ಛತು ವರಮೇಕಂ ಪ್ರಭುರ್ಮೇ
೫೪ ಹೇ ನಾಥ, ದೋಹದಂ ಪರಿಪೂರಯ ಮೇ
೫೫ ವದ ಯಾಮಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣ,
೫೬ ರಾಮಾಖ್ಯಾನಂ ಗಾಯತಮೇವಂ
ಶ್ರೀ
ಛಾಯಾ ಯೇನ ಕೃತಾ ಮಮೋಪರಿ ಮುದಾ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ಕಠೋರಾತಪೇ
ಶ್ರುತ್ವಾ ಯಸ್ಯ ವಿಶುದ್ಧವೇದಪಠನಂ ಬದ್ಧಾ ರುಚಿಃ ಸಂಸ್ಕೃತೇ |
ಸ್ಮೃತ್ವಾ ಯಸ್ಯ ಕೃಪಾಶ್ರಯೇ ವಿಗಮಿತಂ ಬಾಲ್ಯಂ ಮನೋ ಮೋದತೇ
ತಸ್ಮೈ ಸಾದರಮರ್ಪಯೇ ಕೃತಿಮಿಮಾಂ ಮಾತಾಮಹಾಯಾದ್ಯ ಮೇ ||
ನಮೋ ನಮಃ ಸಂಸ್ಕೃತಾನುರಾಗಿಭ್ಯೋ ರಸಿಕವರೇಭ್ಯಃ |
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಭಾಷಾಸಾಹಿತ್ಯೇ ವಿಖ್ಯಾತಸ್ಯ ’ಗ. ದಿ. ಮಾಡಗೂಳಕರಽ
ನಾಮ್ನಾ ಕವಿಶ್ರೇಷ್ಠೇನ ವಿರಚಿತಸ್ಯ ’ಗೀತರಾಮಾಯಣಸ್ಯಽ
ನಾಮ ಭವದ್ಭಿಃ ಶ್ರುತಂ ಸ್ಯಾದೇವ | ಏತದತೀವ ಮಧುರಂ ಕಾವ್ಯಂ
ತದನುರೂಪೇಷು ಸ್ವರೇಷು ನಿಬದ್ಧಂ ’ಸುಧೀರ ಫಡಕೇಽ - ತಥಾ
’ಬಾಬೂಜೀಽ ಇತಿ ನಾಮ್ನಾ ವಿಶ್ರುತೇನ ಸಂಗೀತದಿಗ್ದರ್ಶಕೇನ | ೧೯೫೫ ತಮೇ
ಖ್ರಿಸ್ತಾಬ್ದೇ ಸಕಲೇಽಪಿ ಸಂವತ್ಸರೇ ಪ್ರತಿಸಪ್ತಾಹಸ್ಯ ಭೃಗುವಾಸರೇ ಅಸ್ಯ
ಕಾವ್ಯಸ್ಯೈಕೈಕಂ ಗೀತಮಾಕಾಶವಾಣ್ಯಾಃ ಪುಣೇ- ವಿಭಾಗೇನ ಪ್ರಸಾರಿತಂ |
ಅಲ್ಪಾವಧಾವೇವ ತತ್ ಕಾವ್ಯಂ ಲೋಕಪ್ರಿಯತಾಯಾಃ ಶಿಖರಮವಾಪ |
ಭೃಗುವಾಸರೇ ಶ್ರೋತಾರಃ ಪ್ರಾತಃಸಮಯೇ ಸರ್ವಾಣಿ ಗೃಹಕರ್ಮಾಣಿ
ಸಮಾಪ್ಯ ತಸ್ಯ ಕಾವ್ಯಸ್ಯ ಶ್ರವಣಪ್ರತೀಕ್ಷಯಾ ನಭೋವಾಣೀಪ್ರಕ್ಷೇಪಕಸ್ಯ
ಪುರತಸ್ತೂಷ್ಣೀಮುಪವಿಶಂತಿ ಸ್ಮ | ಆಕಾಶವಾಣ್ಯಾ ಪ್ರಸಾರಿತೇನ ಕೇನಾಪ್ಯುಪಕ್ರಮೇ-
ಣಾಂತರೇಣೈತಾವತ್ ಯಶಃ ಪೂರ್ವಂ ಕ್ವಚಿದೇವ ಲಬ್ಧಂ ಸ್ಯಾತ್ | ’ಗಾನಸ್ಯ
ಚರಮೋತ್ಕರ್ಷೋ ಗೀತರಾಮಾಯಣಂ ಸದಾಽ ಇತಿ ’ಪಾಂಡುರಂಗಶಾಸ್ತ್ರೀ
ಆಠವಲೇಽ ಮಹೋದಯೈರುಕ್ತಮೇವ |
ತತ್ಪಶ್ಚಾತ್ ’ಬಾಬೂಜೀಽ ಮಹೋದಯೈಃ ಸಮಗ್ರದೇಶೇ ಪರ್ಯಟನಂ
ಕೃತ್ವಾ ನಗರಂ ನಗರಂ ಗತ್ವಾ ಸ್ವಗಾಯನೇನ ಗೀತರಾಮಾಯಣಂ ಸಾಮಾನ್ಯಜನಾನ್
ಪ್ರತಿ ನೀತಂ | ಅತಃ ಸಕಲೇಽಪಿ ಭಾರತವರ್ಷೇ ಗೀತರಾಮಾಯಣಂ ಪ್ರಥಿತಂ ಅಭವತ್ |
ಅಸ್ಯ ಕಾವ್ಯಸ್ಯ ತಥಾ ಚ ತಸ್ಯ ಸ್ವರಯೋಜನಾಯಾಃ ಪ್ರಭಾವೇಣ ಭಾರತವರ್ಷೇ
ವಿವಿಧಾಸು ಭಾಷಾಸು ಕಾವ್ಯಸ್ಯಾಸ್ಯಾನುವಾದಾಃ ಗೀಯಂತ್ | ಕಿಂತು ಸರ್ವಾಂ
ಭಾರತೀಯಭಾಷಾಣಾಂ ಜನನೀಭೂತಾಯಾಂ ಗೀರ್ವಾಣಭಾಷಾಯಾಂ ಸಮಗ್ರಸ್ಯ
ಗೀತರಾಮಾಯಣಸ್ಯಾನುವಾದೋ ವಿದ್ಯತೇ ನ ವೇತಿ ನ ಜಾನೇ | ಅತ ಏವ ಮಮೈಷ ಪ್ರಯಾಸಃ
ಸಂಸ್ಕೃತಾನುವಾದೇ ಗೀತರಾಮಾಯಣಸ್ಯ | ಅಥ ತತ್ರಸ್ಥಾನಿ ಗೀತಾನಿ ಮೂಲಸ್ವರಯೋಜನಯೈವ
ಗೇಯಾನಿ ಚೇತ್, ತೈಃ ಸಮವೃತ್ತೈರೇವ ಭಾವ್ಯಂ ಇತಿ ಸ್ಪಷ್ಟಂ |
ತಥಾಪಿ ಮತ್ಸದೃಶಸ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಭಾಷಾಯಾಃ ನ ವಿಶೇಷಾಭಿಜ್ಞಸ್ಯ ಕೃತೇ ತತ್
ಕರ್ಮ ನಿತರಾಂ ದುಷ್ಕರಮಾಸೀತ್ | ಏವಂ ಸ್ಥಿತೇ ’ಕೇನಾಯಮವ್ಯಾಪಾರೇಷು
ವ್ಯಾಪಾರಸ್ತೇ ಆದಿಷ್ಟಃಽ ಇತಿ ಕೋಽಪಿ ಪೃಚ್ಛೇತ್ | ಕಾಮಾತುರಾಣಾಮಿವ
’ಕಾವ್ಯಾತುರಾಣಾಮಪಿ ನ ಭಯಂ ನ ಲಜ್ಜಾಽ ಇತ್ಯಪಿ ಕಶ್ಚಿದನ್ಯೋ ವದೇತ್ | ತಥಾಪಿ
ಅನುವಾದಪ್ರಿಯತಯಾ ಅಹಮಸ್ಮೈ ಚಾಪಲಾಯ ಪ್ರಚೋದಿತಃ ಇತಿ ತಾವತ್ ಸತ್ಯಂ | ಅತಃ
ಕೃಪಯಾಽನುವಾದಮೇತಂ ರಸಿಕಾಃ ನ ಕೇವಲಂ ಪಠೇಯುರಪಿ ತು ತತ್ತತ್ಸ್ವರಯೋಜನಯಾ
ಶೃಣುಯುರಿತಿ ಮೇ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ |
ಅನ್ಯಚ್ಚ, ಅನುವಾದಃ ಅನುವಾದಃ ಏವ ಭವತಿ | ನ ಸ ಕದಾಪಿ ಮೂಲಗ್ರಂಥಸ್ಯ
ಯೋಗ್ಯತಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತುಮರ್ಹತಿ | ತಥಾಪಿ ಅನುವಾದಸ್ಯ ನಿಕಷಾನ್ ಪ್ರಯುಜ್ಯ
ಅನುವಾದಸ್ಯೈತಸ್ಯ ಸಾಫಲ್ಯವೈಫಲ್ಯನಿರ್ಣಯೇ ಭವಂತಃ ವಿಚಕ್ಷಣಾಃ ರಸಿಕವರಾಃ ಏವ
ಪ್ರಮಾಣಂ | ಅತಃ ಭವಂತಃ ಏತದ್ವಿಷಯೇ ಆತ್ಮನಃ ಅಭಿಪ್ರಾಯಂ ಪ್ರೇಷಯಂತು ಇತಿ ವಿಜ್ಞಪ್ತಿಃ |
ಅದ್ಯಾಯಮನುವಾದಃ ಪ್ರಕಾಶಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಸ ನೈಕಾನಾಂ ಹಿತಚಿಂತಕಾನಾಂ
ನಿರಪೇಕ್ಷಸಾಹಾಯ್ಯವಿಶೇಷತ್ವಾದೇವ | ಪ್ರಥಮಂ ತಾವತ್ ನಿರ್ದೇಶಃ ಕರ್ತವ್ಯಃ
’ಹರಿಭಾಊ ವಝೇಽ ಮಹೋದಯಸ್ಯ | ಅನೇನ ಬಾಲಮಿತ್ರೇಣ ಮೇ ಅಸ್ಮಿನ್ ಕಾರ್ಯೇ ನ
ಕೇವಲಂ ರುಚಿಃ ಪ್ರದರ್ಶಿತಾ, ಅಪಿತು ಸರ್ವೋಽಪಿ ತದ್ಭಾರಃ ಸ್ವಶಿರಸಿ ಗೃಹೀತಃ |
ಅನ್ಯೋ ಮಮ ಸುಹೃದ್ ’ಸೀತಾರಾಮ ಖಾಂಬೇಟೇಽ ಮಹೋದಯಃ, ಯಸ್ಯ
ಪ್ರೋತ್ಸಾಹನಂ, ಸಕ್ರಿಯಂ ಸಾಹಾಯ್ಯಂ ವಿನಾ ಪುಸ್ತಕಮಿದಂ ಪ್ರಕಾಶನಾರ್ಥಂ ಸಿದ್ಧಂ
ನಾಭವಿಷ್ಯತ್ | ಅಪರೋಽಪಿ ಮಮ ನೂತನಃ ಸುಹೃದ್ ವರ್ತತೇ ’ರುಣಕುಮಾರ ಮರಾಠೇಽ
ಮಹಾಶಯಃ | ಸಂಸ್ಕೃತಭಾಷಾಸಾಹಿತ್ಯಸ್ಯ ಮರ್ಮಜ್ಞೇನಾನೇನ ಮಮ ಕಾವ್ಯಾನುವಾದಂ
ಸಮಗ್ರಂ ನಿಪುಣಂ ಪಠಿತ್ವಾ ತತ್ರಸ್ಥಗುಣದೋಷಾಣಾಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮಚಿಕಿತ್ಸಾಕೃತಾ,
ತೇನೈವಂ ಮಯಾ ಕೇಷಾಂಚಿದ್ದೋಷಾಣಾಂ ನಿರಾಕರಣಾಯ ಪ್ರಯತ್ನಃ ಕೃತಃ |
ಸೌ. ಸುಧಾ, ಮಮ ಸಹಧರ್ಮಚಾರಿಣೀ, ಪ್ರಾರಂಭಾದೇವ ಮಹ್ಯಮೇತತ್ಕರ್ಮಣಿ
ಸಾತತ್ಯೇನ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹನಂ ಸಾಹಾಯ್ಯಂ ಚ ಅದದಾತ್ | ಅನುವಾದಸ್ಯೈತಸ್ಯ ಪ್ರಸಿದ್ಧೇಃ
ಪ್ರಮುಖಂ ಕಾರಣಂ ಸೈವ ವಿದ್ಯತೇ |
ಭೂತಪೂರ್ವಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಭಿಃ ಮಾನನೀಯೈಃ ಅಟಲಬಿಹಾರೀಜೀಮಹೋದಯೈಃ, ಡಾॅ.
ಮುರಲೀಮನೋಹರಜೋಶೀಮಹೋದಯೈಃ ತಥಾ ಚ ಪ್ರಾಚಾರ್ಯ ವಿನೋದರಾವಪಾಠಕಮಹೋದಯೈಃ
ಮಮ ಕಾವ್ಯಾನುವಾದಂ ಸಾದ್ಯಂತಂ ಪಠಿತ್ವಾ ವಿಸ್ತರೇಣ ಸಹ ಅಭಿಪ್ರಾಯಾನ್ ಪ್ರೇಷ್ಯ
ಅಹಂ ಭೃಶಮನುಗೃಹೀತಃ | ಸರ್ವಾನೇತಾನ್ ಧನ್ಯವಾದಾನ್ ವಿತರಾಮಿ |
ಡಾॅ. ಪರಾಡಕರಮಹಾಶಯಾಸ್ತು ಮಮ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಗುರವ ಏವ | ತೇಷಾಮಾಶಿಷಾಃ
ಸದೈವ ಮಯಾ ಪ್ರಾರ್ಥ್ಯಂತೇ | ತೇಽಪಿ ಸರ್ವದಾ ಮಾಮುಪಕುರ್ವಂತಿ | ಅಪರಾ ಚ ಮಮ
ಹಿತೈಷಿಣೀ ಶ್ರೀಮತಿ ಮೃದುಲಾ ಪ್ರಭುರಾಮ ಜೋಶೀ ನಾಮ | ಅನಯೈವ ಸಂಸ್ಕ್ರಿತಗೀತರಾಮಾಯಣಸ್ಯ
ಪ್ರಥಮಪ್ರಕಟಸಮಾರೋಹಸ್ಯ ’ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಟಾಇಮ್ಸಽ ನಾಮನಿ ನಿಯತಕಾಲಿಕೇ
ಸವಿಸ್ತರಪರೀಕ್ಷಣಂ ಕೃತ್ವಾ ತಸ್ಮೈ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಃ ಪ್ರದತ್ತಾ | ಏತೇಷಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಮಾನೃಣ್ಯಂ
ಗಂತುಂ ನ ಕದಾಪಿ ಶಕ್ಲ್ಯಂ |
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರರಾಜ್ಯಸ್ಯ ಭೂತಪೂರ್ವಃ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರೀ ಮಾ. ಮನೋಹರಜೋಶೀಮಹೋದಯಃ
ಅಪಿ ಸಂಸ್ಕೃತ- ಗೀತರಾಮಾಯಣಸ್ಯ ’ಸೀ. ಡೀ. ಽ ಕೃತೇ ಪ್ರಸ್ತಾವನಾಂ ಲಿಖಿತವಾನ್ |
ತಥಾ ಚ ’ಸೀ. ಡೀ. ಽ ನಿರ್ಮಾಣೇ ಸರ್ವಶ್ರೀ ಉಹ್ಲ್ಲಾಸ ಕುಲಕರ್ಣೀ, ಸತಿಸ್ಶ ಪಾಧ್ಯೇ,
ಮಿಲಿಂದ ಕರಮರಕರ, ಪ್ರಮೋದ ಸೋಹೋನೀ, ಮಹೇಶ ಖನೋಲಕರ, ಮಹೇಂದ್ರ ಶೇಡಗೇ,
ಸುಭಾಷ ಹಡಕರ, ತಥಾ ಸೌ. ಮಾಧುರೀ ಕರಮರಕರ, ಸೌ. ನೀಲಾ ಸೋಹೋನೀ ಏತೈಃ
ಸರ್ವೈಃ ಅಪಿ ಅಹಂ ಅನುಗೃಹೀತಃ | ಅಸ್ತು |
ಯದಿ ಏಷ ಗೀತಾನುವಾದಃ, ತೇನ ಸಹ ಪ್ರಕಾಶಿತಾ ’ಸೀ. ಡೀ. ಽ ಚ
ಸಂಸ್ಕೃತಾನುರಾಗಿಣಾಂ ರಸಿಕವರಾಣಾಂ ಪರಿತೋಷಾಯ ಕಲ್ಪೇತಾಂ, ತರ್ಹಿ ತಯೋಃ ಪ್ರಯೋಜನಂ
ಸಫಲೀಭವೇದಿತಿ ಮನ್ಯೇ |
ಮುಂಬಾಪುರೀ ೧೭- ೧೧- ೨೦೦೬ ಸೀ. ಭಾ. ದಾತಾರ .
BACK TO TOP
ಅಥ ಸಂಸ್ಕೃತ ಗೀತ- ರಾಮಾಯಣಂ
೦೧ ಶ್ರೂಯತೇ ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ಸ್ವಯಂ
ಪ್ರಭುಣಾ ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರೇಣ ಆರಬ್ಧಸ್ಯ ಅಶ್ವಮೇಧಸ್ಯ ಅವಲೋಕನಾರ್ಥಂ
ಜನಾನಾಂ ಸಾಗರಃ ಇವ ಅಯೋಧ್ಯಾಯಾಂ ಸಂಪ್ರಾಪ್ತಃ ಆಸೀತ್ |
ತದಾನೀಂ ಮುನಿವೇಷಂ ಧಾರಯಂತೌ ದ್ವೌ ಕುಮಾರೌ ಯಜ್ಞಮಂಡಪಂ
ಪ್ರವಿಷ್ಟೌ | ತೌ ಆಸ್ತಾಂ ಮಹರ್ಷೇಃ ವಾಲ್ಮೀಕೇಃ ಶಿಷ್ಯೌ - ಲವಕುಶೌ |
ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರಂ ಉದ್ದಿಶ್ಯ ತೌ ಪ್ರಾರ್ಥಯತಾಂ ’ಾವಾಂ
ರಾಮಚರಿತಂ ಗಾತುಂ ಇಚ್ಛಾವಃ | ಽ ತಯೋಃ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ
ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರೇಣ ಅನುಜ್ಞಾತಾ | ತಥಾಪಿ ರಾಮಕಥಾಂ ಗಾಯಂತೌ ತೌ
ಕುಮಾರೌ ಆತ್ಮನಃ ಏವ ಪುತ್ರೌ ಇತಿ ಸ್ವಯಂ ರಾಮಚಂದ್ರಃ ನ ಜಾನಾತಿ ಸ್ಮ |
ನಿವೇದಕಃ :
ಶ್ರೂಯತೇ ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ಸ್ವಯಂ
ಕುಶಲವರಾಮಾಯಣಗೀತಂ ||
ಉಭೌ ಕುಮಾರಾವೇಕವಯಸ್ಕೌ
ಸಜೀವಪ್ರತಿಮೇ ರಾಮಸ್ಯೈತೌ |
ಸುತೌ ಗಾಯತೋ ಜನಕಸುಚರಿತಂ
ಜ್ಯೋತಿಷಾ ತೇಜೋನೀರಾಜನಂ || ೧
ರಾಜಸರೂಪೌ ತಾಪಸವೇಷೌ
ಗಂಧರ್ವೌ ನನು ತಪೋವನಸ್ಥೌ |
ವಾಲ್ಮೀಕಿಮನೋಜಾತಾ ಭಾವಾಃ
ಮಾನುಷಂ ವಾಽಽದಧತೇ ರೂಪಂ || ೨
ನನ್ವೇತೌ ಪ್ರತಿಭಾಽಽಮ್ರವನಸ್ಥೌ
ವಸಂತವಿಭವಂ ಗಾಯತಃ ಪಿಕೌ |
ಬಾಲರವೇಣಾಽಽಲಪತೌ ವಿರುತಂ
ಗಾಯತೋ ಮಧುಮಾಸಂ ಮಂಜುಲಂ || ೩
ಉನ್ಮೀಲತಿ ಸುಮಮಿವೌಷ್ಠಯುಗಲಂ
ಸ್ವರೋ ಗಂಧವತ್ ಬಿಭರ್ತಿ ಭುವನಂ |
ಲೋಲಚಂಚಲಂ ಕುಂಡಲಯುಗಲಂ
ಸಂಗತೌ ಕಲವೀಣಾಝಂಕೃತಂ || ೪
ಸಪ್ತಸುರಾಣಾಂ ಸ್ವರ್ಲೋಕಸ್ಥಾಃ
ನವಾಪಗಾ ನನು ನವರಸಪೂರ್ಣಾಃ |
ಯಜ್ಞಮಂಡಪೇ ನನ್ವವತೀರ್ಣಾಃ
ಸಂಗಮೇ ಶ್ರೋತೄಣಾಂ ಗಾಹನಂ || ೫
ಪುರುಷಾರ್ಥಾಣಾಂ ಚತುರ್ಣಾಂ ಫಲಂ
ತತ್ರ ಪಶ್ಯತಃ ಸ್ವಜೀವನಪಟಂ |
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದಪಿ ಶುಚಿತರಬಿಂಬಂ
ಈಕ್ಷಣಂ ನೃಪತೇರ್ಬಾಷ್ಪಾಕುಲಂ || ೬
ಸಾಮವೇದವತ್ ಬಾಲಗಾಯನಂ
ಕ್ರಮೇಣ ಸರ್ಗೋಽನುಸರತಿ ಸರ್ಗಂ |
ಸಭಾಸ್ಥಿತಸ್ತ್ರೀಮುನಿಸಚಿವಾನಾಂ
ನಯನಜಂ ವಹತಿ ಕಪೋಲೇ ಜಲಂ || ೭
ತದಾ ರಾಘವೋವಿಹಾಯಾಸನಂ
ದೃಢಮುಪಜುಗುಹೇ ನಿಜಂ ಶೈಶವಂ |
ಸಂಯೋಗೋಽಯಂ ಜನಕಸುತಾನಾಂ
ಕೋಽಪಿ ತಂ ಜಾನೀತೇ ನ ಪರಂ || ೮
೧
BACK TO TOP
೦೨ ಅಯೋಧ್ಯಾ ಮನುರಚಿತಂ ನಗರಂ
ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ಯಜ್ಞಮಂಡಪೇ ಸಕಲಾಂ ಶಕ್ತಿಂ ಕರ್ಣಸಂಪುಟೇ
ಸಮಾನೀಯ ಶ್ರೋತಾರಃ ರಾಮಚರಿತಗಾಯನಶ್ರವಣಾಯ ಸಮುತ್ಸುಕಾಃ | ಸ್ವಯಂ
ಪ್ರಭುಃ ರಾಮಚಂದ್ರಃ ಸ್ವರ್ಣಸಿಂಹಾಸನಂ ಅಧಿಷ್ಠಾಯ ಸ್ವಚರಿತಂ ಶ್ರೋತುಂ
ಉತ್ಕಂಠಿತಃ | ಏವಂ ಸ್ಥಿತೇ ಮುನಿವೇಷಧಾರಿಣೌ ಕುಶಲವೌ ರಾಮಾಖ್ಯಾನಂ
ಪ್ರಸ್ತುವೀತಃ -
ಕುಶಲವೌ -
ಸರಯೂತೀರೇ ಸ್ಥಿತಂ
ಅಯೋಧ್ಯಾ ಮನುರಚಿತಂ ನಗರಂ ||
ವಿಶಾಲತಾಯಾಂ ಪುರಸ್ಯಾಸ್ಥಿತಂ
ಪ್ರಾಕಾರಾಣಾಂ ರುಚಿರಸಂಕುಲಂ
ಸಮಾಂತರಪಥಾಂ ವಿತತಂ ಜಾಲಂ
ಪ್ರಯಾಂತಿ ಪಥಿಕಾ ರಥಗಜತುರಗಾಸ್ತೇನ ಮಂಡಿತಾ ಭೃಶಂ || ೧
ಸದನೇ ಸದನೇ ರತ್ನತೋರಣಂ
ಸ್ಥಾನೇ ಸ್ಥಾನೇ ರಮ್ಯಮುಪವನಂ
ತತ್ರ ವರ್ತತೇ ನೃತ್ಯಗಾಯನಂ
ಮೃದಂಗವೀಣಾನಿತ್ಯವಾದನಂ, ಅಲಕಾನಗರೀಸಮಂ || ೨
ಸ್ತ್ರಿಯಃ ಸುಶೀಲಾ ನರಾ ಧಾರ್ಮಿಕಾಃ
ಸುತಾಃ ಸರ್ವಥಾ ನಿಜಕುಲದೀಪಾಃ
ಜನಾ ನಾದಯಾ ನ ವಾ ನಾಸ್ತಿಕಾಃ
ಗೃಹೇ ಪುರೇ ವಾ ಕ್ವಾಪಿ ವಾಽನ್ತರೇ ನಾಽತೃಪ್ತೇರ್ದರ್ಶನಂ || ೩
ಇಕ್ಷ್ವಾಕೂಣಾಂ ಕೀರ್ತಿಭೂಷಣೋ
ನೃಪೋ ದಶರಥೋ ಧರ್ಮಪಾಲಕೋ
ವಾಸವಃ ಪುರೇ ನಭಸಿ ಶಶಾಂಕೋ
ರವೀ ರಣೇಽಸೌ ಕುರುತೇ ಬಕವಾನ್ ನಿಜಪುರಸಂರಕ್ಷಣಂ || ೪
ತಸ್ಯ ಭೂಪತೇಸ್ತಿಸ್ರೋ ಭಾರ್ಯಾಃ
ಸುವಂಶಜಾತಾಃ ಸುಮುಖ್ಯ ಆರ್ಯಾಃ
ಪತಿಸೇವಾಯಾಮಖಂಡನಿರತಾಃ
ಬಹುಶ್ರುತಾಸ್ತಾ ರೂಪತೇಜಸಾ ಶೋಭಂತೇ ನಿರ್ಭರಂ || ೫
ತಿಸೃಣಾಂ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಪ್ರೀತಿಸಂಗಮೇ
ತ್ರಿಲೋಕಸೌಖ್ಯಂ ಸದನಂ ತನುತೇ
ನ್ಯೂನಂ ತ್ವೇಕಂ ಗೃಹಸ್ಥಾಶ್ರಮೇ
ಪ್ರಣಯಾಕಾಶೇ ನೋದಯಮಯತೇ ತನಯಾದಿತ್ಯಶ್ಚಿರಂ || ೬
ಶಲ್ಯಮೇಕಲಂ ಕೌಸಲ್ಯಾಯಾಃ
ಉದಾಸೀನತಾ ಚ ಸುಮಿತ್ರಾಯಾಃ
ಈಶ್ವರಸೇವಾ ಕೈಕೇಯ್ಯಾಯಾಃ
ವ್ಯಥಾ ದಾರುಣಾ ಸೈಕಾ ಸತತಂ ಪೀಡಯತೇ ದಶರಥಂ || ೭
ರಾಜಸುಖಂ ನನು ಜನತಾಸೌಖ್ಯಂ
ಅಸಂಖ್ಯಮನಸಾಮೇಕಚಿಂತನಂ
ಸುಖೇನಾಮುನಾ ವಸುನಾ ವಾ ಕಿಂ ?
ಋತೌ ವಸಂತೇಽತೀತೇಽಪಿ ಕಥಂ ಕಲ್ಪತರೋರ್ನ ಚ ಸುಮಂ ?|| ೮
೨
BACK TO TOP
೦೩ ಕಿಮೇವಂ ದಲತೀದಂ ಮಾನಸಂ ?
’ೃತೌ ವಸಂತೇಽತೀತೇಽಪಿ ಕಥಂ ಕಲ್ಪತರೋರ್ನ ಚ ಸುಮಂ ?ಽ
ಪ್ರಜಾಃ ಪ್ರಜಾಃ ಸ್ವಾಃ ಇವ ಪಾಲಯತಃ ದಶರಥಸ್ಯ ಗೃಹೇ ತಾವತ್
ಅಪತ್ಯಾಭಾವಃ ಇತಿ ಕೋಽಯಂ ದೈವದುರ್ವಿಲಾಸಃ | ಸರ್ವೇಷಾಂ ಅಯೋಧ್ಯಾವಾಸಿನಾಂ
ಮನಸಿ ಏಷಃ ಏವ ಪ್ರಶ್ನಃ ಪುನಃ ಪುನಃ ಸಮುತ್ತಿಷ್ಠತಿ ಸ್ಮ | ಕಿಂ ಪುನಃ
ದಶರಥಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾಣಾಂ ಕಥಾ ?ಕೌಸಲ್ಯಾ ತದ್ಯಪಿ ಬಾಹ್ಯತಃ ನಿರ್ವಿಕಾರಾ
ಅದೃಶ್ಯತ, ತಥಾಪಿ ತಸ್ಯಾಃ ಮನಸಃ ಕಾ ಅವಸ್ಥಾ ?ಸಾ ಆತ್ಮಗತಂ ವದತಿ - -
ಕೌಸಲ್ಯಾ :
ಕಿಮೇವಂ ದಲತೀದಂ ಮಾನಸಂ ?
ವೀಕ್ಷ್ಯ ಮೇ ಲತಿಕಾಯಾಂ ಸುಮನಸಂ ||
ಮಲಿನಮಂತರಂ ಪೂರ್ವಂ ನ ಕದಾ
ಅಸೂಯಾ ನ ಮೇ ಜಾತು ಸಪತ್ನ್ಯಾ
ಅದ್ಯ ಕಿಂ ನ ಸಹೇ ಲತಿಕಾಶ್ರಿಯಂ ?೧
ಹೃದಯ, ಕಿಮೇವಂ ಸಾಹಸಮಶುಭಂ ?
ರೋಚತೇ ನ ತೇ ಹರಿಣೀಶಾವಂ
ವೃಥಾ ಕಿಂ ಬಾಷ್ಪಾಕುಲಮೀಕ್ಷಣಂ ?೨
ವಿಲೋಕ್ಯ ಗೋವತ್ಸಗತಂ ಭಾವಂ
ಅನುಭವಸೇ ಕಿಂ ಮನಸಿ ಮತ್ಸರಂ ?
ಆಂತರಂ ಕುಪ್ಯತಿ ಮೌನಂ ಕಥಂ ?೩
ಭೋಜಯತೇ ಪಕ್ಷಿಣೀ ಶಾವಕಂ
ದೃಶ್ಯಮಿದಂ ತೇ ಭವತಿ ದುಃಸಹಂ
ಕಿಮೇತತ್ ದುರ್ಗತಮಾಪತಿತಂ ?೪
ಕಿಮರ್ಥಮೇಷಾ ಹ್ಯಾತ್ಮವಂಚನಾ ?
ಅಪತ್ಯಂ ವಿನಾ ಸ್ತ್ರೀ ನ ಚ ಪೂರ್ಣಾ
ಅವೇತಂ ಜೀವಿತಸಾರಂ ಪರಂ || ೫
ಶಿಲಾಽಪಿ ಸೂತೇ ಶಿಲ್ಪಮನುಪಮಂ
ಹೀನತರಾ ಕಿಂ ಶಿಲಾಯಾ ಅಹಂ
ಮನೋ ಮೇ ನೂನಂ ಚಿಂತಾಕುಲಂ || ೬
ವೃದ್ಧತರಂ ಕಿಂ ನಾಸ್ಮತ್ ಗಗನಂ ?
ತತ್ರ ಜಾಯತೇ ತಾರಸಹಸ್ರಂ !
ನಿಷ್ಫಲಂ ನೂನಂ ಮೇ ಜೀವನಂ || ೭
೩
BACK TO TOP
೦೪ ಕುತೋಽಸಿ ಖಿನ್ನಾ, ಸಂಹರ ಮುಗ್ಧೇ,
’ಕಿಮೇವಂ ದಲತೀದಂ ಮಾನಸಂ ವೀಕ್ಷ್ಯ ಮೇ ಲತಿಕಾಯಾಂ ಸುಮನಸಂ ?ಽ
ಏವಂ ಯದಾ ಕೌಸಲ್ಯಾ ಚಿಂತಿತಾ ಆಸೀತ್ ತದಾ ದಶರಥಃ ಅಂತಃಪುರಂ ಪ್ರವಿಶ್ಯ
ಅಬ್ರವೀತ್ - -
ರಾಜಾ ದಶರಥಃ - -
ಕುತೋಽಸಿ ಖಿನ್ನಾ, ಸಂಹರ ಮುಗ್ಧೇ, ದಯಿತೇ ನಯನಜಲಂ
ದೇವಿ, ಹೇ ಕೌಸಲ್ಯೇ, ನೂನಂ ||
ವಸಂತಾಗಮೇ ತರೌ ತರೌ ನನು ದೃಷ್ಟಂ ನವಪಲ್ಲವಂ
ಆಶಾಕುಸುಮಂ ಮನಸಿ ಮದೀಯೇ ತಥೈವ ಜಾತಂ ನವಂ
ವಾಣೀ ಶ್ರವಣೇ ಕಾಚಿದಗುಂಜನ್ಮಮ ಸಖಿ ನಿಃಶಬ್ದಂ || ೧
ತನುಷ್ವ ತುರಗಾಧ್ವರಮಿತಿ ವಾಣೀ ಸಾಽಹ ತದಾ ಮಾಂ ಪ್ರಿಯೇ
’ವಿಹರಿಷ್ಯಂತೇ ಮುಗ್ಧಾ ವೇದಾಶ್ಚತ್ವಾರಸ್ತೇ ಗೃಹೇಽ
ಚಿಂತನಮೇತದ್ ಬೋಧಯತೇ ಮಾಂ ಮಮೈವಮಿತಿ ಜ್ಞಾತಂ || ೨
ತತಃ ಸುಮಂತ್ರಂ ನಿಮಂತ್ರ್ಯ ಸಚಿವಂ ಚಾಜ್ಞಾಪಿತವಾನಹಂ
’ವಸಿಷ್ಠ- ಕಾಶ್ಯಪ- ಜಾಬಾಲ್ಯಾದೀನತ್ರಾನಯ ಸತ್ವರಂಽ
ಗುರವಸ್ತೇ ಮಾಮಾದೇಕ್ಷ್ಯಂತೇ ಕಿಮಿಷ್ಟಮಾಚರಣಂ || ೩
ಸಮಾಗತೇಭ್ಯೋ ಗುರುಭ್ಯೋ ಮಯಾ ಕಥಿತಂ ಮೇ ಮಾನಸಂ
ಮಯೈವ ತೇಷಾಂ ಕೃತಂ ಸಮಕ್ಷಂ ಮನಸೋ ಮೇ ಮಂಥನಂ
ತದನು ಸ್ನಿಗ್ಧಾಂ ನವನೀತಸಮಾಂ ಕೋಽಪ್ಯವದತ್ ವಾಚಂ || ೪
’ಮನೋರಥಾಸ್ತೇ ಸಫಲಾ ಭಾವ್ಯಾಽ , ಆಹ ಮನೋದೈವತಂ
’ದ್ಯ ಮುಹೂರ್ತೇ ಮೋಚಯ ತುರಗಂ, ಯಾತು ಸ ವೈ ಸತ್ವರಂಽ
’ಗುರುವಚನಂ ಮೇ ಪ್ರಮಾಣಽ ಮವದಂ ಯುಕ್ತ್ವಾ ಕರಯುಗಲಂ || ೫
ಆನಯಾಮ್ಯಹಂ ದೇಶಾದಂಗಾದೃಷ್ಯಶೃಂಗಂ ಸ್ವಯಂ
ಸಮಾಪನೀಯಂ ತೇನ ಸಹೇಷ್ಟ್ಯಾ ಕ್ರತುರಿತ್ಯಪಿ ಯೋಜಿತಂ
ಮಂತ್ರಾಣೀದಂ ಪುನಂತು ನಗರಂ ಸಧೂಮಶುಚಿಗಂಧಂ || ೬
ಸರಯೂತೀರೇ ಮಖಂ ಪ್ರಕುರ್ಮೋ ದದ್ಮೋ ದಾನಂ ಮುಕ್ತಕರಂ
ಕುರ್ಮಶ್ಚರಮಂ ಪ್ರಯತ್ನಮೇತಂ ಸ್ನಾನಮಂತತಶ್ಚಾವಭೃಥಂ
ದಾಸ್ಯತಿ ದೇವೋ ಹುತಾಶನೋಽಸಾವನಂತಮಭಿಲಷಿತಂ || ೭
೪
BACK TO TOP
೦೫ ಕ್ಷಿತಿಪತೇ, ಸ್ವೀಕುರು ಕ್ಷೀರಮಿದಂ
’ದಾಸ್ಯತಿ ದೇವೋ ಹುತಾಶನೋಽಸಾವನಂತಮಭಿಲಷಿತಂಽ
ಇತಿ ಅಪೇಕ್ಷಯಾ ದಶರಥೇನ ಯಜ್ಞೀಯಃ ಅಶ್ವಃ ವಿಸೃಷ್ಟಃ |
ಸಂವತ್ಸರೈಕಸ್ಯ ಪಶ್ಚಾತ್ ಸಃ ಪ್ರತಿನಿವೃತ್ತಃ | ರಾಜ್ಞೋ ದಶರಥಸ್ಯ
ಪ್ರಾರ್ಥನಾಮನುಸೃತ್ಯ ಋಷ್ಯಶೃಂಗಮುನಿನಾ ಯಜ್ಞಃ ಸಮಾರಬ್ಧಃ |
ತತ್ರ ಅಕಸ್ಮಾತ್ ಕೋಽಪಿ ರಕ್ತವರ್ಣಃ ಮಹಾಪುರುಷಃ ಪ್ರಾದುರ್ಭೂತಃ |
ಘನಗಂಭೀರೇಣ ಅಪಿ ಸೌಮ್ಯಸ್ವರೇಣ ಸಃ ರಾಜಾನಂ ಅವದತ್ -
ಯಜ್ಞಪುರುಷಃ -
ಕ್ಷಿತಿಪತೇ, ಸ್ವೀಕುರು ಕ್ಷೀರಮಿದಂ
ಉಪಸ್ಥಿತಿಂ ಮೇ ತವಾಧ್ವರೇಽಸ್ಮಿನ್ ಮನ್ಯೇ ಬಹುಮಾನಂ ||
ಗತಃ ಸಮಾಪ್ತಿಂ ಮಖಸ್ತೇಽಧುನಾ
ತೃಪ್ತಿಮಾಗತಾಃ ಸರ್ವದೇವತಾಃ
ಅತೀವ ತುಷ್ಟಸ್ತ್ವಯಿ ಹೇ ರಾಜನ್, ಶ್ರೀವಿಷ್ಣುರ್ನೂನಂ || ೧
ಆಗತೋಽಸ್ಮ್ಯಹಂ ತದೀಯಾಜ್ಞಯಾ
ಪ್ರಸಾದಮೇನಂ ಶುಭಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ
ದಾನಸ್ಯಾಸ್ಯೈತಸ್ಮಾದ್ದಾನಾತ್, ನಾಪರಮುಪಮಾನಂ || ೨
ಗೃಹಾಣ ಸ್ವಕರೇ ಸುವರ್ಣಪಾತ್ರಂ
ಪಯೋ ವಿತರ ದೇವೀಷು ಚಾಂತರಂ
ಕಾಮಧೇನುದುಗ್ಧಾದಸ್ತೀದಂ, ಕ್ಷೀರಂ ಬಲದತರಂ || ೩
ಸೇವಂತೇ ತಾ ಯದಾ ಪಾಯಸಂ
ಉದರೇ ಭವಿತಾ ವಂಶಬೀಜನಂ
ಜನಿಷ್ಯತೇ ತಾಸಾಮುದರೇಭ್ಯೋ, ವೀರಚತುಷ್ಕಫಲಂ || ೪
ಪ್ರಸವಿಷ್ಯಂತೇ ಮಾನವರೂಪಾನ್
ತಿಸ್ರೋ ದೇವ್ಯೋ ವಿಷ್ಣೋರಂಶಾನ್
ಧನ್ಯಸ್ತ್ವಮಹೋ ಲಭಸೇ ರಾಜನ್, ಈಶ್ವರಜನಕತ್ವಂ || ೫
ಇಮೇ ಕೃತಾರ್ಥೇ ತ್ವದೀಯನಯನೇ
ಕೃತಾರ್ಥೋಽಪ್ಯಹಂ ದರ್ಶನೇನ ತೇ
ದೇಹಿ ನರಪತೇ, ಆಜ್ಞಾಮಧುನಾ ಗಮನಾಯ ಸ್ವಪದಂ || ೬
೫
BACK TO TOP
೦೬ ರಾಮೋಽಜನಿ ಭಾಗ್ಯವಶಾತ್
’ಜನಿಷ್ಯತೇ ತಾಸಾಮುದರೇಭ್ಯೋ ವೀರಚತುಷ್ಕಫಲಂಽ
ಇತಿ ಯಜ್ಞಪುರುಷಸ್ಯ ಭವಿಷ್ಯವಚನಂ ಸತ್ಯಂ ಅಭವತ್ | ತೇನ
ಪ್ರದತ್ತಸ್ಯ ಪಾಯಸಸ್ಯ ಸೇವನೇನ ದಶರಥಸ್ಯ ತಿಸ್ರಃ ಅಪಿ ಭಾರ್ಯಾಃ ಗರ್ಭಂ
ಆದಧತ, ಯಥಾಕಲಾಂ ಚ ಪುತ್ರಚತುಷ್ಟಯಂ ಪ್ರಾಸುವತ | ಕೌಸಲ್ಯಾಯಾಃ
ಶ್ರೀರಾಮಃ, ಸುಮಿತ್ರಾಯಾಃ ಲಕ್ಷ್ಮಣಶತ್ರುಘ್ನೌ, ಕೈಕೇಯ್ಯಾಃ ಚ ಭರತಃ
ಇತಿ ಚತ್ವಾರಃ ಪುತ್ರಾಃ ಅಜಾಯಂತ | ದಶರಥಸ್ಯ ಈಪ್ಸಿತಂ ಪರಿಪೂರ್ಣಂ | ಪ್ರಾಸಾದೇ
ಸುಖಸ್ಯ ಸೀಮಾ ಏವ ನಾವಶಿಷ್ಟಾ | ನಾಗರಿಕಾಣಾಂ ಆನದೋಽಪಿ ಪರ್ಜನ್ಯಪರಿಪುಷ್ಟಾಃ
ನದ್ಯಃ ಇವ ಸಕಲಸೀಮಾಂ ಉಲ್ಲಂಘ್ಯ ವರ್ಧಮಾನಃ ಆಸೀತ್ | ರಾಮಾದಯಃ ಬಾಲಕಾಃ
ಹಸ್ತಜಾನುಚಲನಾವಸ್ಥಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾಃ | ತಥಾಪಿ ಅಯೋಧ್ಯಾಸ್ಥಿತಾಃ ವನಿತಾಃ
ಶ್ರೀರಾಮಜನ್ಮನಃ ಆನಂದಗೀತಂ ಏವ ಅದ್ಯಾಪಿ ಗಾಯಂತಿ ಸ್ಮ -
ಅಯೋಧ್ಯಾವಾಸಿನ್ಯಃ ಸ್ತ್ರಿಯಃ -
ಶುದ್ಧಪಕ್ಷೇ ಚೈತ್ರಮಾಸೇ ತತ್ರ ನವಮಂ ದಿನಂ
ಗಂಧಿತೋಽಪಿ ಪವನ ಏಷ ಊಷ್ಣ ಇತಿ ಕಥಂ ?
ರವಿರಚಲೋ ಮಾಧ್ಯಾಹ್ನೇ ಶಿರಸಿ ಕಥಮಯಂ ?
ರಾಮೋಽಜನಿ ಭಾಗ್ಯವಶಾತ್, ಪಶ್ಯ ಸಖಿ ಸುಖಂ ||
ಕೌಸಲ್ಯೋನ್ಮೀಲಯತೇ ಯಾವದಕ್ಷಿಣೀ
ಪುತ್ರದರ್ಶನೇನ ಸ್ವಯಂ ವಿಸ್ಮಿತಾ ಜನೀ
ಕಂಠರೋಧನೇನಾಜನಿ ಬಾಷ್ಪಮೋಚನಂ || ೧
ಉದಿತಂ ನವಸೌಖ್ಯಪರ್ವ ರಾಜಮಂದಿರೇ
ಸುಷ್ಣುವುರಥ ವಿನದಂತ್ಯೋ ಧೇನವೋಽಙ್ಗಣೇ
ದುಂದುಭಿಜೋ ಮತ್ತರವೋಽಪೂರ್ಯತಾಂಬರಂ || ೨
ಆಸುಪ್ತಾ ಆತಪೇನ ಶ್ರಾಂತಕುಡ್ಮಲಾಃ
ಕಿಮಿತಿ ಕಿಮಿತಿ ಪೃಚ್ಛಂತೋ ಭೂಯ ಜಾಗೃತಾಃ
ಪವನಸ್ತಾನುಚ್ಚರವೇಣಾಹ ಸಸ್ಮಿತಂ || ೩
ಪೌರಜನಂ ಸುಖವಾರ್ತಾ ಸಾ ಗತಾ ಯದಾ
ಗೇಹೇಭ್ಯೋ ರಾಜಪಥಂ ಕೇಽಪಿ ಧಾವಿತಾಃ
ಆರಬ್ಧಂ ಲಲನಾಭಿರ್ಗೀತಗಾಯನಂ || ೪
ಪುಷ್ಪಾಂಜಲಿಮರ್ಪಯತೇ ಕೋಽಪಿ ಭೂಷಣಂ
ಹಾಸ್ಯರವೇ ಪ್ರವಿಲುಪ್ತಂ ಶಬ್ದಭಾಷಣಂ
ವಾದ್ಯಾನಾಂ ತಾಲೋಽವರ್ಧತ ತು ಸತ್ವರಂ || ೫
ವೀಣಾಧ್ವನಿರವಲುಪ್ತೋ ನೂಪುರಸ್ವನೇ
ಸಂತಪ್ತಾಃ ಶೃಂಗಗಲಾಸ್ತದಪಿ ತತ್ರ ತೇ
ಸಂಭ್ರಾಂತಾ ಆಮ್ರತರೌ ಕೋಕಿಲಾ ಭೃಶಂ || ೬
ವೀಕ್ಷಂತೇ ಚಿತ್ರಮಿದಂ ದಿಗ್ಗಜಾಶ್ಚ ತೇ
ಸಂಚರಂತಿ ನವವರ್ಣಾ ಗಗನಮಂಡಲೇ
ಮೌಕ್ತಿಕೇನ ಚೂರ್ಣೇನ ನು ವ್ಯಾಪ್ತಮಂಬರಂ || ೭
ನೃತ್ಯಗಾಯನೇ ಮಗ್ನಾ ಸರ್ವಥಾ ಪುರೀ
ತಾಲಸ್ವರವರ್ಣೇಷು ಚ ಗಾಹತೇ ಮಹೀ
ಶೇಷಸಹಿತಮೀಷದಚಲದವನಿಮಂಡಲಂ || ೮
೬
BACK TO TOP
೦೭ ಶ್ಯಾಮರಾಮಚಂದ್ರೋ ಮೇಽಯಂ
’ರಾಮೋಽಜನಿ ಭಾಗ್ಯವಶಾತ್ ಪಶ್ಯ ಸಖಿ ಸುಖಂಽ
ಏತಸ್ಮಿನ್ ಆನಂದಗಾಯನೇ ಏವ ಅಯೋಧ್ಯಾನಗರೀ ನಿಮಗ್ನಾ ಆಸೀತ್ | ಶ್ರೀರಾಮಃ
ಪ್ರಾಸಾದೇ ದಿನಮನುದಿನಂ ವರ್ಧತೇ ಸ್ಮ | ತಸ್ಯ ಅಸ್ಪಷ್ಟಶಬ್ದೋಚ್ಚಾರಣಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ
ಪ್ರಮೋದಕರಂ ಭವತಿ ಸ್ಮ | ದೇವೀ ಕೌಸಲ್ಯಾ ಭಗಿನೀಸಮಾಃ ಸಪತ್ನ್ಯಃ ಅವದತ್ -
ಕೌಸಲ್ಯಾ -
ಶ್ಯಾಮರಾಮಚಂದ್ರೋ ಮೇಽಯಂ ಮದಂಕೇ ಕರೋತಿ ಸ್ನಾನಂ
ಅಷ್ಟಗಂಧಗಂಧೋಪೇತಂ ವಿರಾಜತೇ ನೀಲಂ ಕಮಲಂ || ೧
ಶ್ಯಾಮರಾಮಚಂದ್ರೋ ಮೇಽಯಂ ಕರೇಣ ಮೇಽಶ್ನಾತಿ ಗ್ರಾಸಂ
ಪ್ರತೀಕ್ಷತೇ ಶುಕವೃಂದಮಿದಂ ಸೇವನಾಯ ಶೇಷಂ ಕವಲಂ || ೨
ಶ್ಯಾಮರಾಮಚಂದ್ರೋ ಮೇಽಯಂ ರತ್ನತಲ್ಪಮಧಿಶೇತೇಽಯಂ
ವಿಲೀಯತೇ ಚಂದ್ರೋ ಗಗನೇ ವೀಕ್ಷ್ಯ ಲಜ್ಜಯಾ ನನ್ವೇತಂ || ೩
ಶ್ಯಾಮರಾಮಚಂದ್ರೋ ಮೇಽಯಂ ಬಂಧುಭಿಃ ಸ ರಮತೇ ಸಾಕಂ
ಶುಭ್ರಹೀರಕಾಣಾಂ ಮಧ್ಯೇ ದ್ಯೋತತೇ ಸುನೀಲಂ ರತ್ನಂ || ೪
ಶ್ಯಾಮರಾಮಚಂದ್ರೋ ಮೇಽಯಂ ಬಾಂಧವೇಷು ಕುರುತೇ ಸ್ನೇಹಂ
ಮಹಾಜನ ಅಪಿ ಶಿಕ್ಷೇಯುಃ ಬಾಲರಾಮಚಂದ್ರಾಚರಣಂ || ೫
ಶ್ಯಾಮರಾಮಚಂದ್ರೋ ಮೇಽಯಂ ತಸ್ಯ ಚೈತದನುಜತ್ರಿತಯಂ
ಭಾಗ್ಯರೂಪಶ್ಲೋಕಸ್ಯೈತತ್ ಮಮಾಖಂಡಚರಣಚತುಷ್ಕಂ || ೬
ಶ್ಯಾಮರಾಮಚಂದ್ರೋ ಮೇಽಯಂ ಭಾಷತೇ ಕಿಮಪ್ಯಸ್ಪಷ್ಟಂ
ತೇನ ಸಂವದಂತಶ್ಚ ವಯಂ ಶಬ್ದಮುಚ್ಚರಾಮೋಽಸ್ಪಷ್ಟಂ || ೭
ಶ್ಯಾಮರಾಮಚಂದ್ರೋ ಮೇಽಯಂ ಗೃಹಂ ಕರೋತೀದಂ ಸ್ಖಲಿತಂ
ಸ್ಖಲದ್ಗಿರಾ ಕುರ್ವಂತೀಮೇ ವೈದಿಕಾಃ ಶ್ರುತೀನಾಂ ಪಠನಂ || ೮
ಶ್ಯಾಮರಾಮಚಂದ್ರೋ ಮೇಽಯಂ ಕಾಂಕ್ಷತೇ ನಭಃಸ್ಥಂ ಚಂದ್ರಂ
ಕ್ರೀಡತಾ ನಿಶಾಯಾಮಮುನಾ ಪ್ರಜಾಗರ್ತಿ ಸಕಲಂ ಭುವನಂ || ೯
ಶ್ಯಾಮರಾಮಚಂದ್ರೋ ಮೇಽಯಂ ಯುವಾಽಚಿರಾದ್ಭವಿತಾ ನೂನಂ
ತದಾ ವರುಣದೇವಃ ಕರುಣಾಂ ಪ್ರವರ್ಷಿಷ್ಯತೀಹ ಯಥೇಷ್ಟಂ || ೧೦
೭
BACK TO TOP
೦೮ ಜ್ಯೇಷ್ಠಂ ತೇ ಹೇ ನೃಪತೇ ದೇಹಿ ಮೇ ಸುತಂ
’ಶ್ಯಾಮರಾಮಚಂದ್ರೋಽಯಂಽ ದಿನೇಷು ಗಚ್ಛತ್ಸು ಶನೈಃ ಶನೈಃ
ವರ್ಧಮಾನಃ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಬಾಲವಯಃ ಪ್ರಾಪ್ತಃ | ತೇನ ಧನುರ್ವೇದೇನ ಸಹ
ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಾಃ ಅಪಿ ಪಠಿತಾಃ | ತೇನ ಸಹ ತಸ್ಯ ಭ್ರಾತರಃ ಅಪಿ
ಸಕಲವಿದ್ಯಾನಿಪುಣಾಃ ಅಜಾಯಂತ | ಕ್ರಮೇಣ ತೇ ರಾಜಸಭಾಮಪಿ ಸಂನಿಧಾತುಂ ಆರಭಂತ |
ಏಕದಾ ದಶರಥಃ ಸಪುತ್ರಃ ರಾಜಸಭಾಯಾಂ ಆಸ್ಥಿತಃ ಆಸೀತ್ | ತದಾ ಅಕಸ್ಮಾತ್
ಮಹರ್ಷಿಃ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಃ ತತ್ರ ಸಮಾಯಾತಃ | ರಾಜಾ ದಶರಥಃ ತಸ್ಯ ಸ್ವಾಗತಂ
ವ್ಯಾಜಹಾರ ಅವದಚ್ಚ, ’ಹೇ ಮುನಿಶ್ರೇಷ್ಠ, ಅಪಿ ಅಸ್ತಿ ಕಿಂಚಿತ್ ಯದ್ ಭವತಾಂ
ಕೃತೇ ಅಹಂ ಕರ್ತುಂ ಶಕ್ನೋಮಿ ?ಽ ನೃಪವಚನೇನ ಆಶ್ವಾಸಿತಃ
ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಃ ಪ್ರಾಹ -
ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಃ :
ಜ್ಯೇಷ್ಠಂ ತೇ ಹೇ ನೃಪತೇ ದೇಹಿ ಮೇ ಸುತಂ
ಏಕ ಏಷ ಕರ್ತುಮಲಂ ಯಜ್ಞರಕ್ಷಣಂ ||
ಮಾಯಾವೀ ಕುರುತೇ ಮಾಂ,
ದೈತ್ಯಗಣೋಽಮಿತಪೀಡಾಂ
ಮಖಮನೇಕಶೋ ವಿಧಾಯ, ನ ತು ಸಮಾಪನಂ || ೧
ಶಾಪಮಹಂ ದದ್ಮಿ ಕಥಂ,
ದೀಕ್ಷಿತಃ ಕ್ಷಮೀ ನಿತ್ಯಂ
ತತ್ ತ್ಯಜಾಮಿ ಮಖಭಂಗೇ, ಸರ್ವಥಾ ಸ್ಥಲಂ || ೨
ಯಜ್ಞೇ ಪುನರಾರಬ್ಧೇ,
ಪೀಡಯಂತಿ ಪುನರಪಿ ತೇ
ಕುಂಡದೀಪನೇಽಭಿಯಾಂತಿ ಯಜ್ಞಮಂಡಪಂ || ೩
ಅಸುರಾಸ್ತೇ ವೇದ್ಯಾಮಪಿ
ಮಾಂಸಶೋಣಿತಂ ಕ್ಷಿಪಂತಿ
ನೃತ್ಯಂತಿ ಚ ಮಂತ್ರಪಠಣಭಂಜನೇ ಸುಖಂ || ೪
ಬಾಲವೀರರಾಮಸ್ತಾನ್
ಪ್ರಖರತಯಾ ದಂಡಯತಾಂ
ಬಾಲೋಽಪಿ ಸ ತಸ್ಯ ಸತ್ತ್ವಮನುಪಮಂ ಪರಂ || ೫
ಶಂಕಾ ತೇ ಭವತಿ ಕಥಂ ?
ನೃಪಶರಣಂ ಯಾಚೇಽಹಂ
ಶಬ್ದಂ ತೇ ಪಾಲಯತಃ ಸಂಭ್ರಮಃ ಕಥಂ ?೬
ಪ್ರಾಣಾಧಿಕಮಭಿವಚನಂ
ರಘುವಂಶೇ ಧರ್ಮೋಽಯಂ
ಪಶ್ಯ ಸರ್ವಥಾ ಸಿದ್ಧೋ ರಾಘವಃ ಸ್ವಯಂ || ೭
ಕೌಸಲ್ಯೇ ಕಿಂ ಶೋಚಸಿ ?
ವೀರಜನೀ ಕಿಂ ಬಿಭೇತಿ ?
ರಣರತೇ ಸುತೇ ಧನ್ಯಂ ಕಿಂ ನ ಕುಲಯುಗಂ ?೮
ಮಾರೀಚೋಽಸೌ ಸುಬಾಹು-
ರುಗ್ರಬಾಹುದೈತ್ಯಚಮೂಃ
ತ್ಯಕ್ಷ್ಯತಿ ಸ್ವಯಂ ಶಸ್ತ್ರಂ ವೀಕ್ಷ್ಯ ರಾಘವಂ || ೯
ಶ್ರೀರಾಮ, ತ್ವಂ ಪ್ರಸೀದ,
ಚಾಪಬಾಣಮಪಿ ಗೃಹಾಣ
ಅನ್ವೇತು ಸ ಇಚ್ಛತಿ ಚೇತ್, ತ್ವದನುಜಃ ಸುಖಂ || ೧೦
೮
BACK TO TOP
೦೯ ನಾಶಯ ತ್ರಾಟಿಕಾಂ ರಾಮ, ಶೀಘ್ರಂ !
’ಜ್ಯೇಷ್ಠಂ ತೇ ಹೇ ನೃಪತೇ ದೇಹಿ ಮೇ ಸುತಂಽ
ಇತಿ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಮಹರ್ಷೇಃ ಪ್ರಾರ್ಥನಾಂ ಅವಧೀರಯಿತುಂ ನ ಶಶಾಕ ರಾಜಾ
ದಶರಥಃ | ನಿಷಂಗಪೃಷ್ಠೌ ಚಾಪಹಸ್ತೌ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರೇಣ
ಸಹ ಪ್ರಯಾಣಾಯ ಸಿದ್ಧೌ | ಕರ್ತವ್ಯಪರಿಪಾಲನಸ್ಯ ಗರೀಯಸ್ತ್ವಂ ಅವಧಾರ್ಯ ಮಾತುಃಶ್ರೀ
ಕೌಸಲ್ಯಾ ಪುತ್ರವಾತ್ಸಲ್ಯಂ ನಿಗೃಹ್ಯ ಪುತ್ರಾಭ್ಯಾಂ ’ವಿಜಯಿನೌ ಭವತಂಽ ಇತಿ
ಆಶಿಷಃ ದದೌ | ಮಹಾರಾಜಃ ದಶರಥಃ ತಯೋಃ ಮಸ್ತಕಯೋಃ ಅವಘ್ರಾಣಂ ಚಕಾರ |
ತತಃ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ಪ್ರಥಮಪರಾಕ್ರಮಾರ್ಥಂ ಮಹರ್ಷಿಣಾ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರೇಣ
ಸಹ ರಾಜಪ್ರಾಸಾದಾತ್ ಪ್ರಸ್ಥಿತೌ | ಯಾತ್ರಾಯಾಂ ಭಗವಾನ್ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಃ ತಾಭ್ಯಾಂ
ವಿವಿಧಾಃ ಕಥಾಃ ಅಕಥಯತ್, ವಿವಿಧಾಃ ಶಸ್ತ್ರಾರ್ಥವಿದ್ಯಾಃ ಅಶಿಕ್ಷಯತ್ ಚ |
ಏವಂ ತೇ ತ್ರಯಃ ಅಪಿ ಯಾವತ್ ಮಲದ- ಕರುಷ- ದೇಶಸ್ಯ ಪರಿಸರಂ
ಪ್ರಾಪ್ತಾಃ ತಾವತ್ ಸಹಸಾ ಅಶನಿಪಾತಸ್ಯ ಇವ ದಾರುಣಃ ಶಬ್ದಃ ತೈಃ ಶ್ರುತಃ |
ಕಾಚನ ಮಹಾಕರಾಲದರ್ಶನಾ ರಾಕ್ಷಸೀ ತೇಷಾಂ ಮಾರ್ಗಂ ಅವರುಧ್ಯ ಸ್ಥಿತಾ ಆಸೀತ್ |
ತದಾ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧಃ ಮಹರ್ಷಿಃ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಃ ಶ್ರೀರಾಮಂ ಆಜ್ಞಾಪಯತ್ -
ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಃ -
ಯುಂಕ್ಷ್ವ ರೇ ಕಾರ್ಮುಕಂ, ಮುಂಚ ರೇ ಸಾಯಕಂ
ನಾಶಯ ತ್ರಾಟಿಕಾಂ ರಾಮ, ಶೀಘ್ರಂ !
ದುಷ್ಟಮಾಯಾವಿನೀ ಶಾಪಿತಾ ಯಕ್ಷಿಣೀ
ವರ್ತನೇ, ದರ್ಶನೇ ಕುತ್ಸಿತೇಯಂ || ೧
ವೀಕ್ಷ್ಯ ತಪ್ತಂ ತಥಾಽಽರಕ್ತನೇತ್ರದ್ವಯಂ
ವೀರುಧೋ ಜಜ್ವಲುರ್ದಗ್ಧಮಪಿ ಕಾನನಂ
ಅತುಲಬಲಗರ್ವಿತಾ ಸಾಕೃತಿಃ ಕ್ರೂರತಾ
ಜನಯತೇ ಖಲು ಘೃಣಾಂ ಕ್ರೂರರೂಪಂ || ೨
ಪಶ್ಯ ದಂಷ್ಟ್ರಾರದಾನ್ ಶೃಣು ಚ ಹಾಸಂ ತಥಾ
ಮೃತಮಹಾಹಸ್ತಿನಾಽಽಪೂರಿತಾ ನನು ಗುಹಾ
ಮೃತ್ಯುಛಾಯಾ ಯಥಾಽಽಕ್ರಮತಿ ಸಾ ನಸ್ತಥಾ
ಕರ್ಷ ಚಾಪಸ್ಯ ಜ್ಯಾಂ ಛಿಂದ್ಧಿ ತಂದ್ರಾಂ || ೩
ತಿಷ್ಠಸೀತ್ಥಂ ಕುತೋ ?ಮುಂಚ ಸದ್ಯಃ ಶರಂ
ಮೃತ್ಯುರಸ್ಯಾಸ್ತ್ವಮೇತದಪಿ ಜಾನಾಮ್ಯಹಂ
ಜನಹಿತೇ ಸ್ತ್ರೀವಧೋ ಮರ್ಷಣೀಯಃ ಸ್ಮೃತೋ
ಬೋಧಯೇ ತ್ವಾಮಹಂ ಧರ್ಮತತ್ತ್ವಂ || ೪
ದೈತ್ಯಕನ್ಯಾ ಪುರಾ ಗ್ರಸಿತುಮೈಚ್ಛದ್ ಧರಾಂ
ಅವಧದಿಂದ್ರಶ್ಚ ತಾಮಾಸುರೀಂ ಮಂಥರಾಂ
ವಿಷ್ಣುನಾ ಧರ್ಮಿಣಾ ಶುಕ್ರಮಾತಾ ಹತಾ
ಲುಬ್ಧಕಾ ಭವತಿ ಸಿಂಹಸ್ಯ ಭಕ್ಷ್ಯಂ || ೫
ಧಾವಿತಾ ಡಾಕಿನೀ ಪ್ರಕುಪಿತಾ ನಿರ್ಭರಂ
ಪ್ರಹಿಣು ನರಕಂ ಚ ತಾಂ ಸದ್ಯ ಏತತ್ಕ್ಷಣಂ
ಸುರಗಣೋಽಪೇಕ್ಷತೇ ವಿಕ್ರಮಂ ರಾಮ ತೇ
ಶೌರ್ಯಚಂದ್ರೋಽಯತಾಂ ಪೌರ್ಣಿಮಾತ್ವಂ || ೬
೯
BACK TO TOP
೧೦ ಏಹಿ ರಾಮ ಸತ್ವರಂ
’ನಾಶಯ ತ್ರಾಟಿಕಾಂ ರಾಮ ಶೀಘ್ರಂ | ಽ
ಇತಿ ಆದೇಶಂ ಅನುಸೃತ್ಯ ಶ್ರೀರಾಮಃ ತಾಟಿಕಾಯಾಃ ವಧಂ ಕೃತವಾನ್ |
ತದಾ ದೇವಗಂಧರ್ವಾಃ ಗಗನಾತ್ ಪುಷ್ಪವೃಷ್ಟಿಂ ಚಕ್ರುಃ | ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣಾಭ್ಯಾಂ
ಸಹ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಃ ಸಿದ್ಧಾಶ್ರಮಂ ನಾಮ ಆತ್ಮನಃ ತಪೋವನಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತ್ ಯಜ್ಞಂ
ಚ ಆರಭತ | ಯಜ್ಞೇ ತಸ್ಮಿನ್ ವಿಘ್ನಂ ಕುರ್ವಾಣಂ ಮಾರೀಚಂ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಮಾನವಾಸ್ತ್ರಂ
ವಿಸೃಜ್ಯ ಮಹಾಸಾಗರೇ ಪ್ರಚಿಕ್ಷೇಪ, ಆಗ್ನೇಯಾಸ್ತ್ರೇಣ ಸುಬಾಹುಂ ಅಪಿ
ಜಘಾನ | ಏವಂ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಮುನೇಃ ಯಜ್ಞಃ ಯಥಾವಿಧಿ ಪೂರ್ಣತಾಂ ಗತಃ |
ತದಾನೀಮೇವ ಮಿಥಿಲಾಧಿಪತಿನಾ ಜನಕೇನ ಅಪಿ ಮಹಾಯಜ್ಞಃ ಆಯೋಜಿತಃ ಆಸೀತ್ |
ತಸ್ಮಿನ್ ಯಜ್ಞೇ ಉಪಸ್ಥಾತುಕಾಮಾಃ ಆಶ್ರಮಸ್ಥಾಃ ಸರ್ವೇ ಅಪಿ ಋಷಯಃ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ
ಆತ್ಮನಾ ಸಹ ಮಿಥಿಲಾನಗರೀಂ ಗಂತುಂ ವಿಜ್ಞಾಪಯಾಮಾಸುಃ -
ಕಶ್ಚಿದ್ ಆಶ್ರಮವಾಸೀ -
ಏಹಿ ರಾಮ ಸತ್ವರಂ
ಗ್ರಹೀತುಂ ಮಿಥಿಲಾಯಾ ದರ್ಶನಂ ||
ಮಿಥಿಲಾಯಾ ಅಪಿ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯತರಃ
ರಾಜರ್ಷಿರಸೌ ಜನಕನೃಪಾಲಃ
ಯೇನ ಕಲ್ಪಿತಂ ನಗರೇಽಪೂರ್ವಂ, ಯಜ್ಞೋಪಕ್ರಮಣಂ || ೧
ತತ್ರ ಸುನಾಭಂ ನಾಮ ಕಾರ್ಮುಕಂ
ಯಜ್ಞಮಂಡಪೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿತಂ
ತ್ರ್ಯಂಬಕದೇವೋ ಯಚ್ಚ ಗೃಹೀತ್ವಾ, ಜಘಾನ ತ್ರಿಪುರಾಸುರಂ || ೨
ನಿಧಾಯ ಭವನೇ ತಚ್ಛಿವಚಾಪಂ
ಪೂಜಯತೇ ತಜ್ಜನಕೋಽನುದಿನಂ
ವಿಶಾಲಧನುಷಾ ತೇನ ಸಮಾನಂ, ಜಗತಿ ನ ಚಾಪಾಂತರಂ || ೩
ದೇಶದೇಶತೋ ನೃಪಾ ಆಗತಾಃ
ವೀಕ್ಷ್ಯ ಧನುಷ್ಯಂ ಸ್ತಿಮಿತಾ ಜಾತಾಃ
ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತಸ್ಯೋದ್ಧರಣೇ ತೇಷಾಂ, ಬಲವತ್ಸಂಪ್ರೇರಣಂ || ೪
ದೇವಾ ದೈತ್ಯಾ ನರಾಃ ಕಿನ್ನರಾಃ
ಉದ್ಧರ್ತುಮದೋ ನ ಲವಂ ಶಕ್ತಾಃ
ಚಾಪಸ್ಯ ತು ತತ್ ಪರಮದೃಢತ್ವಂ, ನೈವಾನಮಿತಂ ಲವಂ || ೫
ತನಿಷ್ಯತೇ ಕೋ ವಿಕೃಷ್ಯ ವೇದಂ
ಕರಿಷ್ಯತೇ ತದ್ ಧನುರಾಧಿಜ್ಯಂ ?
ಅಸೌ ನ ಜಾತೋ ಮೋಕ್ತುಂ ಪ್ರಭವೇತ್, ತಸ್ಮಾದ್ಯೋ ವಾ ಶರಂ || ೬
ಉಭೌ ಧನ್ವಿನೌ ಜನ್ಮನಾ ಯುವಾಂ
ಧನುರೀಕ್ಷೇಥಾಂ ನಿಜನಯನಾಭ್ಯಾಂ
ಪಶ್ಯ ರಾಘವ, ಸ್ವಯಂ ಸ್ವಬಂಧೋರೌತ್ಸುಕ್ಯಂ ಕೀದೃಶಂ || ೭
ಪ್ರಸ್ಥಿತಾಶ್ಚ ಮುನಯಃ ಸೋತ್ಸಾಹಂ
ಸಂಗಚ್ಛೇಥಾಮೇತೈಃ ಸಾರ್ಧಂ
ಯದಿ ಪ್ರವಾಸೋ ಭವೇದ್ ಯುವಾಭ್ಯಾಂ, ಭಾಗ್ಯತರೋಸ್ತತ್ಫಲಂ || ೮
೧೦
BACK TO TOP
೧೧ ಅದ್ಯ ವೈ ಶಾಪವಿಮುಕ್ತಾಽಭವಂ
’ೇಹಿ ರಾಮ ಸತ್ವರಂ, ಗ್ರಹೀತುಂ ಮಿಥಿಲಾಯಾ ದರ್ಶನಂ | ಽ
ಏತಂ ಆಗ್ರಹಂ ಉಪೇಕ್ಷಿತುಂ ನ ಶಶಾಕ ಶ್ರೀರಾಮಃ |
ಮುನಿಜನೈಃ ಸಾರ್ಧಂ ಸಃ ಸಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಮಿಥಿಲಾಂ ಗಂತುಂ ಪ್ರಸ್ಥಿತಃ |
ಮಾರ್ಗೇ ಮಹರ್ಷಿಃ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಃ ತಾಭ್ಯಾಂ ವಿವಿಧಾಃ ಕಥಾಃ ಅಶ್ರಾವಯತ್ |
ಏವಮಧ್ವಾನಮಾಕ್ರಮಂತಃ ತೇ ಕಮಪಿ ಜೀರ್ಣಂ ವಿವಿಕ್ತಂ ಆಶ್ರಮಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾಃ |
’ಕಿಮರ್ಥಂ ಅಯಂ ಆಶ್ರಮಃ ವಿವಿಕ್ತಃ ?ಽ ಇತಿ ರಾಮೇಣ ಪೃಷ್ಟೇ
ಸತಿ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಃ ತಸ್ಮೈ ಅಹಲ್ಯಾವೃತ್ತಾಂತಂ ನಿವೇದ್ಯ ಸ್ವಚರಣಸ್ಪರ್ಶೇಣ
ಅಹಿಲ್ಯಾಯಾಃ ಉದ್ಧಾರಂ ಕರ್ತುಂ ಆಜ್ಞಾಪಯಾಮಾಸ |
ಶಿಲಾವತ್ ಪತಿತಾಯಾಃ ಅಹಲ್ಯಾಯಾಃ ದೇಹಾತ್ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ
ಚರಣಸ್ಪರ್ಶೇಣಪ್ರಕಾಶಕಿರಣಾಃ ಇವ ಸ್ಫುರಿತಾಃ ಮಧುರಸ್ವರಾಃ ಚ ಶ್ರುತಾಃ |
ಅಹಲ್ಯಾ -
ರಾಮ, ತೇ ಚರಣಸ್ಪರ್ಶಾದಹಂ
ಅದ್ಯ ವೈ ಶಾಪವಿಮುಕ್ತಾಽಭವಂ ||
ತ್ವಯಾ ನಿರ್ಮಿತಂ ಕರುಣಾಶಿಲ್ಪಂ
ಪುನರಪಿ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಮಯಾ ವಪುರಿದಂ
ಬಂಧವಿಮುಕ್ತಾಶ್ಚುಂಬಂತೀಮೇ ಶ್ವಾಸಾಸ್ತೇ ಪದಯುಗಂ || ೧
ಪುನರ್ನಯನಯೋರ್ಲಬ್ಧಾ ದೃಷ್ಟಿಃ
ಪಶ್ಯಾಮಿ ತ್ವಾಂ, ತ್ವಯಿ ಸೃಷ್ಟಿಮಪಿ
ಕಪೋಲಯೋರ್ಮೇ ಶೀತೋಷ್ಣಾನಾಮಶ್ರೂಣಾಂ ಸಿಂಚನಂ || ೨
ಶ್ರವಣಚೇತನಾ ಪುನರಪಿ ಜಾತಾ
ಉಕ್ತಿರಮೂಲ್ಯಾ ಮನಸಾಽವಗತಾ
’ಜಾಗೃಹಿ ವತ್ಸೇಽ ಕೇನಚಿದುತಂ ವಚನಂ ಕರುಣಾಮಯಂ || ೩
ಪುಲಕಿತಮೇತದ್ ಭುಗ್ನಶರೀರಂ
ಜಾನೇ ಪದಯೋಸ್ತವ ಸಂಸ್ಪರ್ಶಂ
ಕುಂಕುಮರಜಸಾ ಪದಯೋಸ್ತೇ ಮೇ ಭಾಲಂ ನನು ರಂಜಿತಂ || ೪
ಮೌನೇ ಜಾತಂ ಪುನರಪಿ ವಚನಂ
ಪತಿತಪಾವನೋ ರಾಮ, ನನು ತ್ವಂ
ತವೈವ ಕೃಪಯಾ ಚಾದ್ಯ ಸಂಚಿತಂ ಸುಧಯಾ ಹಾಲಾಹಲಂ || ೫
ಪತಿತಪಾವನೋ ರಘುರಾಜಸ್ತ್ವಂ
ಕರವಾಣಿ ತು ತೇ ಕಥಂ ಪೂಜನಂ
ಅರ್ಪಿತಮೇತತ್ ಪದೇ ತ್ವದೀಯೇ ಸರ್ವಂ ನವಜೀವನಂ || ೬
೧೧
BACK TO TOP
೧೨ ಶೃಣುತ ಸ್ವಯಂವರಾಖ್ಯಾನಂ
’ದ್ಯ ವೈ ಶಾಪವಿಮುಕ್ತಾಽಭವಂ | . | ಽ
ಏತೈಃ ವಚನೈಃ ಅಹಲ್ಯಾ ಕೃತಜ್ಞತಾಭಾವಂ ಅದರ್ಶಯತ್ |
ಅಥ ಗೌತಮಾಶ್ರಮೇ ಕಂಚಿತ್ಕಾಲಂ ವಿಶ್ರಮ್ಯ ಸರ್ವೇ ಮುನಯಃ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣಾಭ್ಯಾಂ
ಸಹ ಮಾರ್ಗಸ್ಥಾಃ ಅಭವನ್ | ಮಿಥಿಲಾನಗರೀಂ ಆಗತಾಃ ತೇ ಸರ್ವೇ ರಾಜರ್ಷಿಣಾ ಜನಕೇನ
ಯಥಾವಿಧಿ ಸತ್ಕೃತಾಃ | ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ದಶರಥನಂದನೌ ಇತಿ ಶ್ರುತ್ವಾ ಜನಕಃ
ಭೃಶಂ ಮುದಿತಃ | ’ೇತೌ ರಾಜಕುಮಾರೌ ತವ ವಿಶಾಲಂ ಶಿವಚಾಪಂ ದ್ರಷ್ಟುಮುತ್ಸುಕೌಽ
ಇತ್ಯಪಿ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಃ ಜನಕಮಹಾರಾಜಾಯ ಅಕಥಯತ್ |
ಅನ್ಯೇದ್ಯುಃ ಸಮಸ್ತಜನಸಮಕ್ಷಂ ಮಿಥಿಲಾಧಿಪತಿಃ ಜನಕಃ ತತ್ ಮಹಾಚಾಪಂ
ಮಲ್ಲೈಃ ರಾಜಸಭಾಂ ಆನಾಯಯತ್ | ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ತದ್ ರುದ್ರಚಾಪಂ ಪ್ರಣತವಂತೌ |
ಪಶ್ಚಾದ್ ಸರ್ವೇಷು ನೃಪಾಂತರೇಷು ಧನುರುದ್ಧರಣೇ ಅಸಮರ್ಥತಾಂ ಗತೇಷು, ರಾಜರ್ಷೌ
ಜನಕೇ ಚ ಚಿಂತಾಕುಲೇ ಜಾತೇ, ಶ್ರೀರಾಮಃ ಧನುರುದ್ಧರಣಾಯ ಜನಕಮಹಾರಾಜಸ್ಯ
ಅನುಜ್ಞಾಂ ಪ್ರಾರ್ಥಯತ | ’ವಶ್ಯಂಽ ಇತಿ ತೇನ ಅನುಜ್ಞಾತೇ ಶ್ರೀರಾಮಃ ತದ್ ಧನುಃ ಲೀಲಯಾ ಉದ್ಧೃತವಾನ್, ತಸ್ಮಿನ್ ಚ ಪ್ರತ್ಯಂಚಾಂ ಆರೋಪಯಿತುಂ ಯಾವತ್ ಸಃ ಪ್ರಾಯತತ,
ತಾವತ್ ಅಶನಿಪಾತಸ್ಯ ಇವ ಮಹಾಸ್ವನಂ ಕೃತ್ವಾ ತತ್ ಧನುಃ ದ್ವಿಧಾ ಭಿನ್ನಂ |
ತತ್ ಅದ್ಭುತಂ ಚೇಷ್ಟಿತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಜನಕಃ ನಿತರಾಂ ವಿಸ್ಮಿತಃ, ತಸ್ಮಾದಪಿ ಅಧಿಕಂ
ಹರ್ಷಿತಃ | ಅಚಿರಾದೇವ ಸಃ ರಾಮೇಣ ಸಹ ವೀರ್ಯಶುಲ್ಕಾಯಾಃ ಸೀತಾಯಾಃ ವಿವಾಹಸ್ಯ
ಪ್ರಸ್ತಾವಂ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಸ್ಯ ಪುರತಃ ಅಸ್ಥಾಪಯತ್ | ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರೇಣ ಅಪಿ ಸಃ ಪ್ರಸ್ತಾವಃ ಸ್ವೀಕೃತಃ | ಯಥಾಕಾಲಂ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಸೀತಯಾ ಸಹ ವಿವಾಹೇನ ಬದ್ಧಃ |
ಸೀತಾಯಾಃ ಭಗಿನೀನಾಂ - ಉರ್ಮಿಲಾ - ಮಾಂಡವೀ - ಶ್ರುತಕೀರ್ತೀನಾಂ - ವಿವಾಹಾಃ ಅನುಕ್ರಮೇಣ
ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ಬಂಧುಭಿಃ - ಲಕ್ಷ್ಮಣ - ಭರತ - ಶತ್ರುಘ್ನೈಃ - ಸಹ ಸಂಪನ್ನಾಃ |
ಸಃ ನನು ಮಹಾನ್ ಅವರ್ಣನೀಯಃ ಸಮಾರೋಹಃ ಸಂಜಾತಃ | ಪ್ರಥಮಪರಾಕ್ರಮಾರ್ಥಂ
ಪ್ರಾಸಾದಾತ್ ನಿಷ್ಕ್ರಾಂತೌ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ಸ್ವವಧೂಭ್ಯಾಂ ಸಹ ಅಯೋಧ್ಯಾಂ
ಪ್ರತಿನಿವೃತ್ತೌ | ತೇಷಾಂ ಗಮನಸ್ಯ ಪಶ್ಚಾದಪಿ ಸುಚಿರಂ ಮಿಥಿಲಾಯಾಂ ಬಂದಿನಃ
ಸೀತಾಸ್ವಯಂವರಾಖ್ಯಾನಂ ಗಾಯಂತಿ ಸ್ಮ -
ಭಾಟಚಾರಣಾಃ -
ಆಕಾಶೇನಾಽಽಬದ್ಧಾ ನೂನಂ ಧರಣೀಜನನೀಯಂ
ಶೃಣುತ ಸ್ವಯಂವರಾಖ್ಯಾನಂ ಸೀತಾಸ್ವಯಂವರಾಖ್ಯಾನಂ ||
ಶ್ರೀರಾಮೇಣೋದ್ಧೃತಂ ಲೀಲಯಾ ರೌದ್ರಂ ಶಿವಚಾಪಂ
ಮಿಥಿಲಾಧಿಪತೇರ್ಮನೋವಾಂಛಿತಂ ತೇನ ಸುಪರಿಪೂರ್ಣಂ
ಕನ್ಯಾಭಾಗ್ಯಂ ಸ್ಥಿತಂ ಶ್ಯಾಮಲಂ ತಸ್ಯಾಗ್ರೇ ಮೂರ್ತಂ || ೧
ಮುಗ್ಧಾ ಸೀತಾಽಽರಾನ್ನಿರೀಕ್ಷತೇ ರಾಮಂ ಚಾಪಧರಂ
ಸಮಾನೀಯ ಲೋಚನಯೋರ್ಯಾವತ್ ಸರ್ವಂ ನಿಜಸತ್ತ್ವಂ
ಕಪೋಲಯುಗಲೇ ವಿಕಸತಿ ಲಜ್ಜಾಪ್ರಸೂನಮಾರಕ್ತಂ || ೨
ಉನ್ನಮಯ್ಯ ಪಕ್ಷ್ಮಣೀ ವೀಕ್ಷತೇ ಯಾವತ್ ಸಾ ಮುಗ್ಧಾ
ತಡಿತ್ಸ್ತನಿತವತ್ ಭೀಷಣನಾದಸ್ತದಾ ಶ್ರುತಃ ಸಹಸಾ
ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ದ್ವಿಧಾ ಭಂಜಿತಂ ರೌದ್ರಂ ಶಿವಚಾಪಂ || ೩
ತಿಮಿರಾಂಧಾಸ್ತೇ ಸರ್ವೇ ಭೂಪಾ ಮೂಢಾ ಇವ ಜಾತಾಃ
ಸ್ಫುಟಂ ಹಸಂತೀ ಮನಸಿ ಲಜ್ಜಿತಾ ಭೂಮಿಸುತಾ ಸೀತಾ
ಸಚಿಂತನಯನೇ ಜನಕಸ್ಯ ಗತೇ ತತ್ಕ್ಷಣಮಾನಂದಂ || ೪
ಜಗಾದ ಜನಕೋ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಂ ತಂ ಸನಮಸ್ಕಾರಂ
ದಶರಥಪುತ್ರಾಯ ಮೇ ಚಾರ್ಪಯೇ ದುಹಿತರಮದ್ಯಾಹಂ
ತೃಪ್ತಸೀತಯಾ ನಿಮೀಲಿತೇ ನಿಜನಯನೇ ಸಾನಂದಂ || ೫
ಜನಕಾಜ್ಞಾಮನುಸೃತ್ಯ ಜಾನಕೀ ಹ್ಯುದತಿಷ್ಠನ್ಮಂದಂ
ಗತಿಶ್ಚಂಚಲಾ ಚಂಚಲಮಧಿಕಂ ಮಾಲ್ಯಂ ಹಸ್ತಗತಂ
ಗೌರೌ ಚರಣೌ ತದಾ ತದೀಯೌ ಪ್ರಾಪ್ತೌ ಸೌಖ್ಯಪದಂ || ೬
ಆರಕ್ತೋಷಃಪ್ರಭಾ ವ್ಯಾಪ್ನುತೇ ಯಥಾ ನಭೋ ನೀಲಂ
ತಥಾ ವ್ಯಾಪ್ನುತೇ ರಾಮಶರೀರಂ ನೂಪುರರವತಾಲಂ
ಸಭಾಮಂಡಪೇ ಜಾತಂ ಮಾಯಾಬ್ರಹ್ಮಣೋಶ್ಚ ಮಿಲನಂ || ೭
ಮಾಲಾಂ ನತರಾಮಸ್ಯ ಜಾನಕೀ ನ್ಯವೇಶಯತ್ ಕಂಠೇ
ತದಾಽಭ್ಯನಂದನ್ ಸುರಾ ಉಭೌ ತೌ ಕರತಾಲರ್ಗಗನೇ
ಘೋಷೋಽಸೌ ಮಂಗಲವಾದ್ಯಾನಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತಸ್ತಚ್ಛ್ರವಣಂ || ೮
ರಾಮ ಈಶ್ವರಾಂಶೋ ಧರಾಯಾ ದುಹಿತಾ ಸಾ ಸೀತಾ
ಗಂಧರ್ವೈರಪಿ ಸುಸ್ವರೇಣ ಸಾ ಜಯಗಾಥಾ ಗೀತಾ
ಆಕಾಶೇನಾಽಽಬದ್ಧಾ ಧರಣೀಜನನೀಯಂ ಚೈವಂ || ೯
೧೨
BACK TO TOP
೧೩ ಶಂಸಾಮ ತೋಷಂ ಕಥಂ
ಸ್ವಯಂವರಸ್ಯ ಪಶ್ಚಾತ್ ಕೈಲಾಸಶೃಂಗೇ ಇವೇ ಧವಲೋತ್ತುಂಗೇ ರಾಜಪ್ರಾಸಾದೇ
ಶ್ರೀರಾಮಃ ಗೃಹಸ್ಥಾಶ್ರಮಸುಖಂ ಅಶ್ನುತೇ ಸ್ಮ | ಶ್ರೀರಾಮಃ ಸುಸ್ವರೂಪಃ,
ಮಹಾವಿಕ್ರಾಂತಃ, ಧೀರೋದಾತ್ತಃ, ತಥಾ ಚ ಜ್ಞಾನವಾನಪಿ ವಿನಮ್ರಃ
ಆಸೀತ್ | ಅತಃ ಸಃ ಪ್ರಜಾಸು ನಿತರಾಂ ಪ್ರಿಯಃ ಜಾತಃ | ಏತದ್ ವಿಲೋಕ್ಯ
ವೃದ್ಧಃ ದಶರಥಃ ’ಶ್ರೀರಾಮೇ ರಾಜ್ಯಾಭಿಷೇಕಂ ಕೃತ್ವಾ
ವಿಶ್ರಾಂತಿಸುಖಂ ಲಭೇಯಽ ಇತಿ ಮನಸಿ ಕೃತವಾನ್ | ಸಃ
ಸ್ವಸಂಕಲ್ಪಂ ಗುರುಭ್ಯಃ, ಸಚಿವೇಭ್ಯಃ ತಥಾ ಚ ಸ್ವಭಾರ್ಯಾಭ್ಯಃ
ಕಥಯಾಮಾಸ | ಸರ್ವೇಽಪಿ ತೇ ಸಂಕಲ್ಪಂ ಏನಂ ಸಾನಂದಂ ಅನ್ವಮೋದಂತ |
ಪ್ರಜಾಜನಾಃ ಅಪಿ ಹರ್ಷನಿರ್ಭರಾಃ ಸಂಜಾತಾಃ | ತದಾ ರಾಜಾ ದಶರಥಃ
ಉದ್ಘೋಷಯಾಮಾಸ - ’ಚೈತ್ರಮಾಸೇ ಪುಷ್ಯನಕ್ಷತ್ರೇ ಶ್ರೀರಾಮಃ
ಸಿಂಹಾಸನಂ ಆರೋಕ್ಷ್ಯತಿಽ ಇತಿ | ತದಾ ಉರ್ಮಿಲಾದಯಃ ಭಗಿನ್ಯಃ
ಸೀತಾಯಾಃ ಮಂದಿರಂ ಗತ್ವಾ ಸಮೋದವಿನೋದಂ ತಾಮುಚುಃ -
ಉರ್ಮಿಲಾ, ಮಾಂಡವೀ, ಶ್ರುತಕೀರ್ತಿಶ್ಚ -
ಶಂಸಾಮ ತೋಷಂ ನಾಮ ಸಖಿ ತೇ, ಶಂಸಾಮ ತೋಷಂ ಕಥಂ
ಸೀತಾನಾಥೋ ಭೂಷಯಿತಾ ಶ್ವೋಽಯೋಧ್ಯಾಸಿಂಹಾಸನಂ ||
ರಾಮೇ ಸಿಂಹಾಸನಾಧಿಷ್ಠಿತೇ
ಉಪಸೀದಸಿ ವಾಮಾಂಗೇ ಸೀತೇ
ಮನಾಗ್ ಗರ್ವಿತೇ, ಮನಾಗ್ ಲಜ್ಜಿತೇ
ರಾಜಭೂಷಣಂ ಭೂಷಯತೇ ತೇ ರೂಪಂ ನನು ಶೋಭನಂ || ೧
ಗುರವೋ, ಮುನಯಃ ಸಮೇತ್ಯ ನಿಕಟಂ
ಸಪ್ತನದೀನಾಂ ಸೇಕ್ಷ್ಯಂತಿ ಜಲಂ
ಉಭಯವಂಶಯೋಸ್ತದ್ ಧನ್ಯತ್ವಂ
ದುಂದುಭಿನಾದಸ್ತದಾ ಶ್ರೋಷ್ಯತೇ ಘನಗಂಭೀರೋಽನಿಶಂ || ೨
ಜನೇ ಮಾನ್ಯತಾ ಭರ್ತೃಸಮಾನಾ
ರಾಜ್ಞೀಪದವೀಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋಷಿ ಯದಾ
ಅಪುತ್ರಾಽಪಿ ತ್ವಂ ಭವಸಿ ಸುಮಾತಾ
ಪ್ರಜಾಜನಾನಾಂ ಮಾತೃಪದಂ ತೇ ಸ್ವೀಕರಣೀಯಂ ಪರಂ || ೩
ತವೈವಾಂಕಿತಾ ಭವಿತಾ ಧರಣೀ
ಕನ್ಯಾ ಭವಿತಾ ಮಾತೃಸ್ವಾಮಿನೀ
ಕೇನ ಸೇವಿತಾ ಸಂಪದೀದೃಶೀ
ಭವಿತಾ ಫಲದಲಕುಸುಮಮಂಡಿತಾ ಭೂಮಾತಾ ಸಂತತಂ || ೪
ಪತಿತೋದ್ಧಾರಕರಾಮೇಣ ಸಮಂ
ಪತಿತಪಾವನೇ ಹೇ ಸೀತೇ ತ್ವಂ
ಭುಂಕ್ಷ್ವ ಧರಾಯಾಂ ಸ್ವರ್ಗೀಯಸುಖಂ
ವ್ಯಾಪ್ನೋತು ಚ ತೇ ಯಶಃಪ್ರಭಾ ಸಾ ಧವಲಾ ಭುವನತ್ರಯಂ || ೫
ತ್ವಮೇವ ದೇವೀ, ಸೇವಿಕಾ ವಯಂ
ತ್ವದೀಯಚರಣೇ ಲೀನಾಃ ಸತತಂ
ಯಥೇಚ್ಛಮಧುನಾ ದೇಹ್ಯಾದೇಶಂ
ತ್ವದೀಯಚರಣೇ ಮತಿರಸ್ಮಾಕಂ ಭವತು ನತಾ ಸಂತತಂ || ೬
ನ ಚ ಪರಿಹಾಸಸ್ತ್ವಿಯಮೇವೇಚ್ಛಾ
ಸುದೈವಸ್ಯ ತೇ ಭವತು ನ ಕಕ್ಷಾ
ತವೇಶಕೃಪಯಾ ಭವತು ಸುರಕ್ಷಾ
ಭವತು ಕದಾ ನ ಚ ದೃಷ್ಟ್ಯಾಽಸ್ಮಾಕಂ ಭಾಗ್ಯಂ ತೇ ಬಾಧಿತಂ || ೭
ಶೃಣು ಸಖಿ ಪರಿಚಿತಪದರವಮೇತಂ
ಛಾಯಯಾಽಪಿ ತನುಸೌಷ್ಠವಮುಕ್ತಂ
ದರ್ಶನಾಯ ತೇ ರಾಮಾಗಮನಂ
ಅತಃ ಸಲಜ್ಜಂ ಪ್ರಿಯಸಖಿ ನೂನಂ ಕಚ್ಚಿತ್ ತೇ ವೀಕ್ಷಣಂ ?೮
೧೩
BACK TO TOP
೧೪ ಮಾ ಲಂಘಯ ವಚನಂ
’ಸೀತಾನಾಥೋ ಭೂಷಯಿತಾ ಶ್ವೋಽಯೋಧ್ಯಾಸಿಂಹಾಸನಂಽ
ಏನಯಾ ವಾರ್ತಯಾ ಪ್ರಾಸಾದೇನ ಸಹ ನಗರಮಪಿ ಪ್ರಹೃಷ್ಟಂ | ಪ್ರಜಾಜನಾಃ
ಆನಂದೋತ್ಸವೇ ನಿಮಗ್ನಾಃ | ಕೌಸಲ್ಯಾ ಇವ ಸುಮಿತ್ರಾ, ತಥಾ ಕೈಕೇಯೀ ಅಪಿ ಮುದಾನ್ವಿತೇ ಜಾತೇ |
ತಥಾಪಿ ಮಂಥರಾ ನಾಮ ಕಾಚಿತ್ ಕುಬ್ಜಾ ದಾಸೀ ಕೈಕೇಯ್ಯಾಯಃ ಮನಃ ಕಲುಷಿತಂ
ಕುರ್ವತೀ ಪ್ರಾಹ, ’ಯತಃ ರಾಜಾ ದಶರಥಃ ಭರತೇ ಮಾತುಲಗೃಹೇ ದೂರೇ ಗತೇ
ಸತಿ ರಾಮೇ ರಾಜ್ಯಾಭಿಷೇಕಂ ಕುರುತೇ, ತತಃ ತಸ್ಯ ಮನಸಿ ಕಿಮಪಿ ಕೈತವಂ ವಿದ್ಯತೇ |
ವಸ್ತುತಃ ಭರತಃ ರಾಜ್ಯೇ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಯಿತವ್ಯಃ, ಶ್ರೀರಾಮಶ್ಚ ಅಪಸಾರಯಿತವ್ಯಃ | ಽ
ಪ್ರಥಮಂ ಕೈಕೇಯೀ ತಾಂ ಅಹಸತ್ ಅನಿಂದಚ್ಚ | ತಥಾಪಿ ಶನೈಃ ಶನೈಃ
ಮಂಥರಾಕಲ್ಪಿತಂ ವಿಷಂ ತಸ್ಯಾಃ ಬುದ್ಧೌ ಆರೂಢಂ | ಮಂಥರಾಯಾಃ
ಮಂತ್ರಿತೇನ ತಸ್ಯಾಃ ಮನಸಿ ಅಸೂಯಾ ಸಮುತ್ಪನ್ನಾ | ಸಾ ಸಕ್ರೋಧಂ ದಶರಥಂ
ಉಪಾಲಭಮಾನಾ ವ್ಯಾಹರತ್,
ಕೈಕೇಯೀ
ಮಾ ಲಂಘಯ ವಚನಂ ಪ್ರಭೋ ಮೇ, ಮಾ ಲಂಘಯ ವಚನಂ
ವಿತರ ನಾಥ ಮೇ ಭರತೇ ರಾಜ್ಯಂ, ರಾಮೇ ವನವಾಸಂ ||
ನಾಪೇಕ್ಷೇ ತವ ದಯಾಸಾಂತ್ವನಂ
ಆದೌ ಪಾಲಯ ಸ್ವದತ್ತಶಬ್ದಂ
ಮಾತುಲಗೇಹಾತ್ ಪ್ರತ್ಯಾನಯ ಮೇ ಭರತಮಿಹ ತ್ವರಿತಂ || ೧
ಸುತರಾಗಾದಿವ ಭ್ರಷ್ಟಮತಿಸ್ತ್ವಂ
ಕುರುಷೇ ಕಸ್ಮಾತ್ ವದ ವಿಕ್ಷೇಪಂ
ಶೋಭತೇಽಥ ಕಿಂ ವಚನವಿಘಾತೋ ರಘುವೀರಸ್ಯೈವಂ ?೨
ಶಂಬರೇಣ ತೇ ಜಾತಂ ಘೋರಂ
ದಂಡಕೇ ವನೇ ರಣಮಿಂದ್ರಾರ್ಥಂ
ಕೇನ ಪ್ರಯುಕ್ತಸ್ತದಾ ರಥೇ ತೇ ಹಸ್ತಾಕ್ಷಸ್ತ್ವರಿತಂ ?೩
ಸಂಗರೇ ತದಾ ಲಬ್ಧ್ವಾ ವಿಜಯಂ
ಅಪಿ ಸ್ಮರಸಿ ವಾ ತ್ವಯಾ ಕಿಮುಕ್ತಂ ?
ಪ್ರಿಯೇ ಪ್ರದತ್ತಂ ವರದ್ವಯಂ ತೇ, ಕಥಯ ಕಿಮಭಿಲಷಿತಂ ?೪
ವನಿತೋಚಿತಚಾತುರ್ಯೇಣಾಹಂ
ಅರಕ್ಷಮದ್ಯಾಪಿ ಚ ತದ್ವಚನಂ
ಅದ್ಯ ತು ಯಾಚೇ ವರದ್ವಯಮಹಂ ದೃಷ್ಟ್ವೋಚಿತಸಮಯಂ || ೫
ಯಚ್ಛ ವರಾಭ್ಯಾಮಧುನಾ ಮಹ್ಯಂ
ಸಿಂಹಾಸನಮೇತದ್ ಭರತಾರ್ಥಂ
ಚತುರ್ದಶಾಬ್ದಂ ವಿಜನೇ ವಾಸಂ ರಾಮಾಯ ಚ ತೂರ್ಣಂ || ೬
ಪಕ್ಷಪಾತಿ ತವ ಪ್ರೇಮೈವೇದಂ
ಅಸ್ಮಿನ್ ನ ಸಹೇ ತ್ವಧಿಕಂ ವೋನಂ
ಉದಾರವಚಸಾ ವರೌ ಪ್ರದತ್ತಾವಥ ಕಿಂ ನಿಃಶ್ವಸಿತಂ ?೭
ಪ್ರಾಸಾದಾನ್ನಿಷ್ಕಾಸಯ ರಾಮಂ
ಉಲ್ಲಂಘಯ ವಾ ರಘುಕುಲಧರ್ಮಂ
ಲಭಸ್ವಾಥ ವಾ ಯಶಃ ಪಾಲಯನ್ನಾತ್ಮೋದಿತವಚನಂ || ೮
ಮೂರ್ಚ್ಛಾಽಸತ್ಯಾ ಬಾಷ್ಪಮಲೀಕಂ
ಸಂಪದಿ ಸಕ್ತೋ ರಾಮೋ ನೂನಂ
ತದಾರಾಧನಂ ಕೇವಲಮೇಕಂ ಪ್ರಬಲಂ ತೇ ವ್ಯಸನಂ || ೯
ಸೀದತು ಗಗನಂ, ದಲತು ಧರಾ ವಾ
ವಾರಂ ವಾರಂ ಕುತೋಽಭ್ಯರ್ಥನಾ ?
ವರಪರಿಪೂರ್ತಿಂ ವಿನಾ ನ ಚರಮಂ ನಿಃಶ್ವಸಿಮಿ ಶ್ವಾಸಂ || ೧೦
೧೪
BACK TO TOP
೧೫ ರಾಮ, ಮಾ ಯಾಹಿ ವನಂ ಘೋರಂ
’ಮಾ ಲಂಘಯ ವಚನಂ ಪ್ರಭೋ ಮೇಽ
ಇತಿ ಕಠೋರೈಃ ಶಬ್ದೈಃ ಕೈಕೇಯೀ ವಾರಂ ವಾರಂ ದಶರಥಸ್ಯ ಮಸ್ತಕೇ
ವಜ್ರಪ್ರಹಾರಾನ್ ಇವ ಅಕರೋತ್ | ಪರಮಾಂ ಕರುಣಾವಸ್ಥಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತಃ ಸಃ ತಾಂ
ಪ್ರಾರ್ಥಯತ, ತಸ್ಯಾಃ ದಯಾಂ ಅಯಾಚತ, ತಸ್ಯಾಃ ಪುರತಃ ಸಾಷ್ಟಾಂಗ-
ಪ್ರಣಿಪಾತಂ ಅಕರೋತ್, ತಥಾಪಿ ತಸ್ಯಾಃ ದುರಾಗ್ರಹಃ ಲವಮಪಿ ನ ಕ್ಷೀಣಃ |
ಕಿಂಕರ್ತವ್ಯಮೂಢಃ ಸಃ ತೂಷ್ಣೀಂ ಸ್ಥಿತಃ | ತದಾನೀಂ ಮಂದಿರದ್ವಾರಮಾಗತಂ
ಸುಮಂತ್ರಂ ಕೈಕೇಯೀ ಆಜ್ಞಾಪಯಾಮಾಸ, ’ರಾಮಚಂದ್ರಂ ಇಹ ಆನಯ | ಽ
ಅಭಿಷೇಕಂ ಅಪೇಕ್ಷಮಾಣಂ ಶ್ರೀರಾಮಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಸುಮಂತ್ರಃ ಕೈಕೇಯೀಮಂದಿರಂ
ಪ್ರಾಪ್ತಃ | ತತ್ರ ಮ್ಲಾನವದನಂ, ಅಧೋಮುಖಂ, ಮೂಕೀಭೂತಂ ಚ ರಾಜಾನಂ
ವೀಕ್ಷ್ಯ ರಾಮಃ ಚಕಿತಚಿಂತಿತಃ ಜಾತಃ | ಕಟಾಕ್ಷೇಣ ಏವ ಸಃ ಕೈಕೇಯೀಂ
ತತ್ಕಾರಣಂ ಪೃಷ್ಟವಾನ್ | ಸಾ ಸರ್ವಂ ವೃತ್ತಾಂತಂ ತಸ್ಮೈ ನ್ಯವೇದಯತ್
ಅವದಚ್ಚ, ’ಸಃ ಸ್ವಮುಖೇನ ತ್ವಾಂ ಆಖ್ಯಾತುಂ ನ ಧೃಷ್ಣೋತಿ | ತಥಾಪಿ
ಅಯೋಧ್ಯಾಯಾಃ ರಾಜ್ಯಂ ಭರತೇನ ಲಬ್ಧವ್ಯಂ, ತ್ವಯಾ ಚ ಚತುರ್ದಶ ವರ್ಷಾಣಿ
ವನೇ ವಸ್ತವ್ಯಂ ಇತಿ ಸ ಇಚ್ಛತಿ | ಽ ರಾಜಾ ದಶರಥಃ ತು ಸ್ವಯಂ ಕಿಮಪಿ
ವಕ್ತುಂ ನ ಶಶಾಕ | ತದಾ ತಸ್ಯ ಮೌನಂ ಏವ ತಸ್ಯ ಸಂಮತಿಃ ಇತಿ ವಿಮೃಶ್ಯ
ರಾಮಃ ಅವಿಲಂಬೇನವನಗಮನಾಯ ಸಿದ್ಧಃ | ವೃತ್ತಾಂತಮೇತಂ ಜನನ್ಯೈ ನಿವೇದಯಿತುಂ
ಸಃ ಕೌಸಲ್ಯಾಃ ಮಂದಿರಂ ಪ್ರಾಪ್ತಃ |
ಧವಲವೇಷಂ ಪರಿಧಾಯ ಕೌಸಲ್ಯಾ ಅಗ್ನಯೇ ಆಹುತಿಂ ಅರ್ಪಯಂತೀ ಶುದ್ಧಾಸನೇ
ಉಪವಿಷ್ಟಾ ಆಸೀತ್ | ಶ್ರೀರಾಮಂ ಆಗತಂ ವಿಲೋಕ್ಯ ಪ್ರಮುದಿತಾ ಸಾ ತಸ್ಮೈ ಆಸನಂ
ಅದದಾತ್ | ತಥಾಪಿ ರಾಮಃ ನ ಕೇವಲಂ ಆಸನಂ ನ ಜಗ್ರಾಹ, ಪ್ರತ್ಯುತ
’ಪಿತ್ರಾಜ್ಞಾಂ ಅನುಸೃತ್ಯ ಅಹಂ ವನವಾಸಾಯ ಪ್ರಸ್ಥಿತಃಽ ಇತಿ
ಸಃ ತಸ್ಯೈ ಅಕಥಯತ್ | ಕೌಸಲ್ಯಾ ಹತಬುದ್ಧಾ ಇವ ಜಾತಾ | ಕೈಕೇಯ್ಯಾಃ ದುರಾಗ್ರಹಃ,
ದಶರಥಸ್ಯ ವರಪ್ರದಾನಂ, ರಾಮಸ್ಯ ಚ ಕರ್ತವ್ಯಪಾಲನನಿಗ್ರಹಃ
ಏತತ್ ಕಿಮಪಿ ಬೋದ್ಧುಂ ಸಾ ನ ಶಶಾಕ | ಶ್ರೀರಾಮಂ ದೃಢಂ ಆಲಿಂಗ್ಯ
ಸಾ ಆರ್ತಸ್ವರೇಣ ಆಹ -
ಕೌಸಲ್ಯಾ -
ಉಲ್ಲಂಘ್ಯೇಮಂ ಜನನೀಸ್ನೇಹಂ ದೇಹಲ್ಯಾ ಸಹಿತಂ
ರಾಮ, ಮಾ ಯಾಹಿ ವನಂ ಘೋರಂ ||
ವ್ರತೈರಗಣಿತೈಃ ಸುತ ಜಾತಸ್ತ್ವಂ
ಸುಖಮದದಾಃ ಕಿಂ ದುಃಖಾಯೈವಂ ?
ಕಂಠಗತಾ ಮೇ ಪ್ರಾಣಾಸ್ತನುರಪ್ಯಾಕ್ರಂದತಿ ಕರುಣಂ || ೧
ಮೂಢಸಪತ್ನೀ ಕೈಕೇಯೀ ಸಾ
ಅಬಲಾ ಸಾ ನನ್ವಹಮಿವ ಮಾತಾ
ಆದೇಕ್ಷ್ಯತಿ ಕಿಂ ವನಗಮನಾರ್ಥಂ ನಿಜಪುತ್ರಂ ಭರತಂ ?೨
ತೃಪ್ಯತು ಕಾಮಂ ತದಕ್ಷಿಯುಗಲಂ
ಭುನಕ್ತು ಭರತೋ ಸುಖೇನ ರಾಜ್ಯಂ
ಪ್ರಹಿಣೋತಿ ತ್ವಾಂ ಕುತೋ ವೈರಿಣೀ ವೃಥೈವ ಕಾಂತಾರಂ ?೩
ಅಧುನಾ ಕಥಯೇ ಯದನಿರ್ವಾಚ್ಯಂ
ಅಸೌ ಪ್ರಿಯತರಾ ತಸ್ಯ ಮದಧಿಕಂ
ಕಸ್ಮಾಯಪಿ ನಾದ್ಯಾವಧಿ ಕಥಿತಂ ಮೂಕಮಿದಂ ದುಃಖಂ || ೪
ತದೀಯನಯನಾನಲಪ್ರದೀಪ್ತಂ
ಕಥಂಚಿದಾಯುರ್ಮಯಾ ಯಾಪಿತಂ
ಆಸ್ಥಿತಮಾಸೀತ್ ಶಾಸನೇ ತು ತೇ ತಸ್ಯಾಂತೇ ಶಮನಂ || ೫
ಉಪದಿಶಾಮಿ ತೇ ಕಥಂ ತ್ವಧರ್ಮಂ ?
ತೋಷಯಸ್ವ ತೇ ಜನಕಮವಶ್ಯಂ
ಲಭಸ್ವ ತಾವತ್ತಸ್ಯಾನುಮತಿಂ ನೇತುಂ ಮಾಂ ವಿಪಿನಂ || ೬
ಕಥಂ ಧ್ರಿಯೇ ಸುತ, ತ್ವಯಾ ವಿನಾಽಹಂ ?
ಕಥಂ ಸಹೇ ತವ ರಾಘವ ವಿರಹಂ ?
ಜಮದಗ್ನಿಸಮಸ್ತಾತಸ್ತೇ ಕಿಂ ಮಮ ನಾದಿಶತಿ ವಧಂ ?೭
ಕರೇಣ ತವ ಮೇ ಪ್ರಯಚ್ಛ ಮರಣಂ
ವೃಣೀಷ್ವ ರಾಜ್ಯಂ ವಾ ವನವಾಸಂ
ಅದೇಹಾ ತದಾ ತ್ವದನುಗಾಮಿನೀ ವಿಚರಿಷ್ಯಾಮ್ಯನಿಶಂ || ೮
೧೫
BACK TO TOP
೧೬ ರಾಮಾದಪರಃ ಕುರುತೇ ಕೋಽತ್ರ ಶಾಸನಂ ?
’ರಾಮ ಮಾ ಯಾಹಿ ವನಂ ಘೋರಂಽ
ಇತಿ ಕೌಸಲ್ಯಯಾ ವಾರಂ ವಾರಂ ವಿವಿಧಂ ವಿಜ್ಞಪ್ತೋಽಪಿ ಶ್ರೀರಾಮಃ
ಸ್ವನಿಶ್ಚಯಾತ್ ನ ವಿರರಾಮ | ಪ್ರತ್ಯುತ ಸಃ ತಾಂ ಏವ ವಿಜ್ಞಾಪಯಾಮಾಸ,
’ಂಬ, ಮಮ ವನವಾಸಗಮನಸ್ಯ ಆಘಾತೇನ ಮಹಾರಾಜಃ ದಶರಥಃ
ಆದೌ ಏವ ನಿತರಾಂ ಶೋಕಮಗ್ನಃ | ಏವಂ ಸ್ಥಿತೇ ತವಾಪಿ ಮಯಾ ಸಹ
ಅರಣ್ಯಗಮನಂ ಉಚಿತಂ ನ ಮನ್ಯೇ | ಽ ಏಷಾ ರಾಮಸ್ಯ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ
ಕೌಸಲ್ಯಾಯಾಃ ಕೃತೇ ಅನುಲ್ಲಂಘನೀಯಾ ಅಭವತ್ | ತಥಾಪಿ ಕಿಮಪಿ
ಅನುಕ್ತ್ವೈವ ಏತತ್ ಸರ್ವಂ ಪ್ರೇಕ್ಷಮಾಣಃ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ತದ್ ಅಸಹಮಾನಃ
ಸಕ್ರೋಧಮಾಹ -
ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ -
ರಾಮಾದಪರಃ ಕುರುತೇ ಕೋಽತ್ರ ಶಾಸನಂ ?
ಖಡ್ಗಕರಃ ಪ್ರೇಕ್ಷೇಽಹಂ ತನ್ನನು ಸ್ವಯಂ ||
ಪ್ರಭುರಪಿ ಹೇ ರಾಮ ಕಥಂ ಮೋಹಜಾಲಪತಿತಸ್ತ್ವಂ ?
ಕಥಯೇ ತೇ ಪಾಪಮಹಂ ಪಾಪಿನಾಂ ಸ್ಫುಟಂ || ೧
ನೈವ ವರಂ, ನ ಚ ವಚನಂ, ಕೈಕೇಯೀಚ್ಛತಿ ರಾಜ್ಯಂ
ವಿಷಯಾಂಧೋ ಮನುತೇ ತಾಂ ಭೂಪತಿಃ ಪರಂ || ೨
ಸುತಘಾತಂ ವಾಂಛಂತೌ ಕೀದೃಶೌ ನು ತೌ ಪಿತರೌ
ವಚನಮಸೌ ದತ್ತಂ ತೇ ಲಂಘತೇ ಕಥಂ ?|| ೩
ವಿಷಯಸುಖಾಸಕ್ತೋಽಯಂ ಲಂಘಯತೇ ನಿಜವಚನಂ
ಸರ್ವಥಾ ತು ಪಾಲಯತೇ ಸ್ತ್ರೀದುರಾಗ್ರಹಂ || ೪
ಕೈಕೇಯೀದತ್ತವರೌ ಕಥಮೇತಾವದ್ಯ ಸ್ಮೃತೌ ?
ಅದ್ಯಾವಧಿ ನೈಷ ತಥಾ ವಾಽಽಬ್ರವೀತ್ ಕಥಂ ?೫
ಮತ್ತಮತಂಗಜವತ್ತೇ ದೈವಮಿಹಾಭಿಕ್ರಮತೇ
ವಿದಧೇಽಹಂ ತಸ್ಯ ರಾಮ, ರಜ್ಜುಬಂಧನಂ || ೬
ಸ್ವೀಕುರುಷ್ವ ರಾಜಪದಂ, ಕುರುತೇ ಕೋಽಪ್ಯಥ ವಿಘ್ನಂ
ಪ್ರೇಷಯಾಮಿ ಯಮಸದನಂ ತಂ ಚ ತತ್ಕ್ಷಣಂ || ೭
ಆಗಚ್ಛತು ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಂ ತರ್ಜಯಾಮಿ ತತ್ಸರ್ವಂ
ಪಶ್ಯಾಮಿ ಚ ವೃದ್ಧಪಿತಾ ಕಿಂ ಕರೋತ್ಯಯಂ || ೮
ಶತಶತಶಃ ಶರದಸ್ತ್ವಂ ರಾಘವ ಪಾಲಯ ಭುವನಂ
ಸಿದ್ಧಸ್ತೇ ರಕ್ಷಣಾಯ ಪೃಷ್ಠತೋಽಸ್ಮ್ಯಹಂ || ೯
ಆಯಾಂತಂ ದಂಡಯತೇ ಭ್ರಾತಾ ನ ಚ ದಾಸಸ್ತೇ
ತವ ಮಾತುಃ ಶಪಥೇನಾಭಿಶೃಣೋಮ್ಯಹಂ || ೧೦
೧೬
BACK TO TOP
೧೭ ಯತ್ರ ಹಿ ರಾಮಸ್ತತ್ರ ಹಿ ಸೀತಾ
’ರಾಮಾದಪರಃ ಕುರುತೇ ಕೋಽತ್ರ ಶಾಸನಂ ?ಽ
ಇತಿ ಸರ್ವಾನ್ ತರ್ಜಯಂತಂ ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಕಥಂ ಕಥಮಪಿ
ಸಾಂತ್ವಯಾಮಾಸ | ತದನಂತರಂ ಸಃ ಸೀತಾಯಾಃ ಮಂದಿರಂ ಪ್ರಾಪ | ತಸ್ಯೈ
ಸರ್ವಂ ವೃತ್ತಾಂತಂ ನಿವೇದ್ಯ ಸಃ ವನಗಮನಾಯ ತಸ್ಯಾಃ ಅನುಜ್ಞಾಂ
ಯಯಾಚೇ | ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ವಿಹಸ್ಯ ಸೀತಾ ಉವಾಚ -
ಸೀತಾ -
ಆಮಂತ್ರಯಸೇ ಕುತೋ ಮಾಂ ವೃಥಾ ?
ಯತ್ರ ಸ ರಾಮಸ್ತತ್ರ ಹಿ ಸೀತಾ ||
ಯಾಸಿ ವಿಭೋ, ತ್ವಂ ಯೇನಾಽಪಿ ಪಥಾ
ಪ್ರಯಾಮಿ ಪುರತಸ್ತೇನೈವ ಪಥಾ
ವನವಾಸಾದಪಿ ನಾಹಂ ಭೀತಾ
ಸಮೀಪೇ ಹಿ ತ್ವಂ ಭಾಗ್ಯವಿಧಾತಾ || ೧
ಮಮ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯೇ ತ್ವಯಿ ಸತಿ ನಾಥೇ
ಪ್ರಾಸಾದಾದಪಿ ತೋಷೋ ವಿಪಿನೇ
ಸಿಂಹಸನತಾಂ ಶಿಲಾಽಪ್ಯೇಷ್ಯತೇ
ಯದಾಽಧಿಷ್ಠಿತಾ ನನು ಸಾ ಭವತಾ || ೨
ಪಶವೋ, ದನುಜಾ ಅದಯಾ ವಿಪಿನೇ
ಭಯಂ ನ ತೇಭ್ಯೋ ಮನಸೀಷನ್ಮೇ
ಪಶ್ಚಾದಗ್ರೇ ಚಾಪಧರೌ ಮೇ
ಯಾವದ್ ಯಾತಃ ಶರಧಿಂ ಧೃತ್ವಾ || ೩
ಯತ್ಪದಲಾಭಂ ಕೃತ್ವಾ ಹೃದಯೇ
ಲೀನಾಽಽಸಮಹಂ ಧರಣೀಜಠರೇ
ತತ್ಪದವಿರಹಃ ಕಥಂ ಕಾರ್ಯತೇ ?
ದಿಶಸಿ ಕುತಸ್ತ್ವಂ ದಿವ್ಯಮಿದಂ ಮಾ ?೪
ಕಸ್ಯ ಕೃತೇ ಸದನೇ ನಿವಸೇಯಂ ?
ವಿರಹಾಗ್ನೌ ಕಿಂ ಮುಧಾ ಜ್ವಲೇಯಂ ?
ಛತ್ರಂ ಭರತೇ ಕಿಂ ಪಶ್ಯೇಯಂ ?
ಕಿಮಹಂ ಕುರ್ಯಾಂ ದಾಸ್ಯಂ ಚ ವೃಥಾ ?|| ೫
ಅಪಿ ಕೈಕೇಯ್ಯಾ ಪ್ರಾಪ್ತಾಸ್ತ್ರಿವರಾಃ ?
ಅಪಿ ತವ ಚಿತ್ತೇ ವಸತಿ ಮಂಥರಾ ?
ಸಂತಾಪಯಸೇ ಕುತೋ ಮಾಂ ವೃಥಾ ?
ತ್ಯಜ್ಯತೇ ತ್ವಯಾ ಕಿಮಹಮನಾಥಾ ?೬
ವನವಾಸೋ ಮಮ ಭವತಿ ಲಲಾಟೇ
ಅವಗತಮೇತನ್ಮಯಾ ಶೈಶವೇ
ಮನುಜಜೀವನೇ ಸುಖದುಃಖಮಯೇ
ವ್ಯಥಾ ಸುಖಯತೇ ಪ್ರೀತಿಸಂಗತಾ || ೭
ಬಂಧನಮೇತತ್ ಶತಜನ್ಮೀಯಂ
ವಿಚ್ಛೇದಯ ತ್ವಂ ಛಿನದ್ಮಿ ನಾಹಂ
ಆಗಚ್ಛಾಮಿ ತ್ವಯಾ ಸಹ ವನಂ
ಕಿಂ ನ ಚ ಜಾಯಾ ಭರ್ತೃರಭಿನ್ನಾ ?೮
ಪತಿರ್ಹಿ ಛಾಯಾ ಪತಿರವತಂಸಂ
ಪತಿಪದಪೂಜನಮಖಂಡಮನಿಶಂ
ಆರ್ಯಸ್ತ್ರೀಣಾಮಿದಂ ಜೀವನಂ
ವಿಘ್ನಂ ಕುರುಷೇ ತತ್ರ ಕಿಂ ವೃಥಾ ?೯
ಮೌನಂ ಭಜಸೇ ಕುತಸ್ತ್ವಮಧುನಾ ?
ಕತಿವಾರಮಹಂ ನಮಾಮಿ ಶಿರಸಾ ?
ಅಹಂ ಜಲ್ಪತೀ ಕ್ವಚಿದಪರಾದ್ಧಾ
ಕ್ಷಂತವ್ಯಾ ಕಿಂ ನಾಹಂ ಭವತಾ ?೧೦
೧೭
BACK TO TOP
೧೮ ತಿಷ್ಠ ಸುಮಂತ್ರಕ, ಸ್ಥಾಪಯ ಚ ರಥಂ
’ಯತ್ರ ಸ ರಾಮಸ್ತತ್ರ ಹಿ ಸೀತಾಽ ಏತಂ ಸೀತಾಯಾಃ ನಿರ್ಧಾರಂ ನಿಶಮ್ಯ
ರಾಮಚಂದ್ರಃ ತಸ್ಯಾಃ ತೇನ ಸಹ
ವನಗಮನಪ್ರಾರ್ಥನಾಂ ವಿಹಂತುಂ ನ ಶಶಾಕ | ಸಃ ಅವದತ್, ’ಸೀತೇ,
ಏಷ ತೇ ಸಂಕಲ್ಪಃ ಉಭಯಯೋಃ ಕುಲಯೋಃ ಭೂಷಣಪ್ರದಃ | ಸರ್ವಾಣಿ ತೇ
ದೂಕುಲಾನಿ, ಅಲಂಕಾರಾಣಿ ವಿಪ್ರೇಭ್ಯಃ ಪ್ರಯಚ್ಛ, ವನಪ್ರಯಾಣಾರ್ಥಂ ಚ
ಉದ್ಯತಾ ಭವ | ಽ ಅನಂತರಂ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ಸೀತಾ ಚ ವನವಾಸಾರ್ಥಂ
ಪ್ರಸ್ಥಿತಾಃ | ತ್ರಯೋಽಪಿ ತೇ ರಾಜವೇಷಂ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ವಲ್ಕಲಾನಿ ಪರಿದಧುಃ
. ಸಕಲಾನ್ ಗುರುಜನಾನ್, ನಗರಜನಾನ್, ಸಚಿವಾನ್, ಸೇವಕಾನ್,
ಮಾತರೌ, ಶತ್ರುಘ್ನಂ ಸುಹೃದಃ ಚ ಆಮಂತ್ರ್ಯ ತೇ ರಥಂ ಆರೋಹನ್ |
ಸುಮಂತ್ರೇಣ ರಥಃ ಪ್ರಚೋದಿತಃ | ರಥೇ ಪ್ರಚಲಿತೇ ತು ಪ್ರಜಾಜನಾನಾಂ
ಪ್ರಕ್ಷೋಭಃ ಶಬ್ದರೂಪೇಣ ಪ್ರಕಟಃ ಅಭವತ್ | ಸುಮಂತ್ರಂ ಆಹೂಯ ತೇ ತಂ
ರಥಂ ಸ್ಥಾಪಯಿತುಂ ಪ್ರಾರ್ಥಯಂತ -
ಅಯೋಧ್ಯಾಪ್ರಜಾಜನಾಃ :
ಪುರುಷಾಃ :
ರಾಮೋಽನುಸರತಿ ಕರ್ತವ್ಯಪಥಂ
ತಿಷ್ಠ ಸುಮಂತ್ರಕ, ಸ್ಥಾಪಯ ಚ ರಥಂ ||
ತಿಷ್ಠತು ಸೀತಾ, ತಿಷ್ಠ ರಘುಪತೇ
ಯಾವದ್ ಭಾಲೇ ಪದರಜೋಽರ್ಪ್ಯತೇ
ಭವತಿ ಕಿಮೇತತ್ ತರ್ಕಾತೀತಂ || ೧
ಅತ್ರಾಽಽಗಂತಾ ರಾಮಶಾಸನಂ
ಅದ್ಯಾಪಿ ಚ ತನ್ನಯನೇ ಸ್ವಪ್ನಂ
ಮನೋರಥೋಽಸೌ ಭಗ್ನೋಽಕಾಂಡಂ || ೨
ಶ್ಯಾಮಂ ಗಗನಂ ರಘುನಾಥೋಽಯಂ
ಉಷಃಪ್ರಭಾ ಸೀತಾದೇವೀಯಂ
ಅಪಿ ನೇಕ್ಷ್ಯೇತೇ ಚತುರ್ದಶಾಬ್ದಂ ?೩
ಲುಪ್ತೇ ಛತ್ರೇ ಚತುರ್ದಶಾಬ್ದಂ
ಅತ್ರ ತಮಿಸ್ರಾ ತಾವತ್ಕಾಲಂ
ಅತಿಜೀವತಿ ಕಿಂ ಮೂರ್ಚ್ಛಿತನಗರಂ ?೪
ಸ್ತ್ರಿಯಃ :
ಕೈಕೇಯೀ ಸಾ ಕುತ್ರ ವಿನಷ್ಟಾ ?
ದುರ್ಗತಿಮೇತಾಂ ಪಶ್ಯತು ದುಷ್ಟಾ
ನಾನರ್ಥೋಽಯಂ ತದೀಯಚರಿತಂ || ೫
ವಿತರತು ಭರತೇ ರಾಜ್ಯಪದಂ ಸಾ
ಕಿಂತು ಜಯಶ್ರೀ ರಾಘವಮನುಗಾ
ಪ್ರಥಮಮಯೋಧ್ಯಾ ಪರಾಜಿತೇಯಂ || ೬
ಪುರುಷಾಃ :
ಉಭೌ ಮೂರ್ಚ್ಛಿತಾವಿಹ ತೇ ಪಿತರೌ
ಕ್ವ ಯಾಸಿ ರಾಘವ ವಿಹಾಯ ದೀನೌ ?
ನಯಾತ್ಮನಾ ಸಹ ನಗರಮಥಾನಂ || ೭
ಅಶ್ರುಪಟೇನಾವೃತೇ ಲೋಚನೇ
ವಚ ರಾಘವೋ ವಾ ರಥೋ ವರ್ತತೇ ?
ಕಂಠೇ ರುದ್ಧಂ ಕಂಪಿತವಚನಂ || ೮
೧೮
BACK TO TOP
೧೯ ಜಯ ಗಂಗೇ ಜಯ ಜಹ್ನುಸುತೇ
’ತಿಷ್ಠ ಸುಮಂತ್ರಕ, ಸ್ಥಾಪಯ ಚ ರಥಂಽ
ಏಷಾ ನಗರಜನಾನಾಂ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ರಥಂ
ರೋದ್ಧುಂ ನಾಶಕ್ನೋತ್ | ಸಲಕ್ಷ್ಮಣಸೀತಃ ರಾಮಃ ವೇಗೇನ
ಅಯೋಧ್ಯಾಯಾಃ ಬಹಿಃ ಜಗಾಮ ತಸ್ಮಿನ್ ದಿನೇ ಅಯೋಧ್ಯಾಯಾಂ ಏಕಸ್ಮಿನ್
ಅಪಿ ಗೃಹೇ ನ ಅಗ್ನಿಃ ಪ್ರದೀಪ್ತಃ, ನ ವಾ ದೀಪಃ ಪ್ರಜ್ವಲಿತಃ ನ ವಾ
ಅನ್ನಂ ಅಪಚ್ಯತ | ಶುಷ್ಕಜಲಾ ತಟಿನೀ ಇವ ಸಾ ನಗರೀ ಶೂನ್ಯಾ
ಲಕ್ಷ್ಯತೇ ಸ್ಮ | ನಗರಾತ್ ಬಹಿಃ ಆಗತಃ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಅಯೋಧ್ಯೋನ್ಮುಖೋ
ಭೂತ್ವಾ ನಗರದೇವತಾಂ ಪ್ರಣಮಾಮ, ನಗರಸೀಮಾಪರ್ಯಂತಂ
ಆಯಾತಾನ್ ನಗರಜನಾನ್ ಚ ಆಮಂತ್ರಯಾಮಾಸ | ಪಶ್ಚಾತ್ ರಥಃ
ಪುನಃ ಪುರತಃ ಪ್ರಸ್ಥಿತಃ |
ಕ್ರಮೇಣ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಗಂಗಾತೀರೇ ಶೃಂಗವೇರಪುರಂ ಪ್ರಾಪ |
ನಿಷಧಾಧಿಪತಿಃ ಗುಹಃ ತೇಷಾಂ ಸ್ವಾಗತಂ ವ್ಯಾಜಹಾರ | ರಾಮ-
ಲಕ್ಷ್ಮಣಸೀತಾಃ ತಾಂ ಯಾಮಿನೀಂ ಇಡ್ಗುದೀವೃಕ್ಷಸ್ಯ ಅಧಸ್ತಾತ್ ನಿನ್ಯುಃ |
ಅನ್ಯೇದ್ಯುಃ ಪ್ರಾತಃ ಗುಹಃ ನೌಕಾಮೇಕಾಂ ಅಸಜ್ಜಯತ್ | ಶ್ರೀರಾಮಃ
ಸುಮಂತ್ರಂ ಅಯೋಧ್ಯಾಂ ಪ್ರತಿ ಪ್ರೇಷಯಾಂಚಕಾರ ಸ್ವಯಂ ಚ
ಸೀತಾಲಕ್ಷ್ಮಣಾಭ್ಯಾಂ ಸಹ ನೌಕಾಂ ಆರುರೋಹ | ನೌಕಾಂ
ಚಾಲಯಂತಃ ನಾವಿಕಾಃ ಗಾತುಂ ಆರಭಂತ -
ನಿಷಾದರಾಜೋ ಗುಹ : ನಾವಿಕಾಶ್ಚ
ಹೇ ನೌಕೇ ಮಾ ಗಮಃ ಪ್ರತೀಪಂ ಗಂಗೇ ಮಾ ಧಾರಯ ಪೂರಂ |
ರಾಮನಾಮ ಗಾಯಂತೋ ರಾಮಂ ನಿರ್ಗಮಯಾಮೋಽಪರತೀರಂ ||
ಜಯ ಗಂಗೇ ಜಯ ಜಹ್ನುಸುತೇ,
ಜಯಜಯ ರಾಮ ದಶರಥೇ
ದುರ್ದೈವಸ್ಯಾಘಾತಮಿಮಂ
ಪರಿಹರಾಮ ವಿಪ್ಲವಮೇಘಂ
ಸ್ವಭಾಗ್ಯಮಸ್ಮತ್ ಪ್ರೇಷಯಾಮಹೈ ಸ್ವಹಸ್ತೇನ ವಯಮತಿದೂರಂ || ೧
ಶ್ರೀವಿಷ್ಣೋರವತಾರೋಽಯಂ
ಕುರುತೇ ಭಕ್ತಂ ಭವಪಾರಂ
ತಾರಯಾಮಹೇ ತಾರಕಮೇನಂ ತತ್ಸ್ಪರ್ಶೇಣ ತರಾಮ ವಯಂ || ೨
ಯತ್ರ ರಾಘವಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ
ದಾಕ್ಷಣದಿಗ್ ಸಾ ಪ್ರವರ್ಧತೇ
ಅತ್ರಾಽಯೋಧ್ಯಾ ಭವೇದಹಲ್ಯಾ ತತ್ರ ವರ್ತ್ಸ್ಯತೇ ಕಲ್ಪವನಂ || ೩
ಧರ್ಮಪರಾಯಣರಾಮೋಽಯಂ.
ಅಂಗೀಕುರುತೇ ವನವಾಸಂ
ವಯಮಪಿ ತಸ್ಯಾನುಯಾಯಿನಃ ಕಿಂ ನಾಚರಾಮ ನಿಜಕರ್ತವ್ಯಂ ?೪
ಅತಿಥಿರಸ್ತು ವಾ ರಾಮಸ್ತಂ
ನಯಾಮ ನಾವಾ ಪರತೀರಂ
ಸದ್ ವಾಽಸದ್ ವಾ ರಾಮ ಈಕ್ಷತಾಂ ವಯಂ ಕುರ್ಮಹೇ ನಿಜಕಾರ್ಯಂ || ೫
ಗಂಗೇ ಮಂಗಲಯೋಗೋಽಯಂ.
ಭಗೀರಥೇನಾನೀತಾ ತ್ವಂ
ತಸ್ಯ ವಂಶಜಂ ನಯಸಿ ವಿಧಾತುಂ ದಕ್ಷಿಣದೇಶಂ ಸ್ಮರಣೀಯಂ || ೬
ಪೂತಾ ಗಂಗಾ, ಪೂತಮಿದಂ
ರಾಮಪ್ರಭುನಾಮಸ್ಮರಣಂ
ಪ್ರವಾಸಮೇನಂ ತ್ರಿದೋಷಾಂತಕಂ ವಯಂ ಸ್ಮರಾಮಶ್ಚಿರಕಾಲಂ || ೭
೧೯
BACK TO TOP
೨೦ ರಚ್ಯತಾಮತ್ರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಉಟಜಂ
’ರಾಮನಾಮ ಗಾಯಂತೋ ರಾಮಂ ನಿರ್ಗಮಯಾಮಽಪರತೀರಂಽ
ಏವಂ ಗಾಯಂತಃ ನಾವಿಕಾಃ ಶ್ರೀರಾಮಂ ಗಂಗಾಪಾರಂ ಅನಯನ್ |
ತತಃ ಪರಂ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣಸೀತಾಃ ದಿನಸಮಯೇ ಮಾರ್ಗಂ ಆಕ್ರಮಂತ
ನಿಶಾಃ ಚ ಕಸ್ಯಚಿತ್ ವೃಕ್ಷಸ್ಯ ಅಧಃ ಪರ್ಣಶಯ್ಯಾಯಾಂ ಅನಯನ್ |
ಅಥ ಏಕಸ್ಮಿನ್ ದಿನೇ ಸಾಯಂಕಾಲೇ ತೇ ಭರದ್ವಾಜಮುನೇಃ ಆಶ್ರಮಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾಃ |
ಭರದ್ವಾಜಃ ತೇಭ್ಯಃ ’ಚಿತ್ರಕುಟಃ ಪರ್ವತಃ ನಿವಾಸಾರ್ಥಂ ಯೋಗ್ಯಃಽ ಇತಿ
ಕಥಯಿತ್ವಾ ತನ್ಮಾರ್ಗಮಪಿ ಆದಿದೇಶ | ಮುನಿವರ್ಯಂ ಆಪೃಚ್ಛ್ಯ ರಾಮಾದಯಃ
ಚಿತ್ರಕುಟಂ ಪ್ರತಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿರೇ |
ಮಾರ್ಗೇ ನಾನಾವಿಧಾನ್ ಅಪರಿಚಿತಾನ್ ಲತಾಕುಸುಮವೃಕ್ಷಾನ್
ಪೃಚ್ಛ್ಯಂತ್ಯಾಃ ಸೀತಾಯಾಃ ಕುತೂಹಲಂ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಅಶಮಯತ್ |
ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಕುಸುಮಸ್ತಬಕಾನ್ ಭ್ರಾತೃಜಾಯಾಯೈಃ ಅಯಚ್ಛತ್ |
ಏವಂ ವನಾಂತರಾಣಿ ಆಕ್ರಮ್ಯ ತೇ ಚಿತ್ರಕುಟಂ ಪ್ರಾಪ್ನುವನ್ | ತತ್ರ ಕಂಚಿತ್
ಸಮತಲಂ ರಮಣೀಯಂ ಪ್ರದೇಶಂ ವೀಕ್ಷ್ಯ ತಂ ಅಂಗುಲ್ಯಾ ದರ್ಶಯನ್
ಶ್ರೀರಾಮಃ ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ ಪ್ರಾಹ -
ಶ್ರೀರಾಮಃ -
ರಚ್ಯತಾಮತ್ರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಉಟಜಂ
ಇಹ ಮಂದಾಕಿನ್ಯಾಸ್ತಟನಿಕಟಂ ||
ಚಿತ್ರಕುಟೋಽಯಂ ನನು ತಪೋವನಂ
ವಸತೀಹ ಚ ಸಾಧಕಮುನಿವೃಂದಂ
ಅವಲೋಕಯ ಸಖಿ, ಜಾನಕಿ ಸರ್ವಂ
ಆರ್ತವೀ ಶ್ರೀರ್ಮನೋ ಹರತೀಯಂ || ೧
ಫುಲ್ಲಪಾಶಾ ಬಿಲ್ವಾ ವಿನತಾಃ
ಭಲ್ಲಾತಾಃ ಫಲಭಾರೇಣ ನತಾಃ
ಪ್ರಾಯೋ ನೈತೇ ಮನುಜಸ್ಪೃಷ್ಟಾಃ
ನ ಚ ಲತಾಲಿಂಗನಂ ಕ್ವ ನು ಶಿಥಿಲಂ || ೨
ಸುಮವರ್ಣಾನಾಂ ಗಣನಾ ಗಹನಾ
ಗಂಧಾಸ್ತೇಷಾಂ ನಾಮಾತೀತಾಃ
ಸ್ವಯಂ ವರ್ಧತೇ ನೀರವಶೋಭಾ
ಶ್ರೂಯತೇ ತದ್ಯದಾ ಕಲವಿರುತಂ || ೩
ಕ್ವಚಿತ್ ಪಿಕಾನಾಂ ಮಧುರಕೂಜನಂ
ಮಯೂರೋ ರವಂ ಕುರುತೇ ಪರುಷಂ
ವಹನ್ ಕಲಾಪೇ ರತ್ನನಿಧಾನಂ
ಮಿಶ್ರಿತೌ ವಟತರೌ ಸ್ವರ ಏವಂ || ೪
ಮಧುನಃ ಕೋಶೋ ವಿಟಪೇ ವಿಟಪೇ
ತತೋ ಬಿಂದುಶೋ ಮಧು ಸ್ಯಂದತೇ
ವನಸಂಜೀವಕಮಮೃತಂ ಕಲಶೇ
ರಕ್ಷಂತಿ ಮಕ್ಷಿಕಾ ಅನವರತಂ || ೫
ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ದಕ್ಷೋ ಭವ, ಸಜ್ಜಸ್ತ್ವಂ
ಸತ್ತ್ವಂ ನಿಮಿಷೇ ದೃಷ್ಟಮದೃಷ್ಟಂ
ಸಿದ್ಧಮಸ್ತು ತೇ ಸದೈವಾಯುಧಂ
ವನಮಿದಂ ಶ್ವಾಪದೈರುಪಸೃಷ್ಟಂ || ೬
ಲತಿಕಾ ಕಲಿಕಾ ಇಹ ಸೀತಾರ್ಥಂ
ಭಕ್ಷ್ಯಮಾವಯೋಸ್ತಥಾ ಶರಾರ್ಥಂ
ವನೇಽತ್ರೋಭಯಂ ಸಮಮುಪಲಬ್ಧಂ
ನನು ಮುಹೂರ್ತೇ ಶುಭೇಽತ್ರಾಗಮನಂ || ೭
ಆನಯ ಘನಕಾಷ್ಠಾನಿ ತ್ವರಿತಂ
ರಚಯಾವೋಟಜಮತ್ರ ಸುರೂಪಂ
ಸ್ತೃಣವಾವೋಪರಿ ಪರ್ಣಾನಿ ತೃಣಂ
ಆಲಿಖಾವಾಂಬರೇ ವರಚಿತ್ರಂ || ೮
೨೦
BACK TO TOP
೨೧ ಸೋಽಬ್ರವೀದಂತೇ ಮಾಮೇವಂ
’ರಚ್ಯತಾಮತ್ರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಉಟಜಂ | ಽ
ಇತಿ ಆದೇಶಂ ಅನುಸೃತ್ಯ ಸೌಮಿತ್ರಿಃ ಶಾಖಾಪಲ್ಲವಾನ್
ಸಮಾನಯತ್ | ತೈಃ ಚಿತ್ರಕುಟೇ ರಾಮಾಶ್ರಮಃ ಸಿದ್ಧಃ | ಕಮಪಿ
ಕೃಷ್ಣಮೃಗಂ ಭೃಷ್ಟ್ವಾ ಶ್ರೀರಾಮಃ ನೂತನಸ್ಯ ನಿವಾಸಸ್ಥಾನಸ್ಯ
ಸಮಂತ್ರಕಾಂ ವಾಸ್ತುಶಾಂತಿಂ ವಿದಧೇ | ತತಃ ತೇ ಪರ್ಣಕುಟಿಂ ಪ್ರಾವಿಶನ್ |
ಅಥ ಅಯೋಧ್ಯಾಂ ಪ್ರತಿನಿವೃತ್ತಃ ಸುಮಂತ್ರಃ ರಾಮೇಣ ವಿನಾ
ಶೂನ್ಯಂ ರಾಜಪ್ರಾಸಾದಂ ಅಧೋಮುಖಃ ಪ್ರಾವಿಶತ್ | ತಂ ಆಗತಂ
ಜ್ಞಾತ್ವಾ ದಶರಥಃ ಸಾಶ್ರುನಯನಃ ಕಂಪಮಾನೈಃ ಶಬ್ದೈಃ
ಅಪೃಚ್ಛತ್, ’ಕಥಯ ರೇ ಸುಮಂತ್ರ, ಗಮನಸಮಯೇ ಕಿಮವದತ್
ಮೇ ರಾಮಃ ?ಽ ಇತಿ |
ಸುಮಂತ್ರಃ -
ಅವಂದೇ ಯಾವತ್ ಶ್ರೀರಾಮಂ
ಸೋಽಬ್ರವೀದಂತೇ ಮಾಮೇವಂ ||
ಸುಮಂತ, ಗಚ್ಛಾಽಯೋಧ್ಯಾಂ ತ್ವರಿತಂ
ತಾತೇಭ್ಯೋ ನೋ ನಿವೇದ್ಯ ಕುಶಲಂ
ಪ್ರಣಮ ಮತ್ಕೃತೇ ಪದಂ ತದೀಯಂ
ವಂದ್ಯೌ ಚರಣೌ ಶ್ರೀತಾತಾನಾಂ, ನನು ತೀರ್ಥಸ್ನಾನಂ || ೧
ಅಂತರ್ಭುವನೇ ಮಾತರಾವುಭೇ
ಸ್ಯಾತಾಂ ನಿತರಾಂ ಶೋಕವಿಹ್ವಲೇ
ಸಾಂತ್ವಯ ಧೀರೈರ್ವಚನೈರೇತೇ
ನಿವೇದ್ಯ ತಾಭ್ಯಾಂ ಸುಖಮಸ್ಮಾಕಂ, ಶಮಯ ತದೀಯಶುಚಂ || ೨
ಕಥಯ ಜನನ್ಯೈ ಹೇ ಸುಮತೇ ತ್ವಂ
’ಸುಖಿನೀ ಸೀತಾ ಕುಶಲೀ ಚಾಹಂ
ಪೂಜಯ ನಿತ್ಯಂ ಹುತಾಶನಂ ತ್ವಂ
ಮುನಿವರಘೋಷಿತಸಾಮ್ನಃ ಶ್ರವಣಂ, ಕುರು ಮಾತಃ ಸತತಂ || ೩
ವಿಸ್ಮರ ಮಾತಸ್ತವ ಜ್ಯೇಷ್ಠತ್ವಂ
ಸಪತ್ನ್ಯಾ ಕುರು ಪ್ರಿಯಮಾಚರಣಂ.
ಪತಿಪೂಜಾಯಾಂ ಭವ ಮಗ್ನಾ ತ್ವಂ
ನಾಸ್ತಿ ತ್ವದನ್ಯತ್ ವಿಶ್ರಾಮಾರ್ಥಂ, ತಸ್ಯ ತಥಾ ಸ್ಥಾನಂ || ೪
ರಾಜಧರ್ಮಮಪಿ ಸ್ಮರ ಜನನಿ ತ್ವಂ
ವಯೋ ನ ರಾಜ್ಞೋ ವಾ ಗುಣರೂಪಂ
ಪ್ರಕಟಯ ಭರತೇ ನಿತ್ಯಮಾದರಂಽ
ಪ್ರಾರ್ಥಯ ಸುಮತೇ ವಿನಯೇನೈತಾಂ ಮದ್ವಚನೇನೇದಂ || ೫
ವದ ಗತ್ವಾ ತ್ವಂ ಕುಮಾರಭರತಂ
’ಭವ ಯುವರಾಜಃ ಸ್ವೀಕುರು ದಂಡಂ
ಕುರು ಪ್ರಜಾಯಾಂ ಸ್ನೇಹಮಖಂಡಂ
ನಿಃಸ್ಪೃಹಮನಸಾ ಸ್ವಕರ್ಮ ಕುರ್ವನ್ನನುಭವ ಸುಖಮನಿಶಂ || ೬
ಶಿರಸಿ ಪಿತುಸ್ತೇ ಪ್ರಸಾದಛತ್ರಂ
ಪಾಲಯ ವಚನಂ ತಸ್ಯ ಯಥಾರ್ಥಂ
ನಯ ಸಾರ್ಥಕತಾಂ ತದ್ವಾರ್ಧಕ್ಯಂ
ಪ್ರಶಾಸ್ಯ ಸನಯಂ ಯಶೋ ದಿಗಂತಂ, ಪ್ರಾಪಯ ರಘುವಂಶಂ || ೭
ಹೇ ಧೀಮನ್, ತೇ ಕಿಂ ಕಥನೀಯಂ
ಸಕಲಂ ಜಾನನ್ನುದಾರಧೀಸ್ತ್ವಂ
ಅವೇಕ್ಷ್ಯ ಮಾತುರ್ಮಮ ಸುತವಿರಹಂ
ತಸ್ಯೈ ಭಾವಯ ವರ್ತನೇನ ತೇ, ರಾಮೋ ಭರತೋಽಯಂಽ || ೮
ಏವಂ ವದತಸ್ತಸ್ಯ ಸುವದನಂ
ಅಭವದ್ದೀನಂ ಸಬಾಷ್ಪನಯನಂ
ಅದ್ಯಾಪೀಕ್ಷೇ ಕರುಣಂ ದೃಶ್ಯಂ
ಗಂಗಾತೀರೇ ಸೀತಾರಾಮೌ ಸ್ಥಿತೌ ಸಸೌಮಿತ್ರಂ || ೯
೨೧
BACK TO TOP
೨೨ ದಶದಿಶಂ ತಿಮಿರಮಯಂ ಜಾತಂ
’ಸೋಽಬ್ರವೀದಂತೇ ಮಾಮೇವಂಽ
ಏವಂ ಸುಮಂತ್ರಾತ್ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ಸಂದೇಶಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಮಹಾರಾಜಸ್ಯ
ದಶರಥಸ್ಯ ಅವಸ್ಥಾ ಪರಮಕರುಣಾ ಜಾತಾ | ನಯನಾಭ್ಯಾಂ ಅವಿಚ್ಛಿನ್ನಃ
ಅಶ್ರುಪಾತಃ ಅವಹತ್ | ಶ್ವಾಸೋಚ್ಛ್ವಾಸಸ್ಯ ಗತಿಃ ಅವರ್ಧತ | ಶೋಕಾತಿಶಯೇನ
ಕಂಠಃ ಅಪಿ ನಿರುದ್ಧಃ | ಆತ್ಮನಿ ಏವ ಸಂತಪ್ತಃ ಇವ ಸಃ ಹಸ್ತೌ ಉತ್ಕ್ಷಿಪ್ಯ ಕಿಮಪಿ
ಪ್ರಲಪಿತುಂ ಆರಭತ | ಪ್ರಾಸಾದಸ್ಥಾಃ ಸರ್ವೇ ಜನಾಃ, ತಿಸ್ರಃ ಅಪಿ ದೇವ್ಯಃ ಚ
ತತ್ರ ಸಮಾಯಾತಾಃ | ಸಸಂಭ್ರಮಂ ಉತ್ಥಿತಃ ರಾಜಾ ಸ್ವಸಂತುಲನಂ ವಿಹಾಯ
ಪುನರಪಿ ಸ್ವಸ್ಥಾನೇ ನ್ಯಪತತ್ | ಸಂಭ್ರಮಾವಸ್ಥಾಯಾಂ ಏವ ಸಃ ಆತ್ಮಗತಂ
ಇವ ಸಾವೇಶಂ ವಕ್ತುಂ ಆರೇಭೇ -
ರಾಜಾ ದಶರಥಃ -
ದಶದಿಶಂ ತಿಮಿರಮಯಂ ಜಾತಂ
ಪ್ರಭವತಿ ವಿಕಲಾ ತನುರ್ನ ದಾತುಂ ಪ್ರಾಣಸ್ಯಾಧಾರಂ ||
ನನು ಸ್ಮರ್ಯತೇ ಶ್ರಾವಣೋಽಧುನಾ
ಸ ಶಬ್ದವೇಧೋ ದಾರುಣಮೃಗಯಾ
ಯದಾ ಹತೋಽಸೌ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಮಯಾ
ತದಂಧಜನಕಸ್ಯ ವೇದ್ಮಿ ದುಃಖಂ ನನ್ವದ್ಯಾನಂತಂ || ೧
ಅಂಧಸ್ಯ ಚ ವಾಗಸೌ ಕಂಪಿತಾ
ಯಮದೂತಾನಾಂ ಶಂಖೋ ಭೂತ್ವಾ
ಕರ್ಣೇ ಮಮ ಗರ್ಜತೀವಾಧುನಾ
ಸುತಸ್ಯ ವಿರಹಾತ್ ಸ ಇವ ಮ್ರಿಯೇಽಹಂ ತೃಷಾರ್ತವನ್ನೂನಂ || ೨
ವಿನಾ ಶೀತಲಂ ರಾಮಸ್ಪರ್ಶಂ
ಅತೃಪ್ತಮೇತದ್ ದಗ್ಧಜೀವನಂ
ನ ದರ್ಶನಂ ವಾ ನ ಸಂಭಾಷಣಂ
ಮಯೈವ ತ್ರಾತಾ ಪ್ರಿಯಃ ಸುತೋ ಮೇಽಪವಾಹಿತೋ ವಿಪಿನಂ || ೩
ನ ಮೃತ್ಯುಸಮಯೇ ರಾಮದರ್ಶನಂ
ಕಿಮಾಯುಷಾ ?ನನ್ವಾತ್ಮವಂಚನಂ
ತ್ಯಜತಿ ನ ಜೀವೋಽದ್ಯಾಪಿ ಬಂಧನಂ
ಅಪಿ ಮೇ ಸಂಚಿತಮಪಾವರಿಷ್ಯತಿ ಮೋಕ್ಷಸ್ಯ ದ್ವಾರಂ || ೪
ರಾಘವಸ್ಯ ಮೇ ಕುಂಡಲಾಂಕಿತೋ
ನಯನನಂದದಃ ಶ್ರೀಮುಖಚಂದ್ರೋ
ಉದಯಮೇಷ್ಯತೇ ತಿಮಿರೇ ಕಿಮಸೌ
ಮಯಿ ಪಾಪಾತ್ಮನಿ ಸೇಕ್ಷ್ಯತಿ ಕಿಂ ವಾ ರಶ್ಮಿಮಯಂ ತುಹಿನಂ || ೫
ಅಘಟಿತಮಧುನಾ ಭವಿಷ್ಯತಿ ಕಥಂ
ಸ್ವರ್ಗಸುಖಂ ಖಲು ಮಯಾ ವಿಹೀನಂ
ಶೃಣು ದುರ್ವೃತ್ತೇ ಕೈಕೇಯಿ ತ್ವಂ
ಪ್ರಹಾಸ್ಯಸಿ ತ್ವಂ ಭಾಗ್ಯೇನ ಸಮಂ ಕ್ಷಣೇನ ಸೌಭಾಗ್ಯಂ || ೬
ಸೀತಾರಾಮೌ ಪ್ರಪಶ್ಯಂತಿ ಯೇ
ಭವಂತಿ ದೇವಾಸ್ತೇ ನರಲೋಕೇ
ಅತೋಽಧಿಕಂ ಕಿಂ ಸ್ವರ್ಗೀಯಸುಖೇ ?
ರಾಮಾಗಮನಂ ಭೂಯೋಽಪಿ ಕದಾ, ದೈವ !ತವ ಜ್ಞಾತಂ || ೭
ಶ್ರೀ ರಾಮ - ಶ್ರೀ - ರಾಮ - ರಾಮ
ಕ್ಷಮಸ್ವ ಮಾಮಧುನಾ ಕೌಸಲ್ಯೇ
ಕ್ಷಮಸ್ವ ಸುತವತ್ಸಲೇ ಸುಮಿತ್ರೇ
ಕ್ಷಮಸ್ವ ಸತಿ, ದೇವತೇ, ಉರ್ಮಿಲೇ
ಕ್ಷಮಸ್ವ ಜನತೇ ಗಚ್ಛಂತಂ ಮಾಂ ಸುಖದುಃಖಾತೀತಂ || ೮
ಕ್ಷಮಸ್ವ ಜನಕಂ ಹೇ ರಘುನಂದನ
ಪತಿತೋದ್ಧಾರಕ ಮೇಘಶ್ಯಾಮಲ
ಸೀತೇ, ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ಹೇ ರಾಮಾನುಜ,
ಗಂಗೋದಕವತ್ ಭವತು ಮುಖೇ ಮೇ ವೋ ಜಯಜಯಕಾರಂ || ೯
೨೨
BACK TO TOP
೨೩ ಮಾತಾ ನ ವೈರಿಣೀ ತ್ವಂ
’ದಶದಿಶಂ ತಿಮಿರಮಯಂ ಜಾತಂ | ಽ
ಏವಂ ವಿಲಪನ್ ಏವ ದಶರಥಃ ಪಂಚತ್ವಂ ಗತಃ | ಸಕಲಂ
ನಗರಂ ಶೋಕಮಯಂ ಜಾತಂ | ವಸಿಷ್ಠಾದಯಃ ಆತ್ಮಾನಂ ಸಂಯಮ್ಯ,
ಭರತಂ ನಂದಿಗ್ರಾಮಾತ್ ಆನಾಯಿತುಂ ದೂತಾನ್ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸುಃ |
ತಥಾಪಿ ಭರತಾಯ ದಶರಥನಿಧನಸ್ಯ ವಾರ್ತಾ ಹೇತುತಃ ನ ಕಥಿತಾ |
ಭರತಸ್ತು ’ಬಹುಧಾ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ರಾಜ್ಯಾಭಿಷೇಕಪ್ರಯೋಜನೇನ
ಏವ ಅಹಂ ತ್ವರಯಾ ಆಹೂತಃ | ಽ ಇತಿ ಚಿಂತಯನ್ ಸತ್ವರಂ ಅಯೋಧ್ಯಾಂ ಪ್ರಾಪ್ತಃ |
ಸಾ ನೃಪಹೀನಾ ನಗರೀ ತಸ್ಮೈ ಕರುಣಗಂಭೀರಾ ಶೋಕಾರ್ತೋದಾಸಾ
ಅಭಾಸತ | ಯದಾ ಸಃ ಕೈಕೇಯೀಂ ಉಪಾಗಚ್ಛತ್, ತದಾ ಸಾ ತಸ್ಮೈ
ಸಕಲಂ ವೃತ್ತಾಂತಂ ನ್ಯವೇದಯತ್, ರಾಜ್ಞಃ ಔರ್ಧ್ವದೇಹಿಕಂ ಸಂಸ್ಕಾರಂ
ಸಮಾಪ್ಯ ರಾಜಪದಂ ಗ್ರಹೀತುಂ ಚ ತಂ ಆಜ್ಞಾಪಯತ್ | ತಥಾಪಿ
ಕೈಕೇಯ್ಯಾಃ ತತ್ ಸ್ವಾರ್ಥಪರಂ ವಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಭರತಃ ಆತ್ಮನಃ
ಕ್ರೋಧಂ ನಿಯಂತುಂ ನ ಅಶಕ್ನೋತ್ | ಸಃ ಕೈಕೇಯೀಂ ಉಪಾಲಭಮಾನಃ ಪ್ರಾಹ -
ಭರತಃ -
ಮಾತಾ ನ ವೈರಿಣೀ ತ್ವಂ ||
ಅಶ್ವಪತೇಸ್ತ್ವಂ ಭವಸಿ ನ ದುಹಿತಾ ನ ವಾಽಸಿ ಮೇ ಮಾತಾ
ಕುತೋ ಜಾಯತೇ ಪ್ರವರ್ಧತೇ ವಾ ಸತಾಂ ಕುಲೇ ಕೃತ್ಯಾ ?
ಪತಿವ್ರತಾಕಾ ಸ್ವಯಂ ನಾಶಯೇತ್ ಕದಾಪಿ ಭರ್ತಾರಂ ?೧
ತರುಂ ಸಶಾಖಂ ನಿಪಾತ್ಯೇಹಸೇ ಕಥಂ ತತಃ ಸುಫಲಂ ?
ಸ್ತೋಷ್ಯಂತೀದಂ ಭೃಶಂ ಚಾರಣಾ ಆತ್ಮನಾಶಿತತ್ತ್ವಂ
ಸ್ವೀಕುರ್ವೇ ಶಾಸನಂ ತ್ವದರ್ಥೇ ಭವತು ಯಶೋ ದ್ವಿಗುಣಂ !೨
ವನಂ ಪ್ರಾಹಿಣೋರ್ಮದೀಯಬಂಧುಂ ಸ್ವರ್ಗಂ ಮೇ ಪಿತರಂ
ರಾಮಾಯ ಚ ವಲ್ಕಲಂ ದದತ್ಯಾಃ ಕರದಾಹೋ ನ ಕಥಂ ?
ಮಾ ತಿಷ್ಠೇಹ ಕ್ಷಣಮಪಿ ದುಷ್ಟೇ, ಶೀಘ್ರಮಪೇಹಿ ವನಂ || ೩
ಆಧಾರೋ ನ ಚ ಕುತೋ ದೃಶ್ಯತೇ ಭರತೋಽನಾಥೋಽಯಂ
ನಿಪುತ್ರಿಕೇ ತ್ವಂ ವಿಚರ ಗೃಹೀತ್ವಾ ವಿಧವಾಪರಿಧಾನಂ
ಛಾಯಾಽಪಿ ಚ ತೇ ಸ್ಪೃಶತು ನ ಸದನಂ ಕಿಂ ವಾ ಸಿಂಹಾಸನಂ || ೪
ದರ್ಶನೇನ ತೇ ಭವತಿ ತೃಶಾರ್ತಾ ಖಡ್ಗಸ್ಯ ಚ ಧಾರಾ
ಕಥಂ ವಿಧಾಸ್ಯೇ ತ್ವಯಿ ಪ್ರಹಾರಂ ತ್ವಂ ತು ರಾಮಮಾತಾ
ಮಾತರಾವುಭೇ ಗಣಯಿಷ್ಯೇತೇ ಮಾಮೇವ ಕುಪುತ್ರಂ || ೫
ಕಥಂ ನು ಶಮಯೇ ಶಬ್ದೇನಾಹಂ ಕೌಸಲ್ಯಾಶೋಕಂ
ಸುಮಿತ್ರಾ ತು ಸಾ ಧ್ರುವಂ ಗಣಯತೇ ವಿಶ್ವಮಿದಂ ಶೂನ್ಯಂ
ಕೈರಿವ ವಚನೈರಹಂ ಸಾಂತ್ವಯೇಽಯೋಧ್ಯಾನಗರಜನಂ ?೬
ರಾಮಾಭಾವೇ ವನಾದಪೀದಂ ಸದನಂ ಶೂನ್ಯತರಂ
ರಾಮಂ ಪ್ರತ್ಯಾನಯಾಮಿ ಗೇಹಂ ವಿಚಿತ್ಯ ಪ್ರತಿವಿಪಿನಂ
ನ ಕೋಽಪಿ ಕುರ್ಯಾನ್ನಿಶ್ಚಯಸ್ಯ ಮೇ ಕಮಪಿ ಪ್ರತಿರೋಧಂ || ೭
ಏಹಿ ಸುಮಂತ್ರಕ, ಆದೇಶಯ ನಶ್ಚತುರಂಗಂ ಸೈನ್ಯಂ
ರಾಮಾನ್ವೇಷಣಪರಾ ಲಕ್ಷಶೋ ಯಂತು ದೃಶಸ್ತ್ವರಿತಂ
ವೇದವಿದಸ್ತೇಽನುಯಾಂತು ಮುನಯಸ್ತಥಾಽಭಿಷೇಕಾರ್ಥಂ || ೮
ಯತ್ರಾಽಪಿ ಸ್ಯಾತ್ ರಾಮಸ್ತಸ್ಮೈ ದೇಯಂ ತನ್ಮುಕುಟಂ
ಇತಃಪರಂ ಮೇ ತದೇವ ಸಾಧ್ಯಂ ತದೇಕಮೇವೇಷ್ಟಂ
ಕಾಲರಾತ್ರಿವತ್ ವಿಚರೇಹ ತ್ವಂ ಕ್ರಂದಂತೀ ಪರುಷಂ || ೯
೨೩
BACK TO TOP
೨೪ ಪ್ರೇಷಯಸ್ವ ಜಾನಕೀಮಾಶ್ರಯಾಯ ಗಹ್ವರಂ
’ಮಾತಾ ನ ವೈರಿಣೀ ತ್ವಂಽ ಇತಿ ಕಠೋರೈಃ ಶಬ್ದೈಃ ಕೈಕೇಯೀಂ
ನಿರ್ಭರ್ತ್ಸ್ಯ ಭರತಃ ಅಯೋಧ್ಯಾಯಾಃ ರಾಮದರ್ಶನಾರ್ಥಂ ನಿಷ್ಕ್ರಾಂತಃ |
ಸಃ ಶ್ರೀರಾಮವತ್ ತಾಪಸವೇಷಂ ಪರಿದಧೌ | ತೇನ ಸಹ
ಚತುರಂಗಬಲಂ, ನಗರಜನಾಃ, ಕೌಸಲ್ಯಾ ಸುಮಿತ್ರಾ ಚ ಪ್ರಸ್ಥಿತಾಃ |
ಯೇನ ಪಥಾ ರಾಮಸೀತಾಲಕ್ಷ್ಮಣಾಃ ಗತಾಃ ತೇನೈವ ಪಥಾ ಜನಸಾಗರಃ
ಅಯಂ ಪ್ರಸ್ಥಿತಃ | ಭರದ್ವಾಜಾಶ್ರಮೇ ’ರಾಮಃ ಸಂಪ್ರತಿ
ಚಿತ್ರಕೂಟಪರ್ವತೇ ಅವತಿಷ್ಠತೇಽ , ಇತಿ ವಿಜ್ಞಾಯ
ಭರತಃ ತಂ ಪರ್ವತಂ ಪ್ರತಿ ಗಂತುಂ ಪ್ರಚಕ್ರಮೇ |
ತತ್ರ ಚಿತ್ರಕೂಟಪರ್ವತೇ ಪರ್ಣಕುಟೀಪರಿಸರೇ ರಾಮಾದಯಃ ವಿಹರಂತಿ
ಸ್ಮ | ಸಹಸಾ ಉತ್ತರಸ್ಯಾಂ ದಿಶಿ ಧೂಲಿಸ್ತಂಭಾಃ ಗಗನೇ ಉತ್ಥಿತಾಃ | ತಥಾ
ಚ ವಿವಿಧಸ್ವರಾಣಾಂ ಕಲ್ಲೋಲಃ ಶ್ರುತಃ | ತದಾ ಸದಾಸಾವಧಾನಃ
ವೀರಬಾಹುಃ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಶ್ರೀರಾಮಂ ಸಸಂಭ್ರಮಂ ಪ್ರಾಹ . |
ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ -
ಪ್ರೇಷಯಸ್ವ ಜಾನಕೀಮಾಶ್ರಯಾಯ ಗಹ್ವರಂ
ರಾಮ ರಕ್ಷ ದಕ್ಷತಾಮುದ್ಯಮಸ್ವ ಕಾರ್ಮುಕಂ ||
ಮೇಘನಾದವತ್ ಧ್ವನಿಃ ಶ್ರೂಯತೇ ವನಾಂತರೇ
ಭಕ್ಷ್ಯಭಾಗಮಪಜಹನ್ ಶ್ವಾಪದಃ ಪಲಾಯತೇ
ಕಂಪಿತಾಂಗಶಾವಕಂ ಸಂಭ್ರಮೇಣ ವಾಶ್ಯತೇ
ಧೂಲಿಕಾ ನಭೋಗತಾ, ಕಿಮಪಿ ಸೈನ್ಯಮಾರ್ಜತೇ
ಚಿಹ್ನಮಪಿ ನ ದೃಶ್ಯತಾಂ ಶಾಮಯಸ್ವ ಪಾವಕಂ || ೧
ಉತ್ತರೇಣ ಸಂಸ್ಥಿತೋ ಗಣಃ ಸ ಕೇನ ಹೇತುನಾ
ದೃಶ್ಯಮೇವ ತನ್ಮಯಾ ತಾಲವೃಕ್ಷಮೃಚ್ಛತಾ
ನಿರ್ಜನಂ ಕುತೋ ವನಂ ಕೋಽಭಿಯಾತಿ ವೈ ವೃಥಾ
ತಾಲತರುತಲೇಽಸ್ತು ಜ್ಯಾ ಧನುಷಿ ನಿಪುಣಮಾತತಾ
ದೃಶ್ಯ ಏವ ರಿಪುವರೋ ವಾಂಛ್ತೀಹ ಯೋ ರಣಂ || ೨
ಸೈನಿಕಾ ವ್ರಜಂತಿ ಧಾವಂತಿ ಹಸ್ತಿನೋ ಹಯಾಃ
ಸ್ವೇದಕ್ಲಿನ್ನವಾಹಕಾ ರಥಸ್ಥಿತಾ ಮಹಾರಥಾಃ
ಕೋಽಯಮೇಷ ಉತ್ಥಿತೋ ದೃಶ್ಯತೇ ರಥೇ ಯುವಾ
ತ್ವಮಿವ ದಾರ್ಘಬಾಹುಕಃ ಶ್ಯಾಮಲೋಽಪ್ಯಯಂ ತಥಾ
ಕಿಂ ರಣಾಯ ಮೃಗಯತೇ ಬಂಧುರೇವ ಬಾಂಧವಂ ?೩
ಭೀರುಭರತ ಈಹತೇ ಕಿಂ ನು ಬಂಧುನೋ ವಧಂ ?
ಸಮೀಪಮೇತ್ವಯಂ ಪುನಶ್ಛಿನದ್ಮಿ ತಸ್ಯ ಮಸ್ತಕಂ
ಜನ್ಮದಾಽಸ್ಯ ವೀಕ್ಷತಾಂ ಛಿನ್ನಸುತಕಲೇವರಂ
ನಿಕಟಮೇವ ಶ್ರೂಯತೇ ವಾಜಿವಲ್ಗಿತಂ ದ್ರುತಂ
ಅವಸರೋಽಯಮಾಗತೋ ಯೋಕ್ತುಮಸ್ತ್ರಪಾಟವಂ || ೪
ಏಕಲಃ ಸ್ಥಿತೋಽಹಮಾಯಾತ್ವಸೀಮಿತಂ ಬಲಂ
ಲೋಕಪಾಲಕೋ ನವೋ ನಿರ್ಬಲೋ ಜನೋಽಪ್ಯಯಂ
ನ ಕ್ಷಮೇತ ಸಂಗರೇಽನಾಥಮಪಿ ಹಿ ಬಾಲಕಂ
ಕ್ಷತ್ರಿಯಸ್ಯ ಧರ್ಮಜಂ ಕರ್ಮ ರಿಪುನಿಷೂದನಂ
ಯೋಽಪಿ ದೃಶ್ಯತೇಽಗ್ರತಸ್ತಂ ನಯಾಮಿ ರೌರವಂ || ೫
ಮನ್ಯುರೇಷ ವರ್ಧತೇ ಸಂಯತೋಽಪಿ ಸಂತತಂ
ಜನ್ಮ ರಾಘವಸ್ಯ ಕಿಂ ಸೋಢುಮಾಪದಾಪದಂ
ಪಾಪಮುಕ್ತಮೇಕದಾ ಭವತು ಮೇದಿನೀತಲಂ
ಭರತಖಂಡಮಶ್ನುತಾಂ ರಾಮರಾಜ್ಯಸಂಪದಂ
ಧರ್ಮರಕ್ಷಣಕ್ಷಣೇ ದುರ್ಜಯೋ ಹರೇರಹಂ || ೬
೨೪
BACK TO TOP
೨೫ ದೈವಜಾನಿ ದುಃಖಾನೀತಿ ನ ದೋಷೋ ನರಾಣಾಂ
’ರಾಮ ರಕ್ಷ ದಕ್ಷತಾಮುದ್ಯಮಸ್ವ ಕಾರ್ಮುಕಂಽ
ಇತಿ ಶ್ರೀರಾಮಂ ವಿಜ್ಞಾಪಯನ್ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಯದಾ ಕ್ರೋಧೇನ ಭರತಂ
ಅಭ್ಯಧಾವತ್, ತದಾ ಶ್ರೀರಾಮಃ ತಂ ಅಸಾಂತ್ವಯತ್ | ಭರತಃ
ರಾಮಾಶ್ರಮಂ ಪ್ರಾವಿಶತ್, ರಾಮಸ್ಯ ಚರಣೌ ಚ ದೃಢಂ
ಅಗೃಹ್ಣಾತ್ | ರಾಮಃ ಅಪಿ ತಂ ದೃಢಂ ಆಶ್ಲಿಷ್ಯ ತಸ್ಯ ಕುಶಲಂ
ಪಪ್ರಚ್ಛ | ಭರತಃ ಸಾಶ್ರುನಯನಃ ಪಿತೃನಿಧನವಾರ್ತಾಂ
ರಾಮಚಂದ್ರಾಯ ಆಶಶಂಸೇ | ಸಕಲಮಪಿ ಆಶ್ರಮಪದಂ
ಶೋಕಚ್ಛಾಯಾಯಾಂ ನಿಮಗ್ನಂ | ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ಯಥಾಶಕ್ಯಂ
ಪಿತೃಶ್ರಾದ್ಧಂ ನಿರ್ವಾಹಿತಂ | ಭರತಸ್ತು ವಾರಂ ವಾರಂ ಶ್ರೀರಾಮಂ
ಅವದತ್, ’ಹೇ ರಾಮ, ಮಮ ಮಾತುಃ ಮೂಢತಯಾ ಪಿತುಶ್ಚ
ಜಾಯಾಧೀನತಯಾ ಏಷಃ ವನವಾಸಃ ತವ ಭೋಕ್ತವ್ಯಃ ಅಭವತ್ | ಽ
ತದಾ ಶ್ರೀರಾಮಃ ತಂ ಸಾಂತ್ವಯನ್ ಆಹ -
ಶ್ರೀರಾಮಃ -
ದೈವಜಾನಿ ದುಃಖಾನೀತಿ ನ ದೋಷೋ ನರಾಣಾಂ
ಪರಾಧೀನಮಸ್ಮಿನ್ ಭುವನೇ ಜೀವನಂ ಜನಾನಾಂ ||
ವರ್ತತೇ ನ ಕೈಕೇಯ್ಯಾ ವಾ ಪಿತುರ್ವಾಽತ್ರ ದೋಷೋ
ವಿವಾಸನಂ ರಾಜ್ಯತ್ಯಾಗಃ ಕರ್ಮಣಾಂ ವಿಪಾಕೋ
ವಿಲಸಿತಂ ಹಿ ಖಲ್ವೇತನ್ಮೇ ಪೂರ್ವಸಂಚಿತಾನಾಂ || ೧
ಅಂತ ಉನ್ನತೇಃ ಪತನೇಽಸ್ಮಿನ್ನಿಯತ ಏವ ಲೋಕೇ
ಸಂಗ್ರಹೋಽಪಿ ಸಕಲೋ ಬಂಧೋ ನಶ್ಯತೀಹ ಚಾಂತೇ
ವಿಯೋಗಾಯ ಮಿಲನಂ ನಿಯಮೋ ಧ್ರುವೋಽಯಂ ಧರಾಯಾಂ || ೨
ಜನ್ಮನೈವ ಸಹಜಂ ಮರಣಂ ದ್ವಂದ್ವಮಿದಮಭೇದ್ಯಂ
ದೃಶ್ಯತೇ, ಭಾಸತೇ, ಯದ್ವಾ, ನಶ್ವರಂ ಚ ವಿಶ್ವಂ
ವ್ಯರ್ಥ ಏವ ತವ ಶೋಕೋಽಯಂ ಸ್ವಪ್ನಗತಫಲಾನಾಂ || ೩
ಸ್ವರ್ಗತಿಂ ಪ್ರಯಾತಸ್ತಾತೋ ಬಂಧುರಪಿ ವಿವಾಸಂ
ಯದ್ಯಪೀದಮಭವತ್ಸಹಸಾ ತನ್ನ ತರ್ಕಹೀನಂ
ಕುಂಠಿತಸ್ತು ವಿದುಷಾಂ ತರ್ಕೋ ಮರಣಕಲ್ಪನಾಯಾಂ || ೪
ಜರಾಮರಣವ್ಯಾಧಿಭ್ಯೋ ವಾ ವಿಮುಕ್ತಃ ಕದಾ ಕೋ
ದುಃಖಮುಕ್ತಮುಪಭುಂಕ್ತೇ ವಾ ಜೀವನಂ ಕದಾ ಕೋ
ವರ್ಧತೇ ತು ಯತ್ತತ್ಸಕಲಂ ಕ್ಷೀಯತೇ ಕ್ಷಮಾಯಾಂ || ೫
ಕಾಷ್ಠಮೇಕಮುದಧಾವಪರಂ ಯಥಾ ಸಮೇಯಾತಾಂ
ವೇಲಯಾ ವಿಭಕ್ತೇ ಚೈತೇ ನ ಭೂಯೋ ಮಿಲೇತಾಂ
ಕ್ಷಣಿಕ ಏವ ಬಂಧೋ, ಬಂಧೋ !ತಥಾ ಮಾನವಾನಾಂ || ೬
ಅಲಂ ಬಾಷ್ಪಪಾತೇನಾಽಲಂ ಮಾರ್ಜಯಸ್ವ ನೇತ್ರೇ
ದಿಶಾವಾವಯೋರತ್ಯಂತಂ ಮಾರ್ಗಯೋರ್ವಿಭಿನ್ನೇ
ರಂಕ ಏವ ವನ್ಯೋಽಹಂ ತ್ವಂ ನೃಪಸ್ತ್ವಯೋಧ್ಯಾಯಾಂ || ೭
ಮಾ ಯತಸ್ವ ವಿನಿವರ್ತಯಿತುಂ ಮಾ ವೃಥಾ ಹಠೇನ
ಅನುಷ್ಠಾಯ ಪಿತುರಾದೇಶಂ ಕೃತಾರ್ಥೌ ಭವೇವ
ಧಾರಯಸ್ವ ನೃಪವೇಷಮಲಂ ವಾಸಸಾ ಮುನೀನಾಂ || ೮
ಚತುರ್ದಶಾಬ್ದಾನಾಮೇಷಾಮೇತ್ಯ ನಾವಸಾನಂ
ಅಯೋಧ್ಯಾಂ ನಿವರ್ತೇ ನಾಹಂ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ ತ್ರಿವಾರಂ
ಸಾಂಪ್ರತಂ ತ್ವಮೇಕಃ ಸ್ವಾಮೀ ಸಂಪದೋ ರಘೂಣಾಂ || ೯
ಏತು ಮಾ ಪುನಃ ಕೋಽಪ್ಯೇತತ್ಕಾನನಂ ಸುದೂರಂ
ಪ್ರಜಾಗರ್ತಿ ಭವತಾಂ ಸ್ನೇಹೋ ಮನಸಿ ಮೇ ಪ್ರಸಕ್ತಂ
ನಯೋತ್ಕರ್ಷಸೀಮಾಂ ಚರಮಾಮಯೋಧ್ಯಾಪ್ರತಿಷ್ಠಾಂ || ೧೦
೨೫
BACK TO TOP
೨೬ ದೇಹಿ ಬಂಧೋ, ಪಾದುಕೇ ತೇ
’ಪರಾಧೀನಮಸ್ಮಿನ್ ಭುವನೇ ಜೀವನಂ ಜನಾನಾಂಽ
ಇತಿ ಯದ್ಯಪಿ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಪುನಃ ಪುನಃ ಭರತಂ ಉಪಾದಿಶತ್,
ತಥಾಪಿ ಭರತಸ್ಯ ನೇತ್ರಯೋಃ ಅಶ್ರುಪಾತಃ ಅನವರತಂ ಪ್ರವೃತ್ತಃ |
ಸಃ ಭೂಯಃ ಭೂಯಃ ಶ್ರೀರಾಮಂ ಸಾಗ್ರಹಂ ವಿನಿವರ್ತಯಿತುಂ
ಪ್ರಾಯತತ | ಭರತೇನ ಸಹ ಸಮಾಗತಾಃ ಮುನಿಜನಾಃ ಅಪಿ ಶ್ರೀರಾಮಂ
ತಥೈವ ಪ್ರಾರ್ಥಯಂತ | ತಥಾಪಿ ಶ್ರೀರಾಮಃ ತೇಷಾಂ ಅಭ್ಯರ್ಥನಾಂ
ನಮ್ರತಯಾ ಪ್ರತ್ಯಾದಿಶತ್ | ಸಃ ಪುನರಪಿ ಉಕ್ತವಾನ್, ’ಹೇ ಭರತ,
ಪಿತ್ರಾಜ್ಞಯಾ ಏವ ಮದರ್ಥೇ ವನವಾಸಃ ಆದಿಷ್ಟಃ, ತ್ವದರ್ಥೇ ಚ
ರಾಜ್ಯಶಾಸನಂ ಆದಿಷ್ಟಂ | ಅತಃ ಅಯೋಧ್ಯಾಂ ಗತ್ವಾ ರಾಜ್ಯಂ ಏವ
ತ್ವಯಾ ಶಾಸಿತವ್ಯಂ | ತದೇವ ಧರ್ಮ್ಯಂ ಯುಕ್ತಂ ಚ ಭವೇತ್ ಅಹಮಪಿ
ಪಿತೃಶಾಸನಮನುಸೃತ್ಯ ಚತುರ್ದಶ ವರ್ಷಾಣಿ ವನೇ ಉಷಿತ್ವಾ
ಅಯೋಧ್ಯಾಂ ಪ್ರತಿನಿವರ್ತಿಷ್ಯೇಽ ಇತಿ | ಏತೇನ ರಾಮಸ್ಯ ಆದೇಶೇನ ನಿರಾಶಃ
ಭರತಃ ರಾಮಸ್ಯ ಪಾದುಕೇ ಸ್ಪೃಷ್ಟ್ವಾ ಕರುಣಾರ್ದ್ರಸ್ವರೇಣ ಅವದತ್ -
ಭರತಃ -
ತಾತಹೀನೋ ಮಾತೃಹೀನೋಽನಾಶ್ರಯೋ ಭರತೋಽಧುನಾ
ದೇಹಿ ಬಂಧೋ, ಪಾದುಕೇ ತೇ ಶ್ರೂಯತಾಂ ಮೇ ಯಾಚನಾ ||
ಕರ್ತುಮುಡ್ಡಾನಂ ನು ಮಶಕೋ ಗರುಡ ಇವ ಕಿಂ ಶಕ್ಯತೇ ?
ಕಿಂ ಗಜೋಹ್ಯಂ ಭಾರಮಥವಾ ತುರಗಪೃಷ್ಠೇ ನ್ಯಸ್ಯತೇ ?
ಶಾಸನೇ ವಾ ರಾಘವಾಣಾಂ ಕಿಂ ಕ್ಷಮೋ ಭರತಸ್ತಥಾ ?೧
ವಂಶರೀತ್ಯಾ ಯೋ ಹಿ ಜ್ಯಾಯಾನ್ ಸ್ಯಾದಸೌ ಸಿಂಹಾಸನೇ
ಕಿಂ ಕನೀಯಾನ್ ಶಾಸನೇ ಬತ ಶೋಭತೇ ಜ್ಯಾಯಾನ್ ವನೇ ?
ಚರಣಯೋರ್ದಾಸಾಯ ಮಹ್ಯಂ ರಾಜ್ಯದಾನಂ ಕಿಂ ವೃಥಾ ?೨
ತತ್ಪದಂ ತ್ಯಜತಾ ಗೃಹೀತೋ ಯೋಗಿನೋ ವೇಷೋ ಮಯಾ
ಕೈಕಯೀವತ್ ಕಿಂ ನು ಜನಯೇ ಲೋಕರೋಷಾಗ್ನಿಂ ತಥಾ ?
ದೀಯತೇ ಕಸ್ಮಾದಿದಂ ಮೇ ಶಾಸನಂ ಪರುಷಂ ತ್ವಯಾ ?೩
ಸ್ಥಾಪಯಿಷ್ಯೇ ಪಾದುಕೇಽಹಂ ರಾಘವಾಣಾಮಾಸನೇ
ತೇ ಹಿ ದೇವ್ಯೌ ರಾಜ್ಯಕರ್ತ್ರ್ಯೌ ಕೋಸಲಾನಾಂ ಶಾಸನೇ
ಚರಣಚಿಹ್ನೇ ಪೂಜಯಿತ್ವಾ ಧನ್ಯತಾ ಲಭ್ಯಾ ಮಯಾ || ೪
ನಾಸ್ತಿ ರಾಮಶ್ಚರಣಚಿಹ್ನೇ ಸ್ತಾಮಿಮೇ ನೃಪಮಂದಿರೇ
ಕುತ್ರಚಿನ್ನಿವಸಾಮ್ಯಹಂ ವೈ ನಗರತೋ ದೂರೇ ಸ್ಥಲೇ
ಸಂಧಿಕಾಲೇ ರವಿಶಲಾಕಾ ಸಾ ಮದರ್ಥೇ ದೀಪಿಕಾ || ೫
ಯಾವದಾಗಮನಂ ತ್ವದೀಯಂ ದೂರತೋ ರಕ್ಷಾಮಿ ರಾಜ್ಯಂ
ತ್ವಾಮಹಂ ಸತತಂ ಪ್ರತೀಕ್ಷೇ ಗಣಯಮಾನೋ ವತ್ಸರಂ
ರಾಜ್ಯಮಧಿತಿಷ್ಠಾಮಿ ತೋಯಂ ಕಮಲದಲಮಿವ ಸರ್ವಥಾ || ೬
ವಚನಮನುಸಾರೇಣ ಚರಣಾವೇಷ್ಯತಃ ಕಾಲೇ ನ ತೇ
ತರ್ಹಿ ವಹ್ನೌ ತುಚ್ಛಕಾಯಸ್ತತ್ಕ್ಷಣಂ ಮೇ ಹೋಷ್ಯತೇ
ಏಷ ಶಪಥೋ ಮೃತ್ತಿಕೇಯಂ ಚರಣಯೋಃ ಶಿರಸಾ ಧೃತಾ || ೭
೨೬
BACK TO TOP
೨೭ ಕೋಽಸಿ ರೇ ಯುವರಾಜಃ ಕಥಯ ಮೇ
’ದೇಹಿ ಬಂಧೋ, ಪಾದುಕೇ ತೇ, ಪೂರ್ಯತಾಂ ಮೇ ಯಾಚನಾಽ
ಇತಿ ಭರತಸ್ಯ ಪ್ರಾರ್ಥನಾಂ ಅವಧೀರಯಿತುಂ ಶ್ರೀರಾಮಃ ನ
ಶಶಾಕ | ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ಚರಣಧೂಲಿಪರಿಪ್ಲುತೇ ಸುವರ್ಣಮಂಡಿತೇ
ಪಾದುಕೇ ಗಜಪೃಷ್ಠೇ ಸಂಸ್ಥಾಪ್ಯ ಭರತಃ ತೇ ಸಸಮಾರೋಹಂ
ಅಯೋಧ್ಯಾಂ ಆನೀತವಾನ್ | ತೇ ಪಾದುಕೇ ಏವ ಸಿಂಹಾಸನೇ ಸ್ಥಾಪಯಿತ್ವಾ
ಭರತಃ ರಾಜ್ಯಶಾಸನಂ ಕರ್ತುಂ ಆರೇಭೇ |
ಶ್ರೀರಾಮಃ ತು ಚಿತ್ರಕೂಟಂ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಪ್ರವಸನ್ ದಕ್ಷಿಣದಿಶಂ
ಪ್ರತಸ್ಥೇ | ಮಾರ್ಗೇ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ವಿರಾಧಂ ನಾಮ ರಾಕ್ಷಸಂ
ಜಘ್ನತುಃ, ಶರಭಂಗಾಶ್ರಮಂ ಚ ಗತ್ವಾ ಸ್ವರ್ಗಗಾಮಿನಃ ತಸ್ಯ
ದರ್ಶನಂ ಚಕ್ರತುಃ | ತತ್ರ ಕೇಚನ ಮುನಯಃ ಶ್ರೀರಾಮಂ ವ್ಯಜ್ಞಾಪಯನ್, ’
ಆಶ್ರಮವಾಸಿನಃ ಜನಾಃ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ಭೃಶಂ ಪೀಡಿತಾಃ | ಭವಂತೌ
ಕ್ಷತ್ರಿಯೌ ರಾಜಪುತ್ರೌ ಸ್ಥಃ | ಅತಃ ಭವದ್ಭ್ಯಾಂ ಧಾರ್ಮಿಕಾನಾಂ ಜನಾನಾಂ
ಪರಿತ್ರಾಣಂ ಕರ್ತವ್ಯಂಽ ಇತಿ | ತದಾ ರಾಮಃ ಸವಿನಯಂ ತಥಾಪಿ ಸನಿರ್ಧಾರಂ
ಅವದತ್, ’ತಪಸ್ವಿಜನಾನ್ ಪೀಡಯತಾಂ ರಕ್ಷಸಾಂ ನಿರ್ದಾಲನಂ
ಅಹಂ ಅವಶ್ಯಂ ಕರೋಮಿ | ಭವಂತಃ ನಿಃಶಂಕಾಃ ಭವಂತುಽ ಇತಿ | ಏವಂ
ಮುನಿಜನಾನ್ ಪ್ರತಿಶ್ರುತ್ಯ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಮಾರ್ಗಕ್ರಮಣಂ ಪುನರಾರೇಭೇ |
ತತ್ಪಶ್ಚಾತ್ ತೇ ತ್ರಯೋಽಪಿ ಪಂಚಾಪ್ಸರಸರೋವರೇ ನಾಮ್ನಿ ಪ್ರದೇಶೇ
ದಶವರ್ಷಾಣಿ ಸಾನಂದಂ ನ್ಯವಸನ್ | ತತಃ ಸುತೀಕ್ಷ್ಣಸ್ಯ ಋಷೇಃ
ಆದೇಶಾತ್ ತೇ ಅಗಸ್ತ್ಯಾಶ್ರಮಂ ಪ್ರತಿ ಪ್ರಾತಿಷ್ಠಂತ | ಸುತೀಕ್ಷ್ಣಃ ಚ
ಅಗಸ್ತ್ಯಃ ಚ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣಾಭ್ಯಾಂ ದಿವ್ಯಾಯುಧಾನಿ ದದತುಃ |
ದಶವರ್ಷಾಣಾಂ ಪಶ್ಚಾತ್ ತೇ ತ್ರಯಃ ಅಪಿ ಗೋದಾವರ್ಯಾಃ ತೀರೇ
ಪಂಚವಟೀಂ ನಾಮ ಪ್ರದೇಶಂ ಪ್ರಾಪುಃ | ತಸ್ಮಿನ್ ವಿಲೋಭನೀಯೇ ಪ್ರದೇಶೇ
ತೇಷಾಂ ಪರ್ಣಕುಟಿಃ ನಿತರಾಂ ಅಶೋಭತ | ಅಥೈಕದಾ ಅಸ್ಯಾಃ ಪರ್ಣಕುಟೇಃ
ಅಂಗಣೇ ತೇಷು ತ್ರಯೇಷು ಅಪಿ ವಾರ್ತಾಲಾಪೇ ನಿಮಗ್ನೇಷು ಸತ್ಸು ಕಾಚಿತ್ ಅದ್ಭುತಾ
ಲಲನಾ ತತ್ರ ಆಗಚ್ಛತ್ | ಅಭಿಸಾರುಕೇವ ನಾನಾವಿಭ್ರಮಾಣಿ ದರ್ಶಯಂತೀ,
ಶ್ರೀರಾಮಂ ಕಾಮುಕೈಃ ಕಟಾಕ್ಷೈಃ ಅವಲೋಕಯಂತೀ ಸಾ ಸುಚಾರುರವೇಣ ತಂ ಆಹ -
ಶೂರ್ಪಣಖಾ -
ಕೋಽಸಿ ರೇ ಯುವರಾಜಃ ಕಥಯ ಮೇ
ಸ್ವೀಕುರುಷ್ವ ಮಾಂ ತನೂರರ್ಪಿತಾ ಮಮ ಶ್ಯಾಮಲ, ಭವತೇ ||
ತವ ಸ್ವರೂಪೇ ರಾಜಲಕ್ಷಣಂ
ಶ್ರವಣೇಽಪಿ ಚ ರುದ್ರಾಕ್ಷಭೂಷಣಂ
ಯದ್ಯಸಿ ಯೋಗೀ ಕಥಮಭಿತಸ್ತ್ವಾಂ ಪರಿವಾರೋ ರಮತೇ ?೧
ಕೇನ ಹೇತುನಾ ಚರಸಿ ವನೇ ತ್ವಂ ?
ವಿನೋದೇನ ವಾ ಹಸಸಿ ಕಿಮರ್ಥಂ
ಅತ್ರಾಽಸ್ಮಾಕಂ ಶಾಸನಮಮಿತಂ ಕಿಂ ನ ಚ ಜ್ಞಾತಂ ತೇ ?೨
ಶೂರ್ಪಣಖಾಽಹಂ ರಾವಣಭಗಿನೀ
ನನ್ವಹಮೇತದ್ವನಸ್ವಾಂ
ನಾನಾರೂಪಾಣ್ಯಾದಾಯಾಽಹಂ ವನಾದ್ ವನಂ ವಿಹರೇ || ೩
ಅಹಂ ತವ ಕೃತೇ ಜಾತಾ ತರುಣೀ
ಷೋಡಶವರ್ಷಾ ಮಧುರಭಾಷಿಣೀ
ದರ್ಶನೇನ ತೇ ಮನಸಿ ಪ್ರಬುದ್ಧೋ ಮದನೋ ಹುಂಕುರುತೇ || ೪
ಅಧರಸ್ಯ ತೇ ಪಾಟಲರಾಗಂ
ರಹಸಿ ನಿಪಾತುಂ ಪ್ರಕಾಮಯೇಽಹಂ
ಅಪ್ಯವತೀರ್ಣೋ ಮೂರ್ತೋ ಮದನಸ್ತ್ವಮನಂಗಸ್ಮರಣೇ || ೫
ಅಹಂ ನ ಜಾನೇ ನೃಪಂ ದಶರಥಂ
ಕಾಮಯೇ ಪರಂ ತದೀಯತನುಜಂ
ಪ್ರಾಣೇಶೋ ಮೇ ಭವ ಹೇ ರಾಘವ, ಗೃಹಸುಖಮಶ್ನುವಹೇ || ೬
ಕೃಶಾ ಕುರೂಪಾ ಭಾರ್ಯೇಯಂ ತೇ
ತವ ನ ಚ ಸದೃಶೀ, ತ್ಯಜ ತಾಂ ದೂರೇ
ತವ ನಿಕಟೇಽಹಂ ನಾಶಯಾಮಿ ತಾಂ ನೂನಂ ಕ್ಷಣಮಾತ್ರೇ || ೭
ಮಮ ಸಾನ್ನಿಧ್ಯೇ ವಸನ್ನವಿರತಂ
ಪಾಲಯ ತತ್, ತೇ ಭಾರ್ಯೈಕತ್ವಂ
ಆಶ್ಲೇಷೇಚ್ಛಾ ದೃಢಾ ಜಾಯತೇ ತನೌ ಚ ಮನಸಿ ಚ ಮೇ || ೮
೨೭
BACK TO TOP
೨೮ ವಿರೂಪಿತೇಯಂ ಶೂರ್ಪಣಖಾ
’ಕೋಽಸಿ ರೇ ಯುವರಾಜಃ ಕಥಯ ಮೇಽ
ಇತಿ ಪೃಚ್ಛಂತೀಂ ಆತ್ಮಾನಂ ಅಭಿಸರಂತೀಂ ತಾಂ ಶ್ರೀರಾಮಃ
ವಿನೋದೇನ ಪ್ರಾಹ, ’ಹಂ ತಾವತ್ ಏಕಪತ್ನೀವ್ರತಂ ಪಾಲಯಾಮಿ |
ಅತಃ ನಾಹಂ ತ್ವಾಂ ಸ್ವೀಕರ್ತುಂ ಶಕ್ನುಯಾಂ | ಕಿಂತು ಮಮ ಅನುಜೋಽಯಂ
ನಾದ್ಯಾಪಿ ವಿವಾಹಿತಃ | ತೇನ ಸಹ ವಿವಾಹಂ ಕುರುಷ್ವಽ ಇತಿ | ತದಾ
ಸಾ ಮಂದಮತಿಃ ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ ಗತಾ | ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಅಪಿ ತಾಂ
ಹಸನ್ನವದತ್, ’ಾರ್ಯೇ, ರಾಮಸ್ಯ ದಾಸೋಽಸ್ಮ್ಯಹಂ |
ಮಮ ಭಾರ್ಯಾ ನಾಮ ದಾಸಸ್ಯ ದಾಸೀ | ತದಪೇಕ್ಷಯಾ ತ್ವಂ
ರಾಮಸ್ಯೈವ ಕನೀಯಸೀ ಭಾರ್ಯಾ ಭವ | ಅಥ ವಾ ತವ ಕೃತೇ ಸಃ
ಪ್ರಥಮಪತ್ನೀಂ ತ್ಯಜೇದಪಿಽ ಇತಿ |
ಲಕ್ಷ್ಮಣಸ್ಯ ಪರಿಹಾಸಂ ಅವಗಂತುಂ ಅಕ್ಷಮಾ ಸಾ
ಪುನರಪಿ ರಾಮಂ ಪ್ರತ್ಯವರ್ತತ, ಅಬ್ರವೀತ್ ಚ, ’ಹೇ ರಾಮ,
ಭವಾನ್ ಸದೈವ ಮಮೈವ ಭವತು ಏತದರ್ಥಮಹಂ ಏನಾಂ ತವ
ಭಾರ್ಯಾಂ ತವ ಸಮಕ್ಷಮೇವ ಭಕ್ಷ್ಯಯಾಮಿ | ಽ ಇತಿ ಉಕ್ತ್ವಾ ಸಾ
ಸೀತಾಂ ಪ್ರತಿ ಅಭ್ಯಧಾವತ್ | ತದಾ ತು ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ಆಜ್ಞಯಾ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ
ತಸ್ಯಾಃ ಕರ್ಣನಾಸೇ ಚಿಚ್ಛೇದ |
ತದಾ ದಾರುಣಂ ಕ್ರಂದಂತೀ, ಭೀಷಣಂ ಆಕ್ರೋಶಂತೀ ಸಾ
ಸ್ವಭ್ರಾತರೌ ಖರದೂಷಣೌ ಪ್ರತಿ ಆಗತ್ಯ ತಾಭ್ಯಾಂ ನಿಜಾವಸ್ಥಾಂ
ಅದರ್ಶಯತ್ | ತೌ ಉಭೌ ಅಪಿ ರಾಮಂ ಅಭಿದದ್ರುವತುಃ | ತಥಾಪ್ಯೇಕೋ
ರಾಮಃ ಖರ- ದೂಷಣ- ತ್ರಿಶಿರ- ಸಹಿತಂ ಚತುರ್ದಶಸಹಸ್ರಮಿತಂ
ರಾಕ್ಷಸಸೈನ್ಯಂ ನಿಜಘಾನ | ತದ್ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸಾ ಶೂರ್ಪಣಖಾ
ಪಲಾಯ್ಯ ಸ್ವಬಂಧುಂ ಲಂಕಾಧಿಪತಿಂ ರಾವಣಂ ಜಗಾಮ | ರಾವಣಸ್ಯ
ಪುರತಃ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ತಂ ಅಧಿಕ್ಷಿಪಂತೀ ಸಾ ಪ್ರಾಹ -
ಶೂರ್ಪಣಖಾ -
ವಿರೂಪಿತಾ ಶೂಪರ್ಣಖಾ ತದಿದಂ ದಾಶರಥೇಶ್ಚೇಷ್ಟಿತಂ
ದೇಹಿ ರೇ ತಸ್ಮೈ ತತ್ಪ್ರತಿಫಲಂ ||
ಕಿಮಿವ ಶಾಸನಂ ಕುರುಷೇ ರಾವಣ, ಕಿಂವಾ ಜನಪಾಲನಂ
ರಾಘವೇಣ ತೇ ಜಿತಂ ಲೀಲಯಾ, ಸಕಲಂ ದಂಡಕವನಂ
ಸತ್ತಾಂಧ, ತ್ವಂ ತದಪಿ ಸ್ಮರಸಿ ನ ನಿಜಕರ್ತವ್ಯಂ ಕಥಂ ?೧
ದ್ವಿದಶಲೋಚನೈಃ ಶೂರ್ಪಣಖಾಯಾ ದಶಾ ದೃಶ್ಯತಾಮಿಯಂ
ವಿಕ್ರಮೇಣ ರಾಮಸ್ಯ ಕಂಪಿತಂ ಸಕಲಂ ದಿಗ್ಮಂಡಲಂ
ಅಪಿ ನೋದಂತಂ ಗುಪ್ತಚರಾಸ್ತೇ ನಿವೇದಯಂತೀದೃಶಂ ?೨
ಜನಸ್ಥಲೇಽಭೂನ್ಮಹಾನನರ್ಥಃ ಖರದೂಷಣಕಂದನಂ
ಸಹಸ್ರಶೋ ರಾಕ್ಷಸಾ ವಿನಿಹತಾಃ ಕಿಂ ತತ್ ತವ ಭೂಷಣಂ
ಜನಸ್ಥಲಸ್ಥೋ ಯತಿಃ ಸ ಲಭತೇ ಸುರವತ್ ಪರಿಪೂಜನಂ || ೩
ಪೂಜ್ಯತರೋ ನನು ತ್ವತ್ತೋ ಜಾತೋ ಮನುಜಸ್ತವ ಶಾಸನೇ
ನಿಷೀದೇಹ ಸಾಮಾತ್ಯಃ ಸ್ವಸ್ಥೋ ಬದ್ಧಹಸ್ತ ಆಸನೇ
ಪ್ರಖರಂ ತೇಜಸ್ತಸ್ಯ ಧಕ್ಷ್ಯತಿ ಶ್ವಸ್ತೇ ಸಿಂಹಾಸನಂ || ೪
ಸುದರ್ಶನಶರಾಘಾತಾಃ ಸೋಢಾಸ್ತ್ವಯೋರಸಾ ರೇ ವೃಥಾ
ಜಿತಾಶ್ಚ ದೇವಾ, ಬಲೇನೋದ್ಧೃತಾ ನಗಾಸ್ತಥಾ ರೇ ವೃಥಾ
ಅಜೇಯಸೇನಾಧ್ಯಕ್ಷಃ ಕಿಮಸೌ ಧರ್ಮಘ್ನಸ್ತ್ವಂ ಸ್ವಯಂ ?೫
ತ್ವಮೇವ ಕಿಮಸೌ ಜಿತ್ವಾಽಽನೀತಂ ಯೇನ ಗೃಹಂ ಪುಷ್ಪಕಂ ?
ಯೇನ ಚ ತದ್ವತ್ ತಕ್ಷಕನೃಪತೇಃ ಕಲತ್ರಮಪ್ಯುಪಯತಂ ?
ತ್ವಮೇವ ಕಿಮಸೌ ಯಸ್ಯ ವಿದ್ಯತೇ ಕಾಲಾದಪಿ ನ ಚ ಭಯಂ ?೬
ಶ್ರುಣುಷ್ವ ಪುನರಪಿ ರಾಮಾಖ್ಯಾನಂ ಮಯಾ ಯದಭಿಧೀಯತೇ
ಬಾಣಮೋಕ್ಷಣೇ ಕರೇ ತದೀಯೇ ಚಪಲಾ ವಿದ್ಯೋತತೇ
ಮತೀ ರುಧ್ಯತೇ ವಿಲೋಕ್ಯಾಮುನಃ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರೇ ಪಾಟವಂ || ೭
ರೂಪೇಣಾಸೌ ಶ್ಯಾಮಸುಂದರೋ ಮನ್ಮಥ ಇವ ಭೂತಲೇ
ಸಾಽಪಿ ಜಾನಕೀ ತದೀಯಜಾಯಾ ರತ್ಯಾ ಅತಿರಿಚ್ಯತೇ
ತವಾನುರೂಪಾ ನಿತಂಬಿನೀ ಸಾ ಮನ್ಯೇ ನಿಃಸಂಶಯಂ || ೮
ಅಪಹೃತ್ಯೈನಾಮಾನಯಾನಿ ತಾಂ ತ್ವದರ್ಥಮಿತಿ ಹೇತುನಾ
ಜನಸ್ಥಲೇಽಹಂ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ತೇಷಾಂ ವನ್ಯಂ ಕುಟಿರಂ ಗತಾ
ಶ್ರವಣನಾಸಿಕೇ ಛಿತ್ವಾ ತಾಭ್ಯಾಂ ವಿಡಂಬಿತಾ ಖಲ್ವಹಂ || ೯
ಗಚ್ಛ ಗಚ್ಛ ರೇ ಗಚ್ಛ ಸತ್ವರಂ ಜಹಿ ತದ್ ಬಂಧುದ್ವಯಂ
ಆನಯೇಹ ತಾಂ ಪ್ರಸಹ್ಯ ಸೀತಾಂ ಯಾ ಮಾಮಹಸತ್ ಸ್ಫುಟಂ
ಮಾಮಿವ ತವ ಶಾಸನಮಪ್ಯೇತೌ ವಿಡಂಬಯೇತೇ ಧ್ರುವಂ || ೧೦
೨೮
BACK TO TOP
೨೯ ಆನೀಯ ದೇಹಿ ಮೇ
’ದೇಹಿ ರೇ ತಸ್ಮೈ ತತ್ಪ್ರತಿಫಲಂಽ
ಇತಿ ಪುನಃ ಪುನಃ ಪ್ರಚೋದಿತಃ ರಾವಣಃ ರಾಮಂ ಯುದ್ಧೇ ಪರಾಜಿತ್ಯ
ಸೀತಾಮಪಹರ್ತುಂ ಸಿದ್ಧಃ | ಅಸ್ಮಿನ್ ಉಪಕ್ರಮೇ ತೇನ ಮಾರೀಚಸ್ಯ ಸಾಹಾಯ್ಯಂ
ಪ್ರಾರ್ಥಿತಂ | ತಥಾಪಿ ಮಾರೀಚಃ ರಾಮಸ್ಯ ಪರಾಕ್ರಮೇಣ ಸುಪರಿಚಿತಃ ಆಸೀತ್ |
ಸಃ ರಾವಣಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಯುದ್ಧಾತ್ ಪರಾವರ್ತಯತ್ | ತತಃ ಕಪಟೇನ
ಶ್ರೀರಾಮಂ ವಂಚಯಿತುಂ ರಾವಣೇನ ಕಾಚಿತ್ ಯುಕ್ತಿಃ ವ್ಯರಚಿ | ಸಃ
ಮಾರೀಚಂ ಸುವರ್ಣಮೃಗರೂಪಂ ಧಾರಯಿತ್ವಾ ಪಂಚವಟೀಂ ಗಂತುಂ
ಆದಿಶತ್, ಸ್ವಯಂ ಚ ತಸ್ಯ ಪಶ್ಚಾದ್ ನಿಭೃತಂ ಆಗಚ್ಛತ್ |
ಮಾರೀಚೇನ ಧೃತಂ ತತ್ ವಿಲೋಭನೀಯಂ ಮೃಗರೂಪಂ ವಿಲೋಕ್ಯ
ಸೀತಾ ಭೃಶಂ ಮೋಹಿತಾ | ಪರ್ಣಶಾಲಾಸ್ಥಿತಂ ಶ್ರೀರಾಮಂ ಆಗತ್ಯ
ಸಾ ತಮಾಹ -
ಸೀತಾ -
ಸುಮಚಯಂ ದಧಾನಾಽಪಶ್ಯಂ ಸಹಸೈಕಮೃಗಂ
ಆನೀಯ ದೇಹಿ ಮೇ ನಾಥ ಪ್ರಿಯಂ ತಂ ತ್ವರಿತಂ ||
ಏತಸ್ಯ ಶೃಂಗಯೋ ರತ್ನಾನಿ ವಿರಾಜಂತೇ
ನವಮೋಹನಸುಮಸಮಸುವರ್ಣಮೇತಸ್ಯಾಂಗೇ
ತತ್ಸುವರ್ಣೇನ ಮೇ ಲುಬ್ಧೇ ಚೈತೇ ನಯನೇ
ತತ್ಪುಚ್ಛಮುಚ್ಚಲಚ್ಛಕ್ರಚಾಪಮಿವ ಭಾತಂ || ೧
ಆಗತ್ಯ ಗತೋಽಸೌ ದ್ವಾರಮಿದಂ ಬಹುವಾರಂ
ಸೌವರ್ಣಪದಾಂಕಾ ಅಸ್ಯೈವೈತೇ ನೂನಂ
ಏತೇನ ವಿಷಾಣಂ ರಂಭಾಸ್ತಂಭೇ ಘೃಷ್ಟಂ
ಪಶ್ಯತಂ ಭ್ರಾತರೌ, ಮೃಗಂ ಸುವರ್ಣಂ ಕಾಂತಂ || ೨
ಯಾತ್ಯಸೌ ಸವೇಗಂ ಭುಜತಿ ಗ್ರೀವಾಂ ಮಂದಂ
ಪ್ರೇಕ್ಷಣೇ ವಿಲಸತೇ ಮದಿರೋ ಭಾವೋ ನೂನಂ
ತನ್ಮೃಗೇ ನಾಥ ಮೇ ಮನೋಽನಿವಾರಂ ಸಕ್ತಂ
ಆಲೋಕ್ಯ ಮೋಹಿತಾ ತೃಣಾಂತರೇ ತಂ ಹರಿಣಂ || ೩
ಕತಿ ಕಥಂ ಗುಣಾನಾಂ ಗಣನಾಮಸ್ಯ ನು ಕುರ್ವೇ
ಬಂಧನಂ ತದೀಯಂ ಕಿಮಶಕ್ಯಂ ತೇ ಮನ್ಯೇ
ಕಿಂ ನ ಭಗ್ನಂ ತ್ವಯಾ ಶಿವಧನುಷಂ ನು ಮದರ್ಥೇ
ಗಮ್ಯತಾಂ ಸತ್ವರಂ ಮಯಾ ಬಧ್ಯತೇ ತೂಣಂ || ೪
ಕೋಷೇಷು ಸಂಚಿತಂ ಯದಯೋಧ್ಯಾಯಾಂ ಧನಂ
ತದ್ ವನೇ ವಿಚಿನುತೇ ತವ ಚರಣೇ ನಿಶ್ಚಿತಂ
ಆನಯ ಪ್ರಭೋ ಇಹ, ಕುಟಿರಂ ತದ್ ವೈಭವಂ
ರಕ್ಷಿತಾ ಸೋದರಸ್ತಾವದೇಷ ತೇ ಸದನಂ || ೫
ಗೃಹ್ಯತೇ ಸಜೀವೋ ಯದಿ ಕಥಮಪಿ ಸಾರಂಗೋ
ಮಣಿಮಯಂ ತದಂಗಂ ಭವಿತಾ ಜ್ಯೋತಿಃಪುಂಜೋ
ದಾಸ್ಯತೇ ಪ್ರಕಾಶಂ ವನೇ ಪ್ರದೋಷೇ ದೀಪೋ
ಗೃಹ್ಣಾಮ ಸಂಗತೌ ಪ್ರತಿಗಮನೇ ತಂ ನಗರಂ || ೬
ದ್ರಕ್ಷ್ಯತಿ ಸ್ತ್ರೀಜನೋ ನಗರೇ ತಂ ಸಾರಂಗಂ
ದ್ರಕ್ಷ್ಯತಃ ಕೈಕಯೀಭರತೌ ನಃ ಸಾಸೂಯಂ
ಗೋಪಯಿಷ್ಯೇ ನಿಧಿಂ ತಾವತ್ಕಾಲಮಹಂ ತಂ
ತಿಷ್ಠಸಿ ತ್ವಿದಾನೀಂ ಕುತೋ ಧನುರ್ಧರ ಏವಂ ?೭
ಪ್ರಕ್ಷಿಪ್ಯ ಸಾಯಕಂ ವ್ಯತ್ಸ್ಯಸಿ ಯದಿ ನಿಪುಣಂ ತಂ
ದೇವರೋಽಶಿಷ್ಯತೇ ಚರ್ಮೋತ್ಕೃತ್ಯ ತದೀಯಂ
ತನ್ಮೃಗಾಜಿನೇ ತ್ವಂ ಭಾಸ್ಯಸಿ ಹರಿವನ್ನೂನಂ
ಪಶ್ಯ ತಂ ಸುದೂರಂ ಗಿರಿತಟಮಾರೋಹಂತಂ || ೮
೨೯
BACK TO TOP
೩೦ ಮಾಽತಿಥೇ, ತಿಷ್ಠ ವೃಥಾ ದ್ವಾರೇ
’ಾನೀಯ ದೇಹಿ ಮೇ ನಾಥ ಮೃಗಂ ತಂ ತ್ವರಿತಂಽ
ಇತಿ ಸೀತಾಯಾಃ ಅಭ್ಯರ್ಥನಾಂ ಪೂರಯಿತುಂ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಧನುರ್ಬಾಣಂ
ಗೃಹೀತ್ವಾ ತಂ ಮೃಗಂ ಅನ್ವಗಚ್ಛತ್ | ಮೃಗಃ ವೇಗೇನ ಅಧಾವತ್
ತಥಾಪಿ ಕಮಪ್ಯಂತರಂ ತಂ ಅನುಸೃತ್ಯ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಬಾಣೇನೈಕೇನ
ತಂ ವಿವ್ಯಾಧ | ತತ್ರಾಪಿ ಪ್ರಾಣಾನ್ ವಿಮುಂಚನ್ನಪಿ ಮಾರೀಚಃ ’ಹೇ
ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ಧಾವ, ಧಾವ, ಽ ಇತಿ ಉಚ್ಚೈಃ ರಾಮಸದೃಶೇನ
ವಾಚಾ ಆಕ್ರೋಶತ್ | ತತ್ ಶ್ರುತ್ವಾ ಆಶ್ರಮಸ್ಥಾ ಸೀತಾ ಭಯೇನ
ಕಂಪಿತಾ ಬಭೂವ | ’ನೂನಂ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಕಸ್ಮಿನ್ನಪಿ ಸಂಕಟೇ
ಗ್ರಸ್ತಃಽ ಇತಿ ಶಂಕಯಾ ಸಾ ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ ರಾಮಸಮೀಪಂ ಪ್ರಾಹಿಣೋತ್ |
ಏತಮೇವ ಸಮಯಂ ಪ್ರತೀಕ್ಷಮಾಣಃ ರಾವಣಃ ಸೀತಾಂ ಆಶ್ರಮೇ
ಏಕಾಕಿನೀಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತಾಂ ಅಭಿಯಾತುಂ ಪ್ರಾರಭತ | ಅಚಿರಾದೇವ
ತೇನ ಸ್ವಪ್ರಯೋಜನಂ ವಿವೃತಂ | ತದನುಸಾರಂ ತಯಾ ಸಹ
ಅಭಿಮರ್ಷಣಾಯ ಅಪಿ ಸಃ ಪ್ರಾಯತತ | ತದಾ ಮಹಾಪತಿವ್ರತಾ ಸಾ
ಕಠೋರವ್ಯಾಕುಲೇನ ಸ್ವರೇಣ ತಂ ಅಧಿಕ್ಷಿಪಂತೀ ತಂ ಅತರ್ಜಯತ -
ಸೀತಾ -
ಮಾಽತಿಥೇ, ತಿಷ್ಠ ವೃಥಾ ದ್ವಾರೇ
ಚಪಲಾ ಮೂರ್ತಾ ನೀಲಘನೇಽಹಂ ಮಾ ದಹ ಹಸ್ತೌ ತೇ ||
ನಿಪೀಯ ಕಾಮಾಸವಂ ಯಥೇಚ್ಛಂ
ಮಾ ದರ್ಶಯ ಮೇ ಮತ್ತಚೇಷ್ಟಿತಂ
ನಖಸ್ಯಾಪಿ ಮೇ ಸ್ಪರ್ಶೋಽಪಿ ನ ತೇ ಶಕ್ಯೋ ನನು ಸ್ವಪ್ನೇ || ೧
ನಾಹಮೇಕಲಾ ರಾಮಯಶೋಜಾ
ಆಕೃತಿತ್ಸು ಮಾಂ ಪರಿತೋ ದಿವ್ಯಾ
ಉತ್ಕ್ಷೇಪ್ಸ್ಯತಿ ತ್ವಾ ಯದಪಿ ನ ದೃಶ್ಯಾ ಸಶರೀರಂ ನರಕೇ || ೨
ಸ್ವರೇಣ ಫೇರೋರ್ಹಸಸಿ ಕಿಮರ್ಥಂ
ಕಿಮೀಕ್ಷಸೇ ಮಾಮೇವಮನಿಮಿಷಂ
ರಾಮಾದನ್ಯತ್ ನೈವ ದ್ರಕ್ಷ್ಯತೇ ಕಿಮಪಿ ಹಿ ಮಮ ನಯನೇ || ೩
ಸೀತಯಾ ಯದಿ ಪ್ರಣಯಮೀಹಸೇ
ಕಾಲಕೂಟತಃ ಕ್ಷೇಮಮೀಹಸೇ
ಕಿಮರ್ಥಮಿಚ್ಛಸಿ ವೃಥಾ ಗ್ರಹೀತುಂ ಸೋಮರವೀ ಸ್ವಕರೇ || ೪
ವಿಲೋಕ್ಯೈಕಲಾಂ ವನೇ ನಿರ್ಜನೇ
ಬಲೇನ ಮಾಮಪಹರ್ತುಮೀಹಸೇ
ಮೂಢ, ನಯಸಿ ಕಿಂ ಪ್ರದೀಪ್ತಜ್ವಾಲಾಂ ಧೃತ್ವಾ ನಿಜವಸನೇ ?೫
ಮತ್ವಾ ಸ್ವನಯನಯುಗಲಂ ಶಾಣಂ
ಖಡ್ಗಂ ಕುರುಷೇ ತೇನ ಸುನಿಶಿತಂ
ತೇನಾಂಧತ್ವಂ ತಥಾಽಽತ್ಮನಾಶಂ, ಅಂಧ, ನ ಜಾನೀಷೇ || ೬
ಕ್ವಾಸೌ ರಾಮಃ ಕ್ವ ಚ ಕ್ಷುದ್ರಸ್ತ್ವಂ
ಕ್ವ ಚಾರ್ಣವೋಽಸೌ ಕ್ವ ಪಲ್ವಲಸ್ತ್ವಂ
ಹಲಾಹಲಸ್ತ್ವಂ ಸುಧಾರಸೋಽಸೌ ರಾಮೋ ಮೂರ್ತೋ ಮೇ || ೭
ಕ್ವ ವೈನತೇಯಃ ಕ್ವ ವಾ ವಾಯಸೋ
ನನು ಮೇ ಭರ್ತಾ ಸ್ವಯಂ ವಾಸವೋ
ಅಪಿ ಕಿಂ ಮರ್ತ್ಯಾ ಇಂದ್ರಾಣೀಂ ವಾ ಮನಸಾಽಭಿಲಷಂತೇ ?೮
ಅಬಲಾಯೈ ಯದಿ ಪ್ರದರ್ಶ್ಯ ಸ್ವಬಲಂ
ಆನಯಸೀದಂ ಪುರತಃ ಸ್ವಕರಂ
ರಾಮಶರಾಸ್ತ್ವಯಿ ವಜ್ರಾಘಾತಂ ಸಪದಿ ವಿಧಾಸ್ಯಂತೇ || ೯
ಪಾಪ, ಕಿಮೇವಂ ಸರಸಿ ಪುರಸ್ತ್ವಂ
ಅವಲೋಕಯ ನಿಜಚರಣಸ್ಖಲನಂ
ಚರಣಸ್ಥಾಽಸೌ ಸಾವಧಾನತಾ ಭವತಿ ನ ತವ ಶೀರ್ಷೇ || ೧೦
ಧಾವ, ಧಾವ, ಹೇ ನಾಥ ತ್ವರಿತಂ
ಕರಿಕರದಲಿತಂ ಕಮಲಕೋರಕಂ
ಯತ್ರಾಸಿ ತತಃ ಶೃಣುಷ್ವ ಕರುಣಂ ಕ್ರಂದನಮೇತನ್ಮೇ || ೧೧
೩೦
BACK TO TOP
೩೧ ಕ್ವ ಭವೇತ್ ಸೀತಾ ರಾಮಜೀವಿತಂ ?
’ಮಾಽತಿಥೇ, ತಿಷ್ಠ ವೃಥಾ ದಾರೇಽ
ಇತಿ ಸೀತಾಯಾಃ ತರ್ಜನಂ ಅವಿಗಣಯ್ಯ ರಾವಣಃ ತಾಂ
ಉಜ್ಜಗ್ರಾಹ | ತಸ್ಯಾಃ ಸಂತಾಪಂ, ಆಕ್ರೋಶಂ ಚ ಉಪೇಕ್ಷ್ಯ
ಸಃ ತಾಂ ರಥೇ ಸ್ಥಾಪಯಿತ್ವಾ ಸವೇಗಂ ಲಂಕಾಂ ಗಂತುಂ
ಪ್ರಚಕ್ರಮೇ | ವನಾಂತೇ ಮಾಯಾವಿನಂ ಮೃಗರೂಪಂ ಮಾರೀಚಂ
ನಿಹತ್ಯ ಆಶ್ರಮಂ ಪ್ರತ್ಯಾಗಚ್ಛನ್ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಮಾರ್ಗೇ ಆತ್ಮಾನಂ
ಪ್ರತಿ ಏವ ಆಯಾಂತಂ ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ ಅಪಶ್ಯತ್ | ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸೀತಾ
ಆಶ್ರಮೇ ಏಕಾಕಿನೀ ಅಸ್ತಿ ಇತಿ ಸ್ಮೃತ್ವಾ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ಹೃದಯಂ
ನನು ಕಂಪಿತಂ | ’ಜಾನಕೀಂ ಏಕಾಕಿನೀಂ ವಿಹಾಯ ಕಥಂ ತ್ವಂ
ಅತ್ರ ಉಪಸ್ಥಿತಃ ?ಕಚ್ಚಿನ್ನ ತ್ವಂ ತಸ್ಯ ಮಾಯಾವಿನಃ
ರಾಕ್ಷಸಸ್ಯ ಮನುಷ್ಯವಾಚಾ ವಂಚಿತಃ ?ಅರೇ, ಅಪಿ ಸಃ
ಮಮ ಶರವರ್ಷಾವಂ ಅತಿಜೀವಿತುಂ ಶಕ್ನುಯಾತ್ ?ಽ ಇತಿ
ರಾಮೇಣ ಪೃಷ್ಟೇ ಸತಿ ವಿನೀತಃ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಅಧೋಮುಖಃ ಪ್ರಾಹ,
’ೇತತ್ ಸರ್ವಂ ಮಯಾ ದೇವ್ಯೈ ನಿವೇದಿತಂ | ತಥಾಪಿ ಸಾ ಕಠೋರೈಃ
ವಚನೈಃ ಮಾಂ ನಿರಭರ್ತ್ಸ್ಯಯತ್ | ಅಂತೇ ತಸ್ಯಾಃ ಆದೇಶಾತ್ ಮಮ
ಆಶ್ರಮಾತ್ ನಿರ್ಗಮನಂ ಅನಿವಾರ್ಯಂ ಅಭವತ್ | ಽ
ತಂ ಸಾಂತ್ವಯನ್ನಪಿ ಗರ್ಹಯನ್ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಅವದತ್, ’ನನು
ಮೂಢ, ಸಂತಪ್ತಾಯಾಃ ನಾರ್ಯಾಃ ಕ್ಷಣಿಕಂ ಕ್ಷೋಭವಚನಂ
ತ್ವಯಾ ಪರಮಾರ್ಥೇನ ಗೃಹೀತಂ ?ಕೇನಾಪಿ ಕಾರಣೇನ ತಾಂ
ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ತವ ಅತ್ರಾಗಮನಂ ಸರ್ವಥಾ ಅನುಚಿತಂ | ಅಸ್ತು | ಶೀಘ್ರಂ
ಆಶ್ರಮಂ ಗಚ್ಛಾವಃ | ಮಮ ವಾಮನಯನಂ ಸ್ಫುರತಿ | ಅಶುಭಸ್ಯ
ಆಶಂಕಯಾ ಸರ್ವಾಂಗಂ ಮೇ ಕಂಪತೇ | ಅಪಿ ಜಾನಕ್ಯಾಃ ಕುಶಲಂ
ಭವೇತ್ ?ಽ ಇತಿ | ಯಾವದ್ ಉಭೌ ಅಪಿ ತೌ ಆಶ್ರಮಂ ಪ್ರಾಪ್ತೌ,
ತಾವತ್ ಪರ್ಣಕುಟೀ ಜಾನಕೀಂ ವಿನಾ ಶೂನ್ಯಾ ಇವ ಅದೃಶ್ಯತ |
ಶ್ರೀರಾಮಃ ಇತಸ್ತತಃ ಪ್ರಧಾವನ್ ’ಸೀತೇ, ಸೀತೇ, ಽ ಇತಿ ತಾಂ
ಆಹ್ವಾತುಂ ಪ್ರಚಕ್ರಮೇ . .
ಶ್ರೀರಾಮಃ -
ವನೇಽವಶಿಷ್ಟಂ ಶೂನ್ಯಮಾಶ್ರಮಂ
ಕ್ವ ಭವೇತ್ ಸೀತಾ ರಾಮಜೀವಿತಂ ?
ಕದಂಬ ಶೀಘ್ರಂ ಕಥಯೇಕ್ಷಿತ್ವಾ
ಅಪಿ ವಿಲೋಕ್ಯತೇ ನದೀತಟೇ ಸಾ ?
ಕಮಂಡಲುಕರಾ ಕೃತಕಟಿಕಲಶಾ
ಹರಿಮಧ್ಯಾ ಸಾ ವ್ರಜತೀ ಮಂದಂ || ೧
ಶೋಕನಾಶಕಾಶೋಕ, ಕಥಯ ಮೇ
ಭೂಮಿಸುತಾ ಸಾ ಕ್ವಾಪಿ ದೃಶ್ಯತೇ
ಸಪತ್ರವಿಟಪಂ ಕಿಮಿತಿ ಕಂಪಸೇ ?
ಅಪಿ ಪಶ್ಯಸಿ ಕಿಂ ಸ್ವಪ್ನಮಭದ್ರಂ ?
ಕ್ವಾಽಽಸ್ತೇ ಚಂದನ, ಸಾ ಗೌರಾಂಗೀ ?
ಕುಂದಲತೇ ವದ, ಕ್ವ ನು ಸಾ ಸುದತೀ ?
ಆಮ್ರತರೋ, ಕ್ವ ನು ಸಾ ವಿನಯವತೀ ?
ವೇಪಧ್ವೇ ಕಿಂ ವಿನೈವ ಪವನಂ ?೩
ಘಾತಘಟೀ ಕಿಂ ಪುನಃ ಪ್ರಾಪ್ಯತೇ
ಸೀತೇ, ಸೀತೇ, ಪ್ರಿಯೇ ಭೂಸುತೇ
ಮದೀಯವಾಣೀ ಕಿಂ ನ ಶ್ರೂಯತೇ ?
ಏಹಿ ಶಿಲಾಯಾಂ ನಿಷದಾವ ಸುಖಂ || ೪
ಪಶ್ಯ, ಅನುಜ, ತಲ್ಲೋಚನಯುಗಲಂ
ನನು ಪ್ರಿಯಾಯಾ ಇವ ನಿಷ್ಪಾಪಂ
ತದೀಯಮೃದುಲೋ ಮೃಗಶಾವೋಽಯಂ
ಅಸ್ಯ ನಯನಯೋರಪಿ ಕಿಂ ಬಾಷ್ಪಂ ?೫
ಮೂಕಃ ಪವನೋ ಮೂಕಾ ವಿಹಗಾಃ
ಅಪಿ ಕೇನಾಪಿ ಪ್ರಿಯಾ ಹಾರಿತಾ ?
ಕಿಂ ವಾ ಸಾ ರಕ್ಷಸಾ ಭಕ್ಷಿತಾ ?
ನಿರ್ಯಾತಯತಾ ಶತಜನಿವೈರಂ ?೬
ಪುನಶ್ಚ ಜಯತೇ ದೈವಮೇಕದಾ
ಕ್ಷತೇ ಪ್ರಹಾರಾ ಆಪದಿ ವಿಪದಾ
ನಿಷ್ಫಲೈವ ಮೇ ಶೌರ್ಯಸಂಪದಾ
ಪ್ರತಿಗಚ್ಛ ತ್ವಂ ಬಂಧೋ, ಸ್ವಪುರಂ || ೭
ಕಿಂ ಭೋಕ್ತವ್ಯಂ ನನ್ವವಶಿಷ್ಟಂ ?
ಸಮಾಪ್ತಮೇತದ್ ಮದಲ್ಪಚರಿತಂ
ಶೋಕಸಮುದ್ರಃ ಪರಿಪೂರ್ಣೋಽಯಂ
ತತೋ ವಾಹ್ಯತಾಂ ರಾಘವೋಽಪ್ಯಯಂ || ೮
೩೧
BACK TO TOP
೩೨ ಅನುಜ ರೇ ತದೀಯಪದಯುಗಮಿದಂ
’ಕ್ವ ಭವೇತ್ ಸೀತಾ ಜನಕನಂದಿನೀ ?ಽ
ಇತಿ ವಿಲಪನ್ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಲತಾಃ, ನದ್ಯಃ, ವೃಕ್ಷಾಃ, ವನ್ಯಾಃ
ಮೃಗಾಃ, ಏತೇಭ್ಯಃ ಸರ್ವೇಭ್ಯಃ ಸೀತಾಮಂತರೇಣ ಅಪೃಚ್ಛತ್ |
ನ ಕೋಽಪಿ ತಸ್ಯ ಪ್ರಶ್ನಸ್ಯ ಉತ್ತರಂ ದಾತುಂ ಪ್ರಬಭೂವ | ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ
ಶ್ರೀರಾಮಂ ಸಾಂತ್ವಯಿತುಂ ಪ್ರಾಯತತ | ತಥಾಪಿ ಆಶ್ರಮಸ್ಯ ಪರಿಸರೇ
ಚರಂತಃ ಮೃಗಾಃ ವಾರಂ ವಾರಂ ದಕ್ಷಿಣದಿಶಿ ಮುಖಂ ಕೃತ್ವಾ
ಅತಿಷ್ಠನ್ | ತೇನ ಸೀತಾ ದಕ್ಷಿಣದಿಶಾ ಗತಾ ಸ್ಯಾತ್ ಇತಿ ಚಿಂತಯಿತ್ವಾ ಉಭೌ ಅಪಿ
ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ಸೀತಾನ್ವೇಷಣಾರ್ಥಂ ದಕ್ಷಿಣದಿಶಾ ಪ್ರಾಚಲನ್ | ಮಾರ್ಗೇ
ಶ್ರೀರಾಮಃ ಸತತಂ ಜಾನಕೀಂ ಆಹ್ವಯನ್ ಇತಸ್ತತಃ ತಾಂ ಅನ್ವಿಷ್ಯತ್ |
ತಸ್ಯ ನಯನಾಭ್ಯಾಂ ಅಶ್ರುಪ್ರವಾಹಃ ಸಂತತಂ ಅವಹತ್ | ಮಾರ್ಗೇ ದೃಷ್ಟಾನಿ
ಸರ್ವಾಣಿ ಚೇತನಾಚೇತನಾನಿ ಪ್ರಾಣಿಜಾತಾನಿ ತೇನ ಸೀತಾಮಂತರೇಣ ಪೃಷ್ಟಾನಿ |
ಕಮಪಿ ಅಂತರಂ ಗತ್ವಾ ಕಾನಿಚನ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಪತಿತಾನಿ ದೃಷ್ಟಾನಿ |
ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ತಾನಿ ಅಭಿಜ್ಞಾತಾನಿ, ಯತಃ ತೇನ ಏವ ಸ್ವಹಸ್ತೇನ ತಾನಿ
ಸೀತಾಯಾಃ ಕಚನಿಚಯೇ ಗುಂಫಿತಾನಿ ಆಸನ್ | ತಾನಿ ವಿಲೋಕ್ಯ ಗದ್ಗದಸ್ವರೇಣ
ಶ್ರೀರಾಮಃ ಲಕ್ಷ್ಮಣಮಾಹ -
ಶ್ರೀರಾಮಃ -
ಸುಮಚಯಸ್ತದಲಕಾದಯಂ,
ಅನುಜ ರೇ ತದೀಯಪದಯುಗಮಿದಂ ||
ಕಚಿದಾಸುರೀ ಪದಾವಲೀಯಂ,
ಛಿನತ್ತಿ ಮಾರ್ಗಂ ಪದಯೋರಪರಂ
ಪ್ರವಾತೇ ಧ್ವಸ್ತಂ ಪದ್ಮದಲಂ || ೧
ಕೇನಚಿದಸುರೇಣೇಹ ಪೀಡಿತಾ,
ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ನಿಯತಂ ಪ್ರಿಯಾ ಮದೀಯಾ
ಜಿತಾ ಕಿಂ ಸ್ವಾಂಗಬಲೇನೇಯಂ ?೨
ಕಸ್ಯ ನನ್ವಿದಂ ಧನುರಿಹ ಛಿನ್ನಂ,
ಮಣಿಭಿರುಜ್ಜ್ವಲೈ ರತ್ನೈಃ ಖಚಿತಂ
ಕಸ್ಯ ವಾ ಕೇನ ರಣಂ ಜಾತಂ ?೩
ವೈದೂರ್ಯಚಿತಂ ಕಸ್ಯ ನು ಕವಚಂ
ಧೂಲಿಸಂಕುಲಂ ತನ್ಮಣಿರತ್ನಂ
ಕೇನ ಕಿಂ ರಕ್ಷೋ ವಾ ರುದ್ಧಂ ?೪
ಧೂಲಿಧೂಸರಂ ನನು ಛತ್ರಮಿದಂ
ವಿಭಗ್ನದಂಡಂ ಭೂಮೌ ಪತಿತಂ
ಪಾತಿತಃ ಸೂತಃ ಕೇನಾಯಂ ?೫
ಮೃತಃ ಸಾರಥಿಃ ಪತಿತೌ ಭೂಮೌ,
ಛಿನ್ನರಶ್ಮಯಸ್ತಥೈವ ಪಾಣೌ
ಭೈರವಂ ರುಧಿರೇಣಾಸ್ಯ ಮುಖಂ || ೬
ಪಶ್ಯ ವಿಭಗ್ನಂ ರಥಾವಶೇಷಂ
ಭಗ್ನಂ ಚಾಕ್ಷಂ ತಥಾ ಚ ಚಕ್ರಂ
ವಿಕೀರ್ಣಂ ಪರಿತಃ ಶರಶತಕಂ || ೭
ಮೃತೋ ರಾಸಭೋ ಭುವಿ ಶ್ಯಾಯತೇ,
ಶೂನ್ಯಯಾ ದೃಶಾ ಗಗನಮೀಕ್ಷತೇ
ವಾಹನಂ ಕಸ್ಯೇದೃಙ್ನೂನಂ ?೮
ಮತಿರ್ಮದೀಯಾ ಭೃಶಂ ಕುಂಠಿತಾ,
ಕೇನ ಕುತ್ರ ವಾ ಸೀತಾ ನೀತಾ ?
ತದರ್ಥಂ ಜಾತಂ ಕಿಂ ದ್ವಂದ್ವಂ ?೯
ಜಿತಾ, ಹೃತಾ ವಾ ಮೃತಾ, ಭಕ್ಷಿತಾ,
ಕಥಂ ಮದೀಯಾ ಕ್ವ ಭವೇತ್ ಸೀತಾ ?
ಜ್ಞಾಯತೇ ಕಿಮಪಿ ನ ತದ್ ಗೂಢಂ || ೧೦
ಯತಃ ಕುತೋ ವಾ, ಯೇನ ಕೇನ ವಾ,
ಪ್ರತಿಪ್ರದೇಯಾ ಮಮ ಮೇ ಕಾಂತಾ
ಮಸ್ತಕೇ ಛಾತ್ರಬಲಂ ಸ್ಫುರಿತಂ || ೧೧
ಸ್ವರ್ಗೀಯೋ ವಾಽಸ್ತ್ವಮಾನುಷೋಽಯಂ,
ದಗ್ಧುಮಿಮಂ ಜಾಗರ್ತಿ ಪೌರುಷಂ
ಕಂಪಯೇ ಧನುಷಾ ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಂ || ೧೨
೩೨
BACK TO TOP
೩೩ ಸೋಽಹರಜ್ಜಾನಕೀಂ ನೂನಂ
’ಸುಮಚಯಸ್ತದಲಕಾದಯಂ, ಅನುಜ ರೇ ತದೀಯಪದಯುಗಮಿದಂಽ
ಇತಿ ಸೀತಾಯಾಃ ಸ್ಮರಣೇನ ಉತ್ತೇಜಿತಃ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಯಾವತ್ ಪುರತೋ ಗಚ್ಛತಿ
ತಾವದ್ ರುಧಿರದಿಗ್ಧಃ ಕಶ್ಚಿತ್ ಪಕ್ಷಿಶ್ರೇಷ್ಠಃ ಭೂಮೌ ಪತಿತಃ
ತೇನ ಅವಲೋಕಿತಃ | ಅನೇನ ಗೃಧ್ರರೂಪಧಾರಿಣಾ ರಾಕ್ಷಸೇನ ಏವ ಸೀತಾ
ಭಕ್ಷಿತಾ ಸ್ಯಾದ್ ಇತಿ ವಿಚಿಂತ್ಯ ಶ್ರೀರಾಮಃ ತಂ ಹಂತುಂ ಬಾಣಂ ಸಜ್ಯಂ
ಅಕರೋತ್, ತದಾ ಸಫೇನಂ ರುಧಿರಂ ವಮನ್ ಸ ಪಕ್ಷಿರಾಜಃ ಜಟಾಯುಃ
ತಮುವಾಚ -
ಜಟಾಯುಃ -
ವದ ರಾಘವ ಮರಣಾಸನ್ನಂ ಕಿಂ ಪುನರ್ನಯಸಿ ಪಂಚತ್ವಂ |
ರಾವಣಂ ನಿರುಂಧನ್ನಪತಂ, ಸೋಽಹರಜ್ಜಾನಕೀಂ ನೂನಂ ||
ವಿರಹಿತಾ ತ್ವಯಾ ಸಾ ಸೀತಾ
ಹ್ರಿಯಮಾಣಾ ಯಾವದ್ ದೃಷ್ಟಾ
ದೇವರೇಣಾಪಿ ನ ಚ ಸಹಿತಾ
ಉತ್ಪತ್ಯ ರಾಮ ಸಾವೇಶಂ ರುದ್ಧವಾನಹಂ ರಥಮಾರ್ಗಂ || ೧
ನಿರ್ದಯಃ ಕಾಮುಕಃ ಸೋಽಯಂ
ಜಾನಕೀಂ ನಯತಿ ಕಿಂ ಗೇಹಂ
ಅವಗತಂ ಮಯಾ ತತ್ಸರ್ವಂ
ತತ್ಕರೌ ಮಯಾ ಸಂದಷ್ಟೌ ಪಕ್ಷೇಣಾಭಿಹತಂ ಶೀರ್ಷಂ || ೨
ಜಾನಕೀರಕ್ಷಣಾಯಾಹಂ
ಅಕರವಂ ಘೋರಸಂಗ್ರಾಮಂ
ಅಭಿನದಂ ಸಮುಕುಟಂ ಕವಚಂ
ಬಾಣಂ ವಾ ತೂಣಂ ಸ್ಪ್ರಷ್ಟುಂ ತಸ್ಮೈ ನಾಯಚ್ಛ್ಮವಸರಂ || ೩
ಸಂದಷ್ಟಮಸ್ಯ ಸರ್ವಾಂಗಂ
ಪಕ್ಷೇಣ ವಜ್ರವತ್ತುನ್ನಂ
ನಿರ್ಭಯಂ ಮಯಾ ಪ್ರತಿಯುದ್ಧಂ
ಪಾತಿತೋಽಧಸ್ತಲೇ ಸೂತೋಽಲಭತ ಸ ಖರಲತ್ತಾಘತಂ || ೪
ಸಾರಯಿತ್ವಾ ಸತೀಂ ದೂರಂ
ಅಭಿನದಂ ಸ್ಯಂದನಸ್ಯಾಕ್ಷಂ
ಅಕರವಂ ಚಕ್ರಯೋರ್ಭಂಗಂ
ಗರ್ದಭೋಽಪತನ್ನಿಷ್ಪ್ರಾಣಃ ಪ್ರೇತಸ್ಯಾನ್ಯಸ್ಯ ಸುನಿಕಟಂ || ೫
ಭೂತಲೇ ಛತ್ರಮವಸನ್ನಂ
ಸಂಗರಂ ಭೀಷಣಂ ಜಾತಂ
ಪ್ರಾಯತೇ ಹಿ ಯಾವಚ್ಛಕ್ಯಂ
ಆಕ್ರಮದ್ದಶನ್ನಧರೋಷ್ಠಂ ರಾವಣೋ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಖಡ್ಗಂ || ೬
ಛೇದಿತೌ ಯದಾ ಮಮ ಪಕ್ಷೌ
ಅಗತಿಕೋಽಪತಮಹಂ ಭೂಮೌ
ಕಂಪಿತಾ ಭೃಶಂ ಬಾಲಾಽಸೌ
ಸಾ ಯದಾ ತೇನ ಹ್ಯುಪಗೂಢಾ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧೋಽಭವಮತ್ಯಂತಂ || ೭
ಜೀವಿತಂ ಚಕ್ಷುರವಶಿಷ್ಟಂ
ತದಪಿ ತಂ ರಾವಣಮಪಶ್ಯಂ
ಆಕಾಶಪಥಾ ಗಚ್ಛಂತಂ
ಸಮ್ರಾಜ್ಞೀ ತವ ಹ್ರಿಯಮಾಣಾ, ಕ್ರಂದತಿ ಸ್ಮ ಯಾಂತೀ ಕರುಣಂ || ೮
೩೩
BACK TO TOP
೩೪ ರಘುಪತೇ, ಶಬರೀ ಧನ್ಯಾಽಹಂ
’ರಾವಣೋಽಹರತ್ ಜಾನಕೀಂ ನೂನಂಽ
ಇತಿ ಭೂತಾರ್ಥಂ ನಿವೇದ್ಯ ಪಕ್ಷಿರಾಜಃ ಜಟಾಯುಃ ಪಂಚತ್ವಂ
ಗತಃ | ಶ್ರೀರಾಮಃ ತಸ್ಯ ದೇಹೇ ವಿಧಿಪೂರ್ವಕಂ ಅಗ್ನಿಸಂಸ್ಕಾರಂ
ಅಕರೋತ್ | ಪಶ್ಚಾದ್ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ಪುರತಃ ಪ್ರಸ್ಥಿತೌ |
ಅನಂತರಂ ಮಾರ್ಗೇ ಕಬಂಧನಾಮಾ ಕಶ್ಚಿದ್ ಭೀಷಣೋ ರಾಕ್ಷಸಃ
ತಯೋಃ ಮಾರ್ಗಂ ನಿರುದ್ಧವಾನ್ | ಶೀರ್ಷರಹಿತಃ ಸಃ ರಾಕ್ಷಸಃ
ವಸ್ತುತಃ ಶಾಪಿತಃ ದನುಪುತ್ರಃ ಆಸೀತ್ |
ಯದಾ ಸಃ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ಅಭ್ಯಜಾನಾತ್, ತದಾ ಸಃ
ಆಹ, ’ಯದಾ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಸಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ವನಮೇತತ್ ಆಗತ್ಯ
ತವ ಹಸ್ತೌ ಛೇತ್ಸ್ಯತೇ ತದಾ ತ್ವಂ ಸ್ವರ್ಗಂ ಪ್ರಾಪ್ಸ್ಯಸಿ ಇತಿ ಇಂದ್ರೇಣ
ಅಹಂ ಪ್ರತಿಶ್ರುತಃ | ಅತಃ ಹೇ ರಾಮ, ಕೃಪಯಾ ಮಾಂ ಹತ್ವಾ
ದಹತು ಭವಾನ್ಽ ಇತಿ |
ಯದಾ ಸಃ ತಥಾ ದಗ್ಧಃ ತದಾ ತೇಜಸ್ವಿರೂಪೇಣ ಪ್ರಾದುರ್ಭೂಯ
ಸಃ ಶ್ರೀರಾಮಂ ಪ್ರಾಹ, ’ಭವಾನ್ ಸುಗ್ರೀವೇಣ ಸಹ ಸಖ್ಯಂ
ವಿದಧಾತು | ಸಃ ಸೀತಾಯಾಃ ಅನ್ವೇಷಣೇ ಭವತಃ ಸಹಾಯಃ ಭವಿಷ್ಯತಿಽ
ಇತಿ ಉಕ್ತ್ವಾ ಸಃ ಶ್ರೀರಾಮಾಯ ಮಾರ್ಗಮಪಿ ಅದರ್ಶಯತ್ | ತೇನ ದರ್ಶಿತೇನ
ಮಾರ್ಗೇಣ ಗಚ್ಛಂತೌ ತೌ ಪಂಪಾಸರೋವರಸ್ಯ ಪಶ್ಚಿಮೇ ತಟೇ
ಶಬರ್ಯಾಶ್ರಮಂ ದೃಷ್ಟವಂತೌ | ತತ್ರ ತಪಸ್ವಿನೀ ಶಬರೀ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ
ಆತಿಥ್ಯಂ ಕೃತ್ವಾ ಮಹತಾ ಉತ್ಸಾಹೇನ ತಮವೋಚತ್ -
ಶಬರೀ -
ರಘುಪತೇ, ಶಬರೀ ಧನ್ಯಾಽಹಂ
ತ್ವತ್ಪದೇ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ನನ್ವಾಶ್ರಮಂ ||
ಚಿತ್ರಕುಟಂ ತೇ ಚರಣೇ ಲಗ್ನ್
ಮುನಯೋ ಮೋಕ್ಷಂ ಪ್ರಾಪ್ತಾ ನೈಕೇ
ಕ್ಷಣಂ ತರುತಲೇ ಕುರು ವಿಶ್ರಾಮಂ, ಕ್ಷಮಸ್ವ ಮೇ ಚಾಪಲಂ || ೧
ಪದಯೋರನಯೋಃ ಪೂಜನಾಯ ತೇ
ಅಕ್ಷ್ಣೋರುದಿತಾಃ ಸರಿತೋ ನನು ಮೇ
ಪ್ರಕ್ಷಾಲಯ ನಿಜಪದೇ ಚಾಪನಯ ಪ್ರವಾಸಜನಿತಂ ಶ್ರಮಂ || ೨
ಗುರುಸೇವಾಯಾಮಾಯುರ್ಘೃಷ್ಟಂ
ತಚ್ಚ ಚಂದನಂ ವಿಲೇಪನಾರ್ಥಂ
ಸುಮರೋಮಾಂಚೈಃ ಪಶ್ಯ ಪುಲಕಿತಂ ಶುಷ್ಕಂ ತರುವಿಗ್ರಹಂ || ೩
ಪ್ರಜ್ಜ್ವಾಲ್ಯಾತ್ಮಜ್ಞಾನದೀಪಕಂ
ಕರೋಮ್ಯರ್ಚನಂ ತಥಾಽಽತ್ಮಕಥನಂ
ಪ್ರಧಾರ್ಯ ರೂಪಂ ನೀಲಮನಂತಂ ಪುರತೋ ಮೇಽವಸ್ಥಿತಂ || ೪
ನೈವೇದ್ಯಾರ್ಥೇ ಕಿಂ ನನು ದೇಯಂ ?
ಪ್ರಸಾದ ಇತಿ ಕಿಂ ಮಯಾಽಪಿ ಗ್ರಾಹ್ಯಂ ?
ಅದ್ಯ ಚಕೋರಾಂಗಣೇಽವತೀರ್ಣಾ ಕ್ಷುಧಿತಾ ರಾಕಾ ಸ್ವಯಂ || ೫
ಕಂದಂ ಮೂಲಂ ದೇವ, ನಿಷೇವ್ಯಂ
ಬದರಿಫಲಾನಾಂ ಸುಮಧುರನಿಚಯಂ
ವಿನತಾಃ ಕಲ್ಪದ್ರುಮಾಯ ದದ್ಯುರ್ವನ್ಯಲತಾಃ ಕಿಮಪರಂ ?೬
ಕ್ಷತಾನಿ ದೇವ, ನ ತಾನಿ ಖಗಾನಾಂ
ಮಯಾಽಽಸ್ವಾದಿತೋ ರಸಃ ಫಲಾನಾಂ
ಸ್ವಾದುಫಲಂ ತೇ ಪುರತೋ ನಿಹಿತಂ, ರೂಪಂ ನ ಚ ಭ್ರಾಮಕಂ || ೭
ಕಿಮೀಕ್ಷಸೇ ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ಸಾಶಂಕಂ ?
ನೋಚ್ಛಿಷ್ಟಮಿದಂ ಫಲಂ ಮಂತ್ರಿತಂ
ಆಶ್ರಯತೇ ಮೇ ಮುಖಂ ಶ್ರುತೀನಾಂ ಮಾಧುರ್ಯಂ ಸಂತತಂ || ೮
೩೪
BACK TO TOP
೩೫ ಸುಗ್ರೀವ ಏಕಮಿತ್ರಂ ರಾಮಸ್ಯ
’ರಘುಪತೇ, ಶಬರೀ ಧನ್ಯಾಽಹಂಽ
ಇತಿ ಸಾನಂದಂ ಗಾಯಂತೀ ಏವ ಶಬರೀ ಅನಂತೇ ವಿಲೀನಾ |
ತತ್ಪಶ್ಚಾದ್ ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ಋಷ್ಯಮೂಕಂ ನಾಮ
ಪರ್ವತಂ ಪ್ರಾಪತುಃ | ತತ್ರ ಸ್ವರಾಜ್ಯಾದ್ ಭ್ರಷ್ಟಃ ಸುಗ್ರೀವಃ
ಹನುಮಾನಾದಿಭಿಃ ಸಚಿವೈಃ ಸಹ ಪ್ರಚ್ಛನ್ನಃ ವಸತಿ ಸ್ಮ |
ತಸ್ಯ ಅಗ್ರಜೇನ ವಾಲಿನಾ ತಂ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾಯಾಃ ಬಹಿಃ ನಿಷ್ಕಾಸ್ಯ
ತಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾ ರುಮಾ ಬಲಾದ್ ಆಚ್ಛಿನ್ನಾ ಆಸೀತ್ |
ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣೌ ದೂರಾದ್ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ’ೇತೌ ಧನುರ್ಧರೌ
ವಾಲಿನಾ ಮಮ ನಾಶಾರ್ಥಮೇವ ಪ್ರೇಷಿತೌಽ ಇತಿ ಮತ್ವಾ
ಸುಗ್ರೀವಃ ಭಯಾತ್ ಮಲಯಪರ್ವತಂ ಆಶ್ರಿತ್ಯ ಹನುಮಂತಂ
ತಯೋಃ ವಿಷಯೇ ಅಧಿಕಜ್ಞಾನಸಂಪಾದನಾರ್ಥಂ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ |
ಪ್ರಥಮದರ್ಶನೇ ಏವ ಸಚಿವೋತ್ತಮಸ್ಯ ಹನುಮತಃ ಮನಸಿ
ರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣಯೋಃ ವಿಷಯೇ ಸ್ನೇಹಭಾವಃ ಸಮುತ್ಪನ್ನಃ |
ತೇನ ಸುಗ್ರೀವೇಣ ಸಹ ತಯೋಃ ಸೌಹಾರ್ದಂ ಕಲ್ಪಯಾಮಾಸ |
ಪರಸ್ಪರಾಭ್ಯಾಂ ಸಂಭಾಷಣೇನ ಸುಗ್ರೀವಸ್ಯ
ಮನಸಿ ಅಪಿ ರಾಮಂ ಅಂತರೇಣ ಮಿತ್ರಭಾವಃ ಸಮಜಾಯತ |
ತದಾ ಹನುಮತಾ ಅಗ್ನಿಂ ಪ್ರದೀಪ್ತಃ | ತಂ ಅಗ್ನಿಂ ಸಾಕ್ಷೀಕೃತ್ಯ
ಸುಗ್ರೀವಃ ಶ್ರೀರಾಮಂ ಅವದತ್ -
ಸುಗ್ರೀವಃ -
ಸಾಕ್ಷೀಭವಂತಿ ಗಗನಂ, ಧರಣೀ ತಥಾಽದ್ಯ ದಹನಂ
ಸುಗ್ರೀವ ಏಕಮಿತ್ರಂ ರಾಮಸ್ಯ ಜಾಯತೇಽಯಂ ||
ರಾಮ, ತ್ವದೀಯ ಇವ ಮೇ ದೈವೇಽಪಿ ವಿಪ್ರವಾಸಂ
ಜಾನಾಸಿ ಸರ್ವಮೇತದ್, ಹನುಮನ್ಮುಖಾದುದಂತಂ
ಸಮದುಃಖ ಏವ ಕುರುತೇ ದುಃಖಾಕುಲಸ್ಯ ಸಾಹ್ಯಂ || ೧
ಬಂಧುಃ ಸ್ವಯಂ ರಿಪುರ್ಮೇ ಕಿಂ ವರ್ಣಯಾಮಿ ದೈವಂ !
ವಾಲೀ ಸುಶೀಲಜಾಯಾಂ ಮೇಽಪಾಹರತ್ ಚ ರಾಜ್ಯಂ
ತಂ ಪ್ರೇಷಯಸ್ವ ವಾಲೀಂ ಹೇ ರಾಮ, ರೌರವಂ ತಂ || ೨
ರಾಹೋರಿವಾಸ್ಮಿ ಗ್ರಹಣೇ ನಿಸ್ತೇಜಸೂರ್ಯಬಿಂಬಂ
ಪ್ರಾಪ್ತೇ ಹೃತಸ್ವರಾಜ್ಯೇ ಸಬಲಃ ಪುನರ್ಭವೇಯಂ
ಶೌರ್ಯಂ ಮಯೈವ ಕಿಂ ಮೇ ಸ್ವಮುಖೇನ ತೇ ನಿವೇದ್ಯಂ ?೩
ಸೈನ್ಯಂ ಯದಾ ಲಭೇಽಹಂ ಭೂಯಃ ಪ್ಲವಂಗಮಾನಾಂ
ತದ್ರಾವಣಸ್ಯ ಭವಿತಾ ಲಕ್ಷಂ ತದಾ ರಿಪೂಣಾಂ
ಲಂಘಿಷ್ಯತೇ ತದಬ್ಧಿಂ ನಿರ್ಭೇತ್ಸ್ಯತೇಽದ್ರಿದುರ್ಗಂ || ೪
ತನ್ಮಾರ್ಗಿತಾ ಪ್ರಿಯಾಂ ತೇ, ಶಂಕಸ್ವ ಮಾ ನೃಪೇಂದ್ರ
ನಿಷ್ಠಾಂ ಪ್ಲವಂಗಮಾನಾಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮೇವ ಪಶ್ಯ
ಭವಿತಾ ಗಣಃ ಸ ಸಿದ್ಧೋಽರ್ಪಯಿತುಂ ನಿಜಸ್ವಮಖಿಲಂ || ೫
ಸಿದ್ಧಂ ಸುಸಖ್ಯಮಧುನಾ ಹಸ್ತೇ ದದಾಮಿ ಹಸ್ತಂ
ಭೇತವ್ಯಮದ್ಯ ಕಸ್ಮಾದ್ ಭಯಕಾರಿಣಃ ಕಿಮರ್ಥಂ ?
ಅಧುನಾ ಕ್ಷಮೇಂದ್ರ ಸಿದ್ಧೋ ಭವ ವಾಲಿನೋ ವಧಾರ್ಥಂ || ೬
ವಿಚಿನೋಮಿ ವಿಶ್ವಮಖಿಲಂ ವಚನಂ ಸಖೇ ಮಮೇದಂ
ಧ್ರುವಮಾನಯಾಮಿ ಸೀತಾಮಂತೇ ಚ ತೇ ಸಮೀಪಂ
ಕುರುತೇಽಥ ಕೋಽಪಿ ವಿಘ್ನಂ, ತಂ ಪ್ರೇಷಯಾಮಿ ಸ್ವರ್ಗಂ || ೭
ಸಚಿವೌ ನ ಮೇ ಭವಂತೌ ನಲ, ಅಂಜನೇಯ ಶ್ರುಣುತಂ
ಸುಗ್ರೀವ ಏಕಸಚಿವೋ ನೃಪತಿಶ್ಚ ರಾಘವೋಽಯಂ
ಆಜ್ಞಾಽಧುನಾ ತದೀಯಾ ಯುವಯೋರ್ಮಮ ಪ್ರಮಾಣಂ || ೮
೩೫
BACK TO TOP
೩೬ ವಾಲಿವಧೋ ನ ಚ ಖಲನಾಶೋಽಯಂ
’ಸುಗ್ರೀವ ಏಕಮಿತ್ರಂ ರಾಮಸ್ಯ ಜಾಯತೇಽಯಂಽ
ಏವಂ ಯದಾ ಸುಗ್ರೀವೇಣ ರಾಮೇಣ ಸಹ ಸಖ್ಯಂ ಘೋಷಿತಂ, ತದಾ
ರಾಮಃ ಅಪಿ ತಸ್ಮೈ ಸಾಹಾಯ್ಯಂ ಪ್ರತ್ಯಶೃಣೋತ್ | ತದನುಸಾರಂ ಸುಗ್ರೀವೇಣ
ವಾಲೀ ದ್ವಂದ್ವಯುದ್ಧಾರ್ಥಂ ಆಹೂತಃ | ತಯೋಃ ದಾರುಣಂ ಯುದ್ಧಂ ಅಜಾಯತ |
ತತ್ರ ಸುಗ್ರೀವೇ ಹತಪ್ರಾಯೇ ಜಾತೇ ರಾಮಃ ವೃಕ್ಷಸ್ಯ ಪೃಷ್ಠತಃ ನಿಶಿತೇನ
ಬಾಣೇನ ವಾಲಿಂ ವಿವ್ಯಾಧ | ತೇನ ವಾಲೀ ಭೂಮಿಂ ಪತಿತಃ |
ಯದಾ ’ಕೇನಾಪಿ ಅಪರಾಧೇನ ವಿನೈವ ರಾಮೇಣ ಅಹಂ ವ್ಯಾಪಾದಿತಃಽ
ಇತಿ ವಾಲೀ ಅಜಾನಾತ್, ತದಾ ಸಃ ರಾಮಂ ಅಪೃಚ್ಛತ್, ಪರೋಕ್ಷಸ್ಥಂ
ಮಾಂ ಹತ್ವಾ ಕೋ ನಾಮ ಪುರುಷಾರ್ಥಃ ಪರಾಕ್ರಮಃ ವಾ ಭವತಾ ಪ್ರದರ್ಶಿತಃ ?
ತದಾ ಪ್ರಭುಃ ರಾಮಚಂದ್ರಃ ಉವಾಚ -
ಶ್ರೀರಾಮಃ -
ಏತತ್ ಖಲು ಮೇ ಧರ್ಮಾಚರಣಂ,
ವಾಲಿವಧೋ ನ ಚ ಖಲನಾಶೋಽಯಂ ||
ಅಖಿಲಧರೇಯಂ ಭರತಶಾಸಿತಾ
ನ್ಯಾಯನೀತಯೋರಸೌ ಸುವೇತ್ತಾ
ತಸ್ಯೈವಾಹಂ ತಾವದ್ ಭ್ರಾತಾ
ಯಥೈವ ರಾಜಾ ತಥಾ ಪ್ರಜೇಯಂ || ೧
ಶಿಷ್ಯೋ, ದಾಸೋಽಥ ವಾಽನುಜೋಽಯಂ
ಧರ್ಮೇಣಾಸೌ ತನಯೋ ನೂನಂ
ಭ್ರಾತುರ್ಜಾಯಾಮಪಾಹರಸ್ತ್ವಂ
ನಿಧಾಯಾಂತರೇ ಪಾಪಮಿಂಗಿತಂ || ೨
ದರ್ಪಪ್ರತಿಮಾ ಸವಿಗ್ರಹಾ ತ್ವಂ
ಯೋಗ್ಯಃ ಖಲು ತೇ ವಧದಂಡೋಽಯಂ
ವಿಷಯಾಂಧಾನಾಮಂತೋಽಪ್ಯೇವಂ
ಮೃಗಯಾವಿಧಿನಾ ಶ್ವಾಪದಮರಣಂ || ೩
ದತ್ತಂ ವಚನಂ ಸುಗ್ರೀವಾರ್ಥಂ
’ದಾಸ್ಯೇ ಪ್ರಾಣಾಂಸ್ತ್ವತ್ಪ್ರಾಣಾರ್ಥಂಽ
ಹತೋಽನುಜಾರ್ಥೇ ಮಯಾಽಗ್ರಜಸ್ತ್ವಂ
ಪ್ರದತ್ತವಚನಂ ಮಯಾ ಪಾಲಿತಂ || ೪
ಕ್ರೀಡಂತಿ ವನೇ ನೃಪಾ ಮೃಗಯಯಾ
ನಿಘ್ನಂತಿ ಪಶೂನ್ ಪ್ರಚ್ಛನ್ನತಯಾ
ಅಪಿ ಸಾ ಕ್ರೀಡಾ ಕಿಂ ದೋಷಮಯಾ ?
ಕಪಿಃ ಪಶುಭ್ಯೋಽಹೃದಯತರಸ್ತ್ವಂ || ೫
ಅಂತ್ಯಘಟೀ ತೇ ಭವತು ಮೋಕ್ಷದಾ
ಪಾಲಯಾಮಿ ತೇಽಙ್ಗದಂ ಸರ್ವಥಾ
ರಾಜ್ಯಮಿದಂ ತೇ, ತವ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ
ಸಮರ್ಪ್ಯತೇ ಸುಗ್ರೀವಾಯೇಯಂ || ೬
೩೬
BACK TO TOP
೩೭ ಸ ಏಕೋ ವೀರಃ ಶ್ರೀಹನುಮಾನ್
’ವಾಲಿವಧೋ ನ ಚ ಖಲನಾಶೋಽಯಂಽ
ಇತಿ ವಚನೈಃ ಶ್ರೀರಾಮಃ ವಾಲಿನಃ ಪ್ರತೀತಿಂ ಕಾರಯಾಮಾಸ |
ವಾಲಿನಾಶಸ್ಯ ಪಶ್ಚಾತ್ ಸುಗ್ರೀವಃ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾಯಾಃ ರಾಜ್ಯಂ ಪುನಃ
ಅವಾಪ | ರುಮಾಸುಗ್ರೀವಯೋಃ ಮಧುರಂ ಮಿಲನಂ ಅಜಾಯತ | ತಥಾಪಿ
ರಾಜವಿಲಾಸೇಷು ನಿಮಗ್ನಃ ಸುಗ್ರೀವಃ ರಾಮಕಾರ್ಯಂ ವ್ಯಸ್ಮರತ್ | ತದಾ
ಸಂಕ್ರುದ್ಧಃ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ತಸ್ಮೈ ಸ್ವಕರ್ತವ್ಯಂ ಅಸ್ಮಾರಯತ್ |
ಅಚಿರಾದೇವ ಸುಗ್ರೀವಃ ಸರ್ವಾನ್ ವಾನರಗಣಾನ್ ಆಹೂಯ ತಾನ್ ಸರ್ವಾನ್
ಸೀತಾನ್ವೇಷಣಾರ್ಥಂ ಸರ್ವಾಃ ದಿಶಃ ಪ್ರೇಷಯಾಂಚಕಾರ |
ಮಹಾವೀರಸ್ಯ ಹನುಮತಃ ನೇತೃತ್ವೇ ವಾನರದಲಮೇಕಂ
ದಕ್ಷಿಣದಿಶಂ ಅಗಚ್ಛತ್ | ಕಥಂಚಿತ್ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಅಮನ್ಯತ
ಯತ್ ’ಹನುಮಾನ್ ಏವ ಸೀತಾಂ ಅನ್ವೇಷ್ಟುಂ ಪ್ರಭವೇತ್ಽ ಇತಿ |
ಅತಃ ಸೀತಾಂ ಪ್ರತ್ಯಾಯಯಿತುಂ ಸಃ ತಸ್ಮೈ ಆತ್ಮನಃ ಅಂಗುಲೀಯಕಂ ಪ್ರಾದಾತ್ |
ಮಾಸಾವಧಿಂ ವಿಚಿತ್ಯ ಅಪಿ ಸೀತಾಯಾಃ ವಿಷಯೇ ಕಾಽಪಿ ಉಪಲಬ್ಧಿಃ
ನ ಅವಗತಾ | ತೇನ ನಿರ್ವಿಣ್ಣಾಃ, ಹತಾಶಾಃ ಕಪಿಶ್ರೇಷ್ಠಾಃ ಕಸ್ಮಿನ್ನಪಿ
ಪರ್ವತಶಿಖರೇ ಉಪವಿಷ್ಟಾಃ ಆಸನ್ | ತದಾ ಸಂಪಾತಿಃ ನಾಮ ಗೃಧ್ರರಾಜಃ
ತಾನ್ ಪ್ರತಿ ಆಗತ್ಯ ಅವದತ್, ’ಹಂ ಜಟಾಯೋಃ ಬಂಧುಃ, ಮಹಾರಾಜಸ್ಯ
ದಶರಥಸ್ಯ ಚ ವಯಸ್ಯಃ | ಚಕ್ಷುಷ್ಮತೀ ನಾಮ ವಿದ್ಯಾ ಮಮ ಅವಗತಾ |
ತಯಾ ಅತ್ರಸ್ಮಾದೇವ ಅಹಂ ಜಾನಕೀಂ ಚ ರಾವಣಂ ಚ ದ್ರಷ್ಟುಂ ಶಕ್ನೋಮಿ |
ಸಾಂಪ್ರತಂ ಸಾ ಲಂಕಾನಾಮ್ನಿ ಸುವರ್ಣದ್ವೀಪೇ ರಾವಣಸ್ಯ ಅಂತಃಪುರೇ ಬಂದಿನೀ
ಭವತಿ | ಭವದ್ಭಿಃ ಕ್ಷೀರೋದಸ್ಯ ಪಾರಂ ಗಂತುಂ ಕಶ್ಚಿದ್ ಉಪಾಯಃ
ಚಿಂತಿತವ್ಯಃಽ ಇತಿ |
ತದಾ ಅಂಗದಾದಯಃ ಕಪಿವರ್ಯಾಃ ಸಮುದ್ರೋಲ್ಲಂಘನವಿಷಯೇ ಸುಚಿರಂ
ವಿಮರ್ಶಂ ಚಕ್ರುಃ | ಅಂತೇ ಜಾಂಬುವಾನ್ ಸನಿಶ್ಚಯಮಾಹ -
ಜಾಂಬವಾನ್ -
ತೀರ್ಯತೇ ಸಿಂಧುರ್ಯೇನ ಮಹಾನ್
ಸ ಏಕೋ ವೀರಃ ಶ್ರೀಹನುಮಾನ್ ||
ದೃಢಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಪದ್ಭ್ಯಾಮುರಗಂ
ಉಡ್ಡಾಣೇನಾಕ್ರಮ್ಯ ಸಮುದ್ರಂ
ಗರುಡಸ್ತರಸಾಽಽಕ್ರಮತೇ ಗಗನಂ
ಗರುಡಾದಪಿ ಬಲವಾನ್ || ೧
ಅಂಜನೀಸುತಃ ಸುಬಲಾಢ್ಯೋಽಯಂ
ಕ್ಷೇತ್ರಜಪುತ್ರಃ ಪವನಸ್ಯಾಯಂ
ಕರ್ತುಮಲಂ ದಿಗ್ಗಜಸಂಚೂರ್ಣಂ
ಬಲಶಾಲೀ ಧೀಮಾನ್ || ೨
ವೀರೋ ಜಾತೋ ರವ್ಯುದಯೇಽಯಂ
ನಭಸ್ಯುದಪತತ್ ತ್ರಿಶತಯೋಜನಂ
ಮತ್ವಾ ಪಕ್ವಫಲಂ ರವಿಬಿಂಬಂ
ಧರ್ತುಮಯಾದ್ ಭಾಸ್ವಾನ್ || ೩
ಬಾಲೇನಾರ್ಕೇ ವೀರೇಣ ಧೃತೇ
ತ್ರೈಲೋಕ್ಯೇ ಸತಿ ತದಾ ಕಂಪಿತೇ
ಅಸ್ಯ ಶಿಶೋರ್ವಿಪ್ರತಿಕಾರಾರ್ಥೇ
ಪವಿಮಿಂದ್ರೋ ಧೃತವಾನ್ || ೪
ವಜ್ರಾಘಾತೇನೇಂದ್ರಸ್ಯ ತದಾ
ಕ್ಷತಿರಣುಮಾತ್ರಾ ಚಿಬುಕೇ ಜಾತಾ
ಜಾತಾಮರ್ಷಸ್ತೇನಾಸ್ಯ ಪಿತಾ
ಸ್ತಬ್ಧೋಽಭೂತ್ ಗತಿಮಾನ್ || ೫
ಸ್ತಬ್ಧೇ ಪವನೇ ವಿಶ್ವಮಚೇಷ್ಟಂ
ತದಾಽಽಶ್ವಾಸಯನ್ ದೇವಾ ಪವನಂ
ಮಾರುತಯೇಽಸ್ಮೈ ದತ್ತ್ವಾಽಭಿವರಂ
ಪ್ರಾಶಂಸದ್ ಭಗವಾನ್ || ೬
ಛೇತ್ಸ್ಯತಿ ನೈನಂ ಸಮರೇ ಶಸ್ತ್ರಂ
ವಿಷ್ಣುವರೇಣೇಚ್ಛಾಮರಣೋಽಯಂ
ಅತಿಶಯಿತಾಽಸೌ ಪ್ರಭಯಾ ಸೂರ್ಯಂ
ಚಿರತರಮಾಯುಷ್ಮಾನ್ || ೭
ಹೇ ಹನುಮನ್, ಕುರು ಮನಸಾ ಸರ್ಗಂ
ಕಪಿಜನವನ್ನ ಚ ಸಾಮಾನ್ಯಸ್ತವಂ
ಉತ್ಥಾಪಯ ವಾಮವಚ್ಚರಣಂ
ಕುರು ವಿಜಯೋತ್ಪತನಂ || ೮
೩೭
BACK TO TOP
೩೮ ಇಯಮಸೌ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ವಾಮಿನೀ
’ತೀರ್ಯತೇ ಸಿಂಧುರ್ಯೇನ ಮಹಾನ್, ಸ ಏಕೋ ವೀರಃ ಶ್ರೀಹನುಮಾನ್ಽ
ಇತಿ ಜಾಂಬವತಃ ಸ್ವಸಾಮರ್ಥಸ್ಯ ವರ್ಣನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಹನುಮತಃ
ಶರೀರೇಽಪಿ ಸ್ಫುರಣಂ ಜಾತಂ | ಯಾವತ್ ಸರ್ವೇ ಕಪಯಃ ಪಶ್ಯಂತಿ ತಾವತ್
ಸಃ ಅತಿವಿಶಾಲಂ ಆಕಾರಂ ಧೃತವಾನ್ | ಕಪಯಃ ಅಪಿ ತಸ್ಯ ಸ್ತುತಿಪರಾಣಿ
ಗೀತಾನಿ ಅಗಾಯನ್ | ತದನು ಪವನಪುತ್ರಃ ಹನುಮಾನ್ ಮಹೇಂದ್ರಪರ್ವತಸ್ಯ
ಶಿಖರಮಾರುಹ್ಯ ಆಕಾಶಮಾರ್ಗೇಣ ಉಡ್ಡಾಣಂ ಅಕರೋತ್ | ಕಾಲೇನ ಸಃ
ತ್ರಿಕುಟಾಚಲಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತ್ | ಅಮರಪುರೀವತ್ ದೃಶ್ಯಮಾನಾ ಲಂಕಾ ತೇನ
ದೂರತಃ ನಿರೀಕ್ಷಿತಾ | ಸರ್ವತಃ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ದಕ್ಷತಯಾ ತಾಂ ನಗರೀಂ
ರಕ್ಷಂತಿ ಸ್ಮ | ತತ್ರ ಪ್ರವೇಶೋಽಪಿ ಸುಲಭಃ ನಾಸೀತ್ | ಹನುಮಾನ್
ಸೂಕ್ಷ್ಮದೇಹೇನ ತಾಂ ನಗರೀಂ ಪ್ರವಿವೇಶ | ನಿಶಾಸಮಯೇ ತೇನ ಸೀತಾರ್ಥಂ
ಸರ್ವಂ ಪುರಂ ಅವೇಕ್ಷಿತಂ | ರಾವಣಸ್ಯ ಅಂತಃಪುರಮಪಿ ತೇನ ನಿಪುಣಂ
ನಿರೀಕ್ಷಿತಂ | ತಥಾಪಿ ಸೀತಾ ಸದೃಶೀ ನಾರೀ ತೇನ ನ ಕುತ್ರಾಪಿ ಆಸಾದಿತಾ |
ನಿರಾಶಃ ಸಃ ಅಶೋಕವನಂ ಪ್ರಾಪ್ತಃ | ನಿತಾಂತರಮಣೀಯಂ ತದ್ ವನಂ
ವಿಲೋಕಯನ್ ಸಃ ಕಸ್ಮಿನ್ನಪಿ ಶಿಂಶಪಾವೃಕ್ಷೇ ಉಪಾವಿಶತ್ | ತತಃ ಸಹಸಾ
ಸಹಸ್ರರಾಕ್ಷಸೀಭಿಃ ಪರಿವೇಷ್ಟಿತಾ ಮಲಿನವಸನಾ ಕಾಽಪಿ ಸ್ತ್ರೀ ತಸ್ಯ
ದೃಷ್ಟಿಪಥಮಾಯಾತಾ | ತೇನ ಪೂರ್ವಂ ಕದಾಪಿ ಸೀತಾ ನ ದೃಷ್ಟಾ ಆಸೀತ್ |
ತಥಾಪಿ ತಥಾಭೂತಯಾ ತಯಾ ಸೀತಯಾ ಏವ ಭಾವ್ಯಂ ಇತಿ ಚಿಂತಯನ್ ಸಃ
ಸ್ವಗತಮೇವ ಅಚಿಂತಯತ್ -
ಹನುಮಾನ್ -
ಇಯಮಸೌ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ವಾಮಿನೀ ||
ಚಂದ್ರವಿರಹಿಣೀ ಯಥಾ ರೋಹಿಣೀ
ವ್ಯಾಘ್ರೀಷ್ವಿವ ವ್ಯಾಮುಗ್ಧಾ ಹರಿಣೀ
ಶ್ಯೇನಕೋಟರೇ ವ್ಯಸ್ತಾ ಶಕುನೀ
ಹಿಮಸ್ಥಲೇ ಸಂಹತಾ ವಾಹಿನೀ || ೧
ಮಲಿನಾ ಕ್ಷಾಮಾ ತದಪಿ ಸುರೇಖಾ
ಧೂಮಪರಿವೃತಾ ಜ್ವಲನಶಲಾಕಾ
ಶಿಶಿರೇ ಮ್ಲಾನಾ ಚಂಪಕಶಾಖಾ
ಧೃತವ್ರತೇಯಂ ಮಹಾಯೋಗಿನೀ || ೨
ರುದನೇನಾರ್ಕ್ಷ್ಣೋರ್ದೃಷ್ಟಿವಿಕಲತಾ
ಕಪೋಲಯೋರಾರ್ದ್ರಾ ಚ ಶುಷ್ಕತಾ
ಉನ್ನಿದ್ರೇಯಂ ಚಿಂತಾಕ್ರಾಂತಾ
ಭರ್ತೃಚಿಂತನೇ ರತಾ ವಿರಹಿಣೀ || ೩
ಪಂಕಿಲೇವ ಭಾಸತೇ ಪದ್ಮಜಾ
ನಿಯತಮಿಯಂ ಸ್ಯಾತ್ ಸತೀ ಭೂಮಿಜಾ
ಪರಮದಾರುಣಾ ದಶಾ ದೈವಜಾ
ವಿಮಾನಿತೇಯಂ ವನೇ ಮಾನಿನೀ || ೪
ಸುವರ್ಣಾಽಪಿ ಸಾ ಶ್ಯಾಮಲಮಲಿನಾ
ಅಧೋಮುಖೀಯಂ ಶಶಾಂಕವದನಾ
ಗ್ರಹಣಾವಸರೇ ವಾ ದಿಗ್ಲಲನಾ
ಸ್ಥಿತಾ ಹತಾಶಾ ದುಃಖಭಾಗಿನೀ || ೫
ಸಂದಿಗ್ಧಾರ್ಥಾ ನನು ಸ್ಮೃತಿರಿಯಂ
ಅನ್ಯಾಯೇನಾರ್ಜಿತಾ ಶ್ರೀರಿಯಂ
ಕಾಚಿದಮೂರ್ತಾ ಚಿತ್ರಕೃತಿರಿಯಂ
ಕೀರ್ತಿರ್ವಿಜಿತಾ ವನೇ ವಾಸಿನೀ || ೬
ರಾಮವರ್ಣಿತಾ ಪ್ರತಿಮಾ, ಮುದ್ರಾ
ಬಾಹುಭೂಷಣೇ ಪ್ರವಾಲಮುದ್ರಾ
ಅಸಂಶಯಮಸೌ ಸೈವ ಸುಭದ್ರಾ
ಇಯಂ ಜಾನಕೀ ಜನಕನಂದಿನೀ || ೭
ವಲಯಮೀದೃಶಂ ಕರ್ಣಭೂಷಣಂ
ಋಷ್ಯಪರ್ವತೇ ದೃಷ್ಟಂ ಪತಿತಂ
ರಾಘವೇಣ ಖಲು ತದಭಿಜ್ಞಾತಂ
ಸುಧಾಘಟೀಯಂ ಯಶೋದಾಯಿನೀ || ೮
೩೮
BACK TO TOP
೩೯ ರಾಮಕೀರ್ತಿರಸ್ಮ್ಯಹಂ
’ಿಯಮಸೌ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ವಾಮಿನೀಽ
ಇತಿ ಪ್ರತೀತಿಂ ಗತಃ ಅಪಿ ಹನುಮಾನ್ ಸಹಸಾ ತಸ್ಯಾಃ ಪುರತಃ
ಗಂತುಂ ನ ಅಧೃಷ್ಣೋತ್ | ಯತಃ ಯಥಾ ತೇನ ಸೀತಾ ಪೂರ್ವಂ ವಿಲೋಕಿತಾ
ನಾಸೀತ್ ತಥಾ ತಯಾ ಅಪಿ ಸಃ ನ ದೃಷ್ಟಪೂರ್ವಃ | ಅತಃ ಅಕಸ್ಮಾತ್
ದೃಷ್ಟಂ ತಂ ಸಾ ರಾವಣಸ್ಯೈವ ಸಹಕಾರಿಣಂ ಮನ್ಯೇತ ಇತ್ಯೇವ
ಸಂಭವನೀಯಂ ಆಸೀತ್ | ಅಥ ಕಿಂ ಕರಣೀಯಂ ಇತಿ ವಿಚಾರಗ್ರಸ್ತೇ
ಹನುಮತಿ ಸತಿ ಅಕಸ್ಮಾದ್ ರಾವಣಃ ಏವ ಸಸೇವಕಃ ತತ್ರ ಆಗತ್ಯ
ಸೀತಾಂ ವಶಮಾನೇತುಂ ಪ್ರಾಯತತ | ತದಾ ಸಂತಪ್ತಾ ಸರ್ಪಿಣೀವ
ಫೂತ್ಕುರ್ವಂತೀ ರಾವಣಂ ತರ್ಜಯಂತೀ ಸೀತಾ ವ್ಯಾಜಹಾರ -
ಸೀತಾ -
ಪುಲಸ್ತ್ಯಪುತ್ರ ರಾಕ್ಷಸೇಶ ಮಾ ಕುರುಷ್ವ ವಲ್ಗನಂ
ಜಾನತೇ ಸುರಾಸುರಾ ರಾಮಕೀರ್ತಿರಸ್ಮ್ಯಹಂ ||
ಪರಾಂಗನಾ ಪತಿವ್ರತಾ ವಂದನಾಸ್ಪದಽಸ್ಮ್ಯಹಂ
ಮುಂಚ ಶೀಘ್ರಮೇವ ಮಾಂ ಪುಣ್ಯಮಾಪ್ನುಹಿ ಸ್ವಯಂ
ವೀರತಾ ತವಾಸ್ತಿ ಚೇತ್ ಕುರು ಸತೀತ್ವರಕ್ಷಣಂ || ೧
ನೃಪತಿಪಾಪಮೀಕ್ಷತೇ ವಾಽನಯಂ ತಿತಿಕ್ಷತೇ
ರಾಷ್ಟ್ರಮೀದೃಶಂ ಕ್ಷಿತೌ ನಾಮತೋಽವಶಿಷ್ಯತೇ
ಆತ್ಮನಃ ಕರೇಣ ಕಿಂ ದಹಸಿ ವಾಽಽತ್ಮನಃ ಪುರಂ ?೨
ಯತ್ರ ತತ್ರ ರಾಘವೋ ಮಾಽಭಿತಃ ಸ ದೃಶ್ಯತೇ
ವಾಮಪಾಣಿರಸ್ಯ ಮೇ ಸಂಸ್ತರೇ ಶಿರಸ್ತಲೇ
ಚಿಂತನೇಽಪಿ ಪೂಜಯೇ ಸದೈವ ತಂ ಧನುರ್ಧರಂ || ೩
ಕಸ್ಯಚಿನ್ನ ಯೋಗ್ಯತಾ ರಾಘವೇತರಸ್ಯ ಮೇ
ಪ್ರೇಷಯಸ್ವ ಮಾಮಿತಶ್ಚಾದ್ಯ ರಾಘವಾಂತಿಕೇ
ತ್ರಾಯತೇ ಹಿ ರಾಘವೋ ಶರಣಮಾಗತಂ ಜನಂ || ೪
ನಯ ಕೃತಾರ್ಥಜೀವನಂ ವಿಧಾಯ ತೇನ ಮಿತ್ರತಾಂ
ಅರ್ಪಯಸ್ವ ಜಾನಕೀಂ ರಾಘವಾಯ ನಿರ್ಮಲಾಂ
ಮೃತ್ಯುರನ್ಯಥಾ ಗೃಹಂ ತವಾಗತಃ ಸುನಿಶ್ಚಿತಂ || ೫
ಇಂದ್ರವಜ್ರಮಪಿ ಭವೇತ್ ಕ್ವಚಿನ್ನಿಹನನೇಽಕ್ಷಮಂ
ಪ್ರಕುಪಿತೇ ತು ರಾಘವೇ, ತ್ವಂ ನ ಜೀವಸಿ ಕ್ಷಣಂ
ರಾಮಬಾಣವರ್ಷಣಂ ಪ್ರಲವದ್ ಭಯಂಕರಂ || ೬
ಏಷ ತೇಽಗ್ರತೋ ಯದಾ ಸಂಗರೇಽವತಿಷ್ಠತೇ
ತದಾ ಸವಂಶಮೇವ ತ್ವಾಂ ನಂಕ್ಷ್ಯತಿ ಧ್ರುವಂ ರಣೇ
ಅಧಮ, ಕಾಮಮೂಢ ರೇ ಚಿಂತಯಸ್ವ ತತ್ ಕ್ಷಣಂ || ೭
ಕಂಕಪಕ್ಷಸಂಯುತೋ ರಾಮನಾಮಚಿಹ್ನಿತೋ
ಉರಸಿ ದ್ರಕ್ಷ್ಯತೇ ಮಯಾ ತವ ತು ರಾಮಸಾಯಕೋ
ಭಾರಮುಕ್ತಮೇಕದಾ ಭವತು ಮೇದಿನೀತಲಂ || ೮
೩೯
BACK TO TOP
೪೦ ಮುದ್ರಿಕಾ ತದೀಯಾ ನೂನಮಭಿಜ್ಞಾತೇಯಂ
’ಪುಲಸ್ತ್ಯಪುತ್ರ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರ, ಮಾ ಕುರುಷ್ವ ವಲ್ಗನಂಽ
ಇತಿ ಸೀತಾಯಾಃ ಉದಗ್ರವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ರಾವಣೋಽಪಿ ಕ್ಷಣಮಾತ್ರಂ
ಭಯಭೀತಃ | ಶೂರ್ಪಣಖಾಯಾಃ, ಮಾರೀಚಾತ್ ಚ ತೇನ ರಾಮಸ್ಯ
ದಂಡಕಾರಣ್ಯೇ ಆವಿಷ್ಕೃತಃ ಪರಾಕ್ರಮಃ ಶ್ರುತಃ ಆಸೀತ್ | ಅತಃ
ಸೀತಾಯೈ ಮಾಸೈಕಸ್ಯ ಅವಧಿಂ ಪ್ರದಾಯ ಸಃ ಅಶೋಕವನಾತ್ ನಿಷ್ಕ್ರಾಂತಃ |
ಅನೇನ ಪ್ರಸಂಗೇನ ’ಿಯಂ ಸ್ತ್ರೀ ಸೀತಾ ಏವ ಅಸ್ತಿಽ ಇತಿ ಹನುಮಾನ್ ಅಜಾನಾತ್ |
ತಸ್ಯಾಃ ಪರಿತಃ ಉಪವಿಷ್ಟಾಃ ರಾಕ್ಷಸಸ್ತ್ರಿಯಃ ಪ್ರಾಯೇಣ ನಿದ್ರಾಯಾಃ ವಶಂ
ಗತಾಃ ಇತಿ ನಿರೂಪ್ಯ ಶಿಂಶಪಾವೃಕ್ಷಸ್ಥಿತೇನ ಹನುಮತಾ ಮಧುರಸ್ವರೇಣ
ರಾಮಚರಿತಗಾಯನಂ ಸಮಾರಬ್ಧಂ | ತೇನ ಚಕಿತಚಕಿತಾ ಸೀತಾ ಯಾವತ್
ಗಾಯನಸ್ಯ ಸ್ವರಸ್ಯ ದಿಶಾ ಉಪರಿ ಪಶ್ಯತಿ ತಾವತ್ ಹನುಮತಾ ತಸ್ಯಾಃ
ಸಮೀಪಂ ಆಗತ್ಯ ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ಪ್ರದತ್ತಂ ಅಂಗುಲೀಯಕಂ ತಸ್ಯಾಃ ಹಸ್ತಯೋಃ
ನಿಕ್ಷಿಪ್ತಂ | ತಾಂ ಮುದ್ರಿಕಾಂ ವಿಲೋಕ್ಯ ಜಾನಕೀ ಹರ್ಷಸ್ಯ ಪರಾಂ ಕಾಷ್ಠಾಂ
ಗತಾ | ’ನೇನ ಕಪಿನಾ ರಾಮದೂತೇನ ಏವ ಭಾವ್ಯಂಽ ಇತಿ ವಿಜ್ಞಾಯ
ಸಾ ತಂ ಪ್ರಷ್ಟುಂ ಪ್ರಾರಭತ . |
ಸೀತಾ -
ಮುದ್ರಿಕಾ ತದೀಯಾ ನೂನಮಭಿಜ್ಞಾತೇಯಂ
ಹೇ ದೂತ ಕಥಯ ಮೇ, ಸ್ವಾಮಿಗತಂ ವೃತ್ತಾಂತಂ ||
ಧಾರಯನ್ ಕಾರ್ಮುಕಂ ತಥಾಽಕ್ಷಯಂ ತೂಣೀರಂ
ವಿರಹೇಣ ರಾಘವೋ ಭಜತೇ ಕಿಂ ಪರಿತಾಪಂ ?
ನಯನಯೋಸ್ತಲೇ ಕಿಂ ಶ್ಯಾಮಲಚಿಂತಾವಲಯಂ ?೧
ಕಿಂ ಕರ್ಮ ದೂಷಯನ್ನಾಸ್ತೇ ನಿರ್ವಿಣ್ಣೋಽಸೌ ?
ದುಃಖೇನ ವ್ಯಸ್ಮರತ್ ನಿಜಧರ್ಮಂ ಕಿಂ ವಾಽಸೌ ?
ಪಾಲಯತ್ಯಸೌ ನನು ಕಚ್ಚಿನ್ನೃಪಕರ್ತವ್ಯಂ ?೨
ವರ್ತತೇ ನಿಶ್ಚಲಂ ತಸ್ಯಾದ್ಯಾಪಿ ನು ಧೈರ್ಯಂ ?
ಕಿಂ ಪುನಸ್ತಸ್ಯ ವಾ ಶೌರ್ಯಸ್ಯ ಹಿ ವಿಸ್ಮರಣಂ ?
ಸಾಹ್ಯಾಯ ವರ್ತತೇ ಕಚ್ಚಿತ್ ಸನ್ಮಿತ್ರಬಲಂ ?೩
ಕಚ್ಚಿದಿಚ್ಛಂತಿ ತದ್ವಿಜಯಂ ಭೂಪಾಃ ಸರ್ವೇ ?
ವಂಚಿತಃ ಪ್ರಭುರ್ವಾ ಲೋಕಪ್ರಿಯತಾಯಾ ಮೇ ?
ವಿಸ್ಮೃತಂ ಕಿಮಥ ವಾ ಪ್ರಭುಣಾ ಯತ್ನಮಹತ್ವಂ ?೪
ಕಿಂ ಮಮ ಸ್ವಾಮಿನೌ ಮಮೈವ ವಾ ವಿಸ್ಮರಣಂ ?
ದೈವೇನ ಯದಾ ಮೇ ಪರಸದನೇ ಪರಿಸದನಂ
ಕಿಮಥ ವಾ ಸ್ಮೃತಿರ್ಮೇ ಪೀಡಯತೇ ಮಮ ನಾಥಂ ?೫
ಕಿಂ ಸ್ವಯಂ ರಘುಪತಿರ್ಮೋಚಯಿತಾ ಮಾಂ ನೂನಂ ?
ಪ್ರೇಷಯಿಷ್ಯತೇ ಕಿಂ ಭರತಶ್ಚತುರಂಗಬಲಂ ?
ಅವಗತಂ ತಸ್ಯ ಕಿಂ ಸಕಲಮಯೋಧ್ಯಾವೃತ್ತಂ ?೬
ಅಪಿ ಮತಿಸ್ತದೀಯಾ ಮಲಿನಾ ವಾ ವಿಪದಾಯಾಂ ?
ಕಚ್ಚಿನ್ನ ದುರ್ಬಲಾ ತತ್ಪ್ರೀತಿಃ ಸೀತಾಯಾಂ ?
ಮೋಚಯೇನ್ಮೈಥಿಲೀಂ ಕದಾ ರಘುವರೋ ನೂನಂ ?೭
ತಾಂ ಸುವರ್ಣಘಟಿಕಾಂ ಕಚ್ಚಿದಹಂ ಪಶ್ಯೇಯಂ ?
ಅಪಿ ರಾಮಸಾಯಕೋ ಭಿದ್ಯಾದ್ ರಾವಣಹೃದಯಂ ?
ವರ್ತೇತ ಕದಾ ನನು ಪ್ರಭುಪದಯೋರಿಹ ಯುಗಲಂ ?೮
ಯಾವದಾಕರ್ಣಯೇ ದೂರಾದಪಿ ತತ್ಕುಶಲಂ
ಜೀವಾಮಿ ಕಥಂಚಿದ್ ಯತ್ರ ಭವಾಮಿ ಯಥಾಽಹಂ
ದ್ರಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಕದಾ ನನು ಜನ್ಮನಿ ಭೂಯೋ ನಾಥಂ ?೯
೪೦
BACK TO TOP
೪೧ ಹನುಮತಾ ದಗ್ಧಾ ಲಂಕೇಯಂ
’ಹೇ ದೂತ ಕಥಯ ಮೇ ರಾಮಗತಂ ವೃತ್ತಾಂತಂಽ
ಇತಿ ಸೀತಾಯಾಃ ಆದೇಶಾನುಸಾರಂ ಹನುಮಾನ್ ತಸ್ಯೈ ’ಶ್ರೀರಾಮಃ ಭವತೀಂ
ಮೋಚಯಿತುಂ ಅಚಿರಾದೇವ ಆಗಮಿಷ್ಯತಿಽ ಇತಿ ನಿವೇದ್ಯ ತಾಂ
ಸಮಾಶ್ವಾಸಯತ್ | ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ಪ್ರತ್ಯಯಾರ್ಥಂ ಸೀತಯಾ ಅಪಿ ಮಣಿರೇಕಃ
ಹನುಮತೇ ಪ್ರದತ್ತಃ | ವಸ್ತುತಃ ಹನುಮಾನ್ ಸ್ವಯಮೇವ ತಾಂ ರಾಮಂ
ಪ್ರತ್ಯಾನೇತುಂ ಸಮರ್ಥಃ ಆಸೀತ್ | ತಥಾಪಿ ’ಪರಪುರುಷಸ್ಕಂಧಂ
ಉಪವಿಶ್ಯ ಪ್ರಯಾಣಂ ಅನುಚಿತಂ | ರಾಮೇಣ ಏವ ಅಹಂ ಮೋಕ್ತವ್ಯಾಽ
ಇತಿ ಸೀತಾ ಸನಿರ್ಬಂಧಮಾಹ | ಹನುಮಾನಪಿ ತಸ್ಯಾಃ ನಿರ್ಬಂಧಂ ಉಚಿತಂ
ಅಮನ್ಯತ | ತಾಂ ಆಮಂತ್ರ್ಯ ಸಃ ಅಶೋಕವನಾತ್ ಪ್ರಸ್ಥಿತಃ | ತಥಾಪಿ
ಲಂಕಾಯಾಃ ನಿರ್ಗಮನಾತ್ ಪೂರ್ವಂ ’ೇತೇಷಾಂ ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ
ಬಲಾಬಲಂ ತಾವತ್ ಅನುಮೇಯಂಽ ಇತಿ ಮನಸಿ ಕೃತ್ವಾ ತೇನ ಅಶೋಕವನಂ
ಪ್ರಧ್ವಸ್ತಂ, ಜಂಬುಮಾಲೀ ಹತಃ, ರಾವಣಪುತ್ರಃ ಅಕ್ಷಃ ಚ
ನಿಷೂದಿತಃ | ಲಂಕಾಯಾಃ ಕುಲದೇವತಾ ಅಪಿ ತೇನ ಉಚ್ಛಿನ್ನಾ | ತದಾ
ರಾವಣಸ್ಯ ಪುತ್ರೇಣ ಇಂದ್ರಜಿತಾ ಸಃ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರೇಣ ನಿಬಧ್ಯ ರಾಜಸಭಾಂ
ಆನೀತಃ | ರಾವಣಃ ತಸ್ಯ ಮೃತ್ಯುದಂಡಂ ಆಜ್ಞಾಪಯತ | ತಥಾಪಿ
ರಾವಣಾನುಜೇನ ಬಿಭೀಷಣೇನ ’ದೂತವಧಃ ರಾಜನೀತಿಸಂಮತಃ ನಾಸ್ತಿಽ
ಇತಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿತಂ | ಅಂತೇ ರಾವಣಸ್ಯ ಆದೇಶೇನ ರಾಕ್ಷಸೈಃ ತಸ್ಯ ಪುಚ್ಛಂ
ಚೀವರೈಃ ಆಚ್ಛಾದ್ಯ ಪ್ರದೀಪ್ತಂ | ರಾಕ್ಷಸಸ್ತ್ರಿಯಃ ವೃತ್ತಂ
ಏತಂ ಸೀತಾಯೈ ನ್ಯವೇದಯನ್ | ತದಾ ಸಾ ಅಗ್ನಿಂ ಪ್ರಾರ್ಥಯತ, ’ಭವತ್ತಃ
ಹನುಮಾನ್ ಪೀಡಾಂ ನ ಅನುಭವತುಽ ಇತಿ | ಹನುಮಾಂಸ್ತು ಪ್ರದೀಪ್ತೇನ
ಲಾಂಗೂಲೇನ ಸಹ ರಾಜಸಭಾಯಾಃ ಉಡ್ಡೀಯ ಲಂಕಾಯಾಃ ಪ್ರಾಸಾದ- ಮಂದಿರ-
ಗೋಪುರಾದಿಸ್ಥಲಾನಿ ಭಸ್ಮಸಾತ್ ಕರ್ತುಂ ಪ್ರಾರಭತ |
ಕುಶಲವೌ -
ಲೀಲಯೋಡ್ಡೀಯಾಕಾಶಪಥಂ
ಹನುಮತಾ ದಗ್ಧಾ ಲಂಕೇಯಂ ||
ನಗಾಭ್ರಮಿವ ಕಪಿವರಿ ದೃಶ್ಯತೇ
ತಡಿದಿವ ಪುಚ್ಛಂ ತದನುದೀಪ್ಯತೇ
ನಗರೇಽನಲವರ್ಷಾವಂ ಕುರುತೇ
ಪ್ರವಾತೋ ಗರ್ಜತ್ಯತಿಮಾತ್ರಂ ೧
ಶಿಖರಾದೇಕಾದನ್ಯದ್ ಗೇಹಂ
ಕಂದುಕವತ್ ಕಪಿವೀರೋತ್ಪತನಂ
ವಿಶತಿ ಗವಾಕ್ಷೇ ಚಂಡಂ ಪುಚ್ಛಂ
ಸಂದಹನ್ ಭ್ರಮತಿ ಪುರಂ ಸ್ವೈರಂ || ೨
ಜ್ವಲತಿ ಮಂದಿರಂ ಜ್ವಲತಿ ಗೋಪುರಂ
ದೀಪ್ತದ್ವಾರಂ ರಣತಿ ದಾರುಣಂ
ಕ್ರಂದತಿ ವಿಲಪತಿ ತದಾವರೋಧಂ
ಪ್ರಕಾಶೇ ಸ್ಫುಟಂ ವಸ್ತುಜಾತಂ || ೩
ಜ್ವಲತಿ ಶ್ರೇಣೀ ಕ್ಷಣೇ ಗೃಹಾಣಾಂ
ನಿಪತತಿ ರಕ್ಷಾ ಪ್ರಾಸಾದಾನಾಂ
ಚಿತೇವ ದೀಪ್ತಾ ಮಹಾಪುರಾಣಾಂ
ಕುರ್ವತೇಽಸುರ್ಯಃ ಪರಿಶೋಕಂ || ೪
ಕಶ್ಚನ ದಗ್ಧಃ ಸುಪ್ತದಶಾಯಾಂ
ಕೋಽಪಿ ಪ್ರದೀಪ್ತೋ ಧಾವತಿ ರಥ್ಯಾಂ
ಭಯೇನ ಲಿಪ್ತಾ ವಾಗನ್ಯೇಷಾಂ
ವಿನಷ್ಟಂ ಪ್ರಲಯೇ ಸೌಹಾರ್ದಂ || ೫
ಧಾವತಿ ಮಾತಾ ವಿಹಾಯ ವತ್ಸಂ
ಲೋಕಃ ಸ್ಮರತಿ ನ ನಾಮ ನ ಬಂಧಂ
ಯದೇವೋನ್ನತಂ ಭವತಿ ಸಪಾಟಂ
ಆಪತತ್ ಸಹಸಾ ಕಾಲೋಽಯಂ || ೬
ಶಸ್ತ್ರಾ ವಿವಿಧಾ ದಗ್ಧಾ ಬಹುಧಾ
ಶೌರ್ಯಶೀಲತಾ ಸದೇಹದಗ್ಧಾ
ಜ್ವಾಲಾಭಿರ್ನವಜ್ವಾಲಾ ಮಿಲಿತಾಃ
ಸಘನತಾ ಧರತಿ ಭಸ್ಮರೂಪಂ || ೭
ಪವನೋ ದಹನೋ ದಹನಃ ಪವನೋ
ನಾಸ್ತಿ ನಿವಾಸೋ ನಾಪಿ ಚಾಶ್ರಯೋ
ರಕ್ಷಾಭೂತೋ ರಕ್ಷಾಗಾರೋ
ತಾಂಡವಂ ವಡವಾಗ್ನೇರ್ಮೂರ್ತಂ || ೮
೪೧
BACK TO TOP
೪೨ ಸೇತು ರಚಯಧ್ವಂ ಸಾಗರೇ
’ಹನುಮತಾ ದಗ್ಧಾ ಲಂಕೇಯಂ | ಽ
ಕೃತ್ಸ್ನಾಂ ಲಂಕಾಂ ಪ್ರದೀಪ್ಯ ಪ್ರಶಾಂತಮನಸಾ ಹನುಮತಾ
ಸ್ವಪುಚ್ಛಂ ಸಾಗರಜಲೇನ ಶಾಮಿತಂ | ತತಃ ಸ ಗಗನಪಥಾ
ಶ್ರೀರಾಮಂ ಪ್ರತ್ಯಾಗಚ್ಛತ್, ಸೀತಯಾ ದತ್ತಂ ಭಾಸ್ವರಂ ಮಣಿಂ
ಶ್ರೀರಾಮಾಯ ಅಯಚ್ಛತ್ ಚ | ತಂ ಮಣಿಂ ಅಭಿಜ್ಞಾಯಪ್ರಕರ್ಷೇಣ
ಹೃಷ್ಟಃ ರಾಮಃ ಹನುಮಂತಂ ಗಾಢಂ ಆಲಿಲಿಂಗ |
ಸೀತಾಯಾಃ ಪ್ರವೃತ್ತಿಂ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಶ್ರೀರಾಮಃ ವಿಶಾಲೇನ ವಾನರ-
ಸೈನ್ಯೇನ ಸಹ ದಕ್ಷಿಣದಿಶಿ ಸಮುದ್ರತೀರಂ ಪ್ರಾಪ್ತಃ | ’ಸಮುದ್ರಃ
ತು ಕಥಂ ತರಣೀಯಃ ?ಽ ಇತಿ ಪ್ರಶ್ನಃ ಸಮುಪಸ್ಥಿತಃ | ದಿನತ್ರಯಂ
ಯಾವತ್ ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ಸಾಗರದೇವತಾ ಪ್ರಾರ್ಥಿತಾ | ಅಂತೇ ಯದಾ ತೇನ
ಸಾಗರಮುದ್ದಿಶ್ಯ ಶಸ್ತ್ರಂ ಉದ್ಯತಂ ತದಾ ರಾಮಬಾಣಭಯಾತ್
ಸಾಗರಃ ಸ್ವಯಂ ಸಾಕಾರಃ ರಾಮಸ್ಯ ಪುರತಃ ಆವಿರ್ಬಭೂವ, ತಂ
ಚ ಸವಿನಯಂ ಪ್ರಾಹ, ’ಭವತಃ ಸೇನಾಯಾಂ ನಲಃ ನಾಮ ಅಭಿಯಂತಾ
ವರ್ತತೇ | ಸಃ ವಿಶ್ವಕರ್ಮಣಃ ಪುತ್ರಃ. ತೇನ ಸೇತುಂ ಬಂಧಯ | ತಂ ಸೇತುಂ
ಅಹಂ ಸ್ವಶರೀರೇ ಸಾನಂದಂ ಧಾರಯಿಷ್ಯಾಮಿಽ ಇತಿ | ಸಾಗರಸ್ಯ
ಸೂಚನಾಮನುಸೃತ್ಯ ರಾಮಃ ನಲಂ ಆಜ್ಞಾಪಯತ್ | ನಲಸ್ಯ
ಆಧಿಪತ್ಯೇ ಸೇತುಬಂಧನೇ ಮಗ್ನಾಃ ವಾನರಾಃ ಗಾತುಂ ಆರಭಂತ -
ವಾನರಗಣಃ -
ಸೇತುಂ ರಚಯಧ್ವಂ ಸಾಗರೇ || ಧೃ ||
ವಿದಾರ್ಯ ಶೈಲಾನ್ ವಿಶಾಲಕಾಯಾನ್
ಆದಾಯ ಮಹಾಗಜಪ್ರಸ್ತರಾನ್
ಕ್ಷಿಪತ ಸಾಗರೇ ಜವೇನ ಚೈತಾನ್
ನಿಬಧ್ಯ ಸೇತುಂ ಕರ್ಷತ ಲಂಕಾಮೇತದ್ವೇಲಾಂತಿಕೇ || ೧
ಕ್ಷಿಪ್ಯತ ವೃಕ್ಷಾನ್, ಕ್ಷಿಪ್ಯತ ಶೈಲಾನ್
ವಹೇತ ಪೃಷ್ಠೇ ವಾರಿಧಿರೇತಾನ್
ಏತತ್ತೀರಂ ಕರ್ಷತ ವಸುಧಾಂ
ವಹೇತ ಸೇತುಂ ವಡವಾಗ್ನಿರಸೌ ಶೇಷಸಮೋ ಮಸ್ತಕೇ || ೨
ರಾಮೇ ಭಕ್ತಿಂ ದಧತೋ ಹೃದಯೇ
ಪೃಷ್ಠಂ ಜಲಧೇರಾವರ್ಜಯತೇ
ಸತ್ಕಾರ್ಯಕೃತೋ ಲೋಕಸ್ಯ ಕೃತೇ
ಶ್ರೀರಘುರಾಜೋ ವಾನರೈಸ್ತಥಾ ನಿಜಪೃಷ್ಠೇನೋಹ್ಯತೇ || ೩
ನಲ ಇವ ನೇತಾ ಯದಾ ಪ್ರಾಪ್ಯತೇ
ಕರಾಃ ಕೋಟಿಶೋ ಯದಾ ಯತಂತೇ
ಯಶೋ ನಿಶ್ಚಿತಂ ಕಾರ್ಯಾರಂಭೇ
ಅಹೋ ಲೀಲಯಾ ಪಾಷಾಣಾ ಅಪಿ ತರಂತಿ ಜಲಧಾವಿಮೇ || ೪
ಜಲೇ ಪ್ರಭುಪದೇ ಪ್ರವಿಷ್ಟಮಾತ್ರೇ
ನದೀ ನದೀ ತೀರ್ಥಂ ಹಿ ಜಾಯತೇ
ಸಿದ್ಧಿರಧೀರಾ ಪ್ರಾರಂಭಾರ್ಥೇ
ಲಾಟಾ ಭೂತ್ವಾ ಶಿಲಾ ಲಾಟಯಾ ಸಿಂಧುಜಲೇ ಸಜ್ಜತೇ || ೫
ಗರ್ಜ ಗರ್ಜ ಹೇ ಕಪಿಪುಂಗವಗಣ
ರಾಮ, ರಘುಪತೇ, ಪತಿತೋತ್ತಾರಣ
ಜಯ ಲಂಕಾರೇ, ಸೀತಾಜೀವನ
ಯುದ್ಧಸ್ಯಾದಾವಭಿಹನ್ಯಂತಾಂ ಸ್ಫೂರ್ತೇಃ ಪಟಹಾ ರಣೇ || ೬
ನಾಯಂ ಸೇತುಃ ಶ್ರಮಯಜ್ಞೋಽಯಂ
ಪ್ರಯೋಜನಂ ರಘುಪತೇರುದಾತ್ತಂ
ಮಹಿಮಾ ತಚ್ಛುಭನಾಮ್ನಶ್ಚಾಯಂ
ಅವರುಧ್ಯ ಗತಿಂ ಕರ್ಮ ಸಾಂಘಿಕಂ ದಿಗ್ಭಿರಿದಂ ದೃಶ್ಯತೇ || ೭
ಭುಭುಃಕೃತ್ಯ ಕಾರ್ಯತಾಂ ಘೋಷಣಾ
ವಿಜಯೀ ರಾಮೋ, ವಿಜಿತಾ ಲಂಕಾ
ಸೀತಾ ಮುಕ್ತಾ, ಕಿಮತ್ರ ಶಂಕಾ
ಸೇತುರೂಪಕಃ ಪ್ರಕಾಶಪುಂಜಃ ಪ್ರವಿಶತಿ ತಿಮಿರೇ ಘನೇ || ೮
೪೨
BACK TO TOP
೪೩ ರಘುಪತೇ, ವದಸಿ ನ ಕಿಮಪಿ ಕಥಂ ?
’ಸೇತುಂ ರಚಯಧ್ವಂ ಸಾಗರೇಽ
ಇತಿ ಉಚ್ಚೈಃ ಗಾಯಂತಃ ಗರ್ಜಂತಃ ವಾನರವೀರಾಃ ಸಾಗರೇ
ತ್ರಯೋವಿಂಶತಿ ಯೋಜನಪರ್ಯಂತಂ ಸೇತುಂ ಅಬಧ್ನನ್ | ಸೇತುನಾ ಅನೇನ
ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ಅಪಾರಂ ಸೈನ್ಯಂಲಂಕಾಯಾಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟಂ | ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ
ಸೇನಾಯಾಃ ಬಲಾಬಲಂ ವಿಜ್ಞಾತುಂ ರಾವಣೇನ ಸ್ವದೂತಾಃ ವಿಸೃಷ್ಟಾಃ |
ತೈಃ ದೂತೈಃ ರಾವಣಾಯ ತದ್ವಿಷಯೇ ಯಥಾರ್ಥಂ ವೃತ್ತಂ ಪ್ರದತ್ತಂ |
ರಾವಣಃ ಸ್ವಯಮಪಿ ಶ್ವೇತಪ್ರಾಸಾದಸ್ಯ ಸೌಧಾತ್ ಸೈನ್ಯಸ್ಯ ನಿರೀಕ್ಷಣಂ
ಅಕರೋತ್ | ರಾಮಸೇನಾಯಾಃ ಪ್ರಮುಖವೀರಾಣಾಂ ವಿಶೇಷಾನ್ ಅಪಿ ಸಃ
ಜ್ಞಾತವಾನ್ | ಸಃ ಸ್ವಸಚಿವಾನ್ ಯುದ್ಧಾಯ ಸಜ್ಜೀಭವಿತುಂ ಆದಿದೇಶ |
ತಸ್ಯ ಅನುಜಃ ಬಿಭೀಷಣಃ ತು ಪೂರ್ವಮೇವ ರಾಮಸ್ಯ ಪಕ್ಷಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟಃ
ಆಸೀತ್ |
ಅತ್ರಾಂತರೇ ಮಾಯಾವಿನಾ ರಾವಣೇನ ಸೀತಾಂ ವಶಮಾನೇತುಂ ಕಪಟಪ್ರಯೋಗಃ
ಕೃತಃ | ಸಃ ವಿದ್ಯುಜ್ಜಿಹ್ವೇನ ನಾಮ್ನಾ ರಾಕ್ಷಸೇನ ಕೃತ್ರಿಮಂ ರಾಮಮಸ್ತಕಂ
ಕಾರಿತವಾನ್ | ತನ್ಮಸ್ತಕಂ ಸೀತಾಯಾಃ ಪುರತಃ ನಿಕ್ಷಿಪ್ಯ, ವಿಕಟಂ ವಿಹಸ್ಯ ಸಃ
ತಾಮುವಾಚ, ’ಹೇ ಸೀತೇ, ಯದರ್ಥಂ ತ್ವಂ ಮಮ ಪ್ರಣಯಂ ವಿಜಹಾಸಿ, ತಸ್ಯೈವ
ತವ ಪ್ರಿಯರಾಮಸ್ಯ ಇದಂ ಮಸ್ತಕಂ | ರಾಮಸ್ಯ ಸುಪ್ತಾವಸ್ಥಾಯಾಂ ಮಮ
ಸೇನಾಪತಿಃ ಪ್ರಹಸ್ತಃ ತದ್ ಅಚ್ಛಿನತ್ | ಸರ್ವಾಽಪಿ ವಾನರಸೇನಾ ಅಧುನಾ
ಭಯಗ್ರಸ್ತಾ ವರ್ತತೇ | ಪಶ್ಯೇದಂ ತಸ್ಯ ಧನುಃ ಶಿರಃ ಚಽ ಇತಿ |
ರಾಮಸ್ಯ ಶಿರಸಾ ಸದೃಶಂ ತತ್ ಶಿರಃ ವಿಲೋಕ್ಯ ಸೀತಾ ಶೋಕಸ್ಯ ಪರಾಂ
ಕಾಷ್ಠಾಂ ಅವಾಪ | ಕರುಣಕರುಣಂ ವಿಲಪಂತೀ ಸಾ ಅಬ್ರವೀತ್ -
ಸೀತಾ -
ಕಿಮಾಕರ್ಣಯೇ ?ಕಿಮಾಲೋಕಯೇ ?ದುರವಸ್ಥಾ ಕೇಯಂ ?
ರಘುಪತೇ, ವದಸಿ ನ ಕಿಮಪಿ ಕಥಂ ?
ಜಾಯಾಪೂರ್ವಂ ಕಥಮಾಪತಿತಂ ಪತ್ಯುರ್ಮರಣಮಿದಂ ?
ದೈವಮೇವ ಮೇ ಚ್ಯುತಮಿವ ಖಡ್ಗಂ ಶಿರಸಿ ಕುತಃ ಪತಿತಂ ?
ಪುಣ್ಯವಿಹೀನಾ ಮಾತಾ ದೇವೀ ಕೌಸಲ್ಯಾಽಪಿ ಕಥಂ ?೧
ಜ್ಯೋತಿರ್ವಿದುಷಾಂ ಸಕಲಂ ಗಣಿತಂ ಮಿಥ್ಯಾ ಭವತಿ ಕಥಂ
ದುರ್ಭಾಗಿನ್ಯಾಃ ಸರ್ವಸ್ವಂ ಮೇ ಸಹಸಾ ಕಿಂ ಲುಪ್ತಂ ?
ಮೂಢತಯಾ ಮೇ ಧೂಲಿನಿಪತಿತಃ ಪುರುಷೋತ್ತಮ ಏವಂ !೨
ಕಮಲಲೋಚನೇ ಶ್ರವಣೇ ಚ ತಥಾ ಧ್ರುವಮಭಿಜಾನೇಽಹಂ
ರುದನೇನಾಪಿ ಚ ದೀನಾಯಾಸ್ತೇ ನಿದ್ರಾಂತೋ ನ ಕಥಂ ?
ಗತಿಹೀನಾ ಕಿಂ ಜಾತಾ ಸೃಷ್ಟಿರ್ದಿಶೋ ಗತಾಃ ಶೂನ್ಯಂ ?೩
ಹೇಮಚಾಪಮಭಿಜಾನೇ ಕ್ವಾಸೌ ಮಹಾಬಾಹುರಾಸ್ತೇ ?
ಅಪಿ ತಾಂ ಮೂರ್ತಿಂ ಶ್ಯಾಮಲವರ್ಣಾಂ ಕುತ್ರ ಕದಾ ಪ್ರೇಕ್ಷೇ ?
ಶುಷ್ಕೇ ಜಾತೇ ರುದನಾನ್ನಯನೇ ಪ್ರದೀಪ್ತಮಂಗಾಂಗಂ || ೪
ಕಥಂ ವಿಸ್ಮೃತಂ ಸಖೇ ಪರಿಣಯೇ ದತ್ತಂ ನಿಜವಚನಂ
ಜಾಯಾಯಾಸ್ತೇ ಸಂಮತಿಂ ವಿನಾ ಪ್ರತಿಷ್ಠಸೇ ಸ್ವರ್ಗಂ !
ಅಪಿ ಶ್ರೂಯತೇ ಭಾರ್ಯಾಯಾಸ್ತೇ ವ್ಯಥಾರ್ತಮಾಹ್ವಾನಂ || ೫
ರಘುಕುಲಶೇಖರ ತ್ವಯಾ ಸಮೇತಾಃ ಪಿತರಸ್ತೇ ಸ್ವರ್ಗೇ
ಅರ್ಧಾಂಗೀ ತೇ ತ್ವಿಹಾವಶಿಷ್ಟಾ ಪರಹಸ್ತೇ ಮಾರ್ಗೇ
ಶೋಭತೇಽಥ ವಾ ರೀತಿರೀದೃಶೀ ರಘುಕುಲಜಸ್ಯ ಕಥಂ ?೬
ಕುತೋ ಮದರ್ಥೇ ಸಿಂಧುಮಪಾರಂ ತೀರ್ತ್ವಾಽಽಯಾತಸ್ತ್ವಂ ?
ಕಿಂ ನನು ಜಾತಾ ಕುಲಧ್ವಂಸಿನೀ ಜಠರಾನ್ಮಾತುರಹಂ ?
ಜನಕಕೃತಾನಾಂ ಶತಯಜ್ಞಾನಾಮೇತತ್ ಕಿಂ ನು ಫಲಂ ?೭
ಹೇ ಲಂಕಾಧಿಪ, ಆಯುಧೇನ ಮೇ ಯೇನಾಹನ್ ನಾಥಂ
ಕುರು ಪ್ರಹಾರಂ ಶಿರಸಿ ಮದೀಯೇ ತೇನ ತ್ವಂ ತೂರ್ಣಂ
ಅಂತೇ ತಾವತ್ ಸೀತಾ ರಾಘವಮನುಗಚ್ಛತು ಕ್ಷಿಪ್ರಂ || ೮
೪೩
BACK TO TOP
೪೪ ಸುಗ್ರೀವ, ಸಖೇ, ಸಾಹಸಮೇವಂ
’ರಘುಪತೇ, ವದಸಿ ನ ಕಿಮಪಿ ಕಥಂ ?ಽ
ಇತಿ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ನಿರ್ಜೀವೇಣ ಶಿರಸಾ ಸಂವದಂತೀ ಜಾನಕೀ ತತ್ರೈವ ಮೋಹಂ ಗತಾ |
ಪಶ್ಚಾತ್ ಸರಮಾ ನಾಮ ರಾಕ್ಷಸೀ ತಸ್ಯೈ ಸತ್ಯಂ ಅಕಥಯತ್, ’ರಾಮಃ
ನ ಕೇವಲಂ ಜೀವಿತಃ, ಪ್ರತ್ಯುತ ತಸ್ಯ ಸೈನ್ಯೇನ ಸರ್ವಾಽಪಿ ಲಂಕಾ ಪರಿವೇಷ್ಟಿತಾಽ ಇತಿ |
ತದಾ ಲೋಚನಯೋಃ ಪ್ರಾಣಾನ್ ಸಮಾನೀಯ ಸಾ ಶ್ರೀರಾಮಂ ಪ್ರತೀಕ್ಷಮಾಣಾ ಸ್ಥಿತಾ |
ಏಕದಾ ಲಕ್ಷ್ಮಣಸುಗ್ರೀವಾದಿಪ್ರವೀರೈಃ ಸಹ ರಾಮಃ ಸುವೇಲಪರ್ವತಾಗ್ರೇ ಸ್ಥಿತ್ವಾ
ಲಂಕಾಂ ನಿರೀಕ್ಷತೇ ಸ್ಮ, ಬಿಭೀಷಣಃ ಅಪಿ ತಸ್ಮೈ ಲಂಕಾಯಾಃ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಾನಿ
ನಿವೇದಯತಿ ಸ್ಮ | ತದನು ಸುಗ್ರೀವಃ ತಥೈವ ಪ್ರತಿನಿರೀಕ್ಷಣಂ ಕುರ್ವಂತಂ ರಾವಣಂ
ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಆವೇಗೇನ ಉಡ್ಡೀಯ ರಾವಣಂ ಅಭ್ಯಧಾವತ್ | ತಯೋಃ ತುಮುಲಂ ದ್ವಂದ್ವಯುದ್ಧಂ
ಜಾತಂ | ಯದಾ ರಾವಣಃ ಮಾಯಾಬಲಂ ಪ್ರದರ್ಶಯಿತುಂ ಪ್ರಾರಭತ, ತದಾ ಸುಗ್ರೀವಃ ತಸ್ಯ
ಹಸ್ತಾತ್ ಆತ್ಮಾನಂ ವಿಮೋಚ್ಯ ರಾಮಂ ಪ್ರತಿ ಆಗಚ್ಛತ್ | ತಸ್ಯ ಶರೀರೇ ಸ್ಥಾನೇ ಸ್ಥಾನೇ
ವ್ರಣಾಃ ಸಂಜಾತಾಃ | ಶ್ರೀರಾಮಃ ಪ್ರಥಮಂ ತಸ್ಮೈ ಗಾಢಮಾಲಿಂಗನಂ ದತ್ವಾ
ಪಶ್ಚಾತ್ ತಂ ಸೌಮ್ಯಸ್ವರೇಣ ಪ್ರಾಹ . |
ಶ್ರೀರಾಮಃ -
ಸುಗ್ರೀವ, ಸಖೇ, ಸಾಹಸಮೇವಂ
ಭೂಪತೇಸ್ತು ತೇ ನೈವ ಸಮುಚಿತಂ ||
ನಿತಾಂತಕಂಠಿನಾ ಮಿತ್ರ, ಘಟೀಯಂ
ಅತಿಮಾಯಾವೀ ಪೌಲಸ್ತ್ಯೋಽಯಂ
ಸಹಸಾಽಭಿಮುಖಂ ತಸ್ಯ ಗತಸ್ತ್ವಂ
ಕಿಮಭವದೇತನ್ನೈವಾವಗತಂ || ೧
ಅಪೃಷ್ಟ್ವೈವ ಮಾಂ ಬಿಭೀಷಣಂ ವಾ
ಅನುಕ್ತ್ವಾ ನಲಂ ಮಮಾನುಜಂ ವಾ
ಕಸ್ಮಾಯಪಿ ಕಲ್ಪನಾಮದತ್ವಾ
ಸಿದ್ಧಃ ಸಹಸೋತ್ಪತನಾಯ ತ್ವಂ || ೨
ಶಕ್ತಿರಪಾರಾ ತವ ಮೇಽವಗತಾ
ಭಕ್ತಿರಸೀಮಾ ಮಯಿ ತೇ ಚ ಯಥಾ
ತದಪಿ ನ ಯುಕ್ತಮಧುನಾ ಸರ್ವಥಾ
ಯಚ್ಚಾಕಲ್ಪಿತಮೇತದ್ ಘಟಿತಂ || ೩
ದ್ವಂದ್ವೇನೇಚ್ಛಸಿ ರಾವಣಹನನಂ
ವೃಥಾ ತದೇದಂ ಬಲಸಂಘಟನಂ
ಯೂಥಪೈಸ್ತಥಾ ಕಪಿಗಣೇನ ಕಿಂ
ಋಕ್ಷಾವಚಯೋ ನನು ವ್ಯರ್ಥೋಽಯಂ !೪
ಶತ್ರು ಮದನ, ತೇ ಕಿಂ ಕಥನೀಯಂ ?
ನೃಪಾ ಜಾನತೇ ರಣೇ ನ ರಾಗಂ
ಸುನೀತಿರಾದೌ, ತತಃ ಪೌರುಷಂ
ಅವಿಚಾರೇಣಾಽಪತಶೋ ನಿಯತಂ !೫
ರಾವಣೇನ ಸಹ ಯದಿ ತೇ ದ್ವಂದ್ವೇ
ಏಕಪಲೇಽಪಿ ಕ್ಷೀಣೇ ಜಾತೇ
ಸುಹೃದ್ವಿಯೋಗಾಪದಾ ರಾಘವೇ
ಸೈನ್ಯಮಪಿ ಸ್ಯಾತ್ ತವ ಪರಿಖಿನ್ನಂ || ೬
ಕೋ ಲಾಭಃ ಸ್ಯಾದ್ ದ್ವಂದ್ವಾದಸ್ಮಾತ್ ?
ದೃಪ್ತೋಽರಿಃ ಸ್ಯಾದೀಷದ್ವಿಜಯಾತ್
ಯುಯುತ್ಸವೋ ದೈತ್ಯಾ ಉನ್ಮಾದಾತ್
ವಿನಿವೃತ್ತಾಃ ಸ್ಯುಃ ಕಪಯೋ ನೂನಂ || ೭
ಸ್ಯಾಚ್ಚ ರಾವಣಸ್ತದಾ ವಿಜೇತಾ
ಸೀತಾಯಾಃ ಸ್ಯಾತ್ ಕುತೋ ಮುಕ್ತತಾ ?
ವೃಥೈವ ಶಪಥೋ ವೃಥಾ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ
ಕೇನ ಹತಂ ಸ್ಯಾದ್ ರಾಕ್ಷಸಸೈನ್ಯಂ ?೮
ಗಚ್ಛ ಸತ್ವರಂ, ಸಮಾನಯ ಬಲಂ
ರಣಜ್ಞ ವಿರಚಯ ಸುಯೋಗ್ಯವ್ಯೂಹಂ
ನಾಶಯಾಮ ರಾವಣಂ ಸಸೈನ್ಯಂ
ಮಾಽಪವ್ಯಯತಾಂ ನಿಜಸಾಮರ್ಥ್ಯಂ || ೯
೪೪
BACK TO TOP
೪೫ ಗಚ್ಛಾಂಗದ ರಾವಣಾಯ ಕಥಯ ಸತ್ವರಂ
’ಸುಗ್ರೀವ, ಸಖೇ, ಸಾಹಸಮೇವಂ, ಭೂಪತೇಸ್ತು ತೇ ನೈವ ಸಮುಚಿತಂಽ
ಇತಿ ಶಬ್ದೈಃ ರಣನೀತಿನಿಪುಣಃ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಸುಗ್ರೀವಂ ಉಪಾದಿಶತ್ |
ಉಚಿತಸಮಯಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ರಾಮಃ ಸ್ವಸೈನ್ಯಾಯ ಆಕ್ರಮಣಸ್ಯ ಆಜ್ಞಾಂ
ದದೌ | ಕಲ್ಲೋಲಮಾಲಾಭಿಃ ಅತಿಕ್ರಾಮನ್ ಸಾಗರಃ ಇವ ಸಾ ಸೇನಾ ಉಚ್ಚೈಃ
ಗರ್ಜಂತೀ ಲಂಕಾಂ ಪ್ರತಿ ಅಭಿದುದ್ರಾವ | ತದಾ ಸಮುತ್ಥಿತೇನ ಮಹಾನಾದೇನ
ದುರ್ಗ- ಪ್ರಾಸಾದ- ಮಂದಿರ- ವನೈಃ ಸಹಿತಾ ಸಮಸ್ತಾ ಲಂಕಾನಗರೀ ಆಕುಲಾ
ಇವ ಜಾತಾ | ತದಾನೀಂ ಪ್ರವೃತ್ತೇ ಶಸ್ತ್ರಸಂಪಾತೇ ರಾಜಧರ್ಮಂ ಅನುಸ್ಮರನ್
ರಾಮಃ ಅಂಗದಮಾಹ -
ಶ್ರೀರಾಮಃ -
ಗಚ್ಛಾಂಗದ ರಾವಣಾಯ ಕಥಯ ಸತ್ವರಂ
ಭೂಯಸ್ತ್ವಂ ಕುರು ವಿಮರ್ಶಮೇಕದಾಂತಿಮಂ ||
ತೀರ್ತ್ವೋದಧಿಮಭಿಯಾತಸ್ತೇಽನ್ತಕಃ ಪುರಂ
ರಣಯೋಗೇ ಕಪಿಯೂಥಂ ಸರ್ವಥಾ ರತಂ
ಶರಣಮೇಹಿ ರಾಘವಸ್ಯ ಸಂತ್ಯಜನ್ ಮದಂ || ೧
ಚತುರಾನನಲಬ್ಧವರಾದ್ ವಿಸ್ಮರನ್ ಬಲಂ
ಹೇ ಪಾಪಿನ್, ಪೀಡಯಸೇ ಸಕಲಭೂತಲಂ
ಸುರಸರ್ಪಾಂಶ್ಚಾಪ್ಸರಸೋ ಬಾಧಸೇಽನಿಶಂ || ೨
ಅಪನೇತುಂ ತವ ದರ್ಪಂ ತಿಷ್ಠತಿ ಸ್ವಯಂ
ರಾಮೋಽಯಂ ಶೌರ್ಯರವಿಸ್ತತ್ಪ್ರಭಾ ಬಲಂ
ಧಕ್ಷ್ಯತಿ ತವ ವಂಶಮಖಿಲರಾಜ್ಯಸಂಪದಂ || ೩
ಶೃಣು ಶಂಖಂ, ಶೃಣು ಧರಣೀಕಂಪನಿಃಸ್ವನಂ
ತವ ಹೇತೋರ್ನಶ್ಯತಿ ಬತ ರಕ್ಷಸಾಂ ಕುಲಂ
ಮುಂಚ ತರ್ಷಮಧುನಾಽಪಿ ಹಿ ತವ ಘೃಣಾಸ್ಪದಂ || ೪
ಅಂತೇಽಪಿ ತು ಮುಂಚ ಮೂಢಮಾಗ್ರಹಂ ಸ್ವಕಂ
ಪ್ರತ್ಯರ್ಪಯ ರಾಘವಾಯ ಜನಕದುಹಿತರಂ
ಶರಣಮೇಹಿ ತಸ್ಯ ವರ್ಜಯಸ್ವ ಚಾಪದಂ || ೫
ಸಮರಭುವಿ ಸ್ಮರ ಸಮಯಂ ತಿಷ್ಠ ಸುಸ್ಥಿರಂ
ನೇಷ್ಯಂತೇ ರಾಮಶರಾಸ್ತ್ವಾಮಿತೋ ದಿವಂ
ತೇಽವಶಿಷ್ಟಮೇಕಮಿದಂ ಮೋಕ್ಷಸಾಧನಂ || ೬
ಸಮರೇ ವಾ ದರ್ಶಯ ತೇ ಶಕ್ತಿಮಾಸುರೀಂ
ಯದ್ಬಲೇನ ಹೃತವಾನಸಿ ರಾಮಸಹಚರೀಂ
ಯೋಜಯ ಕುಲಿಶೇನ ಗದಾಂ ಮೇರುಣಾ ಶರಂ || ೭
ನಾಮಾಪಿ ನ ಶಿಷ್ಟಂ ಸ್ಯಾತ್ ತವ ಮಹೀತಲೇ
ಸಂಪ್ರಾಪ್ತಾ ರಾಮಕೃಪಾ ಬಂಧುನಾ ತು ತೇ
ಲಂಕೇಶೋ ಭವಿತಾಽಯಂ ನಾಽಪರೋ ಧ್ರುವಂ || ೮
೪೫
BACK TO TOP
೪೬ ಸಂಗರಂ ರಾಮರಾವಣೀಯಂ
’ಗಚ್ಛಾಂಗದ, ರಾವಣಾಯ ಕಥಯ ಸತ್ವರಂ,
ಭೂಯಸ್ತ್ವಂ ಕುರು ವಿಮರ್ಶಮೇಕದಾಂತಿಮಂಽ
ಇತಿ ಸಂದೇಶಃ ಶಬ್ದಶಃ ಅಂಗದೇನ ರಾವಣಾಯ ಕಥಿತಃ | ತಥಾಪಿ ತಂ
ಕಠೋರಂ ಸಂದೇಶಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ರಾವಣಸ್ಯ ಕ್ರೋಧಃ ಅತೀವ ಸಂವೃದ್ಧಃ | ಸಃ
ಸ್ವಸಚಿವಾನ್ ಆಜ್ಞಾಪಯತ್, ’ೇನಂ ದುಷ್ಟಂ ಮರ್ಕಟಂ ಆಮರಣಂ
ತಾಡಯತಽ ಇತಿ | ತದಾ ಶತಶಃ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಅಂಗದಂ ತಾಡಯಿತುಂ
ಪ್ರಾರಭಂತ | ತಥಾಪಿ ಮಹಾಬಲಾಢ್ಯಃ ಸ ಅಂಗದಃ ತಾನ್ ಸರ್ವಾನ್
ಸಂಗೃಹ್ಯ ರಾವಣಸ್ಯ ಪ್ರಾಸಾದಸ್ಯ ಶಿಖರಂ ಉದಪತತ್ | ತದಾ ತೇ
ಸರ್ವೇಽಪಿ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ಭೂಮೌ ಅವಸನ್ನಾಃ |
ಅಂಗದಸ್ಯ ಅಂಗಭಾರೇಣ ಸಃ ಪ್ರಾಸಾದಃ ಅಪಿ ವಜ್ರಪಾತೇನ ಹಿಮಾಚಲಃ
ಇವ ಉಪಹತಃ | ತಸ್ಯ ಶಿಖರಂ ವಿದೀರ್ಣಂ ಅಭವತ್ | ತದಾ ಕ್ರೋಧಾವಿಷ್ಟಃ ರಾವಣಃ
ಸ್ವಸೈನ್ಯಂ ರಾಮಸೈನ್ಯೇ ಅಭಿಪತಿತುಂ ಆದಿದೇಶ | ತದಾನೀಂತನಂ ಸಂಮರ್ದಂ
ಲವಕುಶೌ ವರ್ಣಯತಃ -
ಕುಶಲವೌ -
ಭಿನತ್ತಿ ಗಗನಂ ತುಮುಲಂ ರಣಿತಂ ಶಂಖದುಂದುಭೇಯಂ
ಸಮಾರಬ್ಧಮನುಪಮಂ ಸಂಗರಂ ರಾಮರಾವಣೀಯಂ ||
ಸಶಂಖರಾಕ್ಷಸಸೇನಾ ದೃಷ್ಟಾ
ನೀಲಘನೇಷ್ವಿವ ಬಲಾಕಮಾಲಾ
ಶತಾನನೈರಿವ ಗರ್ಜತಿ ಚಪಲಾ
ಶರಧಾರಾವರ್ಷಾವೋ ಜಾತೋ ರಣಾಂಗಣೇ ನೂನಂ || ೧
ಸಂಹೇಷಂತೇ ವಲ್ಗಂತೇಽಶ್ವಾಃ
ತೈಃ ಸಹ ಚೈತೇ ನದಂತಿ ನಾಗಾಃ
ರವಮಯೇವ ಸಾ ನನು ಭೀಷಣತಾ
ತದ್ರವಮಿಲಿತಂ ಪ್ಲವಗರಕ್ಷಸಾಂ ಚರಣಪಾತರಣಿತಂ || ೨
ದಂತೈರಧರಾನ್ ಪೀಡಯಮಾನಾಃ
ಹರೀನ್ ರಾಕ್ಷಸಾಸ್ತಾಡಯಮಾನಾಃ
ನಭಸಿ ವಾನರಾ ಉಡ್ಡಯಮಾನಾಃ
ಅಗನಗಶಸ್ತ್ರಪ್ರಹಾರೈಶ್ಚ ತೇ ತಾಡಯಂತಿ ಶತ್ರುಂ || ೩
ಜಯತು ರಾಘವೋ, ಜಯತ್ವಂಗದೋ
ಗರ್ಜನ್ ಪ್ರಹರತ್ಯಸೌ ಕಪಿಗಣೋ
ದೀಯತೇ ಚ ಸಹ್ಯತೇ ಪ್ರಹಾರೋ
ಸಾಗರಯೋರಿವ ದ್ವಂದ್ವಮಪೂರ್ವಂ ಸಂಪ್ರತಿ ಸಂರಬ್ಧಂ || ೪
ಆಘಾತೇನ ಹಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಾಣಾಂ
ಜಗತೋ ಮುಕ್ತಿರ್ಹರ್ಯಸುರಾಣಾಂ
ರುಧಿರೇ ಶಯನಂ ರಣವೀರಾಣಾಂ
ಮುದಾ ರಾಕ್ಷಸಾ ರಣೇ ಕುರ್ವತೇ ರಾವಣಜಯಘೋಷಂ || ೫
ತುರಗಃ ಪತಿತೋ, ಗಜೋಽವಸನ್ನೋ
ನಭಸೋ ಜಿಹ್ಮಃ ಶರವರ್ಷಾವೋ
ಭಿಂದ್ಧಿ, ಛಿಂದ್ಧಿ, ವಾ ಜಹೀತಿ ಶಬ್ದೋ
ರಣೇ ಶ್ರೂಯತೇ ಸರ್ವಭಾಷಿತಂ ಸಂಹಾರಾರ್ಥಪರಂ || ೬
ರಣೇ ಹತಾನಾಂ ಪ್ರಫುಲ್ಲಿತಾನಿ
ಮಾಂಸಕರ್ದಮಾವೃತವದನಾನಿ
ತಾನ್ಯಪಿ ಸಮರೇ ಪದಾಹತಾನಿ
ವಹಂತಿ ತರಸಾ ರಣೇ ಪ್ರವಾಹಾಃ ಶೋಣಿತಸ್ಯ ಸ್ವೈರಂ || ೭
ಶವೋಪರಿ ಶವಂ ನಿಪತತ್ಯಪರಂ
ಕಸ್ಯ ಪ್ರಾಣಿನೋ ನಾಭಿಜ್ಞಾತಂ
ಶೌರ್ಯಂ ಮರಣಾದ್ ಭೀಮೋಗ್ರತರಂ
ಅವಯವಖಂಡಾ ದಿಶಿ ದಿಶಿ ಕೀರ್ಣಾ ಯೋಜನಪರ್ಯಂತಂ || ೮
ಚಕ್ರಂ, ಚರಣಂ, ಕರೋ ಲಾಂಗುಲಂ
ಶುಂಡಾ, ಗ್ರೀವಾ, ಶಿರೋ ವಾ ಪದಂ
ಯದ್ಯತ್ ಪತಿತಂ ಖಂಡಖಂಡಿತಂ
ಪ್ರಲಯಾವಸರೇ ಚೇವ ಕಂಪಿತಂ ಧರಣೀಗಗನಾಂಗಂ || ೯
ಕಸ್ಯ ದ್ವಂದ್ವಂ ಕೇನ ಜಾಯತೇ
ಕಾಲಮುಖಾದ್ ವಾ ಕೋಽವಶಿಷ್ಯತೇ
ಕಸ್ಯ ಕಬಂಧಂ ಕುತ್ರ ವಲ್ಗತೇ
ರಣಸಂಮರ್ದೇ ಜಾನೀತೇ ನ ಚ ಕೋಽಪಿ ಕಮಪ್ಯನ್ಯಂ || ೧೦
೪೬
BACK TO TOP
೪೭ ಅದ್ಯ ವಿಪದಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಸರ್ವದಾ ಸ್ಥಿತಾ
’ಸಮಾರಬ್ಧಮನುಪಮಂ ಸಂಗರಂ ರಾಮರಾವಣೀಯಂಽ
ಇತಿ ಲವಕುಶಾಭ್ಯಾಂ ವರ್ಣಿತೇ ರಣಸಂಗ್ರಾಮೇ ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ರಾವಣಸ್ಯ
ಸಾರಥಿಃ ಹತಃ, ರಥಃ ಭಂಜಿತಃ, ಮುಕುಟಃ ಸಚ್ಛತ್ರಂ ಉತ್ಕ್ಷೇಪಿತಃ,
ಶರವರ್ಷಾವೇಣ ಚ ರಾವಣಃ ನಿತರಾಂ ಸಂತ್ರಾಸಿತಃ | ಹತವೀರ್ಯಂ, ಹತಬುದ್ಧಂ
ರಾವಣಂ ವೀಕ್ಷ್ಯ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಉದಾರಮನಸಾ ತಂ ಅವದತ್, ’ಭೋಃ ಪೌಲಸ್ತ್ಯ,
ಅತೀವ ಕ್ಲಾಂತಃ ಅಸಿ | ಶ್ವಃ ಪುನರಾಗಚ್ಛ | ಽ ಇತಿ | ಏವಂ ನ್ಯಕ್ಕೃತಃ ರಾವಣಃ
ಸ್ವಮಂದಿರಂ ಪ್ರತ್ಯಾಗತ್ಯ ಆತ್ಮನಃ ಬಂಧುಂ ಕುಂಭಕರ್ಣಂ ಪ್ರಬೋಧಯಿತುಂ
ಸೇವಕಾನ್ ಆಜ್ಞಾಪಯಾಮಾಸ | ಕುಂಭಕರ್ಣಃ ಅಷ್ಟ ಮಾಸಾನ್ ಸ್ವಪಿತಿ ಸ್ಮ |
ತಂ ಪ್ರಬೋಧಯಿತುಂ ರಾಕ್ಷಸಾಃ ತಸ್ಯ ಕರ್ಣಯೋಃ ದುಂದುಭಿ- ಪಣವ- ಆನಕಾದಿ-
ವಾದ್ಯಾನಾಂ ಕಲ್ಲೋಲಂ ಕೃತವಂತಃ | ತಸ್ಯ ಮಹತಿ ಶರೀರೇ ಮಾತಂಗಾಃ
ಚಾಲಿತಾಃ | ತದಾ ಪ್ರಬುದ್ಧಂ ಕುಂಭಕರ್ಣಂ ರಾವಣಃ ಸ್ವಾಂ ದುರ್ದಶಾಂ
ನ್ಯವೇದಯತ್, ತಸ್ಯ ಸಾಹಾಯ್ಯಂ ಚ ಪ್ರಾರ್ಥಯತ |
ತದಾ ಪ್ರಹಸನ್ನಿವ ಕುಂಭಕರ್ಣಃ ತಮುವಾಚ -
ಕುಂಭಕರ್ಣಃ -
ಕಾಲೇಽಹಂ, ಹೇ ಬಂಧೋ, ಬೋಧಿತಸ್ತ್ವಯಾ
ಅದ್ಯ ವಿಪದಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಸರ್ವಥಾ ಸ್ಥಿತಾ ||
ನಿಜಘಾತಃ ಪಾಪಕೃತೇ
ನಿರಯ ಏವ ದುರ್ಮತಯೇ
ಅನಿವಾರ್ಯಾ ನೀತಿರಿಯಂ ನಿಯತಿನಿಶ್ಚಿತಾ || ೧
ಚಿತ್ತಂ ತೇ ಗರ್ವಮಯಂ
ಆಯುಸ್ತೇ ವಿಷಲಿಪ್ತಂ
ಹಿತಬೋಧೋ ಬಾಂಧವ ತೇ ಚಾಪ್ರಿಯಃ ಸದಾ || ೨
ಯಚ್ಚ ಬಿಭೀಷಣಕಥನಂ
ಅಪ್ರಿಯಮಪಿ ಹಿತವಚನಂ
ತದವಮತ್ಯ ಬಂಧುಸ್ತೇ ಹಾಪಿತಸ್ತ್ವಯಾ || ೩
ಮಂದೋದರ್ಯಾ ವಚನಂ
ಹಿತಮಪಿ ತೇ ಭಾತ್ಯಹಿತಂ
ತದ್ಭಾವಶ್ಚರಣತಲೇ ಮರ್ದಿತಸ್ತ್ವಯಾ || ೪
ಸ್ಥಲಕಾಲಂ ಪರಿನಿರೀಕ್ಷ್ಯ
ನ್ಯಾಯಾನಯಮಾಸಮೀಕ್ಷ್ಯ
ಆರಬ್ಧಂ ನ ಚ ಕದಾಪಿ ಕರ್ಮ ರೇ ತ್ವಯಾ || ೫
ಮನಸಿ ಗತಂ ನಿರ್ಣೀತಂ
ನ ವಿಮರ್ಶೋ ನ ಹಿ ಮನನಂ
ನ ಚ ಪರೀಕ್ಷಿತಾ ನಿಪುಣಂ ಮಂತ್ರಿಣಸ್ತ್ವಯಾ || ೬
ಯತ್ತು ಪ್ರಿಯಂ ತದನುಮತಂ
ಯನ್ನ ಪ್ರಿಯಂ ನಿರ್ಧೂತಂ
ಆತ್ಮನಾಶ ಏವ ತೇನ ಸಾಧಿತಸ್ತ್ವಯಾ || ೭
ಬೋಧಾಯ ನ ಸಮಯೋಽಯಂ
ಬಂಧೋ, ತ್ಯಜ ಸರ್ವಭಯಂ
ಆತ್ಮನೋ ನ ಕರ್ತವ್ಯಂ ವಿಸ್ಮೃತಂ ಮಯಾ || ೮
ಸೌಭ್ರಾತ್ರಂ ಭಾಷಯತೇ,
ತಸ್ಯ ಫಲಂ ಪಶ್ಯ ರಣೇ
ರಿಪುರುಧಿರೇಣಾದ್ಯ ಧರಾ ಕ್ಲೇದ್ಯತೇ ಮಯಾ || ೯
ದೇವೇಂದ್ರಂ ಹನ್ಮಿ ಸುಖಂ
ಕೋ ಜಂತೂ ರಾಮೋಽಯಂ
ಅರ್ಣವಾನಲೌ ಗರಿತುಂ ಶಕ್ಯತೇ ಮಯಾ || ೧೦
ಮದ್ವಚನಂ ಗಣಯ ಜಯಂ
ಆರಭಸ್ವ ಮಧುಪಾನಂ
ಶಿರಸಿ ಸರ್ವಭಾರಸ್ತೇ ಧಾರಿತೋ ಮಯಾ || ೧೧
೪೭
BACK TO TOP
೪೮ ನಿಷ್ಫಲಾ ಬಾಣಾ ಅದ್ಯ ಕಥಂ ?
’ದ್ಯ ವಿಪದಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಸರ್ವಥಾ ಸ್ಥಿತಾಽ
ಇತಿ ಕುಂಭಕರ್ಣಸ್ಯ ಅವಲೋಕನಂ ಸಾರ್ಥಮೇವ ಆಸೀತ್ | ತೇನ ಅತುಲಃ
ಪರಾಕ್ರಮಃ ರಣೇ ಪ್ರದರ್ಶಿತಃ | ಸಃ ವಾನರಾಣಾಂ ಸಹಸ್ರಾಣಿ
ಭಕ್ಷಯಾಮಾಸ, ಸುಗ್ರೀವಮಿವ ಯೋದ್ಧಾರಂ ಚ ಮೂರ್ಚ್ಛಯಾಮಾಸ |
ತಥಾಪಿ ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ತಸ್ಯ ಕರಚರಣಾಃ ಛಿನ್ನಾಃ, ತಸ್ಯ
ಪರ್ವತಮಿವ ವಿಶಾಲಂ ಮಸ್ತಕಂ ಅಂತರಿಕ್ಷೇ ಉತ್ಕ್ಷಿಪ್ತಂ | ತತ್ಪಶ್ಚಾತ್
ಮೇಘನಾದಾದಯಃ ವಿಕ್ರಾಂತಾಃ ರಾವಣಪುತ್ರಾಃ ಅಪಿ ರಣೇ ನಿಷೂದಿತಾಃ |
ಅಂತೇ ಸಂಕ್ರುದ್ಧಃ ರಾವಣಃ ಶ್ರೀರಾಮಂ ನಿಹಂತುಂ ಕೃತನಿಶ್ಚಯಃ
ತಸ್ಯ ಪುರತಃ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಃ | ರಾವಣಃ ರಥಸ್ಥಃ, ರಾಮಸ್ತು ಪದಾತಿಃ |
ಅತಃ ರಾವಣೇನ ರಾಮಸ್ಯ ಸಮತ್ವಂ ಪ್ರಾಪಯಿತುಂ ಸುರೇಂದ್ರಃ ಸ್ವರಥಂ
ಸಾರಥಿನಾ ಸಹ ರಾಮಾರ್ಥಂ ಪ್ರೇಷಿತವಾನ್ | ಉಭೌ ಅಪಿ ರಾಮರಾವಣೌ
ನಾನಾಶತ್ರಪ್ರಹರಣಾನಾಂ ವರ್ಷಾವಂ ಪರಸ್ಪರಯೋಃ ಕೃತವಂತೌ |
ತೇನ ಸಾಗರಾಃ ಕ್ಷುಬ್ಧಾಃ, ಸೂರ್ಯಃ ನಿಸ್ತೇಜಃ, ವಾಯುಃ ಸ್ತಬ್ಧಃ,
ಪೃಥಿವೀ ಚ ಅಸ್ಥಿರಾ ಅಭವತ್ | ನನು ಚರಾಚರಾ ಸೃಷ್ಟಿಃ ತಯೋಃ
ಯುದ್ಧಂ ವಿಲೋಕಯಿತುಂ ಗತಿಶೂನ್ಯಾ ಇವ ಜಾತಾ | ಅಂತೇ ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ಸರ್ಪಾಕೃತಿನಾ
ನಿಶಿತೇನ ಬಾಣೇನೈಕೇನ ರಾವಣಸ್ಯ ಮಸ್ತಕಂ ಛಿನ್ನಂ | ತಥಾಪಿ ಅಹೋ
ಆಶ್ಚರ್ಯಂ !ಛಿನ್ನಸ್ಯ ಮಸ್ತಕಸ್ಯ ಸ್ಥಾನೇ ಅಪರಂ ಮಸ್ತಕಮುಪಜಾತಂ |
ತದಪಿ ಮಸ್ತಕಂ ರಾಮೇಣ ಛಿನ್ನಂ | ಪುನಶ್ಚ ನವಂ ಮಸ್ತಕಮುಪಜಾತಂ |
ಏವಂ ಶತಂ ಮಸ್ತಕಾನಿ ರಾಮೇಣ ಉತ್ಕ್ಷಿಪ್ತಾನಿ, ತದಪಿ ರಾವಣಸ್ಯ ಅಂತಃ
ದುರಾಪಾಸ್ತಃ ಅಲಕ್ಷ್ಯತ | ತದಾ ಚಿಂತಾಕ್ರಾಂತಃ ರಾಘವಃ ಸ್ವಸಾರಥಿಂ
ಮಾತಲಿಮವದತ್ -
ಶ್ರೀರಾಮಃ -
ನಿಷ್ಫಲಾ ಬಾಣಾ ಅದ್ಯ ಕಥಂ ?
ಕಿಂ ನು ಸಮಾಪ್ತಂ ಮಮ ಪುಣ್ಯಂ ವಾ ತನ್ಮಮ ಬಾಹುಬಲಂ ?
ಶರವರ್ಷಾವೇ ಮಹಾದಾರುಣೇ
ತರುವದರಿರ್ಮೇ ಪುನರ್ವರ್ಧತೇ
ಜೀವತಿ ಶತ್ರೂ ರಾಮಸ್ಯಾಯಂ ರಾಮಾಗ್ರೇಽಪಿ ಕಥಂ ?೧
ಚಮತ್ಕೃತಿರಿಯಂ ನಾವಗಮ್ಯತೇ
ಛಿನ್ನೇ ಶೀರ್ಷೇಽಪರಂ ಜಾಯತೇ
ರಾವಣಾಂಗಮಥ ಭವತೀದಂ ವಾ ಶೀರ್ಷಖನಿರ್ನೂನಂ ?೨
ಶತಮಪಿ ಶಿರಸಾಮೇವಂ ಛಿನ್ನಂ
ನಭಸಿ ವಿಧೂತಂ ಪದ್ಭ್ಯಾಂ ಮಥಿತಂ
ಪುನರಾರೂಢೋ ರಥೇ ರಾವಣೋ ನವಂ ಪುನಶ್ಚ ಬಲಂ || ೩
ಇಂದ್ರಸಾರಥೇ, ವೀರ, ಮಾತಲೇ,
ಕಿಂ ನು ರಹಸ್ಯಂ ಕಥಯೈತನ್ಮೇ
ಅಪಮಾನಾನ್ಮೇ ವಿದ್ಯಾವಜ್ಞಾಽಸಹ್ಯತರಾ ನೂನಂ !೪
ಹತೋ ದೂಷಣೋ, ವಿರಾಧೋ ಮಯಾ
ಮಾರೀಚೋ ವಾ ಖರೋ ಲೀಲಯಾ
ತೇಽಮೀ ಬಾಣಾ ನಿಹತೋ ವಾಲೀ, ಯೈರ್ನಿಮಿಷೇ ತೂರ್ಣಂ || ೫
ಭಯೇನ ಯಸ್ಮಾತ್ ಸಿಂಧುರಪಾಸ್ತೋ
ಭಯಾದರಾರ್ಹೋಽಯಮಸೌ ತೂಣೋ
ವಿಜಯಿಶರಾಣಾಮದ್ಯಾಭಾವಸ್ತಸ್ಮಿನ್ನೇವ ಕಥಂ ?೬
ಪಶ್ಯ ರಾವಣಂ ರುಧಿರಕ್ಲಿನ್ನಂ
ಸಿಂಹವದೇನಂ ತದಪಿ ನದಂತಂ
ಅಭಿಮಾನೋಽಯಂ ಮೂರ್ತೋ ಜಾತೋಽವಧ್ಯೋ ಮೇಽಪಿ ಕಥಂ ?೭
ಸಚಿಂತಾ ಹಿ ಸ್ಯುರ್ದೇವದೇವತಾಃ
ತಪ್ಯಂತು ಕಥಂ ತಪೋ ಮುನಿವರಾಃ ?
ಅಪಿ ಮನ್ಯೇಽಹಂ ಶರಸಂಧಾನಂ ಸಕಲಂ ಮೇ ವಿಫಲಂ ?೮
೪೮
BACK TO TOP
೪೯ ಹೇ ಸುರಾಃ, ರಾಘವಲೀಲೇಯಂ
’ನಿಷ್ಫಲಾ ಬಾಣಾ ಅದ್ಯ ಕಥಂ ?ಽ
ಇತಿ ವಿಷಾದವಚನಾನಿ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ಇವ ಮಹಾವೀರಸ್ಯ ಮುಖಾತ್
ಶ್ರುತ್ವಾ ಇಂದ್ರಸಾರಥಿಃ ಮಾತಲೀ ಕಿಂಚಿದ್ ವಿಹಸ್ಯ ಪ್ರಾಹ, ’ಪ್ರಭೋ,
ಕಿಮೇವಂ ಅಜ್ಞವದ್ ಬ್ರವೀಷಿ ?ಯಃ ರಾವಣಾಂತಸಮಯಃ ದೇವೈಃ
ನಿಶ್ಚಿತಃ ಸಃ ಅಧುನಾ ಪ್ರಾಪ್ತಃ | ಅತಃ ತಸ್ಯ ವಧಾರ್ಥಂ ಪಿತಾಮಹಾಸ್ತ್ರಂ
ಪ್ರಯುಂಕ್ಷ್ವಽ ಇತಿ |
ಮಾತಲೇಃ ಶಬ್ದೈಃ ಏತೈಃ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ಸ್ಮರಣಮಿವ ಜಾತಂ |
ಅಗಸ್ತಿಮುನಿವರ್ಯೈಃ ಪ್ರದತ್ತಃ ದೇದೀಪ್ಯಮಾನಃ ಶರಃ ತೇನ ಧನುಷಿ ಪ್ರಯುಜ್ಯ
ಪ್ರತ್ಯಂಚಾಂ ಆಕರ್ಣಂ ಆಕೃಷ್ಯ ರಾವಣಸ್ಯ ದಿಶಾ ವಿಸೃಷ್ಟಃ |
ಮೂರ್ತಿಮಾನ್ ಕಾಲಃ ಇವ ದುರ್ಧರಃ ಅಮೋಘಃ ಸ ಶರಃ ರಾವಣಸ್ಯ ಹೃದಯಂ
ವಿವ್ಯಾಧ | ತತ್ಕ್ಷಣಮೇವ ತಸ್ಯ ಹಸ್ತಾತ್ ಚಾಪಬಾಣೌ ಅಪಿ ಗಲಿತೌ | ಮದಾಂಧಃ,
ಮಾಯಾವೀ, ಲಂಕಾಧಿಪತಿಃ ರಾಕ್ಷಸರಾಜಃ ಸ ರಾವಣಃ ಪ್ರಾಣೇಭ್ಯಃ ವಿಯುಕ್ತಃ
ಧರಣೀಂ ಅವಸನ್ನಃ | ತಸ್ಯ ಸೈನ್ಯಂ ಶತಧಾ ವಿಕೀರ್ಣಂ ದಿಶಿ ದಿಶಿ ಪಲಾಯಿತಂ |
ರಾಮಸ್ಯ ಋಕ್ಷವಾನರಸೈನಿಕಾಃ ರಾಮಸ್ಯ ಜಯಂ ಉದೀರಯಾಮಾಸುಃ | ದೇವಾಃ
ರಾಮಸ್ಯ ಉಪರಿ ಪುಷ್ಪವೃಷ್ಟಿಮಕುರ್ವನ್ | ಗಂಧರ್ವಾಪ್ಸರಸಃ ಮಹತಾ
ಕಂಠೇನ ಗಾತುಂ ಪ್ರಾರಭಂತ -
ಗಂಧರ್ವಾಪ್ಸರಸಃ -
ಹೇ ಸುರಾಃ, ರಾಘವಲೀಲೇಯಂ
ರಾವಣೋ ಯಾತೋ ಯಮಸದನಂ ||
ಪ್ರಸನ್ನವದನಾ ದಿಶಃ ಸರ್ವಥಾ
ಕಂಪವಿಮುಕ್ತಾ ಧರಣೀ ಜಾತಾ
ರವಿಪ್ರಭಾ ಸಾ ಪುನರವಿಚಲಿತಾ
ಆಗತಾ ಮಂಗಲವೇಲೇಯಂ || ೧
’ಸಾಧು, ಸಾಧುಽ ಇತಿ ಮುನಿಜನವಚನಂ
ವಾದ್ಯವಾದನಂ ಕಿನ್ನರರಬ್ಧಂ
ಹರ್ಷೋಲ್ಲಸಿತಂ ಸಕಲಂ ಭುವನಂ
ಸುರಾಣಾಂ ರಿಪುರ್ಗತೋ ನಿಧನಂ || ೨
ರಣೇ ಪ್ರಚಲಿತಂ ವಿಜಯನರ್ತನಂ
ಕಪಯೋ ಜಯಿನೋ ಭೂಪತಿಸಹಿತಂ
ಏತೇ ವಿದಧತಿ ರಾಮಪೂಜನಂ
ದದಾನಾಃ ಸುಮನಪತ್ರಹಾರಂ || ೩
ಉಚ್ಚೈರ್ಗರ್ಜತ ಜಯಜಯಕಾರಂ
ಅಸ್ಯತ ಕಲ್ಪತರೋಃ ಸುಮಹಾರಂ
ಕ್ಷಿಪ್ಯತ ಮಣಿಭೂಷಣಸಂಭಾರಂ
ವಿಜಯತೇ ತ್ರೈಲೋಕ್ಯೇ ಸತ್ಯಂ || ೪
ಶ್ಯಾಮರಾಘವೋ ಧರ್ಮಪರೋಽಯಂ
ಸ್ವಯಂ ಶ್ರೀಹರಿಶ್ಚಕ್ರಧರೋಽಯಂ
ವಿಶ್ವವಿಧಾತಾ ವಿಶ್ವಾಸುರಯಂ
ಮಾನವಂ ಧರತಿ ರಾಮರೂಪಂ || ೫
ಅಯಮುತ್ಪತ್ತಿಸ್ಥಿತಿಲಯಕರ್ತಾ
ಪಂಕಜನಾಭಸ್ತ್ರಿಭುವನಗೋಪ್ತಾ
ಶರಣ್ಯ ಏಕಃ ಖಲಸಂಹರ್ತಾ
ಆಶ್ರಯೋ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡಸ್ಯಾಯಂ || ೬
ನಿಧಾಯ ಹೃದಯೇ ವತ್ಸಲಾಂಛನಂ
ರಕ್ಷತಿ ಸತತಂ ಸಾಧುಸಜ್ಜನಂ
ಪಾಲಯತೇ ಸತತಂ ಸತ್ಪಕ್ಷಂ
ಕೇವಲೋ ವೇತ್ತಿ ಸ ಆತ್ಮಾನಂ || ೭
ಕಮಲಾ ಸೀತಾ, ಶ್ರೀವಿಷ್ಣುರಯಂ
ಸರ್ವಜ್ಞೋಽಪಿ ಸ ಅಜ್ಞ ಇವಾಯಂ
ಲೋಕಹಿತಾರ್ಥಂ ಕುರುತೇ ಯುದ್ಧಂ
ದರ್ಶಯತ್ಯತುಲರಾಮಚರಿತಂ || ೮
೪೯
BACK TO TOP
೫೦ ಲೀನತೇ, ಚಾರುತೇ, ಸೀತೇ
’ರಾವಣೋ ಯಾತೋ ಯಮಸದನಂಽ
ಶ್ರೀರಾಮಃ ಬಿಭೀಷಣಂ ರಾವಣಸ್ಯ ಔರ್ಧ್ವದೇಹಿಕಂ ಸಂಸ್ಕಾರಂ
ವಿಧಾತುಮಾದಿಶತ್ | ಸ ಆಹ, ’ಮರಣಾಂತಾನಿ ವೈರಾಣಿ | ಅಸ್ಮಾಕಂ
ಕಾರ್ಯಮಪಿ ಸಮಾಪ್ತಂ | ಅತಃ ಭವಾನ್ ಅಗ್ರಜಸ್ಯ ಅಂತ್ಯಸಂಸ್ಕಾರಂ
ವಿದಧತು | ಯಥಾ ಸ ತವ ಸಂಬಂಧೀ, ತಥಾ ಮಮಾಪಿಽ ಇತಿ | ರಾವಣಸ್ಯ
ನಿಧನೇನ ತಸ್ಯ ಅಂತಃಪುರೇ ಕೋಲಾಹಲಃ ಜಾತಃ | ಶ್ರೀರಾಮಃ ಆತ್ಮನಃ
ರಣಕರ್ಕಶಂ ರೂಪಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಅಭಿರಾಮರೂಪಂ ಧೃತವಾನ್ | ಸಃ
ಹನುಮಂತಮವದತ್, ’ಹೇ ವೀರ, ಭವಾನ್ ಜಾನಕೀಂ ಗತ್ವಾ ತಸ್ಯೈ
ವಿಜಯವಾರ್ತಾಂ ಅಸ್ಮಾಕಂ ಕುಶಲಂ ಚ ನಿವೇದಯಽ ಇತಿ | ಹನುಮತಃ
ರಾವಣವಧಾದಿವೃತ್ತಂ ನಿಶಮ್ಯ ಸೀತಾ ಹರ್ಷಾತಿಶಯಾತ್ ನಿಃಶಬ್ದಾ
ಜಾತಾ | ಸಾ ಕೇವಲಮಾಹ, ’ಭಕ್ತವತ್ಸಲಸ್ಯ ಭರ್ತುಃ ದರ್ಶನಂ
ಇಚ್ಛಾಮಿಽ ಇತಿ |
ಹನುಮತಃ ತಸ್ಯಾಃ ಅವಸ್ಥಾಯಾಃ ವರ್ಣನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಪ್ರಭೋಃ ಅಪಿ
ನಯನೇ ಬಾಷ್ಪಾಕುಲೇ ಜಾತೇ | ಸಃ ಬಿಭೀಷಣಮಾದಿಶತ್, ’ಭವಾನ್
ಜಾನಕೀಂ ಮಮ ಸಮೀಪಂ ತ್ವರಿತಂ ಆನಯತುಽ ಇತಿ | ಸೀತಾ ರಾಮಸಂಮುಖೇ
ಅವಸ್ಥಿತಾ | ಉಭೌ ಅಪಿ ಪರಸ್ಪರಂ ಅನಿಮಿಷನೇತ್ರಾಭ್ಯಾಂ ಅಪಶ್ಯತಃ |
ಅನಂತರಂ ರಾಜಾ ರಾಮಚಂದ್ರಃ ಜಾನಕೀಂ ಮೃದುವಾಣ್ಯಾ ಅಬ್ರವೀತ್ -
ಶ್ರೀರಾಮಃ -
ಬಹುಯತ್ನೈಸ್ತ್ವಂ ಪುನರ್ವೀಕ್ಷಿತಾ ಕಾಂತೇ
ಲೀನತೇ, ಚಾರುತೇ, ಸೀತೇ ||
ಭೀಷಣಂ ಸಮಾಪ್ತಂ ಯುದ್ಧಂ
ದಂಡಿತೋಽಪರಾಧೋಽಶೇಷಂ
ಕ್ರೋಧೋಽಪಿ ಚ ಯಾತೋ ವಿಲಯಂ
ತನ್ಮಯಾಽಽಚರಿತಂ ಯದಭೂದುಚಿತಂ ನೃಪತೇಃ || ೧
ಸಂಗರೇ ಕೃತಂ ರಿಪುಹನನಂ
ಪ್ರತಿಕೃತಂ ರಿಪೋರಪಕೃತ್ಯಂ
ಉನ್ನತಂ ಪುನರ್ಮೇ ಶೀರ್ಷಂ
ತವ ಸೌಭಾಗ್ಯಾತ್ ಕಪಯೋ ಜಯಿನೋ ಯುದ್ಧೇ || ೨
ಸರ್ವಥಾ ರಕ್ಷಿತಂ ವಚನಂ
ಮದ್ಯಶೋ ಲಾಂಛನಾನ್ಮುಕ್ತಂ
ವೀಕ್ಷಿತಾ ಪ್ರಿಯಾ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ
ಮಮ ಶೌರ್ಯೇಣಾಽನಮಯಮಹಂ ದೈವಂ ಮೇ || ೩
ತವ ಕೃತೇ ಸಾಗರಸ್ತೀರ್ಣಃ
ವಾನರಃ ಕೃತಾರ್ಥೋ ಜಾತಃ
ಸುಗ್ರೀವೋ ವಿಜಯಂ ಪ್ರಾಪ್ತಃ
ಸುರಲಲನಾಸ್ತಾ ಗಾಯಂತಿ ಶುಭಂ ಭದ್ರೇ || ೪
ತ್ವನ್ನಿಮಿತ್ತಮೇತದ್ ವೃತ್ತಂ
ನ ತು ಪುನಸ್ತ್ವದರ್ಥಂ ವಿಹಿತಂ
ಲಾಂಛನಂ ಮಯಾ ಮೇ ಮೃಷ್ಟಂ
ರಘುವಂಶೋಽಯಂ ಗತಸನ್ಮಾನಂ ಲಭತೇ || ೫
ದೃಗ್ವ್ಯಥಾ ಯಂ ಹಿ ಪೀಡಯತೇ
ದೀಪೋತ್ಸವಮೇಷ ನ ತನುತೇ
ಅಪಘಾತಾಶಂಕಾ ಚಿತ್ತೇ
ಕಥಮಯಿ ಕಾಂತೇ, ತ್ವಯಿ ವಿಶ್ವಾಸಂ ಕುರ್ವೇ || ೬
ಕಪಟಿಕೋ ರಾವಣಃ ಕಾಮೀ
ಸೋಽವಸತ್ ತ್ವಯಾ ಸಹ ಪಾಪೀ
ನಯನೋತ್ಥಾ ಕುಟಿಲಾ ಭೃಕುಟೀ
ನ ಚ ಸುಸ್ಪಷ್ಟಂ ವಕ್ತುಮತೋ ಶಕ್ತಿರ್ಮೇ || ೭
ಸಾಧಿತಂ ಮಯಾ ಕರ್ತವ್ಯಂ
ದಶದಿಶೋ ಯಾಹಿ ಸ್ವಚ್ಛಂದಂ
ಮಾ ಪ್ರಾರ್ಥಯ ಮಮ ವಾಽಽದೇಶಂ
ಸಖಿ, ಸಂಬಂಧೋ ನಷ್ಟೋಽದ್ಯಾಸೌ ಸೀತೇ || ೮
೫೦
BACK TO TOP
೫೧ ಸ್ವಾಮಿನೀ ಸದಾ ಮೇ
’ಸಖಿ, ಸಂಬಂಧೋ ನಷ್ಟೋಽದ್ಯಾಸೌ ಸೀತೇಽ
ಇತಿ ರಾಮಸ್ಯ ವಜ್ರಕಠೋರೈಃ ಶಬ್ದಪ್ರಹಾರೈಃ ಜಾನಕೀ
ಕಾಮಪ್ಯವಸ್ಥಾಂ ಗತಾ | ತಸ್ಯಾಃ ಲೋಚನಾಭ್ಯಾಂ ನಿರಂತರಃ
ಅಶ್ರುಪ್ರವಾಹಃ ಇವ ಸಮಜಾಯತ | ಸಾ ರಾಮಚರಣೌ ಸ್ಪೃಷ್ಟ್ವಾ,
ತಾಭ್ಯಾಂ ಶಪ್ತ್ವಾ ಪುನಃ ಪುನಃ ಸ್ವಶುದ್ಧತಾಂ ಪ್ರತ್ಯಜಾನಾತ್ |
ತಥಾಪಿ ಕರ್ತವ್ಯಕಠೋರಃ ರಾಮಚಂದ್ರಃ ತೂಷ್ಣೀಮೇವ ಅತಿಷ್ಠತ್ |
ಅಂತೇ ದೇವತಾತುಲ್ಯಾ ಸಾ ಜಾನಕೀ ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ ಅಬ್ರವೀತ್, ’
ಹೇ ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ಅಧುನಾ ಮದರ್ಥೇ ಚಿತಾಂ ರಚಯ | ದೇಹತ್ಯಾಗಾತ್
ಉಪಾಯಾಂತರಂ ನ ವಿದ್ಯತೇಽ ಇತಿ |
ಚಿತಾ ಸಿದ್ಧಾ | ಶ್ರೀರಾಮಂ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೀಕೃತ್ಯ ಅಗ್ನಿಜ್ವಾಲಾ ಇವ
ಸಾ ಸೀತಾ ಅಗ್ನಿಮೇವ ಪ್ರವಿವೇಶ | ’ಹಾ, ಹಾಽ ಇತಿ ಕರುಣೋದ್ಗಾರಾಃ
ಸಕಲಸೈನ್ಯಾತ್ ಶ್ರುತಾಃ | ಕಿಂತು ಕ್ಷಣಾಂತರೇಣ ತಾಂ ಚಿತಾಂ ವಿದಾರ್ಯ
ಸೀತಾಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಸ್ವಯಂ ಅಗ್ನಿದೇವಃ ಆವಿರ್ಬಭೂವ, ಶ್ರೀರಾಮಂ
ಚ ಉವಾಚ, ’ಹೇ ರಾಮ, ಸೀತಾ ಉತ್ಪತ್ತಿಪರಿಪೂತಾ | ಕಿಮಸ್ಯಾಃ
ಪಾವನಾಂತರೈಃ | ತಾಂ ಸ್ವೀಕುರುಷ್ವ ಇತಿ ಅಹಂ ತ್ವಾಂ ಆಜ್ಞಾಪಯೇಽ ಇತಿ |
ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ನಯನಾಭ್ಯಾಂ ಬಾಷ್ಪೌಘಃ ಇವ ಪ್ರಾವಹತ್ |
ಸಃ ತಂ ಹವ್ಯವಾಹನಂವಿಜ್ಞಾಪಯಾಮಾಸ -
ಶ್ರೀರಾಮಃ -
ಲೋಕಸಾಕ್ಷ್ಯತಃ ಸಂಶುದ್ಧಾ ಸತೀ ಜಾನಕೀಯಂ
ಸ್ವಾಮಿನೀ ಸದಾ ಮೇ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಧರಿತ್ರೀಸುತೇಯಂ ||
ಕಿಂ ನ ಜ್ಞಾತಮೇತಸ್ಯಾ ಮೇ ಪರಮಶುದ್ಧಶೀಲಂ ?
ಕಿಂ ತಥಾಪಿ ಜನಯತಿ ಲೋಕಾಧಿಪೋ ಲೋಕರೋಷಂ ?
ಲೋಕನಾಯಕಾನಾಂ ಶಕ್ತಿರ್ಲೋಕಮಾನ್ಯತೇಯಂ || ೧
ಜಾನಕೀಮಯೋಧ್ಯಾನಗರೀಮೀದೃಶೀಮನೇಷ್ಯಂ
ವಿಷಯಲುಬ್ಧಮಿತಿ ಮಾಂ ಲೋಕಾ ಅಮಂಸ್ಯಂತ ನೂನಂ
ಪ್ರಜಾಸ್ನೇಹಭಾವಮವಶ್ಯಂ ತದಾನೀಮಹಾಸ್ಯಂ || ೨
ಪ್ರಜಾ ರಂಜಯತಿ ಯಃ ಸಸುಖಂ ಸ ರಾಜಾ ಮತೋ ಮೇ
ರಾಜಧರ್ಮ ಉಪದಿಶತೇ ಮಾಂ ತತ್ತ್ವಮೀದೃಶಂ ಮೇ
ಪ್ರಜಾ ಈಶ್ವರೀಯಂ ರೂಪಂ ಕೋಟಿಶೋ ಮದರ್ಥಂ || ೩
ಪ್ರಾಣದಾನಮಪಿ ಕರ್ತವ್ಯಂ ಪ್ರಜಾಯಾಃ ಸುಖಾರ್ಥಂ
ಮನಸಿ ವರ್ತತೇ ಮೇ ಶ್ರದ್ಧಾ ದೃಢಾ ಸರ್ವದೇಯಂ
ಮೋಚನಂ ಹಿ ಸೀತಾಽಽಶ್ಲೇಷಾದತೋ ಮೇ ಸುಶಕ್ಯಂ || ೪
ಪ್ರವೃತ್ತೇ ತು ಸೀತಾರುದನೇ ಸಂಯಮಾವಸಾನಂ
ಕಥಂ ಕ್ಲೇದಯೇಽಹಂ ನೇತ್ರೇ ?ಸ್ಥಿತಂ ಸರ್ವಸೈನ್ಯಂ
ಸ್ತಂಭಿತೋ ಮಯಾ ಬಾಷ್ಪೌಘಃ ಪಕ್ಷ್ಮಣೋರ್ನಿಗೂಢಂ || ೫
ಏಕ ಏವ ಸೀತಾಹೃದಯೇ ನರೋ ರಾಮ ಆಸ್ತೇ
ಜಾನಕೀತರಾ ವಾ ನಾರೀ ರಾಮಮನಸಿ ನಾಸ್ತೇ
ಅಗ್ನಿದೇವ, ತ್ವಚ್ಚರಣಾಭ್ಯಾಂ ಶಪೇ ಭೂಯ ಏವಂ || ೬
ವಿಷಯಲಂಪಟೋ ದುಃಶೀಲೋ ಯದಪಿ ರಾವಣೋಽಸೌ
ಅನುಲ್ಲಂಘ್ಯಸೀಮಾಬದ್ಧೋ ವಿಕಟಸಾಗರೋಽಸೌ
ನ ಹಿ ಸ್ಪೃಷ್ಟ್ಮಸ್ಯಾಶ್ಛಾಯಾಗತಂ ತೇನ ಗಾತ್ರಂ || ೭
ಅಗ್ನಿದೇವ, ಶಿರಸಾವಂದ್ಯಸ್ತ್ವಾದೇಶ ಆಸ್ತೇ
ರಾಘವೋಽಪಿ ಸೀತಾದಿವ್ಯಾದದ್ಯ ಧನ್ಯ ಆಸ್ತೇ
ಪುನರ್ಲೋಕಜನನೀಂ ಲಭತೇ ಹ್ಯಯೋಧ್ಯಾಪ್ರಜೇಯಂ || ೮
೫೧
BACK TO TOP
೫೨ ತ್ರಿವಾರಜಯಕಾರಂ ರಾಘವ
’ಸ್ವಾಮಿನೀ ಸದಾ ಮೇ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಧರಿತ್ರೀಸುತೇಯಂಽ
ಇತ್ಯುಕ್ತ್ವಾ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಜಾನಕೀಂ ಸ್ವೀಚಕಾರ | ಸರ್ವಾಪಿ ಸೇನಾ
ಪ್ರಮುದಿತಾ | ಅನಂತರಂ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಬಿಭೀಷಣಂ ಆದಿದೇಶ, ’ಹೇ
ಬಿಭೀಷಣ, ಮದರ್ಥೇ ತ್ಯಕ್ತಜೀವಿತೇಭ್ಯಃ ಏತೇಭ್ಯಃ ವೀರೇಭ್ಯಃ ರತ್ನಭೂಷಣಾನಿ
ಪ್ರದಾಯ ಸಂತೋಷಯತು ಭವಾನ್ | ಪಶ್ಚಾದ್ ಭವಾನ್ ಸ್ವಯಂ ಸ್ವರಾಜ್ಯಂ
ಉಪಭುಂಕ್ತಾಂಽ ಇತಿ | ತದಾನೀಂ ರಾಮಃ ಭರತದರ್ಶನಾಯ ಸಮುತ್ಸುಕಃ
ಆಸೀತ್ | ಬಿಭೀಷಣೇನ ಪುಷ್ಪಕವಿಮಾನಂ ಆನಾಯಿತಂ | ಶ್ರೀರಾಮಃ
ಸೀತಾಲಕ್ಷ್ಮಣಾಭ್ಯಾಂ ಸಹ ಅಯೋಧ್ಯಾಂ ಪ್ರಸ್ಥಿತಃ | ಗಗನೋತ್ಪತಿತೇ ತೇಷಾಂ
ವಿಮಾನೇ ಸರ್ವೇ ಸೈನಿಕಾಃ ರಾಮಸ್ಯ ಜಯಜಯಕಾರಂ ಉದಘೋಷಯನ್ | ಮಾರ್ಗೇ
ವಿವಿಧಾನ್ ಭೂಪ್ರದೇಶಾನ್ ಸೀತಾಯೈ ದರ್ಶಯನ್ ರಾಮಃ ಅಲ್ಪವಿಶ್ರಾಮಾರ್ಥಂ
ಭರದ್ವಾಜಸ್ಯ ಋಷೇಃ ಆಶ್ರಮಂ ಪ್ರಾಪ | ತಸ್ಮಿನ್ನೇವ ದಿನೇ ತೇಷಾಂ
ವನವಾಸಸ್ಯ ಚತುರ್ದಶ ವರ್ಷಾಣಿ ಸಮಾಪ್ತಾನಿ | ಭರತಸ್ತು ನಗರಾತ್ ಬಹಿಃ
ತಾಪಸಃ ಇವ ಉಷಿತ್ವಾ ಅಯೋಧ್ಯಾಯಾಃ ಶಾಸನಂ ಕರೋತಿ ಸ್ಮ | ಶ್ರೀರಾಮಃ
ಹನುಮಂತಂ ಪ್ರಹಿತ್ಯ ಭರತಾಯ ಸ್ವಾಗಮನಸ್ಯ ವಾರ್ತಾಂ ಪ್ರಾದಾತ್ | ಭರತಸ್ಯ
ಸಂತೋಷಸ್ಯ ಸೀಮಾ ಏವ ನಾಸೀತ್ | ಶತ್ರುಘ್ನೇನ ಸಕಲಾ ನಗರೀ ಪತಾಕಾತೋರಣೈಃ
ಅಲಂಕಾರಿತಾ | ಮಹಾರ್ಹಾಣಿ ವಿಭೂಷಣಾನಿ ವಸನಾನಿ ಚ ಪರಿಧಾಯ ಸರ್ವೇ
ನಗರಜನಾಃ ಶ್ರೀರಾಮಸೀತಾಲಕ್ಷ್ಮಣಾನಾಂ ದರ್ಶನಾರ್ಥಂ, ಸ್ವಾಗತಾರ್ಥಂ
ಚ ಸಿದ್ಧಾಃ ಸಮಜಾಯಂತ | ಶನೈಃ ಶನೈಃ ಪುಷ್ಪಕವಿಮಾನಂ ಧರಣೀಂ
ಅವತತಾರ | ರಾಮಾದೀನಾಂ ದರ್ಶನಮಾತ್ರೇ ಏವ ತೇಷಾಂ ಜಯಜಯಕಾರಶಬ್ದಃ
ಧರಣೀಂ ಚ ಗಗನಂ ಚ ವ್ಯಾಪ್ನೋತ್ | ಭರತಃ ಪುರಃಸೃತ್ಯ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ
ಚರಣೌ ಜಗ್ರಾಹ, ತಸ್ಯ ಸುಪೂಜಿತೇ ಪಾದುಕೇ ಪುನಃ ತಸ್ಯ ಚರಣಯೋಃ ನ್ಯವೇಶಯತ್
ಚ | ಆನಂದಾಶ್ರುಭಿಃ ಕ್ಲಿನ್ನಾಭ್ಯಾಂ ಲೋಚನಾಭ್ಯಾಂ ಶ್ರೀರಾಮಂ ಪಶ್ಯನ್
ಅಸೌ ತಂ ಸ್ವರಾಜ್ಯಂ ಪ್ರತಿಗ್ರಹೀತುಂ ವಿಜ್ಞಾಪಯಾಮಾಸ | ಶ್ರೀರಾಮಃ ಭರತಂ
ದೃಢಂ ಆಶ್ಲಿಷ್ಯತ್ | ಅನಂತರಂ ಸೀತಾರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣಾಃ ತಿಸ್ರಃ ಅಪಿ ಜನನೀಃ
ಅವಂದಂತ | ಏತೇಷಾಂ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಮಿಲನಮಹೋತ್ಸವಃ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಏವ ಹರ್ಷಾಯ
ಅಜಾಯತ | ಸರ್ವಾಃ ಪ್ರಜಾಃ ಸಮೇತ್ಯ ಏವ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ ಜಯಜಯಕಾರಂ ಕರ್ತುಂ
ಆರಭಂತ -
ಅಯೋಧ್ಯಾವಾಸಿನೋ ಜನಾಃ -
ತ್ರಿವಾರಜಯಕಾರಂ ರಾಘವ, ತ್ರಿವಾರಜಯಕಾರಂ
ಪುಷ್ಪಕಯಾನಾದಿಹಾವತೀರ್ಣಂ ಸ್ವರ್ಗಸುಖಂ ಮೂರ್ತಂ ||
ತವಾಽಽಶಂಸತೇ ಚಿರಂ ಜೀವನಂ
ಸರಯೂಸರಿತಃ ಪುಣ್ಯಂ ಸಲಿಲಂ
ಪುಲಕಿತಪವನಃ ಪುಲಕಿತಭುವನಂ
ಅಹಲ್ಯೇವ ಚೋದ್ಧೃತಾ ಸಾಂಪ್ರತಂ ನಗರೀಯಂ ನೂನಂ || ೧
ಭಗ್ನೋ ವಿರಹೋ ಯಥಾ ಪಿನಾಕಂ
ಮಹೋಽನುಷ್ಠಿತಃ ಸ್ವಯಂವರಸಮಂ
ಮಂಗಲೋತ್ಸುಕಂ ತ್ವಯೋಧ್ಯಾಪುರಂ
ಅರ್ಪಯತೇ ತೇ ಸಾಶ್ರುಲೋಚನಂ ಪ್ರೀತಿಪುಷ್ಪಹಾರಂ || ೨
ಪಾವನಾಚ್ಚ ತವ ದೃಷ್ಟಿಸ್ಪರ್ಶಾತ್
ಉತ್ಸವೋಽಯಮಾರಬ್ಧೋ ಹರ್ಷಾತ್
ಚತುರ್ದಶಾಬ್ದಾ ವಿಗತಾಃ ಸ್ಮರಣಾತ್
ಸ್ವೀಕುರುಷ್ವ ಸಿಂಹಾಸನಮೇತತ್ ತವ ಪ್ರಭೋ, ಸಿದ್ಧಂ || ೩
ಶಿರಸಿ ಜಲಂ ತೇ ಸಪ್ತನದೀನಾಂ
ಅಭಿಷೇಕಾಂತೇ ಯಾತು ತೀರ್ಥತಾಂ
ಅನುಶಾಸಂತಸ್ತೇ ಧರ್ಮಾಜ್ಞಾಂ
ಪಠಂತು ಮುನಯೋ ವೈದಿಕಮಂತ್ರಾನ್ ಪುನರಪಿ ತೇ ಸಾರ್ಥಂ || ೪
ಪಿತುರ್ವಾಂಛಿತಂ ಯಾತು ಪೂರ್ತತಾಂ
ರಾಮಶಾಸನಂ ಪುರೇ ವರ್ತತಾಂ
ತತ್ ಕೌಸಲ್ಯಾ ಸ್ವಯಂ ವೀಕ್ಷತಾಂ
ದೇವ್ಯಾ ಸಹ ತ್ವಂ ಸಪುತ್ರಪೌತ್ರಂ ಭುಂಕ್ಷ್ವ ಸ್ವಾಧಿಕಾರಂ | ೫
ಯದ್ ಯದ್ ರಚಿತಂ ಸ್ವಪ್ನೇ ಪ್ರಜಯಾ
ಅನುಭೂತಂ ತದ್ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತಯಾ
ರಾಜಾ ರಾಮೋ ರಾಜ್ಞೀ ಸೀತಾ
ಚತುರ್ವೇದವತ್ ರಾಘವಬಂಧೂನರ್ಚತಿ ಲೋಕೋಽಯಂ || ೬
ರಾಮಶಾಸನೇ ಸತಿ ವಸುಧಾಯಾಂ
ಅಂಕಃ ಕೇವಲಮಿಂದುಕಲಾಯಾಂ
ಸ್ತ್ರೀನಯನೇ ಕಜ್ಜಲರೇಖಾಯಾಂ
ಕೃತೌ ಪರಿಣಮೇದಯೋಧ್ಯಾಪುರೇ ವಚನಸ್ಥಂ ಸತ್ಯಂ || ೭
ವರ್ಷತು ಕಾಲೇ ಮೇಘೋ ವಿಪುಲಂ
ಸಸ್ಯಶಾಲಿನೀ ಧರಾಽನವರತಂ
ಚರತು ಸಸೇವಂ ಜನಃ ಸ್ವಧರ್ಮಂ
ಶಾಂತಿಃ ಶಾಂತಿರ್ಮುನಿಭಿರಭೀಷ್ಟಾ ದಧತಾಮಾಕಾರಂ || ೮
೫೨
BACK TO TOP
೫೩ ಯಚ್ಛತು ವರಮೇಕಂ ಪ್ರಭುರ್ಮೇ
’ರಾಘವಸ್ಯ ಜಯಜಯಕಾರಂಽ
ಉದ್ಘೋಷಯಂತಃ ಏವ ಪ್ರಜಾಜನಾಃ ತಂ ರಾಜಮಂದಿರಂ ಅನಯನ್ | ಏಕಸ್ಮಿನ್
ಸುಮುಹೂರ್ತೇ ಸೀತಾರಾಮೌ ರಾಜ್ಯೇ ಅಭಿಷಿಕ್ತೌ | ಏವಂ ರಾಮರಾಜ್ಯಸ್ಯ ಶುಭಾರಂಭಃ
ಜಾತಃ | ರಾಜ್ಯಾಭಿಷೇಕಾರ್ಥಂ ಆಗತಾಃ ಸರ್ವೇ ಜನಾಃ ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ಯಥೋಚಿತೈಃ
ಪಾರಿತೋಷಿಕೈಃ ಸತ್ಕೃತಾಃ | ಅನಂತರಂ ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ಸುಗ್ರೀವಾಂಗದಾದಯಃ ಸರ್ವೇ
ವಾನರವೀರಾಃ ಮಹಾರ್ಹೈಃ ಅಲಂಕಾರವಸ್ತ್ರೈಃ ಸಂಮಾನಿತಾಃ | ಸುಗ್ರೀವಂ ತಾವತ್
ರಾಮಃ ಆತ್ಮನಃ ಪಂಚಮಂ ಬಂಧುಮೇವ ಅಮನ್ಯತ | ತೇ ಸರ್ವೇ ವಾನರವೀರಾಃ
ದ್ವಿತ್ರಾಣಿ ಮಾಸಾನಿ ಯಾವತ್ ಅಯೋಧ್ಯಾಯಾಂ ಅವಸನ್ | ತದನಂತರಂ ಶ್ರೀರಾಮಃ
ಸುಗ್ರೀವಂ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾಂ ಪ್ರತಿಗಂತುಂ ಅನ್ವಜಾನಾತ್ | ತಥಾ ಚ ಬಿಭೀಷಣಾಯ
ಅಗಣಿತಾನಿ ಭೂಷಣಾನಿ ಪ್ರದಾಯ ತಮಪಿ ಲಂಕಾಗಮನಾಯ ಅನುಜಜ್ಞೇ |
ಸಮಾರೋಹೇಽಸ್ಮಿನ್ ವರ್ತಮಾನೇ ಹನುಮಾನ್ ಸಸಂಭ್ರಮಂ ಏತ್ಯ ಶ್ರೀರಾಮಸ್ಯ
ಚರಣೌ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಭಾವಸ್ನಿಗ್ಧೇನ ಸ್ವರೇಣ ತಂ ವ್ಯಜ್ಞಾಪಯತ -
ಶ್ರೀಹನುಮಾನ್ -
ಯಚ್ಛತು ವರಮೇಕಂ ಪ್ರಭುರ್ಮೇ
ಪದಯೋರನಯೋರ್ಭಕ್ತಿರವಿಚಲಾ ಶುದ್ಧಾ ಭವತು ಸದಾ ಮೇ||
ವಿಚಲತು ನ ಕದಾ ಚರಣಾಭ್ಯಾಂ ತೇ
ಚಂಚಲಮೇತನ್ಮನೋ ರಘುಪತೇ,
ಯಾವದ್ ರಾಮಕಥಾ ಭುವಿ ತಾವದ್, ಆಯುರ್ಭವತು ವಿಭೋ ಮೇ || ೧
ವದನೇ ನಿತ್ಯಂ ರಾಘವಚರಿತಂ
ಅಸ್ತು ಶ್ರವಣೇ ರಾಮಕೀರ್ತನಂ
ಹೇ ರಘುನಂದನ, ರಾಮಾದಿತರಶ್ಛಂದೋ ನಾಸ್ತು ವಿಭೋ ಮೇ || ೨
ವೀರೋತ್ತಮ, ತೇ ಪಾವನಚರಿತಂ
ಗಾಯಂತ್ವಪ್ಸರಸೋ ಹಿ ಮದರ್ಥಂ
ವಿತರತು ದೇವಸ್ತಚ್ಛ್ರವಣಾರ್ಥಮಮರತ್ವಂ ಚಿರದಾಸೇ || ೩
ಕೃತ್ವಾ ರಾಘವಚರಿತನಿಪಾನಂ
ಸ್ಥಾನೇ ಸ್ಥಾನೇ ಮೇಘ ಇವಾಹಂ
ಶತಧಾರಾಭಿರ್ವರ್ಷೇಯಮಹಂ ರಾಮಕಥಾಮಿಹ ಲೋಕೇ || ೪
ರಾಮಕಥಾಯಾ ಗಾನಂ ಮನನಂ
ತದ್ರಾಮಸ್ಯಾಮೂರ್ತದರ್ಶನಂ
ಸ್ವಾಮೀ ರೂಪಂ ಸ್ವಂ ದರ್ಶಯತಾಂ ಯತ್ರ ಯದಾ ಕಾಂಕ್ಷೇ || ೫
ಯಾವದ್ ಭುವನಂ ಯಾವದ್ ವಚನಂ
ತಾವದ್ ರಾಮಾಯಣಂ ನೂತನಂ
ಸಪ್ತಸುಸ್ವರೈ ರಾಮಕಥಾಯಾಃ ಸ್ವಾದೋ ದೇಯೋ ಮೇ || ೬
ಅಗಣಿತವದನಾನ್ಯಗಣಿತಭಾಷಾಃ
ಏತೇಭ್ಯೋ ಮೇ ನಾಽನ್ಯಾಽಪೇಕ್ಷಾ
ಶ್ರೀರಘುನಂದನಚರಿತಗುರುತ್ವಂ ತೈರಭಿಧೇಯಂ ಮೇ || ೭
ಸೂಕ್ಷ್ಮತಮಮಹಂ ಧೃತ್ವಾ ದೇಹಂ
ಕುರ್ವೀಯ ತ್ರಿಭುವನಸಂಚಾರಂ
ತಥಾಪಿ ಲಾಭೋ ರಾಮಕಥಾಯಾ ಭವತು ಸ್ಥಾನೇ ಸ್ಥಾನೇ || ೮
೫೩
BACK TO TOP
೫೪ ಹೇ ನಾಥ, ದೋಹದಂ ಪರಿಪೂರಯ ಮೇ ತ್ವರಿತಂ
’ಯಚ್ಛತು ವರಮೇಕಂ ಪ್ರಭುರ್ಮೇಽ
ಇತಿ ಶ್ರೀಹನುಮತಃ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ಅನುಜ್ಞಾತಾ |
ರಾಮಕಥಯಾ ಸಹ ಹನುಮಾನ್ ಅಪಿ ಅಜರಾಮರಃ ಅಜಾಯತ | ತಥಾಪಿ
ಶ್ರೀರಾಮಲೀಲಾಚರಿತಂ ಅದ್ಯಾಪಿ ನ ಸಮಾಪ್ತಂ |
ಶ್ರೀರಾಮೇ ಸಿಂಹಾಸನಾಧಿಷ್ಠಿತೇ ಸರ್ವತ್ರ ಆನಂದಃ ಏವ ವಿರಾಜತೇ
ಸ್ಮ | ನನು ಪೃಥಿವೀತಲೇ ಮೂರ್ತಃ ಸ್ವರ್ಗಃ ಅವತೀರ್ಣಃ ಆಸೀತ್ |
ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರಸ್ಯ ಸಹವಾಸೇ ದೇವತಾಸಮಾನಯಾಃ ಸೀತಾಯಾಃ ಅಪಿ
ದಿನಾನಿ ಸುಖೇನ ಸಹ ಏವ ಉದಯಂತಿ ಸ್ಮ, ಸುಖೇನ ಸಹ ಏವ ಅಸ್ತಂ ಯಾಂತಿ
ಸ್ಮ | ಏಕದಾ ಜಾನಕೀರಾಮೌ ಅಶೋಕವನೇ ಉಪವಿಷ್ಟೌ ಆಸ್ತಾಂ | ತದಾ
ತಸ್ಯಾಃ ಪಾಂಡುರಚ್ಛಾಯಾಂ ದೇಹಕಾಂತಿಂ ಮಂದಮಂಥರಾಂ
ದೇಹಲತಿಕಾಂ ಚ ವಿಲೋಕ್ಯ ಶ್ರೀರಾಮಃ ಮಂದಸ್ಮಿತಂ ಕೃತ್ವಾ ತಾಂ
ಪಪ್ರಚ್ಛ, ಸೀತೇ, ಅಪಿ ತ್ವಂ ಕಿಮಪಿ ವಾಂಛಸಿ ?ಽ ಇತಿ |
ಭರ್ತುಃ ಪ್ರಶ್ನಸ್ಯ ಅಭಿಪ್ರಾಯಂ ವಿಜ್ಞಾಯ ಸಾಪಿ ಭರ್ತಾರಂ ಸಲಜ್ಜಂ
ಸಸ್ಮಿತಂ ಪ್ರಾಹ -
ಸೀತಾ -
ರದನಯೋರ್ವರ್ತತೇ ಸಲಜ್ಜಮಾಶಾ ಸಾರ್ಥಂ
ಹೇ ನಾಥ, ದೋಹದಂ ಪರಿಪೂರಯ ಮೇ ಸಕಲಂ ||
ಕಾಮಯೇ ಕಾನನಂ ಯಾತುಂ ಸುವಿಹಾರಾರ್ಥಂ
ಕಾಮಯೇ ಶಕುನಿವದ್ ಗಾತುಮಹಂ ಸ್ವಚ್ಛಂದಂ
ಗುಂಜತಿ ಶ್ರವಣಯೋರ್ವಂಶೀ ಮಧುರಾಲಾಪಂ || ೧
ಕಾಮಯೇ ಲಲಯಿತುಂ ಮೃಗಶಾವಂ ನಿಷ್ಪಾಪಂ
ಮತ್ಪ್ರಿಯಂ ತದಮಲಂ ನಯನಯುಗಂ ಸುವಿಶಾಲಂ
ಪರಿಚುಂಬ್ಯ ತಂ ತೃಣಂ ಭೋಜಯಾಮಿ ಸಾನಂದಂ || ೨
ವಲ್ಕಲಂ ಭವತು ಮೇ ಜಲೇನ ಸರ್ವಂ ಕ್ಲಿನ್ನಂ
ಗರ್ಗರೀ ಕಟಿತಲೇ ಕರೇ ಚ ಸಿಂಚನಪಾತ್ರಂ
ಅಸ್ತು ಮೇ ಮಸ್ತಕೇ ತಥಾ ಘಟಾಂತರಭಾರಂ || ೩
ಕಾಮಯೇ ನಿಖಾತುಂ ಕಂದಫಲಾನಿ ಸಮೂಲಂ
ತತ್ತ್ವಚಂ ಲೀಲಯಾ ನಿಪುಣತಯಾ ವ್ಯಪನೇತುಂ
ಸ್ವಾದಿತುಂ ಸಮೀಹೇ ತದಮೃತವತ್ ಸರಸಾನ್ನಂ || ೪
ವಿಶ್ರಮಂ ಸಮೀಹೇ ಸಹಕಾರತಲೇ ಸಾಯಂ
ಮಂಜರೀ ತದೀಯಾ ನಿಪತತು ಭಾಲೇ ಸ್ವೈರಂ
ದೂರತಃ ಕರಿಷ್ಯತಿ ವನರಾಜೋ ನಿರ್ಘೋಷಂ || ೫
ಕಾರ್ಮುಕಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ ಬದ್ಧ್ವಾ ಪೃಷ್ಠೇ ತೂಣಂ
ಇಚ್ಛಾಮಿ ವನಾಂತೇ ಪರ್ಯಟಿತುಂ ಮೃಗಯಾರ್ಥಂ
ವಿಶಸತೀ ಚರೇಯಂ ಶ್ವಾಪದಮೀಕ್ಷಿತಮಾತ್ರಂ || ೬
ಕಾಮಯೇ ಪ್ರಭಾತೇ ಸ್ಥಿತ್ವಾ ವೇದಿಸಮೀಪಂ
ಹೋತೃಭಿರ್ವಿದಗ್ಧೈಃ ಸಾಧಯಿತುಂ ವೇದಾಂತಂ
ಹುತಭುಜಸ್ತೇಜಸಾ ಭವತು ವದನಮಾರಕ್ತಂ || ೭
ಹೇ ನಾಥ, ಹಸಸಿ ಕಿಂ ಮೂಢಾಮಿವ ಮಾಮೇವಂ
ಪೂರಯ ಪ್ರಭೋ, ಮೇ ತಾವದಿದಂ ನಿರ್ಬಂಧಂ
ಯುಜ್ಯತೇ ಪ್ರಭೋ, ಕಿಂ ಅಕಾಲಪರಿಹಾಸೋಽಯಂ ?|| ೮
೫೪
BACK TO TOP
೫೫ ವದ ಯಾಮಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಕ್ವ ನು ಕಿಮಹಂ
’ಹೇ ನಾಥ, ದೋಹದಂ ಪರಿಪೂರಯ ಮೇ ತ್ವರಿತಂಽ
ಇತಿ ಜಾನಕೀ ಸ್ವದೋಹದಂ ರಾಮಚಂದ್ರಾಯ ನ್ಯವೇದಯತ್ | ಸಃ ಅಪಿ ’ತವ
ಇಪ್ಸಿತಂ ಅಚಿರೇಣ ಏವ ಪೂರಯಿಷ್ಯಾಮಿಽ ಇತಿ ತಾಂ ಪ್ರತ್ಯಜಾನಾತ್ | ತಯೋಃ
ಏತಸ್ಯ ಸುಖಸಂವಾದಸ್ಯ ಪರೇದ್ಯುಃ ಏವ ಭದ್ರಃ ನಾಮ ಗುಪ್ತಚರಃ
ರಾಮಚಂದ್ರಾಯ ರಾಜ್ಯವೃತಂ ನಿವೇದಯನ್ ಆಹ, ’ಹೇ ರಾಜನ್,
ಸೇತುಬಂಧನಂ ರಾವಣವಧಂ ಚ ಅಧಿಕೃತ್ಯ ಪ್ರಜಾಜನಾಃ ತುಭ್ಯಂ
ಧನ್ಯವಾದಾನ್ ಪ್ರಯಚ್ಛಂತಿ, ತಥಾಪಿ - ’
ತಥಾಪಿ ಕಿಂ ?ಯತ್ ಸತ್ಯಂ ತತ್ ನಿಃಶಂಕಂ ವದಽ ಇತಿ
ಆಜ್ಞಪ್ತಃ ಸ ಆಹ, ’ೇಕಂ ಏವ ತವಾಚರಣಂ ಪ್ರಜಾಜನೇಭ್ಯಃ ನ
ರೋಚತೇ | ರಾವಣಸ್ಯ ಗೃಹೇ ಕತಿಪಯಮಾಸಾನ್ ಸ್ಥಿತಾ ಜಾನಕೀ ತ್ವಯಾ
ಪತ್ನೀ ಇತಿ ಕಥಂ ಸ್ವೀಕೃತಾ ಇತಿ ತೇ ನ ಅವಗಚ್ಛಂತಿ | ಕೀದೃಶಃ ನಾಮ
ಆನಂದಃ ತಾದೃಶಯಾ ತಯಾ ಸಹ ಪ್ರಣಯಲೀಲಯಾ ಭವಾನ್ ಲಭತೇ ’
ಇತಿ ತೇ ಪೃಚ್ಛಂತಿಽ ಇತಿ | ರಾಮಚಂದ್ರಸ್ಯ ಮಸ್ತಕೇ ವಜ್ರಸ್ಯ ಪ್ರಹಾರಃ
ಜಾತಃ ಇವ | ತಥಾಪಿ ಸ್ವಪ್ರಾಣೈಃ ಶಪ್ತ್ವಾ ಸಃ ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ
ಆಜ್ಞಾಪಯಾಮಾಸ, ’ಹೇ ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ಜಾನಕೀಂ ವಾಲ್ಮೀಕಿಮುನೇಃ
ಆಶ್ರಮಸ್ಯ ಸಮೀಪಂ ವಿಸರ್ಜಯ | ಽ ಇತಿ | ನ ವಾ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ, ನ ವಾ
ರಾಮಚಂದ್ರಸ್ಯ ಕೋಽಪಿ ಅನ್ಯಃ ಭ್ರಾತಾ ರಾಮಾಜ್ಞಾಯಾಃ ಉಲ್ಲಂಘನಂ
ಕರ್ತುಂ ಪ್ರಬಭೂವ | ರಾಮಸ್ಯ ಆದೇಶಾನುಸಾರಂ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಜಾನಕೀಂ
ರಥೇನ ವನಂ ನಿನಾಯ | ’ಮಮ ದೋಹದಾಃ ಏವ ರಾಮೇಣ ಪೂರ್ಯಂತೇಽ
ಇತ್ಯೇವ ಸೀತಾ ಅಮನ್ಯತ | ಯದಾ ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ತಸ್ಯೈ ಸತ್ಯಂ ಅಕಥಯತ್
ತದಾ ಸೀತಾ ಪುನಃ ಏಕವಾರಂ ದುಃಖಸಾಗರೇ ನಿಮಗ್ನಾ | ಗದ್ಗದಸ್ವರೇಣ ಸಾ
ಲಕ್ಷ್ಮಣಮಾಹ -
ಸೀತಾ -
ವದ ಯಾಮಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ಕ್ವ ನು ಕಿಮಹಂ ?
ಪತಿಚರಣೌ ಕ್ವೇಕ್ಷೇ ಭೂಯೋಽಹಂ ?
ಭವತಿ ಕಠೋರಾ ಕರುಣಾ ಹಿ ಯದಾ
ಅರುಣಂ ಗ್ರಸತೇ ತಮಿಸ್ರಾ ಯದಾ
ಜಯತೇ ವರುಣಂ ಪಾವಕೋ ಯದಾ
ವೃಂತತೋ ಹಿ ಚ್ಯವತೇ ಶಾಶ್ವತಿಕಂ || ೧
ಪೀಡಿತೌ ಮಯಾ ಪಿತರೌ ವ್ಯರ್ಥಂ
ನಾಹಂ ಕನ್ಯಾ ನ ವಾ ಕಲತ್ರಂ
ಕಾಶಂ ಗಣಯತಿ ಕನಕಂ ಹೀನಂ
ತಪಸಿ ವಿರಕ್ತಾ ಸಿದ್ಧಿರಿಯಂ || ೨
ಅಸತ್ಯಮಗ್ನೇರ್ವಚನಂ ಜಾತಂ
ನಾಸ್ತಿಕಮೀಶೋ ಗಣಯತಿ ಭಕ್ತಂ
ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಯದ್ಯಪಿ ಪತಿವ್ರತಾಽಹಂ
ಪದತಲೇ ಕಂಪತೇ ಭೂಮಿತಲಂ || ೩
ಉಜ್ಝಿತುಕಾಮಾಃ ಪ್ರಾಣಾ ದೇಹಂ
ತದಾಂಗಾನಿ ಕಿಂ ವಹಂತಿ ಭಾರಂ ?
ಆಹ್ವಯತೇ ಮಾಂ ಗಂಗಾಸಲಿಲಂ
ಚಿರಯತೇ ಕುತ್ರ ತಚ್ಚರಮಪಲಂ ?೪
ಸಮಾಪ್ತಮಾಯುಃ ಸೀತೋಪರತಾ
ಅದ್ಯ ಪುನರಹಂ ಮಾತಾ ಜಾತಾ
ರಘುಕುಲದೀಪಕಕೃತೇ ಜೀವಿತಾ
ಫಲಧರತ್ ಶೀರ್ಯತೇ ಕುಸುಮಮಿದಂ || ೫
ಮರುಭೂಮೌ ವಾ ವಿಜನೇ ವಿಪಿನೇ
ವಂಶಾಂಕುರಮಿದಮಹಂ ವರ್ಧಯೇ
ಸುಖಂ ವರ್ತತಾಂ ರಾಮೋ ನಗರೇ
ಜಾನಕೀ ಜನೇಭ್ಯೋ ಧ್ವಸ್ತೇಯಂ || ೬
ಗಚ್ಛ ಪುರಂ ಪ್ರತಿ ಸೌಮಿತ್ರ ತ್ವಂ
ವಿಧ್ಯತಿ ಶರವತ್ ಮಾಂ ಮೇ ವಚನಂ
ರಾಮೋ ನೃಪತಿರ್ನ ಪತಿರ್ಮೇಽಯಂ
ಸ್ಖಲತಿ ವದಂತೀ ರಸನೇಯಂ || ೭
ಮಮ ಮಾತೄಣಾಮಿತೋ ವಂದನಂ
ಇತೋಽಭಿವಂದೇ ಶ್ರೀರಘುನಾಥಂ
ದದಾಮಿ ತುಭ್ಯಂ ಚಾಶೀರ್ವಚನಂ
ನ ಕ್ಷಮೇ ಭಾಷಿತುಂ ತ್ವಧಿಕತರಂ || ೮
೫೫
BACK TO TOP
೫೬ ರಘುವರನಗರೀ ಬಾಲೌ ಯಾತಂ ರಾಮಾಖ್ಯಾನಂ ಗಾಯತಮೇವಂ ||
’ವದ ಯಾಮಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಕ್ವ ನು ಕಿಮಹಂಽ
ಅಸ್ಯ ಸೀತಾಯಾಃ ಪ್ರಶ್ನಸ್ಯ ಸಮಾಧಾನಂ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಕರ್ತುಂ ನ
ಶಶಾಕ | ಗರ್ಭವತೀಂ ಜಾನಕೀಂ ತತ್ರೈವ ವಿಹಾಯ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ವಿದೀರ್ಣೇನ
ಅಂತಃಕರಣೇನ ಸಹ ಅಯೋಧ್ಯಾಂ ಪ್ರತ್ಯವರ್ತತ | ಕರ್ತವ್ಯಕಠೋರಃ
ಶ್ರೀರಾಮಃ ಕರ್ತವ್ಯಮಿತಿ ರಾಜ್ಯಂ ಅಶಾತ್ |
ಸೀತಾ ತು ಸೌಭಾಗ್ಯವಶಾತ್ ವಾಲ್ಮೀಕಿಮುನಿನಾ ಆಸಾದಿತಾ | ಸಃ
ತಸ್ಯಾಃ ಸ್ವಕನ್ಯಾಯಾಃ ಇವ ಪಾಲನಂ ಕೃತವಾನ್ | ಯಥಾಸಮಯಂ ಸೀತಾ
ಪುತ್ರಯುಗ್ಮಂ ಪ್ರಾಸೂತ | ಭೂತಪಿಶಾಚಾದೀನಾಂ ಪ್ರಭಾವಾತ್ ತೌ
ರಕ್ಷಿತುಂ ವಾಲ್ಮೀಕಿಃ ತಯೋಃ ದೇಹಯೋಃ ಪರಿತಂ ಅಭಿಮಂತ್ರಿತೌ ಕುಶಲವೌ
ಪರ್ಯವರ್ತಯತ | ತಥಾ ಚ ಕುಶಲವೌ ಇತ್ಯೇವ ತಯೋಃ ಅಭಿಧಾನೇ ಚಕಾರ |
ವಾಲ್ಮೀಕಿಮುನೇಃ ನಿಪುಣೇಽವೇಕ್ಷಣೇ ತೌ ಬಾಲಕೌ ವವೃಧಾತೇ | ಶನೈಃ
ಶನೈಃ ಶಿಶುವಯಃ ಅತೀತ್ಯ ತೌ ದ್ವಾದಶವರ್ಷೀಯೌ ಕುಮಾರೌ ಸಂಜಾತೌ |
ತತ್ರ ಅಯೋಧ್ಯಾಯಾಂ ಶ್ರೀರಾಮೇಣ ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠಃ ರಾಜಸೂಯಃ
ನಾಮ ಯಜ್ಞಃ ಸಮಾರಬ್ಧಃ | ಯಜ್ಞಸಮಾರೋಹಂ ತಂ ವೀಕ್ಷಿತುಂ
ಸಹಸ್ರಶಃ ನೃಪಾಃ, ಮುನಯಃ ಪ್ರಜಾಜನಾಶ್ಚ ಅಯೋಧ್ಯಾಯಾಂ
ಸಮುಪಸ್ಥಿತಾಃ | ಮುನಿಶ್ರೇಷ್ಠಃ ವಾಲ್ಮೀಕಿಃ ಅಪಿ ಕುಶಲವಾಭ್ಯಾಂ ನಾಮ
ಸ್ವಶಿಷ್ಯಾಭ್ಯಾಂ ಸಹ ತತ್ರ ಆಯಯೌ | ತ್ರಿಕಾಲದರ್ಶಿನಾ ವಾಲ್ಮೀಕಿನಾ
ಕುಶಲವೌ ಆಜ್ಞಾಪಿತೌ -
ವಾಲ್ಮೀಕಿಃ -
ರಘುವರನಗರೀ ಬಾಲೌ ಯಾತಂ
ರಾಮಾಖ್ಯಾನಂ ಗಾಯತಮೇವಂ ||
ಮುನಿಜನಪೂಜಿತಸದನೇ ಸದನೇ
ಮಹಾಜನಾನಾಂ ಭವನೇ ಭವನೇ
ಮಾರ್ಗೇ ಮಾರ್ಗೇ ರಾಜಪತ್ತನೇ
ಯುವಯೋರ್ಗೀತಂ ವಿಹರತು ಸ್ವೈರಂ || ೧
ವಿಧಾಯ ನವಫಲಮೂಲಾಹಾರಂ
ಸ್ವರಂ ಚಾತ್ಮನೋ ರಸೇನ ಪಿಪೃತಂ
ಸಮಾನಯೇಥಾಂ ಸ್ವರೇಣ ಸ್ವರಂ
ಪಾಲಯತಂ ಲಯತಾಲವಿಧಾನಂ || ೨
ಲಭೇಥೇ ಯದಾ ಲೋಕಮಾನ್ಯತಾಂ
ಲಭೇತ ಶ್ರೀರಘುನಾಥೋ ವಾರ್ತಾಂ
ಶ್ರೋತುಮುತ್ಸುಕೋಽಸಾವತ್ಮಕಥಾಂ
ಪ್ರೇಷಯಿಷ್ಯತೇ ವಾಂ ನಿಮಂತ್ರಣಂ || ೩
ಸರ್ಗಾನುಕ್ರಮಮವಧಾರಯತಂ
ಭಾವರಸಮಯಂ ಭವತು ಗಾಯನಂ
ಗಾಯಂತೌ ಭಾಗಶಃ ಪ್ರತಿದಿನಂ
ಸಮಾಪಯೇಥಾಮಿದಮಾಖ್ಯಾನಂ || ೪
ಮಾ ಕಥಯೇಥಾಂ ನಾಮಗ್ರಾಮಂ
ಆತ್ಮಾನೌ ಮೇ ಶಿಷ್ಯೌ ಬ್ರೂತಂ
ಸ್ವರೇ ವಿಧತ್ತಂ ಸ್ಮಿತಂ ಸುಮಧುರಂ
ಯದೇವೋಚಿತಂ ತದೇವ ವದತಂ || ೫
ಶೃಣುತೇ ಭೂಪೋ ಯದಾ ಸ್ವಯಮಿದಂ
ಭವತು ಸಂಯತಂ ಮುದ್ರಾಭಿನಯಂ
ನೇದಂ ಕಾವ್ಯಂ ಸುಧಾನಿಧಿರಯಂ
ಆದರಿಷ್ಯತೇ ರಘುನಾಥಸ್ತಂ || ೬
ಮಾ ಸ್ವೀಕುರುತಂ ಧನಂ ಕಾಂಚನಂ
ನ ವಾ ದಕ್ಷಿಣಾಂ ನ ಚ ವಾ ದಾನಂ
ಕಿಂ ಮುನೇರ್ಧನೇನ ಪ್ರಯೋಜನಂ
ಸಕಲಮೀಪ್ಸಿತಂ ರಘುವರಾರ್ಪಣಂ || ೭
|| ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರಾರ್ಪಣಮಸ್ತು ||
೫೬
BACK TO TOP
%[at][at]1
% File name : giitaraamaayaNa.itx
%--------------------------------------------
% Text title : Samskrit giitaraamaayaNa
% Author : Prof. Sitaram B. Datar, Andheri, Mumbai, India
% Language : Sanskrit
% Subject : philosophy/hinduism/religion
% Description/comments : Based on G. D. Madgulkarಽs composition of Marathi Geetaramayan
% Transliterated by : Sunder Hattangadi, sunderh[at]hotmail.com
% Proofread by : Sunder Hattangadi, sunderh[at]hotmail.com
% Latest update : November 20, 2011
% Send corrections to : sanskrit[at]cheerful.com
%
% Special Instructions:
% i1h.hdr,ijag.inc,itrans.sty,multicol.sty,iarticle.sty
% Transliteration scheme: ITRANS 5.2
% Site access :
% https://sanskritdocuments.org
% https://sanskritdocuments.org/
%-----------------------------------------------------
% The text is to be used for personal studies and research only.
% Any use for commercial purpose is prohibited as a ಽgentlemanಽsಽ
% agreement.
% [at][at]2
%
% Commands upto engtitle are
% needed for devanaagarii output and formatting.
%--------------------------------------------------------
This page uses Unicode utf-8 encoding for devanagari. Please set the fonts and
languages setting in your web browser to display the correct Unicode font.
Some help is available at Notes
on Viewing and Creating Devanagari Documents with Unicode Support.
Some of the Unicode fonts for Devanagari are linked at http://devanaagarii.net and for
Sanskrit Transliteration/Diacritics are available at IndUni
Fonts .
Questions, comments? Write to sanskrit[at]cheerful.com .