|| Sanskrit Geet Ramayana ||
Click to see this page in various language scripts
Devanagari |
Roman |
Gujarati |
Tamil |
Telugu |
Punjabi |
Bengali |
Kannada |
Oriya |
Malayalam
|| ശ്രീഗീതരാമായണസ്യ സമവൃത്തഃ സംസ്കൃതാനുവാദഃ || ഃ2>
മരാഠീഭാഷായാഃ കവിശ്രേഷ്ഠൈഃ
ശ്രീ. ഗ. ദി. മാഡഗൂളകരമഹോദയൈഃ വിരചിതസ്യ
ശ്രീഗീതരാമായണസ്യ സമവൃത്തഃ സംസ്കൃതാനുവാദഃ |
അനുവാദകർതാ
പ്രാ. സീതാരാമ. ഭാ. ദാതാര
[ Original Marathi Lyrics
text at:
http://www.aathavanitli-gani.com/
http://www.marathiworld.com/gani/geetramayan.htm
audio at:
http://www.gadima.com/category/3/0/0/geetramayan-sudhir-phadke
സംസ്കൃത ഗീത- രാമായണം അനുക്രമണികാ |
ഗീത ഗീതശീർഷകം
ക്രമാങ്ക
1 ശ്രൂയതേ ശ്രീരാമേണ സ്വയം
2 അയോധ്യാ മനുരചിതം നഗരം
3 കിമേവം ദലതീദം മാനസം ?
4 കുതോഽസി ഖിന്നാ, സംഹര മുഗ്ധേ,
5 ക്ഷിതിപതേ, സ്വീകുരു ക്ഷീരമിദം
6 രാമോഽജനി ഭാഗ്യവശാത്
7 ശ്യാമരാമചന്ദ്രോ മേഽയം
8 ജ്യേഷ്ഠം തേ ഹേ നൃപതേ ദേഹി മേ സുതം
9 നാശയ ത്രാടികാം രാമ, ശീഘ്രം !
10 ഏഹി രാമ സത്വരം
11 അദ്യ വൈ ശാപവിമുക്താഽഭവം
12 ശൃണുത സ്വയംവരാഖ്യാനം
13 ശംസാമ തോഷം കഥം
14 മാ ലംഘയ വചനം
15 രാമ, മാ യാഹി വനം ഘോരം
16 രാമാദപരഃ കുരുതേ കോഽത്ര ശാസനം ?
17 യത്ര ഹി രാമസ്തത്ര ഹി സീതാ
18 തിഷ്ഠ സുമന്ത്രക, സ്ഥാപയ ച രഥം
19 ജയ ഗംഗേ ജയ ജഹ്നുസുതേ,
20 രച്യതാമത്ര ലക്ഷ്മണ ഉടജം
21 സോഽബ്രവീദന്തേ മാമേവം
22 ദശദിശം തിമിരമയം ജാതം
23 മാതാ ന വൈരിണീ ത്വം
24 പ്രേഷയസ്വ ജാനകീമാശ്രയായ ഗഹ്വരം
25 ദൈവജാനി ദുഃഖാനീതി ന ദോഷോ നരാണാം
26 ദേഹി ബന്ധോ, പാദുകേ തേ
27 കോഽസി രേ യുവരാജഃ കഥയ മേ
28 വിരൂപിതേയം ശൂർപണഖാ
29 ആനീയ ദേഹി മേ
30 മാഽതിഥേ, തിഷ്ഠ വൃഥാ ദ്വാരേ
31 ക്വ ഭവേത് സീതാ രാമജീവിതം ?
32 അനുജ രേ തദീയപദയുഗമിദം
33 സോഽഹരജ്ജാനകീം നൂനം
34 രഘുപതേ, ശബരീ ധന്യാഽഹം
35 സുഗ്രീവ ഏകമിത്രം രാമസ്യ
36 വാലിവധോ ന ച ഖലനാശോഽയം
37 സ ഏകോ വീരഃ ശ്രീഹനുമാൻ
38 ഇയമസൗ ശ്രീരാമസ്വാമിനീ
39 രാമകീർതിരസ്മ്യഹം
40 മുദ്രികാ തദീയാ നൂനമഭിജ്ഞാതേയം
41 ഹനുമതാ ദഗ്ധാ ലങ്കേയം
42 സേതു രചയധ്വം സാഗരേ
43 രഘുപതേ, വദസി ന കിമപി കഥം ?
44 സുഗ്രീവ, സഖേ, സാഹസമേവം
45 ഗച്ഛാംഗദ രാവണായ കഥയ സത്വരം
46 സംഗരം രാമരാവണീയം
47 അദ്യ വിപദി ശ്രീലങ്കാ സർവദാ സ്ഥിതാ
48 നിഷ്ഫലാ ബാണാ അദ്യ കഥം ?
49 ഹേ സുരാഃ, രാഘവലീലേയം
50 ലീനതേ, ചാരുതേ, സീതേ
51 സ്വാമിനീ സദാ മേ
52 ത്രിവാരജയകാരം രാഘവ,
53 യച്ഛതു വരമേകം പ്രഭുർമേ
54 ഹേ നാഥ, ദോഹദം പരിപൂരയ മേ
55 വദ യാമി ലക്ഷ്മണ,
56 രാമാഖ്യാനം ഗായതമേവം
ശ്രീ
ഛായാ യേന കൃതാ മമോപരി മുദാ സ്ഥിത്വാ കഠോരാതപേ
ശ്രുത്വാ യസ്യ വിശുദ്ധവേദപഠനം ബദ്ധാ രുചിഃ സംസ്കൃതേ |
സ്മൃത്വാ യസ്യ കൃപാശ്രയേ വിഗമിതം ബാല്യം മനോ മോദതേ
തസ്മൈ സാദരമർപയേ കൃതിമിമാം മാതാമഹായാദ്യ മേ ||
നമോ നമഃ സംസ്കൃതാനുരാഗിഭ്യോ രസികവരേഭ്യഃ |
മഹാരാഷ്ട്രഭാഷാസാഹിത്യേ വിഖ്യാതസ്യ ’ഗ. ദി. മാഡഗൂളകരഽ
നാമ്നാ കവിശ്രേഷ്ഠേന വിരചിതസ്യ ’ഗീതരാമായണസ്യഽ
നാമ ഭവദ്ഭിഃ ശ്രുതം സ്യാദേവ | ഏതദതീവ മധുരം കാവ്യം
തദനുരൂപേഷു സ്വരേഷു നിബദ്ധം ’സുധീര ഫഡകേഽ - തഥാ
’ബാബൂജീഽ ഇതി നാമ്നാ വിശ്രുതേന സംഗീതദിഗ്ദർശകേന | 1955 തമേ
ഖ്രിസ്താബ്ദേ സകലേഽപി സംവത്സരേ പ്രതിസപ്താഹസ്യ ഭൃഗുവാസരേ അസ്യ
കാവ്യസ്യൈകൈകം ഗീതമാകാശവാണ്യാഃ പുണേ- വിഭാഗേന പ്രസാരിതം |
അൽപാവധാവേവ തത് കാവ്യം ലോകപ്രിയതായാഃ ശിഖരമവാപ |
ഭൃഗുവാസരേ ശ്രോതാരഃ പ്രാതഃസമയേ സർവാണി ഗൃഹകർമാണി
സമാപ്യ തസ്യ കാവ്യസ്യ ശ്രവണപ്രതീക്ഷയാ നഭോവാണീപ്രക്ഷേപകസ്യ
പുരതസ്തൂഷ്ണീമുപവിശന്തി സ്മ | ആകാശവാണ്യാ പ്രസാരിതേന കേനാപ്യുപക്രമേ-
ണാന്തരേണൈതാവത് യശഃ പൂർവം ക്വചിദേവ ലബ്ധം സ്യാത് | ’ഗാനസ്യ
ചരമോത്കർഷോ ഗീതരാമായണം സദാഽ ഇതി ’പാണ്ഡുരംഗശാസ്ത്രീ
ആഠവലേഽ മഹോദയൈരുക്തമേവ |
തത്പശ്ചാത് ’ബാബൂജീഽ മഹോദയൈഃ സമഗ്രദേശേ പര്യടനം
കൃത്വാ നഗരം നഗരം ഗത്വാ സ്വഗായനേന ഗീതരാമായണം സാമാന്യജനാൻ
പ്രതി നീതം | അതഃ സകലേഽപി ഭാരതവർഷേ ഗീതരാമായണം പ്രഥിതം അഭവത് |
അസ്യ കാവ്യസ്യ തഥാ ച തസ്യ സ്വരയോജനായാഃ പ്രഭാവേണ ഭാരതവർഷേ
വിവിധാസു ഭാഷാസു കാവ്യസ്യാസ്യാനുവാദാഃ ഗീയന്ത് | കിന്തു സർവാം
ഭാരതീയഭാഷാണാം ജനനീഭൂതായാം ഗീർവാണഭാഷായാം സമഗ്രസ്യ
ഗീതരാമായണസ്യാനുവാദോ വിദ്യതേ ന വേതി ന ജാനേ | അത ഏവ മമൈഷ പ്രയാസഃ
സംസ്കൃതാനുവാദേ ഗീതരാമായണസ്യ | അഥ തത്രസ്ഥാനി ഗീതാനി മൂലസ്വരയോജനയൈവ
ഗേയാനി ചേത്, തൈഃ സമവൃത്തൈരേവ ഭാവ്യം ഇതി സ്പഷ്ടം |
തഥാപി മത്സദൃശസ്യ സംസ്കൃതഭാഷായാഃ ന വിശേഷാഭിജ്ഞസ്യ കൃതേ തത്
കർമ നിതരാം ദുഷ്കരമാസീത് | ഏവം സ്ഥിതേ ’കേനായമവ്യാപാരേഷു
വ്യാപാരസ്തേ ആദിഷ്ടഃഽ ഇതി കോഽപി പൃച്ഛേത് | കാമാതുരാണാമിവ
’കാവ്യാതുരാണാമപി ന ഭയം ന ലജ്ജാഽ ഇത്യപി കശ്ചിദന്യോ വദേത് | തഥാപി
അനുവാദപ്രിയതയാ അഹമസ്മൈ ചാപലായ പ്രചോദിതഃ ഇതി താവത് സത്യം | അതഃ
കൃപയാഽനുവാദമേതം രസികാഃ ന കേവലം പഠേയുരപി തു തത്തത്സ്വരയോജനയാ
ശൃണുയുരിതി മേ പ്രാർഥനാ |
അന്യച്ച, അനുവാദഃ അനുവാദഃ ഏവ ഭവതി | ന സ കദാപി മൂലഗ്രന്ഥസ്യ
യോഗ്യതാം പ്രാപ്തുമർഹതി | തഥാപി അനുവാദസ്യ നികഷാൻ പ്രയുജ്യ
അനുവാദസ്യൈതസ്യ സാഫല്യവൈഫല്യനിർണയേ ഭവന്തഃ വിചക്ഷണാഃ രസികവരാഃ ഏവ
പ്രമാണം | അതഃ ഭവന്തഃ ഏതദ്വിഷയേ ആത്മനഃ അഭിപ്രായം പ്രേഷയന്തു ഇതി വിജ്ഞപ്തിഃ |
അദ്യായമനുവാദഃ പ്രകാശം ഗച്ഛതി, സ നൈകാനാം ഹിതചിന്തകാനാം
നിരപേക്ഷസാഹായ്യവിശേഷത്വാദേവ | പ്രഥമം താവത് നിർദേശഃ കർതവ്യഃ
’ഹരിഭാഊ വഝേഽ മഹോദയസ്യ | അനേന ബാലമിത്രേണ മേ അസ്മിൻ കാര്യേ ന
കേവലം രുചിഃ പ്രദർശിതാ, അപിതു സർവോഽപി തദ്ഭാരഃ സ്വശിരസി ഗൃഹീതഃ |
അന്യോ മമ സുഹൃദ് ’സീതാരാമ ഖാംബേടേഽ മഹോദയഃ, യസ്യ
പ്രോത്സാഹനം, സക്രിയം സാഹായ്യം വിനാ പുസ്തകമിദം പ്രകാശനാർഥം സിദ്ധം
നാഭവിഷ്യത് | അപരോഽപി മമ നൂതനഃ സുഹൃദ് വർതതേ ’രുണകുമാര മരാഠേഽ
മഹാശയഃ | സംസ്കൃതഭാഷാസാഹിത്യസ്യ മർമജ്ഞേനാനേന മമ കാവ്യാനുവാദം
സമഗ്രം നിപുണം പഠിത്വാ തത്രസ്ഥഗുണദോഷാണാം സൂക്ഷ്മചികിത്സാകൃതാ,
തേനൈവം മയാ കേഷാഞ്ചിദ്ദോഷാണാം നിരാകരണായ പ്രയത്നഃ കൃതഃ |
സൗ. സുധാ, മമ സഹധർമചാരിണീ, പ്രാരംഭാദേവ മഹ്യമേതത്കർമണി
സാതത്യേന പ്രോത്സാഹനം സാഹായ്യം ച അദദാത് | അനുവാദസ്യൈതസ്യ പ്രസിദ്ധേഃ
പ്രമുഖം കാരണം സൈവ വിദ്യതേ |
ഭൂതപൂർവപ്രധാനമന്ത്രിഭിഃ മാനനീയൈഃ അടലബിഹാരീജീമഹോദയൈഃ, ഡാॅ.
മുരലീമനോഹരജോശീമഹോദയൈഃ തഥാ ച പ്രാചാര്യ വിനോദരാവപാഠകമഹോദയൈഃ
മമ കാവ്യാനുവാദം സാദ്യന്തം പഠിത്വാ വിസ്തരേണ സഹ അഭിപ്രായാൻ പ്രേഷ്യ
അഹം ഭൃശമനുഗൃഹീതഃ | സർവാനേതാൻ ധന്യവാദാൻ വിതരാമി |
ഡാॅ. പരാഡകരമഹാശയാസ്തു മമ സാക്ഷാത് ഗുരവ ഏവ | തേഷാമാശിഷാഃ
സദൈവ മയാ പ്രാർഥ്യന്തേ | തേഽപി സർവദാ മാമുപകുർവന്തി | അപരാ ച മമ
ഹിതൈഷിണീ ശ്രീമതി മൃദുലാ പ്രഭുരാമ ജോശീ നാമ | അനയൈവ സംസ്ക്രിതഗീതരാമായണസ്യ
പ്രഥമപ്രകടസമാരോഹസ്യ ’മഹാരാഷ്ട്ര ടാഇമ്സഽ നാമനി നിയതകാലികേ
സവിസ്തരപരീക്ഷണം കൃത്വാ തസ്മൈ പ്രസിദ്ധിഃ പ്രദത്താ | ഏതേഷാം സർവേഷാമാനൃണ്യം
ഗന്തും ന കദാപി ശക്ല്യം |
മഹാരാഷ്ട്രരാജ്യസ്യ ഭൂതപൂർവഃ മുഖ്യമന്ത്രീ മാ. മനോഹരജോശീമഹോദയഃ
അപി സംസ്കൃത- ഗീതരാമായണസ്യ ’സീ. ഡീ. ഽ കൃതേ പ്രസ്താവനാം ലിഖിതവാൻ |
തഥാ ച ’സീ. ഡീ. ഽ നിർമാണേ സർവശ്രീ ഉഹ്ല്ലാസ കുലകർണീ, സതിസ്ശ പാധ്യേ,
മിലിന്ദ കരമരകര, പ്രമോദ സോഹോനീ, മഹേശ ഖനോലകര, മഹേന്ദ്ര ശേഡഗേ,
സുഭാഷ ഹഡകര, തഥാ സൗ. മാധുരീ കരമരകര, സൗ. നീലാ സോഹോനീ ഏതൈഃ
സർവൈഃ അപി അഹം അനുഗൃഹീതഃ | അസ്തു |
യദി ഏഷ ഗീതാനുവാദഃ, തേന സഹ പ്രകാശിതാ ’സീ. ഡീ. ഽ ച
സംസ്കൃതാനുരാഗിണാം രസികവരാണാം പരിതോഷായ കൽപേതാം, തർഹി തയോഃ പ്രയോജനം
സഫലീഭവേദിതി മന്യേ |
മുംബാപുരീ 17- 11- 2006 സീ. ഭാ. ദാതാര .
BACK TO TOP
അഥ സംസ്കൃത ഗീത- രാമായണം
01 ശ്രൂയതേ ശ്രീരാമേണ സ്വയം
പ്രഭുണാ ശ്രീരാമചന്ദ്രേണ ആരബ്ധസ്യ അശ്വമേധസ്യ അവലോകനാർഥം
ജനാനാം സാഗരഃ ഇവ അയോധ്യായാം സമ്പ്രാപ്തഃ ആസീത് |
തദാനീം മുനിവേഷം ധാരയന്തൗ ദ്വൗ കുമാരൗ യജ്ഞമണ്ഡപം
പ്രവിഷ്ടൗ | തൗ ആസ്താം മഹർഷേഃ വാൽമീകേഃ ശിഷ്യൗ - ലവകുശൗ |
ശ്രീരാമചന്ദ്രം ഉദ്ദിശ്യ തൗ പ്രാർഥയതാം ’ാവാം
രാമചരിതം ഗാതും ഇച്ഛാവഃ | ഽ തയോഃ പ്രാർഥനാ
ശ്രീരാമചന്ദ്രേണ അനുജ്ഞാതാ | തഥാപി രാമകഥാം ഗായന്തൗ തൗ
കുമാരൗ ആത്മനഃ ഏവ പുത്രൗ ഇതി സ്വയം രാമചന്ദ്രഃ ന ജാനാതി സ്മ |
നിവേദകഃ :
ശ്രൂയതേ ശ്രീരാമേണ സ്വയം
കുശലവരാമായണഗീതം ||
ഉഭൗ കുമാരാവേകവയസ്കൗ
സജീവപ്രതിമേ രാമസ്യൈതൗ |
സുതൗ ഗായതോ ജനകസുചരിതം
ജ്യോതിഷാ തേജോനീരാജനം || 1
രാജസരൂപൗ താപസവേഷൗ
ഗന്ധർവൗ നനു തപോവനസ്ഥൗ |
വാൽമീകിമനോജാതാ ഭാവാഃ
മാനുഷം വാഽഽദധതേ രൂപം || 2
നന്വേതൗ പ്രതിഭാഽഽമ്രവനസ്ഥൗ
വസന്തവിഭവം ഗായതഃ പികൗ |
ബാലരവേണാഽഽലപതൗ വിരുതം
ഗായതോ മധുമാസം മഞ്ജുലം || 3
ഉന്മീലതി സുമമിവൗഷ്ഠയുഗലം
സ്വരോ ഗന്ധവത് ബിഭർതി ഭുവനം |
ലോലചഞ്ചലം കുണ്ഡലയുഗലം
സംഗതൗ കലവീണാഝങ്കൃതം || 4
സപ്തസുരാണാം സ്വർലോകസ്ഥാഃ
നവാപഗാ നനു നവരസപൂർണാഃ |
യജ്ഞമണ്ഡപേ നന്വവതീർണാഃ
സംഗമേ ശ്രോതൄണാം ഗാഹനം || 5
പുരുഷാർഥാണാം ചതുർണാം ഫലം
തത്ര പശ്യതഃ സ്വജീവനപടം |
പ്രത്യക്ഷാദപി ശുചിതരബിംബം
ഈക്ഷണം നൃപതേർബാഷ്പാകുലം || 6
സാമവേദവത് ബാലഗായനം
ക്രമേണ സർഗോഽനുസരതി സർഗം |
സഭാസ്ഥിതസ്ത്രീമുനിസചിവാനാം
നയനജം വഹതി കപോലേ ജലം || 7
തദാ രാഘവോവിഹായാസനം
ദൃഢമുപജുഗുഹേ നിജം ശൈശവം |
സംയോഗോഽയം ജനകസുതാനാം
കോഽപി തം ജാനീതേ ന പരം || 8
1
BACK TO TOP
02 അയോധ്യാ മനുരചിതം നഗരം
ശ്രീരാമസ്യ യജ്ഞമണ്ഡപേ സകലാം ശക്തിം കർണസമ്പുടേ
സമാനീയ ശ്രോതാരഃ രാമചരിതഗായനശ്രവണായ സമുത്സുകാഃ | സ്വയം
പ്രഭുഃ രാമചന്ദ്രഃ സ്വർണസിംഹാസനം അധിഷ്ഠായ സ്വചരിതം ശ്രോതും
ഉത്കണ്ഠിതഃ | ഏവം സ്ഥിതേ മുനിവേഷധാരിണൗ കുശലവൗ രാമാഖ്യാനം
പ്രസ്തുവീതഃ -
കുശലവൗ -
സരയൂതീരേ സ്ഥിതം
അയോധ്യാ മനുരചിതം നഗരം ||
വിശാലതായാം പുരസ്യാസ്ഥിതം
പ്രാകാരാണാം രുചിരസങ്കുലം
സമാന്തരപഥാം വിതതം ജാലം
പ്രയാന്തി പഥികാ രഥഗജതുരഗാസ്തേന മണ്ഡിതാ ഭൃശം || 1
സദനേ സദനേ രത്നതോരണം
സ്ഥാനേ സ്ഥാനേ രമ്യമുപവനം
തത്ര വർതതേ നൃത്യഗായനം
മൃദംഗവീണാനിത്യവാദനം, അലകാനഗരീസമം || 2
സ്ത്രിയഃ സുശീലാ നരാ ധാർമികാഃ
സുതാഃ സർവഥാ നിജകുലദീപാഃ
ജനാ നാദയാ ന വാ നാസ്തികാഃ
ഗൃഹേ പുരേ വാ ക്വാപി വാഽന്തരേ നാഽതൃപ്തേർദർശനം || 3
ഇക്ഷ്വാകൂണാം കീർതിഭൂഷണോ
നൃപോ ദശരഥോ ധർമപാലകോ
വാസവഃ പുരേ നഭസി ശശാങ്കോ
രവീ രണേഽസൗ കുരുതേ ബകവാൻ നിജപുരസംരക്ഷണം || 4
തസ്യ ഭൂപതേസ്തിസ്രോ ഭാര്യാഃ
സുവംശജാതാഃ സുമുഖ്യ ആര്യാഃ
പതിസേവായാമഖണ്ഡനിരതാഃ
ബഹുശ്രുതാസ്താ രൂപതേജസാ ശോഭന്തേ നിർഭരം || 5
തിസൃണാം സ്ത്രീണാം പ്രീതിസംഗമേ
ത്രിലോകസൗഖ്യം സദനം തനുതേ
ന്യൂനം ത്വേകം ഗൃഹസ്ഥാശ്രമേ
പ്രണയാകാശേ നോദയമയതേ തനയാദിത്യശ്ചിരം || 6
ശല്യമേകലം കൗസല്യായാഃ
ഉദാസീനതാ ച സുമിത്രായാഃ
ഈശ്വരസേവാ കൈകേയ്യായാഃ
വ്യഥാ ദാരുണാ സൈകാ സതതം പീഡയതേ ദശരഥം || 7
രാജസുഖം നനു ജനതാസൗഖ്യം
അസംഖ്യമനസാമേകചിന്തനം
സുഖേനാമുനാ വസുനാ വാ കിം ?
ഋതൗ വസന്തേഽതീതേഽപി കഥം കൽപതരോർന ച സുമം ?|| 8
2
BACK TO TOP
03 കിമേവം ദലതീദം മാനസം ?
’ൃതൗ വസന്തേഽതീതേഽപി കഥം കൽപതരോർന ച സുമം ?ഽ
പ്രജാഃ പ്രജാഃ സ്വാഃ ഇവ പാലയതഃ ദശരഥസ്യ ഗൃഹേ താവത്
അപത്യാഭാവഃ ഇതി കോഽയം ദൈവദുർവിലാസഃ | സർവേഷാം അയോധ്യാവാസിനാം
മനസി ഏഷഃ ഏവ പ്രശ്നഃ പുനഃ പുനഃ സമുത്തിഷ്ഠതി സ്മ | കിം പുനഃ
ദശരഥസ്യ ഭാര്യാണാം കഥാ ?കൗസല്യാ തദ്യപി ബാഹ്യതഃ നിർവികാരാ
അദൃശ്യത, തഥാപി തസ്യാഃ മനസഃ കാ അവസ്ഥാ ?സാ ആത്മഗതം വദതി - -
കൗസല്യാ :
കിമേവം ദലതീദം മാനസം ?
വീക്ഷ്യ മേ ലതികായാം സുമനസം ||
മലിനമന്തരം പൂർവം ന കദാ
അസൂയാ ന മേ ജാതു സപത്ന്യാ
അദ്യ കിം ന സഹേ ലതികാശ്രിയം ?1
ഹൃദയ, കിമേവം സാഹസമശുഭം ?
രോചതേ ന തേ ഹരിണീശാവം
വൃഥാ കിം ബാഷ്പാകുലമീക്ഷണം ?2
വിലോക്യ ഗോവത്സഗതം ഭാവം
അനുഭവസേ കിം മനസി മത്സരം ?
ആന്തരം കുപ്യതി മൗനം കഥം ?3
ഭോജയതേ പക്ഷിണീ ശാവകം
ദൃശ്യമിദം തേ ഭവതി ദുഃസഹം
കിമേതത് ദുർഗതമാപതിതം ?4
കിമർഥമേഷാ ഹ്യാത്മവഞ്ചനാ ?
അപത്യം വിനാ സ്ത്രീ ന ച പൂർണാ
അവേതം ജീവിതസാരം പരം || 5
ശിലാഽപി സൂതേ ശിൽപമനുപമം
ഹീനതരാ കിം ശിലായാ അഹം
മനോ മേ നൂനം ചിന്താകുലം || 6
വൃദ്ധതരം കിം നാസ്മത് ഗഗനം ?
തത്ര ജായതേ താരസഹസ്രം !
നിഷ്ഫലം നൂനം മേ ജീവനം || 7
3
BACK TO TOP
04 കുതോഽസി ഖിന്നാ, സംഹര മുഗ്ധേ,
’കിമേവം ദലതീദം മാനസം വീക്ഷ്യ മേ ലതികായാം സുമനസം ?ഽ
ഏവം യദാ കൗസല്യാ ചിന്തിതാ ആസീത് തദാ ദശരഥഃ അന്തഃപുരം പ്രവിശ്യ
അബ്രവീത് - -
രാജാ ദശരഥഃ - -
കുതോഽസി ഖിന്നാ, സംഹര മുഗ്ധേ, ദയിതേ നയനജലം
ദേവി, ഹേ കൗസല്യേ, നൂനം ||
വസന്താഗമേ തരൗ തരൗ നനു ദൃഷ്ടം നവപല്ലവം
ആശാകുസുമം മനസി മദീയേ തഥൈവ ജാതം നവം
വാണീ ശ്രവണേ കാചിദഗുഞ്ജന്മമ സഖി നിഃശബ്ദം || 1
തനുഷ്വ തുരഗാധ്വരമിതി വാണീ സാഽഹ തദാ മാം പ്രിയേ
’വിഹരിഷ്യന്തേ മുഗ്ധാ വേദാശ്ചത്വാരസ്തേ ഗൃഹേഽ
ചിന്തനമേതദ് ബോധയതേ മാം മമൈവമിതി ജ്ഞാതം || 2
തതഃ സുമന്ത്രം നിമന്ത്ര്യ സചിവം ചാജ്ഞാപിതവാനഹം
’വസിഷ്ഠ- കാശ്യപ- ജാബാല്യാദീനത്രാനയ സത്വരംഽ
ഗുരവസ്തേ മാമാദേക്ഷ്യന്തേ കിമിഷ്ടമാചരണം || 3
സമാഗതേഭ്യോ ഗുരുഭ്യോ മയാ കഥിതം മേ മാനസം
മയൈവ തേഷാം കൃതം സമക്ഷം മനസോ മേ മന്ഥനം
തദനു സ്നിഗ്ധാം നവനീതസമാം കോഽപ്യവദത് വാചം || 4
’മനോരഥാസ്തേ സഫലാ ഭാവ്യാഽ , ആഹ മനോദൈവതം
’ദ്യ മുഹൂർതേ മോചയ തുരഗം, യാതു സ വൈ സത്വരംഽ
’ഗുരുവചനം മേ പ്രമാണഽ മവദം യുക്ത്വാ കരയുഗലം || 5
ആനയാമ്യഹം ദേശാദംഗാദൃഷ്യശൃംഗം സ്വയം
സമാപനീയം തേന സഹേഷ്ട്യാ ക്രതുരിത്യപി യോജിതം
മന്ത്രാണീദം പുനന്തു നഗരം സധൂമശുചിഗന്ധം || 6
സരയൂതീരേ മഖം പ്രകുർമോ ദദ്മോ ദാനം മുക്തകരം
കുർമശ്ചരമം പ്രയത്നമേതം സ്നാനമന്തതശ്ചാവഭൃഥം
ദാസ്യതി ദേവോ ഹുതാശനോഽസാവനന്തമഭിലഷിതം || 7
4
BACK TO TOP
05 ക്ഷിതിപതേ, സ്വീകുരു ക്ഷീരമിദം
’ദാസ്യതി ദേവോ ഹുതാശനോഽസാവനന്തമഭിലഷിതംഽ
ഇതി അപേക്ഷയാ ദശരഥേന യജ്ഞീയഃ അശ്വഃ വിസൃഷ്ടഃ |
സംവത്സരൈകസ്യ പശ്ചാത് സഃ പ്രതിനിവൃത്തഃ | രാജ്ഞോ ദശരഥസ്യ
പ്രാർഥനാമനുസൃത്യ ഋഷ്യശൃംഗമുനിനാ യജ്ഞഃ സമാരബ്ധഃ |
തത്ര അകസ്മാത് കോഽപി രക്തവർണഃ മഹാപുരുഷഃ പ്രാദുർഭൂതഃ |
ഘനഗംഭീരേണ അപി സൗമ്യസ്വരേണ സഃ രാജാനം അവദത് -
യജ്ഞപുരുഷഃ -
ക്ഷിതിപതേ, സ്വീകുരു ക്ഷീരമിദം
ഉപസ്ഥിതിം മേ തവാധ്വരേഽസ്മിൻ മന്യേ ബഹുമാനം ||
ഗതഃ സമാപ്തിം മഖസ്തേഽധുനാ
തൃപ്തിമാഗതാഃ സർവദേവതാഃ
അതീവ തുഷ്ടസ്ത്വയി ഹേ രാജൻ, ശ്രീവിഷ്ണുർനൂനം || 1
ആഗതോഽസ്മ്യഹം തദീയാജ്ഞയാ
പ്രസാദമേനം ശുഭം ഗൃഹീത്വാ
ദാനസ്യാസ്യൈതസ്മാദ്ദാനാത്, നാപരമുപമാനം || 2
ഗൃഹാണ സ്വകരേ സുവർണപാത്രം
പയോ വിതര ദേവീഷു ചാന്തരം
കാമധേനുദുഗ്ധാദസ്തീദം, ക്ഷീരം ബലദതരം || 3
സേവന്തേ താ യദാ പായസം
ഉദരേ ഭവിതാ വംശബീജനം
ജനിഷ്യതേ താസാമുദരേഭ്യോ, വീരചതുഷ്കഫലം || 4
പ്രസവിഷ്യന്തേ മാനവരൂപാൻ
തിസ്രോ ദേവ്യോ വിഷ്ണോരംശാൻ
ധന്യസ്ത്വമഹോ ലഭസേ രാജൻ, ഈശ്വരജനകത്വം || 5
ഇമേ കൃതാർഥേ ത്വദീയനയനേ
കൃതാർഥോഽപ്യഹം ദർശനേന തേ
ദേഹി നരപതേ, ആജ്ഞാമധുനാ ഗമനായ സ്വപദം || 6
5
BACK TO TOP
06 രാമോഽജനി ഭാഗ്യവശാത്
’ജനിഷ്യതേ താസാമുദരേഭ്യോ വീരചതുഷ്കഫലംഽ
ഇതി യജ്ഞപുരുഷസ്യ ഭവിഷ്യവചനം സത്യം അഭവത് | തേന
പ്രദത്തസ്യ പായസസ്യ സേവനേന ദശരഥസ്യ തിസ്രഃ അപി ഭാര്യാഃ ഗർഭം
ആദധത, യഥാകലാം ച പുത്രചതുഷ്ടയം പ്രാസുവത | കൗസല്യായാഃ
ശ്രീരാമഃ, സുമിത്രായാഃ ലക്ഷ്മണശത്രുഘ്നൗ, കൈകേയ്യാഃ ച ഭരതഃ
ഇതി ചത്വാരഃ പുത്രാഃ അജായന്ത | ദശരഥസ്യ ഈപ്സിതം പരിപൂർണം | പ്രാസാദേ
സുഖസ്യ സീമാ ഏവ നാവശിഷ്ടാ | നാഗരികാണാം ആനദോഽപി പർജന്യപരിപുഷ്ടാഃ
നദ്യഃ ഇവ സകലസീമാം ഉല്ലംഘ്യ വർധമാനഃ ആസീത് | രാമാദയഃ ബാലകാഃ
ഹസ്തജാനുചലനാവസ്ഥാം പ്രാപ്താഃ | തഥാപി അയോധ്യാസ്ഥിതാഃ വനിതാഃ
ശ്രീരാമജന്മനഃ ആനന്ദഗീതം ഏവ അദ്യാപി ഗായന്തി സ്മ -
അയോധ്യാവാസിന്യഃ സ്ത്രിയഃ -
ശുദ്ധപക്ഷേ ചൈത്രമാസേ തത്ര നവമം ദിനം
ഗന്ധിതോഽപി പവന ഏഷ ഊഷ്ണ ഇതി കഥം ?
രവിരചലോ മാധ്യാഹ്നേ ശിരസി കഥമയം ?
രാമോഽജനി ഭാഗ്യവശാത്, പശ്യ സഖി സുഖം ||
കൗസല്യോന്മീലയതേ യാവദക്ഷിണീ
പുത്രദർശനേന സ്വയം വിസ്മിതാ ജനീ
കണ്ഠരോധനേനാജനി ബാഷ്പമോചനം || 1
ഉദിതം നവസൗഖ്യപർവ രാജമന്ദിരേ
സുഷ്ണുവുരഥ വിനദന്ത്യോ ധേനവോഽംഗണേ
ദുന്ദുഭിജോ മത്തരവോഽപൂര്യതാംബരം || 2
ആസുപ്താ ആതപേന ശ്രാന്തകുഡ്മലാഃ
കിമിതി കിമിതി പൃച്ഛന്തോ ഭൂയ ജാഗൃതാഃ
പവനസ്താനുച്ചരവേണാഹ സസ്മിതം || 3
പൗരജനം സുഖവാർതാ സാ ഗതാ യദാ
ഗേഹേഭ്യോ രാജപഥം കേഽപി ധാവിതാഃ
ആരബ്ധം ലലനാഭിർഗീതഗായനം || 4
പുഷ്പാഞ്ജലിമർപയതേ കോഽപി ഭൂഷണം
ഹാസ്യരവേ പ്രവിലുപ്തം ശബ്ദഭാഷണം
വാദ്യാനാം താലോഽവർധത തു സത്വരം || 5
വീണാധ്വനിരവലുപ്തോ നൂപുരസ്വനേ
സന്തപ്താഃ ശൃംഗഗലാസ്തദപി തത്ര തേ
സംഭ്രാന്താ ആമ്രതരൗ കോകിലാ ഭൃശം || 6
വീക്ഷന്തേ ചിത്രമിദം ദിഗ്ഗജാശ്ച തേ
സഞ്ചരന്തി നവവർണാ ഗഗനമണ്ഡലേ
മൗക്തികേന ചൂർണേന നു വ്യാപ്തമംബരം || 7
നൃത്യഗായനേ മഗ്നാ സർവഥാ പുരീ
താലസ്വരവർണേഷു ച ഗാഹതേ മഹീ
ശേഷസഹിതമീഷദചലദവനിമണ്ഡലം || 8
6
BACK TO TOP
07 ശ്യാമരാമചന്ദ്രോ മേഽയം
’രാമോഽജനി ഭാഗ്യവശാത് പശ്യ സഖി സുഖംഽ
ഏതസ്മിൻ ആനന്ദഗായനേ ഏവ അയോധ്യാനഗരീ നിമഗ്നാ ആസീത് | ശ്രീരാമഃ
പ്രാസാദേ ദിനമനുദിനം വർധതേ സ്മ | തസ്യ അസ്പഷ്ടശബ്ദോച്ചാരണം സർവേഷാം
പ്രമോദകരം ഭവതി സ്മ | ദേവീ കൗസല്യാ ഭഗിനീസമാഃ സപത്ന്യഃ അവദത് -
കൗസല്യാ -
ശ്യാമരാമചന്ദ്രോ മേഽയം മദങ്കേ കരോതി സ്നാനം
അഷ്ടഗന്ധഗന്ധോപേതം വിരാജതേ നീലം കമലം || 1
ശ്യാമരാമചന്ദ്രോ മേഽയം കരേണ മേഽശ്നാതി ഗ്രാസം
പ്രതീക്ഷതേ ശുകവൃന്ദമിദം സേവനായ ശേഷം കവലം || 2
ശ്യാമരാമചന്ദ്രോ മേഽയം രത്നതൽപമധിശേതേഽയം
വിലീയതേ ചന്ദ്രോ ഗഗനേ വീക്ഷ്യ ലജ്ജയാ നന്വേതം || 3
ശ്യാമരാമചന്ദ്രോ മേഽയം ബന്ധുഭിഃ സ രമതേ സാകം
ശുഭ്രഹീരകാണാം മധ്യേ ദ്യോതതേ സുനീലം രത്നം || 4
ശ്യാമരാമചന്ദ്രോ മേഽയം ബാന്ധവേഷു കുരുതേ സ്നേഹം
മഹാജന അപി ശിക്ഷേയുഃ ബാലരാമചന്ദ്രാചരണം || 5
ശ്യാമരാമചന്ദ്രോ മേഽയം തസ്യ ചൈതദനുജത്രിതയം
ഭാഗ്യരൂപശ്ലോകസ്യൈതത് മമാഖണ്ഡചരണചതുഷ്കം || 6
ശ്യാമരാമചന്ദ്രോ മേഽയം ഭാഷതേ കിമപ്യസ്പഷ്ടം
തേന സംവദന്തശ്ച വയം ശബ്ദമുച്ചരാമോഽസ്പഷ്ടം || 7
ശ്യാമരാമചന്ദ്രോ മേഽയം ഗൃഹം കരോതീദം സ്ഖലിതം
സ്ഖലദ്ഗിരാ കുർവന്തീമേ വൈദികാഃ ശ്രുതീനാം പഠനം || 8
ശ്യാമരാമചന്ദ്രോ മേഽയം കാങ്ക്ഷതേ നഭഃസ്ഥം ചന്ദ്രം
ക്രീഡതാ നിശായാമമുനാ പ്രജാഗർതി സകലം ഭുവനം || 9
ശ്യാമരാമചന്ദ്രോ മേഽയം യുവാഽചിരാദ്ഭവിതാ നൂനം
തദാ വരുണദേവഃ കരുണാം പ്രവർഷിഷ്യതീഹ യഥേഷ്ടം || 10
7
BACK TO TOP
08 ജ്യേഷ്ഠം തേ ഹേ നൃപതേ ദേഹി മേ സുതം
’ശ്യാമരാമചന്ദ്രോഽയംഽ ദിനേഷു ഗച്ഛത്സു ശനൈഃ ശനൈഃ
വർധമാനഃ ശ്രീരാമഃ ബാലവയഃ പ്രാപ്തഃ | തേന ധനുർവേദേന സഹ
ധർമഗ്രന്ഥാഃ അപി പഠിതാഃ | തേന സഹ തസ്യ ഭ്രാതരഃ അപി
സകലവിദ്യാനിപുണാഃ അജായന്ത | ക്രമേണ തേ രാജസഭാമപി സംനിധാതും ആരഭന്ത |
ഏകദാ ദശരഥഃ സപുത്രഃ രാജസഭായാം ആസ്ഥിതഃ ആസീത് | തദാ അകസ്മാത്
മഹർഷിഃ വിശ്വാമിത്രഃ തത്ര സമായാതഃ | രാജാ ദശരഥഃ തസ്യ സ്വാഗതം
വ്യാജഹാര അവദച്ച, ’ഹേ മുനിശ്രേഷ്ഠ, അപി അസ്തി കിഞ്ചിത് യദ് ഭവതാം
കൃതേ അഹം കർതും ശക്നോമി ?ഽ നൃപവചനേന ആശ്വാസിതഃ
വിശ്വാമിത്രഃ പ്രാഹ -
വിശ്വാമിത്രഃ :
ജ്യേഷ്ഠം തേ ഹേ നൃപതേ ദേഹി മേ സുതം
ഏക ഏഷ കർതുമലം യജ്ഞരക്ഷണം ||
മായാവീ കുരുതേ മാം,
ദൈത്യഗണോഽമിതപീഡാം
മഖമനേകശോ വിധായ, ന തു സമാപനം || 1
ശാപമഹം ദദ്മി കഥം,
ദീക്ഷിതഃ ക്ഷമീ നിത്യം
തത് ത്യജാമി മഖഭംഗേ, സർവഥാ സ്ഥലം || 2
യജ്ഞേ പുനരാരബ്ധേ,
പീഡയന്തി പുനരപി തേ
കുണ്ഡദീപനേഽഭിയാന്തി യജ്ഞമണ്ഡപം || 3
അസുരാസ്തേ വേദ്യാമപി
മാംസശോണിതം ക്ഷിപന്തി
നൃത്യന്തി ച മന്ത്രപഠണഭഞ്ജനേ സുഖം || 4
ബാലവീരരാമസ്താൻ
പ്രഖരതയാ ദണ്ഡയതാം
ബാലോഽപി സ തസ്യ സത്ത്വമനുപമം പരം || 5
ശങ്കാ തേ ഭവതി കഥം ?
നൃപശരണം യാചേഽഹം
ശബ്ദം തേ പാലയതഃ സംഭ്രമഃ കഥം ?6
പ്രാണാധികമഭിവചനം
രഘുവംശേ ധർമോഽയം
പശ്യ സർവഥാ സിദ്ധോ രാഘവഃ സ്വയം || 7
കൗസല്യേ കിം ശോചസി ?
വീരജനീ കിം ബിഭേതി ?
രണരതേ സുതേ ധന്യം കിം ന കുലയുഗം ?8
മാരീചോഽസൗ സുബാഹു-
രുഗ്രബാഹുദൈത്യചമൂഃ
ത്യക്ഷ്യതി സ്വയം ശസ്ത്രം വീക്ഷ്യ രാഘവം || 9
ശ്രീരാമ, ത്വം പ്രസീദ,
ചാപബാണമപി ഗൃഹാണ
അന്വേതു സ ഇച്ഛതി ചേത്, ത്വദനുജഃ സുഖം || 10
8
BACK TO TOP
09 നാശയ ത്രാടികാം രാമ, ശീഘ്രം !
’ജ്യേഷ്ഠം തേ ഹേ നൃപതേ ദേഹി മേ സുതംഽ
ഇതി വിശ്വാമിത്രമഹർഷേഃ പ്രാർഥനാം അവധീരയിതും ന ശശാക രാജാ
ദശരഥഃ | നിഷംഗപൃഷ്ഠൗ ചാപഹസ്തൗ രാമലക്ഷ്മണൗ വിശ്വാമിത്രേണ
സഹ പ്രയാണായ സിദ്ധൗ | കർതവ്യപരിപാലനസ്യ ഗരീയസ്ത്വം അവധാര്യ മാതുഃശ്രീ
കൗസല്യാ പുത്രവാത്സല്യം നിഗൃഹ്യ പുത്രാഭ്യാം ’വിജയിനൗ ഭവതംഽ ഇതി
ആശിഷഃ ദദൗ | മഹാരാജഃ ദശരഥഃ തയോഃ മസ്തകയോഃ അവഘ്രാണം ചകാര |
തതഃ രാമലക്ഷ്മണൗ പ്രഥമപരാക്രമാർഥം മഹർഷിണാ വിശ്വാമിത്രേണ
സഹ രാജപ്രാസാദാത് പ്രസ്ഥിതൗ | യാത്രായാം ഭഗവാൻ വിശ്വാമിത്രഃ താഭ്യാം
വിവിധാഃ കഥാഃ അകഥയത്, വിവിധാഃ ശസ്ത്രാർഥവിദ്യാഃ അശിക്ഷയത് ച |
ഏവം തേ ത്രയഃ അപി യാവത് മലദ- കരുഷ- ദേശസ്യ പരിസരം
പ്രാപ്താഃ താവത് സഹസാ അശനിപാതസ്യ ഇവ ദാരുണഃ ശബ്ദഃ തൈഃ ശ്രുതഃ |
കാചന മഹാകരാലദർശനാ രാക്ഷസീ തേഷാം മാർഗം അവരുധ്യ സ്ഥിതാ ആസീത് |
തദാ പ്രക്ഷുബ്ധഃ മഹർഷിഃ വിശ്വാമിത്രഃ ശ്രീരാമം ആജ്ഞാപയത് -
വിശ്വാമിത്രഃ -
യുങ്ക്ഷ്വ രേ കാർമുകം, മുഞ്ച രേ സായകം
നാശയ ത്രാടികാം രാമ, ശീഘ്രം !
ദുഷ്ടമായാവിനീ ശാപിതാ യക്ഷിണീ
വർതനേ, ദർശനേ കുത്സിതേയം || 1
വീക്ഷ്യ തപ്തം തഥാഽഽരക്തനേത്രദ്വയം
വീരുധോ ജജ്വലുർദഗ്ധമപി കാനനം
അതുലബലഗർവിതാ സാകൃതിഃ ക്രൂരതാ
ജനയതേ ഖലു ഘൃണാം ക്രൂരരൂപം || 2
പശ്യ ദംഷ്ട്രാരദാൻ ശൃണു ച ഹാസം തഥാ
മൃതമഹാഹസ്തിനാഽഽപൂരിതാ നനു ഗുഹാ
മൃത്യുഛായാ യഥാഽഽക്രമതി സാ നസ്തഥാ
കർഷ ചാപസ്യ ജ്യാം ഛിന്ദ്ധി തന്ദ്രാം || 3
തിഷ്ഠസീത്ഥം കുതോ ?മുഞ്ച സദ്യഃ ശരം
മൃത്യുരസ്യാസ്ത്വമേതദപി ജാനാമ്യഹം
ജനഹിതേ സ്ത്രീവധോ മർഷണീയഃ സ്മൃതോ
ബോധയേ ത്വാമഹം ധർമതത്ത്വം || 4
ദൈത്യകന്യാ പുരാ ഗ്രസിതുമൈച്ഛദ് ധരാം
അവധദിന്ദ്രശ്ച താമാസുരീം മന്ഥരാം
വിഷ്ണുനാ ധർമിണാ ശുക്രമാതാ ഹതാ
ലുബ്ധകാ ഭവതി സിംഹസ്യ ഭക്ഷ്യം || 5
ധാവിതാ ഡാകിനീ പ്രകുപിതാ നിർഭരം
പ്രഹിണു നരകം ച താം സദ്യ ഏതത്ക്ഷണം
സുരഗണോഽപേക്ഷതേ വിക്രമം രാമ തേ
ശൗര്യചന്ദ്രോഽയതാം പൗർണിമാത്വം || 6
9
BACK TO TOP
10 ഏഹി രാമ സത്വരം
’നാശയ ത്രാടികാം രാമ ശീഘ്രം | ഽ
ഇതി ആദേശം അനുസൃത്യ ശ്രീരാമഃ താടികായാഃ വധം കൃതവാൻ |
തദാ ദേവഗന്ധർവാഃ ഗഗനാത് പുഷ്പവൃഷ്ടിം ചക്രുഃ | രാമലക്ഷ്മണാഭ്യാം
സഹ വിശ്വാമിത്രഃ സിദ്ധാശ്രമം നാമ ആത്മനഃ തപോവനം പ്രാപ്നോത് യജ്ഞം
ച ആരഭത | യജ്ഞേ തസ്മിൻ വിഘ്നം കുർവാണം മാരീചം ശ്രീരാമഃ മാനവാസ്ത്രം
വിസൃജ്യ മഹാസാഗരേ പ്രചിക്ഷേപ, ആഗ്നേയാസ്ത്രേണ സുബാഹും അപി
ജഘാന | ഏവം വിശ്വാമിത്രമുനേഃ യജ്ഞഃ യഥാവിധി പൂർണതാം ഗതഃ |
തദാനീമേവ മിഥിലാധിപതിനാ ജനകേന അപി മഹായജ്ഞഃ ആയോജിതഃ ആസീത് |
തസ്മിൻ യജ്ഞേ ഉപസ്ഥാതുകാമാഃ ആശ്രമസ്ഥാഃ സർവേ അപി ഋഷയഃ രാമലക്ഷ്മണൗ
ആത്മനാ സഹ മിഥിലാനഗരീം ഗന്തും വിജ്ഞാപയാമാസുഃ -
കശ്ചിദ് ആശ്രമവാസീ -
ഏഹി രാമ സത്വരം
ഗ്രഹീതും മിഥിലായാ ദർശനം ||
മിഥിലായാ അപി ദ്രഷ്ടവ്യതരഃ
രാജർഷിരസൗ ജനകനൃപാലഃ
യേന കൽപിതം നഗരേഽപൂർവം, യജ്ഞോപക്രമണം || 1
തത്ര സുനാഭം നാമ കാർമുകം
യജ്ഞമണ്ഡപേ പ്രതിഷ്ഠാപിതം
ത്ര്യംബകദേവോ യച്ച ഗൃഹീത്വാ, ജഘാന ത്രിപുരാസുരം || 2
നിധായ ഭവനേ തച്ഛിവചാപം
പൂജയതേ തജ്ജനകോഽനുദിനം
വിശാലധനുഷാ തേന സമാനം, ജഗതി ന ചാപാന്തരം || 3
ദേശദേശതോ നൃപാ ആഗതാഃ
വീക്ഷ്യ ധനുഷ്യം സ്തിമിതാ ജാതാഃ
ദൃഷ്ട്വാ തസ്യോദ്ധരണേ തേഷാം, ബലവത്സമ്പ്രേരണം || 4
ദേവാ ദൈത്യാ നരാഃ കിന്നരാഃ
ഉദ്ധർതുമദോ ന ലവം ശക്താഃ
ചാപസ്യ തു തത് പരമദൃഢത്വം, നൈവാനമിതം ലവം || 5
തനിഷ്യതേ കോ വികൃഷ്യ വേദം
കരിഷ്യതേ തദ് ധനുരാധിജ്യം ?
അസൗ ന ജാതോ മോക്തും പ്രഭവേത്, തസ്മാദ്യോ വാ ശരം || 6
ഉഭൗ ധന്വിനൗ ജന്മനാ യുവാം
ധനുരീക്ഷേഥാം നിജനയനാഭ്യാം
പശ്യ രാഘവ, സ്വയം സ്വബന്ധോരൗത്സുക്യം കീദൃശം || 7
പ്രസ്ഥിതാശ്ച മുനയഃ സോത്സാഹം
സംഗച്ഛേഥാമേതൈഃ സാർധം
യദി പ്രവാസോ ഭവേദ് യുവാഭ്യാം, ഭാഗ്യതരോസ്തത്ഫലം || 8
10
BACK TO TOP
11 അദ്യ വൈ ശാപവിമുക്താഽഭവം
’േഹി രാമ സത്വരം, ഗ്രഹീതും മിഥിലായാ ദർശനം | ഽ
ഏതം ആഗ്രഹം ഉപേക്ഷിതും ന ശശാക ശ്രീരാമഃ |
മുനിജനൈഃ സാർധം സഃ സലക്ഷ്മണഃ മിഥിലാം ഗന്തും പ്രസ്ഥിതഃ |
മാർഗേ മഹർഷിഃ വിശ്വാമിത്രഃ താഭ്യാം വിവിധാഃ കഥാഃ അശ്രാവയത് |
ഏവമധ്വാനമാക്രമന്തഃ തേ കമപി ജീർണം വിവിക്തം ആശ്രമം പ്രാപ്താഃ |
’കിമർഥം അയം ആശ്രമഃ വിവിക്തഃ ?ഽ ഇതി രാമേണ പൃഷ്ടേ
സതി വിശ്വാമിത്രഃ തസ്മൈ അഹല്യാവൃത്താന്തം നിവേദ്യ സ്വചരണസ്പർശേണ
അഹില്യായാഃ ഉദ്ധാരം കർതും ആജ്ഞാപയാമാസ |
ശിലാവത് പതിതായാഃ അഹല്യായാഃ ദേഹാത് ശ്രീരാമസ്യ
ചരണസ്പർശേണപ്രകാശകിരണാഃ ഇവ സ്ഫുരിതാഃ മധുരസ്വരാഃ ച ശ്രുതാഃ |
അഹല്യാ -
രാമ, തേ ചരണസ്പർശാദഹം
അദ്യ വൈ ശാപവിമുക്താഽഭവം ||
ത്വയാ നിർമിതം കരുണാശിൽപം
പുനരപി പ്രാപ്തം മയാ വപുരിദം
ബന്ധവിമുക്താശ്ചുംബന്തീമേ ശ്വാസാസ്തേ പദയുഗം || 1
പുനർനയനയോർലബ്ധാ ദൃഷ്ടിഃ
പശ്യാമി ത്വാം, ത്വയി സൃഷ്ടിമപി
കപോലയോർമേ ശീതോഷ്ണാനാമശ്രൂണാം സിഞ്ചനം || 2
ശ്രവണചേതനാ പുനരപി ജാതാ
ഉക്തിരമൂല്യാ മനസാഽവഗതാ
’ജാഗൃഹി വത്സേഽ കേനചിദുതം വചനം കരുണാമയം || 3
പുലകിതമേതദ് ഭുഗ്നശരീരം
ജാനേ പദയോസ്തവ സംസ്പർശം
കുങ്കുമരജസാ പദയോസ്തേ മേ ഭാലം നനു രഞ്ജിതം || 4
മൗനേ ജാതം പുനരപി വചനം
പതിതപാവനോ രാമ, നനു ത്വം
തവൈവ കൃപയാ ചാദ്യ സഞ്ചിതം സുധയാ ഹാലാഹലം || 5
പതിതപാവനോ രഘുരാജസ്ത്വം
കരവാണി തു തേ കഥം പൂജനം
അർപിതമേതത് പദേ ത്വദീയേ സർവം നവജീവനം || 6
11
BACK TO TOP
12 ശൃണുത സ്വയംവരാഖ്യാനം
’ദ്യ വൈ ശാപവിമുക്താഽഭവം | . | ഽ
ഏതൈഃ വചനൈഃ അഹല്യാ കൃതജ്ഞതാഭാവം അദർശയത് |
അഥ ഗൗതമാശ്രമേ കഞ്ചിത്കാലം വിശ്രമ്യ സർവേ മുനയഃ രാമലക്ഷ്മണാഭ്യാം
സഹ മാർഗസ്ഥാഃ അഭവൻ | മിഥിലാനഗരീം ആഗതാഃ തേ സർവേ രാജർഷിണാ ജനകേന
യഥാവിധി സത്കൃതാഃ | രാമലക്ഷ്മണൗ ദശരഥനന്ദനൗ ഇതി ശ്രുത്വാ ജനകഃ
ഭൃശം മുദിതഃ | ’േതൗ രാജകുമാരൗ തവ വിശാലം ശിവചാപം ദ്രഷ്ടുമുത്സുകൗഽ
ഇത്യപി വിശ്വാമിത്രഃ ജനകമഹാരാജായ അകഥയത് |
അന്യേദ്യുഃ സമസ്തജനസമക്ഷം മിഥിലാധിപതിഃ ജനകഃ തത് മഹാചാപം
മല്ലൈഃ രാജസഭാം ആനായയത് | രാമലക്ഷ്മണൗ തദ് രുദ്രചാപം പ്രണതവന്തൗ |
പശ്ചാദ് സർവേഷു നൃപാന്തരേഷു ധനുരുദ്ധരണേ അസമർഥതാം ഗതേഷു, രാജർഷൗ
ജനകേ ച ചിന്താകുലേ ജാതേ, ശ്രീരാമഃ ധനുരുദ്ധരണായ ജനകമഹാരാജസ്യ
അനുജ്ഞാം പ്രാർഥയത | ’വശ്യംഽ ഇതി തേന അനുജ്ഞാതേ ശ്രീരാമഃ തദ് ധനുഃ ലീലയാ ഉദ്ധൃതവാൻ, തസ്മിൻ ച പ്രത്യഞ്ചാം ആരോപയിതും യാവത് സഃ പ്രായതത,
താവത് അശനിപാതസ്യ ഇവ മഹാസ്വനം കൃത്വാ തത് ധനുഃ ദ്വിധാ ഭിന്നം |
തത് അദ്ഭുതം ചേഷ്ടിതം ദൃഷ്ട്വാ ജനകഃ നിതരാം വിസ്മിതഃ, തസ്മാദപി അധികം
ഹർഷിതഃ | അചിരാദേവ സഃ രാമേണ സഹ വീര്യശുൽകായാഃ സീതായാഃ വിവാഹസ്യ
പ്രസ്താവം വിശ്വാമിത്രസ്യ പുരതഃ അസ്ഥാപയത് | വിശ്വാമിത്രേണ അപി സഃ പ്രസ്താവഃ സ്വീകൃതഃ | യഥാകാലം ശ്രീരാമഃ സീതയാ സഹ വിവാഹേന ബദ്ധഃ |
സീതായാഃ ഭഗിനീനാം - ഉർമിലാ - മാണ്ഡവീ - ശ്രുതകീർതീനാം - വിവാഹാഃ അനുക്രമേണ
ശ്രീരാമസ്യ ബന്ധുഭിഃ - ലക്ഷ്മണ - ഭരത - ശത്രുഘ്നൈഃ - സഹ സമ്പന്നാഃ |
സഃ നനു മഹാൻ അവർണനീയഃ സമാരോഹഃ സഞ്ജാതഃ | പ്രഥമപരാക്രമാർഥം
പ്രാസാദാത് നിഷ്ക്രാന്തൗ രാമലക്ഷ്മണൗ സ്വവധൂഭ്യാം സഹ അയോധ്യാം
പ്രതിനിവൃത്തൗ | തേഷാം ഗമനസ്യ പശ്ചാദപി സുചിരം മിഥിലായാം ബന്ദിനഃ
സീതാസ്വയംവരാഖ്യാനം ഗായന്തി സ്മ -
ഭാടചാരണാഃ -
ആകാശേനാഽഽബദ്ധാ നൂനം ധരണീജനനീയം
ശൃണുത സ്വയംവരാഖ്യാനം സീതാസ്വയംവരാഖ്യാനം ||
ശ്രീരാമേണോദ്ധൃതം ലീലയാ രൗദ്രം ശിവചാപം
മിഥിലാധിപതേർമനോവാഞ്ഛിതം തേന സുപരിപൂർണം
കന്യാഭാഗ്യം സ്ഥിതം ശ്യാമലം തസ്യാഗ്രേ മൂർതം || 1
മുഗ്ധാ സീതാഽഽരാന്നിരീക്ഷതേ രാമം ചാപധരം
സമാനീയ ലോചനയോര്യാവത് സർവം നിജസത്ത്വം
കപോലയുഗലേ വികസതി ലജ്ജാപ്രസൂനമാരക്തം || 2
ഉന്നമയ്യ പക്ഷ്മണീ വീക്ഷതേ യാവത് സാ മുഗ്ധാ
തഡിത്സ്തനിതവത് ഭീഷണനാദസ്തദാ ശ്രുതഃ സഹസാ
ശ്രീരാമേണ ദ്വിധാ ഭഞ്ജിതം രൗദ്രം ശിവചാപം || 3
തിമിരാന്ധാസ്തേ സർവേ ഭൂപാ മൂഢാ ഇവ ജാതാഃ
സ്ഫുടം ഹസന്തീ മനസി ലജ്ജിതാ ഭൂമിസുതാ സീതാ
സചിന്തനയനേ ജനകസ്യ ഗതേ തത്ക്ഷണമാനന്ദം || 4
ജഗാദ ജനകോ വിശ്വാമിത്രം തം സനമസ്കാരം
ദശരഥപുത്രായ മേ ചാർപയേ ദുഹിതരമദ്യാഹം
തൃപ്തസീതയാ നിമീലിതേ നിജനയനേ സാനന്ദം || 5
ജനകാജ്ഞാമനുസൃത്യ ജാനകീ ഹ്യുദതിഷ്ഠന്മന്ദം
ഗതിശ്ചഞ്ചലാ ചഞ്ചലമധികം മാല്യം ഹസ്തഗതം
ഗൗരൗ ചരണൗ തദാ തദീയൗ പ്രാപ്തൗ സൗഖ്യപദം || 6
ആരക്തോഷഃപ്രഭാ വ്യാപ്നുതേ യഥാ നഭോ നീലം
തഥാ വ്യാപ്നുതേ രാമശരീരം നൂപുരരവതാലം
സഭാമണ്ഡപേ ജാതം മായാബ്രഹ്മണോശ്ച മിലനം || 7
മാലാം നതരാമസ്യ ജാനകീ ന്യവേശയത് കണ്ഠേ
തദാഽഭ്യനന്ദൻ സുരാ ഉഭൗ തൗ കരതാലർഗഗനേ
ഘോഷോഽസൗ മംഗലവാദ്യാനാം പ്രാപ്തസ്തച്ഛ്രവണം || 8
രാമ ഈശ്വരാംശോ ധരായാ ദുഹിതാ സാ സീതാ
ഗന്ധർവൈരപി സുസ്വരേണ സാ ജയഗാഥാ ഗീതാ
ആകാശേനാഽഽബദ്ധാ ധരണീജനനീയം ചൈവം || 9
12
BACK TO TOP
13 ശംസാമ തോഷം കഥം
സ്വയംവരസ്യ പശ്ചാത് കൈലാസശൃംഗേ ഇവേ ധവലോത്തുംഗേ രാജപ്രാസാദേ
ശ്രീരാമഃ ഗൃഹസ്ഥാശ്രമസുഖം അശ്നുതേ സ്മ | ശ്രീരാമഃ സുസ്വരൂപഃ,
മഹാവിക്രാന്തഃ, ധീരോദാത്തഃ, തഥാ ച ജ്ഞാനവാനപി വിനമ്രഃ
ആസീത് | അതഃ സഃ പ്രജാസു നിതരാം പ്രിയഃ ജാതഃ | ഏതദ് വിലോക്യ
വൃദ്ധഃ ദശരഥഃ ’ശ്രീരാമേ രാജ്യാഭിഷേകം കൃത്വാ
വിശ്രാന്തിസുഖം ലഭേയഽ ഇതി മനസി കൃതവാൻ | സഃ
സ്വസങ്കൽപം ഗുരുഭ്യഃ, സചിവേഭ്യഃ തഥാ ച സ്വഭാര്യാഭ്യഃ
കഥയാമാസ | സർവേഽപി തേ സങ്കൽപം ഏനം സാനന്ദം അന്വമോദന്ത |
പ്രജാജനാഃ അപി ഹർഷനിർഭരാഃ സഞ്ജാതാഃ | തദാ രാജാ ദശരഥഃ
ഉദ്ഘോഷയാമാസ - ’ചൈത്രമാസേ പുഷ്യനക്ഷത്രേ ശ്രീരാമഃ
സിംഹാസനം ആരോക്ഷ്യതിഽ ഇതി | തദാ ഉർമിലാദയഃ ഭഗിന്യഃ
സീതായാഃ മന്ദിരം ഗത്വാ സമോദവിനോദം താമുചുഃ -
ഉർമിലാ, മാണ്ഡവീ, ശ്രുതകീർതിശ്ച -
ശംസാമ തോഷം നാമ സഖി തേ, ശംസാമ തോഷം കഥം
സീതാനാഥോ ഭൂഷയിതാ ശ്വോഽയോധ്യാസിംഹാസനം ||
രാമേ സിംഹാസനാധിഷ്ഠിതേ
ഉപസീദസി വാമാംഗേ സീതേ
മനാഗ് ഗർവിതേ, മനാഗ് ലജ്ജിതേ
രാജഭൂഷണം ഭൂഷയതേ തേ രൂപം നനു ശോഭനം || 1
ഗുരവോ, മുനയഃ സമേത്യ നികടം
സപ്തനദീനാം സേക്ഷ്യന്തി ജലം
ഉഭയവംശയോസ്തദ് ധന്യത്വം
ദുന്ദുഭിനാദസ്തദാ ശ്രോഷ്യതേ ഘനഗംഭീരോഽനിശം || 2
ജനേ മാന്യതാ ഭർതൃസമാനാ
രാജ്ഞീപദവീം പ്രാപ്നോഷി യദാ
അപുത്രാഽപി ത്വം ഭവസി സുമാതാ
പ്രജാജനാനാം മാതൃപദം തേ സ്വീകരണീയം പരം || 3
തവൈവാങ്കിതാ ഭവിതാ ധരണീ
കന്യാ ഭവിതാ മാതൃസ്വാമിനീ
കേന സേവിതാ സമ്പദീദൃശീ
ഭവിതാ ഫലദലകുസുമമണ്ഡിതാ ഭൂമാതാ സന്തതം || 4
പതിതോദ്ധാരകരാമേണ സമം
പതിതപാവനേ ഹേ സീതേ ത്വം
ഭുങ്ക്ഷ്വ ധരായാം സ്വർഗീയസുഖം
വ്യാപ്നോതു ച തേ യശഃപ്രഭാ സാ ധവലാ ഭുവനത്രയം || 5
ത്വമേവ ദേവീ, സേവികാ വയം
ത്വദീയചരണേ ലീനാഃ സതതം
യഥേച്ഛമധുനാ ദേഹ്യാദേശം
ത്വദീയചരണേ മതിരസ്മാകം ഭവതു നതാ സന്തതം || 6
ന ച പരിഹാസസ്ത്വിയമേവേച്ഛാ
സുദൈവസ്യ തേ ഭവതു ന കക്ഷാ
തവേശകൃപയാ ഭവതു സുരക്ഷാ
ഭവതു കദാ ന ച ദൃഷ്ട്യാഽസ്മാകം ഭാഗ്യം തേ ബാധിതം || 7
ശൃണു സഖി പരിചിതപദരവമേതം
ഛായയാഽപി തനുസൗഷ്ഠവമുക്തം
ദർശനായ തേ രാമാഗമനം
അതഃ സലജ്ജം പ്രിയസഖി നൂനം കച്ചിത് തേ വീക്ഷണം ?8
13
BACK TO TOP
14 മാ ലംഘയ വചനം
’സീതാനാഥോ ഭൂഷയിതാ ശ്വോഽയോധ്യാസിംഹാസനംഽ
ഏനയാ വാർതയാ പ്രാസാദേന സഹ നഗരമപി പ്രഹൃഷ്ടം | പ്രജാജനാഃ
ആനന്ദോത്സവേ നിമഗ്നാഃ | കൗസല്യാ ഇവ സുമിത്രാ, തഥാ കൈകേയീ അപി മുദാന്വിതേ ജാതേ |
തഥാപി മന്ഥരാ നാമ കാചിത് കുബ്ജാ ദാസീ കൈകേയ്യായഃ മനഃ കലുഷിതം
കുർവതീ പ്രാഹ, ’യതഃ രാജാ ദശരഥഃ ഭരതേ മാതുലഗൃഹേ ദൂരേ ഗതേ
സതി രാമേ രാജ്യാഭിഷേകം കുരുതേ, തതഃ തസ്യ മനസി കിമപി കൈതവം വിദ്യതേ |
വസ്തുതഃ ഭരതഃ രാജ്യേ പ്രതിഷ്ഠാപയിതവ്യഃ, ശ്രീരാമശ്ച അപസാരയിതവ്യഃ | ഽ
പ്രഥമം കൈകേയീ താം അഹസത് അനിന്ദച്ച | തഥാപി ശനൈഃ ശനൈഃ
മന്ഥരാകൽപിതം വിഷം തസ്യാഃ ബുദ്ധൗ ആരൂഢം | മന്ഥരായാഃ
മന്ത്രിതേന തസ്യാഃ മനസി അസൂയാ സമുത്പന്നാ | സാ സക്രോധം ദശരഥം
ഉപാലഭമാനാ വ്യാഹരത്,
കൈകേയീ
മാ ലംഘയ വചനം പ്രഭോ മേ, മാ ലംഘയ വചനം
വിതര നാഥ മേ ഭരതേ രാജ്യം, രാമേ വനവാസം ||
നാപേക്ഷേ തവ ദയാസാന്ത്വനം
ആദൗ പാലയ സ്വദത്തശബ്ദം
മാതുലഗേഹാത് പ്രത്യാനയ മേ ഭരതമിഹ ത്വരിതം || 1
സുതരാഗാദിവ ഭ്രഷ്ടമതിസ്ത്വം
കുരുഷേ കസ്മാത് വദ വിക്ഷേപം
ശോഭതേഽഥ കിം വചനവിഘാതോ രഘുവീരസ്യൈവം ?2
ശംബരേണ തേ ജാതം ഘോരം
ദണ്ഡകേ വനേ രണമിന്ദ്രാർഥം
കേന പ്രയുക്തസ്തദാ രഥേ തേ ഹസ്താക്ഷസ്ത്വരിതം ?3
സംഗരേ തദാ ലബ്ധ്വാ വിജയം
അപി സ്മരസി വാ ത്വയാ കിമുക്തം ?
പ്രിയേ പ്രദത്തം വരദ്വയം തേ, കഥയ കിമഭിലഷിതം ?4
വനിതോചിതചാതുര്യേണാഹം
അരക്ഷമദ്യാപി ച തദ്വചനം
അദ്യ തു യാചേ വരദ്വയമഹം ദൃഷ്ട്വോചിതസമയം || 5
യച്ഛ വരാഭ്യാമധുനാ മഹ്യം
സിംഹാസനമേതദ് ഭരതാർഥം
ചതുർദശാബ്ദം വിജനേ വാസം രാമായ ച തൂർണം || 6
പക്ഷപാതി തവ പ്രേമൈവേദം
അസ്മിൻ ന സഹേ ത്വധികം വോനം
ഉദാരവചസാ വരൗ പ്രദത്താവഥ കിം നിഃശ്വസിതം ?7
പ്രാസാദാന്നിഷ്കാസയ രാമം
ഉല്ലംഘയ വാ രഘുകുലധർമം
ലഭസ്വാഥ വാ യശഃ പാലയന്നാത്മോദിതവചനം || 8
മൂർച്ഛാഽസത്യാ ബാഷ്പമലീകം
സമ്പദി സക്തോ രാമോ നൂനം
തദാരാധനം കേവലമേകം പ്രബലം തേ വ്യസനം || 9
സീദതു ഗഗനം, ദലതു ധരാ വാ
വാരം വാരം കുതോഽഭ്യർഥനാ ?
വരപരിപൂർതിം വിനാ ന ചരമം നിഃശ്വസിമി ശ്വാസം || 10
14
BACK TO TOP
15 രാമ, മാ യാഹി വനം ഘോരം
’മാ ലംഘയ വചനം പ്രഭോ മേഽ
ഇതി കഠോരൈഃ ശബ്ദൈഃ കൈകേയീ വാരം വാരം ദശരഥസ്യ മസ്തകേ
വജ്രപ്രഹാരാൻ ഇവ അകരോത് | പരമാം കരുണാവസ്ഥാം പ്രാപ്തഃ സഃ താം
പ്രാർഥയത, തസ്യാഃ ദയാം അയാചത, തസ്യാഃ പുരതഃ സാഷ്ടാംഗ-
പ്രണിപാതം അകരോത്, തഥാപി തസ്യാഃ ദുരാഗ്രഹഃ ലവമപി ന ക്ഷീണഃ |
കിങ്കർതവ്യമൂഢഃ സഃ തൂഷ്ണീം സ്ഥിതഃ | തദാനീം മന്ദിരദ്വാരമാഗതം
സുമന്ത്രം കൈകേയീ ആജ്ഞാപയാമാസ, ’രാമചന്ദ്രം ഇഹ ആനയ | ഽ
അഭിഷേകം അപേക്ഷമാണം ശ്രീരാമം ഗൃഹീത്വാ സുമന്ത്രഃ കൈകേയീമന്ദിരം
പ്രാപ്തഃ | തത്ര മ്ലാനവദനം, അധോമുഖം, മൂകീഭൂതം ച രാജാനം
വീക്ഷ്യ രാമഃ ചകിതചിന്തിതഃ ജാതഃ | കടാക്ഷേണ ഏവ സഃ കൈകേയീം
തത്കാരണം പൃഷ്ടവാൻ | സാ സർവം വൃത്താന്തം തസ്മൈ ന്യവേദയത്
അവദച്ച, ’സഃ സ്വമുഖേന ത്വാം ആഖ്യാതും ന ധൃഷ്ണോതി | തഥാപി
അയോധ്യായാഃ രാജ്യം ഭരതേന ലബ്ധവ്യം, ത്വയാ ച ചതുർദശ വർഷാണി
വനേ വസ്തവ്യം ഇതി സ ഇച്ഛതി | ഽ രാജാ ദശരഥഃ തു സ്വയം കിമപി
വക്തും ന ശശാക | തദാ തസ്യ മൗനം ഏവ തസ്യ സംമതിഃ ഇതി വിമൃശ്യ
രാമഃ അവിലംബേനവനഗമനായ സിദ്ധഃ | വൃത്താന്തമേതം ജനന്യൈ നിവേദയിതും
സഃ കൗസല്യാഃ മന്ദിരം പ്രാപ്തഃ |
ധവലവേഷം പരിധായ കൗസല്യാ അഗ്നയേ ആഹുതിം അർപയന്തീ ശുദ്ധാസനേ
ഉപവിഷ്ടാ ആസീത് | ശ്രീരാമം ആഗതം വിലോക്യ പ്രമുദിതാ സാ തസ്മൈ ആസനം
അദദാത് | തഥാപി രാമഃ ന കേവലം ആസനം ന ജഗ്രാഹ, പ്രത്യുത
’പിത്രാജ്ഞാം അനുസൃത്യ അഹം വനവാസായ പ്രസ്ഥിതഃഽ ഇതി
സഃ തസ്യൈ അകഥയത് | കൗസല്യാ ഹതബുദ്ധാ ഇവ ജാതാ | കൈകേയ്യാഃ ദുരാഗ്രഹഃ,
ദശരഥസ്യ വരപ്രദാനം, രാമസ്യ ച കർതവ്യപാലനനിഗ്രഹഃ
ഏതത് കിമപി ബോദ്ധും സാ ന ശശാക | ശ്രീരാമം ദൃഢം ആലിംഗ്യ
സാ ആർതസ്വരേണ ആഹ -
കൗസല്യാ -
ഉല്ലംഘ്യേമം ജനനീസ്നേഹം ദേഹല്യാ സഹിതം
രാമ, മാ യാഹി വനം ഘോരം ||
വ്രതൈരഗണിതൈഃ സുത ജാതസ്ത്വം
സുഖമദദാഃ കിം ദുഃഖായൈവം ?
കണ്ഠഗതാ മേ പ്രാണാസ്തനുരപ്യാക്രന്ദതി കരുണം || 1
മൂഢസപത്നീ കൈകേയീ സാ
അബലാ സാ നന്വഹമിവ മാതാ
ആദേക്ഷ്യതി കിം വനഗമനാർഥം നിജപുത്രം ഭരതം ?2
തൃപ്യതു കാമം തദക്ഷിയുഗലം
ഭുനക്തു ഭരതോ സുഖേന രാജ്യം
പ്രഹിണോതി ത്വാം കുതോ വൈരിണീ വൃഥൈവ കാന്താരം ?3
അധുനാ കഥയേ യദനിർവാച്യം
അസൗ പ്രിയതരാ തസ്യ മദധികം
കസ്മായപി നാദ്യാവധി കഥിതം മൂകമിദം ദുഃഖം || 4
തദീയനയനാനലപ്രദീപ്തം
കഥഞ്ചിദായുർമയാ യാപിതം
ആസ്ഥിതമാസീത് ശാസനേ തു തേ തസ്യാന്തേ ശമനം || 5
ഉപദിശാമി തേ കഥം ത്വധർമം ?
തോഷയസ്വ തേ ജനകമവശ്യം
ലഭസ്വ താവത്തസ്യാനുമതിം നേതും മാം വിപിനം || 6
കഥം ധ്രിയേ സുത, ത്വയാ വിനാഽഹം ?
കഥം സഹേ തവ രാഘവ വിരഹം ?
ജമദഗ്നിസമസ്താതസ്തേ കിം മമ നാദിശതി വധം ?7
കരേണ തവ മേ പ്രയച്ഛ മരണം
വൃണീഷ്വ രാജ്യം വാ വനവാസം
അദേഹാ തദാ ത്വദനുഗാമിനീ വിചരിഷ്യാമ്യനിശം || 8
15
BACK TO TOP
16 രാമാദപരഃ കുരുതേ കോഽത്ര ശാസനം ?
’രാമ മാ യാഹി വനം ഘോരംഽ
ഇതി കൗസല്യയാ വാരം വാരം വിവിധം വിജ്ഞപ്തോഽപി ശ്രീരാമഃ
സ്വനിശ്ചയാത് ന വിരരാമ | പ്രത്യുത സഃ താം ഏവ വിജ്ഞാപയാമാസ,
’ംബ, മമ വനവാസഗമനസ്യ ആഘാതേന മഹാരാജഃ ദശരഥഃ
ആദൗ ഏവ നിതരാം ശോകമഗ്നഃ | ഏവം സ്ഥിതേ തവാപി മയാ സഹ
അരണ്യഗമനം ഉചിതം ന മന്യേ | ഽ ഏഷാ രാമസ്യ പ്രാർഥനാ
കൗസല്യായാഃ കൃതേ അനുല്ലംഘനീയാ അഭവത് | തഥാപി കിമപി
അനുക്ത്വൈവ ഏതത് സർവം പ്രേക്ഷമാണഃ ലക്ഷ്മണഃ തദ് അസഹമാനഃ
സക്രോധമാഹ -
ലക്ഷ്മണഃ -
രാമാദപരഃ കുരുതേ കോഽത്ര ശാസനം ?
ഖഡ്ഗകരഃ പ്രേക്ഷേഽഹം തന്നനു സ്വയം ||
പ്രഭുരപി ഹേ രാമ കഥം മോഹജാലപതിതസ്ത്വം ?
കഥയേ തേ പാപമഹം പാപിനാം സ്ഫുടം || 1
നൈവ വരം, ന ച വചനം, കൈകേയീച്ഛതി രാജ്യം
വിഷയാന്ധോ മനുതേ താം ഭൂപതിഃ പരം || 2
സുതഘാതം വാഞ്ഛന്തൗ കീദൃശൗ നു തൗ പിതരൗ
വചനമസൗ ദത്തം തേ ലംഘതേ കഥം ?|| 3
വിഷയസുഖാസക്തോഽയം ലംഘയതേ നിജവചനം
സർവഥാ തു പാലയതേ സ്ത്രീദുരാഗ്രഹം || 4
കൈകേയീദത്തവരൗ കഥമേതാവദ്യ സ്മൃതൗ ?
അദ്യാവധി നൈഷ തഥാ വാഽഽബ്രവീത് കഥം ?5
മത്തമതംഗജവത്തേ ദൈവമിഹാഭിക്രമതേ
വിദധേഽഹം തസ്യ രാമ, രജ്ജുബന്ധനം || 6
സ്വീകുരുഷ്വ രാജപദം, കുരുതേ കോഽപ്യഥ വിഘ്നം
പ്രേഷയാമി യമസദനം തം ച തത്ക്ഷണം || 7
ആഗച്ഛതു ത്രൈലോക്യം തർജയാമി തത്സർവം
പശ്യാമി ച വൃദ്ധപിതാ കിം കരോത്യയം || 8
ശതശതശഃ ശരദസ്ത്വം രാഘവ പാലയ ഭുവനം
സിദ്ധസ്തേ രക്ഷണായ പൃഷ്ഠതോഽസ്മ്യഹം || 9
ആയാന്തം ദണ്ഡയതേ ഭ്രാതാ ന ച ദാസസ്തേ
തവ മാതുഃ ശപഥേനാഭിശൃണോമ്യഹം || 10
16
BACK TO TOP
17 യത്ര ഹി രാമസ്തത്ര ഹി സീതാ
’രാമാദപരഃ കുരുതേ കോഽത്ര ശാസനം ?ഽ
ഇതി സർവാൻ തർജയന്തം ലക്ഷ്മണം ശ്രീരാമഃ കഥം കഥമപി
സാന്ത്വയാമാസ | തദനന്തരം സഃ സീതായാഃ മന്ദിരം പ്രാപ | തസ്യൈ
സർവം വൃത്താന്തം നിവേദ്യ സഃ വനഗമനായ തസ്യാഃ അനുജ്ഞാം
യയാചേ | തച്ഛ്രുത്വാ വിഹസ്യ സീതാ ഉവാച -
സീതാ -
ആമന്ത്രയസേ കുതോ മാം വൃഥാ ?
യത്ര സ രാമസ്തത്ര ഹി സീതാ ||
യാസി വിഭോ, ത്വം യേനാഽപി പഥാ
പ്രയാമി പുരതസ്തേനൈവ പഥാ
വനവാസാദപി നാഹം ഭീതാ
സമീപേ ഹി ത്വം ഭാഗ്യവിധാതാ || 1
മമ സാന്നിധ്യേ ത്വയി സതി നാഥേ
പ്രാസാദാദപി തോഷോ വിപിനേ
സിംഹസനതാം ശിലാഽപ്യേഷ്യതേ
യദാഽധിഷ്ഠിതാ നനു സാ ഭവതാ || 2
പശവോ, ദനുജാ അദയാ വിപിനേ
ഭയം ന തേഭ്യോ മനസീഷന്മേ
പശ്ചാദഗ്രേ ചാപധരൗ മേ
യാവദ് യാതഃ ശരധിം ധൃത്വാ || 3
യത്പദലാഭം കൃത്വാ ഹൃദയേ
ലീനാഽഽസമഹം ധരണീജഠരേ
തത്പദവിരഹഃ കഥം കാര്യതേ ?
ദിശസി കുതസ്ത്വം ദിവ്യമിദം മാ ?4
കസ്യ കൃതേ സദനേ നിവസേയം ?
വിരഹാഗ്നൗ കിം മുധാ ജ്വലേയം ?
ഛത്രം ഭരതേ കിം പശ്യേയം ?
കിമഹം കുര്യാം ദാസ്യം ച വൃഥാ ?|| 5
അപി കൈകേയ്യാ പ്രാപ്താസ്ത്രിവരാഃ ?
അപി തവ ചിത്തേ വസതി മന്ഥരാ ?
സന്താപയസേ കുതോ മാം വൃഥാ ?
ത്യജ്യതേ ത്വയാ കിമഹമനാഥാ ?6
വനവാസോ മമ ഭവതി ലലാടേ
അവഗതമേതന്മയാ ശൈശവേ
മനുജജീവനേ സുഖദുഃഖമയേ
വ്യഥാ സുഖയതേ പ്രീതിസംഗതാ || 7
ബന്ധനമേതത് ശതജന്മീയം
വിച്ഛേദയ ത്വം ഛിനദ്മി നാഹം
ആഗച്ഛാമി ത്വയാ സഹ വനം
കിം ന ച ജായാ ഭർതൃരഭിന്നാ ?8
പതിർഹി ഛായാ പതിരവതംസം
പതിപദപൂജനമഖണ്ഡമനിശം
ആര്യസ്ത്രീണാമിദം ജീവനം
വിഘ്നം കുരുഷേ തത്ര കിം വൃഥാ ?9
മൗനം ഭജസേ കുതസ്ത്വമധുനാ ?
കതിവാരമഹം നമാമി ശിരസാ ?
അഹം ജൽപതീ ക്വചിദപരാദ്ധാ
ക്ഷന്തവ്യാ കിം നാഹം ഭവതാ ?10
17
BACK TO TOP
18 തിഷ്ഠ സുമന്ത്രക, സ്ഥാപയ ച രഥം
’യത്ര സ രാമസ്തത്ര ഹി സീതാഽ ഏതം സീതായാഃ നിർധാരം നിശമ്യ
രാമചന്ദ്രഃ തസ്യാഃ തേന സഹ
വനഗമനപ്രാർഥനാം വിഹന്തും ന ശശാക | സഃ അവദത്, ’സീതേ,
ഏഷ തേ സങ്കൽപഃ ഉഭയയോഃ കുലയോഃ ഭൂഷണപ്രദഃ | സർവാണി തേ
ദൂകുലാനി, അലങ്കാരാണി വിപ്രേഭ്യഃ പ്രയച്ഛ, വനപ്രയാണാർഥം ച
ഉദ്യതാ ഭവ | ഽ അനന്തരം രാമലക്ഷ്മണൗ സീതാ ച വനവാസാർഥം
പ്രസ്ഥിതാഃ | ത്രയോഽപി തേ രാജവേഷം പരിത്യജ്യ വൽകലാനി പരിദധുഃ
. സകലാൻ ഗുരുജനാൻ, നഗരജനാൻ, സചിവാൻ, സേവകാൻ,
മാതരൗ, ശത്രുഘ്നം സുഹൃദഃ ച ആമന്ത്ര്യ തേ രഥം ആരോഹൻ |
സുമന്ത്രേണ രഥഃ പ്രചോദിതഃ | രഥേ പ്രചലിതേ തു പ്രജാജനാനാം
പ്രക്ഷോഭഃ ശബ്ദരൂപേണ പ്രകടഃ അഭവത് | സുമന്ത്രം ആഹൂയ തേ തം
രഥം സ്ഥാപയിതും പ്രാർഥയന്ത -
അയോധ്യാപ്രജാജനാഃ :
പുരുഷാഃ :
രാമോഽനുസരതി കർതവ്യപഥം
തിഷ്ഠ സുമന്ത്രക, സ്ഥാപയ ച രഥം ||
തിഷ്ഠതു സീതാ, തിഷ്ഠ രഘുപതേ
യാവദ് ഭാലേ പദരജോഽർപ്യതേ
ഭവതി കിമേതത് തർകാതീതം || 1
അത്രാഽഽഗന്താ രാമശാസനം
അദ്യാപി ച തന്നയനേ സ്വപ്നം
മനോരഥോഽസൗ ഭഗ്നോഽകാണ്ഡം || 2
ശ്യാമം ഗഗനം രഘുനാഥോഽയം
ഉഷഃപ്രഭാ സീതാദേവീയം
അപി നേക്ഷ്യേതേ ചതുർദശാബ്ദം ?3
ലുപ്തേ ഛത്രേ ചതുർദശാബ്ദം
അത്ര തമിസ്രാ താവത്കാലം
അതിജീവതി കിം മൂർച്ഛിതനഗരം ?4
സ്ത്രിയഃ :
കൈകേയീ സാ കുത്ര വിനഷ്ടാ ?
ദുർഗതിമേതാം പശ്യതു ദുഷ്ടാ
നാനർഥോഽയം തദീയചരിതം || 5
വിതരതു ഭരതേ രാജ്യപദം സാ
കിന്തു ജയശ്രീ രാഘവമനുഗാ
പ്രഥമമയോധ്യാ പരാജിതേയം || 6
പുരുഷാഃ :
ഉഭൗ മൂർച്ഛിതാവിഹ തേ പിതരൗ
ക്വ യാസി രാഘവ വിഹായ ദീനൗ ?
നയാത്മനാ സഹ നഗരമഥാനം || 7
അശ്രുപടേനാവൃതേ ലോചനേ
വച രാഘവോ വാ രഥോ വർതതേ ?
കണ്ഠേ രുദ്ധം കമ്പിതവചനം || 8
18
BACK TO TOP
19 ജയ ഗംഗേ ജയ ജഹ്നുസുതേ
’തിഷ്ഠ സുമന്ത്രക, സ്ഥാപയ ച രഥംഽ
ഏഷാ നഗരജനാനാം പ്രാർഥനാ ശ്രീരാമസ്യ രഥം
രോദ്ധും നാശക്നോത് | സലക്ഷ്മണസീതഃ രാമഃ വേഗേന
അയോധ്യായാഃ ബഹിഃ ജഗാമ തസ്മിൻ ദിനേ അയോധ്യായാം ഏകസ്മിൻ
അപി ഗൃഹേ ന അഗ്നിഃ പ്രദീപ്തഃ, ന വാ ദീപഃ പ്രജ്വലിതഃ ന വാ
അന്നം അപച്യത | ശുഷ്കജലാ തടിനീ ഇവ സാ നഗരീ ശൂന്യാ
ലക്ഷ്യതേ സ്മ | നഗരാത് ബഹിഃ ആഗതഃ ശ്രീരാമഃ അയോധ്യോന്മുഖോ
ഭൂത്വാ നഗരദേവതാം പ്രണമാമ, നഗരസീമാപര്യന്തം
ആയാതാൻ നഗരജനാൻ ച ആമന്ത്രയാമാസ | പശ്ചാത് രഥഃ
പുനഃ പുരതഃ പ്രസ്ഥിതഃ |
ക്രമേണ ശ്രീരാമഃ ഗംഗാതീരേ ശൃംഗവേരപുരം പ്രാപ |
നിഷധാധിപതിഃ ഗുഹഃ തേഷാം സ്വാഗതം വ്യാജഹാര | രാമ-
ലക്ഷ്മണസീതാഃ താം യാമിനീം ഇഡ്ഗുദീവൃക്ഷസ്യ അധസ്താത് നിന്യുഃ |
അന്യേദ്യുഃ പ്രാതഃ ഗുഹഃ നൗകാമേകാം അസജ്ജയത് | ശ്രീരാമഃ
സുമന്ത്രം അയോധ്യാം പ്രതി പ്രേഷയാഞ്ചകാര സ്വയം ച
സീതാലക്ഷ്മണാഭ്യാം സഹ നൗകാം ആരുരോഹ | നൗകാം
ചാലയന്തഃ നാവികാഃ ഗാതും ആരഭന്ത -
നിഷാദരാജോ ഗുഹ : നാവികാശ്ച
ഹേ നൗകേ മാ ഗമഃ പ്രതീപം ഗംഗേ മാ ധാരയ പൂരം |
രാമനാമ ഗായന്തോ രാമം നിർഗമയാമോഽപരതീരം ||
ജയ ഗംഗേ ജയ ജഹ്നുസുതേ,
ജയജയ രാമ ദശരഥേ
ദുർദൈവസ്യാഘാതമിമം
പരിഹരാമ വിപ്ലവമേഘം
സ്വഭാഗ്യമസ്മത് പ്രേഷയാമഹൈ സ്വഹസ്തേന വയമതിദൂരം || 1
ശ്രീവിഷ്ണോരവതാരോഽയം
കുരുതേ ഭക്തം ഭവപാരം
താരയാമഹേ താരകമേനം തത്സ്പർശേണ തരാമ വയം || 2
യത്ര രാഘവഃ പ്രവർതതേ
ദാക്ഷണദിഗ് സാ പ്രവർധതേ
അത്രാഽയോധ്യാ ഭവേദഹല്യാ തത്ര വർത്സ്യതേ കൽപവനം || 3
ധർമപരായണരാമോഽയം.
അംഗീകുരുതേ വനവാസം
വയമപി തസ്യാനുയായിനഃ കിം നാചരാമ നിജകർതവ്യം ?4
അതിഥിരസ്തു വാ രാമസ്തം
നയാമ നാവാ പരതീരം
സദ് വാഽസദ് വാ രാമ ഈക്ഷതാം വയം കുർമഹേ നിജകാര്യം || 5
ഗംഗേ മംഗലയോഗോഽയം.
ഭഗീരഥേനാനീതാ ത്വം
തസ്യ വംശജം നയസി വിധാതും ദക്ഷിണദേശം സ്മരണീയം || 6
പൂതാ ഗംഗാ, പൂതമിദം
രാമപ്രഭുനാമസ്മരണം
പ്രവാസമേനം ത്രിദോഷാന്തകം വയം സ്മരാമശ്ചിരകാലം || 7
19
BACK TO TOP
20 രച്യതാമത്ര ലക്ഷ്മണ ഉടജം
’രാമനാമ ഗായന്തോ രാമം നിർഗമയാമഽപരതീരംഽ
ഏവം ഗായന്തഃ നാവികാഃ ശ്രീരാമം ഗംഗാപാരം അനയൻ |
തതഃ പരം രാമലക്ഷ്മണസീതാഃ ദിനസമയേ മാർഗം ആക്രമന്ത
നിശാഃ ച കസ്യചിത് വൃക്ഷസ്യ അധഃ പർണശയ്യായാം അനയൻ |
അഥ ഏകസ്മിൻ ദിനേ സായങ്കാലേ തേ ഭരദ്വാജമുനേഃ ആശ്രമം പ്രാപ്താഃ |
ഭരദ്വാജഃ തേഭ്യഃ ’ചിത്രകുടഃ പർവതഃ നിവാസാർഥം യോഗ്യഃഽ ഇതി
കഥയിത്വാ തന്മാർഗമപി ആദിദേശ | മുനിവര്യം ആപൃച്ഛ്യ രാമാദയഃ
ചിത്രകുടം പ്രതി പ്രതിഷ്ഠിരേ |
മാർഗേ നാനാവിധാൻ അപരിചിതാൻ ലതാകുസുമവൃക്ഷാൻ
പൃച്ഛ്യന്ത്യാഃ സീതായാഃ കുതൂഹലം ശ്രീരാമഃ അശമയത് |
ലക്ഷ്മണഃ കുസുമസ്തബകാൻ ഭ്രാതൃജായായൈഃ അയച്ഛത് |
ഏവം വനാന്തരാണി ആക്രമ്യ തേ ചിത്രകുടം പ്രാപ്നുവൻ | തത്ര കഞ്ചിത്
സമതലം രമണീയം പ്രദേശം വീക്ഷ്യ തം അംഗുല്യാ ദർശയൻ
ശ്രീരാമഃ ലക്ഷ്മണം പ്രാഹ -
ശ്രീരാമഃ -
രച്യതാമത്ര ലക്ഷ്മണ ഉടജം
ഇഹ മന്ദാകിന്യാസ്തടനികടം ||
ചിത്രകുടോഽയം നനു തപോവനം
വസതീഹ ച സാധകമുനിവൃന്ദം
അവലോകയ സഖി, ജാനകി സർവം
ആർതവീ ശ്രീർമനോ ഹരതീയം || 1
ഫുല്ലപാശാ ബില്വാ വിനതാഃ
ഭല്ലാതാഃ ഫലഭാരേണ നതാഃ
പ്രായോ നൈതേ മനുജസ്പൃഷ്ടാഃ
ന ച ലതാലിംഗനം ക്വ നു ശിഥിലം || 2
സുമവർണാനാം ഗണനാ ഗഹനാ
ഗന്ധാസ്തേഷാം നാമാതീതാഃ
സ്വയം വർധതേ നീരവശോഭാ
ശ്രൂയതേ തദ്യദാ കലവിരുതം || 3
ക്വചിത് പികാനാം മധുരകൂജനം
മയൂരോ രവം കുരുതേ പരുഷം
വഹൻ കലാപേ രത്നനിധാനം
മിശ്രിതൗ വടതരൗ സ്വര ഏവം || 4
മധുനഃ കോശോ വിടപേ വിടപേ
തതോ ബിന്ദുശോ മധു സ്യന്ദതേ
വനസഞ്ജീവകമമൃതം കലശേ
രക്ഷന്തി മക്ഷികാ അനവരതം || 5
ലക്ഷ്മണ, ദക്ഷോ ഭവ, സജ്ജസ്ത്വം
സത്ത്വം നിമിഷേ ദൃഷ്ടമദൃഷ്ടം
സിദ്ധമസ്തു തേ സദൈവായുധം
വനമിദം ശ്വാപദൈരുപസൃഷ്ടം || 6
ലതികാ കലികാ ഇഹ സീതാർഥം
ഭക്ഷ്യമാവയോസ്തഥാ ശരാർഥം
വനേഽത്രോഭയം സമമുപലബ്ധം
നനു മുഹൂർതേ ശുഭേഽത്രാഗമനം || 7
ആനയ ഘനകാഷ്ഠാനി ത്വരിതം
രചയാവോടജമത്ര സുരൂപം
സ്തൃണവാവോപരി പർണാനി തൃണം
ആലിഖാവാംബരേ വരചിത്രം || 8
20
BACK TO TOP
21 സോഽബ്രവീദന്തേ മാമേവം
’രച്യതാമത്ര ലക്ഷ്മണ ഉടജം | ഽ
ഇതി ആദേശം അനുസൃത്യ സൗമിത്രിഃ ശാഖാപല്ലവാൻ
സമാനയത് | തൈഃ ചിത്രകുടേ രാമാശ്രമഃ സിദ്ധഃ | കമപി
കൃഷ്ണമൃഗം ഭൃഷ്ട്വാ ശ്രീരാമഃ നൂതനസ്യ നിവാസസ്ഥാനസ്യ
സമന്ത്രകാം വാസ്തുശാന്തിം വിദധേ | തതഃ തേ പർണകുടിം പ്രാവിശൻ |
അഥ അയോധ്യാം പ്രതിനിവൃത്തഃ സുമന്ത്രഃ രാമേണ വിനാ
ശൂന്യം രാജപ്രാസാദം അധോമുഖഃ പ്രാവിശത് | തം ആഗതം
ജ്ഞാത്വാ ദശരഥഃ സാശ്രുനയനഃ കമ്പമാനൈഃ ശബ്ദൈഃ
അപൃച്ഛത്, ’കഥയ രേ സുമന്ത്ര, ഗമനസമയേ കിമവദത്
മേ രാമഃ ?ഽ ഇതി |
സുമന്ത്രഃ -
അവന്ദേ യാവത് ശ്രീരാമം
സോഽബ്രവീദന്തേ മാമേവം ||
സുമന്ത, ഗച്ഛാഽയോധ്യാം ത്വരിതം
താതേഭ്യോ നോ നിവേദ്യ കുശലം
പ്രണമ മത്കൃതേ പദം തദീയം
വന്ദ്യൗ ചരണൗ ശ്രീതാതാനാം, നനു തീർഥസ്നാനം || 1
അന്തർഭുവനേ മാതരാവുഭേ
സ്യാതാം നിതരാം ശോകവിഹ്വലേ
സാന്ത്വയ ധീരൈർവചനൈരേതേ
നിവേദ്യ താഭ്യാം സുഖമസ്മാകം, ശമയ തദീയശുചം || 2
കഥയ ജനന്യൈ ഹേ സുമതേ ത്വം
’സുഖിനീ സീതാ കുശലീ ചാഹം
പൂജയ നിത്യം ഹുതാശനം ത്വം
മുനിവരഘോഷിതസാമ്നഃ ശ്രവണം, കുരു മാതഃ സതതം || 3
വിസ്മര മാതസ്തവ ജ്യേഷ്ഠത്വം
സപത്ന്യാ കുരു പ്രിയമാചരണം.
പതിപൂജായാം ഭവ മഗ്നാ ത്വം
നാസ്തി ത്വദന്യത് വിശ്രാമാർഥം, തസ്യ തഥാ സ്ഥാനം || 4
രാജധർമമപി സ്മര ജനനി ത്വം
വയോ ന രാജ്ഞോ വാ ഗുണരൂപം
പ്രകടയ ഭരതേ നിത്യമാദരംഽ
പ്രാർഥയ സുമതേ വിനയേനൈതാം മദ്വചനേനേദം || 5
വദ ഗത്വാ ത്വം കുമാരഭരതം
’ഭവ യുവരാജഃ സ്വീകുരു ദണ്ഡം
കുരു പ്രജായാം സ്നേഹമഖണ്ഡം
നിഃസ്പൃഹമനസാ സ്വകർമ കുർവന്നനുഭവ സുഖമനിശം || 6
ശിരസി പിതുസ്തേ പ്രസാദഛത്രം
പാലയ വചനം തസ്യ യഥാർഥം
നയ സാർഥകതാം തദ്വാർധക്യം
പ്രശാസ്യ സനയം യശോ ദിഗന്തം, പ്രാപയ രഘുവംശം || 7
ഹേ ധീമൻ, തേ കിം കഥനീയം
സകലം ജാനന്നുദാരധീസ്ത്വം
അവേക്ഷ്യ മാതുർമമ സുതവിരഹം
തസ്യൈ ഭാവയ വർതനേന തേ, രാമോ ഭരതോഽയംഽ || 8
ഏവം വദതസ്തസ്യ സുവദനം
അഭവദ്ദീനം സബാഷ്പനയനം
അദ്യാപീക്ഷേ കരുണം ദൃശ്യം
ഗംഗാതീരേ സീതാരാമൗ സ്ഥിതൗ സസൗമിത്രം || 9
21
BACK TO TOP
22 ദശദിശം തിമിരമയം ജാതം
’സോഽബ്രവീദന്തേ മാമേവംഽ
ഏവം സുമന്ത്രാത് ശ്രീരാമസ്യ സന്ദേശം ശ്രുത്വാ മഹാരാജസ്യ
ദശരഥസ്യ അവസ്ഥാ പരമകരുണാ ജാതാ | നയനാഭ്യാം അവിച്ഛിന്നഃ
അശ്രുപാതഃ അവഹത് | ശ്വാസോച്ഛ്വാസസ്യ ഗതിഃ അവർധത | ശോകാതിശയേന
കണ്ഠഃ അപി നിരുദ്ധഃ | ആത്മനി ഏവ സന്തപ്തഃ ഇവ സഃ ഹസ്തൗ ഉത്ക്ഷിപ്യ കിമപി
പ്രലപിതും ആരഭത | പ്രാസാദസ്ഥാഃ സർവേ ജനാഃ, തിസ്രഃ അപി ദേവ്യഃ ച
തത്ര സമായാതാഃ | സസംഭ്രമം ഉത്ഥിതഃ രാജാ സ്വസന്തുലനം വിഹായ
പുനരപി സ്വസ്ഥാനേ ന്യപതത് | സംഭ്രമാവസ്ഥായാം ഏവ സഃ ആത്മഗതം
ഇവ സാവേശം വക്തും ആരേഭേ -
രാജാ ദശരഥഃ -
ദശദിശം തിമിരമയം ജാതം
പ്രഭവതി വികലാ തനുർന ദാതും പ്രാണസ്യാധാരം ||
നനു സ്മര്യതേ ശ്രാവണോഽധുനാ
സ ശബ്ദവേധോ ദാരുണമൃഗയാ
യദാ ഹതോഽസൗ ബ്രാഹ്മണോ മയാ
തദന്ധജനകസ്യ വേദ്മി ദുഃഖം നന്വദ്യാനന്തം || 1
അന്ധസ്യ ച വാഗസൗ കമ്പിതാ
യമദൂതാനാം ശംഖോ ഭൂത്വാ
കർണേ മമ ഗർജതീവാധുനാ
സുതസ്യ വിരഹാത് സ ഇവ മ്രിയേഽഹം തൃഷാർതവന്നൂനം || 2
വിനാ ശീതലം രാമസ്പർശം
അതൃപ്തമേതദ് ദഗ്ധജീവനം
ന ദർശനം വാ ന സംഭാഷണം
മയൈവ ത്രാതാ പ്രിയഃ സുതോ മേഽപവാഹിതോ വിപിനം || 3
ന മൃത്യുസമയേ രാമദർശനം
കിമായുഷാ ?നന്വാത്മവഞ്ചനം
ത്യജതി ന ജീവോഽദ്യാപി ബന്ധനം
അപി മേ സഞ്ചിതമപാവരിഷ്യതി മോക്ഷസ്യ ദ്വാരം || 4
രാഘവസ്യ മേ കുണ്ഡലാങ്കിതോ
നയനനന്ദദഃ ശ്രീമുഖചന്ദ്രോ
ഉദയമേഷ്യതേ തിമിരേ കിമസൗ
മയി പാപാത്മനി സേക്ഷ്യതി കിം വാ രശ്മിമയം തുഹിനം || 5
അഘടിതമധുനാ ഭവിഷ്യതി കഥം
സ്വർഗസുഖം ഖലു മയാ വിഹീനം
ശൃണു ദുർവൃത്തേ കൈകേയി ത്വം
പ്രഹാസ്യസി ത്വം ഭാഗ്യേന സമം ക്ഷണേന സൗഭാഗ്യം || 6
സീതാരാമൗ പ്രപശ്യന്തി യേ
ഭവന്തി ദേവാസ്തേ നരലോകേ
അതോഽധികം കിം സ്വർഗീയസുഖേ ?
രാമാഗമനം ഭൂയോഽപി കദാ, ദൈവ !തവ ജ്ഞാതം || 7
ശ്രീ രാമ - ശ്രീ - രാമ - രാമ
ക്ഷമസ്വ മാമധുനാ കൗസല്യേ
ക്ഷമസ്വ സുതവത്സലേ സുമിത്രേ
ക്ഷമസ്വ സതി, ദേവതേ, ഉർമിലേ
ക്ഷമസ്വ ജനതേ ഗച്ഛന്തം മാം സുഖദുഃഖാതീതം || 8
ക്ഷമസ്വ ജനകം ഹേ രഘുനന്ദന
പതിതോദ്ധാരക മേഘശ്യാമല
സീതേ, ലക്ഷ്മണ, ഹേ രാമാനുജ,
ഗംഗോദകവത് ഭവതു മുഖേ മേ വോ ജയജയകാരം || 9
22
BACK TO TOP
23 മാതാ ന വൈരിണീ ത്വം
’ദശദിശം തിമിരമയം ജാതം | ഽ
ഏവം വിലപൻ ഏവ ദശരഥഃ പഞ്ചത്വം ഗതഃ | സകലം
നഗരം ശോകമയം ജാതം | വസിഷ്ഠാദയഃ ആത്മാനം സംയമ്യ,
ഭരതം നന്ദിഗ്രാമാത് ആനായിതും ദൂതാൻ പ്രേഷയാമാസുഃ |
തഥാപി ഭരതായ ദശരഥനിധനസ്യ വാർതാ ഹേതുതഃ ന കഥിതാ |
ഭരതസ്തു ’ബഹുധാ ശ്രീരാമസ്യ രാജ്യാഭിഷേകപ്രയോജനേന
ഏവ അഹം ത്വരയാ ആഹൂതഃ | ഽ ഇതി ചിന്തയൻ സത്വരം അയോധ്യാം പ്രാപ്തഃ |
സാ നൃപഹീനാ നഗരീ തസ്മൈ കരുണഗംഭീരാ ശോകാർതോദാസാ
അഭാസത | യദാ സഃ കൈകേയീം ഉപാഗച്ഛത്, തദാ സാ തസ്മൈ
സകലം വൃത്താന്തം ന്യവേദയത്, രാജ്ഞഃ ഔർധ്വദേഹികം സംസ്കാരം
സമാപ്യ രാജപദം ഗ്രഹീതും ച തം ആജ്ഞാപയത് | തഥാപി
കൈകേയ്യാഃ തത് സ്വാർഥപരം വചനം ശ്രുത്വാ ഭരതഃ ആത്മനഃ
ക്രോധം നിയന്തും ന അശക്നോത് | സഃ കൈകേയീം ഉപാലഭമാനഃ പ്രാഹ -
ഭരതഃ -
മാതാ ന വൈരിണീ ത്വം ||
അശ്വപതേസ്ത്വം ഭവസി ന ദുഹിതാ ന വാഽസി മേ മാതാ
കുതോ ജായതേ പ്രവർധതേ വാ സതാം കുലേ കൃത്യാ ?
പതിവ്രതാകാ സ്വയം നാശയേത് കദാപി ഭർതാരം ?1
തരും സശാഖം നിപാത്യേഹസേ കഥം തതഃ സുഫലം ?
സ്തോഷ്യന്തീദം ഭൃശം ചാരണാ ആത്മനാശിതത്ത്വം
സ്വീകുർവേ ശാസനം ത്വദർഥേ ഭവതു യശോ ദ്വിഗുണം !2
വനം പ്രാഹിണോർമദീയബന്ധും സ്വർഗം മേ പിതരം
രാമായ ച വൽകലം ദദത്യാഃ കരദാഹോ ന കഥം ?
മാ തിഷ്ഠേഹ ക്ഷണമപി ദുഷ്ടേ, ശീഘ്രമപേഹി വനം || 3
ആധാരോ ന ച കുതോ ദൃശ്യതേ ഭരതോഽനാഥോഽയം
നിപുത്രികേ ത്വം വിചര ഗൃഹീത്വാ വിധവാപരിധാനം
ഛായാഽപി ച തേ സ്പൃശതു ന സദനം കിം വാ സിംഹാസനം || 4
ദർശനേന തേ ഭവതി തൃശാർതാ ഖഡ്ഗസ്യ ച ധാരാ
കഥം വിധാസ്യേ ത്വയി പ്രഹാരം ത്വം തു രാമമാതാ
മാതരാവുഭേ ഗണയിഷ്യേതേ മാമേവ കുപുത്രം || 5
കഥം നു ശമയേ ശബ്ദേനാഹം കൗസല്യാശോകം
സുമിത്രാ തു സാ ധ്രുവം ഗണയതേ വിശ്വമിദം ശൂന്യം
കൈരിവ വചനൈരഹം സാന്ത്വയേഽയോധ്യാനഗരജനം ?6
രാമാഭാവേ വനാദപീദം സദനം ശൂന്യതരം
രാമം പ്രത്യാനയാമി ഗേഹം വിചിത്യ പ്രതിവിപിനം
ന കോഽപി കുര്യാന്നിശ്ചയസ്യ മേ കമപി പ്രതിരോധം || 7
ഏഹി സുമന്ത്രക, ആദേശയ നശ്ചതുരംഗം സൈന്യം
രാമാന്വേഷണപരാ ലക്ഷശോ യന്തു ദൃശസ്ത്വരിതം
വേദവിദസ്തേഽനുയാന്തു മുനയസ്തഥാഽഭിഷേകാർഥം || 8
യത്രാഽപി സ്യാത് രാമസ്തസ്മൈ ദേയം തന്മുകുടം
ഇതഃപരം മേ തദേവ സാധ്യം തദേകമേവേഷ്ടം
കാലരാത്രിവത് വിചരേഹ ത്വം ക്രന്ദന്തീ പരുഷം || 9
23
BACK TO TOP
24 പ്രേഷയസ്വ ജാനകീമാശ്രയായ ഗഹ്വരം
’മാതാ ന വൈരിണീ ത്വംഽ ഇതി കഠോരൈഃ ശബ്ദൈഃ കൈകേയീം
നിർഭർത്സ്യ ഭരതഃ അയോധ്യായാഃ രാമദർശനാർഥം നിഷ്ക്രാന്തഃ |
സഃ ശ്രീരാമവത് താപസവേഷം പരിദധൗ | തേന സഹ
ചതുരംഗബലം, നഗരജനാഃ, കൗസല്യാ സുമിത്രാ ച പ്രസ്ഥിതാഃ |
യേന പഥാ രാമസീതാലക്ഷ്മണാഃ ഗതാഃ തേനൈവ പഥാ ജനസാഗരഃ
അയം പ്രസ്ഥിതഃ | ഭരദ്വാജാശ്രമേ ’രാമഃ സമ്പ്രതി
ചിത്രകൂടപർവതേ അവതിഷ്ഠതേഽ , ഇതി വിജ്ഞായ
ഭരതഃ തം പർവതം പ്രതി ഗന്തും പ്രചക്രമേ |
തത്ര ചിത്രകൂടപർവതേ പർണകുടീപരിസരേ രാമാദയഃ വിഹരന്തി
സ്മ | സഹസാ ഉത്തരസ്യാം ദിശി ധൂലിസ്തംഭാഃ ഗഗനേ ഉത്ഥിതാഃ | തഥാ
ച വിവിധസ്വരാണാം കല്ലോലഃ ശ്രുതഃ | തദാ സദാസാവധാനഃ
വീരബാഹുഃ ലക്ഷ്മണഃ ശ്രീരാമം സസംഭ്രമം പ്രാഹ . |
ലക്ഷ്മണഃ -
പ്രേഷയസ്വ ജാനകീമാശ്രയായ ഗഹ്വരം
രാമ രക്ഷ ദക്ഷതാമുദ്യമസ്വ കാർമുകം ||
മേഘനാദവത് ധ്വനിഃ ശ്രൂയതേ വനാന്തരേ
ഭക്ഷ്യഭാഗമപജഹൻ ശ്വാപദഃ പലായതേ
കമ്പിതാംഗശാവകം സംഭ്രമേണ വാശ്യതേ
ധൂലികാ നഭോഗതാ, കിമപി സൈന്യമാർജതേ
ചിഹ്നമപി ന ദൃശ്യതാം ശാമയസ്വ പാവകം || 1
ഉത്തരേണ സംസ്ഥിതോ ഗണഃ സ കേന ഹേതുനാ
ദൃശ്യമേവ തന്മയാ താലവൃക്ഷമൃച്ഛതാ
നിർജനം കുതോ വനം കോഽഭിയാതി വൈ വൃഥാ
താലതരുതലേഽസ്തു ജ്യാ ധനുഷി നിപുണമാതതാ
ദൃശ്യ ഏവ രിപുവരോ വാഞ്ഛ്തീഹ യോ രണം || 2
സൈനികാ വ്രജന്തി ധാവന്തി ഹസ്തിനോ ഹയാഃ
സ്വേദക്ലിന്നവാഹകാ രഥസ്ഥിതാ മഹാരഥാഃ
കോഽയമേഷ ഉത്ഥിതോ ദൃശ്യതേ രഥേ യുവാ
ത്വമിവ ദാർഘബാഹുകഃ ശ്യാമലോഽപ്യയം തഥാ
കിം രണായ മൃഗയതേ ബന്ധുരേവ ബാന്ധവം ?3
ഭീരുഭരത ഈഹതേ കിം നു ബന്ധുനോ വധം ?
സമീപമേത്വയം പുനശ്ഛിനദ്മി തസ്യ മസ്തകം
ജന്മദാഽസ്യ വീക്ഷതാം ഛിന്നസുതകലേവരം
നികടമേവ ശ്രൂയതേ വാജിവൽഗിതം ദ്രുതം
അവസരോഽയമാഗതോ യോക്തുമസ്ത്രപാടവം || 4
ഏകലഃ സ്ഥിതോഽഹമായാത്വസീമിതം ബലം
ലോകപാലകോ നവോ നിർബലോ ജനോഽപ്യയം
ന ക്ഷമേത സംഗരേഽനാഥമപി ഹി ബാലകം
ക്ഷത്രിയസ്യ ധർമജം കർമ രിപുനിഷൂദനം
യോഽപി ദൃശ്യതേഽഗ്രതസ്തം നയാമി രൗരവം || 5
മന്യുരേഷ വർധതേ സംയതോഽപി സന്തതം
ജന്മ രാഘവസ്യ കിം സോഢുമാപദാപദം
പാപമുക്തമേകദാ ഭവതു മേദിനീതലം
ഭരതഖണ്ഡമശ്നുതാം രാമരാജ്യസമ്പദം
ധർമരക്ഷണക്ഷണേ ദുർജയോ ഹരേരഹം || 6
24
BACK TO TOP
25 ദൈവജാനി ദുഃഖാനീതി ന ദോഷോ നരാണാം
’രാമ രക്ഷ ദക്ഷതാമുദ്യമസ്വ കാർമുകംഽ
ഇതി ശ്രീരാമം വിജ്ഞാപയൻ ലക്ഷ്മണഃ യദാ ക്രോധേന ഭരതം
അഭ്യധാവത്, തദാ ശ്രീരാമഃ തം അസാന്ത്വയത് | ഭരതഃ
രാമാശ്രമം പ്രാവിശത്, രാമസ്യ ചരണൗ ച ദൃഢം
അഗൃഹ്ണാത് | രാമഃ അപി തം ദൃഢം ആശ്ലിഷ്യ തസ്യ കുശലം
പപ്രച്ഛ | ഭരതഃ സാശ്രുനയനഃ പിതൃനിധനവാർതാം
രാമചന്ദ്രായ ആശശംസേ | സകലമപി ആശ്രമപദം
ശോകച്ഛായായാം നിമഗ്നം | ശ്രീരാമേണ യഥാശക്യം
പിതൃശ്രാദ്ധം നിർവാഹിതം | ഭരതസ്തു വാരം വാരം ശ്രീരാമം
അവദത്, ’ഹേ രാമ, മമ മാതുഃ മൂഢതയാ പിതുശ്ച
ജായാധീനതയാ ഏഷഃ വനവാസഃ തവ ഭോക്തവ്യഃ അഭവത് | ഽ
തദാ ശ്രീരാമഃ തം സാന്ത്വയൻ ആഹ -
ശ്രീരാമഃ -
ദൈവജാനി ദുഃഖാനീതി ന ദോഷോ നരാണാം
പരാധീനമസ്മിൻ ഭുവനേ ജീവനം ജനാനാം ||
വർതതേ ന കൈകേയ്യാ വാ പിതുർവാഽത്ര ദോഷോ
വിവാസനം രാജ്യത്യാഗഃ കർമണാം വിപാകോ
വിലസിതം ഹി ഖല്വേതന്മേ പൂർവസഞ്ചിതാനാം || 1
അന്ത ഉന്നതേഃ പതനേഽസ്മിന്നിയത ഏവ ലോകേ
സംഗ്രഹോഽപി സകലോ ബന്ധോ നശ്യതീഹ ചാന്തേ
വിയോഗായ മിലനം നിയമോ ധ്രുവോഽയം ധരായാം || 2
ജന്മനൈവ സഹജം മരണം ദ്വന്ദ്വമിദമഭേദ്യം
ദൃശ്യതേ, ഭാസതേ, യദ്വാ, നശ്വരം ച വിശ്വം
വ്യർഥ ഏവ തവ ശോകോഽയം സ്വപ്നഗതഫലാനാം || 3
സ്വർഗതിം പ്രയാതസ്താതോ ബന്ധുരപി വിവാസം
യദ്യപീദമഭവത്സഹസാ തന്ന തർകഹീനം
കുണ്ഠിതസ്തു വിദുഷാം തർകോ മരണകൽപനായാം || 4
ജരാമരണവ്യാധിഭ്യോ വാ വിമുക്തഃ കദാ കോ
ദുഃഖമുക്തമുപഭുങ്ക്തേ വാ ജീവനം കദാ കോ
വർധതേ തു യത്തത്സകലം ക്ഷീയതേ ക്ഷമായാം || 5
കാഷ്ഠമേകമുദധാവപരം യഥാ സമേയാതാം
വേലയാ വിഭക്തേ ചൈതേ ന ഭൂയോ മിലേതാം
ക്ഷണിക ഏവ ബന്ധോ, ബന്ധോ !തഥാ മാനവാനാം || 6
അലം ബാഷ്പപാതേനാഽലം മാർജയസ്വ നേത്രേ
ദിശാവാവയോരത്യന്തം മാർഗയോർവിഭിന്നേ
രങ്ക ഏവ വന്യോഽഹം ത്വം നൃപസ്ത്വയോധ്യായാം || 7
മാ യതസ്വ വിനിവർതയിതും മാ വൃഥാ ഹഠേന
അനുഷ്ഠായ പിതുരാദേശം കൃതാർഥൗ ഭവേവ
ധാരയസ്വ നൃപവേഷമലം വാസസാ മുനീനാം || 8
ചതുർദശാബ്ദാനാമേഷാമേത്യ നാവസാനം
അയോധ്യാം നിവർതേ നാഹം പ്രതിജ്ഞാ ത്രിവാരം
സാമ്പ്രതം ത്വമേകഃ സ്വാമീ സമ്പദോ രഘൂണാം || 9
ഏതു മാ പുനഃ കോഽപ്യേതത്കാനനം സുദൂരം
പ്രജാഗർതി ഭവതാം സ്നേഹോ മനസി മേ പ്രസക്തം
നയോത്കർഷസീമാം ചരമാമയോധ്യാപ്രതിഷ്ഠാം || 10
25
BACK TO TOP
26 ദേഹി ബന്ധോ, പാദുകേ തേ
’പരാധീനമസ്മിൻ ഭുവനേ ജീവനം ജനാനാംഽ
ഇതി യദ്യപി ശ്രീരാമഃ പുനഃ പുനഃ ഭരതം ഉപാദിശത്,
തഥാപി ഭരതസ്യ നേത്രയോഃ അശ്രുപാതഃ അനവരതം പ്രവൃത്തഃ |
സഃ ഭൂയഃ ഭൂയഃ ശ്രീരാമം സാഗ്രഹം വിനിവർതയിതും
പ്രായതത | ഭരതേന സഹ സമാഗതാഃ മുനിജനാഃ അപി ശ്രീരാമം
തഥൈവ പ്രാർഥയന്ത | തഥാപി ശ്രീരാമഃ തേഷാം അഭ്യർഥനാം
നമ്രതയാ പ്രത്യാദിശത് | സഃ പുനരപി ഉക്തവാൻ, ’ഹേ ഭരത,
പിത്രാജ്ഞയാ ഏവ മദർഥേ വനവാസഃ ആദിഷ്ടഃ, ത്വദർഥേ ച
രാജ്യശാസനം ആദിഷ്ടം | അതഃ അയോധ്യാം ഗത്വാ രാജ്യം ഏവ
ത്വയാ ശാസിതവ്യം | തദേവ ധർമ്യം യുക്തം ച ഭവേത് അഹമപി
പിതൃശാസനമനുസൃത്യ ചതുർദശ വർഷാണി വനേ ഉഷിത്വാ
അയോധ്യാം പ്രതിനിവർതിഷ്യേഽ ഇതി | ഏതേന രാമസ്യ ആദേശേന നിരാശഃ
ഭരതഃ രാമസ്യ പാദുകേ സ്പൃഷ്ട്വാ കരുണാർദ്രസ്വരേണ അവദത് -
ഭരതഃ -
താതഹീനോ മാതൃഹീനോഽനാശ്രയോ ഭരതോഽധുനാ
ദേഹി ബന്ധോ, പാദുകേ തേ ശ്രൂയതാം മേ യാചനാ ||
കർതുമുഡ്ഡാനം നു മശകോ ഗരുഡ ഇവ കിം ശക്യതേ ?
കിം ഗജോഹ്യം ഭാരമഥവാ തുരഗപൃഷ്ഠേ ന്യസ്യതേ ?
ശാസനേ വാ രാഘവാണാം കിം ക്ഷമോ ഭരതസ്തഥാ ?1
വംശരീത്യാ യോ ഹി ജ്യായാൻ സ്യാദസൗ സിംഹാസനേ
കിം കനീയാൻ ശാസനേ ബത ശോഭതേ ജ്യായാൻ വനേ ?
ചരണയോർദാസായ മഹ്യം രാജ്യദാനം കിം വൃഥാ ?2
തത്പദം ത്യജതാ ഗൃഹീതോ യോഗിനോ വേഷോ മയാ
കൈകയീവത് കിം നു ജനയേ ലോകരോഷാഗ്നിം തഥാ ?
ദീയതേ കസ്മാദിദം മേ ശാസനം പരുഷം ത്വയാ ?3
സ്ഥാപയിഷ്യേ പാദുകേഽഹം രാഘവാണാമാസനേ
തേ ഹി ദേവ്യൗ രാജ്യകർത്ര്യൗ കോസലാനാം ശാസനേ
ചരണചിഹ്നേ പൂജയിത്വാ ധന്യതാ ലഭ്യാ മയാ || 4
നാസ്തി രാമശ്ചരണചിഹ്നേ സ്താമിമേ നൃപമന്ദിരേ
കുത്രചിന്നിവസാമ്യഹം വൈ നഗരതോ ദൂരേ സ്ഥലേ
സന്ധികാലേ രവിശലാകാ സാ മദർഥേ ദീപികാ || 5
യാവദാഗമനം ത്വദീയം ദൂരതോ രക്ഷാമി രാജ്യം
ത്വാമഹം സതതം പ്രതീക്ഷേ ഗണയമാനോ വത്സരം
രാജ്യമധിതിഷ്ഠാമി തോയം കമലദലമിവ സർവഥാ || 6
വചനമനുസാരേണ ചരണാവേഷ്യതഃ കാലേ ന തേ
തർഹി വഹ്നൗ തുച്ഛകായസ്തത്ക്ഷണം മേ ഹോഷ്യതേ
ഏഷ ശപഥോ മൃത്തികേയം ചരണയോഃ ശിരസാ ധൃതാ || 7
26
BACK TO TOP
27 കോഽസി രേ യുവരാജഃ കഥയ മേ
’ദേഹി ബന്ധോ, പാദുകേ തേ, പൂര്യതാം മേ യാചനാഽ
ഇതി ഭരതസ്യ പ്രാർഥനാം അവധീരയിതും ശ്രീരാമഃ ന
ശശാക | ശ്രീരാമസ്യ ചരണധൂലിപരിപ്ലുതേ സുവർണമണ്ഡിതേ
പാദുകേ ഗജപൃഷ്ഠേ സംസ്ഥാപ്യ ഭരതഃ തേ സസമാരോഹം
അയോധ്യാം ആനീതവാൻ | തേ പാദുകേ ഏവ സിംഹാസനേ സ്ഥാപയിത്വാ
ഭരതഃ രാജ്യശാസനം കർതും ആരേഭേ |
ശ്രീരാമഃ തു ചിത്രകൂടം പരിത്യജ്യ പ്രവസൻ ദക്ഷിണദിശം
പ്രതസ്ഥേ | മാർഗേ രാമലക്ഷ്മണൗ വിരാധം നാമ രാക്ഷസം
ജഘ്നതുഃ, ശരഭംഗാശ്രമം ച ഗത്വാ സ്വർഗഗാമിനഃ തസ്യ
ദർശനം ചക്രതുഃ | തത്ര കേചന മുനയഃ ശ്രീരാമം വ്യജ്ഞാപയൻ, ’
ആശ്രമവാസിനഃ ജനാഃ രാക്ഷസൈഃ ഭൃശം പീഡിതാഃ | ഭവന്തൗ
ക്ഷത്രിയൗ രാജപുത്രൗ സ്ഥഃ | അതഃ ഭവദ്ഭ്യാം ധാർമികാനാം ജനാനാം
പരിത്രാണം കർതവ്യംഽ ഇതി | തദാ രാമഃ സവിനയം തഥാപി സനിർധാരം
അവദത്, ’തപസ്വിജനാൻ പീഡയതാം രക്ഷസാം നിർദാലനം
അഹം അവശ്യം കരോമി | ഭവന്തഃ നിഃശങ്കാഃ ഭവന്തുഽ ഇതി | ഏവം
മുനിജനാൻ പ്രതിശ്രുത്യ ശ്രീരാമഃ മാർഗക്രമണം പുനരാരേഭേ |
തത്പശ്ചാത് തേ ത്രയോഽപി പഞ്ചാപ്സരസരോവരേ നാമ്നി പ്രദേശേ
ദശവർഷാണി സാനന്ദം ന്യവസൻ | തതഃ സുതീക്ഷ്ണസ്യ ഋഷേഃ
ആദേശാത് തേ അഗസ്ത്യാശ്രമം പ്രതി പ്രാതിഷ്ഠന്ത | സുതീക്ഷ്ണഃ ച
അഗസ്ത്യഃ ച രാമലക്ഷ്മണാഭ്യാം ദിവ്യായുധാനി ദദതുഃ |
ദശവർഷാണാം പശ്ചാത് തേ ത്രയഃ അപി ഗോദാവര്യാഃ തീരേ
പഞ്ചവടീം നാമ പ്രദേശം പ്രാപുഃ | തസ്മിൻ വിലോഭനീയേ പ്രദേശേ
തേഷാം പർണകുടിഃ നിതരാം അശോഭത | അഥൈകദാ അസ്യാഃ പർണകുടേഃ
അംഗണേ തേഷു ത്രയേഷു അപി വാർതാലാപേ നിമഗ്നേഷു സത്സു കാചിത് അദ്ഭുതാ
ലലനാ തത്ര ആഗച്ഛത് | അഭിസാരുകേവ നാനാവിഭ്രമാണി ദർശയന്തീ,
ശ്രീരാമം കാമുകൈഃ കടാക്ഷൈഃ അവലോകയന്തീ സാ സുചാരുരവേണ തം ആഹ -
ശൂർപണഖാ -
കോഽസി രേ യുവരാജഃ കഥയ മേ
സ്വീകുരുഷ്വ മാം തനൂരർപിതാ മമ ശ്യാമല, ഭവതേ ||
തവ സ്വരൂപേ രാജലക്ഷണം
ശ്രവണേഽപി ച രുദ്രാക്ഷഭൂഷണം
യദ്യസി യോഗീ കഥമഭിതസ്ത്വാം പരിവാരോ രമതേ ?1
കേന ഹേതുനാ ചരസി വനേ ത്വം ?
വിനോദേന വാ ഹസസി കിമർഥം
അത്രാഽസ്മാകം ശാസനമമിതം കിം ന ച ജ്ഞാതം തേ ?2
ശൂർപണഖാഽഹം രാവണഭഗിനീ
നന്വഹമേതദ്വനസ്വാം
നാനാരൂപാണ്യാദായാഽഹം വനാദ് വനം വിഹരേ || 3
അഹം തവ കൃതേ ജാതാ തരുണീ
ഷോഡശവർഷാ മധുരഭാഷിണീ
ദർശനേന തേ മനസി പ്രബുദ്ധോ മദനോ ഹുങ്കുരുതേ || 4
അധരസ്യ തേ പാടലരാഗം
രഹസി നിപാതും പ്രകാമയേഽഹം
അപ്യവതീർണോ മൂർതോ മദനസ്ത്വമനംഗസ്മരണേ || 5
അഹം ന ജാനേ നൃപം ദശരഥം
കാമയേ പരം തദീയതനുജം
പ്രാണേശോ മേ ഭവ ഹേ രാഘവ, ഗൃഹസുഖമശ്നുവഹേ || 6
കൃശാ കുരൂപാ ഭാര്യേയം തേ
തവ ന ച സദൃശീ, ത്യജ താം ദൂരേ
തവ നികടേഽഹം നാശയാമി താം നൂനം ക്ഷണമാത്രേ || 7
മമ സാന്നിധ്യേ വസന്നവിരതം
പാലയ തത്, തേ ഭാര്യൈകത്വം
ആശ്ലേഷേച്ഛാ ദൃഢാ ജായതേ തനൗ ച മനസി ച മേ || 8
27
BACK TO TOP
28 വിരൂപിതേയം ശൂർപണഖാ
’കോഽസി രേ യുവരാജഃ കഥയ മേഽ
ഇതി പൃച്ഛന്തീം ആത്മാനം അഭിസരന്തീം താം ശ്രീരാമഃ
വിനോദേന പ്രാഹ, ’ഹം താവത് ഏകപത്നീവ്രതം പാലയാമി |
അതഃ നാഹം ത്വാം സ്വീകർതും ശക്നുയാം | കിന്തു മമ അനുജോഽയം
നാദ്യാപി വിവാഹിതഃ | തേന സഹ വിവാഹം കുരുഷ്വഽ ഇതി | തദാ
സാ മന്ദമതിഃ ലക്ഷ്മണം ഗതാ | ലക്ഷ്മണഃ അപി താം
ഹസന്നവദത്, ’ാര്യേ, രാമസ്യ ദാസോഽസ്മ്യഹം |
മമ ഭാര്യാ നാമ ദാസസ്യ ദാസീ | തദപേക്ഷയാ ത്വം
രാമസ്യൈവ കനീയസീ ഭാര്യാ ഭവ | അഥ വാ തവ കൃതേ സഃ
പ്രഥമപത്നീം ത്യജേദപിഽ ഇതി |
ലക്ഷ്മണസ്യ പരിഹാസം അവഗന്തും അക്ഷമാ സാ
പുനരപി രാമം പ്രത്യവർതത, അബ്രവീത് ച, ’ഹേ രാമ,
ഭവാൻ സദൈവ മമൈവ ഭവതു ഏതദർഥമഹം ഏനാം തവ
ഭാര്യാം തവ സമക്ഷമേവ ഭക്ഷ്യയാമി | ഽ ഇതി ഉക്ത്വാ സാ
സീതാം പ്രതി അഭ്യധാവത് | തദാ തു ശ്രീരാമസ്യ ആജ്ഞയാ ലക്ഷ്മണഃ
തസ്യാഃ കർണനാസേ ചിച്ഛേദ |
തദാ ദാരുണം ക്രന്ദന്തീ, ഭീഷണം ആക്രോശന്തീ സാ
സ്വഭ്രാതരൗ ഖരദൂഷണൗ പ്രതി ആഗത്യ താഭ്യാം നിജാവസ്ഥാം
അദർശയത് | തൗ ഉഭൗ അപി രാമം അഭിദദ്രുവതുഃ | തഥാപ്യേകോ
രാമഃ ഖര- ദൂഷണ- ത്രിശിര- സഹിതം ചതുർദശസഹസ്രമിതം
രാക്ഷസസൈന്യം നിജഘാന | തദ് ദൃഷ്ട്വാ സാ ശൂർപണഖാ
പലായ്യ സ്വബന്ധും ലങ്കാധിപതിം രാവണം ജഗാമ | രാവണസ്യ
പുരതഃ സ്ഥിത്വാ തം അധിക്ഷിപന്തീ സാ പ്രാഹ -
ശൂർപണഖാ -
വിരൂപിതാ ശൂപർണഖാ തദിദം ദാശരഥേശ്ചേഷ്ടിതം
ദേഹി രേ തസ്മൈ തത്പ്രതിഫലം ||
കിമിവ ശാസനം കുരുഷേ രാവണ, കിംവാ ജനപാലനം
രാഘവേണ തേ ജിതം ലീലയാ, സകലം ദണ്ഡകവനം
സത്താന്ധ, ത്വം തദപി സ്മരസി ന നിജകർതവ്യം കഥം ?1
ദ്വിദശലോചനൈഃ ശൂർപണഖായാ ദശാ ദൃശ്യതാമിയം
വിക്രമേണ രാമസ്യ കമ്പിതം സകലം ദിഗ്മണ്ഡലം
അപി നോദന്തം ഗുപ്തചരാസ്തേ നിവേദയന്തീദൃശം ?2
ജനസ്ഥലേഽഭൂന്മഹാനനർഥഃ ഖരദൂഷണകന്ദനം
സഹസ്രശോ രാക്ഷസാ വിനിഹതാഃ കിം തത് തവ ഭൂഷണം
ജനസ്ഥലസ്ഥോ യതിഃ സ ലഭതേ സുരവത് പരിപൂജനം || 3
പൂജ്യതരോ നനു ത്വത്തോ ജാതോ മനുജസ്തവ ശാസനേ
നിഷീദേഹ സാമാത്യഃ സ്വസ്ഥോ ബദ്ധഹസ്ത ആസനേ
പ്രഖരം തേജസ്തസ്യ ധക്ഷ്യതി ശ്വസ്തേ സിംഹാസനം || 4
സുദർശനശരാഘാതാഃ സോഢാസ്ത്വയോരസാ രേ വൃഥാ
ജിതാശ്ച ദേവാ, ബലേനോദ്ധൃതാ നഗാസ്തഥാ രേ വൃഥാ
അജേയസേനാധ്യക്ഷഃ കിമസൗ ധർമഘ്നസ്ത്വം സ്വയം ?5
ത്വമേവ കിമസൗ ജിത്വാഽഽനീതം യേന ഗൃഹം പുഷ്പകം ?
യേന ച തദ്വത് തക്ഷകനൃപതേഃ കലത്രമപ്യുപയതം ?
ത്വമേവ കിമസൗ യസ്യ വിദ്യതേ കാലാദപി ന ച ഭയം ?6
ശ്രുണുഷ്വ പുനരപി രാമാഖ്യാനം മയാ യദഭിധീയതേ
ബാണമോക്ഷണേ കരേ തദീയേ ചപലാ വിദ്യോതതേ
മതീ രുധ്യതേ വിലോക്യാമുനഃ ശസ്ത്രാസ്ത്രേ പാടവം || 7
രൂപേണാസൗ ശ്യാമസുന്ദരോ മന്മഥ ഇവ ഭൂതലേ
സാഽപി ജാനകീ തദീയജായാ രത്യാ അതിരിച്യതേ
തവാനുരൂപാ നിതംബിനീ സാ മന്യേ നിഃസംശയം || 8
അപഹൃത്യൈനാമാനയാനി താം ത്വദർഥമിതി ഹേതുനാ
ജനസ്ഥലേഽഹം ബുദ്ധ്യാ തേഷാം വന്യം കുടിരം ഗതാ
ശ്രവണനാസികേ ഛിത്വാ താഭ്യാം വിഡംബിതാ ഖല്വഹം || 9
ഗച്ഛ ഗച്ഛ രേ ഗച്ഛ സത്വരം ജഹി തദ് ബന്ധുദ്വയം
ആനയേഹ താം പ്രസഹ്യ സീതാം യാ മാമഹസത് സ്ഫുടം
മാമിവ തവ ശാസനമപ്യേതൗ വിഡംബയേതേ ധ്രുവം || 10
28
BACK TO TOP
29 ആനീയ ദേഹി മേ
’ദേഹി രേ തസ്മൈ തത്പ്രതിഫലംഽ
ഇതി പുനഃ പുനഃ പ്രചോദിതഃ രാവണഃ രാമം യുദ്ധേ പരാജിത്യ
സീതാമപഹർതും സിദ്ധഃ | അസ്മിൻ ഉപക്രമേ തേന മാരീചസ്യ സാഹായ്യം
പ്രാർഥിതം | തഥാപി മാരീചഃ രാമസ്യ പരാക്രമേണ സുപരിചിതഃ ആസീത് |
സഃ രാവണം പ്രത്യക്ഷയുദ്ധാത് പരാവർതയത് | തതഃ കപടേന
ശ്രീരാമം വഞ്ചയിതും രാവണേന കാചിത് യുക്തിഃ വ്യരചി | സഃ
മാരീചം സുവർണമൃഗരൂപം ധാരയിത്വാ പഞ്ചവടീം ഗന്തും
ആദിശത്, സ്വയം ച തസ്യ പശ്ചാദ് നിഭൃതം ആഗച്ഛത് |
മാരീചേന ധൃതം തത് വിലോഭനീയം മൃഗരൂപം വിലോക്യ
സീതാ ഭൃശം മോഹിതാ | പർണശാലാസ്ഥിതം ശ്രീരാമം ആഗത്യ
സാ തമാഹ -
സീതാ -
സുമചയം ദധാനാഽപശ്യം സഹസൈകമൃഗം
ആനീയ ദേഹി മേ നാഥ പ്രിയം തം ത്വരിതം ||
ഏതസ്യ ശൃംഗയോ രത്നാനി വിരാജന്തേ
നവമോഹനസുമസമസുവർണമേതസ്യാംഗേ
തത്സുവർണേന മേ ലുബ്ധേ ചൈതേ നയനേ
തത്പുച്ഛമുച്ചലച്ഛക്രചാപമിവ ഭാതം || 1
ആഗത്യ ഗതോഽസൗ ദ്വാരമിദം ബഹുവാരം
സൗവർണപദാങ്കാ അസ്യൈവൈതേ നൂനം
ഏതേന വിഷാണം രംഭാസ്തംഭേ ഘൃഷ്ടം
പശ്യതം ഭ്രാതരൗ, മൃഗം സുവർണം കാന്തം || 2
യാത്യസൗ സവേഗം ഭുജതി ഗ്രീവാം മന്ദം
പ്രേക്ഷണേ വിലസതേ മദിരോ ഭാവോ നൂനം
തന്മൃഗേ നാഥ മേ മനോഽനിവാരം സക്തം
ആലോക്യ മോഹിതാ തൃണാന്തരേ തം ഹരിണം || 3
കതി കഥം ഗുണാനാം ഗണനാമസ്യ നു കുർവേ
ബന്ധനം തദീയം കിമശക്യം തേ മന്യേ
കിം ന ഭഗ്നം ത്വയാ ശിവധനുഷം നു മദർഥേ
ഗമ്യതാം സത്വരം മയാ ബധ്യതേ തൂണം || 4
കോഷേഷു സഞ്ചിതം യദയോധ്യായാം ധനം
തദ് വനേ വിചിനുതേ തവ ചരണേ നിശ്ചിതം
ആനയ പ്രഭോ ഇഹ, കുടിരം തദ് വൈഭവം
രക്ഷിതാ സോദരസ്താവദേഷ തേ സദനം || 5
ഗൃഹ്യതേ സജീവോ യദി കഥമപി സാരംഗോ
മണിമയം തദംഗം ഭവിതാ ജ്യോതിഃപുഞ്ജോ
ദാസ്യതേ പ്രകാശം വനേ പ്രദോഷേ ദീപോ
ഗൃഹ്ണാമ സംഗതൗ പ്രതിഗമനേ തം നഗരം || 6
ദ്രക്ഷ്യതി സ്ത്രീജനോ നഗരേ തം സാരംഗം
ദ്രക്ഷ്യതഃ കൈകയീഭരതൗ നഃ സാസൂയം
ഗോപയിഷ്യേ നിധിം താവത്കാലമഹം തം
തിഷ്ഠസി ത്വിദാനീം കുതോ ധനുർധര ഏവം ?7
പ്രക്ഷിപ്യ സായകം വ്യത്സ്യസി യദി നിപുണം തം
ദേവരോഽശിഷ്യതേ ചർമോത്കൃത്യ തദീയം
തന്മൃഗാജിനേ ത്വം ഭാസ്യസി ഹരിവന്നൂനം
പശ്യ തം സുദൂരം ഗിരിതടമാരോഹന്തം || 8
29
BACK TO TOP
30 മാഽതിഥേ, തിഷ്ഠ വൃഥാ ദ്വാരേ
’ാനീയ ദേഹി മേ നാഥ മൃഗം തം ത്വരിതംഽ
ഇതി സീതായാഃ അഭ്യർഥനാം പൂരയിതും ശ്രീരാമഃ ധനുർബാണം
ഗൃഹീത്വാ തം മൃഗം അന്വഗച്ഛത് | മൃഗഃ വേഗേന അധാവത്
തഥാപി കമപ്യന്തരം തം അനുസൃത്യ ശ്രീരാമഃ ബാണേനൈകേന
തം വിവ്യാധ | തത്രാപി പ്രാണാൻ വിമുഞ്ചന്നപി മാരീചഃ ’ഹേ
ലക്ഷ്മണ, ധാവ, ധാവ, ഽ ഇതി ഉച്ചൈഃ രാമസദൃശേന
വാചാ ആക്രോശത് | തത് ശ്രുത്വാ ആശ്രമസ്ഥാ സീതാ ഭയേന
കമ്പിതാ ബഭൂവ | ’നൂനം ശ്രീരാമഃ കസ്മിന്നപി സങ്കടേ
ഗ്രസ്തഃഽ ഇതി ശങ്കയാ സാ ലക്ഷ്മണം രാമസമീപം പ്രാഹിണോത് |
ഏതമേവ സമയം പ്രതീക്ഷമാണഃ രാവണഃ സീതാം ആശ്രമേ
ഏകാകിനീം ദൃഷ്ട്വാ താം അഭിയാതും പ്രാരഭത | അചിരാദേവ
തേന സ്വപ്രയോജനം വിവൃതം | തദനുസാരം തയാ സഹ
അഭിമർഷണായ അപി സഃ പ്രായതത | തദാ മഹാപതിവ്രതാ സാ
കഠോരവ്യാകുലേന സ്വരേണ തം അധിക്ഷിപന്തീ തം അതർജയത -
സീതാ -
മാഽതിഥേ, തിഷ്ഠ വൃഥാ ദ്വാരേ
ചപലാ മൂർതാ നീലഘനേഽഹം മാ ദഹ ഹസ്തൗ തേ ||
നിപീയ കാമാസവം യഥേച്ഛം
മാ ദർശയ മേ മത്തചേഷ്ടിതം
നഖസ്യാപി മേ സ്പർശോഽപി ന തേ ശക്യോ നനു സ്വപ്നേ || 1
നാഹമേകലാ രാമയശോജാ
ആകൃതിത്സു മാം പരിതോ ദിവ്യാ
ഉത്ക്ഷേപ്സ്യതി ത്വാ യദപി ന ദൃശ്യാ സശരീരം നരകേ || 2
സ്വരേണ ഫേരോർഹസസി കിമർഥം
കിമീക്ഷസേ മാമേവമനിമിഷം
രാമാദന്യത് നൈവ ദ്രക്ഷ്യതേ കിമപി ഹി മമ നയനേ || 3
സീതയാ യദി പ്രണയമീഹസേ
കാലകൂടതഃ ക്ഷേമമീഹസേ
കിമർഥമിച്ഛസി വൃഥാ ഗ്രഹീതും സോമരവീ സ്വകരേ || 4
വിലോക്യൈകലാം വനേ നിർജനേ
ബലേന മാമപഹർതുമീഹസേ
മൂഢ, നയസി കിം പ്രദീപ്തജ്വാലാം ധൃത്വാ നിജവസനേ ?5
മത്വാ സ്വനയനയുഗലം ശാണം
ഖഡ്ഗം കുരുഷേ തേന സുനിശിതം
തേനാന്ധത്വം തഥാഽഽത്മനാശം, അന്ധ, ന ജാനീഷേ || 6
ക്വാസൗ രാമഃ ക്വ ച ക്ഷുദ്രസ്ത്വം
ക്വ ചാർണവോഽസൗ ക്വ പല്വലസ്ത്വം
ഹലാഹലസ്ത്വം സുധാരസോഽസൗ രാമോ മൂർതോ മേ || 7
ക്വ വൈനതേയഃ ക്വ വാ വായസോ
നനു മേ ഭർതാ സ്വയം വാസവോ
അപി കിം മർത്യാ ഇന്ദ്രാണീം വാ മനസാഽഭിലഷന്തേ ?8
അബലായൈ യദി പ്രദർശ്യ സ്വബലം
ആനയസീദം പുരതഃ സ്വകരം
രാമശരാസ്ത്വയി വജ്രാഘാതം സപദി വിധാസ്യന്തേ || 9
പാപ, കിമേവം സരസി പുരസ്ത്വം
അവലോകയ നിജചരണസ്ഖലനം
ചരണസ്ഥാഽസൗ സാവധാനതാ ഭവതി ന തവ ശീർഷേ || 10
ധാവ, ധാവ, ഹേ നാഥ ത്വരിതം
കരികരദലിതം കമലകോരകം
യത്രാസി തതഃ ശൃണുഷ്വ കരുണം ക്രന്ദനമേതന്മേ || 11
30
BACK TO TOP
31 ക്വ ഭവേത് സീതാ രാമജീവിതം ?
’മാഽതിഥേ, തിഷ്ഠ വൃഥാ ദാരേഽ
ഇതി സീതായാഃ തർജനം അവിഗണയ്യ രാവണഃ താം
ഉജ്ജഗ്രാഹ | തസ്യാഃ സന്താപം, ആക്രോശം ച ഉപേക്ഷ്യ
സഃ താം രഥേ സ്ഥാപയിത്വാ സവേഗം ലങ്കാം ഗന്തും
പ്രചക്രമേ | വനാന്തേ മായാവിനം മൃഗരൂപം മാരീചം
നിഹത്യ ആശ്രമം പ്രത്യാഗച്ഛൻ ശ്രീരാമഃ മാർഗേ ആത്മാനം
പ്രതി ഏവ ആയാന്തം ലക്ഷ്മണം അപശ്യത് | തം ദൃഷ്ട്വാ സീതാ
ആശ്രമേ ഏകാകിനീ അസ്തി ഇതി സ്മൃത്വാ ശ്രീരാമസ്യ ഹൃദയം
നനു കമ്പിതം | ’ജാനകീം ഏകാകിനീം വിഹായ കഥം ത്വം
അത്ര ഉപസ്ഥിതഃ ?കച്ചിന്ന ത്വം തസ്യ മായാവിനഃ
രാക്ഷസസ്യ മനുഷ്യവാചാ വഞ്ചിതഃ ?അരേ, അപി സഃ
മമ ശരവർഷാവം അതിജീവിതും ശക്നുയാത് ?ഽ ഇതി
രാമേണ പൃഷ്ടേ സതി വിനീതഃ ലക്ഷ്മണഃ അധോമുഖഃ പ്രാഹ,
’േതത് സർവം മയാ ദേവ്യൈ നിവേദിതം | തഥാപി സാ കഠോരൈഃ
വചനൈഃ മാം നിരഭർത്സ്യയത് | അന്തേ തസ്യാഃ ആദേശാത് മമ
ആശ്രമാത് നിർഗമനം അനിവാര്യം അഭവത് | ഽ
തം സാന്ത്വയന്നപി ഗർഹയൻ ശ്രീരാമഃ അവദത്, ’നനു
മൂഢ, സന്തപ്തായാഃ നാര്യാഃ ക്ഷണികം ക്ഷോഭവചനം
ത്വയാ പരമാർഥേന ഗൃഹീതം ?കേനാപി കാരണേന താം
ത്യക്ത്വാ തവ അത്രാഗമനം സർവഥാ അനുചിതം | അസ്തു | ശീഘ്രം
ആശ്രമം ഗച്ഛാവഃ | മമ വാമനയനം സ്ഫുരതി | അശുഭസ്യ
ആശങ്കയാ സർവാംഗം മേ കമ്പതേ | അപി ജാനക്യാഃ കുശലം
ഭവേത് ?ഽ ഇതി | യാവദ് ഉഭൗ അപി തൗ ആശ്രമം പ്രാപ്തൗ,
താവത് പർണകുടീ ജാനകീം വിനാ ശൂന്യാ ഇവ അദൃശ്യത |
ശ്രീരാമഃ ഇതസ്തതഃ പ്രധാവൻ ’സീതേ, സീതേ, ഽ ഇതി താം
ആഹ്വാതും പ്രചക്രമേ . .
ശ്രീരാമഃ -
വനേഽവശിഷ്ടം ശൂന്യമാശ്രമം
ക്വ ഭവേത് സീതാ രാമജീവിതം ?
കദംബ ശീഘ്രം കഥയേക്ഷിത്വാ
അപി വിലോക്യതേ നദീതടേ സാ ?
കമണ്ഡലുകരാ കൃതകടികലശാ
ഹരിമധ്യാ സാ വ്രജതീ മന്ദം || 1
ശോകനാശകാശോക, കഥയ മേ
ഭൂമിസുതാ സാ ക്വാപി ദൃശ്യതേ
സപത്രവിടപം കിമിതി കമ്പസേ ?
അപി പശ്യസി കിം സ്വപ്നമഭദ്രം ?
ക്വാഽഽസ്തേ ചന്ദന, സാ ഗൗരാംഗീ ?
കുന്ദലതേ വദ, ക്വ നു സാ സുദതീ ?
ആമ്രതരോ, ക്വ നു സാ വിനയവതീ ?
വേപധ്വേ കിം വിനൈവ പവനം ?3
ഘാതഘടീ കിം പുനഃ പ്രാപ്യതേ
സീതേ, സീതേ, പ്രിയേ ഭൂസുതേ
മദീയവാണീ കിം ന ശ്രൂയതേ ?
ഏഹി ശിലായാം നിഷദാവ സുഖം || 4
പശ്യ, അനുജ, തല്ലോചനയുഗലം
നനു പ്രിയായാ ഇവ നിഷ്പാപം
തദീയമൃദുലോ മൃഗശാവോഽയം
അസ്യ നയനയോരപി കിം ബാഷ്പം ?5
മൂകഃ പവനോ മൂകാ വിഹഗാഃ
അപി കേനാപി പ്രിയാ ഹാരിതാ ?
കിം വാ സാ രക്ഷസാ ഭക്ഷിതാ ?
നിര്യാതയതാ ശതജനിവൈരം ?6
പുനശ്ച ജയതേ ദൈവമേകദാ
ക്ഷതേ പ്രഹാരാ ആപദി വിപദാ
നിഷ്ഫലൈവ മേ ശൗര്യസമ്പദാ
പ്രതിഗച്ഛ ത്വം ബന്ധോ, സ്വപുരം || 7
കിം ഭോക്തവ്യം നന്വവശിഷ്ടം ?
സമാപ്തമേതദ് മദൽപചരിതം
ശോകസമുദ്രഃ പരിപൂർണോഽയം
തതോ വാഹ്യതാം രാഘവോഽപ്യയം || 8
31
BACK TO TOP
32 അനുജ രേ തദീയപദയുഗമിദം
’ക്വ ഭവേത് സീതാ ജനകനന്ദിനീ ?ഽ
ഇതി വിലപൻ ശ്രീരാമഃ ലതാഃ, നദ്യഃ, വൃക്ഷാഃ, വന്യാഃ
മൃഗാഃ, ഏതേഭ്യഃ സർവേഭ്യഃ സീതാമന്തരേണ അപൃച്ഛത് |
ന കോഽപി തസ്യ പ്രശ്നസ്യ ഉത്തരം ദാതും പ്രബഭൂവ | ലക്ഷ്മണഃ
ശ്രീരാമം സാന്ത്വയിതും പ്രായതത | തഥാപി ആശ്രമസ്യ പരിസരേ
ചരന്തഃ മൃഗാഃ വാരം വാരം ദക്ഷിണദിശി മുഖം കൃത്വാ
അതിഷ്ഠൻ | തേന സീതാ ദക്ഷിണദിശാ ഗതാ സ്യാത് ഇതി ചിന്തയിത്വാ ഉഭൗ അപി
രാമലക്ഷ്മണൗ സീതാന്വേഷണാർഥം ദക്ഷിണദിശാ പ്രാചലൻ | മാർഗേ
ശ്രീരാമഃ സതതം ജാനകീം ആഹ്വയൻ ഇതസ്തതഃ താം അന്വിഷ്യത് |
തസ്യ നയനാഭ്യാം അശ്രുപ്രവാഹഃ സന്തതം അവഹത് | മാർഗേ ദൃഷ്ടാനി
സർവാണി ചേതനാചേതനാനി പ്രാണിജാതാനി തേന സീതാമന്തരേണ പൃഷ്ടാനി |
കമപി അന്തരം ഗത്വാ കാനിചന പുഷ്പാണി പതിതാനി ദൃഷ്ടാനി |
ശ്രീരാമേണ താനി അഭിജ്ഞാതാനി, യതഃ തേന ഏവ സ്വഹസ്തേന താനി
സീതായാഃ കചനിചയേ ഗുംഫിതാനി ആസൻ | താനി വിലോക്യ ഗദ്ഗദസ്വരേണ
ശ്രീരാമഃ ലക്ഷ്മണമാഹ -
ശ്രീരാമഃ -
സുമചയസ്തദലകാദയം,
അനുജ രേ തദീയപദയുഗമിദം ||
കചിദാസുരീ പദാവലീയം,
ഛിനത്തി മാർഗം പദയോരപരം
പ്രവാതേ ധ്വസ്തം പദ്മദലം || 1
കേനചിദസുരേണേഹ പീഡിതാ,
ലക്ഷ്മണ, നിയതം പ്രിയാ മദീയാ
ജിതാ കിം സ്വാംഗബലേനേയം ?2
കസ്യ നന്വിദം ധനുരിഹ ഛിന്നം,
മണിഭിരുജ്ജ്വലൈ രത്നൈഃ ഖചിതം
കസ്യ വാ കേന രണം ജാതം ?3
വൈദൂര്യചിതം കസ്യ നു കവചം
ധൂലിസങ്കുലം തന്മണിരത്നം
കേന കിം രക്ഷോ വാ രുദ്ധം ?4
ധൂലിധൂസരം നനു ഛത്രമിദം
വിഭഗ്നദണ്ഡം ഭൂമൗ പതിതം
പാതിതഃ സൂതഃ കേനായം ?5
മൃതഃ സാരഥിഃ പതിതൗ ഭൂമൗ,
ഛിന്നരശ്മയസ്തഥൈവ പാണൗ
ഭൈരവം രുധിരേണാസ്യ മുഖം || 6
പശ്യ വിഭഗ്നം രഥാവശേഷം
ഭഗ്നം ചാക്ഷം തഥാ ച ചക്രം
വികീർണം പരിതഃ ശരശതകം || 7
മൃതോ രാസഭോ ഭുവി ശ്യായതേ,
ശൂന്യയാ ദൃശാ ഗഗനമീക്ഷതേ
വാഹനം കസ്യേദൃങ്നൂനം ?8
മതിർമദീയാ ഭൃശം കുണ്ഠിതാ,
കേന കുത്ര വാ സീതാ നീതാ ?
തദർഥം ജാതം കിം ദ്വന്ദ്വം ?9
ജിതാ, ഹൃതാ വാ മൃതാ, ഭക്ഷിതാ,
കഥം മദീയാ ക്വ ഭവേത് സീതാ ?
ജ്ഞായതേ കിമപി ന തദ് ഗൂഢം || 10
യതഃ കുതോ വാ, യേന കേന വാ,
പ്രതിപ്രദേയാ മമ മേ കാന്താ
മസ്തകേ ഛാത്രബലം സ്ഫുരിതം || 11
സ്വർഗീയോ വാഽസ്ത്വമാനുഷോഽയം,
ദഗ്ധുമിമം ജാഗർതി പൗരുഷം
കമ്പയേ ധനുഷാ ത്രൈലോക്യം || 12
32
BACK TO TOP
33 സോഽഹരജ്ജാനകീം നൂനം
’സുമചയസ്തദലകാദയം, അനുജ രേ തദീയപദയുഗമിദംഽ
ഇതി സീതായാഃ സ്മരണേന ഉത്തേജിതഃ ശ്രീരാമഃ യാവത് പുരതോ ഗച്ഛതി
താവദ് രുധിരദിഗ്ധഃ കശ്ചിത് പക്ഷിശ്രേഷ്ഠഃ ഭൂമൗ പതിതഃ
തേന അവലോകിതഃ | അനേന ഗൃധ്രരൂപധാരിണാ രാക്ഷസേന ഏവ സീതാ
ഭക്ഷിതാ സ്യാദ് ഇതി വിചിന്ത്യ ശ്രീരാമഃ തം ഹന്തും ബാണം സജ്യം
അകരോത്, തദാ സഫേനം രുധിരം വമൻ സ പക്ഷിരാജഃ ജടായുഃ
തമുവാച -
ജടായുഃ -
വദ രാഘവ മരണാസന്നം കിം പുനർനയസി പഞ്ചത്വം |
രാവണം നിരുന്ധന്നപതം, സോഽഹരജ്ജാനകീം നൂനം ||
വിരഹിതാ ത്വയാ സാ സീതാ
ഹ്രിയമാണാ യാവദ് ദൃഷ്ടാ
ദേവരേണാപി ന ച സഹിതാ
ഉത്പത്യ രാമ സാവേശം രുദ്ധവാനഹം രഥമാർഗം || 1
നിർദയഃ കാമുകഃ സോഽയം
ജാനകീം നയതി കിം ഗേഹം
അവഗതം മയാ തത്സർവം
തത്കരൗ മയാ സന്ദഷ്ടൗ പക്ഷേണാഭിഹതം ശീർഷം || 2
ജാനകീരക്ഷണായാഹം
അകരവം ഘോരസംഗ്രാമം
അഭിനദം സമുകുടം കവചം
ബാണം വാ തൂണം സ്പ്രഷ്ടും തസ്മൈ നായച്ഛ്മവസരം || 3
സന്ദഷ്ടമസ്യ സർവാംഗം
പക്ഷേണ വജ്രവത്തുന്നം
നിർഭയം മയാ പ്രതിയുദ്ധം
പാതിതോഽധസ്തലേ സൂതോഽലഭത സ ഖരലത്താഘതം || 4
സാരയിത്വാ സതീം ദൂരം
അഭിനദം സ്യന്ദനസ്യാക്ഷം
അകരവം ചക്രയോർഭംഗം
ഗർദഭോഽപതന്നിഷ്പ്രാണഃ പ്രേതസ്യാന്യസ്യ സുനികടം || 5
ഭൂതലേ ഛത്രമവസന്നം
സംഗരം ഭീഷണം ജാതം
പ്രായതേ ഹി യാവച്ഛക്യം
ആക്രമദ്ദശന്നധരോഷ്ഠം രാവണോ ഗൃഹീത്വാ ഖഡ്ഗം || 6
ഛേദിതൗ യദാ മമ പക്ഷൗ
അഗതികോഽപതമഹം ഭൂമൗ
കമ്പിതാ ഭൃശം ബാലാഽസൗ
സാ യദാ തേന ഹ്യുപഗൂഢാ പ്രക്ഷുബ്ധോഽഭവമത്യന്തം || 7
ജീവിതം ചക്ഷുരവശിഷ്ടം
തദപി തം രാവണമപശ്യം
ആകാശപഥാ ഗച്ഛന്തം
സമ്രാജ്ഞീ തവ ഹ്രിയമാണാ, ക്രന്ദതി സ്മ യാന്തീ കരുണം || 8
33
BACK TO TOP
34 രഘുപതേ, ശബരീ ധന്യാഽഹം
’രാവണോഽഹരത് ജാനകീം നൂനംഽ
ഇതി ഭൂതാർഥം നിവേദ്യ പക്ഷിരാജഃ ജടായുഃ പഞ്ചത്വം
ഗതഃ | ശ്രീരാമഃ തസ്യ ദേഹേ വിധിപൂർവകം അഗ്നിസംസ്കാരം
അകരോത് | പശ്ചാദ് രാമലക്ഷ്മണൗ പുരതഃ പ്രസ്ഥിതൗ |
അനന്തരം മാർഗേ കബന്ധനാമാ കശ്ചിദ് ഭീഷണോ രാക്ഷസഃ
തയോഃ മാർഗം നിരുദ്ധവാൻ | ശീർഷരഹിതഃ സഃ രാക്ഷസഃ
വസ്തുതഃ ശാപിതഃ ദനുപുത്രഃ ആസീത് |
യദാ സഃ രാമലക്ഷ്മണൗ അഭ്യജാനാത്, തദാ സഃ
ആഹ, ’യദാ ശ്രീരാമഃ സലക്ഷ്മണഃ വനമേതത് ആഗത്യ
തവ ഹസ്തൗ ഛേത്സ്യതേ തദാ ത്വം സ്വർഗം പ്രാപ്സ്യസി ഇതി ഇന്ദ്രേണ
അഹം പ്രതിശ്രുതഃ | അതഃ ഹേ രാമ, കൃപയാ മാം ഹത്വാ
ദഹതു ഭവാൻഽ ഇതി |
യദാ സഃ തഥാ ദഗ്ധഃ തദാ തേജസ്വിരൂപേണ പ്രാദുർഭൂയ
സഃ ശ്രീരാമം പ്രാഹ, ’ഭവാൻ സുഗ്രീവേണ സഹ സഖ്യം
വിദധാതു | സഃ സീതായാഃ അന്വേഷണേ ഭവതഃ സഹായഃ ഭവിഷ്യതിഽ
ഇതി ഉക്ത്വാ സഃ ശ്രീരാമായ മാർഗമപി അദർശയത് | തേന ദർശിതേന
മാർഗേണ ഗച്ഛന്തൗ തൗ പമ്പാസരോവരസ്യ പശ്ചിമേ തടേ
ശബര്യാശ്രമം ദൃഷ്ടവന്തൗ | തത്ര തപസ്വിനീ ശബരീ ശ്രീരാമസ്യ
ആതിഥ്യം കൃത്വാ മഹതാ ഉത്സാഹേന തമവോചത് -
ശബരീ -
രഘുപതേ, ശബരീ ധന്യാഽഹം
ത്വത്പദേ പ്രാപ്തേ നന്വാശ്രമം ||
ചിത്രകുടം തേ ചരണേ ലഗ്ന്
മുനയോ മോക്ഷം പ്രാപ്താ നൈകേ
ക്ഷണം തരുതലേ കുരു വിശ്രാമം, ക്ഷമസ്വ മേ ചാപലം || 1
പദയോരനയോഃ പൂജനായ തേ
അക്ഷ്ണോരുദിതാഃ സരിതോ നനു മേ
പ്രക്ഷാലയ നിജപദേ ചാപനയ പ്രവാസജനിതം ശ്രമം || 2
ഗുരുസേവായാമായുർഘൃഷ്ടം
തച്ച ചന്ദനം വിലേപനാർഥം
സുമരോമാഞ്ചൈഃ പശ്യ പുലകിതം ശുഷ്കം തരുവിഗ്രഹം || 3
പ്രജ്ജ്വാല്യാത്മജ്ഞാനദീപകം
കരോമ്യർചനം തഥാഽഽത്മകഥനം
പ്രധാര്യ രൂപം നീലമനന്തം പുരതോ മേഽവസ്ഥിതം || 4
നൈവേദ്യാർഥേ കിം നനു ദേയം ?
പ്രസാദ ഇതി കിം മയാഽപി ഗ്രാഹ്യം ?
അദ്യ ചകോരാംഗണേഽവതീർണാ ക്ഷുധിതാ രാകാ സ്വയം || 5
കന്ദം മൂലം ദേവ, നിഷേവ്യം
ബദരിഫലാനാം സുമധുരനിചയം
വിനതാഃ കൽപദ്രുമായ ദദ്യുർവന്യലതാഃ കിമപരം ?6
ക്ഷതാനി ദേവ, ന താനി ഖഗാനാം
മയാഽഽസ്വാദിതോ രസഃ ഫലാനാം
സ്വാദുഫലം തേ പുരതോ നിഹിതം, രൂപം ന ച ഭ്രാമകം || 7
കിമീക്ഷസേ ലക്ഷ്മണ, സാശങ്കം ?
നോച്ഛിഷ്ടമിദം ഫലം മന്ത്രിതം
ആശ്രയതേ മേ മുഖം ശ്രുതീനാം മാധുര്യം സന്തതം || 8
34
BACK TO TOP
35 സുഗ്രീവ ഏകമിത്രം രാമസ്യ
’രഘുപതേ, ശബരീ ധന്യാഽഹംഽ
ഇതി സാനന്ദം ഗായന്തീ ഏവ ശബരീ അനന്തേ വിലീനാ |
തത്പശ്ചാദ് രാമലക്ഷ്മണൗ ഋഷ്യമൂകം നാമ
പർവതം പ്രാപതുഃ | തത്ര സ്വരാജ്യാദ് ഭ്രഷ്ടഃ സുഗ്രീവഃ
ഹനുമാനാദിഭിഃ സചിവൈഃ സഹ പ്രച്ഛന്നഃ വസതി സ്മ |
തസ്യ അഗ്രജേന വാലിനാ തം കിഷ്കിന്ധായാഃ ബഹിഃ നിഷ്കാസ്യ
തസ്യ ഭാര്യാ രുമാ ബലാദ് ആച്ഛിന്നാ ആസീത് |
രാമലക്ഷ്മണൗ ദൂരാദ് ദൃഷ്ട്വാ ’േതൗ ധനുർധരൗ
വാലിനാ മമ നാശാർഥമേവ പ്രേഷിതൗഽ ഇതി മത്വാ
സുഗ്രീവഃ ഭയാത് മലയപർവതം ആശ്രിത്യ ഹനുമന്തം
തയോഃ വിഷയേ അധികജ്ഞാനസമ്പാദനാർഥം പ്രേഷയാമാസ |
പ്രഥമദർശനേ ഏവ സചിവോത്തമസ്യ ഹനുമതഃ മനസി
രാമലക്ഷ്മണയോഃ വിഷയേ സ്നേഹഭാവഃ സമുത്പന്നഃ |
തേന സുഗ്രീവേണ സഹ തയോഃ സൗഹാർദം കൽപയാമാസ |
പരസ്പരാഭ്യാം സംഭാഷണേന സുഗ്രീവസ്യ
മനസി അപി രാമം അന്തരേണ മിത്രഭാവഃ സമജായത |
തദാ ഹനുമതാ അഗ്നിം പ്രദീപ്തഃ | തം അഗ്നിം സാക്ഷീകൃത്യ
സുഗ്രീവഃ ശ്രീരാമം അവദത് -
സുഗ്രീവഃ -
സാക്ഷീഭവന്തി ഗഗനം, ധരണീ തഥാഽദ്യ ദഹനം
സുഗ്രീവ ഏകമിത്രം രാമസ്യ ജായതേഽയം ||
രാമ, ത്വദീയ ഇവ മേ ദൈവേഽപി വിപ്രവാസം
ജാനാസി സർവമേതദ്, ഹനുമന്മുഖാദുദന്തം
സമദുഃഖ ഏവ കുരുതേ ദുഃഖാകുലസ്യ സാഹ്യം || 1
ബന്ധുഃ സ്വയം രിപുർമേ കിം വർണയാമി ദൈവം !
വാലീ സുശീലജായാം മേഽപാഹരത് ച രാജ്യം
തം പ്രേഷയസ്വ വാലീം ഹേ രാമ, രൗരവം തം || 2
രാഹോരിവാസ്മി ഗ്രഹണേ നിസ്തേജസൂര്യബിംബം
പ്രാപ്തേ ഹൃതസ്വരാജ്യേ സബലഃ പുനർഭവേയം
ശൗര്യം മയൈവ കിം മേ സ്വമുഖേന തേ നിവേദ്യം ?3
സൈന്യം യദാ ലഭേഽഹം ഭൂയഃ പ്ലവംഗമാനാം
തദ്രാവണസ്യ ഭവിതാ ലക്ഷം തദാ രിപൂണാം
ലംഘിഷ്യതേ തദബ്ധിം നിർഭേത്സ്യതേഽദ്രിദുർഗം || 4
തന്മാർഗിതാ പ്രിയാം തേ, ശങ്കസ്വ മാ നൃപേന്ദ്ര
നിഷ്ഠാം പ്ലവംഗമാനാം പ്രത്യക്ഷമേവ പശ്യ
ഭവിതാ ഗണഃ സ സിദ്ധോഽർപയിതും നിജസ്വമഖിലം || 5
സിദ്ധം സുസഖ്യമധുനാ ഹസ്തേ ദദാമി ഹസ്തം
ഭേതവ്യമദ്യ കസ്മാദ് ഭയകാരിണഃ കിമർഥം ?
അധുനാ ക്ഷമേന്ദ്ര സിദ്ധോ ഭവ വാലിനോ വധാർഥം || 6
വിചിനോമി വിശ്വമഖിലം വചനം സഖേ മമേദം
ധ്രുവമാനയാമി സീതാമന്തേ ച തേ സമീപം
കുരുതേഽഥ കോഽപി വിഘ്നം, തം പ്രേഷയാമി സ്വർഗം || 7
സചിവൗ ന മേ ഭവന്തൗ നല, അഞ്ജനേയ ശ്രുണുതം
സുഗ്രീവ ഏകസചിവോ നൃപതിശ്ച രാഘവോഽയം
ആജ്ഞാഽധുനാ തദീയാ യുവയോർമമ പ്രമാണം || 8
35
BACK TO TOP
36 വാലിവധോ ന ച ഖലനാശോഽയം
’സുഗ്രീവ ഏകമിത്രം രാമസ്യ ജായതേഽയംഽ
ഏവം യദാ സുഗ്രീവേണ രാമേണ സഹ സഖ്യം ഘോഷിതം, തദാ
രാമഃ അപി തസ്മൈ സാഹായ്യം പ്രത്യശൃണോത് | തദനുസാരം സുഗ്രീവേണ
വാലീ ദ്വന്ദ്വയുദ്ധാർഥം ആഹൂതഃ | തയോഃ ദാരുണം യുദ്ധം അജായത |
തത്ര സുഗ്രീവേ ഹതപ്രായേ ജാതേ രാമഃ വൃക്ഷസ്യ പൃഷ്ഠതഃ നിശിതേന
ബാണേന വാലിം വിവ്യാധ | തേന വാലീ ഭൂമിം പതിതഃ |
യദാ ’കേനാപി അപരാധേന വിനൈവ രാമേണ അഹം വ്യാപാദിതഃഽ
ഇതി വാലീ അജാനാത്, തദാ സഃ രാമം അപൃച്ഛത്, പരോക്ഷസ്ഥം
മാം ഹത്വാ കോ നാമ പുരുഷാർഥഃ പരാക്രമഃ വാ ഭവതാ പ്രദർശിതഃ ?
തദാ പ്രഭുഃ രാമചന്ദ്രഃ ഉവാച -
ശ്രീരാമഃ -
ഏതത് ഖലു മേ ധർമാചരണം,
വാലിവധോ ന ച ഖലനാശോഽയം ||
അഖിലധരേയം ഭരതശാസിതാ
ന്യായനീതയോരസൗ സുവേത്താ
തസ്യൈവാഹം താവദ് ഭ്രാതാ
യഥൈവ രാജാ തഥാ പ്രജേയം || 1
ശിഷ്യോ, ദാസോഽഥ വാഽനുജോഽയം
ധർമേണാസൗ തനയോ നൂനം
ഭ്രാതുർജായാമപാഹരസ്ത്വം
നിധായാന്തരേ പാപമിംഗിതം || 2
ദർപപ്രതിമാ സവിഗ്രഹാ ത്വം
യോഗ്യഃ ഖലു തേ വധദണ്ഡോഽയം
വിഷയാന്ധാനാമന്തോഽപ്യേവം
മൃഗയാവിധിനാ ശ്വാപദമരണം || 3
ദത്തം വചനം സുഗ്രീവാർഥം
’ദാസ്യേ പ്രാണാംസ്ത്വത്പ്രാണാർഥംഽ
ഹതോഽനുജാർഥേ മയാഽഗ്രജസ്ത്വം
പ്രദത്തവചനം മയാ പാലിതം || 4
ക്രീഡന്തി വനേ നൃപാ മൃഗയയാ
നിഘ്നന്തി പശൂൻ പ്രച്ഛന്നതയാ
അപി സാ ക്രീഡാ കിം ദോഷമയാ ?
കപിഃ പശുഭ്യോഽഹൃദയതരസ്ത്വം || 5
അന്ത്യഘടീ തേ ഭവതു മോക്ഷദാ
പാലയാമി തേഽംഗദം സർവഥാ
രാജ്യമിദം തേ, തവ കിഷ്കിന്ധാ
സമർപ്യതേ സുഗ്രീവായേയം || 6
36
BACK TO TOP
37 സ ഏകോ വീരഃ ശ്രീഹനുമാൻ
’വാലിവധോ ന ച ഖലനാശോഽയംഽ
ഇതി വചനൈഃ ശ്രീരാമഃ വാലിനഃ പ്രതീതിം കാരയാമാസ |
വാലിനാശസ്യ പശ്ചാത് സുഗ്രീവഃ കിഷ്കിന്ധായാഃ രാജ്യം പുനഃ
അവാപ | രുമാസുഗ്രീവയോഃ മധുരം മിലനം അജായത | തഥാപി
രാജവിലാസേഷു നിമഗ്നഃ സുഗ്രീവഃ രാമകാര്യം വ്യസ്മരത് | തദാ
സങ്ക്രുദ്ധഃ ലക്ഷ്മണഃ തസ്മൈ സ്വകർതവ്യം അസ്മാരയത് |
അചിരാദേവ സുഗ്രീവഃ സർവാൻ വാനരഗണാൻ ആഹൂയ താൻ സർവാൻ
സീതാന്വേഷണാർഥം സർവാഃ ദിശഃ പ്രേഷയാഞ്ചകാര |
മഹാവീരസ്യ ഹനുമതഃ നേതൃത്വേ വാനരദലമേകം
ദക്ഷിണദിശം അഗച്ഛത് | കഥഞ്ചിത് ശ്രീരാമഃ അമന്യത
യത് ’ഹനുമാൻ ഏവ സീതാം അന്വേഷ്ടും പ്രഭവേത്ഽ ഇതി |
അതഃ സീതാം പ്രത്യായയിതും സഃ തസ്മൈ ആത്മനഃ അംഗുലീയകം പ്രാദാത് |
മാസാവധിം വിചിത്യ അപി സീതായാഃ വിഷയേ കാഽപി ഉപലബ്ധിഃ
ന അവഗതാ | തേന നിർവിണ്ണാഃ, ഹതാശാഃ കപിശ്രേഷ്ഠാഃ കസ്മിന്നപി
പർവതശിഖരേ ഉപവിഷ്ടാഃ ആസൻ | തദാ സമ്പാതിഃ നാമ ഗൃധ്രരാജഃ
താൻ പ്രതി ആഗത്യ അവദത്, ’ഹം ജടായോഃ ബന്ധുഃ, മഹാരാജസ്യ
ദശരഥസ്യ ച വയസ്യഃ | ചക്ഷുഷ്മതീ നാമ വിദ്യാ മമ അവഗതാ |
തയാ അത്രസ്മാദേവ അഹം ജാനകീം ച രാവണം ച ദ്രഷ്ടും ശക്നോമി |
സാമ്പ്രതം സാ ലങ്കാനാമ്നി സുവർണദ്വീപേ രാവണസ്യ അന്തഃപുരേ ബന്ദിനീ
ഭവതി | ഭവദ്ഭിഃ ക്ഷീരോദസ്യ പാരം ഗന്തും കശ്ചിദ് ഉപായഃ
ചിന്തിതവ്യഃഽ ഇതി |
തദാ അംഗദാദയഃ കപിവര്യാഃ സമുദ്രോല്ലംഘനവിഷയേ സുചിരം
വിമർശം ചക്രുഃ | അന്തേ ജാംബുവാൻ സനിശ്ചയമാഹ -
ജാംബവാൻ -
തീര്യതേ സിന്ധുര്യേന മഹാൻ
സ ഏകോ വീരഃ ശ്രീഹനുമാൻ ||
ദൃഢം ഗൃഹീത്വാ പദ്ഭ്യാമുരഗം
ഉഡ്ഡാണേനാക്രമ്യ സമുദ്രം
ഗരുഡസ്തരസാഽഽക്രമതേ ഗഗനം
ഗരുഡാദപി ബലവാൻ || 1
അഞ്ജനീസുതഃ സുബലാഢ്യോഽയം
ക്ഷേത്രജപുത്രഃ പവനസ്യായം
കർതുമലം ദിഗ്ഗജസഞ്ചൂർണം
ബലശാലീ ധീമാൻ || 2
വീരോ ജാതോ രവ്യുദയേഽയം
നഭസ്യുദപതത് ത്രിശതയോജനം
മത്വാ പക്വഫലം രവിബിംബം
ധർതുമയാദ് ഭാസ്വാൻ || 3
ബാലേനാർകേ വീരേണ ധൃതേ
ത്രൈലോക്യേ സതി തദാ കമ്പിതേ
അസ്യ ശിശോർവിപ്രതികാരാർഥേ
പവിമിന്ദ്രോ ധൃതവാൻ || 4
വജ്രാഘാതേനേന്ദ്രസ്യ തദാ
ക്ഷതിരണുമാത്രാ ചിബുകേ ജാതാ
ജാതാമർഷസ്തേനാസ്യ പിതാ
സ്തബ്ധോഽഭൂത് ഗതിമാൻ || 5
സ്തബ്ധേ പവനേ വിശ്വമചേഷ്ടം
തദാഽഽശ്വാസയൻ ദേവാ പവനം
മാരുതയേഽസ്മൈ ദത്ത്വാഽഭിവരം
പ്രാശംസദ് ഭഗവാൻ || 6
ഛേത്സ്യതി നൈനം സമരേ ശസ്ത്രം
വിഷ്ണുവരേണേച്ഛാമരണോഽയം
അതിശയിതാഽസൗ പ്രഭയാ സൂര്യം
ചിരതരമായുഷ്മാൻ || 7
ഹേ ഹനുമൻ, കുരു മനസാ സർഗം
കപിജനവന്ന ച സാമാന്യസ്തവം
ഉത്ഥാപയ വാമവച്ചരണം
കുരു വിജയോത്പതനം || 8
37
BACK TO TOP
38 ഇയമസൗ ശ്രീരാമസ്വാമിനീ
’തീര്യതേ സിന്ധുര്യേന മഹാൻ, സ ഏകോ വീരഃ ശ്രീഹനുമാൻഽ
ഇതി ജാംബവതഃ സ്വസാമർഥസ്യ വർണനം ശ്രുത്വാ ഹനുമതഃ
ശരീരേഽപി സ്ഫുരണം ജാതം | യാവത് സർവേ കപയഃ പശ്യന്തി താവത്
സഃ അതിവിശാലം ആകാരം ധൃതവാൻ | കപയഃ അപി തസ്യ സ്തുതിപരാണി
ഗീതാനി അഗായൻ | തദനു പവനപുത്രഃ ഹനുമാൻ മഹേന്ദ്രപർവതസ്യ
ശിഖരമാരുഹ്യ ആകാശമാർഗേണ ഉഡ്ഡാണം അകരോത് | കാലേന സഃ
ത്രികുടാചലം പ്രാപ്നോത് | അമരപുരീവത് ദൃശ്യമാനാ ലങ്കാ തേന
ദൂരതഃ നിരീക്ഷിതാ | സർവതഃ രാക്ഷസാഃ ദക്ഷതയാ താം നഗരീം
രക്ഷന്തി സ്മ | തത്ര പ്രവേശോഽപി സുലഭഃ നാസീത് | ഹനുമാൻ
സൂക്ഷ്മദേഹേന താം നഗരീം പ്രവിവേശ | നിശാസമയേ തേന സീതാർഥം
സർവം പുരം അവേക്ഷിതം | രാവണസ്യ അന്തഃപുരമപി തേന നിപുണം
നിരീക്ഷിതം | തഥാപി സീതാ സദൃശീ നാരീ തേന ന കുത്രാപി ആസാദിതാ |
നിരാശഃ സഃ അശോകവനം പ്രാപ്തഃ | നിതാന്തരമണീയം തദ് വനം
വിലോകയൻ സഃ കസ്മിന്നപി ശിംശപാവൃക്ഷേ ഉപാവിശത് | തതഃ സഹസാ
സഹസ്രരാക്ഷസീഭിഃ പരിവേഷ്ടിതാ മലിനവസനാ കാഽപി സ്ത്രീ തസ്യ
ദൃഷ്ടിപഥമായാതാ | തേന പൂർവം കദാപി സീതാ ന ദൃഷ്ടാ ആസീത് |
തഥാപി തഥാഭൂതയാ തയാ സീതയാ ഏവ ഭാവ്യം ഇതി ചിന്തയൻ സഃ
സ്വഗതമേവ അചിന്തയത് -
ഹനുമാൻ -
ഇയമസൗ ശ്രീരാമസ്വാമിനീ ||
ചന്ദ്രവിരഹിണീ യഥാ രോഹിണീ
വ്യാഘ്രീഷ്വിവ വ്യാമുഗ്ധാ ഹരിണീ
ശ്യേനകോടരേ വ്യസ്താ ശകുനീ
ഹിമസ്ഥലേ സംഹതാ വാഹിനീ || 1
മലിനാ ക്ഷാമാ തദപി സുരേഖാ
ധൂമപരിവൃതാ ജ്വലനശലാകാ
ശിശിരേ മ്ലാനാ ചമ്പകശാഖാ
ധൃതവ്രതേയം മഹായോഗിനീ || 2
രുദനേനാർക്ഷ്ണോർദൃഷ്ടിവികലതാ
കപോലയോരാർദ്രാ ച ശുഷ്കതാ
ഉന്നിദ്രേയം ചിന്താക്രാന്താ
ഭർതൃചിന്തനേ രതാ വിരഹിണീ || 3
പങ്കിലേവ ഭാസതേ പദ്മജാ
നിയതമിയം സ്യാത് സതീ ഭൂമിജാ
പരമദാരുണാ ദശാ ദൈവജാ
വിമാനിതേയം വനേ മാനിനീ || 4
സുവർണാഽപി സാ ശ്യാമലമലിനാ
അധോമുഖീയം ശശാങ്കവദനാ
ഗ്രഹണാവസരേ വാ ദിഗ്ലലനാ
സ്ഥിതാ ഹതാശാ ദുഃഖഭാഗിനീ || 5
സന്ദിഗ്ധാർഥാ നനു സ്മൃതിരിയം
അന്യായേനാർജിതാ ശ്രീരിയം
കാചിദമൂർതാ ചിത്രകൃതിരിയം
കീർതിർവിജിതാ വനേ വാസിനീ || 6
രാമവർണിതാ പ്രതിമാ, മുദ്രാ
ബാഹുഭൂഷണേ പ്രവാലമുദ്രാ
അസംശയമസൗ സൈവ സുഭദ്രാ
ഇയം ജാനകീ ജനകനന്ദിനീ || 7
വലയമീദൃശം കർണഭൂഷണം
ഋഷ്യപർവതേ ദൃഷ്ടം പതിതം
രാഘവേണ ഖലു തദഭിജ്ഞാതം
സുധാഘടീയം യശോദായിനീ || 8
38
BACK TO TOP
39 രാമകീർതിരസ്മ്യഹം
’ിയമസൗ ശ്രീരാമസ്വാമിനീഽ
ഇതി പ്രതീതിം ഗതഃ അപി ഹനുമാൻ സഹസാ തസ്യാഃ പുരതഃ
ഗന്തും ന അധൃഷ്ണോത് | യതഃ യഥാ തേന സീതാ പൂർവം വിലോകിതാ
നാസീത് തഥാ തയാ അപി സഃ ന ദൃഷ്ടപൂർവഃ | അതഃ അകസ്മാത്
ദൃഷ്ടം തം സാ രാവണസ്യൈവ സഹകാരിണം മന്യേത ഇത്യേവ
സംഭവനീയം ആസീത് | അഥ കിം കരണീയം ഇതി വിചാരഗ്രസ്തേ
ഹനുമതി സതി അകസ്മാദ് രാവണഃ ഏവ സസേവകഃ തത്ര ആഗത്യ
സീതാം വശമാനേതും പ്രായതത | തദാ സന്തപ്താ സർപിണീവ
ഫൂത്കുർവന്തീ രാവണം തർജയന്തീ സീതാ വ്യാജഹാര -
സീതാ -
പുലസ്ത്യപുത്ര രാക്ഷസേശ മാ കുരുഷ്വ വൽഗനം
ജാനതേ സുരാസുരാ രാമകീർതിരസ്മ്യഹം ||
പരാംഗനാ പതിവ്രതാ വന്ദനാസ്പദഽസ്മ്യഹം
മുഞ്ച ശീഘ്രമേവ മാം പുണ്യമാപ്നുഹി സ്വയം
വീരതാ തവാസ്തി ചേത് കുരു സതീത്വരക്ഷണം || 1
നൃപതിപാപമീക്ഷതേ വാഽനയം തിതിക്ഷതേ
രാഷ്ട്രമീദൃശം ക്ഷിതൗ നാമതോഽവശിഷ്യതേ
ആത്മനഃ കരേണ കിം ദഹസി വാഽഽത്മനഃ പുരം ?2
യത്ര തത്ര രാഘവോ മാഽഭിതഃ സ ദൃശ്യതേ
വാമപാണിരസ്യ മേ സംസ്തരേ ശിരസ്തലേ
ചിന്തനേഽപി പൂജയേ സദൈവ തം ധനുർധരം || 3
കസ്യചിന്ന യോഗ്യതാ രാഘവേതരസ്യ മേ
പ്രേഷയസ്വ മാമിതശ്ചാദ്യ രാഘവാന്തികേ
ത്രായതേ ഹി രാഘവോ ശരണമാഗതം ജനം || 4
നയ കൃതാർഥജീവനം വിധായ തേന മിത്രതാം
അർപയസ്വ ജാനകീം രാഘവായ നിർമലാം
മൃത്യുരന്യഥാ ഗൃഹം തവാഗതഃ സുനിശ്ചിതം || 5
ഇന്ദ്രവജ്രമപി ഭവേത് ക്വചിന്നിഹനനേഽക്ഷമം
പ്രകുപിതേ തു രാഘവേ, ത്വം ന ജീവസി ക്ഷണം
രാമബാണവർഷണം പ്രലവദ് ഭയങ്കരം || 6
ഏഷ തേഽഗ്രതോ യദാ സംഗരേഽവതിഷ്ഠതേ
തദാ സവംശമേവ ത്വാം നങ്ക്ഷ്യതി ധ്രുവം രണേ
അധമ, കാമമൂഢ രേ ചിന്തയസ്വ തത് ക്ഷണം || 7
കങ്കപക്ഷസംയുതോ രാമനാമചിഹ്നിതോ
ഉരസി ദ്രക്ഷ്യതേ മയാ തവ തു രാമസായകോ
ഭാരമുക്തമേകദാ ഭവതു മേദിനീതലം || 8
39
BACK TO TOP
40 മുദ്രികാ തദീയാ നൂനമഭിജ്ഞാതേയം
’പുലസ്ത്യപുത്ര രാക്ഷസേന്ദ്ര, മാ കുരുഷ്വ വൽഗനംഽ
ഇതി സീതായാഃ ഉദഗ്രവചഃ ശ്രുത്വാ രാവണോഽപി ക്ഷണമാത്രം
ഭയഭീതഃ | ശൂർപണഖായാഃ, മാരീചാത് ച തേന രാമസ്യ
ദണ്ഡകാരണ്യേ ആവിഷ്കൃതഃ പരാക്രമഃ ശ്രുതഃ ആസീത് | അതഃ
സീതായൈ മാസൈകസ്യ അവധിം പ്രദായ സഃ അശോകവനാത് നിഷ്ക്രാന്തഃ |
അനേന പ്രസംഗേന ’ിയം സ്ത്രീ സീതാ ഏവ അസ്തിഽ ഇതി ഹനുമാൻ അജാനാത് |
തസ്യാഃ പരിതഃ ഉപവിഷ്ടാഃ രാക്ഷസസ്ത്രിയഃ പ്രായേണ നിദ്രായാഃ വശം
ഗതാഃ ഇതി നിരൂപ്യ ശിംശപാവൃക്ഷസ്ഥിതേന ഹനുമതാ മധുരസ്വരേണ
രാമചരിതഗായനം സമാരബ്ധം | തേന ചകിതചകിതാ സീതാ യാവത്
ഗായനസ്യ സ്വരസ്യ ദിശാ ഉപരി പശ്യതി താവത് ഹനുമതാ തസ്യാഃ
സമീപം ആഗത്യ ശ്രീരാമേണ പ്രദത്തം അംഗുലീയകം തസ്യാഃ ഹസ്തയോഃ
നിക്ഷിപ്തം | താം മുദ്രികാം വിലോക്യ ജാനകീ ഹർഷസ്യ പരാം കാഷ്ഠാം
ഗതാ | ’നേന കപിനാ രാമദൂതേന ഏവ ഭാവ്യംഽ ഇതി വിജ്ഞായ
സാ തം പ്രഷ്ടും പ്രാരഭത . |
സീതാ -
മുദ്രികാ തദീയാ നൂനമഭിജ്ഞാതേയം
ഹേ ദൂത കഥയ മേ, സ്വാമിഗതം വൃത്താന്തം ||
ധാരയൻ കാർമുകം തഥാഽക്ഷയം തൂണീരം
വിരഹേണ രാഘവോ ഭജതേ കിം പരിതാപം ?
നയനയോസ്തലേ കിം ശ്യാമലചിന്താവലയം ?1
കിം കർമ ദൂഷയന്നാസ്തേ നിർവിണ്ണോഽസൗ ?
ദുഃഖേന വ്യസ്മരത് നിജധർമം കിം വാഽസൗ ?
പാലയത്യസൗ നനു കച്ചിന്നൃപകർതവ്യം ?2
വർതതേ നിശ്ചലം തസ്യാദ്യാപി നു ധൈര്യം ?
കിം പുനസ്തസ്യ വാ ശൗര്യസ്യ ഹി വിസ്മരണം ?
സാഹ്യായ വർതതേ കച്ചിത് സന്മിത്രബലം ?3
കച്ചിദിച്ഛന്തി തദ്വിജയം ഭൂപാഃ സർവേ ?
വഞ്ചിതഃ പ്രഭുർവാ ലോകപ്രിയതായാ മേ ?
വിസ്മൃതം കിമഥ വാ പ്രഭുണാ യത്നമഹത്വം ?4
കിം മമ സ്വാമിനൗ മമൈവ വാ വിസ്മരണം ?
ദൈവേന യദാ മേ പരസദനേ പരിസദനം
കിമഥ വാ സ്മൃതിർമേ പീഡയതേ മമ നാഥം ?5
കിം സ്വയം രഘുപതിർമോചയിതാ മാം നൂനം ?
പ്രേഷയിഷ്യതേ കിം ഭരതശ്ചതുരംഗബലം ?
അവഗതം തസ്യ കിം സകലമയോധ്യാവൃത്തം ?6
അപി മതിസ്തദീയാ മലിനാ വാ വിപദായാം ?
കച്ചിന്ന ദുർബലാ തത്പ്രീതിഃ സീതായാം ?
മോചയേന്മൈഥിലീം കദാ രഘുവരോ നൂനം ?7
താം സുവർണഘടികാം കച്ചിദഹം പശ്യേയം ?
അപി രാമസായകോ ഭിദ്യാദ് രാവണഹൃദയം ?
വർതേത കദാ നനു പ്രഭുപദയോരിഹ യുഗലം ?8
യാവദാകർണയേ ദൂരാദപി തത്കുശലം
ജീവാമി കഥഞ്ചിദ് യത്ര ഭവാമി യഥാഽഹം
ദ്രക്ഷ്യാമി കദാ നനു ജന്മനി ഭൂയോ നാഥം ?9
40
BACK TO TOP
41 ഹനുമതാ ദഗ്ധാ ലങ്കേയം
’ഹേ ദൂത കഥയ മേ രാമഗതം വൃത്താന്തംഽ
ഇതി സീതായാഃ ആദേശാനുസാരം ഹനുമാൻ തസ്യൈ ’ശ്രീരാമഃ ഭവതീം
മോചയിതും അചിരാദേവ ആഗമിഷ്യതിഽ ഇതി നിവേദ്യ താം
സമാശ്വാസയത് | ശ്രീരാമസ്യ പ്രത്യയാർഥം സീതയാ അപി മണിരേകഃ
ഹനുമതേ പ്രദത്തഃ | വസ്തുതഃ ഹനുമാൻ സ്വയമേവ താം രാമം
പ്രത്യാനേതും സമർഥഃ ആസീത് | തഥാപി ’പരപുരുഷസ്കന്ധം
ഉപവിശ്യ പ്രയാണം അനുചിതം | രാമേണ ഏവ അഹം മോക്തവ്യാഽ
ഇതി സീതാ സനിർബന്ധമാഹ | ഹനുമാനപി തസ്യാഃ നിർബന്ധം ഉചിതം
അമന്യത | താം ആമന്ത്ര്യ സഃ അശോകവനാത് പ്രസ്ഥിതഃ | തഥാപി
ലങ്കായാഃ നിർഗമനാത് പൂർവം ’േതേഷാം രാക്ഷസാനാം
ബലാബലം താവത് അനുമേയംഽ ഇതി മനസി കൃത്വാ തേന അശോകവനം
പ്രധ്വസ്തം, ജംബുമാലീ ഹതഃ, രാവണപുത്രഃ അക്ഷഃ ച
നിഷൂദിതഃ | ലങ്കായാഃ കുലദേവതാ അപി തേന ഉച്ഛിന്നാ | തദാ
രാവണസ്യ പുത്രേണ ഇന്ദ്രജിതാ സഃ ബ്രഹ്മാസ്ത്രേണ നിബധ്യ രാജസഭാം
ആനീതഃ | രാവണഃ തസ്യ മൃത്യുദണ്ഡം ആജ്ഞാപയത | തഥാപി
രാവണാനുജേന ബിഭീഷണേന ’ദൂതവധഃ രാജനീതിസംമതഃ നാസ്തിഽ
ഇതി പ്രതിപാദിതം | അന്തേ രാവണസ്യ ആദേശേന രാക്ഷസൈഃ തസ്യ പുച്ഛം
ചീവരൈഃ ആച്ഛാദ്യ പ്രദീപ്തം | രാക്ഷസസ്ത്രിയഃ വൃത്തം
ഏതം സീതായൈ ന്യവേദയൻ | തദാ സാ അഗ്നിം പ്രാർഥയത, ’ഭവത്തഃ
ഹനുമാൻ പീഡാം ന അനുഭവതുഽ ഇതി | ഹനുമാംസ്തു പ്രദീപ്തേന
ലാംഗൂലേന സഹ രാജസഭായാഃ ഉഡ്ഡീയ ലങ്കായാഃ പ്രാസാദ- മന്ദിര-
ഗോപുരാദിസ്ഥലാനി ഭസ്മസാത് കർതും പ്രാരഭത |
കുശലവൗ -
ലീലയോഡ്ഡീയാകാശപഥം
ഹനുമതാ ദഗ്ധാ ലങ്കേയം ||
നഗാഭ്രമിവ കപിവരി ദൃശ്യതേ
തഡിദിവ പുച്ഛം തദനുദീപ്യതേ
നഗരേഽനലവർഷാവം കുരുതേ
പ്രവാതോ ഗർജത്യതിമാത്രം 1
ശിഖരാദേകാദന്യദ് ഗേഹം
കന്ദുകവത് കപിവീരോത്പതനം
വിശതി ഗവാക്ഷേ ചണ്ഡം പുച്ഛം
സന്ദഹൻ ഭ്രമതി പുരം സ്വൈരം || 2
ജ്വലതി മന്ദിരം ജ്വലതി ഗോപുരം
ദീപ്തദ്വാരം രണതി ദാരുണം
ക്രന്ദതി വിലപതി തദാവരോധം
പ്രകാശേ സ്ഫുടം വസ്തുജാതം || 3
ജ്വലതി ശ്രേണീ ക്ഷണേ ഗൃഹാണാം
നിപതതി രക്ഷാ പ്രാസാദാനാം
ചിതേവ ദീപ്താ മഹാപുരാണാം
കുർവതേഽസുര്യഃ പരിശോകം || 4
കശ്ചന ദഗ്ധഃ സുപ്തദശായാം
കോഽപി പ്രദീപ്തോ ധാവതി രഥ്യാം
ഭയേന ലിപ്താ വാഗന്യേഷാം
വിനഷ്ടം പ്രലയേ സൗഹാർദം || 5
ധാവതി മാതാ വിഹായ വത്സം
ലോകഃ സ്മരതി ന നാമ ന ബന്ധം
യദേവോന്നതം ഭവതി സപാടം
ആപതത് സഹസാ കാലോഽയം || 6
ശസ്ത്രാ വിവിധാ ദഗ്ധാ ബഹുധാ
ശൗര്യശീലതാ സദേഹദഗ്ധാ
ജ്വാലാഭിർനവജ്വാലാ മിലിതാഃ
സഘനതാ ധരതി ഭസ്മരൂപം || 7
പവനോ ദഹനോ ദഹനഃ പവനോ
നാസ്തി നിവാസോ നാപി ചാശ്രയോ
രക്ഷാഭൂതോ രക്ഷാഗാരോ
താണ്ഡവം വഡവാഗ്നേർമൂർതം || 8
41
BACK TO TOP
42 സേതു രചയധ്വം സാഗരേ
’ഹനുമതാ ദഗ്ധാ ലങ്കേയം | ഽ
കൃത്സ്നാം ലങ്കാം പ്രദീപ്യ പ്രശാന്തമനസാ ഹനുമതാ
സ്വപുച്ഛം സാഗരജലേന ശാമിതം | തതഃ സ ഗഗനപഥാ
ശ്രീരാമം പ്രത്യാഗച്ഛത്, സീതയാ ദത്തം ഭാസ്വരം മണിം
ശ്രീരാമായ അയച്ഛത് ച | തം മണിം അഭിജ്ഞായപ്രകർഷേണ
ഹൃഷ്ടഃ രാമഃ ഹനുമന്തം ഗാഢം ആലിലിംഗ |
സീതായാഃ പ്രവൃത്തിം ജ്ഞാത്വാ ശ്രീരാമഃ വിശാലേന വാനര-
സൈന്യേന സഹ ദക്ഷിണദിശി സമുദ്രതീരം പ്രാപ്തഃ | ’സമുദ്രഃ
തു കഥം തരണീയഃ ?ഽ ഇതി പ്രശ്നഃ സമുപസ്ഥിതഃ | ദിനത്രയം
യാവത് ശ്രീരാമേണ സാഗരദേവതാ പ്രാർഥിതാ | അന്തേ യദാ തേന
സാഗരമുദ്ദിശ്യ ശസ്ത്രം ഉദ്യതം തദാ രാമബാണഭയാത്
സാഗരഃ സ്വയം സാകാരഃ രാമസ്യ പുരതഃ ആവിർബഭൂവ, തം
ച സവിനയം പ്രാഹ, ’ഭവതഃ സേനായാം നലഃ നാമ അഭിയന്താ
വർതതേ | സഃ വിശ്വകർമണഃ പുത്രഃ. തേന സേതും ബന്ധയ | തം സേതും
അഹം സ്വശരീരേ സാനന്ദം ധാരയിഷ്യാമിഽ ഇതി | സാഗരസ്യ
സൂചനാമനുസൃത്യ രാമഃ നലം ആജ്ഞാപയത് | നലസ്യ
ആധിപത്യേ സേതുബന്ധനേ മഗ്നാഃ വാനരാഃ ഗാതും ആരഭന്ത -
വാനരഗണഃ -
സേതും രചയധ്വം സാഗരേ || ധൃ ||
വിദാര്യ ശൈലാൻ വിശാലകായാൻ
ആദായ മഹാഗജപ്രസ്തരാൻ
ക്ഷിപത സാഗരേ ജവേന ചൈതാൻ
നിബധ്യ സേതും കർഷത ലങ്കാമേതദ്വേലാന്തികേ || 1
ക്ഷിപ്യത വൃക്ഷാൻ, ക്ഷിപ്യത ശൈലാൻ
വഹേത പൃഷ്ഠേ വാരിധിരേതാൻ
ഏതത്തീരം കർഷത വസുധാം
വഹേത സേതും വഡവാഗ്നിരസൗ ശേഷസമോ മസ്തകേ || 2
രാമേ ഭക്തിം ദധതോ ഹൃദയേ
പൃഷ്ഠം ജലധേരാവർജയതേ
സത്കാര്യകൃതോ ലോകസ്യ കൃതേ
ശ്രീരഘുരാജോ വാനരൈസ്തഥാ നിജപൃഷ്ഠേനോഹ്യതേ || 3
നല ഇവ നേതാ യദാ പ്രാപ്യതേ
കരാഃ കോടിശോ യദാ യതന്തേ
യശോ നിശ്ചിതം കാര്യാരംഭേ
അഹോ ലീലയാ പാഷാണാ അപി തരന്തി ജലധാവിമേ || 4
ജലേ പ്രഭുപദേ പ്രവിഷ്ടമാത്രേ
നദീ നദീ തീർഥം ഹി ജായതേ
സിദ്ധിരധീരാ പ്രാരംഭാർഥേ
ലാടാ ഭൂത്വാ ശിലാ ലാടയാ സിന്ധുജലേ സജ്ജതേ || 5
ഗർജ ഗർജ ഹേ കപിപുംഗവഗണ
രാമ, രഘുപതേ, പതിതോത്താരണ
ജയ ലങ്കാരേ, സീതാജീവന
യുദ്ധസ്യാദാവഭിഹന്യന്താം സ്ഫൂർതേഃ പടഹാ രണേ || 6
നായം സേതുഃ ശ്രമയജ്ഞോഽയം
പ്രയോജനം രഘുപതേരുദാത്തം
മഹിമാ തച്ഛുഭനാമ്നശ്ചായം
അവരുധ്യ ഗതിം കർമ സാംഘികം ദിഗ്ഭിരിദം ദൃശ്യതേ || 7
ഭുഭുഃകൃത്യ കാര്യതാം ഘോഷണാ
വിജയീ രാമോ, വിജിതാ ലങ്കാ
സീതാ മുക്താ, കിമത്ര ശങ്കാ
സേതുരൂപകഃ പ്രകാശപുഞ്ജഃ പ്രവിശതി തിമിരേ ഘനേ || 8
42
BACK TO TOP
43 രഘുപതേ, വദസി ന കിമപി കഥം ?
’സേതും രചയധ്വം സാഗരേഽ
ഇതി ഉച്ചൈഃ ഗായന്തഃ ഗർജന്തഃ വാനരവീരാഃ സാഗരേ
ത്രയോവിംശതി യോജനപര്യന്തം സേതും അബധ്നൻ | സേതുനാ അനേന
ശ്രീരാമസ്യ അപാരം സൈന്യംലങ്കായാം പ്രവിഷ്ടം | ശ്രീരാമസ്യ
സേനായാഃ ബലാബലം വിജ്ഞാതും രാവണേന സ്വദൂതാഃ വിസൃഷ്ടാഃ |
തൈഃ ദൂതൈഃ രാവണായ തദ്വിഷയേ യഥാർഥം വൃത്തം പ്രദത്തം |
രാവണഃ സ്വയമപി ശ്വേതപ്രാസാദസ്യ സൗധാത് സൈന്യസ്യ നിരീക്ഷണം
അകരോത് | രാമസേനായാഃ പ്രമുഖവീരാണാം വിശേഷാൻ അപി സഃ
ജ്ഞാതവാൻ | സഃ സ്വസചിവാൻ യുദ്ധായ സജ്ജീഭവിതും ആദിദേശ |
തസ്യ അനുജഃ ബിഭീഷണഃ തു പൂർവമേവ രാമസ്യ പക്ഷം പ്രവിഷ്ടഃ
ആസീത് |
അത്രാന്തരേ മായാവിനാ രാവണേന സീതാം വശമാനേതും കപടപ്രയോഗഃ
കൃതഃ | സഃ വിദ്യുജ്ജിഹ്വേന നാമ്നാ രാക്ഷസേന കൃത്രിമം രാമമസ്തകം
കാരിതവാൻ | തന്മസ്തകം സീതായാഃ പുരതഃ നിക്ഷിപ്യ, വികടം വിഹസ്യ സഃ
താമുവാച, ’ഹേ സീതേ, യദർഥം ത്വം മമ പ്രണയം വിജഹാസി, തസ്യൈവ
തവ പ്രിയരാമസ്യ ഇദം മസ്തകം | രാമസ്യ സുപ്താവസ്ഥായാം മമ
സേനാപതിഃ പ്രഹസ്തഃ തദ് അച്ഛിനത് | സർവാഽപി വാനരസേനാ അധുനാ
ഭയഗ്രസ്താ വർതതേ | പശ്യേദം തസ്യ ധനുഃ ശിരഃ ചഽ ഇതി |
രാമസ്യ ശിരസാ സദൃശം തത് ശിരഃ വിലോക്യ സീതാ ശോകസ്യ പരാം
കാഷ്ഠാം അവാപ | കരുണകരുണം വിലപന്തീ സാ അബ്രവീത് -
സീതാ -
കിമാകർണയേ ?കിമാലോകയേ ?ദുരവസ്ഥാ കേയം ?
രഘുപതേ, വദസി ന കിമപി കഥം ?
ജായാപൂർവം കഥമാപതിതം പത്യുർമരണമിദം ?
ദൈവമേവ മേ ച്യുതമിവ ഖഡ്ഗം ശിരസി കുതഃ പതിതം ?
പുണ്യവിഹീനാ മാതാ ദേവീ കൗസല്യാഽപി കഥം ?1
ജ്യോതിർവിദുഷാം സകലം ഗണിതം മിഥ്യാ ഭവതി കഥം
ദുർഭാഗിന്യാഃ സർവസ്വം മേ സഹസാ കിം ലുപ്തം ?
മൂഢതയാ മേ ധൂലിനിപതിതഃ പുരുഷോത്തമ ഏവം !2
കമലലോചനേ ശ്രവണേ ച തഥാ ധ്രുവമഭിജാനേഽഹം
രുദനേനാപി ച ദീനായാസ്തേ നിദ്രാന്തോ ന കഥം ?
ഗതിഹീനാ കിം ജാതാ സൃഷ്ടിർദിശോ ഗതാഃ ശൂന്യം ?3
ഹേമചാപമഭിജാനേ ക്വാസൗ മഹാബാഹുരാസ്തേ ?
അപി താം മൂർതിം ശ്യാമലവർണാം കുത്ര കദാ പ്രേക്ഷേ ?
ശുഷ്കേ ജാതേ രുദനാന്നയനേ പ്രദീപ്തമംഗാംഗം || 4
കഥം വിസ്മൃതം സഖേ പരിണയേ ദത്തം നിജവചനം
ജായായാസ്തേ സംമതിം വിനാ പ്രതിഷ്ഠസേ സ്വർഗം !
അപി ശ്രൂയതേ ഭാര്യായാസ്തേ വ്യഥാർതമാഹ്വാനം || 5
രഘുകുലശേഖര ത്വയാ സമേതാഃ പിതരസ്തേ സ്വർഗേ
അർധാംഗീ തേ ത്വിഹാവശിഷ്ടാ പരഹസ്തേ മാർഗേ
ശോഭതേഽഥ വാ രീതിരീദൃശീ രഘുകുലജസ്യ കഥം ?6
കുതോ മദർഥേ സിന്ധുമപാരം തീർത്വാഽഽയാതസ്ത്വം ?
കിം നനു ജാതാ കുലധ്വംസിനീ ജഠരാന്മാതുരഹം ?
ജനകകൃതാനാം ശതയജ്ഞാനാമേതത് കിം നു ഫലം ?7
ഹേ ലങ്കാധിപ, ആയുധേന മേ യേനാഹൻ നാഥം
കുരു പ്രഹാരം ശിരസി മദീയേ തേന ത്വം തൂർണം
അന്തേ താവത് സീതാ രാഘവമനുഗച്ഛതു ക്ഷിപ്രം || 8
43
BACK TO TOP
44 സുഗ്രീവ, സഖേ, സാഹസമേവം
’രഘുപതേ, വദസി ന കിമപി കഥം ?ഽ
ഇതി ശ്രീരാമസ്യ നിർജീവേണ ശിരസാ സംവദന്തീ ജാനകീ തത്രൈവ മോഹം ഗതാ |
പശ്ചാത് സരമാ നാമ രാക്ഷസീ തസ്യൈ സത്യം അകഥയത്, ’രാമഃ
ന കേവലം ജീവിതഃ, പ്രത്യുത തസ്യ സൈന്യേന സർവാഽപി ലങ്കാ പരിവേഷ്ടിതാഽ ഇതി |
തദാ ലോചനയോഃ പ്രാണാൻ സമാനീയ സാ ശ്രീരാമം പ്രതീക്ഷമാണാ സ്ഥിതാ |
ഏകദാ ലക്ഷ്മണസുഗ്രീവാദിപ്രവീരൈഃ സഹ രാമഃ സുവേലപർവതാഗ്രേ സ്ഥിത്വാ
ലങ്കാം നിരീക്ഷതേ സ്മ, ബിഭീഷണഃ അപി തസ്മൈ ലങ്കായാഃ വൈശിഷ്ട്യാനി
നിവേദയതി സ്മ | തദനു സുഗ്രീവഃ തഥൈവ പ്രതിനിരീക്ഷണം കുർവന്തം രാവണം
ദൃഷ്ട്വാ ആവേഗേന ഉഡ്ഡീയ രാവണം അഭ്യധാവത് | തയോഃ തുമുലം ദ്വന്ദ്വയുദ്ധം
ജാതം | യദാ രാവണഃ മായാബലം പ്രദർശയിതും പ്രാരഭത, തദാ സുഗ്രീവഃ തസ്യ
ഹസ്താത് ആത്മാനം വിമോച്യ രാമം പ്രതി ആഗച്ഛത് | തസ്യ ശരീരേ സ്ഥാനേ സ്ഥാനേ
വ്രണാഃ സഞ്ജാതാഃ | ശ്രീരാമഃ പ്രഥമം തസ്മൈ ഗാഢമാലിംഗനം ദത്വാ
പശ്ചാത് തം സൗമ്യസ്വരേണ പ്രാഹ . |
ശ്രീരാമഃ -
സുഗ്രീവ, സഖേ, സാഹസമേവം
ഭൂപതേസ്തു തേ നൈവ സമുചിതം ||
നിതാന്തകണ്ഠിനാ മിത്ര, ഘടീയം
അതിമായാവീ പൗലസ്ത്യോഽയം
സഹസാഽഭിമുഖം തസ്യ ഗതസ്ത്വം
കിമഭവദേതന്നൈവാവഗതം || 1
അപൃഷ്ട്വൈവ മാം ബിഭീഷണം വാ
അനുക്ത്വാ നലം മമാനുജം വാ
കസ്മായപി കൽപനാമദത്വാ
സിദ്ധഃ സഹസോത്പതനായ ത്വം || 2
ശക്തിരപാരാ തവ മേഽവഗതാ
ഭക്തിരസീമാ മയി തേ ച യഥാ
തദപി ന യുക്തമധുനാ സർവഥാ
യച്ചാകൽപിതമേതദ് ഘടിതം || 3
ദ്വന്ദ്വേനേച്ഛസി രാവണഹനനം
വൃഥാ തദേദം ബലസംഘടനം
യൂഥപൈസ്തഥാ കപിഗണേന കിം
ഋക്ഷാവചയോ നനു വ്യർഥോഽയം !4
ശത്രു മദന, തേ കിം കഥനീയം ?
നൃപാ ജാനതേ രണേ ന രാഗം
സുനീതിരാദൗ, തതഃ പൗരുഷം
അവിചാരേണാഽപതശോ നിയതം !5
രാവണേന സഹ യദി തേ ദ്വന്ദ്വേ
ഏകപലേഽപി ക്ഷീണേ ജാതേ
സുഹൃദ്വിയോഗാപദാ രാഘവേ
സൈന്യമപി സ്യാത് തവ പരിഖിന്നം || 6
കോ ലാഭഃ സ്യാദ് ദ്വന്ദ്വാദസ്മാത് ?
ദൃപ്തോഽരിഃ സ്യാദീഷദ്വിജയാത്
യുയുത്സവോ ദൈത്യാ ഉന്മാദാത്
വിനിവൃത്താഃ സ്യുഃ കപയോ നൂനം || 7
സ്യാച്ച രാവണസ്തദാ വിജേതാ
സീതായാഃ സ്യാത് കുതോ മുക്തതാ ?
വൃഥൈവ ശപഥോ വൃഥാ പ്രതിജ്ഞാ
കേന ഹതം സ്യാദ് രാക്ഷസസൈന്യം ?8
ഗച്ഛ സത്വരം, സമാനയ ബലം
രണജ്ഞ വിരചയ സുയോഗ്യവ്യൂഹം
നാശയാമ രാവണം സസൈന്യം
മാഽപവ്യയതാം നിജസാമർഥ്യം || 9
44
BACK TO TOP
45 ഗച്ഛാംഗദ രാവണായ കഥയ സത്വരം
’സുഗ്രീവ, സഖേ, സാഹസമേവം, ഭൂപതേസ്തു തേ നൈവ സമുചിതംഽ
ഇതി ശബ്ദൈഃ രണനീതിനിപുണഃ ശ്രീരാമഃ സുഗ്രീവം ഉപാദിശത് |
ഉചിതസമയം ദൃഷ്ട്വാ രാമഃ സ്വസൈന്യായ ആക്രമണസ്യ ആജ്ഞാം
ദദൗ | കല്ലോലമാലാഭിഃ അതിക്രാമൻ സാഗരഃ ഇവ സാ സേനാ ഉച്ചൈഃ
ഗർജന്തീ ലങ്കാം പ്രതി അഭിദുദ്രാവ | തദാ സമുത്ഥിതേന മഹാനാദേന
ദുർഗ- പ്രാസാദ- മന്ദിര- വനൈഃ സഹിതാ സമസ്താ ലങ്കാനഗരീ ആകുലാ
ഇവ ജാതാ | തദാനീം പ്രവൃത്തേ ശസ്ത്രസമ്പാതേ രാജധർമം അനുസ്മരൻ
രാമഃ അംഗദമാഹ -
ശ്രീരാമഃ -
ഗച്ഛാംഗദ രാവണായ കഥയ സത്വരം
ഭൂയസ്ത്വം കുരു വിമർശമേകദാന്തിമം ||
തീർത്വോദധിമഭിയാതസ്തേഽന്തകഃ പുരം
രണയോഗേ കപിയൂഥം സർവഥാ രതം
ശരണമേഹി രാഘവസ്യ സന്ത്യജൻ മദം || 1
ചതുരാനനലബ്ധവരാദ് വിസ്മരൻ ബലം
ഹേ പാപിൻ, പീഡയസേ സകലഭൂതലം
സുരസർപാംശ്ചാപ്സരസോ ബാധസേഽനിശം || 2
അപനേതും തവ ദർപം തിഷ്ഠതി സ്വയം
രാമോഽയം ശൗര്യരവിസ്തത്പ്രഭാ ബലം
ധക്ഷ്യതി തവ വംശമഖിലരാജ്യസമ്പദം || 3
ശൃണു ശംഖം, ശൃണു ധരണീകമ്പനിഃസ്വനം
തവ ഹേതോർനശ്യതി ബത രക്ഷസാം കുലം
മുഞ്ച തർഷമധുനാഽപി ഹി തവ ഘൃണാസ്പദം || 4
അന്തേഽപി തു മുഞ്ച മൂഢമാഗ്രഹം സ്വകം
പ്രത്യർപയ രാഘവായ ജനകദുഹിതരം
ശരണമേഹി തസ്യ വർജയസ്വ ചാപദം || 5
സമരഭുവി സ്മര സമയം തിഷ്ഠ സുസ്ഥിരം
നേഷ്യന്തേ രാമശരാസ്ത്വാമിതോ ദിവം
തേഽവശിഷ്ടമേകമിദം മോക്ഷസാധനം || 6
സമരേ വാ ദർശയ തേ ശക്തിമാസുരീം
യദ്ബലേന ഹൃതവാനസി രാമസഹചരീം
യോജയ കുലിശേന ഗദാം മേരുണാ ശരം || 7
നാമാപി ന ശിഷ്ടം സ്യാത് തവ മഹീതലേ
സമ്പ്രാപ്താ രാമകൃപാ ബന്ധുനാ തു തേ
ലങ്കേശോ ഭവിതാഽയം നാഽപരോ ധ്രുവം || 8
45
BACK TO TOP
46 സംഗരം രാമരാവണീയം
’ഗച്ഛാംഗദ, രാവണായ കഥയ സത്വരം,
ഭൂയസ്ത്വം കുരു വിമർശമേകദാന്തിമംഽ
ഇതി സന്ദേശഃ ശബ്ദശഃ അംഗദേന രാവണായ കഥിതഃ | തഥാപി തം
കഠോരം സന്ദേശം ശ്രുത്വാ രാവണസ്യ ക്രോധഃ അതീവ സംവൃദ്ധഃ | സഃ
സ്വസചിവാൻ ആജ്ഞാപയത്, ’േനം ദുഷ്ടം മർകടം ആമരണം
താഡയതഽ ഇതി | തദാ ശതശഃ രാക്ഷസാഃ അംഗദം താഡയിതും
പ്രാരഭന്ത | തഥാപി മഹാബലാഢ്യഃ സ അംഗദഃ താൻ സർവാൻ
സംഗൃഹ്യ രാവണസ്യ പ്രാസാദസ്യ ശിഖരം ഉദപതത് | തദാ തേ
സർവേഽപി രാക്ഷസാഃ ഭൂമൗ അവസന്നാഃ |
അംഗദസ്യ അംഗഭാരേണ സഃ പ്രാസാദഃ അപി വജ്രപാതേന ഹിമാചലഃ
ഇവ ഉപഹതഃ | തസ്യ ശിഖരം വിദീർണം അഭവത് | തദാ ക്രോധാവിഷ്ടഃ രാവണഃ
സ്വസൈന്യം രാമസൈന്യേ അഭിപതിതും ആദിദേശ | തദാനീന്തനം സംമർദം
ലവകുശൗ വർണയതഃ -
കുശലവൗ -
ഭിനത്തി ഗഗനം തുമുലം രണിതം ശംഖദുന്ദുഭേയം
സമാരബ്ധമനുപമം സംഗരം രാമരാവണീയം ||
സശംഖരാക്ഷസസേനാ ദൃഷ്ടാ
നീലഘനേഷ്വിവ ബലാകമാലാ
ശതാനനൈരിവ ഗർജതി ചപലാ
ശരധാരാവർഷാവോ ജാതോ രണാംഗണേ നൂനം || 1
സംഹേഷന്തേ വൽഗന്തേഽശ്വാഃ
തൈഃ സഹ ചൈതേ നദന്തി നാഗാഃ
രവമയേവ സാ നനു ഭീഷണതാ
തദ്രവമിലിതം പ്ലവഗരക്ഷസാം ചരണപാതരണിതം || 2
ദന്തൈരധരാൻ പീഡയമാനാഃ
ഹരീൻ രാക്ഷസാസ്താഡയമാനാഃ
നഭസി വാനരാ ഉഡ്ഡയമാനാഃ
അഗനഗശസ്ത്രപ്രഹാരൈശ്ച തേ താഡയന്തി ശത്രും || 3
ജയതു രാഘവോ, ജയത്വംഗദോ
ഗർജൻ പ്രഹരത്യസൗ കപിഗണോ
ദീയതേ ച സഹ്യതേ പ്രഹാരോ
സാഗരയോരിവ ദ്വന്ദ്വമപൂർവം സമ്പ്രതി സംരബ്ധം || 4
ആഘാതേന ഹി ശസ്ത്രാസ്ത്രാണാം
ജഗതോ മുക്തിർഹര്യസുരാണാം
രുധിരേ ശയനം രണവീരാണാം
മുദാ രാക്ഷസാ രണേ കുർവതേ രാവണജയഘോഷം || 5
തുരഗഃ പതിതോ, ഗജോഽവസന്നോ
നഭസോ ജിഹ്മഃ ശരവർഷാവോ
ഭിന്ദ്ധി, ഛിന്ദ്ധി, വാ ജഹീതി ശബ്ദോ
രണേ ശ്രൂയതേ സർവഭാഷിതം സംഹാരാർഥപരം || 6
രണേ ഹതാനാം പ്രഫുല്ലിതാനി
മാംസകർദമാവൃതവദനാനി
താന്യപി സമരേ പദാഹതാനി
വഹന്തി തരസാ രണേ പ്രവാഹാഃ ശോണിതസ്യ സ്വൈരം || 7
ശവോപരി ശവം നിപതത്യപരം
കസ്യ പ്രാണിനോ നാഭിജ്ഞാതം
ശൗര്യം മരണാദ് ഭീമോഗ്രതരം
അവയവഖണ്ഡാ ദിശി ദിശി കീർണാ യോജനപര്യന്തം || 8
ചക്രം, ചരണം, കരോ ലാംഗുലം
ശുണ്ഡാ, ഗ്രീവാ, ശിരോ വാ പദം
യദ്യത് പതിതം ഖണ്ഡഖണ്ഡിതം
പ്രലയാവസരേ ചേവ കമ്പിതം ധരണീഗഗനാംഗം || 9
കസ്യ ദ്വന്ദ്വം കേന ജായതേ
കാലമുഖാദ് വാ കോഽവശിഷ്യതേ
കസ്യ കബന്ധം കുത്ര വൽഗതേ
രണസംമർദേ ജാനീതേ ന ച കോഽപി കമപ്യന്യം || 10
46
BACK TO TOP
47 അദ്യ വിപദി ശ്രീലങ്കാ സർവദാ സ്ഥിതാ
’സമാരബ്ധമനുപമം സംഗരം രാമരാവണീയംഽ
ഇതി ലവകുശാഭ്യാം വർണിതേ രണസംഗ്രാമേ ശ്രീരാമേണ രാവണസ്യ
സാരഥിഃ ഹതഃ, രഥഃ ഭഞ്ജിതഃ, മുകുടഃ സച്ഛത്രം ഉത്ക്ഷേപിതഃ,
ശരവർഷാവേണ ച രാവണഃ നിതരാം സന്ത്രാസിതഃ | ഹതവീര്യം, ഹതബുദ്ധം
രാവണം വീക്ഷ്യ ശ്രീരാമഃ ഉദാരമനസാ തം അവദത്, ’ഭോഃ പൗലസ്ത്യ,
അതീവ ക്ലാന്തഃ അസി | ശ്വഃ പുനരാഗച്ഛ | ഽ ഇതി | ഏവം ന്യക്കൃതഃ രാവണഃ
സ്വമന്ദിരം പ്രത്യാഗത്യ ആത്മനഃ ബന്ധും കുംഭകർണം പ്രബോധയിതും
സേവകാൻ ആജ്ഞാപയാമാസ | കുംഭകർണഃ അഷ്ട മാസാൻ സ്വപിതി സ്മ |
തം പ്രബോധയിതും രാക്ഷസാഃ തസ്യ കർണയോഃ ദുന്ദുഭി- പണവ- ആനകാദി-
വാദ്യാനാം കല്ലോലം കൃതവന്തഃ | തസ്യ മഹതി ശരീരേ മാതംഗാഃ
ചാലിതാഃ | തദാ പ്രബുദ്ധം കുംഭകർണം രാവണഃ സ്വാം ദുർദശാം
ന്യവേദയത്, തസ്യ സാഹായ്യം ച പ്രാർഥയത |
തദാ പ്രഹസന്നിവ കുംഭകർണഃ തമുവാച -
കുംഭകർണഃ -
കാലേഽഹം, ഹേ ബന്ധോ, ബോധിതസ്ത്വയാ
അദ്യ വിപദി ശ്രീലങ്കാ സർവഥാ സ്ഥിതാ ||
നിജഘാതഃ പാപകൃതേ
നിരയ ഏവ ദുർമതയേ
അനിവാര്യാ നീതിരിയം നിയതിനിശ്ചിതാ || 1
ചിത്തം തേ ഗർവമയം
ആയുസ്തേ വിഷലിപ്തം
ഹിതബോധോ ബാന്ധവ തേ ചാപ്രിയഃ സദാ || 2
യച്ച ബിഭീഷണകഥനം
അപ്രിയമപി ഹിതവചനം
തദവമത്യ ബന്ധുസ്തേ ഹാപിതസ്ത്വയാ || 3
മന്ദോദര്യാ വചനം
ഹിതമപി തേ ഭാത്യഹിതം
തദ്ഭാവശ്ചരണതലേ മർദിതസ്ത്വയാ || 4
സ്ഥലകാലം പരിനിരീക്ഷ്യ
ന്യായാനയമാസമീക്ഷ്യ
ആരബ്ധം ന ച കദാപി കർമ രേ ത്വയാ || 5
മനസി ഗതം നിർണീതം
ന വിമർശോ ന ഹി മനനം
ന ച പരീക്ഷിതാ നിപുണം മന്ത്രിണസ്ത്വയാ || 6
യത്തു പ്രിയം തദനുമതം
യന്ന പ്രിയം നിർധൂതം
ആത്മനാശ ഏവ തേന സാധിതസ്ത്വയാ || 7
ബോധായ ന സമയോഽയം
ബന്ധോ, ത്യജ സർവഭയം
ആത്മനോ ന കർതവ്യം വിസ്മൃതം മയാ || 8
സൗഭ്രാത്രം ഭാഷയതേ,
തസ്യ ഫലം പശ്യ രണേ
രിപുരുധിരേണാദ്യ ധരാ ക്ലേദ്യതേ മയാ || 9
ദേവേന്ദ്രം ഹന്മി സുഖം
കോ ജന്തൂ രാമോഽയം
അർണവാനലൗ ഗരിതും ശക്യതേ മയാ || 10
മദ്വചനം ഗണയ ജയം
ആരഭസ്വ മധുപാനം
ശിരസി സർവഭാരസ്തേ ധാരിതോ മയാ || 11
47
BACK TO TOP
48 നിഷ്ഫലാ ബാണാ അദ്യ കഥം ?
’ദ്യ വിപദി ശ്രീലങ്കാ സർവഥാ സ്ഥിതാഽ
ഇതി കുംഭകർണസ്യ അവലോകനം സാർഥമേവ ആസീത് | തേന അതുലഃ
പരാക്രമഃ രണേ പ്രദർശിതഃ | സഃ വാനരാണാം സഹസ്രാണി
ഭക്ഷയാമാസ, സുഗ്രീവമിവ യോദ്ധാരം ച മൂർച്ഛയാമാസ |
തഥാപി ശ്രീരാമേണ തസ്യ കരചരണാഃ ഛിന്നാഃ, തസ്യ
പർവതമിവ വിശാലം മസ്തകം അന്തരിക്ഷേ ഉത്ക്ഷിപ്തം | തത്പശ്ചാത്
മേഘനാദാദയഃ വിക്രാന്താഃ രാവണപുത്രാഃ അപി രണേ നിഷൂദിതാഃ |
അന്തേ സങ്ക്രുദ്ധഃ രാവണഃ ശ്രീരാമം നിഹന്തും കൃതനിശ്ചയഃ
തസ്യ പുരതഃ പ്രതിഷ്ഠിതഃ | രാവണഃ രഥസ്ഥഃ, രാമസ്തു പദാതിഃ |
അതഃ രാവണേന രാമസ്യ സമത്വം പ്രാപയിതും സുരേന്ദ്രഃ സ്വരഥം
സാരഥിനാ സഹ രാമാർഥം പ്രേഷിതവാൻ | ഉഭൗ അപി രാമരാവണൗ
നാനാശത്രപ്രഹരണാനാം വർഷാവം പരസ്പരയോഃ കൃതവന്തൗ |
തേന സാഗരാഃ ക്ഷുബ്ധാഃ, സൂര്യഃ നിസ്തേജഃ, വായുഃ സ്തബ്ധഃ,
പൃഥിവീ ച അസ്ഥിരാ അഭവത് | നനു ചരാചരാ സൃഷ്ടിഃ തയോഃ
യുദ്ധം വിലോകയിതും ഗതിശൂന്യാ ഇവ ജാതാ | അന്തേ ശ്രീരാമേണ സർപാകൃതിനാ
നിശിതേന ബാണേനൈകേന രാവണസ്യ മസ്തകം ഛിന്നം | തഥാപി അഹോ
ആശ്ചര്യം !ഛിന്നസ്യ മസ്തകസ്യ സ്ഥാനേ അപരം മസ്തകമുപജാതം |
തദപി മസ്തകം രാമേണ ഛിന്നം | പുനശ്ച നവം മസ്തകമുപജാതം |
ഏവം ശതം മസ്തകാനി രാമേണ ഉത്ക്ഷിപ്താനി, തദപി രാവണസ്യ അന്തഃ
ദുരാപാസ്തഃ അലക്ഷ്യത | തദാ ചിന്താക്രാന്തഃ രാഘവഃ സ്വസാരഥിം
മാതലിമവദത് -
ശ്രീരാമഃ -
നിഷ്ഫലാ ബാണാ അദ്യ കഥം ?
കിം നു സമാപ്തം മമ പുണ്യം വാ തന്മമ ബാഹുബലം ?
ശരവർഷാവേ മഹാദാരുണേ
തരുവദരിർമേ പുനർവർധതേ
ജീവതി ശത്രൂ രാമസ്യായം രാമാഗ്രേഽപി കഥം ?1
ചമത്കൃതിരിയം നാവഗമ്യതേ
ഛിന്നേ ശീർഷേഽപരം ജായതേ
രാവണാംഗമഥ ഭവതീദം വാ ശീർഷഖനിർനൂനം ?2
ശതമപി ശിരസാമേവം ഛിന്നം
നഭസി വിധൂതം പദ്ഭ്യാം മഥിതം
പുനരാരൂഢോ രഥേ രാവണോ നവം പുനശ്ച ബലം || 3
ഇന്ദ്രസാരഥേ, വീര, മാതലേ,
കിം നു രഹസ്യം കഥയൈതന്മേ
അപമാനാന്മേ വിദ്യാവജ്ഞാഽസഹ്യതരാ നൂനം !4
ഹതോ ദൂഷണോ, വിരാധോ മയാ
മാരീചോ വാ ഖരോ ലീലയാ
തേഽമീ ബാണാ നിഹതോ വാലീ, യൈർനിമിഷേ തൂർണം || 5
ഭയേന യസ്മാത് സിന്ധുരപാസ്തോ
ഭയാദരാർഹോഽയമസൗ തൂണോ
വിജയിശരാണാമദ്യാഭാവസ്തസ്മിന്നേവ കഥം ?6
പശ്യ രാവണം രുധിരക്ലിന്നം
സിംഹവദേനം തദപി നദന്തം
അഭിമാനോഽയം മൂർതോ ജാതോഽവധ്യോ മേഽപി കഥം ?7
സചിന്താ ഹി സ്യുർദേവദേവതാഃ
തപ്യന്തു കഥം തപോ മുനിവരാഃ ?
അപി മന്യേഽഹം ശരസന്ധാനം സകലം മേ വിഫലം ?8
48
BACK TO TOP
49 ഹേ സുരാഃ, രാഘവലീലേയം
’നിഷ്ഫലാ ബാണാ അദ്യ കഥം ?ഽ
ഇതി വിഷാദവചനാനി ശ്രീരാമസ്യ ഇവ മഹാവീരസ്യ മുഖാത്
ശ്രുത്വാ ഇന്ദ്രസാരഥിഃ മാതലീ കിഞ്ചിദ് വിഹസ്യ പ്രാഹ, ’പ്രഭോ,
കിമേവം അജ്ഞവദ് ബ്രവീഷി ?യഃ രാവണാന്തസമയഃ ദേവൈഃ
നിശ്ചിതഃ സഃ അധുനാ പ്രാപ്തഃ | അതഃ തസ്യ വധാർഥം പിതാമഹാസ്ത്രം
പ്രയുങ്ക്ഷ്വഽ ഇതി |
മാതലേഃ ശബ്ദൈഃ ഏതൈഃ ശ്രീരാമസ്യ സ്മരണമിവ ജാതം |
അഗസ്തിമുനിവര്യൈഃ പ്രദത്തഃ ദേദീപ്യമാനഃ ശരഃ തേന ധനുഷി പ്രയുജ്യ
പ്രത്യഞ്ചാം ആകർണം ആകൃഷ്യ രാവണസ്യ ദിശാ വിസൃഷ്ടഃ |
മൂർതിമാൻ കാലഃ ഇവ ദുർധരഃ അമോഘഃ സ ശരഃ രാവണസ്യ ഹൃദയം
വിവ്യാധ | തത്ക്ഷണമേവ തസ്യ ഹസ്താത് ചാപബാണൗ അപി ഗലിതൗ | മദാന്ധഃ,
മായാവീ, ലങ്കാധിപതിഃ രാക്ഷസരാജഃ സ രാവണഃ പ്രാണേഭ്യഃ വിയുക്തഃ
ധരണീം അവസന്നഃ | തസ്യ സൈന്യം ശതധാ വികീർണം ദിശി ദിശി പലായിതം |
രാമസ്യ ഋക്ഷവാനരസൈനികാഃ രാമസ്യ ജയം ഉദീരയാമാസുഃ | ദേവാഃ
രാമസ്യ ഉപരി പുഷ്പവൃഷ്ടിമകുർവൻ | ഗന്ധർവാപ്സരസഃ മഹതാ
കണ്ഠേന ഗാതും പ്രാരഭന്ത -
ഗന്ധർവാപ്സരസഃ -
ഹേ സുരാഃ, രാഘവലീലേയം
രാവണോ യാതോ യമസദനം ||
പ്രസന്നവദനാ ദിശഃ സർവഥാ
കമ്പവിമുക്താ ധരണീ ജാതാ
രവിപ്രഭാ സാ പുനരവിചലിതാ
ആഗതാ മംഗലവേലേയം || 1
’സാധു, സാധുഽ ഇതി മുനിജനവചനം
വാദ്യവാദനം കിന്നരരബ്ധം
ഹർഷോല്ലസിതം സകലം ഭുവനം
സുരാണാം രിപുർഗതോ നിധനം || 2
രണേ പ്രചലിതം വിജയനർതനം
കപയോ ജയിനോ ഭൂപതിസഹിതം
ഏതേ വിദധതി രാമപൂജനം
ദദാനാഃ സുമനപത്രഹാരം || 3
ഉച്ചൈർഗർജത ജയജയകാരം
അസ്യത കൽപതരോഃ സുമഹാരം
ക്ഷിപ്യത മണിഭൂഷണസംഭാരം
വിജയതേ ത്രൈലോക്യേ സത്യം || 4
ശ്യാമരാഘവോ ധർമപരോഽയം
സ്വയം ശ്രീഹരിശ്ചക്രധരോഽയം
വിശ്വവിധാതാ വിശ്വാസുരയം
മാനവം ധരതി രാമരൂപം || 5
അയമുത്പത്തിസ്ഥിതിലയകർതാ
പങ്കജനാഭസ്ത്രിഭുവനഗോപ്താ
ശരണ്യ ഏകഃ ഖലസംഹർതാ
ആശ്രയോ ബ്രഹ്മാണ്ഡസ്യായം || 6
നിധായ ഹൃദയേ വത്സലാഞ്ഛനം
രക്ഷതി സതതം സാധുസജ്ജനം
പാലയതേ സതതം സത്പക്ഷം
കേവലോ വേത്തി സ ആത്മാനം || 7
കമലാ സീതാ, ശ്രീവിഷ്ണുരയം
സർവജ്ഞോഽപി സ അജ്ഞ ഇവായം
ലോകഹിതാർഥം കുരുതേ യുദ്ധം
ദർശയത്യതുലരാമചരിതം || 8
49
BACK TO TOP
50 ലീനതേ, ചാരുതേ, സീതേ
’രാവണോ യാതോ യമസദനംഽ
ശ്രീരാമഃ ബിഭീഷണം രാവണസ്യ ഔർധ്വദേഹികം സംസ്കാരം
വിധാതുമാദിശത് | സ ആഹ, ’മരണാന്താനി വൈരാണി | അസ്മാകം
കാര്യമപി സമാപ്തം | അതഃ ഭവാൻ അഗ്രജസ്യ അന്ത്യസംസ്കാരം
വിദധതു | യഥാ സ തവ സംബന്ധീ, തഥാ മമാപിഽ ഇതി | രാവണസ്യ
നിധനേന തസ്യ അന്തഃപുരേ കോലാഹലഃ ജാതഃ | ശ്രീരാമഃ ആത്മനഃ
രണകർകശം രൂപം ത്യക്ത്വാ അഭിരാമരൂപം ധൃതവാൻ | സഃ
ഹനുമന്തമവദത്, ’ഹേ വീര, ഭവാൻ ജാനകീം ഗത്വാ തസ്യൈ
വിജയവാർതാം അസ്മാകം കുശലം ച നിവേദയഽ ഇതി | ഹനുമതഃ
രാവണവധാദിവൃത്തം നിശമ്യ സീതാ ഹർഷാതിശയാത് നിഃശബ്ദാ
ജാതാ | സാ കേവലമാഹ, ’ഭക്തവത്സലസ്യ ഭർതുഃ ദർശനം
ഇച്ഛാമിഽ ഇതി |
ഹനുമതഃ തസ്യാഃ അവസ്ഥായാഃ വർണനം ശ്രുത്വാ പ്രഭോഃ അപി
നയനേ ബാഷ്പാകുലേ ജാതേ | സഃ ബിഭീഷണമാദിശത്, ’ഭവാൻ
ജാനകീം മമ സമീപം ത്വരിതം ആനയതുഽ ഇതി | സീതാ രാമസംമുഖേ
അവസ്ഥിതാ | ഉഭൗ അപി പരസ്പരം അനിമിഷനേത്രാഭ്യാം അപശ്യതഃ |
അനന്തരം രാജാ രാമചന്ദ്രഃ ജാനകീം മൃദുവാണ്യാ അബ്രവീത് -
ശ്രീരാമഃ -
ബഹുയത്നൈസ്ത്വം പുനർവീക്ഷിതാ കാന്തേ
ലീനതേ, ചാരുതേ, സീതേ ||
ഭീഷണം സമാപ്തം യുദ്ധം
ദണ്ഡിതോഽപരാധോഽശേഷം
ക്രോധോഽപി ച യാതോ വിലയം
തന്മയാഽഽചരിതം യദഭൂദുചിതം നൃപതേഃ || 1
സംഗരേ കൃതം രിപുഹനനം
പ്രതികൃതം രിപോരപകൃത്യം
ഉന്നതം പുനർമേ ശീർഷം
തവ സൗഭാഗ്യാത് കപയോ ജയിനോ യുദ്ധേ || 2
സർവഥാ രക്ഷിതം വചനം
മദ്യശോ ലാഞ്ഛനാന്മുക്തം
വീക്ഷിതാ പ്രിയാ പ്രത്യക്ഷം
മമ ശൗര്യേണാഽനമയമഹം ദൈവം മേ || 3
തവ കൃതേ സാഗരസ്തീർണഃ
വാനരഃ കൃതാർഥോ ജാതഃ
സുഗ്രീവോ വിജയം പ്രാപ്തഃ
സുരലലനാസ്താ ഗായന്തി ശുഭം ഭദ്രേ || 4
ത്വന്നിമിത്തമേതദ് വൃത്തം
ന തു പുനസ്ത്വദർഥം വിഹിതം
ലാഞ്ഛനം മയാ മേ മൃഷ്ടം
രഘുവംശോഽയം ഗതസന്മാനം ലഭതേ || 5
ദൃഗ്വ്യഥാ യം ഹി പീഡയതേ
ദീപോത്സവമേഷ ന തനുതേ
അപഘാതാശങ്കാ ചിത്തേ
കഥമയി കാന്തേ, ത്വയി വിശ്വാസം കുർവേ || 6
കപടികോ രാവണഃ കാമീ
സോഽവസത് ത്വയാ സഹ പാപീ
നയനോത്ഥാ കുടിലാ ഭൃകുടീ
ന ച സുസ്പഷ്ടം വക്തുമതോ ശക്തിർമേ || 7
സാധിതം മയാ കർതവ്യം
ദശദിശോ യാഹി സ്വച്ഛന്ദം
മാ പ്രാർഥയ മമ വാഽഽദേശം
സഖി, സംബന്ധോ നഷ്ടോഽദ്യാസൗ സീതേ || 8
50
BACK TO TOP
51 സ്വാമിനീ സദാ മേ
’സഖി, സംബന്ധോ നഷ്ടോഽദ്യാസൗ സീതേഽ
ഇതി രാമസ്യ വജ്രകഠോരൈഃ ശബ്ദപ്രഹാരൈഃ ജാനകീ
കാമപ്യവസ്ഥാം ഗതാ | തസ്യാഃ ലോചനാഭ്യാം നിരന്തരഃ
അശ്രുപ്രവാഹഃ ഇവ സമജായത | സാ രാമചരണൗ സ്പൃഷ്ട്വാ,
താഭ്യാം ശപ്ത്വാ പുനഃ പുനഃ സ്വശുദ്ധതാം പ്രത്യജാനാത് |
തഥാപി കർതവ്യകഠോരഃ രാമചന്ദ്രഃ തൂഷ്ണീമേവ അതിഷ്ഠത് |
അന്തേ ദേവതാതുല്യാ സാ ജാനകീ ലക്ഷ്മണം അബ്രവീത്, ’
ഹേ ലക്ഷ്മണ, അധുനാ മദർഥേ ചിതാം രചയ | ദേഹത്യാഗാത്
ഉപായാന്തരം ന വിദ്യതേഽ ഇതി |
ചിതാ സിദ്ധാ | ശ്രീരാമം പ്രദക്ഷിണീകൃത്യ അഗ്നിജ്വാലാ ഇവ
സാ സീതാ അഗ്നിമേവ പ്രവിവേശ | ’ഹാ, ഹാഽ ഇതി കരുണോദ്ഗാരാഃ
സകലസൈന്യാത് ശ്രുതാഃ | കിന്തു ക്ഷണാന്തരേണ താം ചിതാം വിദാര്യ
സീതാം ഗൃഹീത്വാ സ്വയം അഗ്നിദേവഃ ആവിർബഭൂവ, ശ്രീരാമം
ച ഉവാച, ’ഹേ രാമ, സീതാ ഉത്പത്തിപരിപൂതാ | കിമസ്യാഃ
പാവനാന്തരൈഃ | താം സ്വീകുരുഷ്വ ഇതി അഹം ത്വാം ആജ്ഞാപയേഽ ഇതി |
ശ്രീരാമസ്യ നയനാഭ്യാം ബാഷ്പൗഘഃ ഇവ പ്രാവഹത് |
സഃ തം ഹവ്യവാഹനംവിജ്ഞാപയാമാസ -
ശ്രീരാമഃ -
ലോകസാക്ഷ്യതഃ സംശുദ്ധാ സതീ ജാനകീയം
സ്വാമിനീ സദാ മേ സാക്ഷാത് ധരിത്രീസുതേയം ||
കിം ന ജ്ഞാതമേതസ്യാ മേ പരമശുദ്ധശീലം ?
കിം തഥാപി ജനയതി ലോകാധിപോ ലോകരോഷം ?
ലോകനായകാനാം ശക്തിർലോകമാന്യതേയം || 1
ജാനകീമയോധ്യാനഗരീമീദൃശീമനേഷ്യം
വിഷയലുബ്ധമിതി മാം ലോകാ അമംസ്യന്ത നൂനം
പ്രജാസ്നേഹഭാവമവശ്യം തദാനീമഹാസ്യം || 2
പ്രജാ രഞ്ജയതി യഃ സസുഖം സ രാജാ മതോ മേ
രാജധർമ ഉപദിശതേ മാം തത്ത്വമീദൃശം മേ
പ്രജാ ഈശ്വരീയം രൂപം കോടിശോ മദർഥം || 3
പ്രാണദാനമപി കർതവ്യം പ്രജായാഃ സുഖാർഥം
മനസി വർതതേ മേ ശ്രദ്ധാ ദൃഢാ സർവദേയം
മോചനം ഹി സീതാഽഽശ്ലേഷാദതോ മേ സുശക്യം || 4
പ്രവൃത്തേ തു സീതാരുദനേ സംയമാവസാനം
കഥം ക്ലേദയേഽഹം നേത്രേ ?സ്ഥിതം സർവസൈന്യം
സ്തംഭിതോ മയാ ബാഷ്പൗഘഃ പക്ഷ്മണോർനിഗൂഢം || 5
ഏക ഏവ സീതാഹൃദയേ നരോ രാമ ആസ്തേ
ജാനകീതരാ വാ നാരീ രാമമനസി നാസ്തേ
അഗ്നിദേവ, ത്വച്ചരണാഭ്യാം ശപേ ഭൂയ ഏവം || 6
വിഷയലമ്പടോ ദുഃശീലോ യദപി രാവണോഽസൗ
അനുല്ലംഘ്യസീമാബദ്ധോ വികടസാഗരോഽസൗ
ന ഹി സ്പൃഷ്ട്മസ്യാശ്ഛായാഗതം തേന ഗാത്രം || 7
അഗ്നിദേവ, ശിരസാവന്ദ്യസ്ത്വാദേശ ആസ്തേ
രാഘവോഽപി സീതാദിവ്യാദദ്യ ധന്യ ആസ്തേ
പുനർലോകജനനീം ലഭതേ ഹ്യയോധ്യാപ്രജേയം || 8
51
BACK TO TOP
52 ത്രിവാരജയകാരം രാഘവ
’സ്വാമിനീ സദാ മേ സാക്ഷാത് ധരിത്രീസുതേയംഽ
ഇത്യുക്ത്വാ ശ്രീരാമഃ ജാനകീം സ്വീചകാര | സർവാപി സേനാ
പ്രമുദിതാ | അനന്തരം ശ്രീരാമഃ ബിഭീഷണം ആദിദേശ, ’ഹേ
ബിഭീഷണ, മദർഥേ ത്യക്തജീവിതേഭ്യഃ ഏതേഭ്യഃ വീരേഭ്യഃ രത്നഭൂഷണാനി
പ്രദായ സന്തോഷയതു ഭവാൻ | പശ്ചാദ് ഭവാൻ സ്വയം സ്വരാജ്യം
ഉപഭുങ്ക്താംഽ ഇതി | തദാനീം രാമഃ ഭരതദർശനായ സമുത്സുകഃ
ആസീത് | ബിഭീഷണേന പുഷ്പകവിമാനം ആനായിതം | ശ്രീരാമഃ
സീതാലക്ഷ്മണാഭ്യാം സഹ അയോധ്യാം പ്രസ്ഥിതഃ | ഗഗനോത്പതിതേ തേഷാം
വിമാനേ സർവേ സൈനികാഃ രാമസ്യ ജയജയകാരം ഉദഘോഷയൻ | മാർഗേ
വിവിധാൻ ഭൂപ്രദേശാൻ സീതായൈ ദർശയൻ രാമഃ അൽപവിശ്രാമാർഥം
ഭരദ്വാജസ്യ ഋഷേഃ ആശ്രമം പ്രാപ | തസ്മിന്നേവ ദിനേ തേഷാം
വനവാസസ്യ ചതുർദശ വർഷാണി സമാപ്താനി | ഭരതസ്തു നഗരാത് ബഹിഃ
താപസഃ ഇവ ഉഷിത്വാ അയോധ്യായാഃ ശാസനം കരോതി സ്മ | ശ്രീരാമഃ
ഹനുമന്തം പ്രഹിത്യ ഭരതായ സ്വാഗമനസ്യ വാർതാം പ്രാദാത് | ഭരതസ്യ
സന്തോഷസ്യ സീമാ ഏവ നാസീത് | ശത്രുഘ്നേന സകലാ നഗരീ പതാകാതോരണൈഃ
അലങ്കാരിതാ | മഹാർഹാണി വിഭൂഷണാനി വസനാനി ച പരിധായ സർവേ
നഗരജനാഃ ശ്രീരാമസീതാലക്ഷ്മണാനാം ദർശനാർഥം, സ്വാഗതാർഥം
ച സിദ്ധാഃ സമജായന്ത | ശനൈഃ ശനൈഃ പുഷ്പകവിമാനം ധരണീം
അവതതാര | രാമാദീനാം ദർശനമാത്രേ ഏവ തേഷാം ജയജയകാരശബ്ദഃ
ധരണീം ച ഗഗനം ച വ്യാപ്നോത് | ഭരതഃ പുരഃസൃത്യ ശ്രീരാമസ്യ
ചരണൗ ജഗ്രാഹ, തസ്യ സുപൂജിതേ പാദുകേ പുനഃ തസ്യ ചരണയോഃ ന്യവേശയത്
ച | ആനന്ദാശ്രുഭിഃ ക്ലിന്നാഭ്യാം ലോചനാഭ്യാം ശ്രീരാമം പശ്യൻ
അസൗ തം സ്വരാജ്യം പ്രതിഗ്രഹീതും വിജ്ഞാപയാമാസ | ശ്രീരാമഃ ഭരതം
ദൃഢം ആശ്ലിഷ്യത് | അനന്തരം സീതാരാമലക്ഷ്മണാഃ തിസ്രഃ അപി ജനനീഃ
അവന്ദന്ത | ഏതേഷാം സർവേഷാം മിലനമഹോത്സവഃ സർവേഷാം ഏവ ഹർഷായ
അജായത | സർവാഃ പ്രജാഃ സമേത്യ ഏവ ശ്രീരാമസ്യ ജയജയകാരം കർതും
ആരഭന്ത -
അയോധ്യാവാസിനോ ജനാഃ -
ത്രിവാരജയകാരം രാഘവ, ത്രിവാരജയകാരം
പുഷ്പകയാനാദിഹാവതീർണം സ്വർഗസുഖം മൂർതം ||
തവാഽഽശംസതേ ചിരം ജീവനം
സരയൂസരിതഃ പുണ്യം സലിലം
പുലകിതപവനഃ പുലകിതഭുവനം
അഹല്യേവ ചോദ്ധൃതാ സാമ്പ്രതം നഗരീയം നൂനം || 1
ഭഗ്നോ വിരഹോ യഥാ പിനാകം
മഹോഽനുഷ്ഠിതഃ സ്വയംവരസമം
മംഗലോത്സുകം ത്വയോധ്യാപുരം
അർപയതേ തേ സാശ്രുലോചനം പ്രീതിപുഷ്പഹാരം || 2
പാവനാച്ച തവ ദൃഷ്ടിസ്പർശാത്
ഉത്സവോഽയമാരബ്ധോ ഹർഷാത്
ചതുർദശാബ്ദാ വിഗതാഃ സ്മരണാത്
സ്വീകുരുഷ്വ സിംഹാസനമേതത് തവ പ്രഭോ, സിദ്ധം || 3
ശിരസി ജലം തേ സപ്തനദീനാം
അഭിഷേകാന്തേ യാതു തീർഥതാം
അനുശാസന്തസ്തേ ധർമാജ്ഞാം
പഠന്തു മുനയോ വൈദികമന്ത്രാൻ പുനരപി തേ സാർഥം || 4
പിതുർവാഞ്ഛിതം യാതു പൂർതതാം
രാമശാസനം പുരേ വർതതാം
തത് കൗസല്യാ സ്വയം വീക്ഷതാം
ദേവ്യാ സഹ ത്വം സപുത്രപൗത്രം ഭുങ്ക്ഷ്വ സ്വാധികാരം | 5
യദ് യദ് രചിതം സ്വപ്നേ പ്രജയാ
അനുഭൂതം തദ് പ്രത്യക്ഷതയാ
രാജാ രാമോ രാജ്ഞീ സീതാ
ചതുർവേദവത് രാഘവബന്ധൂനർചതി ലോകോഽയം || 6
രാമശാസനേ സതി വസുധായാം
അങ്കഃ കേവലമിന്ദുകലായാം
സ്ത്രീനയനേ കജ്ജലരേഖായാം
കൃതൗ പരിണമേദയോധ്യാപുരേ വചനസ്ഥം സത്യം || 7
വർഷതു കാലേ മേഘോ വിപുലം
സസ്യശാലിനീ ധരാഽനവരതം
ചരതു സസേവം ജനഃ സ്വധർമം
ശാന്തിഃ ശാന്തിർമുനിഭിരഭീഷ്ടാ ദധതാമാകാരം || 8
52
BACK TO TOP
53 യച്ഛതു വരമേകം പ്രഭുർമേ
’രാഘവസ്യ ജയജയകാരംഽ
ഉദ്ഘോഷയന്തഃ ഏവ പ്രജാജനാഃ തം രാജമന്ദിരം അനയൻ | ഏകസ്മിൻ
സുമുഹൂർതേ സീതാരാമൗ രാജ്യേ അഭിഷിക്തൗ | ഏവം രാമരാജ്യസ്യ ശുഭാരംഭഃ
ജാതഃ | രാജ്യാഭിഷേകാർഥം ആഗതാഃ സർവേ ജനാഃ ശ്രീരാമേണ യഥോചിതൈഃ
പാരിതോഷികൈഃ സത്കൃതാഃ | അനന്തരം ശ്രീരാമേണ സുഗ്രീവാംഗദാദയഃ സർവേ
വാനരവീരാഃ മഹാർഹൈഃ അലങ്കാരവസ്ത്രൈഃ സംമാനിതാഃ | സുഗ്രീവം താവത്
രാമഃ ആത്മനഃ പഞ്ചമം ബന്ധുമേവ അമന്യത | തേ സർവേ വാനരവീരാഃ
ദ്വിത്രാണി മാസാനി യാവത് അയോധ്യായാം അവസൻ | തദനന്തരം ശ്രീരാമഃ
സുഗ്രീവം കിഷ്കിന്ധാം പ്രതിഗന്തും അന്വജാനാത് | തഥാ ച ബിഭീഷണായ
അഗണിതാനി ഭൂഷണാനി പ്രദായ തമപി ലങ്കാഗമനായ അനുജജ്ഞേ |
സമാരോഹേഽസ്മിൻ വർതമാനേ ഹനുമാൻ സസംഭ്രമം ഏത്യ ശ്രീരാമസ്യ
ചരണൗ ഗൃഹീത്വാ ഭാവസ്നിഗ്ധേന സ്വരേണ തം വ്യജ്ഞാപയത -
ശ്രീഹനുമാൻ -
യച്ഛതു വരമേകം പ്രഭുർമേ
പദയോരനയോർഭക്തിരവിചലാ ശുദ്ധാ ഭവതു സദാ മേ||
വിചലതു ന കദാ ചരണാഭ്യാം തേ
ചഞ്ചലമേതന്മനോ രഘുപതേ,
യാവദ് രാമകഥാ ഭുവി താവദ്, ആയുർഭവതു വിഭോ മേ || 1
വദനേ നിത്യം രാഘവചരിതം
അസ്തു ശ്രവണേ രാമകീർതനം
ഹേ രഘുനന്ദന, രാമാദിതരശ്ഛന്ദോ നാസ്തു വിഭോ മേ || 2
വീരോത്തമ, തേ പാവനചരിതം
ഗായന്ത്വപ്സരസോ ഹി മദർഥം
വിതരതു ദേവസ്തച്ഛ്രവണാർഥമമരത്വം ചിരദാസേ || 3
കൃത്വാ രാഘവചരിതനിപാനം
സ്ഥാനേ സ്ഥാനേ മേഘ ഇവാഹം
ശതധാരാഭിർവർഷേയമഹം രാമകഥാമിഹ ലോകേ || 4
രാമകഥായാ ഗാനം മനനം
തദ്രാമസ്യാമൂർതദർശനം
സ്വാമീ രൂപം സ്വം ദർശയതാം യത്ര യദാ കാങ്ക്ഷേ || 5
യാവദ് ഭുവനം യാവദ് വചനം
താവദ് രാമായണം നൂതനം
സപ്തസുസ്വരൈ രാമകഥായാഃ സ്വാദോ ദേയോ മേ || 6
അഗണിതവദനാന്യഗണിതഭാഷാഃ
ഏതേഭ്യോ മേ നാഽന്യാഽപേക്ഷാ
ശ്രീരഘുനന്ദനചരിതഗുരുത്വം തൈരഭിധേയം മേ || 7
സൂക്ഷ്മതമമഹം ധൃത്വാ ദേഹം
കുർവീയ ത്രിഭുവനസഞ്ചാരം
തഥാപി ലാഭോ രാമകഥായാ ഭവതു സ്ഥാനേ സ്ഥാനേ || 8
53
BACK TO TOP
54 ഹേ നാഥ, ദോഹദം പരിപൂരയ മേ ത്വരിതം
’യച്ഛതു വരമേകം പ്രഭുർമേഽ
ഇതി ശ്രീഹനുമതഃ പ്രാർഥനാ ശ്രീരാമേണ അനുജ്ഞാതാ |
രാമകഥയാ സഹ ഹനുമാൻ അപി അജരാമരഃ അജായത | തഥാപി
ശ്രീരാമലീലാചരിതം അദ്യാപി ന സമാപ്തം |
ശ്രീരാമേ സിംഹാസനാധിഷ്ഠിതേ സർവത്ര ആനന്ദഃ ഏവ വിരാജതേ
സ്മ | നനു പൃഥിവീതലേ മൂർതഃ സ്വർഗഃ അവതീർണഃ ആസീത് |
ശ്രീരാമചന്ദ്രസ്യ സഹവാസേ ദേവതാസമാനയാഃ സീതായാഃ അപി
ദിനാനി സുഖേന സഹ ഏവ ഉദയന്തി സ്മ, സുഖേന സഹ ഏവ അസ്തം യാന്തി
സ്മ | ഏകദാ ജാനകീരാമൗ അശോകവനേ ഉപവിഷ്ടൗ ആസ്താം | തദാ
തസ്യാഃ പാണ്ഡുരച്ഛായാം ദേഹകാന്തിം മന്ദമന്ഥരാം
ദേഹലതികാം ച വിലോക്യ ശ്രീരാമഃ മന്ദസ്മിതം കൃത്വാ താം
പപ്രച്ഛ, സീതേ, അപി ത്വം കിമപി വാഞ്ഛസി ?ഽ ഇതി |
ഭർതുഃ പ്രശ്നസ്യ അഭിപ്രായം വിജ്ഞായ സാപി ഭർതാരം സലജ്ജം
സസ്മിതം പ്രാഹ -
സീതാ -
രദനയോർവർതതേ സലജ്ജമാശാ സാർഥം
ഹേ നാഥ, ദോഹദം പരിപൂരയ മേ സകലം ||
കാമയേ കാനനം യാതും സുവിഹാരാർഥം
കാമയേ ശകുനിവദ് ഗാതുമഹം സ്വച്ഛന്ദം
ഗുഞ്ജതി ശ്രവണയോർവംശീ മധുരാലാപം || 1
കാമയേ ലലയിതും മൃഗശാവം നിഷ്പാപം
മത്പ്രിയം തദമലം നയനയുഗം സുവിശാലം
പരിചുംബ്യ തം തൃണം ഭോജയാമി സാനന്ദം || 2
വൽകലം ഭവതു മേ ജലേന സർവം ക്ലിന്നം
ഗർഗരീ കടിതലേ കരേ ച സിഞ്ചനപാത്രം
അസ്തു മേ മസ്തകേ തഥാ ഘടാന്തരഭാരം || 3
കാമയേ നിഖാതും കന്ദഫലാനി സമൂലം
തത്ത്വചം ലീലയാ നിപുണതയാ വ്യപനേതും
സ്വാദിതും സമീഹേ തദമൃതവത് സരസാന്നം || 4
വിശ്രമം സമീഹേ സഹകാരതലേ സായം
മഞ്ജരീ തദീയാ നിപതതു ഭാലേ സ്വൈരം
ദൂരതഃ കരിഷ്യതി വനരാജോ നിർഘോഷം || 5
കാർമുകം ഗൃഹീത്വാ ബദ്ധ്വാ പൃഷ്ഠേ തൂണം
ഇച്ഛാമി വനാന്തേ പര്യടിതും മൃഗയാർഥം
വിശസതീ ചരേയം ശ്വാപദമീക്ഷിതമാത്രം || 6
കാമയേ പ്രഭാതേ സ്ഥിത്വാ വേദിസമീപം
ഹോതൃഭിർവിദഗ്ധൈഃ സാധയിതും വേദാന്തം
ഹുതഭുജസ്തേജസാ ഭവതു വദനമാരക്തം || 7
ഹേ നാഥ, ഹസസി കിം മൂഢാമിവ മാമേവം
പൂരയ പ്രഭോ, മേ താവദിദം നിർബന്ധം
യുജ്യതേ പ്രഭോ, കിം അകാലപരിഹാസോഽയം ?|| 8
54
BACK TO TOP
55 വദ യാമി ലക്ഷ്മണ ക്വ നു കിമഹം
’ഹേ നാഥ, ദോഹദം പരിപൂരയ മേ ത്വരിതംഽ
ഇതി ജാനകീ സ്വദോഹദം രാമചന്ദ്രായ ന്യവേദയത് | സഃ അപി ’തവ
ഇപ്സിതം അചിരേണ ഏവ പൂരയിഷ്യാമിഽ ഇതി താം പ്രത്യജാനാത് | തയോഃ
ഏതസ്യ സുഖസംവാദസ്യ പരേദ്യുഃ ഏവ ഭദ്രഃ നാമ ഗുപ്തചരഃ
രാമചന്ദ്രായ രാജ്യവൃതം നിവേദയൻ ആഹ, ’ഹേ രാജൻ,
സേതുബന്ധനം രാവണവധം ച അധികൃത്യ പ്രജാജനാഃ തുഭ്യം
ധന്യവാദാൻ പ്രയച്ഛന്തി, തഥാപി - ’
തഥാപി കിം ?യത് സത്യം തത് നിഃശങ്കം വദഽ ഇതി
ആജ്ഞപ്തഃ സ ആഹ, ’േകം ഏവ തവാചരണം പ്രജാജനേഭ്യഃ ന
രോചതേ | രാവണസ്യ ഗൃഹേ കതിപയമാസാൻ സ്ഥിതാ ജാനകീ ത്വയാ
പത്നീ ഇതി കഥം സ്വീകൃതാ ഇതി തേ ന അവഗച്ഛന്തി | കീദൃശഃ നാമ
ആനന്ദഃ താദൃശയാ തയാ സഹ പ്രണയലീലയാ ഭവാൻ ലഭതേ ’
ഇതി തേ പൃച്ഛന്തിഽ ഇതി | രാമചന്ദ്രസ്യ മസ്തകേ വജ്രസ്യ പ്രഹാരഃ
ജാതഃ ഇവ | തഥാപി സ്വപ്രാണൈഃ ശപ്ത്വാ സഃ ലക്ഷ്മണം
ആജ്ഞാപയാമാസ, ’ഹേ ലക്ഷ്മണ, ജാനകീം വാൽമീകിമുനേഃ
ആശ്രമസ്യ സമീപം വിസർജയ | ഽ ഇതി | ന വാ ലക്ഷ്മണഃ, ന വാ
രാമചന്ദ്രസ്യ കോഽപി അന്യഃ ഭ്രാതാ രാമാജ്ഞായാഃ ഉല്ലംഘനം
കർതും പ്രബഭൂവ | രാമസ്യ ആദേശാനുസാരം ലക്ഷ്മണഃ ജാനകീം
രഥേന വനം നിനായ | ’മമ ദോഹദാഃ ഏവ രാമേണ പൂര്യന്തേഽ
ഇത്യേവ സീതാ അമന്യത | യദാ തു ലക്ഷ്മണഃ തസ്യൈ സത്യം അകഥയത്
തദാ സീതാ പുനഃ ഏകവാരം ദുഃഖസാഗരേ നിമഗ്നാ | ഗദ്ഗദസ്വരേണ സാ
ലക്ഷ്മണമാഹ -
സീതാ -
വദ യാമി ലക്ഷ്മണ, ക്വ നു കിമഹം ?
പതിചരണൗ ക്വേക്ഷേ ഭൂയോഽഹം ?
ഭവതി കഠോരാ കരുണാ ഹി യദാ
അരുണം ഗ്രസതേ തമിസ്രാ യദാ
ജയതേ വരുണം പാവകോ യദാ
വൃന്തതോ ഹി ച്യവതേ ശാശ്വതികം || 1
പീഡിതൗ മയാ പിതരൗ വ്യർഥം
നാഹം കന്യാ ന വാ കലത്രം
കാശം ഗണയതി കനകം ഹീനം
തപസി വിരക്താ സിദ്ധിരിയം || 2
അസത്യമഗ്നേർവചനം ജാതം
നാസ്തികമീശോ ഗണയതി ഭക്തം
ത്യക്ത്വാ യദ്യപി പതിവ്രതാഽഹം
പദതലേ കമ്പതേ ഭൂമിതലം || 3
ഉജ്ഝിതുകാമാഃ പ്രാണാ ദേഹം
തദാംഗാനി കിം വഹന്തി ഭാരം ?
ആഹ്വയതേ മാം ഗംഗാസലിലം
ചിരയതേ കുത്ര തച്ചരമപലം ?4
സമാപ്തമായുഃ സീതോപരതാ
അദ്യ പുനരഹം മാതാ ജാതാ
രഘുകുലദീപകകൃതേ ജീവിതാ
ഫലധരത് ശീര്യതേ കുസുമമിദം || 5
മരുഭൂമൗ വാ വിജനേ വിപിനേ
വംശാങ്കുരമിദമഹം വർധയേ
സുഖം വർതതാം രാമോ നഗരേ
ജാനകീ ജനേഭ്യോ ധ്വസ്തേയം || 6
ഗച്ഛ പുരം പ്രതി സൗമിത്ര ത്വം
വിധ്യതി ശരവത് മാം മേ വചനം
രാമോ നൃപതിർന പതിർമേഽയം
സ്ഖലതി വദന്തീ രസനേയം || 7
മമ മാതൄണാമിതോ വന്ദനം
ഇതോഽഭിവന്ദേ ശ്രീരഘുനാഥം
ദദാമി തുഭ്യം ചാശീർവചനം
ന ക്ഷമേ ഭാഷിതും ത്വധികതരം || 8
55
BACK TO TOP
56 രഘുവരനഗരീ ബാലൗ യാതം രാമാഖ്യാനം ഗായതമേവം ||
’വദ യാമി ലക്ഷ്മണ ക്വ നു കിമഹംഽ
അസ്യ സീതായാഃ പ്രശ്നസ്യ സമാധാനം ലക്ഷ്മണഃ കർതും ന
ശശാക | ഗർഭവതീം ജാനകീം തത്രൈവ വിഹായ ലക്ഷ്മണഃ വിദീർണേന
അന്തഃകരണേന സഹ അയോധ്യാം പ്രത്യവർതത | കർതവ്യകഠോരഃ
ശ്രീരാമഃ കർതവ്യമിതി രാജ്യം അശാത് |
സീതാ തു സൗഭാഗ്യവശാത് വാൽമീകിമുനിനാ ആസാദിതാ | സഃ
തസ്യാഃ സ്വകന്യായാഃ ഇവ പാലനം കൃതവാൻ | യഥാസമയം സീതാ
പുത്രയുഗ്മം പ്രാസൂത | ഭൂതപിശാചാദീനാം പ്രഭാവാത് തൗ
രക്ഷിതും വാൽമീകിഃ തയോഃ ദേഹയോഃ പരിതം അഭിമന്ത്രിതൗ കുശലവൗ
പര്യവർതയത | തഥാ ച കുശലവൗ ഇത്യേവ തയോഃ അഭിധാനേ ചകാര |
വാൽമീകിമുനേഃ നിപുണേഽവേക്ഷണേ തൗ ബാലകൗ വവൃധാതേ | ശനൈഃ
ശനൈഃ ശിശുവയഃ അതീത്യ തൗ ദ്വാദശവർഷീയൗ കുമാരൗ സഞ്ജാതൗ |
തത്ര അയോധ്യായാം ശ്രീരാമേണ സർവശ്രേഷ്ഠഃ രാജസൂയഃ
നാമ യജ്ഞഃ സമാരബ്ധഃ | യജ്ഞസമാരോഹം തം വീക്ഷിതും
സഹസ്രശഃ നൃപാഃ, മുനയഃ പ്രജാജനാശ്ച അയോധ്യായാം
സമുപസ്ഥിതാഃ | മുനിശ്രേഷ്ഠഃ വാൽമീകിഃ അപി കുശലവാഭ്യാം നാമ
സ്വശിഷ്യാഭ്യാം സഹ തത്ര ആയയൗ | ത്രികാലദർശിനാ വാൽമീകിനാ
കുശലവൗ ആജ്ഞാപിതൗ -
വാൽമീകിഃ -
രഘുവരനഗരീ ബാലൗ യാതം
രാമാഖ്യാനം ഗായതമേവം ||
മുനിജനപൂജിതസദനേ സദനേ
മഹാജനാനാം ഭവനേ ഭവനേ
മാർഗേ മാർഗേ രാജപത്തനേ
യുവയോർഗീതം വിഹരതു സ്വൈരം || 1
വിധായ നവഫലമൂലാഹാരം
സ്വരം ചാത്മനോ രസേന പിപൃതം
സമാനയേഥാം സ്വരേണ സ്വരം
പാലയതം ലയതാലവിധാനം || 2
ലഭേഥേ യദാ ലോകമാന്യതാം
ലഭേത ശ്രീരഘുനാഥോ വാർതാം
ശ്രോതുമുത്സുകോഽസാവത്മകഥാം
പ്രേഷയിഷ്യതേ വാം നിമന്ത്രണം || 3
സർഗാനുക്രമമവധാരയതം
ഭാവരസമയം ഭവതു ഗായനം
ഗായന്തൗ ഭാഗശഃ പ്രതിദിനം
സമാപയേഥാമിദമാഖ്യാനം || 4
മാ കഥയേഥാം നാമഗ്രാമം
ആത്മാനൗ മേ ശിഷ്യൗ ബ്രൂതം
സ്വരേ വിധത്തം സ്മിതം സുമധുരം
യദേവോചിതം തദേവ വദതം || 5
ശൃണുതേ ഭൂപോ യദാ സ്വയമിദം
ഭവതു സംയതം മുദ്രാഭിനയം
നേദം കാവ്യം സുധാനിധിരയം
ആദരിഷ്യതേ രഘുനാഥസ്തം || 6
മാ സ്വീകുരുതം ധനം കാഞ്ചനം
ന വാ ദക്ഷിണാം ന ച വാ ദാനം
കിം മുനേർധനേന പ്രയോജനം
സകലമീപ്സിതം രഘുവരാർപണം || 7
|| ശ്രീരാമചന്ദ്രാർപണമസ്തു ||
56
BACK TO TOP
%[at][at]1
% File name : giitaraamaayaNa.itx
%--------------------------------------------
% Text title : Samskrit giitaraamaayaNa
% Author : Prof. Sitaram B. Datar, Andheri, Mumbai, India
% Language : Sanskrit
% Subject : philosophy/hinduism/religion
% Description/comments : Based on G. D. Madgulkarഽs composition of Marathi Geetaramayan
% Transliterated by : Sunder Hattangadi, sunderh[at]hotmail.com
% Proofread by : Sunder Hattangadi, sunderh[at]hotmail.com
% Latest update : November 20, 2011
% Send corrections to : sanskrit[at]cheerful.com
%
% Special Instructions:
% i1h.hdr,ijag.inc,itrans.sty,multicol.sty,iarticle.sty
% Transliteration scheme: ITRANS 5.2
% Site access :
% https://sanskritdocuments.org
% https://sanskritdocuments.org/
%-----------------------------------------------------
% The text is to be used for personal studies and research only.
% Any use for commercial purpose is prohibited as a ഽgentlemanഽsഽ
% agreement.
% [at][at]2
%
% Commands upto engtitle are
% needed for devanaagarii output and formatting.
%--------------------------------------------------------
This page uses Unicode utf-8 encoding for devanagari. Please set the fonts and
languages setting in your web browser to display the correct Unicode font.
Some help is available at Notes
on Viewing and Creating Devanagari Documents with Unicode Support.
Some of the Unicode fonts for Devanagari are linked at http://devanaagarii.net and for
Sanskrit Transliteration/Diacritics are available at IndUni
Fonts .
Questions, comments? Write to sanskrit[at]cheerful.com .