इरितो धातोः परस्य च्लेः अङादेशो वा भवति। भिदिर् अभिदत्, अभैत्सीत्। छिदिर् अच्छिदत्, अच्छैत्सीत्। परस्मैपदेषु इत्येव, अभित्त। अच्छित्त।
इश्च रश्च इरौ, इतौ यस्य त इरित्। तत्रेकारस्य "उरजेषेऽजनुनासिक इत्"
१।३।२ इतीत्संज्ञा, रेफस्य "हलन्त्यम्"
१।३।३ इति।अथ वा इरित् यस्यैव समुदायस्य तत्येत्संज्ञा,
न प्रत्येकमवयवस्य? इरित्ययं समुदाय इत्संज्ञको यस्य स इरित्। समुदायस्येत्संज्ञाऽस्मादेव वचनाद्वेदितव्या। न ह्रन्येन केनचित् तस्येत्संज्ञा विहिता। "अभैत्सीत्" इति। "वदव्रज"
७।२।३ इत्यादिना वृद्धिः, "अस्तिसिचोऽपृक्ते"
७।३।९६ इतीट्। "अरुद्ध, अभित्त" इति। स्वरितेत्त्वादात्मनेपदम्,पूर्ववत् सिचो लोपः॥
इरितो वा। "धातोरेकाच" इत्यतो धातोरिति, "च्लेः सि"जित्यतश्च्लेरिति, "अस्यतिवक्तिख्यातिब्य" इत्यतोऽङिति, "पुषादिद्युतादी"त्यतः परस्मैपदेष्विति चानुवर्तते। तदाह--इरितो धातोरित्यादिना। अच्युतदिति। अङि सति ङित्त्वान्न गुणः। अच्युतताम् अच्युतन्। अच्युतः अच्युततम् अच्युतत। अच्युतम् अच्युताव अच्युताम। अङभावे त्वाह--अच्योतीदिति। "इट ईटी"ति सिज्लोपः। अच्योतिष्टामित्यादि। श्च्युतिरिति।च्युतिवद्रूपाणि। चुश्च्योतेति। "शर्पूर्वा" इति चकारः शिष्यते। यकाररहितोऽपीति। "मधुश्चुतं घृतमिव सुपूत"मित्यादौ तथा दर्सनादिति भावः। मन्थेति। विलोडलनम्-- आस्फालनम्। मन्थतीत्यादि। सुगमम्। आशीर्लिङि विशेषमाह-- यासुट इति। कुथीति। चत्वारोऽपि द्वितीयान्ताः। इदित्त्वान्नुमि कुन्थतीत्यादि सुगमम्। आशीर्लिङि यासुटः कित्त्वेऽपि इदित्त्वेन अनिदितामिति पर्युदासन्नलोपो नेत्याह-- इदित्त्वादिति। कुन्थ्यादिति। पुन्थ्यात् लुन्थ्यात् मन्थ्यात्। एतदर्थमेव मन्थदातोः पृथङ् मथीति निर्देशः। षिध गत्यामिति। अच्परकषकारादित्वात्षोपदेशोऽयम्। ततश्च धात्वादेरिति सः। तदाह--सेधतीति। सिषेधेति। आदेशसकारत्वात्षत्वम्। अनिट्सु श्यन्विकरमस्यैव सिधेग्र्रहणात्सेट्कोऽयम्। असेधीदिति। "इट इटी"ति सिज्लोपः। नेटीति निषेधान्न हलन्तलक्षणा वृद्धिः। असेधिष्टामित्यादि। अथ निषेधतीत्यादौ "उपसर्गात्सुनोती"ति षत्वं वक्ष्यति तत्किमर्थम्, आदेशप्रत्ययो"रित्येव सिद्धेरित्याशङ्क्याह-- सात्पदाद्योरिति।
चुश्र्योतेति। "शर्पूर्वाः खयःर"। यकाररहितोऽप्ययमिति। तथा च प्रयुज्यते "मधुश्चुतं घृतमिव सुपूत"मिति। मन्थ। अयं त्रयादावपि। "षिध गत्याम्"। अयमुदिदिति केचित्। तत्तु सिध्यतिबुध्यत्योः श्यना निर्देशात् सिधितं बुधितमिति वृत्तिग्रन्थविरुद्धम्। उदित्त्वे हि "उदितो वे"ति क्त्वायामिड्विकल्पान्निष्ठायामिण्न स्यात्, "यस्य विभाषेति"निषेधात्। सिषेधेति। "आदेशप्रत्यययो"रिति षत्वम्।