सहदेवकृता अग्निस्तुतिः सार्था
सहदेव उवाच ।
त्वदर्थोऽयं समारम्भः कृष्णवर्त्मन्नमोस्तु ते ।
मुखं त्वमसि देवानां यज्ञस्त्वमसि पावक ॥ १॥
पावनात्पावकश्चासि वहनाद्धव्यवाहनः ।
वेदास्त्वदर्थं जाता वै जातवेदास्ततो ह्यसि ॥ २॥
चित्रभानुः सुरेशश्च अनलस्त्वं विभावसो ।
स्वर्गद्वारस्पृशश्चासि हुताशो ज्वलनः शिखी ॥ ३॥
वैश्वानरस्त्वं पिङ्गेशः प्लवङ्गो भूरितेजसः ।
कुमारसूस्त्वं भगवान्रुद्रगर्भो हिरण्यकृत् ॥ ४॥
अग्निर्ददातु मे तेजो वायुः प्राणं ददातु मे ।
पृथिवी बलमादध्याच्छिवं चापो दिशन्तु मे ॥ ५॥
अपां गर्भ महासत्व जातवेदः सुरेश्वर ।
देवानां मुखमग्ने त्वं सत्येन विपुनीहि माम् ॥ ६॥
ऋषिभिर्ब्राह्मणैश्चैव दैवतैरसुरैरपि ।
नित्यं सुहुत यज्ञेषु सत्येन विपुनीहि माम् ॥ ७॥
धूमकेतुः शिखी च त्वं पापहाऽनिलसम्भवः ।
सर्वप्राणिषु नित्यस्थः सत्येन विपुनीहि माम् ॥ ८॥
एवं स्तुतोऽसि भगवन्प्रीतेन शिचिना मया ।
तुष्टिं पुष्टिं श्रुतं चैव प्रीति चाग्ने प्रयच्छ मे ॥ ९॥
वैशम्पायन उवाच ।
इत्येवं मन्त्रमाग्नेयं पठन्यो जुहुयाद्विभुम् ।
ऋद्धिमान्सततं दान्तः सर्वपापैः प्रमुच्यते ॥ १०॥
महाभारत सभापर्व । अध्यायः ३२.४३-५२ ॥
Mahabharata sabhAparva . adhyAyaH 32.43-42 ..
Sahadva said,
O पावक! O कृष्णवर्त्मन्! (having) smoke as your indicator, I bow to you. You are the mouth of the देवता; you are यज्ञ itself. 1
You are called पावक because you purify everything. You are called हव्यवाहन because you carry the ghee offered into यज्ञ. The वेद have sprung from you, hence you are referred to as जातवेद. 2
You are सुरेश, you are चित्रभानु, अनल, विभावसु, you take us up to स्वर्गद्वार, हुताश, ज्वलन, शिखी 3
वैश्वानर, पिङ्गेश, प्लवङ्ग अन्द् भूरितेजस. You are the origin of कुमार (कार्तिकेय). O भगवन्! You are referred to as रुद्रगर्भ and हिरण्यकृत् 4
O अग्नि! Let you grant me तेज and वायु grant me प्राण. Let पृथिवी grant me बलम् and nourishment and let water grant me prosperity. 5
O the first cause of आप (Waters), O great सत्त्व, O जातवेद, O सुरेश्वर, O the मुख of the देवता, purify me by your Truth 6
The ऋषि, the ब्राह्मण, the देवता and the असुर everyday pour ghee into the यज्ञ according to the ordinance. Let the rays of Truth emanate from you and as you exhibit yourself in the यज्ञ, purify me. 7
O One with smoke as an indicator, O possessor of flames, O देवता born of वायु, O one who is present or situated in all life forms , purify me by your rays of Truth 8
O भगवन्! Having lovingly cleansed myself, I do your स्तुति. O अग्नि! Grant me contentment, prosperity, knowledge and a loving demeanour. 9
He who will pour Ghee into अग्नि reciting the मन्त्र, will be ever blessed with completeness or infinitude. Having his आत्मा under his complete control, he will be cleansed of all पापकर्म. 10
(Translator M N Dutt)