मौद्गल्यमुनिप्रोक्तं शिवलिङ्गस्वरूपोपदेशम्
(शिवरहस्यान्तर्गते उग्राख्ये)
मौद्गल्य उवाच
लिङ्गरूपी महादेवः शिवलिङ्गे समर्चितः ।
ददाति महदैश्वर्यं मोक्षं चान्ते द्विजोत्तमाः ॥ ४८७॥
नानाविधानि लिङ्गानि तान्युच्यन्ते मयाधुना ।
गोमेदकाख्यमस्त्येकं लिङ्गं शङ्करसम्मतम् ॥ ४८८॥
वैद्रुमं लिङ्गमस्त्येकं पद्मरागमयं तथा ।
वज्रवैडूर्यलिङ्गानि तथा धातुमयानि च ॥ ४८९॥
काश्मीरलिङ्गमस्त्येकं स्फाटिकं लिङ्गमस्ति च ।
अन्नलिङ्गं धान्यलिङ्गं लिङ्गं गोमयनिर्मितम् ॥ ४९०॥
लावणं लिङ्गमस्त्येकं फलदारुमयं तथा ।
भस्मना रचितं लिङ्गं मृन्मयं लिङ्गमस्ति च ॥ ४९१॥
नर्मदाजलसम्भूतं लिङ्गमेकं मुनीश्वराः ।
शिलाजन्यं रसोत्पन्नं लिङ्गं जाबालचोदितम् ॥ ४९२॥
लिङ्गेष्वेतेषु सर्वेषु लिङ्गत्रयमनुत्तमम् ।
तत्र सम्पूजितः शम्भुः प्रसीदति न संशयः ॥ ४९३॥
मृद्बाणरसलिङ्गानि श्रेष्ठान्येतेषु वस्तुतः ।
त्रिष्वाद्याद्बाणमुत्कृष्टं रसलिङ्गं ततोऽधिकम् ॥ ४९४॥
विद्युद्गोमुखवत्कार्यं मृन्मयं लिङ्गमुत्तमम् ।
एवमन्यानि लिङ्गानि कर्तव्यानि मनीषिभिः ॥ ४९५॥
वक्षयेऽहं बाणलिङ्गस्य लक्षणं श्रुतिचोदितम् ।
बाणलिङ्ग श्रुतिप्रोक्तं तल्लक्षणमपि द्विजाः ॥ ४९६॥
त्रिपञ्चसप्तधा यत्तु तुलातुलितमास्तिकाः ।
न याति समतां तत्तु बाणलिङ्गमिति श्रुतम् ॥ ४९७॥
सपीठमस्त्वपीठं वा बाणलिङ्गं शिवात्मकम् ।
पूजनीयं प्रयत्नेन भुक्तिमुक्तिफलेप्सुभिः ॥ ४९८॥
न प्रतिष्ठाद्यपेक्षापि बाणलिङ्गस्य वस्तुतः ।
यतः कुतश्चिदानीय बाणलिङ्गं प्रपूजयेत् ॥ ४९९॥
नर्मदे नर्मदालिङ्गे निवसाम्यहमन्वहम् ।
सन्देहं मा कुरुष्वेति प्राह शम्भुर्यतः पुरा ॥ ५००॥
शिवलिङ्ग सहस्राणां पूजया यत्फलं लभेत् (भवेत्) ।
ततः शतगुणं पुण्यं रत्नलिङ्गस्य पूजनं(नात्) ॥ ५०१॥
गोमेदकानि लिङ्गानि रत्नलिङ्गानि सुव्रताः ।
रत्नलिङ्गसहस्राणां पूजया यत्फलं लभेत् (भवेत्) ॥ ५०२॥
ततः शतगुणं पुण्यं धातुलिङ्गस्य पुजने ।
धातुलिङ्गेष्वपि श्रेष्ठं हेमलिङ्गं श्रुतिश्रुतम् ॥ ५०३॥
तत्र सम्पूजितः शम्भुः प्रसीदति न संशयः ।
धातुलिङ्ग सहस्राणां पूजया यत्फलं भवेत् ॥ ५०४॥
ततः शतगुणं पुण्यं मृत्तिकालिङ्ग पूजने ।
मृल्लिङ्गानां सहस्रस्य पूजया यत्फलं लभेत् (भवेत्) ॥ ५०५॥
ततः शतगुणं पुण्यं बाणलिङ्गस्य पूजने ।
अनन्तबाणलिङ्गानां पूजया यत्फलं भवेत् (लभेत्) ॥ ५०६॥
ततोऽनन्तगुणं पुण्यं रसलिङ्गस्य पूजणे ।
रसलिङ्गसमंलिङ्गं नास्ति न श्रूयतेऽपि च ॥ ५०७॥
रसलिङ्गे शिवः साक्षात्सच्चिदानन्दलक्षणः ।
रसलिङ्गस्य माहात्म्यं जानाति भगवाञ्छिवः ॥ ५०८॥
तदन्ये न विजानन्ति सत्यं सत्यं न संशयः ।
न बहवो मुनयः पूर्वं रसलिङ्गार्चनाद्द्विजाः ॥ ५०९॥
मोक्षं प्रापुरनायासाद्विना यागादिकर्मभिः ।
शिवास्वयमुमाकान्तं रसलिङ्गस्वरूपिणम् ॥ ५१०॥
पूजयामास तेनैव प्रसन्नोऽभून्महेश्वरः ।
रसः साक्षान्महादेवो ``रसो वै सः'' इति श्रुतः ॥ ५११॥
अतोरसात्मकं लिङ्गं जाबाले बहुधा श्रुतम् ।
रसः सृष्टोमहेशेन भक्तानुग्रहकाङ्क्षया ॥ ५१२॥
तत्कृतं लिङ्गमुत्कृष्टं सर्वाभीष्टफलप्रदम् ।
यं यं कामयते कामं रसलिङ्स्य पूजया ॥ ५१३॥
तं तमाप्नोति विप्रेन्द्राः सत्यं सत्यं न संशयः ।
सर्वलिङ्गोत्तमं पुण्यं रसलिङ्गमनुत्तमम् ॥ ५१४॥
ततस्तत्पूजया शम्भुः साक्षात्सम्पूजितो भवेत् ।
रसलिङ्गार्चनं श्रेष्ठं सर्वलिङ्गार्चनादपि ॥ ५१५॥
ततस्तदेव यत्नेन पूजनीयं मनीषिभिः ।
रसलिङ्गं यदि भवेत्पूजनीयं तदन्वहम् ॥ ५१६॥
तदभावे पूजनीयं बाणलिङ्गं प्रयत्नतः ।
बाणलिङ्गं यदि गृहे न भविष्यति सर्वथा ॥ ५१७॥
पूजनीयं प्रयत्नेन मृत्तिकालिङ्गमास्तिकैः ।
तदभावे पूजनीयं धातुलिङ्गं प्रयत्नतः ॥ ५१८॥
काश्मीरलिङ्गमभ्यर्च्यं तदभावे प्रयत्नतः ।
तदभावे पूजनीयं शिलालिङ्गं प्रयत्नतः ॥ ५१९॥
तदभावे पूजनीयं दारुलिङ्गं प्रयत्नतः ।
तदभावे पूजनीयमन्नलिङ्गं प्रयत्नतः ॥ ५२०॥
तदभावे तु भूत्यादिलिङ्गान्यर्च्यानि यत्नतः ।
यादृशं तादृशं वाऽस्तु शिवलिङ्गं शिवात्मकम् ॥ ५२१॥
पूजनीयं प्रयत्नेन द्विशैर्वेदोक्तमार्गतः ।
शैवः पञ्चाक्षरो मन्त्रो यः सर्वश्रुति श्रुतः ॥ ५२२॥
तेनैव मन्त्रराजेन पूजनीयो महेश्वरः ।
श्रीमत्पञ्चाक्षरेणैव पूजितः श्रामहेश्वरः ॥ ५२३॥
ददाति परमामृद्धिं मोक्षं चान्ते न संशयः ।
श्रीमहादेवमाराध्य लिङ्गरूपिणमव्ययम् ॥ ५२४॥
पञ्चाक्षरेण सम्पूज्य मुक्ताः पूर्वमनन्तशः ।
श्रौतेत मनुनाकार्यं श्रौत लिङ्गार्चन द्विजाः ॥ ५२५॥
श्रौतोमनुर्मन्त्रराजः शैवः पञ्चाक्षरः स्मृतः ।
वैदिकैर्यत्नतः कार्यं वैदिकं लिङ्गपूजनम् ॥ ५२६॥
अन्यथा रौरवं याति यावदाचन्द्रतारकम् ।
लिङ्गपूजैव कर्तव्या वैदिकैर्वेदवादिभिः ॥ ५२७॥
शिवलिङ्गान्यपूजायां वैदिका नाधिकारिणः ।
द्विजाः कलौकरिष्यन्ति शिवलिङ्गान्यपूजनम् ॥ ५२८॥
ते रौरवं प्रयास्यन्ति सत्यं सत्यं न संशयः ।
यावन्न कलिरायाति तावद्यूयं प्रयत्नतः ॥ ५२९॥
शिवलिङ्गार्चनं कृत्वा लभध्वं मुक्तिमास्तिकाः ।
श्रौतं शिवार्चनं यस्मात्कर्तव्यं मुक्तिकाङ्क्षिभिः ॥ ५३०॥
श्रौतलिङ्गार्चनत्यागे पतन्ति नरके ध्रुवम ।
चरलिङ्गानि पूज्यानि स्थावरान्यपि यत्नतः ॥ ५३१॥
त्रिकालं स्थावरं लिङ्गं पूजनीयं प्रयत्नतः ।
कृत्वा स्थावरलिङ्गार्चां चरलिङ्गार्चनं विना ॥ ५३२॥
भोक्तव्यं स्थावरार्चां तु विना भुञ्जीत न द्विजाः ।
स्थावरं लिङ्गमभ्यर्च्य स्पृष्ट्वा च प्रत्यहं द्विजैः ॥ ५३३॥
भोक्तव्यमन्यथा याति नरकं सूतकं विना ।
न यत्र स्थावरंलिङ्गं यत्र स्थातव्यमेव च ॥ ५३४॥
यतः स्थावरलिङ्गस्य पूजा नित्यं द्विजन्मनाम् ।
सर्वथा स्थावरं लिङ्गं यदि न स्यात्तदा द्विजैः ॥ ५३५॥
चरलिङ्गमुपस्पृश्य जप्यो रुद्रोऽष्टधा द्विजैः ।
अथवा नार्मदं लिङ्गमनुलिप्तेऽवनीतले ॥ ५३६॥
स्थापयित्वा पूजनीयं शैवेन मनुना द्विजैः ।
पूजान्ते तत्पुनर्ग्राह्य नार्मदं लिङ्गमास्तिकैः ॥ ५३७॥
नीत्वान्यत्रापि संस्थाप्य पूजनीयं पुनः पुनः ।
यदि नार्मदलिङ्गस्याप्यभावः स्यात्तदा द्विजैः ॥ ५३८॥
सम्पूज्यं पार्थिव लिङ्गं स्थापयित्वाऽवनीतले ।
मृल्लिङ्गार्चनमात्रेण स्थावरं लिङ्गमर्चितम् ॥ ५३९॥
स्थावरत्वं च मृल्लिङ्गे स्थावरत्वस्य कल्पनात् ।
सद्योजातादिभिर्मन्त्रैः स्थापयित्वा स्थिरोभव ॥ ५४०॥
गृहाण पूजामिति च स्थावरत्वं च कल्पयेत् ।
नित्यं बिल्वदलैः कार्यं भस्मना च शिवार्चनम् ॥ ५४१॥
धूपदीपादिक सर्वं कल्पनीयं स्वशक्तितः ।
शिवलिङ्गार्चनं पुण्यं भुक्तिदं मुक्तिदं सदा ॥ ५४२॥
काशीप्राप्तिकरं चैतत्किं निर्वाणं न यच्छति ।
शिवलिङ्गार्चनाद्विप्राः काशीतत्वं च बुध्यते ॥ ५४३॥
तादृशं तद्भक्तिदं च मुक्तिदं च भविष्यति । ५४४.१
॥ इति शिवरहस्यान्तर्गते मौद्गल्यमुनिप्रोक्तं शिवलिङ्गस्वरूपोपदेशं सम्पूर्णम् ॥
- ॥ श्रीशिवरहस्यम् । उग्राख्यः सप्तमांशः । अध्यायः २७ मध्यार्जुनमहिमानुवर्णनम् । ४८७-५४४.१॥
- .. shrIshivarahasyam . ugrAkhyaH saptamAMshaH . adhyAyaH 27 madhyArjunamahimAnuvarNanam . 487-544.1..
Notes:
Maudgalya Muni मौद्गल्य मुनि delivers Upadeśa उपदेश about worshiping Śivaliṅga-s शिवलिङ्गानि made of various materials including Gomedakaliṅga गोमेदकलिङ्ग, Vaidrumaliṅga वैद्रुमलिङ्ग, Kāśmīraliṅga काश्मीरलिङ्ग, Sphaṭikaliṅga स्फटिकलिङ्ग, Annaliṅga अन्नलिङ्ग, Dhānyaliṅga धान्यलिङ्ग, Gomayaliṅga गोमयलिङ्ग, Lāvaṇaliṅga लावणलिङ्ग, Phaladārumayaliṅga फलदारुमयलिङ्ग, Bhasmanāracitaliṅga भस्मनारचितलिङ्ग, Mṛnmayaliṅga/Mṛlliṅga मृल्लिङ्ग/मृन्मयलिङ्ग, Rasaliṅga रसलिङ्ग, Nārmadaliṇga/Bāṇaliṅga नार्मदलिङ्ग/बाणलिङ्ग. He also specifies regarding worship of Sthāvaraliṅga/Sthiraliṅga स्थावरलिङ्ग/स्थिरलिङ्ग and Caraliṅga चरलिङ्ग.
Proofread by Ruma Dewan