शिवतत्त्वविमर्शः
॥ नमः परमशिवाय ॥
महादेवं दिव्यं सकलभवसारं शरणदं
जनः को जानीते निजहृदयगं विश्ववपुषम् ।
ततः शम्भुर्भूयाद्भुजगपतिहारेन्दुमुकुट-
स्त्रिनेत्रो गौरीशो विमलमतिदो नेत्रपथगः ॥
नासीदृशस्त्वं न च तादृशस्त्वं
त्वं कीदृशोऽसीत्यनुयोगशून्यः ।
त्वं यादृशोऽसीत्यपि नैव वक्तुं
योग्योसि शम्भो ! त्वमसि त्वमेव ॥
अत्र तत्र च सर्वत्र सदेदानीं यदा तदा ।
त्वमेवैकः सदा शम्भो ! विभासि विविधात्मकः ॥
दिव्याय देवाय दिगम्बराय निताय शुद्धाय महेश्वराय ।
रामेश्वरायाखिलविग्रहाय स्वात्मैव रोचेत शिवस्वरूपः ॥
॥ अथ शिवतत्त्वविमर्शः ॥
ॐ पूर्णमदः पूर्णमिदं पूर्णात्पूर्णमुदच्यते ।
पूर्णस्य पूर्णमादाय पूर्णमेवावशिष्यते ॥
अथेति संस्पर्शविहीनतत्त्वे तदात्मके तत्प्रतिपादिके च ।
सदैकरूपेण विजृम्भमाणे प्रारम्भपर्यन्तकथा कथं स्यात् ॥ १॥
स्वस्मात्स्वयं समुद्भय स्वमलक्ष्यं विभासयन् ।
शब्दस्पन्दमयो धर्मः शिवस्यास्त्यहमात्मकः ॥ २॥
परावाक प्रोच्यते सैव शिवशक्तिरियं स्मृता ।
योगिनां स्वावमर्शः सः कृत्रिमाऽकृत्रिमात्मकः ॥ ३॥
अभिज्ञातः शिवो येन स्वस्वरूपतया दृढम् ।
तस्याऽकृत्रिम एवासौ भात्यन्यस्य तु कृत्रिमः ॥ ४॥
(पाठान्तर - कृत्रिमो मितयोगिनः)॥
इदानीमहमेवास्मि तदानीमहमेव च ।
अत्र तत्राप्यहं राजे मयि भेदो न विद्यते ॥ ५॥
जन्मकाले यथैवाहं मृत्युकालेऽप्यहं तथा ।
सुषुप्तावपि जागर्त्तौ मृये जाये यथैव हि ॥ ६॥
भदवासनया ग्रस्तं न भेदः क्वापि मुञ्चति ।
अभेदं पश्यतो भेदः स्वस्फुलिङ्ग इव स्थितः ॥ ७॥
ममतैका महाशत्रुः पुत्रदारगृहादिषु ।
बीजं तस्याः शरीरे या खप्राणबुद्धिगा पुरा ॥ ८॥
यो मूढः स्थूलभूतां तां त्यक्तुं नार्हति भिन्नगाम् ।
स कथं सूक्ष्मभूतां तां शून्यदेहादिगां त्यजेत् ॥ ९॥
शून्यप्रमातृतापन्नः क्रमाद्देहप्रमातृताम् ।
प्राप्याप्नोति च मूढत्वं पशुत्वं जन्ममृत्युदम् ॥ १०॥
यो धीरो गुरुतो ज्ञात्वा स्वात्मानं शिवमद्वयम् ।
मितप्रमातृतां हित्वा स्वं रूपमधितिष्ठति ॥ ११॥
स शिवोऽस्त्यत्र भूलोके पञ्चकृत्यपरायणः ।
सर्वात्मा सर्वकृच्चापि स्पृहावानपि निःस्पृहः ॥ १२॥
पञ्चकृत्यरतश्चापि नित्यानुग्रहरूपवान् ।
नरात्मादृश्यमानोऽपि चिदानन्दस्वरूपवान् ॥ १३॥
स्वरूपं शिवरूपं हि स्वप्रकाशमयं स्वयम् ।
अस्ति सिद्धं पुनस्तस्यापेक्षते मानमेव यत् ॥ १४॥
अस्ति तद्देहतादात्म्यवासनाशेष एव हि ।
देहोऽपि माययाऽनित्यः शङ्करस्यैव विद्यते ॥ १५॥
स्वात्मसिद्धः स्वयं पूर्णोऽद्वितीयोऽस्ति शिवः स्वराट् ।
अनन्तशक्तिसम्पन्नः शान्तोऽशान्त इव स्थितः ॥ १६॥
इत्येव निश्चयः कार्यः पौनःपुन्येन धीमता ।
नान्यो यत्नो गृहीतव्यः सिद्धस्वात्मोपलब्धये ॥ १७॥
ज्ञातुं द्रष्टुञ्च भवितुं यतन्ते ये त्वहर्निशम् ।
भ्राम्यन्तस्ते स्वयं चान्यान् भ्रामयन्ति भवेऽबुधाः ॥ १८॥
अशान्तोऽविद्यया भाति शान्तो विद्यात्मना स्थितः ।
विद्याऽविद्याविभागोऽपि प्रख्योपाख्यार्थमेव हि ॥ १९॥
विकल्पातीततत्त्वं तु ब्रह्म स्वात्माख्यमद्वयम् ।
वक्तुं न शक्यते भेदमन्तरा तु यतस्ततः ॥ २०॥
भेदः प्रकल्पिस्तत्र स्वस्वबुद्ध्यनुसारतः ।
ऋषिभिस्तत्र भेदेऽपि वैचित्र्यं बहुधा स्थितम् ॥ २१॥
यस्मादलक्ष्यरूपाद्धि स्पन्दो नित्योऽहमात्मकः ।
नित्यं प्रचलतीवास्ति सोऽहमस्मि सनातनः ॥ २२॥
नाहं देहोऽस्मि देहोऽयं मम भाति पृथक्स्थितः ।
देहोऽहमिति बुद्धिर्या साऽविद्याऽज्ञानमेव तत् ॥ २३॥
सदा विकासमापन्नः पूर्ण एवास्मि सर्वदा ।
सङ्कोचं नैव गृह्णामि ततो नाऽपूर्णता मयि ॥ २४॥
अलक्ष्योऽपीच्छयैवाहं विश्वं स्वस्मिन् विभावयन् ।
भुवनान्यप्यनन्तानि स्थितोऽस्म्यद्भुतशक्तिमान् ॥ २५॥
पश्यँश्च स्वात्मानमगभ्यमन्यैस्तृप्तिं परामाप्य पुनर्मितेऽस्मिन् ।
देहे वसन्नैव भजामि सर्वमद्वैत एवास्मि यतः सदाऽहम् ॥ २६॥
आत्मानमद्वैतमवैति कश्चिद्देहे वसन्नेव सुधीः स धन्यः ।
उग्रस्तपोभिः परिशुद्धचेताः संवित्तिदेव्यैव हि दीक्षितो यः ॥ २७॥
स्वात्मस्वरूपं नियतं न किञ्चित्तदिच्छ्या भाति यथेप्सितं तत् ।
शुद्धस्वरूपं स्वयमेव भाति अलक्ष्यमेवाहमिति प्रतीतम् ॥ २८॥
अविकल्पे स्थितो नित्ये व्यापके स्वात्मनि प्रभौ ।
पश्चात्पश्यति देहाश्च बहवः सन्ति मे स्थिताः ॥ २९॥
अत्र देहे यथैवास्मि परिच्छिन्ने मितात्मनि ।
अहं प्रज्ञः प्रभुत्वातोऽन्यत्राप्यस्मि तथैव हि ॥ ३०॥
दृढनिश्चयवानित्थं पश्यँश्चापि तथैव तु ।
न बिभेति न जानाति जन्ममृत्यु भयङ्करौ ॥ ३१॥
अपि देह इवान्यत्र देहस्थोऽपि भवत्ययम् ।
निजदेह इवान्यस्मिन् देहे कर्ता भवत्यसौ ॥ ३२॥
नाऽभ्यन्तरं यत्र न यत्र बाह्यं नोर्ध्वं न चाधो न च देशकालौ ।
उच्चावचं भाति निरञ्जनो योऽहं सो ह्यलक्ष्योऽपि सदैव लक्ष्यः ॥ ३३॥
अस्मिन्नेव वसन्देहे स्मरन्स्वातन्त्र्यमात्मनः ।
देहभासपरिच्छेदं हित्वाप्नोत्येव पूर्णताम् ॥ ३४॥
पूर्णभावमुपाश्रित्य यस्तिष्ठेत्सर्वदा पुमान् ।
स साक्षाच्छिव एवाऽस्ति दृश्यमानः पुमानपि ॥ ३५॥
सर्वत्र सर्वतः पूर्वं सर्वेच्छाज्ञानतः पुरा ।
त्वमसि व्यापको नित्यस्तिष्ठाऽहम्भाननिर्भरः ॥ ३६॥
तिष्ठेदम्भाननितर्लिप्तस्तिष्ठेदम्भाननिर्गतः ।
इदम्भानमना नाऽप्तुं शक्नुयादात्मवैभवम् ॥ ३७॥
(अहम्भानरतो योगी तन्नास्ति यद्धिनाप्नुयात्)॥
विकल्पनिर्ह्रासतया विभामि भामात्ररूपोऽहमिदंविहीनः ।
सत्येव तस्मिन्नहमेव सर्वमित्थं विजानँश्च महेश्वरोऽस्मि ॥ ३८॥
न यते भवितुं कश्चिन्नित्यं स्वात्मन्यवस्थितः ।
यतमानोऽनभिज्ञोऽस्ति प्राप्तीच्छादैन्यदुःखितः ॥ ३९॥
अभिज्ञातस्वरूपस्य स्वेच्छयैवात्मनात्मनि ।
देहात्मना स्थितस्यापि स्थितिः सद्यः प्रजायते ॥ ४०॥
नापेक्षते क्रियाज्ञानं स्वप्रकाशात्मनि स्थितौ ।
इच्छामात्रेण तत्रस्थो भवन्निव भवत्यपि ॥ ४१॥
स्वस्मिन्नेव सदा कार्या श्रद्धाभक्ती रतिः स्पृहा ।
एष मृत्युजयोपायो भोगमोक्षोभयप्रदः ॥ ४२॥
शिवाभिन्नः स्वात्मा सततमिह देहेऽप्यहमिति
स्वशक्त्या व्यापिन्या प्रकटितशिवैश्वर्यमहिमा ।
निरातङ्को नित्यो जनिमृतिविकल्पेन रहितो
निराकाङ्क्षो लोके विहरति च लोकाञ्छिवयितुम् ॥ ४३॥
देहात्माप्यस्म्यदेहात्मा मितोऽप्यमित एव तु ।
अमितोऽपि मितो भामि मितोऽप्यमित एव हि ॥ ४४॥
अविच्छिन्नोऽपि विच्छिन्नो विच्छिन्नोऽप्यस्म्यविच्छिदः ।
पूर्णोऽप्यपूर्णवद्भामि भाम्यपूर्णोऽपि विश्वभूः ॥ ४५॥
श्रुत्वेत्थं गुरुतो यस्तु सद्योऽवाप्नोति पूर्णताम् ।
पश्यत्यात्मानमेवं च सनैवाप्नोत्यपूर्णताम् ॥ ४६॥
जन्ममृत्युजराव्याधिरोगशोकसमन्वितः ।
देहोऽस्मि देहवाँश्चापि शिवः पूर्णोऽविकल्पितः ॥ ४७॥
पञ्चकृत्य स्वभावत्वात्सर्वं भाति मयि स्थितम् ।
नित्योऽनुग्रहरूपोऽस्मि सर्वभावप्रकाशदः ॥ ४८॥
सर्वतः प्रथमं सिद्धो भावाभावपदच्युतः ।
अस्म्यहं सर्वकृत्सर्वभानरूपो जगन्मयः ॥ ४९॥
स्वतः सिद्धोऽस्म्यहं नित्योऽहं विमर्शप्रकाशितः ।
हृदिस्थो व्यापकः स्वच्छः क्रियाकालानपेक्षकः ॥ ५०॥
देहोद्भूतां क्रियां चाहं न पश्यामि कदाचन ।
अहंविमर्शमेवैकं मन्त्रं नित्यं जपाम्यहम् ॥ ५१॥
प्रकाशमानतामात्रं रूपं स्वीयं शिवस्य मे ।
अहंविमर्शतो भानमन्तर्मुखतया स्थितम् ॥ ५२॥
मायाशक्त्या सदा भातीदन्तोल्लेखतया जगत् ।
प्रकामानं मतस्तद् मद्भिन्नं न हि भासते ॥ ५३॥
यत्किञ्चिद्भाति तत्पूर्वं पश्चादप्यस्म्यहं स्थितः ।
तत्कालेऽप्यस्मि तद्द्द्रष्टा त्रिकालाबाधितोऽस्म्यतः ॥ ५४॥
वर्तमाने वर्तमानः को न स्यात् सर्वशक्तिभाक् ।
भविष्यद्भुतचिन्ताप्तो विस्मृतात्मा न को भवेत् ॥ ५५॥
देहस्थ एवास्मि शिवोऽद्वितीयः
स्वच्छः स्वतन्त्रोऽविकृतस्वभावः ।
स्वातन्त्र्यशक्तिर्नहि देहनिष्ठा
स्पन्दात्मिका सा मयि पूर्णशक्तिः ॥ ५६॥
यत् कर्तुमिच्छामि तथैव सद्यः
सम्पादयन्नस्म्यहमीशकल्पः ।
स्वाभिज्ञयैवास्म्यहमीशधर्मा
संवित्तिदेव्यास्मि कृताभिषेकः ॥ ५७॥
पूर्णः सदैवास्म्यभिलाषशून्यो
देहाद्यहन्तारहितोऽस्मि नित्यः ।
कृत्येषु पञ्चस्वभिमानहीनो
ब्रह्मात्मजीवात्मशिवोऽद्वितीयः ॥ ५८॥
परिज्ञातस्त्वात्मा विमलतम एकोऽपरिमितः
सदा लक्ष्यो नित्यो वशति हृदये विष्ठित इव ।
विकल्पस्तस्येदं निखिलजगदस्तीति विमृशन्
कथं कश्चिद्धीरो भवति च भवे दुःखभरितः ॥ ५९॥
स्वस्थस्य सर्वदा स्वास्थ्यं नित्यं देहेऽपि तिष्ठति ।
अस्वस्थस्य तु यत् स्वास्थ्यं तदनित्यं भयङ्करम् ॥ ६०॥
जातोऽस्म्यहं मरिष्येऽपीत्येवं ते या दृढा मतिः ।
देहात्मता दृढा सास्ति यथा सत्या तथैव तु ॥ ६१॥
(स्वात्मन्यपि दृढा प्रज्ञा कार्या नित्ये त्वया सदा )॥
जायते म्रियते देहो नाहं जाये मियेऽपि न ।
परिणामी सदा देहोऽपरिणामी त्वहं सदा ॥ ६२॥
उद्धूयोद्भूय लीयन्ते शक्तयो विविधा मम ।
ताभिः किं विक्रियामेमि स्वोर्मिभिश्च सुधाम्बुधिः ॥ ६३॥
अलक्ष्यं लक्षितुं नेच्छा सिद्धं साधयितुं न हि ।
नित्यं नित्यतया पश्यन् हृष्यन्नस्मि महुर्मुहुः ॥ ६४॥
स्थित एव स्थितिं काञ्चित् वाञ्छन् स्वीयां स्थितिं त्यजन् ।
क्लिश्नासि सततं व्यर्थं तिष्ठ स्वस्मिन् सदा सुखी ॥ ६५॥
स्थित एव स्वरूपे स्वे वाञ्छन् काञ्चित् स्थितिं पुनः ।
त्यजन् सिद्धां स्थितिं स्वीयां किं क्लिश्नासि मुहुर्मुहुः ॥ ६६॥
अनीदृशे स्वरूपे स्वे नित्यसिद्धेऽनपेक्षिते ।
अहमस्मीति विज्ञाते तिष्ठह्लादसुनिर्भरः ॥ ६७॥
ईशं चिदानन्दघनं स्मरामि
स्वात्मस्वरूपं जगदेकबीजम् ।
नाहं श्रये विश्वमिदं निकृष्टं
घृणास्पदं लीनमनाः स्वरूपे ॥ ६८॥
चिदानन्दघनः शोभे विश्वातीतपदे स्थितः ।
विश्वं देहात्मकं नाहं पश्यन्नपि विभावये ॥ ६९॥
अवगच्छामि यद्यत्त ततदस्ति न किञ्चन ।
भाति भूत्वा क्षणं स्थित्वा गच्छत्येव न तिष्ठति ॥ ७०॥
व्यापकत्वादयो धर्माः सन्ति यावन्त ईश्वरे ।
तावन्तस्तत्प्रदेशैऽपि कल्पिते देहतो मयि ॥ ७१॥
यथाकाशस्य ये धर्माः घटाकाशैऽपि सन्ति ते ।
तथा शिवस्य ये धर्माः सन्ति ते मयि संस्थिताः ॥ ७२॥
गमनागमने क्वापि स्पृहा मे नैव विद्यते ।
निश्चित्त इव निश्चिन्तः तिष्ठन् देहेऽस्मि जीवितः ॥ ७३॥
किं नास्मि चाहं किल कोऽस्म्यहं न
कोऽहं न वाहं न मम क्रिया का ।
भुञ्जे न किं वा न विकल्पयामि
नाधारभूतोऽस्मि च कस्य कस्य ॥ ७४॥
आत्मानात्मस्वरूपोऽहं मयि जीवज्जडात्मकः ।
भासकश्चापि भास्यात्मा जन्ममृत्युविवर्जितः ॥ ७५॥
अत्युत्तमश्चाप्यधमोऽहमेव
महान् यशस्वी च कलङ्कयुक्तः ।
सर्वात्मकत्वादहमस्मि सर्व
एकोऽप्यनेकोऽस्स्मि विभासमानः ॥ ७६॥
मित्रस्वरूपोऽप्यहमेव भामि
शत्रुस्वरूपोऽप्यहमेव राजे ।
प्रशंसकोऽप्यस्मि च निन्दकरच
स्वात्मस्वरूपोऽपि परस्वरूपः ॥ ७७॥
न दृश्यो नावधार्योऽहं स्मार्यश्चाप्यस्म्यहं न हि ।
सिद्धत्वान्न प्रमाणानां व्यापारो मम भासकः ॥ ७८॥
सर्वाधारं निराधारं सर्वमङ्गलकारकम् ।
वन्दे विशुद्धमात्मानं देव ! त्वां हृदयस्थितम् ॥ ७९॥
अरूपः सर्वरूपस्त्वं नित्याऽनित्यावभासकः ।
सर्वशक्तिसमापन्नः प्रसन्नस्त्वं सदा वस ॥ ८०॥
मायामोहाद्यसंस्पृष्टो मायामोहैकभूषणः ।
एकाकी बहवो भूत्वा नर्तकोऽसि स्थिरः सदा ॥ ८१॥
अभिन्नं वेत्ति यो विद्वान् स्वात्मानञ्च गुरुं शिवम् ।
तन्नौमि मुक्तमात्मानं विद्याऽविद्योभयात्मकम् ॥ ८२॥
यद् वाञ्छामि मुहुर्मुहुश्च भवितुं ज्ञातुं यतेऽहं च यद् ।
गाढं गाढमुपाहरामि सततं पूर्त्यै च यद्विभ्रमात् ॥
तत्सर्वं स्वविकल्पजालमधुना हित्वा स्वरूपं निजम् ।
शान्तं शश्वदुपैमि बोधममलं सत्यं शिवं सुन्दरम् ॥ ८३॥
यत्पश्यामि पुनः पुनः प्रतिदिनं बोद्धुं यतेऽहं च यद्
आदानक्रिययाऽऽकलय्य यदहो स्थातुं चिरं चेष्टये ।
तत्सर्वं स्वविकल्पदर्शितमिदं स्वल्पं विनाशोन्मुखं
हित्वात्मानमुपैमि शान्तममलं नित्यं शिवं निष्क्रियम् ॥ ८४॥
यद् यद्भाति मयि प्रकाशवपुषि स्वच्छे स्वतन्त्रेऽद्वये
तत्तद्रपतया विभामि सततं देहात्मना संस्थितः ।
हित्वा कालकृताकृतेश्च कलनां तिष्ठन् स्वरूपे निजे
सर्वाधारतयाऽथ सर्वरहितो भासेऽहमेवाद्वयः ॥ ८५॥
देहो नास्मि न चास्मि माननिवहः शून्योऽपि नैवास्म्यहं
निर्बोधोऽस्मि निरजनोऽस्मि नितरां सिद्धोऽस्मि साध्यो न हि ।
शश्वच्छान्ति समावृतोऽस्मि नियतिव्यापारदूरे स्थितः
पूर्णः पूर्णकलाभिहारनिरतः स्वच्छोऽस्मि निर्वासनः ॥ ८६॥
अस्म्येव यदहं नित्यं तद्भवन् भामि सर्वदा ।
शिवशक्त्यात्मको देवः स्थिरो नित्योऽहमद्वयः ॥ ८७॥
केचित् त्वामनिशं स्मरन्ति हृदये रामादिरूपं विभुं
केचिज्ज्योतिरुपासते च सततं शान्तं परं चिन्निभम् ।
अन्ये ब्रह्म परं विदन्ति विषयव्यावृत्तचित्तास्त्वहं
देव ! त्वामिह नित्यमेकमनघं पश्यामि सर्वात्मकम् ॥ ८८॥
विभाति यद्यत्तदहं विभाभि
विभाम्यहं यत्तदिदं विभाति ।
विच्छिद्यमानं यदिदन्तया तत्
विश्रान्तिमभ्येति मयि प्रकाशै ॥ ८९॥
आत्मा यत्रात्मनैवायं सर्वरूपेण भासते ।
उपादेयं च किं तत्र हेयमेवाथवा भवेत् ॥ ९०॥
असन्निवृत्तिं सदवाप्तिकामं
करोमि नाहं निजलाभतुष्टः ।
न सन्नचासन्निजरूपमाद्यं
विकल्पकल्लोललयाधिगम्यम् ॥ ९१॥
शिवोऽविकल्पितः स्वच्छः सर्वभावसुनिर्भरः ।
स्वात्मा मुक्तस्य मुक्तोऽपि शिव एवास्त्यसंशयः ॥ ९२॥
मेयं ज्ञेयं च मे रूपं न तत्त्याज्यं कदाचन ।
हेयोपेयमतिस्त्याज्या स्वात्मविश्रान्तिरोधिका ॥ ९३॥
समोऽस्मि विषमश्चाहमदेहो देहवानपि ।
अनित्यो नित्य एवास्मि क्रिया कारक एव च ॥ ९४॥
इत्थं निश्चय सम्प्राप्तः गाधागाधविवर्जितः ।
स्वरूपे सर्वदा तिष्ठन् लोके लोको न तिष्ठति ॥ ९५॥
एकः शिवः सर्वमयः (सर्ववपुः )समन्ताद्
विद्योतमानो महतां हि दृष्टौ ।
येषां हि तेषां न हि जन्ममृत्यू (बन्धमोक्षौ)
क्रीडास्थली संसृतिरेव नूनम् ॥ ९६॥
त्वमेव सर्वस्य हृदि स्फुरन्ती
विश्वेऽपि विश्वार्थ (सर्वार्थ)विधानकत्री ।
अतोऽभिलष्यन्नपि कञ्चिदर्थं
त्वामेव याचे न हि कञ्चिदन्यम् ॥ ९७॥
स्तुतः सर्वैर्देवैर्विविधवचसाभीष्टनिरतै-
स्तथा लोकैर्भ्रान्तैः सुखमभिलषद्भिश्च बहुधा ।
स्तुतिव्याजैः शम्भुर्वत ! निजकृतौ तैस्तुनिहित-
स्त्वहं सेवे देवं वरद ! वरवाञ्छाविरहितः ॥ ९८॥
त्वमेवैकः शम्भो ! भवविभवरूपोऽसि भगवन्-
त्वमात्मा त्वं देवः सुहृदसुहृदौ मोक्षनिरयौ ।
क्रिया ज्ञानं ध्यानं त्वमसि सकलं तत्फलमहो
स्वयं स्तोता स्तुत्यो भवसि परमानन्दवलितः ॥ ९९॥
देहप्रमातृतां त्यक्त्वा हित्वा बुद्धिप्रमातृतां
प्राणप्रमातृता हेया हेया शून्यप्रमातृता ।
एवं मितात्मतां त्यक्त्वा दुःखाभासविधायिननीं
अनिर्वाच्ये पदे स्वच्छे स्थेयं स्वस्मिंश्चिदात्मनि ॥ १००॥
लेभे जन्म सुदुर्लभं द्विजकुलेऽधीता च विद्याऽखिला
ज्ञातं ज्ञेयमशैषतः समभवच्छान्तिर्भवे दुर्लभा ।
दत्तं ज्ञानमुपार्जितं च सकलं शिष्येभ्य एतन्मया
पृथ्वि ! त्वं भव सुस्थिरा तव तमोदुष्टान्निहन्म्यासुरान् ॥ १०१॥
सर्वं यत्रास्ति सर्वत्र सर्वं सच्चैकमेव यत् ।
तस्मिन्नस्मिन्न्ननेकस्मिन्नेकस्मिन् वा क्रमः कुतः ॥
॥ इति महामहोपाध्याय श्रीमदाचार्य श्री पण्डित रामेश्वर झा
प्रणीतः शिवतत्त्वविमर्शः सम्पूर्णः ॥
Proofread by Ruma Dewan