संस्कृतवर्षम्
वर्षं सुहर्षं प्रददातु लोकान्
सौभाग्यलक्ष्मीश्च विभातु विश्वे ।
ज्ञानप्रदीपाञ्ज्वलयन् सहर्षं
मोहान्धकारं हरतु प्रगाढम् ॥ १॥
सा विश्ववन्द्या सुरभारती नो
निराश्रया तिष्ठति भूतलेऽद्य ।
सा भारती भारतभूमिभागे
विभातु भासा नवभास्कराणाम् ॥ २॥
सा ज्ञानगङ्गा नवगौरवत्वं
सम्प्राप्य वर्षे च नवैः प्रवाहैः ।
पुनश्च भूमिं परिमार्जयन्ती
देशस्य लोकान् प्रददातु मोदम् ॥ ३॥
वर्षे च सारस्वतशुद्धविद्या
विद्यालयेष्वेव लसन्तु नित्यम् ।
या वैदिकी वेदमयी विशाला
सा भारती भारते भातु नित्यम् ॥ ४॥
विश्वस्य विज्ञा विलसन्तु नित्यं
प्रज्ञा च विज्ञानमयी विभातु ।
अज्ञाः समस्ताः परिहाय तेषां
कुकर्मवृत्तिं सुखिनो भवन्तु ॥ ५॥
या संस्कृतश्रीः सकलं ददाति
या माननीया जननीति गीतिः ।
या भारतस्यैव ललामभूता
तस्याः सुवर्षे भवतु प्रकाशम् ॥ ६॥
यस्या विनाशे वयमेव नष्टा
हानौ च यस्या वयमेव हीनाः ।
यां पूजयन्ति प्रचुरेण प्रेम्णा
वैदेशिकाः सा नवरूपमेतु ॥ ७॥
या पण्डितानां मुखमण्डनश्री
र्या खण्डितानां भयदुःखहेतुः ।
यां मृतभाषेति वदन्ति भण्डा
स्ते दण्डनीयाः प्रबलाः प्रचण्डाः ॥ ८॥
या संस्कृतिः संस्कृतमाध्यमेन
प्रचारयन्ती हितमैत्रीभावान् ।
दण्डायमाना नवतां निधाय
तस्या हि मूलं किल संस्कृतं नः ॥ ९॥
यत्संस्कृतं भारतजीवपिण्डं
यत्संस्कृतं भारतभाग्यभूमिः ।
यत्संस्कृतं भारतभूमिगर्वं
तद् गौरवं भारतभास्कराणाम् ॥ १०॥
सा देवभाषा जननी वरेण्या
वर्षे च विश्वे लसतु समोदम् ।
अस्माकिनां संस्कृतसेवकानां
सुकामनाबीजमिहैव मात्रम् ॥ ११॥
वयं न शान्ता यदि संस्कृतश्री
र्भवेन्न पूज्या प्रतिगेहमध्ये ।
यावन्न दैवी नवभारती सा
समग्रविश्वे न विलासशीला ॥ १२॥
ये भारतीया नवभारतस्य
सौभाग्ययत्नेषु सदैव लग्नाः ।
समुन्नतिं ये नवभारतस्य
सङ्कामयन्ते सततं स्वचित्ते ॥ १३॥
जानन्ति ये भारतभाग्यरेखां
द्रष्टुं समर्था नवदूषणानि ।
ते चिन्तयन्ति प्रमुखा विधिज्ञाः
सुसंस्कृतास्ते नवमुक्तधाराम् ॥ १४॥
ये भारतीयाः सततं हितार्थं
देशस्य विश्वस्य च चिन्तयन्ति ।
विज्ञानिनस्ते कथयन्ति नित्यं
असंस्कृतं नश्यतु भारतेऽद्य ॥ १५॥
काले कराले करणं विशेषं
येनैव साध्यानि ह मङ्गलानि ।
सर्वाणि सौभाग्यकराणि तानि
लभ्यानि येनैव सुखेन नित्यम् ॥ १६॥
न संस्कृतं केवलमेव भाषा
न कर्मकाण्डाय निमित्तमात्रम् ।
न ज्योतिषीणां धनसाधनाय
आवश्यकीयं भुवि देवभाषा ॥ १७॥
न संस्कृतं कातरभीरुभाषा
नेयं सुलभ्या सरलेऽपि मार्गे ।
काठिन्यमेव प्रमुखं हि तस्या
न दूषणं भूषणमेव नित्यम् ॥ १८॥
न ब्राह्मणानां न च शासकानाम् ।
न पण्डितानां न च याज्ञिकानाम् ।
इयं सुभाषा किल लोकभाषा
लोके च लभ्या शुभमङ्गलाय ॥ १९॥
या भारती भारतदेशमध्ये
न सीमिता सुन्दरशुभ्रदेहा ।
विश्वस्य श्रेष्ठाः पुरुषा महान्तो
यां लोकभाषां परिमण्डयन्ति ॥ २०॥
सम्मानयन्ति प्रमुखाः सुविज्ञा
यत् संस्कृतं सादरमेव विश्वे ।
परीक्ष्य सर्वां सुगुणावलीं ते
न दोषलेशं परिदर्शयन्ति ॥ २१॥
या संस्कृतेः सुन्दरस्निग्धसिन्धु
र्या संस्कृतिं धारयते स्वचित्ते ।
अनादिकालात् कठिनैः प्रयत्नैः
संस्कृतिगङ्गा वहतीह लोके ॥ २२॥
या सुन्दरी सुन्दरशब्दबन्धै
र्विमोहिनी या नवभावनाभिः ।
यः शब्दसिन्धुः विरलश्च विश्वे
माधुर्यमूर्तिरिव या विभाति ॥ २३॥
वेदस्य विद्यां परिवर्णयन्ती
वेदाङ्गतत्त्वं परिपोषयन्ती ।
पौराणिक या परिमण्डयन्ती
सा राजते विज्ञविचारराज्ये ॥ २४॥
वर्षेऽत्र हर्षं पृथिवीं पुनातु
कार्यक्रमास्ते सकले चलन्तु ।
भवन्तु मान्या विबुधा वरेण्याः
सुसंस्कृसारविकासचित्ताः ॥ २५॥
संस्था विशिष्टा विविधैः प्रयत्नै
र्याः संस्कृतं सेवितुमेव मग्नाः ।
कुर्वन्ति कार्याणि यथोचितानि
तास्ताः समस्ता विकसन्तु नित्यम् ॥ २६॥
पठन्ति नित्यं सततं जना ये
सम्पाठयन्ते ससुखं सदा च ।
वदन्ति ये संस्कृतमेव विश्वे
सदैव सर्वे सुखिनो भवन्तु ॥ २७॥
प्रचारकार्ये युवकाः प्रवीणा
विद्याविलासे सततं निमम्नाः ।
ये भग्नचित्ता न कदा भवन्ति
वित्तैर्विहीनाः सुखिनो भवन्तु ॥ २८॥
ये तान्त्रिकाः संस्कृतमन्त्रविद्यां
सम्बोधयन्ति प्रथयन्ति चाद्य ।
आध्यात्मविद्यां कथयन्ति लोका
जयन्तु ते संस्कृतवीरपुत्राः ॥ २९॥
ये भावुकाः संस्कृतभावनायां
साहित्यसेवाव्रतयोगनिष्ठाः ।
सृजन्ति साहित्यसुधासमुद्रं
निर्मान्ति काव्यानि च नूतनानि ॥ ३०॥
गर्जन्ति तर्जन्ति कदा न भूमौ
यथा मेघा नो जलदानदक्षाः ।
ते वीरपुत्रा नवभास्कराश्च
सृजन्तु साहित्यनिधिं समोदम् ॥ ३१॥
गवेषका ये परिशोधयन्ति
विज्ञानरत्नानि विचारमार्गे ।
जीर्णासु शीर्णासु च मातुकासु
सारस्वतास्ते सुखिनो भवन्तु ॥ ३२॥
सम्पादकाः संस्कृतपत्रिकाणां
कुर्वन्ति ये संस्कृतरक्षणाय ।
कष्टेन यत्नं सुखिनो भवन्तु
ते साधकाः संस्कृतशिष्टपुत्राः ॥ ३३॥
प्रशासकाः संस्कृतदत्तचित्ताः
सम्प्रेरयन्तीह जनान् सदा ये ।
ते वीरपुत्राः सुखिनो भवन्तु
वर्षे सहर्षं विलसन्तु लोके ॥ ३४॥
वर्षञ्च संस्कृतमयं हि जातं
हर्षञ्च संस्कृतमयं च भूतम् ।
तथापि चित्तं न हि शान्तमत्र
न संस्कृता किन्तु तथापि भूमिः ॥ ३५॥
इति रवीन्द्रकुमारपण्डाकविना विरचितं ``संस्कृतवर्षम्'' काव्यं समाप्तम् ।
``संस्कृताऽमृतं'', पत्रिकायां प्रकाशितम् ।
Encoded and proofread by Manoj Kumar Barman