zrImadbhagavadgItA
.. oM zrI paramAtmane namaH ..
.. atha zrImadbhagavadgItA ..
atha prathamo'dhyAyaH . arjunaviSAdayogaH
dhRtarASTra uvAca .
dharmakSetre kurukSetre samavetA yuyutsavaH .
mAmakAH pANDavAzcaiva kimakurvata saJjaya .. 1-1..
saJjaya uvAca .
dRSTvA tu pANDavAnIkaM vyUDhaM duryodhanastadA .
AcAryamupasaGgamya rAjA vacanamabravIt .. 1-2..
pazyaitAM pANDuputrANAmAcArya mahatIM camUm .
vyUDhAM drupadaputreNa tava ziSyeNa dhImatA .. 1-3..
atra zUrA maheSvAsA bhImArjunasamA yudhi .
yuyudhAno virATazca drupadazca mahArathaH .. 1-4..
dhRSTaketuzcekitAnaH kAzirAjazca vIryavAn .
purujitkuntibhojazca zaibyazca narapuGgavaH .. 1-5..
yudhAmanyuzca vikrAnta uttamaujAzca vIryavAn .
saubhadro draupadeyAzca sarva eva mahArathAH .. 1-6..
asmAkaM tu viziSTA ye tAnnibodha dvijottama .
nAyakA mama sainyasya saMjJArthaM tAnbravImi te .. 1-7..
bhavAnbhISmazca karNazca kRpazca samitiJjayaH .
azvatthAmA vikarNazca saumadattistathaiva ca .. 1-8..
anye ca bahavaH zUrA madarthe tyaktajIvitAH .
nAnAzastrapraharaNAH sarve yuddhavizAradAH .. 1-9..
aparyAptaM tadasmAkaM balaM bhISmAbhirakSitam .
paryAptaM tvidameteSAM balaM bhImAbhirakSitam .. 1-10..
ayaneSu ca sarveSu yathAbhAgamavasthitAH .
bhISmamevAbhirakSantu bhavantaH sarva eva hi .. 1-11..
tasya saJjanayanharSaM kuruvRddhaH pitAmahaH .
siMhanAdaM vinadyoccaiH zaGkhaM dadhmau pratApavAn .. 1-12..
tataH zaGkhAzca bheryazca paNavAnakagomukhAH .
sahasaivAbhyahanyanta sa zabdastumulo'bhavat .. 1-13..
tataH zvetairhayairyukte mahati syandane sthitau .
mAdhavaH pANDavazcaiva divyau zaGkhau pradadhmatuH .. 1-14..
pAJcajanyaM hRSIkezo devadattaM dhanaJjayaH .
pauNDraM dadhmau mahAzaGkhaM bhImakarmA vRkodaraH .. 1-15..
anantavijayaM rAjA kuntIputro yudhiSThiraH .
nakulaH sahadevazca sughoSamaNipuSpakau .. 1-16..
kAzyazca parameSvAsaH zikhaNDI ca mahArathaH .
dhRSTadyumno virATazca sAtyakizcAparAjitaH .. 1-17..
drupado draupadeyAzca sarvazaH pRthivIpate .
saubhadrazca mahAbAhuH zaGkhAndadhmuH pRthakpRthak .. 1-18..
sa ghoSo dhArtarASTrANAM hRdayAni vyadArayat .
nabhazca pRthivIM caiva tumulo'bhyanunAdayan .. 1-19.. orlo vyanu
atha vyavasthitAndRSTvA dhArtarASTrAn kapidhvajaH .
pravRtte zastrasampAte dhanurudyamya pANDavaH .. 1-20..
hRSIkezaM tadA vAkyamidamAha mahIpate .
arjuna uvAca .
senayorubhayormadhye rathaM sthApaya me'cyuta .. 1-21..
yAvadetAnnirIkSe'haM yoddhukAmAnavasthitAn .
kairmayA saha yoddhavyamasmin raNasamudyame .. 1-22..
yotsyamAnAnavekSe'haM ya ete'tra samAgatAH .
dhArtarASTrasya durbuddheryuddhe priyacikIrSavaH .. 1-23..
saJjaya uvAca .
evamukto hRSIkezo guDAkezena bhArata .
senayorubhayormadhye sthApayitvA rathottamam .. 1-24..
bhISmadroNapramukhataH sarveSAM ca mahIkSitAm .
uvAca pArtha pazyaitAnsamavetAnkurUniti .. 1-25..
tatrApazyatsthitAnpArthaH pitRRnatha pitAmahAn .
AcAryAnmAtulAnbhrAtRRnputrAnpautrAnsakhIMstathA .. 1-26..
zvazurAnsuhRdazcaiva senayorubhayorapi .
tAnsamIkSya sa kaunteyaH sarvAnbandhUnavasthitAn .. 1-27..
kRpayA parayAviSTo viSIdannidamabravIt .
arjuna uvAca .
dRSTvemaM svajanaM kRSNa yuyutsuM samupasthitam .. 1-28..
sIdanti mama gAtrANi mukhaM ca parizuSyati .
vepathuzca zarIre me romaharSazca jAyate .. 1-29..
gANDIvaM sraMsate hastAttvakcaiva paridahyate .
na ca zaknomyavasthAtuM bhramatIva ca me manaH .. 1-30..
nimittAni ca pazyAmi viparItAni kezava .
na ca zreyo'nupazyAmi hatvA svajanamAhave .. 1-31..
na kAGkSe vijayaM kRSNa na ca rAjyaM sukhAni ca .
kiM no rAjyena govinda kiM bhogairjIvitena vA .. 1-32..
yeSAmarthe kAGkSitaM no rAjyaM bhogAH sukhAni ca .
ta ime'vasthitA yuddhe prANAMstyaktvA dhanAni ca .. 1-33..
AcAryAH pitaraH putrAstathaiva ca pitAmahAH .
mAtulAH zvazurAH pautrAH zyAlAH sambandhinastathA .. 1-34..
etAnna hantumicchAmi ghnato'pi madhusUdana .
api trailokyarAjyasya hetoH kiM nu mahIkRte .. 1-35..
nihatya dhArtarASTrAnnaH kA prItiH syAjjanArdana .
pApamevAzrayedasmAnhatvaitAnAtatAyinaH .. 1-36..
tasmAnnArhA vayaM hantuM dhArtarASTrAnsvabAndhavAn .
svajanaM hi kathaM hatvA sukhinaH syAma mAdhava .. 1-37..
yadyapyete na pazyanti lobhopahatacetasaH .
kulakSayakRtaM doSaM mitradrohe ca pAtakam .. 1-38..
kathaM na jJeyamasmAbhiH pApAdasmAnnivartitum .
kulakSayakRtaM doSaM prapazyadbhirjanArdana .. 1-39..
kulakSaye praNazyanti kuladharmAH sanAtanAH .
dharme naSTe kulaM kRtsnamadharmo'bhibhavatyuta .. 1-40..
adharmAbhibhavAtkRSNa praduSyanti kulastriyaH .
strISu duSTAsu vArSNeya jAyate varNasaGkaraH .. 1-41..
saGkaro narakAyaiva kulaghnAnAM kulasya ca .
patanti pitaro hyeSAM luptapiNDodakakriyAH .. 1-42..
doSairetaiH kulaghnAnAM varNasaGkarakArakaiH .
utsAdyante jAtidharmAH kuladharmAzca zAzvatAH .. 1-43..
utsannakuladharmANAM manuSyANAM janArdana .
narake niyataM vAso bhavatItyanuzuzruma .. 1-44..ornarake'niyataM
aho bata mahatpApaM kartuM vyavasitA vayam .
yadrAjyasukhalobhena hantuM svajanamudyatAH .. 1-45..
yadi mAmapratIkAramazastraM zastrapANayaH .
dhArtarASTrA raNe hanyustanme kSemataraM bhavet .. 1-46..
saJjaya uvAca .
evamuktvArjunaH saGkhye rathopastha upAvizat .
visRjya sazaraM cApaM zokasaMvignamAnasaH .. 1-47..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
arjunaviSAdayogo nAma prathamo'dhyAyaH .. 1..
atha dvitIyo'dhyAyaH . sAGkhyayogaH
saJjaya uvAca .
taM tathA kRpayAviSTamazrupUrNAkulekSaNam .
viSIdantamidaM vAkyamuvAca madhusUdanaH .. 2-1..
zrIbhagavAnuvAca .
kutastvA kazmalamidaM viSame samupasthitam .
anAryajuSTamasvargyamakIrtikaramarjuna .. 2-2..
klaibyaM mA sma gamaH pArtha naitattvayyupapadyate .
kSudraM hRdayadaurbalyaM tyaktvottiSTha parantapa .. 2-3..
arjuna uvAca .
kathaM bhISmamahaM saGkhye droNaM ca madhusUdana .
iSubhiH pratiyotsyAmi pUjArhAvarisUdana .. 2-4..
gurUnahatvA hi mahAnubhAvAn
zreyo bhoktuM bhaikSyamapIha loke .
hatvArthakAmAMstu gurUnihaiva
bhuJjIya bhogAn rudhirapradigdhAn .. 2-5..
na caitadvidmaH kataranno garIyo
yadvA jayema yadi vA no jayeyuH .
yAneva hatvA na jijIviSAma-
ste'vasthitAH pramukhe dhArtarASTrAH .. 2-6..
kArpaNyadoSopahatasvabhAvaH
pRcchAmi tvAM dharmasammUDhacetAH .
yacchreyaH syAnnizcitaM brUhi tanme
ziSyaste'haM zAdhi mAM tvAM prapannam .. 2-7..
na hi prapazyAmi mamApanudyAd
yacchokamucchoSaNamindriyANAm .
avApya bhUmAvasapatnamRddhaM
rAjyaM surANAmapi cAdhipatyam .. 2-8..
saJjaya uvAca .
evamuktvA hRSIkezaM guDAkezaH parantapa .
na yotsya iti govindamuktvA tUSNIM babhUva ha .. 2-9..
tamuvAca hRSIkezaH prahasanniva bhArata .
senayorubhayormadhye viSIdantamidaM vacaH .. 2-10..
zrIbhagavAnuvAca .
azocyAnanvazocastvaM prajJAvAdAMzca bhASase .
gatAsUnagatAsUMzca nAnuzocanti paNDitAH .. 2-11..
na tvevAhaM jAtu nAsaM na tvaM neme janAdhipAH .
na caiva na bhaviSyAmaH sarve vayamataH param .. 2-12..
dehino'sminyathA dehe kaumAraM yauvanaM jarA .
tathA dehAntaraprAptirdhIrastatra na muhyati .. 2-13..
mAtrAsparzAstu kaunteya zItoSNasukhaduHkhadAH .
AgamApAyino'nityAstAMstitikSasva bhArata .. 2-14..
yaM hi na vyathayantyete puruSaM puruSarSabha .
samaduHkhasukhaM dhIraM so'mRtatvAya kalpate .. 2-15..
nAsato vidyate bhAvo nAbhAvo vidyate sataH .
ubhayorapi dRSTo'ntastvanayostattvadarzibhiH .. 2-16..
avinAzi tu tadviddhi yena sarvamidaM tatam .
vinAzamavyayasyAsya na kazcitkartumarhati .. 2-17..
antavanta ime dehA nityasyoktAH zarIriNaH .
anAzino'prameyasya tasmAdyudhyasva bhArata .. 2-18..
ya enaM vetti hantAraM yazcainaM manyate hatam .
ubhau tau na vijAnIto nAyaM hanti na hanyate .. 2-19..
na jAyate mriyate vA kadAcin
nAyaM bhUtvA bhavitA vA na bhUyaH .
ajo nityaH zAzvato'yaM purANo
na hanyate hanyamAne zarIre .. 2-20..
vedAvinAzinaM nityaM ya enamajamavyayam .
kathaM sa puruSaH pArtha kaM ghAtayati hanti kam .. 2-21..
vAsAMsi jIrNAni yathA vihAya
navAni gRhNAti naro'parANi .
tathA zarIrANi vihAya jIrNA-
nyanyAni saMyAti navAni dehI .. 2-22..
nainaM chindanti zastrANi nainaM dahati pAvakaH .
na cainaM kledayantyApo na zoSayati mArutaH .. 2-23..
acchedyo'yamadAhyo'yamakledyo'zoSya eva ca .
nityaH sarvagataH sthANuracalo'yaM sanAtanaH .. 2-24..
avyakto'yamacintyo'yamavikAryo'yamucyate .
tasmAdevaM viditvainaM nAnuzocitumarhasi .. 2-25..
atha cainaM nityajAtaM nityaM vA manyase mRtam .
tathApi tvaM mahAbAho naivaM zocitumarhasi .. 2-26..
jAtasya hi dhruvo mRtyurdhruvaM janma mRtasya ca .
tasmAdaparihArye'rthe na tvaM zocitumarhasi .. 2-27..
avyaktAdIni bhUtAni vyaktamadhyAni bhArata .
avyaktanidhanAnyeva tatra kA paridevanA .. 2-28..
Azcaryavatpazyati kazcidena-
mAzcaryavadvadati tathaiva cAnyaH .
AzcaryavaccainamanyaH zRNoti
zrutvApyenaM veda na caiva kazcit .. 2-29..
dehI nityamavadhyo'yaM dehe sarvasya bhArata .
tasmAtsarvANi bhUtAni na tvaM zocitumarhasi .. 2-30..
svadharmamapi cAvekSya na vikampitumarhasi .
dharmyAddhi yuddhAcchreyo'nyatkSatriyasya na vidyate .. 2-31..
yadRcchayA copapannaM svargadvAramapAvRtam .
sukhinaH kSatriyAH pArtha labhante yuddhamIdRzam .. 2-32..
atha cettvamimaM dharmyaM saGgrAmaM na kariSyasi .
tataH svadharmaM kIrtiM ca hitvA pApamavApsyasi .. 2-33..
akIrtiM cApi bhUtAni kathayiSyanti te'vyayAm .
sambhAvitasya cAkIrtirmaraNAdatiricyate .. 2-34..
bhayAdraNAduparataM maMsyante tvAM mahArathAH .
yeSAM ca tvaM bahumato bhUtvA yAsyasi lAghavam .. 2-35..
avAcyavAdAMzca bahUnvadiSyanti tavAhitAH .
nindantastava sAmarthyaM tato duHkhataraM nu kim .. 2-36..
hato vA prApsyasi svargaM jitvA vA bhokSyase mahIm .
tasmAduttiSTha kaunteya yuddhAya kRtanizcayaH .. 2-37..
sukhaduHkhe same kRtvA lAbhAlAbhau jayAjayau .
tato yuddhAya yujyasva naivaM pApamavApsyasi .. 2-38..
eSA te'bhihitA sAGkhye buddhiryoge tvimAM zRNu .
buddhyA yukto yayA pArtha karmabandhaM prahAsyasi .. 2-39..
nehAbhikramanAzo'sti pratyavAyo na vidyate .
svalpamapyasya dharmasya trAyate mahato bhayAt .. 2-40..
vyavasAyAtmikA buddhirekeha kurunandana .
bahuzAkhA hyanantAzca buddhayo'vyavasAyinAm .. 2-41..
yAmimAM puSpitAM vAcaM pravadantyavipazcitaH .
vedavAdaratAH pArtha nAnyadastIti vAdinaH .. 2-42..
kAmAtmAnaH svargaparA janmakarmaphalapradAm .
kriyAvizeSabahulAM bhogaizvaryagatiM prati .. 2-43..
bhogaizvaryaprasaktAnAM tayApahRtacetasAm .
vyavasAyAtmikA buddhiH samAdhau na vidhIyate .. 2-44..
traiguNyaviSayA vedA nistraiguNyo bhavArjuna .
nirdvandvo nityasattvastho niryogakSema AtmavAn .. 2-45..
yAvAnartha udapAne sarvataH samplutodake .
tAvAnsarveSu vedeSu brAhmaNasya vijAnataH .. 2-46..
karmaNyevAdhikAraste mA phaleSu kadAcana .
mA karmaphalaheturbhUrmA te saGgo'stvakarmaNi .. 2-47..
yogasthaH kuru karmANi saGgaM tyaktvA dhanaJjaya .
siddhyasiddhyoH samo bhUtvA samatvaM yoga ucyate .. 2-48..
dUreNa hyavaraM karma buddhiyogAddhanaJjaya .
buddhau zaraNamanviccha kRpaNAH phalahetavaH .. 2-49..
buddhiyukto jahAtIha ubhe sukRtaduSkRte .
tasmAdyogAya yujyasva yogaH karmasu kauzalam .. 2-50..
karmajaM buddhiyuktA hi phalaM tyaktvA manISiNaH .
janmabandhavinirmuktAH padaM gacchantyanAmayam .. 2-51..
yadA te mohakalilaM buddhirvyatitariSyati .
tadA gantAsi nirvedaM zrotavyasya zrutasya ca .. 2-52..
zrutivipratipannA te yadA sthAsyati nizcalA .
samAdhAvacalA buddhistadA yogamavApsyasi .. 2-53..
arjuna uvAca .
sthitaprajJasya kA bhASA samAdhisthasya kezava .
sthitadhIH kiM prabhASeta kimAsIta vrajeta kim .. 2-54..
zrIbhagavAnuvAca .
prajahAti yadA kAmAnsarvAnpArtha manogatAn .
AtmanyevAtmanA tuSTaH sthitaprajJastadocyate .. 2-55..
duHkheSvanudvignamanAH sukheSu vigataspRhaH .
vItarAgabhayakrodhaH sthitadhIrmunirucyate .. 2-56..
yaH sarvatrAnabhisnehastattatprApya zubhAzubham .
nAbhinandati na dveSTi tasya prajJA pratiSThitA .. 2-57..
yadA saMharate cAyaM kUrmo'GgAnIva sarvazaH .
indriyANIndriyArthebhyastasya prajJA pratiSThitA .. 2-58..
viSayA vinivartante nirAhArasya dehinaH .
rasavarjaM raso'pyasya paraM dRSTvA nivartate .. 2-59..
yatato hyapi kaunteya puruSasya vipazcitaH .
indriyANi pramAthIni haranti prasabhaM manaH .. 2-60..
tAni sarvANi saMyamya yukta AsIta matparaH .
vaze hi yasyendriyANi tasya prajJA pratiSThitA .. 2-61..
dhyAyato viSayAnpuMsaH saGgasteSUpajAyate .
saGgAtsaJjAyate kAmaH kAmAtkrodho'bhijAyate .. 2-62..
krodhAdbhavati sammohaH sammohAtsmRtivibhramaH .
smRtibhraMzAd buddhinAzo buddhinAzAtpraNazyati .. 2-63..
rAgadveSavimuktaistu viSayAnindriyaizcaran . orviyuktaistu
AtmavazyairvidheyAtmA prasAdamadhigacchati .. 2-64..
prasAde sarvaduHkhAnAM hAnirasyopajAyate .
prasannacetaso hyAzu buddhiH paryavatiSThate .. 2-65..
nAsti buddhirayuktasya na cAyuktasya bhAvanA .
na cAbhAvayataH zAntirazAntasya kutaH sukham .. 2-66..
indriyANAM hi caratAM yanmano'nuvidhIyate .
tadasya harati prajJAM vAyurnAvamivAmbhasi .. 2-67..
tasmAdyasya mahAbAho nigRhItAni sarvazaH .
indriyANIndriyArthebhyastasya prajJA pratiSThitA .. 2-68..
yA nizA sarvabhUtAnAM tasyAM jAgarti saMyamI .
yasyAM jAgrati bhUtAni sA nizA pazyato muneH .. 2-69..
ApUryamANamacalapratiSThaM
samudramApaH pravizanti yadvat .
tadvatkAmA yaM pravizanti sarve
sa zAntimApnoti na kAmakAmI .. 2-70..
vihAya kAmAnyaH sarvAnpumAMzcarati niHspRhaH .
nirmamo nirahaGkAraH sa zAntimadhigacchati .. 2-71..
eSA brAhmI sthitiH pArtha nainAM prApya vimuhyati .
sthitvAsyAmantakAle'pi brahmanirvANamRcchati .. 2-72..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
sAGkhyayogo nAma dvitIyo'dhyAyaH .. 2..
atha tRtIyo'dhyAyaH . karmayogaH
arjuna uvAca .
jyAyasI cetkarmaNaste matA buddhirjanArdana .
tatkiM karmaNi ghore mAM niyojayasi kezava .. 3-1..
vyAmizreNeva vAkyena buddhiM mohayasIva me .
tadekaM vada nizcitya yena zreyo'hamApnuyAm .. 3-2..
zrIbhagavAnuvAca .
loke'smin dvividhA niSThA purA proktA mayAnagha .
jJAnayogena sAGkhyAnAM karmayogena yoginAm .. 3-3..
na karmaNAmanArambhAnnaiSkarmyaM puruSo'znute .
na ca saMnyasanAdeva siddhiM samadhigacchati .. 3-4..
na hi kazcitkSaNamapi jAtu tiSThatyakarmakRt .
kAryate hyavazaH karma sarvaH prakRtijairguNaiH .. 3-5..
karmendriyANi saMyamya ya Aste manasA smaran .
indriyArthAnvimUDhAtmA mithyAcAraH sa ucyate .. 3-6..
yastvindriyANi manasA niyamyArabhate'rjuna .
karmendriyaiH karmayogamasaktaH sa viziSyate .. 3-7..
niyataM kuru karma tvaM karma jyAyo hyakarmaNaH .
zarIrayAtrApi ca te na prasiddhyedakarmaNaH .. 3-8..
yajJArthAtkarmaNo'nyatra loko'yaM karmabandhanaH .
tadarthaM karma kaunteya muktasaGgaH samAcara .. 3-9..
sahayajJAH prajAH sRSTvA purovAca prajApatiH .
anena prasaviSyadhvameSa vo'stviSTakAmadhuk .. 3-10..
devAnbhAvayatAnena te devA bhAvayantu vaH .
parasparaM bhAvayantaH zreyaH paramavApsyatha .. 3-11..
iSTAnbhogAnhi vo devA dAsyante yajJabhAvitAH .
tairdattAnapradAyaibhyo yo bhuGkte stena eva saH .. 3-12..
yajJaziSTAzinaH santo mucyante sarvakilbiSaiH .
bhuJjate te tvaghaM pApA ye pacantyAtmakAraNAt .. 3-13..
annAdbhavanti bhUtAni parjanyAdannasambhavaH .
yajJAdbhavati parjanyo yajJaH karmasamudbhavaH .. 3-14..
karma brahmodbhavaM viddhi brahmAkSarasamudbhavam .
tasmAtsarvagataM brahma nityaM yajJe pratiSThitam .. 3-15..
evaM pravartitaM cakraM nAnuvartayatIha yaH .
aghAyurindriyArAmo moghaM pArtha sa jIvati .. 3-16..
yastvAtmaratireva syAdAtmatRptazca mAnavaH .
Atmanyeva ca santuSTastasya kAryaM na vidyate .. 3-17..
naiva tasya kRtenArtho nAkRteneha kazcana .
na cAsya sarvabhUteSu kazcidarthavyapAzrayaH .. 3-18..
tasmAdasaktaH satataM kAryaM karma samAcara .
asakto hyAcarankarma paramApnoti pUruSaH .. 3-19..
karmaNaiva hi saMsiddhimAsthitA janakAdayaH .
lokasaGgrahamevApi sampazyankartumarhasi .. 3-20..
yadyadAcarati zreSThastattadevetaro janaH .
sa yatpramANaM kurute lokastadanuvartate .. 3-21..
na me pArthAsti kartavyaM triSu lokeSu kiJcana .
nAnavAptamavAptavyaM varta eva ca karmaNi .. 3-22..
yadi hyahaM na varteyaM jAtu karmaNyatandritaH .
mama vartmAnuvartante manuSyAH pArtha sarvazaH .. 3-23..
utsIdeyurime lokA na kuryAM karma cedaham .
saGkarasya ca kartA syAmupahanyAmimAH prajAH .. 3-24..
saktAH karmaNyavidvAMso yathA kurvanti bhArata .
kuryAdvidvAMstathAsaktazcikIrSurlokasaGgraham .. 3-25..
na buddhibhedaM janayedajJAnAM karmasaGginAm .
joSayetsarvakarmANi vidvAnyuktaH samAcaran .. 3-26..
prakRteH kriyamANAni guNaiH karmANi sarvazaH .
ahaGkAravimUDhAtmA kartAhamiti manyate .. 3-27..
tattvavittu mahAbAho guNakarmavibhAgayoH .
guNA guNeSu vartanta iti matvA na sajjate .. 3-28..
prakRterguNasammUDhAH sajjante guNakarmasu .
tAnakRtsnavido mandAnkRtsnavinna vicAlayet .. 3-29..
mayi sarvANi karmANi saMnyasyAdhyAtmacetasA .
nirAzIrnirmamo bhUtvA yudhyasva vigatajvaraH .. 3-30..
ye me matamidaM nityamanutiSThanti mAnavAH .
zraddhAvanto'nasUyanto mucyante te'pi karmabhiH .. 3-31..
ye tvetadabhyasUyanto nAnutiSThanti me matam .
sarvajJAnavimUDhAMstAnviddhi naSTAnacetasaH .. 3-32..
sadRzaM ceSTate svasyAH prakRterjJAnavAnapi .
prakRtiM yAnti bhUtAni nigrahaH kiM kariSyati .. 3-33..
indriyasyendriyasyArthe rAgadveSau vyavasthitau .
tayorna vazamAgacchettau hyasya paripanthinau .. 3-34..
zreyAnsvadharmo viguNaH paradharmAtsvanuSThitAt .
svadharme nidhanaM zreyaH paradharmo bhayAvahaH .. 3-35..
arjuna uvAca .
atha kena prayukto'yaM pApaM carati pUruSaH .
anicchannapi vArSNeya balAdiva niyojitaH .. 3-36..
zrIbhagavAnuvAca .
kAma eSa krodha eSa rajoguNasamudbhavaH .
mahAzano mahApApmA viddhyenamiha vairiNam .. 3-37..
dhUmenAvriyate vahniryathAdarzo malena ca .
yatholbenAvRto garbhastathA tenedamAvRtam .. 3-38..
AvRtaM jJAnametena jJAnino nityavairiNA .
kAmarUpeNa kaunteya duSpUreNAnalena ca .. 3-39..
indriyANi mano buddhirasyAdhiSThAnamucyate .
etairvimohayatyeSa jJAnamAvRtya dehinam .. 3-40..
tasmAttvamindriyANyAdau niyamya bharatarSabha .
pApmAnaM prajahi hyenaM jJAnavijJAnanAzanam .. 3-41..
indriyANi parANyAhurindriyebhyaH paraM manaH .
manasastu parA buddhiryo buddheH paratastu saH .. 3-42..
evaM buddheH paraM buddhvA saMstabhyAtmAnamAtmanA .
jahi zatruM mahAbAho kAmarUpaM durAsadam .. 3-43..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
karmayogo nAma tRtIyo'dhyAyaH .. 3..
atha caturtho'dhyAyaH . jJAnakarmasaMnyAsayogaH
zrIbhagavAnuvAca .
imaM vivasvate yogaM proktavAnahamavyayam .
vivasvAnmanave prAha manurikSvAkave'bravIt .. 4-1..
evaM paramparAprAptamimaM rAjarSayo viduH .
sa kAleneha mahatA yogo naSTaH parantapa .. 4-2..
sa evAyaM mayA te'dya yogaH proktaH purAtanaH .
bhakto'si me sakhA ceti rahasyaM hyetaduttamam .. 4-3..
arjuna uvAca .
aparaM bhavato janma paraM janma vivasvataH .
kathametadvijAnIyAM tvamAdau proktavAniti .. 4-4..
zrIbhagavAnuvAca .
bahUni me vyatItAni janmAni tava cArjuna .
tAnyahaM veda sarvANi na tvaM vettha parantapa .. 4-5..
ajo'pi sannavyayAtmA bhUtAnAmIzvaro'pi san .
prakRtiM svAmadhiSThAya sambhavAmyAtmamAyayA .. 4-6..
yadA yadA hi dharmasya glAnirbhavati bhArata .
abhyutthAnamadharmasya tadAtmAnaM sRjAmyaham .. 4-7..
paritrANAya sAdhUnAM vinAzAya ca duSkRtAm .
dharmasaMsthApanArthAya sambhavAmi yuge yuge .. 4-8..
janma karma ca me divyamevaM yo vetti tattvataH .
tyaktvA dehaM punarjanma naiti mAmeti so'rjuna .. 4-9..
vItarAgabhayakrodhA manmayA mAmupAzritAH .
bahavo jJAnatapasA pUtA madbhAvamAgatAH .. 4-10..
ye yathA mAM prapadyante tAMstathaiva bhajAmyaham .
mama vartmAnuvartante manuSyAH pArtha sarvazaH .. 4-11..
kAGkSantaH karmaNAM siddhiM yajanta iha devatAH .
kSipraM hi mAnuSe loke siddhirbhavati karmajA .. 4-12..
cAturvarNyaM mayA sRSTaM guNakarmavibhAgazaH .
tasya kartAramapi mAM viddhyakartAramavyayam .. 4-13..
na mAM karmANi limpanti na me karmaphale spRhA .
iti mAM yo'bhijAnAti karmabhirna sa badhyate .. 4-14..
evaM jJAtvA kRtaM karma pUrvairapi mumukSubhiH .
kuru karmaiva tasmAttvaM pUrvaiH pUrvataraM kRtam .. 4-15..
kiM karma kimakarmeti kavayo'pyatra mohitAH .
tatte karma pravakSyAmi yajjJAtvA mokSyase'zubhAt .. 4-16..
karmaNo hyapi boddhavyaM boddhavyaM ca vikarmaNaH .
akarmaNazca boddhavyaM gahanA karmaNo gatiH .. 4-17..
karmaNyakarma yaH pazyedakarmaNi ca karma yaH .
sa buddhimAnmanuSyeSu sa yuktaH kRtsnakarmakRt .. 4-18..
yasya sarve samArambhAH kAmasaGkalpavarjitAH .
jJAnAgnidagdhakarmANaM tamAhuH paNDitaM budhAH .. 4-19..
tyaktvA karmaphalAsaGgaM nityatRpto nirAzrayaH .
karmaNyabhipravRtto'pi naiva kiJcitkaroti saH .. 4-20..
nirAzIryatacittAtmA tyaktasarvaparigrahaH .
zArIraM kevalaM karma kurvannApnoti kilbiSam .. 4-21..
yadRcchAlAbhasantuSTo dvandvAtIto vimatsaraH .
samaH siddhAvasiddhau ca kRtvApi na nibadhyate .. 4-22..
gatasaGgasya muktasya jJAnAvasthitacetasaH .
yajJAyAcarataH karma samagraM pravilIyate .. 4-23..
brahmArpaNaM brahma havirbrahmAgnau brahmaNA hutam .
brahmaiva tena gantavyaM brahmakarmasamAdhinA .. 4-24..
daivamevApare yajJaM yoginaH paryupAsate .
brahmAgnAvapare yajJaM yajJenaivopajuhvati .. 4-25..
zrotrAdInIndriyANyanye saMyamAgniSu juhvati .
zabdAdInviSayAnanya indriyAgniSu juhvati .. 4-26..
sarvANIndriyakarmANi prANakarmANi cApare .
AtmasaMyamayogAgnau juhvati jJAnadIpite .. 4-27..
dravyayajJAstapoyajJA yogayajJAstathApare .
svAdhyAyajJAnayajJAzca yatayaH saMzitavratAH .. 4-28..
apAne juhvati prANaM prANe'pAnaM tathApare .
prANApAnagatI ruddhvA prANAyAmaparAyaNAH .. 4-29..
apare niyatAhArAH prANAnprANeSu juhvati .
sarve'pyete yajJavido yajJakSapitakalmaSAH .. 4-30..
yajJaziSTAmRtabhujo yAnti brahma sanAtanam .
nAyaM loko'styayajJasya kuto'nyaH kurusattama .. 4-31..
evaM bahuvidhA yajJA vitatA brahmaNo mukhe .
karmajAnviddhi tAnsarvAnevaM jJAtvA vimokSyase .. 4-32..
zreyAndravyamayAdyajJAjjJAnayajJaH parantapa .
sarvaM karmAkhilaM pArtha jJAne parisamApyate .. 4-33..
tadviddhi praNipAtena paripraznena sevayA .
upadekSyanti te jJAnaM jJAninastattvadarzinaH .. 4-34..
yajjJAtvA na punarmohamevaM yAsyasi pANDava .
yena bhUtAnyazeSeNa drakSyasyAtmanyatho mayi .. 4-35.. var azeSANi
api cedasi pApebhyaH sarvebhyaH pApakRttamaH .
sarvaM jJAnaplavenaiva vRjinaM santariSyasi .. 4-36..
yathaidhAMsi samiddho'gnirbhasmasAtkurute'rjuna .
jJAnAgniH sarvakarmANi bhasmasAtkurute tathA .. 4-37..
na hi jJAnena sadRzaM pavitramiha vidyate .
tatsvayaM yogasaMsiddhaH kAlenAtmani vindati .. 4-38..
zraddhAvA~llabhate jJAnaM tatparaH saMyatendriyaH .
jJAnaM labdhvA parAM zAntimacireNAdhigacchati .. 4-39..
ajJazcAzraddadhAnazca saMzayAtmA vinazyati .
nAyaM loko'sti na paro na sukhaM saMzayAtmanaH .. 4-40..
yogasaMnyastakarmANaM jJAnasaJchinnasaMzayam .
AtmavantaM na karmANi nibadhnanti dhanaJjaya .. 4-41..
tasmAdajJAnasambhUtaM hRtsthaM jJAnAsinAtmanaH .
chittvainaM saMzayaM yogamAtiSThottiSTha bhArata .. 4-42..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
jJAnakarmasaMnyAsayogo nAma caturtho'dhyAyaH .. 4..
atha paJcamo'dhyAyaH . saMnyAsayogaH
arjuna uvAca .
saMnyAsaM karmaNAM kRSNa punaryogaM ca zaMsasi .
yacchreya etayorekaM tanme brUhi sunizcitam .. 5-1..
zrIbhagavAnuvAca .
saMnyAsaH karmayogazca niHzreyasakarAvubhau .
tayostu karmasaMnyAsAtkarmayogo viziSyate .. 5-2..
jJeyaH sa nityasaMnyAsI yo na dveSTi na kAGkSati .
nirdvandvo hi mahAbAho sukhaM bandhAtpramucyate .. 5-3..
sAGkhyayogau pRthagbAlAH pravadanti na paNDitAH .
ekamapyAsthitaH samyagubhayorvindate phalam .. 5-4..
yatsAGkhyaiH prApyate sthAnaM tadyogairapi gamyate .
ekaM sAGkhyaM ca yogaM ca yaH pazyati sa pazyati .. 5-5..
saMnyAsastu mahAbAho duHkhamAptumayogataH .
yogayukto munirbrahma nacireNAdhigacchati .. 5-6..
yogayukto vizuddhAtmA vijitAtmA jitendriyaH .
sarvabhUtAtmabhUtAtmA kurvannapi na lipyate .. 5-7..
naiva kiJcitkaromIti yukto manyeta tattvavit .
pazyaJzRNvanspRzaJjighrannaznangacchansvapaJzvasan .. 5-8..
pralapanvisRjangRhNannunmiSannimiSannapi .
indriyANIndriyArtheSu vartanta iti dhArayan .. 5-9..
brahmaNyAdhAya karmANi saGgaM tyaktvA karoti yaH .
lipyate na sa pApena padmapatramivAmbhasA .. 5-10..
kAyena manasA buddhyA kevalairindriyairapi .
yoginaH karma kurvanti saGgaM tyaktvAtmazuddhaye .. 5-11..
yuktaH karmaphalaM tyaktvA zAntimApnoti naiSThikIm .
ayuktaH kAmakAreNa phale sakto nibadhyate .. 5-12..
sarvakarmANi manasA saMnyasyAste sukhaM vazI .
navadvAre pure dehI naiva kurvanna kArayan .. 5-13..
na kartRtvaM na karmANi lokasya sRjati prabhuH .
na karmaphalasaMyogaM svabhAvastu pravartate .. 5-14..
nAdatte kasyacitpApaM na caiva sukRtaM vibhuH .
ajJAnenAvRtaM jJAnaM tena muhyanti jantavaH .. 5-15..
jJAnena tu tadajJAnaM yeSAM nAzitamAtmanaH .
teSAmAdityavajjJAnaM prakAzayati tatparam .. 5-16..
tadbuddhayastadAtmAnastanniSThAstatparAyaNAH .
gacchantyapunarAvRttiM jJAnanirdhUtakalmaSAH .. 5-17..
vidyAvinayasampanne brAhmaNe gavi hastini .
zuni caiva zvapAke ca paNDitAH samadarzinaH .. 5-18..
ihaiva tairjitaH sargo yeSAM sAmye sthitaM manaH .
nirdoSaM hi samaM brahma tasmAd brahmaNi te sthitAH .. 5-19..
na prahRSyetpriyaM prApya nodvijetprApya cApriyam .
sthirabuddhirasammUDho brahmavid brahmaNi sthitaH .. 5-20..
bAhyasparzeSvasaktAtmA vindatyAtmani yatsukham .
sa brahmayogayuktAtmA sukhamakSayamaznute .. 5-21..
ye hi saMsparzajA bhogA duHkhayonaya eva te .
AdyantavantaH kaunteya na teSu ramate budhaH .. 5-22..
zaknotIhaiva yaH soDhuM prAkzarIravimokSaNAt .
kAmakrodhodbhavaM vegaM sa yuktaH sa sukhI naraH .. 5-23..
yo'ntaHsukho'ntarArAmastathAntarjyotireva yaH .
sa yogI brahmanirvANaM brahmabhUto'dhigacchati .. 5-24..
labhante brahmanirvANamRSayaH kSINakalmaSAH .
chinnadvaidhA yatAtmAnaH sarvabhUtahite ratAH .. 5-25..
kAmakrodhaviyuktAnAM yatInAM yatacetasAm .
abhito brahmanirvANaM vartate viditAtmanAm .. 5-26..
sparzAnkRtvA bahirbAhyAMzcakSuzcaivAntare bhruvoH .
prANApAnau samau kRtvA nAsAbhyantaracAriNau .. 5-27..
yatendriyamanobuddhirmunirmokSaparAyaNaH .
vigatecchAbhayakrodho yaH sadA mukta eva saH .. 5-28..
bhoktAraM yajJatapasAM sarvalokamahezvaram .
suhRdaM sarvabhUtAnAM jJAtvA mAM zAntimRcchati .. 5-29..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
saMnyAsayogo nAma paJcamo'dhyAyaH .. 5..
atha SaSTho'dhyAyaH . AtmasaMyamayogaH
zrIbhagavAnuvAca .
anAzritaH karmaphalaM kAryaM karma karoti yaH .
sa saMnyAsI ca yogI ca na niragnirna cAkriyaH .. 6-1..
yaM saMnyAsamiti prAhuryogaM taM viddhi pANDava .
na hyasaMnyastasaGkalpo yogI bhavati kazcana .. 6-2..
ArurukSormuneryogaM karma kAraNamucyate .
yogArUDhasya tasyaiva zamaH kAraNamucyate .. 6-3..
yadA hi nendriyArtheSu na karmasvanuSajjate .
sarvasaGkalpasaMnyAsI yogArUDhastadocyate .. 6-4..
uddharedAtmanAtmAnaM nAtmAnamavasAdayet .
Atmaiva hyAtmano bandhurAtmaiva ripurAtmanaH .. 6-5..
bandhurAtmAtmanastasya yenAtmaivAtmanA jitaH .
anAtmanastu zatrutve vartetAtmaiva zatruvat .. 6-6..
jitAtmanaH prazAntasya paramAtmA samAhitaH .
zItoSNasukhaduHkheSu tathA mAnApamAnayoH .. 6-7..
jJAnavijJAnatRptAtmA kUTastho vijitendriyaH .
yukta ityucyate yogI samaloSTAzmakAJcanaH .. 6-8..
suhRnmitrAryudAsInamadhyasthadveSyabandhuSu .
sAdhuSvapi ca pApeSu samabuddhirviziSyate .. 6-9..
yogI yuJjIta satatamAtmAnaM rahasi sthitaH .
ekAkI yatacittAtmA nirAzIraparigrahaH .. 6-10..
zucau deze pratiSThApya sthiramAsanamAtmanaH .
nAtyucchritaM nAtinIcaM cailAjinakuzottaram .. 6-11..
tatraikAgraM manaH kRtvA yatacittendriyakriyaH .
upavizyAsane yuJjyAdyogamAtmavizuddhaye .. 6-12..
samaM kAyazirogrIvaM dhArayannacalaM sthiraH .
samprekSya nAsikAgraM svaM dizazcAnavalokayan .. 6-13..
prazAntAtmA vigatabhIrbrahmacArivrate sthitaH .
manaH saMyamya maccitto yukta AsIta matparaH .. 6-14..
yuJjannevaM sadAtmAnaM yogI niyatamAnasaH .
zAntiM nirvANaparamAM matsaMsthAmadhigacchati .. 6-15..
nAtyaznatastu yogo'sti na caikAntamanaznataH .
na cAtisvapnazIlasya jAgrato naiva cArjuna .. 6-16..
yuktAhAravihArasya yuktaceSTasya karmasu .
yuktasvapnAvabodhasya yogo bhavati duHkhahA .. 6-17..
yadA viniyataM cittamAtmanyevAvatiSThate .
niHspRhaH sarvakAmebhyo yukta ityucyate tadA .. 6-18..
yathA dIpo nivAtastho neGgate sopamA smRtA .
yogino yatacittasya yuJjato yogamAtmanaH .. 6-19..
yatroparamate cittaM niruddhaM yogasevayA .
yatra caivAtmanAtmAnaM pazyannAtmani tuSyati .. 6-20..
sukhamAtyantikaM yattad buddhigrAhyamatIndriyam .
vetti yatra na caivAyaM sthitazcalati tattvataH .. 6-21..
yaM labdhvA cAparaM lAbhaM manyate nAdhikaM tataH .
yasminsthito na duHkhena guruNApi vicAlyate .. 6-22..
taM vidyAd duHkhasaMyogaviyogaM yogasaMjJitam .
sa nizcayena yoktavyo yogo'nirviNNacetasA .. 6-23..
saGkalpaprabhavAnkAmAMstyaktvA sarvAnazeSataH .
manasaivendriyagrAmaM viniyamya samantataH .. 6-24..
zanaiH zanairuparamed buddhyA dhRtigRhItayA .
AtmasaMsthaM manaH kRtvA na kiJcidapi cintayet .. 6-25..
yato yato nizcarati manazcaJcalamasthiram .
tatastato niyamyaitadAtmanyeva vazaM nayet .. 6-26..
prazAntamanasaM hyenaM yoginaM sukhamuttamam .
upaiti zAntarajasaM brahmabhUtamakalmaSam .. 6-27..
yuJjannevaM sadAtmAnaM yogI vigatakalmaSaH .
sukhena brahmasaMsparzamatyantaM sukhamaznute .. 6-28..
sarvabhUtasthamAtmAnaM sarvabhUtAni cAtmani .
IkSate yogayuktAtmA sarvatra samadarzanaH .. 6-29..
yo mAM pazyati sarvatra sarvaM ca mayi pazyati .
tasyAhaM na praNazyAmi sa ca me na praNazyati .. 6-30..
sarvabhUtasthitaM yo mAM bhajatyekatvamAsthitaH .
sarvathA vartamAno'pi sa yogI mayi vartate .. 6-31..
Atmaupamyena sarvatra samaM pazyati yo'rjuna .
sukhaM vA yadi vA duHkhaM sa yogI paramo mataH .. 6-32..
arjuna uvAca .
yo'yaM yogastvayA proktaH sAmyena madhusUdana .
etasyAhaM na pazyAmi caJcalatvAtsthitiM sthirAm .. 6-33..
caJcalaM hi manaH kRSNa pramAthi balavad dRDham .
tasyAhaM nigrahaM manye vAyoriva suduSkaram .. 6-34..
zrIbhagavAnuvAca .
asaMzayaM mahAbAho mano durnigrahaM calam .
abhyAsena tu kaunteya vairAgyeNa ca gRhyate .. 6-35..
asaMyatAtmanA yogo duSprApa iti me matiH .
vazyAtmanA tu yatatA zakyo'vAptumupAyataH .. 6-36..
arjuna uvAca .
ayatiH zraddhayopeto yogAccalitamAnasaH .
aprApya yogasaMsiddhiM kAM gatiM kRSNa gacchati .. 6-37..
kaccinnobhayavibhraSTazchinnAbhramiva nazyati .
apratiSTho mahAbAho vimUDho brahmaNaH pathi .. 6-38..
etanme saMzayaM kRSNa chettumarhasyazeSataH .
tvadanyaH saMzayasyAsya chettA na hyupapadyate .. 6-39..
zrIbhagavAnuvAca .
pArtha naiveha nAmutra vinAzastasya vidyate .
na hi kalyANakRtkazcid durgatiM tAta gacchati .. 6-40..
prApya puNyakRtAM lokAnuSitvA zAzvatIH samAH .
zucInAM zrImatAM gehe yogabhraSTo'bhijAyate .. 6-41..
athavA yoginAmeva kule bhavati dhImatAm .
etaddhi durlabhataraM loke janma yadIdRzam .. 6-42..
tatra taM buddhisaMyogaM labhate paurvadehikam .
yatate ca tato bhUyaH saMsiddhau kurunandana .. 6-43..
pUrvAbhyAsena tenaiva hriyate hyavazo'pi saH .
jijJAsurapi yogasya zabdabrahmAtivartate .. 6-44..
prayatnAdyatamAnastu yogI saMzuddhakilbiSaH .
anekajanmasaMsiddhastato yAti parAM gatim .. 6-45..
tapasvibhyo'dhiko yogI jJAnibhyo'pi mato'dhikaH .
karmibhyazcAdhiko yogI tasmAdyogI bhavArjuna .. 6-46..
yoginAmapi sarveSAM madgatenAntarAtmanA .
zraddhAvAnbhajate yo mAM sa me yuktatamo mataH .. 6-47..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
AtmasaMyamayogo nAma SaSTho'dhyAyaH .. 6..
atha saptamo'dhyAyaH . jJAnavijJAnayogaH
zrIbhagavAnuvAca .
mayyAsaktamanAH pArtha yogaM yuJjanmadAzrayaH .
asaMzayaM samagraM mAM yathA jJAsyasi tacchRNu .. 7-1..
jJAnaM te'haM savijJAnamidaM vakSyAmyazeSataH .
yajjJAtvA neha bhUyo'nyajjJAtavyamavaziSyate .. 7-2..
manuSyANAM sahasreSu kazcidyatati siddhaye .
yatatAmapi siddhAnAM kazcinmAM vetti tattvataH .. 7-3..
bhUmirApo'nalo vAyuH khaM mano buddhireva ca .
ahaGkAra itIyaM me bhinnA prakRtiraSTadhA .. 7-4..
apareyamitastvanyAM prakRtiM viddhi me parAm .
jIvabhUtAM mahAbAho yayedaM dhAryate jagat .. 7-5..
etadyonIni bhUtAni sarvANItyupadhAraya .
ahaM kRtsnasya jagataH prabhavaH pralayastathA .. 7-6..
mattaH parataraM nAnyatkiJcidasti dhanaJjaya .
mayi sarvamidaM protaM sUtre maNigaNA iva .. 7-7..
raso'hamapsu kaunteya prabhAsmi zazisUryayoH .
praNavaH sarvavedeSu zabdaH khe pauruSaM nRSu .. 7-8..
puNyo gandhaH pRthivyAM ca tejazcAsmi vibhAvasau .
jIvanaM sarvabhUteSu tapazcAsmi tapasviSu .. 7-9..
bIjaM mAM sarvabhUtAnAM viddhi pArtha sanAtanam .
buddhirbuddhimatAmasmi tejastejasvinAmaham .. 7-10..
balaM balavatAM cAhaM kAmarAgavivarjitam .
dharmAviruddho bhUteSu kAmo'smi bharatarSabha .. 7-11..
ye caiva sAttvikA bhAvA rAjasAstAmasAzca ye .
matta eveti tAnviddhi na tvahaM teSu te mayi .. 7-12..
tribhirguNamayairbhAvairebhiH sarvamidaM jagat .
mohitaM nAbhijAnAti mAmebhyaH paramavyayam .. 7-13..
daivI hyeSA guNamayI mama mAyA duratyayA .
mAmeva ye prapadyante mAyAmetAM taranti te .. 7-14..
na mAM duSkRtino mUDhAH prapadyante narAdhamAH .
mAyayApahRtajJAnA AsuraM bhAvamAzritAH .. 7-15..
caturvidhA bhajante mAM janAH sukRtino'rjuna .
Arto jijJAsurarthArthI jJAnI ca bharatarSabha .. 7-16..
teSAM jJAnI nityayukta ekabhaktirviziSyate .
priyo hi jJAnino'tyarthamahaM sa ca mama priyaH .. 7-17..
udArAH sarva evaite jJAnI tvAtmaiva me matam .
AsthitaH sa hi yuktAtmA mAmevAnuttamAM gatim .. 7-18..
bahUnAM janmanAmante jJAnavAnmAM prapadyate .
vAsudevaH sarvamiti sa mahAtmA sudurlabhaH .. 7-19..
kAmaistaistairhRtajJAnAH prapadyante'nyadevatAH .
taM taM niyamamAsthAya prakRtyA niyatAH svayA .. 7-20..
yo yo yAM yAM tanuM bhaktaH zraddhayArcitumicchati .
tasya tasyAcalAM zraddhAM tAmeva vidadhAmyaham .. 7-21..
sa tayA zraddhayA yuktastasyArAdhanamIhate .
labhate ca tataH kAmAnmayaiva vihitAnhi tAn .. 7-22..
antavattu phalaM teSAM tadbhavatyalpamedhasAm .
devAndevayajo yAnti madbhaktA yAnti mAmapi .. 7-23..
avyaktaM vyaktimApannaM manyante mAmabuddhayaH .
paraM bhAvamajAnanto mamAvyayamanuttamam .. 7-24..
nAhaM prakAzaH sarvasya yogamAyAsamAvRtaH .
mUDho'yaM nAbhijAnAti loko mAmajamavyayam .. 7-25..
vedAhaM samatItAni vartamAnAni cArjuna .
bhaviSyANi ca bhUtAni mAM tu veda na kazcana .. 7-26..
icchAdveSasamutthena dvandvamohena bhArata .
sarvabhUtAni sammohaM sarge yAnti parantapa .. 7-27..
yeSAM tvantagataM pApaM janAnAM puNyakarmaNAm .
te dvandvamohanirmuktA bhajante mAM dRDhavratAH .. 7-28..
jarAmaraNamokSAya mAmAzritya yatanti ye .
te brahma tadviduH kRtsnamadhyAtmaM karma cAkhilam .. 7-29..
sAdhibhUtAdhidaivaM mAM sAdhiyajJaM ca ye viduH .
prayANakAle'pi ca mAM te viduryuktacetasaH .. 7-30..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
jJAnavijJAnayogo nAma saptamo'dhyAyaH .. 7..
atha aSTamo'dhyAyaH . akSarabrahmayogaH
arjuna uvAca .
kiM tad brahma kimadhyAtmaM kiM karma puruSottama .
adhibhUtaM ca kiM proktamadhidaivaM kimucyate .. 8-1..
adhiyajJaH kathaM ko'tra dehe'sminmadhusUdana .
prayANakAle ca kathaM jJeyo'si niyatAtmabhiH .. 8-2..
zrIbhagavAnuvAca .
akSaraM brahma paramaM svabhAvo'dhyAtmamucyate .
bhUtabhAvodbhavakaro visargaH karmasaMjJitaH .. 8-3..
adhibhUtaM kSaro bhAvaH puruSazcAdhidaivatam .
adhiyajJo'hamevAtra dehe dehabhRtAM vara .. 8-4..
antakAle ca mAmeva smaranmuktvA kalevaram .
yaH prayAti sa madbhAvaM yAti nAstyatra saMzayaH .. 8-5..
yaM yaM vApi smaranbhAvaM tyajatyante kalevaram .
taM tamevaiti kaunteya sadA tadbhAvabhAvitaH .. 8-6..
tasmAtsarveSu kAleSu mAmanusmara yudhya ca .
mayyarpitamanobuddhirmAmevaiSyasyasaMzayaH .. 8-7.. orsaMzayam
abhyAsayogayuktena cetasA nAnyagAminA .
paramaM puruSaM divyaM yAti pArthAnucintayan .. 8-8..
kaviM purANamanuzAsitAra-
maNoraNIyaMsamanusmaredyaH .
sarvasya dhAtAramacintyarUpa-
mAdityavarNaM tamasaH parastAt .. 8-9..
prayANakAle manasA'calena
bhaktyA yukto yogabalena caiva .
bhruvormadhye prANamAvezya samyak
sa taM paraM puruSamupaiti divyam .. 8-10..
yadakSaraM vedavido vadanti
vizanti yadyatayo vItarAgAH .
yadicchanto brahmacaryaM caranti
tatte padaM saGgraheNa pravakSye .. 8-11..
sarvadvArANi saMyamya mano hRdi nirudhya ca .
mUrdhnyAdhAyAtmanaH prANamAsthito yogadhAraNAm .. 8-12..
omityekAkSaraM brahma vyAharanmAmanusmaran .
yaH prayAti tyajandehaM sa yAti paramAM gatim .. 8-13..
ananyacetAH satataM yo mAM smarati nityazaH .
tasyAhaM sulabhaH pArtha nityayuktasya yoginaH .. 8-14..
mAmupetya punarjanma duHkhAlayamazAzvatam .
nApnuvanti mahAtmAnaH saMsiddhiM paramAM gatAH .. 8-15..
AbrahmabhuvanAllokAH punarAvartino'rjuna .
mAmupetya tu kaunteya punarjanma na vidyate .. 8-16..
sahasrayugaparyantamaharyad brahmaNo viduH .
rAtriM yugasahasrAntAM te'horAtravido janAH .. 8-17..
avyaktAd vyaktayaH sarvAH prabhavantyaharAgame .
rAtryAgame pralIyante tatraivAvyaktasaMjJake .. 8-18..
bhUtagrAmaH sa evAyaM bhUtvA bhUtvA pralIyate .
rAtryAgame'vazaH pArtha prabhavatyaharAgame .. 8-19..
parastasmAttu bhAvo'nyo'vyakto'vyaktAtsanAtanaH .
yaH sa sarveSu bhUteSu nazyatsu na vinazyati .. 8-20..
avyakto'kSara ityuktastamAhuH paramAM gatim .
yaM prApya na nivartante taddhAma paramaM mama .. 8-21..
puruSaH sa paraH pArtha bhaktyA labhyastvananyayA .
yasyAntaHsthAni bhUtAni yena sarvamidaM tatam .. 8-22..
yatra kAle tvanAvRttimAvRttiM caiva yoginaH .
prayAtA yAnti taM kAlaM vakSyAmi bharatarSabha .. 8-23..
agnirjyotirahaH zuklaH SaNmAsA uttarAyaNam .
tatra prayAtA gacchanti brahma brahmavido janAH .. 8-24..
dhUmo rAtristathA kRSNaH SaNmAsA dakSiNAyanam .
tatra cAndramasaM jyotiryogI prApya nivartate .. 8-25..
zuklakRSNe gatI hyete jagataH zAzvate mate .
ekayA yAtyanAvRttimanyayAvartate punaH .. 8-26..
naite sRtI pArtha jAnanyogI muhyati kazcana .
tasmAtsarveSu kAleSu yogayukto bhavArjuna .. 8-27..
vedeSu yajJeSu tapaHsu caiva
dAneSu yatpuNyaphalaM pradiSTam .
atyeti tatsarvamidaM viditvA
yogI paraM sthAnamupaiti cAdyam .. 8-28..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
akSarabrahmayogo nAmASTamo'dhyAyaH .. 8..
atha navamo'dhyAyaH . rAjavidyArAjaguhyayogaH
zrIbhagavAnuvAca .
idaM tu te guhyatamaM pravakSyAmyanasUyave .
jJAnaM vijJAnasahitaM yajjJAtvA mokSyase'zubhAt .. 9-1..
rAjavidyA rAjaguhyaM pavitramidamuttamam .
pratyakSAvagamaM dharmyaM susukhaM kartumavyayam .. 9-2..
azraddadhAnAH puruSA dharmasyAsya parantapa .
aprApya mAM nivartante mRtyusaMsAravartmani .. 9-3..
mayA tatamidaM sarvaM jagadavyaktamUrtinA .
matsthAni sarvabhUtAni na cAhaM teSvavasthitaH .. 9-4..
na ca matsthAni bhUtAni pazya me yogamaizvaram .
bhUtabhRnna ca bhUtastho mamAtmA bhUtabhAvanaH .. 9-5..
yathAkAzasthito nityaM vAyuH sarvatrago mahAn .
tathA sarvANi bhUtAni matsthAnItyupadhAraya .. 9-6..
sarvabhUtAni kaunteya prakRtiM yAnti mAmikAm .
kalpakSaye punastAni kalpAdau visRjAmyaham .. 9-7..
prakRtiM svAmavaSTabhya visRjAmi punaH punaH .
bhUtagrAmamimaM kRtsnamavazaM prakRtervazAt .. 9-8..
na ca mAM tAni karmANi nibadhnanti dhanaJjaya .
udAsInavadAsInamasaktaM teSu karmasu .. 9-9..
mayAdhyakSeNa prakRtiH sUyate sacarAcaram .
hetunAnena kaunteya jagadviparivartate .. 9-10..
avajAnanti mAM mUDhA mAnuSIM tanumAzritam .
paraM bhAvamajAnanto mama bhUtamahezvaram .. 9-11..
moghAzA moghakarmANo moghajJAnA vicetasaH .
rAkSasImAsurIM caiva prakRtiM mohinIM zritAH .. 9-12..
mahAtmAnastu mAM pArtha daivIM prakRtimAzritAH .
bhajantyananyamanaso jJAtvA bhUtAdimavyayam .. 9-13..
satataM kIrtayanto mAM yatantazca dRDhavratAH .
namasyantazca mAM bhaktyA nityayuktA upAsate .. 9-14..
jJAnayajJena cApyanye yajanto mAmupAsate .
ekatvena pRthaktvena bahudhA vizvatomukham .. 9-15..
ahaM kraturahaM yajJaH svadhAhamahamauSadham .
mantro'hamahamevAjyamahamagnirahaM hutam .. 9-16..
pitAhamasya jagato mAtA dhAtA pitAmahaH .
vedyaM pavitramoGkAra RksAma yajureva ca .. 9-17..
gatirbhartA prabhuH sAkSI nivAsaH zaraNaM suhRt .
prabhavaH pralayaH sthAnaM nidhAnaM bIjamavyayam .. 9-18..
tapAmyahamahaM varSaM nigRhNAmyutsRjAmi ca .
amRtaM caiva mRtyuzca sadasaccAhamarjuna .. 9-19..
traividyA mAM somapAH pUtapApA
yajJairiSTvA svargatiM prArthayante .
te puNyamAsAdya surendraloka-
maznanti divyAndivi devabhogAn .. 9-20..
te taM bhuktvA svargalokaM vizAlaM
kSINe puNye martyalokaM vizanti .
evaM trayIdharmamanuprapannA
gatAgataM kAmakAmA labhante .. 9-21..
ananyAzcintayanto mAM ye janAH paryupAsate .
teSAM nityAbhiyuktAnAM yogakSemaM vahAmyaham .. 9-22..
ye'pyanyadevatA bhaktA yajante zraddhayAnvitAH .
te'pi mAmeva kaunteya yajantyavidhipUrvakam .. 9-23..
ahaM hi sarvayajJAnAM bhoktA ca prabhureva ca .
na tu mAmabhijAnanti tattvenAtazcyavanti te .. 9-24..
yAnti devavratA devAnpitRRnyAnti pitRvratAH .
bhUtAni yAnti bhUtejyA yAnti madyAjino'pi mAm .. 9-25..
patraM puSpaM phalaM toyaM yo me bhaktyA prayacchati .
tadahaM bhaktyupahRtamaznAmi prayatAtmanaH .. 9-26..
yatkaroSi yadaznAsi yajjuhoSi dadAsi yat .
yattapasyasi kaunteya tatkuruSva madarpaNam .. 9-27..
zubhAzubhaphalairevaM mokSyase karmabandhanaiH .
saMnyAsayogayuktAtmA vimukto mAmupaiSyasi .. 9-28..
samo'haM sarvabhUteSu na me dveSyo'sti na priyaH .
ye bhajanti tu mAM bhaktyA mayi te teSu cApyaham .. 9-29..
api cetsudurAcAro bhajate mAmananyabhAk .
sAdhureva sa mantavyaH samyagvyavasito hi saH .. 9-30..
kSipraM bhavati dharmAtmA zazvacchAntiM nigacchati .
kaunteya pratijAnIhi na me bhaktaH praNazyati .. 9-31..
mAM hi pArtha vyapAzritya ye'pi syuH pApayonayaH .
striyo vaizyAstathA zUdrAste'pi yAnti parAM gatim .. 9-32..
kiM punarbrAhmaNAH puNyA bhaktA rAjarSayastathA .
anityamasukhaM lokamimaM prApya bhajasva mAm .. 9-33..
manmanA bhava madbhakto madyAjI mAM namaskuru .
mAmevaiSyasi yuktvaivamAtmAnaM matparAyaNaH .. 9-34..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
rAjavidyArAjaguhyayogo nAma navamo'dhyAyaH .. 9..
atha dazamo'dhyAyaH . vibhUtiyogaH
zrIbhagavAnuvAca .
bhUya eva mahAbAho zRNu me paramaM vacaH .
yatte'haM prIyamANAya vakSyAmi hitakAmyayA .. 10-1..
na me viduH suragaNAH prabhavaM na maharSayaH .
ahamAdirhi devAnAM maharSINAM ca sarvazaH .. 10-2..
yo mAmajamanAdiM ca vetti lokamahezvaram .
asammUDhaH sa martyeSu sarvapApaiH pramucyate .. 10-3..
buddhirjJAnamasammohaH kSamA satyaM damaH zamaH .
sukhaM duHkhaM bhavo'bhAvo bhayaM cAbhayameva ca .. 10-4..
ahiMsA samatA tuSTistapo dAnaM yazo'yazaH .
bhavanti bhAvA bhUtAnAM matta eva pRthagvidhAH .. 10-5..
maharSayaH sapta pUrve catvAro manavastathA .
madbhAvA mAnasA jAtA yeSAM loka imAH prajAH .. 10-6..
etAM vibhUtiM yogaM ca mama yo vetti tattvataH .
so'vikampena yogena yujyate nAtra saMzayaH .. 10-7..
ahaM sarvasya prabhavo mattaH sarvaM pravartate .
iti matvA bhajante mAM budhA bhAvasamanvitAH .. 10-8..
maccittA madgataprANA bodhayantaH parasparam .
kathayantazca mAM nityaM tuSyanti ca ramanti ca .. 10-9..
teSAM satatayuktAnAM bhajatAM prItipUrvakam .
dadAmi buddhiyogaM taM yena mAmupayAnti te .. 10-10..
teSAmevAnukampArthamahamajJAnajaM tamaH .
nAzayAmyAtmabhAvastho jJAnadIpena bhAsvatA .. 10-11..
arjuna uvAca .
paraM brahma paraM dhAma pavitraM paramaM bhavAn .
puruSaM zAzvataM divyamAdidevamajaM vibhum .. 10-12..
AhustvAmRSayaH sarve devarSirnAradastathA .
asito devalo vyAsaH svayaM caiva bravISi me .. 10-13..
sarvametadRtaM manye yanmAM vadasi kezava .
na hi te bhagavanvyaktiM vidurdevA na dAnavAH .. 10-14..
svayamevAtmanAtmAnaM vettha tvaM puruSottama .
bhUtabhAvana bhUteza devadeva jagatpate .. 10-15..
vaktumarhasyazeSeNa divyA hyAtmavibhUtayaH .
yAbhirvibhUtibhirlokAnimAMstvaM vyApya tiSThasi .. 10-16..
kathaM vidyAmahaM yogiMstvAM sadA paricintayan .
keSu keSu ca bhAveSu cintyo'si bhagavanmayA .. 10-17..
vistareNAtmano yogaM vibhUtiM ca janArdana .
bhUyaH kathaya tRptirhi zRNvato nAsti me'mRtam .. 10-18..
zrIbhagavAnuvAca .
hanta te kathayiSyAmi divyA hyAtmavibhUtayaH .
prAdhAnyataH kuruzreSTha nAstyanto vistarasya me .. 10-19..
ahamAtmA guDAkeza sarvabhUtAzayasthitaH .
ahamAdizca madhyaM ca bhUtAnAmanta eva ca .. 10-20..
AdityAnAmahaM viSNurjyotiSAM raviraMzumAn .
marIcirmarutAmasmi nakSatrANAmahaM zazI .. 10-21..
vedAnAM sAmavedo'smi devAnAmasmi vAsavaH .
indriyANAM manazcAsmi bhUtAnAmasmi cetanA .. 10-22..
rudrANAM zaGkarazcAsmi vittezo yakSarakSasAm .
vasUnAM pAvakazcAsmi meruH zikhariNAmaham .. 10-23..
purodhasAM ca mukhyaM mAM viddhi pArtha bRhaspatim .
senAnInAmahaM skandaH sarasAmasmi sAgaraH .. 10-24..
maharSINAM bhRgurahaM girAmasmyekamakSaram .
yajJAnAM japayajJo'smi sthAvarANAM himAlayaH .. 10-25..
azvatthaH sarvavRkSANAM devarSINAM ca nAradaH .
gandharvANAM citrarathaH siddhAnAM kapilo muniH .. 10-26..
uccaiHzravasamazvAnAM viddhi mAmamRtodbhavam .
airAvataM gajendrANAM narANAM ca narAdhipam .. 10-27..
AyudhAnAmahaM vajraM dhenUnAmasmi kAmadhuk .
prajanazcAsmi kandarpaH sarpANAmasmi vAsukiH .. 10-28..
anantazcAsmi nAgAnAM varuNo yAdasAmaham .
pitRRNAmaryamA cAsmi yamaH saMyamatAmaham .. 10-29..
prahlAdazcAsmi daityAnAM kAlaH kalayatAmaham .
mRgANAM ca mRgendro'haM vainateyazca pakSiNAm .. 10-30..
pavanaH pavatAmasmi rAmaH zastrabhRtAmaham .
jhaSANAM makarazcAsmi srotasAmasmi jAhnavI .. 10-31..
sargANAmAdirantazca madhyaM caivAhamarjuna .
adhyAtmavidyA vidyAnAM vAdaH pravadatAmaham .. 10-32..
akSarANAmakAro'smi dvandvaH sAmAsikasya ca .
ahamevAkSayaH kAlo dhAtAhaM vizvatomukhaH .. 10-33..
mRtyuH sarvaharazcAhamudbhavazca bhaviSyatAm .
kIrtiH zrIrvAkca nArINAM smRtirmedhA dhRtiH kSamA .. 10-34..
bRhatsAma tathA sAmnAM gAyatrI chandasAmaham .
mAsAnAM mArgazIrSo'hamRtUnAM kusumAkaraH .. 10-35..
dyUtaM chalayatAmasmi tejastejasvinAmaham .
jayo'smi vyavasAyo'smi sattvaM sattvavatAmaham .. 10-36..
vRSNInAM vAsudevo'smi pANDavAnAM dhanaJjayaH .
munInAmapyahaM vyAsaH kavInAmuzanA kaviH .. 10-37..
daNDo damayatAmasmi nItirasmi jigISatAm .
maunaM caivAsmi guhyAnAM jJAnaM jJAnavatAmaham .. 10-38..
yaccApi sarvabhUtAnAM bIjaM tadahamarjuna .
na tadasti vinA yatsyAnmayA bhUtaM carAcaram .. 10-39..
nAnto'sti mama divyAnAM vibhUtInAM parantapa .
eSa tUddezataH prokto vibhUtervistaro mayA .. 10-40..
yadyadvibhUtimatsattvaM zrImadUrjitameva vA .
tattadevAvagaccha tvaM mama tejoM'zasambhavam .. 10-41..
athavA bahunaitena kiM jJAtena tavArjuna .
viSTabhyAhamidaM kRtsnamekAMzena sthito jagat .. 10-42..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
vibhUtiyogo nAma dazamo'dhyAyaH .. 10..
athaikAdazo'dhyAyaH . vizvarUpadarzanayogaH
arjuna uvAca .
madanugrahAya paramaM guhyamadhyAtmasaMjJitam .
yattvayoktaM vacastena moho'yaM vigato mama .. 11-1..
bhavApyayau hi bhUtAnAM zrutau vistarazo mayA .
tvattaH kamalapatrAkSa mAhAtmyamapi cAvyayam .. 11-2..
evametadyathAttha tvamAtmAnaM paramezvara .
draSTumicchAmi te rUpamaizvaraM puruSottama .. 11-3..
manyase yadi tacchakyaM mayA draSTumiti prabho .
yogezvara tato me tvaM darzayAtmAnamavyayam .. 11-4..
zrIbhagavAnuvAca .
pazya me pArtha rUpANi zatazo'tha sahasrazaH .
nAnAvidhAni divyAni nAnAvarNAkRtIni ca .. 11-5..
pazyAdityAnvasUnrudrAnazvinau marutastathA .
bahUnyadRSTapUrvANi pazyAzcaryANi bhArata .. 11-6..
ihaikasthaM jagatkRtsnaM pazyAdya sacarAcaram .
mama dehe guDAkeza yaccAnyad draSTumicchasi .. 11-7..
na tu mAM zakyase draSTumanenaiva svacakSuSA .
divyaM dadAmi te cakSuH pazya me yogamaizvaram .. 11-8..
saJjaya uvAca .
evamuktvA tato rAjanmahAyogezvaro hariH .
darzayAmAsa pArthAya paramaM rUpamaizvaram .. 11-9..
anekavaktranayanamanekAdbhutadarzanam .
anekadivyAbharaNaM divyAnekodyatAyudham .. 11-10..
divyamAlyAmbaradharaM divyagandhAnulepanam .
sarvAzcaryamayaM devamanantaM vizvatomukham .. 11-11..
divi sUryasahasrasya bhavedyugapadutthitA .
yadi bhAH sadRzI sA syAdbhAsastasya mahAtmanaH .. 11-12..
tatraikasthaM jagatkRtsnaM pravibhaktamanekadhA .
apazyaddevadevasya zarIre pANDavastadA .. 11-13..
tataH sa vismayAviSTo hRSTaromA dhanaJjayaH .
praNamya zirasA devaM kRtAJjalirabhASata .. 11-14..
arjuna uvAca .
pazyAmi devAMstava deva dehe
sarvAMstathA bhUtavizeSasaGghAn .
brahmANamIzaM kamalAsanastha-
mRSIMzca sarvAnuragAMzca divyAn .. 11-15..
anekabAhUdaravaktranetraM
pazyAmi tvAM sarvato'nantarUpam .
nAntaM na madhyaM na punastavAdiM
pazyAmi vizvezvara vizvarUpa .. 11-16..
kirITinaM gadinaM cakriNaM ca
tejorAziM sarvato dIptimantam .
pazyAmi tvAM durnirIkSyaM samantAd
dIptAnalArkadyutimaprameyam .. 11-17..
tvamakSaraM paramaM veditavyaM
tvamasya vizvasya paraM nidhAnam .
tvamavyayaH zAzvatadharmagoptA
sanAtanastvaM puruSo mato me .. 11-18..
anAdimadhyAntamanantavIrya-
manantabAhuM zazisUryanetram .
pazyAmi tvAM dIptahutAzavaktraM
svatejasA vizvamidaM tapantam .. 11-19..
dyAvApRthivyoridamantaraM hi
vyAptaM tvayaikena dizazca sarvAH .
dRSTvAdbhutaM rUpamugraM tavedaM
lokatrayaM pravyathitaM mahAtman .. 11-20..
amI hi tvAM surasaGghA vizanti
kecidbhItAH prAJjalayo gRNanti .
svastItyuktvA maharSisiddhasaGghAH
stuvanti tvAM stutibhiH puSkalAbhiH .. 11-21..
rudrAdityA vasavo ye ca sAdhyA
vizve'zvinau marutazcoSmapAzca .
gandharvayakSAsurasiddhasaGghA
vIkSante tvAM vismitAzcaiva sarve .. 11-22..
rUpaM mahatte bahuvaktranetraM
mahAbAho bahubAhUrupAdam .
bahUdaraM bahudaMSTrAkarAlaM
dRSTvA lokAH pravyathitAstathAham .. 11-23..
nabhaHspRzaM dIptamanekavarNaM
vyAttAnanaM dIptavizAlanetram .
dRSTvA hi tvAM pravyathitAntarAtmA
dhRtiM na vindAmi zamaM ca viSNo .. 11-24..
daMSTrAkarAlAni ca te mukhAni
dRSTvaiva kAlAnalasannibhAni .
dizo na jAne na labhe ca zarma
prasIda deveza jagannivAsa .. 11-25..
amI ca tvAM dhRtarASTrasya putrAH
sarve sahaivAvanipAlasaGghaiH .
bhISmo droNaH sUtaputrastathAsau
sahAsmadIyairapi yodhamukhyaiH .. 11-26..
vaktrANi te tvaramANA vizanti
daMSTrAkarAlAni bhayAnakAni .
kecidvilagnA dazanAntareSu
sandRzyante cUrNitairuttamAGgaiH .. 11-27..
yathA nadInAM bahavo'mbuvegAH
samudramevAbhimukhA dravanti .
tathA tavAmI naralokavIrA
vizanti vaktrANyabhivijvalanti .. 11-28..
yathA pradIptaM jvalanaM pataGgA
vizanti nAzAya samRddhavegAH .
tathaiva nAzAya vizanti lokA-
stavApi vaktrANi samRddhavegAH .. 11-29..
lelihyase grasamAnaH samantAl-
lokAnsamagrAnvadanairjvaladbhiH .
tejobhirApUrya jagatsamagraM
bhAsastavogrAH pratapanti viSNo .. 11-30..
AkhyAhi me ko bhavAnugrarUpo
namo'stu te devavara prasIda .
vijJAtumicchAmi bhavantamAdyaM
na hi prajAnAmi tava pravRttim .. 11-31..
zrIbhagavAnuvAca .
kAlo'smi lokakSayakRtpravRddho
lokAnsamAhartumiha pravRttaH .
Rte'pi tvAM na bhaviSyanti sarve
ye'vasthitAH pratyanIkeSu yodhAH .. 11-32..
tasmAttvamuttiSTha yazo labhasva
jitvA zatrUn bhuGkSva rAjyaM samRddham .
mayaivaite nihatAH pUrvameva
nimittamAtraM bhava savyasAcin .. 11-33..
droNaM ca bhISmaM ca jayadrathaM ca
karNaM tathAnyAnapi yodhavIrAn .
mayA hatAMstvaM jahi mA vyathiSThA
yudhyasva jetAsi raNe sapatnAn .. 11-34..
saJjaya uvAca .
etacchrutvA vacanaM kezavasya
kRtAJjalirvepamAnaH kirITI .
namaskRtvA bhUya evAha kRSNaM
sagadgadaM bhItabhItaH praNamya .. 11-35..
arjuna uvAca .
sthAne hRSIkeza tava prakIrtyA
jagatprahRSyatyanurajyate ca .
rakSAMsi bhItAni dizo dravanti
sarve namasyanti ca siddhasaGghAH .. 11-36..
kasmAcca te na nameranmahAtman
garIyase brahmaNo'pyAdikartre .
ananta deveza jagannivAsa
tvamakSaraM sadasattatparaM yat .. 11-37..
tvamAdidevaH puruSaH purANa-
stvamasya vizvasya paraM nidhAnam .
vettAsi vedyaM ca paraM ca dhAma
tvayA tataM vizvamanantarUpa .. 11-38..
vAyuryamo'gnirvaruNaH zazAGkaH
prajApatistvaM prapitAmahazca .
namo namaste'stu sahasrakRtvaH
punazca bhUyo'pi namo namaste .. 11-39..
namaH purastAdatha pRSThataste
namo'stu te sarvata eva sarva .
anantavIryAmitavikramastvaM
sarvaM samApnoSi tato'si sarvaH .. 11-40..
sakheti matvA prasabhaM yaduktaM
he kRSNa he yAdava he sakheti .
ajAnatA mahimAnaM tavedaM
mayA pramAdAtpraNayena vApi .. 11-41..
yaccAvahAsArthamasatkRto'si
vihArazayyAsanabhojaneSu .
eko'thavApyacyuta tatsamakSaM
tatkSAmaye tvAmahamaprameyam .. 11-42..
pitAsi lokasya carAcarasya
tvamasya pUjyazca gururgarIyAn .
na tvatsamo'styabhyadhikaH kuto'nyo
lokatraye'pyapratimaprabhAva .. 11-43..
tasmAtpraNamya praNidhAya kAyaM
prasAdaye tvAmahamIzamIDyam .
piteva putrasya sakheva sakhyuH
priyaH priyAyArhasi deva soDhum .. 11-44..
adRSTapUrvaM hRSito'smi dRSTvA
bhayena ca pravyathitaM mano me .
tadeva me darzaya deva rUpaM
prasIda deveza jagannivAsa .. 11-45..
kirITinaM gadinaM cakrahastaM
icchAmi tvAM draSTumahaM tathaiva .
tenaiva rUpeNa caturbhujena
sahasrabAho bhava vizvamUrte .. 11-46..
zrIbhagavAnuvAca .
mayA prasannena tavArjunedaM
rUpaM paraM darzitamAtmayogAt .
tejomayaM vizvamanantamAdyaM
yanme tvadanyena na dRSTapUrvam .. 11-47..
na vedayajJAdhyayanairna dAnai-
rna ca kriyAbhirna tapobhirugraiH .
evaMrUpaH zakya ahaM nRloke
draSTuM tvadanyena kurupravIra .. 11-48..
mA te vyathA mA ca vimUDhabhAvo
dRSTvA rUpaM ghoramIdRGmamedam .
vyapetabhIH prItamanAH punastvaM
tadeva me rUpamidaM prapazya .. 11-49..
saJjaya uvAca .
ityarjunaM vAsudevastathoktvA
svakaM rUpaM darzayAmAsa bhUyaH .
AzvAsayAmAsa ca bhItamenaM
bhUtvA punaH saumyavapurmahAtmA .. 11-50..
arjuna uvAca .
dRSTvedaM mAnuSaM rUpaM tava saumyaM janArdana .
idAnImasmi saMvRttaH sacetAH prakRtiM gataH .. 11-51..
zrIbhagavAnuvAca .
sudurdarzamidaM rUpaM dRSTavAnasi yanmama .
devA apyasya rUpasya nityaM darzanakAGkSiNaH .. 11-52..
nAhaM vedairna tapasA na dAnena na cejyayA .
zakya evaMvidho draSTuM dRSTavAnasi mAM yathA .. 11-53..
bhaktyA tvananyayA zakya ahamevaMvidho'rjuna .
jJAtuM draSTuM ca tattvena praveSTuM ca parantapa .. 11-54..
matkarmakRnmatparamo madbhaktaH saGgavarjitaH .
nirvairaH sarvabhUteSu yaH sa mAmeti pANDava .. 11-55..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
vizvarUpadarzanayogo nAmaikAdazo'dhyAyaH .. 11..
atha dvAdazo'dhyAyaH . bhaktiyogaH
arjuna uvAca .
evaM satatayuktA ye bhaktAstvAM paryupAsate .
ye cApyakSaramavyaktaM teSAM ke yogavittamAH .. 12-1..
zrIbhagavAnuvAca .
mayyAvezya mano ye mAM nityayuktA upAsate .
zraddhayA parayopetAH te me yuktatamA matAH .. 12-2..
ye tvakSaramanirdezyamavyaktaM paryupAsate .
sarvatragamacintyaJca kUTasthamacalandhruvam .. 12-3..
sanniyamyendriyagrAmaM sarvatra samabuddhayaH .
te prApnuvanti mAmeva sarvabhUtahite ratAH .. 12-4..
klezo'dhikatarasteSAmavyaktAsaktacetasAm .
avyaktA hi gatirduHkhaM dehavadbhiravApyate .. 12-5..
ye tu sarvANi karmANi mayi saMnyasya matparAH .
ananyenaiva yogena mAM dhyAyanta upAsate .. 12-6..
teSAmahaM samuddhartA mRtyusaMsArasAgarAt .
bhavAmi nacirAtpArtha mayyAvezitacetasAm .. 12-7..
mayyeva mana Adhatsva mayi buddhiM nivezaya .
nivasiSyasi mayyeva ata UrdhvaM na saMzayaH .. 12-8..
atha cittaM samAdhAtuM na zaknoSi mayi sthiram .
abhyAsayogena tato mAmicchAptuM dhanaJjaya .. 12-9..
abhyAse'pyasamartho'si matkarmaparamo bhava .
madarthamapi karmANi kurvansiddhimavApsyasi .. 12-10..
athaitadapyazakto'si kartuM madyogamAzritaH .
sarvakarmaphalatyAgaM tataH kuru yatAtmavAn .. 12-11..
zreyo hi jJAnamabhyAsAjjJAnAddhyAnaM viziSyate .
dhyAnAtkarmaphalatyAgastyAgAcchAntiranantaram .. 12-12..
adveSTA sarvabhUtAnAM maitraH karuNa eva ca .
nirmamo nirahaGkAraH samaduHkhasukhaH kSamI .. 12-13..
santuSTaH satataM yogI yatAtmA dRDhanizcayaH .
mayyarpitamanobuddhiryo madbhaktaH sa me priyaH .. 12-14..
yasmAnnodvijate loko lokAnnodvijate ca yaH .
harSAmarSabhayodvegairmukto yaH sa ca me priyaH .. 12-15..
anapekSaH zucirdakSa udAsIno gatavyathaH .
sarvArambhaparityAgI yo madbhaktaH sa me priyaH .. 12-16..
yo na hRSyati na dveSTi na zocati na kAGkSati .
zubhAzubhaparityAgI bhaktimAnyaH sa me priyaH .. 12-17..
samaH zatrau ca mitre ca tathA mAnApamAnayoH .
zItoSNasukhaduHkheSu samaH saGgavivarjitaH .. 12-18..
tulyanindAstutirmaunI santuSTo yena kenacit .
aniketaH sthiramatirbhaktimAnme priyo naraH .. 12-19..
ye tu dharmyAmRtamidaM yathoktaM paryupAsate .
zraddadhAnA matparamA bhaktAste'tIva me priyAH .. 12-20..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
bhaktiyogo nAma dvAdazo'dhyAyaH .. 12..
atha trayodazo'dhyAyaH . kSetrakSetrajJavibhAgayogaH
arjuna uvAca .
prakRtiM puruSaM caiva kSetraM kSetrajJameva ca .
etadveditumicchAmi jJAnaM jJeyaM ca kezava .. 13-1..
zrIbhagavAnuvAca .
idaM zarIraM kaunteya kSetramityabhidhIyate .
etadyo vetti taM prAhuH kSetrajJa iti tadvidaH .. 13-2..
kSetrajJaM cApi mAM viddhi sarvakSetreSu bhArata .
kSetrakSetrajJayorjJAnaM yattajjJAnaM mataM mama .. 13-3..
tatkSetraM yacca yAdRkca yadvikAri yatazca yat .
sa ca yo yatprabhAvazca tatsamAsena me zRNu .. 13-4..
RSibhirbahudhA gItaM chandobhirvividhaiH pRthak .
brahmasUtrapadaizcaiva hetumadbhirvinizcitaiH .. 13-5..
mahAbhUtAnyahaGkAro buddhiravyaktameva ca .
indriyANi dazaikaM ca paJca cendriyagocarAH .. 13-6..
icchA dveSaH sukhaM duHkhaM saGghAtazcetanA dhRtiH .
etatkSetraM samAsena savikAramudAhRtam .. 13-7..
amAnitvamadambhitvamahiMsA kSAntirArjavam .
AcAryopAsanaM zaucaM sthairyamAtmavinigrahaH .. 13-8..
indriyArtheSu vairAgyamanahaGkAra eva ca .
janmamRtyujarAvyAdhiduHkhadoSAnudarzanam .. 13-9..
asaktiranabhiSvaGgaH putradAragRhAdiSu .
nityaM ca samacittatvamiSTAniSTopapattiSu .. 13-10..
mayi cAnanyayogena bhaktiravyabhicAriNI .
viviktadezasevitvamaratirjanasaMsadi .. 13-11..
adhyAtmajJAnanityatvaM tattvajJAnArthadarzanam .
etajjJAnamiti proktamajJAnaM yadato'nyathA .. 13-12..
jJeyaM yattatpravakSyAmi yajjJAtvAmRtamaznute .
anAdimatparaM brahma na sattannAsaducyate .. 13-13..
sarvataH pANipAdaM tatsarvato'kSiziromukham .
sarvataH zrutimalloke sarvamAvRtya tiSThati .. 13-14..
sarvendriyaguNAbhAsaM sarvendriyavivarjitam .
asaktaM sarvabhRccaiva nirguNaM guNabhoktR ca .. 13-15..
bahirantazca bhUtAnAmacaraM carameva ca .
sUkSmatvAttadavijJeyaM dUrasthaM cAntike ca tat .. 13-16..
avibhaktaM ca bhUteSu vibhaktamiva ca sthitam .
bhUtabhartR ca tajjJeyaM grasiSNu prabhaviSNu ca .. 13-17..
jyotiSAmapi tajjyotistamasaH paramucyate .
jJAnaM jJeyaM jJAnagamyaM hRdi sarvasya viSThitam .. 13-18..
iti kSetraM tathA jJAnaM jJeyaM coktaM samAsataH .
madbhakta etadvijJAya madbhAvAyopapadyate .. 13-19..
prakRtiM puruSaM caiva viddhyanAdI ubhAvapi .
vikArAMzca guNAMzcaiva viddhi prakRtisambhavAn .. 13-20..
kAryakAraNakartRtve hetuH prakRtirucyate .
puruSaH sukhaduHkhAnAM bhoktRtve heturucyate .. 13-21..
puruSaH prakRtistho hi bhuGkte prakRtijAnguNAn .
kAraNaM guNasaGgo'sya sadasadyonijanmasu .. 13-22..
upadraSTAnumantA ca bhartA bhoktA mahezvaraH .
paramAtmeti cApyukto dehe'sminpuruSaH paraH .. 13-23..
ya evaM vetti puruSaM prakRtiM ca guNaiH saha .
sarvathA vartamAno'pi na sa bhUyo'bhijAyate .. 13-24..
dhyAnenAtmani pazyanti kecidAtmAnamAtmanA .
anye sAGkhyena yogena karmayogena cApare .. 13-25..
anye tvevamajAnantaH zrutvAnyebhya upAsate .
te'pi cAtitarantyeva mRtyuM zrutiparAyaNAH .. 13-26..
yAvatsaJjAyate kiJcitsattvaM sthAvarajaGgamam .
kSetrakSetrajJasaMyogAttadviddhi bharatarSabha .. 13-27..
samaM sarveSu bhUteSu tiSThantaM paramezvaram .
vinazyatsvavinazyantaM yaH pazyati sa pazyati .. 13-28..
samaM pazyanhi sarvatra samavasthitamIzvaram .
na hinastyAtmanAtmAnaM tato yAti parAM gatim .. 13-29..
prakRtyaiva ca karmANi kriyamANAni sarvazaH .
yaH pazyati tathAtmAnamakartAraM sa pazyati .. 13-30..
yadA bhUtapRthagbhAvamekasthamanupazyati .
tata eva ca vistAraM brahma sampadyate tadA .. 13-31..
anAditvAnnirguNatvAtparamAtmAyamavyayaH .
zarIrastho'pi kaunteya na karoti na lipyate .. 13-32..
yathA sarvagataM saukSmyAdAkAzaM nopalipyate .
sarvatrAvasthito dehe tathAtmA nopalipyate .. 13-33..
yathA prakAzayatyekaH kRtsnaM lokamimaM raviH .
kSetraM kSetrI tathA kRtsnaM prakAzayati bhArata .. 13-34..
kSetrakSetrajJayorevamantaraM jJAnacakSuSA .
bhUtaprakRtimokSaM ca ye viduryAnti te param .. 13-35..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
kSetrakSetrajJavibhAgayogo nAma trayodazo'dhyAyaH .. 13..
atha caturdazo'dhyAyaH . guNatrayavibhAgayogaH
zrIbhagavAnuvAca .
paraM bhUyaH pravakSyAmi jJAnAnAM jJAnamuttamam .
yajjJAtvA munayaH sarve parAM siddhimito gatAH .. 14-1..
idaM jJAnamupAzritya mama sAdharmyamAgatAH .
sarge'pi nopajAyante pralaye na vyathanti ca .. 14-2..
mama yonirmahad brahma tasmingarbhaM dadhAmyaham .
sambhavaH sarvabhUtAnAM tato bhavati bhArata .. 14-3..
sarvayoniSu kaunteya mUrtayaH sambhavanti yAH .
tAsAM brahma mahadyonirahaM bIjapradaH pitA .. 14-4..
sattvaM rajastama iti guNAH prakRtisambhavAH .
nibadhnanti mahAbAho dehe dehinamavyayam .. 14-5..
tatra sattvaM nirmalatvAtprakAzakamanAmayam .
sukhasaGgena badhnAti jJAnasaGgena cAnagha .. 14-6..
rajo rAgAtmakaM viddhi tRSNAsaGgasamudbhavam .
tannibadhnAti kaunteya karmasaGgena dehinam .. 14-7..
tamastvajJAnajaM viddhi mohanaM sarvadehinAm .
pramAdAlasyanidrAbhistannibadhnAti bhArata .. 14-8..
sattvaM sukhe saJjayati rajaH karmaNi bhArata .
jJAnamAvRtya tu tamaH pramAde saJjayatyuta .. 14-9..
rajastamazcAbhibhUya sattvaM bhavati bhArata .
rajaH sattvaM tamazcaiva tamaH sattvaM rajastathA .. 14-10..
sarvadvAreSu dehe'sminprakAza upajAyate .
jJAnaM yadA tadA vidyAdvivRddhaM sattvamityuta .. 14-11..
lobhaH pravRttirArambhaH karmaNAmazamaH spRhA .
rajasyetAni jAyante vivRddhe bharatarSabha .. 14-12..
aprakAzo'pravRttizca pramAdo moha eva ca .
tamasyetAni jAyante vivRddhe kurunandana .. 14-13..
yadA sattve pravRddhe tu pralayaM yAti dehabhRt .
tadottamavidAM lokAnamalAnpratipadyate .. 14-14..
rajasi pralayaM gatvA karmasaGgiSu jAyate .
tathA pralInastamasi mUDhayoniSu jAyate .. 14-15..
karmaNaH sukRtasyAhuH sAttvikaM nirmalaM phalam .
rajasastu phalaM duHkhamajJAnaM tamasaH phalam .. 14-16..
sattvAtsaJjAyate jJAnaM rajaso lobha eva ca .
pramAdamohau tamaso bhavato'jJAnameva ca .. 14-17..
UrdhvaM gacchanti sattvasthA madhye tiSThanti rAjasAH .
jaghanyaguNavRttisthA adho gacchanti tAmasAH .. 14-18..
nAnyaM guNebhyaH kartAraM yadA draSTAnupazyati .
guNebhyazca paraM vetti madbhAvaM so'dhigacchati .. 14-19..
guNAnetAnatItya trIndehI dehasamudbhavAn .
janmamRtyujarAduHkhairvimukto'mRtamaznute .. 14-20..
arjuna uvAca .
kairliGgaistrInguNAnetAnatIto bhavati prabho .
kimAcAraH kathaM caitAMstrInguNAnativartate .. 14-21..
zrIbhagavAnuvAca .
prakAzaM ca pravRttiM ca mohameva ca pANDava .
na dveSTi sampravRttAni na nivRttAni kAGkSati .. 14-22..
udAsInavadAsIno guNairyo na vicAlyate .
guNA vartanta ityevaM yo'vatiSThati neGgate .. 14-23..
samaduHkhasukhaH svasthaH samaloSTAzmakAJcanaH .
tulyapriyApriyo dhIrastulyanindAtmasaMstutiH .. 14-24..
mAnApamAnayostulyastulyo mitrAripakSayoH .
sarvArambhaparityAgI guNAtItaH sa ucyate .. 14-25..
mAM ca yo'vyabhicAreNa bhaktiyogena sevate .
sa guNAnsamatItyaitAnbrahmabhUyAya kalpate .. 14-26..
brahmaNo hi pratiSThAhamamRtasyAvyayasya ca .
zAzvatasya ca dharmasya sukhasyaikAntikasya ca .. 14-27..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
guNatrayavibhAgayogo nAma caturdazo'dhyAyaH .. 14..
atha paJcadazo'dhyAyaH . puruSottamayogaH
zrIbhagavAnuvAca .
UrdhvamUlamadhaHzAkhamazvatthaM prAhuravyayam .
chandAMsi yasya parNAni yastaM veda sa vedavit .. 15-1..
adhazcordhvaM prasRtAstasya zAkhA
guNapravRddhA viSayapravAlAH .
adhazca mUlAnyanusantatAni
karmAnubandhIni manuSyaloke .. 15-2..
na rUpamasyeha tathopalabhyate
nAnto na cAdirna ca sampratiSThA .
azvatthamenaM suvirUDhamUlaM
asaGgazastreNa dRDhena chittvA .. 15-3..
tataH padaM tatparimArgitavyaM
yasmingatA na nivartanti bhUyaH .
tameva cAdyaM puruSaM prapadye .
yataH pravRttiH prasRtA purANI .. 15-4..
nirmAnamohA jitasaGgadoSA
adhyAtmanityA vinivRttakAmAH .
dvandvairvimuktAH sukhaduHkhasaMjJai-
rgacchantyamUDhAH padamavyayaM tat .. 15-5..
na tadbhAsayate sUryo na zazAGko na pAvakaH .
yadgatvA na nivartante taddhAma paramaM mama .. 15-6..
mamaivAMzo jIvaloke jIvabhUtaH sanAtanaH .
manaHSaSThAnIndriyANi prakRtisthAni karSati .. 15-7..
zarIraM yadavApnoti yaccApyutkrAmatIzvaraH .
gRhItvaitAni saMyAti vAyurgandhAnivAzayAt .. 15-8..
zrotraM cakSuH sparzanaM ca rasanaM ghrANameva ca .
adhiSThAya manazcAyaM viSayAnupasevate .. 15-9..
utkrAmantaM sthitaM vApi bhuJjAnaM vA guNAnvitam .
vimUDhA nAnupazyanti pazyanti jJAnacakSuSaH .. 15-10..
yatanto yoginazcainaM pazyantyAtmanyavasthitam .
yatanto'pyakRtAtmAno nainaM pazyantyacetasaH .. 15-11..
yadAdityagataM tejo jagadbhAsayate'khilam .
yaccandramasi yaccAgnau tattejo viddhi mAmakam .. 15-12..
gAmAvizya ca bhUtAni dhArayAmyahamojasA .
puSNAmi cauSadhIH sarvAH somo bhUtvA rasAtmakaH .. 15-13..
ahaM vaizvAnaro bhUtvA prANinAM dehamAzritaH .
prANApAnasamAyuktaH pacAmyannaM caturvidham .. 15-14..
sarvasya cAhaM hRdi sanniviSTo
mattaH smRtirjJAnamapohanaJca .
vedaizca sarvairahameva vedyo
vedAntakRdvedavideva cAham .. 15-15..
dvAvimau puruSau loke kSarazcAkSara eva ca .
kSaraH sarvANi bhUtAni kUTastho'kSara ucyate .. 15-16..
uttamaH puruSastvanyaH paramAtmetyudAhRtaH .
yo lokatrayamAvizya bibhartyavyaya IzvaraH .. 15-17..
yasmAtkSaramatIto'hamakSarAdapi cottamaH .
ato'smi loke vede ca prathitaH puruSottamaH .. 15-18..
yo mAmevamasammUDho jAnAti puruSottamam .
sa sarvavidbhajati mAM sarvabhAvena bhArata .. 15-19..
iti guhyatamaM zAstramidamuktaM mayAnagha .
etadbuddhvA buddhimAnsyAtkRtakRtyazca bhArata .. 15-20..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjuna saMvAde
puruSottamayogo nAma paJcadazo'dhyAyaH .. 15..
atha SoDazo'dhyAyaH . daivAsurasampadvibhAgayogaH
zrIbhagavAnuvAca .
abhayaM sattvasaMzuddhirjJAnayogavyavasthitiH .
dAnaM damazca yajJazca svAdhyAyastapa Arjavam .. 16-1..
ahiMsA satyamakrodhastyAgaH zAntirapaizunam .
dayA bhUteSvaloluptvaM mArdavaM hrIracApalam .. 16-2..
tejaH kSamA dhRtiH zaucamadroho nAtimAnitA .
bhavanti sampadaM daivImabhijAtasya bhArata .. 16-3..
dambho darpo'bhimAnazca krodhaH pAruSyameva ca .
ajJAnaM cAbhijAtasya pArtha sampadamAsurIm .. 16-4..
daivI sampadvimokSAya nibandhAyAsurI matA .
mA zucaH sampadaM daivImabhijAto'si pANDava .. 16-5..
dvau bhUtasargau loke'smindaiva Asura eva ca .
daivo vistarazaH prokta AsuraM pArtha me zRNu .. 16-6..
pravRttiM ca nivRttiM ca janA na vidurAsurAH .
na zaucaM nApi cAcAro na satyaM teSu vidyate .. 16-7..
asatyamapratiSThaM te jagadAhuranIzvaram .
aparasparasambhUtaM kimanyatkAmahaitukam .. 16-8..
etAM dRSTimavaSTabhya naSTAtmAno'lpabuddhayaH .
prabhavantyugrakarmANaH kSayAya jagato'hitAH .. 16-9..
kAmamAzritya duSpUraM dambhamAnamadAnvitAH .
mohAdgRhItvAsadgrAhAnpravartante'zucivratAH .. 16-10..
cintAmaparimeyAM ca pralayAntAmupAzritAH .
kAmopabhogaparamA etAvaditi nizcitAH .. 16-11..
AzApAzazatairbaddhAH kAmakrodhaparAyaNAH .
Ihante kAmabhogArthamanyAyenArthasaJcayAn .. 16-12..
idamadya mayA labdhamimaM prApsye manoratham .
idamastIdamapi me bhaviSyati punardhanam .. 16-13..
asau mayA hataH zatrurhaniSye cAparAnapi .
Izvaro'hamahaM bhogI siddho'haM balavAnsukhI .. 16-14..
ADhyo'bhijanavAnasmi ko'nyo'sti sadRzo mayA .
yakSye dAsyAmi modiSya ityajJAnavimohitAH .. 16-15..
anekacittavibhrAntA mohajAlasamAvRtAH .
prasaktAH kAmabhogeSu patanti narake'zucau .. 16-16..
AtmasambhAvitAH stabdhA dhanamAnamadAnvitAH .
yajante nAmayajJaiste dambhenAvidhipUrvakam .. 16-17..
ahaGkAraM balaM darpaM kAmaM krodhaM ca saMzritAH .
mAmAtmaparadeheSu pradviSanto'bhyasUyakAH .. 16-18..
tAnahaM dviSataH krUrAnsaMsAreSu narAdhamAn .
kSipAmyajasramazubhAnAsurISveva yoniSu .. 16-19..
AsurIM yonimApannA mUDhA janmani janmani .
mAmaprApyaiva kaunteya tato yAntyadhamAM gatim .. 16-20..
trividhaM narakasyedaM dvAraM nAzanamAtmanaH .
kAmaH krodhastathA lobhastasmAdetattrayaM tyajet .. 16-21..
etairvimuktaH kaunteya tamodvAraistribhirnaraH .
AcaratyAtmanaH zreyastato yAti parAM gatim .. 16-22..
yaH zAstravidhimutsRjya vartate kAmakArataH .
na sa siddhimavApnoti na sukhaM na parAM gatim .. 16-23..
tasmAcchAstraM pramANaM te kAryAkAryavyavasthitau .
jJAtvA zAstravidhAnoktaM karma kartumihArhasi .. 16-24..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
daivAsurasampadvibhAgayogo nAma SoDazo'dhyAyaH .. 16..
atha saptadazo'dhyAyaH . zraddhAtrayavibhAgayogaH
arjuna uvAca .
ye zAstravidhimutsRjya yajante zraddhayAnvitAH .
teSAM niSThA tu kA kRSNa sattvamAho rajastamaH .. 17-1..
zrIbhagavAnuvAca .
trividhA bhavati zraddhA dehinAM sA svabhAvajA .
sAttvikI rAjasI caiva tAmasI ceti tAM zRNu .. 17-2..
sattvAnurUpA sarvasya zraddhA bhavati bhArata .
zraddhAmayo'yaM puruSo yo yacchraddhaH sa eva saH .. 17-3..
yajante sAttvikA devAnyakSarakSAMsi rAjasAH .
pretAnbhUtagaNAMzcAnye yajante tAmasA janAH .. 17-4..
azAstravihitaM ghoraM tapyante ye tapo janAH .
dambhAhaGkArasaMyuktAH kAmarAgabalAnvitAH .. 17-5..
karSayantaH zarIrasthaM bhUtagrAmamacetasaH .
mAM caivAntaHzarIrasthaM tAnviddhyAsuranizcayAn .. 17-6..
AhArastvapi sarvasya trividho bhavati priyaH .
yajJastapastathA dAnaM teSAM bhedamimaM zRNu .. 17-7..
AyuHsattvabalArogyasukhaprItivivardhanAH .
rasyAH snigdhAH sthirA hRdyA AhArAH sAttvikapriyAH .. 17-8..
kaTvamlalavaNAtyuSNatIkSNarUkSavidAhinaH .
AhArA rAjasasyeSTA duHkhazokAmayapradAH .. 17-9..
yAtayAmaM gatarasaM pUti paryuSitaM ca yat .
ucchiSTamapi cAmedhyaM bhojanaM tAmasapriyam .. 17-10..
aphalAkAGkSibhiryajJo vidhidRSTo ya ijyate .
yaSTavyameveti manaH samAdhAya sa sAttvikaH .. 17-11..
abhisandhAya tu phalaM dambhArthamapi caiva yat .
ijyate bharatazreSTha taM yajJaM viddhi rAjasam .. 17-12..
vidhihInamasRSTAnnaM mantrahInamadakSiNam .
zraddhAvirahitaM yajJaM tAmasaM paricakSate .. 17-13..
devadvijaguruprAjJapUjanaM zaucamArjavam .
brahmacaryamahiMsA ca zArIraM tapa ucyate .. 17-14..
anudvegakaraM vAkyaM satyaM priyahitaM ca yat .
svAdhyAyAbhyasanaM caiva vAGmayaM tapa ucyate .. 17-15..
manaH prasAdaH saumyatvaM maunamAtmavinigrahaH .
bhAvasaMzuddhirityetattapo mAnasamucyate .. 17-16..
zraddhayA parayA taptaM tapastattrividhaM naraiH .
aphalAkAGkSibhiryuktaiH sAttvikaM paricakSate .. 17-17..
satkAramAnapUjArthaM tapo dambhena caiva yat .
kriyate tadiha proktaM rAjasaM calamadhruvam .. 17-18..
mUDhagrAheNAtmano yatpIDayA kriyate tapaH .
parasyotsAdanArthaM vA tattAmasamudAhRtam .. 17-19..
dAtavyamiti yaddAnaM dIyate'nupakAriNe .
deze kAle ca pAtre ca taddAnaM sAttvikaM smRtam .. 17-20..
yattu pratyupakArArthaM phalamuddizya vA punaH .
dIyate ca parikliSTaM taddAnaM rAjasaM smRtam .. 17-21..
adezakAle yaddAnamapAtrebhyazca dIyate .
asatkRtamavajJAtaM tattAmasamudAhRtam .. 17-22..
oMtatsaditi nirdezo brahmaNastrividhaH smRtaH .
brAhmaNAstena vedAzca yajJAzca vihitAH purA .. 17-23..
tasmAdomityudAhRtya yajJadAnatapaHkriyAH .
pravartante vidhAnoktAH satataM brahmavAdinAm .. 17-24..
tadityanabhisandhAya phalaM yajJatapaHkriyAH .
dAnakriyAzca vividhAH kriyante mokSakAGkSibhiH .. 17-25..
sadbhAve sAdhubhAve ca sadityetatprayujyate .
prazaste karmaNi tathA sacchabdaH pArtha yujyate .. 17-26..
yajJe tapasi dAne ca sthitiH saditi cocyate .
karma caiva tadarthIyaM sadityevAbhidhIyate .. 17-27..
azraddhayA hutaM dattaM tapastaptaM kRtaM ca yat .
asadityucyate pArtha na ca tatpretya no iha .. 17-28..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
zraddhAtrayavibhAgayogo nAma saptadazo'dhyAyaH .. 17..
athASTAdazo'dhyAyaH . mokSasaMnyAsayogaH
arjuna uvAca .
saMnyAsasya mahAbAho tattvamicchAmi veditum .
tyAgasya ca hRSIkeza pRthakkeziniSUdana .. 18-1..
zrIbhagavAnuvAca .
kAmyAnAM karmaNAM nyAsaM saMnyAsaM kavayo viduH .
sarvakarmaphalatyAgaM prAhustyAgaM vicakSaNAH .. 18-2..
tyAjyaM doSavadityeke karma prAhurmanISiNaH .
yajJadAnatapaHkarma na tyAjyamiti cApare .. 18-3..
nizcayaM zRNu me tatra tyAge bharatasattama .
tyAgo hi puruSavyAghra trividhaH samprakIrtitaH .. 18-4..
yajJadAnatapaHkarma na tyAjyaM kAryameva tat .
yajJo dAnaM tapazcaiva pAvanAni manISiNAm .. 18-5..
etAnyapi tu karmANi saGgaM tyaktvA phalAni ca .
kartavyAnIti me pArtha nizcitaM matamuttamam .. 18-6..
niyatasya tu saMnyAsaH karmaNo nopapadyate .
mohAttasya parityAgastAmasaH parikIrtitaH .. 18-7..
duHkhamityeva yatkarma kAyaklezabhayAttyajet .
sa kRtvA rAjasaM tyAgaM naiva tyAgaphalaM labhet .. 18-8..
kAryamityeva yatkarma niyataM kriyate'rjuna .
saGgaM tyaktvA phalaM caiva sa tyAgaH sAttviko mataH .. 18-9..
na dveSTyakuzalaM karma kuzale nAnuSajjate .
tyAgI sattvasamAviSTo medhAvI chinnasaMzayaH .. 18-10..
na hi dehabhRtA zakyaM tyaktuM karmANyazeSataH .
yastu karmaphalatyAgI sa tyAgItyabhidhIyate .. 18-11..
aniSTamiSTaM mizraM ca trividhaM karmaNaH phalam .
bhavatyatyAginAM pretya na tu saMnyAsinAM kvacit .. 18-12..
paJcaitAni mahAbAho kAraNAni nibodha me .
sAGkhye kRtAnte proktAni siddhaye sarvakarmaNAm .. 18-13..
adhiSThAnaM tathA kartA karaNaM ca pRthagvidham .
vividhAzca pRthakceSTA daivaM caivAtra paJcamam .. 18-14..
zarIravAGmanobhiryatkarma prArabhate naraH .
nyAyyaM vA viparItaM vA paJcaite tasya hetavaH .. 18-15..
tatraivaM sati kartAramAtmAnaM kevalaM tu yaH .
pazyatyakRtabuddhitvAnna sa pazyati durmatiH .. 18-16..
yasya nAhaGkRto bhAvo buddhiryasya na lipyate .
hatvA'pi sa imA~llokAnna hanti na nibadhyate .. 18-17..
jJAnaM jJeyaM parijJAtA trividhA karmacodanA .
karaNaM karma karteti trividhaH karmasaGgrahaH .. 18-18..
jJAnaM karma ca kartA ca tridhaiva guNabhedataH .
procyate guNasaGkhyAne yathAvacchRNu tAnyapi .. 18-19..
sarvabhUteSu yenaikaM bhAvamavyayamIkSate .
avibhaktaM vibhakteSu tajjJAnaM viddhi sAttvikam .. 18-20..
pRthaktvena tu yajjJAnaM nAnAbhAvAnpRthagvidhAn .
vetti sarveSu bhUteSu tajjJAnaM viddhi rAjasam .. 18-21..
yattu kRtsnavadekasminkArye saktamahaitukam .
atattvArthavadalpaM ca tattAmasamudAhRtam .. 18-22..
niyataM saGgarahitamarAgadveSataH kRtam .
aphalaprepsunA karma yattatsAttvikamucyate .. 18-23..
yattu kAmepsunA karma sAhaGkAreNa vA punaH .
kriyate bahulAyAsaM tadrAjasamudAhRtam .. 18-24..
anubandhaM kSayaM hiMsAmanapekSya ca pauruSam .
mohAdArabhyate karma yattattAmasamucyate .. 18-25..
muktasaGgo'nahaMvAdI dhRtyutsAhasamanvitaH .
siddhyasiddhyornirvikAraH kartA sAttvika ucyate .. 18-26..
rAgI karmaphalaprepsurlubdho hiMsAtmako'zuciH .
harSazokAnvitaH kartA rAjasaH parikIrtitaH .. 18-27..
ayuktaH prAkRtaH stabdhaH zaTho naiSkRtiko'lasaH .
viSAdI dIrghasUtrI ca kartA tAmasa ucyate .. 18-28..
buddherbhedaM dhRtezcaiva guNatastrividhaM zRNu .
procyamAnamazeSeNa pRthaktvena dhanaJjaya .. 18-29..
pravRttiM ca nivRttiM ca kAryAkArye bhayAbhaye .
bandhaM mokSaM ca yA vetti buddhiH sA pArtha sAttvikI .. 18-30..
yayA dharmamadharmaM ca kAryaM cAkAryameva ca .
ayathAvatprajAnAti buddhiH sA pArtha rAjasI .. 18-31..
adharmaM dharmamiti yA manyate tamasAvRtA .
sarvArthAnviparItAMzca buddhiH sA pArtha tAmasI .. 18-32..
dhRtyA yayA dhArayate manaHprANendriyakriyAH .
yogenAvyabhicAriNyA dhRtiH sA pArtha sAttvikI .. 18-33..
yayA tu dharmakAmArthAndhRtyA dhArayate'rjuna .
prasaGgena phalAkAGkSI dhRtiH sA pArtha rAjasI .. 18-34..
yayA svapnaM bhayaM zokaM viSAdaM madameva ca .
na vimuJcati durmedhA dhRtiH sA pArtha tAmasI .. 18-35..
sukhaM tvidAnIM trividhaM zRNu me bharatarSabha .
abhyAsAdramate yatra duHkhAntaM ca nigacchati .. 18-36..
yattadagre viSamiva pariNAme'mRtopamam .
tatsukhaM sAttvikaM proktamAtmabuddhiprasAdajam .. 18-37..
viSayendriyasaMyogAdyattadagre'mRtopamam .
pariNAme viSamiva tatsukhaM rAjasaM smRtam .. 18-38..
yadagre cAnubandhe ca sukhaM mohanamAtmanaH .
nidrAlasyapramAdotthaM tattAmasamudAhRtam .. 18-39..
na tadasti pRthivyAM vA divi deveSu vA punaH .
sattvaM prakRtijairmuktaM yadebhiH syAttribhirguNaiH .. 18-40..
brAhmaNakSatriyavizAM zUdrANAM ca parantapa .
karmANi pravibhaktAni svabhAvaprabhavairguNaiH .. 18-41..
zamo damastapaH zaucaM kSAntirArjavameva ca .
jJAnaM vijJAnamAstikyaM brahmakarma svabhAvajam .. 18-42..
zauryaM tejo dhRtirdAkSyaM yuddhe cApyapalAyanam .
dAnamIzvarabhAvazca kSAtraM karma svabhAvajam .. 18-43..
kRSigaurakSyavANijyaM vaizyakarma svabhAvajam .
paricaryAtmakaM karma zUdrasyApi svabhAvajam .. 18-44..
sve sve karmaNyabhirataH saMsiddhiM labhate naraH .
svakarmanirataH siddhiM yathA vindati tacchRNu .. 18-45..
yataH pravRttirbhUtAnAM yena sarvamidaM tatam .
svakarmaNA tamabhyarcya siddhiM vindati mAnavaH .. 18-46..
zreyAnsvadharmo viguNaH paradharmAtsvanuSThitAt .
svabhAvaniyataM karma kurvannApnoti kilbiSam .. 18-47..
sahajaM karma kaunteya sadoSamapi na tyajet .
sarvArambhA hi doSeNa dhUmenAgnirivAvRtAH .. 18-48..
asaktabuddhiH sarvatra jitAtmA vigataspRhaH .
naiSkarmyasiddhiM paramAM saMnyAsenAdhigacchati .. 18-49..
siddhiM prApto yathA brahma tathApnoti nibodha me .
samAsenaiva kaunteya niSThA jJAnasya yA parA .. 18-50..
buddhyA vizuddhayA yukto dhRtyAtmAnaM niyamya ca .
zabdAdInviSayAMstyaktvA rAgadveSau vyudasya ca .. 18-51..
viviktasevI laghvAzI yatavAkkAyamAnasaH .
dhyAnayogaparo nityaM vairAgyaM samupAzritaH .. 18-52..
ahaGkAraM balaM darpaM kAmaM krodhaM parigraham .
vimucya nirmamaH zAnto brahmabhUyAya kalpate .. 18-53..
brahmabhUtaH prasannAtmA na zocati na kAGkSati .
samaH sarveSu bhUteSu madbhaktiM labhate parAm .. 18-54..
bhaktyA mAmabhijAnAti yAvAnyazcAsmi tattvataH .
tato mAM tattvato jJAtvA vizate tadanantaram .. 18-55..
sarvakarmANyapi sadA kurvANo madvyapAzrayaH .
matprasAdAdavApnoti zAzvataM padamavyayam .. 18-56..
cetasA sarvakarmANi mayi saMnyasya matparaH .
buddhiyogamupAzritya maccittaH satataM bhava .. 18-57..
maccittaH sarvadurgANi matprasAdAttariSyasi .
atha cettvamahaGkArAnna zroSyasi vinaGkSyasi .. 18-58..
yadahaGkAramAzritya na yotsya iti manyase .
mithyaiSa vyavasAyaste prakRtistvAM niyokSyati .. 18-59..
svabhAvajena kaunteya nibaddhaH svena karmaNA .
kartuM necchasi yanmohAtkariSyasyavazo'pi tat .. 18-60..
IzvaraH sarvabhUtAnAM hRddeze'rjuna tiSThati .
bhrAmayansarvabhUtAni yantrArUDhAni mAyayA .. 18-61..
tameva zaraNaM gaccha sarvabhAvena bhArata .
tatprasAdAtparAM zAntiM sthAnaM prApsyasi zAzvatam .. 18-62..
iti te jJAnamAkhyAtaM guhyAdguhyataraM mayA .
vimRzyaitadazeSeNa yathecchasi tathA kuru .. 18-63..
sarvaguhyatamaM bhUyaH zRNu me paramaM vacaH .
iSTo'si me dRDhamiti tato vakSyAmi te hitam .. 18-64..
manmanA bhava madbhakto madyAjI mAM namaskuru .
mAmevaiSyasi satyaM te pratijAne priyo'si me .. 18-65..
sarvadharmAnparityajya mAmekaM zaraNaM vraja .
ahaM tvA sarvapApebhyo mokSayiSyAmi mA zucaH .. 18-66..
idaM te nAtapaskAya nAbhaktAya kadAcana .
na cAzuzrUSave vAcyaM na ca mAM yo'bhyasUyati .. 18-67..
ya idaM paramaM guhyaM madbhakteSvabhidhAsyati .
bhaktiM mayi parAM kRtvA mAmevaiSyatyasaMzayaH .. 18-68..
na ca tasmAnmanuSyeSu kazcinme priyakRttamaH .
bhavitA na ca me tasmAdanyaH priyataro bhuvi .. 18-69..
adhyeSyate ca ya imaM dharmyaM saMvAdamAvayoH .
jJAnayajJena tenAhamiSTaH syAmiti me matiH .. 18-70..
zraddhAvAnanasUyazca zRNuyAdapi yo naraH .
so'pi muktaH zubhA~llokAnprApnuyAtpuNyakarmaNAm .. 18-71..
kaccidetacchrutaM pArtha tvayaikAgreNa cetasA .
kaccidajJAnasammohaH pranaSTaste dhanaJjaya .. 18-72..
arjuna uvAca .
naSTo mohaH smRtirlabdhA tvatprasAdAnmayAcyuta .
sthito'smi gatasandehaH kariSye vacanaM tava .. 18-73..
saJjaya uvAca .
ityahaM vAsudevasya pArthasya ca mahAtmanaH .
saMvAdamimamazrauSamadbhutaM romaharSaNam .. 18-74..
vyAsaprasAdAcchrutavAnetadguhyamahaM param .
yogaM yogezvarAtkRSNAtsAkSAtkathayataH svayam .. 18-75..
rAjansaMsmRtya saMsmRtya saMvAdamimamadbhutam .
kezavArjunayoH puNyaM hRSyAmi ca muhurmuhuH .. 18-76..
tacca saMsmRtya saMsmRtya rUpamatyadbhutaM hareH .
vismayo me mahAn rAjanhRSyAmi ca punaH punaH .. 18-77..
yatra yogezvaraH kRSNo yatra pArtho dhanurdharaH .
tatra zrIrvijayo bhUtirdhruvA nItirmatirmama .. 18-78..
oM tatsaditi zrImadbhagavadgItAsUpaniSatsu
brahmavidyAyAM yogazAstre zrIkRSNArjunasaMvAde
mokSasaMnyAsayogo nAma aSTAdazo'dhyAyaH .. 18..
oM
zAntAkAraM bhujagazayanaM padmanAbhaM surezam .
vizvAdhAraM gaganasadRzaM meghavarNaM zubhAGgam .
lakSmIkAntaM kamalanayanaM yogibhirdhyAnagamyam .
vande viSNuM bhavabhayaharaM sarvalokaikanAtham ..