"sriimadbhagavadgiitaa
.. o.m "srii paramaatmane nama.h ..
.. atha "sriimadbhagavadgiitaa ..
atha prathamo.adhyaaya.h . arjunavi.saadayoga.h
dh.rtaraa.s.tra uvaaca .
dharmak.setre kuruk.setre samavetaa yuyutsava.h .
maamakaa.h paa.n.davaa"scaiva kimakurvata sa~njaya .. 1-1..
sa~njaya uvaaca .
d.r.s.tvaa tu paa.n.davaaniika.m vyuu.dha.m duryodhanastadaa .
aacaaryamupasa"ngamya raajaa vacanamabraviit .. 1-2..
pa"syaitaa.m paa.n.duputraa.naamaacaarya mahatii.m camuum .
vyuu.dhaa.m drupadaputre.na tava "si.sye.na dhiimataa .. 1-3..
atra "suuraa mahe.svaasaa bhiimaarjunasamaa yudhi .
yuyudhaano viraa.ta"sca drupada"sca mahaaratha.h .. 1-4..
dh.r.s.taketu"scekitaana.h kaa"siraaja"sca viiryavaan .
purujitkuntibhoja"sca "saibya"sca narapu"ngava.h .. 1-5..
yudhaamanyu"sca vikraanta uttamaujaa"sca viiryavaan .
saubhadro draupadeyaa"sca sarva eva mahaarathaa.h .. 1-6..
asmaaka.m tu vi"si.s.taa ye taannibodha dvijottama .
naayakaa mama sainyasya sa.mj~naartha.m taanbraviimi te .. 1-7..
bhavaanbhii.sma"sca kar.na"sca k.rpa"sca samiti~njaya.h .
a"svatthaamaa vikar.na"sca saumadattistathaiva ca .. 1-8..
anye ca bahava.h "suuraa madarthe tyaktajiivitaa.h .
naanaa"sastraprahara.naa.h sarve yuddhavi"saaradaa.h .. 1-9..
aparyaapta.m tadasmaaka.m bala.m bhii.smaabhirak.sitam .
paryaapta.m tvidamete.saa.m bala.m bhiimaabhirak.sitam .. 1-10..
ayane.su ca sarve.su yathaabhaagamavasthitaa.h .
bhii.smamevaabhirak.santu bhavanta.h sarva eva hi .. 1-11..
tasya sa~njanayanhar.sa.m kuruv.rddha.h pitaamaha.h .
si.mhanaada.m vinadyoccai.h "sa"nkha.m dadhmau prataapavaan .. 1-12..
tata.h "sa"nkhaa"sca bherya"sca pa.navaanakagomukhaa.h .
sahasaivaabhyahanyanta sa "sabdastumulo.abhavat .. 1-13..
tata.h "svetairhayairyukte mahati syandane sthitau .
maadhava.h paa.n.dava"scaiva divyau "sa"nkhau pradadhmatu.h .. 1-14..
paa~ncajanya.m h.r.siike"so devadatta.m dhana~njaya.h .
pau.n.dra.m dadhmau mahaa"sa"nkha.m bhiimakarmaa v.rkodara.h .. 1-15..
anantavijaya.m raajaa kuntiiputro yudhi.s.thira.h .
nakula.h sahadeva"sca sugho.sama.nipu.spakau .. 1-16..
kaa"sya"sca parame.svaasa.h "sikha.n.dii ca mahaaratha.h .
dh.r.s.tadyumno viraa.ta"sca saatyaki"scaaparaajita.h .. 1-17..
drupado draupadeyaa"sca sarva"sa.h p.rthiviipate .
saubhadra"sca mahaabaahu.h "sa"nkhaandadhmu.h p.rthakp.rthak .. 1-18..
sa gho.so dhaartaraa.s.traa.naa.m h.rdayaani vyadaarayat .
nabha"sca p.rthivii.m caiva tumulo.abhyanunaadayan .. 1-19.. orlo vyanu
atha vyavasthitaand.r.s.tvaa dhaartaraa.s.traan kapidhvaja.h .
prav.rtte "sastrasampaate dhanurudyamya paa.n.dava.h .. 1-20..
h.r.siike"sa.m tadaa vaakyamidamaaha mahiipate .
arjuna uvaaca .
senayorubhayormadhye ratha.m sthaapaya me.acyuta .. 1-21..
yaavadetaanniriik.se.aha.m yoddhukaamaanavasthitaan .
kairmayaa saha yoddhavyamasmin ra.nasamudyame .. 1-22..
yotsyamaanaanavek.se.aha.m ya ete.atra samaagataa.h .
dhaartaraa.s.trasya durbuddheryuddhe priyacikiir.sava.h .. 1-23..
sa~njaya uvaaca .
evamukto h.r.siike"so gu.daake"sena bhaarata .
senayorubhayormadhye sthaapayitvaa rathottamam .. 1-24..
bhii.smadro.napramukhata.h sarve.saa.m ca mahiik.sitaam .
uvaaca paartha pa"syaitaansamavetaankuruuniti .. 1-25..
tatraapa"syatsthitaanpaartha.h pit.Rnatha pitaamahaan .
aacaaryaanmaatulaanbhraat.Rnputraanpautraansakhii.mstathaa .. 1-26..
"sva"suraansuh.rda"scaiva senayorubhayorapi .
taansamiik.sya sa kaunteya.h sarvaanbandhuunavasthitaan .. 1-27..
k.rpayaa parayaavi.s.to vi.siidannidamabraviit .
arjuna uvaaca .
d.r.s.tvema.m svajana.m k.r.s.na yuyutsu.m samupasthitam .. 1-28..
siidanti mama gaatraa.ni mukha.m ca pari"su.syati .
vepathu"sca "sariire me romahar.sa"sca jaayate .. 1-29..
gaa.n.diiva.m sra.msate hastaattvakcaiva paridahyate .
na ca "saknomyavasthaatu.m bhramatiiva ca me mana.h .. 1-30..
nimittaani ca pa"syaami vipariitaani ke"sava .
na ca "sreyo.anupa"syaami hatvaa svajanamaahave .. 1-31..
na kaa"nk.se vijaya.m k.r.s.na na ca raajya.m sukhaani ca .
ki.m no raajyena govinda ki.m bhogairjiivitena vaa .. 1-32..
ye.saamarthe kaa"nk.sita.m no raajya.m bhogaa.h sukhaani ca .
ta ime.avasthitaa yuddhe praa.naa.mstyaktvaa dhanaani ca .. 1-33..
aacaaryaa.h pitara.h putraastathaiva ca pitaamahaa.h .
maatulaa.h "sva"suraa.h pautraa.h "syaalaa.h sambandhinastathaa .. 1-34..
etaanna hantumicchaami ghnato.api madhusuudana .
api trailokyaraajyasya heto.h ki.m nu mahiik.rte .. 1-35..
nihatya dhaartaraa.s.traanna.h kaa priiti.h syaajjanaardana .
paapamevaa"srayedasmaanhatvaitaanaatataayina.h .. 1-36..
tasmaannaarhaa vaya.m hantu.m dhaartaraa.s.traansvabaandhavaan .
svajana.m hi katha.m hatvaa sukhina.h syaama maadhava .. 1-37..
yadyapyete na pa"syanti lobhopahatacetasa.h .
kulak.sayak.rta.m do.sa.m mitradrohe ca paatakam .. 1-38..
katha.m na j~neyamasmaabhi.h paapaadasmaannivartitum .
kulak.sayak.rta.m do.sa.m prapa"syadbhirjanaardana .. 1-39..
kulak.saye pra.na"syanti kuladharmaa.h sanaatanaa.h .
dharme na.s.te kula.m k.rtsnamadharmo.abhibhavatyuta .. 1-40..
adharmaabhibhavaatk.r.s.na pradu.syanti kulastriya.h .
strii.su du.s.taasu vaar.s.neya jaayate var.nasa"nkara.h .. 1-41..
sa"nkaro narakaayaiva kulaghnaanaa.m kulasya ca .
patanti pitaro hye.saa.m luptapi.n.dodakakriyaa.h .. 1-42..
do.sairetai.h kulaghnaanaa.m var.nasa"nkarakaarakai.h .
utsaadyante jaatidharmaa.h kuladharmaa"sca "saa"svataa.h .. 1-43..
utsannakuladharmaa.naa.m manu.syaa.naa.m janaardana .
narake niyata.m vaaso bhavatiityanu"su"sruma .. 1-44..ornarake.aniyata.m
aho bata mahatpaapa.m kartu.m vyavasitaa vayam .
yadraajyasukhalobhena hantu.m svajanamudyataa.h .. 1-45..
yadi maamapratiikaarama"sastra.m "sastrapaa.naya.h .
dhaartaraa.s.traa ra.ne hanyustanme k.sematara.m bhavet .. 1-46..
sa~njaya uvaaca .
evamuktvaarjuna.h sa"nkhye rathopastha upaavi"sat .
vis.rjya sa"sara.m caapa.m "sokasa.mvignamaanasa.h .. 1-47..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
arjunavi.saadayogo naama prathamo.adhyaaya.h .. 1..
atha dvitiiyo.adhyaaya.h . saa"nkhyayoga.h
sa~njaya uvaaca .
ta.m tathaa k.rpayaavi.s.tama"srupuur.naakulek.sa.nam .
vi.siidantamida.m vaakyamuvaaca madhusuudana.h .. 2-1..
"sriibhagavaanuvaaca .
kutastvaa ka"smalamida.m vi.same samupasthitam .
anaaryaju.s.tamasvargyamakiirtikaramarjuna .. 2-2..
klaibya.m maa sma gama.h paartha naitattvayyupapadyate .
k.sudra.m h.rdayadaurbalya.m tyaktvotti.s.tha parantapa .. 2-3..
arjuna uvaaca .
katha.m bhii.smamaha.m sa"nkhye dro.na.m ca madhusuudana .
i.subhi.h pratiyotsyaami puujaarhaavarisuudana .. 2-4..
guruunahatvaa hi mahaanubhaavaan
"sreyo bhoktu.m bhaik.syamapiiha loke .
hatvaarthakaamaa.mstu guruunihaiva
bhu~njiiya bhogaan rudhirapradigdhaan .. 2-5..
na caitadvidma.h kataranno gariiyo
yadvaa jayema yadi vaa no jayeyu.h .
yaaneva hatvaa na jijiivi.saama-
ste.avasthitaa.h pramukhe dhaartaraa.s.traa.h .. 2-6..
kaarpa.nyado.sopahatasvabhaava.h
p.rcchaami tvaa.m dharmasammuu.dhacetaa.h .
yacchreya.h syaanni"scita.m bruuhi tanme
"si.syaste.aha.m "saadhi maa.m tvaa.m prapannam .. 2-7..
na hi prapa"syaami mamaapanudyaad
yacchokamuccho.sa.namindriyaa.naam .
avaapya bhuumaavasapatnam.rddha.m
raajya.m suraa.naamapi caadhipatyam .. 2-8..
sa~njaya uvaaca .
evamuktvaa h.r.siike"sa.m gu.daake"sa.h parantapa .
na yotsya iti govindamuktvaa tuu.s.nii.m babhuuva ha .. 2-9..
tamuvaaca h.r.siike"sa.h prahasanniva bhaarata .
senayorubhayormadhye vi.siidantamida.m vaca.h .. 2-10..
"sriibhagavaanuvaaca .
a"socyaananva"socastva.m praj~naavaadaa.m"sca bhaa.sase .
gataasuunagataasuu.m"sca naanu"socanti pa.n.ditaa.h .. 2-11..
na tvevaaha.m jaatu naasa.m na tva.m neme janaadhipaa.h .
na caiva na bhavi.syaama.h sarve vayamata.h param .. 2-12..
dehino.asminyathaa dehe kaumaara.m yauvana.m jaraa .
tathaa dehaantarapraaptirdhiirastatra na muhyati .. 2-13..
maatraaspar"saastu kaunteya "siito.s.nasukhadu.hkhadaa.h .
aagamaapaayino.anityaastaa.mstitik.sasva bhaarata .. 2-14..
ya.m hi na vyathayantyete puru.sa.m puru.sar.sabha .
samadu.hkhasukha.m dhiira.m so.am.rtatvaaya kalpate .. 2-15..
naasato vidyate bhaavo naabhaavo vidyate sata.h .
ubhayorapi d.r.s.to.antastvanayostattvadar"sibhi.h .. 2-16..
avinaa"si tu tadviddhi yena sarvamida.m tatam .
vinaa"samavyayasyaasya na ka"scitkartumarhati .. 2-17..
antavanta ime dehaa nityasyoktaa.h "sariiri.na.h .
anaa"sino.aprameyasya tasmaadyudhyasva bhaarata .. 2-18..
ya ena.m vetti hantaara.m ya"scaina.m manyate hatam .
ubhau tau na vijaaniito naaya.m hanti na hanyate .. 2-19..
na jaayate mriyate vaa kadaacin
naaya.m bhuutvaa bhavitaa vaa na bhuuya.h .
ajo nitya.h "saa"svato.aya.m puraa.no
na hanyate hanyamaane "sariire .. 2-20..
vedaavinaa"sina.m nitya.m ya enamajamavyayam .
katha.m sa puru.sa.h paartha ka.m ghaatayati hanti kam .. 2-21..
vaasaa.msi jiir.naani yathaa vihaaya
navaani g.rh.naati naro.aparaa.ni .
tathaa "sariiraa.ni vihaaya jiir.naa-
nyanyaani sa.myaati navaani dehii .. 2-22..
naina.m chindanti "sastraa.ni naina.m dahati paavaka.h .
na caina.m kledayantyaapo na "so.sayati maaruta.h .. 2-23..
acchedyo.ayamadaahyo.ayamakledyo.a"so.sya eva ca .
nitya.h sarvagata.h sthaa.nuracalo.aya.m sanaatana.h .. 2-24..
avyakto.ayamacintyo.ayamavikaaryo.ayamucyate .
tasmaadeva.m viditvaina.m naanu"socitumarhasi .. 2-25..
atha caina.m nityajaata.m nitya.m vaa manyase m.rtam .
tathaapi tva.m mahaabaaho naiva.m "socitumarhasi .. 2-26..
jaatasya hi dhruvo m.rtyurdhruva.m janma m.rtasya ca .
tasmaadaparihaarye.arthe na tva.m "socitumarhasi .. 2-27..
avyaktaadiini bhuutaani vyaktamadhyaani bhaarata .
avyaktanidhanaanyeva tatra kaa paridevanaa .. 2-28..
aa"scaryavatpa"syati ka"scidena-
maa"scaryavadvadati tathaiva caanya.h .
aa"scaryavaccainamanya.h "s.r.noti
"srutvaapyena.m veda na caiva ka"scit .. 2-29..
dehii nityamavadhyo.aya.m dehe sarvasya bhaarata .
tasmaatsarvaa.ni bhuutaani na tva.m "socitumarhasi .. 2-30..
svadharmamapi caavek.sya na vikampitumarhasi .
dharmyaaddhi yuddhaacchreyo.anyatk.satriyasya na vidyate .. 2-31..
yad.rcchayaa copapanna.m svargadvaaramapaav.rtam .
sukhina.h k.satriyaa.h paartha labhante yuddhamiid.r"sam .. 2-32..
atha cettvamima.m dharmya.m sa"ngraama.m na kari.syasi .
tata.h svadharma.m kiirti.m ca hitvaa paapamavaapsyasi .. 2-33..
akiirti.m caapi bhuutaani kathayi.syanti te.avyayaam .
sambhaavitasya caakiirtirmara.naadatiricyate .. 2-34..
bhayaadra.naaduparata.m ma.msyante tvaa.m mahaarathaa.h .
ye.saa.m ca tva.m bahumato bhuutvaa yaasyasi laaghavam .. 2-35..
avaacyavaadaa.m"sca bahuunvadi.syanti tavaahitaa.h .
nindantastava saamarthya.m tato du.hkhatara.m nu kim .. 2-36..
hato vaa praapsyasi svarga.m jitvaa vaa bhok.syase mahiim .
tasmaadutti.s.tha kaunteya yuddhaaya k.rtani"scaya.h .. 2-37..
sukhadu.hkhe same k.rtvaa laabhaalaabhau jayaajayau .
tato yuddhaaya yujyasva naiva.m paapamavaapsyasi .. 2-38..
e.saa te.abhihitaa saa"nkhye buddhiryoge tvimaa.m "s.r.nu .
buddhyaa yukto yayaa paartha karmabandha.m prahaasyasi .. 2-39..
nehaabhikramanaa"so.asti pratyavaayo na vidyate .
svalpamapyasya dharmasya traayate mahato bhayaat .. 2-40..
vyavasaayaatmikaa buddhirekeha kurunandana .
bahu"saakhaa hyanantaa"sca buddhayo.avyavasaayinaam .. 2-41..
yaamimaa.m pu.spitaa.m vaaca.m pravadantyavipa"scita.h .
vedavaadarataa.h paartha naanyadastiiti vaadina.h .. 2-42..
kaamaatmaana.h svargaparaa janmakarmaphalapradaam .
kriyaavi"se.sabahulaa.m bhogai"svaryagati.m prati .. 2-43..
bhogai"svaryaprasaktaanaa.m tayaapah.rtacetasaam .
vyavasaayaatmikaa buddhi.h samaadhau na vidhiiyate .. 2-44..
traigu.nyavi.sayaa vedaa nistraigu.nyo bhavaarjuna .
nirdvandvo nityasattvastho niryogak.sema aatmavaan .. 2-45..
yaavaanartha udapaane sarvata.h samplutodake .
taavaansarve.su vede.su braahma.nasya vijaanata.h .. 2-46..
karma.nyevaadhikaaraste maa phale.su kadaacana .
maa karmaphalaheturbhuurmaa te sa"ngo.astvakarma.ni .. 2-47..
yogastha.h kuru karmaa.ni sa"nga.m tyaktvaa dhana~njaya .
siddhyasiddhyo.h samo bhuutvaa samatva.m yoga ucyate .. 2-48..
duure.na hyavara.m karma buddhiyogaaddhana~njaya .
buddhau "sara.namanviccha k.rpa.naa.h phalahetava.h .. 2-49..
buddhiyukto jahaatiiha ubhe suk.rtadu.sk.rte .
tasmaadyogaaya yujyasva yoga.h karmasu kau"salam .. 2-50..
karmaja.m buddhiyuktaa hi phala.m tyaktvaa manii.si.na.h .
janmabandhavinirmuktaa.h pada.m gacchantyanaamayam .. 2-51..
yadaa te mohakalila.m buddhirvyatitari.syati .
tadaa gantaasi nirveda.m "srotavyasya "srutasya ca .. 2-52..
"srutivipratipannaa te yadaa sthaasyati ni"scalaa .
samaadhaavacalaa buddhistadaa yogamavaapsyasi .. 2-53..
arjuna uvaaca .
sthitapraj~nasya kaa bhaa.saa samaadhisthasya ke"sava .
sthitadhii.h ki.m prabhaa.seta kimaasiita vrajeta kim .. 2-54..
"sriibhagavaanuvaaca .
prajahaati yadaa kaamaansarvaanpaartha manogataan .
aatmanyevaatmanaa tu.s.ta.h sthitapraj~nastadocyate .. 2-55..
du.hkhe.svanudvignamanaa.h sukhe.su vigatasp.rha.h .
viitaraagabhayakrodha.h sthitadhiirmunirucyate .. 2-56..
ya.h sarvatraanabhisnehastattatpraapya "subhaa"subham .
naabhinandati na dve.s.ti tasya praj~naa prati.s.thitaa .. 2-57..
yadaa sa.mharate caaya.m kuurmo.a"ngaaniiva sarva"sa.h .
indriyaa.niindriyaarthebhyastasya praj~naa prati.s.thitaa .. 2-58..
vi.sayaa vinivartante niraahaarasya dehina.h .
rasavarja.m raso.apyasya para.m d.r.s.tvaa nivartate .. 2-59..
yatato hyapi kaunteya puru.sasya vipa"scita.h .
indriyaa.ni pramaathiini haranti prasabha.m mana.h .. 2-60..
taani sarvaa.ni sa.myamya yukta aasiita matpara.h .
va"se hi yasyendriyaa.ni tasya praj~naa prati.s.thitaa .. 2-61..
dhyaayato vi.sayaanpu.msa.h sa"ngaste.suupajaayate .
sa"ngaatsa~njaayate kaama.h kaamaatkrodho.abhijaayate .. 2-62..
krodhaadbhavati sammoha.h sammohaatsm.rtivibhrama.h .
sm.rtibhra.m"saad buddhinaa"so buddhinaa"saatpra.na"syati .. 2-63..
raagadve.savimuktaistu vi.sayaanindriyai"scaran . orviyuktaistu
aatmava"syairvidheyaatmaa prasaadamadhigacchati .. 2-64..
prasaade sarvadu.hkhaanaa.m haanirasyopajaayate .
prasannacetaso hyaa"su buddhi.h paryavati.s.thate .. 2-65..
naasti buddhirayuktasya na caayuktasya bhaavanaa .
na caabhaavayata.h "saantira"saantasya kuta.h sukham .. 2-66..
indriyaa.naa.m hi carataa.m yanmano.anuvidhiiyate .
tadasya harati praj~naa.m vaayurnaavamivaambhasi .. 2-67..
tasmaadyasya mahaabaaho nig.rhiitaani sarva"sa.h .
indriyaa.niindriyaarthebhyastasya praj~naa prati.s.thitaa .. 2-68..
yaa ni"saa sarvabhuutaanaa.m tasyaa.m jaagarti sa.myamii .
yasyaa.m jaagrati bhuutaani saa ni"saa pa"syato mune.h .. 2-69..
aapuuryamaa.namacalaprati.s.tha.m
samudramaapa.h pravi"santi yadvat .
tadvatkaamaa ya.m pravi"santi sarve
sa "saantimaapnoti na kaamakaamii .. 2-70..
vihaaya kaamaanya.h sarvaanpumaa.m"scarati ni.hsp.rha.h .
nirmamo niraha"nkaara.h sa "saantimadhigacchati .. 2-71..
e.saa braahmii sthiti.h paartha nainaa.m praapya vimuhyati .
sthitvaasyaamantakaale.api brahmanirvaa.nam.rcchati .. 2-72..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
saa"nkhyayogo naama dvitiiyo.adhyaaya.h .. 2..
atha t.rtiiyo.adhyaaya.h . karmayoga.h
arjuna uvaaca .
jyaayasii cetkarma.naste mataa buddhirjanaardana .
tatki.m karma.ni ghore maa.m niyojayasi ke"sava .. 3-1..
vyaami"sre.neva vaakyena buddhi.m mohayasiiva me .
tadeka.m vada ni"scitya yena "sreyo.ahamaapnuyaam .. 3-2..
"sriibhagavaanuvaaca .
loke.asmin dvividhaa ni.s.thaa puraa proktaa mayaanagha .
j~naanayogena saa"nkhyaanaa.m karmayogena yoginaam .. 3-3..
na karma.naamanaarambhaannai.skarmya.m puru.so.a"snute .
na ca sa.mnyasanaadeva siddhi.m samadhigacchati .. 3-4..
na hi ka"scitk.sa.namapi jaatu ti.s.thatyakarmak.rt .
kaaryate hyava"sa.h karma sarva.h prak.rtijairgu.nai.h .. 3-5..
karmendriyaa.ni sa.myamya ya aaste manasaa smaran .
indriyaarthaanvimuu.dhaatmaa mithyaacaara.h sa ucyate .. 3-6..
yastvindriyaa.ni manasaa niyamyaarabhate.arjuna .
karmendriyai.h karmayogamasakta.h sa vi"si.syate .. 3-7..
niyata.m kuru karma tva.m karma jyaayo hyakarma.na.h .
"sariirayaatraapi ca te na prasiddhyedakarma.na.h .. 3-8..
yaj~naarthaatkarma.no.anyatra loko.aya.m karmabandhana.h .
tadartha.m karma kaunteya muktasa"nga.h samaacara .. 3-9..
sahayaj~naa.h prajaa.h s.r.s.tvaa purovaaca prajaapati.h .
anena prasavi.syadhvame.sa vo.astvi.s.takaamadhuk .. 3-10..
devaanbhaavayataanena te devaa bhaavayantu va.h .
paraspara.m bhaavayanta.h "sreya.h paramavaapsyatha .. 3-11..
i.s.taanbhogaanhi vo devaa daasyante yaj~nabhaavitaa.h .
tairdattaanapradaayaibhyo yo bhu"nkte stena eva sa.h .. 3-12..
yaj~na"si.s.taa"sina.h santo mucyante sarvakilbi.sai.h .
bhu~njate te tvagha.m paapaa ye pacantyaatmakaara.naat .. 3-13..
annaadbhavanti bhuutaani parjanyaadannasambhava.h .
yaj~naadbhavati parjanyo yaj~na.h karmasamudbhava.h .. 3-14..
karma brahmodbhava.m viddhi brahmaak.sarasamudbhavam .
tasmaatsarvagata.m brahma nitya.m yaj~ne prati.s.thitam .. 3-15..
eva.m pravartita.m cakra.m naanuvartayatiiha ya.h .
aghaayurindriyaaraamo mogha.m paartha sa jiivati .. 3-16..
yastvaatmaratireva syaadaatmat.rpta"sca maanava.h .
aatmanyeva ca santu.s.tastasya kaarya.m na vidyate .. 3-17..
naiva tasya k.rtenaartho naak.rteneha ka"scana .
na caasya sarvabhuute.su ka"scidarthavyapaa"sraya.h .. 3-18..
tasmaadasakta.h satata.m kaarya.m karma samaacara .
asakto hyaacarankarma paramaapnoti puuru.sa.h .. 3-19..
karma.naiva hi sa.msiddhimaasthitaa janakaadaya.h .
lokasa"ngrahamevaapi sampa"syankartumarhasi .. 3-20..
yadyadaacarati "sre.s.thastattadevetaro jana.h .
sa yatpramaa.na.m kurute lokastadanuvartate .. 3-21..
na me paarthaasti kartavya.m tri.su loke.su ki~ncana .
naanavaaptamavaaptavya.m varta eva ca karma.ni .. 3-22..
yadi hyaha.m na varteya.m jaatu karma.nyatandrita.h .
mama vartmaanuvartante manu.syaa.h paartha sarva"sa.h .. 3-23..
utsiideyurime lokaa na kuryaa.m karma cedaham .
sa"nkarasya ca kartaa syaamupahanyaamimaa.h prajaa.h .. 3-24..
saktaa.h karma.nyavidvaa.mso yathaa kurvanti bhaarata .
kuryaadvidvaa.mstathaasakta"scikiir.surlokasa"ngraham .. 3-25..
na buddhibheda.m janayedaj~naanaa.m karmasa"nginaam .
jo.sayetsarvakarmaa.ni vidvaanyukta.h samaacaran .. 3-26..
prak.rte.h kriyamaa.naani gu.nai.h karmaa.ni sarva"sa.h .
aha"nkaaravimuu.dhaatmaa kartaahamiti manyate .. 3-27..
tattvavittu mahaabaaho gu.nakarmavibhaagayo.h .
gu.naa gu.ne.su vartanta iti matvaa na sajjate .. 3-28..
prak.rtergu.nasammuu.dhaa.h sajjante gu.nakarmasu .
taanak.rtsnavido mandaank.rtsnavinna vicaalayet .. 3-29..
mayi sarvaa.ni karmaa.ni sa.mnyasyaadhyaatmacetasaa .
niraa"siirnirmamo bhuutvaa yudhyasva vigatajvara.h .. 3-30..
ye me matamida.m nityamanuti.s.thanti maanavaa.h .
"sraddhaavanto.anasuuyanto mucyante te.api karmabhi.h .. 3-31..
ye tvetadabhyasuuyanto naanuti.s.thanti me matam .
sarvaj~naanavimuu.dhaa.mstaanviddhi na.s.taanacetasa.h .. 3-32..
sad.r"sa.m ce.s.tate svasyaa.h prak.rterj~naanavaanapi .
prak.rti.m yaanti bhuutaani nigraha.h ki.m kari.syati .. 3-33..
indriyasyendriyasyaarthe raagadve.sau vyavasthitau .
tayorna va"samaagacchettau hyasya paripanthinau .. 3-34..
"sreyaansvadharmo vigu.na.h paradharmaatsvanu.s.thitaat .
svadharme nidhana.m "sreya.h paradharmo bhayaavaha.h .. 3-35..
arjuna uvaaca .
atha kena prayukto.aya.m paapa.m carati puuru.sa.h .
anicchannapi vaar.s.neya balaadiva niyojita.h .. 3-36..
"sriibhagavaanuvaaca .
kaama e.sa krodha e.sa rajogu.nasamudbhava.h .
mahaa"sano mahaapaapmaa viddhyenamiha vairi.nam .. 3-37..
dhuumenaavriyate vahniryathaadar"so malena ca .
yatholbenaav.rto garbhastathaa tenedamaav.rtam .. 3-38..
aav.rta.m j~naanametena j~naanino nityavairi.naa .
kaamaruupe.na kaunteya du.spuure.naanalena ca .. 3-39..
indriyaa.ni mano buddhirasyaadhi.s.thaanamucyate .
etairvimohayatye.sa j~naanamaav.rtya dehinam .. 3-40..
tasmaattvamindriyaa.nyaadau niyamya bharatar.sabha .
paapmaana.m prajahi hyena.m j~naanavij~naananaa"sanam .. 3-41..
indriyaa.ni paraa.nyaahurindriyebhya.h para.m mana.h .
manasastu paraa buddhiryo buddhe.h paratastu sa.h .. 3-42..
eva.m buddhe.h para.m buddhvaa sa.mstabhyaatmaanamaatmanaa .
jahi "satru.m mahaabaaho kaamaruupa.m duraasadam .. 3-43..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
karmayogo naama t.rtiiyo.adhyaaya.h .. 3..
atha caturtho.adhyaaya.h . j~naanakarmasa.mnyaasayoga.h
"sriibhagavaanuvaaca .
ima.m vivasvate yoga.m proktavaanahamavyayam .
vivasvaanmanave praaha manurik.svaakave.abraviit .. 4-1..
eva.m paramparaapraaptamima.m raajar.sayo vidu.h .
sa kaaleneha mahataa yogo na.s.ta.h parantapa .. 4-2..
sa evaaya.m mayaa te.adya yoga.h prokta.h puraatana.h .
bhakto.asi me sakhaa ceti rahasya.m hyetaduttamam .. 4-3..
arjuna uvaaca .
apara.m bhavato janma para.m janma vivasvata.h .
kathametadvijaaniiyaa.m tvamaadau proktavaaniti .. 4-4..
"sriibhagavaanuvaaca .
bahuuni me vyatiitaani janmaani tava caarjuna .
taanyaha.m veda sarvaa.ni na tva.m vettha parantapa .. 4-5..
ajo.api sannavyayaatmaa bhuutaanaamii"svaro.api san .
prak.rti.m svaamadhi.s.thaaya sambhavaamyaatmamaayayaa .. 4-6..
yadaa yadaa hi dharmasya glaanirbhavati bhaarata .
abhyutthaanamadharmasya tadaatmaana.m s.rjaamyaham .. 4-7..
paritraa.naaya saadhuunaa.m vinaa"saaya ca du.sk.rtaam .
dharmasa.msthaapanaarthaaya sambhavaami yuge yuge .. 4-8..
janma karma ca me divyameva.m yo vetti tattvata.h .
tyaktvaa deha.m punarjanma naiti maameti so.arjuna .. 4-9..
viitaraagabhayakrodhaa manmayaa maamupaa"sritaa.h .
bahavo j~naanatapasaa puutaa madbhaavamaagataa.h .. 4-10..
ye yathaa maa.m prapadyante taa.mstathaiva bhajaamyaham .
mama vartmaanuvartante manu.syaa.h paartha sarva"sa.h .. 4-11..
kaa"nk.santa.h karma.naa.m siddhi.m yajanta iha devataa.h .
k.sipra.m hi maanu.se loke siddhirbhavati karmajaa .. 4-12..
caaturvar.nya.m mayaa s.r.s.ta.m gu.nakarmavibhaaga"sa.h .
tasya kartaaramapi maa.m viddhyakartaaramavyayam .. 4-13..
na maa.m karmaa.ni limpanti na me karmaphale sp.rhaa .
iti maa.m yo.abhijaanaati karmabhirna sa badhyate .. 4-14..
eva.m j~naatvaa k.rta.m karma puurvairapi mumuk.subhi.h .
kuru karmaiva tasmaattva.m puurvai.h puurvatara.m k.rtam .. 4-15..
ki.m karma kimakarmeti kavayo.apyatra mohitaa.h .
tatte karma pravak.syaami yajj~naatvaa mok.syase.a"subhaat .. 4-16..
karma.no hyapi boddhavya.m boddhavya.m ca vikarma.na.h .
akarma.na"sca boddhavya.m gahanaa karma.no gati.h .. 4-17..
karma.nyakarma ya.h pa"syedakarma.ni ca karma ya.h .
sa buddhimaanmanu.sye.su sa yukta.h k.rtsnakarmak.rt .. 4-18..
yasya sarve samaarambhaa.h kaamasa"nkalpavarjitaa.h .
j~naanaagnidagdhakarmaa.na.m tamaahu.h pa.n.dita.m budhaa.h .. 4-19..
tyaktvaa karmaphalaasa"nga.m nityat.rpto niraa"sraya.h .
karma.nyabhiprav.rtto.api naiva ki~ncitkaroti sa.h .. 4-20..
niraa"siiryatacittaatmaa tyaktasarvaparigraha.h .
"saariira.m kevala.m karma kurvannaapnoti kilbi.sam .. 4-21..
yad.rcchaalaabhasantu.s.to dvandvaatiito vimatsara.h .
sama.h siddhaavasiddhau ca k.rtvaapi na nibadhyate .. 4-22..
gatasa"ngasya muktasya j~naanaavasthitacetasa.h .
yaj~naayaacarata.h karma samagra.m praviliiyate .. 4-23..
brahmaarpa.na.m brahma havirbrahmaagnau brahma.naa hutam .
brahmaiva tena gantavya.m brahmakarmasamaadhinaa .. 4-24..
daivamevaapare yaj~na.m yogina.h paryupaasate .
brahmaagnaavapare yaj~na.m yaj~nenaivopajuhvati .. 4-25..
"srotraadiiniindriyaa.nyanye sa.myamaagni.su juhvati .
"sabdaadiinvi.sayaananya indriyaagni.su juhvati .. 4-26..
sarvaa.niindriyakarmaa.ni praa.nakarmaa.ni caapare .
aatmasa.myamayogaagnau juhvati j~naanadiipite .. 4-27..
dravyayaj~naastapoyaj~naa yogayaj~naastathaapare .
svaadhyaayaj~naanayaj~naa"sca yataya.h sa.m"sitavrataa.h .. 4-28..
apaane juhvati praa.na.m praa.ne.apaana.m tathaapare .
praa.naapaanagatii ruddhvaa praa.naayaamaparaaya.naa.h .. 4-29..
apare niyataahaaraa.h praa.naanpraa.ne.su juhvati .
sarve.apyete yaj~navido yaj~nak.sapitakalma.saa.h .. 4-30..
yaj~na"si.s.taam.rtabhujo yaanti brahma sanaatanam .
naaya.m loko.astyayaj~nasya kuto.anya.h kurusattama .. 4-31..
eva.m bahuvidhaa yaj~naa vitataa brahma.no mukhe .
karmajaanviddhi taansarvaaneva.m j~naatvaa vimok.syase .. 4-32..
"sreyaandravyamayaadyaj~naajj~naanayaj~na.h parantapa .
sarva.m karmaakhila.m paartha j~naane parisamaapyate .. 4-33..
tadviddhi pra.nipaatena paripra"snena sevayaa .
upadek.syanti te j~naana.m j~naaninastattvadar"sina.h .. 4-34..
yajj~naatvaa na punarmohameva.m yaasyasi paa.n.dava .
yena bhuutaanya"se.se.na drak.syasyaatmanyatho mayi .. 4-35.. var a"se.saa.ni
api cedasi paapebhya.h sarvebhya.h paapak.rttama.h .
sarva.m j~naanaplavenaiva v.rjina.m santari.syasi .. 4-36..
yathaidhaa.msi samiddho.agnirbhasmasaatkurute.arjuna .
j~naanaagni.h sarvakarmaa.ni bhasmasaatkurute tathaa .. 4-37..
na hi j~naanena sad.r"sa.m pavitramiha vidyate .
tatsvaya.m yogasa.msiddha.h kaalenaatmani vindati .. 4-38..
"sraddhaavaa~mllabhate j~naana.m tatpara.h sa.myatendriya.h .
j~naana.m labdhvaa paraa.m "saantimacire.naadhigacchati .. 4-39..
aj~na"scaa"sraddadhaana"sca sa.m"sayaatmaa vina"syati .
naaya.m loko.asti na paro na sukha.m sa.m"sayaatmana.h .. 4-40..
yogasa.mnyastakarmaa.na.m j~naanasa~nchinnasa.m"sayam .
aatmavanta.m na karmaa.ni nibadhnanti dhana~njaya .. 4-41..
tasmaadaj~naanasambhuuta.m h.rtstha.m j~naanaasinaatmana.h .
chittvaina.m sa.m"saya.m yogamaati.s.thotti.s.tha bhaarata .. 4-42..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
j~naanakarmasa.mnyaasayogo naama caturtho.adhyaaya.h .. 4..
atha pa~ncamo.adhyaaya.h . sa.mnyaasayoga.h
arjuna uvaaca .
sa.mnyaasa.m karma.naa.m k.r.s.na punaryoga.m ca "sa.msasi .
yacchreya etayoreka.m tanme bruuhi suni"scitam .. 5-1..
"sriibhagavaanuvaaca .
sa.mnyaasa.h karmayoga"sca ni.h"sreyasakaraavubhau .
tayostu karmasa.mnyaasaatkarmayogo vi"si.syate .. 5-2..
j~neya.h sa nityasa.mnyaasii yo na dve.s.ti na kaa"nk.sati .
nirdvandvo hi mahaabaaho sukha.m bandhaatpramucyate .. 5-3..
saa"nkhyayogau p.rthagbaalaa.h pravadanti na pa.n.ditaa.h .
ekamapyaasthita.h samyagubhayorvindate phalam .. 5-4..
yatsaa"nkhyai.h praapyate sthaana.m tadyogairapi gamyate .
eka.m saa"nkhya.m ca yoga.m ca ya.h pa"syati sa pa"syati .. 5-5..
sa.mnyaasastu mahaabaaho du.hkhamaaptumayogata.h .
yogayukto munirbrahma nacire.naadhigacchati .. 5-6..
yogayukto vi"suddhaatmaa vijitaatmaa jitendriya.h .
sarvabhuutaatmabhuutaatmaa kurvannapi na lipyate .. 5-7..
naiva ki~ncitkaromiiti yukto manyeta tattvavit .
pa"sya~n"s.r.nvansp.r"sa~njighranna"snangacchansvapa~n"svasan .. 5-8..
pralapanvis.rjang.rh.nannunmi.sannimi.sannapi .
indriyaa.niindriyaarthe.su vartanta iti dhaarayan .. 5-9..
brahma.nyaadhaaya karmaa.ni sa"nga.m tyaktvaa karoti ya.h .
lipyate na sa paapena padmapatramivaambhasaa .. 5-10..
kaayena manasaa buddhyaa kevalairindriyairapi .
yogina.h karma kurvanti sa"nga.m tyaktvaatma"suddhaye .. 5-11..
yukta.h karmaphala.m tyaktvaa "saantimaapnoti nai.s.thikiim .
ayukta.h kaamakaare.na phale sakto nibadhyate .. 5-12..
sarvakarmaa.ni manasaa sa.mnyasyaaste sukha.m va"sii .
navadvaare pure dehii naiva kurvanna kaarayan .. 5-13..
na kart.rtva.m na karmaa.ni lokasya s.rjati prabhu.h .
na karmaphalasa.myoga.m svabhaavastu pravartate .. 5-14..
naadatte kasyacitpaapa.m na caiva suk.rta.m vibhu.h .
aj~naanenaav.rta.m j~naana.m tena muhyanti jantava.h .. 5-15..
j~naanena tu tadaj~naana.m ye.saa.m naa"sitamaatmana.h .
te.saamaadityavajj~naana.m prakaa"sayati tatparam .. 5-16..
tadbuddhayastadaatmaanastanni.s.thaastatparaaya.naa.h .
gacchantyapunaraav.rtti.m j~naananirdhuutakalma.saa.h .. 5-17..
vidyaavinayasampanne braahma.ne gavi hastini .
"suni caiva "svapaake ca pa.n.ditaa.h samadar"sina.h .. 5-18..
ihaiva tairjita.h sargo ye.saa.m saamye sthita.m mana.h .
nirdo.sa.m hi sama.m brahma tasmaad brahma.ni te sthitaa.h .. 5-19..
na prah.r.syetpriya.m praapya nodvijetpraapya caapriyam .
sthirabuddhirasammuu.dho brahmavid brahma.ni sthita.h .. 5-20..
baahyaspar"se.svasaktaatmaa vindatyaatmani yatsukham .
sa brahmayogayuktaatmaa sukhamak.sayama"snute .. 5-21..
ye hi sa.mspar"sajaa bhogaa du.hkhayonaya eva te .
aadyantavanta.h kaunteya na te.su ramate budha.h .. 5-22..
"saknotiihaiva ya.h so.dhu.m praak"sariiravimok.sa.naat .
kaamakrodhodbhava.m vega.m sa yukta.h sa sukhii nara.h .. 5-23..
yo.anta.hsukho.antaraaraamastathaantarjyotireva ya.h .
sa yogii brahmanirvaa.na.m brahmabhuuto.adhigacchati .. 5-24..
labhante brahmanirvaa.nam.r.saya.h k.sii.nakalma.saa.h .
chinnadvaidhaa yataatmaana.h sarvabhuutahite rataa.h .. 5-25..
kaamakrodhaviyuktaanaa.m yatiinaa.m yatacetasaam .
abhito brahmanirvaa.na.m vartate viditaatmanaam .. 5-26..
spar"saank.rtvaa bahirbaahyaa.m"scak.su"scaivaantare bhruvo.h .
praa.naapaanau samau k.rtvaa naasaabhyantaracaari.nau .. 5-27..
yatendriyamanobuddhirmunirmok.saparaaya.na.h .
vigatecchaabhayakrodho ya.h sadaa mukta eva sa.h .. 5-28..
bhoktaara.m yaj~natapasaa.m sarvalokamahe"svaram .
suh.rda.m sarvabhuutaanaa.m j~naatvaa maa.m "saantim.rcchati .. 5-29..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
sa.mnyaasayogo naama pa~ncamo.adhyaaya.h .. 5..
atha .sa.s.tho.adhyaaya.h . aatmasa.myamayoga.h
"sriibhagavaanuvaaca .
anaa"srita.h karmaphala.m kaarya.m karma karoti ya.h .
sa sa.mnyaasii ca yogii ca na niragnirna caakriya.h .. 6-1..
ya.m sa.mnyaasamiti praahuryoga.m ta.m viddhi paa.n.dava .
na hyasa.mnyastasa"nkalpo yogii bhavati ka"scana .. 6-2..
aaruruk.sormuneryoga.m karma kaara.namucyate .
yogaaruu.dhasya tasyaiva "sama.h kaara.namucyate .. 6-3..
yadaa hi nendriyaarthe.su na karmasvanu.sajjate .
sarvasa"nkalpasa.mnyaasii yogaaruu.dhastadocyate .. 6-4..
uddharedaatmanaatmaana.m naatmaanamavasaadayet .
aatmaiva hyaatmano bandhuraatmaiva ripuraatmana.h .. 6-5..
bandhuraatmaatmanastasya yenaatmaivaatmanaa jita.h .
anaatmanastu "satrutve vartetaatmaiva "satruvat .. 6-6..
jitaatmana.h pra"saantasya paramaatmaa samaahita.h .
"siito.s.nasukhadu.hkhe.su tathaa maanaapamaanayo.h .. 6-7..
j~naanavij~naanat.rptaatmaa kuu.tastho vijitendriya.h .
yukta ityucyate yogii samalo.s.taa"smakaa~ncana.h .. 6-8..
suh.rnmitraaryudaasiinamadhyasthadve.syabandhu.su .
saadhu.svapi ca paape.su samabuddhirvi"si.syate .. 6-9..
yogii yu~njiita satatamaatmaana.m rahasi sthita.h .
ekaakii yatacittaatmaa niraa"siiraparigraha.h .. 6-10..
"sucau de"se prati.s.thaapya sthiramaasanamaatmana.h .
naatyucchrita.m naatiniica.m cailaajinaku"sottaram .. 6-11..
tatraikaagra.m mana.h k.rtvaa yatacittendriyakriya.h .
upavi"syaasane yu~njyaadyogamaatmavi"suddhaye .. 6-12..
sama.m kaaya"sirogriiva.m dhaarayannacala.m sthira.h .
samprek.sya naasikaagra.m sva.m di"sa"scaanavalokayan .. 6-13..
pra"saantaatmaa vigatabhiirbrahmacaarivrate sthita.h .
mana.h sa.myamya maccitto yukta aasiita matpara.h .. 6-14..
yu~njanneva.m sadaatmaana.m yogii niyatamaanasa.h .
"saanti.m nirvaa.naparamaa.m matsa.msthaamadhigacchati .. 6-15..
naatya"snatastu yogo.asti na caikaantamana"snata.h .
na caatisvapna"siilasya jaagrato naiva caarjuna .. 6-16..
yuktaahaaravihaarasya yuktace.s.tasya karmasu .
yuktasvapnaavabodhasya yogo bhavati du.hkhahaa .. 6-17..
yadaa viniyata.m cittamaatmanyevaavati.s.thate .
ni.hsp.rha.h sarvakaamebhyo yukta ityucyate tadaa .. 6-18..
yathaa diipo nivaatastho ne"ngate sopamaa sm.rtaa .
yogino yatacittasya yu~njato yogamaatmana.h .. 6-19..
yatroparamate citta.m niruddha.m yogasevayaa .
yatra caivaatmanaatmaana.m pa"syannaatmani tu.syati .. 6-20..
sukhamaatyantika.m yattad buddhigraahyamatiindriyam .
vetti yatra na caivaaya.m sthita"scalati tattvata.h .. 6-21..
ya.m labdhvaa caapara.m laabha.m manyate naadhika.m tata.h .
yasminsthito na du.hkhena guru.naapi vicaalyate .. 6-22..
ta.m vidyaad du.hkhasa.myogaviyoga.m yogasa.mj~nitam .
sa ni"scayena yoktavyo yogo.anirvi.n.nacetasaa .. 6-23..
sa"nkalpaprabhavaankaamaa.mstyaktvaa sarvaana"se.sata.h .
manasaivendriyagraama.m viniyamya samantata.h .. 6-24..
"sanai.h "sanairuparamed buddhyaa dh.rtig.rhiitayaa .
aatmasa.mstha.m mana.h k.rtvaa na ki~ncidapi cintayet .. 6-25..
yato yato ni"scarati mana"sca~ncalamasthiram .
tatastato niyamyaitadaatmanyeva va"sa.m nayet .. 6-26..
pra"saantamanasa.m hyena.m yogina.m sukhamuttamam .
upaiti "saantarajasa.m brahmabhuutamakalma.sam .. 6-27..
yu~njanneva.m sadaatmaana.m yogii vigatakalma.sa.h .
sukhena brahmasa.mspar"samatyanta.m sukhama"snute .. 6-28..
sarvabhuutasthamaatmaana.m sarvabhuutaani caatmani .
iik.sate yogayuktaatmaa sarvatra samadar"sana.h .. 6-29..
yo maa.m pa"syati sarvatra sarva.m ca mayi pa"syati .
tasyaaha.m na pra.na"syaami sa ca me na pra.na"syati .. 6-30..
sarvabhuutasthita.m yo maa.m bhajatyekatvamaasthita.h .
sarvathaa vartamaano.api sa yogii mayi vartate .. 6-31..
aatmaupamyena sarvatra sama.m pa"syati yo.arjuna .
sukha.m vaa yadi vaa du.hkha.m sa yogii paramo mata.h .. 6-32..
arjuna uvaaca .
yo.aya.m yogastvayaa prokta.h saamyena madhusuudana .
etasyaaha.m na pa"syaami ca~ncalatvaatsthiti.m sthiraam .. 6-33..
ca~ncala.m hi mana.h k.r.s.na pramaathi balavad d.r.dham .
tasyaaha.m nigraha.m manye vaayoriva sudu.skaram .. 6-34..
"sriibhagavaanuvaaca .
asa.m"saya.m mahaabaaho mano durnigraha.m calam .
abhyaasena tu kaunteya vairaagye.na ca g.rhyate .. 6-35..
asa.myataatmanaa yogo du.spraapa iti me mati.h .
va"syaatmanaa tu yatataa "sakyo.avaaptumupaayata.h .. 6-36..
arjuna uvaaca .
ayati.h "sraddhayopeto yogaaccalitamaanasa.h .
apraapya yogasa.msiddhi.m kaa.m gati.m k.r.s.na gacchati .. 6-37..
kaccinnobhayavibhra.s.ta"schinnaabhramiva na"syati .
aprati.s.tho mahaabaaho vimuu.dho brahma.na.h pathi .. 6-38..
etanme sa.m"saya.m k.r.s.na chettumarhasya"se.sata.h .
tvadanya.h sa.m"sayasyaasya chettaa na hyupapadyate .. 6-39..
"sriibhagavaanuvaaca .
paartha naiveha naamutra vinaa"sastasya vidyate .
na hi kalyaa.nak.rtka"scid durgati.m taata gacchati .. 6-40..
praapya pu.nyak.rtaa.m lokaanu.sitvaa "saa"svatii.h samaa.h .
"suciinaa.m "sriimataa.m gehe yogabhra.s.to.abhijaayate .. 6-41..
athavaa yoginaameva kule bhavati dhiimataam .
etaddhi durlabhatara.m loke janma yadiid.r"sam .. 6-42..
tatra ta.m buddhisa.myoga.m labhate paurvadehikam .
yatate ca tato bhuuya.h sa.msiddhau kurunandana .. 6-43..
puurvaabhyaasena tenaiva hriyate hyava"so.api sa.h .
jij~naasurapi yogasya "sabdabrahmaativartate .. 6-44..
prayatnaadyatamaanastu yogii sa.m"suddhakilbi.sa.h .
anekajanmasa.msiddhastato yaati paraa.m gatim .. 6-45..
tapasvibhyo.adhiko yogii j~naanibhyo.api mato.adhika.h .
karmibhya"scaadhiko yogii tasmaadyogii bhavaarjuna .. 6-46..
yoginaamapi sarve.saa.m madgatenaantaraatmanaa .
"sraddhaavaanbhajate yo maa.m sa me yuktatamo mata.h .. 6-47..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
aatmasa.myamayogo naama .sa.s.tho.adhyaaya.h .. 6..
atha saptamo.adhyaaya.h . j~naanavij~naanayoga.h
"sriibhagavaanuvaaca .
mayyaasaktamanaa.h paartha yoga.m yu~njanmadaa"sraya.h .
asa.m"saya.m samagra.m maa.m yathaa j~naasyasi tacch.r.nu .. 7-1..
j~naana.m te.aha.m savij~naanamida.m vak.syaamya"se.sata.h .
yajj~naatvaa neha bhuuyo.anyajj~naatavyamava"si.syate .. 7-2..
manu.syaa.naa.m sahasre.su ka"scidyatati siddhaye .
yatataamapi siddhaanaa.m ka"scinmaa.m vetti tattvata.h .. 7-3..
bhuumiraapo.analo vaayu.h kha.m mano buddhireva ca .
aha"nkaara itiiya.m me bhinnaa prak.rtira.s.tadhaa .. 7-4..
apareyamitastvanyaa.m prak.rti.m viddhi me paraam .
jiivabhuutaa.m mahaabaaho yayeda.m dhaaryate jagat .. 7-5..
etadyoniini bhuutaani sarvaa.niityupadhaaraya .
aha.m k.rtsnasya jagata.h prabhava.h pralayastathaa .. 7-6..
matta.h paratara.m naanyatki~ncidasti dhana~njaya .
mayi sarvamida.m prota.m suutre ma.niga.naa iva .. 7-7..
raso.ahamapsu kaunteya prabhaasmi "sa"sisuuryayo.h .
pra.nava.h sarvavede.su "sabda.h khe pauru.sa.m n.r.su .. 7-8..
pu.nyo gandha.h p.rthivyaa.m ca teja"scaasmi vibhaavasau .
jiivana.m sarvabhuute.su tapa"scaasmi tapasvi.su .. 7-9..
biija.m maa.m sarvabhuutaanaa.m viddhi paartha sanaatanam .
buddhirbuddhimataamasmi tejastejasvinaamaham .. 7-10..
bala.m balavataa.m caaha.m kaamaraagavivarjitam .
dharmaaviruddho bhuute.su kaamo.asmi bharatar.sabha .. 7-11..
ye caiva saattvikaa bhaavaa raajasaastaamasaa"sca ye .
matta eveti taanviddhi na tvaha.m te.su te mayi .. 7-12..
tribhirgu.namayairbhaavairebhi.h sarvamida.m jagat .
mohita.m naabhijaanaati maamebhya.h paramavyayam .. 7-13..
daivii hye.saa gu.namayii mama maayaa duratyayaa .
maameva ye prapadyante maayaametaa.m taranti te .. 7-14..
na maa.m du.sk.rtino muu.dhaa.h prapadyante naraadhamaa.h .
maayayaapah.rtaj~naanaa aasura.m bhaavamaa"sritaa.h .. 7-15..
caturvidhaa bhajante maa.m janaa.h suk.rtino.arjuna .
aarto jij~naasurarthaarthii j~naanii ca bharatar.sabha .. 7-16..
te.saa.m j~naanii nityayukta ekabhaktirvi"si.syate .
priyo hi j~naanino.atyarthamaha.m sa ca mama priya.h .. 7-17..
udaaraa.h sarva evaite j~naanii tvaatmaiva me matam .
aasthita.h sa hi yuktaatmaa maamevaanuttamaa.m gatim .. 7-18..
bahuunaa.m janmanaamante j~naanavaanmaa.m prapadyate .
vaasudeva.h sarvamiti sa mahaatmaa sudurlabha.h .. 7-19..
kaamaistaistairh.rtaj~naanaa.h prapadyante.anyadevataa.h .
ta.m ta.m niyamamaasthaaya prak.rtyaa niyataa.h svayaa .. 7-20..
yo yo yaa.m yaa.m tanu.m bhakta.h "sraddhayaarcitumicchati .
tasya tasyaacalaa.m "sraddhaa.m taameva vidadhaamyaham .. 7-21..
sa tayaa "sraddhayaa yuktastasyaaraadhanamiihate .
labhate ca tata.h kaamaanmayaiva vihitaanhi taan .. 7-22..
antavattu phala.m te.saa.m tadbhavatyalpamedhasaam .
devaandevayajo yaanti madbhaktaa yaanti maamapi .. 7-23..
avyakta.m vyaktimaapanna.m manyante maamabuddhaya.h .
para.m bhaavamajaananto mamaavyayamanuttamam .. 7-24..
naaha.m prakaa"sa.h sarvasya yogamaayaasamaav.rta.h .
muu.dho.aya.m naabhijaanaati loko maamajamavyayam .. 7-25..
vedaaha.m samatiitaani vartamaanaani caarjuna .
bhavi.syaa.ni ca bhuutaani maa.m tu veda na ka"scana .. 7-26..
icchaadve.sasamutthena dvandvamohena bhaarata .
sarvabhuutaani sammoha.m sarge yaanti parantapa .. 7-27..
ye.saa.m tvantagata.m paapa.m janaanaa.m pu.nyakarma.naam .
te dvandvamohanirmuktaa bhajante maa.m d.r.dhavrataa.h .. 7-28..
jaraamara.namok.saaya maamaa"sritya yatanti ye .
te brahma tadvidu.h k.rtsnamadhyaatma.m karma caakhilam .. 7-29..
saadhibhuutaadhidaiva.m maa.m saadhiyaj~na.m ca ye vidu.h .
prayaa.nakaale.api ca maa.m te viduryuktacetasa.h .. 7-30..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
j~naanavij~naanayogo naama saptamo.adhyaaya.h .. 7..
atha a.s.tamo.adhyaaya.h . ak.sarabrahmayoga.h
arjuna uvaaca .
ki.m tad brahma kimadhyaatma.m ki.m karma puru.sottama .
adhibhuuta.m ca ki.m proktamadhidaiva.m kimucyate .. 8-1..
adhiyaj~na.h katha.m ko.atra dehe.asminmadhusuudana .
prayaa.nakaale ca katha.m j~neyo.asi niyataatmabhi.h .. 8-2..
"sriibhagavaanuvaaca .
ak.sara.m brahma parama.m svabhaavo.adhyaatmamucyate .
bhuutabhaavodbhavakaro visarga.h karmasa.mj~nita.h .. 8-3..
adhibhuuta.m k.saro bhaava.h puru.sa"scaadhidaivatam .
adhiyaj~no.ahamevaatra dehe dehabh.rtaa.m vara .. 8-4..
antakaale ca maameva smaranmuktvaa kalevaram .
ya.h prayaati sa madbhaava.m yaati naastyatra sa.m"saya.h .. 8-5..
ya.m ya.m vaapi smaranbhaava.m tyajatyante kalevaram .
ta.m tamevaiti kaunteya sadaa tadbhaavabhaavita.h .. 8-6..
tasmaatsarve.su kaale.su maamanusmara yudhya ca .
mayyarpitamanobuddhirmaamevai.syasyasa.m"saya.h .. 8-7.. orsa.m"sayam
abhyaasayogayuktena cetasaa naanyagaaminaa .
parama.m puru.sa.m divya.m yaati paarthaanucintayan .. 8-8..
kavi.m puraa.namanu"saasitaara-
ma.nora.niiya.msamanusmaredya.h .
sarvasya dhaataaramacintyaruupa-
maadityavar.na.m tamasa.h parastaat .. 8-9..
prayaa.nakaale manasaa.acalena
bhaktyaa yukto yogabalena caiva .
bhruvormadhye praa.namaave"sya samyak
sa ta.m para.m puru.samupaiti divyam .. 8-10..
yadak.sara.m vedavido vadanti
vi"santi yadyatayo viitaraagaa.h .
yadicchanto brahmacarya.m caranti
tatte pada.m sa"ngrahe.na pravak.sye .. 8-11..
sarvadvaaraa.ni sa.myamya mano h.rdi nirudhya ca .
muurdhnyaadhaayaatmana.h praa.namaasthito yogadhaara.naam .. 8-12..
omityekaak.sara.m brahma vyaaharanmaamanusmaran .
ya.h prayaati tyajandeha.m sa yaati paramaa.m gatim .. 8-13..
ananyacetaa.h satata.m yo maa.m smarati nitya"sa.h .
tasyaaha.m sulabha.h paartha nityayuktasya yogina.h .. 8-14..
maamupetya punarjanma du.hkhaalayama"saa"svatam .
naapnuvanti mahaatmaana.h sa.msiddhi.m paramaa.m gataa.h .. 8-15..
aabrahmabhuvanaallokaa.h punaraavartino.arjuna .
maamupetya tu kaunteya punarjanma na vidyate .. 8-16..
sahasrayugaparyantamaharyad brahma.no vidu.h .
raatri.m yugasahasraantaa.m te.ahoraatravido janaa.h .. 8-17..
avyaktaad vyaktaya.h sarvaa.h prabhavantyaharaagame .
raatryaagame praliiyante tatraivaavyaktasa.mj~nake .. 8-18..
bhuutagraama.h sa evaaya.m bhuutvaa bhuutvaa praliiyate .
raatryaagame.ava"sa.h paartha prabhavatyaharaagame .. 8-19..
parastasmaattu bhaavo.anyo.avyakto.avyaktaatsanaatana.h .
ya.h sa sarve.su bhuute.su na"syatsu na vina"syati .. 8-20..
avyakto.ak.sara ityuktastamaahu.h paramaa.m gatim .
ya.m praapya na nivartante taddhaama parama.m mama .. 8-21..
puru.sa.h sa para.h paartha bhaktyaa labhyastvananyayaa .
yasyaanta.hsthaani bhuutaani yena sarvamida.m tatam .. 8-22..
yatra kaale tvanaav.rttimaav.rtti.m caiva yogina.h .
prayaataa yaanti ta.m kaala.m vak.syaami bharatar.sabha .. 8-23..
agnirjyotiraha.h "sukla.h .sa.nmaasaa uttaraaya.nam .
tatra prayaataa gacchanti brahma brahmavido janaa.h .. 8-24..
dhuumo raatristathaa k.r.s.na.h .sa.nmaasaa dak.si.naayanam .
tatra caandramasa.m jyotiryogii praapya nivartate .. 8-25..
"suklak.r.s.ne gatii hyete jagata.h "saa"svate mate .
ekayaa yaatyanaav.rttimanyayaavartate puna.h .. 8-26..
naite s.rtii paartha jaananyogii muhyati ka"scana .
tasmaatsarve.su kaale.su yogayukto bhavaarjuna .. 8-27..
vede.su yaj~ne.su tapa.hsu caiva
daane.su yatpu.nyaphala.m pradi.s.tam .
atyeti tatsarvamida.m viditvaa
yogii para.m sthaanamupaiti caadyam .. 8-28..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
ak.sarabrahmayogo naamaa.s.tamo.adhyaaya.h .. 8..
atha navamo.adhyaaya.h . raajavidyaaraajaguhyayoga.h
"sriibhagavaanuvaaca .
ida.m tu te guhyatama.m pravak.syaamyanasuuyave .
j~naana.m vij~naanasahita.m yajj~naatvaa mok.syase.a"subhaat .. 9-1..
raajavidyaa raajaguhya.m pavitramidamuttamam .
pratyak.saavagama.m dharmya.m susukha.m kartumavyayam .. 9-2..
a"sraddadhaanaa.h puru.saa dharmasyaasya parantapa .
apraapya maa.m nivartante m.rtyusa.msaaravartmani .. 9-3..
mayaa tatamida.m sarva.m jagadavyaktamuurtinaa .
matsthaani sarvabhuutaani na caaha.m te.svavasthita.h .. 9-4..
na ca matsthaani bhuutaani pa"sya me yogamai"svaram .
bhuutabh.rnna ca bhuutastho mamaatmaa bhuutabhaavana.h .. 9-5..
yathaakaa"sasthito nitya.m vaayu.h sarvatrago mahaan .
tathaa sarvaa.ni bhuutaani matsthaaniityupadhaaraya .. 9-6..
sarvabhuutaani kaunteya prak.rti.m yaanti maamikaam .
kalpak.saye punastaani kalpaadau vis.rjaamyaham .. 9-7..
prak.rti.m svaamava.s.tabhya vis.rjaami puna.h puna.h .
bhuutagraamamima.m k.rtsnamava"sa.m prak.rterva"saat .. 9-8..
na ca maa.m taani karmaa.ni nibadhnanti dhana~njaya .
udaasiinavadaasiinamasakta.m te.su karmasu .. 9-9..
mayaadhyak.se.na prak.rti.h suuyate sacaraacaram .
hetunaanena kaunteya jagadviparivartate .. 9-10..
avajaananti maa.m muu.dhaa maanu.sii.m tanumaa"sritam .
para.m bhaavamajaananto mama bhuutamahe"svaram .. 9-11..
moghaa"saa moghakarmaa.no moghaj~naanaa vicetasa.h .
raak.sasiimaasurii.m caiva prak.rti.m mohinii.m "sritaa.h .. 9-12..
mahaatmaanastu maa.m paartha daivii.m prak.rtimaa"sritaa.h .
bhajantyananyamanaso j~naatvaa bhuutaadimavyayam .. 9-13..
satata.m kiirtayanto maa.m yatanta"sca d.r.dhavrataa.h .
namasyanta"sca maa.m bhaktyaa nityayuktaa upaasate .. 9-14..
j~naanayaj~nena caapyanye yajanto maamupaasate .
ekatvena p.rthaktvena bahudhaa vi"svatomukham .. 9-15..
aha.m kraturaha.m yaj~na.h svadhaahamahamau.sadham .
mantro.ahamahamevaajyamahamagniraha.m hutam .. 9-16..
pitaahamasya jagato maataa dhaataa pitaamaha.h .
vedya.m pavitramo"nkaara .rksaama yajureva ca .. 9-17..
gatirbhartaa prabhu.h saak.sii nivaasa.h "sara.na.m suh.rt .
prabhava.h pralaya.h sthaana.m nidhaana.m biijamavyayam .. 9-18..
tapaamyahamaha.m var.sa.m nig.rh.naamyuts.rjaami ca .
am.rta.m caiva m.rtyu"sca sadasaccaahamarjuna .. 9-19..
traividyaa maa.m somapaa.h puutapaapaa
yaj~nairi.s.tvaa svargati.m praarthayante .
te pu.nyamaasaadya surendraloka-
ma"snanti divyaandivi devabhogaan .. 9-20..
te ta.m bhuktvaa svargaloka.m vi"saala.m
k.sii.ne pu.nye martyaloka.m vi"santi .
eva.m trayiidharmamanuprapannaa
gataagata.m kaamakaamaa labhante .. 9-21..
ananyaa"scintayanto maa.m ye janaa.h paryupaasate .
te.saa.m nityaabhiyuktaanaa.m yogak.sema.m vahaamyaham .. 9-22..
ye.apyanyadevataa bhaktaa yajante "sraddhayaanvitaa.h .
te.api maameva kaunteya yajantyavidhipuurvakam .. 9-23..
aha.m hi sarvayaj~naanaa.m bhoktaa ca prabhureva ca .
na tu maamabhijaananti tattvenaata"scyavanti te .. 9-24..
yaanti devavrataa devaanpit.Rnyaanti pit.rvrataa.h .
bhuutaani yaanti bhuutejyaa yaanti madyaajino.api maam .. 9-25..
patra.m pu.spa.m phala.m toya.m yo me bhaktyaa prayacchati .
tadaha.m bhaktyupah.rtama"snaami prayataatmana.h .. 9-26..
yatkaro.si yada"snaasi yajjuho.si dadaasi yat .
yattapasyasi kaunteya tatkuru.sva madarpa.nam .. 9-27..
"subhaa"subhaphalaireva.m mok.syase karmabandhanai.h .
sa.mnyaasayogayuktaatmaa vimukto maamupai.syasi .. 9-28..
samo.aha.m sarvabhuute.su na me dve.syo.asti na priya.h .
ye bhajanti tu maa.m bhaktyaa mayi te te.su caapyaham .. 9-29..
api cetsuduraacaaro bhajate maamananyabhaak .
saadhureva sa mantavya.h samyagvyavasito hi sa.h .. 9-30..
k.sipra.m bhavati dharmaatmaa "sa"svacchaanti.m nigacchati .
kaunteya pratijaaniihi na me bhakta.h pra.na"syati .. 9-31..
maa.m hi paartha vyapaa"sritya ye.api syu.h paapayonaya.h .
striyo vai"syaastathaa "suudraaste.api yaanti paraa.m gatim .. 9-32..
ki.m punarbraahma.naa.h pu.nyaa bhaktaa raajar.sayastathaa .
anityamasukha.m lokamima.m praapya bhajasva maam .. 9-33..
manmanaa bhava madbhakto madyaajii maa.m namaskuru .
maamevai.syasi yuktvaivamaatmaana.m matparaaya.na.h .. 9-34..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
raajavidyaaraajaguhyayogo naama navamo.adhyaaya.h .. 9..
atha da"samo.adhyaaya.h . vibhuutiyoga.h
"sriibhagavaanuvaaca .
bhuuya eva mahaabaaho "s.r.nu me parama.m vaca.h .
yatte.aha.m priiyamaa.naaya vak.syaami hitakaamyayaa .. 10-1..
na me vidu.h suraga.naa.h prabhava.m na mahar.saya.h .
ahamaadirhi devaanaa.m mahar.sii.naa.m ca sarva"sa.h .. 10-2..
yo maamajamanaadi.m ca vetti lokamahe"svaram .
asammuu.dha.h sa martye.su sarvapaapai.h pramucyate .. 10-3..
buddhirj~naanamasammoha.h k.samaa satya.m dama.h "sama.h .
sukha.m du.hkha.m bhavo.abhaavo bhaya.m caabhayameva ca .. 10-4..
ahi.msaa samataa tu.s.tistapo daana.m ya"so.aya"sa.h .
bhavanti bhaavaa bhuutaanaa.m matta eva p.rthagvidhaa.h .. 10-5..
mahar.saya.h sapta puurve catvaaro manavastathaa .
madbhaavaa maanasaa jaataa ye.saa.m loka imaa.h prajaa.h .. 10-6..
etaa.m vibhuuti.m yoga.m ca mama yo vetti tattvata.h .
so.avikampena yogena yujyate naatra sa.m"saya.h .. 10-7..
aha.m sarvasya prabhavo matta.h sarva.m pravartate .
iti matvaa bhajante maa.m budhaa bhaavasamanvitaa.h .. 10-8..
maccittaa madgatapraa.naa bodhayanta.h parasparam .
kathayanta"sca maa.m nitya.m tu.syanti ca ramanti ca .. 10-9..
te.saa.m satatayuktaanaa.m bhajataa.m priitipuurvakam .
dadaami buddhiyoga.m ta.m yena maamupayaanti te .. 10-10..
te.saamevaanukampaarthamahamaj~naanaja.m tama.h .
naa"sayaamyaatmabhaavastho j~naanadiipena bhaasvataa .. 10-11..
arjuna uvaaca .
para.m brahma para.m dhaama pavitra.m parama.m bhavaan .
puru.sa.m "saa"svata.m divyamaadidevamaja.m vibhum .. 10-12..
aahustvaam.r.saya.h sarve devar.sirnaaradastathaa .
asito devalo vyaasa.h svaya.m caiva bravii.si me .. 10-13..
sarvametad.rta.m manye yanmaa.m vadasi ke"sava .
na hi te bhagavanvyakti.m vidurdevaa na daanavaa.h .. 10-14..
svayamevaatmanaatmaana.m vettha tva.m puru.sottama .
bhuutabhaavana bhuute"sa devadeva jagatpate .. 10-15..
vaktumarhasya"se.se.na divyaa hyaatmavibhuutaya.h .
yaabhirvibhuutibhirlokaanimaa.mstva.m vyaapya ti.s.thasi .. 10-16..
katha.m vidyaamaha.m yogi.mstvaa.m sadaa paricintayan .
ke.su ke.su ca bhaave.su cintyo.asi bhagavanmayaa .. 10-17..
vistare.naatmano yoga.m vibhuuti.m ca janaardana .
bhuuya.h kathaya t.rptirhi "s.r.nvato naasti me.am.rtam .. 10-18..
"sriibhagavaanuvaaca .
hanta te kathayi.syaami divyaa hyaatmavibhuutaya.h .
praadhaanyata.h kuru"sre.s.tha naastyanto vistarasya me .. 10-19..
ahamaatmaa gu.daake"sa sarvabhuutaa"sayasthita.h .
ahamaadi"sca madhya.m ca bhuutaanaamanta eva ca .. 10-20..
aadityaanaamaha.m vi.s.nurjyoti.saa.m ravira.m"sumaan .
mariicirmarutaamasmi nak.satraa.naamaha.m "sa"sii .. 10-21..
vedaanaa.m saamavedo.asmi devaanaamasmi vaasava.h .
indriyaa.naa.m mana"scaasmi bhuutaanaamasmi cetanaa .. 10-22..
rudraa.naa.m "sa"nkara"scaasmi vitte"so yak.sarak.sasaam .
vasuunaa.m paavaka"scaasmi meru.h "sikhari.naamaham .. 10-23..
purodhasaa.m ca mukhya.m maa.m viddhi paartha b.rhaspatim .
senaaniinaamaha.m skanda.h sarasaamasmi saagara.h .. 10-24..
mahar.sii.naa.m bh.rguraha.m giraamasmyekamak.saram .
yaj~naanaa.m japayaj~no.asmi sthaavaraa.naa.m himaalaya.h .. 10-25..
a"svattha.h sarvav.rk.saa.naa.m devar.sii.naa.m ca naarada.h .
gandharvaa.naa.m citraratha.h siddhaanaa.m kapilo muni.h .. 10-26..
uccai.h"sravasama"svaanaa.m viddhi maamam.rtodbhavam .
airaavata.m gajendraa.naa.m naraa.naa.m ca naraadhipam .. 10-27..
aayudhaanaamaha.m vajra.m dhenuunaamasmi kaamadhuk .
prajana"scaasmi kandarpa.h sarpaa.naamasmi vaasuki.h .. 10-28..
ananta"scaasmi naagaanaa.m varu.no yaadasaamaham .
pit.R.naamaryamaa caasmi yama.h sa.myamataamaham .. 10-29..
prahlaada"scaasmi daityaanaa.m kaala.h kalayataamaham .
m.rgaa.naa.m ca m.rgendro.aha.m vainateya"sca pak.si.naam .. 10-30..
pavana.h pavataamasmi raama.h "sastrabh.rtaamaham .
jha.saa.naa.m makara"scaasmi srotasaamasmi jaahnavii .. 10-31..
sargaa.naamaadiranta"sca madhya.m caivaahamarjuna .
adhyaatmavidyaa vidyaanaa.m vaada.h pravadataamaham .. 10-32..
ak.saraa.naamakaaro.asmi dvandva.h saamaasikasya ca .
ahamevaak.saya.h kaalo dhaataaha.m vi"svatomukha.h .. 10-33..
m.rtyu.h sarvahara"scaahamudbhava"sca bhavi.syataam .
kiirti.h "sriirvaakca naarii.naa.m sm.rtirmedhaa dh.rti.h k.samaa .. 10-34..
b.rhatsaama tathaa saamnaa.m gaayatrii chandasaamaham .
maasaanaa.m maarga"siir.so.aham.rtuunaa.m kusumaakara.h .. 10-35..
dyuuta.m chalayataamasmi tejastejasvinaamaham .
jayo.asmi vyavasaayo.asmi sattva.m sattvavataamaham .. 10-36..
v.r.s.niinaa.m vaasudevo.asmi paa.n.davaanaa.m dhana~njaya.h .
muniinaamapyaha.m vyaasa.h kaviinaamu"sanaa kavi.h .. 10-37..
da.n.do damayataamasmi niitirasmi jigii.sataam .
mauna.m caivaasmi guhyaanaa.m j~naana.m j~naanavataamaham .. 10-38..
yaccaapi sarvabhuutaanaa.m biija.m tadahamarjuna .
na tadasti vinaa yatsyaanmayaa bhuuta.m caraacaram .. 10-39..
naanto.asti mama divyaanaa.m vibhuutiinaa.m parantapa .
e.sa tuudde"sata.h prokto vibhuutervistaro mayaa .. 10-40..
yadyadvibhuutimatsattva.m "sriimaduurjitameva vaa .
tattadevaavagaccha tva.m mama tejo.m.a"sasambhavam .. 10-41..
athavaa bahunaitena ki.m j~naatena tavaarjuna .
vi.s.tabhyaahamida.m k.rtsnamekaa.m"sena sthito jagat .. 10-42..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
vibhuutiyogo naama da"samo.adhyaaya.h .. 10..
athaikaada"so.adhyaaya.h . vi"svaruupadar"sanayoga.h
arjuna uvaaca .
madanugrahaaya parama.m guhyamadhyaatmasa.mj~nitam .
yattvayokta.m vacastena moho.aya.m vigato mama .. 11-1..
bhavaapyayau hi bhuutaanaa.m "srutau vistara"so mayaa .
tvatta.h kamalapatraak.sa maahaatmyamapi caavyayam .. 11-2..
evametadyathaattha tvamaatmaana.m parame"svara .
dra.s.tumicchaami te ruupamai"svara.m puru.sottama .. 11-3..
manyase yadi tacchakya.m mayaa dra.s.tumiti prabho .
yoge"svara tato me tva.m dar"sayaatmaanamavyayam .. 11-4..
"sriibhagavaanuvaaca .
pa"sya me paartha ruupaa.ni "sata"so.atha sahasra"sa.h .
naanaavidhaani divyaani naanaavar.naak.rtiini ca .. 11-5..
pa"syaadityaanvasuunrudraana"svinau marutastathaa .
bahuunyad.r.s.tapuurvaa.ni pa"syaa"scaryaa.ni bhaarata .. 11-6..
ihaikastha.m jagatk.rtsna.m pa"syaadya sacaraacaram .
mama dehe gu.daake"sa yaccaanyad dra.s.tumicchasi .. 11-7..
na tu maa.m "sakyase dra.s.tumanenaiva svacak.su.saa .
divya.m dadaami te cak.su.h pa"sya me yogamai"svaram .. 11-8..
sa~njaya uvaaca .
evamuktvaa tato raajanmahaayoge"svaro hari.h .
dar"sayaamaasa paarthaaya parama.m ruupamai"svaram .. 11-9..
anekavaktranayanamanekaadbhutadar"sanam .
anekadivyaabhara.na.m divyaanekodyataayudham .. 11-10..
divyamaalyaambaradhara.m divyagandhaanulepanam .
sarvaa"scaryamaya.m devamananta.m vi"svatomukham .. 11-11..
divi suuryasahasrasya bhavedyugapadutthitaa .
yadi bhaa.h sad.r"sii saa syaadbhaasastasya mahaatmana.h .. 11-12..
tatraikastha.m jagatk.rtsna.m pravibhaktamanekadhaa .
apa"syaddevadevasya "sariire paa.n.davastadaa .. 11-13..
tata.h sa vismayaavi.s.to h.r.s.taromaa dhana~njaya.h .
pra.namya "sirasaa deva.m k.rtaa~njalirabhaa.sata .. 11-14..
arjuna uvaaca .
pa"syaami devaa.mstava deva dehe
sarvaa.mstathaa bhuutavi"se.sasa"nghaan .
brahmaa.namii"sa.m kamalaasanastha-
m.r.sii.m"sca sarvaanuragaa.m"sca divyaan .. 11-15..
anekabaahuudaravaktranetra.m
pa"syaami tvaa.m sarvato.anantaruupam .
naanta.m na madhya.m na punastavaadi.m
pa"syaami vi"sve"svara vi"svaruupa .. 11-16..
kirii.tina.m gadina.m cakri.na.m ca
tejoraa"si.m sarvato diiptimantam .
pa"syaami tvaa.m durniriik.sya.m samantaad
diiptaanalaarkadyutimaprameyam .. 11-17..
tvamak.sara.m parama.m veditavya.m
tvamasya vi"svasya para.m nidhaanam .
tvamavyaya.h "saa"svatadharmagoptaa
sanaatanastva.m puru.so mato me .. 11-18..
anaadimadhyaantamanantaviirya-
manantabaahu.m "sa"sisuuryanetram .
pa"syaami tvaa.m diiptahutaa"savaktra.m
svatejasaa vi"svamida.m tapantam .. 11-19..
dyaavaap.rthivyoridamantara.m hi
vyaapta.m tvayaikena di"sa"sca sarvaa.h .
d.r.s.tvaadbhuta.m ruupamugra.m taveda.m
lokatraya.m pravyathita.m mahaatman .. 11-20..
amii hi tvaa.m surasa"nghaa vi"santi
kecidbhiitaa.h praa~njalayo g.r.nanti .
svastiityuktvaa mahar.sisiddhasa"nghaa.h
stuvanti tvaa.m stutibhi.h pu.skalaabhi.h .. 11-21..
rudraadityaa vasavo ye ca saadhyaa
vi"sve.a"svinau maruta"sco.smapaa"sca .
gandharvayak.saasurasiddhasa"nghaa
viik.sante tvaa.m vismitaa"scaiva sarve .. 11-22..
ruupa.m mahatte bahuvaktranetra.m
mahaabaaho bahubaahuurupaadam .
bahuudara.m bahuda.m.s.traakaraala.m
d.r.s.tvaa lokaa.h pravyathitaastathaaham .. 11-23..
nabha.hsp.r"sa.m diiptamanekavar.na.m
vyaattaanana.m diiptavi"saalanetram .
d.r.s.tvaa hi tvaa.m pravyathitaantaraatmaa
dh.rti.m na vindaami "sama.m ca vi.s.no .. 11-24..
da.m.s.traakaraalaani ca te mukhaani
d.r.s.tvaiva kaalaanalasannibhaani .
di"so na jaane na labhe ca "sarma
prasiida deve"sa jagannivaasa .. 11-25..
amii ca tvaa.m dh.rtaraa.s.trasya putraa.h
sarve sahaivaavanipaalasa"nghai.h .
bhii.smo dro.na.h suutaputrastathaasau
sahaasmadiiyairapi yodhamukhyai.h .. 11-26..
vaktraa.ni te tvaramaa.naa vi"santi
da.m.s.traakaraalaani bhayaanakaani .
kecidvilagnaa da"sanaantare.su
sand.r"syante cuur.nitairuttamaa"ngai.h .. 11-27..
yathaa nadiinaa.m bahavo.ambuvegaa.h
samudramevaabhimukhaa dravanti .
tathaa tavaamii naralokaviiraa
vi"santi vaktraa.nyabhivijvalanti .. 11-28..
yathaa pradiipta.m jvalana.m pata"ngaa
vi"santi naa"saaya sam.rddhavegaa.h .
tathaiva naa"saaya vi"santi lokaa-
stavaapi vaktraa.ni sam.rddhavegaa.h .. 11-29..
lelihyase grasamaana.h samantaal-
lokaansamagraanvadanairjvaladbhi.h .
tejobhiraapuurya jagatsamagra.m
bhaasastavograa.h pratapanti vi.s.no .. 11-30..
aakhyaahi me ko bhavaanugraruupo
namo.astu te devavara prasiida .
vij~naatumicchaami bhavantamaadya.m
na hi prajaanaami tava prav.rttim .. 11-31..
"sriibhagavaanuvaaca .
kaalo.asmi lokak.sayak.rtprav.rddho
lokaansamaahartumiha prav.rtta.h .
.rte.api tvaa.m na bhavi.syanti sarve
ye.avasthitaa.h pratyaniike.su yodhaa.h .. 11-32..
tasmaattvamutti.s.tha ya"so labhasva
jitvaa "satruun bhu"nk.sva raajya.m sam.rddham .
mayaivaite nihataa.h puurvameva
nimittamaatra.m bhava savyasaacin .. 11-33..
dro.na.m ca bhii.sma.m ca jayadratha.m ca
kar.na.m tathaanyaanapi yodhaviiraan .
mayaa hataa.mstva.m jahi maa vyathi.s.thaa
yudhyasva jetaasi ra.ne sapatnaan .. 11-34..
sa~njaya uvaaca .
etacchrutvaa vacana.m ke"savasya
k.rtaa~njalirvepamaana.h kirii.tii .
namask.rtvaa bhuuya evaaha k.r.s.na.m
sagadgada.m bhiitabhiita.h pra.namya .. 11-35..
arjuna uvaaca .
sthaane h.r.siike"sa tava prakiirtyaa
jagatprah.r.syatyanurajyate ca .
rak.saa.msi bhiitaani di"so dravanti
sarve namasyanti ca siddhasa"nghaa.h .. 11-36..
kasmaacca te na nameranmahaatman
gariiyase brahma.no.apyaadikartre .
ananta deve"sa jagannivaasa
tvamak.sara.m sadasattatpara.m yat .. 11-37..
tvamaadideva.h puru.sa.h puraa.na-
stvamasya vi"svasya para.m nidhaanam .
vettaasi vedya.m ca para.m ca dhaama
tvayaa tata.m vi"svamanantaruupa .. 11-38..
vaayuryamo.agnirvaru.na.h "sa"saa"nka.h
prajaapatistva.m prapitaamaha"sca .
namo namaste.astu sahasrak.rtva.h
puna"sca bhuuyo.api namo namaste .. 11-39..
nama.h purastaadatha p.r.s.thataste
namo.astu te sarvata eva sarva .
anantaviiryaamitavikramastva.m
sarva.m samaapno.si tato.asi sarva.h .. 11-40..
sakheti matvaa prasabha.m yadukta.m
he k.r.s.na he yaadava he sakheti .
ajaanataa mahimaana.m taveda.m
mayaa pramaadaatpra.nayena vaapi .. 11-41..
yaccaavahaasaarthamasatk.rto.asi
vihaara"sayyaasanabhojane.su .
eko.athavaapyacyuta tatsamak.sa.m
tatk.saamaye tvaamahamaprameyam .. 11-42..
pitaasi lokasya caraacarasya
tvamasya puujya"sca gururgariiyaan .
na tvatsamo.astyabhyadhika.h kuto.anyo
lokatraye.apyapratimaprabhaava .. 11-43..
tasmaatpra.namya pra.nidhaaya kaaya.m
prasaadaye tvaamahamii"samii.dyam .
piteva putrasya sakheva sakhyu.h
priya.h priyaayaarhasi deva so.dhum .. 11-44..
ad.r.s.tapuurva.m h.r.sito.asmi d.r.s.tvaa
bhayena ca pravyathita.m mano me .
tadeva me dar"saya deva ruupa.m
prasiida deve"sa jagannivaasa .. 11-45..
kirii.tina.m gadina.m cakrahasta.m
icchaami tvaa.m dra.s.tumaha.m tathaiva .
tenaiva ruupe.na caturbhujena
sahasrabaaho bhava vi"svamuurte .. 11-46..
"sriibhagavaanuvaaca .
mayaa prasannena tavaarjuneda.m
ruupa.m para.m dar"sitamaatmayogaat .
tejomaya.m vi"svamanantamaadya.m
yanme tvadanyena na d.r.s.tapuurvam .. 11-47..
na vedayaj~naadhyayanairna daanai-
rna ca kriyaabhirna tapobhirugrai.h .
eva.mruupa.h "sakya aha.m n.rloke
dra.s.tu.m tvadanyena kurupraviira .. 11-48..
maa te vyathaa maa ca vimuu.dhabhaavo
d.r.s.tvaa ruupa.m ghoramiid.r"nmamedam .
vyapetabhii.h priitamanaa.h punastva.m
tadeva me ruupamida.m prapa"sya .. 11-49..
sa~njaya uvaaca .
ityarjuna.m vaasudevastathoktvaa
svaka.m ruupa.m dar"sayaamaasa bhuuya.h .
aa"svaasayaamaasa ca bhiitamena.m
bhuutvaa puna.h saumyavapurmahaatmaa .. 11-50..
arjuna uvaaca .
d.r.s.tveda.m maanu.sa.m ruupa.m tava saumya.m janaardana .
idaaniimasmi sa.mv.rtta.h sacetaa.h prak.rti.m gata.h .. 11-51..
"sriibhagavaanuvaaca .
sudurdar"samida.m ruupa.m d.r.s.tavaanasi yanmama .
devaa apyasya ruupasya nitya.m dar"sanakaa"nk.si.na.h .. 11-52..
naaha.m vedairna tapasaa na daanena na cejyayaa .
"sakya eva.mvidho dra.s.tu.m d.r.s.tavaanasi maa.m yathaa .. 11-53..
bhaktyaa tvananyayaa "sakya ahameva.mvidho.arjuna .
j~naatu.m dra.s.tu.m ca tattvena prave.s.tu.m ca parantapa .. 11-54..
matkarmak.rnmatparamo madbhakta.h sa"ngavarjita.h .
nirvaira.h sarvabhuute.su ya.h sa maameti paa.n.dava .. 11-55..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
vi"svaruupadar"sanayogo naamaikaada"so.adhyaaya.h .. 11..
atha dvaada"so.adhyaaya.h . bhaktiyoga.h
arjuna uvaaca .
eva.m satatayuktaa ye bhaktaastvaa.m paryupaasate .
ye caapyak.saramavyakta.m te.saa.m ke yogavittamaa.h .. 12-1..
"sriibhagavaanuvaaca .
mayyaave"sya mano ye maa.m nityayuktaa upaasate .
"sraddhayaa parayopetaa.h te me yuktatamaa mataa.h .. 12-2..
ye tvak.saramanirde"syamavyakta.m paryupaasate .
sarvatragamacintya~nca kuu.tasthamacalandhruvam .. 12-3..
sanniyamyendriyagraama.m sarvatra samabuddhaya.h .
te praapnuvanti maameva sarvabhuutahite rataa.h .. 12-4..
kle"so.adhikataraste.saamavyaktaasaktacetasaam .
avyaktaa hi gatirdu.hkha.m dehavadbhiravaapyate .. 12-5..
ye tu sarvaa.ni karmaa.ni mayi sa.mnyasya matparaa.h .
ananyenaiva yogena maa.m dhyaayanta upaasate .. 12-6..
te.saamaha.m samuddhartaa m.rtyusa.msaarasaagaraat .
bhavaami naciraatpaartha mayyaave"sitacetasaam .. 12-7..
mayyeva mana aadhatsva mayi buddhi.m nive"saya .
nivasi.syasi mayyeva ata uurdhva.m na sa.m"saya.h .. 12-8..
atha citta.m samaadhaatu.m na "sakno.si mayi sthiram .
abhyaasayogena tato maamicchaaptu.m dhana~njaya .. 12-9..
abhyaase.apyasamartho.asi matkarmaparamo bhava .
madarthamapi karmaa.ni kurvansiddhimavaapsyasi .. 12-10..
athaitadapya"sakto.asi kartu.m madyogamaa"srita.h .
sarvakarmaphalatyaaga.m tata.h kuru yataatmavaan .. 12-11..
"sreyo hi j~naanamabhyaasaajj~naanaaddhyaana.m vi"si.syate .
dhyaanaatkarmaphalatyaagastyaagaacchaantiranantaram .. 12-12..
adve.s.taa sarvabhuutaanaa.m maitra.h karu.na eva ca .
nirmamo niraha"nkaara.h samadu.hkhasukha.h k.samii .. 12-13..
santu.s.ta.h satata.m yogii yataatmaa d.r.dhani"scaya.h .
mayyarpitamanobuddhiryo madbhakta.h sa me priya.h .. 12-14..
yasmaannodvijate loko lokaannodvijate ca ya.h .
har.saamar.sabhayodvegairmukto ya.h sa ca me priya.h .. 12-15..
anapek.sa.h "sucirdak.sa udaasiino gatavyatha.h .
sarvaarambhaparityaagii yo madbhakta.h sa me priya.h .. 12-16..
yo na h.r.syati na dve.s.ti na "socati na kaa"nk.sati .
"subhaa"subhaparityaagii bhaktimaanya.h sa me priya.h .. 12-17..
sama.h "satrau ca mitre ca tathaa maanaapamaanayo.h .
"siito.s.nasukhadu.hkhe.su sama.h sa"ngavivarjita.h .. 12-18..
tulyanindaastutirmaunii santu.s.to yena kenacit .
aniketa.h sthiramatirbhaktimaanme priyo nara.h .. 12-19..
ye tu dharmyaam.rtamida.m yathokta.m paryupaasate .
"sraddadhaanaa matparamaa bhaktaaste.atiiva me priyaa.h .. 12-20..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
bhaktiyogo naama dvaada"so.adhyaaya.h .. 12..
atha trayoda"so.adhyaaya.h . k.setrak.setraj~navibhaagayoga.h
arjuna uvaaca .
prak.rti.m puru.sa.m caiva k.setra.m k.setraj~nameva ca .
etadveditumicchaami j~naana.m j~neya.m ca ke"sava .. 13-1..
"sriibhagavaanuvaaca .
ida.m "sariira.m kaunteya k.setramityabhidhiiyate .
etadyo vetti ta.m praahu.h k.setraj~na iti tadvida.h .. 13-2..
k.setraj~na.m caapi maa.m viddhi sarvak.setre.su bhaarata .
k.setrak.setraj~nayorj~naana.m yattajj~naana.m mata.m mama .. 13-3..
tatk.setra.m yacca yaad.rkca yadvikaari yata"sca yat .
sa ca yo yatprabhaava"sca tatsamaasena me "s.r.nu .. 13-4..
.r.sibhirbahudhaa giita.m chandobhirvividhai.h p.rthak .
brahmasuutrapadai"scaiva hetumadbhirvini"scitai.h .. 13-5..
mahaabhuutaanyaha"nkaaro buddhiravyaktameva ca .
indriyaa.ni da"saika.m ca pa~nca cendriyagocaraa.h .. 13-6..
icchaa dve.sa.h sukha.m du.hkha.m sa"nghaata"scetanaa dh.rti.h .
etatk.setra.m samaasena savikaaramudaah.rtam .. 13-7..
amaanitvamadambhitvamahi.msaa k.saantiraarjavam .
aacaaryopaasana.m "sauca.m sthairyamaatmavinigraha.h .. 13-8..
indriyaarthe.su vairaagyamanaha"nkaara eva ca .
janmam.rtyujaraavyaadhidu.hkhado.saanudar"sanam .. 13-9..
asaktiranabhi.sva"nga.h putradaarag.rhaadi.su .
nitya.m ca samacittatvami.s.taani.s.topapatti.su .. 13-10..
mayi caananyayogena bhaktiravyabhicaari.nii .
viviktade"sasevitvamaratirjanasa.msadi .. 13-11..
adhyaatmaj~naananityatva.m tattvaj~naanaarthadar"sanam .
etajj~naanamiti proktamaj~naana.m yadato.anyathaa .. 13-12..
j~neya.m yattatpravak.syaami yajj~naatvaam.rtama"snute .
anaadimatpara.m brahma na sattannaasaducyate .. 13-13..
sarvata.h paa.nipaada.m tatsarvato.ak.si"siromukham .
sarvata.h "srutimalloke sarvamaav.rtya ti.s.thati .. 13-14..
sarvendriyagu.naabhaasa.m sarvendriyavivarjitam .
asakta.m sarvabh.rccaiva nirgu.na.m gu.nabhokt.r ca .. 13-15..
bahiranta"sca bhuutaanaamacara.m carameva ca .
suuk.smatvaattadavij~neya.m duurastha.m caantike ca tat .. 13-16..
avibhakta.m ca bhuute.su vibhaktamiva ca sthitam .
bhuutabhart.r ca tajj~neya.m grasi.s.nu prabhavi.s.nu ca .. 13-17..
jyoti.saamapi tajjyotistamasa.h paramucyate .
j~naana.m j~neya.m j~naanagamya.m h.rdi sarvasya vi.s.thitam .. 13-18..
iti k.setra.m tathaa j~naana.m j~neya.m cokta.m samaasata.h .
madbhakta etadvij~naaya madbhaavaayopapadyate .. 13-19..
prak.rti.m puru.sa.m caiva viddhyanaadii ubhaavapi .
vikaaraa.m"sca gu.naa.m"scaiva viddhi prak.rtisambhavaan .. 13-20..
kaaryakaara.nakart.rtve hetu.h prak.rtirucyate .
puru.sa.h sukhadu.hkhaanaa.m bhokt.rtve heturucyate .. 13-21..
puru.sa.h prak.rtistho hi bhu"nkte prak.rtijaangu.naan .
kaara.na.m gu.nasa"ngo.asya sadasadyonijanmasu .. 13-22..
upadra.s.taanumantaa ca bhartaa bhoktaa mahe"svara.h .
paramaatmeti caapyukto dehe.asminpuru.sa.h para.h .. 13-23..
ya eva.m vetti puru.sa.m prak.rti.m ca gu.nai.h saha .
sarvathaa vartamaano.api na sa bhuuyo.abhijaayate .. 13-24..
dhyaanenaatmani pa"syanti kecidaatmaanamaatmanaa .
anye saa"nkhyena yogena karmayogena caapare .. 13-25..
anye tvevamajaananta.h "srutvaanyebhya upaasate .
te.api caatitarantyeva m.rtyu.m "srutiparaaya.naa.h .. 13-26..
yaavatsa~njaayate ki~ncitsattva.m sthaavaraja"ngamam .
k.setrak.setraj~nasa.myogaattadviddhi bharatar.sabha .. 13-27..
sama.m sarve.su bhuute.su ti.s.thanta.m parame"svaram .
vina"syatsvavina"syanta.m ya.h pa"syati sa pa"syati .. 13-28..
sama.m pa"syanhi sarvatra samavasthitamii"svaram .
na hinastyaatmanaatmaana.m tato yaati paraa.m gatim .. 13-29..
prak.rtyaiva ca karmaa.ni kriyamaa.naani sarva"sa.h .
ya.h pa"syati tathaatmaanamakartaara.m sa pa"syati .. 13-30..
yadaa bhuutap.rthagbhaavamekasthamanupa"syati .
tata eva ca vistaara.m brahma sampadyate tadaa .. 13-31..
anaaditvaannirgu.natvaatparamaatmaayamavyaya.h .
"sariirastho.api kaunteya na karoti na lipyate .. 13-32..
yathaa sarvagata.m sauk.smyaadaakaa"sa.m nopalipyate .
sarvatraavasthito dehe tathaatmaa nopalipyate .. 13-33..
yathaa prakaa"sayatyeka.h k.rtsna.m lokamima.m ravi.h .
k.setra.m k.setrii tathaa k.rtsna.m prakaa"sayati bhaarata .. 13-34..
k.setrak.setraj~nayorevamantara.m j~naanacak.su.saa .
bhuutaprak.rtimok.sa.m ca ye viduryaanti te param .. 13-35..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
k.setrak.setraj~navibhaagayogo naama trayoda"so.adhyaaya.h .. 13..
atha caturda"so.adhyaaya.h . gu.natrayavibhaagayoga.h
"sriibhagavaanuvaaca .
para.m bhuuya.h pravak.syaami j~naanaanaa.m j~naanamuttamam .
yajj~naatvaa munaya.h sarve paraa.m siddhimito gataa.h .. 14-1..
ida.m j~naanamupaa"sritya mama saadharmyamaagataa.h .
sarge.api nopajaayante pralaye na vyathanti ca .. 14-2..
mama yonirmahad brahma tasmingarbha.m dadhaamyaham .
sambhava.h sarvabhuutaanaa.m tato bhavati bhaarata .. 14-3..
sarvayoni.su kaunteya muurtaya.h sambhavanti yaa.h .
taasaa.m brahma mahadyoniraha.m biijaprada.h pitaa .. 14-4..
sattva.m rajastama iti gu.naa.h prak.rtisambhavaa.h .
nibadhnanti mahaabaaho dehe dehinamavyayam .. 14-5..
tatra sattva.m nirmalatvaatprakaa"sakamanaamayam .
sukhasa"ngena badhnaati j~naanasa"ngena caanagha .. 14-6..
rajo raagaatmaka.m viddhi t.r.s.naasa"ngasamudbhavam .
tannibadhnaati kaunteya karmasa"ngena dehinam .. 14-7..
tamastvaj~naanaja.m viddhi mohana.m sarvadehinaam .
pramaadaalasyanidraabhistannibadhnaati bhaarata .. 14-8..
sattva.m sukhe sa~njayati raja.h karma.ni bhaarata .
j~naanamaav.rtya tu tama.h pramaade sa~njayatyuta .. 14-9..
rajastama"scaabhibhuuya sattva.m bhavati bhaarata .
raja.h sattva.m tama"scaiva tama.h sattva.m rajastathaa .. 14-10..
sarvadvaare.su dehe.asminprakaa"sa upajaayate .
j~naana.m yadaa tadaa vidyaadviv.rddha.m sattvamityuta .. 14-11..
lobha.h prav.rttiraarambha.h karma.naama"sama.h sp.rhaa .
rajasyetaani jaayante viv.rddhe bharatar.sabha .. 14-12..
aprakaa"so.aprav.rtti"sca pramaado moha eva ca .
tamasyetaani jaayante viv.rddhe kurunandana .. 14-13..
yadaa sattve prav.rddhe tu pralaya.m yaati dehabh.rt .
tadottamavidaa.m lokaanamalaanpratipadyate .. 14-14..
rajasi pralaya.m gatvaa karmasa"ngi.su jaayate .
tathaa praliinastamasi muu.dhayoni.su jaayate .. 14-15..
karma.na.h suk.rtasyaahu.h saattvika.m nirmala.m phalam .
rajasastu phala.m du.hkhamaj~naana.m tamasa.h phalam .. 14-16..
sattvaatsa~njaayate j~naana.m rajaso lobha eva ca .
pramaadamohau tamaso bhavato.aj~naanameva ca .. 14-17..
uurdhva.m gacchanti sattvasthaa madhye ti.s.thanti raajasaa.h .
jaghanyagu.nav.rttisthaa adho gacchanti taamasaa.h .. 14-18..
naanya.m gu.nebhya.h kartaara.m yadaa dra.s.taanupa"syati .
gu.nebhya"sca para.m vetti madbhaava.m so.adhigacchati .. 14-19..
gu.naanetaanatiitya triindehii dehasamudbhavaan .
janmam.rtyujaraadu.hkhairvimukto.am.rtama"snute .. 14-20..
arjuna uvaaca .
kairli"ngaistriingu.naanetaanatiito bhavati prabho .
kimaacaara.h katha.m caitaa.mstriingu.naanativartate .. 14-21..
"sriibhagavaanuvaaca .
prakaa"sa.m ca prav.rtti.m ca mohameva ca paa.n.dava .
na dve.s.ti samprav.rttaani na niv.rttaani kaa"nk.sati .. 14-22..
udaasiinavadaasiino gu.nairyo na vicaalyate .
gu.naa vartanta ityeva.m yo.avati.s.thati ne"ngate .. 14-23..
samadu.hkhasukha.h svastha.h samalo.s.taa"smakaa~ncana.h .
tulyapriyaapriyo dhiirastulyanindaatmasa.mstuti.h .. 14-24..
maanaapamaanayostulyastulyo mitraaripak.sayo.h .
sarvaarambhaparityaagii gu.naatiita.h sa ucyate .. 14-25..
maa.m ca yo.avyabhicaare.na bhaktiyogena sevate .
sa gu.naansamatiityaitaanbrahmabhuuyaaya kalpate .. 14-26..
brahma.no hi prati.s.thaahamam.rtasyaavyayasya ca .
"saa"svatasya ca dharmasya sukhasyaikaantikasya ca .. 14-27..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
gu.natrayavibhaagayogo naama caturda"so.adhyaaya.h .. 14..
atha pa~ncada"so.adhyaaya.h . puru.sottamayoga.h
"sriibhagavaanuvaaca .
uurdhvamuulamadha.h"saakhama"svattha.m praahuravyayam .
chandaa.msi yasya par.naani yasta.m veda sa vedavit .. 15-1..
adha"scordhva.m pras.rtaastasya "saakhaa
gu.naprav.rddhaa vi.sayapravaalaa.h .
adha"sca muulaanyanusantataani
karmaanubandhiini manu.syaloke .. 15-2..
na ruupamasyeha tathopalabhyate
naanto na caadirna ca samprati.s.thaa .
a"svatthamena.m suviruu.dhamuula.m
asa"nga"sastre.na d.r.dhena chittvaa .. 15-3..
tata.h pada.m tatparimaargitavya.m
yasmingataa na nivartanti bhuuya.h .
tameva caadya.m puru.sa.m prapadye .
yata.h prav.rtti.h pras.rtaa puraa.nii .. 15-4..
nirmaanamohaa jitasa"ngado.saa
adhyaatmanityaa viniv.rttakaamaa.h .
dvandvairvimuktaa.h sukhadu.hkhasa.mj~nai-
rgacchantyamuu.dhaa.h padamavyaya.m tat .. 15-5..
na tadbhaasayate suuryo na "sa"saa"nko na paavaka.h .
yadgatvaa na nivartante taddhaama parama.m mama .. 15-6..
mamaivaa.m"so jiivaloke jiivabhuuta.h sanaatana.h .
mana.h.sa.s.thaaniindriyaa.ni prak.rtisthaani kar.sati .. 15-7..
"sariira.m yadavaapnoti yaccaapyutkraamatii"svara.h .
g.rhiitvaitaani sa.myaati vaayurgandhaanivaa"sayaat .. 15-8..
"srotra.m cak.su.h spar"sana.m ca rasana.m ghraa.nameva ca .
adhi.s.thaaya mana"scaaya.m vi.sayaanupasevate .. 15-9..
utkraamanta.m sthita.m vaapi bhu~njaana.m vaa gu.naanvitam .
vimuu.dhaa naanupa"syanti pa"syanti j~naanacak.su.sa.h .. 15-10..
yatanto yogina"scaina.m pa"syantyaatmanyavasthitam .
yatanto.apyak.rtaatmaano naina.m pa"syantyacetasa.h .. 15-11..
yadaadityagata.m tejo jagadbhaasayate.akhilam .
yaccandramasi yaccaagnau tattejo viddhi maamakam .. 15-12..
gaamaavi"sya ca bhuutaani dhaarayaamyahamojasaa .
pu.s.naami cau.sadhii.h sarvaa.h somo bhuutvaa rasaatmaka.h .. 15-13..
aha.m vai"svaanaro bhuutvaa praa.ninaa.m dehamaa"srita.h .
praa.naapaanasamaayukta.h pacaamyanna.m caturvidham .. 15-14..
sarvasya caaha.m h.rdi sannivi.s.to
matta.h sm.rtirj~naanamapohana~nca .
vedai"sca sarvairahameva vedyo
vedaantak.rdvedavideva caaham .. 15-15..
dvaavimau puru.sau loke k.sara"scaak.sara eva ca .
k.sara.h sarvaa.ni bhuutaani kuu.tastho.ak.sara ucyate .. 15-16..
uttama.h puru.sastvanya.h paramaatmetyudaah.rta.h .
yo lokatrayamaavi"sya bibhartyavyaya ii"svara.h .. 15-17..
yasmaatk.saramatiito.ahamak.saraadapi cottama.h .
ato.asmi loke vede ca prathita.h puru.sottama.h .. 15-18..
yo maamevamasammuu.dho jaanaati puru.sottamam .
sa sarvavidbhajati maa.m sarvabhaavena bhaarata .. 15-19..
iti guhyatama.m "saastramidamukta.m mayaanagha .
etadbuddhvaa buddhimaansyaatk.rtak.rtya"sca bhaarata .. 15-20..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjuna sa.mvaade
puru.sottamayogo naama pa~ncada"so.adhyaaya.h .. 15..
atha .so.da"so.adhyaaya.h . daivaasurasampadvibhaagayoga.h
"sriibhagavaanuvaaca .
abhaya.m sattvasa.m"suddhirj~naanayogavyavasthiti.h .
daana.m dama"sca yaj~na"sca svaadhyaayastapa aarjavam .. 16-1..
ahi.msaa satyamakrodhastyaaga.h "saantirapai"sunam .
dayaa bhuute.svaloluptva.m maardava.m hriiracaapalam .. 16-2..
teja.h k.samaa dh.rti.h "saucamadroho naatimaanitaa .
bhavanti sampada.m daiviimabhijaatasya bhaarata .. 16-3..
dambho darpo.abhimaana"sca krodha.h paaru.syameva ca .
aj~naana.m caabhijaatasya paartha sampadamaasuriim .. 16-4..
daivii sampadvimok.saaya nibandhaayaasurii mataa .
maa "suca.h sampada.m daiviimabhijaato.asi paa.n.dava .. 16-5..
dvau bhuutasargau loke.asmindaiva aasura eva ca .
daivo vistara"sa.h prokta aasura.m paartha me "s.r.nu .. 16-6..
prav.rtti.m ca niv.rtti.m ca janaa na viduraasuraa.h .
na "sauca.m naapi caacaaro na satya.m te.su vidyate .. 16-7..
asatyamaprati.s.tha.m te jagadaahuranii"svaram .
aparasparasambhuuta.m kimanyatkaamahaitukam .. 16-8..
etaa.m d.r.s.timava.s.tabhya na.s.taatmaano.alpabuddhaya.h .
prabhavantyugrakarmaa.na.h k.sayaaya jagato.ahitaa.h .. 16-9..
kaamamaa"sritya du.spuura.m dambhamaanamadaanvitaa.h .
mohaadg.rhiitvaasadgraahaanpravartante.a"sucivrataa.h .. 16-10..
cintaamaparimeyaa.m ca pralayaantaamupaa"sritaa.h .
kaamopabhogaparamaa etaavaditi ni"scitaa.h .. 16-11..
aa"saapaa"sa"satairbaddhaa.h kaamakrodhaparaaya.naa.h .
iihante kaamabhogaarthamanyaayenaarthasa~ncayaan .. 16-12..
idamadya mayaa labdhamima.m praapsye manoratham .
idamastiidamapi me bhavi.syati punardhanam .. 16-13..
asau mayaa hata.h "satrurhani.sye caaparaanapi .
ii"svaro.ahamaha.m bhogii siddho.aha.m balavaansukhii .. 16-14..
aa.dhyo.abhijanavaanasmi ko.anyo.asti sad.r"so mayaa .
yak.sye daasyaami modi.sya ityaj~naanavimohitaa.h .. 16-15..
anekacittavibhraantaa mohajaalasamaav.rtaa.h .
prasaktaa.h kaamabhoge.su patanti narake.a"sucau .. 16-16..
aatmasambhaavitaa.h stabdhaa dhanamaanamadaanvitaa.h .
yajante naamayaj~naiste dambhenaavidhipuurvakam .. 16-17..
aha"nkaara.m bala.m darpa.m kaama.m krodha.m ca sa.m"sritaa.h .
maamaatmaparadehe.su pradvi.santo.abhyasuuyakaa.h .. 16-18..
taanaha.m dvi.sata.h kruuraansa.msaare.su naraadhamaan .
k.sipaamyajasrama"subhaanaasurii.sveva yoni.su .. 16-19..
aasurii.m yonimaapannaa muu.dhaa janmani janmani .
maamapraapyaiva kaunteya tato yaantyadhamaa.m gatim .. 16-20..
trividha.m narakasyeda.m dvaara.m naa"sanamaatmana.h .
kaama.h krodhastathaa lobhastasmaadetattraya.m tyajet .. 16-21..
etairvimukta.h kaunteya tamodvaaraistribhirnara.h .
aacaratyaatmana.h "sreyastato yaati paraa.m gatim .. 16-22..
ya.h "saastravidhimuts.rjya vartate kaamakaarata.h .
na sa siddhimavaapnoti na sukha.m na paraa.m gatim .. 16-23..
tasmaacchaastra.m pramaa.na.m te kaaryaakaaryavyavasthitau .
j~naatvaa "saastravidhaanokta.m karma kartumihaarhasi .. 16-24..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
daivaasurasampadvibhaagayogo naama .so.da"so.adhyaaya.h .. 16..
atha saptada"so.adhyaaya.h . "sraddhaatrayavibhaagayoga.h
arjuna uvaaca .
ye "saastravidhimuts.rjya yajante "sraddhayaanvitaa.h .
te.saa.m ni.s.thaa tu kaa k.r.s.na sattvamaaho rajastama.h .. 17-1..
"sriibhagavaanuvaaca .
trividhaa bhavati "sraddhaa dehinaa.m saa svabhaavajaa .
saattvikii raajasii caiva taamasii ceti taa.m "s.r.nu .. 17-2..
sattvaanuruupaa sarvasya "sraddhaa bhavati bhaarata .
"sraddhaamayo.aya.m puru.so yo yacchraddha.h sa eva sa.h .. 17-3..
yajante saattvikaa devaanyak.sarak.saa.msi raajasaa.h .
pretaanbhuutaga.naa.m"scaanye yajante taamasaa janaa.h .. 17-4..
a"saastravihita.m ghora.m tapyante ye tapo janaa.h .
dambhaaha"nkaarasa.myuktaa.h kaamaraagabalaanvitaa.h .. 17-5..
kar.sayanta.h "sariirastha.m bhuutagraamamacetasa.h .
maa.m caivaanta.h"sariirastha.m taanviddhyaasurani"scayaan .. 17-6..
aahaarastvapi sarvasya trividho bhavati priya.h .
yaj~nastapastathaa daana.m te.saa.m bhedamima.m "s.r.nu .. 17-7..
aayu.hsattvabalaarogyasukhapriitivivardhanaa.h .
rasyaa.h snigdhaa.h sthiraa h.rdyaa aahaaraa.h saattvikapriyaa.h .. 17-8..
ka.tvamlalava.naatyu.s.natiik.s.naruuk.savidaahina.h .
aahaaraa raajasasye.s.taa du.hkha"sokaamayapradaa.h .. 17-9..
yaatayaama.m gatarasa.m puuti paryu.sita.m ca yat .
ucchi.s.tamapi caamedhya.m bhojana.m taamasapriyam .. 17-10..
aphalaakaa"nk.sibhiryaj~no vidhid.r.s.to ya ijyate .
ya.s.tavyameveti mana.h samaadhaaya sa saattvika.h .. 17-11..
abhisandhaaya tu phala.m dambhaarthamapi caiva yat .
ijyate bharata"sre.s.tha ta.m yaj~na.m viddhi raajasam .. 17-12..
vidhihiinamas.r.s.taanna.m mantrahiinamadak.si.nam .
"sraddhaavirahita.m yaj~na.m taamasa.m paricak.sate .. 17-13..
devadvijagurupraaj~napuujana.m "saucamaarjavam .
brahmacaryamahi.msaa ca "saariira.m tapa ucyate .. 17-14..
anudvegakara.m vaakya.m satya.m priyahita.m ca yat .
svaadhyaayaabhyasana.m caiva vaa"nmaya.m tapa ucyate .. 17-15..
mana.h prasaada.h saumyatva.m maunamaatmavinigraha.h .
bhaavasa.m"suddhirityetattapo maanasamucyate .. 17-16..
"sraddhayaa parayaa tapta.m tapastattrividha.m narai.h .
aphalaakaa"nk.sibhiryuktai.h saattvika.m paricak.sate .. 17-17..
satkaaramaanapuujaartha.m tapo dambhena caiva yat .
kriyate tadiha prokta.m raajasa.m calamadhruvam .. 17-18..
muu.dhagraahe.naatmano yatpii.dayaa kriyate tapa.h .
parasyotsaadanaartha.m vaa tattaamasamudaah.rtam .. 17-19..
daatavyamiti yaddaana.m diiyate.anupakaari.ne .
de"se kaale ca paatre ca taddaana.m saattvika.m sm.rtam .. 17-20..
yattu pratyupakaaraartha.m phalamuddi"sya vaa puna.h .
diiyate ca parikli.s.ta.m taddaana.m raajasa.m sm.rtam .. 17-21..
ade"sakaale yaddaanamapaatrebhya"sca diiyate .
asatk.rtamavaj~naata.m tattaamasamudaah.rtam .. 17-22..
o.mtatsaditi nirde"so brahma.nastrividha.h sm.rta.h .
braahma.naastena vedaa"sca yaj~naa"sca vihitaa.h puraa .. 17-23..
tasmaadomityudaah.rtya yaj~nadaanatapa.hkriyaa.h .
pravartante vidhaanoktaa.h satata.m brahmavaadinaam .. 17-24..
tadityanabhisandhaaya phala.m yaj~natapa.hkriyaa.h .
daanakriyaa"sca vividhaa.h kriyante mok.sakaa"nk.sibhi.h .. 17-25..
sadbhaave saadhubhaave ca sadityetatprayujyate .
pra"saste karma.ni tathaa sacchabda.h paartha yujyate .. 17-26..
yaj~ne tapasi daane ca sthiti.h saditi cocyate .
karma caiva tadarthiiya.m sadityevaabhidhiiyate .. 17-27..
a"sraddhayaa huta.m datta.m tapastapta.m k.rta.m ca yat .
asadityucyate paartha na ca tatpretya no iha .. 17-28..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
"sraddhaatrayavibhaagayogo naama saptada"so.adhyaaya.h .. 17..
athaa.s.taada"so.adhyaaya.h . mok.sasa.mnyaasayoga.h
arjuna uvaaca .
sa.mnyaasasya mahaabaaho tattvamicchaami veditum .
tyaagasya ca h.r.siike"sa p.rthakke"sini.suudana .. 18-1..
"sriibhagavaanuvaaca .
kaamyaanaa.m karma.naa.m nyaasa.m sa.mnyaasa.m kavayo vidu.h .
sarvakarmaphalatyaaga.m praahustyaaga.m vicak.sa.naa.h .. 18-2..
tyaajya.m do.savadityeke karma praahurmanii.si.na.h .
yaj~nadaanatapa.hkarma na tyaajyamiti caapare .. 18-3..
ni"scaya.m "s.r.nu me tatra tyaage bharatasattama .
tyaago hi puru.savyaaghra trividha.h samprakiirtita.h .. 18-4..
yaj~nadaanatapa.hkarma na tyaajya.m kaaryameva tat .
yaj~no daana.m tapa"scaiva paavanaani manii.si.naam .. 18-5..
etaanyapi tu karmaa.ni sa"nga.m tyaktvaa phalaani ca .
kartavyaaniiti me paartha ni"scita.m matamuttamam .. 18-6..
niyatasya tu sa.mnyaasa.h karma.no nopapadyate .
mohaattasya parityaagastaamasa.h parikiirtita.h .. 18-7..
du.hkhamityeva yatkarma kaayakle"sabhayaattyajet .
sa k.rtvaa raajasa.m tyaaga.m naiva tyaagaphala.m labhet .. 18-8..
kaaryamityeva yatkarma niyata.m kriyate.arjuna .
sa"nga.m tyaktvaa phala.m caiva sa tyaaga.h saattviko mata.h .. 18-9..
na dve.s.tyaku"sala.m karma ku"sale naanu.sajjate .
tyaagii sattvasamaavi.s.to medhaavii chinnasa.m"saya.h .. 18-10..
na hi dehabh.rtaa "sakya.m tyaktu.m karmaa.nya"se.sata.h .
yastu karmaphalatyaagii sa tyaagiityabhidhiiyate .. 18-11..
ani.s.tami.s.ta.m mi"sra.m ca trividha.m karma.na.h phalam .
bhavatyatyaaginaa.m pretya na tu sa.mnyaasinaa.m kvacit .. 18-12..
pa~ncaitaani mahaabaaho kaara.naani nibodha me .
saa"nkhye k.rtaante proktaani siddhaye sarvakarma.naam .. 18-13..
adhi.s.thaana.m tathaa kartaa kara.na.m ca p.rthagvidham .
vividhaa"sca p.rthakce.s.taa daiva.m caivaatra pa~ncamam .. 18-14..
"sariiravaa"nmanobhiryatkarma praarabhate nara.h .
nyaayya.m vaa vipariita.m vaa pa~ncaite tasya hetava.h .. 18-15..
tatraiva.m sati kartaaramaatmaana.m kevala.m tu ya.h .
pa"syatyak.rtabuddhitvaanna sa pa"syati durmati.h .. 18-16..
yasya naaha"nk.rto bhaavo buddhiryasya na lipyate .
hatvaa.api sa imaa~mllokaanna hanti na nibadhyate .. 18-17..
j~naana.m j~neya.m parij~naataa trividhaa karmacodanaa .
kara.na.m karma karteti trividha.h karmasa"ngraha.h .. 18-18..
j~naana.m karma ca kartaa ca tridhaiva gu.nabhedata.h .
procyate gu.nasa"nkhyaane yathaavacch.r.nu taanyapi .. 18-19..
sarvabhuute.su yenaika.m bhaavamavyayamiik.sate .
avibhakta.m vibhakte.su tajj~naana.m viddhi saattvikam .. 18-20..
p.rthaktvena tu yajj~naana.m naanaabhaavaanp.rthagvidhaan .
vetti sarve.su bhuute.su tajj~naana.m viddhi raajasam .. 18-21..
yattu k.rtsnavadekasminkaarye saktamahaitukam .
atattvaarthavadalpa.m ca tattaamasamudaah.rtam .. 18-22..
niyata.m sa"ngarahitamaraagadve.sata.h k.rtam .
aphalaprepsunaa karma yattatsaattvikamucyate .. 18-23..
yattu kaamepsunaa karma saaha"nkaare.na vaa puna.h .
kriyate bahulaayaasa.m tadraajasamudaah.rtam .. 18-24..
anubandha.m k.saya.m hi.msaamanapek.sya ca pauru.sam .
mohaadaarabhyate karma yattattaamasamucyate .. 18-25..
muktasa"ngo.anaha.mvaadii dh.rtyutsaahasamanvita.h .
siddhyasiddhyornirvikaara.h kartaa saattvika ucyate .. 18-26..
raagii karmaphalaprepsurlubdho hi.msaatmako.a"suci.h .
har.sa"sokaanvita.h kartaa raajasa.h parikiirtita.h .. 18-27..
ayukta.h praak.rta.h stabdha.h "sa.tho nai.sk.rtiko.alasa.h .
vi.saadii diirghasuutrii ca kartaa taamasa ucyate .. 18-28..
buddherbheda.m dh.rte"scaiva gu.natastrividha.m "s.r.nu .
procyamaanama"se.se.na p.rthaktvena dhana~njaya .. 18-29..
prav.rtti.m ca niv.rtti.m ca kaaryaakaarye bhayaabhaye .
bandha.m mok.sa.m ca yaa vetti buddhi.h saa paartha saattvikii .. 18-30..
yayaa dharmamadharma.m ca kaarya.m caakaaryameva ca .
ayathaavatprajaanaati buddhi.h saa paartha raajasii .. 18-31..
adharma.m dharmamiti yaa manyate tamasaav.rtaa .
sarvaarthaanvipariitaa.m"sca buddhi.h saa paartha taamasii .. 18-32..
dh.rtyaa yayaa dhaarayate mana.hpraa.nendriyakriyaa.h .
yogenaavyabhicaari.nyaa dh.rti.h saa paartha saattvikii .. 18-33..
yayaa tu dharmakaamaarthaandh.rtyaa dhaarayate.arjuna .
prasa"ngena phalaakaa"nk.sii dh.rti.h saa paartha raajasii .. 18-34..
yayaa svapna.m bhaya.m "soka.m vi.saada.m madameva ca .
na vimu~ncati durmedhaa dh.rti.h saa paartha taamasii .. 18-35..
sukha.m tvidaanii.m trividha.m "s.r.nu me bharatar.sabha .
abhyaasaadramate yatra du.hkhaanta.m ca nigacchati .. 18-36..
yattadagre vi.samiva pari.naame.am.rtopamam .
tatsukha.m saattvika.m proktamaatmabuddhiprasaadajam .. 18-37..
vi.sayendriyasa.myogaadyattadagre.am.rtopamam .
pari.naame vi.samiva tatsukha.m raajasa.m sm.rtam .. 18-38..
yadagre caanubandhe ca sukha.m mohanamaatmana.h .
nidraalasyapramaadottha.m tattaamasamudaah.rtam .. 18-39..
na tadasti p.rthivyaa.m vaa divi deve.su vaa puna.h .
sattva.m prak.rtijairmukta.m yadebhi.h syaattribhirgu.nai.h .. 18-40..
braahma.nak.satriyavi"saa.m "suudraa.naa.m ca parantapa .
karmaa.ni pravibhaktaani svabhaavaprabhavairgu.nai.h .. 18-41..
"samo damastapa.h "sauca.m k.saantiraarjavameva ca .
j~naana.m vij~naanamaastikya.m brahmakarma svabhaavajam .. 18-42..
"saurya.m tejo dh.rtirdaak.sya.m yuddhe caapyapalaayanam .
daanamii"svarabhaava"sca k.saatra.m karma svabhaavajam .. 18-43..
k.r.sigaurak.syavaa.nijya.m vai"syakarma svabhaavajam .
paricaryaatmaka.m karma "suudrasyaapi svabhaavajam .. 18-44..
sve sve karma.nyabhirata.h sa.msiddhi.m labhate nara.h .
svakarmanirata.h siddhi.m yathaa vindati tacch.r.nu .. 18-45..
yata.h prav.rttirbhuutaanaa.m yena sarvamida.m tatam .
svakarma.naa tamabhyarcya siddhi.m vindati maanava.h .. 18-46..
"sreyaansvadharmo vigu.na.h paradharmaatsvanu.s.thitaat .
svabhaavaniyata.m karma kurvannaapnoti kilbi.sam .. 18-47..
sahaja.m karma kaunteya sado.samapi na tyajet .
sarvaarambhaa hi do.se.na dhuumenaagnirivaav.rtaa.h .. 18-48..
asaktabuddhi.h sarvatra jitaatmaa vigatasp.rha.h .
nai.skarmyasiddhi.m paramaa.m sa.mnyaasenaadhigacchati .. 18-49..
siddhi.m praapto yathaa brahma tathaapnoti nibodha me .
samaasenaiva kaunteya ni.s.thaa j~naanasya yaa paraa .. 18-50..
buddhyaa vi"suddhayaa yukto dh.rtyaatmaana.m niyamya ca .
"sabdaadiinvi.sayaa.mstyaktvaa raagadve.sau vyudasya ca .. 18-51..
viviktasevii laghvaa"sii yatavaakkaayamaanasa.h .
dhyaanayogaparo nitya.m vairaagya.m samupaa"srita.h .. 18-52..
aha"nkaara.m bala.m darpa.m kaama.m krodha.m parigraham .
vimucya nirmama.h "saanto brahmabhuuyaaya kalpate .. 18-53..
brahmabhuuta.h prasannaatmaa na "socati na kaa"nk.sati .
sama.h sarve.su bhuute.su madbhakti.m labhate paraam .. 18-54..
bhaktyaa maamabhijaanaati yaavaanya"scaasmi tattvata.h .
tato maa.m tattvato j~naatvaa vi"sate tadanantaram .. 18-55..
sarvakarmaa.nyapi sadaa kurvaa.no madvyapaa"sraya.h .
matprasaadaadavaapnoti "saa"svata.m padamavyayam .. 18-56..
cetasaa sarvakarmaa.ni mayi sa.mnyasya matpara.h .
buddhiyogamupaa"sritya maccitta.h satata.m bhava .. 18-57..
maccitta.h sarvadurgaa.ni matprasaadaattari.syasi .
atha cettvamaha"nkaaraanna "sro.syasi vina"nk.syasi .. 18-58..
yadaha"nkaaramaa"sritya na yotsya iti manyase .
mithyai.sa vyavasaayaste prak.rtistvaa.m niyok.syati .. 18-59..
svabhaavajena kaunteya nibaddha.h svena karma.naa .
kartu.m necchasi yanmohaatkari.syasyava"so.api tat .. 18-60..
ii"svara.h sarvabhuutaanaa.m h.rdde"se.arjuna ti.s.thati .
bhraamayansarvabhuutaani yantraaruu.dhaani maayayaa .. 18-61..
tameva "sara.na.m gaccha sarvabhaavena bhaarata .
tatprasaadaatparaa.m "saanti.m sthaana.m praapsyasi "saa"svatam .. 18-62..
iti te j~naanamaakhyaata.m guhyaadguhyatara.m mayaa .
vim.r"syaitada"se.se.na yathecchasi tathaa kuru .. 18-63..
sarvaguhyatama.m bhuuya.h "s.r.nu me parama.m vaca.h .
i.s.to.asi me d.r.dhamiti tato vak.syaami te hitam .. 18-64..
manmanaa bhava madbhakto madyaajii maa.m namaskuru .
maamevai.syasi satya.m te pratijaane priyo.asi me .. 18-65..
sarvadharmaanparityajya maameka.m "sara.na.m vraja .
aha.m tvaa sarvapaapebhyo mok.sayi.syaami maa "suca.h .. 18-66..
ida.m te naatapaskaaya naabhaktaaya kadaacana .
na caa"su"sruu.save vaacya.m na ca maa.m yo.abhyasuuyati .. 18-67..
ya ida.m parama.m guhya.m madbhakte.svabhidhaasyati .
bhakti.m mayi paraa.m k.rtvaa maamevai.syatyasa.m"saya.h .. 18-68..
na ca tasmaanmanu.sye.su ka"scinme priyak.rttama.h .
bhavitaa na ca me tasmaadanya.h priyataro bhuvi .. 18-69..
adhye.syate ca ya ima.m dharmya.m sa.mvaadamaavayo.h .
j~naanayaj~nena tenaahami.s.ta.h syaamiti me mati.h .. 18-70..
"sraddhaavaananasuuya"sca "s.r.nuyaadapi yo nara.h .
so.api mukta.h "subhaa~mllokaanpraapnuyaatpu.nyakarma.naam .. 18-71..
kaccidetacchruta.m paartha tvayaikaagre.na cetasaa .
kaccidaj~naanasammoha.h prana.s.taste dhana~njaya .. 18-72..
arjuna uvaaca .
na.s.to moha.h sm.rtirlabdhaa tvatprasaadaanmayaacyuta .
sthito.asmi gatasandeha.h kari.sye vacana.m tava .. 18-73..
sa~njaya uvaaca .
ityaha.m vaasudevasya paarthasya ca mahaatmana.h .
sa.mvaadamimama"srau.samadbhuta.m romahar.sa.nam .. 18-74..
vyaasaprasaadaacchrutavaanetadguhyamaha.m param .
yoga.m yoge"svaraatk.r.s.naatsaak.saatkathayata.h svayam .. 18-75..
raajansa.msm.rtya sa.msm.rtya sa.mvaadamimamadbhutam .
ke"savaarjunayo.h pu.nya.m h.r.syaami ca muhurmuhu.h .. 18-76..
tacca sa.msm.rtya sa.msm.rtya ruupamatyadbhuta.m hare.h .
vismayo me mahaan raajanh.r.syaami ca puna.h puna.h .. 18-77..
yatra yoge"svara.h k.r.s.no yatra paartho dhanurdhara.h .
tatra "sriirvijayo bhuutirdhruvaa niitirmatirmama .. 18-78..
o.m tatsaditi "sriimadbhagavadgiitaasuupani.satsu
brahmavidyaayaa.m yoga"saastre "sriik.r.s.naarjunasa.mvaade
mok.sasa.mnyaasayogo naama a.s.taada"so.adhyaaya.h .. 18..
o.m
"saantaakaara.m bhujaga"sayana.m padmanaabha.m sure"sam .
vi"svaadhaara.m gaganasad.r"sa.m meghavar.na.m "subhaa"ngam .
lak.smiikaanta.m kamalanayana.m yogibhirdhyaanagamyam .
vande vi.s.nu.m bhavabhayahara.m sarvalokaikanaatham ..