बह्वच् पूर्वपदं यस्य तस्माद् बह्वच्पूर्वपदात् प्रातिपदिकात् ठच् प्रत्ययो भवति तदस्य कर्माध्ययने वृत्तम् इत्येतस्मिन्नर्थे ठको ऽपवादः। द्वादशान्यानि कर्माण्यध्ययने वृत्तान्यस्य द्वादशान्यिकः। त्रयोदशान्यिकः। चतुर्दशान्यिकः। चतुर्दशापपाठा अस्य जाता इत्यर्थः। उदात्ते कर्तव्ये यो ऽनुदात्तं करोति स उच्यते अन्यत् त्वं करोषि इति।

"द्वादशान्यिकः" इति। द्वादशशब्दो बह्वच्पूर्वपदम्। द्वौ च दश चेति द्वन्द्वः। "द्व्यष्टनः संख्यायामबहुव्रीह्रशीत्योः" ६।३।४६ इत्यात्त्वम्, ततो द्वादशान्यानीति विगृह्र "तद्धितार्थे" ९२।१।५१) इति समासः। ननु चैकादेशे कृते पूर्वोत्तरपदाभावात् बह्वच्पूर्वपदं न भवति, न चान्तादिवद्भावोऽस्ति -- "उभयत आश्रये नान्तादिवत्" (व्या।प।५१) नैष दोषः; "नेन्द्रस्य परस्य" ७।३।२२ इति ज्ञापकादेशादेशात् पूर्वं प्रत्ययः। "तत्रोदशान्यिकः" इति। त्रयश्च दश चेति द्वन्द्वः, "त्रेस्त्रयः" ६।३।४७ इति त्रय आदेशः। अन्यशब्दोऽत्र सम्यक् पाठापेक्षयापपाठे वत्र्तत इत्यत आह-- "चतुर्दशापपाठाःर" इत्यादि। कथं पुनज्र्ञायतेऽपाठेऽन्यशब्दो वत्र्तते? इत्याह-- "उदात्ते" इत्यादि। उदात्ते कत्र्तव्येऽनुदात्तकरणमपपाठः। तत्र य उदात्ते कत्र्तव्येऽनुदात्तं करोति स यस्मादन्यं करोषीत्युच्यते ततो ज्ञायतेऽन्यशब्दोऽपपाठे वत्र्तत इति॥

बह्वच्पूर्वपदाट्ठच्। "तदस्य कर्माध्ययने वृत्त"मित्यनुवर्तते। तदाह--प्राग्विषये इति। द्वादशान्यिक इति। "तद्धितार्थ" इति समासः। एवं त्रयोदशान्यिकः चित्त्वान्नादिवृद्धिः।