हनुमन्मानसिकपूजा
मैत्रेयः -
कथमाराध्यते चित्ते हनुमान्मारुतात्मजः ।
कीदृशैरुपचारैर्वा वद मे विस्तरान्मुने ॥ १॥
श्री पराशरः -
हनूमन्तं महात्मानं पिङ्गाक्षं हेमसन्निभम् ।
मन्दस्मितं सुखासीनं ध्यायेदीप्सित सिद्धये ॥ २॥
तापत्रय परिव्याप्तं चित्तं कृत्वा सुनिर्मलम् ।
भावयेन्मनसा देवं भवशापविमुक्तये ॥ ३॥
प्रातःकाले समुत्थाय हनूमन्तं हृदिस्मरन् ।
शुचौदेशे समासीनः कृत प्राभातकीक्रियाः ॥ ४॥
विजनं देशमाश्रित्य कदलीवनमध्यगः ।
चित्तविक्षेपरहितः पूजाविधिमुपक्रमेत् ॥ ५॥
पूजा च पञ्चधाज्ञेया कपीन्द्रस्य महात्मनः ।
जले च प्रतिमायां च शिलायां सूर्यमण्डले ।
निश्चले मानसे वापि पूजयेज्जगतां पतिम् ॥ ६॥
आद्ये सर्वोपचारान्वै जले नैव प्रकल्पयेत् ।
द्वितीये तु यथाशास्त्रं तथा द्रव्यं निवेदयेत् ॥ ७॥
तृतीयं न विशेषोऽस्ति द्वितीय इव पूजयेत् ।
तुरीये निश्चलां दृष्टिं कृत्वा भास्करमण्डले ॥ ८॥
पूजाद्रव्यं समानीय चक्षुषा सन्निधापयेत् ।
पञ्चमी मानसीपूजा सर्वेषामुत्तमोत्तमम् ॥ ९॥
तत्तद्रव्याणि सर्वाणि पूजायास्साधनानि वै ।
निश्चले नान्तरङ्गेण कपीन्द्राय निवेदयेत् ॥ १०॥
दलैद्वादशभिर्युक्तं हैमं हृदयपङ्कजम् ।
भावये द्विकचं रम्यं कर्णिका केसरान्वितम् ॥ ११॥
तत्र सिंहासनं तत्र हैमं भास्करसन्निभम् ।
निरस्तान्तस्तमस्तोमं कल्पयेन्मुनिपुङ्गव! ॥ १२॥
आवाहयेद्धनूमन्तं तत्र सिंहासने सुधीः ।
अथ ध्यायेत्कपिश्रेष्ठं चतुरावरणान्वितम् ॥ १३॥
वामभागस्थितां पत्नीं सूर्यपुत्रीं सुवर्चलाम् ।
पश्यन्तं स्निग्धया दृष्ट्या स्मितयुक्तमुखाम्बुजाम् ॥ १४॥
छत्रचामरसंयुक्तं विनताद्यैस्सुसेवितम् ।
युक्तहार गणोपेतं तत्र कुण्डलभूषितम् ॥ १५॥
ग्रैवेयभूषित ग्रीवं कनकाङ्गदधारिणम् ।
नानामणिसमुत्कीर्णं किरीटोज्ज्वलशेखरम् ॥ १६॥
मेखलादामसंवीतं मणिनूपुरशोभितम् ।
रत्नकङ्कणविद्योतं पाणि रक्ताम्बुजद्वयम् ॥ १७॥
क्वथित स्वर्णवर्णाङ्गमुष्ट्रध्वजसमन्वितम् ।
पद्मासने समासीनं पीताम्बरसमन्वितम् ॥ १८॥
चतुर्भुजधरं शान्तं सर्वव्यापिनमीश्वरम् ।
सर्वदेव परीवारं सर्वाभीष्टफलप्रदम् ॥ १९॥
(आवाहनाद्युपचार प्रारम्भः)
आवाहयामि सर्वेशं सूर्यपुत्रीप्रियं प्रभुम् ।
अञ्जनातनयं देवं मायातीतं जगद्गुरुम् ॥ २०॥
देवदेव! जगन्नाथ! केसरिप्रियनन्दन! ।
रत्नसिंहासनं तुभ्यं दास्यामि हनुमत्प्रभो ॥ २१॥
आगच्छ हनुमन्! देव! त्वं सुवर्चलयासह ।
पूजा समाप्तिपर्यन्तं भव सन्निहितो मुदा ॥ २२॥
भीमाग्रज! महाप्राज्ञ! त्वं ममाभिमुखो भव ।
सुवर्चलापते श्रीमन्! प्रसीद जगतां पते ॥ २३॥
योगिध्येयाङ्घ्रिपद्माय जगतां पतये नमः ।
पाद्यं मयार्पितं देव! गृहाण पुरुषोत्तम ॥ २४॥
लक्ष्मणप्राणसंरक्ष! सीताशोकविनाशन ।
गृहाणार्घ्यं मया दत्तं पार्वती प्रियनन्दन ॥ २५॥
बालाग्र सेतुबन्धाय शताननवधाय च ।
तुभ्यमाचमनं दत्तं प्रतिगृह्णिष्व मारुते ॥ २६॥
अर्जुनध्वजसंवास! दशाननमदापह! ।
मधुपर्कं प्रदास्यामि हनुमन्प्रतिगृह्यताम् ॥ २७॥
गङ्गादि सर्वतीर्थेभ्यः समानीतैर्नवोदकैः ।
भवन्त स्नापयिष्यामि कपिनायक गृह्यताम् ॥ २८॥
पीताम्बरमिदं तुभ्यं तप्तहाटकसन्निभम् ।
दास्यामि वानरश्रेष्ठ! सङ्गृहाण नमोऽस्तु ते ॥ २९॥
ब्रह्मसूत्रमिदं भव्यं मुक्तादामोपशोभितम् ।
स्वीकुरुष्वाञ्जनापुत्र भक्तरक्षण तत्पर! ॥ ३०॥
उत्तरीयं तु दास्यामि संसारोत्तारकारण ।
गृहाण परमप्रीत्या नतोऽस्मि तव पादयोः ॥ ३१॥
भूषणानि महार्हाणि किरीट प्रमुखान्यहम् ।
तुभ्यं दास्यामि सर्वेश ! गृहाण कपिनायक ॥ ३२॥
कस्तूरीकुङ्कुमोन्मिश्रं कर्पूरागरुवासितम् ।
श्रीचन्दनं तु दास्यामि गृह्यतां हनुमत्प्रभो ॥ ३३॥
सुगन्धीनि सुरूपाणि वन्यानि विविधानि च ।
चम्पकादीनि पुष्पाणि कमलान्युत्पलानि च ॥ ३४॥
तुलसीदलबिल्वानि मनसा कल्पयामि ते । (तुलसीदलमादीनि)
गृहाण हनुमद्देव! प्रणतोऽस्मि पदाम्बुजे ॥ ३५॥
शालीया नक्षतान्रम्यान्पद्मरागसमप्रभान् ।
अखण्डान्खण्डितध्वान्त स्वीकुरुष्व दयानिधे! ॥ ३६॥
कपिलाघृतसंयुक्तः कृष्णागरुसमुद्भवः ।
मया समर्पितो धूपः हनुमन्! प्रतिगृह्यताम् ॥ ३७॥
निरस्ताज्ञान तिमिर तेजोराशे! जगत्पते! ।
दीपं गृहाण देवेश! गोघृतात्तं दशान्वितम् ॥ ३८॥
इदं दिव्यान्नममृतं सूपशाकफलान्वितम् ।
साज्यं सदधि सक्षीरं शर्करामधुसंयुतम् ॥ ३९॥
भक्ष्यं भोज्यं च लेह्यं च चोष्यं चापि चतुर्विधम् ।
गृहाण हनुमन् भक्त्या स्वर्णपात्रे निवेदितम् ॥ ४०॥
समर्पयामि पानीयं मध्येमध्ये सुधोपमम् ।
सच्चिदानन्दरूपाय सृष्टिस्थित्यन्तहेतवे! ॥ ४१॥
पूगीफलैस्समायुक्तं कर्पूरादिसमन्वितम् ।
स्वर्णवर्णदलोपेतं ताम्बूलं गृह्यतां हरे ॥ ४२॥
नीराजनमिदं दिव्यं मङ्गलार्थं कपि प्रभो! ।
मया समर्पितं तात! गृहाण वरदो भव ॥ ४३॥
नृत्यं गीतं च वाद्यं च कृतं गन्धर्वसत्तमैः ।
प्रकल्पयामि मनसा रामदूताय ते नमः ॥ ४४॥
राजोपचारैस्सततं पुराणपठनादिभिः ।
सन्तुष्टो भव सर्वात्मन् सर्वलिङ्गमयात्मक ॥ ४५॥
मेरावण महाप्राज्ञ प्राणवायु बिलेशय ।
पुनरर्घ्यं प्रदास्यामि पवनात्मज गृह्यताम् ॥ ४६॥
मन्दारपारिजातादि पुष्पाञ्जलिमिमं प्रभो! ।
स्वर्णपुष्पसमाकीर्णमुष्ट्रध्वज! गृहाण वै ॥ ४७॥
प्रदक्षिणनमस्कारान् साष्टाङ्गान्पञ्चसङ्ख्यया ।
दास्यामि कपिनाधाय गृहाणाभीष्टदायक ॥ ४८॥
देवदेव ! जगन्नाथ! पुराणपुरुषोत्तम! ।
अनेन पूजाविधिना सुप्रीतो भव सर्वदा ॥ ४९॥
सुवर्चलासमेतस्त्वं चतुरावरणान्वितः ।
हंसतूलिकयोपेते मम हृत्पङ्कजे वस! ॥ ५०॥
श्री पराशरः -
इत्येवं मानसीपूजा सर्वाभीष्टप्रदायिनी ।
शङ्करेण पुरा गौर्याः कथिता विस्तरान्मुने ॥ ५१॥
प्रातर्मध्याह्नयोश्चापि सायङ्कालनिशीधयोः ।
यदा कदापि पूजेयं मानसी सर्वदोत्तमा ॥ ५१॥
एतस्य पूजनविधैः पठनेनापि मानवः ।
सर्वान्कामानवाप्नोति श्रवणेन विशेषतः ॥ ५२॥
ब्रह्म क्षत्र विशां स्त्रीणां बालानां च शुभावहम् ।
इदं पवित्रं पापघ्नं भुक्तिमुक्तिफलप्रदम् ॥ ५३॥
इति श्रीपराशरसंहितायां श्रीपराशर मैत्रेय संवादे
हनुमन्मासिकपूजाकथनं नाम द्विपञ्चाशतपटलः सम्पूर्णः ।
श्रीहनुमच्चरितम् १