उपाद् यमः स्वकरने १।३।५६

शेषात् कर्तरि परस्मैपदे प्राप्ते उपपूर्वात् यमः स्वकरणे वर्तमानादात्मनेपदं भवति। पाणिग्रहणविशिष्टम् इह स्वकरनम् गृह्यते, न स्वकरणमात्रम्। भार्याम् उपयच्छते। स्वकरणे इति किम्? देवदत्तो यज्ञदत्तस्य भार्याम् उपयच्छति।

उपाद्यमः स्वकरणे। , १।३।५६

यदि स्वकरणमात्र आत्मनेपदं भवति शाकटकादिस्वीकारेऽपि स्यादिति चोद्यमपाकर्त्तुमाह-- "पाणिग्रहणम्" इत्यादि। एवं मन्यते-- प्रतिनियतविषया हि शब्दशक्तयो भवन्ति, यस्मादुपपूर्वो यमिरात्मनेपदान्त एवंविध एव स्वीकारे वर्तते; न तु सर्वस्मिन्। तस्मात् पाणिग्रहणात्मकमेव स्वीकरणं गृह्रते। उपयच्छत इति पूर्ववद्यच्छादेशः॥

उपाद्यमः स्वकरणे ५५३, १।३।५६

उपाद्यमः। "आत्मनेपद"मिति शेषः। ननु "स्वं वरुआमुत्पादयती"त्यर्थे "वस्त्रमुपयच्छती"त्यत्राप्यात्मनेपदं स्यादित्यत आह--स्वकरणं स्वीकार इति। अस्वस्य सतः स्वत्वेन परिग्रहः स्वकरणशब्देन विवक्षित इत्यर्थः। च्विप्रत्ययस्तु वैकल्पिकः, "समर्थानां प्रथमाद्वे"त्युक्तेरिति भाष्ये स्पष्टम्।

उपाद्यमः स्वकरणे ४६०, १।३।५६

स्वकरणं स्वीकार इति। स्वकरणमित्यत्र च्विर्न भवति, "समर्थानां प्रथमाद्वे"ति विकल्पात्। स्वकरणशब्देन भार्यास्वीकारो गृह्रते इति वृत्तिकृत्। भट्टिस्तु स्वीकारमात्रेऽपि प्रायुङ्क्त "उपायंस्त महाऽस्त्राणी"ति।