प्रौपाभ्यां युजेरयज्ञपात्रेषु १।३।६४

युजिर् योगे स्वरितेत्। तस्य कर्त्रभिप्राये क्रियाफले सिद्धम् एव आत्मनेपदम्। अकर्त्रभिप्रायार्थो ऽयमारम्भः। प्र उप इत्येवं पूर्वात् युजेरयज्ञपात्रप्रयोगविषयादात्मनेपदं भवति। प्रयुङ्क्ते। उपयुङ्क्ते। अयज्ञपात्रेषु इति किम्? द्वन्द्वं न्यञ्च पात्राणि प्रयुनक्ति {देवसंयुक्तानि}। स्वराध्यन्तोपसृष्टादिति वक्तव्यम्। उद्युङ्क्ते। नियुङ्क्ते। स्वराद्यन्तौपसृष्तातिति किम्? संयुनक्ति।

प्रोपाभ्यां युजेरयज्ञपात्रेषु। , १।३।६४

"युज समाधौ"(धा।पा।११७७) इत्यस्यानुदात्तेत्त्वात् सिद्धमात्मनेपदमित्यतस्तस्येह ग्रहणमयुक्तमित्यभिप्रायेणाह-- "युजिर् योगे" इति। "प्रयुङ्कते" इति। रुधादित्वात् "श्नसोरल्लोपः" ६।४।१११ इत्यकारलोपः। "चोः कुः" ८।२।३० इति कुत्वम् = जकारस्य गकारः, "खरि च" ८।४।५४ इति चत्त्र्वम् = ककारः, "नश्च" ८।३।२४ इत्यादिनाऽनुस्वारः, "अनुस्वारस्य ययि परसवर्णः" ८।४।५७ इति ङकारः। "स्वराद्यन्तोपसृष्टाविति वक्तव्यम्" इति। स्वरोऽज् आदिरन्तो वा यस्य स स्वराद्यन्तः, तदुपसृष्टात् = तत्सम्बन्धाद्युजेरात्मनेपदं भवति-- इत्येतदर्थरूपं व्याख्येयमित्यर्थः। तत्रेदं व्याख्यानम्- इह सूत्रे प्रशब्दोऽजन्तोपसर्गलक्षणार्थः, उपशब्दोजाद्युपलक्षणार्थः, उपशब्दोऽजाद्युपलक्षणार्थः, तेन सर्वेणाजन्तेनाजादिना चोपसर्गेण चयुक्ताज्युजेरात्मनेपदं भवतीति। स्वराद्यन्तोपसृष्टादिति किम्? निर्युनक्ति॥

प्रोपाभ्यां युजेरयज्ञपात्रेषु ५५९, १।३।६४

प्रोपाभ्यां। "आत्मनेपद"मिति शेषः। स्वरेति। स्वरौ अचौ आद्यन्तौ यस्य सः स्वराद्यन्तः। तथाभूतोपसर्गात्परत्व एव युजेरात्मनेपदमित्यर्थः। द्वन्द्वमिति। द्वन्द्वं द्विशः, न्यञ्चि-- अधोबिलानीत्यर्थ-।